SQLite format 3@ ~+<j~+- }D~~+}i%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse) tablebooks_allbooks_allCREATE TABLE "books_all" ("book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT, "book_color" TEXT, "is_present" NUMERIC)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT){UtablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" TEXT, "book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT) |[@(regionMexico'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalse5languageTlachichilco Tepehua)chapter_stringChapterh#?descriptionIxchivinti Dios: ni sastʼi chivinti yu Dios jatʼatamakaul ixlapanakni laka lhimasipijni }rX:~~~~~f~J~.~}}}}}}y}`}G}/}##ff7c80ApoApocalipsis#00ff00JudJudas#00ff003Ju3 Juan#00ff002Ju2 Juan#00ff001Ju1 Juan#00ff002Pe2 Pedro#00ff001Pe1 Pedro#00ff00SanSantiago#ffff00HebHebreos#ffff00FlmnFilemón#ffff00vTitTito#ffff00l2Ti2 Timoteo#ffff00b1Ti1 Timoteo!-#ffff00X2Te2 Tesalonicenses! -#ffff00N1Te1 Tesalonicenses !#ffff00DColColosenses !#ffff00:FilFilipenses #ffff000EfeEfesios #ffff00&GálGálatas##ffff002Co2 Corintios##ffff001Co1 Corintios#ffff00RomRomanos!#00ffffHecLos Hechos#ff6600JuanSan Juan#ff6600LucSan Lucas!#ff6600MarSan Marcos#ff6600MatSan Mateo1~8|vpjd^XRLF@:4.(" ~~~~~~~7u6T5-4 3 210P/2. -a,8+*m)Q(,'&x%8$#W":! @&KfE+pK3iI3 s W 6  oD Bx{bI4~~~~~v~Y~@~)~}}}}}r}R}7}}||||||n|S|6||{{{{{{W{={zzzzzzjzFz)z yyyyyynyTy:y yx&B7 ApApocalipsis (de Juan)#ff7c80A JudJudas#00ff00@ 3Jn3 Juan#00ff00? 2Jn2 Juan#00ff00> 1Jn1 Juan#00ff00= 2P2 Pedro#00ff00< 1P1 Pedro#00ff00; StgSantiago#00ff00: HeHebreos#ffff009 FlmFilemón#ffff008 vTitTito#ffff007 l2Ti2 Timoteo#ffff006 b1Ti1 Timoteo#ffff00"5- X2Ts2 Tesalonicenses#ffff00"4- N1Ts1 Tesalonicenses#ffff003! DColColosenses#ffff002! :FilFilipenses#ffff001 0EfEfesios#ffff000 &GaGálatas#ffff00/# 2Co2 Corintios#ffff00.# 1Co1 Corintios#ffff00- RoRomanos#ffff00*,= HchHechos de los Apóstoles#00ffff+ JnJuan#ff6600* LcLucas#ff6600) MrMarcos#ff6600( MtMateo#ff6600'!MalMalaquías#ffff99&ZacZacarías#ffff99%HagAgeo#ffff99$SofSofonías#ffff99#HabHabacuc#ffff99"NahNahún#ffff99!MiMiqueas#ffff99 JonJonás#ffff99|AbdAbdías#ffff99rAmAmós#ffff99hJlJoel#ffff99^OsOseas#ffff99TDnDaniel#ff9fb4JEzEzequiel#ff9fb4'6LmLamentaciones#ff9fb4,JerJeremías#ff9fb4"IsIsaías#ff9fb4(9CntCantar de los Cantares#66ff99%EcEclesiastés#66ff99!PrProverbios#66ff99SalSalmos#66ff99JobJob#66ff99EstEster#ffcc99NehNehemías#ffcc99EsdEsdras#ffcc99#2Cr2 Crónicas#ffcc99 #1Cr1 Crónicas#ffcc99 x2R2 Reyes#ffcc99 n1R1 Reyes#ffcc99 d2S2 Samuel#ffcc99 Z1S1 Samuel#ffcc99PRtRut#ffcc99FJueJueces#ffcc99d=p<;;S:B99-88E7~76C5442^10/.-n,+**^)((f''%% #"!r e,,A>Y x 5YW8;ta!Pero yu lakxtuklata vachu pastakꞌuy yu xanavin ni aniy lakamunukpaꞌ y makaputun yu kamaqamal ixanati. Z- Va iknajun jantu katapastakꞌun tuꞌuchun. Yu ixꞌaman tijuntayay lay kapastakꞌul vamun yu lhinajun ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo. Pastakꞌa tas lay kamakal para kalhipaꞌinil ni Jalhachimoꞌonuꞌ. $AYu tamapatsay yu xaꞌaxtoqnuꞌ aniy lakamunukpaꞌ, katakꞌatsal va tacha jantu katatsukul mapatsanan. Ni aniy lakamunukpaꞌ va tꞌajun miꞌonuꞌ. /Jantucha katapastakꞌun yu xanavin aniy lakamunukpaꞌ. Yu taqalhun katatiꞌukxuntayal tacha yu jantu taqalhun. Yu talajꞌachajyanal katatiꞌukxuntayal tacha yu jantu talajꞌachajtayay. Yu taꞌiy axtoqnu yuꞌuncha katatsukul tacha yu jantu katalhitsukul tuꞌuchun. 1Ketꞌalaqaunin, klajunau ni jantucha paqlhuu kintatamakauniyan. Ex chuncha yu lakxtuklanin katatiꞌukxuntayal tacha yu jantukaꞌ talakxtuklay. 9Chavay incha lakxtuklay jantu tuꞌuchun laqtaqal makꞌay. Vachuꞌ incha matichun jatsiꞌi lakxtuklay vachu jantu tuꞌuchun laqtaqal kaval para yucha. Pero apalay lhitaꞌay chuncha la metsukuntikꞌan. Xlhiyucha chuncha klajunau, va iknajun jantu kamaꞌanlꞌajnantꞌik. Incha lhitꞌaꞌun mixanati, jantu kꞌamakꞌauntꞌijla. Chavay incha jantu kꞌalhitsꞌukꞌu, jantu kꞌalakxkꞌau. 1[Chavaycha va lhitaꞌay aniy lakamunukpaꞌ taꞌan tijuyanau. Xlhiyucha qayntaun lapanaki incha vananaj ixꞌaman tijuyal, kitꞌin ox klhilay chuncha kataylhaꞌal. X)Chavay yu jatsiꞌinkaꞌ jantu kaklhitsukul tuꞌuchun chivinti yu lhinajun ni Jesucristo. Pero kimapaynil ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesucristo, xlhiyucha lay kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik kinchivinti. 6eEx chuncha, ketꞌalaqaunin, qayntamin maqskꞌiniy kataylhaꞌal kun Dios tacha ixjunita tejkan juntaꞌikal para kalhakapuꞌal. Yu jantukaꞌ lakxtuklay ali yu tiyaunin Ni Dios va laqlhuu talhiꞌitan ni uxiknan. Jantu kaxtꞌaqnitꞌik lakatin matichun aqayntaun lapanaki katalhichimoꞌon. )KIncha matichun ixjunita oqxtamati tejkan ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo juntaꞌil para kalhakapuꞌal, chavaycha va oxamaktaun tapatsaniy ni Jalhachimoꞌonuꞌ. Vachu va chun taꞌayuꞌ yu oxamaktaun ixjunita tejkan juntaꞌikal para kalhakapuꞌal chavaycha va ixꞌoqtamati Cristo. q[Tejkan Dios juntaꞌitan para kꞌalhakꞌapꞌupꞌi, incha va oqxtamati y ixnavin miꞌukxtin ixꞌunitꞌa, jantu kapastakꞌun. Pero incha kaꞌalil julchan tejkan kaxtꞌaqnikꞌa lakatin para katꞌaxtꞌu, ex katꞌaxtꞌu. lQVa taꞌayucha kaval, va kataylhaꞌal tacha ixjunita tejkan Dios juntaꞌil para kalhakapuꞌal. Jantu maqskꞌiniy licha va kaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌa u jantu. Yu maqskꞌiniy va kꞌamakꞌatꞌi tacha lhinajun ni Dios. Incha matichun xvililichukꞌupꞌuxnikantacha tejkan lhakapuꞌal ex yucha jantu maqskꞌiniy kamapaxal yu ixmakanikanta. Incha matichun jantu kaxvililichukꞌupꞌuxnikal tejkan lhakapuꞌal ex yucha jantu maqskꞌiniy kaxvililichukꞌupꞌuxnikal.  +Chuncha katꞌatꞌiꞌukxuntꞌayapitik tacha ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo tamaqxtaqnin, tacha untꞌatꞌik tejkan yu Dios tajuntaꞌin para kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik. Chuncha ikmasuy ni kitꞌin mas va toꞌoxtaycha taꞌan tataqxtoꞌa yu talhakapuꞌan. , QPorke uxintꞌi yu xanati kꞌatꞌi, jantu kꞌatsꞌay yu katapasayaꞌ. Ka va lay mixapay kalaqtaxtuyaꞌ por uxintꞌi. Vachuꞌ, uxintꞌi yu xapay kꞌatꞌi, ka va lay mixanati kalaqtaxtuyaꞌ por uxintꞌi. Katꞌatꞌiꞌukxuntꞌayapitik tacha ni Jalhachimoꞌonuꞌ tamaqxtaqnin / WPero incha yu jantu lhakapuꞌan jamakauntijlananputun, ex chuncha kavalcha. Ex yu lhakapuꞌan lay tamakajun oxamaktaun. Yu Dios kintalhijunin katsukuu oxamaktaun. X )Incha yu xaxapay jantu lhakapuꞌan vachu lay kunaꞌ ixlapanaki Dios por ixanati. Vachu incha xaxanati jantu lhakapuꞌan ex vachu ixlapanaki Dios lay kunaꞌ por ixapay. Incha jantu chuncha katꞌaylhipꞌi kun mixapay u mixanati, ex yu mesꞌatꞌan tacha valiꞌiy lapanakni kataval. Pero chuncha va si ixlapanakni Dios tajunita. 7 g Vachu chun tejkan qayntaun xanati yu lhakapuꞌan ni Cristo pero ixapay jantu lhakapuꞌan. Incha yu xapay taylhaꞌanputun katꞌataulal ex yu xanati jantu kamakauntijlal. ' Yu alati uxiknan, mas jantu chuncha kanaul ni Jesucristo, kitꞌin klajunau tacha kꞌamakꞌatꞌik tejkan qayntaun xapay lhakapuꞌan ni Cristo pero ixanati jantu lhakapuꞌan. Incha yu xanati taylhaꞌanputun katꞌataulal ex yu xapay jantu lay kamakauntijlal. -S Pero incha matichun xanati kamakauntijlal ixapay, ex va katijuntayal ixꞌaman u katꞌatsukuchoqol ixapay. Vachu yu xapay jantu valiꞌiy kamakauntijlal ixanati. N Uxiknan yu lakxtꞌuklatꞌatꞌik, va klalhijunau ni yu xanatin jantu valiꞌiy katamakauntijlal ixapaykꞌan. Yucha jantu keꞌeman iknajun, va chuncha naul kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. a; Pero incha jantu lay katꞌiꞌuntꞌayatꞌik valiꞌiy chuncha, ex apalay ox kꞌalakxtꞌuklatꞌik. Apalay ox kꞌalakxtꞌuklatꞌik para jantu vamun yucha kapꞌastꞌaklhitsꞌukꞌutꞌik la melhanutkꞌan. taKlajunau ni ox kaval yu jantukaꞌ talakxtuklay ali yu tiyaunin chuncha katatamakaul tacha kitꞌin.  Va iknajun tachun ni lapanakni va tacha kitꞌin kataval. Pero qayntamin si putamin maqxtaqnil Dios, va si tumpaj kintamakan. GJantu klalhijunau laqatapꞌasta ni kꞌalakxtꞌuklatꞌik. 3Jantu kꞌalalaktꞌanchꞌanitꞌik para kꞌalaꞌaqchꞌapꞌatꞌik. Vamun incha milaꞌatꞌuykꞌan va chꞌantaun makꞌayatꞌik mijatapastakꞌatkꞌan ni jantu kalaꞌaqchꞌapꞌatꞌik va por tapastakꞌuyan ni vamun iskꞌinka Dios. Pero jantu paqlhuu kaval, va kalatꞌatꞌamachꞌoꞌotꞌik. Chuncha para yu Satanás jantu katamanunin jatapastakꞌati para kꞌamakꞌatꞌik laqtaqal. gGYu ixlakatunaj ni xanati va ixnavin ni xapay y yu ixlakatunaj ni xapay va ixnavin ni xanati. Tejkan talakxtuklatacha, yu xapay maqskꞌiniy kaxtaqnil ixlakatunaj ixanati. Vachu yu xanati maqskꞌiniy kaxtaqnil ixlakatunaj ixapay. /~WApalay ox ni xapaynin katalhitsukul qayntamin ixanatikꞌan. Vachu yu xanatin katalhitsukul qayntamin ixapaykꞌan para jantu katatꞌatamal yu jantu ixnavinkꞌan. } Chavaycha klajunchoqoyaucha yu kilalhisakmiu la minkartajkꞌan incha qayntaun tsꞌal apalay ox kaval jantu kalakxtuklal. k|ONi Dios taꞌitan. Xlhiyucha maqskꞌiniy katꞌoꞌoyatꞌik ni Dios kun milakatunajkꞌan.1{[¿Jantu kꞌatsꞌayatꞌik ni milakatunajkꞌan va tacha taun chaqaꞌ taꞌan vil ni Espíritu Santo yu Dios taxtaqnin? Milakatunajkꞌan jantu minavinkꞌan kaval. zKꞌamakꞌauntꞌijlatꞌik ixtꞌatamaka yu jantu minavinkꞌan kaval. Yu alati laqtaqal yu tamakay lapanakni jantu laqalhiy ixlakatunajkꞌan. Pero yu tatꞌatamay yu jantu ixnavinkꞌan, yuꞌuncha tamakay laqtaqal yu talaqalhiy ixlakatunajkꞌan. ay;Matichun yu chꞌantaun tꞌajun kun ni Jesucristo va laqataun jun ixlhitsukunukꞌan. qx[¿Jantu kꞌatsꞌayatꞌik tejkan matichun lapanaki chꞌantaun tꞌajun kun qayntaun xanati va laqataun lakatunaj tajun? Va tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios, najun: “Yu ixlaꞌatꞌuykꞌan va laqataun lakatunaj katajunaꞌ.” w¿Jantu kꞌatsꞌayatꞌik ni milakatunajkꞌan va chꞌantaun junita kun Cristo? Chuncha incha kilakatunaj chꞌantaun junita kun Cristo ex jantu lay kakxtaqnil kilakatunaj qayntaun xanati yu jalaktꞌatamay joꞌakna. Jantu aqtaun chuncha kaval. vNi Dios majkujuchoqol kiJalhachimoꞌonukꞌan tejkan ixnitacha. Ex vachu chuncha kintamajkujuchoqoyan kun ixtapꞌasta. Vu% Tejkan vaynau vamun para kimpajankꞌan y yu kimpajankꞌan vamun para kavajiu. Va yu laꞌatꞌuy ni Dios kamamiꞌoniyaꞌ. Pero kilakatunajkꞌan jantu kaval para katꞌatamau yu jantu kinavinkꞌan. Ni kilakatunajkꞌan va para kalhitoꞌoyau kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo y yucha kintaꞌaqtayjuyan la kilakatunajkꞌan. t} Lati tanajun ni lay kꞌamakꞌatꞌi va yu kamakꞌapꞌutꞌucha. Pero kitꞌin iknajun jantu tachun xtapal. Tanajun ni lay kꞌamakꞌatꞌi va yu kamakꞌapꞌutꞌucha. Pero kitꞌin jantu ikxtaqniy lakatin para kimaqalhajal yu jantu ox. 8si Chuncha ixꞌuntꞌatꞌik xalati ni uxiknan. Pero chavaycha xakꞌanikꞌantꞌatꞌikcha mintalaqalhinkꞌan, ixlapanakni Dios untꞌatꞌik. Dios ox talaqtsꞌinan por yu makal ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesucristo, vachu por yu makal ixꞌEspíritu Santo. Katꞌoꞌoyatꞌik Dios la milakatunajkꞌan 8ri ali yu alhavanan ali yu taꞌakchaꞌan ali yu taꞌapꞌanin ali yu jalaklkanan ali yu tamakanuxtuy tumin, yuꞌuncha jantu katatanuyanta taꞌan jalhachimoꞌonun ni Dios. Iq  ¿Jantu kꞌatsꞌayatꞌik ni yu talaktuꞌunun jantu katatanuyanta taꞌan jalhachimoꞌonun ni Dios? Jantu kꞌalakmakꞌanukꞌantꞌik. Tachun yu tatꞌatamay lapanakni yu jantu ixnavinkꞌan kataval, ali yu tatoꞌoyay antivas ali yu tamaqantivinin, ali yu joꞌakna yu talatꞌatamay ixtꞌajoꞌaknakꞌan wpgPero uxiknan ayaj makꞌaniyatꞌik laqtaqal y laꞌalhauniyatꞌik siya uxiknankꞌan mas va tꞌalaqaunin. Xo)Laqsaval jantu ox tejkan lachꞌivintꞌanuniyatꞌik kun jalhachimoꞌonun. Apalay ox kaval katꞌayanitꞌik tejkan milaqajkꞌan tamakaniyan tuꞌuchun laqtaqal u tejkan tuꞌuchun taꞌalhauniyan. znmPero alin lhilukuj siya jatꞌalaqaunin, y uxiknan laqpꞌinatꞌik yu jantu talhakapuꞌan para katalaꞌoxil. )mKChuncha klajunau para klamamaxaniu. Ka alin matichun kun uxiknan yu apalay kalhitsukul jatapastakꞌati para lay kalaqlaꞌoxil lhilukuj siya jatꞌalaqaunin. MlEx chuncha tejkan lhitsꞌukꞌuyatꞌik lhilukuj siya uxiknan yu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik, ¿valiꞌiycha laqpꞌinatꞌik lhachimoꞌonun yu jantu tuꞌuchun kataval kun yu ixlapanakni Dios? kMas ixmayulnin Dios kapuxkaulaqtsꞌinau. ¿Ex tas lhijantucha kalal kapuxkaulaqtsꞌiu yu tapasay aniy la ketsukuntikꞌan? j ¿Jantu kꞌatsꞌayatꞌik yu ixlapanakni Dios katalhachimoꞌonunaꞌ aniy lakamunukpaꞌ? Incha uxiknan kꞌapꞌuxkꞌaulaqtsꞌinapitik xalapanakni aniy lakamunukpaꞌ, ¿ex valiꞌiycha jantu lay kalaꞌoxitꞌik lhilukuj yu jantu lhitaꞌay kaval? 0i [Tejkan mintꞌalaqajunkꞌan tamakaniyan laqtaqal ¿valiꞌiycha laqpꞌinatꞌik lhachimoꞌonun yu jantu tamispay Dios y jantu laqpꞌinatꞌik yu ixlapanakni Dios? Dh Yu jantu talhakapuꞌan, yuꞌuncha Dios lakmukꞌaniy ixlaqtaqalkꞌan. Pero uxiknan maqskꞌiniy kꞌamaxtꞌutꞌik ni anchanu yu maqtaqalhinin para jantucha katanul kun uxiknan.g7 Jantu kimpaxtoqniy kakmukꞌanil laqtaqal yu jantu lhakapuꞌan. Va yu talhakapuꞌan, va yuꞌuncha maqskꞌiniy kalakpꞌuxkꞌaulaqtsꞌintꞌik. }fs Yu kitꞌin xaklhichiviniy va jantu katꞌatꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik kun lapanakni yu tanajun va milaqaj por lhakapuꞌan ni Cristo pero jantu tamakauntijlaputun ixtalaqalhinkꞌan. Lati tatꞌatamay yu jantu ixnavinkꞌan, lati taꞌakchaꞌan, lati tatoꞌoyay antivas, lati talaklkanan, lati tataꞌapꞌanin, lati taꞌalhavanan. Va iknajun nisin katꞌavayntꞌik. se_ Pero jantu xaklaklhichiviniy yu valiꞌiy lapanakni yu tamakay laqtaqal, yu taꞌakchaꞌan, yu taꞌalhavanan, yu tatoꞌoyay antivas. Si kꞌalaktꞌatꞌaulapitik ni yuꞌuncha, incha jantu katꞌaxtꞌuyapitik yu lakamunukpaꞌ. d Tejkan klatsꞌoqniu laka karta va klajuniu jantu katꞌatꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik yu tatꞌatamay yu jantu ixnavinkꞌan. GcEx chuncha katiꞌukxuntayau tacha kamakau ni anchanu xakꞌatan Paxku. Va tacha jantu kalhitayal yu maqaniya levadura la ketsukuntikꞌan, yu va jalaktuꞌunti kun laqtaqal. Va katiꞌukxuntayau tacha pan yu jantu lhiyaukan levadura y chuncha ox kaval kijatapastakꞌatkꞌan y vas kaꞌukxpuꞌal ketsukuntikꞌan. 7bgYu aniy yu tapasay vachu va tacha ni levadura. Ex chuncha kꞌatꞌanꞌalhutꞌikcha ni levadura yu jantucha ox, para laqsastꞌin kꞌaꞌuntꞌik. Laqsaval makꞌakꞌanatꞌik tacha pan yu jantu lhiyaukan levadura yu ukan xakꞌatan Paxku. Chuncha kintapaxtoqniyan kijnankꞌan yu ixlapanakni ni Cristo juntau. Yucha nil por kijnankꞌan y chuncha val tacha laqataun sasꞌatꞌa borrego yu maqnikan tejkan xakꞌatan Paxku. aJantu ox ni ay makꞌakꞌanatꞌik. ¿Jantu kꞌatsꞌayatꞌik ni lakatsꞌuniy levadura tus laqlhitayaꞌojoy ni harina? a`;Ex chuncha ni anchanu lapanaki kꞌamaqxtꞌaqniyapitik ni Satanás. Ex chuncha mas va kanil yu jantu ox la ixlakatunaj, yucha kalaqtaxtuyaꞌ la ixlhitsukunuꞌ ni anchanu julchan tejkan kaminchoqoyaꞌ ni Jesús. 6_eTejkan katꞌaqxtꞌoqyapitik la ixtaqaꞌuti ni Jalhachimoꞌonu Jesús kitꞌin klatꞌataulau la kijatapastakꞌati kun ixtapꞌasta ni Jesús kiJalhachimoꞌonukꞌan. =^sMas jantu klatꞌataulau la kilakatunaj pero laqsaval klatꞌataulau la kijatapastakꞌati. Ex chavay ikmukꞌaniy ixmaqanlqajnati, chuncha ikmakay vachu va tacha klatꞌataulau. y]kUxiknankꞌan ayaj lajꞌay makꞌakꞌanatꞌik pero maqskꞌiniy kalhamaꞌaninintꞌik y kanaqxtꞌutꞌik. D\ Tanajun ni xaqayntaun ni uxiknan va tꞌatamay yu jantu ixnavin kaval. Chuncha makay taun laqtaqal yu jantu taks chun tamakay mas yu valiꞌiy lapanakni. Va tꞌatsukuchoqoy ixtꞌunati. [wTas naunatꞌik, ¿klalaqꞌantachaꞌau para kaklamamaqanlqajnivau u kꞌantachal laqa achati kun jamapayninti?eZCNi Dios yucha lhachimoꞌonun jantu vamun kun chivinti, va lhachimoꞌonun kun tapꞌasta. 1Y[Pero niman kaklalaqꞌanau incha Dios najun. Ex va aqtaun kaklaqtsꞌinaꞌ ni lapanakni yu lajꞌay takꞌatsan, incha laqsaval alin ixtapꞌastkꞌan tacha tanajun. _X7Lati lajꞌay kꞌatsꞌanatꞌik, va lhilayatꞌik jantucha aqtaun kaklalaqꞌanau. WXlhiyucha klamalaqachaniucha ni Timoteo yu kꞌachaniy tacha kesꞌatꞌa por lhakapuꞌal ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo. Yucha katamapastakniyan tacha kitꞌin iktiꞌukxuntayay kun Cristo. Chuncha tacha yu ikmasuy talakachux taꞌan alin yu talhakapuꞌan. FVXlhiyucha klalhijunau ni chuncha kalatꞌik tacha kitꞌin. U9Mas kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik laqakau mil lapanakni yu katamalanin la metsukuntikꞌan kun Cristo, jantu kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik pumalhuu japayan. Kitꞌin ikval tacha mimpaykꞌan. Tejkan lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik Cristo va por kitꞌin yu klalaqputeꞌeniu yu ox chivinti. /TWJantu klatsꞌoqniyau yu aniy para kꞌamaxanantꞌik. Klaꞌachaniyau tacha kesꞌatꞌan kꞌaꞌuntꞌik, xlhiyucha va klaxtaqniputunau ox jatapastakꞌati. qS[ Jantu ox kintalhichivinanan pero ox klaktꞌachivinanau. Kintalaqtsꞌinan tacha xajamakxtal aniy lakamunukpaꞌ y tacha yu xapꞌoqxni ni lapanakni. Chuncha kintamakayan mas va chavaycha. Ni Pablo jalaqxaqalay tacha sasꞌatꞌan R3 Ayaj iktapatsayau la kintamakakꞌan. Va iknaunau ox katatapasal ni lapanakni yu kintalaktuꞌuyan. Tejkan kintamamaqanlqajnivayan va iktayaniyau. GQ Tacha chavaycha vananaj ikmaqanlqajnanau por kivaytkꞌan. Vachu ikpukikxixau y jantu klhitsukuyau laqchꞌiti. Ni lapanakni va taxtuj kintamakayan y vachu jantu tꞌujuꞌ kinchaqakꞌan. Pw Kijnankꞌan va tacha tontos kintalaqtsꞌinan por klhichiviniyau Cristo. Mas uxiknan talaqtsꞌinan tacha ayaj kalakpꞌastꞌaknantꞌik por lhakꞌapꞌupꞌintꞌik Cristo. Kijnankꞌan va tacha jantu kaklhitsukuu tapꞌasta, uxiknankꞌan talaqtsꞌinan tacha laqpꞌaysnin lapanakni. Kijnankꞌan jantu klhiꞌaynkanau pero uxiknankꞌan laktꞌoꞌoyakꞌanatꞌik. O! Ni kijnan yu kintamalaqachan ni Jesucristo, kitꞌin klhilay ni Dios kintamakan yu apalay lakstꞌuniy. Va tacha kakxtaqnikau jamaqanlqajnati tus kakniu. Chuncha tachun ixmayulnin ni Dios kun tachun ni lapanakni kintalaqtsꞌinan tacha ayaj tumpaj kimputsukukꞌan. NwKꞌatsꞌanatꞌik tacha jantu tuꞌuchun katatsꞌanqanin, tacha maꞌalinin. Kꞌatsꞌanatꞌik tacha lajꞌay lhachimoꞌonun kꞌaꞌuntꞌik. Kitꞌin iknajun va chuncha kꞌaꞌuntꞌik, ex va chꞌantaun kaklatꞌalhachimoꞌonuu. pMY¿Taꞌayucha talaqtsꞌinan tacha apalay ay kꞌaꞌuntꞌik xajantu yu alati? Tachun yu lhitꞌaunatꞌik va Dios taxtaqnitan. Incha chuncha laꞌaꞌitꞌik ex jantu paxtoqniy lajꞌay kꞌamakꞌakꞌantꞌik meꞌemankꞌan. 0LYEx chuncha, ketꞌalaqaunin, klhichiviniy ni Apolos y vachu klhichivinkan keꞌeman para kalanitꞌik ni jantu maqskꞌiniy kꞌalapꞌasatꞌik yu tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios. Ex jantu ay kakꞌatsꞌantꞌik por yu kamakal qayntaun y jantu kꞌalaktꞌanchꞌanitꞌik yu aqayntaun. PKChavaycha jantukaꞌ paxtoqniy matichun lapanaki kamukꞌanil laqtaqal aqayntaun. Kapꞌakxanapitik tus tejkan kaminchoqol ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo. Yucha kamasuyaꞌ tachun yu maqsaqmakakanta. Ex kamispakanaꞌ ixjatapastakꞌatkꞌan ni lapanakni. Vachu ni Dios ox kalaklhichivinanaꞌ ni lapanakni tacha tapaxtoqniy. >JuKitꞌin ijkꞌatsan ni jantu tuꞌuchun laqtaqal kaklhitsukul kun uxiknan. Pero mas ox ijkꞌatsan, yucha jantu tuꞌuchun naunputun. Vamun ni Dios paxtoqniy kimpuxkaulaqtsꞌil. NINi kitꞌin jantu tuꞌuchun kimpastakꞌuy mas kilapuxkaulaqtsꞌinau u mas va taꞌayucha yu valiꞌiy lapanaki kaval yu kimpuxkaulaqtsꞌin. Mas kitꞌin jantu ikpuxkaulaqtsꞌinkan keꞌeman. nHUChuncha ni lapanaki yu paxtoqniy taun lhitapatsa maqskꞌiniy lay kalhiꞌaynkal ni ox kamakayaꞌ. G Maqskꞌiniy kilamispau tacha ixꞌoqxtamatin Cristo. Va kintapaxtoqniyan ixlaqputeꞌeka ni ox chivinti yu Dios ixmaqsaqmaꞌata. RFUxiknankꞌan ixnavin Cristo untꞌatꞌik y yucha ixnavin ni Dios.LEMas kitꞌin kPablo, mas Apolos, mas Pedro, va minavinkꞌan kuntau. Vachuꞌ mas yu lakamunukpaꞌ, yu jatsukunti, yu lhinin, yu alin chavaycha, yu kaꞌalinakaꞌ, tachun va si minavinkꞌan. D Ex chuncha jantu matichun ay kakꞌatsal por yu makay aqayntaun lapanaki yu ixjamalaniniꞌ. Kinchuxkꞌan va si minavinkꞌan. )CKVachu najun: “Ni Jalhachimoꞌonu Dios mispay ixjatapastakꞌatkꞌan ni lapanakni yu ayaj talakpastaknan. Va jalaqtsꞌin tacha jantu tuꞌuchun xtapal.” GBYu xajatalakpastakꞌati aniy lakamunukpaꞌ, yucha ni Dios laqtsꞌin va puro lhitontoj. Va tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios, najun: “Dios jalaktanchaniy yu ayaj tamispay takꞌatsan.” AJantu kꞌamakꞌanukꞌantꞌik milaqꞌamankꞌan. Incha xataꞌayuꞌ uxiknan kakꞌatsal tacha la lhuu jatapastakꞌati kalhitsukul, apalay ox kajunchoqol tacha tontoj laqtsꞌinkan aniy lakamunukpaꞌ. Ex lay kalhitsukul yu laqsaval jatapastakꞌati. }@sIncha matichun kalaqlvaqlhi ixlapanakni Dios, yucha laqlvaꞌa ni chaqaꞌ taꞌan vil ni Dios. Ex ni Dios kamamiꞌoniyaꞌ anchanu lapanaki. Ni chaqaꞌ taꞌan vil ni Dios va yucha ixnavin y uxiknankꞌan ni anchanu chaqaꞌ untꞌatꞌik. :?m¿Jantu kꞌatsꞌayatꞌik ni uxiknankꞌan untꞌatꞌik tacha laqataun chaqaꞌ taꞌan vil ni Dios? Vachu ixꞌEspíritu Dios tatꞌavilanan chꞌantaun kun uxiknankꞌan. 9>kPero tachun lhitapatsa yu jantu ox kaval, yucha kalaqxavakanaꞌ. Yu xamakanaꞌ kajamaqatsꞌanqaꞌoyaꞌ pero kalaqtaxtuyaꞌ mas ixlhitapatsa katsꞌanqayaꞌ laka jikmi. n=UTachun ox lhitapatsa katayaniyaꞌ ni anchanu julchan. Yu xamakanaꞌ kalaqaꞌiyaꞌ ixlhilhajati. 9<k Astan katasuyaꞌ kilhitapatsakꞌan. Ni anchanu julchan katasuyaꞌ tisuncha yu jamakanti ni chaqaꞌ, incha la ox kilhitapatskꞌan por qayntamin. Va kun jikmi katasuyaꞌ. };s Incha ox tamasuniyan para ox katꞌaylhipꞌintꞌik la milhakapuꞌatkꞌan ex kaxajtachal tacha chaqaꞌ yu kalhimakakal oro ali plata ali yu la kꞌuliksnaꞌ chiyux. Incha jantu, ex kaxajtachal valiꞌiy kꞌiu ali jatsꞌin yu lay xajuy. :} Jantu lay matichun tamakaniyan ataun xaputayan la milhakapuꞌatkꞌan. Vamun taun xaputayan alin, yucha va Jesucristo. V9% Va por ixjamapayninti ni Dios va kilhijunil kaktapatsal la metsukuntikꞌan tacha qayntaun yu ox makay chaqaꞌ. Chuncha klamakaniu yu xaputayan tejkan kꞌaqtaynil ni lhitapatsa kun uxiknankꞌan. Chavaycha aqayntaun makay yu tsꞌanqay. Pero qayntamin yu tatapatsay maqskꞌiniy katakꞌatsal tacha katamakalcha ni aniy chaqaꞌ. 8) Va chꞌantaun iktapatsaniyau ni Dios. Uxiknankꞌan va tacha ixkuxtu ni Dios untꞌatꞌik. Vachuꞌ untꞌatꞌik tacha ixchaqaꞌ ni Dios. 7%Yu chꞌan ali yu lajꞌavay va chꞌantaun tatapatsay. Siya tumpaj katalaqaꞌiyaꞌ ixlhilhajatkꞌan por ixlhitapatskꞌan yu katamakal. ]63Yu chꞌan ali yu lajꞌavay jantu tuꞌuchun kataval, vamun ni Dios yu maꞌayay. 53Tejkan klalaqputeꞌeniu, va tacha ikchꞌal yu ox chivinti la metsukuntikꞌan. Astan ni Apolos va tacha kalajꞌaval. Pero va Dios yu maꞌayal. 14[¿Ex taꞌayucha ni Pablo? ¿Taꞌayucha ni Apolos? Vamun iktapatsaniyau Dios para kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik. Kintaxtaqnin siya tumpaj kilhitapatskꞌan ni Dios. L3Qayntaun najun: “Kitꞌin chꞌantaun kunita kun Pablo.” Aqayntaun najun: “Kitꞌin chꞌantaun kunita kun Apolos.” Ex chuncha tꞌalaktꞌilhitꞌik tacha talay yu valiꞌiy lapanakni. F2Vananaj chun layatꞌik tacha yu valiꞌiy lapanakni. Vananaj laꞌakchꞌipꞌiniyatꞌik y lalaqꞌaymayatꞌik. Vananaj tꞌiꞌukxuntꞌayayatꞌik tacha talay yu valiꞌiy lapanakni. l1QKlaxaqalau kun chivinti yu jantu lhitaꞌay kaval, va tacha ixmatsꞌikꞌika lakatꞌuniy jasꞌatꞌa. Jantu kaklaxtaqniu jatapastakꞌati yu tacha pꞌays vakax. Va klalaqtsꞌiu tacha jantukaꞌ lay kꞌalaꞌaꞌitꞌik. %0 EEx chuncha, ketꞌalaqaunin, kitꞌin jantu lay kaklaxaqalau tacha lapanakni yu ox tamispay ni Espíritu Santo. Maqskꞌiniy kaklaxaqalau tacha valiꞌiy lapanakni. Uxiknan la metsukuntikꞌan kun Cristo va tacha lakstꞌuniy jasꞌatꞌan untꞌatꞌik yu jantukaꞌ maqan tatsukuy. V/%Va tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios, najun: “¿Taꞌayucha lay mispay ixjatapastakꞌati ni Dios? ¿Taꞌayucha lay jamalaniy ni Dios?” Pero kijnankꞌan lhitꞌaunau ixjatapastakꞌati ni Cristo.;.oNi lapanakni yu talhitꞌajun ni Espíritu Santo, yuꞌuncha lay tapuxkaulaqtsꞌin tachun. Pero jantu matichun lay puxkaulaqtsꞌin qayntaun yu lhitꞌajun ni Espíritu Santo. N-Pero yu valiꞌiy lapanakni, yuꞌuncha jantu lay talaqaꞌiy yu xtaꞌa ixꞌEspíritu ni Dios. Talhilay va lhitontoj y jantu lay tamalaqasiy. Yucha lay malaqasikan vamun kun ni Espíritu Santo. , Ex chuncha klhilakchivinanau yu aniy jantu kun chivinti yu minachal ixjatapastakꞌatkꞌan lapanakni. Va kun chivinti yu kintamasuniyan ni Espíritu Santo. Chuncha klakmasuniyau ni lapanakni yu talhitꞌajun ni Espíritu, ikmasuniyau yu makay ni Espíritu. *+M Pero kijnankꞌan jantu kalaqaꞌiu yu xaꞌespíritu lakamunukpaꞌ. Va laqaꞌiu ixꞌEspíritu ni Dios para lay kamispau yu kintaxtaqnin por ixjamapayninti. *! Jantu matichun lapanaki lay ox mispaniy tacha pastakꞌa ataun lapanaki. Vamun ixlhitsukunuꞌ ni anchanu lapanaki mispaniy tacha ixjatapastakꞌati. Ex vachu va chun jantu matichun lay mispaniy ixjatapastakꞌati ni Dios. Vamun ixꞌEspíritu ni Dios lay mispaniy. ))K Pero ni kijnankꞌan Dios kintamasunin kun ni Espíritu Santo. Ni Espíritu Santo puxkauꞌojoy tachun yu paxtoqniy ni Dios, tus tachun puxkaulaqtsꞌin. (- Va tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios yu najun:Dios laꞌoxita tuꞌuchun para yu lapanakni yu taꞌachaniy,
va taun tuꞌuchun yu ox yu jantukaꞌ matichun laqtsꞌin, nisin qasmatꞌa.Vachuꞌ jantu matichun lay pastakꞌa tacha junita ni anchanu yu ayaj ox. A'{Ni anchanu jatapastakꞌati jantu katamispal ni lapanakni yu talhachimoꞌonun aniy lakamunukpaꞌ. Yu va ixtamispal ex jantu ixtamakxtukmukꞌal ni Cristo yu la ay Jalhachimoꞌonu. &Va klhichivinanau ixjatapastakꞌati Dios. Ni aniy jatapastakꞌati jantu ixtasuy, va ixmaqsaqmakakanta. Yucha va yu pastaklhi ni Dios tejkan jantukaꞌ ixꞌalin lakamunukpaꞌ. Chuncha lhinaul ni Dios para astan lajꞌay kalhixajchaꞌau ni kijnan. %Laqsaval klaqxaqalayau kun lhuu jatapastakꞌati yu oxicha talhakapuꞌanta pero jantu kun yu xajatapastakꞌati aniy lakamunukpaꞌ. Vachu jantu ikmapatsayau ixjatapastakꞌatkꞌan yu talhachimoꞌonun ni aniy lakamunukpaꞌ yu katalaqmixaꞌ. t$aVa knajun jantu kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik por ixjatapastakꞌatkꞌan lapanakni. Va kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik por mispꞌatꞌik ixtapꞌasta ni Dios. Yu laqsaval ixjatapastakꞌati ni Dios kintamasuniyan ni Espíritu Santo >#uTejkan klakilaqputeꞌeniu ni ox chivinti jantu kakmapatsal lajꞌay chivinti kun lhuu jatapastakꞌati para kalaꞌaꞌitꞌik. Va klamasuniu kun ixtapꞌasta ni Espíritu Santo. b"=Jantu kaklatꞌataulau kun tapꞌasta. Kitꞌin ayaj xaktalhanan tus xajkaxkapꞌiknin. y!kTejkan klalaqkilau xaknajun katanul la kijatapastakꞌati vamun ni Jesucristo yu makxtukmukꞌakal laka kurus.   3Ketꞌalaqaunin, tejkan klakilaqputeꞌeniu ixchivinti Dios yu ixmaqsaqmakakantacha, jantu aqtaun kakchivinil kun lajkꞌus ali lajꞌay chivinti.  'Xlhiyucha va tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios taꞌan najun: “Taꞌayuꞌ ay kꞌatsanputun, va ay kakꞌatsal por yu makal ni Dios.”` ;Yucha tamakan chꞌantaun kun Jesucristo. La ixjatsukunti ni Cristo Jesús kintaxtaqnitan jatapastakꞌati. Por yu makal ni Cristo, ox kintalaqtsꞌinan ni Dios, va ixlapanakni Dios juntau, y va kintamalaqtaxtutan. T #Ex chuncha jantu matichun lapanaki ay kamakakal la ixlakaꞌukxpu ni Dios. j ODios jalaksaklhi yu jantu laktoꞌoyakan aniy lakamunukpaꞌ ali yu jantu jalaqtsꞌinputunkan. Va jalaksaklhi lapanakni yu jantu tuꞌuchun kataval para kaxajchal ni jantucha tuꞌuchun xtapal kataval yu lajꞌay lapanakni.  Yu tacha laktontos aniy lakamunukpaꞌ yuꞌuncha jalaksaklhi Dios para kalakmamaxanikal ni lapanakni yu lhuu jatapastakꞌati talhitꞌajun. Yu jantu laqpꞌays lapanakni kataval yuꞌuncha jalaksaklhi Dios para kalakmamaxanikal ni lapanakni yu laqpꞌaysnin. : oKetꞌalaqaunin, kꞌamakꞌatꞌik kuenta ni va Dios talaksakni mas jantu qaynlhuu ni uxiknan kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik ay jatapastakꞌati ni aniy lakamunukpaꞌ. Jantu qaynlhuu uxiknan laqlaqapꞌays lapanakni kꞌaꞌuntꞌik. Jantu qaynlhuu kꞌapꞌutsꞌukꞌutꞌik tacha lajꞌay lapanakni.  %Yu makal Dios, mas tasuy va tacha lhitontoj, yucha va makal kun apalay lhuu jatapastakꞌati jantu tacha ixjatapastakꞌatkꞌan lapanakni. Mas tasuy va tacha jantu kalhitsukul tapꞌasta, va makal kun apalay lhuu tapꞌasta, jantu tacha ixtapꞌastakꞌan lapanakni. 0 [Pero kijnankꞌan yu Dios kintalaksakni, mas va israelitas o mas va griegos, lhakapuꞌanau yu tapasal Cristo yucha masuy ixtapꞌasta ali ixjatapastakꞌati ni Dios. e EPero kijnankꞌan klaqputeꞌeyau ni makxtukmukꞌakal ni Cristo laka kurus. Yucha jantu taqasmakputun ni israelitas, va jantu ox talaqtsꞌin yu tacha nil. Yu alati lapanakni jantu taqasmakputun, talhilay va lhitontoj.   Yu israelitas taskꞌin para katalaqtsꞌil yu masuy ixtapꞌasta Dios. Yu griegos talaqtsꞌinputun yu lhuu jatapastakꞌati.  Ni Dios va lhuu ixjatapastakꞌati. Xlhiyucha jamakal xalapanakni lakamunukpaꞌ ni jantu lay katamispal ni yucha por ixjatapastakꞌatkꞌan. Mas va tacha lhitontoj tasuy, ixnajun va kun ixlaqputeꞌeka ixchivinti katapulaqtaxtul yu talhakapuꞌan. | s¿Ex taꞌayucha apalay lhuu jatapastakꞌati lhitꞌajun? ¿Taꞌayucha apalay lhuu jatalaniti lhitꞌajun? ¿Taꞌayucha ox lhichiviniy xajatapastakꞌati ni lakamunukpaꞌ? Dios masuy ni xajatapastakꞌati lakamunukpaꞌ va lhitontoj. N La ixchivinti Dios najun:Kaklaktꞌilhiꞌoyaꞌ ixjatapastakꞌatkꞌan yu lhuu jatapastakꞌati talhitꞌajun.Jantucha tuꞌuchun xtapal kakmakayaꞌ ixtalanitkꞌan yu talaniꞌojota. b ?Ni lapanakni yu tatsꞌanqatꞌajun, yuꞌuncha talhilay va lhitontoj ni chivinti yu lhichivinkan Cristo yu tacha tapasal laka kurus. Pero kijnankꞌan yu tꞌaunau laqtaxtunin, lhilayau va ixtapꞌasta ni Dios. ~ wNi Cristo jantu kimalaqachal para kakmil jamaqchajꞌavan, va kimalaqachal para kakmil laqputeꞌeniꞌ yu ox chivinti. Jantu klaqputeꞌey kun kꞌus chivinti yu minachal xajatapastakꞌati lapanakni. Chuncha jantu katsꞌanqal ixtapꞌasta ni chivinti yu masuy yu tapasal Cristo laka kurus. La ixjatsukunti ni Jesucristo tasuy ixtapꞌasta ali ixjatapastakꞌati ni Dios  yVachu klaqmaqchajꞌaval ixlapanakni ni Estéfanas. Pero klhilay ni jantu matichun alati lapanakni kakmaqchajꞌaval. L Chuncha jantu matichun lay najun va aqchajꞌaul la kintaqaꞌuti.  }Ikxtaqniy lhimalaqpuchuncha ni Dios ni jantu xataꞌayuꞌ uxiknankꞌan kaklamaqchajꞌavau, vamun ni Crispo ali Gayo. H    ¿Chavay klalhisakmiyau incha ni Cristo va laktꞌilhil? Kitꞌin Pablo jantu kakmakxtukmukꞌakal laka kurus por uxiknan. Vachu jantu kaꞌaqchꞌajꞌautꞌik la kintaqaꞌuti ni kitꞌin. [  1 Alin siya uxiknan lati yu tanajun va chꞌantaun tajunita kun kitꞌin yu kPablo. Alati tanajun chꞌantaun tajunita kun Apolos. Alati tanajun va chꞌantaun kun Cefas. Alati tanajun va chꞌantaun kun Cristo. S  ! Kintamakꞌatsanin ixlapanakni ni Cloé ni va tꞌapꞌutꞌilhiyatꞌik.    Klatapayniniyau, ketꞌalaqaunin, la ixtaqaꞌuti kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo, va chꞌantaun kꞌaꞌuntꞌik, va jantu katꞌalaktꞌilhitꞌik. Va taun jatapastakꞌati kꞌamakꞌachꞌoꞌotꞌik, va aqstanchunin kakꞌatsꞌantꞌik. q  ] Lay kꞌalhakꞌapꞌupꞌi ni Dios. Yucha tajuntaꞌin para chꞌantaun katꞌatꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik Sasꞌatꞌa, yucha ni Jesucristo kiJalhachimoꞌonukꞌan. Laka putaulan Corinto va tatalaktꞌilhil yu talhakapuꞌan Dios  Yucha katamapꞌasniyan para jantu tuꞌuchun laqtaqal kamukꞌanikꞌantꞌik ni anchanu julchan tejkan kaminchoqoyaꞌ. J Ex chuncha jantu tuꞌuchun tatsꞌanqaniyan yu xtaꞌa Dios para kꞌapꞌutꞌapꞌatsꞌanitꞌik. Chuncha pꞌakxanꞌiyatꞌik tejkan katasuchoqoyaꞌ kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. a =Xlhiyucha tasuy la metsukuntikꞌan ni chivinti yu klalhixaqalau ni Cristo va laqsaval. t cTaꞌaqtayjuyan ni ox kꞌachꞌivintꞌik kun lhuu jatapastakꞌati, va talalhavanin la metsukuntikꞌan.  #Va ikxtaqniꞌalhiy lhimalaqpuchuncha ni Dios por uxiknankꞌan. Ni Dios tamapaynitan tejkan lhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni Jesucristo. i MKatamapaynin y oxamaktamin katamakan kimPay Dioskꞌan ali kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo.  Klatsꞌoqniyau uxiknankꞌan yu ixlapanakni Dios untꞌatꞌik yu vilanantꞌik laka putaulan Corinto. Ni Cristo Jesús tamaxtunin mintalaqalhinkꞌan. Dios tajuntaꞌin para ixlapanakni kꞌaꞌuntꞌik kun tachun yu ay tamakay ixtaqaꞌuti kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo mas va toꞌoxtaycha kaval. Yucha ixJalhachimoꞌonukꞌan ni yuꞌuncha y vachu kiJalhachimoꞌonukꞌan.  1Kitꞌin kPablo, ni Dios kilaksaklhi para kimalaqachal ni Jesucristo laqputeꞌeniꞌ ixchivinti. Vachu iktꞌavil ni Sóstenes yu kilaqajkꞌan. ~g}m|{zzyCxkwwvvutsErWqgpoonmFllkk-jFihgg3eeJdccbGa^`_T^_]+\[ZZ(Y_XX7WWVnUTTSRR?QP+OO0NMLLJKuJIIHH GaGF4ErDD@CBBAb@@/?>>*=k=<;;Y::X9977_66543R2w10/.--!,,J++.*X))2(8''N&&%P$""*!r pLH2BR-7Ex.+T  NCJ1D[ Vachu va chun uxiknankꞌan incha chꞌivinanatꞌik chivinti yu jantu malaqasikan, ¿tas katapumalaqasiniyancha ni lapanakni? Valiꞌiy laka unin chꞌivinanatꞌik. C#Vachu sasqol yu sqolkan laka lhilukuj, incha jantu ox tꞌasay, ¿ex tas laycha katapukꞌatsal ni tropas para kataꞌalcha laka lhilukuj? /BWIncha laqataun sqol u ataun lhisan tacha yu kitarra jantu siya putamin katakiltꞌaunlhi, ¿ex tas laycha kapumispakal taꞌayucha yu kitarra u taꞌayucha yu sqol? tAaXlhiyucha klajunau chavaycha, ketꞌalaqaunin, incha kaklalaqꞌanchaꞌau y kaklalhixaqalau lhichivin yu jantu malaꞌasiyatꞌik ex jantu tuꞌuchun taꞌaqtayjuyan. Vamun taꞌaqtayjuyan incha kaklalhixaqalau tuꞌuchun yu kimasunil Dios u taun jatapastakꞌati. Vachu taꞌaqtayjuyan incha klalaqputeꞌeniyau ixchivinti Dios u klamalaniyau tuꞌuchun. 1@[Kitꞌin iknajun ox kaval incha mintachunkꞌan lay kachꞌivinintꞌik lhichivin yu jantu mispakan. Pero yu apalay iknajun va kꞌalaqpꞌutꞌeꞌetꞌik ixchivinti Dios. Apalay ixlaqmiti yu laqputeꞌey ixchivinti Dios xajantu yu chiviniy lhichivin yu jantu mispakan. Pero incha alin qayntaun lapanaki yu lay kalhichivinchoqol yu naunputun ni anchanu lhichivin ex vachuꞌ ox. Chuncha lay ox katamalaqasil yu talhakapuꞌan y ox kataꞌayal ixlhakapuꞌatkꞌan. Yu lhichivin yu jantu malaqasikan maqskꞌiniy kalhichivinchoqokal yu naunputun ?Yu chiviniy alati lhichivin yu jantu mispakan yucha va xꞌaman aqtayjukan la ixjatsukunti para ox kataꞌayal ixlhakapuꞌati. Pero yu laqputeꞌey ixchivinti Dios yucha jalaqꞌaqtayjuy alati ixlapanakni Dios para ox kataꞌayal ixlhakapuꞌatkꞌan. F>Pero qayntaun lapanaki yu laqputeꞌey ixchivinti Dios ox jalakmasuniy ni lapanakni. Ex ox lay kataꞌayal ixlhakapuꞌatkꞌan y ox jalaqxtaqniy jatapastakꞌati y ox jalakmalakaꞌulay. w=gTaꞌayu yu maqxtaqnikan kachivinil alati lhichivin yu jantu mispay, yucha jantu matichun lapanaki malaqasiniy yu najun. Jantu va lapanakni yu jatꞌachiviniy, va Dios yu tꞌachiviniy. Va kun ixlhitsukunuꞌ chiviniy yu jantu mispakan. X< +Kꞌalhilaqsoꞌotꞌik lhitsukunun japaxkanti. Ex vachu kꞌalhilaqsoꞌotꞌik laqaꞌinin yu xtaꞌa ni Espíritu Santo. Pero apalay kaskꞌintꞌik para lay kꞌalaqpꞌutꞌeꞌetꞌik ixchivinti Dios. ;7 Chavaycha alin lhakapuꞌati y vachu yu pakxanꞌiyau y vachu alin japaxkanti. Yu aniy putꞌutu alin pero yu apalay ixlaqmiti va yu japaxkanti.G: Chavaycha vananaj kintatsꞌanqaniyan kamispaꞌojoo. Va tacha katsukuu laqapulaqtsꞌinin laka spejo yu oxicha lakapulpipij. Pero astan kalaqtsꞌinau Dios ukxpuꞌ kun ukxpuꞌ. Chavaycha va xantaꞌan ikmispay y xantaꞌan jantu ikmispay pero astan ex kakmispaꞌoyaꞌ vachu va chun tacha kimispaꞌojoy ni Dios. r9] Chuncha tacha tejkan jasꞌatꞌa xajkunita ni kitꞌin, xakchiviniy tacha qayntaun jasꞌatꞌa y xaklakpastaknan y xakmalaqasiy tacha taun jasꞌatꞌa. Pero tejkan aycha lapanaki ikval ex ikmakauntijlaꞌol kilhisꞌatꞌa. ~8u Pero kaminaꞌ julchan tejkan jantu tuꞌuchun kintatsꞌanqaniyan. Ex kamiꞌoyaꞌ tachun yu mispayau xantaꞌan. 87i Chavaycha ni anchanu jatapastakꞌati va xantaꞌan mispayau, y xantaꞌan jantu mispayau. Vachu ixchivinti Dios xantaꞌan laqputeꞌeyau y xantaꞌan jantu laqputeꞌeyau. 6' Yu japaxkanti jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Pero kaminaꞌ julchan tejkan katamaktayaꞌ ixlaqputeꞌeka ixchivinti Dios. Vachu jantucha apalay kaꞌalinaꞌ lapanakni yu tachiviniy alati lhichivin yu jantu tamispay. Vachu katamaktaꞌoyaꞌ ni ay jatapastakꞌati. 5! Yu japaxkanan yucha chux tayaniy. Mas va tuꞌuchun tapasay, va lhakapuꞌanan y japakxanꞌiy yu lajꞌoxi. Va tachun maqantaqniꞌojoy. h4I Jantu aqtaun lhiꞌachantajuy tejkan makakan laqtaqal. Lhiꞌachantajuy tejkan makakan yu ox. .3U Yu japaxkanan, yucha jantu laqxtoqnu chiviniy, jantu kapastakꞌul vamun yu yucha maqskꞌiniy, jantu jamalukujlanan y jantu pastakchoqoy yu katamakanil lapanakni. 2! Yu japaxkanan, yucha maqantaqniy y qalꞌox jun. Yu japaxkanan jantu akchaꞌaꞌ kaval, jantu ay kꞌatsan, vachu jantu ay makakan. I1  Mas kaklaqlvaqniꞌol tachun yu ikmaqalin ni kilpatanin y tus kakmaqxtaqlhi kilakatunaj laka jikmi por kilhakapuꞌati, incha jantu kaklhitsukul japaxkanti ex jantu tuꞌuchun xtapal kakval. n0U Vachu mas lay kaklhichivinil yu katapasayaꞌ y tus kakmispaꞌol yu jantu matichun mispay, vachu mas ox kaklhakapuꞌal tus lay kakmalakpaxal taun aspajun, incha jantu kaklhitsukul japaxkanti ex jantu tuꞌuchun xtapal kakval. r/ _ Mas lay kakchivinꞌol tachun ixlhichivinkꞌan ni lapanakni u mas yu talhichiviniy angeles, incha kintsꞌanqaniy japaxkanti ex klhixajachal tacha taun tsasnati yu qalpꞌays kaval u tacha taun kampana yu jantu kꞌus makatꞌajun. $.A Kalhilaqsoꞌotꞌik laqaꞌinin yu apalay ixlaqmiti para kꞌamakꞌatꞌik ixlhitapatsa Dios. Pero kitꞌin klamasuniyau taun lakatin yu apalay ox.<-q Jantu tachun lay palay tamakay yu taqanꞌanin. Jantu tachun lay tachiviniy alati lhichivin yu jantu tamispay. Jantu tachun lay tachivinchoqoy yu naunputun ni anchanu lhichivin. 9,k Pero jantu tachun ixlapanakni ixtamalaqachan Cristo kataval. Jantu tachun talaqputeꞌey ixchivinti Dios. Jantu tachun jamalaninin. Jantu tachun lay tamakay lajꞌay axtoqnu. + Ni Dios lakꞌulal lati lapanakni para kataval ixtamalaqachan Cristo, astan lakꞌulal lati yu talaqputeꞌey ixchivinti, ex astan lakꞌulal lati yu tamalaninin. Vachu lhinaul kaꞌalil yu tamasuy lajꞌay axtoqnu y yu palay tamakay taqanꞌanin y yu taꞌaqtayjuy alati lapanakni y vachu yu talhachimoꞌonun laka lhitapatsa y yu tachiviniy alati lhichivin yu jantu tamispay. e*C Uxiknankꞌan ixlakatunaj ni Cristo untꞌatꞌik y si putamin ixnavin untꞌatꞌik. S) Tejkan jamaqanlqajnan putaun yu ixnavin ni lakatunaj, ex tachun yu alati yu takilnunun vachu tamaqanlqajnan. Tejkan putaun yu ixnavin ni lakatunaj va toꞌoyakan ex tachun yu alati talhiꞌachantajuy. p(Y Chuncha jantu lay katalaqlvaqlhi ni lakatunaj. Tsꞌanqay katalalhistaklhi siya putamin ni lakatunaj. "'= Pero yu tasuy va apalay kꞌus y jantu maqskꞌiniy kapaqakal. Chuncha ni Dios makal ni lakatunaj para kamaqskꞌinil tachun, mas yu jantu toꞌoyakan. 6&e La kilakatunajkꞌan taꞌan alin yu jantu ox lhilayau, va ox lhilaqapaqakanau kun laqchꞌiti. Taꞌan lhitꞌaunau yu jantu aqtaun masuyau, ox paqayau y ox lhistakꞌau. Y%+ Incha jantu, lati yu jantu lhiꞌaykan, yuꞌuncha yu apalay jamaqskꞌinikan. 6$e Yu laqchul jantu lay juniy ni makaꞌ: “Uxintꞌi jantu ikmaqskꞌiniyan.” Vachu yu aqtsul jantu lay juniy ni chꞌajaꞌ: “Uxintꞌi jantu ikmaqskꞌiniyan.” G# Pero alin pulhuu yu talaqxtoꞌa y yu lakatunaj va laqataun. i"K Incha tachun lakatunaj yu talaqxtoꞌa va putaun ixval, ¿ex tas ancha ixꞌalil ni lakatunaj? b!= Pero yu Dios laqmalaqxtoqlhi lakatamin laka lakatunaj chuncha tacha makaputul ni yucha.  ' Incha tachun si laqchul ixval, ¿ex tas ixpaqasmaknaucha? Incha tachun si paqasmakni ixval, ¿ex tas ancha ixlhitsukuu kimpaꞌutiyankꞌan? 4a Ex vachu va chun incha yu aqaxqol va kanaul: “Kitꞌin jantu laqchul kakval, ex jantu ixnavin ni lakatunaj kakval.” Pero mas chuncha kanaul, va ixnavin ni lakatunaj. ,Q Xlhiyucha mas kanaul yu chꞌajaꞌ: “Kitꞌin jantu makaꞌ kakval. Ka jantu ixnavin kakval ni lakatunaj.” Pero mas chuncha kanaul, va ixnavin ni lakatunaj. gG Vachu va chun ni lakatunaj jantu va taun kaval yu talaqxtoꞌa. Va laqalhuu laqxtoqnun. dA Ex vachu chun ni kijnankꞌan lhiꞌaqchajꞌajuu ni Espíritu Santo para va taun lakatunaj kajuu, mas kajuu israelitas u mas jantu, mas kajuu oqxtamatin u mas jantu. Pero va taun ni Espíritu yu kintalaqtanun kijnan. 4a Qayntaun lapanaki lakalhuu laqxtoꞌa ixlakatunaj. Mas pulhuu lhitꞌajun pero yu lakatunaj va taun. Ex vachu va chun junita ixlakatunaj ni Cristo yu kijnan juntau. 5 Pero tachun yu aniy va taun ni Espíritu yu xtaꞌa. Yucha jalaqxtaqniy por qayntamin vachu va tacha najun ni yucha. Va taun lakatunaj laqxtoqnunau K Lati jalaqxtaqnikan tapꞌasta para lay katamakal yu lajꞌay axtoqnuꞌ. Alati jalaqxtaqnikan tapꞌasta para lay katalaqputeꞌel ixchivinti Dios. Alati jalaqxtaqnikan tapꞌasta para lay katamispal tichichuncha lhitsukunuꞌ talhitsukuy ni lapanakni incha ox o jantu ox. Lati jalaqxtaqnikan para lay katachivinil laka pulhuu lhichivin yu jantu tamispay. Alati jalaqxtaqnikan lhitapatsa yu lay katalhichivinchoqol yu naunputun yu alati lhichivin. 1[ Lati jalaqxtaqnikan ay lhakapuꞌati vachu por ni Espíritu Santo. Alati jalaqxtaqnikan tapꞌasta para lay palay katamakal taqanꞌanin vachu por ni Espíritu Santo. ?w Lati por ni Espíritu Santo jalaqxtaqnikan chivinti para lay katachivinil kun lhuu jatapastakꞌati. Alati jalaqxtaqnikan chivinti kun lhuu jatalaniti vachu por ni Espíritu Santo. -S Ni Dios va maqxtaqniy qayntamin yu lay katapumasul ixlhitapatsa ni Espíritu Santo. Va maqxtaqnikan para lay kalaqꞌaqtayjukal alati lapanakni yu talhakapuꞌan.  Alin pulhuu yu makayau, pero va taun ni Dios yu kintaxtaqniyan tapꞌasta para kintachunkꞌan kamakau yu kintapaxtoqniyan. ~u Alin pulhuu lhitapatsa yu lay kamakaniyau ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo pero kiJalhachimoꞌonukꞌan va qayntaun. fE Alin pulhuu yu kintamaqxtaqniyan ni Espíritu Santo pero ni Espíritu Santo va putaun. ve Chavaycha iknajun kakꞌatsꞌatꞌik incha matichun lapanaki laqxtoqnu chivinti juniy ni Cristo, yucha jantu chiviniy kun Espíritu Santo. Matichun yu najun ni Jesús va yu ay Jalhachimoꞌonu ex yucha chiviniy kun ni Espíritu Santo. >u Pꞌunaj ni uxiknankꞌan jantukaꞌ ixlhakꞌapꞌupꞌinatꞌik ni Cristo. Ex vamuncha ixmakꞌanukꞌanatꞌik katꞌixkꞌaulhipꞌintꞌik ni antivas yu jantu lay tachiviniy. a = Ketꞌalaqaunin, va knajun kakꞌatsꞌatꞌik yu kintamaqxtaqniyan ni Espíritu Santo. R "Incha alin matichun yu chavaniy, kavaynꞌelal la ixchaqaꞌ para Dios jantu kataxtaqnin maqanlqajnati tejkan tꞌaqxtꞌoꞌatꞌik. Yu alati axtoqnuꞌ kaklaqlaꞌoxiyaꞌ tejkan kajkꞌananta.`9 !Ex chuncha, ketꞌalaqaunin, tejkan katꞌaqxtꞌoqtꞌik vaynin kalapꞌakxantꞌik. 5 c Ni Jalhachimoꞌonu kintapuxkaulaqtsꞌinan y kintaxtaqniyan maqanlqajnati. Ex chuncha jantu kalaqaꞌiu maqanlqajnati chꞌantaun kun yu xalapanakni aniy lakamunukpaꞌ. ` 9 Incha puxkaulaqtsꞌinkanau keꞌemankꞌan ex Dios jantu kintamukꞌaniyan laqtaqal. q [ Xlhiyucha uxiknankꞌan lati tꞌaꞌanꞌayatꞌik y lati tatsꞌanqaniy tapꞌasta y lati tanitacha. D  Pero incha uyatꞌik y otꞌatꞌik y jantu makꞌayatꞌik kuenta ixlakatunaj ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo, ex meꞌemankꞌan mukꞌanikꞌanatꞌik laqtaqal por yu makꞌayatꞌik. , Q Pero qayntamin maqskꞌiniy kapꞌastꞌakꞌelatꞌik incha jantu maqtꞌalaꞌalhininatꞌik. Ex lay kꞌaꞌutꞌik ni pan y kaꞌoqtꞌik yu tajuy laka vaso. }s Taꞌayuꞌ yu uy ni anchanu pan y otꞌa yu tajuy laka vaso yu lhichiviniy ni Jalhachimoꞌonuꞌ, incha uy tacha valiꞌiy vayti kaval ex yucha taukꞌaniyachal taun laqtaqal por jantu lhiꞌajin ixjakꞌalna ali ixlakatunaj ni Cristo. xi Ex chuncha mas va tavanancha uyatꞌik ni anchanu pan y otꞌatꞌik yu tajuy laka vaso, va masuyatꞌik ixlhinin ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo tus kaminchoqoyaꞌ. Kꞌamakꞌatꞌik kuenta ixꞌuka yu pupastakꞌau ixlhinin Jesucristo r] Vachu tejkan tavaynꞌolcha, chꞌapal ni vaso. Va naul: “Yu aniy vaso masuy ni Dios va taun sastꞌi chivinti jatꞌatamakajun ixlapanakni por kijakꞌalna. Va tavanancha kaꞌoqtꞌik, kꞌamakꞌatꞌik para kilapupastakvi.” gG Va xtaqnil lhimalaqpuchuncha ni Dios, ex laqcheꞌel, va naul: “Kalaꞌaꞌitꞌik y kaꞌutꞌik. Yu aniy va kilakatunaj yu laqcheꞌekan por uxiknankꞌan. Chuncha kꞌamakꞌatꞌik para kilapastakvi ni kitꞌin.” W' Kitꞌin klaqaꞌil ni chivinti yu naul ni Cristo y vachuꞌ klajunchoqoo uxiknankꞌan, yu najun inchine. Ni anchanu putsꞌisni tejkan maqxtaqkal ni Jalhachimoꞌonu Jesús, yucha chꞌapal ni pan. jM ¿Jantu kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik minchaqakꞌan taꞌan kavayntꞌik y kaꞌoqtꞌik? ¿Valiꞌiycha jantu tꞌoꞌoyayatꞌik ixlapanakni Dios y jalakmamaxaniyatꞌik yu jantu tuꞌuchun katalhitsukul? ¿Tisuncha klajunaucha? Jantu tsꞌuniy klhiꞌachantajuy por yu makꞌayatꞌik. Tacha puꞌaqtaynil ixꞌuka yu pupastakꞌau ixlhinin Jesucristo >u Tejkan aqtꞌayniyatꞌik ixꞌuka, lati niman tapꞌulꞌan unan ixvaytkꞌan yu talhimin. Jantu talatꞌaꞌuy yu alati. Ex chuncha lati tachavajtayay y lati tus tataꞌapꞌay.  Tejkan chꞌantaun tꞌaqxtꞌoqyatꞌik para kꞌaꞌutꞌik ixpupastakꞌan ixlhinin Cristo, jantucha yucha pꞌastꞌakꞌatꞌik. y Laqsaval maqskꞌiniy katꞌalaqlvaqtꞌik. Va chuncha lay katasul taꞌayuꞌuncha yu laqsaval tatijuyanal kun Dios. A{ Pꞌunaj klajunau yu kintajuniy lati lapanakni. Tanajun ni tꞌapꞌutꞌilhiyatꞌik tejkan tꞌaqxtꞌoqyatꞌik tacha ixlapanakni Dios. Lati yu kintajuniy, kitꞌin klhakapuꞌan. ~ Jantu klhiꞌachantajuy por yu makꞌayatꞌik tejkan tꞌaqxtꞌoqyatꞌik. Mas naunatꞌik ox kaxajchal, jantu ox xajachipitik. }3 Tachun yu aniy, incha alin matichun lapanaki yu lhilakchivinputun, yucha tsꞌanqay kakꞌatsal ni va chuncha kimputsukkꞌan. Chuncha junita mas va toꞌoxtaycha tataqxtoꞌa ixlapanakni Dios. Jantu ox tamakay tejkan chꞌantaun taꞌuy yu xapupastakkan ixlhinin Jesucristo &|E Pero qayntaun xanati yucha ox toꞌoyakan incha malaꞌayay ixꞌaji. Yucha ixmaqxtaqnika kalhitsukul la ay ixꞌaji para kalhilaqpaxtaqkal la ixꞌaqtsul. {# Klalhisakmiyau incha meꞌemankꞌan jantu lay malaꞌasiyatꞌik ni va lhimaxan incha va katsukul malaꞌayan ixꞌaji qayntaun joꞌati. tza Uxiknankꞌan kapꞌastꞌaktꞌik incha ox kaskꞌil Dios qayntaun xanati mas jantu kalaqpapaqakal. y Tacha yu xanati minachal kun yu joꞌati, vachu yu joꞌati minachal kun yu xanati. Tachun yu alin va si kun Dios minachal. x  Lamaqskꞌiniyau la ketsukuntikꞌan kun Cristo, ni joꞌati maqskꞌiniy yu xanati, vachu yu xanati maqskꞌiniy ni joꞌati. Ayaj ox klhilay yu makꞌayatꞌik. Va kilapastakꞌau ni kitꞌin y tachun yu makꞌayatꞌik va tacha kitꞌin klamalaniu. n 3 Kꞌamakꞌatꞌik yu ikmakay ni kitꞌin, vachu va chuncha tacha kitꞌin ikmakay yu masuy ni Cristo. Tisun naunputun tejkan laqpapaqakan xanatin bm= !Ni kitꞌin iktiꞌukxuntayay makanaꞌ yu katalhipaꞌinil ni lapanakni. Jantu vamun yu ox la ketsukunti ikpastakꞌa. Va ikpastakꞌa yu kalaqꞌaqtayjul yu alati, ex chuncha lay katalaqtaxtul por kinchivinti.%lC Jantu kꞌamakꞌatꞌik tuꞌuchun yu kalakmalukujlal alati lapanakni, mas va israelitas, mas yu jantu israelitas kataval, mas va ixlapanakni Jesucristo. +kO Xlhiyucha mas va kꞌavayntꞌik u kꞌaꞌoqtꞌik tuꞌuchun, mas va tichichuncha yu kꞌamakꞌatꞌik, kꞌamakꞌaꞌotꞌik para ox katoꞌoyakal ni Dios. ojW Incha ikxtaqniy lhimalaqpuchuncha ni Dios por yu kꞌuy ex jantu paxtoqniy kintatsukul lhikiltaynan. hu Pero incha matichun kajunin: “Ni aniy vakax va ixmoqslanikanta antivas”, ex apalay ox jantu kaꞌutꞌi. Va pastakniyan ni anchanu lapanaki, va lhilay jantu ox kꞌaꞌutꞌi. Jg  Incha matichun yu jantu lhakapuꞌan kajuntaꞌin vayti y uxintꞌi uxapꞌin, kaꞌutꞌi tachun yu kaxtaqnincha. Jantu kalhasakmin tuꞌuchun mas kalhilatꞌik jantu ox kꞌaꞌutꞌi. \f1 Tachun yu alin taꞌakchun lakamunukpaꞌ va si ixnavin ni Jalhachimoꞌonu Dios. ;eo Tachun vakax yu stꞌakan laklhitamau lay kꞌaꞌutꞌik. Jantu maqskꞌiniy kꞌalhasakminintꞌik incha ixmoqslanikantacha antivas, chuncha jantu maqskꞌiniy kapastakꞌun. d+ Jantu maqskꞌiniy kꞌapꞌastꞌaktꞌi yu ox vamun para uxintꞌi, vachu kꞌapꞌastꞌaktꞌi yu kalaqꞌaqtayjuyaꞌ yu alati lapanakni. `c9 Tanajun lay kꞌamakꞌatꞌi va yu kꞌamakꞌapꞌutꞌucha. Pero kitꞌin iknajun jantu tachun xtapal kaval. Tanajun lay kꞌamakꞌatꞌi va yu kamakꞌapꞌutꞌucha pero jantu tachun kintaꞌaqtayjuyan. $bA ¿Kamakau para kintalhixiyaxnin ni Jalhachimoꞌonuꞌ? ¿Apalay pꞌays juntau xajantu ni yucha? Tachun kꞌamakꞌatꞌik para ox katoꞌoyakal ni Dios (aI Jantu lay pꞌuꞌoqnunatꞌik xavaso yu pupastakyau ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo, incha vachu pꞌuꞌoqnunatꞌik yu xavaso aqmoqxnuꞌ. Vachuꞌ jantu lay kavayntꞌik laka mesa taꞌan toꞌoyakan ni Jalhachimoꞌonuꞌ, incha vaynatꞌik laka mesa taꞌan toꞌoyakan aqmoqxnun. Q` Pero klajunau ni lapanakni yu jantu talhakapuꞌan tejkan tamakay xajamoqslanti antivas, va aqmoqxnun yu tamoqslaniy, jantu tamoqslaniy Dios. Kitꞌin iknajun jantu kꞌatꞌanutꞌik kun aqmoqxnun. 1_[ Chavaycha yu xajamoqslanti antivas, ¿lhilayatꞌik va iknajun incha xtapal kaval ni antivas? ¿U lhilayatꞌik incha xtapal kaval yu moqslakanta? Jantu xtapal kaval. ^ Kꞌamakꞌatꞌik kuenta ni israelitas ixtaꞌuy yu xajamoqslanti laka altar. Chuncha ixtatanuy kun Dios yu ixmoqslanikan. ] Por aqxtaun pan uyau, va tacha taun lakatunaj juntau mas kilaqalhuukꞌan, va latꞌaꞌuyau aqxtaun pan kintachunkꞌan. \% Chꞌantaun otꞌau laka vaso yu kintamapastakniyan ixjamapayninti Jesucristo, ex xtaqniyau lhimalaqpuchuncha ni Dios. Chuncha chꞌantaun tanuyau kun ixjakꞌalna ni Cristo. Vachu tejkan laqcheꞌeyau ni anchanu pan, va chꞌantaun tanuyau kun ixlakatunaj ni Cristo. [y Klaxaqalayau tacha lapanakni yu talhitꞌajun jatapastakꞌati. Kꞌamakꞌatꞌik kuenta kinchivinti ni va laqsaval. tZa Xlhiyucha, klajunau uxiknan yu klaꞌachaniyau, ni kalajꞌosmajꞌantꞌik ixtoꞌoyaka ni antivas. 7Yg Jantukaꞌ laqtsꞌintꞌanukꞌanatꞌik yu ayaj lhitaꞌay. Vachu va chuncha tacha yu tatapasay alati lapanakni. Mas va kalaqtsꞌintꞌanukꞌantꞌik yu lhitaꞌay, lay katꞌayanitꞌik. Ni Dios jantu xtaꞌa lakatin para apalay pꞌays kꞌalaqtsꞌintꞌanukꞌantꞌik. Ni Dios lay lhakapuꞌanikan ni kataꞌaqtayjuyan para lay kꞌalajꞌosmajꞌantꞌik ni talaqalhin. Kalajꞌosmajꞌantꞌik ixtoꞌoyaka ni antivas VX% Yu ox tanun kun Dios maqskꞌiniy kalhistakkal para jantu kalhitaxtuchoqol. .WU Tachun yu aniy talhitapasal kepayankꞌan para kapulaniu. Va tsꞌoqkanta para kapujalakpastaknau ni kijnan yu vilanau aniy la xapumiꞌonucha lakamunukpaꞌ. V' Vachu jantu maqskꞌiniy kakꞌiltꞌaytꞌik ni Dios tacha lati ni yuꞌuncha talal. Xlhiyucha ixmayul Dios yu jamaqniniꞌ va jalaqmaqnil. U Vachu jantu kalaqtsꞌintanuu ni Jalhachimoꞌonuꞌ tacha talal lati ni yuꞌuncha. Tatanuchal lhuu tsapulin y jalaktsakꞌamakal. +TO Jantu maqskꞌiniy katꞌatamau matichun yu jantu kinavinkꞌan, tacha talal lati ni yuꞌuncha. Va por yucha tanil pꞌuxauntꞌutu mil lapanakni taun julchan. Sw Xlhiyucha jantu maqskꞌiniy katꞌoꞌoyatꞌik ni antivas tacha talal ni yuꞌuncha. Tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios yu najun: “Ni lapanakni tataulal vaynin y taꞌoqnul. Ex taꞌostaulchoqol y talachꞌapachal y aqtayl talatꞌaqamanan.” R- Tachun yu aniy tapasal va para kamakau kuenta y jantu kamakaputuu yu jantu lajꞌoxi tacha yuꞌuncha ayaj tamakaputul yu jantu lajꞌoxi. $QA Pero ni Dios jantu kalhipaꞌinil yu tamakal qaynlhuu ni yuꞌuncha. Xlhiyucha tanil y tus tꞌikl taputaukꞌatamal ixlakatunajkꞌan ni lakakꞌavinan. IP  Vachu tachun ixtaꞌotꞌa yu ixminachal kun ixtapꞌasta Dios. Taꞌoqtijlal xaxkan laktalpa kun ixtapꞌasta Dios y chuncha taputapasal. Ni anchanu chiyux yucha va Cristo yu laktꞌaꞌal. QO Tachun yuꞌuncha ixtaꞌuy vayti yu ixminachal kun ixtapꞌasta Dios. rN] Ex chuncha va tacha kataꞌaqchajꞌaul laka taputsꞌi y lakamar para chꞌantaun kataval kun Moisés. /M Y Ketꞌalaqaunin, iknajun jantu kakꞌauktꞌik yu maqaniyaꞌ kepayankꞌan. Yuꞌuncha ixtaltananta ixqaltaꞌapuꞌ laka taputsꞌi y tachun tatakuklhi ni lakamar. EL Ni kitꞌin va ikmamaqanlqajnivay kilakatunaj y klhijunkan pꞌays kaktapatsanil ni Dios. Incha jantu chuncha kakmakal ex jantu tuꞌuchun kaklhajal mas klaqputeꞌey yu ox chivinti.uKc Ni kitꞌin jantu kakval tacha yu ltiyoq takyajuy y jantu kakval tacha yu qamanan y lakasamanan laka unin. 7Jg Yu taꞌostayay para katatanunil qamanti tachun yuꞌuncha tamakauntijlay yu jantu laqꞌaqtayjuy. Chuncha tamakay para katalaqaꞌil ixlhilhajatkꞌan yu niman kamiꞌoyaꞌ. Pero kijnankꞌan makauntijlayau yu jantu kintaꞌaqtayjuyan para kaꞌalil kilhilhajatkꞌan yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. RI Kꞌatsꞌayatꞌik ni tejkan alin qamanti takyauti tachun pꞌays tatakyajuy pero va qayntaun yu lhajay. Ex vachu va chuncha pꞌays katꞌakyautꞌik la ixlakatin Dios para kꞌalhaꞌatꞌik. wHg Chuncha ikmakay para lay kaklaqputeꞌel ni ox chivinti para lay kaklaqaꞌil yu lajꞌox yu ancha minachal. 0GY Tejkan klaktꞌataulay yu jantukaꞌ ox tamalaqasiy ixlhakapuꞌatkꞌan va ikmakakan tacha yuꞌuncha. Vachu va chuncha klay tacha ixputsukukꞌan para vachu lay kaklaklhajaꞌil. Chuncha ikmakakan kun tachun ni lapanakni para ox kintalaqtsꞌil, ex chuncha lay katalaqtaxtul por kinchivinti. qF[ Tejkan klaktꞌataulay yu jantu tamakay yu lhinajun ixlhachimoꞌon Moisés vachu ikmakakan tacha yuꞌuncha para lay kaklaklhajaꞌil. Pero kitꞌin kimpaxtoqniy ixlhachimoꞌon Cristo. Xlhiyucha jantu ikmakajun yu lhinajun Dios. JE  Tejkan klaktꞌataulay ni israelitas vachu ikmakakan tacha qayntaun israelita. Tejkan klaktꞌataulay yu tamakay yu lhinajun ixlhachimoꞌon Moisés vachu ikmakakan tacha yuꞌuncha mas jantu maqskꞌiniy kakmakal yu lhinaunkan. Pero va chuncha ikmakakan para lay kaklaklhajaꞌil alati lapanakni para katalhakapuꞌal. 8Di Mas jantu matichun ixꞌoqxtamati kakval va ikmakakan tacha ixꞌoqxtamatkꞌan tachun ni lapanakni. Ex chuncha lay kaklhajaꞌil alati lapanakni para katalhakapuꞌal. eCC ¿Ex tis va suncha kilhilhajati? Kilhilhajati vamun ixlaqputeꞌeka ixchivinti ni Cristo sin kakskꞌil tuꞌuchun. Chuncha jantu ikskꞌin yu kilhilhajati yu kimpaxtoqniy kaklaqaꞌil por klaqputeꞌey ni ox chivinti. :Bm Ex chuncha incha ikmakay kun chux la kelhanuti ex kaꞌalinaꞌ kilhilhajati. Mas jantu kakmakaputul va maqskꞌiniy kakmakal laqatapꞌasta. Va klhijunkan ni aniy lhitapatsa. SA Pero para kitꞌin jantu ay kꞌatsan por klaqputeꞌey yu ox chivinti. Kitꞌin maqskꞌiniy kaklaqputeꞌel, va yucha klhijunkan. Ay, paynicha ni kitꞌin incha jantu kaklaqputeꞌel ni ox chivinti. i@K Pero kitꞌin jantu aqtaun klhinaul va chuncha kakputapasal. Yu chavaycha klatsꞌoqniyau jantu va por kaklhajaputul. Apalay ox kaknil xajantu matichun kixtaqnil tuꞌuchun, va jantucha ox kajkꞌatsal por yu ikmakay. ~?u Vachu va chun ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo lhinaul ni yu talaqputeꞌey ni ox chivinti va yucha kataputsukuyaꞌ. />W ¿Jantu kꞌatsꞌayatꞌik ni yu tatapatsay laka ay lakatajtan taꞌuy yu alin ancha? Vachu yu tatapatsay laka altar yu yal lakatajtan taꞌuy yu moqslanikan Dios. 2=] Incha alati tapaxtoqniy ex apalay kintapaxtoqniyan ni kijnankꞌan. Pero tejkan klatꞌataulau jantu aqtaun laqatapꞌasta kaknajuu kilaꞌaqtayjuu. Chuncha xaktijuntayau mas kintatsꞌanqaniyan tuꞌuchun. Va para ox kalaꞌaꞌitꞌik tejkan klaqputeꞌeu ni ox chivinti yu lhichiviniy Cristo. 7<g Ex chuncha kijnankꞌan ikchꞌau ixchivinti Dios la melhanutkꞌan. Incha klaxtaqniu yu ox jatsukunti, ¿ex lhilayatꞌik jantu kintapaxtoqniyan tsꞌuniy mimaqalitkꞌan? q;[ Laqsaval kintapastakni ni kijnan tejkan chuncha naul. Chuncha tsꞌoqkal por kijnan. Yu lqamalhaꞌan laka tꞌun pakxanꞌiy yu kaꞌalinaꞌ. Vachu yu laqpꞌaqxlhaꞌan trigo pakxanꞌiy yu kapaxtoqniyaꞌ tejkan kaꞌalinaꞌ. [:/ La ixlhachimoꞌon yu tsꞌoqlhi ni Moisés va najun: “Jantu kamakꞌiltꞌanutꞌi ixvosal ni vakax tejkan tsukuy xqaxtunuꞌ la ixchꞌajaꞌ ni trigo.” Pero ni Dios jantu vamun vakaxna jalakpastakꞌa. 9y Yu iknajun jantu ixjatapastakꞌatkꞌan ni valiꞌiy lapanakni. Ixlhachimoꞌon ni Dios vachu va chuncha najun. c8? ¿Maticha tropa lay katapatsal y jantu kalaqaꞌil ixlhilhajati? ¿Taꞌayucha kachꞌal tuꞌuchun y jantu kalaqaꞌil yu xaꞌunikan? ¿Taꞌayucha kalaklhistaklhi vakaxna y jantu kalaqaꞌil lakatsꞌuniy xaleche? {7o Vachu kintapaxtoqniyan kitꞌin kun Bernabé kaklaqaꞌiu kilhilhajatkꞌan para jantu maqskꞌiniy kaktapatsau. ~6u Vachu lay kaktꞌatsukul qayntaun xanati yu lhakapuꞌan y kaklhaꞌal taꞌan kakpuꞌal. Vachu va tacha tamakay alati ixtamalaqachan ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo. Vachu tacha tamakay ixtꞌalaqaunin ni Jalhachimoꞌonuꞌ y vachu ni Cefas. O5 Laqsaval kimpaxtoqniy kaklaqaꞌil yu kajkꞌul ali yu kajkꞌoqlhi. D4 Yu kintamukꞌaniyan laqtaqal va chuncha klaqlhiqaltajiy. S3 Lati jantu kintalaqtsꞌin tacha ixtamalaqachan Jesucristo pero uxiknan chuncha kilamispayau. Lhakꞌapꞌupꞌintꞌik por kilhitapatsa, chuncha tasuy ni laqsaval kimalaqachal ni Jalhachimoꞌonuꞌ. }2 u Kitꞌin va qayntaun ixtamalaqachan Jesucristo. Klhitꞌajun lakatin para kakmakal yu tamakay yu alati. Kitꞌin klaqtsꞌil ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Va klaqtapatsal kun uxiknan xlhiyucha lhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni Jesucristo. 1) Xlhiyucha incha va por kivayti katsukul tsꞌanqan kilaqaj ex jantu aqtaun kajkꞌuyaꞌ ni vakax para jantu katsukul tsꞌanqan kilaqaj.W0' Incha chuncha kaval ex jantu ox lakmakꞌaniyatꞌik metꞌalaqauninkꞌan. Va por uxiknan katamakal yu talhilay jantu ox la ixjatapastakꞌatkꞌan. Chuncha laqsaval jantu ox makꞌaniyatꞌik ni Cristo. N/ Ex chuncha uxintꞌi oxamaktaun tꞌiꞌuntꞌayay por mispꞌaycha kꞌatsꞌan. Pero xlhiyucha maꞌatsꞌanꞌay mintꞌalaqajun yu jantukaꞌ ox lhakapuꞌan. Pero va por yucha nil ni Cristo. l.Q Incha kapiti vayaꞌ laqa chaqaꞌ taꞌan tatoꞌoyay antivas, ka va lay kalaqtsꞌinan milaqaj yu jantukaꞌ ox lhakapuꞌan. Ex yucha jantucha katalhananaꞌ para kaꞌul vachuꞌ, mas la ixjalhanuti lhilay jantu ox kaval. j-M Yu milhakapuꞌatkꞌan taxtaqniyan lakatin para kaꞌutꞌik pero kꞌalhistꞌajkꞌantꞌik. Alin lapanakni yu vananaj tatsꞌanqaniy katamalaqasil. Jantu kꞌamakꞌatꞌik tuꞌuchun yu lay katapumakal talaqalhin. >,uJantu incha va por vayti ox kintalaqtsꞌinan ni Dios. Mas jantu kaꞌuu, jantu va por yucha apalay ox kintalaqtsꞌinan. Vachuꞌ mas kaꞌuu jantu tuꞌuchun kintaꞌaqtayjuyan. w+gPero jantu tachun takꞌatsay ni yu antivas jantu tuꞌuchun kataval. Lati yu talhakapuꞌan va ixtaꞌukxꞌantacha jamoqslanan y mas chavaycha jantukaꞌ ox talhilay kaꞌutꞌi ni anchanu jamoqslanti. Talhilay va yucha ixnavin ni antivas. Ex chuncha jantukaꞌ ox tamispay yu ox ali yu jantu ox, xlhiyucha la ixjatapastakꞌatkꞌan talhilay va mitsꞌiti. *}Pero kijnan kꞌatsayau va laqataun Dios alin yu kimPaykꞌan. Va yucha makaꞌol yu alin y vamun para yucha tsukuyau. Va pumataun alin Jalhachimoꞌonuꞌ, yucha ni Jesucristo. Va por yucha alinꞌojoy tachun yu axtoqnuꞌ y va yucha putꞌaunau. b)=Ni lakamunukpaꞌ ali ni laktꞌiyan ayaj alin yu lakjunkan dioses ali lhachimoꞌonun. =(sChavay klhichiviniy incha jantu tuꞌuchun kaval kaꞌutꞌi yu moqslanikanta antivas. Kꞌatsayau ni antivas va jantu tuꞌuchun kataval. Vachu kꞌatsayau ni Dios va taun. J' Incha matichun achaniy ni Dios ex Dios mispay tacha ixlapanaki. m&SIncha matichun najun ni malaqasiꞌojoy tuꞌuchun, ex yucha jantukaꞌ kꞌatsay tacha paxtoqniy. T% #Chavay klhichiviniy ni lhiꞌuti yu moqslanikanta antivas. Laqsaval kintachunkꞌan lhitꞌaunau jatalaniti pero kun lhuu jatalaniti ay makakan. Pero kun lhuu japaxkanti ex ox aynau la ketsukuntikꞌan. <$q(Pero apalay katijuntayal kun achati incha jantu kalakxtuklachoqol. Chuncha ikpastakꞌa ni kitꞌin y klhilay va chuncha kixtaqniy ixjatapastakꞌati ixꞌEspíritu ni Dios.x#i'Qayntaun xanati yu ikantacha va la ixtamakaꞌ ixapay tꞌajun incha vananaj tꞌajun. Pero incha yu xapay kanil lay katꞌatsukul taꞌayucha yu katꞌatsukuputul. Pero kaval qayntaun yu lhakapuꞌan ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo. "!&Ex chuncha yu maqxtaꞌa istsiꞌi para kalakxtuklal la ox makay. Vachu yu jantu maqxtaꞌa istsiꞌi para kalakxtuklal ayaj ox xajachal. !%Pero incha matichun xapay najun la ixjalhanuti ni apalay ox jantu kalakxtuklal istsiꞌi y vachu incha jantu maqskꞌiniy kalakxtuklal, ex jantu maqskꞌiniy. Incha chuncha najun la ixjalhanuti, ex lay kalhistaklhi istsiꞌi para jantu kalakxtuklal. J  $Incha qayntaun xapay lhitꞌajun istsiꞌi yu laqchaanitacha ixꞌaynti, incha yucha najun kalakxtuklal ni istsiꞌi ex lay kamakal yu kamakaputul. Jantu laqtaqal kaval, va kalakxtuklal. ve#Chuncha klajunau para klaꞌaqtayjuu. Jantu klalhichimoꞌoyau laqatapꞌasta. Va klajunau para lay ox katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik y jantu tuꞌuchun kalaktanchanin para ox kꞌatꞌapꞌatsꞌanitꞌik ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo. #"Ex chuncha tꞌuy chivinti junita. Vachu va chuncha yu xanatin yu jantu katalhitsukul ixapaykꞌan ali yu jatsiꞌinkaꞌ. Yuꞌuncha lay katapastakꞌul vamun yu lhinajun ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo para ixnavin Dios kataval la ixlakatunajkꞌan y vachu la ixlhitsukunukꞌan. Pero qayntaun xanati yu lakxtuklay pastakꞌuy yu xanavin ni aniy lakamunukpaꞌ y makaputun yu kamaqamal ixapay. ~~}v||{zyxwvutsrqQpZoonmmllkdjjiihhg3f9ee}ddzcc?baJ``B_^z^']]\\ [[ZZ!YfXXWW VxUUSS8R"QPPuOONQMLL"K"J8IHHHGFF9DD CBAA@@?_>>=r<<@;;e::(9>8G77I6R544a3i22|11t1// ..--,g++*#)(g''!&u%%8$'""O! q#.CY0m 0 m %<3O$oALicha chuncha makayau ex chuncha pukꞌatsayau ni tꞌaunau makanan yu laqsaval maqskꞌiniy. Ex chuncha jantu talhananau la ixlakaꞌukxpu ni Dios, 5ncKesꞌatꞌan untꞌatꞌik, jantu kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik vamun kun minchivintikꞌan, va laqsaval kalaꞌaqtꞌayꞌutꞌik. Tacha pukꞌatsayau va ixnavin Dios juntau `m9Licha qayntaun lapanaki lhitꞌajunꞌojoy tachun yu kaputapatsal la ixjatsukunti y laqtsꞌin qayntaun ixlaqaj yu tsꞌanqaniy tuꞌuchun pero jantu mapayniy, ¿ex tas ancha alinta ixjapaxkanti ni Dios kun yucha? NlYu Jesucristo lhimaqxtaqlhi ixjatsukunti por kijnan. Va por yucha pumalaqasiyau tisuncha yu japaxkanti. Chavay yu kijnan vachu maqskꞌiniy kamaqxtaqvi ketsukuntikꞌan por ketꞌalaqauninkꞌan. QkTachun lapanakni yu taxkajiy ixtꞌalaqajunkꞌan va talhixajyachal tacha jamaqninin. Uxiknankꞌan ox kꞌatsꞌayatꞌik yu jamaqniniꞌ jantu kalhitsukul jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. ijKNi kijnankꞌan tapasataucha laka lhinin y chavay tiꞌukxuyanau laka jatsukunti. Chuncha kꞌatsayau por lapaxkayau ketꞌalaqauninkꞌan. Taꞌayuꞌ yu jantu paxkay ixtꞌalaqajun yucha vananaj tiꞌukxuyal laka lhinin. ri] Ketꞌalaqaunin, incha taxkayyan ni lapanakni yu jantu talhakapuꞌan Dios, jantu katapastakꞌun. ehC Jantu kꞌaꞌuntꞌik tacha ni Caín yu ixnavin ixjunita ni aqmoqxnuꞌ, yu maqnil ixtꞌalaqajun. ¿Tisuncha ixlhiꞌatal maqnil? Va por yu Caín ixmakay yu jantu lajꞌoxi, chavay yu ixlaqaj va ixmakay yu lajꞌoxi. igK Yu aniy chivinti vanaj va yucha yu maqancha pꞌunaj asmaktꞌik, va lhinajun kalapaxkau. fw La ox mispakan taꞌayuꞌuncha sasꞌatꞌan ni Dios, vachu mispakan taꞌayuꞌuncha sasꞌatꞌan ni aqmoqxnuꞌ. Yu makay yu jantu ox, yu jantu paxkay ixtꞌalaqajun, yucha jantu sasꞌatꞌa Dios kaval. Maqskꞌiniy kalapaxkau aqstanchunin heI Taꞌayuꞌ yu lhitsukuy sastꞌi jatsukunti kun Dios yucha jantu tijuntayay makanaꞌ laqtaqal. Va lhitꞌajun jatsukunti yu Dios xtaqnil, ex jantu lay taylhaꞌan makanaꞌ laqtaqal por va sasꞌatꞌa Dios junita. >duTaꞌayuꞌ yu tijuyal makanaꞌ laqtaqal, yucha va ixnavin ni aqmoqxnuꞌ. Yu aqmoqxnuꞌ, yucha pꞌunaj aqtaynil makanaꞌ laqtaqal mas tejkan puꞌaqtaynil ni lakamunukpaꞌ tus chavaycha. Xlhiyucha kilachil ni Sasꞌatꞌa Dios aniy lakamunukpaꞌ para kalaktꞌilhiniꞌol ixtapꞌasta ni aqmoqxnuꞌ. 'cGKesꞌatꞌan, jantu kꞌamakꞌanukꞌantꞌik. Taꞌayu yu tijuyal makanaꞌ yu lajꞌoxi, yucha jantu lhitsukuy laqtaqal, vachu chun junita tacha Cristo. ?bwTaꞌayuꞌ yu ox chꞌantaun taylhaaniy kun yucha jantu makay laqtaqal. Taꞌayuꞌ yu tijuyal makanaꞌ laqtaqal, yucha jantukaꞌ mispay ni Jesucristo y jantukaꞌ lhakapuꞌan. a%Kꞌatsꞌayatꞌikcha ni Jesucristo kilachil para kamaqosuꞌol tachun kintalaqalhinkꞌan. Yucha jantu tuꞌuchun talaqalhin kalhitsukul. `7Taꞌayu yu makay laqtaqal yucha jantu qasmatꞌa tacha najun ixlhachimoꞌon ni Dios. Yu laqtaqal jantu paxtoqniy kun ixlhachimoꞌon ni Dios. _Taꞌayu yu pakxanꞌiy kaminchoqol ni Cristo yucha makauntijlay laqtaqal vachu va tacha ni Cristo yu jantu kalhitsukul laqtaqal. |^qUxiknan yu klaꞌachaniyau, chavaycha juntaucha yu sasꞌatꞌan ni Dios mas jantukaꞌ kꞌatsayau tas kajunaucha astan. Pero kꞌatsayau ni tejkan yucha kaminchoqoyaꞌ ex kalaqtsꞌinau tacha tasuy ni yucha. Xlhiyucha tacha yucha kajunau. N] Ayaj kintapaxkayan ni kimPay Dioskꞌan tus kintalhimapaqaꞌuyan sasꞌatꞌan. Laqsaval sasꞌatꞌan juntau. Yu tatijuyanal lakamunukpaꞌ jantu tamispay ni Dios, xlhiyucha jantu kintamispayan. Q\Ni uxiknankꞌan kꞌatsꞌayatꞌikcha ni Cristo yucha jantu kalhitsukul laqtaqal. Ex vachuꞌ kakꞌatsꞌatꞌik ni tachun lapanakni yu tamakay yu lajꞌoxi, yuꞌuncha va sasꞌatꞌan Dios.f[EChavaycha, kesꞌatꞌan, klajunau ni katꞌaylhipꞌintꞌik chꞌantaun kun Cristo. Ex chuncha tejkan katasuchoqoyaꞌ ni Cristo jantu katalhauniu y vachu jantu kamaxaniu la ixlakaꞌukxpu tejkan kaminchoqoyaꞌ. OZPero uxiknankꞌan lhitꞌaunatꞌik ni Espíritu Santo yu taxtaqnin ni Cristo. Ex jantu maqskꞌiniyatꞌik matichun aqayntaun lapanaki katatsukun masuninin. Ni Espíritu Santo tamasuniyan tachun yu lajꞌoxi. Yu masuy va si laqsaval, jantu jalaklkanti kaval. Katꞌaylhipꞌintꞌik chꞌantaun kun Cristo tacha tamasunin. LYKlatsꞌoqniyau ni aniy por yu lapanakni yu tamakanuputunan. [X/Ni Cristo kintajunin ni kintaxtaqniyan jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. WEx chuncha jantu kꞌamakꞌauntꞌijlatꞌik ni ox chivinti yu asmaktꞌik maqancha. Ni chivinti yu maqancha asmaktꞌik, incha maꞌaꞌalhiyatꞌik la melhanutikꞌan, ex katsꞌukꞌuꞌalhiyapitik chꞌantaun kun kimPay Dioskꞌan ali Sasꞌatꞌa. 6VeTaꞌayu yu jantu laqaꞌiy Sasꞌatꞌa Dios, ex vachu jantu laqaꞌiy kimPay Dioskꞌan, pero taꞌayu yu laqaꞌiy Sasꞌatꞌa ex vachu laqaꞌiy ni kimPay Dioskꞌan. fUE¿Ex taꞌayucha yu jalaklkanaꞌ? Va yu najun ni Jesús jantu Cristo kaval yu malaqachal ni Dios. Va yucha yu ixtꞌalaxkayaꞌ ni Cristo. Jantu laqaꞌiy kimPay Dioskꞌan y vachuꞌ jantu laqaꞌiy Sasꞌatꞌa. gTGJantu klatsꞌoqniyau licha va jantukaꞌ kamispꞌatꞌik yu laqsaval. Va klatsꞌoqniyau por mispꞌayatꞌikcha yu laqsaval y uxiknankꞌan kꞌatsꞌayatꞌikcha ni jantu tuꞌuchun laklkanti minchal kun yu laqsaval. tSaPero uxiknankꞌan taxtaqnin ni Espíritu Santo ni Cristo para kamispꞌatꞌik tachun yu lajꞌoxi. RIxtajunita chꞌantaun kun kijnan pero yuꞌuncha jantu laqsaval ixtalhakapuꞌan. Incha va laqsaval ixtalhakapuꞌal kun kijnan ex yuꞌuncha ixtataylhaanil, pero talhitaxtul para chuncha kapumispakal ni jantu laqsaval chꞌantaun kataval kun kijnankꞌan. Q9Kesꞌatꞌan, chavaycha xapumiꞌonucha lakamunukpaꞌ tꞌaunau. Asmaktꞌatꞌik ni kaminaꞌ qayntaun yu ixtꞌalaxkayaꞌ ni Cristo. Chavaycha qaynlhuucha taꞌostaulata ixtꞌalaxkaynin ni Cristo. Chuncha pukꞌatsayau ni tꞌaunau xapumiꞌonucha ni lakamunukpaꞌ. JP Yu lakamunukpaꞌ miꞌoꞌantacha ali tachun yu taꞌachaniy yu valiꞌiy lapanakni. Chavay yu makay tacha lhinajun Dios, yucha katsukuyaꞌ mas va tavanancha. Yu laqsaval ali yu jalaklkanti (OITachun xajatapastakꞌati lakamunukpaꞌ, yucha jantu minachal kun kimPay Dioskꞌan. Incha kꞌamakꞌapꞌutꞌu y jantu ox, incha ayaj kachꞌapꞌapꞌutꞌu tuꞌuchun yu laqtsꞌin, incha va ay kakꞌatsꞌa por mimaqaliti, anchanu jatapastakꞌati si minachal va lakamunukpaꞌ. DNJantu kaꞌachꞌanitꞌik xajatapastakꞌati aniy lakamunukpaꞌ. Chavay incha matichun achaniy xajatapastakꞌati lakamunukpaꞌ, ex ni yucha jantu lay achaniy kimPay Dioskꞌan. MKlatsꞌoqnitau ni uxiknankꞌan yu japayan untꞌatꞌik ni mispꞌatꞌatꞌik yu ixlhiꞌalintacha tejkan alil ni lakamunukpaꞌ. Klatsꞌoqnitau ni uxiknankꞌan yu tsꞌalan untꞌatꞌik ni laqpꞌaysnin lapanakni untꞌatꞌik la milhakapuꞌatkꞌan. Kun tachun la melhanutikꞌan laꞌaꞌitꞌatꞌik ixchivinti Dios. Vachu maꞌalhaꞌatꞌatꞌikcha ni aqmoqxnuꞌ. JL  Klatsꞌoqniyau ni uxiknan yu japayan untꞌatꞌik ni mispꞌatꞌatꞌik yu ixlhiꞌalintacha tejkan alil ni lakamunukpaꞌ. Klatsꞌoqniyau ni uxiknankꞌan yu tsꞌalan untꞌatꞌik ni maꞌalhaꞌatꞌatꞌikcha ni aqmoqxnuꞌ. Klatsꞌoqniyau yu kesꞌatꞌan untꞌatꞌik ni mispꞌayatꞌik kimPay Dioskꞌan. yKk Klatsꞌoqniyau yu kesꞌatꞌan untꞌatꞌik ni Dios tamalaqmixinin mintalaqalhinkꞌan por Jesucristo. aJ; Taꞌayu yu xkajiy ixtꞌalaqajun yucha tꞌajun la xajaputsꞌisni ni lakamunukpaꞌ, va ancha tijuyal. Jantu kꞌatsꞌay toꞌoxtaycha kachaanaꞌ, va ox laꞌachꞌix makal ni xajaputsꞌisni ni lakamunukpaꞌ. zIm Taꞌayu yu paxkay ixtꞌalaqajun yucha tijuyal la ixmaklku ni Dios. Jantu lay makanukan para kamakal laqtaqal. "H= Incha matichun najun tijuyal la ixmaklku ni Dios pero vananaj xkajiy ixtꞌalaqajun ex yucha vananaj tijuyal xajaputsꞌisniꞌ ni lakamunukpaꞌ. .GUPero yu aniy xachivinti japaxkanti yu klatsꞌoqniyau va tacha sastꞌi chivinti kaval. Yu japaxkanti tasuy la ixjatsukunti ni Cristo y vachu tasuy la metsukuntikꞌan tejkan lapꞌaxkꞌayatꞌik. Yu japutsꞌisniꞌ va tapasaꞌantacha y yu laqsaval maklku chavaycha tus tꞌoql mapulkuta. FKetꞌalaqaunin, klatsꞌoqniyau ni kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik. Yu aniy chivinti yu lhinajun ni Dios yu klatsꞌoqniyau jantu va sastꞌikaꞌ kaval, vanaj va yuꞌ yu laꞌaꞌitꞌik maqancha. Yu aniy maqaniyaꞌ chivinti yu asmaktꞌik jantu katapaxal. E!Taꞌayu yu najun chꞌantaun tajunita ni Dios maqskꞌiniy katijuntayal tacha ixtijuyal ni Cristo. Ni sastꞌi chivinti yu lhinajun Dios !D;Pero incha matichun makay tacha najun ixchivinti Dios, ex yucha laqsaval achaniy ni Dios. Chuncha pukꞌatsayaucha ni chꞌantaun juntau kun ni yucha. (CILicha matichun najun: “Kitꞌin kmispay ni Dios”, pero jantu makay tacha lhinajun, ex ni anchanu lapanaki va jalaklkanan y jantu laqsaval kaval yu najun. ]B3Licha makayau tacha lhinajun ni Dios, ex kꞌatsayaucha ni laqsaval mispayau. bA=Yucha maqxtaqkal tacha lapaxkan para kintamalaqmixinin kintalaqalhinkꞌan y jantu vamun kintalaqalhinkꞌan ni kijnan. Vachu laqmalaqmixiniy ixtalaqalhinkꞌan ni lapanakni yu tatꞌajun taꞌakchun lakamunukpaꞌ. -@ UKesꞌatꞌan untꞌatꞌik, klatsꞌoqniyau ni aniy chivinti para jantu kamaqtꞌaꞌalhinintꞌik. Chavay incha matichun makay laqtaqal ex lhitꞌaunau qayntaun yu kintaꞌaqanixtuyan kun ixchivinti la ixlakaꞌukxpuꞌ kimPaykꞌan Dios. Yucha va Jesucristo yu jantu kalhitsukul laqtaqal. ?   Licha naunau ni jantu kalhitsukuu laqtaqal ex naunau ni Dios jantu laqsaval yu najun y jantukaꞌ laqaꞌiyau ixchivinti.a> = Pero licha tapayniniyau ni Dios para kaxakamaꞌal kintalaqalhinkꞌan, ex ni Dios lay lhakapuꞌaniyau ni laqsaval kamakayaꞌ yu ox. Kintamalaqmixiniyan kintalaqalhinkꞌan y vachu kintaxakaniyan kilaqtaqalkꞌan. {= qIncha naunau ni jantu kalhitsukuu talaqalhin ex keꞌemankꞌan makanukanau, jantu laqsaval kaval yu naunau. ]< 5Pero licha tiꞌukxuyanaucha ni laka maklku chuncha tacha yucha alinta la ixmaklku ex chꞌantaun alintau kun yucha. Ex yu Jesucristo yu Sasꞌatꞌa Dios kintaxakaniꞌoyan kintalaqalhinkꞌan kun ixjakꞌalna. %; EChavay incha naunau va chꞌantaun juntau kun yucha y vananaj tiꞌukxuyanau valiꞌiy laka putsꞌisniꞌ, ex va jalaklkananau, jantu makayau yu laqsaval. 6: gNi aniy chivinti va yucha yu kintamasunin ni Jesucristo y kijnankꞌan klalaqputeꞌeniyau ni uxiknan. Ni Dios va tacha maklku y kun yucha jantu alin japutsꞌisniꞌ. a9 =Xlhiyucha klatsꞌoqniyau para kaꞌalinꞌol miꞌachatkꞌan. Ni Dios va tacha maklku Y8 -Laqsaval klalaqputeꞌeniyau yu klaqtsꞌiu y yu ijqasmakvi para chꞌantaun kꞌaꞌuntꞌik ni uxiknan kun kijnan, chuncha tacha kijnan chꞌantaun kuntau kun kimPaykꞌan Dios ali Sasꞌatꞌa Jesucristo. U7 %Ni jatsukunti tasul y kijnankꞌan klaqtsꞌiu y vachu klaqputeꞌeu. Chavaycha vachu klalaqputeꞌeniyau ni aniy jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Yucha yu ixtꞌavilchal ni Dios y kintatasunin. '6 KKlatsꞌoqniyau ni uxiknankꞌan chivinti yu lhichiviniy ni lapanaki yu ixtꞌajuncha tejkan tachun puꞌaqtaynil. Ni yucha yu ijqasmaktau y yucha klaqtsꞌiu la kilaqchulkꞌan. Laqsaval klaqtsꞌiu y ikchꞌapau kun kimakakꞌan. Anchanu lapanaki va yu chivinti yu xtaꞌa jatsukunti. b5=Tachun uxiknankꞌan yu ixlapanakni Cristo Jesús ox klapaxkayau. Chuncha kavalcha.a4;KiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo kataxtaqnin yu lajꞌoxi la metsukuntikꞌan. 39Incha matichun jantu achaniy kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo ex kamukꞌanikalcha maqanlqajnati. Niman kaminchoqol kiJalhachimoꞌonukꞌan. Y2+Kitꞌin kPablo chavay klamastakꞌayau kun kijatsꞌoqnuti la kimakaꞌ. 1Tachun ketꞌalaqauninkꞌan tamastakꞌayan. Ox kꞌalamastꞌakꞌatꞌik kun la kiltastukni tacha yu laqsaval ixlapanakni Dios. t0aTachun yu talhakapuꞌan aniy xaꞌestado Asia tamalaqachaniyan jamastakꞌanti. Vachu ni Akila ali Priscila tamastakꞌayan tacha sasꞌatꞌan Dios. Vachu tachun yu talhakapuꞌan yu tataqxtoꞌa la ixchaqaꞌ tamastakꞌayan. }/sOx kintamalakaꞌulanil kelhanuti y vachu katamalakaꞌulaniyan melhanutkꞌan. Ox kꞌalaktꞌoꞌoyatꞌik. A.{Klhiꞌachantajuy por kintalaqchil ni Estéfanas ali Fortunato ali Akaiko. Yuꞌuncha lay kiꞌaqtayjul taꞌan uxiknankꞌan jantu lay kilaꞌaqtayjuu va por maqati vilananchipitik. (-IKlatapayniniyau ni chuncha kꞌamakꞌatꞌik tacha tanajun yuꞌuncha y vachu kamakꞌatꞌik tacha tanajun tachun yu chꞌantaun tatapatsay kun yuꞌuncha. s,_Ketꞌalaqaunin, kꞌatsꞌayatꞌik ni Estéfanas chꞌantaun kun yu tavilanal la ixchaqaꞌ, yuꞌuncha pꞌunaj talhitanul yu ox chivinti ancha xaꞌestado Akaya. Va si pꞌas tamakay para kataꞌaqtayjul alati yu talhakapuꞌan. M+Tachun yu makꞌayatꞌik, va kamakꞌatꞌik kun lhuu japaxkanti. **M Ox kꞌalhistꞌajkꞌantꞌik y ox kꞌatꞌapꞌasnitꞌik la milhakapuꞌatkꞌan. Jantu katꞌalhanantꞌik. Kꞌaꞌuntꞌik laqpꞌaysnin lapanakni. s)_ Yu kintꞌalaqajunkꞌan Apolos, yucha aqlhuu iktapayninil para katalaqꞌanchaꞌan kun yu alati ketꞌalaqauninkꞌan. Pero chavaycha jantu uxaꞌanachal, pero chun kaꞌananta tejkan lay kalhilayaꞌ. Ni Pablo lakmastakꞌachoqoy f(E Jantu xataꞌayuꞌ uxiknankꞌan kꞌalaktꞌanchꞌanitꞌik. Tejkan kaminchoqoyaꞌ ox kaꞌaqtꞌayꞌutꞌik la ixlakatin para lay kilaqminchoqol. Kitꞌin va ikpakxanꞌiy kilaqmil kun alati ketꞌalaqauninkꞌan. H'  Incha kachaꞌananta ni Timoteo kalhilaqsoꞌotꞌik katatꞌataulan oxamaktaun. Yucha ox tapatsay la ixlhitapatsa ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo, chuncha tacha iktapatsay ni kitꞌin. n&U Chavaycha aniy ox lay kaktanuchal para kaklalhaval ixlhitapatsa Dios mas la alin yu tꞌalaxkaynin. `%9Pero aniy kaktaulaꞌ laka putaulan Éfeso tus kalakachinaꞌ xakꞌatan Pentecostes. u$cChavaycha jantu iktapasatijlaputun vamun kaklalaqtsꞌiu. Va klatꞌataulputunau paqlhuu incha Dios najun. 1#[Ka va lay kaklatꞌataulau paqlhuu mas panchuncha laka lhikꞌasnin kaklatꞌataulau. Ex astan tejkan kajkꞌanchoqoya alakataun lay kilaꞌaqtayjuyau para kilakatin. z"mKaktapasaꞌelayau xaꞌestado Macedonia ex kaklalaqchaantachaꞌau. Va maqskꞌiniy kaktapasal Macedonia. !Incha ox kaval kajkꞌal ni kitꞌin vachuꞌ ex lay chꞌantaun kintatꞌaꞌal. Ni Pablo lhichiviniy toꞌoxtaycha kapuꞌanaꞌ 9Tejkan kaklalaqchaantachaꞌau kilalaksakniu jaltanan para katalhaꞌal mintuminkꞌan laka putaulan Jerusalén kun kinkartas yu lay kalakpumispakal. 4aXapꞌunaj julchan laka semana minqayntamin kalhilkꞌamaꞌatꞌik mintuminkꞌan yu xajachal para chuncha jantu katsꞌukꞌutꞌik maqxtoqnun tus tejkan kakchaanchal. 9 mChavay klalhixaqalayau ni tumin yu pusakkan para kilpatanin yu talhakapuꞌan. Katꞌaylhipꞌinitꞌik makanan vachu chun tacha klaklhijunil yu tavilanal xaꞌestado Galacia. 9:Xlhiyucha, ketꞌalaqaunin yu klaꞌachaniyau, ox kaꞌukxpꞌupꞌintꞌik, jantu matichun katamaꞌoqspalnin. Apalay kꞌatꞌapꞌatsꞌanitꞌik ni kiJalhachimoꞌonukꞌan. Va kꞌatsꞌayatꞌik ni jantu valiꞌiy kaval tejkan pꞌays tꞌapꞌatsꞌaniyatꞌik.#9Pero ayaj lhuu ikxtaqniy lhimalaqpuchuncha ni Dios. Yucha kintaxtaqniyan tapꞌasta para kalhajau por Jesucristo kiJalhachimoꞌonukꞌan. 3_8Chavaycha yu lhinin lay kintaꞌuyan, va por alin talaqalhin. Chuncha yu talaqalhin ayaj lhitꞌajun tapꞌasta, va por ixlhachimoꞌon Dios kintamukꞌaniyan laqtaqal. 7Lhinin, chavaycha, ¿tas ancha alin mintapꞌasta para kilamiu unan?¿Toꞌoxtaycha alin mintapꞌasta para kilalhajau? {6Chuncha tejkan yu puchꞌiy kalhixajanta yu jantu puchꞌiy, yu niy kalhixajanta yu jantu aqtaun niy. Ex katapasayaꞌ tacha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios taꞌan najun:Yu lhinin jantucha apalay kalhitsukul tapꞌasta, va lhajakalcha. O5Laqsaval kilakatunajkꞌan yu puchꞌiy maqskꞌiniy katapalal lakatunaj yu jantu aqtaun kapuchꞌiyaꞌ. Vachu kilakatunajkꞌan yu niy maqskꞌiniy katapalal lakatunaj yu jantu aqtaun kaniyaꞌ. B}4Va taun laqatsꞌalaj, va tacha aqtaun tsꞌupꞌiks kalakpꞌuꞌu tejkan kapusuntajukanaꞌ ni sasqol yu kaputamaktayaꞌ ni lakamunukpaꞌ. Laqsaval kamakatꞌaunaꞌ ni sqol, ex yu janinin katakujchoqoyaꞌ kun ixlakatunajkꞌan yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ, y kijnan yu vananaj katsukuyau katapaxaꞌoyau. {o3Iknajun kakꞌatsꞌatꞌik taun chivinti yu jantu ixmispakan. Jantu tachun kaniyau pero tachun katapaxaꞌoyau. yk2Ketꞌalaqaunin, iknajun kakꞌatsꞌatꞌik yu valiꞌiy kivakaxkꞌan ali kejakꞌalkꞌan jantu lay tanuyachal taꞌan lhachimoꞌonun Dios. Vachu yu kilakatunajkꞌan yu puchꞌiy jantu lay xajachal para jantu aqtaun kapuchꞌil. 1Chavaycha vachu chun tasuyau tacha ni lapanaki yu jamakanti tꞌun, ex vachu chun katasuyau tacha ni lapanaki yu minchal laktꞌiyan. 50Yu alin lakamunukpaꞌ va aqstanchun tacha ni lapanaki yu jamakanti tꞌun. Yu tapaxtoqniy laktꞌiyan va tacha ni lapanaki yu minchal laktꞌiyan. !/Yu pꞌunaj lapanaki makakal tꞌun y tsukul aniy lakamunukpaꞌ. Yu xaꞌastan lapanaki yu kiJalhachimoꞌonukꞌan minchal laktꞌiyan. 2].Ni jatsukunti yu xtaꞌa ni Espíritu jantu pꞌunaj lhitsukukan. Yu pꞌunaj lhitsukukan va yu xalakatunaj aniy lakamunukpaꞌ. Ex astan lhitsukukan yu ox jatsukunti. fE-Xlhiyucha va tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios: “Yu pꞌunaj Adán yucha lhitsukul xalakatunaj aniy lakamunukpaꞌ.” Pero ni Cristo yucha val yu xaꞌastan Adán. Yucha xtaꞌa ni Espíritu yu xtaꞌa jatsukunti. |q,Yu maknukan yucha valiꞌiy lakatunaj yu lhitsukukan aniy lakamunukpaꞌ, pero yu katakukchoqoyaꞌ yucha va xalakatunaj laktꞌiyan kunaꞌ. Alin putꞌuy lakatunaj, alin yu lhitsukukan aniy lakamunukpaꞌ y alin yu xalakatunaj laktꞌiyan. 2]+Yu maknukan oxicha miꞌojota ixlakatunaj pero tejkan katakukchoqoyaꞌ ex ox kalaqauntayachoqoyaꞌ. Tejkan katakukchoqoyaꞌ ex ox kalhitsukuchoqoyaꞌ ixtapꞌasta. J  *Vachu chun katapasayaꞌ tejkan katakujchoqoyaꞌ ni janinin. Tumpaj jun ixlakatunajkꞌan yu lakmaknukan, va niman puchꞌiy, pero yu katakujchoqoyaꞌ yucha jantucha aqtaun kapuchꞌiyaꞌ. ' G)Chuncha tacha yu julchan aputaun lhitꞌajun ixkilmaknauxtu, yu malkuyuꞌ aputaun, y yu jastꞌakun aputaun. Laqatamin jastꞌaku va tumpaj ixmaklkukꞌan. 2 ](Yu alin laktꞌiyan va putaun, yu alin lakamunukpaꞌ va aputaun. Vachu yu ayaj kꞌus yu alin laktꞌiyan va tumpaj y yu kꞌus yu alin lakamunukpaꞌ aputaun junita. c ?'Jantu tachun lakatunaj va taun kaval. Ixlakatunaj lapanaki taun tasuy, ixlakatunajkꞌan talhitsukuti aputaun tasuy, vachu ixlakatunajkꞌan jatanti aputaun junita y tsꞌoꞌon vachu aputaun lakatunaj talhitꞌajun.  &Ex Dios xtaqniy xaxqoy tacha makaputul ni yucha. Laqatamin xataltsꞌi si putamin talhitsukuy xaxqoy tacha yu paxtoqniy. %Jantu chꞌankan xajavan yu pꞌuncha, va yu valiꞌiy xataltsꞌi chꞌankan mas kaval kꞌispa u trigo u tichichuncha. %$Va lhitontoj yu lhasakminin. Laqataun xataltsꞌi incha kachꞌantꞌi, tsꞌanqay kapuchꞌiꞌelal tacha kanil ex astan lay pꞌunchoqoy.  #Ka va lay alin yu kalhasakmininaꞌ: “¿Tas katapukujchoqoyacha ni janinin? ¿Tisuncha lakatunaj katalhitsukuyaꞌ?” "Kꞌamapꞌaxatꞌik mijatapastakꞌatkꞌan para ox kaval y kꞌamakꞌauntꞌijlatꞌik mintalaqalhinkꞌan. Lati uxiknankꞌan jantu mispꞌayatꞌik Dios. Chuncha klajunau para kalhimaxanantꞌik. Tacha kunaꞌ yu lakatunaj tejkan katakujchoqoyaꞌ ni janinin 0Y!Jantu kꞌamakꞌanukꞌantꞌik. Tacha najun titaun chivinti: “Ni lapanakni yu talaktuꞌunun, valiꞌiy kintamaqatsꞌanqaniyan yu ox la kimputsukkꞌan.” %C Kitꞌin iktayanil yu machaqan laka putaulan Éfeso tus tacha maqtalin ixtajunita. ¿Pero tisuncha klhajay mas chuncha kintamakal incha laqsaval jantu katakujchoqoyaꞌ ni janinin? Ex apalay ox kaval tacha tanajun lati: “Chavaycha ox kavajiu, y ox kaꞌoqnuu, va niman kaniyau.” PKetꞌalaqaunin, klhiꞌachantajuy por uxiknankꞌan ni chꞌantaun untꞌatꞌik kun Jesucristo kiJalhachimoꞌonukꞌan. Laqsaval klajunau ni lhilhiy iktijuyal laqa lhitaꞌay taꞌan lay kaknil. Ex chuncha vachu kijnankꞌan, ¿valiꞌiycha iktiꞌukxuntayayaucha chux julchan chux hora laqa lhitaꞌay la ketsukuntikꞌan? Incha jantu katakujchoqoyaꞌ ni janinin, ¿ex tisuncha xtapal tejkan taꞌaqchajꞌajuy para ixlapanaknikꞌan yu tanitacha? (ITejkan tachun ixnavin kunaꞌ ex yu Sasꞌatꞌa Dios va ixnavin kunaꞌ ni Dios yu maqxtaqnil tachun. Ex chuncha Dios kalhachimoꞌonunꞌol tachun yu alin. t~aVa tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios ni kamaqxtaqnikal tachun yu alin ni Cristo para kaꞌakchꞌintamaꞌol. Chuncha najun ni laqsaval kalhichimoꞌoyaꞌ tachun yu alin, pero jantu kalhichimoꞌoyaꞌ ni Dios, va yucha yu maqxtaqnil. O}Vachu yu lhinin va ixtꞌalaxkayaꞌ y yucha va astan kamaqosuyaꞌ. d|AYucha maqskꞌiniy kalhachimoꞌonul tus tejkan kalhajaꞌoyaꞌ tachun ixtꞌalaxkaynin. 7{gEx astan katamaktayaꞌ tachun. Cristo kaminaꞌ maqosun tachun palhachimoꞌon kun tachun tapꞌasta. Ex kamaqxtaqnichoqoyaꞌ ixpalhachimoꞌon la ixtamakaꞌ ixPay Dios. *zMPero jantu va qayntaun paxtoqniy. Xapꞌunaj paxtoqnil ni Cristo y yucha kujchoqol. Ex astan katapaxtoqniyaꞌ yu ixlapanakni ni Cristo tejkan kaminchoqoyaꞌ. y Chuncha tachun niyau por minchaꞌau kun Adán. Ex vachuꞌ tachun yu chꞌantaun juntau kun Cristo kalhitsukuyau jatsukunti. -xSVachu chun tacha puꞌaqtaynil ni lhinin por yu makal qayntaun lapanaki. Ex chuncha vachuꞌ por yu makal aqayntaun lapanaki puꞌaqtaynil takujchoqoy ni janinin. w#Pero laqsaval ni Cristo yucha kujchoqol y chuncha val yu xapꞌunaj kun yu alati janinin. Yucha pꞌunaj kujchoqol ex astan yu alati. ivKIncha vamun para ni aniy jatsukunti pakxanꞌiyau ni Cristo ex apalay payniꞌincha ni kijnan. xuiIncha laqsaval chuncha junita ex yu tanitacha yu ixtalhakapuꞌan Cristo, yuꞌuncha valiꞌiy tatsꞌanqata. t'Incha Cristo jantu kakujchoqol ex milhakapuꞌatkꞌan jantu tuꞌuchun xtapal kaval. Vananaj ixtꞌiꞌuyanantꞌik la mintalaqalhinkꞌan. PsIncha yu janinin jantu takujchoqoy ex Cristo vachu jantu kakujchoqol. (rIIncha chuncha junita ex kijnankꞌan kakxajchaꞌau tacha lapanakni yu jantu laqsaval talhichiviniy Dios. Pero kijnankꞌan klajuniu ni Dios makutuchoqol ni Cristo. Ex incha jantu laqsaval ni janinin tatakukchoqoy lakaputaknun, ex vachu ni Dios jantu laqsaval kamakutuchoqol ni Cristo. q)Incha Cristo jantu kakujchoqol ex jantu tuꞌuchun kaval mas klalaqputeꞌeniu y vachu jantu tuꞌuchun kaval mas lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. Tp! Incha jantu lay takujchoqoy yu janinin ex Cristo vachu jantu kakujchoqol. -oS Kijnankꞌan klalaqputeꞌeniyau ni Cristo takukchoqol laka putaknun. ¿Ex valiꞌiycha lati uxiknankꞌan naunatꞌik ni jantu katakujchoqoyaꞌ yu janinin? An{ Chuncha jantu maqskꞌiniy kꞌamakꞌatꞌik kuenta mas kaval kitꞌin u mas kaval yuꞌuncha, va klalaqputeꞌeniu y uxiknan lhakꞌapꞌupꞌintꞌik. Ni janinin katakujchoqoyaꞌ ,mQ Por yu kixtaqnil ni Dios kitꞌin kunita tacha yu kunita. Ni Dios va kintamapaynin pero jantu valiꞌiy kaval ixjamapayninti. Chavay va apalay pꞌays iktapatsanil xajantu yu alati. Pero jantu kaktapatsal keꞌeman la kintapꞌasta. Va ixtapꞌasta ni Dios yu kixtaqniy por ixjamapayninti. 8li Kitꞌin kunita yu apalay lakatꞌuniy kun yu alati ixtamalaqachan ni Cristo. Mas jantu kimpaxtoqniy para kakval ixtamalaqachan, va ox klaqmamaqanlqajnival ixlapanakni Dios. |kqAstan vachu kintasunil ni kitꞌin, mas por kilaktuꞌunti va xajkunita tacha jasꞌatꞌa yu jantu ox kaktsukul. Tj!Ex tasunil ni Santiago, ex astan laktasunil tachun yu ixjalaqmalaqachata. (iIEx taval jalaktasunikal laqakis ciento lapanakni yu talhakapuꞌan y chꞌantaun talaqtsꞌil. Chavay pumalhuu yuꞌuncha vananaj takujta mas lati tanitacha. Hh Ex tasunil ni Pedro ex astan jalaktasunikal yu pumakautꞌuy. ngUVa maknukal y laꞌatꞌutu julchan val ex takukchoqol, chuncha tacha ixnajunta la ixchivinti Dios. vfeKlalaqputeꞌeniu ni chivinti yu apalay maqskꞌiniy kakꞌatsꞌatꞌik. Vachu chun tacha klaqaꞌil ni kitꞌin klalaqputeꞌeniu ni Cristo nil por kintalaqalhinkꞌan, chuncha tacha ixnajunta la ixchivinti Dios taꞌan tsꞌoqkanta. MeNi anchanu chivinti yucha lay pꞌulaqtꞌaxtꞌuyatꞌik incha ox tꞌaylhipꞌinatꞌik tacha klalaqputeꞌeniu. Incha jantu, ex va tacha jantu tuꞌuchun kaval mas lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. )d MKetꞌalaqaunin, chavaycha iknajun kapꞌastꞌaktꞌik ni ox chivinti yu klalaqputeꞌeniu yu uxiknankꞌan laꞌaꞌitꞌik y yu ox tꞌaylhipꞌiniyatꞌik. dcA(Tejkan tꞌaqxtꞌoꞌatꞌik ox kamakꞌatꞌik y jantu kꞌatꞌalakchꞌilitꞌik.*bM'Ex chuncha, ketꞌalaqaunin, kalhilaqsoꞌotꞌik laqputeꞌenin ixchivinti Dios. Jantu kalaktꞌanchꞌatꞌik yu tachiviniy lhichivin yu jantu mispakan. Pa&Incha jantu lhakapuꞌan ex yucha vachu jantu lay kalhakapuꞌanikal. P`%Incha matichun najun ni yucha paxtoqniy kalaqputeꞌel ixchivinti Dios y lhilay ox tijuyal kun ni Espíritu Santo ex yucha maqskꞌiniy kalhakapuꞌal ni va ixlhachimoꞌon Dios yu klatsꞌoqniyau. t_a$Jantu kun uxiknan kaminchal ixchivinti Dios. Vachu jantu vamun para uxiknankꞌan kachil ixchivinti Dios. (^I#Incha takꞌatsaputun tuꞌuchun, lay katalhisakmil ixapaykꞌan la ixchaqakꞌan. Jantu ox tasuy katatsukul chivinin taꞌan tataqxtoꞌa yu talhakapuꞌan. :]m"Ni xanatin maqskꞌiniy saq katataulal la mintaqxtoꞌatkꞌan. Yuꞌuncha jantu katalhitsukul lakatin katachivinil. Va kataqasmaknal chuncha tacha najun ixchivinti Dios. 5\c!Dios yucha jantu lhipaꞌiniy talakchꞌiliti, va maqamay yu ox kꞌamakꞌatꞌi. Chuncha maqskꞌiniy kaval mas va toꞌoxtaycha taꞌan tataqxtoꞌa yu talhakapuꞌan. _[7 Yu talaqputeꞌey ixchivinti Dios maqskꞌiniy katalhichimoꞌol ixjatsukuntikꞌan. ZMintachunkꞌan lay kꞌalaqpꞌutꞌeꞌetꞌik ixchivinti Dios por minqayntaminkꞌan para tachun lay katalanil y kalakmapꞌaysnikal. YIncha alin tuꞌuchun yu Dios masuniy aqayntaun yu valiꞌiy taulay ex lay kachivinil. Ex yu tsukuy chivin lay valiꞌiy saq kataulal. ~XuVa qayntꞌuy u qayntꞌutu katalaqputeꞌel ixchivinti Dios y yu alati katamakal kuenta incha laqsaval yu tanajun. @WyIncha jantu kaꞌalil yu lay kalhichivinchoqol yu naunputun, ex maqskꞌiniy valiꞌiy saq katataulal taꞌan tataqxtoꞌa yu talhakapuꞌan. Katatꞌachivinil Dios ixꞌamankꞌan. sV_Tejkan chꞌivinanatꞌik laka lhichivin yu jantu mispakan va qayntꞌuy u qayntꞌutu kachꞌivinintꞌik, pero va si por qayntamin kalalaksaklhipꞌintꞌik. Vachu maqskꞌiniy kaꞌalil qayntaun yu kalhichivinchoqol yu naunputun. UEx chuncha, ketꞌalaqaunin, ¿tisuncha maqskꞌiniy kamakau? Tejkan uxiknankꞌan katꞌaqxtꞌoqtꞌik lati lay katamilpal Salmos, lati lay katamalaninil, lati lay katalaqputeꞌel yu Dios jamasunil, lati lay katachivinil laka lhichivin yu jantu mispakan, y lati lay katalhichivinchoqol yu naunputun. Pero tachun katamakal para kataꞌayal ixlhakapuꞌatkꞌan ixlapanakni Dios. TEx yucha niman kamispayaꞌ yu jantu ox ixmaqsaqmaꞌata la ixjalhanuti. Katalakaputatamayaꞌ laka tꞌun, katoꞌoyayaꞌ Dios, va kanaunaꞌ: “Laqsaval Dios alinta kun uxiknan.” Tas maqskꞌiniy katamakal tejkan tataqxtoꞌa yu talhakapuꞌan SPero incha tachun talaqputeꞌey ixchivinti Dios, ex katanuchal qayntaun yu jantu lhakapuꞌan u yu jantukaꞌ laniy ex niman kaꞌukskꞌatsayaꞌ ni alin ixtalaqalhin. Kakꞌatsanaꞌ ni lhitꞌajun laqtaqal por ixchivintikꞌan tachun ni lapanakni. nRUChuncha incha tachun yu talhakapuꞌan tataqxtoꞌa y tachun tachiviniy lhichivin yu jantu malaqasikan ex katanuchal qayntaun lapanaki yu jantukaꞌ laniy u yu jantukaꞌ lhakapuꞌan, ex yucha katajunan va lokos untꞌatꞌik. uQcEx chuncha, tejkan kꞌachꞌivin lhichivin yu jantu mispakan yucha va para kalakmasunil ixtapꞌasta Dios yu jantu talhakapuꞌan, jantu para yu talhakapuꞌan. Yu ixlaqputeꞌeka ixchivinti Dios yucha va para yu talhakapuꞌan. VP%La ixlhachimoꞌon Dios najun: “Kaklaqlhixaqalayaꞌ ni aniy lapanakni laka lhichivin yu jantu tamalaqasiy, mas kaval xachivinti yu minchal alakataun. Pero jantu kintaqalasmatꞌaꞌ, najun ni Dios.” XO)Ketꞌalaqaunin, jantucha kꞌalakpꞌastꞌaknantꞌik tacha jasꞌatꞌan. Chun, ox kꞌaꞌuntꞌik tacha jasꞌatꞌan yu jantu tamispay laqtaqal pero kalakpꞌastꞌaknantꞌik tacha xapaynincha. YN+Pero mas chuncha kunita, tejkan iktayay taꞌan tataqxtoꞌa yu talhakapuꞌan, apalay ox klhilay kakchivinil laqakis chivinti yu lay ox katamalaqasil yu ancha tayanal. Apalay ox klhilay xajantu kaktsukul chivin laqakau mil chivinti laka lhichivin yu jantu malaqasikan. Yu lhichivin yu jantu mispakan va para kamasul ixtapꞌasta Dios MKitꞌin ikxtaqniy lhimalaqpuchuncha ni Dios ni apalay lay ikchiviniy lhichivin yu jantu mispakan xajantu mintachunkꞌan uxiknan. L+Chuncha uxintꞌi laqsaval xtꞌaqniy lhimalaqpuchuncha ni Dios pero yu aqayntaun jantu tuꞌuchun laqaꞌiy para kaꞌaynlhi ixlhakapuꞌati. mKSIncha vamun la milhitsukunuꞌ ox lhichꞌiviniy Dios, ex ni lapanaki yu qalasmatꞌan jantu malaqasiniyan yu naꞌun. Ex jantu lay kaxtaqniyaꞌ lhimalaqpuchuncha Dios chꞌantaun kun uxintꞌi, va jantu malaqasiy yu naꞌun. 2J]¿Ex tascha kakmakal? Kakskꞌinaꞌ Dios la kilhitsukunuꞌ pero vachu la kijatapastakꞌati. Vachu kakmilpayaꞌ la kilhitsukunuꞌ pero vachu la kijatapastakꞌati. ,IQIncha kitꞌin ikskꞌin Dios laka lhichivin yu jantu malaqasikan ex vamun la kilhitsukunuꞌ ikskꞌin Dios. La kijatapastakꞌati jantu tuꞌuchun ikmalaqasiy. !H; Ex taꞌayu yu chiviniy lhichivin yu jantu malaqasikan, va kaskꞌinin ni Dios kaxtaqnin vachu para lay kꞌalhichꞌivinchꞌoꞌo yu naunputun. EG Uxiknan ayaj lhitsꞌukꞌupꞌutꞌunatꞌik yu xtaꞌa ni Espíritu Santo. Chavay kꞌalhilaqsoꞌotꞌik lhitsukunun yu ox lay katapuꞌaynꞌal ixlhakapuꞌatkꞌan ixlapanakni Dios. 8Fi Pero incha matichun kixaqalal kun aputaun lhichivin yu jantu kakmalaqasil ex klhixajachal tacha qayntaun yu alakataun machaqaꞌ y yucha vachu chun lhixajachal kun kitꞌin. ]E3 Alin lhuu lhichivin lakamunukpaꞌ pero taun taun chivinti si alin yu naunputunta. p~~\}|{zyxxQw@v|v#utt>ssrJqpoo nmmOlkkvjihgg#fTeUdccbb`t__#^]H\\ZYXWWlUTTSRP&O?NN MqLLKRJjIHGFEEuDCC B[A?>=<%;H:G9E877G6554e3a22V10t/.}.'-,,Q+)('&&%Q$$"!!2 Cr cB0SF 6 f E ~"<q Silvano yu kilaqajkꞌan, yucha vas ukxpuꞌanta la ixlhakapuꞌati. Yucha tsꞌoqlhi ni aniy kinchivinti. Klamalaqachaniyau ni aniy chivinti para klaxtaqniu tapꞌasta la milhakapuꞌatkꞌan. Vachu para kꞌakꞌatsꞌatꞌik ni laqsaval kintamapayniyan ni Dios. Chuncha ox katꞌaylhipꞌintꞌik. - Va yucha ay kamakakal y kalhachimoꞌonul mas va tavanancha kaval, jantu aqtaun katamaktalcha. Va chuncha kavalcha. Ni Pedro Jamastakꞌachoqoy O Tejkan maꞌanlꞌajnanatꞌik taun panchꞌix ex ni Dios katalaꞌoxiyan. Kataxtaqniyan tapꞌasta la milhakapuꞌatkꞌan para lay ox katꞌaylhipꞌintꞌik y ox kataꞌulayan. Kun yucha minchal tachun japaxkanti y yucha tajuntaꞌitan por Jesucristo para lay kalaꞌaꞌitꞌik ixꞌayaxtu yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. _7 Jantu kaxtꞌaqnitꞌik lakatin para lay kalaqpuslhi. Katꞌayanitꞌik kun milhakapuꞌatkꞌan. Kꞌatsꞌayatꞌik ni vachu va chun tatꞌajun maqanlqajnan mintꞌalaqauninkꞌan taꞌakchun ni lakamunukpaꞌ. dAKꞌalakpꞌastꞌaknantꞌik y kꞌalakpꞌukꞌujtꞌikcha. Yu mintꞌalaxkayakꞌan va yu aqmoqxnuꞌ. Yucha tiꞌukxuyal tacha taun pukiltꞌasajtsukunuꞌ maqtaliꞌ yu lakxkajuy qayntaun yu lay kaꞌuꞌol. c?Kꞌamakꞌauniꞌotꞌik ni Dios tachun yu tapastakꞌuyan, yucha va ox talhistakꞌan. !;Xlhiyucha kꞌamalakꞌatꞌunikꞌantꞌik la ixtamakaꞌ ni Dios yu lhitꞌajun tachun tapꞌasta, ex la ay katamakayan tejkan kachinaꞌ xajulchan. ~ Chavay vachu uxiknan yu tsꞌalankaꞌ untꞌatꞌik, kaꞌalasmaktꞌik yu xalajꞌaynin. Kamalakꞌatꞌunikꞌantꞌik siya uxiknan. Va tsꞌoqkanta:Ni Dios jantu jalaqaꞌiy yu ay takꞌatsan.Va ayaj jalakmapayniy yu jamalakatꞌunikan. %}CEx tejkan kachinchoqoyaꞌ yu xaꞌay Jalhistaknaꞌ, kalaꞌaꞌiyapitik milhilhajatkꞌan. Yucha tacha taun korona yu ayaj ox yu jantu aqtaun miꞌojoy. ~|uJantu laqatapꞌasta kꞌalaqlhichꞌimoꞌotꞌik. Ox kaval mimputsukukꞌan para lay katalaqtsꞌiꞌin yu alati. B{}Qayntaun xalhistaknaꞌ borregos ox laklhistakꞌa yu paxtoqniy. Vachu chun uxiknankꞌan kꞌalhistꞌaktꞌik ixlapanakni Dios yu tapaxtoqniyan. Jantu kaval por mimaqltaskꞌinitkꞌan, va por miꞌachatkꞌan, jantu por kꞌalhaꞌapꞌutꞌuntꞌik tumin, kꞌatꞌapꞌatsꞌatꞌik kun tachun laqa achati. z 5Klatapayniniyau uxiknankꞌan yu xalajꞌaynin untꞌatꞌik. Kitꞌin vachuꞌ xaꞌay kunita y vachu klaqtsꞌil tacha maqanlqajnal ni Cristo. Vachuꞌ klaqtsꞌil ixꞌayaxtu yu katasuyaꞌ. Ni anchanu ayaxtu chꞌantaun kajkatꞌalaqaꞌiyaꞌ yu alati yu talhakapuꞌan. LyEx chuncha incha Dios najun ni kamajkꞌatsau, ex katamaqxtaqniu la ixtamakaꞌ ni Dios yu kintamakan, yucha lay kꞌalhakꞌapꞌupꞌinin. Maqskꞌiniy kataylhaꞌau makanan yu lajꞌoxi.xAyaj lhitaꞌay talaqtaxtuy mas ni lapanakni yu ox tatoꞌoyay Dios. ¿Ex tas katapasayacha yu jantu tatoꞌoyay ali yu tamaqtaqalhinin? gwGVa chilcha ni julchan tejkan Dios kintamukꞌaniyan maqanlqajnati para kaqasmaknau. Ex incha chuncha kintaxtaqniyan ni kijnan yu lhakapuꞌanau, ¿tas kunacha para lapanakni yu jantu taqalasmatꞌa yu ox ixchivinti Dios? PvIncha majkꞌatsꞌayatꞌik por mispꞌakꞌanatꞌik tacha ixlapanakni Cristo, ex jantu kꞌalhimaxanantꞌik. Va ay kꞌamakꞌatꞌik ni Dios por mispꞌakꞌanatꞌik tacha ixlapanakni Cristo. 6ueIncha majkꞌatsꞌayatꞌik ex jantu kaval por kamaqninintꞌik, kaꞌalhavanantꞌik, kꞌalaktꞌuꞌununtꞌik, o kꞌatꞌapꞌaknutꞌik taꞌan jantu tapaxtoqniyan. t Tejkan talhilaktuꞌuyan ni lapanakni por lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik ni Cristo va kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik. IxꞌEspíritu ni Dios kun chux ixꞌayaxtu va alintacha kun uxiknan. [Yuꞌuncha talaktuꞌuy Dios pero uxiknan la ay makꞌayatꞌik.] ?sw Va kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik ni tꞌamaꞌanlꞌajnanatꞌik ni Cristo. Ex chuncha kꞌalhitsꞌukꞌuyapitik lhuu achati tejkan kaminchoqoyaꞌ y katasuyaꞌ ixꞌayaxtu. (rI Uxiknan yu klapaxkayau, jantu vak kakꞌatsꞌantꞌik por yu maqanlqajnati yu lhitꞌapꞌasayatꞌik, mas kaval tacha jikmi. Va chuncha tapaxtoqniyan. 8qi Chavay incha matichun xtaqnikanta para lay ox kachivinil, ex yucha maqskꞌiniy kalaqputeꞌel yu najun Dios. Incha matichun xtaqnikanta para lay ox kaꞌaqtayjunul, yucha maqskꞌiniy kaꞌaqtayjunul kun ixtapꞌasta Dios. Chuncha tachun yu makꞌayatꞌik va por yucha la ay kamakakal ni Dios la metsukuntikꞌan por chꞌantaun untꞌatꞌik kun Jesucristo. Vamun yuꞌ paxtoqniy ay kamakakal, yucha lhitꞌajun tachun tapꞌasta mas va tavanancha kaval, jantu aqtaun katamaktayaꞌ. Va chuncha kavalcha. Tamaqanlqajnan yu chꞌantaun tajunita kun Cristo Lp Ni uxiknankꞌan por qayntamin xtꞌaqnikꞌantꞌik tapꞌasta para pulhuu lhitapatsa yu lay pꞌutꞌapꞌatsꞌaniyatꞌik ni Dios. Ex chuncha ox kꞌalapꞌuꞌaqtꞌayꞌuchꞌoꞌotꞌik. _o7 Ox kꞌalalaꞌaꞌitꞌik la minchaqakꞌan kun achati, jantu katꞌalꞌauntꞌik. qn[Yu apalay maqskꞌiniy va ox kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik. Yu japaxkanti pumalaqmixikan lhuvaj talaqalhin. m-Lakamintacha ni julchan tejkan tachun kamiꞌoyaꞌ. Xlhiyucha ox kꞌalakpꞌastꞌaknantꞌik, va katsꞌukꞌutꞌikcha skꞌinin Dios. l3Xlhiyucha ni ox chivinti vachu laqputeꞌenikal lapanakni yu chavay tanitacha. Yuꞌuncha va ixlakmukꞌanikanta laqtaqal por yu ixtamakata la ixlakatunajkꞌan. Pero va ixlaqputeꞌenikantacha ni ox chivinti para lay katakujchoqol la ixlhitsukunukꞌan tacha najun ni Dios. $kAPero yuꞌuncha kataxtaqyaꞌ kuentas kun Dios. Yucha va listujcha para kalakmukꞌanil ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni, mas yu takujta o mas yu tanitacha. 7jgChavaycha jantucha laktꞌaꞌuxapꞌinatꞌik yu jantu talhakapuꞌan taꞌan ayaj tamakay axtoqnuꞌ yu jantu ox. Xlhiyucha tus vak tamaqatsꞌanqayan, va talaktuꞌuyan. (iIChavaycha tapasatacha ni julchan tejkan ixmakꞌayatꞌik yu tamaqamay yu jantu talhakapuꞌan. Ixmakꞌayatꞌik yu ixmakꞌapꞌutꞌunatꞌik la milakatunajkꞌan. Ayaj ixmaqtꞌaꞌalhinanatꞌik, ixtꞌaꞌapꞌayatꞌik. Ixpꞌinatꞌik kꞌataninin taꞌan va taxtuj ixlayatꞌik, ixtꞌaqxtꞌoꞌatꞌik taꞌan la ox ixtꞌaꞌapꞌayatꞌik. Ixtꞌoꞌoyayatꞌik antivas yu jantu tsꞌuniy ox kataval. h+Chuncha jantucha kꞌamakꞌatꞌik axtoqnuꞌ tacha yu tamakaputun yu valiꞌiy lapanakni. Va kꞌamakꞌapꞌutꞌuntꞌik yu lhinajun Dios. Wg )Ni Cristo maqanlqajnal la ixlakatunaj por kijnan. Ex xlhiyucha vachu va chuncha kaval mijatapastakꞌatkꞌan tacha yucha. Qayntaun lapanaki yu maqanlqajnantacha la ixlakatunaj jantucha maqtaqalhininputun. QfVa pataxtuchoqol laktꞌiyan y chavay vil la ixlhijakanaj kimPay Dioskꞌan. Ancha laklhichimoꞌoy tachun ixmayulnin Dios kun xalhachimoꞌonun laktꞌiyan y tachun yu talhitꞌajun tapꞌasta.e!Ni anchanuꞌ xkan va tacha ni aqchajꞌauti yu chavaycha pulaqtaxtuyau. Yu aqchajꞌauti jantu vamun ixchaꞌaka kilakatunajkꞌan kaval. Va masuy ni jantucha kintamukꞌaniyan laqtaqal y chuncha skꞌiniyau Dios. Kujchoqol ni Jesucristo, va xlhiyucha laqtaxtuyau. ddAVa yuꞌuncha yu jantu ixtaqalasmaknan maqancha tejkan Dios vananaj ixmaqanvil tejkan Noé ixtꞌajun makanaꞌ ni ay barco. Va yucha tapulaqtaxtul vamun qayntsajin lapanakni, va taxajchal tejkan jalaqmixnil kun xkan. cyChuncha la ixlhitsukunuꞌ laqkilaqputeꞌenil taꞌan lakchꞌikanta ixlhitsukunukꞌan ni lapanakni yu ixtanitacha. kbOVachu chun ni Cristo va aqtauncha maqanlqajnal por kintalaqalhinkꞌan, yu ox lapanaki nil por kijnan yu jantu ox juntau para lay ox katsukuu kun Dios. Va maqnikal la ixlakatunaj pero majkujuchoqokal la ixlhitsukunuꞌ. aIncha Dios najun ni kꞌamaꞌanlꞌajnantꞌik, kaval por makꞌayatꞌik yu ox, jantu por makꞌayatꞌik yu jantu ox. ` Kꞌamakꞌatꞌik kuenta ni jantu kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik laqtaqal. Ex chuncha mas talaktuꞌuyan y tamukꞌaniyan laqtaqal, katalaqtsꞌinaꞌ ni ox tꞌiꞌukxuyanantꞌik kun Cristo. Xlhiyucha va xꞌamankꞌan katalhitamaxaniyaꞌ ixchivintikꞌan. 9_kKꞌatꞌoꞌoyatꞌik ni Dios tacha miJalhachimoꞌonukꞌan la melhanutkꞌan. Listujcha kꞌaꞌuntꞌik para lay kꞌaꞌalhtꞌiyanantꞌik tejkan talhisakmiyan valiꞌiycha pꞌakxanꞌiyatꞌik ni Dios. Pero kꞌamalakꞌatꞌunikꞌantꞌik y katꞌoꞌoyanantꞌik tejkan alhtꞌiyananatꞌik. T^!Pero incha tuꞌuchun kꞌalhitꞌapꞌasatꞌik por makꞌayatꞌik yu ox, ex kalaꞌaꞌiyapitik yu ox la metsukuntikꞌan. Xlhiyucha jantucha katꞌalhaunitꞌik matichun, jantu katꞌalhanantꞌik. r]] ¿Taꞌayucha katamakaniyan yu jantu lajꞌoxi incha vamun makꞌapꞌutꞌunatꞌik yu lajꞌoxi? 9\k Ni Jalhachimoꞌonu ox jalaklhistakꞌa yu jalaqtsꞌin tacha ox lapanakni.Ox lajqasmakniy tejkan taskꞌin tuꞌuchun.Pero jantu ox jalaqtsꞌin yu talaktuꞌunun. [3 Maqskꞌiniy kamakauntijlal yu jantu ox y kamakal yu lajꞌoxi.Tsꞌanqay kapuxkaul tas lay laqalajꞌox katalatꞌataulal kun yu alati. wZg La ixchivinti Dios najun:Yu lhitsukuputun achati, yu najun kaꞌalil yu lajꞌoxi la ixjatsukunti,
yucha maqskꞌiniy kalhistaklhi ixkil para jantu kachivinil yu jantu ox,
jantu maqskꞌiniy kakiltaxtul yu jamakanunti. ;Yo Incha jantu ox tamakaniyan, ex jantu maqskꞌiniy kꞌalakmaspꞌiknichꞌoꞌotꞌik yu jantu ox. Incha talaktuꞌuyan jantu maqskꞌiniy kꞌalaktꞌuꞌuchꞌoꞌotꞌik, va kaskꞌinitꞌik Dios yu lajꞌoxi la ixjatsukuntikꞌan. Ni Dios tajuntaꞌin uxiknan para kꞌalaꞌaꞌitꞌik yu lajꞌoxi. XAniy tamaktaycha yu klajunau. Mintachunkꞌan maqskꞌiniy chꞌantaun kꞌaꞌuntꞌik la mejatapastakꞌatkꞌan y ox kꞌalamapꞌaynitꞌik. Kalapꞌaxkꞌatꞌik tacha tꞌalaqaunin, lajqalꞌoxin kꞌaꞌuntꞌik y kamalakꞌatꞌunikꞌantꞌik. W!Vachu va chun uxiknan yu xapaynin untꞌatꞌik, lajqalꞌoxin kꞌaꞌuntꞌik kun mixanatikꞌan kun ox jatapastakꞌati. Ox katꞌoꞌoyatꞌik mixanatikꞌan tacha qayntaun yu jantu laqapꞌas kaval. Va kun yuꞌuncha laꞌaꞌiyatꞌik ni ox jatsukunti yu taxtaqniyan Dios. Chuncha kꞌamakꞌatꞌik para jantu katsꞌanqal yu skꞌiniyatꞌik Dios. Tamaqanlqajnan mas tamakay yu ox TuYu milhapaꞌinkꞌan kaval yu jantu miꞌojoy, yu kaꞌalil ixpulakna la melhanutkꞌan, yu ox maqantaulnaꞌ y oxamajꞌay. Va yucha ni Dios laqtsꞌin tacha ayaj ixtapal kaval. S Milhapaꞌinkꞌan jantu kaval vamun yu milhilakataykꞌan ali mijaꞌoqlnutkꞌan ali yu oro o yu laqchꞌiti yu la laqlhuu. SRtejkan talaqtsꞌinan ni ox tsꞌukꞌuyatꞌik y tꞌoꞌoyananatꞌik. Q Vachu uxiknan xanatin yu lakxtꞌuklatꞌatꞌikcha kaꞌalasmaktꞌik mixapaykꞌan. Ex chuncha mas lati jantukaꞌ taqasmatꞌa ixchivinti Dios lay kamaꞌalhaꞌatꞌik para katalhakapuꞌal. Jantu kamaꞌalhaꞌatꞌik kun chivinti, vamun por mimputsukukꞌan, ]P3Uxiknan ixꞌuntꞌatꞌik va tacha borregos yu taꞌoqspalajtsukuy. Chavaycha tꞌaspꞌiktꞌatꞌikcha para kꞌatꞌapꞌintꞌik yu ox Xalhistaknaꞌ borregos. Yucha ox talhistakniyan metsukuntikꞌan.!O;Yucha lhaꞌanꞌol kintalaqalhinkꞌan la ixlakatunaj tejkan nil laka kurus. Chuncha ni talaqalhin jantucha apalay kalhitsukul tapꞌasta la ketsukuntikꞌan. Ex lay ox katiꞌukxuntayau la ketsukuntikꞌan. Va maqanlqajnal ni yucha, xlhiyucha uxiknan palay unchꞌoꞌotꞌik. 9NkVa laktuꞌukal pero yucha jantu kalaktuꞌuchoqol. Mas tamamaqanlqajnival pero jantu tuꞌuchun kapumaqsvanal. Va tamaqxtaqnil la ixtamakaꞌ ni Dios yu tachun ox laꞌoxiy. OMYucha jantu tuꞌuchun talaqalhin kamakal. Jantu aqtaun kalaklkanal. 5LcVa xlhiyucha ni Dios tajuntaꞌin. Ni Cristo maqanlqajnal por kijnan, y yucha maqskꞌiniy kalaqtsꞌixtuu. Katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik tacha ixtiꞌukxuntayay ni yucha. KyPero incha makꞌayatꞌik yu jantu ox ex jantu tuꞌuchun ixtapal kaval mas maꞌantꞌaqniyatꞌik. Va tapaxtoqniyan maqanlqajnati. Pero incha makꞌayatꞌik yu lajꞌoxi y maꞌantꞌaqniyatꞌik maqanlqajnati ex yucha ox laqtsꞌin ni Dios. %JCTejkan taxtaqniyan maqanlqajnati mas jantu tapaxtoqniyan, incha makꞌayatꞌik kuenta ni Dios y ox maꞌantꞌaqniyatꞌik, ex ni Dios ox talaqtsꞌinan. I-Oqxtamatin kaꞌalasmaktꞌik miꞌukxtinkꞌan. Katꞌoꞌoyatꞌik yu lajqalꞌoxin, vachuꞌ katꞌoꞌoyatꞌik mas yu talaktuꞌunun. \H1Katꞌoꞌoyatꞌik tachun ni lapanakni. Kapꞌaxkꞌatꞌik mintꞌalaqauninkꞌan. Katꞌalhaunitꞌik ni Dios. Katꞌoꞌoyatꞌik ni ay jalhachimoꞌonuꞌ aniy lakamunukpaꞌ. Tacha maqanlqajnal ni Cristo 7GgOxamaktaun katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik, pero jantu oxamaktaun kꞌaꞌuntꞌik para kalaktꞌuꞌununtꞌik. Katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌikcha tacha ixꞌoqxtamatin ni Dios. !F;Va chuncha najun ni Dios, ni kꞌamakꞌatꞌik yu lajꞌoxi. Ex chuncha saq kꞌalakmakꞌatꞌik yu laktontos yu talhichiviniy yu jantu tamalaqasiy. "E=o mas va yu lakstꞌuniy jalhachimoꞌonun. Yuꞌuncha jamalaqachakanta para katamamaqanlqajnival yu talaktuꞌunun y para katatoꞌoyal yu ox tamakay. /DW Katꞌoꞌoyatꞌik tachun ni lapanakni yu talhichimoꞌoyan, va chuncha najun kiJalhachimoꞌonukꞌan. Mas va yu ay xajalhachimoꞌonuꞌ aniy lakamunukpaꞌ ~Cu Ox katꞌiꞌukxuntꞌayayapitik kun yu jantu talhakapuꞌan. Ex chuncha mas tamanuniyan jalaklkanti, lay talaqtsꞌin ni ox yu makꞌayatꞌik. Ex ay katamakayaꞌ Dios ni anchanuꞌ julchan tejkan kaminaꞌ puxkaulaqtsꞌiniꞌ ni lapanakni. }Bs Uxiknan yu klapaxkayau, jantu xalapanakni aniy lakamunukpaꞌ kꞌaꞌuntꞌik. Klatapayniniyau jantu kꞌamakꞌatꞌik axtoqnuꞌ yu makꞌapꞌutꞌunatꞌik la milakatunajkꞌan. Anchanuꞌ axtoqnuꞌ talaqalhiniyan metsukuntikꞌan. YA+ Pꞌunaj jantu ixlapanakni Dios kꞌaꞌuntꞌik pero chavaycha va ixlapanakni untꞌatꞌikcha. Jantu ixmapꞌaynikꞌanatꞌik pero chavaycha Dios tamapaynitancha. Ox katsꞌukꞌutꞌik tapatsaninin Dios @1 Pero uxiknankꞌan va oqxlaqtaun lapanakni yu Dios talaksaktan. Tꞌapꞌatsꞌaniyatꞌik yu ay Jalhachimoꞌonu Dios tacha kuras. Oxicha alintꞌatꞌik kun Dios. Ixlapanakni Dios untꞌatꞌik, para lay kꞌalaqpꞌutꞌeꞌetꞌik yu ay axtoqnuꞌ yu makal ni Dios. Yucha tajuntaꞌin taꞌan ixvilanantꞌik laka putsꞌisniꞌ para kꞌatꞌanutꞌik taꞌan la kꞌus matunkunita ixmaklku. Y?+Vachu tsꞌoqkanta:Yucha va taun chiyux yu aystukꞌunun y maqalqosunun. Yuꞌuncha tataqalqosa va por jantu taqalasmatꞌa ni chivinti. Dios naul ni chuncha katatapasal. Ixlapanakni Dios tajunita #>?Xlhiyucha para uxiknan yu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik, va ayaj xtapal ni Cristo. Pero yu jantu talhakapuꞌan, yuꞌuncha talhitapasay tacha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios:Mas yu xamakanan chaqaꞌ jantu katalaqaꞌil ni chiyux,
pero ni anchanu chiyux val xaputayan. L=Xlhiyucha va tsꞌoqkanta taꞌan Dios najun:Tejkan tamakay chaqaꞌ, tamamay laqataun chiyux yu xaputayan.Vachu chuncha kꞌulay qayntaun lapanaki yu kitꞌin klaksaktacha la kimputaulan yu Sión junkan.Yucha kamakayaꞌ yu apalay ay lhitapatsa.Yu katalhakapuꞌanaꞌ jantu aqtaun katatamaxaniyaꞌ. ><uEx chuncha Dios katamakayan tacha aqataun chaqaꞌ taꞌan vil ixꞌEspíritu, ancha kꞌatꞌanuyapitik tacha xachiyuxin ni chaqaꞌ. Chuncha kaꞌunapitik tacha yu lapanakni yu tatapatsaniy Dios. Kꞌamoqslaniyapitik metsukuntikꞌan tacha taun lapaxkan yu kalaqaꞌiyaꞌ ni Dios por yu makal Jesucristo. A;{Katꞌalakꞌanunitꞌik ni Jesús. Yucha va kujtacha y va tacha taun chiyux yu xaputayan chaqaꞌ. Jantu katalaqaꞌil ni lapanakni pero ni Dios laksaklhi tacha yu ayaj xtapal. :Va kꞌatsꞌayatꞌikcha ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesucristo, yucha va la qalꞌox kun uxiknan. Ni Cristo va tacha chiyux yu kujta q9[Va tacha lakstꞌuniy sꞌatꞌan yu taꞌuputun istsꞌikꞌitkꞌan, vachu va chun kamispꞌapꞌutꞌuntꞌik ixchivinti Dios yu laqsaval. Va yucha lay kapuꞌaynl milhakapuꞌatkꞌan, ex chuncha lay kꞌalaqtꞌaxtꞌutꞌik. L8 Xlhiyucha kꞌamakꞌaunꞌotꞌik tachun yu jalaktuꞌunti kun tachun jamakanunti. Jantu kꞌalamakꞌanitꞌik tꞌuy ukxpuꞌ. Jantu kaꞌakchꞌipꞌintꞌik y jantu kꞌalaklkꞌanantꞌik. u7 ePero ixchivinti Dios alinta mas va tavanancha. Yucha ni ox chivinti yu laqpꞌutꞌeꞌenikꞌantꞌik.66 gLa ixchivinti Dios najun:Tachun ni lapanakni va tacha javan tajunita.Tachun ixꞌayaxtukꞌan va tacha xaxanti.Ni javan va xloꞌa y patajuy yu xaxanti. {5 qUxiknan va sastꞌi tsꞌukꞌuchꞌoꞌotꞌik, jantucha por ixtapꞌastakꞌan lapanakni yu miꞌojoy. Va tsꞌukꞌuchꞌoꞌotꞌik por ixchivinti Dios yu jantu aqtaun miꞌojoy. Yucha lhitꞌajun tapꞌasta y tꞌajun mas va tavanancha. 64 gChavaycha alasmaktꞌatꞌikcha ni chivinti yu laqsaval. Xlhiyucha ni Espíritu tapulaqchaꞌaxtun mintalaqalhinkꞌan la metsukuntikꞌan. Chuncha laqsaval lapꞌaxkꞌayatꞌik tacha ox tꞌalaqaunin. Maqskꞌiniy kalapꞌaxkꞌatꞌik kun tachun melhanutkꞌan ali tachun mintapꞌastakꞌan. l3 SVa por yucha lhakꞌapꞌupꞌintꞌatꞌik ni Dios. Yucha majkujuchoqol Jesucristo tejkan ixnitacha ex ay makachal laktꞌiyan. Xlhiyucha lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik ni Dios, vachuꞌ pꞌakxanꞌitꞌatꞌik yu kataxtaqniyan. 2 'Tejkan vananaj jantukaꞌ ixꞌalin ni lakamunukpaꞌ ni Dios naul ni Cristo kalhimaqxtaqkalcha. Pero tus chavaycha kilatachil para uxiknan. d1 Cva talhimalaqtaxtun ixjakꞌalna ni Cristo yu ayaj ixtapal. Yucha va tacha sasꞌatꞌa borrego yu jantu tuꞌuchun tsꞌanqaniy y jantu kalhitsukul tuꞌuchun yu jantu ox. Va moqslanikanta ni Dios tacha taun lapaxkan. v0 gChuncha tacha ixtꞌiꞌukxuyanantꞌik, mimputsukukꞌan jantu xtapal kaval, vamun yu tamalanin mepayankꞌan maqancha. Uxiknan kꞌatsꞌayatꞌik ni Dios tamalaqtaxtun ni anchanuꞌ putsuku. Jantu katamalaqtaxtun kun oro nisin plata, !/ =Va tꞌachꞌivinanatꞌik ni Dios tacha mimPaykꞌan. Yucha va aqstanchun laqtsꞌintanuy ixputsukukꞌan tachun ni lapanakni. Xlhiyucha maqskꞌiniy katꞌoꞌoyatꞌik tejkan tꞌiꞌukxuntꞌayayatꞌik ni aniy lakamunukpaꞌ, tacha jantu aniy machaqan kꞌaꞌuntꞌik. . )Va tsꞌoqkanta taꞌan Dios najun: “Kalhitsꞌukꞌuꞌotꞌik yu ox la metsukuntikꞌan tacha kitꞌin klhitꞌaunꞌojoy kiꞌoxixtu.” z- oOx katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik tacha ixlapanakni Dios. Dios lhitꞌaunꞌojoy ixꞌoxixtu y yucha tajuntaꞌin. 2, _Kꞌaꞌuntꞌik tacha jasꞌatꞌan yu ox taqalasmaknan. Jantucha kꞌamakꞌatꞌik yu tacha ixmakꞌapꞌutꞌunatꞌik tejkan jantukaꞌ ixmispꞌayatꞌik ni Dios. c+ A Xlhiyucha kakꞌatsꞌajtsꞌukꞌutꞌikcha la mijatapastakꞌatkꞌan, va ox kꞌalhistꞌajkꞌantꞌik. Vamun kapꞌakxanꞌitꞌik yu lajꞌoxi yu kintaxtaqniyan ni Dios tejkan kaminchoqoyaꞌ ni Jesucristo. u* e Ni Dios lakmakꞌatsanil ni jantu katapaxtoqniyaꞌ ni anchanuꞌ chivinti yu ixtalaqputeꞌey, va kijnankꞌan kintapaxtoqniyan astan. Ni anchanuꞌ chivinti yu ixtalaqputeꞌey ni yuꞌuncha, va yu chavaycha laqpꞌutꞌeꞌenikꞌantꞌik. Talaqputeꞌenitan lapanakni yu ox chivinti kun ixtapꞌasta ni Espíritu Santo yu minchal laktꞌiyan. Tus ixmayulnin Dios ixtakꞌatsaputun yu naunputun anchanuꞌ chivinti. Ni Dios kintajuntaꞌiyan ni kalhitsukuꞌojoo yu ox la kimputsukukꞌan i) M Mas jantukaꞌ ixmin ni Cristo, ixꞌEspíritu ixtanun la ixjatsukuntikꞌan ni anchanu lapanakni. Xlhiyucha ixtalhichiviniy ni Cristo yu Dios kamalaqachayaꞌ. Vachuꞌ ixtalhichiviniy yu ixmaqanlqajnati ni Cristo yu kalhitapasayaꞌ ali ixꞌayaxtu yu astan kalaqaꞌiyaꞌ. Pero ayaj ixtamispaputun taꞌayucha kunaꞌ y tavanancha chuncha kunaꞌ. }( u Ni lapanakni yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios tejkan jantukaꞌ ixmin Jesucristo, yuꞌuncha ixtalhichiviniy yu kintaxtaqniyan Dios por ixjamapayninti. Va ixtamispaputun y ayaj ixtalakxkajuy tacha kintapumalaqtaxtuyan ni Dios. R'  Ox xajachal milhakapuꞌatkꞌan, va kalaqtaxtuyaꞌ milhitsukunukꞌan. s& aYucha achꞌaniyatꞌik mas jantu laqtsꞌinatꞌik. Mas jantukaꞌ laqtsꞌinatꞌik, va lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. Ayaj ox lhiꞌachꞌantꞌaꞌuyatꞌik tus jantucha pꞌastꞌakꞌatꞌikcha tacha lay kꞌalhichꞌivinintꞌik. % Milhakapuꞌatkꞌan va tacha oro. Tsꞌanqay kamapꞌukal laka jikmi para kalaqtsꞌintanukal incha va laqsaval oro. Chavay milhakapuꞌatkꞌan yu tayaniy maqanlqajnati apalay xtapal xajantu yu oro yu lay miꞌojoy. Chuncha milhakapuꞌatkꞌan kaxajtachal para ox kalaqtsꞌinkꞌanapitik, lajꞌay kamakꞌakꞌanapitik y katꞌoꞌoyakꞌanapitik tejkan kaminchoqoyaꞌ ni Jesucristo. $ {Xlhiyucha ni uxiknankꞌan ayaj lhiꞌachꞌantꞌaꞌuyatꞌik mas chavaycha lay kaꞌalil pulhuu maqanlqajnati. #  Chavay por lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik ni Dios, yucha tapulhistakꞌan ixtapꞌasta para lay kꞌalaqtꞌaxtꞌutꞌik. Chuncha lay kalaꞌaꞌitꞌik ni ox jatsukunti yu talhilkamaꞌanitan. Yucha kꞌamasunikꞌanapitik tejkan xaputamaktanacha kunaꞌ. #" AChuncha ni Dios tamaꞌanitan ancha laktꞌiyan yu kataxtaqniyan. Yu kataxtaqniyan, yucha jantu lay miꞌojoy y jantu lay xqalilin y jantu lay puchꞌiy. ! #Va katoꞌoyakal ni Dios yu ixPay kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Yucha ayaj kintamapaynin y xlhiyucha kintamakan para katsukuchoqoo sastꞌi. Chuncha kintamakan por kujchoqol ni Jesucristo tejkan ixnitacha. Chuncha va tacha taylhaaniyaucha ixpakxanꞌika. T  #Yu vananaj maqancha ni kimPay Dioskꞌan talaksakchaꞌan. Va najun IxꞌEspíritu katamakan ni ixnavin kꞌaꞌuntꞌik. Talaksakchaꞌan para kaꞌalasmaktꞌik ni Jesucristo y para katachaꞌamajꞌanin mintalaqalhinkꞌan kun ixjakꞌalna. Va ayaj katamapaynin ni Dios y oxamaktaun katamakan. Tꞌaunau pakxanꞌinin ni Cristo F Kitꞌin, kPedro, ixtamalaqachan ni Jesucristo kunita. Aniy klatsꞌoqniyau ni uxiknan yu tus tꞌikl pꞌutꞌaukꞌavilanantꞌik xalakatꞌun Ponto, Galacia, Capadocia, Asia ali Bitinia. iKKesꞌatꞌan, jantu katꞌoꞌoyatꞌik yu axtoqnuꞌ tacha Dios kaval. Va chuncha kaval.B}Vachu kꞌatsayau ni Cristo yu Sasꞌatꞌa Dios va kilatachil y kintaxtaqnin jatapastakꞌati. Chuncha lay kamispau ni yucha yu laqsaval Dios. Vilanau chꞌantaun kun Jesucristo yu Sasꞌatꞌa Dios, yu masuy yu laqsaval. Yucha va yu laqsaval Dios yu kintaxtaqnin jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Kꞌatsayau ni sasꞌatꞌan Dios juntau. Yu jantu talhakapuꞌan Dios, yuꞌuncha tatijuyanal la ixlhachimoꞌon ni aqmoqxnuꞌ. NKꞌatsayau yu laqsaval sasꞌatꞌa Dios junita, ni yucha jantu taylhaꞌan makanaꞌ laqtaqal. Ni Cristo yu Sasꞌatꞌa Dios, yucha lhistakꞌa y yu aqmoqxnu jantu tuꞌuchun lay makaniy. |qTachun yu jantu lajꞌoxi tamakay ni lapanakni va laqtaqal. Pero alin laqtaqal yu jantu jalhaꞌanan laka lhinin. Incha matichun laqtsꞌin ixlaqaj ni tꞌajun makan talaqalhin yu jantu jalhaꞌanan laka lhinin, ex maqskꞌiniy kaskꞌinil Dios por ixlaqaj. Dios kamaqxtaqniyaꞌ ixlaqaj yu ox jatsukunti. Va klhichiviniy yu laqtaqal yu jantu jalhaꞌanan laka lhinin. Alin laqtaqal yu jalhaꞌanan laka lhinin. Jantu maqskꞌiniy kaskꞌinkal Dios por ni lapanaki yu makay ni anchanu laqtaqal.  Ex licha kꞌatsayau ni laqsaval kintaqalasmakyan tejkan skꞌinau, ex chuncha pukꞌatsayau ni lhitꞌaunaucha yu skꞌiniyau. nUJantu talhauniyau Dios, va kꞌatsayau ni kintaqalasmakyan tejkan skꞌiniyau yu lhipaꞌiniy. :m Chuncha klatsꞌoqniyau ni uxiknankꞌan yu lhakapupꞌinatꞌik Sasꞌatꞌa Dios para kakꞌatsꞌatꞌik ni lhitꞌaunatꞌik jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. |q Taꞌayu yu tꞌaꞌan Sasꞌatꞌa Dios, yucha lhitꞌajun yu jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Pero yu jantu tꞌaꞌan yu Sasꞌatꞌa, yucha jantu kalhitsukul anchanuꞌ jatsukunti. Yu alati chivinti yu laqlhixaqalachoqoy ni Juan  Ni Dios kintalaqputeꞌenin ni kintaxtaqnitan jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Yu aniy jatsukunti minachal kun Sasꞌatꞌa. {o Taꞌayu yu lhakapuꞌan ni Sasꞌatꞌa Dios, yucha laqaꞌiy la ixjalhanuti yu laqputeꞌey ni Dios. Taꞌayu yu jantu lhakapuꞌan ni Dios, yucha juniy ni Dios va jalaklkanan, va jantu lhakapuꞌan yu lhichivinil ni Dios yu Sasꞌatꞌa. K Lhakapuꞌanau qayntaun lapanaki tejkan kintalaqputeꞌeniyan. Pero yu kintamasuniyan ni Dios yucha apalay lhitꞌajun tapꞌasta, y ni Dios va kintalaqputeꞌeniyan ni Jesús va Sasꞌatꞌa. +OVachuꞌ lakamunukpaꞌ putꞌutu alin yu chuncha kintamasuniyan.] Va yu ixꞌEspíritu ni Dios ali yu xkan ali yu jakꞌalna. Por putꞌutu va chꞌantaun jun. :mLaktꞌiyan alin putꞌutu yu chuncha kintamasuniyan. [Va yu kimPay Dioskꞌan ali yu Sasꞌatꞌa Dios ali yu ixꞌEspíritu Dios. Por ixlaꞌatꞌutukꞌan va putaun junita. [/Tejkan kilachil ni Cristo ni aniy lakamunukpaꞌ va aqchajꞌaul y tejkan maqnikal va taxtul ixjakꞌalna. Chuncha yu xkan kun ni jakꞌalna kintamasuniyan ni Jesucristo va laqsaval Sasꞌatꞌa Dios junita. IxꞌEspíritu Dios najun yu laqsaval y yucha kintamasuniyan ni laqsaval kilachil Sasꞌatꞌa Dios ni aniy lakamunukpaꞌ. :mTaꞌayu yu lhakapuꞌan ni Jesús va Sasꞌatꞌa Dios junita, yucha lay maqalhajay xajatapastakꞌati ni lakamunukpaꞌ. Yu kintamasuniyan ni Jesucristo va Sasꞌatꞌa Dios E Tachun yu tajunita sasꞌatꞌan ni Dios, yuꞌuncha tamaqalhajay ni xajatapastakꞌati ni lakamunukpaꞌ. Va por kilhakapuꞌatikꞌan maqalhajayau xajatapastakꞌati ni lakamunukpaꞌ.  }Incha achaniyau ni Dios ex makaniyau yu tacha lhinajun ixlhachimoꞌon. Jantu lhitaꞌay kaval kamakau ixlhachimoꞌon. Licha achaniyau ni Dios y makayau yu tacha lhinajun ni yucha, ex chuncha kꞌatsayau ni laqsaval paxkayau yu sasꞌatꞌan Dios. @  {Yu talhakapuꞌan ni Jesús va yu Cristo yu malaqachal ni Dios, yuꞌuncha va sasꞌatꞌan Dios. Incha achaniyau yu kimPay Dioskꞌan ex vachu maqskꞌiniy kapaxkaniu sasꞌatꞌan.  !Ni Jesucristo kintaxtaqnin ni aniy lhachimoꞌon: taꞌayu yu toꞌoyay ni Dios, yucha vachuꞌ maqskꞌiniy kapaxkal ixtꞌalaqajun.MTaꞌayu yu najun: “Kitꞌin kꞌachaniy Dios”, pero xkajiy ixlaqaj, ex ni yucha va jalaklkanan. Incha jantu paxkay ixlaqaj yu laqtsꞌin ex jantu lay achaniy ni Dios yu jantu laqtsꞌinkan. QNi Dios pꞌunaj kintapaxkan xlhiyucha kijnankꞌan japaxkananau. lQTaꞌan alin japaxkanti jantu alin talhanti, yu ox japaxkanti tinaqxtuy yu talhanti. Yu talhanan pastakꞌa ixmaqanlqajnati. Taꞌayu yu talhauniy ni maqanlqajnati yu xtaꞌa ni Dios, yucha jantu kalhitsukul yu ox japaxkanti. |qIxjapaxkanti Dios tasuy la kimputsukukꞌan. Xlhiyucha jantu maqskꞌiniy katalhanau ni anchanuꞌ julchan tejkan ni Dios kamukꞌayaꞌ maqanlqajnati. Tacha ixtiꞌukxuntayay ni Jesucristo va chuncha tꞌaunau kijnan ni aniy lakamunukpaꞌ. =sEx chuncha kijnankꞌan kꞌatsayau y lhakapuꞌanau ni Dios kintapaxkayan. Ni Dios ayaj japaxkanan. Taꞌayu yu japaxkanan, yucha tꞌajun kun Dios y ni Dios tꞌajun kun yucha.  Taꞌayu yu lhakapuꞌan ni Jesús va Sasꞌatꞌa Dios junita, ex ni Dios tꞌajun kun yucha y yucha vachu tꞌajun kun Dios. B}Chuncha yu kijnankꞌan klaqtsꞌiu ni Jesús. Klaqputeꞌeyau ni kimPay Dioskꞌan va malaqachal Sasꞌatꞌa para kamil malaqtaxtun ni lapanakni yu tavilanal ni aniy lakamunukpaꞌ. } Ni Dios kintaxtaqnitan ixꞌEspíritu, xlhiyucha pukꞌatsayau ni tꞌaunau kun Dios y yucha vachu tꞌajun kun kijnan. $A Ni Dios jantu aqtaun matichun kalaqtsꞌil, pero incha lapaxkayau ex ni Dios alinta kun kijnankꞌan. Chuncha ixjapaxkanti lay tasuy la kimputsukukꞌan. nU Ketꞌalaqaunin yu klaꞌachaniyau, ni Dios va ayaj kintapaxkan, xlhiyucha maqskꞌiniy kalapaxkau. j~M Va inchineꞌ junita yu ox japaxkanti. Kijnan jantu pꞌunaj kaꞌachaniu ni Dios, va yucha pꞌunaj kintapaxkan. Va malaqachal isTsꞌal para kamaqxtaqlhi tacha taun jamoqslanti. Ex va malaqmixiꞌokal kintalaqalhinkꞌan. }} Ni Dios kintamasunin ixjapaxkanti tejkan malaqachal vamun yuꞌ isTsꞌal aniy lakamunukpaꞌ para kaputsukuu ni yucha. V|%Yu jantu japaxkanan yucha jantu mispay ni Dios, ni Dios va ayaj japaxkanan. @{yKetꞌalaqaunin yu klaꞌachaniyau, maqskꞌiniy kalapaxkau. Yu japaxkanti mintachal kun Dios. Taꞌayu yu japaxkanan, yucha va sasꞌatꞌa Dios junita y yucha mispay ni Dios. zPero kijnankꞌan va ixnavin Dios juntau y taꞌayuꞌun yu tamispay Dios kintaqalasmakyan. Pero yu jantu tamispay Dios jantu kintaqalasmakyan. Xlhiyucha mispayau tasꞌayucha espíritu yu masuy yu laqsaval y tasꞌayucha yu jalaklkanan. Ixjapaxkanti ni Dios y5Yu jamakanunun va xanavin ni lakamunukpaꞌ. Xlhiyucha talhichiviniy yu jantu ox jatapastakꞌati y yu jantu talhakapuꞌan Dios va tamakay kuenta. kxOKesꞌatꞌan, yu ixlapanakni Dios untꞌatꞌik, uxiknan maꞌalhaꞌaꞌotꞌatꞌikcha tachun yu jamakanunun. Yu vil kun uxiknan yucha apalay lhuu tapꞌasta lhitꞌajun xajantu yu vil kun xalapanakni lakamunukpaꞌ. pwYYu jantu talhakapuꞌan ni chuncha kijunchil, yuꞌuncha jantu ixnavin Dios kataval. Va talhitꞌajun ni espíritu yu xkajiy ni Cristo. Ni uxiknan asmaktꞌik ni kaminaꞌ ni anchanu espíritu y chavay aniycha vil lakamunukpaꞌ. Zv-Tachun yu talhakapuꞌan ni kilhitsukuchil Cristo la ixlakatunaj tacha kijnan, yuꞌuncha talhitꞌajun ixꞌEspíritu ni Dios. Va chuncha lay pꞌumispꞌatꞌik taꞌayu lhitꞌajun ixꞌEspíritu ni Dios. u Ketꞌalaqaunin, yu klaꞌachaniyau, jantu kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik tachun yu tanajun talhitꞌajun ixꞌEspíritu ni Dios. Pꞌunaj kalaqtsꞌinꞌelatꞌik para kꞌamispꞌatꞌik licha laqsaval mintachal kun Dios. Ni lakamunukpaꞌ ayaj alin jamakanunun. ktONi lapanakni yu tamakay yu lhinajun Dios, yuꞌuncha tatꞌajun chꞌantaun kun yucha. Dios vachu vil kun yuꞌuncha. Ex chuncha pukꞌatsayau ni laqsaval vil kun kijnankꞌan va por ixꞌEspíritu Santo yu kintaxtaqnin.s7Va kintalhijunan ni maqskꞌiniy kalhakapuꞌau isTsꞌal yu junkan Jesucristo y vachu kalapaxkau aqstanchunin chuncha tacha kintalhijunan ni yucha. rYucha kintaxtaqniyan tachun yu kaskꞌiniyau por makaniyau yu kintalhijunan la ixlhachimoꞌon y tachun yu lhipaꞌiniy, yucha makayau. {qoKetꞌalaqaunin, incha la kelhanutikꞌan jantu ukskꞌatsayau ni alin talaqalhin, ex jantu talhauniyau ni Dios. pIncha la kelhanutikꞌan keꞌemankꞌan mukꞌanikanau kilaqtaqalkꞌan, ni Dios apalay ay ixjamapayninti y tachun mispaꞌojoy. W~}|{{yz}yyww.vcvu>tssrQqq2p9oxnn7lkjihhg*fffefdd?c9aaU``k__<^{]\D[[DZZ,YbXXHWWVUUUTlSRQQ{QP\O_NMML-JJ;IHH7GFEEEjDDtD CCnB+=c((2''L&%%|$S#|""s! $>i1~ u 4 ~ ! aX@@*U?6wbJantu kꞌamakꞌatꞌi kuenta ixtislajmaka qayntaun yu xalajꞌaynin. Incha alin qayntꞌuy u qayntꞌutu yu takꞌatsay incha lhitꞌajun laqtaqal, ex chun kamakꞌatꞌi kuenta. Q5bVa tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios, najun: “Jantu kamakꞌiltꞌanutꞌi ixvosal ni vakax tejkan tsukuy xqaxtunuꞌ la ixchꞌajaꞌ ni trigo.” Vachu najun: “Paxtoqniy kalhajal yu tapatsay.” K4bYu xalajꞌaynin yu ox talhachimoꞌonun la ixlapanakni Dios tsꞌanqay katalaqaꞌil aqtꞌuy chuncha ixlhilhajatkꞌan. Apalay katalhajal incha talaqputeꞌey y tamasuy ixchivinti Dios. 3{bMatichun yu lhakapuꞌan, incha alin tiyau la ixlapanakni va kalaqꞌaqtayjul. Ex chuncha jantu lhitaꞌay kaval para yu alati ixlapanakni Dios. Chuncha yuꞌuncha lay kataꞌaqtayjul vamun ni tiyaunin yu laqsaval xꞌamankꞌan tatamakajun. ?2ybLati tiyaunin chꞌantaun tatꞌaꞌanta ni Satanás. |1qbXlhiyucha iknajun katalakxtuklal yu tiyaunin yu va jatsiꞌinkaꞌ y katalakmaꞌayal sasꞌatꞌankꞌan y katalhistaknal la ixchaqakꞌan. Chuncha jantu kataxtaqnil lakatin ni aqmoqxnuꞌ yu kintꞌalaxkayakꞌan para jantu katakiltayanal. ;0ob Talhixajachal malhaqnin y tamakataukꞌanan laqa chaqan. Jantu vamun malhaqnin tajun. Vachu talaklkanan, tatanuy taꞌan jantu maqskꞌiniy, talhichiviniy yu jantu tapaxtoqniy. V/%b Chuncha lakmukꞌanikan laqtaqal tejkan makajun yu pꞌunaj talhakapuꞌal. ).Kb Pero jantu katsꞌoqmulatꞌi ni tiyaunin yu jantukaꞌ xanatin tajun. Tejkan tamakay yu tamaqamay, talalaktꞌilhiy kun Cristo, niman talakxtuklaputunchoqoy. X-)b Vachu tsꞌanqay kamispakal por yu ox yu ixmakay tacha yu inchine. Incha jalakmaꞌayal sasꞌatꞌan, incha jalaqaꞌitacha lapanakni kun achati la ixchaqaꞌ, incha malakatꞌunikantacha y lakchꞌanchaꞌatacha yu talhakapuꞌan, incha jalaqꞌaqtayjutacha yu tamaqanlqajnan, incha taylhaꞌan makanaꞌ tachun yu alati lajꞌoxi. ,/b Qayntaun tiyau incha lhitꞌajuncha sesenta ixjachꞌitin, yucha katsꞌoqmulatꞌi ni laqsavalcha tiyau incha va qayntaun ixlhitꞌajun ixapay. F+bYu jantu laklhistakꞌa ixlapanakni, incha jantu laklhistakꞌa yu taꞌalinta la ixchaqaꞌ, ex yucha makauntijlay ixlhakapuꞌati. Apalay jantu ox makay xajantu yu jantu talhakapuꞌan. T*!bChuncha kalaklhiꞌun ni lapanakni para jantu kalakmukꞌanikal laqtaqal. Z)-bPero yu tiꞌukxuyal makanaꞌ vamun yu maqamay, yucha nitacha la ixjatsukunti. 2(]bQayntaun xanati yu laqsaval tiyau yu tamakajuntacha xꞌaman, yucha maqskꞌiniy vamun Dios kapakxanꞌil y katapaynil y kaskꞌil Dios, kaval tunkuj, kaval tsꞌisni. h'IbPero incha matichun tiyau vananaj lhitꞌajun sasꞌatꞌan o ixpapanakna va yuꞌuncha maqskꞌiniy katalhistaklhi la ixchaqakꞌan. Va katamaqalchaunichoqol ni japaxkanti yu tamaꞌayal, va chuncha lhipaꞌiniy ni Dios. R&bKalaqꞌaqtꞌayꞌutꞌi ni tiyaunin yu laqsaval ixꞌamankꞌan. %bOx kalaklhipꞌi vachu yu xanatin tacha minati kataval y vachu ni jatsiꞌin tacha mintꞌalapanakni, jantu kun tuꞌuchun laqtaqal. %$ EbJantu kalaqꞌaymatꞌi yu xapaynin. Va kalaqxtꞌaqnin jatapastakꞌati tacha mimpay kataval. Ox kalaklhipꞌi yu tsꞌalan tacha metꞌalaqaunin kataval. c#?bOx kꞌalhistꞌajkꞌa meꞌeman y vachu ox kꞌalhistꞌaktꞌi ixmasuka ixchivinti Dios. Vas kaꞌukxpꞌupꞌiti tacha lhinajun. Chuncha kꞌalaqtꞌaxtꞌuyeꞌe y vachu katalaqtaxtuyaꞌ yu taqalasmatꞌan."}bOx kaꞌukxpꞌupꞌi por tachun yu aniy, ex tachun ni lapanakni lay katalaqtsꞌin tacha yu uxintꞌi tꞌaylhipꞌin. |!qbLa ox kꞌamakꞌatꞌi kuenta yu Dios xtaqnitan la metsukunti para kalaqꞌaqtꞌayꞌutꞌi alati yu talhakapuꞌan. Yucha laꞌaꞌitꞌi tejkan ni xalajꞌaynin yu talhakapuꞌan talaqputeꞌel ixchivinti Dios y tamoqslanin ixmakakꞌan. yb Kalaqpꞌutꞌeꞌe ixchivinti Dios, kaxtꞌaqtꞌi jatapastakꞌati, y ox kꞌamalanin tus tejkan kakchaꞌantachal. %Cb Jantu matichun lakatꞌuniy katamakan por tsꞌalkaꞌ kꞌatꞌi. Ox katꞌiꞌukxuntꞌay para lay katalaqtsiꞌin yu talhakapuꞌan. Chuncha katamispaniyan ni ox minchivinti kun mimputsuku kun mijapaxkanti kun metsukunti kun milhakapuꞌati, vachu ni jantu kꞌamaqtꞌaꞌalhin. 2_b Yucha kalaqpꞌutꞌeꞌe y kamasutꞌi. Gb Va por yucha la pꞌas klhitapatsayau y klhimaqanlqajnanau. Va pakxanꞌiyau ni Dios yu kujta. Yucha lay jamalaqtaxtuy tachun ni lapanakni, y yucha ox kintamalaqtaxtuyan yu lhakapuꞌanau. Ob Yu tacha aniy yucha laqsaval y tachun maqskꞌiniy katalhakapuꞌal. `9bMas ayaj xtapal kꞌatꞌapꞌasnitꞌi la kilakatunajkꞌan pero apalay ixlaqmiti kꞌatꞌapꞌasnitꞌi kun Dios. Chuncha kintalhiminiyan yu ox jatsukunti chavaycha y vachu yu jatsukunti yu kaꞌalinaꞌ astan. )bPero jantu kamakꞌatꞌi kuenta yu axtoqnu chivinti yu jantu laqsaval kaval. Va kꞌatꞌapꞌasnitꞌi kun Dios para ox katꞌoꞌoyatꞌi. ]3bIncha chuncha kalaqlhixaꞌalayeꞌe mintꞌalaqaunin ex kꞌaꞌuneꞌe ox ixꞌoqxtamati ni Jesucristo. Chuncha kalhitsꞌukꞌuyeꞌe tapꞌasta tejkan tꞌaylhipꞌin kun yu ox chivinti yu masunikꞌa. bNi Dios ox laqtsꞌin ni lhiꞌuti tejkan xtaqniyau lhimalaqpuchuncha tacha najun la ixchivinti. Yu ox ixꞌoqxtamati ni Jesucristo bTachun yu makal ni Dios si lajꞌoxi y jantu lay kalaktanchau tuꞌuchun. Va kalaqaꞌiu y kaxtaqnilhaꞌau lhimalaqpuchuncha ni Dios. bYuꞌuncha talaktanchay lakxtuklati y vachu jantu taꞌuyujnajun kꞌaꞌutꞌi axtoqnu lhiꞌuti. Chuncha tanajun mas va Dios makal ni lhiꞌuti para lay kataꞌul tachun yu talhakapuꞌan y yu tamispay yu laqsaval tejkan taxtaqniy lhimalaqpuchuncha ni Dios. wgbKataqalasmatꞌaꞌ lapanakni yu tamakanun, yu tꞌuy ukxpuꞌ tamakay. Yuꞌuncha jantucha taa takꞌatsan. ^ 7bYu Espíritu Santo va vas najun ni tejkan va laycha kamiꞌol ni lakamunukpaꞌ lati lapanakni katamakauntijlayaꞌ ixlhakapuꞌatkꞌan. Kataqalasmatꞌaꞌ jalakmakanunun espíritus kun yu tamasuy ni aqmoqxnun. RbJantu va tꞌuy chivinti kaval. Mas jantu ixmispakan, la ay yu makata ni Dios para katoꞌoyakal:Tasul tacha qayntaun lapanaki.Ni Espíritu Santo la ay makal.Ixmayulnin Dios talaqtsꞌil.Va laqputeꞌekal taꞌakchun putaulanaxna,
va lhiꞌaynkal aniy lakamunukpaꞌ,
va laqaꞌikal laktꞌiyan.1bEx chuncha incha kaktaqmaqayaꞌ, kakꞌatsꞌayeꞌe tas laycha kꞌapꞌutiꞌukxuntꞌay kun ixlapanakni ni Dios yu laqsaval kujta. Va por yuꞌuncha jantu lay miꞌojoy ni chivinti yu laqsaval, vachu va tacha aqataun chaqaꞌ yu jantu lay miꞌojoy por yu ox xaputayan. SbIkpakxan niman kaklaqꞌantachaꞌan pero chavaycha iktsꞌoqniyan. Qb Yu ox tatapatsay tacha aqtayjunin, yuꞌuncha apalay ox laktoꞌoyakan. Chuncha jantucha tatalhanajlhichiviniy tacha talhakapuꞌan ni Cristo Jesús. Mas jantu ixmispakan, va la ay yu makata ni Dios b Yu aqtayjunin kataval va katalhitsukul qayntamin ixanatikꞌan y ox katalhichimoꞌol sasꞌatꞌankꞌan la ixchaqakꞌan. <qb Vachu ni xanatin tsꞌanqay kataval jatoꞌoyanan y jantu katalaklkanal y ox kalaklhistakkal la ixjatsukuntikꞌan, y kalakmispakal ox tatapatsay mas va tichichuncha lhitapatsa.  b Maqskꞌiniy kalaqtsꞌintanuꞌelakal. Ex chuncha incha jantu katalhitsukul tuꞌuchun laqtaqal lay kataval tacha aqtayjunin.  #b Vachuꞌ ox kataylhaꞌal yu chavay kintamasunincha Dios yu lhakapuꞌanau. Maqskꞌiniy ox katakꞌatsal ni jantu katalhitsukul laqtaqal. 3 _bVachu yu aqtayjunin tsꞌanqay kataval jatoꞌoyanan lapanakni y jantu tꞌuy ukxpuꞌ katamakal. Vachuꞌ jantu taꞌapꞌan kataval y jantu katamakanuxtul tumin. Z -bVachu tsꞌanqay ox katatoꞌoyal yu jantu talhakapuꞌan para jantu kamakal yu jantu ox laqtsꞌinkan para jantu katsukul tamakaunaꞌ la isqapa ni aqmoqxnuꞌ. Tacha maqskꞌiniy kataval yu taꞌaqtayjunun 6 ebTsꞌanqay kaval lapanaki yu maqancha lhakapuꞌan para jantu ay lapanaki kakꞌatsal. Ex jantu chuncha kamukꞌanikal laqtaqal tacha mukꞌanikal ni xaꞌukxtin aqmoqxnu. xibIncha jantu laniy lhachimoꞌon la ixpulakna la ixchaqaꞌ, ¿tas laycha kapulhistakꞌaꞌ ixlapanakni Dios?  bTsꞌanqay ox kalhachimoꞌonul ixpulakna la ixchaqaꞌ y kalakmakal ni ox kataqasmaknal yu sasꞌatꞌan y ox katatoꞌoyanal. SbJantu maqskꞌiniy kataꞌapꞌal, jantu kalakasamanal, va qalꞌox kaval. Vachu jantu kapastaklhi tacha lay kamakanuxtul tumin. Maqskꞌiniy ox jamapaynini lapanaki kaval y jantu kalakxkaul lhilukuj. %CbXlhiyucha yu kalaklhistakyaꞌ yu talhakapuꞌan yucha maqskꞌiniy kaval yu jantu lay mukꞌanikan laqtaqal. Vamun qayntaun xanati kalhitsukul, ox yu kalhistakkal la ixjatsukunti, ox kalakpastaknal, katoꞌoyakal, ox kalaqlaqaꞌil lapanakni la ixchaqaꞌ y ox jamalaniniꞌ kaval. i MbYu inchine va laqsaval, yu laklhistakputun yu talhakapuꞌan, yucha ox lhitapatsa yu makaputun. ybPero ni xanati tejkan lhitsukuy sasꞌatꞌa kalaqtaxtuyaꞌ incha makay ni lhitapatsa yu paxtoqniy. Kalaqtaxtuyaꞌ incha taylhaꞌan lhakapuꞌan y japaxkanan y incha tiꞌukxuntayay tacha paxtoqniy ixlapanaki Dios kun ox jatapastakꞌati.]3bYu Adán jantu kamakanukal, va makanukal yu xanati, ex chuncha alil ni talaqalhin. 7ib Yu pꞌunaj makakal va Adán ex astan yu Eva. (Ib Kitꞌin jantu klaqxtaqniy lakatin para katamalaninil taꞌan la alin lapanakni vachu jantu para katalhichimoꞌol ixapaykꞌan. Va maqskꞌiniy saq kataval. b Yu xanatin va maqskꞌiniy saq katamaꞌal la ixjatapastakꞌatkꞌan yu talaniy y katalaqaꞌil yu talhinajun ixapaykꞌan. ~~ub Yu maqskꞌiniy va katamakal yu lajꞌoxi lhitapatsa tacha yu paxtoqniy katamakal xanatin yu ayaj tatoꞌoyay Dios. }3b Vachu yu xanatin maqskꞌiniy katalakatayal kun laqchꞌiti jantu va para ay katakꞌatsal. Jantu maqskꞌiniy ayaj ox katalaꞌoxil ixꞌajikꞌan y jantu maqskꞌiniy kataꞌulal oro nisin yu laqspututu chiyux yu laqlhuu xtapal, nisin laqchꞌiti yu laqlhuu ixtapal kaval. 0|YbVa iknajun mas va toꞌoxtaycha kaval katatapaynil ni lapanakni y katamaqstal ixmakakꞌan jantu kun laqtaqal nisin jantu katalatalqaunil tejkan taskꞌin Dios. j{MbVa yucha klakꞌulakanta para klaqputeꞌel tacha ixtamalaqachan Jesús, va laqsaval yu knajun, jantu ikmakanunun. Klakꞌulakanta ni kaklakmalanil yu jantu israelitas kataval para katalhakapuꞌal y katamispal yu laqsaval. zbYucha xꞌaman xtaqkal para kamaqnikal para lay katalaqtaxtul tachun ni lapanakni. Chuncha tapasal y laqputeꞌekal tejkan paxtoqnil. ybVa alin taun Dios. Ni Jesucristo val lapanaki y yucha tanꞌajvil para ox katalalaqtsꞌinchoqol ni Dios kun ni lapanakni. Wx'bYucha najun katalaqtaxtul tachun ni lapanakni y katamispal yu mero laqsaval. fwEbVa la ox tejkan chuncha tapayniniyau y chuncha lhipaꞌiniy ni Dios kiJamalaqtaxtunukꞌan. ]v3bVa katatapayninil Dios por lhachimoꞌonun ali tachun yu lajꞌay lapanakni para chuncha oxamaktaun kaval ketsukuntikꞌan para lay katoꞌoyau ni Dios y lay katiꞌukxuntayau tacha lapanakni yu ox toꞌoyakan. +u QbPꞌunaj klhinajun ni katatꞌachivinil Dios yu talhakapuꞌan y va katalhitapaynil y kataskꞌinil Dios por tachun ni lapanakni y kataxtaqnil lhimalaqpuchuncha. )t MbChuncha tatapasal ni Himeneo ali Alejandro yu jantu ox ixtalhichiviniy Dios. Klakmakaul kun ni Satanás para katalanil ni jantucha chuncha katataylhaꞌal.Ws )bKatꞌayanin kun milhakapuꞌati y kakꞌatsꞌa ni jantu kaꞌalil milaqtaqal. Lati jantu chun tapastaklhi y tamaqatsꞌanqal ixlhakapuꞌatkꞌan vachu va tacha tsꞌanqay laqataun barco tejkan taqalhiy. Yr -bTimoteo, kesꞌatꞌa kꞌatꞌi, ikxtaqniyan aniy lhitapatsa para ox katayanin tacha qayntaun tropa yu tanun laka lhilukuj. Vachu va tacha uxintꞌi talhichivinin tejkan talaqputeꞌel ixchivinti Dios. q bVa katoꞌoyakal ni ay Jalhachimoꞌonuꞌ y ay kamakakal mas va tavanancha, jantu aqtaun katamaktal. Yucha si kalhachimoꞌonunaꞌ, jantu aqtaun kaniyaꞌ, jantu laqtsꞌinkan, vamun yuꞌ Dios junita y ay jatapastakꞌati lhitꞌajun. Va chuncha kavalcha. p bXlhiyucha kimapaynil. Chuncha tejkan kimalaqtaxtul kitꞌin, ni yucha apalay masul ni Cristo Jesús va ayaj jalaqmaqantaulniy ni lapanakni. Chuncha kalakmasunikal yu ixtalhakapuꞌuxaꞌan yucha, para katalhitsukul ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. do CbVa laqsaval y maqskꞌiniy kalhakapuꞌankal ni inchine chivinti, ni yu Cristo Jesús kilachil lakamunukpaꞌ para kalaqmalaqtaxtul yu tamaqtaqalhinin. Kun tachun yu tamaqtaqalhinin kitꞌin yu palay ay xajkunita. un ebVa ayaj kimapaynil kiJalhachimoꞌonukꞌan para kaklhakapuꞌal y kaklhitsukul ixjapaxkanti ni Jesucristo. :m ob Chuncha kimakata mas maqancha jantu ox xaklhichiviniy. Va xaklhimaqchapuy, xaklaktuꞌuy. Pero jantukaꞌ xaklhakapuꞌan y jantu xajkꞌatsay yu xakmakay xlhiyucha kimapaynil. %l Eb Ikxtaqniy lhimalaqpuchuncha ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo yu kixtaqnita tapꞌasta. Yucha kilhiꞌaynlhi, va kilakꞌulal para kaktapatsanil. =k ub Chuncha paxtoqniy kun yu ox chivinti yu masuy ixꞌayaxtu Dios yu ay junita. Va yucha kilakꞌulal para kaklaqputeꞌel. Ni Pablo xtaqniy lhimalaqpuchuncha por ixjamapayninti Dios Aj }b para yu tatꞌatamay lapanakni yu jantu ixnavin kaval, para yu talachꞌapay joꞌakna tacha xanati kaval, para yu taꞌalhaustꞌay lapanakni, para yu jamakanunun, y para yu tanajun va laqsaval pero talaklkanan. Ni lhachimoꞌon vachu va para jantu kamalanikal chivinti yu kalaktanchal yu vas lhichiviniy Dios. Bi b Kꞌatsayau ni lhachimoꞌon jantu para yu lajꞌoxin kaval, va para yu jantu ox tamakay ali yu talaktuꞌunun, para yu jantu tatoꞌoyay Dios ali yu tamaqtaqalhinin, para yu jantu tatapatsaniy Dios ali yu jantu tatoꞌoyay kilhakapuꞌatkꞌan, para yu tamaqniy ixpaykꞌan kun ixnatikꞌan, para yu jamaqninin, fh GbKꞌatsayau yu lhachimoꞌon yucha la ox incha kalhimapꞌatsꞌatꞌi tacha paxtoqniy. g  bTamalanininputun ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas pero jantu tamalaqasiy tisuncha tachiviniy mas va talaninin takꞌatsan. [f 1bLati yu jantu vas tataylhaꞌan tamaqamay katalhilakchivinil yu jantu aqtayjunun. ce AbVa chuncha klhijunin para katalapaxkal ni lapanakni. Chuncha lay talapaxkay tejkan jantu kaꞌalil talaqalhin la ixjalhanutkꞌan, tejkan ox takꞌatsay ni jantu katalhitsukul laqtaqal, tejkan laqsaval talhakapuꞌan. d 3bVachu jantu katamakal kuenta yu kuentos y valiꞌiy chivinti yu lhichiviniy yu tatapasal ixpayankꞌan la maqancha. Va yucha talalhikiltsakꞌastukꞌa ni lapanakni. Jantu kintaꞌaqtayjuyan para lay kamakau ixlhitapatsa Dios yu lay makakan vamun incha kalhakꞌapꞌupꞌi. Dc bKlhijunin tejkan xajkꞌanta Macedonia va katꞌaꞌul laka putaulan Éfeso para kꞌalaklhiꞌun lati lapanakni jantucha katamasul aputaun jatapastakꞌati yu jantu laqsaval kaval. (b KbAniy iktsꞌoqniyan uxintꞌi, Timoteo, yu tacha mero kesꞌatꞌa untꞌi tejkan lhakꞌapꞌupꞌi ixchivinti Dios. Kamapaynin y kapaxkan y oxamaktaun kamakan kimPay Dioskꞌan kun Cristo Jesús kiJalhachimoꞌonukꞌan. Jantu kaxtꞌaqtꞌi lakatin ni kamasukal aputaun lhakapuꞌati a 'bKitꞌin kPablo, ixtamalaqachan Jesucristo kunita va por chuncha kilhijunil Dios kiJamalaqtaxtunuꞌ y vachu Cristo Jesús yu pakxanꞌiyau. Z`-NKatamapaynin ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Va chuncha kaval.%_CNKitꞌin klalhijunau kun ixtapꞌasta kiJalhachimoꞌonukꞌan ni kꞌalaqpꞌutꞌeꞌenitꞌik ni aniy karta tachun yu alati ketꞌalaqauninkꞌan. {^oNKalakmastꞌakꞌatꞌik tachun yu talhakapuꞌan kun taun jakiltastuknuti tacha paxtoqniy yu ixnavin Dios. M]NKetꞌalaqaunin, kaskꞌinitꞌik Dios para kintaꞌaqtayjun. u\cNDios yu tajuntaꞌitan yucha lay lhakapuꞌanikan, si makay tacha yu najun. Ni Pablo jalakmastakꞌachoqoy .[UNNi Dios yu lakmaꞌoxamaktamiy lapanakni va yucha katamakanin ixnavin tachun metsukuntikꞌan. Va najun katꞌaꞌayntsꞌatꞌik y jantu kaꞌalil tuꞌuchun laqtaqal la metsukuntikꞌan ali milhitsukunukꞌan ali milakatunajkꞌan tejkan kaminaꞌ kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. @Z{NJantu kꞌatꞌanutꞌik tuꞌuchun yu jantu ox kaval. lYQNKꞌapꞌuxkꞌaulaqtsꞌintꞌik tachun ni chivinti, incha laqsaval ex ox kꞌalaꞌaꞌitꞌik. QXNJantu kalaktꞌanchꞌanitꞌik tejkan laqputeꞌekan ixchivinti Dios. KWNJantu kalaktꞌanchꞌanitꞌik ixlhitapatsa ni Espíritu Santo. $VANMas va tisuncha yu tapasaycha kaxtꞌaqnitꞌik lhimalaqpuchuncha ni Dios. Chuncha najun Dios kamakꞌatꞌik va por ixnavin Cristo Jesús untꞌatꞌik. )UMNKaskꞌinꞌalhitꞌik ni Dios. %TENKaꞌachꞌanꞌalhitꞌik. YS+NKꞌalhistꞌajkꞌantꞌik. Jantu tuꞌuchun kꞌamakꞌanichꞌoꞌotꞌik yu tamakaniyan yu jantu lajꞌoxi. Kꞌalamakꞌaniꞌalhitꞌik yu lajꞌoxi siya uxiknan y vachu kun tachun yu alati lapanakni. RNKetꞌalaqaunin, vachu klalhijunau kꞌalaqxtꞌaqnitꞌik jatapastakꞌati yu jantu tatapatsay, kꞌalakmaꞌayajnitꞌik yu tatalhanan, kalaqꞌaqtꞌayꞌutꞌik yu tatsꞌanqaniy tapꞌasta la ixjatsukuntikꞌan y kamaꞌantꞌaulnitꞌik tachun ni lapanakni. Q}N Va ox kalaktꞌoꞌoyatꞌik y kalakpꞌaxkꞌatꞌik por ni lhitapatsa yu tamakaniyan. Laqa lajꞌoxi kaꞌalintꞌik. 9PkN Ketꞌalaqaunin, klatapayniniyau kalaktꞌoꞌoyatꞌik yu ayaj tatapatsay kun uxiknan. Talhijunan tacha najun ni Jalhachimoꞌonu Jesús y taxtaqniyan jatapastakꞌati. >OuN Ex chuncha kun yu aniy chivinti kalamakꞌuvilatꞌik y kꞌalamaꞌayajnitꞌik la milhakapuꞌatkꞌan vachu va tacha tꞌaunatꞌik makanan. Ni Pablo jaxaqalay ixlapanakni Dios N{N Yucha nil por kijnankꞌan para katꞌataultachaꞌau kun yucha tejkan kaminchoqoyaꞌ, mas va kakujvi u mas va kaniu. MyN Ni Dios jantu najun kamaqanlqajnau la ixlhilukuj, va najun katalaqtaxtuu por yu makal ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo. jLMNPero kijnankꞌan va alintau laka jatunkunuꞌ. Xlhiyucha maqskꞌiniy ox kalakpastaknau tacha yu laqa aqstunkuj lapanakni. Ox kapaxkanau y ox kalhakapuꞌau ni Dios, va tacha kaꞌulau kilaqchꞌitkꞌan yu tsasnati para jantu lay katꞌalkau. Vachu maqskꞌiniy ox kapakxanꞌiu kalaqtaxtuu, va tacha kꞌaqtanuu tsasnati para jantu lay katꞌalkau. ^K5NYu jantu talhakapuꞌan Dios va tacha ni lapanakni yu taltatay laka putsꞌisni. Jantu takꞌatsay suncha katapasayaꞌ. Vachu va tacha lapanakni yu tataꞌapꞌay laka putsꞌisni. Jantu takꞌatsay yu tamakay. 6JeNXlhiyucha jantu maqskꞌiniy kaltatau la kijatapastakꞌatkꞌan tacha yu jantu talhakapuꞌan. Maqskꞌiniy kakujvi y ox kalakpastaknau tacha yu laqa aqstunkuj lapanakni. DINUxiknankꞌan va tacha alintꞌatꞌik laka jatunkunuꞌ va por malaꞌasiyatꞌik ixchivinti Dios. Jantu kajuu tacha yu taꞌukxuyanal laka putsꞌisni yu jantu talhakapuꞌan ni Dios. JH NPero uxiknankꞌan, ketꞌalaqaunin, jantucha tꞌiꞌukxuyanantꞌik taꞌan putsꞌista. Tejkan kaminaꞌ ni anchanu julchan jantu vak kakꞌatsꞌanapitik tacha kamil qayntaun alhavanaꞌ. yGkNTejkan tanajun ni lapanakni: “Oxamaktaun juntau, jantu tuꞌuchun kaꞌalinaꞌ”, exnicha kalaktꞌilhiꞌokanaꞌ. Va kunaꞌ vachu va tacha tejkan qayntaun xanati yu maqlaqavananputun. Jantucha kaꞌalina toꞌoxtaycha katapuqoslhi. rC]NEx kijnankꞌan yu vananaj kujtau vachu kalhaꞌankanau chꞌantaun kun yuꞌuncha laka taputsꞌi. Ex chuncha kapaxtoꞌau ni kiJalhachimoꞌonukꞌan laktꞌiyan. Ex mas va tavanancha katꞌaꞌalinau ni kiJalhachimoꞌonukꞌan. {BoNNi kiJalhachimoꞌonukꞌan kaminanta laktꞌiyan, kamatꞌasananaꞌ y yu xaꞌukxtin ixmayulnin la pꞌas kachivinaꞌ y kasqolkanaꞌ isqol Dios. Ex chuncha pꞌunaj yu tanitacha yu talhakapuꞌal ni Cristo yuꞌuncha katakujꞌelayaꞌ. -ASNXlhiyucha klajunau yu naul ni kiJalhachimoꞌonukꞌan. Ni kijnankꞌan yu vananaj tꞌaunau tejkan kaminchoqoyaꞌ ni Jesús jantu kapꞌulayau kun yu tanitacha. @7NVa lhakapuꞌanau ni Jesús va nil y kujchoqol. Vachu va chun lhakapuꞌanau ni Dios kalaklhiminaꞌ tachun yu tanitacha yu ixtalhakapuꞌan Jesús. Ketꞌalaqaunin, va iknaunau kakꞌatsꞌatꞌik tisuncha tatapasay yu jantucha katakujlhi para jantu kamaꞌaninintꞌik tacha lapanakni yu jantu tuꞌuchun tapakxanꞌiy. >}N Ex chuncha katatoꞌoyayan yu jantu talhakapuꞌan y jantu tuꞌuchun katatsꞌanqaniyan. Kaminchoqoyaꞌ ni Jesucristo )=KN Oxamaktaun kꞌalatꞌatꞌaulatꞌik, kꞌamakꞌatꞌik milhitapatsakꞌan yu tapaxtoqniyan, kꞌatꞌapꞌatsꞌatꞌik la mimakakꞌan tacha yu klajuntau. <7N Laqsaval ayaj japꞌaxkꞌayatꞌik tachun mintꞌalaqauninkꞌan yu xalakatꞌun Macedonia. Pero klalhitapayniyau ni apalay kapꞌaxkꞌanantꞌik. ;7N Jantu maqskꞌiniy klatsꞌoqniyau para kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik mintꞌalaqauninkꞌan. Ni Dios yucha tamalanin para kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik. :NYu akchꞌintamay ni aniy chivinti yucha jantu lapanaki akchꞌintamay. Yucha akchꞌintamay Dios yu kintaxtaqnin ni Espíritu Santo. 9}NNi Dios jantu kintajuntaꞌin para kalaktuꞌunuu, va kintajuntaꞌin ni katiꞌukxuntayau tacha paxtoqniy ixlapanakni. F8NEx chuncha jantu matichun kamakanumaxtunil yu ixnavin ixlaqaj. Ni kiJalhachimoꞌonukꞌan kalaqmamaqanlqajnivayaꞌ yu chuncha talay. Va chuncha klalhixaqalau y chuncha klalhichimoꞌoo. 7NJantu valiꞌiy kꞌamakꞌatꞌik yu makꞌapꞌutꞌunatꞌik la milakatunajkꞌan tacha tamakay yu jantu tamispay Dios. 6NKꞌamispꞌatꞌik tacha maqskꞌiniy kꞌalhitsꞌukꞌu mixanati para ixnavin Dios kꞌaꞌuntꞌik y ox katꞌoꞌoyatꞌik. 5)NDios najun ni katꞌatꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik tacha paxtoqniy ixlapanakni Dios. Jantu katꞌatꞌamatꞌik matichun yu jantu minavinkꞌan. a4;NKꞌatsꞌayatꞌik yu klalhijuniu la ixtaqaꞌuti ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús. F3 NChavay, ketꞌalaqaunin, klalhijunau y klatapayniniyau por kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús ni katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik tacha klamasuniu. Maqskꞌiniy katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik tacha kalhipaꞌinil ni Dios. Chuncha katꞌaylhipꞌintꞌik tacha tꞌiꞌukxuyanantꞌik pero chavay apalay ox kꞌamakꞌatꞌik. i2KN Ex chuncha lay katꞌayanitꞌik y la melhanutkꞌan, jantu kaꞌalil tuꞌuchun laqtaqal. Chuncha katalaqaꞌiyan kimPay Dioskꞌan tejkan kaminchoqoyaꞌ ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo kun tachun ixlapanakni.=1sN Vachu ikskꞌinau ni Jalhachimoꞌonu para apalay ox kalapꞌaxkꞌatꞌik y vachu ox kꞌalakpꞌaxkꞌatꞌik tachun ni lapanakni, vachu va chun tacha kijnankꞌan klapaxkayau. 0 N Chavaycha va iknaunau kintaꞌaqtayjun ni kimPay Dioskꞌan ali kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo para kaklalaqꞌanchoqoo. /7N Mas va putsꞌis mas va tunkuj, va ikskꞌinau Dios para lay kaklalaqtsꞌinchoqoo y kaklaꞌaqtayjuu yu vananaj tsꞌanqay la milhakapuꞌatkꞌan. u.cN Va ikxtaqniyau lhimalaqpuchuncha ni Dios por uxiknan y ayaj klalhiꞌachantajuyau tejkan ikskꞌinau Dios. o-WNChavaycha klhiꞌachantajuyau ni ox tꞌaylhipꞌintꞌatꞌik kun ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Dios. ,5NXlhiyucha, ketꞌalaqaunin, mas va lhitaꞌaycha iktapasayau y ikmaqanlqajnanau, va oxamaktaun ijkuu tejkan ijkꞌatsau ni ox milhakapuꞌatkꞌan. >+uNPero chavaycha va chinchoqol ni Timoteo. Lhimil taun ox chivinti va kintajunan va la ox alintꞌatꞌik por milhakapuꞌatkꞌan ali mijapaxkantikꞌan. Vachu kintajunan va kilapastakꞌau kijnankꞌan y ayaj kilalaqtsꞌinputunau vachu va chun tacha kijnankꞌan klalaqtsꞌinputunau ni uxiknankꞌan. *}NAyaj xaklalaqꞌuxaꞌanau va tus jantucha lay kaktayanil, va klamalaqachaniu ni Timoteo para kajkꞌatsal tas junitacha milhakapuꞌatikꞌan. Xaktalhananau incha katamakanun ni aqmoqxnuꞌ, ex valiꞌiy kaval kilhitapatskꞌan kun uxiknankꞌan. )NTejkan ancha xaklatꞌavilanau va xaklajunau ni kaꞌalinaꞌ taun maqanlqajnati. Kꞌatsꞌayatꞌikcha ni va chuncha val. (+NEx jantu matichun lay katamamakaunin milhakapuꞌatikꞌan por yu jamaqanlqajnati. Kꞌatsꞌayatꞌikcha ni kintapaxtoqniyan jamaqanlqajnati. |'qNEx chuncha ikmalaqachau katalaqꞌan kilaqajkꞌan Timoteo. Yucha ixꞌoqxtamati Dios y kintatꞌatapatsayan para kalaqputeꞌekal yu ox chivinti yu lhichiviniy Cristo. Ikmalaqachau para kataxaqalan para apalay ox kaval milhakapuꞌatkꞌan. y& mNVa keꞌemankꞌan iktamakajuu laka putaulan Atenas, pero jantucha xaktayaniyau por ayaj xaklalaqꞌuxaꞌanau. E%NChuncha va ox ijkꞌatsanau y kꞌachanau por uxiknan.a$;NVa ikpakxanꞌiyau ni achati ali ayaxtu yu kaklhajayau. ¿Valiꞌiycha kaklalhiꞌachantajuyau y ox kajkꞌatsanau? Va por ox kaꞌunapitik anchanu julchan tejkan kaminchoqoyaꞌ ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús. #NVa xaklalaqꞌuxaꞌanchoqoyau. Ni kitꞌin Pablo aqlhuvaj xakꞌuxaꞌanachal pero ni Satanás makal para jantu lay kajkꞌanchaꞌau. p"YNKetꞌalaqaunin, jantukaꞌ maqan jun tejkan klamakajuu. Mas jantu klatꞌataulau pero va chꞌantaun kelhanutkꞌan. Kmakau laqatapꞌasta para kaklalaqꞌanchoqoo. Ayaj xaknaunau klalaqapulaqtsꞌinchoqoo pero jantu kalal. @!yNLaqatapꞌasta tamakay para jantu lay kaklaqputeꞌeniu tas lay katapulaqtaxtul yu lapanakni yu jantu israelitas kataval. Ex chuncha yu anchanu israelitas yu jantu talhakapuꞌan va apalay talhavay ixlaqtaqalkꞌan. Pero chavaycha ni Dios laqtalqauniycha. Ni Pablo laqꞌuxaꞌanchoqoy yu machaqan Tesalónica g GNYuꞌuncha tamaqnil ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo y jalaqmaqnil yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Vachuꞌ kintatixkaulhaꞌan. Jantu lhipaꞌiniy ni Dios yu tamakay, va taxkajiy tachun ni lapanakni. /WNUxiknan, ketꞌalaqaunin, aqtꞌaynitꞌik tiꞌukxuntayaniy vachu va tacha yu alati ixlapanakni Dios xalakatꞌun Judea yu talhakapuꞌan Jesucristo. Uxiknan maꞌanlꞌajnantꞌik la ixtamakakꞌan mintꞌamachaqankꞌan vachu va tacha ancha Judea ixtꞌaꞌisraelitaskꞌan tamaqanlqajnal. 8iN Xlhiyucha va tacha ikxtaqniyau lhimalaqpuchuncha ni Dios. Tejkan asmaktꞌik ni chivinti yu klalaqputeꞌeniu va laꞌaꞌitꞌik jantu tacha valiꞌiy ixchivinti lapanakni. Va laꞌaꞌitꞌik tacha yu laqsaval ixchivinti Dios. Yucha taꞌaqtayjuyan la metsukuntikꞌan yu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. A{N Klalhixaqalau katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik tacha paxtoqniy yu ixnavin Dios. Yucha tajuntaꞌiyan para kꞌatꞌanutꞌik taꞌan lhachimoꞌonun taꞌan tasuy kun tachun ixꞌayaxtu. ykN Klaxtaqniu jatapastakꞌati y klamalakaꞌulau tachun uxiknan vachu va tacha qayntaun xapay kun sasꞌatꞌan. =sN Uxiknankꞌan kꞌatsꞌayatꞌik y vachu yu Dios kꞌatsay ni xaktiꞌukxuyanau tacha paxtoqniy ixlapanakni Dios. Vas xakꞌukxuyanau, jantu tuꞌuchun laqtaqal xakmakayau. ucN Ketꞌalaqaunin, pꞌastꞌakꞌatꞌik yu lhitaꞌay lhitapatsa yu ikmakau. Va iktapatsau tsꞌis, tunkuj para kaꞌalil yu xakmaqskꞌiniyau. Va para jantu klamaqanchapuu tejkan xaklalaqputeꞌeniyau ni ox chivinti yu lhinajun Dios. NVa ayaj ox klapaxkau. Xlhiyucha jantu vamun klaxtaqniu ni ox chivinti, va klaxtaqniu tus la ketsukuntikꞌan, va por ayaj klaꞌachaniu. NNi kijnankꞌan va laka laksniy kꞌukxuyanau kun uxiknan vachu va tacha qayntaun ox xanati laklhistakꞌa sasꞌatꞌan. /WNJantu kaknajuu kilatoꞌoyau uxiknankꞌan vachu jantu kaknajuu kintatoꞌoyan alati lapanakni, mas lay kaknajuu kaktoꞌoyakau va por ixtamalaqachan Cristo kuntau. SNKꞌatsꞌayatꞌik ni jantu aqtaun klaxaqalau kun valiꞌiy kꞌus chivinti para kalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik, vachu jantu klamakanuu kun chivinti para kaklhajau tumin. Ni Dios yucha kꞌatsaycha. r]NNi Dios ox lhilay kilhitapatsakꞌan xlhiyucha kintamalaqachan puteꞌenin ni ox chivinti. Xlhiyucha jantu ikputeꞌeyau para katalhipaꞌinil ni lapanakni, va para kalhipaꞌinil ni Dios yu kintalaqtsꞌintanuniyan kelhanutkꞌan. jMNTejkan klaxaqalau va klajuniu yu laqsaval. Jantu klajuniu yu jantu ox kaval y jantu klamakanuu. CNLaka putaulan Filipos ikmaqanlqajnau y klaktanchanikau pero klajuniu ni ox chivinti yu kintaxtaqnin Dios. Yucha kintamaꞌayajnin, xlhiyucha klaqputeꞌeu mas kintaxkajin ni lapanakni. [ 1NKetꞌalaqaunin, kꞌatsꞌayatꞌik ni tejkan klalaqkilau jantu valiꞌiy kaval. G  N Vachu pꞌakxanꞌiyatꞌik ni kaminchoqotachal laktꞌiyan Sasꞌatꞌa ni Dios yu majkujuchoqol la ixlhinin. Yucha ni Jesús yu kintamalaqtaxtuyan la ixlhilukuj ni Dios yu kaꞌalina.) MN Va yuꞌuncha kintajunan ni ox kilalaqaꞌiu y makꞌauntꞌik yu midioseskꞌan yu tamakay lapanakni. Va tꞌapꞌatsꞌaniyatꞌik ni Dios yu laqsaval kujta. ) MNIxchivinti kiJalhachimoꞌonukꞌan va minchal kun uxiknan y talaqpuꞌayal xaꞌestado Macedonia ali Akaya. Vachu takꞌatsaꞌol ni lapanakni taꞌakapuchun ni ox lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik ni Dios. Ex chuncha jantucha maqskꞌiniy kajkamakꞌatsanil ni lapanakni tas untꞌatꞌikcha.  'NEx tachun yu talhakapuꞌan yu tavilanal xaꞌestado Macedonia kun Akaya, yuꞌuncha lay talaqtsꞌiꞌiyan tas maqskꞌiniy katatijuntayal. W  )NAqtꞌaynitꞌik tiꞌukxuntayaniy tacha kijnankꞌan y tacha ni kiJalhachimoꞌonukꞌan. Laꞌaꞌitꞌik ni ox chivinti kun achati yu xtaꞌa ni Espíritu Santo mas yu alati ixtamamaqanlqajnivayan. x  kNTejkan klalaqputeꞌeniu ni ox chivinti, jantu valiꞌiy chivinti kaval. Va kun ixtapꞌasta ni Dios ali ni Espíritu Santo ox tamakꞌatsanin ni va laqsaval. Kꞌatsꞌayatꞌik tejkan xaklatꞌavilanau va para klaꞌaqtayjuu ni uxiknan. P  NKetꞌalaqaunin yu Dios tapaxkatan, ijkꞌatsayau ni Dios talaksaktan. ,  SNTejkan iktꞌachivinanau kimPay Dioskꞌan va klapastakniyau yu makꞌaniyatꞌik ni Dios por milhakapuꞌatkꞌan. Vachu yu makꞌayatꞌik por ayaj achꞌaniyatꞌik ni Dios, vachuꞌ ox maqantꞌaqniyatꞌik y pꞌakxanꞌiyatꞌik ni kaminchoqoyaꞌ kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo.  ;NVa tacha ikxtaqniꞌalhiyaucha lhimalaqpuchuncha ni Dios por tachun uxiknan. Tejkan iktapayniniyau ni Dios vachu si klalhitapayniyau por uxiknan.  }NYu kijnankꞌan, ni Pablo ali Silvano ali Timoteo, aniy klatsꞌoqniyau taun chivinti uxiknan yu ixlapanakni kimPay Dioskꞌan ali kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo yu vilanantꞌik laka putaulan Tesalónica. Katamapaynin y oxamaktaun katamakan. /WKꞌalamastꞌakꞌatꞌik kun xakiltastuknuti japaxkanti. Oxamaktaun kꞌaꞌuntꞌik tachun uxiknan yu ixlapanakni Jesucristo untꞌatꞌik. Va chuncha kaval.%C Tamastakꞌayan ixlapanakni ni Dios yu aniy tavilanal laka putaulan yu tacha Babilonia junita. Vachu ni Marcos yu tacha kintsꞌal junita tamastakꞌayan. ~}||7{{yxwwvv>utsrqq!poSn:m8lvkjj?i hjgffJedBcbba_^]] \F[ZZeYYXyXW@VVUTSSrRRR-QpPPObNhMLKJJ"HHjGFVEQDD0CC8BB@@s??A> =y<3;:987765543211o0//.-,,+R**c)((3' &%%,$3#q"!^ |  n@*(m "  t y"4WMas yuꞌuncha ayaj tamaqanlqajnan va lhuu achati talhitꞌajun. Mas ayaj kilpatanin tajunita va ayaj lhuu tumin taxtaqlhi. V Ketꞌalaqaunin, klamakꞌatsaniputunau tacha Dios por ixjamapayninti ox laqꞌaqtayjuy ixlapanakni yu tavilanal xalakatꞌun Macedonia. UU#Klhiꞌachantajuy va por ijkꞌatsay ni tachun ox kꞌamakꞌayapitik.)TKChavay ni Tito apalay ayaj taꞌachaniyan tejkan tapastakꞌan ni ox alasmaknantꞌik. Va laꞌaꞌitꞌik y tꞌoꞌoyatꞌik kun talhanti ali xkapꞌikniti. gSGVa ox xajkꞌatsanau por uxiknan tejkan klalhichiviniu kun Tito tejkan klamalaqachaniu. Chavaycha jantu klhimaxanan por yu kunil. Tachun yu klajuniu va laqsaval y vachu laqsaval yu kunil ni Tito tejkan ox klalhichiviniu. ;Ro Xlhiyucha chavaycha ox klakataulau. Jantu vamun klakataulau. Vachu ox klhiꞌachantajuu por ixꞌachati ni Tito. Ni yucha mintachunkꞌan va oxamaktaun makꞌachꞌoꞌotꞌik. 1Q[ Tejkan klatsꞌoqniu ni anchanu karta jantu kaklatsꞌoqniu vamun por qayntaun lapanaki yu makal laqtaqal. Vachu jantu klatsꞌoqniu por qayntaun lapanaki yu makanikal laqtaqal. Va klatsꞌoqniu para chuncha kꞌapꞌukꞌatsꞌatꞌik ni tapastakꞌuyan por kitꞌin la ixlakaꞌukxpu ni Dios. SP Kꞌamakꞌatꞌik kuenta ni maqaniti yu lhitsukꞌutꞌik yu minchal kun Dios va ox lhixajachal. Chavay ox makꞌayatꞌik kuenta yu tacha tapasay. Aqanixtꞌupꞌutꞌunkꞌanatꞌik, va lhitꞌalꞌauntꞌik por yu jantu ox tapasal, va tꞌalhanantꞌik. Vachu lhixajachal para kilaꞌachaniu y katapastakꞌun por kitꞌin y para kꞌamukꞌanitꞌik ixlaqtaqal yu jantu ox makay. Ex chuncha masutꞌik ni jantucha alin milaqtaqalkꞌan por yu tapasal. wOg Tejkan kꞌamaꞌanin tacha lhinajun ni Dios jantu maqskꞌiniy kapastakꞌun. Va lhixajachal para kamapꞌaxa mijatapastakꞌati y lay kꞌalaqtꞌaxtꞌu. Pero yu valiꞌiy xajamaqaniti aniy lakamunukpaꞌ yucha lhixajachal va lhinin. pNY Chavaycha klhiꞌachantajuy pero jantu por yu maꞌaninintꞌik. Klhiꞌachantajuy va por maꞌaninintꞌik y mapꞌaxatꞌik mijatapastakꞌatkꞌan. Chuncha ni mimaqanitkꞌan va minchal kun Dios, jantu va por yu kmakau kijnan. MTejkan laꞌaꞌitꞌik yu ataun karta yu klatsꞌoqniu va tamamaqanixvan pero jantu kimpastakꞌul. Mas tejkan pꞌunaj klatsꞌoqniu jantu ox xajkꞌatsan pero chavaycha ijkꞌatsay ni tamamaqanixvan taun panchꞌix por yu jantu ox ixmakꞌayatꞌik. L)Jantu vamun por chil ni Tito klakataulal. Vachu por yu kijunil ni ox maꞌachꞌaꞌutꞌik tejkan ixvilchal kun uxiknan. Vachu kijunil ni ayaj kilaꞌachaniyau y maꞌaninintꞌik por yu ktapasal y ixtapastakꞌuyan por kitꞌin. Ex xlhiyucha apalay klhiꞌachantajul. KPero Dios lakmalakaꞌulay ni lapanakni yu jantu lajꞌay takꞌatsan y chuncha kimalakaꞌulal tejkan chinchal ni Tito. DJTejkan ikchaꞌau xalakatꞌun Macedonia jantu kalal kajkastaknau. Vamun maqanlqajnati xaklaqaꞌiyau. Ixlhimaqspaꞌ kilakatunaj ixkintalhimaqchapuniy y la kimpulakna xaktalhanan. 6IeKitꞌin va vas klajunau tacha klamispaniyau mimputsukukꞌan. Por mimputsukukꞌan la ox ijkꞌatsan, jantu ikmaqaninin y va ayaj klhiꞌachantajuycha mas ikmaqanlqajnan. EHTejkan chuncha klajunau jantu klamukꞌaniputuu laqtaqal. Tacha klajuniucha va klapastakꞌalhiyau la kelhanuti mas tus va tacha chꞌantaun kaklatꞌataulau y chꞌantaun kaklatꞌaniu. G7Kilalaqaꞌiu la melhanutkꞌan. Jantu aqtaun klamakaniu laqtaqal. Jantu aqtaun matichun ikmalanil kamakal talaqalhin. Jantu aqtaun klamakanuu. F #Ex chuncha ketꞌalaqaunin, ni Dios kintajunin ni chuncha kintamakayan sasꞌatꞌan. Ex maqskꞌiniy kamakauntijlau tachun yu lakxkiliu la kilakatunajkꞌan ali ketsukuntikꞌan. Maqskꞌiniy katalhauniu ni Dios y chuncha kajunꞌaliu tacha yu laqsaval ixlapanakni. @EyEx kitꞌin kajkꞌunaꞌ mimPaykꞌan,
yu uxiknan kintsꞌalan ali kintsiꞌin kaꞌunapitik. Chuncha najun ni Jalhachimoꞌonu Dios yu lhitꞌaunꞌojoy tachun tapꞌasta.YD+Vachu najun ni Jalhachimoꞌonu Dios:Kꞌalajꞌosmajꞌantꞌik yu tamaqtaqalhinin,
tumpaj kꞌaꞌuntꞌik.Jantu kꞌamakꞌatꞌik yu jantu lajꞌoxi.Ex kitꞌin kaklalaqaꞌiyau. 7CgJantu lay chꞌantaun kataval ixchaqaꞌ ni Dios kun yu antivas. Kijnan va ixchaqaꞌ ni Dios juntau yu laqsaval kujta. Chuncha najun ni Dios la ixchivinti:Kitꞌin kaktsukuyaꞌ y kaktijuntayayaꞌ kun yuꞌuncha.Kitꞌin kajkꞌunaꞌ ixDioskꞌan y yuꞌuncha va kilapanakni katajunaꞌ. XB)Jantu lay chꞌantaun kataval la ixjatapastakꞌatkꞌan ni Cristo kun yu Satanás, vachu jantu lay chꞌantaun kataval ixjatapastakꞌatkꞌan qayntaun yu lhakapuꞌan kun aqayntaun yu jantu lhakapuꞌan. A{Jantu chꞌantaun kꞌaꞌuntꞌik kun yu jantu talhakapuꞌan Jesucristo. Jantu lay chꞌantaun kataval yu vas makay kun yu jantu vas makay. Jantu lay chꞌantaun kataval yu lhitꞌajun ixmaklku Dios kun yu tiꞌukxuntayay laka putsꞌista. &@E Klatapayniyau tacha kesꞌatꞌanin kꞌaꞌuntꞌik ni kilamasuniu melhanutkꞌan vachu va tacha klamasuniu kijnan. Kijnan juntau ixchaqaꞌ Dios yu kujta ?' Kijnankꞌan jantu klamaqsaqmakaniu ni klapaxkayau la kelhanutkꞌan. Pero uxiknan kilamaqsaqmakaniyau mijapaxkantikꞌan la melhanutkꞌan. >+ Ketꞌalaqaunin yu machaqan Corinto untꞌatꞌik, klajunꞌoyau para kꞌamispꞌatꞌik tachun yu kꞌukskꞌatsayau la kelhanutkꞌan. E= Mas ikmaqanininau pero va tacha klajꞌachanaucha. Tacha kilpatanin kuntau pero qaynlhuu klakmakayau maꞌalinin kun Dios. Va tacha jantu tuꞌuchun kaklhitsukuu pero tachun ikmaqalinau. ,<Q Lati kintamakayan tacha jantu kintamispayan mas ox ikmispakanau. Iktaylhaꞌanau tsukunun mas va laycha kakniu, kintamamaqanlqajnivayan pero jantu kintamaqniyan. );KAqtamix kintatoꞌoyayan, aqtamix jantu. Aqtamix ox kintalhichivinanan, aqtamix jantu ox. Aqtamix kintajunan va jamakanunun kuntau mas ikchivinau yu laqsaval. ^:5Va klaqputeꞌeyau yu laqsaval chivinti, iktiꞌukxuntayau kun ixtapꞌasta ni Dios. Ikmapatsayau yu kintaxtaqniyan Dios para ox kintalaqtsꞌinan. Chuncha lay ikpumaqalhajayau y ikputanchastukꞌau yu jantu ox. 9'Vachu klakmasuniyau ni iktapatsaniyau ni Dios por ox kimputsukukꞌan, por yu jatapastakꞌati yu klhitꞌaunau, por ox ikmaqantaqniyau, por lajqalꞌoxin kuntau, por yu Espíritu Santo yu alin kun kijnankꞌan, y por kijapaxkantikꞌan yu jantu tꞌuy ukxpuꞌ makay. 87mas kintalaqanaqmayan, mas kintachꞌiyan, mas talakchꞌiliy ni lapanakni, mas pꞌays iktapatsayau, mas aqtamix jantu ikltatayau u jantu ikvaynau. ]73Mas va tisuncha yu klhitapasayau klakmasuniyau ni lapanakni ni laqsaval iktapatsaniyau ni Dios. Va ox iktayaniyau mas tejkan ikmaqanlqajnanau, mas ayaj kintatsꞌanqaniyan tuꞌuchun, mas ayaj lhitaꞌay kaval, 6/Va iknaunau jantu matichun kintalhilaqꞌeman kilhitapatsakꞌan. Xlhiyucha jantu tuꞌuchun ikmakayau yu jantu ox katalhilal ni lapanakni. |5qLa ixchivinti Dios najun:Kitꞌin klaqasmakniu minchivintikꞌan tejkan klamakaniu yu ox.Klaꞌaqtayjuu para kaklamalaqtaxtuu. Kꞌamakꞌatꞌik kuenta. Va chavaycha ni Dios tamakaniputunan yu ox. Va chavaycha tamalaqtaxtuputunan. 4 /Ex chuncha kijnan chꞌantaun iktꞌatapatsayau ni Dios. Va klalhijunau jantu valiꞌiycha kamaꞌatsꞌanꞌatꞌik yu taxtaqniputunan ni Dios. M3Mas ni Cristo jantu aqtaun kamakal talaqalhin, ni Dios mukꞌaniꞌol tachun kintalaqalhinkꞌan. Ex chuncha lay ox kajuu kun Dios la ketsukuntikꞌan incha chꞌantaun tꞌajunau ni Cristo.^25Ni Cristo kintamalaqachatan kalaqlaqputeꞌeniu ni lapanakni ixchivinti. Chavaycha klaxaqalayau va tacha ni Dios kataxaqalan. Va klajunau la ixtaqaꞌuti ni Jesucristo ni oxamaktaun katsꞌukꞌutꞌik kun Dios. 91kNi Dios ixꞌalinta la ixjatsukunti yu Cristo, va najun oxamaktaun katatsukul kun yucha xalapanakni ni aniy lakamunukpaꞌ. Jantucha jalakmakaniy kuenta ixtalaqalhinkꞌan. Vachu kintaxtaqnitan ni aniy lhitapatsa, va ixlaqputeꞌeka ni ox chivinti para lay oxamaktaun katatsukul kun yucha ni lapanakni. R0Tachun yu anuꞌ va minchal kun Dios. Va najun oxamaktaun katsukuu kun yucha. Xlhiyucha malaqachal ni Cristo. Vachu kintaxtaqnitan ni aniy lhitapatsa para oxamaktaun katatsukul yu lapanakni kun Dios. >/uChavay incha matichun chꞌantaun tꞌajun kun Cristo va sastꞌi lapanaki junita. Va tapasaꞌolcha yu ixꞌalin la ixjatsukunti yu maqancha. Tachun va laqsastꞌi junꞌochoqol. u.cChavaycha jantucha kalaqlaqtsꞌinau yu alati lapanakni tacha talalaqtsꞌin yu valiꞌiy lapanakni. Mas pꞌunaj ni Cristo xaklaqtsꞌinau va tacha yu ixtalaqtsꞌin yu valiꞌiy lapanakni. Pero chavaycha jantucha chun klaqtsꞌinau. (-IVa nilcha por kintachunkꞌan para jantucha katsukuu makanan yu makaputunau kijnan. Va para katsukuu makanan yu najun ni yucha yu nil y kujchoqol por kijnan. &,ETachun yu ikmakayau va por kintapaxkayan ni Cristo. Ox ijkꞌatsayau ni Cristo nil por kintachunkꞌan y xlhiyucha va tacha kintachunkꞌan vachu kaniucha. +- Incha lhilayatꞌik ni va laklokos kuntau yucha va por ayaj iktapatsaniyau ni Dios. Incha jantu laklokos kajkuu yucha va para klaꞌaqtayjuyau. * Jantu chuncha klajunau para lajꞌay kakmakakau, va klajunau para kalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik por yu ikmakayau. Ex lay kaꞌaltꞌaytꞌik ni anchanu lapanakni. Yuꞌuncha lajꞌay jalakmakakan por yu tasuy, mas jantu lajꞌoxi kataval la ixjalhanutkꞌan. :)m Xlhiyucha ox toꞌoyayau ni Jalhachimoꞌonuꞌ y jalaqxaqalayau ni lapanakni para katalhakapuꞌal. Ni Dios ox kintamispayan y kitꞌin iknajun uxiknan vachu kilamispau. ({ Kintachunkꞌan tsꞌanqay kalaqꞌau ni Cristo la ixpalhachimoꞌon. Ancha kalaqaꞌiyau yu kintapaxtoqniyan por yu makayau yu aniy la kilakatunajkꞌan, mas va yu ox o yu jantu ox. Ni Pablo tapatsay para oxamaktaun katatsukul lapanakni kun Dios j'M Ex chuncha mas tꞌataulau u mas maqati vilanau va si makaputunau yu lhiꞌachantajuy ni yucha. &Ox kꞌatsayau ni ox kaxajtachal y apalay ox lhilayau kamakajuu yu aniy kilakatunajkꞌan y katꞌataulau kiJalhachimoꞌonukꞌan. Z%-Mas chavaycha jantu lay laqtsꞌinau, va taylhaꞌanau la kilhakapuꞌatkꞌan. 2$]Xlhiyucha kꞌatsayau ni ox kaxajtachal. Kꞌatsayau ni tejkan vananaj aniy tꞌaunau la kilakatunajkꞌan jantu lay tꞌataulau ni Dios kiJalhachimoꞌonukꞌan. (#INi Dios listuj kintamakan para kaklhitsukuu sastꞌi jatsukunti. Yucha kintaxtaqnitan ni Espíritu Santo yu pukꞌatsayau ni laqsaval chuncha kintamakaniyan. 9"kTejkan tsukuyaukaꞌ aniy la kilakatunajkꞌan yu tacha pakꞌatsa junita laqsaval lhamaqanininau. Jantu va por kintachanin yu aniy kilakatunajkꞌan. Va ayaj lhitsukuputunau yu sastꞌi kilakatunajkꞌan. Ex chuncha kilakatunajkꞌan yu kaniyaꞌ lay kamapaxanikanau kun yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. !3Chuncha tejkan kalhitsukuyau ni anchanu lakatunaj va tacha kintaꞌulaniyan sastꞌi laqchꞌiti para jantucha maqaꞌasas kaval ketsukuntikꞌan. n UChavaycha jatꞌijnintau y ayaj klhilakatayaputunau la ketsukuntikꞌan yu xalakatunaj laktꞌiyan. M Chavaycha ni kilakatunajkꞌan va tacha aqataun pakꞌatsa. Mas kataqtalcha, kꞌatsayau ni Dios kintamakanitan ox chaqaꞌ laktꞌiyan, yu jantu katamakal lapanakni y jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. [/Jantu ikmakayau kuenta tachun yu tasuy, va ikmakayau kuenta yu jantu tasuy. Yu tasuy aniy lakamunukpaꞌ va panchꞌix alin y niman kamiꞌoyaꞌ pero yu jantu tasuy yucha kaꞌalinaꞌ mas va tavanancha.8iChavaycha va taun panchꞌix ikmaqanlqajnanau tsꞌuniy. Yucha kaxajtachal ni kaklhitsukuyau yu ayaj ox yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ, yu apalay ay xajantu yu maqanlqajnati. ~uXlhiyucha jantu kintachaniyan. Mas kilakatunajkꞌan miꞌojoy yu ketsukuntikꞌan va lhilhiy tasastꞌiꞌan. `9Tachun kimaqanlqajnatkꞌan va por uxiknan. Chuncha talhavay ni lapanakni yu jalaqxtaqnikan ni lajꞌoxi yu kintaxtaqniyan Dios. Vachu apalay qaynlhuu kataxtaqniyaꞌ lhimalaqpuchuncha y katatoꞌoyayaꞌ ni Dios. q[Ijkꞌatsayau ni Dios majkujuchoqol ni Jalhachimoꞌonu Jesús. Vachu kijnan va chꞌantaun kun Jesucristo. Xlhiyucha taun julchan kintamajkujuchoqoyan kijnan kun Jesús. Ex kintalhaꞌanan chꞌantaun kun uxiknan taꞌan vilchal. J  Ixꞌalin qayntaun yu tsꞌoqlhi la ixchivinti Dios, va naul: “Klhakapuꞌal y xlhiyucha ikchivinil.” Vachu va chuncha kilhakapuꞌatkꞌan. Klhakapuꞌanau y xlhiyucha ikchivinanau. wg Ex chuncha ikmaqanlqajnanau tus va laycha kakniu pero yu uxiknankꞌan lhixajachal para katsꞌukꞌutꞌik. :m Tejkan aniy iktꞌaunau va si kintamaqniputunan por iktapatsaniyau ni Jesucristo. Ex chuncha xajachal ni va tasuy ixjatsukunti ni Jesucristo la kilakatunajkꞌan mas kakniyau. O Ni maqanlqajnati yu klhitsukuyau la kilakatunajkꞌan va tacha ixmaqanlqajnati ni Jesucristo tejkan nil. Pero iktaylhaꞌanau y chuncha vachu tasuy ixjatsukunti ni Jesucristo la kilakatunajkꞌan. nU Kintaxkaulhitsukuyan pero Dios jantu kintamakaunan. Va kintasalakaputayan pero jantu kintamaqniyan. Mas si kintalhimaqchapuyan pero lay klaqtaxtuyau. Aqtamix jantu ijkꞌatsayau tas kaklayaucha pero ijkꞌatsayau ni ox kaxajtachal. -SKijnan va tacha laqataun aqchoq yu makakan tꞌun yu jantu xtapal. Pero ixꞌayaxtu ni Dios yu manuta la ketsukuntikꞌan va taun ay maqaliti. Chuncha tejkan ni lapanakni talaqtsꞌin ixtapꞌasta ni Dios yu alin la ketsukuntikꞌan jantu kintatoꞌoyan kijnan, va tatoꞌoyay ni Dios. wVa Dios yu pꞌunaj naul kamaktayl maklku taꞌan putsꞌista. Vachu va yucha naul kamaktayl maklku la kelhanutkꞌan para kamispau ixꞌayaxtu ni Dios tejkan mispayau ni Jesucristo. Ni Pablo taylhaꞌan masun ni ox chivinti mas ayaj lhitaꞌay ,QJantu ay ikmakakanau, va klaqputeꞌeyau ni Jesucristo va ni Jalhachimoꞌonuꞌ. Lakstꞌuniy ikmakakanau tacha miꞌoqxtamatkꞌan por iktoꞌoyayau ni Jesús. &ENi lapanakni yu jantu talhakapuꞌan, yu xadios aniy lakamunukpaꞌ va tacha laꞌachꞌixin jalakmakal la ixjatapastakꞌatkꞌan. Ex chuncha jantu lay katamalaqasil ni ox chivinti yu tacha kꞌuliksnaꞌ maklku yu masuy ixꞌayaxtu ni Cristo. Yucha va aqstanchun junita tacha Dios. }sLati lapanakni jantu tamalaqasiy ni ox chivinti yu klaqputeꞌeyau. Yu jantu tamalaqasiy va yu katatsꞌanqayaꞌ. B}Jantu maqsaq ikmakayau tuꞌuchun y jantu ikmakayau yu lhitamaxanikan, jantu klakmakanuyau lapanakni y jantu ikmapaxayau yu naunputun ixchivinti Dios. Vamun ox ikmasuyau yu laqsaval para lay kamalaqasikal. Chuncha klakmakꞌatsaniyau ni lapanakni ni kintapaxtoqniyan ni aniy lhitapatsa y Dios kintalaqtsꞌinan. #  ANi Dios ayaj kintamapaynin y kintaxtaqnin ni aniy lhitapatsa yu ixlaqputeꞌeka ixchivinti Dios. Xlhiyucha jantu ikmakauntijlayau makanan mas lhitaꞌay.  3Ni tachun ni kijnan va tacha kamaqosunikaucha ni laqchꞌiti para lay kalakavanau. Laqtsꞌinau ixꞌoxixtu ni Dios y chuncha kintamapaxalhaaniyan ketsukuntikꞌan para ox kajuu tacha yucha. Va chuncha kintamakayan ni Jalhachimoꞌonu Dios, va yucha ni Espíritu junita. Ni Jalhachimoꞌonu Dios va Espíritu junita y taꞌan alin ni Espíritu ancha alin lakatin para oxamaktaun katsꞌukꞌu. % CPero tejkan taspꞌikchoqoycha qayntaun lapanaki para katꞌaꞌal ni Jalhachimoꞌonu Dios ex va tacha kamoqosunikal ni laqchꞌiti para lay kamalaqasil. y kMas chavaycha tejkan taputeꞌey ixchivinti Moisés va tacha vananaj kataukꞌal para jantu lay katamalaqasil. 1Va talapꞌaysnil ixjatapastakꞌatkꞌan ni anchanu lapanakni. Vananaj chavaycha tejkan taputeꞌey yu maqaniyaꞌ ixchivinti Dios va tacha vananaj kataukꞌal laqchꞌiti para jantu lay katalaqtsꞌil y jantu katamalaqasil. Vamun ni Cristo lay maqosuy para katamalaqasil. ?w Jantu chuncha ixtapasay kun Moisés. Yucha ixlaqpupaqakan kun laqchꞌiti para jantu katalaqtsꞌil ni lapanakni ni ixtꞌajun laqmixniꞌ ixꞌukxpuꞌ yu kꞌuliksnaꞌ ixjunita. c? Chuncha klhakapuꞌanau y xlhiyucha klaqputeꞌeyau ni chivinti jantu kun talhanti. {o Incha la kꞌus ixjunita yu miꞌojotacha ex apalay kꞌus yu alin chavaycha yu kaꞌalinaꞌ mas va tavanancha. wg Chuncha yu ayaj kꞌus ixjunita jantucha kꞌus tacha yu chavaycha alin. Yu chavaycha alin va apalay kꞌus. 8i La kꞌus ixjunita tejkan Moisés laqputeꞌel ni lhachimoꞌon yu ixmukꞌay laqtaqal. Ex apalay kꞌus ixlaqputeꞌeka ni chivinti yu kintamaqosuniyan kintalaqalhinkꞌan. b=Incha chuncha val yu anuꞌ, ex apalay kꞌus kꞌunaꞌ yu xtaꞌa ni Espíritu Santo. {Ni lhachimoꞌon yu tsꞌoqmukakal laqa ltaꞌal chiyux xajchal lhinin pero va ayaj kꞌus val. Tejkan Moisés laqaꞌil, ox ukxpukꞌuliksna val ni Moisés tus jantu lay katalaqapulaqtsꞌil ni ixtꞌaꞌisraelitas, pero astan laqmixchoqol. Yucha kintaꞌaqtayjuyan para lay kaklhitapatsau ixlaqputeꞌeka ni sastꞌi chivinti yu kintatꞌatamakajun Dios. Anchanu chivinti jantu va ixlhachimoꞌon Moisés yu tsꞌoqkal, va yu xtaꞌa ni Espíritu Santo. Ni chivinti yu tsꞌoqkal, yucha mukꞌay laqtaqal para kanikal. Pero ni Espíritu, yucha xtaꞌa jatsukunti. Apalay kꞌus yu sastꞌi chivinti yu minchal kun Dios Kijnan jantu lay iknaunau ni lay kakmakau tuꞌuchun keꞌemankꞌan. Yu lay ikmakayau vamun por kintaꞌaqtayjuyan ni Dios. Z~-Chuncha ijkꞌatsayau va por klhiꞌaynau ni Dios por yu makal Jesucristo. W}'Uxiknan va tacha aqxtaun karta untꞌatꞌik yu tsꞌoqlhi ni Cristo yu kijnan klhaꞌoxiu tejkan klalaqputeꞌeniu ni ox chivinti. Pero anchanu karta jantu kaputsꞌoqkal tinta. Va putsꞌoqkal ni ixꞌEspíritu ni Dios yu kujta. Ni aniy karta jantu katsꞌoqmukꞌakal laqa ltaꞌal chiyux, va tsꞌoqmukꞌakal la melhanutkꞌan. 3|_Pero uxiknan va kinkartajkꞌan untꞌatꞌik. Metsukuntikꞌan va tacha katsꞌoqꞌulakal la kelhanutkꞌan. Ex tachun ni lapanakni lay tamispaniyan metsukuntikꞌan. {{ qTejkan chuncha iknaunau ka va pꞌastꞌakꞌatꞌik ni kijnankꞌan va keꞌemankꞌan ay ikmakachoqokanau. Jantu maqskꞌiniy kaklhitsukuu aqxtaun karta yu kaklaxtaqniu yu kilapumispau y vachu jantu maqskꞌiniy klaskꞌiniu aqxtaun karta. Jz Kijnan jantu tacha yu vamun tamaqamay katapulhajal tumin ixlaqputeꞌeka ixchivinti Dios. Ni Dios kintamalaqachan y Dios kintalaqtsꞌinan ni vas iktapatsayau tacha ixlapanakni ni Cristo.uycKun lapanakni yu katatsꞌanqayaꞌ ni kijnankꞌan va tacha lhinin yu pꞌuks akamin y jamaqninin pero kun yu katalaqtaxtuyaꞌ kijnankꞌan va tacha yu sꞌej akamin yu xtaꞌa jatsukunti. ¿Taꞌayucha lay makay ni aniy lhitapatsa? ExKijnankꞌan por yu ikmakayau va tacha taun tuꞌuchun yu sꞌejenꞌe yu Cristo moqslaniy ni Dios. Chuncha xajachal kilhitapatskꞌan kun yu katalaqtaxtuyaꞌ ali yu katatsꞌanqayaꞌ. vweKaxtaqniu lhimalaqpuchuncha ni Dios, va yucha ox kintalhaꞌanan para kalhajayau kun Cristo. Lakmakꞌatsaniy ni lapanakni ixchivinti talakachux por yu ikmakayau kijnankꞌan y chuncha xajachal tacha tuꞌuchun yu ox sꞌejenꞌe. 5vc Pero jantu kaktemal kilaqaj Tito, xlhiyucha ixkimpastakꞌuy. Xlhiyucha iktaxtuchal y kꞌal xalakatꞌun Macedonia. Ni Dios ox kintalhaꞌanan para kalhajayau kun Cristo 9uk Tejkan ikchaꞌal laka putaulan Troas para kaklaqputeꞌel ni ox chivinti yu lhichiviniy Cristo ancha ox ikxtaqnikal lakatin para kaktapatsanil kiJalhachimoꞌonukꞌan. t! Chuncha jantu kintalhajan ni Satanás, ox kꞌatsayau yu makaputun. Tejkan ni Pablo ixvil laka putaulan Troas y jantu kapaxtoqlhi ni Tito 9sk Incha malaqmixiniyatꞌik ex kitꞌin vachu ikmalaqmixiniy. Incha kimakanil tuꞌuchun ex kmalaqmixiniy por naunatꞌik uxiknan. Va Cristo kilaqtsꞌin tejkan ikmalaqmixiniy. grG Xlhiyucha klatsꞌoqniucha para ox kajkꞌatsal incha makꞌayatꞌik tachun yu klalhijunau. Jq Xlhiyucha klatapayniniyau ni kamasunitꞌik mijapaxkantikꞌan. p Chavay maqskꞌiniy kꞌamalaqmixinitꞌik y kꞌamalakꞌaꞌulatꞌik. Incha jantu, ka va lay jantu katayaniyaꞌ ixmaqaniti. ioKVa laycha mintachunkꞌan xtꞌaqnitꞌik ixmaqanlqajnati yu ixpaxtoqniy. Chavaycha ka oxicha. ^n5Ni anchanu lapanaki yu kimamaqanixval jantu vamun kitꞌin kimamaqanixval, vachu tamamaqanixvan mintachunkꞌan mas va tsꞌuniy. Jantu kimaqamay kaklapasanil kinchivinti xlhiyucha iknajun va lakatsꞌuniy. omWTejkan klatsꞌoqniu ayaj ixkimpastakꞌuy y xakmaqaninin tus xajqalhun. Jantu klatsꞌoqniu para klamamaqanixvau, va para kakꞌatsꞌatꞌik ni ayaj klapaxkayau. Ni Pablo lakjuniy ni katamalaqmixinil qayntaun yu makal laqtaqal Tl!Va xlhiyucha klatsꞌoqniu para jantu kilamamaqanixvau tejkan klalaqꞌau, va tapaxtoqniyan kilamaꞌachajuu. Ox ijkꞌatsaycha ni tejkan kꞌachan ni kitꞌin ex vachu achꞌanatꞌik mintachunkꞌan. Wk'Incha kaklamamaqanixvau ex jantu matichun lay kimaꞌachajul. Vamun uxiknan. Xj +Xlhiyucha ikpastaklhi ni jantu klalaqꞌanchoqoo para jantu kaklamamaqanixvau. Ci Jantu klalhichimoꞌoputunau laqatapꞌasta la milhakapuꞌatkꞌan. Va ijkꞌatsay ni ox tꞌaylhipꞌinatꞌik, xlhiyucha klaꞌaqtayjuputunau para katsꞌukꞌutꞌik kun achati.oh YKitꞌin iknajun ni Dios lay kalhitaulal ni jantu klalaqꞌau va por jantu xaklamamaxaniputunau. g #Makal para kakꞌatsakal ni va ixlapanakni juntau. Kintaxtaqnitancha ni Espíritu Santo para kapukꞌatsau ni laqsaval kintamalaqtaxtuyan. qf ]Ni Dios kintaxtaqnitan tapꞌasta kun uxiknan para ox kataylhaꞌau kun Cristo. Dios kintalaksaktancha. \e 3Tachun yu kintajunin ni Dios yu kintamakaniꞌoyan va alinꞌojota kun Cristo. Chuncha kintajunan “chun”, ni kaꞌalinaꞌ yu naul Dios. Ex xlhiyucha naunau “va chuncha kaval” para ay kamakakal ni Dios. d Kijnan, yu kitꞌin ali Silvano ali Timoteo, klalaqputeꞌeniu ni Jesucristo yu Sasꞌatꞌa Dios. Yucha va si kintajunan “chun”. c )Dios lay lhakapuꞌanikan y vachu ni kijnan lay kilalhakapuꞌaniyau. Jantu aqtaun tꞌuy chivinti klajunau ni “chun” kun ni “jantu”. /b YChuncha xakmakaputun pero jantu chuncha kaxajchal pero kitꞌin jantu ikmakay tꞌuy jatapastakꞌati. Tejkan iknajun “chun” jantu iknaunputun incha “jantu”. Ba Va xakpuꞌuxaꞌan mintꞌunkꞌan tejkan kꞌal lakatꞌun Macedonia, ex aaqtaun xakpuꞌuxaminchoqoy taꞌan vilanantꞌik. Ex astan lay ixkilamalaqachachoqoo tus xaꞌestado Judea. V` 'Va xajkꞌatsaycha ni laqsaval chuncha kalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik por kitꞌin. Xlhiyucha xaklalaqꞌanchoqoyau aaqtauncha, ex chuncha aaqtauncha lay kalhiꞌachantajuu por lalaqtsꞌinchoqoyau. _ tacha chavay kilamalaqasiniyau tsꞌuniy. Ex chuncha ni anchanu julchan tejkan kaminchoqoyaꞌ kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo uxiknan lay kalhiꞌachꞌantꞌaꞌuyapitik por kitꞌin, vachu va tacha kitꞌin kaklhiꞌachantajuyaꞌ por uxiknan. ^ ) Vamun klatsꞌoqnitau yu lay pꞌutꞌeꞌeyatꞌik, yu lay malaꞌasiyatꞌik. Klhilay ni kaminaꞌ julchan tejkan kilamalaqasiniyau tachun, ]  Va yu inchine yu klhiꞌachantajuyau. Kun tachun la kelhanutkꞌan ijkꞌatsayau ni ox iktiꞌukxuntayayau la ixlakaꞌukxpukꞌan ni lapanakni aniy lakamunukpaꞌ. Jantu ikmakanunun y chuncha xaktiꞌukxuntayayau tejkan xakvilanau kun uxiknan. Jantu iktiꞌukxuntayayau tacha najun yu xajatapastakꞌati ni aniy lakamunukpaꞌ, va iktiꞌukxuntayayau kun ixjamapayninti ni Dios. \  Chuncha kunaꞌ incha skꞌinatꞌik Dios por kijnankꞌan. Ex chuncha kaxajtachal ni lhuvaj lapanakni va kataxtaqniyaꞌ lhimalaqpuchuncha ni Dios por yu ox yu klaqaꞌiyau tejkan skꞌinatꞌik Dios. Ni Pablo jantu lay kaꞌal laka putaulan Corinto z[ o Ni Dios kintamalaqtaxtun para jantu kakniu y ijkꞌatsayau ni kintamalaqtaxtuchoqoyan aaqtaun mas va tavanancha. jZ O Laqsaval xaklhilayau ixkintapaxtoqniyan kakniucha. Chuncha val para jantucha kajkꞌatsau ni va keꞌemankꞌan ikmaxajnichaꞌau. Va klhakapuꞌau vamun ni Dios para kintamalaqtaxtun. Yucha lay majkujuchoqoy mas yu nitacha. 4Y cKetꞌalaqaunin, iknaunau ni kakꞌatsꞌatꞌik tacha ikmaqanlqajnau tejkan xakvilanau xaꞌestado Asia, va tus miꞌol kintapꞌastkꞌan. Xaklhilayau kakniyaucha. NX Kijnan laqsaval klhakapuꞌanau ni ox katꞌayaniyapitik. Ni Dios tamalakaꞌulayan ni uxiknan tejkan maꞌanlꞌajnanatꞌik vachu va tacha kintamalakaꞌulayan ni kijnan tejkan ikmaqanlqajnanau. 2W _Tejkan ikmaqanlqajnanau yucha va para kamalakꞌaꞌulakꞌantꞌik ni uxiknan, para lay kꞌalaqtꞌaxtꞌutꞌik. Tejkan Dios kintamalakaꞌulayan ex vachu para kamalakꞌaꞌulakꞌantꞌik la metsukuntikꞌan. Ex lay ox katꞌayanitꞌik tejkan kꞌamaꞌanlꞌajnanapitik tacha kijnankꞌan. V 3Cristo ayaj maqanlqajnal y vachu kintapaxtoqniyan lati ixmaqanlqajnati ni yucha. Pero vachu Cristo la ox kintamalakaꞌulayan la ketsukuntikꞌan. UU %Kintamalakaꞌulayan mas va tisuncha kimaqanlqajnatkꞌan kaval yu klhitapasayau. Ex chuncha lay klakmalakaꞌulayau yu alati yu tamaqanlqajnan, vachu va tacha ni Dios kintamalakaꞌulan ni kijnankꞌan. #T AOx katoꞌoyakal ni Dios ixPay kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Yucha kimPaykꞌan yu ayaj mapayninin y va kiDioskꞌan yu kintamalakaꞌulayan. S 7Ni Dios kun kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo kataxtaqnin yu lajꞌoxi y oxamaktaun katamakan. Ni Pablo najun ni Dios aqtayjuy tejkan maqanlqajnan /R [Kitꞌin kPablo va kimalaqachal ni Cristo Jesús kaklaqputeꞌenil ixchivinti, va por chuncha naul ni Dios. Va iktꞌavil kilaqajkꞌan Timoteo. Klatsꞌoqniyau ni uxiknan yu ixlapanakni Dios untꞌatꞌik yu vilanantꞌik laka putaulan Corinto y vachu tachun yu ixnavin Dios laka estado Akaya. QbLati yu chuncha tanajun ni ox talanil, yuꞌuncha va tamakauntijlal ixlhakapuꞌatkꞌan. Va chuncha kaval. Ni Dios kamapaynin.P)bTimoteo, kꞌalhistꞌaktꞌi ni lhitapatsa yu ikmaqxtaqnin. Jantu chꞌantaun kaꞌuntꞌi kun yu talhilakchiviniy axtoqnu yu jantu paxtoqniy kun Dios. Vachuꞌ jantu katꞌapiti yu talakchiviniy tacha ayaj talaniy yu alin lakamunukpaꞌ mas jantu laqsaval kaval. ObChuncha lay katamaꞌal ixmaqalitkꞌan laktꞌiyan para astan kaꞌalil yu apalay xtapal ancha. Ni Pablo mastakꞌachoqoy >NubKꞌalaklhiꞌun ni katamakal yu lajꞌoxi para kataval maqalinin kun Dios por tamakay yu lajꞌoxi. Va qalꞌoxin lapanakni kataval, va yu katalhitsukulcha, katatꞌaꞌul alati. ~MubKꞌalaqxaꞌalatꞌi ni lapanakni yu maqalinin aniy lakamunukpaꞌ para jantu ay kalakmakakal para jantu katapakxanꞌil yu la ox jatsukunti por ixmaqalitkꞌan. Va katapakxanꞌil ni Dios yu xoqta kintaxtaqniyan para kalhiꞌachantajuu. L#bVamun yuꞌ jantu aqtaun kaniyaꞌ, yucha vil taꞌan tꞌoqx tapulkuy ni maklku taꞌan jantu lay chaankan. Jantukaꞌ aqtaun matichun laqtsꞌin y jantu lay laqtsꞌinkan. Vamun yucha katoꞌoyakal, vamun yuꞌ ay kamakakal, mas va tavanancha, va chuncha kavalcha. >KubYucha katasuyaꞌ tejkan paxtoqniy. Vamun yuꞌ achan, vamun yuꞌ lhitꞌajun tapꞌasta, yucha xaꞌay tachun yu xalajꞌayan, yucha jalaklhichimoꞌoy tachun jalhachimoꞌonun. J bkitꞌin klhijunan ni kaꞌalasmaktꞌi yu lhiꞌunkꞌan. Jantu kamakꞌatꞌi tuꞌuchun talaqalhin, vachu tuꞌuchun yu lay kꞌapꞌumukꞌanikꞌa laqtaqal. Chuncha kꞌatꞌaylhipꞌi tus tejkan kaminchoqoyaꞌ kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. I+b Chavay la ixꞌukxpuꞌ ni Dios yu laqxtaqniy jatsukunti tachun yu alin, vachu la ixꞌukxpu ni Cristo Jesús, yu ox qaltayl ni Poncio Pilato, }Hsb Kꞌatꞌaylhipꞌi laqatapꞌasta kun milhakapuꞌati para kꞌalhaꞌatꞌi. Kꞌalhimakpꞌi milhilhajati yu jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Va por yucha lhitꞌasaꞌikꞌa tejkan jalakꞌun lhuu lapanakni ni lhakꞌapꞌupꞌi. Gb Pero uxintꞌi yu ixlapanaki Dios kꞌatꞌi, kalajꞌosmajꞌa tachun yu anu jatapastakꞌati. Kꞌalakxkꞌau yu vas jatsukunti, katꞌoꞌoyatꞌi ni Dios, katꞌaylhipꞌi lhakapuꞌanaꞌ, kꞌapꞌaxkꞌan, kꞌamaꞌantꞌaꞌul, kꞌamapꞌaynin. F9b Ni tumin incha ayaj kꞌaꞌachꞌanin, ancha kaminꞌotachal puchux laqtaqal yu alin. La alin lapanakni yu tamakauntijlal ixlhakapuꞌatkꞌan por taꞌachanil tumin y ayaj ay val ixjamaqanitkꞌan. Kꞌatꞌaylhipꞌi laqatapꞌasta kun milhakapuꞌati para kꞌalhaꞌatꞌi \E1b Pero yu tajunputun maqalinin, yuꞌuncha tejkan ni aqmoqxnu jalaqtsꞌintanuy niman tamakaputun yu lhitontoj yu jantu ox xajachal. Chuncha tus tamaqatsꞌanqaꞌojoy ixjatsukuntikꞌan y chuncha katapuniyaꞌ. fDEbPero incha lhitꞌaunau yu kaꞌuu ali kilaqchꞌitkꞌan, kun yucha kalhiꞌachantajuucha. [C/bJantu tuꞌuchun kalhimiu aniy lakamunukpaꞌ y jantu lay tuꞌuchun kalhaꞌau. uBcbLaqsaval lhitꞌaunau maqaliti incha toꞌoyayau ni Dios incha oxamaktaun juntau kun yu lhitꞌaunau. JA bTalalakatsakꞌamay yu jantu talakpastaknan y yu jantu tamispay yu laqsaval. Talhilay ni va por ixtoꞌoyaka Dios katapujunaꞌ maqalinin. Kꞌalakmakꞌau yu chuncha ixjatapastakꞌatkꞌan. @wbIncha chuncha kaꞌalil matichun, yucha va ay kakꞌatsanaꞌ mas jantu tuꞌuchun mispay. Ayaj maqamay kakiltsakꞌastuknul kun chivinti. Ancha minachalcha akchaꞌati, por yucha tatapulvaꞌa ni lapanakni, talakiltajiy, jantu ox talalhaꞌan. {?obInchine kꞌamasutꞌi y kꞌalhinau. Ka va lay kaꞌalil matichun yu kamasuyaꞌ aputaun jatapastakꞌati yu jantu va taun kun yu masul kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Jantu masuy tacha lay chꞌantaun katꞌaꞌuntꞌi kun Dios. >3bYu oqxtamatin yu talhakapuꞌan, incha talhitꞌajun ukxtin yu talhakapuꞌan, jantu katamalakatꞌunil por tꞌalaqajun junita, va apalay katatapatsanil. Ni ukxtin yu tapatsaniy va lhakapuꞌan Dios y Dios paxkay. Toꞌoyayau ni Dios y oxamaktaun juntau kun yu lhitꞌaunau "= ?bTachun yu oqxtamatin maqskꞌiniy ox katatoꞌoyal ixꞌukxtininkꞌan para jantu kalhijalaktuꞌukal ixtaqaꞌuti ni Dios vachu ni chivinti yu masuyau. < bVachu yu ox lhitapatsa va mispakan. Mas lati jantu mispakan chavaycha, va katasuyaꞌ astan. Jantu lay maqsaqlhitsukukan.7;gbLati lapanakni ox lhikꞌatsan incha talhitꞌajun laqtaqal. Pero alati lapanakni jantu niman tasuy ixtalaqalhinkꞌan, va katasuyaꞌ tejkan kalaqtsꞌintanuyaꞌ ni Dios. :7bJantucha vamun xkan kaꞌotꞌeꞌe. Va kaꞌotꞌeꞌe tsꞌuniy xaxkan uva para mimpajan, vachu para ni taqanꞌati yu aqlhuu chꞌapayancha. j9MbJantu niman kamoqslanin mimakaꞌ para kalhilakꞌulatꞌi qayntaun ni katapatsal tacha xalajꞌaynin yu talhakapuꞌan. Jantu kꞌatꞌanutꞌik ixlaqtaqalkꞌan alati lapanakni. Chuncha katꞌiꞌukxuntꞌay sin laqtaqal. 8ybLa ixꞌukxpuꞌ ni Dios ali kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo ali ixmayulnin yu jalaksakta, kitꞌin klhijunan ni ox kamakꞌatꞌi tachun yu aniy. Va mustaun kalaqtsꞌi ni lapanakni. Jantu kꞌalakxkꞌay lati y kalakꞌachꞌanin yu alati. v7ebYu tataylhaꞌan makanan laqtaqal, kalaqlaqꞌaymatꞌi taꞌan tachun tataulay para katatalhanal yu alati. 7~}||{ z%yaxxRwMvv utsssrLqpp=on%mKlkjj%ihhgbfPeebd*bbGa`__^P]]/\[zZYXXWWLVUTSURQPPaO`NEMLLKJII'HGFEE3DCxBA@#?>>K=<Chuncha apalay kꞌatsayau ni laqsaval chuncha val ixchivintikꞌan yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Yucha maqskꞌiniy kamakꞌatꞌik kuenta, va tacha taun maklku yu mapulkuy laka putsꞌisniꞌ tus katunkulcha. Kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik tacha katasul la melhanutkꞌan yu ay jastꞌaku yu xajachil puvakuj. q %Kijnankꞌan ijqasmakvi ni anchanu chivinti yu minchal tus laktꞌiyan. Va chꞌantaun xaktayanau ni laka aspajun taꞌan ixꞌalinta Dios. vp gKlaqtsꞌiu tejkan kimPay Dioskꞌan ay makal, tus tꞌoqx ixlakatunkujunta. Va qasmakkal taun chivinti yu minchal kun yu ox ayaxtu ni Dios, va naunkal: “Yucha yu aniy ni kesꞌatꞌa yu kꞌachaniy, va klhiꞌachantajuy por yucha.” To #Klamasuniu ixtapꞌasta ni Jesucristo, vachu klamasuniu va kaminchoqoyaꞌ. Jantu valiꞌiy kuentos kaval yu lajkꞌus jamakanti. Kijnan va laqsaval klaqtsꞌiu ixꞌayaxtu la kintalakavantikꞌan. n Kakmakayaꞌ laqatapꞌasta para lay kapꞌastꞌakꞌalhitꞌik yu aniy tejkan kakniyaꞌ. Yu talaqtsꞌil ixꞌayaxtu ni Jesucristo _m 9Ijkꞌatsay niman kakniyaꞌ. Va chuncha kijunil kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. cl A Kitꞌin klhilay tejkan vananaj iktꞌajun va kimpaxtoqniy kaklamapastaknichoqoo ni aniy. #k A Xlhiyucha klataylhaanau mapastakninin tachun yu aniy mas kꞌatsꞌayatꞌikcha y tꞌaylhipꞌinatꞌik kun ni chivinti yu laqsaval, yu lanitꞌik. 7j i Ex chuncha ayaj ox laqa achati kalaꞌaꞌikꞌanapitik taꞌan jantu aqtaun miꞌojoy ixjalhachimoꞌon Jesucristo, yucha kiJalhachimoꞌonukꞌan y kiJamalaqtaxtunukꞌan. xi k Xlhiyucha, ketꞌalaqaunin, kꞌatꞌapꞌasnitꞌik para chuncha kꞌaꞌukxuntꞌayatꞌik. Ex lay kakꞌatsꞌatꞌik ni tajuntaꞌitan y talaksaktan ni Dios. Incha chuncha makꞌayatꞌik ex jantu aqtaun kꞌamakꞌauntꞌijlayapitik. Rh  Pero taꞌayuꞌ yu jantu chun katijuntayal, yucha lhiꞌakxajachal tacha taun laꞌachꞌix yu jantu maqati lakachaꞌan. Va lajkaukmajꞌan ni ixmalaqmixinikantacha ixtalaqalhin yu pꞌunaj ixmakay. Mg Incha tachun yu aniy alin la metsukuntikꞌan y apalay talhavay ex jantu valiꞌiy kunaꞌ metsukuntikꞌan. Vachu kaxajtachal yu ox por mispꞌayatꞌik Jesucristo kiJalhachimoꞌonukꞌan. f Katꞌoꞌoyatꞌik ni Dios y vachuꞌ kꞌalamapꞌaynitꞌik tacha tꞌalaqaunin. Kꞌalamapꞌaynitꞌik kun japaxkanti. Ne Kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik jatapastakꞌati, vachuꞌ ox kꞌalhistꞌakkꞌantꞌik. Ox kalhistꞌakkꞌantꞌik kun maqantaulati. Kꞌamaꞌantꞌaulatꞌik, vachuꞌ katꞌoꞌoyatꞌik ni Dios. 9d mXlhiyucha jantu vamun lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik, vachuꞌ kꞌatꞌapꞌasnitꞌik para ox katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik. Ox katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik kun jatapastakꞌati. /c YPor ixꞌoxixtu kintajunin ni kintamakaniyan yu lajꞌay axtoqnuꞌ yu ayaj xtapal para chuncha mimputsukukꞌan kaval tacha ixputsuku ni Dios. Ex chuncha lay kalajꞌosmajꞌantꞌik axtoqnuꞌ yu mamiꞌoniy metsukuntikꞌan, axtoqnuꞌ yu alin lakamunukpaꞌ por ayaj talakanajun katamakal. =b uKun ixtapꞌasta ni Dios kintaxtaqnin tachun yu maqskꞌiniyau la ketsukuntikꞌan para lay katoꞌoyau. Chuncha val por mispau ni Dios yu kintajuntaꞌin por ayaj ox junita. $a CAyaj katamapaynin ni Dios y oxamaktaun katamakan por mispꞌayatꞌik ni Dios ali Jesús kiJalhachimoꞌonukꞌan. Tas kataputsukul ixlapanakni Jesucristo "` AKitꞌin kSimón Pedro, ixꞌoqxtamati Jesucristo y vachuꞌ ixtamalaqachan kunita. Klatsꞌoqniyau ni uxiknan yu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik yu ayaj xtapal, vachu va chun tacha kijnan. Chuncha val porke Jesucristo yu kiDioskꞌan y kiJamalaqtaxtunukꞌan va si ox makay axtoqnuꞌ. _   Vachu tamalaqachaniyan taun jamastakꞌanti yu sasꞌatꞌan mintꞌalapanakni yu jalaksakta ni Dios. Chuncha kaval.[^ 1 Ayaj lhuu chivinti klhitꞌajun yu klajunputunau, pero jantu klatsꞌoqniputunau kun jalhiki. Va klalaqꞌuxanachaꞌau para kaklatꞌachiviniu kun laka ukxpuꞌ. Ex chuncha kataqayntsal kiꞌachatkꞌan. a] = Yu laqaꞌiy, ex va tacha chꞌantauncha tꞌajun kun yucha. Ni Juan jamastakꞌachoqoy )\ M Incha matichun talaqꞌanchaꞌan y jantu tamasuniyan tacha lhinajun Cristo, ex jantu kꞌalaꞌaꞌitꞌik la minchaqakꞌan y jantu kꞌamastꞌakꞌatꞌik. [  Taꞌayuꞌ yu tumpaj makaputun y jantu taylhaꞌan yu tacha masul ni Cristo, ex ni yucha jantu katꞌatijuntayal ni Dios. Pero taꞌayu yu makay yu tacha masul ni Cristo ex ni yucha tꞌatijuyal kun kimPay Dioskꞌan, y vachu kun Cristo yu Sasꞌatꞌa. GZ  Ox kꞌalhistꞌajkꞌantꞌik para kꞌalaꞌaꞌitꞌik milhilhajatikꞌan yu tapaxtoqniyan. Jantu kꞌamaꞌatsꞌanꞌatꞌik milhilhajatikꞌan yu kaꞌalinaꞌ por milhitapatsakꞌan. YY -Chavay ayaj lhuu jamakanunun tatijuyanal ni lakamunukpaꞌ. Yuꞌuncha tanajun ni Jesucristo jantu kamil tacha qayntaun lapanaki. Yu chuncha najun, yucha va jamakanunuꞌ y vachuꞌ va xkajiy ni Cristo. rX _Yu laqsaval japaxkanti alin tejkan tsukuyau makanan ixlhachimoꞌon ni Dios. Ixlhachimoꞌon ni Dios va yucha yu asmaktꞌik tejkan puꞌaqtꞌaynitꞌik milhakapuꞌatikꞌan, va katꞌiꞌuntꞌayatꞌik japaxkanan. Yu jamakanunun aW =Chavay, kintꞌalapanaki yu ayaj iktoꞌoyayan, iktapayniniyan ni kalapaxkau. Ni aniy lhachimoꞌon yu klatsꞌoqniyau jantu saystꞌi kaval, vanaj va yuꞌ yu laqaꞌiu pꞌunaj tejkan puꞌaqtaynil lhakapuꞌanau. !V =Chavay klhiꞌachantajuy ni klaqpaxtoqlhi lati mesꞌatꞌan yu tataylhaꞌan kun yu laqsaval vachu chun tacha kintalhijunin ni kimPay Dioskꞌan. !U =Ni kimPaykꞌan Dios y vachu yu Sasꞌatꞌa kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo va kataxtaqniyan yu lajꞌoxi y katamapayniyan y vachu oxamaktaun katamakayan. Ex chuncha lay katꞌaylhipꞌintꞌik kun yu laqsaval y lay kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik. Ni Dios lhinajun kalapaxkau T /Ayaj klapaxkayau ni uxiknankꞌan, va lhitꞌaunau la kelhanutikꞌan yu laqsaval. Yucha kaꞌalinaꞌ kun kijnankꞌan mas va tavanancha kaval. S Kitꞌin va yu xaꞌay kunita siya yu talhakapuꞌan. Va iktsꞌoqniyan aqxtaun karta ni uxintꞌi yu xanati yu laksaktan ni Dios, kun tachun mesꞌatꞌan. Va laqsaval klapaxkayau pero jantu vamun ni kitꞌin. Tachun yu tamispatacha yu laqsaval vachu tapaxkayan. R9 Va katamapaynin ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo, va katapaxkan ni Dios, y va chꞌantaun katamakan ni Espíritu Santo. Chuncha kaval.MQ Tachun ixlapanakni ni Dios yu aniy tavilanal tamastakꞌayan. RP Kꞌalamastꞌakꞌatꞌik kun lakiltastukni tacha ixlapanakni ni Dios. =Os Chavay, ketꞌalaqaunin, kalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik. Kꞌalaꞌoxitꞌik yu tsꞌanqay la metsukuntikꞌan. Kꞌamakꞌatꞌik kuenta ni chivinti yu klajunau. Chꞌantaun kaval mijatapastakꞌatkꞌan, ox kalalaqtsꞌintꞌik. Ex katatꞌataulan ni Dios yu ayaj japaxkanan y oxamaktaun jamakanan. N5 Xlhiyucha chavay klatsꞌoqniyau para jantu kamaqskꞌinil kaklalhichomoꞌoo laqatapꞌasta tejkan klalaqꞌanchoqotachaꞌau. Ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús kixtaqnil lhachimoꞌon, jantu para kaklaputiliu, va para kaklaꞌaqtayjuu para katalhaval yu ox la metsukuntikꞌan. ?Mw Kijnan klhiꞌachantajuyau mas jantu tasuy kintapꞌastkꞌan incha uxiknan lhitsꞌukꞌuyatꞌik tapꞌasta. Ikskꞌinau Dios para ox katꞌaylhipꞌintꞌik la metsukuntikꞌan. Lw Jantu lay ikmakayau tuꞌuchun yu jantu paxtoqniy kun yu laqsaval. Vamun lay ikmakayau yu paxtoqniy kun yu laqsaval. %KC Ikskꞌinau Dios para jantu kꞌamakꞌatꞌik tuꞌuchun laqtaqal. Jantu chuncha ikskꞌinau para katanaul yu alati ni ox iktaylhaꞌanau. Va chuncha ikskꞌinau para kꞌamakꞌatꞌik yu lajꞌox mas yu alati lapanakni kintajunin jantu ox iktaylhaꞌanau la kilhakapuꞌatkꞌan. aJ; Ikpakxanꞌiy kamakꞌatꞌik kuenta ni kijnan vas taylhaanau la kilhakapuꞌatkꞌan. I) Kꞌamakꞌatꞌik kuenta incha vas tꞌaylhipꞌinatꞌik la milhakapuꞌatkꞌan. Ox kꞌalaqtsꞌintꞌanukꞌantꞌik. ¿Jantu kꞌatsꞌayatꞌik ni Cristo vil la melhanutkꞌan? Pero incha jantu ox tꞌaylhipꞌinatꞌik, ex jantu kataulal la melhanutkꞌan. H Laqsaval tejkan makxtukmukꞌakal laka kurus va tacha jantu kalhitsukul tapꞌasta. Pero chavaycha va kujchoqotacha por ixtapꞌasta ni Dios. Vachuꞌ ni kijnan va tacha jantu kaklhitsukuu tapꞌasta pero chꞌantaun kun yucha kaklhitsukuyau ixtapꞌasta ni Dios. AG{ Chuncha pꞌas kajkunaꞌ por naunatꞌik kaklamasuniu ni va ikchiviniy kun ixtapꞌasta ni Cristo. Ni Cristo yucha jantu tsꞌanqaniy tapꞌasta. Va tamasunin ni ayaj pꞌas junita. F Tejkan klalaqkilachoqoo va klaqxaqalal ni lapanakni yu ixtamakay talaqalhin. Chavaycha aniy klatsꞌoqniyau mas maqati ikvilchil y klaqxaqalay yu tatꞌajun makanan talaqalhin. Tejkan klalaqꞌanchoqoyau ex jantu klaqmalaqmixiniyaꞌ yu tataylhaꞌan makanan. wE i Aqtꞌuycha klalaqkilau y chavaycha aaqtaun klalaqꞌanchoqoyau. Kakpuxkaulaqtsꞌinaꞌ yu lhitꞌapꞌasayatꞌik. Pero taukꞌaniyachal laqtaqal matichun vamun incha alin qayntꞌuy u qayntꞌutu yu takꞌatsay yu makal y talhitaulay. $DA Tejkan kaklalaqꞌantachaꞌau, iktalhauniy kimamaxanil ni Dios por uxiknan, va kaklalhiqalhunau por mintalaqalhinkꞌan. Alin qaynlhuu kun uxiknan yu jantu tamapaxaputun ixjatapastakꞌatkꞌan. Tatꞌatamay lapanakni yu jantu ixnavinkꞌan kataval y alati talaqalhin tamakay.C7 Ni kitꞌin iktalhanan kaklapaxtoqvi katsꞌukꞌutꞌik makanan yu jantu kimaqamal tejkan kaklalaqꞌantachaꞌau. Ex uxiknan vachu jantu katamaqamayan tacha kunita. Ni kitꞌin kimpastakꞌuy por lachꞌapꞌayatꞌikcha, laꞌakchꞌipꞌiniyatꞌik, lalukujlaniyatꞌik, latꞌaqspꞌukniniyatꞌik, lalaklkꞌaniyatꞌik, lakꞌiltꞌayatꞌik, lajꞌay kꞌatsꞌanatꞌik, y lalaktꞌilhiyatꞌik. iBK ¿Lhilayatꞌik va kꞌaqanixtukanau yu kilalhipastakꞌau? Jantu laqsaval. Kijnan va chꞌantaun kuntau kun Cristo y Dios makay kuenta yu iknaunau. Tachun yu klajunau va para apalay ox kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik. &AE Kitꞌin ikmalaqachal ni Tito katalaqꞌanchaꞌan y vachu iktꞌamalaqachal yu aqayntaun kintꞌalaqajunkꞌan. Uxiknan ox kꞌatsꞌayatꞌik ni Tito jantu katamakanun. Kꞌatsꞌayatꞌik ni Tito kun kitꞌin va aqstanchun ox iktiꞌukxuntayayau, va taun jatsukunti klhitꞌaunau. Y@+ ¿Lhilayatꞌik ni klamalaqachaniu lapanakni para takiꞌichal mintuminkꞌan? B?} Ox kꞌatsꞌayatꞌik ni jantu tuꞌuchun kaklaskꞌiniu. Pero lati takilhuntꞌajun ni kitꞌin va jamakanunuꞌ kunita y vachu tanajun ni kitꞌin klamakanuxtunitau mintuminkꞌan. E> Kun chux la kiꞌachati kakmaꞌakxayaꞌ yu kmaqalin y vachu kijatsukunti para kaklaꞌaqtayjuu ni uxiknankꞌan. Mas jantu ox kilalaqtsꞌinau ni uxiknan pero kitꞌin klaꞌachaniyau. =y Aqtꞌuycha klalaqkilatau, chavaycha aaqtaun klalaqꞌanchoqoyau. Jantu tuꞌuchun kaklamaxtuniyau. Jantu klhajaputun yu lhitꞌaunatꞌik, va uxiknan yu klalhajaꞌiputunau. Vachu chun tacha qayntaun xapay kun sasꞌatꞌan. Yu japayan yuꞌuncha tapaxtoqniy katalalhaval axtoqnu para sasꞌatꞌakꞌan y jantu tapaxtoqniy katalalhaval yu jasꞌatꞌan para japayan. n<U ¿Valiꞌiycha lhilatꞌik ni klalaqtsꞌiu tacha apalay lakstꞌuniy lapanakni kꞌaꞌuntꞌik xajantu yu alati ixlapanakni ni Dios yu tavilanal alati putaulanaxna? Ka va por jantu kaklaskꞌiniu tuꞌuchun. Kilamalaqmixiniu. ;% Tejkan xaklatꞌavilanau chꞌantaun uxiknan, kitꞌin klamasuniu lajꞌay axtoqnuꞌ yu lay kilapumispau ni va kimalaqachal ni Jesucristo. Y:+ Kitꞌin ijkꞌatsan tacha qayntaun tontoj por ox klhichivinkan keꞌeman. Pero chuncha iknaul va por ixmaqskꞌiniy kakꞌatsꞌatꞌik por kitꞌin yu laqsaval. Jantu kimpaxtoqniy ox kaklhichivinkal kitꞌin keꞌeman. Va uxiknan tapaxtoqniyan ox kilalhichiviniu. Mas yu ancha tachaꞌal apalay lajꞌay jalaqtsꞌinkan tacha yu jamalaqachal ni Jesucristo, pero kitꞌin jantu lakatꞌuniy kakval kun yuꞌuncha. Pero kitꞌin va lakatꞌuniy ijkꞌatsan. 9% Xlhiyucha ox klhiꞌachantajuy tejkan kintsꞌanqaniy tapꞌasta, tejkan kintakiltajiy, vachu taꞌan ikmaqanlqajnan taꞌan iktiꞌuntayay, vachu tejkan kintalhimaqchapuy, y vachu taꞌan la lhitaꞌay klhitapasay por Cristo. Tejkan miꞌojoy tachun kintapꞌasta la kilakatunaj vamun ex klhitsukuy tapꞌasta yu kixtaqniy Dios. Ni Pablo pastakꞌuy por ixlhakapuꞌatkꞌan yu machaqan Corinto 18[ Pero yucha kijunil: “Katꞌaylhipꞌi vamun kun yu ikxtaqniyan, yucha oxicha. Tejkan tsꞌanqaniyan tapꞌasta ex apalay ox tasuy kintapꞌasta la metsukunti”, kijunil. Xlhiyucha ay ijkꞌatsan vamun por kintsꞌanqaniy tapꞌasta, va chuncha apalay alin ixtapꞌasta ni Dios la ketsukunti. o7W Kitꞌin aqtꞌutucha ikskꞌiniy Dios para kimaqosunil ni anchanu taꞌan lhitaꞌay la ketsukunti. 6  por yu lajꞌay axtoqnu yu Dios kimasunil. Para jantu ay kajkꞌatsal, ni kitꞌin ikxtaqnikal taun maqanlqajnati la kilakatunaj tus tacha klaqaltoqomakal. Ni Satanás kimalaqachanil para kilhimaqchapul pero yu Dios kixtaqnil para jantu ay kajkꞌatsal. O5 Ex chuncha por yu klhitapasal ni kitꞌin incha ay kakmakaputunkal ex jantu kakchivinil tacha qayntaun tontoj, va laqsaval. Pero jantu chun ikmakaputun, ka va lay lati katalhakapuꞌal ni va ay kunita por yu klhitapasal. Vamun iknajun kilalaqtsꞌiu tacha junita kimputsuku ali kinchivinti. Ka va lay lati ay kintalaqtsꞌil H4  Anchanu lapanaki va kitꞌin, xlhiyucha lay ay kakmakakal por kaklhichivinil yu klhitapasal. Pero kitꞌin jantu ay ikmakaputunkan keꞌeman, vamun kaklajunau ni kintsꞌanqaniy tapꞌasta. 33 Va lhaꞌankal tus laktꞌiyan taꞌan qasmaklhi chivinti yu jantu lay kiltaxtuy. Jantu xtaqnikan lakatin kalaqputeꞌenichoqol matichun lapanaki. 2 Ni anchanu lapanaki, jantu ijkꞌatsay incha pataxtul kun chux ixlakatunaj u vamun la ixlhitsukunuꞌ pero Dios kꞌatsay. /1W Ni kitꞌin ikmispay qayntaun ixlapanaki ni Cristo yu kautꞌaticha jachꞌitin lhitapasal taun tuꞌuchun. Pero jantu ijkꞌatsay incha kun chux ixlakatunaj u vamun la ixlhitsukunuꞌ yu lhitapasal pero Dios kꞌatsay. Va lhaꞌankal tus laktꞌiyan yu apalay talman taꞌan vilchal ni Dios. {0 q Mas jantu tuꞌuchun klhajay incha ay kakmakakal, maqskꞌiniy kaklhichivinil yu Dios kimasunil la kijalakavanti. m/S !Va kintapumaꞌeltajul kun qaychꞌi la xaventana la xaꞌex ni putaulan y chuncha ikpuqoslhi.N. Tejkan xakvil laka putaulan Damasco, ni lhachimoꞌonuꞌ yu tapatsanil yu rey Aretas, yucha lhinaul kalaklhistakkal tachun ni laka puertas taꞌan putaxtukan ni putaulan para lay kintachꞌapal. -/ Ni Dios yu ixPay kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús yucha paxtoqniy katoꞌoyakal mas va tavanancha. Yucha kꞌatsay ni kitꞌin jantu ikmakanunun. , Incha kitꞌin maqskꞌiniy ay kakmakakal ex chuncha ay kakmakakanaꞌ por klamasuniyau ni kitꞌin kintsꞌanqaniy tapꞌasta. ;+o Incha matichun tsꞌanqaniy tapꞌasta ex kitꞌin vachu ijkꞌatsan tacha kintsꞌanqanil tapꞌasta. Incha matichun chivijvakan para kamakal laqtaqal ex kitꞌin kꞌaqxajuy. *} Vachu alin alati yu lhitaꞌay yu iktapasal. Vachu iklakpastakꞌa ixlapanakni ni Dios yu tavilanal alati putaulanaxna. l)Q Iktapatsal laqatapꞌasta mas ayaj lhitaꞌay. Aqlhuva laka putsꞌis jantu kakltatal. Aqlhuva xakchavaniy y xakꞌoqputun xkan, aqlhuva jantu kakvayl, xaktiꞌukxuntayay taꞌan lhikꞌasniy y jantu xakmaqalin kilaqchꞌiti. (w Aqlhuucha kaltananta lakatin. Aqlhuva klaqpusa laꞌaxkan taꞌan lhuu. Iktapasal taꞌan lhitaꞌay por alhavanan. Lhitaꞌay kintamapasal kintaꞌisraelitas y vachu yu jantu israelitas kataval. Lhitaꞌay iktapasal taꞌan lajꞌay putaulanaxna y vachu taꞌan lakakꞌivin y vachu lakamar. Lhitaꞌay kintamapasal yu tanajun ketꞌalaqaunin pero jantu laqsaval kataval. ^'5 Aqtꞌutucha kintamaqanaqlhi kun kꞌiu, y aqtauncha kintalakatꞌalmal kun chiyux. Aqtꞌutucha anchal ni barco yu xakpuꞌan, y chuncha laka vakni aqtauncha iktapasal taun julchan kun taun tatsꞌisin lakamar. &  Ni israelitas yu jantu talhakapuꞌan aqkis talhinaul kimaqanaqkal kun kuarta, tus treintainueve ixkintalaqayntsaniy aqtamin. +%O Yuꞌuncha tanajun ixꞌoqxtamatin Cristo tajunita. Chavay kakchivinanaꞌ tacha tontoj pero apalay ixꞌoqxtamati Cristo kunita ni kitꞌin. Apalay pꞌays iktapatsaniy, apalay va tsaj ikmanukan laka pachꞌin, ikmaqanaqkal aqlhuva tus jantucha lay puteꞌekan, aqlhuva va laycha xaknil. /$W Yuꞌuncha tachiviniy yu lhichivin Hebreo, kitꞌin vachu. Yuꞌuncha va israelitas, kitꞌin vachu. Yuꞌuncha tamintachal kun ixpaykꞌan Abraham, kitꞌin vachu. # Ex ni kijnan klhixajachaꞌau tacha kakmaxanau por kintatsꞌanqaniyan tapꞌasta para chuncha kaklamakau vachuꞌ. Incha matichun ay makakan ixꞌaman ex kitꞌin vachu ay kakmakakanaꞌ, mas kaxajchal kinchivinti tacha kachivinil qayntaun tontoj. "w Uxiknan ox laꞌaꞌiyatꞌik mas tamakayan tacha ixꞌoqxtamatinkꞌan, mas taꞌuniyan yu maꞌalinatꞌik, mas tachꞌapaniyan yu lhitꞌaunatꞌik, mas lajꞌay takꞌatsan, mas talakapusayan la miꞌukxpukꞌan, pero ox laꞌaꞌiyatꞌik. ! Kun achati laꞌaꞌiyatꞌik ni anchanu lapanakni yu laktontos, tacha kalhitsꞌukꞌutꞌik ox jatapastakꞌati kꞌatsꞌanatꞌik.  5 Alin lhuu lapanakni yu lajꞌay jalakmakakan ixꞌamankꞌan por yu putsuku talhitꞌajun aniy lakamunukpaꞌ. Ex kitꞌin vachu ay kakmakakanaꞌ.  Tejkan ay ikmakakan jantu ikchiviniy tacha kachivinil kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús. Va ikchiviniy tacha qayntaun tontoj. gG Aaqtaun klajunchoqoyau ni jantu kilalaqtsꞌiu tacha qayntaun tontoj. Mas chuncha kilalaqtsꞌinau, va knajun kilalaqaꞌiu mas tacha qayntaun tontoj. Ex chuncha lay ay kakmakakal mas va tsꞌuniy por yu kaklajunau. }s Xlhiyucha jantu taun lhilayau mas ixꞌoqxtamatin ni Satanás talakatayay tacha ixꞌoqxtamatin Dios yu ox tamakay. Astan yuꞌuncha katamaqalchauyaꞌ por yu jantu ox lhitapatsa tamakay. Ni Pablo lhichiviniy yu ay lhitapatsa yu xtaqnil Dios. wg Lhikꞌatsancha ni aqtsꞌiyaj va chuncha tapasay. Mas yu Satanás lakatayay tacha ixmayul Dios yu mapulkuy. 'G Yuꞌuncha tanajun va Jesucristo jalaqmalaqachal pero jantu laqsaval kaval. Tamakanunun y talakatayay tacha lapanakni yu laqsaval jalaqmalaqachal ni Cristo. ~u Kaktaylhaanaꞌ makanaꞌ yu ikmakay, kaklaqputeꞌeyaꞌ ixchivinti Dios mas jantu ikskꞌin tumin. Ex chuncha ni anchanu lapanakni jantu lay lajꞌay katakꞌatsal, mas tanajun tamakay ixlhitapatskꞌan va aqstanchun tacha kijnankꞌan. ~u ¿Valiꞌiycha chuncha klaxaqalayau? ¿Lhilayatꞌik va por jantu klapaxkayau? Ni Dios kꞌatsay ni ox klapaxkayau. ' Ni kitꞌin va si laqsaval ikchiviniy tejkan klhichiviniy Cristo. Laqsaval klajunau ni kitꞌin va tacha oxicha ijkꞌatsan mas jantu kaklaskꞌiniu tumin por kilhitapatsa. Oxi ijkꞌatsan por yu ikmakal ancha la xalakatꞌun Akaya y jantu matichun lay kilaktanchaniy. }s Tejkan xaklatꞌavilanau mas kintsꞌanqanil tuꞌuchun jantu kaklaskꞌiniu. Ni ketꞌalaqauninkꞌan yu ixtaminachal Macedonia, yuꞌuncha ixkintaxtaqniy yu ixkintsꞌanqaniy. Jantu aqtaun kaklamaqanchapuu y jantu aqtaun kaklamaqanchapuyau. - Va klakmaxtunil ixtuminkꞌan ixlapanakni Dios yu tavilanal alati putaulanaxna. Va kintaxtaqnil yu ixkintsꞌanqaniy para lay kaklaꞌaqtayjuu. oW Kitꞌin iknajun jantu ox kalhilatꞌik tejkan klalaqputeꞌeniu yu laqsaystꞌi ixchivinti Dios por jantu kaklaskꞌiniu tumin. Chuncha klakatꞌuniy ikmakakal para lajꞌay kꞌaꞌuntꞌik uxiknan pero jantu ox lhilayatꞌik. 'G Mas jantu kꞌus ikchiviniy pero ox jatapastakꞌati klhitꞌajun tacha uxiknan kilamispaniyau. Va kꞌatsꞌayatꞌik tacha klamasuniyau mas va tavanancha. 4a Kitꞌin iknajun ni anchanu lapanakni kun kitꞌin, yuꞌuncha jantu lajꞌay kataval mas tanajun vamun yuꞌuncha lajꞌay tajunita kun yu laqmalaqachal ni Cristo. b= Tejkan matichun chaanachal taꞌan vilanantꞌik va makꞌayatꞌik kuenta ixchivinti mas jantu vas talhixaqalayan tejkan lhichiviniy ni Jesús. Ex laꞌaꞌiyatꞌik aputaun espíritu yu jantu va aqstanchun tacha yu laꞌaꞌitꞌik kun kijnan. Vachu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik aputaun chivinti yu jantu ixlhakꞌapꞌupꞌinatꞌik pꞌunaj. X) Ni tsapul yu ayaj jalakpastaknan makanul ni Eva. Uxiknan vachu lay katamapaxanin mijatapastakꞌatkꞌan para jantucha kamaqxtꞌaqtꞌik metsukuntikꞌan la ixtamakaꞌ ni Cristo. Xlhiyucha kilamaqsvayau.   Chavaycha klhixiyaxa va por jantu iknajun kꞌalhipꞌintꞌik kun aputaun lhakapuꞌati. Vachu chun tacha qayntaun tsꞌal tejkan junkan kaxtaqnikanaꞌ qayntaun jatsiꞌi vachu chun kaklamaqxtaꞌau la ixtamakaꞌ ni Cristo y jantu kun milaqtaqalkꞌan. # A Va knajun kamaꞌantꞌaqniyapitik kinchivinti mas kajkꞌatsanaꞌ tacha qayntaun tontoj tejkan kaklaxaqalayau. Klaskꞌiniyau kamaꞌantꞌaqniyapitik. q[ Yu ox xajachal kun Dios jantu va yu ay makakan ixlaqꞌaman, va yu Jalhachimoꞌonu Dios ay makay.Q  Taꞌayuꞌ ay kꞌatsanputun, va ay kakꞌatsal por yu makal ni Dios. f E Ex astan lay kaklaqputeꞌeniu yu ox chivinti ni lapanakni yu tavilananchal mas apalay xlhiꞌavintꞌi taꞌan vilanantꞌik ni uxiknan. Jantu kintamaqamayan ikpaꞌayajnau ixlhitapatskꞌan yu tamakal alati lapanakni. i K Kijnankꞌan jantu ikpaꞌayajnanau por yu ox lhitapatsa yu makal aqayntaun. Ikpakxanꞌiyau kakmakau apalay lhuu kun uxiknan incha uxiknan apalay ox kalhakꞌapꞌupꞌinapitik. Vamun kakmakayau tacha yu kintapaxtoqniyan.  7 Jantu ikmakayau yu jantu kintapaxtoqniyan tejkan klaxaqalayau. Ni kijnan va yu pꞌunaj yu klakilaqputeꞌeniu ni ox chivinti yu lhichiviniy Cristo. h I Kijnan jantu ay ikmakakanau tacha yu jantu kintapaxtoqniyan. Ikchivinanau vamun tacha yu kintapaxtoqniyan por yu lhitapatsa yu kintamaqxtaqnitan Dios. Anchanu lhitapatsa talaqchaꞌan tus taꞌan vilanantꞌik ni uxiknan. % Kijnan jantu iktapujuyau klajuniu ni kijnan kuntau tacha ni anchanu lapanakni yu lajꞌay jalakmakakan ixlaqꞌamankꞌan. Siya yuꞌuncha si lajꞌay takꞌatsan por talaqtsꞌin tacha tajunita yu alati. Tejkan chuncha talalaqtsꞌin ex jantu ox talakpastaknan. ' Pero yuꞌuncha tsꞌanqay katakꞌatsal ni tejkan klatsꞌoqniyau karta pumaqati vachu va chuncha klaxaqalayau tacha tejkan klatꞌataulau. 9k Lati tanajun la kinkarta va laqatapꞌasta klaxaqalayau pero tanajun tejkan ancha iktaulay kun uxiknan ex jantu pꞌays klaxaqalayau. Xlhiyucha kintalaktanchaniy kinchivinti. a; Jantu iknajun kꞌalhilatꞌik ni klamaqsvaputunau kun kinchivinti yu klatsꞌoqniyau. 2] Mas tasuy tacha ay ikmakakan jantu klhimaxanan kaklhichivinil ni ay lhitapatsa yu kimaqxtaqnil Dios. Kimaqxtaqnil para kaklaꞌaqtayjuu y jantu para kaklalaktꞌilhiu. r] Kꞌamakꞌatꞌik kuenta yu ox tasuy la ketsukuntikꞌan. Ni lapanakni yu tanajun ni vamun yuꞌun tatanumanal kun Cristo, yuꞌuncha tsꞌanqay katalakpastaknal. Ex katakꞌatsayaꞌ ni kijnan vachu iktatanumanau kun Cristo. #? Tsꞌanqay kaꞌalasmaknantꞌik tachun yu lhinaunkan ex astan incha kaꞌalinaꞌ yu jantu kataqalasmaknanaꞌ, kaklaqxtaqniyaꞌ ixmaqanlqajnatkꞌan. pY Vachu yucha kalaqpumaqalhajayau yu kintakiltsakꞌastukꞌan y tachun yu lajꞌay takꞌatsan y talaktanchay para jantu kamispakal ni Dios. Ikmapaxaniyau tachun ixjatapastakꞌatkꞌan ni lapanakni para kataqalasmaklhi ni Cristo. ,Q Jantu ikpumakayau lhilukuj yu tacha pumakakan aniy lakamunukpaꞌ. Va ikpumakayau ixtapꞌasta ni Dios yu kintaxtaqniyan yu lay kakpumaqalhajau yu taxkajiy Dios. ' Laqsaval valiꞌiy lapanakni kuntau y iktanuyau laka lhilukuj pero jantu va aqstanchun tacha yu valiꞌiy lapanakni tejkan tamakay lhilukuj. D~ Klatapayniniyau ni ox kꞌamakꞌatꞌik para jantu kamaqskꞌinil laqatapꞌasta kaklaxaqalau tejkan kajkꞌananta. Ijkꞌatsay ni alin lati ni uxiknan yu tanajun ni kitꞌin iktiꞌukxuyal tacha qayntaun yu valiꞌiy xalapanaki ni aniy lakamunukpaꞌ. Va maqskꞌiniy laqatapꞌasta kaklaqxaqalal ni yuꞌuncha. 4} c Ni kitꞌin, yu kPablo, klatapayniniyau taun tuꞌuchun. Ni Cristo va la qalꞌox y mapayninin y vachu va chun tacha ni yucha kitꞌin klatapayniniyau. Lati ni uxiknan lhilayatꞌik ni va iktalhanan tejkan klatꞌataulau y lhilayatꞌik vamun la kinkarta pꞌas klaxaqalayau tejkan maqati iktaulay. r|] Kaxtaqniu lhimalaqpuchuncha ni Dios. Jantu tuꞌuchun kaval tacha ixjamapayninti yu kintaxtaqnitan.v{e Vachuꞌ kataskꞌiniyaꞌ Dios por uxiknan y kataꞌachaniyan por yu ay jamapayninti yu taxtaqnin ni Dios. z Tejkan chuncha kꞌamakꞌayapitik ex qaynlhuu ay katamakayaꞌ ni Dios. Va por ox alasmaktꞌik ni ox chivinti yu lhichiviniy ni Cristo. Vachu ay katamakayaꞌ Dios por ox jalaqxtꞌaqniyatꞌik yu tamaqskꞌiniy y por ox laqꞌaqtꞌayꞌuyatꞌik yu alati. (yI Tejkan kaklaklhaꞌaniyau yu kaxtꞌaqyapitik, ox kalaqꞌaqtayjukanaꞌ pero jantu vamun yuꞌ. Vachu apalay lhuu kataxtaqniyaꞌ lhimalaqpuchuncha ni Dios. *xM Ni Dios kataxtaqniyan mimaqalitkꞌan para lay lhuu kꞌaxtꞌaqtꞌik. Ex chuncha por yu kaxtꞌaqyapitik, qaynlhuu kataxtaqniyaꞌ lhimalaqpuchuncha ni Dios. fwE Ni Dios xtaqniy xatꞌin ni lapanaki yu chꞌan y vachu xtaqniy yu uy. Ex vachu kataxtaqniyan uxiknan tachun yu maqskꞌiniyatꞌik y katalalhavaniyan. Chuncha kataꞌaqtayjuyan para lay ox kaxajchal milhitapatsakꞌan. |vq La ixchivinti Dios najun:Jalaqlvaqnil yu tamaqskꞌiniy ni kilpatanin.Va si ox makay mas va tavanancha. 5uc Ni Dios lay kataxtaqnin tachun yu lajꞌoxi para kaꞌalinꞌalhil tachun yu maqskꞌiniyatꞌik para lay lhuu kaꞌalil yu lay kaxtꞌaqtꞌik para tachun ox lhitapatsa. 3t_ Qayntamin tsꞌanqay kataxtaqlhi yu tacha tapastakꞌa la ixjalhanutkꞌan pero jantu laqatapꞌasta y jantu va por maqskꞌiniy. Ni Dios paxkay yu xtaꞌa laqa achati. xsi Kꞌamakꞌatꞌik kuenta, yu tsꞌuniy chꞌan va tsꞌuniy xqaꞌiy, yu lhuu chꞌan va lhuu xqaꞌiy. 7rg Xlhiyucha ikpastaklhi para klamalaqachaniu ni tꞌalaqaunin para pꞌunaj katalaqꞌanchaꞌan para kataꞌaqtayjun ixpusakka yu ixnaunatꞌik kaxtꞌaqyapitik. Ex chuncha va para listujcha kaꞌalil tacha yu laqsaval lhuu xtꞌaqpꞌutꞌunatꞌik y jantu katasul por laqatapꞌasta xtꞌaqyatꞌik. Vq% Incha kintatꞌaꞌanaꞌ lati yu machaqan Macedonia y katalaqtsꞌinan ni jantukaꞌ listus untꞌatꞌik ex va lay kaktamaxaniu. Va ox xaklalhakapuꞌaniyau y vachu uxiknan va lay katꞌamaxaniyapitik. \p1 Chavaycha klamalaqachaniyau ni aniy tꞌalaqaunin para listujcha kꞌaꞌuntꞌik tejkan kaktapasayaꞌ para kaꞌaqtꞌayꞌununtꞌik tacha klalhichiviniu para jantu valiꞌiy kaval kinchivinti yu klakjunil. 4oa Kitꞌin ijkꞌatsay ni ayaj laqꞌaqtꞌayꞌupꞌutꞌunatꞌik y chuncha klakjunil yu machaqan Macedonia. Va klakjunil ni uxiknan yu machaqan Akaya untꞌatꞌik mas kꞌatacha ayaj ixꞌaqtꞌayꞌupꞌutꞌunatꞌik. Ex chuncha lhixajachal ni qaynlhuu yuꞌuncha vachu ayaj taꞌaqtayjuputul. ]n 5 Chavaycha yu ixꞌaqtayjuka ixlapanakni ni Dios jantu maqskꞌiniy kaklatsꞌoqniu. sm_Ex chuncha iknajun kalaꞌaꞌitꞌik para katakꞌatsal ni aniy ketꞌalaqaunin ni laqsaval pꞌaxkꞌananatꞌik y laqsaval lajqalꞌoxin untꞌatꞌik tacha klakjunil. Chuncha lay katakꞌatsal yu talakachux ixlapanakni Dios.4laYu Tito yucha kintꞌatapatsay por uxiknan. Yu aqayntꞌuy ketꞌalaqaunin yuꞌuncha tamalaqachal ixlapanakni ni Dios y por yu ox ixputsukukꞌan toꞌoyakan ni Cristo. Jk Vachu klatꞌamalaqachaniyau aqayntaun kilaqajkꞌan. Yucha aqlhuu klaqtsꞌiu ni ayaj aqtayjununputun y chavaycha takꞌatsaniyan ni ox kꞌamakꞌayapitik, xlhiyucha apalay aqtayjununputun. sj_Klhilaqsoqoyau makanan jantu vamun para ox kaxajchal kun Dios, vachu para ox kaxajchal kun ni lapanakni. ai;Klhaꞌanau kilaqajkꞌan para jantu kintalhikiltajin taꞌan klhimapatsayau ni tumin. lhQVachu ixlapanakni ni Dios yu talakachux tavilanal va yucha talaksaklhi para kintatꞌalhaꞌan yu ikpusakꞌau. Ni anchanu pusaknati va para katasul ni ayaj kalaqꞌaqtayjuputunau ixlapanakni Dios y para ay kamakakal ni Dios. $gAKlatꞌamalaqachaniu yu aqayntaun kilaqajkꞌan yu ox talhichiviniy tachun ixlapanakni Dios por yu ox lhitapatsa makay yu ixlaqputeꞌeka ni ox chivinti. |fqYucha niman laqaꞌil tejkan klhijunil katalaqꞌan y ayaj talaqꞌuxaꞌanan, xlhiyucha antachal la ixꞌachati. e{Ikxtaqniy lhimalaqpuchuncha ni Dios por yu makanil ni Tito para katapaxkan vachu chun tacha klapaxkayau kitꞌin. 9dkVa chuncha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios yu inchine najun: “Yu lhuvaj saklhi jantu kaxajnichal y yu va tsꞌuniy saklhi jantu katsꞌanqanil.” Ni Tito ali ixtꞌaltanan c{va para va aqstanchun kꞌaꞌuntꞌik. Chavaycha yu maꞌalinatꞌik lay kꞌapꞌuꞌaqtꞌayꞌutꞌik yu tatsꞌanqaniy. Ex astan vachu yu katamaqalinaꞌ lay kataꞌaqtayjuchoqon uxiknan yu katatsꞌanqaniyan, ex chuncha va aqstanchun kaval. rb] Jantu chuncha klajunau para katamaqalil yu alati y para uxiknankꞌan kilpatanin kꞌaꞌuntꞌik, a% Incha matichun laqsaval xtaqputun tuꞌuchun, ni Dios laqaꞌiniy tacha yu laqchaaniy kaxtaqlhi. Jantu skꞌin yu jantu lay kaxtꞌaqtꞌi. @`y Ex chavaycha kꞌamajkꞌanitꞌik ixmakaka yu makꞌapꞌutꞌunatꞌik para kꞌamakꞌatꞌik tacha yu pꞌunaj pꞌastꞌaktꞌik y kaxtꞌaqtꞌik tacha yu maꞌalinatꞌikcha. b_= Klaxtaqniyau jatapastakꞌati por yu aniy aqtayjunti. Uxiknan va yu pꞌunaj puꞌaqtꞌaynitꞌik aqtayjunun kꞌatacha. Va ayaj ixꞌaqtꞌayꞌunpꞌutꞌunatꞌik yu kilpatinin y xlhiyucha xtaqtꞌik tumin. v^e Uxiknan kꞌatsꞌayatꞌik ixjamapayninti kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Mas ayaj maqaliꞌ ixjunita, va makakal tacha kilpataniꞌ por uxiknan. Chuncha val para kꞌaꞌuntꞌik uxiknan tacha maqalinin por ixkilpatiti ni yucha. ]Jantu klalhijunau laqatapꞌasta. Va klalaqtsꞌiniputunau mijapaxkantikꞌan incha ayaj ox makꞌayatꞌik tacha yu tamakay alati. 7\gJantu tuꞌuchun tatsꞌanqaniyan, lhitꞌaunꞌoyatꞌik tachun yu maqskꞌiniy. Ox lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik, ox chꞌivinanatꞌik, y ox jalakpꞌastꞌaknanatꞌik. Vachuꞌ ayaj makꞌapꞌutꞌunatꞌik yu ox y ox kilapaxkayau. Chavaycha vachu tsꞌanqay kaxtꞌaqtꞌik miꞌaqtayjuntikꞌan. %[CEx chuncha klhijunil ni Tito para kaꞌal pusaknaꞌ kun uxiknan. Yucha aqtaynil ixpusakka ni tumin. Chavay ox kamajkanil yu aniy xalhitapatsa japaxkanti. 3Z_Jantu vamun tumin kataxtaqlhi tacha xakpastakꞌa. Va tatamaqxtaqnil la ixtamakaꞌ ni Dios y vachu kintatamaqxtaqnin ni kijnan. Ixtakꞌatsay ni va Dios chuncha najun. YY+Tus kintaskꞌinil lakatin para vachu lay kataꞌaqtayjul ixlapanakni ni Dios. jXMKitꞌin klaqtsꞌil ni taxtaqlhi tachun ni tumin yu lay taxtaqlhi y tus apalay lhuu taxtaqlhi. /}}|K{Nz@yRxx3wuu"trqq,pzonmlkkjZi]hgffmeHdcbar`k_^]\F[Z.YGXWVUUTSRQPOOMLLKKKJ9IpHH GFEvDDCC~BBAa@@B?>>F=<((''P&&=%$$##!!C 2|TjsS#H~n& B K # a#?  lNi Alejandro yu tapatsay kun tsasnati va ayaj kimaqanchapul. Ni kiJalhachimoꞌonukꞌan kamapalniyaꞌ por yu kimakanil. `9l Tejkan uxintꞌi kꞌatꞌantꞌachiy kalhitꞌaneꞌe ni kinkutun yu ancha ikmakaumal la ixchaqaꞌ Karpo laka putaulan Troas. Vachuꞌ kꞌalhitꞌa ni libros y apalay maqskꞌiniy kꞌalhitꞌa yu kijalhikixna. ;ql Chavay ikmalaqachal Tíkiko laka putaulan Éfeso. {l Vamun Lucas kintꞌavil. Kapiti iniꞌ ni Marcos y kꞌilhitꞌaniyeꞌe. Yucha lay kiꞌaqtayjuyaꞌ la kilhitapatsa. Ql Va kimakauntijlal ni Demas, va ayaj ixꞌachaniy xaꞌaxtoqnuꞌ aniy lakamunukpaꞌ y va antacha laka putaulan Tesalónica. Vachuꞌ ni Crescente antacha Galacia. Vachuꞌ ni Tito antacha Dalmacia. Ol Kꞌamakꞌatꞌi laqatapꞌasta para niman kꞌilaqtꞌatꞌi. zmlChavaycha ikmaꞌanikanta kilhilhajati por ox xaktiꞌukxuntayay. Ni Jalhachimoꞌonu Jesús yu si ox makay, va yucha kixtaqniyaꞌ ni anchanu julchan tejkan kapuxkaulaqtsꞌinaꞌ. Jantu vamun kixtaqniyaꞌ ni kitꞌin, va kalaqxtaqniyaꞌ ixlhilhajatikꞌan tachun ni lapanakni yu kun achati tapakxanꞌita para kaminchoqol. Ni Pablo skꞌiniy aqtayjunti ni Timoteo !lOx ikmajkaniꞌol yu ixkimpaxtoqniy lakalhilukuj, va ikmajkanil kintakyauti y jantu kaktsꞌanqal, jantu kakmakauntijlal kilhakapuꞌati. }slChavaycha ni kitꞌin va ikmaqxtaqkantacha tacha taun lapaxkan. Va lakamintacha ni julchan tejkan kakniyaꞌ. d AlPero uxintꞌi kꞌalhistꞌakꞌalhikꞌa meꞌeman kun ox jatapastakꞌati. Kꞌamaꞌantꞌaqnin jamaqanlqajnati, katꞌaylhipꞌi laqputeꞌenin ni ox chivinti, kꞌamakꞌaꞌo ni lhitapatsa yu maqxtꞌaqnikꞌa.  lKatamakauntijlayaꞌ ni chivinti yu laqsaval yu taqasmaktacha. Katalaqaꞌiyaꞌ tachun chivinti yu jantu laqsaval kaval. / WlKaminaꞌ julchan tejkan ni lapanakni jantucha kataqasmakputunaꞌ yu laqsaval yu masuyau. Katalakxkauyaꞌ lapanakni yu lay katamasul vamun yu kataqasmakputunaꞌ.   lKalaqpꞌutꞌeꞌe ixchivinti Dios y katꞌaylhipꞌi mas kaxtꞌaqnikꞌa lakatin o jantu. Kalachꞌivivatꞌi ni lapanakni, kꞌalakmakꞌatsꞌanitꞌi ixlaqtaqalkꞌan, va kun maqantaulati kꞌalaqxtꞌaqnin ox jatapastakꞌati tejkan jalakmalaniy. X  +lNi Jesucristo kaminchoqoyaꞌ tacha Jalhachimoꞌonuꞌ para kapuxkaulaqtsꞌil ni janinin ali yu jakujnun. Chavay la ixlhakaꞌukxpuꞌ kimPay Dioskꞌan ali Jesucristo klhijunan kamakꞌatꞌi ni inchine. +lEx chuncha jantu katsꞌanqanil tuꞌuchun ni ixlapanaki Dios, va kalhitsukul tachun yu maqskꞌiniy para lay kamakal tachun yu lajꞌoxi.s_lTachun yu ancha tsꞌoqkanta va minchal kun Dios y aqtayjuyan para lay kꞌalakmalanin y para kꞌalakmakꞌatsꞌanitꞌi ixlaqtaqalkꞌan y para kaxaꞌalatꞌi tejkan jantu ox tamakay y para kꞌalakmasunin tacha ox katijuntayal. `9lTus tejkan lakatꞌuniykaꞌ ixꞌunitꞌa uxintꞌi mispꞌatꞌicha tacha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios. Ixchivinti lay malakpastakniyan para kꞌapꞌulaqtꞌaxtꞌu por kalhakꞌapꞌupꞌi ni Cristo Jesús. lPero uxintꞌi ox kꞌatꞌaylhipꞌi kun yu lanitꞌacha. Mispꞌaycha taꞌayucha masunin, xlhiyucha kꞌatsꞌay ni va laqsaval. -Sl Yu jalaktuꞌunun lapanakni yu tamakanunun, yuꞌuncha apalay katatapꞌasniyaꞌ makanan yu jantu ox, katataylhaanaꞌ jamakanunun y vachuꞌ kalakmakanukanaꞌ. l Vachu tachun ni lapanakni yu tatoꞌoyaputun Dios la ixjatsukuntikꞌan chꞌantaun kun Cristo Jesús, yuꞌuncha katamajkꞌatsayaꞌ. ]3l Vachu mispꞌay tacha ixkintamamaqanlqajnivay y tacha ikmajkꞌatsay y vachu yu tacha klhitapasal laka Antiokía ali Ikonio kun Listra, tachun anchanu maqanlqajnati, pero ni Jalhachimoꞌonu Dios kimalaqtaxtul. s_l Pero uxintꞌi ox kꞌimispꞌaniy ni kitꞌin tacha ikmalaninin y tacha ikmasuy ni putsuku y yu ikmakaputun. Vachu kꞌimispꞌaniy kilhakapuꞌati ali kimaqantaulati ali kejapaxkanti vachuꞌ tacha ox iktayaniy yu lhitaꞌay. <ql Pero jantu tuꞌuchun katamakayaꞌ, va katamispayaꞌ tachun ni lapanakni ixlhitontojkꞌan vachu va tacha tapasal kun Jannes ali Jambres. Ni chivinti yu Pablo lhijuniy Timoteo fElNi anchanu xapaynin, yuꞌuncha vachu va tacha Jannes y Jambres yu taꞌakchꞌintamal ni Moisés. Va taꞌakchꞌintamay yu laqsaval. Jantu vas kaval ixjatapastakꞌatkꞌan y jantu laqsaval kaval ixlhakapuꞌatkꞌan. _~7lMas va tavanancha, si talaniy axtoqnuꞌ pero jantu aqtaun lay tamispay yu laqsaval. }ylVamun tamakay kuenta katatanul laqa chaqan para katamakanul xanatin yu jantu katalhitsukul tapꞌasta para katanaul ni jantu. Ni anchanu xanatin jantu ox takꞌatsan por ixtalaqalhinkꞌan pero va ayaj tamaqamay katamakal pulhuu talaqalhin. |lKatatasuyaꞌ tacha katatoꞌoyal ni Dios pero katalaktanchayaꞌ ixtapꞌasta. Lapanakni yu chuncha tajunita, kꞌalakmakꞌaucha. F{lKataꞌakchꞌintamayaꞌ ixꞌamigoskꞌan, jantu katamakayaꞌ kuenta ixlaqtaqalkꞌan, lajꞌay katakꞌatsanaꞌ, vamun kataꞌachaniyaꞌ yu axtoqnuꞌ yu tamakaputun, jantu yu Dios. $zAlJantu katamapaynininaꞌ, katalaxkayyaꞌ, katakiltayananaꞌ, jantu lay katalakataulaꞌ, katamamaqanlqajnivayaꞌ yu alati, kataxkayyaꞌ yu lajꞌoxi. /yWlKaꞌalinaꞌ lapanakni yu vamun ixꞌamankꞌan kajapaxkakanaꞌ, vamun tumin kataꞌachaniyaꞌ, lajꞌay kalakmakakanaꞌ, lajꞌay katakꞌatsanaꞌ, katalaktuꞌununaꞌ, jantu kataqalasmatꞌaꞌ ixpayankꞌan, jantu katalhipaxkalaqtsꞌinaꞌ yu lajꞌoxi, va si katamaqtaqalhininaꞌ. mx UlVachu maqskꞌiniy kakꞌatsꞌatꞌi ni tejkan xaputamaktanacha kunaꞌ, ex la lhitaꞌay kunaꞌ. wylEx chuncha lay katapuqoslhi la isqapa ni aqmoqxnuꞌ taꞌan ixjalakchꞌiꞌulata para katamakal yu yucha najun.DvlMaqskꞌiniy kalakmalanil laka laksniy ni lapanakni yu talaktanchay yu ox chivinti. Ka va lay ni Dios kamakayaꞌ para katamapaxal ixjatapastakꞌatkꞌan y para katamispal yu laqsaval. Hu lYu ixꞌoqxtamati ni Jalhachimoꞌonuꞌ, yucha jantu maqskꞌiniy kamakal lhilukuj. Va maqskꞌiniy qalꞌox kaval kun tachun ni lapanakni y maqskꞌiniy lay ox kamalanil kun maqantaulati. $tAlJantu kamakꞌatꞌi kuenta yu lakchivinti yu jantu kalhitsukul jatapastakꞌati y yu jantu xtapal kaval. Uxintꞌi kꞌatsꞌay ni lhixajachal lhilukuj. s1lKꞌamakꞌauntꞌijlacha yu talaqalhin yu tamakaputun yu tsꞌalankaꞌ. Vas kꞌatꞌiꞌukxuntꞌay, ox kꞌalhakꞌapꞌupꞌi, ox kꞌapꞌaxkꞌan. Va oxamaktaun kꞌatsꞌukꞌu kun tachun yu ox tajunita la ixjalhanutkꞌan yu ay tamakay ni Jalhachimoꞌonuꞌ. sr_lIncha matichun yu xakaꞌojotacha ixtalaqalhin, yucha lhixajachal tacha yu ox puvaynkan, yu tumpaj maꞌakanta por ixꞌoxixtu para kamapatsal ixꞌukxtin. Yucha listujcha para lay kalhimapatsal mas va tisuncha lajꞌoxi lhitapatsa. fqElAqataun chaqaꞌ yu ay, ancha jantu vamun alin puvay yu jamakanti oro ali plata. Vachu alin puvay yu jamakanti kꞌiu ali tꞌun. Lati vamun mapatsakan tejkan makakan yu ox lakvayti, yu alati va lhilhiy mapatsakan. $pAlIxchivinti Dios va tacha xaputayan chaqaꞌ yu pꞌays tayay taꞌan inchine tsꞌoqkanta: “Ni Jalhachimoꞌonu jalakmispay yu ixlapanakni.” Vachu najun: “Tachun yu tanajun ixJalhachimoꞌonuꞌ ni Jesucristo, yuꞌuncha maqskꞌiniy katamakaunꞌol tachun jalaktuꞌunti.” 2o]lYuꞌuncha va tamakauntijlal yu laqsaval. Tanajun tapasatacha ni julchan tejkan takujchoqoy ni janinin. Xlhiyucha tamamakauntijlay ixlhakapuꞌatkꞌan lati lapanakni. nlVa tacha taun tsꞌitsꞌi yu laqpuꞌayꞌan va chuncha lhixajachal ixchivintikꞌan. Va chuncha tamakay ni Himeneo ali Fileto. mwlKamakꞌauntꞌijlacha axtoqnu chivinti yu jantu laqsaval kaval. Yu chuncha tachiviniy apalay talhitanuy talaqalhin. ,lQlKꞌamakꞌatꞌi laqatapꞌasta para ox kalaqtsꞌin ni Dios, tacha qayntaun tapatsan yu jantu lhimaxanan ixlhitapatsa, yu ox masuy ixchivinti Dios yu laqsaval. k5lKalakmapꞌastꞌaknichꞌoꞌo ni lapanakni y la ixlakaꞌukxpu ni Dios, va kalakꞌun laqatapꞌasta ni jantu katalalhilakatsakꞌamal por ixchivintikꞌan. Yucha jantu tuꞌuchun xtapal kaval, xajachal vamun para katalaktꞌilhil ixlhakapuꞌatkꞌan yu taqasmatꞌa. Sjl Mas jantu ox taylhaꞌanau la kilhakapuꞌatkꞌan pero yucha va tacha oxicha taylhaꞌan.Dios jantu aqtaun taspꞌikchoqoy. Kꞌamakꞌatꞌi laqatapꞌasta para jantu kꞌalhimaxan milhitapatsa i%l Incha tꞌamaqanlqajnanau ex vachu katꞌalhachimoꞌonunau.Incha naunau jantu mispayau, ex yucha kanaunaꞌ jantu kintamispayan. mhSl Ni inchine ayaj laqsaval:Incha tꞌanitaucha ni yucha ex vachu katꞌatiꞌukxuntayayau. (gIl Xlhiyucha ox iktayaniꞌojoy por ixlapanakni Dios yu jalaksakta. Ex ni Cristo Jesús vachu kajamalaqtaxtuyaꞌ para lay ox katatsukul mas va tavanancha. f'l y va yucha klhimaqanlqajnan. Va tus iklhichꞌikanta tacha qayntaun maqtaqalhini lapanaki kakval pero ixchivinti Dios jantu tachꞌin kaval. e5lKapꞌastꞌaktꞌi ni Jesucristo yu ixpapanti David ixjunita, yucha va kujchoqol tejkan ixnita. Chuncha najun ni ox chivinti yu klaqputeꞌey ndUlKapꞌastꞌaktꞌi yu tacha kunan, ex ni Dios kaxtaqniyan tachun jatapastakꞌati yu maqskꞌiniy. ecClVachu yu pꞌays tapatsay laka kuxtu, va yucha paxtoqniy pꞌunaj kalaqaꞌil yu jaxqanti. [b/lVachu qayntaun yu qamanan laqa qamanti jantu lay lhajay incha jantu vas qamanan. MalJantu matichun ox tropa kapastakchoqol para kamakal ataun lhitapatsa yu tacha tamakay yu valiꞌiy lapanakni. Va makaputun ixlhitapatsa tacha yu kalhipaꞌinil ixꞌukxtin yu xtaqnita ixputropa. T`!lUxintꞌi katꞌayanin mimaqanlqajnati tacha yu ox ixtropa Cristo Jesús. O_lNi chivinti yu asmaktꞌi vachuꞌ taqasmaklhi alati tejkan kitꞌin kunin, va yucha kamalanichꞌoꞌo alati yu laqsaval katataylhaꞌal. Ex yuꞌuncha vachu lay katamalanichoqol alati lapanakni. t^ clChavay ni uxintꞌi, kesꞌatꞌa kꞌatꞌi, kꞌatꞌapꞌasnitꞌi kun ixjamapayninti ni Cristo Jesús. ] 1lKamapaynil ni Onesíforo ni Jalhachimoꞌonuꞌ ni anchanu julchan. Uxintꞌi ox kꞌatsꞌay ni ayaj ox tapatsal ancha laka putaulan Éfeso.Z\ /lTejkan ixvil aniy laka putaulan Roma, va laqatapꞌasta kilakxkaul tus kintemal. [ lVa kamapaynil ni Jalhachimoꞌonu Dios ixlapanakni ni Onesíforo. Yucha aqlhuva kimaꞌayajnil y jantu ixlhimaxanan por ikchꞌikanta. Z lUxintꞌi kꞌatsꞌaycha ni kintamakajun ni Figelo y Hermógenes kun tachun yu alati kintꞌaltanan yu machaqan Asia. Y ylOx kꞌalhistꞌaktꞌi ni lhitapatsa yu maqxtꞌaqnikꞌa kun ixꞌaqtayjunti ni Espíritu Santo yu alin kun kijnan. X 7l Katꞌaylhipꞌi jamalaniniꞌ yu laqsaval, tacha kitꞌin kunan. Kꞌamalanin kun jalhakapuꞌati ali japaxkanti yu minchal kun Cristo Jesús. IW  l Va xlhiyucha chavaycha klhimaqanlqajnan, pero jantu klhimaxanan. Va ikmispay yu klhakapuꞌan y ijkꞌatsay ni yucha lay ox lhistakꞌa ketsukunti yu ikmaqxtaqnita tus kachil anchanu julchan. !V =l Va por ixlaqputeꞌeka ni anchanu chivinti ni kitꞌin klhilakꞌulakal y ikmalaqachakal para kaklakmalanil lapanakni yu jantu israelitas kataval. U l Ni anchanu jamapayninti tasul tejkan kilachil kiJamalaqtaxtunukꞌan Jesucristo. Yucha mamiꞌonil ixtapꞌasta ni lhinin y mapulkunil ni sastꞌi jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Yucha va ni jatsukunti yu lhitsukukan por ixqasmakka ni ox chivinti. T l Yucha kintamalaqtaxtun y kintajuntaꞌitan para ox katiꞌukxuntayau tacha ixlapanakni. Chuncha kintamakan jantu por kilhitapatsakꞌan, va por chuncha makaputul tejkan jantukaꞌ aqtaynil ni lakamunukpaꞌ. Chuncha kintamapayniyan por yu makal Cristo Jesús. 8S klXlhiyucha jantu maqskꞌiniy kꞌalhimaxan ni chivinti yu lhichiviniy kiJalhachimoꞌonukꞌan. Vachu jantu kꞌalhimaxan por kitꞌin yu klhichꞌikanta por yucha. Mas va lhitaꞌay kaval, iknajun kꞌintꞌatꞌapꞌatsꞌatꞌi la ixlaqputeꞌeka ni ox chivinti kun yu tapꞌasta yu xtaꞌa ni Dios. "R ?lNi Dios kintaxtaqnin ixꞌEspíritu, jantu para katalhanau, va para kintaxtaqnin tapꞌasta y para kapaxkanau y para ox kalhistakvicha ketsukuntikꞌan. .Q WlXlhiyucha ikxtaqniyan taun jatapastakꞌati, va ijkunan ni ox kamakꞌatꞌi ni lhitapatsa yu Dios lhilakꞌulayan. Yucha xtaqnin tejkan ikmoqslanin kimakaꞌ. 8P klVa ikpastakchoqoy ni ox lhakꞌapꞌupꞌin, tacha pꞌunaj lhakapuꞌal yu mintꞌaku Loida ali minati Eunice. Ox ijkꞌatsay ni uxintꞌi vachu va chun lhakꞌapꞌupꞌin. O lIkpastakꞌa tejkan ikmakajun ni uxintꞌi, va ixtꞌaꞌun qalhun. Xlhiyucha ayaj klaqꞌuxanchoqoyan para lay kaklhiꞌachantajul. N  lPor uxintꞌi ikxtaqniy lhimalaqpuchuncha ni Dios. Va yucha iktapatsaniy vachu va tacha ixtapatsaniy yu maqaniyaꞌ kepayankꞌan. Ox ijkꞌatsan por ni kilhitapatsa yu ikmakay. Va si ikpastakꞌan ni uxintꞌi tejkan ikskꞌin Dios tsꞌis tunkuj. JM lAniy iktsꞌoqniyan uxintꞌi, Timoteo, va kꞌachaniyan tacha kesꞌatꞌa kꞌatꞌi. Kamapaynin y kapaxkan y oxamaktaun kamakan kimPaykꞌan Dios kun Cristo Jesús kiJalhachimoꞌonukꞌan. ;L slYu kitꞌin kPablo, ixtamalaqachan Jesucristo kunita va por chuncha naul ni Dios. Va ixnajunta kalaqxtaqniyaꞌ jatsukunti ni lapanakni yu chꞌantaun tajunita kun Cristo Jesús. eKCXKatamapaynin mintachunkꞌan ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Chuncha kavalcha.#J?XChavaycha kitꞌin Pablo klatsꞌoqniyau la kimakaꞌ taun jamastakꞌanti. Va chuncha ikmakay tachun kinkartas yu klaqmalaqachay, chuncha iktsꞌoqnun. I3XVa si oxamaktaun katamakan ni Jalhachimoꞌonu mas va tisuncha yu katapasayacha. Va tatꞌaꞌalintan ni Jalhachimoꞌonuꞌ mintachunkꞌan. %HCXPero jantu kalaqtsꞌintꞌik tacha tꞌalaxkayaꞌ kaval. Kꞌalaxaꞌalatꞌik tacha tꞌalaqajun para jantucha chun kalal. Ni Pablo lakmastakꞌachoqoy ,GQXIncha matichun jantu makaputun tacha yu aniy klatsꞌoqniyau ex kꞌamakꞌatꞌik kuenta y jantu katꞌatꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik, para chuncha kamaxanal. ^F5X Uxiknan, ketꞌalaqaunin, jantu aqtaun katachaanin kꞌamakꞌatꞌik yu lajꞌoxi. E+X Ni yuꞌuncha klaklhijunau la ixtaqaꞌuti ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo ni oxamaktaun katatapatsal para kaꞌalil ixvaytkꞌan yu kataꞌul. DX Chavay ijqasmakvi va lati kun uxiknan jantu talakanajun lhitapatsa pero talakanajun katatanul taꞌan jantu jamaqskꞌinikan. zCmX Tejkan xaklatꞌavilanau, klalaqputeꞌeniu yu inchine: Yu jantu tapatsaputun, yucha jantu maqskꞌiniy kavayl. #B?X Mas ixkintapaxtoqniyan kaklaskꞌiniu vayti jantu chuncha kakmakau va para kilalaqtsꞌiꞌiu tacha kijnankꞌan y vachu chun katꞌiꞌuntꞌayatꞌik. 5AcXJantu aqtaun valiꞌiy kajkꞌuniu ixvaytkꞌan matichun lapanaki. Va la pꞌas xaktapatsayau mas tunkuj mas tsꞌisni para jantu klalhimaqanchapuu xataꞌayuꞌ uxiknan. @yXKꞌatsꞌayatꞌik ni maqskꞌiniy kilalaqtsꞌiꞌiu yu xakmakayau tejkan xakvilanau kun uxiknan. Ox xaktapatsayau. 7?gXKetꞌalaqaunin, klalhijunau la ixtaqaꞌuti ni Jesucristo ni jantu katꞌatꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik milaqajkꞌan yu malhaqnin yu jantu tamakaputun tacha klamasuniu. 9>kXNi Jalhachimoꞌonu kataxtaqnin la melhanutkꞌan ixjapaxkanti ni Dios y kamakal para ox kamaꞌantꞌaqnitꞌik tacha maqantaqnil ni Cristo. Jantu malhaqnin kꞌaꞌuntꞌik {=oXKintamakꞌatsaniyan ni Jalhachimoꞌonu ni ox makꞌayatꞌik yu klalhijunau y katꞌaylhipꞌinapitik makanan. <3XPero ni Jalhachimoꞌonu Jesús yucha lay lhakapuꞌanikan. Yucha katamaꞌayajniyan y katalhistakꞌan para jantu katamakanin yu jantu lajꞌoxi. .;UXVachu kꞌatꞌapꞌayninitꞌik ni Dios para ox kaklaqxajchaꞌau la ixtamakakꞌan yu talaktuꞌunun lapanakni yu jantu vas tamakay. Jantu tachun talhakapuꞌan. Q: XChavaycha, ketꞌalaqaunin, kꞌatꞌapꞌayninitꞌik Dios por kijnankꞌan para tsꞌalaj kaputaukꞌal ixchivinti ni Jalhachimoꞌonu Jesús y para ox kalaqaꞌikal tacha uxiknan laꞌaꞌitꞌik. 9XIkskꞌinau ni Dios para katamalakaꞌulan y katamaꞌayajnin para vas kachꞌivinintꞌik y vachuꞌ kamakꞌatꞌik yu lajꞌoxi.A8{XKintapaxkayan kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo ali kimPay Dioskꞌan. Mas va tavanancha kintamalakaꞌulayan y kintamakaniyan yu lajꞌoxi para lay kapakxanꞌiu yu kaꞌalinaꞌ. )7KXXlhiyucha, ketꞌalaqaunin, ox katꞌaylhipꞌintꞌik y jantu kakꞌauktꞌik yu lanitꞌik, mas yu klamasunitau la milakaꞌukxpukꞌan u mas va laka karta. 6}XNi Dios tajuntaꞌin por yu ox chivinti yu klalaqputeꞌeniu para ay katamakan kun kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. g5GX Pero uxiknankꞌan, ketꞌalaqaunin, yu Dios tapaxkayan. Kijnankꞌan maqskꞌiniy kakxtaqniꞌalhiu lhimalaqpuchuncha ni Dios. Yucha pꞌunaj talaksaktan para kꞌalaqtꞌaxtꞌutꞌik. Chuncha val por ixlhitapatsa ni Espíritu Santo la metsukuntikꞌan para ixlapanakni Dios kꞌaꞌuntꞌik, vachu por lhakꞌapꞌupꞌintꞌik yu laqsaval. B4}X Ex chuncha kalakmukꞌanikanaꞌ ixlaqtaqalkꞌan tachun yu jantu katalhakapuꞌal yu laqsaval y vachu yu ayaj tamaqamay talaqalhin. Ni Dios talaksaktan para kꞌalaqtꞌaxtꞌutꞌik _37X Xlhiyucha ni Dios makay para kalakmakanukal para katalhakapuꞌal yu jantu laqsaval. <2qX Chuncha por ixlaqtaqal ni anchanu lapanaki va kalakmakanuyaꞌ ni lapanakni yu katalaktꞌilhiyaꞌ, va por jantu kataꞌachanil yu laqsaval y xlhiyucha jantu lay katalaqtaxtul. #1?X Katasuyaꞌ ni anchanu maqtaqalhini lapanaki por ixlhitapatsa ni Satanás. Kalhitsukuyaꞌ ay tapꞌasta y kamasuyaꞌ lajꞌay axtoqnuꞌ yu makanunun. E0XEx chuncha katasuyaꞌ yu ay maqtaqalhiniꞌ lapanaki. Pero ni Jalhachimoꞌonu Jesús kamaqniyaꞌ kun ixꞌun y kalaktꞌilhiꞌoyaꞌ por yu qalpꞌas ixmaklku tejkan kaminchoqoyaꞌ. a/;XChavaycha mas jantu mispakan, tꞌajun tapatsan yu talaqalhin. Pero alin taun tapꞌasta yu laktanchaniy yu ay talaqalhin. Pero kaminaꞌ julchan kataxtuyaꞌ yu ox tapꞌasta, ex chuncha kaꞌalina yu ay laqtaqal. 9.kXUxiknankꞌan mispꞌayatꞌik yu jantukaꞌ makajun para katasul ni anchanu maqtaqalhini lapanaki. Jantu katasuyaꞌ tus tejkan kachilcha ixjulchan tejkan paxtoqniy katasul. m-SX¿Jantu pꞌastꞌakꞌatꞌik tejkan kitꞌin xaklatꞌavilanau y chuncha klalaqputeꞌeniu? ,5XKalakxkayꞌoyaꞌ tachun yu mispakan tacha Dios y tachun yu toꞌoyakan. Yucha kataulaꞌ la ixchaqaꞌ Dios y kanaunaꞌ ni yucha va Dios junita. X+)XPero jantu matichun katamakanun. Pꞌunaj maqskꞌiniy kachil ni julchan tejkan kataꞌakchꞌintamayaꞌ ixchivinti Dios y katasuyaꞌ yu maqtaqalhini lapanaki. Ni yucha kalaktꞌilhikanaꞌ ixjatsukunti. 6*eXni jantu katꞌalhanantꞌik y jantu kamaꞌaninintꞌik mas lati tanajun tapasatacha ni julchan tejkan ixmil ni kiJalhachimoꞌonukꞌan. Ka va lay qayntaun najun ni chuncha najun ni Espíritu, ka va lay najun ni chuncha laqputeꞌekan, ka va lay tanajun ni chuncha iknajuu kijnankꞌan laka karta. C) XChavaycha, ketꞌalaqaunin, va iknajun kakꞌatsꞌatꞌik tas kunaꞌ tejkan kaminchoqoyaꞌ kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo y katꞌataqxtoꞌau. Klatapayniniyau, ketꞌalaqaunin, y( mX Ex chuncha por metsukuntikꞌan katoꞌoyakanaꞌ ixtaqaꞌuti kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Vachu yucha kamakayaꞌ para kꞌatꞌoꞌoyakꞌantꞌik. Lajꞌoxi tamapayniyan kiDioskꞌan ali kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo.,' SX Xlhiyucha klalhitapayniꞌalhiyau ni Dios por uxiknan para katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik tacha tapaxtoqniy ixlapanakni yu lakjuntaꞌiy. Vachu kskꞌinau Dios para kataxtaqnin ixtapꞌasta. Ex lay kamakꞌatꞌik ni lajꞌoxi yu makꞌapꞌutꞌunatꞌik por lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. {& qX Ni anchanu julchan tejkan kaminaꞌ kiJalhachimoꞌonukꞌan va ay katamakayaꞌ tachun ixlapanakni, katatoꞌoyayaꞌ tachun yu talhakapuꞌan. Vachu ancha kaꞌalinapitik ni uxiknankꞌan por lhakꞌapꞌupꞌintꞌik yu klalaqputeꞌeniu. V% 'X Kalakmukꞌaniyaꞌ ixmaqanlqajnatikꞌan yu kamamiꞌonil ixjatsukuntikꞌan mas va tavanancha. Chuncha jantu aqtaun katatꞌaꞌalinaꞌ ni Jalhachimoꞌonu yu ayaj ox, yu lhitꞌajun tachun tapꞌasta. U$ %XKatasuyaꞌ kun ay jikmi y kalakmukꞌaniyaꞌ ixmaqanlqajnatkꞌan por ixlaqtaqalkꞌan yu jantu katamispal ni Dios y jantu kataqalasmaklhi ni ox chivinti yu lhichiviniy kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús. ]# 5XYu kijnankꞌan yu maqanlqajnantau va kintaxtaqniyan taun jastaknati para oxamaktaun kaꞌaliu. Chuncha kunaꞌ tejkan katasuyaꞌ laktꞌiyan kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo kun yu laqpꞌaysnin ixmayulnin. a" =XVachu najun tapaxtoqniy kalaqxtaqnil ixmaqanlqajnatkꞌan yu tamamaqanlqajnivayan. Y! -XChuncha ox kintamasuniyan ni Dios ox jalakpuxkaulaqtsꞌinin ni lapanakni yu tamakay. Yucha tamakayan para katapaxtoqnin kꞌatꞌanutꞌik taꞌan lhachimoꞌonun, va por yucha maꞌanlꞌajnanatꞌik. v  gXKijnankꞌan klalhichivinanau uxiknankꞌan mas va toꞌoxtaycha tataqxtoꞌa yu talhakapuꞌan Dios. Ox tꞌayaniyatꞌik y ox lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik mas tamamaqanlqajnivayan alati lapanakni y mas va la lhitaꞌay metsukuntikꞌan. D XKetꞌalaqaunin, maqskꞌiniy kakxtaqniꞌalhiu lhimalaqpuchuncha ni Dios por uxiknankꞌan. Va ayꞌan milhakapuꞌatkꞌan y vachu apalay ox lapꞌaxkꞌayatꞌik mintachunkꞌan. 6 gXKatamapayanin y oxamaktaun katamakan kimPay Dioskꞌan ali kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Ni Dios kalakmukꞌaniyaꞌ ixmaqanlqajnatkꞌan ni lapanakni yu tapaxtoqniy c CXYu kijnankꞌan, Pablo ali Silvano ali Timoteo, aniy klatsꞌoqniyau taun chivinti uxiknan yu oqxlaqtaun ixlapanakni untꞌatꞌik yu kimPay Dioskꞌan kun kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo laka putaulan Tesalónica. jMKatꞌaylhipꞌintꞌik la ixjapaxkanti kiJalhachimoꞌonukꞌan y kiJamalaqtaxtunukꞌan Jesucristo. Katꞌaylhipꞌintꞌik mispanan ni yucha. Yucha ay kamakakal mas va chavaycha y mas va tavanancha. Chuncha kavalcha.&ENi uxiknan yu klapaxkayau, va kꞌatsꞌayatꞌikcha tachun yu aniy. Xlhiyucha kꞌalhistꞌakkꞌantꞌik para jantu katamakanun kun ixchivintikꞌan ni lapanakni yu jantu tatalhauniy ixlhachimoꞌon Dios. Jantu kꞌalhitꞌamakꞌauntꞌik taꞌan ox alintꞌatꞌik kun Dios. gGChuncha najun kun tachun ixkartas yu tsꞌoqlhi. Ancha xantaꞌan alin chivinti yu lhitaꞌay para kꞌamalaꞌasitꞌi. Alin lapanakni yu jantu ox talakpastaknan y jantukaꞌ ox talhakapuꞌan. Yuꞌuncha jantu vas tamasuchoqoy yu tsꞌoqlhi ni Pablo, vachu jantu vas tamasuy yu alati ixchivinti Dios. Chuncha tamaxajniyachal ixmaqanlqajnatkꞌan. hIKꞌamakꞌatꞌik kuenta ni kiJalhachimoꞌonukꞌan maqantaulay para lay kꞌalaqtꞌaxtꞌutꞌik. Ni Pablo kintꞌalaqajunkꞌan yu paxkayau, yucha vachu va chuncha tatsꞌoqnin kun ixjatapastakꞌati yu xtaqnil Dios.  Xlhiyucha, ni uxiknan yu klapaxkayau yu pꞌakxanꞌiyatꞌik ni anchanu julchan, katꞌamaqxtꞌaqtꞌik ni jantu kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik talaqalhin. Jantu kaꞌalil milaqtaqalkꞌan para oxamaktaun katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik anchanuꞌ julchan. <q Pero kijnan kꞌatsayau yu Dios naul kamakayaꞌ. Xlhiyucha pakxanꞌitau taun sastꞌi laktꞌiyan kun sastꞌi lakamunukpaꞌ. Ancha kaꞌalinaꞌ vamun yu Dios ox laqtsꞌin.  Kapꞌakxanꞌitꞌik ni julchan tejkan kaminchoqoyaꞌ Dios. Kalhilaqltꞌapꞌatsꞌatꞌik para apalay tsꞌalaj kamil. Anchanuꞌ julchan ni laktꞌiyan kalaqmixaꞌ kun jikmi. Pꞌays katsꞌasaꞌ, tus tachun axtoqnuꞌ kalaqxtꞌajꞌoyaꞌ. - Ex chuncha tachun kalaqmixꞌoyaꞌ, xlhiyucha uxiknan ayaj maqskꞌiniy katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik tacha ixlapanakni Dios yu ox tatoꞌoyay. oW Jantu matichun kꞌatsay tavanancha kaminchoqoyaꞌ ni Jalhachimoꞌonuꞌ, vachu chun tacha jantu matichun kꞌatsay tavanancha kaminaꞌ qayntaun alhavanaꞌ laka putsꞌisniꞌ. Ni laktꞌiyan va tus pꞌays qolun kamakatꞌaunaꞌ ex kamiꞌoyaꞌ. Tapuchux kalaqxauꞌoyaꞌ. Ni lakatꞌun kun tachun yu ancha lakmakakanta kalaqmixaꞌ kun jikmi. {o Ni Jalhachimoꞌonu Dios jantu taqmaqay para kamakal yu naul kamakayaꞌ, mas lati talhilay chun taqmaqay. Yucha jantu najun matichun katsꞌanqal, xlhiyucha va maqantꞌaqniy kun kijnan. Va najun tachun katamapaxal ixjatapastakꞌatkꞌan. B}Uxiknan yu klapaxkayau, jantu kakꞌauktꞌik yu aniy. Ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios makay taun julchan va tacha taun mil jachꞌitin y taun mil jachꞌitin va tacha paqtaun makay. !;Vachu kun anchanuꞌ ixchivinti Dios, ni laktꞌiyan ali lakamunukpaꞌ yu chavaycha alin va lhilkamaꞌakanta para katalaqmixlhi. Katalaqmixaꞌ kun jikmi tejkan kalaqchaanaꞌ ni anchanu julchan. Ex kalakmukꞌanikanaꞌ ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni kun ixmaqanlqajnatkꞌan. W'Va xkan pulaqmixlhi ni anchanu lakamunukpaꞌ tejkan aqlamaꞌol lakatꞌun. dAPero yuꞌuncha jantu tamakaputun kuenta yu inchineꞌ. La maqancha ni lakamunukpaꞌ kun laktꞌiyan va ixchivinti Dios puꞌalil. Ni lakatꞌun va xajchal xlhiꞌakpuꞌ ni xkan, va xkan putsukuy yu alin lakatꞌun. X)Katanaunaꞌ: “Yucha naul ni kaminchoqoyaꞌ pero, ¿tisuncha tapasaycha? Jantu aqtaun minchoqoy. Kepayankꞌan tanitacha y tus va maqancha tejkan aqtaynil ni lakamunukpaꞌ va tacha taylhaꞌantacha.” N Pꞌunaj maqskꞌiniy kakꞌatsꞌatꞌik tejkan va laycha kamiꞌol ni lakamunukpaꞌ, kaꞌalinaꞌ lapanakni yu katamakayaꞌ yu yuꞌuncha tamakaputun. Katalaktanchayaꞌ yu ox chivinti. y kyu ixtanajun ni lapanakni yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Vachu kapꞌastꞌakchꞌoꞌotꞌik yu lhinaul ni Jesucristo yu kiJalhachimoꞌonukꞌan y kiJamalaqtaxtunukꞌan. Yucha tajunchoqon ni lapanakni yu jalaqmalaqachal. 5  eUxiknankꞌan yu klapaxkayau, aqtauncha klatsꞌoqniu y chavaycha aaqtauncha klatsꞌoqnichoqoyau. Va klaxtaqniyau jatapastakꞌati, para ox kapꞌastꞌakchꞌoꞌotꞌik H  Kun yuꞌuncha laqsaval chuncha val ni chivinti yu najun: “Laqataun xꞌoy anchoqoy unaꞌ ixpatꞌati. Laqataun pꞌax, incha ox kapꞌaxatꞌi, anchoqoy pꞌaxni laqa pulꞌamun.”) KApalay ox ixval incha jantu aqtaun ixtamispal yu lakatin yu Dios ox laqtsꞌin. Va ixlaqlaqputeꞌenikantacha yu lhinajun Dios pero astan tamakauntijlachoqol. 3_Tamispal ni Jesucristo kiJalhachimoꞌonukꞌan yu kintamalaqtaxtun. Chuncha talajqosmajꞌal xatalaqalhin aniy lakamunukpaꞌ, ex astan tamakauntijlachoqol. Yu talaqalhin junchoqol tacha ixꞌukxtinkꞌan. Chavay apalay lhitaꞌay para yuꞌuncha xajantu tejkan jantukaꞌ ixtamispay Jesucristo. ]3Tanajun ni lay kꞌamakꞌatꞌi yu kꞌamakꞌapꞌutꞌu pero jantu laqsaval kaval. Yuꞌuncha va xaꞌoqxtamatin yu talaqalhin. Mas va taꞌayucha kaval, va si alin yu laklhichimoꞌoy la ixjatsukuntikꞌan. `9Pꞌays tachiviniy kun lajꞌay chivinti yu jantu tuꞌuchun xtapal kaval. Talakmakanuy lapanakni yu va aniykaꞌ talajqosmajꞌanta yu talaqalhin. Tapumakanuy axtoqnuꞌ yu tanajun katamakal la ixlakatunajkꞌan. nUNi anchanu lapanakni jantu matichun lay taꞌaqtayjuy, va tacha lakxkan yu xixta. Va tacha taputsꞌi yu sunlhaꞌan ni un pero jantu tamay xkan. Tapaxtoqniy kalaklhaꞌankal taꞌan tꞌalaj putsꞌista mas va tavanancha. .Upero ox laqꞌaymakal. Yu ixburro, mas jantu lay ixchiviniy, va chivinil tacha chiviniy lapanaki. Va laqꞌaymal para jantu kamakal tacha qayntaun lokoj yu Balaam. Tamakauntijlal yu vas tin, tapatanul la ixtin ni Balaam yu istsꞌal Bosor. Yucha maqamal kapulhajal tumin por yu laqtaqal 3La ixlakavantikꞌan vamun tapastakꞌa katatꞌatamal yu jantu ixnavinkꞌan kaval, jantu tamakajun ixtalaqalhinkꞌan. Tamakanuy lapanakni yu jantukaꞌ ox talhakapuꞌan para katamakal laqtaqal. Yuꞌuncha ayaj talhitꞌajun akchaꞌati. Tataukꞌaniyachal maqanlqajnati. 6e Kalaklhimapalkanaꞌ maqanlqajnati tacha ixlhilhajatkꞌan yu tamaqtaqalhinin. Ayaj talhiꞌachantajuy ixmakaka axtoqnuꞌ laqtaqal mas kaval laka tunkunaꞌ. Vachu taꞌan makꞌayatꞌik milakvaytikꞌan, ancha tamakay axtoqnuꞌ lhitamaxanin yu tamaqamay. Va chꞌantaun tavajin kun uxiknan.  Pero ni anchanu valiꞌiy lapanakni, yuꞌuncha talhichiviniy axtoqnuꞌ yu jantu tamalaqasiy. Va laktontos talhitsukuti yu tatsꞌanqaniy jatapastakꞌati. Va tatsukul para kalakchꞌapakal y kalaqmaqnikal y vachu va chun tacha talhitsukuti kataniyaꞌ. &E Pero yu ixmayulnin Dios, mas ayaj talhitꞌajun tapꞌasta ali lhachimoꞌon, jantu tachivintanuniy ni Dios para kalakmukꞌanil ixlaqtaqalkꞌan yu alati. 8~i Apalay pꞌas kalaqmamaqanlqajnivayaꞌ ni lapanakni yu ayaj tamakay yu tamakaputun la ixlakatunajkꞌan. Vachuꞌ talaktuꞌuy yu talhitꞌajun lhachimoꞌon. Yuꞌuncha va taꞌayajnan, vachuꞌ lajꞌay takꞌatsan. Jantu tatalhanan ni katalaktanchanil yu talhitꞌajun tapꞌasta laktꞌiyan. '}G Ex ni lapanakni yu chuncha tatoꞌoyay Dios, ni Dios kꞌatsay tacha japuꞌaqtayjuy tejkan la lhitaꞌay la ixjatsukuntikꞌan. Vachu ni lapanakni yu tamaqtaqalhinin, jalaklhitꞌajun kun maqanlqajnati tus tejkan kalakachanaꞌ ni julchan tejkan kalakmukꞌaniyaꞌ ixlaqtaqalkꞌan. |Ni Lot va ox lapanaki. Tus ayaj ixkaniy la ixjalhanuti por lhilhiy ixjalaqtsꞌin y ixqasmatꞌa ni axtoqnuꞌ yu ixtamakay. {Dios vachuꞌ maxajnichal ni Lot, va ox ixlaqtsꞌin. Lot ayaj lhitamaqanchapul ixtalaqalhinkꞌan ni anchanu laktuꞌunun lapanakni. jzMVachuꞌ jalakmukꞌanil ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni yu ixtavilanal laka putaulan Gomorra kun Sodoma. Ixputaulankꞌan jalaqxavaꞌol tus lkꞌakꞌa val para katamakal kuenta yu alati lapanakni yu jantu tatoꞌoyay Dios. y Vachu jantu kamalaqmixinil ni lapanakni yu maqancha ixꞌalin lakamunukpaꞌ. Va malaqachal xkan tus aqlamaꞌol ni lakamunukpaꞌ, tatsꞌanqaꞌol yu jantu ixtatoꞌoyay Dios. Maxajnichal vamun Noé yu Dios ox ixlaqtsꞌin kun pumatujun alati lapanakni. yxkDios jantu kamalaqmixinil ni ixmayulnin yu maqancha tamaqtaqalhinil. Va jalaklhilhaꞌal tus laqnin taꞌan jalakmakaul tachꞌinin laka putsꞌisniꞌ. Va naul ni ancha katataulal tus tejkan kalakmukꞌaniyaꞌ ixmaqanlqajnatkꞌan. MwPor ixꞌakchaꞌatkꞌan katamaxtuniyan mintuminkꞌan tejkan katamasuniyan chivinti yu jalaklkanti. Tus la maqancha, yuꞌuncha jalhipakxaꞌikanta maqanlqajnati y chavay jantu kataqmaqayaꞌ. *vMKatamakayaꞌ axtoqnuꞌ yu jantu lajꞌoxi, ex lati katalaqtsꞌiꞌiyaꞌ makanan tacha yuꞌuncha. Ex alati lapanakni katalaktuꞌuyaꞌ yu laqsaval ox tin. au =Maqancha xalapanakni Israel ixtaꞌalin lati lapanakni yu jantu vas ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Vachu chun kaꞌalinaꞌ lati kun uxiknan yu jantu vas katamalaniyan. Katamanuniyan chivinti yu katalaktꞌilhiyan. Katamakauntijlayaꞌ ni Jesús yu jalaqmalaqtaxtul y chuncha katapaxtoqniyan para tsꞌalaj kalaꞌaꞌitꞌik maqanlqajnati. Mt Ixchivinti Dios yu ixlaqputeꞌekan maqancha jantu kaminchal kun yu valiꞌiy lapanaki. Lapanakni yu vamun Dios ixtatapatsaniy, yuꞌuncha ixtalaqputeꞌey yu ixlakmasuniy ni Espíritu Santo. ~}||5{{zwyyxnww0vCuttRrqppspo?nbmlkkjiggHfeecbbay`v`_O^]\[[ZZYXX8WuVV'UGTeSS[RzQPJOOMM[LKQJIHHFqEEDACBBAs@@?>X==><9;W:M9S8766544(3]21100G/.."-,+* )(2'&& %U$]##!!- ;2/xK w  )oz3m#Ixtamaqxtaqniy yu jamalaqachal ni Jesús para katalaqlvaqnil yu alati lapanakni chuncha tacha ixtamaqskꞌiniy. 2"porke jantu kaꞌalil matichun yu kaval kilpataniꞌ. Yu ixlhitꞌajun ixtꞌun u ixchaqaꞌ va istꞌay y ixlhiminꞌojoy yu xatapal. 01Y!Ex yu jamalaqachal ni Jesús va kun tapꞌasta tataylhaꞌal laqputeꞌenin ni ixkujchoqotacha ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús. Ayaj ixtalapaxkay la ixjatsukuntikꞌan 0w Ex chuncha tachun yu ixtalhakapuꞌanta ni Jesús va chꞌantaun ixjunita ixjatapastakꞌatikꞌan. Jantu matichun ixnajun va xꞌaman ixnavin yu ixmaqalin. Tachun yu ixtalhitꞌajun va chꞌantaun ixtamakay y va si ixnavinkꞌan ixjunita. 5/cChuncha tejkan tatꞌachivinꞌol ni Dios ex aqtayl xkapꞌiknin ni chaqaꞌ. Ex talaqtanuꞌol ni Espíritu Santo la ixjatapastakꞌatikꞌan y taꞌaqtaylcha talaqputeꞌey ixchivinti Dios y jantu kun talhanti. Tachun yu ixtalhakapuꞌan ni Jesús va chꞌantaun ixtamakay ixꞌaxtoqnukꞌan P.Vachuꞌ kilaxtaqniu ixtapꞌasta minTsꞌal Jesús para lay palay kakmakau taqanꞌanin y para lay kakmakau yu lajꞌay axtoqnuꞌ para katapukꞌatsal ni lapanakni ni laqsaval milapanakni kuntau. w-gChavaycha, Jalhachimoꞌonuꞌ kꞌatꞌi, kamakꞌatꞌi kuenta yu ixkintaxaqalayan kun lhilukuj yu jantu kintaꞌuyujjunan kaklhichiviniu mintaqaꞌuti. Kilaxtaqniu tapꞌasta para lay kaklaqputeꞌeu minchivinti y jantu kun talhanti. c,?Chuncha tamakal tacha yu maqancha uxintꞌi lhichꞌivin la mintapꞌasta katapasayaꞌ. K+’Laqsaval aniy Jerusalén tataqxtoqlhi Herodes kun Pilato kun alati yu jantu israelitas kataval kun yu kintꞌaꞌisraelitas tajunita para kataxkayl ni minTsꞌal Jesús yu laksaktꞌi. i*KNi jalhachimoꞌonun yu alin aniy lakamunukpaꞌ va lakataun tavilanal kun
yu xalajꞌay lapanakni y chꞌantaun tataqxtoꞌa
para kataxkayl ni Dios kiJalhachimoꞌonukꞌan y vachuꞌ para kataxkayl yu malaqachal. !);Maqancha ni uxintꞌi makꞌatꞌi para kachivinil miꞌoqxtamati David kun ixtapꞌasta miꞌEspíritu Santo, va naul:¿Valiꞌiycha la talukujlaycha ni lapanakni yu jantu talhakapuꞌan?¿Valiꞌiycha tapastakꞌacha katamakal yu jantu tuꞌuchun ixtapal kaval? w(gTejkan chuncha taqasmaklhi ex chꞌantaun taꞌaqtayl tatꞌachiviniy ni Dios. Tanaul: —Uxintꞌi Dios yu ay Jalhachimoꞌonuꞌ kꞌatꞌi, uxintꞌi makꞌatꞌi laktꞌiyan, ali lakatꞌun, ali xkan ali tachun axtoqnuꞌ yu alinta. \'1Taval tejkan lakmakaunchoqokalcha ni Pedro ali Juan ex talaqꞌanchoqolcha alati yu ixtalhakapuꞌan Jesús. Ex talaqputeꞌeniꞌochoqol tachun tacha tanaul ni xaꞌukxtinin kuras kun ni lhachimoꞌonun. /&WNi anu lapanaki yu palay junchoqol la ixtapꞌasta Dios, ni yucha ixlhiꞌoqslaycha cuarenta ixjachꞌitin. Yu talhakapuꞌan taskꞌin Dios para jantu katatalhanal c%?Ex ni lhachimoꞌonun laka lhilukuj taxaqalal y jantucha katamanul laka pachꞌin. Jantu lay katamukꞌanil laqtaqal porke tachun ni lapanakni va si ay ixtamakay Dios kun achati por yu tamakal ni Pedro ali Juan. d$ANi kijnankꞌan jantu lay kmakauntijlayau ixlaqputeꞌeka yu klaqtsꞌiu y yu ijqasmakvi. t#aPero taqaltayanal ni Pedro ali Juan, tanaul: —¿Tisuncha lhilayatꞌik yu apalay ox kakmakau? ¿Yu kilalhijunau uxiknankꞌan u yu kintalhijunan Dios? ¿Tisuncha yu apalay kalhipaꞌinil Dios? Ancha kalakpꞌastꞌaknantꞌik. g"GEx chuncha tajunchoqol para katatanuchoqolcha ixpulakna ni Pedro ali Juan, y laqatapꞌasta talaktanchanil para jantucha katalaqputeꞌel ixchivinti ni Jesús y jantucha apalay katamasul axtoqnuꞌ kun ixtaqaꞌuti. *!MPero para jantucha apalay kaputaukꞌal yu tacha tamakal, tsꞌanqay kalaklhijuniu laqatapꞌasta ni jantucha apalay katalhichivinil la ixtaqaꞌuti ni Jesús. Tanaul: —¿Tas kalakmakayaucha ni aniy lapanakni? Laqsaval tamasul taun ay tuꞌuchun yu jantu aqtaun laqtsꞌinkan. Jantu lay junau ni lapanakni incha jantu laqsaval yu tamakal porke tus takꞌatsaꞌol taꞌakchun yu tavilanal laka putaulan Jerusalén. yEx chuncha jalakjunkal katataxtul taun panchꞌix laka pulakchivin y xꞌamankꞌan talakchivinil ni lhachimoꞌonun. Tejkan talaqtsꞌil ni ancha ixlaktꞌayal ni lapanaki yu palaycha ixjunchoqota ex jantu tuꞌuchun laqtaqal lay kamukꞌanikal. % Ex yu xalajꞌay xapaynin tus vak takꞌatsal porke ni Pedro ali Juan jantu katatalhanal, mas yuꞌuncha va tsꞌuniy jatalaniti ixtalhitꞌajun y mas valiꞌiy lapanakni ixtajunita. Va chuncha taxtaqnil kuenta ni Pedro ali Juan va ixtatꞌatijuntayay ni Jesús.  Jantu alin ataun jamalaqtaxtunuꞌ porke ni Dios jantu kintajunin ixtaqaꞌuti aqayntaun para kintamalaqtaxtun, vamun ni Jesús —va naul ni Pedro. Ni Pedro ali Juan laqatapꞌasta jalaktanchanikal para jantucha katalaqputeꞌel ixchivinti ni Jesús s_ Uxiknankꞌan untꞌatꞌik va tacha lapanakni yu tamaqayajuy chaqaꞌ. Ni Jesús va tacha taun chiyux yu uxiknankꞌan ixmajꞌantꞌatꞌikcha pero astan val tacha taun chiyux yu xamatau chaqaꞌ, yu apalay pꞌays maqskꞌinikan. 5 Chavaycha knaunau kakꞌatsꞌatꞌik ni uxiknankꞌan y vachuꞌ katakꞌatsal tachun ni israelitas, ni lapanaki yu aniy yal yu palaycha junchoqota va chuncha val por ixtapꞌasta Jesucristo yu machaqaꞌ Nazaret yu uxiknan maqnitꞌik laka kurus pero ni Dios majkujuchoqol. s_ chavaycha kilalhisakmiyau valiꞌiycha kmakau yu la ox y tas palaycha kpumakachoqoo qayntaun taqanꞌan. +OEx ni Espíritu Santo laqtanuꞌol ni Pedro, ex ni yucha jalakjunil: —Uxiknan yu jalhachimoꞌonun untꞌatꞌik, y yu xalajꞌay xapaynin untꞌatꞌik: _7Ex ancha jalakꞌulakal la ixlakaꞌukxpukꞌan, va jalaklhisakmikal ni Pedro ali Juan: —¿Taꞌayucha taxtaqnin tapꞌasta y taꞌayucha taxtaqnin lakatin para kamakꞌatꞌik yu makꞌayatꞌik uxiknankꞌan? 'Vachuꞌ kun yu ixꞌukxtinkꞌan kuras yu ixjunkan Anás y vachuꞌ Caifás ali Juan ali Alejandro ali yu alati ixjatꞌalaqaunin ni Anás. 3_Tejkan tunkunchoqolcha ex tataqxtoqlhi ni lhachimoꞌonun ali ni xalajꞌay xapaynin ali yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas laka putaulan Jerusalén. wPero qaynlhuvaj talhakapuꞌal yu taqasmaknil ixchivintikꞌan ni Pedro ali Juan. Ex chuncha por tachun yu ixtalhakapuꞌan ni Jesús laqchaꞌal tus laqakis mil joꞌakna. Ni Pedro ali Juan tatꞌachiviniy ni jalhachimoꞌonun laka pulakchivin Ex chuncha tachꞌapal ni Pedro ali Juan. Nimancha tamanul laka pachꞌin porke toqoxatacha ixjunita y tapakxanil tus katunkuꞌelal. 7gAyaj ixtalhilukujlhay yu ixlakmalanikan ni lapanakni y vachuꞌ por ixjalakjunkan ni Jesús kujchoqotacha y chuncha takꞌatsalcha ni laqsaval katakujchoqoyaꞌ yu janinin. 6 gChuncha vananaj ixtataylhaꞌanta jalaqxaqalanan ni lapanakni tejkan tachil ni xakuras israelitas ali ixꞌukxtinkꞌan policias yu ixtatapatsay lakatajtan ali ni saduceos. ENi Dios tejkan majkujuchoqol isTsꞌal va uxiknankꞌan yu pꞌunaj tamalaqachanin para kataxtaqnin yu ox jatsukunti y vachuꞌ para kꞌamakꞌauntꞌijlatꞌik mintalaqalhinkꞌan.  ’Ni xalaqputeꞌenin ixchivinti Dios chuncha tanaul maqancha para laqsaval chuncha kaval ixchivintikꞌan kun uxiknan. Vachuꞌ ni Dios va taun jatapastakꞌati jatꞌatamakaul ni kepayankꞌan tejkan junil inchine ni Abraham: “Tus tachun yu oqxlaqtamin lapanakni yu alin lakamunukpaꞌ, si katalhitsukuyaꞌ ox jatsukunti por qayntaun mimpapanti yu kaꞌalinaꞌ maqan.” )Vachuꞌ ni Samuel ali tachun yu alati yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios maqancha tus chavaycha va si ixtalhichiviniy yu chavaycha tapasay. ; oTachun ni lapanakni yu jantu kataqalasmakputunaꞌ ni yuꞌuncha kalaqnaqxtꞌukkanaꞌ para jantucha chꞌantaun katatꞌaval kun ixlapanakni Dios,” chuncha naul ni Moisés. ( INi Moisés inchine lakjunil kepayankꞌan yu maqancha ixtatꞌajun, va naul: “Ni Dios yu miJalhachimoꞌonukꞌan kalaksakꞌaꞌ xaqayntaun mintꞌaꞌisraelitaskꞌan yu katalaqputeꞌeniyan ixchivinti chuncha tacha kitꞌin. Yucha ox kaꞌalasmakniꞌoyapitik tachun yu katajunan. Y +Pero chavaycha maqskꞌiniy kataulchal laktꞌiyan tus tejkan Dios kalasastꞌiꞌoyaꞌ tachun yu alin. Chuncha tacha tanaul yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios yu laqsaval ixlapanakni ixtajunita. e CEx katamalaqachanichoqoyan ni Jesucristo yu maqancha laksakkal para katamin malaqtaxtunun. t aXlhiyucha klajunau ni kꞌamapꞌaxatꞌikcha mijatapastakꞌatkꞌan. Kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni Dios ex yucha kataxakaniyan mintalaqalhinkꞌan. Ex chuncha katamaꞌeltajuniyan yu kꞌamaqskꞌiniyapitik la metsukuntikꞌan. 2]Maqancha yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios tanaul ni Cristo yu kamalaqachakanaꞌ ayaj kamaqanlqajnanaꞌ. Y chavay laqsaval chuncha tapasal tacha yu ixnajunta Dios. ?wKetꞌalaqaunin, kitꞌin kꞌatsay ni uxiknan jantu kꞌamalaꞌasitꞌik yu makꞌatꞌik tejkan maqnitꞌik ni Jesús. Vachuꞌ milhachimoꞌonunkꞌan jantu katamalaqasil. @yVa por ixtaqaꞌuti ni Jesús palay junchoqol ni aniy lapanaki yu chavay laqtsꞌinatꞌik y mispꞌayatꞌik. Yucha palay junchoqol porke klhakapuꞌau ni Jesús lay kaꞌaqtayjul. 1Ni Jesús yu xtaꞌa jatsukunti va yucha yu maqnitꞌik pero Dios majkujuchoqol la ixlhinin y kijnankꞌan klaqtsꞌiu ni laqsaval kujchoqotacha. LNi uxiknankꞌan jantu katalhipaꞌinin kaxꞌoqkal ni anchanuꞌ ox lapanaki yu jantu kalhitsukul tuꞌuchun talaqalhin, pero uxiknan apalay talhipaꞌinin kataxꞌoqnin qayntaun jamaqniniꞌ. - Vachu va yuꞌ ixDioskꞌan kimpaykꞌan Abraham ali Isaac ali Jacob ali yu alati kepayankꞌan. Vachu va yuꞌ yu la ay makal ni Jesús yu istsꞌal. Va yucha yu maqxtꞌaqnitꞌik ni lhachimoꞌonun tejkan Pilato ixxꞌoqputun pero uxiknankꞌan jantu katalhipaꞌinin. |q Tejkan chuncha laqtsꞌil ni Pedro, va lakjunil ni lapanakni: —Kintꞌaꞌisraelitas, ¿valiꞌiycha tus tumpaj lhilayatꞌik yu aniy? ¿Valiꞌiycha sniy kilalaqtsꞌinaucha? Ka va lhilayatꞌik por kintapꞌastkꞌan palay kpumakau ni lapanaki u kavalay pꞌastꞌakꞌatꞌik va por ayaj ox lapanakni kuntau. Pero jantu laqsaval kaval. Yu palay makal va Dios.  Ni chꞌanlkꞌavil lapanaki yu palay junchoqol jantu ixjalakmakaunputun ni Pedro ali Juan. Tachun ni lapanakni va niman talaqmil ni yuꞌuncha taꞌan ixtayanal la ixlhimaqspaꞌ ni lakatajtan taꞌan xapuchꞌanan Salomón ixjunkan. Va tus vak takꞌatsal.  Ixtamispay ni yucha va yu lapanaki yu ixtaulay la xamatiꞌ lakatajtan yu junkan Kꞌus, y ancha ixpuskꞌin tumin. Xlhiyucha tachun ni lapanakni yu talaqtsꞌil tus taun talhilal y tus vak takꞌatsal. Ni Pedro jalaqxaqalay ni lapanakni laka ay lakatajtan Z- Chuncha tachun ni lapanakni talaqtsꞌil ni ixjaltanan y ixlhikilꞌan ni Dios. I~ Ex jakꞌiuklnil, va ostayalcha, aqtaylcha jaltanan. Ex laktꞌatanul lakatajtan ni Pedro ali Juan. Ancha aqtayl tapuchoqotsukuy, y vachuꞌ ixjakꞌiuklnin, y ay ixmakay ni Dios kun achati. }Ex ni Pedro maqchꞌapal la ixmajkanaj, maqayaul ni lapanaki. Va niman palay junchoqol ixchꞌajaꞌ kun la ixpixtu ixchꞌajaꞌ. >|uPero ni Pedro va junil: —Ni tumin jantu kaklhitsukul. Pero kakxtaqniyan yu klhitꞌajun. La ixtapꞌasta ni Jesucristo yu machaqaꞌ Nazaret, katꞌaycha y kꞌaltꞌancha. \{1Ex ni anchanu lapanaki ox jalaqtsꞌil, ixjapakxanꞌiniy kataxtaqnil tumin. rz]Ex ni Pedro ali Juan va aqtayl sniy talaqtsꞌin. Ex ni Pedro junil: —Kilalaqtsꞌiu ni kijnankꞌan. y5Ex ni anchanu chꞌanlkꞌavil lapanaki tejkan jalaqtsꞌil ni va laycha katatanuchal lakatajtan ni Pedro ali Juan, ex aqtayl jalakskꞌiniy tumin. uxcAncha lhilhiy ixtaulay qayntaun lapanaki yu chꞌanlkꞌavil ixjunita yu aqtsꞌiyaj chuncha tsukul. Va ancha ixꞌankan ulaka ni ay lakatajtan la xamatiꞌ yu ixjunkan Kꞌus. Ancha ixjapuskꞌiniy tumin yu ixtatanuyachal lakatajtan. #w ATauncha julchan ni Pedro ali Juan ixtaꞌanta yu ay lakatajtan Jerusalén. Va laꞌatꞌutu putoqoxata ixjunita, yucha va xahora tejkan ixtaskꞌin Dios. Gv/Ay ixtamakay ni Dios y tachun yu alati lapanakni yu jantu ixtalhakapuꞌan ni Jesús va lajqalꞌoxin ixtalhilay. Ni Dios lhilhiy ixlalhavay ni lapanakni yu istsꞌanqay katalaqtaxtul.9uk.Taun taun julchan ixtataqxtoꞌa laka ay lakatajtan y la ixchaqakꞌan ixtalatꞌaꞌuy ni pan y ixtalatꞌavajin kun achati y ox chꞌantaun ixtajunita la ixjalhanutikꞌan. t)-Ixtastꞌay ixtꞌunkꞌan kun yu ixtamaqalin, ixtalalvaqniy siya yuꞌuncha ni tumin tacha yu ixtamaqskꞌiniy qayntamin por qayntamin. |sq,Tachun yu ixtalhakapuꞌan ni Jesús va chꞌantaun ixtajunita y tachun yu ixtamaqalin va chꞌantaun ixtamakata. Fr+Ex chuncha tachun yu alati lapanakni va si ixtatalhananta porke yu jamalaqachal ni Jesús ixtamakay lajꞌay axtoqnuꞌ yu jantu aqtaun ixlaqtsꞌinkan, yu ixmasuy ixtapꞌasta Dios. ~qu*Ni yuꞌuncha va si ixtamakay kuenta yu ixtamasuy yu jamalaqachal ni Jesús. Va si chꞌantaun ixtajunita, y si chꞌantaun ixtalaqcheꞌey ni pan yu ixtaꞌuy, y si ixtaskꞌin Dios. Tas junitacha ixputsukukꞌan yu ixtalhakapuꞌan ni Jesús 3p_)Ex chuncha tachun ni lapanakni yu talhakapuꞌal ixchivinti va taꞌaqchajꞌaul. Y ni anchanu julchan va tus laꞌatꞌutu mil lapanakni talhakapuꞌal ni Jesús. Lo(Chuncha jalaqxaqalal ni Pedro y jalaqxtaqnil alati jatapastakꞌati. Va naul: —Kꞌalaqtꞌaxtꞌutꞌikcha para jantu kalaktꞌapꞌintꞌik ni lapanakni yu jantu ox ixjatsukuntikꞌan. vne'Maqancha ni Dios naul ni laqsaval kataxtaqniyan ni Espíritu Santo ni uxiknankꞌan kun mesꞌatꞌankꞌan y vachuꞌ kalaqxtaqniyaꞌ tachun ni lapanakni yu kalaksakꞌaꞌ ni Dios kiJalhachimoꞌonukꞌan mas va toꞌoxtaycha kaval. m&Ex ni Pedro lakjunil: —Kꞌamapꞌaxatꞌik mijatapastakꞌatkꞌan, kꞌapꞌuꞌaqchꞌajꞌautꞌikcha la ixtaqaꞌuti ni Jesucristo para kꞌamalaqmixinikꞌantꞌik mintalaqalhinkꞌan. Ex chuncha kꞌalaꞌaꞌiyapitik ni Espíritu Santo. ^l5%Tejkan chuncha taqasmaklhi ni lapanakni ayaj tamaqaninil la ixjalhanutikꞌan. Ex jalhisakmikal ni Pedro kun yu alati yu jamalaqachal ni Jesús: —Ketꞌalaqaunin, ¿tisuncha tsꞌanqay kakmakau chavaycha? k{$’Xlhiyucha klajunau kakꞌatsꞌatꞌik tachun uxiknankꞌan yu kintꞌaꞌisraelitas untꞌatꞌik. Ni Jesús yu maqnitꞌik laka kurus va yucha yu Dios makal ay Jalhachimoꞌonuꞌ y va yucha ni Cristo yu Dios laksaklhi —naul ni Pedro. ?jy#tus tejkan kakmaqalhajaꞌoyaꞌ tachun yu taxkayyan. Ti!"Ni David yucha jantu kaꞌal laktꞌiyan kun ixlakatunaj mas inchine naul:Ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios junil ni kiJalhachimoꞌonuꞌ Cristo:“Kintꞌatꞌaultꞌachiy la kilhijakanaj” ,hQ!Ex ni Dios ayaj ay makal tejkan mulal la ixlhijakanaj taꞌan vilchal ni yucha. Ex ni Jesús laqaꞌil ni Espíritu Santo chuncha tacha junil ni Dios. Vachuꞌ kintamalaqachanin ni kijnankꞌan. Tachun yu laqtsꞌinatꞌik y yu asmatꞌatꞌik va si la ixtapꞌasta ni Espíritu Santo val. wgg Y yucha va Jesús yu Dios majkujuchoqol y vachu va yuꞌ yu klaqtsꞌiu yu kujchoqol tachun ni kijnankꞌan. DfNi David ixtꞌaunkan makꞌatsanika ni kakujchoqoyaꞌ ni Cristo. Naul ni Dios ni laqsaval jantu aqtaun kamakaunaꞌ taꞌan alin janinin, y vachuꞌ jantu kapuchꞌiyaꞌ ixlakatunaj. %eCNi David ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. Dios junil ni laqsaval ni xaqayntaun ixpapanti yu kaminaꞌ maqan yucha va ay jalhachimoꞌonuꞌ Cristo kunaꞌ. d-Ketꞌalaqaunin, kijnan ox kꞌatsayau ni maqancha nil y maknukal ni kimpaykꞌan David. Mas tus chavaycha lay laqtsꞌinau taꞌan aknuy. ;coUxintꞌi kꞌimasunin ni tin yu xtaꞌa jatsukunti.Laqsaval kajkꞌachanaꞌ tejkan kaktꞌataultachaꞌan. Va chuncha tsꞌoqlhi ni David tejkan ixlhichiviniy ni Jesús. ,bQPorke uxintꞌi, Dios kꞌatꞌi, jantu kꞌimakꞌauneꞌe taꞌan alin janinin.Jantu naꞌun kapuchꞌil kilakatunaj ni kitꞌin yu kꞌilaksaktꞌa. =asxlhiyucha la ijkꞌachan tachun la kelhanuti y la kinkil ay ikmakay ni Dios.Vachuꞌ mas kanil kilakatunaj pero oxamaktaun kakpakxanꞌiyaꞌ ni kajkujchoqoyaꞌ astan. P`Yu maqancha tsꞌoqlhi ni David yucha lhichiviniy Jesús va inchine najun:Kitꞌin si xaklaqtsꞌin ni ay Jalhachimoꞌonuꞌ Dios yu ixkintꞌatiꞌukxuyal para jantu aqtaun kaktalhanal, _Pero astan ni Dios majkujuchoqol la ixtapꞌasta tejkan nil. Va malaqtaxtul la ixjamaqanlqajnati y yu lhinin jantu lay kamaqalhajal. E^Chuncha tacha maqancha ni Dios ixnajun kunaꞌ tus chun val. Va maqxtꞌaqnitꞌik ni Jesús la ixtamakakꞌan ni laktuꞌunun lapanakni para kamakxtukmukꞌakal y kamaqnikal laka kurus. )]KEx ni Pedro va taylhaꞌal ixchivinti, va naul: —Kintꞌaꞌisraelitas, ox kilaqasmakniu yu klajunau: Ni Dios tamasunin ni Jesús yu machaqaꞌ Nazaret. Xtaqnil ixtapꞌasta para lay kamakal la milakaꞌukxpukꞌan yu lajꞌay axtoqnuꞌ yu jantu matichun lay makay. Chuncha makal ni Dios para kakꞌatsꞌatꞌik ni laqsaval va yucha malaqachal. Uxiknankꞌan ox malaꞌasiyatꞌik ni laqsaval chuncha val. e\CEx tachun yu katatapayniniyaꞌ ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios, yuꞌuncha katalaqtaxtuyaꞌ. [Yu julchan jantucha kamapulkuyaꞌ, putsꞌista kunaꞌ.Yu malkuyuꞌ tacha jakꞌalnan katasuyaꞌ.Ex astan kachinaꞌ ixjulchan ni ay Jalhachimoꞌonuꞌ Dios,
tejkan kaꞌalinaꞌ lajꞌay axtoqnuꞌ yu kalaqtsꞌinꞌokanaꞌ. ~ZuVachuꞌ kakmasuyaꞌ lajꞌay axtoqnuꞌ laktꞌiyan.Vachuꞌ lakatꞌun kaꞌalinaꞌ yu jantu aqtaun katalaqtsꞌil ni lapanakni:Kaꞌalinaꞌ lhilukuj, lhuu jakꞌalnan, lhuu jikmi, ali lhuu jin tus tacha taputsꞌi kunaꞌ. =YsVachuꞌ ni anchanu julchan kaklaqxtaqniyaꞌ ni Espíritu Santo yu joꞌakna ali xanatin yu kiꞌoqxtamatin tajunita,
ex ni yuꞌuncha katalaqputeꞌeyacha kinchivinti. XInchine najun ni Dios, tejkan valaycha kamiꞌoyaꞌ ni lakamunukpaꞌ
kaklaqxtaqniyaꞌ ni Espíritu Santo tachun ni lapanakni.Yu mintsꞌalankꞌan ali metsiꞌinkꞌan katalaqputeꞌeyaꞌ kinchivinti.Yu mintsꞌalankꞌan katalaqtsꞌinaꞌ la ixtalakavantikꞌan yu katapasayaꞌ astan.Vachu yu xapaynin kalaqxaqalakanaꞌ la ixꞌaqlaqavantikꞌan. ~WuYu tꞌajun tapasanaꞌ va chuncha tacha lhichivinil Joel yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios, va naul: VNi kijnankꞌan jantu taꞌapꞌanin kajkuu yu tacha uxiknankꞌan pꞌastꞌakꞌatꞌik. Chavaycha va laqanajatsikaꞌ puvakuj. %UCEx chuncha ni Pedro va laktꞌatayal yu pumakautaun yu jamalaqachal ni Jesús. Va la pꞌays chivinil va lakjunil tachun ni lapanakni: —Kintꞌaꞌisraelitas y vachuꞌ tachun yu chavaycha vilanantꞌik aniy laka putaulan Jerusalén. Ox kilaqasmakniu kinchivinti yu klajunau. T Pero alati lapanakni ayaj ixtalajꞌachan, va tanaul: —Ka va taꞌapꞌanin. Ni Pedro jalaqxaqalay ixtalhavaxtu ni lapanakni S9 Tachun ayaj ixtapastakꞌuta, y jantu ixtamispay yu ixtatꞌajun laqtsꞌintapasanan. Ixtalalhisakmiy: —¿Chavaycha suncha tapasaycha ni aniy? KR Y vachuꞌ alin yu machaqan Kreta ali machaqan Arabia. Chavaycha tachun ni kijnankꞌan qasmatꞌau la kilhichivinkꞌan yu lajꞌay axtoqnuꞌ yu makay Dios —chuncha talajunil ni lapanakni. ]Q3 ali machaqan Frigia, ali machaqan Panfilia, ali machaqan Egipto, ali machaqan xaputaulanaxna Libia yu vilchal xlhiꞌavintꞌi Cirene, ali machaqan Roma. Lati ni kijnankꞌan va israelitas juntau va por chuncha pupaqvi, y lati mas jantu katapupaqlhi tacha israelitas pero vachu talhakapuꞌan Dios tacha kijnankꞌan yu israelitas juntau. ]P3 Lati ni kijnankꞌan va machaqan Partia juntau, y lati va machaqan Media, vachu lati va machaqan Elam ali machaqan Mesopotamia, ali machaqan Judea, ali machaqan Kapadosia, ali machaqan Ponto, ali machaqan Asia, HO ¿Ex tas laycha tapuchiviniy kilhichivinkꞌan yu chivinanau? ;NoEx chuncha tus taun takꞌatsal. Va tus tumpaj talhilal, va ixtalajuniy siya yuꞌuncha: —Tachun ni aniy lapanakni yu tatꞌajun chivinin va si machaqan xalakatꞌun Galilea. ^M5Tejkan taqasmaklhi tacha ixtachiviniy yu ixtalhakapuꞌan ni Jesús, ex ni yuꞌuncha va tataqxtoqlhi y tus saq tatayal porke ixtaqasmatꞌa ixlhichivinkꞌan yu ixtalhichiviniy yuꞌuncha la ixlakatꞌunkꞌan. \L1Chuncha ni laka putaulan Jerusalén ixtachaꞌanta israelitas yu ox ixtataylhaꞌan tacha ixputsukukꞌan ixjunita, va ixtaminꞌotachal taꞌakapuchun ni lakamunukpaꞌ por ixkꞌatankꞌan yu ixtamakay. .KUEx tanul ni Espíritu Santo la ixjalhanutikꞌan. Taꞌaqtaylcha tachiviniy alati lhichivin yu jantu aqtaun ixtachiviniy. Chuncha lakmachivinil ni Espíritu Santo. J)Ex niman talaqtsꞌil taun tuꞌuchun tacha jikmi, y tataukꞌanichal laktsꞌuninin por qayntamin la ixꞌaqtsulkꞌan yu ancha ixtavilanal. ?IwTaval pꞌaysni makatꞌaunkal, tus tacha taun pꞌays un ixmakatꞌajun. Minchal tus laktꞌiyan y taqasmakꞌol ni lapanakni tus tapulakchux ni laqa chaqaꞌ taꞌan ixtavilanal. 'H ITejkan lakachilcha ixkꞌatankꞌan ni israelitas yu junkan xajulchan Pentecostes, ex tachun yu ixtalhakapuꞌan ni Jesús va chꞌantaun ixtataꞌaqxtoqnun. 7G iEx tamakal taun qamanti para katasul taꞌayucha kapaxtoqniyaꞌ y va paxtoqnil Matías. Ex ancha tamanulcha kun yu pumakautaun lapanakni yu jamalaqachal ni Jesús.8F kpara katapatsal kun uxintꞌi y para kaꞌal laqputeꞌeniꞌ minchivinti. Va yucha kapaxtoqnil ni lhitapatsa yu makaul Judas por ixtalaqalhin tejkan al taꞌan maqskꞌiniy. 0E [Ex va taskꞌinil ni Dios va tanaul: —KiJalhachimoꞌonuꞌ kꞌatꞌi. Uxintꞌi kilamispaniꞌoyau kelhanutikꞌan. Kilamasuniu tas ayucha yu uxintꞌi laksakꞌa D Ex talakꞌulal pumatꞌuy lapanakni. Xaqayntaun va José Barsabás yu vachuꞌ ixjunkan Justo. Yu aqayntaun ixjunkan Matías. (C KTsꞌanqay kaval xaqayntaun yu kintꞌaltanakꞌan junita mas tus tejkan ixmaqchajꞌavanan ni Juan tus anchoqol laktꞌiyan ni Jesús la kintalakavantikꞌan. Chuncha ni yucha vachuꞌ kintatꞌalaqputeꞌeyan chꞌantaun kun kijnan ni laqsaval kujchoqolcha ni Jesús —naul ni Pedro. UB %Ex taylhaanil ixchivinti ni Pedro, va naul: —Xlhiyucha maqskꞌiniy kalaksakvi aqayntaun lapanaki. Kalaksakꞌau qayntaun yu chꞌantaun tijuyal kun kijnan mas tus tejkan ixtꞌaꞌukxuyanau ni Jesús. yA mLa xalibro Salmos yu tsꞌoqlhi David, ancha lhichiviniy Judas, inchine najun:Kamakauntijlalcha taꞌan ixvil,
jantucha kaꞌalil matichun yu lay ancha kataulal. Vachuꞌ alakataun najun:Aqayntauncha kalhitsukul ixlhitapatsa. *@ OEx tachun yu ixtavilanal Jerusalén takꞌatsal y talhimapaqaꞌul ni anchanuꞌ lakatꞌun Aseldama, yucha naunputun la ixlhichivinkꞌan Xatꞌun Jakꞌalnan. 1? ]Pero yu ixlhilhajati yu lhajal por maqxtaqlhi ni Jesús va kun yucha lhiꞌil aqxtaun tꞌun ex ancha nil. Y patajul tus tatanpusꞌea la ixpajan y taxtuꞌol ixpalun. o> YNi Judas ixmispakan tacha kintꞌaltanakꞌan y va ixlaksakkanta para chꞌantaun kintatꞌatapatsan. = y—Ketꞌalaqaunin, laqsaval ixmaqskꞌiniy chuncha kaval tacha yu maqancha ixnajun ni ay jalhachimoꞌonuꞌ David tejkan machivinil ni Espíritu Santo. Ni David lhichivinil ni Judas yu lakmapꞌulnil ni lapanakni yu tachꞌapal ni Jesús. !< =Tejkan ataun julchan val, ex tataqxtoqlhi ni yuꞌuncha tus tacha ciento veinte lapanakni. Ex tayal ni Pedro la ixlakaꞌukxpukꞌan, va lakjunil: ; Aqlhuu ixtataqxtoqya y vamun ixtaskꞌin Dios tachun ni yuꞌuncha kun ixtꞌalaqaunin Jesús ali María, yu ixnati, ali alati xanatin. ?: y Ex tachaꞌalcha ni laka putaulan va tataukꞌalcha taꞌan talaqtꞌuy chaqaꞌ ixjunita taꞌan ixtaloqojya. Yu taꞌal va Pedro ali Jacobo ali Juan ali Andrés ali Felipe ali Tomás ali Bartolomé ali Mateo ali Jacobo yu istsꞌal Alfeo ali Simón yu ixmapaxaputun ni gobierno ali Judas ixpꞌisaqa Jacobo. 9 3 Ex chuncha yu jamalaqachal ni Jesús tataꞌeltajul laka aspajun yu junkan Xaꞌaspajun Olivos. Taꞌanchoqol ni laka ay putaulan Jerusalén. Ancha jantu ixlhimaqati ixjunita, ukxchuncha tacha yu ixtapaxtoqniy kataltanal ni israelitas tejkan xajulchan jastaknati ixjun. K8  Va tanaul: —Uxiknan, lapanakni yu machaqan Galilea untꞌatꞌik, ¿valiꞌiycha lakꞌapꞌinatꞌikcha laktꞌiyan? Ni Jesús yu pataxtulcha laktꞌiyan y tamakajuncha, yucha kaminchoqoyaꞌ vachu va chun tacha xalaqtsꞌinatꞌik tejkan xaꞌan. Talakꞌulal ni Matías para kamakal ixlhitapatsa yu makaul Judas _7 9 Tejkan sniy ixtatꞌajun laqtsꞌinin taꞌan puꞌal laktꞌiyan ex tsꞌalaj tatasul qayntꞌuy lapanakni. Ixtalhilakayanal yu pꞌays laqxutꞌutꞌu laqchꞌiti y laktꞌatayal chꞌantaun kun yuꞌuncha. "6 ? Tejkan chuncha naunꞌol ni Jesús ex talaqtsꞌil va lhaꞌankalcha, pataxtulcha laktꞌiyan. Tanulcha laka taputsꞌi, y jantucha apalay katasul. #5 AKatanuyaꞌ ni Espíritu Santo la melhanutikꞌan ex chuncha kalaꞌaꞌiyapitik ixtapꞌasta. Ex kilalhichivinanau ni kitꞌin aniy laka putaulan Jerusalén y vachuꞌ tachun aniy xalakatꞌun Judea y vachuꞌ tus xalakatꞌun Samaria y mas tus yu apalay laqmaqati lakamunukpaꞌ. j4 OEx va lakjunil ni Jesús: —Ni uxiknankꞌan jantu tapaxtoqniyan kakꞌatsꞌatꞌik tisuncha julchan u tisuncha hora chuncha katapasayaꞌ. Yu kimPay Dios yucha paxtoqniy kalhinaul tas vanancha kamakayaꞌ tuꞌuchun. |3 sEx chuncha tejkan tataqxtoqlhi va talhisakmil ni Jesús va tajunil: —¿Jalhachimoꞌonuꞌ, chavaycha kalakmapꞌaxayeꞌecha ni jalhachimoꞌonun la kilakatꞌunkꞌan para kalhichimoꞌochoqoocha ni kijnankꞌan yu israelitas juntau? <2 sNi Juan va xkan ixpumaqchajꞌavanan pero va laycha kalakachil ni julchan tejkan kꞌapꞌumaqchꞌajꞌavakꞌanapitik ni Espíritu Santo. Ni Jesús pataxtuchoqolcha laktꞌiyan ^1 7Tejkan vananaj ixjalaktꞌavil va jalakjunil ni jantu katataxtul laka putaulan Jerusalén, y va lakjunil: —Pꞌunaj kapꞌakxanꞌelayapitik yu ixnajun laqsaval kataxtaqniyan kimPay Dios chuncha tacha klajuniu. _0 9Tejkan nil ni Jesús ex astan aqlhuvaj jalaktasunichoqol. Tus tꞌuy pꞌuxaun julchan ixtꞌajun jalaktasuniniꞌ para katakꞌatsal ni laqsaval ixkujchoqotacha y laqlhixaqalal tacha lhachimoꞌonun ni Dios. V/ 'tus tejkan anchoqol laktꞌiyan. Ixꞌalin lapanakni yu ixjalaksakta y jalaqmalaqachal tejkan jantukaꞌ ixꞌan laktꞌiyan, ex kun ixtapꞌasta ni Espíritu Santo jalakmasunil yu maqskꞌiniy katamakal. Y. /Ni karta yu pꞌunaj kmalaqachanin, Teófilo, ancha xaktsꞌoqnitan tachun yu makal ni Jesús. Vachu ancha xaktsꞌoqnitan tachun yu jamalaninil mas tus tejkan pꞌunaj yu puꞌaqtaynil makanaꞌ ixlhitapatsa U- %Oxamaktaun kꞌatꞌaꞌul. Yu mintꞌalaqaunin yu aniy taꞌalinta tamalaqachaniyan taun jamastakꞌanti. Kꞌalakmastꞌakꞌatꞌi ni ketꞌalaqauninkꞌan por qayntamin yu ancha taꞌalinta.X, +Va ikpakxanꞌiy niman kaklaqtsꞌin ex kalakchivinanau ukxpuꞌ kun ukxpuꞌ. g+ I Kitꞌin ayaj lhuu chivinti xajkunputunan pero jantu iktsꞌoqniputunan kun patsꞌoqnu. g* I Tachun tanajun ni Demetrio va ox lapanaki, si makay tacha najun ni chivinti yu laqsaval. Mas kijnankꞌan vachu iknaunau ni Demetrio va ox makay y uxiknan kꞌatsꞌayatꞌik ni jantu klaklkananau. Jamastakꞌachoqoy )  Kintꞌalaqajun yu ikpaxkayan, jantu kalaqtsꞌiꞌitꞌi yu jantu lajꞌoxi, va kalaqtsꞌiꞌitꞌi vamun yu lajꞌoxi. Yu makay yu lajꞌoxi, yucha tijuyal kun Dios, pero yu makay yu jantu lajꞌoxi, yucha jantukaꞌ mispay ni Dios. Ox yu makay ni Demetrio p( [ Xlhiyucha incha kajkꞌananta, kakjuntaꞌiyaꞌ para kaklhixaqalal yu makay, va kiluntꞌajun laqxtoqnu, kintamanuniyan laklkanti. Jantu vamuncha yuꞌ. Vachu jantu jalaqaꞌiy tejkan tachaꞌan yu talhakapuꞌan. Yu talaqaꞌiputun jalaktanchaniy para jantu katalaqaꞌil. Ex jalaqtinaqxtuy para jantucha chꞌantaun kataval kun yu alati yu talhakapuꞌan. ' 5 Kitꞌin klaqtsꞌoqnil taun chivinti ixlapanakni Dios yu ancha tavilanal. Pero ni Diótrefes va maqamay ay kamakakal. Jantu kintalaqaꞌiyan. )& MXlhiyucha kijnankꞌan maqskꞌiniy kaꞌaqtayjuu. Ex chuncha jatꞌatapatsayau yu vas talaqputeꞌey yu laqsaval maqskꞌiniy. Jantu ox yu makal ni Diótrefes % 9Ni yuꞌuncha maqati tatiꞌukxuntayay para kamispakal ixtaqaꞌuti Jesucristo. Jantu taskꞌin ni kataꞌaqtayjul lapanakni yu jantu talhakapuꞌan. i$ MYuꞌuncha aniy talaqputeꞌenil ixlapanakni Dios ni uxintꞌi ayaj japꞌaxkꞌanan. Chavay katꞌaylhipꞌi jalaqꞌaqtayjun ketꞌalaqauninkꞌan la ixtinkꞌan chuncha tacha paxtoqniyan kꞌatꞌapꞌatsꞌanin ni Dios. @# {Kintꞌalaqajun yu ikpaxkayan, ox tꞌaylhipꞌin la milhakapuꞌati tejkan jalaqꞌaqtꞌayꞌuy ketꞌalaqauninkꞌan yu talaqchin yu maqati machaqan mas jantu jalaqmispꞌay. w" iYu apalay kixtaqniy achati va tejkan ijqasmatꞌa ni kesꞌatꞌan tatijuyanal makanan yu laqsaval paxtoqniy. -! UAyaj klhiꞌachantajul tejkan takilachil lati ketꞌalaqauninkꞌan. Kintalaqputeꞌenil ni ox vas tꞌaylhipꞌin la ixtin Dios, vachu laqsaval makꞌay yu najun. A  }Kintꞌalaqajun yu ikpaxkayan, kitꞌin ikskꞌin Dios por uxintꞌi para ox kꞌatsꞌukꞌu y jantu kꞌatꞌaꞌanꞌatꞌi, vachu va tacha ox alintꞌa kun Dios la melhanuti.  Kitꞌin, yu xaꞌay kunita siya yu talhakapuꞌan, va ikmastakꞌayan ni uxintꞌi, Gayo, yu kilaqaj kꞌatꞌi. Laqsaval ikpaxkayan. lNi Jalhachimoꞌonu Jesucristo kaꞌalil la metsukunti. Vachuꞌ ni Dios katamapaynin mintachunkꞌan. Chuncha kavalcha.?wlKꞌamakꞌatꞌi laqatapꞌasta para kꞌatꞌatꞌi tejkan jantukaꞌ lhikꞌasniy jun. Tamastakꞌayan Eubulo ali Pudente ali Lino ali Claudia y tachun yu ketꞌalaqauninkꞌan. mSlErasto tamakaul laka putaulan Corinto. Ni Trófimo yucha ikmakaul taqanꞌan laka putaulan Mileto. c?lKꞌamastꞌakꞌatꞌi Prisca ali Akila ali yu tavilanal la ixchaqaꞌ Onesíforo. 7glNi Jalhachimoꞌonu Jesús kimalaqtaxtuyaꞌ va tichichuncha laqtaqal kintamakaniputul. Va kimaꞌayaꞌ para kaktsukuchal taꞌan jalhachimoꞌonun laktꞌiyan. Vamun yuꞌ ay kamakakal mas va tavanancha kaval, jantu aqtaun katamaktal. Va chuncha kavalcha. Ni Pablo lakmastakꞌay yu ancha tavilanal ylPero ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús ixꞌalinta kun kitꞌin y kixtaqnil tapꞌasta para lay kaklaqputeꞌeꞌol ni ox chivinti y para kataqasmakꞌol tachun yu jantu israelitas kataval. Va chuncha va tacha kimalaqtaxtul la ixkilna ni maqtaliꞌ. *MlTejkan pꞌunaj kꞌaqanixtukal laka juez jantu matichun kiꞌaqtayjul, tachun kintamakauntijlaꞌol. Va jantu kalakmakanil kuenta ni Dios por yu tamakal. uclUxintꞌi vachuꞌ kꞌalhistꞌajkꞌa kun yucha, va ayaj kintalhikiltsꞌakꞌastukni kinchivintikꞌan.  ~~}O|m{Fzz4yywvv!uNtt5surhqqppInnSmlkk jiwhhg&f edvcbOa`p_^]\[ZYXWSVUUS|RR?QLPOONMLKJIHzFED[CC,BvAA<@{??K>f=="<<;O:9{88?7Y6k54423310/.]-,+*('9%%$##"!X;B(g1=` _  z - (@F4IaEx ni anu ay lapanaki va naul: —¿Tas kakpumalaqasilcha incha jantu alin matichun yu lay kimasunil? Ex chuncha lhijunkal ni Felipe kataukꞌalcha y katꞌataulal. vHeTejkan talakanunil ni Felipe, qasmaknil ixchivinti taꞌan ixtꞌajun puteꞌeniꞌ ni jalhiki yu tsꞌoqlhi Isaías yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. Ex ni Felipe lhisakmil: —¿Malaꞌasiy yu tꞌaꞌun puteꞌeniꞌ? aG;Ex ni Espíritu Santo junil ni Felipe: —Kapiticha, katꞌematꞌi ni anu karro. eFCChuncha va ixꞌanchoqotacha la ixtꞌun. Ex chuncha taꞌan ixpuꞌanta la ixkarro yu taxaqalhaꞌan jukin ancha ixtꞌajun puteꞌeniꞌ ni jalhiki yu tsꞌoqlhi ni Isaías yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. EEx chuncha ni Felipe ostayal, va alcha. Ancha lakatin paxtoqlhi qayntaun lapanaki. Yucha va qayntaun yu ay lapanaki yu machaqaꞌ xalakatꞌun Etiopía taꞌan ixlhachimoꞌonun qayntaun xanati yu ixjunkan Kandace. Ni anchanu lapanaki yu paxtoqlhi ni Felipe va yucha yu ixlhistakniꞌojota tachun ixtumin ni Kandace. Yucha kilal laka putaulan Jerusalén para katoꞌoyal ni Dios. D Ex chuncha taval qayntaun ixmayul Dios laqchaꞌal ni Felipe, va junil: —Kaꞌostꞌaycha, kapiticha taꞌan ixlhisur ni Jerusalén. Kꞌachꞌapꞌa xatin yu puꞌankan laka putaulan Gaza yu tapasay ni lakatꞌun taꞌan jantu matichun kataulal. CCEx chuncha ni Pedro ali Juan jalaqputeꞌenil ni lapanakni yu talaqtsꞌil yu makal ni Jesús y vachuꞌ talaqputeꞌenil ixchivinti Dios. Astan tachꞌapachoqolcha ixlakatinkꞌan para kataꞌanchoqolcha laka putaulan Jerusalén. Ni lakatin taꞌan ixtapuꞌanta si ixtatapasatijlay laka putaulanaxna xaꞌestado Samaria y ancha ixtalaqputeꞌey yu lay katapulaqtaxtul ni lapanakni. Ni Felipe paxtoqlhi qayntaun yu machaqaꞌ Etiopía 3B_Ex chuncha ni Simón jaqaltaychoqol va lakjunil: —Kꞌatꞌapꞌayninitꞌik ni jalhachimoꞌonuꞌ Dios por kitꞌin para jantu chun kaktapasal tacha kilajunau. AKitꞌin ijkꞌatsay ni uxintꞌi ayaj akchꞌipꞌin y vachuꞌ milaktuꞌunti ox laqalhumanitan la mijatapastakꞌati. C@Chavay kꞌamapꞌaxacha mijatapastakꞌati, kamakꞌauntꞌijlacha milaktuꞌunti. Kꞌatꞌapꞌayninin Dios, yucha kꞌatsay incha kamalaqmixiniyan yu pꞌastꞌakꞌa la melhanuti. ?}Ni uxintꞌi jantu paxtoqniyan kalaꞌaꞌitꞌi yu xtaꞌa Dios, la melhanuti va jantu ox katꞌiꞌuntꞌay kun Dios. >%Ex ni Pedro junil: —Ni uxintꞌi kapiticha laqnin kun mintumin incha lhakꞌapꞌupꞌin ni lay lhiꞌikan tumin yu xtaꞌa ni Dios. %=CVa lakjunil ni Pedro ali Juan: —Kilaxtaqniu vachuꞌ ni aniy tapꞌasta para kalaqtanul ni Espíritu Santo mas va taꞌayucha yu kakmoqslanil kimakaꞌ. <5Ni Simón yu jachavanaꞌ jalaqtsꞌil ni ixtalaqtanuy ni Espíritu Santo tejkan ixjamoqslanikan ni ixmakakꞌan, ex ixjalaqxtaqniputun tumin. ~;uEx ni Pedro ali Juan tamoqslanil ixmakakꞌan yu ixtalhakapuꞌanta y va chuncha talaqtanuꞌol ni Espíritu Santo. }:sNi yuꞌuncha ixtaꞌaqchajꞌajutacha la ixtaqaꞌuti ni Jesús, pero jantukaꞌ ixtalaqtanuy ni Espíritu Santo. |9qTejkan tachaꞌal va taskꞌinil Dios para katalaqtanuꞌol ni Espíritu Santo ni lapanakni yu ancha ixtavilanal. Y8+Ex ancha Jerusalén yu jamalaqachal ni Jesús va takꞌatsal va ixtalhakapuꞌanta ixchivinti Dios lati yu tavilananchal Samaria. Ex chuncha tamalaqachal ni Pedro ali Juan para kataꞌal ancha Samaria. 37_ Ex chuncha ni Simón vachuꞌ lhakapuꞌal y aqchajꞌaul. Yucha tus vak kꞌatsal tejkan laqtsꞌil yu lajꞌay axtoqnuꞌ yu ixmakay ni Felipe yu ixmasuy ixtapꞌasta ni Dios y xlhiyucha aqtayl tꞌatiꞌukxuntayay ni yucha. Ni Pedro ali Juan vachuꞌ talaqputeꞌey yu ox chivinti laka Samaria O6 Pero tejkan chinchal ni Felipe va jalakjunil tacha lhachimoꞌonun ni Dios y lhichivinil ni Jesús yu ixtanajunta kamalaqachayaꞌ Dios ex talhakapuꞌal y taꞌaqchajꞌaul joꞌakna kun xanatin. t5a Ox ixtamakaniy kuenta yu ixnajun porke maqancha ixtꞌajun jalakmakanun por ixjachavanti yu ixmakay. /4W Tachun ni lapanakni lajꞌay kun lakstꞌuniy si talhakapuꞌanil yu ixnajun ni yucha. Si ixtanajun: —Yu aniy lapanaki yucha va yu la ay ixtapꞌasta Dios junita. 53c Ancha ixꞌalinta qayntaun jachavanaꞌ yu ixjunkan Simón y tachun ni lapanakni si lakmakanul. Vachuꞌ ixkilhuntsukuy ni yucha ma vamun yuꞌ ay lapanaki ixjunita. 2Xlhiyucha tachun si talhiꞌachantajul yu ixtavilanal ni anchanu laka putaulan. Ni Felipe paxtoqlhi qayntaun jachavanaꞌ 21]Qaynlhuu lapanakni palay tajunchoqol yu ixtalhitꞌajun jantu ox espíritus la ixlakatunajkꞌan. Si pꞌays ixtalaktꞌasay ni jantu ox espíritus tejkan ixtataxtuchoqoy la ixlakatunajkꞌan. Vachuꞌ qaynlhuu lapanakni yu ixtalakanita kun alati yu jantu lay ixtaltanan va si palay tajunchoqol. =0sLhuu lapanakni ixtaꞌaqxtoqnun y ixtalaqtsꞌin yu lajꞌay axtoqnuꞌ yu ixmakay ni Felipe. Va ox ixtasuy ni laqsaval yu ixnajun. Xlhiyucha ox tamakal kuenta yu ixlaqputeꞌey. l/QQayntaun yu ixjunkan Felipe, yucha al lakataun xaputaulan Samaria y aqtayl lhichiviniy ni Cristo. '.GEx chuncha ni lapanakni yu taqosnunchal Jerusalén mas va toꞌoxtaycha taꞌan ixtapuꞌan va si ixtalaqputeꞌey yu lay katapulaqtaxtul ni lapanakni. u-cPero ni Saulo aqtayl laqlhimaqchapuy yu ixtalhakapuꞌan ni Jesús. Ixtanuy jachaqan por jachaqan, ixjalaqxaqaxtuy joꞌakna kun xanatin para kalakmanul laka pachꞌin. Xaꞌestado Samaria laqputeꞌekan yu Ox Chivinti yu laqsaystꞌi `,9Lati lapanakni yu ox ixtalhakapuꞌan va tamaknul ni Esteban, va pꞌays talhiqalhul. D+ Ni Saulo ayaj ox lhilal por tamaqnil ni Esteban. Ex ni anchanu julchan aqtaynil pꞌays laqmamaqanlqajnivakan tachun yu ixtalhakapuꞌan ni Jesús yu ancha ixtavilanal Jerusalén. Tus taqosꞌol y taꞌanꞌolcha taulnin taꞌakapuchun xalakatꞌun ni Judea ali Samaria. Tatamakaul vamun yu jamalaqachal ni Jesús. C*<Ex taqtsoqoqtalcha, va pꞌays tꞌasal, va naul: —KiJalhachimoꞌonuꞌ, jantu kꞌalakmukꞌanin laqtaqal por yu kintamakanil. Ex tejkan chuncha naunꞌol va limancha nil.')G;Ex chuncha tejkan ixtatꞌajun lakatꞌalmanan ex ni Esteban aqtayl skꞌin Dios, va naul: —KiJalhachimoꞌonuꞌ Jesús, kalaꞌaꞌitꞌicha ketsukunti. =(s:Talaqxaqaxtul ni laka putaulan, va tamajꞌal ixkujukꞌan ex talakatꞌalmal kun chiyux. Yu ixlhistakmata ixkujukꞌan va qayntaun lapanaki yu va tsꞌalkaꞌ yu ixjunkan Saulo. 3'_9Ex tachun ni lajꞌay lapanakni si pꞌays talaktꞌasal y laqꞌaqatuchꞌapakal la ixꞌaqaxqolkꞌan y tachun tatakyaulaqꞌal para katachꞌapachal ni Esteban. S&8Ex va naul ni Esteban: —¡Kꞌalaqtsꞌintꞌik ni uxiknankꞌan! Ni kitꞌin chavaycha klaqtsꞌinta ni laktꞌiyan laqltiꞌay y ancha yachal ni Sasꞌatꞌa Lapanaki taꞌan la ixlhijakanaj Dios. j%M7Pero ni Esteban yucha tus ixlaqtanuꞌojota ni Espíritu Santo, y tus sniy talaqstꞌal laktꞌiyan. Va laqtsꞌil ixꞌoxixtu ni Dios y vachuꞌ laqtsꞌil ni Jesús yu ixyal la ixlhijakanaj Dios taꞌan alin ixtapꞌasta. $6Tejkan chuncha taqasmaklhi yu ancha ixtavilanal va ayaj tatalqamal, tus taꞌaqtayl talaktsakꞌay ixtatsalatikꞌan. >#u5Mas uxiknankꞌan xtꞌaqnikꞌantꞌik ixlhachimoꞌon Dios yu tamaqxtaqnin ixmayulnin pero jantu makꞌayatꞌik tacha lhinajun —naul ni Esteban. Talakatꞌalmaqnil ni Esteban -"S4’Yuꞌuncha talaqlhimaqchapul tachun ni lapanakni yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Vachuꞌ tamaqnil ni lapanakni yu ixtanajun kaminaꞌ aqayntaun yu lhitꞌajun ox vas jatsukunti. Chavaycha por melaktuꞌuntikꞌan maqxtꞌaqtꞌik y maqnitꞌik ni anchanuꞌ lapanaki. !/3Ex chuncha ni Esteban taylhaꞌal jalaqxaqalanaꞌ ni lajꞌay lapanakni: —Klajunau ni uxiknankꞌan va la pꞌays makꞌayatꞌik melhanutkꞌan. Jantu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik Dios y jantu asmakpꞌutꞌunatꞌik ixchivinti. Untꞌatꞌik tacha yu talaktuꞌunun lapanakni. Jantu aqtaun alasmakpꞌutꞌunatꞌik ni Espíritu Santo. Vachu chun untꞌatꞌik tacha ixtajunita mepayankꞌan. f E2Tachun yu alin va kitꞌin kmakaꞌol, naul ni Dios —va chuncha puteꞌeꞌol ni Esteban. R1Yu laktꞌiyan ancha la kimpalhachimoꞌon taꞌan kvil ni kitꞌin,
yu lakamunukpaꞌ ancha vamun kinchꞌajaꞌ kmastakniy.¿Tas laycha kilamakaniu chaqaꞌ para lay ancha kakstaknal? A{0Pero ni Dios yu vilchal laktꞌiyan yucha jantu taulay taꞌan maqayaukan laka makaꞌ. Chuncha tacha tanaul ni lapanakni yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios yu tanaul: X)/Pero yu istsꞌal David yu ixjunkan Salomón va yucha makal ni ay lakatajtan. -S.Ni David ox ixtiꞌukxuyal chꞌantaun kun Dios. Pero tejkan skꞌinil Dios para kamakanil taun ay lakatajtan ixtꞌaꞌisraelitas ex ni Dios jantu kaꞌuyujunil. uc-Ex astan jamapasanikal kepayankꞌan ni anu lakatajtan yu ixtalhipaqay laqchꞌiti. Yuꞌuncha chꞌantaun kun Josué yu ixlhachimoꞌonukꞌan va talhimil anchanu lakatajtan tejkan talhajal ni aniy tꞌun taꞌan Dios jalaqnaqxtul yu jantu israelitas ixtajunita. Ex chuncha va si ixtalamapasalhaaniy ni anu lakatajtan tus tejkan aqtayl lhachimoꞌonun ni David. L,’Tejkan vananaj ixtatiꞌukxuyanal ni kepayankꞌan maqancha lakakꞌavinan, ixtalhitꞌajun ixlakatajtankꞌan yu ixtalhipaqay laqchꞌiti. Ancha ixlakmaꞌakan ni chiyux taꞌan tsꞌoqmukꞌakanta ixlhachimoꞌon Dios. Ni anu lakatajtan ixmakakanta tacha ixlhijunkanta Moisés, vachu chun tacha masunil ni Dios. xi+Va chꞌixlhipꞌintꞌik kun chux xachaqaꞌ midioskꞌan yu junkan Molok.Vachuꞌ lhipꞌintꞌik ni xajastꞌaku yu ixtasuy tacha midioskꞌan yu junkan Refán.Va uxiknan lakmakꞌatꞌik para katꞌoꞌoyatꞌik.Va por yucha kaklamaxtuyau la mintꞌunkꞌan.Kaklalhaꞌanau taꞌan apalay maqati, tus xlhiꞌavintꞌi xalakatꞌun Babilonia. B}*Xlhiyucha ni Dios jalajqosmajꞌalcha y jalakmakauntijlalcha para katatoꞌoyal ni jastꞌakun kun julchan kun malkuyuꞌ. Chuncha tsꞌoqkanta la ixjalhikikꞌan yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Ancha tsꞌoqꞌulakanta yu naul ni Dios:Uxiknan yu israelitas untꞌatꞌik, tejkan ixꞌukxuyanantꞌik cuarenta jachꞌitin lakakꞌavinan,
jantu kilamaqniniu mintalhitsukutkꞌan y jantu kilamoqslaniu laka altar. Z-)Ex chuncha tamakal laqataun ixdioskꞌan, va ixtasuy tacha laqataun sasꞌatꞌa vakax. Ex tamaqnil lhuu talhitsukukna para katamoqslanil ixdioskꞌan y tamakꞌatanil por tamakal yuꞌuncha la ixmakakꞌan. uc(Tejkan ixjukꞌachal ni Moisés laka aspajun ex tajunil ni Aarón: “Kilamakaniu kidioskꞌan para yucha kintamapꞌulnin lakatin. Jantu lhikꞌatsan tisuncha xatapasay ni anchanu Moisés yu kintamaxtuchaꞌan xalakatꞌun Egipto.” 7g'’Pero yu kepayankꞌan yu maqancha ixtatꞌajun jantu ixtaqalasmakputun ni Moisés, va ixtakiltsꞌakꞌastukꞌa, va ayaj ixtaꞌuxaꞌanchoqoy xalakatꞌun Egipto. ?w&Moisés va yucha yu chꞌantaun ixjatꞌatijuyal ixlapanakni Dios lakakꞌavinan y va yucha yu tꞌachivinil ixmayul ni Dios laka aspajun yu junkan Sinaí. Ex astan jalaqputeꞌenichoqol kepayankꞌan ixchivinti Dios yu xtaꞌa jatsukunti. Ex yuꞌuncha vachuꞌ kintamapasanin kijnankꞌan anchanu chivinti. #%Ni anchanuꞌ Moisés va yucha yu lakjunil ni ixtꞌaꞌisraelitas, yu naul inchine: “Ni Dios katamalaqachaniyan aqayntaun lapanaki yu kalaqputeꞌeyaꞌ ixchivinti. Kamalaqachayaꞌ qayntaun mintꞌaꞌisraelitakꞌan vachu chun tacha kimalaqachal ni kitꞌin.” )K$Ni Moisés va yucha yu jamaqaxtul ni kepayankꞌan taꞌan xalakatꞌun Egipto. Va si ixmakay lajꞌay axtoqnuꞌ kun ixtapꞌasta Dios, mas va ancha Egipto y vachuꞌ lakamar yu ixlhitapaqaꞌuy Xlapul y vachuꞌ ali lakakꞌavinan taꞌan ixtatiꞌukxuntayay tus cuarenta jachꞌitin. I #’Ni anchanu Moisés vachu va yuꞌ yu jantu ixtaꞌachaniy ni ixtꞌaꞌisraelitas por tajunil yu najun inchine: “¿Tasꞌayucha lakꞌulatan para kilalhichimoꞌoo?” Yucha va Dios ixmalaqachata para kalhachimoꞌonul y kamalaqtaxtul ixlapanakni, por ixmayul Dios yu tasunil laka ay javan va yucha lhijunil. {o"Kitꞌin klaqtsꞌinta ixmaqanlqajnatikꞌan kilapanakni yu tavilanal Egipto y vachuꞌ klajqasmakniy ixqalhutikꞌan. Va yucha klhilaqmintan para kajkamalaqtaxtul. Ex chavay, katꞌatꞌicha. Kitꞌin kakmalaqachayan para kapiti Egipto.” A{!Ex naul ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios: “Kintꞌoꞌoyatꞌi ni kitꞌin, kachꞌantꞌaxtꞌucha ni mivarachi. Aniy lakatꞌun taꞌan chꞌintꞌatꞌa ancha kꞌalinta ni kitꞌin. <q Yucha va naul: “Kitꞌin va yu ixDioskꞌan kunita ni Abraham ali Isaac ali Jacob.” Ex ni Moisés tus aqtayl jaxkapꞌiknin ixtalhanti, ex jantucha apalay ixlaqtsꞌinputun. 0 YEx chuncha ni Moisés tus vak kꞌatsal por yu laqtsꞌil. Tejkan ixtalakanuputun para apalay ox kalaqtsꞌil ex va qasmaklhi ixchivinti ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios. j M’Tejkan laqchaꞌalcha cuarenta jachꞌitin, tasunikal lakakꞌavinan taꞌan ixlhiꞌukstsꞌuniy yu ay aspajun yu junkan Sinaí, ancha tasunil qayntaun ixmayul Dios laka jikmi yu ixmaqtajita va qaltaun yu ay javan. b =Ex tejkan chuncha qasmaklhi ni Moisés, va limancha makaul y jaqosnulcha, alcha alakataun putaulan yu junkan Madián. Ancha tsukuchalcha taꞌan jantu machaqaꞌ kaval y vachuꞌ lhitsukuchal pumatꞌuy istsꞌalan.  !Vachuꞌ lhisakmikal: “¿Vachuꞌ kꞌimaqnipꞌutꞌun chuncha tacha yu kutancha maqnitꞌi qayntaun lapanaki yu machaqaꞌ Egipto?” 9Ex yu ixtꞌajun lhimaqchapunuꞌ ixlaqaj va niman samajꞌal ni Moisés, va naul: “¿Taꞌayucha lakꞌulatan uxintꞌi para kilalhichimoꞌoo?” 1[Ex yu ataun julchan val ni Moisés aaqtaun jalaqpaxtoqchoqol pumatꞌuy ixtꞌaꞌisraelitas. Ni yuꞌuncha ixtatꞌajun lasanin. Chuncha ni Moisés va ixjalaqlvaqputun, va naul: “Ketꞌalaqaunin, uxiknankꞌan va tꞌalaqaunin untꞌatꞌik. ¿Valiꞌiycha lalhimaqchꞌapꞌuyatꞌikcha?” /Ni Moisés ixlhilay ixtakꞌatsaycha ni ixtꞌaꞌisraelitas ni va Dios ixmalaqachata para kalaqmalaqtaxtul pero yuꞌuncha jantu ixtakꞌatsay. ?wEx va chuncha al y va laqtsꞌil qayntaun machaqaꞌ Egipto ixtꞌajun lhimaqchapunuꞌ qayntaun ixtꞌaꞌisraelita ni Moisés. Ex niman aqanixtul, va maqnil yu machaqaꞌ Egipto. yk’Tejkan lhitsukulcha cuarenta ixjachꞌitin ex ni Moisés pastaklhi kalaqlaqꞌal ixtꞌaꞌisraelitas. Ex chuncha tamalanil tachun ixjatalanitkꞌan ni lapanakni yu ancha machaqan Egipto. La laqapꞌasni val y lhuu jatalaniti lhitsukul. yEx taval tejkan tamakaulcha ni anchanu tsꞌal, ex istsiꞌi ni Faraón va temal, va maꞌayal tacha istsꞌal kaval. <qChuncha tejkan chuncha ixjunita, exnicha tsukul ni Moisés y yu Dios lhiꞌachantajul por tsukul ni Moisés. Laꞌatꞌutu malkuyuꞌ tamaꞌayal la ixchaqaꞌ ixpay kun ixnati. a;Ni anchanu lhachimoꞌonuꞌ jalakmakanul kilapanaknikꞌan y vachuꞌ jalaqlhimaqchapul. Laqatapꞌasta laklhijunil para kataꞌal tanqalhunun sasꞌatꞌankꞌan ni israelitas yu talhitsukuykaꞌ para katanilcha. MEx aqtaylcha lhachimoꞌonun aqayntaun yu jantu ixmispay ni José. \1’Chuncha tejkan maqancha val, yu ixpapanakna ni Abraham va ayaj ixtatalhavatacha ancha xalakatꞌun Egipto y valaycha ixlaqchaꞌal ni julchan tejkan ni Dios istsꞌanqay kamakal tacha junil ni Abraham. =~sTaval laklhaꞌanꞌochoqokal ixjalukutkꞌan laka putaulan Sikem. Ancha tataknul taꞌan puqapaj talpa taꞌan il Abraham, va yu tastꞌanil istsꞌalan Hamor yu machaqan Sikem. }}sEx chuncha ni Jacob alcha jatsukunuꞌ xalakatꞌun Egipto. Ancha nichal y vachuꞌ taniꞌochal ni kepayankꞌan. 6|eEx ni José jalaqmalaqachal ixtꞌalaqaunin kataꞌal juntaꞌinin ixpaykꞌan kun tachun ixlapanaknikꞌan. Ex chuncha yuꞌuncha va setenta y cinco lapanakni ixtajunita. 2{] Ex aqtaun taꞌanchoqol inin lhiꞌuti. Ex ni José jalakjunil ni va ixtꞌalaqajunkꞌan ixjunita ni yuꞌuncha. Ex chuncha ni Faraón lakmispal ixlapanakni ni José. z% Pero tejkan kꞌatsal ni Jacob vananaj ixꞌalin lhiꞌuti ancha Egipto ex pꞌunaj laqmalaqachaꞌelal istsꞌalan y yuꞌuncha takiꞌil. y Ex ancha Egipto alil ay chavan kun lhuu maqanlqajnati y vachuꞌ xalakatꞌun Canaán. Yu kepayankꞌan jantu ixtatemay ixvaytikꞌan. Kx y maxtul taꞌan ixmaqanlqajnan. Va aqtayjul, va xtaqnil lhuu jatapastakꞌati y chuncha makal para kalhipaꞌinil ni Faraón yu ay jalhachimoꞌonuꞌ Egipto. Ni Dios vachuꞌ makal para kaval lhachimoꞌonuꞌ ancha xalakatꞌun Egipto ni José y chuncha makal xaꞌukxtin tachun yu ixtatapatsay la ixchaqaꞌ Faraón. Xw) ’Ex ni yuꞌuncha taꞌakchaꞌanil ixpꞌisaqakꞌan yu José ixjunkan. Xlhiyucha tachꞌapal y tastꞌal para kalhaꞌankal alakataun tꞌun yu ixjunkan Egipto. Pero ni Dios ixlhistakꞌa ni José pvYNi Dios va taun jatapastakꞌati tꞌatamakaul ni Abraham, va junil: “Kaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌaneꞌe mextaꞌa y chuncha kun tachun mintsꞌalan.” Ex xlhiyucha tejkan tsukul istsꞌal ni Abraham yu ixjunkan Isaac, vachuꞌ xvililichukꞌupꞌuxnil xaxtaꞌa tejkan laqchaꞌal laqatsajin julchan. Vachuꞌ Isaac vachu chun makanil istsꞌal yu ixjunkan Jacob y yu Jacob vachu chun makanil yu pumakautꞌuy istsꞌalan. Yuꞌuncha yu kepayankꞌan yu maqancha ixtatꞌajun. uVachuꞌ naul ni Dios: “Pero kitꞌin kaklakmukꞌaniyaꞌ ixmaqanlqajnatikꞌan yu ixꞌukxtinkꞌan yu kalaklhichimoꞌoyaꞌ, y katamajkꞌatsayaꞌ. Ex ancha katataxtuchoqoyacha mepapanakna y kataminacha aniy lakatꞌun y kintatoꞌoyayaꞌ.” t+Vachuꞌ ni Dios junil ni Abraham: “Ni mepapanakna yu katatsukuyaꞌ maqan, kataꞌanaꞌ jatsukunun alakataun lakatꞌun, katajunaꞌ tacha jachinin. Ancha kalakmakakanaꞌ oqxtamatin y ox kalaqlhimaqchapukanaꞌ tus katapasayaꞌ laꞌatꞌati ciento jachꞌitin.” Ex va naul ni Esteban: —Ketꞌalaqaunin ali kepayan yu xapaynincha untꞌatꞌik, ox kilaqasmakniu kinchivinti. Maqancha ni ay Dios tasunil ni kimpaykꞌan Abraham. Tasunil tejkan vananaj ixvilchal xalakatꞌun Mesopotamia tejkan jantukaꞌ ixꞌan laka putaulan Harán. Zo /Ni yu xaꞌukxtin kura lhisakmil ni Esteban, va junil: —¿Laqsaval yu tanajun? #n?Ex tachun yu ancha ixtavilanal tus sniy ixtalaqapulaqtsꞌin la ixꞌukxpuꞌ ni Esteban, va ixtasuy tacha ixꞌukxpuꞌ qayntaun ixmayul Dios.Xm)Kijnan klajqasmakniu ni yucha najun ni Jesús yu machaqaꞌ Nazaret kamaqtayaꞌ yu ay kilakatajtankꞌan. Vachuꞌ najun ni Jesús kamapaxayaꞌ kilhachimoꞌonkꞌan yu la maqancha kintamakaunin Moisés. Al{ Vachuꞌ talakxkaul lati lapanakni para katamanul jalaklkanti, ex vachuꞌ tanaul: —Yu aniy lapanaki jantu aqtaun ox lhichiviniy yu ay kilakatajtankꞌan kun kilhachimoꞌonkꞌan. okW Ex chuncha talapumalukuklal tachun ni lapanakni kun yu xalakꞌay lapanakni israelitas kun yu ixtamalaninin ixlhachimoꞌonkꞌan. Va talaqꞌal ni Esteban y tachꞌapal, talhaꞌal taꞌan ixtamakay junta yu xalajꞌaynin. :jm Ex chuncha lakmapalkal lapanakni para katamanul jalaklkanti. Xlhiyucha tanaul: —Kijnan ijqalasmakvi ni Esteban kiltaxtul laqxtoqnu chivinti, va lhichivinil Moisés kun Dios. |iq Pero yuꞌuncha jantu aqtaun lay katamaqalhajal ni Esteban por ixjatapastakꞌati yu ixtaqnil ni Espíritu Santo. hy Ancha ixꞌalin lapanakni yu taminchal taꞌan ixtataqxtoꞌa israelitas yu ixlakjunkan Oqxtamatin yu Tamakauntijlal Ixꞌukxtinkꞌan. Vachuꞌ ixꞌalin lati yu machaqan Cirene ixtajunita y lati yu machaqan Alejandría, ali lati yu machaqan xalakatꞌun Cilicia vachuꞌ kun yu machaqan xalakatꞌun Asia. Ixtachunkꞌan va si talhilakchivinil ixlhakapuꞌati ni Esteban. SgNi Dios ox ixꞌaqtayjuy ni Esteban y ixtaqniy lhuu ixtapꞌasta. Va yucha ixpumakay lajꞌay axtoqnuꞌ yu lay katapalakpastaknal ni lapanakni y vachuꞌ ixmasuy yu jantu aqtaun ixlaqtsꞌinkan. _f7Ex chuncha apalay maqati ixputaukꞌay ixchivinti Dios y apalay qaynlhuu ixtalhakapuꞌan ni Jesús xalakaputaulan Jerusalén. Vachuꞌ qaynlhuvaj xakuras ni israelitas talhakapuꞌal. Tachꞌapal ni Esteban e#Ex ni yu jalaksakkal jalaklhaꞌankal taꞌan ixtayanal yu jamalaqachal ni Jesús. Yuꞌuncha taskꞌinil Dios y tamoqslanil ixmakakꞌan. d'Ex ni lapanakni tachun talhipaꞌinil yu tanaul. Ex talaksaklhi Esteban yu ox ixlhakapuꞌan, yu ixlaqtanuꞌojota ni Espíritu Santo. Vachuꞌ talaksaklhi Felipe, ali Prókoro, ali Nikanor, ali Timón, ali Parmenas y vachuꞌ Nicolás yu machaqaꞌ Antiokía. Yucha jantu israelita ixjunita pero tejkan jantukaꞌ ixlhakapuꞌan Jesús, ixlhakapuꞌanta Dios vachu chun tacha yu israelitas. %cCPero ni kijnankꞌan kaktaylhaꞌanau skꞌinin ni Dios y vachuꞌ kaktaylhaꞌanau laqputeꞌenin ixchivinti —chuncha tanaul yu jamalaqachal ni Jesús. #b?Xlhiyucha klajunau, ketꞌalaqaunin, kalaksaktꞌik pumatujun lapanakni siya uxiknan yu ox jalaktoꞌoyakan y yu talaqtanuꞌojota ni Espíritu Santo la ixjatsukuntikꞌan y vachuꞌ yu lhuu jatapastakꞌati talhitꞌajun. Va yuꞌuncha katataylhaꞌal makanan ni aniy lhitapatsa. haIEx yu pumakautꞌuy yu jamalaqachal ni Jesús tamaqxtoqꞌol tachun yu ixtalhakapuꞌan, va tajunil: —Kijnan jantu maqskꞌiniy kakmakajuu ixlaqputeꞌeka ixchivinti Dios para kaklatsukuu laqlvaqninin milhiꞌutikꞌan. H` Chuncha ni anchanu julchan ixtatalhavay ni lapanakni yu ixtalhakapuꞌan ni Jesús. Ex lati yu ixtachiviniy griego taꞌaqtaylcha tachivintanuniy yu ixtachiviniy hebreo por ni xanatin yu tiyaunin. Ixtanajun jantu qayntsay yu lhilhiy ixjalaqlvaqnikan ixlhiꞌutikꞌan yu ixtꞌamachivinkꞌan griego y yu hebreos chun. 3__*Ex taun taun julchan ixtalaqputeꞌey taꞌan ay lakatajtan y vachuꞌ laqa chaqan. Jantu ixtastaknan ixmasuka ni Jesús va Cristo yu ixnajun kamalaqachayaꞌ Dios.X^))Pero ni yuꞌuncha tejkan jalakmakaunkalcha kataꞌanchoqol va apalay talhiꞌachantajul mas ixtalamaqanlqajnan porke ni Dios jalaksaklhi para kalhilaktuꞌukal por ixtalhakapuꞌan ixtaqaꞌuti ni Jesús. ]+(Ex chuncha yu ixtꞌalhachimoꞌonun talhipaꞌinil tacha naul. Ex tamalaqachanal ixjalakꞌika yu malaqachal ni Jesús y talhinaul ixjalaqmaqanaqka. Jalaktanchanikal ni jantucha katalhichivinil ni Jesús. Chuncha astan jalaqxtaqnil lakatin para kataꞌanchoqolcha. F\'Pero incha va Dios lhinajun yu tamakay ni yuꞌuncha, ex uxiknankꞌan jantu lay kꞌalaktꞌanchꞌaniyapitik porke ex laqsaval va kun Dios kꞌalachꞌapꞌayapitik —naul ni Gamaliel. #[?&Xlhiyucha klajunau kꞌalakmakꞌauntꞌikcha ni aniy lapanakni. Yu tamakay ni yuꞌuncha jantu katataylhaaniyaꞌ incha valiꞌiy lapanaki yu lhinajun. 4Za%Astan vachuꞌ ixꞌalin qayntaun yu ixjunkan Judas yu machaqaꞌ Galilea. Yucha ostaulal tejkan ixtꞌaunkan laqtsꞌoqolaka ni lapanakni. Ex yucha lakmakanul lhuu lapanakni para chꞌantaun katatꞌaval. Pero yucha vachuꞌ maqnikal y tachun yu ixtꞌaltanan valiꞌiy tꞌikl taputaukꞌaꞌol. SY$Kapꞌastꞌaktꞌik ni jantukaꞌ maqan ostaulal qayntaun lapanaki yu ixjunkan Teudas. Yucha ixjunputun ay jalhachimoꞌonuꞌ y yu ixlapanakni va tacha laꞌatꞌati ciento ixtajunita. Pero taval maqnikal y tachun yu ixtꞌaltanan valiꞌiy tꞌikl taputaukꞌaꞌol. Ex ancha tamaktalcha, jantucha tuꞌuchun katataylhaꞌal. LX#Ex lakjunil ni ixtꞌalhachimoꞌonun: —Kintꞌaꞌisraelitas, chuncha tacha lakmakꞌanipꞌutꞌunatꞌik ni aniy lapanakni, kitꞌin klajunau kꞌalhistꞌajkꞌantꞌikcha kun yuꞌuncha. W"Pero ancha chꞌantaun kun yu alati jalhachimoꞌonun ixyal qayntaun fariseo yu ixjunkan Gamaliel. Yucha ixjamalaninin ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas y tachun ni lapanakni si ixtatoꞌoyay. Yucha lhinaul kalakmaxtukal maqspaꞌ yu jamalaqachal ni Jesús. V{!Ex ni lhachimoꞌonun tejkan chuncha taqasmaklhi va ayaj talukujlal tus ixtamaqniputun yu jamalaqachal ni Jesús. U# Ni kijnankꞌan ox klhitaulau ni laqsaval chuncha tapasal. Y yu Espíritu Santo vachuꞌ ox lhitaulay ni va chuncha val. Yucha va yu laqxtaqnil Dios tachun ni lapanakni yu tamakay tacha lhinajun. Ni Gamaliel jalakchivijvay para kalaklhistakkal ixtꞌalhachimoꞌonun tTaPero ni Dios kun ixtapꞌasta la ay makal y mulal la ixlhijakanaj para kalhachimoꞌonul y kamalaqtaxtul lapanakni y chuncha katamapaxal ixjatapastakꞌatkꞌan ni kintꞌaꞌisraelitaskꞌan y kalaqmalaqmixinikal ixtalaqalhinkꞌan. S3Ni ixDioskꞌan yu maqaniyaꞌ kepayankꞌan yucha majkujuchoqol ni Jesús yu uxiknankꞌan maqnitꞌik tejkan makxtꞌukmukꞌatꞌik laka kurus. 4RaChuncha ni Pedro kun alati yu jamalaqachal ni Jesús taqaltayanal y tanaul: —Kijnan apalay maqskꞌiniy kakmakau yu lhinajun Dios y jantu yu talhinajun lapanakni. Q-—Kijnan laqatapꞌasta klalhichimoꞌoo para jantucha kꞌalhixaꞌalatꞌik ni lapanakni la ixtaqaꞌuti ni anu lapanaki. Pero chavaycha jamalaniꞌotꞌatꞌikcha tachun xalapanakni aniy Jerusalén y vachuꞌ kilamukꞌaniputunau laqtaqal ixmaqnika anu lapanaki. rP]Tejkan laklhiminkal, laqmaqayaukal la ixlakaꞌukxpukꞌan ixꞌukxtinkꞌan ni kuras. Va tajunil: gOGEx ni ixꞌukxtinkꞌan xapolicias lakatajtan jalaklhaꞌal ixpolicias y talhiminchoqol yu jamalaqachal ni Jesús. Jantu laqatapꞌasta katalhimil porke ixtatalhauniy yu alati lapanakni, va lay kalaklakatꞌalmakal. 3N_Ex chil aqayntaun lapanaki yu naul: —Ni lapanakni yu ixjalakmanutꞌatꞌik laka pachꞌin, yuꞌuncha tayananchal lakatajtan, tatꞌajun lakmasuninin lapanakni. QMTejkan chuncha takꞌatsal ni ixꞌukxtinkꞌan kuras kun yu ixꞌukxtinkꞌan xapolicias lakatajtan kun yu xalajꞌay kuras va tus taun talhilal y va aqtayl talakpastaknan tisuncha tapasalcha. NLva tanaul: —Tejkan kchaꞌau laka pachꞌin ox ixlakchajuy la xamatiꞌ. Y yu jalhistaknan ancha ixtayananꞌol la xakiltalakxtuti. Pero tejkan kmalaqltiꞌau, jantu matichun ixtanun ixpulakna. |KqPero tejkan tachaꞌal ni policias laka pachꞌin jantucha katatemal. Ex taꞌanchoqol juninin ixꞌukxtinkꞌan, sJ_Ex chuncha tejkan ixtunkumintacha tatanuchoqolcha lakatajtan, taꞌaqtayl tamasuy yu ox chivinti tacha jalakjunkal. Ni ixꞌukxtinkꞌan kuras kun ixtꞌaltanan talhinaul katamakal taun ay taqxtoꞌati y va tamaqxtoqlhi kun tachun ixlhachimoꞌonunkꞌan ni israelitas. Talhinaul ixjaꞌikakꞌan yu jamalaqachal ni Jesús yu ixtatanumanal laka pachꞌin. /IW—Kꞌapꞌinchꞌoꞌotꞌikcha taꞌan ay lakatajtan. Kalaqpꞌutꞌeꞌeniꞌotꞌik ni lapanakni tachun ni chivinti yu lhichiviniy ni sastꞌi jatsukunti. HPero tejkan tsꞌis ixjunita, ex qayntaun ixmayul Dios kimalaqltiꞌachil la xamatiꞌ ni pachꞌin, ex jalakmaxtul y jalakjunil: gGGTalhinaul kalakchꞌapakal yu jamalaqachal ni Jesús, ex nimancha lakmanukal laka pachꞌin. oFWEx chuncha ayaj akchaꞌal ni xaꞌukxtin kura kun tachun ixtꞌaltanan yu saduceos ixtajunita. E Vachuꞌ ixtaminachal lhuu lapanakni yu machaqan alati putaulanaxna ixlhiꞌukstsꞌuniy Jerusalén. Ixtalhimin taqanꞌanin kun lapanakni yu ixtachꞌapata jantu ox espíritus. Tus tachun palay ixtajunchoqoy. Ni Pedro ali Juan aaqtaun jachꞌapachoqokal Yu jamalaqachal ni Jesús ixtamakay lajꞌay axtoqnuꞌ y chuncha ox ixtasuy ixtapꞌasta ni Dios. Si ixtataqxtoꞌa ixlhimaqspaꞌ ni ay lakatajtan taꞌan ixjunkan ixjapuchꞌanan Salomón. =@s Ex chuncha tachun yu ixtalhakapuꞌan ni Jesús kun tachun alati yu taqasmaklhi va ayaj tatalhanal. Yu jamalaqachal ni Jesús tamakal lajꞌay axtoqnuꞌ kun ixtapꞌasta ni Dios ?% Ex chuncha ni xanati va nimancha tꞌuluj taqtal taꞌan ixchꞌatay ni Pedro, ex nilcha. Tejkan tatanuchoqolcha ni tsꞌalan la ixpulakna ni laqa chaqaꞌ, tatemal ni xanati taꞌan ixnimal. Ex vachuꞌ tamaxtulcha y talhaꞌalcha maknunun taꞌan ixꞌaknuy ixapay. > Ex ni Pedro junil: —¿Valiꞌiycha chꞌantauncha untꞌik para kalaqtsꞌintꞌanutꞌik IxꞌEspíritu Santo ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios? Laka matiꞌicha taminchoqota yu takimaknul mixapay. Chavaycha uxintꞌi vachuꞌ kataꞌanan maknunun. #=?Ex ni Pedro lhisakmil: —Kiꞌun incha laqsaval va chuncha xtapal lhistꞌatꞌik ni mintꞌunkꞌan. Ex yu xanati va naul: —Chun, va chuncha xtapal. <Chuncha tejkan laꞌatꞌutu hora val ex vachuꞌ tanuchal ancha ixanati ni Ananías y jantu ixkꞌatsay yu tapasal. u;cEx ancha ixtayanal lati yu tsꞌalankaꞌ, va tapachꞌinil ixlakatunaj ni Ananías y taꞌalcha maknunun. :%Tejkan chuncha qasmaklhi ni Ananías ex nimancha tꞌuluj taqtalcha, va nilcha. Tachun ni lapanakni yu takꞌatsal va ayaj tatalhanal. #9?Tejkan jantukaꞌ istꞌay ni mintꞌun va minavin ixjunita. Mas tejkan stꞌatꞌicha vananaj minavin ixjunita xatumin. ¿Ex valiꞌiycha pꞌastꞌaktꞌi chuncha kamakꞌatꞌi? Uxintꞌi jantu ixjamakꞌanupꞌutꞌun yu valiꞌiy lapanakni, va Dios yu ixmakꞌanupꞌutꞌun. ^85Ex ni Pedro junil ni Ananías: —¿Valiꞌiycha xtꞌaqnincha lakatin ni Satanás katanul la mijatapastakꞌati? Uxintꞌi ixmakꞌanupꞌutꞌun ni Espíritu Santo porke chꞌapamatꞌi lati xatapal mintꞌun. I7 Ni anchanu lapanaki jantu kaxtaqꞌol xatumin, pero tejkan lhaꞌanil yu jamalaqachal ni Jesús ex makakal tacha kaxtaqniꞌol tachun xatapal. Yu ixanati ox ixkꞌatsay tacha makal ni yucha. n6 WVachuꞌ qayntaun lapanaki yu ixjunkan Ananías kun ixanati Safira tastꞌal aqxtaun ixtꞌunkꞌan. |5q%Ni anchanu lapanaki stꞌal aqxtaun ixtꞌun, lhimil xatapal, va laqmaqxtaqniꞌol yu jamalaqachal ni Jesús.p4Y$Ixꞌalin qayntaun lapanaki yu machaqaꞌ Chipre va Levita ixjunita. Yucha ixjunkan José pero yu jamalaqachal ni Jesús va talhimapaqaꞌuchoqol va Bernabé, yucha naunputun la ixlhichivinkꞌan va xaqayntaun yu malakaꞌulanan. ~~<}&|e{zyywwuuts=r%qpp\oYn2mll%kji~hgg3eddXcbb#``z_^]] \\[Z%Y~XMW4VUuTTbSS,RQPPOMNMMYLLKJJ-IzHH.GFFxE,DTCCBA@@>>=w<< ;::8776644N332\100Z//h.--J,+++ *7))P(''%$#""9!1 X|2: I|q S C ^E8.iU Ancha tachaꞌal laka putaulan Salamina y talaqputeꞌel ixchivinti Dios taꞌan ixtatamoꞌoy ni israelitas. Ni Juan vachuꞌ ixtatꞌaꞌanta para kaꞌaqtayjul. h  Ex chuncha ni Espíritu Santo laqmalaqachalcha. Ex ni Bernabé ali Saulo taꞌalcha laka putaulan Seleucía. Ex tataxtulcha ni Seleucía, tapuꞌal laqataun barco lakamar, tachaꞌal tus alakataun lakatꞌun yu ixjunkan Chipre yu taꞌajmal lakamar. Sg Chuncha tejkan tamamaktal ixtaskꞌajatikꞌan y tatapayniniꞌol ni Dios ex tamoqslanil ixmakakꞌan ni Bernabé ali Saulo y tamalaqachalcha. Ni Bernabé ali Saulo taꞌalcha xalakatꞌun Chipre _f7 Tejkan ixtatꞌajun toꞌoyanan ni Dios y vachuꞌ ixtatꞌajun taskꞌajanan ex naul ni Espíritu Santo, va lakjunil: —Kilalaksakniu Bernabé kun Saulo para katamakal kilhitapatsa yu kitꞌin kaklaklhijunaꞌ. [e 1 Ancha laka ay putaulan Antiokía ixtataqxtoꞌa lapanakni yu ixtalhakapuꞌan Jesús, lati ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios y lati ixtamalaninin. Yuꞌuncha ixlakjunkan Bernabé, ali Simón yu ixjunkan Niger, ali Lucio yu machaqaꞌ laka putaulan Cirene, ali Manaén yu chꞌantaun tꞌaꞌaynl ni jalhachimoꞌonuꞌ Herodes, ali Saulo. +dO Tejkan ni Bernabé kun Saulo tamajkanilcha ixpujaltanakꞌan por ixjamalaqachakanta Jerusalén, ex taminchoqochalcha. Talhimil yu ixjunkan Juan Marcos.c! Pero ixchivinti Dios yucha laqputeꞌekal mas va toꞌoxtaycha kaval y talhavaꞌal taꞌakapuchun lakamunukpaꞌ yu talhakapuꞌal. b- Ni Herodes jantu ay kamakal ni Dios xlhiyucha niman maqtaqanꞌal ixmayul ni Dios. Ex aqtaylcha taꞌuniy tsapulin ixlakatunaj, ex nilcha. ay Ex ni lapanakni aqtayl pꞌaysni tachiviniy, va tanaul: —Va tacha qayntaun dios akapitꞌajun jantu tacha lapanaki. R` Tejkan laqchaꞌalcha julchan para katatꞌachivinil, ex ni Herodes ulal ni laqchꞌiti yu taꞌulay jalhachimoꞌonun, va taulal laka siya taꞌan jalhachimoꞌonun. Ex laqxaqalal ni lapanakni. |_q Ni Herodes ixlaklukujlaniy ni lapanakni yu ixtavilananchal laka putaulan Tiro kun Sidón. Ex yuꞌuncha tataqxtoqlhi laka putaulan Cesarea, ixtatꞌachivinputun ni Herodes. Pꞌunaj tatꞌachivinꞌelal qayntaun yu ixjunkan Blasto para kalaqꞌaqtayjul. Yucha yu ay ixꞌoqxtamati ixjunita ni jalhachimoꞌonuꞌ Herodes. Skꞌinil lakatin para lay katatꞌachivinil Herodes para ox katatiꞌukxuntayal porke ixlhiꞌutikꞌan va ixminachal laka tꞌun taꞌan ixjalhichimoꞌonun ni Herodes. ^- Ex ni Herodes malaqachanal ixpuxkauka pero jantu katatemal. Ex jalhisakmil ni tropas tisuncha tapasal y astan malaqachanal ixjalaqmaqnikakꞌan ni anchanu tropas. Ex ni Herodes taxtul ancha laka estado Judea, va al laka putaulan Cesarea. Ancha taulchalcha. Nil ni Herodes ]! Tejkan tunkulcha va ayaj taputꞌilhil ixjatapastakꞌatikꞌan ni tropas porke jantu ixtakꞌatsay tisuncha lhitapasalcha ni Pedro. \- Ex ni Pedro va lakmajkunil para saq kataval. Ex aqtayl jalakjuniy tacha pumalaqtaxtul laka pachꞌin ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios. Taval jalakjunil: —Kꞌalaqpꞌutꞌeꞌeniyapitik ni Jacobo kun yu alati ketꞌalaqauninkꞌan yu ktapasal. Ex taxtulcha, alcha alakataun. i[K Yu Pedro taylhaꞌal makasanaꞌ ni puerta. Ex tejkan tamalaqltiꞌal, tus taun talhilal. Z/ Yuꞌuncha tanaul: —Ka va lokoj kꞌatꞌi. Pero yucha aqlhuu naul ni va laqsaval. Ex yuꞌuncha tanaul: —Kavalay va ixjalhitsukunuꞌ. IY  Tejkan aqapimispal va Pedro ixjunita ex ayaj lhiꞌachantajul. Pero jantu kamalaqltiꞌal ni puerta porke niman takyautaspꞌikchoqol, va la pꞌas naul: —¡Ni Pedro lakxtuyal laka puerta! @Xy Tejkan chaꞌal laqa chaqaꞌ ni Pedro, va tayal la ixlhimaqspaꞌ, aqtayl makasay xapuerta. Qayntaun maqtsukuꞌ yu ixjunkan Rode al laka matiꞌ para kamispal tas ayucha ixjunita. EW Tejkan chuncha pastaklhi ni Pedro, ex alcha la ixchaqaꞌ María yu ixnati qayntaun yu ixjunkan Juan Marcos. Ancha ixtaꞌaqxtoqnun lhuvaj lapanakni, ixtatꞌajun tapaynininin Dios. ]V3 Ex yu Pedro lakpukujlhicha, va naul: —Chavay ijkꞌatsay ni laqsaval kimalaqachanil ixmayul ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios. Kimalaqtaxtul la ixtamakaꞌ ni Herodes kun tachun yu ixkintamakaniputun ni israelitas. U  Va tapalaqpuslhi taꞌan ixtayanal oqxlaqtꞌuy tropas, tachaꞌal tus laka puerta yu tsasnati ixjunita, yu paxajtachal tus lakatin. Va xꞌaman talaqltiꞌal, ex tataxtul. Va taltanal maqataun tin. Ex yu mayul laqatsꞌalaj makaulcha xꞌaman ni Pedro. YT+ Ex yu Pedro niman nuks maqayaul ixmayul ni Dios, y tataxtul laka pachꞌin. Pero yu Pedro jantu ixkꞌatsay incha laqsaval ixjunita yu ixtꞌajun makaniniꞌ ni mayul. Ixlhilay va ixtꞌajun aqlaqavan. dSA Ex ni ixmayul Dios va junil: —Kꞌamulatꞌicha milaqchꞌiti y kachꞌantꞌanutꞌicha misapato. Ex chuncha makal ni Pedro. Ex vachuꞌ naul ni mayul: —Kꞌalhilaqapaqaqkꞌacha minkutun y kintꞌapꞌitꞌicha. zRm Ex tsꞌalaj tasul ixmayul ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios y tꞌoql mapulkul taꞌakchun laka pachꞌin. Va tampasal ni Pedro, maqloꞌol, va junil: —¡Tsꞌalaj kaꞌostꞌaycha! Ex ni kadenas niman talajꞌexpatajul la ixmakaꞌ ni Pedro. LQ Ex valaycha kalakachil ni julchan tejkan ni Herodes ixmaxtuputun laka pachꞌin ni Pedro para kamukꞌanil laqtaqal. Tejkan tsꞌis ixjunita ex yu Pedro ixmal laka pachꞌin. Va ixtamataꞌajmata pumatꞌuy tropas, ox ixtachꞌimata kun maꞌatꞌuy kadena y vachuꞌ alati tropas ixtalhistaknuta la xakiltalakxtuti. ?Pw Ex ni Pedro va ox ixtalhistaknuta laka pachꞌin, pero yu ixtalhakapuꞌan Jesús laqatapꞌasta ixtatꞌajun tapayninin Dios por yucha. Ni Dios maxtuchoqol laka pachꞌin ni Pedro O+ Tejkan Herodes chꞌapal ni Pedro ex manul laka pachꞌin, va laqmaqxtaqnil oqxlaqtꞌati tropas para katalhistaklhi. Va pumatꞌatin oqxlaqtamin. Va ixnajun kamaxtul tus katamaktaꞌelal xakꞌatan Paxku, para kamukꞌanil laqtaqal la ixlakaꞌukxpukꞌan ni lapanakni. xNi Yu israelitas ayaj tamaqamal xlhiyucha tejkan chuncha kꞌatsal ni Herodes ex vachuꞌ malaqachanal ixchꞌika ni Pedro. Chuncha tapasal tejkan ixjunita ixkꞌatankꞌan ni israelitas tejkan ixtaꞌuy pan yu jantu ixlaqlhitayay levadura. jMM Va malaqachanal ixmaqnika ni Jacobo yu xajayaꞌ Juan ixjunita. Va tamaqnil kun aqxtaun espada. xL k Ex chuncha ni anchanu julchan ni jalhachimoꞌonuꞌ Herodes aqtayl lakxkaylhitsukuy lati yu ixtalhakapuꞌan. K1 Ex chuncha laqsaval va tamalaqachanil taun limosnaj yu xalajꞌaynin yu ixtalhakapuꞌan xaꞌestado Judea. Va talhaꞌal Bernabé ali Saulo.tJa Ex chuncha yu ixtalhakapuꞌan ancha Antiokía va chꞌantaun tamakal ixjatapastakꞌatikꞌan para kataꞌaqtayjul ixtꞌalaqauninkꞌan yu vachuꞌ ixtalhakapuꞌan yu ixtavilanal xaꞌestado Judea, mas va lakstsꞌuninin yu kalal. FI Ex xaqayntaun ni yuꞌuncha yu ixjunkan Agabo tayal taꞌan ixtataqxtoꞌa yu ixtalhakapuꞌan Jesús. Ni Espíritu Santo va xtaqnil jatapastakꞌati, ex va naul yu Agabo ni kaꞌalinaꞌ taun ay chavan tachun ni anchanuꞌ lakamunukpaꞌ. Astan chuncha val tejkan Claudio ixjunita yu ay jalhachimoꞌonuꞌ Romano. H} Ni anchanu julchan, lati lapanakni yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios tataxtulcha Jerusalén y taꞌal Antiokía. LG Ancha ixlaktꞌavil taun jachꞌitin yu ixtalhakapuꞌan, jalakmasunil lhuvaj lapanakni. Ni laka putaulan Antiokía va ancha taꞌan pꞌunaj lakjunkal Cristianos yu ixtalhakapuꞌan ni Cristo. F} Taval ni Bernabé al puxkaunaꞌ Saulo laka putaulan Tarso. Tejkan temachal va lhimil tus laka putaulan Antiokía. UE# Yucha va qayntaun lapanaki yu ayaj qalꞌox ixjunita. Va tus ixlaqtanuꞌol ni Espíritu Santo, y pꞌays ixjunita ixlhakapuꞌati. Va por yucha pumalhuu lapanakni talhakapuꞌal ni Jalhachimoꞌonuꞌ. D Tejkan ancha chaꞌal ni Bernabé va laqtsꞌil ni laqsaval ixjalakmapayniy ni Dios. Ex ni Bernabé ayaj lhiꞌachantajul va laqxaqalal tachun para katataylhaꞌal kun chux la ixjalhanutikꞌan ni Jalhachimoꞌonuꞌ y jantu aqtaun katamakauntijlal. 'CG Tejkan takꞌatsal yu ixtalhakapuꞌan ancha laka putaulan Jerusalén, ex yuꞌuncha vachuꞌ tamalaqachal ni Bernabé kaꞌal laka putaulan Antiokía. 0BY Yuꞌuncha ixtalhitꞌajun ixtapꞌasta ni Jalhachimoꞌonuꞌ, xlhiyucha pumalhuu lapanakni tapaxal ixputsukukꞌan, y talhakapuꞌal ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús. zAm Lati yu ixtalhakapuꞌan yu machaqan Chipre kun Sirene yuꞌuncha vachuꞌ tachaꞌal ni laka putaulan Antiokía. Ex yuꞌuncha talaqputeꞌenil yu jantu israelitas kataval ni sastꞌi chivinti yu lhichiviniy ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús. B@} Tejkan maqnikal ni Esteban ex lati ni lapanakni aqtayl jalaqmamaqanlqajnivakan por ixlhakapuꞌatikꞌan. Ex taꞌal jaqosnun tus xaꞌestado Fenicia kun Chipre y vachuꞌ laka putaulan Antiokía. Ancha talaqputeꞌel ni sastꞌi chivinti yu xtaꞌa jatsukunti, pero vamun ni israelitas jalaqputeꞌenikal. 2?] Tejkan chuncha taqasmaklhi yu ancha ixtavilanal va tus saq taval y ay tamakal ni Dios, va tanaul: —Chavaycha ni Dios mas yu jantu israelitas kataval vachuꞌ jamapaxaniy ixjatapastakꞌatkꞌan para lay katalaqaꞌil yu ox jatsukunti. Ixlapanakni Dios yu tavilanal laka putaulan Antiokía J>  Va Dios yu jalaqxtaqnil ni Espíritu Santo vachu chun tacha kintaxtaqnin kijnan tejkan lhakapuꞌau ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesucristo. Ex chuncha kitꞌin jantu klaktanchaputun yu makay Dios. I=  Ex niman kpastakchoqol yu kintajunin ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús tejkan naul: “Ni Juan va xkan ixpumaqchajꞌavanan pero uxiknan kꞌapꞌuꞌaqchꞌajꞌauyapitik ni Espíritu Santo.” <7 Ex tejkan kitꞌin kꞌaqtayl klaqxaqalay, va taꞌeltajul ni Espíritu Santo, tus talaqtanuꞌol vachu chun tacha yu pꞌunaj kintalaqtanun kijnan. G; para kajunil tas lay kapulaqtaxtul ni yucha kun ixlapanakni. :+ Yucha kintalaqputeꞌenin ni vachuꞌ laqtsꞌil ixmayul Dios y va lhijunkal kamalaqachanal Jope ixjuntaꞌika qayntaun Simón yu junkan Pedro Q9 Ni Espíritu Santo kilhijunil kaklaktꞌaꞌal y jantu kimpastakꞌul tuꞌuchun. Vachuꞌ kintatꞌaꞌal yu aniy pumachaxan ketꞌalaqauninkꞌan. Va ktanuchaꞌau la ixchaqaꞌ qayntaun lapanaki. 8 Exnicha tachaꞌal pumatꞌutu lapanakni yu laqmalaqachakal laqa chaqaꞌ taꞌan xakvil yu taminchal laka putaulan Cesarea. O7 Ex aqtꞌutu chuncha tapasal. Taval lhaꞌanchoqokalcha laktꞌiyan. @6y Ex va ijqasmakchoqol ataun chivinti yu minchal laktꞌiyan, va kijunil: “Tachun yu najun Dios lajꞌox para kꞌaꞌutꞌi yucha jantu kꞌaꞌun incha jantu ox kꞌaꞌutꞌi.” 5+ Ex kitꞌin kunil: “Jantu lay kꞌuy, Jalhachimoꞌonuꞌ. Jantu aqtaun kꞌuy yu najun la kilhachimoꞌonkꞌan jantu ox kꞌaꞌutꞌi.” 4 Kitꞌin ijqasmaklhi taun chivinti, va kijunil: “Kaꞌostꞌaꞌulcha, Pedro, yu aniy talhitsukuti kamaqnitꞌi y kꞌaꞌutꞌi.” .3U Ancha klaqtsꞌil ixtatajumanal xatalhitsukuti lakatꞌun yu talhitꞌajun maꞌatꞌati ixchꞌajakꞌan, ali maqtalin ali tsapulin ali xatsꞌoꞌon laktꞌiyan. S2 —Tejkan xakvil laka putaulan Jope kitꞌin xaktꞌajun tapaynininiꞌ Dios ex klaqtsꞌil aqxtaun ay laqchꞌiti yu kintaꞌeltajunil tus laktꞌiyan. Kankatꞌati ixchꞌinikanta ixkankatiꞌ. a1; Ex ni Pedro va qaltayanal, aqtaylcha jalaqputeꞌeniy tachun yu tapasal. Va naul: 0  Va tanaul: —¿Valiꞌiycha jalaqkꞌilatꞌicha lapanakni yu jantu israelitas kataval y chꞌantaun jalaktꞌavay yuꞌuncha? !/; Ex tejkan chinchoqol ni Pedro laka putaulan Jerusalén ancha ixtavilanal lati israelitas yu talhakapuꞌan. Yuꞌuncha tamukꞌanil laqtaqal ni Pedro. =. u Yu jalaqmalaqachal ni Jesús kun tachun yu ixtalhakapuꞌan yu ixtavilanachal xaꞌestado Judea va takꞌatsal ni vachuꞌ talaqaꞌil ixchivinti Dios yu jantu israelitas kataval. -) 0Ex astan ni Pedro lhinaul kataꞌaqchajꞌaul la ixtaqaꞌuti ni Jesucristo. Ex talhijunil kalaktꞌatamakaul lati julchan ni Pedro.9,k /Ex yu Pedro va naul: —Jantu matichun lay laktanchay para jantu kataꞌaqchajꞌaul ni aniy lapanakni. Vachuꞌ talaqaꞌil ni Espíritu Santo tacha kijnankꞌan klaqaꞌiu. u+c .Taqasmaklhi ni va ixtatꞌajun chivinin kun alati lhichivin yu jantu ixtamalaqasiy y ay ixtamakay ni Dios. 9*k -Ni israelitas yu ixtalhakapuꞌan yu tatꞌamil ni Pedro va tus vak takꞌatsal tejkan talaqtsꞌil jalaqxtaqnikal vachuꞌ ni Espíritu Santo yu jantu israelitas ixtajunita. )! ,Tejkan vananaj ixtꞌajun chivin ni Pedro, ex ni Espíritu Santo talaqtanuꞌol tachun yu ancha ixtatꞌajun qasmakninin ixchivinti. )(K +Ni Jesús va yucha yu ixtalhichiviniy tachun yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios tejkan tanaul ni va por ixtaqaꞌuti ni yucha kalaqmalaqmixinikanaꞌ ixlaqtaqalkꞌan tachun ni lapanakni yu talhakapuꞌan. Yu jantu israelitas kataval vachuꞌ talaqtanuꞌol ni Espíritu Santo O' *Jesús kintamalaqachan kajkꞌau jalaqputeꞌeninin ni lapanakni ni Dios xtaqnil ixpalhachimoꞌon para kapuxkaulaqtsꞌinil ixlaqtaqalkꞌan tachun ni lapanakni mas yu takujta y mas yu tanitacha. .&U )Jantu kalaktasuniꞌol tachun ni lapanakni. Vamun kijnan kintatasunin yu Dios ixkintalaksaktan. Tejkan kujchoqolcha, ex xaktꞌavaynau y xaktꞌaꞌoqyau yu oqkan. R% (Pero tejkan paqtꞌutu val, ex ni Dios va majkujuchoqol y kintamasunin. N$ '’Ni kijnankꞌan klaqtsꞌinꞌojoo tachun yu makal mas la ixtꞌunkꞌan ni israelitas y vachuꞌ yu ay ixputaulankꞌan Jerusalén, tus tejkan tamaqnil y tamakxtꞌukmukꞌal laka kurus. O# &Kꞌatsꞌayatꞌik ni Dios xtaqnil palhachimoꞌon ni Jesús yu machaqaꞌ Nazaret y chuncha laqtanul ni Espíritu Santo kun tapꞌasta. Chuncha ni Jesús ixꞌukxuyal makanaꞌ yu lajꞌox y palay ixjalakmakachoqoy tachun ni lapanakni yu ixjalaqmamaqanlqajnivay ni aqmoqxnuꞌ porke Dios ixꞌalinta chꞌantaun kun yucha. /"W %Uxiknankꞌan ox kꞌatsꞌayatꞌik yu tapasal la xalakatꞌun Judea. Aqtaynichal xaꞌestado Galilea tejkan Juan laqxaqalal ni lapanakni para kataꞌaqchajꞌaul. ;!o $Yucha laqmalaqachanil ni israelitas yu ox chivinti. Va jalakjunil tacha lay oxamaktaun katapuꞌukxuntayal por yu makal Jesucristo yu xaJalhachimoꞌonuꞌ tachun ni lapanakni.  { #Ox jalaqaꞌiy lapanakni mas va toꞌoxtaycha katataulal incha tatalhauniy ni yucha y tamakay yu lajꞌox yu lhinajun.  "Ex yu Pedro aqtayl chiviniy, va naul: —Chavaycha ox kmalaqasiy ni Dios tachun jalaqaꞌiꞌojoy mas va taꞌayucha kaval. [/ !Ex niman kmalaqachanal mijuntaꞌika y klhiꞌachantajuy ni aniycha viltꞌi. Chavaycha aniy alintau la ixlakaꞌukxpuꞌ Dios. Knaunau kilajuniu tachun yu lhijunin ni Jalhachimoꞌonuꞌ para kaklaqasmakniu.  Kꞌamalaꞌachꞌan ixꞌika laka putaulan Jope qayntaun Simón yu junkan Pedro. Yucha vil la ixchaqaꞌ qayntaun xalaꞌoxiniꞌ jaxtaꞌan yu vachuꞌ junkan Simón yu vil ixlhiꞌukstsꞌuniy lakamar. [Yucha katꞌachivinanan tejkan kaminaꞌ.]” r] “Cornelio, Dios qasmaknitan mintapayniti y pastakꞌan por yu ox jalaqꞌaqtꞌayꞌuy ni kilpatanin. % Ex yu Cornelio junil: —Laꞌatꞌaticha julchan xajun chuncha tacha chavaycha aniy hora laꞌatꞌutu putoqoxata xaktꞌajun tapaynininiꞌ Dios aniy la kinchaqaꞌ. Ex niman kintasunil qayntaun lapanaki yu ox kꞌuliksnaꞌ ixjunita ixlaqchꞌiti. Va kijunil:   Xlhiyucha tejkan kilajuntaꞌiu, jantu tsij kaknaul, va niman kmil. Chavaycha klalhisakmiyau ¿Valiꞌiycha kilajuntaꞌiucha? Z- Ex yu Pedro lakjunil: —Kꞌatsꞌayatꞌikcha ni kilhachimoꞌonkꞌan yu israelitas kuntau jantu kintaxtaqniyan lakatin para kaktaqxtoqvi chꞌantaun kun uxiknan yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik. Pero chavay kimasunil ni Dios ni jantu maqskꞌiniy kajkunil matichun incha jantu ox ixjatsukunti u incha lhitꞌajun laqtaqal. 3 Tejkan vananaj ixtꞌajun tꞌachivin Cornelio ni Pedro ex tanulcha laqa chaqaꞌ y ancha japaxtoqlhi pumalhuu lapanakni yu ixtaꞌaqxtoqnun. eC Pero Pedro maꞌostaulnil, va junil: —Katꞌaycha. Kitꞌin vachuꞌ va lapanaki kunita. 5 Tejkan Pedro va laycha katanuchal laqa chaqaꞌ exnicha ni Cornelio va paxtoqlhi, va taꞌaqtsoqoqtanil la ixchꞌajaꞌ ni Pedro para katoꞌoyal. *M Ex apaqtaun val, tachaꞌal laka putaulan Cesarea. Y yu Cornelio ancha ixlakpakxanꞌita kun alati ixtꞌalapanakni ali ixꞌamigos yu ixjalakjuntaꞌita. T! Ex ni Pedro jalaklhijunil kataloqojlhi laqa chaqaꞌ. Ex yu ataun julchan val, laktꞌaꞌalcha y vachuꞌ tatꞌaꞌal lati ixtꞌalaqaunin yu ixtavilanal Jope. Ni Pedro tꞌachivinil ni Cornelio H  Ex tanaul: —Kintamalaqachan qayntaun kapitan yu junkan Cornelio. Yucha va qayntaun yu ayaj qalꞌox lapanaki. Ox toꞌoyay Dios y tachun yu israelitas mas va toꞌoxtaycha kaval va si ox talhichiviniy. Qayntaun ixmayul Dios lhinaul kaklalaqmiu para kapiti la ixchaqaꞌ para lay kaqasmaknin yu kꞌaꞌuneꞌe. pY Ex patajul ni Pedro, va lakjunil: —Va kitꞌin ni kilalakxkauyau. ¿Tisuncha kilalhilaqmintau? %C Kaꞌostꞌaꞌulcha, kapꞌatꞌaꞌutꞌicha talaktsin. Kalaktꞌapiticha y jantu kapastakꞌun tuꞌuchun, va kitꞌin klaqmalaqachata para katalaqmin. % Ni Pedro vananaj ixtꞌajun pastaknaꞌ yu laqtsꞌitapasal. Ex ni Espíritu Santo va junil: —Simón, talakxkauyan qayntꞌutu lapanakni. iK Va pꞌaysni tachivinil, talhasakminil incha ancha ixvil ni Simón yu vachuꞌ ixjunkan Pedro. \1 Tejkan Pedro ixtꞌajun pastaknaꞌ suncha naunputun yu laqtsꞌitapasal, va exnicha tachinchal ni lapanakni yu laqmalaqachal ni Cornelio taꞌan ixyal ixchaqaꞌ ni Simón y tatalakxtutayal laka matiꞌ. / W Ex chuncha aqtꞌutu chuncha tapasal. Ex yu ay laqchꞌiti nimancha lhaꞌanchoqokal laktꞌiyan. Talaqchaꞌal ni Pedro ixjaltanan ni Cornelio yu jamalaqachal 1 [ Ex va qasmakchoqol ataun chivinti, va junkal ni Pedro: —Tachun yu najun Dios lajꞌox para kꞌaꞌutꞌi yucha jantu kꞌaꞌun incha jantu ox kꞌaꞌutꞌi.  / Yu Pedro va naul: —Jalhachimoꞌonuꞌ, jantu lay kꞌuy. Jantu aqtaun kꞌuy yu jantu uyujnajun kꞌaꞌutꞌi la kilhachimoꞌonkꞌan.  Ex va qasmaklhi taun chivinti, va junkal: —Kaꞌostꞌaꞌulcha, Pedro. Yu aniy talhitsukuti kꞌamaqnitꞌi y kꞌaꞌutꞌi.   Va ixtatajumanal tapuchux talhitsukuti yu maꞌatꞌati ixchꞌajakꞌan ali tsapulin yu alin lakatꞌun ali xatsꞌoꞌon laktꞌiyan. /W Va laqtsꞌil tacha katalaqltiꞌal ni laktꞌiyan. Ancha tasul tacha kamaꞌeltajukal lakatꞌun aqxtaun ay laqchꞌiti yu kankatꞌati chꞌinikanta ixkankatiꞌ.  Taval chꞌapachal taun chavan, ixnajuntacha niman kavayl. Pero tejkan ixtꞌaunkan laꞌoxinika ixvayti, va tasunil taun tuꞌuchun. F Ex yu ataun julchan val tejkan atunkujcha ixjunita, va ixlhiꞌukstsꞌuniycha para katachaꞌal Jope, exnicha taukꞌal ni Pedro la ixꞌukxni laqa chaqaꞌ, aqtayl tapayniniy Dios.  Va aqtayl jalaqputeꞌeniy tachun yu tapasal ex astan jalaqmalaqachalcha kataꞌal laka putaulan Jope. Yu Pedro tasunil ixmayul ni Dios L Tejkan anchoqolcha ixmayul ni Dios yu tꞌachivinil, ex ni Cornelio jalakjuntaꞌil pumatꞌuy ixꞌoqxtamatin kun qayntaun ixtropa yu ixtoꞌoyay Dios y ixmakay yu ixlhijuniy ni Cornelio. I  Yucha tꞌavilchal qayntaun xalaꞌoxiniꞌ jaxtaꞌan yu vachuꞌ junkan Simón, yu yachal ixchaqaꞌ va ixlhiꞌukstsꞌuniy lakamar. [Yucha kajunan tachun yu maqskꞌiniy kamakꞌatꞌi.] #? Chavay kꞌalaqmalaꞌachꞌatꞌi lapanakni laka putaulan Jope para kataꞌal juntaꞌinin qayntaun lapanaki yu junkan Simón yu vachuꞌ junkan Pedro.  Chuncha ni Cornelio va ayaj talhanal, va aqtaylcha sniy laqtsꞌin, va naul: —¿Tisun naꞌuncha, kiꞌukxtin? Ex yu ixmayul Dios va naul: —Ni Dios laqaꞌinin tacha taun ox lapaxkan tachun yu mintapayniti kun tachun yu laqxtꞌaqnin ni kilpatanin.  Tauncha julchan va laꞌatꞌutu putoqoxata ixjunita, ex ox tasunil ixmayul ni Dios. Va talakanunil y va junil: —Cornelio.  Ni yucha kun tachun ixlapanakni ayaj ox ixtatoꞌoyay ni Dios. Y ox jalaqꞌaqtayjul ni kilpatanin y lhilhiy ixtatapayniniy Dios. "~ ? Ni laka putaulan Cesarea ixvilchal qayntaun lapanaki yu ixjunkan Cornelio. Yucha va qayntaun kapitan yu ixlhichimoꞌoy cien tropas yu taminchal Italia. } +Ex ni Pedro ancha tamakaunchalcha paqlhuu laka putaulan Jope la ixchaqaꞌ qayntaun xalaꞌoxiniꞌ jaxtaꞌan yu ixjunkan Simón.{|o *Taval takꞌatsaꞌolcha ni xaputaulan Jope, ex qaynlhuu lapanakni talhakapuꞌal ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús. {7 )Ex ni Pedro maqchꞌapaꞌostaulnil y jalakjuntanuchoqolcha ixpulakna yu ixtalhakapuꞌan vachuꞌ kun yu tiyaunin, y lakmasunil va ixkujchoqotacha. z) (Ni Pedro laklhijunil katataxtul maqspaꞌ, ex va taꞌaqtsoqoqtanil ni Dios y va tapayninil. Ex astan talaqaspꞌiklhi y laqastal ni janiniꞌ, va junil: —Tabita, kaꞌostꞌaꞌulcha. Ex ni janiniꞌ talaqpuꞌalcha la ixlaqchul y laqtsꞌil ni Pedro, y ostaulalcha. y# 'Ex yu Pedro nimancha ostaulal, va jalaktꞌaꞌalcha. Tejkan chinchal ex tajuntalhaꞌal ni laka kuarto taꞌan ixmachal ni janiniꞌ. Yu tiyaunin ayaj ixtalhiqalhun, va tamasunil ni Pedro ixlaqchꞌitikꞌan yu jalakmakanil ni Dorcas tejkan vananaj ixtꞌajun. -xS &Yu putaulan Jope va ixlhiꞌukstsꞌuniy ixjunita kun Lida taꞌan ixvilchal ni Pedro. Tejkan takꞌatsal yu ixtalhakapuꞌan ni ancha ixvilchal ni Pedro ex va tamalaqachal pumatꞌuy jaltanan, va tatapayninil ni Pedro, va tajunil: —Kijnan klalaqmintau para tsꞌalaj kilatꞌaꞌau Jope. #w? %Ex taval taqanꞌal ni yucha y va nilcha. Va talaqachaꞌal la ixlakatunaj, ex astan talhaꞌal taun kuarto taꞌan talman laqa chaqaꞌ yu talaqtꞌuy. vve $Laka putaulan Jope ixꞌalin qayntaun xanati yu ixlhakapuꞌan yu ixjunkan Tabita yu vachuꞌ ixjunkan Dorcas laka lhichivin Griego. Yucha mas va tavanancha kaval ixmakay tachun yu lajꞌox vachuꞌ ixlaqꞌaqtayjuy ni kilpatanin. `u9 #Tejkan chuncha talaqtsꞌil ni lapanakni yu ixtavilanal laka putaulan Lida kun laka putaulan Sarón, va tamapaxal ixputsukukꞌan, va talhakapuꞌal ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús. Ni Dorcas kujchoqol mas ixnitacha t/ "Ex yu Pedro va junil: —Eneas, ni Jesucristo palaycha makachoqoyan. Kaꞌostꞌaꞌulcha, kasaktꞌicha mixtaꞌati. Ex nimancha ostaulal. fsE !Ancha paxtoqlhi qayntaun lapanaki yu ixlakanita, laqatsajin jachꞌitin ixmal laka putaman. r{ Ex chuncha ni Pedro va ixjalaqlaqꞌan ixlapanakni Dios, y vachuꞌ jalaqꞌal yu ixtavilanal laka putaulan Lida. Uq# Tachun yu ixtalhakapuꞌan xaꞌestado Judea ali xaꞌestado Galilea ali xaꞌestado Samaria va oxamaktaun ixtaꞌukxuyanal y pꞌays val ixlhakapuꞌatikꞌan. Va ayaj ixtatoꞌoyay ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús, y ni Espíritu Santo laqꞌaqtayjul para katatalhaval. Ni Pedro palay makachoqol ni Eneas kun ixtapꞌasta Dios 1p[ Tejkan chuncha takꞌatsal ixjatꞌalaqaunin yu vachuꞌ ixtalhakapuꞌan, ex va talhaꞌal ni Saulo laka putaulan Cesarea, ex astan tamalaqachal laka putaulan Tarso. Xo) Va laqputeꞌel ixtaqaꞌuti Jesús sin talhanti. Va jalaktꞌachivinil ni israelitas yu ixtachiviniy griego y yuꞌuncha vamun talhilakchivinil kun lhuu lakchivinti. Vachuꞌ ni yuꞌuncha ixtamaqniputun. an; Ex Saulo tamakaunchalcha Jerusalén, jalaktꞌatiꞌukxuntayalcha yu ixtalhakapuꞌan. Am{ Pero qayntaun yu ixjunkan Bernabé yucha va laqaꞌil, y jalakmamispanil yu jalaqmalaqachal ni Jesús. Va jalakjunil ni yuꞌuncha ni Saulo va laqtsꞌil lakatin ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús, y va tꞌachivinil. Vachuꞌ jalakjunil ni Saulo laqputeꞌel ixtaqaꞌuti Jesús sin talhanti laka putaulan Damasco. Jl  Tejkan chaꞌal Jerusalén va ixlaktꞌatanuputun yu ancha ixtalhakapuꞌan. Pero tachun ixtatalhauniꞌojoy, va jantu katalhakapuꞌanil ni yucha incha laqsaval kalhakapuꞌal vachuꞌ. Ck Pero tejkan tsꞌis ixjunita yu ixtalhakapuꞌan va tapumaꞌeltajul laqataun ay qaychꞌi la xaꞌexni ni putaulan. Ex chuncha tapumaqosulcha ni Saulo. Ni Saulo chaanchoqol Jerusalén j1 Pero yucha kꞌatsal yu ixtamakaniputun. Mas laka julchan u mas laka putsꞌista va si ixtapakxanꞌiy taꞌan putaxtukan ni anchanu ay putaulan. ai; Ex chuncha paqlhuu val, ni israelitas chꞌantaun taval para katamaqnil ni Saulo. ~hu Pero ni Saulo ixchiviniy kun tapꞌasta yu lhilhiy ixtalhavaniy, y ox ixlakmasuniy ni Jesús va Cristo yu laksakta Dios. Va jalaktꞌilhinil ixjatapastakꞌatkꞌan ni israelitas yu ancha ixtavilanal laka putaulan Damasco. Qoslhi ni Saulo qg[ Tejkan chuncha taqasmaklhi ni lapanakni va tus vak takꞌatsal, va talalhisakmil y tanaul: —¿Tas ayucha ni aniy joꞌati? ¿Jantu yuꞌ yu lakxkaulhitꞌajun ni lapanakni ancha Jerusalén yu taskꞌin Dios la ixtaqaꞌuti Jesús? Chavay vachuꞌ aniy minta vamun para kalakchꞌapal yu talhakapuꞌan Jesús y kalaklhaꞌanil yu ixꞌukxtininkꞌan kuras. 7fg Ex ni Saulo niman aqtayl jalaqputeꞌeniy lapanakni laqa chaqan taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas. Va jalakjunil ni lapanakni ni Jesús va Sasꞌatꞌa Dios junita. feE Astan vaynchoqolcha y va chꞌapachoqolcha ixtapꞌasta. Va jalaktꞌatamakaul lati julchan para katꞌataulal ancha laka putaulan Damasco yu ixtalhakapuꞌan. Ni Saulo laqputeꞌey ixchivinti Dios laka putaulan Damasco "d= Ex nimancha lakapupatajul tuꞌuchun tus tacha ixtaxꞌapꞌiti jatanti, ex lakavananchoqolcha. Ex chuncha va ostaulchoqolcha, va aqchajꞌaulcha. Rc Ex alcha ni Ananías, va tanuchal laqa chaqaꞌ taꞌan ixvil ni Saulo. Va moqslanil ixmakaꞌ, va junil: —Kintꞌalaqajun Saulo, ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús yu tasunin ni lakatin taꞌan ixpꞌutꞌantꞌa, va yucha kimalaqachal para kꞌalakꞌavananchꞌoꞌocha y vachuꞌ para kalaqtanuꞌojon ni Espíritu Santo. Fb Kakmasuniyaꞌ ni yucha ayaj maqskꞌiniy kilamaqanlqajnal. a Ex yu Jalhachimoꞌonuꞌ va naul: —Kapiticha. Ni anchanu lapanaki kitꞌin klaksakta para kalhaꞌal kintaqaꞌuti y kilhichivinil kun lapanakni yu jantu israelitas kataval y vachuꞌ kun ixlhachimoꞌonunkꞌan y vachuꞌ kun yu israelitas. /`W Y chavay ni aniy putaulan vachuꞌ lhiminta ixlhachimoꞌon ni ixꞌukxtinkꞌan kuras para kalakchꞌilhaꞌal tachun ni lapanakni yu talhakapuꞌan mintaqaꞌuti. G_ Ex taval yu Ananías va naul: —Jalhachimoꞌonuꞌ, qaynlhuucha lapanakni kintalaqputeꞌenita ni anchanu lapanaki, yucha ayaj jalaqlhimaqchapuy milapanakni yu tavilanal Jerusalén. ^ Yucha jalakavanal tus tacha kalaqmil qayntaun joꞌati yu junkan Ananías y va moqslanil ixmakaꞌ para kalal kalakavananchoqol. #]? Ex ni Jalhachimoꞌonuꞌ aaqtaun junchoqol: —Kaꞌostꞌaꞌulcha, kapiticha la ixchaqaꞌ Judas yu yal lakatin yu junkan Vas Tin. Ancha kꞌalakxkꞌauyeꞌe qayntaun joꞌati yu machaqaꞌ Tarso yu junkan Saulo. Yucha kintꞌajun tapaynininiꞌ ni anchanu laqa chaqaꞌ. \w Ancha Damasco ixvil qayntaun yu ixjunkan Ananías yu ixlhakapuꞌan ni Jesús. Yucha tasunil ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios y laqtsꞌil la ixtalakavanti, va junil: —Ananías. Ex yu Ananías va naul: —Aniy kꞌalinta, Jalhachimoꞌonuꞌ. x[i Ancha paqtꞌutu ixvilchal, jantu lay ixlakavanan y vachuꞌ jantu kavayl y jantu tuꞌuchun kaꞌoqlhi. 9Zk Taval tayachoqolcha ni Saulo pero tejkan malaqltiꞌal ixlaqchul jantu lay kalakavanal. Ex tamaqchꞌapal y talhaꞌalcha laka putaulan Damasco. Ni Ananías laqꞌal ni Saulo Y Ex ni lapanakni yu ixtatꞌaꞌanta ni Saulo va ayaj tatalhanal, va taqasmaklhi chivinkal pero jantu matichun katalaqtsꞌil. X! Ex ni Saulo va jaxkapꞌiknil ixtalhanti, va naul: —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿tisuncha naꞌun kakmakal ni kitꞌin? Ex yu Jalhachimoꞌonuꞌ va naul:] —Kaꞌostꞌaꞌulcha, kapiticha ni laka putaulan Damasco. Ancha katajunan yu maqskꞌiniy kamakꞌatꞌi. IW  Yu Saulo va naul: —¿Jalhachimoꞌonuꞌ, tas ayucha kꞌatꞌicha ni uxintꞌi? Ex va junkal: —Ni kitꞌin va Jesús kunita. Va kitꞌin yu kixkꞌaylhitꞌaꞌun ni uxintꞌi. [Va milaqꞌaman tꞌaꞌunkꞌan mamajkꞌatsꞌanikꞌa tacha laqataun vakax tejkan chꞌintay yu putiltoqolhaankan yu aqtsupipi. V  Ex niman taqtal laka tꞌun, va qasmaklhi taun chivinti yu naul: —Saulo, Saulo, ¿valiꞌiycha kꞌixkꞌaylhitꞌaꞌuncha? U Tejkan ixꞌanta lakatin taꞌan va ukstsꞌuniycha laka putaulan Damasco va tꞌoqx maklkunil taun pꞌays maklku laktꞌiyan. pTY Va skꞌinil para kaxtaqnil lhachimoꞌon kun aqxtaun karta yu lay kalakmasunil ni israelitas yu ixtataqxtoꞌa laka ay putaulan Damasco taꞌan ixjamasunikan ixlhachimoꞌon ni israelitas. Chuncha para lay kalaklhimil tachꞌinin laka putaulan Jerusalén ni lapanakni yu kalaktemal yu ixtalhakapuꞌan ni Saystꞌi Lakatin, mas kaval joꞌakna ali xanatin. 8S k Exnicha ni anchanu julchan, ni Saulo va ayaj ixnajun kalaqmaqnil yu ixtalhakapuꞌan ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús. Va laqꞌal yu ay ixꞌukxtinkꞌan xakuras ni israelitas. &RE(Astan ni Felipe xtaqnil kuenta va ixyachal taꞌan ixꞌalinachal taun putaulan yu ixjunkan Azoto. Tejkan taxtuchal ni Azoto ex taun taun putaulan yu ixtapasay va si ixjalaqputeꞌeniy ni lapanakni yu ox chivinti yu lhichiviniy Cristo, tus chaꞌal taꞌan laka putaulan Cesarea.iQK'Tejkan tatakukchoqolcha lakxkan ex ni ixꞌEspíritu ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios va taun laqatsꞌalaj lhaꞌal ni Felipe. Ex yu ay lapanaki jantucha aqtaun kalaqtsꞌinchoqol. Ex va chꞌapachoqolcha ixlakatin kun achati. 8Pi&Ex chuncha lhinaul kaꞌulakal ni karro. Ex tapatajul ni yucha kun ni Felipe taꞌan ixꞌalin xkan. Ex ni Felipe maqchajꞌaval ni anu lapanaki yu machaqaꞌ Etiopía. uOc%[Ex ni Felipe va junil: —Incha lhakꞌapꞌupꞌin kun tachun la melhanuti ex chun kalal kꞌaꞌaqchꞌajꞌau. Ex ni yucha va qaltayanal, va naul: —Kitꞌin klhakapuꞌan ni Jesucristo va yucha yu Sasꞌatꞌa Dios junita.] ;No$Ex chuncha tejkan ixtaꞌanta lakatin va tachaꞌal taun lakxkan. Ex yu ay lapanaki va junil ni Felipe: —Aniy alin xkan. Kitꞌin knajun ka ox kaval kajkꞌaqchajꞌaul. =Ms#Ex chuncha ni Felipe aqtaylcha laqputeꞌeniy tacha naunputun ixchivinti Dios yu ixtꞌajun puteꞌeniꞌ y vachuꞌ laqputeꞌenil ni ox chivinti yu lhichiviniy Jesucristo. L"Ex ni ay lapanaki va lhisakmil ni Felipe, va junil: —Kitꞌin kskꞌiniyan taun jatapayniti ni uxintꞌi, kiꞌun tasꞌayucha lapanaki lhichiviniy yu tsꞌoqlhi ni aniy jalhiki. ¿Va lhichivinkan xꞌaman yu tsꞌoqlhi u va lhichiviniy aqayntaun lapanaki? Va niman tamaqnil,
xlhiyucha jantucha lay lhichivinkan ixlapanakni. Jy Yu ixtꞌajun puteꞌeniꞌ va inchine istsꞌoqkanta:Qayntaun lapanaki lhaꞌankal ixmaqnika tacha laqataun borrego.Va tacha taun sasꞌatꞌa borrego yu jantu tꞌasay tejkan makasikkan,
yucha vachuꞌ jantu tsij najun. h~}}/|{zyxwv]uktltstrqpvonmlk$jjihhVgKfoeddcc'bza;`3_(^i][[YYjXYWlVUU*TS>RpQQ1POO)NBM~LCKIIH\GqF%DDC$B9AA@b?^?=Tejkan tunkunchoqolcha ex ni jalhachimoꞌonun tamalaqachal ixpoliciaskꞌan para katalaqꞌal ni jalhistaknaꞌ y katamaxtuchoqolcha ni Pablo ali Silas. *M"Ex jalaklhaꞌal ixpulakna la ixchaqaꞌ y va jalakmulal laka mesa para kalakvaval. Tachun yu ixlapanakni ayaj talhiꞌachantajul porke talhakapuꞌal ni Dios. ~!Ni jalhistaknaꞌ laklhaꞌalcha para kalaqchaꞌanil taꞌan ixtataqalhita. Ex astan niman aqchajꞌaul kun tachun ixlapanakni. } Ex ni Pablo ali Silas talhixaqalal ixchivinti ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús vachuꞌ kun tachun yu ixtavilanal la ixchaqaꞌ. %|CEx tanaul: —Kalhakꞌapꞌupꞌi ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesucristo ex kꞌalaqtꞌaxtꞌuyeꞌe kun tachun milapanakni yu tavilanal la minchaqaꞌ. f{EEx lakmaxtul, va lakjunil: —Xapaynin, ¿tisuncha maqskꞌiniy kakmakal para kaklaqtaxtul? 7zgEx ni jalhistaknaꞌ skꞌinlhi qachitaun qaꞌichi yu kamapulkul y takyautanuchal laka pachꞌin. Taꞌaqtsoqoqtanil ni Pablo ali Silas. Tus ox ixjaxkꞌapꞌikninta. y%Pero Pablo la pꞌays chivinil, va junil: —Jantu kꞌalhimaqchꞌapꞌukꞌa milaqꞌaman. Tachun ni kijnankꞌan va si aniy kꞌalintau. Wx'Chuncha niman kujlhi ni jalhistaknaꞌ y laqtsꞌil tachun ni xapuertas tus ixtalaqltiꞌaꞌojota. Ex niman maxtul ixespada, va ixmaqniputunkan ixlaqꞌaman porke lhilal taqosꞌol tachun ni tachꞌinin. ;woEx nimancha alil ay jaxkapꞌikniti tus laklaꞌol xaputayan ni pachꞌin. Va talaqltiꞌaꞌol tachun ni xamatiꞌ y tus talajꞌexꞌol tachun ixkadenaskꞌan ni tachꞌinin. v!Tejkan laqchaꞌal pakltaun tsꞌis ni Pablo ali Silas ixtaskꞌin Dios y vachuꞌ ixtamilpay y yu alati tachꞌinin ixtaqasmatꞌa. Ju Tejkan chuncha lhijunkal ex laklhaꞌal apulaktaun taꞌan ox ixpulakna ni pachꞌin. Ancha jalaqtsꞌanꞌaqsꞌulakanchalcha kun kꞌiu. Yu xalhistaknaꞌ tachꞌinin lhakapuꞌal ni Cristo t}Ex tus ox jalaqmaqanaqkal, y astan ankal jalaqmaqanuka laka pachꞌin. Talhijunil ni jalhistaknaꞌ ox kalaklhistaklhi. LsEx tus tachun ni lapanakni va chꞌantaun tamakal ixchivintikꞌan. Ex yu jalhachimoꞌonun talhinaul ixlajꞌexnikkꞌan ixlaqchꞌitikꞌan ni Pablo ali Silas y vachuꞌ ixlaqmaqanaqkan. traYuꞌuncha talhinajun aputaun putsuku taꞌan kijnan jantu xtaqnikanau lakatin kamakau yu Romanos juntau. FqEx yuꞌuncha tachivintanunil ni jalhachimoꞌonun, va tanaul: —Ni aniy lapanakni yuꞌuncha va israelitas tajunita, chavaycha tamalukujlay ni lapanakni yu tavilanal aniy laka putaulan. _p7Tejkan talaqtsꞌil ixꞌukxtinin ni jatsiꞌi tacha tapasal y takꞌatsal ni jantucha lay katalhajal tumin ex tachꞌapal ni Pablo ali Silas, talhaꞌal laklhitamau taꞌan ixtavilanal ni jalhachimoꞌonun. 6oeNi anchanu jatsiꞌi paqlhuucha chuncha ixkintatixkaulhitꞌaunan. Ex ni Pablo jantu kamaqamal, va talaqaspꞌiklhi y junil ni jantu ox espíritu: —Kitꞌin ijkunan la ixtaqaꞌuti ni Jesucristo, kꞌamakꞌaunchꞌoꞌocha ni aniy jatsiꞌi. Ex va nimancha taxtuchoqol ni jantu ox espíritu. nNi jatsiꞌi ixkintatixkaulhaꞌantan ni kijnankꞌan ali Pablo, va la pꞌays ixtꞌasay, va ixnajun: —Ni aniy lapanakni yuꞌuncha va ixꞌoqxtamatin ni Dios yu vilchal laktꞌiyan. Yuꞌuncha talaqputeꞌeniyan tas laycha kꞌapꞌulaqtꞌaxtꞌutꞌik. 5mcTauncha julchan ni kijnan xkꞌantau skꞌinin Dios, va kpaxtoqvi qayntaun jatsiꞌi yu ixlhitꞌajun jantu ox espíritu. Ni anu espíritu ixmasuniy ni jatsiꞌi yu katapasayaꞌ astan yu jantukaꞌ ixtapasay. Yu ixꞌukxtinin ni anchanuꞌ jatsiꞌi ox ixtapulhajay por ixchivinti yu ixnajun. Xl)Ex tejkan aqchajꞌaul ni anchanuꞌ xanati chꞌantaun kun ixlapanakni va kintatapayninin, va naul: —Incha lhilayatꞌik ni laqsaval klhakapuꞌan ni Jalhachimoꞌonuꞌ, ex kꞌatꞌapꞌasayapitik la kinchaqaꞌ para ancha kaloꞌojtꞌik. Ex laqa tapꞌaysni kintalhijunin kakloqojvi la ixchaqaꞌ. Chꞌikal ni Pablo ali Silas ~kuQayntaun xanati yu kintaqasmaknin va ixjunkan Lidia. Va machaqaꞌ Tiatira ixjunita. Yucha istꞌay ox laqchꞌiti yu laqlhuu xtapal. Yucha ayaj ixtoꞌoyay ni Dios. Ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios aqtayjul para kalhakapuꞌal ixchivinti ni Pablo. vje Tejkan val xajulchan jastaknati ktaxtuucha laka putaulan, kꞌaucha ixlhimaqspaꞌ tus laꞌaxkan, ijkꞌatsau ni ancha lay katꞌematꞌi taꞌan ixtaskꞌin Dios. Ancha ktaulau, klaktꞌachiviniu ni xanatin yu ancha ixtaꞌaqxtoqnun. Ni Ex ancha kpatajuucha ex kꞌaucha laka putaulan Filipos taꞌan ixtavilanal ni Romanos. Yucha va taun putaulan yu apalay ay ixjunita ancha la xaꞌestado Macedonia. Ancha jantu paqlhuu kaktaulau. Dh Chuncha ni kijnan ktaxtuucha Troas, va kpuꞌau barco, vas kꞌau tus laka putaulan Samotracia. Ex ataun julchan val vachuꞌ kpuꞌau barco, kchaꞌau tus laka putaulan Neápolis. -gS Tejkan chuncha laqtsꞌil ni Pablo la ixtalakavanti, ex niman klaqlaꞌoxiu kiꞌaxtoqnukꞌan para kajkꞌaucha xaꞌestado Macedonia porke ox kꞌatsau ni va Dios kintalhijunin kaklaqlhixaqalau yu ox chivinti yu ancha ixtavilanal. Ni Lidia vachuꞌ lhakapuꞌal Dios laka putaulan Filipos qf[ Ex tejkan tsꞌis val ni Pablo tasunil la ixtalakavanti qayntaun lapanaki yu machaqaꞌ xaꞌestado Macedonia yu ancha ixyal. Ni anchanu lapanaki tapayninil, va naul: “Kꞌatꞌantꞌikcha Macedonia para kilaꞌaqtayjuu.” [e/Tejkan tatapasaꞌol laka estado Misia va tachaꞌalcha tus laka putaulan Troas. tdaTejkan tachaꞌal xaꞌestado Misia va ixtaꞌuxaꞌan Bitinia pero ni Espíritu Santo jantu kalakmakaul. &cENi Espíritu Santo jantu kalakmakaul kataꞌal laqputeꞌenin ni ox chivinti tus Asia. Xlhiyucha tapuꞌal xaꞌestado Frigia ali xaꞌestado Galacia. b3Chuncha yu ixtalhakapuꞌan apalay ox talhakapuꞌal y lhilhiy ixtatalhavay. Ni Pablo laqtsꞌil la ixtalakavanti qayntaun yu machaqaꞌ Macedonia aTejkan ixtatapasay ni putaulanaxna va ixtaxaqalay yu ancha ixtalhakapuꞌan. Talhichivinil tachun yu talhinaul yu jamalaqachal ni Jesús ali yu xalajꞌaynin yu ixtalhakapuꞌan yu ixtavilanal Jerusalén. Va ixtamasuniy para katamakal chuncha tacha jamasunikal. `Ni Pablo maqamal katꞌaꞌal ni Timoteo. Pero pꞌunaj xvililichukꞌupꞌuxniꞌelal, va tamakal tacha ixputsukukꞌan ni israelitas para ox katalaqtsꞌil ni israelitas yu ancha ixtavilanal porke tachun ixtakꞌatsay ni ixpay va griego ixjunita. _Ni lapanakni yu ixtalhakapuꞌan yu ixtavilanal laka putaulan Listra ali laka putaulan Iconio ox ixtalhichiviniy ni Timoteo. w^ iEx va tachaꞌal laka putaulan Derbe ali laka putaulan Listra. Ancha ixvil qayntaun yu ixlhakapuꞌan yu ixjunkan Timoteo. Yu ixnati vachuꞌ ixlhakapuꞌan. Yucha va qayntaun israelita ixjunita pero yu ixpay va qayntaun griego ixjunita. |]q)Va tatapasaꞌol xaꞌestado Siria ali xaꞌestado Cilicia y tamaꞌayajnil tachun yu ancha ixtalhakapuꞌan.O\(Pero yu Pablo laksaklhi ni Silas para yucha chꞌantaun katꞌaꞌal, ex chuncha tachun yu jatꞌalaqaunin ali yu jatꞌalapanakni taskꞌinil ixjamapayninti ni Dios por yuꞌuncha, ex taꞌalcha. #[?'Ex laqatapꞌasta talalaktanchanil tus tatalaqlvaqlhi. Chuncha ni Bernabé tꞌaꞌalcha chꞌantaun ni Marcos y tapuꞌal barco, tachaꞌal tus Chipre. CZ&Pero Pablo jantu kalhipaꞌinil katalhaꞌal porke ni Juan Marcos valiꞌiy lakmakauntijlal laka estado Panfilia y jantu kataylhaꞌal kun ixlhitapatsakꞌan yu ixtatꞌajun makanaꞌ. >Yw%Ni Bernabé va ixlhiꞌuxaꞌan ni Juan Marcos. nXU$Tejkan paqlhuucha val, ex ni Pablo junil ni Bernabé: —Kaꞌaucha, kalaqꞌanchoqoocha ketꞌalaqauninkꞌan talakachux putaulanin taꞌan laqputeꞌeu ixchivinti ni Jalhachimoꞌonuꞌ, para kakꞌatsau tas tajunitacha. xWi#Vachuꞌ Pablo ali Bernabé ancha tataylhaꞌal laka putaulan Antiokía. Yuꞌuncha kun alati lapanakni ixtamasuy y ixtalaqputeꞌey yu ox chivinti yu lhichiviniy ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesucristo. Ni Pablo ali Bernabé tatalaqlvaqlhicha 8Vk"Pero yu Silas maqamal kalaktꞌataulal ancha.] U!Ancha paqlhuu ixtavilanal ex astan ox lakmastakꞌachoqokal y malaqachachoqokal para katalaqꞌanchoqolcha yu ixtamalaqachananta. [ T Ex ni Judas ali Silas yu xalaqputeꞌenin ixchivinti Dios va taxtaqnil jatapastakꞌati y tamakuvilal tachun yu ancha ixtalhakapuꞌan. TS!Ex taputeꞌel y ayaj talhiꞌachantajul y jantucha apalay katamaqaninil. -RSTaval tejkan laqmalaqachakalcha ni lapanakni va taꞌalcha laka putaulan Antiokía. Talaqmaqxtoqlhi yu ancha ixtalhakapuꞌan, ex tamaqxtaqlhicha ni jalhiki. Q7Vamun jantu kꞌaꞌutꞌik yu moqslanikan antivas ali jakꞌalna ali talhitsukuti yu pixtutꞌoqlkan. Vachuꞌ jantu katꞌatꞌamatꞌik lapanaki yu jantu minavinkꞌan kaval. Incha tachun yu aniy jantu kamakꞌayapitik, ex oxicha. Ox kaꞌalintꞌik la metsukuntikꞌan.” PLhipaꞌinil ni Espíritu Santo y vachuꞌ kijnan para kaklalhijuniu ni aniy yu maqskꞌiniy kꞌamakꞌatꞌik, yu najun inchine: OVachuꞌ klamalaqachaniyau ni Judas ali Silas para katajunin la milakaꞌukxpukꞌan va aqstanchun tacha yu aniy klatsꞌoqnitau. pNYYuꞌuncha va lapanakni yu tamaqxtaqtacha ixjatsukuntikꞌan kun kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. @MyAstan tejkan chꞌantaun kmakau kijatapastakꞌatikꞌan yu aniy kvilanau, ex kintamaqaman kaklaklaksakvi lapanakni yu kaklamalaqachaniu kun Bernabé ali Pablo yu ayaj klakpaxkayau. dLAKijnan kꞌatsau ni la mimputaulankꞌan tachanchal lati kilapanaknikꞌan. Yuꞌuncha tamamaqanixvan ni uxiknankꞌan kun ixchivintikꞌan y vachuꞌ talaktꞌilhinin mijatapastakꞌatikꞌan, mas jantu klaklhijuniu. vKeVa laqmalaqachal kun taun karta yu inchine najun: “Kijnankꞌan yu mintꞌalaqauninkꞌan kuntau kun yu jalaqmalaqachal Jesús kun yu xapaynincha yu talhachimoꞌonun lakatajtan. Klamastakꞌayau ni uxiknan yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik yu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik yu vilanantꞌik laka putaulan Antiokía ali xaꞌestado Siria ali xaꞌestado Cilicia. JEx yu jalaqmalaqachal ni Jesús ali yu xapaynin yu ixtalhachimoꞌonun lakatajtan ali tachun yu ixtalhakapuꞌan va tamaqamal ixchivinti Jacobo. Talalaksaklhi lati lapanakni para katꞌamalaqachakal laka putaulan Antiokía kun Pablo ali Bernabé. Va jalaksakkal qayntꞌuy lapanakni, yu junkan Judas Barsabás ali Silas, yu ixlapanakni Dios va ox ixtatoꞌoyay ni yuꞌuncha. 1I[Chuncha najun la ixlhachimoꞌon Moisés y chuncha mas va toꞌoxtaycha putaulan kaval si chun laqputeꞌekan mas tus va maqancha taꞌan tataqxtoꞌa ni israelitas tejkan xajulchan jastaknati —naul ni Jacobo. Jamalaqachanikal karta yu jantu israelitas kataval yu vachuꞌ talhakapuꞌan Dios HVamun tsꞌanqay klaqtsꞌoqniu karta para jantu kataꞌul vayti yu moqslanikan antivas y para jantu katatꞌatamal lapanakni yu jantu ixnavinkꞌan kaval y para jantu kataꞌul talhitsukuti yu pixtutꞌoqlkan y vachuꞌ jantu kataꞌul jakꞌalnan. G1’Xlhiyucha kitꞌin knajun jantu maqskꞌiniy kalhinajuu yu lhitaꞌay para yu jantu israelitas kataval yu tataspꞌikchoqotacha kun Dios. ZF-Chuncha najun ni Jalhachimoꞌonuꞌ yu maqancha kintamasunin yu kaꞌalinaꞌ. ;Eopara kintalakxkaul ni kitꞌin yu Jalhachimoꞌonuꞌ kunita tachun yu alati lapanakni,
tachun yu klaklaksakta yu jantu israelitas ixtajunita para kilapanakni kataval. {DoAstan kakminchoqoyaꞌ ni kitꞌin yu Dios kunita,
kajkꞌulachoqoya qayntaun sasꞌatꞌa ni David la ixpalhachimoꞌon.Va tacha taun chaqaꞌ yu kaklaꞌoxichoqoyaꞌ yu talaqcheꞌeꞌojotacha,
vas kakmaqayauchoqoyaꞌ, *CMEx chuncha ni Pedro va aqstanchun chiviniy tacha yu maqancha tachivinil yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Yuꞌuncha inchine tatsꞌoqlhi yu naul Dios: B7Chavay ni Pedro kintalaqputeꞌenin tejkan aqtaynil jalaksaknaꞌ ni Dios lati lapanakni yu jantu israelitas ixtajunita, para kamakal sasꞌatꞌan. eAC Tejkan tachivinꞌol, ex ni Jacobo va naul: —Ketꞌalaqaunin, kilaqasmakniu kinchivinti. 6@e Ex chuncha taꞌaqtayl tachiviniy ni Bernabé ali Pablo. Tachun ni lapanakni tus saq tajunꞌol tejkan taqasmaknil ixchivintikꞌan. Yuꞌuncha ixtalhichiviniy yu lajꞌay axtoqnuꞌ yu makal Dios por yuꞌuncha kun ixtapꞌasta tejkan ixtatijuyanal chꞌantaun kun yu jantu israelitas kataval. -?S Pero lhakapuꞌanau ni kijnan laqtaxtutaucha por ixjamapayninti kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús, vachu chun tacha yuꞌuncha talaqtaxtul —chuncha naul ni Pedro. h>I Chavaycha, ¿valiꞌiycha jantu laꞌaꞌiyatꞌik yu lhinajun ni Dios? Uxiknan jalakmukꞌanipꞌutꞌunatꞌik yu talhakapuꞌan Jesús taun lhachimoꞌon yu jantu katatayanil kepayankꞌan y mas kijnan jantu tayaniyau. !=; Yuꞌuncha vachuꞌ jalaqtsꞌin tacha kintalaqtsꞌinan kijnankꞌan. Vachuꞌ xakaꞌol ixlaqtaqalkꞌan la ixjalhanutikꞌan va por talhakapuꞌal. G<Ni Dios yu lakmispaniy ixjalhanutikꞌan ni lapanakni yucha laqxtaqnil ni Espíritu Santo vachu chun tacha kintaxtaqnin kijnan. Chuncha ni Dios masul ni yuꞌuncha vachuꞌ ox jalaqaꞌiy. ;;oTejkan panijcha ixtatꞌajun lhilakchivinin, ex tayal ni Pedro, va lakjunil: —Ketꞌalaqaunin, uxiknan kꞌatsꞌayatꞌikcha por tachun kijnankꞌan yu aniy yanau, va kitꞌin kilaksaklhi Dios maqancha para kajkalaqputeꞌenil yu jantu israelitas kataval ni ox chivinti para vachuꞌ katalhakapuꞌal. y:kEx tataqxtoqlhi yu jamalaqachal ni Jesús kun yu xalajꞌaynin yu ixtalhakapuꞌan para katalaqlaꞌoxil. 9Pero lati yu ixtalhakapuꞌan yu fariseos ixtajunita, va taꞌostayal, va tanaul: —Ni lapanakni yu talhakapuꞌan yu jantu israelitas kataval, yuꞌuncha maqskꞌiniy kalakxvililichukꞌupꞌuxnikal y kalaklhijunkal katamakal ixlhachimoꞌon Moisés. 8}Tejkan tachaꞌal laka ay putaulan Jerusalén va ox jalaqaꞌikal. Va talaqaꞌil yu xalajꞌaynin lapanakni kun yu ixtalhakapuꞌan ali yu jamalaqachal ni Jesús. Ex ni Pablo ali Bernabé talaqputeꞌel tachun yu makal Dios la ixlhitapatsakꞌan. 79Ex ni machaqan Antiokía yu ancha ixtalhakapuꞌan tamalaqachalcha ni Pablo ali Bernabé kun yu alati. Tejkan taꞌalcha, tapuꞌal xaꞌestado Fenicia ali xaꞌestado Samaria. Ancha talaqputeꞌel ni taꞌan taminchal va ixtamapaxatacha ixputsukukꞌan lhuu lapanakni mas yu jantu israelitas ixtajunita. Tejkan chuncha jalaqputeꞌenikal ni lapanakni yu ancha ixtavilanal va ayaj talhiꞌachantajul. 6'Pero ni Pablo ali Bernabé, yuꞌuncha tanaul ni jantu maqskꞌiniy chuncha kꞌamakꞌatꞌi y laqatapꞌasta ixtalaktanchay. Ex Pablo ali Bernabé kun lati yu ancha machaqan va jalaksakkal para katalaqꞌal yu xapaynincha yu ixtalhachimoꞌonun yu ixtalhakapuꞌan kun yu jalaqmalaqachal ni Jesús yu ixtavilanal Jerusalén para katalhilakchivinil. Tataqxtoꞌa ixlapanakni Dios Jerusalén 5 )Ex va chuncha ancha Antiokía tachinchal lati lapanakni yu taminchal xaꞌestado Judea, yuꞌuncha taꞌaqtaynil masuninin yu ancha ixtalhakapuꞌan, va tajunil: —Incha jantu kꞌaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌa tacha lhinaul Moisés ex jantu lay kꞌalaqtꞌaxtꞌu. U4#Ancha tataqmaqal ni Pablo ali Bernabé kun yu ixtalhakapuꞌan Jesús.3yTejkan ancha tachinchoqochal, tamaqxtoqlhi ixlapanakni Dios yu ancha ixtavilanal, va tajunꞌol tachun yu makal Dios la ixjatsukuntikꞌan, y vachu talaqputeꞌel tacha ni Dios jaxtaqnil lakatin para katalhakapuꞌal yu jantu israelitas kataval. 2/Ex tataxtul ni Atalia, tapuꞌalcha laka barco, taꞌanchoqol aaqtaun Antiokía taꞌan pꞌunaj tapuꞌaqdaynil, ancha taꞌan pꞌunaj jalakskꞌinikal Dios y jalaqmalaqachakal kun ixjamapayninti. Chavay tamajkanilcha ni anchanu lhitapatsa yu ixjalaqmaqxtaqnikanta. T1!Talaqputeꞌel ni ox chivinti laka putaulan Perge, ex taꞌal tus Atalia. ^05Ex astan tatapasaꞌol xalakatꞌun Pisidia y tachaꞌal tus xalakatꞌun Panfilia. g/GTachun ni putaulanaxna taꞌan ixtataqxtoꞌa yu ixtalhakapuꞌan, si talakꞌulal lati xapaynin yu lay katalhachimoꞌonul ancha. Taskꞌinil Dios kun taskꞌajati y tamaqxtaqnil la ixtamakaꞌ Dios yu ixtalhakapuꞌan. u.cNi anchanu putaulanaxna tamapꞌaysnil ni lapanakni yu ixtalhakapuꞌan Jesús y ox taxaqalal para ox katataylhaꞌal ixlhakapuꞌatikꞌan. Tajunil: “Tsꞌanqay kamaqanlqajnau para katanuchaꞌau taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios.” B-}Anchanu laka putaulan talaqputeꞌel ni ox chivinti y talhajaꞌil lhuvaj lapanakni yu talhakapuꞌal Jesús. Ex taꞌanchoqolcha laka putaulan Listra, ali Iconio, ali Antiokía. >,uEx astan xvilin taꞌaqatayal yu ixtalhakapuꞌan Jesús taꞌan ixmal ni Pablo ex yucha ostaulchoqol y aqtaun tanuchoqol ni laka putaulan. Ex ataun julchan val, tꞌaꞌal ni Bernabé tus alakataun putaulan yu ixjunkan Derbe. Ni Pablo ali Bernabé taꞌanchoqol laka putaulan Antiokía la xaꞌestado Siria H+ Ex astan tachinchal lati israelitas yu ixtaxkajiy ni Pablo, yu machaqan Antiokía ixtajunita ali Iconio. Yuꞌuncha taxaqalal ni lapanakni tus talhakapuꞌal ixchivintikꞌan. Ex talakatꞌalmal ni Pablo kun chiyux, ex talaqxaqalhaꞌal ixlhimaqspaꞌ ni putaulan, ex ancha tamakaumalcha, ixtalhilay tamaqnilcha. g*GMas chuncha tanaul ni Pablo ali Bernabé pero ni lapanakni laqatapꞌasta ixtatoꞌoyaputun, y va skꞌatsanaj jalaktanchanil ixjamoqslantikꞌan yu ixtamakaputun. Ancha laka putaulan Listra talakatꞌalmal ni Pablo %)Cpero ni Dios aqtsꞌiyaj va tacha masuycha ni yucha laqsaval tꞌajun. Si makay yu ox y tamalaqachaniyan xkan y vachuꞌ taꞌaqtayjuyan para kaꞌalil yu ox jaxqanti. Chuncha talhipaꞌiniyan y chuncha taxtaqniyan lhuvaj vayti y vachuꞌ achati para oxamaktaun katsꞌukꞌutꞌik. r(]Mas maqancha ni Dios jalaqxtaqnil lakatin ni lapanakni para katapuꞌal taꞌan yuꞌuncha katamaqamal, '—¿Valiꞌiycha chuncha makꞌayatꞌik tacha aniy? Kijnankꞌan vachuꞌ valiꞌiy lapanakni kuntau tacha uxiknankꞌan. Kmintau vamun para kaklajuniu ni kamakꞌauntꞌikcha tachun yu aniy axtoqnuꞌ yu jantu ixlaqmiti kaval y kalhakꞌapꞌupꞌintꞌikcha ni Dios yu laqsaval kujta, yu makata laktꞌiyan ali lakatꞌun vachuꞌ yu lakamar kun tachun talhitsukuti yu ancha alin. 1&[Chuncha tejkan takꞌatsal ni Pablo ali Bernabé talajꞌexputaukꞌal ixlaqchꞌitikꞌan, tus talaktꞌasajtanul taꞌan mutꞌun ixtayanal ni lapanakni, va tanaul: 7%g Taꞌan ixlhimaqspaꞌ ni putaulan taꞌan putanukanachal, ancha ixyal ni chaqaꞌ taꞌan ixtatoꞌoyay Júpiter. Ex chuncha ni xakura Júpiter va laklhimil toros ali xanti. Yucha kun yu lapanakni ixtatoꞌoyaputun ni Bernabé kun Pablo, ixtamaqniputun talhitsukuti tacha taun lapaxkan yu moqslakan. @$y Ex talhimapaqaꞌul ni Bernabé tacha ixdioskꞌan yu ixjunkan Júpiter. Y yu Pablo, por yucha chivinil, xlhiyucha talhimapaqaꞌul Merkurio yu xamayul ixdioseskꞌan ixjunita. c#? Tejkan chuncha talaqtsꞌil ni lapanakni yu makal ni Pablo niman taꞌaqtayl tamatꞌasay la ixlhichivinkꞌan Likaonia, va tanaul: —Chavay ni dioses tataꞌeltajulcha aniy kun kijnankꞌan y taval tacha lapanakni. "5 Chuncha la pꞌays chivinil, va naul: —Kaꞌostꞌaycha y vascha katꞌay. Ex ni anchanu lapanaki niman kiꞌukltayal y nimancha aqtayl jaltanan. Ancha laka putaulan Listra ixꞌalin qayntaun lapanaki yu jantu lay ixjaltanan. Ni yucha jantu aqtaun ixjaltanan porke va chꞌanlkꞌavil tsukul. tay talaqputeꞌeꞌol ni ox chivinti yu laqsaystꞌi. Ni Pablo ali Bernabé tavilanal laka putaulan Listra DPero tejkan takꞌatsal niman taqosnul, taꞌalcha laka putaulan Listra ali Derbe la xaꞌestado Likaonia. Vachuꞌ tatapasaꞌol mas yu lakstꞌuniy putaulanaxna ni anchanu lakatꞌun, J Ex chuncha ni israelitas ali yu jantu israelitas kataval va chꞌantaun tamakal ixjatapastakꞌatikꞌan kun ixꞌukxtininkꞌan para katalhimaqchapul y vachuꞌ katalakatꞌalmal kun chiyux. FPero ni anchanu putaulan ni lapanakni va tꞌuy jatapastakꞌati ixtamakata. Lati chꞌantaun ixtatꞌajun kun yu israelitas, alati chꞌantaun ixtatꞌajun kun yu jamalaqachal ni Jesús. 5Xlhiyucha ni Pablo ali Bernabé tataqmaqal kun yuꞌuncha. Ixtalhichiviniy ni Jalhachimoꞌonuꞌ sin talhanti y yucha ixjalaqxtaqniy tapꞌasta para lay katamasul axtoqnuꞌ y palay katamakachoqol lapanakni para katakꞌatsal ni laqsaval ixtalhichiviniy ixjamapayninti Dios. 2]Pero yu israelitas yu jantu ixtalhakapuꞌan niman taꞌaqtayl taxaqalay yu jantu israelitas ixtajunita y tajunil yu jantu laqsaval para kataxkayl yu ixtalhakapuꞌan. n WAncha laka putaulan Iconio, ni Pablo ali Bernabé vachuꞌ tatanul taꞌan ixtatamoꞌoy ni israelitas. Lhuvaj lapanakni talhakapuꞌal por tamaqamal ixchivintikꞌan mas yu israelitas y vachuꞌ mas yu jantu israelitas kataval. % 4Pero yu ixtalhakapuꞌan Jesús yu ixtavilanal laka putaulan Antiokía tus ox ixtalhitꞌajun achati y ixtalaqtanun ni Espíritu Santo.iK 3Ex chuncha yuꞌuncha jalakchꞌankꞌalapꞌuxkal ixchꞌanpꞌoqxkꞌan para kapumasunikal va jalaktanchanikalcha ni lapanakni por jantu katalaqaꞌil ixchivinti Dios. Ex taꞌalcha alakataun putaulan yu ixjunkan Iconio.  2Pero yu israelitas taxaqalal ni xanatin yu apalay ixlaktoꞌoyakan yu ixtalhakapuꞌan Dios y vachuꞌ yu joꞌakna yu ixtalhitꞌajun tapꞌasta. Jalakchivijvakal para kalakxkaykal ni Pablo ali Bernabé y para chuncha kalaqtinaqxtukal ni anchanu lakatꞌun. ^5 1Chuncha laqputeꞌeꞌokal ixchivinti Dios tus taꞌakchun anchanu lakatꞌun. 5c 0Tejkan chuncha taqasmaklhi yu jantu israelitas ixtajunita, ayaj talhipaꞌinil y talhiꞌachantajul y nimancha aqtayl tanajun ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios la ox ixjunita ixchivinti. Ex talhakapuꞌal tachun yu laqsaval jalaksakkal para katalhitsukul ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. dA /Va chuncha kintalhijunin ni Jalhachimoꞌonuꞌ, va naul:Kitꞌin klalakꞌulatau tacha ixmaklkukꞌan ni lapanakni yu jantu israelitas kataval,
para katalaqtaxtul lapanakni tus taꞌakapuchun lakamunukpaꞌ. ) .Pero ni Pablo ali Bernabé jantu katachivinil kun talhanti, va tanaul: —Ixmaqskꞌiniy kalaqputeꞌekal ixchivinti Dios pꞌunaj kun uxiknankꞌan yu israelitas untꞌatꞌik. Kijnan klamasuniu pero uxiknankꞌan jantu kalaꞌaꞌitꞌik, lhilayatꞌik ni jantu tapaxtoqniyan jatsukunti yu jantu miꞌojoy. Xlhiyucha kajkꞌanaucha jalaqputeꞌeninin ixchivinti Dios yu jantu israelitas kataval. ]3 -Pero tejkan talaqtsꞌil ni israelitas va lhuu lapanakni tataqxtoqlhi ex nimancha taꞌaqtayl tamakay ixꞌakchaꞌatikꞌan. Chuncha taꞌaqtaynil talhichiviniy ni Pablo yu jantu laqsaval kaval y talaktuꞌul. ;o ,Ex chuncha tejkan ataun semana junchoqol yu xajulchan jastaknati, va tataqxtoqlhi valaycha tachun ni lapanakni ni anchanu laka putaulan para kataqasmaklhi ixchivinti Dios.  +Ex chuncha tejkan tamaktalcha ni taqxtoꞌati lhuvaj israelitas y vachuꞌ lhuu lapanakni yu talhitanul tacha israelitas tatixkaulhaꞌal ni Pablo ali Bernabé. Ex yuꞌuncha taxtaqnil ox jatapastakꞌati para katataylhaꞌal la ixjamapayninti ni Dios.  *Ex va chuncha taval tejkan tataxtuchoqolcha taꞌan ixtatamoꞌoy ni israelitas, ex yu jantu israelitas ixtajunita talhijunil ni Pablo ali Bernabé para kataminchoqol yu ataun xajulchan jastaknati para kalhichivinchoqol aaqtaun ni anu chivinti. ; o )Uxiknan yu jalaktꞌuꞌununatꞌik, katꞌalhanantꞌik, kꞌamiꞌoyapitik.Ni kitꞌin yu Dios kunita kakmakayaꞌ lajꞌay axtoqnuꞌ taꞌan tꞌiꞌukxuyanantꞌik,
mas matichun katajunan jantu kalhakꞌapꞌupꞌinapitik, va naul ni Dios, —chuncha jalaqputeꞌenil ni lapanakni ni Pablo. ) K (Kꞌalhistꞌakkꞌantꞌik para jantu chun kalhitꞌapꞌasatꞌik tacha yu maqancha tatsꞌoqlhi yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios yu tanaul inchine: R  'Va por yucha tachun yu talhakapuꞌan va jalaqlaꞌoxinikan ixjatsukuntikꞌan para jantucha kalakmukꞌanikal ixlaqtaqalkꞌan yu jantu lay xamalaqmixinikan mas ixtamakay ixlhachimoꞌon ni Moisés. # ? &Ex chuncha, ketꞌalaqaunin, tsꞌanqay kakꞌatsꞌatꞌik ni lay kamalaqmixinikꞌantꞌik tachun milaqtaqalkꞌan por Jesús yu klalhixaqalayau. @ { %Pero yu majkujuchoqol ni Dios yucha jantu kapuchꞌil. X) $Laqsaval ni David tapatsanil ni Dios tejkan vananaj ixtiꞌukxuyal chuncha tacha Dios lhijunil. Ex nil ni David, tamaknul chꞌantaun taꞌan ixtaꞌaknunun ixjapayan, ex astan niman puchꞌil ixlakatunaj. (I #Xlhiyucha ni David vachuꞌ tsꞌoqlhi taꞌan alakataun Salmo yu inchine najun: “Jantu naꞌun kapuchꞌil kilakatunaj ni kitꞌin yu kꞌilaksaktꞌa.” X) "Ni Dios naul ni kamajkujuchoqoyaꞌ laka janinin xlhiyucha ni ixlakatunaj jantu kapuchꞌil. Inchine naul ni taꞌan tsꞌoqkanta: “Kakmaqxtaqniꞌoyan tachun yu lajꞌox chuncha tacha kunil ni David.”  !Laqsaval chuncha makal tacha naul kun kijnankꞌan yu ixjapapanaknakꞌan juntau. Chuncha makal tejkan majkujuchoqol ni Jesús. Chuncha tacha tsꞌoqkanta laka Salmo dos taꞌan najun: “Uxintꞌi kesꞌatꞌa unitꞌa, chavay kitꞌin kval mimPay.” #? Y vachuꞌ naul ni Pablo: —Chuncha kijnankꞌan klalaqputeꞌeniyau taun ox chivinti yu maqancha jalakjunil kepayankꞌan ni Dios yu kamakayaꞌ. Q Astan ni Jesús paqlhuvaj jalaktasunichoqol yu ixjatꞌaꞌukxuntayay yu tataxtuchal Galilea y tatꞌaꞌal Jerusalén. Chavay va yuꞌuncha yu talaqputeꞌeniy ni lapanakni tacha tapasal ni Jesús. >w Pero mas nil ni Jesús, ni Dios yucha majkujuchoqol.  Tejkan chuncha tamakaꞌol, ex tapasaꞌol tachun yu istsꞌoqkanta yu lhichiviniy Jesús, tapꞌuxlhi ni la ixkurus y tamaknul. w Mas jantu katatemanil tuꞌuchun laqtaqal para katamaqnil, pero taskꞌinil ni Pilato para kamalaqachanal ixmaqnika.  Yu ixtavilanal Jerusalén kun ixjalhachimoꞌonunkꞌan, yuꞌuncha jantu ixtakꞌatsay tasꞌayucha ixjunita ni Jesús y jantu ixtamalaqasiy ixchivinti Dios yu ixlaqputeꞌekan xajulchan jastaknati taꞌan ixtatamoꞌoy ni israelitas. Yuꞌuncha tamukꞌanil laqtaqal ni Jesús ex chuncha tapasaꞌol ni anchanu chivinti yu maqancha tanaul yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. ~~u Ex vachuꞌ naul ni Pablo: —Ketꞌalaqaunin yu tꞌanchꞌipitikcha kun Abraham y vachuꞌ uxiknankꞌan yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik yu tꞌalhauniyatꞌik ni Dios, ni aniy chivinti yu pulaqtaxtukan yucha va para uxiknankꞌan. !}; Tejkan va laycha kamiꞌol ixjatsukunti ni Juan, va naul: “Kitꞌin jantu yuꞌ kakval chuncha tacha yu uxiknankꞌan pꞌakxanꞌiyatꞌik, pero astan kaminaꞌ yu mas apalay ay xajantu kitꞌin. Ni kitꞌin jantu kimpaxtoqniy mas kaklaqmusxꞌoqnil isapato,” naul ni Juan. R| Tejkan jantukaꞌ ixmin ni Jesús ni Juan lhichivinil la ixlakaꞌukxpukꞌan tachun ni israelitas ni kaminaꞌ y jalakjunil ni maqskꞌiniy katamapaxal ixjatapastakꞌatkꞌan y kataꞌaqchajꞌaul. I{  Ex vachuꞌ naul ni Pablo: —Ni Dios malaqachal qayntaun lapanaki yu minchal kun David yu junkan Jesús para kamalaqtaxtul xalapanakni Israel, chuncha tacha ixnajunta kamalaqachayaꞌ. 0zY Ex taval ni Dios maqosunil ixpulhachimoꞌon ni Saulo, va jamaqxtaqnil kalhichimoꞌonul yu David. Ni Dios lhichivinil David, va naul: “Klaqtsꞌin ni David yu istsꞌal Isaí. Yucha va qayntaun lapanaki yu chꞌantaun junita kun kitꞌin y yucha makaꞌojoy tachun yu kitꞌin klhinajun.” y Ex chuncha yuꞌuncha taskꞌil qayntaun jalhachimoꞌonuꞌ para kalaklhichimoꞌokal y chuncha yu Dios jamaqxtaqnil qayntaun yu ixjunkan Saulo, yu istsꞌal Sis ixjunita, va minchal kun Benjamín. Ni Saulo jalaklhichimoꞌol tus cuarenta jachꞌitin. ;xo Chuncha por tachun yu aniy tapasal va taqmaqal tacha cuatro cientos cincuenta jachꞌitin. Ex astan jaxtaqnikal jueces tus tejkan aqtayl laqputeꞌey ixchivinti Dios ni Samuel. w Jalaqmaqnil oqxlaqtujun lapanakni yu ixtavilanal la xalakatꞌun Canaán ex jalaqlvaqnil ixtꞌunkꞌan y jalaqxtaqnil ni israelitas. av; Yucha jalaqmaqantaulnil ixputsukukꞌan lakakꞌavinan tus tacha cuarenta jachꞌitin. {uo Ni kiDioskꞌan yu israelitas juntau jalaksaklhi ni kepayankꞌan yu maqancha ixtatꞌajun. Jalaklalhaval tejkan ixtavilanal xalakatꞌun Egipto mas jantu an machaqan ixtajunita. Astan ni Dios kun ixtapꞌasta jalakmaxtul ni anu lakatꞌun. ntU Ex tayal ni Pablo, niman jalakmajkunil ni lapanakni kun ixmakaꞌ para saq katataulal, y va naul: —Uxiknan tachun yu kintꞌaꞌisraelitas untꞌatꞌik y tachun yu tꞌalhauniyatꞌik ni Dios, kilaqasmakniu kinchivinti. s Tejkan puteꞌekal xalibro yu ixjapulhichimoꞌonkꞌan ni israelitas y vachuꞌ kun ixchivintikꞌan yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios, ex ni ixꞌukxtininkꞌan ni israelitas yu ancha ixtataqxtoꞌa va tajuntaꞌil ni Pablo kun ixtꞌaltanan. Va tajunil: —Ketꞌalaqaunin, incha lhitꞌantꞌatꞌik taun chivinti para katatapꞌaysnil kun Dios ni lapanakni ex kanauntꞌikcha. Zr- Y yu alati tataxtulcha ni Perge, tataylhaꞌal jaltanan tus laka putaulan Antiokía la xaꞌestado Pisidia. Ex tejkan xajulchan jastaknati val, tatanuchal taꞌan ixtatamoꞌoy ni israelitas, ancha tataulal. oqW Ex ni Pablo ali yu alati ixtꞌaltanan tataxtulcha laka putaulan Pafos y tatajuchoqolcha laka barco. Taꞌalcha laka putaulan Perge la xaꞌestado Panfilia. Ancha ni Juan jalakmakaunchoqolcha y nimancha anchoqol Jerusalén. qp[ Tejkan chuncha laqtsꞌil ni gobernador va lhakapuꞌal y tus taun lhilal ni chivinti yu lhichiviniy ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús yu laqputeꞌenikal. Ni Pablo ali Bernabé tavilanal laka putaulan Antiokía la xaꞌestado Pisidia wog Chavay ni Dios kaxtaqniyan maqanlqajnati. Kꞌaꞌuneꞌe laꞌachꞌix y paqlhuu jantu kalaqtsꞌineꞌe julchan. Ex nimancha laꞌachꞌix val ni jachavanaꞌ. Chuncha tiꞌukxuntayalcha, ixlakxkajuy taꞌayuꞌ kamaqchꞌapalhaꞌal. |nq va junil: —Uxintꞌi jamakanunuꞌ y jalaklkanaꞌ kꞌatꞌi, va sasꞌatꞌa aqmoqxnuꞌ unitꞌa, uxintꞌi unitꞌa ixtꞌalaxkayaꞌ tachun yu lajꞌox. Uxintꞌi vamun laktꞌanchꞌapꞌutꞌun para jantu vas kaꞌal ixlakatin Dios. wmg Ex ni Saulo, yu vachuꞌ ixtajuniy Pablo, yucha ixlaqtanuꞌojota ni Espíritu Santo. Ex laqastal ni Elimas, l' Pero ni jachavanaꞌ, yu vachuꞌ ixjunkan Elimas, yucha ixjalaktanchaniputun ni Bernabé ali Saulo para jantu kalhakapuꞌal ni gobernador. Yk+ Yucha va chꞌantaun ixtꞌavil ni gobernador yu ixjunkan Sergio Paulo, yu ixlhitꞌajun lhuu jatapastakꞌati. Ni Sergio Paulo jalaklhijunil katamil ni Bernabé ali Saulo, va ixqasmakputun ixchivinti Dios. Uj# Tapalaqpusꞌol taꞌakchun ni anchanu lakatꞌun yu taꞌajmal lakamar, tachaꞌal tus ataun putaulan yu ixjunkan Pafos. Ancha tapaxtoqlhi qayntaun israelita yu jachavanaꞌ ixjunita, ixjunkan va Bar-Jesús. Anchanu joꞌati va ayaj ixjalaklkanan, ni yucha ixnajun ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios mas jantu laqsaval ixjunita. :~ }j||'{xzyxwvauuss(rq7paonmlkjdji.h>g2fReddcMbta`E__M^>]\[['YXXVUU[TT2SRQQrP4NMXLLKoJCIpHGF=DD?CyBAAV@@F?T=<<;:E9887E6y5}4322]1c0/^.-i,K+*)('&}%%$+#""r!!+ 3IF4 :ZU4wQ > 2  #x#wj*MChuncha ktaxtuucha ni laka putaulan Tiro, kpuꞌau barco tus Tolemaida. Ancha vachuꞌ klakmastakꞌau yu ixtalhakapuꞌan y klaktꞌataulau taun julchan. }Astan ox klamastakꞌau kun jalaqatanunti ex ktaukꞌachoqoocha laka barco y yuꞌuncha taꞌanchoqol la ixchaqakꞌan. NTejkan laqchaꞌal laqatujun julchan va ktaxtuchoqoocha. Ex yu ixtalhakapuꞌan kintatꞌaꞌal kun ixanatinkꞌan ali sasꞌatꞌankꞌan tus laka playa. Ancha ktaꞌaqtsoqoqtau y kskꞌiu Dios. 1[Ancha ktemau lapanakni yu ixtalhakapuꞌan y klaktꞌataulau paqtujun. Ni Espíritu Santo jalakmasunil ni yuꞌuncha para katajunil ni Pablo jantu kaꞌal Jerusalén. +Taval klaqtsꞌiu xalakatꞌun ni Chipre yu tanꞌajvil lakamar, kmaqxapaꞌiniu la kilhijamaqxukꞌan ex astan kchaꞌau tus xaꞌestado Siria. Ni barco yu xakpuꞌantau ixmaqskꞌiniy kamakauntijlal ixmachꞌapati laka putaulan Tiro, ex kijnan ktanuu ni laka putaulan. Z-Ancha ktemau taun barco yu ixꞌanta xaꞌestado Fenicia, ex yucha kpuꞌaucha. ' ITejkan klakmakajuucha va kpuꞌau barco, va kchaꞌau tus laka putaulan Kos. Ex ataun julchan val kꞌau tus Rodas ex ancha kꞌau tus laka putaulan Pátara. &Ayaj tamaqaninil porke va naul ni jantucha aqtaun katalalaqtsꞌinaꞌ. Ex taꞌal makaunan ni Pablo tus laka barco.R%Tus tachun taqalhul, y talaqatanul ni Pablo, y vachuꞌ takiltastuklhi. ve$Tejkan chuncha naul ni Pablo ex tatsoqoqtalcha y aqtayl skꞌin Dios kun ixtachunkꞌan ni yuꞌuncha. .U#Chuncha por tachun yu xakmakay va yucha klapumasuniu ni maqskꞌiniy kaꞌaqtayjuu kun kilhitapatskꞌan ni lapanakni yu kilpatanin. Chuncha kꞌapꞌastꞌaktꞌik ni ixchivinti kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús yu najun inchine: “Apalay lhiꞌachantajuy yu xtaꞌa xajantu yu laqaꞌiy.” "Kꞌatsꞌayatꞌik ni xaktapatsay la kimakaꞌ para kaꞌalil yu xakmaqskꞌiniy y vachuꞌ yu ixtamaqskꞌiniy yu ixkintatꞌavil. W '!Jantu matichun klhitsukunil akchaꞌati por ixtumin nisin por ixlaqchꞌiti.  5 ’Chavaycha, ketꞌalaqaunin, va kaklamakaunaucha kun Dios ali yu chivinti yu lhichiviniy ixjapaxkanti. Ni anchanu chivinti lhitꞌajun tapꞌasta para kaꞌayajnantꞌik la metsukuntikꞌan y vachuꞌ para kalaꞌaꞌitꞌik yu laqxtaqniy Dios yu ixlapanakni tajunita. D Ox kꞌalhistꞌajkꞌantꞌik. Kapꞌastꞌaktꞌik ni anchanu laꞌatꞌutu jachꞌitin mas tsꞌis mas tunkuj jantu aqtaun kmakaul klaxtaqniu jatapastakꞌati mas kun kilaqpuqalhuti. Vachuꞌ kun uxiknan kataꞌostaulaꞌ lati lapanakni yu kamasuyaꞌ jalaklkanti para chꞌantaun katatꞌaval yu talhakapuꞌan. 0 YKitꞌin ox kꞌatsay ni tejkan kajkꞌanchoqoyacha ex kataminaꞌ alati lapanakni yu kalakmakanuputunaꞌ vachu chun tacha maqtalin yu jantu tamapayniy ni borregos. Kꞌalhistꞌajkꞌantꞌik y vachuꞌ kalaklhistꞌaktꞌik tachun ni lapanakni yu talhakapuꞌan yu taxtaqnin ni Espíritu Santo. Chuncha ni uxiknankꞌan kꞌaꞌuntꞌik va tacha xajalhistaknan borregos kun ixlapanakni Dios yu laklhiꞌil kun ixjakꞌalna. =uporke klalaqputeꞌeniꞌojoo tachun yu najun Dios. Z-Xlhiyucha klajunau ni jantucha kilaqtaqal kaval incha matichun katsꞌanqayaꞌ ’Klalaqputeꞌeniu tacha lhachimoꞌonun ni Dios y chavay ox ijkꞌatsay ni jantucha aqtaun kilalaqtsꞌinchoqoyau. 7Mas chuncha jantu kimpastakꞌuy porke kijatsukunti jantu tuꞌuchun ixtapal kaval. Vamun kmajkaniputun kun tachun laqaꞌachati ni lhitapatsa yu kixtaqnita ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús. Yucha va para kaklaqputeꞌel ni ox chivinti yu lhichiviniy ixjamapayninti ni Dios. %Vamun ijkꞌatsay mas va toꞌoxtaycha putaulan kꞌan, ni Espíritu Santo kijuniy kakchꞌikanaꞌ y kakmaqanlqajnanaꞌ ancha Jerusalén. Chavaycha va kteꞌencha Jerusalén porke chuncha kilhijuniy ni Espíritu Santo mas jantu kꞌatsay tisuncha kaklhitapasayanta ancha. H Xajkalaqputeꞌeniy ni israelitas ali yu jantu israelitas kataval, ni va maqskꞌiniy katamapaxal ixjatapastakꞌatkꞌan kun Dios y katalhakapuꞌal ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. =sKitꞌin jantu aqtaun kakmakauntijlal ixlaqputeꞌeka ixchivinti Dios yu lay kataꞌaqtayjun. Va xaklamasuniyau la ixlakaꞌukxpukꞌan ni lapanakni y vachuꞌ la minchaqakꞌan. A{Lhilhiy xaktapatsaniy ni Dios yu kiJalhachimoꞌonukꞌan y jantu ay xakmakakan. Tus aqlhuvaj xajqalhun por uxiknan mas ayaj xakmaqanlqajnan por yu ixkintamakaniy lati ni israelitas. (~ITejkan tachinchalcha ex lakjunil ni Pablo: —Uxiknan kilamispayaucha tas xajkunitacha kun uxiknan tejkan xaklatꞌavilanau panchuncha aniy xaꞌestado Asia. }Ancha xakvilanau laka putaulan Mileto, ex ni Pablo malaqachanal ixlakjuntaꞌika xalajꞌaynin yu ixtalhakapuꞌan ancha Éfeso. 0|YVa chuncha kmakau porke Pablo jantu ixtaqmaqaputun xaꞌestado Asia xlhiyucha jantu kapuꞌuxaꞌal laka putaulan Éfeso. Niman ixchaꞌanputun ni Jerusalén porke ixpastakꞌa katapasachal ancha yu xakꞌatan Pentecostes. Ni Pablo lakmastakꞌal xalajꞌaynin yu ixtalhakapuꞌan ancha Éfeso "{=Ex ataun julchan val, kpuꞌau ni barco y kchaꞌau ixlhiꞌukstsꞌuniy Quío. Ex ataun julchan val kchaꞌau laka putaulan Samos taꞌan la ixkilpaꞌ ni mar. Ex laka putaulan Trigilio ancha kloqojtijlau. Ex ataun julchan val taxtuchoqoocha, kꞌaucha tus laka putaulan Mileto. z}Ex tejkan ancha klapaxtoqvicha laka putaulan Asón ex taukꞌalcha la kibarcokꞌan. Ex kꞌaucha ni putaulan Mitilene. by= Yu kijnankꞌan ikpꞌulꞌau laka barco tus Asón para ancha chꞌantauncha kintatꞌaꞌan la kibarcokꞌan ni Pablo. Chuncha kmakau kilakchivintikꞌan porke yucha maqamal kaꞌal laka chꞌajaꞌ tus Asón. Bx} Ex ni lapanakni va oxamaktauncha taꞌanchoqol y talhaꞌanchoqol jakujnuꞌ ni anchanuꞌ tsꞌal. Jantucha apalay katamaqaninil. Ni Pablo taxtul ni Troas, va al laka putaulan Mileto ;wo Ex taukꞌachoqolcha taꞌan talaqtꞌutu chaqaꞌ ni Pablo, aqtaylcha lakmapitsiniy ni pan, ex taꞌulcha. Chuncha taylhaꞌal ixchivinti tus tunkul ex astan anchoqolcha. v Ex ni Pablo niman taꞌeltajul talaktsin, va laqatanul ni anchanu tsꞌal, va naul: —Jantu katꞌalhanantꞌik. Vananaj kujta. u Taval qayntaun tsꞌal yu ixjunkan Eutiko va ixvil laka ventana. Ex yucha chꞌapachal ltatati porke ni Pablo ayaj panij jamalaninil. Ex ni anchanu tsꞌal tus ox ltatal y patajuchal tus taꞌan talaqtꞌutu ixtalmanixtu ni chaqaꞌ, va janinicha tasakchoqol. bt=Va ktaqxtoqvi yu pulaktaun ni chaqaꞌ taꞌan talman. Ancha ixmaqtajita lhuvaj maklku. "s=Ex yu xapꞌunaj julchan ni semana va chꞌantaun ktaqxtoqvi ni kijnankꞌan yu ixlapanakni Jesús kuntau, va chꞌantaun kꞌuu ni pan. Yu Pablo ixlakmasuniy ni lapanakni, ex taylhaꞌal ixchivinti tus pakltaun tsꞌis val porke va ixmaqskꞌiniy kataxtul yu ataun julchan. r5Tejkan paꞌalcha ixkꞌatankꞌan ni israelitas tejkan taꞌuy pan sin levadura, ex ktaxtuucha ni laka putaulan Filipos, y kpuꞌau barco. Tejkan paqkis val va kchaꞌau Troas ancha klapaxtoqchaꞌau kun yuꞌuncha. Ancha xakvilanau paqtujun. Ni Pablo al laka putaulan Troas SqYuꞌuncha tapꞌulꞌal ex kintapakxanchaꞌan tus laka putaulan Troas. fpEVa tatꞌaꞌal ni Sópater yu machaqaꞌ Berea, y vachuꞌ Aristarco ali Segundo yu machaqan Tesalónica, vachuꞌ Gayo yu machaqaꞌ Derbe vachuꞌ Timoteo y vachuꞌ Tíkiko ali Trófimo yu machaqan xaꞌestado Asia. toaAncha ixvil laꞌatꞌutu malkuyuꞌ. Va ixpuꞌuxaꞌan barco tus Siria pero tejkan kꞌatsal ixtapakxanꞌita ni israelitas para katamakanil tuꞌuchun, ex taspꞌikchoqolcha va puꞌanchoqol laka chꞌajaꞌ xaꞌestado Macedonia. nAncha tapasaꞌol tachun putaulanaxna y jalakchivijval ni lapanakni para katataylhaanil kun Dios. Taval chaꞌal xaꞌestado Grecia. 0m [Tejkan tamaktalcha ex ni Pablo jalakjuntaꞌil yu ixtalhakapuꞌan, va jalakmalakaꞌulal y jalakchivijval. Ex lakmastakꞌachoqolcha, va alcha xaꞌestado Macedonia. jlM)Ex tejkan chuncha naunꞌol va lakmastakꞌachoqolcha ni lapanakni y taꞌanchoqolcha.Pk(Pero chuncha tacha makayau, va laycha kamukꞌanikau laqtaqal por laktꞌilhiyau ni putaulan. Jantu xtaqkan lakatin chuncha kamakau y jantu lay tuꞌuchun kanaunau tisuncha ixlhiꞌatal taqxtoqyau. ujc'Incha alin ataun yu skꞌinpꞌutꞌunatꞌik, ex maqskꞌiniy kaꞌalil taun junta para kalaqlaꞌoxikal. Ui#&Incha tachivintanuputun ni Demetrio chꞌantaun kun ixtꞌatapatsanin ex lay kataꞌal chivintanunin laka pulakchivin ancha laqltiꞌay y ancha tavilanal ni jalhachimoꞌonun. Va ancha katalaqlaꞌoxil. 0hY%Uxiknan jalaklhitꞌantꞌik pumatꞌuy lapanakni aniy, pero yuꞌuncha jantu tuꞌuchun katamakanil kidioskꞌan y jantu kataꞌakchꞌintamal kun ixchivintikꞌan. Ag{$Jantu matichun lay najun va jalaklkanti junita yu klajunau. Ex chavaycha apalay ox saqcha kꞌaꞌuntꞌik y jantu tuꞌuchun kamakꞌatꞌik yu jantu paxtoqniy kun jatapastakꞌati. ]f3#Ex taval, qayntaun yu jatsꞌoqꞌulanan laka pulakchivin va vak jalakmakal ni lapanakni, va jalakjunil: —Uxiknan, yu xajoꞌakna aniy laka putaulan Éfeso untꞌatꞌik, tus tachun lapanakni takꞌatsay ni aniy la kimputaulankꞌan ox toꞌoyayau kidioskꞌan Diana y vachuꞌ ox lhistaktau ixtꞌatasun yu patajuchal laktꞌiyan. eeC"Pero tejkan takꞌatsal ni yucha va israelita ixjunita, ex taꞌaqtaychoqol pꞌays talaktꞌasay tus tꞌuy hora tataqmaqal, va ixtanajun: —¡Jantu aqtaun kamiꞌol ni kidioskꞌan Diana, yu toꞌoyayau aniy Éfeso! 0dY!Ni israelitas tasalhaꞌal qayntaun yu ixjunkan Alejandro taꞌan ixtayanal ni lapanakni para kalaktꞌachivinil. Lati yu ancha ixtaꞌaqxtoqnun talaqputeꞌenil ni Alejandro ixlhilukujkꞌan ni lapanakni. Ex yucha jalakmajkunil para lay kalaktꞌachivinil porke ixꞌaqtayjuputun ixlapanakni. |cq Ex ancha taꞌan ixtaꞌaqxtoqnun ayaj pꞌays ixtatꞌasay ni lapanakni. Lati ixtanajun taun chivinti, y lati aputaun chivinti ixtanajun porke oxicha ixtatalaktꞌilhita. Lati jantucha ixtamalaqasichoqoy valiꞌiycha alil taqxtoꞌati. Jb Vachuꞌ lati ni jalhachimoꞌonun ni ancha xaꞌestado Asia yu ixꞌamigos ni Pablo tamalaqachanil chivinti va tatapayninil ni Pablo para jantu kaꞌal taꞌan ixtaꞌaqxtoqnun ni lapanakni. awNi Pablo vachuꞌ ixjalaqꞌuxaꞌan ni lapanakni para kalaktꞌachivinil pero yu ixtalhakapuꞌan jantu katamakaul. `-Ex tachun ni putaulan tus tatalaktꞌilhiꞌol. Lati ni lapanakni tachꞌapal qayntꞌuy ixtꞌaltanan ni Pablo yu machaqan Macedonia yu ixjunkan Gayo ali Aristarco. Va jalaqxaqamakal tus jalaklhachankal laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa tejkan ixꞌalin qamanti. )_KTejkan chuncha taqasmaklhi ayaj tatalqamal, va pꞌays tachivinil, va tanaul: —Jantu aqtaun kamiꞌol ni kidioskꞌan Diana yu toꞌoyayau aniy Éfeso. D^Chavaycha kavalay katsꞌanqayacha kilhitapatsakꞌan ni kijnan y vachuꞌ kavalay jantucha katoꞌoyakanaꞌ ixchaqaꞌ kidioskꞌan Diana yu ox toꞌoyakan taꞌakchun xaꞌestado Asia y mas va toꞌoxtaycha lakamunukpaꞌ, ex ni yucha ka jantucha tuꞌuchun xtapal kunaꞌ kun ni lapanakni —naul ni Demetrio. -]SPero laqtsꞌinatꞌik y asmaktꞌatꞌik tacha makay ni anuꞌ yu junkan Pablo. Yucha najun ni jantu laqsaval dios kaval yu tamakay ni lapanakni. Yucha laqxaqalay y lakmapaxaniy ixjatapastakꞌatkꞌan lhuvaj lapanakni aniy laka putaulan Éfeso y va laycha taꞌakchuncha xaꞌestado Asia. P\Ex yu Demetrio jalaqmaqxtoqlhi yuꞌuncha kun alati lapanakni yu va aqstanchun ixlhitapatskꞌan ixjunita, va lakjunil: —Lapanakni, kꞌatsꞌayatꞌik ni aniy kilhitapatskꞌan la ox pulhajayau. v[eQayntaun yu ixjunkan Demetrio yu ixlaqltapatsay plata, va ixmakay lakstꞌuniy xajachaqan yu ixtasuy tacha xachaqaꞌ taꞌan ixtoꞌoyakan ixdioskꞌan yu ixjunkan Diana. Ni lapanakni yu ixtaꞌaqtayjuy Demetrio va ayaj ox ixtalhajay. yZkEx ancha Éfeso lati yu ancha machaqan va ayaj talaktꞌilhil por jantu ox ixtalaqtsꞌin ixlakatin Dios. YEx ni Pablo laqmalaqachal la xaꞌestado Macedonia qayntꞌuy yu chꞌantaun ixjatꞌatapatsay. Qayntaun va Timoteo, yu aqayntaun va Erasto ixjunkan. Ni Pablo vananaj taylhaanil xaꞌestado Asia. Talaktꞌilhil ni lapanakni laka putaulan Éfeso ~XuTejkan chuncha tapasal ex ni Pablo va pastaklhi kapuꞌal xaꞌestado Macedonia kun xaꞌestado Akaya tus kachaꞌal laka putaulan Jerusalén. Vachuꞌ ixnajun: —Tejkan kakchaꞌanaꞌ ex astan vachuꞌ kajkꞌanaꞌ laka putaulan Roma. W%Chuncha apalay ixtalhavay yu ixtalhakapuꞌan ixchivinti ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús y vachuꞌ ixtalaqtsꞌin tas ixjunita ixtapꞌasta. xViVachuꞌ qaynlhuu lapanakni yu ixtachavanan tamaqxtoqlhi ixjalhikixkꞌan yu ixlhichiviniy ixlhitapatskꞌan, tus talaqxavaꞌol la ixlakaꞌukxpukꞌan ni lapanakni. Ni xtapal yu talaqxaval va tacha cincuenta mil xatumin plata ixjunita. HU Lhuvaj lapanakni talhakapuꞌal y talhitaulal la ixlakaꞌukxpukꞌan ni lapanakni ixtalaqalhinkꞌan y taskꞌil para kalaqmalaqmixinikal yu ixtamakay la ixputsukukꞌan yu tamakauntijlal. NTEx chuncha takꞌatsaꞌol tachun yu ixtavilanal laka putaulan Éfeso mas yu israelitas y mas yu jantu israelitas kataval. Tus ox tatalhanal y tus tachun ay ixtamakay ixtaqaꞌuti ni Jesús. =SsEx ni lapanaki yu ixlaqtanun ni jantu ox espíritu va niman jakꞌiuklnil va jalakchꞌapachal y jalaklhajal tus laqmaqaꞌasasan tataxtul laqa chaqaꞌ y tus ox tataqalhil. GRPero qaltayanal ni jantu ox espíritu, va naul: —Kitꞌin ijkꞌatsay tasꞌayucha ni Jesús y vachuꞌ kꞌatsay tas ayucha ni Pablo. Pero yu uxiknan, ¿tasꞌayuꞌuncha untꞌatꞌik? Q5Ex vachu chun tanaul yu pumatujun istsꞌalan qayntaun joꞌati yu ixjunkan Esceva. Yucha va qayntaun ixꞌukxtinkꞌan xakuras ni israelitas. QP Ancha ixtaꞌalin lati israelitas yu ixtatakyautsukuy maxtuninin aqmoqxnun ni lapanakni. Ex yuꞌuncha vachuꞌ ixtamaxtuniputun aqmoqxnun kun ixtaqaꞌuti ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús. Ixtatꞌachiviniy ni aqmoqxnun y ixtajuniy: —Kijnan klajunau kun la ixtaqaꞌuti ni Jesús yu laqputeꞌey Pablo, katꞌaxtꞌutꞌikcha. fOE Ni lapanakni ixtalhiminiy payo kun laqchꞌiti ni Pablo. Ex mas va tsꞌuniy ixtamalakavay va si palay ixtajunchoqoy tachun ni taqanꞌanin yu ixtalhaaniy y ixtataxtuꞌojoycha ni jantu ox espíritus yu ixtalhitꞌajun. xNi Ni Dios ixtaqniy tapꞌasta ni Pablo para lay kamakal lajꞌay axtoqnuꞌ yu jantu aqtaun laqtsꞌinkan. lMQ Chuncha tatapasal laꞌatꞌuy jachꞌitin y xlhiyucha tachun yu ixtavilanal xaꞌestado Asia mas yu israelitas ali yu jantu israelitas kataval va si taqasmaklhi ixchivinti ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús. Yu istsꞌalan Esceva aL; Pero lati por ixlaktuꞌuntikꞌan jantu katamaqamal katalhakapuꞌal. Yuꞌuncha vamun laqxtoqnuꞌ talhichivinil ixlakatin Dios la ixlakaꞌukxpukꞌan tachun ni lapanakni. Ex chuncha ni Pablo jalakmakauntijlalcha ni yuꞌuncha, ex yu ixtalhakapuꞌan laklhaꞌal la iskuela qayntaun lapanaki yu ixjunkan Tirano. Ancha lhilhiy ixlakmasuniy. nKUChuncha laꞌatꞌutu malkuyuꞌ ancha ixvil ni Pablo, y va si ixꞌan taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas. Ixjalaktꞌachiviniy ni lapanakni sin talhanti y ixjalakmasuniy tacha lhachimoꞌonun Dios para katalhakapuꞌal. JJ Por tachun ni yuꞌuncha va pumakautꞌuy joꞌakna ixtajunita. ?IwChuncha laqmoqslanil ixmakaꞌ ni Pablo y talaqtanuꞌol ni Espíritu Santo, ex taꞌaqtaylcha tachiviniy lhichivin yu jantu ixtamispay y vachuꞌ ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. HTejkan chuncha taqasmaklhi va taꞌaqchajꞌaul la ixtaqaꞌuti ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús para kataval ixlapanakni ni yucha. eGCEx lakjunil ni Pablo: —Chun, ni Juan laqmaqchajꞌaval ni lapanakni yu ixtamapaxaputun ixjatapastakꞌatkꞌan. Lakjunil para katalhakapuꞌal yu istsꞌanqay kamil astan. Yucha va Jesús yu lhichivinil ni Juan. "F=Ex ni Pablo aaqtaun laklhisakmichoqol: —¿Ex maticha tamasunin kaꞌaqchꞌajꞌautꞌik? Ex yuꞌuncha tajunil: —Kijnan va Juan kintamasunin. BE}Va laklhisakmil: —¿Ni uxiknan laꞌaꞌitꞌik ni Espíritu Santo tejkan lhakꞌapꞌupꞌintꞌik? Ex yuꞌuncha tanaul: —Kijnan jantu kꞌatsayau incha alin ni Espíritu Santo. PBTaval ni Apolos uxaꞌal xaꞌestado Akaya ex chuncha yu ixtalhakapuꞌan Jesús ancha Éfeso va taꞌaqtayjul para lay kaꞌal. Tatsꞌoqnil aqxtaun jalhiki para ox katalaqaꞌil ancha Akaya yu ixtalhakapuꞌan Jesús. Tejkan chaꞌal Akaya, ex ni Apolos ox jalaqꞌaqtayjul yu ixtalhakapuꞌan por ixjamapayninti Dios. ATaval ni Apolos aqtayl laqxaqalay sin talhanti ni lapanakni laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas. Pero tejkan taqasmaklhi ixchivinti ex ni Prisila ali Akila tajuntalhaꞌal la ixchaqakꞌan. Ancha tamalanil para apalay ox kamalaqasil ixlakatin Dios. E@Yucha ixlanita lati yu lhinajun ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios. Yucha chivinil kun tachun achati y ox vas ixlhichiviniy ni Jesús pero ixmispay vamun yu masul ni Juan yu jamaqchajꞌavanan. O?Ancha laka putaulan Éfeso chaꞌal qayntaun israelita yu ixjunkan Apolos yu machaqaꞌ Alejandría ixjunita. Yucha ayaj kꞌusi ixchiviniy y la ox ixmispay ixchivinti Dios yu istsꞌoqkanta. (>IJantu paqlhuu kataqmaqal ancha, ex taxtuchoqol, va alcha tiꞌukxuntayan talakachux xaputaulanaxna xaꞌestado Galacia kun xaꞌestado Frigia. Va ixlaqxaqalay tachun ni lapanakni yu ixtalhakapuꞌan para ox katataylhaꞌal la ixlhakapuꞌatikꞌan. Alcha ni Apolos laka putaulan Éfeso "==Tejkan chaꞌal Cesarea ex jalaqkilal yu ixtalhakapuꞌan ancha Jerusalén ex astan taylhaꞌal ixlakatin para kachaꞌal laka putaulan Antiokía. c<?Va lakmastakꞌachoqolcha, va lakjunil: —[Va maqskꞌiniy kajkꞌal laka Jerusalén para yu kꞌatan yu kaꞌalinaꞌ.] Incha Dios najun, kaklalaqminchoqoyau astan. Ex taxtuchoqolcha ancha Éfeso, va puꞌal barco. Y;+Yuꞌuncha tatapayninil ni Pablo para maqan kataulal pero yucha naul ni jantu. @:yAstan tachaꞌal laka putaulan Éfeso y ancha jamakauntijlal ni Prisila ali Akila. Pero ni Pablo tapasaꞌelal laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas y laktꞌachivinil. 9!Chuncha ni Pablo vananaj apaqlhuu tamakaul ancha laka putaulan Corinto. Ex astan lakmastakꞌachoqolcha yu talhakapuꞌan y chꞌapalcha ixlakatinkꞌan para kaꞌal xaꞌestado Siria. Va laktꞌaꞌal Prisila ali Akila. Tejkan tachaꞌal laka putaulan Cencrea ex ni Pablo aqsikkal tus laqpaꞌasas makakal. Chuncha makakal para kapukꞌatsakal ni va laqsaval kamakayaꞌ yu naul, yu junkal ni Dios. Ex tataxtuchoqolcha Cencrea, tataylhaꞌal ixlakatinkꞌan para kataꞌal tus xaꞌestado Siria. Va tapuꞌal barco. :8mEx ni lapanakni yu ancha ixtayanal tachꞌapal qayntaun yu ixjunkan Sóstenes va qayntaun xaꞌukxtin ixjunita taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas. Va talakasamal ixlhimaqspaꞌ ni pulakchivin. Pero ni Galión jantu kamakal kuenta. Ni Pablo anchoqolcha laka putaulan Antiokía la xaꞌestado Siria >7wEx lhinaulcha katataxtuchoqol laka pulakchivin. d6APero va por jantu tamaqamayan ixchivinti u ni taqaꞌuti yu lhichiviniy y por jantu va taun lhilayatꞌik kun milhachimoꞌonkꞌan. Ex kalaqlaꞌoxitꞌik meꞌemankꞌan. Kitꞌin jantu kimpaxtoqniy kaklaqlaꞌoxil. r5]Pero tejkan va laycha kachivinil ni Pablo ex ni Galión naul: —Incha aniy lapanaki va laqsaval kalhitsukul taun ay laqtaqal u incha kamakal yu jantu ox, ex chun kakmakanil yu kilalhijunau uxiknan yu israelitas untꞌatꞌik. 43 Tanaul: —Ni aniy lapanaki jantu vas jamasuniy ixtoꞌoyaka Dios ni lapanakni. Yu jamasuniy jantu chꞌantaun kaval tacha kimputsukkꞌan kijnan. .3U Pero tejkan Galión ixjunita xagobernador ancha xaꞌestado Akaya ex ni israelitas va chꞌantaun taval para katachꞌapal ni Pablo, y talhaꞌal laka pulakchivin. t2a Ex chuncha ni Pablo tamakaul masunuꞌ ixchivinti Dios tus taun jachꞌitin apakltaun ancha Corinto. 1% Kitꞌin kꞌalinta kun uxintꞌi y jantu matichun lay kamakaniyan tuꞌuchun. Ni aniy putaulan pumalhuu lapanakni katajunaꞌ kilapanakni. a0; Tauncha julchan tejkan tsꞌis ixjunita ex ni Jalhachimoꞌonuꞌ xaqalal ni Pablo la ixtalakavanti, va junil: —Jantu katꞌalhan. Katꞌaylhipꞌi laqputeꞌeniꞌ kinchivinti, y jantu kakꞌikstꞌaktꞌi. 0/YYu xaꞌukxtin ixjunita taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas va ixjunkan Crispo. Yucha lhakapuꞌal ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús, vachuꞌ talhakapuꞌal tachun ixlapanakni. Vachuꞌ qaynlhuu lapanakni ni anchanu putaulan Corinto taqasmaklhi yu ox chivinti talhakapuꞌal y taꞌaqchajꞌaul. <.qEx taxtulcha ni Pablo laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas, alcha taꞌan ixtꞌalaqxtoqyanal ataun chaqaꞌ yu ixnavin ixjunita ni Justo yu ixtoꞌoyay Dios. *-MPero lati yu israelitas talhitalqamal y laqxtoqnuꞌ tajunil. Ex ni Pablo kꞌalhal ni ixlaqchꞌiti, va lakjunil: —Jantucha kimpaxtoqniy klaꞌaqtayjuu. Incha katsꞌanꞌayapitik, ex meꞌemanchkꞌan milaqtaqalkꞌan kunaꞌ. Chavaycha kajkalaqꞌanaꞌ yu jantu israelitas kataval. ',GChuncha ni Silas kun Timoteo taminchal xaꞌestado Macedonia. Tejkan tachinchal Corinto, ex ni Pablo jantucha kataylhaanil ixmakaka chaqaꞌ porke lhilhiy ixlaqputeꞌey yu ox chivinti yu laqsaystꞌi. Va ixlakmasuniy ni israelitas ni Jesús va Cristo ixjunita yu laksaklhi Dios. B+}Ixlhitamin semana tejkan xajulchan jastaknati ixjun, ni Pablo si ixꞌan taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas kun yu jantu israelitas kataval. Va ixjalaqxaqalay para katalhakapuꞌal. **MAncha jalaktꞌataulalcha y ixjalaktꞌatapatsay kun yuꞌuncha porke va putaun ixlhitapatsakꞌan ixtalhitꞌajun. Yuꞌuncha ixtamakay chaqaꞌ yu makalonaj. E)Ancha mispal qayntaun joꞌati israelita yu ixjunkan Akila yu tsukul laka putaulan Ponto. Yucha va exnikaꞌ chaꞌal laka putaulan Corinto kun ixanati yu ixjunkan Prisila. Va taminchal Roma porke yu jalhachimoꞌonuꞌ Claudio lhinaul katataxtul tachun yu israelitas. Ex chuncha ni Pablo jalaqꞌal ni yuꞌuncha. W( )Ex chuncha ni Pablo taxtuchoqolcha ni Atenas, va alcha laka putaulan Corinto. '"Lati lapanakni chꞌantaun tatꞌaval ni Pablo y talhakapuꞌal. Vachuꞌ chꞌantaun tꞌaval qayntaun yu ixjunkan Dionisio yu chꞌantaun ixjunita kun lapanakni yu ixtataqxtoꞌa Areópago ali qayntaun xanati yu ixjunkan Dámaris ali alati lapanakni.@&{!Chuncha ni Pablo jalakmakaulalcha ex anchoqolcha. 1%[ Tejkan taqasmaklhi va naul ni kujchoqol qayntaun janiniꞌ ex lati talaktuꞌul, pero yu alati tanaul: —Kijnan kaklaqasmaknichoqoyau minchivinti ataun julchan. <$qYucha ox kꞌatsay tisuncha julchan vas kalakmukꞌaniyaꞌ ixlaqtaqalkꞌan tachun ni lapanakni taꞌakchun ni lakamunukpaꞌ. Chuncha kamakayaꞌ por qayntaun lapanaki yu laksaklhi. Va chuncha lakmasunil tachun ni lapanakni porke ni Dios majkujuchoqol ni anchanu lapanaki mas ixnitacha —naul ni Pablo. k#OTejkan maqancha chuncha ixtamakay ni lapanakni ex va tacha jantu ixtamakay kuenta ni Dios. Pero chavaycha laklhijuniy tachun ni lapanakni para katamapaxal ixjatapastakꞌatkꞌan mas va toꞌoxtaycha kaval taꞌan tavilanal. U"#Xlhiyucha va por sasꞌatꞌan Dios juntau, jantu maqskꞌiniy kalakpastakvi ni Dios va oro junita, y vachuꞌ jantu plata ali chiyux ali axtoqnuꞌ yu lay tamakay lapanakni Kun ixjatapastakꞌatkꞌan. J! Va yucha putꞌaunau y va yucha putiꞌukxuyanau y va yucha putsukuyau. Vachu chun tacha tanaul lati milapanaknikꞌan yu tatsꞌoqlhi, yu najun inchine: “Kijnan va sasꞌatꞌan juntau.” Ni Dios chuncha makal va para lay katalakxkaul ni lapanakni y katatemal. Yucha jantu maqati katsukul por qayntamin kijnankꞌan. q[’Yucha makal qayntaun lapanaki para kapuꞌalil tachun lapanakni por taꞌakapuchun lakamunukpaꞌ. Va yucha lakꞌulanil julchan tas vanancha kataqmaqayaꞌ laqatamin paises y vachuꞌ toꞌoxtaycha tapaxtoqniy katataulal. /WYucha jantu tuꞌuchun maqskꞌiniy yu lay katamakanil ni lapanakni. Va yucha jalaqxtaqniy ixjatsukuntikꞌan ni lapanakni kun ixjaxanitikꞌan y tachun axtoqnuꞌ. \1’Ni Dios yu makal ni lakamunukpaꞌ y tachun yu axtoqnuꞌ va yucha xaJalhachimoꞌonuꞌ junita laktꞌiyan ali lakamunukpaꞌ. Yucha jantu kataulal laqa chaqan yu tamakay lapanakni para katatoꞌoyal.  Va xaktijuyal la mimputaulankꞌan y klaqtsꞌil yu xaꞌaltares midioseskꞌan. Laqataun altar va inchine tsꞌoqmukꞌakanta: “XAꞌALTAR DIOS YU JANTU MISPAKAN.” Va yucha yu kaklalaqputeꞌeniyau yu tꞌoꞌoyayatꞌik mas jantu mispꞌayatꞌik. lQEx ni Pablo ostaulal la ixlakaꞌukxpukꞌan yu ancha ixtavilanal laka Areópago. Va lakjunil: —Lapanakni yu vilanantꞌik aniy Atenas. Kitꞌin klaqtsꞌil la mimputaulankꞌan ayaj tꞌoꞌoyayatꞌik midioseskꞌan. U#Chuncha tanaul porke tachun yu machaqan Atenas y vachuꞌ lapanakni yu alakataun machaqan yu ancha ixtavilanal vamun yuꞌ ixtamaqamay katalhichivinil y kataqasmaklhi yu saystꞌi jatapastakꞌati. Z-Kilalhiminitau saystꞌi jatapastakꞌati y ijkꞌatsaputunau suncha naunputun. /Ex va tajuntalhaꞌal taꞌan junkan Areópago. Ancha tajunil ni Pablo: —Kijnan knaunau kilamasuniu yu sastꞌi jatalaniti yu uxintꞌi masuy. fEAnchanu laka putaulan ixtavilanal lapanakni yu pulhuu jatalaniti ixtamispay, lati ixtamasuy yu tsꞌoqlhi ni Epikúreo y lati ixtamasuy yu tsꞌoqlhi Estoiko. Yuꞌuncha vachuꞌ tatꞌachivinil ni Pablo kun lhuu lakiltsakꞌastukni. Lati lapanakni ixtalajuniy: —¿Ka tisuncha najun ni aniy jachivinꞌoj lapanaki? Lati tanaul: —Ka va lhichiviniy aputaun dioses. Chuncha ixtanajun porke Pablo ixlhichiviniy Jesús y vachuꞌ ixlhichiviniy tacha pukujchoqol mas ixnitacha. I Yucha ixjalaqputeꞌeniy ni israelitas taꞌan ixtataqxtoꞌa chꞌantaun kun yu jantu israelitas kataval yu ixtatoꞌoyay Dios. Vachuꞌ laklhitamau lhilhiy ixjalaqputeꞌeniy ni lapanakni. NEx ni Pablo va ixlakpakxanꞌita para katachaꞌal ni Silas kun Timoteo. Va ayaj maqaninil tejkan laqtsꞌil ni xalapanakni Atenas por lhuvaj ixdioseskꞌan ixtalhitꞌajun yu ixtatoꞌoyay. $ALati lapanakni tatꞌaꞌal ni Pablo y tapuꞌal laka putaulan Atenas. Ancha ni Pablo jalaqmalaqachachoqolcha para kataminchoqolcha Berea y katajunil ni Silas kun Timoteo para niman katalaqꞌal taꞌan ixvilchal ni yucha. Ni Pablo laqputeꞌel ixchivinti Dios laka putaulan Atenas )KEx yu ixtalhakapuꞌan va niman tamalaqachal ni Pablo kaꞌalcha taꞌan ixkilpaꞌ lakamar pero yu Silas kun Timoteo va tatamakaul ancha laka putaulan Berea. R Ni israelitas yu ixtavilananchal Tesalónica va takꞌatsal ni Pablo ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios laka putaulan Berea. Ex vachuꞌ taꞌal laktꞌilhinin ixtalhavaxtu ni lapanakni ancha Berea. F Qaynlhuu ni israelitas talhakapuꞌal y vachuꞌ talhakapuꞌal qaynlhuu xanatin yu ixlaktoꞌoyakan tacha lajꞌay lapanakni yu jantu israelitas ixtajunita y vachuꞌ qaynlhuu joꞌakna. #? Ni anchanu lapanakni yu machaqan Berea apalay ox ixtalakpastaknan xajantu yu ixtavilanal Tesalónica porke yuꞌuncha ixtaqasmatꞌa ni ox chivinti kun ay achati. Va lhilhiy ixtaputeꞌey ixchivinti Dios yu tsꞌoqkanta para katakꞌatsal licha laqsaval kaval ixchivinti ni Pablo. J  Tejkan putsꞌislhicha ex yu ixtalhakapuꞌan tamalaqachal ni Pablo ali Silas laka putaulan Berea. Tejkan ancha tachaꞌal, ex taꞌal laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas.  Ex ni Jasón kun yu alati yu ixtalhakapuꞌan va tamakaunil tumin ni jalhachimoꞌonun y vachuꞌ taxtaqlhi ixchivintikꞌan ni laqsaval jantu kataqosaꞌ, para kataminchoqol astan. Ex taꞌalcha. Yu machaqan laka putaulan Berea ox talaqaꞌil ixchivinti Dios  wTejkan chuncha taqasmaklhi ni jalhachimoꞌonun kun ixtalhavaxtu ni lapanakni, ayaj pꞌaysni tatalakchꞌilil. S Yu aniy Jasón jalaqaꞌil la ixchaqaꞌ. Ni anchanu lapanakni jantu tamakay yu lhinajun ni ay jalhachimoꞌonuꞌ César. Yuꞌuncha tanajun alin aqayntaun yu ay Jalhachimoꞌonuꞌ yu junkan Jesús. & EPero jantu katatemal. Ex talhimil yu Jasón kun alati yu ixtalhakapuꞌan, va talhiminil taꞌan ixtavilanal ni jalhachimoꞌonun. Pꞌays talaktꞌasal, va tanaul: —Ni Pablo ali Silas tatꞌajun lakltꞌilhinin tus taꞌakapuchun ni lakamunukpaꞌ, chavaycha vachuꞌ tachil aniy. h IPero yu alati israelitas yu jantu katalhakapuꞌal yuꞌuncha talhixiyaxlhi ni Pablo. Ex tamaqxtoqlhi yu talaktuꞌunun lapanakni yu ixtayanal laklhitamau para katalaktꞌilhil ni anchanu putaulan. Ex tatakyautanul laqatapꞌasta la ixchaqaꞌ Jasón, va ixtapuxkajuy Pablo ali Silas, para katalhaꞌal taꞌan ixꞌalin ixtalhavaxtu lapanakni. | qEx lati yu israelitas va talhakapuꞌal y chꞌantauncha taval kun Pablo ali Silas. Vachuꞌ talhakapuꞌal pumalhuu yu jantu israelitas ixtajunita yu ixtatoꞌoyay Dios y vachuꞌ lhuvaj xanatin yu ixlaktoꞌoyakan tacha lajꞌay lapanakni. FJalaqputeꞌenil para katamalaqasil ixchivinti Dios yu tsꞌoqkanta y lakmasunil ni Cristo yu laksaklhi Dios yucha ixmaqskꞌiniy kamaqanlqajnal y kanil y astan kakujchoqol laka putaknun. 3_Ex ancha tanul ni Pablo porke aqtsꞌiyaj va chuncha ixjunita ixputsuku. Aqtꞌutu jakitꞌachivinil ni lapanakni kun ixchivinti Dios tejkan xajulchan jastaknati ixjun. + QTatapasal xaputaulan Anfípolis kun xaputaulan Apolonia, ex tachaꞌal tus xaputaulan Tesalónica. Ancha ixꞌalin chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas. +O(Tejkan tataxtulcha laka pachꞌin va taꞌal la ixchaqaꞌ Lidia. Va ancha talaqꞌal yu ixtalhakapuꞌan Dios y tamalakaꞌulal. Ex taval taꞌanchoqolcha.'Ex yuꞌuncha tamil tapaynininin para kalaqmalaqmixinikal, ex chuncha tamaxtulcha y tatapayninil para katataxtulcha ni laka putaulan. /&Ex ni policias taꞌalcha laqputeꞌeninin ni jalhachimoꞌonun. Tejkan takꞌatsal ni yuꞌuncha va Romanos ixtajunita ex ayaj tatalhanal. -S%Pero ni Pablo lakjunil ni policias: —Kijnankꞌan va Romanos kuntau. Pero mas chuncha kintalaqmaqanaqni la ixlakaꞌukxpukꞌan ni lapanakni y kintamanun laka pachꞌin. Chavaycha kintamaxtuputunan laqatamaqsaq. Pero kijnan jantu kajkꞌanau. Tsꞌanqay yuꞌuncha kintamin maxtunun. B}$Ex ni jalhistaknaꞌ junil ni Pablo: —Chavay ni jalhachimoꞌonun kintalhijunil kaklamaxtuchoqoocha. Chavay laycha katꞌaxtꞌutꞌik y oxamaktauncha kapꞌinchꞌoꞌotꞌik. ~~M}|0{zz0yxx4wwv#ttKsrpronlkjjwihgg8fedcbb8a`5_I]]C\[[MZYY#XpWW/VU[TSRR#Q9PPO)NeMMKJ|IIGGTFXE D_CBA@;?E>>=—Jalhachimoꞌonuꞌ Agripa, ayaj kimaqamay kakchivinil la milakaꞌukxpuꞌ kun chivinti yu kitꞌin klhilay lay kakpuꞌaqanixtukal tachun yu kintalhixkajiy ni israelitas. Y2 -Ex yu Agripa va junil ni Pablo: —Chavaycha kꞌachꞌivin tachun chivinti yu uxintꞌi naunpꞌutꞌun yu lay kꞌapꞌuꞌaqꞌanixtꞌukꞌa milaqꞌaman. Ex majkul ni Pablo, va aqtayl chiviniy, va naul: 1}Jantu paxtoqniy kakmalaqachal qayntaun tachꞌin ni ay jalhachimoꞌonuꞌ incha jantu kaktsꞌoqnil yu lhitapasay.Q0Pero kitꞌin jantu ijkꞌatsay tas kakmakal kaktsꞌoqnil. Xlhiyucha klalhiminitau uxiknankꞌan, ali uxintꞌi, jalhachimoꞌonuꞌ Agripa, para katꞌemanin ixlaqtaqal yu lay kaktsꞌoqꞌulanil. D/Pero kitꞌin jantu ijkꞌatsaniy kamakal tuꞌuchun laqtaqal para kalhimaqnikal. Pero yucha skꞌil para kalaqlaꞌoxinil ni jalhachimoꞌonuꞌ Augusto, ex kitꞌin kmalaqachaniputun. .5y astan naul: —Jalhachimoꞌonuꞌ Agripa, y vachuꞌ tachun yu tꞌantꞌatꞌik kun kijnan, kalaqtsꞌintꞌik ni aniy lapanaki. Tachun ni israelitas mas Jerusalén mas aniy Cesarea laqatapꞌasta kintalhijuniy kamaqnikal, tanajun ni yucha jantucha maqskꞌiniy katsukul. -Ex yu ataun julchan val ni Agripa ali Berenice va xvakꞌakꞌa tatanuchal laka pulakchivin. Ox lakatayanin. Vachuꞌ tatꞌatanuchal yu xaꞌukxtinin tropas ali yu xalajꞌaynin ni anchanu putaulan. Ex ni Festo malaqachanal ixꞌika ni Pablo, ,7Ex ni Agripa junil ni Festo: —Kitꞌin vachuꞌ ijqalasmakputun ni anchanu lapanaki. Ex naul ni Festo: —Kaꞌasmakniyeꞌe ixchivinti lhiy. $+APero yu Pablo naul ni kalaqlaꞌoxil yu ay jalhachimoꞌonuꞌ Augusto. Ex klhinaul ox kalhistakkal tus tejkan kakmalaqachanil ni ay jalhachimoꞌonuꞌ. (*IEx ni kitꞌin jantu xajkꞌatsay tas kakmakalcha yu talhitapasay xlhiyucha klhisakmil ni Pablo incha kaꞌuxaꞌal Jerusalén para ancha katalaqlaꞌoxinil. 0)YVamun tamukꞌanil laqtaqal por ixlhakapuꞌatikꞌan y vachuꞌ porke Pablo ixlhichiviniy qayntaun yu junkan Jesús yu nitacha y Pablo najun ni yucha kujchoqotacha. (wPero tejkan takichivintanuchil jantu katamukꞌanil tuꞌuchun laqtaqal tacha kitꞌin xakpastakꞌa ixtamukꞌanil. *'MAstan tejkan tachil aniy, kitꞌin jantu kakpakxanil. Yu ataun julchan val, nimancha kꞌal taul laka pulakchivin y kmalaqachanal ixꞌika ni anchanu joꞌati. 2&]Kitꞌin klakjunil ni kijnankꞌan yu xalhachimoꞌonun Romanos jantu chun kimputsukkꞌan kaval. Jantu lay valiꞌiy kmaqxtaqyau ixmaqnika qayntaun lapanaki. Pꞌunaj maqskꞌiniy kachivinil kun ixchivinti para lay kaꞌaqanixtukal ixlaqꞌaman la ixlakaꞌukxpukꞌan yu tamukꞌaniy laqtaqal. ?%wTejkan kitꞌin kilal Jerusalén yu xaꞌukxtinin kuras kun yu xalajꞌaynin israelitas kintalaqmil y kintachivintanunil, va kintaskꞌinil para kakmamaqanlqajnival por ixlaqtaqal. e$CTejkan yuꞌuncha paqlhuucha ixtavilananchal, ex ni Festo laqputeꞌenil ni anchanu jalhachimoꞌonuꞌ yu lhitapasal ni Pablo, va junil: —Tejkan taxtul ixpugobernador ni Félix va makaul qayntaun lapanaki tachꞌin. :#m Tejkan tapasal lati julchan, ex ni jalhachimoꞌonuꞌ Agripa kun Berenice yu ixtꞌalapanaki va taꞌal mastakꞌanan yu jalhachimoꞌonuꞌ Festo laka putaulan Cesarea. " Ex chuncha jalaktꞌachivinil ixꞌaqtayjunin ni Festo, ex aqtaun junchoqol ni Pablo: —Uxintꞌi skꞌin para kalaqlaꞌoxinin ni César yu ay jalhachimoꞌonuꞌ romano ex yucha kalaqpꞌineꞌecha. Ni Pablo tꞌachiviniy yu jalhachimoꞌonuꞌ Agripa 8!i Incha klaninin taun laqtaqal u tuꞌuchun yu paxtoqniy para kakpunil, ni kitꞌin jantu lay klaktanchay. Pero incha jantu laqsaval kaval yu kintaputislajmay ex jantu matichun kalhitsukul lakatin yu lay kintamaqxtaqlhi la ixtamakakꞌan. Kitꞌin knajun kalaqlaꞌoxil yu ay jalhachimoꞌonuꞌ Romano.  % Ex ni Pablo va naul: —Kitꞌin aniycha kꞌalinta laka pulakchivin yu ixnavin ni César yu ay jalhachimoꞌonuꞌ romano y aniy maqskꞌiniy kalaqlaꞌoxikal yu kintalhixkajiy. Uxintꞌi ox kꞌatsꞌay ni jantu tuꞌuchun laqtaqal kaklakmakanil ni israelitas. ,Q Ex ni Festo por ox ixlaktꞌaꞌuxaꞌan ni israelitas va lhisakmil ni Pablo: —¿Uxapꞌin Jerusalén para ancha lay kalaqlaꞌoxichaꞌau yu talhixkayan? xiEx ni Pablo jalajqaltayl yu ixtatislajmaputun, va naul: —Kitꞌin si ox ktoꞌoyay yu lhinajun la ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas, vachuꞌ jantu tuꞌuchun laqtaqal kmakanil yu ay lakatajtan ali yu ay xajalhachimoꞌonuꞌ Romano. 8iTejkan lhachaankalcha ex tatalakanulcha ni israelitas yu taminchal Jerusalén. Aqtaylcha tamukꞌaniy yu ay laqtaqal pero jantu kalal katamukꞌanil yu ixtanajun yuꞌuncha. 4aAncha ixvilchal ni Festo va laqatsajin u laqakau julchan, ex anchoqolcha Cesarea. Yu ataun julchan val, va taulal la ixpulakchivin y malaqachanal ixꞌika ni Pablo. Ex lati yu xaꞌukxtinin uxiknan maqskꞌiniy kilatꞌaꞌau para kachꞌivintꞌanutꞌik ancha incha lhitꞌajun laqtaqal. taNi Festo lakjunil: —Ni Pablo vil tachꞌin Cesarea y kitꞌin vachuꞌ niman kajkꞌanchoqoyaꞌ ancha. {Va taskꞌinil taun jatapayniti para kamalaqachanal ixlhiminka Jerusalén. Chuncha tajunil por ixtamaqniputun lakatin. veEx ancha talaqmil yu xaꞌukxtinin kuras ali yu xalajꞌaynin israelitas va takichivintanunichil por Pablo. z oTejkan laꞌatꞌutucha julchan tanul ixpugobernador ni Festo ex taxtul xaputaulan Cesarea, va alcha Jerusalén. oWTejkan laqchaꞌalcha tꞌuy jachꞌitin ex tapaxalcha ni Félix ixpugobernador. Ex yu Porcio Festo yucha tanul ixpugobernador. Pero Félix va ixnajun ox katalaqtsꞌil ni israelitas xlhiyucha makaul tachꞌin ni Pablo.Ni Félix ixpakxanꞌiy kaxtaqnil tumin ni Pablo para kamakaunchoqolcha. Xlhiyucha aqlhuvaj juntaꞌil y tꞌachivinil. ;oEx ni Pablo laqputeꞌenil yu vas putsuku ali yu kꞌalhistꞌakꞌa yu kꞌamakꞌatꞌi. Vachuꞌ laqputeꞌenil tejkan kalakmukꞌanikanaꞌ ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni. Ex ni Félix ayaj talhanal, va junil: —Kꞌapꞌinchꞌoꞌocha chavay. Tejkan kakpakxanaꞌ kijulchan ex kajkuntaꞌichoqoyan. Tejkan jantukaꞌ paqlhuu ixjun va chinchoqolcha aqtaun ni Félix kun ixanati yu ixjunkan Drusila yu israelita ixjunita. Ex malaqachanal ixꞌika ni Pablo para kaqasmaknil tacha kꞌamakꞌatꞌicha para lay kꞌalhakꞌapꞌupꞌi ni Jesucristo.  Ex lhinaulcha kataylhaꞌal ixlhistaklhitsukuka ni Pablo la ixtamakaꞌ ni kapitan pero vachuꞌ xtaqnil lakatin katijuntayal y vachuꞌ lay katalaqmil ixꞌamigos para kataꞌaqtayjul. Tꞌuy jachꞌitin ixchꞌikanta ni Pablo laka putaulan Cesarea *MNi gobernador Félix ox ixmalaqasiy yu xalhakapuꞌati ni Saystꞌi Lakatin, ex chuncha valiꞌiy makaul ni anchanu yu ixtatꞌajun lhilakchivinin, va naul: —Tejkan kaminaꞌ ni komandante Lisias ex apalay ox kajkꞌatsayaꞌ yu lhichꞌivinanatꞌik, exnicha kaklaqlaꞌoxiyaꞌ. X)Kavalay kintapuxkajiy por pꞌas kchivinil taꞌan ixtaꞌaqxtoqnun tejkan knaul inchine: “Kitꞌin klhakapuꞌan ni janinin katakujchoqoyaꞌ y xlhiyucha kilamukꞌaniyau laqtaqal”, chuncha klakjunil. Incha jantu tamin, ex yu tayanal aniy lay katanaul incha kintatemanil laqtaqal tejkan xajkꞌalinta kun yu xalajꞌaynin israelitas. Ex yu kintalaqtsꞌil laka ay lakatajtan yuꞌuncha tsꞌanqay katamil aniy para katalhitaulal incha alin kilaqtaqal yu kintapuxkajiy.  /Chuncha xaktꞌajun makanaꞌ laka ay lakatajtan tejkan kintalaqtsꞌil lati israelitas yu machaqan xaꞌestado Asia. Kitꞌin xaklakapaxkꞌikkantacha chuncha tacha lhinajun kimputsukkꞌan. Ancha jantu ixꞌalin lhuu lapanakni y vachuꞌ jantu kaꞌalil talakchꞌiliti. ; o’Kitꞌin xaktiꞌukxuyal laqalhuu jachꞌitin alakataun lakatꞌun ex taval kminchoqol la kintꞌun, klaklhiminil tumin yu kilpatanin y vachuꞌ kmaqxtaqlhi kilapaxkan. n UXlhiyucha ox klhistakkan para kajkꞌatsal ni jantu alin kilaqtaqal mas kun Dios mas kun lapanakni.  1Ni kitꞌin vachu va chun tacha yuꞌuncha kpakxanꞌiy ni Dios kalakmajkujuchoqoyaꞌ ni janinin mas yu ox putsuku talhitꞌajun y mas yu jantu. 9Vas klhitaulniyan ni kitꞌin va ktapatsaniy ixDioskꞌan yu maqancha kepayan y ktaylhaꞌan yu Saystꞌi Lakatin yu yuꞌuncha tanajun va aputaun lhakapuꞌati. Pero kitꞌin klhakapuꞌan tachun ixlhachimoꞌon Moisés ali yu tatsꞌoqlhi yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. eC Ni lapanakni yu kintatislajmay yuꞌuncha jantu lay talhitaulay incha laqsaval yu tanajun.  Jantu aqtaun kintalhitajul kaktsukul jatꞌachivin laqatapꞌasta kun la kiltsakꞌastukni y vachuꞌ jantu aqtaun kaklakmalukujlal ni lapanakni mas taꞌan ay lakatajtan, mas taꞌan laqa chaqan taꞌan tataqxtoꞌa ni israelitas, y mas taꞌan laka ay putaulan.  Uxintꞌi lay kꞌalhasakmin incha laqsaval yu ijkunan. Va laqakautꞌuykaꞌ julchan kchaꞌal Jerusalén para kaktoꞌoyal ni Dios. { Ex ni gobernador va lakpajunil ni Pablo para kachivinil. Ex yu Pablo va junil: —Kun tachun la kiꞌachati klajqaltayaꞌ yu kintatislajmay la milakaꞌukxpuꞌ, porke kitꞌin kꞌatsay ni uxintꞌi maqancha lhachimoꞌonun ni aniy estado. (I Ni israelitas yu ancha ixtayanal vachuꞌ tanaul ni va laqsaval tacha naul ni Tértulo. Ni Pablo qaltajiy ni Félix para kaꞌaqanixtukal kun ixchivinti X)Kintalhijunin kaklalaqmiu ni kijnankꞌan yu kmukꞌaniyau laqtaqal.] Incha kꞌalhisakmiyeꞌe uxintꞌi tachun yu makal ni aniy lapanaki ex chuncha kꞌapꞌukꞌatsꞌayeꞌe ni va laqsaval yu klajunau. U#Pero yu komandante Lisias laqatapꞌasta kintamaxtunin la kintamakakꞌan. [/Ni aniy lapanaki jantu tsꞌuniy toꞌoyay yu ay kilakatajtankꞌan porke ixmanuputun lapanakni yu talhitꞌajun laqtaqal. Kijnan kchꞌapau y xakmukꞌaniputunau laqtaqal tacha najun kilhachimoꞌonkꞌan. [ {oNi aniy lapanaki kꞌatsaniyau ni yucha va qayntaun yu lakmakanuy lapanakni y jalaktꞌilhiy ni israelitas mas va toꞌoxtaycha kaval lakamunukpaꞌ. Yucha va qayntaun xaꞌaqtsul yu talhakapuꞌan ni anchanu lapanaki yu machaqaꞌ Nazaret. Para jantu panij klamaqatsꞌanqaniu mijulchan va kskꞌiniyan taun jatapayniti para kilaqasmakniu kinchivintikꞌan taun panchꞌix. ~Mas va toꞌoxtaycha kaval ayaj klhiꞌachantajuyau milhachimoꞌon ni uxintꞌi, Félix, porke ayaj ox jalhachimoꞌonun. H} Tejkan talhichinchal ni Pablo ex ni Tértulo aqtaylcha tislajmay, va junil ni Félix: —Por uxintꞌi ayaj ox ktiꞌukxuyanau y por mijatapastakꞌati ayaj ox jalhachimoꞌonuꞌ unitꞌa. v| gTaval tejkan paqkisicha val, ni Ananías, yu ixꞌukxtinkꞌan xakuras ni israelitas, kun lati yu xalajꞌaynin ali qayntaun abogado yu ixjunkan Tértulo va tachaꞌalcha ni Cesarea. Ex talaqꞌal ni gobernador, va tatislajmal ni Pablo. {%#ex va junil: —Kajqasmakniyan minchivinti tejkan katachinaꞌ yu taxkayyan. Ex lhinaul kalhistakkal laqa ay chaqaꞌ yu makal Herodes. z9"Ni gobernador puteꞌel ni chivinti ex lhisakmil ni Pablo incha toꞌoxtaycha machaqaꞌ ixjunita. Tejkan kꞌatsal ni va machaqaꞌ Cilicia ixjunita yy!Tejkan tachaꞌal laka putaulan Cesarea va tamaqxtaqnil ni jalhiki ni gobernador y vachuꞌ tamaqxtaqlhicha ni Pablo. Cx Ex yu ataun julchan val, ni tropas yu ixtaꞌanta laka chꞌajaꞌ tataspꞌikchoqolcha la ixchaqakꞌan, pero yu ixtapuꞌanta juki yuꞌuncha tataylhaꞌal ixlakatinkꞌan kun Pablo. wEx chuncha ni tropas tamakal tacha laklhijunkal, talhaꞌalcha ni Pablo laka tatsꞌisin tus laka putaulan Antípatris. ?vwEx astan vachuꞌ kꞌatsal ni israelitas va chꞌantaun tamakal ixjatapastakꞌatkꞌan para katamaqnil ni aniy lapanaki, va xlhiyucha kmalaqachaniyan uxintꞌi. Vachuꞌ klaklhijunil katalaqmin laqlaꞌoxinin kun uxintꞌi ni lapanakni yu tamukꞌaniputun laqtaqal. Vamun yuꞌ ni aniy yu ktsꞌoqniyan.” EuChuncha kpukꞌatsal ni lapanakni ixtamukꞌaniy laqtaqal va por ixlhachimoꞌonkꞌan pero jantu kalhitsukul tuꞌuchun laqtaqal y jantu ixpaxtoqniy katanul laka pachꞌin u kamaqnikal. tXajkꞌatsaputun suncha ixlhiꞌatal tamukꞌaniy laqtaqal. Xlhiyucha klhaꞌal taꞌan ixtaꞌaqxtoqnun yu xalajꞌaynin israelitas. as;Ni israelitas tachꞌapal ni aniy lapanaki, va laycha ixtamaqnil pero kitꞌin kꞌaqtayjul, klakmaxtunil la ixtamakakꞌan kun kintropas porke ijkꞌatsal ni yucha va jatsꞌoqꞌulakantacha tacha xalapanaki Roma. r{“Kitꞌin yu Claudio Lisias kunita, kmastakꞌayan ni uxintꞌi, Félix. Uxintꞌi ayaj ox gobernador unitꞌa. SqNi komandante vachuꞌ malaqachal aqxtaun jalhiki yu inchine najun: (pIVachuꞌ laklhijunil para listujcha katamakanil ixjukin para kataukꞌal ni Pablo para ox kalaqchaꞌal ni gobernador Félix y jantu tuꞌuchun kalhitapasal. NoEx ni komandante jalakjuntaꞌil pumatꞌuy kapitanes, va laklhijunil para listujcha katamakal tꞌuy ciento tropas yu taꞌan laka chꞌajaꞌ ali setenta tropas yu tapuꞌan laka juki ali tꞌuy ciento tropas yu talhaꞌan lanzas para kataꞌal laka putaulan Cesarea tejkan lakaputsꞌisni laqanajatsi hora ixjunita. =nsEx ni komandante mastakꞌachoqolcha ni tsꞌal, va lhijunil para jantu matichun kalhitaulnil ni anchanu chivinti. Ni Pablo malaqachakal para kalaqꞌal yu Gobernador Félix -mSPero jantu kalhakꞌapꞌupꞌi porke tapasata cuarenta joꞌakna tapakxan ni Pablo para katamaqnil. Va chꞌantaun tamakal ixjatapastakꞌatkꞌan para jantu katalhivayl y jantu kataꞌoqnul tus kaniꞌelal ni Pablo. Chavaycha oxicha tapakxanꞌita minchivinti yu kꞌanauneꞌe uxintꞌi. lEx qaltayl ni tsꞌal, va junil: —Ni israelitas va chꞌantaun tajunita. Tanajun ni yuꞌuncha kataskꞌiniyan para lhiy kꞌalhipꞌi ni Pablo taꞌan tavilanal yu xalhachimoꞌonun ni israelitas, va katajunan para katalhisakmil alati chivinti. kEx ni komandante maqchꞌapalhaꞌal taꞌan xꞌaman ni tsꞌal, va lhisakmil: —¿Tisuncha kꞌiꞌunpꞌutꞌuncha? 5jcEx lhaꞌanil, tejkan lhachaꞌal ex junil ni komandante ni kapitan: —Ni Pablo yu vil tachꞌin kilhijunil kaklhiminin ni aniy tsꞌal porke va tꞌachivinputunan. iEx ni Pablo tꞌasaꞌil qayntaun kapitan, va junil: —Ni aniy tsꞌal kalhipꞌinichiy ni komandante para kajunil laqataun chivinti. h)Pero yu istsꞌal ixtꞌalapanaki ni Pablo va kꞌatsal tacha tanaul. Ex niman chuncha al juniniꞌ ni Pablo la ixchaqakꞌan ni tropas. gChavay uxiknan kun yu alati kilhachimoꞌonunkꞌan israelitas kaskꞌinitꞌik ni komandante para lhiy katalhiminin ni Pablo. Kaꞌunitꞌik ni uxiknan va lhisakmipꞌutꞌunatꞌik alati chivinti. Tejkan kaminaꞌ lakatin ex kakmaqniyaucha kijnan. \f1Yuꞌuncha talaqꞌal ni xaꞌukxtinin kuras kun yu xalajꞌaynin israelitas, va tajunil: —Kijnankꞌan va chꞌantaun kmakau kijatapastakꞌatkꞌan para jantu kakvajiu incha jantu kakmaqniꞌelau ni Pablo. Fe Va ixtapasata cuarenta joꞌakna yu chꞌantaun ixtajunita. rd] Ex yu ataun julchan val tataqxtoqlhi lati yu israelitas. Va chꞌantaun tamakal ixjatapastakꞌatkꞌan para katamaqnil ni Pablo. Tanaul ni tsꞌanqay laqsaval jantu katavayl y jantu kataꞌoqnul tus katamaqniꞌelal ni Pablo. Pc Ex yu ataun julchan val tejkan putsꞌisni, ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús tasunil ni Pablo, va junil: —Jantu katꞌalhan Pablo, chuncha tacha ixkꞌilhichꞌiviniy aniy Jerusalén vachu chun kꞌilhichꞌivinaneꞌe laka putaulan Roma. Ni lapanakni chꞌantaun tamakay ixjatapastakꞌatikꞌan para katamaqnil ni Pablo nbU Ex apalay pꞌays val ni lhilukuj tus talhanal ni komandante porke ixlhilay katamaqniyaꞌ ni Pablo. Xlhiyucha jamalaqachanal iniꞌ ni tropas para katamaxtul laqatapꞌasta y katalhaꞌanchoqol la ixchaqakꞌan ni tropas. ,aQ Tus tachun ni lapanakni pꞌays talaktꞌasal kun ixchivintikꞌan. Ex yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas yu talhiyal ni fariseos va taꞌostayal y tanaul: —Aniy lapanaki jantu kalhitsukul laqtaqal. Incha va xaqalal taun espíritu u angel jantu lay laktanchaniyau kun Dios. *`MYu saduceos tanajun ni janinin jantu katakujchoqoyaꞌ vachuꞌ tanajun jantu alin angeles nisin espíritus, pero yu fariseos yuꞌuncha talhakapuꞌan tachun. &_ETejkan chuncha naul, ex ni fariseos ali saduceos aqtayl talakiltsakꞌastukꞌa kun lakchivinti. Ex chuncha tatalaqlvaqlicha taꞌan ixtaꞌaqxtoqnun. K^Ex ni Pablo xtaqnil kuenta ni lapanakni yu ancha ixtaꞌaqxtoqnun lati va saduceos y alati va fariseos ixtajunita. Ex pꞌays naul: —Ketꞌalaqaunin, kitꞌin va kfariseo kunita, y kimpay vachuꞌ va fariseo ixjunita. Kilatꞌaunau puxkaulaqtsꞌininin kilaqtaqal porke klhakapuꞌan ni janinin katakujchoqoyaꞌ. x]iEx ni Pablo naul: —Ketꞌalaqaunin, kitꞌin jantu xajkꞌatsay incha xaꞌukxtin kura ixjunita. La ixchivinti Dios tsꞌoqkanta yu najun inchine: “Jantu aqtaun kaꞌakchꞌintꞌamatꞌi ixjalhachimoꞌonukꞌan milapanakni.” \1Ex yu ancha ixtayanal va tajunil ni Pablo: —Chuncha tacha naꞌun ni uxintꞌi akchꞌintꞌamay yu xaꞌukxtin ni kuras yu laksakta Dios. "[=Ex naul ni Pablo: —Uxintꞌi Dios kasayan, va tꞌuy ukxpuꞌ makꞌay. Uxintꞌi viltꞌi para kimpꞌuxkꞌaulaqtsꞌinin incha alin kilaqtaqal tacha najun ixlhachimoꞌon Moisés. ¿Ex valiꞌiycha lhinaꞌuncha kintasal mas jantu xtaqkan lakatin la ixlhachimoꞌon Moisés? xZiEx yu xaꞌukxtin ni kuras yu ixjunkan Ananías va laklhijunil katapukiksal ni Pablo yu ancha ixtayanal. cY AEx ni Pablo jalaqtsꞌil tachun ni lhachimoꞌonun, va lakjunil: —Ketꞌalaqaunin, va tacha oxicha oxamaktaun kꞌatsan la kijatapastakꞌati porke jantu kaꞌalil kilaqtaqal la ixlakaꞌukxpuꞌ Dios mas chavaycha. uXcEx ataun julchan val ni komandante ixkꞌatsaputun yu laqsaval valiꞌiycha ni israelitas ixtamukꞌaniputun laqtaqal ni Pablo. Chuncha maqxꞌoqchoqolcha ni Pablo taꞌan ixmaqchꞌita kun kadena va lhinaul katataqxtoqlhi ni xaꞌukxtinin kuras kun yu alati xalajꞌaynin jalhachimoꞌonun ni israelitas. Va ancha ulal ni Pablo la ixlakaꞌukxpukꞌan.WEx chuncha nimancha tamakaul ni Pablo yu ixtalaqanaqmaputun. Vachuꞌ ni komandante tejkan kꞌatsal va xalapanaki Roma ixjunita, ayaj talhanal por ixchꞌita. Lhaꞌankal ni Pablo taꞌan tataqxtoqlhi yu lajꞌay xajalhachimoꞌonun ni israelitas 4VaEx junchoqol ni komandante: —Kitꞌin ayaj laqlhuu ikmapalal para kaktsꞌoqꞌulakal tacha xalapanaki Roma. Ex Pablo naul: —Pero kitꞌin va chuncha kpupaqlhi. )UKEx ni komandante niman laqmil ni Pablo y lhisakmil: —¿Laqsaval tsꞌoqꞌulakꞌantꞌacha tacha xalapanaki Roma? Ex naul ni Pablo: —Chun, laqsaval. @TyTejkan chuncha qasmaklhi ni kapitan va niman laqꞌal ni komandante, va lhisakmil: —¿Tas kamakꞌayeꞌecha? Yu aniy lapanaki va tsꞌoqꞌulakantacha tacha xalapanaki Roma. pSYTejkan chꞌikal para kalaqanaqmakal ex ni Pablo junil ni kapitan yu ancha ixyal: —¿Xtaqkan lakatin kꞌalaꞌanaqmatꞌi qayntaun yu tsꞌoqꞌulakantacha tacha xalapanaki Roma mas jantu puxkaulaqtsꞌiniꞌelakan ixlaqtaqal? .RUEx yu komandante jamalaqachanal ixmanuka la ixchaqakꞌan ni tropas ni Pablo y lhinaul ixlaqanaqmaka para kalhitaulal valiꞌiycha talhilukujlaniycha ni lapanakni. gQGTataylhaꞌal tꞌasanan, talakmajꞌal ixlaqchꞌitikꞌan ex taputanqalhul pꞌoqxni. fPEEx chuncha ni israelitas jantucha apalay kataqasmakniputul ixchivinti ni Pablo. Va pꞌays tapukiltꞌasanil kun ixchivintikꞌan y tanaul: —¡Kanilcha, kanilcha ni anu lapanaki! ¡Jantucha maqskꞌiniy katsukul! 6OeEx yucha kijunil: “Kapiticha taꞌan maqati. Kitꞌin kakmalaqachayan taꞌan tavilananchal yu jantu israelitas kataval.” Ni Pablo tꞌachiviniy yu xakomandante tropas kNOVachuꞌ ni Esteban yu ixlhichivinanan ni uxintꞌi, tejkan lhavanal ixjakꞌalna y nil, ancha xakyal vachuꞌ chꞌantaun xajkunita kun yu jamaqninin y va xaklhistakmata ixlaqchꞌitikꞌan”, kunil ni Jalhachimoꞌonuꞌ. xMiEx kitꞌin knaul: “Jalhachimoꞌonuꞌ, yuꞌuncha takꞌatsay ni kitꞌin xajkꞌan lakalhuu taꞌan tataqxtoꞌa ni israelitas. Va xakmalaqachanan ixlhaꞌanka laka pachꞌin y xaklaklakasamay tachun yu ixtalhakapuꞌanan uxintꞌi. Lva kijunil: “Katꞌaxtꞌu, y tsꞌalaj kꞌapiti porke aniy ni Jerusalén jantu katalhakapuꞌaniyan yu kilhichꞌivinaneꞌe.” /KW’Ex tejkan kchinchoqol Jerusalén, ni kitꞌin xaktꞌajun skꞌiniꞌ Dios laka ay lakatajtan. Ex klaqtsꞌil la kintalakavan ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús, J3Ex jantucha apalay kapꞌakxanin. Kꞌaꞌostꞌaꞌulcha y kaꞌaqchajꞌaucha, kꞌalhikꞌilpꞌicha ixtaqaꞌuti para kꞌamalaqmixinikꞌacha mintalaqalhin”, chuncha kijunil ni Ananías. Ni Pablo laqputeꞌey tejkan malaqachakal kalaqꞌal yu jantu israelitas kataval yIkChuncha makal porke va maqskꞌiniy kꞌalaqputꞌeꞌenin tachun ni lapanakni yu laqtsꞌi kun yu asmaktꞌi. AH{Ex kijunil: “Yu ixDios kepayankꞌan va laksakni para kamalaꞌasitꞌi yu najun y para kalaqtsꞌi ni Jesús yu vas makay tachun y para laqsaval kaꞌasmaknin ixchivinti la ixkil. /GW Exyucha kilaqmil, tejkan chinchal taꞌan xakvil, kijunil: “Kilaqaj Saulo, kalakꞌavananchꞌoꞌocha.” Ex nimancha klakavananchoqol y klaqtsꞌil ni Ananías. CF ’Ancha ixvil qayntaun lapanaki yu ixjunkan Ananías yu ox ixtoꞌoyay ixlhachimoꞌon Moisés y tachun ni israelitas yu ancha ixtavilanal Damasco si ox ixtalhichiviniy ni yucha. E# Chuncha ni kitꞌin jantucha lay xaklakavanan porke pꞌays mapulkul ni maklku, ex yu kintꞌaltanan kintamaqchꞌapalhaꞌal tus Damasco. FD Ex kitꞌin va knaul: “Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿suncha tsꞌanqay kakmakal?” Ex kijunil: “Kꞌaꞌostꞌaycha, kapiticha Damasco. Ancha katajunan yu maqskꞌiniy kꞌamakꞌatꞌi.” C Yu kintꞌaltanan vachuꞌ talaqtsꞌil ni maklku y ayaj tatalhanal pero jantu katamalaqasil ni chivinti yu taqasmaklhi. OBEx klhisakmil: “¿Jalhachimoꞌonuꞌ, tas ayucha kꞌatꞌicha ni uxintꞌi?” Ex kijunil: “Ni kitꞌin va Jesús kunita yu machaqaꞌ Nazaret, y va kitꞌin yu kꞌixkꞌaylhitꞌaꞌun.” A)Ex kitꞌin niman ktaqtal laka tꞌun, ijqasmaklhi taun chivinti yu kijunil: “Saulo, Saulo, ¿valiꞌiycha kꞌixkꞌaylhitꞌaꞌuncha?” @1’Pero tejkan va laycha atunkuj, y va ixlhiꞌukstsꞌuniycha xakchaꞌal ni Damasco, ex olaql kimaklkunil laktꞌiyan taun pꞌays maklku. b?=Yu xaꞌukxtin ni kuras kun yu alati kilhachimoꞌonunkꞌan yuꞌuncha ox takꞌatsay yu xakmakay porke yuꞌuncha kintaxtaqnil kartas yu lay kamaqxtaqnil kilhachimoꞌonunkꞌan laka putaulan Damasco, para kaklakchꞌapal yu ixtalhakapuꞌan ni Jesús y kaklaklhimil tachꞌinin aniy Jerusalén. Ni Pablo laqputeꞌey tejkan mispal ni Jesús h>IKitꞌin laqsaval maqancha xaklakxkaulhitꞌajun ni lapanakni yu ixtalhakapuꞌan yu junkan Saystꞌi Lakatin para kalaqmaqnikal. Va xakmalaqachanan ixchꞌapakkꞌan joꞌakna ali xanatin para kaklakmanul laka pachꞌin. r=]—Kitꞌin laqsaval va israelita kunita. Va laka putaulan Tarso ktsukul taꞌan xaꞌestado Cilicia, pero va aniy kꞌaynl laka putaulan Jerusalén. Yu kimalanil va Gamaliel, y yucha kimalanil ixlhachimoꞌonkꞌan yu maqancha kepayankꞌan. Kitꞌin ktapatsaniy ni Dios kun tachun kintapꞌasta vachu chun tacha makꞌayatꞌik uxiknankꞌan chavaycha. < Ex tejkan taqasmaknil ixchivinti ni Pablo la ixlhichivinkꞌan laka lhihebreo, va apalay saq taval. Yu Pablo va lakjunil: ; 9—Ketꞌalaqaunin ali xapaynin, kitꞌin knajun kilaqasmakniu kinchivinti para kꞌamalaꞌasitꞌik ni kitꞌin jantu kakmakal tuꞌuchun laqtaqal. y:k(Ex ni komandante xtaqnil lakatin. Ex Pablo tayal taꞌan xaskalera yu jamakanti kun chiyux, va saq lakmakal ni lapanakni kun ixmakaꞌ. Tejkan saq taval, ex jalaqxaqalal laka lhihebreo yu ixlhichivinkꞌan ni yuꞌuncha. Va naul:O9'Ex naul ni Pablo: —Kitꞌin va israelita kunita y va kmachaqaꞌ Tarso kunita, yu ay putaulan xaꞌestado Cilicia. Va knajun kimakꞌanin jamapayninti para kaklaktꞌachivinil ni lapanakni. x8i&¿Ni uxintꞌi jantu yuꞌ kꞌatꞌi yu machaqaꞌ Egipto, yu tauncha julchan makal taun lhilukuj para kamapaxakal ni jalhachimoꞌonuꞌ, y chꞌantaun tatꞌaꞌal laꞌatꞌati mil xamakanan lhilukuj taꞌan lakatꞌun yu jaxixninta? n7U%Tejkan ni tropas ixtamanuputuncha ni Pablo la ixchaqakꞌan, ex junil ni komandante: —¿Kꞌixtꞌaqniy lakatin kaktꞌachivinin panchꞌix? Ex yu komandante va naul: —¿Ex uxintꞌi vachuꞌ laniy ni lhichivin Griego? 6/$Tachun ixtaxkaulhiminta y pꞌays ixtalaktꞌasajminta, ixtanajun: —¡Kijnan knaunau kanilcha! ¡Kanilcha! Ni Pablo aqanixtukan kun ixchivinti 15[#Tejkan tachaꞌal taꞌan la xaskalera ni chaqaꞌ yu jamakanti kun chiyux, ex ni tropas tus tachꞌixlhaꞌal ni Pablo porke ayaj pꞌays ixtalukujlata ni lapanakni. {4o"Ex ni lapanakni va poql talakchivinil. Lati putaun tanaul, y yu alati vachuꞌ aputaun tanaul. Ex chuncha por yu talakchꞌiliti ixꞌalin, ni komandante jantu lay kamalaqasinil ni Pablo. Va lhinaul kalhaꞌankal la ixchaqakꞌan ni tropas. (3I!Tejkan chaꞌal ni komandante, va chꞌapal ni Pablo, y chꞌil kun maꞌatꞌuy kadenas. Ex lhisakmil tas ayuchacha ixjunita y tisuncha laqtaqal makal. [2/ Ex niman laqmaqxtoqlhi ixtropas ali xaꞌukxtinin ni tropas, va tatakyaumil taꞌan ixtayanal ni lapanakni. Tejkan ni lapanakni talaqtsꞌil ni komandante kun ixtropas ex niman tamakaul ixlakasamaka ni Pablo. 1Tejkan valaycha katamaqnil ni Pablo ex tamakꞌatsanil ni komandante tachun yu xalapanakni ni putaulan va talukujlaꞌol. W0'Ex chuncha tachun talukujlal ni anchanu ay putaulan y ni lapanakni va tatakyaumil, ex tachꞌapachalcha ni Pablo, talaqxaqalhaꞌal ixlhimaqspaꞌ ni lakatajtan, ex niman tamalakchaunil ni xapuertas. */MChuncha tanaul porke va ixtalaqtsꞌinta ni Pablo kun qayntaun yu ixjunkan Trófimo yu machaqaꞌ Éfeso y va ixtalhilay ni Pablo ixlhaꞌanta lakatajtan. . Pꞌays tachivinil y tanaul: —Kintꞌaꞌisraelitas, kilaꞌaqtayjuu. Mas va toꞌoxtaycha kaval ni aniy lapanaki yucha lakmalaniy tachun ni lapanakni para kintaxkajin kijnan y vachuꞌ para kataxkayl ixlhachimoꞌon Moisés ali yu aniy ay kilakatajtankꞌan. Chavaycha aniy laklhiminta lapanakni yu jantu israelitas kataval y chuncha taxkilivay yu aniy lakatajtan yu ixnavin Dios. -yTejkan va laycha katamaktal ni laqatujun julchan lati israelitas yu machaqan xaꞌestado Asia talaqtsꞌil ni Pablo laka ay lakatajtan. Yuꞌuncha tapukiltꞌasanil tachun ni lapanakni y tus tatalaktꞌilhiꞌol para katachꞌapal ni Pablo. T,!Ex yu ataun julchan val ni Pablo va laklhaꞌalcha ni anchanu pumatꞌati lapanakni y jalakpaxkꞌikkal. Ex jakimakꞌatsanil ni laka ay lakatajtan tas vanancha katamajkaniyaꞌ ixchivintikꞌan yu tajunil ni Dios para ex katamoqslanil ixlapaxkankꞌan ni pumatꞌati lapanakni. Chꞌapakal ni Pablo laka putaulan Jerusalén '+GYu jantu israelitas kataval yu talhakapuꞌan, kijnan klaqtsꞌoqnitaucha taun karta yu tacha kijnankꞌan kpastakꞌau yu najun inchine: Uxiknan jantu maqskꞌiniy katapastakꞌun kimputsukkꞌan. Vamun tsꞌanqay jantu kꞌaꞌutꞌik vakax yu moqslanikan antivas, ali jakꞌalna, ali ixvakax taun talhitsukuti yu pixtutꞌoqlkan, y tsꞌanqay jantu katꞌatꞌamatꞌik aqayntaun yu jantu minavinkꞌan kaval. *Kalaktꞌapiticha, vachu chun kꞌamakꞌayeꞌe tacha yuꞌuncha tejkan kalakpaxkꞌikkanaꞌ tacha lhinajun ixlhachimoꞌon Moisés. Uxintꞌi kalakmapꞌalnin yu maqskꞌiniy para lay kalakpaxkꞌikkal. Ex chuncha tachun ni lapanakni katakꞌatsayaꞌ ni jantu laqsaval kaval yu taqasmaknin. Vachuꞌ katakꞌatsayaꞌ ni uxintꞌi vananaj toꞌoyay ixlhachimoꞌon Moisés. ")=Tsꞌanqay kꞌamakꞌatꞌi tacha klalhijunau kijnan: Aniy alin qayntꞌati kun kijnankꞌan yu tajunil ni Dios kun ixchivintikꞌan yu katamakayaꞌ. ({¿Ex tas kamakayaucha? Laqsaval ni lapanakni katataqxtoꞌaꞌ tejkan katakꞌatsayaꞌ ni uxintꞌi chꞌitꞌa aniy. O'Ni aniy jamakꞌatsanikantacha ni uxintꞌi jalakmasuniy ni israelitas yu laqmaqati tavilanal la ixputaulankꞌan yu jantu israelitas kataval. Uxintꞌi va jalakmasuniy katamakauntijlal ixlhachimoꞌon Moisés y jalakꞌuniy jantucha kataxvililichukꞌupꞌuxnil istsꞌalankꞌan y jantucha katamakal tacha ixputsukukꞌan. s&_Tejkan chuncha taqasmaklhi ay tamakal ni Dios. Va tajunil ni Pablo: —Pablo yu kilaqajkꞌan unitꞌa, kꞌatsꞌaycha ni aniy alin miles israelitas yu talhakapuꞌantacha. Yuꞌuncha ayaj tanajun kamakakal ixlhachimoꞌon Moisés. }%sEx ni Pablo lakmastakꞌal, va jalakjunꞌol tachun yu makal Dios la ixlhitapatsa kun yu jantu israelitas kataval. $%Ex ataun julchan val yu Pablo kun kijnankꞌan klaqꞌau ni Jacobo. Ancha vachuꞌ ixtavilanal tachun yu xalajꞌaynin yu ixtalhakapuꞌan. b#=Tejkan kchaꞌaucha Jerusalén yu ketꞌalaqauninkꞌan kintalaqaꞌin kun achati. "+Pero vachuꞌ kintatꞌaꞌan lati yu ixtalhakapuꞌan yu machaqan Cesarea. Yuꞌuncha kintajunin kajkꞌau loqojnun la ixchaqaꞌ qayntaun yu ixjunkan Mnasón ancha Jerusalén. Yucha va machaqaꞌ Chipre ixjunita y maqancha ixlhakapuꞌanta. Ni Pablo laqꞌal ni Jacobo w!gEx chuncha klaqlaꞌoxiucha kiꞌaxtoqnukꞌan, ktaxtuchoqoocha ni Cesarea, ex kꞌaucha ni Jerusalén.  !Tejkan jantucha lay kakmaqalhajau ixaqalaka, ex kmakajuucha, va knajuu: —Chaqxi kamakakal yu lhinajun ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios. B} Ex naul ni Pablo: —¿Valiꞌiycha alhunatꞌikcha y kilamamaqanixvayau? Kitꞌin jantu kimpastakꞌuy mas kakchꞌikal u mas kaknil laka Jerusalén por kiJalhachimoꞌonuꞌ Jesús. 5 Tejkan chuncha ijqasmakvi ni kijnankꞌan ali yu ixtalhakapuꞌan ancha Cesarea, ex kijnan ktapayniniu ni Pablo para jantu kaꞌal Jerusalén. W' Va kintalaqmin y chꞌapal ixcinturon ni Pablo, ex lhimaqchꞌikal y lhichꞌanchꞌikal, va naul: —Ni Espíritu Santo najun lati ni israelitas yu tavilanal laka putaulan Jerusalén va chuncha katamakayaꞌ ni jamanavin ni aniy cinturón. Katachꞌiyaꞌ y katamaqxtaqniyaꞌ la ixtamakkꞌan lapanakni yu jantu israelitas kataval >u Ancha ktaulau lati julchan, taval chinchal qayntaun lapanaki yu ixlaqputeꞌey kun ixtapꞌasta Dios yu kaꞌalinaꞌ astan. Yucha ixjunkan Agabo va ixmintachal xaꞌestado Judea. #? Ni Felipe ixlhitꞌajun pumatꞌati ixjatsiꞌin yu jantukaꞌ ixtalakxtuklay. Yuꞌuncha ixtalaqputeꞌey kun ixtapꞌasta Dios yu kaꞌalinaꞌ astan.  Ex ataun julchan val ktaxtuchoqoocha, ex kchaꞌau taun ay putaulan yu junkan Cesarea. Ancha ktanuu la ixchaqaꞌ Felipe yu ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. Yucha va xaqayntaun yu pumatujun yu ixtaꞌaqtayjuy yu jamalaqachal Cristo. Ex ancha kloqojvicha. ~~2};|{Hzyyx w}vju&tNsnrq5po7nmlSk~jii hgffead]cb=aT``^^+\[[#YXXTWVU\TTeSRR QyPOONMM=LSKKJQI~HHmH&GFEDDPCrBB%A[@??>=Xlhiyucha jantu matichun lay tamukꞌaniyan laqtaqal por yu uyatꞌik ali yu oqyatꞌik. Vachu jantu lay tamukꞌaniyan laqtaqal por yu talhinajun israelitas xakꞌatanax, por yu talhinajun tamin malkuyuꞌ, o por yu lay kꞌamakꞌatꞌi xajulchan jastaknati. WH'DVa lakmaxtuniꞌol ixtapꞌastkꞌan ni xaꞌukxtinin lakamunukpaꞌ ali yu talhachimoꞌonun y jalakmalakatꞌunil. Laka kurus ni Cristo jalaqmaqalhajal, ex va tacha jalaqmaqalchoqonil tacha tachꞌinin. RGDIxꞌalin yu ixlhaaniyau por jantu ixmakayau yu ixlhinaunkan, pero yucha malaqmixiꞌol. Va tacha aqxtaun jalhiki taꞌan istsꞌoqmulakanta kilhaanintikꞌan. Yucha maxtul y xtukmukꞌal laka kurus. BF}D Tejkan jantukaꞌ ixakꞌanikꞌanatꞌik mintalaqalhinkꞌan, va ixtꞌiꞌukxuyanantꞌik laka lhinin. Ex ni Dios taxtaqnin sastꞌi jatsukunti y tamalaqmixinin mintalaqalhinkꞌan. fEED Tejkan aqchꞌajꞌautꞌik va tacha katꞌaꞌaknutꞌik chꞌantaun kun yucha. Lhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni Dios yu majkujuchoqol la ixlhinin. Xlhiyucha va tacha tꞌatꞌakꞌukchꞌoꞌotꞌik chꞌantaun kun yucha. QDD Uxiknan va tacha kꞌaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌantꞌik yu talaqalhin la metsukuntikꞌan. Jantu valiꞌiy lapanaki kaval yu taxvililichukꞌupꞌuxnin. Va Cristo yu taxvililichukꞌupꞌuxnin. *CMD Va por Cristo lhitꞌaunꞌoyatꞌik tachun yu maqskꞌiniy. Yucha va xaꞌaqtsul tachun yu lhachimoꞌonun ali tachun yu talhitꞌajun tapꞌasta laktꞌiyan. JB D Tachun yu Dios junita va la ixlakatunaj ni Cristo alinꞌojota. $AADKꞌalhistꞌajkꞌantꞌik para jantu matichun katalhimakanun por yu talaniy ixlaqꞌamankꞌan, por chivinti yu tacha lajꞌoxi kaval pero jantu laqsaval. Yucha vamun ixputsukkꞌan lapanakni ali xajatakpastakꞌati aniy lakamunukpaꞌ. Jantu chꞌantaun kataval kun Cristo. >@uDChꞌantaun kun yucha kꞌaꞌuntꞌik, ox katꞌaylhipꞌintꞌik kun yucha. Kꞌatꞌapꞌasnitꞌik milhakapuꞌatkꞌan chuncha tacha tamasunitan. Chuncha apalay katalhaval milhakapuꞌatkꞌan y va si kaxtꞌaqnitꞌikcha lhimalaqpuchuncha ni Dios. La ixjatsukunti ni Cristo alin tachun yu maqskꞌiniy ?1DChuncha tacha tejkan laꞌaꞌitꞌik ni Cristo Jesús miJalhachimoꞌonukꞌan, chuncha katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik chꞌantaun kun yucha. ~>uDMas jantu klatꞌataulchaꞌau la kilakatunaj pero la kijatapastakꞌati va tacha klatꞌataulchaꞌau chꞌantaun kun uxiknan. Va klhiꞌachantajuy ni ijkꞌatsay va chꞌantaun untꞌatꞌik y la pꞌays lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik ni Cristo. x=iDChuncha klajunau para jantu matichun katamakanun mas va qalꞌoxicha kachivinil pero jantu laqsaval yu najun. k<ODLa ixjatsukunti ni Cristo alin tachun yu apalay ixlaqmiti yu jatapastakꞌati kun yu jatalaniti. ;1DChuncha iktapatsay para kalaksastꞌinikal ixjalhanutkꞌan y chꞌantaun katalapaxkal para jantu tuꞌuchun katsꞌanqal la ixjatapastakꞌatkꞌan. Vachu ayaj iktapatsay para chuncha lay katamalaqasil ni anu chivinti yu kimPay Dioskꞌan ixmaqsaqta yu lhichiviniy Cristo. J: DVa knajun kakꞌatsꞌatꞌik ni la pꞌays iktapatsay por uxiknankꞌan ali yu tavilanal laka putaulan Laodicea y por tachun ni lapanakni yu talhakapuꞌan yu jantukaꞌ taks kintalaqtsꞌin. W9 )DVa yucha klhilaqltapatsay kun tachun ixtapꞌasta ni Cristo yu kixtaqniy.@8 {DKlhichivinanau y chuncha klakchivijvayau tachun ni lapanakni. Ox klakmasuniyau kun tachun jatapastakꞌati para jantu tuꞌuchun katsꞌanqal la ixjatsukuntikꞌan kun Cristo Jesús. y7 mDNi Dios tamamispaniputun uxiknan yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik ni anchanu chivinti yu vamun yuꞌ ox, yu jantu ixmispakan. Ni anu chivinti najun ni Cristo va kun uxiknan. Xlhiyucha pꞌakxanꞌiniyatꞌik ni oxixtu yu kataxtaqniyan. g6 IDNi aniy chivinti la maqancha ixmaqsaqta ni Dios pero chavaycha lakmamispanitacha ixlapanakni. $5 CDKitꞌin kval ixꞌoqxtamatkꞌan yu talhakapuꞌan. Va yucha ni lhitapatsa yu kimaqxtaqnil Dios por uxiknankꞌan para kaklaqputeꞌel tachun ixchivinti. x4 kDChavaycha klhiꞌachantajuy ni klamaqanlqajnan la kilakatunaj por uxiknan. Ixlapanakni Cristo maqskꞌiniy maqanlqajnanau. Chavay klaqayntsay lati yu maqanlqajnati. Ikmaqanlqajnan por ixlapanakni Cristo yu tacha ixlakatunaj tajunita. 3 DXlhiyucha maqskꞌiniy katꞌaylhipꞌintꞌik la milhakapuꞌatkꞌan y laqpꞌaysnin kꞌaꞌuntꞌik. Ex jantu kꞌamakꞌauntꞌijlatꞌik yu ox pꞌakxanꞌiyatꞌik yu tamasunin tejkan asmaktꞌik ni ox chivinti. Ni anchanu chivinti laqputeꞌekan talakachux lakamunukpaꞌ. Dios kixtaqnil ni kitꞌin ni aniy lhitapatsa yu ixlaqputeꞌeka. Ni Pablo laktapatsaniy yu talhakapuꞌan 2 DChuncha val por yu makal Cristo la ixlakatunaj tejkan nil. Va para ixlapanakni Dios kꞌaꞌuntꞌik para ox kꞌaꞌuntꞌik la metsukuntikꞌan. Ex jantu lay matichun katamukꞌanin laqtaqal tejkan yucha katalhaꞌanan la ixtalakaꞌukxpuꞌ Dios. i1 MDUxiknankꞌan maqancha vachuꞌ la maqati ixtꞌaunatꞌik y tꞌalaxkaynin ixꞌuntꞌatꞌik kun Dios por yu ixpꞌastꞌakꞌatꞌik ali yu ixmakꞌayatꞌik. Pero Dios makal para ox katalaqtsꞌinchoqon ni uxiknan. ]0 5DPor yu makal ni Cristo, Dios naul ni tachun yu alin ox katataulal kun yucha. Nil ni Cristo y pumajꞌal ixjakꞌalna laka kurus, xlhiyucha tachun yu alin lakamunukpaꞌ ali laktꞌiyan oxamaktaun taval kun Dios. b/ ?DTachun ixjatsukunti ni Dios val la ixjatsukunti ni Cristo, va chuncha lhipaꞌinil Dios. f. GDYucha junita saꞌaqtsul ni kijnan tachun yu lhakapuꞌanau. Kijnan va tacha ixlakatunaj kajuu. Yucha puꞌaqtaynil tachun yu alin y va yucha pꞌunaj kujchoqota la ixlhinin. Xlhiyucha por tachun, yucha apalay ay junita. p- [DYucha aqtsꞌiyajcha ixlhiꞌalincha y yu alati va astan. Va por yucha la ox chꞌatay tachun yu alin. 5, eDVa yucha makal tachun yu alin laktꞌiyan ali yu alin lakamunukpaꞌ, yu laqtsꞌinkan ali yu jantu laqtsꞌinkan, kaval xaꞌukxtinin lakamunukpaꞌ, kaval angeles, kaval yu talhachimoꞌonun, kaval yu talhitꞌajun tapꞌasta, va tuꞌuchun kavalcha. Tachun va yucha jalakmakal para ixnavin kaval. %+ EDLa ixjatsukunti ni Cristo tasuy ni Dios yu jantu laqtsꞌinkan. Yucha aqtsꞌiyaj ixlhiꞌalincha y chuncha va tacha saꞌoqsna junita tachun yu alin. k* QDYucha kintalhiꞌin ixjakꞌalna y chuncha malaqmixiꞌol kintalaqalhinkꞌan. Vamun Cristo yu ay ) +D Kintamaxtutancha taꞌan ixlhachimoꞌonun ni xaꞌukxtin japutsꞌisniꞌ y kintalhilhaꞌan taꞌan lhachimoꞌonun isTsꞌal yu la achaniy. P( D Chuncha kun achati kaxtꞌaqnitꞌik lhimalaqpuchuncha ni kimPay Dioskꞌan. Yucha kintalaꞌoxinitancha ketsukuntikꞌan para vachu kalaqaꞌiu yu kalaqxtaqniyaꞌ ixlapanakni taꞌan jamapulkunti. H'  D Vachuꞌ ikskꞌinau para kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik tachun tapꞌasta yu minachal kun yu la ay ixtapꞌasta Dios. Ex lay kꞌatꞌayanitꞌik va tisuncha kaval y uxamaꞌay kꞌaꞌuntꞌik. & D Chuncha kskꞌinau Dios para katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik tacha tapaxtoqniy ixlapanakni kiJalhachimoꞌonukꞌan, ex chuncha kalhipaꞌinil Dios. Ex ox kaxajchal tachun yu ox makꞌayatꞌik. Va chuncha katalhaval ixmispaka Dios la metsukuntikꞌan. % )D Xlhiyucha, tejkan pꞌunaj chuncha ijqasmakvi tus chavaycha, jantu aqtaun ikmakaunau iskꞌinka Dios por uxiknan. Iktapayniniyau para kꞌamispꞌaꞌotꞌik yu Dios lhinajun. Chuncha kꞌamalaꞌasitꞌik yu ox jatapastakꞌati yu minachal kun ni Espíritu Santo. h$ KDYucha vachu kintaputeꞌenin tacha ni Espíritu Santo tamakayan para kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik. # DChuncha tamalanin Epafras yu kꞌachaniyau ali yu kintatꞌatapatsayan. Yucha ox tapatsaniy ni Cristo para kataꞌaqtayjun. " DNi anchanu ox chivinti chaꞌal tus taꞌan vilanantꞌik, va tacha ajin tus taꞌakchun ni lakamunukpaꞌ y lhixajachal yu lajꞌox. Vachu chun val kun uxiknankꞌan ni anchanu julchan tejkan asmaktꞌik y laqsaval mispꞌatꞌik ixjamapayninti Dios. o! YDChuncha makꞌayatꞌik va por alin yu pꞌakxanꞌiyatꞌik. Yucha Dios talhilkamaꞌanitan laktꞌiyan. Va chuncha lanitꞌik tejkan asmaktꞌik ni ox chivinti yu laqsaval, yu lhichiviniy tas lay kꞌapꞌulaqtꞌaxtꞌutꞌik. }  uDIjqasmakvi ni ox lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik ni Cristo Jesús y ox jalakpꞌaxkꞌayatꞌik tachun ixlapanakni Dios.  7DSi iktapayniniyau por uxiknan, vachuꞌ ikxtaqniyau lhimalaqpuchuncha ni kimPaykꞌan Dios ali kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo por uxiknan. > wDKlamastakꞌayau ni uxiknankꞌan ketꞌalaqaunin yu vilanantꞌik laka putaulan Colosas yu ixlapanakni Dios untꞌatꞌik. Ox tꞌaylhipꞌinatꞌik chꞌantaun kun Cristo. Katamapaynin y oxamaktaun katamakan ni kimPay Dioskꞌan ali kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Ni Pablo skꞌin Dios por yuꞌuncha  DKitꞌin kPablo ixtamalaqachan Jesucristo kunita va por chuncha naul ni Dios. Aniy chꞌantaun iktꞌavil kilaqajkꞌan Timoteo. -Sin talhanti ixlaqputeꞌey tacha lhachimoꞌonun ni Dios, ixlhichiviniy ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesucristo y jantu matichun ixlaktanchaniy.  Va tꞌuy jachꞌitin ancha ixvil ni Pablo laqa chaqaꞌ taꞌan mapalkan renta. Va ox jalaqaꞌil tachun yu ixtalaqꞌan. oWTejkan chuncha naul, ex taꞌanchoqolcha ni israelitas, va pꞌays ixtalakchiviniy siya yuꞌuncha.] PChuncha naul ni Dios y chavay klamakꞌatsaniyau ni Dios vachuꞌ kalaqmalaqachaniyaꞌ yu jantu israelitas kataval ni ox chivinti yu pulaqtaxtukan. Yuꞌuncha kataqasmatꞌaꞌ —naul ni Pablo. [ lQPꞌays tamakay ixjalhanutikꞌan ni lapanakni,
jantu taqasmatꞌa kun ixpaqasmaknikꞌan,
va talaqpustoqnun la ixlaqchulkꞌan,
para jantu tuꞌuchun katalaqtsꞌil,
para jantu tuꞌuchun kataqasmaklhi,
para jantu tuꞌuchun katamalaqasil la ixjalhanutikꞌan,
para jantu katamapaxal ixputsukukꞌan y chuncha palay kaklakmakal. ,QKꞌalaqpiti ni anchanu lapanakni,
kalakꞌun mas ox kataqasmakyaꞌ pero jantu katamalaqasiyaꞌ,
mas katalaqtsꞌinaꞌ pero jantu katamispayaꞌ. :mChuncha siya yuꞌuncha jantu katamachꞌantamil ixchivintikꞌan. Ex aqtaylcha taꞌanchoqoy. Pero pꞌunaj jalakjunil ni Pablo: —Laqsaval naul ni Espíritu Santo tejkan mapasanil ixchivinti ni Isaías yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios, yucha inchine lhichivinil mepayankꞌan, va naul: 7iLati talhakapuꞌanil ixchivinti, lati jantu. Chuncha ni yuꞌuncha tamachꞌantamil ixjatapastakꞌatikꞌan para katalaqminchoqol ni Pablo ataun julchan. Ex apalay qaynlhuu talaqꞌal taꞌan ixvil. Ex vakuj tus toqoxata va jalakmasunil y jalaqputeꞌenil tacha lhachimoꞌonun ni Dios. Vachuꞌ laqlhixaqalal ixlhachimoꞌon Moisés kun yu maqancha tatsꞌoqlhi xalaqputeꞌeniꞌ ixchivinti Dios para katalhakapuꞌal ni Jesús. .UPero kijnan ijkꞌatsaputunau mejatapastakꞌati porke ijkꞌatsayau ni mas va toꞌoxtaycha kaval jantu ox talhichiviniy ni anchanuꞌ saystꞌi jatapastakꞌati. ~uEx chuncha ni yuꞌuncha tajunil: —Jantu kaklaqaꞌiu karta yu kaminchal xaꞌestado Judea yu kalhichivinin uxintꞌi. Vachuꞌ ni ketꞌalaqauninkꞌan yu ancha taminchal jantu tuꞌuchun katalhichivinin, jantu tamukꞌaniyan laqtaqal. /WVa xlhiyucha klajuntaꞌiu para kaklatꞌachiviniu. Kitꞌin kchꞌikal va por kpakxanꞌiy yu kamakayaꞌ Dios vachu chun tacha tapakxanꞌiy tachun ni israelitas. LPero yu israelitas tanaul ni jantu kintamakaul. Xlhiyucha kskꞌil para kalaqlaꞌoxil ni ay jalhachimoꞌonuꞌ Romano. Pero jantu tuꞌuchun laqtaqal klakmukꞌaniputun kintꞌaꞌisraelitas. &EYuꞌuncha kintalhisakmil tisuncha laqtaqal xakmakata. Ex astan ixkintamakaunputunchoqoy porke jantu tuꞌuchun laqtaqal kintatemanil yu lay kintapumaqnil. &EEx paqtꞌutu julchan val, ni Pablo jamalaqachanal ixjuntaꞌika yu xalajꞌaynin ni israelitas yu ancha ixtavilanal. Tejkan tataqxtoqꞌolcha, ex lakjunil ni Pablo: —Ketꞌalaqaunin, mas jantu tuꞌuchun laqtaqal kaklakmakanil ni kintꞌaꞌisraelitas y jantu kaklaktanchanil ixputsukukꞌan kepayankꞌan yu maqancha ixtatꞌajun pero ancha Jerusalén va kmaqxtaqkal la ixtamakakꞌan xatropas Romanos.  Tejkan kchaꞌaucha yu ay putaulan Roma ex ni kapitan jamaqxtaqnilcha xaꞌukxtin tropas ni tachꞌinin. Pero ni Pablo xtaqnikal lakatin para xꞌaman kataulal kun pumataun tropa yu kalhistaklhi. Ni Pablo laqputeꞌey ixchivinti Dios laka ay putaulan Roma 7 gNi lapanakni yu ixtalhakapuꞌan Jesús yu ixtavilanal ancha va takꞌatsal ni ancha kakchaꞌanau. Ex kintamin tastukꞌinin tus xalaklhitamau Apio y vachuꞌ yu putaulan yu ixjunkan Aqatꞌutu Tiendas. Tejkan ni Pablo jalaqtsꞌil ex xtaqnil lhimalaqpuchuncha ni Dios y jantucha apalay kamaqaninil. ` 9Ancha klaqpaxtoqvi lati yu ixtalhakapuꞌan Jesús. Yuꞌuncha kintalhijunin kakloqojvi taun semana la ixchaqakꞌan. Ex chuncha ktaxtuchoqoo, va ktaylhaꞌau kejaltantikꞌan para kchaꞌau laka ay putaulan Roma. Y + Astan ikpuꞌanchoqoocha barco, kꞌaucha laka putaulan Regio. Yu ataun julchan val, va ostaulal un yu minchal ixlhisur y va yucha kintasunlhaꞌan. Ex yu ataun julchan val, kchaꞌau laka putaulan Puteoli. d A Ex kpuꞌau anchanu barco, kchaꞌau laka putaulan Sirakusa. Ancha xakvilanau paqtꞌutu. Y+ Tejkan klaqayntsaucha laꞌatꞌutu malkuyuꞌ ni ancha xakvilanau ex ktaxtuchoqoocha. Kpuꞌau taun barco yu ancha ixvil yu ixpakxanta katapasaꞌelal tejkan tamay xkan ali un. Ni anchanu barco va yu ixmintachal laka putaulan Alejandría. La ixkankatiꞌ va ixjukꞌanil laꞌatꞌuy ixdioskꞌan yu lakjunkan Cástor ali Polux. eC Ex chuncha ni lapanakni ayaj ox kintatoꞌoyan y kintaꞌaqtayjun. Tejkan xaktaxtuputunchoqoyaucha kun yu ataun barco ex chux kintaxtaqnin yu xakmaqskꞌiniyau para kilakatinkꞌan. Ni Pablo chaꞌal laka putaulan Roma hI Tejkan chuncha tapasal, ex tamil alati taqanꞌanin yu ancha machaqan y vachuꞌ palay taval. B}Yu ixpay ixmal laqa saqati va ixchꞌapata skakati kun jakꞌalnamaqpanti. Ex ni Pablo al laqtsꞌiniꞌ ni taqanꞌan, va tapayninil Dios y moqslanil ixmakaꞌ y chuncha palay makal. jMAncha ukstsꞌuniy ixꞌalin ixtꞌun qayntaun yu ixjunkan Publio yu xalhachimoꞌonuꞌ ixjunita ni anchanu lakatꞌun yu tanꞌajvil lakxkan. Yucha ox kintalaqaꞌin la ixchaqaꞌ, paqtꞌutu si ox ixkintalhistaktan.  Ni lapanakni ixtapakxanꞌiy kakꞌunlhi taꞌan tsakꞌanikal u nimancha ixtaqtal janiniꞌ. Pero mas panijcha val, jantu katalaqtsꞌil tuꞌuchun kalhitapasal. Ex tamapaxachoqol ixjatapastakꞌatkꞌan, va aqtayl tajuniy ni Pablo va taun dios ixjunita. ~uPero Pablo niman majkꞌalhapꞌuxkal laka jikmi ni tsapul y jantu tuꞌuchun kalhitapasal mas maktsakꞌakal.  Tejkan ni lapanakni yu ancha machaqan talaqtsꞌil ni tsapul ixjukꞌal la ixmakaꞌ ni Pablo va talajunil: —Ni aniy lapanaki kavalay va jamaqniniꞌ. Mas ox talaqxajchal lakamar pero jantucha xtaqnikan lakatin kataylhaꞌal tsukunuꞌ por ixlaqtaqal. 4aEx Pablo al saknaꞌ kꞌiu yu lakxixta. Tejkan mapꞌul laka jikmi niman taxtul maqataun tsapul, va ixqosputun por lakaꞌichil laka jikmi, ex va maktsakꞌal ni Pablo. FNi lapanakni yu ancha ixtavilanal va ox kintamapaynin. Yuꞌuncha kintamalkulanin y kintalhijunin ukstsꞌuniy kaktayau para kaksꞌoo porke ixtamay xkan y vachuꞌ lhikꞌasnin ixjunita. ~ {Tejkan ox ktakukꞌoꞌchaꞌaucha, ex kꞌatsau ni anchanuꞌ ay lakatꞌun yu tanꞌajvil lakxkan va ixjunkan Malta. E},Vachuꞌ laklhijunil yu jantu talaniy jaxkivinti kataputakuklhi ltaꞌalakꞌiu u mas va taꞌayucha kꞌiu xatacheꞌeniꞌ ni barco. Chuncha tachun si ox ktakukchaꞌau lakatꞌun.Z|-+Pero yu kapitan yucha jantu ixnajun kanil ni Pablo. Ex chuncha jantu kaꞌuyujnaul para kalaqmaqnikal ni tachꞌinin. Va laklhijunil katatoqslatakuklhi yu talaniy jaxkivinti para katatakukchal la ixkilpaꞌ. t{a*Ex chuncha ni tropas ixtamaqniputun ni tachꞌinin para jantu kataqoslhi tejkan katatoqslatakukchal. ^z5)Pero astan talakanunil taꞌan mutꞌun ixvil ni kukuj lakxkan. Yu ixkankatiꞌ ayaj ox talakanuchal ex jantucha lay kataxtuchoqol. Ex yu ixtimusna ni barco tus talaqcheꞌeꞌol por pꞌays talakanunil ni xkan. vye(Va tachukꞌunil xalaso yu pumaqayaulhaankan ni barco y tamakaul lakxkan. Vachuꞌ taxꞌoqnil ixpumaltanakan ni barco. Ex va tachꞌimukꞌanil yu ay laqchꞌiti para kasunlhaꞌal ni un para kachaꞌal ni barco la ixkilpaꞌ ni xkan. kxO'Tejkan tunkulcha, talaqtsꞌilcha ni lakatꞌun pero jantu katamispal. Vachuꞌ talaqtsꞌil taꞌan ayaj ay maqlqatanun xkan ni lakatꞌun y va si kukuj ixjunita taꞌan ixkilpaꞌ. Ex ancha ixtamalakanuputun ni barco. w&Tejkan tavaynꞌolcha ex tamajꞌalcha lakxkan ni trigo yu xajchal para jantucha katatsꞌinkꞌil ni barco. Ni barco anachal lakxkan Dv%Xajkuntau doscientos setenta y seis lapanakni por tachun. Zu-$Chuncha jantucha apalay katamaqaninil ni lapanakni. Aqtaylcha tavajin vachuꞌ. 0tY#Tejkan chuncha naul, va tayal la ixlakaꞌukxpukꞌan ni lapanakni, chꞌapal aqxtaun pan y xtaqnil lhimalaqpuchuncha ni Dios. Va laqcheꞌel y aqtaylcha vajin. Os"Chavay klatapayniniyau kavayntꞌik, chuncha maqskꞌiniy para lay kꞌalaqxajchipitik. Jantu matichun katsꞌanqayaꞌ, mas va maqataun miꞌajikꞌan la miꞌaqtsulkꞌan jantu katsꞌanqayaꞌ. /rW!Tejkan ixtunkumintacha ni Pablo laqlhixaqalal katavayl tachun ni lapanakni, va naul: —Tꞌuycha semana va si kun talhanti tꞌaunatꞌik y jantu vaynatꞌik. ~qu Ex chuncha ni tropas niman tachꞌukꞌunil xalaso ni lakatꞌuniy barco, ex tajulcha lakxkan chuncha puqapaj. Jp Pero ni Pablo jalaqtsꞌil, ex chuncha al juniniꞌ ni kapitan kun ixtropas, va naul: —Incha kataqoslhi ni xaꞌoqxtamatin laka barco ex jantu lay kalaqxajtꞌachꞌipitik —naul ni Pablo. foEYu xaꞌoqxtamatin laka barco va ixtaqosputun. Ex chuncha ixtamaꞌeltajuputun lakxkan ni lakatꞌuniy barco la ixkankatiꞌ yu ay barco. Pero ixjamakakan tacha katatsukul munun alati yu pumaqayaulhaankan ni barco. &nEPero ayaj ixtatalhauniy katalakanunil chiyux ni barco ex la ixtimusna tamatajul maꞌatꞌati yu pumaqayaulhaankan ni barco. Va ayaj ixtanajun katunkulcha. 8miEx talkal ixpulmanixtu ni xkan va treinta y seis metros ixjunita. Chuncha kaltanau alakatsꞌuniy, ex aqtaun talkachoqol va veinte y siete metros ixlhitꞌajun ixpulmanixtu. sl_Ex tejkan tapasal tꞌuy semana vananaj ixkintasunlhaꞌantan ni un lakamar yu junkan Adria. Ex pakltaun tsꞌis val yu xaꞌoqxtamatin laka barco va tamakal kuenta ni xaktꞌaunaucha taꞌukstsꞌuninin ixpiktuꞌ laka tꞌun. Wk'Pero maqskꞌiniy katalakanuchaꞌau taun lakatꞌun yu tanꞌajvil lakxkan. #j?Xlhiyucha, xapaynin, jantu tuꞌuchun katapastakꞌun. Kitꞌin klhakapuꞌan ni Dios y kꞌatsay ni yucha chuncha kamakayaꞌ tacha kijunil ni ixmayul. Zi-Yu anchanu ixmayul kijunil: “Jantu katꞌalhan, Pablo. Uxintꞌi maqskꞌiniy kalaqpiti ni ay jalhachimoꞌonuꞌ Romano. Por uxintꞌi ni Dios kalaqꞌaqtayjuyaꞌ tachun yu tatꞌaꞌantan laka barco.” hChuncha kꞌatsay porke kutancha tsꞌis kintasunil ixmayul ni Dios, y yucha va Dios yu ixnavin kunita kitꞌin y yucha ktapatsaniy. 5gcKitꞌin klajunau jantu tuꞌuchun katapastakꞌun y jantu katꞌalhanantꞌik. Mas katsꞌanqayaꞌ ni barco pero uxiknankꞌan jantu xataꞌayuꞌ katsꞌanꞌayapitik. fEx chuncha paqlhuucha jantucha xakvaynau, ex ni Pablo tayal taꞌan ixtavilanal ni lapanakni, va naul: —Xapaynin, yu va ixkilalhakapuꞌaniu kinchivinti y jantu ixtaxtuu ni Kreta ex jantu ixmajkꞌatsau tacha tꞌaunau majkꞌatsanan chavaycha. ePaqlhuu jantu katasul ni julchan ali jastꞌakun, va la pꞌays taylhaꞌal ni uniyaxkan. Jantucha xakpastakꞌau incha kakxajchaꞌau. fdEEx yu paqtꞌutu julchan val, talaqtanqalhuꞌolcha ixputapatskꞌan xamaltananan ni barco. c Ex yu ataun julchan val, va la pꞌaysni taylhaꞌal uniyaxkan, va tamakutul ixmachꞌapati ni barco, va tamajꞌalcha lakxkan. Wb'Tejkan kmukꞌau ni lakatꞌuniy barco taꞌan ay barco ex tatampachꞌil kun laso ni ay barco para kalhitsukul tapꞌasta xaltaꞌalakꞌiu para jantu katacheꞌel. Va ixtatalhauniy kapulhaankal laka kukuj taꞌan jantu pulman lakxkan yu junkan Sirte. Ex tamatajul yu pumaqayaulhaankan ni barco y jaxtaqkal kasunlhaꞌankal kun un. aEx ktapasau ixlhiꞌukstsꞌuniy lakataun lakatꞌun yu tanꞌajvil lakxkan yu junkan Klauda. Ancha jantucha chapuj pꞌays ixꞌunilata, ex va skꞌatsanaj kmukꞌau yu lakatꞌuniy kibarcokꞌan yu xakchꞌikilnutau taꞌan ay laka barco yu xakpuꞌantau. ` Ni anchanu un sunlhaꞌal ni barco tus jantu lay vas kajkꞌau. Xlhiyucha kmakajuu para kintalhaꞌan taꞌan ixpuꞌan ni un. s__Pero va panchꞌixkaꞌ val nimancha tinik talakanunil ni kibarcokꞌan ni un yu minachal laka noroeste. Q^ Ixtapakxanꞌiy kaꞌunilal laksniy para lay katapuꞌal barco. Ex tejkan laksniycha aqtayl unilay, va talhilal ni laycha kaktaxtuu. Taval kpuꞌaucha ixlhiꞌukstsꞌuniy ixkiltuꞌ ni tꞌun. ]y Ni anchanu putaulan taꞌan ixvil ni barco jantu ox ixjunita para ancha kamukꞌulatꞌi ni barco tejkan pꞌaysni ixtamay xkan kun un. Xlhiyucha ixtapastakꞌa apalay ox katataxtulcha y kataꞌalcha laka putaulan Fenice para ancha kataꞌulal ni barco. Ni Fenice va taun putaulan xalakatꞌun Kreta pero va ixvil taꞌan ixputakꞌutꞌa ni julchan. Alil uniyaxkan lakamar I\  Pero yu xakapitan tropas apalay lhakapuꞌanil ixchivinti yu manavin ni barco kun ixchivinti ni ixꞌukxtinkꞌan yu ixtatapatsay laka barco. Jantu kalhakapuꞌanil ixchivinti ni Pablo. N[ va lakjunil: —Xapaynin, kitꞌin knajun la lhitaꞌay kunaꞌ incha kataylhaanau laka barco. Kamaqatsꞌanqayau ni barco kun ixmachꞌapati y vachuꞌ mas ketsukuntikꞌan lay kamaqatsꞌanqau. eZC Chuncha paqlhuucha kmaqatsꞌanqau kijulchankꞌan, y jantucha apalay lay kajkꞌau kun barco porke va tsꞌuniycha istsꞌanqay para kalakachilcha xajulchan tejkan ayaj taxkaaniy y unilay. Vachuꞌ ixpaꞌantacha ni malkuyuꞌ tejkan ixtataskꞌajay ni israelitas. Xlhiyucha ni Pablo va laqxtaqnil jatapastakꞌati yu tatapatsay laka barco, 8YiAncha ayaj lhitaꞌay kiltutapasau la ixpiktuꞌ ni Kreta. Taval kchaꞌaucha ni putaulan yu junkan Taꞌan Lay Ox Tataulay Barcos, va ixlhiꞌukstsꞌuniy xaputaulan Lasea. &XEEx paqlhuu va si laksniy xakpuꞌantau ni barco por pꞌays ixkintalakatastukꞌan ni un ex va skꞌatsanaj kmaqxapuꞌiniu ixlhiꞌukstsꞌuniy laka putaulan Gnido. Ex xlhiyucha kpuꞌau ixlhisur xalakatꞌun Kreta yu tanꞌajvil lakxkan, ixlhiꞌukstsꞌuniy laka putaulan Salmón. WAncha ni kapitan temal ataun barco yu minchal laka putaulan Alejandría yu ixꞌuxaꞌan Italia. Ex ancha kintamukꞌancha. 5VcEx kpuꞌau ni anchanu lakamar taꞌan ixlhiꞌukstsꞌuniy xaꞌestado Cilicia ali xaꞌestado Panfilia, taval kchaꞌau laka ay putaulan Mira taꞌan xaꞌestado Licia. eUCAstan ktaxtuchoqoocha ni Sidón kun ni barco yu ixkpuꞌantau. Pero yu xalakatꞌun Chipre yu tanꞌajvil lakxkan, yucha kmakauntijlau la kilhijamaqxkꞌan porke yu un jantu ixkintaxtaqniyan lakatin para vas kajkꞌau. ]T3Ex yu ataun julchan val, kchaꞌaucha la ixkilpaꞌ ni mar taꞌan laka putaulan Sidón. Ex ni Julio ayaj mapaynil ni Pablo porke xtaqnil lakatin kalaqlaqꞌal ixꞌamigos para kataxtaqnil ixmaqskꞌiniti. ;SoEx ktaxtuucha ni laka putaulan Cesarea, kpuꞌaucha laqataun barco yu minchal laka putaulan Adrumentina yu ixpuꞌuxaꞌan la ixkilpanaxnan xaputaulanaxna xaꞌestado Asia. Vachuꞌ ixkintatꞌaꞌantan qayntaun yu ixjunkan Aristarco yu machaqaꞌ laka putaulan Tesalónica taꞌan xaꞌestado Macedonia. R {Taval tapastaklhi para kintamalaqachan xalakatꞌun Italia. Ex Pablo kun yu alati tachꞌinin va jalaqmaqxtaqkal la ixtamakaꞌ qayntaun kapitan yu ixjunkan Julio yu ixtanun laka batallón taꞌan ixnavin ni ay jalhachimoꞌonuꞌ César Augusto. 6Qe Ex yu Agripa va junil ni Festo: —Incha jantu iskꞌil para kalaqlaꞌoxinil ni César yu ay jalhachimoꞌonuꞌ romano, ex lay niman oxamaktaun xakmakaunchoqol.5PcEx tumpajcha tapuꞌal, va aqtaylcha talaxaqalay siya yuꞌuncha, va tanaul: —Ni aniy lapanaki jantu tuꞌuchun laqtaqal kamakal para kalal kalhichꞌikal y kamaqnikal. 'OGTejkan tamaktalcha ixchivinti ni Pablo, ex tayal ni jalhachimoꞌonuꞌ Agripa ali ni gobernador Festo ali ni Berenice kun tachun yu ancha ixtavilanal. %NCEx yu Pablo va naul: —Mas va tsꞌuniycha tsꞌanqay para kalhakꞌapꞌupꞌi u mas amaqan kalhakꞌapꞌupꞌineꞌe, pero kitꞌin ktapayniniy Dios para kꞌaꞌuntꞌik tacha kitꞌin tachun ni uxiknan yu kilaqasmakniyau, pero jantu kaval kun kadena yu kpumaqchꞌikanta. aM;Ex ni Agripa junil ni Pablo: —Va laycha kꞌilhaꞌatꞌi para kaklhakapuꞌal. )LKJalhachimoꞌonuꞌ Agripa, ¿Uxintꞌi lhakꞌapꞌupꞌin tacha ixtanajun yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios? Kitꞌin knajun lhakꞌapꞌupꞌin. KNi aniy jalhachimoꞌonuꞌ Agripa yucha ox malaqasiy yu klhichiviniy. Xlhiyucha jantu ktalhanan ktꞌachivinil. Kitꞌin knajun yucha ox kꞌatsay yu tacha tapasal porke kitꞌin klhichiviniy axtoqnuꞌ yu takꞌatsaꞌol ni lapanakni y jantu kamaqsaqmakakal. .JUEx yu Pablo va naul: —Uxintꞌi, yu ox jalhachimoꞌonuꞌ Festo kꞌatꞌi, kitꞌin jantu lokoj kakval. Yu klhichiviniy va yu laqsaval y si vas paxtoqniy. QITejkan Pablo vananaj ixtꞌajun chivin yu lay kapuxajchal, ex yu Festo pꞌays chivinil, va naul: —Uxintꞌi, Pablo, va lokoj kꞌatꞌi. Por lhuu jatalaniti lhitꞌaꞌun, unitꞌacha lokoj. 7HgIxtanajun ni Cristo ixmaqskꞌiniy kamaqanlqajnal y kanil para yucha kaval yu pꞌunaj kujchoqol taꞌan taꞌaknunun janinin, y para kalakmasunil ni israelitas yu ox maklku yu lay pulaqtaxtukan y vachuꞌ kalakmasunil mas yu jantu israelitas kataval. Ni Pablo jaxaqalay ni jalhachimoꞌonuꞌ Agripa CGPero va kun ixꞌaqtayjunti Dios tus chavaycha ktaylhiminta. Va klaqlaqputeꞌeniy yu lakstꞌuniy kun yu lajꞌay lapanakni. Vamun yuꞌ klaqputeꞌey tacha yu maqancha ixtalaqputeꞌey Moisés ali yu alati yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Yuꞌuncha ixtalhichiviniy yu ixtapasal astan y chavay tapasatacha. _F7Va por yucha kintachꞌapal ni israelitas laka ay lakatajtan y ixkintalhimaqniputun. |EqPꞌunaj klaqlaqputeꞌenil yu ixtavilanal Damasco, ex astan yu ixtavilanal Jerusalén y mas va toꞌoxtaycha xaꞌestado Judea, ex astan klaqlaqputeꞌenil yu jantu israelitas kataval. Kitꞌin klaklhijunil ni katamapaxal ixjatapastakꞌatkꞌan para katatꞌaꞌal ni Dios. Iknaul ni katamakal yu lajꞌox ex katasul ni laqsaval tamapaxatacha ixjatapastakꞌatkꞌan. {Do’Ex chuncha, jalhachimoꞌonuꞌ Agripa, laqsaval kmakal kuenta yu kilhijunil yu klaqtsꞌil laktꞌiyan. &CEKmalaqachayan para kꞌamalaqltꞌiꞌanin ixlaqchulkꞌan, para katamakauntijlalcha ni lakatin taꞌan putsꞌista y katapuꞌalcha taꞌan tunkujunta. Vachuꞌ para katamakauntijlalcha ixtapꞌasta ni Satanás y katatiꞌukxuntayal kun Dios. Y por kintalhakapuꞌanaꞌ ni kitꞌin ex kalaqmalaqmixinikanaꞌ ixtalaqalhinkꞌan y vachuꞌ katalaqaꞌiyaꞌ ixlhilhajatikꞌan yu paxtoqniy ixlapanakni Dios.” BKakmalaqtaxtuyan la ixtamakakꞌan ni israelitas y vachuꞌ yu jantu israelitas kataval y va yuꞌuncha yu klhijunan kaalaqpiti. \A1Kaꞌostꞌaꞌulcha y katꞌayachꞌoꞌocha. Ni kitꞌin ktasunin para kintꞌapꞌatsꞌanin. Kꞌalaqpꞌutꞌeꞌeyeꞌe tachun yu xalaqtsꞌin y vachuꞌ kꞌalaqpꞌutꞌeꞌeyeꞌe yu kmasuniyan astan. T@!Ex ni kitꞌin knaul: “¿Tas ayucha kꞌatꞌicha ni uxintꞌi, Jalhachimoꞌonuꞌ?” ’Ex yu Jalhachimoꞌonuꞌ kijunil: “Kitꞌin va Jesús kunita, va yucha yu uxintꞌi xkꞌaylhitꞌaꞌun. @?yEx va chuncha tachun ktaqtaꞌojoo lakatꞌun, ex kitꞌin ijqasmaklhi taun chivinti laka lhihebreo, va kijunil: “Saulo, Saulo, ¿valiꞌiycha kꞌixkꞌaylhitꞌaꞌuncha ni kitꞌin? Va milaqꞌaman tꞌaunkꞌan lhimakꞌakꞌa tacha laqataun vakax yu jalhoqnun tejkan chꞌintay yu putiltoqolhaankan.” > Ex chuncha, jalhachimoꞌonuꞌ, tejkan atunkujcha ixjunita, kitꞌin xajkꞌantacha lakatin. Va klaqtsꞌil taun pꞌays maklku laktꞌiyan apalay laqpupꞌays ixjunita xajantu yu xamaklku ni julchan. Tus olaql kilakamaklkul kun tachun yu ixkintatꞌaꞌanta. =  ’Tejkan xajkꞌanta Damasco va yucha xaklhilaqꞌanta. Ixkintamalaqachata ni ixꞌukxtininkꞌan xakuras ni israelitas. < Laqa chaqan taꞌan tataqxtoꞌa ni israelitas aqlhuvaj klaqmamaqanlqajnival para katamakauntijlal ixlhakapuꞌatkꞌan. Ayaj ixkintamalukujlay y xaklakxkaulhitsukuy mas taꞌan laqmaqati putaulanaxna. Ni Pablo laqputeꞌechoqoy yu tacha mispal ni Jesucristo Z;- Chuncha xakmakay laka putaulan Jerusalén. Va por ixlhachimoꞌonkꞌan ni xaꞌukxtinin kuras klakmanul laka pachꞌin lhuvaj lapanakni yu ixtalhakapuꞌan. Tejkan ixjamaqnikan vachuꞌ xaklhiꞌachantajuy. :1 ’Maqancha ni kitꞌin vachuꞌ xakpastakꞌa ni tsꞌanqay kakmakal axtoqnuꞌ para kakxkayl ixtaqaꞌuti ni Jesús yu machaqaꞌ Nazaret. +9O¿Ex uxiknankꞌan valiꞌiycha jantu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik ni Dios majkujuchoqoy ni janinin? Ni Pablo ixlakxkaulhitsukuy yu ixtalhakapuꞌan ni Jesucristo U8#Tachun yu sasꞌatꞌankꞌan ni anchanu pumakautꞌuy sasꞌatꞌan Israel, yuꞌuncha vachuꞌ ixtapakxanꞌiy kamakayaꞌ Dios tacha naul y xlhiyucha tatapatsaniy ni Dios mas laka julchan u mas laka putsꞌista. Chavaycha, jalhachimoꞌonuꞌ Agripa, va por kpakxanꞌiy katakujaꞌ janinin, xlhiyucha kintamukꞌaniy laqtaqal. 7%Chavaycha tachivintanul por kitꞌin va por kpakxanꞌiy katakujchoqoyaꞌ ni janinin chuncha tacha maqancha jajunil ni Dios kepayankꞌan. s6_Yuꞌuncha ox takꞌatsay y lay vas katanaul ni mas tus tejkan tsꞌal xajkunita, kitꞌin xajkalakꞌakxkajuy ni fariseos. Yuꞌuncha vamun yuꞌ vas tamakay kilhachimoꞌonkꞌan chuncha tacha klhakapuꞌanau yu israelitas kuntau. /5W’Tachun ni israelitas ox takꞌatsay tacha kpuꞌukxuyal kun yuꞌuncha la kintꞌun laka putaulan Jerusalén, mas tejkan sꞌatꞌa xajkunita tus chavaycha. 4'Chuncha kimaqamay kakchivinil porke uxintꞌi kꞌatsꞌaꞌoꞌoy tachun kinputsukkꞌan yu israelitas kuntau kun tachun yu klhilakchivinanau. Xlhiyucha kskꞌiniyan para laka laksniy kꞌiꞌalasmaktꞌi. Ixputsuku ni Pablo tejkan jantukaꞌ ixlhakapuꞌan ni Jesús ~}}5|{izz3yxwbvvauutJrqpp[o{mllQkkji)hXggf;edd3={<;::9Y8d7D6554V3320/.. -3,,E+D**j))#(l'&%%'$##\""Pꞌunaj ni metsukuntikꞌan va tacha japutsꞌisniꞌ ixjunita. Pero chavaycha por chꞌantaun tꞌanumanantꞌik kun ni Jalhachimoꞌonuꞌ va maklkꞌutꞌatꞌikcha la metsukuntikꞌan. Katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik tacha sasꞌatꞌan yu mapulkuta. Vd%0Xlhiyucha jantu kꞌalaktꞌatꞌanutꞌik makanan laqtaqal kun yuꞌuncha. 1c[0Jantu katapumakanun chivinti yu jantu tuꞌuchun xtapal kaval. Por tachun yu aniy laqtaqal va por yucha kamalaqachaniyaꞌ jamaqanlqajnati ni Dios yu chuncha tamakay. b#0Uxiknan kꞌatsꞌayatꞌikcha ni taꞌayuꞌ yu tatꞌatamay yu jantu ixnavinkꞌan kaval y yu tamaqtaqalhinin y yu taꞌakchaꞌan, yuꞌuncha va yucha ixdioskꞌan tamakay. Jantu xataꞌayuꞌ yuꞌuncha katatanuyanta taꞌan jalhachimoꞌonun ni Cristo kun Dios. jaM0Jantu kakꞌiltꞌaxtꞌutꞌik chivinti yu lhitamaxanikan nisin yu lhitontoj y jantu kꞌachꞌivinintꞌik yu jantu kun jatapastakꞌati. Tachun ni yucha jantu maqskꞌiniy. Va kaxtꞌaqnitꞌik lhimalaqpuchuncha ni Dios. `'0Jantu katꞌatꞌamatꞌik lapanakni yu jantu minavinkꞌan kataval, jantu kamaqtꞌaꞌalhinintꞌik, y jantu kaꞌakchꞌipꞌinintꞌik. Nisin tsꞌuniy kaꞌalil tacha anchanuꞌ putsuku siya uxiknan porke jantu tapaxtoqniy chuncha katamakal ixlapanakni Dios. D_0Katꞌiꞌuntꞌayatꞌik makanan japaxkanti vachu va chuncha tacha Cristo kintapaxkan y maqxtaqkal para kanil por kijnankꞌan tacha taun lapaxkan yu sꞌejenꞌe yu lhipaꞌiniy Dios. d^ C0Kalaqtsꞌiꞌitꞌik makanan tacha makay ni Dios, tacha sasꞌatꞌan yu ayaj tapaxkayan. I] 0 Va lajqalꞌoxin kꞌaꞌuntꞌik, kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik jamapayninti aqstanchunin siya uxiknan y kꞌalamalaqmixinitꞌik chuncha tacha Dios tamalaqmixinin uxiknankꞌan por Cristo.\y0Kꞌamakꞌauntꞌijlaꞌotꞌikcha tachun yu tus lhitsꞌisiti laqtsꞌinkan, jantucha kꞌalukꞌujlatꞌik, jantucha katꞌalꞌauntꞌik, jantucha kꞌamakꞌatꞌik lhilukuj, jantucha kakꞌiltꞌayanantꞌik, jantucha kꞌalaxkꞌaytꞌik. O[0Jantu kamamaꞌanixvatꞌik ixꞌEspíritu Santo ni Dios. Yucha xtꞌaqnikꞌantꞌik para katꞌasutꞌik ni va laqsaval ixlapanakni kꞌaꞌunapitik ni anchanu julchan tejkan kintamalaqtaxtuyan. UZ#0Jantu kakꞌiltꞌaxtꞌutꞌik laqxtoqnuꞌ chivinti. Kachꞌivinintꞌik chivinti vamun yu lajꞌox yu lay kꞌapꞌuꞌaqtꞌayꞌutꞌik yu tamaqskꞌiniy para katamaꞌachajul yu taqasmatꞌa. AY{0Taꞌayuꞌ yu ixꞌalhavanan jantucha kaꞌalhavanal, va kamakal lajꞌox lhitapatsa kun ixmakaꞌ para chuncha kalhitsukul axtoqnuꞌ yu lay kalaktꞌaꞌul yu tatsꞌanqaniy. Tejkan tꞌalꞌaunatꞌik jantu kꞌamakꞌatꞌik talaqalhin, jantu kꞌaxtꞌaqkꞌantꞌik kataqmaqal milhilukujkꞌan tus kapuꞌanchal ni julchan. 4Va0Xlhiyucha klajunau ni jantucha kꞌalaklkꞌanantꞌik. Aqstanchunin ox vas kꞌalaxaꞌalatꞌik kun tachun mintꞌamachaqankꞌan porke va taun lakatunaj laqxtoqnunau. 8Ui0Kalhilakꞌatꞌayatꞌikcha yu sastꞌi jatsukunti yu paxtoqniy kun Dios. Ex chuncha kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik yu laqsaval jatsukunti yu vas junita y ox alin kun Dios. \T10Kꞌalasastꞌikꞌantꞌikcha la mijatsukuntikꞌan kun mijatapastakꞌatkꞌan. S 0Yu mimputsukukꞌan yu ixlhitꞌaunatꞌik maqancha yu tacha ixpꞌutꞌiꞌukxuyanantꞌik, chavaycha maqskꞌiniy kamakꞌauntꞌijlatꞌikcha. Ni anchanuꞌ putsuku va tacha taun tuꞌuchun yu niman puchꞌiy y va xꞌaman makanukan por yu makaputun. R50Laqsaval asmaktꞌatꞌikcha yu lhichiviniy Cristo y tejkan ixtꞌanumanantꞌik kun yucha ex lanitꞌik yu laqsaval chivinti yu minchal kun yucha. YQ+0Pero uxiknankꞌan jantu chun kꞌalanitꞌik tejkan mispꞌatꞌik ni Cristo. =Ps0Yuꞌuncha tus jantu tuꞌuchun talhimaxanan la ixjatapastakꞌatkꞌan. Vamun tatamaqxtaꞌa para katamakal talaqalhin y tatiꞌukxuntayay makanan tachun yu jantu ox kun achati. UO#0Yuꞌuncha talhitꞌajun jatapastakꞌati tus tacha kaputsꞌislhi la ixjatsukuntikꞌan, jantu tamispay ni jatsukunti yu xtaꞌa Dios. Jantu tuꞌuchun tamispay va por pꞌays tamakay ixjalhanutkꞌan. }Ns0Chuncha klalhijunau kun kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús ni jantucha katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik tacha alati yu jantu israelitas kataval yu jantu tamispay Dios, yu tataylhaaniy makanan tacha ixjatapastakꞌatkꞌan yu jantu xtapal kaval. 8Mi0Vamun por Cristo tatapatsay ixlapanakni. Va tacha lakatunaj yu ox laqxtoqnun, ox takilnunun taꞌan talachꞌapata taꞌan putapasay yu lhaꞌan tapꞌasta. Tejkan talakaꞌakchun ni lakatunaxnan ox tapatsay ex ox ajin tachun ni lakatunaj kun lhuu japaxkanti. Ni sastꞌi jatsukunti yu alin kun Cristo BL}0Tsꞌanqay kataylhaꞌau makanan yu laqsaval kun lhuu japaxkanti, chuncha kaꞌaynꞌau la ketsukuntikꞌan tus kachaꞌau tacha Cristo yu xaꞌaqtsul junita tachun yu lhakapuꞌanau. K0Ex chuncha jantucha kajuu tacha sꞌatꞌan, yu tatapuchoqotsukuy y jalaklhilhaankan ataklhun la ixjatapastakꞌatkꞌan. Chuncha tapasay tejkan jalakmalanikan aputaun chivinti. Jalakmakanukan taꞌan taꞌalin lapanakni yu ayaj talhitꞌajun ixpamakanunkꞌan. J0 Chuncha kataylhaꞌal tus tejkan chꞌantaun kajunꞌoyau la kilhakapuꞌatkꞌan y chꞌantaun kamispaꞌoyau Sasꞌatꞌa Dios. Va tacha qayntaun kajuu yu jantu tuꞌuchun tsꞌanqaniy tus kalaqentsaꞌojou para kalhitsukuꞌojoo tachun ixꞌoxixtu ni Cristo. /IW0 Chuncha makal para jantu tuꞌuchun katatsꞌanqanil ixlapanakni para katatapatsanil y chuncha katalhaval ixlapanakni. Yuꞌuncha tacha ixlakatunaj Cristo tajunita. H+0 Por qayntamin kintaxtaqnin ni lhitapatsa yu kintapaxtoqniyan. Lati jalakꞌulakal para kataval ixjamalaqachanti Cristo, lati para katalaqputeꞌel ixchivinti Dios, lati para katamasul yu ox chivinti, lati para katalhistaklhi yu talhakapuꞌan, y lati para katamalaninil. +GO0 Yu kilachil aniy lakatꞌun va yucha yu pataxtuchoqol para apalay ay kaval ke tachun yu alin laktꞌiyan, ex chuncha kun yucha kaꞌaqtsaunꞌol tachun yu alin. yFk0 ¿Valiꞌiycha najun ni pataxtul talman? Yu aniy naunputun ni pꞌunaj kitanul taꞌan pulman lakatꞌun. CE0Va tsꞌoqkanta inchineꞌ:Tejkan pataxtul talman ex jalaqmaqalhajaꞌol tachun yu ixtaxkajiy y taxajchal tacha tachꞌinin,
ex chuncha jalaqxtaqnil lhacheꞌevan ixlapanakni. D0Pero kijnankꞌan mapaynikau qayntamin por qayntamin chuncha tacha naulcha ni Cristo ni kintaxtaqnin yu lay putapatsayau. 0CY0Va taun ni Dios yu kimPaykꞌan junita kintachunkꞌan. Yucha lhichimoꞌojoy tachun yu alin y alinꞌojota talakaꞌakchun y vachu alinꞌojota la metsukuntikꞌan. iBK0Va taun ni Jalhachimoꞌonuꞌ junita y va putaun ni lhakapuꞌati y va taun ni aqchajꞌauti. A-0Va taun lakatunaj juntau y vachu va taun Espíritu lhitꞌaunau, vachu chun tacha ni Dios tajuntaꞌin para va putaun kꞌapꞌakxanꞌitꞌik. @0Kꞌatꞌapꞌasnitꞌik para chꞌantaun kꞌaꞌuntꞌik tacha tamakanin ni Espíritu Santo para oxamaktaun katꞌiꞌuntꞌayatꞌik. ?0Kꞌamalakꞌatꞌunikꞌantꞌik la metsukuntikꞌan y lajqalꞌoxin kꞌaꞌuntꞌik, ox kꞌalamaꞌantꞌaqnitꞌik kun japaxkanti. J> 0Kitꞌin ktachꞌin kunita por klaqltapatsay kiJalhachimoꞌonukꞌan. Chavaycha klatapayniniyau ni katꞌiꞌuntꞌayatꞌik makanan yu tapaxtoqniyan tacha talakꞌulanin Dios y tajuntaꞌin. A={0Ay kamakakal ni Dios por yu tamakay tachun ixlapanakni y vachu por yu makal Cristo Jesús. Ay kamakakal mas va tavanancha kaval, jantu aqtaun katamaktayaꞌ. Va chuncha kavalcha.u<c0Dios lhitꞌajun lhuu tapꞌasta para lay kamakal apalay lhuu axtoqnuꞌ xajantu yu skꞌinau y vachuꞌ yu pastakꞌau. Yucha tachun lay makay kun ixtapꞌasta. Anchanuꞌ tapꞌasta va yu kintaꞌaqtayjuyan la ketsukuntikꞌan. 5;c0yu ixjapaxkanti ni Cristo. Ni anchanuꞌ japaxkanti la ay tus jantu lay mispaꞌokan. Va knajun jantu katatsꞌanqanin tuꞌuchun la ixꞌoxixtu ni Dios yu kataxtaqniyan. 3:_0Vachu kskꞌiniy para lay kꞌamalaꞌasitꞌik kun tachun ixlapanakni ni Dios ni tas junitacha yu ixꞌayaxtu kun tachun ilmanixtu kun ixmuntan kun tachun ixtalmanixtu )9K0Va kskꞌiniy para kataulal ni Cristo la melhanutkꞌan porke lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. Katꞌaylhipꞌintꞌik kun tachun japaxkanti yu minachal kun yucha. 8%0Ikskꞌiniy Dios yu lhitꞌajun katꞌanaj ay ixmaqaliti para katalapꞌasnin kun lhuu ixtapꞌasta la metsukuntikꞌan por ixꞌEspíritu. x7i0Va kun yucha minchal kintaqaꞌutkꞌan tachun yu ixlapanakni mas kaval laktꞌiyan mas kaval lakamunukpaꞌ. \610Xlhiyucha iktatsoqoqtaniy ni Dios ixPay kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. }5s0 Xlhiyucha klatapayniniyau ni jantu katapastakꞌun la kimaqanlqajnati yu klhitapasay por klamasuniu ixchivinti Dios ni uxiknan yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik. Yu kimaqanlqajnati va ox kalhixajtachal por uxiknan. Ixjamapayninti ni Cristo _470 Por yucha lay taꞌukstsꞌuniniyau ni Dios jantu kun talhanti incha lhakapuꞌanau. 3 0 Ni Dios aqtsꞌiyaj chuncha ixpastakta ni chuncha kunaꞌ y ixnajunta kamakayaꞌ por kiJalhachimoꞌonukꞌan Cristo Jesús. S20 Chuncha makal ni Dios para kamispakal yu pulhuu ixjatapastakꞌati, para katamispal yu talhachimoꞌonun kun yu talhitꞌajun tapꞌasta laktꞌiyan, para chuncha katapumispal por ixlapanakni ni Dios. B1}0 Vachuꞌ kimpaxtoqniy kaklaqmamalaqasinil tachun ni lapanakni tacha makal ni Dios. Ni Dios yu makal tachun yu alin yucha va aqtsꞌiyajcha ixtꞌajun maqsaqmakan yu ixmakaputun astan. 0#0Kitꞌin mas apalay lakatꞌuniy kunita xajantu tachun ixlapanakni ni Dios pero ikmaqxtaqnikal ni aniy jamapayninti. Yucha kimpaxtoqniy kaklaqputeꞌel tachun ixmaqaliti ni Cristo yu jantu lay mispaꞌokan para katakꞌatsal ni lapanakni yu jantu israelitas kataval. N/0Por ixjamapayninti ni Dios kitꞌin kval ixꞌoqxtamati. Kimpaxtoqniy kaklaqputeꞌel ni anchanu lajꞌox chivinti. Yucha kimaqxtaqnil ni anchanu lhitapatsa y kiꞌaqtayjuy kun ixtapꞌasta. R.0Ni anchanu jatapastakꞌati yu jantu ixmispakan va najun ni ox yu tapaxtoqniy ni israelitas vachu tapaxtoqniy yu jantu israelitas kataval incha talhakapuꞌan ni ox chivinti. Va chꞌantaun tatanuy, va taun lakatunaj tajun, y va chꞌantaun katalaqaꞌiyaꞌ tachun yu lajꞌox yu Dios najun kalaqxtaqniyaꞌ por Cristo Jesús. o-W0Ni anchanu jantu kalakmasunikal ni lapanakni yu maqancha ixtatꞌajun. Pero chavaycha ni Espíritu Santo jalakmasunitacha ni lapanakni yu malaqachal Jesucristo kun yu alati yu jalaksakta ni Dios para katalaqputeꞌel ixchivinti. @,y0Tejkan kꞌapꞌutꞌeꞌeyapitik ni aniy karta yu klamalaqachaniyau ex lay kꞌamispꞌayapitik tacha kpumalaqasil ni anchanu chivinti yu ixmaqsaqmaꞌakanta yu lhichiviniy Cristo. + 0Mas jantu ixmispakan, chavaycha ni Dios kimasunil yu kaꞌalinaꞌ astan. Chuncha klatsꞌoqniucha mas jantu kun lhuu chivinti. ?*w0Uxiknankꞌan mispꞌayatꞌik ni lhitapatsa yu kilhilakꞌulal ni Dios. Chuncha kixtaqnil ni aniy lhitapatsa kun ixjamapayninti para kalaqpꞌuteꞌenikꞌantꞌik ni ox chivinti. 4) c0Xlhiyucha kitꞌin kPablo ktanun laka pachꞌin, va klhichꞌikanta ni Cristo Jesús porke klaqlaqputeꞌenil ni la ox chivinti yu jantu israelitas kataval tacha uxiknan. 9(k0Ex chuncha uxiknan yu tꞌanumanantꞌik kun Cristo va chꞌantaun makꞌakꞌanatꞌik kun kijnan tacha aqataun chaqaꞌ taꞌan vil ni Dios por yu ixꞌEspíritu Santo.2']0Por yucha ni kijnan va tacha aqataun chaqaꞌ yu ox talachꞌapata y chuncha taꞌayaꞌan. Chuncha kajuu tacha taun lakatajtan yu ixnavin ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios. &10Tus tacha aqataun chaqaꞌ makꞌakꞌanatꞌik y tacha kꞌapꞌutꞌayatꞌik ixchivintikꞌan ni lapanakni yu jalaqmalaqachal ni Jesucristo kun yu alati yu talaqputeꞌey ixchivinti Dios. Ni Cristo Jesús va tacha yu xapꞌunaj chiyux yu tanꞌajvil yu ox puyal xamatau. q%[0Pꞌunaj jantu lay ixtꞌanuyatꞌik kun ixlapanakni Dios, jantu chꞌantaun ixꞌuntꞌatꞌik. Pero chavaycha vachuꞌ tapaxtoqniyan tachun yu tapaxtoqniy ixlapanakni ni Dios, va tacha lakataun machaqan untꞌatꞌik kun kijnan. 3$_0Va chꞌantaun juntau kun Cristo xlhiyucha ni Espíritu Santo va aqstanchunin kintaꞌaqtayjuyan kataꞌukstsꞌuniu kun kimPay Dioskꞌan mas va oqxlaqtꞌuy ixjuntau. Z#-0Yucha kintakilaqputeꞌenichin yu ox chivinti yu masuy tas laycha ox kalalaqtsꞌiu kun Dios mas uxiknan yu maqati ixtꞌaunatꞌik kun Dios y vachuꞌ kijnan yu israelitas yu ukstsꞌuniy xaktꞌaunau. G"0Chuncha val para ox kalalaqtsꞌiu kun Dios ni kijnankꞌan y tacha taun lakatunaj kajuu yu oqxlaqtꞌuy ixjuntau. Chuncha val por yu makal laka kurus y chuncha pumamiꞌonil yu laxkayati. U!#0Chuncha makal ni Cristo tejkan nil la ixlakatunaj para jantucha kintapaxtoqnin ixlhachimoꞌon Moisés kun yu ancha ixlhinaunkan. Chuncha makal para va oqxlaqtauncha kintamakan para jantucha kalaxkajiu. e C0Ni Cristo va yucha kintamaꞌoxamaktamin. Yu oqxlaqtꞌuy ixjuntau, ni israelitas kun yu jantu israelitas kataval, va taun lapanaki kintamakan. Lakpujꞌol yu ixkintapulvaqyan yu ixmakay para tꞌalaxkaynin kajuu. 4a0 Chavaycha chꞌantauncha untꞌatꞌik kun Cristo Jesús. Mas pꞌunaj maqati ixtꞌaunatꞌik kun yucha pero chavaycha ni Cristo tamaꞌukstsꞌunitan por ixjakꞌalna. oW0 Kꞌapꞌastꞌaktꞌik ni exnicha jantu ixlhitꞌanumanantꞌik kun Cristo, y jantu ixlhitꞌanumanantꞌik kun xalapanakni Israel. Chuncha jantu katapaxtoqnin kalaꞌaꞌitꞌik ni lhacheꞌevan yu Dios jalakjunil kalaqxtaqniyaꞌ ixlapanakni. Ixtꞌiꞌukxuyanantꞌik lakamunukpaꞌ. Jantu ixpꞌakxanꞌiyatꞌik yu ox y jantu ixmispꞌayatꞌik Dios. U#0 Kapꞌastꞌaktꞌik ni uxiknankꞌan yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik, va jantu ixlapanakni Dios ixꞌuntꞌatꞌik porke chuncha pꞌutsꞌukꞌutꞌik. La milakatunajkꞌan jantu kaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌantꞌik, xlhiyucha jantu ox ixtalaqtsꞌinan ni israelitas yu jalakxvililichukꞌunikanta la ixlakatunajkꞌan. ,Q0 Dios kintamakan. Va chꞌantaun kun Cristo juntau xlhiyucha kintamakan para kamakau yu lajꞌox yu maqancha laksaklhi Dios para chuncha kaputiꞌukxuntayau. 0 Jantu lay kꞌapꞌulaqtꞌaxtꞌu por yu kꞌamakꞌatꞌi, xlhiyucha jantu matichun lay ay makakan. Ni Cristo kintamaꞌoxamaktamin )K0Va tamapaynin y xlhiyucha pꞌulaqtꞌaxtꞌutꞌatꞌik milhakapuꞌatkꞌan. Jantu va meꞌemankꞌan kꞌalaqtꞌaxtꞌutꞌik, va ixlhacheꞌevan ni Dios. 0Chuncha makal para katasul mas va tavanancha ni va la ay ixjamapayninti yu kintalhipaxkayan por yu makal ni Cristo Jesús. a;0Kintamajkujuchoqon chꞌantaun kun Cristo y chꞌantaun kintatꞌaꞌulan laktꞌiyan. 30Xlhiyucha kintamajkujuchoqon chꞌantaun kun Cristo mas ixnitaucha la ketsukuntikꞌan por kintalaqalhinkꞌan. Laqtaxtutaucha por ixjamapayninti. E0Pero Dios yucha la ay ixjamapayninti y ayaj kintapaxkayan. 1[0Tacha yuꞌuncha tajunita vachu chun ixtiꞌukxuyanau ni kintachunkꞌan. Ixmakayau tacha tamakay yu valiꞌiy lapanakni, ixmakayau yu ixlhinajun kilakatunajkꞌan ali kijatapastakꞌatkꞌan. Chuncha ixkintapaxtoqniyan kalaqaꞌiu ixlhilukuj ni Dios vachu tacha yu tapaxtoqniy tachun yu alati. 10Chuncha ixtꞌiꞌukxuyanantꞌik y ixtꞌaylhipꞌinatꞌik xatin aniy lakamunukpaꞌ tacha lhinajun xaꞌukxtin ni aqmoqxnuꞌ yu takyautꞌajun taꞌakchun ni lakamunukpaꞌ. Ni anchanuꞌ espíritu va yucha yu jalakmapꞌasniy ni lapanakni yu jantu taqalasmatꞌa Dios. r _0Yu uxiknan va tacha ixnitꞌatꞌikcha la metsukuntikꞌan por mintalaqalhinkꞌan ali milaqtaqalkꞌan.   0Yu ixlapanakni ni Cristo va ixlakatunaj tajunita y chuncha taqayntsaycha ni yucha y Cristo laqentsaꞌojoy tachun yu alin.# A0Ni Dios maqxtaqniꞌol la ixtamakaꞌ ni Cristo tachun yu alin y vachuꞌ jamaqxtaqnil tachun ixlapanakni yu talhakapuꞌan para yucha xaꞌaqtsul kaval. P 0Chuncha ni Cristo va apalay ay junita xajantu tachun ni jalhachimoꞌonun ali machꞌalkꞌakni ali yu lajꞌay ukxtinin laktꞌiyan ali yu ancha talhitꞌajun tapꞌasta. Chuncha vachuꞌ apalay ay katoꞌoyakanaꞌ ixtaqaꞌuti xajantu tachun yu lay lhimapaqaꞌukan, mas va yu aniy lakamunukpaꞌ mas va yu kaꞌalinakaꞌ.  0Ni anchanu tapꞌasta va yucha yu pumajkujuchoqol ni Cristo tejkan ixnitacha y lhiꞌulal la ixlhijakanaj ancha laktꞌiyan. O 0Vachuꞌ kꞌamispꞌayapitik yu ay ixtapꞌasta, yu jantu alin taꞌan katamaktal, yu kintaꞌaqtayjuyan ni kijnankꞌan yu lhakapuꞌanau. Ni anchanu ay tapꞌasta va yucha yu putapatsay ni Dios. %  E0Vachu kskꞌiniy Dios katamasunin yu tsꞌanqay la melhanutkꞌan para katapulkuꞌol mijatapastakꞌatikꞌan. Chuncha kꞌamispꞌayapitik yu ox junita yu pꞌakxanꞌiyatꞌik yu talhijuntaꞌin ni Dios. Ex kꞌamispꞌayapitik yu ayaj ay maqaliti yu kalaqxtaqniyaꞌ ixlapanakni.   0Ktapayninin ni Dios yu ixPay kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo, vamun yu ay jaPay junita. Va kskꞌin para kataxtaqnin jatapastakꞌati yu minchal kun ixꞌEspíritu para kꞌamalaꞌasitꞌik yu kintamasuniyan Dios para apalay ox kamispꞌatꞌik.   }0Xlhiyucha jantu ijkastaknan ixtaqnika lhimalaqpuchuncha ni Dios por uxiknan, va si klapastakꞌau tejkan kskꞌin Dios.   70Kintajunin ni ox lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús y vachu ox jalakpꞌaxkꞌayatꞌik ixlapanakni Dios tus chavaycha. F  0Xtaqnikantaucha ni Espíritu Santo para kapukꞌatsau ni Dios laqsaval kintaxtaqniyan yu paxtoqniy sasꞌatꞌan. Kintaxtaqniyan tejkan kalaqchaanacha ni anchanuꞌ julchan para katalaqtaxtuꞌol ixlapanakni yu laksaklhi. Ex chuncha katoꞌoyakanaꞌ por ixꞌoxixtu. Ni Pablo tapayniniy Dios por yu tavilanal Éfeso , S0 Tejkan uxiknan vachu asmaktꞌik yu laqsaval yu ox chivinti yu pꞌulaqtꞌaxtꞌutꞌik ex va lhakꞌapꞌupꞌintꞌik. Ex por chꞌantaun untꞌik kun Cristo, ni Dios va taxtaqnin ni Espíritu Santo yu naul ni laqsaval kaxtaqyaꞌ para kaseyolakꞌantꞌikcha la milhitsukunukꞌan.  0 Chuncha makal para ay kamakakal ni Dios la ketsukuntikꞌan ni kijnan yu pꞌunaj ixpakxanꞌitau yu kalaqaꞌiu kun Cristo. r _0 Va por Cristo kintapaxtoqniyan yu lajꞌoxi yu tapaxtoqniy sasꞌatꞌan Dios. Ni yucha la maqancha ixlhilkamaꞌatachal ni kijnan yu kintalaksaknitan. Va chuncha ixnajunta kamakal y vamun yuꞌ lay makay tachun yu yucha najun. M 0 Ex tejkan kaminaꞌ ni anchanuꞌ julchan va katapasayaꞌ tachun yu ixnajunta ixmakal. Kamaqxtoqniꞌoyaꞌ la ixpalhachimoꞌon ni Cristo tachun yu alin, kaval laktꞌiyan kaval lakamunukpaꞌ.  !0 Kintamamispanin yu maqancha ixpastakꞌa kamakayaꞌ. Jantu ixmispakan pꞌunaj pero ox lhilal kintamamispan yu ixmakaputunta kun Cristo. _ 90Kintalalhavanin ixjamapayninti y kintaxtaqnin tachun jatalaniti ali jatapastakꞌati. 2 _0Ni kijnankꞌan yu lhitanumanau kun Cristo va kintamalaqtaxtun por mapalal kun ixjakꞌalna. Xlhiyucha kintamalaqmixiniyan kintalaqalhinkꞌan por yu ay ixjamapayninti.  {0Va chuncha ay kamakakal ni Dios por yu ay ixjamapayninti yu kintaxtaqnin por ixjatsukunti istsꞌal yu apalay achaniy.  0y xlhiyucha la maqancha ixnajunta kintamakayan sasꞌatꞌan por yu makal Jesucristo porke chuncha ixꞌachaniy ixmakal. ` ;0La maqancha tejkan jantukaꞌ ixmakakan ni lakamunukpaꞌ, vananaj exnicha ixkintalaksaktancha ni va chꞌantaun ixjuu kun Cristo para vamun yuꞌ ixnavin kajuu y jantu kintamukꞌanin kilaqtaqalkꞌan. Kintapaxkan O~ 0Ay kamakakal ni Dios yu ixPay kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Ni yucha kintamalaqachanitan tachun yu ox yu alin laktꞌiyan para ketsukuntikꞌan ni kijnan yu ukxuyanau chꞌantaun kun Cristo. n} W0Katamapaynin yu ox y katamalakaꞌulan ni kimPay Dioskꞌan kun kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. | }0Kitꞌin kPablo ixtamalaqachan Jesucristo va por chuncha naul ni Dios. Klamastakꞌayau ni uxiknankꞌan yu vilanantꞌik laka putaulan Éfeso yu ixnavin Dios untꞌatꞌik yu ox tꞌaylhipꞌinatꞌik lhakapuꞌanan chꞌantaun kun Cristo Jesús. M{DKitꞌin kPablo klamastakꞌaꞌoyau. Aniy klatsꞌoqniyau kintaqaꞌuti kun la kimakaꞌ. Kapꞌastꞌaktꞌik ni kitꞌin va ktachꞌin kunita. Katamapaynin ni Dios. Chuncha kavalcha.rz]DKaꞌunapitik ni Arkipo para ox kamakaꞌol ni lhitapatsa yu xtaqnil ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesucristo. kyODTejkan kꞌapꞌutꞌeꞌeꞌoyapitik ni aniy karta kꞌalakmapꞌasanitꞌik yu talhakapuꞌan laka putaulan Laodicea para chuncha vachuꞌ kataputeꞌel. Vachu kꞌapꞌutꞌeꞌetꞌik ni karta yu ancha talhitꞌaunachal. QxDUxiknankꞌan vachu kꞌamastꞌakꞌatꞌik yu talhakapuꞌan Jesucristo laka putaulan Laodicea. Vachu kꞌamastꞌakꞌatꞌik Nimfas y tachun yu talhakapuꞌan yu tataqxtoꞌa la ixchaqaꞌ. ^w5DVachuꞌ aniy tamastakꞌayan Lucas yu doctor junita yu achaniyau y vachuꞌ Demas. +vOD Kitꞌin klajunau ni ijkꞌatsay ni Epafras va pastakꞌuy por uxiknankꞌan y por tachun yu talhakapuꞌan laka putaulan Laodicea ali laka putaulan Hierapolis. u D Vachu aniy tamastakꞌayan Epafras yu ixꞌoqxtamati Cristo y mintꞌamachaqakꞌan junita. Yucha va tacha skꞌincha Dios kun tachun ixtapꞌasta para apalay kaꞌaynꞌal milhakapuꞌatkꞌan y para kꞌamaqxtꞌaqkꞌantꞌik tachun yu najun Dios. dtAD Vachu tamastakꞌayan Jesús yu vachuꞌ junkan Justo. Mas va lhuucha alin yu israelitas pero vamun yuꞌuncha kintatꞌatapatsay para kalaqputeꞌekal tacha lhachimoꞌonun ni Dios. Yuꞌuncha ox kintamalakaꞌulata. jsMD Tamastakꞌayan ni Aristarco yu kintꞌatachꞌin y vachuꞌ Marcos ixpuxniunti Bernabé. Uxiknankꞌan unkꞌantꞌatꞌikcha tacha maqskꞌiniy kꞌamakꞌanitꞌik. Incha ancha katalaqchaꞌan ox kalaꞌaꞌitꞌik. OrD Vachu katꞌaꞌantachal ni Onésimo yu kintꞌalaqajunkꞌan yu ox taylhaaniy y yu kꞌachaniyau. Yucha va mintꞌamachaqakꞌan junita. Yuꞌuncha katamakꞌatsaniyan tachun yu iktapasayau aniy. |qqDVa yucha klamalaqachaniyau para kꞌakꞌatsꞌatꞌik tacha kꞌalintaucha para katamaꞌayajnin melhanutkꞌan. Up#DTachun yu iktapasay kitꞌin ancha katamakꞌatsaniyan ni Tíkiko yu kꞌachaniy tacha kilaqaj y yu kiꞌaqtayjunuꞌ. Yucha ox taylhaꞌan y chꞌantaun iktapatsaniyau ni kiJalhachimoꞌonukꞌan. loQDKꞌalaktꞌachꞌivinintꞌik kun chivinti yu ox kalhixajchalcha, yu katalhipaꞌinil. Ex chuncha kꞌamispꞌayapitik tacha maqskꞌiniy kꞌalhiꞌaltꞌaychꞌoꞌotꞌik qayntamin. Ni Pablo jamalaqachaniy jamastakꞌanti #n?DOx kꞌatꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik kun yu jantu talhakapuꞌan. Ox kꞌalakpꞌastꞌaknantꞌik para jantu valiꞌiy katsꞌanqal mijulchankꞌan. lmQDVachu kꞌaskꞌintꞌik para ox kaklhichivinil yu klaqputeꞌey, tacha kimpaxtoqniy kakchivinil. {loDVachuꞌ kaskꞌintꞌik Dios por kijnankꞌan para chuncha kiJalhachimoꞌonukꞌan kintamalaqltiꞌanin kilakatinkꞌan. Ex lay kaklaqputeꞌeu ni chivinti yu ixmaqsaqmaꞌakanta yu lhichiviniy Cristo. Va xlhiyucha iktanun laka pachꞌin. kDOx kꞌatꞌaylhipꞌintꞌik tꞌachivinin Dios kun tachun mijatapastakꞌatkꞌan y kꞌaxtꞌaqnitꞌik lhimalaqpuchuncha. Ij DUxiknankꞌan yu ukxtinin untꞌatꞌik va ox kꞌamakꞌatꞌik chuncha tacha yu laqsaval tapaxtoqniy miꞌoqxtamatkꞌan. Kꞌatsꞌayatꞌik ni vachuꞌ alin miꞌukxtinkꞌan laktꞌiyan. iDYu tamakaꞌalhiy yu jantu lajꞌoxi, katalaqaꞌiyaꞌ yu jantu lajꞌoxi por yu tamakal. Dios va mustaun jamakay tachun lapanakni.5hcDKꞌatsꞌayatꞌikcha ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo kataxtaqniyan milhilhajatkꞌan yu tapaxtoqniyan. Va kiJalhachimoꞌonukꞌan yu tꞌapꞌatsꞌaniyatꞌik. MgDMas va tisuncha yu kꞌamakꞌatꞌik, kꞌatꞌapꞌatsꞌatꞌik kun tachun miꞌachatkꞌan tacha katsꞌukꞌutꞌik lhilaqltapatsanin kiJalhachimoꞌonukꞌan y jantu yu valiꞌiy lapanaki. efCDUxiknankꞌan yu oqxtamatin untꞌatꞌik kꞌaꞌalasmaktꞌik miꞌukxtininkꞌan yu aniy lakamunukpaꞌ. Kꞌalaktꞌapꞌatsꞌanitꞌik jantu vamun tejkan katatsukun laqtsꞌinin y jantu vamun por ox kalaqtsꞌinpꞌutꞌunkꞌantꞌik. Va kalaktꞌapꞌatsꞌanitꞌik kun tachun miꞌachatkꞌan, va tacha kꞌatꞌoꞌoyatꞌik Dios. eDUxiknan yu japayan untꞌatꞌik jantu kalakmalukꞌujlatꞌik mesꞌatꞌankꞌan para jantu kataxkanil ixjalhanutkꞌan. ,dQDUxiknankꞌan yu sꞌatꞌan untꞌatꞌik kꞌaꞌalꞌasmaktꞌik mimpaykꞌan kun minatkꞌan, va chuncha lhipaꞌiniy ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesucristo. c}DUxiknankꞌan yu joꞌakna untꞌatꞌik kꞌapꞌaxkꞌatꞌik mixanatikꞌan. Jantu aqtaun kalhimaqchꞌapꞌutꞌik. b9DUxiknankꞌan yu xanatin untꞌatꞌik, katꞌoꞌoyatꞌik mixapaykꞌan. Va chuncha tapaxtoqniy ixlapanakni ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesucristo. oaWDTachun yu kꞌamakꞌatꞌik o yu kꞌanauntꞌik, kꞌamakꞌatꞌik la ixtaqaꞌuti ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Va por yucha kꞌalhixtꞌaqnitꞌik lhimalaqpuchuncha ni Dios. Yu maqskꞌiniy kꞌalamakꞌanitꞌik `DNi chivinti yu lhichiviniy ni Cristo va yucha ox katanul la mijatsukuntikꞌan. Yucha kꞌalamasunitꞌik y kꞌalachꞌivivatꞌik kun ox jatapastakꞌati. Kꞌamilpꞌatꞌik salmos ali milpati yu lhitoꞌoyakan Dios ali milpati yu tamasulhaaniyan ni Espíritu Santo. Ex chuncha kun chux la melhanutkꞌan kꞌaxtꞌaqnitꞌik lhimalaqpuchuncha kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. \_1DNi Cristo oxamaktaun tamakan, ex chavaycha chuncha kꞌapꞌutꞌaulatꞌik la mijatapastakꞌatkꞌan. Va xlhiyucha laksakkꞌantꞌik para chꞌantaun kꞌaꞌuntꞌik. Kꞌalhipꞌaxkꞌalaqtsꞌinintꞌik. x^iDYu apalay maqskꞌiniy va kalapꞌaxkꞌatꞌik. Chuncha va chꞌantaun kꞌaꞌuntꞌik la metsukuntikꞌan. )]KD Kꞌalamaꞌantꞌaqnitꞌik y kꞌalamalaqmixinitꞌik incha tuꞌuchun lamakꞌaniyatꞌik. Tacha Cristo tamalaqmixinin vachu va chun kalamalaqmixinitꞌik. \ D Ni Dios talaksakni para ixlapanakni kꞌaꞌuntꞌik y tapaxkayan. Xlhiyucha kꞌalamapꞌaynitꞌik, ox kꞌalalhipꞌintꞌik, kꞌamalakꞌatꞌunikꞌantꞌik, jantu kꞌalamakꞌanitꞌik tuꞌuchun laqatapꞌasta, y kꞌamaꞌantꞌaulatꞌik. 6[eD Taꞌan alin yu aniy sastꞌi jatsukunti jantucha makayau kuenta incha qayntaun lapanaki va griego u israelita. Jantucha makayau kuenta incha va kaxvililichꞌukꞌunikꞌantꞌik u incha jantu, u toꞌoxtaycha machaqaꞌ, u incha jantu kꞌalhitsꞌukꞌu jatalaniti, u incha va oqxtamati, u incha va xꞌaman tapatsay. Vamun makayau kuenta ni Cristo yu jamanavin tachun. Yucha alinta la ixjatsukuntikꞌan tachun ixlapanakni. 9ZkD Chavay lhilakꞌayanantꞌikcha kun yu sastꞌi jatsukunti. Lhilhiy tasastꞌiyatꞌik para apalay chuncha kꞌaꞌuntꞌik tacha Dios yu tamakan, tus ox kꞌamispꞌatꞌik. Y/D Jantu kꞌalamanunitꞌik jalaklkanti, chavay maxtꞌunikꞌantꞌatꞌikcha yu atꞌaliꞌ jatsukunti kun tachun yu pꞌunaj ixmakꞌayatꞌik. 7XgDPero chavay kꞌamakꞌauntꞌikcha tachun yu inchineꞌ: yu lhilukuj, yu talqaunti, yu jaxkayanti, yu jakiltayanti, y yu laqxtoqnuꞌ chivinti yu taxtuy la minkilnakꞌan. bW=DVachu uxiknankꞌan chuncha ixmakꞌayatꞌik tejkan chuncha ixjunita mimputsukukꞌan. V)DTachun yu aniy yu tamakay lapanakni, va por yucha lhitalqaman ni Dios. Xlhiyucha jamalaqachaniy maqanlqajnati tachun yu jantu taqalasmatꞌa. fUEDKꞌamakꞌaumaqnitꞌikcha tachun yu jantu lajꞌoxi la metsukuntikꞌan yu xanavin aniy lakamunukpaꞌ. Jantu katꞌatꞌamatꞌik matichun yu jantu minavinkꞌan. Jantu kꞌamakꞌatꞌik yu jantu lajꞌoxi yu ayaj makꞌapꞌutꞌunatꞌik. Jantu kꞌalalhavapꞌutꞌuntꞌik mimaqalitkꞌan tus va tacha midioskꞌan kꞌamakꞌatꞌik. GTDNi Cristo va yucha yu taxtaqniyan jatsukunti. Tejkan katasuyaꞌ ni Cristo ex metsukuntikꞌan vachu katatasuyaꞌ kun tachun ixꞌoxixtu. Ni sastꞌi jatsukunti ali yu atꞌali jatsukunti S)DUxiknankꞌan va tacha kꞌanitꞌikcha y chavay maqsaq maꞌanikꞌantꞌatꞌikcha metsukuntikꞌan kun Cristo la ixtalakaꞌukxpuꞌ Dios. eRCDKꞌalhilakpꞌastꞌaknantꞌik yu alin laktꞌiyan jantu yu xanavin aniy lakamunukpaꞌ. JQ DUxiknankꞌan va tꞌaꞌostꞌaulatꞌikcha chꞌantaun kun Cristo. Xlhiyucha kꞌalakxkꞌautꞌik yu alin laktꞌiyan taꞌan vilchal ni Cristo la ixlhijakanaj Dios taꞌan lay toꞌoyakan. P9DNi anchanu chivinti lhijunticha ox jatapastakꞌati y lhijunticha laqsaval ox para katoꞌoyau Dios y para kamalakatꞌunikau y para laqatapꞌasta kalhistakvi kilakatunajkꞌan. Pero ni anchanu chivinti jantu kintaꞌaqtayjuyan para kamakajuu yu talaqalhin yu makaputunau.$OADTachun yu chuncha lhinaunkan va lhichiviniy yu niman tatantsiniy tejkan kꞌaꞌutꞌi. Ni anchanu va yu talhinajun y tamalaninin yu valiꞌiy lapanakni. NDYuꞌuncha tanajun: “Jantu kachꞌapꞌa yu aniy, jantu kꞌaꞌutꞌi yu anuꞌ, jantu klakchꞌapꞌa yu avintꞌi.” zMmDUxiknankꞌan va tacha kꞌanitꞌik chꞌantaun kun Cristo xlhiyucha jantucha talhichimoꞌoyan xaꞌukxtinin aniy lakamunukpaꞌ. ¿Valiꞌiycha tꞌaunatꞌikcha tacha vananaj katalhichimoꞌon yu xaꞌukxtinin aniy lakamunukpaꞌ? @LyDYuꞌuncha jantu chꞌantaun tatꞌajun kun Cristo. Ni yucha xaꞌaqtsul yu lhakapuꞌanau, kijnan va ixlakatunaj. Yucha kintaxtaqniyan tapꞌasta y Dios makay para kaꞌaynlhi kilhakapuꞌatkꞌan. Va tacha taun lakatunaj ajin tejkan ixjasivikna malakatanuy tapꞌasta y ox laqxtoꞌa taꞌan talachꞌapata. S8~~W}} |e{zzyy1xxwjvvutsrqqoon;m kk=jiQhgfeedccZbaa]``^^]\L[1ZZ-YfXWWVSUU.TTT#S?RRlQVa inchine klajunau, ni katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik tacha lhinajun ni Espíritu Santo y jantu kꞌamakꞌatꞌik tacha yu makaputun yu valiꞌiy lapanaki. kO&Incha kalamatꞌiꞌutꞌik y kalalakꞌatsꞌakꞌamatꞌik ex kꞌalhistꞌajkꞌantꞌik para jantu kalalaktꞌilhitꞌik. Ixputsuku yu valiꞌiy lapanaki ali ixputsuku yu tiꞌukxuntayay tacha lhinajun ni Espíritu Santo 5 c&Tachun yu lhinaunkan laka lhachimoꞌon va lhinaunkan kun taun chivinti, yu najun: “Kapꞌaxkꞌatꞌi mintꞌamachaqaꞌ vachu va tacha pꞌaxkꞌakꞌan meꞌeman.”  & Ketꞌalaqaunin, ni Dios tajuntaꞌin para oxamaktaun kꞌaꞌuntꞌik pero mas oxamaktaun untꞌatꞌik jantu maqskꞌiniy kꞌamakꞌatꞌik tacha yu makaputun yu valiꞌiy lapanaki. Va kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik y kꞌalaꞌaqtꞌayꞌutꞌik. 1 [& Ni anchanu lapanakni yu talaktꞌilhiyan y talhijunan para kꞌaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌantꞌik, kitꞌin iknajun, ¡apalay ox kalakchꞌukꞌupꞌuxniꞌokal!  & Ketꞌalaqaunin, ni kitꞌin klhinajun ni jantucha maqskꞌiniy kaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌa. Xlhiyucha kintaxkayan. Tejkan klhichiviniy yu tapasal laka kurus jantu katalukujlal incha kaknaul ni maqskꞌiniy kꞌaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌa. T !& Ox ijkꞌatsay ni uxiknan vachu va chun kꞌapꞌastꞌakꞌapitik tacha kitꞌin. Pero yu talaktꞌilhiniyan mijatapastakꞌatkꞌan yucha Dios kamukꞌaniyaꞌ maqanlqajnati mas va taꞌayucha kaval. pY& Tacha tanajun: “Mas va tsꞌuniy levadura yu kalhiyau xaskititi harina va lhitayaꞌojoy tachun.” fE&Ni jatapastakꞌati yu chavay lhitꞌaunatꞌik jantu kaminchal kun Dios yu tajuntaꞌiyan. |q&La ox ixꞌukxpꞌupꞌintꞌatꞌik. ¿Maticha talaktanchanin para jantucha kaꞌalasmaktꞌik yu laqsaval? =s&Incha chꞌantaun juntau kun Cristo ex jantu maqskꞌiniy mas kꞌaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌa u jantu. Yu maqskꞌiniy va kalhakapuꞌau y chuncha katapatsau kun japaxkanti. &Pero kijnankꞌan ikpakxanꞌiyau ni Dios ox kintalaqtsꞌinan por yu makay ni Espíritu Santo por kilhakapuꞌatkꞌan. B}&Lati uxiknan naunatꞌik ni Dios ox katalaqtsꞌin por kamakꞌatꞌik yu lhinaunkan, xlhiyucha tꞌaxtꞌutꞌatꞌikcha kun Cristo. Ex jantucha tapaxtoqniyan ixjamapayninti ni Dios. 8i&Aaqtaun klajunchoqoyau ni taꞌayuꞌ lapanaki yu xvililichukꞌupꞌuxnikanta para katalaqtaxtul vachu tsꞌanqay kamakaꞌol tachun yu lhinajun la ixlhachimoꞌon Moisés. L&Ox kꞌamakꞌatꞌik kuenta yu kitꞌin Pablo klajunau. Incha xtꞌaqkꞌantꞌik para kꞌaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌantꞌik ex para uxiknan ni Cristo jantu tuꞌuchun xtapal kaval. ~ w&Ex chuncha ni Cristo oxamaktaun kintamakan para oxamaktaun katiꞌukxuntayau. Ox katꞌaylhipꞌintꞌik tacha lapanakni yu oxamaktaun tatꞌajun, jantu katꞌaspꞌikchꞌoꞌotꞌik makanan yu lhinaunkan taꞌan jalaqnaqpatsakan ni lapanakni. !;&Ex chuncha, ketꞌalaqaunin, jantu kajuu tacha sasꞌatꞌan ni maqtsukuꞌ yu ixlaqnaqpatsakan, va kajuu tacha sasꞌatꞌan yu oxamaktaun ixvil._~7&Va inchine tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios: “Kꞌatꞌinaqxtꞌu ni maqtsukuꞌ kun istsꞌal. Yu istsꞌal jantu lay chꞌantaun katꞌalaqaꞌiyaꞌ yu kakxtaqniyaꞌ istsꞌal ni xanati yu oxamaktaun vil.” \}1&Ex chuncha kun istsꞌalan ni Abraham, qayntaun lhitsukukal tacha valiꞌiy lapanaki. Yucha mamaqanlqajnival yu aqayntaun tsꞌal yu tsukul por ixtapꞌasta ni Espíritu Santo. Vachu va chun tapasay chavaycha. |&Ketꞌalaqaunin, kijnankꞌan juntau va tacha Isaac istsꞌal ni Sara, vachu va chuncha lhitsukukau va por Dios chuncha ixnajunta. w{g&Va tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios:Uxintꞌi yu jantu aqtaun lhitsꞌukꞌuy sꞌatꞌa, kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌi.Tus kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌi mas jantukaꞌ lay lhitsꞌukꞌuy sꞌatꞌan.Ni xanati yu chavay makauntijlakanta, kaminaꞌ julchan tejkan apalay lhuu katajunaꞌ sasꞌatꞌan xajantu ni xanati yu lhitꞌajun ixapay. [z/&Pero ni xaputaulan laktꞌiyan yu vachuꞌ Jerusalén junkan, yucha va tacha ni xanati yu oxamaktaun vil. Ancha laktꞌiyan minchal ketsukuntikꞌan y chuncha ni laktꞌiyan xajachal tacha kinatikꞌan kaval. 6ye&Yu ixputsuku Agar yucha xajchal tacha ixlhachimoꞌon Moisés yu xtaqnikal laka Sinaí ni aspajun yu vil xalakatꞌun Arabia. Ni Agar ali yu sasꞌatꞌan va jalaqnaqpatsakal. Chuncha va tacha ni lapanakni yu chavaycha tavilanal laka putaulan Jerusalén yu tataylhaꞌan kun ixlhachimoꞌon Moisés. ^x5&Ni Dios aqtꞌuycha chꞌantaun jalaktꞌatamakaul ixlapanakni, yucha kintamasuniyan ni aniy qayntꞌuy xanatin. Yu Agar yucha kintamasuniyan tacha val laka aspajun Sinaí. Ancha Dios chꞌantaun jatꞌatamakaul kun ixlapanakni para katamakal ixlhachimoꞌon Moisés. Yuꞌuncha va tacha sꞌatꞌan yu jalhitsukukan para kalaqnaqpatsakal. (wI&Ni tsꞌal yu lhitsukul yu maqtsukuꞌ, yucha lhitsukukal tacha valiꞌiy lapanaki. Pero yu lhitsukul ixanati, yucha tsukul va por Dios naul ni katsukuyaꞌ. Bv}&Ancha tsꞌoqkanta ni Abraham lhitsukul qayntꞌuy tsꞌalan, qayntaun lhitsukunil ixmaqtsukuꞌ yu ixnaqpatsay. Yu aqayntaun lhitsukunil yu laqsaval ixanati yu oxamaktaun ixtꞌavil. u5&Uxiknankꞌan yu makꞌapꞌutꞌunatꞌik tacha lhinajun ixlhachimoꞌon Moisés, ¿jantu aqtaun kꞌapꞌutꞌeꞌetꞌik tacha najun ancha? \t1&La ox ixval va ancha xaklatꞌataulau para jantu xaklaxaqalau laqatapꞌasta chuncha tacha chavaycha. Chavaycha jantu ijkꞌatsay tacha lay klaꞌaqtayjuyau. Yu kintamasuniyan ixputsukukꞌan ni Hagar ali Sara 5sc&Kesꞌatꞌanin ikmaqanlqajnanchoqoy tacha qayntaun xanati yu tsukuy jamaqlaqavan por uxiknan y chuncha iktaylhaanaꞌ tus tejkan katꞌiꞌuntꞌayayapitik tacha Cristo. prY&La ox incha ayaj tꞌoꞌoyayatꞌik yu ox. Pero tsꞌanqay chuncha kaval mas klatꞌataulau u jantu. Zq-&Ni anchanu lapanakni yu ixtaꞌanachaꞌan makanunun ayaj tapastakꞌuy por uxiknan pero jantu ox yu tamakaniputunan. Va tapakxanꞌiy kalhitꞌaxtꞌutꞌik kun kitꞌin para katꞌoꞌoyatꞌik yuꞌuncha. [p/&¿Ex chavaycha mintꞌalaxkayakꞌan kilamakayau vamun por klajunau yu laqsaval? Ko&¿Tas ancha makꞌatꞌik ni achati yu ixlhitꞌaunatꞌik por kitꞌin? Kitꞌin ox ijkꞌatsay ni ixlal ixmaxtꞌunikꞌantꞌik milaqchulkꞌan para ixkilaꞌaqtayjuu incha chuncha xaknaul. 1n[&Pero ox kilalaqaꞌiu y kilalhiꞌajiu mas kintaqanꞌati la lhitaꞌay ixjunita kun kitꞌin. Kilalaqaꞌiu tacha ixmayul Dios kakval tus va tacha Jesucristo kakval. #m?& Uxiknankꞌan ox kꞌatsꞌayatꞌik ni tejkan skutsaj klalaqkilachaꞌau va xaktaqanꞌay. Xlhiyucha ancha iktaulal y klalaqputeꞌeniu ni ox chivinti. olW& Ketꞌalaqaunin, klatapayniniyau ni va kꞌatsꞌukꞌutꞌik tacha kitꞌin junita kimputsuku. Tejkan klalaqkilachaꞌau kitꞌin ikmakakal tacha uxiknan mas jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik. Jantu tuꞌuchun kilamakaniu. `k9& Tus kilamaqsvayau ni kilhitapatsa va laycha kilamaqatsꞌanqaniꞌojou yu klamakaniu. j& Vananaj makꞌayatꞌik kuenta xajulchan kꞌatanaxnan tacha lhinaunkan laka julchan, laka malkuyuꞌ, ali laka jachꞌitin. iw& Pero chavaycha mispꞌatꞌikcha ni Dios pero apalay ox kaknaul ni Dios tamispan uxiknan. Ex chavaycha, ¿valiꞌiycha tꞌaspꞌikchꞌoꞌoyatꞌikcha taꞌan kamakꞌachꞌoꞌotꞌik yu lhinajun axtoqnu yu jantu kalhitsukul tapꞌasta yu jantu tuꞌuchun xtapal kaval? ¿Valiꞌiycha chuncha unchꞌoꞌoyatꞌikcha tacha oqxtamatin yu kanaqlhitsꞌukꞌukꞌantꞌik? h%&Pꞌunaj tejkan jantukaꞌ ixmispꞌayatꞌik Dios, va ixꞌuntꞌatꞌik ixꞌoqxtamatin axtoqnuꞌ yu jantu laqsaval dioses kataval. jgM&Ex chuncha jantucha oqxtamatin kꞌaꞌuntꞌik, va sasꞌatꞌan untꞌatꞌik. Va sasꞌatꞌan Dios untꞌatꞌik, ex xlhiyucha katamapasaniyan ixmaqaliti por yu makal ni Cristo. Ni Pablo pastakꞌuy ixlhakapuꞌatkꞌan Ef&Ex chuncha para katasul ni sasꞌatꞌan Dios untꞌatꞌik, yucha tamalaqachanin ixꞌEspíritu ni Sasꞌatꞌa la melhanutkꞌan y yucha juniy ni Dios: “KimPay, kimPay kꞌatꞌi.” ey&Chuncha val para kintamalaqtaxtun yu ixlhinaunkan laka lhachimoꞌon para kintalaqaꞌin ni Dios tacha sasꞌatꞌan. Sd&Tejkan lakachil ni julchan yu naul ni Dios ex yucha malaqachal Sasꞌatꞌa, para kamil jatsukunuꞌ kun qayntaun xanati. Tsukul tacha qayntaun yu maqskꞌiniy kamakal tacha lhinajun ni lhachimoꞌon. 0cY&Vachu chun kijnankꞌan tejkan jantukaꞌ ixlhakapuꞌanau, ex va tacha sꞌatꞌan ixjuntau y ixmakayau yu ixlhinajun ni lakamunukpaꞌ tacha ixꞌoqxtamatin kajuu. b9&Alin lapanakni yu talhistakꞌa ni sꞌatꞌa y alin yu tamaꞌaniy ixtumin tus kalakachil ni julchan tejkan ixpay kanaul ni laycha kamakal xꞌaman. Aa }&Klajunau ni sꞌatꞌa yu kamapasanikanaꞌ ni ixmaqaliti ixpay, yucha tejkan sꞌatꞌakaꞌ jun taylhaanikan ixlhistakka tacha oqxtamati, mas xaꞌukxtin tachun ni chaqaꞌ kunaꞌ. 0`Y&Chavay incha ixlapanakni Cristo untꞌatꞌik ex sasꞌatꞌan Abraham untꞌatꞌik. Ex tamapasaniyan yu lajꞌoxi tacha junil Dios ni Abraham ni kaꞌalinaꞌ.e_C&Jantu maqskꞌiniy tisuncha lapanaki kꞌaꞌuntꞌik, mas va israelita, mas va griego, mas va oqxtamati, mas yu oxamaktaun tijuntayay, mas va joꞌati, mas va xanati. Va si chꞌantaun untꞌatꞌik kun Cristo Jesús. J^ &Va aqchꞌajꞌautꞌik y chuncha masutꞌik ni va chꞌantaun kun Cristo untꞌatꞌik. Chuncha tꞌanuyatꞌik kun Cristo y va tacha kꞌalakꞌatꞌayatꞌik kun yucha la metsukuntikꞌan. t]a&Mintachunkꞌan va sasꞌatꞌan Dios untꞌatꞌik por lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik ni Cristo Jesús. \&Pero chavaycha vamun maqskꞌiniy kalhakapuꞌau para lay kalaqtaxtuu ex jantucha kintalhichimoꞌoyan ni lhachimoꞌon. -[S&Ni lhachimoꞌon lhixajchal tacha qayntaun yu kintamalaniyan para kintamakꞌatsanin ni maqskꞌiniy kalhakapuꞌau Cristo. Ex chuncha ni Dios ox kintalaqtsꞌin. Z&Pero tejkan jantukaꞌ ixlhakapuꞌanau ni Jesús yu lay kapulaqtaxtuu, ex ni lhachimoꞌon ixkintaxkaulhitꞌaunan tacha tachꞌinin ni kijnan yu israelitas juntau. Chuncha ixjunita tus tejkan kilachil ni Jesucristo yu lhakapuꞌanau para kapulaqtaxtuu. \Y1&Pero la ixchivinti Dios najun si chꞌikantau por yu talaqalhin. Ex chuncha yu ox yu Dios naul kaꞌalinaꞌ va laqxtaqnikan vamun yu talhakapuꞌan ni Jesucristo, para chuncha katalaqaꞌil yu talhakapuꞌan. |Xq&¿Lhilayatꞌik ni lhachimoꞌon yu xtaqnikal Moisés va laktꞌilhil ixchivinti Dios yu junil Abraham? Jantu laqsaval kaval. Ni lhachimoꞌon incha ixtaqlhi jatsukunti ex lay ox katalaqtsꞌin Dios por kꞌamakꞌatꞌik yu lhinaunkan. W&Ex chuncha ixꞌalin qayntaun yu maqxtaqnikal y alati yu jamapasanikal. Pero Dios va taun y xꞌaman xtaqnil ixchivinti ni Abraham. 6Ve&¿Ex valiꞌiycha astan maqxtaqlhi ni Dios yu lhachimoꞌon? Va para katapumispal ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni tus tejkan mil Jesucristo. Yucha ixmaqlaqapꞌu Abraham yu Dios junil kaꞌalinaꞌ. Ixmayulnin Dios taxtaqnil ni lhachimoꞌon ni Moisés, ex yucha jalakmapasanichoqol ni lapanakni. lUQ&Dios junil ni Abraham ni kalaqxtaqniyaꞌ yu lajꞌoxi yu sasꞌatꞌan. Chuncha jantu katapulhajal por katamakal yu lhinaunkan. Va por ni chivinti yu Dios tꞌatamakaul kun Abraham tejkan junil ni valiꞌiy kalaqxtaqniyaꞌ. T3&Va inchine klajunau, ni anchanu chivinti yu lhichiviniy ni Cristo va chꞌantaun tꞌatamakaul ni Dios kun Abraham. Ex tejkan tapasal 430 jachꞌitin va xtaqnil ixlhachimoꞌon ni Moisés. Pero yucha jantu lay laktꞌilhichoqoy ni chivinti yu Dios tꞌatamakaul kun Abraham. KS&Chuncha ni Abraham va junkal ni ixmaqlaqapꞌu kalaqaꞌiyaꞌ yu lajꞌoxi. Jantu kalhichivinkal yu pumalhuu, va lhichivinkal va qayntaun, va junkal: “la mimaqlaqapꞌu”. Yucha va Cristo. vRe&Ketꞌalaqaunin, klamasuniyau tuꞌuchun la ketsukuntikꞌan para kamalaꞌasitꞌik. Incha qayntaun lapanaki katsꞌoqlhi taꞌayucha kamakaunikal ixlhitapatsa y tsꞌoqmulaniy ixtaqaꞌuti, ex jantucha lay katalaktꞌilhichoqol. =Qs&Ex chuncha tachun ni lapanakni, mas yu jantu israelitas kataval, lay katalaqaꞌil yu ox chꞌantaun kun Abraham por yu makal Cristo Jesús. Chuncha incha lhakapuꞌanau, lay laqaꞌiyau ni Espíritu. Apalay maqskꞌiniy ni chivinti yu Dios xtaqnil ni Abraham xajantu ni lhachimoꞌon yu xtaqnil ni Moisés P7& Ni Cristo kintamaqalchauniꞌojon ni lhachimoꞌon para jantucha kalhimakxkavakau talaqalhin tejkan yucha makiltakal laka kurus. Chuncha taukꞌaniꞌochal talaqalhin por kijnankꞌan. Tacha ixchivinti Dios najun: “Lhimakxkavakanta talaqalhin yu makiltakanta laka kꞌiu.” cO?& Yu xaputsuku laka lhachimoꞌon jantu va taun kaval kun yu xaputsuku jalhakapuꞌati. Yu pulaqtaxtuputun por kamakal yu lhinaunkan laka lhachimoꞌon, yucha lay kalhitsukul jatsukunti vamun incha chuncha kamakaꞌol. N& Ni Dios jantu matichun ox laqtsꞌin por kamakalcha yu lhinaunkan laka lhachimoꞌon, vamun por kalhakapuꞌal. Chuncha ox mispakan, porke la ixchivinti Dios najun: “Ni lapanaki yu Dios ox laqtsꞌin, yucha va por ixlhakapuꞌati katsukuyaꞌ.” M5& Tachun yu tapulaqtaxtuputun por tamakay yu lhinaunkan laka lhachimoꞌon yuꞌuncha lakmukꞌanikanta talaqalhin. Yu ixchivinti Dios najun: “Taꞌayuꞌ yu jantu kamakaꞌol tachun yu lhinaunkan laka lhachimoꞌon yu tsꞌoqkanta yucha lakmukꞌanikanta talaqalhin.” zLm& Ex chuncha tachun yu talhakapuꞌan ox tatapasay la ixjatsukuntikꞌan chꞌantaun kun Abraham yu lhakapuꞌal. K)&La maqancha ni Dios kꞌatsal y naul la ixchivinti ni kalakmaxtuniyaꞌ ixlaqtaqalkꞌan tachun yu talhakapuꞌan, mas yu jantu israelitas kataval. Chuncha laqputeꞌenikal ni Abraham, va junkal: “Va taꞌayucha lapanakni kataval, ox katatapasayaꞌ por uxintꞌi.” mJS&Ex chuncha kakꞌatsꞌatꞌik yu laqsaval sasꞌatꞌan ni Abraham tajunita va yu talhakapuꞌan. }Is&Vachu va chun la maqancha ni Abraham ox lhakapuꞌal ni Dios y xlhiyucha ni Dios laqaꞌil tacha ox lapanaki. H&Ni Dios taxtaqniyan ni Espíritu Santo y makay lajꞌay axtoqnu siya uxiknan. ¿Ex valiꞌiy chuncha makay ni yucha? Jantu por makꞌayatꞌikcha yu lhinaunkan laka lhachimoꞌon. Va por lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik ni ox chivinti yu asmaktꞌatꞌik. *GM&Incha aputaun lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik, ¿ex tisun xtapal tachun yu tꞌapꞌasatꞌatꞌik por milhakapuꞌatkꞌan? Va tacha jantu tuꞌuchun xtapal kaval. JF &Incha chuncha puꞌaqtꞌaynitꞌik yu sastꞌi jatsukunti kun yu Espíritu Santo, ¿ex valiꞌiycha jantu kꞌalakpꞌastꞌaknantꞌik y tꞌaylhiꞌuxipꞌinatꞌik kun mintapꞌastkꞌan? NE&Vamun klajunau taun chivinti. Uxiknan laꞌaꞌitꞌik ni Espíritu Santo va por lhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni ox chivinti yu asmaktꞌik, jantu por makꞌatꞌik yu lhinaunkan laka lhachimoꞌon. D /&Uxiknankꞌan machaqan Galacia jantu jalakpꞌastꞌaknanatꞌik. Kitꞌin tus ox klalaqputeꞌeniu ni Cristo tacha val, makxtukmukꞌakal tus va tacha kalaqtsꞌintꞌik yu klajuniu. Pero chavaycha va tacha matichun katachajun para jantucha ox kalakpꞌastꞌaknantꞌik. bC=&Chuncha jantu klaktanchay ixjamapayninti ni Dios. Incha matichun lhiꞌajin kamaxtunikal ixlaqtaqal por kamakal yu lhinaunkan laka lhachimoꞌon, ex chuncha ni Cristo va tacha jantu por tuꞌuchun kaval mas nil.!B;&La ketsukunti va chꞌantaun iktꞌaxtukmukꞌakanta kun Cristo. Jantucha kitꞌin kaktsukul la ketsukunti, va Cristo yu tꞌajun la ketsukunti. Yu jatsukunti yu chavay klhitꞌajun va por klhakapuꞌan Sasꞌatꞌa Dios. Yucha kiꞌachanil y maqxtaqkal para kanil por kitꞌin. A3&Va tacha kaknilcha, xlhiyucha jantucha kimpaxtoqniy yu lhinaunkan laka lhachimoꞌon. Ex chuncha lay kaktsukul kun jatsukunti yu minchal kun Dios. @7&Incha kitꞌin iktaspꞌikchoqoy ni anchanu xaputsuku ex kintaukꞌaniyachal laqtaqal. Va tacha kakmakachoqoputul aqataun chaqaꞌ yu klaktꞌilhil. ?&Va lakxkauyau ni ox kintalaqtsꞌin ni Dios por yu makal Cristo. Ex chuncha chꞌantaun juntau kun yu alati lapanakni yu jalakjunau jamaqtaqalhinin. Chuncha lhixajachal lati lapanakni talhilay ni Cristo va kintamakayan maqtaqalhinin. Pero jantu laqsaval kaval. >&Pero mas chuncha kuntau vachu klhakapuꞌanau ni Cristo para ox kintalaqtsꞌin ni Dios. Jantucha klhakapuꞌanau va por ixlhachimoꞌon Moisés ox kintalaqtsꞌin ni Dios. Dios jantu matichun ox laqtsꞌin incha vamun por kamakal yu lhinaunkan laka lhachimoꞌon. =&Kijnankꞌan tus ikpupaqvi kilhiꞌisraelitakꞌan y jantu kakpupaqvi tacha yu alati lapanakni yu lakjunau jamaqtaqalhinin. O<&Pero kitꞌin klaqtsꞌil ni jantu ox ixtamakay yu masuy ni ox chivinti yu laqsaval. Ex kunil ni Pedro la ixlakaꞌukxpukꞌan tachun ni lapanakni, va iknaul: “Uxintꞌi, mas va israelita kꞌatꞌi tꞌiꞌukxuntꞌayay tacha yu jantu israelitas kataval. ¿Ex chavaycha valiꞌiycha naꞌun yu jantu Israelitas kataval maqskꞌiniy katamakal xaputsuku ni Israelitas?” Ni Dios vachuꞌ ox jalaqtsꞌin yu israelitas por talhakapuꞌan ni Jesucristo ;/& Yu alati israelitas ancha vachu tꞌuy ukxpuꞌ tamakal tacha makal ni Pedro. Mas kaval Bernabé vachu jalaqtsꞌiꞌil y tꞌuy ukxpuꞌ makal. K:& Tejkan tachil lati ixlapanakni ni Jacobo ex Pedro aqtayl jalakmakauntijlay yu jantu israelitas kataval. Jantucha apalay chꞌantaun kalaktꞌavayl mas pꞌunaj ixjalaktꞌavajin. Ni israelitas yu ixtalhinajun kaxvililichꞌukꞌunikꞌa, yuꞌuncha ixtanajun ni jantu maqskꞌiniy kalaktꞌavay. Ex Pedro ixlaktalhauniy. &9E& Astan tejkan xakvil laka putaulan Antiokía vachu chinchal ni Pedro. Ex kitꞌin klaqꞌaymal la ixlakaꞌukxpu. Va taun laqtaqal yu ixtꞌajun makan. G8& Vamun kintajunin kajkalakpastakvi para kaklaqꞌaqtayjuu yu kilpatanin. Va yucha yu xakmakaputunta kitꞌin kun tachun la kiꞌachati. Ni Pablo laqꞌaymal ni Pedro laka putaulan Antiokía 57c& Yu Jacobo ali Pedro ali Juan, yu ancha laktoꞌoyakan tacha xalajꞌayan, yuꞌuncha takꞌatsal ni va Dios kimaqxtaqnil ni aniy lhitapatsa por ixjamapayninti. Ex xlhiyucha kintamaktuntajin kitꞌin kun Bernabé tacha ox ketꞌalaqauninkꞌan. Va chꞌantaun ikmakau kijatapastakꞌatkꞌan para kijnankꞌan kajkꞌau tapatsanin kun yu jantu israelitas kataval y yuꞌuncha katataylhaanil ixlhitapatskꞌan kun yu israelitas. a6;&Ni Dios xtaqniy tapꞌasta ni Pedro para kamalaqachakal laqputeꞌeni taꞌan tavilanal ni israelitas. Vachu kixtaqniy tapꞌasta ni kitꞌin para kakmalaqachakal laqputeꞌeni taꞌan tavilanal yu alati lapanakni. n5U&Va la ox talhilal yu ikmakay, va takꞌatsal ni Dios ixkimaqxtaqnita lhitapatsa para kaklaqputeꞌenil ni ox chivinti yu jantu israelitas kataval. Vachu va chun tacha ni Pedro ixlhimaqxtaqnikanta kalaqputeꞌenil yu israelitas. 4y&Ancha ixꞌalin yu laktoꞌoyakan tacha xalajꞌayan, mas kitꞌin jantu ikmakay kuenta va taꞌayucha kaval. Ni Dios va mustaun jamakay ni lapanakni. Pero ni anchanu lapanakni jantu kintamasunil aputaun chivinti yu maqskꞌiniy kaklaqputeꞌel. 3+&Pero kijnankꞌan ni tsꞌuniy jantucha kaklaqxtaqkau para katalhajal. Ex lay ox kataylhaꞌal la metsukuntikꞌan ni ox chivinti yu laqsaval. "2=&Ancha tatamaqsaqtanuchal lati israelitas yu jantu laqsaval ketꞌalaqaunin kataval. Tatamaqsaqtanul para katalaqtsꞌil tacha ni Cristo kintamakan oxamaktaun. Ixtamakaputun para kamakachoqoo ixputsukukꞌan. Ex chuncha kajuu tacha oqxtamatin yu laqnaqlhitsukukan laka lhitapatsa. 1+&Ni Tito yu ixkintꞌaꞌanta jantu kalhijunkal kaxvililichꞌukꞌunikal tacha talhinajun ni israelitas, mas ixtakꞌatsay ni yucha va griego. ,0Q&Va chuncha kimasunil ni Dios ni kajkꞌal. Va klaktꞌachivinil xꞌamankꞌan yu ancha laktoꞌoyakan tacha xaꞌayan yu talhakapuꞌan. Va klakmasunil tacha klaqputeꞌeniy ni ox chivinti yu jantu israelitas kataval. Chuncha ikmakal para jantu valiꞌiy katsꞌanqal tachun kilhitapatsa. / &Tejkan laqakautꞌaticha jachꞌitin val, kitꞌin aaqtaun ijkilachoqol Jerusalén kun Bernabé y vachu klhaꞌal ni Tito. H.  &Ex chuncha apalay pꞌas tatoꞌoyal ni Dios por kitꞌin.`- ;&Vamun ixtaqasmatꞌa yu ixtakilhuntꞌajun ni lapanakni, va tanaul: “Ni lapanaki yu ixkintamamaqanlqajnivayan y ixlaktꞌilhiputun kilhakapuꞌatkꞌan, chavay laqputeꞌeycha ni ox chivinti yu lhakapuꞌanau.” y, m&Ex chuncha xalakatꞌun Judea jantukaꞌ matichun ixkintamispay kun ixlapanakni Cristo yu ancha ixtataqxtoꞌa. <+ u&Ex astan kilal xalakatꞌun Siria ali Cilicia. M* &Tachun yu aniy klajunau, ni Dios kꞌatsay ni jantu klalaklkaniyau. ) &Yu alati ixtamalaqachan Jesús jantu klaqlaqtsꞌil. Vamun yu Jacobo xaklaqꞌanta yu ixtꞌalaqajun ni Jalhachimoꞌonu Jesús. ( !&Ex chuncha tejkan laꞌatꞌutu jachꞌitin val, va ijkilal Jerusalén para kakmispal ni Pedro. Ancha xaktꞌavilchal tꞌuy semana. D' &Vachu jantu kajkꞌal Jerusalén para kajkalaqꞌal ni lapanakni yu pꞌunaj ixjamalaqachata ni Jesús. Kitꞌin va kilal xalakatꞌun Arabia. Ex astan ikminchoqol laka putaulan Damasco. ^& 7&ex chuncha kimasunil isTsꞌal para kalaqlaqputeꞌenil ni ox chivinti yu lapanakni yu jantu israelitas kataval. Tejkan chuncha klhitapasal jantu kaklaqꞌal matichun lapanaki para kimakꞌatsanil ni ox chivinti. % &Pero kilaksaklhi ni Dios vananajcha tejkan jantukaꞌ xaktsukuy, va por ixjamapayninti kilhijuntaꞌil. Tejkan yucha maqamal V$ '&Kitꞌin apalay xakmakay kimputsukukꞌan ni israelitas jantu yu alati israelitas yu tacha kijachꞌitin ixtalhitꞌajun. Va apalay pꞌas xaktanuy xaputsuku yu kintamakaunin yu maqaniyaꞌ kepayankꞌan. C# & Uxiknan asmaktꞌatꞌikcha tacha xaktiꞌukxuntayay maqancha tejkan xakmakay ixputsukukꞌan ni Israelitas. Va ayaj xaklaqmamaqanlqajnivay ixlapanakni Dios y xaklakmaꞌakxaputun. p" [& Jantu kimasunil matichun yu valiꞌiy lapanaki y jantu matichun kimalanil. Yu kimasunil va Jesucristo. ! & Kitꞌin klamakꞌatsaniyau, ketꞌalaqaunin, ni ox chivinti yu ancha klaqputeꞌel jantu ixchivinti valiꞌiy lapanaki kaval.   )& Chavaycha jantu chuncha iknajun para katalhipaꞌinil kinchivinti ni lapanakni. Va iknajun kalhipaꞌinil ni Dios. Incha vamun ikmakay yu katalhipaꞌinil ni lapanakni, ex kitꞌin jantu ixꞌoqxtamati Cristo kakval. Tacha val ni Pablo ixtamalaqachan ni Jesucristo H  & Tacha klajuniu, chavay aaqtaun klajunchoqoyau, incha matichun katalaqputeꞌeniyan aputaun chivinti yu tapaxata yu jantu kaval tacha yu laꞌaꞌitꞌatꞌik, yucha kalhilhaankanaꞌ laqnin. | s&Incha matichun katalaqputeꞌenin aputaun chivinti para kꞌapꞌulaqtꞌaxtꞌu, yu jantu kaval tacha yu klalaqputeꞌeniu, yucha tsꞌanqay kalhilhaankal laqnin. Chuncha kaval mas va kijnankꞌan kajkuu o mas va qayntaun ixmayul Dios kaval. X +&Pero jantu laqsaval kaval. Jantu alin aputaun ox chivinti yu lay pulaqtaxtukan. Alin lati lapanakni yu tatꞌaunan laktꞌilhinin mijatapastakꞌatkꞌan. Tamapaxaputun yu ox chivinti yu lhichiviniy Cristo.  &Laqsaval kitꞌin tus taun kꞌatsan ni va nimancha tꞌaunchꞌoꞌoyatꞌikcha makauntijlanan ni Dios. Va yucha tamapaynin y tajuntaꞌin por Cristo. Va tꞌaylhipꞌinatꞌik aputaun lhakapuꞌati. Yucha lhilayatꞌik ox chivinti yu lay pulaqtaxtukan. % E&Yucha la ay kamakakal chavaycha mas va tavanancha kaval, jantu aqtaun katamaktayaꞌ. Va chuncha kavalcha. Jantu alin aputaun chivinti yu lay pulaqtaxtukan + Q&Yucha lhimaqxtaqkal para kamaqnikal por kintalaqalhinkꞌan. Chuncha kintamalaqtaxtun aniy maqtaqalhinin lakamunukpaꞌ. Va chuncha naul ni Dios yu kimPaykꞌan. t c&Kataxtaqnin jamapayninti y oxamaktaun katamakan kimPay Dioskꞌan kun kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. I  &Kitꞌin kun tachun yu ketꞌalaqaunin yu aniy kintatꞌavilanal klamastakꞌayau uxiknankꞌan yu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik yu tꞌaqxtꞌoqyatꞌik lakatamin putaulan xalakatꞌun Galacia. 5 g&Kitꞌin kPablo kunita. Yu kimalaqachal jantu valiꞌiy lapanaki kaval. Va Jesucristo yu kimalaqachal y vachu kimPay Dioskꞌan. Yucha majkujuchoqol Jesucristo laka lhinin. 0Kalakmapaynil ni Dios tachun yu taꞌachaniy kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo yu tataylhaꞌan achanin. Va chuncha kaval.#?0Yu kimPay Dioskꞌan kun yu Jalhachimoꞌonuꞌ Jesucristo oxamaktamin kalakmakal yu talhakapuꞌan y kalakmapaynil y kalaqxtaqnil jalhakapuꞌati.  0Va xlhiyucha klalhimalaqachanitachaꞌau para katamakꞌatsanin yu ktapasayau ni kijnan y katamalakaꞌulanin melhanutkꞌan. D0Tachun yu ktapasay ni kitꞌin yucha katamakꞌatsaniyan ni Tíkiko yu kilaqajkꞌan yu paxkayau. Yucha lay lhakapuꞌanikan y ox taylhaꞌan tapatsaniniꞌ ni Jalhachimoꞌonuꞌ. I 0Va xlhiyucha kilhimalaqachal ni Cristo y xlhiyucha klhimanukal laka pachꞌin. Kilalhitapayniu para kaklhichivinil kun jaꞌayajnati tacha maqskꞌiniy kakchivinil. Jalakmastakꞌay ni Pablo L0y vachu por kitꞌin. Chuncha kaskꞌintꞌik para kixtaqnil chivinti ni Dios tejkan kchiviniy para chuncha kun ayajnati lay kaklakmakꞌatsanil ni lapanakni ni ox chivinti yu jantu ixmispakan.  0Si kꞌatꞌapꞌayniniꞌalhitꞌik ni Dios chꞌantaun kun ni Espíritu Santo tejkan skꞌiniyatꞌik Dios y tejkan tꞌachꞌivinanatꞌik. Ox kꞌalakpꞌukꞌujtꞌik y mas va tavanancha katꞌaylhipꞌintꞌik skꞌininin por tachun ixlapanakni Dios >u0Kꞌaꞌaqtꞌanutꞌik yu maqapꞌasni miꞌaqtanutkꞌan, yucha va ixjamalaqtaxtunti Dios. Vachu kꞌachꞌapꞌatꞌik xaꞌespada ni Espíritu Santo, yucha va ixchivinti Dios. =s0Kun tachun ni aniy, vachuꞌ kꞌachꞌapꞌatꞌik mimpatanchastuknikꞌan, yucha va milhakapuꞌatkꞌan yu lay kꞌapꞌutꞌanchꞌanitꞌik. Va yucha kꞌapꞌumamixinitꞌik tachun ixpatsajni ni aqmoqxnuꞌ yu tamaktajita yu tapulakatꞌalmayan la metsukuntikꞌan para kꞌamakꞌatꞌik talaqalhin. ' G0Vachuꞌ kꞌachꞌantꞌanutꞌik para listujcha kꞌaꞌuntꞌik para lay kꞌalaqlhixaꞌalatꞌik ni lapanakni tas lay laqalajꞌox katataulal kun Dios. 0Kꞌalhitꞌanpꞌachꞌikꞌantꞌik yu laqsaval y kꞌalaqlhitꞌampꞌaqꞌakꞌantꞌik yu vas jatsukunti yu taxtaqniyan Dios. 7 g0 Xlhiyucha kalakꞌatꞌayatꞌikcha kun tachun yu pꞌas milhilakataykꞌan yu taxtaqniyan Dios la metsukuntikꞌan. Chuncha lay ox kꞌatꞌayanitꞌik tejkan kachinaꞌ ni julchan tejkan la lhitaꞌay kunaꞌ. Chuncha tejkan kꞌalachꞌapꞌaꞌoyapitikcha katꞌaylhipꞌiniyapitik maqantaqninin. . U0 Jantu lachꞌapayau kun lapanakni yu talhitꞌajun vakax ali jakꞌalna. Va lachꞌapayau kun jalhachimoꞌonun yu jantu lay laqtsꞌinkan, yu talhitꞌajun tapꞌasta, yu lajꞌay ukxtinin laka japutsꞌisniꞌ aniy lakamunukpaꞌ ali yu jantu ox espíritus yu tatiꞌukxuyanal laktꞌiyan. G 0 Kꞌalakꞌatꞌayatꞌikcha kun tachun yu pꞌas milhilakataykꞌan yu taxtaqniyan Dios la metsukuntikꞌan para chuncha lay ox katꞌayanitꞌik tachun yu tamakaniputunan ni aqmoqxnuꞌ. 0 Chavay, ketꞌalaqaunin, pꞌas kꞌamakꞌakꞌantꞌikcha chꞌantaun kun ni Jalhachimoꞌonuꞌ kun tachun ixtapꞌasta. yk0 Vachu uxiknan yu ukxtinin untꞌatꞌik vachu va chun ox kꞌalakmakꞌanitꞌik miꞌoqxtamatinkꞌan jantu kun laka lhilukuj. Va kꞌatsꞌayatꞌik ni miꞌukxtinkꞌan yu vilchal laktꞌiyan vachu va yuꞌ ixꞌukxtinkꞌan. Yucha va aqstanchunin jalaqtsꞌinin, jantu matichun tumpaj laqtsꞌin. Yu tapꞌasta yu kintaxtaqniyan Dios para kalhajau ni aqmoqxnuꞌ ?w0Kꞌatsꞌayatꞌik yu lajꞌox yu tamakay por qayntamin lapanaki yucha ni Jalhachimoꞌonuꞌ kalaqxtaqnichoqoyaꞌ ixlhilhajatkꞌan, mas va oqxtamati kaval, mas va ukxtin kaval. @y0Tus achaj kꞌatꞌapꞌatsꞌanitꞌik tacha katsꞌukꞌutꞌik tapatsaninin ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesucristo, ex jantu tacha kꞌatꞌapꞌatsꞌanitꞌik yu valiꞌiy lapanaki. 0Jantu vamun ox kꞌatꞌapꞌatsꞌanitꞌik tejkan tamakayan kuenta para chuncha katalhipaꞌinil ni lapanakni. Kꞌatꞌapꞌatsꞌanitꞌik tacha ixꞌoqxtamatin Cristo kꞌaꞌuntꞌik, ex chun makꞌayatꞌik la melhanutkꞌan tacha yu najun Dios. ~u0Oqxtamatin kaꞌalasmaktꞌikcha miꞌukxtinkꞌan yu tꞌapꞌatsꞌaniyatꞌik aniy lakamunukpaꞌ. Katꞌoꞌoyatꞌik y katꞌalhaunitꞌik y kꞌatꞌapꞌatsꞌanitꞌik kun melhanutkꞌan tacha kꞌatꞌapꞌatsꞌanitꞌik Cristo. Y+0Chavay yu japayan untꞌatꞌik jantu kꞌalakmalukꞌujlatꞌik mesꞌatꞌankꞌan. Kꞌalakmasunitꞌik y kꞌalakmalanitꞌik tacha lhinajun ni Jalhachimoꞌonuꞌ. Oqxtamatin ali ixꞌukxtinkꞌan  0Va naul: “Chuncha kꞌamakꞌayeꞌe para ox kꞌatsꞌukꞌu y para maqan kꞌatꞌiꞌukxuntꞌay aniy lakamunukpaꞌ.” 5c0“Katꞌoꞌoyatꞌi mimpay kun minati.” Yucha va yu xapꞌunaj lhachimoꞌon yu lhinaul Dios taꞌan vachuꞌ naul ni va ox kalaqꞌaqtayjuyaꞌ yu chuncha katamakal.  70Jasꞌatꞌan kaꞌalasmaktꞌik mimpaykꞌan kun minatkꞌan tacha kaꞌalasmaktꞌikcha ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesucristo porke chuncha paxtoqniy. ~'0!Pero por qayntamin mintachunkꞌan maqskꞌiniy kapꞌaxkꞌatꞌik mixanatikꞌan y yu xanatin maqskꞌiniy katatoꞌoyal ixapaykꞌan.}{0 Tachun yu aniy va taun tuꞌuchun yu lhitaꞌay ixmalaqasika, pero yu kitꞌin klhichiviniy va Cristo kun ixlapanakni. #|?0Xlhiyucha yu tsꞌal lakmakajun ixpay kun ixnati y tꞌatsukuy ixanati para chꞌantauncha kataval. Va qayntaun lapanaki tajun por ixlaꞌatꞌuykꞌan. Z{-0Ni kijnankꞌan va ixlakatunaj juntau, va tacha ixvakax kun ixjalukukna juntau. z0Jantu matichun xkajiy ixlakatunaj. Vavakan y ox lhistakkan vachu chun tacha Cristo kintalhistakꞌan yu ixlapanakni juntau. y 0Yu xapay maqskꞌiniy kapaxkal ixanati chuncha tacha yucha paxkakan la ixlakatunaj. Yu paxkay ixanati yucha paxkakan xꞌaman. 7xg0Chuncha makal ni Cristo para chꞌantaun ox kꞌus kajuu kun yucha ni kijnan yu ixnavin juntau. Va para jantu kaꞌalil taꞌan katsaunlhi tuꞌuchun y nisin tsꞌuniy chꞌiyuu kataval y nisin tuꞌuchun yu jantu ox katasul. Va ox kaval la ketsukuntikꞌan. Va para ox kajuu kun Dios y sin laqtaqal. w{0Chuncha makal para ox kajuu kun Dios yu ixnavin juntau por kintalaqchaꞌan kun xkan y kintalaqputeꞌenin ixchivinti. "v=0Xapaynin, kꞌalakpꞌaxkꞌatꞌik mixanatikꞌan vachu va tacha Cristo kintapaxkayan yu ixnavin juntau y maqxtaqkal para kanil por kijnankꞌan. u0Chuncha tacha ixlapanakni Cristo taqalasmatꞌa ni yucha, vachu chun ni xanatin maqskꞌiniy kataqalasmakꞌol ixapaykꞌan. =ts0Yu xapay va xaꞌaqtsul junita kun ixanati. Vachu chun ni Cristo va xaꞌaqtsul junita kun tachun kijnan yu lhakapuꞌanau yu tacha ixlakatunaj juntau y yucha kintamalaqtaxtuyan. s}0Xanatin, kꞌalajꞌalasmaktꞌik mixapaykꞌan chuncha tacha alasmakyatꞌik kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Xr)0Por tꞌalhauniyatꞌik ni Dios ex kꞌalaꞌalasmaktꞌik aqstanchunin. Dq0Kaxtꞌaqnitꞌik lhimalaqpuchuncha ni kimPay Dioskꞌan la ixtaqaꞌuti ni Jesucristo kiJalhachimoꞌonukꞌan por tachun yu alin. Tacha maqskꞌiniy katatsukul ni xapaynin kun xanatin @~}|{zzy[xxmwvsvuHtthsrr+q-ponmll#kkj[ihg`f1edcc/bLa`__K^]\[[ZXWVUTSSMR QQ P-OsNuMM*LLK"JIIHfGG'FKEDDCqBBNA@P>>=<;;::J98K7{6553312W100?/$.--%,++*)(' &%%X$j#"l!c -p MNIw]Rc n  = 6 ?d#4ic@+7Maqancha qayntaun xaꞌukxtin kura ixmaqskꞌiniy lhilhiy kamoqslal lapaxkan. Va pꞌunaj moqslay por ixtalaqalhin ni yucha, ex astan moqslay por ixtalaqalhinkꞌan ni lapanakni. Pero yu Jesús jantu chuncha maqskꞌiniy. Yucha va aqtaun tamaqxtaqlhi ixꞌaman tacha lapaxkan. *}Va chuncha maqskꞌiniyau kijnankꞌan qayntaun kura yu chuncha junita. Yucha va yu ixnavincha ni Dios, jantu kalhitsukul laqtaqal, vachu jantu talaqalhin. Jantu chꞌantaun kaval kun yu maqtaqalhinin, apalay ay junita xajantu yu laktꞌiyan. G)Xlhiyucha mas va tavanancha lay jamalaqtaxtuy ni lapanakni yu talhakapuꞌan y chuncha lay talakanuniy Dios. Mas va tavanancha yucha tꞌajun y va tacha tapayninitacha Dios por yuꞌuncha. u(cPero yu Jesucristo yucha kurajcha junita mas va tavanancha. Jantucha kaniyaꞌ, va tacha taylhaꞌantacha. t'aMaqancha ni kuras ixtaniycha ex jantucha lay ixtaylhaꞌan, xlhiyucha ixmaqskꞌiniy pumalhuu kuras. 2&]Ex chuncha por ixlhitapatsa ni Jesús ox kꞌatsayau ni apalay ox ni chivinti yu Dios jatꞌatamakaul chꞌantaun kun ixlapanakni. Jantucha tacha yu pꞌunaj ixjunita. 1%[Chavay yu alati kuras yu ixlakꞌulakanta maqancha, jantu chun kachivinil Dios, ni Jesucristo va junkal ni inchineꞌ:Ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios jurado makal
jantu kamapaxayaꞌ ixjatapastakꞌati,
va najun: “Uxintꞌi kura kꞌaꞌuneꞌe tacha Melkisedek mas va tavanancha.” S$Vachu ni Dios va jurado makal tejkan ulal ni Jesucristo tacha kura. W#'Jantu matichun lapanaki lay ox kaval kun Dios incha vamun por makay kuenta ixlhachimoꞌon Moisés. Pero chavaycha apalay ox yu pakxanꞌitau por yu makal Jesucristo. Ex chuncha lay talakanuniyau ni Dios. "-Ex chuncha ni ixlhachimoꞌon Moisés yu ixlhichiviniy kuras yucha va ancha tamaktaycha, jantucha kalhitsukul tapꞌasta para kintaꞌaqtayjun. #!?La ixchivinti Dios lhichiviniy Jesucristo, najun:Uxintꞌi kura kꞌaꞌuneꞌe mas va tavanancha,Ay kura kꞌaꞌuneꞌe tacha yu Melkisedek. . UYucha val kura pero jantu por ixpapanti Leví kaval tacha najun ni jalhachimoꞌon. Va por ixtapꞌasta yu ixꞌalin la ixjatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. _7Chavaycha apalay ox lhikꞌatsan, va minchal qayntaun kura yu tacha Melkisedek. !;La ox kꞌatsakan ni Jesucristo kiJalhachimoꞌonukꞌan yucha ixpapanti ni Judá. Pero ni Moisés jantu kanaul yu minchal kun Judá kaval tacha kura. Q Ni ixlhachimoꞌon Moisés ixlhinajun yu katapatsal tacha kura yu moqslay lapaxkan, yucha maqskꞌiniy kaval ixpapanti ni Leví. Pero yu aniy kura yu malaqachal Dios yucha jantu kaminchal kun Leví. Y+ Tejkan Dios malaqachal aputaun kura ex vachuꞌ makal aputaun jalhachimoꞌon. mS Maqancha tejkan ixtatapatsay tacha kuras yu oqxlaqtaun yu minchal kun Leví, ni israelitas talaqaꞌil ixlhachimoꞌon Moisés yu xtaqnil Dios. Pero ni lapanakni jantukaꞌ ox kun Dios kataval por ixlhitapatsakꞌan ni anchanu kuras. Xlhiyucha alinchoqol aqayntaun kura yu tacha Melkisedek ixjunita, jantucha kaval tacha Aarón yu minchal kun Leví. y Ni Leví yu ixpapanti ni Abraham va tacha ancha ixꞌalinta la ixlakatunaj ni Abraham tejkan paxtoqlhi ni Melkisedek. 1 Chavaycha ni Leví jalaqaꞌiniy tachun yu taxtaꞌa ixpapanakni ni Abraham. Vachuꞌ mapalnil ni Melkisedek tejkan ni Abraham lvaqnil yu lhajal. [/Aniy siya kijnan ni lapanakni yu talaqaꞌiy laqatamin por laqakavin ni lhilhajati, yuꞌuncha valiꞌiy lapanakni yu taniy. Jantu chuncha ni Melkisedek. La ixchivinti Dios lhichiviniy tacha vananaj katsukul. mSTachun ni lapanakni takꞌatsay ni yu najun ox katsukul, yucha apalay ay junita xajantu yu junkan. Ni Melkisedek skꞌinil yu laqatamin por laqakavin yu ixpaxtoqniy kaxtaqlhi ni Abraham. Chuncha skꞌil mas jantu ixpapanti Leví ixjunita. Ex chuncha ni Melkisedek naul va ox katsukul ni Abraham, chuncha tacha ixjunkantacha katalhavayaꞌ ixpapanakni. 4aLa ixlhachimoꞌon ni Moisés najun, ni kuras yu tamintachal kun Leví, yuꞌuncha talhitꞌajun lhachimoꞌon para kataskꞌinil ni lapanakni yu laqatamin por laqakavin ixlhilhajatkꞌan, mas yuꞌuncha va ixtꞌalaqauninkꞌan tajunita, mas yuꞌuncha vachuꞌ va sasꞌatꞌan Abraham tajunita. hIKꞌamakꞌatꞌik kuenta ni Melkisedek, yucha ayaj ay lapanaki ixjunita. Mas yu ay kimpaykꞌan Abraham yu maqancha ixtꞌajun, yucha lvaqnil laqatamin por laqakavin yu jamaxtunil ni jalhachimoꞌonun laka lhilukuj. r]Ni Melkisedek jantu intachun lhichiviniy ixpay ali ixnati ali ixjapapanakni. Vachuꞌ jantu intachun lhichiviniy tejkan tsukul ali tejkan nil. Ex ni yucha vananaj va chun tacha yu Sasꞌatꞌa Dios y junita kuraj mas va tavanancha. q[Ex ni Abraham lvaqnil laqatamin por laqakavin yu kiilhajal laka lhilukuj. Yu ixtaqaꞌuti ni Melkisedek naunputun “ay jalhachimoꞌonuꞌ yu tachun ox makay”. Yucha vachuꞌ ixjunita xaꞌay jalhachimoꞌonuꞌ laka putaulan Salem yu naunputun “taꞌoxamaktamiti”. Ex chuncha vachuꞌ naumputun va “xaꞌay jalhachimoꞌonuꞌ taꞌoxamaktamiti”. Y -Ni Melkisedek, yucha ixjunita xaꞌay jalhachimoꞌonuꞌ laka putaulan Salem. Vachuꞌ tapatsanil ni Dios yu vilchal laktꞌiyan, va tacha qayntaun kuraj. Ni Melkisedek kiitastukꞌil ni Abraham tejkan ixminchoqotacha taꞌan jalaklhajal laka lhilukuj ni lajꞌay jalhachimoꞌonun. Ancha ni Melkisedek va naul ox katsukul ni Abraham. DNi Jesús ancha tanuchal por kijnankꞌan para kintamalaqltiꞌanin yu xatin. Chuncha ni Jesús yucha val xaꞌay kura por kijnan, mas va tavanancha, vachu chun tacha ni Melkisedek.9kOx pakxanꞌiyau yu kintaxtaqniyan Dios y xlhiyucha ox taylhaꞌanau la ketsukuntikꞌan mas va yu kalhitapasalcha. Chuncha xajachal para saq kataulau la ketsukuntikꞌan. Yu pakxanꞌiyau va laqsaval, va minachal tus ixlhipulakna taꞌan vil ni Dios. Va xlhiꞌavintꞌi taꞌan kiltay ni laqchꞌiti. -SChuncha alin putꞌuy chivinti yu jantu lay tapaxay. Va maqxtaqnil ixchivinti y vachuꞌ jurado makal. Ni Dios jantu lay jalaklkanan. Va lakxkauyau ni Dios para kintaꞌaqanixtun. Chavaycha ixchivinti kintamalakaꞌulayan incha ox lhakapuꞌanau ni laqsaval kintaxtaqniyan yu pakxanꞌiyau. J  Xlhiyucha ni Dios astan, tejkan jamaqxtaqnil ixchivinti ixpapanakni ni Abraham, va ixlakmasuniputun ni jantu mapaxay ixjatapastakꞌati. Xlhiyucha jurado makal tejkan jamaqxtaqnil ixchivinti. 8 iTejkan ni lapanakni taxtaqniy ixchivintikꞌan, va jurado tamakay. Va talhimapasuy aqayntaun yu apalay ay kaval xajantu yuꞌuncha. Ex jantucha apalay talhilakchiviniy. d ANi Abraham pakxanil kun lhuu maqantaulati yu junil ni Dios. Ex astan laqaꞌil yu junkal. t aEx chuncha naul, va junkal ni Abraham: “Kakxtaqniyan lhuu achati y kaklalhavaniyan lhuu mepapanakni.” E  Tejkan ni Dios maqxtaqnil ixchivinti ni Abraham va jurado makal. Va xꞌaman lhimapasukal ixtaqaꞌuti. Jantu alin aqayntaun yu apalay ay kaval yu kalhimapasukal chuncha tacha Dios. c? Jantu kꞌamakꞌakꞌantꞌik malhaqnin. Maqskꞌiniy kalaqtsꞌiꞌitꞌik ixputsukukꞌan yu ox talhakapuꞌan y tamaqantaulay y xlhiyucha talaqaꞌiy yu Dios naul kaxtaꞌaꞌ. Lay lhakapuꞌankan ixchivinti Dios  Kijnan iknaunau por qayntamin si ox katꞌaylhipꞌintꞌik japaxkanan para jantu tuꞌuchun katatsꞌanqanin yu pꞌakxanꞌiyatꞌik. 2] Ni Dios tachun axtoqnuꞌ si ox makay. Yucha jantu aqtaun kakaukyaꞌ yu lajꞌoxi yu makꞌatꞌatꞌikcha. Dios vachuꞌ makay kuenta tacha jalakpꞌaxkꞌatꞌik yu ixlapanakni y jalaqꞌaqtꞌayꞌutꞌik por ox lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. Tus chavaycha vananaj jalaqꞌaqtꞌayꞌuyatꞌik.  Mas chuncha klajunau, va klaꞌachaniyau, va ijkꞌatsayau ni mimputsukukꞌan jantu chun kaval tacha ni anchanuꞌ tꞌun. Kijnan ikpakxanꞌiyau ni kaxajchal yu apalay ox la metsukuntikꞌan y chuncha katasuyaꞌ ni kꞌalaqtꞌaxtꞌuyapitik. 5cPero yu tamakauntijlay ni Dios va tacha tꞌun yu vamun jaltukun ajin kun tachun yu jantu lajꞌoxi. Ex jantu tuꞌuchun xtapal kaval, ex ni Dios kamukꞌaniyaꞌ laqtaqal, ex astan kalaqxavayaꞌ kun jikmi. Ox katꞌaylhipꞌintꞌik para jantu tuꞌuchun katatsꞌanqanin yu pꞌakxanꞌiyatꞌik A{Yu taylhaꞌan kun Dios va tacha tꞌun yu laqchꞌuchꞌuy xkan yu tamay. Ni anchanuꞌ tꞌun xtaꞌa lhiꞌuti para kataꞌul yu jamanavin y ni Dios najun ox kaval ni tꞌun. jMIncha yuꞌuncha tamakauntijlay ixchivinti Dios, ex astan jantucha lay chꞌantaun katajunchoqol kun Dios. Va tacha tamakxtukmukꞌachoqoy ni Sasꞌatꞌa Dios laka kurus y talaktuꞌuy la ixlakaꞌukxpukꞌan ni lapanakni. tavachuꞌ takꞌatsal ni ayaj ox ixchivinti Dios y vachuꞌ tamispal ixtapꞌasta Dios yu kaminaꞌ astan. gGLati tamakauntijlay ixlhakapuꞌatkꞌan, ex jantucha lay aaqtauncha katamapaxachoqol ixjatapastakꞌatkꞌan. Tamalaqasil yu ox chivinti y tamispal yu kintaxtaqniyan Dios y tamispal ixlhitapatsa ni Espíritu Santo, PChavaycha kataylhaaniyau laninin alati incha Dios kintaꞌaqtayjuyan. v~eVachuꞌ jantucha maqskꞌiniy kalanichoqoo tisuncha ixlhiꞌatal kaꞌaqchajꞌau y vachuꞌ tavanancha kꞌamoqslanin kimakakꞌan qayntaun yu lhakapuꞌan, yucha lanitaucha. Vachuꞌ ni chivinti yu masuy ni katakujchoqoyaꞌ ni janinin, y vachuꞌ yu najun ni Dios kalakmukꞌaniyaꞌ jamaqanlqajnati yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Tachun yu anuꞌ lanitaucha. i} MXlhiyucha kijnan maqskꞌiniy kataylhaꞌau para kalhitsukuu yu vas jatsukunti. Kataylhaꞌau laninin alati yu lhichiviniy Cristo para laqpꞌas kajuu la kilhakapuꞌatkꞌan. Maqancha laniu y jantucha maqskꞌiniy kalanichoqoo ni chivinti yu najun ni maqskꞌiniy kꞌamakꞌauntꞌik lhitapatsa yu jantu xtapal y kalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni Dios. :|mNi lhiꞌuti yu laqpꞌas lay taꞌuy vamun yu lajꞌay lapanakni yu taꞌajintacha. Yuꞌuncha incha tamakay kuenta la ixputsukukꞌan lay tamispay yu ox ali yu jantu ox.v{e Yu tatsꞌikꞌiy, yuꞌuncha vananaj tacha skꞌatꞌan y chuncha jantukaꞌ tamalaqasiy yu ox jatsukunti. Xz) Uxiknan por maqancha lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik ni Cristo tapaxtoqniyan kꞌamasutꞌik ixchivinti Dios. Pero vananaj maqskꞌiniyatꞌik kamasunichꞌoꞌokꞌantꞌik yu pꞌunaj lanitꞌik. Va tacha jasꞌatꞌan untꞌatꞌik la milhakapuꞌatkꞌan, vananaj tsꞌanqay katsꞌikꞌitꞌik y jantukaꞌ lay uyatꞌik yu ox vayti. y- Tachun yu aniy la alin yu klalhixaqalaputunau. Pero ayaj lhitaꞌay para kꞌamalaꞌasitꞌik, va por jantu malaꞌasipꞌutꞌunatꞌik. x% Ni Dios lakꞌulal tacha ay kuraj vachu chun tacha ni Melkisedek. Maqskꞌiniy kataylhaꞌau laninin ixchivinti Dios y jantu kamakauntijlau \w1 Ex chuncha por lhitsukul yu ox jatsukunti yu jantu tuꞌuchun tsꞌanqaniy, va yucha yu xajchal qayntaun yu lay jalaqmalaqtaxtuy tachun yu taqalasmatꞌa. Jalaqxtaqniy jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. v{Ni Cristo mas Sasꞌatꞌa Dios ixjunita pero lanil qalasmaknaꞌ ixPay tejkan makal yu lhinaul mas kun maqanlqajnati. u'Tejkan ni Cristo vananaj ixtijuyal aniy lakamunukpaꞌ, yucha pꞌas skꞌinil ni Dios kun qalhuti ali lhuu jatapayniti. Tapayninil ni Dios yu lhuu tapꞌasta lhitꞌajun para kamalaqtaxtul la ixlhinin. Ni Cristo ox ixtoꞌoyay ni Dios, xlhiyucha ni Dios ox qasmaklhi. )tKAlakataun taꞌan tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios vachuꞌ junil:Uxintꞌi unitꞌa qayntaun kuraj mas va tavanancha,
vachu chun tacha yu Melkisedek. as;Vachu chun tapasay kun Cristo. Yucha jantu kalaksakkal ixꞌaman para kaval yu xaꞌay kuraj. Va Dios yu lakꞌulal, chuncha tacha junil:Uxintꞌi va kesꞌatꞌa unitꞌa, chavay ikxtaqnincha metsukunti. r}Jantu matichun kuraj lay laksakkan ixꞌaman. Va Dios yu lakꞌulay tacha kuraj, vachu chun tacha lakꞌulal ni Aarón. Vq%Ni anchanuꞌ kuraj tsꞌanqaniy tapꞌasta la ixlhakapuꞌati. Xlhiyucha vachuꞌ paxtoqniy kamaqxtaqlhi ixlapaxkan por ixtalaqalhin, vachu va tacha maqxtaqlhi por ixtalaqalhinkꞌan yu alati lapanakni. Jp Yucha valiꞌiy lapanaki y vachuꞌ tsꞌanqaniy tapꞌasta. Va aqstanchun tacha yu alati israelitas. Xlhiyucha lay kalakmapaynil yu jantu tamalaqasiy y vachuꞌ yu jantu vas taꞌukxpuꞌan. o {Siya yu israelitas qayntaun valiꞌiy lapanaki va laksakkanta para xaꞌay kuraj kaval. Yucha paxtoqniy kamakal yu tamaqskꞌiniy ni lapanakni para ox katataulal kun Dios. Vachuꞌ paxtoqniy kamaqxtaqlhi lapaxkan yu jamoqslanti por yu talaqalhin. Hn Xlhiyucha maqskꞌiniy kataꞌukstsꞌuniu sin talhanti taꞌan jalhachimoꞌonun ni Dios yu ox japaxkanan. Chuncha kintamapayniyan y kintaxtaqniyan yu lajꞌox tejkan kamaqskꞌiniyau.pmYMas kintatsꞌanqaniyan tapꞌasta la kilhakapuꞌatkꞌan, ni Jesús yu kinkurajkꞌan yucha lay kintapaxkayan. Yucha vachu laqtsꞌintanukal incha lay kamakal talaqalhin vachu chun tacha kijnan pero yucha jantu kamaqtaqalhinil. 4laNi Jesús, yu Sasꞌatꞌa Dios, yucha va xaꞌay kuraj junita para kijnan. Yucha tanuchal taꞌan vil ni Dios. Xlhiyucha maqskꞌiniy kataylhaꞌau lhakapuꞌanan. Lk Tachun yu makal ni Dios jantu lay tamaqsaqniy. La ixlaqchul Dios ox laqtsꞌin tachun yu makayau. Kaminaꞌ julchan tejkan kajunau valiꞌiycha chuncha makau. Ni Jesucristo vamun yuꞌ ay kuraj Ij  Ni ixchivinti Dios yucha laqsaval kujta y vachu lhitꞌajun tapꞌasta. Ni anchanu chivinti apalay kikxtuy xajantu maqataun espada yu peꞌextꞌuy kikxtuy. Yucha lay tanuy tus taꞌan ixpulmanixtu la ixjatsukunti ali ixjalhitsukunuꞌ qayntaun lapanaki. Chuncha masuy incha ox yu jalakpastaknan kun yu makaputun. .iU Tsꞌanqay katapꞌasniu para katanuchaꞌau taꞌan lay kastaknau. Va jantu kaꞌalil matichun yu kamakal tacha ni anchanuꞌ lapanakni yu jantu katalhakapuꞌal. rh] Yu jastaknan kun Dios yucha jastaknan la ixlhitapatsa, vachu chun tacha Dios jastaknal la ixlhitapatsa. Qg Ex chuncha vananaj xajachal taꞌan lay tastaknan ni ixlapanakni Dios. f}Ni Josué jantu kalaqxtaqnil taꞌan lay ox ixtastaknal ixtꞌaꞌisraelitas. Xlhiyucha Dios lhichivinil ataun julchan. e'Xlhiyucha ni Dios laksaklhi taun julchan para katatanul y yucha va chavaycha. Tapasal lhuu jachꞌitin ex ni David tsꞌoqlhi y Dios kintaxaqalayan por yucha. Va naul:Chavaycha incha uxiknan asmatꞌatꞌik yu najun ex jantu kꞌalapꞌaysnitꞌik melhanutkꞌan. qd[Chuncha yu pꞌunaj taqasmaklhi ni ox chivinti yu lay kꞌapꞌulaqtꞌaxtꞌu, yuꞌuncha jantu lay katatanuchal por jantu kataqalasmaklhi. Pero chavaycha vananaj tsꞌanqay lati yu katatanuyanta taꞌan katastaknanaꞌ kun Dios. gcGAlakataun najun taꞌan tsꞌoqkanta:Yuꞌuncha jantu lay katastaknanaꞌ kun kitꞌin. Yb+Lakataun taꞌan tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios lhichiviniy yu laqatujunuꞌ julchan, inchineꞌ najun:Tejkan laqatujuncha julchan val ni Dios ixmajkaniꞌojotacha tachun ixlhitapatsa ex jastaknalcha. \a1Ni kijnan yu lhakapuꞌanau va yu tanuyachaꞌau taꞌan lay kastaknanau chꞌantaun kun Dios. Yucha naul:Kitꞌin klukujlal kun yu israelitas, va klakjunil
ni jantu lay katatanuyanta chꞌantaun kun kitꞌin taꞌan katastaknal. Ni Dios makaꞌol ixlhitapatsa vanaj tus tejkan makalcha ni lakamunukpaꞌ, ex astan jastaknalcha. 8`iNi kijnankꞌan vachucha laqputeꞌenikantau ni lajꞌox chivinti yu lay kapulaqtaxtuu, va aqstanchun tacha jalaqputeꞌenikal yu maqancha kintꞌaꞌisraelitaskꞌan. Pero jantu katalhakapuꞌal, xlhiyucha para yuꞌuncha jantu tuꞌuchun xtapal kaval mas taqasmaklhi ni anchanuꞌ lajꞌox chivinti. >_ wChuncha vanaj lay katanutachaꞌau taꞌan lay kastaknau chꞌantaun kun Dios. Ex maqskꞌiniy kamakau kuenta para jantu katamakaul xaqayntaun ni uxiknan ex jantu lay katanutachal. ^Chuncha kijnan laqtsꞌinau ni jantu katalhakapuꞌal. Xlhiyucha jantu lay katatanuchal taꞌan Dios lay kalakmastaknil.]!¿Tas ayuꞌuncha lapanakni jalakjunil ni Dios yu jantu lay katastaknanaꞌ chꞌantaun kun yucha? Va lapanakni yu jantu kataqalasmaklhi. \-¿Taꞌayucha lukujlanil ni Dios tus cuarenta jachꞌitin? Va kun lapanakni yu tamakal talaqalhin. Yuꞌuncha tanil ni anchanuꞌ lakakꞌavin. >[u¿Tas ayuꞌuncha lapanakni yu taqasmaknil ixchivinti ni Dios y jantu katalaqaꞌil ixlhachimoꞌon? Yuꞌuncha ixtajunita ni lapanakni yu jamaxtul ni Moisés xalakatꞌun Egipto. wZgChavaycha kapꞌastꞌaktꞌik yu najun ni Dios taꞌan tsꞌoqkanta:Chavaycha incha kilaqalasmakyau,
jantucha pꞌays kꞌamakꞌatꞌik melhanutkꞌan tacha tamakal ni israelitas tejkan jantucha katalaqaꞌil kilhachimoꞌon. |YqChꞌantaun juntau kun Cristo incha ox kataylhaanau lhakapuꞌanan tacha pꞌunaj lhakapuꞌau mas va tavanancha. XX) Vananaj Dios talhijunan para chavaycha kꞌaꞌalasmaktꞌik. Xlhiyucha uxiknan tsꞌanqay lhilhiy kꞌalamapꞌaysnitꞌik para jantu matichun kamakanukal kun talaqalhin y jantu pꞌays kaval ixjalhanuti. 1W[ Ketꞌalaqaunin, kꞌalhistꞌajkꞌantꞌik para jantu matichun kataylhaꞌal kun yu jantu ox jatapastakꞌati y jantu matichun kamakauntijlal ni Dios yu kujta. V Xlhiyucha kitꞌin ayaj klukujlal kun yuꞌuncha y klakjunil:“Jantu lay katastaknanaꞌ chꞌantaun kun kitꞌin.” ,UQ Xlhiyucha iktalqaunlhi kun ni anchanuꞌ lapanakni,
va knaul: “Jantu aqtaun ox katamakal ixjalhanutkꞌan.Jantucha katamakal kuenta kilakatin.” _T7 Chuncha la maqancha mepayankꞌan talaqtsꞌil tachun yu lajꞌox axtoqnuꞌ yu ikmakal para yuꞌuncha tus cuarenta jachꞌitin.Pero mas talaqtsꞌil vanaj kintalaqtsꞌintanul incha kaklaqꞌaqtayjul. :Smjantucha pꞌays kꞌamakꞌatꞌik melhanutkꞌan.Chuncha tamakal ni israelitas tejkan jantucha kataqasmaklhi yu klhinaul, tejkan kintalaqtsꞌintanul lakakꞌavin. hRIXlhiyucha ni Espíritu Santo inchineꞌ najun:Chavaycha incha kilaqalasmakyau, qQ[Ni Cristo vachuꞌ ox tapatsay kun ixlapanakni ni Dios pero va Sasꞌatꞌa Dios junita. Kijnan va ixlapanakni juntau incha ox lhakapuꞌanau y vas taylhaꞌanau y si pakxanꞌitau yu lajꞌoxi. Katastaknanaꞌ ixlapanakni ni Dios !P;Ni Moisés ayaj ox tapatsal kun ixlapanakni ni Dios. Va ixꞌoqxtamati ixjunita y va yucha ixpaxtoqniy kalaqputeꞌel tachun yu Dios astan kanaunaꞌ. kOOAqataun chaqaꞌ si alin matichun yu makata pero Dios yucha makaꞌol tachun axtoqnuꞌ yu alin. %NCPero ni Jesús apalay ay junita xajantu ni Moisés vachu va chun tacha qayntaun lapanaki yu makay aqataun chaqaꞌ apalay toꞌoyakan xajantu yu chaqaꞌ. M5Ni Jesús ayaj ox makaꞌol ni lhitapatsa yu lhinaul ni Dios. Vachu va chun ni Moisés makaꞌol ni lhitapatsa yu lhinaul ni Dios para ixlapanakni. zL oKetꞌalaqaunin, uxiknan yu ixnavin Dios untꞌatꞌik, ni Dios va talaksakni para kꞌaꞌuntꞌik ixlapanakni. Kꞌamakꞌatꞌik kuenta ni Jesús yu Dios malaqachal. Yucha yu xaꞌay kuraj yu kintajunan tacha maqskꞌiniy kalhakapuꞌau. 6KeNi yucha tejkan maqanlqajnal va laqtsꞌintanukal incha kamakal laqtaqal. Xlhiyucha lay kintaꞌaqtayjuyan ni kijnan tejkan maqanlqajnanau para jantu kamakau laqtaqal.XJ)Xlhiyucha ixmaqskꞌiniy kaval vachu va tacha kijnankꞌan yu ixlapanakni juntau para kintamapaynil y kaval tacha qayntaun kura yu si vas tapatsaniy Dios. Chuncha val para kintaxakanin kintalaqalhinkꞌan. tIaYucha jantu kamil para kaꞌaqtayjul ni angeles. Va kilachil para kaꞌaqtayjul ni sasꞌatꞌan Abraham. H1Chuncha ni lapanakni ayaj ixtatalhauniy lhinin tus va tacha lakchꞌikanta por ixtalhantikꞌan pero chavaycha ni Jesús jalakmakaul oxamaktamin. )GKNi kijnan va yu jasꞌatꞌan y kilakatunajkꞌan va jamakanti vakax ali jakꞌalnan. Xlhiyucha vachuꞌ ni Jesús lhitsukul ixlakatunaj yu vakax ali jakꞌalnan tacha valiꞌiy lapanaki para lay kanil. Ex chuncha lay kamaqalhajal ni aqmoqxnuꞌ yu lhitꞌajun ixtapꞌasta lhinin. *FM Vachuꞌ najun:Kitꞌin kaktaylhaanaꞌ lhakapuꞌan ni Dios. Alakataun vachuꞌ tsꞌoqkanta:Aniy kꞌalinta kun kesꞌatꞌan yu Dios kimaqxtaqnil. YE+ Xlhiyucha la ixchivinti Dios taꞌan tsꞌoqkanta najun inchineꞌ:Kaklhichivinanan tejkan kaklaktꞌachivinaꞌ ketꞌalaqaunin.Vachuꞌ kaklhimilpayan y kaktoꞌoyayan taꞌan katataqxtoꞌaꞌ. QD Ni Jesús yu kintamaqosunin kintalaqalhinkꞌan y tachun ni kijnan yu jamaqosunikau va qayntaun jaPay lhitꞌaunau. Xlhiyucha ni Jesús jantu maxanan kintajunin ixtꞌalaqaunin ali ixtꞌalapanakni. C# Tachun axtoqnuꞌ yu alin va si Dios ixnavin y va si por yucha alil. Yucha najun katapaxtoqnil laktꞌiyan tachun sasꞌatꞌan. Xlhiyucha malaqachal ni Jamalaqtaxtunuꞌ Jesús kamil jamaqanlqajnaꞌ para jantu tuꞌuchun katsꞌanqal la ixjatsukunti ni yucha. B5 Pero laqtsꞌinau ni Jesús. Yucha ayaj lakatꞌuniy makakal taun panchꞌix, apalay lakatꞌuniy xajantu ixmayulnin Dios. Ni Dios kintamapaynin, xlhiyucha ni Jesús nil por tachun ni lapanakni. Chavaycha ayaj ay xajtachal ni Jesús para katoꞌoyakal por maqanlqajnal y nil. ATachun axtoqnuꞌ yu alin si la kinchꞌajakꞌan lhilakꞌulatꞌi. Va chuncha makal ni Dios, xlhiyucha jantucha alin tuꞌuchun yu jantu lay lhichimoꞌoyau. Pero mas chuncha makal tus chavaycha, jantukaꞌ tasuy ni lay kalhichimoꞌoo tachun axtoqnuꞌ. @Uxintꞌi apalay lakatꞌuniy kilamakau xajantu yu mimayulnin
pero lajꞌay kilamakau, va tacha kilamaqxtaqniu taun korona para kaktoꞌoyakau.Vachuꞌ kilamaqxtaqniu lhachimoꞌon para kaklhachimoꞌonuu kun tachun axtoqnuꞌ yu makꞌatꞌi. ? Alin la ixchivinti Dios taꞌan chiviniy qayntaun lapanaki y Dios va inchineꞌ junkan:¿Valiꞌiycha kilalaqtsꞌinau ni kijnan yu valiꞌiy lapanakni kuntau?Ni kijnan vamun sasꞌatꞌan lapanakni, ¿valiꞌiycha pastakꞌuyan por kijnan? '>GNi Dios jantu kamaqxtaqnil ixmayulnin para katalhachimoꞌonul ni sastꞌi lakamunukpaꞌ yu kaꞌalinaꞌ astan. Klhichivinanau ni anu lakamunukpaꞌ. [=/Ni Dios vachuꞌ kintamasunin ni va laqsaval por masul lajꞌay axtoqnuꞌ y kintaxtaqnin ni Espíritu Santo. Va jaxtaqnil ixlapanakni tacha yucha xtaqputul. Maqanlqajnal ni Jesús pero astan yu Dios ay makal I< Ex chuncha ni kijnankꞌan, ¿tas ancha kapuqosaucha, incha jantu makayau kuenta yu xtaꞌa Dios para kintamalaqtaxtun? Ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesucristo, yucha pꞌunaj aqtayl lhichiviniy tacha lay kalaqtaxtuu. Ni lapanakni yu taqalasmaklhi, yuꞌuncha astan kintamapasanin kijnan y kintamasunin ni yucha va laqsaval. O;Maqancha ni ixmayulnin Dios talhiminil ni lapanakni ixchivinti Dios y anchanu chivinti va laqsaval. Ex chuncha ni lapanakni yu jantu kataqalasmaklhi, si talaqaꞌil maqanlqajnati yu ixtapaxtoqniy. : Xlhiyucha tsꞌanqay apalay kamakau kuenta yu kintamalanitan, para jantu kamakauntijlau ni lakatin taꞌan alin ox jatsukunti. (9 KYu ixmayulnin Dios tatapatsaniy tacha ixꞌoqxtamatin y va espíritus tajunita. Dios jalaqmalaqachay katamil aqtayjunun ni lapanakni yu katalaqtaxtuyaꞌ.t8 c Vachuꞌ Dios jantu aqtaun kajunil matichun ixmayul chuncha tacha junil Jesús tejkan naul:Kꞌalhachꞌimoꞌoncha la kilhijakanaj,
tus tejkan klaqmaqalhajaꞌoyaꞌ tachun mintꞌalaxkayan tus kalakꞌakchꞌintꞌamatꞌi. I7   uxintꞌi kꞌasmiliyeꞌe tacha aqxtaun laqchꞌiti.Kꞌamapꞌaxayeꞌe kun yu laqsastꞌi.Pero uxintꞌi jantu aqtaun tꞌapꞌaxay,
yu metsukunti jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. 6  Tachun yu anuꞌ kamiꞌoyaꞌ pero uxintꞌi va tacha kꞌaꞌalineꞌecha.Tachun si kapuchꞌiyaꞌ tacha laqchꞌiti, _5 9 Vachu junkan Sasꞌatꞌa:Uxintꞌi Jalhachimoꞌonu kꞌatꞌi, tejkan pꞌunaj aqtaynil ni lakamunukpaꞌ va uxintꞌi makꞌatꞌi xaputayan.Vachuꞌ kun mimakaꞌ lakmakꞌatꞌi ni laktꞌiyan. E4  Uxintꞌi vamun achꞌaniy yu la ox junita y xkꞌaꞌiy yu talaqalhin.Xlhiyucha ni miDios apalay ay lakꞌulatan xajantu yu mintꞌaltanan.Chuncha xtaqnitan apalay lhuu achati. J3 Pero yu Dios juniy ni Sasꞌatꞌa:Ni uxintꞌi, Dios kꞌatꞌi, ni mimpalhachimoꞌon jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ mas va tavanancha kaval.Uxintꞌi si vas jalhachꞌimoꞌonun. G2  La ixchivinti Dios taꞌan lhichiviniy ixmayulnin, najun:Ni yuꞌuncha Dios jalakmapaxay tus tacha un kataval y vachuꞌ tacha jikmi.Yuꞌuncha tatapatsaniy tacha ixꞌoqxtamatin. 1 3Vachu tejkan ni Dios malaqachal aniy lakamunukpaꞌ Sasꞌatꞌa yu pꞌunaj ixlhiꞌalinta, ex naul:Katatoꞌoyal tachun ixmayulnin ni Dios. +0 QNi Dios jantu aqtaun kajunil qayntaun ixmayul chuncha tacha junil ni Jesucristo:Uxintꞌi va keSꞌatꞌa kꞌatꞌi.Chavay ikxtaqnincha metsukunti. Vachu jantu aqtaun kalhichivinil qayntaun ixmayul tacha inchineꞌ:Kitꞌin kajkunaꞌ ixPay,
yucha kajunaꞌ kinTsꞌal. / 7Jesucristo apalay ay val xajantu yu ixmayulnin Dios. Xlhiyucha ni Dios mapaqaꞌuy Jesucristo Sasꞌatꞌa y chuncha masuy ni apalay ay junita. . La ixjatsukunti ni Jesucristo ox tapulkuy y ancha tasuy ixꞌayaxtu ni Dios. Vachuꞌ la ixjatsukunti ancha tasuꞌojoy tacha junita ni Dios. Ixchivinti lhitꞌajun tapꞌasta y por yucha taylhaaniy tachun yu alin. Yucha nil para kamalaqmixinikau kintalaqalhinkꞌan, ex astan taulchal laktꞌiyan la ixlhijakanaj Dios yu ay junita. Ni Jesucristo apalay ay junita xajantu yu ixmayulnin Dios A- }Pero chavaycha kintatꞌachivinin por isTsꞌal. Ni Dios lakꞌulal isTsꞌal para ixnavin kaval tachun yu alin. Vachuꞌ junil isTsꞌal ni kamakal ni lakamunukpaꞌ kun laktꞌiyan. ', KMaqancha ni Dios aqlhuvaj jalaktꞌachivinil kepayankꞌan kun pulhuu axtoqnuꞌ yu makal. Jalaktꞌachivinil por ni lapanakni yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti. +w&Ketꞌalaqaunin, katamapaynin la metsukuntikꞌan kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Va chuncha kavalcha.*'&Chavaycha jantucha apalay iknajun matichun kimaqanchapul. La alin la kilakatunaj taꞌan laklhimiu vamun por ixlaqputeꞌeka ni Jesús. >)u&Tachun yu chuncha tꞌaylhipꞌinatꞌik oxamaktamin katꞌaulatꞌik y kꞌamapꞌaynikꞌantꞌik. Chuncha kataval tachun ixlapanakni Dios yu tacha sasꞌatꞌan Israel kataval. (5&La ketsukuntikꞌan kun Cristo Jesús va jantu xtapal kaval mas kaxvililichukꞌupꞌuxnikau o jantu. Yu maqskꞌiniy vamun yu sastꞌi jatsukunti. F'&Pero kitꞌin jantu lay ay kajkꞌatsal por tuꞌuchun, vamun por yu makal kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo laka kurus. Xlhiyucha ni lakamunukpaꞌ jantucha xtapal kaval para kitꞌin. Va tacha jantucha kaꞌalil. Vachu va tacha kaknil ni kitꞌin y jantucha kimpaxtoqniy yu jantu ox yu alin lakamunukpaꞌ. q&[& Mas yu talhinajun kꞌaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌantꞌik jantu tamakaꞌojoy tachun ixlhachimoꞌon Moisés. Vamun chuncha talhinajun kꞌamakꞌatꞌik para ay katakꞌatsal por yu makꞌanikꞌantꞌik la milakatunajkꞌan. ~%u& Ni lapanakni yu laqatapꞌasta talhijunan kꞌaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌantꞌik va chuncha tamakay vamun para ox katatamakaul kun lapanakni. Va para jantu kalaqmamaqanlqajnivakal tejkan talaqputeꞌey yu tapasal ni Cristo nil laka kurus. b$=& Kꞌamakꞌatꞌik kuenta ni aniy klatsꞌoqnitau la kimakaꞌ kun lajꞌay letra. z#m& Xlhiyucha tejkan kalal mas va tavanancha, tsꞌanqay kalakmakaniu yu ox tachun ni lapanakni, pero apalay maqskꞌiniy ox kalakmakaniu yu kintatꞌalhakapuꞌanan. Ni Pablo jalaqxtaqniy alati jatapastakꞌati, vachuꞌ jalakmastakꞌachoqoy "& Chuncha jantu maqskꞌiniy kalaqalhoqoo ixmakaka yu lajꞌoxi. Incha ox taylhaꞌanau ex astan kalaqaꞌiyau ox jaxqanti. !&Incha kachꞌantꞌi yu jantu ox tacha makaputun valiꞌiy lapanaki ex vachu va chun kaxqaꞌiyeꞌe yu jantu ox yu lhixajachal lhinin. Incha kachꞌantꞌi yu lhinajun ni Espíritu Santo ex por yucha kaxqaꞌiyeꞌe jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. 9&Jantu kamakꞌanukꞌantꞌik meꞌemankꞌan, jantu matichun lay laktuꞌuy ni Dios. Tachun yu kachꞌantꞌi, aqtsꞌiyaj va yucha kaxqaꞌiyeꞌe. &Yu malanikan ixchivinti Dios tsꞌanqay katꞌaꞌul yu ox axtoqnu yu malaninin yu lay kaputapasal la ixjatsukunti. V%&Qayntamin lapanaki maqskꞌiniy kamakal ixlhitapatsa xꞌaman yu paxtoqniy. C&Taun taun lapanaki maqskꞌiniy kamakal kuenta tacha junita ixputsuku kun Dios. Ex chuncha lay ox kakꞌatsal por yu makay xꞌaman y jantu maqskꞌiniy kapastaklhi yu makay aqayntaun. a;&Incha matichun lhilakan ay lapanaki junita, mas jantu ay kaval va makanukan ixꞌaman. +&Kꞌalaꞌaqtꞌayꞌutꞌik kun yu lhitaꞌay la metsukuntikꞌan ex chuncha kꞌamakꞌaꞌotꞌik yu lhinajun la ixlhachimoꞌon ni Cristo. Y -&Ketꞌalaqaunin, incha matichun lapanaki makay tuꞌuchun laqtaqal, ex uxiknankꞌan yu tꞌiꞌuyanantꞌik kun ni Espíritu Santo kaꞌaqtꞌayꞌutꞌik para kaꞌostaulchoqol. Pero jantu ay kꞌakꞌatsꞌantꞌik tejkan chuncha aqtꞌayꞌuyatꞌik. Ox kꞌalhistꞌajkꞌantꞌik para jantu vachu chun kꞌalhitꞌapꞌasatꞌik. lQ&Jantu maqskꞌiniy ay kamakakau, vachu jantu kalamalukujlau, vachu jantu kalaꞌakchaꞌaniu.|q&Incha ni Espíritu Santo kintaxtaqnin ketsukuntikꞌan ex vachu maqskꞌiniy katijuntayau kun ni Espíritu Santo. 'G&Ixlapanakni Cristo juntau. Va tacha maqniꞌojoo laka kurus ni talaqalhin yu ixmakaputunau, chuncha jantucha kintapaxtoqniyan kamakau yu jantu maqskꞌiniy. 8i&para kꞌalalakꞌatꞌunikꞌa, para kꞌalhistꞌakkꞌa yu kꞌamakꞌatꞌi. Jantu intachun alin laka lhachimoꞌon taꞌan kalhinaunkal yu jantu chun kꞌamakꞌatꞌi. xi&Pero yu laqxtaꞌa ni Espíritu Santo yucha va japaxkanti, jaꞌachanti, oxamaktaun jamakanan, xtaꞌa maqantaulati, qalꞌox jamakanan, makaniyan para ox kꞌamakꞌanin yu alati, para lay kꞌalhakꞌapꞌupꞌinikꞌa yu naꞌun, 3_&talaꞌakchaꞌaniy, jamaqninin, taꞌapꞌanin, tamakay xakꞌatan ay lakvayti taꞌan tamaqtaqalhinin y tamakay alati axtoqnu yu chuncha. Klajunchoqoyau vachu va tacha pꞌunaj klajuniu: ni lapanakni yu chuncha tataylhaꞌan makanan jantu aqtaun katatanuyaꞌ taꞌan jalhachimoꞌonun ni Dios. B}&tatoꞌoyay dioses yu makakanta laka makaꞌ, tachavanan, jatꞌalaxkayan talamakay, talachꞌapay, talaxiyaxa, talalukujlaniy, laqꞌaqspꞌuknin, tatalaqlvaꞌa, va taun taun talay, E&Ox mispakan tacha yu makaputun la ixjatapastakꞌati yu valiꞌiy lapanaki. Va tatꞌatamay yu jantu ixnavinkꞌan kataval, talaktuꞌunun, tamakay axtoqnu yu jantu lajꞌoxi kaval,  &Incha ni Espíritu Santo tamaltanayan la milakatinkꞌan ex jantucha tapaxtoqniyan kꞌamakꞌatꞌik ixlhachimoꞌon Moisés. kO&Yu makaputun yu valiꞌiy lapanaki, yucha jantu chꞌantaun tꞌajun kun yu lhinajun ni Espíritu Santo. Va putꞌuy jatapastakꞌati tajunita, jantu tapaxtoqniy. Xlhiyucha jantu tsꞌuniy lay makꞌay yu makꞌapꞌutꞌun. ~~?}||AzzyQx4wuttHshrqqomn^mlkjihgfeQcbbIa`q__C^T]\[YY|X{VV=UUuTT+SRQQ3PPOO$NNMLLAK|K,JILHGG:FEDCCUBA@@?h>>I==+<<:997655?4R32J11s0//.--,<+*v))9(d'k&%$$##<"F!/ &WqMAx* 0P` } @ X$\TmvEe Tachun maqskꞌiniy katꞌoꞌoyatꞌik ni lakxtuklati. Ox katꞌaylhipꞌintꞌik yu lakxtuklati, jantu kamaqtꞌaꞌalhinintꞌik. Ni Dios kalakmukꞌaniyaꞌ ixlaqtaqalkꞌan tachun yu tatꞌatamay yu jantu ixnavinkꞌan kaval. gDG Kalakpꞌastꞌaktꞌik yu tatanumanal laka pachꞌin. Kakꞌatsꞌantꞌik va tacha kalaktꞌachꞌikꞌantꞌik ni uxiknan. Vachu yu jalaqlhimaqchapukanta, va kꞌakꞌatsꞌantꞌik tacha chꞌantaun kꞌaꞌuntꞌik. C9 Ox kꞌalaꞌaꞌitꞌik la minchaqaꞌ mas kaval lapanakni yu jantu mispꞌayatꞌik. Lati mas jantu ixtakꞌatsay, va ixmayulnin Dios tamaloqojnil. @B } Katꞌaylhipꞌintꞌik lapaxkanan tacha tꞌalaqaunin. ;Aq Yu kiDioskꞌan va tacha jikmi yu laqxavanan.F@ Xlhiyucha kaxtaqniu lhimalaqpuchuncha ni Dios por ukxuyanau taꞌan lhachimoꞌonun. Ancha jantu aqtaun kalaklayaꞌ. Ex chuncha katꞌalhaunitꞌik ni Dios y ox katꞌoꞌoyatꞌik. #?? Tejkan chuncha najun ni Dios va lhichiviniy ni julchan tejkan kamaqosuyaꞌ tachun yu makal yu jantu lay tayaniy. Ex vamun kaxajtachal yu katayaniyaꞌ. D> La maqancha ni lakatꞌun va xkapꞌiknil tejkan chivinil Dios. Chavaycha najun: “Tejkan chuncha kakchivinchoqoyaꞌ kaxkapꞌikninaꞌ ni lakamunukpaꞌ y vachuꞌ yu laktꞌiyan.” U=# Jantu kamajꞌantꞌik ixchivinti Dios yu taxaqalayan. La maqancha ni israelitas tamajꞌanil ixchivinti Moisés yu jalaqxaqalal aniy lakamunukpaꞌ. Astan jantu lay ixtaqosa ixmaqanlqajnatkꞌan. Ex laqsaval kijnan jantu lay kaqosvi kimaqanlqajnatkꞌan incha kamajꞌaniyau ixchivinti Dios yu kintaxaqalayancha laktꞌiyan. 0<Y Chꞌipꞌintꞌatꞌikcha taꞌan vil ni Jesús yu kintamapasaniyan ni sastꞌi chivinti yu Dios kintatꞌamakajun. Chꞌipꞌintꞌatꞌik taꞌan alin yu jakꞌalna yu lhipuxvakan para kamalaqmixinikal talaqalhin. Yucha xtaꞌa apalay ox jatsukunti xajantu ni jakꞌalna yu moqslal ni Abel. j;M Tꞌaqxtꞌoqtꞌik kun ixlapanakni ni Dios, yu sasꞌatꞌan tajunita. Ixtaqaꞌutikꞌan va jatsꞌoqꞌulakanta taꞌan laka palhachimoꞌon laktꞌiyan. Chꞌipꞌintꞌatꞌik taꞌan vil ni Dios yu laqlaꞌoxiy ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni. Chꞌipꞌintꞌatꞌik taꞌan alin ixlhitsukunukꞌan ni lapanakni yu jantu katalhitsukul talaqalhin. v:e Jantu ixpꞌinatꞌik ni anchanuꞌ aspajun. Va tacha kachꞌipꞌintꞌatꞌik laka aspajun yu junkan Sión taꞌan alin laka putaulan Jerusalén. Pero jantu xaputaulan aniy lakamunukpaꞌ kaval. Va yu xaputaulan laktꞌiyan taꞌan vil ni Dios yu kujta. Ancha chꞌipꞌintꞌatꞌik taꞌan alin miles kun miles ixmayulnin Dios yu tataqxtoꞌa kun achati. f9E Va ayaj lhitalhauniti ixjunita, tus Moisés naul: “Tus ikxkapꞌiknil kun kintalhanti.” P8 Yuꞌuncha jantucha lay ixtatayaniy yu ixlhinaunkanta yu inchineꞌ: “Mas va taꞌayucha kachꞌintal taꞌan titay ni aspajun, ex katꞌalmaqnikal kun chiyux, mas kaval laqataun talhitsukuti.” _77 Vachuꞌ jantu kaꞌasmaktꞌik ni anchanuꞌ pꞌays sqol, vachuꞌ yu pꞌays chivinti jantu kaꞌasmaktꞌik tacha maqancha yuꞌuncha taqasmaklhi. Va taskꞌil para jantucha kalaklhijunil tuꞌuchun chivinti. l6Q Uxiknan jantu katꞌayachipitik taꞌan titay ni aspajun taꞌan maqancha takilal ni israelitas. Anchanuꞌ aspajun va yu lay chꞌapakan, va ixmaqtajiy kun jikmi, va ixputsꞌista y ayaj lhitalhan y ixꞌalin uniyaxkan. \51 Kꞌatsꞌayatꞌik ni astan ni Esaú junil ixpay para kaskꞌinichoqol Dios. Ixnajun kalhitsukuchoqol yu ixpaxtoqnita pero jantucha kalaqaꞌikal, mas mapaxal ixjatapastakꞌati, mas skꞌil kun laqpuqalhuti. W4' Jantu matichun katꞌatamal aqayntaun yu jantu ixnavin kaval y jantu matichun kaꞌakchꞌintamal yu xtaꞌa ni Dios. Ni Esaú akchꞌintamal yu ixpaxtoqniy tacha xajayaꞌ, va lhistꞌal tsꞌuniy vayti. :3m Kꞌamakꞌatꞌik kuenta para tachun kalaꞌaꞌitꞌik ixjamapayninti ni Dios. Vachuꞌ jantu matichun kaxkꞌayyatꞌik. Incha matichun kaxkayanal, ex pumalhuu katalaxkayl. [2/ Kꞌamakꞌatꞌik laqatapꞌasta para ox kalalaqtsꞌintꞌik tachun ni lapanakni. Vachuꞌ katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik jantu kun tuꞌuchun laqtaqal. Incha alin milaqtaqal ex jantu lay kalaqtsꞌi ni Dios. 1w Vas kꞌamakꞌatꞌik milakatinkꞌan para katapꞌasnichoqol yu tatsꞌanqaniy tapꞌasta para lay kaltananchoqol. 0' Xlhiyucha kꞌalhitsꞌukꞌuchꞌoꞌotꞌik tapꞌasta la mimakakꞌan ali miꞌaqtsoqoqnikꞌan para lay ox katꞌaylhipꞌintꞌik. b/= Chavaycha tejkan Dios kintalasavalayan la ketsukuntikꞌan jantu achati kaval, va maqaniti. Pero chuncha pulaniyau yu ox jatsukunti. Va lhixajachal yu ox putsuku yu oxamaktaun. Jantu kamajꞌantꞌik ixchivinti Dios I.  Kepayankꞌan va taun panchꞌix ixkintalasavalayan tacha yuꞌuncha ox talhilal. Pero Dios kintalasavalayan para ox kaxajchal la ketsukuntikꞌan para lajꞌoxi kajuu chꞌantaun kun yucha. E- Yu kepayankꞌan aniy lakamunukpaꞌ mas ixkintalaqꞌaymayan va ixtoꞌoyayau. Ex apalay kaqalasmakniyau ni kimPay Dioskꞌan yu kintaxtaqniyan ketsukuntikꞌan y chuncha ox katsukuyau. ,+ Dios jalaklasavalay tachun sasꞌatꞌan. Incha jantu lasavalayan ex jantu laqsaval sasꞌatꞌa kaꞌuntꞌi, va tacha aqchunaꞌ kꞌatꞌi. s+_ Maqskꞌiniy katꞌayaniꞌotꞌik tejkan Dios talhimaqchapuyan. Dios talaqtsꞌinan tacha sasꞌatꞌan, xlhiyucha lhitꞌapꞌasayatꞌik yu lhitaꞌay la metsukuntikꞌan. ¿Taꞌayucha japay jantu aqtaun kalaqꞌaymal istsꞌal? u*c Dios lasavalay ixjatsukunti ni lapanaki yu ox paxkay.Lhimaqchapuy yu ox laqaꞌiy tacha sasꞌatꞌa. )9 Kꞌaukchꞌoꞌotꞌatꞌik la ixchivinti Dios taꞌan taxaqalayan tacha sasꞌatꞌan. Va najun:Kesꞌatꞌa kꞌatꞌi, kꞌamakꞌatꞌi kuenta ni ayaj xtapal tejkan ni Dios lhimaqchapuyan para chuncha kalakpꞌastꞌakna.Jantu kachꞌanin mas laqꞌaymayan. U(# Jantukaꞌ maqnikꞌanatꞌik mas tamamaqanlqajnivayan yu tamaqtaqalhinin. d'A Kꞌamakꞌatꞌik kuenta tacha ixjunita ni Jesús, ni maqtaqalhinin lapanakni ayaj mamaqanlqajnival pero yucha maqantaqniꞌol. Ex chuncha jantu kalaꞌalhoꞌontꞌik la milhakapuꞌatkꞌan y jantu katachanin. H&  Vamun kapastakvi tacha makal ni Jesús. Yucha kintamapꞌulan y kintalhachaꞌan tus taꞌan tamaktay yu lakatin yu puꞌanau la kilhakapuꞌatkꞌan. Yucha xtaqkal para kanil laka kurus mas ayaj lhimaxan. Va ixkꞌatsay ni kalhiꞌachantajuyaꞌ astan y chavaycha vil la ixlhijakanaj ni Dios taꞌan lhachimoꞌonun. V% ' Chuncha la alin lapanakni yu kintamasuniyan tas junita ixlhakapuꞌatkꞌan, va tacha kintamalaqachoqoxnuyan. Xlhiyucha kamakaunau tachun yu kintatanchaniyan la kimputsukukꞌan y kamakajuu tachun yu talaqalhin yu kintalakalhumatan. Mas lhitaꞌay, va kamaqantꞌaqniꞌojoocha, kataylhaꞌau takyaunan yu lakatin yu taylhaꞌantau. K$ (Dios ixkꞌatsay ni kaꞌalinaꞌ yu apalay ox yu chavaycha kintapaxtoqniyan kijnan. Chavaycha kun kijnankꞌan ni anchanuꞌ lapanakni yu ixtalhakapuꞌan jantu tuꞌuchun tatsꞌanqaniy.*#M 'Tachun ni anchanuꞌ lapanakni ayaj ox ixtalhakapuꞌan Dios. Pero aniy lakamunukpaꞌ jantu katalaqaꞌil yu Dios ixnajunta kalaqxtaqniyaꞌ ixlapanakni. b"= &Ni anchanuꞌ lapanakni va ayaj lajꞌoxin tus jantu tapaxtoqniy kalaktꞌataulal xalapanakni ni aniy lakamunukpaꞌ, mas ixtatiꞌukxuntayay lakakꞌivinan, laka aspajunaxnan, ixtatsukuy taꞌan poqapaj lakatꞌun. ! %Lati va jalaktꞌalmaqnikal kun chiyux, lati jalaktampachukꞌuꞌakltꞌiukal, lati jalaqmaqnikal kun espada. Lati ixtatiꞌukxuntayay y ixtamalaqchꞌinin vamun kun ixtaꞌan borregos ali chivos, va payniꞌincha kilpatanin, tamajkꞌatsal, jalaqlhimaqchapukal. \ 1 $Lati jalaktuꞌukal y jalaqmaqanaqkal y jalakchꞌikal kun kadena laka pachꞌin.  #Lati xanatin, yu ixapaynin takukchoqol mas ixtanitacha. Alati lapanakni va ayaj jalaqmamaqanlqajnivakal por ixlhakapuꞌatkꞌan, jantu katamakauntijlal mas taylhaꞌal ixmaqanlqajnatkꞌan, va ixtalaqaꞌiputun ni jatsukunti yu apalay ox tejkan katakujchoqoyaꞌ. r] "Tamamixil lajꞌay jikmi yu laqpꞌas, taqoslhi tejkan va laycha ixlaqmaqnikal kun espada, tatapꞌasnil tejkan ixtatsꞌanqaniy tapꞌasta, ixtataꞌayajnan tejkan ixꞌalin lhilukuj, tatixkaukyaul xatropas ixtꞌalaxkayninkꞌan. c? !Yuꞌuncha talhakapuꞌal Dios y xlhiyucha tamaqalhajal ixtꞌunkꞌan ni jalhachimoꞌonun, ox talhachimoꞌonul, talaqaꞌil yu Dios ixnajunta kalaqxtaqniyaꞌ ixlapanakni, tamalakchaunil ixkilnakꞌan yu maqtalin. :m ¿Tisuncha apalay kaknaul? Kintsꞌanqaniy julchan para kaklhichivinil Gedeón, Barak, Sansón, Jefté, David ali Samuel kun yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios maqancha. y Ancha laka putaulan, yu jamaqtaqalhini xanati yu ixjunkan Rahab, yucha lhakapuꞌal Dios. Xlhiyucha ox jalaqaꞌil ixlapanakni Dios yu tamaqsaqtanul ancha la ixchaqaꞌ. Chuncha jantu kanil kun yu alati yu jantu katamakal kuenta ixchivinti Dios. ' Aaqtaun ni israelitas talhakapuꞌal Dios, xlhiyucha taqtal yu lajꞌay xaꞌexni laka putaulan Jericó tejkan tamaqachoqonul paqtujun. gG Ni israelitas yuꞌuncha talhakapuꞌal Dios, xlhiyucha yu lakamar yu junkan Xlapul va xixlhicha tejkan talaqpuslhi. Pero tejkan ixtalaqpusputun yu xatropas Egipto, ex yu xkan aqtsaunchoqol, va taꞌaqskajꞌuꞌol. uc Va lhakapuꞌal ni Dios, xlhiyucha makal yu xakꞌatan Paxku. Chuncha ni israelitas ixtalhipuxvay jakꞌalna xakiltalakxtuti ni ixchaqakꞌan. Ex chuncha ixmayul Dios yu lhimil lhinin jantu kalaqmaqnil istsꞌalankꞌan yu saꞌoqsni. Q Va lhakapuꞌal ni Dios, xlhiyucha taxtuchal xalakatꞌun Egipto. Jantu katalhaunil ixlhilukuj ni jalhachimoꞌonuꞌ. Va tacha kalaqtsꞌil ni Dios yu jantu laqtsꞌinkan, xlhiyucha va taylhaꞌal. <q Apalay ox lhilal kalhilaktuꞌukal por Cristo yu kamalaqachayaꞌ ni Dios xajantu kalhitsukul tachun xamaqaliti ni Egipto. Va ixpakxanꞌita yu lhilhajati yu Dios kaxtaqniyaꞌ. zm Va xtaqkal para kalhimaqchapukal kun ixlapanakni ni Dios. Jantu kataꞌachajunil taun panchꞌix yu talaqalhin. #? Ex ni Moisés tejkan lhikꞌatsalcha, vachuꞌ lhakapuꞌal ni Dios. Xlhiyucha jantu kamispaputunkal tacha ixpapanti ni jalhachimoꞌonuꞌ Egipto. / Ni Moisés tejkan tsukuchal, ex ixjapayan ixtalhakapuꞌan Dios. Xlhiyucha tamaqsaqlhi por laꞌatꞌutu malkuyuꞌ, talaqtsꞌil ni va la kꞌus ixjunita. Jantu katatalhaunil ni ay jalhachimoꞌonuꞌ Egipto yu ixlhinajunta ixmaqnika istsꞌalankꞌan ni israelitas. ]3 Ni José va lhakapuꞌal ni Dios. Xlhiyucha tejkan va laycha kanil va lhichivinil tejkan katataxtuchoqotachal ni israelitas laka Egipto. Lhinaul va kalhaꞌankal ixjalhukuti para kamaknunikal la ixtꞌunkꞌan. >u Ni Jacob va lhakapuꞌal ni Dios. Xlhiyucha tejkan va laycha kanil jalaklhitapaynil ni Dios por qayntamin istsꞌalan. Va taqayntatayal para katoꞌoyal Dios, va putayal ixpaliki. &E Ni Isaac va lhakapuꞌal ni Dios y xlhiyucha jalaklhitapaynil istsꞌalan para lajꞌoxi kataval ixjatsukuntikꞌan, yuꞌuncha va ni Jacob ali Esaú.  Ni Abraham ixkꞌatsay ni Dios lay kamajkujuchoqol ni Isaac mas kanil. Laqsaval va laycha chuncha ni Abraham laqaꞌichoqol istsꞌal. {o Ni Dios lhichivinil ni Isaac tejkan junil ni Abraham: “Va por Isaac katapuꞌalinaꞌ tachun mesꞌatꞌan.” e C Ni Abraham lhakapuꞌal ni Dios y xlhiyucha tejkan Dios laqtsꞌintanul ex makal yu lhijunkal. Va lhimil ni Isaac va ixlhimoqslal tacha taun lapaxkan mas Dios ixnajunta va yucha kapuꞌalil pumalhuu sasꞌatꞌan. j M Pero ixtaꞌuxaꞌan alakataun putaulan taꞌan apalay ox kaval, yu alin laktꞌiyan. Xlhiyucha ni Dios jantu lhimaxanan tejkan yuꞌuncha tanajun va yucha ixDioskꞌan junita. Yucha jalaqlaꞌoxinitacha alakataun putaulan. Y + Incha katapastaklhi ni lakatꞌun taꞌan taminchal ex la lay kataꞌanchoqol. x i Lapanakni yu chuncha tanajun ox tamasuy ni tapuxkajuy alakataun putaulan taꞌan mero ixtꞌunkꞌan kunaꞌ. 5 c Tachun ni anchanuꞌ lapanakni ox ixtalhakapuꞌan tejkan tanil. Jantukaꞌ ixtalaqaꞌiy yu Dios ixnajunta kalaqxtaqniyaꞌ. Pero ixtakꞌatsay ni kaꞌalinaꞌ tacha Dios naul, xlhiyucha lhiꞌachantajul. Ixtanajun ni va tapasanaꞌ ixtajunita, va jantu machaqan aniy lakamunukpaꞌ kataval. K Ex chuncha ni Abraham, mas ayaj xapaycha, va kun yucha taminchal pumalhuu lapanakni tus tacha jastꞌakun, tus tacha yu lakstꞌuniy kukuj yu alin la ixkilpaꞌ lakamar, jantu lay puteꞌekan. iK Ni Sara vachuꞌ lhakapuꞌanil ixchivinti Dios. Mas va la xanaticha y jantucha lay kalhitsukul jasꞌatꞌa, pero lhakapuꞌanil yu Dios naul katapasayaꞌ. Xlhiyucha va xtaqnikal tapꞌasta para kalhitsukul jasꞌatꞌa. !; Ni Abraham va ixpakxanꞌiy lakataun putaulan yu ox makakanta kun xaputayan. Va lakataun yu Dios lhinajun tacha maqskꞌiniy kaval y va yu Dios makay. r] Va lhakapuꞌal ni Dios, xlhiyucha tsukuchal anchanuꞌ lakatꞌun yu Dios naul ixnavin kunaꞌ, mas tiꞌukxuntayal taꞌan jantu machaqaꞌ kaval. Va ixtaulay laka karpa y vachuꞌ Isaac ali Jacob, yu vachuꞌ ixtꞌunkꞌan val. V% Ni Abraham yucha lhakapuꞌanil ixchivinti Dios tejkan lhijunil kataxtul la ixtꞌun para kaꞌal alakataun yu ixnavin kunaꞌ. Jantu ixkꞌatsay toꞌoxtaycha kachaanacha tejkan taxtul la ixtꞌun. M Vachuꞌ ni Noé yucha lhakapuꞌal ixchivinti Dios tejkan junil ni kalaqmixaꞌ kun xkan ni lakamunukpaꞌ mas jantukaꞌ ixtasuy. Va makal kuenta y makal laqataun ay barco yu tapulaqtaxtul ixlapanakni. Ex va lakmukꞌanikal ixlaqtaqalkꞌan yu alati lapanakni. Pero ni Noé lhakapuꞌal, xlhiyucha ni Dios ox laqtsꞌil. nU Incha jantu kꞌalhakꞌapꞌupꞌi ni Dios ex yucha jantu lay ox kalaqtsꞌin. Yu talakanuniputun ni Dios maqskꞌiniy kalhakapuꞌal ni alinta y vachu kalhakapuꞌal ni jalaqxtaqniy yu lajꞌoxi tachun yu laqsaval tapuxkajuy. kO Ni Enoc yucha lhakapuꞌal ni Dios. Xlhiyucha lhaꞌankal kujnuꞌ laktꞌiyan, jantu kamispal lhinin. Ex jantucha lay ixtemakan, va ixlhaꞌantacha ni Dios. La ixchivinti Dios najun ni Dios ox laqtsꞌil tacha tiꞌukxuyal. *M Ni Abel ox lhakapuꞌal ni Dios y xlhiyucha moqslal apalay ox lapaxkan xajantu yu Caín. Chuncha ni Dios laqaꞌinil ixlapaxkan Abel y laqtsꞌil tacha ox lapanaki. Ex nil pero mas nitacha va tacha vananaj kintaxaqalayan por ixlhakapuꞌati, va kintamasuniyan para kalaqtsꞌiꞌiu. <q Por lhakapuꞌanau ixchivinti Dios va xlhiyucha malaqasiyau ni Dios makal tachun yu alin. Ex chuncha tachun yu alinta yucha makal mas pꞌunaj jantukaꞌ tuꞌuchun ixꞌalinta. T~! Ni Dios ox jalaqaꞌil yu maqaniyaꞌ lapanakni por ixlhakapuꞌatkꞌan. }  Incha kꞌalhitsꞌukꞌu lhakapuꞌati ex ox kꞌatsꞌay ni kaꞌalinaꞌ yu pꞌakxanꞌiy, mas chavaycha jantukaꞌ tasuy. | 'Kijnankꞌan jantu chun kajuu tacha yu tataspꞌikchoqoy y tatsꞌanqay. Kijnan va lhakapuꞌanau y va chuncha kapulaqtaxtuyau. { &Yu kitꞌin ox klaqtsꞌin, yucha va por ixlhakapuꞌati katsukuyaꞌ
pero incha taspꞌikchoqoy ex jantucha kilhipaꞌiniy. z %La ixchivinti Dios najun:Va tsꞌuniy tsꞌanqay ex kaminchoqoyaꞌ yu maqskꞌiniy kamil,
jantucha kataqmaqayaꞌ. ,yQ $Maqskꞌiniy kamaꞌantꞌaulꞌotꞌik para kꞌamakꞌatꞌik tacha yu lhinajun Dios. Ex chuncha kalaꞌaꞌiyapitik yu Dios naul kalaqxtaqniyaꞌ ixlapanakni. x% #Jantu kꞌamakꞌauntꞌijlatꞌik yu ox mispꞌayatꞌik, jantu katꞌalhanantꞌik. Incha katꞌaylhipꞌinapitik ex ox kalhaꞌayapitik. w "Jalakmapꞌaynitꞌik tejkan tatanul laka pachꞌin. Vachuꞌ tejkan maxtꞌunikꞌantꞌik yu minavinkꞌan va ox maꞌantꞌaulꞌotꞌik kun achati. Ixkꞌatsꞌayatꞌik ni laktꞌiyan apalay ox yu alinachal yu minavinkꞌan yu jantu kamiꞌoyaꞌ. >vu !Aqtamix la ixꞌukxpulakapukꞌan tachun ni lapanakni ixtalaktuꞌuyan y ixtalhimaqchapuyan. Vachuꞌ chꞌantaun untꞌik kun yu alati metꞌalaqaunin yu vachu talhimaqanlqajnal. Ru Kapꞌastꞌakchꞌoꞌotꞌik tejkan pꞌunaj mispꞌatꞌik ixchivinti Dios. Va tacha maklku la metsukuntikꞌan y ox maꞌalhaꞌatꞌik mas ayaj lhitaꞌay ixjunita kun lhuu jamaqanlqajnati. Qt Ayaj lhitalhauniti tejkan katsꞌukꞌu la ixmakaꞌ ni Dios yu kujta. }ss Mispayau ni Dios y yucha najun: “Kitꞌin kimpaxtoqniy kakmamaqanlqajnival y kitꞌin kakxtaqniyaꞌ yu tapaxtoqniy.” Vachu la ixchivinti Dios najun: “Ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios kalakmukꞌaniyaꞌ ixmaqanlqajnatkꞌan ni lapanakni.” :rm Incha chuncha val kun ixlhachimoꞌon Moisés ex apalay lhuu maqanlqajnati paxtoqniy qayntaun lapanaki yu akchꞌintamay Sasꞌatꞌa Dios. Yucha jantu makay kuenta ixjakꞌalna ni Jesucristo yu masuy tacha Dios chꞌantaun jun kun ixlapanakni. Vachuꞌ malukujlay ni Espíritu Santo yu ayaj japaxkanan. 5qc La ixlhachimoꞌon Moisés incha matichun kamakal ay talaqalhin, ex incha kaꞌalil qayntꞌuy u qayntꞌutu yu laqsaval talhitaulay ex jantu ixtamapaynin, va ixtamaqniy. p# Ex vamun alin maqanlqajnati yu talhaunikan. Ancha tasuy ixtalqaunti ni Dios, yu tacha jikmi kaval yu kalaqmaqniꞌoyaꞌ ixtꞌalaxkaynin. 6oe Tejkan mispayau ixchivinti Dios yu laqsaval, incha taylhiꞌuxaꞌanau maqtaqalhinin ex jantucha alin aputaun lapaxkan yu lay kintamalaqmixiniyan kintalaqalhinkꞌan. Un# Lati yu ixtalhakapuꞌan jantucha tataqxtoꞌa pero kijnankꞌan maqskꞌiniy kataylhaꞌau taqxtoqnun y kalaxtaqniu ox jatapastakꞌati. Va lakamintacha ni julchan tejkan kaminchoqoyaꞌ ni Jesucristo. |mq Maqskꞌiniy kamakau kuenta tas lay kalamalakpastakꞌaniu para apalay ox kalapaxkau y para kamakau yu lajꞌoxi. El Vas kataylhaꞌau tacha pꞌunaj, tejkan najuu ni lhakapuꞌanau y pakxanꞌitau ni Jesucristo, jantu kamakauntijlau. Dios lay lhakapuꞌanikan ni yucha kamakayaꞌ laqsaval tacha najun. k Xlhiyucha katalakanuniu ni Dios kun laqsaval la kelhanutikꞌan y jantu katalhanau. Va laqsaval lhakapuꞌanau ni laꞌoxikantacha kelhanutikꞌan. Xlhiyucha jantucha kintamukꞌaniyan laqtaqal la kijatapastakꞌatkꞌan, va lhiꞌaqchajꞌautaucha kun yu ox xkan. Mj Yucha kinkurajkꞌan va yu xaꞌay kura tachun ixchaqaꞌ ni Dios. Ai{ Jesucristo kintamalaqltiꞌanin sastꞌi tin para lay katsukuyau y katapasau por yu laqchꞌiti yu lhipulakapitsinti taꞌan vil ni Dios. Lay putapasayau ixlakatunaj yu tamaqxtaqlhi. h5 Xlhiyucha, ketꞌalaqaunin, por ixjakꞌalna ni Jesús yu kilapaxkankꞌan jantucha talhananau para katanuu tus ixpulakna taꞌan vil ni Dios. *gM Chuncha tejkan laqmixacha ni talaqalhin ex jantucha maqskꞌiniy kamoqslatꞌi lapaxkan para kꞌamalaqmixnikꞌa mintalaqalhin. Kꞌatꞌalakꞌanunin ni Dios qf[ Ex naunchoqoy ni Dios,Jantucha kakmakayaꞌ kuenta ixtalaqalhinkꞌan nisin ixlaktuꞌuntikꞌan. Re Anchanu julchan klaktꞌatamakaunaꞌ sastꞌi chivinti ni lapanakni, najun ni Dios.Klakmanuniyaꞌ kilhachimoꞌon la ixjalhanutkꞌan,
klaqtsꞌoqmukꞌaniyaꞌ la ixjatapastakꞌatkꞌan. Fd Ni Espíritu Santo vachu va chun kintajunan, va najun: c Va aqtauncha tamaqxtaqlhi tacha lapaxkan y chuncha laklaꞌoxil para siempre tachun ni lapanakni yu jantucha katalhitsukul talaqalhin. `b9 Ancha pakxan tus kalaklhajayaꞌ tachun ixtꞌalaxkaynin y kalakchꞌintamaꞌoyaꞌ. a Pero yu Jesucristo vamun aqtauncha tamaqxtaqlhi para kalaqmixlhi talaqalhin mas va tavanancha kaval. Ex taulal la ixlhijakanaj Dios. `y Tachun ni kuras israelitas lhilhiy tataylhaꞌan moqslanan lapaxkan aqlhuva mas jantu lay malaqmixiy talaqalhin. (_I Chuncha ni Jesucristo makal yu lhinaul Dios. Xlhiyucha kintamalaqmixinitan kintalaqalhinkꞌan va por aqtauncha tamaqxtaqlhi ixlakatunaj tacha taun lapaxkan. 8^i Ex astan najun: “Aniy ikminta para kakmakal yu uxintꞌi naꞌun.” Ex chuncha ni Dios moqosuy yu maqaniyaꞌ lapaxkan y vamun laqaꞌiy yu sastꞌi ixlapaxkan ni Cristo. a]; Chuncha pꞌunaj naul: “Jantucha maqamayan tejkan tamoqslay lapaxkan nisin tejkan talaqxavay talhitsukuti por ixtalaqalhinkꞌan.” Chuncha naul mas tachun ni anchanuꞌ lapaxkan va yu lhinajun ni lhachimoꞌon. '\G Ex chuncha iknaul: “Chavay, kiDios kꞌatꞌi, aniy kminta para kakmakal yu uxintꞌi naꞌun,
tacha kilhitsꞌoqkanta la xalibro yu lhachimoꞌon.” m[S Tejkan talaqxavay ixlapaxkankꞌan laka jikmi por ixtalaqalhinkꞌan jantucha lhipaꞌiniyan. VZ% Xlhiyucha ni Cristo tejkan kilachil ni aniy lakamunukpaꞌ va naul, va junkal ni Dios:Jantucha maqamayan kꞌamoqslanikꞌa lapaxkan,
va kꞌimakꞌanitꞌacha ni kitꞌin kilakatunaj. OY Yu xajakꞌalna ni toros kun chivos jantu lay malaqmixiy talaqalhin. sX_ Pero tataylhaꞌal moqslanan lapaxkan taun taun jachꞌitin y chuncha ixtapupastakꞌa ixlaqtaqalkꞌan. =Ws Incha ni lapaxkan oxicha kalakmakal ni lapanakni y kalaqmixlhicha ixtalaqalhinkꞌan ex jantucha katapastaklhi ixlaqtaqalkꞌan y jantucha ixmaqskꞌiniy katamaqxtaqlhi lapaxkan. yV m Ni lhachimoꞌon yu Dios xtaqnil Moisés jantu kaval yu lajꞌoxi yu Dios kalaqxtaqniyaꞌ ixlapanakni. Vamun masuy tsꞌuniy tas junita yu lajꞌoxi yu kaꞌalinaꞌ astan. Taun taun jachꞌitin va lhinajun lhilhiy katamoqslal ixlapaxkankꞌan. Ex ni anchanuꞌ lhachimoꞌon por ixmoqslaka lapaxkan jantu lay lajꞌoxi lakmakay ni lapanakni yu talakanuniputun Dios. }Us Vachu va chun ni Cristo va aqtaun tamaqxtaqlhi para kanil para kalaqmixlhi ixtalaqalhinkꞌan pumalhuu lapanakni. Ex kaminchoqoyaꞌ aaqtauncha, jantucha para kalaqmixlhi talaqalhin, va kalaqmalaqtaxtuyaꞌ ni lapanakni yu tapakxanꞌita.jTM Maqskꞌiniy tachun va aqtaun kaniu, ex astan Dios kalakmukꞌaniyaꞌ laqtaqal yu tapaxtoqniy. %SC Incha aqlhuu katanul para katamaqxtaqlhi ex maqskꞌiniy aqlhuu kanil mas tejkan aqtaynil ni lakamunukpaꞌ tus chavaycha. Pero jantu chuncha kaval. Chavaycha tachun va tꞌajun miꞌonuꞌ y va aqtauncha tanuchal. Va tamaqxtaqlhi tacha lapaxkan para chuncha kalaqmixlhi talaqalhin. xRi Yu xaꞌukxtin kura va si ixtanuy aqtamin laka jachꞌitin yu pulaktaun taꞌan junkan Vamun ixnavin Dios. Va ixlhaꞌan jakꞌalna yu jantu ixnavin, va tacha lapaxkan. Pero ni Cristo va aqtaun tanul taꞌan vil Dios para katamaqxtaqlhi. Q Ni chaqaꞌ yu tamakal ni lapanakni taꞌan kataputoꞌoyal Dios vamun masuy tsꞌuniy tacha junita laktꞌiyan. Pero Cristo jantu katanul anchanu chaqaꞌ, va tanuchal yu laktꞌiyan taꞌan laqsaval vil ni Dios y ancha vil chavaycha para kintaꞌaqtayjun. 2P] Ex chuncha tachun yu ixtamapatsay tejkan ixtatoꞌoyay ni Dios talaꞌoxil tejkan ixtamoqslay lapaxkan. Tachun ni anchanuꞌ axtoqnuꞌ vamun tamasuy tsꞌuniy tas junita laktꞌiyan taꞌan vil ni Dios. Xlhiyucha para katꞌoꞌoyatꞌi Dios laktꞌiyan maqskꞌiniy yu apalay ox lapaxkan. kOO Ni anchanuꞌ lhachimoꞌon lhinaul katalaꞌoxil tachun kun jakꞌalna. Najun incha jantu taxtuy jakꞌalna ex jantu lay malaqmixikan ni talaqalhin. Jesucristo tamaqxtaqlhi tacha lapaxkan para chuncha kalaqmixlhi talaqalhin N7 Ex vachu lhipuxval ni jakꞌalna ni karpa taꞌan ixtatoꞌoyay Dios y vachuꞌ tachun ni axtoqnuꞌ yu ixtamapatsay tejkan ixtatoꞌoyay Dios. M Ni Moisés lakjunil ni lapanakni: “Yu aniy jakꞌalna masuy ni Dios chꞌantaun tatꞌamakaunan ixchivinti kun uxiknan.” 7Lg Chuncha ni Moisés jalaqputeꞌeniꞌol ni lapanakni tas lhinajun ni lhachimoꞌon. Ex malhiyaul xajakꞌalna becerros ali chivos ali xkan y matsamal maqataun kꞌiu yu akchꞌimukꞌanta kun jachꞌauti. Ex jalaklhipuxval ni lapanakni y vachuꞌ ni jalhiki taꞌan tsꞌoqꞌulanti ni lhachimoꞌon. K+ Vachu va chun ni chivinti yu Dios pꞌunaj xtaqlhi, yucha ixmaqskꞌiniy kanil tuꞌuchun y kataxtul ixjakꞌalna para kalhitsukul tapꞌasta. /JW Yu tsꞌoqꞌulanti ni anchanuꞌ laka jalhiki vamun lhitsukuy tapꞌasta tejkan niy yu tsꞌoqlhi. Chavay incha vananaj kujta ex jantukaꞌ kalhitsukul tapꞌasta. I Tejkan pastakꞌa ni kanil qayntaun lapanaki, va tsꞌoqmulay laka jalhiki taꞌayucha ixnavin kunaꞌ ixmaqaliti tejkan kaniyaꞌ. :Hm Chuncha ni Jesucristo kintamapasaniyan ni sastꞌi chivinti yu Dios jalaktꞌatamakaul ixlapanakni. Ex chuncha ni lapanakni yu Dios jalakjuntaꞌita lay laqaꞌiyau tachun yu lajꞌoxi yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Yucha Dios naul kintaxtaqniyan. Ixꞌalin kilaqtaqalkꞌan por jantu kamakau yu ixlhinajun ni chivinti yu pꞌunaj jatꞌatamakaul ixlapanakni. Pero nil ni Cristo y xlhiyucha kintamalaqmixinin kilaqtaqalkꞌan. G# Incha chuncha val ex chavaycha apalay pꞌays yu ixjakꞌalna ni Cristo para katalaꞌoxinin mijatapastakꞌatkꞌan. Kun ixtapꞌasta ni Espíritu ni Cristo yucha xꞌaman tamaqxtaqlhi la ixtamakaꞌ Dios y jantu tuꞌuchun talaqalhin kalhitsukul. Chuncha jantucha tapaxtoqniyan kamakꞌatꞌik lhitapatsa yu lhixajachal lhinin, va tapaxtoqniyan kꞌatꞌapꞌatsꞌanitꞌik ni Dios yu kujta. gFG Yu xajakꞌalna ni chivos ali toros ixtalhipuxvay ni lapanakni. Vachuꞌ yu xajalkꞌakꞌa ni becerra yu xavakantacha ixlhiyajuy kun xkan y ixtalhipuxvay ni lapanakni para kalaqlaqachaꞌakal y para ox kataval kun Dios. &EE Cristo aqtauncha tanuchal tus yu xapulaktꞌiyunuꞌ taꞌan vil ni Dios. Ancha jantu katanul por kataxtul xajakꞌalna chivo o xajakꞌalna sasꞌatꞌa vakax para lapaxkan. Lay tanul por ixjakꞌalna ni yucha. Va chuncha makal para lay kalaqtaxtuyau y katsukuyau mas va tavanancha. uDc Ex kilachil ni Cristo tacha xaꞌukxtin kura yu lhimil ni ox putsuku. Ex al laktꞌiyan y va tacha katanul aqataun karpa yu apalay ay y apalay ox. Anchanu karpa jantu katamakal lapanakni y jantu xanavin aniy lakamunukpaꞌ kaval. gCG Vamun paxtoqniy kilakatunajkꞌan tacha yu vayti ali yu lay oqkan y tacha maqskꞌiniy kalaꞌachꞌaꞌakꞌa y tacha kalaꞌoxikꞌa yu ixlhimakan milakatunaj. Vamun ixpaxtoqniy tus kaꞌalil yu sastꞌi lhachimoꞌon. gBG Ancha taꞌan putanukanachal yucha chavaycha masuy tas tajunita ixputsukukꞌan ni lapanakni. Ancha yu lapaxkan yu moqslanikan Dios jantu lay laꞌoxiy ixjatapastakꞌatkꞌan ni lapanakni yu chuncha talhitoꞌoyay Dios. 9Ak Ex chuncha ni Espíritu Santo masuy ni va lakchajuy yu pulaktꞌiyunuꞌ taꞌan vil ni Dios. Vamun laqltiꞌay taꞌan putanukanachal y jantu lay tapasakan xlhiꞌavintꞌi. *@M Pero yu xapulaktꞌiyunuꞌ yu apalay ixpulakna, ancha ixtanuy vamun yu xaꞌukxtin kura y vamun aqtaun laka jachꞌitin. Ixmaqskꞌiniy kalhaꞌal xajakꞌalna ixtalhitsukutkꞌan yu ixtamoqslay para kamalaqmixinikal ixtalaqalhin ni yucha y vachu ixtalaqalhinkꞌan tachun ni lapanakni. !?; Tejkan chuncha laꞌoxikal ex ni kuras lhilhiy ixtatanuy yu pulaktaun taꞌan putanukanachal. Ixtamakay yu lhinaunkal para katatoꞌoyal ni Dios. > La ixꞌukxni ni kajun ancha ixtayanal pumatꞌuy yu tacha lapanakni kun ixpaqachujkꞌan yu ixtamasuy taꞌan ixvil ixtapꞌasta Dios. Ancha ixjamalaqmixinikan ixtalaqalhinkꞌan ni lapanakni. Pero chavay jantucha maqskꞌiniy iktaylhaꞌal lhichiviniꞌ. .=U Ancha ixyal ni altar yu jamakanti si oro taꞌan ixtalaqxavay pun y vachu yu xakajun yu ixlhimaqapamilkanta oro yu masuy ni Dios va chꞌantaun kun ixlapanakni. Ixpulakna ni anchanuꞌ kajun ancha ixtamaꞌay laqataun xaluj yu jamakanti oro taꞌan yu ixtapumujuy maná. Vachu ni anchanuꞌ kajun ixtꞌajun ixpaliki Aarón yu maqlaqapꞌul. Vachu ixtanun yu ltaꞌal chiyux taꞌan istsꞌoqkanta ixlhachimoꞌon Dios. v<e Ex yu xlhiꞌavintꞌi taꞌan jukꞌal ni laqchꞌiti yu apulaktaun, ancha ixjunkan yu Vamun ixnavin Dios. q;[ Tamakal aqataun karpa yu pulaktꞌuy ixjunita. Yu pulaktaun taꞌan putanukanachal ancha ixꞌalin yu pumachꞌatakan ni maklku, vachuꞌ yu mesa taꞌan moqslanikan pan ni Dios. Anchanuꞌ pulaktaun ixjunkan Taꞌan ixnavin Dios. W: ) Ni chivinti yu Dios pꞌunaj jatꞌatamakaul ixlapanakni yucha lhinaul tacha maqskꞌiniy katꞌoꞌoyatꞌi ni Dios. Vachu lhinaul ixmakaka ni chaqaꞌ taꞌan katꞌoꞌoyatꞌi Dios aniy lakamunukpaꞌ. \91 Chuncha ni Dios najun va sastꞌi ni chivinti yu chavaycha jatꞌatamakaul ixlapanakni para kalaqꞌaqtayjul. Yucha naunputun yu ataun lhachimoꞌon jantucha paxtoqniy y yu jantucha paxtoqniy kamiꞌolcha.e8C Kakmalaqmixiniyaꞌ ixlaqtaqalkꞌan,
jantucha kakmakayaꞌ kuenta ixtalaqalhinkꞌan. Q7 Jantucha matichun kamalaniyaꞌ ixtꞌamachaqaꞌ.Jantucha kajunaꞌ para kamispal ni Dios.Tachun kintamispaꞌoyaꞌ,
mas yu apalay lakatꞌuniy lapanaki, mas yu apalay ay kaval. 6 Ex naunchoqoy ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios:Anchanu julchan klaktꞌatamakaunaꞌ sastꞌi chivinti ni lapanakni yu tavilanal xalakatꞌun Israel para kaklaqꞌaqtayjul.Klakmanuniyaꞌ kilhachimoꞌon la ixjatapastakꞌatkꞌan,
klaqtsꞌoqmukꞌaniyaꞌ la ixjalhanutkꞌan.Ex ni kitꞌin ixDioskꞌan kajkꞌunaꞌ,
yuꞌuncha kilapanakni katajunaꞌ. !5; Jantucha kunaꞌ tacha yu chivinti yu maqancha klaktꞌatamakaul ixpayankꞌan
tejkan klakmaxtuchal xalakatꞌun Egipto.Yuꞌuncha jantu katataylhaꞌal kun kilhachimoꞌon.Xlhiyucha jantucha kakmakal kuenta ixputsukukꞌan, najun ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios. 4+Dios naul ni lapanakni va ixtatsꞌanqaniy tuꞌuchun la ixlhitapatskꞌan. Va naul:Ni Dios najun: Kaminaꞌ julchan tejkan klaktꞌatamakaunaꞌ sastꞌi chivinti
kun kilapanakni yu tavilanal xalakatꞌun Israel y vachuꞌ yu tavilanal xalakatꞌun Judá. .3UIxjalhachimoꞌon Dios yu pꞌunaj jatꞌatamakaul ixlapanakni va istsꞌanqaniy tuꞌuchun. Xlhiyucha chavaycha jatꞌatamakaul ixlapanakni aputaun lhachimoꞌon. n2UChavaycha ni Jesucristo apalay ox ixlhitapatsa xajantu yu ixtapaxtoqniy ni xaꞌukxtinin kuras. Yucha kintamapasaniyan yu apalay ox chivinti yu Dios jatꞌatamakaul ixlapanakni. Chavaycha va apalay ox yu Dios najun kamakayaꞌ. H1 Chuncha ni chaqaꞌ taꞌan tatapatsay ni kuras kintamasuniyan tsꞌuniy tacha junita ancha laktꞌiyan. Tejkan ni Moisés va laycha ixꞌaqtaynil makanaꞌ ni chaqaꞌ taꞌan toꞌoyakan Dios, ex ni Dios lhijunil: “Ox kꞌamakꞌatꞌi kuenta ni va aqstanchun kꞌamakꞌatꞌi tacha yu ikmasunin laka aspajun.” 10[Chavay incha va katiꞌukxuntayal ni Jesús aniy lakamunukpaꞌ jantu katapatsal tacha kuraj. Aniy yu kuras tamoqslay lapaxkan tacha lhinajun ixlhachimoꞌon Moisés. /Qayntamin xaꞌukxtin kura lakꞌulakanta para kamoqslal lapaxkan. Ex chuncha vachuꞌ ni Jesucristo paxtoqniy kamaqxtaqlhi lapaxkan. 1.[Ancha tapatsay laqa chaqaꞌ taꞌan laqsaval toꞌoyakan Dios. Jantu valiꞌiy lapanakni yu katamakal ni anchanu chaqaꞌ, va kiJalhachimoꞌonukꞌan Dios yu makal. - 1Chavaycha tachun yu aniy naunputun va inchineꞌ. Alin yu xaꞌay ukxtin, yucha kinkurajkꞌan yu vilchal la ixlhijakanaj yu ay Dios laktꞌiyan. ,5Yu ixlhachimoꞌon Moisés yu pꞌunaj xtaqlhi Dios, yucha jalakꞌulay xaꞌukxtinin kuras yu valiꞌiy lapanakni tajunita, yu tatsꞌanqaniy yu ox. Pero ixchivinti Dios yu jurado makal astan yucha lakꞌulay isTsꞌal yu jantu tuꞌuchun tsꞌanqaniy mas va tavanancha. F~}}s|e{zz yqyxhwvuuItJrrpqqpoo+nfmll.kjjihgffeue"d>c6b-a`w__"^~]|\[$ZhYuXaWVUUqTzSRQQ OO.NeM]LKxJJ1I/HGGFEFDuCBBOAx@p??>l==G<0;:998'7y65H43H211(//".u,+**5))(( '&p%1$#/!!Q x^&Bk[SN| l f |aTY/f Y Ni Juan vachu naul: —Kitꞌin klaqtsꞌil ni Espíritu Santo taꞌeltajuminchal tus laktꞌiyan tacha laqataun palumax, ex kiitoqslachil la ixkuktan ni yucha. e Jantu xakmispay taꞌayucha ixjunita. Pero xlhiyucha kitꞌin kminta jamaqchajꞌavanaꞌ ni lay katamispal kintꞌaꞌisraelitas. ld SYucha yu klhichivinil ni kitꞌin tejkan knaul ni minta qayntaun yu apalay ay xajantu yu kitꞌin. c Tejkan atauncha julchan val ex ni Juan laqtsꞌil ni Jesús ixminta taꞌan ixyal. Ex naul ni Juan: —¡Kꞌalaqtsꞌintꞌik! Yucha ni Sasꞌatꞌa borrego yu Dios maqxtaqlhi tacha taun lapaxkan. Va yucha maqosuy ni talaqalhin yu alin lakamunukpaꞌ. Ab }Tachun yu aniy tapasal xalakatꞌun yu junkan Betania takuktachal xalaꞌaxkan Jordán. Ancha ixtꞌajun jamaqchajꞌavan ni Juan. Ni Dios maqxtaqlhi ni Jesús tacha taun borrego ca AYucha kaminaꞌ astan. Kitꞌin tus jantu kimpaxtoqniy kakmusxꞌoqnil xamusni ixvarachi. ` Ex ni Juan va jalajqaltayl: —Ni kitꞌin va xkan kpumaqchajꞌavanan. Pero alin qayntaun siya uxiknan yu jantu mispꞌayatꞌik. _  Ex aaqtaun talhisakmichoqol, tajunil: —Uxintꞌi naꞌun ni jantu Cristo kaꞌuntꞌi, nisin Elías, vachu jantu kaꞌuntꞌi ni anchanu lapanaki yu maqancha ixtanajun kaminaꞌ laqputeꞌeniꞌ ixchivinti Dios. ¿Ex valiꞌiycha maqchꞌajꞌavanancha? ^^ 7Ni fariseos tamalaqachal ni anchanu lapanakni ni chuncha katalhisakmil ni Juan. z] oEx jalakjunil ni Juan: —Kitꞌin kunita ni lapanaki yu ixnaunkan kaminaꞌ, yu pꞌays tꞌasay lakakꞌavinan taꞌan jaxixninta, yu najun: “Kꞌamalaqltꞌiꞌatꞌikcha maqataun tin taꞌan kapuminaꞌ ni Jalhachimoꞌonuꞌ.” 8\ kAaqtaun tajunchoqol: —Kilajuniu tasꞌayucha kꞌatꞌi ni uxintꞌi. Tsꞌanqay kajkunchoqoo yu kintamalaqachan. ¿Tas naꞌuncha uxintꞌi ni taꞌayucha kꞌatꞌi? [ Ex astan tajunchoqol: —¿Ex tasꞌayucha kꞌatꞌi? ¿Uxintꞌicha kꞌatꞌi ni Elías yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios? Ex yu Juan naul: —Jantu yuꞌ kakval. Ex aaqtaun tajunil: —¿Ex tasꞌayucha unitꞌa ni uxintꞌi? ¿Uxintꞌicha ni lapanaki yu maqancha ixtanajun tsꞌanqay kamil astan laqputeꞌeniꞌ ixchivinti Dios? Ex qaltayanal: —Jantu yuꞌ kakval. VZ 'Tejkan talhisakmil, niman jalakjunil: —Ni kitꞌin jantu ni Cristo kakval. Y Ni israelitas yu machaqan Jerusalén tamalaqachanil kuras ali levitas ni Juan ni katalhisakmil tasꞌayucha ixjunita. PX Jantu matichun kalaqtsꞌil ni Dios. Ni istsꞌal yu achaniy yucha va chꞌantaun tꞌavil ixPay. Va yucha kintamasunin tacha junitacha ni Dios. Ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ lhichiviniy ni Cristo &W GNi ixlhachimoꞌon Dios lhimil qayntaun lapanaki yu ixjunkan Moisés. Va Jesucristo lhimil yu ay japaxkanti ali ni chivinti yu laqsaval kintamasuniyan Dios. mV UEx yu kijnan tachun laqaꞌiniu yu lajꞌay ixmaqaliti, yucha kintaxtaqlhaanitan yu lajꞌoxi. jU ONi Juan lhichivinil ni yucha, va pꞌays naul: “Va yucha yu kitꞌin xaklajunau kaminaꞌ astan. Pero mas kamil astan, yucha ixlhiꞌalin tejkan kitꞌin jantukaꞌ xaktsukuy. Xlhiyucha yucha apalay ay xajantu kitꞌin.” T Ni anchanu yu junkan ni Chivinti yucha kiilhitsukuchil ixlakatunaj y val lapanaki, ex taulal chꞌantaun kun kijnan. Vamun yuꞌ minchal kun Dios. Xlhiyucha klaqtsꞌiu ni laqsaval la ay ixjunita. Va ayaj qalꞌox y tachun yu masuy va laqsaval. 'S I Va Dios yu jalakmakal sasꞌatꞌan. Jantu chuncha katatsukul la ixlakatunajkꞌan. Vachuꞌ jantu por yu ixtanajun lapanakni. Va Dios yu chuncha jalakmakal. R   Pero ni lapanakni yu ox talaqaꞌil, yu talhakapuꞌal, yuꞌuncha jalaqxtaqnil ixtapꞌasta para kataval sasꞌatꞌan Dios. DQ  Kilachil la ixtꞌun pero ixlapanakni jantu katalaqaꞌil. wP i Yucha makal ni lakamunukpaꞌ, ex aniy kilachil, pero ni lapanakni yu ixtavilanal aniy jantu katamispal. O   Ni anchanuꞌ maklku va yu laqsaval mapulkuy la ixjatsukuntikꞌan tachun ni lapanakni. Va yucha ixminta aniy lakamunukpaꞌ. N Pero ni Juan yucha jantu ni maklku kaval. Yucha malaqachakal va para kalhichivinil yu anchanuꞌ maklku para katamispal ni lapanakni. rM _Yucha mil va para kalhichivinil ni anchanu maklku para chuncha lay katalhakapuꞌal tachun ni lapanakni. EL Ni Dios malaqachal qayntaun lapanaki yu ixjunkan Juan. xK kChuncha yu maklku tꞌoqx mapulkuy laka putsꞌisniꞌ. Ixtapꞌasta ni putsꞌisniꞌ jantu lay kamaqalhajal. xJ kVa kun yucha minchal ni jatsukunti. Ni jatsukunti va tacha taun maklku yu jalakmasuniy ni lapanakni yu ox tin. xI kVa por yucha Dios makal tachun yu alin. Incha jantu kaꞌalil ni yucha, ex jantu ixmakakal tuꞌuchun yu alin. TH #Yucha va chꞌantaun ixtꞌaꞌalinta ni Dios tejkan tachun puꞌaqtaynil. SG #Pꞌunaj tejkan tachun puꞌaqtaynil, va tavanancha ixlhiꞌalin qayntaun yu junkan ni Chivinti. Ni Chivinti va chꞌantaun ixtꞌaꞌalinta ni Dios, vachu ni anchanuꞌ Chivinti yucha va Dios ixjunita. TF!ex kakꞌatsꞌatꞌik ni yucha malaqtaxtuycha qayntaun maqtaqalhini lapanaki taꞌan ixpaxtoqniy kanil. Tejkan chuncha aqtayjuy ex lhuu talaqalhin malaqmixinikan ni anchanu lapanaki yu aqtayjukan.EKetꞌalaqaunin, incha alin qayntaun yu makauntijlay ixchivinti Dios yu laqsaval ex yu aqayntaun aqtayjuy para kataspꞌikchoqol, tDaEx astan aaqtaun skꞌinchoqol Dios ex tamachoqolcha xkan, ex alinchoqolcha jatachꞌanati ni lakatꞌun. VC%Ni Elías yucha va qayntaun lapanaki ixjunita tacha kijnankꞌan. Pero tejkan ayaj skꞌinlhi ni Dios para jantu katamal xkan, ex jantucha katamal lakatꞌun tus laꞌatꞌutu jachꞌitin apakltaun. ~BuXlhiyucha kꞌalamasavalatꞌik mintalaqalhinkꞌan y kꞌalaskꞌinitꞌik Dios para palay kaꞌunchꞌoꞌotꞌik. Qayntaun lapanaki yu ox alinta kun Dios yucha skꞌin Dios y yu ixtapayniti lhitꞌajun tapꞌasta y ox lhiꞌakxajachal. SAIncha ox talhakapuꞌan tejkan kataskꞌiniyaꞌ Dios ex palay kunaꞌ ni taqanꞌan. Yu kiJalhachimoꞌonukꞌan kamaꞌostaulniyaꞌ. Incha makal tuꞌuchun talaqalhin ex yucha kamalaqmixinikanaꞌ. Z@-Incha qayntaun taqanꞌay, tsꞌanqay kalakjuntaꞌil ni xalajꞌaynin lapanakni yu ox talhakapuꞌanan para kataskꞌinil Dios y para katalhilakaxapal aceite kun la ixtaqaꞌuti ni kiJalhachimoꞌonukꞌan. #?? Incha alin qayntaun uxiknan yu jamaqaninin, yucha tsꞌanqay kaskꞌinlhi Dios. Vachu incha alin qayntaun yu ayaj achan, yucha tsꞌanqay kamilpal. >% Ketꞌalaqaunin, alin taun tuꞌuchun yu ayaj maqskꞌiniy. Tejkan chꞌivinanatꞌik jantu kꞌanauntꞌik: “por Dios”, para kꞌamasutꞌi ni laqsaval yu naunatꞌik. Vachu jantu kꞌanauntꞌik: “por ixtapꞌasta ni laktꞌiyan”, nisin: “por yu lakamunukpaꞌ”, nisin por ataun tuꞌuchun. Vas kalaꞌunitꞌik. Incha naunatꞌik: “chun”, vamun kaval: “chun”. Incha naunatꞌik: “jantu”, vamun kaval: “jantu”, para jantu tuꞌuchun laqtaqal kꞌamukꞌanikꞌantꞌik. Iskꞌinka ni Dios =! Kijnan kꞌatsayau ni anchanu lapanakni yu ixtamaqanlqajnan, yuꞌuncha ixtalhitꞌajun lhuu achati. Uxiknan asmaktꞌatꞌik tas valcha kun Job. Yucha maqantꞌaqniꞌol tachun ixmaqanlqajnati ex mapaynil ni Jalhachimoꞌonu Dios. Yucha ayaj paxkanan y mapayninin. k<O Ketꞌalaqaunin, kalaqtsꞌiꞌitꞌik ixputsukukꞌan ni lapanakni yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Ox ixtamaqantꞌaqnita mas ixtamaqanlqajnan tejkan ixtalhichiviniy ixtaqaꞌuti ni Jalhachimoꞌonu Dios. N; Ketꞌalaqaunin, jantu tuꞌuchun kꞌalaꞌunitꞌik para jantu tuꞌuchun laqtaqal kꞌamukꞌanikꞌantꞌik. Ni Dios yu mukꞌay laqtaqal, yucha va laycha kachil, va lakxtuyalcha laka puerta. :Uxiknan ox katꞌaylhipꞌintꞌik y kꞌamaꞌantꞌaqnitꞌik vachuꞌ, porke ni Jalhachimoꞌonuꞌ jantucha maqan kaminchoqoyaꞌ. E9Ketꞌalaqaunin, uxiknan tsꞌanqay kꞌamaꞌantꞌaqnitꞌik tus tejkan kaminchoqoyaꞌ ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Vachu chun tacha qayntaun yu tapatsay laka kuxtu maqantꞌaqniy tus tejkan tamay ni xkan yu pꞌunaj tamay y vachuꞌ yu astan tamay, tus ex pakxanꞌiy kaxqaꞌil yu ox jaxqanti. g8GNi lapanakni yu vas tatijuyanal, yuꞌuncha jalaqmamaꞌanlꞌajnivayatꞌik tus jalaqmaqniyatꞌik, mas yuꞌuncha jantu tuꞌuchun talaktanchaniyan. Tsꞌanqay lakatꞌuniy kꞌamakꞌakꞌa y vachu kꞌamaqantꞌaqnin 7La metsukuntikꞌan lhitꞌaunꞌoyatꞌik tachun yu lajkꞌus yu alin lakamunukpaꞌ y tachun yu skꞌinatꞌik la melhanutkꞌan. Ex chuncha mimputsukukꞌan makꞌayatꞌik tus tacha yu talajꞌonta vakaxna yu laqchaꞌantacha xajulchan para kalaqmaqnikal. ;6oKꞌamakꞌatꞌik kuenta. Jantu kꞌalakmapꞌalatꞌik miꞌoqxtamatinkꞌan yu taxqanal la milhitapatskꞌan. Yuꞌuncha tus talaktꞌasay tachivintanuy. Tus taꞌan vilchal ni Dios yu jalaklhichimoꞌoy tachun yu talhitꞌajun tapꞌasta, tus ancha kilchaꞌan ixchivintikꞌan miꞌoqxtamatinkꞌan. /5WYu miꞌorojkꞌan ali mimplatajkꞌan yuꞌuncha talaqmastacha y anchanuꞌ yu mastacha yucha masuy milaqtaqalkꞌan y yucha kꞌapꞌutsꞌanꞌayapitik tus tacha katalaqxavaꞌon. Vamun tamaqamayan kꞌalalhavatꞌik mimaqalitkꞌan mas chavaycha tꞌajuncha miꞌonuꞌ ni lakamunukpaꞌ. d4AYu mimaqalitkꞌan yucha puchꞌitacha y yu milaqchꞌitkꞌan laqxvayꞌojotacha tsapul. 3 Kaꞌasmaktꞌik ni uxiknan yu maqalinin untꞌatꞌik. Kaꞌalhuntꞌik y kꞌalaktꞌasatꞌik por kꞌamaꞌanlꞌajnanapitik. s2_Incha matichun mispay yu ox yu tsꞌanqay kamakal pero incha jantu makay, ex yucha makay talaqalhin.w1gUxiknan vamun tamaqamayan katꞌamaꞌayajnin minchivintikꞌan. Tachun anchanu jaꞌayajnati va talaqalhin. (0IYu tsꞌanqay kꞌanauntꞌik va inchineꞌ: “Incha chuncha maqamay ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Dios, ex chun lay katsukuyau y lay kamakayau tuꞌuchun.” =/sJantu kꞌatsꞌayatꞌik yu lhiy katapasayaꞌ la metsukuntikꞌan. ¿Tisuncha xtapal metsukuntikꞌan? Va tacha taputsꞌi yu tasuy taun panchꞌix ex astan niman laqmixchoqoy. Q. Kꞌaꞌasmaktꞌik yu inchineꞌ naunatꞌik: “Chavaycha u lhiy kꞌanau intachun y kꞌanau taꞌan ay putaulan. Ancha kataultachaꞌau taun jachꞌitin, katapatsayau y kalhajayau tumin.” - Vamun Dios maqxtaqlhi ni lhachimoꞌon y yucha lay malaqtaxtunun y vachu lay mukꞌay laqtaqal. Ex uxintꞌi, ¿tas ayucha kꞌatꞌicha ni mukꞌaniputun laqtaqal milaqaj? Jantu katꞌamaꞌayajnin minchivintikꞌan por yu makꞌapꞌutꞌunatꞌik ,5 Ketꞌalaqaunin, jantu maqskꞌiniy kꞌalalhichꞌivinintꞌik yu jantu ox. Taꞌayuꞌ yu jantu ox lhichiviniy ixlaqaj y vachu jantu lhiꞌajin ex yucha jantu ox lhichiviniy ixlhachimoꞌon ni Dios y vachuꞌ jantu lhiꞌajin. Incha matichun jantu lhiꞌajin ixchivinti Dios ex yucha jantu makay yu lhinajun. Yucha ay jalhachimoꞌonuꞌ kꞌatsan porke jantu lhimukꞌay ixlhachimoꞌon ni Dios. )+K Lakstꞌuniy kakꞌatsꞌantꞌik kun ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Dios ex yucha lajꞌay katamakayan. Jantu kꞌamukꞌanin laqtaqal yu mintꞌalhakapuꞌanan 8*i Kꞌamaꞌaninitꞌik y katꞌijnintꞌik y kaꞌalhuntꞌik. Yu miꞌachatkꞌan kalhiꞌakxajtachal qalhuti vachuꞌ yu miꞌachantikꞌan kalhiꞌakxajtachal jamaqaninti. F)Katsꞌukꞌutꞌik ukstsꞌuniy kun Dios ex yucha vachuꞌ ukstsꞌuniy katsukuyaꞌ kun uxiknankꞌan. Uxiknankꞌan maqtaqalhinin untꞌatꞌik, kꞌaxakꞌamaꞌantꞌikcha yu jantu ox makꞌayatꞌik la mimakakꞌan. Kachꞌaꞌaxtꞌutꞌik yu jantu ox la melhanutkꞌan yu putꞌuy makꞌapꞌutꞌunatꞌik. (!Kꞌamalakꞌatꞌunikꞌantꞌik kun Dios. Kꞌalaktꞌanchꞌanitꞌik yu tamakaniputunan ni aqmoqxnuꞌ ex yucha katalajqosmajꞌanan. q'[Pero apalay lhuu ixjamapayninti ni Dios yu kintaxtaqniyan. Xlhiyucha va tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios, va najun inchineꞌ:Dios jalaktanchaniy yu lajꞌay jalakmakakan
pero ox jalakmapayniy yu lakstꞌuniy jalakmakakan. &Va ayaj xtapal ni chivinti yu tsꞌoqkanta yu najun inchineꞌ: “Ni espíritu yu kintamalakatanutan ni Dios va ayaj xiyaxnaꞌ.” C%Uxiknan lapanakni yu makꞌauntꞌijlayatꞌik yu tapaxtoqniyan, ¿jantu kꞌatsꞌayatꞌik ni yu chꞌantaun tꞌajun kun yu aniy lakamunukpaꞌ yucha va ixtꞌalaxkayaꞌ ni Dios? Y taꞌayuꞌ yu ayaj achaniy yu jantu lajꞌox yu alin lakamunukpaꞌ ex yucha lhiꞌakxajyachal ixtꞌalaxkayaꞌ ni Dios. 5$cTejkan skꞌiniyatꞌik jantu laꞌaꞌiyatꞌik porke jantu vas skꞌinatꞌik, vamun skꞌinatꞌik para kꞌamaꞌaqxatꞌik kun yu jantu lajꞌox la mimputsukukꞌan. I# Alin yu achꞌaniyatꞌik para kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik pero jantu lay lhitsꞌukꞌuyatꞌik. Jamaꞌaninanatꞌik y vachu lalhiꞌakchꞌipꞌiniyatꞌik tuꞌuchun y jantu lay lhitsꞌukꞌuyatꞌik. Ex makꞌayatꞌik lhilukuj. Pero jantu laꞌaꞌiyatꞌik yu skꞌinatꞌik porke jantu skꞌiniyatꞌik ni Dios. `" ;¿Tas ancha minachal milhilukujkꞌan tejkan lachꞌapꞌayatꞌik siya uxiknankꞌan? Va minachal kun mijatapastakꞌatikꞌan porke ayaj lhitsꞌukꞌupꞌutꞌunatꞌik axtoqnuꞌ tus lhiꞌakxajyachal lhilukuj. *!MYu talaqlaꞌoxinin yu talalhixkajiy para ox katalalaqtsꞌinchoqol, yuꞌuncha ox tamakay. Va tacha katachꞌal yu ox para kataxqaꞌil yu vas jatsukunti.X )Pero yu talhitꞌajun ni jatapastakꞌati yu minachal kun Dios yuꞌuncha talhixajyachal jatsukunti yu jantu tsꞌuniy kalhitayal laqtaqal, va oxamaktaun tajunita, vachu qalꞌox tajunita, vachu jantu ay takꞌatsan, va talhitsukuy jamapayninti, tachun yu tamakay si ox xajachal, va taun jalaqtsꞌinkan y jantu tꞌuy ukxpu tamakay. ucTaꞌan alin akchaꞌati kun taqspukniti ancha jantu lay vas xajachal tuꞌuchun y puchux talaqalhin alin. 9kNi anchanu jatapastakꞌati yucha jantu kaminchal kun Dios, yucha va xajatapastakꞌati aniy lakamunukpaꞌ yu pastakꞌa yu valiꞌiy lapanaki y minachal kun ni aqmoqxnuꞌ. EUxiknan incha alin akchaꞌati kun taqspukniti la melhanutkꞌan ex jantu maqskꞌiniy ay kakꞌatsꞌantꞌik. Chuncha va si jalaklkꞌananatꞌik para jantu lay kamispakal yu laqsaval. +O Incha alin qayntaun yu ox jalakpastaknan y chux malaqasiy ex tsꞌanqay jantu ay kamakakal y kamasul yu ox ixputsuku yu minachal kun ox ixjatapastakꞌati.  Ketꞌalaqaunin, vachu ni xakꞌiu higo jantu lay xtaꞌa xaꞌunikan olivas y yu xakꞌiu olivas jantu lay xtaꞌa xaꞌunikan higos. Vachu va chun taꞌan alin xkan yu sꞌoꞌo jantu lay taxtuy yu saqsi xkan. Yu laqsaval jatapastakꞌati yu minachal laktꞌiyan uc Taꞌan taxtuy xkan jantu lay putꞌuy taxtuy. Jantu lay lakataun taxtuy yu saqsi xkan kun yu suniya xkan. )K Kun kinkilnakꞌan kiltaxtuyau chivinti para kaputoꞌoyau ni Dios y vachuꞌ para laqxtoqnuꞌ kachiviniu. Ketꞌalaqaunin, jantu maqskꞌiniy chuncha kaval. 9 Kun kisimaꞌatikꞌan putoꞌoyayau kimPaykꞌan Dios y vachu va yucha pulaktuꞌuyau ni lapanakni yu jalakmakal Dios para kataval tacha yucha. 8iPero jantu matichun lay mamansujlay isimaꞌati. Tejkan tsukuy maqtaqalhiniꞌ ni simaꞌati ex lhiꞌakxajachal tacha kꞌalhitsꞌukꞌucha taun xalhinin para kꞌamaqnin. 9Ni lapanakni lay tamamansujlay puchux talhitsukuti, lay tamamansujlay tsꞌoꞌon ali tsapulin y vachuꞌ yu alin lakxkan y chavay tamamansujlatacha. Ni kisimaꞌatikꞌan va tacha lakatsꞌuniy jikmi junita. Va ancha minachal puchux xatalaqalhin ni lakamunukpaꞌ. Yucha laqalhiꞌojoy tus tachun kilakatunajkꞌan, va tacha kamaqtaytaulal tapanchun la ketsukuntikꞌan y pumaqtajiy xajikmi laqnin. SVachu ni kisimaꞌatikꞌan mas va lakatꞌuniy yu alin la kilakatunajkꞌan pero lay makay axtoqnuꞌ yu lajꞌay. Ni jikmi mas va lakatsꞌuniy pero vachu lay xavaꞌojoy taꞌakchun lakakꞌavinan. %CVachu ni barcos, mas ayaj lajꞌay y yu un pꞌays sunlhaꞌan, pero yu xamaltananaꞌ va kun lakatꞌuniy kꞌiu lay pulhaꞌan taꞌan pulhiꞌuxaꞌan. Tejkan jamakiltanuyau ixfrenoskꞌan ni jukin para kintatoꞌoyan ex lay japulhaꞌanau taꞌan japulhiꞌuxaꞌanau. pYTachun kijnan pulhuu laqtaqal makayau. Incha qayntaun lapanaki jantu aqtaun kiltaxtuy tuꞌuchun chivinti yu jantu ox, ex yucha vas tiꞌukxuyal, jantu tuꞌuchun tsꞌanqaniy y vachuꞌ lay lhichimoꞌoy tachun ixlakatunaj. M Ketꞌalaqaunin, apalay ox kaval jantu qaynlhuu kꞌaꞌuntꞌik yu jamalaninanatꞌik. Ni kijnan kꞌatsayaucha yu jantu vas jamalaninanau, ni Dios apalay kamakayaꞌ kuenta kintalaqalhinkꞌan. ENi lakatunaj yu jantucha kalhitsukul ixlhitsukunuꞌ yucha nitacha. Vachu chun junita milhakapuꞌati incha jantu makꞌay yu lhinajun ni Dios ex tacha kanilcha milhakapuꞌati.mSNi Dios vachu ox laqaꞌil ni Rahab, ni anchanu xanati yu ixmakata talaqalhin kun joꞌakna. Yucha ox laqaꞌikal por yu makal tejkan jalaqaꞌil yu ixjalaqmalaqachata Josué ex astan jalaqmalaqachachoqolcha alakataun lakatin. Ex chuncha kꞌatsꞌayatꞌik ni Dios ayaj ox laqtsꞌin qayntaun lapanaki por yu makay y jantu vamun por yu lhakapuꞌan. yEx chuncha val tacha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios yu najun inchineꞌ: “Ni Abraham lhakapuꞌal ni Dios xlhiyucha ni Dios laqaꞌil tacha qayntaun lapanaki yu jantu kalhitsukul laqtaqal.” Ex ni Abraham lhimapaqaꞌukal ixꞌamigo ni Dios.  )Ex chuncha malaqasikan ni Abraham lhakapuꞌal pero vachuꞌ makal yu lhinaul ni Dios. Chuncha por yu makal tasul ni laqsaval ixlhakapuꞌan. ~ uNi Abraham yu maqancha kimpaykꞌan ixjunita, ni Dios ox laqtsꞌinil ixjatsukunti tacha qayntaun yu jantu kalhitsukul tuꞌuchun laqtaqal. Ni yucha ox laqtsꞌinkal va por yu makal tejkan ixmaqxtaqputun tacha taun lapaxkan yu istsꞌal Isaac. . UJantu kaꞌuntꞌi tontoj, mas naꞌun ayaj xtapal milhakapuꞌati pero chavay kmasuniyan ni jantu tuꞌuchun xtapal kaval incha jantu makꞌay yu lhinaunkan. Uxintꞌi lhakꞌapꞌupꞌin ni Dios va laqataun alin. Chuncha ox makꞌay. Ni aqmoqxnun vachu chun talhakapuꞌan pero kun talhanti. 1[Qayntaun lay kanaul inchineꞌ: “Uxintꞌi lhakꞌapꞌupꞌin ni Dios y kitꞌin kmakay yu lhinajun.” Pero ni kitꞌin va knajun ni jantu lay kꞌimasunin ni lhakꞌapꞌupꞌin incha jantu makꞌay yu lhinajun. Kitꞌin kmasuniyan ni laqsaval klhakapuꞌan va por kmakay yu lhinajun. ,QVachu chun lhitapasay kun milhakapuꞌatikꞌan, incha jantu makꞌayatꞌik yu lhinaunkan, ex jantu tuꞌuchun ixtapal kaval milhakapuꞌati, va tacha kanilcha. Ex incha xaqayntaun uxiknankꞌan kajunil: “Laksniycha kapꞌinchꞌoꞌocha, kꞌaꞌulatꞌacha yu qaltanꞌay milaqchꞌiti y ox kꞌavay.” Pero incha jantu xtꞌaqniyatꞌik yu maqskꞌiniy ex jantu tuꞌuchun xtapal kaval minchivintikꞌan. E¿Tas kalhixajchalcha incha kaꞌalil qayntaun kintꞌalaqajunkꞌan u kintꞌalapanatkꞌan yu katatsꞌanqanil ixlaqchꞌitkꞌan y vachuꞌ katatsꞌanqanil yu kataꞌul laka julchan? 2]Ketꞌalaqaunin, ¿tisuncha xtapal incha qayntaun najun lhakapuꞌan ni Dios pero jantu makay yu lhinajun? Yucha jantu lay kalaqtaxtuyaꞌ mas najun lhakapuꞌan. %C Yu jantu tamapayniy yu alati lapanakni yuꞌuncha jantu kamapaynikanaꞌ tejkan kapuxkaulaqtsꞌinkanaꞌ ixlaqtaqalkꞌan. Pero yu tamapayninin, yuꞌuncha katalhajayaꞌ tejkan kalakmakanikanaꞌ kuenta ixputsukukꞌan. Yu jantu makay yu lhinaunkan ex jantu xtapal ixlhakapuꞌati ?w Uxiknan tsꞌanqay vas kachꞌivinintꞌik y ox vas katꞌiꞌuntꞌayatꞌik porke katapuxkaulaqtsꞌiniyan mimputsukukꞌan ni anchanu lhachimoꞌon yu oxamaktaun jamakanan. - Ni Dios naul: “Jantu katꞌatꞌamatꞌi aqayntaun lapanaki yu jantu minavin kaval y jantu kꞌamaqnin.” Ex chuncha incha qayntaun jantu tꞌatamay aqayntaun yu jantu ixnavin kaval, pero incha jamaqninin ex makaycha taun laqtaqal yu jantu lhinajun laka lhachimoꞌon. L Incha qayntaun lapanaki tus makaꞌojoy tachun yu lhinajun la ixlhachimoꞌon Dios pero vamun kun laqataun jantu vas makay, ex vachuꞌ lhitsukuꞌojoy laqtaqal kun yu alati yu lhinaunkan. 8~i Pero incha jantu va aqstanchun japꞌaxkꞌananatꞌik ex makꞌayatꞌik talaqalhin y la ixlhachimoꞌon Dios tamukꞌaniyan laqtaqal por jantu makꞌayatꞌik yu lhinajun. s}_Uxiknankꞌan ayaj ox makꞌayatꞌik incha laqsaval makꞌayatꞌik tacha yu lhinajun kiJalhachimoꞌonukꞌan Dios yu najun inchineꞌ: “Kapꞌaxkꞌatꞌi mintꞌamachaqaꞌ chuncha tacha pꞌaxkꞌakꞌan milaqꞌaman.” i|KVachu va yuꞌuncha yu takiltajiy ixtaqaꞌuti ni Cristo yu lhimapꞌaqaꞌukꞌantꞌatꞌik. !{;Uxiknan ox jamamaxaniyatꞌik ni kilpatanin pero yu maqalinin va yuꞌuncha yu talhimaqchapuyan y talaqxaqamayan tejkan talhaꞌanan laka pulakchivin. EzKetꞌalaqaunin yu klapaxkayau, ox kꞌaꞌasmaktꞌik yu klajunau. Ni Dios jalaksaklhi yu kilpatanin aniy lakamunukpaꞌ para kataval tacha maqalinin por ixlhakapuꞌatikꞌan y vachuꞌ para katalaqaꞌil ixmaqalitikꞌan yu tapaxtoqniy taꞌan jalhachimoꞌonun, yu kamaqxtaqniyaꞌ tachun yu taꞌachaniy. yIncha va chuncha makꞌayatꞌik ex jantucha aqstanchunin latꞌoꞌoyayatꞌik. Ex va untꞌatꞌik tacha jueces yu jantu vas tamakay. xex chuncha ka va ox kalaꞌaꞌitꞌik yu maqaliꞌ y kaꞌunitꞌik: “Uxintꞌi aniycha katꞌaulchiy taꞌan alin yu ox siya.” Ex yu kilpataniꞌ yucha ka va kaꞌunitꞌik: “Uxintꞌi ancha katꞌaycha u katꞌaꞌulcha lakatꞌun taꞌan chꞌatay.” owWTejkan tꞌaqxtꞌoqyatꞌik, ex katanuchal qayntaun maqaliꞌ yu kamaqtanul kꞌus ixmaqtanuti yu jamakanti kun oro y vachu kaꞌulal yu ox laqchꞌiti, ex vachuꞌ katanuchal ancha qayntaun yu oxicha atꞌaliꞌ ixlaqchꞌita, 8v kKetꞌalaqaunin, uxiknan yu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik ni ay Jalhachimoꞌonu Jesucristo va aqstanchunin kꞌalatꞌoꞌoyatꞌik y jantu siya tumpaj kꞌalalaqtsꞌintꞌik. [u 1Incha qayntaun lapanaki ox toꞌoyaputun ni Dios sin talaqalhin y sin kalhitayal tuꞌuchun yu jantu lajꞌox, ex maqskꞌiniy kalaqꞌaqtayjul yu tiyaunin yu tamaqanlqajnan kun jasꞌatꞌan yu jantucha katalhitsukul ixpayankꞌan. Vachu tsꞌanqay kalhistakkal para jantu kamakal tuꞌuchun yu jantu ox putsuku aniy lakamunukpaꞌ.ut eIncha qayntaun pastakꞌa ni laqsaval toꞌoyay ni Dios pero la ixkilna va tacha taylhaꞌancha chiviniꞌ yu jantu lajꞌox ex va xꞌamancha makanuchoqokan y yu makay jantu tuꞌuchun xtapal kaval mas va najun toꞌoyay ni Dios. ~s wPero taꞌayucha yu ox makay kuenta ixlhachimoꞌon Dios yu oxamaktaun jamakanan, y jantu kꞌapꞌa ixchivinti yu qasmatꞌa, yucha ayaj ox makay incha laqsaval vas taylhaaniy yu lhinajun, ex astan ni yucha kalhiꞌachantajuyaꞌ por yu makay. r ;Tejkan talakanuy laka speju ox laqtsꞌinkan tacha tasuy ni yucha y tejkan jantucha laqapulaqtsꞌinkan laka speju ex niman kaukchoqoy tacha lakpujun. ~q wYu qasmatꞌa y jantu makay yu lhinajun ex lhixajyachal va tacha qayntaun lapanaki yu laqapulaqtsꞌinkan kun speju. Pp Jantu maqskꞌiniy vamun kaꞌasmaktꞌik ixchivinti Dios, va maqskꞌiniy kꞌamakꞌatꞌik tacha yucha lhinajun. Incha jantu makꞌayatꞌik, ex va milaqꞌamankꞌan makꞌanukꞌanatꞌik. Io  Chuncha maqskꞌiniy kꞌamakꞌauntꞌijlaꞌotꞌik tachun yu jantu lajꞌox y tachun talaqalhin yu talhavay la metsukuntikꞌan. Kalaꞌaꞌitꞌik ixchivinti Dios yu xtꞌaqnikꞌantꞌik la melhanutkꞌan y vachu jantu ay kakꞌatsꞌantꞌik. Ni anchanu chivinti yucha lhitꞌajun tapꞌasta para katamalaqtaxtun. fn GNi lapanaki yu lukujlay yucha jantu lay lhitsukuy yu vas jatsukunti yu Dios najun kaꞌalil. m Ketꞌalaqaunin yu klapaxkayau, kapꞌastꞌaktꞌik yu klajunau, ni uxiknankꞌan maqskꞌiniy listujcha kꞌaꞌuntꞌik para ox kaꞌasmaktꞌaytꞌik. Jantu maqskꞌiniy niman kachꞌivinintꞌik y jantu maqskꞌiniy niman kꞌalukujlatꞌik. l Ni yucha kintaxtaqnin jatsukunti tejkan laqputeꞌenikau yu laqsaval. Va chuncha makaputul para kajuu ni kijnankꞌan chuncha tacha sasꞌatꞌan yu xapꞌunaj tatsukul yu apalay lhiꞌaynikan xajantu tachun yu lakmakal. Yu laqsaval toꞌoyay ni Dios `k ;Tachun yu lajꞌox yu xtaqnikanau y tachun yu vas junita va si talman minachal y va Dios kintaxtaqniyan. Ni Dios makaꞌol tachun maklku yu alin laktꞌiyan. Yucha jantu aqtaun tapaxay tacha tapaxay jalkꞌikniꞌ. Pj Ketꞌalaqaunin yu klapaxkayau, jantu kꞌamakꞌanukꞌantꞌik. i +Tejkan chuncha pastakꞌa yu makaputun ex yucha puꞌakxajyachal talaqalhin y tejkan lhuucha talaqalhin laqayntsay ex puꞌakxajyachal lhinin. h %Va ixlaqꞌaman ni lapanaki chuncha jalakpastaknan yu jantu ox yu makaputun la ixjatsukunti y yucha xꞌaman maqxtaqkan para kachꞌapakal. g  Tejkan qayntaun makaputun tuꞌuchun laqtaqal yucha jantu lay kanaul incha va Dios malakpastakꞌaniy para kamakal laqtaqal. Dios jantu jamalakpastakꞌaninin para kꞌamakꞌatꞌi yu jantu ox. Yucha jantu matichun chuncha malakpastakꞌaniy. f 9 Yu tayaniy ixmaqanlqajnati y jantu makauntijlay ixlhakapuꞌati yucha ayaj lhiꞌachantajuy. Incha kamaqantꞌaqniyaꞌ tachun ixmaqanlqajnati ex kalaqaꞌiyaꞌ yu ox jatsukunti tus tacha laqataun korona yu Dios naul kalaqxtaqniyaꞌ ixlapanakni yu laqsaval taꞌachaniy. e % Tejkan xajachil julchan ayaj pꞌays jaskꞌunun ex yu javan xixacha y yu xaxanati patajuycha ex maqatsꞌanqaꞌojoycha ixkꞌusixtu. Vachu chun katapasayaꞌ ni maqaliꞌ, yucha katsꞌanqayaꞌ tejkan vananaj taylhaꞌan la ixlhitapatsa. Yu tayaniy ixmaqanlqajnati d 1 Chavay yu maqaliꞌ lay ay kakꞌatsal vamun incha Dios lakatꞌuniy makay. Yu maqaliꞌ yucha va tacha xaxanati qaltaun javan yu jantu taqmaqay. qc ] Qayntaun kilaqajkꞌan incha ayaj kilpataniꞌ ex ni yucha lay ay kakꞌatsal porke Dios ay makay. 8b kpor tꞌuy jatapastakꞌati makay. Chavay putaun pastakꞌa y ataun julchan aputaun pastakꞌa ex yucha jantu lay vas taylhaꞌan la ixlakatin. Yu kilpatanin ali yu maqalinin pa [Incha matichun va putꞌuy jalakpastaknan ex jantu lay laqaꞌiniy tuꞌuchun ni Jalhachimoꞌonu Dios K` Kꞌaskꞌinitꞌik pero vachuꞌ ox kalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni kalaꞌaꞌiyapitik porke yu jantu lhakapuꞌan lhiꞌakxajachal tacha xaxkan lakamar yu maqyaulhitsukuy ni un la ixꞌukxna. N_ Incha alin xaqayntaun ni uxiknankꞌan yu tsꞌanqaniy jatapastakꞌati, ex maqskꞌiniy kaskꞌinil ni Dios y yucha kaxtaqniyaꞌ. Ni Dios ayaj lhuu xtaꞌa y jantu aqtaun najun incha jantu. ^ !Kꞌamaꞌantꞌaqnitꞌik kun mintapꞌastkꞌan y ox vas katꞌaylhipꞌintꞌik la metsukuntikꞌan tus jantu tuꞌuchun katsꞌanqal. A] }Uxiknan kꞌatsꞌayatꞌikcha ni tejkan maꞌanlꞌajnanatꞌik por milhakapuꞌatikꞌan ex kꞌalhixajtꞌachipitik tacha lapanakni yu laqsaval tamaqantꞌaqniy taꞌan lhitaꞌay. {\ qNi uxiknan yu ketꞌalaqaunin, kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik tejkan pulhuu maqanlqajnati tapaxtoqniyan. 8[ mKitꞌin va kSantiago yu ixꞌoqxtamati Dios y vachuꞌ ixꞌoqxtamati ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo kunita. Klamastakꞌayau ni uxiknan yu oqxlaqkautꞌuy xalapanakni Israel untꞌatꞌik yu tꞌikl pꞌutꞌaukꞌaꞌotꞌik taꞌakapuchun ni lakamunukpaꞌ. Yu ox jatapastakꞌati yu xtaꞌa ni Dios 3Za Ni Dios katamapaynin mintachunkꞌan."Y= Kꞌamastꞌakꞌatꞌik tachun yu talhichimoꞌoyan y tachun ixlapanakni ni Dios. Vachuꞌ tamastakꞌayan yu aniy tavilanal xalakatꞌun Italia. +XO Va iknajun kakꞌatsꞌatꞌik ni kilaqajkꞌan Timoteo taxtuchoqotacha laka pachꞌin. Incha niman kachinaꞌ ex iktꞌaꞌantachal tejkan klalaqꞌanchoqoyau. W Klaskꞌiniyau, ketꞌalaqaunin, ox kꞌalaꞌaꞌitꞌik ni chivinti yu klalhixaqalau kun yu aniy lakatꞌuniy karta. LV Xlhiyucha ni Dios kataxtaqnin tachun yu lajꞌoxi yu maqskꞌiniyatꞌik. Ex lay kꞌamakꞌatꞌik yu lhinajun. Vachuꞌ kamakal Dios la ketsukuntikꞌan va yu kalhipaꞌinil. Chuncha kamakal por ixjatsukunti ni Jesucristo yu paxtoqniy katoꞌoyakal mas va tavanancha kaval, jantu aqtaun katamaktal. Va chuncha kavalcha. {Uo Ni Dios oxamaktaun kintamakayan. Yucha majkujuchoqol kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús tejkan ixnitacha. Ni Jesús va la ay y kintalhistakꞌan tacha ixborregos. Ixjakꞌalna masuy ni Dios chꞌantaun kintatꞌamakajun mas va tavanancha. T- Ni kitꞌin va klaskꞌiniyau ni kaskꞌintꞌik Dios para niman aaqtauncha lay klatꞌataulchoqochaꞌau. Jalakmastakꞌachoqokan ni lapanakni S# Kaskꞌintꞌik Dios por kijnankꞌan. Ox ijkꞌatsayau ni jantu alin kilaqtaqalkꞌan. Tachun yu ikmakayau va ox iktiꞌukxuntayaputunau. `R9 Kaꞌalꞌasmaktꞌik yu xalajꞌaynin yu talhakapuꞌanan y kamakꞌatꞌik kuenta yu talhijunan. Yuꞌuncha talhistakꞌan la metsukuntikꞌan y kataxtaqniyaꞌ kuenta ni Dios por ixlhitapatsakꞌan. Ex kaꞌalꞌasmaktꞌik para lay katatapatsal kun achati. Incha ayaj lhitaꞌay para yuꞌuncha ex jantu ox lhixajachal para uxiknan. Qy Kꞌamakꞌatꞌik yu lajꞌoxi y kalaꞌaqtꞌayꞌutꞌik. Chuncha lhixajachal tacha lapaxkan yu lhipaꞌiniy Dios. 'PG Por yu makal Jesús va si ay makayau ni Dios. Ex chuncha kalhixajchal tacha kilapaxkankꞌan yu minachal la kinkilkꞌan tejkan ox lhichivinau ixtaqaꞌuti. [O/ Aniy taꞌan vilanau kamiꞌoyaꞌ. Va lakxkauyau ataun putaulan yu kaminakaꞌ. N) Ex kijnankꞌan vachuꞌ maqskꞌiniy kaꞌau taꞌan alin ni Jesús. Jantucha katanuu la ixputsukukꞌan ni lapanakni mas kintalaktuꞌuyan. M/ Chuncha vachuꞌ ni Jesús va maqnikal ixlhimaqspaꞌ ni laka putaulan para kalaqmalaqmixinikal ixtalaqalhinkꞌan ixlapanakni por ixjakꞌalna. /LW Tejkan ixtamakay ni anchanuꞌ lapaxkan yu ixtamoqslay, ex yu xaꞌukxtin kura lhaꞌal xajakꞌalna talhitsukuti tus ixpulakna ni chaqaꞌ taꞌan ixtatoꞌoyay Dios. Va para kalaqmalaqmixinikal ixtalaqalhinkꞌan. Pero ixlakatunajkꞌan ni talhitsukuti ixtaxavay ixlhimaqspaꞌ ni putaulan. K} Ni kilapaxkankꞌan va tacha yu ixtamoqslay maqancha yu jantu jalaqxtaqnikan lakatin para kataꞌul ni yuꞌuncha. J  Jantu kꞌamakꞌanukꞌantꞌik mas lati tamalaniputunan aputaun jatapastakꞌati yu jantu paxtoqniy. Talhinajun tisuncha lay kaꞌutꞌi pero yu talhinajun jantu matichun aqtayjuy. La ketsukuntikꞌan vamun ixjamapayninti ni Dios lay kintaꞌaqtayjuyan. dIA Ni Jesús jantu tapaxay, va aqstanchun mas va kutancha, mas chavaycha, mas va tavanancha. EH Kalakpꞌastꞌaktꞌik yu xalajꞌaynin yu tamasunin ixchivinti Dios. Kꞌamakꞌatꞌik kuenta tas lhixajchal ixputsukukꞌan y katꞌaylhipꞌintꞌik tacha ixlhakapuꞌatkꞌan. G7 Xlhiyucha jantu talhananau, va naunau:Ni Dios kintaꞌaqtayjuyan,
jantu katalhananau.Yu lapanakni jantu tuꞌuchun lay kintamakaniyan. 6Fe Jantu kaꞌachꞌanitꞌik tumin, va katꞌaꞌoxamaktꞌamitꞌikcha kun yu lhitꞌaunatꞌikcha. Ni Dios va naul: “Jantu aqtaun klamakaunau, va si klaꞌaqtayjuyau.” ~~B}}|{zz;yx_wwQvuPtss"rFq%pponnmellGk3j%i!hBgfeed$cHbaa|`__z^^C]\[[Z2YY7XEWWRVUUBTSRR:QHPOO2NMMLwK[JJ=I4HGGCFFxEDDECCC:BEAAx@z?>=<<; :Z998u765543f22310d//O..L-,,+H*))(|($&&e%% ##"a!!! 3RJ;\BXkdV]o I -  c eMx$S*Ox klamispayau ni uxiknankꞌan jantu laqsaval tꞌoꞌoyayatꞌik Dios. H )’Kitꞌin jantu knajun ni kintatoꞌoyal ni lapanakni. ^5(Pero jantu kilalaqꞌuxaminau para kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik ni anchanu jatsukunti. oW'Uxiknankꞌan laka laksniy lhitꞌamoꞌoyatꞌik ixchivinti Dios taꞌan tsꞌoqkanta, lhilayatꞌik ni va ancha katꞌemayapitik ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Ni anchanu chivinti va yu kilhichiviniy ni kitꞌin. '&Yucha kimalaqachal pero jantu kilalhakapuꞌaniyau kinchivinti. Xlhiyucha uxiknan jantu kalhitsꞌukꞌutꞌik ixchivinti la melhanutkꞌan. .U%Ni kimPay yu kimalaqachal ni kitꞌin yucha kilhichiviniy, mas jantu aqtaun kꞌaꞌasmaktꞌik ixchivinti y vachu jantu aqtaun kꞌalaqtsꞌintꞌik tacha junita. s_$Pero yu kmakay ni kitꞌin yucha apalay ox masuy taꞌayucha kunita xajantu ixchivinti ni Juan. Ni lhitapatsa yu kixtaqnil kimPay va yucha yu kmakay. Chuncha ox masuy taꞌayucha kunita ni kitꞌin y masuy ni va kimPay kimalaqachal. #’Yu Juan ixjunita va tacha laqataun maklku yu ixmaqtajiy y ixmapulkuy. Taun panchꞌix yu uxiknan ixtamaqamayan ixchivinti. 3_"Ni kitꞌin jantu kmaqskꞌiniy ixchivinti qayntaun lapanaki. Va klajunau taꞌayuꞌ kilhichiviniy para lay kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik y kꞌalaqtꞌaxtꞌutꞌik.  5!Laqsaval uxiknankꞌan jamalaꞌachꞌanantꞌik para kataꞌal lhisakminin ni Juan taꞌayucha kunita ni kitꞌin. Yucha jaqaltayanal yu laqsaval. t a Klajunau ni alin qayntaun yu lay kilhichiviniy ni kitꞌin. Kitꞌin ijkꞌatsay ni va laqsaval yu najun. d AIncha vamun kitꞌin kaklhichivinkal kilaqꞌaman ex ka jantu laqsaval kaval kinchivinti. ] 3’Yu kitꞌin jantu tuꞌuchun lay kmakay kilaqꞌaman, kmukꞌay laqtaqal vamun tacha kilhijuniy kimPay. Xlhiyucha vas kmakay tejkan kmukꞌay laqtaqal, va kmakay tacha najun kimPay yu kimalaqachal aniy. z mEx tachun yu tamakal yu lajꞌoxi la ixjatsukuntikꞌan katakujchoqoyaꞌ para katalhitsukul yu ox jatsukunti. Yu tamaqtaqalhinin yuꞌuncha kalaqxtaqnikanaꞌ maqanlqajnati. Ni Dios masuy ni laqsaval ni Jesús va yu ay Jalhachimoꞌonuꞌ !;Jantu vak kakꞌatsꞌantꞌik por tachun yu aniy klajunau. Kaminaꞌ julchan tejkan tachun ni janinin yu taꞌaknunun kintaqasmakniyaꞌ kinchivinti. Vachuꞌ ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki, kimaqxtaqnil lhachimoꞌon para kaklakmukꞌanil ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni. Yu jatsukunti minchal kun kimPay Dios. Vachu kimaqxtaqnil tapꞌasta ni kitꞌin yu isTsꞌal kunita para lay kakxtaqlhi jatsukunti. )Laqsaval klajunau, ni lapanakni yu tacha janinin tajunita por jantu talhakapuꞌan, kaminaꞌ julchan tejkan yuꞌuncha kintaqasmakniyaꞌ kinchivinti kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Dios. Anchanu julchan va yu chavaycha lakachin. Yu taqalasmatꞌa, yuꞌuncha katatsukuyaꞌ. "=’Laqsaval klajunau ni uxiknan: Taꞌayu yu qasmatꞌa ni kinchivinti y vachu lhakapuꞌan yu kimalaqachal, yucha lhitꞌajun jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Jantu aqtaun kaxtaqnikanaꞌ maqanlqajnati, ni yucha tapasatacha laka lhinin y lhitꞌajuncha jatsukunti. jMEx chuncha tachun kintatoꞌoyayaꞌ kitꞌin yu isTsꞌal vachu chun tacha tatoꞌoyay ni kimPay. Ni lapanakni yu jantu kintatoꞌoyay ni kitꞌin yu isTsꞌal, yuꞌuncha vachu jantu tatoꞌoyay ni kimPay yu kimalaqachal. Yu kimPay jantu matichun mukꞌaniy laqtaqal. Va kixtaqnil kitꞌin yu isTsꞌal kunita tachun tapꞌasta para kakmukꞌal laqtaqal. 'GChuncha tacha yu jaPay jalakmajkujuchoqoy janinin y jalaqxtaqniy jatsukunti, vachuꞌ kitꞌin yu isTsꞌal kxtaqniy jatsukunti va yu kitꞌin kxtaqniputun. 7gYu kimPay yucha kiꞌachaniy y kimasuniy tachun yu makay. Vachuꞌ kimasuniyaꞌ alati axtoqnuꞌ yu apalay lajꞌay yu kꞌalaqtsꞌinapitik, tus vak kakꞌatsꞌanapitik.  Ni Jesús jalakjunil: —Kitꞌin klajunau ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Dios jantu lay kmakay tuꞌuchun keꞌeman. Kitꞌin vachu va chun kmakay tacha klaqtsꞌin makay kimPay. Ex tachun yu makay ni kimPay va yucha kmakay ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa. ~Chuncha ni israelitas takꞌatsal ni jantucha vamun xajulchan jastaknati ixtꞌajun tapasaniniꞌ. Vachuꞌ naul ni yucha ixPay va Dios. Chuncha ixmakakan xꞌaman tacha Dios kaval, xlhiyucha apalay ixtamaqniputun. Ni Jesús xtaꞌa jatsukunti _}7Ex ni Jesús jalakjunil: —Yu kimPay va si tapatsay ex kitꞌin vachuꞌ ktapatsay. |Xlhiyucha ni israelitas ixtaxkajiy ni Jesús por ixmakay lajꞌay lhitapatsa xajulchan jastaknati, xlhiyucha ixtamaqniputun. s{_Ex chuncha alcha ni anchanu lapanaki, jalakjunil ni israelitas ni va Jesús yu palay ixmakachoqota. zEx taval ni Jesús paxtoqlhi ni anuꞌ lapanaki taꞌan ay lakatajtan, va junil: —Chavay palaycha unchꞌoꞌotꞌa ni uxintꞌi. Kitꞌin kunan ni jantucha apalay kꞌamaqtꞌaꞌalhin para jantu tuꞌuchun kapꞌaxtꞌoqtꞌay yu apalay pꞌays maqanlqajnati. /yW Pero ni lapanaki yu palaycha ixjunchoqota jantu ixkꞌatsay taꞌayucha palay makal. Yu Jesús ixlaqmaqayauchoqotacha ni pumalhuu lapanakni yu ancha ixtayanal. txa Ex talhisakmil: —¿Tasꞌayucha xalhijunan kꞌasaktꞌicha ni mimputaman y kapꞌinchꞌoꞌocha? w Ex ni yucha jalakjunil: —Yu palay kimakachoqol va yucha kijunil: “Kꞌasaktꞌicha ni mimputaman y kapꞌinchꞌoꞌocha.” v1 Ex ni israelitas tajunil ni lapanaki yu palaycha ixjunchoqota: —Chavaycha va xajulchan jastaknati. Ex jantu paxtoqniy kꞌalhipꞌi mimputaman. )uK Ex chuncha ni anchanu lapanaki va nimancha palay junchoqol, saklhicha ixputaman, aqtaylcha jaltanan. Ni anchanu julchan va xajulchan jastaknati ixjunita. jtMEx junil ni Jesús: —Kꞌaꞌostꞌaycha. Kꞌasaktꞌicha ni mimputaman y kꞌapiticha. [s/Chuncha ni taqanꞌan va naul: —Jalhachimoꞌonuꞌ, kitꞌin kunan tejkan laklay ni xkan, ni jantu alin matichun kimataꞌanul ni laqapuꞌan. Tejkan kitꞌin ktaꞌanuputun, aqayntaun niman kilhajay. $rAEx ni Jesús tejkan laqtsꞌil ni ancha ixmal va makal kuenta ni ayaj maqancha ixtaqanꞌay, va lhisakmil, va junil: —¿Palay unpꞌutꞌunchꞌoꞌoy? dqAVachu ancha ixꞌalin qayntaun lapanaki yu ixlhitꞌajuncha ixtaqanꞌati 38 jachꞌitin. p[Aqtamixna ixtaꞌeltajuy ixmayul ni Dios ni laqapuꞌan ex yucha ixlaqxaꞌamuy ni xkan. Ex chuncha tejkan ixlaqxaꞌamuꞌojoy ni xkan ex taꞌayu yu pꞌunaj ixtataꞌanuy, niman palay ixjunchoqoy mas va tuꞌuchuncha taqanꞌati yu kalhitsukul.] ]o3Ancha ixtamanal lhuu taqanꞌanin. Ixtaꞌalinta laꞌachꞌixin, vachu ixtaꞌalin yu lakchꞌanlkꞌavil ali yu jantu lay ixtapiklay xantaꞌan ixlakatunajkꞌan. Yuꞌuncha ixtapakxanꞌita kalaklal ni xkan. @nyAncha Jerusalén ixlhiꞌukstsꞌuniy laka puerta yu lhimapaqaꞌukan Borregos, ancha ixꞌalin taun ay japuꞌan yu junkan Betesda laka lhihebreo. Ixlhitꞌajun laqakis xacorredor. m Ex astan tejkan tapasaꞌol tachun yu aniy va ixjunita aputaun ixkꞌatankꞌan ni israelitas. Chuncha ni Jesús anchoqol Jerusalén. l6Ex chuncha kun yu aniy, va aqtꞌuycha makal ni Jesús yu lajꞌay axtoqnuꞌ tejkan minchal Judea, chinchal Galilea.Qk5Ex chuncha ni japay makal kuenta ni anchanu hora va exnicha tejkan junil ni Jesús: “Mintsꞌal va palaycha junchoqota.” Ex ni anchanu japay kun tachun ixlapanakni talhakapuꞌal ni Jesús. 1j[4Ex laklhisakmil: —¿Tisuncha hora aqtaynil ox kꞌatsanchoqoy? Ex tanaul ni yuꞌuncha: —Va kutancha laqataun putoqoxata tejkan taꞌeltajunichoqol iskakati. i{3Tejkan va ixꞌantakaꞌ la ixchaqaꞌ ex takipaxtoqꞌil ixꞌoqxtamatin, va tajunil: —Mintsꞌal oxicha vilchoqol. 5hc2Chuncha ni Jesús va junil: —Kꞌapꞌinchꞌoꞌocha la minchaqaꞌ, mintsꞌal palay junchoqota. Ex ni yucha lhakapuꞌal tacha junil ni Jesús y va anchoqolcha. g1Pero yu jalhachimoꞌonuꞌ va naul: —Kꞌintꞌatꞌatꞌicha niman laqtsꞌiniꞌ kintsꞌal ni jantukaꞌ niy. 6fe0Chuncha yu Jesús va niman naul: —Uxiknankꞌan jantu kilalhakapuꞌaniyau kinchivinti incha jantu pꞌunaj laqtsꞌinꞌelayatꞌik lajꞌay axtoqnu yu kitꞌin kmakay. Me/Ni anchanu lapanaki kꞌatsal ni Jesús va taxtul Judea, va chinchal Galilea. Ex niman al tapaynininiꞌ ni katꞌaꞌal la ixchaqaꞌ. Ixnajun palay kamakanichoqol istsꞌal yu va laycha kanil. d/.Ex astan anchoqol laka putaulan Caná ancha xalakatꞌun Galilea taꞌan yu valiꞌiy xkan maxajnichal xaxkan uva. Ancha ixꞌalin qayntaun yu ay jalhachimoꞌonu yu ixtapatsaniy ni rey. Yucha ixlhitꞌajun qayntaun istsꞌal yu ixtaqanꞌay laka putaulan Capernaúm. bc=-Ex tejkan chaꞌal Galilea ni lapanakni yu ancha machaqan va ox talaqaꞌil. Ni yuꞌuncha vachuꞌ ixtaꞌanta Jerusalén tejkan alil ni xakꞌatan Paxku. Ancha talaqtsꞌinꞌol tachun lajꞌox yu makal ni Jesús. qb[,Ni yucha ixnajunta ni qayntaun lapanaki yu laqputeꞌey ixchivinti Dios jantu toꞌoyakan la ixtꞌun. ra]+Chuncha tejkan paqtꞌuy val, va taxtuchal ancha Samaria ni Jesús, ex al tus xaꞌestado Galilea. F`*Ex va tajunil ni xanati: —Chavaycha klhakapuꞌanau pero jantucha vamun por yu kilajuniu. Va kijnankꞌan ijqasmakvi ixchivinti, xlhiyucha klhakapuꞌanau. Vachu ijkꞌatsayau ni yucha va yu laqsaval ni Cristo, yu Jamalaqtaxtunuꞌ aniy lakamunukpaꞌ. Ni Jesús palay makal istsꞌal qayntaun jalhachimoꞌonuꞌ U_#)Chuncha apalay lhuu talhakapuꞌal tejkan taqasmaklhi yu ixnajun ni yucha. ^)(Ex tejkan tachil ni machaqan Samaria taꞌaqtayl tatapayniniy ni Jesús para katamakaul kun yuꞌuncha. Ex ni yucha ancha loqojlhi paqtꞌuy. 2]]'Ni anu xanati ixjalakjunita ixtꞌamachaqan ni ixnajunta Jesús tachun yu ixmakatacha, xlhiyucha ayaj lhuu lapanakni yu machaqan Samaria talhakapuꞌal ni Jesús. }\s&Kitꞌin klamalaqachau jaxqanan taꞌan jantu kachꞌantꞌik. Jalakxkꞌauyatꞌik lapanakni yu kintalhakapuꞌal por yu tajunilcha alati lapanakni yu talaqtapatsatacha. Uxiknankꞌan chavaycha aqchꞌapꞌatꞌatꞌik la ixlhitapatsakꞌan. v[e%Laqsaval chuncha junita tacha klajunau: “Qayntaun tapatsay para kachꞌanlhi, aqayntaun para kaxqanal.” 7Zg$Chuncha qayntaun lapanaki yu jaxqanan yucha laqaꞌiy ixlhilhajati, ex yu xqaꞌikal yucha xtaꞌa jatsukunti. Ex pumatꞌuy talhiꞌachantajuy, yu chꞌal ali yu jaxqanal. mYS#Uxiknan naunatꞌik: “Ni chavaycha vananaj tsꞌanqay laꞌatꞌati malkuyuꞌ para kalakachil ni jaxqanti.” Pero kitꞌin klajunau tsꞌanqay kꞌamakꞌatꞌik kuenta ni taꞌan jachꞌananti va oxicha para kaxqaꞌikal. JX "Ni Jesús jalakjunil: —Alin aputaun kivayti. Kitꞌin kmakay yu lhipaꞌiniy ni Dios yu kimalaqachal tus kakmakaniꞌol ixlhitapatsa yu kilhijuniy. Anchanu lhitapatsa va tacha kivayti. W!Ex ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy, taꞌaqtayl talakchiviniy, ixtakꞌatsaputun incha va matichun kalhiminil ixvayti. pVY Ni Jesús jalakjunil: —Ni kitꞌin klhitꞌajun vayti yu uxiknankꞌan jantu mispꞌayatꞌik. UTejkan jantukaꞌ ixtalaqchaꞌan ex ni ixtꞌaltanan ixtatꞌajun lhijuninin para kavayl pero mas ixtalhijuniy jantu ixchavaniy. eTCChuncha nimancha tataxtul ni laka putaulan, va taꞌalcha taꞌan ixyachal ni Jesús. )SK—Kꞌatꞌantꞌikcha laqtsꞌinin qayntaun lapanaki yu tus kijunꞌol tachun yu kitꞌin kmakata. Ka va lay va yucha ni Cristo yu ixtanajun kaminaꞌ. R-Ex ni anchanu xanati makaulalcha ni ixꞌaqxau, va anchoqolcha la ixchaqaꞌ. Tejkan chaꞌal va lakjunil ni lapanakni katatꞌaꞌal, va naul: -QSTejkan chuncha ixtꞌajun chivin ex tachinchoqolcha ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy. Ni yuꞌuncha tus taun talhilal tejkan talaqtsꞌil ixtꞌachivijyal qayntaun xanati. Pero jantu matichun kalhisakmil yu ixmaqskꞌiniy, vachu jantu katalhisakmil tisuncha ixtatꞌajun lhilakchivinin. bP=Ni Jesús junil: —Va yucha ni kitꞌin yu ktꞌaunan tꞌachivinin ni uxintꞌi. JO Ex ni anchanuꞌ xanati va junil: —Kitꞌin ox ijkꞌatsay ni kaminaꞌ ni Mesías (va naunputun Cristo yu ixtanajun kaminaꞌ). Tejkan kaminaꞌ ex yucha ox kintamasuniꞌoyan tachun. N1Ni Dios yucha va Espíritu junita xlhiyucha yu tatoꞌoyay tsꞌanqay katatoꞌoyal tacha lhinajun ixꞌEspíritu yu laqsaval masuy tacha junita. MNi julchan yu istsꞌanqay kalakachil yucha chavaycha lakachin, tejkan ni lapanakni yu laqsaval katatoꞌoyayaꞌ kimPay Dioskꞌan, katatoꞌoyayacha chuncha tacha lhinajun ixꞌEspíritu. KimPay Dioskꞌan yucha lakxkajuy lapanakni para chuncha katatoꞌoyal. L5Ni uxiknan tꞌoꞌoyayatꞌik yu jantu mispꞌayatꞌik. Kijnankꞌan ktoꞌoyayau yu kmispayau. Ni Jamalaqtaxtunuꞌ mintachal kun yu israelitas. KEx ni Jesús junil: —Uxintꞌi, xanati kꞌatꞌi, kꞌilhakꞌapꞌupꞌinincha yu kunan. Kaminaꞌ ni julchan tejkan uxiknankꞌan jantucha katꞌoꞌoyayapitik ni kimPay Dioskꞌan mas aniy laka aspajun, mas kaval laka putaulan Jerusalén. !J;La maqancha aniy ixtamin yu kepayankꞌan ni kijnan yu aniy machaqan Samaria kuntau. Yuꞌuncha ixtamin aniy laka aspajun para katatoꞌoyal ni Dios. Pero yu uxiknankꞌan israelitas untꞌatꞌik kilalhijunau ni va maqskꞌiniy kaktoꞌoyau Dios vamun laka putaulan Jerusalén. I Tejkan chuncha qasmaklhi ni xanati, va junil: —Chavaycha klaqtsꞌinan tacha qayntaun yu laqputeꞌey ixchivinti Dios. %HCLaqsaval ni uxintꞌi ixlhitꞌaꞌun pumakis mixapaynin. Vachu yu chavaycha lhitꞌaꞌun jantu laqsaval mixapay kaval. Va laqsaval yu uxintꞌi naꞌun. ?GwEx ni anu xanati qaltaychoqol, va junil: —Jantu kaklhitsukul kixapay. Ex ni Jesús junchoqol: —Uxintꞌi ox xaꞌaltꞌayanan ni naꞌun jantu kꞌalhitsꞌukꞌu mixapay. vFeChuncha ni Jesús va junil: —Kꞌapꞌinchꞌiy juntaꞌin ni mixapay ex kꞌatꞌanchꞌoꞌo aniy. /EWEx ni anchanuꞌ xanati va junchoqol ni Jesús: —Kꞌixtꞌaqnin ni anchanuꞌ xkan para jantucha aqtaun kajkꞌoqputunchoqol, vachu jantucha kakmil uchuꞌ. D Pero matichun yu kaꞌoqlhi ni xkan yu kitꞌin kakxtaqyaꞌ, yucha jantucha aqtaun kapukikxixaꞌ. Ni xkan yu kxtaꞌa ni kitꞌin yucha kunaꞌ va tacha taꞌan mukxi xajachil xkan laktalpa. Kalhixajtachal taun jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. C Chuncha ni Jesús va junil: —Tachun yu taꞌotꞌa ni aniy xkan yuꞌuncha aqtsꞌiyaj va kataꞌoqputunchoqoyaꞌ. B} Yu maqancha kimpaykꞌan Jacob yucha kintamakaunin aniy lakxkan taꞌan ixꞌotꞌa ni yucha, y vachu kun tachun sasꞌatꞌan y tachun ixtalhitsukukna, va si aniy ixtaꞌotꞌa. ¿Ex ni uxintꞌi apalaycha ay lapanaki kꞌatꞌi xajantu yu Jacob? bA= Ex yu xanati va junil: —Ni uxintꞌi jantu kꞌalhitsꞌukꞌu yu kꞌapꞌumakꞌutꞌu ni xkan. Ni lakxkan ayaj pulman. ¿Ex tas ancha kaꞌiyeꞌe ni xkan yu kꞌixtꞌaqniyeꞌe yu lhitꞌajun jatsukunti? ~@u Ex junil ni Jesús: —Incha uxintꞌi kꞌamispꞌatꞌi yu xtaꞌa ni Dios, vachuꞌ incha kꞌimispꞌatꞌi ni kitꞌin yu iktꞌaunan skꞌininin xkan, ex yu uxintꞌi kꞌiskꞌinin kitꞌin ex kakxtaqnin xkan yu xtaꞌa jatsukunti. e?C Ni israelitas jantu ox ixtalalhaꞌan kun yu machaqan Samaria, xlhiyucha ni xanati va junil: —Uxintꞌi va israelita kꞌatꞌi. ¿Valiꞌiycha kꞌiskꞌiniycha xkan? Kitꞌin va aniy machaqaꞌ Samaria kunita. z>mEx ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy, ixtaꞌanta inin laka putaulan yu kataꞌul. Ex nimancha chinchal qayntaun xanati yu machaqaꞌ Samaria va ixminta makutunuꞌ xkan. Chuncha ni Jesús va junil: —Kꞌintꞌaꞌoqtꞌi tsꞌuniy mixkan. ==<sAncha ixvil taun lakxkan yu ixlhimapaqaꞌukan ixlakxkan ni Jacob. Ancha chinchal ni Jesús. Oxicha ixlaqalhoqonta ixjaltanti ex ancha taulalcha. Pero va laycha atunkuj ixjunita. q;[Tejkan tanuchal xalakatꞌun Samaria va chaꞌal taun putaulan yu junkan Sikar. Ancha va ixlhiꞌukstsꞌuniy ni lakatꞌun yu maqancha ixlhitꞌajun Jacob, ixpaykꞌan tachun yu israelitas, va xtaqnil istsꞌal yu José ixjunkan. K:Para kachaꞌal maqskꞌiniy kapuꞌal xaꞌestado Samaria. e9CXlhiyucha ni Jesús nimancha taxtul xaꞌestado Judea, va anchoqolcha xaꞌestado Galilea. R8mas jantu Jesús kamaqchajꞌavanal, va yu lapanakni yu ixjalakmalaniy. 7 9Ni fariseos taqasmaklhi ni apalay lhuu lapanakni ixtatꞌaꞌan ni Jesús xajantu ni Juan. Vachuꞌ taqasmaklhi ni apalay lhuu yu ixjamaqchajꞌavay, 6$Chuncha taꞌayuꞌ yu kalhakapuꞌanaꞌ ni isTsꞌal yucha lhitꞌajun jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Yu jantu lhakapuꞌan ni isTsꞌal yucha jantu kalhitsukuyaꞌ ni anchanuꞌ jatsukunti, va paxtoqniy yu ay maqanlqajnati yu xtaꞌa ni Dios.z5m#Yu ixPay ayaj achaniy isTsꞌal xlhiyucha yucha maqxtaqnil lhuu tapꞌasta para kalhichimoꞌol tachun yu alin. y4k"Ni lapanaki yu Dios malaqachal yucha vachuꞌ xtaqnikal ixꞌEspíritu, xlhiyucha lhichiviniy ixchivinti Dios. L3!Pero yu lhakapuꞌan yucha masuy ni va laqsaval yu najun ni Dios. 2{ Yucha mas lhichiviniy tachun yu laqtsꞌintacha ali yu qasmakta pero jantu matichun lhakapuꞌan tacha yu yucha najun. [1/Yu mintachal talman yucha lhichimoꞌoy tachun yu alin. Pero yu valiꞌiy lapanaki yu minchal aniy lakamunukpaꞌ, yucha vamun lay lhichiviniy yu alin aniy. Yu mintachal laktꞌiyan lhichimoꞌoy tachun. 0 Yucha minta para kalalhaval ixtapꞌasta. Yu kintapꞌasta ni kitꞌin, yucha maqskꞌiniy kataꞌeltajul. Yu mintachal talman /Taꞌan alin lakxtuklati yu laqsaval lhitꞌajun la ixtamakaꞌ ni jatsiꞌi va yu tsꞌal. Tejkan chiviniy ex ixꞌamigo ni tsꞌal vamun qasmatꞌa y lhiꞌachantajuy. Ex vachu chun klhiꞌachantajuy ni kitꞌin, va taqayntsay yu ixkintsꞌanqaniy. *.MUxiknan ox kilaqalasmakvi ni vas klajuniu ni kitꞌin jantu yu Cristo kakval. Kitꞌin kunita va qayntaun yu malaqachakal, yu japꞌulminta, ex astan ni yucha. m-SEx ni Juan jalakjunil: —Jantu matichun lay laqaꞌiy tuꞌuchun incha Dios jantu kaxtaqnil. ,)Ex talaqꞌal ni Juan, va tajunil: —Jamalaniniꞌ, chavaycha yu ixyal chꞌantaun kun uxintꞌi takuktachal ni laka Jordán, yucha tꞌajun jamaqchajꞌavan. Va Jesús yu kilalhixaqalau pꞌunaj. Tachun ni lapanakni jantucha kintalaqꞌanan, va tatꞌaꞌan ni yucha. +Taval lati lapanakni yu ixjalakmalaniy ni Juan taꞌaqtayl tatꞌachiviniy aqayntaun israelita. Taꞌaqtayl talhilakchiviniy tacha ixputsukukꞌan ni yuꞌuncha yu maqskꞌiniy kachꞌaꞌamajꞌa tachun yu jantu ox para ox kalaqaꞌin ni Dios. 6*gJantukaꞌ ixtamanuy laka pachꞌin ni Juan. I) Vachu ni Juan ixtꞌaunachal jamaqchajꞌavan ancha xalakatꞌun Enón, ixlhiꞌukstsꞌuniy Salim, ancha ixꞌalin lhuu xkan. Ni lapanakni ixtalaqchaꞌan, ex ancha ixjalaqmaqchajꞌavakan. )(KEx chuncha astan ni Jesús alcha taꞌan xaꞌestado Judea, chꞌantaun jalaktꞌaꞌal yu ixjalakmalaniy. Ancha tataqmaqal, ixtꞌajun jamaqchajꞌavan. E'Pero yu vas makay yu lajꞌox, yucha talakanuy taꞌan alin ixmaklku ni Dios para katasul ni tꞌajun makan tacha yu Dios najun. Ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ lhichivinchoqoy ni Jesús &Yu tꞌajun makan laqtaqal jantu maqamay katalakanul taꞌan alin ixmaklku ni Dios, jantu najun katasul yu tꞌajun makan. @%yJalakmukꞌanikantacha ixlaqtaqalkꞌan. Jantu talhakapuꞌan mas chil ni maklku yu mapulkuy ni lakamunukpaꞌ. Vamun tamaqamay yu japutsꞌisniꞌ, jantu tamaqamay yu jatunkunuꞌ. n$U’Taꞌayuꞌ yu lhakapuꞌan ni Sasꞌatꞌa Dios, yucha jantu kamukꞌanikanaꞌ laqtaqal. Pero taꞌayu yu jantu lhakapuꞌan, yucha mukꞌanikantacha laqtaqal, va jantu kalhakapuꞌal yu vamun yuꞌ Sasꞌatꞌa Dios. u#cNi Dios jantu kamalaqachal istsꞌal para kalaqxtaqnil maqanlqajnati ni lapanakni. Va para kaamalaqtaxtul. " ’Ni Dios va por ayaj ixjalakpaxkay xalapanakni aniy lakamunukpaꞌ, va maqxtaqlhi yu vamun yuꞌ istsꞌal. Ex chuncha tachun yu katalhakapuꞌanaꞌ ni yucha jantu katatsꞌanqayaꞌ, va katalhitsukuyaꞌ jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. H! Ex chuncha tachun yu kintalhakapuꞌanan jantu katatsꞌanqayaꞌ, va katalhitsukuyaꞌ jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Ni Dios jalakpaxkay tachun ni lapanakni aniy lakamunukpaꞌ 3 _Chuncha tacha Moisés maꞌostaulnil maqataun tsapul taꞌan ixjaxixninta lakatꞌun, vachu chun kakmaꞌostaulnichoqokanaꞌ ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki.   ’Jantu matichun kapataxtul laktꞌiyan, vamun yu minchal laktꞌiyan. Yucha ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki. A{ Tejkan klalhixaqalayau axtoqnu yu alin aniy lakamunukpaꞌ jantu kilalhakapuꞌaniyau. ¿Ex tas kꞌapꞌulhakꞌapꞌupꞌintꞌikcha incha kaklalhixaqalau yu alinachal laktꞌiyan? ;o Kitꞌin laqsaval kunan ni kijnan klhichivinanau yu laqsaval ijkꞌatsayau. Kijnankꞌan klhitaulau yu laqsaval klaqtsꞌiu. Mas chuncha jantu kilalhakapuꞌaniyau yu klajunau.  Ex ni Jesús junil: —Uxintꞌi mas ay jamalaniniꞌ kꞌatꞌi aniy xalakatꞌun Israel, ¿jantu malaꞌasiy yu tacha kunan? ^5 Ni Nicodemo aaqtaun lhisakmichoqol ni Jesús, va junil: —¿Tas laycha kaval? nUNi un unilay taꞌan yucha najun. Mas kꞌaꞌasmaktꞌi ni makatꞌajun, jantu kꞌatsꞌay toꞌoxtay puminta nisin toꞌoxtaycha kapuꞌanaꞌ. Vachu va chuncha tajunita ni lapanakni yu tatsukuy la ixtapꞌasta ni Espíritu. _7Jantu vak kakꞌatsꞌa mas kunan ni maqskꞌiniy katsꞌukꞌuchꞌoꞌo saystꞌi. #Taꞌayuꞌ yu vamun tsukuy aniy yucha va valiꞌiy lapanaki. Yu tsukuy la ixtapꞌasta ni Espíritu, yucha lhitsukuy sastꞌi jatsukunti. PEx ni Jesús junil: —Kitꞌin kunan, ni matichun lapanaki yu jantu kalhitsukuchoqoyaꞌ saystꞌi ixjatsukunti kun ni Espíritu ali xkan yucha jantu katanuyanta taꞌan lhachimoꞌonun Dios. ^5Ex ni Nicodemo lhisakmil ni Jesús, va naul: —¿Tas laycha kꞌapꞌutsꞌukꞌuchꞌoꞌo tejkan xapaycha kaꞌuntꞌi? ¿Incha qayntaun lapanaki lay katanuchoqol la ixpajan ixnati y astan katsukuchoqol? &EEx ni Jesús va junil: —Laqsaval kunan ni matichun lapanaki yu jantu katsukuchoqoyaꞌ, yucha jantu lay katanuyanta taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios. 9Va laqkilal ni Jesús tejkan tsꞌis ixjunita, va junil: —Jamalaniniꞌ, kijnan kꞌatsayau ni va Dios malaqachatan para kilamiu masuninin. Yu va matichun kaval incha jantu chꞌantaun katꞌataulal ni Dios jantu lay kamakal lajꞌay axtoqnuꞌ chun tacha uxintꞌi makꞌay.  Ixꞌalin qayntaun lapanaki, va fariseo ixjunita yu ixjunkan Nicodemo, yucha va qayntaun yu ixjalaklhichimoꞌoy ni israelitas. &EJantu ixmaqskꞌiniy matichun kajunil tacha ixtajunita ni lapanakni. Yucha ixjalakmispaniy ixjalhanutkꞌan, tisuncha jatapastakꞌati ixtalhitꞌajun.  Pero ni Jesús ox ixjalakmispay ni yuꞌuncha tacha ixtajunita, xlhiyucha ixkꞌatsay ni lati jantu laqsaval katalhakapuꞌal. a;Exnicha alil ni Paxku yu ay ixkꞌatankꞌan ni israelitas. Ni Jesús vananaj ixvil laka putaulan Jerusalén. Ni lapanakni ixtalaqtsꞌin ni lajꞌay axtoqnuꞌ yu ixmakay, xlhiyucha qaynlhuvaj talhakapuꞌal. +Xlhiyucha astan tejkan ixnitacha y takukchoqotacha ni Jesús ex yu ixjalakmalaniy tapastakchoqol tacha ixnajunta. Ex talhakapuꞌal chuncha tacha istsꞌoqkanta la ixchivinti Dios, vachu talhakapuꞌanil yu naul ni Jesús. Ni Jesús jalakmispaꞌojoy tachun ni lapanakni gGPero ni ay lakatajtan yu lhichivinil ni Jesús yucha naunputun va ixlakatunaj ni yucha. E Ni israelitas tajunil: —Ni aniy ay lakatajtan va cuarenta y seis jachꞌitin lal ixmaqayauka. ¿Ex lhilay yu uxintꞌi va laꞌatꞌutu julchan lay kꞌamaꞌayauchꞌoꞌoyeꞌe?  #Ex ni Jesús jalakjunil: —Kꞌalakpꞌujtꞌik ni aniy ay lakatajtan, ex ni kitꞌin va laꞌatꞌutu julchan kakmaqayauchoqoyaꞌ. X )Va chuncha ni israelitas talhisakmil: —¿Tis va suncha lajꞌay axtoqnuꞌ kꞌamakꞌayeꞌe yu kilamasuniyau incha alin mimpalhachimoꞌon para chuncha kꞌamakꞌatꞌi tachun yu aniy xamakꞌay? k OEx yu ixjalakmalaniy, yuꞌuncha tapastaklhi tacha ixnajunta taꞌan istsꞌoqꞌulakanta la ixchivinti Dios yu inchineꞌ najun: “Kitꞌin va kxiyax kunita por minchaqaꞌ tus va tacha taun jikmi yu kimpulakxavay.” + OJalakjunil yu xastꞌanan palumax: —Kꞌalhipꞌintꞌikcha yu aniy axtoqnuꞌ. Yu aniy va ixchaqaꞌ ni kimPay. ¡Jantu kꞌamakꞌatꞌik taun ay pastꞌan! -STejkan chuncha laqtsꞌil ni Jesús va chꞌapal maqataun cuarta y laqxoqxtuꞌol tachun yu ixꞌalin laka ay lakatajtan, chꞌantaun kun ni lapanakni ali ixborregoskꞌan ali ixvakaxkꞌan. Vachu yu ixtamapaxay tumin lakpumajꞌaniꞌol ixtuminkꞌan, vachuꞌ yu mesas jalaqmapuꞌaqstal. GEx jalaktemal laka ay lakatajtan yu ixtastꞌay vakaxna ali borregos ali tukunuꞌ. Vachu jalaktemal taꞌan ixtavilanal yu ixtamapaxaniy ixtuminkꞌan ni lapanakni yu maqati ixtaminachal. y Va laycha kalakachil ni Paxku yu ay ixkꞌatankꞌan ni israelitas. Ex ni Jesús alcha laka putaulan Jerusalén. [/ Ex taval taꞌal laka putaulan Capernaúm chꞌantaun kun ixnati ali ixtꞌalaqaunin ali ni lapanakni yu ixtatꞌaꞌanta. Ancha tataqmaqal tsꞌuniy. Ni Jesús jalakxkauxtul jastꞌanan yu ay lakatajtan y Chuncha tacha yu aniy xamakay ni Jesús, va yucha yu skutsajkaꞌ xamasuy lajꞌay axtoqnu, va makal laka putaulan Kaná taꞌan xaꞌestado Galilea. Va yucha pumasul ixꞌayaxtu. Ex ni lapanakni yu ixtatꞌaꞌanta talhakapuꞌal ni yucha.   va junil: —Tachun ni lapanakni pꞌunaj tamujuy yu ox xaxkan uva. Astan tejkan oxicha talhiꞌotsay ni lapanakni yu jalakjuntaꞌikan ex jamunikan ni xaxkan uva yu jantu la ox. Pero uxintꞌi tus chavaycha vananaj maꞌatꞌa ni xaxkan uva yu apalay ox.  Tejkan talhaanil ex ni makꞌatan kilkꞌatsal ni xkan pero va ixtapalata xaxkan uva. Yucha jantu kaxtaqnil kuenta toꞌoxtaycha ixmintachal. Pero yu tamujul, yuꞌuncha ixtakꞌatsay toꞌoxtay ixmintachal. Ex ni makꞌatan nimancha juntaꞌil ni tsꞌal, wNi Jesús jalakjunil: —Chavay kꞌamakꞌutꞌutꞌik lakatsꞌuniy ex kꞌalhipꞌinitꞌik yu jamakꞌatan. )Ex ni Jesús jalakjunil: —Kꞌalaqtsꞌamaꞌotꞌik kun xkan ni aniy aqxavin. Ex chuncha tamakal ni yuꞌuncha tus talaqtsamaꞌol tachun. %Chuncha va ancha ixvil laqachaxan aqxau yu jamakanti chiyux. Yucha va yu ixputajuy xkan yu ixtamapatsay ni israelitas, chuncha tacha yu ixputsukukꞌan ixjunita yu maqancha ixjapayankꞌan. Va si tsꞌanqay katachaꞌal kun xkan para ox kaval ixjatsukuntikꞌan. z~mEx ni ixnati jalakjunil yu ixtatꞌajun tapatsanin: —Yu katajunan ni yucha, uxiknan kꞌamakꞌayapitik. }Ex ni Jesús va junil: —Kinati, ¿valiꞌiycha chuncha kꞌiꞌuncha? Tus chavaycha jantukaꞌ lakachin kijulchan. }|sEx chuncha va miꞌol ni xaxkan uva. Ex yu ixnati ni Jesús va junil: —Chavay jantucha katalhitsukul xaxkan uva. |{qNi Jesús kun ni lapanakni yu ixtatꞌaꞌanta vachuꞌ ixjalakjuntaꞌikanta taꞌan ixꞌalinta ni lakxtuklati. z 7Tejkan paqtꞌutucha val, alil taun lakxtuklati ancha laka putaulan Kaná, la xaꞌestado Galilea. Chuncha yu ixnati ni Jesús vachuꞌ ancha ixvil. y 53Vachuꞌ jalakjunil ni Jesús: —Laqsaval klajunau, kaminaꞌ julchan tejkan kꞌalaqtsꞌinapitik ni laktꞌiyan katalaqltiꞌayaꞌ, vachu yu ixmayulnin Dios katataꞌeltajuyaꞌ y katapataxtuyaꞌ tejkan kintalaqminacha ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki.Xx +2Ex ni Jesús junil: —Chavay ni uxintꞌi ox kꞌilhakꞌapꞌupꞌin vamun por kunin ni klaqtsꞌin la ixqaltaꞌapuꞌ higuera. Astan kꞌalaqtsꞌineꞌe yu apalay lajꞌay axtoqnu xajantu yu aniy. w 71Ni Natanael junil: —Uxintꞌi jamalaniniꞌ kꞌatꞌi, va Sasꞌatꞌa Dios unitꞌa, vachu uxintꞌi va yu ay xaJalhachimoꞌonuꞌ Israel. nv W0Ex ni Natanael lhisakmil: ¿Tas kꞌimpꞌumispꞌaycha ni kitꞌin? Ex ni Jesús va junil: —Tejkan jantukaꞌ ixjuntaꞌiyan ni Felipe, tejkan ixyatꞌi la ixtaꞌapuꞌ xakꞌiu higuera, kitꞌin xaklhilaqtsꞌintancha. u '/Tejkan laqtsꞌil ni Jesús va ukstsꞌuniy ixminta ni Natanael va junil: —Aniy minta qayntaun israelita yu jantu aqtaun jamakanunun. 0t [.Ex ni Natanael va niman naul: —¿Lay kaꞌalil matichun ox yu machaqaꞌ Nazaret? Ni Felipe junchoqol: —Kꞌatꞌatꞌi y kꞌalaqtsꞌineꞌecha tas junita. Is  -Ni Felipe al lakxkaunaꞌ ni Natanael. Tejkan temalcha va junil: —Chavaycha ktemaucha ni anchanu lapanaki yu maqancha lhitsꞌoqꞌulal ni Moisés la ixlhachimoꞌon Dios, vachuꞌ yu talhitsꞌoqꞌulal ni lapanakni yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios maqancha. Yucha va Jesús istsꞌal José yu machaqaꞌ Nazaret. ar =,Ni Felipe va machaqaꞌ Betsaida ixjunita, la ixtꞌunkꞌan ni Andrés ali Pedro. &q G+Tejkan tunkunchoqolcha ex ni Jesús pastaklhi kaꞌal la xaꞌestado Galilea. Ancha temal ni Felipe, va junil: —Kꞌintꞌatꞌatꞌicha ni kitꞌin. 0p [*Taval ni Andrés lhaꞌal ni Simón taꞌan ixyal ni Jesús. Tejkan laqtsꞌil Jesús ni Simón, va junil: —Uxintꞌi va Simón kꞌatꞌi, yu istsꞌal Jonás. Pero chavaycha kaꞌunkꞌaneꞌe Cefas (yucha naunputun Pedro, yu naunputun Chiyux). Ni Jesús juntaꞌil Felipe ali Natanael $o C)Ni Andrés niman kiilakxkaul yu ixlaqaj Simón, va junil: —Chavay ktemaucha ni Mesías. (Yucha naunputun Cristo, yu ixtanajun kamalaqachayaꞌ ni Dios.) n 5(Xaqayntaun ni yuꞌuncha yu taqasmaklhi ixchivinti ni Juan y tatꞌamil ni Jesús va ixjunkan Andrés, yucha ixlaqaj ni Simón Pedro ixjunita. Bm 'Ni Jesús jalajqaltayl: —Kꞌatꞌantꞌik laqtsꞌinin taꞌan kvil. Ex taꞌal, talaqtsꞌil taꞌan ixvil. Ex ancha tamaqltoqoxalcha, va laꞌatꞌaticha putoqoxata ixjunita. wl i&Ex ni Jesús niman talaqaspꞌiklhi tejkan jalaqtsꞌil ni ixtatixkaulhaꞌanta. Va jalaklhisakmil: —¿Tisuncha tꞌaunatꞌikcha lakxkaunan ni uxiknan? Ex ni yuꞌuncha talhisakmil: —Jamalaniniꞌ, ¿tas ancha viltꞌi ni uxintꞌi? nk W%Tejkan chuncha taqasmaklhi yu pumatꞌuy tacha naul ni Juan ex nimancha tatꞌaꞌal ni Jesús. Dj $Tejkan laqtsꞌil ni ixtꞌajun tapasanaꞌ ni Jesús ex ni Juan naul: —Kꞌalaqtsꞌintꞌik ni anchanu lapanaki. Yucha ni Sasꞌatꞌa borrego yu Dios malaqachal tacha taun lapaxkan. ii M#Tejkan atauncha julchan val ex ni Juan ancha ixlaktayachoqol pumatꞌuy yu ixtatꞌaꞌan. h #"Ni kitꞌin klaqtsꞌil. Chavay klhichivininta ni va yucha laqsaval Sasꞌatꞌa Dios. Ni Jesús jalaksaklhi lapanakni para katatꞌaꞌal "g ?!Ni kitꞌin jantukaꞌ xajkꞌatsay maticha ixjunita pero yu kimalaqachal kakmil jamaqchajꞌavanaꞌ kun xkan, yucha kijunil: “Kꞌalaqtsꞌineꞌe ni Espíritu Santo kataꞌeltajuminaꞌ, katoqslayanta la ixkuktan. Va yucha yu kamaqchajꞌavananaꞌ kun ni Espíritu Santo.” 4~}}2||-{{j{zMyxxwwv9utt srqqkpp@onmll4k\j.ihh7gJf}eedd:ccb]ae`___^]]\\W[ZZYXWVVTTHS_RRQ=P,OO'NMLLPKZJJ%IHH9GhFFFEDDPCoBBuAA@x?>>q=<;::*9l87Y66\5z443211*0/..N-}-:,++c+*))(''Y'&N%A$$7#""!! &iHL/]>*=Y \ V \  /`=nj1K[4Ex tajunil ni israelitas: —Chavay ox ijkꞌatsayau ni uxintꞌi laqsaval lhitꞌaꞌun aqmoqxnuꞌ. Ni Abraham ali yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios maqancha yuꞌuncha si tanil. Ex uxintꞌi, ¿valiꞌiycha naꞌuncha ni yu kamakayaꞌ kuenta minchivinti yucha jantu aqtaun kaniyaꞌ? mJS3Kitꞌin vas klajunau. Matichun lapanaki yu makay kuenta kinchivinti yucha jantu aqtaun kaniyaꞌ. I2Jantu klalhijunau kilatoꞌoyau ni kitꞌin pero alin qayntaun yu lhinajun kaktoꞌoyakal. Yucha va Dios yu lay mukꞌay laqtaqal. *HM1Ex naul ni Jesús: —Kitꞌin jantu kaklhitsukul aqmoqxnuꞌ. Kitꞌin yu kmakay va ktoꞌoyay ni kimPay, pero uxiknan jantu kilatoꞌoyayau ni kitꞌin. AG{0Ex chuncha tajunil ni israelitas: —Kijnan klajuniu ni uxintꞌi va qayntaun machaqa kꞌatꞌi Samaria. Klajuniu ni uxintꞌi va laqtanuyan laqataun aqmoqxnuꞌ y va laqsaval. KF/Yu laqsaval ixnavin Dios yucha qasmatꞌa ixchivinti Dios. Uxiknan jantu ixnavin Dios kaꞌuntꞌik, xlhiyucha jantu asmakpꞌutꞌunatꞌik ixchivinti Dios. Ni Cristo aqtsꞌiyajcha ixꞌalin AE{.Ni uxiknan jantu matichun lay kalhitaulal ni kitꞌin klhitꞌajun talaqalhin. Chavay incha kitꞌin klhichiviniy yu laqsaval, ¿ex valiꞌiycha jantu kilalhakapuꞌaniyau yu knajun? [D/-Kitꞌin klhichiviniy yu laqsaval, xlhiyucha uxiknan jantu kilalhakapuꞌaniyau. TC!,Yu mimpaykꞌan va aqmoqxnuꞌ junita, va makꞌayatꞌik yu yucha maqamay. Yucha junita jamaqniniꞌ tus tejkan puꞌaqtaynichal lakamunukpaꞌ. Yucha vamun lhipaꞌiniy yu jalaklkanti, jantu lay najun yu laqsaval. Tejkan jalaklkanan yucha va ixkilchuncha. Yucha va jalaklkanaꞌ junita y va yucha xajapay tachun yu jalaklkanti. tBa+¿Valiꞌiycha jantu malaꞌasiyatꞌik yu klajunau? Va jantu tamaqamayan kaꞌasmaktꞌik, va xlhiyucha. bA=*Ex ni Jesús jalakjunil: —Incha laqsaval ni Dios mimPaykꞌan kaval ex kilaꞌachaniu ni kitꞌin, ni kitꞌin va kun Dios kmintachal. Chavaycha aniy kvil pero jantu kakmil kilaqꞌaman, va Dios kimalaqachal. 1@[)Uxiknan vananaj chun makꞌayatꞌik tacha yu makay mimpaykꞌan. Ex tanaul ni yuꞌuncha: —Kijnan jantu aqchunan kajkuu, va qayntaun yu kimPaykꞌan yucha va Dios. ?(Pero uxiknan mas klajuntaucha ni va Dios yu laqsaval kimasunil, aqtsꞌiyaj kilamaqniputunau. Ni Abraham jantu aqtaun chun kamakal. v>e'Ex tanaul ni israelitas: —Kijnan va Abraham yu maqancha kimpaykꞌan junita. Ex ni Jesús jalakjunil: —Incha laqsaval ni Abraham maqancha mimpaykꞌan ixval, ex kꞌatꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik tacha ixtiꞌukxuntayay ni yucha. r=]&Tachun yu kchiviniy va si yu kimasunil kimPay. Yu uxiknan makꞌayatꞌik va yu tamasunin mimpaykꞌan. <%Kitꞌin ox ijkꞌatsay ni va kun Abraham tꞌanchꞌipitik pero jantu laꞌaꞌiyatꞌik kinchivinti, xlhiyucha kilamaqniputunau. q;[$Chavay incha yu istsꞌal miꞌukxtinkꞌan oxamaktaun katamakan ex laqsaval oxamaktaun kaꞌunapitik. f:E#Qayntaun oqxtamati yu ixnavin ixꞌukxtin yucha jantu lay tsukuꞌalhiy la ixchaqaꞌ ixꞌukxtin tacha ixlapanaki kaval. Pero yu sasꞌatꞌan ni ukxtin yuꞌuncha chun lay ancha tataulꞌalhiy mas va tavanancha kaval. 9/"Ex ni Jesús jaqaltaychoqol, va jalakjunil: —Vas klajunau ni lapanakni yu tamaqtaqalhinin, yuꞌuncha ixꞌukxtinkꞌan va yu talaqalhin. `89!Chuncha taqaltayl ni yuꞌuncha, tajunil: —Kijnan va lapanakni kuntau yu kminchaꞌau kun Abraham. Oxamaktaun kuntau, jantu aqtaun kaꞌalil kiꞌukxtinkꞌan. ¿Valiꞌiycha naꞌun ni oxamaktaun kajkunau? a7; Chuncha kꞌamispꞌayapitik ni chivinti yu laqsaval, ex yucha oxamaktaun katamakayan. s6_Ni Jesús jalakjunil ni israelitas yu talhakapuꞌal: —Incha uxiknan ox katꞌaylhipꞌiniyapitik chuncha tacha chavay xaꞌasmatꞌatꞌik kinchivinti, ex laqsaval kilapanakni kaꞌunapitik, kꞌalaniyapitik yu klamasuniyau. \51Tejkan ni Jesús chuncha naunꞌol ex ayaj qaynlhuu talhakapuꞌal ni yucha. J4 Ni kimPay yu kimalaqachal yucha alinta kun kitꞌin. Kitꞌin si kmakay yu lakanajun ni yucha, xlhiyucha jantu aqtaun kimakajun keꞌeman. Yu sasꞌatꞌan Dios ali yu tatapatsaniy talaqalhin }3sEx naul ni Jesús: —Tejkan kilamukꞌayau talman ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki, exnicha kilamispayau taꞌayucha kunita. Ni kitꞌin jantu aqtaun kmakay tuꞌuchun kilaqꞌaman. Vamun knajun ni chivinti yu kimPay Dios kimasunil. a2;Ni lapanakni jantu katamalaqasil ni va ixPay Dios ixtꞌajun lhichivin ni Jesús. 1Ni kitꞌin ayaj lhuu chivinti lay kaklalhichiviniu ni uxiknan vachu pulhuu milaqtaqalkꞌan lay klamukꞌaniyau. Yu kimalaqachal yucha jantu aqtaun jalaklkanan y yu kijunil va yucha klajunchoqoyau. Xlhiyucha yu klajunau kitꞌin, yucha jantu jalaklkanti kaval. 0'Ex tajunil ni Jesús: —¿Tasꞌayucha kꞌatꞌi ni uxintꞌi? Ex ni Jesús jalakjunil: —Kitꞌin kunita vachu chun tacha klajunau. =/sXlhiyucha klajuniu ni uxiknan kꞌaniyapitik la mintalaqalhinkꞌan. Incha jantu kilalhakapuꞌaniyau tejkan klajunau taꞌayucha kunita ex kꞌaniyapitik la mintalaqalhinkꞌan. q.[Ex ni Jesús jalakjunchoqol: —Uxiknan untꞌatꞌik xalapanakni yu aniy lakamunukpaꞌ, pero kitꞌin kminchal laktꞌiyan. Uxiknan va aniy lakamunukpaꞌ aqtꞌaynitꞌik tsukunun, pero kitꞌin jantu aniy kajkꞌaqtaynil. J- Ex ni israelitas talajunil siya yuꞌuncha: —¿Ex va maqniputunkan ixlaqꞌaman? Ka va lay xlhiyucha najun: “Taꞌan kitꞌin kajkꞌanaꞌ uxiknankꞌan jantu lay kapꞌinapitik”. N,Ni Jesús jajunchoqol: —Kitꞌin kajkꞌanacha. Yu uxiknan kilalakxkauyau pero kꞌaniyapitik la mintalaqalhinkꞌan. Taꞌan kitꞌin kajkꞌanaꞌ uxiknankꞌan jantu lay kapꞌinapitik. ++Ni Jesús tejkan chuncha naul va ixtꞌajun masun laka ay lakatajtan taꞌan maqxtaqkan ofrenda. Jantu matichun kalhaꞌal laka pachꞌin, jantukaꞌ ixlakachin ixjulchan tejkan Dios kanaunaꞌ. Ni Jesús najun ni taꞌan kaꞌanaꞌ, yuꞌuncha jantu lay kataꞌal x*iEx tajunil: —¿Tas ancha vil ni mimpay? Ex ni Jesús jaqaltayanal, jalakjunil: —Uxiknan jantu kilamispayau ni kitꞌin, vachu jantu mispꞌayatꞌik yu kimPay. Incha kilamispau ni kitꞌin ex vachu kꞌamispꞌatꞌik ni kimPay. ) Chuncha kitꞌin va klhitaulay yu knajun y vachuꞌ alin aqayntaun yu lhitaulay kun kitꞌin. Yucha va kimPay yu kimalaqachal. (La milhachimoꞌonkꞌan ancha najun incha qayntꞌuy talhitaulay tuꞌuchun, y va taun tanajun, ex chun lay kꞌalhakꞌapꞌupꞌi. %'CIncha kitꞌin kakmukꞌal laqtaqal yucha kaval yu laqsaval, jantu kilaqꞌaman kakmukꞌal. Ni kimPay yu kimalaqachal, yucha va chꞌantaun kun kitꞌin. &Uxiknan mukꞌayatꞌik laqtaqal tacha tamukꞌay yu valiꞌiy lapanakni. Ni kitꞌin jantu matichun kmukꞌaniy laqtaqal. ~%uNi Jesús jaqaltaychoqol, jalakjunil: —Mas va kilaqꞌaman klhichivinkan, pero yucha laqsaval yu knajun. Kitꞌin ox ijkꞌatsay toꞌoxtaycha kmintachal, vachuꞌ toꞌoxtaycha kajkꞌanchoqoyaꞌ. Yu uxiknan jantu kꞌatsꞌayatꞌik. v$e Ex tajunil ni fariseos: —Va milaqꞌaman tꞌaunkꞌan lhichivinka. Jantu laqsaval kaval yu naꞌun. # Astan ni Jesús aaqtaun jalaqxaqalachoqol ni lapanakni, va jalakjunil: —Kitꞌin va ixmaklkukꞌan ni lapanakni kunita. Ex yu kintꞌaminaꞌ kalhitsukuyaꞌ ni maklku yu kaxtaqniyaꞌ jatsukunti. Ex jantucha aqtaun katijuntayayaꞌ laka putsꞌisni. o"W Ex naul ni xanati: —Jantucha matichun. Ex naul ni Jesús: —Kitꞌin vachu jantu kakmukꞌaniyan laqtaqal. Kꞌapiticha. Jantucha kꞌamaqtꞌaꞌalhin.] Ni Jesús yucha va ixmaklkukꞌan ni lapanakni aniy lakamunukpaꞌ }!s Chuncha tayal, va junil ni xanati: —¿Tas ancha tayanal ni lapanakni? ¿Jantucha matichun kamukꞌanin laqtaqal? j M Tejkan chuncha taqasmaklhi tacha jalakjunil ni Jesús ex taꞌaqtaylcha taꞌan por qayntamin. Yu tapꞌulꞌal va yu xapaynincha ixtajunita tus taꞌanꞌolcha. Ex ni Jesús laqtsꞌil ni va xꞌamancha tamakaul ni xanati. gGEx aqtaun taqayntachoqol ni Jesús, taylhaꞌal jatsꞌoqnuꞌ lakatꞌun la ixmakaꞌ. 6eVananaj ixtataylhaanita lhisakminin, ex tayal ni Jesús jalakjunil: —Xaqayntaun uxiknan yu jantu kalhitsukul talaqalhin yucha pꞌunaj katanqalhunil chiyux y katꞌalal.  Chuncha tamakal va para lay katatislajmal ni Jesús. Pero yucha taqayntal, aqtayl jatsꞌoqnun lakatꞌun kun ixmakaꞌ. La ixlhachimoꞌon ni Moisés ancha lhinajun kalaklakatꞌalmakal xanatin yu chuncha talay. Yu uxintꞌi, ¿tas naꞌuncha? }sEx tajunil ni Jesús: —Jamalaniniꞌ, ni aniy xanati yucha temakal makanaꞌ laqtaqal kun yu jantu ixapay kaval.  Ex yu fariseos ali ni lapanakni yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas, yuꞌuncha talhiminil qayntaun xanati yu tatemal makanaꞌ laqtaqal, tꞌatamal qayntaun yu jantu ixapay kaval. Tamaqayaul ixtanꞌajna taꞌan ixtayanal ni lapanakni. 2]Tejkan ixtunkuminta ni Jesús al laka ay lakatajtan, ancha tachun ni lapanakni talaqꞌanꞌol. Taulalcha la ixpulakna ni laka ay lakatajtan ex aqtaylcha jalakmalaniy. R Ex astan ni Jesús alcha lakataun aspajun yu junkan Xaꞌaspajun Olivos. b=5Ex astan tataxtul lakapulakchivin, va taꞌanchoqol por qayntamin la ixchaqakꞌan.pY4Ex tanaul ni ixtꞌafariseos: —¿Ex yu uxintꞌi vachu va machaqaꞌ Galilea kꞌatꞌi? Kꞌalanin ixchivinti Dios ex ancha kꞌalaqtsꞌineꞌe ni jantu matichun yu xalaqputeꞌeniꞌ ixchivinti Dios kaminchal Galilea. [ Y+3—La kilhachimoꞌonkꞌan najun ni jantu lay valiꞌiy kꞌamukꞌanin laqtaqal qayntaun lapanaki. Pꞌunaj maqskꞌiniy kaꞌasmaktꞌi yu najun ex kꞌalaqtsꞌintꞌanuyeꞌe incha makal laqtaqal. ]32Ex ni Nicodemo yu aqtauncha laqkilal ni Jesús lakaputsꞌisni va jalakjunil: !1Vamun talhakapuꞌan ni valiꞌiy lapanakni yu jantu tamispay ixlhachimoꞌon ni Moisés. Yuꞌuncha kalakmukꞌanikanaꞌ maqanlqajnati. xi0Jantu matichun jalhachimoꞌonuꞌ lhakapuꞌan. Vachuꞌ ni kijnan yu fariseos kuntau jantu klhakapuꞌanau. ^5/Ex ni fariseos tanaul: —¿Ex yu uxiknankꞌan vachucha tamakanutan ni yucha? w.Chuncha ni policias taqaltayanal, va tanaul: —Jantu aqtaun matichun lapanaki chiviniy tacha yu aniy lapanaki. :m-Ex yu xapolicias laka ay lakatajtan taminchoqolcha taꞌan ixtayanal ni fariseos ali ni xaꞌukxtinin kuras. Va talhisakmil: —¿Valiꞌiycha jantu kꞌalhitꞌantꞌik? ,Lati ixtalhiꞌuxaꞌan laka pachꞌin pero jantu matichun kachꞌapal. Ni jalhachimoꞌonun yuꞌuncha jantu ixtalhakapuꞌan ni Jesús @ {+Chuncha ni lapanakni tatapulvaqlhi va por Jesús. M *La ixchivinti Dios najun ni Cristo yu kaminaꞌ va ixpapanti David kunaꞌ. Najun kaminaꞌ tsukunuꞌ laka putaulan Belén taꞌan la ixputaulan ixjunita ni David yu maqancha ixlhachimoꞌonun. ' G)Y yu alati ixtajuniy: —Yucha ni Cristo yu lakꞌulata Dios. Pero lati ixtanajun: —Jantu yuꞌ kaval ni Cristo. Ni Cristo jantu kamintachal Galilea.  (Ixꞌalin lati lapanakni tejkan chuncha taqasmaklhi, va ixtajuniy: —Laqsaval, yucha va yu xalaqputeꞌeniꞌ ixchivinti Dios.  'Tejkan chuncha naul ni Jesús va ixlhichiviniy ni Espíritu Santo yu katalaqaꞌiyaꞌ ni lapanakni yu katalhakapuꞌanaꞌ ni yucha. Pero ni Jesucristo jantukaꞌ ay ixmakakan xlhiyucha ni Espíritu Santo jantukaꞌ ixmin. Ni lapanakni si putamin ixtanajun &Yu kilhakapuꞌan yucha kunaꞌ tacha najun la ixchivinti Dios: “La xalhanuti kaxajtachal xkan yu xtaꞌa jatsukunti.” 5c%Tejkan va paqtauncha para kalal ni kꞌatan, tayal ni Jesús, va pꞌays chivinil, va naul: —Incha matichun oqputun xkan, kilaqmilcha ni kitꞌin ex kaꞌoqlhicha. [/$Kintajunan “Kilalakxkauyau pero jantu kilatemayau.” Vachu najun “Jantu lay kapꞌinapitik taꞌan kitꞌin kaktaulanta.” ¿Tis va suncha naunputun? Ni Jesús lhichiviniy xkan yu lhitꞌajun jatsukunti U##Chuncha ni israelitas aqtayl talalhisakmiy, va tanaul: —¿Tas ancha kaꞌanacha ni yucha ni jantu lay katemayau? ¿Kalaqꞌanaꞌ taꞌan tavilanal yu jantu israelitas kataval y kalakmalaniyaꞌ? zm"Astan uxiknan kilalakxkauyau pero jantu lay kilatemayau. Jantu lay kapꞌinapitik taꞌan kitꞌin kaktaulanta. !Ex ni Jesús naul: —Kitꞌin jantucha paqlhuu kaktaulaꞌ kun uxiknan. Niman kaklaqꞌanchoqoyaꞌ yu kimalaqachal. U# Ni fariseos takꞌatsal ni lapanakni va chuncha ixtalhilakchiviniy ni Jesús. Chuncha ni yuꞌuncha ali yu xaꞌukxtinin kuras talhijunil yu xapolicias ni ay lakatajtan para kataꞌal laqxaqamanan. ^5Qaynlhuu lapanakni talhakapuꞌal. Vachuꞌ ixtanajun: —¿Tas kunacha tejkan kaminaꞌ ni Cristo? ¿Kamakayaꞌ ni yucha apalay lajꞌay axtoqnu xajantu yu aniy lapanaki? Ni fariseos talaqxaqamaputun ni Jesús )Ex astan lati ixtalaqxaqamaputun pero jantu matichun kachꞌapal. Jantukaꞌ ixlakachin julchan yu Dios laksaklhi para katalhimaqchapul. ^5Ni kitꞌin ox kmispay. Kmintachal kun yucha, va yucha yu kimalaqachal kakmil aniy. ]~3Tejkan qasmaklhi ni Jesús tacha ixtatꞌajun juninin, ex aqtayl jalaqxaqalay pꞌaysni ancha ixpulakna laka ay lakatajtan, va jalakjunil: —Uxiknan ox kilamispayau, ox kꞌatsꞌayatꞌik toꞌoxtaycha kminchal. Pero jantu kilaqꞌaman kakmil. Va kimPay kimalaqachal. Yucha najun yu laqsaval pero yu uxiknan jantu mispꞌayatꞌik. .}UNi kijnan ox kꞌatsayau taꞌan laqsaval minchal ni yucha. Pero yu Cristo tejkan kaminaꞌ jantu matichun kamispayaꞌ toꞌoxtaycha kaminanta, ex ka jantu yucha. :|mChavay mas tꞌajun chivin la ixlakaꞌukxpukꞌan ni lapanakni, yu lhachimoꞌonun jantu tuꞌuchun tajuniy. ¿Ex vachu talhakapuꞌan ni yucha va Cristo yu Dios lakꞌulata? *{MLati lapanakni yu ixtavilanal Jerusalén taꞌaqtayl talalhisakmiy, va tanaul: —¿Jantu kaval yu aniy lapanaki yu tatꞌajun lakxkaunan para katamaqnil? CzJantu kꞌamukꞌanitꞌik laqtaqal matichun lapanaki vamun por yu laqtsꞌinatꞌik. Incha kꞌamukꞌanitꞌik laqtaqal kaval yu laqsaval. Ni Jesús lhichiviniy toꞌoxtaycha minchal yAyaj makꞌapꞌutꞌunatꞌik tacha yu lhinajun Moisés xlhiyucha mas xajulchan jastaknati xvililichꞌukꞌupꞌuxniyatꞌik qayntaun jasꞌatꞌa. ¿Ex valiꞌiycha kilalukujlaniyau por kꞌuchꞌul qayntaun lapanaki tejkan xajulchan jastaknati? 'xGLaqsaval ni Moisés talhijunin kꞌaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌantꞌik pero jantu kaminchal kun Moisés. Yu laqsaval minchal va kun yu apalay maqancha kepayankꞌan ixtatꞌajun. Pero uxiknan mas xajulchan jastaknati vachuꞌ xvililichꞌukꞌupꞌuxniyatꞌik mintsꞌalankꞌan. w1Ex ni Jesús va jajunil: —Va aqtauncha kmakal yu ay lhitapatsa la xajulchan jastaknati, va xlhiyucha uxiknankꞌan tus tumpaj lhilatꞌik. {voEx taqaltayl ni lapanakni, va tajunil: —¿Tasꞌayucha maqniputunan? Ka va lay lhitꞌaꞌun aqmoqxnuꞌ. /uW’Ni Moisés taxtaqnin ni uxiknan yu ixlhachimoꞌon Dios pero jantu makꞌayatꞌik yu lhinajun ni anchanu lhachimoꞌon. ¿Ex valiꞌiycha kilamaqniputunau? RtQayntaun lapanaki yu ixlaqꞌaman chiviniy va najun katatoꞌoyal ni lapanakni. Pero kitꞌin va knajun katoꞌoyakal ni Dios yu kimalaqachal. Klhichiviniy yu laqsaval, jantu kaklhitsukul talaqalhin. "s=Taꞌayu yu makaputun yu Dios lhinajun ex yucha kakꞌatsayaꞌ ni chivinti yu kmasuy incha va kun Dios mintachal u incha va por kitꞌin kilaqꞌaman. !r;Chuncha ni Jesús jalajqaltayl, va jalakjunil: —Tachun yu kitꞌin kmasuy jantu vamun kinchivinti kaval. Va yu masuy ni kimPay yu kimalaqachal. .qUNi israelitas tus taun talhilal, va ixtalajuniy siya yuꞌuncha: —¿Tas junitacha ni aniy lapanaki? Yucha ayaj lhuu jatalaniti lhitꞌajun mas jantu katamoꞌol. pTejkan ixpakltauncha ixꞌanta ni kꞌatan ex ni Jesús tanuchal ni ay lakatajtan. Aqtayl jalakmalaniy ni lapanakni. ooW Ni lapanakni va si ixtatamaqsaqchiviniy, ixtatalhauniy ixjalhachimoꞌonunkꞌan ni israelitas. ]n3 Ni lapanakni va si ixtalhilakchiviniy ni yucha. Va saq ixtalajuniy: “Ni yucha va qayntaun yu ox lapanaki junita.” Yu alati ixtanajun: “Ni yucha va qayntaun yu tꞌajun jalakmakanun lhuu lapanakni.” m' Ni israelitas yuꞌuncha ayaj ixtatꞌajun lakxkaunan ni laka kꞌatan. Ixtalalhisakmiy: —¿Toꞌoxtaycha katijuntayal ni anuꞌ lapanaki? 'lG Astan tejkan taꞌalcha ixtꞌalaqaunin ni Jesús laka kꞌatan ex ni yucha vachuꞌ al. Jantu ixtakꞌatsay ni lapanakni, valiꞌiy ixtamaqsaqꞌanta. ,kQ Tejkan chuncha jalakjunil ex yucha tamakaul laka estado Galilea. Ni Jesús ixtiꞌukxuyal la ixkꞌatankꞌan ni israelitas taꞌan ixtamakay ixmoqltakꞌan |jqUxiknankꞌan kapꞌintꞌik laka kꞌatan pero kitꞌin jantukaꞌ. Jantukaꞌ lakachin julchan yu kimpaxtoqniy. i7Aniy lakamunukpaꞌ ni lapanakni jantu lay taxkayyan ni uxiknan pero yu kitꞌin ayaj kintalhixkajiy va por klakjuniy ni yuꞌuncha tamaqtaqalhinin. MhXlhiyucha ni Jesús jalakjunil: —Kitꞌin jantukaꞌ lakachin julchan para kakmakal yu maqskꞌiniy pero yu uxiknan mas va tisuncha hora kaval lay makꞌayatꞌik yu makꞌapꞌutꞌunatꞌik. hgIIxtꞌalaqaunin ni Jesús yu chuncha tanaul, yuꞌuncha vachuꞌ jantu ixtalhakapuꞌan. af;Qayntaun lapanaki tejkan najun kamispakal ex yucha jantu makay axtoqnuꞌ laqatamaqsaq. Ex uxintꞌi incha makꞌay lajꞌay axtoqnuꞌ ex apalay ox kꞌamakꞌatꞌi taꞌan lay katalaqtsꞌin tachun ni lapanakni. e)Yu ixtꞌalaqaunin va tajunil: —Apalay ox kaval kꞌapiti Judea. Ex ancha katalaqtsꞌil mintꞌaltanan ni lajꞌay axtoqnuꞌ yu makꞌay. d!Pero ni anchanu julchan va laycha kalakachil ixkꞌatankꞌan ni israelitas tejkan ixtamakay ixmoqltakꞌan ixlhimaqspaꞌ ixchaqakꞌan. c -Ex taval ni Jesús ixtiꞌukxuyal la xalakatꞌun Galilea. Jantu ixtaulputun Judea, ancha ixtatꞌajun lakxkaunan niisraelitas para katamaqnil. rb]GVa Judas yu ixtꞌajun lhichivin. Yucha istsꞌal ixjunita qayntaun joꞌati yu junkan Simón Iscariote. Ni Judas va yucha yu kamaqxtaqyaꞌ ni Jesús para kamaqnikal mas yucha va xaqayntaun ixtꞌaltanaꞌ yu ixjamalaniy.a/FNi Jesús jaqaltaychoqol, va jalakjunil: —Kitꞌin klalaksakvi pumakautꞌuy pero xaqayntaun ni uxiknankꞌan va lhitꞌajun aqmoqxnuꞌ. !`;EChavay kijnan klalhakapuꞌantaucha, vachuꞌ ijkꞌatsayau ni uxintꞌi va yu ixnavin Dios kꞌatꞌi, jantu tuꞌuchun laqtaqal kꞌalhitsꞌukꞌu. x_iDEx ni Simón Pedro va liman qaltayl, va junil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿tasꞌayucha lay kaktꞌaꞌau? Kijnan kꞌatsayau ni laqsaval vamun uxintꞌi kꞌiltꞌaxtꞌuy chivinti yu xtaꞌa jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. ^CEx chuncha ni Jesús vachuꞌ jalaklhisakmil yu pumakautꞌuy yu ixjalakmalaniy va jalakjunil: —¿Uxiknan vachuꞌ kilamakauntijlayau? ] BTejkan chuncha naunꞌol ex lhuvaj lapanakni yu ixtatꞌaꞌanta tamakauntijlal, jantucha apalay katatijuntayal kun yucha. t\aAEx jalakjunil: —Jantu matichun lapanaki lay kilaqmin ni kitꞌin incha yu kimPay jantu xtaqniy lakatin. [@Pero vananaj alin lati uxiknankꞌan yu jantukaꞌ lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. Ni Jesús yucha ixkꞌatsay mas tejkan aqtaynil ixlhitapatsa tasꞌayuꞌuncha yu jantu katalhakapuꞌanaꞌ. Vachu ox ixkꞌatsay tasꞌayucha yu kamaqxtaꞌaꞌ para kamaqnikal. DZ?Ni Espíritu yucha xtaꞌa jatsukunti, ixtapꞌasta lapanaki jantu tuꞌuchun ixtapal kaval. Tachun kinchivinti yu kitꞌin kiltaxtuy va minachal kun ni Espíritu yu xtaꞌa jatsukunti. Y5>¿Tas kꞌalhilatꞌikcha ni uxiknan incha kilalaqtsꞌinau ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki kakpataxtuchoqol taꞌan pꞌunaj xakvilchal? 4Xa=Pero ni Jesús niman xtaqnil kuenta ni va ixtatꞌajun pastaknan y ixtatꞌajun jakiltaynan. Ex jalhisakmil, va jalakjunil: —¿Ex jantu katamaqaman yu xaklajunau? eWC<Tejkan chuncha taqasmaklhi tacha yu jalakmasunil ni Jesús ex lati lapanakni va tanaul: —Tacha najun ni yucha ayaj lhitaꞌay para kꞌalaꞌaꞌitꞌi. ¿Tasꞌayucha lapanaki lay kamakaniyaꞌ kuenta yu najun? *VM;Ni Jesús va chuncha laqputeꞌel laka putaulan Capernaúm laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas. Ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ U:Kitꞌin klhichiviniy vayti yu minchal laktꞌiyan. Yucha jantu va aqstanchun kaval tacha yu junkan maná yu maqancha taꞌul mepayankꞌan. Yuꞌuncha tejkan taꞌul astan tanil. Pero yu kaꞌuyaꞌ ni aniy vayti yucha katsukuyaꞌ mas va tavanancha kaval. QT9Ni kimPay yu kimalaqachal yucha lhitꞌajun jatsukunti y yu kitꞌin va yucha kputsukuy. Ex chuncha vachuꞌ matichun lapanaki yu kiꞌuyaꞌ ni kitꞌin, yucha vachuꞌ kimputsukuyaꞌ ni kitꞌin. .SU8Xlhiyucha ni lapanaki yu uy kilakatunaj y vachuꞌ yu otꞌa kijakꞌalnan, yucha chꞌantaun junita kun kitꞌin y kitꞌin vachuꞌ chꞌantaun kunita kun yucha. R 7Yu kilakatunaj va yucha yu laqsaval lhiꞌuti para kaꞌutꞌi, vachu yu kijakꞌalnan va yu laqsaval xkan para kaꞌoqtꞌi. vQe6Ex chuncha taꞌayuꞌ yu kaꞌuyaꞌ kilakatunaj, vachuꞌ incha kaꞌoqyaꞌ kijakꞌalnan, ex ni yucha lhitꞌajuncha jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Ex astan tejkan kamiꞌoyacha ni lakamunukpaꞌ ex kakmajkujuchoqoyaꞌ. P{5Ex ni Jesús naul: —Kitꞌin vas klajunau ni uxiknankꞌan incha jantu kilaꞌuniyau kilakatunaj ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki, vachu incha jantu kilaꞌoqniyau kijakꞌalnan, ex jantu lay kꞌalhitsꞌukꞌuyapitik jatsukunti. O)4Ex chuncha ni israelitas aqtayl talhilakchiviniy siya yuꞌuncha, ixtanajun: —¿Ex tas laycha kintapuxtaqnin ixlakatunaj para kaꞌuu? N3Kitꞌin kunita ni vayti yu kujta yu minchal laktꞌiyan. Taꞌayu yu kaꞌuyaꞌ aniy vayti yucha katsukuyaꞌ mas va tavanancha kaval. Ni anchanu vayti yu kitꞌin kxtaꞌa yucha va kilakatunaj yu kmaqxtaꞌa para katalhitsukul jatsukunti tachun ni lapanakni. M2Kitꞌin klhichiviniy ni vayti yu minchal laktꞌiyan, matichun lapanaki yu kaꞌul yu aniy vayti, yucha jantu aqtaun kaniyaꞌ. L{1Ni mimpaykꞌan yu maqancha ixtatꞌajun, taꞌul ni vayti yu patajul talman ancha lakakꞌivinan pero ex astan tanil. ’Yu kimPay yucha jantu aqtaun kalaqtsꞌinkal pero ni kitꞌin yu kminchal kun Dios va klaqtsꞌil. cH?-Yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios va inchine tatsꞌoqꞌulal: “Ni Dios kalakmasuniyaꞌ tachun ni lapanakni.” Tachun yu taqalasmatꞌa ni kimPay y talaniy yu najun, yuꞌuncha kintalaqmin ni kitꞌin. G9,Jantu matichun lay kilaqmin ni kitꞌin incha kimPay yu kimalaqachal jantu kilhiminil. Ex kitꞌin kakmajkujuchoqoyaꞌ tejkan tachun katamaktayacha. QF+Ex chuncha ni Jesús jalakjunil: —Jantucha kilaqaltaꞌestukvi. /EW*Va tanaul: —Ni aniy lapanaki va Jesús yu istsꞌal José. Ni kijnan ox mispayau ixpay ali ixnati. ¡Chavaycha kintajunan ni yucha taꞌeltajuminchal laktꞌiyan! 0DY)Tejkan chuncha naul ni Jesús va vayti junita yu minchal laktꞌiyan, ex yu israelitas taꞌaqtayl talhichiviniy ni Jesús, taqaltaꞌestuklhi por chuncha naul. tCa(Yu kimPay va najun ni katalhitsukul jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ tachun ni lapanakni yu kintalaqtsꞌil y kintalhakapuꞌal ni kitꞌin yu isTsꞌal. Ex kitꞌin astan kaklakmajkujuchoqoyaꞌ tejkan tachun katamaktayaꞌ. 4Ba'Yu kimalaqachal va najun ni jantu kakmaqatsꞌanqal mas va qayntaun yu kimaqxtaqnil. Va najun kaklakmajkujuꞌochoqol ni anchanuꞌ julchan tejkan tachun katamaktayaꞌ. A{&Ni kitꞌin va kminchal laktꞌiyan para kakmakal yu najun kimPay, jantu yu knajun ni kitꞌin. Va yucha kimalaqachal. @1%Tachun ni lapanakni yu kimaqxtaqniy kimPay yuꞌuncha kintalaqminaꞌ ni kitꞌin. Tachun yu kintalaqminaꞌ kitꞌin jantu klakmaspꞌitꞌaꞌ. c??$Xaklajunaucha ni uxiknankꞌan mas kilalaqtsꞌinaucha jantu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. o>W#Ex ni Jesús jalakjunil: —Kitꞌin kunita yu vayti yu xtaꞌa jatsukunti. Taꞌayuꞌ yu kilaqmil ni kitꞌin yucha jantucha aqtaun kachavanaꞌ. Vachu yu kilhakapuꞌanil kinchivinti yucha jantucha aqtaun kapukikxixaꞌ. h=I"Ex ni lapanakni tajunil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, kilaxtaqniꞌalhiu ni anchanuꞌ vayti. |<q!Ni vayti yu xtaꞌa Dios minachal laktꞌiyan, va yucha jaxtaqniy ixjatsukuntikꞌan ni lapanakni lakamunukpaꞌ. I;  Ni Jesús jalakjunil: —Ni kitꞌin klajunau. Ni Moisés jantu kataxtaqnin vayti yu minchal laktꞌiyan. Chavay kimPay taxtaqniyan ni anchanu vayti yu laqsaval yu minachal laktꞌiyan. i:KNi kimpaykꞌan yu maqancha ixtatiꞌukxuntayay lakakꞌivinan yuꞌuncha taꞌul ni vayti yu junkan maná. Chuncha tapasal tacha tsꞌoqkanta taꞌan najun: “Ni yucha jalaqxtaqnil ixvaytkꞌan yu minchal laktꞌiyan.” '9GChuncha talhisakmil ni Jesús: —¿Suncha kilamasuniyau yu ay kaval para kaklaqtsꞌiu? Ex lay kaklalhakapuꞌaniu minchivinti. ¿Suncha lay makꞌay? C8Ni Jesús jalajqaltaychoqol, va jalakjunil: —Ni lhitapatsa yu lhinajun Dios va inchineꞌ. Yucha kimalaqachal aniy, va talhijunan ni maqskꞌiniy kilalhakapuꞌaniu yu klajunau. 7{Chuncha talhisakmil ni Jesús: —¿Ex tisuncha tsꞌanqay kakmakau para kakmakau ni lhitapatsa yu Dios lhinajun? *6MJantu kꞌatꞌapꞌatsꞌatꞌik por mivaytkꞌan yu niman miꞌojoy. Tsꞌanqay kꞌatꞌapꞌatsꞌatꞌik por ni vayti yu kataxtaqniyan jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Va yucha yu klaxtaqniyau ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki, va kitꞌin kilakꞌulal kimPay Dios. T5!Ex ni Jesús jalakjunil: —Kitꞌin vas klajunau ni uxiknankꞌan vayntꞌik tus ox otsꞌatꞌik. Va xlhiyucha kilalakxkauyau, mas jantu kꞌamalaꞌasitꞌik yu ay axtoqnuꞌ yu xaklamasuniyau. 4/Chuncha tejkan tapalaqpuslhi ni lakamar ancha tatemal ni Jesús, talhisakmil, va tajunil: —Jamalaniniꞌ, ¿tasvanancha chꞌitꞌi aniy? ~3uPero tejkan taxtaqnil kuenta ni Jesús jantu an katayal y vachu ixtꞌaltanan jantu sik ixtalay, ex tachun ni lapanakni tataukꞌal ni laka barcos, taꞌal lakxkaunan tus laka putaulan Capernaúm. Ni Jesús va tacha vayti yu xtaꞌa jatsukunti ?2wPero exnicha tachinchal alati barcos yu taminchal laka putaulan Tiberias. Tachinchal ixlhiꞌukstsꞌuniy taꞌan taꞌul yu pan tejkan ni Jesús xtaqnil lhimalaqpuchuncha ni Dios. w1gTejkan atauncha julchan junchoqol, ni lapanakni ixtayanal tus takuktachal lakamar. Tapastakchoqol ni vamun ixꞌalin laqataun barco, va yucha yu tapuꞌal ixtꞌaltanan ni Jesús, pero ni Jesús jantu kalaktꞌaꞌal ni yuꞌuncha. )0KVa laqa achati talaqaꞌil laka barco. Ex yu barco nimancha talakanuchal lakatꞌun taꞌan yuꞌuncha ixtachaanputun. Yu lapanakni talakxkajuy ni Jesús R/Ni Jesús jalakjunil: —Va kitꞌin kunita. Jantu katꞌalhanantꞌik. R.Tejkan maqaqcha ixtaꞌanta va tachaꞌal laqakis, laqachaxan kilometro ex talaqtsꞌil ni Jesús ixtꞌajun taꞌukstsꞌunin laka barco, ixjaltanajꞌanta la ixꞌukxna lakxkan. Ex ayaj tatalhanal. K-Chuncha ni lakamar aqtayl laklay kun taun pꞌas un yu ostaulal. G,Ex ancha tataukꞌal laka barco para katapalaqpuslhi ni lakamar para katachaꞌal laka putaulan Capernaúm. Anchanuꞌ hora oxicha tꞌalaj ixputsꞌista, yu Jesús jantukaꞌ ixminchoqoy. }+sTejkan putsꞌislhicha ex ixtꞌaltanan ni Jesús yu ixjalakmalaniy tataꞌeltajulcha, va taꞌalcha lakamar. *Ni Jesús kꞌatsal ni va kataminaꞌ inin para katalhaꞌal taꞌan katamakayaꞌ ixjalhachimoꞌonukꞌan. Xlhiyucha taꞌeltajuchoqol laka aspajun, va qoslhi para ixlaqꞌaman katiꞌukxuntayal. Ni Jesús jaltanajꞌan la ixꞌukxna lakxkan Y)+Ni lapanakni por talaqtsꞌil yu aniy ay axtoqnu yu makal ni Jesús aqtayl talajuniy siya yuꞌuncha: —Laqsaval ni aniy ka yucha yu laqputeꞌey ixchivinti Dios yu ixtanajun kaminaꞌ aniy lakamunukpaꞌ. 0(Y Chuncha tapusaklhi ni yuꞌuncha tachun yu xatalaqcheꞌeniꞌ, tus laqakautꞌuy canasta talaqtsamal vamun por yu anuꞌ aqskis pan yu jalakvaval ni lapanakni. '+ Tejkan oxicha talhiꞌotsaꞌol ex ni Jesús jalaklhijunil ixtꞌaltanan katapusakchoqol tachun yu xajchal para jantu valiꞌiy katalaqamanal. G& Chuncha ni Jesús chꞌapal ni pan, aqtayl xtaqniy lhimalaqpuchuncha ni Dios. Ex jalaqxtaqnil ni lapanakni. Vachu chun makal kun yu jatanti. Jalaqxtaqnil tacha yu yuꞌuncha ixtaꞌuputun. A%{ Ex chuncha ni Jesús laklhijunil: —Kꞌaꞌunitꞌik katataulal ni lapanakni. Ancha ayaj ixꞌalin lhuu jatsꞌin. Tejkan tataulꞌol va laqchaꞌal tus laqakis mil joꞌakna. :$m —Aniy alin qayntaun tsꞌal. Yucha lhitꞌajun aqskis pan yu lhiyal cebada, vachu lhitꞌajun aqxtꞌuy jatanti. Pero jantu kalaqchaanaꞌ por tachun yu aniy lapanakni. e#CEx aqayntaun yu ixtꞌaltanaꞌ yu junkan Andrés yu ixlaqaj yu Simón Pedro va naul: :"mChuncha ni Felipe va junil: —Mas laꞌatꞌuy ciento julchan katsꞌukꞌu tapatsan jantu kalaqchaꞌal para kꞌalakvavatꞌi tachun ni lapanakni mas va laktsꞌuninin pan. !1Chuncha junkal ni Felipe va para kalaqtsꞌintanukal tisuncha chivinti kaqaltayanal. Ni Jesús yucha ixkꞌatsaycha yu maqskꞌiniy kamakal. H  Tejkan Jesús laqtsꞌil ni qaynlhuu lapanakni ixtatixkaulhaꞌanta, ex lhisakminil, va junkal ni Felipe: —¿Tas ancha kaꞌiyaucha vayti para kalaqchaꞌal tachun yu aniy lapanakni? NVa laycha kalakachil ni Paxku yu ay ixkꞌatankꞌan ni israelitas. `9Taval ni Jesús taukꞌal laqataun aspajun, ancha jalaktꞌataulal yu ixjalakmalaniy. ]3Tatꞌaꞌal pumalhuu lapanakni, va talaqtsꞌil ni palay jalakmakal taqanꞌanin. f GEx astan ni Jesús va alcha takukchal lakamar Galilea yu vachuꞌ ixjunkan lakamar Tiberias. )/Incha jantu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik ni chivinti yu tsꞌoqlhi ni Moisés ex yu kinchivinti vachu jantu lay lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik.:m.Incha laqsaval kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik chuncha tacha yu naul ni Moisés ex vachuꞌ ixkilalhakapuꞌau ni kitꞌin. Taꞌan jatsꞌoqnul ni Moisés yucha kilhichiviniy. -Kitꞌin jantu kaklaslajau kun kimPay. Yu laqsaval kataslajan va Moisés mas va yucha yu pꞌakxanꞌiyatꞌik para kataꞌaqtayjun. -S,Xlhiyucha jantu lay lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. Ayaj tamaqamayan tejkan lajꞌay tamakayan ni lapanakni, jantu lakxkꞌauyatꞌik para lajꞌay katamakan ni Dios. H +Kitꞌin kmil kun ixpalhachimoꞌon ni kimPay pero uxiknan jantu kilalaqaꞌiyau. Yu va kamil aqayntaun lapanaki yu vamun la ixtapꞌasta ni yucha, ka tus laqa achati kꞌalaꞌaꞌitꞌik. 3~I}V|{{`zz"yIxww"vutssrWqsqpzonEm(lkkPjiiFhgffpeddiccbb:`__v^^:]\[[\ZoZYOXX"W~VVDU`TkSRRoQQAPYOONN!MSLL^K~JJFIIHHxHG^F EaDCC~B1AAE@}@2?}>><=h=<Chuncha naul ni Jesús para katamalaqasil tacha kapuniyaꞌ. ~ Kitꞌin tejkan kakmukꞌakanaꞌ talman aniy lakamunukpaꞌ, kaklaktꞌasaniꞌoyacha tachun ni lapanakni ni kintalaqmil. :}m Chavaycha lakachincha julchan tejkan kamukꞌakanaꞌ ixlaqtaqalkꞌan xalapanakni lakamunukpaꞌ. Chavay kalaqtinaqxtukanacha yu xajalhachimoꞌonuꞌ ni aniy lakamunukpaꞌ. |y Ex ni Jesús jalakjunil: —Ni aniy chivinti yu xachivinkan jantu va para kitꞌin kaval, va para uxiknankꞌan. {! Ni lapanakni yu ancha ixtayanal talhilal va jamaxkan makatꞌaul. Alati ixtalhilay va qayntaun ixmayul Dios tꞌachivinil ni Jesús. z  KimPay kꞌatꞌi, ay kꞌamakꞌakꞌa para katoꞌoyakal mintaqaꞌuti. Ex niman qasmakkal laqataun chivinti tus laktꞌiyan, va naul: —Chavaycha kitꞌin aycha kmakakanta para kintatoꞌoyal ni lapanakni. Aaqtaun kaklakmasunichoqoyaꞌ kiꞌayaxtu. nyU —Chavaycha aniy hora ayaj kmaqaninin, tus taꞌexpatajuy kelhanuti. ¿Suncha tsꞌanqay kakskꞌinil kimPay? ¿Va kakskꞌinil para kimalaqtaxtul ni aniy maqanlqajnati? Jantu, va para yucha kminta ni aniy lakamunukpaꞌ. 'xG Incha matichun kintapatsaniputun ex maqskꞌiniy kintꞌaꞌal. Taꞌan kaktaulaꞌ ni kitꞌin ex yucha vachuꞌ ancha kataulaꞌ. Yu kintapatsaniyaꞌ yucha vachu katoꞌoyakanaꞌ, ni kimPay ay kamakayaꞌ. Ni Jesús laqputeꞌey ixlhinin Ni Jesús taylhaꞌal ixchivinti, va naul: owW Taꞌayuꞌ yu ayaj achaniy ixjatsukunti aniy lakamunukpaꞌ, yucha astan kamaqatsꞌanqayaꞌ. Pero yu maqxtaqtacha ixjatsukunti aniy lakamunukpaꞌ yucha kalhajaꞌiyaꞌ xajatsukunti laktꞌiyan yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. _v7 Kitꞌin vas klajunau ni laqataun xatꞌin trigo incha jantu patajuy lakatꞌun para kataknul ex jantu tuꞌuchun xtaꞌa, va xꞌamancha. Pero incha patajuy y taknuy ex talhavaꞌan, va xtaꞌa lhuu xaꞌunikan. u  Ex chuncha ni Jesús jalakjunil: —Chavay lakachilcha hora tejkan ay kakmakakanaꞌ ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki. t Ex ni Felipe niman chuncha al juniniꞌ ni Andrés, ex ixlaꞌatꞌuykꞌan chuncha taꞌal makꞌatsaninin ni Jesús. s+ Yuꞌuncha talaqꞌal ni Felipe yu machaqaꞌ laka putaulan Betsaida xalakatꞌun Galilea, va tajunil: —Kijnan klaqtsꞌinputunau ni Jesús. frE Lati lapanakni yu ixtaꞌanta ni laka kꞌatan ancha Jerusalén va griegos ixtajunita. Pq Ni fariseos ixtalajuniy siya yuꞌuncha: —Kꞌalaqtsꞌintꞌik, ni kijnan jantucha tuꞌuchun lay xamakayau. Tachun ni lapanakni tatꞌaꞌanta. Lati yu ixtachiviniy griego talakxkajuy ni Jesús p  Xlhiyucha ni lapanakni niman taꞌal tastukꞌinin. Takꞌatsal ni ixmakata ni anchanuꞌ ay axtoqnuꞌ yu masul ixtapꞌasta. %oC Ni lapanakni yu talaqtsꞌil ni Jesús tejkan tꞌasanil ni Lázaro y majkujuchoqol la ixputaknun, yuꞌuncha ixtalaqputeꞌechoqoy tacha yu tapasal. n3 Tejkan chuncha val, ixtꞌaltanan ni Jesús yu ixjalakmalaniy jantu katamalaqasil tachun yu ixtꞌajun tapasanaꞌ. Astan tejkan ni Jesús anchoqol laktꞌiyan ex tapastakchoqol yu chuncha istsꞌoqkanta. Ex takꞌatsal va ixlhichiviniy ni Jesús kun tachun yu tapasal. @my Jantu katꞌalhanantꞌik ni uxiknan yu machaqan Jerusalén untꞌatꞌik.Kꞌalaqtsꞌintꞌik ni miJalhachimoꞌonukꞌan,
putaukꞌalhiminta laqataun sasꞌatꞌa burra. l  Ni Jesús temal laqataun burro ex putaukꞌalhaꞌal, chuncha tacha najun taꞌan istsꞌoqkanta la ixchivinti Dios: Mk Chuncha talajꞌexꞌil xaxqoy chꞌapꞌa ex taꞌalcha tastukꞌinin, tanaul: —¡Kilamalaqtaxtuyau! ¡Katoꞌoyakal yu minta la ixtaqaꞌuti ni Dios! ¡Yucha va xaJalhachimoꞌonuꞌ Israel! j' Lhuu lapanakni tachaꞌal ancha Jerusalén taꞌan laka kꞌatan Paxku. Ataun julchan val, takꞌatsal ni ancha ixꞌantacha ni Jesús. Pumalhuvaj israelitas takꞌatsal ni Jesús ixvilchal Betania. Ex taꞌal laqtsꞌinin pero vachu taꞌal va para katalaqtsꞌil ni Lázaro yu majkujuchoqol la ixputaknun tejkan ixnitacha. f Yu kilpatanin va tacha kaꞌalinacha kun uxiknankꞌan, pero yu kitꞌin jantucha maqan kaklatꞌaꞌalinau. Talhilakchiviniy ni Lázaro e Ex ni Jesús va junil: —Kꞌamakꞌaucha. Ni yucha aqtsꞌiyaj va ixlhilkamaꞌata para kaklhilakaxapakal tejkan kakniyaꞌ. cd? Mas chuncha naul ni Judas yucha jantu laqsaval ixjalakmapayniy ni kilpatanin, va alhavanaꞌ ixjunita. Ni bolsa yu ixtapumujuy tumin yu ixtaxtaꞌa ni lapanakni, va yucha ixlhitꞌajun ex ancha ixꞌalhaumaxtuy. —¿Valiꞌiycha jantu kastꞌakal yu sꞌejenꞌe? Yucha lay ixlhistꞌati tacha talhajay pumatꞌutu ciento oqxtamatin por paqtamin. Ex lay ixjalaqxtꞌaqnin kilpatanin. b% Ex ni Judas Iscariote, istsꞌal Simón yu kamaqxtaqyaꞌ ni Jesús, ancha ixyal chꞌantaun kun yu alati ixtꞌaltanan ni Jesús, va naul: |aq Ex ni María lhimil laꞌatꞌutu ciento gramos yu pꞌays sꞌejenꞌe yu ayaj laqlhuu xtapal ixjunita. Chuncha lhichꞌanxapal ni Jesús. Ex astan malakxixinichoqol kun ixꞌaji. Tus taꞌakchun ixpulakna ni chaqaꞌ la sꞌej ixꞌakamin. #`? Ancha tamakal taun lakvayti para ixlhitoꞌoyakan ni Jesús. Ni Marta yucha ixmujuy yu ixtaꞌuy. Yu Lázaro chꞌantaun ixtꞌavil laka mesa ni Jesús. L_  Tejkan vananaj istsꞌanqay paqchaxan para kalakachaꞌal ni xakꞌatan Paxku, ex ni Jesús alcha laka putaulan Betania, taꞌan ixvil ni Lázaro yu majkujuchoqol la ixputaknun tejkan ixnitacha. A^{ 9Ni fariseos ali yu xaꞌukxtinin kuras ixtachꞌiputun ni Jesús. Incha matichun kakꞌatsal taꞌan kataulal, yuꞌuncha ixtalhinajunta ni kalhitaulal para lay katachꞌil.>]u 8Ancha ixtatꞌajun lakxkaunan ni Jesús. Tejkan ixtatanuy ixpulakna ni laka ay lakatajtan, si ixtalalhisakmiy siya yuꞌuncha: —¿Tas lhilayatꞌikcha? ¿Kaminaꞌ u jantu? 6\e 7Va ixtaꞌukstsꞌuniy ni Paxku yu ay ixkꞌatankꞌan ni israelitas. Lhuvaj lapanakni ixtataxtutacha la ixputaulankꞌan. Ixtaꞌantacha laka putaulan Jerusalén. Yuꞌuncha pꞌunaj ixtachaꞌamajꞌan yu jantu ox tacha ixlhinajun la ixlhachimoꞌonkꞌan para lay katatanul ni laka kꞌatan. [{ 6Xlhiyucha ni Jesús jantucha ixtijuyal taꞌan ixtatijuyanal ni xajalhachimoꞌonun israelitas. Va taxtulcha xalakatꞌun Judea, alcha lakataun putaulan yu junkan Efraín lakakꞌavinan. Ancha tamakaulcha kun ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy. gZG 5Exnicha ni israelitas yu ixtalhachimoꞌonun va chꞌantaun taval para katamaqnil ni Jesús. 'YG 4Vachu jantu vamun por yuꞌuncha kaniyaꞌ. Vachuꞌ maqskꞌiniy kanil por tachun ni sasꞌatꞌan Dios yu valiꞌiy tꞌikl taputaukꞌata lakamunukpaꞌ. TX! 3Ni Caifás jantu xꞌaman chuncha kanaul. Yucha va xaꞌukxtin kura ixjunita ni anchanuꞌ jachꞌitin. Ni Dios va xtaqnil ixchivinti para kanaul ni Jesús va maqskꞌiniy kanil por yu israelitas. W 2Jantu malaꞌasiyatꞌik. Apalay ox kaxajchal para kijnan incha kanil qayntaun por yu alati lapanakni, para jantu tachun katsꞌanqau. V5 1Exnicha anchanuꞌ jachꞌitin ixꞌalin qayntaun kuraj yu ixjunkan Caifás yucha jalakjunil: —Uxiknan jantu tuꞌuchun kꞌatsꞌayatꞌik. U 0Incha kaxtaqniyau lakatin chuncha tacha lay ex tachun ni lapanakni si katalhakapuꞌanaꞌ. Ex yu talhachimoꞌonun yu machaqan Roma kataminaꞌ, katalaqmaqtayaꞌ yu ay kilakatajtankꞌan, vachu katalaktꞌilhiyaꞌ taꞌakapuchun kimputaulankꞌan. "T= /Ex ni fariseos ali yu xaꞌukxtinin kuras, vachu yu xalajꞌaynin jalhachimoꞌonun va chꞌantaun tataqxtoqlhi. Chuncha talajunil siya yuꞌuncha: —¿Chavay tas kalayaucha ni kijnan? Ni anu lapanaki tꞌajun masunuꞌ lhuu axtoqnuꞌ yu lajꞌay yu jantu aqtaun laqtsꞌinkan. SS .Pero lati niman taꞌal laqputeꞌeninin ni fariseos yu makal ni Jesús. R -Tejkan chuncha makal ni Jesús ayaj lhuu israelitas yu tatꞌachaꞌal ni María, yuꞌuncha talaqtsꞌil, ex talhakapuꞌal. Q ,Ex ni lijunto Lázaro va tsꞌalaj taxtul ni laka putaknun. Va ox jamaqchꞌinti y jachꞌanchꞌinti ixjunita kun laqchꞌiti. Vachuꞌ ixꞌukxpuꞌ ox jalaqapupaqanti ixjunita. Ex ni Jesús jalakjunil: —Kꞌamaqxꞌoqtꞌik, kachꞌanxꞌoqtꞌik, ex kꞌaxtꞌaqnitꞌik lakatin kaꞌal. Chꞌantaun tamakal ixjatapastakꞌatkꞌan para chuncha lay katapuchꞌapachal ni Jesús P +Astan tejkan chuncha naul ex ayaj pꞌays chivinil, va naul: —¡Lázaro, katꞌaxtꞌucha ni anchanu laka putaknun! eOC *Kitꞌin ijkꞌatsay ni uxintꞌi va si ox kꞌiꞌalasmatꞌa. Va chuncha knajun para kataqasmaklhi tachun ni lapanakni yu aniy tayanal, para katalhakapuꞌal ni uxintꞌi kꞌimalaꞌachꞌatꞌi aniy lakamunukpaꞌ. /NW )Ex tamaqosul ni chiyux, ex ni Jesús talaqstꞌal laktꞌiyan, va naul: —KimPay Dios, kitꞌin kxtaqniyan lhimalaqpuchuncha ni uxintꞌi kꞌiꞌalasmatꞌa. M (Ni Jesús junil: —Kitꞌin kunin incha kꞌalhakꞌapꞌupꞌineꞌe ex kꞌalaqtsꞌineꞌe ixꞌayaxtu ni Dios. ZL- 'Chuncha ni Jesús naul: —Kꞌamaꞌosutꞌikcha ni chiyux. Ex ni Marta yu ixtꞌalapanaki ni lijunto Lázaro niman naul: —Jalhachimoꞌonuꞌ, chavay ka ayaj akamincha, va paqtꞌaticha xajun tejkan nil. K &Ni Jesús ixmaqaninijꞌanta ni laka putaknun. Ni putaknun va taun poqapaj talpa ixpumalakchaukanta laqataun ay chiyux. )JK %Alati vachu tanaul: —Yu aniy yucha lay malakavaniy laꞌachꞌix. Ka lay ixkꞌuchꞌul para jantu ixnil ni Lázaro. Ni Lázaro kujchoqol laka putaknun dIA $Ex ni israelitas tanaul: —Kꞌalaqtsꞌintꞌik. Ni yucha ayaj ixꞌachaniy ni Lázaro. #HA #Ex qalhul ni Jesús. G "Ex jalhisakmil, va jalakjunil: —¿Tas ancha xamaknuyatꞌikcha? Va tajunil: —Katꞌatꞌi laqtsꞌiniꞌ, Jalhachimoꞌonuꞌ. F !Ex ni Jesús va laqtsꞌil ayaj qalhun ni María, vachuꞌ ixtaqalhun ni israelitas yu tatꞌamil, ex tus xkanil ixjalhanuti. FE Tejkan chaꞌal taꞌan ixyal ni Jesús ex ni María niman taꞌaqtsoqoqtanil, va junil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, incha va aniy ixtꞌaꞌul ex ni kimpꞌisaqa Lázaro ka jantu ixnil. ;Do Tejkan takyauꞌostaulal ni María, y niman taxtul la ixchaqaꞌ, ex ni israelitas yu ancha ixtatꞌajun malakaꞌulanan, tatꞌaꞌal, ixtalhilay va al qalhuꞌ laka putaknun. hCI Ni Jesús jantukaꞌ ixtanuyachal ni laka putaulan, vananaj an ixyal taꞌan Marta paxtoqlhi. hBI Tejkan chuncha qasmaklhi ni María va nimancha takyauꞌostaulal, va laqꞌal ni Jesús. %AC Tejkan chuncha junꞌol va nimancha takyauꞌal juntaꞌin ixtꞌalapanaki María. Ex saq junil: —Ni jamalaniniꞌ aniy yal, va tꞌachivinputunan. X@) Ex ni Marta junil: —Chun, Jalhachimoꞌonuꞌ, kitꞌin klhakapuꞌan ni uxintꞌi va yu Cristo kꞌatꞌi yu Sasꞌatꞌa Dios unitꞌa yu ixmaqskꞌiniy kamil aniy lakamunukpaꞌ. Qalhun ni Jesús ? Tachun yu alin ixjatsukuntikꞌan, incha kintalhakapuꞌan, ex yuꞌuncha jantu aqtaun kataniyaꞌ. ¿Lhakꞌapꞌupꞌin yu aniy? =>s Ex ni Jesús junil: —Va kitꞌin klaqmaqloꞌoy ni janinin, vachu kxtaꞌa ni jatsukunti. Ex taꞌayuꞌ yu kilhakapuꞌal ni kitꞌin mas kanil katsukuchoqoyaꞌ aaqtaun. H=  Ex qaltaychoqol ni Marta, va naul: —Chun, kitꞌin ijkꞌatsay ni kakujchoqoyaꞌ ni kimpꞌisaqa, astan tejkan katakujchoqoyaꞌ ni janinin, tejkan katamaktayacha ni lakamunukpaꞌ. e<C Ex ni Jesús qaltayl va junil: —Yu mimpꞌisaqa yucha kakujchoqoyaꞌ laka janinin. y;k Pero kitꞌin ijkꞌatsay ni uxintꞌi, tachun yu chavaycha kꞌaskꞌiniyeꞌe ni Dios, yucha kamaqxtaqniyan. :y Ni Marta junil ni Jesús: —Jalhachimoꞌonuꞌ, incha aniy ixtꞌaꞌul ex ni kintꞌalapanakkꞌan ka jantu ixnil. 9/ Tejkan Marta kꞌatsal ni valaycha kachaꞌal ni Jesús, ex niman takyauꞌal laqaꞌiniꞌ. Yu María vananaj tamakaul ixpulakna la ixchaqaꞌ. 8+ Lhuvaj israelitas ixtalaqminta ni Marta ali María. Ixtamalakaꞌulaputun para jantu katamaqaninil por nil ni Lázaro yu ixtꞌalapanakkꞌan. ~7u Ancha laka putaulan Betania, va ukstsꞌuniy laka putaulan Jerusalén, jantu kalaqchaꞌal laꞌatꞌutu kilometro. d6A Tejkan chaꞌalcha ni Jesús ex kꞌatsal ni va paqtꞌaticha ixꞌaknuy ni Lázaro. p5Y Ex ni Tomás yu ixtalhimapaqaꞌuy Jachiyan va jalakjunil ni alati ixtꞌaltanan Jesús: —Katꞌaꞌaucha ni Jesús para kanichaꞌau chꞌantaun kun yucha. Ni Jesús va yu jamaqloꞌochoqoy janinin y yu xtaꞌa jatsukunti %4C Chavaycha kitꞌin ayaj klhiꞌachantajuy ni jantu an xakvilchal. Apalay ox kaxajtachal para uxiknan para apalay kilalhakapuꞌanau. Kaꞌau laqtsꞌinin. e3C Ex ni Jesús va aaqtauncha vas jalakjunil para katamalaqasil: —Ni Lázaro yucha nitacha. $2A Tejkan naul ni va ltatay yucha naunputun ni Lázaro ixnitacha. Ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy, yuꞌuncha talhilal valiꞌiy ltatati ixlhichiviniy. y1k Yu ixjalakmalaniy tajunil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, incha valiꞌiy ltatay, ex chun palay kajunchoqoyaꞌ. m0S Ex astan naul: —Ni kiꞌamigojkꞌan Lázaro chavaycha ltatay pero kteꞌen maqloꞌonuꞌ. V/% Pero yu tijuyal lakaputsꞌisniꞌ yucha aystukkan, va tsꞌanqaniy maklku. 4.a Ex jalakjunil ni Jesús: —Taun julchan lhitꞌajun laqakautꞌuy hora. Yu tijuyal tunkuj yucha jantu aystukkan, va lakavanan taꞌan alin xamaklku lakamunukpaꞌ. 7-g Ex yu ixjalakmalaniy tajunil: —Jamalaniniꞌ, jantukaꞌ paqlhuu jun yu machaqan Judea ixtalakatꞌalmaputunan para katamaqnin. ¿Ex aaqtauncha uxapꞌinchꞌoꞌoy? ^,5 Ex astan jalakjunil yu ixjalakmalaniy: —Chavay kaꞌanchoqoocha aaqtaun ni Judea. d+A Pero vananaj taqmaqal paqtꞌuy ancha taꞌan ixvil mas tajunilcha ni Lázaro taqanꞌay. T*! Ni Jesús ayaj ixlakpaxkay ni Marta ali ixtꞌalapanaki ali Lázaro. P) Ni Jesús tejkan qasmaklhi va naul: —Yu aniy taqanꞌati chꞌapata jantu kaꞌaqxajtachal ixlhinin. Va para kamasukal ixꞌayaxtu ni Dios, vachu kiꞌayaxtu ni kitꞌin yu isTsꞌal kunita. (3 Chuncha ixlaꞌatꞌuykꞌan jatꞌalapanakni tamalaqachanil chivinti ni Jesús. Tajunil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, chavay ni miꞌamigo taqanꞌay. '1 Ni anchanuꞌ María vachu va yuꞌ yu lhilakxapanil yu sꞌejenꞌe la ixchꞌajaꞌ ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús ex malakxixinil kun ixꞌaji. 1& ] Ixꞌalin qayntaun lapanaki yu ixtaqanꞌay yu ixjunkan Lázaro. Va machaqaꞌ Betania ixjunita taꞌan ixputaulankꞌan ixjatꞌalapanakni yu junkan María ali Marta. H%  *Chuncha qaynlhuu lapanakni talhakapuꞌal ni Jesús.D$ )Ancha qaynlhuvaj lapanakni ixtalaqminta ni Jesús, va tanaul: —Ni Juan yucha jantu kamasul yu lajꞌay axtoqnuꞌ, pero tachun yu naul tejkan lhichivinil ni Jesús va si laqsaval val. # (Ex anchoqolcha aaqtaun tus taꞌan takuktachal xalaꞌaxkan Jordán taꞌan Juan pꞌunaj ixmaqchajꞌavanan. Ex ancha taulchalcha. R" 'Ex aaqtaun ixtalaqxaqamaputunchoqoy ni Jesús, pero tamaqanqoslhi. I!  &Pero kitꞌin aqtsꞌiyaj va kmakay ixlhitapatsa ni kimPay. Ex mas jantu kilalhakapuꞌaniyau yu klajunau, maqskꞌiniy kilalhakapuꞌaniu tejkan laqtsꞌinatꞌik ni lhitapatsa yu kmakay. Chuncha lay ox kꞌatsꞌayatꞌik ni kimPay va chꞌantaun junita kun kitꞌin y kitꞌin vachuꞌ chꞌantaun kunita kun yucha. p Y %Incha kitꞌin jantu kmakay ixlhitapatsa kimPay ex jantu maqskꞌiniy kilalhakapuꞌaniu yu klajunau. Q $Dios kilaksaklhi para kimalaqachal kakmil aniy lakamunukpaꞌ. ¿Ex valiꞌiycha kilajunaucha ni kitꞌin va ktꞌajun tapasaniniꞌ ni Dios vamun por yu klajunau ni kitꞌin va Sasꞌatꞌa kunita? ' #Yu tsꞌoqmukꞌakanta la ixchivinti Dios va si laqsaval. Ancha Dios jalakjunil dioses ni anchanu lapanakni yu jalaqmalaqachanil ixchivinti. %C "Ni Jesús jalakjunil: —La mimpalhachimoꞌonkꞌan ancha tsꞌoqkanta yu najun inchine: “Kitꞌin klajuniu ni uxiknan va dioses untꞌatꞌik.” P !Chuncha ni israelitas taqaltayl, va tajunil: —Kijnan jantu klalhilakatꞌalmayau por yu lajꞌox lhitapatsa yu makꞌatꞌi. Va klalhilakatꞌalmayau por minchivinti. Chuncha tacha naꞌun ayaj tꞌapꞌasaniy ni Dios. Uxintꞌi valiꞌiy lapanaki kꞌatꞌi pero makꞌakꞌan milaqꞌaman tacha Dios kꞌaꞌuntꞌi. <q Pero ni Jesús jalakjunil: —Kun ixtapꞌasta kimPay kitꞌin klamasuniu lhuu axtoqnuꞌ yu lajꞌay lhitapatsa. ¿Ex tisuncha yu klamasuniu yu kilalhilakatꞌalmaputunau? W' Ex ni israelitas aaqtaun talakasakchoqol chiyux para katalakatꞌalmal. 5e Yu kimPay Dios ali kitꞌin va taun kuntau. fE Va kimPay yu kimaqxtaqnil, vamun yuꞌ ay junita. Jantu matichun lay maxtuniy la ixmakaꞌ. 'G Kitꞌin klaqxtaqniy jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Yuꞌuncha jantu aqtaun kataniyaꞌ, vachu jantu aqtaun matichun kimaxtuniyaꞌ la kimakaꞌ. w Yu kiborregos yuꞌuncha kintaqalmispay. Kitꞌin vachuꞌ klakmispay ni yuꞌuncha, va kintatꞌaꞌan ni kitꞌin. `9 Uxiknan jantu kiborregos kꞌaꞌuntꞌik xlhiyucha jantu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. Q Ex jaqaltayl ni Jesús, jalakjunil: —Kitꞌin klajuniucha pero jantu kilalhakapuꞌaniyau. Tachun lajꞌay axtoqnuꞌ yu kmakay la ixtapꞌasta ni kimPay ancha ox tasuy para lay kilapumispau. \1 Ex ancha tamalaqachoqoxnul ni israelitas va aqtayl talhisakmiy, va tajunil: —¿Tasvanancha kilalhitaulniyau yu laqsaval? Incha va uxintꞌi ni Cristo yu lakꞌulatan ni Dios chavaycha va aqtauncha kilajuniu. hI Ni Jesús va ixtijuyal la ixlhimaqspaꞌ laka ay lakatajtan taꞌan ixjapuchꞌanan Salomón.  Ancha Jerusalén lhikꞌasnin ixjunita tejkan yu ancha machaqan va ixtatꞌajun makaninin xakꞌatan yu ay lakatajtan. J  Pero yu alati tanaul: —Jantu chiviniy tacha kalhitsukul aqmoqxnuꞌ. Laqataun aqmoqxnuꞌ jantu lay kalakmalakavanil yu laꞌachꞌixin. Ni israelitas talaktanchaniy yu makay ni Jesús # Lati tanaul: —Ni yucha ka va aqmoqxnuꞌ lhitꞌajun la ixjatsukunti, vachu va lokoj. ¿Valiꞌiycha makꞌayatꞌikcha kuenta yu najun? R Tejkan chuncha taqasmaklhi ni israelitas va nimancha tumpaj taval. 6 e Jantu matichun lay kimaxtuniy ketsukunti. Va kitꞌin kmaqxtaꞌa kilaqꞌaman. Kitꞌin lay kmaqxtaꞌa, vachuꞌ lay kaklaqaꞌichoqoyaꞌ. Va chuncha kilhijunil kimPay.  ’Kitꞌin kmaqxtaꞌa ketsukunti para kaknil ex astan kaklaqaꞌichoqol ketsukunti. Xlhiyucha yu kimPay ayaj kiꞌachaniy. d A Vachu klhitꞌajun alati borregos yu jantu xanavin aniy laka korral kataval. Yuꞌuncha vachu maqskꞌiniy kaklaklhimil. Kintatoꞌoyayaꞌ, va oqxlaqtaun kaꞌalinaꞌ laka korral. Va qayntaun xalhistaknaꞌ kunaꞌ. ! ; Vachu chun tacha kimPay ox kimispay ni kitꞌin, kitꞌin vachu ox kmispay ni yucha. Kitꞌin kmaqxtaꞌa ketsukunti para ox katatsukul ni kiborregos.   ’Kitꞌin kunita yu laqsaval ox xalhistaknaꞌ borregos. Ox klakmispay kiborregos, vachu yuꞌuncha ox kintamispay.  Chuncha ni anchanu lapanaki jalakmakauntijlaycha. Yucha jantu makay kuenta ni borregos, vamun yu ixlhilhajati makay kuenta. `9 Pero qayntaun oqxtamati yu mapalkan jantu ixnavin kaval ni borregos. Xlhiyucha tejkan min yu maqtaliꞌ, ex yucha niman takyajuy. Ex yu maqtaliꞌ jalakchꞌapayachal ni borregos y valiꞌiy tꞌikl taputaukꞌay.   Ni kitꞌin ox xalhistaknaꞌ borregos kunita. Yu ox xalhistaknaꞌ borregos, yucha maqxtaꞌa ixjatsukunti para ox katatsukul. q[ ’Yu alhavanaꞌ yucha min vamun para kaꞌalhavanal, vachu para kamaqninil y para kalaktꞌilhininꞌol. Kitꞌin kminta va para laqsaval lay katalhitsukul yu ox jatsukunti y para katalhaval yu achati la ixjatsukuntikꞌan. `9 Ni kitꞌin va xapuerta korral kunita. Taꞌayuꞌ yu kaputanuyaꞌ taꞌan yal xapuerta, yucha kalaqtaxtuyaꞌ. Kajunaꞌ tacha laqataun borrego yu lay tanuy y lay taxtuy ni laka korral, lay temay yu kaꞌuputul. *M Tachun yu pꞌunaj takilachil, yuꞌuncha va alhavanan ixtajunita. Ixtaꞌalhaumaxtuputun yu jantu ixnavinkꞌan kaval, pero ni borregos jantu kataqalasmaklhi.   Ex aaqtaun ni Jesús jalakjunil: —Laqsaval klajunau, ni kitꞌin va xapuerta kunita taꞌan lay taputanuy ni borregos. 9 Ni Jesús chuncha jalakjunil ni fariseos pero yuꞌuncha jantu katamalaqasil. Ni Jesús ox jalaklhistakꞌa ixlapanakni tacha ixborregos kataval (I Pero tejkan jalaktꞌasaniy aqayntaun yu jantu tamispay, ex jantu taqalasmatꞌa, jantu tatꞌaꞌan. Jantu taqalmispay, xlhiyucha va niman talajqosmajꞌan. ~u Tejkan lakmaxtuꞌojoy tachun yu ixnavin ex japꞌulaycha ni yucha. Tachun tatꞌaꞌan, va taqalmispay ixchivinti. D~ Ancha qayntaun malaqltiꞌaniy xapuerta para katanul. Ex laktꞌasaniy la ixtaqaꞌutkꞌan laqatamin ni borregos. Yuꞌuncha niman taqasmatꞌa ixchivinti para kalakmaxtul laka korral. U}# Yu putanuy taꞌan yal xapuerta ex ni yucha va yu xalhistaknaꞌ borregos. i| M Chuncha ni Jesús jalakjunil: —Laqsaval klajunau incha matichun lapanaki tanuy ixpulakna laka korral pero incha jantu putanuy taꞌan yal xapuerta ex ni yucha va alhavanaꞌ junita, laqatapꞌasta maxtuy yu jantu ixnavin. {{o )Chuncha jaqaltayl ni Jesús, jalakjunil: —Incha laꞌachꞌixin kaꞌuntꞌik, ex jantu tuꞌuchun laqtaqal kꞌamukꞌanikꞌantꞌik. Pero naunatꞌik ox jalakꞌavananatꞌik. Xlhiyucha mukꞌanikꞌanatꞌik milaqtaqalkꞌan.'zG (Lati ni fariseos yu ancha ixtayanal tejkan taqasmaklhi tacha naul ni Jesús ex talhisakmil, tajunil: —¿Ex kijnan vachuꞌ va laꞌachꞌixin kuntau? 0yY 'Ex naul ni Jesús: —Kitꞌin kchil ni aniy lakamunukpaꞌ va para lay kamukꞌanikal ixlaqtaqalkꞌan yu tapaxtoqniy. Chuncha kmil para kaklaqlaꞌoxinil ixlaqchulkꞌan yu laꞌachꞌixin. Vachu yu ox talakavanan para kataꞌakxajchal tacha laꞌachꞌixin por jantu kintalhakapuꞌan. x5 &Ex ni laꞌachꞌix va taꞌaqtsoqoqtalcha taꞌan ixyal ni Jesús, va junil: —Ox klhakapuꞌanan ni uxintꞌi, Jalhachimoꞌonu kꞌatꞌi. w% %Ex junil ni Jesús: —Uxintꞌi mispꞌaycha y laqtsꞌintꞌacha. Va kitꞌin kunita yu chavaycha ktꞌaꞌun tꞌachivin uxintꞌi. vve $Ex qaltayl, va junil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, kꞌiꞌun tasꞌayucha junita para lay kaklhakapuꞌal. xui #Ni Jesús niman kꞌatsal ni lapanaki yu laꞌachꞌix ixjunita ixtatinaqxtutacha laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas. Ex tejkan paxtoqlhi va lhisakmil: —¿Uxintꞌi lhakꞌapꞌupꞌin yu val Sasꞌatꞌa Lapanaki? Kt "Ex tajunil ni laꞌachꞌix: —Uxintꞌi tsꞌukꞌu kun lhuu talaqalhin, ex chavay ¿va uxintꞌi kilamalaniputunau ni kijnan? Ex chuncha va nimancha tatinaqxtul ni laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas para jantucha katanuchoqol. Ni lapanakni yu jantu tamispay Dios va tacha laꞌachꞌixin tajunita esC !Ex chuncha yu anu lapanaki incha jantu kaminchal kun Dios ex jantu lay tuꞌuchun kamakal. ]r3 Jantu aqtaun kꞌatsayau matichun yu lay kakꞌuchꞌul yu laꞌachꞌix katsukul. q' Laqsaval ox kꞌatsayau ni Dios yucha jantu qalasmakputun yu maqtaqalhinin. Yucha jaqalasmatꞌa vamun yu tatoꞌoyay y tamakay yu lhinajun. Hp  Chuncha ni laꞌachꞌix jaqaltayl, va jalakjunil: —Tus vak ijkꞌatsan. Naunatꞌik ni uxiknankꞌan jantu kꞌatsꞌayatꞌik toꞌoxtaycha minchal, pero ni kitꞌin kimalakavanil. o Ni Moisés yucha ijkꞌatsayau ni laqsaval tꞌachivinil Dios pero ni anchanu lapanaki yucha jantu kꞌatsayau toꞌoxtaycha minchal. n7 Chuncha ox talaktuꞌul, va tajunil: —Uxintꞌi maqamayan katꞌapiti ni anchanu lapanaki. Kijnan vamun Moisés kintamaqamayan kaktꞌaꞌau. Lm Ex naul ni laꞌachꞌix: —Kitꞌin klajuntaucha pero jantu kilalhakapuꞌaniu kinchivinti. ¿Valiꞌiycha naunatꞌik aaqtaun klajunchoqoo? ¿Vachu va tꞌaꞌuxapꞌinatꞌik ni yucha? hlI Chuncha aaqtaun talhisakmichoqol, va tajunil: —¿Tas makancha? ¿Tas pumalakavanincha? lkQ Ex jaqaltayl ni lapanaki yu laꞌachꞌix ixjunita, va jalakjunil: —Kitꞌin jantu ijkꞌatsay incha va maqtaqalhini lapanaki junita. Vamun ijkꞌatsay ni kitꞌin va laꞌachꞌix xajkunita y chavay laycha klakavanan. j Ni israelitas aqtaun tajuntaꞌichoqol ni lapanaki yu laꞌachꞌix ixjunita, va tajunil: —La ixlakaꞌukxpuꞌ ni Dios kilalhitaulniu yu laqsaval. Kijnan ox kmispayau ni anchanu lapanaki yu palay makan, yucha ayaj maqtaqalhini lapanaki junita. niU Xlhiyucha tanaul ni ixpay ali ixnati: Jantucha sꞌatꞌa kaval y lay kꞌalhisakmitꞌik ni yucha. h7 Yuꞌuncha ixtatalhanan, xlhiyucha chuncha tanaul. Ni xalajꞌaynin israelitas chꞌantauncha ixtamakata ixjatapastakꞌatkꞌan. Ixtanajun incha matichun kalhakapuꞌal ni Jesús va yu Cristo junita, yucha katatinaqxtul laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni lapanakni. cg? Pero jantu kꞌatsayau tas laycha palakavanal. Vachu jantu kꞌatsayau taꞌayucha laꞌoxinil ixlaqchul. Lay kꞌalhisakmitꞌik ni yucha. Yucha jantucha sꞌatꞌa kaval. Yucha lay katajunan tas laycha palakavanal. f Yu ixpay ali ixnati tanaul: —Kijnan ox ijkꞌatsayau ni va yucha ni kintsꞌalkꞌan y yucha va laꞌachꞌix tsukul. e9 Ixtalhisakmin ni yuꞌuncha, va tajunil: —¿Yucha ni aniy ni mintsꞌalkꞌan? Naunatꞌik ni va laꞌachꞌix tsukul. ¿Ex tas pulaycha lakavanan? %dC Ni anchanu israelitas jantu ixtalhakapuꞌan ni yucha yu laꞌachꞌix ixjunita y chavay laycha lakavanan. Xlhiyucha tajuntaꞌinil ixpay ali ixnati. c+ Ex aqtaun talhisakmil ni lapanaki yu laꞌachꞌix ixjunita, va tajunil: —Chavay ni lapanaki yu malakavanin, ¿tas lhilaycha ni uxintꞌi? Ex jaqaltayanal yu laꞌachꞌix ixjunita, va naul: —Kitꞌin knajun ni yucha va qayntaun yu laqputeꞌey ixchivinti Dios. Jb  Lati ni fariseos tanaul: —Yu malakavanil ni aniy lapanaki yucha jantu kaminchal kun Dios, jantu toꞌoyay xajulchan jastaknati. Chuncha yu alati vachu tanaul: —Pero incha va maqtaqalhini lapanaki junita, ¿ex tas laycha kapumakal lajꞌay axtoqnuꞌ? Chuncha alil laꞌatꞌuy jatapastakꞌati siya yuꞌuncha. ca? Ex ni fariseos talhisakmichoqol tas palakavanalcha. Ex jalakjunil ni laꞌachꞌix: —Ni lapanaki yu kimalakavanil yucha kimukꞌanil pulꞌan la kilaqchul, ex kimalaqachal oqxpuchaꞌaꞌ, ex kꞌaqtayl klakavanan. `  Ni anchanu julchan tejkan ni Jesús laꞌoxinil kun pulꞌan ixlaqchul ni laꞌachꞌix va xajulchan jastaknati ixjunita. i_K Ex astan ni lapanaki yu laꞌachꞌix ixjunita, talhaꞌal taꞌan ixtayanal ni fariseos. `^9 Chuncha aqtaun talhisakmichoqol, va tajunil: —¿Toꞌoxtaycha yal ni anchanu lapanaki? Ex yucha naul: —Jantu ijkꞌatsay toꞌoxtaycha yal. Yu fariseos talhisakmil ni laꞌachꞌix taꞌayucha malakavanil N] Ex ni laꞌachꞌix jaqaltayanal, va jalakjunil: —Qayntaun lapanaki yu junkan Jesús makal pulꞌan y kilhilakpuxapal la kilaqchul, ex astan kijunil: “Kꞌapꞌinchꞌiy laqapuꞌan la xalakxkan Siloé, ancha kꞌaꞌoqxpꞌuchꞌaꞌayeꞌe.” Ex kitꞌin niman kꞌal. Tejkan kꞌoqxpuchaꞌal ex klakavanalcha. P\ Ex talhisakmil va tajunil: —¿Ex tas laycha pꞌalakꞌavanan? 7[g Lati ixtanajun: —Va yucha junita. Pero lati ixtanajun: —Tasuy tacha yucha pero jantu yuꞌ kaval. Pero ni laꞌachꞌix yucha ixnajun: —Chun, va kitꞌin kunita. ZZ- Chuncha ni ixtꞌamachaqan ali tachun yu ixtalaqtsꞌin taꞌan ixtaulay ixpuskꞌin limosna, yuꞌuncha si ixtalalhisakmiy siya yuꞌuncha: —¿Ni aniy lapanaki jantu yuꞌ yu ixtaulay ixpuskꞌin limosna? mYS Ex junil ni laꞌachꞌix: —Chavay kapꞌinchꞌiycha oqxpuchaꞌaꞌ lakxkan yu junkan Siloé (yucha naunputun yu malaqachakanta). Ex ni laꞌachꞌix alcha oqxpuchaꞌaꞌ. Tejkan minchoqolcha va oxicha ixjalakavanan. X) Tejkan chuncha naunꞌol ni Jesús, ex aqchujꞌul lakatꞌun. Aqtayl makay pulꞌan kun ixchujꞌuti ex lhilakpuxapal ni laꞌachꞌix. rW] Chavaycha vananaj ktijuyal aniy lakamunukpaꞌ ex chuncha kalakmapulkulnita xalapanakni lakamunukpaꞌ. xVi Tejkan vananaj tunkujunta ex lay tapatsakan pero tejkan putsꞌista jantucha lay. Vachu va chun chavaycha maqskꞌiniy kamakau ixlhitapatsa yu kimalaqachal. Astan kaminaꞌ ni japutsꞌisniꞌ tejkan jantucha matichun lay katapatsayaꞌ. 2U] Chuncha ni Jesús jalakjunil: —Jantu por ixtalaqalhinkꞌan ixpay ali ixnati kaval, nisin por ixtalaqalhin ni yucha. Va para lay kamasukal ixlhitapatsa ni Dios. UT# Ex ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy talhisakmil, tajunil: —Jamalaniniꞌ, ¿valiꞌiycha tsukulcha laꞌachꞌix ni aniy lapanaki? ¿Va por ixtalaqalhin ixpay ali ixnati o va por ixtalaqalhin ni yucha? uS e Chuncha taꞌan ixtꞌajun tapasanaꞌ ni Jesús ancha laqtsꞌil qayntaun laꞌachꞌix yu chuncha tsukul. BR};Ex nimancha tasaklhi chiyux para katalakatꞌalmal ni Jesús. Pero ni yucha niman tsꞌalaj tamaqsaqlhi. Astan chꞌapal ixlakatin, taxtulcha ni laka ay lakatajtan, va alcha.Qy:Ex ni Jesús jalakjunchoqol: —Kitꞌin ktꞌajun mas va tavanancha, mas tejkan jantukaꞌ istsukuy ni Abraham. P59Ex tajunil ni israelitas: —Jantukaꞌ malaqchꞌipꞌiniy cincuenta mijachꞌitin. ¿Valiꞌiycha naꞌuncha uxintꞌi mispꞌay ni Abraham? LO8Ni mimpaykꞌan Abraham yu maqancha ixtꞌajun ayaj lhiꞌachantajul tejkan kꞌatsal ni kalaqtsꞌinaꞌ ni julchan tejkan kitꞌin kakminaꞌ. Tejkan chuncha laqtsꞌil ayaj lhiꞌachantajul. oNW7Yucha jantu mispꞌayatꞌik pero kitꞌin ox kmispay. Incha kitꞌin kaklajuniu jantu kmispay ex kakval tacha qayntaun jalaklkanaj lapanaki vachu va chun tacha uxiknan. Pero kitꞌin laqsaval kmispay y kmakay kuenta ixchivinti. fME6Ni Jesús jaqaltaychoqol, jalakjunil: —Yu va kitꞌin kilaqꞌaman kaktoꞌoyakal ex jantu tuꞌuchun xtapal kaval kintoꞌoyaka. Pero yu kintoꞌoyay kitꞌin va kimPay. Yucha naunatꞌik va miDioskꞌan junita. IL 5¿Apalaycha ay kꞌatꞌi ni uxintꞌi xajantu yu kimpaykꞌan Abraham yu maqancha nil? Vachu yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios tanitacha. ¿Tasꞌayucha lhilakꞌan ni uxintꞌi? ~~}_|{{[zWyyxx ww vu+tsrmqppioonzmlkk3jvii hggcfAedccbbaj`__^^P]\\ [ZYYX WEVyUU\TSSR{QnPeO;NGMdLLKJJeIHGGF&E^DD9=’Kitꞌin jantu ktapayniniyan vamun por kilapanakni. Vachu ktapayniniyan por alati yu kintalhakapuꞌanaꞌ astan tejkan kataqasmakyaꞌ kinchivinti yu katalaqputeꞌeyaꞌ kilapanakni. e$CVa por yuꞌuncha kmaqxtaqniyan ketsukunti para vachuꞌ minavin kaval ixjatsukuntikꞌan. 9#kChuncha tacha uxintꞌi kꞌimalaꞌachꞌatꞌi aniy lakamunukpaꞌ vachu chun ni kitꞌin klaqmalaqachay para katalhixaqalal minchivinti yu xalapanakni aniy lakamunukpaꞌ. u"cKꞌalakmasunin minchivinti y chuncha kꞌalakmakꞌanin milapanakni. Minchivinti vamun yuꞌ yu laqsaval. !Jantucha chꞌantaun kataval kun xalapanakni aniy lakamunukpaꞌ, chuncha tacha kitꞌin jantu xalapanakni lakamunukpaꞌ kakval. 2 ]Kitꞌin jantu kskꞌiniyan para kꞌalakmaxtꞌu aniy lakamunukpaꞌ. Yu kskꞌiniyan va kꞌalaqꞌaqtꞌayꞌutꞌi tejkan ni aqmoqxnuꞌ kalaqmamaqanlqajnivaputul. c?Kitꞌin klakjunita minchivinti. Ixtꞌalapanaknikꞌan aniy lakamunukpaꞌ taxkajiy ni kilapanakni por jantucha chꞌantaun kataval kun yuꞌuncha. Chuncha tacha kitꞌin jantu xalapanaki aniy lakamunukpaꞌ kakval. Z- ’Chavay kaklaqꞌantachaꞌancha. Pero vananaj kꞌalinta aniy lakamunukpaꞌ, xlhiyucha chuncha knajun tachun yu aniy para katalhitsukuꞌol yu ox achati vachu va chun tacha klhitꞌajun ni kitꞌin. +O Tejkan kitꞌin chꞌantaun xaklaktꞌavil aniy lakamunukpaꞌ si ox xaklaklhistakꞌa kun ixtapꞌasta ni mintaqaꞌuti yu kꞌimaqxtꞌaqnin. Jantu matichun katsꞌanqal, vamun tsꞌanqal qayntaun yu aqtsꞌiyaj istsꞌanqatacha, va para chuncha katapasal tacha maqancha istsꞌoqkanta.  ’Kitꞌin jantucha apalay kaktaulaꞌ aniy lakamunukpaꞌ, va klaqꞌantachaꞌancha. Pero yuꞌuncha vananaj katataylhaanaꞌ aniy. KimPay kꞌatꞌi, vamun uxintꞌi ox unitꞌa, kꞌalaklhistꞌaktꞌi kun la ixtapꞌasta mintaqaꞌuti ni lapanakni yu kꞌimaqxtꞌaqnin. Kalaklhistꞌaktꞌi para chꞌantaun kataval tacha uxintꞌi ali kitꞌin chꞌantaun juntau. "= Tachun yu kitꞌin kinavin va si minavin. Vachuꞌ tachun yu minavin va si kinavin ni kitꞌin. La ixjatsukuntikꞌan kilapanakni ox tasuy kiꞌayaxtu. I  ’Kitꞌin ktapayniniyan por yuꞌuncha. Jantu ktapayniniyan por yu valiꞌiy lapanakni aniy lakamunukpaꞌ. Va ktapayniniyan por yu kꞌimaqxtꞌaqnin, yuꞌuncha va minavin tajunita. \1Kitꞌin ijkalaqputeꞌenilcha ni chivinti yu uxintꞌi kꞌimaqxtꞌaqnin, ex yuꞌuncha talaqaꞌil. Ox takꞌatsay va kun uxintꞌi kmintachal y talhakapuꞌantacha ni va uxintꞌi kꞌimalaꞌachꞌatꞌa. ]3Chavay ox takꞌatsay ni va si kun uxintꞌi minchal tachun yu kꞌimaqxtꞌaqnin. ’Ni lapanakni yu jalaksakmaxtꞌu ni lakamunukpaꞌ para kꞌimaqxtꞌaqnin kitꞌin, va yuꞌuncha klakmasunitacha tacha unitꞌa ni uxintꞌi. Va minavin ixtajunita pero uxintꞌi kꞌimaqxtꞌaqnin ni kitꞌin. Yuꞌuncha tamakata kuenta ni minchivinti. /WChavaycha, kimPay kꞌatꞌi, ay kꞌimakꞌachꞌoꞌo chꞌantaun kun uxintꞌi chuncha tacha pꞌunaj ay xajkunita tejkan jantukaꞌ ixꞌalin ni lakamunukpaꞌ. ’Kitꞌin ay kmakancha ni aniy lakamunukpaꞌ, chavay kmajkaniꞌolcha tachun yu uxintꞌi kꞌilhiꞌun kakmakal. fEKatalhitsukuyaꞌ ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ incha tamispayan ni uxintꞌi vamun yuꞌ yu laqsaval Dios kꞌatꞌi. Vachu tejkan kintamispay ni kitꞌin yu Jesucristo kunita yu kꞌimalaꞌachꞌatꞌa. V%Uxintꞌi kꞌilakꞌulatꞌacha para kaklaklhichimoꞌol tachun ni lapanakni. Ex chuncha tachun ni lapanakni yu kꞌimaqxtꞌaqnin kitꞌin lay kaklaqmaqxtaqnil jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. e ETejkan chuncha naunꞌol ni Jesús ex talaqstꞌal laktꞌiyan, va naul: —Uxintꞌi, kimPay kꞌatꞌi, chavay lakachilcha ni hora. Ay kꞌimakꞌatꞌi ni kitꞌin mesꞌatꞌa para vachuꞌ ay kakmakan ni uxintꞌi. 5!Chuncha klajunau para lay oxamaktamin katsꞌukꞌutꞌik tejkan chꞌantaun kilatꞌatꞌaunau ni kitꞌin. Ni xalapanakni ni aniy lakamunukpaꞌ va ayaj katamamaqanlqajnivayan. Pero kꞌaꞌayajnantꞌik, ni kitꞌin kmaqalhajatacha ixtapꞌasta ni aniy lakamunukpaꞌ."= Va tsꞌuniycha tsꞌanqay para kachil ni anchanu hora, chavaycha va chilcha tejkan uxiknan valiꞌiy tꞌikl kꞌapꞌutꞌaukꞌayapitik, siya lakatamin kapꞌinapitik. Ex va keꞌemancha kilamakaulayau. Pero jantu keꞌeman kaktaulaꞌ, ni kimPay chꞌantaun vil kun kitꞌin. Y+Ex ni Jesús va jalakjunil: —¿Ex chavay lhakꞌapꞌupꞌinatꞌikcha? >uChavay ijkꞌatsayau ni uxintꞌi mispꞌaꞌoꞌoy tachun, jantucha maqskꞌiniy kꞌalhisakmikꞌa tuꞌuchun. Xlhiyucha klhakapuꞌanau ni laqsaval va kun Dios tꞌantꞌachiy. " =Ex ixtꞌaltanan yu jalakmalaniy tajunil: —Chavay chun vas kilatꞌaunau xaqalanan, jantucha mapꞌatsꞌay chivinti yu lhitaꞌay ixmalaqasika.  )Kminchal taꞌan vilchal ni kimPay tus aniy lakamunukpaꞌ. Pero chavay kakmakaunaꞌ ni aniy lakamunukpaꞌ, kaklaqꞌanchoqoyacha ni yucha. ( Iva yucha taꞌachaniyan. Uxiknan kilaꞌachaniyau vachu lhakꞌapꞌupꞌintꞌatꞌikcha ni kitꞌin va ancha kmintachal kun Dios, xlhiyucha taꞌachaniyan. ' GAnchanu julchan kꞌaskꞌiniyapitik kimPay la kintaqaꞌuti yu kꞌamaqskꞌiniyapitik. Kitꞌin jantucha maqskꞌiniy kaktapayniniyaꞌ por uxiknankꞌan, j M’Chavay klalhixaqalayau tachun yu aniy kun chivinti yu tamapastakniyan pero lhitaꞌay para kamalaꞌasitꞌik. Pero kaminaꞌ julchan tejkan jantucha chuncha kaklalhixaqalayau, va vas kaklajunau tacha junita kimPay. taChavaycha uxiknan jantukaꞌ tuꞌuchun skꞌinatꞌik la kintaqaꞌuti. Kaskꞌintꞌik ex kꞌalaꞌaꞌiyapitik, chuncha kꞌalhitsꞌukꞌuyapitik lhuu achati. Ni Jesucristo maqalhajatacha yu xalhachimoꞌonuꞌ ni lakamunukpaꞌ ?w’Anchanu julchan ex jantucha tuꞌuchun kilalhisakmiyau. Laqsaval kitꞌin klajunau ni uxiknan tachun yu kꞌaskꞌiniyapitik ni kimPay la kintaqaꞌuti yucha kataxtaqniyan. c?Vachu va chun ni uxiknan chavaycha kꞌamaꞌaninanapitik pero astan kaklalaqtsꞌinchoqoyau. Exnicha kꞌalhitsꞌukꞌuyapitik lhuu achati la melhanutkꞌan. Jantu matichun lay katamaxtunichoqoyan ni anuꞌ achati. #?Tejkan qayntaun xanati kalhitsukuyaꞌ sasꞌatꞌa ex ayaj jamaqaninin, va lakachilcha ixjulchan para kamajkꞌatsal. Pero astan tejkan tsukuycha ni jasꞌatꞌa ex jantucha pastakꞌa ixjamaqanlqajnati. Va lhiꞌachantajuy ni tsukulcha qayntaun jasꞌatꞌa aniy lakamunukpaꞌ. fELaqsaval klajunau ni kꞌalajꞌalhunapitik, ayaj kꞌamaꞌaninanapitik. Yu xalapanakni aniy lakamunukpaꞌ, yuꞌuncha ayaj katalhiꞌachantajuyaꞌ. Pero uxiknan mas kꞌamaꞌaninanapitik, astan kaꞌachꞌanapitik. ~uNi Jesús xtaqnil kuenta yu ixtalhisakmiputun. Ex lakjunil: —Va klajuniu ni jantucha kaktaqmaqayaꞌ ex jantucha kilalaqtsꞌinau pero astan kilalaqtsꞌinchoqoyau. ¿Va yucha tꞌaunatꞌik lalhisakminin, valiꞌiycha chuncha xaknajun? }Ex tataylhaꞌal lalhisakminin: —¿Suncha naunputun tejkan najun jantucha kataqmaqayaꞌ? Tus jantu malaqasiyau. 9kChuncha ixtꞌaltanan yu jalakmalaniy aqtayl talalhisakmiy siya yuꞌuncha, va tanaul: —¿Tisuncha naunputun yu ixkintajunan? Najun ni jantucha kataqmaqayaꞌ ex jantucha kalaqtsꞌinau. Vachu najun astan kalaqtsꞌinchoqoyau. ¿Suncha naunputun tejkan naul ni kaꞌanacha taꞌan vilchal ixPay? $A’Jantucha kaktaqmaqayaꞌ, ex ni uxiknan jantucha kilalaqtsꞌinau. Pero astan ex kilalaqtsꞌinchoqoyau, va kajkꞌanaꞌ taꞌan vilchal kimPay. #Tachun yu lhitꞌajun ni kimPay va si kinavin junita. Xlhiyucha klajunau ni Espíritu Santo kalaqaꞌiyaꞌ ni chivinti yu kitꞌin kakmaqxtaqniyaꞌ para katamasunin ni uxiknankꞌan. Ixtꞌaltanan ni Jesús katamaqaninanaꞌ, ex astan katalhiꞌachantajuchoqoyaꞌ r~]Yucha kalaqaꞌiyaꞌ yu kakmaqxtaqniyaꞌ ex katamasuniyan ni uxiknankꞌan, chuncha kintoꞌoyayaꞌ. ]}3 Tejkan kaminaꞌ ni Espíritu Santo yu masuy yu laqsaval, exnicha katamasuniyan tachun yu laqsaval. Yucha jantu kachivinanaꞌ ixlaqꞌaman, vamun yu kaqasmaktayaꞌ. Yucha katamasuniyan yu katapasayaꞌ astan. d|A ’Ayaj lhuu alin yu klajunputunau pero chavaycha jantukaꞌ lay malaꞌasiyatꞌik. {3 Kalakmasuniyaꞌ ni Dios mukꞌay laqtaqal, xlhiyucha ni aqmoqxnuꞌ yu lhachimoꞌonun ni lakamunukpaꞌ yucha mukꞌanikantacha ixmaqanlqajnati. z3 Kalakmasuniyaꞌ tacha junita yu vas jatsukunti. Yucha klhitꞌajun kitꞌin xlhiyucha kaklaqꞌanaꞌ kimPay y uxiknan jantucha kilalaqtsꞌinau. _y7 Kalakmasuniyaꞌ ni alin ixtalaqalhinkꞌan por jantu kintalhakapuꞌal ni kitꞌin. RxTejkan yucha kaminaꞌ ex kalakmasuniyaꞌ xalapanakni lakamunukpaꞌ ni alin ixtalaqalhinkꞌan, kalakmasuniyaꞌ tacha junita yu vas jatsukunti, vachuꞌ kalakmasuniyaꞌ ni Dios mukꞌay laqtaqal. lwQKitꞌin laqsaval klajunau, apalay ox kaxajtachal para uxiknankꞌan incha kajkꞌalcha. Incha jantu kajkꞌanaꞌ ex jantu lay katalaqminan ni Espíritu Santo yu kataꞌaqtayjuyan. Incha kajkꞌanaꞌ ex kaklamalaqachaniyau. Yv+Klajunau ni kteꞌenchoqoycha, xlhiyucha uxiknan va ayaj jamaꞌanininatꞌik. yukChavay klaqꞌanacha yu kimalaqachal, jantu matichun ni uxiknan kilalhisakmiputunau toꞌoxtaycha kteꞌencha. >tuChuncha klajunau, ex tejkan chuncha kꞌatꞌapꞌasayapitik kapꞌastꞌakchꞌoꞌoyapitik ni va pꞌunaj chuncha xaklajuntaucha. Yu makay ni Espíritu Santo ’Jantu chuncha kaklajuniu tejkan pꞌunaj xaklatꞌaꞌukxuyanau. Ni kitꞌin xakvil kun uxiknankꞌan y jantu tuꞌuchun ixtꞌapꞌasayatꞌik. esCJantu tamispay ni kimPay y jantu kintamispay ni kitꞌin, xlhiyucha chuncha katamakayaꞌ. /rWKatalaqnaqxtuyan taꞌan tataqxtoꞌa kintꞌaꞌisraelitaskꞌan. Kaminaꞌ julchan tejkan lati katamaqniyan, chuncha katalhilayaꞌ ni va ox tatapatsaniy ni Dios. iq M—Tachun yu aniy klalhixaqalayau para jantu kꞌamakꞌauntꞌijlatꞌik milhakapuꞌatkꞌan. !p;Ex ni uxiknan vachuꞌ maqskꞌiniy kilalhichiviniu ni kitꞌin. Va uxiknan ukxuyanantꞌikcha kun kitꞌin tus tejkan kꞌaqtaynil jamalaniniꞌ.Ro’Kaminaꞌ yu kataꞌaqtayjuyan yu kamintachal kun kimPay. Yucha ni Espíritu Santo yu masuy yu laqsaval. Yucha kaklamalaqachaniyau kamintachal kun kimPay ex vas kilhichivinanaꞌ ni kitꞌin. +nOChuncha tapasay para katapasal tacha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios yu najun inchineꞌ: “Kintaxkajiy ni lapanakni mas jantu tuꞌuchun laqtaqal kakmakal.” LmJantu tuꞌuchun laqtaqal ixtataukꞌanil incha jantu xaklakmasunil lajꞌay axtoqnuꞌ yu jantu aqtaun laqtsꞌinkan. Pero mas va talaqtsꞌintacha va kintaxkajiy, vachuꞌ taxkajiy ni kimPay. 9lmTachun yu kintaxkajiy vachu taxkajiy ni kimPay. Jk ’Incha jantu xakmil, incha jantu xaklaqlhixaqalal ex yuꞌuncha jantu tuꞌuchun laqtaqal ixtataukꞌanil. Pero chavay yuꞌuncha jantu lay tanajun ni jantu kaꞌalil ixlaqtaqalkꞌan. ujcYu kataxkaylhitsukuyan chuncha katamakayan por kilapanakni untꞌatꞌik. Jantu tamispay yu kimalaqachata. iKapꞌastꞌaktꞌik tacha klajuntaucha: “Jantu matichun oqxtamati ay kaval tacha ixꞌukxtin.” Incha kitꞌin kintaxkaylhitꞌajun, ex ni uxiknan vachu chun kataxkaylhitsukuyan. Yu taqasmatꞌa kinchivinti, yuꞌuncha vachu kataqasmakniyan minchivintikꞌan. hIncha uxiknan ixꞌuntꞌik chꞌantaun kun xalapanakni lakamunukpaꞌ ex yuꞌuncha ox ixtalaqtsꞌin. Pero jantu chꞌantaun kaꞌuntꞌik kun yuꞌuncha, va kitꞌin klalaksakvi para jantucha kaꞌuntꞌik xalapanakni lakamunukpaꞌ. Xlhiyucha ayaj taxkayyan. g}—Incha ayaj taxkayyan yu xalapanakni lakamunukpaꞌ, kapꞌastꞌaktꞌik ni va pꞌunaj kintaxkayl ni kitꞌin. 6feKlalhijunau yu inchineꞌ: Kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik. Ni lapanakni yu taxkajiy ni Jesús vachuꞌ kataxkayyaꞌ yu ixjalakmalaniy Ni Jesús taylhaꞌal ixchivinti, va naul: e'Uxiknan jantu kilalaksakvi kitꞌin, va kitꞌin klalaksakvi ni uxiknan. Klamalaqachayau ni kaꞌuntꞌik tacha maqlaqapꞌu yu xtaꞌa lajꞌox xaꞌunikan yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Chuncha ni kimPay kataxtaqniyan tachun yu kꞌaskꞌiniyapitik la kintaqaꞌuti. 9dkJantucha klajunau kiꞌoqxtamatin. Qayntaun oqxtamati jantu kꞌatsay yu makay ixꞌukxtin. Kitꞌin klajunau va kintꞌaltanan, va klamasuniꞌojoo tachun yu kijunil kimPay. ^c5Uxiknan va kintꞌaltanan untꞌatꞌik incha makꞌayatꞌik tacha yu klalhijunau. tba Yu apalay ay japaxkanti yu lay kꞌamakꞌatꞌi va kꞌamaqxtꞌaqtꞌi mijatsukunti por mintꞌaltanan. aw Yu klalhijunau kꞌamakꞌatꞌik va yu inchineꞌ: Kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik vachu va tacha ni kitꞌin klapaxkayau. `5 ’Kitꞌin chuncha klalhixaqalayau para kaꞌachꞌantꞌik tacha kꞌachan ni kitꞌin y tus kꞌalhitsꞌukꞌuꞌotꞌik tachun ni achati. f_E Incha laqsaval kꞌamakꞌayapitik tacha klhinajun, ex katꞌaylhipꞌinapitik kun yu japaxkanti yu klaxtaqniyau. Vachu va chun kitꞌin kmakay yu lhinajun kimPay y chuncha ktaylhaꞌanta kun yu japaxkanti yu kixtaqniy. ^ Kitꞌin ayaj klapaxkayau vachu chun tacha kimPay kimpaxkay. Katꞌaylhipꞌintꞌik kun yu japaxkanti yu kitꞌin klaxtaqniyau. S]Incha uxiknan untꞌatꞌik tacha maqlaqapꞌu yu xtaꞌa lajꞌox xaꞌunikan ex ni kimPay ox toꞌoyakan. Ex uxiknan vachuꞌ lhiꞌakxajyachꞌipitik tacha yu laqsaval kintꞌaltanan untꞌatꞌik. T\!’Incha tꞌaylhipꞌinatꞌik chꞌantaun kun kitꞌin, vachu incha kinchivinti ox taylhaꞌan kun uxiknankꞌan, ex kꞌaskꞌintꞌik yu skꞌinpꞌutꞌunatꞌik y kꞌaxtꞌaqnikꞌanapitik. N[Yu jantu chꞌantaun kaval kun kitꞌin, yucha kalaqchaqxmajꞌankanaꞌ, kapuchꞌiyaꞌ vachu chun tacha xamaqlaqapꞌu yu laqchaqxmajꞌankan. Chꞌantaun maqxtoqmakan y laqxavakan laka jikmi. kZO’Kitꞌin va yu xakꞌiu yu titay lakatꞌun, yu uxiknan yu kilalhakapuꞌanau, va xamaqlaqapꞌu untꞌatꞌik. Incha qayntaun taylhaꞌan chꞌantaun kun kitꞌin y kitꞌin vachuꞌ kun yucha, yucha junita tacha maqlaqapꞌu yu xtaꞌa lhuu xaꞌunikan. Jantu lay makꞌayatꞌik tuꞌuchun incha jantu chꞌantaun kaꞌuntꞌik kun kitꞌin. iYKKatꞌaylhipꞌintꞌik chꞌantaun kun kitꞌin, tacha kitꞌin chꞌantaun kunita kun uxiknan. Yu maqlaqapꞌu jantu lay xtaꞌa xaꞌunikan ixlaqꞌaman, maqskꞌiniy katakilnul laka kꞌiu yu titay lakatꞌun. Vachu chun tapasay kun uxiknan, incha jantu chꞌantaun kaꞌuntꞌik kun kitꞌin ex metsukuntikꞌan jantu lay kaxtaqlhi yu lajꞌoxi. YX+Uxiknan laꞌoxitꞌatꞌikcha metsukuntikꞌan por ni chivinti yu klamasuniu. WIncha alin maqlakapataun kimaqlaqapꞌu yu jantu xtaꞌa xaꞌunikan ex yucha niman chaqxmajꞌan. Incha ox xtaꞌa xaꞌunikan, ex yucha valiꞌiy lakamajꞌan laqachaqxtuniy yu jantu lajꞌox xalaqapꞌu. Chuncha laꞌoxiy para apalay lhuu kaxtaqlhi xaꞌunikan. *V ONi Jesús taylhaꞌal ixchivinti, va naul: —Kitꞌin kunita ni xakꞌiu uvas yu lay lhakapuꞌankan. KimPay va tacha qayntaun yu lhistakꞌa ixjatachꞌanati. SUVa chuncha maqskꞌiniy katapasal para katakꞌatsal ni lapanakni aniy lakamunukpaꞌ ni laqsaval kꞌachaniy kimPay y vachu kmakay yu kilhijuniy. ’Chavay kꞌaꞌostꞌalatꞌikcha, kaꞌaucha.5Tc’Jantucha apalay kaktaqmaqayaꞌ chiviniꞌ kun uxiknan. Chavay mintacha yu jalhachimoꞌonuꞌ aniy lakamunukpaꞌ, mas jantu kalhitsukul tapꞌasta kun kitꞌin. SChavaycha chuncha klajunau mas jantukaꞌ kꞌan ni laktꞌiyan. Ex tejkan chuncha katapasayaꞌ lay kꞌalhakꞌapꞌupꞌinapitik. #R?Chavay asmaktꞌikcha ni kitꞌin klajuniu chavay kajkꞌanacha ex astan kaklalaqminchoqoyau. Incha laqsaval kilaꞌachaniyau ex uxiknan ox xalhiꞌachꞌantꞌaꞌuyatꞌik tejkan kꞌatsꞌatꞌik ni kitꞌin kteꞌencha taꞌan vilchal kimPay. Yucha apalay ay xajantu kitꞌin. pQY’Kaklamakaunau oxamaktamin, kaklaxtaqniyau kiꞌachati yu oxamaktamin katamakayan. Jantu va aqstanchun kaval tacha xaꞌachati aniy lakamunukpaꞌ. Jantu kꞌamaꞌaninintꞌik la melhanutkꞌan, jantu katꞌalhanantꞌik. >PuNi Espíritu Santo katamalakaꞌulayan la memaqanitkꞌan. KimPay katamalaqachaniyan la kintaqaꞌuti. Katamalaniyan tachun y katamapastakniꞌochoqoyan tachun yu aniy xaklajunau. ]O3’Chavaycha vananaj kvil kun uxiknan, xlhiyucha klatꞌaunau juninin tachun. DNYu jantu makay kuenta yu knajun, yucha jantu kiꞌachaniy. Ni chivinti yu klaqputeꞌey yu tꞌaunatꞌik qasmaknan, yucha jantu kinchivinti kaval, va ixchivinti kimPay yu kimalaqachal. nMUEx ni Jesús qaltaychoqol, va junil: —Matichun lapanaki yu kiꞌachaniy, yucha makay kuenta yu knajun ni kitꞌin. Vachu kimPay kaꞌachaniyaꞌ ni yucha. Ex ni kimPay ali kitꞌin chꞌantaun kakminau taulnin kun yucha. bL=Qayntaun yu ixjunkan Judas, yu jantu Judas Iscariote kaval, yucha junil ni Jesús: —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿valiꞌiycha kilatasuniyaucha ni kijnan pero yu lapanakni yu jantu talhakapuꞌanan yuꞌuncha jantu? @KyTaꞌayu yu mispay kinchivinti y makay yu klhinajun, va yucha laqsaval kiꞌachaniy. Yu kiꞌachaniy ni kitꞌin, yucha kimPay paxkay. Kitꞌin vachu kakpaxkayaꞌ y kaktasuniyaꞌ. LJAnchanuꞌ julchan ex kakꞌatsꞌayapitik ni va chꞌantaun kunita kun kimPay. Kakꞌatsꞌayapitik ni uxiknan chꞌantaun untꞌatꞌik kun kitꞌin y kitꞌin chꞌantaun kunita kun uxiknan. OINi lapanakni yu jantu kintalhakapuꞌan, yuꞌuncha jantucha maqan kintalaqtsꞌinaꞌ. Pero uxiknan vananaj kilalaqtsꞌinau. Ktꞌajun ni kitꞌin, xlhiyucha ni uxiknan lay katsꞌukꞌuyapitik. UH#’Jantu kaklamakauntijlayau milaqꞌamankꞌan. Kaklalaqminchoqoyau. $GAYucha ni Espíritu Santo yu masuy yu laqsaval. Ni lapanakni yu jantu talhakapuꞌan Dios, yuꞌuncha jantu katalaqaꞌiyaꞌ. Yuꞌuncha jantu talaqtsꞌin, vachu jantu tamispay, pero uxiknan mispꞌayatꞌik. Yucha alinta kun uxiknan y kaꞌalinaꞌ kun uxiknan mas va tavanancha. 7FgKitꞌin kakskꞌiniyaꞌ ni kimPay Dios para katamalaqachanin aqayntaun yu lay kataꞌaqtayjun, yu lay katalapꞌasnin. Chuncha lay kataulal kun uxiknan mas va tavanancha. REIncha kilaꞌachaniyau ni kitꞌin, ex kamakꞌatꞌik tacha klhinajun. lDQ—Mas va tuꞌuchuncha kaval yu kilaskꞌiniyau la kintaqaꞌuti, kitꞌin si kakmakayaꞌ. _C7 Tachun yu kaskꞌinapitik la kintaqaꞌuti, kitꞌin kaklaxtaqniyau. Chuncha lay kakmasul ni kitꞌin tas junitacha ixꞌayaxtu ni kimPay. Ni Jesús najun kamalaqachayaꞌ ni Espíritu Santo Ni Jesús vachu naul: pBY Kitꞌin vas klajunau, ni lapanaki yu kilhakapuꞌan, yucha vachu kamakayaꞌ ixlhitapatsa tacha yu kmakay kitꞌin. Chavay kajkꞌanacha taꞌan vilchal kimPay, xlhiyucha yu kilhakapuꞌan kamakayaꞌ apalay lajꞌay axtoqnuꞌ. &AE Kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni kitꞌin va chꞌantaun kunita kun kimPay, yucha vachuꞌ chꞌantaun junita kun kitꞌin. Incha jantu lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik, maqskꞌiniy kꞌamakꞌatꞌik kuenta tachun yu lajꞌay axtoqnuꞌ yu kmakay, ex lay kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik. @ ¿Jantu lhakꞌapꞌupꞌin ni kitꞌin va chꞌantaun kunita kun kimPay, vachu yucha chꞌantaun junita kun kitꞌin? Tachun yu klajunau jantu klajunau keꞌeman. Ni kimPay yu vil chꞌantaun kun kitꞌin va yucha makay ixlhitapatsa la kijatsukunti. ?  Ex qaltaychoqol ni Jesús, va junil: —Felipe, maqancha ktijuyal kun uxiknan. ¿Mas chavaycha jantukaꞌ kilamispayau? Taꞌayuꞌ yu kilaqtsꞌin ni kitꞌin, vachu laqtsꞌin kimPay. ¿Valiꞌiycha kꞌilhiꞌuniycha kaklamasuniu ni kimPaykꞌan? >Ex ni Felipe junil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, kilamasuniu ni kimPay Dioskꞌan, va yucha kalhitaulacha kejalhuntkꞌan. =3Va ixkilamispau taꞌayucha ni kitꞌin ex yu kimPay vachu ixmispꞌatꞌik. Mas chavaycha mispꞌayatꞌikcha, va tꞌaunatꞌikcha laqtsꞌinin. <Chuncha ni Jesús qaltaychoqol, va junil: —Va kitꞌin kunita yu ox lakatin, va kitꞌin kmasuy yu laqsaval, va kitꞌin kxtaꞌa yu jatsukunti. Jantu lay kachꞌipꞌi taꞌan vilchal kimPay Dios incha jantu kꞌilaꞌaꞌitꞌi ni kitꞌin. +;OChuncha ni Tomás junil ni Jesús: —Jalhachimoꞌonuꞌ, kijnan jantu ijkꞌatsayau taꞌan uxintꞌi kapꞌineꞌe. ¿Tas lay kakpumispaucha ni lakatin? i:KUxiknan mispꞌayatꞌik taꞌan kitꞌin kajkꞌanaꞌ, vachuꞌ mispꞌayatꞌik ni lakatin. -9SAstan tejkan kaklaꞌoxiꞌoyacha taꞌan katꞌaulapitik ex kakminchoqoyaꞌ, kaklalhaꞌanau para katꞌaulatꞌik chꞌantaun kun kitꞌin taꞌan kaktaulaꞌ. H8 Taꞌan vilchal ni kimPay ayaj lhuu jachaqan alin taꞌan lay katꞌaꞌul. Yu va jantu ixꞌalil ex kitꞌin xaklajuniu. Kitꞌin kajkꞌanacha jalaqlaꞌoxin taꞌan lay katꞌaulatꞌik. A7 }Ni Jesús taylhaꞌal ixchivinti, jalakjunil: —Jantu kꞌamaꞌaninintꞌik ni uxiknan la melhanutkꞌan, kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni Dios, vachu kilalhakapuꞌau ni kitꞌin. z6m &Ex ni Jesús junil ni Pedro: —¿Laqsaval xtꞌaqkꞌan mas tus kꞌamaqxtꞌaqtꞌi metsukunti por kitꞌin? Kitꞌin laqsaval kunan tejkan jantukaꞌ tꞌasay ni puyux uxintꞌi aqtꞌutu kꞌanauneꞌe ni jantu kꞌimispꞌay.95k %Ex ni Pedro qaltayl, va junil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿valiꞌiycha chavay jantu lay kaktꞌaꞌanan? Kitꞌin kxtaqkan mas tus kakmaqxtaqlhi ketsukunti por uxintꞌi. z4m $Ni Simón Pedro lhisakmil ni Jesús, va junil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿tas ancha tꞌipꞌincha? Ex ni Jesús qaltayl, va junil: —Taꞌan kitꞌin kteꞌen chavaycha jantu lay kꞌapꞌineꞌe pero astan ex chun lay kapꞌineꞌe. L3 #Incha lapꞌaxkꞌayatꞌik ex tachun ni lapanakni katakꞌatsayaꞌ ni va laqsaval kintꞌaltanan untꞌatꞌik yu klamalaniyau. Ni Jesús najun ni Pedro va kanaunaꞌ ni jantu mispay ni yucha v2e "Chavaycha klalhijunau taun saystꞌi putsuku. Kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik vachu chun tacha kitꞌin klapaxkau. m1S !Kesꞌatꞌan, kitꞌin jantucha apalay kaktaqmaqayaꞌ kun uxiknan. Uxiknan kilalakxkauyau pero vachu chun klajunau tacha klakjunil mintꞌaꞌisraelitaskꞌan: uxiknan jantu lay kapꞌinapitik taꞌan kitꞌin kajkꞌanaꞌ. 0  La ketsukunti ni katasuyaꞌ ixꞌayaxtu ni Dios, xlhiyucha yu Dios kamasuyaꞌ kiꞌayaxtu kitꞌin y jantucha kataqmaqayaꞌ. A/{ Tejkan taxtul ni Judas ex ni Jesús naul: —Chavaycha katasuyaꞌ kiꞌayaxtu ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki, vachuꞌ la ketsukunti katasuyaꞌ ixꞌayaxtu ni Dios. . Chuncha tejkan ni Judas laqaꞌil ni pan va nimancha taxtul. Ni anchanuꞌ hora ixputsꞌistacha. Yu saystꞌi lhachimoꞌon 6-e Ni Judas ixpaxtoqniy kamaꞌal ixtuminkꞌan. Ex lati talhilal va iskꞌinikan tumin ni Judas para katalhiꞌil axtoqnuꞌ para yu kꞌatan o para kalaqxtaqnil kilpatanin. [,/ Yu ixtatꞌajun vaynin laka mesa jantu katamalaqasil tacha junil ni Jesús. +7 Tejkan laqaꞌil ni pan ni Judas, ex ni Satanás nimancha laqtanul. Ex junkal, naul ni Jesús: —Yu kꞌamakꞌayeꞌe, nimancha kꞌamakꞌatꞌi. P* Ni Jesús qaltayl, va junil: —Kajkꞌavayaꞌ lakatsꞌuniy ni pan. Yu kakxtaqniyaꞌ, va yucha klhichiviniy. Tejkan chuncha aval ni ixpan, va xtaqnil ni Judas Iscariote yu istsꞌal Simón. ))K Ex ni anchanuꞌ lapanaki niman taꞌukstsꞌuninil ni Jesús ex lhisakmil, va junil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿tasꞌayucha lhichꞌiviniy ni uxintꞌi? {(o Ex ni Simón Pedro majkunil ni anchanu lapanaki para kalhisakmil ni Jesús tasꞌayucha yu ixtꞌajun lhichivin. ' Ni Jesús ayaj ixꞌachaniy qayntaun ni yuꞌuncha y yucha ixtꞌajun vayaꞌ taꞌan apeꞌextaun taꞌan ixvil ni Jesús. "&= Chuncha ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy aqtayl sniy talalaqtsꞌin siya yuꞌuncha, pero jantu ixtakꞌatsay tasꞌayucha yu ixtꞌajun lhichivin. R% Tejkan chuncha naul ni Jesús ayaj pꞌays jamaqaninil la ixjalhanuti. Ex vas laklhitaulnil yu ixpastakꞌa, va naul: —Kitꞌin vas klajunau, xaqayntaun ni uxiknankꞌan chavay kimaqxtaqyacha. }$s Laqsaval kitꞌin klajunau, taꞌayuꞌ yu ox kalaqaꞌiyaꞌ yu kmalaqachay ni kitꞌin, yucha vachu kilaqaꞌiy ni kitꞌin. Yu kilaqaꞌiy ni kitꞌin, yucha vachuꞌ laqaꞌiy ni kimPay yu kimalaqachal. Ni Jesús najun ni kamaqxtaqkanaꞌ !#; Chuncha klajuniu chavaycha mas jantukaꞌ tapasay. Ex tejkan chuncha katapasayaꞌ lay kalhakꞌapꞌupꞌinapitik ni tasꞌayucha kunita ni kitꞌin. "5 Pero jantu mintachunkꞌan klalhichivinau. Kitꞌin ox klamispayau ni uxiknan yu klalaksaktau. Chuncha tacha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios maqskꞌiniy chuncha katapasal, yu najun inchineꞌ: “Yu kintꞌavajin chꞌantaun kun kitꞌin chavay kimakay ixtꞌalaxkayaꞌ.” ! Ex chuncha incha malaꞌasiyatꞌik tachun yu aniy, ex katsꞌukꞌuyapitik kun achati tejkan chuncha kꞌamakꞌayapitik. % C Ni kitꞌin klajunau yu laqsaval. Qayntaun oqxtamati yucha jantu ay kaval tacha ixꞌukxtin. Vachuꞌ yu jamalaqachanan apalay ay xajantu yu malaqachakan. ta Ni kitꞌin klamasuniu va para kilalaqtsꞌixtuu. Ex vachu chun kꞌamakꞌatꞌik tacha kmakal kitꞌin. B} Ni kitꞌin kunita miJamalaninikꞌan, vachuꞌ miJalhachimoꞌonukꞌan kunita. Xlhiyucha incha klachꞌanchaꞌau ex ni uxiknan vachuꞌ maqskꞌiniy kꞌalachꞌanchꞌaꞌatꞌik. 9 Uxiknan kilajunau ni kitꞌin va jamalaniniꞌ kunita, vachuꞌ kilajunau jalhachimoꞌonuꞌ. Laqsaval ixlaqmiti chuncha kilajuniu, va yucha kunita. 9k Ni Jesús tejkan jalaqchꞌanchaꞌaꞌolcha ex ulachoqolcha ni ixlaqchꞌiti ex anchoqolcha taul ni laka mesa, chuncha jalakjunil: —¿Malaꞌasiyatꞌik yu xaklamakaniyau? }s Ni Jesús ox ixkꞌatsay xaqayntaun ni yuꞌuncha kamaqxtaꞌaꞌ, xlhiyucha naul ni jantu tachun lajꞌoxin.  Chuncha ni Jesús aaqtaun qaltaychoqol, va junil: —Taꞌayuꞌ yu ox laqachaꞌata yucha jantu maqskꞌiniy kalaqachaꞌakal taꞌakchun, vamun ixchꞌajaꞌ. Ox junita taꞌakchun la ixlakatunaj. Uxiknan lajꞌoxin untꞌatꞌik mas jantu mintachunkꞌan. 4a Ex chuncha ni Simón Pedro junil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, ex jantu vamun kinchꞌajaꞌ kꞌinchꞌaꞌanin. Vachuꞌ kꞌinchꞌaꞌanin kimakaꞌ ali kiꞌaqtsul. uc Ex ni Pedro naul: —Kitꞌin jantu aqtaun kakxtaqniyan lakatin kꞌinchꞌanchꞌaꞌatꞌi. Ex ni Jesús aaqtaun qaltaychoqol, va junil: —Incha jantu kakchꞌanchaꞌayan ex jantu lay chꞌantaun kꞌaꞌuneꞌe kun kitꞌin. !; Ex ni Jesús qaltaychoqol ni Pedro, va junil: —Chavaycha jantu malaꞌasiy yu ktꞌajun makan ni kitꞌin, pero astan ex kꞌamalaꞌasiyeꞌe. !; Tejkan ixchꞌanchaꞌaputun ni Simón Pedro ex yucha niman junil ni Jesús: —¿Valiꞌiycha ni uxintꞌi va kitꞌin kꞌinchꞌanchꞌaꞌayeꞌe? !; Ex pulal taun paxutu xkan aqtayl lakchꞌanchaꞌay ni pumakautꞌuy yu ixjalakmalaniy. Ex jalakmachꞌanxixil kun ni toalla yu ixlhitampachꞌikanta. yk Ex ostayal taꞌan ixtatꞌajun vaynin, majꞌal ixlaqchꞌiti yu ixmulata y lhitampachꞌikal aqxtaun toalla. I  Yu Jesús oxicha ixkꞌatsay ni yucha va kun Dios ixmintachal, y kaꞌanchoqoyaꞌ kun yucha. Vachuꞌ ixkꞌatsay ni ixPay maqxtaqniꞌol la ixtamakaꞌ tachun yu alin para kalhichimoꞌol. 7g Va laycha kaꞌaqtaynil ni vayti. Exnicha ni xaꞌukxtin aqmoqxnuꞌ ixlhimanunita la ixjatapastakꞌati ni Judas Iscariote yu istsꞌal Simón para kamaqxtaqlhi ni Jesús. d C Va laycha kachil ni Paxku yu ay ixkꞌatankꞌan ni israelitas. Exnicha ni Jesús ox ixkꞌatsay ni laqchaꞌalcha ixhora para kamakauntijlalcha ni aniy lakamunukpaꞌ. Ixkꞌatsay ni kaꞌanchoqoyacha taꞌan vilchal ixPay. Yucha ayaj ixlakꞌachaniy ixlapanakni yu ixtꞌatiꞌukxuyanal aniy lakamunukpaꞌ, jantu aqtaun kamiꞌol ixjapaxkanti. C 2Kitꞌin ox kꞌatsay tachun yu kilhijuniy kakmakal ni kimPay, yucha va para kaꞌalil jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Xlhiyucha tachun yu knajun va yu kimPay kilhijuniy.  1Kitꞌin jantu kchiviniy kilaqꞌaman, ni kimPay yu kimalaqachal yucha kilhijunil yu maqskꞌiniy kaknaul, vachuꞌ yu kakmasul. jM 0Vachu yu jantu kilhiꞌajin y jantu laqaꞌiy kinchivinti yucha alincha yu kamukꞌaniyaꞌ ixmaqanlqajnati. Tejkan kamiꞌoyaꞌ ni lakamunukpaꞌ exnicha kamukꞌanikanaꞌ maqanlqajnati por ni chivinti yu kitꞌin knaul. l Q /Vachu yu qasmatꞌa kinchivinti pero jantu makay kuenta, yucha jantu kitꞌin kmukꞌaniy maqanlqajnati. Kitꞌin jantu kakmil mukꞌaniniꞌ maqanlqajnati ni lapanakni aniy lakamunukpaꞌ. Va kminta para kajkalaqmalaqtaxtul. . U .Kitꞌin kminta tacha taun maklku yu mapulkuy aniy lakamunukpaꞌ para kajkamapulkunil ni lapanakni yu kintalhakapuꞌan. Ex jantucha katatamakaul lakaputsꞌisni. L  -Yu kilaqtsꞌin ni kitꞌin vachuꞌ laqtsꞌin yu kimalaqachata. z m ,Ni Jesús pꞌays chivinil, va naul: —Yu kilhakapuꞌan ni kitꞌin vachu lhakapuꞌan yu kimalaqachata.  +Apalay ixtamaqamay lajꞌay kataval kun ni lapanakni xajantu kun Dios. Ixchivinti ni Jesús mukꞌaniy maqanlqajnati ni lapanakni X) *Qaynlhuu lajꞌay lapanakni talhakapuꞌal ni Jesús, pero jantu tsij ixtanajun. Ixtatalhauniy ni fariseos, ixtalhilay ni va lay kalaqtinaqxtukal ni laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas. a; )Tejkan chuncha tsꞌoqlhi ni Isaías lhichivinil ni Jesús, va laqtsꞌil ixꞌayaxtu. y (Ni Dios jalakmakal laꞌachꞌixin, vachuꞌ pꞌays jalakmakanil ixjalhanutkꞌan
para jantu katalakavanal
y jantu katamalaqasil la ixjalhanutkꞌan.Vachu jantu taꞌuxamin kun kitꞌin para palay kaklakmakal la ixtaqanꞌatkꞌan. kO 'Xlhiyucha jantu lay ixtalhakapuꞌan. Ni Isaías vachu tsꞌoqlhi yu najun inchineꞌ: ' &Va maqskꞌiniy chuncha katapasal tacha tsꞌoqlhi ni Isaías yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios, yu najun inchineꞌ:Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿tasꞌayucha lhakapuꞌalcha yu kijnankꞌan klaqputeꞌeyau?¿Maticha lay kalaqtsꞌil ixtapꞌasta ni Dios? xi %Ni Jesús mas ixjalakmasunitacha lhuu axtoqnuꞌ yu jantu aqtaun ixtalaqtsꞌin, jantu ixtalhakapuꞌan. )K $Ni kitꞌin yu xamaklku kunita, vananaj klatꞌavilanau. Ex kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni maklku yu mapulkuy. Chuncha kꞌatsꞌukꞌuyapitik la kimaklku. Tejkan chuncha naunꞌol ni Jesús, va al, va jatamaqsaqnilcha taꞌan ixtayanal. Ni lapanakni jantu katalhakapuꞌal ni Jesús pY #Chuncha ni Jesús jajunil: —Chavaycha vananaj kataulaꞌ kun uxiknan ni maklku yu mapulkuy. Pero jantucha paqlhuu tsꞌanqay para kaꞌal. Chavaycha vananaj alin ni maklku xlhiyucha maqskꞌiniy katꞌiꞌuntꞌayatꞌik. Chuncha jantu vak kakꞌatsꞌanapitik tejkan kaputsꞌisaꞌ. Yu tijuyal lakaputsꞌisni yucha jantu kꞌatsay taꞌan puꞌan. "}|{{zyyx wvv*uhtss r2qpp.onOm~lvkkjDi~hh%g1fJed ccaa``J_a^\\\[ZZYYQXWV_UUgTSSQPON M{LLTKJII#H FEEDcCCBs@@@??I>==p<;U:}9968k77'66;5544332,1x1//U.A-J++>**()9('2&%$##*"!z ?#CwdFD!S>D g - Wg2jJ@  ¡Payniꞌincha yuꞌuncha! Va tataylhaꞌanta ixjatapastakꞌati ni Caín. Tamakay laqtaqal tacha yu makal Balaam por talhajaputun tumin. Kataniyaꞌ tacha Kore por talaktanchay ni Dios. :? o Pero ni aniy lapanakni talaktuꞌuy tachun yu jantu tamispay. Talakpastaknan tacha talhitsukuti, va chuncha talay. Chuncha va xꞌamankꞌan lakmukꞌanichoqokan maqanlqajnati. > } Pero mas va yu xaꞌukxtin ixmayulnin Dios, yu Miguel junkan, jantu laktuꞌuy yu lhitꞌajun tapꞌasta. Aqtauncha talachꞌapal laka chivinti kun yu xaꞌukxtin aqmoqxnuꞌ. Va ixtalakiltsꞌakꞌastukꞌa taꞌayucha kalhaꞌal ixlakatunaj ni Moisés. Pero yu Miguel jantu kalaktuꞌul ni aqmoqxnuꞌ la ixtapꞌasta. Va naul: “Ni Jalhachimoꞌonu Dios kalaqꞌayman.” I=  Vachu chun talay ni lapanakni yu taꞌaqlaqavanan y tamakanunun. Talaqalhiy ixlakatunajkꞌan. Jantu tatoꞌoyay yu talhitꞌajun lhachimoꞌon, talaktuꞌuy yu talhitꞌajun tapꞌasta. r< _Vachu va chun tamakal xalapanakni ni Sodoma ali Gomorra y kun yu alati ukstsꞌuniy putaulanaxna. Yuꞌuncha vamun ayaj ixtamaqamay katalatꞌatamal mas va taꞌayuchacha, mas yu jantu tsꞌuniy paxtoqniy kꞌamakꞌatꞌi. Yuꞌuncha tamaqanlqajnan laka jikmi yu jantu miꞌojoy. Chuncha val para jantucha kalaqtsꞌiꞌiu kijnankꞌan tacha yuꞌuncha talal. 1; ]Vachuꞌ yu ixmayulnin Dios ixtavilanal kun Dios, pero lati jantu katamakal tacha ixlaklhiꞌulakanta, va tamakaul. Chuncha ni Dios va lakmaꞌata laka pachꞌin taꞌan putsꞌista mas va tavanancha. Ancha katataulaꞌ tus kaminaꞌ ni julchan tejkan kalakmukꞌanikanaꞌ ixmaqanlqajnatkꞌan. l: SChuncha mas kꞌatsꞌayatꞌikcha ni uxiknan, pero kitꞌin klamapastakꞌanichoqoyau inchineꞌ. Ni Jalhachimoꞌonu Dios jalaqmalaqtaxtul ixlapanakni xalakatꞌun Egipto pero astan jalaqmaqnil yu jantu kataqalasmaklhi. p9 [Lati yu tamakanunun tatanul kun uxiknan, mas jantu laklhilayatꞌik incha va makanunun. La maqancha va tsꞌoqkal ni katalaqaꞌiyaꞌ maqanlqajnati. Va jalaktuꞌunun, va tanajun por kintamapayniyan ni Dios lay kamakꞌatꞌi talaqalhin yu kꞌamakꞌapꞌutꞌu. Jantu talhakapuꞌan ni Jesucristo, vamun yuꞌ kiꞌUkxtinkꞌan y kiJalhachimoꞌonukꞌan. ^8 7Ketꞌalaqaunin yu klapaxkayau pꞌunaj ayaj xaklalhitsꞌoqniputunau tacha pulaqtaxtuyau kintachunkꞌan. Pero chavay maqskꞌiniy kaklatsꞌoqniu y kaklatapayniniu ni jantu kaxtꞌaqnitꞌik lakatin matichun katalaktanchanin milhakapuꞌatkꞌan. Ni Dios va aqtauncha kintaxtaqnin ni anchanu chivinti ni kijnan yu ixlapanakni juntau. r7 _Dios ayaj katamapaynin, oxamaktaun katamakan, y ayaj katapaxkan. Yu tamasuy jalaklkanti (2 Pedro 2:1-17) A6 Kitꞌin kJudas va ixꞌoqxtamati Jesucristo kunita vachu ixlaqaj Santiago kunita. Klatsꞌoqniyau uxiknan yu tajuntaꞌitan y tapaxkayan kimPaykꞌan Dios. Talhistaktan ni Jesucristo. Y5+Apalay lhuu axtoqnuꞌ alin yu makal ni Jesús. Incha katsꞌoqmukꞌakal tachun por laqatamin, kitꞌin knajun kamaqskꞌinil aqxlhuu libros tus jantu kalhival ni lakamunukpaꞌ. Va chuncha kaval.24]Ni anchanuꞌ ixtꞌaltanaꞌ ni Jesús, va yucha yu lhichivinil tachun yu aniy lhitapasal y va yucha yu tsꞌoqlhi. Kijnan ijkꞌatsayau ni va laqsaval yu najun. 3Por chuncha naul ni Jesús, lati ni tꞌalaqaunin ixtanajun ni anchanu lapanaki jantu kaniyaꞌ. Pero ni Jesús jantu kanaul incha jantu kaniyaꞌ, vamun naul: “Incha kitꞌin knajun jantu kanil tus tejkan kakminchoqol, ex yucha jantu minkuenta kaval.” 42aEx ni Jesús qaltayl: —Incha kitꞌin knajun jantu kanil tus tejkan kakminchoqol, ex yucha jantu minkuenta kaval. Ni uxintꞌi maqskꞌiniy kꞌintꞌaltꞌancha. u1cTejkan Pedro laqtsꞌil, va lhisakmil ni Jesús: —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿tas kalhitapasayacha kun yucha? 0Ex ni Pedro talaqaspꞌiklhi, va laqtsꞌil yu aqayntaun ixtꞌaltanaꞌ Jesús, yu ayaj ixꞌachaniy. Va yucha ixtaꞌukstsꞌuninita ni Jesús tejkan ixtatꞌatꞌajun vaynin y ixlhisakmitacha: “Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿taꞌayucha yu kamaqxtaꞌancha?” J/ Chuncha naul ni Jesús para kamasul tas kapuniyaꞌ ni Pedro y chuncha ay kamakakanaꞌ ni Dios. Ex ni Jesús junil: —Kꞌintꞌaltꞌancha. Ixtꞌaltanaꞌ Jesús yu ayaj ixꞌachaniy .7Laqsaval kunan ni tejkan tsꞌalkaꞌ ixꞌunitꞌa ixmalaqchꞌinikꞌan meꞌeman, ixpꞌin taꞌan ixꞌuxipꞌin. Pero tejkan kꞌatꞌaxapꞌayayeꞌecha ex kꞌamakxnujkꞌaneꞌe, va aqayntaun kamalaqchꞌiniyan. Vachuꞌ kalhaꞌanan taꞌan jantu kaꞌuxapꞌineꞌe. 1-[Ex yu aqtꞌutunuꞌ ni Jesús lhisakmichoqol: —Simón, istsꞌal Jonás kꞌatꞌi, ¿kꞌiꞌachꞌaniy? Ex va maqaninil ni Pedro va por aqtꞌutucha ixlhisakmiy ni Jesús incha ixꞌachaniy. Ex va junil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, uxintꞌi kꞌatsꞌaꞌoꞌoy tachun. Va kꞌatsꞌaycha ni kitꞌin kꞌachaniyan. Ex ni Jesús junil: —Kꞌalaklhistꞌaktꞌi kilapanakni yu tacha lakstꞌuniy borregos tajunita. I, Aaqtauncha ni Jesús lhisakmichoqol: —Simón, istsꞌal Jonás kꞌatꞌi, ¿kꞌiꞌachꞌaniy? Ex ni Pedro qaltaychoqol: —Chun, Jalhachimoꞌonuꞌ. Uxintꞌi kꞌatsꞌaycha ni va kitꞌin kꞌachaniyan. Ex ni Jesús junil: —Kꞌalaklhistꞌaktꞌi kilapanakni yu va tacha lakstꞌuniy borregos tajunita. s+_Tejkan tavaynꞌolcha ex ni Jesús lhisakmil ni Simón Pedro: —Simón, istsꞌal Jonás kꞌatꞌi, ¿apalay kꞌiꞌachꞌaniy xajantu yu alati? Ex Pedro qaltayl: —Chun, Jalhachimoꞌonuꞌ. Uxintꞌi kꞌatsꞌaycha ni va kitꞌin kꞌachaniyan. Ex ni Jesús junil: —Kꞌalaklhistꞌaktꞌi kilapanakni, yu va tacha lakstꞌuniy borregos tajunita. #*?Yucha va yu aqtꞌutunucha val tejkan Jesús jalaktasunil ixtꞌaltanan tejkan ixkujchoqotacha la ixlhinin. Ni Jesús tꞌachivinil ni Simón Pedro W)' Ni Jesús al iniꞌ ni pan y jalaqxtaqnil. Vachuꞌ jalaqxtaqnil ni jatanti. 5(c Ni Jesús jalakjunil: —Kꞌavaynchꞌipitik. Jantu matichun ixtꞌaltanan ixtapujuy kalhisakmil taꞌayucha ixjunita. Ixtakꞌatsay ni va yu Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús. H'  Ex ni Simón Pedro taukꞌachoqol ni laka barco, va xaqamaxtul ni chꞌoqxni tus la ixkilpaꞌ. Va ixꞌaqtsamanta kun lajꞌay jatantin tus 153. Pero jantu kataꞌexlhi ni chꞌoqxni. e&C Ex ni Jesús jalakjunil: —Kꞌalhitꞌantꞌik ni jatanti yu xachꞌapꞌayatꞌikkaꞌ. u%c Tejkan tapatajul ancha la ixkilpaꞌ va talaqtsꞌil jayaqan. Ancha ixmal jatanti, vachuꞌ ixꞌalin pan. <$qYu alati yu ixtꞌaltanan ni Jesús tapuminchoqol barco, ixtaxaqamalhaꞌanta ni chꞌoqxni yu aqtsamanta jatanti. Jantu maqati ixtatꞌajun la ixkilpaꞌ, va tacha cien metros. x#iNi ixtꞌaltanaꞌ Jesús yu ayaj ixꞌachaniy va junil ni Pedro: —¡Va yucha ni Jalhachimoꞌonuꞌ! Tejkan Pedro qasmaklhi ni va yu Jalhachimoꞌonu Jesús, va lhitampachꞌikal ixlaqchꞌiti yu ixmajꞌanta ex jakꞌiuklnil lakxkan. a";Ex jalakjunil: —Kꞌatꞌanꞌalhutꞌik minchꞌoqxkꞌan la ixlhijakanaj ni barco, ex kꞌachꞌapꞌayapitik. Ex tatanqalhul ixchꞌoqxkꞌan pero jantucha lay ixtaxaqakutuchoqoy por lhuu jatanti ixtanun. x!iEx va jalaklhisakmil: —Tsꞌalan, ¿jantukaꞌ chꞌapꞌayatꞌik tuꞌuchun? Yuꞌuncha tanaul: —Jantu. p YTejkan ixtunkumintacha ni Jesús ixyal la ixkilpaꞌ ni lakamar pero jantu katamispal incha va yucha. b=Ni Simón Pedro va jalakjunil yu alati: —Kitꞌin kteꞌen chꞌapanaꞌ jatanti. Ex yuꞌuncha tajunil: —Vachuꞌ klatꞌaꞌanau. Ex taꞌal laka barco pero tus taun tatsꞌisin jantu tuꞌuchun katachꞌapal. ^5Va chꞌantaun ixtaꞌalinta ni Simón Pedro ali Tomás yu junkan Jachiyan ali Natanael yu machaqaꞌ Kaná xalakatꞌun Galilea ali yu pumatꞌuy istsꞌalan Zebedeo ali apumatꞌuy yu ixjalakmalaniy ni Jesús.  +Astan ni Jesús aaqtauncha jalaktasunichoqol ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy taꞌan ixkilpaꞌ lakamar yu junkan Tiberias. Va inchineꞌ val. Pero yu aniy tsꞌoqmukꞌakal va para kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni Jesús va yu Cristo, yu Dios ixnajunta kamalaqachayaꞌ, vachuꞌ yu Sasꞌatꞌa Dios junita. Kꞌalhitsꞌukꞌuyapitik yu ox jatsukunti incha chuncha kꞌalhakꞌapꞌupꞌinapitik.Ni Jesús jalakmasunichoqol ixtꞌaltanan yu jalakmalaniy lhuu lajꞌay axtoqnuꞌ yu jantu katsꞌoqmukꞌakal aniy laka libro. taEx ni Jesús va junil: —¿Va chavaykaꞌ xalhakꞌapꞌupꞌin tejkan kꞌilaqtsꞌi? Ni lapanakni yu kintalhakapuꞌan mas jantu kintalaqtsꞌin va yuꞌuncha yu laqsaval taꞌachantacha. Valiꞌiycha tsꞌoqkan ni aniy libro Z-Ni Tomás qaltayl: —¡KiJalhachimoꞌonu kꞌatꞌi y kiDios kꞌatꞌi! wEx naul, va junkal ni Tomás: —Kꞌamanutꞌi aniy mimakaꞌ, vachuꞌ kalaqtsꞌi ni kimakaꞌ. Kꞌalhitꞌi mimakaꞌ ex kꞌamanutꞌi la kintankilakna. Jantucha kꞌalapꞌasnitꞌi mijatapastakꞌatꞌi, kꞌalhakꞌapꞌupꞌicha. )Tejkan tauncha semana val ixtaꞌaqxtoqnunchoqoy ixtꞌaltanan ni Jesús. Yu Tomás vachuꞌ ancha ixꞌalinta kun yuꞌuncha. Mas ox ixlakchajuy ni puertas, va chil ni Jesús, tayachal taꞌan ixtaꞌalinta. Va naul: —Kꞌatꞌaꞌoxamaktꞌamichꞌoꞌotꞌik. OYu alati ixtꞌaltanan Jesús tajunil: —¡Klaqtsꞌiucha ni Jalhachimoꞌonu Jesús! Pero ni Tomás jalakjunil: —Incha jantu klaqtsꞌiniy taꞌan ixmakxtukkanta kun klavos, vachuꞌ incha jantu kmanuy kimakaꞌ taꞌan ixmaqltoqokanta, vachuꞌ taꞌan ixtanqalaqltoqokanta, ex jantu klhakapuꞌanaꞌ ni kujchoqotacha. 0YNi Tomás yu vachuꞌ ixlhimapaqaꞌukan Jachiyan, xaqayntaun yu pumakautꞌuy ixtꞌaltanan Jesús, yucha jantu kalaktꞌataulal tejkan jalaktasunil ni Jesús. kOIncha uxiknan malaqmixiniyatꞌik ixtalaqalhin matichun ex va malaqmixikantacha. Incha naunatꞌik ni jantu kamalaqmixikal ixtalaqalhin ex jantu kamalaqmixikal. Ni Tomás lhakapuꞌal tejkan laqtsꞌil ni kujchoqol ni Jesús hITejkan chuncha naul, va jalaksunul ex naul: —Kꞌalaꞌaꞌitꞌik ni Espíritu Santo. 'GAaqtaun naunchoqol ni Jesús: —Kꞌatꞌaꞌoxamaktꞌamichꞌoꞌotꞌik. Vachu va tacha kimalaqachal ni kimPay vachu va chun klamalaqachayau ni uxiknan. 'GTejkan chuncha naul, va jalakmasunil ixmakaꞌ ali ixtankilakna. Ixtꞌaltanan va ayaj talhiꞌachantajul tejkan talaqtsꞌil ixJalhachimoꞌonukꞌan. ]3Ni anchanu julchan yu xapꞌunaj laka semana tejkan putsꞌista val, ixtaꞌaqxtoqnun ixtꞌaltanan Jesús yu ixjalakmalaniy. Ixtalaqachꞌinunun laqa chaqaꞌ, va ixtatalhauniy yu alati ixtꞌaꞌisraelitaskꞌan. Ex va chinchal ni Jesús, va tayachil taꞌan ixtavilanal. Va lakjunil: —Kꞌatꞌaꞌoxamaktꞌamichꞌoꞌotꞌik. s_Ex ni María Magdalena jalaqꞌal ixtꞌaltanan ni Jesús, va jalakjunil: —¡Va klaqtsꞌil ni Jalhachimoꞌonu Jesús! Ex jalaqputeꞌeniꞌol tachun yu ixjunkanta. Ni Jesús jalaktasunichoqoy ixtꞌaltanan yu ixjalakmalaniy Ni Jesús va junil: —Jantucha kꞌinchꞌapꞌa, jantukaꞌ kpataxtuchoqoy taꞌan vil kimPay. Kꞌalaqpꞌinchꞌiy ketꞌalaqaunin. Kꞌalakꞌun ni kakpataxtuchoqoyaꞌ taꞌan vil kimPay yu vachuꞌ mimPaykꞌan, yucha kiDios y vachuꞌ miDioskꞌan.  !Ex ni Jesús junil: —María. Ni María talaqaspꞌiklhi, va lhimapaqaꞌul: —¡Raboni! (Yucha naunputun maestro laka lhihebreo.)  !Ex ni Jesús va junil: —Xanati, ¿valiꞌiycha alhun? ¿Taꞌayucha lakxkꞌaꞌuycha? Ni María lhilal va xalhistaknaꞌ ni jatachꞌanati, ex chuncha junil: —Incha va uxintꞌi lhipꞌi ex kiꞌun toꞌoxtaycha mamatꞌa ex kitꞌin kajkꞌanaꞌ iniꞌ. p YEx talaqaspꞌiklhi, va laqtsꞌil ni Jesús yu ancha ixyal pero jantu kamispal incha va Jesús. 0 Y Ex tajunil: —Xanati, ¿valiꞌiycha alhun? Ex yucha qaltayanal: —Talhaꞌantacha ixlakatunaj kiJalhachimoꞌonuꞌ y jantu ijkꞌatsay toꞌoxtaycha tamamatacha. _ 7 Ancha laqtsꞌil qayntꞌuy ixmayulnin Dios, ixtalhilakayanal laqxutꞌutꞌu laqchꞌiti, va ixtavilanal taꞌan ixmamakanta ixlakatunaj ni Jesús, qayntaun la ixlaqaꞌaqtsul, yu aqayntaun la ixlakachꞌajaꞌ. } María ixqalhunyal ixlhimaqspaꞌ laka putaknun. Tejkan ixqalhun va taqayntal, va lakavanal ixpulakna ni putaknun. } Ex ni anchanuꞌ pumatꞌuy yu ixjalakmalaniy Jesús taꞌanchoqol laqa chaqaꞌ. Ni Jesús tasunil ni María Magdalena xi Jantukaꞌ ixtamalaqasiy tacha istsꞌoqkantacha la ixchivinti Dios ni maqskꞌiniy kakujchoqol laka janinin. nUEx yu aqayntaun yu pꞌunaj chaꞌal vachuꞌ tanuchal. Va laqtsꞌil ex lhakapuꞌal ni kujchoqol. 4avachuꞌ ni laqchꞌiti yu ixlhipamilnikanta ixꞌaqtsul ni Jesús. Ni anchanuꞌ laqchꞌiti jantu chꞌantaun katamal kun yu alati laqchꞌiti, va tumpaj ixmilmakanta. ykEx astan chaꞌal ni Simón Pedro, yucha vas tanuchal laka putaknun. Ancha laqtsꞌil ni laqchꞌiti yu ixmal, veAncha taqayntal, va lakavanal ixpulakna taꞌan ixmal ni laqchꞌiti yu ixlhipamilkanta pero jantu katanul. pYTatakyauꞌal pero yu aqayntaun apalay soqol xajantu yu Pedro, yucha pꞌunaj chaꞌal laka putaknun. W'Ex Pedro ali yu aqayntaun ixtꞌaltanaꞌ Jesús taꞌal laka putaknun. fEEx takyaulaqꞌal ni Simón Pedro ali yu aqayntaun ixtꞌaltanaꞌ Jesús yu ayaj ixꞌachaniy. Va lakjunil: —¡Tamoqosutacha ni Jalhachimoꞌonu Jesús la ixputaknun! ¡Jantu ijkꞌatsayau toꞌoxtaycha talhaꞌanta! G~ Yu xapꞌunaj julchan laka semana ni puvakuj tejkan vanaj tsꞌis ixjunita ex ni María Magdalena al laka putaknun. Ancha laqtsꞌil ni va ixmoqosukantacha ni chiyux yu ixlhimalakchaukanta. }*Va laycha kaꞌaqtaynil xajulchan jastaknati y jantu maqati ixjunita yu putaknun. Ex ancha tamaꞌalcha ixlakatunaj ni Jesús.2|])Taꞌan tamakxtukmukꞌal ni Jesús ixꞌalin taꞌan ixchꞌankanta olivos, ancha ixꞌalin laqataun putaknun yu ox saystꞌi ixjunita. Jantukaꞌ matichun ixmamakan. T{!(Ex ni José ali Nicodemo tapꞌuxlhicha ixlakatunaj ni Jesús, aqtayl tapamiliy kun laqchꞌiti. Ox talhilakaxapal ni sꞌejenꞌe perfume, va chuncha ixputsukukꞌan ni israelitas tejkan ixtamaknunun. Fz'Vachuꞌ chinchal ni Nicodemo, yucha va yu ixtꞌachivininta ni Jesús aqtauncha tejkan tsꞌis ixjunita. Lhichil treinta kilos yu sꞌejenꞌe perfume, ixlhiyal xakꞌiu mirro ali aloes. My&Ixꞌalin qayntaun José yu machaqaꞌ Arimatea yu vachu ixtꞌaꞌan Jesús para kalanil, pero va laqatamaqsaq. Ixjalaktalhauniy yu xalajꞌaynin israelitas. Yucha tapayninil ni Pilato para kaxtaqnikal lakatin incha lay kalhaꞌal ixlakatunaj ni Jesús. Ni Pilato xtaqnil lakatin ex alcha pꞌuxnuꞌ ni ixlakatunaj. x%Vachuꞌ alakataun istsꞌoqkanta yu najun inchineꞌ: “Katalaqtsꞌinaꞌ ni lapanaki yu taltoqol.” Maknukal ni Jesús )wK$Tachun yu aniy tapasal para kataqayntsal yu istsꞌoqkanta la ixchivinti Dios yu najun inchineꞌ: “Yucha jantu intachun katalaqteꞌeniyaꞌ ixjalukuti.” v5#Yu laqsaval laqtsꞌil yucha laqputeꞌey tachun yu tapasal, va ox kꞌatsay y najun yu laqsaval para kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik vachuꞌ. kuO"Pero qayntaun tropa vananaj ltoqonil ixtankilakna kun ixlanza, ex taxtul ixjakꞌalnan kun xkan. t!Pero tejkan talaqꞌal ni Jesús taꞌan ixjukꞌal ex niman talaqtsꞌil ni yucha ixnitacha. Ex jantucha kataqatuteꞌel. s5 Yu tropas tejkan ancha tachaꞌal, pꞌunaj taqatuteꞌel qayntaun yu ixmaknajukꞌal, vachu yu aqayntaun taꞌan ixpaꞌexna ixjukꞌal ni Jesús. rAnchanu julchan va tauncha julchan istsꞌanqay para kaval Paxku yu ay ixkꞌatankꞌan ni israelitas, vachu yu xajulchan jastaknati yu ayaj ixtatoꞌoyay ni israelitas. Yuꞌuncha jantu ixtamaqamay katamakaul laka kurus yu ixlakatunajkꞌan yu ixlakmakxtukmukꞌakan. Xlhiyucha tajunil ni Pilato para kalhinaul ixlajqatuteꞌekakꞌan para katanil y kamaqosukal ixlakatunajkꞌan. qNi Jesús oqlhi ni vinagre ex naul: —Chavay taqayntsaꞌolcha. Ex maqayntalcha ixꞌaqtsul, ex nilcha. Tanqalaqltoqokal ni Jesús +pOYu tropas ixtaꞌulata taun xaluj vinagre. Tamatajul taun esponja ex taꞌakatachꞌimukꞌal aqatataun javan yu junkan hisopo, talhachaꞌanil la ixkilna. +oOEx astan ni Jesús tejkan tapasaꞌolcha tachun yu ixmaqskꞌiniy katapasal, ixnajun kataqayntsal tacha istsꞌoqkanta, xlhiyucha naul: —Ayaj kpukikxixa. n5Astan vachu junil ixtꞌaltanaꞌ yu ixmalaniy: —Kalaqtsꞌi, anchanuꞌ yal minati. Ex ni anchanu laqaꞌil la ixchaqaꞌ. Nilcha ni Jesús #m?Ni Jesús laqtsꞌil ni ixnati va chꞌantaun ixtꞌayal ixtꞌaltanaꞌ yu ayaj ixꞌachaniy. Ex junil ni ixnati: —Xanati, anchanuꞌ yal mintsꞌal. QlAncha taꞌan ixyal ni kurus, ixtayanal pumatꞌati xanatin. Ancha ixyal ixnati ni Jesús ali ixtꞌalapanaki ixnati ali ixanati Cleofas yu junkan María, vachu ancha ixyal ni María Magdalena. kEx ni tropas talajunil siya yuꞌuncha: —Ox kaval jantu kalajꞌexvi. Kamakau taun suerte para kakꞌatsau tasꞌayucha kapaxtoqniyacha. Ex laqsaval chuncha tapasal tacha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios taꞌan junkan Salmo yu najun inchine: “Talaqlvaqnil por qayntamin kilaqchꞌiti y vachu tamakal suerte por kilaqchꞌiti yu lman.” Y laqsaval chuncha tamakal ni tropas. j#Taval tejkan tamakxtukmukꞌalcha ni Jesús ex ni tropas tasaknil ixlaqchꞌiti. Talaqlvaqnilcha siya yuꞌuncha yu pumatꞌati tropas ixtajunita. Vachu tasaknil aqxtaun ixlaqchꞌiti yu jantu kalakatsꞌapꞌamakal, valiꞌiy aqxtaun lman laqchꞌiti ixjunita. kiONi Pilato jalajqaltayl, jalakjunil: —Va chuncha ktsꞌoqmukꞌal, ex va chuncha kavalcha. sh_Xlhiyucha ni xaꞌukxtinin kuras ali ni israelitas tajunil ni Pilato: —Jantu katsꞌoqmukꞌa “Ixjalhachimoꞌonukꞌan ni israelitas.” Apalay ox katsꞌoqmukꞌa “Yu ixnajun va ixJalhachimoꞌonukꞌan israelitas junita.” g}Ayaj qaynlhuu israelitas taputeꞌel ni letrero, taꞌan tamakxtukmukꞌal ni Jesús jantu ixlhimaqati ixjunita yu ay putaulan. Yu letrero istsꞌoqkanta laka putꞌutu lhichivin. Istsꞌoqkanta laka lhihebreo ali laka lhilatin ali laka lhigriego. Bf}Ni Pilato jamalaqachanal kaꞌankal tsꞌoqmukꞌaka letras la ixꞌukxna ixkurus yu najun inchineꞌ: “Jesús yu machaqaꞌ Nazaret yu ay ixJalhachimoꞌonukꞌan ni israelitas.” eAncha tamakxtukmukꞌachal chꞌantaun kun qayntꞌuy lapanakni yu lakmakxtukmukꞌakanta la ixpaꞌexnan, yucha tanꞌajmukꞌakalcha. dNi Jesús taxtulcha, aqxaulhaꞌalcha ixkurus taꞌan ixlhimapaqaꞌukan Xajalukuti Aqtsul yu laka lhihebreo junkan Gólgota. c Ex ni Pilato maqxtaqlhicha ni Jesús para kamakxtukmukꞌakalcha. Ex talhaꞌalcha. Ni Jesús tamakxtukmukꞌal laka kurus ~buNi yuꞌuncha pꞌays tamatꞌasal, tajunil: —¡Tsꞌanqay kanil! ¡Kanilcha! ¡Kꞌamakxtꞌukmukꞌacha! Ex va chuncha jalhisakmil ni Pilato, va naul: —¿Ex kitꞌin kakmakxtukmukꞌayaꞌ ni mijalhachimoꞌonukꞌan? Chuncha taqaltayl ni xaꞌukxtinin kuras: —Kijalhachimoꞌonukꞌan vamun ni César yu ay jalhachimoꞌonuꞌ. Jantu kaklhitsukuu aqayntaun. aNi anchanu julchan va paqtauncha istsꞌanqay para xakꞌatan Paxku yu ay ixkꞌatankꞌan ni israelitas. Tejkan atunkujcha ixjunita ex jalakjunil ni israelitas ni Pilato: —Aniy lhitꞌaunatꞌikcha la mintamakakꞌan ni mijalhachimoꞌonukꞌan. ` Tejkan chuncha qasmaklhi ni Pilato, ex lhinaulcha kamaqaxtukkal ni Jesús. Chuncha ni Pilato taulalcha laka siya yu palhachimoꞌon yu vil taꞌan ixlakmamakanta laqxtaꞌalachiyux ixlhimaqspaꞌ laqa ay chaqaꞌ, ancha va junkan Gabata laka lhihebreo. v_e Tejkan chuncha naul ni Jesús ex ni Pilato ayaj ixlakxkauniy tas kamakalcha para kamakaul oxamaktaun, pero yu israelitas pꞌays tamatꞌasal, tajunil: —Incha kꞌamakꞌauneꞌe oxamaktaun ex jantu kaꞌuntꞌi ixꞌamigo ni ay jalhachimoꞌonuꞌ César. Aniy lapanaki makakan tacha ay jalhachimoꞌonuꞌ kaval, xlhiyucha va ixtꞌalaxkayaꞌ ni César. ?^w Ex qaltayl ni Jesús, va junil: —Yu mintapꞌasta yu lhitꞌaꞌun vamun yu xtaqnin ni Dios. Xlhiyucha apalay ay laqtaqal tataukꞌaniyachal yu kimaqxtaqlhi la mintamakaꞌ. W]' Ex ni Pilato va junil: —¿Ex jantu kꞌiꞌaltꞌayeꞌe? ¿Jantu kꞌatsꞌay ni kitꞌin klhitꞌajun tapꞌasta para kakmakajun oxamaktaun, vachu klhitꞌajun tapꞌasta para kakmakxtukmukꞌan? )\K Tanuchoqochalcha aaqtaun ixpulakna ni ay chaqaꞌ, va lhisakmil ni Jesús: —¿Toꞌoxtaycha machaqa kꞌatꞌi ni uxintꞌi? Pero yu Jesús jantu kaqaltayl. D[Tejkan chuncha qasmaklhi ni Pilato ex ayaj talhanal. -ZSEx tanaul ni israelitas: —Kijnan la kilhachimoꞌonkꞌan, ancha najun yu aniy lapanaki maqskꞌiniy kanil, va por najun ni yucha Sasꞌatꞌa Dios junita. \Y1Tejkan ni xaꞌukxtinin kuras ali yu xajalhistaknan lakatajtan talaqtsꞌil ni Jesús, ex aqtayl pꞌays tamatꞌasay, tajunil: —¡Kꞌamakxtꞌukmukꞌacha! ¡Kꞌamakxtꞌukmukꞌacha! Chuncha ni Pilato jalakjunil: —Kꞌalhipꞌintꞌikcha, kꞌamakxtꞌukmukꞌatꞌikcha uxiknan. Kitꞌin jantu tuꞌuchun laqtaqal ktemaniy. PXChuncha taxtulcha ni Jesús, ixꞌaqtanuy ixkorona yu jamakanti kun jaltukun, vachu ixꞌulata ni anchanu laqchꞌiti yu qoteꞌe. Ex naul ni Pilato: —Kꞌalaqtsꞌintꞌik ni aniy lapanaki. :WmNi Pilato aaqtaun taxtuchoqol, jalakjunil ni lapanakni: —Kꞌaꞌasmaktꞌik. Kitꞌin kmaqaxtul va para kataxtaqnin kuenta ni kitꞌin jantu kaktemanil tuꞌuchun laqtaqal. xViEx tatalakanunil ni Jesús, tanaul: —¡Katsukul ixlhachimoꞌonukꞌan ni israelitas! Tachun ixtalakapusay. GUYu tropas tamalaqxtoqlhi jaltukun, tamakal laqataun korona. Ex tamaꞌaqtanul la ixꞌaqtsul, vachu taꞌulanil aqxtaun laqchꞌiti yu xakolor qoteꞌe tacha ixtaꞌulay jalhachimoꞌonun. CT Ex ni Pilato chꞌapachal ni Jesús, lhinaul ixmaqanaqka. ,SQ(Tachun tamatꞌasal, tajunil: —¡Jantu kaxꞌoqtꞌi ni anchanu lapanaki! ¡Va kaxꞌoqtꞌi ni Barrabás! Ni Barrabás yucha va alhavanaꞌ ixjunita.yRk'Pero mimputsukukꞌan yucha najun ni kitꞌin maqskꞌiniy kakxꞌoqlhi qayntaun tachꞌin tejkan xakꞌatan Paxku jun. ¿Naunatꞌik kakxꞌoqlhi ni aniy lapanaki yu junkan mijalhachimoꞌonukꞌan ni uxiknan yu israelitas untꞌatꞌik? qQ[&Ex qaltaychoqol ni Pilato, va junil: —¿Ex tisuncha yu laqsaval? Lhinaunkan ixmaqnika ni Jesús ZP-%Ex ni Pilato aaqtaun naunchoqol: —Ex ni uxintꞌi ka va jalhachimoꞌonu kꞌatꞌi. Ex ni Jesús qaltayl, va junil: —Laqsaval yu naꞌun, ni va kitꞌin jalhachimoꞌonuꞌ kunita. Xlhiyucha ktsukul aniy, kmil lakamunukpaꞌ va para knaul yu laqsaval. Tachun yu taꞌachaniy yu laqsaval yuꞌuncha kintaqasmakniy kinchivinti. O{$Ex qaltayanal ni Jesús: —Kimpalhachimoꞌon jantu aniy lakamunukpaꞌ kaval. Incha va aniy ixval ex xaklhitsukul lapanakni yu ixkintaꞌaqtayjul para jantu kintachꞌapachal kintꞌaꞌisraelitas. Pero kimpalhachimoꞌon jantu aniy kaval. eNC#Ex qaltayanal ni Pilato, va naul: —¿Kilhilay ni kitꞌin va israelita kunita? Tachun yu mintꞌamachaqan ali yu xaꞌukxtinin kuras, va yuꞌuncha tamaqxtaqyan la kintamakaꞌ. ¿Tisuncha laqtaqal makꞌatꞌa? M "Ni Jesús junil: —¿Va chuncha pꞌastꞌakꞌa milaqꞌaman u va chuncha tajuniy yu alati yu kintalhichiviniy kitꞌin? *LM!Ni Pilato aaqtaun tanuchoqol laqa ay chaqaꞌ ex juntaꞌil ni Jesús, va lhisakmil: —¿Uxintꞌicha kꞌatꞌi yu ay ixjalhachimoꞌonukꞌan ni israelitas? ^K5 Ex laqsaval chuncha tapasal tacha naul ni Jesús tas kunacha tejkan kaniyaꞌ. *JMEx va chuncha jalakjunil ni Pilato: —Kꞌalhipꞌintꞌikcha, uxiknan kꞌamukꞌanitꞌik laqtaqal tacha yu lhinajun la milhachimoꞌonkꞌan. Ex taqaltayl ni israelitas, tajunil: —Kijnan yu israelitas kuntau jantu klhitsukuu lakatin kakmaqniu qayntaun lapanaki por ixlaqtaqal. uIcEx taqaltayl, va tajunil: —Yu va jantu ixlhitsukul tuꞌuchun laqtaqal, kijnan jantu xaklalhiminiu. HXlhiyucha ni Pilato taxtul maqspaꞌ para katꞌachivinil, ex jalakjunil: —¿Tisuncha laqtaqal mukꞌaniyatꞌik ni aniy lapanaki? GTejkan tamaqaxtulcha la ixchaqaꞌ ni Caifás ex ni lapanakni talhaꞌalcha ni Jesús laqa ay chaqaꞌ taꞌan vil ni gobernador. Va ixtꞌajuncha tunkunuꞌ. Yuꞌuncha jantu katatanuputunchal. Ixtalhilay incha katatanul la ixchaqaꞌ qayntaun yu jantu israelita kaval ex kataxkilival ixjatsukuntikꞌan. Ex astan jantucha lay katavayl la ixkꞌatankꞌan yu Paxku, ex jantu katatanul. FNi Pedro aaqtaun jantu kalhitaulal. Exnicha tꞌasal ni puyux. Ni Jesús lhaꞌankal laka jalhachimoꞌonuꞌ yu ixjunkan Pilato cE?Astan chivinil qayntaun ixꞌoqxtamati yu ay kuraj. Yucha ixlaqaj ixjunita yu aqatuchaqxpꞌuxlhi ni Pedro. Yucha vachuꞌ lhisakmil, va junil: —¿Uxintꞌi klaqtsꞌin chꞌantaun kun yucha ancha laka olivos? pDYNi Pedro vananaj ixtaylhaꞌanta sꞌon laka jikmi. Lati talhisakmil, tajunil: —¿Jantu uxintꞌi kaꞌuntꞌi xaqayntaun ixtꞌaltanaꞌ ni anchanuꞌ lapanaki? Ni Pedro jantu kalhitaulal, va naul: —Jantu kitꞌin kval. $CAEx ni Anás lhinaul kalhaꞌankal tachꞌin taꞌan vil ni Caifás yu xaꞌukxtin kuraj. Ni Pedro aaqtaun naunchoqoy ni yucha jantu mispay ni Jesús -BSNi Jesús junil: —Incha kitꞌin jantu vas kakchivinil ex kꞌiꞌun tisuncha yu jantu vas kaknaul. Pero incha vas kchivinil, ¿ex valiꞌiycha ixkꞌisay? BA}Tejkan chuncha naul ni Jesús ex qayntaun tropa yu ixjalhistaknan yu ay lakatajtan niman palaqstisal laqataun, va junil: —¿Valiꞌiycha chuncha lhiꞌaltꞌaꞌiy ni ay kuraj? ;@o¿Valiꞌiycha kꞌilhisakmiycha ni kitꞌin? Kꞌalhisakmitꞌi yu kintaqalasmaklhi. Yuꞌuncha katanaul yu klaqlhixaqalal, yuꞌuncha takꞌatsay tachun yu knaul ni kitꞌin. _?7Ni Jesús junil: —Kitꞌin kmasuy kinchivinti la ixlakaꞌukxpukꞌan tachun ni lapanakni. Vachuꞌ kmasuy taꞌan tataqxtoꞌa yu alati israelitas y vachuꞌ yu ay lakatajtan. Jantu aqtaun kmasuy laqatamaqsaq. >Ni ay kuraj aqtayl lhisakmiy ni Jesús taꞌayucha ixtꞌaltanan yu jalakmalaniy. Vachu lhisakmil tisuncha chivinti ixmasuy. =Anchanuꞌ julchan ayaj lhikꞌasnin ixjunita. Ni oqxtamatin ali xalhistaknan lakatajtan ixtamamata jikmi, va ixtatꞌajun sꞌonun. Vachuꞌ ancha ixyal ni Pedro, ixlaktꞌatꞌajun sꞌonuꞌ. Ni Anás yu ay kuraj ixjunita lhisakmiy ni Jesús M<Chuncha ni xamalaqltiꞌanaꞌ lhisakmil ni Pedro, va naul: —¿Jantu uxintꞌi kaꞌuntꞌi xaqayntaun ixtꞌaltanaꞌ ni anu lapanaki? Ex qaltayl ni Pedro, va junil: —Jantu kitꞌin kakval. L;Yu Pedro tamakaul ixlhimaqspaꞌ laka puerta, ex ni anchanuꞌ yu ixmispay ni ay kuraj taxtul maqspaꞌ. Ex lhijunil ni jatsiꞌi yu xamalaqltiꞌanaꞌ para kamalaqpusul ni Pedro, ex tanulcha. :Ni Simón Pedro ali aqayntaun ixtꞌaltanaꞌ Jesús, yuꞌuncha astan ixtatꞌaꞌanta ni Jesús. Ni anuꞌ yu tꞌaꞌal ni Pedro yucha ixmispay ni ay kuraj. Yucha vas tanuchal taꞌan lhaꞌankal ni Jesús la ixjapuchꞌanan ixchaqaꞌ ni ay kuraj. D9Ni anchanuꞌ Caifás vachu va yuꞌ yu jalakjunil ni israelitas ni apalay ox kaxajchal incha kanil qayntaun lapanaki por tachun yu alati. Ni Pedro najun ni yucha jantu mispay ni Jesús *8M Pꞌunaj talhaꞌal la ixchaqaꞌ qayntaun jalhachimoꞌonuꞌ yu junkan Anás. Yucha va ixꞌapaꞌ ni Caifás yu ay kuraj ixjunita ni anchanuꞌ jachꞌitin. 7  Ni tropas ali ixꞌukxtinkꞌan, vachuꞌ ni israelitas yu xalhistaknan lakatajtan tachꞌapachal ni Jesús, va tachꞌil. V6% Ex ni Jesús junil ni Pedro: —Kꞌamanuchꞌoꞌocha miꞌespada la xapaꞌinaj. Yu kimPay yucha kixtaqnil para ayaj kakmaqanlqajnal, kitꞌin maqskꞌiniy kaklaqaꞌil. Ni Jesús talhaꞌanil ni Anás V5% Ex ni Simón Pedro maxtul ixꞌespada yu ixlhitꞌajun, niman aqatuchaqxpꞌuxlhi aqxtaun ixꞌaqaxqol taꞌan la ixlhijakanaj qayntaun yu junkan Malko. Yucha va ixꞌoqxtamati ixjunita yu xaꞌay kuraj. *4M Chuncha naul va para chuncha kaval tacha ixnajuntacha ni Jesús: “KimPay kꞌatꞌi, tachun yu kꞌimaqxtꞌaqnin jantu katsꞌanqal mas va qayntaun.” P3Chuncha ni Jesús aaqtaun jalakjunchoqol: —Kitꞌin klajuniucha ni va kitꞌin kunita. Incha laqsaval va kitꞌin kilalakxkauyau ex kꞌalaqxtꞌaqnitꞌik lakatin kataꞌal yu aniy tayanal. >2uNi Jesús aaqtaun jalaklhisakmichoqol: —¿Tasꞌayucha ni lakxkꞌauyatꞌikcha? Ex yuꞌuncha aaqtaun taqaltayananchoqol: —Kijnan klakxkauyau va Jesús yu machaqaꞌ Nazaret. q1[Tejkan Jesús jalakjunil: “Va kitꞌin kunita”, ex niman tatatichoqoꞌal tus tataqtal lakatꞌun. `09Ex taqaltayl, va tajunil: —Kijnan klakxkauyau Jesús yu machaqaꞌ Nazaret. Ex ni Jesús naul: —Va kitꞌin kunita. Ni Judas yu ixmaqxtaꞌa ni Jesús ancha ixjalaktꞌayalcha tachun yu ixjalaklhaꞌanta. /Ni Jesús ox ixkꞌatsay tachun yu kalhitapasayaꞌ, ex taxtul y jalaklhisakmil: —¿Taꞌayucha lakxkꞌauyatꞌikcha? .Ex ni Judas jalaktꞌachaꞌal oqxlaqtaun tropas. Vachuꞌ taꞌal yu talhistaknan lakatajtan, va chuncha talhinaul ni xaꞌukxtinin kuras ali yu fariseos. Ixtalhaꞌanta ixpamaqninkꞌan vachuꞌ ixtalhaꞌanta ixqaꞌichikꞌan ali ixmaklkukꞌan. L-Ni Judas yu kamaqxtaꞌaꞌ ni Jesús, yucha vachu ox ixjamispanan ni ancha taꞌan ixꞌalin ni olivos. Ni Jesús aqlhuvaj ixtataqxtoqtacha ancha chꞌantaun kun ixtꞌaltanan yu jalakmalaniy. c, ATejkan chuncha naunꞌol ni Jesús ex tataxtulcha chꞌantaun kun ixtꞌaltanan yu jalakmalaniy para katatakukchalcha yu xalaqxqatij Cedrón. Ancha jalaktꞌatanuchalcha ni Jesús taꞌan ixchꞌankan xakꞌiu olivos. p+YKitꞌin klakmasunitacha taꞌayucha ni uxintꞌi, vachuꞌ tas unitꞌacha. Vananaj ktaylhaꞌanta jalakmasuniniꞌ. Knajun katalapaxkal vachu chun tacha uxintꞌi kꞌimpꞌaxkꞌay. Vachu kaktsukuyaꞌ la ixjalhanutkꞌan.;*oKimPay kꞌatꞌi yu vas unitꞌa, ni xalapanakni aniy lakamunukpaꞌ jantu tamispayan. Pero kitꞌin kmispayan y kilapanakni takꞌatsay ni uxintꞌi kꞌimalaꞌachꞌatꞌa. @)y’KimPay kꞌatꞌi, uxintꞌi kꞌimaqxtꞌaqnin ni yuꞌuncha. Kitꞌin knajun vachuꞌ ancha katataulal taꞌan kitꞌin kaktaulanta para lay katalaqtsꞌil ni kiꞌayaxtu. Uxintꞌi kꞌimpꞌaxkꞌay, xlhiyucha ay kꞌimakꞌatꞌa tus la maqancha mas tejkan jantukaꞌ ixꞌalin ni lakamunukpaꞌ. _(7Kitꞌin chꞌantaun kunita kun yuꞌuncha y uxintꞌi chꞌantaun unitꞌa kun kitꞌin. Va tacha laqataun kataval ni yuꞌuncha. Ex ni xalapanakni aniy lakamunukpaꞌ lay katakꞌatsal ni va uxintꞌi kꞌimalaꞌachꞌatꞌa, vachu katakꞌatsal ni uxintꞌi jalakpꞌaxkꞌay kilapanakni vachu chun tacha kꞌimpꞌaxkꞌay ni kitꞌin. Z'-Vachu chun tacha uxintꞌi ay kꞌimakꞌatꞌa ni kitꞌin, kitꞌin vachuꞌ lajꞌay klakmakata ni yuꞌuncha. Ex va chꞌantaun katajunaꞌ, vachu chun tacha ni uxintꞌi kun kitꞌin va laqataun juntau. $~u}v|{zzyhxxw.vujtsirrZqqoonbmmll&kjjwii1gXfedd3clcbaaA`g__*^^<]t\\Z[lZZJYaXXXWW9VVOUUTT}T*SSRQQ:PP ONNNMLLyKKJIITHHeGGnFFvE;DDXCCBBA@@?>>B=<<;;~;:99,8m8 76544K322)1e10`0 /..j-A,+*)(''>&& %z%%$d$#6""\!!.0,?lq:xuJ k " @ d L/Q{$`9Ex ni Jesús qaltayl: —[Uxintꞌi Satanás, va kapiticha.] La ixchivinti Dios najun: “Katꞌoꞌoyatꞌi vamun miJalhachimoꞌonu Dios yu alintachal laktꞌiyan, y vamun yuꞌ kꞌatꞌapꞌatsꞌanin.” pYIncha kꞌintꞌaꞌaqtsꞌoꞌoqtꞌaniyeꞌe y kꞌintꞌamoꞌoniyeꞌe ex tachun minavin kunaꞌ. ~Ni xaꞌukxtin aqmoqxnuꞌ va junil: —Kakxtaqniꞌoyan ni uxintꞌi tachun ni palhachimoꞌon ni aniy lakamunukpaꞌ kun tachun ixtoꞌoxixtu. Va kitꞌin ikxtaqnikanta tachun yu aniy y lay ikxtaqnichoqoy va taꞌayucha kitꞌincha ikxtaqniputuncha. H} Ex chuncha ni xaꞌukxtin aqmoqxnuꞌ va lhaꞌal la ixꞌukxni taun ay aspajun. Ex taun panchꞌix ni Jesús va masunikal tachun ni lakamunukpaꞌ taꞌan talhachimoꞌonun lapanakni. Z|-Ni Jesús va qaltayl, va junil: —Yu tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios va najun: “Qayntaun lapanaki, jantu vamun ixvayti kaputsukul. [Va maqskꞌiniy kaputsukul tachun ni chivinti yu najun ni Dios.]” {Ex ni xaꞌukxtin aqmoqxnuꞌ va junil: —Incha laqsaval Sasꞌatꞌa Dios kꞌatꞌi, ex ni aniy chiyux kꞌamakꞌatꞌi pan. ]z3Ancha ixvilchal aqtꞌuy pꞌuxaun julchan. Ni xaꞌukxtin aqmoqxnuꞌ ixlaqtsꞌintanuy incha lay kamaqtaqalhinil ni Jesús. Ni Jesús jantu kavayl ni anchanu tꞌuy pꞌuxaun julchan, ex astan va chavanilcha. $y CNi Jesús ixlaqtanuꞌojota ni Espíritu Santo. Ex chuncha va minchoqochalcha ni laꞌaxkan Jordán. Ni Espíritu Santo va lhaꞌal Jesús lakakꞌavinan. Xx)&yu istsꞌal Enós yu istsꞌal Set yu istsꞌal Adán yu istsꞌal Dios.twa%yu istsꞌal Matusalén yu istsꞌal Enoc yu istsꞌal Jared yu istsꞌal Mahalaleel yu istsꞌal Kainán jvM$yu istsꞌal Kainán yu istsꞌal Arfaxad yu istsꞌal Sem yu istsꞌal Noé yu istsꞌal Lamek huI#yu istsꞌal Serug yu istsꞌal Ragau yu istsꞌal Peleg yu istsꞌal Heber yu istsꞌal Sala ktO"yu istsꞌal Jacob yu istsꞌal Isaac yu istsꞌal Abraham yu istsꞌal Taré yu istsꞌal Nakor ksO!yu istsꞌal Aminadab yu istsꞌal Aram yu istsꞌal Esrom yu istsꞌal Fares yu istsꞌal Judá krO yu istsꞌal Isaí yu istsꞌal Obed yu istsꞌal Booz yu istsꞌal Salmón yu istsꞌal Naasón mqSyu istsꞌal Melea yu istsꞌal Mainán yu istsꞌal Matata yu istsꞌal Natán yu istsꞌal David opWyu istsꞌal Simeón yu istsꞌal Judá yu istsꞌal José yu istsꞌal Jonán yu istsꞌal Eliaquim loQyu istsꞌal Josué yu istsꞌal Eliezer yu istsꞌal Jorim yu istsꞌal Matat yu istsꞌal Leví fnEyu istsꞌal Melki yu istsꞌal Adi yu istsꞌal Kosam yu istsꞌal Elmodam yu istsꞌal Er nmUyu istsꞌal Joana yu istsꞌal Resa yu istsꞌal Zorobabel yu istsꞌal Salatiel yu istsꞌal Neri llQyu istsꞌal Maat yu istsꞌal Matatías yu istsꞌal Semei yu istsꞌal José yu istsꞌal Judá mkSyu istsꞌal Matatías yu istsꞌal Amós yu istsꞌal Nahúm yu istsꞌal Esli yu istsꞌal Nagai hjIyu istsꞌal Matat yu istsꞌal Leví yu istsꞌal Melki yu istsꞌal Jana yu istsꞌal José Ex chuncha ni Jesús tejkan aqtayl tapatsaniy ni Dios va pꞌuxaunkau ixjachꞌitin. Ni lapanakni va ixtapastakꞌa ni Jesús va istsꞌal José. Ni José va istsꞌal Elí hwVa taꞌeltujunil ni Espíritu Santo va tacha taun palumax. Vachuꞌ chivinkal ni laktꞌiyan, va junkal ni Jesús: —Uxintꞌi, kesꞌatꞌa kꞌatꞌi, ayaj ikpaxkayan. Va ayaj klhiꞌachantajuy por uxintꞌi. Yu maqancha ixjapayan ni Jesús g7Ex chuncha tejkan taꞌaqchajꞌauꞌol tachun ni lapanakni, ni Jesús vachu aqchajꞌaul. Va aqtayl tamoꞌoy ex talaqltiꞌal ni laktꞌiyan. wfgEx chuncha ni Herodes makachoqol yu apalay jantu ox, va manul laka pachꞌin ni Juan. Aqchajꞌaul ni Jesús !e;Ni gobernador Herodes ixtꞌatꞌajun Herodías yu ixanati ixpꞌisaqa, vachu makal alati axtoqnuꞌ yu jantu ox kaval, xlhiyucha laqꞌaymal ni Juan. dVa lhuu jatapastakꞌati jaxtaqnil ni lapanakni. Jalaqputeꞌenil ni ox chivinti yu masuy tacha lay katapulaqtaxtul. icKVa tacha kalhitsukul la ixmakaꞌ ixpatankꞌalhan para kalaktankꞌalhal ni lapanakni tacha trigo. Yu lajꞌoxi kalakmaꞌayaꞌ la ixpakꞌatsa pero yu tacha pꞌoqxni kalaqxavayaꞌ laka jikmi yu jantu aqtaun kamixaꞌ. 3b_Pero ni Juan va jalakjunil tachun ni lapanakni: —Ni kitꞌin va xkan klapumaꞌaqchajꞌavayau. Pero kaminaꞌ aqayntaun yu apalay ay xajantu kitꞌin. Yu kitꞌin tus jantu kimpaxtoqniy kaklakmusxꞌoqnil xamusni ni ixvarachi. Yucha katapumaꞌaqchajꞌavayan kun ni Espíritu Santo ali jikmi. 7agTachun ni lapanakni ixtapakxanꞌita yu ixtanajun kamalaqachayaꞌ ni Dios. Taval va ixtapastakꞌa la ixjalhanutkꞌan ni Juan kaval ni Cristo yu ixtanajun kaminaꞌ. `Ex yu tropas vachu talhisakmil: —Yu kijnan ¿tas kakmakayaucha? Ex lakjunil: —Jantu kꞌalakꞌalhaunitꞌik alati lapanakni kun miꞌayajnatkꞌan y jantu kꞌalakmakꞌanutꞌik. Kꞌatꞌaꞌoxamaktꞌamitꞌikcha kun yu milhilhajatkꞌan. k_O Ex lakjunil ni Juan: —Jantu kꞌalhitꞌoqslaskꞌinitꞌik tumin yu jantu tapaxtoqniyan. ^! Ex chuncha tachinchal yu tachꞌinin impuestos para kamaqchajꞌavakal, va tanajun: —Jamalaniniꞌ, yu kijnan ¿tas kakmakayaucha? <]q Ex qaltayanal ni Juan, va najun: —Yu lhitꞌajun aqxtꞌuy chamarra, va kaxtaqnil yu jantu kalhitsukul. Vachu yu lhitꞌajun ixlhiꞌuti, va katꞌaꞌul yu tsꞌanqaniy. F\ Ex tanajun pumalhuu lapanakni: —¿Tas kakmakayaucha? .[U Chavaycha va tacha taun hacha yu va laycha kachaqxtal ni kꞌiu la ixtitakxiyati. Yu jantu makay yu lajꞌox, yucha kachaqxtakal, va kamapꞌukalcha ni laka jikmi. Z-Kꞌamakꞌatꞌikcha yu lajꞌox para ex chuncha katasulcha ni mapꞌaxatꞌatꞌikcha mimputsukkꞌan. Jantu kanauntꞌik meꞌemankꞌan: “Ni Abraham yucha kimpaykꞌan”. Kitꞌin klajunau yu Dios lay kalakmapaxal ni aniy chiyux para kataval sasꞌatꞌan Abraham. |YqTejkan qaynlhuu lapanakni talaqchinchal ni Juan para kalaqmaꞌaqchajꞌaval, ex va lakjunil ni Juan: —Laktuꞌunuꞌ tsapulin untꞌatꞌik. ¿Taꞌayucha xatajunancha ni uxiknan para kaꞌostꞌik ni jamaqanlqajnati yu lakamintacha? 1X[Va chuncha katatapaxalcha ixjatsukuntikꞌan tachun ni lapanakni. Katalaqtsꞌinaꞌ ni Dios tejkan kalaqmalaqtaxtuyaꞌ ni ixlapanakni —va chuncha naul ni Isaías. ;WoTachun yu lakpuꞌuyan kalaqtsamaꞌokal.Tachun yu aspajunuxnan kalakpujkal.Taꞌan jalkꞌavil, va kalasavalakal,
taꞌan lakapulkalau, va lakaputaun kaval. *VMYu ixmakay ni Juan va tacha yu istsꞌoqta ni Isaías yu ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios la maqancha, va naul:Qayntaun tꞌasay ni lakakꞌavin, va najun:“Kalaꞌoximanitꞌikcha ixlakatin ni Jalhachimoꞌonuꞌ.Vas kꞌamakꞌatꞌikcha para tsꞌalti katapasal.” UyEx chuncha ni Juan tapasaꞌol talakachux taꞌan ukstsꞌuniy ni xalaꞌaxkan Jordán. Va jaxaqalal ni lapanakni para kataꞌaqchajꞌaul va chuncha katasul ni tapaxalcha ixjatapastakꞌatkꞌan, ex ni Dios kalaqmalaqmixinil ixtalaqalhinkꞌan. )TKYu Anás ali Caifás, yuꞌuncha ixꞌukxtinkꞌan xakuras israelitas ixtajunita. Ex chuncha lakakꞌavinan ni Dios va xaqalal ni Juan yu istsꞌal Zacarías. MS Laqakaukisicha jachꞌitin ixlhachimoꞌonunta yu ay jalhachimoꞌonuꞌ yu Tiberio ixjunkan. Ni Poncio Pilato xagobernador Judea ixjunita. Yu xagobernador Galilea yucha va Herodes ixjunita. Ixlaqaj Herodes va Felipe ixjunkan, yucha xagobernador Iturea ali Trakonite ixjunita. Yu Lisanias va xagobernador Abilinia ixjunita. R4Ex ni Jesús va ixꞌajin y vachu ixꞌayꞌan ixjatapastakꞌati. Vachu ni Dios kun ni lapanakni ixtalhiꞌachantajuy ni Jesús.Q%3Ex laktꞌaꞌanchoqol ni Jesús laka putaulan Nazaret. Va ixlajqalasmatꞌa. Ni ixnati va ixmaꞌay la ixjalhanuti tachun yu tapasal. ?Py2Pero yuꞌuncha jantu katamalaqasil yu lakjunil. O!1Ex lakjunil ni Jesús: —¿Valiꞌiycha kilapuxkauyau? ¿Jantu kꞌatsꞌayatꞌik ni va maqskꞌiniy kakmakal ixlhitapatsa kimpay? GN0Tejkan tatemal ni Jesús, ni ixpayan va saq tatayal. Va naul ni ixnati: —Kesꞌatꞌa, ¿valiꞌiycha chuncha laycha? Mimpay ali kitꞌin klapuxkauyau, jantu klatemayau, xakmaqaninintau. `M9/La ox ixmalaqasiy y la ox ixlajqaltajiy tus va saq tataulal tachun yu ixtaqasmatꞌa. =Ls.Tejkan paqtꞌutunuꞌ, tatemal ni Jesús yu ay lakatajtan. Va ixlaktꞌavil yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas. Ixlajqasmatꞌa y vachuꞌ ixlaklhisakmiy chivinti. RK-jantu katatemal. Ex ixtaminchoqota lakxkaunan laka putaulan Jerusalén. "J=,Ixtalhilay kalaktꞌamil alati lapanakni y chuncha va taun julchancha lakatin ixtaꞌanta. Tejkan tapuxkaul la ixlapanaknikꞌan kun ixꞌamigoskꞌan, 1I[+Tejkan paꞌanchal ni anchanu kꞌatan, ni ixpayan ni Jesús ixtaꞌanchoqota la ixchaqakꞌan. Jantu katakꞌatsal ni Jesús vananaj taulal laka putaulan Jerusalén. fHE*Tejkan laqchaꞌal laqakautꞌuy ixjachꞌitin ni Jesús, va jalaktꞌaꞌal laka kꞌatan. G)Ixpayan ni Jesús ixtaꞌan laka Jerusalén taun taun jachꞌitin tejkan ixꞌalin ni Paxku yu ay ixkꞌatankꞌan ni israelitas. lFQ(Ancha aynchal ni jasꞌatꞌa, va ancha laqapꞌaysninchal. Va lhuvaj jatapastakꞌati lhitsukul, vachu la mapaynil ni Dios. Tejkan tsꞌal ixjunita ni Jesús laktꞌachivinil yu lajꞌay lapanakni yu ay lakatajtan Jerusalén >Eu'Ex chuncha tejkan ni María ali José tamakaꞌolcha tachun yu ixnajun ixlhachimoꞌon ni Dios, va taꞌanchoqolcha xaꞌestado Galilea la ixputaulankꞌan yu junkan Nazaret. 6De&Ex chuncha tejkan ancha tachaꞌal José ali María, vachucha chaꞌal ni Ana. Va lhipaxkajlaqtsꞌil Dios por yu jasꞌatꞌa. Ex chuncha jalhixaqalal tachun ni lapanakni yu ixtapakxanꞌita para kalaqtaxtul ni laka putaulan Jerusalén. Ni jasꞌatꞌa Jesús lhaꞌanchoqokal laka putaulan Nazaret MC%Ex ni Ana yucha va ochenta y cuatro jachꞌitin tiyau ixtiꞌukxuyal. Va lhilhiy ixtapatsay laka ay lakatajtan, jantu ixtaxtuy, va iskꞌin Dios, ixtaskꞌajay. Va chuncha ixtamoꞌoniy ni Dios. B$Vachu ancha ixvil qayntaun xanati yu ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. Yucha ixjunkan Ana, va istsiꞌi Fanuel ixjunita yu ixmaqlaqapꞌu Aser. Ni Ana la lhuvaj ixjachꞌitin ixjunita. Yu ixapay va laqatujun jachꞌitin ixtꞌatꞌajun tejkan nil. $AA#Chuncha ox katasuyaꞌ ixjatapastakꞌatkꞌan lhuvaj lapanakni. Xlhiyucha kaxkaniyan melhanuti tus va tacha espada yu kaltꞌoꞌonikꞌa mintankilakna. %@C"Ex ni Simeón va skꞌinil Dios ni kalaqꞌaqtayjul. Naul, va junkal ni María yu ixnati ni jasꞌatꞌa: —Ni aniy jasꞌatꞌa va por yucha pumalhuu xalapanakni Israel katataqtayaꞌ, vachu pumalhuu kataꞌostaulchoqoyaꞌ. Kamasuyaꞌ yu ox tin pero jantu ox katalaqtsꞌinaꞌ. p?Y!Ex chuncha yu ixpay ali ixnati va tus saq tatayal por ixchivinti yu lhichivinil ni jasꞌatꞌa. W>' Yucha va tacha taun maklku yu kalakmaputunkuviniyaꞌ ixjatapastakꞌatkꞌan ni lapanakni yu jantu israelitas kataval.Ni kijnankꞌan yu israelitas kuntau va por yucha kintatoꞌoyayan ni lapanakni. R=Yucha malaꞌachꞌatꞌa para katalaqtsꞌil tachun ni lapanakni. P<Chavay va klaqtsꞌilcha la kintalakavanti yu Jamalaqtaxtunuꞌ. ;9Chavaycha, Dios kiJalhachimoꞌonuꞌ kꞌatꞌi, ni kitꞌin yu miꞌoqxtamati kunita
va oxamaktauncha kaknil vachu va tacha yu kꞌiꞌun. ^:5Ex ni Simeón chꞌapal ni jasꞌatꞌa, chꞌixlhi, ay makal ni Dios va naul: @9yEx chuncha ni Espíritu Santo va makꞌatsanil ni Simeón para katanul lakatajtan. Ex vachuꞌ ixpayan ni Jesús ancha tatanuchal para katamakal tacha najun ixlhachimoꞌon Moisés. w8gVa ixmasunita ni Espíritu Santo ni jantu kaniyaꞌ tus kalaqtsꞌinaꞌ ni Cristo yu kamalaqachayaꞌ Dios. 7 Qayntaun lapanaki yu junkan Simeón va ancha ixvil Jerusalén. Ni anchanu lapanaki la ox ixtiꞌukxuyal, va ixtoꞌoyay Dios. Ixpakxan para kaꞌalil qayntaun yu kamalakaꞌulal xalapanakni Israel. Ni Espíritu Santo va ixtꞌatiꞌukxuyal ni yucha. 6'Xlhiyucha ancha taꞌal maqxtaqniniꞌ ixlapaxkankꞌan yu tacha najun ixlhachimoꞌon Dios: laꞌatꞌuy laqaxqavan u laꞌatꞌuy palumax. }5sVa chuncha tsꞌoqkanta la ixlhachimoꞌon ni Dios: “Tachun tsꞌal yu saꞌoqsni yucha ixnavin Dios kunaꞌ.” o4WEx astan vachuꞌ tamakal tachun yu ixtapaxtoqniy katamakal la ixlhachimoꞌon ni Moisés para oxicha kataval. Ex chuncha talhaꞌalcha ni jasꞌatꞌa yu ay lakatajtan, laka putaulan Jerusalén para katamaqxtaqnil ni Dios. e3CEx va chuncha tejkan tapasal laqatsajin julchan va xvililichukꞌunikal ni tsꞌal. Ex tamukꞌanilcha ixtaqaꞌuti, va tajunil Jesús, tacha naul ixmayul Dios tejkan jantukaꞌ ixlhitsukuy la ixpulakna ni ixnati. t2aEx taminchoqochalcha aaqtaun ni jalhistaknan, talhiꞌaylcha, va ay tamakal ni Dios por tachun yu ixtalaqtsꞌinta kun yu ixtaqasmakta. Va laqsaval tapasal tacha jalakjunil ni ixmayul Dios. Tamaqxtaqnil ni Dios yu jasꞌatꞌa Jesús k1OPero ni María, yucha va maꞌaꞌol la ixjalhanuti tachun ni anchanu chivinti para kapastaklhi. ]03Ex va tus saq tatayal tachun yu taqasmaktayl yu talaqputeꞌel ni jalhistꞌaknan. ;/oNi jalhistaknan tejkan talaqtsꞌil ni jasꞌatꞌa talaqputeꞌenichoqol ni lapanakni yu ancha tayanal. Tajuniꞌol yu naul ni ixmayul Dios tejkan lhichivinil ni jasꞌatꞌa. . Ex tatakyauꞌalcha lakpuxkaunan, tatemachal ni María ali José kun ni jasꞌatꞌa, va mamakanta taꞌan tavajin jukin. S-Ex chuncha tejkan taꞌanchoqolcha laktꞌiyan ixmayulnin Dios, ex yu jalhistaknan va talajunil: —Kaꞌaucha ni laka putaulan Belén, kaꞌaucha laqtsꞌinin tacha tapasal yu kintamasunin Dios. ,Ay kamakakal ni Dios laktꞌiyan.Aniy lakamunukpaꞌ oxamaktaun katataulal ni lapanakni yu tamakay yu lhinajun ni Dios. `+9 Ex nimancha tatasul lhuvaj ixmayulnin Dios, ay tamakal ni Dios, va tanajun: 9*k Katꞌemayapitik ni jasꞌatꞌa pamilkanta, mamakanta taꞌan tavajin jukin. Tejkan chuncha katꞌemayapitik ex chuncha kꞌapꞌukꞌatsꞌayapitik ni laqsaval yu klajunau. 5)c Chavaycha la ixputaulan David va tsukuchal qayntaun yu katamalaqtaxtuyan ni uxiknankꞌan. Yucha ni Cristo yu laksakta ni Dios para kamil lhachimoꞌon ni lakamunukpaꞌ. ((I Pero lakjunil ni ixmayul Dios: —Jantu katꞌalhanantꞌik. Kitꞌin klajunputunau taun chivinti yu va ayaj ox yu kalakmaꞌachajuyaꞌ tachun ni lapanakni. '5 Ex va laktasunil ixmayul ni Dios, va tus tꞌoqx jamaputunkunil ixmaklku ni Dios, va la pꞌaysni ixjunita. Ex chuncha yuꞌuncha va la tatalhanal. &Ni anchanu putsꞌista ixtavilanal lapanakni yu ixtalhistakꞌa ixborregoskꞌan la ixlhimaqspaꞌ ni putaulan Belén. R%Lhitsukulcha istsꞌal yu saꞌoqsni, pamilil kun laqchꞌiti ex va mamal taꞌan tavajin ni jukin. Jantu kaꞌalil chaqaꞌ taꞌan lay kataloqojlhi. Ixmayul Dios laktasunil yu xalhistaknan borregos j$MEx chuncha tachaꞌal ni Belén. Tejkan laqchaꞌal julchan, va maqlaqavanalcha ni María. u#cxlhiyucha ancha al istsꞌoqꞌulakꞌan. Tꞌaꞌal ni María ni yu iskꞌininti. Yucha aynacha ixjunita. y"kEx va chuncha ni José vachu taxtulcha ni laka putaulan Nazaret ni laka estado Galilea. Va al laka putaulan Belén taꞌan ixputaulan David ixjunita. Ni José minchal kun ixlapanakni David yu maqancha ay jalhachimoꞌonuꞌ ixjunita, ! Ex chuncha tachun ni lapanakni talhiꞌalcha istsꞌoqꞌulakꞌan lakatamin por lakatamin taꞌan ixputaulankꞌan ixtajunita. m SNi anchanu latsꞌoqꞌulanti va yu pꞌunaj ixtamakay tejkan Cirenio xagobernador Siria ixjunita.  Ex chuncha ni jalhachimoꞌonuꞌ Augusto va lhinaul ni kaꞌalil latsꞌoqꞌulanti tachun ni lapanakni ni anchanuꞌ lakamunukpaꞌ.  -PEx ni tsꞌal va aynlhi, va ixtꞌajun mispanaꞌ Dios. Va ixtiꞌukxuyal taꞌan jantu alin chaqan tus laktasunil xalapanakni Israel.! =OVa tacha katunkul para jantucha kaputsꞌislhi la ixjatapastakꞌatkꞌan ni lapanakni
para kapuꞌau la ixtin Dios y laqalajꞌox kajuu kun yucha. _ 9NNi Dios ayaj kintamapayniyan,
xlhiyucha kintaxtaqniyan xamaklku laktꞌiyan. ~ wMKꞌalakmakꞌatsꞌaniyeꞌe ni lapanakni ni lay katapulaqtaxtul
y kalaqmalaqmixinikal ixtalaqalhinkꞌan. 7 iLChavaycha uxintꞌi kesꞌatꞌa kꞌatꞌi, kalhimispꞌakꞌaneꞌe tacha qayntaun lapanaki yu laqputeꞌey ixchivinti Dios yu vilchal laktꞌiyan.Pꞌunaj kꞌapꞌulpꞌiniyeꞌe ni Jalhachimoꞌonuꞌ taꞌan kapuꞌanaꞌ, kꞌalaklaꞌoxiniyeꞌe ixjatapastakꞌatkꞌan ni lapanakni. j OKNajun jantucha kaꞌalil kintalaqalhinkꞌan,
vas katiꞌukxuntayau, mas va tavanancha.   JNaul ni kintamalaqtaxtuyan la ixtamakakꞌan yu kintꞌalakxkayninkꞌan,
ex lay katapatsaniu ni yucha sin talhanti. v gIDios xtaqnil ixchivinti ni Abraham yu kimpaykꞌan yu maqancha ixtꞌajun, naul laqsaval katapasayaꞌ. { qHLakmapaynil ni kepayankꞌan yu maqancha ixtatꞌajun.Vachu pastakꞌa yu maqancha naul ni kamakayaꞌ. v gGKintamalaqtaxtuyan la ixtamakakꞌan yu kintꞌalaxkayninkꞌan y tachun yu jantu ox kintalaqtsꞌinan. s aFTejkan talhichivinil ni ixlapanakni yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios, va inchine tanaul. ' IEKintamalaqachaniyan qayntaun Jamalaqtaxtunuꞌ yu lhitꞌajun tapꞌasta.Yucha ixpapanti kunaꞌ ni David yu maqancha ixꞌoqxtamati Dios ixjunita.  )DAy kamakakal ni Dios kiJalhachimoꞌonukꞌan yu israelitas juntau.Kintalaqminan y kintamalaqtaxtuyan kijnan yu ixlapanakni juntau. q ]CEx ni xapay Zacarías laqtanuꞌol ni Espíritu Santo, laqputeꞌel ixchivinti Dios, va naul: K BTachun yu taqasmaklhi taꞌaqtayl tapastakꞌa, va tanajun: —¿Tis va suncha kunacha ni anu jasꞌatꞌa? Ni Jalhachimoꞌonu Dios ixꞌaqtayjuy ni jasꞌatꞌa. Ni Zacarías ay makal ni Dios  +AEx chuncha tatalhanal tachun ixtꞌataulnin. Talajunil yu tapasal tus takꞌatsaꞌol tachun ni lapanakni laka aspajunuxnan xaꞌestado Judea. | s@Ex taꞌoxichoqolcha ixkil ni Zacarías, laycha malaklanichoqoy isimaꞌati, chivinchoqolcha, va ay makal ni Dios.   /?Ex yu xapay skꞌil aqxtaun tabla, ancha tsꞌoqmukꞌal: “Kintsꞌal kajunkanaꞌ va Juan.” Ex ni lapanakni va tus tachun saq tatayal.   >Ex talhisakmil yu ixpay yu janunuꞌ y aqatapa, va tamajkunil: —¿Tisuncha taqaꞌuti kꞌaꞌuneꞌe ni mintsꞌal? d  C=Ex tanaul: —¿Valiꞌiycha? Jantu matichun katsukul milapanaki yu chuncha kajunkal. ^  7Taval laqchaꞌal ni julchan, va maqlaqavanalcha ni Elisabet, lhitsukul va tsꞌal. 1 ]8Ex chuncha ni María va tꞌataulal ni Elisabet va tacha laꞌatꞌutu malkuyuꞌ. Taval anchoqolcha la ixchaqaꞌ. Tacha putsukul ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ . W7Vachu va tacha lakjunil ni kepayankꞌan yu maqancha ixtatꞌajun.Vachu va tacha junkal ni Abraham, kalakmapaynikanaꞌ mas va tavanancha tachun sasꞌatꞌan.  6Yucha kintaꞌaqtayjuyan yu israelitas juntau, yu ixꞌoqxtamatin juntau.Jantu aqtaun kꞌapꞌa, va si kintamapayniyancha.  5Yu tachavaniy va ox lakmaꞌotsanil.Yu maqalinin va lakmaxtuniꞌol yu ixtalhitꞌajun, valiꞌiy jalakmakaul. } u4Va lakmaxtunil ixtapꞌastakꞌan ni lajꞌay lapanakni,
va lajꞌay lakmakal yu lakstꞌuniy takꞌatsan. ! =3Tachun yu makay yucha va masuy ixtapꞌasta.Ni lapanakni yu lajꞌay takꞌatsꞌan la ixjatapastakꞌatkꞌan, va lakstꞌuniy lakmakatacha. P 2Mas va tavanancha lakmapayniy tachun ni lapanakni yu tatoꞌoyay. g I1Dios lhitꞌajun tapꞌasta, va yucha kimakanita yu lajꞌay.Yucha va si ox junita. 8~ k0Kimapaynil mas va klakatꞌuniy ni kitꞌin yu ixꞌoqxtamati kunita.Chavaycha tachun ni lapanakni mas va tavanancha va si kintajunaꞌ ni ox xajachal kijatsukunti. L} /La ketsukunti va klhiꞌachantajuy ni Dios yu kimalaqtaxtuta. Z| /.Ex va naul ni María:La kelhanuti, kitꞌin la ay kmakay ni Dios. |{ s-Va lhakꞌapꞌupꞌi ni laqsaval kunaꞌ yu naul ni Jalhachimoꞌonu Dios, xlhiyucha ox kaxajtachal mijatsukunti. hz K,Tejkan xkꞌili ijqasmaklhi mimastakꞌanti, va laklal kun achati ni jasꞌatꞌa la kimpajan. Qy +¿Valiꞌiycha kimpaxtoqniy ni kilaqminta ixnati kiJalhachimoꞌonuꞌ? x }*Va la pꞌas naul: —Apalay ox kaxajtachal mijatsukunti xajantu matichun xanati. Vachuꞌ ni jasꞌatꞌa la mimpajan. w )Tejkan qasmaklhi Elisabet ni jamastakꞌanti, ex ni jasꞌatꞌa va laklal la ixpajan. Ni Elisabet laqtanuꞌol ni Espíritu Santo. Gv  (Tanuchal la ixchaqaꞌ Zacarías, va mastakꞌal ni Elisabet. qu ]'Ex taxtul ni María, va soqol tus chaꞌal taun putaulan laka xaꞌaspajunuxnan xaꞌestado Judea. et E&Ex ni María va naul: —Chavaycha kitꞌin kunita ixꞌoqxtamati ni Jalhachimoꞌonu Dios. Kimakalcha va yu kimakaputuncha, yu tacha uxintꞌicha naꞌun. Ex va anchoqolcha ni mayul. Ni María laqꞌal ni Elisabet Fs %Yu Dios xoqta lay makay, jantu kaꞌalil yu jantu lay makay. Ur %$Vachuꞌ mintꞌalapanaki Elisabet kalhitsukuyaꞌ qayntaun jasꞌatꞌa mas ayaj xanaticha. Ixtanajun jantu aqtaun lay kalhitsukul jasꞌatꞌa pero chavay laqachaxancha malkuyuꞌ tiꞌukxuyal aynaꞌ. jq O#Ex qaltayl ni mayul, va junil: —Ni Espíritu Santo kachinaꞌ la milakatunaj, ixtapꞌasta ni Dios chuncha kamakayaꞌ. Xlhiyucha ni tsꞌal yu katsukuyaꞌ, yucha ox kunaꞌ kun Dios, va kunkanacha Sasꞌatꞌa Dios. xp k"Ex ni María va najun: —¿Tas va kunacha? Yu kitꞌin va keꞌemankaꞌ, jantukaꞌ klhitsukuy kixapay. o 1!Mas va tavanancha yucha miJalhachimoꞌonukꞌan kunaꞌ mintachunkꞌan yu israelitas untꞌatꞌik. Ixlhachimoꞌon jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Dn  Yucha vamun yuꞌ pꞌas kunaꞌ, kunkanaꞌ Sasꞌatꞌa Dios. Ni Dios kaxtaqniyaꞌ ixpalhachimoꞌon tacha ixlhachimoꞌon ixpapaꞌ David yu ay jalhachimoꞌonuꞌ ixjunita maqancha. m {Uxintꞌi aynacha kꞌaꞌuneꞌe, kꞌalhitsꞌukꞌuyeꞌe qayntaun tsꞌal, kꞌaꞌuneꞌe ixtaqaꞌuti va Jesús. gl IEx va najun ni mayul: —Jantu katꞌalhan, María. Dios kaxtaqniyan taun ay japaxkanti. {k qEx ni María va pastakꞌul, aqtayl pastakꞌa tisuncha naunputuncha ni anchanu chivinti yu pumastakꞌakal. ;j qTejkan laqchinchal ni mayul Gabriel, va mastakꞌal ni María, va junil: —Dios mapayniyan, va alinta kun uxintꞌi. Apalay ox kaxajtachal mijatsukunti xajantu matichun xanati. Vi 'Va laqkilachil qayntaun jatsiꞌi yu ixjunkan María. Ni yucha iskꞌininti ixjunita qayntaun tsꞌal yu ixjunkan José. Yu José minchal kun ixlapanakni David yu maqancha ay jalhachimoꞌonuꞌ ixjunita. "h ?Tejkan laqchaꞌal laqachaxan malkuyuꞌ, ni Dios va malaqachal ixmayul yu junkan Gabriel laka estado Galilea, lakataun putaulan yu junkan Nazaret. g ;“Chuncha kimakanil ni Jalhachimoꞌonu Dios para jantucha apalay kintalaktuꞌul ni lapanakni.” Ni María junkal ni kalhitsukuyaꞌ ni Jesús zf oEx astan va jaꞌaynaꞌ val ixanati Elisabet. Jantu katataꞌaxtul tus laqchaꞌal laqakis malkuyuꞌ, va naul: ae =Ex mamaktalcha ixlhitapatsa lakatajtan ni Zacarías, va anchoqolcha la ixchaqaꞌ. Cd Ex tejkan taxtuchoqol va jantucha lay chiviniy. Ni lapanakni tapastaklhi ni va laqtsꞌil taun tuꞌuchun ni lakatajtan. Ex vamuncha ixlakmajkuniy, va chuncha janunucha tiꞌukxuntayal. c Tachun ni lapanakni va maqspaꞌ ixtapakxanta ni Zacarías, va la ixtapastakꞌutacha, va maqtoqoxatanul lakatajtan ni Zacarías. b Chavaycha jantu kalhakꞌapꞌupꞌi kinchivinti, mas laqsaval chuncha katapasayaꞌ tejkan kalaqchaanaꞌ ni julchan. Xlhiyucha janunucha kꞌaꞌuneꞌe. Jantucha lay kꞌachꞌivinineꞌe tus kaꞌalinaꞌ yu tacha xajkunan, ex kꞌachꞌivininchꞌoꞌoyeꞌe. 2a _Ex qaltayl ni mayul: —Kitꞌin va Gabriel yu kmakay ixlhitapatsa ni Dios. Va kmalaqachakal para kaktꞌachivinin ni uxintꞌi, va para kunin ni aniy ox chivinti. A` }Ex va naul ni Zacarías, va junkal ixmayul Dios: —¿Tas kakpukꞌatsayaꞌ licha laqsaval yu kiꞌuniy? Yu kitꞌin va ayaj xapaycha, vachu kixanati la lhuvajcha ixjachꞌitin. U_ %Yucha kapꞌulayaꞌ ex astan kaminaꞌ ni Jalhachimoꞌonuꞌ. Vachuꞌ kunaꞌ tacha ixjunita Elías yu ixlhichiviniy Dios, va chuncha kunaꞌ ixjatsukunti kun ixtapꞌasta. Kamakayaꞌ ni chꞌantaun kataval ixjalhanutkꞌan ni xapaynin ali sasꞌatꞌankꞌan para katalapaxkal. Kalaqxtaqniyaꞌ jatapastakꞌati yu chavay jantu taqalasmaknan para vas katatiꞌukxuntayal. Ex chuncha kalaꞌoxiyacha ni lapanakni para katalaqaꞌil ni Jalhachimoꞌonuꞌ. ^ Kaxaqalayaꞌ ni lapanakni yu aniy machaqan Israel ex pumalhuu katalhakapuꞌanchoqoyaꞌ ni Dios ixJalhachimoꞌonukꞌan. 9] mNi anchanu jasꞌatꞌa, yucha la ay kunaꞌ kun Dios. Jantu kaꞌotꞌaꞌ xaxkan uva nisin lhiꞌotꞌati. Tejkan jantukaꞌ tsukuy, yucha kalaqtanuyaꞌ ni Espíritu Santo. j\ OVa ayaj lhuvaj achati kalhitsꞌukꞌuyeꞌe y vachuꞌ ni lapanakni ayaj kataꞌachaxꞌiyaꞌ. Z[ / Pero ni ixmayul Dios va najun: —Jantu katꞌalhan, Zacarías. Ni Dios yu skꞌinin, yucha qalasmatꞌan. Chavay mixanati Elisabet kalhitsukuyacha qayntaun jasꞌatꞌa, kꞌaꞌuneꞌe ixtaqaꞌuti va Juan. aZ = Ex ni Zacarías tejkan chuncha laqtsꞌil taꞌan ixtꞌajun mapuvan, va ayaj talhanal. [Y 1 Ex va tasunil ixmayul ni Jalhachimoꞌonu Dios, va la ixlhijakanaj ni altar. X ! Yu tachun ixtalhavaxtu lapanakni yuꞌuncha va maqspaꞌ ixtatamoꞌoy ixkiltalakxtuti ni ay lakatajtan taꞌan ixmapuvanan ni Zacarías. ;W q Ex va tamakal taun suerte yu ixtamakay xakuras israelitas, va paxtoqnil ni Zacarías. Ex va yucha tanuchal yu la ay lakatajtan, va aqtaylcha jamapuvanaꞌ taꞌan ixvil ni Dios. V Taval taun julchan ixtꞌajun tapatsan ni Zacarías va tacha kura. Va tapaxtoqnil ixlapanakni katatapatsanil ni Dios. 7U iPero jantu tꞌujuꞌ ixjunita sasꞌatꞌakꞌan, va jantu lay ixlhitsukuy jasꞌatꞌa ni Elisabet. Vachuꞌ ayaj lhuvajcha ixjachꞌitinkꞌan ixtalhitꞌajun yuꞌuncha. ;T qIxlaꞌatꞌuykꞌan va la ox ixtatiꞌukxuyanal kun Dios, ixtamakay tachun yu ixnajun la ixlhachimoꞌonkꞌan ali ixlhachimoꞌon ni Dios, jantu katamakal tuꞌuchun laqtaqal. 1S ]Tejkan Herodes ixlhichimoꞌoy xalakatꞌun Judea, ex ixꞌalin qayntaun xakura israelitas yu ixjunkan Zacarías. Yucha va lhiyal ni kuras yu ixlapanakni Abías ixtajunita. Ixlhitꞌajun ixanati yu ixjunkan Elisabet. Yucha va ixpapanti ixjunita yu pꞌunaj xaꞌay kuraj yu ixjunkan Aarón. R %Va chuncha kakꞌatsꞌatꞌi ni chivinti yu masunikꞌantꞌa laqsaval val. Laqputeꞌekal ni katsukuyaꞌ ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ ,Q SXlhiyucha, Teófilo, ay lapanaki kꞌatꞌi, vachuꞌ kilhipaꞌinil kaktsꞌoqnin kitꞌin tachun yu tacha tapasal. Va klaniꞌojota tachun mas va yu xapꞌunaj. P vachu va tacha kintajunin ni lapanakni yu talaqtsꞌinꞌol. Yuꞌuncha talhimasul ni ox chivinti yu lhichiviniy ni Jesús. O Pumalhuu lapanakni tatsꞌoqꞌulata tacha tapasal aniy taꞌan tꞌaunau kijnankꞌan. Ixtatsꞌoqꞌulaputun yu tapasal +N QVamun yuꞌ ni Dios junita, va kiJamalaqtaxtunukꞌan por yu makal Jesucristo kiJalhachimoꞌonukꞌan. Vamun yucha paxtoqniy tachun yu lajꞌoxi, tachun yu lajꞌay, tachun yu tapꞌasta, y tachun ni lhachimoꞌon, mas va maqancha, mas va chavaycha y mas va tavanancha. Chuncha kaval.NM Ay kamakakal ni Dios yu lay talhistakꞌan para jantu kamakꞌauntꞌijlatꞌik. Lay kataꞌulayan kun lhuu achati, kun jantu tuꞌuchun laqtaqal, taꞌan vil ni yucha kun tachun ixꞌayaxtu. rL _Kꞌamalaqtꞌaxtꞌutꞌik alati, va tacha kꞌalakmaꞌosutꞌik laka jikmi. Vachu yu alati lapanakni kꞌalakmapꞌaynitꞌik pero katꞌalhaunitꞌik lakatsꞌuniy yu tacha junita ixputsukukꞌan. Kꞌalakmapꞌaynitꞌik pero kꞌaxkꞌaytꞌik yu tamakay, mas va ixlaqchꞌitkꞌan yu chuncha lakatsamantacha ixtalaqalhinkꞌan. Ni Judas ay makay ni Dios KK Kꞌaxaꞌalatꞌik ni lapanakni yu jantukaꞌ ox talhakapuꞌan. lJ SKꞌalhistꞌakkꞌantꞌikcha para jantu kꞌamakꞌauntꞌijlatꞌik ixjapaxkanti ni Dios. Kapꞌakxanꞌitꞌik ixjamapayninti kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo yu kataxtaqniyan para katsꞌukꞌutꞌik mas va tavanancha. HI  Pero yu uxiknan, yu klapaxkayau, chꞌantaun ox katꞌaylhipꞌintꞌik la milhakapuꞌatkꞌan yu minchal kun Dios. Kꞌatꞌapꞌayninitꞌik Dios kun ixtapꞌasta ni Espíritu Santo. {H qTalaktꞌilhiy ni lapanakni, tamakay yu tamakaputun la ixlakatunajkꞌan. Jantu katalhitsukul ni Espíritu Santo. /G YYuꞌuncha tanaul ni tejkan xaputamaktanacha kunaꞌ ex kaꞌalinaꞌ lapanakni yu jalaktuꞌuy alati y vachuꞌ yu vamun tatsukuy makanan talaqalhin yu tamakaputun. F 'Pero uxiknankꞌan, yu klapaxkayau, kapꞌastꞌaktꞌikcha yu tanaul ni lapanakni yu jamalaqachal kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. E Ni anchanu lapanakni va si tachivintanuy y takiltayanan, vamun talakanajun katamakal yu yuꞌuncha tanajun katamakal. La ixkilkꞌan va ayaj lajꞌay lakmakakan, qalꞌox tachiviniy vamun para kalaqxtaqnikal yu talhitsukuputun. Jalaqxaqalay yu talhakapuꞌan Dios D Kalakmukꞌaniyaꞌ ixlaqtaqalkꞌan tachun ni lapanakni. Kalakmukꞌaniyaꞌ ixlaqtaqalkꞌan yu tamaqtaqalhinin, yu tamakay kun ixjalaktuꞌuntikꞌan. Vachu kalakmukꞌaniyaꞌ ixlaqtaqalkꞌan por yu tanajun tejkan taꞌakchꞌintamay ni Dios.” C ;Qayntaun yu xatampatujunuꞌ xapapanakni ni Adán va Enoc ixjunkan. Yucha naul: “Ni Jalhachimoꞌonu Dios mintacha kun lhuvaj miles ixmayulnin. {B q Yuꞌuncha va taꞌayajnan tacha taꞌan pꞌays ukxlaklay xaxkan ni lakamar. Ni xalhimaxan yu tamakay va tacha ixꞌoqxpuputi. Va tacha jastꞌakun yu tamaqantsꞌanqay ixtinkꞌan, yu tapaxtoqniy katataulal taꞌan ox tꞌalaj putsꞌista. A   Taꞌan makꞌayatꞌik lakvayti por lapꞌaxkꞌayatꞌik, ancha tatanuy jantu kun tsꞌuniy talhanti y chuncha lhimaxan xajachal. Va tacha xajalhistaknan borregos yu xꞌamankꞌan jalhistakkan. Va tacha taputsꞌi yu jantu lhaꞌan xkan yu sunlhaꞌan un. Va tacha jakꞌivin yu jantu taxtaꞌa xalhiꞌuti tejkan ixpuꞌalin, va tichꞌukꞌikal, tus tacha aqtꞌuycha katanil. ~~}V|y{{"z0ywwcvutsrqpoo3npmm:ll3kLj2i\hgfedocbb3at`_^^4]\[[MZRYX`WVUUISS.RQmPKONMML4KoKJOI^HGG FTED|CC:BAA/@?>>=\<|;D:99 8877 554P3z2100//--S,,++:**)b('&%q$t#" *l"|Roj/ ]  N,T gGEx naul ni Jesús: —¿Tas tajunitacha ni lapanakni yu chavay tatꞌajun? ¿Tas tatasuycha? FPero ni fariseos kun yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas taꞌakchꞌintamal yu ox jatsukunti yu Dios ixlaqxtaqniputun. Xlhiyucha jantu katanaul ni Juan kamaꞌaqchajꞌaval. (ITejkan chuncha taqasmaklhi tachun ni lapanakni ali yu tachꞌinin impuestos, va tanaul ni Dios vas makay. Yuꞌuncha va ixlaqmaqchajꞌavatacha ni Juan. ’Klajunau ni tachun lapanaki yu maqlaqavanal xanati jantu matichun kaꞌalil yu laqputeꞌey ixchivinti Dios yu apalay ay kaval. Vamun yuꞌ ay ni Juan. Pero yu apalay lakatꞌuniy lapanaki yu Dios lhichimoꞌoy yucha apalay ay xajantu ni Juan. CNi Juan va yu lhitsꞌoqkanta la ixchivinti Dios taꞌan najun:Kitꞌin kakmalaqachayaꞌ qayntaun yu kapꞌulaniyan,
kalaꞌoximanin ni lakatin taꞌan kꞌapꞌupꞌineꞌe. T!¿Ex suncha ixpꞌintꞌatꞌik laqtsꞌinin? ¿Va qayntaun yu laqputeꞌey ixchivinti Dios? Laqsaval klajunau chuncha junita pero apalay ay junita xajantu yu alati yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. 3_¿Suncha kꞌilaqtsꞌintꞌik? ¿Va qayntaun lapanaki yu ayaj kꞌusi lakatayal? Pero yu talakatayay kun lajkꞌus laqchꞌiti va tavilanal la ixchaqakꞌan maqalinin. 'Tejkan taꞌanchoqolcha ixtamalaqachan ni Juan, ex ni Jesús aqtaylcha lhichiviniy ni Juan, va lakjunil ni lapanakni: —Tejkan kꞌilaqtsꞌintꞌik ni Juan lakakꞌavin, ¿tisuncha ixpꞌintꞌatꞌik laqtsꞌinin? ¿Va qaltaun akltiyati yu lajkꞌalhata ni un? MOx kaxajtachal ixjatsukunti ni lapanaki yu jantu aqtaun kimakajun. >uEx ni Jesús va lakjunil: —Kꞌapꞌinchꞌoꞌotꞌikcha, kꞌaꞌunapitik ni Juan yu xalaqtsꞌinatꞌikcha kun yu xaꞌasmaktꞌatꞌikcha. Talakavananchoqoycha yu laꞌachꞌixin, yu lakchꞌanltꞌul taltananchoqoycha, yu lakapuchꞌinin palaycha tajunchoqoy, yu aqatapan taqasmaknanchoqoycha, yu janinin takujchoqoycha. Vachuꞌ yu kilpatanin jatꞌaunkancha jalaqputeꞌenika ni ox chivinti yu masuy tacha lay katapulaqtaxtul. Z-Ni anchanu panchꞌix tejkan tachaꞌal, ni Jesús palay makal lhuvaj taqanꞌanin ali yu ixtalhitꞌajun jantu ox espíritus. Vachu jalakmalakavanichoqol lhuvaj lapanakni yu laꞌachꞌixin ixtajunita. 7Ex chuncha yu ixtamalaqachan ni Juan, anchanu pumatꞌuy lapanakni talakanunil ni Jesús, tajunil: —Ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ, yucha kintamalaqachan lhisakminin incha uxintꞌi laqsavalcha ni Cristo kꞌatꞌi yu ixtanajun kaminaꞌ u incha kakpakxanau aqayntaun. Jamalaqachal lhasakminin ni Jesús incha laqsavalcha yucha ni Cristo yu ixtanajun kaminaꞌ u incha vananaj katapakxanꞌil aqayntaun. 3_Vachuꞌ ixtꞌaltanan ni Juan takꞌatsal tacha ixmakay ni Jesús. Ex talaqputeꞌenichoqolcha ni Juan. Ex chuncha ni Juan lakjuntaꞌil qayntꞌuy ixtꞌaltanan. " =Talakachux ni xaꞌestado Judea takꞌatsaꞌol tachun yu ixmakaycha ni Jesús. Ni Juan jamalaqachal qayntꞌuy ixtꞌaltanan kalaqꞌal ni Jesús ( ITejkan chuncha talaqtsꞌintayal ni lapanakni tus tachun tatalhanal, ex chuncha taꞌaqtaynilcha ay tamakay ni Dios va tanajun: —Taun ay lapanaki yu laqputeꞌey ixchivinti Dios alin kun kijnankꞌan. Vachu tanaul: —Chavaycha Dios ixchin para kalaktꞌatiꞌukxuntayal ixlapanakni.  Ex ni janiniꞌ va niman ostaulal, aqtaychoqolcha jalaktꞌachiviniy ni lapanakni. Ni Jesús maqxtaqnichoqolcha ni ixnati. L Ex ni Jesús talakanunil ni pꞌaqlati, makasal. Yu xalhaꞌanan, yuꞌuncha ancha saq tatayal. Ex ni Jesús junil ni janiniꞌ: —Tsꞌal, kitꞌin kunan, kaꞌostꞌaꞌulchꞌoꞌocha. s _ Tejkan laqtsꞌil ni Jalhachimoꞌonu Jesús ex ayaj mapaynil ni tiyau, va junil: —Jantu kꞌaꞌalhu.  Tejkan va ukstsꞌuniycha kachaꞌal ni laka putaulan, va laqtsꞌil ni lhaꞌankanta qayntaun janiniꞌ ixmaknuka. Vamun yuꞌ istsꞌal ixjunita ni ixnati. Yucha va tiyau ixjunita. Qaynlhuvaj lapanakni yu ancha machaqan va ixtatꞌaꞌanta ni anchanu tiyau. } Ex astan ni Jesús al taun putaulan yu junkan Naín. Vachuꞌ ixtatꞌaꞌanta ixtꞌaltanan kun lhuvaj lapanakni. K Ex ni lapanakni yu ixjamalaqachakanta tachinchoqochal laqa chaqaꞌ. Ancha tatemal ni oqxtamati yu ixtaqanꞌay, va palay ixjunchoqotacha. Ni Jesús majkujuchoqol istsꞌal qayntaun tiyau { Tejkan qasmaklhi ni Jesús va tus saq tayal. Taspꞌiklhi, jalaqtsꞌil ni ixtalhavaxtu lapanakni yu ixtatixkaulhaꞌanta, va lakjunil: —Laqsaval jantu matichun kaktemal xalakatꞌun Israel yu chuncha lhakapuꞌanan tacha yu aniy lapanaki. r]Kitꞌin klhitꞌajun kiꞌukxtin, vachuꞌ la kintamakaꞌ alin tropas yu kintaꞌaqtayjuyan. Tejkan xaqayntaun ijkuniy kaꞌal avintꞌi, ex ni yucha va niman an. Yu aqayntaun tejkan ijkuniy kamil, va niman min. Yu kiꞌoqxtamati tejkan ijkuniy kamakal tuꞌuchun, yucha va niman makay. Uxintꞌi vachu chun lay kalhinau palay kajunchoqol ni kiꞌoqxtamati. &EXlhiyucha jantu kꞌanchaꞌan lakxkaunan, va jantu ox kakval. Incha uxintꞌi naꞌun, ex ni kiꞌoqxtamati va palaycha kajunchoqoyaꞌ mas maqati yachiy. >uEx ni Jesús laktꞌaꞌal pero tejkan va ukstsꞌuniycha para katachaꞌal ni laqa chaqaꞌ, ni xaꞌukxtin tropas jamalaqachal ixꞌamigos para katalhaanil ni Jesús taun chivinti, najun: —Jalhachimoꞌonuꞌ, kitꞌin jantu ox kakval, jantu kimpaxtoqniy para kꞌintꞌatꞌanuchiy la kinchaqaꞌ. ~uAyaj kintapaxkayan ni kijnankꞌan yu israelitas juntau. Va yucha lhinaul ixmakaka ni chaqaꞌ taꞌan taqxtoꞌau. /WEx yuꞌuncha talaqchinchal ni Jesús, taꞌaqtaynil tatapayniniy, va tajuniy: —Ni anuꞌ xaꞌukxtin tropas, yucha qalꞌox, paxtoqniy kꞌaꞌaqtꞌayꞌutꞌi. ;oTejkan ni xaꞌukxtin kꞌatsal ni ancha tꞌajun ni Jesús, jalaqmalaqachal yu xalajꞌaynin israelitas para kataꞌal tapayninin para kamil kꞌuchꞌuniniꞌ ixꞌoqxtamati. 4~aAncha ixꞌalin qayntaun yu machaqaꞌ Roma, va xaꞌukxtin tropas. Ixlhitꞌajun qayntaun ixꞌoqxtamati yu va chapujcha ixꞌachaniy. Va ixtaqanꞌay, va laycha kanil. D} Tejkan Jesús laqxaqalaꞌol ni lapanakni va al Kapernaum. 5|c1Pero yu qasmatꞌa kinchivinti incha jantu makay yu kitꞌin klhinajun, yucha va tacha qayntaun lapanaki yu makal ixchaqaꞌ lakatꞌun, jantu kun xaputayan. Ex tejkan aynlhi ni laꞌaxkan talakanunil kun tachun ixtapꞌasta, va tus tachun lakpujꞌol, laqcheꞌeꞌol, va aqtaun lhaꞌanꞌol."{=0Yucha va tacha qayntaun lapanaki yu makal aqataun chaqaꞌ. La pulman maknunil ixputayan, va si kun chiyux. Ex tejkan aynlhi ni laꞌaxkan talakanunil kun tachun ixtapꞌasta para kamaqtal ni anchanuꞌ chaqaꞌ. Pero jantu tsꞌuniy kapiklal, va lhitꞌajun ixputayan si chiyux. _z7/Chavay klajunau tacha junita yu kinqalasmatꞌa y makay tacha yu kitꞌin klhinajun. y.’¿Valiꞌiycha kilajunau ni uxiknankꞌan, kiJalhachimoꞌonu, kiJalhachimoꞌonu, pero jantu makꞌayatꞌik yu klalhijunau? Px-Yu ox lapanaki, la ixjalhanuti maꞌata yu lajꞌoxi, ancha maxtuy yu lajꞌoxi chivinti. Yu laktuꞌunuꞌ lapanaki la ixjalhanuti maꞌata yu jantu lajꞌoxi kaval y ancha maxtuy chivinti yu jantu lajꞌox. Va kiltaxtuy ixchivinti tacha najun ixjalhanuti. Ni Jesús lhichiviniy qayntꞌuy lapanakni yu tamakay ixchaqakꞌan :wm,Tachun kꞌivinan pumispakan ni xaꞌunikan yu xtaꞌa. Jantu lay kꞌapꞌuxtꞌi higo laka jaltukun, vachuꞌ jantu lay kꞌapꞌuxtꞌi uvas taꞌan valiꞌiy jakꞌivinan. 'vG+’Jantu tꞌujuꞌ ox kꞌiu yu xtaꞌa xaꞌunikan yu jantu ox kaval. Nisin jantu kaꞌalilcha kꞌiu yu jantu ox kaval yu xtaꞌa xaꞌunikan yu ox. Bu}*Chavay incha lakputanun ni maqaꞌay kꞌiu la milaqchul, ¿ex valiꞌiycha uniy milaqaj: “Kakmaxtuniyan yu xatalvayanti kꞌiu yu lakputanun la milaqchul”? Va tꞌuy ukxpuꞌ makꞌay. Maqskꞌiniy pꞌunaj kꞌamaxtꞌuꞌel ni maqaꞌay kꞌiu yu lakputanun la milaqchul, ex chuncha apalaycha ox kꞌalakꞌavananeꞌe para kꞌamaxtꞌunin xatalvayanti kꞌiu yu lakputanun la ixlaqchul milaqaj. Yu kꞌiu pumispakan ni xalhiꞌuti At{)’¿Valiꞌiycha makꞌay kuenta yu lakatꞌuniy laqtaqal yu makay qayntaun milaqaj pero jantu makꞌay kuenta yu la ay laqtaqal yu makꞌay uxintꞌi? Va tacha laqtsꞌiniy xatalvayanti kꞌiu yu lakputanun la ixlaqchul milaqaj, pero jantu makꞌay kuenta yu la milaqchul va lakputanun maqaꞌay kꞌiu. s(Jantu matichun yu malanikanta apalay ay xajantu yu jamalaniy. Tejkan kalaniꞌoyaꞌ, ex vachu va chun kunaꞌ tacha ixjamalaniniꞌ. yrk'Ex ni Jesús lakjunil taun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati, va naul: —Qayntaun laꞌachꞌix jantu lay kamapꞌulal aqayntaun laꞌachꞌix. Katataqalqosaꞌ ixlaꞌatꞌuykꞌan, va chꞌantaun katalaqpaꞌaꞌ laka pusanjan. q/&Kꞌalaqxtꞌaqnitꞌik yu tamaqskꞌiniy ex kaxtꞌaqnikꞌanapitik yu maqskꞌiniyatꞌik. Kataxtaqniyan kun taun papulkan yu ox jakꞌalhamunti, ox jakꞌauksmunti y ox jatsꞌiuksmunti. Katapuxtaqniyan ni uxiknankꞌan vachu va tacha japꞌuxtꞌaqniyatꞌik yu alati. p%’Jantu kꞌalakmukꞌanitꞌik laqtaqal yu alati lapanakni ex ni uxiknan jantu katamukꞌaniyan laqtaqal ni Dios. Jantu kꞌamukꞌatꞌik maqanlqajnati, ex jantu katamukꞌaniyan maqanlqajnati. Kꞌalamalaqmixinitꞌik, ex katamalaqmixiniyan. ~ou$Kamapꞌayninitꞌik vachu va tacha mimPay Dioskꞌan tamapayniyan. Jantu kꞌalakmukꞌanitꞌik laqtaqal yu alati Dn#Kꞌalakpꞌaxkꞌatꞌik mintꞌalaxkayninkꞌan, kꞌalakmakꞌanitꞌik yu lajꞌoxi, kꞌaxtꞌaqnitꞌik yu taskꞌiniyancha mas jantu kataxtaqnichoqoyan. Ex ay kunaꞌ milhilhajatkꞌan, vachuꞌ kꞌaꞌunapitik sasꞌatꞌan Dios. Ni Dios lakmapayniy mas yu jantu tapaxkajlaqtsꞌin ali yu talaktuꞌunun. 4ma"Incha machꞌixtꞌaqniyatꞌik vamun yu lay katamapalnichoqoyan, ¿ex tisuncha xtapal kaval? Yu maqtaqalhinin vachu va chun talamachꞌixtaqniy para katalaqaꞌichoqol. l!!Incha makꞌaniyatꞌik lajꞌoxi vamun yu tamakaniyan lajꞌoxi, ¿ex tisuncha xtapal kaval? Yu maqtaqalhinin vachu va chun talamakaniy. k Incha pꞌaxkꞌayatꞌik vamun yu tapaxkayan, ¿ex tisuncha xtapal kaval? Yu talaktuꞌunun vachu va chuncha talapaxkay. PjKalakmakꞌanitꞌik yu alati vachu va tacha naunatꞌik katamakanin. iIncha matichun skꞌiniyan taun tuꞌuchun kaxtꞌaqnin. Incha tamaxtuniyan yu minavin, jantucha maqskꞌiniy kaskꞌinichꞌoꞌo. !h;Incha matichun palaqstisayan va kaxtꞌaqnin aminpalaqxtitaun. Incha matichun kamaxtunin minkutun, kamakꞌaunincha vachuꞌ kalhaꞌalcha mixkujuꞌ. gKꞌalaklhitꞌapꞌaynitꞌik yu ox yu tanajun jantu ox kꞌatꞌapꞌasatꞌik. Kaskꞌinitꞌik Dios yu tamakaniyan laqtaqal. f)’Pero uxiknan yu kilaqalasmatꞌau, klajunau kapꞌaxkꞌatꞌik mintꞌalaxkayninkꞌan. Kꞌamakꞌanitꞌik lajꞌoxi yu taxkayyan. ’Incha tachun ni lapanakni tanajun lajꞌoxi lapanakni untꞌatꞌik, ex payniꞌincha ni uxiknankꞌan. Maqancha ixpayankꞌan vachuꞌ talakjunil lajꞌoxi lapanakni yu jamakanunun, yu ixtanajun ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Ni Jesús naul kꞌalakpꞌaxkꞌatꞌik yu mintꞌalaxkayninkꞌan ldQ’Payniꞌincha ni uxiknankꞌan yu chavaycha tus ox otsꞌatꞌatꞌik, astan kꞌachꞌavanapitik. ’Payniꞌincha ni uxiknankꞌan yu chavaycha achꞌanatꞌik, astan kꞌamaꞌaninanapitik y kꞌalajꞌalhunapitik. hcI’Pero payniꞌincha yu uxiknankꞌan maqalinin, vamun chavay lhitꞌaunatꞌik achati. b}Ayaj kalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik kun lhuu achati ni anchanu julchan tejkan chuncha katamakaniyan. Ay kunaꞌ milhilhajatkꞌan ni laktꞌiyan. La maqancha ixpayankꞌan vachuꞌ jantu ixtalaqtsꞌinputun yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti ni Dios. a’Lajꞌox kaxajtachal mijatsukuntikꞌan tejkan taxkayyan ni lapanakni, tejkan jantucha tatꞌaltananputunan, tejkan talaktuꞌuyan, vachuꞌ tejkan tamanuniyan jalaklkanti por kilapanakni untꞌatꞌik ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki. [`/’Lajꞌox kaxajtachal mijatsukuntikꞌan yu chavay chꞌavanitꞌikcha, astan kꞌaꞌotsꞌayapitik. ’Lajꞌox kaxajtachal mijatsukuntikꞌan yu chavay alhunatꞌik, astan kꞌalajꞌachꞌanapitik. R_Ex ni Jesús jalaqtsꞌil ixtꞌaltanan, va lakjunil: —Lajꞌox kaxajtachal mijatsukuntikꞌan ni uxiknankꞌan kilpatanin, tapaxtoqniyan kꞌatꞌanutꞌikcha taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios. G^Tachun ni lapanakni ixtachꞌapaputun ni Jesús, ixtapꞌasta taxtuniy para kalajkꞌuchꞌul ni taqanꞌanin tejkan lakpiklay. Ni Jesús laklhichiviniy yu ox lhiꞌachantajuy ali yu jantu f]EVachu ni Jesús palay jalakmakal ni lapanakni yu jamamaqanlqajnivay ni jantu ox espíritus. \{Ni Jesús laktꞌatajuminchal ixtꞌaltanan ni laka aspajun. Tachinchal taꞌan akpujunan, ancha tatayal. Vachuꞌ ixtaꞌalinta pumalhuu ixtꞌaltanan kun pumalhuu yu machaqan xaꞌestado Judea, yu machaqan Jerusalén, vachuꞌ yu machaqan laka putaulan Tiro ali Sidón. Tachinchal para kataqalasmaklhi ni Jesús y vachuꞌ para kalajkꞌuchꞌukal ixtaqanꞌatkꞌan. #[?Vachu Judas ixtꞌalaqajun ni Jacobo y vachuꞌ aputaun yu ixjunkan Judas Iscariote yu astan maqxtaqlhi ni Jesús. Ni Jesús lakmalaniy lhuvaj lapanakni \Z1ali Mateo ali Tomás ali Jacobo istsꞌal ni Alfeo ali Simón yu ixjunkan Zelote. Y!Laksaklhi Simón, yu Jesús junil Pedro. Vachuꞌ Andrés yu ixtꞌalaqajun ni Simón. Vachuꞌ Jacobo ali Juan ali Felipe ali Bartolomé vXe Tejkan tunkunchoqol lakjuntaꞌil ixtꞌaltanan, jalaksaklhi pumakautꞌuy, va jalakꞌulal ixtamalaqachan. W  Tejkan chuncha ixtiꞌukxuntayay, ni Jesús al skꞌiniꞌ Dios laqataun aspajun. Ancha taun tatsꞌis tꞌachivinil Dios. _V7 Pero ni fariseos kun yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas ayaj talukujlal. Aqtaylcha talaxaqalay, va talalhisakmiy tisuncha lay katamakanil ni Jesús. Ni Jesús jalaksaklhi pumakautꞌuy ixtꞌaltanan /UW Ex ni Jesús jalaqtsꞌil tachun yu ixtamalaqachoqoxnuta ex junil ni lapanaki: —Kꞌaxnujtꞌi mimakaꞌ. Ex ni lapanaki xnujlhi ixmakaꞌ, oxicha junchoqol. 4Ta Ex ni Jesús lakjunil yu alati: —Kaklalhisakmiyau taun tuꞌuchun. ¿Ni xajulchan jastaknati tas lhinajun kilhachimoꞌonkꞌan? ¿Lhinajun kꞌamakꞌatꞌi yu ox u va lhinajun kꞌamakꞌatꞌi yu talaqalhin? ¿Lhinajun kꞌamalaqtꞌaxtꞌutꞌi u va lhinajun kꞌamaqnitꞌi? ¿Tas lhinajun? \S1Pero ni Jesús ixkꞌatsaycha yu ixtatꞌajun pastaknan. Ex junil ni lapanaki yu jantu lay ixmapuꞌay ixmakaꞌ: —Kaꞌostꞌaycha, kꞌatꞌanꞌajtꞌaycha aniy. Ex ni lapanaki ostayalcha, va ancha tayal. 3R_Yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas ali yu fariseos ixtalaqtsꞌintanuy ni Jesús. Incha kakꞌuchꞌul mas va xajulchan jastaknati ex lay kataputislajmal. fQEEx ataun xajulchan jastaknati val. Ni Jesús tanul laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas, ancha masul ixchivinti Dios. Ancha ixꞌalinta qayntaun lapanaki yu jantu lay ixmapuꞌay ixlhijakanaj makaꞌ. GPEx vachuꞌ naul ni Jesús: —Ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki klhinajun tisuncha lay makakan ni xajulchan jastaknati. Palay junchoqol qayntaun yu jantu lay ixmapuꞌay ixmakaꞌ QOTejkan tanul la ixchaqa ni Dios, chꞌapal ni pan yu ixmoqslanikan Dios, va ul, ex jalaqxtaqnil ixtꞌaltanan. Chuncha makal mas vamun ni kuras ixtalhitꞌajun lakatin para kataꞌul ni anchanu pan. NEx ni Jesús va jaqaltayanal: —¿Jantu kꞌapꞌutꞌeꞌetꞌik tacha tamakal ni David kun ixtꞌaltanan tejkan tachavanil? 0MYEx lati yu fariseos va talhisakmil: —¿Valiꞌiycha makꞌayatꞌik lhitapatsa chavay mas jantu xtaqkan lakatin kꞌatꞌapꞌatsꞌatꞌi ni xajulchan jastaknati? ML Taun xajulchan jastaknati ni Jesús ali ixtꞌaltanan ixtapuꞌanta taꞌan alinta tachꞌanati, yu ixtꞌaltanan taꞌaqtayl talajꞌexꞌiy yu xataltsꞌi ni trigo, va taxapꞌiꞌulhaꞌalcha. K}'Jantu matichun otꞌa yu sastꞌi xaxkan uva incha oqtacha yu maqaniyaꞌ. Tanajun: “Yu maqaniyaꞌ apalay ox.”UJ#&Yu xaxkan uva yu sastꞌi va kꞌamuꞌutꞌi laka jaxtaꞌan yu sastꞌi. fIE%Vachu jantu lay kꞌamuꞌutꞌi yu sastꞌi xaxkan uva laka jaxtaꞌan yu atꞌaliꞌ. Yu xaxkan uva yu sastꞌi va matampaꞌay yu atꞌaliꞌ jaxtaꞌan. Ex chuncha yu xaxkan uva ali yu jaxtaꞌan va tatsꞌanqaycha. ]H3$Ex ni Jesús lakjunchoqol taun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati, va naul: —Jantu matichun exa aqxtaun laqchꞌiti yu sastꞌi para kalhilaqpumpul taun laqchꞌiti yu atꞌalicha. Incha chuncha makay, ex maqatsꞌanqaycha yu sastꞌi laqchꞌiti. Yu sastꞌi laqchꞌiti jantu lay ox junchoqoy kun ni laqchꞌiti yu atꞌaliꞌ. tGa#Pero kaminaꞌ julchan tejkan kamaxtukanaꞌ ni anchanuꞌ tsꞌal, ex ixtꞌaltanan katataskꞌajayaꞌ. 4Fa"Jesús jaqaltayl: —Tejkan alin lakxtuklati, jantu lay kꞌalhinau ni jantu katavayl yu jalakjuntaꞌikanta tejkan vananaj tatꞌavilanal ni tsꞌal yu lakxtuklay. SE!Ex talhisakmil ni Jesús: —¿Valiꞌiycha ixtꞌaltanan ni Juan y vachuꞌ ixtꞌaltanan ni fariseos ayaj tatamoꞌoy y tataskꞌajay pero yu mintꞌaltanan, yuꞌuncha si tavajin y taꞌoqnun? dDA Kitꞌin jantu ikminta laktꞌasaꞌin yu lajꞌoxi lapanakni, va ikminta laktꞌasaꞌin yu maqtaqalhinin para katamapaxal ixjatapastakꞌatkꞌan. Ni Jesús lhisakmikal valiꞌiycha jantu tataskꞌajay ixtꞌaltanan CJesús lajqaltayl, lakjunil: —Yu taꞌayajnan jantu tamaqskꞌiniy kalajkꞌuchꞌukal, yu tamaqskꞌiniy va yu taqanꞌanin. mBSYu fariseos ali yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas taꞌaqtaynil talaktuꞌuy ixtꞌaltanan ni Jesús, tanaul: —¿Valiꞌiycha vaynatꞌik y oqnunatꞌik kun yu tachꞌinin impuestos ali alati yu maqtaqalhinin? 1A[Ex chuncha ni Leví va makal taun ay lakvayti la ixchaqaꞌ para Jesús. Vachuꞌ ancha ixtavilanal laka mesa qaynlhuvaj yu xachꞌinin impuestos kun alati lapanakni. h@IEx ni Leví ostaulal, lakmakaunꞌol tachun ixꞌaxtoqnuꞌ, va tꞌaꞌalcha ni Jesús. A?{Ex astan taxtul ni Jesús, va laqtsꞌil qayntaun yu chꞌinin impuestos yu ixjunkan Leví. Va ixvil taꞌan mapalkan impuestos. Ni Jesús va junil: —Kꞌintꞌatꞌatꞌicha. b>=Tachun ni lapanakni va tus saq taval, ay tamakalcha ni Dios. Va ayaj tatalhanal, tanajun: —Chavay laqtsꞌiucha lajꞌay axtoqnuꞌ yu jantu aqtaun laqtsꞌinau. Ni Jesús juntaꞌil Leví yu vachuꞌ junkan Mateo $=AEx yu ixlakanita va niman ostaulchoqol la ixtalakaꞌukxpukꞌan ni lapanakni, lhaꞌal ixputaman, anchoqolcha la ixchaqaꞌ, va ay ixmakay ni Dios. 7<gChavay klamasuniyau ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki klhitꞌajun lhachimoꞌon aniy lakamunukpaꞌ para kakmalaqmixil ni talaqalhin. Ex va junil ni lapanaki yu ixlakanita: —Chavay ijkunan, kaꞌostꞌaꞌulcha, kalhipꞌinchꞌoꞌocha mimputaman. Kꞌapꞌinchꞌoꞌocha la minchaqaꞌ. 3;_¿Suncha jantu lhitaꞌay kaval? ¿Kꞌaꞌun: “Yu mintalaqalhin laqmixlhicha”, u va kꞌaꞌun: “Kꞌaꞌostꞌaꞌulcha, katꞌiꞌukxuntꞌayachꞌoꞌocha”? :Ni Jesús ixkꞌatsaycha yu ixtatꞌajun pastaknan, va lakjunil: —¿Valiꞌiycha chuncha pꞌastꞌakꞌatꞌik ni uxiknankꞌan? 95Ex yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas ali yu fariseos taꞌaqtayl tapastakꞌa: —¿Tas ayucha ni aniy lapanaki? Yucha tꞌajuncha akchꞌintamanaꞌ ni Dios kun ixchivinti. Jantu matichun lay malaqmixiy ni talaqalhin, ni talaqalhin malaqmixiy vamun Dios. 8Tejkan ni Jesús jalaqtsꞌil ni ox talhakapuꞌalcha, ex junil ni taqanꞌan: —Lapanaki, yu mintalaqalhin chavay malaqmixikalcha. *7MPero jantu katatemal toꞌoxtaycha kataputanuchal, va ixtaꞌalinta lhuvaj lapanakni. Ex chuncha tataukꞌal ixꞌukxni ni chaqaꞌ y taꞌaqtayl tamoqosuniy xalaseqen. Ex ancha tapumaꞌeltajul ni taqanꞌan la ixputaman taꞌan ixtayanal ni lapanakni, la ixtalakaꞌukxpuꞌ ni Jesús. /6WEx tachinchal alati lapanakni, va talhiminta laka putaman qayntaun taqanꞌan yu ixlakanita. Ixtamanuputun ixpulakna laqa chaqaꞌ la ixtalakaꞌukxpuꞌ ni Jesús. d5ATaun julchan ni Jesús ixtꞌajun jamalaniniꞌ. Ancha ixtavilanal ni fariseos ali yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas. Yuꞌuncha taminchal talakachux putaulanaxna xaꞌestado Galilea, xaꞌestado Judea y vachu laka putaulan Jerusalén. Ni Dios ixtaqnita ni Jesús ixtapꞌasta para lay kalakmaꞌayajnichoqol ni taqanꞌanin. 4)Pero ni Jesús, yucha ixꞌan taꞌan jantu tꞌujuꞌ lapanakni, ancha ixtꞌachiviniy ni Dios. Ni Jesús palay makal qayntaun yu ixlakanita <3qPero takꞌatsaꞌolcha tachun ni lapanakni yu ixmakay ni Jesús. Xlhiyucha lhuvaj lapanakni ixtataqxtoꞌa para kataqasmaklhi ixchivinti vachuꞌ para kalajkꞌuchꞌukal. {2oEx ni Jesús junil: —Jantu matichun kalaqputeꞌenin. Vamun kalaqpꞌinchiy yu kura y kalhipꞌinin milapaxkan yu tacha lhinajun ixlhachimoꞌon ni Moisés, para katakꞌatsaꞌol ni lapanakni ni palaycha unchꞌoꞌotꞌa mintaqanꞌati. 81i Ex ni Jesús moqslanil ixmakaꞌ, va junil: —Chun, kitꞌin knajun palaycha kꞌaꞌunchꞌoꞌo. Tejkan chuncha naul ni Jesús, va niman palay junchoqol ni lapanaki. 07 Tejkan Jesús ixvil lakataun putaulan, chinchal qayntaun lapanaki yu ixlakapuchꞌita. Va laqtsꞌil Jesús ex taꞌaqtsoqoqtal y talakaputatamal tus lakatꞌun, tapayninil, va junil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, incha uxintꞌi kꞌanau, lay kinkꞌuchꞌunin kintaqanꞌati. K/ Ex tejkan talhimilcha ixkilpaꞌ lakatꞌun ni barcos, va tus talakmakaulaꞌol tachun ixꞌaxtoqnukꞌan, va tatꞌaꞌal ni Jesús. Ni Jesús palay makachoqol qayntaun yu lakapuchꞌita w.g Vachuꞌ Jacobo ali Juan yu sasꞌatꞌan ni Zebedeo yu ixtꞌaltanan ni Simón, yuꞌuncha vachu va tus saq taval. Pero ni Jesús junil ni Simón: —Jantu katꞌalhan. Va ixtꞌemay jatanti pero chavaycha kalaktꞌemayeꞌe lapanakni. d-A Ni Simón kun yu ixtatꞌaꞌalinta va tus saq taval por tachꞌapal lhuvaj jatanti. Z,-Tejkan chuncha laqtsꞌil ni Simón Pedro tus taꞌaqtsoqoqtanil la ixtalakaꞌukxpuꞌ ni Jesús, va junil: —Kꞌimakꞌaucha, Jalhachimoꞌonuꞌ, ni kitꞌin va qayntaun maqtaqalhiniꞌ joꞌati kunita. +Ex chuncha aqtaylcha talamaqnaqaꞌiy yu ixtꞌaltanankꞌan yu ixtatajumanal alakataun barco, va para katamil aqtayjunun. Ex ni yuꞌuncha tamil, va tus tamaꞌaqtsamal ni laꞌatꞌuy barco, va laycha kataꞌanchal ni barcos por istsꞌinkꞌixtu ni jatanti. *Ex tejkan laqsaval chuncha tamakal yu laklhijunil ni Jesús, tachꞌapal lhuvaj jatanti tus taꞌexlhi ni ixchꞌoqxkꞌan. @)yYu Simón qaltayl: —Jamalaniniꞌ, chavay taun tatsꞌis xaktapatsayau, jantu tuꞌuchun kakchꞌapau, pero incha uxintꞌi lhinaꞌun, ex kakmujuchoqoyaꞌ ni kinchꞌoqxni. H( Tejkan chivinꞌol, junil ni Simón: —Kꞌamuuchꞌoꞌo ni mibarco, kalhipꞌinchiy tus taꞌan pulman ni lakxkan. Ancha kꞌamutꞌi ni minchꞌoqxni para kachꞌapꞌa ni jatanti. B'}Ex ni Jesús tajul laqataun barco yu ixnavin Simón Pedro ixjunita, tapayninil para stal kalhaꞌal tsꞌuniy. Ex ni Jesús taulalcha ni laka barco, aqtaylcha lakmalaniy ni lapanakni. f&ENi Jesús laqtsꞌil laꞌatꞌuy barcos laqpoqapaj ixtavilanal lakxkan taꞌan va ukstsꞌuniycha ni ixkilpaꞌ. Ni xachꞌapanan jatanti yuꞌuncha ixtalaqtaxtutacha, ixtatꞌajunchoqoycha chaꞌanan ixchꞌoqxkꞌan. ;% qTaun julchan ni Jesús ixyachal la ixkilpaꞌ yu ay lakxkan yu junkan Genesaret. Va tachinchal lhuvaj lapanakni tus lapatsꞌiuksni ixtajunita, taqasmakputuncha ixchivinti Dios. $3,Ex chuncha ixtiꞌukxuyal ni Jesús xaꞌestado Galilea, ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios laqa chaqan taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas.:#m+Pero ni Jesús va lakjunil: —Kitꞌin ikmaqskꞌiniy kajkꞌal alati putaulanaxna, kaklaqputeꞌel ni ox chivinti tacha lhachimoꞌonun ni Dios. Va yucha klhimalaqachakanta. Y"+*Tejkan tunkumintacha, ni Jesús taxtul ni laka putaulan, al taꞌan jantu tꞌujuꞌ chaqan pero yu lapanakni talakxkaul tus tatemachal taꞌan ixvilchal. Tatapayninil ni Jesús para jantu kalakmakaul. _!7)La lhuvaj aqmoqxnun tataxtul la ixlakatunajkꞌan ni lapanakni, talaktꞌasal, va tanajun: —Uxintꞌicha ni Sasꞌatꞌa Dios kꞌatꞌi. Pero ni Jesús, yucha jalaqꞌaymal ni aqmoqxnun para jantucha katachivinil. Ixtakꞌatsay ni Jesús va yu laksakta Dios. Ni Jesús ixꞌanta laqputeꞌeniꞌ laka alati putaulanin xaꞌestado Galilea y k(Ex tejkan va laycha kaꞌanchal ni julchan, ixtaꞌalin taqanꞌanin yu xoqtacha taqanꞌati ixtalhitꞌajun, va laklhiminikal ni Jesús. Yucha va qayntamin laqmoqslanil ixmakaꞌ. Chuncha va lakmaꞌayajniꞌochoqol ni taqanꞌanin. wg'Ex chuncha ni Jesús tayal taꞌan mal ni taqanꞌan, va laqꞌaymal ni skakati, ex ni skakati va niman makaunchoqol. Ni ixꞌatinaꞌ Pedro nimancha ostaulchoqol, aqtaylcha jalakvavay. Ni Jesús palay jalakmakachoqol pumalhuu lapanakni _7&Ex ni Jesús taxtuchal ni laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa, va al la ixchaqa ni Simón Pedro. Ixꞌatinaꞌ ni Pedro ixtaqanꞌay, va ixchꞌapata pꞌas skakati. Ex tatapayninil kaꞌaqtayjul ni Jesús. +O%Ex chuncha mas va toꞌoxtaycha putaulan kaval ni anchanu lakatꞌun si ixtalhichiviniy ni Jesús. Ni Jesús palay makachoqol ixꞌatinaꞌ ni Simón Pedro R$Ex tus tachun tatalhanal y taꞌaqtayl talajuniy: —¿Suncha lhichiviniy ni aniy lapanaki? Lhitꞌajun tapꞌasta para kalaklhijunil ni jantu ox espíritus ni katataxtul y yuꞌuncha tataxtuꞌojoy. %#Ex ni Jesús laqꞌaymal ni aqmoqxnuꞌ, va junil: —Saqcha kꞌuntꞌi, kamakꞌaucha ni aniy lapanaki. Ex chuncha ni aqmoqxnuꞌ chꞌapachoqol ni lapanaki tus maqtal lakatꞌun taꞌan tayanal ni lapanakni, ex taxtunichoqolcha, jantucha tuꞌuchun kamakanil. c?"—Kilamakajuucha. ¿Valiꞌiycha kilaꞌakxkauyaucha ni kijnan, Jesús, machaqaꞌ Nazaret kꞌatꞌi? ¿Va tꞌantꞌa para kilalaktꞌilhiu? Yu kitꞌin ikmispayan, ni uxintꞌi va yu ixnavin Dios kꞌatꞌi. !Ni laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa, ancha ixvil qayntaun joꞌati yu ixlhitꞌajun taun aqmoqxnuꞌ. Va pꞌas tꞌasal, naul: mS Tus vak takꞌatsal ni lapanakni por ixchivinti. Va ixchiviniy tacha qayntaun jalhachimoꞌonuꞌ. 'GEx chuncha ni Jesús anchoqol Kapernaum, va taun putaulan laka estado Galilea. Ancha aqtaynichoqol jalakmalaniy ni lapanakni taun xajulchan jastaknati. Pero ni Jesús pulaqpuslhi taꞌan ixtayanal ni yuꞌuncha, ex anchoqolcha. Ni Jesús maxtunil aqmoqxnuꞌ qayntaun lapanaki ?wTamaꞌostaulnil ni Jesús va talhaꞌal la ixlhimaqspaꞌ ni anchanu putaulan Nazaret. Talhaꞌal la ixkuktan ni aspajun taꞌan vil ni putaulan. Ixtanajun ni ancha katanqalhukal. a;Tejkan chuncha taqasmaklhi, ex tachun ni lapanakni laqa chaqaꞌ ayaj tatalqamal. -SVachuꞌ xalakatꞌun Israel ayaj ixtaꞌalin lhuvaj taqanꞌanin yu ixlakapuchꞌita tejkan maqancha ixtꞌajun ni Eliseo yu ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. Pero jantu matichun yuꞌuncha kalajkꞌuchꞌukal. Va kꞌuchꞌukal vamun ni Naamán yu machaqaꞌ Siria yu jantu israelita kaval. wgPero ni Elías jantu kalhimalaqachakal kalaqꞌaqtayjul ni anchanuꞌ tiyaunin yu ixtavilanal xalakatꞌun Israel. Malaqachakal kaꞌaqtayjul va qayntaun tiyau yu ixvil laka putaulan Sarepta taꞌan ukstsꞌuniy ni laka putaulan Sidón. Laqsaval klajunau ayaj ixtaꞌalin lhuvaj tiyaunin ni xalakatꞌun Israel tejkan maqancha ixtꞌajun Elías yu ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. Jantu katamal xkan por laꞌatꞌutu jachꞌitin apakltaun, ex alil ay chavan talakapuchux ni anchanu lakamunukpaꞌ. &EEx taylhaꞌal ixchivinti ni Jesús, va naul: —Laqsaval klajunau matichun lapanaki yu laqputeꞌey ixchivinti Dios, jantu talaqaꞌiy la ixputaulan. taEx ni Jesús lakjunil: —Ni uxiknankꞌan laqsaval kilajunputunau ni chivinti yu najun: “Jakꞌuchꞌunuꞌ, kakꞌuchꞌuchꞌoꞌokꞌa meꞌeman.” Vachuꞌ laqsaval kilajunputunau: “Ijqasmakvi yu lajꞌay axtoqnuꞌ yu makꞌatꞌi laka putaulan Kapernaum. Chavay vachu va chun kꞌamakꞌatꞌi aniy la mimputaulan.” Va chuncha kilajunputunau. DEx tachun ox talhichivinil ni Jesús, va tus saq tataulal ni va ayaj lajꞌoxi ni chivinti yu naul. Pero astan ixtalalhisakmiy siya yuꞌuncha: —¿Jantu yuꞌ istsꞌal ni José? H  Ex yucha aqtayl jalaktꞌachiviniy, va lakjunil: —Chavaycha laqsaval taqayntsal la mintalakaꞌukxpukꞌan anchanuꞌ chivinti yu tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios yu xaꞌasmakyatꞌikcha. S Ex ni Jesús mapuxtoqchoqolcha ni libro, xtaqnil yu xaꞌaqtayjunuꞌ ni chaqaꞌ taꞌan tataqxtoꞌa, ex taulalcha. Tachun yu ixtaꞌalinta ni laqa chaqaꞌ, va tus sniy talaqtsꞌil ni Jesús. q [Kimalaqachata para kaklaqputeꞌenil ni lapanakni ni chilcha ni julchan tejkan Dios kalakmapayniyaꞌ. % CIxꞌEspíritu ni Jalhachimoꞌonu Dios yucha alinta kun kitꞌin.Va kilakꞌulal taun lhitapatsa, ni kaklakjunil ni kilpatanin yu ox chivinti.[Kimalaqachata para kaklakmaꞌayajnil yu tamaqaninin la ixjalhanutikꞌan.]Kimalaqachata para kaklaqlaqputeꞌenil ni tachꞌinin tacha lay oxamaktaun kataputaxtul.Kimalaqachata para kakmalakavanil yu laꞌachꞌixin para katataxꞌoqlhicha. , QTaxtaqnil ni libro yu istsꞌoqta Isaías yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. Tejkan puxꞌoqlhi ni libro, va temal taꞌan istsꞌoqkanta yu najun: nUEx ni Jesús al laka Nazaret yu putaulan taꞌan aynchal. Taun xajulchan jastaknati yucha tanupalchal taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas, va chuncha ixputsuku ixjunita. Ancha tayal, aqtaypalcha puteꞌey ixchivinti Dios. !;Ni Jesús ixjamalaninin lakalhuu chaqan taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas y tachun tatoꞌoyal. Ni Jesús jantu kalaqaꞌikal la ixputaulan Nazaret .UNi Jesús anchoqopal ni xaꞌestado Galilea la ixtapꞌasta ni Espíritu Santo. Ex talakachux anchanu lakatꞌun ni lapanakni va si ixtalhichiviniy ni Jesús. Y+ Ex chuncha ni xaꞌukxtin aqmoqxnuꞌ tejkan laqtsꞌintanuꞌol ni Jesús incha kamaqtaqalhinil, va makaul ni Jesús tus ataun julchan. Ni Jesús aqtayl laqputeꞌey yu ox chivinti xaꞌestado Galilea :m Ex ni Jesús qaltayl: —Vachuꞌ najun la ixchivinti Dios: “Jantu aqtaun kalaqtsꞌintꞌanutꞌi ni Dios miJalhachimoꞌonuꞌ incha laqsaval kamakayaꞌ yu najun.”   Yuꞌuncha katatsꞌapꞌastꞌukꞌan la ixmakakꞌan,
va para jantu kꞌatꞌaꞌalhitꞌi la minchꞌajaꞌ laka chiyux. q[ Va tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios:Ni Dios kalaklhijunaꞌ ni ixmayulnin para katalhistakni. fE Ex chuncha ni xaꞌukxtin aqmoqxnuꞌ lhaꞌal ni Jesús laka putaulan Jerusalén. Tataukꞌal la ixꞌaqstiꞌ yu ay lakatajtan, va junil: —Incha laqsaval Sasꞌatꞌa Dios kꞌatꞌi, va kꞌaltꞌujnu ni aniy. ~M}W||{"yxxcwvutssbrr9qponnm[ll kijgjhhg%fdcbb#a `X__^]\m[ZYtXZWVCUU@TzSRQQ6POiNNML KkJHIHGGFqEDDDCuCBA@@8?H>w=<;;K:948 7O7654/3>2410/..j-x,,=++ *O)(''r&&%q$$z#p"")!r ZKBVQj^4 5 5  D-Ol:5 Ex lakjunil ni lapanakni: —Ni kimPay va tachun kimaqxtaqnita. Jantu matichun kimispay taꞌayucha ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa, vamun kimPay kimispay. Vachu va chun jantu matichun mispay taꞌayucha ni kimPay, vamun ni kitꞌin vachu ni lapanakni yu klakmamispaniputun. m9S Ex ni Jesús va niman lhiꞌachantajul ni Espíritu Santo, va naul: —KimPay kꞌatꞌi, xaJalhachimoꞌonuꞌ kꞌatꞌi laktꞌiyan kun lakamunukpaꞌ, kitꞌin ktoꞌoyayan. Va lakmalanitꞌa minchivinti ni lakstꞌuniy lapanakni y jamaqsaqnitꞌa yu talakpastaknan, yu lhuu ixtalanitkꞌan. Ay mijamapayninti xlhiyucha chuncha lhinaꞌun kaval. _87 Mas taqalasmatꞌan ni jantu ox espíritus jantu va yucha kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik. Kalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik ni tsꞌoqmulakantachalcha mintaqaꞌutikꞌan laktꞌiyan. Lhiꞌachantajuy ni Jesús Z7- Kitꞌin klaxtaqnitau tapꞌasta para lay kaltꞌanantꞌik taꞌan alin tsapulin kun statsuku y para lay kalhaꞌatꞌik ni aqmoqxnuꞌ kun tachun ixtapꞌasta y jantu tuꞌuchun kꞌalhitꞌapꞌasatꞌik. {6o Ex ni Jesús lakjunil: —Klaqtsꞌil ni Satanás va tsꞌalaj patajul laktꞌiyan tacha taun makaliukniti. W5' Tejkan taminchoqol ni setenta yu ixjamalaqachata ni Jesús, va ayaj talajꞌachal. Tajunil ni Jesús: —Jalhachimoꞌonuꞌ, mas ni aqmoqxnun kintaqalasmatꞌan tejkan ikmapaqaꞌuyau mintaqaꞌuti. 4/ Ex lakjunil ixtꞌaltanan: —Yu taqalasmatꞌan uxiknankꞌan kintaqalasmatꞌa ni kitꞌin. Yu jantu talaqaꞌiyan, jantu kintalaqaꞌiy ni kitꞌin. Yu jantu kintalaqaꞌiy ni kitꞌin jantu talaqaꞌiy yu kimalaqachata. Taminchoqol yu setenta ixtꞌaltanan Jesús 3/ Uxiknan, xalapanakni Kapernaum, ¿lhakꞌapꞌupꞌinatꞌikcha ni kapꞌinapitik laktꞌiyan? Yu uxiknan kꞌatꞌanꞌalhukꞌanapitik laqnin. ?2w Xlhiyucha tejkan kamukꞌanikanaꞌ ixtalaqalhinkꞌan ni lapanakni yu machaqan xaputaulan Tiro ali yu machaqan xaputaulan Sidón, ex va apalay pꞌas kunaꞌ mimaqanlqajnatkꞌan. *1M ’Payniꞌincha ni uxiknan yu machaqan laka putaulan Corazín. Payniꞌincha uxiknan yu machaqan laka putaulan Betsaida yu jantu mapꞌaxapꞌutꞌunatꞌik mijatapastakꞌatkꞌan. La mimputaulankꞌan klamakaniu yu lajꞌay axtoqnuꞌ. Ni lapanakni yu machaqan laka putaulanin Tiro kun Sidón yu maqancha ixtatꞌajun, jantu katalaqtsꞌil yu chavay klamasuniu. Va ixtalaqtsꞌil ex va niman ixtamapaxal ixjatapastakꞌatkꞌan. Va ixtaꞌulal puchꞌiniꞌ laqchꞌiti y va ixtataulal laka lkꞌakꞌan para katasul ni talhimaqaninin. |0q Va klajunau kaminaꞌ julchan tejkan apalay pꞌas kunaꞌ ixmaqanlqajnatkꞌan ni lapanakni yu machaqan ni anchanu putaulan taꞌan jantu katalaqaꞌin xajantu yu machaqan laka putaulan Sodoma. Payniꞌincha yu jantu katalaqaꞌil ni Jesús {/o “Ni pꞌoqxni yu tsꞌantsꞌaunau kakchꞌankꞌalhakanau la kinchꞌajakꞌan para kakꞌatsꞌatꞌik ni jantu ox yu ixkilamakaniyau. Pero kakꞌatsꞌatꞌik ni va ukstsꞌuniycha chil ixlhachimoꞌon Dios.” Chuncha kꞌanaunapitik. .} Pero incha kachꞌipꞌinapitik taun putaulan taꞌan jantu katalaqaꞌiyan ex kapꞌinapitik lakatin, kꞌanaunapitik: -9 Palay kalakmakꞌachꞌoꞌotꞌik yu taqanꞌanin yu ancha taꞌalinta. Kꞌalakꞌunapitik: “Va laycha kachil tejkan Dios katalhichimoꞌoyan.” p,Y Tejkan kachꞌipꞌinapitik taun putaulan taꞌan katalaqaꞌiyan, kꞌaꞌuyapitik yu kataxtaqniyan. +# Va ancha katꞌaulapitik laqa chaqaꞌ. Kaꞌuyapitik y kaꞌotꞌapitik yu kataxtaqniyan. Paxtoqniy kaxtaqnikal ixlhilhajati yu tapatsan. z*m Va chuncha incha alin lapanaki yu oxamaktaun tsukuputun ex oxamaktaun kunaꞌ. Incha jantu, ex jantu paxtoqniy. +)O Tejkan kachꞌipꞌinapitik laqa chaqaꞌ, kꞌamastꞌakꞌananapitik, kꞌanaunapitik: “Oxamaktauncha katsꞌukꞌutꞌik yu vilanantꞌik laqa chaqaꞌ.” 7(g Jantucha kalhipꞌintꞌik ixpupachꞌikan mintuminkꞌan, nisin mintiyutkꞌan, nisin mivarachikꞌan. Jantucha matichun katamataqmaqanin kꞌamastꞌakꞌatꞌik lakatin. z'm Ex kapꞌintꞌik. Klamalaqachayau taꞌan kꞌaꞌunapitik tacha sasꞌatꞌan borregos taꞌan alin maqtalin. y&k Pꞌunaj lakjunil: —Va tacha taun ay jaxqanti tajunita ni lapanakni yu talakapuꞌuxaꞌan ni Dios, pero tsꞌanqay oqxtamatin yu kataxqanal. Xlhiyucha kꞌatꞌapꞌayninitꞌik ni Dios para kajamalaqachal oqxtamatin la ixlhijaxqanati. 7% i Taval ni Jesús jalaksaklhi setenta alati lapanakni y jamalaqachal pumatꞌiyun katapꞌulꞌal talakachux putaulanin va toꞌoxtaycha kaval taꞌan yucha astan kaꞌanaꞌ. L$ >Ni Jesús junil: —Chuncha va tacha qayntaun yu chꞌapay ixpuchꞌa pero tejkan chꞌan si laqtsꞌilhaꞌan ixpulakan. Yucha jantu paxtoqniy katanul taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios.5#c =Ex naul aqayntaun, va junkal ni Jesús: —Vachu ktꞌaꞌuxanan, Jalhachimoꞌonuꞌ. Pero kꞌimakꞌaunꞌel klakmastakꞌaꞌelayaꞌ kilapanakni la kinchaqaꞌ. <"q <Ex va junil ni Jesús: —Kꞌalakmakꞌaucha ni janinin katalamaknulcha siya yuꞌuncha ni janinin. Pero uxintꞌi kapiti jalaqputeꞌeniꞌ tacha lhachimoꞌonun ni Dios. 8!i ;Ex ni Jesús junil aqayntaun: —Kꞌintꞌatꞌatꞌicha. Pero ni lapanaki va naul: —Jalhachimoꞌonuꞌ, kꞌimakꞌaunꞌel kajkꞌanꞌelayaꞌ maknunuꞌ kimpay.  ! :Ex ni Jesús junil: —Yu xanixꞌoyun, yuꞌuncha tamaqalin ixchaqakꞌan taꞌan poqapaj laktalpa. Yu tsꞌoꞌon, yuꞌuncha tamaqalin ixpaqtamankꞌan. Pero ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki, jantu kakmaqalil toꞌoxtaycha kakmastaknil kiꞌaqtsul. / 9Tejkan ixtaꞌanta lakatin, qayntaun lapanaki naul, va junkal ni Jesús: —Kitꞌin kaktꞌaꞌanan mas va toꞌoxtaychacha kapꞌineꞌe. Q 8Kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki jantu kakmil para kakmaꞌakxal ixjatsukuntikꞌan ni lapanakni, va kminta para klaqmalaqtaxtul.] Ex taꞌanchoqol ataun putaulan. Yu ixtatꞌaꞌuxaꞌan ni Jesús  7Ex taspꞌiklhi ni Jesús, va jalaqꞌaymal, [va lakjunil: —Jantu kꞌatsꞌayatꞌik tisuncha espíritu lhitꞌaunatꞌik. c? 6Tejkan chuncha takꞌatsal ni Jacobo ali Juan, va talhisakmil ni Jesús: —Jalhachimoꞌonu, ¿tas naꞌuncha? ¿Kaskꞌiu ni kataꞌeltajul jikmi laktꞌiyan para katalaqxauꞌol, [chuncha tacha skꞌil ni Elías]? lQ 5Pero yu ancha machaqan jantu katalaqaꞌil tejkan takꞌatsal ni Jesús ixꞌuxaꞌan Jerusalén. #? 4Ex jamalaqachal lapanakni katapꞌulꞌal. Yuꞌuncha tatanuchal taun putaulan taꞌan ixtavilanal yu samaritanos para katapuxkaul taꞌan kataloqojlhi. "= 3Ixlakamintacha julchan tejkan kalaqaꞌikanaꞌ ni Jesús laktꞌiyan. Ex naul mas va tichichun katapasal ni kaꞌanacha laka putaulan Jerusalén. (I 2Pero ni Jesús lakjunil: —Jantu kꞌalaktꞌanchꞌanitꞌik. Yu jantu kintaxkayyan, va kintaꞌaqtayjuyan. Ni Jesús jalaqꞌaymal ni Jacobo ali Juan K 1Ex chuncha ni Juan va naul: —Jamalaniniꞌ, klaqtsꞌiu qayntaun lapanaki yu maxtuy aqmoqxnun tejkan mapaqaꞌuy mintaqaꞌuti. Pero jantu kintꞌaltanan kaval, xlhiyucha klaktanchaniu. *M 0jalakjunil: —Yu laqaꞌiy ni aniy jasꞌatꞌa por chuncha klhinajun ni kitꞌin, yucha vachu kilaqaꞌiy ni kitꞌin. Yu kilaqaꞌiy ni kitꞌin vachu laqaꞌiy yu kimalaqachata. Yu lakatꞌuniy kꞌatsꞌan yucha va yu apalay ay. Yu makay kilhitapatsakꞌan, yucha kintaꞌaqtayjuyan c? /Ni Jesús kꞌatsal yu ixtapastakꞌa. Ex chꞌapal qayntaun jasꞌatꞌa va tamaqayaul, c? .Ixtꞌaltanan ixtalhilakchiviniy taꞌayucha yu apalay ay ixjunita siya yuꞌuncha. .U -Pero ixtꞌaltanan jantu katamalaqasil, jantu kalaqxtaqnikal lakatin para katamalaqasil. Va tatalhanal xlhiyucha jantu katalhisakmil. Taꞌayucha yu apalay ay 3_ ,—Oxi kaꞌasmaktꞌikcha ni inchine, jantu aqtaun kakꞌauktꞌik. Kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki va laycha kakmaqxtaqkal la ixtamakakꞌan ni lapanakni. r] +Ex tus vak takꞌatsal tachun ni lapanakni por ixꞌayaxtu Dios. Ni Jesús naunchoqol ni katamaqniyaꞌ N *Tejkan ni tsꞌal talakanunil ni Jesús ni aqmoqxnuꞌ va niman tanqalhul, va maxkapꞌiknil. Ex ni Jesús laqꞌaymal ni aqmoqxnuꞌ, va palay makal ni tsꞌal, va maqxtaqnichoqol ni ixpay.  )Ex ni Jesús qaltayanal, va naul: —¡Yu uxiknan jantu lay lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik, va jalaktuꞌunun untꞌatꞌik! ¿Tus tavanancha kaktamakaunaꞌ kun uxiknan? ¿Tus tavanancha kaklatayaniyaucha? Kꞌalhitꞌantꞌikcha aniy ni mintsꞌal. b= (Klaktapayninitacha katamaxtul ni jantu ox espíritu ni mintꞌaltanan pero jantu kalal.   'Va chꞌapay taun jantu ox espíritu, niman maqantꞌasay, maxkapꞌikniy tus maqalpupuy, va ayaj malakaxkayay y jantu makaunputun.  1 &Ixꞌalinta qayntaun lapanaki yu tꞌasal, va junil: —Jamalaniniꞌ, ktapayniniyan kaꞌaqtꞌayꞌutꞌi kintsꞌal, vamun yuꞌ klhitꞌajun. r ] %Ataun julchan val, va tataꞌeltajul ni aspajun. Ancha qaynlhuvaj lapanakni tapaxtoqlhi ni Jesús. h I $Tejkan miꞌol ni chivinti, ni Jesús tasuchoqolcha, va xꞌamancha. Yuꞌuncha tus saq taval y paqlhuucha val jantu matichun katajunil yu ixtalaqtsꞌinta. Ni Jesús maxtunil taun jantu ox espíritu qayntaun tsꞌal m S #Va chivinkal laka taputsꞌi: —Yucha aniy kesꞌatꞌa yu kꞌachaniy. Ox kꞌaꞌalasmaktꞌik. 9 "Tejkan chuncha ixchiviniy, chil laqataun taputsꞌi, va laqꞌoqxtꞌaqyaukal. Va ayaj tatalhanal tejkan ixtayanal ixpulaknacha laka taputsꞌi.  !Tejkan ni Moisés ali Elías ixtatꞌaunchoqoycha makaunan ni Jesús, ex ni Pedro va junil ni Jesús: —Jamalaniniꞌ, la ox kꞌalintau aniy. Ka la ox kakmakau aqatꞌutu moqltaꞌ. Aqataun para uxintꞌi, aqataun para Moisés vachuꞌ aqataun para Elías. 4a Ni Pedro kun ixtꞌaltanan va ayaj ixtachꞌapata ltatati. Talaqtsꞌinil tacha ixjunita ixꞌoxixtu ni Jesús y talaqtsꞌil ni pumatꞌuy lapanakni yu ixlaktꞌatayal. 6e Yuꞌuncha tus ixlaqmalaqachoqoxnukanta kun yu kꞌuliksnaꞌ jatunkunaꞌ. Ixtatꞌajun lhichivinin tejkan kaniyaꞌ ni Jesús, yu katapasayaꞌ laka putaulan Jerusalén. !; Ex tatꞌatasul pumatꞌuy xapaynin, ixtatꞌachiviniy ni Jesús. Ni yuꞌuncha va Moisés ali Elías yu la maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios.  Tejkan Jesús ixtꞌajun skꞌiniꞌ Dios va tapaxal ixꞌukxpu, vachu ixlaqchꞌiti tus ayaj yaqaq val, tus kꞌuliksnaꞌ val.  Tejkan paqtsajin val, ni Jesús al skꞌiniꞌ Dios laka aspajun. Yu Pedro ali Juan ali Jacobo vachu jalaklhaankal. 0Y Laqsaval klajunau ni alin lati yu chavay aniy tatꞌajun yu jantu kataniyaꞌ tus katalaqtsꞌinꞌelayaꞌ ni Dios lhachimoꞌonun. Tapaxal tacha ixtasuta ni Jesús nU Incha matichun kilhimaxaniy ni kitꞌin kun kinchivinti, ex kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki, vachuꞌ kaklhimaxaniyaꞌ ni yucha, tejkan kakminchoqoyaꞌ kun kintapꞌasta vachu kun ixtapꞌasta ni kimPay kun ixmayulnin.   ¿Tisuncha lhajaycha qayntaun lapanaki incha kalhitsukuꞌol tachun yu alin lakamunukpaꞌ pero va maqatsꞌanqay ixjatsukunti? (~I Chavay ni lapanaki yu ayaj lhitsukuputun ixjatsukunti va kamaqatsꞌanqayaꞌ. Yu kamaqatsꞌanqayaꞌ ixjatsukunti por kitꞌin, yucha kalhitsukuchoqoyaꞌ. c}? Ex ni Jesús lakjunil tachun ni lapanakni: —Incha matichun kintꞌatiꞌukxuntayaputun, yucha jantucha lay makay yu makaputun. Kaval tacha lhilhiy kalhaꞌal ixkurus, ex chuncha lay kintꞌatiꞌukxuntayalcha. 1|[ Ex lakjunil ni Jesús: —Ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki va ayaj kakmaqanlqajnanaꞌ. Ni lajꞌay lapanakni ali yu xaꞌukxtinin kuras ali yu tamasuy kilhachimoꞌonkꞌan, yuꞌuncha kintalaktanchaniyaꞌ. Va kintamaqniyaꞌ pero yu laꞌatꞌutunuꞌ julchan kajkujchoqoyaꞌ. q{[ Pero Jesús jalakachivitijlal ixtꞌaltanan para jantu matichun katajunil ni va yu Cristo junita. z Ex naul ni Jesús: —Chavay klalhisakmiyau yu uxiknankꞌan, ¿tas ayucha kilalhilayaucha ni kitꞌin? Ex yu Pedro va junil: —Uxintꞌi ni Cristo kꞌatꞌi yu ixtanajun kamalaqachayaꞌ ni Dios. Ni Jesús naul kamaqnikanaꞌ y kakujchoqoyaꞌ myS Ex yuꞌuncha taqaltayl: —Lati tanajun va Juan kꞌatꞌi yu jamaqchajꞌavanaꞌ. Alati tanajun va Elías kꞌatꞌi. Alati tanajun ni uxintꞌi va aqayntaun yu kujchoqotacha yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. jxM Taun julchan ni Jesús va ixtꞌajun skꞌiniꞌ Dios xꞌaman. Yu ixtꞌaltanan vachu ancha ixtatꞌaꞌalinta. Ex ni Jesús va laklhisakmil: —¿Tas tanajuncha ni lapanakni? ¿Taꞌayucha kintalhilaycha ni kitꞌin? _w7 Chuncha tachun ni lapanakni tavaynꞌol, tus ox taꞌotsal. Ex yu ixtꞌaltanan ni Jesús tapusakchoqol yu xajchal. Va laqakautꞌuy canasta yu xajchal. Ni Pedro naul ni Jesús va yu Cristo yu ixtanajun kaminaꞌ v Ex ni Jesús chꞌapal ni aqskis pan kun ni aqxtꞌuy jatanti. Talaqstꞌal laktꞌiyan, va xtaqnil lhimalaqpuchuncha ni Dios. Aqtaylcha laqcheꞌey ex jaxtaqlhaꞌanilcha ixtꞌaltanan. Yu ixtꞌaltanan taꞌaqtaylcha talakmapitsiniy ni lapanakni. Eu Chuncha tamakal, ni lapanakni tus tachun tataulꞌol. 7tg Ni joꞌakna por tachun ixtaꞌalinta va laqakis mil. Ex ni Jesús lakjunil ixtꞌaltanan: —Kalakꞌunitꞌik ni lapanakni katataulal por pakltamin ciento lakatamin. &sE Ex ni Jesús va jalakjunil: —Uxiknankꞌan kꞌalaqxtꞌaqnitꞌik ixvaytkꞌan. Ex tanaul: —Jantu kaklhitsukuu ni vayti. Klhitꞌaunau vamun aqskis pan kun aqxtꞌuy jatanti. ¿Va naꞌun kajkꞌau inin vayti para katalaqchaꞌanꞌol ixvaytkꞌan tachun ni aniy lapanakni? Gr Tejkan va laycha katoqoxal, yu ixpumakautꞌuykꞌan ixtꞌaltanan talaqꞌal ni Jesús, va tajunil: —Kꞌalakmastꞌakꞌachꞌoꞌocha ni lapanakni para kataꞌal jastaknan y katalakxkaul ixvaytkꞌan laka putaulanin taꞌan ukstsꞌuniy kaval. Aniy taꞌan alintau va lakakꞌavinan. Jantu tuꞌuchun alin. Hq  Pero tejkan takꞌatsal ni lapanakni, yuꞌuncha va tatixkaulhaꞌal. Ex ni Jesús jalaqaꞌil kun achati. Va jalhixaqalal tacha lhachimoꞌonun ni Dios y jalajkꞌuchꞌul yu taqanꞌanin. &pE Yu ixjamalaqachata ni Jesús taminchoqol, va talaqputeꞌenil yu tamakalcha. Ex ni Jesús laklhaꞌanchoqol ixlaqꞌamankꞌan laka putaulan Betsaida. o{ Pero ni Herodes va naul: —Ni Juan kitꞌin klhinaul ixchaqxpꞌuxnika ixꞌaqtsul. ¿Ex taꞌayucha kavalcha aniy lapanaki yu ayaj talhichiviniy lhuu axtoqnuꞌ? Ex ayaj ixlaqtsꞌinputuntacha ni Jesús. Ni Jesús lakvaval laqakis mil lapanakni 4na Alati ixtanajun ni Jesús va Elías yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. Alati ixtanajun va aqayntaun yu ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios maqancha yu kujchoqotacha. Am{ Ni gobernador Herodes kꞌatsal tachun ni lhitapatsa yu ixmakay ni Jesús, ex ayaj pastakꞌul. Lati ixtanajun ni Jesús va Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ, ixtanajun va kujchoqol. Ml Ex chuncha taꞌalcha laka putaulanin, ixtalaqputeꞌey tacha lay katapulaqtaxtul. Talakachux ixtalajkꞌuchꞌulhaꞌanta ni taqanꞌanin. Ni Herodes maqnil ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ lkQ Taꞌan jantu kꞌalaꞌaꞌikꞌanapitik, niman katꞌaxtꞌuchꞌoꞌoyapitik ni anchanu putaulan. Ancha kachꞌankꞌalhakꞌanapitik ni pꞌoqxni la minchꞌajakꞌan. Chuncha katapukꞌatsayaꞌ ni jantu ox yu tamakanin. j Mas va taꞌayucha chaqaꞌ kachꞌipꞌintꞌik ancha katꞌaulapitikcha tus katꞌaxtꞌuchꞌoꞌoyapitik ni anchanu putaulan. e7Ex chuncha ni jatsiꞌi kujchoqolcha mas ixnitacha, va niman ostaulchoqol. Ni Jesús laklhijunil ixpayan katavavachoqolcha. d6Ex ni Jesús chꞌapanil ixmakaꞌ ni jatsiꞌi, la pꞌas xaqalal, va junil: —Jatsiꞌi, kitꞌin kunan kaꞌostꞌaꞌulcha. ^c55Vamun talhiꞌachan tejkan chuncha naul ni Jesús, ixtakꞌatsay ni ixnitacha. Cb4Tachun yu alati lapanakni ixtatꞌajun laqalhunin ixtalhimaqatsꞌanqananta ni jatsiꞌi. Pero ni Jesús lakjunil: —Jantu kꞌalajꞌalhuntꞌik. Ni jatsiꞌi jantu kanil, va ltatay. -aS3Tejkan chaꞌal laqa chaqaꞌ, ni Jesús jantu kaxtaqlhi lakatin matichun katatanuchal, vamun ni Pedro ali Jacobo ali Juan kun ixpay ali ixnati ni jatsiꞌi. `/2Pero tejkan qasmaklhi ni Jesús, va junil ni Jairo: —Jantu katꞌalhan. Vamun kꞌalhakꞌapꞌupꞌi, ex mintsiꞌi palay kunchoqoyaꞌ. e_C1Ni Jesús vananaj ixtaylhaꞌanta ixchivinti tejkan chinchal qayntaun yu minchal la ixchaqaꞌ Jairo. Va naul, va junkal ni Jairo: —Mintsiꞌi va nilcha. Jantucha apalay kꞌamaꞌanchꞌapꞌu ni jamalaniniꞌ. ^90Ex ni Jesús junil: —Kintsiꞌi kꞌatꞌi, va kꞌilhakꞌapꞌupꞌin xlhiyucha palaycha xaꞌunchꞌoꞌoy. Kꞌapꞌinchꞌoꞌocha oxamaktaun. |]q/Ni xanati tejkan kꞌatsal jantu lay vak ixjun, va talhanal tus xkapꞌikninta, talakanunil ni Jesús, talakaputatamanil. Va junil la ixtalakaꞌukxpukꞌan tachun ni lapanakni valiꞌiycha piklal ni Jesús y tacha pupalaycha junchoqol. '\G.Pero ni Jesús va naul: —Alin taꞌayucha ni ixkimpiklay, ni kitꞌin kꞌukskꞌatsal ni kmaꞌayajnichoqol qayntaun ixtaqanꞌati la kintapꞌasta. [7-Ex ni Jesús lhasakminil: —¿Tas ayucha ixkimpiklaycha? Jantu matichun kalhitaulnil. Ni Pedro kun ixtꞌaltanankꞌan tanaul: —Jamalaniniꞌ, ni lapanakni tus talapatsꞌiuksta y talasamaꞌan va toꞌoxtaycha lata. ¿Valiꞌiycha lhasakminin taꞌayucha piklayancha? Z5,Ex ni yucha talakanunil ni Jesús la ixlhistapuꞌ, va piklanil ixkiltuꞌ ixlaqchꞌiti. Ex tejkan chuncha makal va niman tayajval ni jakꞌalnan. wYg+Ancha ixꞌalin qayntaun xanati jantu ixlakaxixta ni jakꞌalnan y va laqakautꞌuycha jachꞌitin ixtꞌajun maqanlqajnaꞌ. Va jalaqkilaꞌol ni jakꞌuchꞌunun tus va mamiꞌonil yu ixlhitꞌajun ixlhitapatsa y va nisin palay kaval. wXg*Ixlhitꞌajun vamun qayntaun istsiꞌi, va laqakautꞌuycha ixjachꞌitin ixlhitꞌajun. Ixchꞌapata taun taqanꞌati, va laycha kanil. Ex tejkan ixꞌanta ni Jesús, ixtatꞌaꞌanta lhuvaj lapanakni va tus lapatsꞌiuksni ixtajunita. [W/)Ex chinchal qayntaun lapanaki yu ixjunkan Jairo, ixlhachimoꞌonun laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas. Talakaputatamal laka tꞌun taꞌan ixyal ni Jesús, va tapayninil kaꞌal la ixchaqaꞌ. V(Tejkan ni Jesús takukchoqochil ixlhiꞌaniy laka xkan, tachun ni lapanakni la ox talaqaꞌil, va ixtapakxanꞌita. @Uy'—Kꞌapꞌinchꞌoꞌochiycha la minchaqaꞌ, ancha kꞌalaqpꞌutꞌeꞌeyeꞌe milapanakni tachun yu makanin ni Dios. Ex ni lapanaki anchoqolcha, aqtaylcha jalaqputeꞌeniy ni lapanakni talakachux la ixputaulan yu makanil ni Jesús. Qayntaun jatsiꞌi yu ixnitacha ali qayntaun xanati yu ixtaqanꞌay T&Ni lapanaki yu tamakaunchoqol ni aqmoqxnun, va tapayninil ni Jesús para vachu katꞌaꞌal, pero ni Jesús va junil: BS}%Ex chuncha tachun ni lapanakni yu ancha lakatꞌun Gadara tatapayninil ni Jesús para kaꞌanchoqolcha. Va ayaj tatalhaunil. Ex ni Jesús tanuchoqolcha laka barco, va minchoqochalcha. R$Yu ixtalaqtsꞌinta yu tapasalcha, yuꞌuncha talaqputeꞌel tacha val tejkan palay junchoqol ni lapanaki yu ixlhitꞌajun aqmoqxnun. 7Qg#Ex ni lapanakni taꞌal laqtsꞌinin yu tapasal. Tejkan tachaꞌal taꞌan vil ni Jesús ancha vachuꞌ vil ni lapanaki yu tamakaunchoqol ni aqmoqxnun. Yucha vilnil la ixchꞌajaꞌ ni Jesús, ulachoqotacha ixlaqchꞌiti, va ox jalakpastaknan. Tejkan chuncha talaqtsꞌil, va tatalhanal ni lapanakni. +PO"Ex tejkan chuncha talaqtsꞌil yu xalhistaknan pꞌaxnin, ayaj tatalhanal. Tatakyaul laqputeꞌenin yu ay laka putaulan y vachu ixlhimaqspaꞌ ni putaulan. BO}!Ex ni aqmoqxnun tamakaulcha ni anchanu lapanaki. Va talaqtanulcha ni pꞌaxnin. Ex ni pꞌaxnin va taputakyaulcha taꞌan qaltalman, va tatajuchal yu lakxkan, va taꞌakskajꞌuꞌol. N9 Ni anchanu aspajun ixtatꞌajun exvaynin lhuvaj pꞌaxnin. Ni anchanu aqmoqxnun tatapayninil katalaqtanul ni anchanu pꞌaxnin. Ex jaxtaqnil lakatin. \M1Ex ni aqmoqxnun tatapayninil ni Jesús para jantu kalaqmalaqachal taꞌan pulman. ;LoEx ni Jesús lhisakmil: —¿Tisuncha unkꞌancha? Ex va junil: —Kitꞌin ijkunkan Pumalhuu. Lhuvaj aqmoqxnun ixtachꞌapata anchanuꞌ lapanaki, xlhiyucha chuncha naul. TK!Ni Jesús ixtꞌajuncha tꞌachivin ni aqmoqxnuꞌ para kamakaunchoqolcha ni anchanu lapanaki. Ni aqmoqxnuꞌ aqlhuvaj ixchꞌapay. Yu ixtalhistakꞌa anchanuꞌ lapanaki, yuꞌuncha ixtamaqchꞌiy, ixtachꞌanchꞌiy kun cadenas pero va niman ixlajꞌexꞌojoy. Ex ni aqmoqxnuꞌ ixlhaꞌanchoqoycha aaqtaun lakakꞌavinan. J%Tejkan laqtsꞌil ni Jesús, va taꞌaqtsoqoqtanil la ixtalakaꞌukxpuꞌ. Va la pꞌas tꞌasal, va junil: —¿Suncha kꞌatsꞌaycha kun kitꞌin? Jesús Sasꞌatꞌa kꞌatꞌi ni Dios yu vilchal laktꞌiyan. Iktapayniniyan jantucha apalay kꞌilhimaqchꞌapꞌu. )IKTejkan taxtul ni Jesús ni anchanu lakatꞌun, talakanunil qayntaun lapanaki yu machaqaꞌ ni anchanu putaulan. Ni anchanu lapanaki ayaj maqancha ixchꞌapata taun aqmoqxnuꞌ. Jantucha ixꞌulay ixlaqchꞌiti. Vachu jantucha ixtꞌajun laqa chaqaꞌ, vamuncha ni kampusantu ixtꞌajun. bH=Ex chuncha tachaꞌal ni lakatꞌun Gadara yu ixlhitukuktachal ni lakxkan Galilea. cG?Ex ni Jesús lakjunil ixtꞌaltanan: —¿Valiꞌiycha jantu kilalhakapuꞌau? Pero yuꞌuncha ayaj tatalhanancha por yu makal ni Jesús. Vamuncha saq tataulal, va talalhisakmiy siya yuꞌuncha: —¿Tas ayucha ni aniy lapanaki? Lhichimoꞌoy ni xkan kun ni un y taqalasmatꞌa. Qayntaun yu machaqaꞌ Gadara ixlhitꞌajun yu jantu ox espíritu -FSEx taꞌal maqloꞌonun ni Jesús, va tajunil: —Jamalaniniꞌ, jamalaniniꞌ, aniy tꞌaunaucha talaqtsꞌanqanin. Ex ni Jesús ostaulal, aqtayl laqꞌaymay ni un kun xaꞌoqxpuputi yu ixꞌukxlaklata ni xkan. Ex chuncha va tus tachun talakataulꞌochoqol, tacha aqtsꞌiyaj ox junchoqol. _E7Tejkan tatꞌajuncha tapasanan ni lakxkan, va ltatal ni Jesús. Taval aqtaylcha pꞌas unilay, ex ni barco aqtaylcha tajuyachal ni xkan. Taval va laycha kaꞌaqtsamal. Va tatalhanancha katalaqtsꞌanqal ni barco. D)Taun julchan ni Jesús tatajul laka barco kun ixtꞌaltanan, va lakjunil: —Kaꞌaucha tus yu alakataun ixkilpaꞌ lakxkan. Ex taꞌal. JC Pero ni Jesús va naul: —Yu laqsaval kinati ali yu laqsaval ketꞌalaqaunin tajunita va yu taqasmatꞌa ixchivinti Dios y tamakay tacha najun. Ni Jesús lhichimoꞌol ni un kun lakxkan jBMEx va junkal ni Jesús: —Minati kun mintꞌalaqaunin tayanal maqspaꞌ, tatꞌachivinputunan. 1A[Ex chuncha ni ixnati ali ixtꞌalaqaunin ni Jesús tachinchal taꞌan ixvil. Ixtalaqtsꞌinputun pero jantu lay katalakanunil, va lhuvaj lapanakni ixtaꞌalinta. @’Chavaycha la ox kilaqasmakniu. Klajunau yu lhitꞌajuncha jatapastakꞌati yucha apalay lhuu kaxtaqnikanaꞌ. Yu jantu kalhitsukul, mas va yu lakatsꞌuniy yu lhilay lhitꞌajun, yucha kamaxtunichoqokanaꞌ. Talaqꞌal ixnati kun ixtꞌalaqaunin ni Jesús &?EVachu mas alin tuꞌuchun yu jantu ox malaqasikan chavay, astan la ox kamalaqasikanaꞌ. Mas vamun lati takꞌatsay chavay, astan tachun katakꞌatsayaꞌ. L>’Jantu matichun mamaqtayay taun maklku para kamaqatanul laqa aqchoq u para kamanul ixtaꞌapuꞌ ni saqati. Va mukꞌay talman para lay katalaqtsꞌil maklku yu tatanuy ni laqa chaqaꞌ. X=)Ni tꞌin yu tamal ox lakatꞌun yucha va tacha ni lapanakni yu taqasmaktayl ixchivinti Dios y tamaꞌay la ixjalhanutkꞌan kun ox jatapastakꞌati. Vas tataylhaꞌan kun ni chivinti yu taqasmatꞌacha. Chuncha tamaqantaulay y ox lhixajyachal ixjatsukuntikꞌan. Yu chavay jantu mispakan ox katasuyaꞌ tacha taun maklku yu maqtajiy <-Ni tꞌin yu tatamal laka jaltukunan yucha va tacha ni lapanakni yu taqasmatꞌacha ixchivinti Dios pero astan tamakauntijlay. Ayaj alin yu tapastakꞌuy, vachu tamaqamay ixmaqalitkꞌan kun xaꞌachati aniy lakamunukpaꞌ. Ex jantucha ox lhixajyachal ixjatsukuntikꞌan. ;  Ni tꞌin yu tatamal laka chiyux, yucha va tacha lapanakni yu taqasmatꞌacha ixchivinti Dios, ex talhakapuꞌancha kun achati. Pero ni chivinti jantu tanuy ox la ixjalhanutkꞌan. Ex tejkan tatapasay tsꞌuniy maqanlqajnati va tataꞌosuspꞌikchoqoycha. g:G Ni tꞌin yu tatamal lakatin, yucha va tacha ni lapanakni yu taqasmatꞌacha ixchivinti ni Dios pero yu aqmoqxnuꞌ va niman chinachil para kalakmaxtunichoqol. Va najun jantu katalhakapuꞌal va para jantu katalaqtaxtul. {9o ’Yu aniy chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati va inchine naunputun. Yu xatꞌin yucha va ixchivinti Dios. u8c Ni Jesús lakjunil: —Uxiknankꞌan Dios tamasuniyan tacha lhachimoꞌonun yu jantu takꞌatsay alati lapanakni. Pero yu alati lapanakni klakpumalaniy chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati. Ex chuncha mas talaqtsꞌin yu kmakay, va tacha jantu katamispal, mas taqasmatꞌacha kinchivinti, jantu tamalaqasiy. Yu naunputun ni chivinti yu lhichiviniy ni tꞌin ]73 Ex ixtꞌaltanan ni Jesús talhisakmil sunchacha naunputunta ni anu chivinti. ~6uAlati tamal taꞌan ox tꞌun. Ancha pꞌul, ox aynlhi, va xtaqlhi ox jaxqanti, taun ciento por laqatamin. Tejkan chuncha naul ni Jesús ex pꞌas naul: —Incha alin mimpaqasmakkꞌan, ex kaꞌasmaktꞌikcha. Yu naunputunta ni anuꞌ chivinti 51Alati xatꞌin tamachal laka jaltukunan. Ancha vachu pꞌul pero chꞌantaun tꞌapꞌul ni jaltukun, va maqatanul, talakxixtanulcha yu xatꞌin. 4{Alati xatꞌin tamal laka chiyux. Ancha pꞌul ni tꞌin pero yu tꞌun jantu jachꞌamal kaval, ex niman lakxixꞌol. I3 —Qayntaun lapanaki al maman ni ixtꞌin. Tejkan tꞌajun maman, lati xatꞌin taꞌeltajul lakatin. Ancha vamun akchꞌintamakal y yu xatsꞌoꞌon laktꞌiyan va tataꞌeltajul unan. )2KIxtataxtuy lhuvaj lapanakni taun taun putaulan, ixtalaqmin ni Jesús. Tejkan tataqxtoqlhicha lakjunil taun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati, va naul: m1SVachuꞌ ixtꞌaꞌanta Juana yu ixanati Chuza yu xaꞌukxtin ixꞌoqxtamatin Herodes. Vachu Susana ali qaynlhuu xanatin yu ixtaꞌaqtayjuy kun ixlhitapatskꞌan ni Jesús ali ixtꞌaltanan. Ni tꞌin yu xtaꞌa la ox jaxqanti Q0Vachu ixtatꞌatiꞌukxuyanal xanatin yu palay tajunchoqol ixtaqanꞌatikꞌan vachuꞌ yu lakmaxtunikal aqmoqxnun. Qayntaun ixjunkan María yu machaqaꞌ Maqdala, yu maxtunikal laqatujun aqmoqxnun. / Taval ni Jesús ixtiꞌukxuyachal tachun ni lajꞌay putaulanaxna kun ni lakstꞌuniy putaulanaxna. Ixjalaqputeꞌeniy ni lapanakni tacha lhachimoꞌonun ni Dios. Yu ixpumakautꞌuykꞌan yu ixtatꞌaltanan, yuꞌuncha vachu ancha ixtatꞌatiꞌukxuyanal. '.G2Ex ni Jesús junil ni xanati: —Chavay kꞌilhakꞌapꞌupꞌicha, xlhiyucha mintalaqalhin laqtꞌaxtꞌucha. Kꞌapꞌinchꞌoꞌocha oxamaktaun./-W1Ex yu alati lapanakni yu chꞌantaun ixtatꞌavilanal laka mesa, aqtaylcha talalhisakmiy, talajuniy: —¿Tas ayucha ni aniy lapanaki yu malaqmixiy talaqalhin? W,'0Ex naul, va junkal ni xanati: —Va ikmalaqmixiniꞌojon mintalaqalhin. K+/Xlhiyucha laqsaval kunan yu lhuvaj ixtalaqalhin malaqmixiniꞌokal, yucha va ayaj lhipaxkajlaqtsꞌin pero yu tsꞌuniy ixtalaqalhin malaqmixiniꞌokal, yucha va tsꞌuniy lhipaxkajlaqtsꞌin. *.Jantu kꞌilhilakpꞌaxapꞌa ni aceite la kiꞌaqtsul. Pero ni yucha kilhixapanil yu ox sꞌejenꞌe la kinchꞌajaꞌ. A){-Uxintꞌi tejkan iktanuchil la minchaqaꞌ jantu kꞌimastꞌakꞌatꞌi kun taun lakiltastukni pero ni yucha tejkan chilcha tus chavaycha jantu makajun kiltastukꞌa kinchꞌajaꞌ. ;(o,Ex ni Jesús laqtsꞌil ni xanati, va najun, va junkan ni Simón: —¿Laqtsꞌin ni aniy xanati? Kitꞌin tejkan iktanuchil la minchaqaꞌ jantu kꞌixtꞌaqnin xkan para kaklhichaꞌal kinchꞌajaꞌ. Pero yu aniy xanati kinchaꞌanil kinchꞌajaꞌ kun ixlaqpuqalhuti y maxixichoqol kun ixꞌaji. 4'a+Ex yu Simón qaltayanal: —Kitꞌin knajun ni lapanaki yu apalay laqlhuu maqantaulnikal va yu apalay paxkajlaqtsꞌil. Ex ni Jesús naul: —Chun, laqsaval yu nau. w&g*Ixlaꞌatꞌuykꞌan jantucha lay ixtamapalchoqoy ni tumin. Ex ni lapanaki yu machꞌixtaqlhi va laqmaqantaulnilcha yu ixlhaanintikꞌan. Chavaycha klhisakmiyancha, ¿tas ayucha apalay lhipaxkajlaqtsꞌil ni lapanaki yu machꞌixtaqlhi? ?%w)Ex najun ni Jesús: —Qayntꞌuy lapanakni ixtalhaaniy tumin aqayntaun. Qayntaun ixlhaaniy laqakis ciento xatumin plata, yu aqayntaun ixlhaaniy pakltaun ciento xatumin plata. $(Ex ni Jesús junil: —Simón, kitꞌin kunputunan taun chivinti. Ex ni fariseo naul: —Chun, jamalaniniꞌ, kꞌiꞌuncha. t#a'Tejkan laqtsꞌil ni fariseo yu lhijunil ni Jesús lakvayti, va pastaklhi xꞌaman: “Incha laqsaval ni aniy lapanaki kaval yu laqputeꞌey ixchivinti Dios, ka kamispal suncha xanati junita. Va qayntaun xanati yu maqtaqalhiniꞌ.” 3"_&Aqtayl qalhun y ancha talakanunil ixchꞌajaꞌ ni Jesús. Aqtaynil chꞌanchaꞌay kun ixlaqpuqalhuti. Ex aqtayl xakanichoqoy kun ixꞌaji para kaxixchoqol ixchꞌajaꞌ ni Jesús. Tejkan maxixinichoqol ex kiltastuknil ixchꞌaja ni Jesús y mukꞌanil yu sꞌejenꞌe yu ixlhiminta laka lameta. i!K%Ex chuncha ni anchanuꞌ putaulan ixꞌalin qayntaun maqtaqalhiniꞌ xanati. Yucha kꞌatsal ni mil vayaꞌ ni Jesús la ixchaqaꞌ ni fariseo. Ex yucha vachuꞌ chinchal, va lhiminta taun lameta, tajun yu ox sꞌejenꞌe.  $Ex qayntaun fariseo lhijunil ni Jesús ni katꞌavayl. Ex chuncha ni Jesús al la ixchaqaꞌ. Ancha tanuchal, va taulal laka mesa. .U#Pero tachun yu lhixajyachal la ixjatapastakꞌati ni Dios yucha masuy ni va ox ixjatapastakꞌati. Ni Jesús vayl la ixchaqaꞌ qayntaun fariseo yu ixjunkan Simón r]"Ex chuncha kminta kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki, kvajin, kꞌoqnun. Chavaycha naunatꞌik ni kitꞌin javaynꞌoj y puqalꞌoqnuꞌ. Naunatꞌik va klaktꞌatiꞌukxuntayay yu tachꞌinin impuestos ali alati yu tamaqtaqalhinin. 5c!’Va kilachil ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ. Yucha jantu ixꞌuy pan vachuꞌ jantu ixꞌotꞌa xaxkan uva. Xlhiyucha naunatꞌik va lhitꞌajun taun aqmoqxnuꞌ. ve Yuꞌuncha va tacha sꞌatꞌan yu taqamanan laklhitamau yu talatꞌasaniy, talajuniy: “Klasqolniu yu maꞌachajunuꞌ jasanti, pero jantu kꞌatꞌininatꞌik. Klamilpaniu milpati yu mamaqanixvanan pero jantu kꞌaꞌalhuntꞌik.” WK}}|{.zzy$xww@vnugtssr~qqpvon.mml)kjj"iHhhgf>ebdd]c#ba`|__(^p]f\[[6ZXXXVzTSS1RQQ4POwONM!L;KEJI5HGFEDClBB@@?g>==l* .c# y  m v   OWCW —Kamakꞌatꞌik tachun la mintapꞌastakꞌan para kalal kꞌatꞌanutꞌik taꞌan putꞌuniy matiꞌ. Klajunau astan katatanuputunaꞌ lhuvaj lapanakni ex jantucha kalayaꞌ. V  Qayntaun lapanaki va lhisakmil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿vamun tsꞌuniy yu kalaqmalaqtaxtukanaꞌ? Ex ni Jesús va naul: U7 Ex ixꞌanchoqota lakatin ni Jesús ni Jerusalén, va ixtapasaꞌanta taun taun putaulan yu lajꞌay kun yu lakstꞌuniy. Va ixmalaniniꞌanta. 7Tg Va tacha levadura yu qayntaun xanati lhiyajuy kun laꞌatꞌutu kualtil harina, va tus kalhitayaꞌol tachun ni skititi. Yu putꞌuniy matiꞌ taꞌan putanukan laktꞌiyan rS] Ex chuncha vachu naul ni Jesús: —Klamasunichoqoyau tacha junita tejkan lhachimoꞌonun ni Dios. R Va tacha ni lakatꞌuniy xatꞌin yu junkan mostasa. Qayntaun lapanaki chꞌal ni lakatꞌuniy tꞌin la ixtꞌun. Ancha aynlhi tus ay kꞌiu val. Ancha tamakal ixpaqtamankꞌan ni tsꞌoꞌon la ixmaqlaqapꞌu. Tejkan lhachimoꞌonun ni Dios va tacha levadura nQU Ex chuncha naul ni Jesús: —Chavay klamasuniyau tacha junita tejkan lhachimoꞌonun ni Dios. P Tejkan chuncha naul ni Jesús va tatamaxaniꞌol tachun ixtꞌalaxkaynin. Pero tachun yu alati lapanakni taꞌaqtayl talhiꞌachantajuy por tachun yu ay axtoqnuꞌ yu lakmakal ni Jesús. Tejkan lhachimoꞌonun ni Dios va tacha xatꞌin mostasa dOA Chavay yu aniy xanati yu ixpapanti Abraham, va laqakautsajin jachꞌitin ixtaqanꞌay, va ixlaqtanuy ni Satanás. Yucha vachu chun maqskꞌiniy kaxꞌoqnikal ixtaqanꞌati para palay kaval mas va xajulchan jastaknati. vNe Ex va naul ni Jalhachimoꞌonu Jesús: —Va tꞌuy ukxpuꞌ makꞌayatꞌik. Mas va xataꞌayuꞌ uxiknankꞌan va xꞌotꞌatꞌik mivakaxkꞌan u mimburrokꞌan, lhipꞌinatꞌik moꞌotꞌunun xkan mas va xajulchan jastaknati. M Ex ni xaꞌukxtin ni anchanuꞌ chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas lhitalqamal va por kꞌuchꞌunul ni Jesús tejkan xajulchan jastaknati. Va lakjunil ni lapanakni: —Alin paqchaxan putapatsa laka semana. Yu ixkꞌuchꞌuka lapanaki va lhitapatsa. Kꞌatꞌantꞌik laka semana para kꞌakꞌuchꞌukꞌantꞌik, pero jantu kꞌatꞌantꞌik yu xajulchan jastaknati. fLE Ex moqslanikal ixmakaꞌ ni xanati, va nimancha vas tayal, aqtaylcha ay makay ni Dios. K  Tejkan ni Jesús laqtsꞌil ni xanati, juntaꞌil, va naul: —Xanati kꞌatꞌi, palaycha kꞌaꞌunchꞌoꞌo mintaqanꞌati. J! Ancha ixtanun qayntaun xanati ixlaqtanun yu jantu ox espíritu. Xlhiyucha va ixtaqanꞌay. Va laqakautsajin jachꞌitin ixtamakataltanan. qI[ Taun xajulchan jastaknati ni Jesús ixmalaninin laqa chaqaꞌ taꞌan ixtaqxtoꞌa ni israelitas. &HE Chuncha ka va lay kaꞌalil xaꞌunikan ataun jachꞌitin. Pero incha jantu ex kakmaqtayacha.” Ni Jesús palay makal qayntaun xanati xajulchan jastaknati *GM Ex naul yu xalhistaknaꞌ lakatꞌun: “Kiꞌukxtin kꞌatꞌi, kꞌamakꞌau ataun jachꞌitin. Kitꞌin kaklajꞌajniyaꞌ lakatꞌun, kakmamaniyaꞌ abono. RF Ex junil yu xalhistaknaꞌ lakatꞌun: “Va laꞌatꞌutu jachꞌitin iktiꞌukxuyal puxkaunaꞌ xaꞌunikan, jantu aqtaun kaktemal. Kꞌamaqtꞌatꞌicha. Vamun valiꞌiy mapatsay ni lakatꞌun.” pEY Ex va lakjunil ni Jesús yu aniy chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati: —Qayntaun lapanaki va ixchꞌanta taun kꞌiu yu junkan higuera taꞌan ixchꞌanta ixꞌuvas. Astan puxkaul xaꞌunikan ni higuera pero jantu katemal. DD Jantu laqsaval kaval. Va klajunau incha jantu kꞌamapꞌaxayapitik mijatapastakꞌatkꞌan ex katsꞌanꞌayapitik vachu va tacha ni anchanu lapanakni. Jesús lhichiviniy xakꞌiu higo GC Vachu va taniꞌol pumakautsajin lapanakni tejkan taqtal ni torre laka Siloé. ¿Ex va lhilayatꞌik va apalay lhuu ixtalaqalhinkꞌan xajantu yu alati lapanakni yu ixtavilanal Jerusalén? NB Pero kitꞌin klajunau jantu laqsaval kaval. Va klajunau incha jantu kamapꞌaxayapitik mijatapastakꞌatkꞌan ex katsꞌanꞌayapitik vachu va tacha ni anchanuꞌ lapanakni yu machaqan Galilea. ;Ao Ex ni Jesús lakjunil: —Ni uxiknan pꞌastꞌakꞌatꞌik va tanil ni anchanu lapanakni va por apalay ixtalhitꞌajun ixtalaqalhinkꞌan xajantu yu alati yu machaqan Galilea. J@  Tejkan chuncha naul ni Jesús ancha tayanal lati lapanakni yu taputeꞌenil yu tapasal Galilea. Va taputeꞌenil tacha laqpumaqnil ni Pilato lati yu machaqan Galilea tejkan ixtatꞌajun moqslanan ixlapaxkankꞌan ni Dios y va lakmalhiyaul ixjakꞌalnankꞌan kun ixjakꞌalnankꞌan ni talhitsukukna yu ixlapaxkankꞌan. v?e ;Kitꞌin ijkunan ni jantu katꞌaxtꞌuyeꞌe incha jantu kꞌamapꞌalꞌoyeꞌe tachun mijalhaaninti.$>A :Chavay incha matichun chivintanuputun laka machꞌalkꞌati por makꞌanin laqtaqal, ex tejkan tꞌapꞌin lakatin kꞌalaꞌoxitꞌi, para jantu kamaqxtaqnin kun machꞌalkꞌati. Incha jantu, ex yu machꞌalkꞌati kamaqxtaqniyan ixpolisia ex yu polisia kamanuyan laka pachꞌin. l=Q 9’¿Valiꞌiycha jantu laksakꞌatꞌik meꞌemankꞌan yu lajꞌoxi para metsukuntikꞌan? <  8Tꞌuy ukxpuꞌ makꞌayatꞌik. Uxiknankꞌan kꞌatsꞌayatꞌik tas katapasayaꞌ lakamunukpaꞌ kun laktꞌiyan. ¿Valiꞌiycha jantu malaꞌasiyatꞌik yu tapasay chavaycha aniy taꞌan tꞌaunatꞌik? Kꞌalaqlaꞌoxitꞌi kun yu mintꞌalaxkayaꞌ k;O 7Tejkan laqpaqnan, laktꞌasakan paxtoꞌanta, naunatꞌik kataylhaanaꞌ skunuꞌ y chuncha jun. ":= 6Ex ni Jesús lakjunil ni lapanakni: —Tejkan laqtsꞌinatꞌik ni ostaulay taputsꞌi ixlhitoꞌanta, naunatꞌik katamayaꞌ xkan y chuncha jun. !9; 5Yu japay kaxkayyaꞌ istsꞌal, yu jatsꞌal kaxkayyaꞌ ixpay. Yu janati kaxkayyaꞌ istsiꞌi, ni jatsiꞌi kaxkayyaꞌ ixnati. Ni xaꞌatinaꞌ kaxkayyaꞌ ixpꞌuti, ni ixpꞌuti kaxkayyaꞌ ixꞌatinaꞌ. Ni lapanakni jantu talaksakꞌa yu lajꞌoxi para ixjatsukuntikꞌan v8e 4Chavaycha aqataun chaqaꞌ taꞌan tavilanal pumakis lapanakni ancha kaꞌalinaꞌ laꞌatꞌuy jatapastakꞌati. Qayntꞌuy yuꞌuncha ataun jatapastakꞌati katalhitsukuyaꞌ y yu qayntꞌutu ataun jatapastakꞌati katalhitsukuyaꞌ. O7 3¿Lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik ni kminta para chꞌantaun kaval ni lapanakni ni aniy lakamunukpaꞌ? Jantu laqsaval kaval. Va kminta para kaꞌalil laꞌatꞌuy ixjatapastakꞌatkꞌan ni lapanakni. _67 2Kitꞌin ayaj kakmaqanlqajnanaꞌ y ayaj kmaqaninin tus katamaktal ni maqanlqajnati. j5M 1’Va chuncha kmil va tacha kakmamaqtiyal jikmi ni lakamunukpaꞌ. Va knajun kamaqtaylcha. [4/ 0Pero qayntaun oqxtamati yu jantu mispay tacha najun ixꞌukxtin y jantu listuj kaval yucha tsꞌuniy lamaqanaqni kalaqaꞌiyaꞌ. Yu apalay lhuu ixtaqnikan, yucha apalay lhuu kaskꞌinichoqokanaꞌ. Yu apalay ox lhiꞌaynkan para lhuu kalhistaklhi, yucha apalay lhuu kaskꞌinichoqokanaꞌ. Laqlvaqkan ni lapanakni por ixchivinti Jesús 3 /Qayntaun oqxtamati yu mispay tacha najun ixꞌukxtin pero jantu listuj kaval y jantu makay yu lhijunkan yucha ox kalaqanaqmakanaꞌ. X2) .ex chuncha va kaminchoqoyaꞌ ixꞌukxtin taun julchan tejkan jantu pakxanꞌiy y taun hora tejkan jantu kꞌatsay. Kamaxtunikanaꞌ ixlhitapatsa y kamakakanaꞌ tacha yu lapanakni yu jantu talhakapuꞌan. F1 -Pero incha ni xalhistaknaꞌ oqxtamatin pastakꞌa ixꞌaman kataqmaqayaꞌ ixꞌukxtin y aqtaylcha jalakasamay ixtꞌaꞌoqxtamatin ali yu maqtsukunin y vamun vajin, oqnun, taꞌapꞌay, ]03 ,Laqsaval klajunau ni ixꞌukxtin kamakauniyaꞌ kalaklhistaklhi tachun ixmaqaliti. }/s +Ayaj lhiꞌachantajuycha yu oqxtamati yu tꞌajuncha makaꞌonaꞌ yu ixlhijunkanta tejkan chinchoqoy ixꞌukxtin. b.= *Ex va junil ni Jesús: —¿Taꞌayucha ni xalhistaknaꞌ oqxtamati yu lhiꞌaynkan y mispay lhitapatsa? Va yucha ni ixꞌukxtin kamakaunaꞌ para kalaklhistaklhi oqxtamatin y para kalakvaval tejkan tachavaniy. 7-g )Ex ni Pedro va lhisakmil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿vamun ni kijnan kilajuniu ni aniy chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati u va lakꞌunꞌoj tachun ni aniy lapanakni? 2,] (Uxiknankꞌan vachu kꞌakꞌujtꞌikcha. Jantu kꞌatsꞌayatꞌik tavanancha kakminchoqoyaꞌ kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki. Yu ox oqxtamati ali yu jantu ox $+A 'Laqsaval klajunau, va kakꞌatsal ni machaqaꞌ tavanan kachil ni alhavanaꞌ ex va kakujtaulal, ex jantu kaxtaqlhi lakatin kaꞌalhavanankal ixchaqaꞌ. *# &Mas kachil pakltaun tsꞌis, mas kachil katunkumil, incha kalaktemakanaꞌ takujtacha ni oqxtamatin, ex ox kaxajtachal ixjatsukuntikꞌan. )/ %Ox kaxajtachal para ni anchanu oqxtamatin yu kalaktemakanaꞌ takujtacha tejkan kachinaꞌ ixꞌukxtinkꞌan. Laqsaval klajunau, yu ukxtin kamakakanaꞌ ixꞌaman tacha oqxtamati kaval. Yucha kalakmulayaꞌ ixꞌoqxtamatin laka mesa y ancha kalakmulaniyaꞌ ixvaytikꞌan. ( $Kꞌaꞌuntꞌik tacha oqxtamatin yu tapakxan kachinchoqol ixꞌukxtinkꞌan yu al taꞌan lakxtuklakan. Va chuncha kꞌapꞌakxantꞌik ni Dios miJalhachimoꞌonukꞌan. Tejkan kachinaꞌ ni ukxtin va kamakasayaꞌ ni matiꞌ y va niman katamalaqltiꞌal. ' #’Kakꞌujtꞌikcha. Va kamaqtaylcha mimaklkukꞌan. Va listujcha kꞌaꞌuntꞌik kun mimaklkukꞌan maqtajitacha. 1&[ "Taꞌan maꞌalinatꞌik mimaqalitkꞌan, va ancha pꞌastꞌakꞌatꞌik la mejalhanutikꞌan. Va lhistujcha kꞌaꞌuntꞌik para kaminchoqol ni jalhachimoꞌonuꞌ d%A !Kastꞌatꞌik yu lhitꞌaunatꞌik y kꞌaxtꞌaqnitꞌik ni tumin yu tamaqskꞌiniy. Chuncha va tacha kamaꞌatꞌik milhilhajatikꞌan laka bolsas yu jantu aqtaun tapuchꞌiy. Chuncha kalalhavatꞌik laktꞌiyan mimaqalitikꞌan yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Ancha laktꞌiyan jantu tanuyachal alhavanan, vachuꞌ jantu laqlvajiy ni matapil. F$ ’Jantu katꞌalhanantꞌik. Ni uxiknankꞌan yu ixnavin Dios va tacha kiborregos untꞌatꞌik. Mas jantu qaynlhuu kꞌaꞌuntꞌik, ni Dios va maqamay kataxtaqnin palhachimoꞌon. # Va kꞌalhipꞌuxkꞌauyapitik ni kalhachimoꞌonul Dios, ex kaꞌalinaꞌ tachun yu maqskꞌiniyatꞌik. Xamaqaliti laktꞌiyan E" Yu valiꞌiy lapanakni aniy lakamunukpaꞌ, yuꞌuncha ayaj tapastakꞌuy yu aniy axtoqnuꞌ. Pero mimPaykꞌan Dios, yucha kꞌatsay ni maqskꞌiniyatꞌik tachun ni anchanu axtoqnuꞌ. !y Jantu kꞌapꞌuxkꞌautꞌik vamun yu kꞌaꞌuyapitik kun yu kꞌaꞌotꞌapitik. Jantu tuꞌuchun katapastakꞌun. S  Ni javan yu chavay alinta lakakꞌavin, lhiy kalaqxauyacha laka horno pero ni Dios ayaj kꞌus jamalaqchꞌiniy. Ex apalay ox katamalaqchꞌiniyan ni uxiknan mas va lakatsꞌuniy milhakapuꞌatkꞌan. |q Kalaqtsꞌintꞌik tacha taꞌajin ni xanti. Jantu tatapatsay, jantu tamakay isijuntikꞌan. Pero kitꞌin klajunau ixlaqchꞌiti yu ay lhachimoꞌonuꞌ Salomón mas ayaj ox ixlakatayay, jantu kalaqchaꞌal tacha ixꞌoxixtu laqataun xanti.  Ex incha jantu chuncha lay makꞌayatꞌik mas va tsꞌuniy, ¿ex valiꞌiycha tapastakꞌuyan kꞌamakꞌatꞌik yu apalay lhitaꞌay? gG ¿Taꞌayucha siya uxiknankꞌan lay apalay putanꞌay kꞌaꞌunaꞌ vamun por pastakꞌuy?   Kalaqtsꞌintꞌik ni laꞌa. Mas yuꞌuncha jantu tachꞌan, mas jantu taxqanan, mas jantu tꞌujuꞌ ixmoqltakꞌan, mas jantu tꞌujuꞌ ixpakꞌatsakꞌan, va lakvavay ni Dios. Yu uxiknankꞌan apalay ixtapal metsukuntikꞌan xajantu yu tsꞌoꞌon. |q Apalay ixtapal ni metsukuntikꞌan xajantu ni vayti y apalay ixtapal ni milakatunajkꞌan xajantu ni laqchꞌiti. b= Ex va lakjunil Jesús ixtꞌaltanan: —Xlhiyucha kitꞌin klajunau jantu katapastakꞌun la metsukuntikꞌan suncha kꞌaꞌuyapitik, vachu jantu katapastakꞌun la milakatunajkꞌan suncha kꞌaꞌulayapitik. 0Y Ex tejkan ni Jesús lakjunil ni anchanu chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati, va naul: —Va chuncha kaniyaꞌ yu vamun pastakꞌa para kalalhaval ixmaqaliti, pero jantu pastakꞌa tacha kapulaqaꞌil ixlhilhajati kun Dios. Jantu katapastakꞌun, Dios kataxtaqniyan yu maqskꞌiniyatꞌik W' Pero yu Dios va junil ni maqaliꞌ: “¡Tontoj! Jantu pꞌastꞌakꞌa yu makꞌay chavaycha. Apanchꞌix putsꞌista kalaqmixacha metsukunti. ¿Ex yu milaqxoqta tas kꞌapꞌulhitsꞌukꞌuyeꞌecha?” / Ex kakstaknanacha, vamuncha kakvaynaꞌ, kajqoqnunaꞌ, jantucha kaktapatsayaꞌ, oxamaktauncha kajkꞌalinaꞌ”, va naul ni anchanu lapanaki. r] Ex va pastakchoqol ni maqaliꞌ: “Kakmaqtayacha ni kimpakꞌatsa. Ataun kakmakachoqoyaꞌ sastꞌi yu apalay ay kaval ex ancha kakmaꞌaꞌoyaꞌ tachun kilaqxoqta, ex chuncha la ox kunaꞌ para kalaqchaanacha lhuvaj jachꞌitin. oW Ex va pastaklhi: “¿Tas kakmakayacha ni kijaxqanti? Kimpakꞌatsa aqtsamalcha, jantucha lhijun.” 7g Ex va chuncha jalaqputeꞌenil taun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati. Va lakjunil: —Qayntaun maqaliꞌ va la ox ixlhitꞌajun ixtꞌun, va lhuvaj lhiꞌuti xqal. C Ex chuncha ni Jesús va lakjunil ni lapanakni: —Kꞌalhistajkꞌantꞌikcha, jantucha aqtaun kaꞌakchꞌipꞌintꞌik. Jantu vamun mimaqalitkꞌan kꞌapꞌutsꞌukꞌuyapitik. ]3 Ex va najun ni Jesús: —Lapanaki, kitꞌin jantu kimpaxtoqniy kaklaꞌoxil. C Ex chuncha qayntaun yu ancha ixyal va naul, va junkal ni Jesús: —Jamalaniniꞌ, kꞌaꞌun keeyaꞌ kixtaqnil pakltaun ixlhitapatsa kimPaykꞌan yu kimpaxtoqniycha ni kitꞌin. lQ Ni Espíritu Santo katamalakpastakꞌaniyan tas kanaunapitꞌik. Qayntaun maqaliꞌ yu akchaꞌan V% ’Tejkan kalhipꞌinkꞌanapitik laqa chaqaꞌ taꞌan tataqxtoꞌa y la ixtalakaꞌukxpukꞌan ni lhachimoꞌonun, jantu kapastakꞌun tas kꞌalhaꞌaltꞌayananapitik u tisuncha kꞌanaunapitik. 9k Yu kinkiltaukꞌaniy ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki, yucha ni Dios kamalaqmixiniyaꞌ. Pero yu jantu ox lhichiviniy ni Espíritu Santo yucha jantu kamalaqmixinikanaꞌ. E  Pero incha najun la ixtalakaꞌukxpukꞌan ni lapanakni ni jantu kilapanaki junita, ex kitꞌin vachuꞌ kaknaunaꞌ la ixtalakaꞌukxpukꞌan ixmayulnin Dios, ni jantu kilapanaki kaval. j M ’Incha qayntaun najun la ixtalakaꞌukxpukꞌan ni lapanakni ni va kilapanaki junita, ex kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki vachuꞌ kaknaunaꞌ la ixtalakaꞌukxpukꞌan ixmayulnin Dios, ni va kilapanaki junita.  1 Mas miꞌajikꞌan yu alin la miꞌaqtsulkꞌan tus taputeꞌeniꞌotan ni maqatamin por maqatamin. Xlhiyucha jantu maqskꞌiniy katꞌalhanantꞌik. Uxiknankꞌan apalay xtapal untꞌatꞌik xajantu lhuvajcha tsꞌoꞌon. Yu jantu talhimaxanan ni talhakapuꞌan Jesucristo   ’Laqakis tsꞌoꞌon lhistꞌakan aqxtꞌuy pero mas va tsꞌuniy ixtapalkꞌan, Dios jantu lajkꞌapꞌa ni yuꞌuncha. 7 g Pero klajunau taꞌayucha kꞌatꞌalhaunitꞌik. Kꞌatꞌalhaunitꞌik ni Dios yu lay tamaqniyan y vachuꞌ astan lay tamalaqachayan laqnin. Yucha kꞌatꞌalhaunitꞌik. .U ’Kintꞌalaqaunin, jantu kꞌatꞌalhaunitꞌik ni lapanakni yu lay katamaqniyan. Yuꞌuncha astan tejkan kaniyapitik jantucha lay tuꞌuchun katamakaniyan. "= Yu naunatꞌik laka putsꞌista para jantu kaqasmajkal, va kaqasmajkanaꞌ laka tunkunaꞌ. Tachun yu chꞌivinanatꞌik laksniy la minchaqakꞌan para jantu kamispakal, va kamispakanaꞌ tacha katꞌasakal talman. Jantu kalaktꞌalhaunitꞌik lapanakni, katꞌalhaunitꞌik Dios hI Tachun yu chavay aqxtaqmanti kamispakanaꞌ y tachun yu makakan laqatamaqsaq, kamispakanaꞌ.  / Ex tataqxtoqnil ixtalhavaxtu lapanakni por miles tus ixtalapatsꞌiuksta. Ni Jesús va jalakjunꞌelal ixtꞌaltanan, va naul: —Kꞌalhistꞌajkꞌantꞌik para jantu kalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ixchivintikꞌan ni fariseos yu tꞌuy ukxpuꞌ tamakay, va tacha levadura.  6Chuncha ixtamakay para kanaul ni Jesús taun chivinti yu jantu lhinajun ixlhachimoꞌonkꞌan para ex chuncha lay kataputislajmal.=s 5Va chuncha chivinꞌol ni Jesús. Ex ni fariseos kun yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas, taꞌaqtaynilcha talaqtsꞌintanuy, talhisakmiy axtoqnu yu lhitaꞌay. F 4’Payniꞌincha uxiknankꞌan yu masuyatꞌik ixlhachimoꞌonkꞌan ni lapanakni. Chavay ni uxiknankꞌan va tacha kachꞌapꞌatꞌikcha xapumalaqltiꞌakan xachaqaꞌ jatapastakꞌati. Pero jantu tꞌanuyatꞌik y vachu laktanchꞌaniyatꞌik yu alati lapanaki para jantu lay katalhitsukul jatapastakꞌati. )K 3Mas va Abel yu la maqancha maqnikal tus Zacarías yu maqnikal la kilakatajtankꞌan la ixtanꞌajna taꞌan toꞌoyakan Dios kun laka altar. Laqsaval klajunau, ni chavay tatꞌajun lapanakni kalakmukꞌanikanaꞌ laqtaqal por tachun yu laqmaqnikanta yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. wg 2Ex chuncha yu chavay tatꞌajun lapanakni kalakmukꞌanikanaꞌ laqtaqal por tachun yu laqmaqnikanta lapanakni yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Mas yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios tejkan aqtaynil ni lakamunukpaꞌ tus chavaycha. =s 1Ni Dios yu ayaj pastaknan va naul: “Klaqmalaqachaniyaꞌ lapanakni yu talaqputeꞌey kinchivinti kun yu alati kintamalaqachan. Lati kalaqmaqnikanaꞌ, lati kalakxkaykanaꞌ.” _~7 0Ex chuncha tꞌalhipꞌiniyan yu tamakal mimpayankꞌan. Yuꞌuncha talaqmaqnil yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios y uxiknankꞌan makꞌayatꞌik ixpupastakꞌankꞌan mas jantu laqsaval laktꞌoꞌoyayatꞌik. /}W /Payniꞌincha uxiknankꞌan. Yu mimpayankꞌan tamaqnil yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Chavay yu uxiknankꞌan makꞌayatꞌik ixpupastakꞌankꞌan. W|' .Ex qaltayl ni Jesús: —Vachu payniꞌincha ni uxiknankꞌan yu masuyatꞌik ixlhachimoꞌonkꞌan ni lapanakni. Laklhijunatꞌik ni lapanakni yu ayaj lhitaꞌay tus jantu lay tatayaniy. Chuncha lakmatꞌikꞌukꞌayatꞌik yu alati lapanakni pero jantu aqtꞌayꞌuyatꞌik mas va kun yu maktaun yu lakatꞌuniy mimakakꞌan. 1{[ -Ex va junil qayntaun yu ixmasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas: —Jamalaniniꞌ, tejkan chuncha naꞌun uxintꞌi, kilalaqꞌaymayau kijnankꞌan vachuꞌ. rz] ,Payniꞌincha uxiknankꞌan. Lhichꞌivinanatꞌik yu lajꞌoxi pero makꞌayatꞌik yu jantu ox taꞌan jantu talaqtsꞌinan ni lapanakni, tacha putaknun untꞌatꞌik yu jantu tasuy, taꞌan tatapasay lapanakni sin katakꞌatsal. by= +Payniꞌincha uxiknankꞌan fariseos. Taꞌan tataqxtoꞌa ni lapanakni tꞌaulpꞌutꞌunatꞌik taꞌan katoꞌoyakꞌantꞌik. Vachuꞌ lakatin va naunatꞌik kamastꞌakꞌakꞌantꞌik tacha lajꞌay lapanakni. x *Payniꞌincha uxiknankꞌan fariseos. Laqsaval xtꞌaqniyatꞌik ni lakatajtan tsꞌuniy mimuviskꞌan ali tsꞌuniy jalaꞌoxinti ali tsꞌuniy mijaxqantikꞌan tacha najun kilhachimoꞌonkꞌan. Pero jantu makꞌayatꞌik kuenta para kaꞌaqtꞌayꞌutꞌik yu alati y jantu tꞌoꞌoyayatꞌik Dios. Va yucha yu maqskꞌiniy kꞌamakꞌatꞌik pero vachu jantu kꞌamakꞌau yu alati. [w/ )Kaꞌaqtꞌayꞌutꞌik ni kilpatanin ex la lhiꞌacha kunaꞌ mejalhanutkꞌan. cv? (Va tontos untꞌatꞌik. Ni Dios yu makal yu ixlhimaqspaꞌ vachu makal yu ixlhipulakna. *uM 'Ex junil ni Jesús, junkal yu fariseo: —Laqsaval ni uxiknankꞌan yu fariseos va tacha yu tasa ali plato yu ox chaꞌakanta pero vamun ixlhimaqspakꞌan. Va chuncha ni uxiknankꞌan. Jantu makꞌayatꞌik kuenta la ixpulakna metsukuntikꞌan. Ancha alin taꞌaqspukniti kun jaxkayanti. t &Ni fariseo va laqtsꞌil ni jantu kamaqchaꞌaꞌelal ni Jesús tacha ixnajun ixlhachimoꞌonkꞌan. Ex yucha jantu ox kalhilal. s %Ex tejkan chivinꞌol ni Jesús, qayntaun fariseo juntalhaꞌal vayaꞌ la ixchaqaꞌ. Ex tanuchal ni Jesús, va taulal laka mesa. prY $Incha tus ox maqtajita ni maklku, ex jantu intachun kaputsꞌislhi la metsukuntikꞌan. Vachu va tacha la ox lakꞌavananatꞌik taꞌan alin maklku yu ox maqtajita. Ni Jesús lakmukꞌaniy laqtaqal yu xalajꞌaynin ni israelitas pqY #Ex kꞌalhistꞌajkꞌantꞌik incha laqsaval alin maklku la metsukuntikꞌan u incha va putsꞌista. Jp  "Yu milaqchulkꞌan va tacha xamaklku milakatunajkꞌan. Incha lajꞌox milaqchul, ex alin maklku para taꞌakchun milakatunaj. Chavay incha jantu ox milaqchul ex va putsꞌista la metsukunti. To! !’Jantu matichun mamaqtayay ixmaklku para kamaꞌal taꞌan jantu tasuy, vachuꞌ jantu maqanuy ixtaꞌapuꞌ kajun. Va mukꞌay talman para lay katalaqtsꞌil maklku yu tatanuy ni laqa chaqaꞌ. n7 Vachu ni anchanu julchan katatayayaꞌ ni lapanakni yu maqancha machaqan Nínive. Vachu katalakmukꞌaniyaꞌ ixlaqtaqalkꞌan yu chavay tatꞌajun lapanakni. Yuꞌuncha yu machaqan Nínive va tamapaxal ixjatapastakꞌatkꞌan tejkan taqasmaknil ixchivinti Jonás. Pero uxiknan maꞌalinatꞌik qayntaun aniy yu apalay pꞌas xajantu ni Jonás. Yu ox laqtsꞌin ni Jesús yucha ox kunaꞌ la ixjatsukunti !m; Taun julchan kalakmukꞌanikanaꞌ ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni, ex chuncha ni xanati yu ixlhichimoꞌoy maqancha ixlhisur ni lakamunukpaꞌ, va ancha katayayaꞌ y kalaktislajmayaꞌ ni lapanakni yu chavay tatꞌajun. Yucha la maqati minchal para kaqasmaknil ixchivinti Salomón yu ayaj lhuu ixjatapastakꞌati. Pero chavay alin qayntaun aniy yu apalay lhuu jatapastakꞌati lhitꞌajun xajantu Salomón. Vl% Va por yu tapasal ni Jonás va ixtapukꞌatsaniy yu machaqan Nínive va ixmalaqachata ni Dios. Vachu va chun yu kaktapasayaꞌ va chuncha kintapukꞌatsaniyaꞌ ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki. [k/ Ex chuncha ixtalhavaxtu lapanakni taylhaꞌal maqxtoqnun ni Jesús. Va naul ni Jesús: —Yu chavay tatꞌajun lapanakni ayaj talaktuꞌunun. Kintaskꞌiniy kaklakmasunil ay axtoqnuꞌ yu lay kintapumispal. Pero jantu tuꞌuchun kaklakmasuniyaꞌ ni lapanakni, vamun yu tapasal ni Jonás yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. Zj- Pero ni Jesús junil ni anu xanati: —Yu laqsaval achan va yu qasmatꞌa ixchivinti Dios y makay tacha lhinajun. Yu talaktuꞌunun lapanakni taskꞌiniy Jesús kamakal ay axtoqnuꞌ yu lay katapumispal .iU Ex tejkan ixtꞌajun chivin ni Jesús, va tꞌasal qayntaun xanati, va junil: —Ka la achancha ni xanati yu memaqlaqavanaꞌ, yu matsꞌikꞌin ni uxintꞌi. h Ex anchoqoy laqmaqxtoqnuꞌ pumatujun ixtꞌaꞌespíritus yu apalay talaktuꞌunun. Tus tachun chꞌantaun tatanuy la ixlakatunaj ni anchanu lapanaki. Ex chuncha apalay lhitaꞌay jun ixjatsukunti ni lapanaki xajantu tacha ixjunita pꞌunaj. Yu laqsaval achan hgI Tejkan chinchoqoy la ixlakatunaj ni lapanaki va tus ox japꞌalnankanta y ox jalaꞌoxikanta. f ’Tejkan taxtuy taun jantu ox espíritu la ixlakatunaj qayntaun lapanaki, ex va an ukxuntayan taꞌan jaxixninta. Lakxkajuy taꞌan kataulal pero jantu temay. Ex va pastakchoqoy: “Ka va kajkꞌanchoqoyacha la kinchaqaꞌ taꞌan kmintachal.” 4ea Yu jantu kintꞌaꞌan ni kitꞌin yucha va kixkajiy. Yu jantu jalaqmaqxtoꞌa lapanakni para kintatꞌaꞌal, yucha va lakmaputaukꞌay. Minchoqoy yu jantu ox espíritu )dK Pero incha kachinaꞌ aqayntaun yu apalay pꞌas, ex yucha kalhajayaꞌ, kamaxtuniyaꞌ ixpatꞌalan yu ixlhiꞌajin kun tachun yu ixnavin y kalaqlvaqniyaꞌ. #c? Tejkan qayntaun pꞌas lapanaki chꞌapata ixpatꞌalan y va lhistakta ixchaqaꞌ, ex chuncha jantu matichun lay kamaxtunichoqol yu ixnavin yu maꞌata. b Kitꞌin kmaxtuy aqmoqxnuꞌ la ixtapꞌasta Dios chuncha kꞌatsꞌayatꞌik chavay ni Dios lhachimoꞌonun taꞌan ukxuyanantꞌik. maS Incha kilajunau klakmaxtuy aqmoqxnun kun ixtapꞌasta ni Beelzebú ex vachu va chuncha tamaxtuy aqmoqxnun mintꞌaltanankꞌan yu tamalaniyan. Pero yuꞌuncha katajunan va jantu kun ixtapꞌasta ni aqmoqxnu tamaxtuy aqmoqxnun. `5 Vachu chun incha xꞌaman lay maxtuchoqokal ni Satanás yu xaꞌukxtin ni aqmoqxnu, ¿ex tas kaputaqnilcha ixtapꞌasta? Ex chuncha kꞌatsꞌayatꞌikcha ni jantu la ixtapꞌasta Beelzebú yu klakmaxtuy aqmoqxnun, mas chuncha naunatꞌik, va klakmaxtuy la ixtapꞌasta Dios. 6_e Pero ni Jesús ixkꞌatsaycha yu ixtapastakꞌa. Lakjunil: —Mas va tisuncha lhachimoꞌon incha va tatalaqlvaꞌa y talaxkajiy ni lapanakni, ex ixꞌamankꞌan tatalaktꞌilhiy. Vachu va chun aqataun chaqaꞌ incha tatalaqlvaꞌa y talaxkajiy ni lapanakni ex ixꞌamankꞌan tatalaktꞌilhiy. }^s Lati ixtalaqtsꞌintanuy ni Jesús, taskꞌinil para kalakmasunil taun ay axtoqnuꞌ yu minachal laktꞌiyan. ]{ Pero lati tanaul: —Va Beelzebú, yu xaꞌukxtin aqmoqxnuꞌ, xtaqniy ixtapꞌasta para lay kalakmaxtul ni aqmoqxnun. X\) Ancha ixvil qayntaun lapanaki yu ixchꞌapata aqmoqxnuꞌ yu ixmakata janunuꞌ. Taval tejkan tisaxtul ni Jesús ni aqmoqxnuꞌ, ex ni lapanaki chivinchoqol. Yu alati lapanakni va tus vak takꞌatsal. R[ Chuncha ni uxiknankꞌan mas va jalaktuꞌunun untꞌatꞌik lay xtꞌaqniyatꞌik laqxoqta yu lajꞌox ni mesꞌatꞌankꞌan. Ex laqsaval mimPaykꞌan yu vilchal laktꞌiyan kalaqxtaqniyaꞌ yu apalay ox yu taskꞌin, va kalaqxtaqniyaꞌ ni Espíritu Santo. Tanajun ni Jesús lhitꞌajun ixtapꞌasta ni xaꞌukxtin aqmoqxnun zZm ¿Incha kataskꞌinin axvati, kaxtꞌaqnitꞌik statsuku? Jantu matichun siya uxiknankꞌan chuncha layatꞌik. 5Yc ’¿Xaqayntaun ni uxiknan incha kataskꞌinin ni pan mesꞌatꞌakꞌan, va kꞌaxtꞌaqnitꞌik chiyux? ¿Incha kataskꞌinin jatanti, kꞌaxtꞌaqnitꞌik tsapul? {Xo Yu skꞌin tuꞌuchun, va laqaꞌiy. Yu puxkajuy, va temay. Yu makasay laka matiꞌ, ni yucha malaqltiꞌanikan. VW% ’Laqsaval klajunau, kaskꞌinitꞌik Dios yu maqskꞌiniyatꞌik, yucha kataxtaqniyan. Kꞌalakxkꞌautꞌik ex katꞌemayapitik. Katꞌaylhipꞌi makasanaꞌ laka matiꞌ, ex katalaqltiꞌayaꞌ. :Vm Kitꞌin klajunau mas milaqaj kaval jantu kaꞌostaulaꞌ para kaxtaqnin tuꞌuchun. Pero incha jantu kꞌamakꞌau, ex kaꞌostaulaꞌ, kaxtaqniyan yu uxintꞌi maqskꞌiniy. LU Ex yu milaqaj yu ixpulakna ixchaqaꞌ tanun, kunan: “Jantu kꞌimaꞌanchꞌapꞌu. Va lakchajuy kimatiꞌ y klaktꞌamal kesꞌatꞌan. Jantu lay kaꞌostaulay para kakxtaqnin tuꞌuchun.” vTe Qayntaun kilaqaj va aniykaꞌ xachin. La maqati ixminachal pero kitꞌin jantu klhitsukul yu kakxtaqnil.” WS' Ex taylhaꞌal ixchivinti, jalakjunil: —Tas kavalcha incha xaqayntaun uxiknankꞌan va kapiti la ixchaqa milaqaj mas pakltaun tsꞌis kaval y kꞌaꞌun: “Laqaj, kimachꞌixtaqnin aqxtꞌutu pan. dRA Kilamalaqmixiniu kintalaqalhinkꞌan
tacha kijnankꞌan klamalaqmixiniyau yu kintamakaniyan yu jantu lajꞌoxi.Jantu kilalhilhaꞌau taꞌan kakmapastaknikau yu talaqalhin, va kilamalaqtaxtuu laqa talaqalhin. ?Qy Lhilhiy kilaxtaqniu yu vayti yu kmaqskꞌiniyau. MP Ex ni Jesús lakjunil: —Tejkan kaskꞌintꞌik ni Dios kanauntꞌik:KimPay Dioskꞌatꞌi yu alintꞌachiy laktꞌiyan,
katatoꞌoyan ni lapanakni mintaqaꞌuti.Kꞌalhachꞌimoꞌon aniy,[chuncha kamakakal yu lhinaꞌun aniy lakamunukpaꞌ vachu va tacha makakan yu lhinaꞌun laktꞌiyan]. sO a Taun julchan ni Jesús va lakataun ixtꞌajun skꞌiniꞌ ni Dios. Tejkan skꞌinꞌol ex qayntaun ixtꞌaltanaꞌ va junil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, kilamasuniu tacha skꞌinkan ni Dios vachu chun tacha Juan lakmasunil ixtꞌaltanan. N *Pero vamun taun tuꞌuchun yu maqskꞌiniy kꞌamakꞌatꞌi. Va yu la ox yu laksakta ni María. Jantu matichun kamaxtuniyaꞌ.M )Pero ni Jesús qaltayanal: —Marta, Marta. La alin milhitapatsa yu makꞌapꞌutꞌun, va pastakꞌuyan milhilati. kLO (Yu Marta vamun pastakꞌuy tas kapulaqlaꞌoxil ixvayti. Ex laqꞌal ni Jesús va naul: —Jalhachimoꞌonuꞌ, ka jantu kꞌilhipꞌastꞌakꞌa. Ni yu kintꞌalapanaki va kimakaunil ni lhitapatsa. Kꞌaꞌun kiꞌaqtayjul. K 'Marta ixlhitꞌajun qayntaun ixtꞌalapanaki va ixjunkan María. Yucha taulnil taꞌan taulal ni Jesús va ixqasmakputun yu ixnajun. !J; &Ex chuncha ni Jesús anchoqol lakatin va chaꞌal taun putaulan. Qayntaun xanati yu junkan Marta va yucha lhijunil ni Jesús kamil la ixchaqaꞌ. aI; %Ex yu masuy ixlhachimoꞌonkꞌan va naul: —Va yu mapaynil, yucha ixtꞌamachaqaꞌ. Ex junil ni Jesús: —Kꞌapꞌinchꞌiycha, vachu va chuncha kamakꞌatꞌi. Ni Jesús la ixchaqakꞌan Marta ali María HH  $Ex naul ni Jesús, va junkal ni yu masuy ixlhachimoꞌonkꞌan: —¿Tas naꞌuncha? ¿Taꞌayucha ixpumatꞌutukꞌan yu ixtꞌamachaqaꞌ ni kilpatani ni yu tachꞌapayaul alhavanan? G #Ex ataun julchan val, yu machaqaꞌ Samaria va xtaqnil aqxtꞌuy tumin ni manavin yu taꞌan loqojkan. Va junil: “Kꞌalhistꞌaktꞌi ni aniy lapanaki y tachun yu kamaꞌakxayeꞌe mintumin, kitꞌin kakxtaqnichoqoyan tejkan kakminchoqoyaꞌ.” NF "Ex chuncha niman taꞌukstsꞌuninil, lhikꞌuchꞌul aceite kun vino taꞌan talaqalhil, va lhichꞌinil laqchꞌiti. Ex mukꞌalcha la ixjuki, va lhaꞌalcha taꞌan loqojkan, ex va lhistaklhi. 3E_ !Ex qayntaun yu machaqaꞌ Samaria taꞌan talaxkajiy yu machaqan Jerusalén ixꞌukxuntayay ancha lakatin va chaꞌal taꞌan ixmal. Tejkan laqtsꞌil va ayaj mapaynil. D/ Vachu va chun qayntaun Levita yu ixtapatsay xalakatajtan Jerusalén tapasal ni ancha lakatin, va laqtsꞌil y vachu vamun maqachoqol ni lakatin. C  Ex chuncha qayntaun xakura Jerusalén tapasal ancha lakatin, va laqtsꞌil ni kilpataniꞌ pero yucha va maqachoqol ni lakatin. \B1 Ex naul ni Jesús: —Qayntaun lapanaki ixtaxtuta Jerusalén, va ixꞌuxaꞌan tus Jericó pero tachꞌapayaul alhavanan. Maqaꞌasas tamakal y talaqanaqmal. Ex taꞌalcha, tamakaumalcha, va laycha ixnil. A3 Pero ni anchanu lapanaki ixmakaputun para jantu lay kamukꞌanikal ixlaqtaqal. Va lhisakmil ni Jesús: —¿Ex tas ayucha kintꞌamachaqaꞌ? @ Ex va naul ni Jesús: —La ox yu altꞌiyanan. Va chuncha kꞌamakꞌatꞌi ex jantu aqtaun kamiꞌol ni metsukunti. R? Ex yu ixmasuy ixlhachimoꞌonkꞌan va naul: —Ni kilhachimoꞌonkꞌan najun: “Kaꞌachꞌanin ni Dios miJalhachimoꞌonuꞌ kun tachun melhanuti ali tachun metsukunti ali tachun mintapꞌasta ali tachun mijatapastakꞌati.” Vachu najun: “Kapꞌaxkꞌatꞌi mintꞌamachaqaꞌ tacha pꞌaxkꞌakꞌan meꞌeman.” }>s Ex naul ni Jesús: —¿Tisuncha jatsꞌoqnucha la kilhachimoꞌonkꞌan? ¿Tisuncha pꞌuꞌteꞌecha ancha? w=g Ex chuncha va tayal qayntaun yu ixmasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas, va ixlaqtsꞌintanuputun ni Jesús. Junkal ni Jesús: —Jamalaniniꞌ, ¿tisuncha kakmakalcha para kaklhitsukul jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ? H<  Laqsaval klajunau la maqancha qaynlhuvaj ixlapanakni ni Dios yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti kun yu lhachimoꞌonun va ixtalaqtsꞌinputun yu chavay laqtsꞌinatꞌik, pero jantu kalal katalaqtsꞌil. Va ixtaqasmakputun yu chavay asmatꞌatꞌik pero jantu kalal kataqasmaklhi. Qayntaun lapanaki yu ox paxkal aqayntaun 1;[ Ex talaqaspꞌiklaqtsꞌil ixtꞌaltanan, va lakjunil ixꞌamankꞌan: —Kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik ni laqtsꞌinatꞌik yu chavay tꞌajun tapasanaꞌ. j~~}E|{zZyxwvuttss>rrqpEozn-mlhkjj3ihh g9feedGcc aa~`__T^y]\\s[[PZZ#Y^Y X[WHV\UTT{SS+RR"QPPgONNxMMLZKKnJJMIQHHGJF@ELDVCBBMA`?>=<<;::=9766584f33"2s1=0/g..W-,++W*)).('&%%$##>""9!!1 aw hDg9 wON#+ \ } zn=cjfETejkan chuncha qasmaklhi ni ay lapanaki va ayaj maqaninil, va ayaj maqaliꞌ ixjunita. Tejkan chuncha qasmaklhi ni Jesús, va naul: —Va tsꞌuniy tsꞌanqaniyan. Kastꞌaꞌocha yu lhitꞌaꞌun, kꞌalaqxtꞌaqnitꞌi kilpatanin. Ex chuncha kꞌalhitsꞌukꞌuyeꞌe milhilhajati laktꞌiyan. Ex katꞌatꞌicha, kꞌintꞌixkꞌaulhipꞌi. y~kEx va naul ni ay lapanaki: —Yucha tachun ikmakaꞌojotacha tejkan lakatꞌuniy xajkunita tus chavaycha. V}%Uxintꞌi kꞌatsꞌaycha tacha junita ixlhachimoꞌon Dios. Va najun jantu kꞌamaꞌanchꞌaꞌoluxnun, jantu kꞌamaqnin, jantu kaꞌalhavan, jantu kalaklkꞌan y katꞌoꞌoyatꞌi mimpay ali minati. o|WEx ni Jesús junil: —¿Valiꞌiycha kꞌiꞌuniy ox kunita? Jantu matichun ox, vamun ni Dios. ;{oEx chuncha qayntaun ay lapanaki va lhisakmil ni Jesús: —Jamalaniniꞌ, ox kꞌatꞌi, kꞌiꞌun suncha kakmakalcha para kaꞌalil ketsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌol. z+Laqsaval klajunau qayntaun lapanaki maqskꞌiniy kalaqaꞌil ni kalhichimoꞌol ni Dios vachu va tacha qayntaun jasꞌatꞌa laqaꞌiy kalhichimoꞌokal. Incha jantu, ex jantu aqtaun katanuyaꞌ taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios. Qayntaun maqaliꞌ tꞌachyvinil ni Jesús ywPero ni Jesús lakjuntaꞌil ni jasꞌatꞌan, va lakjunil ixtꞌaltanan: —Kꞌamakꞌauntꞌik ni jasꞌatꞌan para kintalaqmil. Jantu kꞌalakmaspꞌiktꞌik. Yu talhakapuꞌanan tacha jasꞌatꞌan, va yuꞌuncha yu laklhichimoꞌoy Dios. hxIEx chuncha lati ni lapanakni va talaklhiminil sasꞌatꞌankꞌan ni Jesús para kalaqmoqslanil ixmakaꞌ. Tejkan talaqtsꞌil ixtꞌaltanan ni Jesús, yuꞌuncha taꞌaqtayl jalaqꞌaymay para jantu katamaqanchapul. nwUEx vachu naul ni Jesús: —Kitꞌin klajunau ni jachꞌiniꞌ impuestos yucha anchoqol la ixchaqaꞌ, va malaqmixinikal ixlaqtaqal, pero yu fariseo jantu kamalaqmixinikal. Yu xꞌaman makakan la ay, yucha ni Dios kamakayaꞌ lakatꞌuniy. Pero yu xꞌaman makakan lakatꞌuniy yucha ni Dios ay kamakayaꞌ. Ni Jesús laktꞌasaꞌil ni jasꞌatꞌan v Pero ni jachꞌiniꞌ impuestos va la maqati ixyal, jantu katalaqstꞌal laktꞌiyan. Va aqtayl tankilaksakan, va junil ni Dios: “¡Ay Dios kꞌatꞌi! Kꞌimapꞌaynitꞌicha ni kitꞌin klaktuꞌunuꞌ kunita”, va naul ni jachꞌiniꞌ impuestos. u} Ni kitꞌin iktaskꞌajay paqtꞌuy laka semana. Vachu ikxtaꞌa tsꞌuniy kilhitapatsa”, va chuncha naul ni fariseo. 5tc Ex ni anchanu fariseo va tayal va iskꞌin Dios, va naul: “¡Ay Dios kꞌatꞌi! Kitꞌin kxtaqniyan malaqpuchuncha ni jantu chun kakval tacha yu alati lapanakni yu alhavanan, yu makanunun, yu tatꞌatamay yu jantu ixnavinkꞌan kaval, y vachu jantu chun kakval tacha yu aniy chꞌinin impuestos. "s= —Qayntꞌuy lapanakni taꞌal skꞌinin Dios laka ay lakatajtan. Qayntaun va fariseo ixjunita, yu aqayntaun va xachꞌiniꞌ impuestos ixjunita. Kr Ex chuncha ni Jesús lakjunil ni aniy chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati. Va lakjunkal ni lapanakni yu ixtanajun va lajꞌoxi ixtajunita y ixtalakchꞌintamay yu alati. Va inchine naul: tqaVa klajunau ni jantu. Va niman kalaqꞌaqtayjuyaꞌ. ¿Pero lhilay ni kataꞌalinaꞌ yu chuncha talhakapuꞌan tejkan kakminchoqoyaꞌ ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki? Yu la ay makakan ixꞌaman ali yu lakatꞌuniy makakan -pSNi Dios va ox, xlhiyucha apalay kalaqꞌaqtayjuyaꞌ ixlapanakni yu jalaksakta, yu si taskꞌiniy tunkuj y putsꞌista. ¿Lhilay va la maqan kalaqlaꞌoxiniyaꞌ? wogEx va naul ni jalhachimoꞌonuꞌ Jesús: —Kꞌapꞌastꞌaktꞌik yu makal ni jalaktuꞌunuꞌ juez. nPero yu aniy tiyau va ayaj kimaqanchapuy, ka va kaklaqlaꞌoxiniyacha yu kiskꞌiniy para chuncha jantucha apalay kimaqanchapul.” /mWPero ni juez la maqan jantu ixlaqlaꞌoxiputun. Pero taval va naul la ixjatapastakꞌati: “Kitꞌin jantu iktoꞌoyay Dios vachuꞌ jantu klaktoꞌoyay lapanakni. 8liVachuꞌ ancha ixvil qayntaun tiyau va ixꞌan chivintanun para kaꞌaqtayjukal. Va ixnajun, va junkan ni juez: “Kꞌilaqlaꞌoxinin ni lhilukuj kun kintꞌalaxkayaꞌ.” kVa naul: —Qayntaun juez va ixvil taun putaulan. Ni yucha jantu ixtoꞌoyay Dios vachuꞌ jantu ixlaktoꞌoyay lapanakni. ,j SEx chuncha ni Jesús va lakmasunil taun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati para katakꞌatsal ni maqskꞌiniy si kataskꞌinil ni Dios y jantu katamakauntijlal. |iq%Ex talhisakmil yu ixtꞌaltanan: —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿toꞌoxtaycha chuncha katapasayaꞌ? Ex ni Jesús va lakjunil: —Va katasuyaꞌ vachu va tacha tasuy taꞌan alin yu janinin, va ancha tataqxtoꞌa ni lajꞌay tsꞌoꞌon.whg$Qayntꞌuy lapanakni katatapatsayaꞌ laka kuxtu. Qayntaun kalhaꞌankanaꞌ y yu aqayntaun katamakaunaꞌ.] rg]#Qayntꞌuy xanatin katatsukuyaꞌ skitinin. Qayntaun kalhaꞌankanaꞌ y yu aqayntaun katamakaunaꞌ. [ f"Klajunau tejkan kakminchoqoyaꞌ katatamayaꞌ qayntꞌuy aqataun putaman. Qayntaun kalhaꞌankanaꞌ y yu aqayntaun katamakaunaꞌ. e-!Ni lapanaki yu ixꞌaman malaqtaxtuputun ixjatsukunti, yucha kamaqatsꞌanqayaꞌ. Pero yu maqxtaꞌa ixjatsukunti, yucha kalhitsukuchoqoyaꞌ. Sd Kapꞌastꞌaktꞌik ni ixanati Lot val matsati tejkan talaqaspꞌiklhi. Mc’Tejkan kachinaꞌ ni anchanu julchan ex yu yal la ixꞌukxna chaqaꞌ jantu katanuchoqol iniꞌ yu ixnavin yu tanun la ixchaqaꞌ. Yu yal laka kuxtu jantucha kaꞌanchoqol la ixchaqaꞌ. gbGVachu va chuncha kajunchoqoyaꞌ tejkan kaktasuchoqoya ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki. a}Pero tejkan taxtul Lot ni putaulan Sodoma va taꞌeltajul laktꞌiyan jikmi kun azufre y va laqmaqniꞌol ni lapanakni. $`AVachu va chuncha kajunchoqoyaꞌ tacha ixjunita tejkan ixtꞌajun Lot. Va ixtavajin, ixtaꞌoqnun, ixtastꞌanan, ixtaꞌiy axtoqnuꞌ, ixtamakay chaqan. Y_+Ni anchanuꞌ lapanakni ixtavajin, ixtaꞌoqnun, ixtalakxtuklay, ixtamalakxtuklhanan, y vamun yuꞌ ixtapastakta tus tejkan tanul Noé laka barco. Ex alil ay akskajꞌuti y tamuxtuꞌol tachun ni lapanakni. ^Tejkan kakminchoqoyaꞌ ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki vachu va chun kajunchoqoyaꞌ tacha ixjunita tejkan ixtꞌajun Noé. r]]Pero maqskꞌiniy kakmaqanlqajnanꞌelal ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki y vachu kintaꞌakchꞌintamaꞌelayaꞌ yu chavaycha tatꞌajun lapanakni, jantu kintalaqaꞌiyaꞌ para kaklaklhichimoꞌol la ixjatsukuntikꞌan. \-Ni makaliukniti va tasuꞌojoy tachun ni laktꞌiyan y vachu va chun kunaꞌ tejkan kakminchoqoyaꞌ ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki. [9Va katajunan lapanakni: “Aniy yal”, u “Avintꞌi vilchal.” Pero jantu kꞌapꞌuxkꞌautꞌik, jantu kamakꞌaꞌuntꞌik milhitapatsakꞌan. SZEx lakjunil ixtꞌaltanan ni Jesús: —Kaminaꞌ julchan kilalaqtsꞌinputunchoqoyau kakminchoqol ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki para kaklhichimoꞌol pero jantukaꞌ lay kilalaqtsꞌinau. 9YkNisin jantu lay katanaul: “Kalaqtsꞌi. Va aniy yal”, u “Avintꞌi vilchal.” Jantu lay chuncha kanaunkal. Ni Dios lhachimoꞌonunta la ixjatsukuntikꞌan ixlapanakni. SXEx chuncha ni fariseos va talhisakmil ni Jesús tavanancha kalhachimoꞌonunaꞌ ni Dios. Ex lakjunil ni Jesús, va naul: —Jantu katasuyaꞌ tejkan kaꞌaqtayaꞌ kalhachimoꞌonunaꞌ ni Dios. fWEEx ni Jesús va junil ni jachꞌiniꞌ: —Kaꞌostꞌaꞌulcha, kapꞌinchꞌoꞌocha. Va kꞌilhakꞌapꞌupꞌicha, xlhiyucha oxicha xaꞌunchꞌoꞌoy. Tas kunaꞌ tejkan kaminchoqoyaꞌ lhachimoꞌon ni Jesús _V7¿Vamun yu aniy yu jantu israelita kaval taspꞌikchoqolcha para ay kamakal ni Dios? kUOEx naul ni Jesús: —Va pumakau yu palay tajunchoqol. ¿Toꞌoxtaycha ixtaꞌan yu pumanajatsi? vTeVa talakaputal taꞌan ixyal ni Jesús, aqtayl skꞌiniy lhimalaqpuchuncha. Ni yucha va machaqaꞌ Samaria. SEx chuncha qayntaun xataꞌayuꞌ makal kuenta ni oxicha ixjunchoqota, va taspꞌikchoqol, va la pꞌas aqtayl ay makay ni Dios. Ex tejkan ni Jesús jalaqtsꞌil va lakjunil: —Kapꞌintꞌik tasuninin ni kuras. Ex chuncha tejkan ixtaꞌanta lakatin, va ancha palaycha tajunꞌol ixtaqanꞌatikꞌan. BQ —Jesús jamalaniniꞌ, kilamapayniu kijnankꞌan. P9 Ex tejkan chaꞌal taun lakatꞌuniy putaulan ancha talapaxtoqlhi pumakau lapanakni, va ayaj ixtalakapuchꞌita. Va amaqati tatꞌasanil, va tajunil: O+ Ex chuncha tejkan ixꞌanta tus Jerusalén ni Jesús va ixtiꞌukxuyal taꞌan paqxtoꞌa ni xaꞌestado Samaria kun xaꞌestado Galilea. Ny Vachu va chuncha uxiknankꞌan tejkan kꞌamakꞌaꞌoyapitik tachun yu talhijunan Dios va kꞌaꞌunitꞌik: “Ka jantu ox oqxtamatin kuntau. Vamun ikmakau yu kilalhijuniu.” Ni Jesús palay lakmakachoqol pumakau lapanakni yu talakapuchꞌita sM_ Vachuꞌ jantu paxtoqniyan kꞌaꞌun: “Malaqpuchuncha” tejkan kamakaꞌol ixlhitapatsa yu lhiꞌun. L3Va kꞌaꞌun: “Kꞌalaꞌoxitꞌi kivayti, kꞌamapꞌaxa milaqchꞌiti, kimunincha kivayti, kitꞌin pꞌunaj kakvaynaꞌ, uxintꞌi astan.” eKCXataꞌayuꞌ uxiknankꞌan va kaꞌalil miꞌoqxtamatikꞌan va kaloqnul u va kalhistaklhi mimborregoskꞌan. Ex tejkan kaminchoqol laqa chaqaꞌ jantu kꞌaꞌun: “Kasoꞌo, katꞌaulchiycha, kavaynchiycha.” ,JQEx chuncha ni Jesús va lakjunil: —Mas va tsꞌuniy milhakapuꞌatikꞌan tacha yu lakatꞌuniy xataltsꞌi mostasa, ex lay unatꞌik ni aniy kꞌiu katakuklhi, kachꞌankal ixꞌaman lakamar y va chuncha kunaꞌ yu unatꞌik. Jantu ay kꞌamakꞌakꞌa por tꞌapꞌatsꞌanin Dios xIiEx yu ixtamalaqachan ni Jesús va tajunil: —Kilaꞌaqtayjuu para apalay ox kaval kilhakapuꞌatkꞌan. 5HcIncha makaniyan yu jantu ox mas va aqtujun laka julchan y aqtujun mapaxachoqoy ixjatapastakꞌati ex kꞌamalaqmixinin. Lay la lhuu makakan tejkan lhakapuꞌankan ni Dios !G;La ox kꞌalhistꞌajkꞌantꞌik. Incha milaqaj makaniyan yu jantu ox, ex kꞌaxaꞌalatꞌi. Incha mapaxay ixjatapastakꞌati, ex kꞌamalaqmixinin. GFApalay ox kaval kapixtuchꞌimukꞌakal xachiyux pachꞌikni y kamajꞌankalcha lakamar. Apalay lhitaꞌay kunaꞌ incha kamamaqtaqalhinil qayntaun lakatꞌuniy tacha yu aniy jasꞌatꞌa. E 1Ex ni Jesús lakjunil ixtꞌaltanan: —Si kaꞌalinaꞌ yu maqtaqalhinin pero paynicha yu jamalaniy lapanakni para katamakal yu jantu lajꞌoxi. QDPero ni Abraham va junil: “Incha jantu talhakapuꞌaniy ni Moisés kun yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios, ex nisin jantu katamapaxal ixputsukukꞌan mas va kakujchoqol qayntaun janiniꞌ.”fCEEx va naunchoqol ni maqaliꞌ: “Jantu chuncha, kimpay kꞌatꞌi, Abraham. Jantu ox taqasmatꞌa ixchivinti Dios. Pero va kalaqlaqchaꞌal qayntaun janiniꞌ yu kujchoqotacha ex katamapaxal ixjatapastakꞌatkꞌan.” B5Ex va naul ni Abraham: “Yuꞌuncha talhitꞌajun ixchivinti Moisés kun yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Va kataqalasmaklhi ni yuꞌuncha.” AAncha alin pumakis kintꞌalaqaunin, kalaqlaqputeꞌenil tacha tapasaycha para jantu katamil majkꞌatsanan aniy vachu.” @Ex va naul ni maqaliꞌ: “Ex iktapayniniyan, kimpay kꞌatꞌi, kꞌamalaꞌachꞌatꞌi Lázaro la ixchaqaꞌ kimpay. )?KVachu ixpakltaun uxintꞌi kun kijnankꞌan ancha japukutunti. Yu vilchil jantu lay takukyachal, mas kaꞌuxaꞌanchal, y yu vilchal jantu lay takukyachil.” %>CPero ni Abraham va naul: “Kintsꞌal, kapꞌastꞌaktꞌi va ixlaꞌaꞌiy tachun yu lajꞌoxi tejkan ixtꞌaꞌun ni lakamunukpaꞌ. Pero ni Lázaro tejkan ixtꞌajun ni lakamunukpaꞌ va ayaj ixmajkꞌatsay. Chavaycha yucha alin ixꞌachati aniy, pero uxintꞌi majkꞌatsaycha. 2=]Ex va la pꞌas tꞌasanil, va naul: “Kimpay kꞌatꞌi Abraham, iktapayniniyan kꞌiꞌaqtꞌayꞌutꞌi. Kꞌimalaꞌachꞌanin Lázaro. Va kimil avaniniꞌ kun xkan la kisimaꞌati. Mas va kun makatꞌuniy ixmakaꞌ para kimatsukꞌunkꞌulcha taꞌan iktꞌajun maqanlqajnan laka jikmi.” +<OEx alcha laqnin ni maqaliꞌ. Ancha ayaj majkꞌatsal. Ex va lakachaꞌal la maqati, va laqtsꞌil ni Abraham y vachu laqtsꞌil Lázaro va tꞌavil ni Abraham. 2;]Ex chuncha taun julchan va nil ni kilpataniꞌ, yu ixmayulnin Dios va talhaꞌal ixlhitsukunuꞌ taꞌan vilchal Abraham. Taval vachuꞌ nil ni maqaliꞌ, va maknukal. : Yucha ixꞌuputun mas va yu ixpatajuy laka mesa yu ixtacheꞌe ni maqaliꞌ. Vachuꞌ ni xꞌoyun ixtasnauniy ixlakapuchꞌiti. N9Vachu ixꞌalinta qayntaun kilpataniꞌ ixjunkan Lázaro. Taun taun julchan va ixmamakan la ixkiltalakxtuti ixchaqaꞌ ni anchanu maqaliꞌ. Ni yucha va ixlakapuchꞌiꞌojota tachun ixlakatunaj. F8Ex va naunchoqol ni Jesús: —Taun julchan ixꞌalin qayntaun maqaliꞌ yu va si ixlakatayay yu la kꞌus ixlaqchꞌiti, yu laqlhuu xtapal y lhilhiy ixmakay yu ayaj kꞌus kꞌatan. m7S’Mas va taꞌayucha yu makajun ixanati y tꞌatsukuchoqoy aqayntaun yucha makay talaqalhin. Vachuꞌ makay talaqalhin yu tꞌatsukuy qayntaun xanati yu valiꞌiy makaunkanta. Qayntaun maqaliꞌ ali qayntaun kilpataniꞌ 61Apalay va tsꞌayl kamiꞌol ni laktꞌiyan kun lakamunukpaꞌ xajantu yu lhinajun Dios, mas va laqatauncha chivinti. Jantu ox kamakajun mixanati w5g’Tejkan jantukaꞌ istsukuy ni Juan, yu ixlhachimoꞌon Moisés kun ixchivintikꞌan yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios va yucha tapukꞌatsal tisuncha katamakal ni lapanakni. Pero tejkan mil ni Juan tus chavaycha jalaqputeꞌenikal ni lapanakni tacha lhachimoꞌonun ni Dios. Tachun tatapꞌasniy kalaklhichimoꞌol ni Dios la ixjatsukuntikꞌan. +4OPero ni Jesús lakjunil: —Uxiknankꞌan va meꞌemankꞌan makꞌakꞌanatꞌik para katalhilal ni lapanakni va la ox metsukuntikꞌan. Pero Dios tamispaniyan yu melhanutikꞌan. Ni Dios jantu pastakꞌa tacha lapanakni. Yu la lajꞌoxi talhilay ni lapanakni va yucha ni Dios lakxkajiy. 3Ni fariseos yu ixtatꞌajun qasmaknan ni Jesús va ayaj ixtalhiꞌajin ixtuminkꞌan. Ex vamun talaktuꞌul ni Jesús. p2Y ’Jantu matichun lay oxi katapatsanil qayntꞌuy ukxtinin. Kaꞌachaniyaꞌ yu qayntaun y kaxkayyaꞌ yu aqayntaun. Va katꞌaꞌanaꞌ yu qayntaun y jantu kamakayaꞌ kuenta yu lhinajun yu aqayntaun. Vachu va chuncha jantu lay tꞌapꞌatsꞌaniy ni Dios incha tꞌoꞌoyay yu maqaliti. Ni Dios yucha mispaꞌojoy tachun ixjalhanutkꞌan ni lapanakni 1  Vachu incha jantu makꞌayatꞌik kuenta yu machꞌixtꞌaqnikꞌanatꞌik, ex jantu kaxtꞌaqnikꞌanapitik yu tapaxtoqniyan. 90k Vachu va chun incha jantu makꞌayatꞌik kuenta mas va tumin yu lay tamapastakniyan yu jantu ox, ex ni Dios jantu kataxtaqniyan kamakꞌatꞌik kuenta yu laqsaval lajꞌoxi. /w ’Yu lapanaki yu ox makay kuenta yu lhitsukuy mas va tsꞌuniy, ex vachu ox kamakal kuenta incha la lhuu kalhitsukul. Chavay yu jantu makay kuenta yu lhitsukuy mas va tsꞌuniy, ex vachu jantu lay kamakal kuenta incha la lhuu kalhitsukul. B.} ’Vachu klajunau kꞌalaqꞌaqtꞌayꞌutꞌik ni kilpatanin kun tachun yu lhitꞌaunatꞌik ni aniy lakamunukpaꞌ, va para kaꞌalil miꞌamigoskꞌan. Kꞌamakꞌaunapitik yu lhitꞌaunatꞌik tejkan kaniyapitik, pero kalaꞌaꞌikꞌanapitik ancha xachaqan laktꞌiyan yu jantu aqtaun katamiꞌoyaꞌ. -Ex chuncha kꞌatsalcha ni ixꞌukxtin tacha makal ni xaꞌay ixꞌoqxtamati y va naul: “Va mero listuj yu xaꞌay kiꞌoqxtamati yu jantu ox, la lhuvaj jatapastakꞌati ixpumakanunun.” Vachu va chuncha yu taꞌalin lakamunukpaꞌ yu jantu talhakapuꞌanan, apalay tamakay kuenta tacha katamakal. Yu tamispay ixchivinti Dios, apalay jantu tamakay kuenta tacha maqskꞌiniy katamakal. i,KEx va lhisakmil aqayntaun: “¿Uxintꞌi tachuncha lhipꞌinincha?” Ex va naul ni lapanaki: “Va klhaaniy cien medidas trigo.” Ex ni xaꞌay oqxtamati va junil: “Aniy minkuenta, katsꞌoqmulatꞌi vamun ochenta.” -+SEx va naul ni lapanaki: “Va taun ciento barriles aceite.” Ex va junil: “Aniy minkuenta. Kꞌasoꞌo, katꞌaulchiycha, katsꞌoqmulachiy vamun cincuenta.” "*=Ex chuncha va laktꞌasaꞌil qayntaun por qayntaun yu ixtalhaaniy ixꞌukxtin. Yu pꞌunaj va lhisakmil: “¿Tachuncha lhipꞌinin ni kiꞌukxtin?” .)U¡Ay! Kitꞌin kꞌatsaycha suncha kakmakayaꞌ para kaꞌalil lapanakni yu kintalaqaꞌiyaꞌ la ixchaqakꞌan tejkan jantucha xaꞌay oqxtamati kajkꞌunaꞌ.” r(]Ex va pastaklhi xꞌaman ni xaꞌay oqxtamati: “Kimamakaunilcha lhitapatsa ni kiꞌukxtin. ¿Chavay tas kaklayacha kaktapatsal? Jantu kꞌayajnan kaktapatsal, va jantu kaklhitsukul tapꞌasta. Jantu kpuskꞌinputun, va ikmaxanan. p'YNi ixꞌukxtin juntaꞌil, va junil: “Va ijkꞌatsaycha yu makꞌatꞌa. Chavaycha kꞌixtꞌaqnin kuenta kilhitapatsa. Kꞌiꞌuneꞌe tachuncha kintalhaanin ni lapanakni. Jantucha kꞌaꞌuneꞌe yu xaꞌay kiꞌoqxtamati.” & Ex chuncha ni Jesús vachu lakjunil ixtꞌaltanan: —Qayntaun maqaliꞌ ixlhitꞌajun yu xaꞌay ixꞌoqxtamati yu xatsꞌoqmulanaꞌ. Ex va tislajmakal ni anchanu xaꞌay oqxtamati va junkal ni ixꞌukxtin tꞌaunꞌojoycha maqatsꞌanqan ixmaqaliti. 6%e Pero va maqskꞌiniy kamakau kꞌatan y kaꞌachaxꞌiu. Yu aniy mimpꞌisaqa ixnitacha y chavaycha va kujchoqotacha. Va istsꞌanqatacha y chavaycha temachoqoocha.” $ Ex va naul ni ixpay: “Kesꞌatꞌa kꞌatꞌi, uxintꞌi va tacha kꞌintꞌaviltꞌi y tachun yu klhitꞌajun va si minavin. ;#oPero chavaycha chinchoqol yu aniy mintsꞌal yu laqamananꞌol mimaqaliti kun maqtaqalhinin xanatin y uxintꞌi tus va lhimaqnitꞌicha ni sasꞌatꞌa vakax yu apalay onta.” x"iPero va naul ni istsꞌal yu xajayaꞌ: “Kꞌatsꞌaycha va maqancha iktapatsaniyan, jantu aqtaun kꞌakchꞌintaman, pero uxintꞌi jantu aqtaun kꞌixtꞌaqnin ni kitꞌin mas va laqataun chivo para kakmakal kꞌatan kun kiꞌamigos. q![Ex ni xajayaꞌ va lukujlal va jantu katanuputul. Ex chuncha ixpay taxtul, va tapayninil para katanul. ) KEx naul ni maqtsukuꞌ: “Va chinchoqol mimpꞌisaqa y mimpay lhinaul katamaqnil ni sasꞌatꞌa vakax yu apalay onta va por ox xachinchoqoy mimpꞌisaqa.” [/Ex juntaꞌil qayntaun maqtsukuꞌ va lhisakmil: “¿Sun makꞌayatꞌikcha?”  ’Ni xajayaꞌ va ixtꞌajun tapatsan laka kuxtu. Tejkan chinchoqochal laqa chaqaꞌ qasmaklhi ni jasanti kun jatꞌinti. #?Yu aniy kintsꞌal mas va tacha ixnitacha pero chavay va kujchoqolcha. Mas va istsꞌanqatacha pero chavay temachoqoocha.” Ex aqtaynilcha ni kꞌatan. }Kalhitꞌantꞌik ni sasꞌatꞌa vakax yu apalay onta y kꞌamaqnitꞌik. Kamakayau kꞌatan y kaꞌalinaꞌ lakvayti. mSPero ni ixpay va naul: “Oqxtamatin, kasoꞌotꞌik, kꞌalhitꞌanchipitikcha yu mas apalay ox laqchꞌiti y va kꞌamulanichipitik kintsꞌal, vachu kꞌamamaqtꞌanutꞌik ixmaqtanuti y kꞌamachꞌantꞌanutꞌik isapato. }Ex naul ni tsꞌal: “Kimpay kꞌatꞌi, ikmakanil laqtaqal Dios y vachu uxintꞌi. Jantucha lay kakval mintsꞌal.” pYEx chuncha ni tsꞌal anchoqol la ixchaqaꞌ ixpay. ’Tejkan vananaj la maqati para ixlaqchaꞌal, yu ixpay va laqtsꞌil istsꞌal. Va ayaj mapaynil, va takyauꞌal taꞌan ixpuminta ni istsꞌal, va laqatanul, va kiltastuklhi. r]Chavaycha jantucha lay kakval mintsꞌal. Va knajun kꞌimakꞌatꞌi tacha qayntaun miꞌoqxtamati.” !Chavaycha kitꞌin kꞌanchoqoyaꞌ la ixchaqaꞌ kimpay, kajkꞌunaꞌ: Kimpay kꞌatꞌi, ikmakanil laqtaqal ni Dios y vachu uxintꞌi. Ex va pastakchoqol va naul: “Ni kimpay va qaynlhuvaj ixꞌoqxtamatin y la alin ixvaytikꞌan, pero aniy kitꞌin iktiniycha kinchavan.  Ex va ayaj ixchavaniy tus ixlhiꞌotsaputun ni xataltsꞌi ni kꞌiu yu ixtaꞌuy ni pꞌaxnin pero jantu matichun kaxtaqnil.  Taval ni tsꞌal va al kuxtutiyan kun qayntaun lapanaki yu ancha machaqaꞌ. Va xtaqnikal lhitapatsa va kalakvaval pꞌaxnin. zmEx chuncha tejkan laqamananꞌolcha, va alil ay chavan ancha taꞌan ixvil. Ex va aqtayl majkꞌatsay ixchavan. #? Taval ni xapꞌisaqa lakstꞌaꞌol yu lvaqnikal maqaliti, ex va maqati al, lhaꞌanꞌol yu ixtumin. Ancha ixpumaqtaqalhin pulaqamananꞌol ni ixtumin. %C Ex yu xapꞌisaqa junil ixpay, va naul: “Kimpay kꞌatꞌi, kꞌixtꞌaqnin ni milhitapatsa yu kimpaxtoqniy kitꞌin.” Ex chuncha ni ixpay va xtaqnil. c? Ex naunchoqol ni Jesús: —Qayntaun lapanaki ixlhitꞌajun qayntꞌuy istsꞌalan. 9k Va chuncha klajunau va ayaj talhiꞌachantajuy ixmayulnin Dios tejkan makajun ixtalaqalhin mas va qayntaun lapanaki. Ni jalaktuꞌunuꞌ tsꞌal yu mapaxal ixjatapastakꞌati :m Ex chuncha tejkan katemachoqol va kalakjuntaꞌil ixꞌamigas kun ixtꞌataulnin, kalakjunil: “Kilatꞌaꞌachanchoqoocha. Va iktemachoqol ni tumin yu xakmaqatsꞌanqata.” h I’Vachu va chun incha kaꞌalil qayntaun xanati yu kalhitsukul aqxkau tumin pero kamaqatsꞌanqal aqxtaun, ex kamamaqtiyal ixmaklku, va kapalnal ixchaqaꞌ, va kapuxkauꞌol laksniy laksniy tus katemachoqol ixtumin.  Vachu va chun klajunau, mas kaꞌalil noventa y nueve lapanakni yu jantu katalhitsukul ixtalaqalhinkꞌan, pero va apalay talhiꞌachantajuy yu tavilanachal laktꞌiyan tejkan mapaxay ixjatapastakꞌati qayntaun maqtaqalhiniꞌ lapanaki. Ni tumin yu tsꞌanqal A {Ex tejkan kachil laqa chaqaꞌ, va kalaqmaqxtoqlhi ixꞌamigos kun ixtꞌataulnin, va kalakjunil: “Kilatꞌaꞌachanchoqoocha. Ni borrego yu istsꞌanqata chavay ktemachoqolcha.” ; qTejkan katemachoqol va kaꞌaqxoꞌol kun achati. A {—Xataꞌayu uxiknankꞌan yu kalhitsukul taun ciento borrego y va kamaqatsꞌanqal laqataun, ex yucha kalakmakaul yu noventa y nueve, y va kapuxkaul yu tsꞌanqay tus katemal. Y+Ex ni Jesús lakjunil taun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati, va naul: MEx chuncha ixtapastaklhitꞌajun ni fariseos kun yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas. Va siya yuꞌuncha talajunil: —Aniy lapanaki jalaqaꞌiy yu maqtaqalhinin y va laktꞌavajin. v gAncha tachaꞌal lhuvaj jachꞌinin impuestos kun alati laktuꞌunun lapanakni para kataqasmaklhi ni Jesús. &E#Chuncha mas va para ni lakatꞌun, mas va para laka abono, jantu ox kaval. Valiꞌiy majꞌankan. Incha alin mimpaqasmakkꞌan, ex kaꞌasmaktꞌikcha.kO"’Ni matsati la ox pero tejkan jantucha sꞌoꞌo jun ex jantucha lay sꞌoꞌo junchoqoy. @y!Ex vachu va chuncha uxiknankꞌan. Incha jantu makaꞌun tachun yu lhitꞌaꞌun ex jantu lay un kintꞌaltanaꞌ. Yu makauntijlay ni Jesús va tacha matsati yu jantucha kasꞌoꞌo P Ex incha najun jantu lay kalhajal, ex malaqachay lapanaki para kalhisakmil tas katamakal para jantu katalachꞌapal. Chuncha kamakayaꞌ tejkan vananaj la maqati mintachal ixtꞌalhachimoꞌonuꞌ. W'Vachuꞌ incha qayntaun la ay lhachimoꞌonuꞌ yu lhitꞌajun laqakau mil tropas, talachꞌapaputun ixtꞌalhachimoꞌonuꞌ yu lhitꞌajun pꞌuxaun mil ex pꞌunaj kapastakꞌelal incha lay katalhajal. eCKatanaunaꞌ: “Aniy lapanaki ixꞌaqtajitacha makan ixchaqaꞌ pero jantu kamajkanil.” [/Incha jantu kapastakꞌel, ex tejkan kꞌamakꞌaꞌoj ni xaputayan chaqaꞌ, jantu kalaqchaanaꞌ mintumin para kamajkꞌanitꞌi. Ex tejkan katalaqtsꞌinaꞌ ni lapanakni kataꞌaqtayniyancha laktuꞌunun. _~7Xataꞌayuꞌ uxiknankꞌan incha kamakꞌapꞌutꞌu putanꞌay chaqaꞌ, pꞌunaj katꞌaꞌul, kꞌapꞌastꞌaktꞌi tachuncha ixtapal kunaꞌ para kakꞌatsꞌatꞌi incha kalaqchaꞌaniyan yu lhitꞌaꞌun. e}CYu jantu laqaꞌiputun maqanlqajnati tacha kitꞌin, yucha jantu lay jun kintꞌaltanaꞌ. "|=—Mas va taꞌayucha yu apalay toꞌoyay ixpay, ixnati, ixanati, yu sasꞌatꞌan, yu ixtꞌalaqaunin, yu ixtꞌalapanakni xajantu kitꞌin, ex ni yucha jantu lay jun kintꞌaltanaꞌ. Vachu yu apalay toꞌoyay ixjatsukunti xajantu kitꞌin, jantu lay jun kintꞌaltanaꞌ. y{kEx chuncha ixtalhavaxtu ni lapanakni ixtatꞌaꞌan ni Jesús. Ex ni yucha talaqaspꞌiklhi, va lakjunil: ;zoKlajunau ni lapanakni yu ixlaklhijunkanta yu jantu katamil vaynin, yuꞌuncha jantu katakilkꞌatsayaꞌ ni lakvayti. Yu maqskꞌiniy kalhitapasal yu junputun ixlapanaki Jesús MyEx va naunchoqol ni ukxtin: “Kꞌapꞌinchꞌoꞌochiy lakatinixnan maqspaꞌ ni putaulan kalaklhiꞌun laqatapꞌasta katamil vaynin. Kitꞌin knajun kataꞌaqtsamal vaynin la kinchaqaꞌ.” x%Ex chuncha chinchoqol ni oqxtamati, junchoqol ixꞌukxtin: “Ikmakalcha yu naꞌun pero vananaj xajyachal taꞌan katataulal laka mesa.” !w;Ex ni oqxtamati laqchaanchoqol ixꞌukxtin va puteꞌeniꞌol yu tanaul. Ex ni ukxtin aqtaylcha lukujlay. Va junchoqol ni oqxtamati: “Kꞌapꞌinchꞌiy lakatinixnan laka putaulan. Kꞌalaklhitꞌanchiy ni kilpatanin ali ni lakmaknin ali ni talaknin ali ni laꞌachꞌixin.” _v7Ex aqayntaun naul: “Va aniykaꞌ klakxtuklata, xlhiyucha jantu lay kꞌanachal.” NuEx yu aqayntaun naul: “Va aniykaꞌ kꞌil laqakis par vakaxna yu tatapatsay laka kuxtu. Va klaqlaqtsꞌinputun incha lay katatapatsal u jantu. Kꞌaꞌuneꞌe miꞌukxtin va kimalaqmixinil.” ntUEx tachun ixlaklhijunkanta taꞌaqtaynil naunan ni jantu lay kataꞌanaꞌ. Pꞌunaj va junil qayntaun: “Va kꞌilkaꞌ aqxtaun tꞌun. Ikmaqskꞌiniy kteꞌen laqtsꞌiniꞌ. Kꞌaꞌuneꞌe miꞌukxtin va kimalaqmixinil.” )sKEx tejkan lakachilcha xahora lakvayti va malaqachal ixꞌoqxtamati para kalakjunil yu laklhijunkanta: “Kapꞌintꞌikcha, alinꞌojoycha tachun ni vayti.” rEx ni Jesús va junil: —Taun julchan qayntaun lapanaki ixmakay taun ay lakvayti va ixlaklhijunita lhuvaj lapanakni. .qUEx chuncha tejkan qasmaklhi qayntaun yu ancha ixvil laka mesa, va naul: —Ayaj kataꞌachanaꞌ tachun yu katavaynaꞌ taꞌan kalhachimoꞌonunaꞌ ni Dios. {poEx chuncha kalhitsꞌukꞌuyeꞌe achati, va por jantu lay katamapalchoqoyan. Pero kꞌamapꞌalchꞌoꞌonikꞌaneꞌe tejkan katakujchoqoyaꞌ tachun yu tanitacha yu jamalaqtaxtukantacha. Yu katavaynaꞌ taꞌan kalhachimoꞌonunaꞌ Dios oy Pero tejkan makꞌay lakvayti kꞌalaklhiꞌun ni kilpatanin ali ni lakmaknin ali ni talaknin ali ni laꞌachꞌixin. -nS Ex chuncha ni Jesús junil ni xalhinaunaꞌ: —Tejkan makꞌay lakvayti jantu vamun kꞌalaklhiꞌun miꞌamigos ali mintꞌalaqaunin ali milapanakni ali mintꞌataulnin yu maqalinin. Jantu chuncha kꞌamakꞌatꞌi. Va katalhijunchoqoyan la ixchaqakꞌan ex chuncha va tapaxanti jun. m Tachun yu lajꞌay takꞌatsan va lakstꞌuniy kalakmakakanaꞌ pero tachun yu lakstꞌuniy takꞌatsan va lajꞌay kalakmakakanaꞌ. Il  Xlhiyucha tejkan kalhiꞌunkꞌaneꞌe kapiti vayaꞌ, ex kataꞌul taꞌan tataulay yu jantu lajꞌay lapanakni. Ex chuncha yu xalhinaunaꞌ kalaqminan va kajunan: “Laqaj, kꞌatꞌapꞌas taꞌan tataulay yu lajꞌay lapanakni.” Ex chuncha jantu katꞌamaxaniyeꞌe la ixtalakaꞌukxpukꞌan tachun ni lapanakni. Gk Ex yu xalhinaunaꞌ kalaqminan y kajunan: “Kꞌaxtaqnin ni mimputaulan yu ataun lapanaki.” Ex katꞌamaxaniyeꞌe, katꞌauleꞌe alakataun putaulan taꞌan tataulay yu xalakstꞌuniy. Uj#—Tejkan lhiꞌunkꞌanatꞌik kapꞌintꞌik xalakvayti lakxtuklati jantu kꞌalaksaktꞌik taꞌan tataulay ni lajꞌay lapanakni. Ka va lay kachil ataun lapanaki yu apalay ay xajantu uxintꞌi. diAEx tejkan taꞌaqtayl tataulay laka mesa, jalaqtsꞌil ni Jesús tachun yu ixlaklhijunkan vayti, va tataulputun taꞌan tataulay yu lajꞌay lapanakni. Ex va lakjunil ni aniy chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati: h}Ex yuꞌuncha jantu lay tuꞌuchun katanaunchoqol. Ni Jesús lakjunil yu xalajꞌaynin para jantu ay katakꞌatsal .gUEx lakjunil ni alati lapanakni: —Uxiknankꞌan va katajqajul mimburrokꞌan u mivakaxkꞌan lakxkan va niman kꞌamakꞌutꞌutꞌik mas va xajulchan jastaknati. Tf!Ex ni Jesús chꞌapal ni taqanꞌan, va palay makal, va malaqachachoqol. e{Ex ni Jesús jalaqxaqalal ni fariseos kun yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas. Va laklhisakmil: —¿Tis va sun najun kilhachimoꞌonkꞌan? ¿Va lhinaunkan jakꞌuchꞌunti xajulchan jastaknati u jantu? Pero yuꞌuncha va saq taval. _d7Ex ancha la ixtalakaꞌukxpuꞌ ni Jesús ixyal qayntaun lapanaki va ixlakakꞌunta. Wc )Taun xajulchan jastaknati al vayaꞌ ni Jesús la ixchaqaꞌ qayntaun xaꞌukxtin fariseos. Lati ni fariseos va ixtalaqtsꞌin ni Jesús incha kamakal tuꞌuchun yu jantu kapaxtoqnil ixlhachimoꞌonkꞌan. mbS #Kꞌalaqtsꞌintꞌikcha, minchaqakꞌan kamakaunkanacha. Chavay klajunau, jantucha aqtaun kilalaqtsꞌinchoqoyau tus tejkan inchine kꞌanaunapitik: “Ay kamakakal yu mintacha la ixtaqaꞌuti ni Jalhachimoꞌonu Dios.”,aQ "Jerusalén, xalapanakni Jerusalén. Jamaqniyatꞌik yu talaqputeꞌey ixchivinti Dios y laktꞌalmaqniyatꞌik yu tamalaqachaniyan Dios. Tacha ni piyuꞌ jamaqxtoꞌa sasꞌatꞌan la ixpaqachuj, va chuncha ni kitꞌin aqlhuvaj xaklalhistakputunau pero jantu aqtaun kꞌaꞌuyujnauntꞌik. -`S !Pero chavaycha kun lhiy kun tꞌuxaun maqskꞌiniy kaktaylhaꞌal kilakatin. Qayntaun yu laqputeꞌey ixchivinti Dios maqskꞌiniy kanil laka putaulan Jerusalén. x_i Ex ni Jesús va lakjunil: —Kalaqpꞌinchipitik ni anchanuꞌ jamakanunu xanixꞌoy. Kꞌaꞌunapitik va chavaycha kun lhiy kaklakmaxtuyaꞌ aqmoqxnun y kajkꞌuchꞌununaꞌ. Ex yu paqtꞌutunuꞌ kakmajkaniꞌoyaꞌ kilhitapatsa. 1^[ Ex tejkan chuncha naul ni Jesús, va talaqchil lati ni fariseos, va tajunil: —Katꞌaxtꞌucha aniy. Kapiticha. Ni jalhachimoꞌonuꞌ Herodes va maqniputunan. 9]k Ex chuncha yu jantu ay kꞌatsan chavay, ex anchanu julchan va ay lapanaki kunaꞌ. Yu la ay kꞌatsan chavay, va jantu ay kunaꞌ. Ni Jesús lhiqalhun ni putaulan Jerusalén \y Pero lapanakni yu machaqan talakachux ni lakamunukpaꞌ, taꞌan putakꞌutꞌa ni julchan y vachu taꞌan puꞌanachal, yu machaqan ixlhitoꞌanta, ixpaxtoꞌanta, va kataminaꞌ, katataulaꞌ, katavaynꞌoyaꞌ taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios. &[E Ex ancha kaꞌalhunapitik y kꞌalaktsꞌakꞌalhitsꞌukꞌuyapitik mintatsalatikꞌan. Kꞌalaqtsꞌinapitik ni Abraham ali Isaac ali Jacob ali tachun yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios taꞌan lhachimoꞌonun Dios. Pero ni uxiknankꞌan va kꞌatꞌanꞌalhumaxtꞌukꞌanapitik. HZ  Ex katajunchoqoyan: “Jantu klamispayau. Jantu kꞌatsay toꞌoxtay machaqan untꞌatꞌik. Kapꞌintꞌikcha. Kilamakajuucha uxiknankꞌan yu laktꞌuꞌununatꞌik”, chuncha katajunan. Y Ex kꞌaꞌunapitik: “Klatꞌavajiu uxintꞌi y klatꞌaꞌoqnuu y la kinputaulankꞌan kilamasuniu.” Chuncha kꞌanaunapitik. ZX- Incha jantu chuncha makꞌayatꞌik, ex va kaꞌostaulaꞌ yu machaqaꞌ, kamalakchauyaꞌ ni matiꞌ. Ex kꞌatꞌayayapitik maqspaꞌ, kꞌamakꞌasayapitik ni matiꞌ, kꞌaꞌunapitik: “Jalhachimoꞌonuꞌ, kilamalaqltiꞌaniu.” Ex yucha katajunan: “Jantu klamispayau. Jantu kꞌatsay toꞌoxtaycha machaqan untꞌatꞌik.” yo~~Y}}a|{zyyxx[wwkvuuktthss^rr9qqppnnYmlkk!jWihh@gg?ff)eJdd+cbba`__?^^g^]]#[[>ZZYXX@W/VUTTOSLRREQPP5ONNML_KK4JjIIHFEDCC=BAA=@a?>>/=<<Ex naul ni Jesús, va junil ni Pedro: —¡Ay, Simón kꞌatꞌi! Ni Satanás taskꞌintancha para katatankꞌalhan uxiknan vachu va tacha tankꞌalhakan ni trigo. 79Para chuncha lay kilatꞌavajiu y kilatꞌaꞌoqvi la kimesa taꞌan kaklhachimoꞌonunaꞌ ni kitꞌin. Kꞌatꞌaulapitik tacha jalhachimoꞌonun. Kꞌalhiꞌunapitik yu oqxlaqkautꞌuykꞌan xalapanakni Israel. Ni Jesús najun ni Pedro va kanaunaꞌ ni jantu mispay ni yucha a6;Xlhiyucha klaxtaqniyau taun palhachimoꞌon tacha kixtaqnil palhachimoꞌon ni kimPay. ]53’Ni uxiknankꞌan jantu aqtaun ixkilamakaunau tejkan lhitaꞌay xaktapasay. >4u¿Tas naunatꞌikcha uxiknankꞌan? ¿Taꞌayucha yu apalay ay? ¿Va yu vil laka mesa u va yu jamunuꞌ? Va yu vil laka mesa. Pero ni kitꞌin ikmakakan tacha miꞌoqxtamatkꞌan. 73gPero uxiknan jantu chun kꞌamakꞌakꞌantꞌik. Va knajun yu apalay ay junita yucha kaval tacha yu apalay lakatꞌuniy. Yu lhinajun, yucha kaval tacha qayntaun oqxtamati. M2Pero ni Jesús lakjunil: —Ni lajꞌay xalhachimoꞌonun aniy lakamunukpaꞌ talhichimoꞌonun tacha pꞌas xaꞌukxtinin. Yuꞌuncha tanajun kalaktoꞌoyakal tacha lajꞌoxi lapanakni kataval. 1}Ex chuncha taꞌaqtaynilcha talalhisakmiy siya yuꞌuncha taꞌayucha yu apalay ay kaval yu ixpumakautꞌuykꞌan. 0'Ex yuꞌuncha taꞌaqtayl talaklhichiviniy taꞌayucha kaval yu kamaqxtaqlhi. Yu apalay ay lapanaki maqskꞌiniy lakatꞌuniy kamakakal 9/kChuncha katapasayaꞌ, ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki ikpuꞌan lakatin taꞌan kimpaxtoqniy. Pero paynicha ni anchanu lapanaki yu kimaqxtaqyaꞌ para kakmaqnikal. `.9Pero qayntaun yu kintꞌataulay aniy laka mesa yucha kimaqxtaqyaꞌ para kakmaqnikal. -}Ex tejkan tavaynꞌol vachu va chuncha chꞌapal ni vaso, va naul: —Yu aniy vaso masuy ni Dios va taun sastꞌi chivinti jatꞌatamakajun ixlapanakni por kijakꞌalna. Va kataxtuyaꞌ kijakꞌalnan para kꞌalaqtꞌaxtꞌutꞌik ni uxiknan. q,[Ex chꞌapal ni pan va xtaqnil lhimalaqpuchuncha ni Dios. Va cheꞌel, laqxtaqnilcha, va lakjunil: —Yu aniy va kilakatunaj maqxtaqkanta por uxiknankꞌan. Va tsaj chuncha kꞌamakꞌayapitik para kilapupastakvi ni kitꞌin. +Laqsaval klajunau jantucha aqtaun kajkꞌoqchoqoyaꞌ kitꞌin yu aniy xaxkan ni uva tus tejkan kaminaꞌ jalhachimoꞌonuꞌ ni Dios. -*SEx chuncha chꞌapal laqataun vaso, va xtaqnil lhimalaqpuchuncha ni Dios. Ex va lakjunil: —Kachꞌapꞌatꞌik ni vaso, kaꞌoqtꞌik tachun uxiknankꞌan. .)UKitꞌin klajunau jantucha kajkꞌuchoqoyaꞌ xavayti ni aniy kꞌatan tus tejkan kataqayntsayaꞌ yu naunputun aniy kꞌatan tejkan kalhachimoꞌonunaꞌ ni Dios. !(;Ex lakjunil ni Jesús: —Kitꞌin kun tachun la kelhanuti klatꞌavaynputunau yu uxiknan xavayti ni aniy kꞌatan Paxku tejkan jantukaꞌ ikmaqnikan. '}Ex chuncha tejkan chaꞌalcha ni hora ni Jesús kun ixtꞌaltanan tatanul ni laqa chaqaꞌ, va tataulal laka mesa. & Ex chuncha ni yuꞌuncha taꞌal, tatemal va chuncha tacha lakjunkal. Ancha talaꞌoxil xalakvayti ni kꞌatan Paxku. %9 Ex ni yucha katamasuniyan taꞌan apulaktaun ni chaqaꞌ yu pulajꞌay taꞌan alinꞌojotacha yu axtoqnuꞌ. Ancha kꞌalaꞌoxiyapitik ni lakvayti. "$= Ancha kꞌaꞌunitꞌik ni jamachaqaꞌ: “Kijamalaninikꞌan va lhasakminin toꞌoxtaycha lay kalaktꞌavayl ni ixtꞌaltanan ni xakꞌatan Paxku.” d#A Ex lakjunil ni Jesús: —Tejkan katꞌanuyapitik ni laka putaulan ancha kapꞌaxtꞌoꞌapitik qayntaun lapanaki yu lhaꞌanta xkan la ixꞌaqxau. Yucha katꞌapꞌinapitik tus laqa chaqaꞌ taꞌan katanuyanta. F" Ex va tanaul: —¿Toꞌoxtaycha naꞌun kaklaꞌoxiu? |!qNi Jesús malaqachal ni Pedro ali Juan, va lakjunil: —Kapꞌintꞌik laꞌoxinin yu kaꞌuyau xakꞌatan Paxku. 0 YEx chuncha va lakachilcha xakꞌatan Paxku, tejkan ixtaꞌuy pan yu jantu ixlhiyaukan levadura, vachuꞌ ixtamaqniy sasꞌatꞌa borrego tacha ixlapaxkankꞌan. @yEx va lhipaꞌinil ni Judas, va aqtayl lakpastaknan tas lay kapumaqxtaqlhi ni Jesús tejkan jantu kaꞌalil pumalhuu lapanakni. Ni Jesús laktꞌavayl ixtꞌaltanan yu xavayti Paxku `9Ex yuꞌuncha talhiꞌachantajul, va tajunil kataxtaqnil tumin incha kalaqmaqxtaqnil. 7Ex yucha jalaqꞌal ni xaꞌukxtinin kuras kun yu xapolicias ni ay lakatajtan. Va laqlhixaqalal para laycha kalaqmaqxtaqnil ni Jesús ni yuꞌuncha. Ex chuncha ni Satanás va tanunil ni Judas, yu ixtajuniy Iscariote. Yucha xaqayntaun yu ixpumakautꞌuykꞌan ixtꞌaltanan Jesús. ;oChuncha ni xaꞌukxtinin ni kuras kun yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas, va ixtalakxkauniy tas laycha katapumaqnil ni Jesús. Pero va ixtatalhauniy ni lapanakni.  Ex chuncha ixtaꞌuktsꞌuniy ni Paxku yu ay ixkꞌatankꞌan ni israelitas, tejkan ixtaꞌuy ni pan yu jantu lhiyaukan levadura. ta&Tachun ni lapanakni vakuj ixtalaqꞌan ni Jesús ni ay lakatajtan. Va ixtaꞌan qasmaknan ixchivinti..U%Tejkan tunkuj, ni Jesús ixlakmalanin laka ay ixlakatajtankꞌan ni israelitas. Chuncha tejkan tsꞌis, ixꞌan loqojnuꞌ taꞌan junkan xaꞌaspajun Olivos. L$Lhistujcha kꞌaꞌuntꞌik, va si kaskꞌintꞌik Dios para lay kꞌapꞌulaqtꞌaxtꞌutꞌik tachun yu katapasayaꞌ. Ex chuncha lay kꞌapꞌulaqchꞌipꞌintꞌik ni Sasꞌatꞌa Lapanaki. #Kaminaꞌ tacha laqataun patꞌal yu tsꞌalaj putaqtay, va kalaqmaqsvaꞌoyaꞌ ni lapanakni yu tavilanal talakachux ni lakamunukpaꞌ. ?w"Kꞌalhistꞌajkꞌantꞌikcha para jantu pꞌas kꞌamakꞌatꞌik melhanutikꞌan por mintaꞌapꞌatikꞌan nisin por yu makꞌapꞌutꞌunatꞌik la milakatunajkꞌan, y jantu kꞌatꞌapꞌastakꞌun tacha kꞌapꞌutꞌapꞌasayapitik la metsukuntikꞌan. Ni anchanuꞌ julchan va tsꞌalaj kachinaꞌ. hI!Yu lakatꞌun kun laktꞌiyan katamiꞌoyaꞌ pero yu kinchivinti jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ.  Laqsaval klajunau, ni lapanakni yu chavay tatꞌajun, jantukaꞌ kataniꞌoyaꞌ tus katapasaꞌoꞌelayaꞌ yu klajuntau. W'Vachu va chun tejkan kalaqtsꞌinapitik ni chuncha tꞌajun tapasanaꞌ aniy lakamunukpaꞌ yu tacha klajuniu, ex va chuncha kakꞌatsꞌayapitik ni taꞌukstsꞌuniycha tejkan Dios kalhachimoꞌonunaꞌ. wgTejkan kalaqatajuyaꞌ xaxqoy ex meꞌemankꞌan kꞌatsꞌayatꞌik ni taꞌukstsꞌuniycha ni lhikꞌatsa. %CEx lakjunil ataun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati, va naul: —Kꞌalaqtsꞌintꞌik ni kꞌiu yu junkan higuera, u va taꞌayucha kꞌiu kaval. $ATejkan chuncha kaꞌaqtayniyacha ex kꞌaꞌachꞌantꞌik, y kꞌatalaqstꞌatꞌik kun achati. Tejkan chuncha kunaꞌ ex kꞌalaqtꞌaxtꞌuyapitikcha. Ex chuncha katalaqtsꞌinaꞌ ni Sasꞌatꞌa Lapanaki, va kaminaꞌ laka taputsꞌi, kaminaꞌ kun ixtapꞌasta y tachun ixꞌayaxtu. R Jantucha katalhitsukuyaꞌ tapꞌasta por ixtalhantikꞌan y va por la katapastakꞌuyaꞌ tisuncha katapasayaꞌ lakamunukpaꞌ. Ni julchan ali ni malkuyuꞌ ali ni jastꞌakun kataxkapꞌiknanaꞌ. v e’Ex chuncha laktꞌiyan katatapaxayaꞌ ni julchan kun ni malkuyuꞌ kun ni jastꞌakun para katapulakpastaknal. Aniy lakatꞌun la katatalhananaꞌ ni lapanakni, jantu katamalaqasiyaꞌ tejkan ayaj kamakatꞌaunaꞌ ni lakamar. # ?Lati kalaqmaqnikanaꞌ laka lhilukuj. Lati kalakchꞌikanaꞌ, kalaklhaꞌankanaꞌ ixlhilakalhuu lakamunukpaꞌ. Yu aniy la ixputaulankꞌan Jerusalén katataulaꞌ yu jantu israelitas kataval tus tejkan kamiꞌoyaꞌ julchan yu lakꞌulanikanta. Tejkan kaminchoqoyaꞌ ni Jesús ¡Payniꞌincha xanatin yu jaꞌaynan katajunaꞌ anchanuꞌ julchan, vachuꞌ yu katalhitsukuyaꞌ lakstꞌuniy sasꞌatꞌakꞌan yu lhimatsꞌikꞌiti! La kaꞌalina maqanlqajnati aniy la kintꞌunkꞌan y ni Dios ayaj katalqaunaꞌ kun yu aniy lapanakni.  Ni anchanu julchan kaꞌalinaꞌ maqanlqajnati por yu talaqalhin. Chuncha laqsaval kunaꞌ tachun yu tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios. hITejkan chuncha katapasayaꞌ, ex yu tavilanal xaꞌestado Judea maqskꞌiniy kataqoslhi laka aspajunuxnan. Yu tavilanal aniy laka ay putaulan maqskꞌiniy katataxtul y yu tavilanal ixlhimaqspa ni putaulan jantu katatanul. :m’Tejkan kalaqtsꞌinapitik va katamalaqachoqoxnuyaꞌ ni tropas ni aniy putaulan yu Jerusalén. Chuncha kakꞌatsꞌayapitik va niman kalaqmaqniꞌokanaꞌ xalapanakni. &EMas va lhitaꞌay kunaꞌ incha kilalhakapuꞌanꞌalhiyau ex kꞌalhitsꞌukꞌuyapitik jatsukunti. Tejkan kalaqmaqniꞌokanaꞌ xalapanakni ni Jerusalén a;Pero jantu kamaꞌatsꞌanꞌayapitik metsukuntikꞌan mas va maqataun miꞌajikꞌan. KTachun ni lapanakni katalhixkayan por kilapanakni untꞌatꞌik. )KMas va mimpaykꞌan u minatikꞌan katamaqxtaꞌan. Mas va mintꞌalaqaunin u miꞌamigoskꞌan katamaqxtaꞌan. Lati yu uxiknankꞌan kꞌamaqnikꞌanapitik. LNi kitꞌin klaxtaqniyau chivinti kun jatapastakꞌati. Chuncha tachun mintꞌalaxkayninkꞌan katakꞌatsayaꞌ va laqsaval yu naunatꞌik, jantu lay katanaul yu jantu laqsaval yu naunatꞌik. 1Pero kapꞌastꞌaktꞌik la melhanutkꞌan ni jantu katapastakꞌun tas laycha kꞌapꞌuꞌaltꞌayanantꞌik tejkan katamukꞌaniyan laqtaqal. ]3 Pero tejkan chuncha katapasayaꞌ ex laycha kꞌachꞌivinapitik para kintamispal. mS Pero pꞌunaj tejkan jantukaꞌ chuncha katapasayaꞌ katachꞌapayan, katamamajkꞌatsanivayan, katamaqxtaqniyan yu xalajꞌay lapanakni laqa chaqan taꞌan tataqxtoꞌa ni israelitas. Kalhipꞌinikꞌanapitik yu lajꞌay lapanakni kun yu jalhachimoꞌonun. Kalhipꞌinkꞌanapitik laka pachꞌin. Va si chun katapasayaꞌ por kilapanakni untꞌatꞌik. ~ Kalaklayaꞌ lakatꞌun lakalhuu lakamunukpaꞌ y lakalhuu kaꞌalinaꞌ chavan y lakalhuu kaꞌalinaꞌ taqanꞌati. Vachuꞌ kaꞌalinaꞌ la ay talhanti laktꞌiyan y va yucha katapukꞌatsayaꞌ ni lapanakni va laycha kamiꞌol ni lakamunukpaꞌ. K} Ex chuncha taylhaꞌal ixchivinti ni Jesús, va lakjunil: —Yu oqxlaqtaun lapanakni katalachꞌapayaꞌ kun aꞌoqxlaqtaun lapanakni. Yu laqataun pais katalachꞌapayaꞌ kun ataun pais. |% Tejkan kaꞌasmaktꞌapitik la alin lhilukuj ni lakamunukpaꞌ y tejkan katalachꞌapayaꞌ ni lapanakni kun lhachimoꞌonun ex jantu katꞌalhanantꞌik. Chuncha maqskꞌiniy pꞌunaj katapasal. Pero tejkan chuncha kunaꞌ jantukaꞌ kamiꞌoyaꞌ ni lakamunukpaꞌ. -{SEx va naul ni Jesús: —Kꞌalhistꞌajkꞌantꞌikcha para jantu matichun katamakanun. Kataminaꞌ qaynlhuu la kintaqaꞌuti y katanaunaꞌ: “Kitꞌin ni Cristo”; y katanaunaꞌ: “Chavaycha kamiꞌoyaꞌ ni lakamunukpaꞌ.” Pero uxiknankꞌan jantu kꞌalaktꞌapꞌintꞌik. z1Ex chuncha talhisakmil: —Jamalaniniꞌ, ¿tavanancha chuncha katapasayaꞌ? Tejkan va laycha chuncha katapasal, ¿tas kakpukꞌatsayaucha? y Pero ni Jesús lakjunil: —Kaminaꞌ julchan tejkan tachun yu laqtsꞌinatꞌik kalaqcheꞌeꞌokanaꞌ, jantu katamakaunaꞌ chiyuxin yu katalaꞌakltankukꞌataulal. Tas katapukꞌatsayaꞌ ni lapanakni tejkan va laycha kamiꞌoyaꞌ ni lakamunukpaꞌ Bx}Ex chuncha lati ixtatꞌajun lhichivinin yu la ay lakatajtan. Ixtanajun va kun la lajkꞌus chiyux ixmaxantilakanta y vachuꞌ kun yu la kꞌus axtoqnuꞌ yu taxtaqlhi lapanakni. w Yuꞌuncha mas va taxtaꞌa laqlhuu pero taxtaꞌa vamun yu tamaxajniyachal. Chavay ni kilpataniꞌ tiyau mas va tsꞌuniy tumin yu xtaqlhi pero va xtaqꞌol tachun yu ixputapasay. Ni Jesús naul ni kalaqcheꞌeꞌokanaꞌ yu ay lakatajtan laka Jerusalén vyEx va naul ni Jesús: —Laqsaval klajunau yu aniy kilpataniꞌ tiyau apalay lhuu xtaqlhi xajantu yu alati lapanakni. au;Ex ancha laqtsꞌil qayntaun kilpataniꞌ tiyau va mujul aqxtꞌuy lakstꞌuniy tumin. t Ex chuncha taꞌan ixvil ni Jesús lakatajtan va lakavanal, va jalaqtsꞌil ni maqalinin ixtamujuy ixlimosnajkꞌan laka kajun. 1s[/Talakmaxtuniy ixchaqakꞌan yu tiyaunin. Vachu la panij tatapayniy Dios para katatoꞌoyal ni lapanakni. Yuꞌuncha katalaqaꞌiyaꞌ apalay lhuu jamaqanlqajnati.r%.—Kꞌalhistꞌajkꞌantꞌikcha para jantu katamakanun yu tamasuy kilhachimoꞌonkꞌan. Yuꞌuncha tamaqamay katatiꞌukxuntayal kun yu laqlman laqchꞌiti tacha taꞌulay ni lajꞌay lapanakni. Taꞌachaniy kalakmastakꞌakal laklhitamau tacha ay lapanakni kataval. Tataulputun taꞌan tataulay yu xalajꞌaynin laqa chaqan taꞌan tataqxtoꞌa ni lapanakni vachu taꞌan alin lakvayti. hqI-Ex tachun ni lapanakni taqalasmaklhi ni Jesús tejkan jalakjunil ixtꞌaltanan, va naul: 6pe,Ex incha David naul ni Cristo va ixJalhachimoꞌonuꞌ, ex naunputun ni jantu vamun sasꞌatꞌa kaval. Ni Jesús lakmukꞌanil laqtaqal yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan @o{+tus kakmaqalhajaꞌoyaꞌ tachun mintꞌalaxkaynin.” hnI*Jantu vamun sasꞌatꞌa David kaval. David tsꞌoqlhi laka salmos va naul:Ni Dios naul, va junkal kiJalhachimoꞌonuꞌ:“Aniy kꞌintꞌatꞌaꞌul la kilhijakanaj makaꞌ para katatoꞌoyan ni lapanakni m))Ex ni Jesús laklhisakmil ni lapanakni: —¿Valiꞌiycha tanajun va sasꞌatꞌa David ni Cristo yu ixtanajun kamalaqachayaꞌ ni Dios? l(Ex chuncha tatalhaunilcha, jantucha apalay tuꞌuchun katalhisakmil. Ni Cristo jantu vamun sasꞌatꞌa David kaval k%'Ex lati yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas va ancha ixtayanal, va tajunil ni Jesús: —La ox altꞌayan, jamalaniniꞌ. vje&Chavay mas naunatꞌik va ixtanitacha ni anchanu lapanakni pero yu Dios naul: “Kitꞌin va ixDioskꞌan kunita.” Ex chuncha pukꞌatsayau va ixtakujchoqotacha. Ni Dios jantu Dios kaval kun yu janinin, va ixDioskꞌan yu tatꞌajun. oiW%Ni Moisés yucha kintamasuniyan ni takujchoqoy ni janinin tejkan lhitsꞌoqlhi ni javan yu ixmaqtayvil. Taꞌan chuncha tsꞌoqlhi, va naul ni Dios: “Kitꞌin ixDios Abraham, ixDios Isaac, ixDios Jacob kunita”, naul ni Dios. h $Yuꞌuncha jantucha kataniyaꞌ. Tacha ixmayulnin Dios katajunaꞌ, va yu sasꞌatꞌan Dios katajunaꞌ, va takujchoqotacha. *gM#Pero ni lapanakni yu tapaxtoqniy katachaꞌal yu ataun lakamunukpaꞌ, mas taniy va katakujchoqoyaꞌ. Ancha jantu katalakxtuklayaꞌ y jantu kalakꞌikanaꞌ. kfO"Ex ni Jesús va lakjunil: —Ni lapanakni aniy lakamunukpaꞌ va talakxtuklay y lakꞌikan. e}!Ex tejkan katakujchoqoyaꞌ ni janinin, ¿taꞌayucha ixanati kunaꞌ? Qayntujun tꞌalaqaunin va si ixtatꞌatꞌajun. *dO Ex taval vachuꞌ nil ni xanati. —Jamalaniniꞌ, ni Moisés kintatsꞌoqnin la ixlhachimoꞌon incha kanil qayntaun lapanaki y kamakauntijlal ixanati y jantu kalhitsukunil sasꞌatꞌa, ex yu ixpꞌisaqa maqskꞌiniy katꞌatsukuchoqol ixanati para kalhitsukunil sasꞌatꞌa por xajayaꞌ. _/Ex chuncha lati ni saduceos talaqꞌal ni Jesús. Yuꞌuncha ixtanajun ni jantu takujchoqoy yu janinin. Ex va chuncha va tajunil ni Jesús: X^)Ex chuncha jantu lay katamakanul ni Jesús la ixtalakaꞌukxpukꞌan ni lapanakni. Tus vak jalakmakal por ixchivinti, ex yuꞌuncha saq taval. Ni Jesús lhichiviniy tejkan katakujchoqoyaꞌ ni janinin ]Ex chuncha jalakjunil: —Kaxtꞌaqnitꞌik yu jalhachimoꞌonuꞌ Roma yu ixnavin yucha y kaxtꞌaqnitꞌik Dios yu ixnavin Dios. f\EKꞌimasunin aqxtaun tumin. ¿Ni aniy tumin tas ayuchacha ixꞌukxpucha? ¿Tas ayucha ixtaqaꞌuti aniy tsꞌoqmukꞌanikanta? Ex chuncha tanaul: —Va ixꞌukxpuꞌ kun ixtaqaꞌuti ni xaꞌay jalhachimoꞌonuꞌ Roma. }[sPero ni Jesús yucha kꞌatsal va ixtamakanuputun. Va jalakjunil: —¿Valiꞌiycha kilalaqtsꞌintanuyaucha? qZ[Va klalhisakmiyau incha maqskꞌiniy kamapalniu impuestos yu xaꞌay jalhachimoꞌonuꞌ Roma u jantu. YXlhiyucha talhisakmil, va tanaul: —Jamalaniniꞌ, ni kijnankꞌan ijkꞌatsayau va si laqsaval yu naꞌun y si laqsaval yu lakmalaniy ni lapanakni. Vachuꞌ jantu makꞌay kuenta taꞌayucha ni lapanaki. Uxintꞌi ayaj ox jamasuniy ixchivinti Dios. NXEx ni yuꞌuncha jalaqmalaqachal lapanakni yu ixmakakan tacha ox lapanakni kataval. Va ixtamakanuputun ni Jesús para kanaul tuꞌuchun yu jantu ox. Ex chuncha lay katalhaꞌanil ni xagobernador. OWEx yu xaꞌukxtinin kuras kun yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas va takꞌatsal ni Jesús ixlaklhichiviniy ni yuꞌuncha tejkan jalaqputeꞌenil ni anchanuꞌ chivinti. Xlhiyucha ancha ixtalakxkajuy tacha katapuchꞌapal ni Jesús. Pero jantu katachꞌapal, va ixtatalhauniy ni lapanakni yu ancha tayanal. 5VcVachuꞌ naul ni Jesús: —Mas va taꞌayuꞌ lapanaki kataqalqoslhi ni anchanuꞌ laka chiyux, kataqalhiyaꞌ. Pero incha ni anchanu chiyux kapatajul y kaꞌaktꞌalmal qayntaun lapanaki ex va kalhiꞌakxajtachal tacha pꞌoqxni. Ni Jesús lhisakmikal incha maqskꞌiniy kamapalkal impuestos xUiEx ni Jesús jalaqtsꞌil, va naul: —Incha jantu chuncha kaval, ex ¿valiꞌiycha inchine najun yu tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios?Ni chiyux yu jantu kamapatsaputul yu tamakay chaqaꞌ
chavay yucha yu apalay maqskꞌiniy. 1T[Va kaminaꞌ la ixtꞌun, kalaqmaqniꞌoyaꞌ ni anchanu tapatsanin. Kaxtaqniyaꞌ ni tꞌun aqayntaun. Ex ni lapanakni yu taqasmaklhi va tanaul: —Jantu chun kaval. S3Ex tamaxtul ixlhimaqspa ni anchanu lakatꞌun, va tamaqnil. Ex ni Jesús jalaklhisakmil: —¿Ex chuncha tas kamakayacha ni xaꞌukxtin ni tꞌun? FREx tejkan talaqtsꞌil yu ixtatꞌajun tapatsanin talaxaqalal siya yuꞌuncha, va tanaul: “Yu aniy kalaqaꞌiyaꞌ ixlhitapatsa ixpay. Kamaqniu para kinavinkꞌan kaval ixlhitapatsa.” %QC ’Ex ni anchanuꞌ xaꞌukxtin va naul: “¿Tas kakmakayacha? Kakmalaqachayaꞌ kesꞌatꞌa yu ayaj kꞌachaniy. Ka va yucha katatoꞌoyayaꞌ.” Pw Ex ni ukxtin va malaqachachoqol aqayntaun pero yuꞌuncha talhimaqchapul y tamaxtulcha ixlhimaqspaꞌ ni lakatꞌun. #O? Ex yu xamanavin tꞌun va malaqachachoqol aqayntaun ixꞌoqxtamati. Vachuꞌ tasamajꞌal ni oqxtamati, tamalaqachachoqol, jantu tuꞌuchun kataxtaqnil. yNk Ex lakachilcha ixpupꞌuxkan ni uvas. Ni ukxtin va malaqachal qayntaun ixꞌoqxtamati para kaskꞌinil lati yu japꞌuxnucha yu ixpaxtoqniy yucha. Pero yuꞌuncha tasamajꞌal ni oqxtamati, tamalaqachachoqol, jantu tuꞌuchun kataxtaqnil. iMK Ex aqtaylcha jalaqxaqalay ni lapanakni, va jalakjunil taun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati. Va naul: —Qayntaun lapanaki chꞌal uvas la ixtꞌun. Va jalaqxtaqnil amedias lati tapatsanin. Ex taxtul, la maqan al. 4LaEx Jesús jalakjunil: —Ex ni kitꞌin vachuꞌ jantu kaklajunau tas ayucha kixtaqnil palhachimoꞌon yu ikpumakay ni aniy axtoqnuꞌ. Yu jalaktuꞌunun tapatsanin K Ex chuncha tajunil ni Jesús: —Kijnankꞌan jantu ijkꞌatsayau taꞌayucha malaqachal ni Juan para kamaqchajꞌavanal. 9JkPero incha kanaunau valiꞌiy lapanakni yu tamalaqachal ni Juan, ex ni lapanakni kintalakatꞌalmayan. Yuꞌuncha talhakapuꞌan ni Juan va yu ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. dIAEx aqtaylcha talalhisakmiy siya yuꞌuncha, ixtalajuniy: —¿Tas kajunaucha? Incha kajunau va Dios yu malaqachal ni Juan, ex ni Jesús kintalhisakmiyan: “¿Ex valiꞌiycha jantu kalhakꞌapꞌupꞌintꞌik?” hHIKilajuniu, ¿taꞌayucha malaqachal ni Juan para kamaqchajꞌavanal? ¿Va Dios u va lapanaki? ^G5Ex ni Jesús va lakjunil: —Kitꞌin vachuꞌ kaklalhisakmiyau taun chivinti. "F=Yuꞌuncha tanaul: —¿Taꞌayucha xtaqnin lhachimoꞌon ni kꞌamakꞌatꞌi yu aniy axtoqnu? ¿Taꞌayuchacha lhijunan ni chuncha kꞌamakꞌatꞌi? E yTaval taun julchan ni Jesús ixvil yu ay lakatajtan. Ixlakmasuniy ni lapanakni, ixjalaqputeꞌeniy tacha lay katapulaqtaxtul. Ancha tachaꞌal ni xaꞌukxtinin kuras ali yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas ali yu lajꞌay lapanakni. D0Pero tachun ni lapanakni tus ox ixtatꞌajun qalasmaknan ni Jesús, xlhiyucha jantu katatemal tas laycha katapumaqnil.vCe/Ex chuncha lhilhiy ixjalakmalaniy yu ay lakatajtan ni Jesús. Pero ni xaꞌukxtinin ni kuras ali yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas ali yu lajꞌay lapanakni, yuꞌuncha aqtayl talakpastaknan tas laycha katapumaqnil. 2B].Va naul: —Va tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios: “Ni kinchaqaꞌ junkan xachaqaꞌ taꞌan puskꞌinkan Dios.” Pero uxiknankꞌan makꞌayatꞌik paꞌalhavan. #A?-Ex va tanul ni Jesús yu ay ixlakatajtankꞌan ni israelitas, va jalakxkauxtul yu ixtatꞌajun jastꞌanan y vachuꞌ yu ixtatꞌajun jalaktamunun. @,Katamaꞌakxaꞌoyan, katamaqniyan uxiknan yu ancha katꞌaulapitik. Jantu katamakaunaꞌ chiyuxin yu katalaꞌakltankukꞌataulal. Jantu ixmispꞌayatꞌik ni Dios tejkan kilachil xlhiyucha katapasayaꞌ. Ni Jesús jalakxkauxtul jastꞌanan yu ay lakatajtan $?A+Kaminaꞌ julchan tejkan kataꞌostaulaꞌ mintꞌalaxkayninkꞌan, katamalaqachꞌinuyan para jantu lay kꞌatꞌapꞌasatꞌik y katamalaqachoqoxnuyan. >!*Va naul: —Va ixmalaꞌasitꞌik chavay tas pulaycha oxicha katꞌaulchꞌoꞌotꞌik kun Dios pero jantucha lay kꞌamalaꞌasiyapitik. =)Ex chuncha tejkan va laycha kachaꞌal laka Jerusalén, laqtsꞌil ni ay putaulan, va laqlhiqalhul ni lapanakni yu ancha tavilanal. <(Ex ni Jesús va lakjunil: —Klajunau incha va saq kataval ni lapanakni ex va katalaktꞌasal ni chiyuxin, va ay katamakal ni Dios. ;'Pero lati ni fariseos yu ancha ixtayanal va tajunil ni Jesús: —Jamalaniniꞌ, kꞌaꞌun yu tatꞌamintan ni saq kataval. 4:a&Va ixtanajun: —¡Katoꞌoyakal yu minta la ixtaqaꞌuti ni Jalhachimoꞌonu Dios! Ox katalaqtsꞌinchoqol ni Dios kun ni lapanakni y katoꞌoyakal ni Dios laktꞌiyan. )9K%Va la lhuu lapanakni yu ixtatꞌaꞌan ni Jesús. Ex chuncha tejkan va lay kachaꞌal ni Jesús lakatajunti ni aspajun yu junkan Olivos, va ayaj talhiꞌachantajul ni yuꞌuncha. Va ixtatꞌasay, la ay ixtamakay ni Dios por tachun yu ixtalaqtsꞌinta yu makal ni Jesús la ixtapꞌasta. s8_$Tejkan chuncha alcha ni Jesús, ni lapanakni tamamanil ixlaqchꞌitikꞌan lakatin para ancha kapuꞌal. x7i#Ex va talhaꞌanilcha ni Jesús, va tamukꞌanil ixlaqchꞌitikꞌan ni burro, ex putaukꞌal ni Jesús. P6"Ex yuꞌuncha tanaul: —Va maqskꞌiniy ni Jalhachimoꞌonuꞌ. 5!Tejkan ixtatꞌajun xꞌoqnun ni burro, ex yu jamanavinin va talaklhisakmil: —¿Valiꞌiycha xꞌotꞌatꞌik ni kiburrokꞌan? E4 Ex taꞌal ixtꞌaltanan, tatemal va tacha lakjunkal. 3Incha taꞌayucha katalhisakmiyan ni valiꞌiycha xꞌotꞌatꞌik ni burro, ex kꞌaꞌunapitik va maqskꞌiniy ni Jalhachimoꞌonuꞌ. 2Va lakjunil: —Kꞌapꞌinchꞌipitik ni lakatꞌuniy putaulan yu ancha vil. Ex taꞌan kachꞌipꞌinapitik, katꞌemayapitik laqataun sasꞌatꞌa burro chꞌiꞌulakanta yu jantukaꞌ matichun putaukꞌay. Kaxꞌoqꞌiyapitik, kalhitꞌantꞌik. ;1oTejkan va laycha kachaꞌal lakatꞌuy putaulanin yu lakjunkan Betfagé y Betania yu ukstsꞌuniy ni aspajun yu junkan Olivos, ex jalaqmalaqachal qayntꞌuy ixtꞌaltanan. h0ITaval tejkan chuncha naul ni Jesús va taylhaꞌal ixlakatin para kachaꞌal Jerusalén. b/=Chavaycha kalaklhitꞌantꞌikcha aniy ni lapanakni yu kintaxkajiy yu jantu ixkintajuniy xaklhachimoꞌonul. Aniy kꞌalaqmaqniꞌotꞌikcha la kintꞌalakaꞌukxpuꞌ.” Ni Jesús tanul ni laka putaulan Jerusalén B.}Ex ni jalhachimoꞌonu lakjunil: “Klajunau mas yu lhitꞌajuncha, kaxtaqnikanaꞌ alati. Pero yu jantu tuꞌuchun kalhitsukul, mas va tsꞌuniy yu lhitꞌajun kamaxtunichoqokanaꞌ. t-aYuꞌuncha tajunil: “Pero, jalhachimoꞌonuꞌ, yucha lhitꞌajuncha aqkau chuncha tacha xtꞌaqnin.” ,Ex lakjunil yu ancha tayanal: “Kꞌamaxtꞌunitꞌikcha ni tumin, kaxtꞌaqnitꞌik yu lhajal aqkau chuncha tacha kxtaqnil.” +¿Ex valiꞌiychacha jantu kꞌamanutꞌi kintumin laka banco? Ex chuncha kitꞌin xaklhajal sasꞌatꞌa tejkan ikchinchoqol.” [*/Ex ni jalhachimoꞌonu va junil: “Kun minchivinti meꞌeman mapꞌukꞌan mintalaqalhin. Laqsaval ixkꞌatsay ni va la pꞌas kilhachimoꞌon y va ikchꞌapay yu jantu kinavin y ikxqanan yu jantu ikchꞌan. )'Va xaktalhauniyan uxintꞌi. Ijkꞌatsay va la pꞌas milhachimoꞌon, va chꞌapꞌay yu jantu minavin y xꞌanan taꞌan jantu chꞌan.” x(iEx aqayntaun vachu chinchal, va naul: “Jalhachimoꞌonu, aniy mintumin. Va xakpachꞌimaꞌata la kimpayoj. p'YEx ni jalhachimoꞌonuꞌ va junil: “Ex uxintꞌi kꞌalhachꞌimoꞌonuneꞌe lakakis putaulan.” & Ex chinchal aqayntaun, va naul: “Jalhachimoꞌonuꞌ, chavay yu mintumin talhavatacha aqkis chuncha tacha kꞌixtꞌaqnin.” 6%eEx ni jalhachimoꞌonu va junil: “Ox oqxtamati kꞌatꞌi. Uxintꞌi la ox makꞌatꞌi mas va kun tsꞌuniy, xlhiyucha kꞌalhachꞌimoꞌonuneꞌe lakakau putaulan.” $ Yu pꞌunaj chinchal, va naul: “Jalhachimoꞌonuꞌ, chavay yu mintumin talhavatacha aqkau chuncha tacha kꞌixtꞌaqnin.” L#Pero tejkan chinchoqol ni ay lapanaki la ixputaulan va ixlaqaꞌitacha ixpalhachimoꞌon. Jalakjuntaꞌil ixꞌoqxtamatin yu ixlaqxtaqnita tumin. Va ixkꞌatsaputun tacha tamakatacha qayntamin. F"Pero yu lapanakni yu ancha ixtꞌamachaqan va ixtaxkajiy yu junputun lhachimoꞌonuꞌ. Tamalaqachal chivinti, va tanaul: “Kijnankꞌan iknaunau jantu kaval kiJalhachimoꞌonukꞌan.” 5!c Va jalakjuntaꞌiꞌelal pumakau ixꞌoqxtamatin. Laqxtaqnil qayntamin lhuu tumin, va lakjunil: “Kꞌapꞌutꞌapꞌatsꞌatꞌik ni aniy tumin tus kakminchoqoyaꞌ.” 9 k Xlhiyucha va naul: —Qayntaun ay lapanaki va maqati al taꞌan ataun xalakatꞌun. Va al laqaꞌiniꞌ ixpalhachimoꞌon para kalaklhichimoꞌol ixtꞌamachaqan la ixtꞌun.   Va chuncha ni Jesús ixtꞌajun chivin y ni lapanakni ixtatꞌajun qasmaknan. Va lakjunil taun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati. Va laycha katachaꞌal yu la ay putaulan Jerusalén y yuꞌuncha ixtapastakꞌa ni Dios va niman ixlhachimoꞌonul. 2] Kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki klakminta puxkaunaꞌ ni lapanakni yu tatsꞌanqatacha para kaklaqmalaqtaxtuyaꞌ. Ni pumakau oqxtamatin yu jalaqxtaqnikal tumin ' Ex chuncha va naul ni Jesús: —Chavaycha yu tatanumanal ni aniy chaqaꞌ va talaqtaxtutacha, vachu laqsaval ixpapanti Abraham junita.  Ex chuncha tayal ni Zaqueo, va junil ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesús: —Chavay, Jalhachimoꞌonuꞌ kꞌatꞌi, pakltaun kimaqaliti klaqxtaqniyaꞌ kilpatanin y va taꞌayucha yu ikmakanuxtunil kakxtaqnichoqoyachaꞌ aqtꞌati chuncha tacha kmaxtunil. /WTejkan chuncha talaqtsꞌil ni lapanakni ex talhichivinil ni Jesús, va ixtalajuniy: —Ni Jesús va al loqojnuꞌ la ixchaqaꞌ qayntaun jalaktuꞌunuꞌ lapanaki. OEx va tsꞌalaj patajul ni Zaqueo, va achajlaqaꞌil ni Jesús. >uEx tejkan ancha chaꞌal ni Jesús, talaqstꞌal laka kꞌiu, laqtsꞌil ni Zaqueo, va junil: —Va knajun kꞌapꞌatꞌaꞌutꞌicha, chavaycha kakloqojaꞌ la minchaqaꞌ. mSEx takyaujapꞌulal, va taukꞌal laka kꞌiu para lay kalaqtsꞌil, va ancha ixpuminta ni Jesús. !Ni yucha ixmispaputun tacha tasuy ni Jesús. Pero la lhuvaj lapanakni ixtaꞌanta, jantu lay kalaqtsꞌil, va por jantu putanꞌay kaval.  Ancha ixꞌalin qayntaun lapanaki yu ixjunkan Zaqueo. Ni yucha va xaꞌukxtin jachꞌiniꞌ impuestos y va maqaliꞌ ixjunita. L Ex ni Jesús tanul laka putaulan Jericó va ancha ixtapasaꞌanta. 7g+Ex va limancha lakavananchoqol, va tꞌaꞌal ni Jesús va ay ixmakay ni Dios. Tejkan talaqtsꞌil ni lapanakni yu tacha tapasal, tus tachun va ay tamakal ni Dios.uc*Ex va naul ni Jesús: —Kalakꞌavancha. Palaycha kꞌaꞌunchꞌoꞌo, va kꞌilhakꞌapꞌupꞌin. )—¿Suncha naꞌuncha kakmakanin? Ex ni laꞌachꞌix qaltayanal, va naul: —Jalhachimoꞌonuꞌ, va klakavananputun. xi(Ex tayal ni Jesús, va malaqachanal ixꞌika. Ex tejkan laqchaꞌalcha, va lhisakmikal ni laꞌachꞌix: dA'Yu ixtapꞌulanan ni lapanakni va talaqꞌaymal ni laꞌachꞌix para saqcha kaval pero yucha apalay matꞌasal. Va naul: —Istsꞌal kꞌatꞌi ni ay jalhachimoꞌonuꞌ David, kꞌimapꞌaynitꞌicha kitꞌin. +&Ex tꞌasal ni laꞌachꞌix, va naul: —Jesús, istsꞌal kꞌatꞌi ni ay jalhachimoꞌonuꞌ David. Kꞌimapꞌaynitꞌicha kitꞌin. eC%Ex yuꞌuncha va tajunil: —Va tꞌajun tapasanaꞌ ni Jesús yu machaqaꞌ Nazaret.  $Tejkan qasmaklhi ni ixtatapasay lhuvaj lapanakni lakatin, ex va laklhisakmil ni laꞌachꞌix, va naul: —¿Suncha alin?  #Ex chuncha tejkan va laycha kachaꞌal ni putaulan Jericó ancha ixvil qayntaun laꞌachꞌix, ixpuskꞌin tumin lakatin. $ A"Pero ixtꞌaltanan jantu katamalaqasil, jantu kalakmasunikal, jantu katakꞌatsal tas ixnaunputuntacha. Ni Jesús palay makal qayntaun laꞌachꞌix k O!Ex kintalaqanaqmaꞌelayaꞌ ex kintamaqniyacha. Ex tejkan paqtꞌutu kunaꞌ, kajkujchoqoyaꞌ. & E Va kakmaqxtaqkanaꞌ la ixtamakakꞌan yu jantu israelitas kataval, ex yuꞌuncha kintalaktuꞌuyaꞌ, pꞌas kintalhiꞌachanaꞌ, kintalakapuchujvayaꞌ. !;Ex ni Jesús laklhaꞌal pumakautꞌuy ixtꞌaltanan alakataun, va lakjunil: —Chavaycha kaꞌanau laka putaulan Jerusalén. Ancha kaꞌalinacha tacha yu tatsꞌoqlhi yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios tejkan kintalhitsꞌoqlhi kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki. Pex ni yucha kalaqaꞌiyaꞌ alati aniy lakamunukpaꞌ y vachuꞌ kalaqaꞌiyaꞌ xatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ tejkan kaminaꞌ yu ataun lakamunukpaꞌ. Ni Jesús naunchoqol ni kaniyaꞌ <qEx ni Jesús va lakjunil: —Laqsaval klajunau mas va taꞌayucha yu makajun ixchaqaꞌ, u ixpayan, u ixtꞌalaqaunin, u ixanati, u sasꞌatꞌan para Dios kalhichimoꞌol,  Ex chuncha ni Pedro va junil ni Jesús: —Pero ni kijnankꞌan ikmakaunꞌotaucha yu klhitꞌaunau para kaklatꞌaltanau. gGEx ni Jesús lakjunil: —Yu jantu lay katamakal ni lapanakni, ni Dios yucha lay makay. eCEx ni lapanakni yu ancha tayanal va tanaul: —¿Ex taꞌayuchacha lay katalaqtaxtul? *MLaqataun camello jantu lay tapasay taꞌan pusalal ni makskati. Pero apalay lhitaꞌay katatanul taꞌan lhachimoꞌonun Dios yu talhitꞌajun lhuvaj maqaliti. Tejkan ni Jesús chuncha laqtsꞌil maqaninil, ex va naul: —Ayaj lhitaꞌay katatanul ni maqalinin taꞌan lhachimoꞌonun Dios. ~r}z|{zyyfxxJwew v{utss@rzqqipsonnnmmfllkjj_jiihAgg%feeAdcbbFa`_^^]\\1[Z}YYY XwWWW VCUlUTFS5RQQ(POOsNMLLvKKJINHH>GG]FEE*DCC'BlBAY@@2?v>>2==x<va alil taun ay jamaqaniti y lajqalhuti,
va yucha ni Raquel yu ixqalhun.Jantucha lay ixlakataulay, va jalaqmaqnikalcha ni sasꞌatꞌan. uwcEx laqsaval va chuncha val tacha istsꞌoqta ni Jeremías yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios: qv[Tejkan kꞌatsal ni Herodes ni tamakanul yu magos ex va ayaj talqaunlhi, va jamalaqachanal ixjamaqnika ni tsꞌalan yu lakstꞌuniykaꞌ. Va yu ixtalhitꞌajun laꞌatꞌiyun jachꞌitin kun yu apalay lakstꞌuniykaꞌ laka putaulan Belén ali yu ukstsꞌuniy ixtavilanal. Va pastaklhi tacha tajunil ni magos tisuncha julchan talaqtsꞌil ni jastꞌaku. "u=Va ancha ixtavilananchal tus tejkan nilcha ni Herodes. Va chuncha tapasal para kataqayntsal yu naul ni Jalhachimoꞌonu Dios. Va qayntaun yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti naul: “La xalakatꞌun Egipto ijkuntaꞌil kesꞌatꞌa.” Ni Herodes lhinaul ixmaqnika ni tsꞌalan t3Va chuncha ni José ostaulalcha, va saklhicha ni jasꞌatꞌa kun ixnati. Ex ni yuꞌuncha va taꞌalcha ni Egipto mas vananaj ixputsꞌista. s  Taval tejkan taꞌanchoqolcha ni magos, qayntaun ixmayul ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios tasunil la ixꞌaqlaqavanti ni José, va junil: —Kaꞌostꞌaꞌulcha, kꞌasaktꞌicha ni jasꞌatꞌa kun ixnati. Kꞌapꞌintꞌikcha xalakatꞌun Egipto. Ancha katꞌaultꞌachipitik tus tejkan kitꞌin klamapastakꞌanichoqoyau. Yu Herodes kalaxkauyaꞌ ni jasꞌatꞌa para kamaqnil. (rI Ex va chuncha taval ni anchanu lapanakni va taꞌaqlaqavanal, va lakjunkal para jantucha katapuꞌanchoqol ni taꞌan ixvil ni Herodes, va para katapuꞌanchoqolcha alakataun tin ni la ixtꞌunkꞌan. Ex va atauncha tin tapuꞌanchoqol la ixtꞌunkꞌan. Taqosꞌal xalakatꞌun Egipto %qC Tejkan tatanuchal laqa chaqaꞌ va talaqtsꞌil ni jasꞌatꞌa kun María yu ixnati. Ex va chuncha tataꞌaqtsoqoqtanilcha va taꞌaqtaylcha ni tatamoꞌoniy ni jasꞌatꞌa. Ex va taꞌaqmixꞌalcha ixkajajkꞌan taꞌan maꞌakan ixmaqalitkꞌan, taxtaqnil oro ali pun ali mirra. Yp+ Tejkan chuncha talaqtsꞌil ni jastꞌaku ex ni magos ayaj talhiꞌachantajul. o Tejkan chuncha taqasmaklhi ni jalhachimoꞌonuꞌ ex va taꞌalcha. Ex yu jastꞌaku yu ixtalaqtsꞌinta taꞌan putakꞌutꞌa julchan va xapꞌulꞌanta kun yuꞌuncha. Tejkan va laycha katachaꞌal yu jastꞌaku va saq tayal taꞌan ixmal ni jasꞌatꞌa. nwEx chuncha jalaqmalaqachalcha ni Belén, va lakjunil: —Kꞌapꞌinchꞌipitikcha lakxkaunan ni jasꞌatꞌa, ox kꞌalakxkꞌauyapitik ni anchanuꞌ jasꞌatꞌa. Ex tejkan katꞌemayapitik kilajunau para vachuꞌ lay kajkꞌal toꞌoyanaꞌ. wmgEx va chuncha ni Herodes va saq lakjuntaꞌil ni magos y jalaklhisakmil tavanancha tasul ni jastꞌaku. l}Putaulan Belén xalakatꞌun Judea,
uxintꞌi jantu lakatꞌuniy kꞌaꞌuntꞌi, apalay ay kꞌatꞌi xajantu yu talhachimoꞌonun xalakatꞌun Judea.Kataxtuniyan qayntaun ay lapanaki
yu kalhichimoꞌoyaꞌ kilapanakni yu israelitas. %kCYuꞌuncha tanaul: —Va laka putaulan Belén xalakatꞌun Judea. Va chuncha tsꞌoqlhi qayntaun yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios, va naul: ?jwVa chuncha ni jalhachimoꞌonuꞌ Herodes va jalakjuntaꞌiꞌol tachun xaꞌukxtinin kuras kun yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan. Jalaklhisakmil toꞌoxtaycha katsukul ni Cristo. yikEx tejkan chuncha qasmaklhi ni Herodes, jantu ox kakꞌatsal, vachuꞌ kun tachun xalapanakni Jerusalén. /hWVa talhasakminil: —¿Toꞌoxtaycha vil ni jasꞌatꞌa yu tsukul para kalhichimoꞌol ni israelitas? Va klaqtsꞌiniyaucha ni ixjastꞌaku ex kmintau toꞌoyanan. ng WNi Jesús tsukul ni Belén yu xalakatꞌun Judea tejkan ixlhachimoꞌonun ni Herodes ni anchanu lakamunukpaꞌ. Ex va chuncha tachil xaputaulan Jerusalén lapanakni yu machaqan taꞌan putakꞌutꞌa julchan. Va lakjunkan magos. f Pero jantukaꞌ ixtalatꞌatamay tus tejkan lhitsukul istsꞌal ni María. Ex chuncha ni José va mukꞌanil ixtaqaꞌuti JESÚS.e 3Ex tejkan lakpukujchoqolcha ni José, va chuncha makal tacha junil ixmayul ni Jalhachimoꞌonu Dios, va laqaꞌilcha ni María tacha ixanati. >d wQayntaun jatsiꞌi jaꞌaynaꞌ kunaꞌ, kalhitsukuyaꞌ qayntaun jasꞌatꞌa.Ni yucha kajunkanaꞌ Emanuel. Anchanu taqaꞌuti va naunputun: Ni Dios alinta kun kijnankꞌan. c 7Chuncha tapasal va para laqsaval kaval yu maqancha naul ni Jalhachimoꞌonu Dios por ni lapanakni yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti, va naul: /b YYu María kalhitsukuyaꞌ qayntaun tsꞌal, kꞌaꞌuneꞌe ixtaqaꞌuti Jesús. Chuncha kajunkanaꞌ va por kalaqmalaqtaxtuyaꞌ ni lapanakni la ixtalaqalhinkꞌan. 1a ]Ex va chuncha ixpastaktacha tas ixpumakaunlhi. Taval ixmayul ni Jalhachimoꞌonu Dios tasunil la ixꞌaqlaqavanti, va junil: —José, ixpapanti kꞌatꞌi ni David, jantu katꞌalhan para kalaꞌaꞌitꞌi ni María tacha mixanati. Yu jasꞌatꞌa kalhitsukuyaꞌ va ixnavin ni Espíritu Santo. ` /Ni José yu ixapay ni María va qalꞌox lapanaki ixjunita, va jantu ixjamakꞌatsaniputun ni lapanakni. Ex ni yucha va saq ixmakaunputunchoqoy. q_ ]Tejkan tsukul ni Jesucristo va inchine val. María yu ixnati va ixtalaxaqalatacha para katalatꞌatsukul kun José. Ex chuncha mas jantukaꞌ ixtalatꞌatsukuy yu María va jaꞌaynaꞌ val kun ixtapꞌasta ni Espíritu Santo. c^ AEx chuncha tapasal tampajkautꞌati lapanakni yu Abraham tus tejkan tsukul David. Vachuꞌ tapasal tampajkautꞌati lapanakni yu David tus jalaklhaꞌankal tachꞌinin ni israelitas laka putaulan Babilonia. Vachuꞌ tapasal tampajkautꞌati lapanakni tejkan jalaklhaꞌankal laka Babilonia tus tejkan tsukul ni Cristo. Tacha putsukul Jesús ] )Jacob lhitsukul José yu ixapay ni María. Yucha va ixnati ni Jesús yu mispakan tacha Cristo, yu Dios lakꞌulata tacha Jalhachimoꞌonuꞌ. T\ #Eliud lhitsukul Eleazar, Eleazar lhitsukul Matán, Matán lhitsukul Jacob. K[ Azor lhitsukul Sadoc, Sadoc lhitsukul Akim, Akim lhitsukul Eliud. WZ ) Zorobabel lhitsukul Abiud, Abiud lhitsukul Eliaquim, Eliaquim lhitsukul Azor. sY a Tejkan ancha ixlaklhaꞌankantacha ex ni Jeconías lhitsukul Salatiel. Salatiel lhitsukul Zorobabel. X  Josías lhitsukul Jeconías kun ixtꞌalaqaunin. Yucha tejkan ni israelitas va laklhaꞌankal tachꞌinin tus laka putaulan Babilonia. ZW / Ezequías lhitsukul Manasés, Manasés lhitsukul Amón, Amón lhitsukul Josías. QV  Uzías lhitsukul Jotam, Jotam lhitsukul Akaz, Akaz lhitsukul Ezequías. QU Asa lhitsukul Josafat, Josafat lhitsukul Joram, Joram lhitsukul Uzías. XT +Salomón lhitsukul Roboam, Roboam lhitsukul Abías, Abías lhitsukul Asa. aS =David lhitsukul Salomón tejkan tꞌatsukul ixanati aqayntaun xapay yu ixjunkan Urías. /R YSalmón lhitsukul Booz, yu ixnati va Rahab. Booz kun ixanati Rut talhitsukul Obed. Obed lhitsukul Isaí. Isaí lhitsukul ni David yu ay jalhachimoꞌonuꞌ ixjunita. YQ -Aram lhitsukul Aminadab, Aminadab lhitsukul Naasón, Naasón lhitsukul Salmón. pP [Judá lhitsukul ni Fares ali Zara. Ixnatikꞌan va Tamar. Fares lhitsukul Esrom, Esrom lhitsukul Aram. vO gNi Abraham lhitsukul istsꞌal Isaac, Isaac lhitsukul Jacob, Jacob lhitsukul Judá ali ixtꞌalaqaunin. N Aniy tsꞌoqkanta ixtaqaꞌutikꞌan yu maqancha ixpayankꞌan ni Jesucristo. Jesucristo va ixpapanti ni David yu ixpapanti ni Abraham. SM5Lhilhiy ixtavilanal lakatajtan, ay ixtamakay Dios. Chuncha kavalcha.oLW4Ex chuncha yuꞌuncha tatoꞌoyal, va taꞌanchoqolcha laka putaulan Jerusalén, va ayaj taꞌachal. gKG3Ex chuncha tejkan tꞌajun skꞌiniꞌ, lakmakaul ixtꞌaltanan, va lhaꞌankal laktꞌiyan. Ex chuncha ni Jesús va laklhaꞌal ixtꞌaltanan tus alakataun putaulan yu junkan Betania. Ex laqmaqstal ixmakaꞌ va lakskꞌinil Dios para ox kataval ixjatsukuntikꞌan. ~Iu1Kitꞌin klamalaqachaniyaucha yu naul kimPay kataxtaqniyan. Pero uxiknan katꞌaulchꞌipitik aniy laka putaulan tus tejkan kꞌalaꞌaꞌiyapitik ni tapꞌasta yu kamintachal laktꞌiyan. Ni Jesús lakmakaul ixtꞌaltanan ex alcha laktꞌiyan DH0Kꞌanaunapitik tachun yu tapasal tacha laqtsꞌintꞌik. G/Vachu tsꞌoqkanta kaputeꞌekanaꞌ ni kintaqaꞌuti ni kalaklhijunkal tachun ni lapanakni para katamapaxal ixjatapastakꞌatkꞌan para kalaqmalaqmixinikal. Va chuncha kalaqlaqputeꞌenikanaꞌ aniy laka putaulan Jerusalén tus talakapuchux ni lakamunukpaꞌ. F7.Va lakjunil: —Va chuncha kilhitsꞌoqkanta ni kitꞌin yu Cristo kunita. Ikmaqskꞌiniy kakmaqnikal ex yu laꞌatꞌutunuꞌ julchan kajkujchoqol. _E7-Ex chuncha va lakmalanil para katamalaqasil ni ixchivinti Dios yu tsꞌoqkanta. D%,Ex lakjunil: —Tejkan xaklatꞌatiꞌukxuntayayau, ixklajunau va maqskꞌiniy chuncha kaktapasal tachun yu tsꞌoqkanta yu kilhichiviniy kitꞌin la ixlhachimoꞌon Moisés y la ixchivinti yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios kun yu tsꞌoqkanta laka salmos. DC+Ex chꞌapal, va uꞌol, ancha la ixtalakaꞌukxpukꞌan. \B1*Ex taxtaqnil tsꞌuniy makchaunti jatanti kun aqxtaun istsꞌalukꞌu seraj. A)Pero jantukaꞌ ixtalhakapuꞌan mas ixtalhakapuꞌanputun kun achati, va ixtatalhanan. Ex ni Jesús laklhisakmil: —¿Alin vayti? S@(Tejkan chuncha lakjunil, va lakmasunil ixmakaꞌ kun ixchꞌajaꞌ. i?K'Kalaqtsꞌintꞌik kimakaꞌ kun kinchꞌajaꞌ. Va kitꞌin kunita. Kilachꞌapau para kakꞌatsꞌatꞌik, para kilamispau. Taun jalhitsukunuꞌ jantu lhitsukuy vakax nisin jalukuti tacha kilalaqtsꞌinau chuncha kunita. > &Ex ni Jesús lakjunil: —¿Valiꞌiycha tꞌalhanantꞌik? ¿Valiꞌiycha chun pꞌastꞌakꞌatꞌikcha la melhanutikꞌan? c=?%Ex tatalhanal, va laqmaqsvakal. Ixtalhilay va qayntaun janiniꞌ yu ixtalaqtsꞌin. <$Ex tejkan chuncha ixtalaxaqalay va laktasunil ni Jesús va ancha tayal, lakmastakꞌal, va naul: —Oxamaktauncha kꞌaꞌuntꞌik. 5;c#Ex chuncha yu qayntꞌuy va talaqputeꞌel yu tacha tatapasal lakatin y tacha tapumispachoqol ni Jesús tejkan laqcheꞌel ni pan. Ni Jesús laktasunil ixtꞌaltanan :%"Ex tachun ni yuꞌuncha tanaul, va lakjunkal yu qayntꞌuy: —Laqsaval, kujchoqolcha kiJalhachimoꞌonukꞌan. Vachuꞌ tasunil ni Simón. 59c!Ex chuncha tatayal, va niman taꞌanchoqol laka putaulan Jerusalén. Ancha talapaxtoqlhi yu pumakautaun kun yu alati ixtꞌaltanan ni Jesús, va ancha ixtataqxtoqta. 78g Ex talajunil siya yuꞌuncha: —Laqsaval, la xaꞌachanau tejkan ixkintaxaqalayan lakatin y vachuꞌ tejkan ixkintamalanin tacha naunputun ixchivinti Dios yu tsꞌoqkanta. b7=Ex chuncha ni Dios va lakmakal para katamispachoqol ni Jesús. Ex va niman laqmixtayal. 6Ex chuncha tejkan ixlaktꞌavil laka mesa, chꞌapal ni pan, xtaqnil lhimalaqpuchuncha ni Dios, va laqcheꞌel, ex laqmaqxtaqnil. L5Pero yuꞌuncha laqatapꞌasta talhijunil kalaktꞌataulal, va tanaul: —Kilatꞌataulau, va toqoxalcha, va laycha kaputsꞌislhi. Ex chuncha laktꞌatanul laqa chaqaꞌ para kalaktꞌataulal. 4 Ex chuncha tachaꞌal ni putaulan taꞌan ixtaꞌuxaꞌan. Ex ni Jesús lal va tacha kaꞌuxaꞌal taꞌan apalay maqati. ]33Ex chuncha ni Jesús aqtayl lakmasuniy tachun yu lhichiviniy ni yucha la ixchivinti Dios. Va aqtaynil kun yu istsꞌoqta ni Moisés y vachuꞌ yu ixtatsꞌoqta yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. 2!Ka jantu kꞌatsꞌayatꞌik va tachun yu majkꞌatsal ni Cristo va chuncha ixmaqskꞌiniy katapasal para ex chuncha apalay ay kamakakal. :1mEx chuncha ni Jesús lakjunil: —Va la pꞌas mijatapastakꞌatkꞌan, jantu ox lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik tachun yu tanaul yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios maqancha. 0}Ex lati yu ketꞌalaqaunin va taꞌal laka putaknun, va talaqtsꞌil vachu va tacha tanaul ni xanatin, jantu katatemal. /jantu katatemal ixlakatunaj. Ex taminchoqol va kintajunin va talaqtsꞌil ixmayulnin Dios yu tanaul ni va kujta ni Jesús. x.iPero lati ni xanatin yu kintꞌaltanankꞌan va kintamaqsvan. Chavay tunkuminta tejkan taꞌal laka putaknun, .-UPero ni kijnankꞌan va xakpastakꞌau va yucha yu ixkintamalaqtaxtun ni kijnankꞌan yu israelitas juntau. Pero chuncha tapasal y chavaycha va paqtꞌutucha nita. ,!Pero ni xaꞌukxtinin kuras kun kijalhachimoꞌonunkꞌan tamukꞌanil laqtaqal para kamaqnikal. Ex chuncha tamakxtukmukꞌal laka kurus. 3+_Ex ni Jesús laklhisakmil: —¿Tisuncha tapasal? Ex tanaul: —Va yu Jesús yu machaqaꞌ Nazaret, yucha va qayntaun lapanaki yu ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. La ixtalakaꞌukxpuꞌ Dios y la ixtalakaꞌukxpukꞌan tachun ni lapanakni va ixtasuy ixtapꞌasta yu ixmakay kun yu ixchiviniy. 5*cEx yu junkan Cleofas va naul: —Tachun ni lapanakni yu ixtatꞌajuncha laka putaulan Jerusalén takꞌatsay yu ancha tapasal, ka vamun uxintꞌi jantu kꞌatsꞌay. z)mEx ni Jesús va lakjunil: —¿Tisuncha lhilakchꞌivinatꞌik aniy lakatin? ¿Valiꞌiycha maꞌanininatꞌik? 0([Pero lakmakakal para jantu katamispal. ['/Taval tejkan chuncha ixtalakchiviniy, ex ni Jesús yucha chil, va laktꞌaꞌal. /&YIxtalhilakchiviniy tachun yu tapasal. 3%_ Ex chuncha ni anchanuꞌ julchan qayntꞌuy ixtꞌaltanan Jesús ixtaꞌanta taun putaulan yu junkan Emaus, va tacha laqakautaun kilometros ixlhimaqati Jerusalén. y$k Pero ni Pedro ostaulal, takyauꞌal laka putaknun, talaknul, va laqtsꞌil ni va ixꞌaman mal ni laqchꞌiti. Ex chuncha anchoqol laqa chaqaꞌ, valiꞌiy saq lakpastaknal. Ni Jesús laktꞌaꞌal qayntꞌuy ixtꞌaltanan xalakatin Emaus #w Pero yu ixtamalaqachan Jesús va talhilal ni va lokoj ixchivintikꞌan ni xanatin, xlhiyucha jantu katalhakapuꞌal. 3"_ Ni anchanu xanatin va María yu machaqaꞌ Magdala, ali Juana ali María ixnati ni Jacobo, ali vachuꞌ yu alati xanatin, va chuncha talajunil yu ixtamalaqachan Jesús. {!o Ex tataxtuchoqol ni laka putaknun, taꞌal, va talajunꞌol yu pumakautaun kun yu alati ixtꞌaltanan ni Jesús. S Ex chuncha ni xanatin va tapastakchoqol yu laqlhixaqalal ni Jesús. DVa tajunin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki va kamaqxtaqkanaꞌ la ixtamakakꞌan yu talaktuꞌunun, va kamakxtꞌukmukꞌakanaꞌ laka kurus pero kakujchoqoyaꞌ yu laꞌatꞌutunuꞌ julchan. ucJantucha aniy katamal, va kujchoqotacha. Kꞌapꞌastꞌaktꞌik yu tajunin tejkan ixtiꞌukxuyal Galilea. 9kEx ayaj tatalhanal, va tataꞌaqtsoqoqtal, tamaqayntal ixꞌaqtsulkꞌan laka tꞌun. Va lakjunkal: —¿Valiꞌiycha lakxkꞌauyatꞌik yu kujta taꞌan tataknuy yu janinin? lQChuncha va vak takꞌatsal. Ex ancha tatasul qayntꞌuy lapanakni, va laktꞌatayakal ni xanatin. H Tatanul laka putaknun. Jantu katatemal ixlakatunaj ni Jesús. }Ex chuncha tachaꞌal, talaqtsꞌil ni chiyux va ixmoqosukantacha. Yucha ni chiyux yu ixpumalakchaukanta laka putaknun. : oEx chuncha ni laktuminku tejkan ixtunkuminta, taꞌal laka putaknun, va talhaꞌal ni kꞌuchꞌu yu laqseꞌejenꞌe yu ixtalaꞌoxita. Vachu ixtalatꞌaꞌanta alati xanatin. 8i8Ex taꞌanchoqol laqa chaqaꞌ, va talaꞌoxil ni kꞌuchꞌu yu laqseꞌejenꞌe yu ixtꞌamaknukan ni janinin. Ex tastaknal yu xajulchan jastaknati tacha ixlhinaunkan.$A7Ni xanatin yu tatꞌamil ni Jesús xaꞌestado Galilea va tatꞌaꞌal ni José. Va talaqtsꞌil ni putaknun yu tacha makakal taꞌan maknukal ni Jesús. |q6Ex chuncha va laycha xajulchan jastaknati ixjunita tejkan jantu ixlaqxtaqnikan lakatin katatapatsal ni lapanakni. <q5Ex xtaqnikal lakatin kaꞌal pꞌuxnuꞌ. Va pachꞌil kun lman laqchꞌiti. Ex maknul laka putaknun yu ixmakakanta laktalpa, va sastꞌikaꞌ ixjunita, jantukaꞌ ixtamapatsay. P4Taval yucha laqkilal ni Pilato, va kiskꞌinil ixlakatunaj ni Jesús. 7g3Jantu kalhipaꞌinil yu tacha ixtalhichiviniy ni Jesús ni ixtꞌalhachimoꞌonun, vachu jantu kalhipaꞌinil tacha tamakal. Yucha ixpakxanꞌita kalhachimoꞌonul ni Dios. 1[2Vachuꞌ ixꞌalin qayntaun lapanaki yu ixjunkan José, va machaqaꞌ putaulan Arimatea. Yucha va xaꞌay lapanaki kun ni israelitas. Va la ox lapanaki ixjunita. %C1Pero tachun ni lapanakni yu ixtamispay ni Jesús la maqati ixtayanal, va ixtalakaꞌan, vachu kun ni xanatin yu tatꞌaminchal Galilea. Maknukal ni Jesús !;0Tachun ni lapanakni yu ancha ixtayanal tejkan talaqtsꞌil yu tapasal, va taꞌaqtayl jatankilaksakan por ixjamaqanitkꞌan, ex taꞌanchoqolcha. J /Ex chuncha yu xaꞌukxtin tropas tejkan laqtsꞌil tachun yu tapasal, va ay makal ni Dios tejkan naul: —Laqsaval, yu aniy lapanaki, yucha ox ixjunita. Jantu tuꞌuchun laqtaqal kalhitsukul. .Ex chuncha ni Jesús va la pꞌays chivinil, va naul: —KimPay, kmaqxtaqniyancha ketsukunti. Ex tejkan chuncha naul va nimancha nil. M -Va tacha kalakapuchꞌapakal ni julchan val. Vachuꞌ ni ay lakatajtan va taꞌexlhi xalaqchꞌiti yu ixjukꞌal ixtaꞌajna lakatajtan taꞌan lhimalakchaukanta taꞌan ixvil ixtapꞌasta Dios. h I,Va atunkuj ixjunita pero va putsꞌislhi ni lakamunukpaꞌ tus laꞌatꞌutu putoqoxata. s _+Ex ni Jesús junil: —Laqsaval kunan, chavaycha kꞌintꞌatꞌauleꞌe laktꞌiyan. Nil ni Jesús  *Ex va naul, va junkal ni Jesús: —Jesús, kꞌimpꞌastꞌaktꞌi tejkan kꞌatꞌanchꞌoꞌoyeꞌe jalhachimoꞌon.  {)Pero ni kijnankꞌan chavaycha laqsaval maqanlqajnanau por yu makau talaqalhin. Pero yu aniy jantu tuꞌuchun kamakal. D(Pero yu aqayntaun yu ixtꞌajukꞌal ni Jesús, va laqꞌaymal por laktuꞌul ni Jesús, va naul: —Ka jantu tꞌalhauniy ni Dios ni vachu va chun maꞌanlꞌajnan tacha ni yucha. kO'Vachu qayntaun yu laktuꞌunuꞌ yu ixtꞌajukꞌal ni Jesús va ixlaktuꞌuy, va najun: —Incha laqsaval ni Cristo kꞌatꞌi, ex kꞌamalaqtꞌaxtꞌukꞌa uxintꞌi meꞌeman y vachu kilamalaqtaxtuu ni kijnankꞌan. lQ&Ancha vachuꞌ tsꞌoqkanta la ixꞌaqtsul ni kurus, va najun: “Yu aniy va ixJalhachimoꞌonukꞌan ni israelitas.” Va chuncha istsꞌoqkanta laka lhichivin Griego ali laka lhichivin Latín ali laka lhichivin Hebreo. ~u%Va ixtanajun: —Incha laqsaval xalhachimoꞌonuꞌ israelitas kꞌatꞌi, ex kꞌamalaqtꞌaxtꞌukꞌa meꞌeman. \1$Ni tropas vachu talaktuꞌul. Ixtalaqmin, ixtaxtaqniputun vinagre yu skajni. pY#Vachu ancha tayanal ni lapanakni xalaqtsꞌinin. Vachu ni lhachimoꞌonun ixtalaktuꞌuy, va tanaul: —Yu aniy incha laqmalaqtaxtuy lapanakni, ex vachuꞌ kamalaqtaxtukal yucha xꞌaman incha laqsaval ni Cristo yu laksakta Dios. W'"Ex chuncha va naul ni Jesús: —KimPay kꞌatꞌi, kꞌalaqmalaqmixinin, va jantu takꞌatsay yu tamakay. Ex ancha ni tropas talalaqlvaqnil ixlaqchꞌiti ni Jesús. Tamakal taun suerte para katalalhajal. K!Ex chuncha tejkan tachaꞌal ni aspajun yu junkan Xajalukuti Aqtsul, va ancha tamakxtukmukꞌal ni Jesús kun yu qayntꞌuy laktuꞌunun, qayntaun la ixlhijakanaj yu aqayntaun la ixlhijamaqxu. \1 Va talhaꞌal ni Jesús kun pumatꞌuy tachꞌinin yu ixtamakata talaqalhin. I Maqataun kꞌiu yu ltakni yucha jantu xavakan. Pero ni kitꞌin kakmaqnikanaꞌ mas jantu tꞌujuꞌ kintalaqalhin. ¿Ex tas katamakayan uxiknankꞌan yu va tacha xixni kꞌiu untꞌatꞌik? ~Vachu katanaunaꞌ kalaktapujnul ni aspajun para katanil, y katanaunaꞌ kalaktapujnul ni aqstijun para kalaqꞌaqxtaqmal. R}Kaminaꞌ julchan tejkan kanaunkanaꞌ: “La ox istsukuntikꞌan ni xanatin yu jantu lay talhitsukuy sasꞌatꞌakꞌan ali yu jantu aqtaun katalhitsukul ali yu jantu aqtaun katamatsꞌikꞌinil.” ?|wPero ni Jesús va talaqaspꞌiklhi va lakjunil: —Xanatin machaqan Jerusalén, jantu kilalhiqalhuu ni kitꞌin. Kalhiꞌalhuntꞌik por metsukuntikꞌan y por mesꞌatꞌankꞌan. q{[Va astan ixtaꞌanta qaynlhuvaj lapanakni. Vachu ixꞌalin xanatin yu ixtamaqaninin, va la ixtaqalhun. zEx chuncha tejkan talhaꞌal ni Jesús va tachꞌapayaul qayntaun lapanaki yu Simón ixjunkan, va machaqaꞌ xalakatꞌun Cirene. Ixminta ixlhimaqspaꞌ ni putaulan. Tamaqxꞌoꞌal ni kurus, va talhijunil kalhaꞌal taꞌan ixjapꞌulꞌanta ni Jesús. LyEx chuncha makaunkal yu ixtanun laka pachꞌin por makal lhilukuj y por maqninil. Ni Jesús va maqxtaqkal para katamakal ni lapanakni tacha ixtaskꞌinta. Tamakxtukmukꞌal laka kurus ni Jesús SxEx chuncha ni Pilato lhinaul kamakakal tacha ixtaskꞌinta ni lapanakni. SwPero yuꞌuncha la pꞌas ixtachiviniy, ixtaskꞌin laqatapꞌasta para kamakxtukmukꞌakal laka kurus. Ex kun ixchivintikꞌan ni lapanakni kun yu xaꞌukxtinin kuras va talhajal yu ixtaskꞌin. DvEx yu aqtꞌutunuꞌ ni Pilato laqxaqalachoqol, va naul: —¿Valiꞌiycha chun unatꞌik? Jantu tuꞌuchun laqtaqal kamakal. Kitꞌin kaklhinaunaꞌ ixmaqanaqka, ex kakmakaunacha. ~uuPero yuꞌuncha apalay pꞌas ixtatꞌajun lakchivinin, va tanaunchoqol: —¡Kꞌamakxtꞌukmukꞌacha laka kurus! bt=Pero Pilato va ixmakaunputun ni Jesús, xlhiyucha laqxaqalachoqol aaqtaun ni lapanakni. s}Ni Barrabás ixmakata lhilukuj ixpulakna ni putaulan y vachu va maqnil qayntaun, xlhiyucha tamanul laka pachꞌin. rEx tachun ni lapanakni va chꞌantaun taval, va la pꞌas tanaul: —Jantu kamakꞌau yu aniy lapanaki. Kamakꞌau yu junkan Barrabás. tqaNi Pilato ixmaqskꞌiniy kaxꞌoqlhi qayntaun tachꞌin taun taun jachꞌitin tejkan kꞌatan Paxku. DpEx kitꞌin kaklhinaunaꞌ ixmaqanaqka, ex kakmakaunacha. .oUVachuꞌ ni Herodes jantu katemanil ixlaqtaqal. Chuncha kꞌatsay va por kintamalaqachanichoqon. Xlhiyucha kitꞌin knajun jantu kamakal tuꞌuchun yu kalhimaqniu. 0nYEx va lakjunil: —Va kilalhiminiu yu aniy lapanaki, va kilajuniu ni lakmalukujlay ni lapanakni para jantucha katatoꞌoyal ixlhachimoꞌonunkꞌan. Pero la mintalakaꞌukxpukꞌan kitꞌin klhisakmil incha laqsaval kaval tacha naunatꞌik. Jantu kaktemanil ni ixlaqtaqal yu mukꞌaniyatꞌik. }ms Ex chuncha taval ni Pilato va laqmaqxtoqlhi ni xaꞌukxtinin kuras ali ni jalhachimoꞌonun ali ni lapanakni. ?lw Ex chuncha ni anchanu julchan ni Herodes kun Pilato va amigos taval. Pꞌunaj ixtalaxkajiy pero ni anchanu julchan va chuncha talamakal tacha amigos. Lhinaunkal ixmaqnika ni Jesús k} Chuncha ni Herodes kun ixtropas jantu katatoꞌoyal, va la lhuu laqxtoqnu chivinti tajunil. Ex chuncha talaktuꞌul, va taꞌulanil aqxtaun laqchꞌiti yu taꞌulay jalhachimoꞌonun. Ex va chuncha tapulaktuꞌul, va tamalaqachanichoqol ni Pilato. j! Va ancha tayanal ni xaꞌukxtinin kuras kun yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan israelitas. Yuꞌuncha va la pꞌas tamukꞌanil laqtaqal. Ri Ex chuncha la lhuu chivinti lhisakmil pero ni Jesús jantu tsij kanaul. FhEx chuncha tejkan ni Herodes laqtsꞌil ni Jesús, va ayaj lhiꞌachantajul. Va la maqancha ixlaqtsꞌinputun, va ixqasmaktacha yu ixmakay y va ixlaqtsꞌinputun kamakal tuꞌuchun yu ay. hgITejkan kꞌatsal va ancha machaqaꞌ ixjunita taꞌan ixlhachimoꞌonun ni Herodes, ex yucha malaqachanil ni Jesús. Ni Herodes va chilkaꞌ ni anchanu putaulan Jerusalén y ancha ixvil tejkan xajulchan kꞌatan ixjunita. fwEx tejkan chuncha qasmaklhi ni Pilato, va laklhisakmil incha ni Jesús machaqaꞌ xaꞌestado Galilea ixjunita. #e?Pero apalay pꞌas tamanul jalaklkanti ni lapanakni, va tanaul: —Pero aniy lapanaki ayaj lakmalukujlay ni lapanakni kun ixchivinti y malaninin tachun la kintꞌunkꞌan yu israelitas kuntau, yu xaꞌestado Galilea tus aniy. Ni Jesús lhaꞌankal la ixpulakchivin ni Herodes d)Ex ni Pilato va lakjunil ni xaꞌukxtinin kuras kun tachun ni lapanakni, va naul: —Aniy lapanaki jantu tuꞌuchun laqtaqal kaktemanil. "c=Ex ni Pilato va lhisakmil: —¿Uxintꞌi xajalhachimoꞌonuꞌ kꞌatꞌi ni israelitas? Ex ni Jesús va junil: —Chun, tacha naꞌun uxintꞌi. b7Ex taꞌaqtayl tachivintanuy, va junkal ni Pilato: —Yu aniy lapanaki iktemau, yucha va lakmalukujlay ni lapanakni para jantucha katatoꞌoyal ixlhachimoꞌonunkꞌan. Va lakjuniy jantu katamapalal ixꞌimpuestoskꞌan y vachu najun va yucha ni Cristo yu Jalhachimoꞌonuꞌ. a Ex tachun ni anchanuꞌ lajꞌay lapanakni tatayal, va talhaꞌal ni Jesús taꞌan vil yu xalhachimoꞌonuꞌ romanos yu junkan Pilato. `)GEx chuncha ni yuꞌuncha va tanaul: —¿Tisuncha alati chivinti maqskꞌiniyau para kamukꞌaniu ixlaqtaqal? Oxicha kun yu xanajun.-_SFEx tachun ni anchanu lajꞌay lapanakni va tanaul: —¿Ex uxintꞌi Sasꞌatꞌa Dios kꞌatꞌi? Ex ni Jesús lakjunil: —Chun, tacha uxiknan naunatꞌik. ^EPero chavay y mas va tavanancha, kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki kaktaulaꞌ la ixlhijakanaj Dios, kaklhitsukuyaꞌ ixtapꞌasta. []/DMas va kaklalhisakmiu jantu kꞌaꞌaltꞌayanantꞌik nisin jantu kilaxꞌotau. :\mCEx va tajunil: —Kilajuniu incha laqsaval ni Cristo kꞌatꞌi, yu ixtanajun kamalaqachayaꞌ ni Dios. Ex ni Jesús va lakjunil: —Mas va kaklajuniu, jantu kilalhakapuꞌau. V[%BEx va tunkulcha tataqxtoqlhi yu lajꞌay xapaynin yu xaꞌukxtinin kuras kun yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas. Yuꞌuncha ixtalhichimoꞌoy ixputsukkꞌan. Ancha lhiminkal ni Jesús. ZAVa pulhuu laqxtoqnuꞌ chivinti tapulaktuꞌul. Ni Jesús lhaꞌankal taꞌan talhachimoꞌonun yu lajꞌay lapanakni YY+@Ex talaqpuchꞌil, tanaqlhi, va tajunil: —Kilajuniu taꞌayucha yu naqnicha. \X1?Taval ni lapanakni yu ixtachꞌapata ni Jesús va talaktuꞌul, va tanaqlhi. KW>Ex taxtul ni Pedro, va la pꞌays qalhul. Laktuꞌukan ni Jesús NV=Ex ni Jesús talaqaspꞌiklhi, laqtsꞌil ni Pedro. Ex va pastaklhi ni Pedro tacha naul ni Jesús: “Va aqtꞌutu kꞌanauneꞌe ni jantu kꞌimispꞌay tejkan jantukaꞌ istꞌasay ni puyux.” U<Ex va naul ni Pedro: —Joꞌati, jantu laqsaval kaval yu naꞌun. Ex tejkan vananaj ixtꞌajun chivin va tꞌasal ni puyux. T;Ex taun hora val, aqayntaun va pꞌas chivinil, va naul: —Laqsaval, yu aniy lapanaki va ixtꞌaltanaꞌ, va machaqaꞌ Galilea. >Su:Ex taun panchꞌix val, aqayntaun laqtsꞌil, va naul, junkal ni Pedro: —Uxintꞌi vachuꞌ ixtꞌaltanaꞌ kꞌatꞌi. Pero ni Pedro va junil: —Joꞌati, jantu kitꞌin. tRa9Pero ni Pedro va naul ni jantu, va junil ni maqtsukuꞌ: —Xanati, kitꞌin jantu kmispay ni yucha. Q8Ex qayntaun maqtsukuꞌ laqtsꞌil laka jikmi va aqtayl oqspulaqtsꞌin va naul: —Yu aniy lapanaki va ixtꞌaltanaꞌ ni Jesús. P}7Ancha ixtamalkulata taꞌan malaqachoqoxnuta ni chaqaꞌ, valiꞌiy ixvilin ixtavilanal. Vachu laktꞌataulal ni Pedro. O)6Ex chuncha tachꞌapal ni Jesús, va talhaꞌal, va tamanul la ixchaqaꞌ yu xaꞌukxtin kura. Ni Pedro va paqmaqati ixtixkaulhaꞌanta. _N75Mas va lhilhiy xaklatꞌataulau lakatajtan jantu aqtaun kilachꞌapau. Pero chavay va putsꞌista y va chuncha kilamakayau va por tapaxtoqniyan yu xalhachimoꞌon putsꞌista. Ni Pedro naul jantu mispay ni Jesús rM]4Yu ixtachaꞌanta para katachꞌapal va ni xaꞌukxtinin kuras ali yu xaꞌukxtinin policias lakatajtan ali yu xalajꞌaynin. Ex chuncha ni Jesús va lakjunil: —¿Va tacha alhavanacha kakval ni kilalaqminau kun kꞌiu ali espada? Lw3Ex jaqaltayl ni Jesús, va naul: —Ancha katamaktalcha. Ex ni Jesús va saknil ni ixꞌaqaxqol, va mukꞌanichoqol. K2Ex qayntaun maxtul ixꞌespada, va chaqxlhi ixꞌoqxtamati yu xaꞌukxtin ni kuras, va chaqxpꞌuxnil ixlhijakanaj aqaxqol. BJ}1Ex yu ixtatꞌavilanal ni Jesús tejkan takꞌatsal yu va laycha katapasal, va talhisakmil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿tas naꞌuncha? ¿Va kalakchꞌapayaucha kun espada u jantu? 'IG0Pero ni Jesús va lhisakmil: —Judas, ¿uxintꞌi kꞌinkꞌiltꞌastꞌukꞌa vamun para kꞌimpꞌumaqxtꞌaqyeꞌe ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki? H/Ex chuncha tejkan vananaj ixtꞌajun chivin, va tachaꞌal lhuu lapanakni. Xaqayntaun ixpumakautꞌuykꞌan ixtꞌaltanan ni Jesús yu ixjunkan Judas, yucha japꞌulatal. Va taꞌuktsꞌuniniycha taꞌan ixyal ni Jesús, va laqmil para kakiltastuklhi. qG[.Ex va lakjunil: —¿Valiꞌiycha ltꞌatꞌayatꞌik? Kaꞌostꞌaulatꞌik, kaskꞌintꞌik Dios para jantu kꞌamakꞌanukꞌantꞌik y kamakꞌatꞌik yu jantu lajꞌox. Ni Judas Iscariote maqxtaqlhi ni Jesús para katachꞌil F -Ex chuncha skꞌinꞌol va tayachoqolcha, jalaqꞌal ixtꞌaltanan, va jalaqtsꞌil va ixtaltatay. Va tamaqaninil yuꞌuncha. E,Va ayaj ixmajkꞌatsay va la pꞌas iskꞌin Dios. Ixchanita xtꞌajlhi tacha jakꞌalnan ixjunita, va taꞌeltajul laka tꞌun. XD)+Ex ancha tasul taun xamayul laktꞌiyan va xtaqnil tapꞌasta ni Jesús. aC;*Va naul: —KimPay kꞌatꞌi, incha va naꞌun uxintꞌi ex kꞌamakꞌatꞌi para jantu kaktapasal ni maqanlqajnati. Pero jantu kꞌamakꞌatꞌi tacha iknajun kitꞌin, va kamakꞌatꞌi tacha naꞌun uxintꞌi. Bw)Ex chuncha va al ixlhimaqati tacha kꞌatꞌanꞌalhutꞌi chiyux. Ancha taꞌaqtsoqoqtal, aqtayl skꞌin Dios. A%(Ex tejkan ancha tachaꞌal, va lakjunil: —Kaskꞌintꞌik Dios para jantu kꞌamakꞌanukꞌantꞌik y kamakꞌatꞌik yu jantu lajꞌox. @'Ex chuncha ni Jesús taxtul ni laqa chaqaꞌ, va anchoqopal ni aspajun yu junkan Olivos, va tatꞌaꞌal ixtꞌaltanan. U?#&Ex va tanaul ni yuꞌuncha: —Jalhachimoꞌonuꞌ, aniy alin maꞌatꞌuy kiꞌespadakꞌan. Ex va naul ni Jesús: —Ka oxicha. Ixtꞌaltanan taltatal tejkan ixtꞌajun skꞌiniꞌ Dios ni Jesús |>q%Kitꞌin klajunau va maqskꞌiniy kataqayntsal tacha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios yu kilhichiviniy kitꞌin taꞌan najun: “Ni yucha laqtsꞌinkal tacha jalaktuꞌunuꞌ kaval.” Yu anu yu kilhichiviniy kitꞌin laqsaval katapasayaꞌ. 4=a$Ex ni Jesús lakjunil: —Pero chavaycha yu alin ixtumin, va kalhaꞌal. Vachuꞌ kalhaꞌal ixbolsa. Yu jantu kalhitsukul ixꞌespada, va kalhiꞌil ixlaqchꞌiti. t<a#Ex chuncha va laklhisakmil ni Jesús, va naul: —Tejkan klamalaqachau y jantu ixlhipꞌinatꞌik ni mintuminkꞌan nisin mibolsakꞌan nisin misapatojkꞌan, ¿ex va tatsꞌanqaniyan tuꞌuchun? Ex yuꞌuncha tajunil: —Jantu. t;a"Pero ni Jesús va junil: —Pedro, kitꞌin kunan chavay tsꞌis tejkan jantukaꞌ tꞌasay ni puyux va aqtꞌutu kꞌanauneꞌe ni jantu kꞌimispꞌay. Katapaxayaꞌ ixputsukukꞌan ixpumakautꞌuykꞌan, la lhitaꞌay kunaꞌ ':G!Ex ni Pedro va junil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, kitꞌin va klistujcha kunita para kaktꞌaꞌan uxintꞌi mas lakapachꞌin, u mas kaknil kun uxintꞌi. _97 Pero kitꞌin ikskꞌinil Dios por uxintꞌi para jantu kamaꞌatsꞌanꞌatꞌi milhakapuꞌati. Ex tejkan kꞌintꞌapꞌinchꞌoꞌoyeꞌe kꞌalaqꞌaqtꞌayꞌutꞌi mintꞌalaqaunin para ox katataylhaꞌal. MM~~}|{{yy6xxvvdutsrqqpHofnnKmmlb=’Jantu tachun yu kintajuniy: “Jalhachimoꞌonuꞌ, Jalhachimoꞌonuꞌ”, katatanutachal taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios. Vamun yu tamakay tacha lhinajun ni kimPay yu vilchal laktꞌiyan. , QEx chuncha ni uxiknan kꞌalakpꞌumispꞌayapitik ni lapanakni, va por ixlhitapatskꞌan yu tamakay. Jantu tachun katatanutachal taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios v eTachun kꞌivinan yu jantu xtaꞌa lajꞌox xaꞌunikan yucha kachaqxtakalcha y kamapꞌukalcha laka jikmi.  Yu ox kꞌiu jantu lay xtaꞌa yu jantu ox xaꞌunikan. Vachu yu kꞌiu yu jantu ox jantu lay xtaꞌa yu lajꞌox xaꞌunikan.  Tachun ox kꞌiu xtaꞌa yu lajꞌox xaꞌunikan. Yu jantu ox kꞌiu kaval ni yucha xtaꞌa yu jantu lajꞌox xaꞌunikan. x iLay kꞌalakpꞌumispꞌatꞌik va por yu tamakay, vachu va tacha lay pumispakan aqataun kꞌiu por yu xaꞌunikan. Jantu lay kꞌapꞌuxtꞌi ni uvas laka jaltukun y vachu jantu lay kꞌapꞌuxtꞌi higos taꞌan valiꞌiy jakꞌivinan. ’Kꞌalhistꞌajkꞌantꞌikcha kun yu tamakanunun mas tanajun talaqputeꞌey ixchivinti Dios. Ni yuꞌuncha tejkan talaqminan tatasuy tacha qalꞌoxin tacha valiꞌiy borregos. Pero laqsaval talaktuꞌunun, va tacha maqtalin yu taꞌuputunan. 9kPero yu xatin yu puꞌankanta taꞌan ox jatsukunti, ancha va putꞌuniy y ayaj lhitaꞌay, ancha va lakatsꞌuniy yu tapuꞌanta. Aqataun kꞌiu va pumispakan yu xaꞌunikan a; ’Kꞌatꞌanutꞌikcha taꞌan putꞌuniy ni kiltalakxtuti. Yu puꞌay kiltalakxtuti taꞌan jantu lhitaꞌay ni lakatin, ancha puꞌankanta laka lhinin. Yu anchanuꞌ tin, ancha apalay qaynlhuu tapuꞌanta.  ’Kꞌalakmakꞌanitꞌik yu alati vachu va tacha naunatꞌik katamakanin. Va yucha yu lhinajun ixlhachimoꞌon Moisés kun yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Va putꞌuniy ni kiltalakxtuti taꞌan kꞌapꞌuchꞌipꞌi ox jatsukunti fE Chuncha ni uxiknankꞌan mas va jalaktuꞌunun untꞌatꞌik lay xtꞌaqniyatꞌik laqxoqta yu lajꞌox ni mesꞌatꞌankꞌan. Ex laqsaval mimPaykꞌan yu vilchal laktꞌiyan kalaqxtaqniyaꞌ yu apalay ox yu taskꞌin. F ¿Incha kataskꞌinin jatanti, kꞌaxtꞌaqnitꞌik tsapul? yk ’¿Xaqayntaun ni uxiknan incha kataskꞌinin ni pan mesꞌatꞌakꞌan, va kꞌaxtꞌaqnitꞌik chiyux? {oYu skꞌin tuꞌuchun, va laqaꞌiy. Yu puxkajuy, va temay. Yu makasay laka matiꞌ, ni yucha malaqltiꞌanikan. C’Kaskꞌinitꞌik Dios yu maqskꞌiniyatꞌik, yucha kataxtaqniyan. Kꞌalakxkꞌautꞌik ex katꞌemayapitik. Katꞌaylhipꞌi makasanaꞌ laka matiꞌ, ex katalaqltiꞌayaꞌ. +’Yu lajꞌox jantu kꞌalakmasunitꞌik ni lapanakni yu taxkajiy, yuꞌuncha va tacha laktuꞌunun xꞌoyun yu va lay katatalqamal y katalaktuꞌuyan. Vachu jantu kꞌaxtꞌaqnitꞌik jatapastakꞌati ni lapanakni yu jantu tamakay kuenta, yuꞌuncha va tacha pꞌaxnin yu valiꞌiy katalaqamanal chiyux yu laqlhuu xtapal. Kꞌaskꞌinin Dios yu maqskꞌiniy la metsukunti y yucha kaxtaqniyan }~sVa tꞌuy ukxpuꞌ makꞌay. Maqskꞌiniy pꞌunaj kꞌamaxtꞌuꞌel ni maqaꞌay kꞌiu yu lakputanun la milaqchul, ex chuncha apalaycha ox kꞌalakꞌavananeꞌe para kꞌamaxtꞌunin xatalvayanti kꞌiu yu lakputanun la ixlaqchul milaqaj. +}OChavay incha lakputanun ni maqaꞌay kꞌiu la milaqchul, ¿ex valiꞌiycha uniy milaqaj: “Kakmaxtuniyan yu xatalvayanti kꞌiu yu lakputanun la milaqchul”? 9|k¿Valiꞌiycha makꞌay kuenta yu lakatꞌuniy laqtaqal yu makay qayntaun milaqaj pero jantu makꞌay kuenta yu la ay laqtaqal yu makꞌay uxintꞌi? Va tacha laqtsꞌiniy xatalvayanti kꞌiu yu lakputanun la ixlaqchul milaqaj, pero jantu makꞌay kuenta yu la milaqchul va lakputanun maqaꞌay kꞌiu. o{WChavay yu tacha pꞌumukꞌaniyatꞌik laqtaqal yu alatin yu Dios vachu va chun katapumukꞌaniyan laqtaqal ni uxiknankꞌan. Chavay yu papulkan yu mapꞌatsꞌayatꞌik uxiknan vachu va yuꞌ ni papulkan katapulkaniyan ni Dios. }z u’Jantu kꞌalakmukꞌanitꞌik laqtaqal yu alati lapanakni ex ni uxiknan jantu katamukꞌaniyan laqtaqal ni Dios. "y="Xlhiyucha jantu aqtaun katapastakꞌun yu katapasayaꞌ lhiy. Taun taun julchan alin yu lhitaꞌay, oxicha vamun kapꞌastꞌaktꞌik yu chavaycha.x%!Va kꞌalhipꞌuxkꞌauyapitik ni kalhachimoꞌonul Dios para kamakakal tachun yu lhinajun, ex kaꞌalinaꞌ tachun yu maqskꞌiniyatꞌik. Cw Yu valiꞌiy lapanakni, yuꞌuncha ayaj tapastakꞌuy yu aniy axtoqnuꞌ. Pero mimPaykꞌan yu vilchal laktꞌiyan, yucha kꞌatsay ni maqskꞌiniyatꞌik tachun ni anchanu axtoqnuꞌ. .vUChuncha jantu maqskꞌiniy katapastakꞌun, jantu kanauntꞌik: “¿Tisuncha kaꞌuyaucha? u ¿Tisuncha kaꞌotꞌaucha? u ¿Tisuncha kalhimalaqchꞌininaucha?” SuNi javan yu chavay alinta lakakꞌavin, lhiy kalaqxauyacha laka horno pero ni Dios ayaj kꞌus jamalaqchꞌiniy. Ex apalay ox katamalaqchꞌiniyan ni uxiknan mas va lakatsꞌuniy milhakapuꞌatkꞌan. t7Pero kitꞌin klajunau ixlaqchꞌiti yu ay lhachimoꞌonuꞌ Salomón mas ayaj ox ixlakatayay, jantu kalaqchaꞌal tacha ixꞌoxixtu laqataun xanti. Es’Ex ni uxiknan ¿valiꞌiychacha ayaj tapastakꞌuyan ni milaqchꞌitkꞌan? Chavay kꞌalaqtsꞌintꞌik tacha taꞌajin ni xanti. Jantu tatapatsay, jantu tamakay isijuntikꞌan. grG¿Taꞌayucha siya uxiknankꞌan lay apalay putanꞌay kꞌaꞌunaꞌ vamun por pastakꞌuy? PqChavay kalaqtsꞌintꞌik yu tsꞌoꞌon yu taltꞌilhinijtꞌajun ni laka unin. Yuꞌuncha jantu tachꞌan y jantu taxqanan y jantu tamaꞌay ixlhiꞌutkꞌan laka pakꞌatsa. Yu mimPaykꞌan yu alintachal laktꞌiyan yucha jalaqxtaqniy ixvaytikꞌan. Yu uxiknankꞌan apalay ixtapal metsukuntikꞌan xajantu yu tsꞌoꞌon. dpA’Xlhiyucha kitꞌin klajunau jantu katapastakꞌun la metsukuntikꞌan tisuncha kꞌaꞌuyapitik y kaꞌoqyapitikcha, vachu jantu katapastakꞌun la milakatunajkꞌan suncha kꞌaꞌulayapitik. ¿Jantu kꞌatsꞌayatꞌik ni metsukuntikꞌan apalay xtapal xajantu yu vayti? Vachu yu milakatunajkꞌan apalay xtapal xajantu yu laqchꞌiti. o{’Jantu matichun lay oxi katapatsanil qayntaun jaꞌukxtin y vachuꞌ aqtauncha katapatsanil aqayntaun. Kaꞌachaniyaꞌ yu qayntaun y kaxkayyaꞌ yu aqayntaun. Va katꞌaꞌanaꞌ yu qayntaun y jantu kamakayaꞌ kuenta yu lhinajun yu aqayntaun. Vachu va chuncha jantu lay tꞌapꞌatsꞌaniy ni Dios incha tꞌoꞌoyay yu maqaliti. Ni Dios jalhistakꞌa sasꞌatꞌan n!Chavay incha milaqchul jantu lajꞌoxin kataval, ex tachun yu milakatunaj kaputsꞌisꞌoyaꞌ. Mas tunkujunta la milakatunaj pero lhiꞌakxajyachal putsꞌisniꞌ. Ex chuncha apalay sqoyaq lhiꞌakxajyachal ni putsꞌisniꞌ la milakatunaj. Ni Dios ali yu maqaliti m’Yu milaqchul va tacha taun xamaklku la milakatunaj; incha lajꞌox milaqchul, ex alin maklku para taꞌakchun milakatunaj. Bl}Taꞌan maꞌalinatꞌik mimaqalitkꞌan, va ancha pꞌastꞌakꞌatꞌik la mejalhanutikꞌan. Yu vamun makaputun yu Dios lhinajun yucha va tacha qayntaun yu lhitꞌajun ox ixlaqchul ]k3Mas apalay ox kꞌalalhavatꞌik ni maqaliti ni laktꞌiyan, ex ancha ni alhavanaꞌ jantucha lay katanutachal para kaꞌalhaul, y vachu yu tsapulin kun yu mamasay jantucha lay katatanutachal para katalaqalhil. Mj’Jantu maqskꞌiniy kꞌalalhavatꞌik maqaliti yu aniy lakamunukpaꞌ. Aniy va laqlvajiy ni tsapul y masꞌojoy, va talaqalhiꞌojoy. Aniy vachuꞌ yu alhavanaꞌ tanuy para kaꞌalhaul. iEx yu lapanakni jantu katakꞌatsanin incha tꞌaꞌun taskꞌajan, vamun kakꞌatsal mimPay Dios yu ancha tꞌaꞌalintan laqatamaqsaq. Ex chuncha mimPay Dios yu laqtsꞌinꞌojoy mas yu jantu tasuy, yucha kaxtaqniyan milhilhajati. Yu xamaqaliti ni laktꞌiyan mhSNi uxintꞌi tejkan tꞌaskꞌaꞌay maqskꞌiniy ox kaꞌoqxpꞌuchꞌaꞌa y ox kalaꞌoxikꞌa. jgM’Tejkan tꞌaskꞌaꞌayatꞌik ni uxiknan, jantu kamaqaninil miꞌukxpukꞌan, tacha ni valiꞌiy lapanakni yu tꞌuy ukxpuꞌ tamakay. Ni yuꞌuncha tejkan tataskꞌajay va tamamaqanixvay ixꞌukxpukꞌan para katalaqtsꞌil ni lapanakni ni va tataskꞌajay y katatoꞌoyal. Laqsaval klajunau vamun yuꞌ ixlhilhajatikꞌan katalhitsukuyaꞌ. Wf'Incha jantu kꞌamalaqmixiniyapitik ni lapanakni yu tamakaniyan laqtaqal, ex vachu yu mimPay Dioskꞌan jantu katamalaqmixiniyan mintalaqalhinkꞌan ni uxiknankꞌan. Ni Jesús lhichiviniy ni taskꞌajati Ie ’Chavay incha ni uxiknankꞌan lamalaqmixiniyatꞌik ni lapanakni yu tamakaniyan laqtaqal, ex yu mimPay Dioskꞌan yu vilchal ni laktꞌiyan vachu katamalaqmixiniyan ni uxiknankꞌan. d Jantu kilalhilhaꞌau taꞌan kakmapastaknikau yu talaqalhin, va kilamalaqtaxtuu laqa talaqalhin.Va chuncha kavalcha. c Kilamalaqmixiniu ni laqtaqal yu klamakaniyau, vachu va chun tacha kijnan kmalaqmixiniyau ni lapanakni yu kintamakaniyan laqtaqal. ?by Lhilhiy kilaxtaqniu yu vayti yu kmaqskꞌiniyau. a# Kꞌalhachꞌimoꞌon aniy,
chuncha kamakakal yu lhinaꞌun aniy lakamunukpaꞌ vachu va tacha makakan yu lhinaꞌun laktꞌiyan. H`  Yu uxiknankꞌan tejkan skꞌinatꞌik Dios maqskꞌiniy kꞌanauntꞌik inchine:KimPay Dios kꞌatꞌi yu alintꞌachiy laktꞌiyan,
katatoꞌoyan ni lapanakni mintaqaꞌuti. )_KNi uxiknan jantu kaꞌuntꞌik tacha yuꞌuncha. Yu mimPay Dioskꞌan tejkan jantukaꞌ skꞌinatꞌik, yucha kꞌatsaycha tisuncha maqltꞌaskꞌiniyatꞌik. `^9’Tejkan kꞌatꞌapꞌayninin Dios, jantu kꞌanau aqlhuvaj chivinti yu jantu ixtapal tacha tamakay yu valiꞌiy lapanakni. Yuꞌuncha talhilay tejkan ayaj lhuu tachiviniy va apalay ox makay kuenta ni Dios. *]MPero yu uxintꞌi tejkan skꞌin ni Dios kꞌatꞌanutꞌi la minkuarto ex kꞌamalakchꞌaucha ni mimatiꞌ ex kꞌatꞌapꞌayninincha mimPay Dios yu ancha tꞌaꞌalintan laqatamaqsaq. Ex yu mimPay Dios laqtsꞌiniyan yu makꞌay laqatamaqsaq, ex ni yucha kaxtaqniyan ni milhilhajati. \’Chavay ni uxiknankꞌan tejkan skꞌinatꞌik Dios, jantu kꞌaꞌuntꞌik tacha ni lapanakni yu tꞌuy ukxpuꞌ tamakay. Yuꞌuncha ayaj tamaqamay kataskꞌil Dios laqa chaqan taꞌan tataqxtoꞌa ni lapanakni y vachu taꞌan la ixpiktunuxnan ni laklhitamau. Tanajun katalaqtsꞌil tachun ni lapanakni y katatoꞌoyal. Laqsaval klajunau vamun yuꞌ ixlhilhajatkꞌan. :[mTejkan aqtꞌayꞌuy matichun va saqcha kꞌaꞌuntꞌi. Yu mimPay yucha laqtsꞌiniyan yu makꞌay, yucha kaxtaqniyan milhilhajati. Ni Jesús masuy tas kaskꞌintꞌicha Dios ZChavay uxintꞌi tejkan jalaqꞌaqtꞌayꞌuy yu kilpatanin jantu maqskꞌiniy kakꞌatsal matichun mas yu ox milaqaj kaval. FYXlhiyucha tejkan aqtꞌayꞌuy yu kilpatanin jantu maqskꞌiniy tus va kꞌalaqpꞌutꞌeꞌeniꞌocha ni lapanakni. Ni lapanakni yu tꞌuy ukxpuꞌ tamakay, tejkan taꞌaqtayjuy kilpatanin, yuꞌuncha talhinajun kasunkal ni sqol laklhitamau u laqa chaqan taꞌan tataqxtoꞌa ni lapanakni para katakꞌatsal tachun ni lapanakni y para katatoꞌoyal. Pero laqsaval klajunau ni ixtoꞌoyakkꞌan vamun yuꞌ ixlhilhajatkꞌan katalaqaꞌiyaꞌ. X -’Tejkan tꞌoꞌoyayatꞌik Dios y kamakꞌatꞌik yu lajꞌox, jantu kamakꞌatꞌik la ixtalakavantikꞌan ni lapanakni para katalaqtsꞌin yu alati. Incha va chuncha makꞌayatꞌik ex yu mimPaykꞌan yu vilchal laktꞌiyan jantu tuꞌuchun lhilhajati kataxtaqniyan. W50Vas katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik vachu va tacha yu mimPay Dioskꞌan yu vilchal laktꞌiyan. Yucha jantu tuꞌuchun tsꞌanqay la ixjapaxkanti.:Vm/Vachuꞌ incha vamun ox mastꞌakꞌayatꞌik metꞌalaqauninkꞌan ex jantu tuꞌuchun xtapal kaval. Vachu va chun talamastakꞌay ni lapanakni yu jantu ixnavin Dios kataval. GU.Chavay ni uxiknankꞌan incha vamun pꞌaxkꞌayatꞌik ni lapanakni yu tapaxkayan, ¿ex tisuncha xtapal kaval? Vachu va chun talapaxkay ni laktuꞌunun lapanakni yu tachꞌinin impuestos. T-Ex chuncha ni uxiknan sasꞌatꞌan kꞌunapitik ni mimpaykꞌan yu vilchal laktꞌiyan. Yucha jalakmapulkuniꞌojoy ixjulchan mas yu jalaktuꞌunun kun yu lajꞌoxin lapanakni, y vachu jalakmamaniy ni xkan yu vas tatiꞌukxuyanal y vachu yu talaktuꞌunun. vSe,Pero yu kitꞌin klajunau ni kapꞌaxkꞌatꞌik yu mintꞌalaxkayankꞌan y ox kalhichꞌivinitꞌik yu jantu ox talhichivinanan, ox kalakmakꞌanitꞌik yu taxkayyan, kaskꞌintꞌik Dios por yu talaktuꞌuyan y jantu ox tamakaniyan. R%+’Vachu asmaktꞌatꞌik yu maqancha naunkal: “Kꞌapꞌaxkꞌatꞌi yu mintꞌamachaqaꞌ y kꞌaxkꞌay yu mintꞌalaxkayaꞌ.” /QW*Vachu incha matichun skꞌiniyan taun tuꞌuchun kaxtꞌaqnin, incha va matsiskꞌiniyan ex kꞌamachꞌixtꞌaqnincha. Kꞌalakpꞌaxkꞌatꞌi yu mintꞌalaxkayan P)Chavay incha matichun makaniyan laqatapꞌasta para kalhipꞌi ixmachꞌapati taun kilometro, ex kꞌalhipꞌi tꞌuy kilometro. .OU(Chavay incha matichun lhichivintanuputunan laka pulakchivin por maxtuniputunan mixkujuꞌ, kꞌamakꞌaunincha para kalhaꞌalcha y vachu kaxtꞌaqnin yu minkutun. >Nu'Pero kitꞌin klajunau ni jantu aqtaun kamaktꞌaukꞌanichꞌoꞌo qayntaun lapanaki yu makaniyan laqtaqal. Chavay incha matichun palaqstisayan, va kaxtꞌaqnin aminpalaqxtitaun. M&’Vachu asmaktꞌik ni va maqancha naunkal: “Incha matichun kalaqalhinil ixlaqchul aqayntaun ex vachuꞌ tsꞌanqay kamaxtunikal ixlaqchul. Incha matichun kalaqalhinil ixtatsalati aqayntaun ex vachuꞌ tsꞌanqay kamaxtunikal ixtatsalati.” L%Incha laqsaval kꞌamakꞌayapitik yu talhisakmiy ex vamun kanauntꞌik “Chun”. Incha jantu, ex kꞌanauntꞌik “Jantu”. Chavay matichun incha jantu makay tacha aniy, ex makay talaqalhin. Ni Jesús lhichiviniy ni jantucha kamaktꞌaukꞌachꞌoꞌo CK$Vachu jantu kꞌapꞌuchꞌivintꞌapꞌasutꞌik miꞌaqtsulkꞌan. Jantu aqtaun lay kamakꞌayapitik laqxnapapa nisin jantu lay kamakꞌayapitik laqtsꞌiti mas va maqataun miꞌaji. J#Ni por lakatꞌuncha, va ancha chꞌintay Dios. Ni por yu laka putaulan Jerusalén, va ancha ixputaulan ni ay Jalhachimoꞌonu Dios. bI="Pero kitꞌin iklajunau jantu aqtaun kꞌapꞌuchꞌivintꞌapꞌasutꞌik tuꞌuchun por kꞌamasavalatꞌik. Jantu kꞌapꞌuchꞌivintꞌapꞌasutꞌik ni laktꞌiyan, porke ancha va taꞌan lhachimoꞌonun Dios. uHc!’Vachu asmaktꞌik tacha lakjunkal ni lapanakni maqancha: “Jantu aqtaun kꞌanau ni va laqsaval minchivinti incha jantu laqsaval kaval. Tachun yu uniy ni Dios miJalhachimoꞌonuꞌ ni kamakꞌayeꞌe yucha kamakꞌayeꞌe.” ]G3 Pero yu kitꞌin klajunau incha qayntaun joꞌati makajun ixanati mas jantu kamaqtaqalhinil, ex va ixlaqtaqal ni xapay incha ixanati kamaqtaqalhinil por katꞌatsukuchoqol aqayntaun. Vachuꞌ yu tꞌatsukuy qayntaun xanati yu valiꞌiy makaunkal, ni yucha maqtaqalhinin. Ni Jesús lhichiviniy yu pumasavalay por Dios ni kamakal tuꞌuchun F ’Vachu va naunkal ni mas va taꞌayucha kamakaunchoqol ni ixanati maqskꞌiniy kaxtaqnil aqxtaun karta yu pulamakaunkan. 9EkChavay incha makꞌapꞌutꞌun talaqalhin kun milhijakanaj mimakaꞌ, apalay ox kaval ni kꞌachꞌaqxmajꞌacha. Apalay ox kamaꞌatsꞌanꞌatꞌi laqataun la milakatunaj xajantu kꞌatꞌanꞌalhukꞌa kun tachun milakatunaj ni laqnin. Ni Jesús lhichiviniy tejkan talamakaunchoqoy xapay kun xanati *DM’Chavay incha kꞌamakꞌapꞌutꞌu talaqalhin por yu laqtsꞌin la milaqchul, apalay ox kaval ni kꞌalakpꞌumaxtꞌukꞌa milaqchul y kamajꞌacha. Apalay ox kamaꞌatsꞌanꞌatꞌi laqataun la milakatunaj xajantu kꞌatꞌanꞌalhuꞌokꞌa kun tachun milakatunaj ni laqnin. "C=Pero kitꞌin klajunau incha matichun kalaqtsꞌil qayntaun xanati yu jantu ixnavin tus katꞌatamaputul ex ni yucha jamaqtaqalhinincha la ixjalhanuti. B9’Uxiknankꞌan asmaktꞌatꞌik tacha jalakjunkal yu maqancha mimpayankꞌan: “Jantu katꞌatꞌamatꞌi qayntaun yu jantu minavin kaval.” 9AkLaqsaval ijkunan ni ancha jantu katꞌaxtꞌuchꞌoꞌoyeꞌe incha jantu kamapꞌalꞌoyeꞌe tachun ni tumin. Ni Jesús lhichiviniy yu talatꞌatamay yu jantu ixnavinkꞌan @@y’Chavay incha matichun chivintanuputun laka machꞌalkꞌati por makꞌanin laqtaqal, ex tejkan pꞌintꞌatꞌik lakatin oxi kaxaꞌalatꞌi tacha milaqaj, para jantu kamaqxtaqnin kun machꞌalkꞌati. Incha jantu, ex yu machꞌalkꞌati kamaqxtaqniyan ixpolisia, ex kꞌatꞌanuyeꞌe laka pachꞌin. l?Qex ancha kꞌamakꞌaunꞌel milapaxkan laka altar. Maqskꞌiniy pꞌunaj kꞌalaqpinꞌel milaqaj para ox kalalaqtsꞌinchꞌoꞌotꞌik. Ex laycha kꞌapꞌinchꞌoꞌo ni laka altar para kꞌamaqxtꞌaqtꞌicha milapaxkan. }>s’Ex incha lhitꞌan milapaxkan laka altar, incha kꞌapꞌastakꞌel ni lhitꞌaꞌun laqtaqal kun milaqaj, i=KNi yu kitꞌin iklajunau yu kalukujlayaꞌ kun ixlaqaj, yucha kamukꞌanikanaꞌ ixlaqtaqal. Mas va taꞌayuchacha lapanaki kaval incha va kaxkayl ixlaqaj y kajunil laqxtoqnuꞌ chivinti, yucha kamukꞌanikanaꞌ ixlaqtaqal u incha kajunil: “¡Uxintꞌi nitacha mijatapastakꞌati!”, ex ni yucha kapaxtoqniyaꞌ ixmaqanlqajnati la xajikmi laqnin. B<}’Uxiknankꞌan asmaktꞌatꞌik tacha jalakjunkal yu maqancha mimpayankꞌan, va jalakjunkal: “Jantu kꞌamaqnin. Yu kamaqnininaꞌ ni yucha kamukꞌanikanaꞌ ixlaqtaqal.” i;KNi lapanakni yu tamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas y vachuꞌ yu fariseos, yuꞌuncha la ixputsukukꞌan tasuy vas katatiꞌukxuntayal. Pero kitꞌin klajunau ni maqskꞌiniy apalay vas kataval metsukuntikꞌan xajantu yuꞌuncha para kꞌatꞌanutꞌachipitik taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios. Ni Jesús lhichiviniy tas junitacha yu lhilukuj :Vachuꞌ klajunau incha matichun lapanaki jantu kamakal kuenta mas va lakatsꞌuniy yu lhiminta laqa xalhachimoꞌon ni Moisés vachu incha chuncha kalakmasunil lapanakni para jantu katamakal kuenta ex ni yucha lakatꞌuniy kunaꞌ taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios. Pero yu qalasmaknan y jalakmalaniy yu alati para katamakal kuenta ex ni yucha ayaj ay kunaꞌ taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios. 9Laqsaval klajunau, tejkan vananaj tiꞌalin ni laktꞌiyan kun lakatꞌun jantu lay kamaxtunikal xalhachimoꞌon ni Moisés mas va laqatauncha punto ni laqatauncha letra. Ni yucha kataylhaꞌanaꞌ tus katapasaꞌol tachun yu maqskꞌiniy katapasal. 8’Jantu kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni kakmil mamaktanaꞌ ixlhachimoꞌon Moisés kun ixchivintikꞌan yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Ni kitꞌin va ikminta laqentsanaꞌ yu taꞌan tsꞌanqaniy para laqsavalcha vas kavalcha. +7OYu uxiknankꞌan vachu va chun ni mimputsukukꞌan maqskꞌiniy kaval tacha maklku yu ox lay talaqtsꞌin ni lapanakni. Ex chuncha para ox katalaqtsꞌil yu uxiknankꞌan makꞌayatꞌik. Ex tachun ay katamakal mimPaykꞌan yu alintachal laktꞌiyan. Ni Jesús jamalaninin jalhachimoꞌon <6qVachuꞌ jantu matichun mamaqtayay maklku ex maqatanuy ixqaltaꞌapuꞌ laqataun kajun. Ni maklku maqskꞌiniy kꞌamukꞌa talman ex tus kamapulkuꞌol ixpulakna laqa chaqaꞌ. (5I’Vachuꞌ ni uxiknankꞌan va xamaklku ni lakamunukpaꞌ untꞌatꞌik. Laqataun ay putaulan incha alinta laka aspajun ex yucha jantu lay tamaqsaꞌa. O4 ’Uxiknankꞌan va tacha matsati para tachun ni lapanakni para ox kaval lakamunukpaꞌ. Pero incha jantu ox katꞌaylhipꞌintꞌik ex xajachipitik tacha matsati yu jantucha ox. ¿Tas pulaycha kan kajunchoqol? Jantucha tuꞌuchun xtapal kaval. Va kamajꞌankalcha lakatin para ancha katachꞌintaxapalcha ni lapanakni. ;3o Ayaj kalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik kun lhuu achati ni anchanu julchan tejkan chuncha katamakaniyan. Ay kunaꞌ milhilhajatkꞌan ni laktꞌiyan. Yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios vachu va chun jalaklhixkaykal. Yu tatꞌaꞌan ni Jesús va tacha yu xamatsati ali yu xamaklku ni lakamunukpaꞌ @2y ’Lajꞌox kaxajtachal mijatsukuntikꞌan ni uxiknan tejkan ni lapanakni katalaktuꞌuyan y katamukꞌaniyan ni jalaklkanti y katalhimaqchapuyan por kilapanakni untꞌatꞌik. 71g ’Lajꞌox kaxajtachal ixjatsukuntikꞌan yu jalhilakxkaykan por tamakay yu lajꞌox. Ni yuꞌuncha tapaxtoqniy katatanul taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios laktꞌiyan. $0A ’Lajꞌox kaxajtachal ixjatsukuntikꞌan yu tamaꞌoxamaktamincha taꞌan alin jaxkayanti. Ni yuꞌuncha kalakjunkanaꞌ sasꞌatꞌancha ni Dios. /’Lajꞌox kaxajtachal ixjatsukuntikꞌan yu ox svaq tajunita la ixjalhanutkꞌan. Ni yuꞌuncha katalaqtsꞌinaꞌ ni Dios. s._’Lajꞌox kaxajtachal ixjatsukuntikꞌan yu tamapaynininta. Ni yuꞌuncha Dios kalakmapayniyaꞌ. d-A’Lajꞌox kaxajtachal ixjatsukuntikꞌan yu ayaj tanajun kamakakal yu Dios lhinajun tus va tacha katachavanil takꞌatsan. Dios kalaqxtaqniꞌoyaꞌ yu tapuxkajuy tus va tacha kataꞌotsalcha katakꞌatsanaꞌ. ,/’Lajꞌox kaxajtachal ixjatsukuntikꞌan ni lapanakni yu lakstꞌuniy takꞌatsan. Ni yuꞌuncha ixnavinkꞌan kunaꞌ ni lakamunukpaꞌ. +}’Lajꞌox kaxajtachal ixjatsukuntikꞌan ni lapanakni yu tamaqaninin. Ni yuꞌuncha Dios kalakmalakaꞌulayaꞌ. **M—Lajꞌox kaxajtachal ixjatsukuntikꞌan ni lapanakni yu takꞌatsan tacha kilpatanin. Ni yuꞌuncha tapaxtoqniy katatanul taꞌan lhachimoꞌonun Dios. {)oEx chuncha ni Jesús aqtayl jalakmalaniy, va naul: Ni Jesús lhilaqputeꞌey tasꞌayuꞌuncha yu oxamaktamincha I( Taval ni Jesús tejkan laqtsꞌil tachun ni lapanakni va alcha la ixꞌukxni lakataun aspajun. Ex ancha va taulalcha. Ex chuncha ixtꞌaltanan yu ixlakmalaniy tachinchal qasmaknan ixchivinti. l'QEx chuncha lhuvaj lapanakni tatꞌaꞌal yu machaqan xalakatꞌun Galilea, ali yu xalakatꞌun Decápolis ali yu laka putaulan Jerusalén vachu yu xalakatꞌun Judea, vachu yu machaqan takuktachal ni xalaꞌaxkan Jordán.&wEx yu xalakatꞌun Asiria va tus talakachux takꞌatsaniꞌol yu lajꞌay lhitapatsa makal ni Jesús. Ex ni yuꞌuncha va talhiminil yu tapuchux ni ixtamaqanlqajnan ixtaqanꞌatikꞌan tacha yu lakaxkati ali yu ixtalhitꞌajun yu jantu lajꞌox espíritus ali yu lokos ali yu niy panchꞌix y kujchoqoy, ex ni anchanu taqanꞌanin va tus ixlajkꞌuchꞌuꞌojoy ni Jesús. W%'Ni Jesús va tus tiꞌukxuntayaꞌol ni talakachux xalakatꞌun Galilea, yu taꞌan laka putaulanaxna, va ixjamalaninin taꞌan ixtataqxtoꞌa ni Israelitas. Va ixlaqputeꞌey yu ox chivinti yu masuy tacha lhachimoꞌonun ni Dios. Vachuꞌ yu tapuchux taqanꞌati yu ixtalhitꞌajun ni lapanakni va tus ixlajkꞌuchꞌuꞌojoy. $-Ex ni yuꞌuncha vachucha tamakaul ixpaykꞌan kun ixlhitapatsakꞌan, va tatꞌaꞌalcha ni Jesús. Ni Jesús va lhuvaj lapanakni jalakmalanil p#YTaval tejkan va ukstsꞌuniykaꞌ ixtaꞌanta, ni Jesús va aaqtaun jalaktemachoqol pumatꞌuy tꞌalaqaunin, yu istsꞌalan ni Zebedeo ixtajunita. Yu qayntaun va Jacobo ixjunkan, yu ixpꞌisaqa ixjunkan va Juan. Va ixtꞌatꞌajumanal ni laka barco kun ixpaykꞌan. Va ixtatꞌajun laꞌoxinin ni ixchꞌoqxkꞌan. Ex ni Jesús vachuꞌ lakjuntaꞌil. l"QEx ni anchanu joꞌakna va niman tamakaulcha ixchꞌoqxkꞌan, va tatꞌaꞌalcha ni Jesús. =!sEx Jesús va lakjunil ni anchanu joꞌakna: —Chavay kilatꞌamiucha ni kitꞌin. Chavay tꞌemayatꞌik va jatanti pero kitꞌin kaklamakayau para kalaktꞌematꞌik lapanakni. R Ex va chuncha ni Jesús va ixkiltaukꞌajꞌanta ixkilpaꞌ lakamar Galilea, ancha laktemal pumatꞌuy tꞌalaqaunin. Yu qayntaun va Simón vachu va yuꞌ yu ixjunkan Pedro, yu aqayntaun va Andrés ixjunkan. Yu anchanuꞌ tꞌalaqaunin va xachꞌapanan jatanti ixtajunita. Va ixtatꞌajun mujunun ixchꞌoqxkꞌan lakxkan. /WEx va chuncha ni anchanu julchan va exnicha aqtaychal laqputeꞌey ixchivinti Dios ni Jesús. Va ixnajun: —Kꞌamapꞌaxatꞌikcha mijatapastakꞌatkꞌan, ixlhachimoꞌon ni Dios va ukstsꞌuniycha lakaminta. Ni Jesús va jalakjuntaꞌil pumatꞌati lapanakni yu xachꞌapanan jatanti hINi lapanakni yu ixtatiꞌukxuyanal ni laka putsꞌisniꞌ va laktasunil taun ay maklku,Ni anchanu lapanakni yu ixtavilanal taꞌan ixmalkꞌiknitacha ni lhinin,
va yuꞌuncha jalakmapulkunilcha ni anchanu maklku. FYu xalakatꞌun Zabulón kun Neftalí,
yu ukstsꞌuniy lakamar, yu tukuktachal ni laꞌaxkan Jordán,
yu ancha laka Galilea, va taꞌan tavilanal yu jantu Israelitas kataval. !Laqsaval chuncha tapasal va para laqsaval kaval yu tacha istsꞌoqta ni Isaías yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios, va naul: ,Q Astan makaul ixputaulan Nazaret, va al tsukunuꞌ Kapernaum, taun putaulan yu va ukstsꞌuniy ixkilpaꞌ lakamar. Ancha va xalakatꞌun ni Zabulón ali Neftalí. oW Va manukal laka pachꞌin ni Juan. Tejkan kꞌatsal ni Jesús va anchoqol xalakatꞌun Galilea. D Ex va chuncha ni aqmoqxnuꞌ va makaul ni Jesús. Taminchal ixmayulnin Dios, va taꞌaqtayjulcha ni Jesús. Ni Jesús aqtaynil laqputeꞌeniꞌ ixchivinti Dios xalakatꞌun Galilea b= Ex ni Jesús va junil: —Uxintꞌi Satanás, va kapiticha. La ixchivinti Dios najun: “Kꞌatꞌoꞌoyatꞌi vamun miJalhachimoꞌonu Dios yu alintachal laktꞌiyan, y vamun yuꞌ kꞌatꞌapꞌatsꞌanin.” ;o Ex ni aqmoqxnuꞌ va junil ni Jesús: —Ni kitꞌin incha kꞌintꞌaꞌaqtsꞌoꞌoqtꞌaniyeꞌe y kꞌintꞌoꞌoyayeꞌe tus kakxtaqniꞌoyan tachun ni aniy yu kmasuniyan. W'Ex va chuncha ni aqmoqxnuꞌ va aaqtaun lhaꞌanchoqol ni Jesús lakataun aspajun taꞌan ayaj talman. Ancha masuniꞌol tachun oqxlaqlhuu yu taꞌalinta lakamunukpaꞌ kun tachun ixkꞌusixtukꞌan. CEx chuncha ni Jesús va junil: —Vachuꞌ najun la ixchivinti Dios: “Jantu aqtaun kalaqtsꞌintꞌanutꞌi ni Dios miJalhachimoꞌonuꞌ incha laqsaval kamakayaꞌ yu najun.” Lva junil: —Incha laqsaval Sasꞌatꞌa kꞌatꞌi ni Dios, va kꞌaltꞌujnu ni aniy. La ixchivinti Dios yu tsꞌoqkanta va najun:Ni Dios kalaklhijunaꞌ ni ixmayulnin para katalhistakni.Yuꞌuncha katatsꞌapastukkꞌan la ixmakakꞌan,
va para jantu kꞌatꞌaꞌalhitꞌi la minchꞌajaꞌ laka chiyux. 9Ex va chuncha ni aqmoqxnuꞌ va lhaꞌal ni Jesús laka putaulan Jerusalén yu taꞌan ixnavin Dios, va mukꞌal ixꞌaqstiꞌ ni ay lakatajtan, T!Ex ni Jesús qaltayl, va naul: —Yu tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios najun: “Qayntaun lapanaki, jantu vamun ixvayti kaputsukul. Va maqskꞌiniy kaputsukul tachun ni chivinti yu najun ni Dios.” /WEx ni aqmoqxnuꞌ va talakanunil ni Jesús para kalaqtsꞌintanul, va junil: —Incha laqsaval Sasꞌatꞌa Dios kꞌatꞌi ex ni aniy chiyux kꞌamakꞌatꞌi pan. yEx ni Jesús jantu kavayl aqtꞌuy pꞌuxaun julchan kun aqtꞌuy pꞌuxaun jatatsꞌisin. Taval va chavanilcha.  Ex va chuncha ni Espíritu va lhaꞌalcha lakakꞌavin ni Jesús para ancha ni xaꞌukxtin aqmoqxnuꞌ kalaqtsꞌintanul ni Jesús. Ex chivinkal laktꞌiyan, va naunkal: —Ni aniy yucha va kesꞌatꞌa yu ayaj kꞌachaniy. Va ayaj iklhiꞌachantajuy.^ 5Ex tejkan aqchajꞌaulcha ni Jesús va niman takukchoqol yu lakxkan. Yu laktꞌiyan va talaqltiꞌal y laqtsꞌil ixꞌEspíritu ni Dios ixtaꞌeltajuminta taꞌan ixyal ni yucha, ixtasuy tacha laqataun palumax. 4 aPero yu Jesús va junil: —Chavay va chuncha kꞌamakꞌaucha. Maqskꞌiniy chuncha kamakau tacha yu lhinajun ni Dios. Ex ni Juan xtaqkalcha para kamaqchajꞌaval. U #Ex chuncha yu Juan va jantu ixꞌuyujnajun, va junil ni Jesús: —Yu kitꞌin va kmaqskꞌiniy kꞌimaꞌaqchꞌajꞌavatꞌi ni uxintꞌi. ¿Chavay va kitꞌin kilaqtꞌantꞌa para kakmaqchajꞌavan? @ y Ex va chuncha taval ni Jesús minchal xalakatꞌun Galilea. Va al xalaꞌaxkan Jordán taꞌan xamaꞌaqchajꞌavanan ni Juan para ancha ni Juan kamaꞌaqchajꞌaval ni Jesús.   Yucha va tacha kalhitsukul la ixmakaꞌ ixpatankꞌalhan para kalaktankꞌalhal ni lapanakni tacha trigo. Yu lajꞌox kalakmaꞌayaꞌ la ixpakꞌatsa pero yu tacha pꞌoqxni kalaqxavayaꞌ laka jikmi yu jantu aqtaun kamixaꞌ. Aqchajꞌaul ni Jesús 0Y Kitꞌin va kun xkan klamaꞌaqchajꞌavayau para katasul ni mapꞌaxatꞌatꞌikcha mijatapastakꞌatkꞌan. Astan kaminaꞌ aqayntaun yu apalay ay xajantu kitꞌin. Yu kitꞌin tus jantu kimpaxtoqniy kaklhaꞌanil ixvarachi. Yucha katapumaꞌaqchajꞌavayan kun ni Espíritu Santo ali jikmi. .U Chavaycha va tacha taun hacha yu va laycha kachaqxtal ni kꞌiu la ixtitakxiyati. Yu jantu makay yu lajꞌox, yucha kachaqxtakal, va kamapꞌukalcha ni laka jikmi. T! Jantu lajꞌay kakꞌatsꞌantꞌik para kanauntꞌik meꞌemankꞌan: “Ni Abraham yucha kimpaykꞌan.” Kitꞌin klajunau yu Dios lay kalakmapaxal ni aniy chiyux para kataval sasꞌatꞌan Abraham. {oKꞌamakꞌatꞌikcha yu lajꞌox para ex chuncha katasulcha ni mapꞌaxatꞌatꞌikcha mijatapastakꞌatkꞌan. !;Yu Juan tejkan jalaqtsꞌilcha ixtamincha aqchajꞌaunin pumalhuu fariseos kun saduceos, va jalakjunil: —¡Sasꞌatꞌan tsapulin yu xaꞌox untꞌatꞌik! ¿Taꞌayucha xatajunancha ni uxiknankꞌan para kꞌaxajchipitik ni aniy lhitaꞌay jamaqanlqajnati yu kaꞌalina? ucIxtalhitaulꞌojoycha ni ixtalaqalhinkꞌan, ex yu Juan va ixjamaꞌaqchajꞌavaycha xalaꞌaxkan Jordán. 3_Ni lapanakni yu machaqan xalakatꞌun Judea ali yu machaqan laka putaulan Jerusalén ali yu ixtavilanal ukstsꞌuniy xalaꞌaxkan Jordán, va ixtalaqminꞌojoy ni Juan. /WYu ixlaqchꞌiti ni Juan va jamakanti xachꞌauti ni camello, yu ixlhitampachꞌikan va jaxtaꞌan, yu ixvayti va silaqa kun xaxkan seraj yu alin lakakꞌavin. !;Ni Juan va yu lhichivinil ni Isaías yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. Ni Isaías naul:Qasmakkan taun tꞌasati lakakꞌavin yu najun:“Kalaꞌoximanitꞌikcha ixlakatin ni Jalhachimoꞌonuꞌ.Vas kꞌamakꞌatꞌikcha para tsꞌalti katapasal.” xiVa ixnajun: —Kꞌamapꞌaxatꞌikcha mijatapastakꞌatkꞌan. Va taꞌukstsꞌuniycha ixlhachimoꞌon Dios. ~ Va chuncha taval ni anchanu julchan ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ al laqputeꞌeniꞌ ixchivinti Dios lakakꞌavin xalakatꞌun Judea. y}kTejkan chaꞌalcha ex va ancha tsukuchal xaputaulan Nazaret. Va chuncha tapasal para laqsaval chuncha kaval tacha tanaul yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios, tanaul: “Ni yucha kajunkanaꞌ qayntaun yu machaqaꞌ Nazaret.”||qKꞌatsal ni José ixtꞌajuncha lhachimoꞌon ni Arkelas ancha Judea tacha ixlhachimoꞌonun ixpay Herodes. Ex va talhanal, jantucha kaꞌanchoqol ancha. Va makꞌatsanichoqokal aaqtaun la ixꞌaqlaqavanti, ex va alcha xalakatꞌun Galilea. u{cVa chuncha ni José ostaulalcha, va laklhaanchoqolcha ni jasꞌatꞌa kun ixnati xalakatꞌun Israel. 5zc—Kaꞌostꞌaꞌulcha, kꞌasaktꞌicha ni jasꞌatꞌa kun ixnati, kapꞌinchꞌoꞌotꞌikcha xalakatꞌun Israel. Yu ixtamaqniputun ni jasꞌatꞌa va tanilcha. /yWEx taval tejkan ixnitacha ni Herodes, qayntaun ixmayul ni Jalhachimoꞌonu Dios va tasunichoqol ni José la ixꞌaqlaqavanti ancha lakatꞌun Egipto, va junil: v~~R}||M{{zxz yxew vouuttvrr:qhp{oznn"lkkjZi3hggffdcbWaT``X_9^R]]\[(ZlYXfXWXVqUTSRfQzPCOpMLLpKoJIIHjGGrFEEHDCCABAA}@V?>>=<<1;M:[99e817655m43211P0//&.E-,,-**$)I(T'':&%$$%#~#"2!! fX*lAEQ!2 ~ g Dv#jvb,= Pero kitꞌin klajunau ni aniy alin taun tuꞌuchun apalay ay xajantu yu ay lakatajtan. e+C ¿Jantukaꞌ pꞌutꞌeꞌeyatꞌik ixlhachimoꞌon ni Moisés taꞌan najun xtaqkan lakatin ni kuras para katatapatsal laka ay lakatajtan mas va xajulchan jastaknati? Y jantu matichun najun ni va tamakay jatalaqalhin. "*= Yucha tanul la ixchaqa ni Dios ex taꞌul ni pan yu moqslanikantacha ni Dios mas jantu ixtapaxtoqniy kataꞌul, vamun ni kuras ixtapaxtoqniy kataꞌul. 5)c Ex ni Jesús va lakjunil: —¿Ex ni uxiknankꞌan jantu aqtaun pꞌutꞌeꞌeyatꞌik yu tacha makal ni David kun ixtꞌaltanan taun julchan tejkan ayaj tachavanil? F( Tejkan yu fariseos talaqtsꞌil yu tamakal, ex tajunil ni Jesús: —Yu mintꞌaltanan tatꞌajun makanan taun tuꞌuchun yu jantu maqskꞌiniy kamakꞌatꞌi tejkan xajulchan jastaknati. '  Ex chuncha taun xajulchan jastaknati ixjunita, ni Jesús kun ixtꞌaltanan yu ixlakmalaniy va ixtapuꞌanta taꞌan ixchꞌankanta trigo. Yuꞌuncha va ayaj ixtachavanita, taꞌaqtayl talajꞌexꞌiy yu xataltsꞌi ni trigo, va taxapꞌiꞌulhaꞌalcha. {&o Ni putsuku yu klalhijunau kꞌalhipꞌintꞌik yucha jantu tsꞌinkꞌi, va xapau junita para kꞌalhipꞌi.J%  Kalaꞌaꞌitꞌikcha ni ox putsuku yu klaxtaqniyau. Kilalaqtsꞌiu ni kitꞌin la ox lapanaki ijkunita y kilpataniꞌ ijkꞌatsan la kelhanuti, ex chuncha lay kastaknanaꞌ metsukuntikꞌan. 9$k Chavay kꞌatꞌantꞌikcha kun kitꞌin tachun ni uxiknan yu laꞌalhoꞌontꞌatꞌikcha istsꞌinkꞌixtu milhitapatsakꞌan yu makꞌayatꞌik. Kitꞌin kaklamastakniyau. #  ’Ni kimPay va tachun kimaqxtaqniꞌojota. Jantu matichun kimispay taꞌayucha ni kitꞌin yu sasꞌatꞌa, vamun kimPay kimispay. Vachu va chun jantu matichun mispay taꞌayucha ni kimPay, vamun ni kitꞌin, vachu ni lapanakni yu klakmasuniputun. W"' Chun, kimPay kꞌatꞌi, va chuncha jalakmapꞌaynipꞌutꞌun ni lapanakni. $!A Ex va chuncha ni anchanu julchan ni Jesús naul: —KimPay kꞌatꞌi, xajalhachimoꞌonuꞌ kꞌatꞌi laktꞌiyan kun lakamunukpaꞌ, kitꞌin ktoꞌoyayan. Va lakmalanitꞌa minchivinti ni lakstꞌuniy lapanakni y jamaqsaqnitꞌa yu talakpastaknan, yu lhuu ixtalanitkꞌan. k O Laqsaval iklajunau, ni anchanu julchan tejkan kaꞌalinaꞌ maqanlqajnati, ni uxiknan apalay ay kunaꞌ mimaqanlqajnatkꞌan xajantu xalapanakni laka putaulan Sodoma. Kꞌatꞌantꞌik kun kitꞌin para kꞌastꞌaknantꞌik B} Chavay uxiknan xalapanakni Kapernaum, ¿lhakꞌapꞌupꞌinatꞌikcha ni kapꞌinapitik laktꞌiyan? Yu uxiknan kꞌatꞌanꞌalhukꞌanapitik laqnin. Va xakmakal laka putaulan Sodoma yu lajꞌay axtoqnuꞌ yu tacha ikmakal la mimputaulankꞌan, ex ni anchanu putaulan Sodoma tus chavaycha ka vananaj ixꞌalil. 8i Laqsaval klajunau tejkan kamukꞌanikanaꞌ ixmaqanlqajnatkꞌan ni lapanakni ex ni uxiknan apalay ay kunaꞌ mimaqanlqajnatkꞌan xajantu yu xalapanakni ni Tiro kun Sidón. .U —¡Payniꞌincha ni uxiknan yu vilanantꞌik laka putaulan Corazín! ¡Vachu ni uxiknan laka putaulan Betsaida! Ni maqtaqalhinin lapanakni yu maqancha ixtavilanal laka putaulanin Tiro kun Sidón jantu katalaqtsꞌil yu chavay klamasuniu. Incha ixtalaqtsꞌil, ex va niman ixtamakaul ixtalaqalhinkꞌan. Ixtaꞌulalcha ixkujukꞌan yu pumaqanininkꞌan y ixjalaklkꞌakꞌalakalcha para katasul ni talhimaqaninin. kO Ex va chuncha taval ni Jesús va aqtayl jalaqꞌaymay xalapanakni yu putaulanin taꞌan jantu katamapaxal ixjatapastakꞌatkꞌan, mas va anchacha kimakal Jesús apalay lhuu yu lajꞌay axtoqnuꞌ. Ex ni Jesús va naul: xi Ex chuncha kminta kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki, kvajin, kꞌoqnun. Chavaycha tanajun ni kitꞌin javaynꞌoj y puqalꞌoqnuꞌ. Tanajun va klaktꞌatiꞌukxuntayay yu tachꞌinin impuestos ali alati yu tamaqataqalhinin. Pero tachun yu lhixajyachal la ixjatapastakꞌati ni Dios yucha masuy ni va ox ixjatapastakꞌati. Yu putaulanin yu jantu taqalasmaknan zm Va kilachil ni Juan. Yucha jantu ox vajin vachu jantu oqnun. Xlhiyucha tanajun ni lhitꞌajun taun aqmoqxnuꞌ. 1 “Klasqolniu yu maꞌachajunu jasanti, pero jantu kꞌatꞌininatꞌik. Klamilpaniu milpati yu mamaqanixvanan pero jantu kꞌaꞌalhuntꞌik.”  ’¿Tas tajunitacha ni lapanakni yu chavay tatꞌajun? Va tacha sꞌatꞌan yu taqamanan laklhitamau yu talatꞌasaniy, talajuniy: 9m Incha alin mimpaqasmakkꞌan, kaꞌasmaktꞌik. 4a Chavay ni uxiknan incha laꞌaꞌipꞌutꞌunatꞌik kinchivinti, klajunau ni Juan va yucha ni Elías yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios, yu ixtanajun kaminaꞌ.  Tachun yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios vachuꞌ ixlhachimoꞌon Moisés ixtanajun yu katapasayaꞌ tus tejkan chil ni Juan. M ’Chavay tejkan milcha ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ tus chavaycha vananaj jantu ox talaqtsꞌin tacha lhachimoꞌonun Dios, vananaj tapuxkaulaqtsꞌin tas katamakal para katamamaqtanil.  Laqsaval klajunau ni tachun lapanaki yu maqlaqavanal xanati jantu matichun yu laqputeꞌey ixchivinti Dios apalay ay kaval. Vamun yuꞌ ay ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ. Pero yu apalay lakatꞌuniy lapanaki yu Dios lhichimoꞌoy yucha apalay ay xajantu ni Juan. W' Ni Juan va yucha yu lhitsꞌoqkanta la ixchivinti Dios taꞌan najun inchine:Kitꞌin kakmalaqachayaꞌ qayntaun yu kapꞌulꞌaniyan,
yu kalaꞌoximanin ni lakatin taꞌan kꞌapꞌupꞌineꞌe. 7 ¿Ex tisuncha kꞌilaqtsꞌintꞌikcha? ¿Va qayntaun yu ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios? Laqsaval klajunau chuncha ixjunita pero apalay ay ixjunita. 9k ¿Suncha kꞌilaqtsꞌintꞌik? ¿Va qayntaun lapanaki yu ayaj kꞌus lakatayal? Ox kꞌatsꞌayatꞌik yu ayaj lajkꞌus talakayanal tavilanal la ixchaqakꞌan yu maqalinin. - Tejkan taꞌanchoqolcha yu ixtamalaqachan ni Juan, ex ni Jesús aqtaylcha lhichiviniy ni Juan, va lakjunil ni lapanakni: —Tejkan kꞌilaqtsꞌintꞌik ni Juan lakakꞌavin, ¿tisuncha ixpꞌintꞌatꞌik laqtsꞌinin? ¿Va qaltaun akltiyati yu lajkꞌalhata ni un? M Ox kaxajtachal ixjatsukunti ni lapanaki yu jantu aqtaun kimakajun. ! ; Talakavananchoqoycha yu laꞌachꞌixin, yu lakchꞌanltꞌul taltananchoqoycha, yu lakapuchꞌinin palaycha tajunchoqoy, yu aqatapan taqasmaknanchoqoycha, yu janinin takujchoqoycha. Vachuꞌ yu kilpatanin jalaqputeꞌenikancha ni ox chivinti yu masuy tacha lay katapulaqtaxtul.  # Ex ni Jesús va lakjunil: —Kꞌapꞌinchꞌoꞌotꞌikcha y kaꞌunapitik ni Juan yu tacha tꞌaunatꞌik qasmaknan y laqtsꞌinin.    Talhisakmil ni Jesús: —¿Laqsaval ni uxintꞌi va Cristo kꞌatꞌi yu ixtanajun kaminaꞌ, u va kakpakxanꞌiu aqayntaun?  5 Ni Juan va ixtanun lakapachꞌin, ex yucha va kꞌatsal yu ixtꞌajun makan ni Jesús. Va chuncha ni Juan va malaqachal lati yu ixtꞌaltanan. 5  e Tejkan jaxaqalaꞌol ni Jesús yu pumakautꞌuy ixtꞌaltanan, ex taxtulcha taꞌan ixvil, va alcha laqputeꞌeniꞌ ixchivinti Dios la xaputaulanin ni anchanu lakatꞌun. iK *Chavay va taꞌayucha kaval kaxtaqnil mas va taun vaso xkan yu tsukꞌunkꞌu yu aniy lakstꞌuniy tapatsanin, incha va por kintꞌaltanaꞌ junita, ex laqsaval klajunau, ni yucha vachuꞌ kalaqaꞌiyaꞌ ixlhilhajati.dA )Yu laqaꞌiy qayntaun yu laqputeꞌey ixchivinti Dios por kꞌatsay va minchal kun Dios, ex ni yucha vachu chun kalaqaꞌiyaꞌ ixlhilhajati tacha laqaꞌiy yu laqputeꞌey ixchivinti Dios. Vachu yu laqaꞌiy qayntaun qalꞌox lapanaki por ox junita, ex ni yucha vachu chun kalaqaꞌiyaꞌ ixlhilhajati tacha laqaꞌiy anchanu qalꞌox lapanaki. % (’Taꞌayucha yu katalaqaꞌiyan ni uxiknan va kitꞌin kintalaqaꞌiy. Yu kilaqaꞌiy ni kitꞌin, yucha laqaꞌiy yu kimalaqachata. -S 'Ni lapanaki yu ayaj lhitsukuputun ixjatsukunti, yucha kamaqatsꞌanqayaꞌ. Yu kamaqatsꞌanqayaꞌ ixjatsukunti por kitꞌin yucha kalhitsukuyaꞌ. Yu lhilhajati ~u &Chavay yu jantu kintꞌamin mas ayaj maqanlqajnan tacha kalhaꞌal ixkurus, yucha jantu paxtoqniy kilapanaki kaval. hI %’Chavay yu apalay achaniy ixpay kun ixnati xajantu kiꞌachaniy ni kitꞌin, jantu paxtoqniy kilapanaki kaval. Yu apalay achaniy istsꞌal u istsiꞌi xajantu kiꞌachaniy vachuꞌ jantu paxtoqniy kilapanaki kaval. ]3 $Chuncha ixtꞌalaxkaynin qayntaun lapanaki katajunaꞌ yu tavilanal la ixchaqaꞌ. #? #Kitꞌin va kminta para katalaxkayl qayntaun lapanaki kun ixpay, y katalaxkayl yu jatsiꞌi kun ixnati, y katalaxkayl yu japꞌutꞌi kun ixꞌatinaꞌ. ,Q "’Jantu kalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni va ikminta ni kitꞌin para oxamaktaun kaval ni lakamunukpaꞌ. Yu kitꞌin klhiminta va lhilukuj ni lakamunukpaꞌ. eC !Pero incha najun la ixtalakaꞌukxpukꞌan ni lapanakni ni jantu kilapanaki junita, ex kitꞌin vachuꞌ kajkunaꞌ ni kimPay yu alintachal laktꞌiyan ni jantu kilapanaki junita. Tatalaqlvaꞌa ni lapanakni por Jesús D~ ’Incha qayntaun najun la ixtalakaꞌukxpukꞌan ni lapanakni ni va kilapanaki junita, ex kitꞌin vachuꞌ kajkunaꞌ ni kimPay yu alintachal laktꞌiyan ni va kilapanaki junita. 0}Y Xlhiyucha jantu maqskꞌiniy katꞌalhanantꞌik. Uxiknankꞌan apalay xtapal untꞌatꞌik xajantu lhuvajcha tsꞌoꞌon. Yu lakxkaykan por talhakapuꞌan ni Jesús n|U Mas miꞌajikꞌan yu alin la miꞌaqtsulkꞌan tus taputeꞌeniꞌotan ni maqatamin por maqatamin. %{C ’Laꞌatꞌuy tsꞌoꞌon yucha stꞌakan por taun tsꞌuniy tumin pero mas yucha jantu lay patajuy lakatꞌun incha jantukaꞌ najun mimPaykꞌan. qz[ Jantu kalaktꞌalhaunitꞌik yu lay tamaqniy vamun milakatunajkꞌan pero yu milhitsukunukꞌan jantu lay tamaqniy. Apalay ox katꞌalhaunitꞌik yu lay maqniy milakatunajkꞌan y vachu milhitsukunukꞌan lay malaqachay ni laqnin. Wy' Yu tacha klajunau chavay taꞌan putsꞌista, ni uxiknan kalakꞌunitꞌik laka julchan. Yu iklamasuniyau laqatamaqsaq, yucha katꞌaukꞌatꞌik la ixꞌaqstꞌiꞌ ni chaqan tus pꞌas kꞌanaunatꞌik. *xM ’Jantu maqskꞌiniy matichun lapanaki katꞌalhaunitꞌik. Tachun yu chavay aqxtaqmanti kamispakanaꞌ y tachun yu makakan laqatamaqsaq, kamispakanaꞌ. Ww' Yu malanikanta oxamaktauncha kaval incha chaꞌantacha laniniꞌ tacha ixjamalaniniꞌ. Yu oqxtamati vachu oxamaktauncha kaval incha chaꞌantacha mispanaꞌ tacha ixꞌukxtin. Chavay incha yu xaꞌukxtin ni laqa chaqaꞌ va kajunkal yu aqmoqxnuꞌ Beelzebú, ¿ex tas kalakjunkanaꞌ yu ixlapanakni? Tas ayucha yu katꞌalhaunincha v ’Jantu matichun yu malanikanta apalay ay xajantu yu jamalaniy, vachu jantu matichun oqxtamati apalay ay xajantu xaꞌukxtin. iuK Chavay taun putaulan incha jantu ox katalaqtsꞌinan, kaꞌospꞌinapitik yu alakataun putaulan. Vas klajunau, tejkan jantukaꞌ kꞌamakꞌaꞌotꞌik ni xaputaulanin ni israelitas, va kachinaꞌ yu Sasꞌatꞌa Lapanaki. t# Tachun ni lapanakni katalhixkayyan por kilapanakni untꞌatꞌik, pero yu vas kataylhaꞌanaꞌ la ixlhakapuꞌati, yucha kalaqtaxtuyaꞌ. ]s3 ’Ex lati lapanakni katamaqxtaqyaꞌ ixtꞌalaqauninkꞌan para kalaqmaqnikal. Vachu yu japayan katamaqxtaqyaꞌ sasꞌatꞌankꞌan. Vachuꞌ yu sasꞌatꞌan kataxkayyaꞌ ixpayankꞌan, katamaqniyaꞌ. r  Jantu va uxiknankꞌan kachꞌivinapitik, yu kachivinaꞌ va ixꞌEspíritu ni mimPaykꞌan yu tatꞌaꞌalintan uxiknankꞌan. ^q5 Pero mas katamaqxtaꞌan kun jalhachimoꞌonun jantu katapastakꞌun yu kꞌanaunapitik u yu tacha kꞌanauntꞌik. Tejkan kachꞌivinapitik Dios kataxtaqniyan yu jatapastakꞌati ni chivinti yu kꞌanaunapitik. 6pe Katamalakanuniyan jalhachimoꞌonun va por kilapanakni untꞌatꞌik. Ex chuncha laycha kilalhichivinau ni kitꞌin kun yuꞌuncha y vachu kun yu jantu israelitas kataval. *oM Ayaj kꞌalhistꞌakkꞌanapitik. Yu lapanakni katamaqxtaqniyan ni jalhachimoꞌonun, vachuꞌ katalaqanaqmayan laqa chaqan taꞌan tataqxtoꞌa ni israelitas. \n1 ’Klamalaqachayau taꞌan kꞌaꞌunapitik tacha sasꞌatꞌan borregos taꞌan alin maqtalin. Ayaj listuj kꞌunapitik tacha ni tsapul, pero vachu kꞌunapitik tacha tukunuꞌ yu jantu lakatsꞌajmanan. Rm Laqsaval klajunau tejkan Dios kalaꞌoxiyaꞌ tachun laqtaqal, ex ni anchanu putaulan apalay ay kunaꞌ ixmaqanlqajnati xajantu yu xaputaulanin Sodoma kun Gomorra. Kalakxkaykanaꞌ ixlapanakni Jesús Yl+ Incha jantu katalaqaꞌiyan y jantu kataqalasmakputunan, ex katꞌaxtꞌuchꞌoꞌoyapitikcha ni anchanu laqa chaqaꞌ u putaulan. Va kꞌachꞌankꞌalapꞌuxkꞌanapitik ni pꞌoqxni la minchꞌajakꞌan. Xk) Incha qalꞌoxin lapanakni taꞌalinta ni anchanu chaqaꞌ, ex yu lamastakꞌan ancha katamakaunaꞌ. Pero incha jantu qalꞌoxin lapanakni kataval ex yu lamastakꞌan kataxtuchoqotachal kun uxiknankꞌan. j Tejkan kꞌatꞌanutꞌachipitik ni laqa chaqaꞌ, kamastꞌakꞌayapitik kun achati tachun ni lapanakni yu ancha tavilanal. miS ’Tejkan kachꞌipꞌinapitik taꞌan lajꞌay putaulanin kun yu lakstꞌunin putaulanin, ex ancha kalhisakmiyapitik taꞌayucha ox lapanaki kaval. Katꞌaulapitik la ixchaqa tus tejkan katꞌaxtꞌuchꞌoꞌoyapitikcha. rh] nisin moral jantu kalhipꞌintꞌik. Milaqchꞌitkꞌan jantu maqskꞌiniy kalhipꞌintꞌik yu para milamapaxankꞌan nisincha yu mivarachikꞌan nisincha yu mimpalikkꞌan. Yu tapatsay ni yucha lhitꞌajun lakatin para kavavakal. Og ’Jantu maqskꞌiniy kalhipꞌintꞌik oro ali plata ali cobre 0fY Vachu kalajkꞌuchꞌuyapitik yu talakapuchꞌita, vachu kꞌalakmajkꞌuꞌuchꞌoꞌotꞌikcha yu janinin, vachu kamaxtꞌuyapitik yu jantu lajꞌox espíritus. Ni uxiknan va valiꞌiy laꞌaꞌitꞌik ni aniy tapꞌasta, ex chuncha yu milhitapatsakꞌan vachu va valiꞌiy kamakꞌayapitik. neU Kapꞌintꞌikcha kꞌalaqpꞌutꞌeꞌeniyapitikcha ni xalhachimoꞌon laktꞌiyan va lakachilcha. d{ Apalay ox kajalaqpꞌintꞌik ni xalapanakni Israel yu tatiꞌukxuyanal tamaqatsꞌanqatacha ixjatapastakꞌatikꞌan. ncU Ex ni Jesús va jalaqmalaqachalcha ni anchanu pumakautꞌuy, pero jalaqxaqalaꞌelal, va lakjunil: —Jantu kꞌapꞌintꞌik la ixputaulankꞌan yu valiꞌiy lapanakni y vachu jantu kapꞌintꞌik la xaputaulanin Samaria. `b9 ali yu aqayntaun Simón yu ixlhiyal xapartido cananista, ali yu Judas Iscariote yu astan maqxtaqlhi ni Jesús. Ni Jesús jamalaqachal ixpumakautꞌuykꞌan ni kataꞌal laqputeꞌenin tacha lhachimoꞌonun ni Dios a# ali Felipe ali Bartolomé ali Tomás ali Mateo yu ixchꞌinin impuestos, ali Jacobo yu istsꞌal Alfeo, ali Lebeo yu vachu ixjunkan Tadeo, R` Ni aniy va yu ixtaqaꞌutikꞌan yu pumakautꞌuy ixjamalaqachanti ni Jesús. Yu xapꞌunaj va Simón yu vachu ixjunkan Pedro, ali Andrés yu ixlaqaj, ali Jacobo kun Juan yu istsꞌalan Zebedeo, `_ ; Ex ni Jesús lakjuntaꞌil yu pumakautꞌuy ixtꞌaltanan. Va jalaqxtaqnil ni lhachimoꞌon para katamaxtul ni jantu lajꞌox espíritus, y para lay katakꞌuchꞌuꞌol tapuchux taqanꞌati kun tapuchux lakaxkati. m^S &Xlhiyucha kꞌatꞌapꞌayninitꞌik ni Dios para kajamalaqachal oqxtamatin la ixlhijaxqanati.]3 %Ex va lakjunil ixtꞌaltanan yu ixlakmalaniy: —Alin pumalhuu lapanakni yu va tacha ixlhijaxqanati Dios pero tsꞌanqay oqxtamatin yu kataxqanal. =\s $Ex chuncha tejkan jalaqtsꞌil ni lapanakni, va jalakmapaynil, va ixtamaqanlqajnan y ixꞌamankꞌan ixtajunita, va tacha borregos yu jantu kaꞌalil qayntaun yu kalaklhistaklhi. #[? #Ni Jesús va tus kilaꞌol ni talakachux putaulanin, mas yu lakstꞌunin, va ixjalakmalaniy taꞌan ixtataqxtoꞌa ni lapanakni. Va ixjalaqputeꞌeniy yu ox chivinti yu masuy tacha lhachimoꞌonun ni Dios. Vachu ixlajkꞌuchꞌuꞌojoy tapuchux jataqanꞌati kun jalakaxkati. @Zy "Pero yu fariseos va tanaul: —Ni yucha va yu xaꞌukxtin aqmoqxnun xtaqnichoqoy tapꞌasta para lay kalakmaxtuchoqol ni aqmoqxnun. Ni Jesús va ayaj jalakmapayniy ni lapanakni |Yq !Ex tejkan ni Jesús maxtunichoqol ni anchanu aqmoqxnuꞌ, ex ni janunuꞌ va aqtaylcha chiviniy. Yu lapanakni va tus vak takꞌatsal, va tanajun: —Ni aniy lakatꞌun Israel jantu aqtaun tuꞌuchun kalaqtsꞌiu tacha yu aniy ixlaqtsꞌinau. /XW Ex va chuncha tejkan va ankaꞌ tataxtuchoqol ni laꞌachꞌixin, ex lati lapanakni talhiminil ni Jesús qayntaun janunuꞌ. Va ixlhitꞌajun taun aqmoqxnuꞌ. EW Pero yuꞌuncha mas va ankaꞌ tataxtuchal va niman talaqputeꞌeꞌol talakachux ni anchanu xalakatꞌun yu tacha lakmakanil ni Jesús. Ni Jesús machivinichoqol qayntaun janunuꞌ V Ex ni yuꞌuncha va talakavananchoqolcha. Pero ni Jesús va lakjunil: —Jantu matichun kꞌalaqpꞌutꞌeꞌenitꞌik. U{ Ex ni Jesús jalaqpuchꞌapal la ixlaqchulkꞌan, va lakjunil: —Chuncha kaval tacha lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. T{ Ex tejkan tanul laqa chaqaꞌ ni Jesús, yu laꞌachꞌixin va tatalakanunil. Ex ni yucha va lakjunil: —¿Lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik ni uxiknan ni lay kaklamalakavaniu? Ex ni laꞌachꞌixin va tanaul: —Chun, Jalhachimoꞌonu, kalayaꞌ. S1 Tejkan taxtuchoqol ni Jesús, pumatꞌuy laꞌachꞌixin va tatꞌamil, va tajunil: —¡Istsꞌal David kꞌatꞌi, kilamapayniu ni kijnan! Rw Ex ni anchanu xalakatꞌun va tus takꞌatsaꞌol yu tacha tapasal. Ni Jesús malakavanil pumatꞌuy laꞌachꞌixin sQ_ Ex tejkan jalakmaxtulcha, tanuchalcha, va chꞌapanil ixmakaꞌ ni jatsiꞌi, va maꞌostaulnichoqolcha. %PC Ex va jalakjunil: —Kꞌatꞌaxtꞌutꞌikcha. Yu jatsiꞌi jantu kanil, ni yucha va ltatay. Ex yu lapanakni vamun talhiꞌachan ni Jesús tacha ni naul. RO Ex ni Jesús chaꞌalcha la ixchaqaꞌ yu anchanu jalhachimoꞌonuꞌ. Va jalaqtsꞌil ni jasanan yu ixtalaqsqoliy para ixmaknuka ni jatsiꞌi ali vachu ni lapanakni va tus pꞌasni talajqalhun. |Nq Ex ni Jesús talaqaspꞌiklhi, laqtsꞌil ni anchanu xanati, va junil: —Kintsiꞌi kꞌatꞌi, kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌi. Va kꞌilhakꞌapꞌupꞌin, xlhiyucha palaycha xaꞌunchꞌoꞌoy. Ex va niman palaycha junchoqol ni xanati. M} Va ixpastakꞌa: “Incha vamun kakpiklanil la ixkiltuꞌ ixlaqchꞌiti, ex palaycha kajkunchoqol ni kintaqanꞌati.” }Ls Va chuncha, qayntaun xanati va talakanunil ni Jesús. Anchanuꞌ xanati ixtaqanꞌaycha laqakautꞌuy jachꞌitin, va ixtaxtuniy jakꞌalnan. Yucha talakanunil ni Jesús la ixlhistapuꞌ, va piklanil la ixkiltuꞌ ixlaqchꞌiti kun ixmakaꞌ. ]K3 Ex va chuncha ni Jesús kun ixtꞌaltanan va taꞌostaulal y tatꞌaꞌalcha. J7 Tejkan chuncha ixtꞌajun lhichivin ni Jesús, ex chinchal qayntaun xalhachimoꞌonuꞌ ni israelitas. Va taꞌaqtsoqoqtanil la ixtalakaꞌukxpuꞌ ni Jesús, va junil: —Ni kintsiꞌi va aniykaꞌ ixniy. Chavay kꞌatꞌatꞌi kamoqslanin mimakaꞌ ex kalakpukujchoqol. yIk Vachu jantu paxtoqniy kꞌamuꞌutꞌi yu sastꞌi xaxkan uva laka atꞌaliꞌ jaxtaꞌan. Yu atꞌaliꞌ jaxtaꞌan va taꞌexa, ex yu xaxkan uva kun yu jaxtaꞌan putꞌuy tatsꞌanqay. Yu sastꞌi xaxkan uva maqskꞌiniy kamujukal laka sastꞌi jaxtaꞌan, chuncha lay pumaꞌakan yu jaxtaꞌan. Qayntaun jatsiꞌi yu ixnitacha ali qayntaun xanati yu ixtaqanꞌay OH ’Jantu matichun lhilaqpumpuy aqxtaun xkujuꞌ yu atꞌaliꞌ kun yu sastꞌi lhalaqpumpum. Yu sastꞌi lhalaqpumpum va talaqatamiy, ex chuncha yu atꞌaliꞌ laqchꞌiti va apalay taꞌexa. 3G_ Ex ni Jesús va lakjunil: —Tejkan alin lakxtuklati, ¿lhilay ni katamaqaninanaꞌ yu jalakjuntaꞌikanta? Jantu lay taskꞌajay tejkan vananaj tatꞌavilanal ni tsꞌal yu lakxtuklay. Pero kaminaꞌ julchan tejkan kamaxtukanaꞌ ni anchanuꞌ tsꞌal, ex ixtꞌaltanan katataskꞌajayaꞌ. hFI Ex ni lapanakni yu ixtatꞌaꞌan ni Juan yu ixlakmalaniy, yuꞌuncha tatalakanunil ni Jesús, va tajunil: —Kijnan kun ni fariseos ayaj iktaskꞌajayau. ¿Chavay yu mintꞌaltanan, valiꞌiycha jantu tataskꞌajay? E Kꞌapꞌinchꞌoꞌotꞌikcha y kalaniyapitik para kamalaꞌasitꞌik tisuncha naunputuncha yu aniy tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios: “Kitꞌin klhinajun va kꞌalamapꞌaynitꞌik, jantu klhinajun kꞌamoqslatꞌik lapaxkan.” Chuncha tsꞌoqkanta. Kitꞌin jantu ikminta laktꞌasaꞌin yu lajꞌoxi lapanakni, va ikminta laktꞌasaꞌin yu maqtaqalhinin. Talhasakminin yu taskꞌajati D- Ni Jesús va qasmaklhi. Ex va lakjunil: —Yu taꞌayajnan jantu tamaqskꞌiniy kalajkꞌuchꞌukal, yu tamaqskꞌiniy va yu taqanꞌanin. jCM Yu fariseos tejkan chuncha talaqtsꞌil, va taꞌaqtayl talhisakmiy, va lakjunkan ixtꞌaltanan ni Jesús: —¿Valiꞌiycha yu mijamalaninikꞌan yucha jalaktꞌavajin yu xachꞌinin impuestos kun yu alati jamaqtaqalhinin? fBE Va chuncha taval, ni Jesús va al vayaꞌ la ixchaqa ni Mateo. Va tachil lhuvaj yu ixtachꞌinin impuestos y vachu tamil yu alati maqtaqalhinin. Vachu tatꞌataulal chꞌantaun ni Jesús kun ixtꞌaltanan lakamesa. cA? Ex anchoqol ni Jesús, va laqtsꞌil qayntaun joꞌati ixjunkan Mateo. Va ixvil taꞌan mapalkan impuestos. Ex ni Jesús va junil: —Kꞌintꞌatꞌatꞌicha. Ex ni Mateo va ostayal, va tꞌaꞌalcha ni Jesús. 5@c Tejkan chuncha talaqtsꞌintayal ni lapanakni, va ayaj tatalhanal. Ex ay tamakal ni Dios por yu ay tapꞌasta jalaqxtaqnikal ni lapanakni. Ni Jesús tꞌasaꞌil ni Mateo R? Ex yu ixlakanita va ostaulchoqolcha, va anchoqolcha la ixchaqaꞌ. <>q Chavay klamasuniyau ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki klhitꞌajun lhachimoꞌon aniy lakamunukpaꞌ para kakmalaqmixil ni talaqalhin. Ex va junil ni lapanaki yu ixlakanita: —Chavay ijkunan, kꞌaꞌostꞌaꞌulchꞌoꞌocha. Kasakchꞌoꞌocha mimputaman y kapꞌinchꞌoꞌocha la minchaqaꞌ. B=} ¿Suncha yu mas apalay jantu lhitaꞌay kaval, va kꞌaꞌun: “Yu mintalaqalhin laqmixlhicha”, u va kꞌaꞌun: “Kꞌaꞌostꞌaꞌulcha, katꞌiꞌukxuntꞌayachꞌoꞌocha”? 8<i Ni Jesús yucha va ixlakkꞌatsaniycha yu ixtatꞌajun pastaknan, ex ni yucha va lakjunil: —¿Valiꞌiycha ni uxiknan lhitꞌaunatꞌik yu jantu lajꞌox jatapastakꞌati? W;' Yu alati lapanakni yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan vachu ancha ixtaꞌalinta. Ex ni yuꞌuncha tapastaklhi: “Por ixchivinti xꞌaman makakan tacha Dios kaval y chuncha akchꞌintamay ni Dios.” : Ex ancha talhaanil qayntaun yu ixlakanita, va ixtapulhaꞌanta putaman. Tejkan ni Jesús jalaqtsꞌil ni yuꞌuncha va ayaj talhakapuꞌan, va junil ni taqanꞌan: —Kesꞌatꞌa kꞌatꞌi, kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌi. Yu mintalaqalhin laqmixlhicha. 9  Va chuncha taval ni Jesús va tajuchoqolcha laka barco. Ex tejkan takukchoqochil yu ay lakxkan, va anchoqol la ixputaulan. 38_"Ex chuncha tus tachun yu xalapanakni ni anchanu putaulan talaqmil ni Jesús. Tejkan talaqtsꞌil ni ancha vil, va tatapayninil para kataxtuchoqol la ixtꞌunkꞌan.c7?!Ex yu ixtalhistakꞌa ni pꞌaxnin va tus tatakyauꞌol. Tejkan tachaꞌal ni laka putaulan, taꞌaqtaylcha talaqputeꞌey tachun yu tapasal ni anchanu pumatꞌuy yu ixtalhitꞌajun yu jantu lajꞌox espíritus. 6/ Ex ni Jesús jalakjunil: —Kapꞌintꞌikcha. Ex ni jantu lajꞌox espíritus va tataxtuchoqolcha ni anchanu pumatꞌuy lapanakni, va talaqltanulcha ni pꞌaxnin. Ex ni pꞌaxnin va taputakyaulcha taꞌan qaltalman, va tatajuchal yu lakxkan, va taꞌakskajꞌuꞌol. 5+Ex yu jantu lajꞌoxin espíritus va tatapayninil ni Jesús, va tajunil: —Incha kilamaxtuyau, kilamakajuu para kaklaqtanuu yu anu pꞌaxnin. \41Ancha, jantu maqati, ixtaꞌalin lhuvaj pꞌaxnin, va ixtatꞌajun exvaynin. 3wEx ni anchanu lapanakni va taꞌaqtayl pꞌas tatꞌasay, va tanajun: —Jesús, jantu kilalaqltalakanuu ni kijnan, ni uxintꞌi Sasꞌatꞌa Dios unitꞌa. ¿Chavay va tꞌantꞌacha para kilamamaqanlqajniu, mas jantukaꞌ lakachin ni julchan? v2eEx chuncha ni Jesús tatakukchalcha ni lakamar, la xalakatꞌun Gadara. Ex ancha taxajchil pumatꞌuy lapanakni yu ixtalhitꞌajun yu jantu lajꞌox espíritus. Va taminchal taꞌan mamakan janinin taꞌan poqapaj laktalpa, va tatalakanunil ni Jesús. Va laktaxtujcha ixtajunita, va ayaj laklhitalhaunita, va tus jantu matichun lay ixtapasay anchanu lakatin. 19Ex yu ixtꞌaltanan va tus vak takꞌatsal ixtachunkꞌan. Taꞌaqtaylcha talalhisakmiy siya yuꞌuncha, va talajuniy: —¿Tas va ayuchacha ni anu lapanaki? Mas kaval un kun xkan, si taqalasmakꞌojoy. Pumatꞌuy yu machaqan Gadara ixtalhitꞌajun yu jantu lajꞌox espíritus 0Ex ni Jesús va lakjunil: —¿Valiꞌiycha ayaj tꞌalhananatꞌikcha? Va lakatsꞌuniy milhakapuꞌatkꞌan. Ex ostaulal, laqꞌaymal ni un kun yu ay xkan yu ixtatantꞌaqstꞌata. Ex chuncha ni un kun yu xkan va talakataulchoqolcha, va saq junchoqol. /#Ex yu ixtꞌaltanan va taꞌal maqloꞌonun, va tajunil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¡kilaꞌaqtayjuu! ¡Aniy tꞌaunaucha talaqtsꞌanqanin! a.;Ex va chuncha va ostaulal taun pꞌas un ni lakamar. Yu xkan va tus talman tantꞌaqstꞌay, va laycha kaꞌaqxtaqmal makay ni barco, pero ni Jesús va iltatay, jantu makay kuenta mas va laycha katatalaqtsꞌanqal. T-!Ex ni Jesús tajulcha laka barco. Yu ixtꞌaltanan vachuꞌ tatajul. 8,iEx ni Jesús va junil: —Kꞌintꞌatꞌatꞌicha. Kꞌalakmakꞌaucha ni janinin katalamaknulcha siya yuꞌuncha ni janinin. Ni Jesús malakaꞌulachoqol ni uniyaxkan +)Aqayntaun ixtꞌaltanaꞌ ni Jesús va junil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, va knajun kꞌimakꞌaunꞌel para kajkꞌal maknunuꞌ ni kimpay. #*?Ex yu Jesús va junil: —Yu xanixꞌoyun, yuꞌuncha tamaqalin ixchaqakꞌan taꞌan poqapaj laktalpa. Yu tsꞌoꞌon, yuꞌuncha tamaqalin ixpaqtamankꞌan ni lakakꞌiu. Pero ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki, jantu kakmaqalil toꞌoxtaycha kakmastaknil ni kiꞌaqtsul. :)mEx qayntaun lapanaki yu ixmasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas va talakanunil, va junil: —Jamalaniniꞌ, kitꞌin kaktꞌaꞌanan mas va toꞌoxtaychacha kapꞌineꞌe. ((IEx ni Jesús tejkan jalaqtsꞌilcha ayaj lhuvaj taval ni lapanakni va laklhijunil ixtꞌaltanan para katatꞌaꞌal yu ixlhiputakuktachal ni ay lakxkan. 'Va chuncha tapasal para kataqayntsal yu tacha tsꞌoqlhi ni Isaías yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios tejkan naul: “Yucha lhaꞌanꞌol tachun ni kilakaxkatkꞌan y tꞌikukꞌalhaꞌanꞌol kintaqanꞌatkꞌan.” Yu ixtatꞌaꞌuxaꞌan ni Jesús H& Ex va chuncha tejkan ixtꞌajuncha putsꞌisniꞌ, va laklhaꞌanikal ni Jesús ayaj lhuvaj taqanꞌanin yu ixtalhitꞌajun yu jantu lajꞌox espíritus. Ex chuncha va kun taun chivinti yu naul ni Jesús tus tachun yu jantu lajꞌox espíritus tataxtuniꞌochoqol y tachun ni taqanꞌanin taꞌayajnanꞌochoqol. :%mEx chuncha ni Jesús va chꞌapanil ixmakaꞌ, ex ni xanati va makaunchoqolcha iskakati, ostaulchoqol, aqtaylcha jalakvavay. Ni Jesús lakmaꞌayajnichoqol lhuvaj taqanꞌanin $%Ex ni Jesús va al la ixchaqaꞌ ni Pedro, va laqtsꞌil yu ixꞌatinaꞌ, va ixtaqanꞌay, ixmal la isaqati, va ixchꞌapata skakati. }#s Ex junil ni Jesús ni kapitan: —Chavay kꞌapꞌinchꞌoꞌocha la minchaqaꞌ y chuncha kavalcha tacha ixlhakꞌapꞌuꞌpꞌin. Ex va chuncha ni ixꞌoqxtamati va palaycha junchoqol. Ni Jesús maꞌayajnichoqol ixꞌatinaꞌ ni Pedro i"K Chavay yu ixtapaxtoqnil katataulal taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios, yuꞌuncha va kalaqtanqalhukanaꞌ yu ixlhimaqspaꞌ taꞌan putsꞌista. Ancha katalajqalhutsukutachal y katalaktsakꞌalhitsukutachal ixtatsalatikꞌan. N! Klajunau ayaj lhuvaj katamintachal taꞌan putakꞌutꞌa ni julchan y vachu taꞌan puꞌanachal, va katatꞌavaynacha ni Abraham ali Isaac ali Jacob taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios laktꞌiyan. ? w Tejkan qasmaklhi ni Jesús va tus saq tayal. Va lakjunil ni lapanakni: —Laqsaval klajunau jantu matichun israelita kaktemal yu chuncha lhakapuꞌanan tacha yu aniy lapanaki. uc Kitꞌin klhitꞌajun kiꞌukxtin, vachuꞌ la kintamakaꞌ alin tropas yu kintaꞌaqtayjuyan. Tejkan xaqayntaun ijkuniy kaꞌal avintꞌi, ex ni yucha va niman an. Yu aqayntaun tejkan ijkuniy kamil, va niman min. Yu kiꞌoqxtamati tejkan ijkuniy kamakal tuꞌuchun, yucha va niman makay. Uxintꞌi vachu chun lay kꞌalhinau palay kajunchoqol ni kiꞌoqxtamati. zmEx yu kapitan Romano va naul: —Jalhachimoꞌonuꞌ, kitꞌin jantu ox kakval, jantu kimpaxtoqniy para kꞌintꞌatꞌanuchꞌiy la kinchaqaꞌ. Maqskꞌiniy vamun ni uxintꞌi kꞌanau, ex yu kiꞌoqxtamati laycha palay kajunchoqol. U#Ex chuncha ni Jesús va naul: —Kajkꞌantachal ni kꞌuchꞌunuꞌ. 7Va junil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, yu kiꞌoqxtamati yucha mal la kinchaqaꞌ. Ayaj pꞌas lakanita, tꞌajun majkꞌatsan taun pꞌas maqanlqajnati. +Ex va chuncha tejkan tanuchal ni Jesús ni xaputaulan Kapernaum, ex qayntaun kapitan Romano va talakanunil ni Jesús va aqtayl tapaynini. U#Ex ni Jesús va junil: —Chavay ijkunan jantu matichun kalaqpꞌutꞌeꞌenin. Vamun kalaqpꞌinchiy yu kura y kalhipꞌinin milapaxkan yu tacha lhinajun ixlhachimoꞌon ni Moisés, para katakꞌatsaꞌol ni lapanakni ni palaycha unchꞌoꞌotꞌa mintaqanꞌati. Ni Jesús va maꞌayajnichoqol ixꞌoqxtamati yu xakapitan Romano .UEx ni Jesús va moqslanil ixmakaꞌ, va junil: —Chun, kitꞌin knajun palaycha kꞌaꞌunchꞌoꞌo. Ex va niman lakmamakaxanichoqolcha ni ixlakapuchꞌiti. oWEx ancha va talakanunil qayntaun joꞌati taqanꞌan yu lakapuchꞌita, ex ni yucha va taꞌaqtsoqoqtanil taꞌan ixyal ni Jesús, va junil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, incha kꞌinkꞌuchꞌupꞌutꞌun, lay kꞌinkꞌuchꞌutꞌi. k QEx va chuncha tejkan tajuminchoqochalcha ni Jesús laka aspajun va lhuvaj lapanakni tatꞌaꞌal. Va ixjamalaninin tacha qayntaun pꞌas jalhachimoꞌonuꞌ y jantu kamalaninil tacha yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan.  Ex va chuncha tejkan mamaktalcha ixchivinti ni Jesús, ex yu lapanakni va tus vak takꞌatsal por yu tacha ixjamalaninin. 9kEx chuncha tamachil lajꞌay xkan y talajꞌaynl ni laꞌaxkan, y vachu yu pꞌas un talakanunil ni anchanu chaqaꞌ, tus tachun lakpujꞌol y va aqtaun tachun lhaꞌanꞌol. %CYu kinqalasmatꞌa y jantu makay tacha kitꞌin klhinajun, yucha lhiꞌakxajyachal va tacha qayntaun tontoj lapanaki yu makal ixchaqa kun xaputayan kukuj. 4aEx chuncha tamachil lajꞌay xkan y taꞌaynlhi yu laꞌaxkan y yu pꞌas un talakanunil ni anchanuꞌ chaqaꞌ. Pero jantu kamaqtal, yu xaputayan va si chiyux ixjunita. 9’Taꞌayu yu kinqalasmatꞌa y makay tacha yu klhinajun, yucha va ayaj jalakpastaknan tacha qayntaun yu makal ixchaqaꞌ kun xaputayan chiyux. #?Pero ex kaklakjunaꞌ: “Jantu aqtaun ni iklamispau. Kaꞌostꞌikcha kun kitꞌin yu uxiknan maqtaqalhinin untꞌatꞌik.” Yu maꞌatꞌuy xaputayan Ni anchanu julchan ayaj qaynlhuvaj lapanakni kintajunaꞌ: “Jalhachimoꞌonuꞌ, Jalhachimoꞌonuꞌ, klhichiviniu kun ixtapꞌasta mintaqaꞌuti ex ayaj lhuu aqmoqxnun iklakmaxtuniu lapanakni, y la mintaqaꞌuti lajꞌay axtoqnuꞌ ikpumakau.”  ~}}| {`zz"y|xxx#w5vuu4tts[r&qppoPnmlskjjiRhgf~eica``2^]]a\\r[[_ZZYY!XWWVUUT[SRQAPONMLLCKIHHIGFFEDFCkB)@@'>==CEx yu xanati va naul: —Ka chun, Jalhachimoꞌonu. Pero mas va yu xꞌoyun vachu taꞌuy yu patajuy laka mesa yu ixtalaqcheꞌeniꞌ ixvayti ixꞌukxtin. P Ex ni Jesús va junil: —Jantu ox kꞌalakmaxtꞌunin ixpankꞌan yu jasꞌatꞌan para kꞌalaqxtꞌaqnin yu xꞌoyun. OPero yu xanati taꞌukstsꞌuninil, ex taꞌaqtsoqoqtanil ni Jesús, va junil: —¡Jalhachimoꞌonu, kꞌiꞌaqtꞌayꞌutꞌi! N+Ex ni Jesús va naul: —Ni Dios kilhimalaqachata vamun yu kintꞌaꞌisraelitas, yuꞌuncha tajunita tacha borregos yu tatsꞌanqatacha. SMPero ni Jesús jantu tuꞌuchun kajunil. Ex yu ixtꞌaltanan va tatalakanunil, tatapayninil, va tajunil: —Kꞌaꞌun ni anu xanati kaꞌanchoqol vamuncha ayaj tꞌasajminta la kinpulakankꞌan. LAncha ixvilchal qayntaun xanati yu machaqaꞌ Kananea ixjunita. Talakanunil ni Jesús kun pꞌas tꞌasati, va junil: —¡Jalhachimoꞌonu, yu istsꞌal kꞌatꞌi ni David, va knajun kꞌimapꞌaynitꞌi ni kitꞌin! Yu kintsiꞌi va laqtanun yu aqmoqxnuꞌ. KwTejkan taxtulcha ancha ni Jesús ex alcha taun lakatꞌun ixlhiꞌukstsꞌuniy xaputaulanin ni Tiro kun Sidón. NJYu anchanu laqxoqta va yucha yu xkilivay ni lapanakni. Mas jantu kꞌamaqchꞌaꞌa tejkan kꞌavay, jantu yuꞌ yu xkilivay ni lapanakni. Ixlhakapuꞌati qayntaun xanati yu jantu israelita kaval aI;La ixjalhanutikꞌan ni lapanakni ancha minachal yu jantu lajꞌox jatapastakꞌati, yu jamaqninti, yu jamaqtꞌatamanan, yu tamaqamaꞌojoy tachun yu jantu lajꞌox, yu alhavanti, yu jalaklkanti, y yu jamakanunti. H}Pero yu tanajun la ixkilkꞌan ni lapanakni yucha minachal tus la ixjalhanutikꞌan, va yucha lakxkilivay ni lapanakni. G1¿Jantu malaꞌasiyatꞌik ni yu kꞌaꞌutꞌi la kinkilkꞌan ni yucha tajuyachal la kinpajankꞌan? Ex astan taxtuchoqoy la kilakatunajkꞌan. `F9Va chuncha naul ni Jesús: —¿Mas uxiknankꞌan jantukaꞌ malaꞌasiyatꞌik? VE%Ex ni Pedro va junil ni Jesús: —Kilalaqxꞌoqnichoqoo yu ixnaꞌun. tDaKalakmakꞌauntꞌikcha ni yuꞌuncha, va laꞌachꞌixin yu tamapꞌulay ixtꞌalaꞌachꞌixinkꞌan. Chuncha incha qayntaun laꞌachꞌix mapꞌulay yu aqayntaun, ex taꞌan pusanjan, va chꞌantaun katalaqpaꞌaꞌ ni pumatꞌuy. 9Ck Ex ni yucha lakjunil: —Mas va taꞌayucha jatachꞌanati kaval yu jantu kachꞌal ni kimPay yu vilchal laktꞌiyan, yucha va katꞌipatꞌayaꞌ kun tachun xatisiviki. #B? Va chuncha yu ixtꞌaltanan va tatalakanunil ni Jesús, va talhisakmil: —¿Kꞌatsꞌaycha ni fariseos jantu katalhipaꞌinil tejkan chuncha nau? A Chavay yu talakꞌuy ni lapanakni jantu yuꞌ xkilivay. Yu xkilivay ni lapanakni va yu takiltaxtuy yu jantu ox chivinti. u@c Ex ni Jesús lakjuntaꞌil ni lapanakni va lakjunil: —Tus ox kaꞌasmaktꞌik y kamalaꞌasitꞌik. ? Chavay mas ayaj kintatoꞌoyay jantu tuꞌuchun ixtapal kaval,
jantu laqsaval yu tamalaniy, va ixjatapastakꞌatkꞌan lapanakni. >Ni aniy lapanakni vamun kun ixkilkꞌan kintatoꞌoyay.Yu ixjalhanutkꞌan va ayaj maqati alinta kun kitꞌin. =Ni uxiknankꞌan va tꞌuy ukxpuꞌ makꞌayatꞌik. Ni Isaías yu ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios, yucha vas ixnajun tejkan naul: ><uy naunatꞌik jantucha maqskꞌiniy kaꞌaqtayjul ixpay kun ixnati. Ex makꞌayatꞌik tacha jantu ixtapal kaval yu lhinajun ni Dios, vamun tꞌaylhipꞌinatꞌik mimputsukkꞌan. r;]Pero yu uxiknankꞌan naunatꞌik ni qayntaun lapanaki lay kajunil ixpay ali ixnati: “Ka jantu lay klaꞌaqtayjuyau, tachun yu klhitꞌajun va ikmaqxtaqnitacha ni Dios.” Ex uxiknan naunatꞌik va ox tacha makay anchanu lapanaki :7Ni Dios naul: “Katꞌoꞌoyatꞌi ni mimpay ali minati.” Vachu va naul: “Yu jantu ox lhichiviniy ixpay ali ixnati yucha maqskꞌiniy kanil.” 99Ex ni Jesús jalakjunil: —Yu uxiknan ¿valiꞌiycha akchꞌintꞌamayatꞌik yu lhinajun ni Dios para katꞌaylhipꞌintꞌik mimputsukkꞌan? 28]—¿Valiꞌiycha ni mintꞌaltanan ayaj taꞌakchꞌintamay yu ixputsukukꞌan yu maqaniyaꞌ kepayankꞌan? Jantu tamaqchaꞌay tejkan tavajin tacha lhinaunkan. 7 5Va chuncha lati ni fariseos kun yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan taminchal ni Jerusalén. Va tatalakanunil ni Jesús, ex talhisakmil, va tajunil: 61$Ixtatapayniniy ni Jesús para lay katachꞌapanil vamun ixpiktuꞌ ni ixlaqchꞌiti. Ex tachun yu tachꞌapanil va si taꞌayajnanꞌochoqol.T5!#Yu xalapanakni ni anchanu putaulan va tamispalcha ni Jesús, ex tus tamapastakꞌanininꞌol talakachux xaputaulanin ni anchanu jalakatꞌun. Ex ni yuꞌuncha va talhiminil tachun ixtaqanꞌaninkꞌan. \41"Va chuncha va tapatakuklhi ni lakamar, ex tachaꞌal xalakatꞌun Genesaret. Y3+!Ex yu ixtatꞌajumanal laka barco va tataꞌaqtsoqoqtanil ni Jesús, va tajunil: —Laqsaval ni uxintꞌi va Sasꞌatꞌa kꞌatꞌi ni Dios. Ni Jesús lajkꞌuchꞌul ni taqanꞌanin xalakatꞌun Genesaret h2I Tejkan tataukꞌachoqolcha laka barco ni Jesús kun Pedro, ex yu un va vak junchoqolcha. 1)Ni Jesús va tsꞌalaj maqchꞌapachoqol, va junil: —Ayaj lakatsꞌuniy milhakapuꞌati. ¿Valiꞌiycha jantu kꞌalhakꞌapꞌupꞌi? =0sYu un va la pꞌasnicha talakanuniy, ex ni Pedro va talhanalcha, ex va aqtaylcha talaqtsꞌanqay, va tus sqau tꞌasal, va naul: —¡Jalhachimoꞌonu, kꞌiꞌaqtꞌayꞌutꞌi! /-Ex naul ni Jesús: —Kꞌatꞌatꞌicha. Ex ni Pedro va takuklhicha laka barco, va ltanajꞌalcha ni lakxkan taꞌan ixpuminta ni Jesús. .+Ex yu Pedro va naul: —Jalhachimoꞌonuꞌ, incha laqsaval va uxintꞌi, ex kꞌiꞌun para kakltanajꞌanchal la ixꞌukxni ni lakxkan. -Pero ni Jesús jalakkilꞌanil, va jalakjunil: —¡Kaꞌayajnantꞌik! Jantu maqskꞌiniy katꞌalhanantꞌik, va kitꞌin. E,Tejkan chuncha talaqtsꞌil yu ixtꞌaltanan ni Jesús va ltanajꞌanta ni yucha la ixꞌukxni lakamar, tus pꞌas talaktꞌasal kun ixtalhantikꞌan: —¡Va qayntaun maqtsꞌisvanaꞌ! +Ex va chuncha tejkan tunkumintacha, ni Jesús va ltanajꞌal la ixꞌukxni lakamar, va taꞌan ixtapuꞌanta yuꞌuncha. @*yEx va chuncha ni barco va la maqati anta, va laycha ixpakltaun lakamar. Va ixꞌunilata la ixꞌukxpulakapu ni barco, yu xkan ixtantꞌaqstꞌay y vachu ixqalnaqlhaꞌanta ni barco. 0)YTejkan lakmastakꞌaꞌolcha ex ni Jesús va al skꞌiniꞌ Dios ixꞌaman lakataun aspajun. Taval tejkan putsꞌislhicha ex ni yucha va ancha ixꞌaman ixꞌalinta. ^(5Ex va chuncha ni Jesús va niman lakjunil ixtꞌaltanan para katatajuchoqolcha ni laka barco. Pꞌunaj kataminchoqochalcha apaꞌextaun lakxkan. Yu Jesús vananaj tamakaul jalakmastakꞌanaꞌ ni lapanakni. '{Yu tavayl va laqakis mil joꞌakna y tumpaj yu xanatin kun jasꞌatꞌan. Ni Jesús iltananta la ixꞌukxni ni lakxkan &Ex tus tachun ox tavayl y tus ox taꞌotsaꞌol. Vananaj tamaꞌaqtsamachoqol laqakautꞌuy canastas yu xatalaqcheꞌeniꞌ yu xajchal. j%MEx va lakjunil ni lapanakni para katataulal ni laka jatsꞌinan. Ex chuncha va chꞌapalcha la ixmakaꞌ ni anchanu aqskis pan kun aqxtꞌuy jatanti, ex va talaqstꞌal laktꞌiyan, va xtaqnil lhimalaqpuchuncha ni Dios. Ex va laqcheꞌelcha ni pan, va jalaqxtaqnilcha ixtꞌaltanan. Ex yuꞌuncha va taꞌaqtaynilcha talaqmapitsiniy ni lapanakni. :$oEx ni Jesús va naul: —Kilalhiminiu aniy. #Ex ni yuꞌuncha va tanaul: —Pero jantu lhuu kaklhimiu ni vayti. Va ikmaqalinau aniy va aqskis pan kun aqxtꞌuy jatanti. t"aNi Jesús va lakjunil: —Jantu maqskꞌiniy kataꞌal lakxkaunan. Ni uxiknan kꞌalakvavatꞌikcha. ! Taval va putsꞌisputuncha. Ex yu ixtꞌaltanan tatalakanunil, va tajunil: —Ayaj toqoxalcha y aniy va xꞌaman ni lakatꞌun, jantu tꞌujuꞌ jataulanti. Kalakmakꞌaucha ni lapanakni para kataꞌalcha lakxkaunan ixvaytikꞌan taꞌan alin jataulanti. 9Tejkan patajul laka barco ni Jesús va jalaqtsꞌil lhuvaj lapanakni. Ex ni yucha va ayaj lakmapaynil, y va jalajkꞌuchꞌul tachun yu taqanꞌanin. J  Ex tejkan qasmaklhi ni Jesús yu tapasalcha, va taxtulcha taꞌan ixvil, va ixꞌaman al, tajul laqataun barco va puꞌal lakamar, va chaꞌal lakatꞌun taꞌan jantu alin lapanakni. Pero tejkan chuncha takꞌatsal ni lapanakni ex tataxtul ni putaulanin y tatixkaulhaꞌal pero yuꞌuncha va lakatꞌun tapuꞌal. 8i Ex tachinchal yu ixtꞌaltanan ni Juan, va talhaꞌalcha maknunun ixlakatunaj. Ex astan va taꞌal mapastakꞌanin ni Jesús. Ni Jesús jalakvaval laqakis mil joꞌakna q[ Chuncha talhiminil ixꞌaqtsul laqa ay plato ni jatsiꞌi, ex yu jatsiꞌi va maqxtaqnilcha ni ixnati. b= Va malaqachanalcha ixchaqxpꞌuxnika ixꞌaqtsul ni Juan taꞌan ixtanun lakapachꞌin. :m Ex ni ay jalhachimoꞌonu Herodes va maqaninil, pero va por ixjunitacha la ixtalakaꞌukxpukꞌan ni ixlakjuntaꞌita, ex mas jantu kaꞌuyujnaul, va lhinaul kaxtaqnikal. 5cVa chuncha ixnati va chivijval yu jatsiꞌi. Ex yucha va junil ni Herodes: —Va knajun kꞌixtꞌaqnin ixꞌaqtsul ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ kun laqataun ay plato. \1Chuncha yucha va junil ni laqsaval kaxtaqniyaꞌ va tuꞌuchun yu kaskꞌinilcha. 8iPero tejkan lakachil ixkꞌatan ni Herodes, ex yu istsiꞌi ni Herodías va aqtaynil jatꞌinin la ixtalakaꞌukxpukꞌan yu ixlakjuntaꞌikanta. Ex ayaj maqamal ni Herodes. 2]Ex va chuncha ni Herodes ayaj ixmaqniputun ni Juan, pero va ixlaktalhauniy ni lapanakni. Yuꞌuncha ox ixtalhakapuꞌan ni Juan va ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. [/Yu Juan va ixjunita: —Jantu lay kꞌamakꞌatꞌi mixanati yu ixanati milaqaj. GVa yucha ni Herodes yu ixmalaqachananta ixlakachꞌimaka ni Juan, ex va maqanul lakapachꞌin. Va chuncha makal va por ixanati yu Herodías junkan, yu ixanati ixjunita ixlaqaj Felipe. 1[Ex yucha va lakjunil yu ixtaꞌaqtayjuy: —Ka va Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ ni kujchoqota. Ka xlhiyucha lhitꞌajun tapꞌasta para kamakal yu lajꞌay axtoqnuꞌ. } uEx chuncha yu xagobernador ni Galilea, yu ixjunkan Herodes, ni yucha vachu kꞌatsal yu ixtꞌajun makan ni Jesús.  :Ex ancha la ixputaulan ni Jesús jantu katalhakapuꞌanil ni lapanakni xlhiyucha jantu lhuu kamakal yu lajꞌay axtoqnuꞌ.U# 9Va xlhiyucha jantu ixtamakaniputun kuenta ni Jesús. Pero ni Jesús va lakjunil: —Qayntaun lapanaki yu laqputeꞌey ixchivinti Dios va talakachux toꞌoyakan, vamun la ixtꞌun jantu toꞌoyakan. {o 8¿Jantu yuꞌ ixtꞌalapanakni yu tataulay aniy la kinputaulankꞌan? ¿Tas oxtaycha pulanil anchanu axtoqnuꞌ? ' 7¿Jantu yuꞌ kaval yu istsꞌal ni karpintero, yu ixnati ni María? ¿Jantu yuꞌ kaval ixlaqaj ni Santiago ali José ali Simón ali Judas? { 6va chaanchoqolcha la ixtꞌun. Ex ancha aqtaynil jamalaninin laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoqta ni israelitas, ex yu lapanakni tus taun talhilal, ixtanajun: —¿Tas oxtaycha lanilcha yu laklaniy? ¿Tas pulakmakaycha ni anchanu lajꞌay axtoqnu? x i 5Taval tejkan mamaktal ni Jesús ixlaqputeꞌeka ni chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati, ex anchoqolcha, X ) 4Ex chuncha va jalakjunil: —Tejkan qayntaun yu masuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas laniy tacha xajalhachimoꞌon laktꞌiyan, ex yucha jun tacha qayntaun manavin laqataun chaqaꞌ taꞌan maꞌakan ox axtoqnuꞌ. Ex chuncha la ox mispay lakmaxtunuꞌ yu laqsastꞌi y vachu yu maqaniyaꞌ. Ni Jesús laka putaulan Nazaret  1 3Ex chuncha ni Jesús va lakjunil: —¿Ni uxiknan malaꞌasiꞌoyatꞌik tachun ni aniy? Ex yuꞌuncha tanaul: —Chun, Jalhachimoꞌonuꞌ. ] 3 2Chavay yu jantu lajꞌoxin, ni yuꞌuncha kalaqtanqalhumujukanaꞌ la xaꞌorno jikmi, taꞌan katalajqalhujtajuyaꞌ y katalaktsakꞌalhitsukuyacha ixtatsalatkꞌan. Yu xalaqsastꞌi kun xamaqaniyaꞌ maqaliti > u 1Vachu chun kunaꞌ tejkan xapumiꞌonuꞌ ni lakamunukpaꞌ. Kataminaꞌ ni ixmayulnin Dios, tumpaj katamakayaꞌ yu lajꞌoxin. Yu jantu lajꞌoxin vachu tumpaj kalakmakakanaꞌ.  0Tejkan aqtsamancha ni chꞌoqxu ex yu xachꞌapanan tamakutuycha ixchꞌoqxkꞌan, talhaꞌancha la ixkilpaꞌ ni laꞌaxkan. Ex ancha tataulaycha jalaksaknan ni jatanti. Yu lajꞌay tamaꞌaycha la ixqaychꞌikꞌan. Yu jantu lajꞌox ni yucha talakmajꞌancha.  /’Vachu yu xalhachimoꞌon ni laktꞌiyan va tacha ni chꞌoqxu yu mujukan lakxkan, ex ni yucha chꞌapaꞌojoy tapuchux jatantin. lQ .Tejkan temayachalcha mas va laqataun pero la laqlhuu xtapal, ex chuncha ni yucha anchoqoycha, lakstꞌay tachun yu lhitꞌajuncha ex ancha iniꞌ yu anchanu laqspututu chiyux yu laqlhuu xtapal. Jesús lhichiviniy ni chꞌoqxu % -’Vachu yu xalhachimoꞌon ni laktꞌiyan, yucha va tacha qayntaun jastꞌanaꞌ yu lakxkajuy ni laqspututu chiyux yu laqlhuu xtapal. &E ,’Yu xalhachimoꞌon ni laktꞌiyan va tacha taun maqaliti yu kamaqsaqkal taun lakatꞌun. Qayntaun lapanaki temay ni maqaliti ancha lakatꞌun pero va ancha maqsaqchoqoy. Ex ayaj lhiꞌachantajuycha ex minchoqoyachalcha, anꞌojoy stꞌanaꞌ tachun yu maqalin ni ixlhitapatsa. Ex chuncha iycha yu anchanu lakatꞌun yu taꞌan temal ni maqaliti. Jesús lhichiviniy yu laqspututu chiyux yu laqlhuu xtapal w +Pero yu tamakay tacha lhinajun ni Dios, yuꞌuncha tus kꞌaluks katatunkunaꞌ tacha ni julchan taꞌan lhachimoꞌonun ni ixPaykꞌan. Chavay incha alin mimpaqasmakkꞌan, ex kꞌaꞌasmaktꞌikcha. Jesús lhichiviniy yu maqsaqnati jamaqaliti  *Ex ni yuꞌuncha kalaqtanqalhumujukanaꞌ la xaꞌorno ni jikmi taꞌan katalajqalhunaꞌy katalaktsakꞌayaꞌ ixtatsalatikꞌan. ?w )Yu Sasꞌatꞌa Lapanaki ni yucha kamalaqachayaꞌ ixmayulnin taꞌan jalhachimoꞌonun para kataminaꞌ jaxqanan yu talamakanin talaqalhin kun yu tamakay tachun yu jantu lajꞌox. ,Q (Chavay yu jantu lajꞌox javan yucha chaqxꞌikan, mapꞌukan laka jikmi para kalaqxaul, yucha vachu va chun kunaꞌ tejkan kamiꞌoyaꞌ ni lakamunukpaꞌ. pY 'Chavay yu tꞌalaxkayaꞌ yu mamal xatꞌin yu jantu lajꞌox javan, yucha va yu aqmoqxnuꞌ. Yu jaxqanti yucha tejkan xapumiꞌonucha kunaꞌ ni lakamunukpaꞌ. Yu kataminaꞌ japuꞌinin ni jaxqanti yucha va ixmayulnin ni Dios. k~O &Yu lakatꞌun yucha va yu lakamunukpaꞌ. Chavay yu lajꞌox xatꞌin yucha va yu lapanakni yu tatiꞌukxuyanalcha taꞌan lhachimoꞌonun Dios. Yu jantu lajꞌox javan yucha va yu lapanakni yu talhiyanal kun ni aqmoqxnuꞌ. s}_ %Ex va chuncha ni Jesús va jalakjunil: —Yu mamal ni la ox tꞌin, yucha va Sasꞌatꞌa Lapanaki. |- $Ex chuncha ni Jesús va lakmastakꞌachoqolcha ni lapanakni, va tanulcha la ixpulakna taun chaqaꞌ. Yu ixtꞌaltanan va tatalakanunil, va tajunil: —Kilalaqputeꞌeniu tisuncha naunputuncha ni chivinti yu lhichiviniy yu jantu ox javan yu tatꞌaꞌaynlhi ni trigo. L{ #Chuncha laqsaval taqayntsal yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios yu inchine tatsꞌoqlhi:Kaklakmasuniyaꞌ chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati,
kaknaunaꞌ axtoqnuꞌ yu maksakkanta vananaj tus tejkan puꞌaqtaynil ni lakamunukpaꞌ. Ni Jesús laqxꞌotꞌa yu lhichiviniy yu jantu ox javan ali yu trigo z "Ni Jesús ixlakmasuniy ni lapanakni kun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati. Vamun yuꞌ ixlakpumasuniy ni lapanakni. tya !Ni Jesús vachu jalaqputeꞌenil ataun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati va jalakjunil: —Yu xalhachimoꞌon ni laktꞌiyan, yucha va tacha levadura yu qayntaun xanati xꞌotꞌilhiyajuy kun laꞌatꞌutu kualtil harina. Makay tus tachun kalhitayaꞌol ni skititi para la lhuu kaval. Valiꞌiycha ni Jesús mapatsay chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati >xu Yucha laqsaval apalay lakatꞌuniy taltsꞌi xajantu yu alati xataltsꞌi tachꞌanati pero tejkan ajin ex ni yucha apalay ay jun xajantu yu alati jatachꞌanati. Yucha jun aqataun kꞌiu, ex yu tsꞌoꞌon ancha tachinachilcha, tamakaycha ixpaqtamankꞌan la ixmaqlaqapꞌun. Jesús lhichiviniy ni levadura Ww' Jesús vachu jalaqputeꞌenil ataun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati, va jalakjunil: —Yu xalhachimoꞌon ni laktꞌiyan va tacha xataltsꞌi ni mostasa yu chꞌal la ixtꞌun qayntaun lapanaki. ;vo Apalay ox kamakaunau para chꞌantaun katalajꞌaynlhi tus tejkan kapuꞌiyaucha. Ex kakmalaqachayaꞌ kataꞌanaꞌ puꞌinin ni javan. Katapꞌixchꞌiyaꞌ por pastamin para kalaqxavakalcha, ex astan katapuꞌiyacha ni trigo y katamaꞌayacha laka pakꞌatsa.” Jesús lhichiviniy xataltsꞌi mostasa u Ex yu jamanavin va naul: “¡Ka jantu! Yu va katꞌipꞌatꞌatꞌik yu jantu ox javan kavalay vachu katꞌipꞌatꞌatꞌik ni trigo. \t1 Ex yu manavin va naul: “Ka va lay matichun kintꞌalaxkayakꞌan chun xamakay.” Ex yu tapatsanin va talhisakmil ni manavin, va tajunil: “¿Lhinaꞌun ni kajkꞌau tipatꞌanan yu jantu lajꞌox javan?” `s9 Ex va chuncha yu tapatsanin va taꞌal mapastakꞌaninin yu manavin, va tajunil: “Jalhachimoꞌonuꞌ, uxintꞌi mamatꞌi yu lajꞌox tꞌin ni lakatꞌun. ¿Tas oxtaycha lhilay minchalcha yu jantu ox javan?” grG Chavay tejkan alilcha ni trigo y tapalalcha xapaꞌati, ex vachuꞌ tasul yu jantu ox javan. #q? Taval tejkan ixtaltataꞌojotacha tachun, ex chil ixtꞌalaxkayakꞌan, va mamal xataltsꞌi javan taꞌan ixmamakanta ni trigo, ex chuncha va anchoqol. Ep Ni Jesús jalaqlhixaqalachoqol ataun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati, va naul: —Yu xalhachimoꞌon ni laktꞌiyan va tacha qayntaun lapanaki yu mamal ox xatꞌin la ixtꞌun. `o9 Chavay yu xatꞌin yu tamachal taꞌan ox lakatꞌun yucha va ni lapanakni yu taqasmatꞌa y ox tamalaqasiy, ex chuncha yuꞌuncha lhixajyachal taun ox jaxqanti. Lati taxtaꞌa taun ciento xataltsꞌi por qaltaun, alati taxtaꞌa sesenta, alati taxtaꞌa treinta. Jesús lhichiviniy yu jantu lajꞌox javanan yu chꞌantaun tꞌavil ni trigo "n= Chavay yu xatꞌin yu tamachal laka ltukunan, yucha va ni lapanakni yu taqasmatꞌacha ixchivinti Dios, pero vananaj ayaj tapastakꞌuy yu xajamaqaliti ni aniy lakamunukpaꞌ. Chuncha takaukchoqoy ixchivinti Dios y jantu aqtaun lay lhixajachal yu lajꞌoxi la ixjatsukuntikꞌan. 7mg Pero jantukaꞌ ox tatꞌachꞌatay, ex vamun taun panchꞌix tayaniy. Tejkan lhitapasay maqanlqajnati, por ni chivinti yu lhakapuꞌan, ex makaunchoqoycha ixlhakapuꞌati. lw Chavay yu xatꞌin yu tamachal laka chiyuxin, yucha va yu taqasmatꞌacha ixchivinti Dios ex talaqaꞌiy kun achati. k Qayntaun lapanaki tejkan qasmatꞌacha tacha lhachimoꞌonun Dios pero jantu malaqasiy, yucha va tacha xatꞌin yu tamachal lakatin. Taval laqtanul yu jantu ox, ex chuncha ni anchanu lapanaki va makaunchoqolcha ixchivinti Dios yu ixꞌalintacha la ixjalhanuti. yjk ’Chavay ox kaꞌasmaktꞌik yu naunputun ni chivinti yu lhichiviniy ni lapanaki yu ixmamay ni ixtꞌin. i Laqsaval klajunau, maqancha qaynlhuvaj lapanakni yu lajꞌoxin kun qaynlhuvaj yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios ayaj ixtalaqtsꞌinputun tacha yu chavay laqtsꞌinatꞌik, pero yuꞌuncha jantu katalaqtsꞌil. Ayaj ixtaqasmakputun vachu yu tacha uxiknan asmaktꞌatꞌik, pero jantu kataqasmaklhi. Ni Jesús laqxꞌotꞌa yu naunputun ni chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati h5 ’Pero ni uxiknankꞌan, kaꞌachꞌantꞌikcha, va pꞌalakꞌavanantꞌikcha milaqchulkꞌan y paꞌasmaknanantꞌikcha miꞌaqaxqolkꞌan. =gs Yu ixjalhanutikꞌan ni aniy lapanakni va ayaj pꞌasni tamakata.Tus jantu ox taqasmaknan.Ixlaqchulkꞌan talhitꞌajun pero tus ox lakchajuy.Chuncha jantu lay talakavanan,
jantu lay taqasmaknan,
jantu lay tamalaqasinin,
jantu chꞌantaun kintatꞌaꞌan para kaklakmaꞌayajnil. f! Ex laqsaval lhiꞌakxajyachal ni yuꞌuncha tacha naul ni Isaías yu maqancha ixputeꞌey ixchivinti Dios, va naul:Ni uxiknan laqsaval kaꞌasmatꞌapitik pero jantu kamalaꞌasiyapitik;
kꞌalaqtsꞌinapitikcha pero va tacha jantu kalaqtsꞌintꞌik. =es Xlhiyucha klhilaqxaqalay ni lapanakni kun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati. Ni yuꞌuncha talaqtsꞌincha pero va tacha jantu katalaqtsꞌil, ex va tacha jantu kataqasmaklhi. /dW Yu lhitꞌajuncha yucha apalay lhuu kaxtaqnikanaꞌ para apalay lhuu kalhitsukul. Yu jantu kalhitsukul mas yu tsꞌuniy yu lhitꞌajun, yucha kamaxtunichoqokanaꞌ. 7cg Ex ni Jesús va lakjunil: —Uxiknankꞌan Dios tamasuniyan tacha lhachimoꞌonun laktꞌiyan yu jantu takꞌatsay alati lapanakni. Jantu jamasuniy yu alati lapanakni. Cb Ex yu ixtꞌaltanan ni Jesús yu ixlakmalaniy va tatalakanunil ni Jesús, va tajunil: —¿Valiꞌiycha jalaqlhixaꞌalaycha ni lapanakni kun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati? a} Incha alin mimpaqasmakkꞌan, ex kaꞌasmaktꞌikcha. Valiꞌiycha Jesús mapatsay chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati e`C Chavay yu alati tꞌin, yucha tatamachal taꞌan ox ni lakatꞌun, ex ancha va xtaqlhi taun ox jaxqanti. Por laqatamin ni xatꞌin, lati taxtaqlhi taun ciento xataltsꞌi, lati xtaqlhi setenta y lati treinta taxtaqlhi. _9 Alati xatꞌin tamachal laka jaltukunan. Ancha vachu pꞌunlhi pero chꞌantaun tꞌapꞌul ni jaltukun, va maqataanul, talakxixtanulcha yu xatꞌin. {^o Jantu pulman kataknul istsꞌansiviti, xlhiyucha tejkan pꞌas maknaul ni julchan va lakxixꞌol, talaqxauꞌol. u]c Yu alati xatꞌin va tamachal laka chiyuxin. Ancha va snipaqa mal yu tꞌun, xlhiyucha va niman pꞌunlhi. }\s Tejkan ixtꞌajun maman ni ixtꞌin lakataun tamachal va lakatin, ex ancha tamil tsꞌoꞌon va niman taꞌuꞌol. *[M Chuncha va aqtaynilcha jalakmasuniy pulhuvaj axtoqnuꞌ kun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati. Va jalakjunil: —Qayntaun lapanaki al mamanaꞌ ni ixtꞌin. Z! Va lhuvaj lapanakni tataqxtoqniy, ex ni yucha va tajul laka barco, va ancha taulal. Ex ni lapanakni va tataulal la ixkilpaꞌ ni lakamar. eY E Anchanu julchan taxtuchal laqa chaqaꞌ ni Jesús va al taul taꞌan ixkilpaꞌ ni lakamar. 'XG 2Chavay mas va taꞌayucha yu makay tacha lhinajun kimPay yu alintachal ni laktꞌiyan, ex yucha kintꞌalaqajun y yucha kintꞌalapanaki y yucha kinati.W 1Ex va jalakmajkunil yu ixtꞌaltanan, va naul: —Ni yu aniy taꞌalinta, yuꞌuncha ni kinati ali ketꞌalaqaunin. eVC 0Ex ni Jesús va naul: —¿Tas ayucha ni kinati y tas ayuꞌuncha ni ketꞌalaqaunin? U{ /Ex qayntaun lapanaki va junil ni Jesús: —Yu minati kun mintꞌalaqaunin tayanal maqspaꞌ. Va tatꞌachivinputunan. >Tu .Tejkan vananaj ixtꞌajun jalaqxaqalanaꞌ ni lapanakni ni Jesús, ex tachinchal yu ixnati kun ixtꞌalaqaunin, va ixtatꞌachivinputun ni Jesús pero va maqspaꞌ ixtayanal. S -Ex taxtuchoqoy y lhiminchoqoy pumatujun ixtꞌaꞌespíritus yu apalay talaktuꞌunun. Tus tachun chꞌantaun tatanuy la ixlakatunaj ni anchanu lapanaki. Ex ni anchanu lapanaki va apalay lhitaꞌay jun la ixjatsukunti xajantu tacha ixjunita pꞌunaj. Vachu va chun kꞌatꞌapꞌasayapitik yu chavaycha jalaktuꞌunun lapanakni untꞌatꞌik. Ixnati ni Jesús ali ixtꞌalaqaunin Tejkan taun jantu ox espíritu taxtuniy qayntaun lapanaki, ex tiꞌukxuntayay mas taꞌan jaxixninta taꞌan jantu tuꞌuchun alin, lakxkajuycha toꞌoxtaycha kastaknal. Tejkan jantucha temay toꞌoxtaychacha kastaknal, va pastakchoqoy: ?Pw *Vachu tejkan kalakmukꞌanikanaꞌ ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni, ni xanati yu ixlhachimoꞌonun maqancha ixlhisur ni lakamunukpaꞌ, va ancha katayayaꞌ y kalaktislajmayaꞌ ni lapanakni yu chavay tatꞌajun. Yucha la maqati minchal para kaqasmaknil ixchivinti Salomón yu ayaj lhuu ixjatapastakꞌati. Pero chavay aniy alin qayntaun yu apalay lhuu jatapastakꞌati lhitꞌajun xajantu Salomón. Tejkan minchoqoy yu jantu ox espíritu 0OY )Tejkan kachinaꞌ ni julchan tejkan kalakmukꞌanikanaꞌ ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni, katatayayaꞌ ni lapanakni yu maqancha machaqan Nínive. Katamukꞌayaꞌ laqtaqal, kalakmukꞌanikana ixlaqtaqalkꞌan yu chavay tatꞌajun lapanakni. Yu maqancha ixtavilanal lakaputaulan Nínive va tamakaul ixtalaqalhinkꞌan tejkan taqasmaknil ixchivinti Jonás. Pero chavay aniy alin qayntaun yu apalay pꞌas xajantu ni Jonás. N (Yu Jonás ixtajumachal laꞌatꞌutu julchan kun laꞌatꞌutu jatatsꞌisin la ixpulakna laqataun ay jatanti. Ex yu Sasꞌatꞌa Lapanaki vachu chun katapasayaꞌ, yucha katajuyaꞌ laꞌatꞌutu julchan kun laꞌatꞌutu tatsꞌisin la ixpulakna ni lakatꞌun. +MO 'Ex ni Jesús va lakjunil: —Yu jalaktuꞌunun ali maqtaqalhinin lapanakni kintaskꞌinin para kaklakmakanil taun ay axtoqnuꞌ yu lay kintapumispal. Pero jantucha apalay tuꞌuchun kaklakmasuniyaꞌ, vamun yuꞌ yu tacha tapasal ni Jonás yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. cL? &Va chuncha taval ni fariseos kun yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan va talaqltalakatanul ni Jesús, va tajunil: —Jamalaniniꞌ, kijnan klalaqtsꞌinputunau kamakꞌatꞌi taun ay axtoqnuꞌ yu lay klapumispau. :Km %Va por minchivinti katasuyaꞌ incha va ox unitꞌa u incha va lhitꞌaꞌun laqtaqal. Yu talaktuꞌunun lapanakni taskꞌiniy Jesús kamakal ay axtoqnuꞌ yu lay katapumispal ?Jw $Pero yu kitꞌin klajunau, tejkan kachina julchan tejkan kalakmukꞌanikanaꞌ ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni, ex kataxtaqꞌoyaꞌ kuenta tachun laqxtoqnuꞌ chivinti yu tanajunta. ZI- #Yu ox lapanaki, la ixjalhanuti maꞌata yu lajꞌoxi, ancha maxtuy yu lajꞌoxi chivinti. Yu laktuꞌunuꞌ lapanaki la ixjalhanuti maꞌata yu jantu lajꞌoxi kaval, ancha maxtuy chivinti yu jantu lajꞌox. OH "¡Ixlapanakni tsapulin untꞌatꞌik! ¿Tas kapulayacha kꞌanaunapitik yu lajꞌox axtoqnuꞌ incha va laktuꞌunun untꞌatꞌik? Yu naunatꞌik la minkilkꞌan yucha minachal la melhanutkꞌan. )GK !’Yu ox kꞌiu xtaꞌa ox xaꞌunikan, yu jantu ox kꞌiu yucha jantu lajꞌox xaꞌunikan. Ex chuncha va por xaꞌunikan va yucha pumispakan ni kꞌiu. 7Fg Chavay yu kinkiltaukꞌaniy ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki, yucha lay kamalaqmixinikanaꞌ. Pero incha jantu oxi lhichiviniy ni Espíritu Santo, ex ni yucha jantu lay kamalaqmixinikanaꞌ, mas ni aniy lakamunukpaꞌ, mas yu kaꞌalinakaꞌ. Va por xaꞌunikan va yucha pumispakan aqataun kꞌiu }Es ’Xlhiyucha klajunau, tachun talaqalhin yu tamakay ni lapanakni lay malaqmixiniꞌokan, mas va tuꞌuchun yu jantu ox kanaul, yucha lay malaqmixiniꞌokan. Pero yu va kalaktuꞌul ni Espíritu Santo ex ni yucha jantu lay malaqmixinikan. D3 ’Yu jantu chꞌantaun kintꞌaval, yucha va kixkajiy. Yu jantu jalaqmaqxtoꞌa lapanakni para kintatꞌaꞌal, yucha va jalakmaputaukꞌay. /CW ’¿Tas kapulalcha matichun katanuchal la ixchaqaꞌ qayntaun lapanaki yu pꞌasni para kamaxtunil ixꞌaxtoqnuꞌ incha jantu pꞌunaj kachꞌiꞌulaꞌelal? 'BG Yu kitꞌin klakmaxtuy aqmoqxnun va kun ixtapꞌasta ni ixꞌEspíritu Dios. Yucha naunputun yu ixlhachimoꞌon ni Dios va talaqchintancha ni uxiknankꞌan. A Naunatꞌik va klakmaxtuy aqmoqxnun kun ixtapꞌasta Beelzebú yu xaꞌukxtin ni aqmoqxnun. ¿Ex tas ayucha jaxtaqniycha tapꞌasta mintꞌaltanankꞌan para katalakmaxtul aqmoqxnun? Mintꞌaltanankꞌan va tamasuchoqoy ni uxiknan va alꞌoqspꞌalatꞌik. f@E Vachu chun incha xꞌaman kamaxtuchoqokal ni Satanás, ¿ex tas kaputaqnilcha ixtapꞌasta? 1?[ Ni Jesús ixkꞌatsꞌaycha yu ixtatꞌajun pastaknan, va lakjunil: —Mas va tisuncha lhachimoꞌon incha va tatalaqlvaꞌa y talaxkajiy ni lapanakni, ex xꞌamankꞌan tatalaktꞌilhiy. Vachu incha taun putaulan u tꞌalaqaunin tatalvaqta, ex jantu lay maqan tatsukuy va talamamiꞌoniy. $>A Tejkan chuncha taqasmaklhi ni fariseos, va tanaul: —Va Beelzebú, yu xaꞌukxtin aqmoqxnuꞌ yu xtaqniy tapꞌasta para lay kalakmaxtul aqmoqxnun. z=m Tus tachun ni lapanakni tus vak takꞌatsal, va talalhisakmil: —¿Lhilay ni Jesús va istsꞌal David junita? 0<Y Ex va chuncha talhaanil ni Jesús qayntaun joꞌati yu laꞌachꞌix y janunuꞌ. Va ixlhitꞌajun aqmoqxnuꞌ. Ni Jesús va malakavanichoqol y machivinichoqol. ;w Tus tapuchux lapanakni ni lakamunukpaꞌ katapakxanꞌiyaꞌ. Tanajun ni Jesús lhitꞌajun ixtapꞌasta aqmoqxnuꞌ d:A Ni yucha jantu kateꞌeyaꞌ mas maqataun makatꞌuniy kꞌiu yu lkꞌavil.Yucha jantu kamamixiyaꞌ mas va laqataun mecha yu va tsꞌuniy maqtꞌayjiy.Tus tejkan pꞌasni y vas kunaꞌ ixlhachimoꞌon. 9 Yucha jantu kakiltaukꞌayaꞌ,
jantu pꞌasni katꞌasayaꞌ.Tus jantu matichun kaqasmakniyaꞌ ixtꞌasati lakatinixnan. j8M Aniy alinta kiꞌoqxtamati yu klaksakta.Ikpaxkay kun tachun kilhitsukunuꞌ.Kakxtaqniyaꞌ kiꞌEspíritu ni yucha.Ex yucha kalakmasuniyaꞌ tapuchux lapanakni ni lakamunukpaꞌ ni alin ixlaqtaqalkꞌan. u7c Va chuncha taqayntsal ixchivinti Isaías yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios, yu inchine naul: @6{ pero ixlakchivijvay para jantu katalhitaulal ni yucha. 5- Tejkan chuncha kꞌatsal ni Jesús, ex taxtul taꞌan ixvil. Lhuvaj lapanakni tatꞌaꞌal. Ni Jesús lajkꞌuchꞌuꞌol ni taqanꞌanin, "4= Ex chuncha ni fariseos taꞌanchoqol, va taꞌaqtaylcha tapuxkaulaqtsꞌin tas lay katapumaqnil ni Jesús. Ni Jesús va ixꞌoqxtamati Dios yu laksakta 3# Ex ni Jesús va junil ni anchanu taqanꞌan: —Kꞌaxnujtꞌi mimakaꞌ. Chuncha va xnujlhi, va oxicha junchoqol tacha yu amaqataun. !2; Qayntaun joꞌati apalay ixtapal junita xajantu laqataun borrego. Ex chuncha alin lakatin para kamakꞌatꞌi yu lajꞌox tejkan xajulchan jastaknati. <1q Ex ni Jesús va lakjunil: —Xaqayntaun ni uxiknan, va kalhitsꞌukꞌu laqataun borrego y katajul lakxkan, ¿jantu niman kapꞌiti makutunuꞌ mas va xajulchan jastaknati? ^05 Ancha ixꞌalinta qayntaun lapanaki yu jantu lay ixmapuꞌay ixmakaꞌ. Lati ni fariseos vachu ancha ixtaꞌalinta, yuꞌuncha va ixtatꞌajuncha lakxkaunan tacha kataputislajmal ni Jesús. Va chuncha talhisakmil ni Jesús, va tajunil: —¿Xtaqkan lakatin para palay kꞌamakꞌachꞌoꞌo qayntaun taqanꞌan tejkan xajulchan jastaknati? q/[ Ex taxtulcha ni Jesús, va al laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas, ancha tanuchal. (.I Ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki klhinajun tisuncha lay makakan ni xajulchan jastaknati. Palay junchoqol qayntaun yu jantu lay ixmapuꞌay ixmakaꞌ Z-- Ka jantu malaꞌasiyatꞌik tis va suncha naunputun ixchivinti Dios yu tsꞌoqkanta, yu inchine najun: “Kitꞌin va knajun kꞌapaxkꞌanantꞌik. Jantu knajun kꞌamoqslatꞌik lapaxkan.” Va ixmalaꞌasitꞌik yu klajunau, ex ka jantu ixlakmukꞌanitꞌik laqtaqal yu kintꞌaltanan yu laqsaval vas tajunita la ixjatsukuntikꞌan. ~}{kzyvxxSwkvvxuu?tslr=qq-poo9nmml:kVjjji}hggTf e>dc$bvaa `D_^^a]|\S[[?ZYYXWVUUTSSRkPP4OGNML@KJIWHHGFEDCBHAW@??4>}=<;p:r988'7S6645548321170o//.p-,,x+**)((&&e%$#""%!Z wtkU^'wK[(y I ^ 2 ,ezmmEx tejkan chuncha taqasmaklhi ni alati yu pumakau va la tatalqaunil yu anchanu pumatꞌuy jatꞌalaqaunin. KlEx ni Jesús va lakjunil: —Laqsaval kꞌapꞌuꞌoqyapitik ni kivaso, y vachu kꞌapꞌuꞌaqchꞌajꞌauyapitik chuncha tacha kitꞌin ikpuꞌaqchajꞌajuta. Pero yu katꞌaulatꞌik la kilhijakanaj kun la kilhijamaqxu, yucha jantu kimpaxtoqniy para kaklaxtaqniu. Va paxtoqniy kimPay kaxtaqnil yu ixtalaksaknati. }ksEx ni Jesús va lakjunil: —Uxiknan jantu malaꞌasiyatꞌik yu skꞌinatꞌik. ¿Lhilayatꞌik kalayaꞌ kꞌapꞌuꞌoqnunapitik yu xavaso maqanlqajnati yu kitꞌin kakpuꞌoqnunaꞌ? ¿Lhilayatꞌik kalayaꞌ kꞌapꞌuꞌaqchꞌajꞌauyapitik yu lhitaꞌay aqchajꞌauti yu kitꞌin kakpuꞌaqchajꞌauyaꞌ? Ex tanaul ni Juan kun Santiago: —Chun, kalayaꞌ. \j1Ex ni Jesús va junil: —¿Tisuncha maqskꞌiniycha? Ex va naul ni xanati: —Va knajun kꞌalhinau kataulal la mipalhachimoꞌon yu qayntaun kintsꞌal la milhijakana y yu aqayntaun kataulal la milhijamaqxu. Zi-Ex va talakanunil ni Jesús ixanati ni Zebedeo, va laktꞌamil istsꞌalan, yu Juan kun Santiago. Ni anchanu xanati va taꞌaqtsoqoqtanil la ixtalakaꞌukxpuꞌ ni Jesús, va skꞌinil taun jatapayniti. hyEx chuncha kintamaqxtaꞌaꞌ kun yu jantu israelitas kataval para kintalaktuꞌul ni kitꞌin. Ex kintalakasamayaꞌ y kintaxtukmukꞌayaꞌ laka kurus. Pero yu laꞌatꞌutunuꞌ julchan kajkujchoqoyaꞌ. Yu skꞌil ixnati ni Juan ali Santiago igK—Chavay teꞌenaucha Jerusalén. Ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki kakmaqxtaqkanaꞌ la ixtamakakꞌan yu xaꞌukxtinin kuras ali yu tamalaniy kilhachimoꞌonkꞌan. Kintamukꞌaniyaꞌ laqtaqal para kintamaqnil. fEx chuncha tejkan ixꞌantacha ni Jesús xalakatin Jerusalén, va tumpaj lakjuntaꞌil ixtꞌaltanan yu pumakautꞌuy. Va lakjunil: e}Vachu va naul ni Jesús: —Ex chuncha, yu chavaycha xaꞌastanin tajunita, yuꞌuncha xapꞌunajnin katajunaꞌ. Pero yu chavaycha xapꞌunajnin tajunita, yuꞌuncha xaꞌastanin katajunchoqoyaꞌ. Ni Jesús aqtꞌutunucha puteꞌey ixlhinin *dMNi kintumin yucha kinavin, va kitꞌin kimpaxtoqniy kakmakal yu ikmakaputun. U ¿va akchꞌipꞌin va por ikqalꞌox lapanaki kunita?”, va naul ni maqaliꞌ. *cMChavay kꞌalaꞌaꞌitꞌicha milhilhajati. Kꞌapꞌinchꞌoꞌocha. Incha kitꞌin iknajun chuncha kmapalputun yu astan aqtaynil tapatsan, va chuncha kaval. Lb Ex ni maqaliꞌ va junil xaqayntaun ni yuꞌuncha: “Kintꞌalaqajun, kitꞌin jantu tuꞌuchun laqtaqal iktsukun makanin. Laqlaꞌoxiu ni va chuncha kꞌalhaꞌayeꞌe tacha lhajakan paqtaun. gaG Va tajunil ni manavin: “Yu alati, va laycha katoqoxal ixtachin, va tauncha hora tatapatsal, chavay yuꞌuncha vachu va chun talhajal tacha kijnan klhajau. Chuncha tus va tauncha julchan xaktayaniyau laka lhiꞌicha.” p`Y Ex tejkan talaqaꞌiꞌolcha va taꞌaqtaynil talhilakchiviniy por yu anchanuꞌ xamanavin ni tꞌun. 9_k Ex taval tatalakanul yu pꞌunaj taꞌaqtaynil tapatsanin. Ni yuꞌuncha ixtalhilay kalakmapalkanaꞌ apalay lhuu pero por qayntamin vachu talaqaꞌil va yu lhajakan paqtaun. +^O Ex va aqtayl lakmapalkan. Pꞌunaj tatalakanulcha yu taꞌaqtaynil lhitapatsa yu laqakis putoqoxata, va lakmapalkal qayntamin por qayntamin yu lhajakan paqtaun. /]WTaval tejkan putsꞌislhicha ex ni maqaliꞌ va junil yu xaꞌay ixꞌoqxtamati, va naul: “Kꞌalakjuntꞌaꞌitꞌicha ni oqxtamatin. Kꞌalakmapꞌaltꞌicha. Kꞌapꞌuꞌaqtꞌayniy yu astan taꞌaqtaynil ni lhitapatsa, y kꞌapꞌuxajchꞌiy yu pꞌunaj taꞌaqtaynil ni lhitapatsa.” 3\_Ex ni yuꞌuncha va tanaul: “Jantu matichun kintalhijunan lhitapatsa.” Ex ni yucha va lakjunil: “Kꞌapꞌinchꞌipitik tapatsanin la kintꞌun. Ox klamapalau.” 5[cEx chuncha tejkan va laycha kalaqchaanputul laqakis putoqoxata ni maqaliꞌ va anchoqol aaqtaun laklhitamau. Ex va laktemachoqol yu alati lapanakni yu valiꞌiy ixtatiꞌukxuyanal. Ex va lakjunil: “¿Valiꞌiycha alintꞌatꞌikcha aniy tus taun julchan y jantu katsꞌukꞌutꞌik tapatsanin?” HZ Taval ni maqaliꞌ aaqtaun lajkilakxkauchoqol oqxtamatin va tejkan atunkulcha, ex vachu tejkan laꞌatꞌutu putoqoxata val. Vachu va chun laklhijunil alati yu valiꞌiy ixtatiꞌukxuyanal. NYEx va lakjunil ni maqaliꞌ: “Ni uxiknan valiꞌiy ukxuyanantꞌik. Vachu kapꞌinchꞌipitik tapatsanin la kilhitapatsa. Ox klamapalau.” Ex va chuncha va taꞌalcha tapatsanin ni yuꞌuncha. X Taval tejkan laqanajatsicha puvakuj val, va aaqtaun anchoqol laklhitamau, va laqtsꞌil alati lapanakni yu valiꞌiy ixtayanal. W1Ex tejkan laktemal va talaqlaꞌoxil yu tacha katalhajayaꞌ por paqtamin ixlhitapatsakꞌan. Ex chuncha laqmalaqachalcha tapatsanin la ixtꞌun. V Ex vachu va lakjunil ni Jesús: —Yu xalhachimoꞌon laktꞌiyan va tacha qayntaun lapanaki yu ayaj maqalin ixtꞌun para kꞌatꞌapꞌatsꞌatꞌi. Taun puvakuj al jalakxkaunaꞌ oqxtamatin para katatapatsal la ixtꞌun taꞌan ixchꞌanta uvas. rU]Chavay ayaj lhuvaj taꞌalin yu ayaj lajꞌaynin takꞌatsan, pero astan ni yuꞌuncha va lakstꞌuniy katajunaꞌ. Chavay ayaj lhuvaj taꞌalin yu lakstꞌuniy takꞌatsan pero astan ni yuꞌuncha va xalajꞌaynin katajunaꞌ.TChavay taꞌayucha yu makajun ixchaqaꞌ, u ixlaqaj, u ixtꞌalapanaki u ixpay u ixnati, u sasꞌatꞌan u ixtꞌun por kitꞌin, ex ni yucha kalaqaꞌichoqoyaꞌ apalay lhuu, tus taun ciento. Y vachu kalaqaꞌiyaꞌ ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. SEx ni Jesús va naul: —Laqsaval klajunau, kaminaꞌ julchan tejkan laqsastꞌi kunaꞌ tachun, y kaktaultachal ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki la kimpalhachimoꞌon taꞌan kaklhitsukuyaꞌ kintapꞌasta. Ex uxiknan yu kilatꞌaltananau vachu va katꞌaultꞌachipitik milaqakautꞌuykꞌan laka japalhachimoꞌon para kalaqlaꞌoxiniyapitik yu oqxlaqkautꞌuy xalapanakni Israel. R1Ex ni Pedro va junil: —Yu kijnankꞌan ikmakaunꞌotaucha tachun yu klhitꞌaunau y klatꞌatiꞌukxuyanaucha. ¿Ex tisuncha klaqaꞌiyau? QEx ni Jesús laqtsꞌil ixtꞌaltanan, va lakjunil: —Alin yu jantu lay tamakay ni lapanakni pero ni Dios tus tachun lay makay. PEx tejkan chuncha taqasmaklhi ixtꞌaltanan ni Jesús, va tus vak takꞌatsal, va tanaul: —¿Ex tas ayucha lay kalaqtaxtuyacha? JO Laqsaval klajunau, apalay va tsꞌalti kapulaqpuslhi laqataun camello taꞌan puxalal la ixtꞌitꞌampꞌin ni makskati xajantu katanuchal qayntaun maqaliꞌ taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios. N7Ex ni Jesús va lakjunil ixtꞌaltanan: —Laqsaval klajunau, la lhitaꞌay para katanuchal qayntaun maqaliꞌ taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios. pMYTejkan chuncha qasmaklhi ni tsꞌal, va tus maqaninijꞌanchoqolcha. Va ayaj maqaliꞌ ixjunita. LEx va naul ni Jesús: —Incha vas ni unpꞌutꞌun, kapꞌinchꞌiycha lakstꞌanaꞌ yu lhitꞌaꞌun. Ex yu xatapal kalaqxtꞌaqnincha ni kilpatanin. Ex kꞌalhitsꞌukꞌutꞌachiy mimaqaliti laktꞌiyan. Ex chuncha kꞌintꞌatꞌatꞌicha. yKkEx va naul ni tsꞌal: —Tachuncha ni anchanu va kmakaꞌojotacha. ¿Ex tisuncha apalay kintsꞌanqaniy? JKꞌatꞌoꞌoyatꞌi mimpay kun minati, vachuꞌ kꞌaꞌachꞌanin mintꞌamachaqaꞌ tacha uxintꞌi achꞌanikꞌan. IEx yu tsꞌal va naul: —¿Taꞌayuchacha? Ex junil ni Jesús: —Jantu kꞌamaqnin, jantu kꞌatꞌatꞌamatꞌi aqayntaun yu jantu minavin kaval, jantu kꞌaꞌalhavan, vachuꞌ jantu kalaklkꞌan y jantu kalhichꞌivin aqayntaun yu jantu laqsaval. PHEx va naul ni Jesús: —¿Valiꞌiycha kꞌiꞌuniy ox kunita? Yu ox vamun Dios. Incha tꞌanupꞌutꞌunachiy taꞌan alin ox jatsukunti, ex maqskꞌiniy katꞌoꞌoyatꞌi yu lhinajun Dios. GGEx chuncha qayntaun tsꞌal laqꞌal ni Jesús, lhisakmil, va naul: —Ox jamalaniniꞌ, ¿tisuncha yu lajꞌox kakmakal para kaklhitsukul ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ? F5Ex chuncha va laqmoqslanil ixmakaꞌ ni jasꞌatꞌan ex taval anchoqolcha alakataun. Qayntaun tsꞌal yu maqaliꞌ va tꞌachiviniy ni Jesús qE[Ex ni Jesús va naul: —Kꞌalakmakꞌauntꞌikcha ni jasꞌatꞌan, chaqx katamil kun kitꞌin. Jantu maqskꞌiniy kalaqꞌaymatꞌik, yu tatanuyachal taꞌan lhachimoꞌonun Dios yuꞌuncha tajunita tacha yu aniy jasꞌatꞌan. vDe Ex va chuncha ni lapanakni va talhaanil ni jasꞌatꞌan ni Jesús va para kalaqmoqslanil ixmakaꞌ y para kalakskꞌinil Dios. Pero yu ixtꞌaltanan ni Jesús va taꞌaqtayl talaqꞌaymay yu ixtalhaꞌan ni sasꞌatꞌaninkꞌan. %CC Taꞌalin lapanakni yu jantu lay talakxtuklay va por chuncha tatsukul. Vachu lati lapanakni jantu lay talakxtuklay va por chuncha lakmakanikan. Vachu lati lapanakni jantu talakxtuklay, vamun tapatsaniputun xalhachimoꞌon ni laktꞌiyan. Ni Jesús lakskꞌiniy Dios ni jasꞌatꞌan B} Ex ni Jesús va naul: —Jantu lay katamalaqasil tachun ni lapanakni, vamun lati yu laksakta Dios lay tamalaqasiy. A} Ex ixtꞌaltanan va tanaul: —Incha va ay laqtaqal makay yu makajun ixanati, ex ka apalay ox jantu katꞌatsukul. @) Pero yu kitꞌin iklajunau, incha qayntaun joꞌati makajun ixanati mas jantu kamaqtaqalhinil, ex tꞌatsukuchoqoy aqayntaun xanati, ex chuncha ni yucha makay talaqalhin. Vachu incha qayntaun joꞌati tꞌatsukuchoqoy yu makaunkanta, ex ni yucha vachu makay talaqalhin. L?Ex ni Jesús va naul: —Va por pꞌays melhanutkꞌan va chuncha lhinaul ni Moisés para kalamakꞌauntꞌik, pero yu maqancha tejkan aqtaynichal ni lakamunukpaꞌ jantu chuncha ixjunita. &>EEx chuncha ni fariseos talhisakmil, va tajunil: —¿Valiꞌiycha ni Moisés lhinaul kaxtaqnikal aqxtaun acta qayntaun xanati para kapumakaunchoqokal? =-Ex chuncha jantucha pumatꞌuy tajunita, va qayntauncha jun. Ex chuncha ni lapanakni jantu maqskꞌiniy katalaqlvaqlhi yu malaqxtoꞌa ni Dios. <5Vachu naul ni Dios: “Xlhiyucha ni joꞌati makajun ni ixpay ali ixnati, tꞌatsukuy ixanati, ex yu pumatꞌuy va qayntauncha lapanaki tapalay.” u;cEx ni Jesús va lakjunil: —¿Jantu aqtaun pꞌutꞌeꞌeyatꞌik uxiknan la ixchivinti Dios taꞌan tsꞌoqkanta, va najun, “tejkan pꞌunaj lakmakal ni Dios ni lapanakni, va lakmakal qayntaun joꞌati ali qayntaun xanati”? ::mEx chuncha lati ni fariseos tatalakanunil ni Jesús, talaqtsꞌintanul, va tanaul: —¿Lay kamakaunchoqol ixanati qayntaun lapanaki mas va tuꞌuchun kaval yu kamakanil? a9;Ex chuncha va lhuvaj lapanakni tatꞌaꞌal y va jalajkꞌuchꞌuchal ni taqanꞌanin. ?8 yChuncha tejkan laqputeꞌeꞌolcha ni Jesús, va alcha xalakatꞌun Galilea, chaꞌal yu xalakatꞌun Judea taꞌan putakꞌutꞌa ni julchan, xlhiꞌavintꞌi xalaꞌaxkan Jordán. M7#Ex va chuncha ni Jesús taylhaꞌal ixchivinti, va naul: —Yu kimPay laktꞌiyan vachu va chun katamakaniyan ni uxiknan incha jantu laqsaval malaqmixiniyatꞌik mintꞌalaqauninkꞌan."6="Ex ni jalhachimoꞌonuꞌ va ayaj talqaul, va malaqachanal ixmanuka laka pachꞌin ni anchanu oqxtamati, va tus kamapalniꞌokal tachun yu ixlhaanikan. w5g!Apalay ox ixlhitsꞌukꞌunin mapayninti mintꞌatapatsan chuncha tacha kitꞌin ikmapaynin ni uxintꞌi.” [4/ Ex chuncha yu jalhachimoꞌonu va malaqachanal ixjuntaꞌika, va junil: “Uxintꞌi jalaktuꞌunuꞌ oqxtamati kꞌatꞌi, kitꞌin ikmaqantaulnin tachun yu ixkꞌilhipꞌinin, va por kꞌintꞌapꞌayninin. D3Ex tejkan chuncha talaqtsꞌil yu alati ixtꞌatapatsanin yu tacha tapasal va tus jantu katalhipaꞌinil, va la taxkanil. Ex va taꞌal laqputeꞌeninin ni ixꞌukxtinkꞌan yu tapasal. |2qPero ixtꞌaꞌoqxtamati yu ixlhaaniy va jantu kamaqantaulnil, va manul laka pachꞌin tus kamapalal ixlhaaninti. R1Ex ni anchanu ixtꞌatapatsan taꞌaqtsoqoqtanil la ixtalakaꞌukxpuꞌ yu ixlhaaniy, ex tapayninil, va junil: “Kꞌimaꞌantꞌaulnin ataun panchꞌix. Kakmapalniꞌoyan laksniy yu iklhaaniyan.” 10[’Ex tejkan taxtuchoqolcha ni oqxtamati va temal qayntaun ixtꞌatapatsan, ni yucha ixlhaaniy lakatsꞌuniy tumin. Ex ni yucha va niman chꞌapanil la ixpixtu, va aqtaynilcha pixtulhita para kamaꞌakskajval, ex va juniy: “¡Kꞌimapꞌalnincha laqatapꞌastꞌa yu kꞌilhipꞌiniy!” t/aEx yu ixꞌukxtin va mapaynil, va maqantaulniꞌolcha tachun ni ixlhaaniy. Va oxamaktauncha makaunchoqol. y.k’Ex va chuncha yu oqxtamati taꞌaqtsoqoqtanil la ixtalakaꞌukxpuꞌ ni ixꞌukxtin, tapayninil, va junil: “Jalhachimoꞌonu, va knajun kꞌimaꞌantꞌaulnin ataun panchꞌix, kakmapalniꞌoyan laksniy tachun yu iklhaaniyan.” {-oChuncha yu ixꞌoqxtamati va jantu kalhitsukul yu kalhimapalnil, ex yu ixꞌukxtin va lhijunilcha para kastꞌakal kun ixanati ali sasꞌatꞌan y vachu kun tachun yu ixlhitꞌajuncha va para kalaqchaanil ni kalhimapalal tachun ixlhaaninti. ,Ex va chuncha tejkan taꞌaqtaynilcha puteꞌenin ixkuentajkꞌan, ex va talhiminil qayntaun yu ixlhaaniy lhuvaj tumin, tus miyones. + ’Yu xalhachimoꞌon ni laktꞌiyan va tacha qayntaun jalhachimoꞌonu yu ixmasavalaputun ixkuentajkan ixꞌoqxtamatin. P*Ex ni Jesús va naul: —Jantu ijkunan va aqtujun, mas va tavanancha kaval kꞌamalaqmixinin, mas aqlhuucha kaval, mas setenta por siete. Qayntaun jalhachimoꞌonuꞌ yu jantu ixmalaqmixiputun F)Ex chuncha ni Pedro laqꞌal ni Jesús, lhisakmil, va naul: —Jalhachimoꞌonu, ¿tas aqchuxicha kakmalaqmixinil kilaqaj tejkan kimakanil taun tuꞌuchun yu jantu ox? ¿Tus aqtujun? (Chavay yu taꞌan tataqxtoꞌa pumatꞌuy u pumatꞌutu la kintaqaꞌuti, ex kitꞌin ancha ijkꞌalinta la ixtaꞌajna ni yuꞌuncha. h'I’Vachu klajunau incha pumatꞌuy ni uxiknankꞌan aniy lakatꞌun kꞌaskꞌinitꞌik ni Dios, incha va chꞌantaun kaꞌuntꞌik yu kaskꞌinpꞌutꞌuntꞌik, ex kataxtaqniyan yu kimPay yu alintachal laktꞌiyan. z&m’Laqsaval klajunau, tachun yu kꞌachꞌiꞌulayapitik aniy lakamunukpaꞌ ex vachu va chun kachꞌiꞌulakantachal laktꞌiyan. Vachu tachun yu kaxꞌoqtꞌapitik ni aniy lakamunukpaꞌ, vachu va chun kaxꞌoqkantachal laktꞌiyan. S%Chavay incha jantu kamakayaꞌ kuenta kun yuꞌuncha, ex maqskꞌiniy katꞌachꞌivincha la ixtalakaꞌukxpukꞌan yu talhakapuꞌan ni Dios taꞌan tataqxtoꞌa. Chavay incha jantu kamakanin kuenta mas kun yuꞌuncha, ex tsꞌanqay kꞌalaqtsꞌi tacha qayntaun yu jantu lhakapuꞌanan u tacha qayntaun yu chꞌinin impuestos. j$MChavaycha incha jantu kamakanin kuenta yu un ex maqskꞌiniy kꞌaꞌuntꞌaꞌitꞌi qayntaun u qayntꞌuy para vachuꞌ kataqasmaktayl yu lhichꞌivinatꞌik, chuncha para yuꞌuncha katamasavalal tachun yu naꞌuntꞌik. D#’Chavay incha milaqaj makaniyan taun tuꞌuchun yu jantu ox, maqskꞌiniy kꞌatꞌalaqlaꞌoxitꞌi ixꞌaman. Incha makanincha kuenta yu tacha un ex ox junchoqoy tacha milaqaj. 3"_Vachu chun yu mimPaykꞌan yu vilchal laktꞌiyan jantu najun matichun katsꞌanqal mas va qayntaun yu aniy lakstꞌuniy. Kꞌamalaqmixinin milaqaj ali mintꞌalapanaki (!I Chavay incha katemachoqol ni anchanu laqataun borrego yu istsꞌanqata ex apalay lhiꞌachantajuy xajantu yu anchanu noventa y nueve yu jantu katatsꞌanqal.   ’¿Tas lhilayatꞌikcha? Incha qayntaun lapanaki lhitꞌajun taun ciento ixborregos pero incha tsꞌanqay laqataun, ¿ex tisuncha kamakayaꞌ? Va kalakmakaunaꞌ yu noventa y nueve laka aspajun y kaꞌanaꞌ lakxkaunaꞌ yu laqataun borrego yu tsꞌanqata. ^5 Ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki va klaqkimalaqtaxtuchil yu ixtatsꞌanqatacha. mS ’Jantu kꞌanau ni jantu xtapal kataval yu aniy lakstꞌuniy jasꞌatꞌan. Laqsaval klajunau yu ixmayulnin Dios yu jalaklhistakꞌa, yuꞌuncha taꞌalintacha la ixtalakaꞌukxpuꞌ ni kimPay yu alintachal laktꞌiyan. C Vachuꞌ incha kꞌamakꞌapꞌutꞌu talaqalhin por yu laqtsꞌin la milaqchul, apalay ox kaval ni kꞌalakpꞌumaxtꞌukꞌa milaqchul. Apalay ox mas vamun milakputaun kꞌatꞌanuchiy taꞌan alin ox jatsukunti y jantu kꞌatꞌanuchiy milakputꞌuy milaqchul la xajikmi ni laqnin. Ni borrego yu istsꞌanqata M’Xlhiyucha incha makꞌapꞌutꞌun talaqalhin kun mimakaꞌ u minchꞌajaꞌ, apalay ox kaval ni kꞌachꞌaqxmajꞌacha, va kamajꞌacha. Apalay ox kꞌatꞌanuchiy makltꞌul u chꞌanltꞌul taꞌan alin ox jatsukunti y jantu kamujun kun maktꞌuy u chꞌantꞌuy laka jikmi taꞌan maqtajita mas va tavanancha. OAyaj lhitaꞌay yu aniy lakamunukpaꞌ, va pumalhuvaj alin yu talhinajun katamaqtaqalhinil. Ni yuꞌuncha va tacha taꞌalincha, pero ¡paynicha ni lapanaki yu lhinajun katamaqtaqalhinil yu alati! =s’Mas va taꞌayuchacha kaval incha kamakal para kamaqtaqalhinil qayntaun kilapanaki tacha yu aniy lakatꞌuniy jasꞌatꞌa, ex ni yucha ayaj lhitaꞌay katapasayaꞌ. Apalay ox kaval ni kapixtuchꞌiꞌulakalcha kun xachiyux pachꞌikni, ex kaꞌankalcha ixmajꞌanka lakamar y kaꞌakskꞌajꞌul. 3Yu laqaꞌiy ni aniy jasꞌatꞌa por chuncha klhinajun ni kitꞌin, ex vachu kilaqaꞌiy ni kitꞌin. La lhitaꞌay kunaꞌ para yu maqtaqalhinin {Yu apalay ay junita taꞌan jalhachimoꞌonun ni Dios, yucha yu vamun lakatꞌuniy makakan tacha yu aniy jasꞌatꞌa. @yEx va lakjunil: —Vas klajunau, incha uxiknan jantu lakstꞌuniy kakꞌatsꞌantꞌik tacha jasꞌatꞌan, ex jantu lay kꞌatꞌanutꞌachipitik taꞌan jalhachimoꞌonun ni Dios. veEx ni Jesús va tꞌasaꞌil qayntaun sꞌatꞌa, va maqayaul la ixtalakaꞌukxpukꞌan ni yuꞌuncha. 5 eEx va chuncha ni anchanu julchan ixtꞌaltanan ni Jesús va tatalakanunil, va talhisakmil va tanaul: —Taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios, ¿tas ayuchacha yu xaꞌay junita? Pero para jantu katatalqaul ni lapanakni, kapꞌinchꞌiy ni lakamar, kꞌamuꞌuyeꞌe mimpamaqlhavan, va kꞌamakꞌutꞌuyeꞌe ni jatanti yu pꞌunaj katsakꞌayaꞌ. La ixkil ancha kꞌatꞌemaniyeꞌe aqxtaun tumin. Ex ni anchanu kalaqchaanacha para kꞌalhimapꞌalꞌoyeꞌe yu klaninin y vachu kun yu uxintꞌi lhipꞌininin. Kꞌalhipꞌinchꞌiycha, kꞌamapꞌaltꞌicha.-Ex ni Pedro va naul: —Va yu alakataun machaqan. Ex ni Jesús va naul: —Ex yu ancha machaqan jantu maqskꞌiniy tuꞌuchun katamapalal. QEx ni Pedro qaltayanal, va naul: —Chun, mapalay. Ex tejkan tanuchalkaꞌ laqa chaqaꞌ ni Pedro, ni Jesús va xaqalal, va junil: —Simon, ¿uxintꞌi sun chivinticha naꞌun? Yu xajalhachimoꞌonun ni lakamunukpaꞌ, ¿tas ayuꞌunchacha chꞌikan yu xalhimapalkan? ¿Va yu sasꞌatꞌan? u ¿va yu alakataun machaqan? veEx chuncha ni Jesús kun ixtꞌaltanan va tachaꞌal Kapernaum. Ex yu ixtachꞌinin ixlhimapalkan ni ay lakatajtan va talaqꞌal ni Pedro, va talhisakmil: —¿Yu mijamalaninikꞌan jantu mapalay yu xalhimapalkan ni ay lakatajtan? 4aex chuncha kintamaqniyaꞌ, pero yu laꞌatꞌutunuꞌ julchan kajkujchoqoyaꞌ.” Ex chuncha yu ixtꞌaltanan va ayaj tamaqaninilcha. Yu xalhimapalkan ni ay lakatajtan iKEx va chuncha tejkan chꞌantaun ixtatiꞌukxuyananchal xalakatꞌun ni Galilea, ex ni Jesús lakjunil ixtꞌaltanan, va naul: “Ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki kintamaqxtaꞌaꞌ la ixtamakakꞌan ni lapanakni, +OIncha maxtꞌupꞌutꞌun tacha anchanuꞌ jantu ox espíritu, ex maqskꞌiniy kaskꞌin Dios kun taskꞌajati. Ni Jesús aaqtauncha puteꞌey tacha kapuniyacha  Ex ni Jesús va lakjunil: —Ni uxiknan va ayaj tsꞌuniy milhakapuꞌatkꞌan. Chavay vas klajunau, mas milhakapuꞌatikꞌan va lakstꞌuniy tacha yu lakatꞌuniy xataltsꞌi mostasa, incha kaꞌunitꞌik ni aniy aspajun: “Kaꞌostꞌicha ni aniy, kꞌapꞌinchꞌiycha alakataun.” Ex yu aspajun va niman kaqosaꞌ. Chuncha jantu kaꞌalil tuꞌuchun yu jantu kalal. - STaval yu ixtꞌaltanan va tatꞌachivinil ixꞌaman ni Jesús, va tajunil: —¿Valiꞌiychacha ni kijnan jantu kalal ikmaxtuu ni anchanu jantu ox espíritu?  Ex chuncha ni Jesús va laqꞌaymal yu jantu ox espíritu. Va taxtunichoqol ni tsꞌal. Ex va taun panchꞌix va ayajnanchoqolcha. w gEx ni Jesús va naul: —¡Yu uxiknan jantu lay lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik, va jalaktuꞌunun untꞌatꞌik! ¿Tus tavanancha kaktamakaunaꞌ kun uxiknan? ¿Tus tavanancha kaklatayaniyaucha? Kꞌalhitꞌantꞌikcha aniy ni tsꞌal. b =Yu mintꞌaltanan xaklaklhiminitacha ni aniy pero jantu kalal ni katamaꞌayajnichoqol. Y+—Jalhachimoꞌonu, kitꞌin va knajun kꞌamapꞌaynitꞌi ni kintsꞌal. Va chꞌapay yu ixlhinin, chuncha maqanlqajnan va taxtujcha. Ayaj aqlhuvajcha taqtay laka jikmi, aqtamixna taqtay ni lakxkan. A{Ex va chuncha tejkan tachinchal taꞌan ixtaꞌalinta lhuvaj lapanakni, va talakanunil ni Jesús qayntaun lapanaki, va taꞌaqtsoqoqtanil la ixtalakaꞌuxkpu ni yucha, va junil: I  Ex ixtꞌaltanan ni Jesús va tamalaqasil ixtꞌajun lhichiviniꞌ Juan yu ixjamaqchajꞌavanaꞌ. Ni Jesús va maꞌayajnichoqol qayntaun tsꞌal yu ixlhitꞌajun yu jantu ox espíritu   Pero yu kitꞌin klajunau, ni Elías kilatachilcha, pero yuꞌuncha jantu katamispal. Tamakanil ni yucha va tacha ni yuꞌuncha tamakaniputulcha. Vachu va chun ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki ayaj kakmaqanlqajnanaꞌ la ixtamakakꞌan ni yuꞌuncha. wg Ex ni Jesús va naul: —Chun, ni Elías pꞌunaj kaminaꞌ, va yucha ni kalaqlaꞌoxiꞌoyaꞌ tachun. >u Ex chuncha ixtꞌaltanan ni Jesús talhisakmil, va tajunil: —¿Valiꞌiychacha yu tamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas tanajun ni Elías va yucha pꞌunaj kaminaꞌ? q[ Tejkan taminchoqochalcha ni aspajun, ex ni Jesús va lakjunil ni ixtꞌaltanan: —Jantu matichun kꞌaꞌunitꞌik yu ixlaqtsꞌinatꞌik tus tejkan kaktakukchoqoyaꞌ ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki ex kꞌanaunapitik. }sEx chuncha tejkan talaqtsꞌinchoqol va jantucha matichun katalaqtsꞌil. Va ixꞌamancha yachoqol ni Jesús. |qEx ni Jesús laktalakanunil, jalakchꞌapal, va lakjunil: —Kaꞌostꞌaulatꞌikcha, jantu katꞌalhanantꞌik. Tejkan chuncha taqasmaklhi ixtꞌaltanan va tus tatalakaputatamal la ixꞌukxpukꞌan ni lakatꞌun, va tus ox ixtalaktalhananta. %~CEx tejkan ixtꞌajun chivin ni Pedro va laqmaqatanul kun xajalkꞌikniꞌ laqataun taputsꞌi kꞌuliksnaꞌ, ex yu laka taputsꞌi va taqasmaklhi taun chivinti, va naul: —Ni aniy yucha ni kintsꞌal yu ikmalaqachata; va ayaj ijkꞌachaniy. La ox kaꞌalasmaktꞌik ni yucha. a};Ex yu Pedro va junil ni Jesús: —Jalhachimoꞌonuꞌ, ¡ayaj ox ijkꞌalintau ni aniy! Incha uxintꞌi naꞌun, kakmakayau aqatꞌutu moqltaꞌ. Aqataun para uxintꞌi, aqataun para Moisés y aqataun para Elías. V|%Talaqtsꞌil ni Moisés ali Elías. Va ixtatꞌajun laxaqalanin kun Jesús. R{Ancha la ixtalakaꞌukxpukꞌan ni yuꞌuncha, va tapaxal yu tacha ixtasuta ni Jesús. Yu ixꞌukxpuꞌ va tus kꞌuliksnaꞌ val, tacha julchan. Yu ixlaqchꞌiti va yaqaq val, va tacha jatunkunaꞌ. 0z [Ex va chuncha astan tejkan laqachaxancha julchan val, ni Jesús va tumpaj lhaꞌal ni Pedro ali Santiago ali Juan yu ixlaqaj Santiago. Va laklhaꞌal taun ay aspajun. DyLaqsaval klajunau, aniy taꞌalin lati lapanakni yu jantukaꞌ kataniyaꞌ tus katalaqtsꞌinꞌelayaꞌ ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki tejkan kakmintachal la kilhachimoꞌon.-xSYu kitꞌin ni Sasꞌatꞌa Lapanaki kakmintachal kun ixtapꞌasta kimPay, y kun ixmayulnin. Ex chuncha kaklakmapalacha ni lapanakni por qayntamin va yu tamakata. 5wc¿Tisuncha lhajaycha qayntaun lapanaki incha kalhitsukuꞌol tachun yu alin lakamunukpaꞌ pero va maqatsꞌanqay ixjatsukunti? ¿Tas kapulhitsukuchoqoyaꞌ ixjatsukunti? *vMNi lapanaki yu ayaj lhitsukuputun ixjatsukunti, yucha kamaqatsꞌanqayaꞌ. Pero yu kamaqatsꞌanqayaꞌ ixjatsukunti por kitꞌin, yucha kalhitsukuchoqoyaꞌ. Xu)Ex ni Jesús va lakjunil ixtꞌaltanan: —Incha matichun kintꞌatiꞌukxuntayaputun, yucha jantucha lay makay yu makaputun. Kaval tacha kalhaꞌal ixkurus, ex chuncha lay kintꞌatiꞌukxuntayalcha. :tmChuncha ni Jesús talaqaspꞌiklhi, va junil ni Pedro: —Yu uxintꞌi, Satanás, tumpajcha kꞌaꞌuntꞌi kun kitꞌin. Uxintꞌi vamun makꞌay para kꞌimapꞌutsꞌanꞌanitꞌi. Uxintꞌi mejatapastakꞌati jantu chun tacha ixjatapastakꞌati Dios, va pastakꞌa tacha yu valiꞌiy lapanakni. Js Chuncha ni Pedro va alakataun ixꞌaman lhaꞌal ni Jesús, va aqtayl laqꞌaymay, va juniy: —Jalhachimoꞌonuꞌ, kamapꞌaynikꞌa meꞌeman. Apalay ox jantu chuncha kꞌatꞌapꞌasꞌa. DrAnchanu julchan ni Jesús aqtaynil jalaqputeꞌeniꞌ ixtꞌaltanan ni yucha maqskꞌiniy kaꞌal Jerusalén. Chuncha katamamaqanlqajnivayaꞌ yu xalajꞌay xapaynin, ni xaꞌukxtinin kuras, y vachuꞌ yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan. Va katamaqniyaꞌ, pero yu laꞌatꞌutu julchan va katakukchoqoyaꞌ. qEx ni Jesús va lakjunil ni ixtꞌaltanan para jantu matichun katajunil ni yucha va yu Cristo. Va laqputeꞌey ixlhinin ni Jesús cp?Kakxtaqniyan xapalhachimoꞌon laktꞌiyan. Yu kꞌachꞌiꞌulayeꞌe aniy lakamunukpaꞌ vachu jachꞌiꞌulanti kunaꞌ laktꞌiyan. Yu kaxꞌotꞌeꞌe aniy lakamunukpaꞌ, vachu jaxꞌoqnuti kunaꞌ laktꞌiyan. )oKKitꞌin ijkunan ni uxintꞌi va Pedro kꞌatꞌi, y kun aniy chiyux kapuꞌaqtayniyaꞌ kilapanakni y mas ixtapꞌasta ni lhinin jantu lay kaamaqalhajayaꞌ. inKEx ni Jesús va junil ni Pedro: —Simón, yu istsꞌal kꞌatꞌi ni Jonás, ayaj achꞌantꞌacha ni uxintꞌi. Jantu matichun lapanaki kamamispanin yu nau pero yu kimPay yu alintachal laktꞌiyan, yucha mamispanin. m}Ex yu Simón Pedro va junil: —Ni uxintꞌi va yucha ni Cristo kꞌatꞌi, istsꞌal kꞌatꞌi ni Dios yu kujta. cl?Ex naul ni Jesús: —Ex uxiknan, ¿tas ayucha naunatꞌikcha ijkunita ni kitꞌin? `k9Yuꞌuncha va tanaul: —Lati tanajun uxintꞌi va Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ. Lati tanajun uxintꞌi va Elías. Lati tanajun va Jeremías kꞌatꞌi u matichun yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Uj# Tejkan chaꞌal ni Jesús ixlhiꞌukstsꞌuniy ni putaulan Cesarea Filipo, ex laklhisakmil ixtꞌaltanan, va lakjunil: —¿Ni lapanakni tas ayucha talhilaycha ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki? Yi+ Taval tamalaqasilcha yu lakjunil ni Jesús. Jantu ixlhichiviniy xalevadura ni pan, va ixlhichiviniy yu ixtamalaniy ni fariseos kun saduceos. Ni Pedro najun ni Jesús va ni Cristo yu ixtanajun kaminaꞌ &hE Jantukaꞌ malaꞌasiyatꞌik ni kitꞌin jantu kaklalhixaqalau pan. Yu klajunau va kalhistꞌakkꞌantꞌik ixlevadurajkꞌan ni fariseos kun yu saduceos. g/ ¿Jantu pꞌastꞌakꞌatꞌik yu aqxtujun pan yu iklaqmaqpitsinil laꞌatꞌati mil joꞌakna? ¿Tas chuncha canasta laksakchꞌoꞌotꞌikcha? 5fc ¿Jantukaꞌ malaꞌasiyatꞌik? ¿Jantu pꞌastꞌakꞌatꞌik ni aqskis pan iklaqmaqpitsinil laqakis mil joꞌakna? ¿Tas chuncha canastajcha laksakchꞌoꞌotꞌikcha? 7egNi Jesús kꞌatsal yu ixtapastakꞌacha, va lakjunil: —¿Valiꞌiycha naunatꞌikcha ni jantu kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik mintiyutkꞌan? Jantu ox kilalhakapuꞌanau. }dsEx yuꞌuncha taꞌaqtaychal talaxaqalay, va talajuniy: —¡Chuncha najun por jantu kalhimiu kintiyutkꞌan! ~cuChuncha ni Jesús va lakjunil: —Kꞌalhistꞌajkꞌantꞌik kun yu ixlevadurajkꞌan ni fariseos kun yu saduceos. bTejkan taꞌal ixlhiputakuktachal ni lakamar yu ixtꞌaltanan ni Jesús, va jantu katalhaꞌal ixtiyutkꞌan, va takauklhi. +aOYu aniy jalaktuꞌunun ali maqtaqalhinin lapanakni taskꞌin para kakmakal taun ay axtoqnu pero jantu tuꞌuchun kaklakmasuniyaꞌ, vamun yu tacha tapasal ni Jonás yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. Ex chuncha ni Jesús jamakaulcha, va anchoqolcha. Ixlevadurajkꞌan ni fariseos )`KTejkan puvakuj, ex naunatꞌik: “Yu chavay ka jantu lhiꞌacha kunaꞌ, ni laktꞌiyan ayaj xlapul, chuncha aqapuchajuy.” Ex chuncha ni uxiknan ox mispꞌayatꞌik tacha kunaꞌ ni julchan, ¿ex valiꞌiycha jantu malaꞌasiyatꞌik yu tapasay chavaycha aniy taꞌan tꞌaunatꞌik? "_=Ex ni Jesús va lakjunil: —Tejkan toqoxata, ex ni uxiknankꞌan naunatꞌik: “Chavay ka la lhiꞌacha kunchoqoyaꞌ, ni laktꞌiyan ayaj xlapul.” &^ GEx va chuncha ni fariseos ali ni saduceos talaqꞌal ni Jesús, talaqtsꞌintanul, va taskꞌinil para kalakmasunil taun ay axtoqnu yu minachal laktꞌiyan. ]'Ex va chuncha ni Jesús lakmastakꞌachoqolcha ni lapanakni, taukꞌachoqolcha ni laka barco, va al xalakatꞌun ni Magdala.`\9&Ex yu tavayl va laꞌatꞌati mil joꞌakna y mas alati yu xanatin kun jasꞌatꞌan. [%Tus tachun tavaynꞌol va tus ox taꞌotsal. Ex yu xatalaqcheꞌeniꞌ yu xajchal va tus laqatujun lajꞌay canastas talaqtsamal. dZA$Ex chꞌapalcha la ixmakaꞌ ni aqxtujun pan kun yu lakstꞌuniy jatanti, ex skꞌinil lhimalaqpuchuncha ni Dios. Ex laqcheꞌelcha, va jalaqxtaqnilcha ixtꞌaltanan. Ex yu yuꞌuncha va tamaqpitsinilcha ni lapanakni. _Y7#Ex chuncha ni Jesús lakjunilcha ni lapanakni para katataulalcha ni lakatꞌun. =Xs"Ex ni Jesús laklhisakmil, va lakjunil: —¿Tachuncha pan maꞌalinatꞌik ni uxiknan? Ex tanaul ixtꞌaltanan: —Va aqxtujuncha pan ali tsꞌuniy yu lakstꞌuniy jatanti. W9!Yu ixtꞌaltanan va tajunil: —¿Tas oxtaycha katemaucha ni vayti yu lay kalakvavau yu aniy lhuvaj lapanakni? Aniy jantu tꞌujuꞌ jataulanti. MV Ex chuncha ni Jesús va lakjuntaꞌil ixtꞌaltanan, va jalakjunil: —Va ayaj klakmapayniy ni aniy lapanakni, va laꞌatꞌutucha julchan kintatꞌaꞌalinta ni kitꞌin y jantu katamaqalil tuꞌuchuncha yu kataꞌul. Jantu knajun kataꞌanchoqol la ixchaqakꞌan incha jantu kun vayti, va lay katalaqavitil lakatin. /UWEx ni lapanakni va tus vak takꞌatsal tejkan talaqtsꞌil yu janunun tachivinilcha, vachu yu lakmaklkꞌavil ali yu lakmakltꞌul va tataꞌoxilcha ixmakakꞌan, y yu lakchꞌanlkꞌavil ali yu lakchꞌanltꞌul vachuꞌ tataꞌoxilcha ixchꞌajakꞌan, y yu laꞌachꞌixin vachucha talakavanalcha. Ex chuncha ni lapanakni va taꞌaqtaylcha ay tamakay xaDios ni Israel. Ni Jesús jalakvaval laꞌatꞌati mil joꞌakna dTAVa chuncha lhuvaj lapanakni tataqxtoqlhi taꞌan ixvil ni Jesús. Va ixtalhaꞌanta yu lakchꞌanlkꞌavil ali yu lakchꞌanltꞌul, vachu yu lakmaklkꞌavil ali yu lakmakltꞌul, vachu yu laꞌachꞌixin ali yu janunun, ali alati lhuvaj taqanꞌanin. Va tamamanil la ixchꞌaja taꞌan ixvil ni Jesús. Ex ni yucha va palay lakmakaꞌol tachun. SEx minchoqochalcha ni Jesús, va chaꞌal yu xakilpaꞌ lakamar Galilea. Ex taukꞌal taun aspajun y va ancha taulal. mRSEx chuncha va naul ni Jesús: —¡Xanati, va ayaj ay milhakapuꞌati! Va chuncha kaval tacha ni uxintꞌi naꞌun. Ex ni anchanu hora va palaycha junchoqol istsiꞌi. Ni Jesús palay lakmakachoqol qaynlhuvaj taqanꞌanin "~~A}||{zytyxwvv?uttass"r)qUpoSnmlk3jj)hhfedUc{bTa`__)^q][hYYWX|WW,VFUUBT?SRFQPP ONNKLLKJJ5I~HGFEDDBAA,@@?>]=<;; ::<9D887.6655?44A322X100;///..5-e,c+U*))>((,''R%$O"! YWIE[R %?8` &  I 4qI@"2]Yu ox chivinti yu masuy tacha lhachimoꞌonun Dios yucha kalaqputeꞌeꞌokanaꞌ yu talakachux ni lakamunukpaꞌ y tus katakꞌatsaꞌoyaꞌ yu oqxlaqtamin lapanakni. eC Pero yu vas kataylhaanaꞌ la ixlhakapuꞌati tus kalaꞌoyacha, ni yucha kalaqtaxtuyaꞌ. pY Ex chuncha kaꞌalinaꞌ lhuvaj laxkayti, y qaynlhuvaj jantucha katalaꞌachaniyaꞌ siya yuꞌuncha.  Ex chuncha kataꞌalinaꞌ qaynlhuvaj jalaklkanan yu katanaunaꞌ ni talaqputeꞌey ixchivinti Dios. Katalakmakanuyaꞌ lhuu lapanakni. #? Ex chuncha ni anchanu julchan qaynlhuvaj lapanakni katamakaunchoqoyaꞌ ixlhakapuꞌatikꞌan, katalaxkayyaꞌ y katalalhimaqchapuyaꞌ siya yuꞌuncha. :m ’Ex chuncha ni uxiknankꞌan va kꞌamaqxtꞌaqkꞌanapitik para kꞌalhimaqchꞌapꞌukꞌantꞌik y tus tachun ni lapanakni kataxkayyan por kilapanakni untꞌatꞌik. W'Pero kun tachun ni anchanuꞌ, yucha vamun xapuꞌaqtaykan ni maqanlqajnati. ykYu oqxlaqtaun lapanakni katalachꞌapayaꞌ kun aꞌoqxlaqtaun lapanakni. Yu lakataun lhachimoꞌon katalachꞌapayaꞌ kun ataun lhachimoꞌon. Vachu kaꞌalinaꞌ ay chavan kun taqanꞌati y laka lhuvaj kaxkapꞌikninaꞌ ni lakatꞌun. dAUxiknankꞌan kꞌaꞌasmakyapitik ni alinta lachꞌapati aniy kun avintꞌi pero jantu maqskꞌiniy katꞌalhanantꞌik. Va chuncha maqskꞌiniy katapasaꞌelayaꞌ pero jantukaꞌ xaputamaktanacha ni lakamunukpaꞌ. yAyaj lhuvaj kataminaꞌ yu katanaunaꞌ: “Ni kitꞌin va Cristo kunita.” Kalakmakanukanaꞌ qaynlhuvaj lapanakni. t~aEx chuncha ni Jesús va lakjunil: —Kꞌalhistꞌajkꞌantꞌikcha para jantu matichun katamakanun. H} Ex va chuncha taꞌalcha laka aspajun yu junkan Olivos. Ancha taulchal ni Jesús, ex yu ixtꞌaltanan tatalakanunil y saq talhisakmil, va tanaul: —Va knaunau kilajuniu tas vanancha chuncha katapasayaꞌ yu nau. Tejkan xaputamaktanacha ni lakamunukpaꞌ y kꞌatꞌanchꞌoꞌoyeꞌe, ¿tas kakpukꞌatsayaucha? |Ex ni Jesús va lakjunil: —¿Laqtsꞌinꞌoyatꞌik tachun yu aniy tayanal? Laqsaval klajunau, ni aniy tus jantu katamakaunaꞌ nisin laqataun chiyux yu katalaputoqslal, tus tachun katalaqcheꞌeꞌoyaꞌ. Tisuncha katasuꞌelayaꞌ tejkan tachun kamiꞌoyaꞌ F{ Ex chuncha ni Jesús taxtuchal laka ay lakatajtan. Tejkan ixꞌantacha lakatin ex yu ixtꞌaltanan tatalakanunil y va tajunil para kalaqtsꞌil tas junitacha ixkꞌusixtu yu ay lakatajtan. 3z_'Chavay klajunau, jantucha aqtaun kilalaqtsꞌinchoqoyau tus tejkan inchine kꞌanaunapitik: “Ay kamakakal yu mintacha la ixtaqaꞌuti ni Jalhachimoꞌonu Dios.”Yy+&Kꞌalaqtsꞌintꞌikcha, minchaqakꞌan kamakaunkanacha, jantucha lhistakkan. 6xe%’¡Jerusalén, xalapanakni Jerusalén! Jamaqniyatꞌik yu talaqputeꞌey ixchivinti Dios y laktꞌalmaqniyatꞌik yu tamalaqachaniyan Dios. Tacha ni piyuꞌ jamaqxtoꞌa sasꞌatꞌan la ixpaqachuj, va chuncha ni kitꞌin aqlhuvaj xaklalhistakputunau pero jantu aqtaun kꞌaꞌuyujnauntꞌik. w$Laqsaval klajunau, tachun ni aniy laqtaqal katalaqchanꞌoyaꞌ yu xalapanakni yu chavay taꞌalinta. Ni Jesús lhiqalhun ni Jerusalén >vu#Ex chuncha tachun kajunꞌoyaꞌ milaqtaqalkꞌan yu ixlhininkꞌan tachun yu lajꞌoxin lapanakni ixtajunita yu laqmaqnikantacha. Mas tus yu Abel yu vas ixjunita ixjatsukunti, tus Zacarías yu istsꞌal Berekías, yu maqnitꞌik la kilakatajtankꞌan la ixtaꞌajna taꞌan toꞌoyakan Dios ali laka altar. uw"Xlhiyucha ni kitꞌin kaklamalaqachaniyau yu katalaqputeꞌeniyan ixchivinti Dios y vachu yu ayaj talakpastaknan y vachu yu tamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas. Pero yu uxiknan va kꞌalaqmaqniyapitik, lati kalakxtukmukꞌayapitik laka kurus, lati kꞌalaqnaqmayapitik taꞌan tꞌaqxtꞌoꞌatꞌik, y lati kalakxkꞌaylhitsꞌukꞌuyapitik putaulan por putaulan. ty!’¡Va xalapanakni tsapulin untꞌatꞌik! ¿Tas va kꞌapꞌuxajtꞌachipitikcha yu xamaqanlqajnati ni laqnin? Us# Chuncha kꞌamamaktꞌatꞌikcha yu maqancha taꞌaqtaynil mimpayankꞌan. r}Chuncha lakpꞌumispꞌakꞌanatꞌik tacha ixpapanaknikꞌan yu maqancha tamaqnil yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. @qyEx naunatꞌik: “Ni kijnan va istsukuu maqancha tejkan ixtatꞌajun yu maqaniya kepayankꞌan, jantu ixlaqꞌaqtayjuu ixlaqmaqnika yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios.” @py’Payniꞌincha ni uxiknan yu fariseos untꞌatꞌik y vachu yu masuyatꞌik ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas. Va tꞌuy ukxpuꞌ makꞌayatꞌik. Jalakmakꞌaniyatꞌik ixputaknunkꞌan yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Vachu maxantilaniyatꞌik ixpanteonkꞌan yu lajꞌoxin ixtajunita. bo=Va chuncha untꞌatꞌik. Yu tacha talaqtsꞌinan ni lapanakni, va ayaj ox talhilay, pero yu ixpulakna melhanutikꞌan va aqtsamanta kun yu jantu lajꞌox. Valiꞌiy ox makꞌakꞌanatꞌik mas jantu laqsaval kaval. Cn’Payniꞌincha ni uxiknan yu fariseos untꞌatꞌik y vachu yu masuyatꞌik ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas. Va tꞌuy ukxpuꞌ makꞌayatꞌik. Untꞌatꞌik va tacha putaknun yu kꞌus maqayaqaq manikanta ixlhimaqspaꞌ pero yu ixpulakna tus ox aqtsamanta xalukuti ni janinin kun tachun yu jantu ox. 2m]¡Fariseos yu laꞌachꞌixin untꞌatꞌik! Maqskꞌiniy pꞌunaj kꞌachꞌaꞌanitꞌik yu ixpulakna mivasoskꞌan ex chuncha yu ixlhimaqspaꞌ vachucha kꞌus jun. Ol’Payniꞌincha ni uxiknan yu fariseos untꞌatꞌik y vachu yu masuyatꞌik ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas. Va tꞌuy ukxpuꞌ makꞌayatꞌik. Ox chꞌaꞌayatꞌik ixlhimaqspaꞌ mivasoskꞌan kun mimplatoskꞌan, pero la ixpulakna tus ox taputajita yu xkiliu por miꞌakchaꞌatikꞌan y miꞌalhavantikꞌan. fkEUxiknankꞌan lakmapꞌulayatꞌik yu alati mas va laꞌachꞌixin untꞌatꞌik. Va tacha kꞌamaxtꞌu lakatꞌuniy xqan la mivaso pero jantu laqtsꞌin ni ancha karran tajun laqataun juki y valiꞌiy katꞌaloqtꞌi. `j9’Payniꞌincha ni uxiknankꞌan yu fariseos untꞌatꞌik y vachu yu masuyatꞌik ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas. Va tꞌuy ukxpuꞌ makꞌayatꞌik. Xtꞌaqniyatꞌik lakatsꞌuniy milalhaꞌoxin, ali mimuvis, ali miꞌanís chuncha tacha tapaxtoqniyan kaxtꞌaqtꞌik la kilakatajtankꞌan. Pero jantu makꞌayatꞌik kuenta yu apalay maqskꞌiniy ixlhachimoꞌon ni Dios. Yu apalay maqskꞌiniy va ox vas kaꞌukxuntꞌay la mejatsukunti, va kꞌamapꞌaynin y jantu kꞌamakꞌau milhakapuꞌati. Va yucha yu maqskꞌiniy kꞌamakꞌatꞌik pero vachu jantu kꞌamakꞌau yu alati. i1Vachuꞌ yu masavalay ixchivinti por ni laktꞌiyan, ni yucha vachu masavalay ixchivinti por ixputaulan ni Dios y vachu por Dios yu ancha taulay. h}Vachuꞌ yu masavalay ixchivinti por ni ay lakatajtan, ex ni yucha vachu masavalay ixchivinti por Dios yu ancha alinta. gYu masavalay ixchivinti por ni xaꞌaltar kilakatajtankꞌan, vachu masavalay ixchivinti por tachun yu ancha moqslakanta. 9fkVa laꞌachꞌixin y tontos untꞌatꞌik. ¿Taꞌayucha yu apalay xtapal lhilayatꞌik? ¿Va yu lapaxkan u va yu xaꞌaltar kilakatajtankꞌan taꞌan moqslakan ni lapaxkan? Ae{Vachuꞌ inchine naunatꞌik ni uxiknankꞌan: “Yu masavalay ixchivinti por xaꞌaltar kilakatajtankꞌan, yucha jantu laqtaqal kaval mas jantu kataqayntsal yu najun. Pero incha masavalay ixchivinti por yu lapaxkan yu moqslakan la xaꞌaltar kilakatajtankꞌan, ex chun maqskꞌiniy kataqayntsal yu najun.” #d?Va laꞌachꞌixin y tontos untꞌatꞌik. ¿Taꞌayucha yu apalay xtapal lhilayatꞌik? ¿Va yu oro u va yu ay lakatajtan taꞌan lhimapatsakan ni oro? }cs’Payniꞌincha ni uxiknankꞌan yu lakmapꞌulayatꞌik yu alati mas yu uxiknankꞌan va laꞌachꞌixin untꞌatꞌik. Va naunatꞌik: “Yu masavalay ixchivinti por yu ay kilakatajtankꞌan, ex jantu laqtaqal kaval mas jantu kataqayntsal yu najun. Pero incha tamasavalay ixchivinti por xaꞌoro kilakatajtankꞌan, ex chun maqskꞌiniy kataqayntsal yu najun.” Jb ’¡Payniꞌincha ni uxiknankꞌan yu fariseos untꞌatꞌik y vachu yu masuyatꞌik ixlhachimoꞌonkꞌan ni Moisés! Va tꞌuy ukxpuꞌ makꞌayatꞌik. Va tꞌapꞌutsꞌoꞌotsꞌukꞌuyatꞌik taꞌakchun ni lakatꞌun mas tus xlhiꞌavintꞌi ni lakamar para katꞌematꞌik qayntaun yu kalhakapuꞌal tacha uxiknankꞌan. Ex maxajniyatꞌik tacha qayntaun yu kapaxtoqniyaꞌ ixmaqanlqajnati va aqtꞌuycha chuncha tacha uxiknankꞌan. aa;’Payniꞌincha ni uxiknankꞌan yu fariseos untꞌatꞌik y vachu yu masuyatꞌik ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas. Va tꞌuy ukxpuꞌ makꞌayatꞌik. Lajꞌalhaumaxtꞌuniyatꞌik tus ixchaqakꞌan ni tiyaunin ex panij skꞌinatꞌik Dios para kamakꞌanutꞌik ni lapanakni. Xlhiyucha kꞌalaꞌaꞌiyapitik lhuvaj maqanlqajnati. `- ’Payniꞌincha ni uxiknankꞌan yu fariseos untꞌatꞌik y vachuꞌ yu masuyatꞌik ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas. Va tꞌuy ukxpuꞌ makꞌayatꞌik. Uxiknankꞌan va malakchꞌauniyatꞌik xapuerta taꞌan ixlhachimoꞌon laktꞌiyan para jantu lay katatanuchal yu alati lapanakni. Ni uxiknankꞌan jantu tꞌanuyatꞌik y vachu jantu xtꞌaqniyatꞌik lakatin katatanuchal yu alati. _ Yu ay makakan ixꞌaman, yucha va lakatꞌuniy kamakakanaꞌ. Y yu lakatꞌuniy makakan ixꞌaman, yucha ay kamakakanaꞌ. N^ Yu xalajꞌaynin ni uxiknan maqskꞌiniy kalaqꞌaqtayjul yu alati. w]g Vachu jantu maqskꞌiniy kꞌalakꞌunkꞌantꞌik ukxtinin. Va qayntaun miꞌukxtinkꞌan, yucha va Cristo. \! Vachu jantu paxtoqniy kꞌaꞌunitꞌik matichun mimpay aniy lakamunukpaꞌ. Yu mimPaykꞌan va qayntaun, y yucha alintachal laktꞌiyan. 2[]’Pero yu uxiknankꞌan jantu maqskꞌiniy kalakꞌunkꞌantꞌik jamalaninin. Ni uxiknan va si tꞌalaqaunin untꞌatꞌik, y va qayntaun yu miJamalaninikꞌan. ZVachuꞌ ayaj tanajun kalakmastakꞌakal tejkan tapaxtoꞌa lapanakni lakatinixnan, va tanajun kalaqlhimapaqaꞌukal “Jamalaninin.” GYVachu tejkan kꞌatan jun ayaj tamaqamay katataulal laka mesa taꞌan laktoꞌoyakan. Vachu tejkan tataqxtoꞌa ni israelitas ayaj tamaqamay katataulal taꞌan tavilanal yu laktoꞌoyakan. X Ayaj tamaqamay katamakaꞌol tapuchux para katalaqtsꞌil ni lapanakni. Vachu ayaj tamaqamay kalaklhimuntichꞌikal aqxtaun listun taꞌan tsꞌoqmukꞌakanta ixchivinti Dios. Vachuꞌ ayaj tamaqamay kataꞌulal ixlaqchꞌitkꞌan yu laqlman xakiltulaxaj. ~WuNi yuꞌuncha talakpꞌachꞌiy yu machꞌapati yu ayaj laktsꞌinkꞌi, ayaj lhitaꞌay para kꞌamaqchꞌixtꞌi. Chuncha talakmatꞌikꞌukꞌay yu alati lapanakni pero jantu taꞌaqtayjuy mas va kun yu maktaun yu lakatꞌuniy ixmakakꞌan. LVChuncha uxiknan kꞌatꞌoꞌoyatꞌik y kꞌamakꞌanitꞌik yu talhijunancha pero jantu maqskꞌiniy kamakꞌanitꞌik tacha ixputsukkꞌan. Ni yuꞌuncha jantu chun tamakay tacha yu tanajun. *UM—Ni fariseos kun yu tamasuy ixlhachimoꞌon Moisés ni yuꞌuncha ixlhitapatsakꞌan va katalakmasunil ni lapanakni ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas. IT Taval ni Jesús va lakjunil ni lapanakni y vachu ixtꞌaltanan: }Ss.Jantu matichun lay kaqaltayl. Ex ni anchanu julchan jantucha matichun katapujul katalhisakmil tuꞌuchun.R -Chuncha incha ni David va mapaqaꞌuy Jalhachimoꞌonuꞌ yu Cristo, ¿ex tas pulaycha kaval qayntaun yu kaminchal kun yucha? -QS,Ni Jalhachimoꞌonu Dios junil kiJalhachimoꞌonuꞌ:“Kꞌatꞌaꞌulcha aniy la kilhijakanaj,
tus tejkan kaklaqmaqalhajaꞌoyaꞌ mintꞌalaxkayan.” 6Pe+Ex ni Jesús va lakjunil: —¿Ex valiꞌiycha va machivinil ni Espíritu Santo ni David para kamapaqaꞌul ni Cristo tacha ixJalhachimoꞌonu? Ni David va naul: .OU*va lakjunil: —Ni uxiknan, ¿tisuncha lhipꞌastꞌakꞌatꞌikcha ni Cristo? ¿Kun taꞌayucha mintachal? Ex ni yuꞌuncha va tajunil: —Va kun David mintachal. _N7)Ex chuncha tejkan ancha ixtataꞌaqxtoqnun ni fariseos, laklhisakmil ni Jesús, aM;(Yu aniy laꞌatꞌuy chivinti yu lhinaunkan, yuꞌuncha va tacha xaputayan tachun ixlhachimoꞌon ni Moisés, ali tachun yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. ¿Kun taꞌayucha lapanaki mintachal ni Cristo? L5'Yu ataun lhinaunkan va laycha vachu va chun. Va inchine najun: “Kꞌapꞌaxkꞌatꞌi mintꞌamachaqaꞌ tacha pꞌaxkꞌakꞌan milaqꞌaman.” NK&Ni aniy yu apalay maqskꞌiniy y yucha va yu xapꞌunaj lhinaunkan. )JK%Ex ni Jesús va junil: —“Kꞌaꞌachꞌanin miJalhachimoꞌonuꞌ Dios kun tachun melhanuti ali tachun mijatsukunti ali tachun mijatapastakꞌati.” JI $—Jamalaniniꞌ, ¿tas ayucha yu apalay ay yu lhinaunkan? H{#Qayntaun ni yuꞌuncha va ixmasuy ixlhachimoꞌonkꞌan. Ex ni yucha va ixlaqtsꞌintanuputun ni Jesús, va lhisakmil: G"Ex chuncha tejkan takꞌatsal ni fariseos ni Jesús va tus vak lakmakal ni saduceos, ex ni yuꞌuncha va tataqxtoqlhi. F!Tejkan chuncha taqasmaklhi ni lapanakni va tus vak takꞌatsal por yu ixmalaniy ni Jesús. Yu lhinaunkan yu apalay maqskꞌiniy NE “Kitꞌin va ixDios kunita ni Abraham, vachu ixDios kunita ni Isaac, vachuꞌ ixDios kunita ni Jacob.” Chuncha ni yucha jantu ixDioskꞌan kaval ni janinin. Va ixDioskꞌan junita yu takujta. -DSChavay tacha lhichꞌivinanatꞌik incha ni janinin katakujchoqoyaꞌ, ¿Jantu aqtaun pꞌutꞌeꞌeyatꞌik la ixchivinti Dios yu naul ni yucha? Va inchine naul: CTejkan katakujchoqoyaꞌ ni janinin, ex ni yuꞌuncha jantucha katalakxtuklayaꞌ. Va katajunaꞌ tacha ixmayulnin Dios laktꞌiyan. tBaEx ni Jesús lajqaltayl, va lakjunil: —Ni uxiknankꞌan jantu pꞌastꞌakꞌatꞌik yu naunatꞌik. Jantu mispꞌayatꞌik tacha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios. Vachu jantu mispꞌayatꞌik tacha junita ixtapꞌasta ni Dios. A9Ex va chuncha, tejkan katakujchoqoyaꞌ ni janinin, ¿ex tasꞌayucha kunaꞌ ixapay ni anchanu xanati? Ni anchanu xanati tus laktꞌalakxtuklaꞌol. *@OEx taval vachucha nil ni xanati. X?)Taval ixpꞌisaqa vachu va chun xajchal. Ex yu xapumatꞌutunuꞌ vachu va chun lhitapasal. Tus talaqatapasaꞌol ni anchanu pumatujun tꞌalaqaunin. Va taniꞌol. Jantu matichun kalhitsukul sasꞌatꞌan. L>Ex chuncha, taun julchan ixꞌalin pumatujun tꞌalaqaunin. Yu xajayaꞌ va lakxtuklal, pero niman nil. Jantu kalhitsukul sasꞌatꞌan. Ex chuncha yu ixanati va tamakaunichoqolcha ixpꞌisaqa. r=]—Jamalaniniꞌ, ni Moisés kintajunin yu tejkan niy qayntaun joꞌati yu lakxtuklatacha y jantu makajun sasꞌatꞌan, ex yu ixlaqaj katꞌatsukuchoqol ni anchanu tiyau para kalaklhitsukunil sasꞌatꞌan ixlaqaj yu nitacha. *<MAnchanu julchan va talaqꞌal ni Jesús lati saduceos. Yuꞌuncha ixtanajun ni jantu takujchoqoy yu janinin. Ex chuncha talhisakmil ni Jesús, va tajunil: 4;aTejkan chuncha taqasmaklhi ni anchanu lapanakni, va tus vak takꞌatsal, tamakaulcha ni Jesús, va taꞌanchoqolcha. Talhisakmiy yu tejkan katakujchoqoyaꞌ janinin :{Ex ni anchanu lapanakni va tanaul: —Va yu ay jalhachimoꞌonuꞌ Roma. Ex va chuncha ni Jesús va lakjunil: —Ex kꞌaxtꞌaqnitꞌikcha yu ay jalhachimoꞌonuꞌ Roma yu yucha paxtoqniy. Kꞌaxtꞌaqnitꞌikcha ni Dios yu Dios paxtoqniy. .9UTejkan laqtsꞌil ni Jesús laklhisakmil, va lakjunil: —Yu aniy ukxpuꞌ, ¿tas ayucha lapanaki ixꞌukxpu? ¿Tas ayucha ixtaqaꞌuti aniy tsꞌoqmukꞌanikanta? ]83Kilamasuniu ni tumin yu lhimapalkan impuestos. Ex chuncha tamasunil aqxtaun tumin. J7 Pero ni Jesús va niman xtaqnil kuenta va taun jalaqtsꞌintanunti yu talhisakmil. Ex ni yucha va jalakjunil: —Tꞌuy ukxpuꞌ makꞌayatꞌik, ¿valiꞌiycha kilalaqtsꞌintanuyaucha? )6KEx chuncha va knaunau kilaxtaqniu mijatapastakꞌati: ¿tas lhilaycha ni uxintꞌi? ¿Maqskꞌiniy kakmapalniu impuestos yu ay jalhachimoꞌonu Roma, u jantu? t5aEx chuncha tamalaqachalcha lati ixtꞌaltanankꞌan, chꞌantaun kun lati ixlapanakni ni Herodes, va para kataꞌal juninin ni Jesús. Tajunil: —Jamalaniniꞌ, ni kijnan ijkꞌatsayau ni uxintꞌi laqpꞌutꞌeꞌey yu laqsaval, y vachuꞌ jamalaninin yu laqsaval ixlakatin Dios, y jantu makꞌay kuenta yu tanajun ni lapanakni, y jantu matichun tꞌalhauniy. C4Ex chuncha ni fariseos taꞌanchoqolcha. Taꞌaqtaylcha tamalakchꞌantamiy ixchivintikꞌan para katajunil taun jalhisakminti, para kalal kataputislajmal kun ixchivinti ni yucha. #3?Laqsaval ayaj qaynlhuu yu jalakjuntaꞌiy pero va lakatsꞌuniy yu jalaksaknan. Ni Jesús lhisakmikan incha maqskꞌiniy katamapalal xaꞌimpuestos Roma 12[ Ex chuncha ni ay jalhachimoꞌonu va jalakjunil yu ixtatꞌajun jamunun laka mesa, va naul: “Ni anchanu lapanaki kꞌachꞌanchꞌitꞌik y kꞌamaqchꞌitꞌik. Kꞌamaxtꞌutꞌikcha ixlhimaqspaꞌ taꞌan putsꞌista. Ex ancha kaqalhujtsukutachal y ancha kalaktsakꞌayaꞌ ixtatsalati.” `19 Ex ni yucha va junil: “Laqaj, ¿valiꞌiycha ixtꞌanuyachꞌitꞌa ni aniy mas jantu kꞌaꞌulatꞌi xalaqchꞌiti ni xakꞌatan lakxtuklati?” Ex ni anchanu lapanaki va jantu tsij kanaul, vamun saq ixjunita. V0% Chuncha ni ay jalhachimoꞌonuꞌ va tanuchal ixpulakna va para kalaqlaqtsꞌil yu jalakjuntaꞌikanta. Ex va laqtsꞌil qayntaun lapanaki yu jantu kaꞌulal xalaqchꞌiti ni xakꞌatan lakxtuklati. z/m Ex chuncha ni oqxtamatin va taꞌal tiꞌukxuntayanin ni jalakatinixnan. Talhijunil va taꞌayuꞌuncha yu tatemal, mas kaval laktuꞌunun, mas kaval yu jalajꞌoxin. Ex chuncha yu ixpulakna ni laqa chaqa va tus taꞌaqtsamal ni lapanakni. 3._ Chavay kꞌapꞌinchꞌipitik taꞌan talapaxtoqta ni lajꞌay lakatinixnan. Kꞌalakꞌunapitik tachun yu kꞌatꞌematꞌik para katamil ni xakꞌatan lakxtuklati.” /-WEx chuncha va lakjunil ni ixꞌoqxtamatin: “Tachun alinꞌojotacha para yu xakꞌatan ni lakxtuklati pero yu ixlakjuntaꞌikan ixtamil jantucha paxtoqniy katamil. A,{Ex tejkan chuncha kꞌatsal ni ay jalhachimoꞌonuꞌ va ayaj talqamal. Va laqmalaqachal ixtropas para kalaqmaqnil ni anchanu jamaqninin, ex chuncha va jalaqxavanil ixputaulankꞌan. j+MYu alati va talachꞌapachal kun ixꞌoqxtamatin ni maqaliꞌ. Va tus ox talaqalhil y tamaqnil. \*1Taval yu ixlakjunkan ixtamil ni kꞌatan va jantu katamakal kuenta para katamil, va taꞌal la ixlhitapatsakꞌan. Qayntaun va al laqtsꞌiniꞌ ixtꞌun, yu aqayntaun va al makanaꞌ ixlhitapatsa yu pulhajay. M)Ex taval va aaqtaun jamalaqachachoqol yu alati ixꞌoqxtamatin, va lakjunil: “Kꞌaꞌunapitik yu jalaqxaqalakantacha katamilcha. Yu vayti alinꞌojotacha. Klhinaulcha ixmaqnika ni vakax kun alati jatalhitsukukna yu ayaj talajꞌonta y tachun alinꞌojota. Katamilcha ni laka kꞌatan. Kaꞌalinacha ni jalakxtuklati.” *(MEx ni yucha jalaqmalaqachal ixꞌoqxtamatin para kataꞌal juntaꞌinin yu kataxkavaꞌil. Pero mas lajkijuntaꞌikal, va jantu kataꞌuxamil ni laka kꞌatan. '—Yu xalhachimoꞌon ni laktꞌiyan va tacha qayntaun ay jalhachimoꞌonuꞌ yu malakxtuklay istsꞌal, va makaniy kꞌatan. & yEx va chuncha ni Jesús va aaqtaun aqtaychoqol jalaqlhixaqalay kun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati, va lakjunil: 7%g.Ex chuncha ni yuꞌuncha va ayaj ixtachꞌiputun ni Jesús, pero va tatalhaunichoqol ni lapanakni, yuꞌuncha ixtalhakapuꞌan ni Jesús ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios.=$s-Ex tejkan taqasmaklhi yu xaꞌukxtinin ni kuras kun yu fariseos ni anchanu chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati, ex tamalaqasil ni va yuꞌuncha ixtꞌaunkan laklhichivinka. :#m,Chavay incha matichun kaputaqalqoslhi ni anchanu chiyux, ex tus katalaqateꞌeꞌoyaꞌ. Vachu incha kꞌapꞌatꞌalmal matichun ni anchanu chiyux ex tus pꞌoqxni kajunaꞌ. 6"e+Xlhiyucha klajunau ni uxiknan kꞌalakmaxtꞌunikꞌanapitik ixlhachimoꞌon ni Dios. Kalaqxtaqnikanaꞌ yu alati yu katamaqxtaꞌaꞌ ox jaxqanti tacha ni yucha lhinajun. ;!o*Ex ni Jesús va lakjunil: —¿Jantu aqtaun pꞌutꞌeꞌeyatꞌik ixchivinti Dios taꞌan tsꞌoqkanta? Inchine najun:Ni chiyux yu jantu kamapatsaputul ni yu tamakay chaqaꞌ
chavay yucha yu apalay maqskꞌiniy.Chuncha makal ni Jalhachimoꞌonuꞌ,
xlhiyucha tus taun kꞌatsanau.  w)Ex tanaul: —Kalakchꞌapayaꞌ, va niman kalaqmaqniyaꞌ tus jantu tsꞌuniy kalakmapayniyaꞌ ni anchanu jalaktuꞌunun, ex kalaqxtaqniyaꞌ amedias ixtꞌun alati oqxtamatin yu achaj kataxtaqnil ni jaxqanti yu kapaxtoqniyaꞌ ni yucha. !;(Ex chuncha ni Jesús laklhisakmil, va lakjunil: —Chavay tejkan kaminaꞌ yu xamanavin ni tꞌun, ¿tas kalakmakayacha ni anchanuꞌ oqxtamatin? \1'Ex chuncha tachꞌapal, va tamaxtul ixlhimaqspaꞌ ni lakatꞌun, va tamaqnilcha. b=&Pero tejkan talaqtsꞌil ni tsꞌal, va talajunil siya yuꞌuncha: “Ni anu, ka yucha kapaxtoqniyacha ni lhitapatsa, chavay kaꞌau maqniniꞌ. Chuncha kijnankꞌan kachꞌapaꞌojoo tachun yu yucha kapaxtoqnil.” %’Ex chuncha taval astan yu xamanavin ni lakatꞌun malaqachal yu istsꞌal. Va ixnajun: “Yucha katatoꞌoyal.” D$Ex chuncha yu manavin ni tꞌun va aaqtaun laqmalaqachachoqol yu alati ixꞌoqxtamatin, va apalay pumalhuu laqmalaqachal. Pero yu xalhistaknan vachu va chun tamakachoqol tacha yu alati. W'#Pero yu oqxtamatin yu ixtalhistakta ni tꞌun jantu katalhipaꞌinil. Tachꞌapal ixtꞌaꞌoqxtamatinkꞌan. Qayntaun talaqanaqmal, yu aqayntaun tamaqnil, y yu aqayntaun va talakatꞌalmaqnil kun chiyux. "Taval va lakachilcha ixpupꞌuxkan. Ex ni yucha va laqmalaqachalcha lati ixꞌoqxtamatin para kataskꞌinilcha yu paxtoqniycha ni yucha. ve!’Chavay kaꞌasmaktꞌik yu aniy chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati. Qayntaun joꞌati ixlhitꞌajun aqxtaun ixtꞌun. Va ancha chꞌal uvas. Va tus ox korrarnul, ex chuncha makal aqataun xapachꞌikni. Vachu makal aqataun talman chaqaꞌ taꞌan katataulal yu xalhistaknan. ’Ex va laqxtaqnil amedias lati ixꞌoqxtamatin, va al tiꞌukxuntayan maqati. .U Ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ, yucha kilachil jamalaniniꞌ yu tacha lay vas kꞌapꞌutsꞌukꞌutꞌik, pero yu uxiknankꞌan jantu kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik. Chavay yu jachꞌinin ni impuestos kun yu jamaqtaqalhinin xanatin, ni yuꞌuncha talhakapuꞌal. Chavay uxiknan mas laqtsꞌintꞌik yu tapasal, jantu kamapꞌaxatꞌik mimputsukukꞌan y jantu kalhakꞌapꞌupꞌintꞌik. Yu jalaktuꞌunun oqxtamatin SEx chuncha ¿Tasꞌayucha yu pumatꞌuy makal yu tacha lhinaul yu ixpaykꞌan? Ex ni yuꞌuncha va tanaul: —Yu xapꞌunaj. Chuncha ni Jesús va lakjunil: —Laqsaval iklajunau. Yu xachꞌinin impuestos kun yu maqtaqalhinin xanatin ni yuꞌuncha pꞌunaj katatanutachal taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios xajantu ni uxiknankꞌan. 4aTaval ni xapay va laqꞌal yu aqayntaun istsꞌal, vachu va chun junil. Ex ni yucha va naul: “Chun, kajkꞌanaꞌ.” Pero mas chuncha naul, va jantu kaꞌal tapatsan. ykEx istsꞌal va naul: “Jantu kꞌuxaꞌan.” Pero taval va mapaxachoqol ixjatapastakꞌati, va al tapatsan. zmEx astan ni Jesús va lakjunil: —¿Tas lhilayatꞌikcha ni aniy? Qayntaun joꞌati ixlhitꞌajun qayntꞌuy istsꞌalan. Ex va junil yu qayntaun istsꞌal: “Chavay, kintsꞌal, kꞌapꞌinchꞌiycha tapatsan la kiꞌuvaskꞌan.” nUEx chuncha tajunil ni Jesús: —Jantu ijkꞌatsayau. Ex chuncha ni yucha va lakjunil: —Ex ni kitꞌin vachuꞌ jantu kaklajunau tas ayucha kixtaqnil lhachimoꞌon yu ikpumakay ni aniy axtoqnuꞌ. Yu pumatꞌuy tsꞌalan ;oChavay incha kajunau va lapanaki yu xtaqnil ixlhachimoꞌon ni Juan para kamaqchajꞌavanal, ex talhauniyau ni lapanakni, yuꞌuncha va talhilay ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. #?¿Tas ayucha malaqachalcha ni Juan jamaqchajꞌavanaꞌ? ¿Va Dios u va lapanaki? Ex chuncha va taꞌaqtaynilcha talalhisakmiy siya yuꞌuncha, va talajuniy: —Chavay incha kajunau va Dios, ex ni yucha va lay kintajunin: “¿Ex valiꞌiycha jantu kalhakꞌapꞌupꞌintꞌik?” V%Ex ni Jesús lajqaltayl, va lakjunil: —Kitꞌin vachuꞌ klalhisakmiyau taun jalhisakminti. Incha kilajunau, ex yu kitꞌin vachu klajunau taꞌayucha kixtaqniy lakatin ni klakmakay yu axtoqnuꞌ. oWEx va chuncha ni Jesús tanuchal laka ay lakatajtan. Tejkan ancha ixtꞌajun malaniniꞌ, ex talakanunil ni xaꞌukxtinin ni kuras kun yu xalajꞌaynin lapanakni ni israelitas. Ex ni yuꞌuncha talhisakmil, va tajunil: —¿Taꞌayucha xtaqnin lhachimoꞌon ni kꞌamakꞌatꞌi yu aniy axtoqnu? ¿Taꞌayuchacha lhijunan ni chuncha kꞌamakꞌatꞌi? N Incha lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik ni laqsaval kalaꞌaꞌiyapitik yu skꞌinatꞌik ni Dios, ex mas tisuncha kaval kalaꞌaꞌiyapitik. Lhisakmikal ni Jesús taꞌayucha xtaqnilcha ixlhachimoꞌon s _Ex ni Jesús va naul: —Laqsaval klajunau. Ni uxiknankꞌan incha lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik y jantu putꞌuy jatapastakꞌati makꞌayatꞌik ex jantu vamun yuꞌ lay kamakꞌatꞌik tacha kmakanil xakꞌiu ni higo. Vachu lay kꞌaꞌunitꞌik ni aniy aspajun: “Kꞌaꞌostꞌicha ni ancha, kꞌapꞌinchꞌicha lakamar”, y laqsaval chuncha kunaꞌ. # ?Tejkan chuncha talaqtsꞌil yu ixtꞌaltanan tus vak takꞌatsal. Talhisakmil ni Jesús, va tajunil: —¿Valiꞌiycha niman xaxixa ni xakꞌiu ni higo? m SEx laqtsꞌil aqataun xakꞌiu ni higo yu ancha ixyal ni lakatin. Ex ni Jesús va aqtayl lakxkajuy ni xaꞌunikan pero jantu tuꞌuchun katemanil. Vamun va xaxqoy ixjukꞌal. Ex chuncha ni Jesús va junil ni anchanu xakꞌiu ni higo: —¡Chavaycha ijkunan tus jantucha aqtaun kꞌaxtꞌaqyeꞌe mijataukꞌati! Ex va chuncha va niman xixtayal ni kꞌiu. d AChuncha tejkan puvakuj val, va minchoqochal ni Jesús ni Jerusalén, va chavanilcha. 7Ex chuncha va lakmakaulcha, va alcha laka putaulan Betania. Ancha loqojchalcha. Ni Jesús maxixil xakꞌiu ni higo yu jantu xtaꞌa xaꞌunikan nUVa tajunil ni Jesús: —¿Asmatꞌa yu tatꞌajun naunan? Va lakjunil ni Jesús: —Chun, ijqasmatꞌa. ¿Jantu pꞌutꞌeꞌeyatꞌik ixchivinti Dios taꞌan tsꞌoqkanta yu lhichiviniy ni aniy? Inchine najun:Uxintꞌi laqxtaqniy jatapastakꞌati yu lakstꞌuniy jasꞌatꞌan mas yu vananaj tatsꞌikꞌiy
para ay katamakan kun kꞌus milpati. GNi xaꞌukxtinin ni kuras kun yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas va ayaj tatalqamal tejkan talaqtsꞌil yu lajꞌay axtoqnu ixmakay ni Jesús y taqasmaknil yu ixtꞌasatkꞌan yu jasꞌatꞌanin laka ay lakatajtan yu inchine ixtanajun: “¡Ay kamakakal yu sasꞌatꞌa ni ay jalhachimoꞌonu David!” Ex ancha yu ay lakatajtan tatalakanunil ni Jesús lati laꞌachꞌixin kun lati yu lakchꞌanltꞌul, ex va lajkꞌuchꞌul. O Ex va lakjunil: —Ixchivinti Dios yu tsꞌoqkanta va najun: “Ni kinchaqaꞌ junkan xachaqaꞌ taꞌan puskꞌinkan Dios”, pero ni uxiknankꞌan makꞌatꞌatꞌik yu ixputamaqsaqna alhavanan. 7g Ex taval ni Jesús tanuchal yu ay ixlakatajtan Dios. Tus tachun lakxkaumaxtuꞌol maqspaꞌ yu ixtatꞌajun jastꞌanan kun yu ixtatꞌajun jaꞌinin ni ancha. Va laqmapuꞌaqstaꞌol yu mesas taꞌan ixtamapaxay ixtuminkꞌan ni lapanakni y vachu yu ixtꞌantsꞌikꞌan ni xastꞌanan palumax. C Ex yu alati lapanakni va tanaul: —Va Jesús yu laqputeꞌey ixchivinti Dios, yu machaqaꞌ Nazaret yu xaꞌestado Galilea. Ni Jesús jalakxkaumaxtul jastꞌanan ni ay lakatajtan P Ex chuncha tejkan tanuchal ni Jesús ni Jerusalén, va talakchꞌilil tachun xalapanakni ni anchanu ay putaulan. Ayaj ixtalalhisakmin siya yuꞌuncha, va ixtanajun: —¿Tas ayuchacha ni aniy? uc Ex yu ixtapꞌulꞌanta kun yu astan ixtaꞌanta talaktꞌasal, va tanaul: —¡Hosana! ¡Ay kaval istsꞌal ni jalhachimoꞌonu David! ¡Katoꞌoyakal yu minta la ixtaqaꞌuti ni Jalhachimoꞌonu Dios! ¡Hosana kanaunkal laktꞌiyan! .UYu lapanakni va ayaj lhuvaj ixtajunita. Lati talakmamal ixlaqchꞌitkꞌan lakatin. Alati va talakmamal javanan yu talaqchꞌaqxpꞌuxnil ixmaqlaqapꞌu ni kꞌiu. ~ Chuncha talhimilcha ni burra kun sasꞌatꞌa. Ex tamukꞌanil laqchꞌiti la ixpulakankꞌan. Ex ni Jesús va putaukꞌalcha. g}GEx chuncha ni ixtꞌaltanan va taꞌalcha, va chuncha tamakal tacha lakjunil ni Jesús. l|QKaꞌunitꞌik yu tavilanal laka putaulan Jerusalén:“MiJalhachimoꞌonukꞌan va talaqmintan ni uxiknankꞌan.Va tacha kilpataniꞌ pumin laqataun burra,
putaukꞌal laqataun sasꞌatꞌa yu machꞌapanan.” {yNi aniy chuncha val para kataqayntsal yu maqancha tsꞌoqlhi yu ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios, yu ixnajun: %zCIncha matichun katalhisakmin valiꞌiycha lhipꞌinapitik, ex kaꞌunapitik: “Va maqskꞌiniy ni Jalhachimoꞌonuꞌ. Va niman kamalaqachachoqoyaꞌ.” Kyva lakjunil: —Kꞌapꞌinchꞌipitik yu avintꞌi lakatꞌuniy putaulan. Ancha katꞌemayapitik laqataun burra jachꞌiꞌulanti kun sasꞌatꞌa. Va kꞌaxꞌoqꞌiyapitik y kilalhiminiyau. Gx Ex chuncha tejkan ixtatꞌajuncha taꞌukstsꞌuninin ni Jerusalén, tachaꞌal laka putaulan Betfagé, yu xalakaꞌaspajun Olivos. Taval ni Jesús va jamalaqachal pumatꞌuy ixtꞌaltanan, w!"Ex chuncha ni Jesús jalakmapaynil, va lakchꞌapanil ixlaqchulkꞌan. Ex niman talakavananchoqolcha, va tatꞌaꞌal ni Jesús.Wv'!Ex ni yuꞌuncha tanaul: —Jalhachimoꞌonuꞌ, va iklakavananputunau. u- Ex va chuncha ni Jesús va tayal, va lakjuntaꞌil ni laꞌachꞌixin, va lakjunil: —¿Tisuncha naunatꞌikcha kaklamakaniu ni kitꞌin? xtiYu lapanakni va talaqꞌaymal ni laꞌachꞌixin para saqcha kataval, pero yuꞌuncha apalay tataylhaꞌal ixtꞌasatikꞌan. —¡Jalhachimoꞌonuꞌ, yu istsꞌal kꞌatꞌi ni ay jalhachimoꞌonuꞌ David, kilamapayniu ni kijnan! syAncha lakatin ixtavilanal pumatꞌuy laꞌachꞌixin. Taval tejkan taqasmaklhi ni ancha ixtꞌajun tapasanaꞌ ni Jesús, tatꞌasal, va tanaul: —¡Jalhachimoꞌonuꞌ, istsꞌal kꞌatꞌi ni ay jalhachimoꞌonu David, kilamapayniu ni kijnan! rEx chuncha tejkan tataxtuchoqolcha laka putaulan Jericó, va lhuvaj lapanakni tatꞌaꞌal ni Jesús kun ixtꞌaltanan. qNi kitꞌin yu Sasꞌatꞌa lapanaki jantu kakmil para kaktapatsanikal. Kitꞌin kminta para kaklaqꞌaqtayjul yu alati. Vachu kakmaqxtaꞌaꞌ ketsukunti para chuncha katapulaqtaxtul pumalhuu lapanakni. Ni Jesús lakmalakavanichoqol pumatꞌuy laꞌachꞌixin pVachu yu taꞌayucha ni uxiknankꞌan yu junputun xapꞌunaj, yucha maqskꞌiniy kaval tacha qayntaun oqxtamati yu jantu mapalkan. 7ogPero jantu maqskꞌiniy chuncha kaꞌuntꞌik ni uxiknankꞌan. Yu xaqayntaun ni uxiknankꞌan yu junputun xaꞌay, yucha maqskꞌiniy kalaqꞌaqtayjuꞌol tachun yu alati. nyEx ni Jesús va lakjuntaꞌiꞌol ixtꞌaltanan, va lakjunil: —Ni uxiknankꞌan ox kꞌatsꞌayatꞌik ni xalhachimoꞌonun aniy lakamumukpaꞌ va pꞌas laklhichimoꞌoy ixlapanaknikꞌan. Yu xalajꞌaynin apalay pꞌas ixlhachimoꞌonkꞌan.  ~~/}}f||{Fz\y-xwwvquMsrrSqppDoYnn m)l{kkfjihhehgffZe}dd3cc$baa``^^]]]\[ZZWYYPXWnVUTT S6RRQjP;OyNNZMALtKJJIHGGhF`E@DiCfBB*AH@@$?>===<<;:v99'8 76}65f44I3211F0//:.*--4,{+**f)({'&%%)$##!!B !zCgi<JBj^ n M e b 9qsZ8\81Ni Pilato ixkꞌatsay va ixtamaqxtaqta ni Jesús por ixꞌakchaꞌatikꞌan. A7{Ex chuncha tejkan ixtaꞌaqxtoqnun ni lapanakni, ni Pilato va laklhisakmil, va naul: —¿Taꞌayucha naunatꞌik oxamaktaun kakmakaul? ¿U va Barrabás u va Jesús yu junkan Cristo? Z6-Exnicha ixꞌalin qayntaun tachꞌin yu ayaj ixmispakan, va ixjunkan Barrabás. 5Tejkan xakꞌatan Paxku ixjun, ex yu gobernador va si ixxꞌotꞌa qayntaun tachꞌin yu ixtalaksakꞌa ni lapanakni. 4Pero ni Jesús mas va laqataun chivinti jantu kaqaltayl. Ex tus taun lhilal ni gobernador. Lhinaunkancha ixmaqnika ni Jesús u3c Xlhiyucha ni Pilato va lhisakmil: —¿Jantu kꞌaꞌasmaktꞌi tachun yu tatꞌaunan lhitislajmanan? %2C Pero tejkan ixtatꞌajuncha tislajmanan ni Jesús yu xaꞌukxtinin ni kuras kun yu xalajꞌaynin ni lapanakni, ex ni yucha va valiꞌiy saq ixjunita. Y1+ Ex chuncha va lhaꞌankal ni Jesús kun ni gobernador. Yucha va lhisakmil: —¿Uxintꞌi va yu ay xajalhachimoꞌonuꞌ kꞌatꞌi ni israelitas? Ex va naul ni Jesús: —Va tacha ni uxintꞌicha nau. 07 kun yucha taꞌinil ixtꞌun qayntaun xamakanaꞌ aqchoqoxna, chuncha tacha kilhijunil ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios.” Ni Jesús lhaꞌanikal Pilato K/ Va chuncha val tacha maqancha tsꞌoqlhi ni Jeremías yu ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios, yu najun inchine: “Tachꞌapal ni treinta xatumin plata, yu xatapal yu ixtamukꞌanita ni israelitas, S.Xlhiyucha ni anchanu lakatꞌun vananaj tajuniy va Xatꞌun Jakꞌalnan. G-Ex va tamachꞌantamil ixjatapastakꞌatkꞌan para kataꞌil aqxtaun tꞌun yu ixnavin qayntaun xamakanaꞌ aqchoqoxna, chuncha para ancha katamaknul lapanakni yu alakataun machaqan. _,7Yu xaꞌukxtinin kuras tasakchoqol ni tumin, va tanaul: —Ni aniy tumin va tsamantacha jakꞌalnan, va yucha yu lhimapalkal ixmaqnika qayntaun lapanaki. Jantu lay mujuyau taꞌan mujukan xatumin lakatajtan. x+iEx ni Judas laqtanqalhul ni tumin laka ay lakatajtan, taxtul va ankal ixpixtuchꞌikiltaka ixlaqꞌaman. *wVa lakjunil: —Ni kitꞌin ikmaqtaqalhinil tejkan ikmaqxtaqlhi para kamaqnikal qayntaun lapanaki yu jantu kalhitsukul laqtaqal. Ex ni yuꞌuncha va tanaul: —Yucha jantu kintapaxtoqniyan ni kijnankꞌan. ¡Yucha ka minkuentajcha ni uxintꞌi! d)AEx va chuncha ni Judas tejkan kꞌatsal ni kamaqnikanaꞌ ni Jesús yu ixmaqxtaqta va mapaxal ixjatapastakꞌati. Laqmaqxtaqnichoqol yu treinta xatumin plata ni xaꞌukxtinin kuras kun yu xalajꞌaynin lapanakni. l(QEx chuncha tachꞌilhaꞌalcha, va tamaqxtaqnilcha ni Pilato yu xagobernador romano. Nil ni Judas .' WEx va chuncha tejkan tunkulcha, tachun yu xaꞌukxtinin ni kuras kun yu xalajꞌaynin lapanaki va tamachꞌantamilcha ni ixchivintikꞌan para katamaqnil ni Jesús. l&QKTaval ni Pedro va pastaklhi yu ixjunita ni Jesús: “Tejkan va laycha katꞌasal ni puyux uxintꞌi aqtꞌutu kꞌanauneꞌe ni jantu kꞌimispꞌay.” Ex ni Pedro tus pꞌas qalhujtaxtulcha maqspaꞌ va ayaj maqaninil.%JEx ni yucha vas jalakmasavalanil y laqxtoqnuꞌ naul: —Jantu kmispay ni anchanuꞌ joꞌati. Ex chuncha va tꞌasalcha ni puyux. e$CIEx va panchꞌixkaꞌ val, yu ancha ixtayanal va tatalakanunil ni Pedro, va tajunil: —Laqsaval ni uxintꞌi vachu kꞌatꞌi xaqayntaun ni yuꞌuncha, por chuncha tꞌasuy y chuncha kꞌiltꞌaꞌun chꞌiviniy. # HPedro aaqtalaqtaun va lakmasavalanil ni jantu mispay, va naul: —Laqsaval klajunau jantu kmispay ni anchanuꞌ joꞌati. T"!GEx tejkan alcha laka kiltalakxtuti, ex laqtsꞌil aqayntaun maqtsukuꞌ va lakjunil yu alati yu ancha ixtayanal: —Ni anuꞌ joꞌati vachuꞌ ixtꞌatiꞌukxuyal ni Jesús yu machaqaꞌ Nazaret. !%FPero ancha la ixtalhavaxtu ni lapanakni ni Pedro va naul: —Jantu laqsaval kaval. Jantu ijkꞌatsay tisuncha tꞌaꞌuncha lhichivin. @ yEChavay yu Pedro ixvil maqspaꞌ laka puchꞌanan, ex qayntaun maqtsukuꞌ va talakanunil, va junil: —Uxintꞌi vachuꞌ ixtꞌaꞌukxuyatꞌi ni Jesús yu machaqaꞌ Galilea. &EDEx tajunil: —¡Uxintꞌi naꞌun ni Cristo kꞌatꞌi! Chavay kꞌamispꞌatꞌi taꞌayucha ixlakapusayancha. Ni Pedro najun ni jantu ixmispay ni Jesús SCEx chuncha talakapuchujval y talaqanaqmal. Yu alati va talakapusal. kOB¿Tas lhilayatꞌik? Ex ni yuꞌuncha tanaul: —Yucha lhitꞌajun laqtaqal. Maqskꞌiniy kanil. *MAEx va chuncha yu ay xaꞌukxtin ni kura exlhi ixlaqchꞌiti, va naul: —¡Ni aniy lapanaki tꞌajuncha akchꞌintaman ni Dios kun ixchivinti! Jantucha apalay maqskꞌiniyau alati lapanakni para katatislajmal. Ni uxiknan asmaktꞌikcha va puꞌakchꞌintamay ni Dios kun ixchivinti. )K@Ex ni Jesús naul: —Chun, yucha ni kitꞌin, tacha ni uxintꞌi nau. Ni uxiknankꞌan kilalaqtsꞌinau ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki, kaktaultachal la ixlhijakanaj ni Dios yu lhitꞌajun tachun tapꞌasta. Kilalaqtsꞌinau ni kakminchoqotachal laktꞌiyan laka taputsꞌi. zm?Pero yu Jesús jantu tuꞌuchun kanaul, vamun saq tayal. Ex yu ay xaꞌukxtin ni kura va junil: —Va ijkunan la ixtaqaꞌuti ni Dios yu kujta, kꞌanau yu laqsaval. Kilajuniu incha laqsaval ni Cristo kꞌatꞌi, yu Sasꞌatꞌa Dios. 1[>Ex yu ay xaꞌukxtin ni kura ostayal, lhisakmil ni Jesús va junil: —¿Ex jantu tuꞌuchun kanauneꞌe? ¿Tisuncha ni anchanuꞌ yu tatꞌaunan lhitislajmanan? =Va tanaul: —Najun ni aniy joꞌati: “Kitꞌin lay kakmaqtal ni aniy ay lakatajtan, ex laꞌatꞌutu julchan lay kakmaqayauchoqol.” Ex yu tachꞌapal ni Jesús va talhaꞌal la ixchaqaꞌ ni Caifás, yu ay xaꞌukxtin ni kura. Ancha ixtaꞌaqxtoqnun yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas vachu kun yu xalajꞌaynin lapanakni.  8Pero tachun yu aniy tapasay va para kataqayntsal yu maqancha tatsꞌoqlhi yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Ex taval va tus taqosꞌol ni ixtꞌaltanan, va ixꞌamancha tamakaul ni Jesús. Talhachaꞌal ni Jesús taꞌan tataqxtoꞌa yu xalajꞌaynin }7Ex chuncha ni Jesús jalaklhisakmil ni lapanakni, va lakjunil: —¿Valiꞌiycha tꞌantꞌatꞌik kun espadas ali kꞌiu para kilachꞌiu va tacha qayntaun alhavanaꞌ kakval? Lhilhiy xakmalaninin yu ay lakatajtan y jantu aqtaun kilachꞌiu. +O6Pero incha va chuncha kaval, ¿ex tas pulaycha kataqayntsal ixchivinti Dios yu tsꞌoqkanta? Va najun maqskꞌiniy katapasal chuncha tacha tꞌajun tapasanaꞌ. xi5¿Jantu kꞌatsꞌay incha va kakskꞌinil ni kimPay, ni yucha lay kimalaqachanil oqxlaqkautꞌuy ixmayulnin? 4Ex chuncha ni Jesús junil: —Kꞌamanuchꞌoꞌocha miꞌespada taꞌan ixtanun. Yu talachꞌapay kun espada, kun espada kataniyaꞌ. 3Ex yu xaqayntaun ixtꞌaltanaꞌ ni Jesús va maxtul ixꞌespada, va aqatuchaqxpꞌuxlhi xaqayntaun ixꞌoqxtamati yu xaꞌukxtin kura.  32Ex ni Jesús junil: —Amigo, va yu tꞌantꞌacha makanaꞌ, kamakꞌatꞌicha. Ex yu alati va tatalakanunilcha, tachꞌapal y tachꞌilcha. } s1Ex chuncha va talakanunil ni Jesús, va junil: —¡Maqltoꞌoxay, Jamalaniniꞌ! Ex chuncha kiltastuklhicha.  50Ni Judas, yu akchꞌintamanan va ixlakjunitacha tacha katapumispal, va naul: —Tejkan kakmastakꞌayaꞌ, kakiltastukyaꞌ. Yucha kachꞌiyapitik. 4 a/Ex tejkan vananaj ixtꞌajun chivin ni Jesús, chinchal ni Judas yu xaqayntaun yu pumakautꞌuy ixtꞌaltanan. Chinchal kun pumalhuvaj lapanakni tus ox talakayanal kun espada y vachuꞌ kun kꞌiu, va ixtamalaqachan yu xaꞌukxtinin kuras y vachuꞌ kun yu lajꞌay xalapanakni ni israelitas. q [.Kaꞌostꞌaulatꞌikcha, kaꞌaucha, yu kimaqxtaꞌaꞌ va ukstsꞌuniycha minta. Chꞌikal ni Jesús -Ex va minchoqol taꞌan ixtavilanal ixtꞌaltanan, va lakjunil: —¿Vananaj stꞌaknantꞌatꞌik y ltꞌatꞌatꞌatꞌik? Chilcha ni hora tejkan ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki kakmaqxtaqkanacha la ixtamakakꞌan yu talaktuꞌunun lapanakni. ,Lakmakaumal y anchoqol tapayniniꞌ Dios por aqtꞌutunuꞌucha y vachu va chun naunchoqol ni anchanuꞌ chivinti yu ixnajuntacha. )+Ex chuncha va aaqtaun jalaqminchoqol va laklhitajul vananaj ixtꞌaltatanan. Yu ixlaqchulkꞌan ixtalakchajuy, va ayaj ixtaltataputunta. {o*Ex chuncha va xaꞌaqtꞌiyunucha anchoqol skꞌiniꞌ ni Dios va naul: —KimPay kꞌatꞌi, incha jantucha tuꞌuchun lay makꞌay para kitꞌin jantu kaklhitapasal ni maqanlqajnati, ex kamakꞌatꞌi yu uxintꞌi makꞌapꞌutꞌun. R)Kaꞌalkꞌujtꞌikcha, kaskꞌintꞌik Dios para jantu kꞌamakꞌanukꞌantꞌik y kamakꞌatꞌik yu jantu lajꞌox. La melhanutkꞌan ox lakꞌanaunatꞌik pero jantu laqapꞌasnin kaꞌuntꞌik. ]3(Taval va jalaqminchoqol yu ixtꞌaltanan taꞌan ixtavilanal, va jalaklhitajul ixtaltatanancha. Ex ni Jesús va junil ni Pedro: —¿Ex tus jantucha lay ixꞌalkꞌujyatꞌik mas va taun hora kun kitꞌin? I 'Ex chuncha ni Jesús va stal tiꞌal lakatsꞌuniy, talakaputꞌatamal lakatꞌun, aqtayl tapaynin, va naul: —KimPay kꞌatꞌi, incha kalal, va knajun jantu kꞌimakꞌau kaklhitapasal yu aniy lhitaꞌay maqanlqajnati. Pero jantu kaval tacha yu kitꞌin knajun, va kꞌamakꞌatꞌi tacha yu uxintꞌi naꞌun. -&va lakjunil: —Ayaj ikmaqaninin la kijalhanuti, va tacha kaknil kꞌatsan. Aniycha katꞌaulatꞌik, kilapakxaucha, kꞌalakpꞌukꞌujtꞌik. xi%Va laklhaꞌal yu Pedro kun yu pumatꞌuy istsꞌalan ni Zebedeo. Ex chuncha va aqtaynilcha jamaqaninin, ;o$Taval ni Jesús kun ixtꞌaltanan va tatꞌaꞌal alakataun yu junkan Getsemaní. Ex va lakjunil: —Kꞌatꞌaulatꞌikcha aniy. Yu kitꞌin ikteꞌen tapaynin avintꞌi. W~'#Ex yu Pedro aaqtaun naunchoqol: —Mas maqskꞌiniy kaknil kun uxintꞌi jantu kakmakaunan. Ex tachun ni ixtꞌaltanan vachu chun tanaunꞌol tacha naul ni Pedro. Ni Jesús kitapaynil laka Getsemaní 5}c"Ex yu Jesús junil: —Laqsaval ijkunan, chavay apanchꞌix tsꞌis tejkan va laycha katꞌasal ni puyux, uxintꞌi aqtꞌutu kꞌanauneꞌe ni jantu kꞌimispꞌay. u|c!Ex yu Pedro va junil: —Mas tus tachun katamakaunꞌoyan, pero yu kitꞌin jantu aqtaun kakmakaunan. {{o Pero tejkan kajkujchoqoyaꞌ, ex kitꞌin pꞌunaj kakchaanaꞌ ni Galilea y uxiknan astan kachꞌipꞌinapitik. zEx ni Jesús lakjunil: —Chavay apanchꞌix tsꞌis, tachun ni uxiknankꞌan kilamakaunꞌoyau kilaqꞌaman. Chuncha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios yu najun inchine: “Kaksayaꞌ yu xalhistaknaꞌ, ex yu ixborregos tus tꞌikl kataputaukꞌaꞌoyaꞌ.” `y9Tejkan tamilpaꞌol titaun milpati, va taꞌalcha laka aspajun yu junkan Olivos. jxMVachu klajunau, jantucha aaqtaun kajkꞌotaꞌ ni aniy xaxkan ni uva, tus tejkan kaklatꞌaꞌoqchoqoyau yu sastꞌi xaxkan uva taꞌan lhachimoꞌonun kimPay. Ni Jesús najun ni Pedro va kanaunaꞌ ni jantu mispay ni yucha 7wgNi aniy va kijakꞌalna yu masuy ni Dios va taun sastꞌi chivinti jatꞌatamakajun ixlapanakni, kalakataxtuyaꞌ para kamalaqmixinikal ixtalaqalhinkꞌan lhuvaj lapanakni. *vMEx vachu chꞌapal ni vaso, va xtaqnil lhimalaqpuchuncha ni Dios, ex jalakmapasanil ni yuꞌuncha y lakjunil: —Kaꞌoqtꞌik mintachunkꞌan ni uxiknan. puYEx va chuncha tejkan ixtatꞌajuncha vaynin, ni Jesús chꞌapal ni pan va aqtayl xtaqniy lhimalaqpuchuncha ni Dios, ex cheꞌel y jalaqxtaqnil ni ixtꞌaltanan. Va lakjunil: —Kꞌaꞌutꞌikcha yu aniy, yucha kilakatunaj. 7tgVa chuncha yu Judas yu astan kamaqxtaqyaꞌ ni Jesús, va lhisakmil: —Jamalaniniꞌ, ¿ex va kitꞌin? Ex ni Jesús junil: —Chun, va tacha naꞌuncha ni uxintꞌi. "s=Ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki kakniyacha tacha lhitsꞌoqkanta la ixchivinti Dios. Pero payniycha yu kimaqxtaqyaꞌ. ¡Apalay ox jantu istsukul! |rqEx ni Jesús va naul: —Yu kintꞌatamajqoyaꞌ laka plato kaꞌavayaꞌ ixpan, va yucha ni kimaqxtaqyaꞌ. q-Ex yuꞌuncha va ayaj tamaqaninil. Taꞌaqtaylcha talhisakmiy por qayntaminin ni Jesús, va tanaul: —Jalhachimoꞌonu, ¿ex va kitꞌin? p1Tejkan ixtatꞌajuncha vaynin, ex va lakjunil: —Laqsaval klajunau, xaqayntaun ni uxiknankꞌan kimaqxtaqyaꞌ la ixtamakakꞌan yu kintaxkajiy. toaEx chuncha tejkan putsꞌislhicha, ni Jesús ixlaktꞌavil laka mesa yu pumakautꞌuy ixtꞌaltanan. nEx yu ixtꞌaltanan ni Jesús va chuncha tamakal tacha laklhijunkal. Talaꞌoxilcha xatoqoxajvayti ni xakꞌatan Paxku. m!Ex yucha lakjunil: —Kꞌapꞌinchꞌipitikcha laka ay putaulan, kꞌatꞌemayapitik qayntaun lapanaki, y kaꞌunapitik: “Va najun ni kiJamalaninikꞌan, yu kihora va ukstsꞌuniycha. Va klapasayaꞌ ni xakꞌatan Paxku la minchaqaꞌ kun kintꞌaltanan.” lTejkan ixjun yu xapꞌunaj julchan xakꞌatan tejkan ixtaꞌuy pan yu jantu kalhitayal levadura, ex yu pumakautꞌuy ixtꞌaltanan ni Jesús va tatalakanunil, va talhisakmil: —¿Tas oxtaycha lhinaꞌun para kaklalaꞌoxiniu yu xavayti Paxku? k5Tus exnicha aqtaynil puxkaulaqtsꞌin tas kalal kapumaqxtaqlhi ni Jesús. Laktꞌavayl ni Jesús yu pumakautꞌuy ixtꞌaltanan yu xavayti ni Paxku )jKVa laklhisakmil y lakjunil: —¿Tas chuncha kilaxtaqniyau para ni kitꞌin klamaqxtaqniu ni Jesús? Ex ni yuꞌuncha tamapalal va pꞌuxaunkau xatumin plata. iXaqayntaun yu pumakautꞌuy ixtꞌaltanan ni Jesús va ixjunkan Judas Iscariote. Yucha va jalaqꞌal xaꞌukxtinin ni kuras. xhi Laqsaval klajunau, mas toꞌoxtaycha xalakatꞌun ni lakamunukpaꞌ taꞌan kaputeꞌekanaꞌ yu ox chivinti, vachuꞌ kalhichivinkanaꞌ yu tacha makal ni aniy xanati, para kalhipupastakkal. Ni Judas va jalaqꞌan xaꞌukxtinin ni kuras g Tacha ixkimakaniy ni xanati, ixkilhilakaxapay la kilakatunaj yu sꞌejenꞌe ni yucha listujcha xamakay para kilhitaknun. wfg Yu kilpatanin va tacha kaꞌalinacha kun uxiknankꞌan, pero yu kitꞌin jantucha maqan kaklatꞌaꞌalinau. e Ex ni Jesús qasmaklhi y laklhisakmil: —¿Valiꞌiycha maꞌanchꞌapꞌuyatꞌikcha ni anchanu xanati? Ayaj ox yu ixkimakaniy. cd? Ka la ox ixval va istꞌakal, va laqlhuu ixtapal y lay ixlhiꞌaqtayjukal yu kilpatanin. 'cGEx chuncha yu ixtꞌaltanan yu ixlakmalaniy tejkan chuncha talaqtsꞌil ayaj tatalqamal va aqtayl talajuniy: —¿Valiꞌiycha xalaqamanancha ni anchanuꞌ? bEx va laqchinchal qayntaun xanati, va lhiminta taun lakatꞌuniy lameta yu jamakanti kun chiyux yu junkan alabastro. Va ixmaꞌaqtsamata kun yu sꞌejenꞌe yu ayaj laqlhuu xtapal. Va laqxtaqemukꞌanil la ixꞌaqtsul ni Jesús tejkan ixvil laka mesa. maSEx chuncha ni Jesús ixvilchal ni Betania, la ixchaqaꞌ ni Simón yu ixlakapuchꞌiꞌojota. -`SPero ixtanajun: —Ka jantu kamakayau tejkan yu mero kꞌatan jun, va lay katalakchꞌilil ni lapanakni. Qayntaun xanati lhilakpaxapal sꞌejenꞌe ni Jesús p_YVa tamachꞌantamil ixjatapastakꞌatikꞌan yu tacha lay katamakanuchꞌapal ni Jesús y katamaqnil. ^^5Taval yu xaꞌukxtinin ni kura ali yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas, vachuꞌ yu xalajꞌaynin ni israelitas, ixtataqxtoꞌa la xapuchꞌanan ixchaqa ni Caifás, yu xaꞌay xaꞌukxtin kura. 8]i—Uxiknan kꞌatsꞌayatꞌikcha va tꞌuxaun kaꞌalinaꞌ xakꞌatan Paxku. Ex yu kitꞌin Sasꞌatꞌa Lapanaki kakmaqxtaqkanacha para kakxtukmukꞌakal laka kurus. }\ uEx taval tejkan laqputeꞌeꞌolcha ni Jesús ni anchanuꞌ chivinti, ex va lakjunil ixtꞌaltanan yu ixlakmalaniy: [w.Ex vachu naul ni Jesús: —Ex ni anchanu lapanakni kataꞌanacha laqa pamaqanlqajnivan yu jantu aqtaun miꞌojoy mas va tavanancha. Pero yu lajꞌoxin lapanakni kataꞌanacha laka jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ mas va tavanancha.SZ-Ex yu Jalhachimoꞌonu va kalakjunaꞌ: “Laqsaval klajunau, tejkan jantu chuncha kꞌamakꞌatꞌik, mas va kun qayntaun lakatꞌuniy yu kintꞌalaqajun ex va tacha jantu kilamakaniu ni kitꞌin.” Y1,’Ex chuncha yuꞌuncha katanaunaꞌ: “Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿tavanancha ixchꞌavaniycha, u ixꞌoqpꞌutꞌun xkan, u ixꞌukxuyatꞌi tacha jachiniꞌ, u maqaꞌasasa ixꞌunita, u ixtꞌaꞌanꞌay, u ixtꞌanun laka pachꞌin, y jantu tuꞌuchun klamakaniu?” X+Tejkan xaktiꞌukxuyal tacha jachiniꞌ, jantu aqtaun kilamaloqojniu. Tejkan maqaꞌasasacha xakꞌukxuyal, jantu kilaxtaqniu milaqchꞌitikꞌan. Tejkan xaktaqanꞌay y tejkan xakmanukanta laka pachꞌin, jantu aqtaun ixkilaꞌanau laqtsꞌinin.” mWS*Tejkan xakchavaniy, jantu aqtaun kilavavau. Tejkan xakꞌoqputun xkan, jantu aqtaun kilamaꞌotuu. V)’Ex chuncha ni jalhachimoꞌonuꞌ va kalakjunaꞌ yu taꞌalinta la ixlhimaqxu: “Kilajqosmajꞌaucha ni uxiknankꞌan yu maqtaqalhinin untꞌatꞌik. Kꞌapꞌinchꞌipitikcha laqnin taꞌan laꞌoxikantacha para xaꞌukxtin ni aqmoqxnun kun ixmayulnin. Ex yu lajꞌoxin va katanaunaꞌ: “Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿tavanancha xaklalaqtsꞌinau ixchꞌavaniy y iklavavau? ¿Tavanancha ixꞌoqpꞌutꞌun xkan y iklamaꞌotuu? VQ%$Vachu tejkan maqaꞌasasa xakꞌukxuyal, uxiknankꞌan kilaxtaqniu milaqchꞌitikꞌan. Vachu tejkan xaktaqanꞌay ixkilaꞌanau laqtsꞌinin, tejkan xaktanun lakapachꞌin ixkilaꞌanau laqtsꞌinin.” IP #Tejkan kitꞌin xakchavanita, uxiknan kilavavau. Tejkan xakꞌoqputun xkan, vachu kilamaꞌotꞌuu. Vachuꞌ tejkan xaktijuyal tacha jachiniꞌ, uxiknankꞌan kilaxtaqniu taꞌan ikloqojlhi. O#"Ex chuncha ni jalhachimoꞌonuꞌ kalakjunaꞌ yu taꞌalinta la ixlhijakanaj: “Kꞌatꞌantꞌikcha yu uxiknankꞌan yu ayaj ox tamakanitan kimPay. Kalaꞌaꞌitꞌikcha yu jalhachimoꞌon yu laꞌoxikanta para uxiknan, tus tejkan puꞌaqtaynil ni lakamunukpaꞌ. RN!Kalakmulayaꞌ la ixlhijakanaj yu borregos y la ixlhijamaqxu yu chivos. FM Ex yu xalapanaki yu talakachux ni lakamunukpaꞌ katataqxtoꞌaꞌ la ixlakaꞌukxpuꞌ ni yucha. Kalaqlvaꞌacha siya tumpaj, tacha ni jalhistaknaꞌ jalaqlvaꞌa ni borregos kun chivos. >Lu’Tejkan kaminchoqoyaꞌ yu Sasꞌatꞌa Lapanaki kun tachun ixtapꞌasta, vachu kun tachun ixmayulnin Dios, ex ancha kataulaꞌ la ixpalhachimoꞌon kun tachun ixꞌayaxtu. +KOChavay kꞌamaxtꞌuchꞌipitikcha maqspaꞌ yu aniy oqxtamati yu jantu ixtapal kaval. Kꞌamajꞌanchꞌipitikcha taꞌan putsꞌista ex ancha kaqalhujtsukutachalcha y kalaktsꞌakꞌalhitsukutachalcha ixtatsalati.” Tejkan jamukꞌanikanaꞌ ixlaqtaqalkꞌan xalapanakni lakamunukpaꞌ 'JGYu talhitꞌajun, apalay kalaqxtaqnikanaꞌ para lhuvaj katamaqalil. Yu jantu tamaqalin, mas va lakatsꞌuniycha talhitsukuy, yucha kalakmaxtuniꞌokanaꞌ. I+Ex ni jaꞌukxtin va lakjunil yu ancha ixtayanal: “Kꞌamaxtꞌunitꞌikcha yu taun mil, kꞌaxtꞌaqnitꞌikcha yu lhitꞌajun laqakau mil. HyIncha va ixlhipꞌi laka banco ni kintumin, ex tejkan xakminchoqol ka xaklaqaꞌichoqol kintumin kun sasꞌatꞌa.” SGEx yu jaꞌukxtin va naul: “¡Uxintꞌi va malhaqniꞌ y jalaktuꞌunuꞌ oqxtamati unitꞌa! Uxintꞌi kꞌatsꞌay va kxqaꞌiy taꞌan jantu ikchꞌan y klaksakꞌa taꞌan jantu kmamay xatꞌin. F{Xlhiyucha ni kitꞌin va iktalhaunin. Yu mintumin va kmaqsaqlhi lakatꞌun. Chavay aniycha alinchoqota yu mintumin.” nEUTaval chinchal yu ixlaqaꞌita taun mil, va naul: “Kiꞌukxtin, kitꞌin kꞌatsaycha ni uxintꞌi va pꞌays joꞌati kꞌatꞌi. Xꞌaꞌiy taꞌan jantu kꞌachꞌantꞌi y laksakꞌa taꞌan jantu kꞌamamatꞌi xatꞌin. 0DYEx yu xaꞌukxtin va junil: “¡Ayaj Ox! ¡Uxintꞌi va ox oqxtamati kꞌatꞌi y ayaj ox jalakpastaknan! Jalakpastaknancha lakatsꞌuniy yu tacha ixmakꞌay, xlhiyucha chavay kakxtaqniyan apalay lhuu jatalhistakꞌati. Kꞌatꞌanutꞌicha y kꞌatꞌaꞌachꞌaꞌutꞌicha kun kitꞌin.” 2C]Ex taval chil yu ixlaqaꞌita tꞌuy mil, va naul: “Kiꞌukxtin, ni uxintꞌi kꞌixtꞌaqnin tꞌuy mil y chavay aniy alinchoqota alaꞌatꞌuy mil yu klhajanil.” .BUEx yu xaꞌukxtin va junil: “¡Ayaj ox! ¡Uxintꞌi va ox oqxtamati kꞌatꞌi y ayaj ox jalakpastaknan! Uxintꞌi la ox makꞌatꞌi mas va kun tsꞌuniy, xlhiyucha chavay kakxtaqniyan apalay lhuu jatalhistakꞌati. Kꞌatꞌanutꞌicha y kꞌatꞌaꞌachꞌaꞌutꞌicha kun kitꞌin.” ,AQPꞌunaj chil yu laqaꞌil laqakis mil, va naul: “Kiꞌukxtin, ni uxintꞌi kꞌixtꞌaqnin laqakis mil y chavay aniy alinchoqota alaqakis mil yu klhajanil.” @’Tejkan maqancha val ex ni jaꞌukxtin va jalaqminchoqolcha ixꞌoqxtamatin. Va aqtayl puteꞌeniꞌ ixkuentajkꞌan. y?kPero yu oqxtamati yu laqaꞌil taun mil, yucha va pukutul ni lakatꞌun y va maqsaqnil ni ixtumin ixꞌukxtin. Y>+Yu laqaꞌil tꞌuy mil, vachu chun makal y va lhajanichoqol ataun tꞌuy mil. i=KChavay yu laqaꞌil ni laqakis mil, yucha mapatsal ni tumin y lhajanichoqol ataun laqakis mil. v<e’Chavay yu qayntaun va xtaqnil laqakis mil, yu aqayntaun va xtaqnil tꞌuy mil, y yu aqayntaun va xtaqnil taun mil. Ex chuncha laqxtaqnil por qayntamin va tacha ixtalhitꞌajun ixjatalanitkꞌan. Ex ni yucha taxtulcha, va alcha. c;?’Chavay yu xalhachimoꞌon ni laktꞌiyan va tacha qayntaun joꞌati yu ixꞌuxaꞌan maqati tus yu alakataun lakamunukpaꞌ. Pꞌunaj jalaktꞌasaꞌil ixꞌoqxtamatin y jalakmakaunil talhistakꞌati ixtumin. v:e Ex ni Jesús va naul: —Kꞌalakpꞌukꞌujtꞌikcha ni uxiknan. Jantu lhikꞌatsan tisuncha julchan u tisuncha hora kakminchoqoyaꞌ ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki. Chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati yu lhichiviniy tumin `99 Ex yu tsꞌal yu kalakxtuklayaꞌ va lakjunil: “Vas klajunau, jantu klamispayau.” 8  Ex taval tachinchoqochalcha yu alati jatsiꞌin, va tanajun: “¡Jalhachimoꞌonu, Jalhachimoꞌonu! ¡Kilamalaqltiꞌaniu!” $7A Pero tejkan taꞌalcha inin ni aceite yu anchanu jatsiꞌin yu jantu laklistus kataval, exnicha chinchal yu tsꞌal yu kalakxtuklayaꞌ. Chuncha yu pumakis jatsiꞌin yu laklistus tatꞌatanuchalcha ni yucha laqa chaqa taꞌan kaꞌalinaꞌ lakxtuklati. Ex talakchaulcha ni puerta. .6U Ex yu anchanu yu laklistujcha va tanaul: “Jantu kalayaꞌ, va jantucha kintalaqchaanan kintachunkꞌan. Apalay ox kꞌapꞌintꞌikcha inin taꞌan stꞌakan.” 65eEx chuncha yu pumakis jatsiꞌin yu jantu listujcha kataval, va tajunil yu alati: “Kilaxtaqniu lakatsꞌuniy miꞌaceitekꞌan ni kimaklkukꞌan va laycha katamixlhi.” x4iEx taꞌostaulꞌol tus tachun ni anchanu pumakau jatsiꞌin, ex taꞌaqtaynil talaqlaꞌoxiy ixmaklkukꞌan. *3MEx tejkan pakltaun tsꞌis val, va qasmakkal taun tꞌasati, va naul: “¡Mintacha ni tsꞌal yu kalakxtuklayaꞌ! ¡Kꞌatꞌaxtꞌutꞌikcha laqaꞌinin!” y2k’Chuncha ni tsꞌal yu kalakxtuklayaꞌ va jantu niman kachinchal, ex taval va tus tachun taltataꞌol. 1Chavay yu laklistus yuꞌuncha va tumpajcha talhaꞌal alati aceite para katamaꞌaqtsamachoqol ixmaklkukꞌan tejkan kamiꞌol. }0sEx chuncha yu anchanu yu jantu listuj kataval va talhaꞌal vamun ixmaklkukꞌan, jantu katalhaꞌal alati aceite. m/SPumakis ni anchanu jatsiꞌin va listujcha ixtajunita, y yu ataun pumakis va jantu listuj kataval. V. '’Va inchine junita yu xalhachimoꞌon ni laktꞌiyan. Taun julchan pumakau jatsiꞌin taꞌalcha pakxanꞌinin qayntaun tsꞌal yu kalakxtuklayaꞌ. Va talhaꞌalcha ixmaklkukꞌan yu pumaqtajiy aceite. Y-+3Ex chuncha ni anchanu maqtsukuꞌ kaxtaqnikanaꞌ ay maqanlqajnati vachu chun tacha kaxtaqnikanaꞌ yu alati yu tꞌuy ukxpuꞌ tamakay. Ancha kaqalhutsukuyaꞌ y kalaktsakꞌalhitsukuyaꞌ ixtatsalati.,)2Incha va chuncha katapasayaꞌ, ex yu xaꞌukxtin ni anchanu maqtsukuꞌ kaminchoqoyaꞌ taun julchan u taun hora tejkan jantu kapakxanꞌil. +1Ex kaꞌaqtaynilcha laqlhimaqchapunuꞌ yu alati ixtꞌamaqtsukunin. Vachu kalaktꞌatsukulcha vayaꞌ y oqnuꞌ kun taꞌapꞌanin. y*k0Pero incha laktuꞌunuꞌ maqtsukuꞌ kaval, ex va kapastaklhi va kataqmaqayaꞌ ixꞌukxtin para kaminchoqol. ])3/Laqsaval klajunau ni ixꞌukxtin kamakauniyaꞌ kalaklhistaklhi tachun ixmaqaliti. }(s.Ayaj lhiꞌachantajuycha yu oqxtamati yu tꞌajuncha makaꞌonaꞌ yu ixlhijunkanta tejkan chinchoqoy ixꞌukxtin. K'-’¿Taꞌayucha ni xalhistaknaꞌ oqxtamati yu lhiꞌaynkan y mispay lhitapatsa? Va yucha ni ixꞌukxtin kamakaunaꞌ para kalaklhistaklhi oqxtamatin y para kalakvaval tejkan tachavaniy. g&G,Vachu chun ni uxiknankꞌan listujcha katsꞌukꞌutꞌik. Jantu kꞌatsꞌayatꞌikcha tavanancha kakminchoqoyaꞌ ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki. Ni maqtsukuꞌ yu jalakpastaknan ali yu laktuꞌunuꞌ maqtsukuꞌ C%+Kꞌakꞌatsꞌatꞌik yu klajunau, incha kakꞌatsal qayntaun xamanavin ni chaqaꞌ tavanancha kaminaꞌ ni alhavanaꞌ, ex kakujtamal y jantu kamakaul katanul matichun la ixchaqaꞌ. $*’Chavay kꞌalakpꞌukꞌujtꞌikcha. Jantu kꞌatsꞌayatꞌik tisuncha horacha kaminchoqoyaꞌ miJalhachimoꞌonukꞌan. #{)Pumatꞌuy xanatin katatsukuyaꞌ skitinin. Yu qayntaun yucha kalhaꞌankanacha, y yu aqayntaun yucha kamakaunkanacha. *"M(’Ni anchanu julchan pumatꞌuy joꞌakna katatsukutachal kuxtunin laka kuxtu. Yu qayntaun yucha kalhaꞌankanacha, y yu aqayntaun yucha kamakaunkanacha. \!1'Ex jantu ixtakꞌatsay incha kaꞌalinaꞌ tuꞌuchun, tus tejkan chil ni laqmixniti y laklhaꞌanꞌol tachun ni yuꞌuncha. Vachu va chun kunaꞌ tejkan kakminchoqoyaꞌ ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki. 8 i&Maqancha tejkan ixtꞌajun ni Noé, tejkan jantukaꞌ ixtaꞌaqmuxtuy, ex ni lapanakni vamun ixtaꞌoqnun, ixtavajin, ixtalakxtuklay, tus tejkan tanul ni Noé laka ay barco. %’Tejkan kakminchoqoyaꞌ ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki, ex vachu chun kunaꞌ tacha maqancha tejkan ixtꞌajun ni Noé. gG$’Jantu matichun kꞌatsay tisuncha hora u tisuncha julchan chuncha katapasayaꞌ. Ixmayulnin Dios laktꞌiyan jantu takꞌatsay, vachuꞌ jantu ijkꞌatsay ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Dios. Vamun kꞌatsay kimPay. 5c#Yu lakatꞌun kun laktꞌiyan katamiꞌoyaꞌ pero yu kinchivinti jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Jantu matichun kꞌatsay tavanancha kaminchoqoyaꞌ ni Sasꞌatꞌa Lapanaki "Laqsaval klajunau, ni lapanakni yu chavay tatꞌajun, jantukaꞌ kataniꞌoyaꞌ tus katapasaꞌoꞌelayaꞌ yu klajuntau. I !Vachu va chun tejkan kꞌalaqtsꞌintꞌayaꞌoyapitikcha ni tꞌajun tapasanaꞌ tacha klajunau, ex chuncha kꞌakꞌatsꞌayapitikcha ni Sasꞌatꞌa Lapanaki va lakxtuyalcha laka matiꞌ. &E ’Kꞌamakꞌatꞌikcha kuenta tacha junita tejkan maqlaqapꞌun ni xakꞌiu higo, yucha va naunputun ni taꞌukstsꞌuniycha tejkan kapꞌasnanaꞌ. }sVachuꞌ pꞌas kaqoxanankanaꞌ. Dios kalaqmalaqachayaꞌ ixmayulnin para katamaqxtoqlhi yu jalaksakta, tus lakatꞌati ixkankatinixnan ni lakamunukpaꞌ, mas va toꞌoxtaycha kaval xtuntaun ni laktꞌiyan. Yu kintamasuniyan xakꞌiu ni higo KEx chuncha laktꞌiyan katasuyaꞌ tuꞌuchun yu masuy ni mintacha yu Sasꞌatꞌa Lapanaki. Ex talakachux ni lakamunukpaꞌ kataqajlhutsukuyaꞌ ni lapanakni por ixtalhantikꞌan. Ex katalaqtsꞌinacha ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki kamintachal laktꞌiyan, laka taputsꞌi kun ay tapꞌasta y tachun kiꞌayaxtu. 9’Ex tejkan chuncha katapasalhitsukuyaꞌ ni anchanuꞌ xajulchan maqanlqajnati, ex ni julchan kaꞌukxputsꞌisaꞌ, vachu yu malkuyuꞌ jantucha kamapulkuyaꞌ. Yu jastꞌakun katapatajuyaꞌ. Yu talhitꞌajun tapꞌasta ni laktꞌiyan, yuꞌuncha kataxkapꞌikninaꞌ. Ex taꞌan kaꞌalinaꞌ yu janinin, va ancha katataqxtoꞌaꞌ ni lajꞌay tsꞌoꞌon. Tejkan kaminchoqoyaꞌ yu Sasꞌatꞌa Lapanaki eCTejkan kakminchoqoyaꞌ ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki, ex tachun ni lapanakni kintalaqtsꞌinan. Kunaꞌ tacha taun makaliukniti yu tus slauk mapulkuy taꞌan puminachal julchan y vachu tus taꞌan puꞌanachal. {Xlhiyucha mas katajunin: “Ancha vilchal ni Cristo taꞌan xixninta ni lakatꞌun”, pero jantu maqskꞌiniy kꞌapꞌintꞌik. Mas katajunin: “Avintꞌi alintachal apulaktaun kuarto”, pero jantu maqskꞌiniy kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik. 4cChavaycha klajuntaucha yu katapasayakaꞌ. +ONi anchanuꞌ julchan kataminaꞌ yu jamakanunun. Lati katanaunaꞌ va yuꞌuncha ni Cristo. Yu alati katanaunaꞌ va yuꞌuncha yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios maqancha. Katamakayaꞌ yu lajꞌay axtoqnuꞌ kun tapꞌasta para katapumakanun mas va yu jalaksakta ni Dios, incha kalal. fE’Ex va chuncha ni anchanu julchan, incha matichun katajunin: “Ni, kꞌalaqtsꞌintꞌik, aniycha alinta ni Cristo”, u katajunin “Avintꞌi yachal”. Pero jantu maqskꞌiniy kꞌalhakꞌapꞌupꞌinitꞌik. DChavay incha ayaj maqan kaval ni anchanu julchan ex jantu matichun kaxajtachal. Pero ni Dios lakmapayniy yu jalaksakta xlhiyucha jantu kamakaunaꞌ maqan kataylhaꞌal ni maqanlqajnati. 5cYu anchanu julchan kaꞌalinaꞌ ay maqanlqajnati yu jantu aqtaun kaꞌalil tus tejkan puꞌaqtaynil ni lakamunukpaꞌ tus chavaycha y astan jantucha kaꞌalinchoqoyaꞌ. /Kꞌatꞌapꞌayninitꞌik ni Dios para jantu kaval xajulchan jastaknati vachu jantu kaval xamalkuyuꞌ lhikꞌasniy tejkan kꞌaꞌosnunapitik. k OPayniꞌincha yu xanatin ni anchanu julchan yu jaꞌaynan katajunaꞌ kun yu tamatsꞌikꞌinin. X )Yu alintachal la ixkuxtu jantu maqskꞌiniy kaminchoqol iniꞌ ixlaqchꞌiti. j MYu kataulaꞌ la ixꞌukxna ixchaqaꞌ jantu maqskꞌiniy kataꞌeltajul maxtunuꞌ ixlaqxoqta. k OEx yu tavilanal laka estado Judea maqskꞌiniy kataqoslhi, katatamaqsaqlhicha laka aspajunaxnan. r ]’Ni Daniel yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios, va tsꞌoqlhi, va naul: “Kꞌalaqtsꞌinapitik yu jantu ox, yu ayaj xkiliu taꞌan tꞌoꞌoyatꞌik Dios” (yu puteꞌey ni aniy chivinti tsꞌanqay ox kamalaqasil). p~~9}o|{zyyy'xzx'w1vvuYtt6srr(qq1p3o}nn*mm*lOkjjj8imhh9g)fseedd(c|bb"aT__^:]c\o[[TZZY*X`WVV=UTT2SgRR|QPP5ONN1ML.KJJIrHGGF;EeD\CZBBAF@z?>>f=<<4::H99/8a775444A32i1y00}0 / --,E+**)(('&T%$\#"! $bKg{R[IOo~ * G  k 570fwpa’Laqsaval klajunau tachun talaqalhin yu tamakay ni lapanakni lay kalaqmalaqmixinikal, vachu tachun yu tanajun yu jantu lajꞌox. C`’Jantu matichun lay tanuyachal la ixchaqa qayntaun laqapꞌays joꞌati y valiꞌiy kamaxtunil yu ixnavin. Pꞌunaj maqskꞌiniy kachꞌiꞌelal ex lay kalakmaxtunil yu ixnavin. &_EVachu va chun yu Satanás. Incha yucha ali ixtꞌaꞌaqmoqxnun talaxkajiy y talachꞌapay ex jantucha lay tatayaniy, va chuncha tapumiꞌojoy ixtapꞌasta. q^[Vachu va chun yu tavilanal aqataun chaqaꞌ, incha talaxkajiy, ex jantucha lay chꞌantaun katatsukul. x]iMas va tisuncha lhachimoꞌon kaval, incha tatalaqlvaꞌa y talaxkajiy ni lapanakni, ex jantucha lay tayaniy. F\Taval ni Jesús va lakjuntaꞌil ni anchanuꞌ lapanakni, va jalakjunil taun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati, va lakjunil: —¿Lhilay ni xꞌaman lay maxtuchoqokal ni Satanás? [Taval vachu yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas taminchal ni Jerusalén, ixtanajun: —Va laqtanuy ni Beelzebú, yu xaꞌukxtin aqmoqxnuꞌ. Va yucha xtaqniy tapꞌasta, xlhiyucha lay maxtuy aqmoqxnun la ixlakatunajkꞌan ni lapanakni. 2Z]Yu ixlapanakni ni Jesús tejkan takꞌatsal tacha ixtꞌajun tapasanaꞌ, ni yuꞌuncha va taꞌal lakxkaunan, va ixtachꞌapaputun. Lati ixtanajun ni Jesús val loko. #Y?Ex va chuncha ni Jesús anchoqol laqa chaqaꞌ. Ex yu lapanakni va lhuvaj tataqxtoqchoqol, va tus jantucha lay tavajin ni Jesús ali ixtꞌaltanan. X3vachu yu Judas Iscariote, va yucha astan maqxtaqchoqol Jesús para katachꞌapal. Ixtanajun ni Jesús va ixlhitꞌajun ixtapꞌasta ni aqmoqxnuꞌ -WSYu alati va lakjunkan Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, ali Jacobo yu istsꞌal ni Alfeo, vachuꞌ yu Tadeo, ali Simón yu ixlhiyal xapartido cananista, V%vachu yu Jacobo ali ixlaqaj Juan, yu istsꞌalan ni Zebedeo. Ni yuꞌuncha va jalakjunil Boanerges, va naunputun istsꞌalan ni laqpaqnati. ]U3Inchineꞌ lakjunkan yu jalaksaklhi ni Jesús: ni Simón yu vachuꞌ junkal Pedro, TVachuꞌ jalaqxtaqnil tapꞌasta ni lay palay katamakal yu taqanꞌanin, vachuꞌ katamaxtunil yu jantu lajꞌox espíritus. 'SGEx ni Jesús va lakꞌulal pumakautꞌuy joꞌakna, ixnajun katatꞌatiꞌukxuntayal. Vachuꞌ kalaqmalaqachayaꞌ kataꞌal laqputeꞌenin ixchivinti Dios. Ry Taval ni Jesús al taun aspajun, va lakjuntaꞌil ni lapanakni yu ixnajun katatꞌaꞌal. Ex chuncha talaqꞌal. )QK Ex chuncha ni Jesús va jalaqꞌaymal, jantu ixnajun kalakmasunikal ni lapanakni taꞌayucha ixjunita. Ni Jesús laksaklhi yu pumakautꞌuy ixtꞌaltanan _P7 Vachuꞌ yu ixtalhitꞌajun yu jantu lajꞌox espíritus tejkan ixtalaqmin ni Jesús va ixtataꞌaqtsoqoqtaniy la ixlakaꞌukxpu. Va pꞌas ixtatꞌasay, ixtanajun: —¡Ni uxintꞌi Sasꞌatꞌa Dios kꞌatꞌi! O# Ni Jesús va ayaj lhuvajcha lapanakni palay ixlakmakata, va xlhiyucha ayaj lhuvaj taqanꞌanin tatalakanunil, ixtachꞌapaputun ni Jesús. 7Ng Ex ni Jesús jalaklhijunil ixtꞌaltanan listu katamakal laqataun barco para ancha katajul. Ex chuncha jantu lay katapaqasajlhi ni lapanakni mas va la lhuvaj ixtaꞌalinta. Ex chuncha ni Jesús kun ixtꞌaltanan va taꞌal la ixkilpaꞌ ni lakamar. Lhuvaj xalapanakni Galilea tatꞌaꞌal, vachuꞌ yu machaqan xalakatꞌun Judea. \K1Ex chuncha ni fariseos tataxtulcha. Yuꞌuncha ali ixtꞌaltanan jalhachimoꞌonuꞌ Herodes niman taꞌaqtaylcha talakchiviniy tacha lay katamaqnil ni Jesús. Lhuvaj lapanakni tachaꞌal la ixkilpaꞌ lakamar vJeNi lapanakni jantu ixtaqalasmakputun, xlhiyucha ni Jesús va ixmaqanininta. Va kun lhilukujcha jalaqtsꞌil. Ex va junil ni anchanuꞌ joꞌati: —Kaxnujtꞌi mimakaꞌ. Ex ni joꞌati va xnujlhi ixmakaꞌ, va palaycha junchoqol. IEx va chuncha jalaklhisakmil, va naul: —Ni xajulchan jastaknati, ¿tas lhinajun kilhachimoꞌonkꞌan? ¿Lhinajun kamakꞌatꞌi yu ox u yu jantu ox? ¿Lhinajun kꞌamalaqtꞌaxtꞌutꞌi jatsukunti u va kamaqnitꞌi? Ex yuꞌuncha va tus saq tataulal. HEx chuncha ni Jesús va junil ni yu joꞌati yu jantu lay ixmapuꞌay ixmakaꞌ: —Kaꞌostꞌaycha, kꞌatꞌanꞌajtꞌaycha aniy. =GsVa xajulchan jastaknati, xlhiyucha lati ixtamakata kuenta incha kakꞌuchꞌuyaꞌ ni anchanuꞌ joꞌatiꞌ. Va chuncha incha kakꞌuchꞌul ex laycha kataputislajmal ni Jesús. F 7Ex chuncha ni Jesús va tanuchoqochal aaqtaun laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas. Ancha ixvil qayntaun joꞌati yu ixixta ixmakaꞌ. pEYNi kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki klhinajun tisuncha lay makakan ni xajulchan jastaknati.2D]Vachu jalakjunil: —Dios makal xajulchan jastaknati para kaꞌaqtayjukal ni lapanaki. Ni lapanakni jantu kalakmakakal para katatoꞌoyal ni xajulchan jastaknati. hCINi David tanuchal la ixchaqaꞌ ni Dios, tejkan Abiatar xaꞌukxtin kura ixjunita. Ex ni David va ul ni pan yu ixmoqslanikan Dios, mas vamun ni kuras jaxtaqnikan lakatin kataꞌul. Vachuꞌ jalaqxtaqnil pan ixtꞌaltanan. `B9Ex chuncha ni Jesús va lakjunil: —¿Ex ni uxiknan jantu aqtaun pꞌutꞌeꞌeyatꞌik yu makal ni jalhachimoꞌonu David? Taun julchan ni yucha ali ixtꞌaltanan ixtatsꞌanqaniy vayti, va ayaj tachavanil. ,AQEx chuncha ni fariseos va tanaul: —Yu mintꞌaltanan, ¿valiꞌiycha tamakay lhitapatsa yu jantu xtaqkan lakatin kꞌamakꞌatꞌi tejkan xajulchan jastaknati? p@YTaun julchan tejkan xajulchan jastaknati ixjunita, ni Jesús ali ixtꞌaltanan va ixtapuꞌanta taꞌan ixchꞌankanta trigo. Tejkan tatꞌajun tapasanan, yu ixtꞌaltanan taꞌaqtayl talajꞌexꞌiy yu xataltsꞌi ni trigo. ?1Vachu jantu lay kamuꞌutꞌi yu sastꞌi xaxkan uva laka jaxtaꞌan yu atꞌaliꞌ. Yu xaxkan uva yu sastꞌi va matampaꞌay yu atꞌaliꞌ jaxtaꞌan. Ex chuncha yu xaxkan uva ali yu jaxtaꞌan yu putꞌuy va tatsꞌanqaycha. Yu xaxkan uva yu sastꞌi va kamuꞌutꞌi laka jaxtaꞌan yu sastꞌi. Ixtꞌaltanan ni Jesús talajꞌexꞌil yu xataltsꞌi ni trigo mas va xajulchan jastaknati ixjunita O>’Jantu matichun lhilaqpumpuy aqxtaun xkujuꞌ yu atꞌaliꞌ kun yu sastꞌi lhalaqpumpum. Yu sastꞌi lhalaqpumpum va talaqatamiy, ex chuncha yu atꞌaliꞌ laqchꞌiti va apalay taꞌexa. t=aPero kaminaꞌ julchan tejkan kamaxtukanaꞌ ni anchanuꞌ tsꞌal, ex ixtꞌaltanan katataskꞌajayaꞌ. X<)Ex chuncha ni Jesús va naul: —Tejkan lakxtuklay qayntaun tsꞌal, ¿lhilay ni kataskꞌajayaꞌ yu jalakjuntaꞌikanta? Jantu lay taskꞌajay tejkan vananaj tatꞌavilanal ni tsꞌal yu lakxtuklay. #;?Taval taun julchan, ixtꞌaltanan ni Juan vachu kun ni fariseos va ixtatꞌajun taskꞌajanin. Ex chuncha lati lapanakni takilhisakmichil ni Jesús, va tajunil: —Ixtꞌaltanan ni Juan ali yu fariseos ayaj tataskꞌajay. ¿Valiꞌiycha jantu tataskꞌajay yu mintꞌaltanan? D:Ex tejkan chuncha qasmaklhi ni Jesús, va lakjunil: —Yu taꞌayajnan jantu tamaqskꞌiniy kalajkꞌuchꞌukal, tamaqskꞌiniy va yu taqanꞌanin. Kitꞌin jantu ikminta laktꞌasaꞌin yu lajꞌoxi lapanakni, va ikminta laktꞌasaꞌin yu maqtaqalhinin. Talhisakmil ni Jesús valiꞌiycha jantu taskꞌajay 9}Ancha ixtaꞌalinta lapanakni yu lakjunkan fariseos yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas. Talaqtsꞌil ni Jesús va chꞌantaun jalaktꞌavajin yu jamaqtaqalhinin ali yu xachꞌinin impuestos. Yuꞌuncha talhisakmil yu ixtꞌaltanan ni Jesús, va tanaul: —¿Valiꞌiycha ni mijamalaninikꞌan jalaktꞌavajin yu jachꞌinin impuestos ali yu alati maqtaqalhinin? 8Ex va chuncha ni Jesús ali ixtꞌaltanan taꞌal vaynin la ixchaqaꞌ ni Leví. Ancha vachuꞌ ixtavilanal laka mesa qaynlhuu yu xachꞌinin impuestos. Vachuꞌ ixtaꞌalinta alati lapanakni yu jamaqtaqalhinin. Va lhuvaj yu ixtatꞌaꞌanta ni Jesús. |7qEx tejkan ancha antacha, laqtsꞌil qayntaun joꞌati yu ixjunkan Leví yu istsꞌal ni Alfeo, va ixvil taꞌan mapalkan impuestos. Ex ni Jesús va junil: —Kꞌintꞌatꞌatꞌi. Ex chuncha ni Leví va ostaulal, va tꞌaꞌalcha ni Jesús. 65 Taval ni Jesús anchoqol aaqtaun la ixkilpaꞌ lakamar Galilea. Ancha tataqxtoqnilcha lhuvaj lapanakni, ex ni yucha va aqtaylcha jalakmalaniy. c5? Ex chuncha ni anchanuꞌ joꞌati yu ixtaqanꞌay ostaulchoqolcha, chꞌapachoqolcha ixputaman, va taxtuchoqolcha la ixtalakavantikꞌan tachun ni lapanakni yu ancha ixtayanal. Yuꞌuncha tus vak takꞌatsal, ay tamakalcha ni Dios, va tanaul: —Jantu aqtaun chuncha laqtsꞌinau tacha aniy yu xalaqtsꞌinau. Ni Jesús juntaꞌil ni Leví 4 —Chavay ijkunan ni uxintꞌi, kaꞌostꞌaꞌulcha, kꞌasakchꞌoꞌocha mimputaman, kapꞌinchꞌoꞌocha la minchaqaꞌ. <3q Chavay klamasuniyau ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki klhitꞌajun lhachimoꞌon aniy lakamunukpaꞌ para kakmalaqmixil ni talaqalhin. Ex chuncha va junil yu ixlakanita: o2W ¿Tisunchacha yu jantu lhitaꞌay kaval, va kꞌaꞌun ni taqanꞌan: “Yu mintalaqalhin laqmixlhicha”, u va kꞌaꞌun: “Kꞌaꞌostꞌaꞌulcha, kꞌasakchꞌoꞌocha ni mimputaman, katꞌiꞌukxuntꞌayachꞌoꞌocha”? '1GEx chuncha ni Jesús va niman ixkꞌatsay yu ixtatꞌajun pastaknan. Ex chuncha ni yucha va lakjunil: —¿Valiꞌiycha chuncha pꞌastꞌakꞌatꞌik? J0 “¿Valiꞌiycha chuncha chiviniycha ni anu joꞌati? Va tꞌajuncha akchꞌintamanaꞌ ni Dios. Jantu matichun lay malaqmixiy ni talaqalhin. Yu talaqalhin vamun Dios lay malaqmixiy.” /Ancha ixtavilanal vachu yu ixtamasuy ixlhachimoꞌon ni israelitas. Ex chuncha ni yuꞌuncha va aqtayl tapastakꞌa, va tanaul: '.GEx chuncha ni Jesús tejkan jalaqtsꞌilcha ni ayaj talhakapuꞌalcha, va junil ni taqanꞌan: —Kesꞌatꞌa kꞌatꞌi, yu mintalaqalhin va laqmixlhicha. %-CEx va jantu lay katalhachaꞌal ni taqanꞌan taꞌan ixvil ni Jesús, va ayaj lhuvaj lapanakni ixtaꞌalinta. Taval va tachꞌixmukꞌal la ixꞌukxna ni chaqaꞌ, va tamoqosunil tsꞌuniy xalhasaqen. Ex va ancha tapumaꞌeltajul la ixputaman ni taqanꞌan taꞌan ixvil ni Jesús. [,/Ex va chuncha va lhiminkal qayntaun yu lakanita, talhimil pumatꞌati lapanakni. 7+gEx taval va tataqxtoqlhi lhuvaj lapanakni laqa chaqaꞌ taꞌan ixvil ni Jesús. Va tus jantucha ixtalhijunita ni laka puchꞌanan. Yucha ixlaqlhixaqalay yu la ox chivinti. * +Taval ni Jesús aaqtaun chaꞌanchoqol laka putaulan Capernaúm. Ex chuncha takꞌatsal ni lapanakni ni va ancha ixvilchoqolcha laqa chaqaꞌ. i) M-Ex chuncha ni anchanuꞌ joꞌati tejkan anchoqol va aqtayl jalaqputeꞌeniy ni lapanakni yu tacha palay pujunchoqol. Ex va xlhiyucha ni Jesús jantucha lay ixtanuy taꞌan alin putaulan taꞌan katalaqtsꞌil lapanakni. Vamun laka maknan ixchaꞌan taꞌan jantu ixꞌalin lapanakni. Tus ancha ixtalaqmin ni lapanakni yu talakachux machaqan.( {,—Chavay ijkunan jantu matichun kalaqpꞌutꞌeꞌenin. Vamun kalaqpꞌinchiy yu kura y kalhipꞌinin milapaxkan yu tacha lhinajun ixlhachimoꞌon ni Moisés, para katakꞌatsaꞌol ni lapanakni ni palaycha unchꞌoꞌotꞌa mintaqanꞌati. m' U+Ex va chuncha ni Jesús va ox chivijval, niman malaqachal yu ay lakatajtan, va junil ni taqanꞌan: c& A*Ex tejkan chuncha junkal ni taqanꞌan, va niman makaxchoqolcha ni ixlakapuchꞌiti. % )Ex chuncha ni Jesús mapaynil ni taqanꞌan, moqslanil ixmakaꞌ, va junil: —Chun, kitꞌin knajun palaycha kꞌaꞌunchꞌoꞌo. l$ S(Ex va chuncha talakanunil ni Jesús qayntaun joꞌati yu ixtaqanꞌay, va ixlakapuchꞌita. Va taꞌaqtsoqoqtal, tapayninil, va naul: —Jalhachimoꞌonuꞌ, incha kꞌinkꞌuchꞌupꞌutꞌun, lay kꞌinkꞌuchꞌutꞌi. # 5'Ex va chuncha ni Jesús ixtiꞌukxuyal taꞌakapuchun xalakatꞌun Galilea. Ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios laqa chaqan taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas. Vachuꞌ jalakmaxtunil yu jantu lajꞌox espíritus. Ni Jesús va maꞌayajnichoqol qayntaun yu lakapuchꞌitꞌa 3" a&Ex chuncha ni Jesús va naul: —Kaꞌaucha taꞌan alati putaulanaxna yu lakꞌukstsꞌuniy. Ancha vachuꞌ klaqputeꞌeyaꞌ ixchivinti Dios, va xlhiyucha kminta. Y! -%Ex chuncha tejkan tatemal, va tajunil: —Tus tachun ni tatꞌaunan lakxkaunan. R  $Ex ni Simón kun yu alati ixtꞌaltanan va taꞌal lakxkaunan ni Jesús. ! =#Va chuncha yu ataun puvakuj val, va ixputsꞌistakaꞌ, ni Jesús ostaulal, va taxtul laka putaulan, va xꞌaman al skꞌiniꞌ Dios lakakꞌivin.  y"Ex va chuncha ni Jesús va jalakmaꞌayajnichoqol lhuvaj taqanꞌanin yu ixtalhitꞌajun pulhuu ixtaqanꞌatkꞌan. Vachu jalakmaxtunil lhuvaj yu jantu lajꞌox espíritus yu ixtalhitꞌajun. Pero jantu kalaqxtaqnil lakatin para katachivinil ni espíritus. Yuꞌuncha ixtamispaycha taꞌayucha ixjunita ni Jesús. Ni Jesús laqputeꞌey ixchivinti Dios xalakatꞌun Galilea l S!Ex tus tachun xalapanakni ni anchanuꞌ putaulan va tus tataqxtoqꞌol la xamatiꞌ laqa chaqaꞌ. T # Ex chuncha tejkan va laycha kaputsꞌislhicha, tejkan anchalcha ni julchan, ni lapanakni va talhaꞌanil ni Jesús qaynlhuvaj taqanꞌanin vachu kun yu ixtalhitꞌajun yu jantu lajꞌox espíritus. J Ex va chuncha ni Jesús talakanunil, chꞌapanil ixmakaꞌ, va maꞌostaulnil. Ex ni xanati va makaunchoqol iskakati, aqtaylcha jalakvavay. Ni Jesús jalakmaꞌayajnichoqol lhuvaj taqanꞌanin  Ancha ixmal ixꞌatinaꞌ ni Simón, va ixchꞌapata skakati. Tejkan tanul ni Jesús niman puteꞌenikal ni va taqanꞌay.  Taval tejkan tataxtuchal ni laqa chaqaꞌ, ex ni Jesús ali Juan ali Santiago va tamil la ixchaqakꞌan ni Simón ali Andrés.  5Ex chuncha ixtalhichiviniy tacha ixmakay ni Jesús va tus talakachux xalakatꞌun Galilea. Ni Jesús maꞌayajnichoqol ixꞌatinaꞌ ni Simón G  Ex chuncha yu ancha ixtaꞌalinta va tus tachun tatalhananꞌol. Va aqtaylcha talalhisakmiy siya yuꞌuncha, va talajuniy: —¿Tis va suncha ni aniycha? ¡Va taun sastꞌi jatapastakꞌati yu malaniy! Tacha qayntaun yu lhitꞌajun tapꞌasta. Jalaklhijuniy yu jantu lajꞌox espíritus, ex yuꞌuncha taqalasmatꞌa. = uEx va chuncha ni anchanuꞌ jantu ox espíritu va aqtaun pꞌas maxkapꞌiknichoqol ni anchanuꞌ joꞌati, va tus pꞌas tꞌasal, ex chuncha va makaunchoqolcha ni joꞌati.  )Pero ni Jesús va laqꞌaymal ni anchanuꞌ jantu ox espíritu, va junil: —¡Saqcha kaꞌuntꞌi! ¡Kꞌamakꞌaucha ni aniy joꞌati! R —¿Valiꞌiycha kilaꞌakxkauyaucha ni kijnan, Jesús, machaqaꞌ Nazaret kꞌatꞌi? ¿Va tꞌantꞌa para kilalaktꞌilhiu? Yu kitꞌin ikmispayan, ni uxintꞌi va yu ixnavin Dios kꞌatꞌi. z oAnchanuꞌ laqa chaqaꞌ va ixvil qayntaun joꞌati yu ixlhitꞌajun taun jantu ox espíritu. Tꞌasal, va naul: E Ex ni lapanakni yu ixtaqalasmatꞌa va tus vak takꞌatsal. Ni Jesús ixjamalaninin tacha qayntaun pꞌas jalhachimoꞌonuꞌ y jantu kamalaninil tacha yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan. J Ex taꞌalcha, va tachaꞌal laka putaulan Capernaúm. Tejkan xajulchan jastaknati val, ni Jesús niman tanul laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas, va aqtaylcha jamalaninin. H  Ni Jesús va niman lakjuntaꞌil ni Santiago kun Juan. Ex tamakaulcha laka barco ixpaykꞌan ali yu oqxtamatin, va tatꞌaꞌalcha. Qayntaun lapanaki yu ixlhitꞌajun taun jantu ox espíritu M Ex chuncha tejkan va ukstsꞌuniykaꞌ ixtaꞌanta, ex ni Jesús vachu jalaktemal yu istsꞌalan ni Zebedeo, yu Santiago ali Juan. Va ixtꞌatꞌajun laꞌoxinin ixchꞌoqxkꞌan laka barco. n WEx ni anchanuꞌ joꞌakna va niman tamakaulcha ixchꞌoqxkꞌan, va tatꞌaꞌalcha ni Jesús. N  Ex chuncha ni Jesús va lakjunil ni anchanuꞌ pumatꞌuy joꞌakna: —Kilatꞌamiucha ni kitꞌin. Chavay tꞌemayatꞌik va jatanti pero kitꞌin kaklamakayau para kalaktꞌematꞌik lapanakni. ~  wTaval ni Jesús va ixkiltaukꞌaꞌanta ixkilpaꞌ lakamar Galilea. Ancha laqtsꞌil pumatꞌuy joꞌakna, va Simón kun ixlaqaj, Andrés. Ni yuꞌuncha va ixtatꞌajun mujunun ixchꞌoqxkꞌan lakamar. Va xachꞌapanan jatanti ixtajunita.   —Chavay va lakachilcha ni julchan tejkan kalhachimoꞌonunaꞌ ni Dios. Kꞌamapꞌaxatꞌikcha mijatapastakꞌatkꞌan, kalhakꞌapꞌupꞌintꞌikcha yu lajꞌox chivinti. Ni Jesús lakjuntaꞌil pumatꞌati lapanakni yu xachꞌapanan jatanti R  Tejkan manukalcha laka pachꞌin ni Juan ex ni Jesús va anchoqol xalakatꞌun ni Galilea. Va al laqputeꞌeniꞌ yu lajꞌox chivinti yu masuy tacha jalhachimoꞌonun ni Dios. Ni Jesús va naul: G    Ex chuncha ni Jesús va aqtꞌuy pꞌuxaun julchan ixvilchal ni anchanuꞌ lakakꞌavin taꞌan alin jatalhitsukuti yu kꞌivitsukunin. Ancha ni Satanás va laqtsꞌintanul ni Jesús incha lay kamaqtaqalhinil. Ex tachil ixmayulnin Dios, va taꞌaqtayjul ni Jesús. Ni Jesús aqtaynil ixlhitapatsa xalakatꞌun Galilea N  Ex taval ni Espíritu Santo va lhaꞌal lakakꞌavin ni Jesús. I   Va qasmajkal taun chivinti ni laktꞌiyan, va junkal ni Jesús: —Uxintꞌi, kesꞌatꞌa kꞌatꞌi, ayaj ikpaxkayan. Va ayaj klhiꞌachantajuy por uxintꞌi. Va laqtsꞌintanukal ni Jesús J  Ex chuncha tejkan takukchoqol ni laꞌaxkan ni Jesús va niman laqtsꞌil ni laktꞌiyan va talaqltiꞌal. Ex chuncha yu Espíritu Santo va ixtaꞌeltajuminta tacha taun palumax taꞌan ixyal.  + Ex va chuncha ni Jesús va taxtuchal ni laka putaulan Nazaret xalakatꞌun Galilea. Yu Juan va maqchajꞌaval ancha xalaꞌaxkan Jordán.  Kitꞌin va kun xkan klamaꞌaqchajꞌavayau. Ni yucha katapumaqchajꞌavayan kun ni Espíritu Santo. Aqchajꞌaul ni Jesús h KEx va chuncha ni Juan ixjalaqputeꞌeniy ni lapanakni, va ixlakjuniy: —Astan kaminaꞌ aqayntaun yu apalay ay xajantu kitꞌin. Yu kitꞌin tus jantu kimpaxtoqniy para kaktsoqoqtaulal y kakmusxꞌoqnil xamusni ixvarachi. & GIxlaqchꞌiti ni Juan va jamakanti xachꞌauti ni camello, yu ixlhitampachꞌin va jaxtaꞌan. Yu ixvayti va silaqa ali xaxkan seraj yu alin lakakꞌivinan. h KEx ni lapanakni yu machaqan xalakatꞌun Judea ali yu machaqan laka putaulan Jerusalén ixtalaqminꞌojoy ni Juan. Ixtalhitaulꞌojoycha ixtalaqalhinkꞌan ex ni Juan ixjamaꞌaqchajꞌavaycha xalaꞌaxkan ni Jordán.  !Ex va chuncha ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ va chinchal anchanuꞌ lakatꞌun taꞌan jantu tꞌujuꞌ chaqaꞌ. Va lakjuniy ni lapanakni ni kataꞌaqchajꞌaul para katasulcha ni tamapaxal ixjatapastakꞌatkꞌan, ex ni Dios kalaqmalaqmixinil ixtalaqalhinkꞌan. 8 kQayntaun lapanaki tꞌasay lakakꞌavin, va najun:“Kalaꞌoximanitꞌikcha ixlakatin ni Jalhachimoꞌonuꞌ.Vas kꞌamakꞌatꞌikcha para tsꞌalti katapasal.” l~ SNi Isaías yu ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios va tsꞌoqlhi ni laka libro ni va najun ni Dios:Ikmalaqachay qayntaun yu kapꞌulꞌaniyan ni uxintꞌi,
para kalaꞌoximanin ni lakatin taꞌan kꞌapꞌupꞌineꞌe. U} 'Aniy aqtayniy ni ox chivinti yu lhichiviniy Jesucristo yu Sasꞌatꞌa Dios. =|sKꞌalakmalanitꞌik katatoꞌoyal tachun yu klajuntau. Ni kitꞌin kaklatꞌaꞌalinau mas va tavanancha kaval, tus tejkan kamiꞌoyaꞌ ni lakamunukpaꞌ. Va chuncha kaval.k{OKꞌalaqpꞌinchipitikcha yu oqxlaqchux ni lapanakni yu taꞌalinta aniy lakamunukpaꞌ, kꞌalakmakꞌatꞌik kintꞌaltanan. Kꞌalaqmaqchꞌajꞌavatꞌik la ixtaqaꞌuti ni kimPay ali yu isTsꞌal ali yu Espíritu Santo. zEx ni Jesús talakanul kun yuꞌuncha, va lakjunil: —Ni Dios kixtaqnil tachun palhachimoꞌon mas laktꞌiyan y vachu lakatꞌun. ]y3Tejkan talaqtsꞌil ni Jesús, ex tatoꞌoyal pero lati jantu ox ixtalhakapuꞌan. xEx taval, yu pumakautaun ixtꞌaltanan ni Jesús va taꞌal taun aspajun xaꞌestado Galilea taꞌan lhinaul ni Jesús. GwEx ni tropas talaqaꞌil ni tumin y tamakal tacha laklhijunkanta. Vanaj va yucha talalaqputeꞌeniy ni israelitas tus chavaycha. Yu laklhijunil ni Jesús ixlapanakni yu ixjamalaqachay v Incha kakꞌatsayaꞌ yu tapasal ni gobernador ex ni kijnankꞌan kakxaqalayau. Ex jantucha tuꞌuchun katalhitaqmukꞌaniyan. Ju  Va taxaqalal, va tajunil: —Uxiknankꞌan kꞌalaqpꞌutꞌeꞌeyapitik ni tejkan tsꞌis ixjunita va iltꞌatꞌatꞌatꞌik ex yu ixtꞌaltanan ni Jesús va kitaꞌalhaumaxtul ixlakatunaj. ,tQ Ex chuncha yu xaꞌukxtinin kuras va talaqꞌal yu xalajꞌaynin para katamachꞌantamil ixjatapastakꞌatikꞌan kun yuꞌuncha. Lhuu tumin taxtaqnil yu tropas. 6se Tejkan ixtaꞌantacha ni xanatin, lati ni tropas yu ixtalhistaknanta taꞌal laka ay putaulan. Talaqputeꞌeniꞌol yu xaꞌukxtinin ni kuras tachun yu ixlhitapasata. Hr  Ex chuncha ni Jesús lakjunil: —¡Jantu kꞌatꞌalhanantꞌik! Kꞌapꞌinchꞌipitik juninin kintꞌaltanan ni kataꞌal Galilea y ancha kintalaqtsꞌinaꞌ. Yu talaqputeꞌel ni tropas q+ Ex chuncha va niman laktasunil ni Jesús y lakmastakꞌal. Yuꞌuncha va tatalakanunil ni Jesús y talaqatanuꞌinil ixchꞌaja y tatoꞌoyal. FpEx chuncha ni xanatin va tsꞌalaj tataspꞌikchoqol taꞌan ixmaꞌakanta ixlakatunaj pero kun talhanti y vachuꞌ kun achati. Tatakyauꞌal makꞌatsaninin ixtꞌaltanan ni Jesús. Vo%Tsꞌalaj kapꞌinchꞌipitik y kalakꞌunchꞌipitikcha ixtꞌaltanan ni va kujchoqotacha la ixlhinin y yucha kapꞌulꞌanaꞌ Galilea. Ancha kꞌalaqtsꞌinapitik. Va yucha yu klalhilaqmintau juninin. n¡Jantucha aniy katamal! Va kujchoqol la ixlhinin, chuncha tacha naul ni yucha. ¡Kꞌatꞌantꞌik laqtsꞌinin taꞌan ixmamakanta! 8miEx chuncha yu ixmayul Dios va lakjunil ni xanatin: —¡Jantu kꞌatꞌalhanantꞌik! Kitꞌin kꞌatsay va tꞌaunatꞌik lakxkaunan ni Jesús yu xtukmukꞌakal laka kurus. l-Tejkan chuncha talaqtsꞌil yu ixtatꞌajun lhistaknan, tus taxkapꞌiknil ixtalhantikꞌan, tataqtal y tatamakaul tacha katanilcha ixtajunita. zkmYu ixmayul Dios tus olaqlnaꞌ ixtasuy tacha makaliukniti y ixlaqchꞌiti tus pꞌays yaqaq ixtasuy tacha miki. pjYExnicha alil taun pꞌaysni xkapꞌikniti, va taꞌeltajul laktꞌiyan qayntaun ixmayul Dios. Taꞌukstsꞌuninil taꞌan ixmaꞌakanta ixlakatunaj ni Jesús. Va xtay moqosunil ni chiyux yu ixpumalakchaukanta y va ancha putaulal. Si !Ixtapasatacha yu xajulchan jastaknati. Va tunkumintacha yu xapꞌunaj julchan laka semanaj. Ni María Magdalena kun yu aqayntaun María taꞌal laqtsꞌinin taꞌan ixmaꞌakanta ixlakatunaj ni Jesús. FhBEx taꞌalcha, ox tamakal kuenta taꞌan ixmaꞌakanta ixlakatunaj, va tamukꞌanil taun sello ni chiyux yu ixpumalakchaukanta. Ancha tamakaulalcha ni tropas para katalhistaknal.[g/AEx lakjunil ni Pilato: —Kꞌalhipꞌintꞌikcha ni tropas yu katalhistakꞌaꞌ. Kꞌapꞌinchꞌipitikcha y kꞌalhistꞌaktꞌik taꞌan maꞌakanta ixlakatunaj tacha lhilayatꞌik yu ox lhistaknati. mfS@Xlhiyucha, klaskꞌiniyau kamalaꞌachꞌan ixlhistakka taꞌan maꞌakanta ixlakatunaj tus laꞌatꞌutunuꞌ julchan. Incha jantu, ex lay kataꞌal alhaumaxtunun ixlakatunaj yu ixtꞌaltanan. Ex astan katajunil ni lapanakni ni va kujchoqotacha la ixlhinin. Incha va chuncha kaval, ex va apalaycha ay kaval ni anchanuꞌ jalaklkanti xajantu yu pꞌunaj. Je ?Va tajunil: —Jalhachimoꞌonuꞌ, kijnan ikpastakchoqoyau tejkan vananaj ixtꞌajun ni anchanuꞌ makanunuꞌ lapanaki, va ixnajun yu laꞌatꞌutunuꞌ julchan kakujchoqoyaꞌ la ixlhinin. d>Ex va chuncha ataun julchan val, va xajulchan jastaknati. Ex yu xaꞌukxtinin ni kuras ali yu fariseos va talaqꞌal ni Pilato. Cc=Pero yu María Magdalena kun yu aqayntaun María va ancha ukstsꞌuniy ixtavilanal taꞌan maꞌakal ixlakatunaj ni Jesús. Yu ixtalhistakta taꞌan ixmaꞌakanta ixlakatunaj ni Jesús (bIVa chuncha ixtꞌajuncha putsꞌisniꞌ tejkan chaꞌal qayntaun maqaliꞌ yu ixjunkan José yu xamachaqaꞌ Arimatea ixjunita. Yucha vachuꞌ ixtꞌaltanaꞌ ni Jesús ixjunita. "^=8Lati ni yuꞌuncha va yu María Magdalena ali María yu ixnatikꞌan ni Santiago kun José, ali ixnatikꞌan yu istsꞌalan Zebedeo. Maknukal ni Jesús 2]]7Ancha vachu ixtayanal lhuvaj xanatin, va paqmaqati ixtatꞌajun laqtsꞌinin ni Jesús. Yuꞌuncha ixtatixkaulhimintachal tus Galilea y va ixtaꞌaqtayjulhiminta. \6Yu kapitan kun yu ixtropas yu ixtalhistakta ni Jesús va talaqtsꞌil y taꞌukskꞌatsal ni xkapꞌikniti y talaqtsꞌil tachun yu ixtꞌajun tapasanaꞌ. Ex tus ayaj tatalhanal, va tanaul: —¡Laqsaval ni aniy joꞌati va Sasꞌatꞌa Dios ixjunita! 7[g5Astan tejkan takujchoqol ni Jesús la ixlhinin, ex ni yuꞌuncha tataxtul la ixputaknunkꞌan y tatanul laka ay putaulan Jerusalén yu ixnavin Dios y pumalhuu talaqtsꞌil. vZe4Vachu lati yu putaknun va talaqltiꞌaꞌol y pumalhuvaj ixlapanakni Dios va takujchoqol la ixlhininkꞌan. GY3Ex chuncha va taꞌexpakltꞌiyul yu xaꞌay kortina ni ay lakatajtan, va taꞌexminchal xꞌakpuꞌ tus xtuntaun. Vachu xkapꞌiknil ni lakatꞌun y tatampacheꞌeꞌol yu ay chiyux. DX2Taval aaqtaun tꞌasachoqol ni Jesús, ex va nilcha. sW_1Pero lati tanaul: —Kꞌamakꞌaucha. Kalaqtsꞌinaucha incha kaminaꞌ malaqtaxtunuꞌ ni Elías. BV}0Ex yu qayntaun va takyauꞌal iniꞌ laqataun sponja. Va matajul laka xaxkan uva yu skajtacha, ex akatachꞌimukꞌal laka maqataun kꞌiu ex va malakanunil para kaꞌoqlhi ni Jesús. U/Yu ancha ixtayanal taqasmaklhi, va tanaul: —Va tꞌajun tꞌasaꞌiniꞌ ni Elías yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. WT'.Ex chuncha anchanu hora va pꞌaysni tꞌasal ni Jesús, va naul: —Eli, Eli ¿lema sabactani? (va naunputun: “KiDios kꞌatꞌi, kiDios kꞌatꞌi, ¿valiꞌiycha ni kꞌilakꞌamakꞌauntꞌacha?”) lSQ-Ex atunkuj va aqtaynil putsꞌisa, y taylhaꞌal tus laꞌatꞌutu putoqoxata ixputsꞌista. R,Yu pumatꞌuy alhavanan yu ancha ixlaktꞌaxtukmukꞌakanta vachu chun laqxtoqnuꞌ chivinti tajunil ni Jesús. Nil ni Jesús Q +Yucha lhakapuꞌan ni Dios. Chavay va Dios kamalaqtaxtul incha laqsaval achaniy. Yucha kintajuntan va Sasꞌatꞌa Dios junita. AP{*—Ixjamalaqtaxtuy yu alati pero jantu lay laqtaxtuy ixlaqꞌaman. Incha yucha va yu ay xajalhachimoꞌonuꞌ israelitas, ex kapatajul la ixkurus y kaklhakapuꞌaniyau ni yucha. 2O])Yu xaꞌukxtinin ni kuras ali yu xalajꞌaynin ni lapanakni ali yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas, vachu va chun talaktuꞌul ni Jesús, va tanaul: zNm(va ixtajuniy: —¡Uxintꞌi yu ixmaqtꞌatꞌi ni ay kilakatajtankꞌan ex paqtꞌutu julchan ixmaꞌayauchꞌoꞌoꞌ! Incha laqsaval va Sasꞌatꞌa Dios unitꞌa, chavay kꞌalaqtꞌaxtꞌu meꞌeman y kapꞌatꞌaꞌutꞌi laka kurus. hMI'Yu ancha ixtatapasay va laqxtoqnuꞌ chivinti ixtajuniy, ixtamalaklay ixꞌaqtsulkꞌan, L &Ancha vachuꞌ laktꞌaxtukmukꞌakal kun Jesús pumatꞌuy alhavanan. Qayntaun la ixlhijakanaj y yu aqayntaun la ixlhimaqxu. (KI%Va tatsꞌoqmukꞌanil taun chivinti la ixꞌaqtsul ni ixkurus, va najun: “Aniy va Jesús, ixJalhachimoꞌonukꞌan ni israelitas”. Va yucha talhimaqnil. ;Jq$Ex chuncha ancha tataulalcha para katalhistaklhi. I9#Tejkan tamakxtukmukꞌaꞌol laka kurus, ex aqtayl tamakay suerte para taꞌayucha katamakaunil ixlaqchꞌiti. Ex va chuncha taqayntsal tacha maqancha istsꞌoqta yu ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios, najun: “Talaqlvaqlhi kilaqchꞌiti y tamakanil suerte yu xakꞌulata.” :Hm"Ancha tamaꞌotul ni Jesús xaxkan uvas yu skajtacha yu lhiyaukanta taun kꞌuchꞌu para jantu ayaj kaꞌukskꞌatsal. Pero tejkan kilkꞌatsal ni Jesús ex jantu kaꞌoqlhi. bG=!Tachaꞌal lakataun aspajun yu ixjunkan Gólgota (va naunputun xajalukuti aqtsul). #F? Tejkan ancha tataxtul, tapaxtoqlhi qayntaun joꞌati yu junkan Simón yu machaqaꞌ Cirene. Talhijunil laqatapꞌasta kalhaꞌal ixkurus ni Jesús. EETejkan talaktuꞌuꞌolcha ex tamaxtunichoqol ni xlapul laqchꞌiti, tamulanichoqol yu ixlaqchꞌiti y talhaꞌalcha para kataxtukmukꞌal laka kurus. Taxtukmukꞌal ni Jesús laka kurus eDCVa talakapuchujval, ex kun ni anchanu palik yu ixlhaꞌanta, va talhilaqapanaqchoqol. rC]Tamalakpatanul taun korona yu ixlhimakakanta jaltukun, y tamachꞌapal laqataun palik la ixlhimajkanaj. Ex taꞌaqtsoqoqtanil la ixlakaꞌukxpu, talaktuꞌul, va tajunil: —¡Katsukuꞌalil yu ay xalhachimoꞌonuꞌ ni israelitas! PBTamajꞌanil ixlaqchꞌiti y tamulanil aqxtaun laqchꞌiti yu xlapul. )AKEx chuncha yu ixtropas ni gobernador va talhaꞌal ni Jesús la ixchaqa ni gobernador. Ancha laqmaqxtoqkal yu alati tropas tus xvilhin tamalaqachoqoxnul. 3@_Ex chuncha ni Pilato va oxamaktaun makaulcha ni Barrabás. Ex lhinaul ixmaqanaqka ni Jesús y maqxtaqlhi para kamakxtukmukꞌakal. Ni tropas talaktuꞌuy ni Jesús ?'Chuncha tus tachun ni lapanakni va tanaul: —Chun, ni kijnan y vachuꞌ kesꞌatꞌankꞌan va kilaqtaqalchkꞌan kunaꞌ ni ixlhinin. b>=Ex laqtsꞌil ni Pilato ni jantucha lay tuꞌuchun makay. Yu lapanakni va apalaycha ixtalakchiviniy y ixtatꞌasay kun lhilukuj. Chuncha ni Pilato va malaqachanil ixꞌika xkan, va makchaꞌal la ixlakaꞌukxpukꞌan ni lapanakni y lakjunil: —Ni kitꞌin jantu kilaqtaqal kunaꞌ ixmaqnika ni aniy ox lapanaki. Tapaxtoqniyan ni uxiknan. @=yPero yu Pilato va lakjunchoqol, va naul: —¿Tisuncha laqtaqal makata? Pero ni yuꞌuncha aaqtalaqtaun tamatꞌasachoqol, va tanaul: —¡Kꞌamakxtꞌukmukꞌacha laka kurus! H< Ex yu gobernador va laklhisakmichoqol, va naul: —¿Ex tisuncha kakmakayacha kun ni Jesús, yu junkan Cristo? Ex va taqaltayanal, va tamatꞌasal: —¡Kamakxtukmukꞌakal laka kurus! F;Ex chuncha yu gobernador va aaqtaun jalaklhisakmil ni lapanakni, va lakjunil: —¿Taꞌayucha naunatꞌik kakmakaul oxamaktaun ni aniy pumatꞌuy lapanakni? Va tanaul: —¡Va Barrabás! ::mPero yu xaꞌukxtinin kuras kun yu xalajꞌaynin ni lapanakni va taxaqalal ixtalhavaxtu lapanakni para kataskꞌinil kaxꞌoqkal ni Barrabás y para kamaqnikal ni Jesús. 9Tejkan vananaj ixvil la ixpulakchivin, ex yu ixanati va malaqachanil chivinti, va junil: “Jantu tuꞌuchun kꞌamakꞌanin ni anchanu lapanaki yu jantu kalhitsukul laqtaqal. Kutancha tsꞌis va taxtuj klhiꞌaqlaqavanal ni anchanu lapanaki.” V~~%}}+|| zz:yyKxxUwrvkuttrqqppEoomlzkjjihhXgg'ffedcbb>aa`<_W^]]] \[[$Z~YuXX>WW.VUETtSdRRaQPOONCMMLKK7JJ,IXHH(GrFEDDCJBAA @3??<=<<;v:z988w76)5433;2110/.Y-,e+*){((#'U&%z$$""g! gx+?UOn 0y3AXU #Qayntaun xanati ixlhitꞌajun qayntaun lakatꞌuniy ixjatsiꞌi yu ixlhitꞌajun yu jantu ox espíritu. Tejkan kꞌatsal ni ancha vil ni Jesús, va niman laqꞌal, va talakaputatamanil la ixchꞌajaꞌ. e CEx chuncha ni Jesús taxtuchalcha, va al xalakaputaulanin ni Tiro ali Sidón. Ex chuncha tejkan chaꞌal, tanul aqataun chaqaꞌ, va ixnajun jantu matichun kakꞌatsal taꞌan taulal. Pero jantu lay katamaqsaqlhi. A {Tachun ni anchanuꞌ axtoqnuꞌ yu jantu lajꞌox, yucha minachal la ixpulakna ni lapanaki, ex chuncha maqtaqalhiniy. Qayntaun xanati yu jantu israelita kaval, lhakapuꞌal ni Jesús L taꞌalhavanan, taꞌaqspꞌuknin, talaktuꞌunun, tamakanunun, taputꞌajuncha la ixjatsukuntikꞌan, taꞌakchaꞌanan, tamanuy jalaklkanti, ixꞌamankꞌan ay lakmakakan, jantu lakpastaknan. c ?La ixpulakna ni lapanakni, la ixjalhanutikꞌan, ancha minachal yu jantu lajꞌox jatapastakꞌati, xlhiyucha tatꞌatamay lapanakni yu jantu ixnavinkꞌan kaval, tamaqamaꞌojoy tachun yu jantu lajꞌox, jamaqninin, s_Ex chuncha vachu naul ni Jesús: —Yu maqtaqalhiniy qayntaun lapanaki va yu minachal la ixpulakna. 3_Yu uy jantu tanuyachal la ixjalhanuti. Tajuyachal la ixpuvintu ex astan taxtuchoqoy. Tejkan chuncha naul ni Jesús va masul ni puchux lhiꞌuti va si ox kꞌaꞌutꞌi. 9kEx ni Jesús va jalakjunil: —¿Chavay mas uxiknankꞌan jantu malaꞌasiyatꞌik? ¿Jantu malaꞌasiyatꞌik ni tachun yu uy qayntaun lapanaki ni yucha jantu maqtaqalhiniy? NEx chuncha ni Jesús tejkan lakmakaulcha ni lapanakni, va tanul la ixpulakna ni laqa chaqaꞌ. Ex chuncha ixtꞌaltanan va talhisakmil yu naunputun ni chivinti yu ixlakmalanita ni lapanakni. H Chavay incha alin mimpaqasmakkꞌan, va kaꞌasmaktꞌikcha.] iKYu uy ni lapanaki, yucha jantu maqtaqalhiniy ixjatsukunti. Yu maqtaqalhiniy va yu kiltaxtuy. [ -Ex chuncha ni Jesús jalaktꞌasaꞌil yu ixtalhavaxtu lapanakni, va jalakjunil: Kilaqalasmakvi mintachunkꞌan, ox kꞌamalaꞌasitꞌik. S Chuncha ayaj akchꞌintꞌamayatꞌikcha yu lhinajun Dios. Va ayaj tꞌoꞌoyaniyatꞌik yu tacha ixtamakalhiminta ixputsukukꞌan mimpayankꞌan maqancha. Pulhuvaj axtoqnuꞌ chuncha makꞌayatꞌik. xi Incha chuncha najun, ex yu uxiknankꞌan naunatꞌik jantucha maqskꞌiniy kalaqꞌaqtayjul ixpay ali ixnati. V% Pero yu uxiknankꞌan naunatꞌik ni qayntaun lapanaki lay kajunil ixpay ali ixnati: “Laqsaval tachun yu klhitꞌajun va Korbán (va naunputun va ixnavin Dios). Xlhiyucha jantu lay klaꞌaqtayjuyau.” Q~ Ni Moisés yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios, va naul: “Katꞌoꞌoyatꞌi ni mimpay ali minati.” Vachu va naul: “Yu jantu ox lhichiviniy ixpay ali ixnati yucha maqskꞌiniy kanil.” 2}] Vachuꞌ lakjunil: —Chavay yu lhinajun Dios valiꞌiy makꞌauntꞌijlayatꞌik. Vamun tamaqamayan katꞌaylhipꞌintꞌik tacha uxiknankꞌan mimputsukukꞌan. |Chavay uxiknankꞌan va makꞌauntꞌijlayatꞌik yu lhinajun Dios. Tꞌaylhipꞌinatꞌik yu talhinajun lapanakni. {Mas ayaj kintatoꞌoyay jantu tuꞌuchun ixtapal kaval,
jantu laqsaval yu tamalaninin, va ixjatapastakꞌatkꞌan lapanakni. 5zcEx ni Jesús va lakjunil: —Ni uxiknankꞌan va tꞌuy ukxpuꞌ makꞌayatꞌik. Ni Isaías yu ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios, yucha vas ixnajun, va inchineꞌ tsꞌoqlhi:Ni aniy lapanakni vamun kun ixkilkꞌan kintatoꞌoyay.Yu ixjalhanutikꞌan va ayaj maqati alinta kun kitꞌin. %yCEx chuncha yu fariseos ali yu ixtamalaniy ixlhachimoꞌonkꞌan va tajunil ni Jesús: —¿Valiꞌiycha mintꞌaltanan jantu tataylhaꞌan yu kimputsukukꞌan yu tacha ixtamakay yu maqancha kepayankꞌan? Yu mintꞌaltanan valiꞌiy tavajin mas jantu tamaqchaꞌay tacha lhinaunkan. pxYVachuꞌ tejkan ixtaꞌiy tuꞌuchun laklhitamau, pꞌunaj ixtachaꞌaꞌelay ex ixtaꞌuy. Vachu ayaj pulhuvaj ixtamakay tacha ixputsukukꞌan, ixtachaꞌay vasos ali kasvilas, xapuvay yu jamakanti kun tsasnati vachu yu putaman. _w7Yu fariseos ali tachun yu alati israelitas yuꞌuncha ixtamakay tacha ixputsukukꞌan yu maqancha ixpayankꞌan. Jantu aqtaun lakmakxkiliu ixtavajin, va si pꞌunaj ixtamaqchaꞌay tacha lhinajun ixputsukukꞌan. v%Talaqtsꞌil lati ixtꞌaltanan ni Jesús va ixtavajin mas jantu ixtamaqchaꞌay tacha lhinajun ixputsukukꞌan. Ex jantucha ox katalhilal. u %Taun julchan ni fariseos ali alati yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas va tatalakanunil ni Jesús. Va taminchal ni Jerusalén. Dt8Ni Jesús tejkan ixtiꞌukxuntayay lakstꞌuniy putaulan, lajꞌay putaulan, laka kuxtu, mas va toꞌoxtaycha kaval, va si ixtamamaniy ni lakatinixnan ni taqanꞌanin. Ixtatapayniniy ni Jesús para lay katachꞌapanil vamun ixpiktuꞌ ni ixlaqchꞌiti. Ex tachun yu tachꞌapanil va si taꞌayajnanꞌochoqol.s-7Ex tatakyauꞌal inin yu taqanꞌanin tus tachun ni anchanuꞌ lakatꞌun. Talaklhiminil laka putaman taꞌan ixtakꞌatsay ni ixtaulay Jesús. erC6Tejkan tataxtul laka barco ni Jesús ali ixtꞌaltanan, ex yu lapanakni va niman tamispal. xqi5Tejkan tapatukukchalcha ni lakamar va tachaꞌalcha xalakatꞌun Genesaret, tachꞌiꞌulalcha ni barco. Pp4Vananaj ayaj pꞌas ixtajunita ixjalhanutkꞌan. Jantukaꞌ ox ixtamalaqasiy tichichuncha lapanaki junita yu lalhaval ni pan. Ni Jesús va lakmaꞌayajnichoqol xataqanꞌanin xalakatꞌun Genesaret o'3Ex ni Jesús va tajulcha laka barco taꞌan ixtatajumanal. Ni un va vakcha junchoqol. Ex yuꞌuncha tatalhanal, va tus vak takꞌatsal. 4na2Tachun yu talaqtsꞌil, va ayaj tatalhanal. Ex ni Jesús niman jaxaqalal, va lakjunil: —¡Ay kꞌamakꞌatꞌik melhanutkꞌan! Va kitꞌin. Jantu katꞌalhanantꞌik. m1Pero tejkan talaqtsꞌil ni iltanajminta la ixꞌukxna ni lakxkan talhilal va taun maqtsꞌisvanaꞌ. Ex va tamatꞌasal. l!0Ex ni Jesús jalaqtsꞌil ni ixtꞌaltanan va tacha jantu kalal katamaltanal ixbarcokꞌan. Yu un va ayaj pꞌasni ixꞌunilata taꞌan ixtapuꞌanta. Tejkan tunkumintacha ni Jesús va iltanajmintacha la ixꞌukxna lakxkan. Va ixlaqmaqxapuꞌiniputun ixtꞌaltanan. k/Tejkan putsꞌislhicha, yu ixtꞌaltanan ixpakltauncha lakamar ixtaꞌanta laka barco. Ni Jesús va ixꞌamancha ixyal ni lakatꞌun. ljQ.Tejkan lakmastakꞌaꞌochoqolcha ni lapanakni ex ni Jesús va al tapayniniꞌ Dios laka aspajun. bi=-Ex ni Jesús va niman laklhijunilcha katatajuchoqolcha ni laka barco ixtꞌaltanan para kataꞌanchoqolcha ni Betsaida. Ni Jesús jantu niman kalaktꞌaꞌal. Vananaj ixtꞌajun lakmastakꞌanaꞌ ni lapanakni. ihK,Ni joꞌakna yu tavayl va laqakis mil. Ni Jesús va iltanajminta la ixꞌukxna lakamar Galilea g +Ex chuncha tapusakchoqol yu xajchal xatalaqcheꞌeniꞌ ni pan kun ni jatanti. Va tus laqakautꞌuy canastas tamaꞌaqtsamal. 7fi*Tachun tavaynꞌol, va tus ox taꞌotsaꞌol. Ke)Ex chuncha ni Jesús chꞌapalcha ni aqskis pan ali yu aqxtꞌuy jatanti. Talaqstꞌal ni laktꞌiyan, va xtaqnil lhimalaqpuchuncha ni Dios. Ex chuncha laqcheꞌelcha ni pan, jalaqxtaqnilcha ixtꞌaltanan para katamapitsinilcha ni lapanakni. Vachu jalaqcheꞌeniꞌol tachun ni lapanakni ni anchanuꞌ aqxtꞌuy jatanti. cd?(Ex chuncha ni lapanakni tataulalcha tamin ciento, yu alati va tataulal pakltamin ciento. c 'Ex ni Jesús jalaqmalaqachal katalhijunil ni lapanakni para katataulal oqxlaqtamin taꞌan alin lakstakꞌau jatsꞌinan. `b9&Ex chuncha ni Jesús va naul: —¿Tas chuncha maꞌalinatꞌikcha mivaytikꞌan? Kꞌapꞌinchꞌipitik laqtsꞌinin. Tejkan takꞌatsalcha tachun ixꞌalinta, tanaul: —Va aqskis pan ali aqxtꞌuy jatanti. wag%Ex ni Jesús va lakjunil: —Uxiknankꞌan kalakvavatꞌik. Ex yuꞌuncha va tanaul: —¿Ex kijnankꞌan kajkꞌanau inin vayti para kaklakvavayau? Maqskꞌiniy lhuu tumin ni kaklhiꞌiu yu kataꞌul, kaval 200 julchan lhitapatsa. `$Kꞌalakmastꞌakꞌachꞌoꞌo ni lapanakni kataꞌanchalcha inin ixvaytikꞌan ukstsꞌuniy taꞌan alin lakstꞌuniy putaulanaxna. _#Ex chuncha tejkan toqoxalcha ixtꞌaltanan ni Jesús talaqmil, va tanajun: —Aniy jantu tꞌujuꞌ chaqan, chavaycha toqoxalcha. ^"Tejkan ni Jesús taxtulcha laka barco va jalaqtsꞌil lhuvaj lapanakni. Va jalakmapaynil ni lapanakni, ixtaꞌalinta tacha borregos yu jantu kaꞌalil qayntaun yu kalaklhistaklhi. Ex chuncha ni Jesús aqtaylcha jalakmalaniy, va pulhuu chivinti jalakmasunil. r]]!Pero lhuvaj lapanakni talaqtsꞌil tejkan al, va talaqmispal. Ex chuncha pumalhuu xalapanakni ni laka putaulanaxna va tatakyauꞌal laka tꞌun. Taval yuꞌuncha pꞌunaj tachaꞌal, yu Jesús kun ixtꞌaltanan va astan tachaꞌal. z\m Ex va chuncha va tatajulcha laka barco. Va taꞌal jastaknan xꞌamankꞌan taꞌan jantu tꞌujuꞌ lapanakni. E[Ex ni Jesús va lakjunil ixtꞌaltanan: —Chavay ni uxiknankꞌan kꞌatꞌantꞌikcha taꞌan jantu tꞌujuꞌ lapanakni, kaꞌaucha jastaknan kilaqꞌamankꞌan. Yuꞌuncha va jantu lay katastaknal taun panchꞌixcha para katavayl, va por ixtamin, ixtaꞌan pumalhuu lapanakni. Xlhiyucha chuncha naul ni Jesús. ZEx taval yu ixjamalaqachantacha ni Jesús va talaqminchoqol ni Jesús. Va talaqputeꞌel tachun yu tamakal ali yu tamalaninil. JY Ex chuncha yu ixtꞌaltanan ni Juan tejkan takꞌatsalcha ni maqnikal, va takiꞌinilcha ixlakatunaj. Va talhaꞌalcha maknunun laka putaknun. Ni Jesús va lakvaval laqakis mil joꞌakna BX}Ex ni tropa va al ni laka pachꞌin, va chaqxꞌinil ixꞌaqtsul ni Juan, ex lhiminil laqa ay plato, xtaqnilcha ni jatsiꞌi. Ex yu jatsiꞌi va maqxtaqnil ixnati ixꞌaqtsul ni Juan. WEx chuncha ni jalhachimoꞌonuꞌ Herodes niman lhijunil qayntaun ixtropa kaꞌal iniꞌ ixꞌaqtsul ni Juan yu maqchajꞌavanaꞌ. +VOTejkan chuncha junkal ni jalhachimoꞌonu Herodes, va ayaj maqaninil. Pero ixjunitacha ni laqsaval kaxtaqniyaꞌ yu kaskꞌinacha, vachu ni lapanakni yu lakjuntaꞌitacha lakvayti va taqasmakꞌol ixchivinti yu junil ni jatsiꞌi. Xlhiyucha jantucha lay kamapaxal ixjatapastakꞌati. hUIEx chuncha ni jatsiꞌi va taun laqatsꞌalaj tanuchal taꞌan ixvil ni jalhachimoꞌonu, va junil: —Yu kitꞌin iknajun chavaycha niman kꞌixtꞌaqnin laqa ay plato yu ixꞌaqtsul ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ. KTTaval ni jatsiꞌi va al lhisakminin ixnati: —¿Tisunchacha kakskꞌiniyacha? Yu ixnati va junil: —Chavay ni uxintꞌi va kaskꞌiniyeꞌe ixꞌaqtsul ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ. +SOEx vachu junil: —Laqsaval ijkunan ni kakxtaqniyan yu kiskꞌiniy mas va tichichuncha kaval tus kaval pakltaun ni kilakamunukpaꞌ taꞌan klhichimoꞌoy. AR{Ex chuncha yu istsiꞌi ni Herodías tanuchal taꞌan ixꞌalinta ni kꞌatan, va aqtayl jatꞌinin. Va ayaj maqamal ni Herodes, vachu yu ixtatꞌatꞌajun vaynin ayaj tamaqamal. Ex yu jalhachimoꞌonuꞌ Herodes va junil ni jatsiꞌi: —Kꞌiskꞌinin va yu uxintꞌicha achꞌaniy. Yu kitꞌin kakxtaqniyan. 2Q]Taval taun julchan ni Herodías va temal tacha pulay kamaqnil. Laqchaꞌalcha ixkꞌatan ni Herodes. Ni Herodes va makal taun ay lakvayti. Va laklhijunil ni lapanakni yu ixtaꞌaqtayjuy ali yu xaꞌukxtinin tropas, vachuꞌ alati yu xalajꞌay lapanakni yu ixtavilanal xalakatꞌun Galilea. %PCYu Herodes ixtalhauniy ni Juan, ixkꞌatsay va ox vas ixjunita ixjatsukunti, ixmakay yu tacha ixnajun Dios. Ex mas ni Herodías ixmaqniputun ni Juan, yu Herodes va ixlhistakta. Vachu tus ox ixꞌachajqasmakniy yu ixlaqputeꞌeniy ni Juan, mas jantu ox ixmalaqasiy yu ixlaqputeꞌey. dOAXlhiyucha yu Herodías ayaj ixkajiy ni Juan va ixmaqniputun pero jantu lay kamaqnil. tNaNi Juan va ixjunitacha ni Herodes: —Yu ixanati ni milaqaj jantu lay kꞌalhitsꞌukꞌu tacha mixanati. |MqNi Herodes ixmalaqachanantacha ixchꞌika ni Juan ex manul laka pachꞌin. Va chuncha ixnajun kamakal ixanati yu ixjunkan Herodías. Yucha ixjunitacha ixanati ni Felipe, yu ixlaqaj ni Herodes pero Herodes ixmaxtunitacha, va tꞌatsukul. !L;Tejkan chuncha qasmaklhi ni Herodes, va naul: —Ni anchanuꞌ va Juan, va yu ikmalaqachanal ixchaqxpꞌuxnika ixꞌaqtsul. Va tꞌajunchoqoycha. KAlati lapanakni va ixtanajun: —Ka va Elías. Yu alati ixtanajun: —Va qayntaun yu ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios maqancha. J#Ex yu lhachimoꞌonuꞌ Herodes va kꞌatsal yu tacha ixmakay ni Jesús. Tachun ni lapanakni ixtamispaꞌojoy yu ixmakay ni Jesús. Tanaul: —Ka va kujchoqotacha ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ. Ka xlhiyucha lhitꞌajun tapꞌasta ni lay kamakal ay axtoqnuꞌ. 4Ia Lhuvaj taqanꞌanin talakmaxtunil yu jantu ox espíritus. Vachuꞌ talhixapal lhuvaj taqanꞌanin kun aceite, va tamaꞌayajnichoqol. Nil ni Juan yu jamaqchajꞌavanaꞌ H  Ex chuncha ixtꞌaltanan tataxtulcha laqputeꞌenin ni maqskꞌiniy katamapaxalcha ixjatapastakꞌatkꞌan ni lapanakni. G Incha jantu katalaqaꞌiyan, incha jantu kataqalasmakputunan, ex katꞌaxtꞌuchꞌoꞌoyapitikcha. Kachꞌankꞌalapꞌuxkꞌanapitik ni pꞌoqxni la minchꞌajakꞌan, chuncha lay katakꞌatsal ni jantu ox yu tamakaniyan. [Laqsaval klajunau, tejkan kaminaꞌ ni Dios mukꞌanaꞌ laqtaqal ex apalay ay kunaꞌ ixmaqanlqajnatkꞌan xajantu ni lapanakni yu ixtatꞌajun Sodoma kun Gomorra.] 5Fc Jalakjunil: —Tejkan kꞌatꞌanutꞌachipitik ni aqataun chaqaꞌ, va ancha katꞌaulꞌalhiyapitikcha tus tejkan katꞌaxtꞌuchꞌoꞌoyapitik ni anchanuꞌ putaulan. E Jalakjunil ni katachꞌantanul ixvarachikꞌan, vachuꞌ katalhaꞌal vamun aqxtaun ixlaqchꞌitkꞌan, jantu aqxtꞌuy. Ex chuncha va jalakjuntaꞌil pumakautꞌuy ixtꞌaltanan. Jamalaqachal pumatꞌiyun, va jalaqxtaqnil ni lhachimoꞌon para lay katamaxtul yu jantu lajꞌox espíritus. xBiYucha va tus vak kꞌatsal ni jantu ixtalhakapuꞌan ni lapanakni. Taval va ixꞌanta lakmalanin taꞌan ukstsꞌuniy laka putaulanin. Ni Jesús jamalaqachal ixpumakautꞌuykꞌan ni kataꞌal laqputeꞌenin tacha lhachimoꞌonun ni Dios A+Ex ancha ni Jesús va jantu kalal kamakal yu lajꞌay axtoqnuꞌ. Vamun laqmoqslanil ixmakaꞌ lati taqanꞌanin, va palaycha jalakmakal. Q@Ni Jesús va jalakjunil: —Qayntaun lapanaki yu laqputeꞌey ixchivinti Dios va talakachux toꞌoyakan. Vamun la ixtꞌun, taꞌan tavilanal ixtꞌalaqaunin, ancha la ixchaqaꞌ, jantu toꞌoyakan. X?)Ni yucha va karpintero, va istsꞌal ni María, ixtꞌalaqaunin va ni Jacobo ali José ali Judas ali Simón. Ixtꞌalapanakni vachuꞌ aniy taꞌalinta kun kijnankꞌan. Ex chuncha jantu ox ixtalaqtsꞌin. t>aTejkan xajulchan jastaknati val, ex ni Jesús aqtayl jalakmalaniy ni lapanakni laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas. Qaynlhuvaj lapanakni tejkan taqasmaktaynil, tus vak takꞌatsal, ixtanajun: —¿Tas oxtaycha lanilcha ni anu joꞌati yu laqputeꞌey? ¿Tis va suncha ni anu jatapastakꞌati yu xtaqnikal? ¿Tas pulakmakaycha lajꞌay axtoqnuꞌ? z= oEx va chuncha ni Jesús taxtuchoqolcha taꞌan ixvil, va anchoqol la ixtꞌun. Ixtꞌaltanan vachu tatꞌaꞌal. w<g+Ni Jesús laklhijunil ni jantu matichun katalaqputeꞌenil yu tapasal. Ex lhinaul ixvavaka ni jatsiꞌi.R;*Ex ni anchanuꞌ jatsiꞌi va niman ostaulchoqolcha, va tiꞌukxuntayachoqolcha. Ixlhitꞌajun laqakautꞌuy ixjachꞌitin. Tejkan chuncha talaqtsꞌitapasal ni lapanakni va tus vak takꞌatsal. :7)Ex ni Jesús va chꞌapanil ixmakaꞌ ni jatsiꞌi, va junil: —Talita, kumi —yucha naunputun: Jatsiꞌi kꞌatꞌi, kaꞌostꞌaulchꞌoꞌocha. 9(Chuncha vamun talaktuꞌul ni Jesús. Taval ni yucha jalakmaxtuꞌol maqspaꞌ ni lapanakni yu ixtatanumanal ixpulakna. Laklhaꞌalcha vamun ixpay ali ixnati ni jatsiꞌi, vachuꞌ yu pumatꞌutu ixtꞌaltanan. Tatanul taꞌan ixmal ni jatsiꞌi. 8'Taval va tanuchal ni Jesús, va lakjunil: —¿Valiꞌiycha ayaj pꞌasnicha lajꞌalhunatꞌik? Ni jatsiꞌi jantu kanil, va ltatay. K7&Tachaꞌalcha la ixchaqaꞌ yu ixlhichimoꞌoy taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas. Ex ni Jesús va laqtsꞌil ixtalakchꞌilita ni lapanakni, va ixtalajqalhunta, tus pꞌas ixtalaktꞌasata. 6/%Ex chuncha ni Jesús tejkan alcha va jantu matichun kaꞌuyujunil ni katꞌaꞌal, vamun ni Pedro ali Jacobo ali Juan yu ixlaqaj ni Jacobo. Z5-$Tejkan qasmaklhi ni Jesús yu tanaul ni lapanakni, va naul, junkal ni lapanaki yu ixlhichimoꞌoy laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas: —Jantu katꞌalhan. Vamun kꞌalhakꞌapꞌupꞌi. 4{#Tejkan ni Jesús vananaj ixtꞌajun chivin, va tachilcha ixlapanakni ni Jairo yu ixlhichimoꞌoy laqa chaqaꞌ taꞌan tataqxtoꞌa ni israelitas. Va tajunil: —Yu mintsiꞌi va nilcha. Jantucha apalay kamaꞌanchꞌapꞌu ni Jamalaniniꞌ. S3"Ex ni Jesús va junil: —Kintsiꞌi kꞌatꞌi, va kꞌilhakꞌapꞌupꞌin, xlhiyucha palaycha xaꞌunchꞌoꞌoy. Chavay oxamaktauncha kapꞌinchꞌoꞌo, palaycha kaꞌunchꞌoꞌo mintaqanꞌati. 22]!Ni xanati va kꞌatsaycha yu tacha tapasal. Va talhanal tus xkapꞌikninta, talakanunil ni Jesús, talakaputatamanil, va laqputeꞌeniꞌol tachun yu laqsaval tapasal. ~1u Pero ni Jesús va taylhaꞌal jalaqtsꞌiniꞌ yu lapanakni, va mispaputun taꞌayucha piklanil ixlaqchꞌiti. +0OYu ixtꞌaltanan va tajunil: —Kꞌatsꞌaycha ni lhuvaj lapanakni talapatsꞌiukslhiminta. ¿Ex valiꞌiychacha lhasakminin taꞌayucha xapꞌiklayancha? P/Ex chuncha ni Jesús va ukskꞌatsal ni la ixtapꞌasta palay makachoqol xaqayntaun. Va taspꞌiklakavanal taꞌan ixtayanal ni lapanakni, va naul: —¿Taꞌayucha ixkimpiklaycha la kilaqchꞌiti? &.EEx chuncha va niman tayajcha val ni ixjakꞌalna ni xanati. Va ukskꞌatsalcha la ixlakatunaj ni va palaycha junchoqol ixtaqanꞌati yu ixlhitꞌajun. ^-5Va ixpastakta: “Mas vamun ixlaqchꞌiti kakpiklanil, ka palaycha kajkunchoqol”. ,+Ex chuncha ni anchanuꞌ xanati qasmaklhi ni jakꞌuchꞌunun ni Jesús. Ex talakanunil la ixlhistapuꞌ ni Jesús, va piklanil ixlaqchꞌiti. E+Chuncha ni xanati va qaynlhuvaj kꞌuchꞌunun jalaqkilal yu ixtamamaqanlqajnival. Va ixmaꞌakxaꞌojotacha tachun yu ixlhitꞌajun. Jantu tsꞌuniy palay ixjun, va apalay ixtaqanꞌay. s*_Vachu ixꞌalinta qayntaun xanati taqanꞌan. Laqakautꞌuycha jachꞌitin va si jakꞌalnan ixmajꞌan. )Ex ni Jesús va tꞌaꞌalcha ni Jairo. Vachuꞌ tatꞌaꞌal lhuvaj lapanakni, va tus ixtalapatsꞌiukslhaꞌanta. %(CTapayninil ni Jesús, va junil: —Ni kintsiꞌi va laycha kanil. Va knajun katꞌatꞌi moqslaniniꞌ mimakaꞌ, ex lay kaꞌayajnanchoqol, lay katsukul. L'Ex va chil qayntaun lapanaki yu ixlhichimoꞌoy laqa chaqaꞌ taꞌan ixtataqxtoꞌa ni israelitas, ixjunkan Jairo. Tejkan laqtsꞌil ni Jesús va tus talakaputatamanil la ixchꞌaja ni Jesús. &)Taval va takukchoqochil laka barco ni Jesús lakamar. Tejkan tachinchal la ixkilpaꞌ ni lakamar, ancha tataqxtoqlhi qaynlhuu lapanakni. !%;Ex ni anchanuꞌ lapanaki va anchoqolcha la xalakatꞌun yu junkan Decápolis. Va aqtaylcha jalaqputeꞌeniy ni lapanakni tacha pupalay makachoqol ni Jesús. Ex tachun ni lapanakni va tus vak takꞌatsal. Istsiꞌi ni Jairo ali yu xanati yu piklanil ixlaqchꞌiti ni Jesús p$YEx ni Jesús va jantu kaꞌuyujunil, va junil: —Kꞌapꞌinchꞌoꞌochiycha la minchaqaꞌ. Kꞌaalaqpꞌutꞌeꞌeniyeꞌe milapanakni tachun yu makanin ni Jalhachimoꞌonu Dios. Vachu kꞌalakꞌun ni yucha va ayaj mapaynin. ##Tejkan tanuchoqolcha ni Jesús laka barco, ex yu joꞌati yu ixlaqtanuy aqmoqxnuꞌ va ixtapayniniy ni Jesús para katꞌaminchalcha. b"=Ex chuncha va aqtayl tatapayniniy ni Jesús para kataxtuchoqochalcha la ixtꞌunkꞌan. !-Ex chuncha yu talaqtsꞌil tacha tapasal ni anchanuꞌ joꞌati ali yu tatapasal ni pꞌaxnin, yuꞌuncha va talaqputeꞌenichoqolcha yu alati. Ex chuncha tejkan tachinchal ni lapanakni taꞌan ixvil ni Jesús, va talaqtsꞌil ni anchanuꞌ joꞌati yu ixlaqtanuy aqmoqxnuꞌ. Ni yucha va oxicha vilchoqol, ulachoqotacha ixlaqchꞌiti, va ox jalakpastaknan. Ex chuncha ni lapanakni va ayaj tatalhanal. MEx chuncha yu ixtalhistakta va tatakyauꞌal mapastakꞌaninin ni ay laka putaulan, vachuꞌ ixlhimaqspaꞌ ni putaulan. Ex chuncha lhuvaj lapanakni taminchal laqtsꞌinin yu tacha tapasal. F Ex ni Jesús va niman xtaqlhi lakatin ni katalaqtanul ni pꞌaxnin. Ex chuncha ni jantu lajꞌox espíritus va tamakaulcha ni anchanuꞌ joꞌati, va talaqtanul ni pꞌaxnincha. Va tacha tꞌuy mil pꞌaxnin ixtaꞌalinta. Va taputakyaulcha taꞌan qaltalman, va tatajuchal yu lakamar, va taꞌakskajꞌuꞌol. / Ex tachun yu jantu lajꞌox espíritus tatapayninil ni Jesús, va tanaul: —Kilamalaqachaucha laka pꞌaxnin, ex yuꞌuncha lay kaklaqtanuucha. jM Ancha ukstsꞌuniy ni aspajun taꞌan ixtayanal va ixtatꞌajun exvaynin lhuvaj pꞌaxnin. 7 Ex chuncha ni jantu lajꞌox espíritus yu ixtalaqtanuy anchanuꞌ joꞌati ixtatapayniniy ni Jesús ni jantu kalaqmalaqachal alakataun tꞌun. .U Ex va chuncha ni Jesús va lhisakmil: —¿Tisuncha unkꞌancha mintaqaꞌuti? Ex ni yucha va naul: —Kitꞌin ijkunkan Pumalhuu. Va kilhuvajkꞌan ijkuntau. {Yu Jesús va ixjunitacha: —Uxintꞌi, yu jantu ox espíritu kꞌatꞌi, ¡va kꞌamakꞌaucha ni aniy joꞌati! Ex va chuncha va tꞌasal ni anchanuꞌ joꞌati, va naul: —¿Valiꞌiycha kintalakanuniy ni kitꞌin, uxintꞌi Jesús Sasꞌatꞌa kꞌatꞌi Dios yu vilchal laktꞌiyan? La ixtaqaꞌuti Dios va ktapayniniyan, jantu kꞌimamaꞌanlꞌajnivatꞌi. "=Ex va chuncha ni anchanuꞌ joꞌati laqtsꞌil ni Jesús tejkan vananaj maqati ixmintachal, ex ni yucha va takyaulaqꞌal, va taꞌaqtsoqoqtanil. Tunkuj ali tsꞌis ixtꞌasajtsukuy ni laka kampusantu ali laka aspajunaxnan, va ixlakatꞌalmaꞌokantacha xꞌaman kun chiyux. SVa aqlhuucha ixtachꞌiꞌulay kun kadena, va ixtachꞌiniy la ixchꞌajaꞌ ali ixmakaꞌ, pero ixlajꞌexꞌojoy, va tus lakatꞌuniy ixmakay. Jantu matichun lay ixmaqalhajay ni anchanuꞌ joꞌati. }sNi anchanuꞌ joꞌati va ancha tꞌaunachal ni kampusantu, va jantu matichun lay ixchꞌiꞌulay, mas kun kadena. Tejkan taxtulcha ni Jesús ni laka barco, va laqchil qayntaun joꞌati yu taxtuchal ni kampusantu. Ixlhitꞌajun jantu ox espíritu. S !Ex taval tatakukchalcha yu lakamar, va tachaꞌalcha xalakatꞌun Gadara. E)Ex yu ixtꞌaltanan va ayaj tatalhanal, aqtaylcha talakchiviniy siya yuꞌuncha, talajuniy: —¿Tas va ayuchacha ni anu lapanaki? Kaval un, kaval yu lakxkan, si taqalasmatꞌa.'(Ex va chuncha ni Jesús va lakjunil ixtꞌaltanan: —¿Valiꞌiychacha ayaj tꞌalhananatꞌikcha? ¿Jantukaꞌ lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik? a;'Ex va chuncha ni Jesús ostaulal, laqꞌaymal ni un, va junil ni xkan: —¡Kꞌalakꞌatꞌaulchꞌoꞌocha! ¡Vakcha kꞌaꞌunchꞌoꞌo! Ex ni un vakcha junchoqol. Va tus tacha aqtsꞌiyajcha ox junchoqol. W'&Ni Jesús va iltatata la ixtitampin ni barco, ixꞌaqtsꞌinta va taun aqtsꞌi. Ex yu alati va tamaqloꞌol, tajunil: —¡Jamalanini! ¿Jantu tuꞌuchun pastakꞌuyan mas tꞌaunaucha talaqtsꞌanqanin? r ]%Taval aqtayl pꞌas unilay, maꞌostaulnil ni xkan, tajuyachal ni laka barco, va ixꞌaqtsamanputuncha. . U$Ex chuncha va lakmakaulakalcha yu alati lapanakni. Talhaꞌal ni Jesús laka barco yu ixtaputajun. Vachuꞌ ixtatꞌaꞌanta alati lapanakni kun alati barcos.  /#Ex chuncha taval ni anchanuꞌ julchan tejkan putsꞌislhicha, va lakjunil ixtꞌaltanan: —Chavay kaꞌau taꞌan takuktachal ni lakamar. "Ni lapanakni vamun ixjalaqputeꞌeniy chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati. Yu ixtꞌaltanan, yuꞌuncha va ixlakjunꞌojoy tisuncha naunputuncha tejkan xꞌamankꞌan ixlaktꞌataulay. Ni Jesús malakaꞌulal ni un y vachu yu xkan tejkan ostaulal ni lakamar : m!Ex ni Jesús chuncha ixjapumalaninin ixchivinti Dios, va pulhuvaj chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati ixlakpumalaniy ni lapanakni. Ixmakay tus tacha lay katapumalaqasil. hI Va chuncha tejkan chꞌankantacha ni xataltsꞌi, ox ajin, tus vamun yuꞌ ay jun. Tejkan aycha jun ni ixmaqlaqapꞌu ex va ancha taltilinintsukuy tsꞌoꞌon. Tacha ni Jesús mapatsal chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati zmYucha va tacha taun xataltsꞌi ni mostasa yu vamun yuꞌ lakatꞌuniy xataltsꞌi yu lakchꞌankan lakatꞌun. Ex chuncha taval vachu naul ni Jesús: —¿Tas junitacha tejkan jalhachimoꞌonun ni Dios? ¿Tas lay klamasuniyau tas junitacha? zmEx chuncha tejkan katꞌaycha, ni lapanaki puꞌiycha, va chil yu jaxqanti. Jesús lhichiviniy xatꞌin mostasa  Yu tꞌun va xꞌaman maꞌayay ni jatachꞌanati. Pꞌunaj pꞌun ex ajin, astan xanay, ex taukꞌay xataltsꞌi tus aqtsaman. 7Mas ltatay laka putsꞌisniꞌ ni joꞌati, mas kujta laka tunkunuꞌ, yu xatꞌin yucha pꞌun, ex tsukuy aynaꞌ, jantu kꞌatsay tacha puꞌajin. /Ex chuncha vachu naul ni Jesús: —Inchine va tacha ni Dios jalhachimoꞌonun. Va tacha qayntaun lapanaki yu mamay ixtꞌin ni lakatꞌun. :mYu lhitꞌajuncha, yucha apalay lhuu kaxtaqnikanaꞌ. Yu jantu kalhitsukul mas va tsꞌuniy yu lhitꞌajun, yucha kamaxtunichoqokanaꞌ. Jesús lhichiviniy ni xatꞌin yu ajin oWEx va lakjunil ni Jesús: —Kamakꞌatꞌikcha kuenta yu klajunau. Ni papulkan yu mapꞌatsꞌayatꞌik ni uxiknan vachu va yu papulkan katapulkaniyan ni Dios. Uxiknan yu asmatꞌatꞌik, ni Dios apalay lhuu katamasuniyan. GChavay incha alin mimpaqasmakkꞌan, va kaꞌasmaktꞌikcha. ~+Vachu mas alin tuꞌuchun yu jantu malaqasikan chavay, astan la ox kamalaqasikanaꞌ. Mas alin yu jantu kꞌatsakan chavay, astan katasuyaꞌ. g}GEx chuncha vachu jalakjunil: —Jantu aqtaun matichun mamaqtꞌayay maklku ex maqatanuy ixqaltaꞌapuꞌ laka kajun nisin ixtaꞌapuꞌ laka putaman. Ni maklku maqskꞌiniy kꞌamukꞌa talman, ex lay ox kamapulkul. e|CChavay yu xatꞌin yu tamachal taꞌan ox lakatꞌun, yucha va tacha ni lapanakni yu taqasmatꞌa ixchivinti Dios, va talhakapuꞌan. Ex chuncha yu xajachal la ixjatsukuntikꞌan va tacha taun ox jaxqanti, va tacha laqataun xatꞌin yu xtaꞌa treinta, ataun xtaꞌa sesenta, yu ataun xtaꞌa va tus taun ciento. Chivinti yu lhichiviniy ni maklku {+Ni yuꞌuncha vananaj ayaj tapastakꞌuy ixlhitapatskꞌan ni aniy lakamunukpaꞌ. Vachu tapastakꞌuy tacha katapulhitsukulcha ixmaqalitkꞌan kun tachun axtoqnuꞌ. Chuncha takaukchoqoy ixchivinti Dios y jantu aqtaun lay lhixajachal yu lajꞌoxi la ixjatsukuntikꞌan. }zsYu xatꞌin yu tamachal laka ltukunan, yucha va tacha yu alati lapanakni yu vachuꞌ taqasmatꞌa ixchivinti Dios. Ay{Jantukaꞌ ox tatatꞌachꞌatay, ex vamun taun panchꞌix tatayaniy. Tejkan talhitapasay maqanlqajnati, por ni chivinti yu talhakapuꞌan, ex tamakaunchoqoycha ixlhakapuꞌatkꞌan. x Yu xatꞌin yu tamachal laka chiyuxin, yucha va tacha ni lapanakni yu taqasmatꞌa ixchivinti Dios ex talaqaꞌiy kun achati. Tw!Yu xatꞌin yu tamachal ni lakatin ni yucha va tacha ni lapanakni yu taqasmatꞌacha ixchivinti Dios. Ex chuncha ni Satanás va niman chin, va lakmaxtunichoqoy ni chivinti yu tanuy la ixjalhanutkꞌan. MvYu mamay ni tꞌin yucha va tacha yu laqputeꞌey ixchivinti Dios. Su Ex vachuꞌ va lakjunil: —¿Jantu malaꞌasiyatꞌik ni aniy chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati? ¿Ex chuncha tas kꞌapꞌumalaꞌasiyapitikcha yu alati chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati? :tm Ex chuncha mas talaqtsꞌin yu ikmakay va tacha jantu katalaqtsꞌil, vachu mas taqasmatꞌacha kinchivinti va tacha jantu kataqasmaklhi. Va chuncha ni jantu lay katamapaxal ixputsukukꞌan, vachu ni jantu lay kamalaqmixinikal ixlaqtaqalkꞌan. Yu Jesús masuy tisuncha naunputuncha ni tꞌin yu mamakan ]s3 Ex chuncha va lakjunil: —Ni uxiknankꞌan ni Dios katamamispaniyan tacha lhachimoꞌonun, mas jantu ixmispakan. Yu jantu talhitanuy kun Dios, yuꞌuncha lakpumalanikan va chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati. Lr Ex va chuncha, va xꞌamancha tamakaul ni Jesús ali yu pumakautꞌuy kun alati ixtꞌaltanan. Yuꞌuncha talhisakmil tisuncha naunputun ni anchanuꞌ chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati. (qI Ex chuncha vachu naul: —Incha alin mimpaqasmakkꞌan, ex kaꞌasmaktꞌik. Ni Jesús najun valiꞌiycha jamasuniy chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati pTaval yu alati xatꞌin va tamachal taꞌan ayaj ox tꞌun. Ancha pꞌunlhi, ox aynlhi, va xtaqlhi taun ox jaxqanti. Ex chuncha por laqataun tꞌin xtaqlhi va treinta xataltsꞌi, yu ataun xtaqlhi va sesenta, vachu ataun xtaqlhi va tus taun ciento. _o7Alati xatꞌin tamachal laka jaltukunan. Ancha vachu pꞌunlhi pero chꞌantaun tꞌapꞌul ni jaltukun, va maqataanul, talakxixtanulcha yu xatꞌin. Ex chuncha ni anchanuꞌ xatꞌin jantu kaxtaqlhi xalhiꞌuti. {noJantu pulman kataknul istsꞌansiviti, xlhiyucha tejkan pꞌas maknaul ni julchan va lakxixꞌol, talaqxauꞌol. umcYu alati xatꞌin va tamachal laka chiyuxin. Ancha va snipaqa mal yu tꞌun, xlhiyucha va niman pꞌunlhi. l}Tejkan ixtꞌajun maman ixtꞌin, lati xatꞌin va tamachal lakatin. Ancha tachinchal ni tsꞌoꞌon, va taꞌuniꞌol. fkE—Yu chavay klajunau tus ox kaꞌasmaktꞌik. Qayntaun lapanaki va al maman ixtꞌin. j9Ni Jesús va pulhuvaj axtoqnuꞌ jalakmasuniy, lakjunil chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati. Ex chuncha tejkan ixtꞌajun lakmalaninin, va lakjunil: (i KTaval ni Jesús aaqtaun aqtaychoqol jamalaninin la ixkilpaꞌ ni lakamar. Ayaj lhuvaj lapanakni tataqxtoqlhi ancha taꞌan ixvil. Ex yu Jesús va tajul laka barco yu ancha ixvil ni lakamar. Ex chuncha ni yucha va ancha taulalcha, ex yu lapanakni tus an tayanal la ixkilpaꞌ ni lakamar. h#Mas va taꞌayuchacha kaval incha makay tacha lhinajun ni Dios, ex yucha kilaqaj, yucha kintꞌalapanaki, yucha kinati.g"Ex chuncha ni Jesús va jalaqtsꞌil yu ixtamalaqachoqoxnuta, va naul: —Yu aniy taꞌalinta, yuꞌuncha ni kinati ali ketꞌalaqaunin. hfI!Ex chuncha ni yucha va lakjunil: —¿Taꞌayuꞌunchacha ni kinati ali ketꞌalaqaunin? e Ex yu lapanakni yu ixtamalaqachoqoxnuta ni Jesús va tajunil: —Minati ali mintꞌalaqaunin tayanal maqspaꞌ, va talakxkauyan. d Ex chuncha va tachinchal ni ixnati ali ixtꞌalaqaunin ni Jesús, va maqspaꞌ tatayal, va tamalaqachanil ixjuntaꞌika. !c;Yuꞌuncha va ixtajuniy va ixlhitꞌajun taun jantu ox espíritu, xlhiyucha va chuncha naul ni Jesús. Yu ixnati ni Jesús kun yu ixtꞌalaqaunin &bEPero yu jantu lhiꞌajin ni Espíritu Santo yucha jantu lay kamalaqmixinikanaꞌ ixtalaqalhin, mas va tavanancha kaval kalhitsukuꞌalhiyaꞌ ixtalaqalhin. xG~w}|{{bzyy,xxKwvv)uttEsCrrqpp%oFnnmclkkjMi}hhCgNffecc b a~`_^y]]\[[ZYpXXWVV`UU'TPSRQP~OfNNMLKJJIIWHG|FF+EKD}CBB A;@??>=<;; 988m75655I4322611C00h0//@..-v,+*)((C'8&%;$#""%!k abL upU8R H 9fvxz2m Va laqtsꞌil aqataun xakꞌiu ni higo, pumaqati, va la ox ixlaqajunta. Va laqꞌal taꞌan ixyal ni higo. Lhilal ni kataukꞌal xaꞌunikan pero yu higo va nisin kataukꞌal, vamun xaxqoy ixlhitꞌajun. Jantu ixputaukꞌan kaval ni higos. _17 Ataun julchan val, tejkan tataxtuchoqochal ni Betania ni Jesús va chavanilcha. 90k Chuncha ni Jesús va tanuchalcha ni ay laka putaulan Jerusalén. Kitanul yu ay lakatajtan, laqtsꞌinꞌol tachun yu ancha taꞌalin, va toqoxalcha. Ex ni Jesús kun yu pumakautꞌuy ixtꞌaltanan va taꞌalcha laka putaulan Betania. Ni Jesús maxixil xakꞌiu ni higo yu jantu xtaꞌa xaꞌunikan t/a ¡Va ayaj ox tacha lhachimoꞌonun, tacha yu maqaniya kimpaykꞌan David! ¡Hosana kanaunkal laktꞌiyan! V.% Ex va chuncha ni lapanakni yu ixtapꞌulanan, vachu yu astan ixtaminta va tus tachun ixtalaktꞌasaꞌanta, ixtanajun: —¡Hosana! ¡Katoꞌoyakal yu minta la ixtaqaꞌuti ni Jalhachimoꞌonu Dios! -5 Lhuvaj lapanakni tapuxnujtaynil ixlaqchꞌitkꞌan lakatin. Alati va talaqchaqxꞌil ixmaqlaqapꞌun ni kꞌivinan, va tamamalhaꞌanil ni lakatin. ,) Ex chuncha va talhaanilcha ni sasꞌatꞌa burro ni Jesús, va tamukꞌaniꞌolcha yu ixlhimaqapaqakankꞌan. Ex ni Jesús va putaukꞌalcha. + Ex yuꞌuncha va tajunil yu tacha ni Jesús ixlakjunita. Ex chuncha va lakmakaunikalcha ni katalhaꞌalcha ni sasꞌatꞌa burro. *3 Lati lapanakni yu ancha machaqan va ancha ixtayanal. Va tanaul: —¿Tisuncha makꞌayatꞌik? ¿Valiꞌiycha xꞌoqꞌiyatꞌikcha ni burro? e)C Ex chuncha ni yuꞌuncha va taꞌalcha. Tejkan tachaꞌal laqsaval tatemal ni laqataun sasꞌatꞌa burro jachꞌiꞌulanti taꞌan puchaankan lakatin ukstsꞌuniy ni laka matiꞌ. Ex va taxꞌoqꞌilcha ni burro. k(O Chavay incha matichun katajunan: “¿Valiꞌiycha tꞌilhipꞌinatꞌikcha ni burro?”, ex ni uxiknankꞌan kaꞌunapitik: “Maqskꞌiniy ni Jalhachimoꞌonuꞌ, va niman katamalaqachanichoqoyan”, chuncha kaꞌunapitik. '  Jalakjunil: —Kꞌapꞌinchꞌipitik ni avintꞌi lakatꞌuniy putaulan. Tejkan kachꞌipꞌinapitik ancha katꞌemayapitik laqataun sasꞌatꞌa burro jachꞌiꞌulanti yu jantukaꞌ matichun putaukꞌay. Kaxꞌoqꞌiyapitik, kꞌalhitꞌanapitik aniy. & y Ex chuncha va ukstsꞌuniycha ixtatꞌajun yu ay laka putaulan Jerusalén. Ixtaꞌantacha yu lakstꞌuniy putaulanin yu junkan Betfagé ali Betania ancha taꞌan alin yu xaꞌaspajun Olivos. Ni Jesús va jalaqmalaqachal pumatꞌuy ixtꞌaltanan. Y%+ 4Ni Jesús va junil: —Kꞌapꞌinchꞌoꞌocha. Va kꞌilhakꞌapꞌupꞌi, xlhiyucha palaycha xaꞌunchꞌoꞌoy. Ex ni laꞌachꞌix va niman lakavananchoqolcha, ex tꞌaꞌal ni Jesús lakatin.%$C 3Ni Jesús va junil ni laꞌachꞌix: —¿Tis va suncha naꞌuncha ni kakmakanin? Ex va naul ni laꞌachꞌix: —Jamalaniniꞌ, kitꞌin klakavananputun. x#i 2Ex ni laꞌachꞌix tanqalhulcha ixkutun. Va xliu jakꞌiuklnil, va laqchaꞌal ni Jesús taꞌan ixyal. 9"k 1Ex ni Jesús va tayal, lhinaul ixtꞌasanika. Ex ni lapanakni tajuntaꞌil ni laꞌachꞌix, va tajunil: —Kaꞌachꞌacha. Kaꞌostꞌaycha. Ni Jesús tꞌasaniyancha. N! 0Yu alati va talaqꞌaymal, ixtajuniy ni vak kavalcha pero va taylhaꞌal tꞌasanaꞌ. Va ixnajun: —¡Sasꞌatꞌa ni ay jalhachimoꞌonu David. Kitꞌin va knajun ni kꞌimapꞌaynitꞌi! b = /Tejkan kꞌatsalcha ni va ukstsꞌuniycha minta ni Jesús yu machaqaꞌ Nazaret, ex aqtaylcha tꞌasaniy, va juniy: —¡Jesús, sasꞌatꞌa ni ay jalhachimoꞌonuꞌ David, kitꞌin va knajun kꞌimapꞌaynitꞌi! + .Taval ni Jesús ali ixtꞌaltanan va tachaꞌalcha laka putaulan Jericó. Tejkan tataxtuchoqol ixtatꞌaꞌanta lhuvaj lapanakni. Ancha la ixkilpaꞌ lakatin ixvil qayntaun laꞌachꞌix yu ixjunkan Bartimeo yu istsꞌal ni Timeo. Va ixtꞌajun puskꞌiniꞌ tumin. ' -Ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki jantu kakmil para kaktapatsanikal. Kitꞌin kminta para kaklaqꞌaqtayjul yu alati. Vachu kakmaqxtaꞌaꞌ ketsukunti para chuncha katapulaqtaxtul pumalhuu lapanakni. Ni Jesús kꞌuchꞌul qayntaun laꞌachꞌix yu junkan Bartimeo |q ,Siya uxiknan, incha matichun junputun yu apalay ay, yucha maqskꞌiniy kaval ixꞌoqxtamatkꞌan tachun yu alati. } +Yu uxiknankꞌan jantu chun kꞌaꞌuntꞌik. Incha matichun ay junputun, yucha maqskꞌiniy kalaqꞌaqtayjul yu alati. / *Ex chuncha ni Jesús va lakjuntaꞌiꞌol, va naul: —Ni uxiknan ox kꞌatsꞌayatꞌik yu xalhachimoꞌonun aniy lakamunukpaꞌ talhichimoꞌoy laqatapꞌasta yu valiꞌiy lapanakni. Yu lajꞌaynin talhitꞌajun tapꞌasta para kalaklhijunil tas katamakal ni yuꞌuncha. r] )Yu alati pumakau ixtꞌaltanan, tejkan takꞌatsal yu taskꞌinil Jacobo ali Juan, va tatalqaunil. %C (Pero yu kintꞌalhachimoꞌonunaꞌ la kilhijakanaj ali kilhijamaqxu, yucha jantu kimpaxtoqniy kitꞌin kakxtaqlhi. Kaxtaqnikanaꞌ yu jalaklhilkanikanta. lQ 'Yuꞌuncha va tanaul: —Chun, kalayaꞌ. Ex ni Jesús va lakjunil: —Laqsaval kꞌapꞌuꞌoqnunapitik ni vaso yu ikpaꞌoqnunaꞌ. Vachuꞌ kꞌapꞌuꞌaqchꞌajꞌauyapitik tacha ni kitꞌin ikpuꞌaqchajꞌauyaꞌ. &E &Ex ni Jesús va lakjunil: —Ni uxiknankꞌan jantu malaꞌasiyatꞌik yu skꞌinatꞌik. ¿Kalayaꞌ kapꞌaꞌoqnunapitik yu xavaso jamaqanlqajnati yu kakpaꞌoqnunaꞌ? ¿Kalayaꞌ kꞌapꞌuꞌaqchꞌajꞌauyapitik yu jamaqanlqajnati tacha kitꞌin kakpuꞌaqchajꞌauyaꞌ? S %Ex yuꞌuncha va tanaul: —Tejkan kꞌalhachꞌimoꞌonuneꞌe kun tachun miꞌayaxtu, va knaunau kilaꞌulau qayntaun la milhijakanaj, yu aqayntaun la milhijamaqxu ex klatꞌalhachimoꞌonunau. T! $Ex ni Jesús va lakjunil: —¿Tisuncha naunatꞌikcha kaklamakaniu? M #Ex chuncha ni Jacobo ali Juan yu istsꞌalan ni Zebedeo va tatalakanunil ni Jesús, va tajunil: —Jamalaniniꞌ, ni kijnankꞌan va knaunau kilamakaniu taun jamapayninti yu klaskꞌiniyau. yk "Ex ni yuꞌuncha va kintalaktuꞌuyaꞌ, kintalakachujvayaꞌ, ayaj pꞌas kintalaqanaqmayaꞌ, tus kintamaqniyaꞌ. Mas kakniyaꞌ, yu laꞌatꞌutunu julchan kajkujchoqoyaꞌ. Yu Jacobo ali Juan va taskꞌiniy taun jatapayniti ni Jesús ;o !Va naul: —Chavay teꞌenaucha ni Jerusalén. Ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki kakmaqxtaqkanaꞌ la ixtamakakꞌan yu xaꞌukxtinin kuras ali yu tamalaniy kilhachimoꞌonkꞌan. Kintamukꞌaniyaꞌ laqtaqal para kintamaqnil, ex kintamaqxtaqniyaꞌ la ixtamakakꞌan lapanakni yu jantu tamispay Dios. A{ Taval ni Jesús ali ixtꞌaltanan va ixtaꞌantacha lakatin, ixtaꞌanta laka putaulan Jerusalén. Ni Jesús va ixlakmapꞌulata. Ni yuꞌuncha va tus vak ixtakꞌatsan, yu alati ixtatalhanan. Ex ni Jesús va lakjuntaꞌil yu pumakautꞌuy ixtꞌaltanan, va aqtayl jalaqputeꞌenin tacha kalhitapasayaꞌ. M Qaynlhuu yu chavay xalajꞌaynin tajunita astan katajunaꞌ xalakstꞌuninin. Yu chavay xalakstꞌuninin tajunita astan katajunaꞌ xalajꞌaynin. Ni Jesús aqtaun puteꞌechoqoy ni va kaniyaꞌ A{ yucha apalay lhuu kaxtaqnikanaꞌ aniy lakamunukpaꞌ. Ni Dios kaxtaqnichoqoyaꞌ apalay lhuu ixchaqan, ixtꞌun, ixtꞌalaqaunin, ixtꞌalapanakni, ixnatin, sasꞌatꞌan, mas kamaqanlqajnanaꞌ. Ex astan, tejkan kaꞌalinaꞌ yu ataun lakamunukpaꞌ, kalaqaꞌiyaꞌ jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. {o Ex ni Jesús va lakjunil: —Laqsaval klajunau qayntaun lapanaki incha makajun ixchaqaꞌ, ixtꞌun, ixtꞌalaqaunin, ixtꞌalapanakni, ixpay ali ixnati ali sasꞌatꞌan va por kilapanaki kaval vachu por kalaqputeꞌel yu ox chivinti, } s Ni Pedro va naul: —Ni kijnankꞌan klakmakaunꞌotaucha tachun yu xaklhitꞌaunau, ex klatꞌaltanantaucha.   Ex ni Jesús jalaqtsꞌil, va lakjunil: —Jantu lay tamakay ni lapanakni pero Dios lay. Ni Dios tus tachun lay makay. 6 e Tejkan chuncha taqasmaklhi ixtꞌaltanan, va tus vak tamaqatsꞌanqanal. Ex chuncha taꞌaqtaylcha talalhisakmiy, va talajuniy: —¿Tasꞌayucha lay kalaqtaxtuyaꞌ? # ? Jantu lay kapulaqpuslhi laqataun camello taꞌan tisalal ni makskati. Apalay lhitaꞌay katanuchal qayntaun maqaliꞌ taꞌan jalhachimoꞌonun ni Dios.  % Ex yu ixtꞌaltanan tejkan chuncha taqasmaklhi ni anchanuꞌ chivinti va tus vak takꞌatsal, pero ni Jesús va aaqtaun lakjunchoqol: —Kesꞌatꞌanin, laqsaval va ayaj lhitaꞌay katatanul taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios yu talhiꞌajin vamun ixmaqalitkꞌan. <q Ex chuncha ni Jesús va talaqaspꞌiklaqtsꞌinꞌol ixtꞌaltanan, va lakjunil: —¡Laqsaval yu maqalinin va ayaj lhitaꞌay ni katatanuchal taꞌan jalhachimoꞌonun ni Dios!  Tejkan chuncha qasmaklhi ni anchanuꞌ joꞌati va tus xiyan lal, va ay maqaliꞌ ixjunita, xlhiyucha va maqaninijꞌanchoqolcha. gG Ex ni Jesús laqtsꞌil y mapaynil, va junil: —Ni uxintꞌi va taun tuꞌuchun tsꞌanqaniyan. Chavay kapꞌinchꞌiycha lakstꞌanaꞌ tachun mimaqaliti, ex yu xatapal kalaqxtꞌaqniyeꞌecha yu kilpatanin. Chuncha mimaqaliti kꞌalhitsꞌukꞌutꞌachiycha ni laktꞌiyan. Ex katꞌatꞌicha, kꞌintꞌatꞌiꞌukxuntꞌaycha ni kitꞌin.  Ex chuncha ni anchanuꞌ joꞌati va naul: —Jamalaniniꞌ, tus tsꞌal xajkunita tus chavaycha vananaj chuncha kmakaꞌojoy.  Uxintꞌi ka mispꞌaycha tacha lhinaunkan: “Jantu kꞌatꞌatsꞌukꞌu aqayntaun yu jantu minavin, jantu kꞌamaqnin, jantu kaꞌalhavan, jantu kꞌamanunin jalaklkanti matichun, jantu kꞌamakꞌanun, ox katꞌoꞌoyatꞌi yu mimpay ali minati.”  Ex ni Jesús va naul: —¿Valiꞌiychacha kꞌiꞌuniycha ni kꞌoxi kunita? Jantu matichun yu ox kaval, yu ox vamun Dios.  Ex tejkan ixꞌanchoqotacha lakatin ni Jesús, takyaulaqminta qayntaun joꞌati, taꞌaqtsoqoqtanil la ixtalakaꞌukxpuꞌ ni Jesús, va junil: —Oxi jamalaniniꞌ kꞌatꞌi, ¿tas kakmakalcha para kaklhitsukul ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ? D Ex ni Jesús jalakchꞌixlhi, va jalaqmoqslanil ixmakaꞌ ni jasꞌatꞌan. Lakskꞌinil Dios para ox kataval ixjatsukuntikꞌan. Qayntaun tsꞌal maqaliꞌ tꞌachiviniy ni Jesús oW Laqsaval klajunau, qayntaun lapanaki maqskꞌiniy kalaqaꞌil ni kalhichimoꞌol ni Dios vachu va tacha qayntaun jasꞌatꞌa laqaꞌiy kalhichimoꞌokal. Incha jantu, ex jantu aqtaun katanuyaꞌ taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios. 6e Ex ni Jesús tejkan chuncha jalaqtsꞌil, va jalaqtalqaunil ixtꞌaltanan, va naul: —Kalakmakꞌauntꞌikcha ni jasꞌatꞌan chaqx kintalaqmilcha ni kitꞌin. Jantu kalaqꞌaymatꞌik. Ni lapanakni yu katanuyaꞌ taꞌan jalhachimoꞌonun ni Dios maqskꞌiniy kataval tacha yu aniy jasꞌatꞌan. ~% Taval talhiminil ni Jesús jasꞌatꞌan para kalaqmoqslanil ixmakaꞌ. Ixtꞌaltanan va talaqꞌaymal yu ixtalhimin yu jasꞌatꞌan. }- Vachu incha qayntaun xanati makajun ixapay ex tꞌatsukuchoqoy aqayntaun, yucha makaniy laqtaqal ixapay. Ni Jesús jalakpaxkay ni jasꞌatꞌan |  Ex ni Jesús va naul: —Incha qayntaun joꞌati makajun ixanati ex tꞌatsukuchoqoy aqayntaun, yucha makaniy laqtaqal ixanati. {- Tejkan ixtavilananchoqolcha ni laqa chaqaꞌ, ixtꞌaltanan va aaqtaun talhisakmichoqol ni anchanuꞌ chivinti yu jalakjunil ni lapanakni. ]z3 Ex chuncha yu malaqxtoqta ni Dios, jantu maqskꞌiniy katalaqlvaqlhi ni lapanakni. myS Ex chuncha yu pumatꞌuy va qayntauncha lapanaki jun. Jantucha qayntꞌuy kataval, va qayntauncha. Ux# Xlhiyucha ni joꞌati makajun ixpay ali ixnati, va tꞌatsukuycha ixanati. Sw Maqancha tejkan puꞌaqtaynil tachun, ni Dios makal joꞌati ali xanati. v{ Ex ni Jesús va lakjunil: —Chun, laqsaval. Va ayaj pꞌas melhanutkꞌan, xlhiyucha ni Moisés chuncha lhinaul. u) Ex chuncha yu fariseos va tanaul: —Ni Moisés yucha chun ixtaqta lakatin para kalaꞌoxitꞌi aqxtaun jalhiki yu kꞌapꞌulamakꞌau. Tt! Ex chuncha ni Jesús va lakjunil: —¿Tas talhijunincha ni Moisés? s Ex chuncha va tatalakanunil lati yu fariseos. Talaqtsꞌintanul, va talhisakmil incha qayntaun lapanaki lay kamakaunchoqol ixanati. r  Taval ni Jesús taxtuchoqolcha laka putaulan Capernaúm, al tus xalakatꞌun ni Judea, vachuꞌ al taꞌan ixlhiputakuktachal xalaꞌaxkan Jordán. Ni lapanakni aaqtaun tataqxtoqchoqol taꞌan ixvil. Ex chuncha va aqtayl jalakmasuniy tacha jalakmasuniꞌalhiycha. |qq 2Ni matsati va ox. Pero tejkan jantucha sꞌoꞌo jun ex jantucha lay sꞌoꞌo junchoqoy. Ox katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik ex kaxajtachal tacha kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik matsati. Chuncha lay oxamaktaun kalatꞌatꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik.ipK 1Tachun kalaqlaꞌoxikanaꞌ kun jikmi, vachu va tacha tachun lapaxkan laꞌoxikan kun matsati. co? 0Ancha jantu aqtaun miꞌojoy ni lakstꞌuniy tsapul vachuꞌ jantu aqtaun mixa ni jikmi. n/ /Vachuꞌ incha kꞌamakꞌapꞌutꞌu talaqalhin por yu laqtsꞌin la milaqchul, apalay ox kaval ni kꞌalakpꞌumaxtꞌukꞌa milaqchul. Apalay ox mas vamun milakputaun kꞌatꞌanuchiy taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios y jantu kꞌatꞌanuchiy ni laqnin kun milakputꞌuy. dmA .Ancha jantu aqtaun miꞌojoy ni lakstꞌuniy tsapul vachuꞌ jantu aqtaun mixa ni jikmi.] 4la -Vachuꞌ incha kaꞌuxipꞌi makanaꞌ talaqalhin la minchꞌajaꞌ, apalay ox kaval ni kachꞌaqxmajꞌacha. Apalay ox mas va chꞌanltꞌul kꞌatꞌanuchiy taꞌan alin yu ox jatsukunti. Jantu ox kꞌatꞌanuchiy ni laqnin kun minchꞌantꞌuy taꞌan maqtayvil ni jikmi yu jantu aqtaun mixa. [ dkA ,Ancha jantu aqtaun miꞌojoy ni lakstꞌuniy tsapul vachuꞌ jantu aqtaun mixa ni jikmi.] j3 +Chavay incha makꞌapꞌutꞌun talaqalhin kun mimakaꞌ, apalay ox kaval ni kꞌachꞌaqxmajꞌacha. Apalay ox kꞌatꞌanuchiy makltꞌul taꞌan alin yu ox jatsukunti y jantu ox kꞌatꞌanuchiy ni laqnin kun maktꞌuy laka jikmi taꞌan maqtajita yu jantu aqtaun mixa. [ 'iG *’Mas va taꞌayuchacha kaval incha kamakal para kamaqtaqalhinil qayntaun kilapanaki tacha yu aniy lakatꞌuniy jasꞌatꞌa, ex ni yucha ayaj lhitaꞌay katapasayaꞌ. Apalay ox kaval ni kapixtuchꞌiꞌulakalcha kun xachiyux pachꞌikni, ex kaꞌankalcha ixmajꞌanka lakamar. 3h_ )Laqsaval klajunau yu kataxtaqnin mas va taun tasa xkan va por kilapanakni untꞌatꞌik, yucha kalaqaꞌiyaꞌ ixlhilhajati. La lhitaꞌay kunaꞌ para yu maqtaqalhinin Ag} (Yu jantu kintaxkayyan yuꞌuncha va kintaꞌaqtayjuyan. ofW 'Ni Jesús va naul: —Jantu maqskꞌiniy kꞌalaktꞌanchꞌanitꞌik. Taꞌayucha yu mapaqaꞌuy ni kintaqaꞌuti ex chuncha pulay makay yu lajꞌay axtoqnuꞌ, yucha chꞌantaun kun kitꞌin. Yucha jantu lay kilaktuꞌuy. ~eu &Ni Juan va junil ni Jesús: —Jamalaniniꞌ, ni kijnankꞌan klaqtsꞌiu qayntaun lapanaki vachu maxtuy yu jantu ox espíritu, va mapaqaꞌuy mintaqaꞌuti. Pero ni yucha jantu kintꞌaltanakꞌan kaval, ex yu kijnankꞌan klaktanchaniu. d  %—Yu laqaꞌiy qayntaun jasꞌatꞌa tacha yu aniy va por chuncha klhinajun ni kitꞌin, yucha vachu kilaqaꞌiy ni kitꞌin. Yucha kilaqaꞌiy jantu vamun ni kitꞌin, vachu laqaꞌiy yu kimalaqachata. Yu jantu kintaxkayyan va kintꞌaltanakꞌan 1c[ $Ex ni Jesús va maqchꞌapaꞌil qayntaun jasꞌatꞌa, va ancha maqayaul la ixtalakaꞌukxpukꞌan. Va chꞌixtaulal ni jasꞌatꞌa, va lakjunil ixtꞌaltanan: ybk #Ni Jesús va taulalcha, va lakjuntaꞌil yu pumakautꞌuy ixtꞌaltanan, va lakjunil: —Incha matichun junputun yu apalay ay, ex maqskꞌiniy kaval yu apalay lakatꞌuniy, tacha qayntaun oqxtamati yu kalaqꞌaqtayjuꞌol tachun yu alati. jaM "Yuꞌuncha va tus saq taval. Yu lakatin va ixtalhilakchivijminta taꞌayucha yu apalay ay. J`  !Ex tachaꞌalcha ni laka putaulan Capernaúm. Tejkan ixtavilanal laqataun chaqaꞌ, ex ni Jesús va laklhisakmil, va lakjunil: —¿Tis va suncha ni lhilakchꞌivinatꞌikcha ni lakatin? K_ Yu ixtꞌaltanan va jantu ixtamalaqasiy yu ixlakjunkan. Va ayaj ixtatalhauniy xlhiyucha jantu katalhisakmil tisuncha ixnaunputuncha ni anchanuꞌ chivinti. ¿Tasꞌayuchacha yu apalay ay? ^y Va ixtꞌajun jalakmalaniniꞌ ixtꞌaltanan ixlaqꞌamankꞌan, va ixlakjuniy: —Kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanakni kakmaqxtaqnikanaꞌ la ixtamakakꞌan ni lapanakni. Kintamaqniyaꞌ pero tejkan katapasayaꞌ paqtꞌutu ex kaktakukchoqoyaꞌ. ]3 Ex chuncha tejkan taminchoqochalcha va tatapasal xalakatꞌun Galilea. Ni Jesús va ixnajun jantu matichun kakꞌatsal ni toꞌoxtay taꞌal. J\  Ni Jesús va jalakjunil: —Incha maxtꞌupꞌutꞌun tacha anchanuꞌ jantu ox espíritu, ex maqskꞌiniy kaskꞌin Dios [kun taskꞌajati]. Ni Jesús aaqtaun laqputeꞌechoqol ixlhinin \[1 Ex chuncha ni Jesús va tatꞌatanul ixtꞌaltanan laqa chaqaꞌ. Ex yuꞌuncha va saq talhisakmil ni Jesús, va tajunil: —¿Valiꞌiycha ni kijnankꞌan jantu lay kakmaxtuu ni anchanuꞌ jantu ox espíritu? _Z7 Pero yu Jesús maqchꞌapal, va maꞌostaulnil, ex ni tsꞌal va tayachoqolcha. kYO Ex va chuncha ni espíritu tus sqau tꞌasal, va aqtaun maxkapꞌiknil ni tsꞌal, ex chuncha va taxtunichoqolcha la ixlakatunaj. Va makaul tacha janinicha. Ex chuncha yu alati lapanakni va ixtanajun: —¡Ka va nilcha! .XU Ex chuncha ni Jesús tejkan jalaqtsꞌil ni tatakyauminta alati lapanakni va aqtaynil laqꞌaymay yu jantu ox espíritu, va naul: —¡Uxintꞌi janunuꞌ aqatapa espíritu kꞌatꞌi, kitꞌin kunan kꞌamakꞌaunchꞌoꞌocha ni aniy tsꞌal. Jantucha aaqtaun kachꞌapꞌachꞌoꞌo! %WC Ex chuncha yu ixpay va tus pꞌas tꞌasal va naul: —¡Chun! ¡Klhakapuꞌan! ¡Va knajun kꞌiꞌaqtꞌayꞌutꞌi para apalay ox kaklhakapuꞌal! Vw Ex chuncha ni Jesús va naul: —Incha lay lhakꞌapꞌupꞌin. Yu lhakapuꞌanan tus tachun lay makaniꞌokan. &UE Yu jantu ox espíritu tsaj maqtay laka jikmi, vachu lakxkan, va laycha kamaqnilcha. Incha lay makꞌay tuꞌuchun, va knajun kilamapayniu, kilaꞌaqtayjuu. wTg Ex ni Jesús va naul: —¿La maqancha aqtaynita? Yu japay va naul: —Vananajcha tus ixpulakatꞌunixtucha. Ex va lhiminkalcha ni tsꞌal. Yu jantu ox espíritu tejkan laqtsꞌilcha ni Jesús, va aaqtaun chꞌapachoqolcha. Va maqtal lakatꞌun, maxkapꞌiknil, va qalpuputamalcha. VR% Ex ni Jesús va naul: —¡Yu uxiknan jantu lay lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik! ¿Tus tavanancha kaktamakaunaꞌ kun uxiknan? ¿Tus tavanancha kaklatayaniyaucha? Kꞌalhitꞌantꞌikcha aniy ni tsꞌal. ;Qo Mas va toꞌoxtaycha chꞌapayachalcha ni anchanuꞌ jantu ox espíritu tus maqtay lakatꞌun. Aqtayniycha qalpuputamay ni lakatꞌun, tus kꞌatꞌuj kꞌatꞌuj lakmakaniy ixtatsalati, tus ox evij jun ixlakatunaj. Chavay yu mintꞌaltanan klaklhijunil ni palay katamakal pero jantu lay palay katamakal. /PW Ex qayntaun xapay yu ancha ixyal, va naul: —Jamalaniniꞌ, yu kitꞌin klhiminitan ni kesꞌatꞌa, va lhitꞌajun yu jantu ox espíritu, va janunuꞌ makay. cO? Ex ni Jesús va lakjunil ixtꞌaltanan: —¿Tisuncha tꞌaunatꞌik lalhilaqꞌaymanin? tNa Tejkan talaqtsꞌil ni Jesús va tus tachun vak takꞌatsal, tatakyaulaqꞌalcha mastakꞌanan ni Jesús. M! Taval taminchoqolcha taꞌan ixtavilanal yu alati ixtꞌaltanan. Laqtsꞌil qaynlhuu lapanakni tus xvilin ixtamalaqachoqoxnuta. Vachu ancha ixtaꞌalinta yu ixtamalaniy ixlhachimoꞌonkꞌan. Yuꞌuncha ixtatꞌajun lalaqꞌaymanin kun ixtꞌaltanan ni Jesús. &LE Kitꞌin klajunau qayntaun tacha Elías kilatachilcha. Ni lapanakni jantu katalaqaꞌil, va tamakaꞌol tachun yu yuꞌuncha tamakaniputulcha, va xajchal tacha maqancha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios. Ni Jesús va kꞌuchꞌul qayntaun tsꞌal yu ixlhitꞌajun yu jantu ox espíritu *KM Ex ni Jesús va naul: —Chun, laqsaval, ixchivinti Dios najun ni Elías pꞌunaj kaminꞌelayaꞌ, kalaqlaꞌoxiyaꞌ tachun. ¿Ex tacha lhitsꞌoqkanta la ixchivinti Dios yu Sasꞌatꞌa Lapanaki? Najun ni tejkan kaminaꞌ, va jantu ox katalaqtsꞌinaꞌ, ayaj kamaqanlqajnanaꞌ. FJ Ex va chuncha va talhisakmil ni Jesús: —¿Valiꞌiycha yu xajamalaninin yuꞌuncha tanajun ni pꞌunaj kaminꞌelayaꞌ ni Elías ex astan kaminaꞌ ni Cristo yu kamalaqachayaꞌ Dios? ,IQ Ex chuncha valiꞌiycha vak taval, jantu matichun kataputeꞌenil. Pero siya yuꞌuncha va ixtalalhisakmiy tisuncha naunputuncha ni kakujchoqoyaꞌ laka janinin. SH Tejkan taminchoqochalcha ni aspajun ni Jesús va lakjunil ixtꞌaltanan ni jantu matichun katalaqputeꞌenil yu talaqtsꞌil tus tejkan kakujchoqoyaꞌ laka janinin ni yucha, yu Sasꞌatꞌa Lapanaki. G Ex va chuncha, va tus xvilin talakavananꞌol, va jantucha matichun katatꞌatayal. Vamuncha ni Jesús xꞌaman ixyal. +FO Ex chil laqataun taputsꞌi, va laqꞌoqxtꞌaqyaukal. Chivinkal laka taputsꞌi, va naunkal: —Ni aniy kintsꞌal yu kꞌachaniy. La ox kꞌaꞌalasmaktꞌik. iEK Yu Pedro jantucha ixkꞌatsay yu ixnajun. Yucha ali ixtꞌaltanan va ayaj ixtatalhananta. PD Ex chuncha ni Pedro va junil ni Jesús: —Jamalaniniꞌ, ¡La ox kꞌalintau aniy! Chavay klamakaniyau aqatꞌutu moqltaꞌ. Aqataun para uxintꞌi, yu aqataun para Moisés yu aqataun para Elías. ]C3 Ex vachu yu Elías ali yu Moisés tatasul, va ixtatꞌajun lakchivinin kun Jesús. B Yu ixlaqchꞌiti va tus kꞌuliksnaꞌ val, tus ox yaqaq val. Ixyaqaqaxtu va tus jantu matichun lay temaniy ixchaꞌaka tacha val. [A/ Ex tejkan laqachaxan julchan val, ni Jesús va al taun ay aspajun. Vamun jalaklhaꞌal ni Pedro ali Jacobo ali Juan. Ex chuncha la ixlakaꞌukxpukꞌan ni yuꞌuncha, ni Jesús va tapaxal tacha ixtasuta. #@ A Ex chuncha vachuꞌ lakjunil ni Jesús: —Laqsaval klajunau, lati lapanakni yu chavay aniy taꞌalinta, jantu kataniyaꞌ tus katalaqtsꞌinꞌelayaꞌ tacha kunaꞌ tejkan ni Dios kalhachimoꞌonunaꞌ aniy lakamunukpaꞌ kun tachun ixtapꞌasta. Tapaxal tacha ixtasuta ni Jesús )?K&Ni lapanakni yu chavaycha tatꞌajun va tamaqtaqalhinin y talaktuꞌunun. Incha qayntaun lapanaki kilhimaxanan ni kitꞌin kun kinchivinti, ex ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki vachu kaklhimaxananaꞌ ni yucha, tejkan kakminchoqotachal la ixtapꞌasta kimPay kun ixmayulnin.4>c%¿Tas kapulhitsukuchoqoyaꞌ ixjatsukunti? = $¿Tisuncha lhajaycha qayntaun lapanaki incha kalhitsukuꞌol tachun yu alin lakamunukpaꞌ pero va maqatsꞌanqay ixjatsukunti? P<#Chavay ni lapanaki yu ayaj lhitsukuputun ixjatsukunti, ni yucha kamaqatsꞌanqayaꞌ. Pero yu maqatsꞌanqay ixjatsukunti por kitꞌin y por laqputeꞌey yu ox chivinti, yucha kalhitsukuchoqoyaꞌ. ;)"Ex ni Jesús lakjuntaꞌil ni ixtꞌaltanan ali yu alati lapanakni yu ancha ixtavilanal, va jalakjunil: —Incha matichun kintꞌatiꞌukxuntayaputun, yucha jantucha lay makay yu makaputun. Kaval tacha kalhaꞌal ixkurus, ex chuncha lay kintꞌatiꞌukxuntayalcha. :)!Ex ni Jesús talaqaspꞌiklhi, jalaqtsꞌil yu alati ixtꞌaltanan, laqꞌaymachoqol ni Pedro, va junil: —¡Tumpajcha kaꞌuntꞌi kun kitꞌin, Satanás kꞌatꞌi! Jantu pꞌastꞌakꞌa tacha pastakꞌa ni Dios, va pꞌastꞌakꞌa tacha tapastakꞌa ni lapanakni. z9m Vas lakjunil ni chuncha kunaꞌ. Ex ni Pedro va tumpaj lhaꞌal ni Jesús, aqtayl laqꞌaymay por yu naul. h8IEx chuncha ni Jesús va aqtaynilcha jalakmalaniy ixtꞌaltanan, lakjunil ni yucha yu Sasꞌatꞌa Lapanakni kamaqanlqajnanaꞌ. Naul ni yu lajꞌay xapaynin ali yu xaꞌukxtinin kuras vachu yu tamalaninin ixlhachimoꞌonkꞌan, yuꞌuncha katalaktanchaniyaꞌ. Vachuꞌ naul ni katamaqniyaꞌ pero yu laꞌatꞌutunuꞌ julchan kakujchoqoyaꞌ. 75Ex ni Jesús va jalaqxaqalal ixtꞌaltanan para jantu matichun katalaqputeꞌenil ni va yucha ni Cristo. Ni Jesús lhilaqputeꞌel ni ixlhinin h6IEx chuncha ni Jesús va lakjunil ni ixtꞌaltanan: —Chavay yu uxiknankꞌan, ¿tasꞌayucha naunatꞌik ijkunita ni kitꞌin? Ex chuncha yu Pedro va junil: —Uxintꞌi va Cristo kꞌatꞌi yu malaqachatan ni Dios. l5QEx ixtꞌaltanan va tajunil: —Lati lapanakni tanajun va Juan kꞌatꞌi yu jamaqchajꞌavanaꞌ. Alati tanajun va Elías kꞌatꞌi. Yu alati tanajun va xaqayntaun kꞌatꞌi yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. 4%Taval ni Jesús ali ixtꞌaltanan taꞌal yu xaputaulanin taꞌan ukstsꞌuniy yu ay laka putaulan Cesarea de Felipo. Tejkan taꞌantacha lakatin, ni Jesús jalaklhisakmil ixtꞌaltanan, va lakjunil: —¿Tas ayuchacha talhilay ni lapanakni ni kitꞌin ijkunita? 3wEx ni Jesús malaqachachoqol la ixchaqaꞌ, va junil: —Jantucha kapꞌinchꞌoꞌo ixpulakna ni laka putaulan, vachuꞌ jantu matichun kꞌaꞌun yu ancha kataulal. Ni Pedro vas junil ni Jesús yucha va ni Cristo yu Dios naul kamalaqachayaꞌ 27Ex ni Jesús va aqtaun moqslanichoqol ixmakaꞌ la ixlaqchul. Ex chuncha ni joꞌati va laycha lakavanal, va tus maqati tachun ox jalaqtsꞌil. 1Ni laꞌachꞌix va lakavananchoqolcha, ex naul: —Chun, klaqlaqtsꞌin ni lapanakni. Tatasuy tacha jakꞌivinancha yu taltananta. q0[Ex chuncha ni Jesús maqchꞌapal ni laꞌachꞌix va lhaꞌal ixlhimaqspaꞌ ni putaulan. Ancha lhixapanil ixchujꞌuti la ixlaqchul ni laꞌachꞌix, vachu moqslanil ixmakaꞌ. Ex va lhisakmil incha laycha laqtsꞌin tuꞌuchun. -/SEx chuncha tejkan ni Jesús ali ixtꞌaltanan tachaꞌal laka putaulan Betsaida, va lhiminikal qayntaun laꞌachꞌix. Va tapayninikal kamoqslanil ixmakaꞌ. .Ex chuncha ni Jesús va lakjunil: —¿Ex jantukaꞌ malaꞌasiyatꞌik? Ni Jesús palay makal qayntaun laꞌachꞌix L-Ex lakjunchoqol: —Tejkan klakmapitsinil ni anchanuꞌ aqxtujun pan yu laꞌatꞌati mil joꞌakna, ¿tas chuncha qaychꞌicha maꞌaqtsꞌamatꞌik? Ex va tanaul: —Laqatujun qaychꞌi. H, Tejkan klakmapitsinil ni anchanuꞌ aqskis pan yu laqakis mil lapanakni, ¿tas chuncha canasta maqxtꞌoqtꞌikcha yu xatalaqcheꞌeniꞌ? Ex yuꞌuncha va tanaul: —Laqakautꞌuy canasta. 5+cMas alin milaqchulkꞌan va tacha jantu pꞌalakꞌavananatꞌik. Mas alin mimpaqasmakkꞌan va tacha jantu asmaknanatꞌik. ¿Jantucha pꞌastꞌakꞌatꞌik yu tapasal? i*KNi Jesús lajkꞌatsanil yu ixtatꞌajun lhilakchivinin, va lakjunil: —¿Valiꞌiycha naunatꞌikcha ni jantu maꞌalinatꞌik mimpankꞌan? ¿Jantukaꞌ malaꞌasiyatꞌik? ¿Va ayaj laqpꞌasnin miꞌaqtsulkꞌan? )9Ex chuncha ixtꞌaltanan taꞌaqtayl talaxaqalay siya yuꞌuncha, va talajuniy: —Jantu kalhimiu ni kintiyutkꞌan, va xlhiyucha chuncha najun. (+Ex chuncha ni Jesús jalaqxaqalal ixtꞌaltanan, va lakjunil: —Kꞌalhistꞌajkꞌantꞌik kun yu ixlevadurajkꞌan ni fariseos ali Herodes. '%Yu ixtꞌaltanan ni Jesús va takauklhi katalhaꞌal ixtiyutkꞌan, vamun aqxtaun pan ixtalhaꞌanta taꞌan ixtapuꞌanta laka barco. (&I Taval ni Jesús lakmakaulcha ni lapanakni, tajuchoqolcha laka barco, va alcha tukuktachal lakamar. Ixjatapastakꞌatkꞌan ni fariseos va tacha levadura [%/ Pero ni Jesús tus pulmaniyaꞌil ixaniti, va naul: —Ni uxiknan yu chavaycha tꞌaunatꞌik, ¿valiꞌiycha skꞌinatꞌikcha taun ay axtoqnuꞌ yu lay kilapumispau? Laqsaval klajunau ni jantu klamasuniyau. 7$g Ex chuncha tachinchal ni yu fariseos va taꞌaqtayl talakchiviniy kun Jesús. Ixtalaqtsꞌintanuputun, tanajun kalakmasunil taun ay axtoqnuꞌ yu minachal laktꞌiyan. #9 Ex va jalaktꞌatajuchoqolcha ixtꞌaltanan laka barco. Va taꞌal xalakatꞌun Dalmanuta. Yu fariseos taskꞌin ni Jesús kamakal taun ay axtoqnuꞌ {"o Ni lapanakni yu tavayl va laycha laꞌatꞌati mil. Ex chuncha ni Jesús va lakmastakꞌachoqolcha ni lapanakni. !+Ex chuncha tus tachun tavaynꞌol va tus ox taꞌotsal. Taval tamaqxtoqlhi yu xatalaqcheꞌeniꞌ yu xajchal. Laqchaꞌal laqatujun qaychꞌi. 9Vachu ixtamaqalin tsꞌuniy yu lakstꞌuniy jatanti. Ex yu Jesús xtaqnil lhimalaqpuchuncha ni Dios, va laqcheꞌelcha, ex vachu lhinaul ixmapitsika. ~uEx ni Jesús laklhijunilcha ni lapanakni katataulalcha lakatꞌun. Chꞌapalcha ni anchanuꞌ aqxtujun pan, va tapayninil ni Dios. Taval laqcheꞌelcha ni pan, va jalaqxtaqnilcha ni ixtꞌaltanan. Ex yuꞌuncha tamaqpitsinil ni lapanakni. 9Ex ni Jesús laklhisakmil ixtꞌaltanan, va lakjunil: —¿Tas chuncha pan maꞌalinatꞌik ni uxiknankꞌan? Ex tanaul: —Va aqxtujuncha alin. 7gEx tanaul ixtꞌaltanan: —Ni aniy jantu matichun kataulal. ¿Tas oxtay lay kalaqxtaqnikal ixvaytikꞌan ni anchanuꞌ lapanakni aniy taꞌan jantu matichun kataulal? {Incha kaklaqmalaqachachoqol la ixchaqakꞌan sin vayti ka va lay katalaqavitil ni lakatin. Lati va la maqati machaqan. —Va ayaj klakmapayniy ni lapanakni. Paqtꞌutucha kintatꞌaꞌalinta ni kitꞌin, jantu katalhitsukul tuꞌuchun yu kataꞌul. B Ex chuncha taun julchan va lhuvaj lapanakni ixtaꞌaqxtoqnun, ex chuncha yu ixvaytikꞌan jantu tꞌujucha ixjunita. Ex chuncha ni Jesús va lakjuntaꞌil ni ixtꞌaltanan va lakjunil: C%Ex chuncha ni lapanakni tus taun talhilal ni Jesús, va ixtanajun: —Tachun yu lajꞌox lay makay. Chavay yu aqatapanin jamaqasmaknichoqoy, vachuꞌ yu janunun lakmachivinichoqoy.~u$Ni Jesús laklhijunil ni jantu matichun katalaqputeꞌenil pero mas chuncha ixlakjunkan va apalay ixtalaqputeꞌey. ]3#Ex niman laycha qasmaknal, yu isimaꞌati va oxicha junchoqol, ox ixchiviniy. "Ex ni Jesús talaqstꞌal ni laktꞌiyan, va tus pulmaniyaꞌil ni ixaniti, va naul: —¡Efata! (Va naunputun ¡Katalaqltiꞌal!) W'!Ex ni Jesús va lhilhaꞌal ni aqatapa taꞌan jantu katatayal ni lapanakni. Ex ancha akatutamaknul kun ixmakaꞌ la ixꞌaqaxqol. Vachu chujval ixmakaꞌ ni Jesús va moqslanil la isimaꞌati ni aqatapa. F Ancha talhiminil ni Jesús qayntaun joꞌati aqatapa, vachu jantu lay vas ixchiviniy. Ex chuncha va tatapayninil ni Jesús para kamoqslanil ixmakaꞌ la ixlakatunaj ni anchanuꞌ aqatapa. !Taval ni Jesús va minchoqochalcha xalakatꞌun Tiro, va pumil Sidón, tapasal lakamar Galilea, va chinchal xalakatꞌun Decápolis. wEx chuncha ni xanati va anchoqolcha. Tejkan chaꞌanchoqol la ixchaqaꞌ, yu ixjatsiꞌi va makaunchoqotacha yu jantu ox espíritu. Va saqcha machoqol la ixputaman. Ni Jesús kꞌuchꞌul qayntaun lapanaki yu aqatapa y jantu lay ixchiviniy !;Ex chuncha ni Jesús va junil: —Ka chun, la ox tacha xanaꞌun. Laycha kapꞌinchꞌoꞌo. Yu mintsiꞌi makaunchoqolcha yu jantu ox espíritu. QEx chuncha ni xanati va naul: —Ka chun, Jalhachimoꞌonuꞌ. Pero mas yu xꞌoyun yu tavilanal ixtaꞌapuꞌ laka mesa talaksakꞌuycha ixtalaqcheꞌekꞌan ni jasꞌatꞌan yu talakamakajun. LPero ni Jesús va junil: —Pꞌunaj maqskꞌiniy kaklakvavaꞌelal ni kintꞌaꞌisraelitas. Jantu ox ni kꞌalakmaxtꞌunin ixvaytikꞌan ni jasꞌatꞌan para kꞌalaqxtꞌaqnin yu xꞌoyun. 5cNi xanati jantu israelita kaval, va ixchiviniy lhigriego, tsukuchal xalakatꞌun Sirofenicia. Yucha tapayninil ni Jesús ni kamaxtunil yu jantu ox espíritu ni istsiꞌi. }}I|2{zyy\y wwUvxutssrqpon5mllVkjiiDhgg;fe:cnba`q_^]\\%[fZrYXWVUUTSAQPONMLbKJJIgHHG@FEEqDD[CCA@@A? >0=<;;:::59|87665w44U3211o10/N.&-8,,f+*w((J'&&%$#"! 2{ Qf`FCPi 1  N -RKgr&KP9Lati taꞌaqtayl tatislajmay yu jantu laqsaval kaval, va tanaul: mOS8Lhuvaj lapanakni ixtalaklkaniy ni Jesús pero jantu lay chꞌantaun ixtamakay ixlakchivintikꞌan. XN)7Yu xaꞌukxtinin kuras kun tachun yu ixtaꞌaqxtoqnun ni laka ay junta si ixtalakxkauniy matichun yu lay kanaul taun laqtaqal yu makal ni Jesús tacha lay katalhimaqnil. Pero jantu matichun katatemal. qM[6Yu Pedro vananaj ixkaulhaꞌanta pumaqati ni Jesús tus tachaꞌal la ixpulakna xapuchꞌanan ixchaqaꞌ yu ay xaꞌukxtin kura. Jalaktꞌataulalcha yu policias. Va aqtaylcha jalaktꞌasꞌon chꞌantaun kun yuꞌuncha laka jikmi. `L95Ex talhachaꞌal ni Jesús yu xaꞌay xaꞌukxtin kura. Va tus tataqxtoqꞌol tachun ni xaꞌukxtinin kuras, vachuꞌ yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas, vachu tachun yu xalajꞌaynin lapanakni. K4pero makaumalcha isábana, va tiꞌasas qoslhi. Talhachaꞌal ni Jesús taꞌan tataqxtoꞌa yu xalajꞌaynin israelitas }Js3Qayntaun tsꞌal vananaj ixtꞌaꞌanta ni Jesús. Vamun sábana ixlhipamilkanta. Ni yucha vachu tachꞌapal, rI]2Ex chuncha ixtꞌaltanan va tatakyauꞌol, va xꞌamancha tamakaul ni Jesús. Ni tsꞌal yu qoslhi 8Hi1Lhilhiy xaklatsukuyau malaninin ni ay lakatajtan, jantu aqtaun kilachꞌiu. Pero maqancha tsꞌoqkantacha la ixchivinti Dios ni chuncha katapasal, xlhiyucha chuncha tapasay. &GE0Ni Jesús va lakjunil ni lapanakni: —¿Valiꞌiycha lhitꞌantꞌatꞌikcha kꞌiu ali espada para kilachꞌiyau? ¿Va tacha qayntaun alhavanaꞌ kakval? F5/Qayntaun yu ixtꞌaltanaꞌ ni Jesús va xaqaxtul ixꞌespada. Va aqatuchaqxmajꞌal akatutaun ixꞌaqaxqol ixꞌoqxtamati ni xaꞌukxtin ni kuras. Ex tachꞌapalcha ni Jesús, va tachꞌilcha. sD_-Ex va chuncha ni Judas va talakanunil ni Jesús, va junil: —Jamalaniniꞌ. Taval va kiltastuklhi. FC,Ni Judas, yu akchꞌintamanan va ixlakjunitacha tacha katapumispal, va naul: —Tejkan kakmastakꞌayaꞌ, kakiltastukyaꞌ. Yucha kachꞌiyapitik, ox kꞌalhistꞌaklhipꞌinapitik. BB}+Tejkan vananaj ixtꞌajun chivin ni Jesús, va chinchal ni Judas, xaqayntaun yu pumakautꞌuy ixtꞌaltanan. Va ixlaktꞌaminta lhuvaj lapanakni yu ixtalhiminta espada ali kꞌiu. Va jalaqmalaqachal yu xaꞌukxtinin kuras ali yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas ali yu xalajꞌaynin lapanakni. zAm*Kaꞌostꞌaꞌulatꞌikcha, kaꞌaucha. Va ukstsꞌuniycha minta yu kimaqxtaqyaꞌ. Tachꞌilhaꞌal ni Jesús @1)Ex chuncha va aqtꞌutunucha val ni minchoqol aaqtaun ni Jesús, va naul: —Vananaj ltꞌatꞌayatꞌik, vananaj stꞌaknanatꞌik. Ka oxicha. Chilcha ni hora tejkan ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki kakmaqxtaqkanacha la ixtamakakꞌan yu talaktuꞌunun lapanakni. ]?3(Taval va aaqtaun minchoqol ni Jesús. Yu ixtꞌaltanan va aaqtaun laklhitajuchoqol taltatanan. Va lakꞌukstsꞌinkꞌi ixtajunita ixlaqchulkꞌan, ayaj ixtaltataputun. Jantu ixtakꞌatsay tisuncha katanaulcha. n>U'Ex va chuncha aaqtaun anchoqol tꞌachivin ni Dios. Vanaj va chun naunchoqol yu iskꞌintꞌa. b==&Maqskꞌiniy kꞌalakpꞌukꞌujtꞌikcha, va kaskꞌintꞌik Dios para jantu kꞌamakꞌanukꞌantꞌik y kamakꞌatꞌik yu jantu lajꞌox. Ayaj ox yu lakꞌanaunatꞌik pero jantu laqapꞌaysnin kꞌaꞌuntꞌik. c<?%Taval va jalaqꞌal ni ixtꞌaltanan. Laklhitajul, va taltatanan. Va naul, junkal ni Pedro: —Simón, ¿Ni uxintꞌi va ltꞌatꞌatꞌa? ¿Tus va jantucha kalal kꞌintꞌaꞌalkꞌujtꞌi mas va tauncha hora? o;W$Va naul: —KimPay kꞌatꞌi, uxintꞌi lay makꞌay tachun axtoqnuꞌ. Va iknajun kꞌimalaqtꞌaxtꞌutꞌi ni aniy ay maqanlqajnati. Pero jantu kaval yu tacha kitꞌin iknajun. Kamakꞌatꞌi yu tacha uxintꞌi naꞌun. M:#Ex ni Jesús va stal tiꞌal aꞌukstsꞌuniy, va talakapuꞌaqtsoqoqtatamal lakatꞌun, va aqtayl tꞌachiviniy ni Dios. Skꞌinlhi incha kalal ni jantu kachil ni anchanuꞌ maqanlqajnati. (9I"Ex chuncha va lakjunil: —Ayaj ikmaqaninin la kelhanuti, va tacha kaknil kꞌatsan. Aniycha katꞌaulatꞌik, kilapakxaucha, kꞌalakpꞌukꞌujtꞌik. 8}!Ex laklhaꞌal vamun ni Pedro ali Jacobo ali Juan. Ex ni Jesús va aqtaynilcha pꞌays jamaqaninin la ixjalhanuti. L7 Ex chuncha taval va taꞌal lakataun taꞌan junkan Getsemaní. Ex chuncha ni Jesús va jalakjunil ixtꞌaltanan: —Katꞌaulatꞌikcha aniy. Yu kitꞌin va ikteꞌen skꞌiniꞌ ni Dios. 76gPero yu Pedro va pꞌas naul: —Mas maqskꞌiniy kaknil kun uxintꞌi jantu kakmakaunan. Ex yu alati vachu va chun tanaunꞌol. Ni Jesús skꞌin Dios laka Getsemaní N5Pero ni Jesús va junil ni Pedro: —Laqsaval ijkunan, chavay apanchꞌix tsꞌis tejkan jantukaꞌ aqtꞌuycha tꞌasay ni puyux, uxintꞌi aqtꞌutucha kanauneꞌe ni jantu kꞌimispꞌay. t4aEx va chuncha ni Pedro va naul: —Mas tachun katamakaunan, yu kitꞌin jantu aqtaun ni kakmakaunan. 3#Pero tejkan kajkujchoqoyaꞌ ex ni kitꞌin pꞌunaj kakchaꞌanaꞌ xalakatꞌun Galilea, ex yu uxiknankꞌan astan kachꞌipꞌinapitik. p2YAncha ni Jesús va lakjunil: —Chavay ni aniy laka tatsꞌisin tus mintachunkꞌan kilamakaunau. Yu tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios najun: “Kaksayaꞌ yu xalhistaknaꞌ, ex yu ixborregos tus tꞌikl kataputaukꞌaꞌoyaꞌ”. j1MEx va chuncha tejkan tamilpal titaun milpati, va taꞌalcha laka aspajun yu junkan Olivos. Q0Laqsaval klajunau, jantucha kajkꞌotꞌaꞌ ni xaxkan uva, tus tejkan kajkꞌoqchoqoyaꞌ aaqtaun taꞌan kalhachimoꞌonunaꞌ ni Dios. Ni Jesús najun ni Pedro kanaunaꞌ ni jantu mispay ni yucha `/9Ex chuncha ni Jesús jalakjunil: —Ni aniy va kijakꞌalna yu masuy ni Dios va taun sastꞌi chivinti jatꞌatamakajun ixlapanakni, kalakataxtuyaꞌ para kamalaqmixinikal ixtalaqalhinkꞌan lhuvaj lapanakni. .Ex vachu chꞌapal laqataun vaso, va xtaqnil lhimalaqpuchuncha ni Dios. Va jalaqxtaqnil ixtꞌaltanan, tus tachun taꞌoqꞌol. -}Ex tejkan ixtatꞌajuncha vaynin, ni Jesús chꞌapal la ixmakaꞌ aqxtaun pan, va xtaqnil lhimalaqpuchuncha ni Dios. Ex chuncha laqcheꞌelcha ni pan, jalaqxtaqnilcha ni ixtꞌaltanan, va lakjunil: —Kaꞌutꞌikcha, yu aniy va kilakatunaj. $,ANi kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki kakniyacha tacha kilhitsꞌoqkanta la ixchivinti Dios. Pero payniycha yu kimaqxtaqyaꞌ. ¡Apalay ox jantu istsukul! 3+_Ni Jesús va lakjunil: —Yu mimpumakautꞌuykꞌan, xaqayntaun ni uxiknan yu kintꞌatamajqoy laka plato tejkan kaꞌavayau kimpankꞌan, va yucha kimaqxtaqyaꞌ. * Ex yuꞌuncha va la tamaqaninilcha. Taꞌaqtaylcha talhisakmiy qayntamin por qayntamin, va tajuniy: —¿Ex va kitꞌin? 6)eTaval tejkan tatꞌajuncha vaynin ni lakamesa yu Jesús va lakjunil: —Laqsaval klajunau ni xaqayntaun ni uxiknankꞌan yu kintꞌatꞌajun vayaꞌ, yucha kimaqxtaqyaꞌ. m(STejkan putsꞌislhicha, ex ni Jesús va jalaktꞌachinchalcha yu pumakautꞌuy ixtꞌaltanan. 3'_Ex yu ixtꞌaltanan va taꞌalcha. Tejkan tachaꞌal va tatemaꞌol va chuncha tacha lakjunil ni Jesús. Ex va ancha talaꞌoxilcha ixvaytikꞌan xakꞌatan Paxku. &Ex ancha katamasuniyan taun ay cuarto taꞌan alinꞌojoy xoqta yu kꞌamapꞌatsꞌatꞌi. Ancha kꞌalaꞌoxiyapitik ni kivaytikꞌan. V%%Taꞌan katanutachal katꞌachꞌivinintꞌik yu jamanavin chaqaꞌ. Kaꞌunapitik ni Jamalaniniꞌ kꞌatsaputun toꞌoxtaycha alinta yu cuarto taꞌan kalaktꞌavaynaꞌ ixtꞌaltanan yu xavayti Paxku. e$C Ex jamalaqachal pumatꞌuy ixtꞌaltanan, va lakjunil: —Kꞌapꞌinchꞌipitik ni laqaꞌay putaulan. Ancha kapꞌaxtꞌoqyapitik qayntaun joꞌati yu lhaꞌanta taun aqxau xkan. Katꞌapꞌinapitikcha ni yucha. 3#_ Ex chuncha va chilcha yu xapꞌunaj julchan ixkꞌatankꞌan ni israelitas, tejkan taꞌuy ni pan yu jantu lhiyaukan levadura, tejkan ixtamoqslay ixborregoskꞌan tacha lapaxkan. Yu ixtꞌaltanan ni Jesús va tajunil: —¿Toꞌoxtaycha naꞌuncha kaklalaꞌoxiniu xavayti ni kꞌatan Paxku? "  Yu xaꞌukxtinin ni kuras tejkan chuncha taqasmaklhi va ayaj talhiꞌachantajul. Va tajunil kataxtaqniyaꞌ tumin ni Judas. Ex ni Judas va aqtaylcha puxkaulaqtsꞌin tas pulay kapumaqxtaqlhi ni Jesús. KiJalhachimoꞌonukꞌan jalaktꞌavayl ixtꞌaltanan >!u Ex ni Judas Iscariote yu xaqayntaun ixtꞌaltanaꞌ ni Jesús, va jalaqꞌal yu xaꞌukxtinin kuras. Va al laklhijuniniꞌ ni kalaqmaqxtaqniyacha ni Jesús la ixtamakakꞌan. h I Laqsaval klajunau, mas va toꞌoxtaycha lakamunukpaꞌ kaputeꞌekanaꞌ yu ox chivinti vachu ancha kaputeꞌekanaꞌ yu makal ni aniy xanati, ni lapanakni katapastakchoqoyaꞌ. Ni Judas najun ni kamaqxtaꞌaꞌ ni Jesús #Ni aniy xanati va makal yu lay xamakay. Chavay mas jantukaꞌ ikniy pero tejkan ixkilakpaxapay yu sꞌejenꞌe, yucha va para kilhitaknun. B}Yu kilpatanin va tacha kaꞌalinacha kun uxiknankꞌan. Lay kꞌamakꞌaniyapitik yu lajꞌox va tavanancha yu kꞌanaunapitikcha. Pero yu kitꞌin jantucha maqan kaklatꞌaꞌalinau. !;Ex ni Jesús va lakjunil: —Kꞌamakꞌauntꞌikcha ni aniy xanati. ¿Valiꞌiycha maꞌanchꞌapꞌuyatꞌikcha? Tacha ixkimakaniy yucha la ox. CVa jantu ixlaqamanal, ka la ox istꞌal. Ixtapal va tacha ixlhilhajati qayntaun lapanaki yu tapatsay 300 julchan. Ixlhilaqꞌaqtayjuu ni kilpatanin. Chuncha talhilaqꞌaymal ni xanati. ,QLati ni yuꞌuncha yu ancha ixtaꞌalinta ayaj tatalqamal, va aqtayl talajuniy siya yuꞌuncha: —¿Valiꞌiycha laqamanancha anchanuꞌ xanati yu sꞌejenꞌe? ykIxvilchal ni Jesús laka putaulan Betania la ixchaqaꞌ ni Simón yu ixlakapuchꞌitacha. Tejkan ixvil laka mesa ni Jesús va chinchal qayntaun xanati yu ixlhiminta taun lameta yu jamakanti chiyux yu junkan alabastro. Va putajun yu sꞌejenꞌe yu junkan nardo yu la laqlhuu xtapal. Ex va oqxcheꞌelcha ni lameta va laqxtaqemukꞌanil la ixꞌaqtsul ni Jesús. !;Ixtanajun: —Jantu maqskꞌiniy tejkan alin kꞌatan, va lay katalakchꞌilil ni lapanakni. Qayntaun xanati lhilakpaxapal sꞌejenꞌe xkan ni Jesús F Ex chuncha va istsꞌanqay paqtꞌuy tejkan kaꞌalinaꞌ ni Paxku yu ay ixkꞌatankꞌan ni israelitas, tejkan taꞌuy pan yu jantu lhiyaukan levadura. Yu xaꞌukxtinin ni kuras kun yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas va tapuxkaulaqtsꞌil tacha saq katapumanul lakapachꞌin ni Jesús para katamaqnil. kO %Yu klajunau ni uxiknankꞌan, klakjuniy tachun ni lapanakni: ¡Kꞌalakpꞌukꞌujtꞌikcha!a; $Tejkan laqatsꞌalaj kakminchoqoyaꞌ jantu kaltꞌatꞌatꞌik la mijatsukuntikꞌan. jM #Xlhiyucha klajunau ni kꞌalakpꞌukꞌujtꞌikcha. Jantu kꞌatsꞌayatꞌik tavanancha kakchinacha kitꞌin yu jamanavin chaqaꞌ, u laka tatsꞌisin u va pakltaun tsꞌis u va tejkan katꞌasayacha ni puyux u va puvakuj. $A "Ni anchanuꞌ julchan kunaꞌ va tacha qayntaun joꞌati yu maqati an tiꞌukxuntayan. Yucha pꞌunaj jalakmakauniy ixchaqaꞌ ni ixꞌoqxtamatin para katalhistaknal. Qayntamin si tumpajcha jalaqxtaqniy ixlhitapatskꞌan. Yu xalhistaknaꞌ kiltalakxtuti va lhijunkan kalakpukujlhi. G !’Xlhiyucha maqskꞌiniy kꞌalakpꞌukꞌujtꞌikcha, kalhistꞌakkꞌantꞌikcha, kaskꞌintꞌik Dios. Jantu kꞌatsꞌayatꞌik tas vanancha kalakachinaꞌ ni anchanuꞌ julchan. gG ’Jantu matichun kꞌatsay tisuncha hora u tisuncha julchan chuncha katapasayaꞌ. Ixmayulnin Dios laktꞌiyan jantu takꞌatsay, vachuꞌ jantu ijkꞌatsay ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Dios. Vamun kꞌatsay kimPay. hI Yu lakatꞌun kun laktꞌiyan katamiꞌoyaꞌ pero yu kinchivinti jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ.  Laqsaval klajunau, ni lapanakni yu chavay tatꞌajun, jantukaꞌ kataniꞌoyaꞌ tus katapasaꞌoꞌelayaꞌ yu klajuntau. ]3 Vachu va chun tejkan kalaqtsꞌinapitikcha ni tsukuy tapasanaꞌ ni anchanuꞌ axtoqnuꞌ yu klajuntau, ex chun kakꞌatsꞌayapitikcha ni va laycha kakchinchoqoyaꞌ ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanakni. &E ’Kꞌamakꞌatꞌikcha kuenta tacha junita tejkan maqlaqapꞌun ni xakꞌiu higo, yucha va naunputun ni taꞌukstsꞌuniycha tejkan kapꞌasnanaꞌ. N  Ex kakmalaqachayaꞌ ni kimayulnin ex yuꞌuncha katamaqxtoꞌaꞌ yu klaklaksakta talakachux ni lakamunukpaꞌ tus yu ixpiktutꞌati ni lakamunukpaꞌ, tus taꞌan maktayachalcha ni laktꞌiyan. $ A ’Ex kintalaqtsꞌinacha ni kitꞌin yu kval Sasꞌatꞌa Lapanaki kakmintachal laka taputsꞌi ni kun tachun kintapꞌasta ali tachun kiꞌayaxtu. w g Yu jastꞌakun katapatajuyaꞌ. Yu talhitꞌajun tapꞌasta ni laktꞌiyan, yuꞌuncha kataxkapꞌiknanaꞌ.  7 ’Exnicha tejkan katapasaꞌoyaꞌ ni anchanuꞌ maqanlqajnati, ni julchan kaꞌukxputsꞌisaꞌ, vachu yu malkuyuꞌ jantucha kamapulkuyaꞌ.  { ¡Kꞌalhistꞌajkꞌantꞌikcha! Klajuntaucha yu katapasayakaꞌ. Yu tejkan kaminchoqoyaꞌ ni Sasꞌatꞌa Lapanakni +O Ni anchanuꞌ julchan kataminaꞌ yu jamakanunun. Lati katanaunaꞌ va yuꞌuncha ni Cristo. Yu alati katanaunaꞌ va yuꞌuncha yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios maqancha. Katamakayaꞌ yu lajꞌay axtoqnuꞌ kun tapꞌasta para katapumakanun mas va yu jalaksakta ni Dios, incha kalal. A{ ’Ni anchanuꞌ julchan incha matichun katajunin ni uxiknankꞌan: “Aniy alinta ni Cristo” u “Kalaqtsꞌintꞌik, avintꞌi vilchal”, jantu kalhakꞌapꞌupꞌintꞌik. eC Yu Jalhachimoꞌonu Dios jantu xtaqniy lakatin para maqan kaval ni anchanuꞌ maqanlqajnati. Incha maqan kaval, ex jantu matichun kaxajchal. Yucha lakpaxkay ixlapanakni yu jalaksakta, xlhiyucha jantu najun maqan kaval. 5c Yu anchanu julchan kaꞌalinaꞌ ay maqanlqajnati yu jantu aqtaun kaꞌalil tus tejkan puꞌaqtaynil ni lakamunukpaꞌ tus chavaycha y astan jantucha kaꞌalinchoqoyaꞌ. Y+ Kꞌatꞌapꞌayninitꞌik ni Dios para jantu kapaxtoqnil tejkan lhikꞌasnin. %C ¡Payniꞌincha xanatin yu jaꞌaynan katajunaꞌ anchanuꞌ julchan, vachuꞌ yu katalhitsukuyaꞌ lakstꞌuniy sasꞌatꞌakꞌan yu lhimatsꞌikꞌiti! iK Vachuꞌ yu kaꞌalintachal la ixkuxtu va jantu maqskꞌiniy kaminchoqol iniꞌ ixlaqchꞌiti. lQ Yu kataulaꞌ la ixꞌukxna ixchaqaꞌ jantucha kataꞌeltajul maxtunuꞌ tuꞌuchun la chaqaꞌ. lQ ’Kalaqtsꞌinapitik qayntaun yu xkiliu yu kalaqtꞌilhiꞌoyaꞌ ni chaqaꞌ taꞌan toꞌoyakan Dios. Yucha lhichivinil Daniel yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. Katayayaꞌ taꞌan jantu paxtoqniy katayal. (Chavay yu puteꞌey tsꞌanqay kamalaqasil.) Ex yu tavilanal xalakatꞌun Judea maqskꞌiniy kataꞌal laka aspajunaxnan qosnin. 'G Tachun ni lapanakni katalhixkayyan por kilapanakni untꞌatꞌik, pero yu vas kataylhaꞌanaꞌ la ixlhakapuꞌati tus kalaꞌoyacha, yucha kalaqtaxtuyaꞌ. U~# Ex lati lapanakni katamaqxtaqyaꞌ ixtꞌalaqauninkꞌan para kalaqmaqnikal. Vachu yu japayan katamaqxtaqyaꞌ sasꞌatꞌankꞌan. Vachuꞌ yu sasꞌatꞌan kataxkayyaꞌ ixpayankꞌan, katamaqniyaꞌ. 4}a Chavay ni uxiknankꞌan tejkan katamaqxtaꞌan la ixtamakakꞌan ni jalhachimoꞌonun, jantu maqskꞌiniy katapastakꞌun yu kꞌanaunapitik. Kꞌanauntꞌik va yu exnicha kataxtaqniyan la mijatapastakꞌatkꞌan ni Espíritu Santo. Ex jantu kunaꞌ minchivintikꞌan, kunaꞌ ixchivinti ni yucha. `|9 Yu lajꞌox chivinti pꞌunaj maqskꞌiniy kaputeꞌeꞌokal ni oqxlaqchux lapanakni. J{  ’Chavay yu uxiknankꞌan ayaj kꞌalhistꞌajkꞌantꞌikcha. Katamaqxtaqniyan la ixtamakakꞌan ni jalhachimoꞌonun. Vachuꞌ katalakasamayan laqa chaqan taꞌan tataqxtoꞌa ni lapanakni. Chuncha katꞌayapitik taꞌan tavilanal yu lajꞌay jalhachimoꞌonun ex ancha kꞌanaunapitik tacha kunita ni kitꞌin. z1 Yu oqxlaqtaun lapanakni katalachꞌapayaꞌ kun aꞌoqxlaqtaun lapanakni. Yu laqataun pais katalachꞌapayaꞌ kun ataun pais. Va lakalhuu kaxkapꞌikninaꞌ ni lakatꞌun, vachuꞌ kaꞌalinaꞌ ay chavan. Tejkan chuncha katapasayaꞌ va kaꞌaqtayakaꞌ ni maqanlqajnati. My ’Kaꞌasmatꞌapitik ni alincha lachꞌapati aniy ali lhilukuj avintꞌi, pero jantu katꞌalhanantꞌik. Va chuncha maqskꞌiniy pꞌunaj katapasaꞌelal. Pero jantukaꞌ katamaktayaꞌ. uxc Kataminaꞌ pumalhuu, katanaunaꞌ: “Va kitꞌin yu Cristo.” Chuncha lhuvaj lapanakni katamakanuyaꞌ. dwA Ni Jesús va lakjunil: —Kalhistꞌajkꞌantꞌikcha ni jantu matichun katamakanun. +vO —Kilajuniucha. ¿Tas vanancha katapasayaꞌ ni anchanuꞌ axtoqnu? ¿Tas kakpukꞌatsayaucha tejkan va laycha katapasaputunaꞌ ni anchanuꞌ axtoqnuꞌ? Pu Ex taꞌal xaꞌaspajun Olivos la ixꞌukxpulakapuꞌ ni ay lakatajtan. Ancha taulchal ni Jesús. Yu Pedro ali Juan ali Jacobo ali Andrés va ixlaqꞌamankꞌan talhisakmil ni Jesús, tajunil: wtg Ex ni Jesús va naul: —¿Laqtsꞌin ni aniy lajꞌay jachaqan? Kaminaꞌ julchan tejkan jantu laqataun chiyux kaxajtachal, tus tachun katalaqcheꞌeꞌoyaꞌ, naul ni Jesús. Tisuncha katasuꞌelayaꞌ tejkan tachun kamiꞌoyaꞌ Dq +Ex ni Jesús lakjuntaꞌil ixtꞌaltanan, va lakjunil: —Laqsaval klajunau, yu aniy kilpatani tiyau, yucha apalay laqlhuu xaxtaꞌa xajantu yu alati yu ixtamujuy tumin laka kajun. $pA *Ex va chuncha taval va chinchal qayntaun xanati, kilpataniꞌ tiyau, va mujul laka kajun laꞌatꞌuy lakstꞌuniy tumin tsasnati yu va tsꞌuniy xtapal. doA )Ex ni Jesús va taulal la ixꞌukxpulakapuꞌ ni kajun yu taꞌan ixtamujuy ixlimosnajkꞌan. Ex chuncha ni Jesús va ixlaqtsꞌin ni lapanakni ixtamujuy ni tumin. Yu maqalinin va la laqlhuvin ixtamujuy ni tumin. `n9 (Talakmaxtuniy ixchaqakꞌan yu tiyaunin. Vachu la panij tatapayniy Dios para katatoꞌoyal ni lapanakni. Yuꞌuncha katalaqaꞌiyaꞌ apalay lhuu jamaqanlqajnati, naul ni Jesús. Ixlimosna ni tiyau yu kilpataniꞌ m 'Tataulputun taꞌan tataulay yu xalajꞌaynin laqa chaqan taꞌan tataqxtoꞌa ni lapanakni vachu taꞌan alin lakvayti. flE &Ex chuncha ni Jesús ixjalakmalaniy ni lapanakni, va naul: —Jantu katamakanun yu tamalaninin kilhachimoꞌonkꞌan. Yuꞌuncha va ayaj tamaqamay katatiꞌukxuntayal kun yu laqlman laqchꞌiti yu tacha taꞌulay ni xalajꞌaynin lapanakni. Vachu tejkan paxtoqkan laklhitamau tanajun ni ox kꞌalakmastꞌakꞌatꞌi kun tachun jatoꞌoyanti. xki %Ex chuncha ni David yucha junil ni Cristo ixJalhachimoꞌonuꞌ. ¿Tas lay kaval ni Cristo istsꞌal ni David? Ayaj ixtalhavaxtu lapanakni va tus ox achaj ixtaqalasmatꞌa ni Jesús. Ni Jesús mukꞌanil ixlaqtaqalkꞌan ni xalajꞌaynin j $Ni Espíritu Santo xtaqnil jatapastakꞌati ni David tejkan yucha naul inchineꞌ:Ni Jalhachimoꞌonu Dios va naul, va junkal kiJalhachimoꞌonuꞌ:“Aniycha kꞌintꞌatꞌaꞌul la kilhijakanaj tus tejkan kakmaqalhajaꞌoyaꞌ tachun yu taxkayyan.” Xi) #Tejkan ni Jesús va ixtꞌajun lakmalaniniꞌ ni lapanakni ni ay lakatajtan va laklhisakmil, va naul: —¿Valiꞌiycha tanajun yu xajamalaninin ni va ixpapanti David ni Cristo yu ixtanajun kaminaꞌ? h9 "Ni Jesús makal kuenta ni anchanuꞌ lapanaki la ox qaltayanal, va junil: —Jantucha lhuu tsꞌanqaniyan para kalhichimoꞌon ni Dios. Ex jantucha matichun katalhisakmiputul taun chivinti yu lay kataputislajmal. ¿Tas ayucha junita istsꞌal ni jalhachimoꞌonuꞌ David? _g7 !Maqskꞌiniy kaꞌachanin ni Dios kun tachun mejalhanuti ali tachun mijatapastakꞌati ali tachun ni mijatsukunti ali tachun mintapꞌasta. Vachuꞌ maqskꞌiniy kꞌapꞌaxkꞌatꞌi mintꞌamachaqaꞌ tacha pꞌaxkꞌakꞌan milaqꞌaman. Apalay ixtapal chuncha kꞌamakꞌatꞌi xajantu kamoqslatꞌi tachun lapaxkan para kalaqxavatꞌi. @fy Ex va chuncha yu xajamalaniniꞌ ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas va naul, junkal ni Jesús: —Jamalaniniꞌ, laqsaval tacha naꞌun ni Dios va taun, jantu kaꞌalil ataun. e Yu ataun lhinaunkan va laycha vachu va chun. Va inchine najun: “Kꞌapꞌaxkꞌatꞌi mintꞌamachaqaꞌ tacha pꞌaxkꞌakꞌan milaqꞌaman.” Ni anchanuꞌ laꞌatꞌuy chivinti yu lhinaunkan va yuꞌuncha yu apalay maqskꞌiniy kamakꞌatꞌi. \d1 Kaꞌachꞌanincha ni Dios miJalhachimoꞌonuꞌ kun tachun melhanuti, ali tachun ni mijatsukunti, ali tachun mijatapastakꞌati, ali tachun ni mintapꞌasta.” Yucha yu apalay maqskꞌiniy kꞌamakꞌatꞌi. >cu Ni Jesús va naul: —Yu apalay maqskꞌiniy kamakꞌatꞌi va yu inchine najun. “Kaꞌalasmaktꞌik, israelitas untꞌatꞌik, ni kiJalhachimoꞌonukꞌan ni Dios va taun. *bM Ex vachuꞌ chinchal qayntaun xajamalaniniꞌ ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas. Ni yucha va ixqasmaktacha ni la ox ixjaqaltayanan ni Jesús. Yucha lhisakmil ni Jesús va junil: —¿Tachun yu lhinaunkan la kilhachimoꞌonkꞌan, tisuncha yu apalay maqskꞌiniy kꞌamakꞌatꞌi? /aW Ex chuncha ni Dios jantu ixDios kaval yu janinin, va ixDios yu takujta. Ni uxiknan oqspꞌalatꞌik la mijatapastakꞌatkꞌan. Yu lhinaunkan yu apalay maqskꞌiniy J`  Chavay naunatꞌik ni jantu katakujchoqoyaꞌ ni janinin. ¿Ex jantu aqtaun pꞌutꞌeꞌeyatꞌik taꞌan tsꞌoqkanta la ixlibro ni Moisés taꞌan lhichivinkan laqa qalapꞌu yu ixmaqtajita? Ancha ni Dios va junil ni Moisés: “Ni kitꞌin va ixDios ni Abraham, vachu ni ixDios ni Isaac vachu ni ixDios ni Jacob.” _ Tejkan katakujchoqoyaꞌ ni janinin, ex ni yuꞌuncha jantucha katalakxtuklayaꞌ. Va katajunaꞌ tacha ixmayulnin Dios laktꞌiyan. p^Y Ex chuncha ni Jesús va lakjunil: —Ni uxiknankꞌan jantu pꞌastꞌakꞌatꞌik yu naunatꞌik. Jantu mispꞌayatꞌik tacha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios. Vachu jantu mispꞌayatꞌik tacha junita ixtapꞌasta ni Dios. ;]o Chavay ni kijnankꞌan ijkꞌatsaputunau tejkan katakujchoqoyaꞌ ni janinin ¿Taꞌayuchacha yu ixanaticha kunaꞌ? Yu anchanuꞌ pumatujun si talhitsukul tacha ixanatikꞌan. D\ Va chuncha ni anchanuꞌ pumatujun tꞌalaqaunin va tus laktꞌatsukuꞌol ni anchanuꞌ xanati, pero jantu matichun kalhitsukunil sasꞌatꞌa. Taval vachu va nil ni anchanuꞌ xanati. u[c Ex chuncha yu xapꞌisaqa tꞌatsukul ni ixqol. Taval vachu nil pero vachu jantu kamakaul ni sasꞌatꞌan. Chavay yu xapumatꞌutunuꞌ tꞌalaqajun va tꞌatsukul ni ixqol vachu va chun tapasal. Va jantu kamakaunil ni sasꞌatꞌan. Z/ Ex va chuncha, taun julchan ixꞌalin qayntujun tꞌalaqaunin. Yu xajayaꞌ va lakxtuklal, taval nilcha pero va jantu kamakaul ni sasꞌatꞌan. 9Yk Va tajunil ni Jesús: —Jamalaniniꞌ, ni Moisés kintamakaunin jatsꞌoqnuti yu inchine najun. Incha kanil qayntaun lapanaki, va kanimakaul ixanati, incha jantu kalhitsukunil sasꞌatꞌa, ex ixlaqaj, yu ixpꞌisaqa, maqskꞌiniy katꞌatsukuchoqol ixqol para kalhitsukunil sasꞌatꞌa yu xajayaꞌ. +XO Ex va chuncha lati ni saduceos va talaqꞌal ni Jesús. Yuꞌuncha ixtanajun ni jantu takujchoqoy yu janinin. Ex va xlhiyucha talhisakmil ni aniy chivinti. @Wy Ex ni Jesús va lakjunil: —Kaxtꞌaqnitꞌik yu ay jalhachimoꞌonuꞌ Roma va yu paxtoqniycha ni yucha. Vachu kaxtꞌaqnitꞌik ni Dios va yu paxtoqniycha ni yucha. Ex chuncha ni anchanuꞌ lapanakni va tus tauncha talhilal tacha naul ni Jesús. Talhisakmil incha laqsaval katakujchoqoyaꞌ yu janinin jVM Ex chuncha va talhiminil aqxtaun tumin, va lakjunil: —¿Ni aniy tumin tasꞌayuchacha ixꞌukxpucha y tasꞌayucha ixtaqaꞌuti tsꞌoqmukꞌanikanta? Ex ni yuꞌuncha va tanaul: —Va yu ay jalhachimoꞌonuꞌ Roma. GU Ex va chuncha ni Jesús va ixkꞌatsaycha ni tꞌuy ukxpuꞌ ixtamakaniy. Ex va lakjunil: —¿Valiꞌiycha ni kilalaqtsꞌintanuyaucha? Kilalhiminiu aqxtaun tumin para kaklaqtsꞌil. HT  Ex chuncha ni anchanuꞌ lapanakni va talaqꞌal ni Jesús: —Jamalaniniꞌ, laqsaval ni kijnankꞌan ijkꞌatsayau ni uxintꞌi laqpꞌutꞌeꞌey vamun yu laqsaval, jantu pastakꞌuyan yu katanaul ni lapanakni. Uxintꞌi jantu makꞌay kuenta taꞌayucha ni lapanaki, va laqsaval jamalaninin tacha junita ixlakatin ni Dios. Chavay klalhisakmiyau, ¿maqskꞌiniy kamapalniu impuestos yu ay jalhachimoꞌonu Roma? ¿Kamapalau u jantu kamapalau? GS Taval jamalaqachakal lati yu fariseos ali lati yu chꞌantaun ixtajunita kun yu lhachimoꞌonuꞌ Herodes. Talaqꞌal ni Jesús, va talhisakmil taun chivinti para lay kataputislajmal. 2R] Ex va chuncha ni xalajꞌaynin va tamalaqasil ni lhichivinil ixputsukukꞌan ni yuꞌuncha. Xlhiyucha va ixtachꞌapaputun ni Jesús. Pero va tatalhaunichoqol ni lapanakni, ex va chuncha tamakaulcha, va taꞌanchoqolcha. Lhisakmikal ni Jesús incha maqskꞌiniy kꞌamapꞌaltꞌi impuestos TQ! Chuncha makal ni Jalhachimoꞌonuꞌ,
xlhiyucha tus taun kꞌatsanau. sP_ Ex ni Jesús vachu lakjunil: —¿Jantu pꞌutꞌeꞌeyatꞌik taꞌan tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios yu najun inchineꞌ?Ni chiyux yu jantu kamapatsaputul yu tamakay chaqaꞌ
chavay yucha yu apalay maqskꞌiniy. 7Og Ex chuncha yu Jesús va naul: —¿Tas kamakayacha yu manavin lakatꞌun? Va kaminaꞌ jalaqmaqniniꞌ yu tapatsanin ex kalaqxtaqniyaꞌ yu lakatꞌun alati lapanakni. N Ex tachꞌapachalcha ni tapatsanin, va tamaqnil. Tejkan tamaqnil va tamaxtul ixlakatunaj ixlhimaqspa taꞌan ixchꞌankanta ni uvas. eMC Ex yu tapatsanin va aqtayl talajuniy siya yuꞌuncha: “Ni anu lapanaki ka yucha yu kapaxtoqniyacha ni lhitapatsa. Chavay ni yucha vachuꞌ kamaqniyau. Ex chuncha yu lhitapatsa kijnanchkꞌan kintapaxtoqniyan.” @Ly ’Yu jamanavin tꞌun va ixlhitꞌajun qayntaun istsꞌal, vamun yuꞌ. Ayaj ixꞌachaniy. Ex taval va malaqachal yu istsꞌal, va ixnajun: —Ka katatoꞌoyayacha kintsꞌal. NK Ex yu xamanavin va aaqtaun malaqachachoqol ataun ixꞌoqxtamati. Ni yucha va tamaqnilcha. Taval yu manavin va jalaqmalaqachachoqol pumalhuu alati. Lati vamun laqanaqmakal, alati va jalaqmaqnikal. J9 Ex yu xamanavin tꞌun va malaqachachoqol aqayntaun ixꞌoqxtamati. Ex anchanuꞌ oqxtamati va talakatꞌalmal va talaqpacheꞌel, ayaj talaktuꞌul. I Yu tapatsanin va tamaqchꞌapaꞌil ni anchanuꞌ oqxtamati va talakasamal. Valiꞌiy tamalaqachachoqol, jantu tuꞌuchun kataxtaqnil. "H= Ex chuncha va lakachilcha ixpupꞌuxkan ni uvas. Yu xaꞌukxtin va malaqachal qayntaun ixꞌoqxtamati para kalaqaꞌil yu kapaxtoqniyaꞌ ni xamanavin. G % Taval ni Jesús va aqtaylcha jalaqlhixaqalay, jalakjunil taun chivinti yu xtaꞌa jatapastakꞌati: —Ixꞌalin qayntaun joꞌati, ixchꞌanta uvas la ixtꞌun. Ex chuncha va korrarnul y vachu va makal ay kanuvaj taꞌan tachꞌikmujul yu xaxkan ni uva. Makal taun ay torre yu lay kapulhistakꞌokal ixtꞌun. Ex va laqxtaqnil amedias ixtꞌun ni tapatsanin, ex va alcha tiꞌukxuntayan maqati. UF# !Ex chuncha tajunil ni Jesús: —Jantu ijkꞌatsayau. Ex chuncha ni yucha va lakjunil: —Ex ni kitꞌin vachuꞌ jantu kaklajunau tas ayucha kixtaqnil lhachimoꞌon yu ikpumakay ni aniy axtoqnuꞌ.E Pero incha kajunau va lapanakni tamalaqachal, ¿ex tas kaval? Jantu ixtanaunputun ni va lapanakni yu tamalaqachal ni Juan. Ixtatalhauniy yu alati lapanakni, yu yuꞌuncha va ixtalhakapuꞌaniꞌojota ni Juan va laqsaval ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. SD Ex ni yuꞌuncha va taꞌaqtaylcha talakchiviniy siya yuꞌuncha, va tanaul: —Incha kajunau va Dios malaqachal, ex chuncha kintajunin: “¿Ex valiꞌiycha jantu kalhakꞌapꞌupꞌintꞌik?” C Ex chuncha va lakjunil: —¿Tas ayucha malaqachalcha ni Juan jamaqchajꞌavanaꞌ? ¿Va Dios u va lapanaki? Chavay kilajuniu. DB Jesús va lakjunil: —Kitꞌin vachuꞌ klalhisakmiyau taun jalhisakminti. Incha kilajunau, ex yu kitꞌin vachu klajunau taꞌayucha kixtaqniy lakatin ni klakmakay yu axtoqnuꞌ. 6Ae Ex ni yuꞌuncha va tajunil ni Jesús: —¿Taꞌayucha xtaqnin lhachimoꞌon ni kꞌamakꞌatꞌi yu aniy axtoqnu? ¿Taꞌayuchacha lhijunan ni chuncha kꞌamakꞌatꞌi? @ Taval va tachanchoqol aaqtaun Jerusalén. Ni Jesús va ixtiꞌukxuyal ni ay lakatajtan. Ancha yu xaꞌukxtinin ni kuras ali yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas ali yu xalajꞌaynin lapanakni, yuꞌuncha va tatalakanunil ni Jesús. Q? Incha jantu kꞌamalaqmixiniyapitik yu tamakaniyan laqtaqal, ex vachu yu mimPay Dioskꞌan jantu katamalaqmixiniyan mintalaqalhinkꞌan ni uxiknankꞌan.] Ixtapꞌasta ni Jesús yu palhachimoꞌonun Y>+ Tejkan tꞌachꞌivinanatꞌik Dios, incha matichun tamakanitan taun laqtaqal maqskꞌiniy kamalaqmixinitꞌik. Ex chuncha mimPaykꞌan yu alintachal laktꞌiyan vachu katamalaqmixiniyan milaqtaqalkꞌan. [ $=A Xlhiyucha klajunau tejkan tꞌachꞌivinanatꞌik Dios, tachun yu skꞌinatꞌik, kalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni kalaꞌaꞌiyapitik, ex chuncha kunaꞌ. <  Laqsaval klajunau, qayntaun lay kajunil ni aniy aspajun: “Kaꞌostꞌicha ni aniy, kapꞌinchꞌiycha ni lakamar”. Incha jantu tꞌuy jatapastakꞌati kalhitsukul, incha ox kalhakapuꞌalcha ni katapasayaꞌ yu najun, ex chuncha kunaꞌ tacha najun. P; Ex yu Jesús va naul: —Kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni Dios. : Ex va chuncha yu Pedro va pastaklhi, va junil ni Jesús: —Jamalaniniꞌ, yu xakꞌiu ni higo yu laqꞌaymatꞌi chavay xixyalcha. 39_ Ex va chuncha tejkan tunkunchoqol puvakuj, va ancha tatapasal taꞌan ixyal ni xakꞌiu ni higo. Va talaqtsꞌil ni va tus ox xixta vachu tus tachun ni xatisiviki. u8c Tejkan putsꞌislhicha, ex ni Jesús ali ixtꞌaltanan va tataxtul ni ay putaulan. Xixlhi ni xakꞌiu higo 7 Va taqasmaklhi yu xaꞌukxtinin ni kuras ali yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas. Ex ni yuꞌuncha va tapuxkaulaqtsꞌilcha tacha pulay katamaqnil ni Jesús. Va ayaj ixtatalhauniy. Ni lapanakni vamuncha tus taun talhilal yu tacha ixjamalaninin. 6 Ex chuncha ni Jesús aqtayl jalakmalaniy, va naul: —Yu tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios najun: “Ni kinchaqaꞌ yucha va xachaqaꞌ yu puskꞌinkan Dios para oqxlaqchux lapanakni.” Pero yu uxiknankꞌan va lhimapꞌatsꞌatꞌatꞌik xachaqaꞌ paꞌalhavanti. y5k Jantu kaxtaqlhi lakatin matichun katapasal ixpulakna yu ay lakatajtan incha kalhaꞌal tuꞌuchun lhistꞌati. E4 Ex chuncha tachanchoqolcha ni Jerusalén, ni Jesús va tanuchoqochal ni ay lakatajtan. Va aqtaynil jalakxkauxtuy yu ancha ixtatꞌajun jastꞌanan vachu yu ixtatꞌajun jaꞌinin. Va jalaqtanqalhuꞌol ixmesaskꞌan taꞌan ixtapumapaxaniy tumin ni lapanakni, vachu ixputaulankꞌan yu ixtastꞌay ni tukunun. n3U Ex ni Jesús va junil ni xakꞌiu ni higo: —Chavay ni uxintꞌi ijkunan tus jantucha aqtaun matichun kaꞌuniyan ni miꞌunikan. Ex chuncha yu ixtꞌaltanan va taqasmaklhi. Ni Jesús jalakxkauxtul jastꞌanan yu ay lakatajtan  ~~}|{{zSyMxx wvZuJtsrqqppcoonmmollkkj4ii$hgfeeedzd'cbbuaa/`N_R^]][[[ZAYPXeXVVLUTTS3RRQPOONMHLKKJgIHhGFEEIDJCvBAAz@@?f>>l==]<<0;m:988^766C5u544I3622@11"0/y..Z-,,1+|*))(H'x&%%$$ #"" _7Eax9+a  \  I Zj^k@ /W:Chavaycha apalay ikmaqatsꞌanqaꞌojotacha tachun para apalay kakmispal ni Jesucristo kiJalhachimoꞌonuꞌ. Vamun xtapal kamispꞌatꞌi ni yucha. Va por yucha klaqmaqatsꞌanqal tachun y chavay klaqtsꞌin va tacha jamakxtalcha. Ex chuncha vamun ni Cristo ayaj xtapal junita para kitꞌin. ~ :Tachun yu anuꞌ yu xakmakay va ayaj xtapal xaklhilay, pero taval va por Cristo ikmakauntijlaꞌol tacha jantucha xtapal kaval. Y}+:Vachuꞌ laqatapꞌasta xaklaqmamaqanlqajnivay yu ixtalhakapuꞌan ni Cristo y jantu tuꞌuchun ixkintsꞌanqaniy yu tacha lhinaunkan la kilhachimoꞌonkꞌan. Jantu matichun ixlay kintamukꞌanin laqtaqal. '|G:Va ikxvililichukꞌupꞌuxnikal tacha lhinaunkan, tejkan laqatsajincha julchan val tejkan iktsukul. Va israelita ijkunita, va ikminchal kun Benjamín y vachu ikchiviniy yu lhihebreo yu ixchiviniy kimpay. Vachuꞌ va fariseo xajkunita, xlhiyucha xakmakaꞌojoy ixlhachimoꞌon Moisés. {:Kitꞌin xakmakay ixlhachimoꞌon Moisés. Incha matichun lapanaki najun ni kapulaqtaxtul por makay yu lhinaunkan, ex kitꞌin apalay. ozW:Yu kijnankꞌan va yu laqsaval ixlapanakni Dios juntau. Toꞌoyayau ni Dios la ketsukuntikꞌan y lhiꞌachantajuyau ni Cristo Jesús y jantu pastakꞌau ni lay kamakau tuꞌuchun la kilakatunajkꞌan para oxicha kajuu kun Dios. y :Kꞌalhistꞌajkꞌantꞌik para jantu katamakanun ni anchanuꞌ lapanakni yu tacha jalaktuꞌunuꞌ xꞌoyun tajunita, yu jantu ox tamakay. Yuꞌuncha talhinajun maqskꞌiniy kaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌantꞌik tacha lhinaunkan laka lhachimoꞌon. lx S:Ex chuncha, ketꞌalaqaunin va kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús. Jantu kinchaaniy klatsꞌoqnichoqoyau aaqtaun tacha yu klatsꞌoqniu pꞌunaj, va ayaj xtapal kꞌaꞌasmakchꞌoꞌotꞌik. kwO:Yucha va laycha ixnil por ixlhitapatsa ni Cristo. Laqsaval ixmaqxtaqputun ixjatsukunti taꞌan ayaj lhitaꞌay xaktꞌaunau. Chuncha yucha kiꞌaqtayjul mas uxiknan jantu lay ixkilaꞌaqtayjuyau por maqati vilanantꞌik.Dv:Kalaꞌaꞌitꞌik ni yucha kun chux la meꞌachatikꞌan tacha ixlapanaki kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús. Kꞌalaktꞌoꞌoyatꞌik yu alati lapanakni yu chuncha tajunita tacha yucha. ;uo:Xlhiyucha niman klamalaqachanichoqoyau para kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik tejkan kꞌalaqtsꞌinchꞌoꞌoyapitik. Ex chuncha ni kitꞌin jantu kaktaulaꞌ kun jamaqaniti. t :Laqsaval ixtaqanꞌay y va laycha ixnil. Pero ni Dios mapaynil y vachu kimapaynil ni kitꞌin para jantu apalay kakmaqaninil. 0sY:Yucha ayaj talaqtsꞌinputunan, xlhiyucha klamalaqachanichoqoyau. Yucha kꞌatsal ni uxiknan kꞌatsꞌatꞌik ni va ixtaqanꞌay, xlhiyucha pastakꞌuy por uxiknan. zrm:Kitꞌin klhilay ni ox kaval kaklamalaqachanichoqoo vachuꞌ ni Epafrodito yu kilaqajkꞌan. Yucha kintꞌatapatsay tacha kintꞌatropa la ixlhitapatsa Dios. Va yucha yu malaꞌachꞌatꞌik aniy para kiꞌaqtayjul yu xakmaqskꞌiniy. qy:Pero ox ijkꞌatsay incha najun ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús, ka va klalaqꞌantachaꞌau ni kitꞌin vachuꞌ. rp]:Xlhiyucha klamalaqachaniputunau ni yucha, pero pꞌunaj kajkꞌatsaꞌelayaꞌ tisuncha kaktapasayacha. eoC:Pero uxiknankꞌan mispꞌayatꞌik ni ayaj qalꞌox ni Timoteo. Ni yucha ox kiꞌaqtayjuy ni kitꞌin para kalaqputeꞌekal ni ox chivinti yu lhichiviniy Cristo, vachu chun tacha qayntaun tsꞌal yu ox aqtayjuy ixpay. nnU:Tachun vamun tamakaputun yu yuꞌuncha talhipaꞌiniy. Jantu tamakaputun yu lhinajun ni Jesucristo. |mq:Aniy jantu alin aqayntaun lapanaki yu chuncha kꞌatsan tacha kitꞌin, laqsaval kapastakꞌul por uxiknankꞌan. 1l[:Incha kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús najun, ex niman klamalaqachaniyau ni Timoteo para vachuꞌ oxamaktaun kakval tejkan kajkꞌatsayaꞌ ni ox alintꞌatꞌik. kkO:Va xlhiyucha lhiꞌachꞌantꞌaꞌuyatꞌik chꞌantaun kun kitꞌin. Ni Timoteo ali Epafrodito $jA:Mas kaknil, ni kitꞌin kakval tacha taun lapaxkan y vachu chun metsukuntikꞌan va tacha taun jamoqslanti junita. Va lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik y maqxtꞌaqnitꞌik metsukuntikꞌan ni Dios. Ex chuncha mas kaknil ayaj klhiꞌachantajuy ni kitꞌin chꞌantaun kun mintachunkꞌan. i :Ox katꞌaylhipꞌintꞌik tacha lhinajun ni chivinti yu xtaꞌa jatsukunti. Ex chuncha tejkan kaminchoqoyaꞌ ni Cristo ayaj kajkꞌachanaꞌ por uxiknankꞌan. Ex jantu valiꞌiy kaval ni klamasuniu ixchivinti Dios y iktapatsal kun tachun kintapꞌasta. Mh:Ex chuncha jantu katamukꞌanin milaqtaqalkꞌan, y jantu kalhitayal yu lakxkiliu la metsukuntikꞌan. Kꞌaꞌuntꞌik yu laqsaval sasꞌatꞌan Dios. Va laktꞌavilanantꞌik yu talaktuꞌunun lapanakni yu chavaycha tatꞌajun, xlhiyucha kꞌaꞌuntꞌik tacha jastꞌakun yu ox kꞌuliksnaꞌ tasuy aniy lakamunukpaꞌ. ugc:Tachun yu makꞌayatꞌik jantu kamakꞌatꞌik kun lhilukuj y jantu kamakꞌatꞌik kun lhuu lakchivinti. sf_: Va Dios yu tapatsay la metsukuntikꞌan para kalakꞌanauntꞌik yu lhinajun y para lay kamakꞌatꞌik. e: Ex chuncha uxiknan yu klaꞌachaniyau, tacha aqsliyaj kilaqalasmatꞌau tejkan klatꞌataulau, chavaycha mas jantu klatꞌataulau, apalay kilaqalasmatꞌau. Kalaqltꞌapꞌatsꞌatꞌik yu maqskꞌiniy y katapastakꞌun ni kꞌalaqtꞌaxtꞌuꞌotꞌik. Td!: Vachuꞌ chuncha tachun katamispal y katanaul ni Jesucristo va Jalhachimoꞌonuꞌ, ex chuncha katoꞌoyakanaꞌ ni kimPay Dioskꞌan. Ixlapanakni Dios va tacha jastꞌakun tajunita aniy lakamunukpaꞌ 1c[: Ex chuncha tejkan kalaqputeꞌekanaꞌ ixtaqaꞌuti ni Jesús, katataꞌaqtsoqoqtaniyaꞌ tachun yu tavilanal laktꞌiyan ali yu tavilanal lakatꞌun y mas va laqnin. b: Xlhiyucha ni Dios laꞌayal y xtaqnil ixtaqaꞌuti yu apalay toꞌoyakan xajantu ixtaqaꞌuti matichun aqayntaun lapanaki. "a=:Tejkan ixtiꞌukxuyal tacha lapanaki, yucha malakatꞌunikal xꞌaman. Ni yucha ox ixqalasmaknan mas lhijunkal para kamaqxtaqkal para kanil laka kurus. q`[:Va makauntijlalcha yu ixnavin, ixjatsukunti va ixjatsukunti oqxtamati val, y tsukulcha tacha lapanaki. {_o:Mas ixjatsukunti ni yucha va ixjatsukunti Dios, pero jantu kalhinaul ni maqskꞌiniy kalaqtsꞌinkal tacha Dios. ^^5:Va chuncha kꞌalakpꞌastꞌaknantꞌik tacha ixjatapastakꞌati ni Cristo Jesús. ]w:Jantu kꞌalakxkꞌautꞌik vamun yu maqskꞌiniyatꞌik. Vachuꞌ kꞌalakxkꞌautꞌik yu tamaqskꞌiniy yu alati. I\ :Jantu tuꞌuchun kꞌamakꞌatꞌik para kalamaꞌalhaꞌatꞌik. Jantu ay kamakꞌakꞌantꞌik, va kun kilpatiti kalatꞌoꞌoyatꞌik yu alati tacha apalay lajꞌay kataval jantu uxiknan. [:Ex chavaycha para apalay kilamalhiꞌachajuu, va klaskꞌiniyau ni chꞌantaun kamakꞌatꞌik mijatapastakꞌatkꞌan. Va aqstanchun kalapꞌaxkꞌatꞌik. Chꞌantaun kamakꞌatꞌik metsukuntikꞌan. Va chꞌantaun kaval mijatapastakꞌatkꞌan. Z 7:Ni laqsaval tamalakaꞌulayan ni Cristo, tapaxkayan, vachu tamaqxtoꞌan ni Espíritu Santo, y vachu laꞌachꞌaniyatꞌik y lapꞌaxkꞌayatꞌik. KY :Uxiknan vachu tꞌapꞌasayatꞌik yu lhitaꞌay la metsukuntikꞌan, vachu va tacha yu kitꞌin iktapasal. Chuncha kilalaqtsꞌiu y chavaycha kꞌatsꞌayatꞌik yu iktꞌajun tapasanaꞌ.X +:Ni Dios taxtaqniyan taun jatapayniti jantu vamun para kalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni Cristo, vachu para kꞌamaꞌanlꞌajnantꞌik por yucha. >W w:Jantu katꞌalhaunitꞌik yu talaktanchaniyan. Ex chuncha katakꞌatsayaꞌ ni va katatsꞌanqayaꞌ ni yuꞌuncha y yu uxiknan kꞌalaqtꞌaxtꞌuyapitik por ixtapꞌasta ni Dios. ^V 7:Katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik makanan tacha paxtoqniy kun yu ox chivinti yu lhichiviniy Cristo. Ex chuncha va chꞌantaun kaꞌunapitik. Chuncha kajkꞌatsayaꞌ incha klalaqꞌanau o mas maqati kaktaulal y chuncha kintajunin. Ex chꞌantaun kꞌatꞌapꞌatsꞌayapitik kun tapꞌasta para katalhakapuꞌal ni ox chivinti yu lapanakni. 4U c:Ex chuncha tejkan klalaqchanchoqoyau aaqtaun ex kalhiꞌachꞌantꞌaꞌuyapitik por yu kimakaniy kitꞌin ni Cristo Jesús. Katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik tacha lhinaunkan FT :Xlhiyucha la ox ijkꞌatsay ni kaktamakaunaꞌ y kaktaylhaꞌanaꞌ kun uxiknan para katalhaval milhakapuꞌatkꞌan y kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik lhuu achati por lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik. eS E:Pero uxiknan apalay maqskꞌiniyatꞌik para kaklatꞌatiꞌukxuntayau aniy la kilakatunaj. 'R I:Va tꞌuy jatapastakꞌati klhitꞌajun. Va iktaxtuputuncha aniy lakamunukpaꞌ para kaktꞌataulchalcha ni Cristo. Ex chuncha apalay ox kaval para kitꞌin. KQ :Pero incha iktaylhaꞌan tsukunuꞌ aniy lakamunukpaꞌ ex vananaj lay kaklhitapatsaniyaꞌ ni Dios. Xlhiyucha jantu ijkꞌatsay tichichuncha kaklaksaklhi, o va kaknil o vananaj kaktsukul aniy. oP Y:Ni kitꞌin vamun ni Cristo ikmaqskꞌiniy la ketsukunti. Mas kakniyaꞌ, kaklhajayaꞌ yu apalay ox. MO :Ni kitꞌin ijkꞌatsay y ox ikpakxanꞌiy ni jantu kaklhimaxananaꞌ por yu kaklhitapasayaꞌ. Va iknajun ni jantu kaktalhanal y ay kakmakal ni Cristo la ketsukunti, mas iktꞌajun u mas kaknil. .N W:Ni kitꞌin ox ijkꞌatsay ni tachun yu klhitapasay la ox kakxajtachal por skꞌiniyatꞌik Dios, vachu por ni aqtayjunti yu kixtaqniy ixꞌEspíritu ni Jesucristo. LM :¿Exni? Mas lati va tꞌuy ukxpuꞌ tamakay y lati vas tachiviniy pero yu oqxlaqtꞌuy si laqsaval talaqputeꞌey ni Cristo y yucha klhiꞌachantajuy ni kitꞌin. Chavay apalay kajkꞌachanaꞌ. 4L c:Pero yu alati talaqputeꞌey ixchivinti Cristo kun japaxkanti. Va takꞌatsay ni aniy ikvil laka pachꞌin para kajklhiꞌeltsꞌaul yu ox chivinti yu lhichiviniy Cristo. ^K 7:Yu talaqputeꞌey ixchivinti Cristo kun akchaꞌati, yuꞌuncha lajꞌay tanajun kamakakal y va tꞌuy jatapastakꞌati tamakay. Chuncha tamakay por tanajun apalay kakmaqanlqajnal ni kitꞌin aniy laka pachꞌin. ?J y:Laqsaval lati talaqputeꞌey ixchivinti ni Cristo va por kintaꞌakchaꞌaniyan y kintaxkayan, pero yu alati yu talaqputeꞌey, va laqsaval tamakaputun yu lajꞌoxi lhitapatsa. SI !:Qaynlhuu ketꞌalaqaunin takꞌatsaycha ni ikchꞌikanta ni kitꞌin. Xlhiyucha jantucha tatalhanan katalaqputeꞌel ixchivinti Dios. Va apalay talhakapuꞌan kiJalhachimoꞌonukꞌan y tatapꞌaysnin. 1H ]: Chuncha tachun ni tropas yu tatapatsay laqa ay chaqaꞌ kun tachun yu alati lapanakni, yuꞌuncha takꞌatsaꞌojoy ni kitꞌin klhichꞌikanta ixlhitapatsa ni Cristo. G -: Ketꞌalaqaunin, ni kitꞌin va klamakꞌatsaniputunau ni tachun yu aniy klhitapasay va xlhiyucha talhavay ixlaqputeꞌeka yu ox chivinti. @F {: Ex tachun yu kꞌamakꞌayapitik si lajꞌox kaxajtachal la metsukuntikꞌan para ay kamakakal ni Dios y vachuꞌ katoꞌoyakal. Ni Pablo vamun ni Cristo maqskꞌiniy la ixjatsukunti DE : para kꞌalaksaktꞌik vamun yu lajꞌox. Chuncha jantu kalhitayal yu jantu ox la metsukuntikꞌan y vachu jantu kꞌamukꞌanikꞌantꞌik laqtaqal tus tejkan kaminchoqoyaꞌ ni Cristo. D : Kitꞌin ikskꞌiniy Dios para kalalhaval mepaxkantikꞌan y vachu para ox kꞌalakpꞌastꞌaknantꞌik y tachun kꞌamispꞌatꞌik C  :Ni Dios ox kꞌatsay ni kitꞌin ayaj klalaqtsꞌinputunau mintachunkꞌan, va klaꞌachaniyau kun ixjapaxkanti ni Jesucristo. B :Kitꞌin chuncha laqsaval ijkꞌatsay, va por klaꞌachaniyau kun tachun la kelhanuti. Ni Dios tamapayniyan mintachunkꞌan, vachu chun tacha kimapayniy ni kitꞌin tejkan iktanuy laka pachꞌin o tejkan klhiꞌeltsajuy yu ox chivinti y ikmasuy ni va laqsaval. A !:Ni Dios aqtayl tatapatsaniyan la metsukuntikꞌan. Kitꞌin ox ijkꞌatsay yucha kataylhaanaꞌ tus tejkan kaminchoqoyaꞌ ni Jesucristo. K@ :Va chꞌantaun kilatꞌatapatsayau para kalaqputeꞌekal ni ox chivinti yu lhichiviniy Cristo. Aqtꞌaynitꞌik tejkan lhakꞌapꞌupꞌintꞌik tus chavaycha vananaj ox tꞌaylhipꞌinatꞌik. L? :Tejkan ikskꞌin Dios por mintachunkꞌan va ikskꞌin kun achati. _> 9:Kitꞌin ikxtaqniy lhimalaqpuchuncha ni kimPay Dioskꞌan tejkan klapastakꞌau. = :Katamapaynin y oxamaktaun katamakan ni Dios kimPaykꞌan kun kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Ni Pablo skꞌin Dios por yuꞌuncha < :Kitꞌin kPablo kun Timoteo ixꞌoqxtamatin Jesucristo kuntau. Klamastakꞌayau mintachunkꞌan yu ixlapanakni Dios untꞌatꞌik por yu makal Jesucristo, yu vilanantꞌik laka putaulan Filipos. Vachuꞌ yu xalajꞌaynin yu talhakapuꞌan ali yu taꞌaqtayjunun. `; ;Katamapaynin ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo la metsukuntikꞌan. Chuncha kavalcha.c: AVachu tamakstakꞌayan ni Marcos ali Aristarco ali Demas ali Lucas yu kintatꞌatapatsay. `9 ;Vachu mastakꞌayan ni Epafras yu kintꞌatanun laka pachꞌin por Cristo Jesús. J8 Vachu kꞌalaꞌoxitꞌi taꞌan lay kaktaulal la minchaqaꞌ. Klhilay ni por skꞌinatꞌik ni Dios lay klalaqꞌanchoqotachaꞌau taꞌan vilanantꞌik. Ni Pablo mastakꞌachoqoy ni Filemón 7 Iktsꞌoqniyan por ijkꞌatsaycha ni kiꞌalasmatꞌeꞌe y apalay kꞌamakꞌayeꞌe tacha klhitapayniniyan kamakꞌatꞌi. Y6 -Ex chuncha, laqaj, kꞌamakꞌatꞌi yu klhitapayniniyan por chꞌantaun juntau kun yu Jalhachimoꞌonuꞌ. Chuncha kꞌimalakꞌaꞌulanin kelhanuti por chꞌantaun juntau kun yu Jalhachimoꞌonuꞌ Cristo. +5 QKitꞌin Pablo iktsꞌoqniyan la kimakaꞌ. Va kunan ni kakmapalniyan, pero jantu ikmaqskꞌiniy kajkunin. Uxintꞌi kꞌatsꞌaycha ni kꞌilhipinin metsukunti. 4  Chavay incha yucha va makanitan taun laqtaqal o incha va lhaaniyan tuꞌuchun ex kalaqtsꞌi va tacha ni kitꞌin kaklhaanin. 3 +Incha kilaqtsꞌin tacha milaqaj y chꞌantaun juntau ex kalaꞌaꞌitꞌi ni yucha vachu va chun tacha kꞌilaꞌaꞌitꞌi ni kitꞌin. _2 9Jantucha kunaꞌ tacha oqxtamati, va tacha milaqaj yu paxkayan. Chuncha apalay ox xajantu yu valiꞌiy oqxtamati. Yucha ox ikpaxkay ni kitꞌin pero apalay kapꞌaxkꞌatꞌi ni uxintꞌi, jantucha tacha valiꞌiy lapanaki, va tacha milaqaj kalaqtsꞌi. Milaꞌatꞌuykꞌan va ixlapanaknicha ni Jalhachimoꞌonuꞌ Jesucristo untꞌatꞌik. 1 }Ka va lay ixmakauntan taun panchꞌix para chavaycha lay kalaꞌaꞌichꞌoꞌo y katꞌataulan mas va tavanancha. ?0 yPero jantu klhijunputun kataulal aniy incha jantukaꞌ mintakꞌatsan kaval. Jantu iknajun ni kiꞌaqtꞌayꞌutꞌi laqatapꞌasta, va iknajun kiꞌaqtꞌayꞌutꞌi laqaꞌachati. 0/ [ Va xaknajun ixtaulal kun kitꞌin ex chuncha ixkintapatsanil por uxintꞌi. Va aniy iktanun laka pachꞌin por klaqputeꞌel yu ox chivinti yu lhichiviniy Jesucristo. v. g Chavay yucha ikmalaqachanichoqoyan. La ox kꞌalaꞌaꞌitꞌi vachu va tacha kilaꞌaꞌitꞌi ni kitꞌin. -  Pꞌunaj jantu ox ixjunita para kaꞌaqtayjun pero chavaycha ox lay aqtayjuyan y vachu lay kiꞌaqtayjuy ni kitꞌin. ,  Va iktapayniniyan por Onésimo. Yucha kilaqmil taꞌan iktanun laka pachꞌin y tacha kintsꞌal val por ixlhakapuꞌati. +  pero kꞌachaniyan, xlhiyucha vamun iktapayniniyan. Kitꞌin kPablo ayaj xapaycha y chavaycha va ktachꞌin kunita por Cristo Jesús. d* CXlhiyucha mas kun Cristo klhitꞌajun lhachimoꞌon para kaklhijunin yu maqskꞌiniy, 0) [Ayaj ijkꞌachanau y ox kꞌatsanau por mijapaxkanti. Uxintꞌi, laqaj, ox lakmalakaꞌulay ni ixlapanakni Dios la ixjalhanutkꞌan. Ni Pablo tapayniy por yu Onésimo T( #Va ikskꞌin Dios para kalakmamispꞌanin alati lapanakni milhakapuꞌati y chuncha kaxajchal ni kamispꞌatꞌi tachun yu ox yu Dios kintaxtaqniyan kijnankꞌan yu chꞌantaun kun Cristo Jesús juntau. ' Kintajuniy ni ox achꞌaniy y lhakꞌapꞌupꞌin ni Jesús kiJalhachimoꞌonukꞌan y lakpꞌaxkꞌay tachun ixlapanakni. o& YIkxtaqniꞌalhiy lhimalaqpuchuncha ni Dios y klapastakꞌau ni uxiknan tejkan ikskꞌin ni Dios. % +Katamapaynin y oxamaktaun katamakan ni kimPay Dioskꞌan kun Jesucristo kiJalhachimoꞌonukꞌan. Ixjapaxkanti ali ixlhakapuꞌati ni Filemón j$ OVachu ikmastakꞌayau ni Apia yu kintꞌalapanakkꞌan yu ikpaxkayau y vachu Arkipo yu kintatꞌataylhaanan ni lachꞌapati por kilhakapuꞌatkꞌan y vachu ikmastakꞌayau yu talhakapuꞌanan yu tataqxtoꞌa la minchaqaꞌ. P# Kitꞌin kPablo, va kchꞌikanta por klaqputeꞌey ixchivinti Jesucristo. Va chꞌantaun kun yu kilaqaj Timoteo klatsꞌoqniyau uxintꞌi Filemón. Ox kilatꞌatapatsayau, xlhiyucha ayaj klapaxkayau. {"oEx yu ixtꞌaltanan va taꞌalcha laqputeꞌenin ixchivinti Dios tus talakachux. Yu Jalhachimoꞌonu Jesús ayaj ixlaqꞌaqtayjuy, por yu lajꞌay axtoqnu ixtamakay va chuncha tasul ni va laqsaval yu ixtalaqputeꞌey. Va chuncha kaval.]!#Taval ni Jalhachimoꞌonu Jesús tejkan jaxaqalaꞌol, ex tantꞌaqstꞌalcha ni laktꞌiyan, va taulchalcha la ixlhijakanaj ni Dios. t aKatachꞌapayaꞌ la ixmakakꞌan ni tsapulin y mas kataꞌotaꞌ yu lhinin, jantu tuꞌuchun kamakaniyaꞌ. Tejkan katalaqmaqchꞌapayaꞌ ni taqanꞌanin ex kataꞌayajnanchoqoyaꞌ. Yu tejkan tantꞌaqstꞌal ni Jesús laktꞌiyan LKaklaqxtaqniyaꞌ kintapꞌasta yu kintalhakapuꞌan para lay katamakal yu ay axtoqnuꞌ. La kintaqaꞌuti katamaxtuyaꞌ yu jantu lajꞌox espíritus, y katachivinanaꞌ laqsastꞌi lhichivin. :mTaꞌayuꞌ yu kalhakapuꞌanaꞌ yu ox chivinti y kaꞌaqchajꞌauyaꞌ, ni yucha kalaqtaxtuyacha. Pero yu jantu kalhakapuꞌanaꞌ, yucha kalaqaꞌiyaꞌ lhuu maqanlqajnati. 3_Ex chuncha ni Jesús va lakjunil: —Kꞌapꞌinchꞌipitikcha talakachux ni lakamunukpaꞌ, kꞌalaqpꞌutꞌeꞌenichipitikcha yu ox chivinti tachun ni lapanakni DTaval ni Jesús va laktasunil yu pumakautaun ixtꞌaltanan. Yuꞌuncha va chꞌantaun ixtavilanal lakamesa. Ex ni Jesús va jalaqꞌaymal por jantu katalhakapuꞌal. Va ayaj pꞌas ixtamakachoqota ixjalhanutikꞌan y jantu ixtalhakapuꞌaniy ixchivintikꞌan yu ixtalaqtsꞌinta ni Jesús ni takukchoqotacha. 4a Ex yu anchanuꞌ pumatꞌuy talaqꞌal mapastakꞌaninin yu alati, pero mas chuncha va jantu katalhakapuꞌal. Ni Jesús jalakchivijtijlay yu pumakautaun yu jamalaqachal (I Taval ni Jesús va laktasunil pumatꞌuy ixtꞌaltanan yu ixtaꞌanta lakatin ixlhimaqspaꞌ ni putaulan. Pero va ixtapaxata yu tacha ixtasuy ni Jesús. 3_ Ex chuncha mas taqasmaklhi ni va tꞌajun ni Jesús, y va laqtsꞌil ni María, pero yuꞌuncha va jantu katalhakapuꞌal. Ni Jesús laktasunil pumatꞌuy ixtꞌaltanan B} Ex ni María Magdalena va jalaqꞌal mapastakꞌanin yu ixtatꞌatiꞌukxuyanal ni Jesús. Tejkan jalaqchaꞌal, ni yuꞌuncha va ayaj ixtamaqanininta, vamun ixtatꞌajun lajqalhunin. <q Vananaj vakuj ni anchanuꞌ laktuminku tejkan takukchoqol ni Jesús. Ex chuncha va pꞌunaj tasunil ni María Magdalena yu ixmaxtunikanta laqatujun yu jantu lajꞌox espíritus. ykEx chuncha yu xanatin va tatakyauminchoqochalcha ni laka putaknun. Va ayaj tatalhanal, tus ixtaxkapꞌikninta ixtalhantikꞌan. Va jantu matichun katajunil yu tacha lakjunkal, va ayaj tatalhanal. Ni Jesús tasunil ni María Magdalena LChavay kapꞌinchꞌoꞌotꞌikcha, kaꞌunapitik ni Pedro kun yu alati ixtꞌaltanan: “Ni Jesús kaꞌanaꞌ pꞌunaj ni Galilea. Ancha kꞌalaqtsꞌinapitik, vachu va chun tacha ixnajun.” /Ex yu tsꞌal va lakjunil: —Jantu katꞌalhanantꞌik. Ni uxiknankꞌan lakxkꞌauyatꞌik ni Jesús yu machaqaꞌ Nazaret, yu taxtukmukꞌal laka kurus. Yucha takukchoqotacha, jantucha matiꞌ aniy. Kalaqtsꞌintꞌik aniy yu taꞌan ixtamaknuta, jantucha matiꞌ. FTaval tatanuchal ni laka putaknun, talaqtsꞌil qayntaun tsꞌal va ixvil yu laka kanaj ni putaknun. Ixꞌulata ixlaqchꞌiti lman y va ayaj yaqaq. Ex chuncha yu xanatin va la tatalhanal. \1Ex taval tejkan tachaꞌal, talaqtsꞌil va ixmoqosunikantacha yu ay chiyux. "=Ex tejkan taꞌanta lakatin va talajuniy siya yuꞌuncha: —¿Tas ayucha lhilayatꞌikcha kamoqosunil ni chiyux yu ixpumalakchaunikanta laka putaknun? mSEx chuncha tejkan laktuminku val, va puvakuj taꞌal ni laka putaknun. Va ixtakuktacha ni julchan. K Taval tejkan tapasalcha ni xajulchan jastaknati, ex yu María Magdalena, ali María yu ixnati Jacobo, ali Salomé va taꞌil taun sꞌejenꞌe para kataꞌal mukꞌaninin ixlakatunaj ni Jesús. /Ex chuncha yu María Magdalena kun María yu ixnati ni José, va talaqtsꞌil taꞌan maknunikal ixlakatunaj ni Jesús.2 ].Ex chuncha ni José va il taun laqchꞌiti yu kꞌus yu la laqlhuu xtapal. Taval va pꞌuxlhicha ixlakatunaj ni Jesús laka kurus. Ex pupamililcha ni anchanuꞌ laqchꞌiti ni ixlakatunaj, va manulcha laka putaknun taꞌan tapuꞌajnil laktalpa. Ex milchaunil kun laqataun ay chiyux ni putaknun.  -Chuncha pukꞌatsal ni Pilato va ixnitacha ni Jesús. Taval xtaqnil lakatin ni José para kalhaꞌal ixlakatunaj ni Jesús. z m,Ni Pilato va jantu ixlhakapuꞌan incha kanilcha. Juntaꞌil ni kapitan va lhisakmil incha ixnitacha ni Jesús. 4 a+Taval mil qayntaun joꞌati, ixjunkan José yu machaqaꞌ Arimatea. Yucha vachuꞌ va xaqayntaun ay lapanaki kun yu ixtamakay laqaꞌay junta. Ni yucha vachu ixpakxanꞌiy ni ixlhachimoꞌon ni Dios. Ex chuncha kun tachun ixjaꞌayajnati, va laqꞌal ni Pilato. Va skꞌinil ixlakatunaj ni Jesús. a ;*Va chuncha ixtꞌajuncha putsꞌisniꞌ va laycha kachil ni xajulchan jastaknati. gG)Ni anchanuꞌ xanatin ixtatꞌaꞌanta ni Jesús. Ixtaꞌaqtayjuy ni Jesús tejkan ixtavilananchal xalakatꞌun Galilea. Vachuꞌ pumalhuu alati xanatin tatꞌaꞌal ni Jesús laka putaulan Jerusalén. Tamaknul ni Jesús mS(Vachuꞌ ancha ixtayanal lati xanatin va pumaqati ixtatꞌajun laqtsꞌinin. Ancha ixtaꞌalinta ni María Magdalena vachuꞌ ni María yu ixnatikꞌan ni José ali Santiago yu lakatꞌuniy. Vachuꞌ ancha yal ni Salomé. =s'Ex yu xaꞌukxtin ni tropas, va ancha ixyal la ixlakaꞌukxpu ni Jesús. Tejkan laqtsꞌilcha ni nilcha, va naul: —Laqsaval ni anu joꞌati yucha ni Sasꞌatꞌa Dios ixjunita. }&Ex chuncha va taꞌexpakltꞌiyul yu xaꞌay kortina ni ay lakatajtan, va taꞌexminchal xꞌakpuꞌ tus xtuntaun. ;q%Taval va sqau tꞌasal ni Jesús, va nilcha. U#$Ex chuncha xaqayntaun ni yuꞌuncha va takyauꞌal iniꞌ taun sponja, va aval kun xaxkan uva yu skajtacha. Akchꞌimukꞌal kun maqataun akltiyati. Ex va malakanunilcha ni Jesús para kamaꞌotꞌul. Va lakjunil yu alati: —Kꞌamakꞌaucha. Kalaqtsꞌinaucha incha kalaqminaꞌ ni Elías para kꞌapꞌuxlhi ni laka kurus. 7g#Ex chuncha yu alati lapanakni yu ancha ixtayanal taqasmaklhi, va tanaul: —¡Kaꞌasmaktꞌik! Va tꞌasaꞌiniy ni Elías yu maqancha ixlaqputeꞌey ixchivinti Dios. `9"Ex chuncha laꞌatꞌutu putoqoxata, ni Jesús va pꞌays tꞌasal, va naul: —Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? —va naunputun: KiDios kꞌatꞌi, kiDios kꞌatꞌi, ¿valiꞌiycha ni kꞌilakꞌamakꞌauntꞌacha? !Ex chuncha tejkan atunkulcha, va talakachux ni lakatꞌun tus tꞌalaj putsꞌislhi, tus laꞌatꞌutu putoqoxata ixputsꞌista. xi Incha laqsaval yucha ni Cristo, ni xajalhachimoꞌonuꞌ kintꞌunkꞌan Israel, ex kapatajul laka kurus chavay. Ex chuncha kalhakapuꞌanaucha. Ex chuncha mas yu ixlaktꞌaxtukmukꞌakanta, yuꞌuncha vachu ixtalaktuꞌuy. Nil ni Jesús ]~3Vachu va chuncha yu xaꞌukxtinin kuras ali yu ixtamalaninin ixlhachimoꞌonkꞌan ixtalaktuꞌuy ni Jesús, va ixtalajuniy siya yuꞌuncha: —Ixmalaqtaxtuy yu alati pero jantu lay laqtaxtuy ixlaqꞌaman. T}!¡Chavay kꞌalaqtꞌaxtꞌu meꞌeman, kapꞌatꞌaꞌutꞌi laka kurus! k|OYu ancha ixtatapasay va laqxtoqnuꞌ chivinti ixtajuniy, ixtamalaklay ixꞌaqtsulkꞌan, va ixtajuniy: —¡Joj! ¡Uxintꞌi yu ixmaqtꞌatꞌi ni ay kilakatajtankꞌan y kun paqtꞌutu julchan ixmaꞌayauchꞌoꞌoꞌ! |{qEx chuncha va taqayntsalcha ni jatsꞌoqnuti yu najun: “Va mispakal tacha chꞌantaun kun yu talaktuꞌunun.” zVa taxtukmukꞌal qayntꞌuy alhavanan kun Jesús. Qayntaun taxtukmukꞌal la ixlhijakanaj, yu aqayntaun taxtukmukꞌal la ixlhijamaqxu. y)Va tatsꞌoqmukꞌanil taun chivinti la ixꞌaqtsul ni ixkurus, va najun: “Ixjalhachimoꞌonukꞌan ni israelitas”. Va yucha talhimaqnil. PxTejkan taxtukmukꞌal ni Jesús va laqanajatsi puvakuj ixjunita. w-Ex va chuncha va taxtukmukꞌal laka kurus ni Jesús. Yu ixlaqchꞌiti va tamakal taun suerte ni tropas, taꞌayucha kapaxtoqnil ixlaqchꞌiti. gvGEx chuncha taxtaqnil lhiꞌotꞌati laqlhiyaunti kun mirra, pero yu Jesús jantu kaꞌoqlhi. euCEx talhaꞌal ni Jesús lakataun taꞌan junkan Gólgota (va naunputun xajalukuti aqtsul). t}Ex chuncha tejkan ixtaꞌanta ni lakatin va tapaxtoqlhi qayntaun joꞌati yu ixjunkan Simón yu machaqaꞌ Cirene, yu ixpay Alejandro ali Rufo. Chuncha tejkan ancha ixtꞌajun tapasanaꞌ, talhijunil ni kaꞌaqtayjulhaꞌal ixkurus ni Jesús. sTejkan talaktuꞌuꞌol ni Jesús, ex va tamaxtunichoqol ni laqchꞌiti yu ixtaꞌulanita yu ox xlapul. Taꞌulanichoqolcha ixlaqchꞌiti ni yucha, va tamaxtulcha ixlhimaqspaꞌ para kaxtukmukꞌakalcha laka kurus. Taxtukmukꞌal laka kurus ni Jesús r9Ex chuncha va taꞌaqtaylcha talaqpanaꞌa kun kꞌiu la ixꞌaqtsul. Vachu talakapuchujval. Tamaꞌaqtsoqoqtal, tamakal va tacha katatoꞌoyal. qEx taval ni lapanakni va talaktuꞌul, taꞌaqtaylcha talaktꞌasay: —¡Katsukul ixlhachimoꞌonukꞌan ni israelitas! pwEx va taꞌulanil aqxtaun laqchꞌiti yu pꞌas xlapul. Vachu tamaꞌaqtanul laqataun korona jamakanti kun jaltukun. o Ex ni tropas va talhaꞌalcha ni Jesús la xapuchꞌanan ixpulakchivin ni Pilato. Tus tachun ni tropas ancha tataqxtoqlhi. In Ex yu Pilato para ox kalaktꞌaꞌal ni lapanakni va oxamaktauncha makaunchoqol ni Barrabás. Malaqachanal ixlaqanaqmaka ni Jesús, vachuꞌ lhinaul para kamakxtukmukꞌakal laka kurus. +mOEx chuncha yu Pilato va naul: —¿Pero tisuncha laqtaqalcha makata? Ex yu lapanakni apalay pꞌas ixtalaktꞌasay, va tanaul: —¡Kamakxtukmukꞌakalcha! flE Ex ni lapanakni tanaulcha kun laktꞌasati: —¡Kꞌamakxtꞌukmukꞌacha laka kurus! k% Ex ni Pilato laklhisakmil ni lapanakni, va lakjunil: —¿Tisuncha naunatꞌik kakmakanil yu unatꞌik xaJalhachimoꞌonuꞌ ni israelitas? 8ji Pero yu xaꞌukxtinin ni kuras va ayaj tamalukujlal ni lapanakni tus tatalakchꞌilil. Ex chuncha ni yuꞌuncha va taskꞌiniy para oxamaktaun kamakaunchoqokal yu Barrabás. i  Ni Pilato ixkꞌatsay ni yu xaꞌukxtinin kuras va por akchaꞌati ixtamaqxtaqnita ni Jesús, xlhiyucha va chuncha naul. )hK Ex chuncha ni Pilato va naul: —¿Ex ni uxiknankꞌan yu israelitas untꞌatꞌik naunatꞌik ni kakmakaunchoqolcha oxamaktaun mijalhachimoꞌonukꞌan? fgEEx va chuncha ni lapanakni talaqmil ni Pilato, va tajunil ni kamakachoqol yu tacha ixmakay. f5Va ixtanun ni laka pachꞌin qayntaun joꞌati yu ixjunkan Barrabás. Chꞌantaun ixlaktꞌatanun kun alati yu tamakal lachꞌapati, va tamaqninil. ,eQTaun taun jachꞌitin tejkan xakꞌatan Paxku yu Pilato ixtamaxtuchoqoy qayntaun lapanaki laka pachꞌin, va yu ixtaskꞌin ni lapanakni para kamaxtuchoqol. d%Pero ni Jesús va tus jantu kaqaltayanal. Ex chuncha ni Pilato tus vak kꞌatsal. Yu Pilato maqxtaqlhicha para kamaqnikalcha ni Jesús cYu Pilato va aaqtaun lhisakmichoqol, va junil: —¿Jantu tuꞌuchun kanauneꞌe? Va ayaj pulhuvaj tatꞌaunan tislajmanan. QbEx yu xaꞌukxtinin kuras va pulhuu yu ixtaputislajmay ni Jesús. 5acEx chuncha ni Pilato va junil ni Jesús: —¿Uxintꞌi ni xalhachimoꞌonuꞌ kꞌatꞌi ni israelitas? Ex yu Jesús va naul: —Chun, va tacha uxintꞌi xanaꞌun. u` eEx tejkan tunkulcha va tataqxtoqlhi yu xaꞌukxtinin ni kuras, ali yu xalajꞌaynin ali yu ixtamasuy ixlhachimoꞌonkꞌan ni israelitas kun yu ixtalhichimoꞌoy ixputsukkꞌan. Tachꞌilhaꞌalcha ni Jesús, tamaqxtaqnilcha ni Pilato. '_GHEx va niman aaqtaun tꞌasachoqol ni puyux. Ex chuncha ni Pedro va pastaklhicha tacha junil ni Jesús. Va ixjunkanta: “Tejkan jantukaꞌ tꞌasay aqtꞌuy ni puyux, uxintꞌi va aqtꞌutucha kꞌanauneꞌe ni jantu kꞌimispꞌay.” Ex ni Pedro va aqtaylcha pꞌas qalhun.^GEx ni yucha vas jalakmasavalanil y laqxtoqnuꞌ naul: —¡Jantu kmispay ni anchanuꞌ joꞌati yu tꞌaunatꞌik lhichivinin! ]FPero yu Pedro aqtalaqtaun jantu kalhitaulal. Ex taun panchꞌix val, yu ancha ixtaꞌalinta va aaqtaun tajunchoqol ni Pedro, va tanaul: —Laqsaval ni uxintꞌi vachu va xaqayntaun ni yuꞌuncha. Uxintꞌi vachu machaqa kꞌatꞌi xalakatꞌun Galilea. <\qEEx chuncha yu maqtsukuꞌ aaqtaun laqtsꞌinchoqol ni Pedro, lakjunil ni alati yu ancha ixtaꞌalinta, va naul: —Ni anchanuꞌ joꞌati vachu va xaqayntaun ni yuꞌuncha. o[WDPero ni Pedro va jantu kalhitaulal, va naul: —Kitꞌin jantu ikmispay ni anchanuꞌ joꞌati. Jantu ikmalaqasiy yu kintꞌaꞌun lhixaqalan. Ex va taxtulcha maqspaꞌ taꞌan putanukanachal, va tꞌasalcha laqataun puyux. &ZECTejkan laqtsꞌil ni Pedro tꞌajun sꞌon, aqtaylcha laqastay, va junil: —Ni uxintꞌi vachu ixtꞌatꞌiꞌukxuyatꞌi ni Jesús yu machaqaꞌ Nazaret. YBNi Pedro va ancha ixvil maqspaꞌ laqa chaqaꞌ, la ixpulakna ni ex. Taval va chinchal qayntaun ixmaqtsukuꞌ ni xaꞌukxtin kura. X}AYu alati taꞌaqtaynilcha talakpuchujvay, ex talaqpuchꞌilcha, taꞌaqtayl talakasamay, va tajuniy: —Chavay kꞌanau taꞌayucha sayan. Ex chuncha yu policias va taꞌaqtaylcha talakapusay ni Jesús. Ni Pedro naul ni jantu mispay ni Jesús Ex va chuncha yu xaꞌukxtin kura talqamal, tus chꞌapal ixlaqchꞌiti, va lajꞌexlhi, ex naul: —Jantucha apalay kmaqskꞌiniyau alati chivinti. U>Ex chuncha ni Jesús va naul: —Va kitꞌincha. Ni uxiknankꞌan kilalaqtsꞌinau ni kitꞌin yu Sasꞌatꞌa Lapanaki, kaktaultachal la ixlhijakanaj ni Dios yu lhitꞌajun tachun tapꞌasta. Kilalaqtsꞌinau ni kakminchoqotachal laktꞌiyan laka taputsꞌi. Ty=Pero yu Jesús vamun saq val, jantu tsij kanaul. Ex yu xaꞌukxtin kura va aaqtaun lhisakmichoqol ni Jesús, va junil: —¿Uxintꞌicha ni Cristo kꞌatꞌi yu Dios naul kamalaqachayaꞌ? ¿Va uxintꞌi yu Sasꞌatꞌa Dios yu toꞌoyakan? 7Sg<Ex va chuncha ni ay xaꞌukxtin kura va ancha ostayal. Va lhisakmil ni Jesús, va junil: —¿Jantu tuꞌuchun kꞌanauneꞌe? ¿Valiꞌiycha chuncha talhitislajmayan? bR=;Pero mas chuncha ixtanajun va jantu lay chꞌantaun ixtamakay ixlakchivintikꞌan. Q:—Yu kijnankꞌan ijqalasmakvi ixnajun: “Ni kitꞌin kaklakpujꞌoyaꞌ ni aniy ay lakatajtan yu tamakata lapanakni, ex yu laꞌatꞌutunu julchan kakmaqayauchoqoyaꞌ ataun sastꞌi lakatajtan pero jantu kunaꞌ yu katamakayaꞌ lapanakni.” =2~+}||*{zzxyyxwovmuWtrr]qq*pnmmlkekji^hh.g1fee.dd1cHba`I_^][xYYBXWXV4UTTSQQsPOMHLLJJ HzG_FDCYBnA"??+>c<;S:3887644\322W10L/.-,|+)('&&*$h#"d! -k]h=RIN  J c'}:Z=+ Ayaj pꞌays ixtachiviniy y ixtanajun:Ni Sasꞌatꞌa borrego yu moqslakal tacha lapaxkan
yucha lhitꞌajun tachun tapꞌasta, tachun maqaliti,
tachun jatapastakꞌati, xoqta lay makay.Xlhiyucha tsꞌanqay katoꞌoyau, ay kamakakal y ox kalhichivinkal. \1 Ex klaqtsꞌil y ijqasmaknil ixchivintikꞌan lhuu ixmayulnin Dios ali yu pumatꞌati yu tatasuy tacha talhitsukuti ali yu xapaynin. Laqalhuu miyones ixtayanal tantilaqachoqo taꞌan jalhachimoꞌonunkan.   Uxintꞌi kilamakau jalhachimoꞌonun y kilamakau kuras para kaktapatsaniu Dios.Kaklhachimoꞌonunau aniy lakamunukpaꞌ. 2~] Yuꞌuncha ixtamilpay yu sastꞌi milpati yu inchineꞌ najun:Uxintꞌi laqsaval paxtoqniyan kachꞌapꞌa ni jalhiki
y kaꞌexnin taꞌan ltꞌaunikanta.Uxintꞌi tꞌamaqxtꞌaqtꞌi para kꞌanitꞌi.Chuncha kun mijakꞌalna jalaklhiꞌitꞌi lapanakni para Dios,
va yu tachiviniy tachun lhichivin, yu machaqan tachun putaulanaxna,
ali yu minchal taꞌoqxlaqchux lapanakni lakamunukpaꞌ. &}ETejkan chꞌapalcha ni jalhiki, ex yu laꞌatꞌati talhitsukuti yu takujta ali yu pꞌuxauntꞌati xapaynin tatatsoqoqtanil la ixlakaꞌukxpuꞌ ni Sasꞌatꞌa borrego. Tachun si ixtalhitꞌajun ixlhisankꞌan yu arpa junkan, va si ixtalhaꞌanta ixpamapꞌuvankꞌan yu si oro ixjunita. Si ox pꞌal ixtavilanal pun. Tejkan ixtaxavay pun yucha naunputun va ixchivintikꞌan ixlapanakni Dios tejkan taskꞌin. |Chuncha ni Sasꞌatꞌa borrego alcha, va maxtunil ni jalhiki la ixlhijakanaj makaꞌ yu ixvil taꞌan jalhachimoꞌonunkan. -{SEx chuncha klaqtsꞌil taꞌan jalhachimoꞌonunkan ixyal laqataun Sasꞌatꞌa borrego. Yucha ixtaꞌajyal yu laꞌatꞌati talhitsukuti yu takujta ali yu pꞌuxauntꞌati xapaynin. Ni Sasꞌatꞌa borrego ixtasuy tacha yu maqnikantacha. Ixlhitꞌajun maqatujun ixꞌaqaloqoti ali laqatujun ixlaqchul. Yucha naunputun va laqatujun ixꞌespíritu ni Dios yu jalaqmalaqachal por taꞌakapuchun aniy lakamunukpaꞌ. Uz#Ex chuncha qayntaun xapay yu ixvil taꞌan jalhachimoꞌonunkan kijunil: —Jantucha kꞌaꞌalhu. Alin ni lapanaki yu junkan ni león yu mintachal xalakatꞌun Judá yu ixpapanti David. Yucha maqalhajatacha ixtꞌalaxkaynin. Yucha lay kapuxꞌoqlhi ni jalhiki yu jasmilniti, lay kalajꞌexnil yu lakatujun taꞌan ltꞌaunikanta. y Jantu matichun lay kapuxꞌoqlhi ni jalhiki yu jasmilniti ixjunita para lay kalaqtsꞌil, xlhiyucha kitꞌin va ayaj xajqalhun. MxPero jantu matichun kaꞌalil yu oxicha para kapuxꞌoqlhi ni jalhiki yu jasmilniti ixjunita, mas laktꞌiyan, mas lakatꞌun, mas ixtaꞌapuꞌ lakatꞌun y jantu matiꞌ lay kalaqtsꞌil. 2w]Ex klaqtsꞌil qayntaun ixmayul Dios yu pꞌays lhasakminil, va naul: —¿Tasꞌayucha paxtoqniy kapuxꞌoqlhi ni aniy jalhiki y kalajꞌexnil taꞌan ltꞌaunikanta? v 'Astan klaqtsꞌil ni anchanuꞌ yu ixvil taꞌan jalhachimoꞌonunkan, va ixchꞌapata la ixlhijakanaj makaꞌ aqxtaun jalhiki. Va jasmilniti ixjunita y ukxputꞌuy ixtsꞌoqkanta, la ixꞌukxpuꞌ ali ixlhimakan. Ox ixmalakchaukanta, va lakatujun ixlakaltꞌaunkanta. _u7 Uxintꞌi kiJalhachimoꞌonukꞌan unitꞌa, vachuꞌ kiDioskꞌan unitꞌa.Uxintꞌi paxtoqniyan ay kꞌamakꞌakꞌa,
va katꞌoꞌoyakꞌa, va uxintꞌi lhitꞌaꞌunꞌoꞌoy yu tapꞌasta.Va uxintꞌi yu makꞌaꞌo tachun yu alin.Tachun axtoqnuꞌ yu alin chavaycha, va uxintꞌi la miꞌachati lakmakꞌatꞌi.wtg Tejkan chuncha tamakay ex yu qaynpꞌuxauntꞌati xapaynin tatatsoqoqtaniy ni Dios yu vil taꞌan jalhachimoꞌonun. Va tatoꞌoyay ni yucha yu tꞌajun mas va tavanancha, tamamay ixkoronajkꞌan taꞌan vil, tanajun yu inchineꞌ: s Chuncha ni anu pumatꞌati yu tacha laꞌatꞌati talhitsukuti yu takujta va tatoꞌoyay y ay tamakay ni Dios yu vil taꞌan jalhachimoꞌonun. Vachuꞌ taxtaqniy lhimalaqpuchuncha yu tꞌajun mas va tavanancha kaval, yu jantu aqtaun katamaktal. grGNi anu laꞌatꞌati talhitsukuti yu takujta, si ixtalhitꞌajun laqachaxan paqachuj la ixmakankꞌan y talakachux ixlakatunajkꞌan va ixtalaqaꞌaqtsamanta laqchul. Yuꞌuncha mas tunkuj ali tsꞌis jantu ixtamamaktay ixchivintikꞌan yu inchineꞌ najun:Lhitꞌaunꞌojoy yu lajꞌoxi, yu lajꞌoxi, yu lajꞌoxi
ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Dios yu lhitꞌaunꞌojoy tapꞌasta.Va yucha yu ixtꞌajun pꞌunaj, yu tꞌajun chavaycha, yu kaminchoqoyaꞌ astan. ^q5Yu pꞌunaj talhitsukuti ixtasuy tacha laqataun león y yu alaqataun ixtasuy tacha laqataun vakax. Yu ataun ixtasuy tacha qayntaun lapanaki y yu xaꞌastan ixtasuy tacha laqataun atsꞌoꞌo ixjaltilinijꞌanta. EpVachuꞌ la ixlakaꞌukxpuꞌ taꞌan jalhachimoꞌonunkan ixtasuy xkan tacha ay lakamar, ixpatasuy jalakavanti tus tacha spejo. Vachuꞌ taꞌan jalhachimoꞌonunkan ixtantilaqachoqo ixꞌalin laꞌatꞌati talhitsukuti yu takujta. Tus ixtalaqaꞌaqtsamanta laqchul, la ixꞌukxpulakapukꞌan ali ixpulakankꞌan. $oATaꞌan taulay ni Jalhachimoꞌonu ancha ixchivinkan y vachuꞌ ixmakatꞌajun jamaxkan y vachuꞌ ixtasuy makaliukniti. Vachuꞌ la ixlakaꞌukxpuꞌ taꞌan jalhachimoꞌonunkan ancha ixꞌalin laqatujun maklku yu si jikmi ixjunita. Yucha va yu laqatujun ixꞌespíritus ni Dios. n5Vachuꞌ ixꞌalin laqapꞌuxauntꞌati putaulan tantilaqachoqo ni laka palhachimoꞌon. Kitꞌin klaqtsꞌil si ixtavilanal qayntamin xapaynin, qaynpꞌuxauntꞌati ixtajunita. Ixtaꞌulata laqxnapapa laqchꞌiti kun laqatamin korona la ixꞌaqtsulkꞌan yu si oro ixjunita. sm_Ni lapanaki yu ancha ixvil ixtasuy tacha kꞌus chiyux yu junkan jaspe ali yu junkan kornalina. Ni anchanuꞌ taꞌan jalhachimoꞌonunkan tantilaqachoqo ixꞌalin taun xkulumakchati, ixtasuy tacha kꞌus chiyux yu junkan esmeralda. 0lYEx kitꞌin nimancha kilaqachꞌapal la ixtapꞌasta ni Espíritu. Ex klaqtsꞌil taꞌan jalhachimoꞌonunkan ancha laktꞌiyan, ancha ixvil qayntaun lapanaki. k Astan, ex klaqtsꞌil aqataun puerta laktꞌiyan, ixlaqltiꞌay. Ijqasmakchoqol ixchivinti yu pꞌunaj ixkixaqalatacha, makatꞌaul tus tacha maqataun sqol, kijunil: —Kapꞌatꞌaxtꞌucha aniy talman. Kitꞌin kakmasuniyan tachun yu katapasayaꞌ astan. jwYu talhitꞌajun ixpaqasmaknikꞌan va kataqasmaklhi yu jalakjuniy ni Espíritu oqxlaqtamin ixlapanakni Dios.”qi[Yu katamaqalhajayaꞌ yu jantu lajꞌoxi, kaklaqxtaqniyaꞌ taꞌan katataulal chꞌantaun kun kitꞌin taꞌan klhachimoꞌonun. Vachu chun tacha kitꞌin ikmaqalhajal y chꞌantaun iktꞌataulal kimPay taꞌan jalhachimoꞌonun. xhiKitꞌin klakxtuyal laka matiꞌ, va ikxaqalay yu tanun ixpulakna. Incha matichun qasmatꞌa kinchivinti y vachuꞌ kimalaqltiꞌaniy ni matiꞌ, ex kaktanuyaꞌ. Chꞌantaun kaktꞌavaynaꞌ, vachuꞌ yucha kintꞌavaynaꞌ ni kitꞌin. FgKitꞌin tachun yu klakpaxkay vachuꞌ klaqlaqꞌaymay y vachuꞌ klaqxtaqniy maqanlqajnati. Xlhiyucha kun tachun melhanutkꞌan maqskꞌiniy kꞌamapꞌaxatꞌik mijatapastakꞌatkꞌan. f{Xlhiyucha klajunau ni kilaskꞌiniu oro yu ox maqasqanau laka jikmi, ex laqsaval maꞌalinin kꞌaꞌuntꞌik. Vachuꞌ kilaskꞌiniu milaqchꞌitkꞌan yu ox xnapapa. Ex lay kꞌaꞌulatꞌik y kꞌalhilaꞌapꞌaꞌakꞌantꞌik la milakatunajkꞌan taꞌan lhimaxananatꞌik. Vachuꞌ kilaskꞌiniu xakꞌuchꞌu milaqchulkꞌan para kꞌalakꞌavananchꞌoꞌotꞌikcha. zemNaunatꞌik ni va ayaj maꞌalinin untꞌatꞌik y ayaj lajꞌox vilanantꞌik. Vachuꞌ naunatꞌik ni jantu tuꞌuchun tatsꞌanqaniyan. Jantu makꞌayatꞌik kuenta ni va lhitsꞌisiti untꞌatꞌik. Payniꞌincha uxiknan, jantu tuꞌuchun maꞌalinatꞌik y ayaj kilpatanin untꞌatꞌik. Vachuꞌ laꞌachꞌixin untꞌatꞌik y jantucha alin milaqchꞌitkꞌan. Zd-Vaqaj palꞌon untꞌatꞌik la milhakapuꞌatkꞌan, jantu tsukꞌunkꞌu kꞌaꞌuntꞌik nisin kꞌatsꞌastꞌik. Xlhiyucha kitꞌin jantucha klalaqaꞌiyau, va tacha kakpatꞌamajꞌanputul la kinkilna. Wc'Ox ikmispay milhitapatskꞌan. La milhakapuꞌatkꞌan jantu tsukꞌunkꞌu kꞌaꞌuntꞌik y vachuꞌ jantu kꞌatsꞌastꞌik. Ox ixval incha va tsukꞌunkꞌu ixꞌuntꞌik u incha va istsꞌastꞌik. &bE’Vachuꞌ katsꞌoqnin ixmayul Dios yu jalhistakꞌa ixlapanakni Dios yu tavilanal laka putaulan Laodicea yu inchine: “Yu va laqsaval vas chiviniy, jantu jalaklkanan, yu va tacha tꞌajuncha y vachuꞌ makaꞌol tachun yu Dios ixnajunta kaꞌalil, ni yucha va inchine najun: Va% Yu talhitꞌajun ixpaqasmaknikꞌan va kataqasmaklhi yu jalakjuniy ni Espíritu oqxlaqtamin ixlapanakni Dios.” Ni Jesucristo jamalaqachaniy chivinti ixlapanakni Dios yu tavilanal laka putaulan Laodicea >`u Yu kamaqalhajayaꞌ yu jantu ox, kitꞌin kakmakayaꞌ tacha xamatau ni chaqaꞌ taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios. Jantu aqtaun kataxtuchoqoyaꞌ, si ancha kataulaꞌ. Ex la ixmuntsan kaktsꞌoqmukꞌayaꞌ ixtaqaꞌuti ni kiDios, vachuꞌ ixtaqaꞌuti yu ay ixputaulan ni Dios. Yucha junkan ni sastꞌi Jerusalén. Va yucha kataꞌeltajuyaꞌ laktꞌiyan taꞌan vilchal Dios. Vachuꞌ kaktsꞌoqmukꞌayaꞌ yu sastꞌi kintaqaꞌuti. -_S Kitꞌin nimancha kakminaꞌ. Xlhiyucha jantu kꞌamakꞌauntꞌijlatꞌik yu lhitꞌaunatꞌik. Va jantu matichun katamaxtunin milhilhajatkꞌan yu tacha korona. |^q Uxiknan tꞌaylhipꞌinapitik kun maqantaulati, vachu tacha klalhijunau. Xlhiyucha kitꞌin klataylhaꞌanau aqtayjunun. Katamaqanlqajnanaꞌ ni lapanakni taꞌakapuchun lakamunukpaꞌ para kaalaqtsꞌintanukal, pero uxiknan klalhistakꞌau. l]Q Ixlapanakni ni Satanás va talaklkanan. Tanajun va israelitas tajunita pero jantu laqsaval kaval. Yuꞌuncha kaklamalaqachaniyau para kataꞌal tatsoqoqtanin la milakachꞌajakꞌan para katakꞌatsal ni kitꞌin klapaxkayau. \5Kitꞌin ox klamispaniyau milhitapatsakꞌan. Klamalaqltiꞌanitau aqataun puerta taꞌan alintꞌatꞌik. Yucha jantu matichun lay malakchajuy. Mas va tsꞌuniy tapꞌasta lhitꞌaunatꞌik, ni uxiknan ox makꞌayatꞌik kuenta kinchivinti y jantu aqtaun kilamakauntijlayau. /[W’Vachuꞌ katsꞌoqnin ixmayul Dios yu jalhistakꞌa ixlapanakni Dios yu tavilanal laka putaulan Filadelfia yu inchine: “Yu jantu tsꞌuniy kalhitsukul laqtaqal, yu tachun chivinti si vas chiviniy, yucha lhitꞌajun ixllave ni David yu ay jalhachimoꞌonuꞌ ixjunita. Taꞌan malaqltiꞌay jantu matichun lay malakchajuy. Vachuꞌ tejkan malakchajuy jantu matichun lay malaqltiꞌay. Ni yucha va inchine najun: XZ)Yu talhitꞌajun ixpaqasmaknikꞌan va kataqasmaklhi yu jalakjuniy ni Espíritu oqxlaqtamin ixlapanakni Dios.” Ni Jesucristo jamalaqachaniy chivinti ixlapanakni Dios yu tavilanal laka putaulan Filadelfia YYu kamaqalhajayaꞌ yu jantu lajꞌoxi, yucha kaꞌulayaꞌ si xnapapa ixlaqchꞌiti. Yucha jantu kaxakaniyaꞌ ixtaqaꞌuti la xalibro yu masuy taꞌayucha katsukuyaꞌ. Kitꞌin kaklaqaꞌiyaꞌ kun achati la ixlakaꞌukxpuꞌ kimPay ali ixmayulnin. X{Pero ancha laka putaulan Sardis lati ni uxiknan ox tꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik, va tacha jantu kaxkꞌilivatꞌik milaqchꞌitkꞌan. Uxiknan katꞌiꞌuntꞌayapitik kun kitꞌin kun milaqchꞌitkꞌan yu ox laqxnapapan, va chuncha tapaxtoqniyan. WKapꞌastꞌaktꞌik yu tamalanin pꞌunaj y yucha katꞌaylhipꞌintꞌik. Kamapꞌaxatꞌikcha mijatapastakꞌatkꞌan. Incha jantu, ex kitꞌin kaklalaqꞌantachaꞌau tacha qayntaun alhavanaꞌ yu jantu kakꞌatsꞌayapitik tejkan kajkꞌananta. 5VcKakꞌujtꞌikcha, kꞌalapꞌasnitꞌik yu ox la mimputsukkꞌan para jantu katsꞌanqaꞌol. Kitꞌin klalaqtsꞌinau tacha makꞌayatꞌik ni jantu vas kaval kun Dios. U ’Vachuꞌ katsꞌoqnin ixmayul Dios yu jalhistakꞌa ixlapanakni Dios yu tavilanal laka putaulan Sardis yu inchine: “Yu laklhichimoꞌoy yu laqatujun ixꞌespíritus Dios y vachuꞌ lhitꞌajun laqatujun jastꞌakun, ni yucha va inchine najun: Kitꞌin ikmispaꞌojoy tachun yu makꞌayatꞌik pero uxiknan mas tꞌasuyatꞌik tacha vanaj kakꞌujtꞌik, va nitꞌatꞌikcha. TwYu talhitꞌajun ixpaqasmaknikꞌan va kataqasmaklhi yu jalakjuniy ni Espíritu oqxlaqtamin ixlapanakni Dios.”YS+Vachuꞌ kaklaqxtaqniyaꞌ ni ay jastꞌaku yu xajachil vakuj tejkan tunkumin. ^R5Katalhachimoꞌonunaꞌ kun tapꞌasta. Va tacha maqataun palik yu tsasnati laqcheꞌeputaukꞌay aqchoq yu jamakanti kun tꞌun. Vachu chun tacha kimPay kimakal Jalhachimoꞌonuꞌ, vachu va chun ni yuꞌuncha. CQYu katamaqalhajayaꞌ yu jantu lajꞌoxi y katataylhaanaꞌ makanan kilhitapatsa tus tachun kalaꞌoyaꞌ, va yuꞌuncha klaqxtaqniyaꞌ xapalhachimoꞌon talakachux ni lakamunukpaꞌ. ]P3Vamun katꞌaylhipꞌintꞌikcha tacha ni makꞌayatꞌikcha tus kakminchoqoyaꞌ. HO Pero lati ni uxiknan yu vachuꞌ machaqan Tiatira jantu laꞌaꞌiyatꞌik yu masuy ni Jezabel. Vachuꞌ jantu aqtaun kꞌamispꞌatꞌik yu lajꞌay talaqalhin yu tamakay laqatamaqsaq. Yucha tajuniy ixjatapastakꞌati ni Satanás. Kitꞌin iknajun ni jantucha klalhijunchoqoyau kꞌamakꞌatꞌik tuꞌuchun aputaun. NKlaqmaqniꞌoyaꞌ, ex chuncha tachun ixlapanakni Dios kataxtaqniyaꞌ kuenta ni kitꞌin ikmispaniꞌojoy tus taꞌan ixpulmanixtu ixjatapastakꞌatkꞌan y vachuꞌ la ixjalhanutkꞌan. Kaklaxtaqniyau yu tapaxtoqniyan kꞌalaꞌaꞌitꞌik por qayntamin. xMiXlhiyucha kitꞌin kaknaqꞌaqtayaꞌ ex katamayantacha taqanꞌan laka putaman. Tus tachun ixlapanakni kakmamaqanlqajnivayaꞌ. Tachun yu tamakay laqtaqal kun yucha va chuncha klakmakayaꞌ incha jantu tamapaxay ixjatapastakꞌatkꞌan. $LAAnchanu xanati ikxtaqnil lakatin kamapaxal ixjatapastakꞌati. Pero jantu mapaxaputun ixjatapastakꞌati, jantu makauntijlay maqtaqalhinin kun joꞌakna. tKaPero klamispayau putaun yu makꞌayatꞌik yu kitꞌin jantu kimaqamay. Xtꞌaqyatꞌik lakatin ni anchanu xanati yu junkan Jezabel yu najun lhichiviniy ixchivinti Dios pero vamun jalakmakanuy kilapanakni yu kintatapatsaniy. Jalaklhijuniy katatꞌatamal lapanakni yu jantu ixnavinkꞌan kaval. Vachuꞌ jalaklhijuniy kataꞌul axtoqnuꞌ yu moqslanikan antivas. J1Kitꞌin ox ikmispay tachun yu makꞌayatꞌik y tacha tꞌiꞌukxuyanantꞌik paxkanan y ox tꞌaylhipꞌinapitik la milhakapuꞌatkꞌan, laꞌaqtꞌayꞌuyatꞌik, y ayaj maꞌantꞌaulatꞌik. Chavaycha apalay lhuu makꞌayatꞌik xajantu yu ixmakꞌayatꞌik pꞌunaj. ;Io’Vachuꞌ katsꞌoqnin yu jalhistakꞌa ixlapanakni Dios yu tavilanal laka putaulan Tiatira yu inchineꞌ: “Yu Sasꞌatꞌa Dios yu lhitꞌajun ixlaqchul tacha jikmi yu lap lap maqtajiy y vachuꞌ lhitꞌajun ixchꞌajaꞌ tacha tsasnati yu bronce yu maqastalalakanta, ni yucha va inchine najun: MHYu talhitꞌajun ixpaqasmaknikꞌan va kataqasmaklhi yu jalakjuniy ni Espíritu oqxlaqtamin ixlapanakni Dios. Yu kamaqalhajayaꞌ yu jantu lajꞌoxi, kitꞌin kakxtaqniyaꞌ ixvayti yu maqsaqkantacha. Vachuꞌ kakxtaqniyaꞌ yu xutꞌutꞌu chiyux taꞌan jatsꞌoqꞌulanti yu saystꞌi ixtaqaꞌuti. Yucha jantu matichun mispay, vamun mispay yu laqaꞌiy.” Ni Jesucristo jamalaqachaniy chivinti ixlapanakni Dios yu tavilanal laka putaulan Tiatira DGXlhiyucha kamapꞌaxachꞌoꞌotꞌikcha mijatapastakꞌatkꞌan. Incha jantu, ex kaklalaqꞌantachaꞌau, kajkachꞌapayanta ni anchanu lapanakni kun kiꞌespada yu taxtuy la kinkilna. RFVachuꞌ alin siya uxiknan yu talhakapuꞌan yu tamasuy ni Nikolaítas. E5Pero alin lati axtoqnuꞌ yu makꞌayatꞌik yu jantu tsꞌuniy ox klaqtsꞌin. Alin lati lapanakni siya uxiknan yu jantu tamakauntijlaputun ni jatapastakꞌati yu maqancha ixjamalaninin ni Balaam. Yucha masunil Balak yu lay kalakmakanil ni israelitas para katamakaputul talaqalhin. Va para kataꞌul axtoqnuꞌ lhiꞌuti yu moqslanikan antivas y katatꞌatamal lapanakni yu jantu ixnavinkꞌan kataval. HD  Kitꞌin ijkꞌatsay ni uxiknan vilanantꞌik taꞌan lhachimoꞌonun ni Satanás pero ox tꞌaylhipꞌinatꞌik kun kitꞌin. Vananaj oxicha kilalhakapuꞌanau, mas ancha la mimputaulankꞌan tamaqnil ni Antipas yu ox ixkilhichiviniy. Pero mas exnicha ni uxiknan jantu kilamakauntijlau ancha taꞌan vil ni Satanás. gCG ’Vachuꞌ katsꞌoqnin ixmayul Dios yu jalhistakꞌa ixlapanakni Dios yu tavilanal laka putaulan Pérgamo yu inchine: “Yu lhitꞌajun aqxtaun aqtsupipi espada yu paꞌextꞌuy kikxtuy, ni yucha va inchine najun: IB  Yu talhitꞌajun ixpaqasmaknikꞌan va kataqasmaklhi yu jalakjuniy ni Espíritu oqxlaqtamin ixlapanakni Dios. Yu kamaqalhajayaꞌ yu jantu lajꞌoxi, yucha jantu kamaqanlqajnanaꞌ tejkan kaꞌalinchoqoyaꞌ yu ataun lhinin.” Ni Jesucristo jamalaqachaniy chivinti ixlapanakni Dios yu tavilanal laka putaulan Pérgamo ^A5 Jantu katꞌalhaunitꞌik yu kꞌamaꞌanlꞌajnanapitik. Ni aqmoqxnuꞌ katachꞌapayan lati ni uxiknan y katamanuyan laka pachꞌin. Chuncha katasuyaꞌ incha laqsaval milhakapuꞌatkꞌan. Kꞌamaꞌanlꞌajnanapitik tus paqkau. Ox katꞌaylhipꞌintꞌik mas katamaqnin. Kitꞌin klamaqxtaqniyau milhilhajatkꞌan, va yu ox jatsukunti. S@ Kitꞌin ijkꞌatsay ni ayaj maꞌanlꞌajnanatꞌik. Vachuꞌ ijkꞌatsay ni va kilpatanin untꞌatꞌik pero laqsaval va maqalinin untꞌatꞌik la melhanutkꞌan. Vachuꞌ ijkꞌatsay yu jantu ox talhichivinanan yu jalakjunkan israelitas mas jantu laqsaval kataval. Yuꞌuncha va xataqxtoꞌati ixlapanakni Satanás tajunita. ?'’Vachuꞌ inchine katsꞌoqnin ixmayul Dios yu jalhistakꞌa ixlapanakni Dios yu tavilanal laka putaulan Esmirna: “Yu aqtsꞌiyajcha tꞌajun, mas kaval pꞌunaj y vachuꞌ katsukuyaꞌ astan, yu ixnitacha pero chavay kujchoqotacha, ni yucha va inchine najun: >Yu talhitꞌajun ixpaqasmaknikꞌan va kataqasmaklhi yu jalakjuniy ni Espíritu oqxlaqtamin ixlapanakni Dios. Tachun yu kamaqalhajayaꞌ yu jantu lajꞌoxi, yucha kakxtaqniyaꞌ lakatin para kataꞌul xaꞌunikan ni kꞌiu yu xtaꞌa ox jatsukunti. Yucha alinta laktꞌiyan taꞌan vil ni Dios.” Ni Jesucristo jamalaqachaniy chivinti ixlapanakni Dios yu tavilanal laka putaulan Esmirna :=mPero alin taun tuꞌuchun yu makꞌayatꞌik yu kꞌachaniy. Ayaj xkꞌayyatꞌik yu tamakay ni lapanakni yu lakjunkan Nikolaítas. Kitꞌin vachu ayaj ikxkajiy tacha tamakay. D<Xlhiyucha kapꞌastꞌaktꞌik yu makꞌauntꞌijlatꞌatꞌik. Kamapꞌaxachꞌoꞌotꞌikcha mijatapastakꞌatkꞌan y kꞌamakꞌachꞌoꞌotꞌikcha tacha yu pꞌunaj ixmakꞌayatꞌik. Incha jantu kꞌamapꞌaxayapitik mijatapastakꞌatkꞌan ex kajkꞌantachal, kaklamaqosuniyau ixputayan minkantilajkꞌan. ;Pero alin taun tuꞌuchun yu tatsꞌanqaniyan yu kitꞌin jantu ox klhilay. Jantucha lapꞌaxkꞌayatꞌik tacha pꞌunaj. ):KVachuꞌ kitꞌin ijkꞌatsay ni ayaj maꞌanlꞌajnanatꞌikcha y pꞌays tꞌapꞌatsꞌayatꞌik para katoꞌoyakal kintaqaꞌuti. Jantu aqtaun tachaniyan. G9Kitꞌin ikmispaꞌojoy tachun yu makꞌayatꞌik y vachuꞌ ni pꞌays tꞌapꞌatsꞌayatꞌik. Vachuꞌ ijkꞌatsay ni ayaj maꞌantꞌaulayatꞌik. Vachuꞌ ijkꞌatsay ni jantu xtꞌaqyatꞌik lakatin ni kaꞌalil tuꞌuchun yu jantu lajꞌoxi siya uxiknan. Vachuꞌ ijkꞌatsay ni ox lakpꞌuxkꞌaulaqtsꞌinatꞌik lapanakni yu tanajun Cristo jalaqmalaqachal mas jantu laqsaval kaval. Jalakmispꞌayatꞌik ni yuꞌuncha va talaklkanan. |8 s’Inchine katsꞌoqnin ixmayul Dios yu jalhistakꞌa ixlapanakni Dios yu tavilanal laka putaulan Éfeso: “Yu chꞌapay ni laqatujun jastꞌakun la ixmajkanaj, yu tiꞌukxuntayay taꞌan vil laqatujun kantila yu si oro, yucha inchine najun: \7 3Yu xalaqtsꞌin laqatujun jastꞌakun la kimajkanaj y vachuꞌ yu laqatujun kantila yu si oro, yucha inchineꞌ naunputun. Yu laqatujun jastꞌakun naunputun qayntujun ixmayulnin Dios yu tatapatsaniy oqxlaqtujun ixlapanakni ni Dios. Yu laqatujun kantila naunputun oqxlaqtujun ixlapanakni Dios yu lakatujun tavilanal xalakatꞌun Asia.~6 wKatsꞌoqꞌulatꞌi tachun axtoqnuꞌ yu xalaqtsꞌin, vachuꞌ yu alin chavaycha, vachuꞌ yu katapasayaꞌ astan. 5 /Kitꞌin chavay iktꞌajuncha. Va xaknita pero chavay iktꞌajun mas va tavanancha. Chavay kitꞌincha kimpaxtoqniy kakxtaqnil lakatin tasvanancha kaniyaꞌ qayntaun lapanaki y tasvanancha jantu. Kitꞌincha klhitꞌajun ixpumalaqltiꞌakan taꞌan alin janinin yu laqnin. l4 STejkan klaqtsꞌil ex niman iktaqtal la ixchꞌaja, iktamakaul tus tacha janiniꞌ. Ex yucha kimoqslanil ixmajkanaj makaꞌ, ex kijunil: —Jantu katꞌalhan. Kitꞌin va yu iktꞌajun mas kaval pꞌunaj, mas kaval astan. @3 {La ixmajkanaj ixchꞌapata laqatujun jastꞌakun. Ixkiltaxtuta aqxtaun aqtsupipi chitaj yu paꞌextꞌuy ixkikxtuy. Ixꞌukxpuꞌ ixtasuy tacha julchan yu ox kꞌuliksnaꞌ maqtajiy. 62 gIxchꞌaja ixtamaqtajiy tus tacha tsasnati yu bronce yu ox maqastalay, va tacha kataxtulkaꞌ laka horno. Ixchivinti tus tacha yu pꞌays makatꞌajun taꞌan patajuy xkan. 01 [La ixꞌaqtsul ixlhitꞌajun ixꞌaji va si laqxnapapa, tacha ixmakachꞌauti borrego yu ox xnapapa, tus tacha miki. Yu ixlaqchul tus tacha jikmi yu lap lap maqtajiy. 0 ; Ixtanꞌajna taꞌan ixyal ni laqatujun xaputayan kantila, ancha klaqtsꞌil ixyal qayntaun tus tacha Sasꞌatꞌa Lapanaki ixtasuy. Ixꞌulata aqxtaun laqchꞌiti tus la ixchꞌajaꞌ ixchinita. Vachuꞌ ixꞌoxatanun aqxtaun cinturón taꞌakchun ixtankilakna si oro ixjunita. Ex kitꞌin iktalaqaspꞌiklhi para kaklaqtsꞌil taꞌayucha ixkintꞌajun xaqalan. Tejkan iktalaqaspꞌiklhi ex klaqtsꞌil laqatujun xaputayan kantila yu si oro ixjunita. &. G Ex va kunkal: —Katsꞌoqꞌulatꞌi laka jalhiki tachun yu laqtsꞌin y kꞌamalaꞌachꞌanin yu oqxlaqtujun ixlapanakni Dios yu tavilanal Asia. Kꞌalaqmalaꞌachꞌanin yu tavilanal laka putaulan Éfeso ali Esmirna ali Pérgamo ali Tiatira ali Sardis ali Filadelfia ali Laodicea. 2- _ Ex chuncha tejkan xajulchan jastaknati val, va kilaqchaꞌal ni Espíritu. Ijqasmaklhi laqataun chivinti la kimpulakan, ixqalpꞌaysnixtu tus tacha kapusuntajukal sqol. |, s Kitꞌin Juan va mintꞌalaqajunkꞌan kunita. Vachu va chun ikmaqanlqajnan tacha uxiknan. Vachuꞌ chꞌantaun lhitanumanau taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios. Vachuꞌ chꞌantaun maqantꞌaqniyau tacha Jesucristo. Kitꞌin por klaqputeꞌey ixchivinti Dios yu kimaqxtaqnil ni Jesús, ikvilchil tachꞌin taꞌan junkan Patmo, taun lakatꞌun yu tanꞌajvil lakamar. + 1“Kitꞌin kunita tacha yu pꞌunaj letra yu junkan Alfa, vachuꞌ kunita tacha yu xaꞌastan yu junkan Omega. Va kitꞌin ikpuꞌaqtaynikal tachun, vachu tamaktay kun kitꞌin.” Chuncha najun ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo. Yucha ixꞌalinta pꞌunaj, vachu alinta chavaycha, vachuꞌ kaminchoqoyaꞌ astan. Va lhitꞌaunꞌojoy tachun tapꞌasta. Ni Juan laqtsꞌil ixꞌayaxtu ni Jesucristo * Aniy mintacha ni Cristo laka taputsꞌi. Tachun ni lapanakni katalaqtsꞌinaꞌ. Mas yu tatanqalaqltoqol vachuꞌ katalaqtsꞌinaꞌ. Tachun lapanakni yu alin lakamunukpaꞌ ayaj katamaqaninanaꞌ y katalajqalhunaꞌ por yucha. Chuncha kavalcha. c) AKintamakan para kajuu jalhachimoꞌonun ali kuras para katoꞌoyau ni Dios yu ixPay. Vamun yuꞌ ay kamakakal, vamun yuꞌ lhitꞌajun tapꞌasta, mas va tavanancha kaval, jantu aqtaun katamaktal. Va chuncha kavalcha. ?( yvachuꞌ katamapaynin ni Jesucristo. Yucha lay lhakapuꞌanikan yu lhichiviniy. Yucha pꞌunaj takukchoqol tejkan ixnita. Va jalhichimoꞌoy tachun yu talhachimoꞌonun lakamunukpaꞌ. Yucha ayaj kintapaxkayan y kintamalaqmixinitan kintalaqalhinkꞌan. Chuncha oxamaktauncha kintamakaꞌojon kun ixjakꞌalna. g' IKitꞌin Juan klatsꞌoqniyau tachun uxiknan yu oqxlaqtujun ixlapanakni Dios untꞌatꞌik yu vilananchipitik xaꞌestado Asia. Katamapaynin y oxamaktaun katamakan ni Dios yu tꞌajun mas va tavanancha, mas kaval pꞌunaj, mas chavaycha, y yucha kaminaꞌ astan. Vachu katamapaynin yu pumatujun espíritus yu alin taꞌan jalhachimoꞌonun Dios & 3Ox kalhixajtachal ni lapanakni yu taputeꞌey ali yu taqasmatꞌa ni aniy chivinti yu minchal kun Dios, incha tamakay kuenta tachun yu aniy jatsꞌoqꞌulanti. Va laycha kalakachil ni julchan tejkan chuncha katapasayaꞌ. Ni Juan jalaqtsꞌoqniy oqxlaqtujun ixlapanakni Dios q% ]Kitꞌin iktsꞌoqꞌulaꞌol tachun yu klaqtsꞌil, vachuꞌ ixchivinti Dios yu kijunil ni Jesucristo. e$ GNi aniy chivinti ni Dios masunil ni Jesucristo para kalakmasunichoqol ixlapanakni yu tatapatsaniy. Aniy masuy yu nimancha katapasayaꞌ. Ex ni Jesucristo kimalaqachanil ixmayul ni kitꞌin Juan, yu ixꞌoqxtamati kunita. O#:Va katamapaynin ni Jesucristo mintachunkꞌan. Chuncha kavalcha.'"G:Tamastakꞌayan tachun yu aniy ixlapanakni Dios tajunita. Yu apalay tamastakꞌayan va yu tatapatsay la ixꞌaychaqaꞌ ni César yu ay jalhachimoꞌonuꞌ. 0!Y:Kalakmastꞌakꞌatꞌik por kitꞌin tachun ixlapanakni Dios por yu makata ni Cristo Jesús. Vachuꞌ tamastakꞌayan ni ketꞌalaqaunin yu aniy kintatꞌavil. ' G:Va la ay kamakakal ni Dios yu kimPaykꞌan mas va tavanancha, jantu aqtaun katamaktal. Va chuncha kavalcha. Ni Pablo jalakmastakꞌachoqoy yu talhakapuꞌan 9:Ni kimPay Dioskꞌan yucha kataxtaqniyan tachun yu katatsꞌanqaniyan, va tacha ayaj maqalinin, chuncha tacha tasuy la ixjatsukunti ni Cristo Jesús. yk:Chavaycha klaqaꞌil tachun yu ikmaqskꞌiniy tus kixajnichal. Tus lhiꞌoqslay yu kilaxtaqniu yu kilhiminil ni Epafrodito. Yu kilamalaqachaniu va tacha taun tuꞌuchun yu sꞌejenꞌe para Dios, tacha taun ox jamoqslanti yu lhipaꞌiniy. 'G:Pero ni kitꞌin jantu incha vamun ikpastakta kaklaskꞌiniu tuꞌuchun. Va iknajun apalay katalhaval milhilhajatikꞌan kun Dios por yu ox makꞌayatꞌik. {:Vachu tejkan vananaj xakvilchal laka putaulan Tesalónica, aqtamin aqtꞌiyun ixkilamalaqachaniyau yu xakmaqskꞌiniy. W':Uxiknan yu machaqan Filipos untꞌatꞌik, kꞌatsꞌayatꞌik ni tejkan iktaxtul la milakatꞌun Macedonia, va xajkꞌanta laqputeꞌeni ixchivinti Dios. Jantu matichun kiꞌaqtayjul, mas yu alati yu talhakapuꞌan. Vamun uxiknan kilamalaqachaniu milapaxkankꞌan, va por ox ixpꞌaxkꞌalaqtsꞌinatꞌik yu laꞌaꞌitꞌik. Z-:Pero ox makꞌatꞌik tejkan kilaꞌaqtayjuu y chuncha kilatꞌamaqanlqajnanau. L: Kitꞌin va tachun lay iktayaniy, va por Cristo yu kiꞌaqtayjuy. 'G: Kitꞌin ikmispay tas laycha kakputaulal kilhikilpatiti y vachu tas laycha kakputaulal kilhimaqaliti. Mas va tichun iktapasaycha la ketsukuntikꞌan, ni kitꞌin klaniꞌojota y oxamaktaun kꞌalinta mas kajkꞌotsal o kakchavanil, mas lhuu kakmaqalil o kakmaqanlqajnal kun kilpatiti. y: Kitꞌin jantu iknajun incha alin yu ikmaqskꞌiniy. Va klhiꞌachantajuy yu klhitsukuy y si oxamaktaun iktijuntayay. N: Ayaj klhiꞌachantajuy ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús porke ni uxiknankꞌan pꞌastꞌaktꞌik ni kilaꞌaqtayjuchoqoyau. Si ixkilapastakꞌau pero chavaycha lay kilaꞌaqtayjuchoqoyau. : Yu klamasuniu, yu laꞌaꞌitꞌik ali yu asmaktꞌik, ali yu kilalaqtsꞌintau la kimputsuku, va yucha kamakꞌatꞌik. Ex chuncha ni Dios yu oxamaktaun makanan, yucha katatꞌataulan chꞌantaun kun uxiknan. Ni Pablo paxkajlaqaꞌiy yu tamalaqachanil +:Chavay, ketꞌalaqaunin, kapꞌastꞌaktꞌik vamun yu lajꞌox kun yu lay toꞌoyakan. Kapꞌastꞌaktꞌik tachun yu laqsaval ali tachun yu toꞌoyakan ali tachun yu vas junita ali tachun yu mispakan tacha ox ali tachun yu ixlaqmiti ali tachun yu ox lhichivinkan. ):Ex chuncha ni Dios kataxtaqniyan oxamaktaun jatsukunti yu apalay ox yu jantu matichun lay malaqasiy. Chuncha ni Dios kalhistakꞌaꞌ melhanutkꞌan kun mijatapastakꞌatkꞌan por yu makal ni Cristo Jesús. Kapꞌastꞌaktꞌik vamun yu lajꞌox kun yu lay toꞌoyakan 3:Jantu tuꞌuchun katapastakꞌun. Kaskꞌintꞌik Dios, kamakꞌatsꞌanitꞌik Dios mintapaynitkꞌan. Va si kaxtꞌaqnitꞌik lhimalaqpuchuncha. :Katakꞌatsanin tachun ni lapanakni ni va qalꞌoxin lapanakni untꞌatꞌik. Va ukstsꞌuniycha minta ni kiJalhachimoꞌonukꞌan. /:Kalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌikcha por ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús. Aaqtaun klajunchoqoyau: ¡Kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌikcha! "=:Vachu iktapayniniyan ni uxintꞌi, yu ox kintꞌaꞌoqxtamati kꞌatꞌi, va iknajun ni kalaqꞌaqtꞌayꞌutꞌi anchanuꞌ xanatin para chꞌantaun kataval. Ni yuꞌuncha ayaj kintꞌatapatsal ixlaqputeꞌeka ni ox chivinti yu lhichiviniy Cristo. Vachu ayaj ixtatꞌatapatsay ni Clemente ali yu alati yu ixkintaꞌaqtayjuy. Yuꞌuncha jalaqtsꞌoqꞌulanikantacha ixtaqaꞌutikꞌan la xalibro jatsukunti. 1[:Klakskꞌiniy ni Evodia ali Síntike ni chꞌantaun katamakal ixjatapastakꞌatikꞌan. Chuncha tamaqskꞌiniy yu ixlapanakni ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús.   :Ketꞌalaqaunin, xlhiyucha chuncha maqskꞌiniy ox katꞌaylhipꞌintꞌik kun kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús. Ni kitꞌin klapaxkayau ni uxiknankꞌan y vachuꞌ ayaj klalaqtsꞌinputunau. Va klalhiꞌachantajuyau ni uxiknan, va tacha kilhilhajati untꞌatꞌik. ~ u:Kilakatunajkꞌan yu chavaycha lhitꞌaunau va tatsꞌanqaniy tapꞌasta. Ex yucha saystꞌi kintamakaniyan kilakatunajkꞌan vachu chun tacha ixlakatunaj ni yucha. Va chuncha kamakayaꞌ kun ixtapꞌasta yu kapulhachimoꞌonunaꞌ tachun.$ A:Pero kijnankꞌan va machaqan laktꞌiyan juntau. Pakxanꞌiyau ni ancha kamintachal yu kintamalaqtaxtuyan, yucha va kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. e C:katatsꞌanqayaꞌ tejkan kataniyaꞌ. Vamun tamakaputun yu lhinajun ixlakatunajkꞌan tacha ixdioseskꞌan kaval. Lajꞌay talhikꞌatsan yu maqskꞌiniy katalhimaxanal. Vamun tapastakꞌa yu alin aniy lakamunukpaꞌ. 1 [:Va aqlhuu xaklajunau ni la alin lapanakni yu talhilay va jantu xtapal kaval mas nil Jesús laka kurus. Chavaycha tus ijqalhun ni klajunchoqoyau aaqtaun, ni yuꞌuncha ?w:Ketꞌalaqaunin, kilalaqtsꞌiꞌiu la kimputsuku. Vachuꞌ kꞌamakꞌatꞌik kuenta tas junitacha ixputsukukꞌan ni lapanakni yu chuncha tatiꞌukxuntayay tacha klamasuniu. K:Pero maqskꞌiniy kataylhaꞌau makanaꞌ tachun yu mispataucha. W':Kijnankꞌan yu oxicha lhakapuꞌanau chuncha maqskꞌiniy kapastakvi. Incha alin tuꞌuchun yu jantu chuncha pꞌastꞌakꞌatꞌik tacha ikpastakꞌa kitꞌin, ex ni Dios katamasuniyan yu laqsaval. :para kakchaꞌal taꞌan maqskꞌiniy para chuncha kaklhajal yu najun ni Dios kintaxtaqniyaꞌ por yu makal ni Jesucristo. +O: Ketꞌalaqaunin, jantu iknajun incha klhajatacha. Pero va putaun yu ikmakay. Ikmakauntijlay yu tapasatacha y ikmakaputun kun kintapꞌasta yu vananaj tsꞌanqay Z-: Laqsaval ni kitꞌin jantukaꞌ iknajun va ikmakaꞌojoy tachun yu maqskꞌiniy, vananaj alin yu kintsꞌanqaniy. Pero va iktaylhaꞌan para lay kaklhajal ni anchanu. Va xlhiyucha kilaksaklhi ni Jesús. q[: para chuncha lay kajkujchoqol tejkan katakujaꞌ ni janinin. Ni Pablo va taylhaꞌan para lay kalhajal : Vamun yuꞌ ikmispaputun para chuncha kaꞌalil la ketsukunti ni anchanuꞌ tapꞌasta yu pumajkujuchoqokanta laka janinin ni Cristo. Vachuꞌ para kakmaqanlqajnal tacha lhamaqanlqajnal ni yucha. Chuncha kunputun tacha ixjunita ni Cristo tejkan nil J : Chuncha yucha ixlapanaki kunita. Ox kilaqtsꞌin ni Dios, jantu va por ikmakay yu lhinaunkan, va por klhakapuꞌan ni Cristo. Va Dios yu kimaxtuniꞌol kilaqtaqal por klhakapuꞌal ni Cristo. ]~7}X|{zMyyxSwv0tsrqpp4onzmolljj"imhggfdccbaz`_^]]\[[ZYXX]WqV{UTT8SQQPQONMMkLLKZJIILHGFF3E D_CBXA@\??#>3=<;:998755+4I3m2@1|0/D--,**^).(f'Z%o$7#H""! fN.`L6i6:m Z r pTfU] #La ixkilnakꞌan jantu aqtaun katakiltaxtul jalaklkanti. Jantu katalhitsukul tuꞌuchun laqtaqal. Yu tanaul ni pumatꞌutu ixmayulnin Dios [ /Yuꞌuncha va yu jantu katamakal laqtaqal kun xanatin, ox jalaklhistakkal la ixjatsukuntikꞌan. Tatꞌaꞌan ni Sasꞌatꞌa borrego mas va toꞌoxtaycha puꞌan. Va chꞌantaun ixtajunita kun xalapanakni aniy lakamunukpaꞌ pero jamalaqtaxtukal para kataval tacha taun ox lapaxkan yu jamoqslanikan ni Dios ali yu Sasꞌatꞌa borrego. + OIxtamilpay titaun saystꞌi milpati taꞌan vil ni Jalhachimoꞌonu Dios. Ixtamilpay la ixlakaꞌukxpukꞌan yu laꞌatꞌati talhitsukuti yu takujta ali yu pꞌuxauntꞌati ay lapanakni. Jantu matichun lay ixlaniy ni milpati, vamun yu 144,000 lapanakni yu jamalaqtaxtukal lakamunukpaꞌ. ^ 5Astan ijqasmaklhi ni pꞌays ixmakatꞌajun taun tuꞌuchun laktꞌiyan tacha kamil maqataun laꞌaxkan, tacha makaliukniti ali laktꞌasati ixmakatꞌajun. Yu ijqasmaklhi va tacha lhuu arpas yu tasay lapanakni. j  OEx klakavanal, va klaqtsꞌil ni Sasꞌatꞌa borrego ixyal laka aspajun yu junkan Sión. Ancha ixlaktꞌayal 144,000 lapanakni. La ixmuntsankꞌan ixtalhitꞌajun ixtaqaꞌuti ni Sasꞌatꞌa borrego ali ixtaqaꞌuti ixPay. F Maqskꞌiniy jatapastakꞌati para kꞌamalaꞌasitꞌi yu inchineꞌ. Taꞌayuꞌ yu mispay, va kamalaqasil ixnumero ni maqtaliꞌ. Va xanumero lapanaki. Ni anchanuꞌ numero va 666.%C Yu jantu kalhitsukuyaꞌ ni jatsꞌoqnuti jantu lay kaꞌiyaꞌ u kastꞌayaꞌ tuꞌuchun. Ni anu jatsꞌoqnuti va ixnumero u ixtaqaꞌuti ni maqtaliꞌ. dA Yucha lhinaul kalakmuntimukꞌakal laqatamin jatsꞌoqnuti la ixmajkanajkꞌan tachun ni lapanakni, mas yu lakstꞌuniy ali yu lajꞌay, yu maꞌalinin ali yu kilpatanin, yu oqxtamatin ali yu jantu oqxtamatin kataval. =s Vachuꞌ xtaqnikal tapꞌasta para lay kamaqloꞌol ni antivaj yu ixtꞌatasuy yu pꞌunaj maqtaliꞌ. Tus lay kachivinil ni antivaj y kamaqniꞌol tachun yu jantu katatoꞌoyal. ,Q Chuncha xtaqnikanta tapꞌasta para kamakal lajꞌay axtoqnuꞌ la ixlakaꞌukxpuꞌ yu pꞌunaj maqtaliꞌ. Xlhiyucha ox jalakmakanul ni lapanakni lakamunukpaꞌ. Jalaklhijunil katamakanil laqataun antivaj chuncha tacha tasuy yu pꞌunaj maqtaliꞌ yu ixlaqpaqcheꞌekal pero jantu kanil. N Yu ataun maqtaliꞌ vachuꞌ ixmakay lajꞌay axtoqnuꞌ yu jantu aqtaun laqtsꞌinkan. Lay ixmaꞌeltajuy jikmi laktꞌiyan para katamachil lakatꞌun la ixtalakavantikꞌan tachun ni lapanakni. 5 Yu ixtapꞌasta va aqstanchun tacha yu pꞌunaj maqtaliꞌ, ancha chꞌantaun ixtꞌayal. Ni anu maqtaliꞌ laqatapꞌasta jalakmakal ni lapanakni lakamunukpaꞌ ni katatoꞌoyal yu pꞌunaj maqtaliꞌ. Yucha yu laqpacheꞌekal y ixtasuy tacha kaniyaꞌ pero palay junchoqol. B} Astan klaqtsꞌil alaqataun maqtaliꞌ ixpataxtuta lakatꞌun. Ixlhitꞌajun maꞌatꞌuy ixꞌaqaloqoti tacha ixꞌaqaloqoti sasꞌatꞌa borrego. Ixchiviniy tacha yu ay tsapul. %C Yu talhaꞌan lapanakni lakapachꞌin yuꞌuncha vachuꞌ kataꞌanaꞌ lakapachꞌin. Yu japumaqninin espada yucha vachuꞌ kapuniyaꞌ espada. Yu laqsaval ixlapanakni Dios tajunita, yuꞌuncha tsꞌanqay katamaqantaulal yu katapasayaꞌ, va katataylhaanil la ixlhakapuꞌatkꞌan. S Yu talhitꞌajun ixpaqasmaknikꞌan va kataqasmaklhi yu inchineꞌ. ~~u Tatoꞌoyal ni maqtaliꞌ tachun ni lapanakni lakamunukpaꞌ yu jantu katsꞌoqꞌulakal la ixlibro ni Sasꞌatꞌa borrego yu maqnikal. Yu talhitꞌajun jatsukunti ancha jatsꞌoqꞌulakanta mas tus tejkan jantukaꞌ ixꞌalin lakamunukpaꞌ. }{ Xtaqnikal lakatin kamakanil lhilukuj ixlapanakni Dios tus kalaqmaqalhajal. Vachuꞌ xtaqnikal lhuu tapꞌasta para kalhichimoꞌol taꞌoqxlaqchux lapanakni, talakachux putaulan, mas va tisuncha ixlhichivinkꞌan, mas va tisuncha palhachimoꞌon. s|_ Chuncha aqtaylcha juniy chivinti yu jantu ox lhichiviniy Dios, jantu ox lhichiviniy ixtaqaꞌuti Dios. Jantu ox ixlhichiviniy taꞌan Dios toꞌoyakan, vachu jantu ox ixlhichiviniy tachun yu ancha tatꞌavilanal ni Dios laktꞌiyan. 0{Y Vachu ni ay tsapul xtaqnil lakatin ni maqtaliꞌ para ay kamakakal y jantu ox kalhichivinil ni Dios. Va xtaqnil tapꞌasta para kalhachimoꞌonul 42 malkuyuꞌ. ^z5 Tatoꞌoyal ni ay tsapul, va yucha maqxtaqnil ixtapꞌasta ni maqtaliꞌ. Vachu tatoꞌoyal ni maqtaliꞌ. Tatatsoqoqtanil, va tanaul: —¿Taꞌayucha ay tacha yucha? ¿Taꞌayucha lay makay lhilukuj kun yucha? Iy  Ex klaqtsꞌinil laqataun ixꞌaqtsul ni maqtaliꞌ. Ixtasuy tacha kalaqpacheꞌekal tus kanil, pero astan palay junchoqol. Ex ni lapanakni tus taun talhilal y tachun chꞌantaun tatꞌaval. xxi Ni maqtaliꞌ yu klaqtsꞌil va tacha laqataun tigre ixtasuy, la ixchꞌajaꞌ tus tacha ixchꞌajaꞌ oso ixtasuy, la ixkilna tus tacha ixkilna león. Ex ni ay tsapul maqxtaqnil ixtapꞌasta ali ixpalhachimoꞌon para kalhachimoꞌonul. /w Y Ni kitꞌin xakyal laka kukuj taꞌan ixkilpaꞌ ni lakamar. Ex klaqtsꞌil ni takuklhi laqataun ay maqtaliꞌ. Va laqatujun ixꞌaqtsul ixjunita, ixlhitꞌajun maqakau ixꞌaqaloqoti. La ixꞌaqaloqoti ixꞌalin laqakau korona. Ixlakpajukꞌal laqxtoqnu chivinti yu jantu ox lhichiviniy Dios. Iv  Chuncha ni tsapul ayaj lukujlanil ni xanati. Ex alcha makan lhilukuj kun alati sasꞌatꞌan ni xanati. Yuꞌuncha tamakay yu lhinajun ni Dios y ox tataylhaaniy la ixchivinti Jesucristo.u# Pero ni lakatꞌun ayaj aqtayjul ni xanati. Niman lvaq tapulqal, ex ancha talaqtsꞌanqaꞌol tachun ni laꞌaxkan yu kiltaxtul ni tsapul. ztm Ex ni tsapul xnaq kiltaxtul lhuu xkan tus tacha maqataun ay laꞌaxkan para kamamuxtul ni xanati taꞌan ixvil. s Pero ni xanati maqxtaqnikal pakatꞌuy paqachuj tus tacha ixpaqachuj atsꞌoꞌo para lay kaltilinijꞌal taꞌan laꞌoxikantacha para kataulal lakakꞌavin. Va ixlhimaqati taꞌan kataulal ni ay tsapul. Ancha kavavakanaꞌ laꞌatꞌutu jachꞌitin apakltaun. r) Tejkan ni anchanuꞌ ay tsapul tinaqmalaqachakal lakatꞌun ex niman takyauꞌal lakxkaunaꞌ ni xanati yu lhitsukul qayntaun istsꞌal. .qU ’Xlhiyucha kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌikcha uxiknan yu vilanantꞌik laktꞌiyan. Payniꞌincha uxiknan yu vilanantꞌik lakatꞌun ali lakamar. Ni ay aqmoqxnuꞌ chavay talaqꞌanchaꞌancha taꞌan vilanantꞌik. Yucha ayaj lukujlata, va kꞌatsay ni jantucha maqan kataulaꞌ. Pp Ni ketꞌalaqauninkꞌan tamaqalhajal ni ay tsapul. Tapulhajal ixjakꞌalna ni Sasꞌatꞌa borrego vachu por ni chivinti yu ixtalaqputeꞌey. Jantu katatalhanal, va ixtatamaqxtaqtacha mas katanil. ow Ex alil taun pꞌays chivinti yu naul: —Chavay ni Dios kintamalaqtaxtutancha. Chavay chintacha ni Dios tacha ay Jalhachimoꞌonuꞌ kun lhuu tapꞌasta, chintacha ni Cristo yu ulakal kun ixpalhachimoꞌon. Va tatinaqxtulcha laktꞌiyan ni anchanuꞌ yu si mukꞌay laqtaqal. Yucha ixlaktislajmay ketꞌalaqauninkꞌan, tsꞌis ali tunkuj, la ixlakaꞌukxpu ni Dios. En Ni anchanu ay tsapul va tatinaqxtulcha laktꞌiyan kun ixmayulnin. Yucha ni tsapul yu alil maqancha, vachu junkan Diablo ali Satanás. Yucha jamakanuy tachun ni lapanakni lakamunukpaꞌ. ymk Taval tatsꞌanqal ni tsapul kun ixmayulnin. Ex jantucha apalay kalaqxtaqnikal lakatin katataulal laktꞌiyan. l) Exnicha alil taun ay lhilukuj laktꞌiyan. Ni Miguel ali alati ixmayulnin Dios talachꞌapachal kun ni anchanu ay tsapul ali ixmayulnin. .kU Ex ni xanati nimancha jaqosnul, alcha lakatꞌun taꞌan jantu matichun kataulal. Ancha Dios ixlaꞌoxita taꞌan lay kataulal, ancha kavavayaꞌ tus 1260 julchan. j Taval ni anchanu xanati lhitsukulcha sasꞌatꞌa, va tsꞌal. Va yucha yu kalhachimoꞌonunaꞌ taꞌakapuchun lakamunukpaꞌ kun lhuu tapꞌasta la ixmakaꞌ. Ni anchanu sꞌatꞌa niman lhaankal taꞌan vilchal Dios tus taꞌan jalhachimoꞌonun. zim La ixtiꞌistaj va puxaqamalhaꞌal lhuu jastꞌakun, tampataun yu pumaꞌatꞌutu xaqamalhaꞌal, ex laqtanqalhumal lakatꞌun. Ni anchanu ay tsapul aqatayal ukstsꞌuniy ni xanati para niman kaꞌunil sasꞌatꞌa tejkan kalhitsukuyaꞌ. 4ha Vachuꞌ ni laktꞌiyan tasul aputaun ay tuꞌuchun, yu tacha ay tsapul ixtasuy. Va la xlapul y va laqatujun ixꞌaqtsul kun laqatamin korona ali maqakau ixꞌaqaloqoti. ogW Ni anu xanati jaꞌaynaꞌ ixjunita, va ayaj pꞌays ixtꞌasay, va ixmaqanlqajnan por ixpaqputunta. kf Q Ex ni laktꞌiyan tasul taun tuꞌuchun yu jantu aqtaun katasul. Va qayntaun xanati yu ixlhilakayal julchan. Yu malkuyuꞌ ixjukꞌal la ixqaltaꞌapuꞌ ixchꞌajaꞌ. Laqakautꞌuy jastꞌakun ixtajukꞌanal la ixꞌaqtsul. 4ea Ex talaqltiꞌal ixchaqaꞌ ni Dios yu alintachal laktꞌiyan. La ixpulakna tasul ni kaja taꞌan tajun ni chivinti yu xtaqlhi ni Dios para chꞌantaun kaval kun ixlapanakni. Ex alil taun pꞌays makaliukniti kun laktꞌasati, yu lakatꞌun pꞌays jaxkapꞌiknil y tamal lhuu chajꞌiti.gdG Ni lapanakni yu jantu katamispan, tatalqauniyan.Chavay uxintꞌi tꞌalꞌaman.Laqchaꞌalcha julchan para kꞌamukꞌanin ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni yu tanitacha.Chavaycha kaxtꞌaqniyeꞌe ixlhilhajatkꞌan ni lapanakni yu tatapatsanin yu talaqputeꞌey minchivinti,
vachu milapanakni yu tatoꞌoyay mintaqaꞌuti,
yu lajꞌay ali yu jantu lajꞌay kataval.Chavay vachuꞌ katamaqanlqajnanaꞌ yu tamamaqanlqajnival milapanakni lakamunukpaꞌ. c  KiJalhachimoꞌonu Dios kꞌatꞌi, klaxtaqniyau lhimalaqpuchuncha.Uxintꞌi lhitꞌajun tachun tapꞌasta.Uxintꞌi tꞌaꞌun, vachuꞌ ixtꞌaꞌun mas va maqancha, vachuꞌ kaminchoqoyaꞌ.Chavaycha aqtꞌayniy jalhachimoꞌonun. Db Ex ni pꞌuxauntꞌati xapaynin yu ixtavilanal la ixlakaꞌukxpuꞌ Dios taꞌan talhachimoꞌonun, yuꞌuncha tatalakaputatamal lakatꞌun, aqtayl tatoꞌoyay ni Dios, va tajunil: ,aQ Ni pumatujunuꞌ ixmayul Dios sqolil. Ex yu ixtavilanal laktꞌiyan va pꞌays tamakatꞌaul, tanaul:Chavaycha xapalhachimoꞌon ni lakamunukpaꞌ va ixnavin ni Dios
vachuꞌ ni Cristo yu ulakal para kalhachimoꞌonul.Yucha kalhachimoꞌonunaꞌ mas va tavanancha kaval. `/ Ni aqtꞌiyunu maqanlqajnati chavay tapasaꞌolcha. Chavay mintacha yu aqtꞌutunu maqanlqajnati. Yu pumatujunuꞌ ixmayul Dios pusuntajuy isqol _ Va exnicha nimancha aqtayl jaxkapꞌiknin lakatꞌun. Laqatamin por laqakavin xachaqan ni anchanuꞌ putaulan tus talaqcheꞌeꞌol. Tanil laqatujun mil lapanakni. Chuncha yu vananaj taxajchal va tatalhanal. Taꞌaqtayl ay tamakay ni Dios yu vilchal laktꞌiyan. ~^u Ex ni pumatꞌuy lapanakni pꞌays jamatꞌasakal kun chivinti yu minchal tus laktꞌiyan, va jalakjunkal: —¡Kꞌapꞌatꞌaxtꞌutꞌantꞌikcha aniy! Ex tapataxtulcha laka taputsꞌi y tachun yu ixtꞌalaxkayninkꞌan tus ox talaqtsꞌil. g]G Astan tejkan taqayntsalcha laꞌatꞌutu julchan apakltaun ex tanul la ixlakatunajkꞌan ni ixꞌun ni Dios yu xtaꞌa jatsukunti. Ex taꞌostayachoqolcha aaqtaun. Ex tachun yu ancha ixtalaqtsꞌitapasal ayaj tatalhanal. A\{ Ex tachun lapanakni ayaj katalhiꞌachantajuyaꞌ tus katamakayaꞌ kꞌatan. Katalaxtaqniyaꞌ axtoqnuꞌ por tanitacha ni anu pumatꞌuy lapanakni yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Ni anchanuꞌ pumatꞌuy ayaj ixtamamaqanlqajnivay ni lapanakni. Xlhiyucha tejkan kataniyaꞌ ayaj katalhiꞌachantajuyaꞌ. [[/ Tus taꞌoqxlaqchux lapanakni yu alin, ali tachun putaulanaxna ali yu talhichiviniy tachun lhichivin, mas va toꞌoxtaycha kataval, yuꞌuncha katalaqtsꞌitapasayaꞌ ixlakatunajkꞌan taꞌan katatamayaꞌ ni anu pumatꞌuy lapanakni. Chuncha katapasayaꞌ laꞌatꞌutu julchan apakltaun. Jantu kaxtaqnikanaꞌ lakatin kalakmaknukal. UZ# Ixlakatunajkꞌan katatamakaunaꞌ laka tin yu ay putaulan taꞌan makxtukmukꞌakal ni ixJalhachimoꞌonukꞌan. Ni anchanu putaulan vachu lay kalhimapaqaꞌukal Sodoma o Egipto por ixtalaqalhinkꞌan. @Yy Tejkan katalaqputeꞌeꞌoyacha ixchivinti Dios ex ni maqtaliꞌ yu pataxtuy taꞌan pulman laka pachꞌin, yucha kalakmakaniyaꞌ lhilukuj. Ex kamaqalhajayacha tus kalaqmaqniyaꞌ. )XK Yuꞌuncha talhitꞌajun tapꞌasta para jantu katamal xkan tampachun katalaqputeꞌeyaꞌ ixchivinti Dios. Vachuꞌ talhitꞌajun tapꞌasta para katamaꞌakxajnichal jakꞌalnan ni xkan. Yuꞌuncha lay kataxtaqnil maqanlqajnati ni lakamunukpaꞌ, va tavanancha yu yuꞌuncha katanaul. XW) Incha matichun kalhimaqchapuputul, yuꞌuncha tamaxtuy jikmi la ixkilnakꞌan, tus talaqxavaꞌojoy tachun ixtꞌalaxkayakꞌan. Ex mas va taꞌayucha kaval yu kalhimaqchapuputul, yucha maqskꞌiniy kanil. ^V5 Yu aniy qayntꞌuy yu kintalhichiviniy va tacha aqatꞌuy kꞌiu yu junkan olivo y tacha laꞌatꞌuy yu xaputayan kantila. Ni anchanu lapanakni tayanal la ixlakaꞌukxpuꞌ Dios yu makal ni lakamunukpaꞌ. OU Kitꞌin ikmalaqachayaꞌ pumatꞌuy lapanakni. Kintalhichivinanaꞌ y klaqxtaqniyaꞌ lakatin para katalaqputeꞌel kinchivinti tus 1260 julchan. Katalakatayayaꞌ tacha lapanakni yu tamaqaninin. T{ Taꞌan ixlhimaqspaꞌ ixchaqaꞌ Dios, ancha jantu kꞌalkꞌatꞌi. Ancha jamaqxtaqnikantacha lapanakni yu jantu katamispal ixchivinti Dios. Yuꞌuncha katachꞌintayaꞌ ni anchanu putaulan yu ixnavin Dios, va katachꞌintayaꞌ 42 malkuyuꞌ. S ) Ex ikmaqxtaqnikal maqataun akltiyati, tacha maqataun kꞌiu, yu papulkanankan. Va kunkal: —Kaꞌostꞌaycha y kꞌalkꞌatꞌi ni chaqaꞌ taꞌan vil ni Dios. Vachuꞌ kꞌalkꞌatꞌi laka altar. Vachuꞌ kꞌapꞌutꞌeꞌe tas qaynchuxicha yu tatoꞌoyanan ancha. sR_ Astan kijunil: —Uxintꞌi tsꞌanꞌay kꞌalaqpꞌutꞌeꞌecha yu katapasayaꞌ oqxlaqlhuu lapanakni lakamunukpaꞌ, lakalhuu putaulanaxna, mas va tichichuncha lhichivin yu talhichiviniy, vachuꞌ pumalhuu jalhachimoꞌonun.Q+ Ex kimaqxtaqnil ni jalhiki, ex kꞌulcha. Va ayaj saqsi ixjunita la kinkilna, va tacha xaxkan seraj. Pero astan la kinpajan ayaj sun val. P Chuncha klaqꞌalcha ni ixmayul Dios. Ex ikskꞌinil ni kixtaqnil ni jalhiki. Ex yucha kijunil: —Aniycha alinta ni jalhiki. Kachꞌapꞌacha y kaꞌutꞌicha. La minkil ayaj saqsi kunaꞌ tacha xaxkan seraj, pero la mimpajan ayaj sun kunaꞌ. UO# Ex aaqtaun ijqasmakchoqol taun chivinti yu minchal laktꞌiyan yu kijunil: —Kapiticha. Kachꞌapꞌacha ni jalhiki yu puxꞌoqkantacha yu chꞌapata ni mayul yu chꞌatay laka mar ali lakatꞌun. uNc Tejkan yu pumatujunuꞌ ixmayul Dios kasunaꞌ isqol, ex kalaqchaanacha julchan tejkan katapasaꞌoyaꞌ yu Dios ixmakaputunta, yu jantu ixmispakan. Chuncha kunaꞌ tacha jalakjunil ixlapanakni yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti. M Va naul ni laqsaval ixchivinti, va lhichivinil la ixtaqaꞌuti ni Dios yu kujta mas va tavanancha yu jantu aqtaun katamaktal, yu makal laktꞌiyan ali lakatꞌun ali lakamar y tachun axtoqnuꞌ yu alin. Va naul: —Jantucha kataqmaqayaꞌ tachun yu xalaqtsꞌin. L Astan ni mayul yu xaklaqtsꞌintacha, yu ixchꞌatay laka mar ali lakatꞌun, yucha maqstal ixlhimajkanaj makaꞌ laktꞌiyan. lKQ Tejkan aqtujun makatꞌaunꞌol yu jamaxkan, ex kitꞌin xaktsꞌoqꞌulaputun. Ex ijqasmaklhi laqataun chivinti, va kunkal: —Vamun saq kꞌamaꞌatꞌi tachun yu xatanajun ni laqatujun jamaxkan. Jantu katsꞌoqꞌulatꞌi. nJU Ex pꞌays tꞌasal, tus tacha laqataun león. Tejkan tꞌasaꞌol ex aqtujun makatꞌaul jamaxkan. DI Ixchꞌapata aqxtaun lakatꞌuniy jalhiki yu smilkanta pero va puxꞌoqkantacha. La ixchꞌajaꞌ yu ixlhichꞌankanaj tachꞌatal laka mar. Yu ixlhichꞌanmaqxu tachꞌatal lakatꞌun. $H C Astan klaqtsꞌil aqayntaun ixmayul Dios kun lhuu tapꞌasta. Ixtaꞌeltajuminta laktꞌiyan, ixtanun ixpulakna laka taputsꞌi. Vachuꞌ xkꞌavin ixꞌalinta xkulumakchati la ixꞌaqtsul. La ixꞌukxpuꞌ ixmaqtajiy tus tacha julchan. La ixqatuꞌ ixtasuy tacha matau yu si jikmi. PG Jantu katamakauntijlal jamaqninti, vachuꞌ jantu katamakauntijlal jachavanti. Vachuꞌ tataylhaꞌal tꞌatamanan lapanakni yu jantu ixnavinkꞌan kaval. Vachuꞌ tataylhaꞌal jaꞌalhavanti.*FM Ni lapanakni yu jantu katanil, yuꞌuncha jantu katamakauntijlal ixtoꞌoyaka ni aqmoqxnuꞌ, jantu katamakauntijlal ixdioskꞌan yu jantu laqsaval. Yucha jamakanti kun oro ali plata ali bronce ali chiyux ali kꞌiu. Jantu lay jalakavanan, jantu lay jaqasmaknan, jantu lay jaltanan. UE# Ixtapꞌastakꞌan ni jukin ixtalhitꞌajun la ixkilnakꞌan vachuꞌ la ixtiꞌistajkꞌan. Yu ixtiꞌistajkꞌan ixtasuy tacha maqataun tsapul, yu lhitꞌajun ixꞌaqtsul. Va yucha lay ixtapamaqninin. 'DG Tampataun yu pumaꞌatꞌutu lapanakni yu alin lakamunukpaꞌ tus taniꞌol. Yu jalaqmaqnil va yu ixtakiltaxtuy ni jukin, va jikmi ali yu jin ali yu azufre. %CC Chuncha klaqtsꞌil ni jukin yu ixtapujukꞌanal. Ixtalhaꞌanta laqatamin tsasnati la ixtankilaknakꞌan. Va xlapul tus tacha jikmi, vachuꞌ azul ali xqavau. Ixꞌaqtsulkꞌan ni jukin ixtasuy tacha ixꞌaqtsul león. La ixkilnakꞌan ixtaxtuy jikmi ali jin, vachuꞌ azufre. bB= Kitꞌin ijqasmaklhi ixtalhavaxtu ixtropas ali jukin tus doscientos miyones ixtajunita. &AE Ex jalaqxꞌoqlhicha ni pumatꞌati mayulnin. Yuꞌuncha oxicha listuj ixtavilanal vamun para exnicha, ni anchanuꞌ julchan ali anchanuꞌ malkuyuꞌ ali anchanuꞌ jachꞌitin. Va ixlakꞌulata para katamaqniꞌol tampataun yu pumaꞌatꞌutu lapanakni yu alin lakamunukpaꞌ. L@ Va jaxaqalakal yu pumachaxanaꞌ ixmayul Dios yu ixchꞌapata ni sqol, va junkal: —Kꞌalaqxꞌoqtꞌicha yu pumatꞌati mayulnin yu tavilanal tachꞌinin yu ay laꞌaxkan yu junkan Eufrates. 6?e Taval ni pumachaxanaꞌ ixmayul Dios sunul isqol. Ex ijqasmaklhi laqataun chivinti makatꞌaul taꞌan alin yu maꞌatꞌati aqaloqoti ni laka altar taꞌan vil Dios. `>9 Ex tapasatacha yu pꞌunaj maqanlqajnati, pero vananaj tsꞌanqay alaꞌatꞌuy. v=e Ixꞌalin ixꞌukxtinkꞌan yu laklhichimoꞌoy. Yucha va qayntaun ixmayul Dios yu lhistakꞌa taꞌan la pulman pachꞌin. Ni anchanu ukxtin laka lhihebreo junkan Abadón, laka lhigriego junkan Apolión, naunputun yu Jalaktꞌilhinin. -<S Vachuꞌ ixtalhitꞌajun ixtiꞌistajkꞌan tacha ixtiꞌistaj statsuku. Va ox laqꞌaqatantsupipi para kalaqmamaqanlqajnival ni lapanakni tus laqakis malkuyuꞌ. ?;w Ixlaqchꞌitkꞌan yu ixtaꞌulata la ixtankilaknakꞌan ixtasuy tacha apuro tsasnati. Ixpaqachuj ixpakatꞌajun tacha tejkan lhuu jukin katalaqxaqamalhaꞌal carros laka lhilukuj. d:A Ixꞌaykꞌan ixtasuy tacha ixꞌaji xanati. Ixtatsalatkꞌan va tacha ixtatsalati león. c9? Ni anchanu silaqa ixtatasuy tacha jukin yu listujcha para kataꞌal laka lhilukuj. La ixꞌaqtsulkꞌan ixtalhaꞌanta laqatamin tuꞌuchun tacha korona yu jamakanti kun oro. Ixꞌukxpukꞌan va tacha lapanakni. [8/ Exnicha anchanu julchan ni lapanakni kataniputunaꞌ pero jantu lay kataniyaꞌ. M7 Pero jantu kalaqxtaqnikal lakatin para katamaqnil lapanakni. Vamun para kamamaqanlqajnivakal kun lhuu ixkayaxtu tus laqakis malkuyuꞌ. Yu ixkayaxtu va aqstanchun tacha tejkan kachajun statsuku. g6G Jalakjunkal para jantu katalhimaqchapul ni javan yu alin lakatꞌun, nisin qaltaun yu xtakꞌau nisin yu jakꞌivinan. Jalhijunkal katalhimaqchapul vamun lapanakni yu jantu katalhitsukul iseyo ni Dios la ixmuntsankꞌan. H5  La ixpulakna ni anchanuꞌ jin taxajchil lhuu silaqa. Ex aqtaylcha taltilinin taꞌakchun lakatꞌun. Jalaqxtaqnikal ixtapꞌastakꞌan tacha ixtapꞌastakꞌan ni statsukun lakamunukpaꞌ. 34_ Tejkan malaqltiꞌalcha ex ancha pataxtul lhuu jin tus tacha xajin laqataun ay horno. Ni anchanuꞌ jin tus maputsꞌisiꞌol taꞌakchun taꞌan ixmapulkuy ni julchan. K3  Taval yu pumakisiniꞌ ixmayul Dios sunul isqol. Ex klaqtsꞌil laqataun jastꞌaku patajul laktꞌiyan, tamachal tus lakatꞌun. Ex maqxtaqnikal yu pumalaqltiꞌakan ni pachꞌin yu la pulman. 42a Ex astan klakavanal, ex ijqasmaklhi qayntaun ixmayul Dios ixjaltilinijꞌanta ixtaꞌajna laktꞌiyan y naul: —¡Payniꞌincha, payniꞌincha, payniꞌincha katꞌaunaꞌ yu tavilanal lakamunukpaꞌ tejkan katasqolaꞌ ixlatꞌutukꞌan ixmayulnin Dios yu vananaj tatsꞌanqay katasqol!%1C Taval yu pumatꞌatiniꞌ ixmayul Dios sunul isqol. Ex valiꞌiy laqputsꞌiti val tampataun yu laꞌatꞌutun julchan ali malkuyuꞌ y vachuꞌ jastꞌakun. Ex jantucha katamapulkul tampataun yu laꞌatꞌutunuꞌ laka julchan y vachuꞌ laꞌatꞌutunuꞌ laka jatatsꞌisin. 01 Ixtaqaꞌuti ni jastꞌaku va Sun. Ex tampataun yu pumaꞌatꞌutu ni xkan pꞌays sun val. Pumalhuu lapanakni tanil por sun val ni anchanu xkan. i/K Taval yu pumatꞌutunuꞌ ixmayul Dios sunul isqol. Ex patajul laqataun ay jastꞌaku yu ixmaqtajita kun jikmi. Va tamachal taꞌan alin tampataun yu pumaꞌatꞌutu yu laꞌaxkan ali laqxqatij yu alin lakamunukpaꞌ. 2.] Ex laqataun por laꞌatꞌutun talhitsukuti yu alin lakamar taniꞌol. Vachuꞌ laqataun por laꞌatꞌutun barcos yu ancha ixtatajumanal, yuꞌuncha tatalaqalhiꞌol. r-]Taval yu pumatꞌiyunuꞌ ixmayul Dios sunul isqol. Ex patajul laka mar taun tuꞌuchun yu tacha laqataun ay aspajun. Ixmaqtajita kun jikmi. Ex tampataun yu laꞌatꞌutu taꞌan alin yu ay mar va lhiꞌakxajachal jakꞌalnan. h,ITejkan yu xapꞌunaj ixmayul Dios sunulcha ex patajul lhuu chajꞌiti lakatꞌun kun jikmi yu ixlaqlhiyal jakꞌalnan. Tus laqxauꞌol ni lakatꞌun aqataun por aqatꞌutun yu jakꞌivinan, vachuꞌ javan yu lakxtakꞌau. o+WEx ni qayntujun ixmayulnin Dios listujcha taval para katasunulcha ni anchanuꞌ maqatujun sqol. $*AEx astan ni ixmayul Dios chꞌapal ni pamapꞌuvan, va laqtsamal kun xajayaqan laka altar. Va tanqalhumal lakatꞌun. Ex niman alil pꞌays laktꞌasati kun jamaxkan y vachuꞌ va taxtuj makatꞌaunlhi y alil makaliukniti y vachuꞌ jaxkapꞌiknil tꞌun. Tasunuy yu laqatujun sqol !);Ex chuncha xajin ni pun yu ixchꞌapata ni ixmayul Dios ali ixjatapaynitikꞌan ixlapanakni Dios, va chꞌantaun pataxtul tus talman taꞌan vil Dios. 9(kTaval chil aqayntaun ixmayul Dios, ancha tayal laka altar. Ixlhiminta laqataun yu pamapꞌuvan yu jamakanti kun oro. Ancha xtaqnikal lhuu pun para chꞌantaun kamakanil ixchivintikꞌan ixlapanakni Dios tejkan tatapayniniy. Va maqxtaqlhi laka altar yu jamakanti kun oro, taꞌan jalhachimoꞌonun Dios. 'wEx klaqtsꞌil ni pumatujun ixmayulnin Dios ixtayanal la ixlakaꞌukxpuꞌ. Pumatamin jamaqxtaqnikal maqatamin sqol. && GTejkan ni Sasꞌatꞌa borrego lajꞌexnil yu lakatujunuꞌ taꞌan ltꞌaunikanti ni jalhiki yu jasmilniti, ex pakltaun hora valiꞌiy saq val laktꞌiyan. n%UNi Sasꞌatꞌa borrego yu vil la ixlakaꞌukxpuꞌ taꞌan jalhachimoꞌonunkan yucha kalaklhistakꞌaꞌ. Va kalaklhaanaꞌ maꞌotꞌunuꞌ xkan yu xtaꞌa jatsukunti. Dios kalaklakpuxakayaꞌ tachun ixlaqpuqalhutkꞌan.!$;Yuꞌuncha jantucha aqtaun katachꞌapayaꞌ chavan y jantucha katapukikxixaꞌ. Jantucha katamichiyaꞌ julchan y jantucha lakajnaꞌ katalhilayaꞌ. #wXlhiyucha tavilanal taꞌan jalhachimoꞌonun ni Dios y tatapatsaniy la ixchaqaꞌ taꞌan toꞌoyakan. Ancha tavilanal mas kaval tsꞌis mas kaval tunkuj. Dios yu vil taꞌan jalhachimoꞌonunkan yucha kalaktꞌataulaꞌ y kalaklhistakꞌaꞌ. "/Kitꞌin kunil: —Uxintꞌi kꞌatsꞌay, kitꞌin jantu ijkꞌatsay. Ex yucha kijunil: —Tachun yuꞌuncha va si yu talaqtaxtul taꞌan alil lhuu maqanlqajnati. Va yu tachaꞌatacha ixlaqchꞌitkꞌan y laqxnapapan tamakal kun ixjakꞌalna ni Sasꞌatꞌa borrego. 8!i Ex xaqayntaun yu pꞌuxauntꞌati xapaynin kilhisakmil, va kijunil: —¿Matiꞌincha ni aniy lapanakni yu talhilakayanal laqxnapapa laqchꞌiti? ¿Tas ancha taminchal? 7 g va tanaul:Vamun ni Dios ox kalhichivinkal y ay kamakakal.Yucha lhitꞌajun tachun jatapastakꞌati, va yucha kaxtaqnikal lhimalaqpuchuncha.Va katoꞌoyakal por ixtapꞌasta yu xoqta pulay makay.Yucha kiDioskꞌan mas va tavanancha, jantu aqtaun katamaktalcha, va chuncha kavalcha. uc Tachun ni ixmayulnin Dios ixtayanal tantilaqachoqo taꞌan jalhachimoꞌonunkan. Vachu ancha ixtayanal ni xapaynin ali yu laꞌatꞌati talhitsukuti yu takujta. Tataꞌaqtsoqoqtal tus tatalakaputatamal lakatꞌun, tatoꞌoyal ni Dios, 1[ Tachun va pꞌays ixtachiviniy, ixtanajun:Ni Dios yu vil taꞌan jalhachimoꞌonunkan
vachuꞌ yu Sasꞌatꞌa borrego,
yuꞌuncha kintamalaqtaxtutancha. ,Q Taval tejkan chuncha tapasaꞌol ex klaqtsꞌil alati lapanakni tus jantu matichun lay kaputeꞌel por ixtalhavaxtu. Ixꞌalinꞌojoy yu machaqan tachun putaulanaxna, taꞌoqxlaqchux lapanakni yu alin lakamunukpaꞌ, ixtachiviniy puchux lhichivin. Ixtayanal taꞌan jalhachimoꞌonunkan y taꞌan ixyal ni Sasꞌatꞌa borrego. Tachun ixtalhilakayanal xnapapa laqchꞌiti y si ixtachꞌapalhaꞌanta chꞌapꞌa. Vachuꞌ kautꞌuy mil seyado jalakmakakal ixlapanakni Zabulón, vachuꞌ kautꞌuy mil seyado jalakmakakal ixlapanakni José, vachuꞌ kautꞌuy mil seyado jalakmakakal ixlapanakni Benjamín. Pumalhuu lapanakni ixtalhilakayanal xnapapa laqchꞌiti DVachuꞌ kautꞌuy mil seyado jalakmakakal ixlapanakni Simeón, vachu kautꞌuy mil seyado jalakmakakal ixlapanakni Leví, vachuꞌ kautꞌuy mil seyado jalakmakakal ixlapanakni Isakar. I Vachuꞌ kautꞌuy mil seyado jalakmakakal ixlapanakni Aser, vachuꞌ kautꞌuy mil seyado jalakmakakal ixlapanakni Neftalí, vachuꞌ kautꞌuy mil seyado jalakmakakal ixlapanakni Manasés. :mKautꞌuy mil seyado jalakmakakal ixlapanakni Judá, vachuꞌ kautꞌuy mil seyado jalakmakakal ixlapanakni Rubén, vachuꞌ kautꞌuy mil seyado jalakmakakal ixlapanakni Gad. 1[Ex astan ijqasmaklhi tas pumachuxicha ixtajunita yu jalakmukꞌanikal seyo. Ixjunita va ciento cuarenta y cuatro mil por tachun yu oqxlaqkautꞌuy ni israelitas. F—Jantu kꞌalhimaqchꞌapꞌu ni lakatꞌun ali laka mar ali yu kꞌivin. Pꞌunaj maqskꞌiniy kalakmukꞌaniu laqatamin seyo la ixmuntsankꞌan ni lapanakni yu tatapatsaniy Dios. #Vachuꞌ klaqtsꞌil aqayntaun ixmayul Dios. Ixmintachal taꞌan puxajachil julchan. Ixchꞌapalhiminta iseyo ni Dios yu kujta. Ex ayaj pꞌays jalaqxaqalal yu pumatꞌati ixmayulnin Dios yu jalaqxtaqnikal lakatin katalhimaqchapul ni lakatꞌun ali lakxkan. Va naul: q ]Ex va chuncha klaqtsꞌil ixtayanal pumatꞌati ixmayulnin Dios, paꞌextamin la ixpiktunuxnan lakamunukpaꞌ. Ixtatanchanita yu laꞌatꞌati un yu alin lakatꞌun para jantu kaꞌunilal lakatꞌun nisin lakxkan nisin laka kꞌiu. r]Chavay lakachilcha ni julchan tejkan katasuyaꞌ ixlhilukujkꞌan. ¿Tasꞌayucha yu katayaniyaꞌ?Ixtamatꞌasay ni aspajunaxnan ali laktalpan, ixtajuniy: —Kilaꞌaktꞌalmaꞌaucha, kilamaqsaqvicha para jantucha kintalaqtsꞌin yu vil taꞌan jalhachimoꞌonunkan. Vachuꞌ para jantu kintamukꞌanin maqanlqajnati ni anchanu Sasꞌatꞌa borrego. 5Tachun yu xareyes lakatꞌun ali yu talhachimoꞌonun aniy lakamunukpaꞌ ali xaꞌukxtinin tropas ali maꞌalinin ali yu talhitꞌajun lhuu tapꞌasta y tachun lapanakni, mas oqxtamatin ali yu oxamaktaun tatijuyanal, va taꞌanꞌol tamaqsaqnin taꞌan laqpoqapaj laktalpan. !Yu laktꞌiyan tasmilil tacha aqxtaun jalhiki yu smilkan. Tachun aspajunaxnan ali tꞌun yu tanꞌajvil laka mar tus tachun tatalakpaxal. lQ Yu jastꞌakun tapatajul lakatꞌun tacha tejkan ni pꞌays un sunpꞌuxꞌojoy xaꞌunikan higo. !; Kitꞌin klaqtsꞌil tejkan ni Sasꞌatꞌa borrego lajꞌexnil yu lakachaxanaꞌ taꞌan ltꞌaunikanta yu jalhiki. Ex alil taun pꞌays jaxkapꞌikniti. Yu julchan tapalal tsꞌiti tus tacha aqxtaun laqchꞌiti yu pꞌays sqoyaq. Yu malkuyuꞌ tasul tus tacha jakꞌalna. ta Ex jalaqxtaqnikal laqxnapapan laqchꞌiti y jalakjunkal para katapakxal. Pꞌunaj maqskꞌiniy kataniꞌol tachun ixtꞌalaqauninkꞌan yu tapaxtoqniy katanil yu talaqputeꞌey ixchivinti Dios, vachu chun tacha tanil yuꞌuncha. # ? Pꞌays ixtachiviniy, va tanaul: —Uxintꞌi yu Jalhachimoꞌonu kꞌatꞌi yu lhitꞌaunꞌoꞌoy yu lajꞌox, yu laqsaval unitꞌa. ¿Tas vanancha kꞌalakmukꞌaniyeꞌe ixlaqtaqalkꞌan yu ixkintaxkajiy lakamunukpaꞌ y kalaqmamaꞌalchꞌaunichꞌoꞌoyeꞌe yu kintamaqnin?  { Tejkan ni Sasꞌatꞌa borrego lajꞌexnil yu lakakisini taꞌan ltꞌaunikan ni jalhiki, ex klaqtsꞌil lapanakni la ixqaltaꞌapuꞌ ni altar yu tapunil por ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios, vachuꞌ por ixtataylhaꞌan lhichivinin Cristo. @ yEx klakavanal y klaqtsꞌil laqataun xqavau juki. Yu ixpujukꞌal junkan Lhinin. Yu ixtixkaulhaꞌanta junkan Laqnin. Yuꞌuncha jaxtaqnikal lakatin para katamaqnil lapanakni pumataun por pumatꞌatin yu alin por tachun ni lakamunukpaꞌ. Va katapumaqnil lhilukuj ali chavan ali taqanꞌati ali maqtalin. S Tejkan ni Sasꞌatꞌa borrego lajꞌexnil yu lakꞌatꞌatiniꞌ taꞌan ltꞌaunikanta ni jalhiki, ex ijqalasmaklhi ixchivinti ni yu laꞌatꞌatiniꞌ talhitsukuti, va naul: —¡Katꞌatꞌi! H  Ijqasmaklhi chivinkal la ixtanꞌajna taꞌan ixtayanal yu laꞌatꞌati talhitsukuti yu takujta, va naul: —Taun kilo trigo ixtapal va tacha paqtaun laka lhitapatsa kunaꞌ. Vachuꞌ laꞌatꞌutu kilo cebada ixtapal va tacha paqtaun laka lhitapatsa kunaꞌ. Pero jantu kꞌalaꞌalhitꞌi yu xaxkan uva ali aceite. "=Tejkan ni Sasꞌatꞌa borrego lajꞌexnil lakꞌatꞌutunuꞌ taꞌan ltꞌaunikanta ni jalhiki, ex ijqalasmaklhi yu qayntꞌutunuꞌ talhitsukuti, va naul: —¡Katꞌatꞌi! Ex klakavanal y klaqtsꞌil laqataun sqoyaq juki. Yu ixpujukꞌal ixchꞌapata laqataun papulkan. PEx taxtul alaqataun juki va xlapul. Yu ixpujukꞌal xtaqnikal lhachimoꞌon para kalhimil lhilukuj aniy lakamunukpaꞌ para katalamaqnil ni lapanakni. Vachuꞌ maqxtaqnikal maqataun ay espada. FEx chuncha ni Sasꞌatꞌa borrego lajꞌexnil lakꞌatꞌiyunuꞌ taꞌan ltꞌaunikanta. Ex ijqalasmaklhi yu xalaꞌatꞌiyunuꞌ talhitsukuti yu kujta, va naul: —¡Katꞌatꞌi! gGTejkan klakavanal, ex klaqtsꞌil laqataun xnapapa juki. Yu ixpujukꞌal ixchꞌapata maqataun arco. Va xtaqnikal laqataun korona. Yucha ixꞌanta maqalhajan yu jantu lajꞌox. Va anta para kataylhaꞌal maqalhajan. R Kitꞌin klaqtsꞌil ni Sasꞌatꞌa borrego ixchꞌapata ni jalhiki yu jasmilniti yu lakatujun ltꞌaunikanta, va lajꞌexnil lakataun taꞌan ltꞌaunikanta. Ex chivinil qayntaun ni anchanuꞌ laꞌatꞌati talhitsukuti yu takujta, va ijqalasmaklhi ixchivinti tus tacha laqpaqnati, va naul: —¡Katꞌatꞌi y kꞌalaqtsꞌi! [/Chuncha yu laꞌatꞌati talhitsukuti yu takujta ixtanajun: —¡Chuncha kaval! Ex yu pꞌuxauntꞌati xapaynin tatatsoqoqtanil y tatoꞌoyal Dios yu kujta mas va tavanancha, jantu aqtaun katamaktal.E Vachuꞌ ijqasmaklhi tachun axtoqnuꞌ yu Dios lakmakal, yu alin laktꞌiyan, ali yu alin lakatꞌun y vachuꞌ yu alin ixtaꞌapuꞌ lakatꞌun ali yu alin laka mar, tachun yu alin ixtanajun:Yu vil taꞌan jalhachimoꞌonunkan ali yu Sasꞌatꞌa borrego,
vamun yuꞌuncha ay kalakmakakal y kalaktoꞌoyakal y ox kalaklhichivinkal.Vamun yuꞌuncha talhitꞌajun tapꞌasta mas va tavanancha kaval, jantu aqtaun katamaktal. }~}|z{_z[yxvutt(srqponm_l>kk ji+hMg%f3ekd\ckba`_F^]F\ZYYXoWfVSUTSSQPROfNMKK'J3I#H9GFEDCCBKA4@>>Z=4<;):)9286543211/.-,**-)+''^&a%#"! _?rw *  ;N6+ 'Ex ijqasmaklhi taun pꞌays chivinti yu minchal taꞌan yal ni siya taꞌan lhachimoꞌonunkan, va naul: —Chavaycha ni Dios vil chꞌantaun kun lapanakni. Yucha kalaktꞌataulaꞌ. Yuꞌuncha katajunaꞌ ixlapanakni. Dios kalaktꞌataulaꞌ, va ixDioskꞌan kunaꞌ.  Ex va chuncha ni kitꞌin yu Juan kunita klaqtsꞌil ni sastꞌi putaulan Jerusalén yu ixnavin Dios, taꞌeltajuminchal laktꞌiyan taꞌan vilchal Dios. Yucha ayaj kꞌus ixjunita tacha qayntaun jatsiꞌi yu ox lakatayay para kalakxtuklal kun ixapay. K Taval klaqtsꞌil taun sastꞌi laktꞌiyan ali sastꞌi lakamunukpaꞌ. Ni laktꞌiyan ali lakatꞌun yu ixꞌalin pꞌunaj, yuꞌuncha ixtalaqmixtacha, vachuꞌ yu lakamar jantucha ixꞌalin. 8iVachu ancha jalaqtanqalhupꞌukal ni lapanakni yu jantu katemanikal ixtaqaꞌutkꞌan ni laka libro taꞌan jatsꞌoqkanta ixtaqaꞌutkꞌan yu talhitꞌajun jatsukunti.EAstan yu laqnin ali ni putaknun taꞌan tavilanal janinin, yuꞌuncha jalaqnaqpꞌukal taꞌan pꞌays maqtayvil jikmi. Ancha, taꞌan maqtayvil jikmi, yucha naunputun va aqtꞌuy taniy. @y Ni lakamar jamaqxtaqꞌol tachun janinin yu ancha tanil, vachu ni putaknun taꞌan ixtaꞌaknunun, vachu yu laqnin. Ex tachun si jalakmakanikal kuenta qayntamin tacha ixtamakatacha.  Ex klaqtsꞌil ancha ixtayanal ni lapanakni yu ixtanitacha, yu lajꞌay ali lakstꞌuniy la ixlakaꞌukxpuꞌ ni Dios. Ex japuxꞌoqkalcha libros. Ni anchanuꞌ janinin jalakmakanikal kuenta ixlaqtaqalkꞌan tacha tsꞌoqꞌulakanta yu tamakatacha. Vachuꞌ tapuxꞌoqlhi ataun libro, yucha va taꞌan jatsꞌoqꞌulakanta ixtaqaꞌutkꞌan tachun ni lapanakni yu talhitꞌajun jatsukunti. pY Ex astan klaqtsꞌil laqataun ay siya, ox xnapapa ixjunita, taꞌan taulay yu ay Jalhachimoꞌonuꞌ. La ixlakaꞌukxpuꞌ yu ancha ixvil tus taqoslhi ni laktꞌiyan ali lakamunukpaꞌ y jantucha aqtaun kalaqtsꞌinchoqokal. a; Ni aqmoqxnuꞌ yu jalakmakanul ni lapanakni tanqalhupꞌukal laka jikmi taꞌan maqtayvil kun azufre, vachuꞌ an taꞌan tanqalhupꞌukal ni maqtaliꞌ ali ni lapanaki yu jantu vas kalaqputeꞌel ixchivinti Dios. Ancha katatsukuyaꞌ maqanlqajnan tsꞌis ali tunkuj, jantu aqtaun katamaktayaꞌ. Lakmukꞌanikan ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni _7 Ex chuncha taꞌalcha tus taꞌakapuchun ni lakamunukpaꞌ, tamalaqachoqoxnul ni putaulan yu Dios achaniy, taꞌan ixtavilanal ixlapanakni Dios. Pero ni Dios jamaꞌeltajunil jikmi laktꞌiyan, ex jalaqxavaꞌol.  Katataxtuyaꞌ y kalakmakanuyaꞌ ni lapanakni tus taꞌakapuchun lakamunukpaꞌ. Kalakmakanuyaꞌ xalakatꞌun Gog ali Magog, kamaqxtoqyaꞌ ixtropaskꞌan para katamakal lhilukuj. Yuꞌuncha va pumalhuu, tacha xakukuj lakamar yu jantu lay puteꞌekan. {oTejkan kataqayntsayacha taun mil jachꞌitin ex ni Satanás kamaxtuchoqokanacha taꞌan vil laka pachꞌin. ~/Ayaj katalhiꞌachantajuyaꞌ ni lapanakni yu pꞌunaj tapaxtoqnil katakujchoqol, va ixlapanakni Dios tajunita. Yuꞌuncha jantucha katapaxtoqniyaꞌ yu ataun lhinin, va katajunaꞌ ixkuras Dios ali Jesucristo. Katatꞌalhachimoꞌonunaꞌ Jesucristo taun mil jachꞌitin. ,}QYuꞌuncha va yu pꞌunaj takujchoqol laka lhinin. Yu alati yu vananaj tatamakaul, yuꞌuncha katakujchoqoyaꞌ tus tejkan kataqayntsayaꞌ taun mil jachꞌitin. 8|iVachuꞌ klaqtsꞌil taꞌan tataulay pumalhuu jalhachimoꞌonun. Yu ancha tataulal si jalaqxtaqnikal palhachimoꞌon para katamukꞌal laqtaqal. Vachuꞌ klaqtsꞌil ni lapanakni yu japixtuchaqxpꞌuxkal por ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios yu lhichiviniy Jesucristo. Yuꞌuncha jantu katatoꞌoyal ni maqtaliꞌ ali ixꞌantivaj. Vachu jantu kalaqxtaqkal kalakmukꞌanikal ixtaqaꞌuti la ixmuntsankꞌan ali la ixmakakꞌan. Klaqtsꞌil ni yuꞌuncha takujchoqol mas ixtanitacha. Ex talhachimoꞌonul chꞌantaun kun Jesucristo taun mil jachꞌitin. {Ixmayul Dios tanqalhumul ni tsapul la xajapuꞌan. Ancha ox malaqachꞌinul, vachuꞌ ltꞌaunikal para jantucha apalay kamakanul tachun ni lapanakni tus kataqayntsal taun mil jachꞌitin. Astan kataxtuchoqoyaꞌ para katijuntayal pero jantu maqan. 4zaEx niman chꞌapachal ni ay tsapul yu maqancha tꞌajun, junkan Diablo vachu junkan Satanás. Ox chꞌiꞌulal kun ixkadena para ancha kataulal tus taun mil jachꞌitin. Iy Astan klaqtsꞌil ni ixtaꞌeltajuminta qayntaun ixmayul Dios laktꞌiyan. Ixchꞌapalhiminta ixpumalaqltiꞌakan yu xajapuꞌan yu la pulman. Vachuꞌ ixchꞌapata maqataun maqaꞌay kadena. MxYu alati lapanakni jalaqmaqnikal kun yu espada yu ixtaxtuta la ixkilna ni lapanaki yu ixpujukꞌal xnapapa juki. Ex tachun ni tsꞌoꞌon tus ox talhiꞌotsal ixlakatunajkꞌan ni lapanakni.(wINi maqtaliꞌ niman chꞌikal chꞌantaun kun ni lapanaki yu jantu vas kalaqputeꞌel ixchivinti Dios, yu ixmakay lajꞌay axtoqnuꞌ la ixlakaꞌukxpuꞌ ni maqtaliꞌ. Va chuncha ixjalakpumakanutacha ni lapanakni para kalakmukꞌanikal ixtaqaꞌuti ni maqtaliꞌ. Vachu ixjamakanutacha para katatoꞌoyal ixꞌantivaj. Ixlaꞌatꞌuykꞌan jalaqtanqalhupꞌukal laka jikmi jakujnun taꞌan maqtayvil kun azufre. Zv-Ex klaqtsꞌil ni maqtaliꞌ ali yu lajꞌay xalhachimoꞌonun lakamunukpaꞌ ali ixtropaskꞌan. Va chꞌantaun tataqxtoqlhi para katamakanil lhilukuj ni anu lapanaki yu ixpujukꞌal juki kun ixtropas. ]u3Kꞌalakꞌunitꞌik ixlakatunajkꞌan ni lajꞌay jalhachimoꞌonun ali xaꞌukxtinin tropas ali lapanakni yu ixtalhitꞌajun tapꞌasta ali ixvakaxkꞌan jukin ali yu ixtaputaukꞌalhaꞌanta. Kꞌaꞌunitꞌik ixlakatunajkꞌan tachun lapanakni, oqxtamatin yu ali yu valiꞌiy tatiꞌukxuntayay, lakstꞌuniy lapanakni ali yu lajꞌay. t Astan klaqtsꞌil qayntaun ixmayul Dios, va ixyal laka julchan. Pꞌays jalaktꞌasanil tachun tsꞌoꞌon yu taltꞌilinin laktꞌiyan, jalakjunil: —¡Kꞌatꞌantꞌikcha, katꞌaqxtꞌoqtꞌikcha para kaꞌutꞌik ni lhivay yu Dios taxtaqniyan! bs=Ni anu lapanaki la ixlaqchꞌiti ali la istsꞌaspuꞌ istsꞌoqmukꞌakanta taqaꞌuti yu najun: “Apalay ay yu aniy xajantu tachun yu xalajꞌaynin, apalay ay Jalhachimoꞌonu xajantu tachun jalhachimoꞌonun.” r1La ixkilna ni anu lapanaki taxtuy aqxtaun espada yu ox kikxtuy. Va yucha kapulhimaqchapul talakachux palhachimoꞌon lakamunukpaꞌ. Yucha kalhachimoꞌonunaꞌ kun lhuu tapꞌasta la ixmakaꞌ. Kamukꞌaniyaꞌ ixlaqtaqalkꞌan chuncha tacha qayntaun lapanaki tejkan papichꞌaqxa uva la ixchꞌaja. Kataxtuyaꞌ maqanlqajnati yu xtaꞌa Dios tacha xaxkan uva, yucha lhitalqaman yu tamakay lapanakni. MqIxtatixkaulhaꞌanta xatropas laktꞌiyan, ixtaputaukꞌalhaꞌanta laqxnapapa jukin. Ixtaꞌulata laqxnapapa ixlaqchꞌitkꞌan yu jamakanti kun yu ox laqchꞌiti, jantu tsꞌuniy xkiliu kaval. zpm Ixꞌulata aqxtaun laqchꞌiti yu tus ox jalhipaxanti jakꞌalnan. Yu ixtaqaꞌuti ixjunkan va Ixchivinti Dios. ?ow La ixlaqchul tus ixlaqmaqtajiy tacha jikmi. Vachu la ixꞌaqtsul ixlhaꞌanta lhuu koronas. La ixmuntsan istsꞌoqmukꞌakanta taqaꞌuti y anchanu taqaꞌuti vamun yucha ixmispay. n9 Ex klaqtsꞌil ni laktꞌiyan lvaq ixlaqltiꞌay. Ancha klaqtsꞌil laqataun xnapapa juki, ixpujukꞌal qayntaun lapanaki. Yucha ixtaqaꞌuti junkan yu Lay lhakapuꞌankan, vachu junkan yu Laqsaval. Yucha vas makay tejkan mukꞌay laqtaqal, vachuꞌ tejkan makay lhilukuj. cm? Ex kitꞌin niman iktalakaputatamal lakatꞌun taꞌan ixyal ixmayul Dios para kaktoꞌoyal. Pero yucha kijunil: —¡Jantu chun kꞌalatꞌi! Kitꞌin vachu va mintꞌaꞌoqxtamati kunita, vachu va chun tacha uxintꞌi. Vachu tacha metꞌalaqaunin yu tataylhaꞌan lhichivinin Jesucristo. ¡Katꞌoꞌoyatꞌi Dios! Ni anchanu chivinti yu lhichiviniy Jesucristo va yucha yu maqancha talhichivinil yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios. Yu ixputaukꞌay yu xnapapa juki (lI Ex astan ni ixmayul Dios kijunil: —Katsꞌoqꞌulatꞌi: “Ayaj katalhiꞌachantajuyaꞌ ni lapanakni yu jalakjuntaꞌikal laka kꞌatan taꞌan lakxtuklay yu junkan Sasꞌatꞌa borrego.” Vachu kijunil: —Yu aniy chivinti, yucha va ixchivinti Dios, jantu jalaklkanti kaval. vkeNi jatsiꞌi xtaqnikal lakatin para kalakatayal kun yu kꞌus laqchꞌiti,
yu olaqlnaꞌ, yu jamakanti kun ox lino, pꞌays snapapa. (Yu kꞌus lino naunputun ni ixlapanakni Dios jantu katalhitsukul laqtaqal la ixjatsukuntikꞌan.) j Chavay kalhiꞌachantajuu kun lhuu achati y ay kamakau ni Dios.Lakachilcha ni julchan tejkan kalakxtuklayaꞌ pumataun yu junkan Sasꞌatꞌa Borrego.Va katꞌatsukuyacha ni jatsiꞌi yu ixnavin
yu kꞌus lakatayaycha para katꞌaꞌal. 1i[Ex ijqasmaklhi tus tacha katalakchivinil lhuu lapanakni tacha tejkan makatꞌajun maqalhuu laꞌaxkan. Kun pꞌays laktꞌasati tacha tejkan tꞌasay maxkan, va tanaul:¡Ay kamakakal Dios!Chavay aqtaynitacha jalhachimoꞌonun ni kiDioskꞌan yu lhitꞌaunꞌojoy tapꞌasta. Jh Ancha taꞌan jalhachimoꞌonunkan xajchil taun pꞌays chivinti, va naul:Ay kꞌamakꞌatꞌik kiDioskꞌan,
tachun ni uxiknan yu tꞌapꞌatsꞌaniyatꞌik ali tꞌoꞌoyayatꞌik,
mas va yu lakstꞌuniy untꞌatꞌik ali yu lajꞌaynin untꞌatꞌik. Kalakxtuklayaꞌ yu junkan Sasꞌatꞌa borrego ygkEx ni pꞌuxauntꞌati xapaynin ali yu laꞌatꞌati talhitsukuti yu takujta, yuꞌuncha tatalakaputatamal lakatꞌun. Tatoꞌoyal ni Dios yu vil taꞌan jalhachimoꞌonun, tanaul: —¡Va chuncha kavalcha! ¡Ay kamakakalcha ni Dios! f%Vachu tanaul: —¡Ay kamakakal ni Dios! Ancha ni xajin va katantꞌaqstꞌayaꞌ mas va tavanancha kaval, yu jantu aqtaun katamaktal. /eWYucha si vas makay tejkan mukꞌay laqtaqal.Va mukꞌanil ixmaqanlqajnati ni anu putaulan yu tacha maqtaqalhini xanati.Ancha jalakltꞌilhil ni lapanakni por ixlaqtaqalkꞌan.Ancha jalaqmaqnikal yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti Dios,
xlhiyucha jaxtaqnil ixmaqanlqajnatkꞌan. ~d wEx astan ijqasmaklhi ixchivintikꞌan pumalhuu lapanakni laktꞌiyan tus pꞌays tapukiltꞌasal, va tanaul:¡Ay kamakakal ni Dios! Ni kiDioskꞌan vamun yuꞌ lay jamalaqtaxtunun, vamun yuꞌ ay junita, lhitꞌajun tachun tapꞌasta. Ac{Ni anchanu ay putaulan, va ancha taꞌan tanil ixlapanakni Dios ali yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti. Ancha temakal ixjakꞌalnankꞌan tachun yu jalaqmaqnikal lakamunukpaꞌ.'bGTachun ixmaklku jantucha aqtaun kamaqtaychoqoyaꞌ. Vachu jantucha kaꞌalinaꞌ lakxtuklati laka putaulan. Chuncha kunaꞌ mas ayaj lhuucha tapꞌasta ixtalhitꞌajun ni jastꞌanan yu ancha ixtavilanal. Vachu jalakmakanul kun jachavanti xalapanakni taꞌakapuchun ni lakamunukpaꞌ. ~auTachun yu xajasanti ni arpas ali yu lakstꞌuniy sqol ali yu ay sqol ali yu tamilpay, yucha jantucha aqtaun kaqasmajkanaꞌ laka putaulan. Yu xamaestros lhitapatsa jantucha katataulaꞌ. Vachu jantucha kaqasmajkanaꞌ yu pulaqsvaꞌakan trigo. _`7Ex chuncha ostayal qayntaun ixmayul Dios yu ixlhitꞌajun lhuu tapꞌasta. Saklhi laqataun ay chiyux tacha laqataun chiyux yu pulaqsvaꞌakan trigo, va tanqalhul lakamar. Ex naul: —Chuncha tacha xaktanqalhuy ni chiyux, vachu chun katanqalhukanaꞌ ni ay putaulan Babilonia. Ex ancha kalaqmixacha y jantucha aqtaun katemachoqokanaꞌ. M_Uxiknan yu vilanantꞌik laktꞌiyan, kalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik. Vachuꞌ kalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik uxiknan yu ixlapanakni Dios untꞌatꞌik, yu Cristo tamalaqachan, ali yu laqpꞌutꞌeꞌeyatꞌik ixchivinti Dios. Va por uxiknan ni Dios mukꞌanil ixlaqtaqal ni ay putaulan, mukꞌanil ixmaqanlqajnati. H^ Ex chuncha tamaqantꞌaqstꞌal pꞌoqxni talman, jalakpamukꞌakal la ixꞌaqtsulkꞌan. Pꞌays tamaqaninil, taqalhul, va tanaul: —¡Paynicha, paynicha ni ay putaulan! Tachun lapanakni yu tatapatsay lakamar si maꞌalinin taval por ixmaꞌaliti ni yucha. Chavay va taun tsꞌalaj tsꞌanqaꞌol ixmaꞌaliti. /]WTejkan talaqtsꞌil xajin ni putaulan yu ixtꞌajuncha laqxaunaꞌ, tachun talaktꞌasal, va tanaul: —¿Tas ancha alin ataun putaulan tacha ni anuꞌ ay putaulan? G\¡Va taun tsꞌalaj tsꞌanqaꞌol tachun ixmaꞌaliti! Tachun yu tamaltanay barcos ali yu ancha tapuꞌan, tachun yu tatapatsay lakamar, yuꞌuncha va tatayaꞌol ixlhimaqati ni putaulan. [#—¡Paynicha, paynicha, ay putaulan Babilonia! Xalapanakni ixtalakatayay kun yu kꞌus laqchꞌiti yu lino junkan, ali yu pꞌays xlapul laqchꞌiti ali yu stꞌunuu. Ixlakaxantilakanta kun oro ali chiyux yu laqlhuu xtapal ali laqspututu kꞌuliksnaꞌ chiyux. eZCTachun ni anchanu jastꞌanan yu ox ixtapulhajay ixlhistꞌatkꞌan, yuꞌuncha katatalhauniyaꞌ ixmaqanlqajnatkꞌan ni ay putaulan. Xlhiyucha katatayanta maqati, katamaqaninanaꞌ, kataqalhunaꞌ, katanaunaꞌ: {YoKatanaunaꞌ, kajunkanaꞌ ni ay putaulan: —Tachun axtoqnuꞌ yu ayaj ixmaqamayan chavay jantucha maꞌalin. Tachun axtoqnuꞌ yu lajkꞌus y tachun mimaꞌaliti maqatsꞌanqaꞌotacha. Chavay jantucha kꞌalhitsꞌukꞌuchꞌoꞌoyeꞌe. wXg Vachuꞌ ixtastꞌay kanela, ali yu lhilaꞌoxikan vayti, ali pun, ali yu sꞌejenꞌe, ali xaxkan uva, ali aceite, ali ox harina kun trigo, ali vakaxna kun borregos, jukin kun karretas. Vachu ixtastꞌay lapanakni para kalakmapatsakal. hWI Ancha chux ixtastꞌay. Ixtastꞌay oro ali plata ali lajkꞌus chiyux yu laqlhuu xtapal ali yu laqspututu kꞌuliksnaꞌ chiyux. Vachu ixtastꞌay ox laqchꞌiti yu lino junkan, ali stꞌunuu laqchꞌiti, ali kꞌus laqchꞌiti yu seda junkan ali xlapul laqchꞌiti. Ixtastꞌay pulhuu kꞌiu yu sꞌejenꞌe, ali axtoqnu yu jamakanti kun yu marfil junkan, ali yu jamakanti kun kꞌiu yu laqlhuu ixtapal, ali cobre ali tsasnati yu hierro ali yu kꞌus chiyux yu marmol junkan. )VK Yu jastꞌanan lakamunukpaꞌ, chavaycha jantucha matichun kaꞌalinaꞌ yu lay kaꞌil ixlhistꞌatkꞌan. Xlhiyucha katamaqaninanaꞌ y kataqalhunaꞌ. sU_ Tus saq katatayayaꞌ ixlhimaqati, tus kataxkapꞌiknanaꞌ ixtalhantikꞌan y katanaunaꞌ: —¡Paynicha, paynicha yu ay putaulan Babilonia, ayaj lhuu tapꞌasta ixlhitꞌajun! Chavay va taun tsꞌalaj chil tachun ixmaqanlqajnati. |Tq Xalhachimoꞌonun aniy lakamunukpaꞌ, va laqaꞌachati tamakal laqtaqal kun yucha kun ay maqaliti. Yuꞌuncha ayaj katamaqaninanaꞌ y katalhiqalhunaꞌ tejkan katalaqtsꞌiniyaꞌ xajin yu kamintachal taꞌan katsukuyaꞌ laqxaunaꞌ. hSIXlhiyucha taun julchan kachinaꞌ tachun ixmaqanlqajnati. Taun tsꞌalaj kachinaꞌ ixlhinin, ixmaqanlqajnati, ali ixchavan. Astan kalaqxavakanaꞌ laka jikmi. Lhuu tapꞌasta lhitꞌajun ni Dios yu mukꞌaniy ixlaqtaqal. R/Yucha ay makakal, makal laqtaqal kun achati tacha ay maꞌaliꞌ. Chavay vachu va chuncha kaxtꞌaqnitꞌik maqanlqajnati ali jamaqaniti. Yucha najun la ixjalhanuti: “Kitꞌin ikvil aniy tacha ay jalhachimoꞌonuꞌ, jantu tiyau kakval, jantu aqtaun kakmaqaninanaꞌ.” "Q=Kaxtꞌaqnitꞌik ni anchanu putaulan jamaqanlqajnati chuncha tacha jalaqxtaqnil yu alati. Tsꞌanqay kalaqaꞌil aqtꞌuy chuncha tacha makal. Va tacha kꞌalaꞌoxinitꞌik ixlhiꞌotꞌati yu apalay pꞌays, aqtꞌuy chuncha ixtalhavaxtu tacha jaxtaqnil alati para kaꞌoqlhi. hPINi Dios lakmakaniy kuenta ixlaqtaqalkꞌan. Va tus laktꞌiyan chaanꞌol ixtalaqalhinkꞌan. :OmAstan ijqasmaklhi ataun yu pꞌays chivinil laktꞌiyan, va naul: —¡Tachun yu kilapanakni untꞌatꞌik, katꞌaxtꞌutꞌikcha, kamakꞌauntꞌikcha ni anchanu ay putaulan! Jantu kꞌamakꞌatꞌik laqtaqal tacha yu tamakay ni yuꞌuncha para jantu katꞌalaꞌaꞌitꞌik ixmaqanlqajnatkꞌan. -NSXalapanakni lakamunukpaꞌ va tacha tataꞌapꞌal kun ixlhiꞌotꞌati tejkan tamakal laqtaqal kun yucha. Tachun yu lajꞌay lhachimoꞌonun si tamakal laqtaqal kun yucha. Tachun yu jastꞌanan aniy lakamunukpaꞌ si taval maꞌalinin por ni tumin yu minchal kun laqtaqal yu ancha makakal. MYucha pꞌays pukiltꞌasal, va naul: —¡Chavay taqtalcha, va talaqcheꞌeꞌojotacha ni ay putaulan Babilonia! Val ixchaqakꞌan aqmoqxnun, ancha tavilanalcha tachun yu jantu lajꞌox espíritus ali tsꞌoꞌon yu jantu lajꞌoxi yu tus jalhitsꞌisiti tatasuy. 9L mAstan vachuꞌ klaqtsꞌil aqayntaun ixmayul Dios yu minchal laktꞌiyan yu ixlhitꞌajun lhuu tapꞌasta. Taꞌakchun ni lakamunukpaꞌ tus tꞌoqx tapulkuꞌol por ixmaklku. K1Ni maqtaqalhini xanati yu xalaqtsꞌin, yucha naunputun yu ay putaulan yu jalaklhichimoꞌoy tachun jalhachimoꞌonun yu alin lakamunukpaꞌ.0JYNi Dios jalakmanunil jatapastakꞌati la ixjalhanutkꞌan para katamakal yu lhinajun ni yucha. Vachuꞌ para chꞌantaun kataval ixjatapastakꞌatkꞌan. Ex chuncha katamaqxtaqniꞌoyacha tachun ixpalhachimoꞌonkꞌan ni maqtaliꞌ tus tejkan katapasaꞌoyaꞌ tachun yu Dios najun katapasal. LINi maqakau aqaloqoti yu xalaqtsꞌin ali yu maqtaliꞌ, yuꞌuncha kataxkayyaꞌ ni anu maqtaqalhini xanati. Maqaꞌasas katamakaunaꞌ, kataꞌuniyaꞌ ixvakax, ex katalaqxavayaꞌ laka jikmi. [H/Vachu ni ixmayul Dios kijunil: —Ni xkan yu xalaqtsꞌin yu puvil ni maqtaqalhini xanati yucha naunputun pumalhuu putaulanaxna, oqxlaqlhuu lapanakni, yu lakalhuu minchal, yu tachiviniy pulhuu lhichivin. G3Katalaqataqyaꞌ ni Sasꞌatꞌa borrego pero yucha kalaqmaqalhajayaꞌ. Yucha vamun yuꞌ ay Jalhachimoꞌonuꞌ junita, apalay ay xajantu tachun jalhachimoꞌonun. Ixlapanakni yu chꞌantaun tatꞌaꞌalinta, yuꞌuncha va jalaksakta, jalakjuntaꞌita, y ox tataylhaanita. F  Yuꞌuncha tachun va chꞌantaun ixjatapastakꞌatkꞌan y tachun ixpalhachimoꞌonkꞌan si katamaqxtaqniyaꞌ ni maqtaliꞌ. fEE ’Yu maqakau ixꞌaqaloqoti ni maqtaliꞌ yucha naunputun qaynkau jalhachimoꞌonun pero jantukaꞌ talaqaꞌiy ixpalhachimoꞌonkꞌan. Vamun taun panchꞌix katalhachimoꞌonunaꞌ chꞌantaun kun ni maqtaliꞌ. D Tejkan katapasayacha qayntujun jalhachimoꞌonun, ex kaꞌalinchoqoyaꞌ qayntaun yu ixꞌalin. Yucha ni maqtaliꞌ yu ixtꞌajun maqancha yu chavay jantucha tꞌujuꞌ. Va chꞌantaun kun yu qayntujun. Kanichoqoyaꞌ tejkan kaminchoqoyaꞌ jalhachimoꞌon. pCY Vachu naunputun qayntujun yu lajꞌay jalhachimoꞌonun. Qaynkis tamaqatsꞌanqal ixpalhachimoꞌonkꞌan. Qayntaun chavaycha tajun. Yu aqayntaun jantukaꞌ min jalhachimoꞌon. Tejkan kaminaꞌ jantu maqan kalhachimoꞌonunaꞌ. B ’Tsꞌanqay jatapastakꞌati para kamalaꞌasitꞌi: Yu laqatujun ixꞌaqtsul naunputun laqatujun aspajun taꞌan vil ni xanati. gAGNi maqtaliꞌ yu laqtsꞌi yucha ixtꞌajun pꞌunaj pero chavay jantucha tꞌujuꞌ. Yucha katakukchoqoyaꞌ la xajapoꞌan yu la pulman. Ex astan kamiꞌoyaꞌ. Tejkan puꞌaqtaynil ni lakamunukpaꞌ lati lapanakni jatsꞌoqꞌulakal ixtaqaꞌutkꞌan laka libro yu masuy taꞌayucha katsukuyaꞌ. Tachun yu jantu katsꞌoqꞌulakal ancha tus taun katalhilayaꞌ tejkan katalaqtsꞌinaꞌ ni maqtaliꞌ yu ixtꞌajun pꞌunaj, chavay nitacha, pero aaqtaun katsukuchoqoyaꞌ. a@;Ni mayul kijunil: —¿Valiꞌiycha tus taun lhilay? Kitꞌin kajkunan para kamalaꞌasitꞌi ni anu xanati ali yu maqtaliꞌ yu putaukꞌalhaꞌanta yu lhitꞌajun laqatujun ixꞌaqtsul ali maqakau ixꞌaqaloqoti. U?#Astan ikmakal kuenta ni anu xanati ox taꞌapꞌan ixjunita. Ixlhitaꞌapꞌata ixjakꞌalnankꞌan ixlapanakni Dios yu jamaqnikal por ixtalhichiviniy ni Jesucristo. Tejkan klaqtsꞌil tus taun klhilal. h>ILa ixmuntsan ixmuntijukꞌal laqataun taqaꞌuti yu jantu mispakan, va naunputun: “Ay putaulan Babilonia, ixnatikꞌan tachun maqtaqalhinin xanatin. Vachu ixnati tachun laqtaqal yu tamakay xalapanakni lakamunukpaꞌ.” C=Ni anu xanati ixlakayal kun aqxtaun laqchꞌiti yu ixlhimanikanta xlapul ali stꞌunuu. Vachuꞌ ixlakaxantilakanta kun oro ali chiyux yu laqlhuu xtapal ali yu laqspututu kꞌuliksnaꞌ chiyux. Vachuꞌ ixchꞌapata laqataun vaso yu jamakanti kun oro. Tus pꞌal ixvil tachun ixtalaqalhin yu makal kun joꞌakna. f<EChuncha ixmayul Dios kilhaꞌal lakakꞌavin, ancha ni Espíritu kimasunil tuꞌuchun. Ancha klaqtsꞌil qayntaun xanati ixputaukꞌalhaꞌanta laqataun xlapul maqtaliꞌ. Taꞌakchun ixlakatunaj ni maqtaliꞌ ixlaqatsꞌoqmukꞌakanta taqaꞌuti yu jantu ox lhichiviniy Dios. Ixlhitꞌajun laqatujun ixꞌaqtsul ali maqatujun ixꞌaqaloqoti. <;qNi xajalhachimoꞌonun lakamunukpaꞌ tamakal laqtaqal kun anu xanati. Xalapanakni lakamunukpaꞌ va tacha tataꞌapꞌal kun ixlhiꞌotꞌati tejkan tamakal laqtaqal kun yucha. : 3Ex chuncha mil xaqayntaun yu pumatujun ixmayul Dios yu ixtalhitꞌajun laqatujun vasos yu ixputajun ixlhilukuj Dios. Va kijunil: —Katꞌatꞌi aniy. Kitꞌin kakmasuniyan tacha Dios kamukꞌaniyaꞌ ixmaqanilqajnati ni anu maqtaqalhini xanati yu vil la ixꞌukxna lakamar. m9SEx patajul lajꞌay chajꞌiti ni lakatꞌun taꞌan ixtavilanal ni lapanakni tus tꞌuy pꞌuxaun kilos istsꞌinkꞌixtu laqatamin. Ni lapanakni ayaj pꞌays ixtamaqanlqajnan, xlhiyucha ayaj laqxtoqnuꞌ tajunil ni Dios.|8qEx tachun lakatꞌun yu ixtavilanal la ixtanꞌajna lakamar ali vachu aspajunaxnan, si valiꞌiy vak talaqmixlhi. 7Ex ni ay putaulan tapucheꞌel tus pumaꞌatꞌutu val. Tachun putaulanaxna yu alin lakamunukpaꞌ talaqcheꞌetamaꞌol. Dios pastakꞌol tachun ixtalaqalhin ni ay putaulan Babilonia. Ex maꞌotuꞌol tachun xaxkan uva yu ixtajun laka vaso yu ixlhilukuj Dios. 6Chuncha alil makaliukniti, pꞌays chivinkal, makatꞌaul taun pꞌays jamaxkan, vachu jaxkapꞌiknil lakatꞌun. Ayaj pꞌays jaxkapꞌiknil tus jantu aqtaun chuncha kaxkapꞌiknil mas tus tejkan puꞌaqtaynil tatsukuy lapanakni lakamunukpaꞌ. 5Tejkan ixꞌantacha yu qaynchaxan ixmayulnin Dios ex yu aqayntaun ixmayul laqxteqemajꞌal la ixvaso ixlhilukuj ni Dios laka unin. Ex makatꞌaul taun pꞌays chivinti laqa chaqaꞌ, taꞌan jalhachimoꞌonun Dios, va naul: —¡Tachun tamaktaꞌolcha! ^45Ex jamaqxtoqkal ni jalhachimoꞌonun taꞌan junkan Armagedón laka lhihebreo. {3oJesucristo najun: “Kꞌamakꞌatꞌik kuenta. Ni kitꞌin tsꞌalaj kakchinaꞌ tacha qayntaun alhavanaꞌ. Ox kaxajtachal ni lapanaki yu ox kꞌatsajvil y ox ulata ixlaqchꞌiti. Ex jantu katijuntayal tiꞌasas y jantu kalhitamaxanil.” 92kYuꞌuncha va ixꞌespírituskꞌan ni aqmoqxnun yu lay tamakay lajꞌay axtoqnuꞌ. Yuꞌuncha jalaqmaqxtoꞌa ni lajꞌay xajalhachimoꞌonun taꞌakapuchun lakamunukpaꞌ. Najun kataꞌal makanan lhilukuj ni anchanu julchan tejkan kaminaꞌ ni ay Jalhachimoꞌonu Dios yu lhitajun tachun tapꞌasta. &1E Ex klaqtsꞌil laꞌatꞌutu espíritus yu ixtalaktuꞌunun, ixtatasuy tacha terunin. Laqataun taxtul la ixkilna ni ay tsapul, yu alaqataun taxtul la ixkilna ni maqtaliꞌ. Yu ataun taxtul la ixkilna ni lapanaki yu najun ni laqputeꞌey ixchivinti Dios mas jantu laqsaval kaval. A0{ Tejkan ixꞌantacha ni qaynkis ixmayulnin Dios ex aqayntaun ixmayul laqxteqemajꞌal la ixvaso ixlhilukuj ni Dios taꞌan ay laꞌaxkan yu junkan Eufrates. Tachun ni xkan tus xixꞌol. Xlhiyucha ni lajꞌay jalhachimoꞌonun yu takuktachal, taꞌan putꞌakꞌuta julchan, lay talaqpusa para katachinchal. 7/g Mas chuncha val, jantu katamakauntijlal ixtalaqalhinkꞌan. Vamun laqxtoqnuꞌ chivinti tajunil ni Dios yu vilchal laktꞌiyan por pꞌays ixtaxkaniy ixlakapuchꞌitkꞌan. I.  Tejkan ixꞌantacha ni qayntꞌati ixmayulnin Dios ex aqayntaun ixmayul laqxteqemajꞌal la ixvaso ixlhilukuj ni Dios taꞌan jalhachimoꞌonun ni maqtaliꞌ. Ex tus taꞌakapuchun taꞌan lhachimoꞌonun putsꞌisꞌol. Chuncha ni lapanakni yu tatoꞌoyal tus ixtapatsꞌakꞌamay isimaꞌatkꞌan por ixkayaxtu. -) Ni lapanakni pꞌays ixtaꞌichiy kun ixkilmaknauxtu ni julchan. Mas vamun Dios lhitꞌajun tapꞌasta para kamalaqachanil jamaqanlqajnati, ni lapanakni vamun laqxtoqnuꞌ chivinti tajunil ni Dios. Jantu katamapaxal ixjatapastakꞌatkꞌan, jantu katatoꞌoyal ni Dios. f,ETejkan ixꞌantacha yu qayntꞌutu ixmayulnin Dios, ex aqayntaun ixmayul laqxteqemajꞌal la ixvaso ixlhilukuj ni Dios ni laka julchan. Chuncha ni julchan lhitsukul tapꞌasta para kajalaqxaval lapanakni kun jikmi. N+Vachuꞌ ijqasmaklhi chivinchoqokal tus laka altar, va naul: —¡Laqsaval, Jalhachimoꞌonu Dios kꞌatꞌi, uxintꞌi chux lay makꞌay. Vas pꞌuxkꞌaulaqtsꞌin laqtaqal yu tapaxtoqniy! m*SYuꞌuncha talhavanal ixjakꞌalnankꞌan milapanakni ali ixjakꞌalnankꞌan yu ixtalaqputeꞌey minchivinti tejkan tamaqnil. Chavaycha uxintꞌi jalakmaꞌotꞌuy jakꞌalnan, chuncha tapaxtoqniy katalaqaꞌil maqanlqajnati. )Ex ijqalasmaklhi ixmayul Dios yu laqalhil ni xkan, va naul: —Uxintꞌi, kiJalhachimoꞌonu Dios kꞌatꞌi, uxintꞌi va yu ixtꞌaꞌun maqancha, mas chavaycha, mas va tavanancha. Uxintꞌi tachun laqlaꞌoxiy, va ox lakmukꞌay ni aniy jamaqanlqajnati. D(Tejkan ixtaꞌantacha yu qayntꞌuy ex aqayntaun ixmayul Dios laqxteqemajꞌal la ixvaso ixlhilukuj ni Dios tachun laꞌaxkan y vachu tachun laqxqatij. Ex si tatapalal jakꞌalnan. n'UTaval aqayntaun ixmayul Dios laqxteqemajꞌal la ixvaso ixlhilukuj ni Dios taꞌan la ixꞌukxna lakamar. Ex ni xkan tapalal jakꞌalnan tacha ixjakꞌalna qayntaun janiniꞌ. Tachun talhitsukuti yu alin lakamar taniꞌol. $&AEx yu xapꞌunaj ixmayul Dios va alcha laqxteqemanaꞌ lakatꞌun ixlhilukuj ni Dios laka vaso. Ex tachun ni lapanakni yu ixtalhitꞌajun ixjatsꞌoqnuti ni maqtaliꞌ y vachu yu tatoꞌoyal ixꞌantivaj ni yucha, yuꞌuncha niman talakaxajchil lakapuchꞌiti yu pꞌays xkay. Z% /Ex ijqasmaklhi la ixchaqaꞌ Dios ixjamatꞌasakan kun pꞌays chivinti ni pumatujun mayulnin, ixnaunkan: —Kapꞌintꞌikcha laqxteqenin lakatꞌun ni laqatujun vasos yu pꞌal tavilanal ixlhilukuj ni Dios. o$WNi chaqaꞌ tus puꞌaqtsaunꞌol jin yu minchal ixꞌayaxtu ali ixtapꞌasta ni Dios. Jantu matichun lay ixtanuyachal, pꞌunaj maqskꞌiniy katamaktaꞌelal ni putujun maqanlqajnati yu ixtalhaꞌanta ni qayntujun mayulnin.j#MEx xaqayntaun yu laꞌatꞌati talhitsukuti yu takujta jamaqxtaqnil laqatamin vaso yu jamakanti kun oro ni pumatujun mayulnin. Pꞌal ixtavilanal ixlhilukuj Dios yu tꞌajun mas va tavanancha kaval, jantu aqtaun katamaktal. <"qAncha tataxtul ni pumatujun ixmayulnin Dios yu ixtalhitꞌajun laqatujun maqanlqajnati. Ixtaꞌulata yu kꞌus xnapapa laqchꞌiti. Ixjalhitampachꞌikanta kun cinturón yu oro. o!WAstan klaqtsꞌil talaqltiꞌal taꞌan toꞌoyakan Dios ni chaqaꞌ yu talhipaqay laqchꞌiti.  3Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿taꞌayucha jantu ay makaputun mintaqaꞌuti?¿Taꞌayucha jantu katoꞌoyan?Vamun uxintꞌi lhitꞌaunꞌoꞌoy yu lajꞌox.Taꞌoqxlaqchux lapanakni katalaqminan, katatoꞌoyayan.Takꞌatsay ni ox pꞌuxkꞌaulaqtsꞌin laqtaqal. pYIxtamilpay ixmilpati ni Moisés yu ixtapatsaniy Dios, ali ixmilpati ni Sasꞌatꞌa borrego, va ixtanajun:Dios, uxintꞌi tachun axtoqnuꞌ yu makꞌay va si lajꞌay.Uxintꞌi unitꞌa ay Jalhachimoꞌonu Dios, chux lay makꞌay.Uxintꞌi vas makꞌay tachun milhitapatsa.Xajalhachimoꞌonuꞌ kꞌatꞌi taꞌoqxlaqchux lapanakni. }sVachuꞌ klaqtsꞌil taun lakamar tacha spejo, va ixlaqlhiyal jikmi. Ancha ixtayanal lapanakni yu tamaqalhajal ni ay maqtaliꞌ ali ixꞌantivaj ali ixnumero tejkan talachꞌapal. Tachun si ixtachꞌapalhaꞌanta arpas yu Dios jaxtaqnil. ~ wNi laktꞌiyan klaqtsꞌil ataun ay tuꞌuchun, yu kitꞌin tus vak ijkꞌatsal. Klaqtsꞌil pumatujun ixmayulnin Dios, si ixtalhaꞌanta laqatamin maqanlqajnati. Yucha va yu kapumamaktayacha ni Dios ixlhilukuj yu kalaqxtaqniyaꞌ ni lapanakni. veNi uva laqpichꞌaqxkal ixlhimaqspaꞌ taꞌan ay putaulan. La xapachꞌikni tixajchal maqataun maqaꞌay laꞌaxkan si jakꞌalnan. Jaltanal tus 300 kilometros ixpuꞌayaxtu ixjunita, ixtalmanixtu tacha ixqaltsꞌan laqataun juki.9kEx ni mayul matajul ixchitaj lakatꞌun, va pꞌuxꞌolcha ni uva. Va lakataun mujul xaꞌunikan taꞌan xapachꞌikni uva. Ancha tus ox pꞌal ixvil ixlhilukuj ni Dios. Vachu taxtul aqayntaun ixmayul Dios ni laka altar. Yucha ixlhichimoꞌoy ni jikmi. Pꞌays pukiltꞌasanil, junil ni mayul yu ixlhaꞌanta chitaj, va naul: —¡Kꞌalaqchꞌaqxpꞌuxnincha ixlaqapꞌu ni uva yu alin lakamunukpaꞌ! Oxicha katꞌata xaꞌunikan. }Ex taxtul aqayntaun ixmayul Dios ni anchanu chaqaꞌ laktꞌiyan. Vachu ixlhaꞌanta aqxtaun chitaj yu ox kikxtuy. Chuncha yu ixvil la ixꞌukxna laka taputsꞌi matajul ixchitaj lakatꞌun. Ex taꞌakapuchun ni lakamunukpaꞌ jaxqananꞌokalcha. #Ex chuncha la ixchaqaꞌ ni Dios takyautaxtul aqayntaun ixmayul Dios. Pꞌays ixmatꞌasay, junil yu ixvil laka taputsꞌi: —¡Kꞌamapꞌatsꞌatꞌi ni minchitaj, kꞌaxꞌaꞌitꞌicha yu jaxqanti. Laqchaꞌalcha julchan para kꞌamaꞌatꞌi, oxicha katꞌata! Ex klakavanal y klaqtsꞌil taputsꞌi yu ox xutꞌutꞌu. La ixꞌukxna ni laka taputsꞌi ancha ixvil qayntaun yu ixtasuy tacha Sasꞌatꞌa Lapanaki. La ixꞌaqtsul ixlhaꞌanta laqataun korona si oro. Ixchꞌapalhaꞌanta aqxtaun chitaj yu ox kikxtuy. $A Ex ijqasmaklhi chivinti yu minchal laktꞌiyan, va kijunil: —Katsꞌoqꞌulatꞌi ni aniy chivinti: “Chavay katalhiꞌachantajuyaꞌ tachun yu taniy incha chꞌantaun tajunita kun ni Jalhachimoꞌonu Jesús.” Najun ni Espíritu yuꞌuncha katastaknanacha, jantucha katatapatsayaꞌ. Ox lhitapatsa tamakal aniy lakamunukpaꞌ, xlhiyucha ancha katalaqaꞌiyaꞌ yu lajꞌox. Xajaxqanti lakamunukpaꞌ } Xlhiyucha maqskꞌiniy katamaqantꞌaqnil ixlapanakni Dios, yu tamakay yu lhinajun, yu ox tataylhaꞌan kun Jesucristo. >u Xajin ni lapanakni yu katalaqaꞌiyaꞌ jamaqanlqajnati katantꞌaqstꞌayaꞌ talman mas va tavanancha y jantu aqtaun katamaqtayaꞌ. Yuꞌuncha jantu katastaknanaꞌ mas tsꞌis, mas tunkuj. Va por tatoꞌoyal ni maqtaliꞌ ali ixꞌantivaj y talaqaꞌil xajatsꞌoqnuti ixtaqaꞌuti la ixlakatunajkꞌan. y Yuꞌuncha katalaqaꞌiyaꞌ ixlhilukuj Dios. Va tacha kataꞌoqyaꞌ pꞌays maqanlqajnati yu jalaꞌoxinti laka vaso. Katamaqanlqajnanaꞌ laka azufre, va pꞌays maqtajita la ixtalakavantikꞌan ixmayulnin ni Dios ali yu Sasꞌatꞌa borrego. ' Astan vachuꞌ chinchal aqayntaun ixmayul Dios, yu pumatꞌutunuꞌ, pꞌays ixchiviniy, va najun: —Jantu ox yu katatoꞌoyayaꞌ ni maqtaliꞌ ali ixꞌantivaj yu ixtꞌatasun. Vachuꞌ jantu ox yu katalaqaꞌiyaꞌ ixjatsꞌoqnuti la ixmuntsan u la ixmakaꞌ. Astan chinchaꞌal aqayntaun ixmayul Dios, va najun: —¡Chavay taqtalcha, va taqtalcha, talaqalhiꞌolcha ni ay putaulan Babilonia! Va jamamaqtaqalhinil taꞌoqxlaqchux lapanakni lakamunukpaꞌ. Va tacha kalakmalanil jaꞌoqnuti kun ixlhiꞌotꞌati. Pꞌays ixchiviniy, va najun: —¡Katꞌoꞌoyatꞌik ni Dios kun talhanti! ¡Chavay va laqchaꞌalcha julchan para kamukꞌanil laqtaqal ni lapanakni yu tapaxtoqniy! ¡Katꞌoꞌoyatꞌik, va yucha makal laktꞌiyan ali lakatꞌun ali lakamar ali laqxqatij! `9Astan klaqtsꞌil apumataun ixmayul Dios, ixjaltilinijꞌanta la ixtanꞌajna laktꞌiyan. Ixlhaꞌanta yu laqsastꞌi chivinti yu la ox yu jantu miꞌojoy. Va para kalaqputeꞌenil tachun ni lapanakni yu tavilanal lakamunukpaꞌ, mas va toꞌoxtaycha palhachimoꞌon, mas va tisuncha lhichivin yu tachiviniy, taꞌoqxlaqchux lapanakni. ~}|Nzyxwvutt's"rqppFonn mllHk8j7hggfuedcba``_j^P]C\ZYXWWVVJUU4TGSRQQPOON|MML8K%JNIHGGFF#EDDrCpBA@@?>>c=<;;::B98827#66433"2100E/S..-#,+*))\((l'e&&%D$@#;""_! YqvM>PpN>} 3 S ~D'3- aChavay ni Dios kintalaqtsꞌinan tacha lajꞌoxin lapanakni va por lhakapuꞌanau. Xlhiyucha oxamaktaun juntau kun Dios por yu makal kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. ,-Yucha xtaqkal para kamaqnikal por kintalaqalhinkꞌan. Ex majkujuchoqokal para kintalaqaꞌin ni Dios tacha lapanakni yu lajꞌoxin juntau. +9vachu para kijnankꞌan. Chuncha lajꞌoxin laqtsꞌinkanau incha lhakapuꞌanau Dios yu majkujuchoqol kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesús tejkan ixnita. v*eTaꞌan chuncha lhitsꞌoqkanta Abraham ni va chuncha laqaꞌikal jantu vamun para yucha katsꞌoqkal, W)'Xlhiyucha ni Dios laqaꞌil tacha lapanaki yu ox junita por ixlhakapuꞌati. R(Va ixkꞌatsꞌay ni laqsaval Dios lay kamakaꞌoyaꞌ tachun yu junil. 'Jantu aqtaun kanaul ni Dios jantu lay kaxtaqnil sasꞌatꞌa, va apalay tapꞌasnil ixlhakapuꞌati. Va la ay makal ni Dios. &Abraham jantu ixꞌalin sasꞌatꞌa, va laycha ixlhitꞌajun taun ciento jachꞌitin, la ixlakatunaj jantucha kalhitsukul tapꞌasta. Vachu ixlakatunaj ixanati, yu Sara, jantucha lay kalhitsukul jasꞌatꞌa. Pero yu Abraham jantu kamakauntijlal ixlhakapuꞌati. j%MMas ixtasuy tacha jantu kaꞌalinaꞌ yu junil Dios, Abraham vananaj ixpakxanꞌita y lhakapuꞌanil. Va chuncha val xajapay oqxlaqlhuu lapanakni. Vachu va tacha junkal: “Oqxlaqlhuu kaꞌalinaꞌ yu mesꞌatꞌan.” "$=Va chuncha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios, va junkal ni Abraham: “Kakmakayan xajapay oqxlaqlhuu lapanakni.” Va chuncha kintalaqtsꞌinan ni Dios tacha sasꞌatꞌan ni Abraham. Yucha lhakapuꞌal ni Dios yu majkujuchoqoy ni janinin, yu lhinajun kaꞌalil yu jantukaꞌ alin. \#1Ni Dios junil ni Abraham ni kaxtaqniyaꞌ ni lakamunukpaꞌ va por ixlhakapuꞌati, jantu por yu ixmakay, va por ixjamapayninti ni Dios. Ex paxtoqniy tachun sasꞌatꞌan ni Abraham, jantu vamun ni israelitas yu tamakay yu lhinaunkan, va tachun yu talhakapuꞌan tacha lhakapuꞌal ni Abraham. Yucha va kimpaykꞌan kintachunkꞌan. " Ixlhilukuj ni Dios tapaxtoqniy yu jantu tamakay yu lhinajun. Pero incha jantu kalhinaul tuꞌuchun ex jantu kaꞌalil laqtaqal. 9!kIncha Dios ixnaul ixnavinkꞌan kunaꞌ vamun incha katamakal yu ixlhinajun, ex jantu xtapal kaval ixlhakapuꞌatkꞌan y jantu lay matichun kalaqaꞌil yu kaxtaqlhi ni Dios. \ 1 Ni Abraham va junkal ni lakamunukpaꞌ va ixnavinkꞌan kunaꞌ ni sasꞌatꞌan. Jantu chuncha kajunkal por ixmakay yu lhinaunkan, va por ixlhakapuꞌan. Xlhiyucha ni Dios ixlaqtsꞌin tacha ox lapanaki. a; Vachu val xajapay tachun ni israelitas yu lakchukꞌupꞌuxnikan pero jantu xajapay kaval por lakchukꞌupꞌuxnikan, maqskꞌiniy katalhakapuꞌal. Chuncha ni Abraham va xajapay tachun yu talhakapuꞌan tacha lhakapuꞌal ni yucha tejkan jantukaꞌ ixchukꞌupꞌuxnikanta. Ni Abraham lhakapuꞌal, xlhiyucha Dios naul ni kaxtaqniyaꞌ yu ox T! Yu Abraham laqaꞌikal tacha qayntaun lapanaki yu ox kaval tejkan jantukaꞌ ixchukꞌupꞌuxnikanta. Ex astan chukꞌupꞌuxnikal para kamasul ni laqsaval ni Dios laqaꞌil por ixlhakapuꞌati. Chuncha val xajapay tachun yu jalaqaꞌikan tacha lajꞌoxin kataval por ixlhakapuꞌatkꞌan mas jantukaꞌ lakchukꞌupꞌuxnikanta. .U ¿Tas ixjunitacha ni Abraham tejkan laqaꞌikal, tejkan laqaꞌil Dios? ¿Va ixvililichukꞌupꞌuxnikantacha o jantu? Va jantukaꞌ ixvililichukꞌupꞌuxnikanta. W' Yu anuꞌ achati, jantu vamun para yu israelitas yu lakxvililichukꞌupꞌuxnikanta, vachu para yu alati lapanakni. Tacha iknaunau, ni Dios laqaꞌil ni Abraham tacha ox lapanaki tejkan lhakapuꞌal. J Ayaj achan ni lapanaki yu Dios jantu makaniy kuenta ixlaqtaqal. 4aVa inchineꞌ tsꞌoqlhi ni David:Talajꞌachantacha ni lapanakni yu laqmalaqmixiniꞌokanta ixtalaqalhinkꞌan,
yu lakxakaniꞌokantacha ixlaqtaqalkꞌan.  Vachu va chuncha maqancha naul ni David ni va ayaj achan ni lapanaki yu Dios laqaꞌiy tacha ox junita mas jantu por yu makay. I Yu jantu talaqtaxtuputun por tamakay yu ox, incha talaqtaxtuputun por talhakapuꞌan, ex ni Dios jalaqaꞌiy tacha lajꞌoxin lapanakni por ixlhakapuꞌatkꞌan, mas alin ixtalaqalhinkꞌan. _7Qayntaun oqxtamati yu tapatsay yucha lhajay por ixlhitapatsa, jantu por ixmapaynika. taLa ixchivinti Dios najun ni Abraham lhakapuꞌal ni Dios, xlhiyucha ni Dios laqtsꞌil tacha ox lapanaki. I Ni Dios laqtsꞌil ni Abraham tacha ox lapanaki pero jantu kaval por tuꞌuchun yu makal. Incha kaval por yu makal, ex kapaxtoqnil la ay kakꞌatsal, pero jantu la ixlakaꞌukxpuꞌ ni Dios. u eChavaycha yu Abraham va kimpaykꞌan kintachunkꞌan yu israelitas juntau. ¿Tas kalhichiviniucha ni yucha? Chuncha vamun maqskꞌiniy kalhakꞌapꞌupꞌi, pero jantu iknaunau ni jantucha xtapal ni lhachimoꞌon. Iknaunau ni apalay xtapal.9kYu Dios va taun. Xlhiyucha jalaqtsꞌin tacha lajꞌoxin lapanakni tachun yu talhakapuꞌan, mas va yu israelitas yu jaxvililichukꞌupꞌuxnikal y mas va yu alati lapanakni. ¿Lhilayatꞌik ni Dios vamun ixDioskꞌan ni israelitas? Jantu laqsaval kaval. Vachu va ixDioskꞌan yu jantu israelitas kataval. 9Chavay kꞌatsayau ni Dios jalaqtsꞌin tacha lajꞌoxin kataval ni lapanakni por talhakapuꞌan, jantu por tamakay yu lhinaunkan laka lhachimoꞌon. iK¿Chavay vananaj paxtoqniy para ay kakꞌatsꞌa? Jantu tsꞌuniy. ¿Valiꞌiycha? Jantu kalaqtaxtuyau por yu lhachimoꞌon yu lhinajun suncha kꞌamakꞌatꞌi, va por yu lhachimoꞌon yu lhinajun kꞌalhakꞌapꞌupꞌi. \1Va chuncha makal para katasul ni ayaj ox makanan mas va chavaycha. Ex chuncha mispakan ni Dios ox makanan. Vachu mispakan ni Dios jalaqtsꞌin tacha lajꞌoxin lapanakni tachun yu talhakapuꞌan ni Jesucristo. M Yucha ni Dios laksaklhi para kanil ex chuncha val tacha taun lapaxkan yu moqslakal. Ex chuncha jantucha kintalukujlaniyan ni Dios incha lhakapuꞌanau ni katapulaqtaxtuyau ixjakꞌalna ni Jesús. Chuncha makal ni Dios para katasul ni ayaj ox makay. Va ox maqantaulay, jantu kintamukꞌanin maqanlqajnati por yu makataucha.  +Pero Dios jalakmapayniy y jalaqtsꞌin tacha lajꞌoxin lapanakni. Yucha va por ixjamapayninti por yu makal ni Cristo Jesús yu jamalaqtaxtuy. V %Tachun ni lapanakni tamaqtaqalhinin, va tatsꞌanqaniy ixꞌoxixtu ni Dios. 2 ]Ni Dios jalaqtsꞌin lapanakni tacha lajꞌoxin kataval incha talhakapuꞌan ni Jesucristo, mas va tachun yu talhakapuꞌan. Va aqstanchunin, mas va taꞌayucha kaval. R Chavaycha ni Dios masuy ni kintalaqtsꞌinan tacha lajꞌoxin lapanakni, pero jantu va por kamakau yu lhinaunkan. Vachu va chuncha yu la maqancha tatsꞌoqlhi ixchivinti Dios, yuꞌuncha ixtanajun chuncha katasuyaꞌ. Chuncha ixtanajun ni lapanakni yu tatsꞌoqlhi ixlhachimoꞌon ali vachu yu ixtalaqputeꞌey ixchivinti. OJantu matichun lay ox kaval kun Dios por kamakaputul yu lhinaunkan. Va por yu lhinaunkan pukꞌatsayau ni alin kilaqtaqalkꞌan. Ni Dios ox jalaqaꞌiy ni lapanakni yu talhakapuꞌan ni Jesucristo wgKꞌatsayau ni tachun yu lhinajun Dios la ixlhachimoꞌon yucha laklhijuniy ni lapanakni yu tapaxtoqniy katamakal. Xlhiyucha tachun ni lapanakni lakamunukpaꞌ maqskꞌiniy saq katataulal tejkan Dios lakmukꞌaniy ixlaqtaqalkꞌan. (KJantu aqtaun tatalhauniy Dios. W'Jantu aqtaun tamispay yu lakatin taꞌan puꞌan yu oxamaktaun putsuku. `9La ixtinkꞌan talaqalhilhaꞌan y tamakaulhaꞌan jamaqaniti taꞌan tapuꞌan. ;qTatakyautꞌajun vamuncha para katamaqninil. KIxkilkꞌan qaqsun tajunita, va si laqxtoqnuꞌ tachiviniy. >u La ixkilkꞌan va tacha putaknuncha lvaa kiluvil.La isimaꞌatkꞌan tamakanunun.Tacha yu laktuꞌunun tsapulin, ixqaqxtaꞌakꞌan si ixvenenokꞌan talakmaꞌata. 4a Tachun ni lapanakni valiꞌiy taꞌoqspalatꞌajun tus jantucha tuꞌuchun ixtapalkꞌan kataval.Jantu kaꞌalil matichun yu makay yu lajꞌox, jantu matichun. O Jantu matichun malaqasiy.Jantu matichun lakxkajuy ni Dios. ~ Va chuncha najun taꞌan tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios:Jantu kaꞌalil matichun yu ox kun Dios, jantu matichun. }{ ¿Exni? ¿Lhilay ni kijnankꞌan yu israelitas apalay lajꞌox juntau xajantu yu alati lapanakni? Jantu laqsaval kaval. Yu tacha va aniykaꞌ klamasuniu, mas yu israelitas, mas yu alati lapanakni, va si kintalhajayan ixtapꞌasta talaqalhin. |yVachu tanajun: “Apalay ox kamakau talaqalhin para kaxajchal yu lajꞌox.” Yuꞌuncha tanajun va chuncha ikmalaniy kitꞌin pero kintamanuniy jalaklkanti. Va yuꞌuncha tapaxtoqniy ixmaqanlqajnatkꞌan. Jantu kaꞌalil matichun yu ox kun Dios ?{wLati tanajun ni apalay ox kꞌalaklkꞌan. Ex chuncha apalay ox katasul ni laqsaval yu najun ni Dios, ex apalay katoꞌoyakal. Xlhiyucha jantu maqskꞌiniy kimukꞌanil kilaqtaqal. zJantu laqsaval kaval. Incha Dios jantu ox makay ex jantu kalayaꞌ kamukꞌaniyaꞌ laqtaqal yu xalapanakni lakamunukpaꞌ. PyTejkan makayau talaqalhin, ex apalay ox tasuy ni Dios tachun ox makay. ¿Exni? ¿Lhilay va xlhiyucha ni Dios jantu ox makay tejkan kintamukꞌaniyan laqtaqal? (Chuncha tanajun lati lapanakni.) xJantu chuncha kaval. Dios si najun yu laqsaval mas tachun ni lapanakni talaklkanan. Va chuncha tsꞌoqkanta, junkan ni Dios:Kakꞌatsakanaꞌ ni laqsaval minchivinti.Vachu incha matichun mukꞌaniputunan laqtaqal, si ox kꞌaxajtꞌachiy. ~wuPero lati jantu katalhakapuꞌanil ixchivinti. ¿Exni? ¿Lhilay va xlhiyucha ni Dios jantucha lay lhakapuꞌanikan? lvQAyaj xtapal kꞌapꞌutsꞌukꞌu israelita. Va yuꞌuncha ni Dios pꞌunaj jaxtaqnil ixchivinti. u y¿Ex tisuncha xtapal kꞌapꞌutsꞌukꞌu israelita? ¿Tas kaꞌaqtayjun incha kꞌaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌa? t Yu laqsaval israelita maqskꞌiniy kaxvililichukꞌupꞌuxnikal yu jantu ox la ixjalhanuti. Chuncha makay ni Espíritu Santo, jantu chuncha makay ni chivinti yu tsꞌoqkanta. Ex mas jantu ox talaqtsꞌin yu alati lapanakni, pero yu Dios ox laqtsꞌin."s=Qayntaun lapanaki jantu lay kaval israelita vamun por kaxvililichukꞌupꞌuxnikal. Jantu maqskꞌiniy kaxvililichukꞌupꞌuxnikal vamun la xaxtaꞌa. |rqEx chuncha yu makay tacha lhinaunkan mas jantu kalakxvililichukꞌupꞌuxnikal, yuꞌuncha katamukꞌaniyan milaqtaqalkꞌan yu israelitas untꞌatꞌik. Mas xvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌantꞌatꞌik, jantu alasmatꞌatꞌik yu lhinaunkan. qXlhiyucha ni Dios ox jalaqtsꞌin yu tamakay yu lhinajun, mas jantu israelitas kataval, mas jantu kalakxvililichukꞌupꞌuxnikal. mpSChavay incha kꞌamakꞌaꞌo tacha tsꞌoqkal laka lhachimoꞌon ex paxtoqniy kꞌaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌa. Pero incha jantu kamakꞌaꞌo tacha lhinajun, ex jantu xtapal mas kꞌaxvililichꞌukꞌupꞌuxnikꞌa. %oCXlhiyucha laqsaval yu tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios taꞌan najun:Va milaqtaqalkꞌan uxiknan
ni taꞌakchꞌintamay ni Dios yu jantu tamispay. nUxintꞌi ay makꞌakꞌan por mispꞌay yu lhinajun ni Dios pero jantu makꞌay tacha lhinajun. Ex chuncha jantu tꞌoꞌoyay ni Dios. nmUVachuꞌ naꞌun jantu kꞌatꞌatꞌamatꞌi qayntaun yu jantu minavin. ¿Ex valiꞌiycha tꞌatꞌamay qayntaun yu jantu minavin? Lakxkꞌaꞌiy yu antivas. ¿Ex valiꞌiycha jalakꞌalhaumaxtꞌunin yu taꞌan tatoꞌoyanan? 1l[Uxintꞌi jamalaniniꞌ kꞌatsꞌan. ¿Ex valiꞌiycha jantu malanikꞌan meꞌeman? Chavay laqpꞌutꞌeꞌey ni jantu kꞌaꞌalhavan. ¿Ex valiꞌiycha alhavanan? `k9Makꞌakꞌan tacha kalakmalanitꞌi yu jantu tuꞌuchun tamispay, tacha kalakmamoꞌotꞌi yu tontoskaꞌ. Lhitꞌaꞌun ixlhachimoꞌon Dios, xlhiyucha lhilay kꞌatsꞌaꞌoꞌoy tachun y mispꞌay yu laqsaval. 3j_Ayaj kꞌatsꞌancha, naꞌun ni lay kꞌalaklhitꞌa yu jantu tamispay tacha laꞌachꞌixin kataval. Kꞌatsꞌancha tacha maklku yu maputunkujuy taꞌan putsꞌista. i Vachu lhilay ni mispꞌay yu lhinajun Dios. Vachu naꞌun ni ixlhachimoꞌon masuniꞌoyan tisuncha yu apalay ox maqskꞌiniy. OhKa va uxintꞌi naꞌun va israelita kꞌatꞌi, lhilay kꞌapꞌulaqtꞌaxtꞌuyeꞌecha por kꞌamispꞌatꞌi ixlhachimoꞌon Dios. Vachu ay makꞌakꞌan por naꞌun ox mispꞌay ni Dios. cg?Anchanu julchan ni Dios kalaqlaqtsꞌintanuniyaꞌ ixjatapastakꞌatkꞌan mas yu tamakay laqatamaqsaq. Chuncha najun yu lajꞌox chivinti yu klaqputeꞌey. Ni israelitas ali ixlhachimoꞌon Dios yu laqaꞌil Moisés "f=Ex chuncha tamasuy ni va tacha tsꞌoqkanta la ixjalhanutkꞌan yu lhinaunkan. Vachu taꞌukskꞌatsay tisuncha yu ox ali tisuncha yu jantu ox kꞌamakꞌatꞌi. Vachu la ixjatapastakꞌatkꞌan kalakmukꞌanikanaꞌ laqtaqal ixlaqꞌamankꞌan, vachuꞌ kalaqꞌaqanixtukanaꞌ. e)Lati yu jantu israelitas kataval mas jantu tamispay yu lhinajun Dios yu tsꞌoqkanta, tamakay yu lhinaunkan, va tacha tamispay yu lhinaunkan. d{ Yu vamun taqasmatꞌa yu lhinaunkan, yuꞌuncha ni Dios jantu jalaqaꞌiy. Va jalaqaꞌiy yu tamakay tacha lhinaunkan. c Yu jantu tamispay yu lhinajun Dios yu tsꞌoqkanta, incha tamakay talaqalhin, yuꞌuncha kataniyaꞌ sin katamispal. Yu ox tamispay yu lhinajun Dios, incha tamakay talaqalhin yuꞌuncha kalakmukꞌanikanaꞌ laqtaqal por jantu katamakal yu lhinaunkan. pbY Yu Dios va aqstanchunin japuxkaulaqtsꞌin lapanakni. Va si ox makay ni Dios tejkan mukꞌay laqtaqal gaG Pero tachun yu tamakay yu lajꞌox yuꞌuncha katalaqaꞌiyaꞌ ni oxixtu yu xtaꞌa ni Dios, kalaktoꞌoyakanaꞌ, oxamaktamin katajunaꞌ. Va chuncha tapaxtoqniy ni israelitas pero vachu tapaxtoqniy yu alati lapanakni. .`U Katalaqaꞌiyaꞌ maqanlqajnati kun maqaniti tachun yu tataylhaꞌan makanan laqtaqal. Chuncha tapaxtoqniy yu israelitas pero vachu tapaxtoqniy yu alati lapanakni. _#Lati aqspuknin y jantu taqasmakputun yu laqsaval, vamun tamakaputun yu jantu ox. Dios kalaqtalqauniyaꞌ y kalaqxtaqniyaꞌ maqanlqajnati. >^uYu tamakay yu lajꞌoxi, yuꞌuncha kalaqxtaqniyaꞌ ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Yuꞌuncha tapuxkajuy yu ox para kalaktoꞌoyakal y katatsukul mas va tavanancha. _]7Yucha kalaqxtaqniyaꞌ ixlhilhajatkꞌan qayntamin tacha tapaxtoqniy por yu tamakay. n\UPero uxintꞌi pꞌas makꞌay melhanuti, jantu aqtaun mapꞌaxapꞌutꞌun. Chuncha tꞌaꞌuncha lalhavanaꞌ mimaqanlqajnati yu kaꞌalinaꞌ. Ni anchanuꞌ julchan Dios kamasuyaꞌ ni ox lakmukꞌaniy laqtaqal ni lapanakni. D[Va tacha akchꞌintꞌamay yu ay ixjamapayninti ni Dios yu jantu tsꞌalaj lukujlay, yu ayaj maqantaulay. ¿Jantu kꞌatsꞌay ni Dios mapayniyan para kꞌamapꞌaxa mijatapastakꞌati? &ZEChavay incha kꞌalakmukꞌanin laqtaqal yu alati pero yu uxintꞌi vachu va chun makꞌay, ¿lhakꞌapꞌupꞌin ni jantu kamukꞌaniyan laqtaqal ni Dios? nYUKꞌatsayau ni Dios ox makay tejkan lakmukꞌaniy ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni yu tamaqtaqalhinin. tX cXlhiyucha mas va taꞌayucha kꞌatꞌi jantu paxtoqniyan kꞌamukꞌanin laqtaqal yu aqayntaun. Tejkan uxintꞌi mukꞌaniy laqtaqal yu aqayntaun ex vachu mukꞌanikꞌan mimaqanlqajnati. Vachu va chun makꞌay laqtaqal ni uxintꞌi. 7W i Ni Dios lhinajun yu chuncha tamakay, tapaxtoqniy katanil. Chuncha takꞌatsay pero tataylhaꞌan makanan. Vachuꞌ ox talhilay tejkan alati lapanakni vachu chun tamakay.sV aJantu talakpastaknanputun, jantu tamakay yu tanajun, jantu matichun tapaxkay y jantu matichun tamapayniy. fU GJantu ox talhichiviniy yu alati, taxkajiy ni Dios, taꞌayajnan, la lajꞌay takꞌatsan, lajꞌay lakmakakan por ixchivintikꞌan, tapastakꞌa tacha lay katapumakal alati talaqalhin, jantu taqalasmatꞌa ixpayankꞌan. xT kTalaqtanuꞌol tachun yu jantu ox kaval, tamakay talaqalhin, vamun tapastakꞌuy para kaꞌalil ixmaqalitkꞌan y vachu ayaj talaktuꞌunun. Vamun ayaj taꞌakchaꞌan, talukujlay, tamaqninin, tamakanunun, taxkayanan, tamanuy jalaklkanti. S  Jantucha ixtamispaputun ni Dios, xlhiyucha ni Dios lakmakajuntacha katapastaklhi yu jantu ox y katamakal yu jantu maqskꞌiniy. ~R wVachu va chun lati yu joꞌakna tamakajun yu tacha laklhijuniy Dios katamakal kun xanatin. Apalay talakatsastayay para katalamakanil siya yuꞌuncha yu lhitamaxanikan. Ex chuncha talaqaꞌiy la ixlakatunajkꞌan ni maqanlqajnati yu tapaxtoqniy. NQ Xlhiyucha ni Dios lakmakajuntacha para katamakal yu lhitamaxanikan. Mas lati yu xanatin talhimapaxata ixputsukukꞌan, talamakaniy laqxoqta va siya yuꞌuncha yu jantu maqskꞌiniy katamakal. [P 1Tamapaxata yu laqsaval yu masuy ni Dios para kaval jalaklkanti. Apalay tatoꞌoyay yu ixtamakan Dios, jantucha tatoꞌoyay ni Dios yu mero jalakmakal, va yucha ay kamakakal mas va tavanancha. Va chuncha kaval. O Xlhiyucha lakmakaul ni Dios para katamakal tacha yu tamakaputun. Mas va yu laqtaqal yu lhitamaxanikan, talamakaniy la ixlakatunajkꞌan. RN Ni Dios yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ, yucha jantucha tatoꞌoyay. Yu tatoꞌoyay va antivas yu tasuy tacha valiꞌiy lapanakni yu tamiꞌojoy y tacha tsꞌoꞌon, tacha talhitsukukna, tacha tsapulin. `M ;Tanajun va lhuvaj jatapastakꞌati talhitꞌajun pero jantu laqsaval kaval, va tontos. mL UMas ixtakꞌatsay ni alin Dios, jantu aqtaun ay katamakal tacha Dios, jantu aqtaun kataxtaqnil lhimalaqpuchuncha. Ex chuncha va tacha jantu kaꞌalil ixjatapastakꞌatkꞌan, tus va tacha putsꞌista la ixjatapastakꞌatkꞌan. K Yu ixtapꞌasta ni Dios kun tachun ixꞌoxixtu mas jantu tasuy, va ox mispakan, tejkan pꞌunaj makal yu lakamunukpaꞌ tus chavaycha. Va jamispakan por tachun yu makal. Xlhiyucha ni lapanakni jantu lay tanajun ni jantu tamispay tacha junita ni Dios. `J ;Lay tapumispay ni Dios por tachun yu alin, chuncha ni Dios va lakmasunil tacha junita. SI !Tasuy ni va lukujlay Dios laktꞌiyan por tachun laqtaqal yu tamakay ni lapanakni. Dios jantu ox jalaqtsꞌin tacha tatiꞌukxuntayay, vachu tamakay laqtaqal para jantu lay kamispakal yu laqsaval. H Va chuncha tasuy ni Dios kintalaqtsꞌinan tacha lajꞌoxin lapanakni, vamun por lhakapuꞌanau. Va chuncha najun ixchivinti Dios yu tsꞌoqkanta: “Ni lapanakni yu Dios ox laqtsꞌin, yucha va por ixlhakapuꞌati katsukuyaꞌ.” Ixlaqtaqalkꞌan ni lapanakni HG  Ni kitꞌin jantu klhimaxanan kaklaqputeꞌel yu ox chivinti, va ixtapꞌasta Dios yu lay katapulaqtaxtul tachun yu talhakapuꞌan, pꞌunaj yu israelitas pero vachu yu alati lapanakni. HF  Xlhiyucha va ayaj klalaqputeꞌeniputunau yu lajꞌoxi chivinti ni uxiknan yu vilananchipitik laka putaulan Roma. Ixtapꞌasta ni ox chivinti yu lay tapulaqtaxtuy lapanakni yu talhakapuꞌan (E KVa ijkꞌatsan tacha kaꞌalil yu kaklhaanil tachun ni lapanakni mas yu griegos y mas yu jantu griegos kataval, yu talakpastaknan ali yu jantu talakpastaknan. D # Ketꞌalaqaunin, va iknajun kakꞌatsꞌatꞌik ni aqlhuu klalaqꞌuxanachaꞌau laqtsꞌinin pero mas tus chavaycha va tacha alin yu kilaktanchaniy. Va klhajaꞌiputun lapanakni yu katalhakapuꞌal taꞌan vilanantꞌik, chuncha tacha ikmakal alati laka putaulanin. `C ; Chuncha knajun ni uxiknan ali kitꞌin kalaxtaqniu tapꞌasta la kilhakapuꞌatkꞌan. )B M Ayaj klalaqtsꞌinputunau para klaꞌaqtayjuu kalaꞌaꞌitꞌik taun aqtayjunti yu xtaꞌa ni Espíritu para chuncha apalay pꞌas kaval milhakapuꞌatkꞌan. YA - Ikskꞌin ni Dios para lay kaklalaqꞌau ni uxiknan incha yucha najun ox kaval. 5@ e Tejkan klaqputeꞌey ni ox chivinti yu lhichiviniy Sasꞌatꞌa, va ktapatsaniy Dios kun tachun la kelhanuti. Yucha kꞌatsay ni si klapastakꞌalhiyau tejkan ktapayniniy. Z? /Pꞌunaj klajunputunau ni va kxtaqniy lhimalaqpuchuncha ni kiDios por mintachunkꞌan, tejkan ktꞌachiviniy Dios por yu makata Jesucristo. Milhakapuꞌatkꞌan va puteꞌekan mas va toꞌoxtaycha kaval. (> KKlatsꞌoqniyau tachun uxiknan yu vilanantꞌik laka putaulan Roma, yu Dios tapaxkayan y talaksakni para ixlapanakni kꞌaꞌuntꞌik. Katamapaynin y oxamaktaun katamakan kimPay Dioskꞌan kun kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Ni Pablo najun ni jalaqꞌuxaꞌan yu tavilananchal Roma = {Va chuncha ni uxiknan mas maqati vilanantꞌik, vachu ni Dios talaksakni para ixlapanakni Jesucristo kꞌaꞌuntꞌik. i< MPor yucha ni Dios kimapaynil, va kilaksaklhi para kaklaqputeꞌel ixchivinti mas va toꞌoxtaycha lakamunukpaꞌ. Va najun katalhakapuꞌal lapanakni y katamakal tacha yucha lhinajun para chuncha katoꞌoyakal ixtaqaꞌuti. ; pero yu Espíritu Santo masul ni vachuꞌ va Sasꞌatꞌa Dios. Va chuncha masul kun tapꞌasta tejkan kujchoqol mas va ixnitacha. : Ixtalhichiviniy ni Jesucristo kiJalhachimoꞌonukꞌan, yu Sasꞌatꞌa Dios. La ixlakatunaj va ixpapanti David ixjunita -9 ULa maqancha ni Dios ixnajuntacha ni kaꞌalinaꞌ ni anchanu chivinti. Chuncha tatsꞌoqlhi la ixchivinti Dios ixlapanakni yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti. 8 }Kitꞌin kPablo, ixꞌoqxtamati Jesucristo kunita. Yucha kilaksakta y kimalaqachal puteꞌeniꞌ yu ox ixchivinti Dios. b7=Ni Jalhachimoꞌonu Jesucristo katamapaynin mintachunkꞌan. Chuncha kavalcha.36_Yu laqputeꞌey tachun yu aniy masukanta najun: —Laqsaval niman kakminchoqoyaꞌ. ¡Chuncha kaval! ¡Katꞌatꞌi uxintꞌi, Jesús, Jalhachimoꞌonu kꞌatꞌi! *5MVachuꞌ incha matichun kamaqosuniyaꞌ lati ixchivinti Dios ni aniy laka jalhiki, ex ni Dios vachuꞌ kamaxtuniyaꞌ yu paxtoqniy kalaqaꞌil yu lhichiviniy aniy jatsꞌoqnuti. Jantu lay kaꞌuyaꞌ xaꞌunikan ni kꞌiu yu xtaꞌa jatsukunti y jantu lay katanuyaꞌ la ixputaulan Dios. r4]Kitꞌin klaqxaqalay tachun yu taqasmatꞌa ni chivinti yu aniy tsꞌoqkanta, ni va laqsaval yu iknajun. Incha matichun kalalhavayaꞌ ni chivinti, ex ni Dios kalalhavaniyaꞌ ixmaqanlqajnati yu tsꞌoqkanta aniy laka jalhiki. @3yNi Espíritu Santo ali yu katatꞌalakxtuklayaꞌ Jesús yu ixlapanakni tajunita, yuꞌuncha tanajun, junkan ni Jesús: —¡Katꞌatꞌi! Yu taqasmatꞌa vachu katajunil: —¡Katꞌatꞌi! Taꞌayuꞌ yu oqputun xkan, tsꞌanqay kamilcha, kaꞌoqlhi ni xkan yu valiꞌiy xtaqkan, yu xtaꞌa jatsukunti. <2q—Kitꞌin va Jesús kunita. Ni uxiknan klamalaqachaniu ni kimayul para katajunin tachun ni aniy chivinti para katakꞌatsal lakatamin taꞌan tataqxtoꞌa kilapanakni. Kitꞌin yu laqsaval ikminchal kun yu ay jalhachimoꞌonuꞌ David. Vachuꞌ va tacha ni ay jastꞌaku kunita yu mapulkuy puvakuj. 1 Pero katatamakaunaꞌ ixlhimaqspaꞌ ni ay putaulan tachun ni lapanakni yu tacha xꞌoyun tajunita, ali tachun yu jachavanan ali yu tatꞌatamay lapanakni yu jantu ixnavinkꞌan, ali jamaqninin, ali yu tatoꞌoyay antivas, ali yu tamaqamay katalaklkanal. 0%Ayaj talhiꞌachantajuy ni lapanakni yu tachaꞌay ixlaqchꞌitkꞌan tus ox snapapa tamakay. Yuꞌuncha kalaqxtaqnikanaꞌ lakatin kataꞌunil xaꞌunikan ni kꞌiu yu xtaꞌa jatsukunti. Vachu lay kataputanuyanta taꞌan tayanal xakiltalakxtuti ni ay putaulan. /9 Kitꞌin kunita tacha yu pꞌunaj letra yu junkan Alfa ali yu xaꞌastan yu junkan Omega. Va kitꞌin kimpuꞌaqtayniy tachun vachuꞌ kimputamaktay. .1 Ex va kunkal: —¡Kitꞌin niman kakminchoqoyaꞌ! Kaklhiminaꞌ ixlhilhajatkꞌan yu katapaxtoqniyaꞌ qayntamin lapanakni por yu tamakal. - Matichun lapanaki yu makay laqtaqal, va kataylhaꞌal makan laqtaqal. Yu maqtaqalhinin, va kataylhaꞌal maqtaqalhinin. Yu vas tiꞌukxuntayay, maqskꞌiniy ox kataylhaanil y yu ixnavin Dios maqskꞌiniy kataylhaꞌal tsukunuꞌ tacha qayntaun yu ixnavin Dios. M, Ex va chuncha ni mayul vachuꞌ kijunil: —Jantu valiꞌiy saq kꞌamaꞌatꞌi ixchivinti ni Dios yu tsꞌoqꞌulatꞌi aniy laka libro. Tachun yu aniy axtoqnuꞌ jantucha kataqmaqayaꞌ. +% Pero yucha niman kijunil: —¡Jantu chun kꞌalatꞌi! Kitꞌin va mintꞌaꞌoqxtamati kunita chuncha tacha metꞌalaqaunin yu talaqputeꞌey ixchivinti Dios ali tachun yu tamakay kuenta yu tsꞌoqkanta ni aniy laka libro. ¡Uxintꞌi katꞌoꞌoyatꞌi vamun Dios! U*#Kitꞌin Juan klaqtsꞌil y ijqasmaklhi tachun ni aniy axtoqnuꞌ. Tejkan ijqasmakꞌol y klaqtsꞌinꞌol, ex kitꞌin niman iktatsoqoqtal taꞌan ixyal ni mayul yu kimasunil, va xaktoꞌoyaputun. )—¡Nimancha kakminchoqoyaꞌ! Ox kalhixajtachal ni lapanaki yu makay kuenta ixchivinti Dios yu tsꞌoqkanta ni aniy laka libro. W('Ex astan va kunkal: —Tachun yu aniy chivinti va laqsaval, lay ox kꞌalhakꞌapꞌupꞌi. Ni Jalhachimoꞌonu Dios, yucha jaxtaqniy ixjatapastakꞌati ni lapanakni yu talaqputeꞌey ixchivinti. Chavay malaqachanitancha uxintꞌi ixmayul para kꞌalakmasunichꞌoꞌo ixlapanakni yu tatapatsaniy tachun yu niman katapasayaꞌ. 'Ancha jantucha aaqtaun kaputsꞌisaꞌ. Ni lapanakni jantu katamaqskꞌiniyaꞌ tuꞌuchun maklku ali julchan. Ni Dios, yucha kamapulkuniyaꞌ. Ancha katalhachimoꞌonunacha mas va tavanancha, jantu aqtaun katamaktayaꞌ. Kaminchoqoyaꞌ ni Jesucristo s&_Yuꞌuncha ox katalaqtsꞌinaꞌ ixꞌukxpuꞌ Dios y katalhitsukuyaꞌ ixtaqaꞌuti la ixmuntsankꞌan. P%Ancha jantucha kaꞌalinaꞌ tuꞌuchun yu jantu lajꞌox. Ancha vil ni Dios la ixpalhachimoꞌon y vachuꞌ yu junkan Sasꞌatꞌa borrego. Vachuꞌ tachun ixꞌoqxtamatin ancha katatoꞌoyayaꞌ. j$MLa ixtanꞌajna xatin ni putaulan, ancha ixyal kꞌiu paꞌextꞌuy ixkilpaꞌ ni laꞌaxkan. Va ixlhitꞌajun xaꞌunikan yu xtaꞌa jatsukunti. Yu xaꞌunikan ixtaꞌa va ixlhitamin malkuyuꞌ, va aqkautꞌuy ixtaꞌa laka jachꞌitin. Yu xaxqoy lay ixlhimapatsakan tacha kꞌuchꞌu para kakꞌuchꞌukal taꞌoqxlaqchux xalapanakni lakamunukpaꞌ. }# uEx astan ni mayul kimasunil maqataun laꞌaxkan yu kꞌus, yu xtaꞌa jatsukunti. Ni anchanu xkan ixtaxtuta taꞌan vil ni Jalhachimoꞌonuꞌ Dios ali yu junkan Sasꞌatꞌa borrego. Ayaj lajkꞌus ixjunita, ixpatasuy jalakavanti tacha spejo. "Pero ancha jantu matichun lapanaki katanuyanta yu lhitꞌajun talaqalhin ali yu laktuꞌunun ali yu jalaklkanan. Katatanuyanta vamun yu jatsꞌoqꞌulanti ixtaqaꞌutkꞌan la ixlibro ni Sasꞌatꞌa borrego, yu masuy taꞌayucha lhitꞌajun jatsukunti.f!ETaꞌoqxlaqchux ni lapanakni si ancha katalhiminaꞌ ixꞌayaxtukꞌan ali ixmaqalitkꞌan. c ?La xakiltalakxtuti jantu aqtaun katalakchauyaꞌ. Vachuꞌ jantu aqtaun kaputsꞌisaꞌ. pYOqxlaqchux lapanakni yu jamalaqtaxtukanta, yuꞌuncha katatijuntayayaꞌ taꞌan katapulkuyaꞌ ni anuꞌ ay putaulan. Tachun yu lajꞌay jalhachimoꞌonun lakamunukpaꞌ ancha katalhaanaꞌ ixꞌayaxtukꞌan ali ixmaqalitkꞌan. -SNi anchanu ay putaulan jantu maqskꞌiniy xamaklku julchan ali malkuyuꞌ. Ni ay Dios tus olaql mapulkuta, yu xamaklku ixjunita va yu junkan Sasꞌatꞌa borrego. J Ni anchanuꞌ ay putaulan jantu kaklaqtsꞌil katayal lakatajtan. Ancha vil ni Jalhachimoꞌonu Dios ali yu junkan Sasꞌatꞌa borrego, xlhiyucha jantucha maqskꞌiniy yu ay lakatajtan. 8iYu aqakautꞌuy puertas va si kꞌuliksnaꞌ chiyux yu xnapapa, aqatamin puerta si laqatamin chiyux. La xatin ni putaulan si oro ixjunita yu tus olaql ixpatasuy jalakavanti. %yu ataun junkan sordonika, ataun kornalina, ataun krisólito, ataun berilo, ataun topasio, ataun krisopraso, ataun jasinto, ataun amatista. lQYu ixpuvil la ixqaltaꞌapuꞌ xaꞌex ni ay putaulan ixmalakayaukanta si kun lajkꞌus chiyux yu laqlhuu xtapal. Yu pꞌunaj chiyux junkan jaspe, yu ataun junkan zafiro, yu ataun junkan kalcedonia, yu ataun junkan esmeralda, 7gTachun chiyux yu ixmapatsakanta ni laqa exni si chiyux ixjunita yu junkan jaspe. Tachun yu ay putaulan si oro ixjunita. Ox ixpatasuy jalakavanti tacha yu kꞌus spejo. Astan lkal ixtalmanixtu la xaꞌex ni putaulan. Laqchaꞌal tus 144 makan. Ni mayul ixtꞌajun lkan tacha talkay yu valiꞌiy lapanakni. {Ni putaulan ox kuadrado ixjunita, yu ilmanixtu va aqstanchun ixlhitꞌajun tacha ixpuꞌayaxtu. Ni mayul lkal kun ixpalkan, ni putaulan laqchaꞌal va laqakautꞌuy mil estadios ilmanixtu ali ixpuꞌayaxtu ali ixtalmanixtu va aqstanchun ixjunita. <qNi ixmayul Dios yu ixkintꞌajun tꞌachivin, ixlhitꞌajun maqataun palkan, si oro ixjunita. Va yucha kapulkayaꞌ taꞌakchun ni ay putaulan, vachu xaꞌex ali xapuertas. r]Ni xaꞌex anchanuꞌ putaulan ixpuyal laqakautꞌuy chiyux la ixtaꞌapuꞌ. Laqatamin ni chiyux ancha istsꞌoqꞌulakanta ixtaqaꞌutkꞌan yu pumakautꞌuy lapanakni yu jamalaqachal ni anchanuꞌ yu junkan Sasꞌatꞌa borrego.  Yu xaꞌex taꞌan puminachal julchan, ancha ixꞌalin laꞌatꞌutu puertas. Yu ixlhinorte vachu ixꞌalin laꞌatꞌutu puertas. Yu ixlhisur vachuꞌ ixꞌalin laꞌatꞌutu puertas. Taꞌan anachal ni julchan vachu ixꞌalin laꞌatꞌutu puertas. s_ Yu xaꞌex ni anchanu putaulan la ay ixjunita, vachuꞌ talman. Kilkautꞌuy taꞌan ixputanukan, lakatamin si ixtayanal qayntamin ixmayul Dios. Vachuꞌ istsꞌoqmukꞌakanta ixtaqaꞌutkꞌan yu oqxlaqkautꞌuy xalapanakni Israel. I  Ni anu ay putaulan tus ox ixlaqamaqtajiy kun ixmaklku ni Dios. Olaql ixtasuy tus tacha laqataun chiyux yu ayaj laqlhuu xtapal. Tacha taun chiyux yu junkan jaspe yu la kꞌus paxqaqay maklku. S Kilaqtanul ni Espíritu ex ixmayul Dios kilhaꞌal laka aspajun yu ayaj talman. Ancha kimasunil ni ay putaulan Jerusalén yu ixnavin Dios. Ixtaꞌeltajumintachal laktꞌiyan taꞌan vilchal Dios. Q Taval kilaqmil xaqayntaun yu pumatujun ixmayulnin Dios. Va yuꞌuncha yu ixtachꞌapata laqatujun vasos si pꞌal ixtavilanal yu maqanlqajnati yu kaꞌalinaꞌ astan. Ni anchanuꞌ mayul kintꞌachivinil, va naul: —Katꞌatꞌi, kitꞌin kakmasuniyan ni jatsiꞌi yu kalakxtuklayaꞌ kun yu junkan Sasꞌatꞌa borrego. taPero ni lapanakni yu tatalhanan ali yu jantu talhakapuꞌan ali yu talaktuꞌunun ali yu jamaqninin ali yu tatꞌatamay lapanakni yu jantu xnavinkꞌan ali yu jachavanan ali yu tatoꞌoyay antivas ali yu talaklkanan, yuꞌuncha si kataꞌanaꞌ taꞌan maqtayvil jikmi laka azufre. Yucha naunputun ni katanichoqoyaꞌ aaqtaun. Ni sastꞌi ay putaulan Jerusalén 5cTaꞌayucha lapanaki yu kamaqalhajayaꞌ yu jantu ox, yucha kalaqaꞌiꞌoyaꞌ tachun yu aniy yu kapaxtoqniyaꞌ. Kitꞌin kajkunaꞌ ixDios, yucha kunaꞌ kesꞌatꞌa. Ex kijunil: —Va tamaktalcha. Kitꞌin kunita tacha yu pꞌunaj letra ali yu xaꞌastan, yu puꞌaqtayniy ali yu putamaktay. Taꞌayuꞌ yu oqputun xkan, kitꞌin kakxtaqniyaꞌ xkan yu taxtuta laqxqatij yu xtaꞌa jatsukunti, valiꞌiy kakxtaqniyaꞌ. y kEx yu ixvil taꞌan jalhachimoꞌonunkan va naul: —Kitꞌin klasastꞌiy tachun yu alin. Astan kijunil: —Chuncha katsꞌoqꞌulatꞌi. Ni chivinti yu kunan, yucha jantu jalaklkanti kaval. Lay kꞌalhakꞌapꞌupꞌi, va laqsaval. g GChuncha ni Dios kalakpuxakaꞌoyaꞌ ixlaqpuqalhutkꞌan. Jantucha kaꞌalinaꞌ lhinin, vachu jantucha kaꞌalinaꞌ qalhuti, jantucha matichun katꞌijnanaꞌ por ixkayaxtu. Tachun yu ixꞌalin pꞌunaj tapasaꞌolcha. ~L~}} |k{{[zyxxwBvtsrgq^puonhmmTlkjj iiChh g fCe#dfcb*ad`__^n]\[[ ZXWVXUT@SRRuQPP%OO?NN5MMCLLzKK#JI'HGFEE9DD+C!BUAU@??>>:=Y<o V^  K J 8>Wf6~4Ta Chuncha jalaksaklhi por ixjamapayninti, jantu jalaksaklhi por tamakal yu lajꞌox. Incha kaval por tamakal yu lajꞌox ex jantucha kaval vamun por jalakmapaynil ni Dios. S Ex chavaycha vachu va chun ni vananaj taxajtachal lati israelitas yu ixlapanakni Dios yu jalaksaklhi va por jalakmapaynil. AR{ ¿Pero ex tas lhiqaltayanal ni Dios? Va naul: “Kitꞌin klaklhilkata laqatujun mil joꞌakna yu kilapanakni, yuꞌuncha jantu aqtaun tataꞌaqtsoqoqtaniy ni dios yu junkan Baal.” ^Q5 “Jalhachimoꞌonuꞌ, tachun yu ixtalaqputeꞌey minchivinti jalaqmaqniꞌokal. Vachu yu altares taꞌan ixtatoꞌoyayan va talaktꞌilhiꞌol. Vamuncha kitꞌin kxajtꞌaunachal pero vachu kintamaqniputun.” mPS Ni Dios jantu kalakmajꞌal ixlapanakni yu pꞌunaj ixjalaksaktacha. ¿Jantu mispꞌayatꞌik yu tsꞌoqkanta taꞌan lhichivinkan ni Elías? Tejkan yucha tꞌachivinil ni Dios va jalakslajlhi yu sasꞌatꞌan Israel, va naul: cO A Chavay klalhisakmiyau, ¿Lhilayatꞌik ni Dios lakmajꞌantacha ixlapanakni? Jantu tsꞌuniy. Kitꞌin vachu israelita kunita, va ixpuxniunti ni Abraham kunita, va ixmaqlaqapꞌu Benjamín kunita, yu istsꞌal Israel. XN) Pero laklhichivinkan sasꞌatꞌan Israel taꞌan naul ni Dios: “Tachun ni julchan xakchꞌixꞌiputun la kimakaꞌ para ixkintalaqmil kilapanakni mas va jalaktuꞌunun y jantu kintaqalasmakputul.”5Mc Vachu Isaías jantu katalhanal. Maqancha jalaqputeꞌenil yu naul ni Dios:Kintatemal yu jantu aqtaun kintalakxkaul.Klaktasunil yu jantu aqtaun kintalhasakminil. aL; Pero vachu klalhisakmiyau: ¿Jantu katamalaqasil yu ox chivinti yu sasꞌatꞌan Israel? Pero yu Moisés yucha pꞌunaj jalaqputeꞌenil yu naul ni Dios:Klamakayau para kꞌalhixiyaxtꞌik ni lapanakni yu jantu kilapanakni kataval.Va kaklaqxaqalayaꞌ yu jantu katalhitsukul ox jatapastakꞌati, xlhiyucha kꞌalhilukꞌujlayapitik. K Pero kitꞌin klalhisakmiyau: ¿Lhilayatꞌik laqsaval jantu kataqasmaklhi ni israelitas? Chun, taqasmaklhi. Najun la ixchivinti Dios:Yu chivinti laqputeꞌekan tus taꞌakapuchun lakatꞌun,
tus chaꞌal taꞌan tamaktayachal ni lakamunukpaꞌ. kJO Ex chuncha lhakapuꞌankan tejkan qasmakkan y qasmakkan tejkan laqputeꞌekan ixchivinti Cristo. \I1 Jantu tachun ni israelitas kataqalasmakꞌoputul yu lajꞌoxi chivinti. Chuncha maqancha tsꞌoqlhi ni Isaías yu ixnajun: “Jalhachimoꞌonuꞌ, ¿taꞌayucha kintalhakapuꞌanincha yu klaqputeꞌeu?” /HW ¿Tas katapulaqputeꞌelcha incha jantu jamalaqachakan? Tsꞌoqkanta la ixchivinti ni Dios, najun: “Ayaj kꞌus tejkan tachin yu talaqputeꞌey yu ox chivinti.” DG Pero ¿tas kataputapayninil incha jantu talhakapuꞌan? ¿Tas katapulhakapuꞌalcha incha jantu aqtaun taqasmatꞌa? ¿Tas katapuqasmaklhicha incha jantu matichun jalaqputeꞌeniy? tFa Najun la ixchivinti: “Mas va taꞌayucha katapayninil ni Jalhachimoꞌonuꞌ, yucha kalaqtaxtuyaꞌ.” PE Va aqstanchun mas va taꞌayucha kaval mas yu israelitas mas yu jantu israelitas kataval. Yu Dios yucha ixJalhachimoꞌonukꞌan tachun ni lapanakni y jaxtaꞌa yu lajꞌoxi tachun yu tatapayniniy. Dy Tacha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios: “Tachun yu katalhakapuꞌanaꞌ, yuꞌuncha jantu katatamaxaniyaꞌ.” 6Ce Tus la kelhanutikꞌan maqskꞌiniy kꞌalhakꞌapꞌupꞌi para ox kalaqtsꞌin ni Dios y la minkil maqskꞌiniy kꞌanau yu lhakꞌapꞌupꞌin para kꞌalaqtꞌaxtꞌu. 6Be Incha kun minkil kꞌanau ni Jesús va yucha miJalhachimoꞌonuꞌ y la melhanuti kꞌalhakꞌapꞌupꞌi ni Dios majkujuchoqol tejkan ixnita ex kꞌalaqtꞌaxtꞌuyeꞌe. 2A] ¿Tas najun? Va najun: “Ni chivinti yu maqskꞌiniy, yucha alin la minkil, vachu alin la melhanuti.” Yucha ni chivinti yu lhakapuꞌanau, va yucha klaqputeꞌeyau. @ Vachu jantu maqskꞌiniy kapꞌastꞌaktꞌi: “¿Taꞌayucha kaꞌal laqnin para kꞌamaxtꞌuchꞌoꞌo ni Cristo laka lhinin?” L? Ni Dios ox laqtsꞌinan por kalhakꞌapꞌupꞌi, xlhiyucha ixchivinti Dios najun: “Jantu maqskꞌiniy kꞌanau la melhanuti: ¿Taꞌayucha lay kaꞌal laktꞌiyan para kalhimil ni Cristo?” K> Ni Moisés va tsꞌoqlhi tas laycha ox kataval kun Dios por katamakal yu lhinajun la ixlhachimoꞌon. Va naul: “Ni lapanaki yu kamakaꞌoyaꞌ yu lhinaunkan, va yucha kaputsukuyaꞌ.” 0=Y Tachun ni lhachimoꞌon yu lhinaul Dios va kiilaqayntsachil ni Cristo. Xlhiyucha tachun yu talhakapuꞌan ni Cristo, ni Dios jalaqtsꞌin tacha lajꞌoxin lapanakni. &<E Jantu tamispay tacha lay ox kataval kun Dios, va ixlaqamankꞌan tamakaputun ox ixjatsukuntikꞌan, jantu talhakapuꞌan ni Dios lajꞌoxin lay kalakmakal. s;_ Kitꞌin iknajun laqsaval ayaj tatoꞌoyaputun ni Dios pero jantu tamispay tacha makakancha toꞌoyakan. p: [ Ketꞌalaqaunin, tus la kelhanuti iknajun katalaqtaxtul ni israelitas y chuncha klakskꞌiniy ni Dios. ?9w !Va chuncha tsꞌoqkanta, ni Dios najun:Aniy Sión yu laka putaulan Jerusalén kajkꞌulayaꞌ qayntaun lapanaki tacha taun chiyux yu katapuꞌaystukꞌaꞌ lapanakni, ancha katataqtayaꞌ.Pero yu talhakapuꞌaniy ixchivinti, yuꞌuncha jantu tuꞌuchun katalhimaxananaꞌ la ixjatsukuntikꞌan.8 ¿Valiꞌiycha? Jantu ixtanajun ni Dios ox kalaqlaqtsꞌil por katalhakapuꞌal. Vamun ixtalhiꞌajin yu ixtamakay para lajꞌoxin kataval kun Dios. Ex chuncha ixjatapastakꞌatkꞌan va tacha taun chiyux yu kataꞌaystuklhi taꞌan tatiꞌukxuntayay. 7# Yu israelitas ixtanajun ni Dios ox kalaqlaqtsꞌil por katamakal yu lhinaunkan laka lhachimoꞌon. Pero jantu lajꞌoxin kataval kun Dios. 86i ¿Ex tas kanajuucha? Ni lapanakni yu jantu sasꞌatꞌan Israel kataval mas jantu ixtalakxkajuy yu ox putsuku pero chavay Dios ox jalaqtsꞌin por ixlhakapuꞌatkꞌan. j5M Vachu maqancha naul ni Isaías:Ni Dios yucha pꞌas tacha xalhachimoꞌonuꞌ tropas.Incha yucha jantu ixmakaul lati kilapanaknikꞌan yu sasꞌatꞌan Israel,
ex ixlhixajchaꞌau va tacha yu tapasal xalapanakni Sodoma ali Gomorra,
vachu va chun ixtapasau tus ixmiꞌojoo. Lati ni israelitas jantu katalhakapuꞌal ni Jesucristo X4) Yu Dios va niman laqsaval kalaqlaꞌoxiyaꞌ ni lakamunukpaꞌ tacha naul.” Z3- Ni Isaías lhilaqputeꞌel ni Israel, va naul: “Ni sasꞌatꞌan Israel mas va qaynlhuu tacha xakukuj lakamar tajunita, pero katalaqtaxtuyaꞌ vamun yu kaxajtachal tacha laqsaval sasꞌatꞌan Israel. '2G Vachu ni lapanakni yu ixlakjunkan, tejkan naul ni Dios: “Jantu kilapanakni kꞌaꞌuntꞌik”, va yuꞌuncha kalakjunaꞌ sasꞌatꞌan ni Dios yu kujta. l1Q Vachu va chuncha najun la ixchivinti Dios yu tsꞌoqlhi Hoseas, najun ni Dios:Kaklakjunaꞌ va kilapanakni mas jantu kilapanakni ixtajunita.Ni lapanakni yu jantu xaklakꞌachaniy, yuꞌuncha klakꞌachaniyaꞌ. n0U Va kintajuntaꞌitan ni kijnankꞌan mas lati israelitas juntau y lati yu jantu israelitas kataval. %/C Chuncha makal para kamispakal ni ayaj ay ixꞌoxixtu yu kintaxtaqniyan ni kijnankꞌan yu kintamapayniyan. Kintalhilkanitan ixꞌoxixtu yu kintaxtaqniyan. .9 ¿Ex tas kaval incha Dios va masuputun tacha junita ixlhilukuj kun ixtapꞌasta? Pero va maqantaulniꞌojota mas va yu tapaxtoqniycha ni lhinin. }-s Yu xamakanaꞌ aqchoq, yucha lay makay tacha yu makaputun, lati aqchoqon yu lajkꞌus, lati yu valiꞌiy aqchoqon. M, Uxintꞌi valiꞌiy lapanaki kꞌatꞌi. ¿Valiꞌiycha xaꞌalaycha ni Dios? ¿Yu aqchoq lay xaqalay yu makal? Jantu, vachu jantu lay kajunil: “¿Valiꞌiycha chuncha kꞌimakꞌatꞌicha?” +y Ex ka va kilajunau: “¿Valiꞌiycha mukꞌay laqtaqal ni Dios? Jantu matichun lay laktanchay yu Dios najun.” *% Ex chuncha yu Dios mapayniy yu mapayniputun. Incha makaniputun pꞌas ixjatapastakꞌati aqayntaun para jantu kalaqaꞌil, vachu lay makay. j)M La ixchivinti Dios va junkal ni faraón, yu ixlhichimoꞌoy Egipto: “Kitꞌin klhilakꞌulan para katasul kintapꞌasta por yu tapasay kun uxintꞌi. Ex lay kintamispal ni lapanakni mas va toꞌoxtaycha lakamunukpaꞌ.” {(o Ex chuncha jantu va por yu makay lapanaki, vachu jantu por ixtapꞌasta lapanaki, va por ixjamapayninti ni Dios. r'] Dios junil ni Moisés: “Kitꞌin kakpaxkayaꞌ yu ikpaxkaputun, kakmapayniyaꞌ yu ikmapayniputun.” f&E ¿Ex tas kanaunaucha? ¿Lhilayatꞌik ni jantu ox makay ni Dios? Jantu laqsaval kaval. i%K Va chuncha tsꞌoqkanta, va naul Dios: “Va kꞌachanil ni Jacob pero va ikxkayl yu Esaú.” j$M Chuncha junkal ni Rebeca: “Yu xajayaꞌ katapatsayaꞌ, katapatsanikanaꞌ yu xapꞌisaqa.” W#' Tejkan jantukaꞌ ixtatsukuy y jantukaꞌ ixtamakay yu ox u yu jantu ox, ni Dios laksaklhi qayntaun. Chuncha val porke Dios laksakꞌa yu laksakputun, jantu por yu tamakay lapanakni, va por yu najun Dios. " Jantu vamun yuꞌ. Vachuꞌ chuncha tapasal kun yu ixjunkan Rebeca. Va lhitsukul chiyan por yu Isaac yu maqancha kimpaykꞌan. !% Tejkan Dios junil ni Abraham ni kamakaniyaꞌ yu lajꞌoxi, va naul: “Exnicha kakminchoqoyaꞌ y kalhitsukuyaꞌ sasꞌatꞌa ni Sara.” x i Jantu tachun yu sasꞌatꞌan yu taminchal la ixlakatunaj Abraham va sasꞌatꞌan ni Dios. Vamun yu talaqaꞌil ixchivinti Dios yu junil Abraham tejkan naul kamakaniyaꞌ yu lajꞌoxi. Va yuꞌuncha jalaqtsꞌinkan tacha ixmaqlaqapꞌu. ;o Yu maqancha taminchal kun Abraham, jantu tachun jalakmispakan tacha sasꞌatꞌan. Ni Dios va junil Abraham: “Vamun por yu Isaac kaꞌalinaꞌ yu sasꞌatꞌan yu minavin.” +O Jantu tachun talhakapuꞌan, pero jantu kaꞌoqspalal ixchivinti Dios. Yu taminchal kun Israel, vamun yu talhakapuꞌan va laqsaval sasꞌatꞌan tajunita. dA Ixjapayankꞌan ox ixtatiꞌukxuyanal kun Dios la maqancha. Va kun yuꞌuncha minchal ni Cristo tejkan val lapanaki, yucha ni Dios yu xoqta lhichimoꞌoy. Va yucha katoꞌoyakal mas va tavanancha, va chuncha kavalcha. jM yu sasꞌatꞌan Israel. Yuꞌuncha ni Dios jalaqaꞌita tacha sasꞌatꞌan, va yuꞌuncha laqxtaqnikan ixꞌoxixtu Dios, va yuꞌuncha ni Dios jatꞌatamakaul taun jatapastakꞌati, va yuꞌuncha laqxtaqnikal yu lhachimoꞌon, va yuꞌuncha lakjunkal tacha maqskꞌiniy katatoꞌoyal ni Dios, va yuꞌuncha ni Dios lakjunil tacha kalaqpuꞌaqtayjul. ! Va kakxtaqkal mas kakmukꞌanikal maqanlqajnati y mas jantucha ixnavin Cristo kakval, incha chuncha lay katalaqtaxtul yu ketꞌalaqaunin, ;q Ayaj ikmaqaninin y taylhaꞌan ixkanti kelhanuti.  3 Kitꞌin va ixlapanaki Cristo, vachu ni Espíritu Santo kꞌatsay yu alin la kijatapastakꞌati. Xlhiyucha klajunau yu laqsaval, jantu klaklkanan. F'mas yu alin talman, mas yu alin pulman, mas tuꞌuchun yu makakanta, jantu lay kintamamakauniyan ixjapaxkanti ni Dios yu alin la ixjatsukunti ni Cristo Jesús kiJalachimoꞌonukꞌan.$A&Tus ox ijkꞌatsay ni jantu tuꞌuchun lay kintamamakauniyan ixjapaxkanti ni Dios, jantu yu lhinin, jantu yu tapasay la ketsukuntikꞌan, jantu ixmayulnin Dios vachuꞌ jantu yu aqmoqxnun, jantu yu chavay tapasay, jantu yu katapasayaꞌ, jantu tuꞌuchun yu lhitꞌajun tapꞌasta, uc%Pero mas tachun yu anchanu iktapasayau, si ikmaqalhajaꞌoyau kun ixtapꞌasta ni Cristo yu kintapaxkayan. 'G$Va chuncha tsꞌoqkanta, va junkan ni Dios:Por uxintꞌi va lhilhiy kintamaqniputunan.Kintalaqtsꞌinan tacha borregos yu va laycha kalaqmaqnikal. ,Q#¿Taꞌayucha lay kintamamakauniyan yu ixjapaxkanti ni Cristo? Jantu yu jamaqanlqajnati, jantu yu lhitaꞌay la ketsukuntikꞌan, jantu yu kintalhixkayan, jantu yu ay chavan, jantu tejkan kintatsꞌanqaniyan kilaqchꞌitkꞌan, jantu tejkan va laycha kaniu, jantu tejkan kintamaqniputunan. "¿Taꞌayucha lay kintamukꞌaniyan laqtaqal? Ni Cristo nil y kujchoqol, ex taulnil la ixlhijakanaj ni Dios, ancha kintalhitapayniyan. iK!¿Taꞌayucha lay kintatislajmayan yu kintalaksaktan ni Dios? Va Dios yu ox kintalaqtsꞌinan. )K Dios jantu kamaꞌal Sasꞌatꞌa, va maqxtaqlhi para kamaqnikal por kintachunkꞌan. Chuncha incha kintaxtaqnin Sasꞌatꞌa ex laqsaval chux kintaxtaqniyan. ¿Ex por tachun yu aniy tisuncha kanaunaucha? Incha Dios alinta kun kijnankꞌan ex jantu matichun tuꞌuchun lay kintamakaniyan. b=Yu jalaksakta vachu yuꞌuncha jalakjuntaꞌita. Vachu yu jalakjuntaꞌita yuꞌuncha jalaqtsꞌintacha tacha lajꞌoxin lapanakni. Yu jalaqtsꞌinta tacha lajꞌoxin lapanakni, yuꞌuncha jamaqxtaqnita ixꞌoxixtu. GNi Dios jalakmispal ixlapanakni tejkan jantukaꞌ ixtatsukuy. Jalaksaklhi para kataval tacha ni Cristo Sasꞌatꞌa, ex chuncha ni Cristo tacha xajayaꞌ kaval yu pumalhuu ixtꞌalaqaunin. P Ox kꞌatsayau ni para yu taꞌachaniy Dios, ni Dios makay para ox kaxajꞌochal tachun yu tapasay la ixjatsukuntikꞌan. Va yuꞌuncha yu jalakjuntaꞌita Dios para kataval tacha yucha najun.  Ni Dios yu jalaqtsꞌiniy ixjalhanutkꞌan ni lapanakni yucha mispay tacha pastakꞌa ixꞌEspíritu. Kꞌatsaꞌojoy yu skꞌin ni Espíritu Santo tejkan tapayniniy por ixlapanakni tacha najun ni Dios. Jantu tuꞌuchun lay kintamamakauniyan ixjapaxkanti ni Dios s _Vachu ni Espíritu Santo kintaꞌaqtayjuyan tejkan kintatsꞌanqaniyan tapꞌasta. Jantu ox kꞌatsayau tisuncha kaskꞌiniu Dios. Pero yu Espíritu Santo yucha tapayniy por kijnankꞌan, va lhijatꞌijnin yu jantu lay naunkan. n UPero incha laqsaval pakxanꞌiyau yu jantukaꞌ laqtsꞌinau, ex vananaj kun maqantaulati pakxanau. Y +Dios kintamalaqtaxtun y kintamakan para kapakxanꞌiu yu ox. Pero incha kꞌalaqtsꞌicha yu kapꞌakxanꞌitꞌi ex jantucha maqskꞌiniy kapꞌakxanꞌitꞌi. Jantu matichun pakxanꞌiy yu lhitꞌajuncha. %CJantu vamun ni lakamunukpaꞌ jatꞌijnin, vachu kijnankꞌan. Lhitꞌaunau ni Espíritu Santo, yucha yu pꞌunaj kintaxtaqnitan ni Dios. Maqanlqajnanau y pakxanꞌitau ni anchanu julchan tejkan ni Dios ox kintamakayan sasꞌatꞌan, tejkan oxamaktaun katajunaꞌ kilakatunajkꞌan.  Kꞌatsayau ni lakamunukpaꞌ tus chavaycha va jatꞌijninta, tacha tejkan jamaqanlqajnan qayntaun xanati tejkan maqlaqavanan. +ni julchan tejkan kalaqtaxtuyaꞌ yu tꞌajun talaktꞌilhiniꞌ, tejkan oxamaktaun katalaqaꞌiyaꞌ ixꞌoxixtukꞌan ni sasꞌatꞌan Dios. Tachun yu makakal va jantucha ox val. Jantu va chuncha kajunputulcha, va chuncha lhinaunkal. Pero mas chuncha val, va si tapakxanꞌiy {Tachun yu makal ni Dios va ayaj tapakxanꞌita ni anchanu julchan tejkan Dios kintamasuyan ni va sasꞌatꞌan juntau. Kitꞌin ox ijkꞌatsay ni tachun yu chavay lhamaqanlqajnanau jantu ay kaval tacha ixꞌoxixtu Dios yu kintamasuniyankaꞌ. ]3Chavaycha incha sasꞌatꞌan juntau ex vachu kintamapasaniyan ixmaqaliti yu kintapaxtoqniyan katꞌalaqaꞌiyau kun Cristo. Chuncha kunaꞌ incha tꞌamaqanlqajnanau para vachu katꞌalaqaꞌiu yu ixꞌoxixtu. iKNi Espíritu Santo kintamakꞌatsaniyan la kilhitsukunukꞌan ni va sasꞌatꞌan Dios juntau. V%Yu Espíritu yu laꞌaꞌitꞌik, yucha jantu talhaꞌanchoqoyan la xajatsukunti talhanti. Yucha va tamakayan sasꞌatꞌan Dios. Ex por ni Espíritu tꞌasaniyau ni Dios, naunau: “¡KimPay, kimPay!” kOTachun yu lakmaꞌukxuntayaniy ixꞌEspíritu ni Dios yuꞌuncha sasꞌatꞌancha Dios tajunita. B~} Incha katꞌiꞌukxuntꞌayapitik makanan yu talaqalhin ex kꞌaniyapitik. Pero incha por ixtapꞌasta ni Espíritu Santo kꞌamaqniꞌoyapitik yu talaqalhin, ex katsꞌukꞌuyapitik. }3 Ex chuncha, ketꞌalaqaunin, alin yu maqskꞌiniy katapatsaniu pero jantucha maqskꞌiniy kamakau yu ixmakaputunau tacha valiꞌiy lapanakni. ||q Ni Dios majkujuchoqol ni Jesús tejkan ixnita. Chuncha incha ixꞌEspíritu Dios alinta kun uxiknan ex vachu la milakatunajkꞌan yu miꞌojoy kataxtaqnichoqoyan jatsukunti. Chuncha kamakayaꞌ por ixꞌEspíritu yu alinta kun uxiknankꞌan. H{  Incha ni Cristo alinta kun uxiknankꞌan ex ni Dios lajꞌoxin tamakanin. Mas la milakatunajkꞌan va tacha kꞌanitꞌik por yu talaqalhin, pero la milhitsukunukꞌan va kꞌujtꞌatꞌik. z Pero uxiknan jantucha katsꞌukꞌutꞌik tacha valiꞌiy lapanakni. Va lhitꞌaunatꞌik ni Espíritu Santo incha laqsaval ixꞌEspíritu ni Dios alinta kun uxiknan. Pero yu jantu kalhitsukul ixꞌEspíritu ni Cristo, jantu ixnavin Cristo kaval. Wy'Yu tatiꞌukxuntayay tacha valiꞌiy lapanakni jantu talhipaꞌiniy ni Dios. 0xYYu valiꞌiy lapanaki pastakꞌa kamakal tacha yucha makaputun, va ixtꞌalaxkayaꞌ junita ni Dios. Jantu makay kuenta ixlhachimoꞌon ni Dios, jantu lay toꞌoyay. !w;Yu xajatapastakꞌati yu valiꞌiy lapanaki lhixajachal lhinin, pero ixjatapastakꞌati ni Espíritu Santo lhixajachal yu ox jatsukunti yu oxamaktaun. Bv}Yu valiꞌiy lapanakni tapastakꞌa katamakal vamun tacha yuꞌuncha tamakaputun, pero yu talhitꞌajun ni Espíritu Santo tapastakꞌa tacha katamakal yu lhinajun ni Espíritu Santo. duAChuncha makal para ox kintalaqtsꞌin ni Dios tacha yu lhinajun ixlhachimoꞌon. Chuncha lhitapasayau ni kijnan yu jantucha katijuntayau tacha yu valiꞌiy lapanakni, va katijuntayau tacha lhinajun ni Espíritu Santo. t}Yu valiꞌiy lapanakni ixtatsꞌanqaniy tapꞌasta para lay katamakal yu ixlhinajun laka lhachimoꞌon. Pero Dios malaqachal isTsꞌal para kalhitsukul lakatunaj tacha kijnan yu maqtaqalhinanau. Chuncha kintamaxtunin la ixtapꞌasta ni talaqalhin. sChavay ni Espíritu Santo xtaꞌa jatsukunti yu minachal kun Jesucristo. Chuncha kimalaqtaxtul la kintalaqalhin yu lhixajachal lhinin. lr SEx chuncha chavaycha jantucha tuꞌuchun laqtaqal mukꞌanikanau ni kijnankꞌan yu tiꞌukxuyanau kun Cristo Jesús, incha jantucha katijuntayau tacha yu valiꞌiy lapanakni, va katijuntayau tacha lhinajun yu Espíritu Santo. q ¡Ikxtaqniy lhimalaqpuchuncha ni Dios yu kimalaqtaxtuyaꞌ por kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo! Ex chuncha la kijatapastakꞌati iktapatsaniputun ixlhachimoꞌon ni Dios. Pero tacha valiꞌiy lapanaki, iktapatsaniy yu xalhachimoꞌon talaqalhin.sp_¡Payniycha ni kitꞌin! ¿Tasꞌayucha kimalaqtaxtuniyaꞌ ni aniy lakatunaj yu kilhaꞌan laka lhinin? ]o3pero la kilakatunaj iktemay aputaun lhachimoꞌon. Yucha talachꞌapay kun ixlhachimoꞌon ni Dios yu tanun la kijatapastakꞌati. Chuncha kinchꞌilhaꞌan yu xalhachimoꞌon talaqalhin yu alin la kilakatunaj. LnLa kilhitsukunuꞌ ayaj klhiꞌachantajuy ixlhachimoꞌon ni Dios wmgChuncha ikmakay kuenta ni mas ikmakaputun yu ox pero jantu lay por yu talaqalhin yu alin la ketsukunti. l Ex chuncha incha ikmakay yu jantu ikmakaputun ex jantu va yu kitꞌin ikmakay, yu makay va yu talaqalhin yu alin la ketsukunti. ak;Jantu ikmakay yu la ox yu ikmakaputun. Yu ikmakay va yu jantu ox yu jantu ikmakaputun. jIjkꞌatsay ni jantu tuꞌuchun ox lay ikmakay la ketsukunti. Mas ayaj ikmakaputun yu ox jantu kaklhitsukul tapꞌasta para kakmakal. si_Ex chuncha va tacha jantu kitꞌin ikmakay ni laqtaqal. Yu makay va yu talaqalhin yu alin la ketsukunti. lhQKlhakapuꞌan ni va ox ni lhachimoꞌon. Xlhiyucha va jantu ikmakaputun ni talaqalhin yu ikmakay. tgaJantu ikmalaqasiy yu ikmakay. Jantu ikmakay tacha yu ikmakaputun y yu jantu ikmakaputun va yucha ikmakay. -fSOx kꞌatsayau ni lhachimoꞌon minchal kun ni Espíritu Santo pero kitꞌin va klapanaki kunita. Va tacha kakstꞌanikal yu talaqalhin para kakmakal yu lhinajun. e- Ex chuncha yu lhachimoꞌon, mas ox junita, ¿va kixajnichal para kaknil? Jantu tsꞌuniy. Va alil para ox katasul tacha junita yu talaqalhin. Yu talaqalhin putapatsay yu ox lhachimoꞌon para kixajnichal lhinin. Ex chuncha yu talaqalhin va lhuu talaqalhin xajachal. ~du Ex chuncha laqsaval ni lhachimoꞌon la ox junita y tachun yu lhinaunkan va minchal kun Dios, laqsaval junita y ox. c Tejkan lhinaunkal tuꞌuchun, ex ni talaqalhin va kimakanul. Jantu kakmakal yu lhinaunkan, ex chuncha va tacha kimaqnil. b{ Ex chuncha yu lhachimoꞌon va tsꞌoqkanta para kaꞌalil yu ox jatsukunti. Pero kitꞌin kilhixajniyachal yu lhinin. ;ao Taun julchan tejkan jantukaꞌ xakmispay ixlhachimoꞌon Dios va oxamaktaun xaktijuyal. Pero tejkan kmispal yu lhinaunkan ex yu talaqalhin tapꞌasnichoqol tus va tacha kaknil. N`Pero tejkan lhinaunkal tuꞌuchun, ex tanul yu talaqalhin y apalay kimakal para kakmaqtaqalhinil. Incha jantu kaꞌalil ni lhachimoꞌon ex jantu la pꞌas kaval yu talaqalhin, va tacha kanilcha. B_}¿Ex chuncha tas kanaunaucha? ¿Va ixlaqtaqal ni lhachimoꞌon ni alin kintalaqalhinkꞌan? Jantu tsꞌuniy. Incha jantu kaꞌalil ni lhachimoꞌon ex jantu lay ox kakmispal yu talaqalhin. Incha jantu katsꞌoqkal ni jantu kaꞌakchꞌipꞌi ex jantu ox kajkꞌatsal ni va talaqalhin tejkan kꞌakchaꞌan. ^{Pero chavaycha jantucha kintamukꞌaniyan laqtaqal ni lhachimoꞌon. Yucha va tacha tachꞌinin ixkintalhitꞌaunan, pero chavaycha va tacha kaniucha y jantucha kintapaxtoqniyan. Ni Espíritu Santo kintaxtaqnitan yu sastꞌi jatsukunti para katapatsaniu ni Dios. Jantucha kintapastakꞌuyan yu maqancha jatsꞌoqkal laka lhachimoꞌon. La alin talaqalhin la ketsukuntikꞌan +]OTejkan valiꞌiy lapanakni ixjuntau, ni lhachimoꞌon ixkintapaxtoqniyan. Pero jantu ixmakaputunau yu lhinajun, va ixmaqtaqalhinanau. Chuncha lhixajchal lhinin. ~\uEx chuncha, ketꞌalaqaunin, ni lhachimoꞌon paxtoqniy qayntaun lapanaki vamun tejkan vananaj kujta. Uxiknan va tacha kꞌanitꞌikcha tejkan nil ni Cristo. Chuncha ni lhachimoꞌon jantucha tamukꞌaniyan laqtaqal. Ex chuncha katꞌatsꞌukꞌutꞌik kun yucha yu ixnitacha pero kujchoqotacha. Chuncha kaval para kaꞌalil la ketsukuntikꞌan yu kalhipaꞌinil ni Dios. z[mChuncha tejkan vananaj tꞌajun ixapay incha katꞌatsukuchoqol aqayntaun joꞌati ex maqtaqalhinin. Pero incha kanil yu ixapay ex jantucha paxtoqniy ni anchanu lhachimoꞌon. Lay katꞌatsukuchoqol aqayntaun, ex jantucha talaqalhin kaval. kZOIncha kanil ex jantucha paxtoqniy. Tejkan qayntaun xanati vananaj tꞌajun ixapay ex vanaj yucha ixnavin, va chuncha najun ni lhachimoꞌon. Pero incha kanil ni xapay ex ni anchanu lhachimoꞌon jantucha paxtoqniy ni xanati. 6Y gKetꞌalaqaunin, uxiknan yu mispꞌayatꞌik ni lhachimoꞌon, kꞌatsꞌayatꞌik ni lhachimoꞌon lhitꞌajun tapꞌasta kun qayntaun lapanaki vamun tejkan vananaj kujta. UX#Yu lhilhajati yu jalhimapalnan ni talaqalhin va lhinin. Pero yu xtaꞌa ni Dios yucha va jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ incha chꞌantaun juntau kun Cristo Jesús kiJalhachimoꞌonukꞌan.\W1Pero chavaycha laqtꞌaxtꞌutꞌatꞌikcha ni talaqalhin, ixꞌoqxtamatincha ni Dios untꞌatꞌik. Va kun yucha lhitꞌaunatꞌik milhilhajatkꞌan yu lhixajachal ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. VPero ¿tisuncha ixlaꞌaꞌiyatꞌik? Yu milhilhajatkꞌan ixjunita va yu chavaycha lhimaxananatꞌik, va yu lhixajachal yu lhinin. UTejkan ixꞌoqxtamatin talaqalhin ixꞌuntꞌatꞌik ex jantu kamakꞌatꞌik yu lhinaunkan para ox katalaqtsꞌin ni Dios. TT!Chuncha klaxaqalayau para ox kamalaꞌasitꞌik. Maqancha maqxtꞌaqkꞌantꞌik la ixtapꞌasta yu talaqalhin para kꞌamakꞌatꞌikcha yu jantu ox. Chuncha akchꞌintꞌamatꞌik yu lhinajun Dios. Chavaycha kꞌamaqxtꞌaqnitꞌik milakatunajkꞌan para ixꞌoqxtamatin Dios kꞌaꞌuntꞌik y ox katꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik. SwLaqtꞌaxtꞌutꞌatꞌikcha la mintalaqalhinkꞌan ex untꞌatꞌikcha oqxtamatin yu ox tꞌiꞌukxuntꞌayatꞌik. BR}Kaxtaqniu lhimalaqpuchuncha ni Dios. Mas uxiknankꞌan ixꞌoqxtamatin talaqalhin ixꞌuntꞌatꞌik pero laꞌaꞌitꞌik kun tachun melhanutkꞌan ni chivinti yu malanikꞌantꞌik. Q{¿Jantu kꞌatsꞌayatꞌik ni va ixꞌoqxtamatin untꞌatꞌik taun ukxtin para kamakꞌanitꞌik yu talhijunan? Incha makꞌayatꞌik yu lhinajun yu talaqalhin ex va ixꞌoqxtamatin talaqalhin untꞌatꞌik. Chuncha lhixajachal lhinin. Incha makꞌayatꞌik yu lhinajun Dios ex va ixꞌoqxtamatin Dios untꞌatꞌik. Va lhixajachal ni ox untꞌatꞌik la metsukuntikꞌan. 3P_¿Exni? Incha laqsaval jantucha kintamukꞌaniyan laqtaqal ni lhachimoꞌon y kintamapayniyan ni Dios ¿Ex laycha kataylhaꞌanau maqtaqalhinin? ¡Jantu tsꞌuniy! 9OkYu talaqalhin jantucha kalhitsukuyaꞌ tapꞌasta la metsukuntikꞌan. Jantucha tamukꞌaniyan laqtaqal ni lhachimoꞌon, va tamapayniyan ni Dios. Ixꞌoqxtamatin Dios juntau N1 Jantucha kꞌamakꞌaunitꞌik milakatunajkꞌan para kapuꞌalil yu talaqalhin. Kꞌamaqxtꞌaqnitꞌik ni Dios. Mas va tacha kanitꞌikcha chavaycha kꞌujchꞌoꞌotꞌatꞌikcha. Kꞌamaqxtꞌaqnitꞌik milakatunajkꞌan para kamakꞌatꞌik yu ox kalaqtsꞌil ni Dios. DM Xlhiyucha jantucha kaxtaqnin lakatin ni talaqalhin para kalhitsukul tapꞌasta la milakatunajkꞌan yu kamiꞌoyaꞌ. Jantucha kamakꞌatꞌik laqtaqal yu taskꞌiniy milakatunajkꞌan. {Lo Vachu va chun kakꞌatsꞌantꞌik va tacha kꞌanitꞌikcha, xlhiyucha jantucha tapaxtoqniyan yu talaqalhin. Chavaycha va tacha kakꞌujchꞌoꞌotꞌikcha y metsukuntikꞌan va ixnavin Dios yu talaqtsꞌinan chꞌantaun kun Cristo Jesús. K7 Tejkan nil, va aqtauncha nil para jantucha kalhitsukul tapꞌasta ni talaqalhin. Chavaycha va kujchoqotacha y yu ixjatsukunti va ixnavincha ni Dios. J Kꞌatsayau ni Cristo kujchoqol mas ixnitacha y xlhiyucha jantucha kanichoqoyaꞌ. Yu lhinin jantucha kalhitsukul tapꞌasta kun yucha. bI=Ex chun niucha kun Cristo, xlhiyucha lhakapuꞌanau ni vachu katsukuchoqoyau kun yucha. bH=Chavay yu nitacha kun Cristo va oxamaktaun junita, jantucha mukꞌanikan ni talaqalhin. [G/Ex chuncha kꞌatsayau tejkan xtukmukꞌakal laka kurus ni Jesús ancha miꞌol yu maqaniyaꞌ ketsukuntikꞌan para kamiꞌol yu xaputsuku talaqalhin. Ex jantucha lay kamakau yu tacha lhinajun yu talaqalhin. GFIncha laqsaval chꞌantaun kajuu kun Cristo la ixlhinin ex va tacha kaniucha. Ex vachuꞌ chꞌantaun kun yucha kalhitsukuyau yu sastꞌi jatsukunti vachu va tacha kujchoqol ni yucha. zEmEx chuncha tejkan aqchajꞌauyau yucha masuy va tacha kaniucha y kamaknukaucha. Ex va tacha takukchoqoo vachu va tacha ni Cristo takukchoqol por ixtapꞌasta kimPay Dioskꞌan. Chuncha tapasal para kataylhaꞌau kun yu sastꞌi jatsukunti. D/¿Jantukaꞌ kꞌatsꞌayatꞌik incha aqchajꞌajuu por lhakapuꞌau ni Jesucristo, yucha masuy ni va tacha lhitanuu la ixlhinin ni Jesucristo? C3Jantu aqtaun. Tejkan lhakapuꞌau va tacha kaniucha y jantucha kintapaxtoqniyan ni talaqalhin. Xlhiyucha jantucha lay taylhaꞌanau maqtaqalhinin. pB [¿Ex tas kanaunaucha? ¿Va kataylhaꞌanau maqtaqalhinin para chuncha apalay ox kintamapaynin ni Dios? 2A]Ex chuncha ni talaqalhin lhitꞌajun tapꞌasta para kaꞌalil lhinin. Vachu va chuncha ixjamapayninti ni Dios lhitꞌajun tapꞌasta para kaxajchaꞌau tacha lajꞌoxin lapanakni. Chuncha alil ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ, va por yu makal kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo.S@Ixlhachimoꞌon ni Dios va tsꞌoqkal para katasul ni va lhuu ixlaqtaqalkꞌan ni maqtaqalhinin. Pero tejkan talhaval ixlaqtaqalkꞌan ni maqtaqalhinin, ex apalay talhaval ixjamapayninti ni Dios. e?CVachu por ni anchanu lapanaki yu jantu ixqalasmatꞌa ni Dios, xlhiyucha la pumalhuu taval maqtaqalhinin. Pero yu aqayntaun lapanaki yucha ox ixqalasmatꞌa ni Dios, xlhiyucha pumalhuu taval tacha lajꞌoxin lapanakni. >Ex chuncha ixtalaqalhin ni anchanu lapanaki lhixajchal ixmaqanlqajnatkꞌan tachun ni lapanakni. Vachu va chuncha yu ox ixjatsukunti yu aqayntaun, yu Jesucristo, yucha lhixajchal para tachun kalaqlaqtsꞌinkal tacha lajꞌoxin lapanakni kataval. -=SChuncha va por ixtalaqalhin qayntaun lapanaki yu lhinin lhitꞌajun tapꞌasta. Ex por yu makal Jesucristo apalay kalhitsukuyau tapꞌasta la ketsukuntikꞌan tachun ni kijnan yu laqaꞌiyau yu ay ixjamapayninti ni Dios. Yucha kintaxtaqniyan para kintalaqtsꞌin tacha lajꞌoxin lapanakni. $<AYu ixtalaqalhin ni Adán jantu lhixajachal tacha yu xtaꞌa ni Dios. Tejkan puxkaulaqtsꞌinkal ni anchanu talaqalhin yucha xajchal maqanlqajnati. Pero mas lhuu kintalaqalhinkꞌan ni Dios va kintamapayniyan. Chuncha xajtachal para kintalaqtsꞌin tacha lajꞌoxin lapanakni kajuu. M;Pero ixtalaqalhin ni Adán jantu chun kaxajchal tacha yu valiꞌiy kintaxtaqniyan Dios. Chuncha yu makal qayntaun lapanaki lhixajchal ni pumalhuu lapanakni katanil. Pero kintamapayniyan aqayntaun lapanaki yu junkan Jesucristo. Xlhiyucha apalay lhuu talhaval ixjamapayninti ni Dios yu kintaxtaqniyan kimpumalhuukꞌan. -:STejkan ixtꞌajun ni Adán tus tejkan ixtꞌajun ni Moisés, ni lhinin ixlhitꞌajun tapꞌasta mas jantukaꞌ ixtamispay lapanakni yu lhinaunkan. Tanil mas ixtalaqalhinkꞌan jantu kaval tacha ni Adán yu jantu kaqalasmaklhi ni Dios. Chuncha ni Adán masuy ni maqskꞌiniy kamil aqayntaun. H9  La maqancha ixꞌalin ixtalaqalhinkꞌan ni lapanakni mas jantukaꞌ istsꞌoqkꞌan ixlhachimoꞌon Dios. Pero tejkan jantukaꞌ istsꞌoqkan, ex jantukaꞌ ixmakakan kuenta yu talaqalhin. A8{ Yu talaqalhin puꞌalil yu makal qayntaun lapanaki yu ixjunkan Adán. Va xlhiyucha alil lhinin. Chuncha tachun ni lapanakni va yucha lhiniꞌoyau, va por tachun maqtaqalhininau. u7c Jantu vamun yuꞌ. Vachu ay makayau ni Dios por yu makal kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Va por yucha chavaycha oxamaktaun juntau kun Dios. Yu lhinin puꞌalil yu makal Adán pero yu ox jatsukunti puꞌalil yu makal ni Jesucristo Z6- Tejkan tꞌalaxkaynin ixjuntau kun Dios, yu Istsꞌal nil por kijnankꞌan ex oxamaktaun juu kun Dios. Chavaycha oxamaktaun juntau, xlhiyucha apalay ox kꞌatsayau ni kintamalaqtaxtuyan va por kujchoqotacha. -5S Chavaycha laqtsꞌinkanau tacha lajꞌoxin lapanakni por ixjakꞌalna ni Cristo tejkan maqnikal. Xlhiyucha kꞌatsayau ni kintamalaqtaxtuniyan ixlhilukuj ni Dios. 4Pero ni Dios va inchine masul ni ayaj kintaꞌachaniyan. Tejkan vananaj maqtaqalhinin ixjuntau ex ni Cristo nil por kijnankꞌan. }3sVa laycha jantu matichun kanil por aqayntaun mas ox kaval. Ka va lay kanil por aqayntaun incha ayaj ox laqtsꞌin. 12[Tejkan istsꞌanqay kintapꞌastakꞌan y jantu lay ixꞌaqtayjukanau keꞌemankꞌan, va exnicha ni Cristo nil por kijnankꞌan mas jantu ixtoꞌoyayau ni Dios. L1Incha pakxanꞌiyau, yucha jantu kalhimaxanau, laqsaval va chuncha kunaꞌ. Chuncha kꞌatsayau va por kintaxtaqnitan ni Espíritu Santo y yucha kintamakꞌatsaniyan ni Dios ayaj kintapaxkayan. 90kIncha lay maqantaulau yucha masuy ni va la pꞌas kilhakapuꞌatkꞌan. Incha la pꞌas kilhakapuꞌatkꞌan yucha makay para apalay kapakxanꞌiu yu Dios naul kaꞌalinaꞌ. //Jantu vamun yuꞌ lhiꞌachantajuyau. Vachuꞌ lhiꞌachantajuyau mas maqanlqajnanau. Kꞌatsayau ni maqanlqajnati makay para lay kamaqantaulau. 0.YVachu va por yucha lay katanuyau la ixjamapayninti ni Dios taꞌan ox kintalaqtsꞌinan taꞌan lhiyanau. Vachu lhiꞌachantajuyau ni kamispayau ixꞌoxixtu ni Dios. 3~V}|{zyy@x4vuttbsfrqponjm>lkkjSii+hYggfedrcRbb[a`__^a]\\U[[IZlYYOX!W@VVVUTtSIRQPQONML{KJIIrI HnGBF\EDCCBAA@7?<>e><<<;:988 766(544:3211$0/.R-r,H+*))M(S''r&&=%$$ #w"!!9 5(tik?kQ;w Q o  -<zu v Va laqsaval yu naul. Xlhiyucha laqatapꞌasta kalaqxaꞌalatꞌi ixlapanakni Jesucristo para ox kaval ixlhakapuꞌatkꞌan. >t wv Qayntaun yu machaqaꞌ Kreta yu ixtoꞌoyakan tacha profeta va naul: “Yu machaqan Kreta tamakanununꞌalhiy, va tacha maqtalin yu ayajnan, va jamalhaqnin, y ayaj lhuu tavajin.” Zs /v Yuꞌuncha jalaktꞌilhiniy ixjatapastakꞌatkꞌan lapanakni yu aqataun chaqaꞌ tavilanal. Chuncha talay por yu chivinti yu jamalaninin por tamakanulhajaputun tumin. Xlhiyucha maqskꞌiniy saq kalakmakakal. r ;v La alin yu jantu tatoꞌoyay yu xalajꞌaynin. Yuꞌuncha va ayaj chivinꞌoj lapanakni yu tamakanununputun. La alin israelitas yu chuncha talay. vq gv Maqskꞌiniy kataylhaꞌal kun ni chivinti yu lhakapuꞌankan vachu va tacha malanikantacha. Chuncha lay kalakmalanil yu alati kun ni chivinti yu laqsaval. Vachu maqskꞌiniy lay kalaqxaqalal ni lapanakni yu talaktanchay ni ox chivinti. ap =vMaqskꞌiniy kaval qayntaun yu ox jalaqaꞌiy lapanakni la ixchaqaꞌ. Vachuꞌ kun achati makay yu lajꞌoxi, vachuꞌ lhistakkan ixjatapastakꞌati, ox ukxuyal, makay yu lhipaꞌiniy Dios, ox lhistakkan ixputsuku. Jo vQayntaun lapanaki yu ulakan tacha xajalhistaknaꞌ yu talhakapuꞌan, yucha va xtaqnikan ixlhitapatsa Dios. Xlhiyucha maqskꞌiniy ox katiꞌukxuntayal. Jantu lay kamukꞌanikal laqtaqal, jantu lay ay kꞌatsan, jantu lay akxaunaꞌ joꞌati kaval, jantu kataꞌapꞌal, jantu kalakasamanal, jantu kamakanuskꞌil tumin. >n wvQayntaun lapanaki para kalakꞌulakal tacha xaꞌay jalhakapuꞌanan maqskꞌiniy ox katiꞌukxuntayal. Jantu lay kamukꞌanikal laqtaqal, vamun qayntaun xanati katꞌatsukul. Yu sasꞌatꞌan vachuꞌ maqskꞌiniy katalhakapuꞌal, jantu kalakmispakal tacha jalaktuꞌunun. Ox taqalasmaknan yu laklhijunkan. /m YvVa ikmakaunchaꞌan ancha Kreta para kalaꞌoxitꞌi yu tsꞌanqay y para kalakꞌulatꞌi xalajꞌaynin yu talhakapuꞌan taun taun japutaulan tacha klhijunin. l 7vVa ikmastakꞌayan uxintꞌi, Tito, va tacha laqsaval kintsꞌal kꞌatꞌi va por chꞌantaun kilhakapuꞌatkꞌan. Ni kimPay Dioskꞌan kun Jesucristo yu kiJamalaqtaxtunukꞌan kaxtaqnin jamapayninti y oxamaktaun kamakan. Ni Tito junkan yu tsꞌanqay kamakal laka Kreta k 5vNi Dios masul ixchivinti tejkan ox val para katasul. Va masul por ixlaqputeꞌeka, yucha ni lhitapatsa yu kixtaqnil Dios yu kiJamalaqtaxtunukꞌan. Hj  vTapakxanꞌiy ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. La maqancha tejkan jantukaꞌ aqtaynil ni lakamunukpaꞌ ni Dios naul kaxtaꞌaꞌ ni anchanuꞌ jatsukunti. Yucha jantu makanunun. ^i 9vKitꞌin kPablo, va ixꞌoqxtamati Dios kunita. Ni Dios jalaksakta ixlapanakni y Jesucristo kimalaqachata para kaklaqputeꞌenil y katalhakapuꞌal. Ex lay katamispal tas maqskꞌiniy katatiꞌukxuntayal kun Dios. )hKVa taun ni Dios y vamun yuꞌ lhitꞌajun jatapastakꞌati. Va yucha ay kamakakal mas va tavanancha kaval por yu makal ni Jesucristo. Va chuncha kavalcha.g1va tus chavaykaꞌ ni Dios masuy. Va masukan la ixjatsꞌoqnutkꞌan ni lapanakni yu maqancha ixtalaqputeꞌey ixchivinti. Ni Dios yu alin mas va tavanancha, yucha lhinaul va chuncha katamispal tachun ni lapanakni lakamunukpaꞌ para lay kataqalasmaklhi y katalhakapuꞌal. tfa¡Ay kamakakal ni Dios! Yucha lay tamapꞌasniyan para ox kꞌalhakꞌapꞌupꞌintꞌik ni ox chivinti yu klaqputeꞌey yu lhichiviniy ni Jesucristo. Ni anchanuꞌ chivinti mas jantu ixmispakan tejkan aqtaynil ni lakamunukpaꞌ ^e5Katamapaynin ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Ni Pablo ay makay ni Dios dTamastakꞌayan ni Gayo. Kitꞌin kPablo kvil la ixchaqaꞌ. Vachu tamastakꞌayan tachun ixlapanakni Dios yu tataqxtoꞌa la ixchaqaꞌ. Vachu tamastakꞌayan Erasto yu maꞌay xatumin laka putaulan. Vachu tamastakꞌayan ni Kuarto yu kintꞌalaqajunkꞌan. c Kitꞌin Tercio yu iktꞌajun tsꞌoqmulan ixchivinti Pablo vachu klamastakꞌayau tacha ixlapanaki kiJalhachimoꞌonukꞌan. zbmTamastakꞌayan ni Timoteo yu kintꞌatapatsay, vachu Lucio ali Jasón ali Sosípater yu kintꞌamachaqan. !a;Ni Dios yu oxamaktaun makanan, yucha niman kaꞌakchꞌintamayaꞌ ni Satanás la minchꞌajakꞌan. Katamapaynin kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. D`Tachun ni lapanakni takꞌatsay ni ox lhakꞌapꞌupꞌinatꞌik, xlhiyucha klhiꞌachantajuy por uxiknankꞌan. Ox kꞌamispꞌatꞌik makanan yu ox, jantu kꞌalanitꞌik yu jantu ox. M_Yuꞌuncha jantu tatapatsaniy ni Cristo kiJalhachimoꞌonukꞌan, vamun tatapatsay para ixlaqꞌamankꞌan. Kilkꞌus tachiviniy y chuncha talakmakanuy ni lapanakni yu jantukaꞌ ox tamalaqasiy. ^Ketꞌalaqaunin, klatapayniniyau ni kꞌamakꞌatꞌik kuenta ni lapanakni yu talaktꞌilhiputunan, tamakay para kamakꞌauntꞌijlatꞌik milhakapuꞌatkꞌan. Yuꞌuncha jantu tamakay tacha yu lanitꞌik uxiknan. Jantu chꞌantaun kalaktꞌaꞌuntꞌik. D]Kꞌalamastꞌakꞌatꞌik kun jamapayninti tacha paxtoqniy ixlapanakni Dios. Tachun ixlapanakni Dios yu aniy tavilanal tamastakꞌaꞌoyan. Ni Pablo jalaqxtaqniy alati jatapastakꞌati \5Kꞌamastꞌakꞌatꞌik ni Filólogo ali Julia ali Nereo kun ixtꞌalapanaki, ali Olimpas ali tachun ixlapanakni Dios yu tavilanal kun yuꞌuncha. ['Kꞌamastꞌakꞌatꞌik Asínkrito ali Flegonte ali Hermas ali Patrobas ali Hermes y tachun yu jatꞌalaqaunin yu tavilanal kun yuꞌuncha. |Zq Kꞌamastꞌakꞌatꞌik Rufo yu laksakta kiJalhachimoꞌonukꞌan y vachu ixnati yu va tacha kinati klaqtsꞌin. PY Kꞌamastꞌakꞌatꞌik Trifena ali Trifosa yu tatapatsay kun kiJalhachimoꞌonukꞌan. Kꞌamastꞌakꞌatꞌik Pérsida yu ox paxkayau. Yucha va lhuu lhitapatsa makaniy kiJalhachimoꞌonukꞌan. X9 Kꞌamastꞌakꞌatꞌik Herodión yu kintꞌamachaqaꞌ. Kꞌamastꞌakꞌatꞌik ixlapanakni Narsiso yu talhakapuꞌan ni kiJalhachimoꞌonukꞌan. W Kꞌamastꞌakꞌatꞌik Apeles, mispakan ni ox lhakapuꞌan ni Cristo. Kꞌamastꞌakꞌatꞌik ixlapanakni Aristóbulo. V! Kꞌamastꞌakꞌatꞌik ni Urbano yu kintatꞌatapatsayan la ixlhitapatsa ni Cristo. Vachu kꞌamastꞌakꞌatꞌik Estakis yu ikpaxkay. cU?Kꞌamastꞌakꞌatꞌik ni Amplias yu ikpaxkay tacha ixlapanaki ni Jalhachimoꞌonuꞌ. TKꞌamastꞌakꞌatꞌik Andrónico ali Junias yu kintꞌamachaqan yu ixkintatꞌatanun laka pachꞌin. Tachun ni lapanakni yu jamalaqachal ni Jesús tus ox lakmispay ixlaꞌatꞌuykꞌan. Yuꞌuncha pꞌunaj talhakapuꞌal ni Cristo ex astan kitꞌin. KSKꞌamastꞌakꞌatꞌik ni María yu ayaj tapatsal por uxiknan. ]R3Vachu kꞌamastꞌakꞌatꞌik ni lapanakni yu talhakapuꞌan yu tataqxtoꞌa la ixchaqakꞌan. Kꞌamastꞌakꞌatꞌik kiꞌamigo Epeneto yu ikpaxkay. Yucha pꞌunaj lhakapuꞌal ni Cristo xalakatꞌun Akaya. Q}Yuꞌuncha ixtamaqxtaqta ixjatsukuntikꞌan por kitꞌin. Xlhiyucha ikxtaꞌa lhimalaqpuchuncha pero jantu vamun kitꞌin. Vachu tachun ni lapanakni yu talhakapuꞌan Dios yu jantu israelitas kataval, si taxtaꞌa lhimalaqpuchuncha por yuꞌuncha. |PqKalakmastꞌakꞌatꞌik ni Priscila ali yu Aquila yu kintatꞌatapatsayan la ixlhitapatsa ni Cristo Jesús. O Ox kalaꞌaꞌitꞌik, yucha va ixlapanaki kiJalhachimoꞌonukꞌan. Kꞌalaꞌaꞌitꞌik tacha paxtoqniy ixlapanakni Dios. Kaꞌaqtꞌayꞌutꞌik mas va tisuncha kaval yu maqskꞌiniy. Yucha lhuucha jalaqꞌaqtayjuta y vachu kiꞌaqtayjul ni kitꞌin. N 9Kitꞌin iknajun ni ox kalaꞌaꞌitꞌik ni kintꞌalapanakkꞌan Febe. Yucha lakꞌulakan kalaqꞌaqtayjul yu talhakapuꞌan laka putaulan Cencrea. ^M5!Dios yu oxamaktaun jamakanan katatꞌataulan mintachunkꞌan. Chuncha kavalcha.nLU Chuncha para lay klalaqchaꞌau kun achati incha chuncha najun ni Dios y lay chꞌantaun kastaknau. nKUKaskꞌintꞌik para jantu tuꞌuchun kintamakanil yu jantu taqasmakputun ixchivinti Dios ancha xalakatꞌun Judea. Vachu kaskꞌintꞌik ni ox katalaqaꞌil ixlapanakni Dios ancha laka putaulan Jerusalén yu kaklaklhaaniyaꞌ. WJ'Ketꞌalaqaunin, Jesucristo va kiJalhachimoꞌonukꞌan y ni Espíritu Santo kintaxtaqniyan japaxkanti. Xlhiyucha klatapayniniyau ni tejkan tꞌaqxtꞌoqyatꞌik ni kaskꞌintꞌik Dios por kitꞌin. IOx ijkꞌatsay ni tejkan kajkꞌantachal, kaklhaanaꞌ ni ox chivinti yu minachal kun Cristo yu taꞌaqtayjuyan la metsukuntikꞌan. H/Chuncha pꞌunaj kaklhaanaꞌ laka Jerusalén ixꞌofrendajkꞌan. Ex tejkan kakmajkaniꞌoyacha kaklalaqtapasayau tejkan kajkꞌanaꞌ España. ]G3Va chuncha ixtamakaputun, va tacha katalhaaninil. Yuꞌuncha mas jantu israelitas kataval, yu ixlhakapuꞌatkꞌan va kun ni israelitas minchal. Chavaycha taꞌaqtayjuchoqoy kun yu tamaqskꞌiniy ni israelitas. /FWYu tavilanal xalakatꞌun Macedonia kun Akaya tamaqamal katapusaklhi taun ofrenda para katamalaqachanil ixlapanakni Dios yu kilpatanin yu tavilanal laka Jerusalén. oEWPero chavaycha ikteꞌen Jerusalén para kaklaqꞌaqtayjul ixlapanakni Dios yu ancha tavilanal. ?DwXlhiyucha tejkan kajkꞌanaꞌ España klalaqtapasaputunau para va aqtauncha kaklalaqtsꞌiu, ex chuncha lay kaklhiꞌachantajul. Ex astan chuncha lay kilaꞌaqtayjuu la kilakatin. }CsPero chavaycha ikmajkanitacha kilhitapatsa yu aniy laka putaulanaxna y tus maqancha aqlhuu klalaqꞌuxanachaꞌau. ^B5Xlhiyucha jantukaꞌ lay klalaqꞌanau mas va aqlhuvaj klalaqꞌuxanachaꞌau. vAeVa chuncha kaval tacha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios taꞌan najun:Ni lapanakni yu jantukaꞌ jalaqputeꞌenikan, yuꞌuncha kataqasmatꞌaꞌ.Yu jantukaꞌ taqasmatꞌa, yuꞌuncha katamalaqasiyaꞌ. Ni Pablo uxaꞌan Roma $@AAyaj klaqputeꞌeputun yu ox chivinti taꞌan jantukaꞌ aqtaun qasmakkan ixtaqaꞌuti ni Cristo. Jantu klaqaputapasaputun taꞌan tapasatacha aqayntaun. b?=Talaqtsꞌin yu lajꞌay axtoqnuꞌ yu ikmakay yu masuy ixtapꞌasta ni Espíritu Santo. Chuncha mas va Jerusalén, mas va tus xaꞌestado Ilirico, kitꞌin klaqputeꞌeꞌol yu ox chivinti yu lhichiviniy ni Cristo. c>?Jantu klhichiviniy ni lhitapatsa yu ikmakay kitꞌin. Klhichiviniy vamun lhitapatsa yu makay Cristo la ketsukunti. Talhakapuꞌan yu jantu israelitas kataval tejkan taqasmatꞌa kinchivinti y talaqtsꞌin yu ikmakay. =}Jantu ay ikmakakan por yu ikmakay kitꞌin, pero va ay ijkꞌatsan por yu makay Jesucristo tejkan iktapatsaniy ni Dios. &<EIktapatsaniy ni Jesucristo kun lapanakni yu jantu israelitas kataval. Klaqlaqputeꞌeniy yu ox chivinti yu minchal kun Dios. Chuncha para kataval tacha taun jamoqslanti yu ikmaqxtaqniy ni Dios, yu kapaxkalaqaꞌil. Va chuncha kataval ixlapanakni Dios por yu makay ni Espíritu Santo. \;1Pero chavaycha aniy klatsꞌoqnitaucha laqatapꞌasta para kapꞌastꞌakchꞌoꞌotꞌik ni aniy chivinti. Chuncha klatsꞌoqnitau va por chuncha kimpaxtoqniy kilhitapatsa yu kixtaqnil Dios la ixjamapayninti. -:SKetꞌalaqaunin, ox ijkꞌatsay ni ayaj qalꞌoxin untꞌatꞌik, vachu mispꞌaꞌoyatꞌik yu maqskꞌiniy, vachu lay laxtꞌaqniyatꞌik jatapastakꞌati. 9# Ni Dios kintaꞌaqtayjuyan kapakxanꞌiu yu ox. Chavay kataxtaqniꞌojon achati ni uxiknan y oxamaktamin katamakan la milhakapuꞌatkꞌan. Ex chuncha la ixtapꞌasta ni Espíritu Santo va kun achati lay kapꞌakxanꞌiyapitik yu kaꞌalinaꞌ. Ixlhitapatsa ni Pablo 8 Vachu yu Isaías tsꞌoqlhi, va naul:Kaꞌalinaꞌ qayntaun lapanaki yu ixmaqlaqapꞌu qayntaun yu junkan Isaí.Kaꞌostaulaꞌ para kalhachimoꞌonul tachun ni lakamunukpaꞌ.Va yucha katapakxanꞌiyaꞌ taꞌoqxlaqchux ni lapanakni. T7! Vachuꞌ alakataun tsꞌoqkanta:Ay kꞌamakꞌatꞌik ni Jalhachimoꞌonuꞌ mintachunkꞌan yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik.Kalhimilpꞌatꞌik, taꞌoqxlaqchux lapanakni untꞌatꞌik. 6+ Alakataun tsꞌoqkanta:Uxiknan yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik, kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik chꞌantaun kun ixlapanakni Dios. 5 Vachu kilachil para ay katamakal ni Dios yu jantu israelitas kataval por ixjamapayninti. Chuncha tsꞌoqkanta, junkan ni Dios:Xlhiyucha ay kakmakayan mas taꞌan tavilanal yu jantu israelitas kataval.Vachuꞌ kaklhimilpayaꞌ mintaqaꞌuti. 4!Ni Cristo kintakiꞌaqtayjuchin ni kijnan yu israelitas juntau. Va para kataqayntsal ixchivinti ni Dios yu jalakjunil maqancha kijapayan. 3wChuncha kꞌalalaꞌaꞌitꞌik aqstanchunin vachu va tacha ni Cristo kintalaqaꞌin para ay kamakakal ni Dios. P2Chuncha kaval para chꞌantaun kꞌaꞌuntꞌik para chꞌantaun ay kꞌamakꞌatꞌik ni Dios ixPay kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Laqputeꞌenikan ni ox chivinti yu jantu israelitas kataval 1!Ni Dios xtaꞌa maqantaulati y malakaꞌulanan. Va yucha kamakal para taun kaval mijatapastakꞌatkꞌan tacha lhinajun ni Cristo Jesús. 0wYu tsꞌoqꞌulakal maqancha va para kalaniu kijnan. Ex kun maqantaulati lay kalakataulau y lay kapakxanꞌiu yu ox. ]/3Mas Cristo jantu va xꞌaman kalhiꞌachantajukal yu makal. Va paxtoqnil tacha tsꞌoqkanta taꞌan junkal ni Dios: “Ni lapanakni yu talaktuꞌuyan, ixjalaktuꞌuntikꞌan va kintaukꞌanichal ni kitꞌin.” |.qMaqskꞌiniy kamakau yu ox, yu kalhiꞌachantajul ni kintꞌamachaqakꞌan para lay kaputalhaval ixlhakapuꞌati. H- Kijnankꞌan yu pꞌas lhakapuꞌanau maqskꞌiniy kalaqꞌaqtayjuu yu tatsꞌanqaniy tapꞌasta la ixlhakapuꞌatkꞌan. Jantu maqskꞌiniy kamakau vamun yu kalhiꞌachantajuu kijnankꞌan. d,AIncha kꞌaꞌutꞌi tuꞌuchun yu lhakꞌapꞌupꞌin ni jantu ox kꞌaꞌutꞌi ex taukꞌaniyachaꞌan milaqtaqal. Incha lhakꞌapꞌupꞌin ni jantu ox kꞌamakꞌatꞌi ex va laqtaqal incha kꞌamakꞌatꞌi.C+Uxintꞌi lhakꞌapꞌupꞌin ni lay kꞌaꞌutꞌi. Yucha kaval meꞌeman kun Dios. Kalhiꞌachantajul ni lapanaki yu jantu xꞌaman mukꞌanikan ixlaqtaqal tejkan kaꞌul tuꞌuchun. * Incha milaqaj lhilay jantu ox, ex jantu maqskꞌiniy kꞌaꞌutꞌi vakax nisin kaꞌoqnu, para jantu kamakaul ixlhakapuꞌati. j)MJantu kamaꞌatsꞌanꞌatꞌi ixlhitapatsa ni Dios por yu uy. Laqsaval, tachun va lajꞌoxi para kꞌaꞌutꞌi. Pero jantu kꞌaꞌutꞌi tuꞌuchun incha milaqaj kalaqtsꞌinan y por yucha kamakauntijlal ixlhakapuꞌati. |(qChavaycha kalakxkajuu tas lay oxamaktamin kalatꞌataulau y tas lay kalalapꞌasniu la kilhakapuꞌatkꞌan. o'WYu chuncha tapatsaniy ni Cristo, yucha ni Dios ox laqtsꞌin, vachuꞌ ox talaqtsꞌin ni lapanakni. &Taꞌan lhachimoꞌonun ni Dios, jantu maqskꞌiniy tisuncha kꞌaꞌutꞌi u tisuncha kꞌaꞌoqtꞌi. Yu maqskꞌiniy va kꞌamakꞌatꞌi yu ox laqtsꞌin ni Dios, oxamaktaun katꞌiꞌukxuntꞌay, y kꞌalhitsꞌukꞌu ni achati yu xtaꞌa ni Espíritu Santo. Z%-Jantu kaxtꞌaqtꞌik lakatin ni jantu ox kalhichivinkal yu ox makꞌayatꞌik. S$Incha kꞌaꞌutꞌi tuꞌuchun y milaqaj jantu ox lhilay ex ka jantu ox pꞌaxkꞌay milaqaj. Ni Cristo nil por yucha, ex chuncha jantu maqskꞌiniy kꞌamaꞌatsꞌanꞌatꞌi por yu kꞌaꞌutꞌi. w#gKitꞌin ox ijkꞌatsay ni kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo najun ni jantu tuꞌuchun alin yu jantu lay kꞌaꞌutꞌi. Pero incha matichun pastakꞌa ni kaꞌalil tuꞌuchun yu jantu lay kꞌaꞌutꞌi, ex para yucha jantu ox kaval. S" Xlhiyucha jantucha maqskꞌiniy kalakiltajiu. Maqskꞌiniy kꞌalhistꞌajkꞌantꞌik para jantu kꞌamakꞌatꞌik yu jantu ox laqtsꞌin milaqajkꞌan, yu lay kapumakauntijlal ixlhakapuꞌati. G! Ex chuncha qayntamin lapanakni maqskꞌiniy kalhitaulau yu makayau ancha la ixtalakaꞌukxpuꞌ ni Dios. Jantu kꞌamakꞌatꞌik yu lay kapumakauntijlal ixlhakapuꞌati milaqajkꞌan K  La ixchivinti Dios najun:Kitꞌin ijkujta, najun ni jalhachimoꞌonu.Tachun ni lapanakni kintataꞌaqtsoqoqtaniyaꞌ.Tachun ni lapanakni katanaunaꞌ ni kitꞌin va Dios kunita. [/ ¿Taꞌayucha lapanaki kꞌatꞌi para kꞌamukꞌanin laqtaqal milaqaj? ¿Valiꞌiycha jantu ox laqtsꞌin milaqaj? Tachun maqskꞌiniy katayau la ixꞌukxpu ni Cristo taꞌan kamukꞌakanaꞌ laqtaqal. q[ Va xlhiyucha ni Cristo nil ex kujchoqol para kaval ixJalhachimoꞌonukꞌan yu janinin ali yu takujta. $AIncha tsukuyau va para ni Jalhachimoꞌonu Dios tsukuyau. Vachuꞌ tejkan niyau, va para yucha niyau. Mas katsukuu mas kaniu, va si yucha ixnavin juntau. jMSiya kijnankꞌan jantu matichun xꞌaman tiꞌukxuntayay, mas va kakꞌujtꞌi, mas kanitꞌi. H Qayntaun lapanaki yu pastakꞌuy taun julchan, chuncha makay va por toꞌoyaputun ni Dios. Vachuꞌ yu puchux uy, va chuncha makay para katoꞌoyal ni Dios, va xtaqniy lhimalaqpuchuncha ni Dios. Vachu yu jantu puchux uy, yucha jantu uy va por toꞌoyaputun ni Dios y vachu xtaqniy lhimalaqpuchuncha ni Dios por yu uy. b=Lati talhilay ni apalay xtapal taun julchan xajantu yu ataun julchan. Pero alati lapanakni talhilay va aqstanchunin tachun julchan. Qayntamin lapanakni si putamin maqskꞌiniy kalakpastaknal tacha lhakapuꞌan. (I¿Taꞌayucha lapanaki kꞌatꞌi para kꞌamukꞌanin laqtaqal ixꞌoqxtamati Dios? Ni Dios va ixꞌukxtin, yucha makay kuenta incha kataylhaꞌanaꞌ la ixlhakapuꞌati u incha kamakauntijlayaꞌ. Pero kataylhaꞌanaꞌ. Ni Dios va ixꞌukxtin, yucha lay aqtayjuy para kataylhaꞌal. +Yu puchux uy jantu maqskꞌiniy kalaktanchanil yu jantu uy. Vachu yu jantu uy jantu maqskꞌiniy kakiltayl yu puchux uy. Ni Dios va laqaꞌiy. dALati va puchux taꞌuy, pero aqtamix yu jantukaꞌ ox talhakapuꞌan jantu taꞌuy vakax. u eKꞌalaꞌaꞌitꞌik yu jantukaꞌ ox lhakapuꞌan. Jantu kalaktꞌanchꞌanitꞌik por aputaun ixputsuku. #? Maqskꞌiniy katiꞌukxuntayau tacha kiJalhachimoꞌonukꞌan Jesucristo. Jantucha maqskꞌiniy kamakau tacha yu tamakaputun yu valiꞌiy lapanakni. Ox katijuntayau tacha maqskꞌiniy laka jatunkunaꞌ. Jantu maqskꞌiniy kataꞌapꞌau laka kꞌatan, jantu katꞌatamau aqayntaun yu jantu kinavinkꞌan kaval, jantu kamakau laqxtoqnuꞌ. Jantu maqskꞌiniy kalalukujlaniu y jantu kalaꞌakchaꞌaniu. [/ Va laycha katapasaꞌol ni japutsꞌisniꞌ, va taꞌukstsꞌuniycha ni anchanu julchan. Xlhiyucha maqskꞌiniy kamakauntijlaꞌojoo xalhitapatsa ni japutsꞌisniꞌ, kalhilakatayau xaputsuku ni jatunkunaꞌ.  Tejkan chuncha makꞌayatꞌik, kꞌamakꞌatꞌik kuenta yu chavay tapasay. Va lakachilcha ni julchan para kakujvicha, jantucha maqskꞌiniy kaltatau. Tejkan pꞌunaj lhakapuꞌau tus chavaycha apalay ukstsꞌuniy lakaminta ni julchan tejkan kapulaqtaxtuyau. w Yu japaxkanan jantu makaniy tuꞌuchun yu jantu ox yu aqayntaun. Chuncha yu japaxkanan makaꞌojoy yu lhinajun Dios. % Taꞌan tsꞌoqkanta la ixlhachimoꞌon Dios najun: “Jantu kꞌatꞌatꞌamatꞌi aqayntaun yu jantu minavin kaval. Jantu kꞌamaqnin. Jantu kaꞌalhavan. Jantu kꞌamanunin jalaklkanti matichun. Jantu kꞌaꞌakchꞌipꞌi.” Tachun yu anchanu chivinti va aqstanchun tacha yu inchineꞌ tsꞌoqkanta: “Kꞌapꞌaxkꞌatꞌi mintꞌamachaqaꞌ vachu va tacha pꞌaxkꞌakꞌan meꞌeman.” 7 Jantu kꞌalhipꞌininintꞌik kun matichun, kꞌalalhipꞌinitꞌik vamun japaxkanti. Yu japaxkanan yucha makaꞌojoy ixlhachimoꞌon ni Dios.  Kꞌamapꞌalniꞌotꞌik yu jalhipꞌiniyatꞌik. Incha tsꞌanqay kꞌamapꞌalnitꞌik ni jalhachimoꞌonun ex kꞌamapꞌalnitꞌik. Incha tsꞌanqay kꞌamapꞌaltꞌik miꞌimpuestoskꞌan, ex kꞌamapꞌaltꞌik. Incha tsꞌanqay katꞌoꞌoyatꞌik matichun, ex katꞌoꞌoyatꞌik. Incha tsꞌanqay kꞌalhiꞌayntꞌik matichun, ex kꞌalhiꞌayntꞌik. Ox kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik % C Va xlhiyucha jamapꞌalananatꞌik tejkan taskꞌin yu jalhachimoꞌonun. Yuꞌuncha tatapatsay tacha ixꞌoqxtamatin ni Dios tejkan chuncha tamakay. 5 c Xlhiyucha maqskꞌiniy katꞌoꞌoyatꞌik ni jalhachimoꞌonun, jantu vamun por yu maqanlqajnati yu lay katamukꞌanin. Vachu por mispꞌayatꞌik yu ox ali yu jantu ox. ' G Yuꞌuncha va Dios tatapatsaniy para ox kaxajchal la metsukunti. Pero incha jantu ox makꞌay ex maqskꞌiniy katꞌalhaunin. Jantu valiꞌiy kaval yu ixtapꞌasta yu lay katapumukꞌanin mimaqanlqajnati. Va Dios tatapatsaniy para katamaqalchaul kun maqanlqajnati yu jantu ox tamakay. + O Ni lapanakni yu ox tamakay jantu maqskꞌiniy katatalhaunil ni jalhachimoꞌonun, yu maqskꞌiniy katatalhaunil va yu jantu ox tamakay. Incha tꞌaulpꞌutꞌun para jantu katꞌalhaunin ni jalhachimoꞌonun ex kꞌamakꞌatꞌi yu ox. Ex chuncha yu jalhachimoꞌonun ox katalaqtsꞌinan. / W Chuncha yu jantu talhiꞌajin ni jalhachimoꞌonun, yuꞌuncha jantu talhiꞌajin yu lakꞌulal ni Dios. Va ixlaqꞌamankꞌan lakmukꞌanikan ixmaqanlqajnatkꞌan.  } Tachun ni lapanakni maqskꞌiniy katatoꞌoyal yu jalhachimoꞌonun. Tachun yu talhachimoꞌonun, va Dios jalakꞌulal. b= Jantu kamaqalhajan yu jantu ox, kꞌapꞌumaꞌalhaꞌatꞌi yu jantu ox kun yu ox.]3 Incha qayntaun mintꞌalaxkayaꞌ chavaniy, kavavatꞌi. Incha oqputun xkan, katꞌaꞌoqtꞌi. Incha chuncha kꞌamakꞌayeꞌe, va tacha kꞌamukꞌanitꞌachiy lhimaxan tus tacha kamaqtaytayal ixꞌukxpuꞌ. *M Uxiknan yu klapaxkayau, jantu kꞌalhimaꞌalchꞌaunichꞌoꞌotꞌik yu jantu ox. Kꞌamakꞌaunitꞌik ni Dios para kamaqalchaunichoqol ni yucha. Va tsꞌoqkanta taꞌan Dios najun: “Va kitꞌin kimpaxtoqniy kaklaqmaqalchaunichoqol; va kitꞌin kaklaqxtaqniyaꞌ jamaqanlqajnati.” s_ Kꞌamakꞌatꞌik yu maqskꞌiniy para oxamaktamin katꞌatꞌaulatꞌik kun tachun yu alati lapanakni. #? Jantu kꞌalhimaꞌalchꞌaunichꞌoꞌo yu jantu ox. Kꞌapꞌastꞌaktꞌik makaninin yu lajꞌoxi la ixtalakaꞌukxpukꞌan tachun ni lapanakni. Y+ Va taun jatapastakꞌati kalhitsꞌukꞌutꞌik, jantu ay kakꞌatsꞌantꞌik, kꞌatꞌatꞌiꞌuntꞌayatꞌik yu kilpatanin. Jantu kakꞌatsꞌantꞌik tacha qayntaun lapanaki yu mispaꞌojoy kꞌatsan. eC Kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik kun yu taꞌachan. Kꞌaꞌalhuntꞌik kun yu taqalhun. 9 Kaskꞌintꞌik Dios por ni lapanakni yu tamamaqanlqajnivaputunan. Kꞌaskꞌintꞌik para ox katalhitapasal, jantu kaskꞌintꞌik yu jantu ox. % Kꞌalaqꞌaqtꞌayꞌutꞌik ixlapanakni Dios tejkan tatsꞌanqaniy tuꞌuchun, ox kꞌalaꞌaꞌitꞌik la minchaqakꞌan yu tachinachal. %~C Kꞌalhiꞌachꞌantꞌaꞌutꞌik por yu pꞌakxanꞌiyatꞌik, kꞌamaꞌantꞌaqnitꞌik memaqanlqajnatkꞌan, va kꞌaskꞌinꞌalhitꞌikcha ni Dios. E} Jantu malhaqnin kꞌaꞌuntꞌik la milhitapatsakꞌan, kꞌatꞌapꞌasnitꞌik la metsukuntikꞌan, kꞌatꞌapꞌatsꞌanitꞌik ni kiJalhachimoꞌonukꞌan kun tachun melhanutkꞌan. /|W Kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik tacha jatꞌalaqaunin kun lhuu achati. Kꞌalatꞌoꞌoyatꞌik, kꞌalalaqtsꞌintꞌik tacha yu aqayntaun va apalay ay xajantu uxintꞌi. {  Laqsaval kꞌalapꞌaxkꞌatꞌik, chuncha kamakꞌauntꞌijlatꞌik yu jantu ox, va katꞌaylhipꞌintꞌik yu lajꞌoxi. Oz Incha paxtoqniy va kalakmapꞌaysnil ex tsꞌanqay chuncha kamakal. Incha paxtoqniy va kaxtaqlhi yu lhitꞌajun, va kaxtaqlhi jantu kun taqspukniti. Incha paxtoqniy kalaklhichimoꞌol ex maqskꞌiniy ox kamakal. Incha paxtoqniy kalaqꞌaqtayjul yu kilpatanin, va kamakal kun achati. Yu tsꞌanqay katamakal yu talhakapuꞌan y  Incha ixlhitapatsa va kalaqꞌaqtayjul yu alati ex kalaqꞌaqtayjul. Incha ixlhitapatsa va ixmasuka ixchivinti Dios ex kamasul. Tx! Va si putamin yu lhitapatsa yu kintaxtaqnitan ni Dios por kintamapaynin. Incha matichun ixlhitapatsa va ixlaqputeꞌeka ixchivinti Dios, ex chuncha kalaqputeꞌel tacha yu paxtoqniy la ixlhakapuꞌati. w Vachu va chun kijnankꞌan mas pumalhuu va tacha ixlakatunaj Cristo juntau y si lamaqskꞌiniyau pumatamin kijnankꞌan. mvS Va taun kilakatunajkꞌan lhitꞌaunau pero pulhuu laqxtoqnun y si putamin lhitapatsa lay tamakay. u1 Kimapaynil ni Dios y kixtaqnil yu aniy lhitapatsa. Xlhiyucha klajunau mintachunkꞌan ni jantu ay kakꞌatsꞌantꞌik yu jantu tapaxtoqniyan. Kꞌalakpꞌastꞌaknantꞌik tacha yu maqskꞌiniy, chuncha tacha yu Dios tamaqxtaqnin milhakapuꞌatkꞌan mintachunkꞌan. Tt! Jantu chun kalhixajchoqochal mimputsukukꞌan tacha yu xaputsuku aniy lakamunukpaꞌ. Kꞌalhitsꞌukꞌutꞌik yu sastꞌi jatapastakꞌati para chuncha kꞌamapꞌaxanikꞌantꞌik metsukuntikꞌan. Chuncha kꞌapꞌumispꞌayapitik yu Dios najun kaꞌalil la metsukuntikꞌan, yu ox laqtsꞌin, yu jantu tuꞌuchun tsꞌanqay. s ) Xlhiyucha, ketꞌalaqaunin, la ay ixjamapayninti ni Dios. Va yucha klalhitapayniniyau ni kꞌamaqxtꞌaqnitꞌik metsukuntikꞌan ni Dios tacha taun lapaxkan yu kujta, yu ixnavin Dios, yu lhipaꞌiniy ni yucha. Va chuncha tapaxtoqniyan para katꞌoꞌoyatꞌik ni Dios. r/ $Tachun yu alin va kun yucha minchal, va yucha puꞌalin, va para yucha alinta. Vamun yucha ay kamakakal mas va tavanancha. Chuncha kavalcha.Qq #¿Taꞌayucha lay kaxtaqniꞌelal tuꞌuchun ex yucha kaxtaqchoqol?” ~pu "“¿Taꞌayucha lay kakꞌatsaniꞌolcha ixjatapastakꞌati ni Dios? ¿Taꞌayucha lay kaxtaqnil jatapastakꞌati? No !Ni Dios va ayaj ay ixmaqaliti ali ixjatapastakꞌati, tus tachun mispaꞌojoy. Jantu matichun lay laqputeꞌeꞌojoy yu tacha pastakꞌa ni Dios. Jantu matichun lay malaqasiy yu tacha makay. |nq Tachun ni lapanakni ni Dios jalakmakaul tacha tachꞌinin la ixlaktuꞌuntikꞌan, para lay kalakmapaynil tachun. %mC Chavaycha yuꞌuncha jantu taqalasmatꞌa, va xlhiyucha lhixajyachal ni Dios tamapayniyan ni uxiknan. Astan vachuꞌ kalakmapaynichoqoyaꞌ ni yuꞌuncha. 1l[ Uxiknankꞌan yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik, jantu ixꞌalasmatꞌatꞌik ni Dios pero chavay ni Dios tamapaynitan, va por jantu kataqalasmaklhi yu israelitas. tka Yu xtaqninin ni Dios jantucha maxtunichoqonun. Vachu tejkan jalaksakꞌa lapanakni jantucha jalakmakajun. 5jc Ni israelitas por jantu talhakapuꞌan yu ox chivinti yuꞌuncha va tacha tꞌalaxkayaꞌ tamakay ni Dios. Ex chuncha lay kꞌatꞌanutꞌik kun Dios uxiknankꞌan yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik. Pero Dios jalaksakta ixpayankꞌan para ixlapanakni kataval, xlhiyucha vananaj jalakpaxkay. i} Chuncha chꞌantaun katꞌatamakaunaꞌ kun yuꞌuncha,
tejkan kaklaqmoqosuniyaꞌ ixlaqtaqalkꞌan, najun ni Dios. (hI Ex astan katalaqtaxtuꞌoyaꞌ tachun yu israelitas, tacha tsꞌoqkanta taꞌan najun ni Dios:Laka Jerusalén kamintachal qayntaun yu kalaqmalaqtaxtuyaꞌ ni israelitas.Va sasꞌatꞌan Jacob tajunita, kalakmapaxaniyaꞌ ixjatapastakꞌatkꞌan para kintatoꞌoyachoqol. g{ Ketꞌalaqaunin, para jantu ay kamakꞌakꞌantꞌik, kitꞌin knajun kꞌamispꞌatꞌik yu jantu ixmispakan, yu tacha kamakayaꞌ ni Dios. Ni israelitas va pꞌas lakmakanikal ixjatapastakꞌatkꞌan pero jantu chuncha katataylhaanaꞌ. Chuncha val para lay katꞌatꞌanuꞌotꞌik yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik, tus tachun yu Dios najun katalhakapuꞌanaꞌ. f Uxintꞌi jantu israelita kꞌaꞌuntꞌi y lay tꞌanuy xakꞌiu olivo mas valiꞌiy xakꞌiu lakakꞌivin unitꞌa. Ex apalay paxtoqniy katanuchoqol yu israelitas, yuꞌuncha va yu mero xamaqlaqapꞌu tajunita. Tejkan katalaqtaxtuyaꞌ yu israelitas e  Chavay yuꞌuncha, incha katalhakapuꞌanchoqol ex kalakmanuchoqokanaꞌ. Dios lhitꞌajun tapꞌasta para lay kalakmanuchoqol. :dm Ex chuncha kꞌapꞌastꞌaktꞌi ni Dios va la qalꞌox pero vachu la qalpꞌas. Va qalpꞌas kun ni lapanakni yu tamakauntijlal pero va qalꞌox kun uxintꞌi incha tꞌaylhipꞌin kun ixtaqalꞌoxixtu. Chavay vachu va chun incha jantu tꞌaylhipꞌin ex vachu kꞌaꞌalhachꞌaqxmajꞌankꞌaneꞌe. c3 Incha Dios jantu kamalaqmixinil yu laqsaval maqlaqapꞌu ixtajunita, vachuꞌ jantu kamalaqmixiniyan incha jantu katꞌaylhipꞌineꞌe kun yucha. xbi Ox yu naꞌun. Yuꞌuncha jalajqalhachaqxmajꞌankal va por jantu ixtalhakapuꞌan. Uxintꞌi vamun por lhakꞌapꞌupꞌin, va xlhiyucha ancha tꞌayay kun Dios. Ex chuncha jantu ay kakꞌatsꞌa, va maqskꞌiniy katꞌalhaunin ni Dios. uac Ex uxintꞌi naꞌun: “Yu alati maqlaqapꞌu lajqalhachaqxmajꞌankal para kaktanul ni kitꞌin.” W`' Jantu ay kꞌamakꞌakꞌa kun yu alati mintꞌamaqlaqapꞌu. Incha ay makꞌakꞌan maqskꞌiniy kakꞌatsꞌatꞌi ni jantu uxintꞌi aqtꞌayꞌuy ni takxiyati. Va yu takxiyati aqtayjuyan ni uxintꞌi. _ Chavay lati yu xamaqlaqapꞌu ni kꞌiu va lajqalhachaqxmajꞌankan. Ex uxintꞌi yu jantu israelita kꞌaꞌuntꞌi ltꞌaumukꞌanikꞌa, mas va tacha xamaqlaqapꞌu yu xakꞌiu lakakꞌivin unitꞌa. Ex chuncha mapasaniyan ixꞌoxixtu ni takxiyati. l^Q Yuꞌuncha va tacha xaskititi ni pan. Tejkan makakan pan yu pꞌunaj cheꞌeꞌikal laka skititi va moqslanikanta ni Dios. Yucha naunputun tachun yu skititi vachu ixnavin ni Dios. Vachu va tacha xamaqlaqapꞌu aqataun kꞌiu. Incha yu xatakxiyati ixnavin ni Dios ex yu ixmaqlaqapꞌu vachu ixnavin ni Dios. Ni israelitas va tacha aqataun xakꞌiu olivos ]  Tejkan ni Dios jantu kalaqlaqaꞌil ni israelitas, yucha ox lhixajchal para yu alati lapanakni, para lay oxamaktaun kataval kun Dios. ¿Ex tas katapasayacha tejkan kalaqlaqaꞌichoqokanaꞌ yu israelitas? Mas va tacha janinin kataval, katakujchoqoyaꞌ. \! Iknajun por kilhitapatsa lay katalhixiyaxlhi lati yu kintꞌaꞌisraelitas. Chuncha katalhakapuꞌanputul vachuꞌ, ex lay katalaqtaxtul. J[  Uxiknankꞌan yu jantu israelitas kꞌaꞌuntꞌik, va inchineꞌ klajunau. Va klhilakꞌulakal y ikmalaqachakal kaklaktapatsanil yu jantu israelitas kataval. La ox klhilay kilhitapatsa. Z  Va por ixlaqtaqalkꞌan ni israelitas tatsꞌanqal. Chuncha ox lhixajchal para yu alati lapanakni lakamunukpaꞌ yu jantu israelitas kataval. Ex chuncha tejkan ni israelitas katatanuchoqotachal kun Dios mas apalay ox kaxajtachal por tachun yu lapanakni. 7Yg Ex klalhisakmiyau, ni tejkan lakꞌaystukꞌukal ni israelitas por ixlhakapuꞌatkꞌan, ¿lhilayatꞌik va para jantucha katalhakapuꞌanchoqol? Jantu. Alil ixlaqtaqalkꞌan, xlhiyucha tapaxtoqnil yu jantu israelitas kataval ni lay katalaqtaxtul. Talaqtaxtul para katalhixiyaxlhi yu israelitas. X# Va katalaqputsꞌislhi para jantucha katalakavanal.Va si katataqentatiꞌukxuntayalcha. Katalaqtaxtuyaꞌ yu jantu israelitas kataval LW Vachu va chun tsꞌoqlhi yu David, va naul:Yu ixlakvaytkꞌan va kalhixajchal tacha isqapakꞌan, katatajuchal laqa chꞌoqxni.Ex chuncha para katamaqanlqajnal tacha tapaxtoqniy. YV+ Chuncha tsꞌoqkanta la ixchivinti Dios: “Ni Dios va la pꞌas jalakmakanil ixjatapastakꞌatkꞌan. Jalaqxtaqnil laqchul yu jantu pulakavanankan ali aqaxqol yu jantu paqasmaknankan, mas tus chavaycha.” IU  Ex chuncha yu ox jatsukunti yu ixtalakxkajuy ni israelitas jantu katatemal. Vamun yu ixjalaksakta ni Dios, yuꞌuncha tatemal. Yu alati la pꞌas jalakmakanikal ixjatapastakꞌatkꞌan. !e~}}|{zz%xxwwv:u~ut5srqqpaoo$n=mm8ljihhgf}eOvTachun yu kintatꞌaꞌalinta tamastakꞌayan. Kꞌalakmastꞌakꞌatꞌi yu kintaꞌachaniyan yu chꞌantaun kilhakapuꞌatkꞌan. Ni Dios katamapaynin mintachunkꞌan. Chuncha kavalcha.vKilapanaknikꞌan maqskꞌiniy katalanil tacha lay katapuꞌukxuntayal makanan yu lajꞌoxi para lay kalaqꞌaqtayjul ni lapanakni kun yu tamaqskꞌiniy. Ex chuncha kataxqananaꞌ yu lajꞌox la ixjatsukuntikꞌan. Ni Pablo mastakꞌachoqoy ni Tito #v La ox kꞌalaqꞌaqtꞌayꞌutꞌi ni Zenas yu abogado ali ni Apolos la ixlakatinkꞌan, kꞌalaqxtꞌaqniyeꞌe tachun yu tamaqskꞌiniy. Z-v Kakmalaqachaniyan Artemas o Tíkiko. Tejkan ancha kachaꞌanaꞌ, kamakꞌatꞌi laqatapꞌasta para kilaqtꞌatꞌi laka putaulan Nikópolis. Va ikpastaktacha ni ancha kaktapasayaꞌ laka lhikꞌasnin. >uv Va chuncha kꞌapꞌukꞌatsꞌayeꞌe ni jantu ox kaval ni anchanu lapanaki, va maqtaqalhiniꞌ. Va xꞌaman mukꞌanikan ixlaqtaqal. Ni Tito junkan ni katachaꞌanaꞌ lapanakni mSv Incha kaꞌalil qayntaun yu jalakltꞌilhiy ni lapanakni para tꞌuy jatapastakꞌati kaval ex kaxaꞌalatꞌi. Incha aaqtauncha makachoqoy ex kaxaꞌalachꞌoꞌo. Ex incha chuncha taylhaꞌan jantucha kalaꞌaꞌitꞌi. c?v Jantu kꞌatꞌanutꞌi lakchivinti yu jantu aqtayjuy, vachu jantu kꞌatꞌanutꞌi yu lhichiviniy yu tatapasal ixpayankꞌan la maqancha. Vachuꞌ jantu kꞌatꞌanutꞌi lakchivinti tejkan alin tꞌuy jatapastakꞌati y talukujlata por yu najun ixlhachimoꞌon Moisés. Ni anchanu lakchivinti jantu tuꞌuchun aqtayjuy va jantu maqskꞌiniy. 7vYucha va laqsaval chivinti yu lay lhakapuꞌankan. Ni yucha laqatapꞌasta kꞌalhichꞌivin. Ex chuncha yu talhakapuꞌan Dios va katapastakꞌaꞌ tacha lay katapuꞌukxuntayal makanan yu lajꞌoxi. Ni anchanu chivinti va la ox y lay laqꞌaqtayjuy tachun ni lapanakni. vEx chuncha ox kintalaqtsꞌinan por ixjamapayninti para kalaqaꞌiu ni jatsukunti yu jantu aqtaun kamiꞌoyaꞌ. Va yucha pakxanꞌiyau. k OvNi Dios kintaxtaqniꞌojon ni Espíritu Santo por yu makal ni Jesucristo kiJamalaqtaxtunukꞌan. c ?vYucha kintamalaqtaxtun por ixjamapayninti, jantu va por yu ox yu ixmakayau. Kintapumalaqtaxtun tejkan kintachaꞌanin kijatsukuntikꞌan. Chuncha tsukuchoqoo kun sastꞌi jatsukunti y kintamapaxan ni Espíritu Santo. Z -vEx kintamasunin ixjamapayninti kun ixjapaxkanti ni Dios kiJamalaqtaxtunukꞌan. \ 1vKijnankꞌan vachu tontos ixjuntau, jantu ixtoꞌoyayau, vamun ixmakayau yu ixmakaputunau ali yu ixkintalhipaꞌinin. Ixpuꞌukxuyanau lhilukuj kun akchaꞌati. Jantu ox ixkintalaqtsꞌinan y ixlaxkayyau. 3 _vVa jantu katalhimanul jalaklkanti matichun. Va laqalajꞌox katatꞌatiꞌukxuntayal yu alati. Ayaj katatoꞌoyanal y lakstꞌuniy katakꞌatsal kun yu alati lapanakni. ] 5vKꞌalakmapꞌastꞌaknitꞌi ni lapanakni ni maqskꞌiniy katatoꞌoyal ni jalhachimoꞌonun ali yu talhitꞌajun palhachimoꞌon. Va katamakal yu lhinaunkan, va katapastakꞌalhil tacha lay katamakal yu la ox. RvEx tachun ni anchanu, uxintꞌi maqskꞌiniy kꞌamalanin. Kꞌalakmalakꞌaꞌulatꞌi ni lapanakni y kꞌalaqlhixaꞌalatꞌi kun mimpalhachimoꞌon. Jantu matichun kꞌaꞌakchꞌintaman.I vYucha maqxtaqkal ixmaqnika por kijnankꞌan para kintamalaqtaxtun la kintalaqalhinkꞌan. Ex lay kintalaqlaꞌoxinin ketsukuntikꞌan para ixlapanakni kajuu yu ayaj makaputunau yu lajꞌoxi. #v Chavaycha pakxanꞌiyau yu kalhiꞌachantajuyau tejkan kun tachun ixꞌayaxtu kintatasuniyan yu ay Dios kiJamalaqtaxtunukꞌan Jesucristo. b=v Kintamasuniyan ni kamakauntijlau yu jalaktuꞌunuꞌ putsuku kun yu makaputunkan aniy lakamunukpaꞌ. Vachu kintamasuniyan kalhistakvi kimputsukukꞌan y ox katiꞌukxuntayau tacha lhinajun Dios aniy lakamunukpaꞌ. `9v Chavaycha Dios va masuta ixjamapayninti yu laqpumalaqtaxtuy tachun ni lapanakni. 8iv Jantu kataꞌalhaunil, va katamakal para kalaklhiꞌaynkal. Ex chuncha por tachun yu tamakay katalhimasul ni va la ox ni chivinti yu lhichiviniy Dios kiJamalaqtaxtunukꞌan. V%v Kalakmalanitꞌi ni oqxtamatin para katatoꞌoyal ixꞌukxtinkꞌan la ixlhitapatskꞌan y para katamakal yu katalhipaꞌinil ixꞌukxtinkꞌan y jantu kataqaltayanal tejkan laklhijunkan lhitapatsa. 7vOx kamakꞌatꞌi minchivinti para jantu lay katamukꞌanin laqtaqal. Ex chuncha yu talaktanchaniyan katalhimaxananaꞌ, jantu lay kintalhikiltayan. V%vTachun la mimputsuku kamakꞌatꞌi yu lajꞌoxi y chuncha lay katalaqtsꞌiꞌin tacha maqskꞌiniy kataputsukul. Tejkan malaniy ixchivinti Dios jantu kalhitayal yu jantu ox y jantu kaꞌachꞌajtꞌay. g~GvVachu va chun kalaqxaꞌalatꞌi yu tsꞌalankaꞌ para katalhistaklhi ixputsukukꞌan. &}EvKalakmalanil katalhistaklhi ixputsukukꞌan y jantu katalhitayal yu jantu ox la ixjatsukuntikꞌan, y ox katatapatsal laqa chaqaꞌ y kajamapayninil y katatoꞌoyal ixapaykꞌan. Tejkan yu alati lapanakni chuncha katalaqtsꞌinaꞌ, ex jantu lay katanaul ni jantu ox ixchivinti Dios. |vChuncha yuꞌuncha lay kalakmalanil yu jatsiꞌinkaꞌ xanatin para kataꞌachanil ixapaykꞌan y katapaxkal sasꞌatꞌankꞌan. I{ vVachu va chun ni xanatin maqskꞌiniy katatiꞌukxuntayal tacha paxtoqniy ixlapanakni Dios, jantu katalaklkanal, jantu katataꞌapꞌal. Maqskꞌiniy katamasul yu ox la ixputsukukꞌan. zvKꞌalakmalanitꞌi ni xapaynin para katalhistaklhi ixputsukukꞌan para katatiꞌukxuntayal tacha lay kalakputoꞌoyakal. Ex ox katalhistaklhi ixjatapastakꞌatkꞌan, vachuꞌ ox kaval ixlhakapuꞌatkꞌan kun ixjapaxkantikꞌan y katatayanil tejkan lhitaꞌay. jy OvTejkan uxintꞌi jamalaninin, maqskꞌiniy chꞌantaun kaval kun yu ox chivinti yu masukantacha. 8x kvTanajun tamispay ni Dios pero la ixputsukukꞌan tasuy ni jantu laqsaval tamispay. Jantu ox laklhaꞌankan, jantu tatoꞌoyanan, vachu jantu lay tamakay tuꞌuchun yu ox.0w [vChavay yu talhitꞌajun ox jatapastakꞌati, yuꞌuncha tanajun tachun va lajꞌoxi. Pero yu jantu ox talakpastaknan y jantu talhakapuꞌan, yuꞌuncha tanajun jantu tuꞌuchun lajꞌoxi. Jantu ox kaval ixjatapastakꞌatkꞌan vachu jantu lay tamispay tisuncha yu ox, tisuncha yu jantu ox. v  vEx chuncha jantucha katamakal kuenta yu valiꞌiy kuentos yu tamakay ni israelitas. Vachu jantu katamakal kuenta yu tanajun alati lapanakni yu tamakauntijlay yu laqsaval. Yuꞌuncha talhinajun tisuncha yu ox ali tisuncha yu jantu ox, mas jantu laqsaval. 2v}rg\QF;0%~~~~~~~~~~~~w~k~_~S~G~;~/~#~~ }}}}}}}}}}}}|}p}d}X}L}@}4}(}}}||||||||||||u|i|]|Q|E|9|-|!|| {{{{{{{{{{{{z{n{b{V{J{>{2{&{{{zzzzzzzzzzz~zrzfzZzNzBz6z*zzzyyyyyyyyyyyywyky_ySyGy;y/y#yy xxxxxxxxxxxx{xoxcxWxKx?x3x'xxxwwwwwwwwwwwwtwhw\wPwDw8w,w wwvvvvvvvvvvvvyvmvavUvIv=v1v%vv vuuuuuuuuuuu}uqueuYuMuAu5u)uuuttttttttttttvtjt^tRtFt:t.t"tt sssssssssssszsnsbsVsKs?s3s'sssrrrrrrrrrrrrsrgr[rOrCr7r+rrrqqqqqqqqqqqqwqkq_qTqHqk2k&kkkjjjjjjjjjjjjsjgj[jOjCj7j+jjjiiiiiiiiiiiiwiki_iSiGi;i0i$ii ihhhhhhhhhhh|hphdhXhLh@h4h(hhhggggggggggggtghg]gQgEg9g-g!gg ffffffffffffyfmfafUfIf=f1f%fffeeeeeeeeeee~erefeZeNeBe6e*eeeddddddddddddwdkd_dSdGd;d/d#dd cccccccccccc{cocccWcKc?c3c(cccbbbbbbbbbbbbtbhb\bPbDb8b,b bbaaaaaaaaaaaayamaaaUaIa=a1a%aa a```````````}`q`e`Y`M`A`5`*```____________v_j_^_R_F_:_._"__ ^^^^^^^^^^^^z^n^b^V^J^>^2^&^^^]]]]]]]]]]]]s]g][]O]C]7]+]]]\\\\\\\\\\\\w\k\_\S\G\;\/\#\\ [[[[[[[[[[[[|[p[d[X[L[@[4[([[[ZZZZZZZZZZZZtZhZ\ZPZDZ8Z,Z ZZ YYYYYYYYYYYYyYmYaYUYIY=Y1Y%YY YXXXXXXXXXXX}XqXeXYXMXAX5X)XXXWWWWWWWWWWWWvWjW^WRWFW:W.W"WW VVVVVVVVVVVVzVnVbVVVJV>V2V&VVVUUUUUUUUUUUUsUgU[UOUCU7U+UUUTTTTTTTTTTTTwTkT_TSTGT;T/T#TT SSSSSSSSSSSS{SoScSWSKS?S3S'SSSRRRRRRRRRRRRsRgR[RORCR7R+RRRQQQQQQQQQQQQxQlQ`QTQHQH2H&HHHGGGGGGGGGGG~GrGfGZGNGBG6G+GGGFFFFFFFFFFFFwFkF_FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE{EoEcEWEKE?E3E(EEEDDDDDDDDDDDDtDhD\DPDDD8D,D DDCCCCCCCCCCCCxClC`CTCHC@2@&@@@???????????~?r?f?Z?N?B?6?*???>>>>>>>>>>>>w>k>_>S>G>;>/>#>> ============{=o=c=W=K=?=3='===<<<<<<<<<<<828&88877777777777~7r7f7Z7N7B767*777666666666666w6k6_6S6G6;6/6#66 555555555555{5o5c5W5K5?535'555444444444444t4h4\4P4D484,4 44333333333333x3l3`3T3H3<303$33 322222222222|2p2d2X2L2@242(222111111111111u1i1]1Q1E191-1!11 000000000000y0m0a0U0I0=010%00 0///////////}/q/e/Z/N/B/6/*///............v.l.a.V.K.@.5.*... -------------z-o-d-Y-N-C-8---"-- -,,,,,,,,,,,,},r,g,\,Q,F,;,0,%,,,+++++++++++++u+j+_+T+I+>+3+(+++************x*l*`*T*H*<*0*$** *)))))))))))|)p)d)X)L)@)4)()))((((((((((((u(i(](Q(E(9(-(!(( ''''''''''''y'm'a'U'I'='1'%'' '&&&&&&&&&&&~&r&f&Z&N&B&6&*&&&%%%%%%%%%%%%v%j%^%R%F%:%.%"%% $$$$$$$$$$$${$o$c$W$K$?$3$'$$$############s#g#[#O#C#7#+###""""""""""""x"l"`"T"H"<"0"$"" "!!!!!!!!!!!|!p!d!X!L!@!4!(!!! u i ] Q E 9 - !  ymaUI=1% }qeYMB6*vj^RF:." znbVJ>2&sg[OC7+wk_SG;/# {ocWK?3'th\PD8, xl`TH<0$ }qeYMA5)ui]QE9-! ymaUI>2&~rfZNB6*v  '+  &*  %)  $(  #'  "&  !%  $  #  "  !                                                           6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                  ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h   g 8f 7e 6d 5c 4b 3a 2` 1_ 0^ /] .\ -[ ,Z +Y *X )W (V 'U &T %S $R #Q "P !O  N M L K J I H G F E D C B A @ ? > = <  ;  :  9  8  7 6 5 4 3 2 1 0  / 2. 1- 0, /+ .* -) ,( +' *& )% ($ '# &" %! $ # " !                                        1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        ' & % $ # " !                                        , + * ) ( ' & % $ # " !                                 ~ } | { z  y &x %w $v #u "t !s  r q p o n m l k j i h g f e d c b a `  _  ^  ]  \  [ Z Y X W V U T  S 4R 3Q 2P 1O 0N /M .L -K ,J +I *H )G (F 'E &D %C $B #A "@ !?  > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - ,  +  *  )  (  ' & % $ # " !     P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                       " !                         / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                         %  $  #  "  !                                          ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t   s  ,r  +q  *p  )o  (n  'm  &l  %k  $j  #i  "h  !g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H   G  !F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '   &  4%  3$  2#  1"  0!  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                  & % $ # " !                                        % $ # " !                            ~  } | { z y x w v  u 8t 7s 6r 5q 4p 3o 2n 1m 0l /k .j -i ,h +g *f )e (d 'c &b %a $` #_ "^ !]  \ [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J  I  H  G  F  E D C B A @ ? >  = +< *; ): (9 '8 &7 %6 $5 #4 "3 !2  1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                      ) ( ' & % $ # " !                                        # " !                                                                           -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                    ~  } | { z y x w v  u  t  s  r  q p o n m l k j  i Bh Ag @f ?e >d =c <b ;a :` 9_ 8^ 7] 6\ 5[ 4Z 3Y 2X 1W 0V /U .T -S ,R +Q *P )O (N 'M &L %K $J #I "H !G  F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4  3  2  1  0  / . - , + * ) (  ' K& J% I$ H# G" F! E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                   ~ } |  { 'z &y %x $w #v "u !t  s r q p o n m l k j i h g f e d c b a  `  _  ^  ]  \ [ Z Y X W V U  T .S -R ,Q +P *O )N (M 'L &K %J $I #H "G !F  E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3  2  1  0  /  . - , + * ) ( '  & .% -$ ,# +" *! ) ( ' & % $ # " !                                        " !                                                                            # " !                                                                   ~ } | {  z y x w v u t s r q p o n m l k  j  i  h  g  f e d c b a ` _  ^ '] &\ %[ $Z #Y "X !W  V U T S R Q P O N M L K J I H G F E D  C  B  A  @  ? > = < ; : 9 8  7 $6 #5 "4 !3  2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                      :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                *  )  (  '  &  %  $  #  "  !  ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `   _  &^  %]  $\  #[  "Z  !Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :   9 "8 !7  6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $  #  "  !                                                 " !                                        0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                                                             ~ } | { z y x w v u t  s  r  q  p  o n m l k j i h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [   Z   Y   X   W   V  U  T  S  R  Q  P  O  N -l|pdXL@4(~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}y}m}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|*|||{{{{{{{{{{{{w{k{_{S{G{;{/{#{{ zzzzzzzzzzzz{zozczWzKz@z4z(zzzyyyyyyyyyyyytyhy\yPyDy8y,y yyxxxxxxxxxxxxyxmxaxUxIx=x1x%xx xwwwwwwwwwww}wqwewYwMwAw5w)wwwvvvvvvvvvvvvvvjv^vRvFv:v.v"vv uuuuuuuuuuuuzunubuVuJu>u2u&uuuttttttttttttstgt[tOtCt7t+tttsssssssssssswsks_sSsGs;s/s#ss rrrrrrrrrrrr|rprdrXrLr@r4r(rrrqqqqqqqqqqqqtqhq\qPqDq8q,q qqppppppppppppypmpapUpIp=p1p%pp pooooooooooo}oqoeoYoMoAo5o)ooonnnnnnnnnnnnvnjn^nRnFn:n.n"nn mmmmmmmmmmmmzmnmbmVmJm>m2m&mmmlllllllllll~lrlflZlNlBl6l*lllkkkkkkkkkkkkwkkk_kSkGk;k/k#kk jjjjjjjjjjjj{jojcjWjKj?j3j'jjjiiiiiiiiiiiisigi[iOiCi7i+iiihhhhhhhhhhhhxhlh`hThHhf3f(fffeeeeeeeeeeeeexemebeWeLeAe6e+e ee ddddddddddddd{dpdedZdOdDd9d-d!dd ccccccccccccycmcacUcIc=c1c%cccbbbbbbbbbbb~brbfbZbNbBb6b*bbbaaaaaaaaaaaavaja_aSaGa;a/a#aa ````````````{`o`c`W`K`?`3`'```____________s_g_[_O_C_7_+___^^^^^^^^^^^^x^l^`^T^H^<^0^$^^ ^]]]]]]]]]]]|]p]d]X]L]@]4](]]]\\\\\\\\\\\\u\i\]\Q\E\9\-\!\\ [[[[[[[[[[[[y[m[a[U[I[=[1[%[[ [ZZZZZZZZZZZ}ZqZeZYZMZAZ5Z)ZZZYYYYYYYYYYYYuYiY]YRYFY:Y.Y"YY XXXXXXXXXXXXzXnXbXVXJX>X2X&XXXWWWWWWWWWWW~WrWfWZWNWBW6W*WWWVVVVVVVVVVVVwVkV_VSVGV;V/V#VV UUUUUUUUUUUU{UoUcUWUKU?U3U'UUUTTTTTTTTTTTTsTgT[TOTCT7T+TTTSSSSSSSSSSSSxSlS`STSHS@2@&@@@????????????s?g?[?O?C?7?+???>>>>>>>>>>>>x>l>`>T>H><>0>$>> >===========~=s=h=]=R=G=<=1=&===<<<<<<<<<<<<121&11100000000000~0r0f0Z0N0B060*000////////////w/k/_/S/G/;///#// ............{.o.c.W.K.?.3.'...------------t-h-\-P-D-8-,- --,,,,,,,,,,,,x,l,`,T,H,<,0,$,, ,+++++++++++}+q+e+Y+M+A+5+)+++************u*i*]*Q*E*:*.*"** ))))))))))))z)n)b)V)J)>)2)&)))((((((((((((s(g([(O(C(7(+(((''''''''''''w'k'_'S'G';'/'#'' &&&&&&&&&&&&|&p&d&X&L&@&4&(&&&%%%%%%%%%%%%t%h%\%Q%E%9%-%!%% $$$$$$$$$$$$y$m$a$U$I$=$1$%$$ $###########}#q#f#Z#N#B#6#*###""""""""""""v"j"^"R"F":"."""" !!!!!!!!!!!!{!o!c!W!K!?!3!'!!!  s g [ O C 7 +   xl`TH<0$ }qeYMA5)ui]QE9-! znbVJ>2&~rfZNB6*wk_SG;/# {ocWK?3'th\PD8, ymaUI=1% }qeYMA5)vj^RF:." {ocWK?3'th\PD8, xl                                                                                             ~ }  | #{ "z !y  x w v u t s r q p o n m l k j i h g f  e  d  c  b  a ` _ ^ ] \ [ Z  Y X W V U T S R Q P O N M L K J I H  G  F  E  D  C B A @ ? > = <  ; (: '9 &8 %7 $6 #5 "4 !3  2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                     & % $ # " !                                        ) ( ' & % $ # " !                                                                          " !                                        ( ' & % $ # " !~  } | { z y x w v u t s r q p o n m l k  j  i  h  g  f e d c b a ` _  ^ )] (\ '[ &Z %Y $X #W "V !U  T S R Q P O N M L K J I H G F E D C B  A  @  ?  >  = < ; : 9 8 7 6  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' &  %  $  #  "  !           4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                   0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                 ~  +}  *|  ){  (z  'y  &x  %w  $v  #u  "t  !s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T   S (R 'Q &P %O $N #M "L !K  J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8  7  6  5  4  3 2 1 0 / . - ,  + <* ;) :( 9' 8& 7% 6$ 5# 4" 3! 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                             * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                               ~ } | { z y x  w /v .u -t ,s +r *q )p (o 'n &m %l $k #j "i !h  g f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U  T  S  R  Q  P O N M L K J I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;   :   9   8   7   6  5  4  3  2  1  0  /  .                                                                    ~ *} )| ({ 'z &y %x $w #v "u !t  s r q p o n m l k j i h g f e d c b a  `  _  ^  ]  \ [ Z Y X W V U  T (S 'R &Q %P $O #N "M !L  K J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9  8  7  6  5  4 3 2 1 0 / . -  , + * ) ( ' & % $ # " !                      !                                                                                                               &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !  ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `   _  9^  8]  7\  6[  5Z  4Y  3X  2W  1V  0U  /T  .S  -R  ,Q  +P  *O  )N  (M  'L  &K  %J  $I  #H  "G  !F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '   &  *%  )$  (#  '"  &!  %  $  #  "  !                                                                  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                           ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !       ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d   c G b F a E ` D _ C ^ B ] A \ @ [ ? Z > Y = X < W ; V : U 9 T 8 S 7 R 6 Q 5 P 4 O 3 N 2 M 1 L 0 K / J . I - H , G + F * E ) D ( C ' B & A % @ $ ? # > " = ! <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !           /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                          6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  $ # " !                                                        ~  }  |  {   z  3 y  2 x  1 w  0 v  / u  . t  - s  , r  + q  * p  ) o  ( n  ' m  & l  % k  $ j  # i  " h  ! g   f   e   d   c   b   a   `   _   ^   ]   \   [   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G 5M 4L 3K 2J 1I 0H /G .F -E ,D +C *B )A (@ '? &> %= $< #; ": !9  8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' &  %  $  #  "  !          8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        & % $ # " !                          ~  }  | { z y x w v u  t /s .r -q ,p +o *n )m (l 'k &j %i $h #g "f !e  d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R  Q  P  O  N  M L K J I H G F  E 0D /C .B -A ,@ +? *> )= (< '; &: %9 $8 #7 "6 !5  4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # "  !                  + * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                                                                                    # " !      ~ } | { z y x w v u t s r q p  o  n  m  l  k j i h g f e d  c  #b  "a  !`  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A   @  ;?  :>  9=  8<  7;  6:  59  48  37  26  15  04  /3  .2  -1  ,0  +/  *.  )-   I}qeYMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}z}n}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|*| || {{{{{{{{{{{{{{{p{e{Z{O{D{9{.{#{{ {zzzzzzzzzzzzxzlz`zTzHzw2w&wwwvvvvvvvvvvvvsvgv[vOvCv7v+vvvuuuuuuuuuuuuxulu`uTuHur2r&rrrqqqqqqqqqqqqsqgq[qOqCq7q+qqqppppppppppppwpkp_pSpGp;p0p$pp pooooooooooo|opodoXoLo@o5o)ooonnnnnnnnnnnnunin]nQnEn9n-n!nn mmmmmmmmmmmmzmnmbmVmJm>m2m&mmmllllllllllllslgl[lOlCl7l+lllkkkkkkkkkkkkxklk`kTkHkh2h&hhhggggggggggggggzgpgfg\gRgHg>g4g*g gg gfffffffffffffxfmfbfWfLfAf6f+f!ff feeeeeeeeeeee|eqefe[ePeEe:e/e%eeedddddddddddddudjd_dTdId?d4d)dddccccccccccccczcocdcYcNcCc8c-c"cc cbbbbbbbbbbbbxblb`bTbHb_2_&___^^^^^^^^^^^^s^g^[^O^C^7^+^^^]]]]]]]]]]]]x]l]`]T]H]<]0]$]] ]\\\\\\\\\\\|\p\d\X\L\@\4\(\\\[[[[[[[[[[[[u[i[][Q[E[9[-[![[ ZZZZZZZZZZZZzZnZbZVZJZ>Z2Z&ZZZYYYYYYYYYYYYsYgY[YOYCY7Y+YYYXXXXXXXXXXXXwXkX_XSXGX;X/X#XX XWWWWWWWWWWW|WpWdWXWLW@W4W(WWWVVVVVVVVVVVVtVhV\VPVDV8V,V VVUUUUUUUUUUUUxUlU`UUUIU=U1U%UU UTTTTTTTTTTT}TqTeTYTMTAT7T,T!TT TSSSSSSSSSSSS|SqSfS[SPSES:S/S#SS RRRRRRRRRRRR{RoRdRXRLR@R4R(RRRQQQQQQQQQQQQuQiQ]QQQEQ9Q-Q!QQ PPPPPPPPPPPPzPnPbPVPJP>P2P&PPPOOOOOOOOOOOOsOgO[OOOCO7O+OOONNNNNNNNNNNNxNlN`NTNHND2D&DDDCCCCCCCCCCCCsCgC[COCCC7C+CCCBBBBBBBBBBBBwBkB_BSBHB?2?&???>>>>>>>>>>>~>s>g>[>O>C>7>+>>>============w=k=_=S=G=;=/=#== <<<<<<<<<<<<|+2+&+++*************t*i*^*S*H*=*2*'***))))))))))))t)i)])Q)E)9)-)!)) ((((((((((((z(n(b(V(J(>(2(&(((''''''''''''s'g'['O'C'7'+'''&&&&&&&&&&&&x&l&`&T&H&<&0&$&& &%%%%%%%%%%%%y%n%c%X%M%B%7%,%!%% %$$$$$$$$$$$|$p$d$X$L$@$4$($$$############u#i#]#Q#E#9#-#!## """"""""""""z"n"b"V"J">"2"&"""!!!!!!!!!!!!!t!i!^!S!H!3(yncXMB7+wk`TH<0$ }qeYMA5)vj^RF:." {ocWK?3(th\PD8, ymaUI>2&~rfZNB6*wk_SG;/# {ocWK?3'th\PD8, xl`TH=1%                          (  '  &  %  $  #  "  !                                                          ~   }  ' |  & {  % z  $ y  # x  " w  ! v  u   t   s   r   q   p   o   n   m   l   k   j   i   h   g   f   e   d   c  b  a  `  _  ^   ]   \   [   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G  F  E  D  C  B   A   @   ?   >   =   <   ;   :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .   -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                     ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0   /   .   -   ,   +  *  )  (  '  &  %  $  # v v v  v  v  v  v  v v v v v v v  v v v v  v  v  v  v  v v v v v v v  v  v  v  v  v   v   v   v   v   v  v  v  v  v  v  v  v l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l  l  l  l  l  l  l   l   l   l   l   l  l  l  l  l  l  l  l bQ bP bO bN bM bL bK bJ b I b H b G b F b E bD bC bB bA b@ b? b>  b= b< b; b: b9 b8 b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b 0 b / b . b - b , b+ b* b) b( b' b& b%  b$ b# b" b! b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b  b  b  b  b  b  b  b  b   b   b   b   b   b  b  b  b  b  b  b  b X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X  X   X   X   X   X  X  X  X  X  X  X  X N N N N N N N N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N  N   N   N  N  N  N  N  N  N  N D { D z D y D x D w D v D u D t D s D r D q D p D o D n D m D l D k  D j D i D h D g D f D e D d D c D b D a D ` D _ D ^ D ] D \ D [ D Z D Y D X D W D V D U D T D S D R  D Q D P D O D N D M D L D K D J D I D H D G D F D E D D D C D B D A D @ D ? D > D = D < D ;  D :  D 9  D 8  D 7  D 6  D 5  D 4  D 3  D 2  D 1  D 0  D /  D .  D -  D ,  D +  D *  D )  D (  D '  D &  D %  D $  D #  D "  D !  D  D   D   D  : : : : : : : : : : :  :  :  :  :  : : : : : : :  : : : : : : : : : :  :  :  :  :  : :~ :} :| :{ :z :y  :x :w :v :u :t :s :r :q :p :o :n :m :l :k :j :i :h :g : f : e : d : c : b :a :` :_ :^ :] :\ :[  :Z  :Y  :X  :W  :V  :U  :T  :S  :R  :Q  :P  :O  :N  :M  :L  :K  :J  :I  : H  : G  : F  : E  : D  :C  :B  :A  :@  :?  :>  :=  :< 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0 0! 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0   0 ~  0 }  0 | & & & & & & & & & & & & & & & & &  & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &  & &  & ~ & } & | & { & z & y & x & w & v & u & t & s & r & q & p & o & n & m & l & k & j & i & h & g & f & e & d & c & b  & a & ` & _ & ^ & ] & \ & [ & Z & Y & X & W & V & U & T & S & R & Q & P & O & N & M & L & K & J & I & H & G & F & E  & D & C & B & A & @ & ? & > & = & < & ; & : & 9 & 8 & 7 & 6 & 5 & 4 & 3 & 2 & 1 & 0  & /  & .  & -  & ,  & +  & *  & )  & (  & '  & &  & %  & $  & #  & "  & !  &  &   &   &   &   &   &   &   &   &   R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F   E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1   0  !/  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                                            ~ } |  { z y x w  v  u  t  s  r q p o n m l k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _   ^   ]   \   [   Z  Y  X  W  V  U  T  S  R                               : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !       ~ } | { z y x w v u t s r q  p  o  n  m  l k j i h g f e  d (c 'b &a %` $_ #^ "] !\  [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J I  H  G  F  E  D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0   /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                     "  !                                                             !                                                                                                                          ( ' & % $ # " !                               ~  } | { z y x w v  u  t  s  r  q p o n m l k j  i  h  g  f  e  d c b a ` _ ^ ]  \ [ Z Y X W V U T  S  R  Q  P  O N M L K J I H  G F E D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8 7 6 5 4 3 2 1  0 / . -  ,  +  *  )  ( ' & % $ # " !                                                                                                 !                                                                                                                     ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t   s  $r  #q  "p  !o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P   O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;   :  !9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                  ' & % $ # " !                                                                                                                                                                                       ~  } | { z y x w v  u t s r q p o n m l k j i h g f e  d  c  b  a  ` _ ^ ] \ [ Z Y  X   W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E   D   C   B   A   @  ?  >  =  <  ;  :  9  8                                                        , + * ) ( ' & % $ # " !                                               kW|pdXMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~#~~ ~}}}}}}}}}}}}~}s}h}]}R}G}<}1}&}}}||||||||||||v|j|^|R|F|:|.|"|| {{{{{{{{{{{{{{o{c{W{K{?{3{'{{{zzzzzzzzzzzztzhz\zPzDz8z,z!zz yyyyyyyyyyyyyymyayUyIy=y3y(yyyxxxxxxxxxxxxxxxmxbxWxLxAx6x+x xxwwwwwwwwwwwwxwlw`wTwHwq3q'qqqppppppppppppspgp[pOpCp7p+pppooooooooooooxolo`oToHoj3j(jjjiiiiiiiiiiiiitihi\iPiDi8i,i iihhhhhhhhhhhhxhlh`hThIh=h1h%hh hggggggggggg}gqgegYgMgBg6g*gggffffffffffffwfkf_fSfGf;f/f#ff feeeeeeeeeee|epedeXeMeAe5e)eeeddddddddddddvdjd^dRdFd:d.d"dd cccccccccccc{cocccWcKc?c3c'cccbbbbbbbbbbbbtbib]bQbEb9b-b!bb aaaaaaaaaaaazanabaVaJa>a2a&aaa````````````s`g`[`O`C`7`+```____________x_l_`_T_H_<_0_$__ _^^^^^^^^^^^~^r^f^Z^N^B^6^*^^^]]]]]]]]]]]]w]k]_]S]G];]/]#]] \\\\\\\\\\\\|\p\d\X\L\@\4\(\\\[[[[[[[[[[[[u[i[][Q[E[9[-[![[ ZZZZZZZZZZZZzZnZbZVZJZ>Z2Z&ZZZYYYYYYYYYYYYsYgY[YOYCY7Y+YYYXXXXXXXXXXXXxXlX`XTXHX  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4   3  2  1  0  /  . - , + * ) ( '  & % $ # "  !                                                                                                                                                                                                                                                -  ,   +   *   )   (   '  &  %  $  #  "  !       _   ^   ]   \   [  Z  Y  X  W  V  U  T  S                                                                                                                                                                                      ~  } | { z y x w v  u  t  s  r  q  p  o  n  m   l   k   j   i   h  g  f  e  d  c  b  a  `               ~ } | {  z y x w v u t  s  r  q  p  o n m l k j i h  g f e d c b a ` _ ^  ]  \  [  Z  Y X W V U T S R  Q P O N M L K J I H G F E  D  C  B  A  @ ? > = < ; : 9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,   +   *   )   (   '  &  %  $  #  "  !      F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4   3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #   "  !