SQLite format 3@ ~7\n~7- ~`D~~`i%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT){UtablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" TEXT, "book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT) ~tZ@% ~~~0'Mdetailed_info2008, Wycliffe Bible TranslatorsregionMexico'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalse'languageEl Nayar Cora)chapter_stringChapter #descriptionƗ niuucari tɨ jejcua, tɨ ajta jɨme'en ra'axa a'ɨjna ɨ tavastara'a, ɨ Cɨriistu'u tɨ ji'i Jesús tɨ̀ tu'irájtuaa }.y`B$ ~~~~~q~U~9~~}}}}}}m}U}.%7#ff7c80ApApocalipsis (de Juan)#00ff00JudJudas#00ff003Jn3 Juan#00ff002Jn2 Juan#00ff001Jn1 Juan#00ff002P2 Pedro#00ff001P1 Pedro#00ff00StgSantiago#ffff00HeHebreos#ffff00FlmFilemón#ffff00l2Ti2 Timoteo#ffff00b1Ti1 Timoteo!-#ffff00X2Ts2 Tesalonicenses! -#ffff00N1Ts1 Tesalonicenses !#ffff00DColColosenses !#ffff00:FilFilipenses #ffff000EfEfesios #ffff00&GaGálatas##ffff002Co2 Corintios##ffff001Co1 Corintios#ffff00RoRomanos)=#00ffffHchHechos de los Apóstoles#ff6600JnJuan#ff6600LcLucas#ff6600MrMarcos#ff6600MtMateoR~X}wqke_YSMGA;5/)# ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~{~u~o~i~c~]~W~Q~K~E~?~9~3~-~'~!~~W V9UtT.ScRQKPyON(MRLtKJ:IPHuGF!EDDaCBAF@m?>7=\1L0z/ .;-X,d+~* )$(A'n&%E$v#"G!o 7Zy5[}%Em1T9_3 ^ } 1 a :X\[ Z Y  )+ X|H{+{y)xwutrLqPon6n'llhfec`_n][ZXVVzTRtQQQFNMKJrHG EDvC A`?=;:?97643<1l0b//-++** &o%$y#"t"d&C3b 3)9 ta`X'Seica múꞌeen, xuꞌuri áꞌujtzaahuateꞌe. Cu xɨee tɨ cuj ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe nej caí chéꞌe neꞌuun mú aꞌatanén. HW Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen amuaataꞌítiꞌiriꞌi neꞌɨ́jna ɨ́ Timoteo ɨ́ nej neajta yaꞌupuáaraꞌan púꞌeeneꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi, ɨ́ nej neajta jeíhua huápɨꞌɨ raxɨ́ꞌeveꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu amuaatánamuajristeꞌesin aꞌij nej tiꞌitínchaꞌɨɨ jemin ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. Ayee nu cheꞌatá nenaꞌa tihuáꞌitɨii aꞌɨ́mej ɨ́ seica, aꞌu tɨ naꞌa mej eꞌetiújseꞌɨri. ZV-Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaje sej siyen titeejúꞌun netɨ́j inee. "U=Tij caí muꞌiitɨ́ mú tejamuáꞌitɨiiriꞌi ɨ́ Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan. Capu aꞌij ámitɨeereꞌe aꞌachú mej puaꞌamé aráꞌase. Mɨ ajta, seɨ́j puꞌu ɨ́ tɨ áꞌamuayaꞌupuajtacaꞌa, neajta inee, nee nu neꞌɨ́n púꞌeen i nej áꞌamuayaꞌupuajtacaꞌa ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej tejamuáꞌixaa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios amuaꞌirájtuaani. TCanu neꞌɨ́jna jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe nej ni niyen amuaatatéviꞌirasteꞌen, sino nej ni rɨ́ꞌɨ jamuaatáꞌitɨi múꞌeen, mɨ sej siyen náꞌaseijrateꞌe cumu niyaujmuaꞌa ɨ́ nej jeíhua huápɨꞌɨ jáꞌamuaxeꞌeveꞌe. S% Ajta, matɨ́ꞌɨj teɨte huaꞌitzi tátaavijreꞌe itejmi, rɨ́ꞌɨ tu naa tihuáꞌajee. Tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene ajta íjii, ayée pu tihuáꞌamitɨejteꞌe itejmi jɨmeꞌe tej nuꞌu jeíhua huápɨꞌɨ huáꞌaxanaꞌavisteꞌe, tej nuꞌu tiyen huáꞌaseijrateꞌe huáꞌa jemi tɨ́j ɨ́ xaɨɨri ɨ́ mej mé rúurɨera ɨ́ mej yen japuan seijreꞌe ɨ́ chaanaca. pRY Caꞌanín tu jɨ́n tíꞌimɨjhuaca tamuájcaꞌa jɨmeꞌe. Tɨ puaꞌa aꞌij puaꞌa metiꞌitaxájta, teen tu tiyen rɨ́ꞌɨ tihuaꞌatáꞌaca. Ajta tɨ puaꞌa aꞌij puaꞌa métaruure, teen tu tiyen ráꞌaviicuaꞌi. _Q7 Tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene, ajta íjii, ayée tu tenaꞌa jíꞌitɨejcu, teajta ꞌiꞌicu. Temuaꞌa tu titecácɨɨxureꞌe. Jéꞌecan mú aꞌij puaꞌa taruure. Catu teajta méꞌe éꞌeche. IP  Ayee xu tíꞌixaxaꞌa múꞌeen tej nuꞌu tatɨ́muaꞌi teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tiyen ravaɨreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu. Mɨ seajta múꞌeen, sej nuꞌu huápɨꞌɨ naa tirúꞌumuaꞌaree ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi. Capu nuꞌu túꞌucaꞌanistiꞌi itejmi. Mɨ seajta múꞌeen, ayée xu nuꞌu nain jɨ́n téꞌeviicuaꞌi. Jéꞌecan mú nuꞌu rɨ́ꞌɨ tejamuatáꞌaca múꞌejmi. Majta métaxanaꞌaveꞌe mú nuꞌu itejmi. :Om Ayee nu ꞌeen jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe aꞌiné ayée pu tináꞌamitɨejteꞌe tɨ Dios ayén taataseíjratacaꞌa múꞌejmi jemi tej iteen aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tej caí tiꞌitɨj jɨ́n antítamuaꞌaree, teajta teen tu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej majta jɨ́meꞌen meri raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tej nuꞌu huácuiꞌini aꞌu mej titejéꞌecuiꞌica. Dios pu ayén taataseíjratacaꞌa naíjmiꞌica jemi ɨ́ mej ta japua seijreꞌe, ajta huáꞌa jemi ɨ́ mej yen japuan huachéjme ɨ́ chaanaca, aꞌu tɨ naꞌa nainjapua. KNMúꞌeen xu nuꞌu seri huatájuxai temuaꞌa naa. Seajta nuꞌu seri huateújchijteaanitacaꞌa. Múꞌeen xu nuꞌu caí taatáꞌinee, seajta siyen tíꞌaijta rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa. Oojala cuj tɨ́n ayén tejaꞌuréꞌenen sej siyen tiuꞌitaꞌáijta. Jéihua huápɨꞌɨ nu niyen tíꞌijxeꞌeveꞌe. mMS¿Ni tzaa jaꞌatɨ ayén aꞌɨ́jna jɨ́n timuaꞌíjca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe caí ɨ́ tɨ jɨ́n antiújmuaꞌaree ɨ́ axɨ́ꞌej tevi? Capu xaa neꞌu. ¿Ni qui piyen tiꞌitɨ tíꞌijchaꞌɨɨ ɨ́ pej caí raꞌancuréꞌa seɨ́j jemi? Capu xaa neꞌu. Ajta, tɨ puaꞌa ayén tiꞌayajna pej piyen raꞌancuréꞌa, ¿aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe piyen áꞌatzaahuateꞌe? Capu ayén tiraavíjteꞌe, aꞌiné Dios pu ayén muaatapuaíjve. LMɨ neajta inee, nain jɨ́n ɨ́ nej neri tejamuáꞌixaa, ayée nu tejámuaatáꞌitɨiiriꞌi neetzi jɨmeꞌe neajta neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Apolos nej ni neꞌɨ́jna jɨ́n jamuaatévaɨreꞌen. Caxu yáꞌuhuaꞌanan seꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ ayén tɨjɨ́n: “Setáꞌaj siyen araúrasten seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi.” Caxu siyen ahuaújtzaahuateꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej nuꞌu seɨ́j jetze ajtémeꞌecan. Caxu seajta raatéxɨeehuata ɨ́ seɨj. )KKAꞌɨ́j xu jɨ́n siyen huárɨni. Caxu tiꞌitɨ jɨ́n huáꞌaxɨjteꞌe ajta naꞌa caí aꞌájna tejaꞌuréꞌenen aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa tɨ jetzen Dios ari raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare. Setáꞌaj seuj rachúꞌeveꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa tɨ́ꞌɨj ajtahuaꞌa yé uvéꞌenen. Aj pu xaa, aꞌɨ́ɨn raataseíjrata tɨ́j naꞌa tɨ rúꞌavaatacaꞌa aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu ajta raataseíjrata ɨ́ tɨ ayén tihuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte. Aj puꞌi ayén tihuáꞌacɨꞌɨti tɨ Dios ayén rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌasin naíjmiꞌica aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe seɨj ajta seɨj. )JKMɨ neajta inee, capu ne jetze ruxeꞌeveꞌe tɨ puaꞌa múꞌeen siyen naꞌuxɨ́jteꞌen, naꞌari miyen naꞌuxɨ́jteꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej íjii huáteɨte meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tihuáꞌamitɨejteꞌe. Jee xaa neꞌu, canu neseɨ́j áꞌanxɨjteꞌen, aꞌiné canu nee neseɨ́j ramuaꞌaree tij tiꞌitɨj jɨ́n naꞌuteájturaa ɨ́ Dios jemi. Capu amɨ́n aꞌij, capu ayén huataújmuaꞌa nej neri xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen ɨ́ Dios jemi. Tavástaraꞌa pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ náꞌaxɨjteꞌen. I7HgAjta, aꞌɨ́jna tɨ ravaɨreꞌe, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ ayén araúrasten nain jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n tiraꞌíjca. XG +Ayee pu ruxeꞌeveꞌe tɨ ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe itejmi jɨmeꞌe tej tiyen ravaɨreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu, ajta tɨ ayén titaaꞌíjca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ rúꞌavaa ɨ́ Dios jemi. 4FaSeajta múꞌeen, ayée xu seꞌɨ́jna jetze ajtémeꞌecan ɨ́ Cɨríistuꞌu, ajta aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu, aꞌɨ́ɨ pu ajta Dios jetze ajtémeꞌecan.NEAꞌɨ́j xu jɨ́n, caxu chéꞌe siyen áꞌujtzaahuateꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej nuꞌu seɨ́j jetze ajtémeꞌecan ɨ́ teáataꞌa. Naímiꞌi pu ayén tejáꞌamuacɨꞌɨti, tɨ puaꞌa niyen tejáꞌamuavaɨreꞌe inee, i nej iꞌi Pablo naꞌari aꞌɨ́ɨn Apolos ayén tejáꞌamuavaɨreꞌe nusu aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Tɨ puaꞌa ayén aꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌan ɨ́ Dios aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ́j naꞌa tɨ íiyen seijreꞌe chaanaca japua nusu sej siyen ruuri huateáturan naꞌari sej siyen huácuiꞌini, tiꞌitɨ tɨ aꞌij tɨ ayén íjii tíꞌiseijreꞌe caꞌɨ́n tiꞌitɨ tɨ ayén tejaꞌuréꞌenejsin, naímiꞌi pu ayén tejáꞌamuavaɨreꞌen. D`C9Ajta ayén téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Tavastaraꞌa pu ramuaꞌaree tɨ caí tiꞌitɨj vaɨreꞌe ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej nuꞌu jeíhua huápɨꞌɨ téꞌumuaꞌaree.” ;BoCaxu rucuanamua rujɨ́ɨmuaꞌa. Tɨ puaꞌa ayén tiráꞌamitɨejteꞌe seɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén rɨ́ꞌɨ tirúꞌumuaꞌaree aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej íjii huáteɨte, chéꞌe aꞌɨ́ɨn caí chéꞌe ayén áꞌujtzaahuateꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén raꞌancuréꞌan ɨ́ muaꞌatzíiraꞌa tɨ tavástaraꞌa jetze éꞌemeꞌecan, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej íjii huáteɨte, capu tiꞌitɨ aꞌij huataújmuaꞌa ɨ́ Dios jemi. Ayee pu xaa téꞌesiɨɨmuaꞌi tɨjɨ́n: “Dios pu huáꞌaviviꞌiraꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen áꞌujtzaahuateꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tíꞌihuaꞌitaca ɨ́ rumuaꞌatzíiraꞌa jɨmeꞌe.” A$@ATɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén raatéꞌuuna aꞌɨ́jna ɨ́ chiꞌiraꞌan ɨ́ Dios, Dios pu raꞌantipuáꞌajteꞌesin aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ aꞌiné puꞌuri Dios huateúraꞌate aꞌɨ́jna ɨ́ chiꞌij, sej múꞌeen seꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ chiꞌiraꞌan ɨ́ Dios. [?/Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej seꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ chiꞌiraꞌan ɨ́ Dios. Ajta múꞌejmi tzajtaꞌa pu huateájturaa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. !>;Naꞌari caí, tɨ puaꞌa huateájtaani ɨ́ tɨ jɨ́n tiuꞌumuárɨej ɨ́ jaꞌatɨ, nain pu áꞌujɨsin. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ, Dios pu xaa ruꞌirátuaasin aru ayée pu éeneꞌe aꞌame tɨ́j jaꞌatɨ tɨ xaꞌichuꞌi aꞌuun ráavaɨ ɨ́ taij tzajtaꞌa. O=Tɨ puaꞌa ayén téꞌeviicuaꞌi ɨ́ taij tzajtaꞌa aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n jaꞌatɨ tiuꞌumuárɨej, ayée pu tíꞌiracɨꞌɨti aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. </ Ajta, ayée pu seíireꞌe aꞌame tɨ tiꞌitɨj tɨ jɨ́n japuan ájtaavijhuacaꞌa tɨ puaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ oro nusu plata jɨmeꞌe naꞌari tetej jɨmeꞌe tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche. Ajta ayén cheꞌatá naꞌa seíireꞌe aꞌame tɨ puaꞌa ayén ájtaavijhuacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cɨyej naꞌari ɨxaj jɨmeꞌe caꞌɨ́n huáacɨxaꞌa jɨmeꞌe. Jee xaa neꞌu, ayée pu seíireꞌe aꞌame ɨ́ tiꞌitɨ ɨ́ mej jɨ́n tiuꞌumuárɨej ɨ́ teɨte, seɨj ajta seɨj, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé mej íiyen seijreꞌe ɨ́ chaanaca japua. Aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa jetze, ayée pu Dios raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌij tɨ ꞌeen, aꞌiné ayée pu tejaꞌuréꞌenejsin tɨ́j taij tɨ jɨ́n huaꞌutaseíjrateꞌesin. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ taij, aꞌɨ́ɨ pu raatémuaꞌatzi tɨ puaꞌa xɨ́ꞌepɨꞌɨn metiuꞌumuárɨej seɨj ajta seɨj nusu mecaí. ; : Aꞌiné, jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna tɨ aꞌitátaavijhua, seɨj puꞌu púꞌeen, ajta aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Jesus tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Capu máàj jaꞌatɨ tɨ ayén tíꞌivaɨreꞌe tɨ́j aꞌɨ́jna tɨ aꞌitátaavijhua. c9? Mɨ neajta inee, aꞌiné Dios pu jeíhua huápɨꞌɨ naa tinaatáꞌa nej ni niyen tiuꞌumuárɨꞌen, ayée nu huarɨ́j tɨ́j jaꞌatɨ tɨ chiꞌij ájtaahua. Nee nu raꞌitátaahuaxɨ neꞌɨ́jna tɨ japuan ájtaavijhua ɨ́ jaxuꞌu tɨ́j jaꞌatɨ tɨ temuaꞌa naa raayɨ́ꞌɨtɨ. Ajta ɨ́ seɨj, aꞌɨ́ɨ pu japuan téꞌajtaahua. Ajta ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ naa tiráꞌajtaahua tɨ ij caí aꞌij puaꞌa éeneꞌe ájcɨꞌɨpiihua. 8wNaíjmiꞌi mú tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna tɨ tíꞌihuiiteꞌe, ajta aꞌɨ́jna tɨ tiꞌipuáa áꞌayeꞌi. Ruxɨ́ꞌej muꞌu tíꞌivaɨreꞌe, ajta Dios pu ayén huaꞌutáꞌasin aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ racɨ́ꞌɨcɨpua ɨ́ tɨ jɨ́n tiuꞌumuárɨej, aꞌiné teen tu jamuan tíꞌimuarɨꞌe ɨ́ Dios. Seajta múꞌeen, ayée xu tiꞌitɨj jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe tɨ́j aꞌu mej tejéꞌetaseehua, ajta tɨ́j chiꞌij tɨ Dios ráꞌajtaahua. 7 A6{Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́jna tɨ tiúꞌuhuii, capu tiꞌitɨj jɨ́n ruxeꞌeveꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tiúꞌipuaa, capu tiꞌitɨj jɨ́n ruxeꞌeveꞌe, sino aꞌɨ́ɨ pu xaa ɨ́ Dios tɨ raaváujsiꞌiriꞌi tɨ i huácɨɨre, aꞌɨ́ɨ pu xaa aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ ruxeꞌeveꞌe. 5Ayee nu tíꞌivaɨreꞌe tɨ́j jaꞌatɨ tɨ ayén tiúꞌuhuii, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Apolos, aꞌɨ́ɨ pu ayén tíꞌivaɨreꞌe tɨ́j jaꞌatɨ tɨ tiúꞌipuaa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu raaváujsiꞌiriꞌi tɨ ij huácɨɨre. M4Nichéꞌe aꞌatzu tejáꞌamuaꞌihuaꞌu. ¿Aꞌiné tiꞌitɨj jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Apolos, naꞌari tiꞌitájni jɨ́n naꞌantínmuaꞌaree inee, inee iꞌi Pablo? Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Teen tuꞌu ravaɨreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Ayee xu ꞌeen jɨ́n téꞌantzaahua ɨ́ tavástaraꞌa jemi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tiyen ravaɨreꞌe, aꞌij tɨ́j aꞌɨ́ɨn titaaꞌíjca seɨj ajta seɨj. 3+Ayee xu rɨcɨ. Seɨ́j tɨ múꞌejmi jemi ajtémeꞌecan ayén tiꞌixa tɨjɨ́n: “Nee nu Pablo jetze ajtémeꞌecan.” Ajta ɨ́ seɨj ayén tɨjɨ́n: “Neajta inee, Apolos nu jetze ajtémeꞌecan.” ¿Ni secaí siyen cheꞌatá senaꞌa rɨcɨ matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca ɨ́ mej caí jetzen seijreꞌe ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios? Jee xaa neꞌu, ayée xu rɨcɨ. C2Seúcheꞌe xu siyen eꞌen matɨ́j aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen japuan huachéjme ɨ́ chaanaca. Aꞌiné ayée pu seijreꞌe múꞌejmi tzajtaꞌa cumu sej ruchueereꞌe, seajta sej rújaaxɨejviꞌi. ¿Ni caí ayén huataújmuaꞌa sej seuj huáꞌa jemi ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen japuan seijreꞌe ɨ́ chaanaca? Jee xaa neꞌu, múꞌeen xu siyen tíꞌijrɨꞌɨre aꞌij mej tíꞌijrɨꞌɨre ɨ́ seica ɨ́ teteca. ~1uNetɨ́ꞌɨj tejamuaamí, canu cuaꞌira jamuaamí sino aꞌɨ́j nuꞌu amuaꞌantíꞌite ɨ́ léechi aꞌiné caxu xɨ yáꞌujepɨꞌɨraꞌa ɨ́ cuaꞌira. Seajta íjii, seúcheꞌe xu siyen ꞌeen. Caxuu xɨ tejaꞌujépɨꞌɨraꞌa. t0 cAyee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, neꞌihuaamuaꞌa, tɨ caí huatárɨꞌɨristarecaꞌa nej niyen tejámuaatáꞌixaateꞌen tɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ huáꞌa jemi huateájturaa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, sino tɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen japuan seijreꞌe ɨ́ chaanaca, mɨ sej seuchén huataújtuiiriꞌi ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi. &/EAyen tɨjɨ́n: “¿Aꞌataani yee tirúꞌumuaꞌaree aꞌij tɨ tiráꞌamitɨejteꞌe ɨ́ tavástaraꞌa tɨ ij aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ ayén tiráꞌitɨii?” Mɨ teajta iteen, ayée pu ayén titáꞌamitɨejteꞌe aꞌij tɨ ajta tiráꞌamitɨejteꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu.F.Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ jetzen araújcaꞌane ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, nain pu ayén tiráꞌamitɨejteꞌe aꞌame tɨ puaꞌa ayén tíꞌivaɨreꞌe nusu caí. Mɨ ajta, capu rɨꞌɨrí tɨ seɨj ayén ráꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, tɨ puaꞌa tíꞌivaɨreꞌe nusu caí. ,-QAjta aꞌɨ́jna tɨ caí jemin huateájturaa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu caí raꞌancuréꞌasin aꞌɨ́jna tɨ jemin éꞌemeꞌecan ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌiné capu tiꞌitɨ aꞌij huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna jemi ɨ́ jaꞌatɨ. Capu rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́ɨn yaúꞌitɨée áꞌaraꞌani aꞌiné ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ jaꞌatɨ ayén jetzen araújcaꞌanen ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, tɨ ij ayén tiráꞌamitɨejteꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa. 5,c Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tej amuáꞌixaa. Capu aꞌɨ́ɨn naꞌa púꞌeen ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa ɨ́ mej jɨ́n táꞌitɨiriꞌi ɨ́ teteca sino aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari tɨ ayén jɨ́n táꞌitɨiriꞌi ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Ayee tu rɨcɨ tej huaúꞌixaa aꞌij tɨ huataújmuaꞌa ɨ́ muaꞌatzíiraꞌa tɨ Dios jemi éꞌemeꞌecan teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios caꞌaníjraꞌa taatáꞌa tej tiyen tiuꞌutaxáj. n+U Mɨ teajta iteen, catu teꞌɨ́jna ancuréꞌa ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen japuan huachéjme ɨ́ chaanaca sino aꞌɨ́ɨ pu téjmi jemi huateájturaa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios tej ti yaúꞌitɨée táꞌaraꞌani aꞌij tɨ Dios ari ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n rɨ́ꞌɨ titaatáꞌa. (*I Ayee puꞌu, aꞌiné huáꞌa jɨmeꞌe ɨ́ teteca, aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ teáataꞌa, aꞌɨ́ɨ puꞌu tirúꞌumuaꞌaree aꞌij tɨ tiráꞌamitɨejteꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Ayee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen ɨ́ Dios jemi. Capu jaꞌatɨ tirúꞌumuaꞌaree aꞌij tɨ tiráꞌamitɨejteꞌe ɨ́ Dios sino aꞌɨ́ɨ puꞌu ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. h)I Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn, Dios pu taataseíjrate aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téjmi jemi raateájtuaa aꞌɨ́jna ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén titaataꞌítɨi. Ajta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan, nain pu jɨ́n ayén tiráꞌamitɨejteꞌe, ajta nain pu tirúꞌumuaꞌaree aꞌij tɨ tiráꞌamitɨejteꞌe ɨ́ Dios. (! Mɨ ajta, ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n:Aꞌɨjna tɨ yee Dios rɨ́ꞌɨ ráaruu aꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ mej raxɨ́ꞌeveꞌe,
capu jaꞌatɨ ayén raaseíj,
capu ajta aꞌij tihuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa aꞌij tɨ téꞌemeꞌencheꞌe. {'oMɨ majta aꞌɨ́ɨme, ɨ́ mej yen tíꞌaijta íiyen chaanaca japua, capu aꞌatzu aꞌij tihuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa aꞌɨ́jna tɨ rúꞌavaatacaꞌa, aꞌiné tɨ puaꞌa miyen ramuaꞌaréerecajcheꞌe, camu miyen tiráꞌatatáncheꞌe ɨ́ tavástaraꞌa, ɨ́ tɨ ajta huápɨꞌɨ naa tíꞌiseijreꞌe áꞌaraꞌani tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. )&KJee xaa neꞌu, teen tu tiyen raxa ɨ́ Dios muaꞌatzíiraꞌa jɨmeꞌe tɨ caí rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ ayén ruseɨ́j aꞌij tirájteuni, ɨ́ muaꞌatzíiraꞌa tɨ rúꞌavaatacaꞌa tɨ jɨ́meꞌen ajmíꞌi ɨmuá tɨ́ꞌɨj caí xɨ huataseíjre ɨ́ chaanaca. Dios pu ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ ayén tíꞌitacɨꞌɨti itejmi aꞌɨ́jna tɨ huápɨꞌɨ naa seíireꞌe áꞌaraꞌani. 8%iMɨ teajta iteen, teen tu xaa teꞌɨ́jna jɨ́n tejamuáꞌixaa seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ muaꞌatzíiraꞌa aꞌɨ́mej tzajtaꞌa ɨ́ mej meri tiuꞌunáijmiꞌire. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ muaꞌatzíiraꞌa, capu huáꞌa jetze huanéj aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen japuan seijreꞌe ɨ́ chaanaca. Capu ajta huáꞌa tzajtaꞌa meꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌaijta íiyen chaanaca japua, ɨ́ mej majta aꞌuváꞌɨtzɨ. m$SAyee nu neꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, sej si caí seꞌɨ́jna jetze araújcaꞌanen ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa ɨ́ teteca sino sej si seꞌɨ́jna jetze araújcaꞌanen ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ Dios seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej téꞌatzaahuateꞌe. Aꞌɨjna tɨ rúꞌavaatacaꞌa ɨ́ Dios jemi, tɨ ajta ari titaataseíjrate #Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ niuucari, ɨ́ nej jɨ́n tejamuáꞌixaa, capu ayén éeneꞌe tɨ́j aꞌɨ́jna tɨ huápɨꞌɨ naa namuajreꞌe, tɨ ajta huáꞌamuaꞌatziiraꞌa jetze airánineica ɨ́ mej jɨ́n huáꞌamuaꞌitɨcɨ ɨ́ teɨte. Capu xaa neꞌu, sino ayée nu neꞌɨ́jna jɨ́n tejámuaatáꞌixaa sej si ráamuaꞌaree nej neꞌɨ́jna jetze aráncaꞌane ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, ajta aꞌɨ́ɨ pu jemin meꞌecan ɨ́ muárɨꞌeriꞌiraꞌa ɨ́ nej jɨ́n niyen rɨcɨ. h"INeajta, netɨ́ꞌɨj neꞌuun aꞌutéveecaꞌa múꞌejmi jemi, ayée nu amuaꞌaséijrateꞌecaa tɨ nuꞌu caí núꞌucaꞌanistiꞌi. Cu xɨee nej tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa. Jee xaa, jeíhua nu névivejcaꞌa. b! ?Neajta inee, neꞌihuaamuaꞌa, netɨ́ꞌɨj amuacaí á mú jaꞌuvéꞌemuaarecaꞌa nej ni tejámuaatáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi, canu cuiꞌi niyen neꞌɨ́jna jɨ́n tejamuáꞌixaa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ huápɨꞌɨ jɨ́n naa namuajreꞌe, canu neajta neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa ɨ́ teteca sino ayée nu tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare nej aꞌɨ́ɨ naꞌa yaúꞌitɨée náꞌaraꞌani múꞌejmi jemi neꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen, ɨ́ mej ráꞌutatai ɨ́ cúruu jetze.   ;Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Tɨ puaꞌa yee jaꞌatɨ ayén raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ tiꞌitɨj jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌen, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén huárɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tavástaraꞌa ayén rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa.”' IMɨ seajta múꞌeen, xuꞌuri jemin seijreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tejámuaaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi ɨ́ Dios. Cɨríistuꞌu pu jemi éꞌemeꞌecan ɨ́ Dios muaꞌatzíiraꞌa ɨ́ tej jɨ́n tirúꞌumuaꞌaree aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ta japua huaniú tej ti rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n aꞌuteáturan ɨ́ jemin. Cɨríistuꞌu pu múꞌejmi huateúraꞌate. Aꞌɨ́ɨ pu ajta tiuꞌutanájchitacaꞌa aꞌamua jɨmeꞌe ɨ́ sej jɨ́n téꞌechaꞌɨcaꞌa. Y -Jee xaa, Dios pu ayén huaꞌantíhuau aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí huáꞌa jetze tíꞌicaꞌanejcaꞌa, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej huáꞌaxɨeehuatacaꞌa. Ayee pu xaa neꞌu tiꞌayajna, Dios pu ayén aꞌɨ́jna jɨ́n huaꞌantíhuau aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí seijreꞌe aꞌɨ́mej jemi ɨ́ teteca tɨ ij ayén huaꞌantipuáꞌajteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej títetateí íiyen chaanaca japua, tɨ ij caí jaꞌatɨ ayén áꞌujtzaahuateꞌe ɨ́ Dios jemi.   }Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn Dios, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌantíhuau aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij téꞌumuaꞌareerecaꞌa tɨ ij aꞌɨ́ɨn huaꞌutatéviꞌirasteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen ruseijrata mej nuꞌu jeíhua huápɨꞌɨ téꞌumuaꞌaree. Dios pu ajta ayén huaꞌantíhuau aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí tiꞌitɨj jɨ́n antiújmuaꞌaree aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej yen huachéjme chaanaca japua tɨ ij ajta huaꞌutatéviꞌirasteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej veꞌecán jɨ́n títetateí.  ¿Ni caí ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi? Casiꞌi, aꞌij tɨ ꞌeen múꞌejmi tzajtaꞌa tɨ Dios ayén amuaatajé. Caxu muꞌíi mɨ sej jeíhua huápɨꞌɨ rúꞌumuaꞌaree ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa aꞌɨ́mej, ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua. Caxu seajta muꞌíi mɨ sej seꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree ɨ́ tɨ jeíhua huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe nusu seꞌɨ́jna jetze airaújneijte aꞌɨ́mej ɨ́ mej ruxɨéehua áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Caxu xaa neꞌu. h KJee xaa neꞌu, aꞌɨ́jna tɨ nuꞌu caí aꞌij huataújmuaꞌa, aꞌɨ́jna tɨ Dios jemi éꞌemeꞌecan, jaítzeꞌe pu raayɨ́ꞌɨtɨ caí ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa ɨ́ teteca. Ajta aꞌɨ́jna tɨ nuꞌu caí rúꞌucaꞌanistiꞌi ɨ́ Dios, jaítzeꞌe pu tíꞌivaɨreꞌe caí ɨ́ huáꞌamuarɨꞌeriꞌiraꞌa ɨ́ teteca. ' IMɨ majta aꞌɨ́ɨme, ɨ́ tɨ Dios huaꞌutajé, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan naꞌari mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, ayée pu tihuáꞌamitɨejteꞌe tɨ Cɨríistuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan tɨ jɨ́n Dios huaꞌirájtuaani, ajta aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ muaꞌatzíiraꞌa tɨ jɨ́n Dios tíꞌaijta. B Mɨ teajta iteen, ayée tu tihuáꞌixaateꞌe teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu ɨ́ mej ráꞌutatai ɨ́ cúruu jetze. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ niuucari ɨ́ tej jɨ́n tihuáꞌixaateꞌe, ayée pu aꞌɨ́jna jɨ́n huaꞌutájaaxɨejteꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, ayée pu tihuáꞌamitɨejteꞌe tɨ caí aꞌij huataújmuaꞌa. S !Majta meꞌɨ́n, ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ayée mú tíꞌijhuavii ɨ́ Dios jemi ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ naa teꞌutaseíj, ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú rahuauhuau ɨ́ muaꞌatzíiraꞌa mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n nain auꞌitɨée muáꞌaraꞌani. : oMɨ ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, ayée pu raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare rumuaꞌatzíiraꞌa jɨmeꞌe tɨ caí rɨꞌɨríista aꞌame mej miyen meꞌɨ́jna jɨ́n ráamuaꞌati huáꞌamuaꞌatziiraꞌa jɨmeꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen íiyen seijreꞌe. Ayee pu ꞌeen jɨ́n ayén raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare ɨ́ Dios aꞌiné ayée pu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa tɨ ayén huaꞌirájtuaani aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen ráꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ nuꞌu caí aꞌij huataújmuaꞌa, ɨ́ niuucari tej tiyen tihuáꞌixaateꞌe.  Tɨ puaꞌa ayén tiꞌayajna, ¿aꞌuné aꞌij ꞌéꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ temuaꞌa tirúꞌumuaꞌaree? Capu xaa neꞌu méꞌe jáꞌahuaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tiúꞌujmuaꞌate, ¿aꞌuné aꞌij ꞌéꞌen aꞌɨ́jna? Capu ajta méꞌe jáꞌahuaꞌa. Naꞌari ɨ́ seɨj tɨ ayén huápɨꞌɨ raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ tiuꞌutaxáj aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej íjii huáteɨte, ¿aꞌuné éꞌeseijreꞌe? Capu chéꞌe méꞌe éꞌeseijreꞌe aꞌiné Dios pu ari raataseíjratacaꞌa tɨ caí tiꞌitɨ aꞌij huataújmuaꞌa ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen japuan huachéjme ɨ́ chaanaca. @ {Aꞌiné ayée pu téꞌesiɨɨmuaꞌi tɨjɨ́n:Nee nu yee raꞌantipuáꞌajteꞌesin ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej nuꞌu jeíhua huápɨꞌɨ raayɨ́ꞌɨtɨ.Neajta nu yee raatéꞌuuna nain ɨ́ mej meri raarɨ́ꞌɨre aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej temuaꞌa tirúꞌumuaꞌaree. H  Ayee puꞌu, aꞌiné aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej aꞌuváꞌɨtzɨ, ayée pu tihuáꞌamitɨejteꞌe tej huatétatɨmuaꞌi teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tiyen tihuáꞌixaateꞌe tɨ Cɨríistuꞌu ayén huamɨ́ꞌɨ huáꞌa jetze meꞌecan ɨ́ cúruu jetze. Mɨ teajta iteen, ɨ́ tɨ Dios tuꞌirátuaasin, téjmi pu ayén titáꞌamitɨejteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn niuucari aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ Dios. 5 eNeajta nu huáꞌumuaɨꞌɨhuacaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Estéfanas. Ayee puꞌu xaa neꞌu, canu cuiꞌi ramuaꞌaree tɨ puaꞌa neajtahuaꞌa seɨ́j huámuaɨꞌɨhuacaꞌa nusu necaí. Jee xaa, capu Cɨríistuꞌu ayén neꞌutaꞌítecaꞌa nej ni huáꞌumuaɨꞌɨhua ɨ́ teɨte sino ayée pu ꞌeen jɨ́n neꞌutaꞌítecaꞌa nej ni niyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n Dios huaꞌirájtuaani. Capu ayén neꞌutaꞌítecaꞌa nej ni neꞌɨ́jna jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaateꞌen nej jeíhua huápɨꞌɨ raayɨ́ꞌɨtɨ ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ teteca ɨ́ mej nuꞌu rɨ́ꞌɨ tiuꞌuyɨ́ꞌɨtɨ. Capu xaa neꞌu, sino ayée puꞌu aꞌɨ́jna jɨ́n neꞌutaꞌítecaꞌa tɨ ij ayén tíꞌivaɨreꞌe áꞌaraꞌani ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Cɨríistuꞌu, ɨ́ mej ráꞌutatai ɨ́ cúruu jetze. Cɨríistuꞌu pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ Dios  J Jéꞌecan nu rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca ɨ́ Dios nej caí jaꞌatɨ huámuaɨꞌɨhuacaꞌa sino aꞌɨ́mej nuꞌu neꞌɨ́jna ɨ́ Crispo, neajta neꞌɨ́jna ɨ́ Gayo. Ayee nuꞌu huarɨ́j sej si caí seꞌɨ́jna jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa neniúucajtzeꞌe.    % Nichéꞌe aꞌatzu tejámuaataꞌíhuaꞌu. ¿Ni qui ayén seɨcɨé huaújruu ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ij ayén huatámuꞌiire? Capu xaa neꞌu. ¿Ni qui miyen náꞌutatai ɨ́ cúruu jetze ineetzi i nej iꞌi Pablo múꞌejmi jetze meꞌecan? Camu xaa neꞌu aꞌatzu. Ari íjii, ¿ni qui niyen áꞌamuamuaɨꞌɨhuacaꞌa neniúucajtzeꞌe i nej iꞌi Pablo? Canu xaa neꞌu aꞌatzu.   y Aꞌɨjna jɨmeꞌe ɨ́ sej nuꞌu rújaaxɨejviꞌi, ayée pu huataújmuaꞌa sej siyen rɨcɨ, tɨ seɨ́j ayén tiꞌixa yee: “Nee nu Pablo jetze ajtémeꞌecan.” Ajta seɨ́j ayén yee: “Neajta inee, Apolos nu jetze ajtémeꞌecan.” Ajta seɨ́j ayén yee: “Nee nu Pedro jetze ajtémeꞌecan” naꞌari yee: “Nee nu Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan.” y  m Ayee nu ꞌeen jɨ́n tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, neꞌihuaamuaꞌa, aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Cloé jemi éꞌeche, aꞌɨ́ɨ mú miyen tinaatáꞌixaa múꞌejmi jɨmeꞌe sej nuꞌu rújaaxɨejviꞌi rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa. P   Mɨ neajta inee, ayée nu jeíhua tejáꞌamuahuavii niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu sej si ruxɨ́ꞌej senaꞌa tíꞌixajta, sej si caí chéꞌe jáꞌitaꞌa aꞌutacɨꞌɨcaꞌan, sej si seajtáhuaꞌa rɨ́ꞌɨ huaújruuren, sej si seꞌɨ́jna jɨ́n anteújseɨreꞌen naíjmiꞌi sej si siyen cheꞌatá seɨ́j senaꞌa jɨ́n siyen tíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌe.   # Ayee pu téꞌeme aꞌiné Dios pu ayén araúrastejsin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu amuaatajé sej si siyen ruuristan jamuan ɨ́ yaujraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Pablo pu ayén tihuáꞌaꞌihuaꞌu tɨjɨ́n: “¿Ni qui ayén huatámuꞌiire ɨ́ Cɨríistuꞌu?” S !Aꞌɨ́ɨ pu ajta caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌasin sej si teꞌutáviicuaꞌi ajta naꞌa caí nain teꞌentipuáꞌare, tɨ ij caí jaꞌatɨ tiꞌitɨ jɨ́n aꞌamua jetze tíꞌijpuaꞌajteꞌe aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa tɨ jetzen tihuáꞌaxɨejteꞌen ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Aꞌɨ́ɨ pu xaa tihuáꞌaxɨejteꞌen aꞌachú mej puaꞌamé yen huachéjme ɨ́ chaanaca japua.  Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí tiꞌitɨ jamaꞌutéturaate ɨ́ tɨ jɨ́n Dios rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌa. Aꞌɨ́j xu jɨ́n, seuj rachúꞌeveꞌe tɨ yen huataseíjreꞌen ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen.  Ayee pu ꞌeen jɨ́n amuáaruu aꞌiné múꞌeen xu temuaꞌa naa tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte ɨ́ Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan. p [Jaꞌanáj tɨ naꞌa nu niyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌaca ɨ́ Dios nej ranajche múꞌejmi jɨmeꞌe, aꞌiné jeíhua pu rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌa ɨ́ Dios aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej seri jemin seijreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu, tɨ ajta Jesús púꞌeen, aꞌine aꞌɨ́jna jemi múꞌeen xu seri nain teꞌencuréꞌa tɨ tejámuatévaꞌɨri ɨ́ sej jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte, ajta ɨ́ sej jɨ́n yaúꞌitɨée xáꞌaraꞌani aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ Dios jemi.   /Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios ɨ́ tej rájyaꞌupua, ajta ɨ́ tavástaraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen, michéꞌe meꞌɨ́n rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌan, majta amuaꞌanpuáꞌajteꞌen. Ɨ́ tɨ jɨ́n Dios rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌa + SInee, i nej iꞌi Pablo, ɨ́ tɨ Dios naꞌantíhuau ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe nej ni tiuꞌutévaɨreꞌen ɨ́ Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan tɨ ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Jesús, neꞌɨ́jna jamuan ɨ́ taꞌihuaaraꞌa ɨ́ Sóstenes. Yee nu tejáꞌamuayuꞌuseꞌe múꞌeen mɨ sej seꞌuun eꞌetiújseꞌɨri seꞌújna Corinto sej si raateánajche ɨ́ Dios, mɨ sej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu, tɨ ajta Jesús púꞌeen, múꞌejmi huateúraꞌate, ajta múꞌejmi huatajé sej si jemin seijreꞌe. Múꞌeen xu seajta huáꞌa jemi seijreꞌe matɨ́j menaꞌa puaꞌamé mej yen seijreꞌe tɨ́j naꞌa veꞌée ɨ́ chaanaca ɨ́ mej majta miyen tiꞌixa tɨ yee Jesús pu huaꞌavastaraꞌa púꞌeen. Jee xaa neꞌu, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ huaꞌavastaraꞌa, ajta ayén cheꞌatá naꞌa tavástaraꞌa púꞌeen itejmi.   b~~|{Fz,xxvIusqqJo#llk iZgfed6c{bGaA^][Z WVUTSRR}PONMLJoIHGNFcEDCB)@>= ;:y887r6@43210/-,*)'&y#" +i>,B # v0@: ?9w Canu niyen tiꞌixa aꞌij mej tirájteu rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa ɨ́ teteca sino ayée pu cheꞌatá naꞌa téꞌeyuꞌusiꞌi jetzen ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. 08Y Capu jaꞌatɨ tɨ ayén tíꞌivaɨreꞌe xantaaruꞌu jɨmeꞌe ayén tihuaújnajchiteꞌen ruseɨ́j. Ajta capu jaꞌatɨ ayén caí racuaꞌani ɨ́ tácaꞌiraꞌan ɨ́ tɨ ráahuii. Capu ajta jaꞌatɨ ayén caí raꞌantíꞌisin huaꞌaleechi tɨ huáꞌaseɨreꞌe ɨ́ yeꞌemuaate. G7 Ari iteen, i nej iꞌi Pablo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé, ¿ni qui teen tenaꞌa teꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ ayén ruxeꞌeveꞌe tej tamuájcaꞌa jɨ́n tiuꞌumuárɨꞌen? 6 ¿Ni caí ayén cheꞌatá naꞌa titaatáꞌaca tej seɨ́j téviꞌitɨneꞌen tɨ ajta téꞌatzaahuateꞌe matɨ́j ɨ́ seica ɨ́ tɨ Dios huaꞌutaꞌítecaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ ihuáamuaꞌameꞌen ɨ́ tavástaraꞌa, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro? |5q ¿Ni caí ayén titaatáꞌaca tej tiúꞌucuaꞌani, ajta tej huayéꞌen? Jee xaa neꞌu, ayée pu tiꞌayajna. `49 Ayee nu huatánneꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej nej jɨ́meꞌen tíꞌihuaꞌu. '3G Tɨ puaꞌa caí ayén tihuáꞌamitɨejteꞌe ɨ́ seica jemi tɨ Dios ayén neꞌutaꞌítecaꞌa, múꞌejmi jemi pu xaa ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe aꞌiné múꞌeen xu seꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tej jɨ́n tiyen ramuaꞌaree tɨ Dios ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tinaaꞌíjca. ^2 7 Neajta inee, nexɨéehua nu áꞌucheꞌecan. Neajta nu neꞌɨ́n púꞌeen seɨ́j tɨ Dios neꞌutaꞌítecaꞌa nej ni jetzen meꞌecan tiuꞌutaxáj. Neajta nu raaseíj neꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ɨ́ tavástaraꞌa. Seajta múꞌeen, xuꞌuri neetzi jemi seijreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi. B1} Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa neꞌihuaaraꞌa aꞌuvaɨ́jtzi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ráacua ɨ́ cuaꞌira ɨ́ mej ráamuaɨꞌɨvajtacaꞌa, canu jaꞌanáj racuaꞌani neꞌɨ́jna ɨ́ cuaꞌira nej ni caí caꞌaníjraꞌa raatáꞌan tɨ ayén huárɨni aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n aꞌuvaɨ́jtzi.)0K Aꞌɨ́j pu jɨ́n, setɨ́ꞌɨj siyen auteáturan aꞌɨ́mej jemi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej aꞌij puaꞌa huáꞌuruu ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa jetze ɨ́ mej caí jeíhua téꞌeviicuaꞌi, múꞌeen xu seajta seꞌɨ́jna jɨ́n auteáturaave ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi. |/q Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, aj puꞌi aꞌuvaɨ́jtzi aꞌɨ́jna ɨ́ aꞌihuáaraꞌa tɨ caí jeíhua téꞌeviicuaꞌi, tɨ ajta jetzen meꞌecan huamɨ́ꞌɨ ɨ́ Cɨríistuꞌu. Aꞌuvaɨ́jtzi, icu, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej caꞌaníjraꞌa raatáꞌa peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej núꞌu rɨ́ꞌɨ tíꞌijmuaꞌaree aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ Dios jemi. R. Casiꞌi múꞌee, mɨ pej rɨ́ꞌɨ tíꞌijmuaꞌaree. Tichéꞌe tiyen tiraataxáj yee jaꞌatɨ tɨ caí jeíhua téꞌeviicuaꞌi ɨ́ ru tzajtaꞌa, ajta aꞌɨ́ɨ pu muaseíj, pej peꞌuun tejéꞌecuaꞌa peꞌújna teyujtaꞌa aꞌu mej ranáꞌamicheꞌe ɨ́ huaꞌadioj. Tij caꞌaníjraꞌa pepuꞌu raatáꞌasin aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn ajta ráacuaꞌani ɨ́ cuaꞌira ɨ́ mej raatámuaɨꞌɨvajtacaꞌa. E- Mɨ seajta múꞌeen, rɨ́ꞌɨ xuꞌu sej si caí siyen aꞌij puaꞌa ráaruuren seɨj ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí jeíhua téꞌeviicuaꞌi, setáꞌaj caí siyen caꞌaníjraꞌa tiraatáꞌacareꞌen tɨ aꞌɨ́ɨn ayén auteáturan Dios jemi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn múꞌejmi jemi. f,EAru, casiꞌi múꞌeen, capu tiꞌitɨ jɨ́n titatévaꞌɨri ɨ́ cuaꞌira ɨ́ Dios jemi. Capu aꞌatzu aꞌuvaɨ́jtzi tɨ puaꞌa tecaí ráacuaꞌani. Capu ajta titatévaꞌɨri tɨ puaꞌa teráacuaꞌani. U+#Mɨ majta, camu naímiꞌi miyen cheꞌatá menaꞌa tíꞌijmuaꞌaree, sino seica, ayée mú tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa mej huáꞌanaꞌamicheꞌen ɨ́ mej caí dioosi pɨ́rɨcɨ. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa miyen ráacuaꞌani ɨ́ cuaꞌira ɨ́ mej ramuaɨꞌɨvajtaca, aúcheꞌe pu ayén tihuáꞌamitɨejteꞌe mej majta meꞌɨ́jna naꞌamiche ɨ́ tɨ caí Dios púꞌeen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej ráacua meꞌɨ́jna ɨ́ cuaꞌira mej ráamuaɨꞌɨvajtacaꞌa. Ayee mú aꞌɨ́jna jɨ́n raacuáꞌan, tɨꞌɨqui aꞌij puaꞌa huaꞌatáꞌacareꞌe aꞌame ɨ́ huáꞌaxɨejniuꞌuca jetze aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa huárɨni aꞌɨ́jna ɨ́ huáꞌaxɨejniuꞌuca. u*cMɨ teajta iteen, ayée tu tíꞌijmuaꞌaree tɨ, itejmi jemi, seɨj naꞌa ɨ́ Dios ɨ́ tej rájyaꞌupua. Nain pu aꞌɨ́jna jemi tiuꞌutaseíjre. Teajta iteen, naímiꞌi tu teꞌɨ́jna jɨ́n seijreꞌe tej ti rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani ɨ́ jemin. Ajta seɨ́j puꞌu ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Nain pu tiúꞌutaavijhuacaꞌa aꞌɨ́jna jemi. Teajta iteen, naímiꞌi tu teꞌɨ́jna jetze arátacaꞌane tej ti ruuri. <)qJee xaa neꞌu, mé muꞌíi ɨ́ mej jee dioosi púꞌeen, tɨ puaꞌa íiyen mej seijreꞌe chaanaca japua nusu aꞌuun mej éꞌeseijreꞌe u ta japua, aꞌiné ayée pu titáꞌamitɨejteꞌe mej iꞌimuꞌíi ɨ́ mej dioosi púꞌeen, majta iꞌimuꞌíi ɨ́ mej tiꞌitɨj jɨ́n títetateí. D(Aꞌɨ́j pu jɨ́n, jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ cuaꞌira ɨ́ mej tihuáꞌamuaɨꞌɨvejteꞌe ɨ́ rudioosi, ayée tu ramuaꞌaree mej caí rɨ́ꞌɨ miyen seijreꞌe íiyen chaanaca japua ɨ́ mej nuꞌu dioosi púꞌeen. Teajta, teen tu ramuaꞌaree tɨ seɨj naꞌa ɨ́ Dios tɨ íiyen seijreꞌe. r']Mɨ ajta, Dios pu ramuaꞌate aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ rɨ́ꞌɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. V&%Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén tíꞌimuaꞌatze ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨ jeíhua mé úumuaꞌaree, aꞌɨ́ɨ pu caí mé úumuaꞌaree aꞌij tɨ yeꞌí tiúꞌujxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi. % Jɨ́meꞌen ɨ́ cuaꞌira ɨ́ mej tíꞌimuaɨꞌɨvajtaca ɨ́ rudioosi jemi, ayée tu ramuaꞌaree. Naíjmiꞌi tu mé úumuaꞌaréjme. Ajta, ayée pu tíꞌirɨneca tɨ jaꞌatɨ ayén aꞌɨ́jna jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌe tɨ jeíhua mé úumuaꞌaree. Mɨ ajta, jaꞌatɨ pu rɨ́ꞌɨ aꞌij tíꞌijrɨꞌɨre tɨ puaꞌa rɨ́ꞌɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi. P$(Mɨ ajta aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, jaítzeꞌe pu ɨ́ Dios rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca tɨ puaꞌa ayén ꞌéeniꞌicɨꞌe huateáturan aꞌij tɨ ꞌeen. Ayee pu tináꞌamitɨejteꞌe ineetzi. Ajta ayej neꞌase tɨ ajta ayén cheꞌatá naꞌa tiráꞌamitɨejteꞌe ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios.#!'Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ari viɨ́cheꞌe, aꞌɨ́ɨ pu caꞌanéeri jɨ́n naímiꞌi seijreꞌe jamuan ɨ́ rucɨ́n tɨ́j naꞌa tɨ auj ruuri aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́naꞌaraꞌan. Ajta, tɨ puaꞌa huámɨꞌɨni aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́naꞌaraꞌan, puꞌuri rɨꞌɨrí tɨ ajtahuaꞌa ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n huatéviɨcheꞌen aꞌɨ́jna jamuan jaꞌatɨ tɨ raꞌaráanajche. Seɨj puꞌu ruxeꞌeveꞌe, tɨ ayén huatéviɨcheꞌen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi. R"&Aꞌɨ́j pu jɨ́n, xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén ratáꞌacareꞌen ɨ́ ruyauj tɨ huatéviɨcheꞌen. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén rachaꞌɨɨ áꞌayeꞌi ɨ́ ruyauj aꞌij tɨ ꞌeen, tɨ ij caí huatéviɨcheꞌen, aꞌɨ́ɨ pu jaítzeꞌe xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ. |!q%Mɨ ajta aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, tɨ puaꞌa ayén temuaꞌa naa tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare ɨ́ ru tzajtaꞌa tirachaꞌɨ́ɨ áꞌayeꞌi ɨ́ ruyauj aꞌij tɨ ꞌeen, ajta tɨ puaꞌa caí jaꞌatɨ ayén caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca tɨ huatéviɨcheꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌɨ́ɨ pu xaa xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ.  w$Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén tiyaúj tɨ caí xɨ viɨ́cheꞌe, tɨ puaꞌa ayén ráꞌamitɨejteꞌe tɨ caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ tɨ raatáꞌijmɨi, ajta tɨ puaꞌa ari mú áꞌumeꞌen ɨ́ tɨ jɨ́n temuaístaca aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, chéꞌe aꞌɨ́ɨn yaꞌupuáaraꞌan ayén huárɨni aꞌij tɨ tiráꞌamitɨejteꞌecaꞌa. Capu tiꞌitɨj jɨ́n tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌaten ɨ́ Dios jemi, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa huatéviɨcheꞌen. +O#Canu neꞌɨ́jna jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe nej ni tiꞌitɨj jɨ́n amuaatáꞌijmɨi sino nej ni tiꞌitɨj jɨ́n amuaatévaɨreꞌen sej si siyen rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe, sej si nain jɨ́n ranáꞌamicheꞌen ɨ́ tavástaraꞌa. )"Ayee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen jɨ́meꞌen ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ruseɨ́j áꞌucheꞌecan, tɨ ajta caí viɨ́cheꞌe. Ayee pu aꞌɨ́jna jetze ruxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tíꞌiracɨꞌɨti ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Ayee pu ajta aꞌɨ́jna jetze ruxeꞌeveꞌe tɨ rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ Dios jemi, nain jɨmeꞌe ɨ́ rutevij jetze, ajta ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca jɨmeꞌe. Mɨ ajta, aꞌɨ́ɨn ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ari viɨ́cheꞌe, ayée pu aꞌɨ́jna jetze ruxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna tɨ yen tíꞌiseijreꞌe íiyen chaanaca japua tɨ ij ayén rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌacareꞌen ɨ́ rucɨ́n. a;!Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn tɨ neɨche, ayée pu aꞌɨ́jna jetze ruxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ yen tíꞌiseijreꞌe íiyen chaanaca japua tɨ ij ayén aꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌacareꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ ruꞌɨ́j. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí chéꞌe rɨꞌɨrí tɨ nain jɨ́n tiraatévaɨreꞌen ɨ́ tavástaraꞌa. !; Neajta inee, ayée nu tíꞌijxeꞌeveꞌe múꞌejmi jɨmeꞌe sej caí tiꞌitɨj jɨ́n aꞌij téꞌujmuajca aꞌiné aꞌɨ́jna tɨ caí neɨche, ayée pu aꞌɨ́jna jetze ruxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ tiráacɨꞌɨti ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ tɨ́ꞌij ayén rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. #Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen meꞌɨ́jna jɨ́n ruvaɨreꞌe tɨ íiyen tíꞌiseijreꞌe chaanaca japua, michéꞌe caí nain jɨ́n ruvaɨreꞌe, aꞌiné puꞌuri tɨ́n teꞌentipuáꞌajte nain tɨ́j naꞌa tɨ yen tíꞌiseijreꞌe íiyen chaanaca japua. fEMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ruxɨeemɨ́jteꞌe, michéꞌe miyen ꞌeeneꞌen yee cumu mej caí ruyein. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej rutémuaꞌaveꞌe, michéꞌe majta miyen ꞌeeneꞌen yee cumu mej caí chéꞌe naꞌanaj. Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌinanaave, chéꞌe ayén tihuáꞌamitɨejteꞌe mej caí tiꞌitɨ tíchaꞌɨɨ. CCasiꞌi, neꞌihuaamuaꞌa, ayée pu huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari i nej jáꞌamuaꞌixaateꞌe. Puꞌuri tɨ́n tejaꞌuréꞌenejsin aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa tɨ ayén titaaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi. Tɨ́j naꞌa íjii tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, michéꞌe miyen tiꞌitiújchaꞌɨɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej néjneꞌɨche. Michéꞌe miyen rɨjca matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí xɨ huanéjneꞌɨchecaꞌa. wgMɨ ajta, tɨ puaꞌa seɨj huaténeɨche, capu aꞌɨ́ɨn tiꞌitɨj jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Ajta tɨ puaꞌa seɨ́j ꞌɨ́itaꞌa ayén huatéviɨcheꞌen, capu ajta tiꞌitɨj jɨ́n auteájturaa. Camu xaa neꞌu aꞌij puaꞌa rɨcɨ sino ayée pu huaꞌutamuárɨꞌeristeꞌesin meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej meri naímiꞌi áꞌujujhuaꞌan. Mɨ neajta inee, ayée nu ꞌeen jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe aꞌiné canu raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ ayén tejamuáaruuren. fETɨ puaꞌa peri seɨ́j téviꞌitɨneꞌen, capej piyen rahuauca aꞌij pej yeꞌí huárɨni pej mé rúurɨeni. Naꞌari tɨ puaꞌa pauj aseɨ́j áꞌucheꞌecaneꞌen, capej piyen rahuauca pej huaténeɨche. [/Aꞌiné puꞌuri tɨ́n tejaꞌuréꞌenejsin ɨ́ tej jɨ́n rajpuaíitzi táꞌajuꞌun, ayée pu tináꞌamitɨejteꞌe tɨ ayén tiraavíjteꞌe sej siyen ꞌeeneꞌen huateáturan setɨ́j ꞌeen íjii. I Jɨ́meꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí viɨ́cheꞌejme, capu tiꞌitɨj jɨ́n tinaaꞌíjca ɨ́ tavástaraꞌa sino ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe aꞌij tɨ ayén tináꞌamitɨejteꞌe ineetzi i nej caí atéꞌɨtzeaꞌara aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn náꞌancuꞌuvajxɨ ɨ́ tavástaraꞌa. Z-Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, neꞌihuaamuaꞌa, setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa ꞌeeneꞌen huateáturan ɨ́ Dios jemi seɨj seajta seɨj setɨ́j ꞌeeneꞌe tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn amuaatajé. nUCɨríistuꞌu pu tiuꞌutanájchitacaꞌa ɨ́ sej jɨ́n téꞌechaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, caxu chéꞌe taúraꞌacareꞌen sej caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe huáꞌa jemi ɨ́ teteca. Ayee puꞌu naꞌa tíꞌeen, aꞌiné aꞌɨ́jna tɨ caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌecaꞌa tɨ́ꞌɨj tavástaraꞌa raatajé, puꞌuri ayén ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ ruxɨéehua tíꞌimuarɨꞌecaꞌa tɨ́ꞌɨj tavástaraꞌa raatajé, aꞌɨ́ɨ pu ari caꞌanéeri jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ jemin. .UTɨ puaꞌa pauj caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌecaꞌa tɨ́ꞌɨj Dios muaatajé, capej peꞌɨ́jna jɨ́n aꞌij téꞌamuajca. Aru tɨ puaꞌa ayén tíꞌirɨꞌɨristan pej pi raꞌantimuáꞌitɨn, pej pi pajta axɨéehua áꞌucheꞌecaneꞌen, patáꞌaj piyen huárɨni. 7Aꞌɨ́j pu jɨ́n, jaꞌatɨ tɨ naꞌa, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén éeneꞌe huateáturan aꞌij tɨ ꞌeeneꞌe tɨ́ꞌɨj Dios ayén raatajé. 2]Ayee puꞌu xaa neꞌu, aꞌiné capu aꞌij huataújmuaꞌa ɨ́ Dios jemi tɨ puaꞌa jaꞌatɨ raꞌantisíjche ɨ́ runavij nusu caí ayén raꞌantisíjchecaꞌa. *MTɨ puaꞌa ari antisíjchiꞌihuacaꞌa ɨ́ naviiraꞌan ɨ́ jaꞌatɨ tɨ́ꞌɨj Dios raatajé, chéꞌe aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ caí ayén tíꞌiteseꞌe tɨ raꞌaváꞌanan ɨ́ tɨ antisíjchiꞌihuacaꞌa. Ajta, tɨ puaꞌa caí xɨ antisíjchiꞌihuacaꞌa ɨ́ naviiraꞌan ɨ́ jaꞌatɨ tɨ́ꞌɨj Dios raatajé, ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ caí raꞌantisíꞌiche ɨ́ runavij. H  Ayee pu xaa neꞌu tiꞌayajna. Ayee nu tihuáꞌijcateꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri nainjapua teyujtaꞌa, aꞌachú mej puaꞌamé, mej mi miyen tiyen titeejúꞌun aꞌij tɨ tavástaraꞌa ayén tíhuaꞌuxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi seɨj ajta seɨj, aꞌij tɨ ajta Dios tihuaꞌutajé. @ yChéꞌe ayén ꞌeeneꞌen aꞌiné mɨ pej ɨ́raꞌaraꞌan púꞌeen, capej ramuaꞌaree tɨ puaꞌa piyen ruꞌirájtuaani ɨ́ áꞌacɨn nusu pecaí. Pajta múꞌee, mɨ pej cɨ́naꞌaraꞌan púꞌeen, capej pajta ramuaꞌaree tɨ puaꞌa piyen ruꞌirájtuaani ɨ́ ꞌáꞌaꞌɨj nusu pecaí. ( IMɨ ajta aꞌɨ́ɨn tɨ caí téꞌatzaahuateꞌe, tɨ puaꞌa ayén ajtáraꞌani, chéꞌe ayén ꞌeeneꞌen. Capu chéꞌe ayén ruxeꞌeveꞌe mej naímiꞌi huatéꞌen. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ taꞌihuaaraꞌa nusu aꞌɨ́ɨn ɨ́ tajuu, ayée pu tihuáꞌacɨꞌɨti mej mi ruxɨéehua raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen, aꞌiné Dios pu ayén taatajé tej ti temuaꞌa naa taꞌihuaamuaꞌa táꞌaraꞌani. 4 aAyee pu aꞌɨ́jna jɨ́n ruxeꞌeveꞌe, aꞌiné Dios pu ajta huateúraꞌate aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́naꞌaraꞌan tɨ caí téꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe niuucajtzeꞌen ɨ́ ɨ́raꞌaraꞌan. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ ɨ́raꞌaraꞌan tɨ ajta caí téꞌatzaahuateꞌe, Dios pu ajta ayén huateúraꞌate aꞌɨ́jna ɨ́raꞌaraꞌan niuucajtzeꞌen ɨ́ taꞌihuaaraꞌa. Naꞌari caí, aꞌɨ́ɨ mú xánaꞌaviꞌireꞌe muáꞌajuꞌu ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen. Mɨ ajta ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ari huateúraꞌate aꞌɨ́mej. 8 i Ayen cheꞌatá naꞌa ꞌeen jɨ́meꞌen ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ raꞌanténexcacaꞌa seɨ́j teáataꞌa tɨ ajta caí téꞌatzaahuateꞌe. Tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ajta ayén áꞌujcaꞌane tɨ jamuan huateáturan, ayée pu cheꞌatá naꞌa ruxeꞌeveꞌe tɨ caí mé rúurɨeni ɨ́ rucɨ́n. H  Ajta, aꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ seica, capu ayén tihuáꞌixaateꞌe ɨ́ tavástaraꞌa sino inee, nee nu niyen tihuáꞌixaateꞌe. Chéꞌe ayén huárɨni aꞌɨ́jna ɨ́ taꞌihuaaraꞌa tɨ aꞌɨ́jna téviꞌitɨn ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ caí téꞌatzaahuateꞌe. Tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa áꞌujcaꞌane tɨ jamuan huateáturan, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn taꞌihuaaraꞌa caí mé rúurɨeni. K Ajta, tɨ puaꞌa ayén ajtáraꞌani, chéꞌe ayén éeneꞌe huateáturan tɨ ruseɨjtan. Naꞌari caí, chéꞌe ajtahuaꞌa raꞌanténaxca aꞌɨ́jna ɨ́ rucɨ́n. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ cɨ́naꞌaraꞌan, chéꞌe ayén cheꞌatá naꞌa huárɨni. Chéꞌe caí ajtáyeꞌican aꞌɨ́jna jemi ɨ́ ruꞌɨ́j. / Mɨ neajta inee, canu niyen tihuáꞌijcateꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej néjneꞌɨche, majta ɨ́ mej viɨ́cheꞌejme sino aꞌɨ́ɨ pu tavástaraꞌa ayén tihuáꞌaijteꞌe. Chéꞌe caí aꞌɨ́ɨn ɨ́raꞌaraꞌan ajtáyeꞌican aꞌɨ́jna jemi ɨ́ rucɨ́n. gG Aru, tɨ puaꞌa caí rɨꞌɨrí mej áꞌujcuꞌuvée, michéꞌe huanéjneꞌɨche, majta huáviɨchen. Jaítzeꞌe pu huaꞌatévaꞌɨri mej miyen huárɨni mej caí rajpuaíjtzi muáꞌaraꞌani ɨ́ ru tzajtaꞌa. s_Mɨ neajta inee, ayée nu tihuáꞌixaateꞌe neꞌɨ́mej ɨ́ mej caí xɨ huanéjneꞌɨchecaꞌa, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej majta caí xɨ viɨ́cheꞌejme, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaújseɨstarecaꞌa. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé, ayée pu iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn mej mi miyen ꞌéeneꞌe huateáturan netɨ́j inee. 1Neajta inee, ayée nu tíꞌijxeꞌeveꞌe mej mi miyen ꞌeeneꞌen netɨ́j inee, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ teteca. Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn Dios, aꞌɨ́ɨ pu ari ayén tiraatáꞌa seɨj ajta seɨj aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíhuaꞌuxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi. Canu niyen tejáꞌamuaꞌitiꞌi sino ayée nu neꞌɨ́jna jɨ́n caꞌaníjraꞌa jamuaatáꞌaca sej siyen rɨcɨ. #Caxu chéꞌe senaꞌa ajtacɨ́ꞌɨcaꞌan sino seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej seri siyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare sej aꞌatzu áꞌateeviꞌin sej huatéjniuuni ɨ́ Dios jemi. Setáꞌaj áꞌiyen ajteáxɨɨre tɨ́ꞌij caí aꞌɨ́ɨn Satanás ayén caꞌaníjraꞌa jamuaatáꞌan sej seɨ́j jamuan tiꞌihuaújxanaꞌacɨraꞌaten aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej caí áꞌujcuꞌuvejcaꞌa. (IAyee puꞌu naꞌa, aꞌiné aꞌɨ́ɨn ɨ́raꞌaraꞌan, capu ayén aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree ɨ́ rutevij jɨmeꞌe sino aꞌɨ́ɨ pu xaa ayén antiújmuaꞌaree ɨ́ cɨ́naꞌaraꞌan. Ajta aꞌɨ́ɨn cɨ́naꞌaraꞌan, capu ajta ayén aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree ɨ́ rutevij jɨmeꞌe, sino aꞌɨ́jna ɨ́raꞌaraꞌan, aꞌɨ́ɨ pu xaa aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree. 1Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ teáataꞌa, chéꞌe ayén raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe aꞌɨ́jna jemi ɨ́ ruꞌɨ́j. Ajta aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa, chéꞌe ayén cheꞌatá naꞌa raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ɨ́ rucɨ́n jemi. ~%Mɨ ajta, ayée mú jeíhua meꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌixanaꞌacɨreꞌe. Michéꞌe miyen huárɨni, aꞌachú mej puaꞌamé. Michéꞌe huáneɨche ɨ́ teteca, seɨj ajta seɨj. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca, michéꞌe majta huavíɨcheꞌen, seɨj ajta seɨj. } /Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ sej seri mé tinejaꞌutaꞌítiꞌiriꞌi, ayée pu temuaꞌa tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn tɨ caí jaꞌatɨ neɨche. q|[Casiꞌi, ayée pu tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ áꞌamuatevi tɨ́j teyuu tɨ tzajtaꞌan huiirájca ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌamua tzajtaꞌa seijreꞌe. Ajta, múꞌeen xu raꞌancuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ Dios. Múꞌeen xu caí seꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree ɨ́ rutevij aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu tiuꞌutanájchitacaꞌa múꞌejmi jetze meꞌecan. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén ruxeꞌeveꞌe sej siyen ranáꞌamicheꞌen ɨ́ rutevij jɨmeꞌe. {NzSetáꞌaj nain jɨ́n raatapuáꞌajta sej siyen tíꞌixanaꞌacɨreꞌe. Ajta seica jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n ateáturaave ɨ́ Dios jemi, naímiꞌi pu ayén caí rutevij jɨ́n aꞌij tiúꞌuruure. Mɨ ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén tíꞌixanaꞌacɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu aꞌij puaꞌa raruure ɨ́ rutevij. Hy Mɨ ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ ayén huataújtuiireꞌen ɨ́ tavástaraꞌa jemi, ayée pu ruruuren tɨ aꞌɨ́jna jamuan seɨ́j naꞌa púꞌeen ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan tzajtaꞌa. _x7¿Ni qui siyen ramuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn tɨ ayén anteújnaxca jamuan ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ tíꞌitejiꞌivi ɨ́ rutevij jɨmeꞌe, ayée pu huaújruu mej mi seɨ́j menaꞌa téviraꞌan púꞌeeneꞌen? QwXuꞌuri ramuaꞌaree tɨ Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ sej ratéhuaꞌiraꞌa. ¿Aꞌiné huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna? ¿Ni qui nej raꞌanténajchiteꞌe jamuan ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ tíꞌitejiꞌivi ɨ́ rutevij jɨmeꞌe neꞌɨ́jna tɨ Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan? Capu xaa neꞌu. Iv Ajta aꞌɨ́ɨn Dios, aꞌɨ́ɨ pu rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨ́n raꞌajjáj ɨ́ tavástaraꞌa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. Aꞌɨ́ɨ pu ajta taꞌajjájpua itejmi. cu? Ajta aꞌɨ́jna tɨ tíꞌicuaꞌiriꞌi, aꞌɨ́ɨ pu ayén tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ jucáj jetze. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ jucáj, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén tíꞌivaɨreꞌe tɨ cuaꞌira teꞌaráyeijxɨꞌɨn. Mɨ ajta Dios, aꞌɨ́ɨ pu raꞌantipuáꞌajteꞌesin ɨ́ jucáj, ajta ɨ́ cuaꞌira. Ajta ɨ́ tej ratéhuaꞌiraꞌa, capu ayée naꞌa tíꞌivaɨreꞌe tej ti teꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌixanaꞌacɨreꞌe sino tej ti teꞌɨ́jna jɨ́n raatévaɨreꞌen ɨ́ tavástaraꞌa. Ajta ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta raatévaɨreꞌesin aꞌɨ́jna ɨ́ tej ratéhuaꞌiraꞌa. tw Nain pu íꞌixɨꞌepɨꞌɨn. Ajta ayée pu tinaatáꞌaca nej niyen huárɨni. Mɨ ajta, capu nain ayén tíꞌivaɨreꞌe. Naíjmiꞌi pu iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn, ajta ayée pu xaa tinaatáꞌaca nej niyen huárɨni. Mɨ neajta inee, canu huatáneꞌaꞌasin tɨ tiꞌitɨ naꞌantimuáꞌitɨn nej ni neꞌɨ́jna jɨ́n caꞌanéeri jɨ́n tiraatévaɨreꞌen. s} Seajta múꞌeen, jeꞌicáj xu huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa. Mɨ ajta Dios, aꞌɨ́ɨ pu ari tejámuaacáꞌariꞌiriꞌi ɨ́ sej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. Aꞌɨ́ɨ pu ajta huateúraꞌate múꞌejmi. Ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, múꞌeen xu rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateájturaa ɨ́ Dios jemi niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Tiꞌitɨ́ tɨ rɨ́ꞌen ɨ́ ta jetze `r9 Capu ajta tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiꞌinahuaꞌara nusu ɨ́ mej jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌinecuaꞌatze mej tíꞌijchaꞌɨɨca caꞌɨ́n ɨ́ mej rutáꞌaruaijveꞌe naꞌari ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tiúꞌujjepeꞌe o mej avíitzi jɨ́n tíꞌinahuaꞌaj. Camu xaa neꞌu seíireꞌe muáꞌajuꞌu ɨ́ Dios jemi. Hq  Múꞌeen xu ramuaꞌaree temuaꞌa naa tɨ caí ayén tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ mej meꞌuun aꞌuteárute aꞌu tɨ Dios tejéꞌaijta. Caxu taúraꞌacareꞌen tɨ jaꞌatɨ áꞌamuacuanamua. Camu aꞌuun aꞌuteáruti aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨjca naꞌari aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ranaꞌamiche aꞌɨ́jna tɨ caí Dios púꞌeen nusu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixanaꞌacɨreꞌe ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi jamuan caꞌɨ́n aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ruxɨ́ꞌej teteca jamuan tíꞌixanaꞌacɨreꞌe. pMɨ seajta múꞌeen, ayée xu rujɨ́ɨmuaꞌa seꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ sej aꞌij puaꞌa huáꞌaruuree xaꞌayeꞌi, seajta siyen tihuáꞌanahuaꞌi. Ayee xu huáꞌaruure ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa aꞌiquí nuꞌu mejáꞌamuaꞌihuaamuaꞌa. 1o[Xuꞌuri seꞌɨ́jna jɨ́n huamuáꞌitɨche seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jaꞌatɨ ayén runiúusteꞌe aꞌɨ́jna jemi ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa. Ayee pu tejámuaatévaꞌɨri sej siyen huataúraꞌan tɨ jaꞌatɨ ayén aꞌij puaꞌa amuáaruuren nusu tɨ ayén tiꞌitɨ amuaanáhuaꞌi. 8niMɨ seajta múꞌeen, ayée xu tíꞌijrɨꞌɨre. Seɨ́j pu ayén runiúusteꞌe ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa, ajta ayén rɨcɨ huáꞌa jemi ɨ́ mej caí téꞌatzaahuateꞌe. RmAyee nu ꞌeen jɨ́n tejáꞌamuaꞌixaateꞌe nej ni amuaatatéviꞌirasteꞌen. ¿Ni tzaa caí rɨꞌɨrí tɨ múꞌejmi jemi seɨ́j seijreꞌe tɨ ayén raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ temuaꞌa naa raꞌuxɨ́jteꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej rújaaxɨejviꞌi ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa ɨ́ mej majta téꞌatzaahuateꞌe? LlAjta tɨ puaꞌa ayén ruxeꞌeveꞌe sej siyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen seꞌɨ́jna tɨ múꞌejmi jetze tíꞌijninei íjii, ¿aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe siyen seꞌɨ́jna jɨ́n tihuáꞌijcateꞌe mej mi jueesi jɨ́n antiújmuaꞌareere aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí rɨ́ꞌɨ tihuáꞌaxeꞌeveꞌe ɨ́ teɨte? kCasiꞌi, teen tu teajta huáꞌaxɨjteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, capu aꞌatzu muárɨꞌeri tej tiyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌɨ́jna tɨ téjmi jetze ayén tíꞌijninei íjii tej huáteɨte. mjSXuꞌuri ramuaꞌaree tej tiyen huaꞌuxɨ́jteꞌen naíjmiꞌica ɨ́ mej yen japuan seijreꞌe ɨ́ chaanaca. Tɨ puaꞌa ayén téꞌeme sej huaꞌuxɨ́jteꞌen seꞌɨ́mej ɨ́ mej yen japuan seijreꞌe ɨ́ chaanaca, ¿ni tzaa secaí raayɨ́ꞌɨtɨ sej siyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen seꞌɨ́jna tɨ caí tiꞌitɨ jetzen ruxeꞌeveꞌe? /i YTɨ puaꞌa siyen tiúꞌujaaxɨejviꞌira, ¿aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ ayén huataúraꞌan tɨ aꞌuun áꞌumeꞌen huáꞌa jemi ɨ́ jueesi ɨ́ mej caí téjmi jetze ajtémeꞌecan i tej téꞌatzaahuateꞌe mej mi meꞌɨ́n miyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen? ¿Aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe secaí rujɨ́ɨmuaꞌa raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej jemin seijreꞌe ɨ́ Dios? @hy Canu neꞌɨ́jna jɨ́n antínmuaꞌaree ne niyen huaꞌuxɨ́jteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí téjmi jetze ajtémeꞌecan sino aꞌɨ́ɨ pu Dios huáꞌaxɨjteꞌen. Mɨ seajta múꞌeen, múꞌeen xu xaa seꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree sej siyen huaꞌuxɨ́jteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej ꞌaꞌamua jetze ajtémeꞌecan. Setáꞌaj raatamuáriteꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ. g Ff Mɨ ajta, ayée pu huataújmuaꞌa ɨ́ nej jɨ́n tejámuaatáꞌitɨiiriꞌi sej caí chéꞌe jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen seɨ́j tɨ ayén tamuari tɨ́j taꞌihuaaraꞌa tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ ayén tíꞌixanaꞌacɨreꞌe nusu huápɨꞌɨ tíꞌinecuaꞌatze tɨ jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨ naꞌari ranaꞌamiche tɨ caí Dios púꞌeen caꞌɨ́n aꞌij puaꞌa tiúꞌujjepeꞌe. Caxu seajta jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen tɨ puaꞌa ayén rutahuaíveꞌe naꞌari tiꞌinahuaꞌara. Caxu seajta tíꞌicuaꞌa jamuan seɨj tɨ ayén rɨcɨ. $eA Aꞌɨjna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen yee “ɨ́ mej tíꞌixanaꞌacɨreꞌe”, capu ayén huataújmuaꞌa jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa rɨjca ɨ́ Dios jemi, tɨ puaꞌa aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ nusu tɨ huápɨꞌɨ tíꞌinecuaꞌatze tɨ jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨ naꞌari tíꞌinahuaꞌaj caꞌɨ́n seɨ́j naꞌamiche tɨ caí Dios púꞌeen. Tɨ puaꞌa ayén huataújmuaꞌati, ayée pu ruxeꞌeveꞌe aꞌame sej siyen ajtácɨɨne naíjmiꞌica jemi ɨ́ mej yen japuan seijreꞌe ɨ́ chaanaca. /dW Nuꞌuri niyen tejámuaatáꞌitɨiiriꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze sej caí huáꞌa jamuan tiújseꞌɨrihuaꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌixanaꞌacɨreꞌe. !c;Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tichéꞌe tiyen tiúꞌuyesten aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ɨ́ Dios jemi, tetáꞌaj caí chéꞌe tiyen aꞌij puaꞌa tiꞌitítachaꞌɨɨ, teajta caí chéꞌe tiꞌitɨj jɨ́n auteáturan ɨ́ Dios jemi sino tichéꞌe tiyen rɨ́ꞌɨ tiꞌitítachaꞌɨɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, tichéꞌe teajta tiyen tenaꞌa tiuꞌutaxáj niuucari jɨmeꞌe tɨ ayén tiꞌayajna. rb]Aꞌɨ́j xu jɨ́n, setáꞌaj mé rúurɨeni seꞌɨ́jna tɨ míꞌimeꞌecan sej si siyen huaujjéjcuareꞌen tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ cuaíjtzi tɨ caí tiꞌitɨ ránaxcacaꞌa. Ayee xu huárɨni aꞌiné puꞌuri huataújmuaɨꞌɨvejtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ téjmi jetze meꞌecan huamɨ́ꞌɨ tɨ ij caí puaíjtzi táacɨꞌɨti. 1a[Capu xɨ́ꞌepɨꞌɨn sej siyen seꞌɨ́jna jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌe aꞌiné ayée pu tiuꞌuteújnaxca múꞌejmi jemi tɨ́j ajta tiuꞌuteújnaxca ɨ́ mej rajnájchiteꞌesin ɨ́ cuaíjtzi. Cɨ́j muꞌu caj tírajnájchiteꞌesin. Ajta áꞌiyen nainjapua huaneájxɨꞌɨsin. `Ayee xu huárɨni setɨ́ꞌɨj eꞌetiújseɨreꞌen niuucajtzeꞌen ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ajta netɨ́ꞌɨj neꞌuun múꞌejmi jemi éꞌeseijreꞌe nemuaꞌatziiraꞌa jɨmeꞌe. Setáꞌaj siyen seꞌɨ́jna jetze araújcaꞌanen ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ tavástaraꞌa ɨ́ Jesús sej si raatátuiireꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ɨ́ Satanás jemi tɨ ij aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu raꞌupuáꞌajteꞌen ɨ́ téviraꞌan, tɨ ij ajta Dios ruꞌirájtuaani ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ jaꞌatɨ aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa tɨ jetzen tiuꞌitaꞌáijta ɨ́ tavástaraꞌa. _O^Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Yé nu ɨmuá huaca inee. Mɨ neajta, aꞌúu nu áꞌuca múꞌejmi jemi nemuaꞌatziiraꞌa jɨmeꞌe. Nuꞌuri niyen raꞌuxɨ́jte neꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén rɨcɨ netɨ́j niyen ráruuréncheꞌe tɨ puaꞌa neꞌuun áꞌucatijcheꞌe. ]'Mɨ seajta múꞌeen, aꞌɨ́j xu jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌe. ¿Ni caí ayén tiraavíjteꞌe sej seꞌɨ́jna jɨ́n huataújxɨeemɨsteꞌen? Jee xaa neꞌu. Setáꞌaj raatamuáriteꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ij caí chéꞌe seijreꞌe múꞌejmi jemi. |\ sAyee nu tiúꞌunamuajriꞌi tɨ ayén tiꞌayajna tɨ núꞌu seɨj tɨ múꞌejmi jemi ajtémeꞌecan tíꞌixanaꞌacɨreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jamuan huiꞌica aꞌɨ́jna tɨ ratéviꞌitɨn ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan. Jéꞌecan pu aꞌij puaꞌa seijreꞌe aꞌɨ́jna. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, camu miyen rɨcɨ. ;[o¿Aꞌiné setíꞌijxeꞌeveꞌe múꞌeen? ¿Ni qui niyen neꞌɨ́jna jɨ́n u áꞌumeꞌen nej ni puaíjtzi amuaatáꞌan naꞌari nej niyen neꞌɨ́jna jɨ́n amuajaꞌuvéꞌemuaare neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nejáꞌamuaxeꞌeveꞌe, nej ni neajta cuaꞌanín jɨ́n tejamuáꞌixaateꞌen?Z5Ayee puꞌu xaa neꞌu, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ Dios, capu niuucari naꞌa jɨ́n tíꞌaijta sino rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨ́meꞌen. YY+Mɨ neajta inee, nee nu xaa caꞌanacan neꞌuun aꞌatanéjsin múꞌejmi jemi tɨ puaꞌa ayén tineetáꞌacareꞌen ɨ́ tavástaraꞌa. Aj nu xaa ramuaꞌaréeren tɨ puaꞌa siyen tiꞌitiújchaꞌɨɨ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨmeꞌe ɨ́ Dios naꞌari seɨ́j niuucari senaꞌa jɨ́n siyen tiꞌitiújchaꞌɨɨ. e|{yxHvu3srqpnlkjQhjg-g!eedccXb.ae`o_^]0\cZYVV U'SmRoQNPNLK@JIsIbGF2F!CvBA@?c>=<<;x:"8~6643211 0N/]-,,+"*R(&M%#!]Uux$L `Np 3 P e n(I Ayen cheꞌatá naꞌa, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn naxairaꞌan ayén tiuꞌutaxáj yee aꞌiné canu jɨꞌɨsi púꞌeen, canu neajta jetzen ajtémeꞌecan ɨ́ téviraꞌan, capu ajta ayén tiꞌayajna. Aꞌɨ́ɨ pu xaa téviraꞌan jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ naxairaꞌan. 3 Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ɨɨcájraꞌan ayén tiuꞌutaxáj yee aꞌiné canu muájcaꞌa púꞌeen, canu neajta ajtémeꞌecan ɨ́ téviraꞌan jetze, capu ayén tiꞌayajna. Aꞌɨ́ɨ pu aúcheꞌe aꞌɨ́ɨn téviraꞌan jetze ajtémeꞌecan. gG Ajta, capu tíꞌiseicaj naꞌa tɨ jetzen seijreꞌe ɨ́ téviraꞌan sino tiꞌimuꞌíi. 3_ Aꞌɨ́j pu jɨ́n, setɨ́ꞌɨj huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa, seɨ́j puꞌu ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ múꞌejmi tzajtaꞌa huateájturaa tɨ ij ayén amuáaruuren sej si seɨ́j senaꞌa téviraꞌan púꞌeeneꞌe xáꞌaraꞌani jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu. Capu amɨ́n aꞌij, tɨ puaꞌa Israél jetze xaꞌajtémeꞌecan naꞌari siyen seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan nusu siyen caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe caꞌɨ́n siyen ruxɨéehua áꞌujujhuaꞌan. Seɨ́j puꞌu ɨ́ xɨéjniuꞌucari sej jetzen araújcaꞌane. c? Ayee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi aꞌij tɨ ꞌeen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ seɨ́j ratéhuaꞌiraꞌa. Seɨ́j puꞌu tɨ ratéhuaꞌiraꞌa, ajta jeíhua pu tiꞌimuꞌíi tɨ jetzen tíꞌiseijreꞌe. Mɨ ajta, tɨ puaꞌa ayén tiꞌimuꞌíi tɨ jetzen seijreꞌe, seɨ́j puꞌu púꞌeen ɨ́ téviraꞌan. U# Tɨ́j naꞌa mej miyen jɨ́n rɨcɨ, aꞌɨ́ɨ pu ruseɨ́j caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucari. Aꞌɨ́ɨ pu ruseɨ́j ayén huaꞌatáꞌaca naíjmiꞌica, seɨj ajta seɨj, aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíhuaꞌuxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi. Seɨ́j puꞌu ɨ́ tej jetzen ajtémeꞌecan gG Ajta seɨ́j, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiratáꞌaca ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén rɨjca ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj. Ajta seɨ́j tɨ ayén tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ Dios jetze meꞌecan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucari caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca. Ajta ɨ́ seɨj, ayée pu tiratáꞌaca tɨ raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan tɨ raatámitɨejteꞌen tiꞌitɨ tɨ xɨéjniuꞌucari púꞌeen. Ajta seɨ́j raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ tiuꞌutaxáj seica jɨmeꞌe ɨ́ huaꞌaniuuca ɨ́ mej seica chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Ajta seɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ, ayée pu ratáꞌaca tɨ raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan tɨ ayén tiuꞌutaxáj aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna tɨ raataxájtacaꞌa ɨ́ seɨj. _7 Aꞌɨjna ɨ́ xɨéjniuꞌucari, ruseɨ́j pu ajta caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca tɨ jaꞌatɨ téꞌatzaahuateꞌe, ajta seɨ́j pu ayén tiratáꞌaca tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ tihuáꞌahuaꞌatehuaꞌan. [/ Seɨ́j pu ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tiraaꞌíjca aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ ayén tiuꞌutaxáj temuaꞌa pu naa raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌacan jɨmeꞌe. Ajtahuaꞌa seɨ́j, aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucari ruseɨ́j pu ajta aꞌɨ́jna jɨ́n tiraaꞌíjca ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén tiuꞌutaxáj aꞌij tɨ tirúꞌumuaꞌaree. Z- Ajta naíjmiꞌica jemi, aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucari ayén huataseíjre tɨ ij tiꞌitɨ jɨ́n tihuáꞌijcateꞌen seɨj ajta seɨj, mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n tihuaꞌutévaɨreꞌen naíjmiꞌica. Z- Capu ajta tíꞌiseicaj naꞌa ɨ́ sej jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe. Mɨ ajta, seɨ́j puꞌu ɨ́ Dios tɨ nain jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe huáꞌa jamuan ɨ́ teteca, aꞌachú mej puaꞌamé íiyen seijreꞌe.  Capu tíꞌiseicaj naꞌa ɨ́ sej jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi. Mɨ ajta, seɨ́j puꞌu ɨ́ tɨ tavástaraꞌa púꞌeen. 5c Capu tíꞌiseicaj naꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n tejámuaaꞌíjca ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Mɨ ajta, seɨ́j puꞌu aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucari. mS Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén aꞌɨ́jna jetze araújcaꞌanen ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan, capu jaꞌanáj caꞌaníjraꞌa raatáꞌasin aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén tiuꞌutaxáj yee: “Chéꞌe Dios puaíjtzi raatáꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.” Mɨ ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ caí aꞌɨ́jna jetze araújcaꞌane ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, capu aꞌatzu ajta rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́ɨn ayén tiuꞌutaxáj yee: “Jesús pu vástareꞌaraꞌan púꞌeen.” N Xuꞌuri sicu ramuaꞌaree aꞌij sej tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa setɨ́ꞌɨj caí xɨ téꞌatzaahuateꞌecaꞌa. Aꞌɨ́mej xu jemi áꞌujcaꞌanejcaꞌa ɨ́ mej caí dioosi púꞌeen, ɨ́ mej majta caí tíꞌixaxaꞌa. Múꞌeen xu huáꞌajaahuateꞌecaꞌa aꞌij tɨ yeꞌí tejamuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa. & G Ayee nu tíꞌijxeꞌeveꞌe sej ráamuaꞌaree aꞌij tɨ ꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n tejámuaaꞌíjca ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. >u "Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén jeíhua tíꞌicuata, chéꞌe aꞌɨ́ɨn aꞌuun tejáꞌucuaꞌani u ruche. Naꞌari caí, Dios pu amuáꞌaxɨjteꞌen setɨ́ꞌɨj u eꞌetiújseɨreꞌen. Neajta inee, netɨ́ꞌɨj neꞌuun aꞌatanén múꞌejmi jemi, aj nu ni jaítzeꞌe rɨ́ꞌɨ áꞌamuaruuren.T! !Aꞌɨ́j xu jɨ́n, múꞌeen, neꞌihuaamuaꞌa, ayée xu huárɨni. Setɨ́ꞌɨj u eꞌetiújseɨreꞌen, setáꞌaj huaújxeꞌeveꞌen seɨj seajta seɨj sej si naímiꞌi tiúꞌucuaꞌani. n U Ajta, tɨ́j naꞌa tɨ tavástaraꞌa ayén táꞌaxɨjteꞌen, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n puaíjtzi taatáꞌasin tɨ ij caí puaíjtzi táacɨꞌɨti naíjmiꞌica jamuan ɨ́ mej yen huachéjme, íiyen chaanaca japua. - S Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa ayén amuacaí táꞌamitɨejteꞌe aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ tatzajtaꞌa ɨ́ Dios jemi, capu ayén puaíjtzi táacɨꞌɨti. - S Aꞌɨ́j mú jɨ́n muꞌiitɨ́ caí chéꞌe huáꞌacaꞌanistiꞌi ɨ́ mej aꞌamua jetze ajtémeꞌecan, majta tíꞌicucuiꞌi. Majta seica meri huácuii. y k Ayee pu ꞌeen jɨ́n ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ jaꞌatɨ ayén ráꞌamitɨejteꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna tɨ ratéhuaꞌiraꞌa ɨ́ tavástaraꞌa. Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ caí ayén ráꞌamitɨejteꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa ɨ́ yeꞌirá, ajta chaꞌa naꞌa naꞌa ráacuaꞌani ɨ́ pan, ajta chaꞌa naꞌa naꞌa huayéꞌen ɨ́ vaasu jetze, Dios pu ayén puaíjtzi raatáꞌasin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí rɨ́ꞌɨ huaújruu aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. P  Aꞌɨ́j pu jɨ́n, chéꞌe ayén huárɨni jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén amuacaí ráꞌamitɨejteꞌe aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ ru tzajtaꞌa ɨ́ Dios jemi tɨ ij ayén ráamuaꞌaree tɨ ari ayén tiraavíjteꞌe. Aj pu xaa, rɨꞌɨríista aꞌame tɨ ayén ráacuaꞌani ɨ́ pan, ajta tɨ huayéꞌen ɨ́ vaasu jetze.   Aꞌɨ́j pu jɨ́n, jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén chéꞌe naꞌa ráacuaꞌani aꞌɨ́jna ɨ́ pan, nusu chaꞌa naꞌa naꞌa huayéꞌen aꞌɨ́jna jetze ɨ́ vaasu aꞌij tɨ caí tiraavíjteꞌe, ayée pu jetzen ujpuáꞌari tɨ raatéxɨeehuatacaꞌa ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ayén rajpuaíjtzicaꞌa ɨ́ rutevij jɨmeꞌe, tɨ ajta raꞌiráaxɨre ɨ́ ruxuureꞌe.  Aꞌɨ́j pu jɨ́n, setɨ́j senaꞌa sej racuaꞌani seꞌɨ́jna ɨ́ pan, seajta sej huayéꞌen seꞌɨ́jna jetze ɨ́ vaasu, ayée xu seꞌɨ́jna jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌij tɨ huataújmuaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa huamɨ́ꞌɨ. Múꞌeen xu siyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame ajta naꞌa caí uvéꞌenen ɨ́ tavástaraꞌa. Aꞌij mej nuꞌu yeꞌí tiráacuaꞌani ɨ́ mej jɨ́n raꞌutámuaꞌaree ɨ́ tavástaraꞌa c? Matɨ́ꞌɨj tiúꞌucuaa, ayée pu cheꞌatá naꞌa huarɨ́j aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ vaasu ɨ́ mej jetzen huayéꞌen. Ayee pu tihuáꞌixaateꞌe tɨjɨ́n: “Ayee pu huataújmuaꞌa aꞌíjna i vaasu. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari tɨ jéjcua ɨ́ tɨ jɨ́n Dios tiꞌitɨj jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej raꞌiráxɨreꞌesin i nexuureꞌe. Ajta, aꞌíjna i yeꞌirá i sej jɨ́n huayéꞌen seꞌíjna jetze i vaasu, setɨ́j senaꞌa sej siyen rɨcɨ, sej siyen seꞌíjna jɨ́n naꞌutámuaꞌaree.” Ayee puꞌu tihuaꞌutáꞌixaa. ;o Tɨ́ꞌɨj rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios, aj puꞌi raꞌantítaaraxɨ, ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ nej ratéhuaꞌiraꞌa ɨ́ nej jɨ́n múꞌejmi japua niuuni. Setáꞌaj siyen ráacuaꞌani sej si seꞌɨ́jna jɨ́n naꞌutámuaꞌaree.” F Ayee puꞌu naꞌa, ɨ́ tɨ nevástaraꞌa raateájtuaa ineetzi jemi, aꞌij nuꞌu neajta múꞌejmi jemi huateájtuaa. Aꞌajnáꞌɨmua tɨ́caꞌari tzajtaꞌa tɨ́ꞌɨj avíitziꞌi jɨ́n huatátuiriꞌihuacaꞌa ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu raatiɨ́ꞌɨpɨi ɨ́ pan. H  ¿Aꞌii táꞌuj naꞌa? ¿Ni tzaa secaí huachéjme aꞌu sej tejáꞌucuaꞌani, aꞌu sej seajta aꞌuyéꞌen, naꞌari seri huáꞌaxɨeehua aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi, nusu sej siyen raxɨ́ꞌeveꞌe sej aꞌij puaꞌa tihuaꞌutáꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí tiꞌitɨ tíchaꞌɨɨ? ¿Aꞌiné naꞌa ɨ́ nej jɨ́n tejáꞌamuaꞌixaateꞌe? ¿Ni qui niyen rɨ́ꞌɨ tejamuáꞌixaateꞌen neꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen tiꞌitiújchaꞌɨɨ? Canu xaa neꞌu. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu raꞌutámuaꞌaree ɨ́ tavástaraꞌa 5c Caxu xaa neꞌu, sino tɨ́ꞌɨj aꞌájna tejaꞌuréꞌenen sej siyen tiúꞌucuaꞌani, setɨ́j senaꞌa puaꞌamé siyen rɨcɨ seɨj seajta seɨj. Ayee xu anáatéꞌee tíꞌicuaꞌani ɨ́ sej teꞌucáꞌinɨꞌemeꞌecaa. Ajta ɨ́ seica ɨ́ mej caí miyen teꞌucáꞌinɨꞌemeꞌecaa, capu chéꞌe tihuáꞌacɨꞌɨti, sino metɨéecuj mú muáꞌajuꞌu. Majta seica miyen huápɨꞌɨ huatéteaꞌaruaijsin. L Múꞌeen xu seajta siyen huárɨni. Setɨ́ꞌɨj eꞌetiújseɨreꞌen, caxu seꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌicuaꞌani ɨ́ sej jɨ́n raꞌutámuaꞌaree tɨ tavástaraꞌa ta japua huaniú. C Amuacaícan, ayée nu yé ráamuaꞌareeriꞌi sej jáꞌitaꞌa aꞌutacɨ́ꞌɨca setɨ́ꞌɨj seꞌuun eꞌetiújseɨreꞌen. Mɨ neajta inee, tɨ́muaꞌa nu tɨ́n téꞌatzaahuateꞌe aꞌiné ayée pu ruxeꞌeveꞌe mej seica airáajuꞌun múꞌejmi jemi ɨ́ mej seɨcɨé tíꞌimuaꞌatze sej si siyen huaꞌutámuaꞌati aꞌɨ́mej ɨ́ mej múꞌejmi jemi seijreꞌe, ɨ́ mej majta tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n miyen rɨcɨ.  i~K Ajta ɨ́ nej neri jamuaatáꞌixaateꞌesin, canu rɨ́ꞌɨ tejámuaatáꞌasin aꞌiné setɨ́ꞌɨj múꞌeen eꞌetiújseɨreꞌen, caxu rɨ́ꞌen jɨ́n eꞌetiújseɨreꞌen sino aꞌij puaꞌa xuꞌu rɨjca. w}g Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén huárɨni tɨ tájaaxɨejviꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, setáꞌaj siyen tiraataꞌixaateꞌen yee catu seɨcɨé tiyen tiꞌitítachaꞌɨɨ, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej puaꞌamecɨé eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi, camu yee majta seɨcɨé miyen tiꞌitiújchaꞌɨɨ. Aꞌij mú puaꞌa rɨcɨ matɨ́ꞌɨj eꞌetiújseɨreꞌen m|S Mɨ ajta, tɨ puaꞌa ꞌɨ́itaꞌa ayén cáatɨꞌɨre, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca ɨ́ Dios aꞌiné ayée pu raateájtuaa ɨ́ cɨpua ɨ́ jemin tɨ ij ayén raꞌaváꞌanan. 8{i ¿Ni caí ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej ratéhuaꞌiraꞌa tɨ ayén tiuꞌutéviꞌirasteꞌe tɨ puaꞌa teáataꞌa ayén cáatɨꞌɨre? Oz Setáꞌaj siyen rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen tɨ puaꞌa ayén tiraavíjteꞌe tɨ puaꞌa ꞌɨ́itaꞌa ayén antimuáꞌaviꞌi huatéjniuuni ɨ́ Dios jemi. y Ayee puꞌu naꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa aꞌɨ́jna jetze huatétaavijhuacaꞌa ɨ́ teáataꞌa, ajta aꞌɨ́ɨn teáataꞌa, ayée pu aꞌɨ́jna jetze airaújneijte ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Ajta nain pu Dios jemi tejaꞌuvéꞌeme. x# Mɨ ajta, camu rujɨ́ɨmuaꞌa seijreꞌe ɨ́ ꞌuuca ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Camu majta rujɨ́ɨmuaꞌa seijreꞌe ɨ́ teteca jemi. dwA Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa ayén raꞌaváꞌanan ɨ́ rumuꞌúu tɨ ij ayén seijreꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ráꞌastijreꞌe aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe. Ayee pu ajta ruxeꞌeveꞌe tɨ ij caí aꞌij puaꞌa huaꞌatáꞌacareꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua. v Capu ajta ayén huatétaavijhuacaꞌa ɨ́ teáataꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ́ꞌij raatévaɨreꞌen ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa sino aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa, ayée pu huatétaavijhuacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ́ꞌij raatévaɨreꞌen ɨ́ teáataꞌa. qu[ Aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ teáataꞌa, capu ayén aꞌɨ́jna jetze huatétaavijhuacaꞌa ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa jetze sino aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu xaa aꞌɨ́jna jetze huatétaavijhuacaꞌa ɨ́ teáataꞌa jetze. ty Jee xaa neꞌu, ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ antimuáꞌaviꞌi seijreꞌe ɨ́ teáataꞌa aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn taavíjraꞌaraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios, ajta aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca. Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca ɨ́ teáataꞌa. s9 Ayee puꞌu xaa tiꞌayajna, aꞌiné tɨ puaꞌa ꞌɨ́itaꞌa caí ayén áꞌujcaꞌane tɨ raꞌaváꞌanan ɨ́ rumuꞌúu, ayén tiraavíjteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa caújsiseaaxɨꞌɨn ɨ́ rumuꞌúu jetze. Mɨ ajta, tɨ puaꞌa ayén tiráꞌamitɨejteꞌe tɨ tiuꞌutéviꞌirasteꞌe tɨ ayén caújsiseaaxɨꞌɨn, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén raꞌaváꞌanan ɨ́ rumuꞌúu. Rr Ajta, tɨ puaꞌa ꞌɨ́itaꞌa ayén antimuáꞌaviꞌi huatéjniuuni, nusu antimuáꞌaviꞌi tíꞌixajta ɨ́ Dios jetze meꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu ajta raatéxɨeehuata aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tiuꞌutéviꞌirasteꞌe tɨ́j ꞌɨ́itaꞌa tɨ ayén caújyen rumuꞌúu jetze. @qy Aꞌɨ́j nu jɨ́n, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Aꞌatɨ pu ayén raatéxɨeehuata aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n antiújmuaꞌaree tɨ puaꞌa utemúucuꞌutzi huatéjniuuni. sp_ Mɨ neajta inee, ayée nu tíꞌijxeꞌeveꞌe sej siyen ráamuaꞌati tɨ Cɨríistuꞌu ayén antiújmuaꞌaree aꞌɨ́mej jemi, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé seijreꞌe ɨ́ teteca. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa ɨ́ teteca titeꞌentiújmuaꞌaree aꞌɨ́mej jemi ɨ́ ruꞌɨ́jtaꞌamuaꞌa. Ajta Dios pu ayén antiújmuaꞌaree ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi. Ko Mɨ seajta múꞌeen, xɨ́ꞌepɨꞌɨn xu huarɨ́j seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej nain jɨ́n néjmuaꞌaree, seajta seuj ráꞌastijreꞌe ɨ́ yeꞌirá ɨ́ nej jamuaatáꞌitɨiriꞌi. ]n 5 Neajta inee, ayée nu tiuꞌumé tɨ́j ajta Cɨríistuꞌu tiuꞌumé. Setáꞌaj seajta múꞌeen siyen cheꞌatá senaꞌa huárɨni netɨ́j inee. Aꞌij mej nuꞌu yeꞌí huárɨni ɨ́ ꞌuuca teyujtaꞌa m7 !Ayee nu tíꞌiteseꞌe nej rɨ́ꞌɨ tihuaꞌatáꞌacareꞌen naíjmiꞌica nain jɨmeꞌe tɨ ij ayén tihuáꞌucɨꞌɨti ɨ́ tɨ huaꞌatévaꞌɨri, tɨ ij ajta Dios huaꞌirájtuaani. Aꞌɨ́j nu jɨ́n caí niyen nenaꞌa rahuauca ɨ́ tɨ neetzi tévaꞌɨri.l Setáꞌaj siyen huárɨni sej si caí aꞌij puaꞌa tihuaꞌatáꞌacareꞌen seꞌɨ́me ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan nusu seꞌɨ́me ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan naꞌari seꞌɨ́me ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi. zkm Ayee puꞌu naꞌa, setɨ́j senaꞌa tiꞌitɨj jɨ́n rɨcɨ, tɨ puaꞌa setíꞌicuaꞌaca naꞌari seyeꞌeca nusu tiꞌitɨ sej aꞌij ruure, setáꞌaj siyen huárɨni setáꞌaj rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌacareꞌen ɨ́ Dios jemi. Yj+ ¿Aꞌiné auj tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ ayén aꞌij puaꞌa tíꞌinexajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca ɨ́ Dios neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cuaꞌira nej nexɨéehua ráacua? 'iG Mɨ ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén timuaatáꞌixaateꞌen yee tɨ nuꞌu huatámuaɨꞌɨvijtiꞌihuacaꞌa, ayée pej huárɨni pej caí racuaꞌaca peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej raxɨ́ꞌeveꞌe pej raatévaɨreꞌen peꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén timuaatáꞌixaa, pajta peꞌɨ́jna tɨ caí aꞌij puaꞌa raruuren ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Jee xaa neꞌu, capu aꞌij raruuren ɨ́ áꞌaxɨejniuꞌuca. ¿Aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe ayén tiuꞌutáꞌijmɨi neetzi jemi nej ni caí niyen huárɨni aꞌij tɨ tineetáꞌaca nej ni caí aꞌij puaꞌa raruuren ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ nexɨ́ꞌej tevi? h g Tɨ puaꞌa seɨj tɨ caí téꞌatzaahuateꞌe ajta amuaataꞌinen sej jamuan tiúꞌucuaꞌani, patáꞌaj piyen ahuaꞌacaꞌanen pej peꞌuun áꞌumeꞌen jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, patáꞌaj nain tiúꞌucuaꞌani tɨ́j naꞌa tɨ án tejeꞌetiaꞌasin múꞌeetzi jemi. Capej tíꞌihuaꞌu penaꞌa tɨ ij caí aꞌij puaꞌa muáruuren ɨ́ axɨejniuꞌuca jetze. f+ Setáꞌaj siyen ráacuaꞌani tiꞌitɨ tɨ naꞌa ɨ́ mej ratua aꞌujna mej éꞌeseijreꞌe ɨ́ mej tíꞌituꞌaraca. Caxu seajta siyen tiúꞌurihuaꞌura tɨ puaꞌa ayén aꞌij puaꞌa amuáaruuren ɨ́ áꞌamuaxɨejniuꞌuca jetze nusu caí, aꞌiné tavástaraꞌa pu raꞌáa ɨ́ chuej i tej japuan huachéjme. Aꞌɨ́ɨ pu ajta raꞌáa tɨ́j naꞌa tɨ íiyen tíꞌiseijreꞌe. e d! Seajta, setáꞌaj siyen huaújruuren seɨj seajta seɨj. Aꞌatɨ tɨ naꞌa, chéꞌe caí ayén rahuauca ɨ́ tɨ jɨ́n rɨ́ꞌɨ huateúvaɨreꞌen, sino chéꞌe ayén rahuauca aꞌij tɨ yeꞌí huárɨni tɨ rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi. 1c[ Nain pu nuꞌu ayén tineetáꞌaca. Mɨ ajta, capu nain ayén tineetévaꞌɨri. Nain pu xaa ayén tineetáꞌaca. Mɨ ajta, capu nain ayén rɨ́ꞌɨ neruure. rb] Naꞌari caí, ayée tu aꞌɨ́jna jɨ́n rɨni, caꞌaníjraꞌa tu raatáꞌasin ɨ́ Dios tɨ aꞌɨ́ɨn chueereꞌe áꞌaraꞌani aꞌɨ́mej jemi ɨ́ tiyáaruꞌuse tɨ ij ayén huataniúꞌucan itejmi jemi. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu jeíhua huápɨꞌɨ jaítzeꞌe rucaꞌané tecaí iteen. Tej nuꞌu rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ taxɨ́ꞌej tevi naU Capu rɨꞌɨrí sej siyen jetzen yeꞌeca ɨ́ vaasu ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌaca ɨ́ tavástaraꞌa tɨ puaꞌa seajta seuj seꞌɨ́jna jetze yeꞌeca ɨ́ vaasu ɨ́ mej jɨ́n ranaꞌamiche ɨ́ tɨ caí Dios púꞌeen. Capu ajta rɨꞌɨrí sej jetzen tíꞌicuaꞌa ɨ́ meesa ɨ́ mej jetzen raꞌutámuaꞌaree ɨ́ tavástaraꞌa tɨ puaꞌa seajta seuj seꞌɨ́jna jetze tíꞌicuaꞌa ɨ́ meesa mej jetzen huáꞌanaꞌamicheꞌe ɨ́ tiyáaruꞌuse. h`I Capu xaa neꞌu, sein. Ayee pu huataújmuaꞌa ɨ́ nej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Aꞌɨjna ɨ́ mej tíꞌimuaɨꞌɨvajta ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, camu raatámuaɨꞌɨvajta ɨ́ Dios jemi sino aꞌɨ́mej jemi muꞌu ɨ́ tiyáaruꞌuse. Canu raxɨ́ꞌeveꞌe sej huaꞌutévaɨreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ tiyáaruꞌuse. 6_e ¿Aꞌiné neꞌu huataújmuaꞌa ɨ́ nej tiꞌixa? ¿Ni qui jeíhua jetzen ruxeꞌeveꞌe ɨ́ cuaꞌira ɨ́ mej tíꞌimuaɨꞌɨvajta huáꞌa jemi ɨ́ mej caí dioosi púꞌeen? Capu xaa neꞌu. Ari aꞌɨ́jna tɨ caí dios púꞌeen, ¿ni qui jeíhua jetzen ruxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna? ^3 Casiꞌi, xuꞌuhuaújmuaꞌatzɨ seꞌɨ́jna jetze aꞌij mej tíꞌijrɨꞌɨre aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej racuaꞌaca ɨ́ mej tíꞌimuaɨꞌɨvajtaca, aꞌɨ́ɨ mú majta naímiꞌi tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi. z]m Ajta, aꞌiné seɨj puꞌu ɨ́ pan, ayée pu huataújmuaꞌa i tej iꞌi muꞌíi, tuꞌuri seɨ́j tenaꞌa teɨtejraꞌan púꞌeen tej seɨ́j tenaꞌa jetzen ajtémeꞌecan, aꞌiné naímiꞌi tu seɨ́j tenaꞌa cuaꞌaca ɨ́ pan. 6\e Aꞌɨjna ɨ́ vaasu ɨ́ tej jetzen yeꞌeca tej ti tiyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén huataújmuaꞌa tej naímiꞌi huatétavaɨreꞌen teꞌɨ́jna jɨmeꞌe Cɨríistuꞌu tɨ raxuureꞌe. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ pan tej raꞌantitáꞌaraꞌa táꞌayeꞌi, teen tu teajta naímiꞌi huatétavaɨreꞌen teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Cɨríistuꞌu ta japua huaniú ɨ́ rutevij jɨmeꞌe. b[= Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ́j teɨte ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ meteuumuámuaꞌare. Setáꞌaj rujɨ́ɨmuaꞌa siyen tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen tɨ puaꞌa xɨ́ꞌepɨꞌɨn netíꞌixa naꞌari necaí. QZ Aꞌɨ́j xu jɨ́n, ayée xu huárɨni, mɨ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, sej si caí jaꞌanáj huáꞌanaꞌamicheꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí dioosi púꞌeen. Y Tɨ́j naꞌa tɨ ayén aꞌamua japua rájve tɨ ij caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌan sej si tiꞌitɨj jɨ́n auteáturan ɨ́ Dios jemi, ayée pu cheꞌatá naꞌa huáꞌa japua rájve matɨ́j menaꞌa puaꞌamé íiyen seijreꞌe chaanaca japua. Ajta aꞌɨ́ɨn Dios, capu jaꞌanáj atéꞌɨtzeaꞌara múꞌejmi jemi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, Dios caí jaꞌanáj raatáꞌasin tɨ tiꞌitɨj ayén huápɨꞌɨ caꞌaníjraꞌa jamuaatáꞌan sej si auteáturan ɨ́ Dios jemi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej caí chéꞌe teꞌutáviicuaꞌi. Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn, tɨ́ꞌɨj auj ayén caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌan sej si tiꞌitɨj jɨ́n auteáturan, Dios pu ajta amuaatáꞌasin aꞌij sej yeꞌí huárɨni sej si ajtácɨɨne, sej si seajta teꞌutáviicuaꞌi. X  Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa ayén jaꞌatɨ seɨ́j tiráꞌamitɨejteꞌe tɨ caí rɨꞌɨriistan tɨ tiꞌitɨj jɨ́n atéꞌɨtzeꞌaraꞌan ɨ́ tavástaraꞌa jemi, chéꞌe aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ tiuꞌuméꞌen tɨ ij caí auteáturan. `W9 Jee xaa neꞌu, ayée pu ꞌeen jɨ́n tihuáꞌuruu tɨ ij Dios ayén titaatáꞌitɨii. Mɨ ajta, ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ́ꞌij rɨ́ꞌɨ táaruuren itejmi, aꞌiné puꞌuri aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin ɨ́ xɨcaj tɨ jetzen teꞌentipuáꞌari ɨ́ chaanaca i tej japuan yen seijreꞌe. IV  Tetaꞌaj teajta caí aꞌij tenaꞌa tiꞌiteniuucaꞌan matɨ́j majta seica miyen huarɨ́j. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ teꞌentípuaapuaꞌate, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌantipuáꞌajte aꞌɨ́mej. PU Tichéꞌe caí tiꞌitɨ jɨ́n raꞌíhuaꞌura ɨ́ tavástaraꞌa matɨ́j seica aꞌɨ́ɨme miyen huarɨ́j. Matɨ́ꞌɨj mi áꞌupuaꞌarecaꞌa, matɨ́ꞌɨj cuꞌucuꞌuse huaꞌucheí. T Jéꞌecan pu ruxeꞌeveꞌe sej caí siyen cheꞌatá senaꞌa tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌaten matɨ́j seica aꞌɨ́ɨme huarɨ́j. Majta, ayée mú huácuii seɨ́j xɨcaj tzajtaꞌa aꞌachú cumu seité japuan huaíca viꞌiraꞌa ɨ́ teɨte. \S1 Caxu huáꞌanajche ɨ́ mej caí dios púꞌeen, matɨ́j seica aꞌɨ́ɨme huarɨ́j. Caxu huáꞌanajche xaa neꞌu, aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́ɨme mú teɨte miyen aꞌujráꞌasecaꞌa mej mi tiúꞌucuaꞌani, mej mi majta huayéꞌen. Matɨ́ꞌɨj mi miyen ájhuiixɨ mej tiuꞌutéeneꞌen.” rR] Ajta, ayée pu ꞌeen jɨ́n téꞌuyuꞌusiꞌihuacaꞌa tɨ ij ayén titaatáꞌitɨii itejmi tej ti caí tiyen teꞌɨ́jna jetze tiyen titeejúꞌun aꞌɨ́jna jetze tɨ aꞌij puaꞌa een matɨ́j aꞌɨ́ɨme huarɨ́j. EQ Mɨ majta aꞌɨ́ɨme, muꞌiitɨ́ mú caí rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios. Aꞌɨ́j pu jɨ́n Dios ayén huaꞌantipuáꞌajte aꞌujna aꞌu tɨ caí éꞌetiꞌitɨjcaꞌa. &PE Majta meꞌɨ́jna antiꞌí ɨ́ jaj tɨ ajta aꞌuun aꞌuvéꞌemej ɨ́ Dios jemi, aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú jetze raꞌantiꞌí meꞌɨ́jna jetze ɨ́ tetej tɨ huáꞌa jamuan huaméꞌecaa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tetej, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu. zOm Naímiꞌi mú majta ráacua meꞌɨ́jna ɨ́ cuaꞌira tɨ aꞌuun aꞌuvéꞌemej Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. IN  Aꞌɨ́ɨ mú huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan tɨ́ꞌɨj auj eꞌecáveꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaitɨri, majta matɨ́ꞌɨj antajúꞌucaa jaataꞌa. ?M y Ayee nu tíꞌijxeꞌeveꞌe inee, sej raꞌutámuaꞌaree tɨ jaitɨri eꞌecáaveꞌe huáꞌuviꞌitɨjmeꞌe ɨ́ tavaújsimuaꞌacɨꞌɨ. Majta áꞌiyen jaataꞌa antacɨ́j. 8Li Aꞌɨ́j nu jɨ́n, canu chéꞌe nenaꞌa tɨꞌecheca. Canu neajta chéꞌe nenaꞌa tiꞌitatúꞌaxa ɨ́ eeca tzajtaꞌa, sino ayée nu teꞌejténtuꞌaxa ɨ́ ne jetze, neajta inee raamuáꞌitɨ náꞌayeꞌi caꞌanéeri jɨmeꞌe tɨ́ꞌij naꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ nej ratéhuaꞌiraꞌa. Ayee nu ꞌeen jɨ́n rɨcɨ tɨ ij caí Dios naaréꞌeꞌite netɨ́ꞌɨj neri niyen tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ seica. K 9Jk Aꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ huáꞌa jamuan tɨꞌecheca, ayée pu áꞌujcuꞌuve nain jɨmeꞌe tɨ ij ayén curuun ancuréꞌeꞌɨꞌɨn tɨ aꞌuvaɨ́jtzi. Mɨ teajta iteen, ayée tu tíꞌiteseꞌe tej ti curuun ancuréꞌeꞌɨꞌɨn tɨ naa seíireꞌe aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. cI? Xuꞌuri ramuaꞌaree aꞌij mej tíꞌijrɨꞌɨre aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ruꞌacheca aꞌu mej éꞌehuaꞌacaca. Naímiꞌi ɨ́ mej ruꞌacheca, ayée mú cheꞌatá menaꞌa tíꞌiteseꞌe mej tiuꞌumuáꞌitɨn. Mɨ ajta, seɨ́j puꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ tíꞌimuaꞌitɨn, ajta raꞌancuréꞌasin ɨ́ mej raatapuaíjveꞌesin. Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa tiuꞌutéseꞌen sej si seajta siyen tiꞌitɨ huamuáꞌitɨn ɨ́ Dios jemi. 1H[ Ayee nu ꞌeen jɨ́n rɨcɨ neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej ni tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirájtuaani, tɨ ij ajta tíꞌinecɨꞌɨti ɨ́ tɨ jɨ́n Dios rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌasin aꞌɨ́mej ɨ́ mej raꞌaráꞌastijreꞌesin meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. gGG Aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, neajta nu niyen huánruu tɨ́j jaꞌatɨ tɨ caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi nej ni huaꞌumuáꞌitɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Naíjmiꞌica jemi nu niyen huánruu tɨ́j naꞌa tɨ seijreꞌe nej ni seica huamuáꞌitɨn nain jɨ́n aꞌij nej yeꞌí rɨcɨ. BF} Neajta, aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej caí ráꞌastijreꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, ayée nu neajta huánruu tɨ́j jaꞌatɨ tɨ caí ayén ráꞌastijreꞌe nej ni neajta huaꞌumuáꞌitɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí ráꞌastijreꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Mɨ neajta inee, nee nu xaa seɨ́j niuucari aráꞌastejsin ɨ́ Dios jemi, ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n titáꞌitɨiiriꞌi ɨ́ Cɨríistuꞌu. nEU Aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ayée nu huánruu yee cumu nej Israél jetze ajtémeꞌecanta nej ni huaꞌumuáꞌitɨn ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Jee xaa neꞌu, capu ruxeꞌeveꞌe nej niyen ráꞌastijreꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Capu amɨ́n aꞌij, ayée nu huánruu tɨ́j jaꞌatɨ tɨ ayén ráꞌastijreꞌe nej ni huaꞌumuáꞌitɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej ráꞌastijreꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. .DU Aꞌɨ́j pu jɨ́n, nee nu niyen nexɨéehua naa tejáꞌucheꞌecan nain jɨmeꞌe. Capu jaꞌatɨ tíꞌineꞌaijteꞌe. Mɨ neajta inee, rɨ́ꞌɨ nu neri huánruu naíjmiꞌica jemi tɨ́j jaꞌatɨ tɨ caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe nej ni jaítzeꞌe huaꞌumuáꞌitɨn. C Tɨ puaꞌa ayén tiꞌayajna, ¿tiꞌitájni ayén tíꞌinecɨꞌɨti ineetzi? Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen, nej caí huaꞌajíiveꞌe netihuáꞌixaateꞌe, neajta caí huaténvaɨreꞌen neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej jɨ́n antínmuaꞌaree. pBY Jee xaa neꞌu, tiꞌitɨ pu ayén tíꞌinecɨꞌɨtíicheꞌen tɨ puaꞌa niyen nexɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n tíhuaꞌutaꞌixáateꞌencheꞌe. Mɨ ajta caí, capu, aꞌiné Dios ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tinaaꞌíjca. VA% Capu xaa neꞌu ayén tineetáꞌaca nej neꞌɨ́jna jɨ́n ahuántzaahuateꞌen neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirájtuaani aꞌiné Dios pu ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tinaaꞌíjca. Puaíjtzi pu naatáꞌasin tɨ puaꞌa necaí niyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen. @  Mɨ neajta inee, canu jaꞌanáj huatánneꞌa nej neꞌɨ́jna jɨ́n huaténvaɨreꞌen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ineetzi jemi. Canu neajta neꞌɨ́jna jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe sej si siyen huárɨni ineetzi jemi. Jaítzeꞌe pu naꞌaráanajche nej huámɨꞌɨni caí jaꞌatɨ ayén tináꞌariꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ nej niyen neꞌɨ́jna jɨ́n huateáturaasin. ? Ayee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen, tavástaraꞌa pu ayén tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa tɨ ayén tiraavíjteꞌe tɨ ayén tihuáꞌucɨꞌɨti aꞌɨ́mej ɨ́ mej tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios, mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n huateújvaɨreꞌen mej tiuꞌutaxáj meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirájtuaani. >' Xuꞌuri ramuaꞌaree aꞌij mej rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u teyujtaꞌa. Ayee mú racuaꞌaca meꞌɨ́jna ɨ́ mej seica meꞌuun teꞌutetúutuhuaꞌa mú áꞌayeꞌi u teyujtaꞌa. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌivaɨreꞌe aꞌu mej tejéꞌemuaɨꞌɨvajtaca, aꞌɨ́ɨ mú majta miyen racuaꞌaca jeꞌicáj ɨ́ mej meꞌuun raatámuaɨꞌɨvajtacaꞌa. =9 Tɨ puaꞌa ayén tiraavíjteꞌe tɨ ayén tihuáꞌucɨꞌɨti ɨ́ seica jeꞌicáj ɨ́ sej jɨ́n huateújvaɨreꞌen, jaítzeꞌe pu ayén tiraavíjteꞌe tɨ ayén tíꞌitacɨꞌɨti itejmi. Mɨ teajta iteen, catu tiyen rɨcɨ sino nain tu jɨ́n téꞌeviicuaꞌi tej ti caí raꞌantánaamuan sej si caí chéꞌe raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Cɨríistuꞌu. 6<e Tɨ puaꞌa teri raateájtuaa múꞌejmi jemi teꞌɨ́jna tɨ Dios jemi éꞌemeꞌecan tɨ́ꞌij rɨ́ꞌɨ áꞌamuaruuren, ¿ni qui ayén aꞌij puaꞌa tejáꞌamuaseijrateꞌe tɨ ayén tíꞌitacɨꞌɨti jeꞌicáj aꞌɨ́jna ɨ́ sej jɨ́n huateújvaɨreꞌen íiyen chaanaca japua? ;;o Ayee pu téꞌesiɨɨmuaꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze, tɨ Moisés teecan raꞌuyúꞌuxacaꞌa tɨjɨ́n: “Capej raꞌancánaamuan ɨ́ puuya tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn atáyeꞌicaa rayuu ɨ́ triigu.” ¿Ni qui jetzen ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios aꞌɨ́jna ɨ́ puuya, naꞌari téjmi naꞌa jɨ́meꞌen ayén tiꞌixa? Jee xaa neꞌu. Nain pu jɨ́n téjmi jɨ́n ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa. Ayee pu ꞌeen jɨ́n téjmi jɨmeꞌe ayén téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa aꞌiné ayée pu tiraavíjteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ tɨ taseꞌehuaca ayén rachúꞌeveꞌe tɨ tiꞌitɨj ráacɨꞌɨti aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiúꞌutaseehuacaꞌa. Ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌitzaꞌanaca, ayée pu ajta ayén tiraavíjteꞌe tɨ ayén rachúꞌeveꞌe tɨ tiꞌitɨ ráacɨꞌɨti aꞌɨ́jna tɨ huácɨɨrecaꞌa. f~}}|{+zqxxzvutqwonmSkUi2gfecdba `_^\[ZXWVSJQO.NML[JI]H:G4F.DCC Ap@$>Z=F;(98A543Q26100.-,I+{));(E'&~%b#""]!_ y9[{UH\ 5 .U"Setáꞌaj seajtáhuaꞌa rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌareꞌen, setáꞌaj seajta raatapuáꞌajta ɨ́ sej jɨ́n atéꞌɨtzeaara ɨ́ Dios jemi. Camu tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n ramuaꞌate ɨ́ Dios seica ɨ́ mej aꞌamua jetze ajtémeꞌecan. Ayee nu ꞌeen jɨ́n tejáꞌamuaꞌixaateꞌe nej ni amuaatatéviꞌirasteꞌen. Aꞌij mej seíireꞌe muáꞌajuꞌu matɨ́ꞌɨj huatarún ɨ́ mɨꞌɨchite L!Caxu ratáꞌacareꞌen tɨ jaꞌatɨ áꞌamuacuanamua tiꞌitɨj jɨmeꞌe. Casiꞌi, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ, ayée mú nuꞌu aꞌij puaꞌa caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ mej mi majta miyen cheꞌatá menaꞌa aꞌij puaꞌa huárɨni. } Tɨ puaꞌa mecaí huatarún ɨ́ mej meri huácuii, ¿aꞌiné tiꞌitɨj tineetévaꞌɨri nej niyen teáataꞌa púꞌeen, tɨ puaꞌa niyen huaténeꞌuseꞌen huáꞌa jamuan ɨ́ tiꞌitén aꞌujna jáꞌahuaꞌa u Éfeso? Ayee mú xaa tíꞌixaxaꞌa tɨjɨ́n: “Tichéꞌe yee tiúꞌucuaꞌani, teajta tiꞌitɨ antiyéꞌen, aꞌiné ruijmuaꞌa tu cuiꞌini.” [/Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej ahuántzaahuateꞌen múꞌejmi jɨmeꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta tavástaraꞌa púꞌeen. Tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa nain xɨcaj tzajtaꞌa, ayée pu tináꞌamitɨejteꞌe ineetzi nej neri mɨꞌɨmɨca. Teajta iteen, ¿aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe tiyen áꞌatacaꞌane tɨ́j naꞌa tej tiyen huácuiꞌini puaíjtzi jɨmeꞌe? q[Tɨ puaꞌa pɨ́ naꞌa ayén seɨcɨé éeneꞌen, ¿aꞌij tɨ huateújmuaꞌatiicheꞌe mej miyen tíꞌijrɨꞌɨre ɨ́ teɨte mej huámuaɨꞌɨvijhua aꞌɨ́mej jetze meꞌecan ɨ́ mej meri huácuii? Tɨ puaꞌa mecaí chéꞌe miyen huatarún ɨ́ mej meri huácuii, ¿aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe miyen huáꞌaniuucajtzeꞌe rumuaɨꞌɨhuaca? yTɨ́ꞌɨj tiuꞌutémuaꞌitɨn nain tɨ́j naꞌa tɨ íiyen tíꞌiseijreꞌe, ajta júteꞌe tɨ tejéꞌeseijreꞌe, aꞌɨ́jna tɨ iꞌi yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ruseɨ́j huataújtuaasin aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Dios tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej íiyen seijreꞌe chaanaca japua, ajta u ta japua. z~mAjta, tɨ́ꞌɨj ayén tiꞌixa tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn nain tiuꞌutéemuaꞌitɨ, capu xaa neꞌu ayén huataújmuaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn ajta raatémuaꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ ayén raatáꞌa tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌareere. +}OAjta ɨ́ tɨ jɨ́n teꞌentipuáꞌajte tɨ raatémuaꞌitɨn ɨ́ tɨ rájchaꞌɨɨreꞌe, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jɨ́n úꞌumɨꞌɨni. S|Ayee puꞌu, aꞌiné ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu ayén tiuꞌitaꞌáijta ajta naꞌa caí huaꞌutémuaꞌitɨn matɨ́j menaꞌa puaꞌamé mej rájchaꞌɨɨreꞌe. L{Aj pu ꞌi nain teꞌentipuáꞌajte. Amuacaí pu Cɨríistuꞌu aꞌɨ́mej antipuáꞌajteꞌesin matɨ́j menaꞌa títetéꞌuꞌupuꞌu, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiꞌitɨj jɨ́n antiújmuaꞌaree. Aj puꞌi xaa tiuꞌutátuiireꞌesin ɨ́ Dios jemi tɨ́j naꞌa aꞌɨ́ɨn tɨ jɨ́n antiújmuaꞌareerecaꞌa. _z7Mɨ ajta, ayée pu tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌij tɨ tíhuaꞌuxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi ɨ́ xɨcáaraꞌan jetze tɨ ayén tiraavíjteꞌe. Amuacaí pu huatarúj aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. Ajta áꞌiyen, tɨ́ꞌɨj yé uvéꞌenen, aꞌɨ́ɨme mú huatarújsin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan. yAꞌiné naímiꞌi mú miyen cuiꞌica meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Adán auteájturaa ɨ́ Dios jemi, ayée mú cheꞌatá menaꞌa huatarújsin meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej meꞌɨ́jna jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. |xqAyee puꞌu naꞌa, aꞌiné ayée pu tihuáꞌacɨꞌɨti ɨ́ teɨte mej miyen huácuiꞌini meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ seɨ́j naꞌa ɨ́ teáataꞌa ayén auteájturaa ɨ́ Dios jemi, ayée pu cheꞌatá naꞌa tihuáꞌacɨꞌɨti mej huatarún meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ajta seɨ́j naꞌa ɨ́ teáataꞌa huatarúj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. w Mɨ ajta xaa, ayée pu tiꞌayajna tɨ Cɨríistuꞌu aꞌitáraa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ taꞌanáayeijxɨ ɨ́ tej jɨ́n ramuaꞌaree mej majta huatarújsin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meri huácuii. "v=Tɨ puaꞌa ayée naꞌa auj titaatévaꞌɨri tej teuj iꞌirúuri tej tiyen ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu, jaítzeꞌe pu aꞌij puaꞌa tíꞌitaruure tɨ caí aꞌij tihuáꞌaruure naíjmiꞌica aꞌɨ́mej ɨ́ seica ɨ́ mej yen japuan seijreꞌe ɨ́ chaanaca. xuiAjta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen téꞌatzaahuateꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi muáacuii, muꞌuri áꞌuvej. vteTɨ puaꞌa caí raꞌajjáj aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu, capu tiꞌitɨj vaɨreꞌe sej siyen téꞌatzaahuateꞌe. Ajta, tɨ puaꞌa caí raꞌajjáj, capu ayén aꞌamua japua huaniú ɨ́ sej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. :smAyee puꞌu, tɨ puaꞌa Dios caí huaꞌajájpuaxɨꞌɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej meri huácuii, ayée pu huataújmuaꞌa tɨ caí Dios ajta raꞌajjáj ɨ́ Cɨríistuꞌu. erCAjta, ayée pu téꞌeme tej tíꞌihuaꞌitaca tenaꞌa teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Dios, aꞌiné tuꞌuri tiyen raataxájtacaꞌa yee: “Aꞌɨ́ɨ pu raꞌajjáj ɨ́ Cɨríistuꞌu huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite.” Mɨ ajta caí capu, tɨ puaꞌa mecaí chéꞌe huatarún ɨ́ mej meri huácuii. Jee xaa neꞌu, tɨ puaꞌa ayén ꞌeen matɨ́j seica tíꞌixaxaꞌa, capu Dios ayén raꞌajjáj. @qyAjta, tɨ puaꞌa Dios caí raꞌajjáj ɨ́ Cɨríistuꞌu, capu tiꞌitɨ vaɨreꞌe ɨ́ tej teri tejamuáꞌixaa, ajta capu tiꞌitɨj vaɨreꞌe sej siyen téꞌatzaahuateꞌe. Zp- Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Tɨ puaꞌa ayén mecaí chéꞌe huatarún aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meri huácuii, capu ajta Dios raꞌajjáj ɨ́ Cɨríistuꞌu huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. Zo- Ajta, tɨ puaꞌa teri tiyen tejamuáꞌixaa tɨ Dios raꞌajjáj ɨ́ Cɨríistuꞌu huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite, ¿aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe miyen tiꞌixáata muáꞌayeꞌi seica, ɨ́ mej aꞌamua jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej nuꞌu caí chéꞌe huatarújsin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meri huácuii? !n; Capu amɨ́n aꞌij. Capu jetzen ruxeꞌeveꞌe tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨme mé tiuꞌumuárɨej nusu inee. Naímiꞌi tu tiyen cheꞌatá tenaꞌa tihuáꞌixaateꞌe. Seajta múꞌeen, ayée xu cheꞌatá senaꞌa téꞌantzaahua. Matɨ́ꞌɨj aꞌitajúꞌun ɨ́ mɨꞌɨchite 9mk Mɨ ajta Dios, aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌa. Aꞌɨ́j nu jɨ́n nee nu neꞌɨ́n púꞌeen seɨ́j tɨ Dios naꞌantíhuau. Ajta jéꞌecan pu huápɨꞌɨ tiuꞌutévaɨ tɨ aꞌɨ́ɨn ayén rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌa aꞌiné jaítzeꞌe nu caꞌanín jɨ́n tiuꞌumuárɨej mecaí ɨ́ seica. Mɨ ajta, Dios pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe tɨ caꞌaníjraꞌa naatáꞌa. Canu neseɨ́j nenaꞌa tiuꞌumuárɨej. ElAjta, neetzi jemi puꞌuqui teꞌentipuáꞌajte tɨ ayén huataseíjre. Tij ayée nu huanúꞌihuacaꞌa matɨ́ꞌɨj caí xɨ nechúꞌeveꞌecaꞌa, aꞌiné nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ tɨ jaítzeꞌe cɨ́lieeneꞌen jɨ́n tiꞌitéjvee huáꞌa jemi tɨ Dios huaꞌantíhuau. Jee xaa neꞌu, capu ayén tiraavíjteꞌe nej niyen raataxáj yee nee nu huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ Dios huaꞌantíhuau, aꞌiné nee nu huápɨꞌɨ aꞌij puaꞌa huáꞌuruu aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨrihuaꞌa mej mi raaténajche ɨ́ Dios. k j Tɨꞌɨquí ajta aꞌɨ́jna jemi huataseíjre ɨ́ Jacobo, ajta áꞌiyen naíjmiꞌica jemi ɨ́ tɨ huaꞌantíhuau. zimAjta áꞌiyen aꞌɨ́mej jemi huataseíjre ɨ́ mej miyen aꞌaráꞌase aꞌachú cumu anxɨ́j ciento japuan cɨ́j caj matɨ́ꞌɨj naíjmiꞌi u eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa. Maúcheꞌe mú muꞌíi ruuri, majta seica, meri huácuii. h!Aj pu ꞌi aꞌɨ́jna jemi huataseíjre ɨ́ Pedro, ajta áꞌiyen huáꞌa jemi ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan seɨj aráꞌase. hgIMatɨ́ꞌɨj nuꞌu raꞌaváꞌana, ajta, tɨ́ꞌɨj ayén teuuméꞌeca huaíca xɨcaj tzajtaꞌa, Dios pu ayén raꞌajjáj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. }fsAyee naꞌa, aꞌiné ayée nu cheꞌatá nenaꞌa aꞌamua jemi raateájtuaa neꞌɨ́jna ɨ́ nej neajta raꞌancuréꞌa ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe tej ráamuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu huamɨ́ꞌɨ ta jetze meꞌecan tɨ ij titaatáꞌuuniꞌi ɨ́ tej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. e)Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios amuaꞌirátuaasin tɨ puaꞌa seuj siyen ráꞌastijreꞌe aꞌij nej neri tejámuaatáꞌixaa. Naꞌari caí, capu tiꞌitɨj aꞌij tejáꞌamuavaɨreꞌe tɨ puaꞌa seɨcɨé senaꞌa tiráꞌantzaahua. d 7Neajta nu niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, neꞌihuaamuaꞌa, sej si raꞌutámuaꞌaree aꞌij nej éeneꞌen jɨ́n tejamuáꞌixaa neꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios jamuaꞌirátuaasin, ɨ́ sej seajta raꞌancuréꞌa, ɨ́ sej seajta seuj siyen jemin seijreꞌe. !c;(Ayee puꞌu naꞌa, setɨ́j senaꞌa sej siyen rɨcɨ, setáꞌaj siyen xɨ́ꞌepɨꞌɨn éeneꞌecan jɨ́n rɨjca aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe.rb]'Aꞌɨ́j pu jɨ́n, neꞌihuaamuaꞌa, naa pu tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn sej caꞌanín jɨ́n rahuauca sej Dios jetze meꞌecan tíꞌixajta. Seajta, setáꞌaj caí huáꞌijmɨijra ɨ́ mej seica niuucari jɨ́n tíꞌixajta. a%&Tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ caí ayén ráamuaꞌati, caxu seajta múꞌeen siyen ráꞌastijre tɨ ꞌij ayén tihuáꞌucɨꞌɨti. "`=%Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén tiráꞌamitɨejteꞌe ɨ́ ru jetze tɨ aꞌɨ́ɨ ruseɨ́j aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨ́j tɨ tíꞌixaxaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan, naꞌari aꞌɨ́ɨn jetze araújcaꞌane ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén ráamuaꞌati nej niyen neꞌɨ́jna jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tinaaꞌíjca ɨ́ tavástaraꞌa. J_ $¿Aꞌii táꞌuj naꞌa? ¿Ni múꞌejmi jetze aꞌuvéꞌemej ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios, naꞌari ayén naꞌa múꞌejmi jemi huatétuiihuacaꞌa? Capu xaa neꞌu. @^y#Tɨ puaꞌa miyen raxɨ́ꞌeveꞌe mej tiꞌitɨ huámuaꞌaree, michéꞌe miyen tihuaꞌutaꞌíhuaꞌu ɨ́ rucɨ́naꞌastemuaꞌa ɨ́ ruche. Ayee pu xaa neꞌu, aꞌiné ayée pu tiuꞌutéviꞌirasteꞌe tɨ puaꞌa ꞌɨ́itaꞌa tíꞌixajta huáꞌa jemi ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri u teyujtaꞌa. +]O"Caxu huaꞌatáꞌacareꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ ꞌuuca, mej mi tíꞌixajta matɨ́ꞌɨj eꞌetiújseɨreꞌen u teyujtaꞌa. Capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri mej tíꞌixajta sino mej raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. \+ Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa, ayée pu ruxeꞌeveꞌe mej majta raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan mej tiraaꞌíjcateꞌen ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca huáꞌa jemi ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri. Ayee pu ruxeꞌeveꞌe aꞌiné capu Dios chaꞌa naꞌa huáꞌaruuren mej mi caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn ruruure sino aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutépuaꞌajteꞌesin. Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa huárɨni aꞌij mej meri tíꞌijrɨꞌɨre naíjmiꞌi ɨ́ seica ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi. [!8ZiAyee pu tíꞌirɨꞌɨri sej naímiꞌi Dios jetze meꞌecan tiuꞌutaxáj sej si tíhuaꞌutáꞌitɨii naíjmiꞌica, sej si seajta caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌan. YAjta, tɨ puaꞌa jíyeꞌitzi jɨ́n tiꞌitɨ raateájtuaani seɨ́j jemi, chéꞌe aꞌɨ́ɨn tɨ tiꞌixa ayén raatapuáꞌajta. X'Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa, michéꞌe miyen éeneꞌen tíꞌixajta, mej huaꞌapua menaꞌa, naꞌari mej huaíca menaꞌa. Majta ɨ́ seica, michéꞌe miyen tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌij tɨ tiꞌixa ɨ́ seɨj. ,WQAjta, tɨ puaꞌa caí méꞌe jaꞌatɨ tɨ ayén raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén tihuaúꞌixaateꞌen aꞌij tɨ huataújmuaꞌa, chéꞌe aꞌɨ́ɨn caí tíꞌixajta huáꞌa jemi ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn ruseɨ́j tíꞌixajta ɨ́ ru jemi, ajta ɨ́ Dios jemi. 6VeTɨ puaꞌa seica miyen raxɨ́ꞌeveꞌe mej seica niuucari jɨ́n tiuꞌutaxáj, michéꞌe miyen ꞌeeneꞌen mej huaꞌapua méꞌe naꞌari mej huaíca méꞌe. Michéꞌe miyen tiuꞌutaxáj seɨj majta seɨj. Ajta, chéꞌe seɨ́j ayén tihuaúꞌixaateꞌen aꞌij tɨ huataújmuaꞌa. U}¿Aꞌiné senaꞌa si rɨni, neꞌihuaamuaꞌa? Setáꞌaj siyen huárɨni setɨ́j senaꞌa sej eꞌetiújseɨreꞌesin. Setáꞌaj naímiꞌi rɨ́ꞌɨ huaújruuren tiꞌitɨ jɨmeꞌe, tɨ puaꞌa seɨ́j tíꞌichuiicamɨꞌɨ, nusu seɨ́j tiꞌitɨ jɨ́n tihuáꞌitɨiramɨꞌɨ naꞌari tíꞌixajtamɨꞌɨ ɨ́ tɨ jetzen raateájtuaa ɨ́ Dios caꞌɨ́n seɨ́j niuucari jɨ́n tíꞌixajtamɨꞌɨ, naꞌari seɨj ayén raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ tihuaúꞌixaateꞌen aꞌij tɨ huataújmuaꞌa ɨ́ niuucari tɨ raataxájtacaꞌa ɨ́ seɨj. Setáꞌaj siyen huárɨni sej rɨ́ꞌɨ huáꞌuruuren naíjmiꞌica. PTAj puꞌi ayén huataseíjreꞌesin tɨ́j naꞌa tɨ ruꞌaꞌavaatacaꞌa u tzajtaꞌan. Ajta aꞌɨ́ɨn teáataꞌa, á eꞌerávaɨjtzi á chuaataꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu raaténajchi ɨ́ Dios, ajta ayén tiuꞌutaxájta yee tɨ Dios múꞌejmi jemi seijreꞌe. Mej mi naín jɨ́n miyen huárɨni aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe SAjta, tɨ puaꞌa seɨ́j aꞌuun aꞌuteárute múꞌejmi jemi tɨ caí téꞌatzaahuateꞌe nusu tɨ caí múꞌejmi jetze ajtémeꞌecan, seajta múꞌeen, tɨ puaꞌa xaa naímiꞌi setiꞌixáata xáꞌajuꞌun ɨ́ Dios jetze meꞌecan, ayée pu tiraatámitɨejteꞌesin sej naímiꞌi ráꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ayén auteájturaa ɨ́ Dios jemi. R-Jee xaa neꞌu, ayée pu tiꞌayajna. Casiꞌi, ¿aꞌiné tiꞌitɨ metiuꞌutaxájta ɨ́ seica ɨ́ mej caí téꞌatzaahuateꞌe, naꞌari ɨ́ seica ɨ́ mej caí rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree tɨ puaꞌa aꞌuun maꞌuteárute aꞌu sej eꞌetiújseꞌɨri? Seajta múꞌeen, tɨ puaꞌa xaa siyen naímiꞌi tiꞌixáata xáꞌajuꞌun seica jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej caí yaúꞌitɨe, ¿aꞌiné tihuáꞌamitɨejteꞌe aꞌɨ́mej? ¿Ni qui siyen nuꞌu titeꞌeteújtɨmuaꞌiriꞌi? Jee xaa neꞌu. QAꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej caí yaúꞌitɨe, capu ayén tíꞌivaɨreꞌe tɨ i tíhuaꞌutáꞌitɨii aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe sino ayée pu tíꞌivaɨreꞌe huáꞌa jemi ɨ́ mej caí téꞌatzaahuateꞌe. FPAyee pu téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌɨ́jna jetze ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta tɨjɨ́n: “Ayee nu tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌɨ́jna ɨ́ teɨtejraꞌa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej seica niuucari jɨ́n tíꞌixaxaꞌa. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin. Mɨ majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ neteɨ́testemuaꞌa, camu naꞌaráꞌastijreꞌesin ineetzi.” HO Neꞌihuaamuaꞌa, caxu chéꞌe siyen tíꞌimuajca matɨ́j ɨ́ tɨꞌɨríi, sino setáꞌaj siyen éeneꞌen seijreꞌe matɨ́j ɨ́ tɨꞌɨríi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej caí aꞌij puaꞌa rɨcɨ. Setáꞌaj seajta siyen cheꞌatá senaꞌa tiúꞌumuaꞌati matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meri vaujsi. N%Neajta, netɨ́ꞌɨj huáꞌa jemi aꞌutéveeca aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri teyujtaꞌa, nej ni niyen tíhuaꞌutáꞌitɨii, jaítzeꞌe pu naꞌaráanajche ineetzi nej eꞌehuauritɨéecan jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaateꞌen anxɨ́j niuucari jɨmeꞌe necaí nej niyen tiuꞌutaxáj tamuáamuataꞌa viꞌiraꞌa niuuca seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej caí yaúꞌitɨe. HM Ayee nu ꞌeen jɨ́n jeíhua rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca ɨ́ Dios neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej jaítzeꞌe niyen tíꞌixaxaꞌa seica jɨmeꞌe ɨ́ niuucari secaí naímiꞌi múꞌeen. ,LQRɨꞌɨríista pu aꞌame pej piyen temuaꞌa naa rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios. Mɨ pajta múꞌee, capej aꞌij rɨ́ꞌɨ ráaruu ɨ́ axɨ́ꞌej tevi. $KATɨ puaꞌa piyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios áꞌaxɨejniuꞌuca jɨmeꞌe, ¿aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ tɨ caí múꞌejmi jetze ajtémeꞌecan ayén huatéjniuuni yee chéꞌe ayén téꞌaraꞌani tɨ́ꞌɨj ayén muáanamua pej piyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌaca ɨ́ Dios? Capu rɨꞌɨrí aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, capu yaúꞌitɨée aꞌame aꞌij pej tiuꞌutaxájta. J}Ari inee, ¿aꞌiné nerɨni? Nexɨejniuꞌuca nu jɨ́n xaa huaténiuusin. Neajta niyen cheꞌatá nenaꞌa nemuaꞌatziiraꞌa jɨ́n niyen rɨni. Neajta nu tiuꞌutáchuiica nexɨejniuꞌuca jɨmeꞌe, neajta ɨ́ nemuaꞌatziiraꞌa jɨmeꞌe. I}Ayee pu xaa neꞌu tíꞌeen, aꞌiné tɨ puaꞌa niyen neꞌɨ́jna jɨ́n raatéjhuauni seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ niuucari, nexɨejniuꞌuca pu xaa ajta huaténiuusin. Mɨ ajta, nemuaꞌatziiraꞌa pu caí tiꞌitɨ jɨ́n tíꞌimuaꞌitɨn. H7 Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn tɨ seɨ́j niuucari jɨ́n tíꞌixaxaꞌa, ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ ayén raatáhuavii tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ayén raatáꞌan ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan tɨ jɨ́n yaúꞌitɨée áꞌaraꞌani aꞌij tɨ tiꞌixa. G} Aꞌɨ́j pu jɨ́n, mɨ sej huápɨꞌɨ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios tiꞌitɨj amuaatáꞌan, ayée pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen múꞌejmi jɨmeꞌe, setáꞌaj ahuaújcaꞌanen sej huaꞌutémuaꞌitɨn ɨ́ seica seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej rɨ́ꞌɨ huáꞌuruuren aꞌɨ́mej ɨ́ mej u eꞌetiújseꞌɨri teyujtaꞌa. tFa Mɨ ajta, tɨ puaꞌa necaí ramuaꞌaree aꞌij tɨ huataújmuaꞌa ɨ́ niuucari, ayée nu seijreꞌe naꞌame ɨ́ jemin ɨ́ tɨ raxa tɨ́j jaꞌatɨ tɨ seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Ajta aꞌɨ́jna tɨ tiꞌixa, aꞌɨ́ɨ pu ajta ineetzi jemi ayej éeneꞌe seíireꞌe aꞌame tɨ́j jaꞌatɨ tɨ seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. (EI Temuaꞌa pu tiꞌimuꞌíi ɨ́ niuucari tɨ íiyen namuajreꞌe chaanaca japua. Ajta naímiꞌi mú miyen eꞌehuauritɨéecan jɨ́n tíꞌixaxaꞌa. ~Du Ayee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen múꞌejmi jemi, tɨ puaꞌa siyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte niuucari jɨmeꞌe ɨ́ mej caí yaúꞌitɨe. ¿Aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ ayén ráamuaꞌaree aꞌij tɨ huataújmuaꞌa ɨ́ sej raataxájtacaꞌa? Capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri. Capu tiꞌitɨj vaɨreꞌe aꞌame ɨ́ sej raataxájtacaꞌa. !C;Ajta, tɨ puaꞌa caí eꞌehuauritɨéecan jɨ́n huatánamuajreꞌen ɨ́ corneeta jetze, capu jaꞌatɨ rucaten tɨ ij u aꞌuvéꞌeneꞌuseꞌen. `B9Ayee pu cheꞌatá naꞌa ruxeꞌeveꞌe tɨ jaꞌatɨ ayén eꞌehuauritɨéecan jɨ́n tiuꞌutácuiina aꞌɨ́jna jetze ɨ́ cɨ́ꞌɨsitiꞌiraꞌa tɨ caí uráxɨejniuꞌuca naꞌari aꞌɨ́jna jetze ɨ́ mej jetzen ruxɨté jɨ́n tíꞌicuinaca. Tɨ puaꞌa caí eꞌehuauritɨéecan jɨ́n tiuꞌutácuiina ɨ́ cɨ́ꞌɨsitiꞌiraꞌa jetze, ¿aꞌiné auj tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ ayén ráamuaꞌaree tiꞌitɨ tɨ chuiicariraꞌa púꞌeen? 4AaCasiꞌi, neꞌihuaamuaꞌa, tɨ puaꞌa neꞌuun áꞌumeꞌen múꞌejmi jemi nej tejámuaatáꞌixaateꞌen seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ sej caí yaúꞌitɨe, canu tiꞌitɨ jɨ́n aꞌij tejámuaatévaɨreꞌesin. Ayee pu téꞌeme tɨ puaꞌa necaí tejámuaatáꞌixaateꞌen neꞌɨ́jna tɨ rúꞌavaatacaꞌa ɨ́ Dios jemi, nusu tɨ puaꞌa necaí Dios jetze meꞌecan naꞌari tɨ puaꞌa necaí tiꞌitɨj jɨ́n tejámuaatáꞌixaateꞌen tɨ caꞌaníjraꞌa jamuaatáꞌan caꞌɨ́n tɨ puaꞌa necaí tejamuaatáꞌitɨii. @@yAyee nu xaa tíꞌijxeꞌeveꞌe sej naímiꞌi siyen seica niuucari jɨ́n tiuꞌutaxáj. Mɨ neajta inee, jaítzeꞌe nu niyen tíꞌijxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna sej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌan. Casiꞌi múꞌeen, tɨ puaꞌa caí méꞌe jáꞌahuaꞌa jaꞌatɨ tɨ ayén tihuaúꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ teɨte aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna tɨ raataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ seɨ́j niuucari jɨ́n tíꞌixaxaꞌa, tɨ puaꞌa caí jaꞌatɨ tɨ ayén raayɨ́ꞌɨtɨ, capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ rɨ́ꞌɨ huáꞌuruuren aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri teyujtaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n jaítzeꞌe pu ruxeꞌeveꞌe aꞌame aꞌɨ́jna tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa caí aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ seɨ́j niuucari jɨ́n tíꞌixaxaꞌa. ?1Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ seɨ́j niuucari jɨ́n tíꞌixaxaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ruseɨ́j rɨ́ꞌɨ ruruure. Mɨ ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ huáꞌaruuren naíjmiꞌica ɨ́ mej aꞌuun eꞌetiújseꞌɨri teyujtaꞌa. >Mɨ ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu xaa aꞌɨ́mej tiꞌixáateꞌe ɨ́ teteca tɨ ij rɨ́ꞌɨ huáꞌuruuren, tɨ ij ajta caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌan, tɨ ij ajta rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutájeeve. U=#Mɨ ajta, aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ seɨ́j niuucari jɨ́n tiuꞌutaxáj, capu ayén tihuáꞌixaateꞌe ɨ́ teɨte aꞌiné camu yaúꞌitɨée muáꞌajuꞌu aꞌij tɨ tiꞌixa. Aꞌɨ́ɨ puꞌu jamuan tiꞌixa ɨ́ Dios aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rúꞌavaa jemin ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. t< cSetáꞌaj siyen rahuauca sej huaújxeꞌeveꞌen seɨj seajta seɨj. Ayee pu ꞌi ꞌeeneꞌe, seúcheꞌe xu siyen seajta rahuauca tɨ Dios rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌacareꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan tɨ aꞌɨ́jna jemi seijreꞌe ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, sej si siyen tiuꞌutaxáj Dios jetze meꞌecan. d;A Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tíꞌihuaica tɨ íjii ayén seijreꞌe itejmi jemi. Aꞌii puꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen: tej téꞌatzaahuateꞌe, tej rachúꞌeveꞌe tɨ Dios nain jɨ́n raanaíjmireꞌen, tej huátaxeꞌeveꞌen. Ajta aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe, tej huátaxeꞌeveꞌen seɨj teajta seɨj.=:s Ajta íjii, ayée tu cheꞌatá tenaꞌa rasiseꞌi ɨ́ Dios tetɨ́j tacɨéenimeꞌe tíꞌisiseꞌij ꞌájteꞌehua jetze, ɨ́ tej caí temuaꞌa raseíj. Mɨ ajta, aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa tɨ méꞌe véꞌeme, aj tu xaa raseijran ɨ́ jetzen, temuaꞌa naa. Ijii, jeꞌicáj nu caj téꞌumuaꞌaree. Mɨ ajta, aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa jetze, nain nu jɨ́n yaúꞌitɨée naꞌame tɨ́j ajta Dios tíꞌinemuaꞌate. ?9w Netɨ́ꞌɨj nauj páꞌarɨꞌɨstacaꞌa, ayée nu cheꞌatá nenaꞌa tíꞌixaxaꞌataꞌa tɨ́j paꞌarɨꞌɨ, neajta niyen tíꞌimuaꞌatzejcaꞌa tɨ́j paꞌarɨꞌɨ. Ajta íjii, ɨ́ nej neri vástaꞌa, ayée nu neri mé rúurɨe nej niyen mé teúumuaꞌarejcaꞌa tɨ́j paꞌarɨꞌɨ. 8  Mɨ ajta, tɨ́ꞌɨj ayén huataseíjreꞌen ɨ́ tɨ ari huaújnaijmire, aj pu xaa huatépuaꞌari ɨ́ tɨ áꞌaturaacaj. 7  Ayee puꞌu xaa, catu nain jɨ́n tirúꞌumuaꞌaree. Catu teajta nain jɨ́n tíꞌixaxaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. 6 Capu jaꞌanáj huatépuaꞌari tej ti tiyen tíꞌitaxeꞌeveꞌe. Mɨ ajta, aꞌɨ́ɨ pu xaa huatépuaꞌari tej tiyen tíꞌixaxaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Ajta, tej tiyen seica niuucari jɨ́n tíꞌixaxaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta huatépuaꞌari. Ajta, aꞌɨ́jna tɨ téjmi jemi huateájturaa tej ti temuaꞌa naa tirúꞌumuaꞌareere, aꞌɨ́ɨ pu ajta huatépuaꞌari. {5o Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi, aꞌɨ́ɨ pu nain jɨ́n tiraatáꞌuuniꞌira. Nain pu ajta jɨ́n téꞌatzaahuateꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Dios rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin. Aꞌɨ́ɨ pu ajta nain jɨ́n tiꞌijchúꞌeveꞌe tɨ Dios nain jɨ́n araúrastejsin. Nain pu ajta jɨ́n téꞌeviicuaꞌi ɨ́ tɨ jɨ́n tirajpuaíjtzi. A4{ Ayee pu ajta ꞌeen ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi. Capu aꞌɨ́jna jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌesin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa een sino aꞌɨ́j pu jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌesin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n ayén huarɨ́j. ]33 Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi, capu jíyeꞌitzi jɨmeꞌe runeeste tɨ huataniúꞌucan, ajta capu rájchaꞌɨɨreꞌe ɨ́ seɨj. Capu ajta teꞌentiúꞌuunaca, ajta caí rahuauca ɨ́ tɨ jetzen ruxeꞌeveꞌe. Capu ajta raꞌutámuaꞌareeriꞌi tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén aꞌij puaꞌa ráaruuren. #2? Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi, ayée pu ꞌeeneꞌe aꞌame. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌateeviꞌi tɨ teꞌutáviicuaꞌi aꞌame, ajta rɨ́ꞌɨ tiráꞌancuꞌuvajxɨꞌɨsin ɨ́ seɨj. Capu ajta chueereꞌe, ajta capu áꞌujtzaahuateꞌe. C1 Ayee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen tɨ puaꞌa niyen tihuaꞌuréꞌeꞌaꞌateꞌen nain tɨ́j naꞌa nej tíꞌijchaꞌɨɨ naꞌari tɨ puaꞌa neajta niyen huatánneꞌan ɨ́ ne jɨmeꞌe mej mi naateátaira, canu neajta tiꞌitɨ muaꞌitɨn tɨ puaꞌa necaí raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ nexɨ́ꞌej tevi. 07 Tɨ puaꞌa necaí raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ nexɨ́ꞌej tevi, capu ajta tiꞌitɨ vaɨreꞌe nej raayɨ́ꞌɨtɨ nej tiuꞌutaxáj Dios jetze meꞌecan. Tɨ puaꞌa neyaúꞌitɨee nain tɨ́j naꞌa tɨ rúꞌavaa ɨ́ Dios jemi, nusu nej nain úꞌumuaꞌaree naꞌari niyen téꞌatzaahuateꞌe nej ni niyen tiraataꞌaíjteꞌen ɨ́ jɨrí tɨ aꞌuun tícheni aꞌu tɨ aꞌutáca. Tɨ puaꞌa niyen raayɨ́ꞌɨtɨ, canu tiꞌitɨj jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe tɨ puaꞌa necaí neajta raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ nexɨ́ꞌej tevi. z/ o Tɨ puaꞌa necaí raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ nexɨ́ꞌej tevi nej niyen tíꞌiraꞌixaateꞌe, capu tiꞌitɨj vaɨreꞌe. Ayee nu éeneꞌe naꞌame ɨ́ jemin tɨ́j ɨ́ tepúustiꞌi tɨ ayén ꞌeen tɨ́j taampu ɨ́ tɨ jɨ́n jaꞌatɨ chéꞌe naꞌa tíꞌiruajteꞌe naꞌari tɨ́j tuxaꞌa ɨ́ tɨ ru jetze rájvitze. Capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa niyen seica niuucari jɨ́n tiráꞌixaateꞌen nusu neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huaꞌaniuuca ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. 6.e Seajta múꞌeen, setáꞌaj siyen huateújcaꞌanen sej si siyen ráateuni ɨ́ Dios jemi seꞌɨ́jna tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe, tɨ puaꞌa siyen tíꞌijxeꞌeveꞌe. Mɨ neajta inee, naúcheꞌe nu jamuaatáꞌitɨira aꞌij sej jaítzeꞌe rɨꞌéeneꞌen jɨ́n tíꞌiteseijreꞌe.-+ Jari qui aꞌɨ́jna, ¿ni naíjmiꞌi miyen tihuáꞌahuaateꞌe nusu miyen seɨ́j niuucari jɨ́n tíꞌixaxaꞌa naꞌari miyen tiuꞌutaxá aꞌij tɨ huataújmuaꞌa ɨ́ tɨ raataxájtacaꞌa ɨ́ seɨj? Camu xaa neꞌu naíjmiꞌi miyen titeꞌentiújmuaꞌaree. I,  ¿Ni qui naíjmiꞌica ayén tiuꞌutáꞌa mej mi miyen áꞌujujhuaꞌaneꞌen metihuáꞌixáateꞌe? Capu xaa neꞌu. ¿Ni qui majta naíjmiꞌi miyen tíꞌixaxaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan? Camu majta xaa neꞌu. Naꞌari ¿ni qui naíjmiꞌi miyen tihuáꞌamuaꞌaten? Camu xaa neꞌu. ¿Ni qui naíjmiꞌica ayén tiuꞌutáꞌa mej mi tiuꞌumuárɨꞌen ɨ́ mej jɨ́n naa rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj ɨ́ teɨte? Camu xaa neꞌu. R+ Ajta aꞌɨ́ɨn Dios ari huaꞌantíhuau aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiꞌitɨ jɨ́n tihuaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ mej u eꞌetiújseꞌɨri teyujtaꞌa. Amuacaí, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌantíhuau aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ huaꞌutaꞌítecaꞌa mej áꞌujujhuaꞌaneꞌen metihuáꞌixáateꞌe, ajta áꞌiyen aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌan. Aꞌɨ́ɨ pu ajta huaꞌantíhuau aꞌɨ́mej mej mi miyen tihuáꞌumuaꞌaten, majta ɨ́ mej miyen tiuꞌumuárɨꞌen ɨ́ mej jɨ́n naa rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj ɨ́ teɨte, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej tihuáꞌahuaꞌatehuaꞌan. Majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiꞌitɨ jɨ́n huaꞌutévaɨreꞌen, majta ɨ́ mej tiꞌitɨj jɨ́n antiújmuaꞌaree, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej seica niuucari jɨ́n tíꞌixaxaꞌa. Naíjmiꞌica pu ayén tiuꞌutáꞌa ɨ́ Dios. 4*a Ayee pu ajta xaa neꞌu tíꞌeen múꞌejmi jɨmeꞌe. Múꞌeen xu téviraꞌan púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu. Naímiꞌi xu jetzen ajtémeꞌecan, seɨj seajta seɨj. !); Aꞌiné tɨ puaꞌa seɨ́j ayén tirajpuaíjtzi, naímiꞌi mú miyen cheꞌatá menaꞌa tirajpuaíjtzi muáꞌajuꞌun. Ajta tɨ puaꞌa ayén tiráacɨꞌɨti seɨ́j tɨ tiꞌitɨj jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiuꞌuteáturan, naímiꞌi mú majta jamuan huataújtemuaꞌaveꞌesin. L( Ajta, ɨ́ seica tɨ jetzen seijreꞌe, tɨ ajta caí ayén tiuꞌutéviꞌirasteꞌe, catu tiyen rɨ́ꞌɨ tiratécheꞌete. Mɨ ajta Dios, ayée pu éeneꞌen huateájtuaa ɨ́ téviraꞌan tɨ́ꞌij ayén jaítzeꞌe rɨ́ꞌɨ tiratáꞌacareꞌen aꞌɨ́jna tɨ tiráꞌaturaateꞌe mej mi caí jáꞌitaꞌa aꞌutácɨɨne ɨ́ mej téviraꞌan jetze ajtémeꞌecan sino mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa ahuaújcuꞌuven seɨj majta seɨj. ' g&G Ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ jetzen seijreꞌe ɨ́ tej tiyen ratéxɨeehuata teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén titáꞌamitɨejteꞌe tɨ caí tiꞌitɨj vaɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ tu jaítzeꞌe rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatéchejteꞌen. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ jetzen seijreꞌe tɨ ajta tiuꞌutéviꞌirasteꞌe tɨ puaꞌa ayén seijreꞌe mé jéjreꞌe, aꞌɨ́j tu tiyen rɨ́ꞌɨ tiꞌitécheꞌete aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. 6%e Mɨ ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ jetzen seijreꞌe tɨ ayén titáꞌamitɨejteꞌe tɨ caí rucaꞌané, aꞌɨ́ɨ pu xaa ayén jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe caí ɨ́ seica. _$7 Aꞌɨ́j pu jɨ́n, capu rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́ɨn jɨꞌɨsi ayén tiraataꞌixaateꞌen ɨ́ muájcaꞌa tɨjɨ́n: “Capej nej jetze ruxeꞌeveꞌe múꞌee.” Capu ajta rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́ɨn muꞌúuraꞌan ayén cheꞌatá naꞌa tiraataꞌixaateꞌen ɨ́ ꞌɨɨcaj yee: “Capej nej jetze ruxeꞌeveꞌe múꞌee.” }#s Mɨ ajta, ayée pu tiꞌimuꞌíi tɨ téviraꞌan jetze tíꞌiseijreꞌe, ajta seɨ́j puꞌu ɨ́ téviraꞌan. 9"k Tɨ puaꞌa naímiꞌi tɨ jetzen seijreꞌe ayén seɨ́j naꞌa púꞌeeneꞌen, ¿aꞌuné éꞌeseijreꞌe aꞌame ɨ́ téviraꞌan? Capu méꞌe jáꞌahuaꞌa aꞌame. D! Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn Dios, ayée pu éeneꞌen tiuꞌuteájtuaa ɨ́ tɨ jetzen seijreꞌe ɨ́ téviraꞌan ɨ́ Cɨríistuꞌu aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare. i K Tɨ puaꞌa nain téviraꞌan aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌen ɨ́ jɨꞌɨsi, ¿aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ huiiténamuajra? Capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri. Ajta, tɨ puaꞌa nain téviraꞌan aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌen ɨ́ tɨ jɨ́n huiteájnamua, ¿aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ tiúꞌɨꞌɨchue? Capu xaa neꞌu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri. \~H}|{GyxwOutr_ponmlkk hf=e)cb`P_3]f\U[BZYXXVUTS QQCQ2NM`L=;w:{87R5933,10.d,R*)('&#!*%&6A - p/aWAjta, xuꞌuri ramuaꞌaree tɨ ayén ꞌeen jɨ́n huataseíjre aꞌɨ́jna tɨ́ꞌij ayén raꞌuréꞌuuna ɨ́ tej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Ajta, capu aꞌatzu tiꞌitɨ́j jɨ́n atéꞌɨtzeaara ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. `)Mɨ́ ajta, jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ tiꞌitɨ́j jɨ́n atéꞌɨtzeaara ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨ pu ajta raatéxɨeehuata aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios tíꞌaijta. Ajta tɨ́j naꞌa ɨ́ mej jɨ́n atéꞌɨtzeaara, ayée pu seijreꞌe ɨ́ Dios jemi tɨ ayén cheꞌatá naꞌa ꞌeen ɨ́ mej jɨ́n raatéxɨeehuata meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ ajta jɨ́n Dios tíꞌaijta. R_Ajta, jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén tiꞌijchúꞌeveꞌe aꞌɨ́jna tɨ ayén tiráacɨꞌɨti, ayée pu aꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ ruruuren tɨ ayén cheꞌatá naꞌa rumuaꞌatzíiraꞌa jɨ́meꞌen rɨꞌéeneꞌe seíireꞌe áꞌaraꞌani tɨ́j ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. &^EMɨ́ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, tuꞌuri yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios. Mɨ́ ajta caí xɨ aꞌij ámitɨeereꞌe aꞌij tej éeneꞌe táꞌajuꞌun. Mɨ́ teajta iteen, ayée tu tíꞌijmuaꞌaree tɨ ayén tíꞌitacɨꞌɨti aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze ɨ́ tɨ jetzen huataseíjreꞌesin. Aꞌɨ́ɨ pu seɨcɨé taruuren yé ta jetze tej ti tiyen cheꞌatá tenaꞌa éeneꞌe táꞌaraꞌani tɨ́j ajta aꞌɨ́ɨn éeneꞌe seijreꞌe u ta japua aꞌiné aꞌájna tu raseijran teꞌɨ́jna aꞌij tɨ ꞌeen. "] ?Jee xaa neꞌu, setáꞌaj seꞌɨ́jna jetze tiúꞌumuaꞌati tɨ aꞌɨ́ɨn ɨ́ tej rájyaꞌupua, ayén jeíhua huápɨꞌɨ taataxɨ́ꞌeve aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu xaa taatéyaꞌupuajtacaꞌa. Aꞌɨ́j tu jɨ́n, tuꞌuri yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios. Aꞌɨ́j mú jɨ́n caí tamuajte aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen huachéjme ɨ́ chaanaca japua meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí raamuáꞌa. F\Tɨ́ puaꞌa seri múꞌeen ramuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨ pu araꞌaxcáacan jɨ́n seijreꞌe ɨ́ Dios, xuꞌuri seajta ramuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna tɨ jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén xɨ́ꞌepɨꞌɨn tiꞌitiújchaꞌɨɨ, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌɨ́ɨ pu xaa aꞌɨ́ɨn Dios jetze airáane.I[ Ajta iꞌi, mɨ sej yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen, setáꞌaj siyen naímiꞌi huateáturan ɨ́ jemin tej ti tiyen aꞌatacaꞌanéecan jɨ́n raꞌancuréꞌeviꞌitɨn aꞌájna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen huataseíjreꞌesin. Setáꞌaj seajta siyen huárɨni tɨ ij caí taꞌatatéviꞌirasteꞌen ɨ́ jemin. eZCMɨ́ seajta múꞌeen, aúcheꞌe pu múꞌejmi jemi seijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ muaꞌatzíiraꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén tejamuaatáꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ jaꞌatɨ ayén tejamuáꞌitɨii, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ muaꞌatzíiraꞌa, ayée pu tejáꞌamuaꞌitɨii nain jɨmeꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ajta jéꞌiyecan jɨ́n tejáꞌamuaꞌitɨii, ajta caí tejáꞌamuahuaꞌitzeꞌe. Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa huárɨni aꞌij tɨ ari tejámuaatáꞌitɨiiriꞌi, setáꞌaj naíjmiꞌi huateáturan ɨ́ jemin. uYcAyee nu tejáꞌamuayuꞌuseꞌe neꞌɨ́mej jɨ́meꞌen ɨ́ mej miyen tejáꞌamuahuaꞌitzeꞌe. 8XiAjta aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi itejmi jemi tɨ ayén titáacɨꞌɨti tej tiyen rusén jɨ́n ruuri táꞌaraꞌani ɨ́ jemin. ^W5Seajta múꞌeen, ayée xu huárɨni. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn niuucari ɨ́ sej jéjcua ɨmuá ráanamuajriꞌi, chéꞌe ayén múꞌejmi jemi huateáturan. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ sej jéjcua ɨmuá ráanamuajriꞌi, tɨ puaꞌa ayén múꞌejmi jemi huateáturan, ayée xu seajta múꞌeen naímiꞌi rɨ́ꞌɨ tiꞌiteseíireꞌe xáꞌajuꞌun seꞌɨ́jna jemi tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios, seajta seꞌɨ́jna jemi ɨ́ tej rájyaꞌupua. VJaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ mé rúurɨeni aꞌɨ́jna tɨ yaujraꞌan púꞌeen, capu ajta rɨ́ꞌɨ tíꞌiseijreꞌe aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tej rájyaꞌupua. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ ayén tiraataxáj yee Jesús pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios, tɨ puaꞌa ayén huárɨni, aꞌɨ́ɨ pu ajta rɨ́ꞌɨ tiꞌiseíireꞌe aꞌame ɨ́ Dios jemi. qU[¿Ni secaí ramuaꞌaree jaꞌatɨ tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ tíꞌihuaꞌitaca? Jee xaa, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ ayén tiꞌixa yee tɨ caí Jesús aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ rájchaꞌɨɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén cheꞌatá naꞌa mé rúujɨpua aꞌɨ́jna ɨ́ tej rájyaꞌupua, tɨ ajta mé rúujɨpua aꞌɨ́ɨn tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios. aT;Canu neꞌɨ́jna jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej caí jéꞌiyecan jɨ́n ramuaꞌaree seꞌɨ́jna tɨ ayén tiꞌayajna sino neꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej xaa siyen ramuaꞌaree. Ajta tiꞌitɨ́j tɨ ayén huaꞌitzi púꞌeen, capu aꞌiránineica aꞌɨ́jna jetze tɨ jéꞌiyecan jɨ́n ayén tiꞌayajna. rS]Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ari huateájturaa múꞌejmi jemi, ajta aꞌɨ́ɨ pu ayén tejamuaatáꞌa ɨ́ muaꞌatzíiraꞌa sej si nain jéꞌiyecan jɨ́n tiúꞌumuaꞌati. AR{Aꞌɨ́ɨ mú ta jemi tíhuii. Mɨ́ majta, camu ta jetze ajtémeꞌecantacaꞌa. Tɨ́ puaꞌa miyen ta jetze ajtémeꞌecantacheꞌe, aꞌɨ́ɨ mú ta jemi huateáturancheꞌe. Mɨ́ majta, ayée mú ꞌeen jɨ́n ajtacɨ́j tɨ ij ayén huataseíjreꞌen mej caí naíjmiꞌi ta jetze ajtémeꞌecan. LQMɨ́ sej yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen, puꞌuri tɨ́n tejaꞌuréꞌenejsin aꞌájna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen nain teꞌentipuáꞌajteꞌesin. Múꞌeen xu seajta seri ráanamuajriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn ayén huataseíjreꞌesin aꞌɨ́jna tɨ rájchaꞌɨɨreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu. Jee xaa neꞌu, ayée pu tiꞌayajna mej meri muꞌiitɨ́ huataseíjre ɨ́ mej rájchaꞌɨɨreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu. Aꞌɨ́j tu jɨ́n tiyen tíꞌijmuaꞌaree tɨ ari tɨ́muaꞌa tejaꞌuréꞌenejsin aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan jetze tɨ nain teꞌentipuáꞌajteꞌesin. {PoAjta tɨ́j naꞌa tɨ huáꞌa jetze ruxeꞌeveꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua, ajta aꞌɨ́jna tɨ́j naꞌa ɨ́ mej jetzen titéꞌujcaꞌane, aꞌɨ́ɨ pu xaa teꞌentipuáꞌajteꞌesin. Mɨ́ ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ayén tiráꞌastijreꞌe aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ruuri huateáturaasin ɨ́ jemin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Aꞌɨ́jna tɨ nuꞌu ayén tiꞌayajna, ajta aꞌɨ́jna tɨ nuꞌu huaꞌitzi púꞌeen eOCAyee pu xaa neꞌu tiꞌayajna, aꞌiné tɨ́j naꞌa tɨ ayén tíꞌiseijreꞌe íiyen chaanaca japua, yen pu meꞌecan. Tɨ́j naꞌa ɨ́ mej miyen titéꞌujcaꞌane aꞌɨ́j tɨ tzajtaꞌan tásiseiiri, ajta tɨ́j naꞌa ɨ́ mej raseíj tɨ caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca mej mi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tíꞌinecuaꞌatzen, ajta naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa ɨ́ mej jɨ́meꞌen áꞌujtzaahuateꞌe, nain tɨ́j naꞌa tɨ ayén ꞌeen, aꞌɨ́j pu jetze mé jeꞌevéꞌeme ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa ɨ́ mej yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua. Capu Dios jemi éꞌemeꞌecan. N)Ayee nu tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe sej caí siyen tihuáꞌɨjchuej aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen japuan huachéjme ɨ́ chaanaca. Setáꞌaj caí seajta siyen tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ tíꞌiseijreꞌe íiyen chaanaca japua. Jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ raxɨ́ꞌeveꞌe huaꞌayeꞌira ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua, capu ajta cuiꞌi raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ Dios. iMKAyee nu neajta ꞌeen jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe mɨ sej huáꞌavaujsimuaꞌa púꞌeen aꞌiné múꞌeen xu seri ramuaꞌate seꞌɨ́jna tɨ jéjcua ɨmuá seijreꞌecaꞌa tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene. Ayee nu neajta ꞌeen jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe mɨ sej teemua aꞌiné múꞌeen xu temuaꞌa naa téꞌeviicuaꞌi. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ Dios ayén téjmi jemi raateájtuaa, aꞌɨ́ɨ pu múꞌejmi jemi seijreꞌe aꞌiné múꞌeen xu ráꞌastijreꞌe. Múꞌeen xu seajta seri raꞌantimuáꞌitɨ seꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. ~Lu Seajta múꞌeen, mɨ sej huáꞌavaujsimuaꞌa púꞌeen, ayée nu ꞌeen jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe aꞌiné múꞌeen xu ramuaꞌate seꞌɨ́jna tɨ tɨ́j naꞌa jéjcua ɨmuá seijreꞌecaꞌa, ajta tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene seijreꞌe. Seajta múꞌeen, mɨ sej teemua, ayée nu ꞌeen jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe aꞌiné múꞌeen xu seri raꞌantimuáꞌitɨ seꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. Seajta múꞌeen, mɨ sej yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen, ayée nu ꞌeen jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe aꞌiné múꞌeen xu ramuaꞌate seꞌɨ́jna ɨ́ tej rájyaꞌupua. Ky Ayee nu ꞌeen jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe múꞌejmi mɨ sej niyaujmuaꞌa aꞌiné Dios pu ayén tejámuaatáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ sej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. J Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ rájchaꞌɨɨreꞌe ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa, aꞌɨ́ɨ pu aꞌuun éꞌeseijreꞌe aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu xaa auj auumé aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa, ajta capu ramuaꞌaree aꞌu tɨ áꞌume aꞌiné tɨ́caꞌari pu ayén ráaruu tɨ ij arácun. Tej nuꞌu caí tíꞌixeꞌeveꞌe aꞌíjna tɨ yen seijreꞌe i chaanaca japua hII Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ tɨ raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa, aꞌɨ́ɨ pu xaa aꞌuun auumé aꞌu tɨ áꞌatatzaveꞌe ɨ́ tavástaraꞌa. Ajta capu tiꞌitɨ́j jɨ́n aꞌaturáa ɨ́ Dios jemi. PH Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ ayén tiúꞌujseijrata tɨ aꞌɨ́ɨn miijmu ari nuꞌu aꞌuun áꞌume aꞌu tɨ áꞌuneeriꞌi, mɨ ajta aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌɨ́ɨ pu ruꞌihuaaraꞌa tíchaꞌɨɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ajta aúcheꞌe aꞌuun auumé aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa aꞌu tɨ caí áꞌatatzaveꞌe. fGEMɨ́ neajta inee, neajta nu jéjcuacan jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe tɨ ayén tiꞌayajna aꞌɨ́jna jemi, ajta múꞌejmi jemi, aꞌiné puꞌuri teꞌentipuáꞌari aꞌɨ́jna tɨ aꞌuun éꞌeseijreꞌe aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa. Ajta puꞌuri aꞌutéjche tɨ huatatátzaveꞌen aꞌɨ́jna tɨ jéꞌiyecan jɨ́n tátatzaviꞌi. FMɨ́ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, canu jéjcuacan jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n titaataꞌaíj ɨ́ Dios, sino aꞌɨ́j nu jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe neꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jéjcua ɨmuá Dios ayén aꞌɨ́jna jɨ́n titaataꞌaíj tɨ́j naꞌa tɨ jéjcua ɨmuá seijreꞌecaꞌa múꞌejmi jemi tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene. Ajta aꞌɨ́jna tɨ jéjcua ɨmuá jɨ́n titaataꞌaíj ɨ́ Dios, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari ɨ́ sej ráanamuajriꞌi. -ESAjta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén tiúꞌujseijrata tɨ aꞌɨ́ɨ pu miijmu ayén nuꞌu urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n seijreꞌe jemin ɨ́ Dios, ayée pu ajta tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ ayén cheꞌatá naꞌa rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ tɨ́j ajta aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jéjcuacan jɨ́n tíꞌitaꞌaijteꞌe FDMɨ́ ajta, tɨ puaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ayén tiraꞌaráꞌasten aꞌíjna i niuucari ɨ́ tɨ téjmi jemi huatétuiihuacaꞌa, ayée tu teꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌijmuaꞌaree tɨ ayén raanaíjmire ɨ́ tzajtaꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ aꞌɨ́ɨn jéꞌiyecan jɨ́n raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ Dios nain jɨmeꞌe. Ayee tu teajta teꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌijmuaꞌaree tej tiyen teꞌɨ́jna jemi seijreꞌe ɨ́ Dios. IC Tɨ́ puaꞌa seɨj jaꞌatɨ caí ráꞌastijreꞌe aꞌij tɨ titaataꞌaíj, ajta tɨ puaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ayén tiuꞌutaxáj yee tɨ nuꞌu ayén tíꞌijmuaꞌate aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, ayée pu tíꞌihuaꞌitaca. Ajta, capu jéꞌiyecan jɨ́n tiꞌitiújchaꞌɨɨ. DBTɨ́ puaꞌa tiyen tiráꞌastijreꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn titaataꞌaíj, ayée tu aꞌɨ́jna jɨ́n tiyen tíꞌijmuaꞌaree tej jéꞌiyecan jɨ́n tiyen tíꞌijmuaꞌate. AA{Cɨríistuꞌu pu ajta ta jetze meꞌecan rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios tɨ ij caí puaíjtzi taatáꞌan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. Ayee pu ajta cheꞌatá naꞌa huáꞌa japua huaniú naíjmiꞌica aꞌachú mej puaꞌamé ɨ́ mej yen huachéjme ɨ́ chaanaca japua. @ %Mɨ́ sej niyaujmuaꞌa, mɨ nej huápɨꞌɨ jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, ayée nu ꞌeen jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe sej si caí tiꞌitɨ́j jɨ́n auteáturan ɨ́ Dios jemi. Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n teuuteáturan ɨ́ Dios jemi, seɨj pu tayáꞌupua jemin seijreꞌe tɨ ta jetze meꞌecan tíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌe. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Aꞌɨ́ɨ pu urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n seijreꞌe ɨ́ Dios jemi. ? { Tɨ́ puaꞌa tiyen tiraataxáj yee tej nuꞌu caí jaꞌanáj tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, ayée pu huataújmuaꞌa ɨ́ tej teri tiyen teꞌɨ́jna jɨ́meꞌen raatamuáꞌa ɨ́ Dios tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn tíꞌihuaꞌitaca. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ ayén téjmi jemi raateájtuaa, capu xaa neꞌu aꞌatzu téjmi jemi seijreꞌe.!> = Mɨ́ teajta iteen, tɨ puaꞌa tiyen tiraataxáj ɨ́ tej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, ayée tu tíꞌijmuaꞌaree tɨ Dios raꞌaráꞌastejsin aꞌɨ́jna jɨ́meꞌen tɨ jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi tɨ nuꞌu ayén titaatáꞌuuniꞌi nain jɨmeꞌe ɨ́ tej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. Teen tu teajta tiyen tíꞌijmuaꞌaree tɨ ayén tiraavíjteꞌe tɨ Dios ayén titaatáꞌuuniꞌi. x= kTɨ́ puaꞌa tiyen tiraataxáj yee tej nuꞌu caí tiꞌitɨ́j jɨ́n ateáturaaveca ɨ́ Dios jemi, ayée tu tajɨ́ɨmuaꞌa tenaꞌa tacuanamua. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ ayén tiꞌayajna, capu téjmi jemi seijreꞌe. E< Mɨ́ teajta iteen, tɨ puaꞌa tiyen cheꞌatá tenaꞌa teꞌɨ́jna jetze tiyen titeejúꞌun, teꞌɨ́jna jetze tɨ tátatzaviꞌi, aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ taruure tej ti tiyen temuaꞌa naa taꞌihuaamuaꞌa táꞌaraꞌani. Ajta, aꞌɨ́jna tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu ajta táꞌariꞌira nain tɨ́j naꞌa ɨ́ tej jɨ́n ateáturaaveca ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́ɨ pu ayén taruure aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ari huamɨ́ꞌɨ ta jetze meꞌecan. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiraꞌiráaxɨre ɨ́ ruxuureꞌe. ; 7Tɨ́ puaꞌa tiyen teꞌɨ́jna jetze tiyen mé titejáꞌujujhuaꞌaneꞌen aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa teajta ráꞌantixáata tiyen titeejúꞌun aꞌu yee tej Dios jemi seijreꞌe, catu jéꞌiyecan jɨ́n tiyen tiꞌitítachaꞌɨɨ sino tetíꞌihuaꞌitaca tuꞌu. k: QAꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ Cɨríistuꞌu ayén titaatáꞌixaa tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn Dios ayén téjmi jemi seijreꞌe tɨ́j tatzari tɨ ayén tátatzaviꞌi ɨ́ ta tzajtaꞌa, ajta nuꞌu capu aꞌatzu jemin seijreꞌe tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, tɨ ayén cheꞌatá naꞌa ꞌeen tɨ́j tɨ́caꞌari. u9 eAyee tu ꞌeen jɨ́n tiyen tejáꞌamuayuꞌuseꞌe tɨ ij ayén raanaíjmiꞌireꞌen ɨ́ tɨ jamuaatáꞌaca sej jɨ́meꞌen rutémuaꞌaveꞌe. Dios pu téjmi jemi seijreꞌe tɨ ayén cheꞌatá naꞌa ꞌeen tɨ́j tatzari 48 cAꞌɨ́j tu teajta tiyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe teꞌɨ́jna ɨ́ tej raaseíj, teajta ɨ́ tej ráanamuajriꞌi, sej si seajta múꞌeen siyen cheꞌatá senaꞌa tiúꞌumuaꞌati tetɨ́j iteen tíꞌimuaꞌatze tej ti naíjmiꞌi taꞌihuaamuaꞌa táꞌaraꞌani. Jee xaa neꞌu, teen tu jemin seijreꞌe, teꞌɨ́jna ɨ́ Dios jemi ɨ́ tej rájyaꞌupua. Teen tu teajta tiyen cheꞌatá tenaꞌa jemin seijreꞌe teꞌɨ́jna jemi ɨ́ tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ɨ́ tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. I7  Ajta, aꞌɨ́ɨ pu huataseíjre aꞌɨ́jna tɨ ruurican eꞌihuateájtuaani. Teajta iteen, teen tu raaseíj. Teajta tiyen tiraataxájta, teajta tiyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe teꞌɨ́jna tɨ rusén jɨ́n iꞌi ruuri, tɨ ajta jemin seijreꞌe ɨ́ rutáàta ɨ́ Dios. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu téjmi jemi huataseíjre. p6 ]Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ Cɨríistuꞌu púꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu jéjcua ɨmuá seijreꞌecaꞌa tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene. Aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tej ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ yeꞌí tiuꞌutaxájtacaꞌa. Teen tu teajta tajɨ́ꞌɨ jɨ́n raaseíj, teajta tiyen raamuáꞌa jaꞌatɨ tɨ púꞌeeneꞌe, teajta tiyen tamuájcaꞌa jɨ́n raꞌajtamuárɨej teꞌɨ́jna tɨ niuucari púꞌeen tɨ ajta ruurican eꞌihuateájtuaani. X5)Jéihua nu neajta jáꞌamuaxeꞌeveꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej seajta seꞌɨ́jna jetze ajtémeꞌecan ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Yee puꞌu, chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen.4Chéꞌe aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, chéꞌe aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ tejamuatáꞌacareꞌen. (3ITɨ puaꞌa jaꞌatɨ caí raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ tavástaraꞌa, chéꞌe ayén puaíjtzi ráacɨꞌɨti. Chéꞌe yé uvéꞌenen ɨ́ tavástaraꞌa. 2Neajta inee, i nej Pablo púꞌeen, nemuajcaꞌa nu jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe nej ni neajta amuaatateujteꞌen. `19Naímiꞌi ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa ɨ́ mej yé huateí, aꞌɨ́ɨ mú majta áꞌamuateujteꞌe. Setáꞌaj huaújteujteꞌen temuaꞌa naa, xuꞌiteújpɨꞌɨtzeꞌaxɨꞌɨ niuucajtzeꞌen ɨ́ tavástaraꞌa. v0eYé mú áꞌamuateujteꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri huaꞌatéyujtaꞌa tɨ aꞌu tɨ seijreꞌe tɨ́j naꞌa tɨ aꞌu tɨ huatacáꞌa íiye Asia. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Aquila, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Priscila, aꞌɨ́ɨ mú temuaꞌa naa áꞌamuateujteꞌe niuucajtzeꞌen ɨ́ tavástaraꞌa. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa yé áꞌamuateujteꞌe naíjmiꞌi ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri aꞌu mej éꞌeche aꞌɨ́jna ɨ́ Aquila, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Priscila. /9Aꞌɨ́ɨ mú rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌa yú ne tzajtaꞌa. Majta mú rɨ́ꞌɨ amuaatáꞌasin múꞌejmi ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa. Ayee pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe sej rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan naíjmiꞌica ɨ́ teteca mej miyen ꞌeen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaíca. F.Nee nu xaa huatántemuaꞌave matɨ́ꞌɨj yé raꞌáa, aꞌɨ́jna ɨ́ Estéfanas jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Fortunato, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Acaico. Aꞌɨ́ɨ mú xaa rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej yé náamuaarecaꞌa múꞌejmi jetze meꞌecan tɨ ij caí tiꞌitɨ náꞌaturaateꞌe. -Xuꞌuri ramuaꞌaree aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej amuacaí huataújtuiiriꞌi ɨ́ tavástaraꞌa jemi ayujna Acaya aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Estéfanas. Aꞌɨ́ɨ mú majta meri meꞌɨ́jna jɨ́n autéjhuii mej huaꞌutévaɨreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze ajtémeꞌecan. Ayee nu caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌaca, neꞌihuaamuaꞌa, sej si huáꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́mej, seajta naíjmiꞌica ɨ́ teɨte ɨ́ mej miyen cheꞌatá menaꞌa tíꞌimuarɨꞌe tetɨ́j iteen, ɨ́ mej majta tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jetze meꞌecan. ,v+eSetɨ́j senaꞌa sej siyen rɨcɨ, setáꞌaj siyen rɨjca seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej huaújxeꞌeveꞌen. M* Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen. Setáꞌaj rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ráꞌastijreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa. Setáꞌaj seajta huateújcaꞌanen ɨ́ ru tzajtaꞌa. Setáꞌaj seajta araújcaꞌanen seꞌɨ́jna jetze ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios sej si teꞌutáviicuaꞌi. #)? Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ taꞌihuaaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Apolos, jéꞌecan nu caꞌaníjraꞌa raatáꞌacareꞌe náꞌayeꞌi tɨ múꞌejmi jemi aꞌatanén huáꞌa jamuan ɨ́ seica ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa. Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn, capu áꞌuyeꞌimɨꞌɨ jáꞌaraa. Aj pu nuꞌu aꞌuun aꞌatanéjsin múꞌejmi jemi tɨ́ꞌɨj huatácɨꞌɨpéeca. Ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n raꞌantipuáꞌajte 4(a Chéꞌe caí jaꞌatɨ raxɨéehuata. Tɨ́ꞌɨj ajtahuaꞌa u aꞌarájraꞌani, setáꞌaj raatáꞌan tɨ́j naꞌa tɨ ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ ij ajtahuaꞌa yé raꞌasti neetzi jemi. Ayee nu rachúꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn yé huácatii huáꞌa jamuan ɨ́ seica ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa. p'Y Ajta, tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌatanén aꞌɨ́jna ɨ́ Timoteo, setáꞌaj rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨca temuaꞌa naa, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ayén cheꞌatá naꞌa tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi netɨ́j inee. @&yMɨ neajta inee, aꞌúu nu aꞌutevée naꞌame neꞌújna u Éfeso ajta naꞌa caí tejaꞌuréꞌenen aꞌájna matɨ́ꞌɨj tíꞌiyeste meꞌɨ́jna jɨmeꞌe taꞌaráahuaꞌapua tɨ aráꞌase i itɨeeri. Jee xaa, ayée nu huárɨni aꞌiné naa pu tináavaɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej tíꞌimuarɨꞌe nej ni jeíhua huápɨꞌɨ raatévaɨreꞌen ɨ́ tavástaraꞌa. Capu amɨ́n aꞌij mej jeíhua néjchaꞌɨɨreꞌe. % $ Canu niyen raxɨ́ꞌeveꞌe nej íjii nenaꞌa amuaaséij nej ni aꞌatzu nenaꞌa amuáamuaare, sino ayée nu raxɨ́ꞌeveꞌe nej ni áꞌateeviꞌin nej neꞌuun áꞌucatii múꞌejmi jemi, tɨ puaꞌa ayén tinetáꞌacareꞌen ɨ́ tavástaraꞌa. W#'Tij necaí aꞌatzu múꞌejmi jemi áꞌateeri, naꞌari niyen áꞌateeviꞌin tɨ́j naꞌa tɨ huáseeviꞌi aꞌame sej si siyen naatévaɨreꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌu tɨ naꞌa nej áꞌume. "9Netɨ́ꞌɨj neꞌuun amuacaí aꞌatanén u Macedonia, aj nu ni amúumuaarin. Mɨ neajta inee, nauj miꞌi neꞌuun u aꞌatanén u Macedonia. !Tɨ puaꞌa ajta ayén tináꞌamitɨejteꞌe tɨ ayén titaatévaꞌɨri nej neajta neꞌuun áꞌumeꞌen, aꞌɨ́ɨ mú majta áꞌujuꞌu muáꞌajuꞌu neetzi jamuan. Aꞌij tɨ nuꞌu huárɨni tɨ́ꞌij aꞌuun áꞌumeꞌen seɨ́j chuéjraꞌa japua Netɨ́ꞌɨj neꞌuun eꞌaráꞌasti, aj nu ni niyen huaꞌuréꞌepijteꞌesin ɨ́ yuꞌuxari aꞌɨ́mej ɨ́ sej huaꞌantíhuau mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n majta raꞌanúꞌan aꞌujna u Jerusalén ɨ́ sej seri rájseɨj sej huaꞌutapuaíjveꞌesin. I Ayee xu huárɨni seɨj seajta seɨj, aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa tɨ jetzen teꞌuteꞌitɨén ɨ́ itɨeeri. Chéꞌe seɨ́j ayén raꞌajtáꞌan ɨ́ ruche aꞌachú tɨ caj tíꞌixeꞌeviꞌiraꞌa, tɨ puaꞌa Dios raatáꞌa jeíhua nusu cɨ́j naꞌa. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn rájseɨreꞌen tɨ́j naꞌa seɨ́j itɨeeri tɨ ij caí chéꞌe ayén ruxeꞌeveꞌe sej rajséꞌɨrihuaꞌan aꞌájna netɨ́ꞌɨj neꞌuun aꞌatanén.  -Jɨ́meꞌen ɨ́ tumin sej raseɨreꞌe sej si jɨ́n huaꞌutévaɨreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jemi seijreꞌe, ayée nu cheꞌatá nenaꞌa tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe aꞌij nej neri tihuaꞌuꞌíjca aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri nainjapua u Galacia. 5c:Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen huárɨni, neꞌihuaamuaꞌa, mɨ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe huápɨꞌɨ. Setáꞌaj rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe jaꞌanáj tɨ naꞌa, setáꞌaj seajta teꞌutáviicuaꞌi tɨ ij caí jaꞌatɨ amuáꞌariꞌi ɨ́ áꞌamuamuaꞌatziiraꞌa. Setáꞌaj seajta aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n tiuꞌumuárɨꞌen ɨ́ tavástaraꞌa jemi jaꞌanáj tɨ naꞌa, aꞌiné xuꞌuri ramuaꞌaree tɨ jéꞌecan huápɨꞌɨ tejámuatévaꞌɨri. Caxu huáapuaꞌa senaꞌa tíꞌimuarɨꞌe tavástaraꞌa jetze meꞌecan.-9Mɨ ajta, tichéꞌe tiyen rɨ́ꞌɨ tiratáꞌacareꞌen teꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ ayén titatáꞌaca tej tiyen tiuꞌutémuaꞌitɨn teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej jetzen ajtémeꞌecan ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. ~u8Ajta aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n tihuáꞌapuaijteꞌe aꞌɨ́jna tɨ ajta huáꞌacuiꞌica, aꞌii pu aꞌɨ́jna jetze araújcaꞌanen ɨ́ mej jɨ́n atéꞌɨtzeaara ɨ́ Dios jemi. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca mej mi miyen autéꞌɨtzeꞌaraꞌan ɨ́ Dios jemi. 7Mɨ pej huáꞌacuiꞌica, ¿aꞌuné aꞌij ꞌeen ɨ́ pej jɨ́n huaꞌutéemuaꞌitɨ? Capu méꞌe éꞌeseijreꞌe xaa neꞌu.” Ajta ayén tɨjɨ́n: “Mɨ pej jɨ́n tihuaꞌupuaíj, ¿aꞌuné aꞌij ꞌeen? Capu xaa neꞌu méꞌe jáꞌahuaꞌa.” F6Tɨ́ꞌɨj seɨcɨé huaújruuren aꞌɨ́jna tɨ áꞌapuaꞌaren tɨ ij caí chéꞌe auupuáꞌare, ajta tɨ́ꞌɨj ari seɨcɨé huaújruu aꞌɨ́jna tɨ mɨꞌɨníicheꞌe tɨ ij caí chéꞌe huámɨꞌɨni, aj pu xaa ayén tejaꞌuréꞌenejsin aꞌij tɨ amuacaí téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa yee: “Nain pu hui jɨ́n raatéemuaꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ huáꞌacuiꞌica. }4Ayee pu téꞌeme aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa tɨ jetzen huatánamuajreꞌen ɨ́ trompeeta tɨ jɨ́meꞌen nain teꞌentipuáꞌajte. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe ucáajijhua ɨ́ trompeeta jetze, aj puꞌi ayén seíireꞌe aꞌame tɨ́ꞌɨj mej huatémaxcavaꞌaxɨꞌɨn jíyeꞌitzi jɨmeꞌe. Aj puꞌi Dios huaꞌajjájpuaxɨꞌɨsin aꞌɨ́mej ɨ́ mej meri huácuii mej mi caí chéꞌe jaꞌanáj auupuáꞌare. Teajta iteen, seɨcɨé tu huatétaruurejsin, aꞌiné ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn tɨ áꞌapuaꞌaren ayén seɨcɨé huaújruuren tɨ ij caí chéꞌe auupuáꞌare. Ajta ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn tɨ mɨꞌɨni, ajta ayén seɨcɨé huaújruuren tɨ ij caí chéꞌe huámɨꞌɨni. 5gG3Xáanamuajriꞌi múꞌeen, aꞌiné ayée nu tejámuaatáꞌixaateꞌesin tiꞌitɨj jɨmeꞌe tɨ rúꞌavaatacaꞌa ɨ́ Dios jemi. Catu naímiꞌi cuiꞌini, sino Dios pu naíjmiꞌica seɨcɨé taruuren itejmi. )2Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, neꞌihuaamuaꞌa. Capu rɨꞌɨrí tɨ aꞌuun aꞌuteárute aꞌu tɨ Dios tejéꞌaijta jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ auj ayén seijreꞌe téviraꞌan jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tevi tɨ chuej japua meꞌecan. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ áꞌapuaꞌaren, capu rɨꞌɨrí tɨ ayén tiráacɨꞌɨti aꞌɨ́jna tɨ caí jaꞌanáj áꞌapuaꞌaren. q[1Aꞌij tej teri tiyen ꞌeen téviraꞌan jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tevi tɨ chuej japua meꞌecan, ayée tu cheꞌatá tenaꞌa éeneꞌe táꞌajuꞌun téviraꞌan jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tevi tɨ júteꞌe éꞌemeꞌecan. ?w0Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen japuan huachéjme íiyen chaanaca japua, ayée mú ꞌeen tɨ́j ajta ꞌeen ɨ́ tevi tɨ chuej japua meꞌecan. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jetzen ajtémeꞌecan aꞌɨ́jna tɨ júteꞌe éꞌemeꞌecan, ayée mú majta ꞌeen tɨ́j ꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. )/Ajta, aꞌɨ́ɨn ɨ́ teáataꞌa, ɨ́ tɨ amuacaí huataseíjre, aꞌɨ́ɨ pu chuej jɨ́n huatétaavijhuacaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, íiyen mej chuej japua meꞌecan. Ajta ɨ́ teáataꞌa, ɨ́ tɨ huaꞌapua tɨ huanéj, aꞌɨ́ɨ pu júteꞌe éꞌemeꞌecan. gG.Capu amuacaí huataseíjre aꞌɨ́jna tɨ jetzen araújcaꞌanen ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, sino aꞌɨ́jna tɨ ruseɨ́j teꞌutáviicuaꞌi íiyen chaanaca japua. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn ayén huataseíjreꞌen, aj pu xaa huataseíjreꞌesin aꞌɨ́jna tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan jetze araújcaꞌanen. 7-Jee xaa neꞌu, ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Aꞌɨjna ɨ́ tevi, aꞌɨ́jna ɨ́ Adán tɨ amuacaí huataseíjre, aꞌɨ́ɨ pu ayén éeneꞌen ruuri huateájturaa.” Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tevi, aꞌɨ́jna tɨ ajta Adán pɨ́rɨcɨ ɨ́ tuꞌuvéꞌeteajtɨ, ayée pu éeneꞌen huateájturaa xɨéjniuꞌucari tɨ ayej aꞌuj tihuaꞌatáꞌaca mej miyen ruuri muáꞌaraꞌani. B},Ayee pu éeneꞌen nuꞌihuan tɨ ij teꞌutáviicuaꞌi íiyen chaanaca japua. Ajta, ayée pu éeneꞌen raꞌajjájsin tɨ ij ayén jetzen araújcaꞌanen ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Tɨ puaꞌa ayén seijreꞌe ɨ́ téviraꞌan tɨ ayén teꞌutáviicuaꞌi íiyen chaanaca japua, ajta pu ayén cheꞌatá naꞌa seijreꞌe ɨ́ téviraꞌan tɨ jetzen araújcaꞌanen ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. +Aꞌɨjna téviraꞌan, ayée pu huanúꞌihuacaꞌa mej caí rɨ́ꞌɨ tiratáꞌacareꞌen. Ajta, tɨ́ꞌɨj Dios raꞌajján, aꞌɨ́ɨ pu temuaꞌa naa rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin. Tɨ́ꞌɨj huanúꞌihua aꞌɨ́jna ɨ́ téviraꞌan, capu aꞌatzu rucaꞌané. Ajta, tɨ́ꞌɨj Dios raꞌajján, aꞌɨ́ɨ pu rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨ́n raꞌajjájsin. M *Ayee pu cheꞌatá naꞌa éeneꞌen tíꞌiseijreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej huatarújsin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meri huácuii. Aꞌɨjna ɨ́ téviraꞌan tɨ huanúꞌihuacaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu áꞌapuaꞌaren. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ Dios raꞌajjájsin, capu chéꞌe jaꞌanáj áꞌapuaꞌaren aꞌɨ́jna.  !)Aꞌɨjna ɨ́ xɨcaj, aꞌɨ́ɨ pu seɨ́j aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ naa tihuáꞌaseijrateꞌe. Ajta ɨ́ máxcɨraꞌi, capu ruxɨ́ꞌej naꞌa ayén tihuáꞌaseijrateꞌe. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ xuꞌuraꞌave, camu majta ruxɨ́ꞌej menaꞌa miyen ꞌeen. (Ajta tɨ júteꞌe tíꞌiseijreꞌe, ajta tɨ íiyen tíꞌiseijreꞌe chaanaca japua, capu ruxɨ́ꞌej naꞌa tíꞌeen. Ajta, seɨ́j pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ naa tihuáꞌaseijrateꞌe aꞌɨ́jna tɨ júteꞌe tíꞌiseijreꞌe. Ajta seɨ́j pu ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ naa tihuáꞌaseijrateꞌe aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiseijreꞌe íiyen chaanaca japua.  'Ajta, capu ruxɨ́ꞌej naꞌa ꞌeen ɨ́ huaꞌiraꞌa. Seɨ́j pu seɨcɨé éeneꞌe téhuaꞌiraꞌa ɨ́ teáataꞌa. Ajta seɨcɨé mú éeneꞌen téhuaꞌiraꞌa ɨ́ yeꞌemuaate. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ pinaꞌase, aꞌɨ́ɨ mú majta seɨcɨé éeneꞌen téhuaꞌiraꞌa. Aꞌɨ́ɨ mú majta ɨ́ huaꞌité, seɨcɨé mú majta éeneꞌen téhuaꞌiraꞌa. 1 [&Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ayén ratáꞌaca ɨ́ cɨ́yeꞌaraꞌan aꞌij tɨ ari tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi, seɨj ajta seɨj ɨ́ jatzi. @y%Patɨ́ꞌɨj tíꞌihuasteꞌe, capej peꞌɨ́jna huasteꞌe ɨ́ cɨyej tɨ ajnéjsin sino aꞌɨ́j pej huasteꞌen ɨ́ jatzi tɨ puaꞌa tiꞌitɨ triigu nusu tiꞌitɨ seica. H $Mɨ neajta inee, ayée nu tiraatáꞌixaateꞌesin yee, mɨ pej caí mé úumuaꞌaree. Aꞌɨjna ɨ́ jatzi pej raahuáste, capu ajnéjsin tɨ puaꞌa caí amuacaí aꞌutátziꞌite. hI#Mɨ ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén tiuꞌutaꞌíhuaꞌu tɨjɨ́n: “¿Aꞌiné yeꞌí tíꞌirɨꞌɨri mej huatarún ɨ́ mɨꞌɨchite? ¿Tiꞌitájni téviraꞌan jɨ́n miyen seíireꞌe muáꞌajuꞌu?” P~}X{Wyxdwpuwts1qpXnZl{jihg{ed[a_G\[{YWVLUESRXQP{ONM5KxJG:FDCB@?i>1 wAyee pu tiraavíjteꞌe sej siyen rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ aꞌiné xuꞌuri ramuaꞌaree tiꞌitɨ́j tɨ pɨ́rɨcɨ tɨ jɨ́meꞌen Cɨríistuꞌu ayén tiuꞌutanájchitacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ sej jɨ́n téꞌechaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ Dios jemi sej si caí chéꞌe siyen tíꞌijrɨꞌɨrée aꞌij sej sejmíꞌi tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ yeꞌirá tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌecaꞌa, ɨ́ mej amuaatáꞌitɨiriꞌi ɨ́ áꞌamuavaujsimuaꞌacɨꞌɨ. Capu Cɨríistuꞌu aꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutanájchitacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ oro, naꞌari aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ plata, tɨ ayén áꞌapuaꞌare, sino aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutanájchitacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ ruxuureꞌe tɨ huápɨꞌɨ tíꞌivaɨreꞌe. Ayee pu Cɨríistuꞌu huataújmuaɨꞌɨvejtacaꞌa tɨ́j cáneꞌa, tɨ caí aꞌatzu cápitaꞌina, tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n áꞌatura. 0 &/ GAjta aꞌɨ́ɨn Dios ayén ruxɨ́ꞌej naꞌa huáꞌaxɨjteꞌen ɨ́ teɨte aꞌij tɨ seɨ́j huarɨ́j. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa siyen raatamuáꞌamuateꞌen yee rutáàta, setáꞌaj ráꞌateseꞌe setɨ́j senaꞌa seuj íiyen típuaseaaruveꞌe chaanaca japua. d. CJee xaa neꞌu, setáꞌaj caí aꞌij puaꞌa rɨjca, sino setáꞌaj siyen nain jɨ́n rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n tíꞌiteseijreꞌe tɨ́j ajta rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n tíꞌiseijreꞌe aꞌɨ́jna tɨ amuaatajé. Setáꞌaj siyen nain jɨ́n huárɨni aꞌij sej tiꞌitiújchaꞌɨɨ, aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Setáꞌaj siyen rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n tíꞌiteseijreꞌe aꞌiné nee nu neajta rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe.” -  , Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa huárɨni matɨ́j tɨꞌɨríi ɨ́ mej huáꞌastijreꞌe ɨ́ ruvaújsimuaꞌa. Setáꞌaj caí chéꞌe siyen aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ aꞌij tɨ ajmíꞌi caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌacareꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ aꞌamua tzajtaꞌa huiránineica setɨ́ꞌɨj caí xɨ yaúꞌitɨeecaꞌa aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ɨ́ Dios jemi. +  Aꞌɨ́j xu jɨ́n, setáꞌaj huateújcaꞌanen ɨ́ ru tzajtaꞌa. Setáꞌaj seajta rɨ́ꞌɨ teꞌutaújmuaꞌati sej si temuaꞌa naa nain jɨ́n raachúꞌeveꞌen aꞌɨ́jna tɨ ayén tejamuáacɨꞌɨti ɨ́ tɨ jɨ́n Dios rɨ́ꞌɨ tejámuaatáꞌasin aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze tɨ jetzen huataseíjreꞌesin aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. |* s Ayee pu Dios huaꞌutáꞌa mej mi miyen ráamuaꞌaree mej caí rujɨ́ɨmuaꞌa miyen tíꞌixajtacaꞌa sino ayée mú meꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌivaɨreꞌecaꞌa múꞌejmi jɨmeꞌe, matɨ́ꞌɨj miyen jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌa mej mi miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios amuaꞌirátuaasin aꞌij sej seuchén tiráanamuajriꞌi. Dios pu u ta japua yaꞌutaꞌítecaꞌa ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ ij aꞌɨ́ɨn huáꞌa jamuan huateáturan. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe, maucheꞌe mú miyen raxɨ́ꞌeveꞌe mej miyen yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios amuaꞌirátuaasin. Caꞌaníjraꞌa pu huaꞌutáꞌasin mej mi rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ muáꞌaraꞌani i) M Ayee mú tíꞌihuaucaꞌa tiꞌitɨ́j tɨ xɨcáaraꞌan jetze ayén tejaꞌuréꞌenejsin, ajta aꞌij tɨ éeneꞌe áꞌameꞌencheꞌe aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze tɨ jɨ́meꞌen raataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios tɨ ajta ayén huateájturaa huáꞌa jemi. Camu aꞌatzu yaúꞌitɨeecaꞌa aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna tɨ jɨ́meꞌen amuacaí raataxájtacaꞌa yee tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu ayén rajpuaíitzi áꞌaraꞌani, tɨ ajta nuꞌu áꞌiyen Dios rɨ́ꞌɨ raateátuaasin mej mi rɨ́ꞌɨ tiyeꞌuseíira muáꞌaraꞌani. (  Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú mejmíꞌi miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jɨ́n Dios ayén rɨ́ꞌɨ tejámuaatáꞌanicheꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú majta aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n tíꞌihuaucaꞌa, majta meꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌimuaꞌatzejcaꞌa mej mi yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani. }' u Ayee xu raꞌancuréꞌasin tɨ Dios ayén amuaꞌirájtuaani aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen téꞌatzaahuateꞌe. V& 'Ajta aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu, múꞌeen xu caí jaꞌanáj raaseíj, ayée xu seuj raxɨ́ꞌeveꞌe. Seajta, caí xɨ raaseíj íjii, seúcheꞌe xu siyen téꞌatzaahuateꞌe, seajta siyen seꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ rutémuaꞌaveꞌe. Capu ayén rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ ayén raataxáj yee aꞌachú tɨ caj rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tejáꞌamuacɨꞌɨti aꞌɨ́jna tɨ huápɨꞌɨ naa seíireꞌe aꞌame. T% #Ayee pu ꞌeen jɨ́n ayén áꞌamuaruure mej mi miyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌacareꞌen ɨ́ Dios múꞌejmi jɨmeꞌe aꞌájna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen ajtahuaꞌa huataseíjreꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Jee xaa neꞌu, aꞌɨ́ɨ mú majta miyen rɨ́ꞌɨ amuaateátuaasin, majta rɨ́ꞌɨ tejamuaꞌutaseíjra aꞌiné múꞌeen xu siyen seꞌɨ́jna jɨ́n teꞌutáviicuaꞌiriꞌi ɨ́ sej jɨ́n rajpuaíjtzicaꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej téꞌatzaahuateꞌe. Ayee pu tíꞌivaɨreꞌe sej siyen rajpuaíjtzi tɨ ij Dios ayén ráamuaꞌaree sej tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n téꞌatzaahuateꞌe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n jaítzeꞌe ayén tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi sej siyen rajpuaíjtzi caí aꞌɨ́jna ɨ́ oro, ɨ́ mej taij jɨ́n raatéꞌuuna tɨ ij rumuaꞌatɨ́ áꞌaraꞌani. $ Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen temuaꞌa naa rutémuaꞌaveꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ayén rɨ́ꞌɨ tejámuaatáꞌasin. Mɨ́ ajta íjii, ayée pu ruxeꞌeveꞌe sej siyen seꞌɨ́jna jɨ́n ruxɨeemɨ́jteꞌe sej muꞌicáj jɨ́n rajpuaíjtzi. }# uAꞌɨ́ɨ pu ajta ayén rɨ́ꞌɨ áꞌamuachaꞌɨɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan, aꞌiné múꞌeen xu siyen téꞌatzaahuateꞌe. Ajta puꞌuri ayén rɨ́ꞌɨ ruurijhua tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén huataseíjreꞌen aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n amuaꞌirájtuaani aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze tɨ jetzen nain jɨ́n teꞌentipuáꞌajte. " %Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén titaatáꞌasin tɨ ayén titáacɨꞌɨti aꞌɨ́jna tɨ caí jaꞌanáj huataújtuaasin, tɨ caí ajta jaꞌanáj huatéchueemuari, tɨ ajta caí jaꞌanáj eꞌehuaújpuaꞌarixɨꞌɨsin. Dios pu ayén amuajtáꞌare aꞌujna u ta japua. D! Tichéꞌe rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌacareꞌen teꞌɨ́jna ɨ́ Dios, tɨ ajta yaꞌupuáaraꞌan púꞌeen ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu jeíhua huápɨꞌɨ táꞌancuꞌuvajxɨ, aꞌɨ́ɨ pu ayén taatáꞌa tej ti jéjcuacan jɨ́n huanúnuꞌihua tej ti tiyen raachúꞌeveꞌen teꞌɨ́jna, ɨ́ tej jɨ́n ruuri táꞌajuꞌun aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ayén raꞌajjáj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. :  oAꞌɨ́ɨ pu ayén amuaꞌantíhuaꞌu aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jéjcua ɨmuá ayén tejámuaaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi aꞌij tɨ tejamuáaruuren aꞌɨ́jna ɨ́ Dios ɨ́ tej rájyaꞌupua. Ajta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ayén amuaꞌiráaviꞌitɨ sej si siyen huateáturan ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej seri ráꞌastijreꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ayén raꞌiráaxɨre ɨ́ ruxuureꞌe tɨ ij ayén múꞌejmi japua huániuuni. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn Dios ayén rɨ́ꞌɨ tejamuatáꞌacareꞌen, ajta chéꞌe ayén amuaꞌanpuáꞌajteꞌen temuaꞌa naa. Aꞌɨ́jna tɨ rachúꞌeveꞌe aꞌɨ́jna tɨ téꞌatzaahuateꞌe  Inee, Pedro, tɨ Dios naataꞌítecaꞌa nej tiuꞌutévaɨreꞌen ɨ́ jemin, yee nu áꞌamuateujteꞌe múꞌejmi, mɨ sej seɨ́j chuéjraꞌa japua aꞌuchéjme aꞌu mej amuaaréꞌeꞌitixɨ, tɨ́j naꞌa aꞌu tɨ huatacáꞌa u Ponto, ajta aꞌujna u Galacia, ajta aꞌujna u Capadocia, ajta aꞌujna u Asia, ajta aꞌujna u Bitinia, aꞌu tɨ naꞌa sej aꞌutéꞌuu. 7gMɨ́ sej yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen, rɨ́ꞌɨ xuꞌu seꞌɨ́jna jɨmeꞌe, sej si caí ranáꞌamicheꞌen tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa tɨ caí Dios púꞌeen./WTeajta tu tiyen tíꞌijmuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios yen huataseíjre. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén taatáꞌa tej ti tiyen tiyaúꞌitɨée táꞌaraꞌani tej ti tiyen tiráamuaꞌati teꞌɨ́jna tɨ ayén tiꞌayajna. Teen tu teajta teꞌɨ́jna jemi seijreꞌe tɨ ayén tiꞌayajna. Jee xaa neꞌu, teen tu teajta jemin seijreꞌe teꞌɨ́jna tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Dios tɨ nain jɨ́n ajta jéꞌiyecan jɨ́n seijreꞌe, tɨ ajta ayén titatáꞌaca tej tiyen ruuri huateáturan ɨ́ jemin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Teen tu teajta tiyen tíꞌijmuaꞌaree tej Dios jetze ajtémeꞌecan. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua, naíjmiꞌi mú ráꞌastijreꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. [/Teen tu tiyen tíꞌijmuaꞌaree tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n autéꞌɨtzeaara ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén Dios jetze airáane, sino aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ Dios jetze airáane, aꞌɨ́ɨ pu ayén téꞌujcuꞌuve, ajta caí ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen capu raꞌajtamɨ́jhua aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Matɨ́j menaꞌa miyen meꞌɨ́jna jɨ́n aꞌij puaꞌa tíꞌiterɨcɨ, aꞌii pu ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej jɨ́n autéꞌɨtzeaara ɨ́ Dios jemi. Ajta, aúcheꞌe pu téjmi jemi seijreꞌe ɨ́ mej jɨ́n autéꞌɨtzeaara tɨ ajta caí ayén tiráacɨꞌɨti tɨ jaꞌatɨ aꞌɨ́jna jɨ́meꞌen huámɨꞌɨni. Ɨ́ tɨ nuꞌu jɨ́n teꞌentipuáꞌajteꞌesin 7gTɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ ayén tíꞌijseijra tɨ aꞌɨ́ɨn ihuáareꞌaraꞌan ayén teꞌutéꞌɨtzeaaraꞌan tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ caí ayén tíꞌijcɨꞌɨti tɨ huámɨꞌɨni, chéꞌe aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tiraatáhuavii ɨ́ Dios. Tɨ́ puaꞌa ayén aꞌɨ́jna jɨ́n huárɨni, Dios pu ajta ayén tiraatáꞌasin tɨ aꞌɨ́ɨn ruuri huateáturan ɨ́ jemin aꞌɨ́jna ɨ́ ihuáareꞌaraꞌan tɨ ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n teꞌutéꞌɨtzeaara tɨ caí ayén aꞌɨ́jna jɨ́meꞌen tiráacɨꞌɨti tɨ huámɨꞌɨni. Mɨ́ ajta, ayée pu ajta seijreꞌe ɨ́ mej jɨ́n autéꞌɨtzeaaraꞌa tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n ayén tiráacɨꞌɨti tɨ jaꞌatɨ huámɨꞌɨni. Canu niyen tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe sej si seꞌɨ́jna jɨ́n siyen tiraatáhuavii. ,QAjta tɨ puaꞌa tiyen tiráamuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn ayén tíꞌitanamua tɨ́j naꞌa aꞌij tej tiꞌitɨ́j tiraatáhuaviira, aꞌɨ́j tu jɨ́n tiyen teajta tiráamuaꞌaree tɨ ayén titaatáꞌasin aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe aꞌɨ́jna jɨ́meꞌen ɨ́ tej raatáhuaviiriꞌi. 5Ajta, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ caꞌaníjraꞌa tatáꞌa tej ti tiyen taxɨéehua ajteáxɨɨre ɨ́ jemin. Tɨ́ puaꞌa tiyen tiꞌitɨ́j tiraatáhuavii aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ɨ́ jemin, ayée tu tiráamuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn ayén tíꞌitanamua. |q Ayee nu ꞌeen jɨ́n niyen tejamuaatayúꞌuse sej si siyen tiráamuaꞌaree sej siyen jemin ruuri huateáturaasin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe mɨ sej siyen téꞌatzaahuateꞌe seꞌɨ́jna jemi tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios. *M Jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ jemin seijreꞌe aꞌɨ́jna tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ajta jemin ruuri huateáturaasin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Mɨ́ ajta, jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ caí jemin seijreꞌe aꞌɨ́jna tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios, capu ajta ruuri huateáturaasin ɨ́ jemin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Tej tiyen ruuri huateáturaasin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe   Ajta, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ jɨ́meꞌen raataxájtacaꞌa, tɨ jɨ́meꞌen Dios ayén taatáꞌa tej ti tiyen ruuri huateáturan ɨ́ jemin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Ajta, ayée tu ꞌeen jɨ́n ruuri táꞌajuꞌun teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́jna jetze tɨ yaujraꞌan púꞌeen, aꞌɨ́j pu jetze airáninei ɨ́ tej jɨ́n ruuri táꞌaraꞌani. ]3 Jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ráꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́jna tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌɨ́ɨ pu jemin seijreꞌe aꞌɨ́jna tɨ jɨ́meꞌen huataújxajtacaꞌa. Ajta jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ caí ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiꞌixa tɨ nuꞌu tíꞌihuaꞌitaca ɨ́ Dios aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí ráꞌantzaahua aꞌɨ́jna tɨ jɨ́meꞌen Dios raataxájtacaꞌa ɨ́ ruyauj jɨmeꞌe. B} Ajta, tɨ puaꞌa tiyen tiraꞌancuréꞌan aꞌij mej tiꞌixa ɨ́ teɨte mej yen japuan seijreꞌe íiyen chaanaca japua, ayée pu jaítzeꞌe ayén tiraavíjteꞌe tej tiyen tiraꞌancuréꞌan aꞌij tɨ ajta tiꞌixa ɨ́ Dios aꞌiné jaítzeꞌe pu ruxeꞌeveꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiꞌixa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ jɨ́meꞌen Dios raataxájtacaꞌa, tɨ raataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ ruyauj. !Jee xaa neꞌu, mehuaíca ɨ́ mej miyen raataxájtave. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan tɨ Dios téjmi jemi raateájtuaa. Aꞌii pu ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari ɨ́ tej ráanamuajriꞌi tɨ́ꞌɨj Jesús ayén huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa. Aꞌii pu ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tej jɨ́n raꞌutámuaꞌaree tɨ Cɨríistuꞌu ayén tiuꞌumɨ́ꞌɨ ɨ́ cúruu jetze. Majta meꞌɨ́jna ɨ́ mej huaica, naíjmiꞌi mú miyen cheꞌatá menaꞌa tiraataxájtave. :mAjta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ayén raataxájtave aꞌɨ́jna jɨ́meꞌen aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu jéꞌiyecan jɨ́n tíꞌixaxaꞌa. kOAjta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ Cɨríistuꞌu púꞌeen, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ ayén huataseíjre itejmi jemi. Ayee tu teꞌɨ́jna jɨ́n ramuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨ pu jéꞌiyecan jɨ́n téjmi jemi huataseíjre tɨ́ꞌɨj ayén huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa, ajta ayén tiraꞌiráaxɨre ɨ́ ruxuureꞌe tɨ́ꞌɨj huamɨ́ꞌɨ. Dios pu ayén tiraataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna jɨ́meꞌen ɨ́ Jesús tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa. Ajta ayén cheꞌatá naꞌa jɨ́meꞌen tiraataxájtacaꞌa tɨ́ꞌɨj Jesús huamɨ́ꞌɨ, majta raseíirecaꞌa ɨ́ teɨte. 8iAꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ huaꞌantimuáꞌitɨcɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ ayén téꞌatzaahuateꞌe tɨ Jesús aꞌɨ́ɨn pɨ́rɨcɨ tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios. Aꞌɨ́jna tɨ nuꞌu raataxájtave aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios aꞌɨ́jna jɨ́meꞌen aꞌɨ́ɨn tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios F Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n ayén tíꞌeen aꞌiné jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén Dios jetze airáane, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌantimuáꞌitɨcɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua. Ajta, ayée tu teꞌɨ́jna jɨ́n huaꞌantimuáꞌitɨcɨ teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej téꞌatzaahuateꞌe. Y +Ajta, ayée pu huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tej nuꞌu raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ Dios tej ti tiyen teꞌɨ́jna jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌen teꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n tíꞌitaꞌaijteꞌe. Ajta, capu muárɨꞌeri tej tiyen teꞌɨ́jna jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌen teꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios ayén tíꞌitaꞌaijteꞌe. 9 kAyee tu ꞌeen jɨ́n tiyen tíꞌijmuaꞌaree tej jéꞌiyecan jɨ́n huáꞌaxeꞌeveꞌe teꞌɨ́mej ɨ́ mej yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tiyen tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios, teajta tiyen tiráꞌastijreꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌitaꞌaijteꞌe. "  ?Jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén téꞌatzaahuateꞌe tɨ Jesús aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌɨ́ɨ pu ajta Dios jetze huanéj. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ ayén tíꞌijxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna tɨ yaꞌupuáaraꞌan púꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén huáꞌaxeꞌeveꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ ayén huaꞌutéyaꞌupuajtacaꞌa.  Ajta aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n aꞌɨ́ɨn ayén titaataꞌaíj. Chéꞌe nuꞌu aꞌɨ́ɨn tɨ ayén tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ajta ayén tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa.{oTɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ ayén tíꞌixajta yee aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ Dios, ajta tɨ puaꞌa rájchaꞌɨɨreꞌe ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa, ayée pu tíꞌihuaꞌitaca aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Ayee pu tíꞌeen, aꞌiné tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn caí raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa tɨ ayén mé tirúusiseꞌiran, capu aꞌatzu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ayén raxɨ́ꞌeveꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ caí jaꞌanáj rasiseꞌi. Ayee tu teꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios aꞌiné Dios pu amuacaí ayén titaataxɨ́ꞌeve itejmi. H Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ ayén rachúꞌeveꞌe aꞌame aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze tɨ Dios jetzen huáꞌaxɨjteꞌen, capu ayén tíꞌitziɨɨneꞌe, aꞌiné tɨ puaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ nain jɨ́n ayén tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios, aꞌɨ́j pu jɨ́n raatépuaꞌajteꞌesin ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n tíꞌitziɨɨneꞌe tɨ Dios puaíjtzi raatáꞌan. Ayee pu xaa neꞌu tiꞌayajna aꞌiné tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén tíꞌitziɨɨneꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ajta tiꞌitɨ́j jɨ́n rajpuaíjtzi áꞌayeꞌi. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌitziɨɨneꞌe, capu u huateújnaijmire ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn ayén tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi. nUAyee pu éeniꞌicɨꞌe seijreꞌe tɨ ayén huaújnaijmiꞌire itejmi jemi tej ti caí tíꞌitziɨɨneꞌe aꞌájna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen huáꞌaxɨjteꞌen, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tiyen cheꞌatá tenaꞌa seijreꞌe íiyen chaanaca japua tɨ́j ajta aꞌɨ́jna, teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej huáꞌaxeꞌeveꞌe ɨ́ taxɨ́ꞌej teɨte. 9kAꞌɨ́j tu jɨ́n tiyen tíꞌijmuaꞌaree, teajta tiyen tiráꞌatzaahuateꞌe tɨ ayén tíꞌitaxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios, aꞌiné Dios pu ayén jaꞌanáj tɨ naꞌa tíꞌitaxeꞌeveꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén seijreꞌe tɨ huáꞌaxeꞌeveꞌe ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte, aꞌɨ́ɨ pu ajta jemin seijreꞌe ɨ́ Dios. Ajta Dios pu ayén cheꞌatá naꞌa jemin seijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. U#Jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén tiraataxáj yee Jesús pu nuꞌu ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ yaujraꞌan pɨ́rɨcɨ ɨ́ Dios. Dios pu jemin seijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌɨ́ɨ pu ayén cheꞌatá naꞌa seijreꞌe ɨ́ Dios jemi. Teajta iteen, teen tu tiyen tiraaseíj, teajta tiyen tirataxájtave tɨ aꞌɨ́ɨn ɨ́ tej rájyaꞌupua, aꞌɨ́ɨn ayén tíyaꞌutaꞌítecaꞌa ɨ́ ruyauj tɨ ij ayén huaꞌirájtuaani aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua. ^5 Ayee tu ꞌeen jɨ́n tiyen tíꞌijmuaꞌaree tej tiyen jemin seijreꞌe, ajta tɨ ayén aꞌɨ́ɨn téjmi jemi seijreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén téjmi jemi raateájtuaa ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca.  Capu jaꞌatɨ jaꞌanáj raaseíj ɨ́ Dios. Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa tiyen tíꞌitaxeꞌeveꞌe seɨj teajta seɨj, Dios pu ayén téjmi jemi seijreꞌe, ajta aꞌɨ́ɨ pu téjmi jemi runaíjmireꞌe aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios ayén tíꞌitaxeꞌeveꞌe. G Mɨ́ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, aꞌiné Dios puꞌuri ayén titaataxɨ́ꞌeve, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tej tiyen cheꞌatá tenaꞌa huátaxeꞌeveꞌen seɨj teajta seɨj. ~  Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n ayén éeniꞌicɨꞌe seijreꞌe tɨ Dios ayén taxeꞌeveꞌe. Catu teen amuacaí raataxɨ́ꞌeve ɨ́ Dios, sino aꞌɨ́ɨ pu amuacaí taataxɨ́ꞌeve itejmi, ajta ayén yaꞌutaꞌítecaꞌa ɨ́ ruyauj tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén raꞌuréꞌuuna ɨ́ tej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi tɨ ij caí Dios ayén puaíjtzi titaatáꞌacareꞌen. [}/ Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n téjmi jemi huataseíjre tɨ Dios ayén taxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ayén yaꞌutaꞌítecaꞌa ɨ́ ruyauj tɨ seɨ́j naꞌa púꞌeen tɨ ij yé uvéꞌenen íiyen chaanaca japua tej ti ruuri huateáturan ɨ́ Dios jemi teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ta japua huaniú. |Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ caí huáꞌaxeꞌeveꞌe ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte, aꞌɨ́ɨ pu caí xɨ ramuaꞌate ɨ́ Dios, aꞌiné Dios pu jéꞌiyecan jɨ́n ruseɨ́j taxeꞌeveꞌe, nain xɨcaj tzajtaꞌa, ajta nain tɨ́caꞌari tzajtaꞌa. `{9Mɨ́ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, tichéꞌe tiyen titehuátaxeꞌeveꞌen seɨj teajta seɨj aꞌiné Dios pu ruseɨ́j ayén caꞌaníjraꞌa titatáꞌaca tej ti tiyen huátaxeꞌeveꞌen. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ huáꞌaxeꞌeveꞌe ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte, aꞌɨ́ɨ pu Dios jetze airáane, ajta aꞌɨ́ɨ pu ramuaꞌate ɨ́ Dios. hzIMɨ́ teajta iteen, teen tu Dios jetze ajtémeꞌecan. Jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén ramuaꞌate ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ayén tanamuaj. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí ramuaꞌate ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ajta caí tanamuaj. Ayee tu ꞌeen jɨ́n tiyen tíꞌijmuaꞌaree tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén jéꞌiyecan jɨ́n tíꞌixaxaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan naꞌari tɨ puaꞌa huaꞌitzi jɨ́n tíꞌixaxaꞌa. Dios pu huápɨꞌɨ taxeꞌeveꞌe itejmi [y/Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme, aꞌɨ́ɨ mú huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ́j naꞌa mej miyen tiꞌixáata muáꞌayeꞌi, aꞌɨ́ɨ pu caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca mej miyen tiuꞌutaxáj aꞌɨ́jna ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen seijreꞌe, aꞌɨ́ɨ mú miyen tihuáꞌanamua. qx[Mɨ́ sej yaújmuaꞌameꞌen, múꞌeen xu Dios jetze ajtémeꞌecan. Seajta seri huaꞌutémuaꞌitɨ seꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌitzi jɨ́n tíꞌixaxaꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ múꞌejmi jemi huateájturaa, jaítzeꞌe pu veꞌecán jɨ́n antiújmuaꞌaree caí aꞌɨ́jna tɨ yen seijreꞌe íiyen ɨ́ chaanaca japua. SwMɨ́ ajta, jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén seɨcɨé tiraataxáj yee tɨ Jesús caí ayén tehuáꞌiraꞌatacan jɨ́n huataseíjre, aꞌɨ́ɨ pu caí jéꞌiyecan jɨ́n tíꞌixaxaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan, sino aꞌɨ́ɨ pu ayén caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca aꞌij tɨ tiuꞌutaxáj aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ rájchaꞌɨɨreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu. Xuꞌuri siyen tiráanamuajriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn yen huataseíjreꞌesin íiyen chaanaca japua. Jee xaa neꞌu, puꞌuri yen seijreꞌe huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua. vAyee tu teꞌɨ́jna jɨ́n tiráamuaꞌaree tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca tɨ jaꞌatɨ ayén tiuꞌutaxáj ɨ́ Dios jetze meꞌecan nusu caí. Jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén tiraataxáj yee aꞌɨ́ɨn Jesús pu Cɨríistuꞌu púꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu ajta ayén tehuáꞌiraꞌatacan jɨ́n huataseíjre íiyen chaanaca japua, tɨ puaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ayén tiraataxáj, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca tɨ ayén tiuꞌutaxáj Dios jetze meꞌecan. u }Mɨ́ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, setáꞌaj caí ráꞌatzaahuateꞌe jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén ruseijrata tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios caꞌaníjraꞌa raatáꞌa tɨ tiuꞌutaxáj, sino setáꞌaj amuacaícan huaꞌutéeseij sej si ráamuaꞌaree tiꞌitɨ́j tɨ xɨejniuꞌucariraꞌa caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca mej miyen tiuꞌutaxáj. Setáꞌaj siyen huárɨni aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí jéꞌiyecan jɨ́n tíꞌixaxaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan, muꞌiitɨ́ mú meri huáꞌa tzajtaꞌa huataseíjre aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua. t7Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ ayén ráꞌastijreꞌe aꞌij tɨ Dios tíꞌaijta, aꞌɨ́ɨ pu ayén cheꞌatá naꞌa jemin seijreꞌe ɨ́ Dios tɨ́j ajta Dios jemin tíꞌiseijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Ayee tu teꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌijmuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ta jemi seijreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén ta jemi huateájturaa.yskAꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n ayén tíꞌitaꞌaijteꞌe tej ti tiyen téꞌantzaahuateꞌen tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios, ajta aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu, tej ti teajta tiyen titehuátaxeꞌeveꞌen seɨj teajta seɨj aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn titaataꞌaíj. }rsAyee tu teajta teꞌɨ́jna jɨ́n tiyen tiraꞌancuréꞌasin teꞌɨ́jna jemi tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa tej raatáhuaviira. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌitacɨꞌɨti aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tiyen tiráꞌastijreꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌitaꞌaijteꞌe, ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tiyen rɨ́ꞌɨ tiꞌitítachaꞌɨɨ aꞌij tɨ tiraꞌaráanajche. dqAMɨ́ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, tɨ puaꞌa caí tiꞌitɨ́j jɨ́n táꞌaxɨjteꞌe ɨ́ taxɨejniuꞌuca, ayée pu ꞌeen jɨ́n rɨꞌɨrí tej caí tiꞌitɨ́j jɨ́n tíꞌitziɨɨneꞌe ɨ́ Dios jemi. pTɨ́ puaꞌa ayén táꞌaxɨjteꞌe ɨ́ taxɨejniuꞌuca, capu ruxeꞌeveꞌe tej tiyen tíꞌitziɨɨneꞌe aꞌiné jaítzeꞌe pu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee ɨ́ Dios caí ɨ́ taxɨejniuꞌuca. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu nain téꞌumuaꞌaree. oTɨ́ puaꞌa tiyen teꞌɨ́jna jɨ́n huárɨni, aj tu xaa tiyen tíꞌijmuaꞌareeren tej tiyen jéꞌiyecan jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiꞌitítachaꞌɨɨ teꞌɨ́jna jemi ɨ́ niuucari tɨ ayén tiꞌayajna. Tɨ́ puaꞌa teajta teꞌɨ́jna jɨ́n tiyen huárɨni, aj tu ti caí chéꞌe aꞌij puaꞌa titeꞌutátamuajte ɨ́ taxɨejniuꞌuca jetze teꞌɨ́jna jemi ɨ́ Dios. [n/Mɨ́ sej yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen, tichéꞌe caí tiyen tenaꞌa tíꞌixajta tej nuꞌu taxeꞌeveꞌe seɨj teajta seɨj. Tichéꞌe caí teꞌɨ́jna jɨ́n tenaꞌa tiyen tíꞌixajta taniuuca jɨmeꞌe sino tichéꞌe jéꞌiyecan jɨ́n huáꞌaxeꞌeveꞌe teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tiꞌitɨ́j jɨ́n huaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa. Aꞌij tɨ nuꞌu yeꞌí tíꞌirɨꞌɨri tej nuꞌu caí tíꞌitziɨɨneꞌe ɨ́ Dios jemi zmmMɨ́ ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ tɨ ayén jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌijchaꞌɨɨ ɨ́ mej jɨ́n huateújvaɨreꞌen íiyen chaanaca japua, tɨ puaꞌa ajta ayén raseijra tɨ aꞌɨ́ɨn ihuáareꞌaraꞌan caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, ajta tɨ puaꞌa caí ráꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn tɨ ij tiꞌitɨ́j jɨ́n raatévaɨreꞌen, capu aꞌatzu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ aꞌɨ́jna tɨ jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨ ayén tiꞌixáata aꞌame tɨ nuꞌu raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ Dios. lAyee tu teꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌijmuaꞌaree aꞌij tɨ ꞌeen tɨ puaꞌa jaꞌatɨ jéꞌiyecan jɨ́n raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu Jesús tɨ Cɨríistuꞌu pɨ́rɨcɨ, aꞌɨ́ɨ pu ta jetze meꞌecan huamɨ́ꞌɨ. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tej tiyen cheꞌatá tenaꞌa huácuiꞌini huáꞌa jetze meꞌecan ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa. @kyJee xaa neꞌu, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ rájchaꞌɨɨreꞌe ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ tíꞌitecuiꞌica. Seajta múꞌeen, xuꞌuri siyen tíꞌijmuaꞌaree tɨ caí rusén jɨ́n ruuri huateáturaasin ɨ́ Dios jemi jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén tíꞌitecuiꞌica. j'Ayee tu teꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌijmuaꞌaree tej caí chéꞌe mɨꞌɨchíjta seijreꞌe ɨ́ Dios jemi sino tuꞌuri tiyen ruurican jemin huateájturaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej huáꞌaxeꞌeveꞌe teꞌɨ́mej ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa. Mɨ́ ajta, jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ caí raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa, aꞌɨ́ɨ pu aúcheꞌe ayén mɨꞌɨchíjta seijreꞌe ɨ́ Dios jemi. 'iG Neꞌihuaamuaꞌa, caxu aꞌij titéꞌujmuajca tɨ puaꞌa miyen tejamuájchaꞌɨɨreꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua. uhc Tej ti caí nuꞌu tiyen huárɨni aꞌij tɨ ráaruu aꞌɨ́jna ɨ́ Caín teecan tɨ aꞌɨ́jna jetze airáane aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. Ajta ayén tiraajéꞌica ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa. ¿Ni secaí ramuaꞌaree aꞌij tɨ ꞌeen jɨ́n raajéꞌica? Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n tiraajéꞌica aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa aꞌɨ́jna. Mɨ́ ajta, xɨ́ꞌepɨꞌɨn pu tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ihuáareꞌaraꞌan. pgY Ajta, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari sej ráanamuajriꞌi tɨ́j naꞌa jéjcua ɨmuá tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene tɨ ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tej tiyen titehuátaxeꞌeveꞌen seɨj teajta seɨj. fw Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n téꞌemitɨeereꞌe jaꞌatén mej púꞌeen ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen ɨ́ Dios, ajta jaꞌatén mej púꞌeen ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen ɨ́ tiyaaruꞌu. Capu Dios jetze airáane jaꞌatɨ tɨ caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn tiꞌitiújchaꞌɨɨ, tɨ ajta caí raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa. Tej nuꞌu huátaxeꞌeveꞌen seɨj teajta seɨj leQ Capu atéꞌɨtzeaara ɨ́ Dios jemi jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ Dios jetze airáane. Capu tiꞌitɨ́j jɨ́n atéꞌɨtzeaara aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jemin seijreꞌe aꞌɨ́jna tɨ Dios ayén raateájtuaa. Capu rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n teꞌutéꞌɨtzeaaraꞌan aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu Dios jetze airáane. }dsMɨ́ ajta, jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ tiꞌitɨ́j jɨ́n autéꞌɨtzeaara ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jetze ajtémeꞌecan ɨ́ tiyaaruꞌu, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu, ayée pu tɨ́j naꞌa jéjcua ɨmuá teꞌutéjche tɨ ayén teꞌutéꞌɨtzeaara tɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ ꞌɨrí yé eꞌiréꞌene. Ayee pu ꞌeen jɨ́n huataseíjre aꞌɨ́jna tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios tɨ ij raatéꞌuuna nain ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ tiyaaruꞌu. gcGMɨ́ sej yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen, caxu raatáꞌacareꞌen tɨ jaꞌatɨ ayén tejáꞌamuacuanamua. Jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén xɨ́ꞌepɨꞌɨn tiꞌitiújchaꞌɨɨ, aꞌɨ́ɨ pu ayén cheꞌatá naꞌa rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe ɨ́ Dios jemi tɨ́j ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. 9bkAjta, jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ Dios jemi seijreꞌe capu ajta áꞌatura ɨ́ jemin. Mɨ́ ajta, jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n atéꞌɨtzeaara ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ capúu xɨ yaúꞌitɨée jáꞌaraa aꞌij tɨ ꞌeen aꞌɨ́jna, capu ajta xɨ raamuáꞌa. L~|{zx:w'uurqbmkige$ca_]\r[TYX V9USnQQuPKNMsKTJWHFF D+A?=Setáꞌaj caí áꞌujtzaahuateꞌe sej veꞌecán jɨ́n antiújmuaꞌaree sej siyen tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen mej mi caꞌanéeri jɨ́n miyen tiꞌitɨ́j jɨ́n huárɨni aꞌɨ́ɨme ɨ́ sej huáꞌachaꞌɨɨ. Mɨ́ seajta múꞌeen, setáꞌaj siyen rɨ́ꞌɨ titeetiújchaꞌɨɨca huáꞌa jemi aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. Z{-Ayee nu tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe sej rɨ́ꞌɨ tihuáꞌuchaꞌɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn ari aꞌɨ́jna jɨ́n tejámuaaꞌíjca. Caxu caꞌanéeri jɨ́n siyen rɨjca sino ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe xuꞌu, aꞌij tɨ Dios tíꞌijxeꞌeveꞌe. Caxu seajta seꞌɨ́jna jɨ́n siyen rɨjca sej si tiꞌitɨ́j jɨ́n huamuáꞌitɨn, sino ayée xuꞌu aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen. Naꞌari caí, ayée xu tiuꞌutatéviꞌiraꞌata seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej tiꞌitɨ́j huamuáꞌitɨ. 3z aAyee nu caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca, neꞌɨ́mej ɨ́ mej vaujsi púꞌeen, ɨ́ mej múꞌejmi jetze ajtémeꞌecan. Nee nu neajta vástaꞌa púꞌeen. Neajta nu niyen tiuꞌuséij aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n rajpuaíjtzicaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tíꞌinecɨꞌɨti ineetzi tɨ́j ajta tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌɨ́mej ɨ́ mej majta Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze tɨ jetzen huataseíjreꞌesin aꞌɨ́jna tɨ huápɨꞌɨ naa tiꞌiseíireꞌe aꞌame ɨ́ Dios jemi. ]y3Aꞌɨ́j pu jɨ́n, michéꞌe miyen huárɨni tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen, aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiꞌitɨ́j jɨ́n áꞌaviicuaꞌireꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n rajpuaíjtzi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ayén tihuaꞌutáꞌa. Michéꞌe miyen raatátuiireꞌen ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca aꞌɨ́jna jemi tɨ huaꞌutétaahuacaꞌa tɨ ajta caí jaꞌanáj tiꞌitɨ́j jɨ́n atéꞌɨtzeaara.(xIAꞌɨ́j pu jɨ́n ayén téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa muárɨꞌeri jɨ́n Dios ayén ruꞌirájtuaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa, ¿aꞌiquí éeneꞌe aꞌame huáꞌa jemi ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌijxa ɨ́ Dios, majta aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ? Capu aꞌatzu aꞌij xaa neꞌu tihuaꞌutévaɨreꞌesin.” /wWAyee puꞌu xaa neꞌu, aꞌiné puꞌuri aꞌájna tejaꞌuréꞌene tɨ ij Dios ayén huaꞌuxɨ́jteꞌen ɨ́ teɨte. Ajta, ayén autéchesin tɨ huáꞌaxɨjteꞌen ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa. Ajta, tɨ puaꞌa ayén autéjcheni itejmi jemi, ¿aꞌiquí téꞌeme ɨ́ tɨ huáꞌacɨꞌɨti aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí ráꞌastijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ Dios rɨ́ꞌɨ titaateájtuaani itejmi jemi? fvEMɨ́ ajta, tɨ puaꞌa seɨ́j ayén aꞌɨ́jna jɨ́n áꞌaviicuaꞌireꞌe aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n rajpuaíjtzi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan, chéꞌe aꞌɨ́ɨn caí tíꞌiteviꞌiraꞌatan, sino chéꞌe rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan. Yu+Mɨ́ ajta, jɨ́meꞌen jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ múꞌejmi jetze ajtémeꞌecan, chéꞌe amɨ́n caí ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tirajpuaíjtzi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ seɨ́j huajéꞌica, naꞌari tiꞌitɨ́j huanahua nusu tɨ aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ, caꞌɨ́n ayén rɨjcaa tɨ caí jetzen ruxeꞌeveꞌe. ]t3Jee xaa neꞌu, ayée pu tiꞌayajna. Tɨ́ puaꞌa miyen aꞌij puaꞌa tejáꞌamuaxajta meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan, Dios pu aꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌaca. Ajta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, ɨ́ tɨ ajta ayén caꞌaníjraꞌa tatáꞌaca tej ti tiyen rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani ɨ́ Cɨríistuꞌu, aꞌɨ́ɨ pu xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ajta múꞌejmi jemi seijreꞌe. }ss Caxu aꞌij téꞌujmuajca sino ayée xu huataújtemuaꞌaveꞌen aꞌiné xuꞌuri rajpuaíjtzi ɨ́ Cɨríistuꞌu jamuan sej si seajta siyen huataújtemuaꞌaveꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ tejámuaatáꞌasin aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze tɨ jetzen huataseíjreꞌesin aꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíjra ɨ́ tavástaraꞌa. ry Múꞌeen, mɨ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, tɨ puaꞌa siyen tiꞌitɨ́j jɨ́n áꞌaviicuaꞌireꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ sej jɨ́n huápɨꞌɨ rajpuaíjtzi, tɨ ajta caꞌanín jɨ́n aꞌamua japua rájve, caxu siyen aꞌij téꞌujmuajca, seteꞌentixáata yee tɨ caí xɨ jaꞌanáj ayén tíꞌiseijreꞌe ɨ́ chaanaca japua, aꞌiné ayée pu ꞌeen jɨ́n ayén tejamuáaruu tɨ ij Dios ayén amuaatéeseij, aisí tɨ puaꞌa secaí urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n seijreꞌe nusu secaí. vqe Aꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén tiuꞌutaxáj, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén huárɨni tɨ ayén Dios jetze meꞌecan tíꞌixajta. Ajta jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén huárɨni tɨ aꞌɨ́jna jetze araújcaꞌane ɨ́ Dios. Ayee xu ꞌeen jɨ́n siyen huárɨni mej mi nain jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani meꞌɨ́jna ɨ́ Dios meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús, tɨ Cɨríistuꞌu púꞌeen, ayén huaꞌutáꞌa ɨ́ caꞌaníjraꞌa mej mi miyen huárɨni. Ayee mú rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin meꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén nain jɨ́n antiújmuaꞌaréere aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen. Aꞌij mej yeꞌí huárɨni matɨ́ꞌɨj tirajpuaíitzi muáꞌajuꞌu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe {po Ayee xu seajta huárɨni aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej ravaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Dios, aꞌiné capu tíꞌiseicaj naꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌa sej si seꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen. Setáꞌaj siyen huateújvaɨreꞌen seɨj seajta seɨj seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ Dios seɨ́j tiuꞌutapuaíjve. noU Setáꞌaj caí aꞌij puaꞌa tiꞌixáata sino setáꞌaj huateújvaɨreꞌen seɨj seajta seɨj. _n7Ajta, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe sej caí tiꞌitɨ́j jɨ́n aꞌaturáa, setáꞌaj siyen huaújxeꞌeveꞌen temuaꞌa naa aꞌiné tɨ puaꞌa siyen huaújxeꞌeveꞌen, ayée xu seajta tiuꞌutáꞌuuniꞌira muꞌiicáca jɨmeꞌe tɨ seɨ́j ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa múꞌejmi jemi. am;Puꞌuri tɨ́n nain teꞌentipuáꞌajte. Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen rɨ́ꞌɨ tirájteuveꞌen, seajta siyen nain jɨ́n áꞌujcuꞌuve sej si siyen tíꞌijhuauca ɨ́ Dios jemi aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. #l?Aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén cheꞌatá naꞌa huáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej meri huácuii tɨ́j ajta titáꞌaxɨjteꞌen itejmi i tej teuj ruuri. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej huácuii aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirájtuaani tɨ ij aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén tihuaꞌutáꞌan mej miyen ruuri huateáturan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe tɨ́j ajta ɨ́ Dios. Aꞌij tɨ nuꞌu téꞌeme tɨ́ꞌɨj nain teꞌentipuáꞌajte k Mɨ́ ajta, ayée pu tihuáꞌacɨꞌɨti mej miyen tiuꞌutaxáj aꞌij mej titeetiújchaꞌɨɨca meꞌɨ́jna jemi tɨ ari rɨ́ꞌɨ huaújruu tɨ ij ayén huaꞌuxɨ́jteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej ruuri, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej meri huácuii. }jsAjta íjii, ayée mú aꞌij puaꞌa tejáꞌuseij sej caí chéꞌe huáꞌajaahuateꞌe sej siyen caí tiꞌitɨ́j áꞌastijreꞌe sej huáꞌa jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen. Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen aꞌij puaꞌa áꞌamuaruure. iyChéꞌe ayée naꞌa ꞌeeneꞌen aꞌij tɨ ari tiuꞌurɨ́j tɨ́j naꞌa mej amuacaí huataseíjre ɨ́ teteca tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene aꞌij tɨ tihuaꞌaráanajche aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Tej ti caí chéꞌe tiyen tenaꞌa tíꞌijrɨꞌɨre matɨ́j aꞌɨ́ɨme. Ayee mú ruxánaꞌacɨraꞌateꞌecaꞌa, majta áꞌujcaꞌane meꞌɨ́jna jetze tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. Majta rutáꞌaruaijveꞌe, majta mej huápɨꞌɨ tíꞌiyestehuaꞌa. Aꞌɨ́ɨ mú majta eꞌetiújseꞌɨri mej mi naímiꞌi miyen ranáꞌamicheꞌen aꞌɨ́jna tɨ caí Dios púꞌeen. ~huAyee pu aꞌɨ́jna jɨ́n aꞌateeviꞌi tɨ ruuri aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́jna jetze araújcaꞌane aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios tɨ́j naꞌa tɨ auj aꞌateeviꞌi aꞌame. Capu chéꞌe aꞌɨ́jna jetze aꞌujcaꞌanée aꞌame aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen tɨ ajta jetzen huiiráninei. single line composer cg AAꞌiné aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu pu ayén ru jetze rajpuaíitzi jáꞌaraa, setáꞌaj siyen seꞌɨ́jna jetze tiúꞌumuaꞌati sej si siyen cheꞌatá senaꞌa huárɨni, aꞌiné jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén ru jetze rajpuaíitzi jáꞌaraa, ayée pu ari raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ tiꞌitɨ́j jɨ́n atéꞌɨtzeaara ɨ́ Dios jemi. Xf)Ajta íjii, án pu aꞌujnéj u ta japua tɨ ari aꞌuun eꞌecájca rɨꞌɨríintaꞌan pújmeꞌen ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ari aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree tɨ tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiꞌitɨ́j jɨ́n antiújmuaꞌaree, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej veꞌecán jɨ́n títetéꞌuꞌupuꞌu, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej xɨéjniuꞌucari púꞌeen.Te!Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaj ayén huataújmuaꞌa ɨ́ sej jɨ́n huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa, aꞌɨ́jna tɨ ajta jɨ́n Dios ayén amuaꞌirájtua. Capu ayén huataújmuaꞌa tɨ Dios ayén amuáꞌariꞌiriꞌi ɨ́ chuej tɨ caꞌameꞌe ɨ́ aꞌamua jetze, sino ayée pu huataújmuaꞌa sej siyen rájhuaviiriꞌi ɨ́ Dios tɨ ayén amuaatáꞌan sej rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ rumuaꞌatzíiraꞌa jetze ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén raꞌajjáj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ Cɨríistuꞌu púꞌeen. ad;Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ xɨéjniuꞌucari, aꞌájnáꞌɨmua mú miyen caí raꞌaráꞌastijre, aꞌájna xɨcáaraꞌa jetze tɨ jetzen Dios auj ayén téꞌeviicuaꞌiracaꞌa, ajta ayén rachúꞌeveꞌecaꞌa tɨ́ꞌɨj auj aꞌɨ́ɨn Noé ratétaahuajmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ baarcu tɨ veꞌée. Ajta aꞌɨ́ɨ pu seica huatévaɨ mej mi meꞌuun uteájrupi ɨ́ baarcu tzajtaꞌa mej mi caí aujámɨn ɨ́ jaj jɨmeꞌe. Ayee mú aráꞌasecaꞌa aráhuaica. LcAjta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén raatáꞌa tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ xɨéjniuꞌucari ɨ́ mej meꞌuun tajete aiteánamiꞌihuacaꞌa. 3b_Ajta aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu, ayén seɨ́j naꞌa huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n naíjmiꞌi miyen auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́jna tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa, ayén huáꞌa jetze meꞌecan huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titeetiújchaꞌɨɨca tɨ ij ayén huáꞌanviꞌitɨn ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́jna ɨ́ mej miyen raajéꞌica ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ratéhuaꞌiraꞌacaꞌa, Dios pu ajta ayén ruxɨ́ejniuꞌuca jɨ́n raꞌajjáj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. Ya+Ayee naꞌa, aꞌiné tɨ puaꞌa Dios ayén tíꞌijxeꞌeveꞌe sej tiꞌitɨ́j jɨ́n rajpuaíjtzi, jaítzeꞌe pu rɨ́ꞌɨ tejámuatévaꞌɨri sej siyen seꞌɨ́jna jɨ́n rajpuaíjtzi sej xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ caí tɨ puaꞌa siyen seꞌɨ́jna jɨ́n rajpuaíjtzi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej aꞌij puaꞌa rɨcɨ. T`!Mɨ́ seajta, setáꞌaj siyen senaꞌa rɨjca, setáꞌaj caí áꞌujtzaahuateꞌe siyen tihuáꞌixaateꞌe, setáꞌaj seajta ráꞌateseꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ sej jamuan tiꞌixa. Setáꞌaj siyen rɨ́ꞌɨ teꞌutaújmuaꞌati ɨ́ rumuaꞌatzíiraꞌa jɨmeꞌe sej si caí tiꞌitɨ́j jɨ́n áꞌaturaacaj, tɨ ij ayén tíhuaꞌutatéviꞌirasteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa áꞌamuaruure meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen aꞌij puaꞌa tejáꞌamuaxa aꞌij sej rɨcɨ seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi. _ Mɨ́ seajta múꞌeen, setáꞌaj siyen rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani ɨ́ ru tzajtaꞌa seꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu tavástaraꞌa púꞌeen. Jaꞌanáj tɨ naꞌa xu siyen rɨ́ꞌɨ huaújruuren sej si siyen huateújnan huáꞌa jemi ɨ́ mej miyen meꞌɨ́jna jɨ́n tejáꞌamuaꞌihuaꞌura ɨ́ sej jɨ́n tíꞌichuꞌeveꞌe ɨ́ ru jemi. $^AMɨ́ ajta, tɨ puaꞌa siyen seꞌɨ́jna jɨ́n rajpuaíjtzi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej xɨ́ꞌepɨꞌɨn jɨ́n huarɨ́j, capu amɨ́n aꞌij. Dios pu rɨ́ꞌɨ tejámuaatáꞌasin. Aꞌɨ́j xu jɨ́n, caxu huáꞌatziɨɨneꞌe, caxu seajta aꞌij puaꞌa titéꞌujmuajca. ]  Tɨ́ puaꞌa nuꞌu siyen rajpuaíjtzi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ, ni caí jaꞌatɨ́ ayén méꞌeseijreꞌe tɨ ayén aꞌij puaꞌa amuáaruuren aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n tíꞌiteseꞌe sej siyen huárɨni tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ íꞌixɨꞌepɨꞌɨn. Capu xaa neꞌu. Capu méꞌe jaꞌatɨ́ xaa neꞌu. <\q Jee xaa, rɨ́ꞌɨ pu tihuáꞌaseij ɨ́ Dios aꞌɨ́mej ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ.Aꞌɨ́ɨ pu huáꞌanamua matɨ́ꞌɨj miyen tíꞌijhuaviira ɨ́ jemin.Ajta ayée pu tavástaraꞌa aꞌij puaꞌa tihuáꞌaseij aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ. S[ Chéꞌe aꞌɨ́ɨn raatapuáꞌajta tɨ aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ,
ajta chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén huárɨni tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn jɨ́n seijreꞌe.Chéꞌe ajta aꞌɨ́ɨn ayén rahuauca tɨ rɨ́ꞌɨ tíꞌiseijreꞌe huáꞌa jemi ɨ́ teɨte.Chéꞌe ahuaújcaꞌanen tɨ ayén huárɨni. fZE Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n:Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ áꞌateeviꞌin ruuri, tɨ ajta rɨ́ꞌɨ tiraatévaɨreꞌen nain xɨcaj tzajtaꞌa,
chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén huárɨni tɨ caí aꞌij puaꞌa tiúꞌujxajtaveꞌe, tɨ caí ajta ayén tíꞌihuaꞌitacareꞌen. ]Y3 Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén aꞌij puaꞌa amuáaruuren, caxu siyen cheꞌatá senaꞌa aꞌij puaꞌa raruure. Naꞌari, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén aꞌij puaꞌa tejáꞌamuaxajta, caxu siyen cheꞌatá senaꞌa aꞌij puaꞌa tíꞌijxajta, sino setáꞌaj siyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan, aꞌiné ayée pu aꞌɨ́jna jɨ́n Dios tejamuaatajé sej si siyen huárɨni tɨ ij ajta aꞌɨ́ɨn Dios ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌan. UX#Yee puꞌu xaa, ayée xu huárɨni, naíjmiꞌi múꞌeen. Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa rahuauca ɨ́ Dios jemi sej si siyen ruꞌihuaamuaꞌaca temuaꞌa naa. Setáꞌaj ahuaújcuꞌuven seɨj seajta seɨj, setáꞌaj siyen seajta huaújxeꞌeveꞌen. Setáꞌaj seajta siyen ahuaújcaꞌanen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej rajpuaíjtzi sej si rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan. Seajta múꞌeen, setáꞌaj caí tiꞌitɨ́j jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌe. W3Seajta múꞌeen, mɨ sej néjneꞌɨche, setáꞌaj siyen rɨ́ꞌɨ tihuáꞌajchaꞌɨɨ ɨ́ ruꞌɨ́jtaꞌamuaꞌa. Setáꞌaj siyen rɨ́ꞌɨ tihuaꞌuteájtuaani aꞌiné camu miyen rucaꞌané setɨ́j múꞌeen, mɨ sej teteca púꞌeen. Naímiꞌi xu seajta siyen cheꞌatá senaꞌa raꞌancuréꞌasin seꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios rɨ́ꞌɨ tejámuaatáꞌasin sej si ruuri huateáturan ɨ́ Dios jemi. Ayee xu rɨ́ꞌɨ tihuáꞌajchaꞌɨɨ ɨ́ ruꞌɨ́jtaꞌamuaꞌa tɨ ij caí tiꞌitɨ́j jɨ́n amuaatamuárɨꞌeristeꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej jɨ́n raatáhuaviira ɨ́ Dios. Mej mi nuꞌu ruxɨéehua aꞌuteáturan \V1Ayee mú cheꞌatá menaꞌa huaꞌaráꞌastijre ɨ́ rucɨ́naꞌastemuaꞌa tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Sara teecan ayén raꞌaráꞌastijre aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. Ajta, pu ayén raatamuáꞌa tɨjɨ́n “nevástaraꞌa.” Seajta múꞌeen, mɨ sej viɨ́cheꞌejme, ayée xu yaújmuaꞌameꞌen puꞌéeneꞌe xáꞌajuꞌun aꞌɨ́jna ɨ́ Sara tɨ puaꞌa siyen nain jɨ́n rɨ́ꞌɨ huárɨni, seajta caí tiꞌitɨ́j jɨ́n tíꞌitziɨɨneꞌe. ^U5Ayee mú éeniꞌicɨꞌe rɨ́ꞌɨ huaújruu ajcaꞌihuáꞌɨmua aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateájturaa ɨ́ Dios jemi, ɨ́ mej majta téꞌantzaahua ɨ́ Dios jemi. T-Capu aꞌɨ́ɨ naꞌa ayén tiraavíjteꞌe sino michéꞌe miyen rɨ́ꞌɨ tihuáꞌaseijrateꞌe meꞌɨ́jna tɨ rúꞌavaa ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌan, meꞌɨ́jna tɨ caí jaꞌanáj áꞌapuaꞌaren. Michéꞌe caí miyen tiꞌitɨ́j jɨ́n huáꞌamuarɨꞌeristeꞌe ɨ́ rucɨ́naꞌastemuaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ jeíhua huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi. HS Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej viɨ́cheꞌejme, capu ayén tiraavíjteꞌe mej miyen menaꞌa rɨ́ꞌɨ huaújruuren meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jéjreꞌe seijreꞌe, tɨ puaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen rɨ́ꞌɨ tiꞌihuaújcɨsta, nusu mej miyen tiꞌitɨ́j jɨ́n ucaújrujtiꞌiraxɨꞌɨn tɨ oro jɨ́n taavíjhua naꞌari mej miyen rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n tiuꞌuteújchejteꞌen cɨ́ɨxuri jɨmeꞌe tɨ tɨ́tɨꞌɨj. yRkAꞌɨ́ɨ mú xaa miyen raꞌancuréꞌasin ɨ́ niuucari matɨ́ꞌɨj raaseíj sej siyen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n ranaꞌamiche ɨ́ Dios, seajta sej caí tiꞌitɨ́j jɨ́n áꞌatura aꞌɨ́mej jemi ɨ́ rucɨ́naꞌastemuaꞌa. Q 1Seajta múꞌeen, mɨ sej viɨ́cheꞌejme, setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa huáꞌastijreꞌe seꞌɨ́mej ɨ́ rucɨ́naꞌastemuaꞌa. Ayee xu huárɨni sej si siyen ꞌéeniꞌicɨꞌe huaꞌantimuáꞌitɨn ɨ́ seica ɨ́ mej caí ráꞌaste ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Cɨríistuꞌu. Tɨ́ puaꞌa siyen huárɨni, capu ruxeꞌeveꞌe aꞌame sej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen sej si huaꞌutémuaꞌitɨn sino siyen senaꞌa huáꞌamuaꞌitɨn seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ. MPAꞌájnáꞌɨmua, ayée xu seijreꞌecaꞌa matɨ́j ɨ́ cáneꞌaxɨ tɨ caí jaꞌatɨ́ huáꞌaseɨreꞌe. Mɨ́ ajta íjii, xuꞌuri seꞌɨ́jna jemi tiújseɨj, seꞌɨ́jna jemi tɨ aꞌamua cujtaꞌa huaméꞌen, tɨ ajta aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree tɨ nain jɨ́n aꞌamua japua huániuuni.OAꞌɨ́ɨ pu ruseɨ́j rajpuaíitzi jáꞌaraa ɨ́ ru jetze ɨ́ ta jetze meꞌecan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j tej ti tiyen raatapuáꞌajta ɨ́ tej jɨ́n atéꞌɨtzeaꞌara ɨ́ Dios jemi. Múꞌeen xu seꞌɨ́jna jɨ́n huarúj seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn rajpuaíjtzicaꞌa. &NEMatɨ́ꞌɨj miyen raꞌajtéꞌaxɨ, aꞌɨ́ɨ pu caí ayén huaꞌajtéꞌaxɨ aꞌɨ́mej. Matɨ́ꞌɨj puaíjtzi raatáꞌa, ni capu ayén tihuaꞌuxájtziꞌiriꞌi, sino ayée pu huataújtuiiriꞌi aꞌɨ́jna jemi tɨ ayén tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tihuáꞌaxɨjteꞌe. sM_Capu tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Capu ajta jaꞌanáj tiuꞌuhuáꞌitacaꞌa. LwJee xaa neꞌu, Dios pu ayén aꞌɨ́jna jɨ́n amuaatajé sej siyen rajpuaíjtzi, seajta teꞌutáviicuaꞌi, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu aꞌamua jetze meꞌecan pu rajpuaíitzi jáꞌaraa. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, tɨ́ꞌij múꞌejmi huataꞌítɨii sej si siyen cheꞌatá senaꞌa huárɨni aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn amuacaí huarɨ́j. 'KGAru tɨ puaꞌa ayén puaíjtzi muáacɨꞌɨti aꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej piyen aꞌij puaꞌa huarɨ́j, tɨ puaꞌa piyen peꞌɨ́jna jɨ́n teꞌutáviicuaꞌi temuaꞌa naa, capu aꞌatzu aꞌij timuaatévaꞌɨri. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa peri xɨ́ꞌepɨꞌɨn huarɨ́j, tɨ puaꞌa peꞌɨ́jna jɨ́n rajpuaíjtzi, pajta piyen teꞌutáviicuaꞌi temuaꞌa naa, Dios pu rɨ́ꞌɨ timuaateátuaasin. J1Jee xaa neꞌu, ayée pu Dios rɨ́ꞌɨ tiraateátuaasin aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ayén raꞌutámuaꞌaree ɨ́ Dios, ajta aꞌɨ́ɨn ayén teꞌutáviicuaꞌi tɨ puaꞌa seɨ́j ayén puaíjtzi raatáꞌan tɨ caí ayén tiraavíjteꞌe. NISeajta múꞌeen, mɨ sej caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimɨjhuaca, setáꞌaj huaꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej tejáꞌamuaꞌaíiteꞌe. Setáꞌaj huáꞌastijreꞌe aꞌachú mej puaꞌamé. Caxu aꞌɨ́mej senaꞌa tɨ puaꞌa miyen rɨ́ꞌɨ tejamuájchaꞌɨɨ, naꞌari mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨte, naꞌari tɨ puaꞌa aꞌij puaꞌa metíꞌiteteɨte, setáꞌaj naíjmiꞌica áꞌastijreꞌe. HSetáꞌaj rɨ́ꞌɨ tihuáꞌajchaꞌɨɨ naíjmiꞌica aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. Setáꞌaj huáꞌaxeꞌeveꞌe ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa ɨ́ mej majta téꞌatzaahuateꞌe. Setáꞌaj ráꞌateseꞌe ɨ́ Dios. Setáꞌaj seajta rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan tɨ nain jɨ́n tíꞌaijta íiyen chuéjraꞌa japua. Aꞌij tɨ tiuꞌutévaɨ ɨ́ Cɨríistuꞌu 1G[Setáꞌaj siyen rɨjca matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ruxɨéehua tíꞌimɨjhuaca. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu siyen titeetaújtuutuhuaꞌan sej aꞌij puaꞌa huárɨni, seajta siyen jetzen rujpuáꞌajteꞌen sej nuꞌu xɨ́ꞌepɨꞌɨn huarɨ́j seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ruxɨéehua áꞌujujhuaꞌan. Setáꞌaj siyen rɨ́ꞌɨ titeetiújchaꞌɨɨca matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ravaɨreꞌe ɨ́ Dios. F-Ayee pu xaa tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios sej siyen rɨ́ꞌɨ titeetiújchaꞌɨɨca sej si seꞌɨ́jna jɨ́n huaꞌantimuáꞌitɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí mé úumuaꞌaree, mej mi caí chéꞌe miyen aꞌij puaꞌa tíꞌixajta, tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe. |EqTichéꞌe teajta huáꞌastijreꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ tajtúhuaani, aꞌiné aꞌɨ́jna tɨ nain jɨ́n tíꞌaijta, aꞌɨ́ɨ pu ayén huaꞌutaꞌítecaꞌa mej mi puaíjtzi huaꞌutáꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ, mej mi majta rɨ́ꞌɨ tihuaꞌatáꞌacareꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen rɨcɨ aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. D7 Setáꞌaj siyen huáꞌastijreꞌe matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ teɨte ɨ́ mej tiꞌitɨ́j jɨ́n antiújmuaꞌaree aꞌiné ayée pu titaatáꞌitɨiiriꞌi ɨ́ tavástaraꞌa. Tichéꞌe ráꞌastijreꞌe teꞌɨ́jna tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitéjvee tɨ nain jɨ́n tiuꞌutaꞌaíjta, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe. IC  Setáꞌaj siyen rɨ́ꞌɨ titeetiújchaꞌɨɨca huáꞌa jemi ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan tɨ ij xɨ́ꞌepɨꞌɨn teꞌirájraꞌani tɨ puaꞌa miyen tiꞌitɨ́j jɨ́n aꞌij puaꞌa tejáꞌamuaxajta. Tɨ́ puaꞌa siyen rɨjca, ayée mú raseíira muáꞌajuꞌu sej xɨ́ꞌepɨꞌɨn huarɨ́j seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n aꞌij puaꞌa tejáꞌamuaxajtacaꞌa, majta miyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin meꞌɨ́jna ɨ́ Dios aꞌájna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen ajtahuaꞌa huataseíjreꞌesin itejmi jemi ɨ́ tavástaraꞌa. 9Bk Ayee nu tejáꞌamuahuavii mɨ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe sej siyen seijreꞌe matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨ́j chuéjraꞌa japua éꞌepuaseaaruveꞌe, naꞌari matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌutamuári. Caxu siyen taúraꞌacareꞌen sej siyen ráꞌastijreꞌe seꞌɨ́jna tɨ aꞌamua tzajtaꞌa huiiráninei tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, tɨ ajta tíꞌiteseꞌe aꞌɨ́jna jetze ɨ́ áꞌamuaxɨejniuꞌuca. A{ Aꞌájnáꞌɨmua, caxu teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeeneꞌecaꞌa ɨ́ Dios. Mɨ́ seajta íjii, xuꞌuri múꞌeen teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios. Aꞌajnáꞌɨmua, capúu xɨ amuáꞌacuꞌuvejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Dios. Mɨ́ ajta íjii, aꞌɨ́ɨ pu ari amuáꞌacuꞌuve. Aꞌij mej yeꞌí huárɨni aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe @' Mɨ́ seajta múꞌeen, ayée xu ꞌeen tɨ́j seica ɨ́ teɨte ɨ́ tɨ Dios huaꞌantíhuau, sej si siyen jamuan huateáturan. Múꞌeen xu seajta seꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́ɨme ɨ́ sej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan tɨ Dios ayén huateúraꞌate. Múꞌeen xu seajta teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios sej si siyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ sej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca seꞌɨ́jna tɨ ayén amuaatajé. Setáꞌaj caí chéꞌe siyen áꞌujujhuaꞌaneꞌen aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa, sino sej si seꞌuun aꞌuteáturan ɨ́ jemin aꞌu tɨ áꞌuneeriꞌi sej si seꞌuun rɨ́ꞌɨ tiyéꞌeseijra. _?7Ajta, ayén tɨjɨ́n:Aꞌɨ́j pɨ́rɨcɨ ɨ́ tetej ɨ́ mej jetzen aꞌijcáꞌacata ɨ́ teɨte, ajta ɨ́ mej jetzen aꞌitávitzej.Ayee mú ꞌeen jɨ́n jetzen aꞌijcáꞌacata meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí ráꞌastijreꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej ráanamuajriꞌi. Ayee pu ꞌeen jɨ́n ayén tíhuaꞌuxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi tɨ́ꞌij Dios ayén huáꞌuruuren. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze ajtémeꞌecan n>UAjta, múꞌejmi jemi ɨ́ sej téꞌatzaahuateꞌe, jéꞌecan pu naa tejamuáꞌaseijrateꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tetej. Mɨ́ majta aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej caí áꞌujcaꞌane mej téꞌantzaahuateꞌen, ayée pu téꞌeme aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n:Aꞌɨ́jna ɨ́ tetej ɨ́ mej mé rúuhuaꞌaxɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ráꞌajtaahua ɨ́ chiꞌij,Dios pu ayén raꞌavéꞌehuau tɨ ayén tiuꞌutévaɨreꞌen tɨ japuan ráꞌajtaahua ɨ́ chiꞌij. =#Ayee pu tíꞌeen, aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n:Casiꞌi, xaaseíj.Nuꞌuri raꞌateájra aꞌujna u Sión, seɨ́j ɨ́ tetej, ɨ́ nej raꞌavéꞌehuau tɨ i ayén tiuꞌutévaɨreꞌen nej japuan ráꞌajtaahua ɨ́ chiꞌij.Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tetej, jeíhua nu huápɨꞌɨ rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaa.Ajta, capu aꞌatzu rɨꞌɨrí mej miyen tiuꞌutatéviꞌireꞌe jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tetej. 1<[Seajta múꞌeen, ayée pu cheꞌatá naꞌa Dios rɨ́ꞌɨ áꞌamuaruuren sej si siyen cheꞌatá senaꞌa ꞌeeneꞌen tiuꞌutévaɨreꞌen tɨ́j ɨ́ tetej tɨ iꞌirúuri ɨ́ tɨ jɨ́n chiꞌi iráꞌajtaahua. Ayee pu áꞌamuaruuren sej si seɨ́j senaꞌa seijreꞌe ɨ́ teɨte tɨ múꞌejmi jamuan huateájturaa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, sej si siyen rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe ɨ́ Dios jemi, sej si veꞌecán jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen ɨ́ jemin. Aꞌɨ́j xu jɨ́n, setáꞌaj siyen rɨ́ꞌɨ xáꞌajuꞌun sej seꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén amuaatáꞌasin, sej si siyen raꞌutámuaꞌaree tɨ ij ajta Dios ayén raꞌancuréꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ muaɨꞌɨvéjri aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ Cɨríistuꞌu púꞌeen. (;IAyee xu seri ajteáxɨɨrecaꞌa seꞌɨ́jna jemi tɨ ayén ꞌeen tɨ́j tetej tɨ iꞌirúuri. Majta ɨ́ teteca, meruuhuáꞌaxɨ meꞌɨ́jna ɨ́ tetej. Mɨ́ ajta Dios, aꞌɨ́ɨ pu raꞌavéꞌehuau aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ huápɨꞌɨ tiuꞌutévaɨreꞌen. :+Setáꞌaj siyen éeneꞌen matɨ́j ɨ́ tɨꞌɨríi ɨ́ mej jeíhua huápɨꞌɨ tziꞌicuj mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n huavaújseꞌen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huáꞌa tziꞌime ɨ́ huaꞌanáànaj. Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ ij aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tejamuaataꞌítɨi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe tɨ ij aꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ amuáaruuren tɨ ij ayén tejáꞌamuacɨꞌɨti tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ayén amuaꞌirájtuaani, aꞌiné xuꞌuri ráamuaꞌareeriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa ayén rɨ́ꞌɨ tejáꞌamuachaꞌɨɨ áꞌayeꞌi. Jɨ́meꞌen ɨ́ Cɨríistuꞌu ɨ́ tɨ tetej púꞌeen tɨ eꞌihuateájtuaani 9l8 SAꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée pu ruxeꞌeveꞌe sej raatapuáꞌajta seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej aꞌij puaꞌa huáꞌaruure ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte nusu sej huáꞌacuanamua caꞌɨ́n sej huaꞌitzi jɨ́n ruseijrata. Setáꞌaj seajta caí ruchueereꞌe seɨj seajta seɨj. Seajta setáꞌaj caí aꞌij puaꞌa tihuáꞌaxajta ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte. 7 Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ niuucari tɨ Dios jemi aꞌuvéꞌeyeꞌi, aꞌɨ́ɨ pu rusén jɨ́n seíireꞌe aꞌame. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ niuucari, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tejámuaatáꞌixaa, ɨ́ sej seajta jɨ́n huataújtemuaꞌave.[6 1Jee xaa neꞌu, ayée pu cheꞌatá naꞌa téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n:Matɨ́j menaꞌa puaꞌamé mej ratéhuaꞌiraꞌa, ayée mú eꞌen tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj.Ajta ɨ́ mej jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌe, ayée pu ꞌeen tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ xuuxuꞌuraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj.Ayee pu tíꞌirɨneca tɨ ayén huatéehuan aꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj, ajta cávatzɨjsin aꞌɨ́jna ɨ́ xuuxuꞌuraꞌan. i5 MChéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen aꞌiné caxu jéjcuacan jɨ́n huanúnuꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ áꞌapuapuaꞌare sino aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí jaꞌanáj áꞌapuaꞌaren. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari tɨ Dios jemi aꞌuvéꞌeyeꞌi. Aꞌɨ́ɨ pu taarújteꞌeve, ajta ayén rusén jɨ́n áꞌateeri. m4 UAꞌiné múꞌeen xu siyen ráꞌantzaahua seꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ ayén tiꞌayajna sej si seajta siyen huáꞌaxeꞌeveꞌe ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa, aꞌɨ́j xu jɨ́n seri rɨ́ꞌɨ uhuaújruu ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa. Aꞌɨ́j xu jɨ́n, setáꞌaj siyen aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n huaújxeꞌeveꞌen seɨj seajta seɨj, temuaꞌa naa. k3 QAyee xu ꞌeen jɨ́n siyen ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ Dios seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. Ajta Dios ayén raꞌajjáj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. Tɨ́ꞌɨjtaꞌi ayén rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaa tɨ ij ayén nain jɨ́n antiújmuaꞌareere tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen téꞌatzaahuateꞌe, seajta tíꞌichuꞌeveꞌe. Caꞌaníjraꞌa pu huaꞌutáꞌasin mej nuꞌu huaújxeꞌeveꞌen 2 'Ayee pu Dios raꞌantíhuaꞌu tɨ́ꞌɨj caí xɨ raatetáahua aꞌɨ́jna ɨ́ chaanaca tɨ́ꞌij ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen. Ajta, íjii tɨ nain teꞌentipuáꞌajte, Cɨríistuꞌu pu ayén huataseíjre tɨ ij aꞌamua japua huániuuni. a}|{zhxDutrqpnwngkjgfe]d$b``l^][ZYXVUiTRPNMLwJH;FECCGBBB6?W>,<=:a98_7d65*32 0./.-,0*)(p'&R&A#"!p /}| J ] vj(qSk^ONSetáꞌaj seajta huaꞌutateújteꞌen temuaꞌa naa naíjmiꞌica ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa. X])NTaꞌihuáamuaꞌa, setáꞌaj rahuauca ɨ́ Dios jemi téjmi jɨmeꞌe. U\#NCapu aꞌatzu atéꞌɨtzeaꞌara aꞌɨ́jna tɨ ayén tejamuaatajé. Aꞌɨ́ pu ajta araúrastejsin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi. Ɨ́ tɨ jɨ́n raꞌantipuáꞌajte f[ENAjta aꞌɨ́ɨn Dios, aꞌɨ́jna tɨ amuaꞌanpuáꞌajteꞌen, chéꞌe aꞌɨ́ɨn amuaatéꞌavaa tɨ ij nain jɨ́n amuaanaíjmireꞌen. Chéꞌe Dios amuaatéꞌavaa múꞌejmi sej si caí tiꞌitɨ jɨ́n aꞌaturáa u áꞌamuaxɨejniuꞌuca tzajtaꞌa nusu áꞌamuamuaꞌatziiraꞌa jetze naꞌari ɨ́ rutevij jetze aꞌájna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen ajtahuaꞌa yé uvéꞌenejsin ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. 3Z_NTɨ puaꞌa tiꞌitɨ ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe tɨ aꞌij puaꞌa een, caxu jaꞌanáj siyen rɨjca tiꞌitɨ tɨ naꞌa tɨ ayén aꞌij puaꞌa éꞌeeneꞌen. 4YaNNaa xu temuaꞌa tiuꞌutaꞌíhuaꞌun tiꞌitɨ tɨ naꞌa iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn naꞌari caí. Caxu jaꞌanáj yáꞌuhuaꞌanan ɨ́ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn. Setáꞌaj nain jɨ́n tíꞌijteujtziꞌireꞌe ɨ́ Dios aꞌiné ayée pu tíꞌijxeꞌeveꞌe sej siyen huárɨni aꞌiné Jesús, ɨ́ tɨ iꞌi Cɨríistuꞌu, aꞌɨ́ɨ pu aꞌamua japua niuuni. U NSetáꞌaj rutémuaꞌaveꞌe jaꞌanáj tɨ naꞌa. Caxu jaꞌanáj ratapuáꞌajtacareꞌen sej huatéjniuuni ɨ́ Dios jemi. TN3S_NRɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen tɨ ij caí jaꞌatɨ ayén cheꞌatá naꞌa aꞌij puaꞌa ráaruuren ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi tɨ ajta aꞌij puaꞌa ráaruu aꞌɨ́jna. Ayee xu tíꞌiteseꞌe sej si jaꞌanáj tɨ naꞌa rɨ́ꞌɨ tihuájchaꞌɨɨ seɨj seajta seɨj, seajta naíjmiꞌica. ,RQNAyee tu teajta tejáꞌamuahuavii sej si rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí tíꞌimuarɨꞌecu mej mi majtáhuaꞌa tiuꞌumuárɨꞌen. Sej si caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí rucacáꞌane ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca jetze. Setáꞌaj seajta huaꞌutévaɨreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Setáꞌaj naíjmiꞌica áꞌacuꞌuvee. iQKN Chéꞌe ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe mej jeíhua huápɨꞌɨ rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen tíꞌimɨjhuaca múꞌejmi jemi, sej si siyen rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe ɨ́ ru tzajtaꞌa. zPmN Mɨ sej taꞌihuaamuaꞌa, ayée tu tejáꞌamuahuavii sej si rɨ́ꞌɨ tihuájchaꞌɨɨ seꞌɨ́mej ɨ́ ruvaújsimuaꞌa, ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌimɨjhuaca múꞌejmi jemi, ɨ́ mej majta meꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree mej tejamuáamuaꞌaten aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ tavástaraꞌa. Aꞌɨ́ mú majta caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌaca. ON Aꞌɨ́j xu jɨ́n caꞌaníjraꞌa tiuꞌutáꞌan seɨj seajta seɨj. Setáꞌaj seuj tiuꞌutévaɨreꞌen. Jee xaa, xuꞌuri siyen rɨcɨ seɨj seajta seɨj. Pablo pu rɨ́ꞌɨ tihuáꞌixaateꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe "N=N Aꞌɨ́ pu huamɨ́ꞌɨ ta jetze meꞌecan tej ti tiyen ruuri táꞌaraꞌani jamuan ɨ́ tavástaraꞌa, tetɨ́j tenaꞌa aꞌachú tej puaꞌamé. Capu amɨ́n aꞌij, tej teuj ruuri naꞌari teri huácuii, naímiꞌi tu huateáturaasin jemin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. MN Ayee pu een aꞌiné capu Dios ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare itejmi jemi tej ti tiyen tirajpuaíitzi táꞌaraꞌani teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios tiꞌitɨj jɨ́n titaꞌuxɨ́jteꞌen. Capu xaa neꞌu, sino ayée pu Dios ayén titaaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa tɨ ajta iꞌi Jesús tɨ iꞌi Cɨríistuꞌu, aꞌɨ́ɨ pu tuꞌirátuaasin. LNMɨ teajta iteen, aꞌiné teen tu huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́ɨme jemi ɨ́ mej néeristeꞌe áꞌujujhuaꞌan ɨ́ Dios jemi, tichéꞌe tiyen rɨ́ꞌɨ titejáꞌujujhuaꞌaneꞌen. Tichéꞌe teajta ráꞌantzaahuateꞌen ɨ́ tavástaraꞌa. Tɨ puaꞌa tiyen huárɨni, aꞌɨ́ɨ pu tavástaraꞌa ta japua niuuni. Tichéꞌe teajta huátaxeꞌeveꞌen seɨj teajta seɨj. Tɨ puaꞌa tiyen huárɨni, ayée pu xaa huatárɨꞌɨristari tej tiyen tiꞌijchúꞌeveꞌe tɨ Dios tuꞌirájtuaani. VK%NMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej cuꞌutzu, ayée mú tíꞌitecuꞌutzu tɨ́caꞌamisteꞌe, majta meꞌɨ́n ɨ́ mej rutáꞌaruaijveꞌe, aꞌɨ́ɨ mú rutáꞌaruaijveꞌe tɨ́ꞌɨj auj huatɨ́caꞌa. }JsNAꞌɨ́j tu jɨ́n caí chéꞌe tiyen rɨj táꞌajuꞌun matɨ́j ɨ́ seica ɨ́ mej miyen seijreꞌe. Cu xɨee mej cuꞌutzu. Tichéꞌe tiyen éꞌeneꞌe táꞌaraꞌani tej atanéjneꞌere, tej rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree. gIGNCapu aꞌatzu xaa neꞌu, aꞌiné múꞌeen xu huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej aꞌájna éꞌeseijreꞌe aꞌu tɨ áꞌuneeriꞌi ɨ́ Dios jemi. Múꞌeen xu huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌan tújcaꞌari tzajtaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén tiraavíjteꞌe tej tiyen huárɨni. CHNMɨ seajta múꞌeen, taꞌihuaamuaꞌa, caxu chéꞌe tɨ́caꞌamisteꞌe seijreꞌe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, caí chéꞌe múꞌejmi japua cájveti aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan jetze. Capu ayén tejaꞌuréꞌenejsin múꞌejmi jemi tɨ́j ɨ́ nahuaꞌari tɨ aꞌuun aꞌuteáruti tɨ́caꞌari tzajtaꞌa. YG+NMajta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, ayée mú tiꞌixáata muáꞌajuꞌun tɨjɨ́n: “Capu chéꞌe tiꞌitɨ aꞌij rɨcɨ. Puꞌuri tiuꞌupuáꞌareajraa.” Tɨ puaꞌa meri miyen tíꞌixajta, aj pu i aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin ɨ́ xɨcáaraꞌan tɨ jetzen huaꞌantipuáꞌajteꞌesin. Ayee pu seíireꞌe aꞌame tɨ́j ꞌɨ́itaꞌa tɨ raꞌutacuíꞌine. Capu huatárɨꞌɨristari mej huatáꞌuuna mej mi caí rajpuaíitzi muáꞌaraꞌani. JF NXuꞌuri ramuaꞌaree temuaꞌa naa tɨ caꞌanacan tejaꞌuréꞌenejsin. Ayee pu huataseíjreꞌesin tɨ́j nahuaꞌari tɨ uteáruti tɨ́caꞌari tzajtaꞌa aꞌu tɨ tejéꞌenahuaꞌan. iE MNTaꞌihuaamuaꞌa, capu aꞌatzu ruxeꞌeveꞌe tej teꞌɨ́jna jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe aꞌatzaj tɨ puaꞌa yee uvéꞌenen ɨ́ tavástaraꞌa, tiꞌitɨ tɨ xɨcáaraꞌan jetze ajtahuaꞌa huataseíjreꞌesin. %DCNAꞌɨ́j xu jɨ́n, rɨ́ꞌɨ xu tiuꞌutaúraꞌan múꞌeen rujɨ́ɨmuaꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe i niuucari i nej jáꞌamuaꞌixaateꞌe."C=NTeajta áꞌiyen iteen, i tej teuj ruuri, i tej yen seijreꞌe ɨ́ chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ pu ajta táꞌaviꞌitɨn ɨ́ jaitɨri jetze huáꞌa jamuan ɨ́ mej mauchén huatarúj. Ayee tu seíireꞌe táꞌajuꞌun jamuan ɨ́ tavástaraꞌa tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. qB[NTɨ́ꞌɨj Dios raataxájta ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen, aꞌúu pu eꞌicánamuáareꞌe aꞌame tɨ jaꞌatɨ ucáajijhua ɨ́ trompeeta jetze aꞌujna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. Ajta u eꞌicájijhua aꞌɨ́jna tɨ jemin tíꞌivaɨreꞌe. Aj pu xaa i tavástaraꞌa u eꞌicánejsin u júteꞌe. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej huácuii, ɨ́ mej anáatéꞌee raꞌaráꞌastijre, aꞌɨ́ɨ mú aꞌitajúꞌun aꞌu mej eꞌeveꞌenámiꞌihuajmeꞌecaa. sA_NAyee tu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jetze meꞌecan tɨ ayén éeneꞌe áꞌaraꞌani. Catu anáatéꞌee táꞌajuꞌun iteen i tej tiyen ruuri seijreꞌe yen chaanaca japua tɨ́ꞌɨj amɨ́n ajtahuaꞌa huataseíjreꞌen ɨ́ tavástaraꞌa sino aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meri huácuii, aꞌɨ́ɨ mú xaa anáatéꞌee muáꞌajuꞌun. z@mNAyee tu téꞌatzaahuateꞌe iteen: tɨ́ꞌɨjtá Jesús huamɨ́ꞌɨ, aꞌɨ́ɨ pu ajtahuaꞌa huatarúj. Aꞌɨ́j tu jɨ́n tiyen teajta téꞌatzaahuateꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ajtahuaꞌa huaꞌaráviꞌitɨn jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu aꞌɨ́mej ɨ́ mej meri huácuii aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej majta meri raꞌaráꞌastijre meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. :?mN Jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej meri huácuii, ayée mú seijreꞌe: cu xɨee mej cuꞌutzu. Ayee tu tíꞌijxeꞌeveꞌe sej ráamuaꞌaree tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe sej si caí chéꞌe ruxɨéemɨsteꞌe matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica ɨ́ mej caí rachúꞌeveꞌe ɨ́ tavástaraꞌa. >wN Ten tu teajta tiyen tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe sej si rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ tɨ ij caí tiꞌitɨ áꞌamuajaaxɨejteꞌe, sej si antiújmuaꞌareere seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tiraacɨ́ꞌɨ seɨj ajta seɨj. Ajta iꞌi, chéꞌe jaꞌatɨ tiuꞌumuárɨꞌen ɨ́ rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨmeꞌe seɨj ajta seɨj aꞌij tɨ tirúꞌumuaꞌaree. Ayee tu amuacaícan tejámuaaꞌíjca mej mi rɨ́ꞌɨ tejamuaaséij aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌastijreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi, ajta tɨ ij caí tiꞌitɨ tejamuáꞌaturaateꞌe. Tɨ́ꞌɨj ajtahuaꞌa yen huataseíjreꞌen ɨ́ tavástaraꞌa =N 7<gN Jee xaa, ayej tiꞌayajna sej huáꞌaxeꞌeveꞌe ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa naíjmiꞌica aꞌachú mej puaꞌamé aꞌu mej aꞌuchéjme tɨ́j naꞌa aꞌutɨ́ huatacáꞌa u Macedonia. Mɨ teajta iteen, ayée tuꞌu caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌasin sej si seuj jaítzeꞌe huaújxeꞌeveꞌen. _;7N Capu aꞌatzu ruxeꞌeveꞌe nej niyen tejáꞌamuayuꞌuseꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej huaújxeꞌeveꞌen sej si temuaꞌa naa tiúꞌurihuaamuaꞌatan. Dios pu ari ramuaꞌaree sej siyen huaújxeꞌeveꞌen. }:sNAꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ caí ráꞌatzaahuateꞌe aꞌij tej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe teꞌɨ́jna jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨ pu caí mé rúuhuaꞌaxɨjsin ɨ́ niuucari tɨ teteca jemi éꞌemeꞌecan. Capu aꞌatzu, sino aꞌɨ́ɨ pu xaa mé rúuhuaꞌaxɨjsin ɨ́ Dios tɨ ruxɨ́ejniuꞌuca huataꞌítecaꞌa tɨ múꞌejmi jemi huateáturan. ,9QNCapu ayén titaatajé ɨ́ Dios tej ti tiyen tiuꞌuxánaꞌacɨreꞌen sino aꞌɨ́ɨ pu ayén taꞌantíhuau tej ti urarɨ́ꞌenejmeꞌeni ɨ́ tatzajtaꞌa. 8NAjta nuꞌu ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ jaꞌatɨ caí jaꞌanáj auteáturan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa ráaruuren ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ruxánaꞌacɨraꞌaten jamuan ɨ́raꞌaraꞌan ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa. Ayee puꞌu, aꞌiné Dios pu puaíjtzi raatáꞌasin aꞌɨ́jna tɨ ayén rɨni. Tuꞌuri tejmíꞌi tiyen tejámuaatáꞌixaa. s7_NChéꞌe aꞌɨ́ɨn caí chéꞌe naꞌa ratéviꞌitɨneꞌen aꞌij mej rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨtejraꞌa ɨ́ mej caí ráꞌastijreꞌe ɨ́ Dios, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé yen huachéjme íiyen chaanaca japua, ɨ́ mej chéꞌe menaꞌa néjneꞌɨche aꞌij tɨ tihuáꞌamitɨejteꞌe rumuaꞌatzíiraꞌa jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa een. ?6wNAyee pu tíꞌijxeꞌeveꞌe sej siyen tíꞌijmuaꞌareere sej siyen ráaruuren ɨ́ rutevij sej si siyen huárɨni aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe tɨ puaꞌa jaꞌatɨ huaténeꞌɨche. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén ratéviꞌitɨneꞌen mej mi raaseíj ɨ́ seica tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn huarɨ́j nain jɨmeꞌe. 65eNAyee pu tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios sej si urarɨ́ꞌeneꞌen xáꞌaraꞌani, ajta nuꞌu sej raatapuáꞌajta sej jaꞌatɨ jamuan tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌate. 4NXuꞌuri xaa ramuaꞌaree tiꞌitɨ tɨ niuucarijraꞌa púꞌeen ɨ́ tej jɨ́n teri amuáꞌixaa Jesús jetze meꞌecan. Z3 /NAjta íjii, taꞌihuaamuaꞌa, tuꞌuri tiyen tejámuaatáꞌixaa aꞌij sej yeꞌí titetiújchaꞌɨɨ sej si rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios. Jee xaa, xuꞌuri siyen rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ. Mɨ teajta iteen, ayée tu tejáꞌamuahuavii Jesús jetze meꞌecan sej si siyen jaítzeꞌe rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ. Ten tu caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌasin sej si jaítzeꞌe rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame. 42aN Chéꞌe ajta aꞌɨ́ɨn amuaatáꞌan ɨ́ caꞌaníjraꞌa ɨ́ áꞌamuatzajtaꞌa sej si caí tiꞌitɨj jɨ́n auteáturan ɨ́ Dios jemi ɨ́ tej rájyaꞌupua, sej si seajta siyen urarɨ́ꞌenejmeꞌeni ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan jetze tɨ ajtahuaꞌa huataseíjreꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa tɨ ajta iꞌi Jesús, jamuan naíjmiꞌi ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua.b1=N Chéꞌe aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n amuaatáꞌan sej si jeíhua huápɨꞌɨ huaújxeꞌeveꞌen seɨj seajta seɨj, sej si seajta siyen cheꞌatá senaꞌa tihuáꞌuxeꞌeveꞌen naíjmiꞌica ɨ́ teɨte aꞌachú mej menaꞌa puaꞌamé ɨ́ áꞌamuaxɨꞌej teɨte tetɨ́j iteen tejáꞌamuaxeꞌeveꞌe. U0#N Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios ɨ́ tej rájyaꞌupua, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tavástaraꞌa tɨ ajta iꞌi Jesús, michéꞌe meꞌɨ́n taatáꞌacareꞌen tej ti teꞌuun aꞌatenén múꞌejmi jemi. ]/3N Nain tújcaꞌari tzajtaꞌa, ajta nain tɨ́caꞌari tzajtaꞌa, caꞌanín tu jɨ́n rahuavii tɨ Dios ayén tatáꞌacareꞌen tej ti teajtáhuaꞌa amuaaséij, teajta tejámuaatévaɨreꞌen tej raanaíjmireꞌen tiꞌitɨ tɨ naꞌa tɨ tejamuáꞌaturaateꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ tavástaraꞌa. w.gN Aꞌɨ́j tu jɨ́n jéꞌecan huápɨꞌɨ tíꞌijteujtziꞌireꞌe ɨ́ Dios múꞌejmi jɨmeꞌe teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej jeíhua huápɨꞌɨ tátemuaꞌaveꞌe ɨ́ múꞌejmi jemi aꞌiné múꞌeen xu rɨ́ꞌɨ titatáꞌaca. 4-aNAꞌiné múꞌeen xu seuj téꞌeviicuaꞌi sej seuj ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ tavástaraꞌa, puꞌuri ajtahuaꞌa íꞌirɨꞌɨri nej rɨ́ꞌɨ mé tiuꞌutéveeca. F,NAyee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, múꞌeen taꞌihuaamuaꞌa. Jéꞌecan pu rɨ́ꞌɨ taatáꞌa tetɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi sej seuj siyen téꞌatzaahuateꞌe. Puꞌuri xaa rɨꞌɨrí tej teꞌutáviicuaꞌi nain jɨmeꞌe ɨ́ tej jɨ́n rajpuaíjtzi, ajta ɨ́ tej jɨ́n taxɨemɨsteꞌecaꞌa. X+)NAru aꞌɨ́ɨn ɨ́ Timoteo, puꞌuri múꞌejmi jemi u eꞌerájraa. Tíꞌitaꞌixaateꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tej jɨ́meꞌen tátemuaꞌaveꞌe sej nuꞌu seuj téꞌatzaahuateꞌe, seajta huaújxeꞌeveꞌe seɨj seajta seɨj. Seajta nuꞌu seuj rutémuaꞌaveꞌe setɨꞌɨjtá taꞌutámuaꞌaree itejmi. Múꞌeen xu nuꞌu raxɨ́ꞌeveꞌe sej taaseíj. Teajta iteen, ayée tu cheꞌatá tenaꞌa huápɨꞌɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe tej amuaaséij. k*ONNeajta nu tiraatániuꞌuche nej ni ráamuaꞌaree aꞌij tɨ tejáꞌamuavaɨreꞌecaꞌa, tɨ puaꞌa seuj téꞌatzaahuateꞌe. Canu chéꞌe téꞌeviicuaꞌiracaꞌa, aꞌiné nuꞌuri tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu amuaatamuárɨꞌeristeꞌen múꞌejmi jemi sej si caí chéꞌe téꞌantzaahuateꞌen, tɨ́ꞌij caí chéꞌe tiꞌitɨ vaɨreꞌe áꞌaraꞌani naíjmiꞌi ɨ́ tej jɨ́n tiuꞌumuárɨej múꞌejmi jemi. ')GNJee xaa neꞌu, tetɨ́ꞌɨj teꞌuun aꞌutéꞌecaꞌa múꞌejmi jemi, ayée tu amuacaícan tejamuáꞌixaa tej tiyen tirajpuaíitzi táꞌaraꞌanicheꞌe teꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej aꞌij puaꞌa taruuréncheꞌe. Ajta ayén tejaꞌuréꞌene. Aꞌɨ́j xu seri muaꞌaree. [(/NAꞌɨ́j tu jɨ́n, teꞌɨ́ɨn Timoteo tiuꞌutaꞌítiꞌiriꞌi tɨ u aꞌatanén múꞌejmi jemi. Aꞌɨjna ɨ́ Timoteo, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ taꞌihuaaraꞌa, ajta Dios pu raꞌavéꞌehuau tɨ ij ta jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen tej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa aꞌij tɨ huarɨ́j ɨ́ Cɨríistuꞌu. Ayee tu een jɨ́n tiraataꞌítiꞌiriꞌi tɨ ij aꞌɨ́ɨn Timoteo caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌan sej si huateújcaꞌanen ɨ́ ru tzajtaꞌa, tɨ ij caí seɨj raatéxɨeehuata aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jeíhua tirajpuaíjtzi íjii. Xuꞌuri temuaꞌa ramuaꞌaree tɨ ari tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi tej tiyen tirajpuaíitzi táꞌaraꞌani. 'N& }NTetɨ́ꞌɨj caí chéꞌe téꞌeviicuaꞌi tej caí ramuaꞌaree aꞌij tɨ tejáꞌamuavaɨreꞌecaꞌa, ayée pu titáꞌamitɨejteꞌecaꞌa itejmi tɨ ayén jaítzeꞌe tiraavíjteꞌe tej tiyen tajɨ́ɨmuaꞌa huateáturan teyujna Atenas. *%MNJee xaa neꞌu, múꞌeen xu seꞌɨ́ɨn púꞌeen, ɨ́ nej jɨ́meꞌen aꞌutántzaahuateꞌesin, ɨ́ nej jɨ́meꞌen huatántemuaꞌaveꞌesin.$#NNeajta nu niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tiꞌitɨ ɨ́ nej jɨ́meꞌen tiꞌijchúꞌeveꞌe, ɨ́ nej jɨ́meꞌen netémuaꞌaveꞌe, ɨ́ nej jɨ́meꞌen ahuántzaahuateꞌen neꞌíjna jɨmeꞌe nej tíꞌimuaꞌitɨn neꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj ajtahuaꞌa huataseíjreꞌen ɨ́ tavástaraꞌa tɨ ajta iꞌi Jesús. ¿Ni secaí múꞌeen seꞌɨ́ɨn púꞌeen? &#ENJéihua tu tiyen tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tej teꞌuun aꞌatanén aꞌu sej éꞌeche. Jee xaa neꞌu, ayée nu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa inee, i nej iꞌi Pablo. Canu jaꞌanáj caí tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa. Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Satanás, aꞌɨ́ɨ pu naꞌantánaamua. "wNAyee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Tetɨ́ꞌɨj caꞌanéeri jɨ́n ajtacɨ́j, catu mé amuuhuáꞌaxɨ, sino jeíhua tu tíꞌimuaꞌatzejcaꞌa múꞌejmi jɨmeꞌe. Capu aꞌatzu áꞌateeviꞌica tetɨ́ꞌɨj caí chéꞌe huáapuaꞌa tej tiyen yeꞌɨmuá huatéꞌen. Aꞌɨ́j tu jɨ́n jeíhua huápɨꞌɨ tiuꞌutése tej ti aꞌatanén múꞌejmi jemi. !#NAyee mú een jɨ́n miyen rɨcɨ mej mi táꞌijmɨijra tej ti caí chéꞌe huaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari tɨ Dios jetze meꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Camu aꞌatzu raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ Dios huaꞌirájtuaani ɨ́ huaꞌaxɨ́ꞌej teɨte. Ayee mú meꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́n, aꞌɨ́ɨ mú raamuáꞌitɨn tɨ Dios puaíjtzi huaꞌutáꞌan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej jeíhua huápɨꞌɨ auteájturaa jemin ɨ́ Dios. Puꞌuri xaa aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin tɨ Dios puaíjtzi huaꞌutáꞌasin. Pablo pu ayén tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ ajtahuaꞌa huáꞌumuaare  7NMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica, ɨ́ mej caí téꞌatzaahuateꞌecaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú raajéꞌica ɨ́ tavástaraꞌa tɨ ajta iꞌi Jesús. Majta huáꞌucuii aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. Majta taatamuári itejmi. Aꞌij mú puaꞌa tiraatáꞌaca ɨ́ Dios jemi. Majta mú huájchaꞌɨreꞌe naíjmiꞌica ɨ́ teɨte ɨ́ mej yen chaanaca japua huachéjme. RNSeajta múꞌeen, taꞌihuaamuaꞌa, ayée xu huarɨ́j, cu xɨee sej huáꞌɨjchuecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Judea aꞌuchéjme, ɨ́ mej majta eꞌetiújseꞌɨri teyujtaꞌa mej mi raateánajche ɨ́ Dios, aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú majta ajtémeꞌecan ɨ́ Cɨríistuꞌu jetze. Ayee xu cheꞌatá senaꞌa tirajpuaíjtzicaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte aꞌij mej tirajpuaíjtzicaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Judea éꞌemeꞌecan. Y+N Ten tu xaa tejamuáꞌixaa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios. Seajta múꞌeen, setɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi, caxu seꞌɨ́jna jetze raꞌancuréꞌa ɨ́ mej chéꞌe menaꞌa tíꞌixaxaꞌa ɨ́ teteca sino ayée xu tiyaúchueereꞌe tɨ Dios jetze meꞌecan ɨ́ niuucari. Jee xaa neꞌu, aꞌɨ́j pu jetze meꞌecan, ajta aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ áꞌamuaruuren ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa, mɨ sej téꞌatzaahuateꞌe. Aꞌɨ́j tu jɨ́n jaꞌanáj tɨ naꞌa tu tíꞌijteujtziꞌireꞌe ɨ́ Dios jemi teꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen raꞌancuréꞌa ɨ́ niuucari. @yN Aꞌɨ́j tu jɨ́n, caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌa sej si siyen rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ɨ́ Dios jemi. Teajta tiyen huarɨ́j sej si huateújcaꞌanen ɨ́ ru tzajtaꞌa. Jéꞌecan tu áꞌamuajee sej si siyen huárɨni aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ɨ́ Dios jemi, aꞌiné aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ áꞌamuajee sej si seꞌuun eꞌaráꞌasti aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn tejéꞌaijta ɨ́ Dios, sej si seajta seꞌuun yeꞌencuréꞌan ɨ́ sej jɨ́n naa seíireꞌe xáꞌajuꞌun tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. 7N Múꞌeen xu ramuaꞌaree aꞌij tej rɨ́ꞌɨ tiꞌitítachaꞌɨɨcaꞌa múꞌejmi jemi naíjmiꞌica aꞌachú sej puaꞌamé. Ayee tu cheꞌatá tenaꞌa tejamuáꞌitɨiiriꞌi seɨj teajta seɨj tɨ́j tihuáꞌitɨii ɨ́ huaꞌatáàta aꞌɨ́mej ɨ́ tɨꞌɨríi. T!N Múꞌeen xu taaseíj aꞌij tej tiꞌitítachaꞌɨɨcaꞌa múꞌejmi jemi, mɨ sej téꞌatzaahuateꞌe. Nain tu jɨ́n tiyen huarɨ́j aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ɨ́ Dios jemi. Catu jaꞌanáj jaꞌatɨ aꞌij puaꞌa huáruu. Catu teajta tiꞌitɨj jɨ́n auteájturaa. Dios pu ajta ramuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna. U#N Tij secaí seuj ramuaꞌaree, taꞌihuaamuaꞌa, tej jeíhua tiuꞌumuárɨej, teajta tej rajpuaíjtzicaꞌa. Jee xaa, tetiuꞌumuárɨej tújcaꞌari tzajtaꞌa, teajta tɨ́caꞌari tzajtaꞌa tej ti caí jaꞌatɨ huatamuárɨꞌeristeꞌen tej amuaatáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ jɨ́n Dios amuaꞌirátuaasin. _7NJéꞌecan tu áꞌamuaxeꞌeveꞌecaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén taꞌaránajchecaꞌa tej tiyen tejámuaatáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari tɨ Dios jɨ́n amuaꞌirátuaasin. Teajta tiyen áꞌatacaꞌanejcaꞌa tej tejamuaatáꞌan nain tɨ́j tenaꞌa tej tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa, ayée tu teajta áꞌatacaꞌanejcaꞌa tej huácuiꞌini múꞌejmi jetze meꞌecan. Ayee tu tíꞌimuaꞌatzejcaꞌa aꞌiné jéꞌecan tu áꞌatacaꞌane múꞌejmi jemi.  NMɨ teajta iteen, catu tiyen huarɨ́j, sino rɨ́ꞌɨ tu tiꞌitítachaꞌɨɨcaꞌa múꞌejmi jemi. Ayee tu cheꞌatá tenaꞌa rɨ́ꞌɨ tejamuájchaꞌɨcaꞌa tɨ́j aꞌɨ́ɨn ɨ́ huaꞌanáànaj ɨ́ tɨꞌɨríi rɨ́ꞌɨ tihuájchaꞌɨɨ. #NCatu jaꞌanáj tiyen rahuauhuau múꞌejmi jemi sej rɨ́ꞌɨ titaatáꞌan. Catu teajta tiyen rahuauhuau seica jemi. Rɨꞌɨríistaca pu tej tiyen tejamuaataꞌíjteꞌencheꞌe caꞌanéeri jɨmeꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Cɨríistuꞌu taꞌantíhuau. /WNXuꞌuri ramuaꞌaree tej caí jaꞌanáj tiyen tejámuaatáꞌixaa tenaꞌa teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ naa áꞌamuanamuajristeꞌe. Catu teajta tiyen taseíjratacaꞌa tej tiꞌitɨj ancuréꞌan. Dios pu rúꞌumuaꞌaree tej tiyen rɨcɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. 3_NMɨ teajta iteen, ayée tu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe aꞌiné ayée pu tiraꞌaránajchecaꞌa ɨ́ Dios tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n taꞌantíhuau tej ti amuáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari tɨ Dios jɨ́n amuaꞌirátuaasin. Catu tiyen tíꞌiteseꞌe tej rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan ɨ́ teɨte, sino tej rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios tɨ tirúꞌumuaꞌaree aꞌij tej teꞌáꞌuhuátamuaꞌatzɨ ɨ́ tatzajtaꞌa. NCatu teꞌɨ́jna jɨ́n autéjhuii tej tiyen tejámuaatáꞌixaateꞌen huaꞌitzi jɨmeꞌe, sino teen tu tiyen ámuaatáꞌixaate teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej jéꞌiyecan jɨ́n tíꞌixaxaꞌa. Catu teajta tíꞌiteseꞌe tej amuaacuanamuan. +ONAmuacaí mú xaa aꞌij puaꞌa táaruu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Filipos éꞌeche. Jéihua tu rajpuaíjtzicaꞌa teꞌújna. Xuꞌuri ramuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna. Capu amɨ́n aꞌij. Aꞌiné Dios pu caꞌaníjraꞌa taatáꞌa, aꞌɨ́j tu jɨ́n teuj áꞌatacaꞌanejcaꞌa tej tiyen tejámuaatáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios amuaꞌirátuaasin. Jéihua mú taatamuárɨꞌeriste xaa neꞌu. } uNSeajta múꞌeen, neꞌihuaamuaꞌa, temuaꞌa xu ramuaꞌaree tɨ naa titáavaɨ tetɨ́ꞌɨj amuáamuaarecaꞌa. & GN Xuꞌuri nuꞌu íjii rachúꞌeveꞌe seꞌɨ́jna tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios tɨ aꞌɨ́ɨn ajtahuaꞌa u eꞌicáanen u ta japua, aꞌɨ́jna Dios tɨ raatarujte huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́ pu tuꞌirátuaasin tɨ́ꞌij caí puaíjtzi táacɨꞌɨti tɨ Dios huaꞌutáꞌasin aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen chaanaca japua huachéjme.  N Jee xaa neꞌu, seica mú tíꞌitaꞌixaateꞌe aꞌij tej titeꞌutéjhuii tej tiuꞌumuárɨꞌen aꞌamua tzajtaꞌa. Seajta nuꞌu, setɨ́ꞌɨj ráꞌantzaahua ɨ́ Dios, seajta nuꞌu huajaꞌuhuáꞌaxɨ seꞌɨ́mej ɨ́ mej caí Dioosi púꞌeen. Xuꞌuri nuꞌu ravaɨreꞌe seꞌɨ́jna tɨ iꞌi Dios tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, tɨ ajta ruuri rusén jɨmeꞌe. 5 eNCapu aꞌúu naꞌa áꞌanamuajreꞌe múꞌejmi jemi ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ tavástaraꞌa, sino nainjapua pu namuajreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej seri ráꞌastijreꞌe ɨ́ Dios. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí chéꞌe ruxeꞌeveꞌe tej tiꞌitɨ huataxáj teꞌɨ́jna jɨmeꞌe.  ;NAꞌɨ́j mú jɨ́n, naímiꞌi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri, aꞌachú mej menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej meꞌuun éꞌemeꞌecan u Macedonia, majta ɨ́ mej meꞌuun éꞌemeꞌecan u Acaya, aꞌɨ́ɨ mú rɨ́ꞌɨ tejáꞌamuaseij múꞌejmi aꞌij sej rɨcɨ. z  oNSeajta múꞌeen áꞌiyen xu siyen cheꞌatá senaꞌa huarɨ́j tetɨ́j iteen, ajta tɨ́j aꞌɨ́ɨn huarɨ́j ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌiné jeíhua xu rajpuaíjtzicaꞌa. Capu amɨ́n aꞌij. Seucheꞌe xu huataújtemuaꞌave, aꞌiné aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌa ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa. P  NAyee tu een jɨ́n ramuaꞌaree aꞌiné tetɨ́ꞌɨj tiyen tejamuáꞌixaa ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios, caxu chéꞌe senaꞌa ráanamuajriꞌi sino aꞌɨ́j xu jɨ́n muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́j xu jɨ́n temuaꞌa naa yaúꞌitɨée xaꞌaraa ɨ́ ru tzajtaꞌa. Aꞌɨ́j xu seajta jɨ́n rúꞌumuaꞌareerecaꞌa tɨ ayén tiꞌayajna aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. Múꞌeen xu seajta siyen taseíjracaꞌa tiꞌitén tej teɨtejraꞌan puꞌeeneꞌe, teajta tiyen tíꞌivaɨreꞌecaꞌa múꞌejmi jɨmeꞌe. Ayee tu huarɨ́j múꞌejmi jemi sej si ráamuaꞌaree aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi. -  UNAyee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe mɨ sej taꞌihuaamuaꞌa. Tuꞌuri ramuaꞌaree tɨ Dios jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, ajta aꞌɨ́ɨ pu amuaꞌavéꞌehuauxɨ. _  9NJaꞌanáj tɨ naꞌa tu rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌaca ɨ́ Dios jemi múꞌejmi jɨmeꞌe. Jaꞌanáj tɨ naꞌa tej huavii ɨ́ Dios, teajta tu ráꞌixaateꞌe múꞌejmi jɨmeꞌe, aꞌiné múꞌeen xu jeíhua tíꞌimuarɨꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ráꞌastijreꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. Seajta siyen cheꞌatá senaꞌa jeíhua tíꞌimuarɨꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej raxɨ́ꞌeveꞌe sej huaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ seica ɨ́ mej éꞌeseijreꞌe ɨ́ Dios jemi. Seajta múꞌeen, caxu jaꞌanáj raatéxɨeehuatacaꞌa ɨ́ sej rachúꞌeveꞌe ɨ́ tavástaraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn amuaꞌirájtuaani, aꞌu sej yéꞌejpuaíjtzicaꞌa.  N@ }NInee Pablo, ajta aꞌíjna i Silvano, ajta aꞌíjna i Timoteo, ayée tu tejáꞌamuayuꞌuseꞌe múꞌejmi mɨ sej Tesalónica éꞌeche, sej seajta tiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi, seajta jemin ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. Ayee tu tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ Dios rɨ́ꞌɨ tejamuáachaꞌɨɨn, tɨ ajta rɨ́ꞌɨ amuáaruuren aꞌamua tzajtaꞌa sej si rɨ́ꞌɨ ruꞌihuaamuaꞌa xáꞌaraꞌani. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jɨ́n huaꞌutájuyete mej mi téꞌantzaahuateꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Tesalónica éꞌeche >uSetáꞌaj huaújteujteꞌen xuꞌiteújpɨꞌɨtzeꞌaxɨꞌɨn seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej huaújxeꞌeveꞌe, seɨj seajta seɨj. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn Dios rɨ́ꞌɨ amuaꞌanpuáꞌajteꞌen naíjmiꞌica múꞌejmi mɨ sej Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan. Ayee puꞌu xaa. Antipuáꞌarecaꞌa.X) Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yé huatéꞌuu íiye Babilonia, ɨ́ tɨ Dios ajta huaꞌantíhuau, yé mú áꞌamuateujteꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ajta yé áꞌamuateujteꞌe ɨ́ niyauj, aꞌɨ́jna ɨ́ Marcos.  Ayee nu cɨ́j caj tejáꞌamuayuꞌuseꞌe neꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Silvano tɨ ayén tináꞌamitɨejteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨ́j ɨ́ neꞌihuaaraꞌa tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n atéꞌɨtzeaara. Ayee nu neꞌíjna jetze tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n Dios ayén rɨ́ꞌɨ titatáꞌaca. Neajta neꞌíjna jetze niyen caꞌaníjraꞌa amuatáꞌaca sej si caí jaꞌanáj yáꞌuhuaꞌanan aꞌij nej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. dA Chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa tɨ ayén nain jɨ́n antiújmuaꞌareere tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Ayee pu raꞌantipuáꞌajte jM Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios tɨ nain jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiꞌitáꞌaca, aꞌɨ́jna tɨ ayén amuaatajé tɨ ij ayén tejamuáacɨꞌɨti aꞌɨ́jna ɨ́ sej jɨ́n naa rɨ́ꞌɨ tiyéꞌuseijra ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe, ayée pu áꞌamuaruuren. Setɨ́ꞌɨj aꞌatzu áꞌateeviꞌin sej tiꞌitɨ́j jɨ́n áꞌaviicuaꞌireꞌe ɨ́ sej jɨ́n rajpuaíjtzi, aꞌɨ́ɨ pu ruseɨ́j ayén amuaanaíjmireꞌen, ajta ayén caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌasin sej si teꞌutáviicuaꞌi. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén amuaatáꞌasin sej siyen huateújcaꞌanen temuaꞌa naa. 9 Setáꞌaj siyen huateújcaꞌanen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej téꞌatzaahuateꞌe sej si caí ratáꞌacareꞌen tɨ aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu amuaꞌantimuáꞌitɨn. Ayee xu seajta ramuaꞌaree tɨ ayén huáꞌaruure aꞌɨ́mej ɨ́ áꞌamuaꞌihuaamuaꞌa ɨ́ mej miyen huacaíjme aꞌu tɨ naꞌa ɨ́ chaanaca japua. Ayee pu éeniꞌicɨꞌe seijreꞌe tɨ ayén huáꞌanaijmireꞌen mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa aꞌɨ́jna jɨ́n áꞌaviicuaꞌireꞌe ɨ́ mej jɨ́n rajpuaíjtzi setɨ́j seajta múꞌeen. `9Setáꞌaj temuaꞌa naa titéꞌujcuꞌuvee, seajta rɨ́ꞌɨ tíꞌiteꞌixɨꞌereꞌe, múꞌeen, seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu, ɨ́ tɨ amuájchaꞌɨɨreꞌe, ayén éeniꞌicɨꞌe áꞌucheꞌecan tɨ́j muajye tɨ áꞌujijhuan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén rahuauhuau aꞌɨ́jna tɨ raatécɨꞌɨme. W'Setáꞌaj siyen seꞌɨ́jna jemi ɨ́ Dios raateájtuaani tɨ́j naꞌa ɨ́ sej jɨ́n aꞌij téꞌujmuaꞌate aꞌiné jeíhua pu tíꞌimuaꞌatze múꞌejmi jɨmeꞌe aꞌij tɨ tejáꞌamuaruuren. &ESetáꞌaj siyen huataúraꞌan sej cɨ́lieeneꞌecan jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́jna tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree, tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén veꞌecán jɨ́n tejámuaaꞌíjcateꞌen jaꞌanáj tɨ ayén tejámuaaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi. +~OSeajta múꞌeen, mɨ sej seuj teemua, setáꞌaj siyen huáꞌastijreꞌe seꞌɨ́mej ɨ́ vaujsi. Setáꞌaj naíjmiꞌi siyen huárɨni, sej si siyen huárɨni secaí áꞌujtzaahuateꞌe seɨj seajta seɨj, aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n:Dios pu muárɨꞌeri huaꞌatáꞌaca aꞌɨ́mej ɨ́ mej áꞌujtzaahuateꞌe.Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨ pu ayén rɨ́ꞌɨ tihuaꞌatáꞌaca aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí miyen áꞌujtzaahuateꞌe. Caꞌaníjraꞌa pu huaꞌatáꞌaca aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri U;A~}}5zy&utsr4qmjNhHfeKdb_]\ZYfYZVVUTSYQjPVMKK#J*IH|GEBA@?n><:98d7 5331I-+)(+(%$" V.` klq e;;|3qbAjta aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa tɨ ajta téꞌatzaahuateꞌe, tɨ puaꞌa á mé éꞌeche jemin seica ɨ́ mej huaújseɨstarecaꞌa, chéꞌe aꞌɨ́ɨn huaꞌutévaɨreꞌen tɨ ij caí huáꞌamuarɨꞌeristeꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u teyujtaꞌa. Tɨ́ puaꞌa ayén huárɨni, aj pu xaa huatárɨꞌɨristari aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej teyujtaꞌa tíꞌivaɨreꞌe mej mi huaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi ɨ́ mej huaújseɨstarecaꞌa. +2ObAyee pu tiꞌayajna mej seica meri mé rúurɨe ɨ́ mej amuacaícan teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ Dios jemi mej mi raꞌaráꞌasten meꞌɨ́jna ɨ́ Satanás. <1qbAyee pu tíꞌirɨneca aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej mauj téemuastacaꞌa ɨ́ mej huataújseɨ́starecaꞌa. Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tíꞌimuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n michéꞌe huatévicheꞌen mej mi tiyaúumuaꞌa muáꞌaraꞌani. Michéꞌe majta rɨ́ꞌɨ tiuꞌumuárɨꞌen aꞌu mé éꞌeche mej mi caí raatáꞌan meꞌɨ́jna tɨ tájchaꞌɨɨreꞌe tɨ tiꞌitɨ́j jɨ́n huáꞌa jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen. 03b Ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, ayée mú tíꞌijrɨꞌɨre mej áꞌujujhuaꞌaneꞌen ɨ́ huáꞌachiꞌi tzajtaꞌa méyee, majta méyee. Ayee mú jɨ́n méꞌujujhuaꞌan aꞌiné ayée mú rɨcɨ aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j tihuaꞌaráanajche. Ayee mú áꞌujujhuaꞌan méyee, majta méyee mej jeíhua tiúꞌujxajtaveꞌe, majta jeíhua tiúꞌurihuaꞌuveꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ rɨcɨ ɨ́ xɨ́ꞌejraꞌan tevi. Ajta, ayée teꞌirájraꞌani mej jeíhua tiúꞌujxajtaveꞌe tɨ caí ayén tiraavíjteꞌe. !/;b Tɨ́ puaꞌa piyen huaꞌuyúꞌuxan ɨ́ cuapée jetze, ajta tɨ puaꞌa miyen huatévicheꞌen, aꞌɨ́ɨ mú rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun ɨ́ Dios jemi aꞌiné muꞌuri raꞌutéxɨeehuariꞌiriꞌi ɨ́ mej amuacaícan jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ Dios jemi. q.[b Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huataújseɨ́starecaꞌa, ɨ́ mej mauj téemuastacaꞌa, capej piyen huáꞌayuꞌuxa jetzen ɨ́ cuapée, aꞌiné tɨ́ꞌɨj ari jaítzeꞌe huaꞌutáꞌasi mej huavícheꞌen, majta caí chéꞌe raxɨ́ꞌeveꞌe muáꞌajuꞌu mej tiuꞌutévaɨreꞌen ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi, aꞌɨ́ɨ mú xaa huatévicheꞌesin. :-mb Ayee pu ajta ruxeꞌeveꞌe, mej naímiꞌi ramuaꞌareere ɨ́ teɨte tɨ puaꞌa xɨ́ꞌepɨꞌɨn huarɨ́j tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe, tɨ rɨ́ꞌɨ tihuaꞌuxáꞌapuairiꞌi ɨ́ tɨꞌɨríi caꞌɨ́n tɨ huaꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej rámuaarecareꞌe nusu tɨ huaꞌanájaꞌusixɨ ɨ́ huáꞌɨɨca jetze aꞌɨ́mej ɨ́ mej huatéꞌuu ɨ́ Dios jemi naꞌari tɨ huaꞌutévaɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej tihuaꞌamuárɨꞌeristeꞌe o tɨ ayén huataúraꞌa tɨ ayén huárɨni tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn. 5,cb Jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaújseɨstarecaꞌa, aꞌɨ́mej pepuꞌu auyúꞌuxan ɨ́ mej miyen rájchaꞌɨɨ aꞌachú cumu huaícate nineꞌiraꞌa o jaítzeꞌe nineꞌiraꞌa. Ajta, ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ caí jaꞌanáj tíꞌixanaꞌacɨreꞌe jemin ɨ́ rucɨ́n teecan. +bTɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ caí tihuaꞌutévaɨreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa, aꞌɨ́mej ɨ́ mej jaítzeꞌe vejliꞌi jemin éꞌeche, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n mé rúurɨe tɨ ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa ɨ́ Dios jemi. Jaítzeꞌe pu aꞌij puaꞌa rɨcɨ caí seɨ́j tɨ aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ, tɨ ajta caí jaꞌanáj ráꞌatzaahuateꞌe. w*gbPatáꞌaj pajta huaꞌutánamuajristeꞌen ɨ́ teɨte peꞌɨ́jna ɨ́ niuucari mej mi caí tiꞌitɨ́j jɨ́n aꞌaturáa muáꞌaraꞌani, tɨ́ꞌij ajta caí jaꞌatɨ́ tiꞌitɨ́j jɨ́n huáꞌa jetze tíꞌijpuaꞌajteꞌe. {)obAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ huaújseɨstarecaꞌa, tɨ puaꞌa ayén rɨ́ꞌɨ tiraꞌaráanajche aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ naa seijreꞌe jemin, cu xɨee tɨ huamɨ́ꞌɨ ɨ́ Dios jemi. Mɨ́ ajta, aúcheꞌe pu ruuri. Q(bPatáꞌaj piyen huárɨni, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ xaa huaújseɨstarecaꞌa, tɨ ajta caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, aꞌɨ́ɨ pu xaa téꞌantzaahuateꞌe ɨ́ Dios jemi, ajta téniúuveꞌe nain xɨcaj tzajtaꞌa, ajta nain tɨ́caꞌari tzajtaꞌa tɨ ꞌij ayén tíꞌijhuaviira tɨ ꞌij Dios raatévaɨreꞌen. ' bNaꞌari caí, tɨ puaꞌa auj tiyaúumuaꞌa caꞌɨ́n auj tíyeꞌecuajmuaꞌa, ayée pej huárɨni. Michéꞌe aꞌɨ́ɨme miꞌi rɨ́ꞌɨ ráaruuren mej meꞌɨ́jna jɨ́n teꞌaráꞌasten mej huaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte. Matɨ́ꞌɨj miyen huarɨ́n, muꞌuri xaa tiuꞌunájchitacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej téꞌechaꞌɨcaꞌa ruvaújsimuaꞌa jemi naꞌari ruyeꞌecuajmuaꞌa jemi. Ajta aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca ɨ́ Dios. ]&3bAjta aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej meri huaújseɨstarecaꞌa, tɨ puaꞌa ayén tiꞌayajna mej huaújseɨstarecaꞌa, majta ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, patáꞌaj huaꞌutévaɨreꞌen. 5%cbPatáꞌaj rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutájeeve ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej meri ucarijse cumu aꞌanáàna pepuꞌu, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí xɨ ucarijse cumu áꞌacuꞌutzimuaꞌa pepuꞌu naꞌari áꞌajuutzimuaꞌa. Patáꞌaj rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutájeeve aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe nain jɨmeꞌe. $ 7bCapej aꞌij puaꞌa tiꞌijteáꞌaxɨꞌɨ seɨj tɨ ari vástacɨraꞌi, sino rɨ́ꞌɨ pej tiraatájeeve cumu aꞌatáàta pepuꞌu. Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca ɨ́ mej caí xɨ vaújsicɨraꞌi, patáꞌaj rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutájeeve cumu aꞌihuáamuaꞌa pepuꞌu. S#bRɨ́ꞌɨ pepuꞌu peꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij pej tiꞌitɨ́j ruure, pajta aꞌij pej tiꞌitɨ́j tihuáꞌamuaꞌate. Patáꞌaj piyen teꞌutáviicuaꞌi peꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌiné tɨ puaꞌa piyen huárɨni, múꞌee pej aseɨ́j huiiráꞌatuaasin, pajta huaꞌirátuaasin aꞌɨ́mej ɨ́ mej muánamuajran.J" bPatáꞌaj piyen raruure peꞌɨ́jna jɨmeꞌe, patáꞌaj nain jɨ́n tíꞌamuaꞌate mej mi naímiꞌi miyen tiraaseíj pej raanaíjmireꞌen ɨ́ tɨ múꞌeetzi jemi huateájturaa. =!sbCapej raxɨéehuata aꞌɨ́jna tɨ Dios muaatapuaíjve matɨ́ꞌɨj mej vaujsi muaꞌajtamuárɨej, majta tiuꞌutaxájtacaꞌa múꞌeetzi jɨmeꞌe ɨ́ Dios jetze meꞌecan. P b Ayee pej rɨjca asta necaí uvéꞌenen, patáꞌaj piyen huaꞌutánamuajristeꞌen ɨ́ yuꞌuxari jetze ɨ́ teɨte tzajtaꞌa, pajta tihuaꞌutáꞌixaateꞌen, pajta tihuáꞌumuaꞌaten. b Capej tiꞌitáꞌacareꞌen tɨ jaꞌatɨ́ muacáxɨeehuata aꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej pauj temuaij, sino ayée pepuꞌu rɨ́ꞌɨ tejáꞌucheꞌecaneꞌen temuaꞌa naa mej mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe miyen cheꞌatá menaꞌa áꞌujujhuaꞌaneꞌen patɨ́j múꞌee aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij pej tihuáꞌixaateꞌe, aꞌij pej rɨ́ꞌɨ tiꞌitiꞌáꞌachaꞌɨɨ, ajta aꞌij pej tihuáꞌaxeꞌeveꞌe. Michéꞌe majta miyen cheꞌatá menaꞌa timuáꞌɨjchue patɨ́j múꞌee aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij pej tiráꞌastijreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa, ajta aꞌij pej teꞌurarɨ́ꞌen ɨ́ aꞌatzajtaꞌa. b Paúcheꞌe tihuáꞌamuaꞌate, pajta pauj tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen peꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej yé tíꞌimuayuꞌuseꞌe. 4ab Ayee tu een jɨ́n tíꞌimɨjhuaca, teajta tíꞌiteseꞌecaꞌa tej tiyen raachúꞌeveꞌen teꞌɨ́jna jemi ɨ́ Dios tɨ iꞌirúuri, tɨ ajta rɨ́ꞌɨ tihuaꞌatáꞌaca naíjmiꞌica ɨ́ teɨte jaítzeꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ajta huaꞌirátuaasin aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. 3b Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe tɨ ayén tiꞌayajna. Chéꞌe caí jaꞌatɨ́ ayén seɨcɨé tíꞌixajta. bCɨ́j pu caj tíꞌivaɨreꞌe tɨ puaꞌa piyen huáꞌacuaꞌajteꞌen peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej raatáꞌan ɨ́ aꞌatzajtaꞌa pej pi huatéꞌacaꞌane ɨ́ muaꞌatéviraꞌa jetze. Aru tíꞌivaɨreꞌe tɨ́j naꞌa naíjmiꞌica tɨ puaꞌa piyen ámuaꞌate peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej piyen huárɨni aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Tíꞌivaɨreꞌe íjii pej yen huateáturan íiyen chaanaca japua, ajta timuaatévaꞌɨre pej pi ruuri puáꞌaraꞌani tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. 9kbCapej ráꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ caí Dios jemi éꞌemeꞌecan, tiꞌitɨ́j mej tíꞌimuarita tɨ caí ayén tiꞌayajna, tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe. Patáꞌaj piyen ámuaꞌate peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej piyen huárɨni aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. U#bPatáꞌaj piyen tihuaꞌutáꞌan mej mi ráamuaꞌati ɨ́ aꞌihuáamuaꞌa aꞌíjna i nej neri muaatáꞌixaa. Tɨ́ puaꞌa piyen huárɨni, temuaꞌa pej tiuꞌutévaɨreꞌesin ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi tɨ ajta iꞌi Jesús. Petiuꞌutévaɨreꞌesin peꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ́j naꞌa pej páꞌarɨꞌɨstacaꞌa, múꞌee pej ranamuájracaꞌa ɨ́ niuucari pej jetzen téꞌantzaahua, ɨ́ niuucari ɨ́ mej temuaꞌa naa timuaamuáꞌate. .UbAꞌiné temuaꞌa pu tiꞌirɨ́ꞌeen naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ Dios tiúꞌutaahuacaꞌa, capu ayén tiraavíjteꞌe tɨ jaꞌatɨ́ tiꞌitɨ́j mé úrɨeni sino chéꞌe aꞌɨ́ɨn raꞌancuréꞌan. Chéꞌe ajta aꞌɨ́jna jɨ́n tiraatateújtziꞌireꞌen ɨ́ Dios jemi, aꞌiné puꞌuri aꞌuun eꞌavíitziꞌireꞌe ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ari ayén tiuꞌutátuiireꞌesin tɨ́ꞌɨj huatéjniuuni ɨ́ Dios jemi. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna tɨ temuaꞌa naa tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Jesús jemi bB}bAꞌɨ́ɨ mú huaꞌutáꞌijmɨijra ɨ́ teɨte mej caí huateneɨ́chen, mej caí huatévicheꞌen. Majta miyen tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌesin mej caí ráacuaꞌani tiꞌitɨ́j tɨ tíꞌicuaꞌiriꞌi. Aru aꞌɨ́ɨn Dios, nain pu yen tiuꞌuteájtuaa mej mi raꞌancuréꞌan ɨ́ teɨte ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, majta ramuaꞌaree tiꞌitɨ́j tɨ ayén tiꞌayajna, mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n tiraatateújtziꞌireꞌen. KbAꞌɨ́j pu jɨ́n ayén huataseíjreꞌesin mej miyen huaꞌitzi jɨ́n tihuáꞌamuaꞌaten meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌihuaꞌitaca, ɨ́ majta aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ. Capu rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ huaꞌutatéviꞌimuaꞌan. Aꞌiné camu miyen rɨcɨ aꞌij mej tirúꞌumuaꞌaree ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨ ayén tiraavíjteꞌe, cu xɨee tiyaaruꞌu pu huáꞌataixɨꞌɨ ɨ́ huaꞌamuꞌúu jetze. P bAjta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiꞌixa eꞌehuauritɨéecan jɨmeꞌe tɨ nuꞌu ayén téꞌeme méjcaꞌihua yee tɨ́ꞌɨj teꞌentipuáꞌarijmeꞌen. Seica mú nuꞌu yáꞌuhuaꞌaxɨjsin ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. Aꞌɨ́ɨme mú nuꞌu namuaara muáꞌajuꞌu ɨ́ xɨéjniuꞌucari ɨ́ mej tihuáꞌahuaitzeꞌe, majta mú ranamuajran aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu tihuáꞌamuaꞌaten. 1[bJee xaa neꞌu, ayée pu tiꞌayajna, capu huaꞌitzi naꞌa. Huápɨꞌɨ pu muárɨꞌeri tɨ jaꞌatɨ́ ráamuaꞌati aꞌɨ́jna tɨ rúꞌavaa ɨ́ Dios jemi, ɨ́ tej jɨ́n tiyen tíꞌiyeꞌira, aꞌiné ayée pu tiujuꞌurɨ́j:Aꞌɨ́ɨ pu ayén huataseíjre tehuáꞌiraꞌacan jɨmeꞌe.Ajta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ayén téꞌaxajtacaꞌa tɨ ayén tiꞌayajna ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi.Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ mú raaseíj.Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨtejraꞌa mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua, seica mú miyen tihuaꞌutáꞌixaa aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn huarɨ́j.Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua, muꞌiitɨ́ mú téꞌantzaahua aꞌɨ́jna jemi.Ajta Dios pu yaꞌuvíꞌitɨ ɨ́ ta japua tɨ ij aꞌuun nain jɨ́n antiújmuaꞌareere áꞌaraꞌani.bIjii, nej tíꞌimuayuꞌuseꞌe, ayée nu tíꞌijxeꞌeveꞌe nej caꞌanacan neꞌuun aꞌutevée náꞌaraꞌani múꞌeetzi jemi. Aru tɨ puaꞌa náꞌateeviꞌin niyájna, ayée nu tíꞌijxeꞌeveꞌe pej ráamuaꞌaree aꞌij mej tiꞌitɨ́j jɨ́n huárɨni aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri u teyujtaꞌa mej mi tiraatateújtziꞌireꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ iꞌirúuri. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tihuáꞌaꞌixaateꞌe ɨ́ niuucari tɨ ayén tiꞌayajna ɨ́ Dios jemi. Majta aꞌɨ́ɨme, camu taúraꞌaca mej seɨcɨé tihuaꞌutémuaꞌitɨn. bykb Tɨ́ puaꞌa seɨ́j rɨ́ꞌɨ tiuꞌutévaɨreꞌen u teyujtaꞌa, ayée pu raamuáꞌitɨn mej rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ teɨte meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ tiuꞌutévaɨ. Ajta pu Dios raatácaꞌanistiꞌireꞌesin tɨ ij auj tíꞌivaɨreꞌe, ajta caí tíꞌitziɨɨneꞌe aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu téꞌaste aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi tɨ ajta iꞌi Jesús. Jɨ́meꞌen ɨ́ niuucari tɨ jéꞌiyecan jɨ́n namuajreꞌe, tɨ ajta titaataseíjrate ɨ́ Dios -b Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u teyujtaꞌa, ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ seɨ́j naꞌa neɨche, ajta tɨ raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan tɨ temuaꞌa naa tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen ɨ́ ruyaujmuaꞌa, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ seica ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa. V%b Ayee pu cheꞌatá naꞌa tíꞌeen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej huajáꞌuviꞌitɨn. Jéꞌecan pu ruxeꞌeveꞌe mej miyen rɨ́ꞌɨ mé titéꞌujujhuaꞌaneꞌen. Ruxeꞌeveꞌe mej caí aꞌij puaꞌa tiúꞌujxajtaveꞌe, majta caí rutáꞌaruaijveꞌe, mej caí tiꞌitɨ́j jɨ́n atéꞌɨtzeꞌaraꞌan. v eb Tɨ́ puaꞌa miyen tíꞌijxeꞌeveꞌe mej mi tiuꞌutévaɨreꞌen u teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ruxeꞌeveꞌe mej meꞌɨ́n teɨte amuacaícan miyen tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌecu. Tɨ́ puaꞌa caí tiꞌitɨ́j aꞌij tihuáꞌaturaateꞌe, aj pu rɨꞌɨríista aꞌame mej miyen tiuꞌutévaɨreꞌen.  'b Ayee pu ajta ruxeꞌeveꞌe mej nain jɨ́n téꞌatzaahuateꞌen aꞌɨ́jna tɨ rúꞌavaatacaꞌa ɨ́ Dios jemi, aꞌij tɨ tiúꞌuruu ɨ́ tavástaraꞌa. Jéꞌecan pu ruxeꞌeveꞌe mej miyen tirúꞌumuaꞌareere ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨ ayén tiꞌayajna. & EbJɨ́meꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u teyujtaꞌa, ayée pu ruxeꞌeveꞌe mej miyen rɨ́ꞌɨ mé titéꞌujujhuaꞌaneꞌen mej caí tíꞌihuaꞌita, mej mi ráꞌantzaahuateꞌen ɨ́ teɨte. Ajta ayén ruxeꞌeveꞌe mej caí jeíhua rayeꞌeca tiꞌitɨ́j nahuáj, majta mej caí ramuájcheꞌe ɨ́ tumin mej ramuáꞌitɨcɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huáꞌucuanamua ɨ́ seica. i KbAjta ayén ruxeꞌeveꞌe mej jemin ramuaꞌareere tɨ rɨ́ꞌɨ tíꞌitevij aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí téꞌatzaahuateꞌe. Naꞌari caí, seica mú raꞌutéxɨeehuariꞌira, ajta aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu, aꞌɨ́ɨ pu jɨ́meꞌen ayén tiraatémuaꞌitɨ. Aꞌij mej yeꞌí huárɨni aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u teyujtaꞌa Z -bRuxeꞌeveꞌe tɨ ari áꞌatee tɨ téꞌantzaahua. Naꞌari caí, aꞌɨ́ɨ pu aꞌujtzaahuateꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee. Tɨ́ puaꞌa ayén téꞌujtzaahuateꞌe, Dios pu ayén cheꞌatá tíꞌijxɨꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌij tɨ ari tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare ɨ́ tiyaaruꞌu jemi. :mbAyee pu tíꞌeen, aꞌiné tɨ puaꞌa caí raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan tɨ tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej jemin éꞌeche, capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ huáꞌuchaꞌɨɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌuun eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ teyujtaꞌa mej mi tiraatateújtziꞌireꞌen ɨ́ Dios. bAyee pu ruxeꞌeveꞌe tɨ raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan tɨ tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen temuaꞌa naa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jemin éꞌeche, ajta ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen. Ayee pu cheꞌatá naꞌa ruxeꞌeveꞌe mej raꞌaráꞌasten aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. 2]bAjta ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ caí rutahuaíveꞌe, ajta tɨ caí runéꞌuseꞌeveꞌe, sino tɨ rɨ́ꞌɨ tejáꞌucati aꞌɨ́mej jemi ɨ́ teɨte, ajta tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n tíꞌijaaxɨejta. Ayee pu ajta ruxeꞌeveꞌe tɨ caí ramuájcheꞌe ɨ́ tumin tɨ ramuáꞌitɨcɨ. FbAꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ ayén éeneꞌen aꞌɨ́jna tɨ ayén antiújmuaꞌaree aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huaꞌachaꞌɨ́ɨ. Ruxeꞌeveꞌe tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n aꞌaturáa mej mi caí aꞌij puaꞌa tíꞌixajta ɨ́ teɨte, ajta tɨ seɨ́j naꞌa neɨche. Ajta ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ, tɨ cɨ́j naꞌa tiꞌiyeꞌeca ɨ́ tiꞌitɨ́j nahuáj, ajta tɨ caí tiúꞌujxajtaveꞌe, mej mi rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ teɨte. Ajta ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ huaꞌancuréꞌeviꞌitɨn temuaꞌa naa aꞌɨ́mej ɨ́ mej ramuáaren aꞌájna tɨ éꞌeche, ajta tɨ raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan tɨ tihuáꞌumuaꞌaten temuaꞌa naa. F bAyej xaa neꞌu tiꞌayajna aꞌíjna i niuucari. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn antiújmuaꞌareere aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huaꞌachaꞌɨ́ɨ ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri u teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu xaa raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ tiuꞌumuáriꞌihua tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn. s_bAru Dios pu huaꞌirátuaasin aꞌɨ́mej ɨ́ ꞌuuca matɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨme tiyaúumuaꞌa muáꞌaraꞌani tɨ puaꞌa miyen áꞌateeren mej téꞌatzaahuateꞌe, majta mej rɨ́ꞌɨ tihuáꞌajchaꞌɨ́ɨ ɨ́ seica. Majta mej urarɨ́ꞌenejmeꞌeni ɨ́ ru tzajtaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen huárɨni aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe./bAjta, aꞌɨ́ɨn Adán, aꞌɨ́ɨ pu ramuaꞌareerecaꞌa aꞌij tɨ rɨjcaa tɨ́ꞌɨj auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Capu jaꞌatɨ́ ráacuanamua. Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Eva, Satanás pu xaa ráacuanamua. Aꞌɨ́j pu jɨ́n aꞌaturáa jáꞌaraa ɨ́ Dios jemi. b Ayee puꞌu tíꞌeen, aꞌiné Dios pu amuacaícan Adán huatétaahuacaꞌa. Ajta áꞌiyen aꞌɨ́ɨn Eva huatétaahuacaꞌa. ucb Canu huaꞌatáꞌaca aꞌɨ́mej ɨ́ ꞌuuca mej mi tihuáꞌumuaꞌaten u teyujtaꞌa ɨ́ teteca, ni mej majta tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen. Ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa aꞌuun teyujtaꞌa caí avéꞌeniuucaꞌan. +Ob Ayee pu ruxeꞌeveꞌe aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej ꞌuuca mej mi ráarɨꞌɨren miyen tiꞌinamuáara, majta miyen tihuaꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ teteca. F~b Michéꞌe miyen huárɨni ɨ́ ꞌuuca mej mi seica miyen ráamuaꞌareere mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨte. Michéꞌe miyen tiúꞌuruuren aꞌij tɨ tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn, aꞌiné ayée pu tihuaꞌuvíjteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej miyen tiúꞌujseijrata mej miyen ráꞌastijreꞌe ɨ́ Dios jemi. 6}eb Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca, ayée nu cheꞌatá tíꞌijxeꞌeveꞌe mej mi miyen tíꞌitechejca aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe, michéꞌe miyen caí tíꞌitechejca meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiuꞌutéviꞌirasteꞌe sino meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí aꞌij puaꞌa tihuáꞌaseijrateꞌe. Michéꞌe caí ayée menaꞌa tevaꞌujhuáꞌatehuaꞌan ɨ́ rucɨpuá jetze aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche, michéꞌe majta caí ayée menaꞌa teꞌucarújteꞌejméꞌen cumu tiꞌitɨ́j oro tɨ tiꞌipuꞌéeneꞌejmee, michéꞌe majta caí huápɨꞌɨ ayée menaꞌa teꞌecamuátzɨꞌɨviꞌijméꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tiꞌitɨ́j perla, nusu mecaí ayée menaꞌa tiꞌiteújcheꞌetehuaꞌan meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche. |bAꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tíꞌijxeꞌeveꞌe matɨ́j menaꞌa aꞌúu mej aꞌucaíjmee, michéꞌe huatéjniuuni ɨ́ Dios jemi, miyen rɨ́ꞌɨ titeꞌurarɨ́ꞌeeneꞌen ɨ́ ru tzajtaꞌa majta caí níniuꞌucacu, majta caí rújaaxɨéeviꞌira. k{ObMɨ́ neajta inee, aꞌɨ́j pu jɨ́n naꞌantíhuau nej ni tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej ni tiuꞌutévaɨreꞌen ɨ́ Dios jemi. Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Canu tíꞌihuaꞌi. Nee nu xaa tihuáꞌamuaꞌate aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi, neajta tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej majta Israél jetze ajtémeꞌecan. 8zibAꞌɨ́ɨ pu huataújmuaɨꞌɨvejritacaꞌa tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn tiuꞌutanájchita nain jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ teɨte ɨ́ Dios jemi. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ Dios tihuaꞌutáꞌixaa á jéjreꞌe, aꞌatzaj tɨ puaꞌa raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare. ,yQbAyee puꞌu tíꞌeen, aꞌiné seɨj puꞌu ɨ́ Dios, ajta seɨj puꞌu aꞌɨ́ɨ púꞌeen tɨ huáꞌa japua huániuuni ɨ́ teɨte ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Ajta pu teáataꞌa pɨ́rɨcɨ. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. x7bAyee pu tiraavíjteꞌe sej si siyen huárɨni. Ayee pu tiraꞌaráanajche aꞌame ɨ́ Dios tɨ tuꞌirájtuaa, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ayén tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ naíjmiꞌica huirájtuaani, mej mi ráamuaꞌaree nain tɨ́j naꞌa tɨ ayén tiꞌayajna aꞌɨ́jna jemi. wb]v 5bAyee pu tináꞌamitɨejteꞌe tɨ ayén ruxeꞌeveꞌe sej si siyen huárɨni. Setáꞌaj naíjmiꞌica jɨ́n huatéjniuuni. Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen tiraatáhuavii, seajta siyen huáꞌa jemi huatéjniuuni, seajta tíhuaꞌateújtziꞌire naíjmiꞌica jemi, aꞌɨ́mej ɨ́ mej Tajtuhuan jɨ́n títetéꞌuꞌupuꞌu, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌaijta. Ayee xu huárɨni tej ti rɨ́ꞌɨ yee tíꞌitechejca, teajta raꞌaráꞌasten ɨ́ tayeꞌirá jɨmeꞌe, teajta rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨ́ɨ táꞌaraꞌani ɨ́ tavástaraꞌa tɨ́ꞌɨj caí jaꞌatɨ́ tájaaxɨejteꞌe. ub5t ebAꞌɨ́mej jemi nu tiꞌixa ɨ́ mej huaꞌapua, aꞌɨ́jna ɨ́ Himeneo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Alejandro. Aꞌɨ́mej nu neri tiuꞌutátui ɨ́ Satanás jemi mej mi ráamuaꞌati mej caí chéꞌe aꞌij puaꞌa tiraatáꞌan ɨ́ tavástaraꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej rɨcɨ.ts cbPatáꞌaj pauj téꞌatzaahuateꞌe, pajta múꞌee rɨ́ꞌɨ tiꞌitiꞌáꞌachaꞌɨɨ puáꞌaraꞌani ɨ́ aꞌatzajtaꞌa tɨ́ꞌij caí aꞌuun huataseíjreꞌen tiꞌitɨ́j tɨ tiuꞌutéviꞌirasteꞌe. Seica mú meri mé rúuhuaꞌaxɨ mej téꞌatzaahuateꞌecaꞌa, majta, aꞌɨ́ɨ mú raatéxɨeehuatacaꞌa mej rɨ́ꞌɨ téꞌuseijreꞌecaa ɨ́ ru tzajtaꞌa. Ayee mú jɨ́n huarɨ́n, nain pu eꞌehuaújpuaꞌarixɨ ɨ́ mej jɨ́n téꞌatzaahuateꞌecaꞌa. cr AbNiyauj, mɨ pej iꞌi Timoteo, ayée nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej amuacaícan á jemi tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Patáꞌaj piyen tiuꞌutatéseꞌen temuaꞌa naa peꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pej jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi. q 3bAꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tej rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe, teajta tiraatateújtziꞌireꞌen teꞌɨ́jna tɨ Tajtuhuan jɨ́n tiꞌitéjvee, tɨ caí jaꞌanáj rupuataꞌatan, tɨ ajta caí jaꞌanáj mɨꞌɨni, ɨ́ tej caí jaꞌanáj raseíj tajɨ́ꞌɨ jɨmeꞌe. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ aꞌɨ́ɨ naꞌa caj tiꞌiDioj. `p ;bAꞌɨ́j pu jɨ́n Dios náꞌancuꞌuvajxɨ ineetzi i nej aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ nej jaítzeꞌe aꞌij puaꞌa tiꞌitínchaꞌɨɨcaꞌa tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús tihuaꞌutaseíjrateꞌen ɨ́ teɨte aꞌij tɨ een jɨmeꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ jaꞌatɨ́ tiuꞌutáꞌuuniꞌi nain jɨmeꞌe tɨ́j naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa een. Aꞌɨ́ɨ pu ayén tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa mej mi miyen raaseíj aꞌɨ́mej ɨ́ mej ráꞌantzaahuateꞌencheꞌe mej mi meꞌuun aꞌuteáturan jemin ruurican tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. o #bAyee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe tɨ ayén tiꞌayajna tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n mú paꞌuvéꞌemej íiyen chaanaca japua aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn huaꞌirájtuaani aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ. Chéꞌe caí jaꞌatɨ́ ayén tíꞌixajta yee capu ayén tiꞌayajna. Nee nu ramuaꞌaree aꞌiné nee nu neꞌɨ́n púꞌeen i nej jaítzeꞌe aꞌij puaꞌa tiꞌitínchaꞌɨɨcaꞌa caí máàj jaꞌatɨ́. -n UbJéihua pu huápɨꞌɨ rɨ́ꞌɨ tinéjchaꞌɨ́ɨ jáꞌaraa ɨ́ tavástaraꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén naatáꞌa nej ni ráꞌantzaahua neꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta ayén ántehuaa tɨjɨ́n Jesús. Ayee pu ajta naatáꞌa nej ni raxɨ́ꞌeveꞌe náꞌaraꞌani. m b Jéjcua ɨmuá nu aꞌij puaꞌa tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jemi, neajta aꞌij puaꞌa huáꞌaruurejcaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej ráꞌastijreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa. Jéihua nu huáꞌaneꞌusiꞌiteꞌecaꞌa. Aru capu amɨ́n aꞌij, Dios pu náꞌancuꞌuvajxɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej caí ramuaꞌareerecaꞌa aꞌij nej rɨjca, neajta caí téꞌatzaahuateꞌecaꞌa. gl Ib Jéꞌecan nu tíꞌijteujtziꞌireꞌe neꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús ɨ́ tavástaraꞌa ɨ́ nej jetzen aráncaꞌane. Ayee nu een jɨ́n tíꞌijteujtziꞌireꞌe aꞌiné ayée pu tiráꞌamitɨejteꞌecaꞌa nej caí tiꞌitɨ́j jɨ́n autéꞌɨtze. Aꞌɨ́ɨ pu naꞌantíhuau ineetzi nej ni raatévaɨreꞌen. k b Aꞌíjna i niuucari tɨ rɨ́ꞌɨ tiúꞌuruure, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n ayén tiráꞌaxa aꞌij tɨ tíꞌiraxa ɨ́ niuucari tɨ naa namuajreꞌe, tɨ ajta jɨ́n Dios tuꞌirájtuaani. Ajta aꞌɨ́ɨn Dios, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n tinaaꞌíjca ineetzi nej ni tihuaꞌutáꞌixaateꞌen neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari. Aꞌɨ́j nu jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨ pu tíꞌijteujtziꞌireꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ráꞌancuꞌuvajxɨ ?j yb Ayee mú majta ɨ́ niuucari jɨ́n huaꞌutáꞌijmɨijra aꞌɨ́mej ɨ́ mej xánaꞌacɨraꞌa ꞌúucate jemi, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej cheꞌatá menaꞌa xánaꞌacɨraꞌa huáꞌa jamuan ɨ́ tɨꞌɨríi caꞌɨ́n huáꞌa jamuan seica ɨ́ teteca. Ayee mú cheꞌatá seica meꞌɨ́jna jɨ́n ɨ́ niuucari huaꞌutáꞌijmɨijra aꞌɨ́mej ɨ́ mej seica viviꞌi mej mi tihuaꞌumuáristeꞌen caꞌanéeri jɨmeꞌe, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌihuaꞌitaca, majta aꞌɨ́ɨn ɨ́ mej tíꞌitecuanamuajca. Tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa tɨ caí naa ꞌeen, tɨ seɨcɨé ꞌeen, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌutáꞌijmɨijra meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa mej caí ranamuajracu ɨ́ niuucari tɨ rɨ́ꞌɨ tiúꞌuruure ɨ́ tiúꞌutzajtaꞌa. {i qb Teajta, tiyen tíꞌijmuaꞌaree tɨjɨ́n ayée mú een jɨ́n raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta mej mi huaꞌutáꞌijmɨi aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ. Camu meꞌɨ́jna jɨ́n huaꞌutáꞌijmɨijra aꞌɨ́mej ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree ɨ́ ru tzajtaꞌa. Aꞌɨ́ɨme mú xaa meꞌɨ́jna jɨ́n huaꞌutáꞌijmɨijra ɨ́ mej caí ranamuajracu aꞌij tɨ tiráꞌaxa ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí ráꞌastijreꞌe aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Majta seica, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej ráꞌaxɨeehuariꞌi ɨ́ huaꞌayeꞌira, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej rutáàta cuiꞌica, naꞌari runáàna, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ tíꞌitecuiꞌica. h ;bTeen tu ramuaꞌaree tɨ tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, Moises tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa. Tɨ́ ij ayén tiꞌitévaꞌɨrihuaꞌan, ayée pu ruxeꞌeveꞌe mej nain jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ tiúꞌujxeꞌeveꞌe. g -bAyee mú tíꞌijxeꞌeveꞌe mej teꞌenteárute meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tihuáꞌumuaꞌaten aꞌij tɨ huataújmuaꞌa ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta tɨ Moises raꞌuyúꞌuxacaꞌa. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme, camu aꞌatzu yaúꞌitɨe aꞌij mej tiꞌixa. Camu majta ramuaꞌaree aꞌij tɨ een meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n miyen raataxáj yee ayée pu tiꞌayajna. Ef bSeica mú meri yaꞌuhuáꞌaxɨ mej miyen ꞌeeneꞌe. Aꞌɨ́j mú jɨ́n autéjhuii mej miyen tiuꞌutaxáj meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe. /e YbAyee tu een jɨ́n tíꞌimuaꞌijcateꞌe mej mi huaújxeꞌeveꞌen seɨj majta seɨj meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej urarɨ́ꞌen ɨ́ ru tzajtaꞌa, majta ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌarejme, majta ɨ́ mej tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n ráꞌastijreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa. Ud %bMataꞌaj caí chéꞌe meꞌɨ́jna namuajra aꞌij mej tiꞌitɨ́j tihuáꞌaꞌixaateꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij metiteejnéj ɨ́ huáacɨxaꞌastemuaꞌameꞌen. Cu xɨee mecaí jaꞌanáj raꞌantipuáꞌajteꞌesin mej miyen raataxáj yee aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ ayén huanéj ɨ́ seɨ́j jetze, ajta ɨ́ seɨj, seɨ́j pu ajta jetzen huanéj asta menaꞌa caí eꞌaráꞌasti ɨ́ Dios jemi. Naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa, ayée puꞌu tíꞌivaɨreꞌe mej mi huateújneꞌusiꞌiteꞌen ɨ́ teɨte meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej caí aꞌij tirúꞌumuaꞌaree. Capu tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe mej mi raanaíjmireꞌen aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Tɨ́ꞌij jaꞌatɨ́ ayén raanaíjmireꞌen, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ ayén tiráꞌantzaahuateꞌen ɨ́ Dios. c }bNetɨ́ꞌɨj neꞌuun auméꞌecaa u Macedonia, ayée nu timuaatáhuaviiriꞌi pej peꞌuun aꞌuteáturan aꞌujna Éfeso. Neajtahuaꞌa nu niyen tíꞌimuahuavii pej peꞌuun aꞌuteáturan pej pi piyen tihuaꞌutáꞌijmɨi ɨ́ seica ɨ́ teteca mej mi caí chéꞌe miyen tihuáꞌamuaꞌate meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ huaꞌitzi jɨ́n namuajreꞌe. b bAyee nu yé tíꞌimuayuꞌuseꞌe múꞌee, Timoteo, pej piyen nemuari yee niyauj aꞌiné múꞌee pej pajta piyen cheꞌatá penaꞌa tzáahuatiꞌiraꞌa ráꞌastijreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa netɨ́j inee. Ayee nu tíꞌijhuauhuau múꞌeetzi jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios ɨ́ tɨ táꞌiyaꞌupua, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta Jesús ɨ́ iꞌi tavástaraꞌa, michéꞌe meꞌɨ́n rɨ́ꞌɨ timuaachaꞌɨ́j muáꞌaraꞌani, michéꞌe majta muáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn, michéꞌe majta rɨ́ꞌɨ muꞌuhuáruuren ɨ́ áꞌa tzajtaꞌa. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej huaꞌitzi jɨ́n tíꞌimuaꞌata Da bInee, i nej iꞌi Pablo, nee nu neꞌɨ́n púꞌeen seɨ́j tɨ ravaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta Jesús púꞌeen. Ayee pu éeniꞌicɨꞌe naꞌantíhuau aꞌiné ayée pu tinaataꞌaíj ɨ́ Dios tɨ tuꞌirájtuaa, ajta ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús, ɨ́ tej rajchúꞌeveꞌe. @`yNAjta aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa, ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, chéꞌe aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ tejamuáachaꞌɨɨn múꞌejmi. Chéꞌe ayén téꞌaraꞌani.;_oNAyee nu tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe jemin ɨ́ tavástaraꞌa sej raataꞌaíjta mej huaꞌutánamuajristeꞌen aꞌíjna i yuꞌuxari naíjmiꞌica ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa. U~:|{CywvutPsqnmjhvgff db _]\ZZXGVSR@PzNMK2IHFEnCpA@?_>(Majta meꞌɨ́n, aꞌɨ́ɨ mú caí huataúraꞌa mej yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani. Ayee mú huarɨ́j. Cu xɨee mej cuj araújna cɨ́ɨxuri jɨmeꞌe. Tɨ́j naꞌa aꞌájnáꞌɨmua tɨ yú eꞌiréꞌene, ayée pu ꞌeen seijreꞌe. Matɨ́ꞌɨj raꞌujiíveꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ míꞌimeꞌecan ɨ́ tɨ jɨ́n Dios ayén amuacaí teꞌataújratziiriꞌi, aúcheꞌe pu ayén seijreꞌe ɨ́ mej jɨ́n aránamiꞌi, ajta capu xɨ jaꞌatɨ huaꞌutáxɨɨxɨ, aꞌiné aꞌɨ́ɨ puꞌu raayɨ́ꞌɨtɨ ɨ́ Cɨríistuꞌu. ?w Catu tiyen rɨcɨ aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn Moisés huarɨ́j tɨ cɨ́ɨxuri jɨ́n araújna ɨ́ runéerime jetze mej mi caí raꞌaráaseij aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa, mej mi caí raaseíjra tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́jna tépuaꞌarijmeꞌen aꞌɨ́jna tɨ tetáatɨyeꞌicaa. B} Aꞌiné tuꞌuri tiyen rachúꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi tɨ ayén teꞌirájraꞌani, aꞌɨ́j tu jɨ́n tiyen taxɨéehua tihuáꞌixaateꞌe, teajta caí tíꞌitziɨɨneꞌe. eC Ajta, tɨ puaꞌa ayén naa éeneꞌen huataseíjre aꞌɨ́jna tɨ ajta tépuaꞌari, jaítzeꞌe pu huápɨꞌɨ naa seíireꞌe aꞌame aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ayén huateáturaasin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. 8i Jee tzɨ́teꞌe, ayée pu tiꞌayajna, aꞌɨ́ɨ pu ajmíꞌi huápɨꞌɨ naa seijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ raateájtuaa ɨ́ Moisés jemi. Ajta íjii, capu chéꞌe naa seijreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ari seɨ́j huataseíjre tɨ jaítzeꞌe huápɨꞌɨ naa seijreꞌe. ;o Jee xaa neꞌu, ayée pu tiꞌayajna. Tɨ puaꞌa ayén jeíhua huápɨꞌɨ naa seijreꞌecaꞌa aꞌájnáꞌɨmua tɨ́ꞌɨj Dios raateájtuaa ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n jaꞌatɨ aꞌuxɨ́jteꞌen, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ jaítzeꞌe huápɨꞌɨ naa seíireꞌe áꞌaraꞌani aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ raatáꞌaca ɨ́ jaꞌatɨ tɨ aꞌɨ́ɨn rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ Dios jemi. GAjta aꞌɨ́ɨn tɨ jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, ¿ni caí ayén jeíhua huápɨꞌɨ jaítzeꞌe naa seíireꞌe áꞌaraꞌani? @yMɨ ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n miyen jaꞌatɨ aꞌuxɨ́jteꞌen tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn huámɨꞌɨni, ayée pu á éꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa tetej jetze tɨ aꞌuréꞌetzatzaihuacaꞌa. Jéꞌecan pu huápɨꞌɨ naa seijreꞌecaꞌa tɨ́ꞌɨj Dios ayén raateájtuaa aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Moisés. Ajta aꞌɨ́ɨn Moisés, ayée pu huápɨꞌɨ tetáatɨyeꞌicaa ɨ́ néerimeꞌaraꞌan jetze. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, capu rɨꞌɨríistacaꞌa mej raꞌaráaseij ɨ́ Moisés aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén huápɨꞌɨ tetáatɨyeꞌicaa ɨ́ néerimeꞌaraꞌan jetze. Mɨ ajta, aꞌɨ́ɨ pu tépuaꞌarijmeꞌecaꞌa. ^5Ajta aꞌɨ́ɨn Dios, aꞌɨ́ɨ pu ayén taꞌantíhuau tej ti tiyen teꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen, aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jéjcua tɨ Dios ajta jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi. Teajta iteen, catu teꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe tɨ á áꞌayuꞌusiꞌi tetej jetze, sino aꞌij tu jɨ́meꞌen tɨ ayén seijreꞌe tɨ jetzen airáninei ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ niuucari tɨ á éꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa ɨ́ tetej jetze, aꞌɨ́ɨ pu ayén huaꞌatáꞌaca mej mi miyen jaꞌatɨ aꞌuxɨ́jteꞌen tɨ ij aꞌɨ́ɨn huámɨꞌɨni. Mɨ ajta, aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ruurican aꞌihuateájtuaani. 7Capu ayén tiraavíjteꞌe tej tajɨ́ɨmuaꞌa tiyen tiuꞌutaxáj yee téjmi pu jetze seijreꞌe ɨ́ muárɨꞌeriꞌiraꞌa tej ti tiyen raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan sino aꞌɨ́jna ɨ́ tej jetzen arátacaꞌane, aꞌɨ́ɨ pu aꞌuun aꞌuvéꞌeyeꞌi ɨ́ Dios jemi. o~WAyee tu téꞌatzaahuateꞌe aꞌiné Cɨríistuꞌu pu ayén tíꞌiseijreꞌe ɨ́ Dios jemi. c}?Múꞌeen xu xaa siyen ꞌeen tɨ́j yuꞌuxari tɨ Cɨríistuꞌu jetze aꞌuvéꞌemej. Mɨ ajta, capu tetej jetze aꞌuyúꞌusiꞌihuacaꞌa sino aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu raateájtuaa múꞌejmi jemi tɨ́ꞌij ayén aꞌamua tzajtaꞌa teꞌuseíireꞌe áꞌaraꞌani mɨ sej seuj ruuri. |+Múꞌeen xu rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa seꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ titaatévaꞌɨri tɨ́j yuꞌuxari ɨ́ tej jɨ́n huatátaseijrata huáꞌa jemi, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé mej yen seijreꞌe mej mi raꞌujíjveꞌen, mej yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani. `{ ;¿Ni qui ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe tej teajtáhuaꞌa autéjhuii tej tajɨ́ɨmuaꞌa tiyen rɨ́ꞌɨ tiꞌitátaꞌaca múꞌejmi jemi? Naꞌari, ¿ni qui ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ jaꞌatɨ ayén yuꞌuxari autéyuꞌuxan ɨ́ tɨ jɨ́n rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌaca itejmi jɨmeꞌe nusu ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe sej raꞌutéyuꞌuxan ɨ́ sej jetzen rɨ́ꞌɨ tiꞌitátaꞌaca itejmi? Seica jemi pu xaa ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe, aru itejmi jemi, capu. ezCMɨ teajta iteen, catu tiyen eꞌen matɨ́j ɨ́ seica, ɨ́ mej muꞌiitɨ́, ɨ́ mej miyen huateújvaɨreꞌen ɨ́ mej jɨ́n ramuáꞌitɨcɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej ramuarɨꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios. Mɨ teajta iteen, ayée tu tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tiꞌitítachaꞌɨɨ aꞌiné Dios pu taꞌantíhuau. Teajta iteen, ayée tu ɨ́ Dios jemi tíꞌixaxaꞌa tɨ́j seɨj tɨ Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan tíꞌivaɨreꞌe. yAyee pu ꞌeen, aꞌɨ́mej jemi ɨ́ seica ɨ́ mej áꞌapuaꞌaren, ayée pu huáꞌa jemi téꞌeeca tɨ́j tiꞌitɨ tɨ huamɨ́ꞌɨ ɨ́ mej jɨ́n majta áꞌapuaꞌaren. Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica ɨ́ tɨ Dios huaꞌirátuaasin, ayée pu huáꞌa jemi téꞌeeca tɨ́j tiꞌitɨ tɨ ruuri tɨ naa teáarɨ́ꞌe ɨ́ mej jɨ́n huaújrujteꞌen. ¿Aꞌataani ayén áꞌavejren tɨ́ꞌij ayén tiuꞌutévaɨreꞌen ɨ́ Dios jemi? Capu xaa neꞌu mé éꞌe jaꞌatɨ tɨ ayén áꞌavejren. DxTeajta iteen, ayée tu seijreꞌe ɨ́ Dios jemi. Cu xɨee tej cuj iteen ráatɨsin ɨ́ tɨ naa téꞌeeca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tiyen Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan. Ayee tu cheꞌatá tenaꞌa seijreꞌe huáꞌa jemi ɨ́ tɨ Dios huaꞌirátuaasin, ajta huáꞌa jemi ɨ́ mej áꞌapuaꞌaren. wAjta, temuaꞌa tu rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin teꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ ayén taatáꞌaca temuaꞌa naa tej tiuꞌutémuaꞌitɨn jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu. Cu xɨee tej cuj iteen jáꞌitaꞌa huajúꞌun, ajta aꞌɨ́ɨ pu Cɨríistuꞌu amuacaí huaméꞌen, majta ta cújtaꞌa huajúꞌun ɨ́ tej teri huaꞌutéemuaꞌitɨ. Ajta aꞌu tɨ naꞌa tej jáꞌitaꞌa huajúꞌun, Dios pu ayén raruure tɨ téjmi jetze airáninei aꞌɨ́jna tɨ naa téꞌeeca ɨ́ mej jɨ́n ráamuaꞌati. Av{ Mɨ neajta, jeíhua nu huápɨꞌɨ tíꞌimuajca neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej caí ráateu ɨ́ neꞌihuaaraꞌa, neꞌɨ́jna ɨ́ Tito, tɨ caí aꞌuun aꞌutéveecaꞌa. Aꞌɨ́j nu jɨ́n huaꞌutateúuteꞌe, neꞌuun áꞌume u Macedonia. Tej nuꞌu tiuꞌutémuaꞌitɨn jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu Ju  Netɨ́ꞌɨj neꞌuun aꞌaráꞌa neꞌújna u chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Troas, nej ni neꞌuun tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Cɨríistuꞌu, nevástaraꞌa pu ayén naatáꞌa nej ni nexɨéehua temuaꞌa naa tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte. Et Jaꞌatɨ tɨ naꞌa sej tiraatáꞌuuniꞌi, nee nu neajta niyen cheꞌatá nenaꞌa tiraatáꞌuuniꞌira. Tɨ puaꞌa niyen tiꞌitɨ jɨ́n tiraatáꞌuuniꞌiriꞌi, tiꞌitɨ tɨ naꞌa, ayée nu ꞌeen jɨ́n tiraatáꞌuuniꞌiriꞌi nej ni aꞌamua japua huániuuni ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi tɨ ij caí aꞌɨ́ɨn Satanás tiꞌitɨ jɨ́n taꞌantimuáꞌitɨn, aꞌiné teen tu xaa ramuaꞌaree aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn éeniꞌicɨꞌe tíꞌimuarɨꞌe. Aꞌij pu nuꞌu puaꞌa tiraatáꞌacareꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo tɨ́ꞌɨj auj áꞌucatii u Troas s 8ri Ayee nu ꞌeen jɨ́n tejamuaatayúꞌuse nej ni amuaatéeseij aꞌij sej titetiújchaꞌɨɨ múꞌeen, ajta nej ni ráamuaꞌaree tɨ puaꞌa siyen nain jɨ́n téꞌaste. q#Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌasin sej seajtáhuaꞌa siyen tiraataseíjrateꞌen sej seuj raxɨ́ꞌeveꞌe. pAꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée pu ari tiúꞌujxeꞌeveꞌe sej tiraatáꞌuuniꞌi, seajta rɨ́ꞌɨ raꞌanrúꞌureꞌen. Naꞌari caí, aꞌɨ́ɨ pu muáꞌitɨcheꞌen nain jɨmeꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jeíhua huápɨꞌɨ ruxɨeemɨ́jteꞌe. oPuꞌuri aꞌɨ́ɨ puꞌu, ɨ́ mej muꞌiitɨ́ meri miyen puaíjtzi raatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén huarɨ́j. QnMɨ ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén tiꞌitɨ jɨ́n aꞌij tiúꞌuruu tɨ i jaꞌatɨ huataújxɨeemɨsteꞌen, capu ayén neetzi naꞌa huáruu sino jeꞌicáj pu ajta múꞌejmi ayén huáruu. Ayee nu ꞌeen jɨ́n tejáꞌamuaꞌixaateꞌe nej ni caí jeíhua amuaatamuárɨꞌeristeꞌen naíjmiꞌica múꞌejmi. 6meNetɨ́ꞌɨj tejamuaatayúꞌuse, jeíhua pu aꞌij puaꞌa néꞌasejcaꞌa, neajta neyeine temuaꞌa. Jee xaa, huápɨꞌɨ pu núꞌucuiꞌicaꞌa yú ne tzajtaꞌa, aꞌiné canu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa nej amuaatáxɨeemɨjteꞌen, sino ayée nu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa sej ráamuaꞌaree nej jeíhua huápɨꞌɨ jáꞌamuaxeꞌeveꞌe. Mej nuꞌu tiraatáꞌuuniꞌi aꞌɨ́jna tɨ auteájturaa ɨ́ Pablo jemi &lEAyee nu ꞌeen jɨ́n niyen tejamuaatayúꞌuse nej ni ramuaꞌareere sej caí naatéxɨeemɨjteꞌesin netɨ́ꞌɨj neꞌuun eꞌaráꞌasti, aꞌiné ayée pu tiraavíjteꞌe sej naatatémuaꞌavisteꞌen. Mɨ ajta, ayée pu tináꞌamitɨejteꞌecaꞌa sej siyen ꞌeen naíjmiꞌi múꞌeen sej seꞌɨ́jna jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej neajta jɨ́n netémuaꞌavi. k7Jee xaa neꞌu, tɨ puaꞌa niyen amuaatáxɨeemɨjteꞌen, ¿aꞌatéenqui menaꞌa mi meꞌɨ́n puꞌéeneꞌe muáꞌajuꞌu ɨ́ mej naatatémuaꞌavisteꞌesin? Capu chéꞌe sein jaꞌatɨ, aꞌiné múꞌeen xu seꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ nej amuaatéxɨeemɨjte. !j =Mɨ neajta inee, ayée nu tihuánxɨꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi nej caí neajtahuaꞌa amuáamuaare nej ni caí neajtahuaꞌa amuaatáxɨeemɨjteꞌen. -i UCatu xaa neꞌu tiyen tejáꞌamuaꞌaijteꞌe sej si caꞌanéeri jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ tavástaraꞌa, sino aꞌamua jamuan tu tíꞌimuarɨꞌe sej si seꞌɨ́jna jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen, aꞌiné múꞌeen xu ráꞌastijreꞌe xaꞌayeꞌi temuaꞌa naa.9h mDios pu rúꞌumuaꞌaree aꞌij nej tíꞌimuaꞌatze. Canu tíꞌihuaꞌi nenaꞌa. Canu chéꞌe nenaꞌa tíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌe sino rɨ́ꞌɨ nu tíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌe. Ayee nu ꞌeen jɨ́n caí neꞌuun aꞌatanéj múꞌejmi jemi nej ni caí amuaatamuárɨꞌeristeꞌen. ;g qAꞌɨ́ɨ pu itejmi huateúraꞌate, ajta raateájtuaa ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca itejmi jemi tej ti ráamuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn raanaíjmireꞌen ɨ́ tɨ ari taatáꞌa. Bf Mɨ ajta Dios, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ rɨ́ꞌɨ titájchaꞌɨɨ itejmi. Aꞌɨ́ɨ pu ajta rɨ́ꞌɨ tejamuájchaꞌɨɨ múꞌejmi jemin ɨ́ Cɨríistuꞌu. e  Ajta nain ɨ́ tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi, aꞌɨ́ɨ pu araúrastejsin ɨ́ Cɨríistuꞌu jetze. Aꞌɨ́j tu jɨ́n tiyen tíꞌixaxaꞌa yee “jee.” Yee pu tiꞌayajna ɨ́ jemin. Ayee tu jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca ɨ́ Dios. jd OAjta aꞌɨ́jna tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen, teen tu tiyen jɨ́meꞌen amuáꞌixaa inee, jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Silvano, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Timoteo. Aꞌɨjna ɨ́ Cɨríistuꞌu, nain pu jɨ́n tihuaújmuaꞌatziiteꞌe, ajta raxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌe. Aꞌɨjna jemi tɨ́j naꞌa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa yee “jee”, jaꞌanáj tɨ naꞌa pu ayén teꞌiráame tɨjɨ́n “jee.” *c OMɨ ajta Dios, aꞌɨ́ɨ pu caí jaꞌanáj atéꞌɨtzeaꞌara. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́jna ɨ́ tej teri amuaatáꞌixaa, capu ayén ꞌeen tɨ huaꞌapuaca jɨ́n huataújmuaꞌa. Aꞌɨjna tɨ jɨ́meꞌen raxa yee “jee”, capu ajta ayén huataújmuaꞌa yee “capu.” Tb #¿Aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi? ¿Ni qui siyen tináꞌaseijrateꞌe tɨ caí rɨꞌɨrí sej náꞌantzaahuateꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej nuꞌu caí tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌe? Mɨ neajta inee, canu xaa neꞌu niyen ꞌeen, aꞌiné canu niyen tíꞌijrɨꞌɨre matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca ɨ́ mej rujɨ́ɨmuaꞌa tíꞌimuaꞌatze tɨjɨ́n “jee.” Mɨ ajta, capu ayén teꞌiráame. \a 3Ayee nu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa nej amuáamuaare netɨ́ꞌɨj neꞌuun áꞌumeꞌen u Macedonia, neajta netɨ́ꞌɨj neꞌuun pɨ́ éꞌejveti neajtahuaꞌa áꞌamuamuaaren. Neajta niyen raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa sej siyen tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen ɨ́ sej jɨ́n naatévaɨreꞌe nej ni neꞌuun áꞌumeꞌen u Judea. G`  Aꞌiné ayée pu tináꞌamitɨejteꞌecaꞌa, ayée nu tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare nej amuacaí neꞌuun aꞌatanén múꞌejmi jemi nej ni neajtahuaꞌa rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌan. k_ Q Ajta, ɨ́ nej tejáꞌamuayuꞌuseꞌe, ayée puꞌu naꞌa aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌij sej senaꞌa tiraayɨ́ꞌɨtɨ sej raꞌujíjveꞌen, aꞌij sej senaꞌa seajta tiyeúꞌitɨe. Ayee nu neajta tíꞌijxeꞌeveꞌe sej ráamuaꞌaree nain jɨmeꞌe tej teꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ sej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin ɨ́ Dios. Jee xaa, xuꞌuri siyen ráamuaꞌareeriꞌi. Seajta múꞌeen, múꞌeen xu seꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen ajtahuaꞌa huataseíjreꞌesin aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. ^ w] i Aꞌɨ́j tu xaa jɨ́n áꞌatatzaahuateꞌen. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ taxɨejniuꞌuca ayén tíꞌitaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna tej tiyen rɨ́ꞌɨ tiꞌitítachaꞌɨɨ huáꞌa jemi ɨ́ mej íiyen seijreꞌe chaanaca japua, teajta jaítzeꞌe rɨ́ꞌɨ tiꞌitítachaꞌɨɨ múꞌejmi jemi. Tɨ́j naꞌa tej tiyen huarɨ́j, ayée tu tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tiyen rɨjcaa ɨ́ Dios jemi, nain jɨmeꞌe aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. Catu tiyen tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa aꞌij mej tíꞌijrɨꞌɨre ɨ́ teteca mej íiyen seijreꞌe ɨ́ chaanaca japua sino Dios pu ayén rɨ́ꞌɨ titaatáꞌa. N\  Mɨ ajta, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe sej seꞌɨ́jna jɨ́n taatévaɨreꞌen, sej rahuaviira ɨ́ Dios itejmi jɨmeꞌe, mej mi majta muꞌíi miyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌacareꞌen ɨ́ Dios itejmi jɨmeꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ayén cheꞌatá naꞌa rɨ́ꞌɨ titaatáꞌa itejmi aꞌij sej seri muꞌiitɨ́ tirájhuaviiriꞌi. Aꞌiné nuꞌu ꞌeen jɨmeꞌe caí u aꞌatanéj u Corinto aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo 3[ a Aꞌɨ́ɨ pu ayén tuꞌirájtuaa tɨ ij caí ayén titáacɨꞌɨti tej teꞌɨ́jna jɨ́n huácuiꞌini tɨ huápɨꞌɨ aꞌij puaꞌa seijreꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ajta aúcheꞌe tuꞌirátuaasin. Jee xaa neꞌu, ayée tu tiꞌijchúꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ajtahuaꞌa tuꞌirájtuaani. 6Z g Jee tzɨ́teꞌe, ayée pu titáꞌamitɨejteꞌecaꞌa ɨ́ tatzajtaꞌa tej huácuiꞌini. Mɨ ajta, ayée pu aꞌɨ́jna jɨ́n táaruu tej ti caí tajɨ́ɨmuaꞌa áꞌatatzaahuateꞌe sino tej ti teꞌɨ́jna jetze arátacaꞌanen ɨ́ Dios tɨ huaꞌajjáꞌapuana ɨ́ mej meri huácuii. _Y 9Ayee tu tíꞌijxeꞌeveꞌe, taꞌihuaamuaꞌa, sej ráamuaꞌaree aꞌij tej tirajpuaíjtzicaꞌa tetɨ́ꞌɨj teꞌuun aꞌutéꞌecaꞌa aꞌujna u Asia. Jéꞌecan tu huápɨꞌɨ áꞌaviicuaꞌireꞌecaꞌa, ajta naꞌa caí utéevatzɨ ɨ́ tatzajtaꞌa. Ayee pu titáꞌamitɨejteꞌecaꞌa tej caí chéꞌe aꞌij huárɨni. pX [Ayee pu titáꞌamitɨejteꞌe sej siyen xaa neꞌu téꞌeviicuaꞌi, aꞌiné ayée tu tíꞌijmuaꞌaree tɨ ayén cheꞌatá senaꞌa tejaꞌamuacɨꞌɨpuaca sej siyen rajpuaíjtzi tetɨ́j iteen, ajta Dios pu ayén cheꞌatá naꞌa rɨ́ꞌɨ amuaꞌanrúꞌureꞌe aꞌame múꞌejmi tɨ́j ajta rɨ́ꞌɨ titaꞌanrúꞌureꞌe aꞌame itejmi. zW oTɨ puaꞌa tiyen tiꞌitɨj jɨ́n áꞌaviicuaꞌireꞌe, ayée pu ajta tíꞌivaɨreꞌe tɨ ij Dios rɨ́ꞌɨ amuaꞌanrúꞌureꞌen, ajta amuaꞌirájtuaani. Ajta, tɨ puaꞌa Dios ayén rɨ́ꞌɨ taꞌanrúꞌureꞌe, ayée pu ajta tíꞌivaɨreꞌe tɨ ij ajta aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ amuaꞌanrúꞌureꞌen. Ayee pu xaa tejáꞌamuaruure múꞌejmi tɨ puaꞌa siyen cheꞌatá senaꞌa temuaꞌa naa teꞌutáviicuaꞌi ɨ́ sej jɨ́n rajpuaíjtzi tetɨ́j iteen tirajpuaíjtzi. V #Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna tɨ temuaꞌa naa ayén tíꞌitacɨꞌɨpuaca aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n ajta rajpuaíjtzicaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. Ayen cheꞌatá naꞌa Cɨríistuꞌu ajta temuaꞌa naa rɨ́ꞌɨ taarúꞌu tej ti teꞌutáviicuaꞌi. U !Aꞌɨ́ɨ pu ajta rɨ́ꞌɨ taarúꞌu aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej jɨ́n áꞌaviicuaꞌireꞌe táꞌayeꞌi tej ti tiyen cheꞌatá tenaꞌa rɨ́ꞌɨ huaꞌanrúꞌureꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiꞌitɨj jɨ́n áꞌaviicuaꞌireꞌe. Aꞌɨ́j tu jɨ́n tichéꞌe tiyen rɨ́ꞌɨ huaꞌanrúꞌureꞌen teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n Dios ajta rɨ́ꞌɨ taarúꞌu. T 5Tichéꞌe rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌacareꞌen teꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ ajta yaꞌupuáaraꞌan púꞌeen ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Aꞌɨjna ɨ́ Dios, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tej rájyaꞌupua tɨ ajta nain jɨ́n taꞌacuꞌuvée áꞌayeꞌi. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Dios tɨ ajta nain jɨ́n rɨ́ꞌɨ taarúꞌu. pS [Chéꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Dios, ɨ́ tej rájyaꞌupua, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen, michéꞌe rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌacareꞌen, majta rɨ́ꞌɨ tejamuaꞌanpuáꞌajteꞌen sej si temuaꞌa naa ruꞌihuáamuaꞌataa xáꞌaraꞌani. Ɨ́ tɨ nuꞌu jɨ́n rajpuaíjtzi ɨ́ Pablo zR qInee, i nej iꞌi Pablo, nee nu seɨ́j neꞌɨ́n púꞌeen tɨ Dios ayén tinaaꞌíjca ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe nej ni niyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌij tɨ tiꞌitɨ tíꞌiseijreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi, ɨ́ tɨ ajta iꞌi Jesús. Jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ taꞌihuaaraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Timoteo, ayée tu tejáꞌamuayuꞌuseꞌe mɨ sej eꞌetiújseꞌɨri sej si raateánajche ɨ́ Dios, mɨ sej Corinto aꞌuchéjme, teajta tiyen tihuáꞌayuꞌuseꞌe naíjmiꞌica ɨ́ mej Dios jemi seijreꞌe, matɨ́j menaꞌa ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjme tɨ́j naꞌa tɨ aꞌuun huatacáꞌa u Acaya. Q%bMajta seica meri huáꞌunamuajriꞌi. Ayee mú jɨ́n huarɨ́n, matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n caꞌanacan yaꞌuhuáꞌaxɨ ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. Aj mú mi ajtacɨ́j ɨ́ tavástaraꞌa jemi, micu. Yee pu i cu. Chéꞌe aꞌij tíꞌimuavaɨreꞌe.,PQbMúꞌee, mɨ pej iꞌi Timoteo, patáꞌaj rɨ́ꞌɨ penaꞌa pej pi nain jɨ́n teꞌaráꞌasten Dios tɨ jɨ́meꞌen timuaꞌíjca. Capej aꞌatzu ráꞌaste ɨ́ mej jeíhua tiúꞌujxajtaveꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe, ajta tɨ seɨcɨé ꞌeen. Ayee mú téꞌujtzaahuate mej tirúꞌumuaꞌaree, aru capu ayén tiꞌayajna. Camu aꞌatzu rúꞌumuaꞌaree. BO}bTɨ́ puaꞌa miyen huárɨni, jeíhua mú huápɨꞌɨ ratéꞌavaata ɨ́ Dios jemi tɨ tíhuaꞌatévaꞌɨrihuaꞌan méjcaꞌi huáyee rusén jɨmeꞌe. Ayee mú miyen huarɨ́n, aꞌɨ́ɨ mú xaa ramuaꞌaréeren mej meꞌuun teꞌenteárute ɨ́ Dios jemi mej mi ruuri muáꞌaraꞌani rusén jɨmeꞌe. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ tíhuaꞌatévaꞌɨrihuaꞌan tzɨ́teꞌe. Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ raꞌantipuáꞌari N'bPatáꞌaj tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen mej mi miyen huárɨni ɨ́ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn jɨmeꞌe, mej mi jeíhua huápɨꞌɨ miyen tiuꞌumuárɨꞌen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn, mej mi ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n tihuaꞌutáꞌan ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, mej mi ráꞌujcaꞌane mej tiuꞌán temuaꞌa naa aꞌɨ́jna mej tíꞌijchaꞌɨɨ. %MCbAyee pej tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej chíjteaani púꞌeen, ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua mej mi caí huáꞌaxɨeehuata ɨ́ seica ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Michéꞌe majta caí meꞌɨ́jna jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨ tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche, aꞌiné capu rɨꞌɨrí mej ráamuaꞌaree aꞌij tɨ tíhuaꞌatévaꞌɨrihuaꞌan méjcaꞌi huáyee. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, michéꞌe ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ Dios tɨ ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n taatapuaíjveꞌesin naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tej ti teꞌɨ́jna jɨ́n huátatemuaꞌaveꞌen. ?LwbAꞌɨ́ɨ puꞌu naꞌa aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ caí jaꞌanáj mɨꞌɨni, ajta aꞌɨ́ɨn pu aꞌuun áꞌuca aꞌu tɨ ayén jeíhua áꞌutaaca aꞌu tej caí aꞌarájvee ɨ́ jemin. Capu jaꞌatɨ́ jaꞌanáj raaseíj, ajta capu rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ rujɨ́ꞌɨ jɨ́n raaseíj. Tichéꞌe rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan, ajta chéꞌe aꞌɨ́ɨn nain jɨ́n antiújmuaꞌaréere áꞌaraꞌani rusén jɨmeꞌe. FKbAjta ayén téꞌeme tɨ́ꞌɨj Dios ayén raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen yee puꞌuri raavíjteꞌe tɨ ajtahuaꞌa huataseíjreꞌen. Ajta aꞌɨ́ɨn Dios, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tej rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌaca, ɨ́ tɨ ruseɨ́j nain japua tíꞌaijta. Aꞌɨ́ɨ pu huáꞌamuꞌucán púꞌeen aꞌɨ́mej ɨ́ mej Tajtuhuan jɨ́n títetéꞌuꞌupuꞌu. Aꞌii pu ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ huaꞌavastaraꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ tej tiyen huaꞌatamuáꞌamua tɨjɨ́n yee tavástaraꞌa, ɨ́ mej miyánna seijreꞌe íiyen chaanaca japua. EJbAyee nu tíꞌimuaꞌijcateꞌe pej piyen raꞌaráꞌastijreꞌen nain jɨ́n aꞌij nej neri tímuaataꞌaíj, pej pi caí tiꞌitɨ́j jɨ́n auteáturan, tɨ ij caí jaꞌatɨ́ tiꞌitɨ́j jɨ́n múꞌeetzi jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen. Patáꞌaj pauj piyen rɨjca tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame asta caí ajtahuaꞌa yé huataseíjreꞌen ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. Iyb Ayee nu tíꞌimuaꞌijcateꞌe tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe jemin ɨ́ Dios tɨ naíjmiꞌica huaꞌatáꞌaca mej ruuri muáꞌaraꞌani, ajta jemin ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús tɨ ajta xɨ́ꞌepɨꞌɨn tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn tíꞌixaateꞌecaꞌa jemin aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Póncio Pilato. Hb Patáꞌaj tíꞌiteseꞌe temuaꞌa naa pej pi raatémuaꞌitɨn peꞌɨ́jna tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn een aꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej téꞌatzaahuateꞌe. Patáꞌaj tíꞌiteseꞌe peꞌɨ́jna huatémuaꞌitɨn pej ruuri puáꞌaraꞌani rusén jɨmeꞌe ɨ́ Dios jemi, aꞌiné aꞌɨ́j pu jɨ́n Dios muaatajé aꞌájna xɨcáaraꞌan pej jetzen raatáꞌa áꞌaniuuca metiꞌiseíiracaꞌa ɨ́ teɨte. Xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej raataxájtacaꞌa pej nuꞌu raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ tavástaraꞌa jemi. G#b Pajta múꞌee, mɨ pej ráꞌastijreꞌe ɨ́ Dios, patáꞌaj caí aꞌatzu téꞌaste peꞌɨ́jna jɨmeꞌe sino ayée pepuꞌu huárɨni. Patáꞌaj piyen tiráahuauuni pej urarɨ́ꞌeneꞌen ɨ́ aꞌatzajtaꞌa, pajta patáꞌaj rɨ́ꞌɨ tíꞌichejca ɨ́ Dios jemi. Pajta patáꞌaj téꞌatzaahuateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Ayee pepuꞌu pajta tiráahuauuni pej huáꞌaxeꞌeveꞌe temuaꞌa naa ɨ́ teɨte, pej teꞌutáviicuaꞌi, pajta ayén huateáꞌapuaꞌajteꞌe mɨ aꞌatzajtaꞌa. Fb Aꞌiné aꞌij pu jetze airáninei naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa seijreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huápɨꞌɨ tumin necuaꞌatzeꞌe. Majta seica, aꞌɨ́ɨ mú meri raꞌatéxɨeehuatacaꞌa ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej jeíhua huápɨꞌɨ ranecuaꞌatzeꞌe ɨ́ tumin. Matɨ́ꞌɨj miyen huárɨni, jeíhua mú rajpuaíitzi muáꞌajuꞌu. Tɨ́ nuꞌu tíꞌiteseꞌe temuaꞌa naa tɨ́ꞌij raatémuaꞌitɨn ɨ́ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen Eb Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen raxɨ́ꞌeveꞌe mej huateújchijteaanita, ayée mú ꞌeen matɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨme ɨ́ tiꞌitén jaꞌatɨ́ tɨ caujnari jɨ́n huaꞌutéejɨꞌɨcɨꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutánamua ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa mej mi jeíhua tíꞌijxeꞌeveꞌe, mej caí jɨ́n rɨ́ꞌɨ mé teuúmuámuaꞌareꞌe, tɨ jeíhua aꞌij puaꞌa tiúꞌuruure. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ nain tihuáꞌariꞌira, tɨ huaꞌantipuáꞌajteꞌesin rusén jɨmeꞌe. 1D[bAyee pu éeneꞌe, tichéꞌe huátatemuaꞌaveꞌen teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tíꞌijchaꞌɨɨ ɨ́ tej tíꞌicuaꞌa, ajta ɨ́ tej jɨ́n tiꞌitétacheꞌete. FCbAꞌiné tetɨ́ꞌɨj huataseíjre íiyen chaanaca japua, catu tiꞌitɨ́j uvéꞌeneijte. Ajta, tetɨ́ꞌɨj huirácɨɨne tiyánna chaanaca japua, catu tiꞌitɨ́j áꞌatɨni. SBbMɨ́ ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ rɨ́ꞌɨ huáꞌuruuren aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ráꞌastijreꞌe ɨ́ Dios, jeíhua pu aꞌɨ́jna jɨ́n raamuáꞌitɨn, tɨ puaꞌa ajta rutémuaꞌaveꞌe. %ACbJaꞌanáj tɨ naꞌa muaújteseꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa mé titeumuámuaꞌaree. Aꞌɨ́ɨ pu tiyaaruꞌu tihuáꞌariꞌiriꞌi ɨ́ mej amuacaícan jɨ́n rúꞌumuaꞌareerecaꞌa tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tihuáꞌamitɨejteꞌe mej miyen tiraamuáꞌitɨn meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huataújseijrata mej nuꞌu Cɨríistuꞌu jemi tíꞌivaɨreꞌe. M@bSeica mú miyen tíꞌimuaꞌataca meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí ayén tiꞌayajna, tɨ seɨcɨé een aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ rɨ́ꞌɨ táaruuren tɨ jɨ́meꞌen taamuáꞌate ɨ́ tavástaraꞌa ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. Majta miyen tíꞌimuaꞌataca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ seɨcɨé een aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tiꞌixa ɨ́ Dios jemi. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén éeneꞌen, capu tiꞌitɨ́j úꞌumuaꞌaree sino áꞌujtzaahuateꞌe puꞌu. Jéihua pu tiúꞌurihuaꞌuveꞌe nain jɨmeꞌe, ajta runéꞌuseꞌeveꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa seɨj ɨ́ niuucari. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ teꞌiráayeꞌi tɨ ayén rɨcɨ. Muaújchueereꞌe rujɨ́ɨmuaꞌa naꞌari muaújteseꞌe. Majta aꞌij puaꞌa tiúꞌujxajtaveꞌe caꞌɨ́n sei pu ayén tíꞌijxajtziꞌi ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi tɨ ij aꞌij puaꞌa ráaruuren. ?b|>qbAjta, aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú ɨ́ mej tejáꞌamuaꞌaijteꞌe, aꞌɨ́ɨ mú majta téꞌatzaahuateꞌe, ayée xu huárɨni. Caxu huáꞌaxɨeehuariꞌira seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ruꞌihuaamuaꞌa ɨ́ tavástaraꞌa jemi, sino ayée xu jaítzeꞌe tihuaꞌutévaɨreꞌen. Ayee xu huárɨni aꞌiné jaítzeꞌe pu tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌɨ́mej ɨ́ mej tejáꞌamuaꞌaijteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen tihuaꞌutévaɨreꞌen, majta miyen téꞌatzaahuateꞌe, ajta Dios pu huáꞌaxeꞌeveꞌe. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ ruxeꞌeveꞌe pej piyen tihuáꞌumuaꞌaten. Pajta, patáꞌaj caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌan mej mi miyen huárɨni. Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tájchaꞌɨɨreꞌe {= qbAyee pu ruxeꞌeveꞌe múꞌejmi jemi setɨ́j senaꞌa puaꞌamé mej caꞌanéeri jɨ́n tejáꞌamuamuaristeꞌe tɨ i ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe tɨ ayén raavíjteꞌe sej huaꞌaráꞌastijreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej tejáꞌamuaꞌaijteꞌe. Naꞌari tɨ puaꞌa secaí siyen huárɨni, aꞌɨ́ɨ mú aꞌij puaꞌa tiuꞌutaxájta meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej tiyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Dios tɨ taꞌivástaraꞌa, majta meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tej tíꞌimuaꞌata. L<bAyee pu cheꞌatá naꞌa een aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ɨ́ mej jɨ́n meri tiuꞌutévaɨ, aꞌɨ́ɨ pu á jéjreꞌe seijreꞌe. Naꞌari tɨ puaꞌa caí amuacaí ámitɨeereꞌe, méjcaꞌi huáyee pu huataseíjreꞌesin. Capu rɨꞌɨrí tɨ huateúravaa tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. ; bAꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ seica ɨ́ teteca, á jéjreꞌe pu seijreꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi tɨ ij amuacaícan puaíjtzi huaꞌutáꞌan. Ajta seica jɨmeꞌe, capu aꞌij ámitɨeereꞌe amuacaícan ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, sino méjcaꞌi huáyee xaa tejaꞌuréꞌenejsin aꞌájna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen huataseíjreꞌesin. J: bPatáꞌaj raatapuáꞌajta pej caí aꞌɨ́ɨ penaꞌa jaj yeꞌeca. Patáꞌaj cɨ́j caj tiꞌitɨ́j nahuáj tiuꞌuyéꞌen aꞌiné jeíhua pej tíꞌicuiꞌi muáꞌa tzajtaꞌa. =9sbCapej aꞌiyéꞌitzeꞌe pej raꞌavéꞌemɨjhuaꞌan seɨj ɨ́ jaꞌatɨ tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij jɨ́meꞌen pej pi caí jamuan auteáturan ɨ́ Dios jemi. Patáꞌaj aseɨ́j rɨ́ꞌɨ tihuáꞌachaꞌɨɨn patáꞌaj caí tiꞌitɨ́j jɨ́n auteáturan ɨ́ Dios jemi, seɨj jamuan ɨ́ tevi. w8gbJemin ɨ́ Dios, neajta jemin ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús, neajta huáꞌa jemi ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua, Dios tɨ huaꞌantíhuau, ayée nu tíꞌimuaꞌijcateꞌe patáꞌaj nain jɨ́n naꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij nej neri timuáꞌixaa. Capej tiꞌitɨ́j jɨ́n aꞌij rɨjca peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej seɨj jaítzeꞌe xeꞌeveꞌe, pajta seɨj caí piyen tíꞌixeꞌeveꞌe sino patáꞌaj piyen cheꞌatá penaꞌa huáꞌuruuren naíjmiꞌica. X7)bMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌachaꞌɨ́ɨ ɨ́ teɨte teyujtaꞌa, tɨ puaꞌa aꞌij puaꞌa mé titetiújchaꞌɨɨ ɨ́ Dios jemi, patáꞌaj huaꞌajteáꞌaxɨꞌɨn, metiꞌinamuáaraca ɨ́ teɨte, mej mi ráamuaꞌaree ɨ́ seica mej mi caí miyen titéꞌɨtzee tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn. =6sbTɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ tiꞌitɨ́j jɨ́n jetzen tíꞌijpuaꞌajteꞌe seɨj tɨ huaꞌachaꞌɨ́ɨ u teyujtaꞌa, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨ naꞌa tíꞌijpuaꞌajteꞌe, capej ranamuajra. Aru tɨ puaꞌa mé huaꞌapua naꞌari mehuaíca miyen jetzen tíꞌijpuaꞌajteꞌe, aj pej xaa ráanamua. 25]bAyee pej huárɨni, aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n: “Caxu raꞌamuajɨ́ꞌɨquihuaꞌan mɨ puuya tɨ rayún ɨ́ triigu ruɨ́ɨca jɨmeꞌe sino chéꞌe rɨꞌɨriistan tɨ cɨ́j caj tiráacuaꞌani.” Ajta pu ayén téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Ayee pu tiraavíjteꞌe mej mi tiraanájchiteꞌe jaꞌatɨ́ tɨ tíꞌimɨjhuaca aꞌachú tɨ caj tiraamuáꞌitɨ.” B4}bPatáꞌaj piyen huáꞌuruuren aꞌɨ́mej ɨ́ mej antiújmuaꞌaree u teyujtaꞌa. Tɨ́ puaꞌa xɨ́ꞌepɨꞌɨn merɨcɨ, ayée pu tiraavíjteꞌe pej temuaꞌa rɨ́ꞌɨ tihuaꞌatáꞌacareꞌen tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ tihuáꞌaturaateꞌe. Patáꞌaj jaítzeꞌe rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan aꞌɨ́mej mej miꞌi huateújcaꞌanen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen, majta mej tihuáꞌumuaꞌaten. W~~;|z`yvusr$pnemlk+ihhfldca`'^]~\ZYY{WGVSUXS=Q3OMLcK5IGFCBM@?j=f<};976G43211/-,* ('%|$A#"! g}L th(0 <(*_M Ayee pu tináꞌamitɨejteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej huaꞌutévaɨreꞌen. Ayee pu iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn sej íjii raanaíjmireꞌen ɨ́ sej jɨ́n autéjhuii ɨ́ ruꞌusí, ɨ́ sej amuacaí seꞌɨ́jna jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi, seajta amuacaí siyen rɨjcaa. ^% Jee xaa, xuꞌuri ramuaꞌaree ɨ́ tɨ jɨ́n rɨ́ꞌɨ titaatáꞌa ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Aꞌɨ́ɨ pu ayén nain tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa, mɨ ajta aꞌɨ́ɨ pu u júteꞌe ayén éeniꞌicɨꞌe huataújseijratacaꞌa tɨ́j seɨ́j tɨ caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi tɨ ij múꞌejmi japua huániuuni, sej si siyen seꞌɨ́jna jɨ́n seíireꞌe xáꞌaraꞌani sej seꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe xáꞌaraꞌani ɨ́ sej raꞌancuréꞌasin ɨ́ jemin seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌiracaꞌa. v]eCanu neꞌɨ́jna jɨ́n tejámuaataꞌaíjteꞌesin, sino ayée nu ꞌeen jɨ́n tejáꞌamuaꞌixaateꞌe sej si huataújseijrata sej siyen cheꞌatá senaꞌa tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n huáꞌaxeꞌeveꞌe seꞌɨ́mej ɨ́ mej Jerusalén eꞌetiújseꞌɨri matɨ́j ɨ́ seica ɨ́ mej aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n huaꞌutévaɨ ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa. J\ Ajta íjii, aꞌiné jaítzeꞌe pu ayén tejamuaacɨ́ꞌɨ múꞌejmi caí ɨ́ seica, nain jɨmeꞌe, tɨ puaꞌa sej ráꞌatzaahuateꞌen ɨ́ tavástaraꞌa naꞌari sej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ ayén tiꞌayajna nusu sej rúꞌumuaꞌareere aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ Dios jemi, caꞌɨ́n seajta nain jɨ́n áꞌujcaꞌane itejmi jemi, seajta taxeꞌeveꞌe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée tu tíꞌijxeꞌeveꞌe. Ayee xu huárɨni sej si seajta huaꞌutémuaꞌitɨn seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌasin. 1[[Aꞌɨ́j tu jɨ́n teri caꞌaníjraꞌa raatáꞌa teꞌɨ́jna ɨ́ Tito tɨ aꞌɨ́ɨn ayén raanaíjmireꞌen múꞌejmi jemi aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n amuacaí aꞌutéjche múꞌejmi tzajtaꞌa sej si siyen cheꞌatá senaꞌa tiuꞌutapuaíjveꞌen ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. ZMɨ majta aꞌɨ́ɨme, camu miyen menaꞌa tiuꞌutapuaíjve aꞌij tej tíꞌijchuꞌeveꞌecaꞌa. Amuacaí mú huataseíjre ɨ́ tavástaraꞌa jemi, majta áꞌiyen itejmi jemi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa ɨ́ Dios. wYgCaꞌanín mú jɨ́n tájhuaviiriꞌi tej tiyen huaꞌutáꞌan mej tiuꞌutévaɨreꞌen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huaꞌutévaɨreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ mej ajtémeꞌecan ɨ́ tavástaraꞌa jetze. LXAyee nu tihuaꞌutéxajta ɨ́ mej miyen tiuꞌutapuaíjve aꞌachú mej caj tíꞌijviicuaꞌiracaꞌa. Jee xaa, aꞌɨ́ɨ mú ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n jaítzeꞌe miyen huarɨ́j. WMatɨ́ꞌɨj mauj jeíhua huápɨꞌɨ áꞌaviicuaꞌireꞌecaꞌa, ajta jeíhua tihuáꞌaturaateꞌecaꞌa ɨ́ mej jɨ́n huateújvaɨreꞌen, mɨ majta, jeíhua mú huápɨꞌɨ rútemuaꞌaveꞌecaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén teꞌirájraa mej miyen ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n tiuꞌutévaɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jeíhua huápɨꞌɨ aráꞌasecaꞌa ɨ́ Dios jemi. [V 1Taꞌihuaamuaꞌa, ayée tu tíꞌijxeꞌeveꞌe sej ráamuaꞌaree aꞌij tɨ Dios rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej u eꞌetiújseꞌɨri aꞌu tɨ naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Macedonia. U5Neajta inee, nee nu netémuaꞌaveꞌe, aꞌiné nain nu jɨ́n áꞌancaꞌane múꞌejmi jemi, aꞌiné múꞌeen xu xaa araúrastejsin.sT_Ajta jaítzeꞌe pu aꞌɨ́ɨn ayén ahuaújcaꞌane múꞌejmi jemi, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ayén raꞌutámuaꞌareeriꞌi aꞌij sej múꞌeen naímiꞌi titáꞌastijreꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́jna atamuáꞌareeriꞌihuaꞌa áꞌayeꞌi sej siyen temuaꞌa naa raꞌancuréꞌeviꞌitɨ, sej siyen jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa. Jee xaa, nuꞌuri nejmíꞌi ahuántzaahua ɨ́ Tito jemi múꞌejmi jɨmeꞌe. Seajta múꞌeen, caxu aꞌatzu naatatéviꞌiraste. Aꞌiné nain ɨ́ tej teri tejamuáꞌixaa, ayée pu tiꞌayajna, ayée pu cheꞌatá naꞌa ayén tiꞌayajna ɨ́ tej jɨ́meꞌen ahuátatzaahuate jemin ɨ́ Tito. lRQ Aꞌɨ́j tu jɨ́n teri rɨ́ꞌɨ huarɨ́j ɨ́ tatzajtaꞌa. Capu ajta aꞌɨ́ɨ naꞌa tej teri rɨ́ꞌɨ huarɨ́j, sino teajta tiyen teꞌɨ́jna jɨ́n huatátatemuaꞌaveꞌe teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Tito ayén cheꞌatá naꞌa rutémuaꞌaveꞌe, aꞌiné múꞌeen naímiꞌi xu rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ tzajtaꞌan. gQG Aꞌɨ́j pu jɨ́n temuaꞌa tiuꞌutévaɨ ɨ́ nej amuaataꞌítiꞌiriꞌi. Mɨ neajta inee, canu neꞌɨ́jna jɨ́n amuaataꞌítiꞌiriꞌi neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén auteájturaa, canu neajta amuaataꞌítiꞌiriꞌi neꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jaꞌatɨ seɨ́j jemi auteájturaa, sino ayée nu ꞌeen jɨ́n amuaataꞌítiꞌiriꞌi tɨ ij ayén amuaatámitɨejteꞌen múꞌejmi ɨ́ Dios jemi aꞌachú sej caj áꞌujcaꞌane téjmi jemi. P- Aru casiꞌi múꞌeen, aꞌij tɨ tejamuáaruu aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen huataújxɨeemɨsteꞌen ɨ́ Dios jemi. Huápɨꞌɨ pu caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌa sej ráahuauni ɨ́ tɨ jɨ́n Dios tejámuaatáꞌuuniꞌi. Jéꞌecan xu huataníniuꞌucacucaꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa éeneꞌe. Jéꞌecan xu seajta tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌamuacɨꞌɨtíicheꞌe ɨ́ puaíjtzi. Seajta jéꞌecan huápɨꞌɨ áꞌujcaꞌanejcaꞌa ineetzi jɨmeꞌe, seajta huápɨꞌɨ xu aꞌij téꞌujmuaꞌate. Múꞌeen xu seajta temuaꞌa naa puaíjtzi raatáꞌa aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa rɨjcaa. Ijii tu xaa tiyen ramuaꞌaree sej caí tiꞌitɨ jɨ́n auteájturaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa éeneꞌe. O Jee xaa neꞌu. Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén huataújxɨeemɨsteꞌen ɨ́ Dios jemi tɨ ij seɨcɨé tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa, capu xaa aꞌij puaꞌa tiraatáꞌasin, sino Dios pu ruꞌirátuaasin. Naꞌari tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayée naꞌa ruxɨeemɨ́jteꞌe matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen japuan seijreꞌe ɨ́ chaanaca, ayée pu tejaꞌuréꞌenejsin tɨ auupuáꞌare. (NI Mɨ ajta, canu neꞌɨ́jna jɨ́n netémuaꞌaveꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej huataújxɨeemɨste, sino aꞌɨ́j nu jɨ́n nenaꞌa netémuaꞌaveꞌe sej siyen huataújxɨeemɨste sej si seɨcɨé tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa. Ayee pu xaa neꞌu aꞌij puaꞌa amuaatáꞌa sej si siyen huataújxɨeemɨsteꞌen jemin ɨ́ Dios. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, catu tajɨ́ɨmuaꞌa tenaꞌa puaíjtzi amuaatáꞌa. (MIMɨ neajta inee, capu chéꞌe aꞌij puaꞌa neꞌase nej niyen amuaatéxɨeemɨjte neꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij nej tejámuaatáꞌitɨiiriꞌi. Amuacaí pu xaa, aꞌij puaꞌa néꞌasejcaꞌa, aru capu chéꞌe, aꞌiné aꞌatzu puꞌu áꞌatee sej ruxɨeemɨjteꞌecaꞌa. -LSAyee pu xaa aꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ táaruu, ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Tito ajta rɨ́ꞌɨ táaruu ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej amuacaí rɨ́ꞌɨ ráaruu aꞌɨ́jna ɨ́ taꞌihuaaraꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu xaa titaatáꞌixaa múꞌejmi jɨmeꞌe, sej nuꞌu jeíhua huápɨꞌɨ siyen tíꞌijxeꞌeveꞌe sej naaseíj, sej nuꞌu temuaꞌa seajta tiújxɨeemɨjteꞌe, ajta nuꞌu temuaꞌa múꞌejmi jetze ruxeꞌeveꞌe aꞌij tɨ tíꞌinevaɨreꞌe ineetzi. Aꞌɨ́j nu jɨ́n jaítzeꞌe huatántemuaꞌave. fKEAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios tɨ rɨ́ꞌɨ huaꞌanrúꞌureꞌe áꞌayeꞌi ɨ́ mej aꞌij téꞌujmuaꞌate, aꞌɨ́ɨ pu ayén rɨ́ꞌɨ táaruu aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn yé uvéꞌene ɨ́ Tito. cJ?Mɨ teajta iteen, tetɨ́ꞌɨj teꞌuun aꞌaráꞌa u Macedonia, capu aꞌatzu huatárɨꞌɨristarecaꞌa tej huátaseꞌupeꞌen, sino teen tu rajpuaíjtzicaꞌa nain jɨmeꞌe, tɨ́j naꞌa tɨ ayén titáaruu. Jéꞌecan tu áꞌaviicuaꞌireꞌecaꞌa huáꞌa jemi ɨ́ teɨte, teajta tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa ɨ́ tatzajtaꞌa. PIJéꞌecan nu nexɨéehua tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, canu aꞌij tíꞌitziɨɨneꞌe nenaꞌa. Jéihua nu áꞌantzaahuateꞌe múꞌejmi jɨmeꞌe, neajta jeíhua nu rɨ́ꞌɨ téꞌenemuaꞌate. Neajta huápɨꞌɨ nu netémuaꞌaveꞌe nain jɨmeꞌe ɨ́ tej rajpuaíjtzi. Aꞌɨ́ɨ mú seɨcɨé tiuꞌumuáꞌaj H/Canu niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe nej ni tiꞌitɨj jɨ́n amaꞌuxɨ́jteꞌen. Canu aꞌatzu, aꞌiné nuꞌuri niyen tejamuáꞌixaa tej tiyen áꞌatacaꞌane múꞌejmi jemi, tɨ puaꞌa tiyen naímiꞌi huácuiꞌini nusu tiyen naímiꞌi ruuri huateáturan. 7GgCaxu raꞌantánaamuan ɨ́ áꞌamuaxɨejniuꞌuca itejmi jemi, aꞌiné catu aꞌij puaꞌa amuáaruu. Catu teajta jaꞌatɨ caꞌaníjraꞌa huatáꞌa tɨ ij aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ. Jee xaa neꞌu, catu jaꞌatɨ tiuꞌuhuáꞌitze tej ti tiꞌitɨj jɨ́n huatétavaɨreꞌen. Nee nu áꞌamuayaꞌupua puꞌéeneꞌe naꞌame.Seajta múꞌeen, ayée xu niyaujmuaꞌa puꞌéeneꞌe xáꞌajuꞌun, setɨ́j senaꞌa sej teteca púꞌeen, ajta mɨ sej ꞌuuca. Yee puꞌu.D%Ayee pu tiꞌixa ɨ́ tavástaraꞌa tɨjɨ́n:Aꞌɨ́j xu jɨ́n ajtácɨɨne huáꞌa jemi sej si rujɨ́meꞌen áꞌujujhuaꞌaneꞌen.Caxu tiꞌitɨ muarɨꞌe tɨ xánaꞌaviꞌireꞌe.Neajta nu niyen rɨ́ꞌɨ amuaꞌancuréꞌeviꞌitɨ. sC_¿Tiꞌitájni aꞌij metíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe teyujtaꞌa aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ tiꞌitén ɨ́ mej huáꞌanaꞌamicheꞌe ɨ́ mej caí Dios púꞌeen? Capu xaa neꞌu tiꞌitɨ. Teajta iteen, ayée tu tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi tɨ́j teyuu tɨ tzajtaꞌan huiirájca ɨ́ Dios tɨ iꞌirúuri. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n:Nee nu uꞌuchée naꞌame huáꞌa tzajtaꞌa.Neajta nu huáꞌa Dios puꞌéeneꞌe naꞌame.Majta aꞌɨ́ɨme, aꞌɨ́ɨ mú neteɨ́testemuaꞌa puꞌéeneꞌe muáꞌajuꞌu. nBU¿Tiꞌitájni aꞌij metíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu, jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Satanás? Capu xaa neꞌu tiꞌitɨ. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ téꞌatzaahuateꞌe, ¿ni qui ayén ruxɨ́ꞌej naꞌa raꞌancuréꞌasin tɨ́j ajta raꞌancuréꞌasin aꞌɨ́jna tɨ caí téꞌatzaahuateꞌe? Capu xaa neꞌu tiꞌitɨ. wAgCaxu huaꞌajtéjaꞌahuatehuaꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí téꞌatzaahuateꞌe. Xuꞌuhuaújmuaꞌatzɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, ¿aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri mej seɨ́j menaꞌa teɨtejraꞌa púꞌeeneꞌen aꞌɨ́jna tɨ urarɨ́ꞌen ɨ́ Dios jemi, ajta aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ? Capu xaa neꞌu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri. Ari aꞌɨ́jna, ¿ni qui ruxɨ́ꞌej naꞌa seijreꞌe ɨ́ néeristeꞌe, ajta ɨ́ tɨ́caꞌari tzajtaꞌa? Capu xaa neꞌu. @% Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuahuavii sej si seajtáhuaꞌa ahuaújcaꞌanen itejmi jemi. Ayee nu xaa tejáꞌamuaꞌixaateꞌe cumu sej tɨꞌɨríi púꞌeeneꞌen. Tej nuꞌu caí huaꞌajtéjaꞌahuatehuaꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí téꞌatzaahuateꞌe H?  Catu tiꞌitɨ áꞌamuamuaireꞌe múꞌejmi, sino múꞌeen xu rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa rumuaireꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tejamuáꞌamitɨejteꞌe ɨ́ áꞌamuatzajtaꞌa. (>I Ayee nu eꞌehuauritɨéecan jɨ́n tejamuáꞌixaa nain jɨmeꞌe, múꞌeen, mɨ sej Corinto aꞌuchéjme. Jéihua nu áꞌancaꞌane múꞌejmi jemi. <=q Ayee tu seijreꞌe cumu tej taxɨeemɨjteꞌe. Mɨ teajta iteen, jaꞌanáj tɨ naꞌa tu tátemuaꞌaveꞌe. Catu aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Mɨ teajta, ayée tu huáꞌaruuren muꞌiitɨ́ mej mi huateújchijteaanita. Catu nuꞌu tiꞌitɨ tíchaꞌɨɨ. Mɨ teajta, nain tu xaa tíꞌijchaꞌɨɨ. <  Capu ajta ta jetze ruxeꞌeveꞌe tɨ puaꞌa mecaí tamuaꞌate nusu métamuaꞌate. Ayee tu teajta huáꞌa jemi seijreꞌe cu xɨee tej cuiꞌicu. Mɨ teajta iteen, teucheꞌe tu ruuri. Puaíjtzi mú táꞌateꞌe aru camu táꞌapuaꞌajteꞌen. v;eTɨ puaꞌa miyen rɨ́ꞌɨ titaatáꞌan naꞌari miyen taatéxɨeehua, nusu miyen aꞌij puaꞌa tíꞌitaxajta caꞌɨ́n rɨ́ꞌɨ metihuáꞌaꞌixaateꞌe itejmi jɨmeꞌe, teucheꞌe tu tiyen tíꞌivaɨreꞌe. Ayee mú majta tiꞌitaxáata muáꞌajuꞌu tej nuꞌu tíꞌihuaꞌitaca. Mɨ teajta iteen, tzáahuatiꞌiraꞌa tu jɨ́n tiyen rɨcɨ. u:cAyee tu teajta jéꞌiyecan jɨ́n tíꞌixaxaꞌa. Catu tíꞌihuaꞌi tenaꞌa. Teajta teꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨmeꞌe ɨ́ Dios. Teajta tu tiyen seijreꞌe teꞌɨ́jna jamuan ɨ́ tej jɨ́n tiuꞌutéseꞌen nain jɨmeꞌe tɨ ta jetze seijreꞌe tej ti tiyen huárɨni tɨ naa ꞌeen ɨ́ Dios jemi. w9gAyee pu ajta seijreꞌe tej tiyen tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej caí tiꞌitɨ jɨ́n aꞌij puaꞌa rɨcɨ, teajta temuaꞌa naa tirúꞌumuaꞌaree aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ Dios, teajta temuaꞌa tu téꞌeviicuaꞌi huáꞌa jemi ɨ́ seica. Teen tu teajta rɨ́ꞌɨ tihuájchaꞌɨɨ ɨ́ taxɨ́ꞌej teɨte, teajta teꞌɨ́jna jetze arátacaꞌane ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Teajta tu tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n huáꞌaxeꞌeveꞌe. O8Teucheꞌe tu tiyen cheꞌatá tenaꞌa tíꞌivaɨreꞌe, tij majta miyen taatévajxɨꞌɨn nusu taꞌiteáanan naꞌari taatamuáriteꞌen aꞌu tɨ naꞌa tej áꞌujujhuaꞌan caꞌɨ́n tej muárɨꞌeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe, nusu tej huatáxaꞌaireꞌen tej atanéjneꞌeri naꞌari tej huatatɨéjcucaꞌa. k7OMɨ teajta iteen, ayée tu múꞌejmi jemi taseíjrata matɨ́j aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi nain jɨmeꞌe. Capu amɨ́n aꞌij, tɨ puaꞌa tiyen jeíhua huápɨꞌɨ tiꞌitɨj jɨ́n áꞌaviicuaꞌireꞌe nusu tiyen tirajpuaíjtzi naꞌari tiꞌitɨ tamuárɨꞌeristeꞌe caꞌɨ́n tiꞌitɨ aꞌij puaꞌa taruure. e6CTeajta iteen, catu tiyen huaꞌutamuárɨꞌeristeꞌe tiꞌitɨ jɨmeꞌe tɨ tihuaꞌantiúꞌuuniꞌi, sino ayée tu rɨ́ꞌɨ tiꞌitítachaꞌɨ́ɨ táꞌayeꞌi tɨ ij caí jaꞌatɨ aꞌij tíꞌitaxajta. 5yAꞌɨ́j pu jɨ́n ayén téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n:Ayee nu muáanamuajriꞌi aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen ari huaxɨ́ꞌepɨꞌɨn.Neajta, niyen muaatévaɨ aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan nej hui jetzen muaꞌirájtuaa. Casiꞌi, múꞌeen, puꞌuri ayén tejaꞌuréꞌene aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa tɨ jetzen ari huaxɨ́ꞌepɨꞌɨn sej raꞌancuréꞌan. Jee xaa neꞌu, puꞌuri aꞌájna pɨ́tíꞌirɨcɨ aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa tɨ jetzen Dios amuaꞌirájtuaani. 4 5Aꞌiné teen tu naíjmiꞌi tíꞌimuarɨꞌe, ayée tu teajtáhuaꞌa tejáꞌamuaje sej siyen raꞌancuréꞌan ɨ́ tɨ jɨ́n Dios rɨ́ꞌɨ tejámuaatáꞌasin sej si siyen jeíhua huápɨꞌɨ raatátuiireꞌen ɨ́ jemin aꞌɨ́jna ɨ́ sej jɨ́n tiuꞌumuárɨej. >3uAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, ayée pu ráaruu ɨ́ Cɨríistuꞌu téjmi jetze meꞌecan. Aꞌíjna tɨ caí jaꞌanáj tiꞌitɨ jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin, aꞌɨ́ɨ pu Dios ayén ráaruu tɨ japuan rájveti nain ɨ́ puaíjtzi tɨ tacɨꞌɨtíicheꞌen itejmi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, tej ti jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu tiyen rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ jemin.2Aꞌɨ́j tu jɨ́n, teen tu teꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ Dios taataꞌítecaꞌa tej ti tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan. Dios pu ayén tihuáꞌajee aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ tej jɨ́n tihuáꞌixaateꞌe. Aꞌɨ́j tu jɨ́n tiyen tejáꞌamuaje setáꞌaj siyen seajtáhuaꞌa rɨꞌéeneꞌen huateáturan ɨ́ Dios jemi. 91kAyee pu huataújmuaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ayén huáꞌuruu aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen huachéjme ɨ́ chaanaca japua mej mi majtáhuaꞌa rɨꞌéeneꞌen huateáturan ɨ́ jemin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Cɨríistuꞌu huáꞌa japua huaniú. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí ayén Dios huaꞌuxɨ́jte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin, sino aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n titaaꞌíjca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ tej jɨ́n rɨ́ꞌɨ huáꞌuruuren mej mi majtáhuaꞌa rɨꞌéeneꞌen huateáturan ɨ́ jemin. ?0wNaíjmiꞌi tɨ́j naꞌa aꞌíjna ɨ́ tej jɨ́meꞌen tiꞌixa, aꞌɨ́ɨ pu jemi éꞌemeꞌecan ɨ́ Dios tɨ ayén táaruu tej ti teajtáhuaꞌa rɨꞌéeneꞌen huateáturan ɨ́ jemin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Cɨríistuꞌu ayén ta japua huaniú. Aꞌɨ́ɨ pu Dios ajta ayén aꞌɨ́jna jɨ́n titaaꞌíjca tej ti teajta tiyen huáꞌuruuren ɨ́ teɨte mej mi majtáhuaꞌa rɨꞌéeneꞌen huateáturan ɨ́ jemin. >/uAꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨ́j tɨ Dios ari raajéjcuare. Puꞌuri mé teuvátzɨ aꞌij tɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa tɨ míꞌimeꞌecan jɨmeꞌe. Nain pu jéjcuacan jɨ́n seijreꞌe ɨ́ jemin. Tej nuꞌu rɨ́ꞌɨ huáꞌuruuren mej mi rɨꞌéeneꞌen huateáturan ɨ́ Dios jemi aꞌíjna ɨ́ tej jɨ́meꞌen tiꞌixa .'Aꞌɨ́j pu jɨ́n, íjii tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, catu chéꞌe tiyen jaꞌatɨ mé ꞌusíseꞌij aꞌij tɨ titáꞌamitɨejteꞌe ɨ́ tatzajtaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej jɨ́n raaseíj mé jéjreꞌe. Jee xaa, ayée tu tejmíꞌi tíꞌijseijracaꞌa ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn auj tevi naꞌa púꞌeeneꞌe. Ajta íjii, catu chéꞌe tiyen rasiseꞌi. *-MAyee pu ajta ꞌeen jɨ́n huáꞌa jetze meꞌecan huamɨ́ꞌɨ mej mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej mauj ruuri mej caí chéꞌe rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa aꞌij tirájteuveꞌen aꞌij mej yeꞌí jetze meꞌecan huamɨ́ꞌɨ, tɨ ajta huatarúj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. j,MAꞌii pu xaa aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu taxeꞌeveꞌe. Ayee pu titáꞌamitɨejteꞌe itejmi tɨ seɨj naꞌa huamɨ́ꞌɨ huáꞌa jetze meꞌecan, naíjmiꞌica, aꞌachú puaꞌamé ɨ́ teɨte. Ajta, tɨ puaꞌa ayén tiuꞌurɨ́j, aꞌɨ́j mú jɨ́n naíjmiꞌi jamuan huácuii. I+  Tɨ puaꞌa ayén tiꞌayajna aꞌij mej tíꞌixaxaꞌa tej nuꞌu tatɨ́muaꞌi, ayée tu ꞌeen jɨ́n tatɨ́muaꞌi tej ti tiyen raatévaɨreꞌen ɨ́ Dios. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa tiyen rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree, ayée tu ꞌeen jɨ́n rɨcɨ tej ti rɨ́ꞌɨ jamuaatévaɨreꞌen múꞌejmi. * Catu teajtáhuaꞌa múꞌejmi jemi raꞌiráꞌaca ɨ́ tej jɨ́n ahuátatzaahuateꞌen, sino teen tu jamuatáꞌaca ɨ́ sej jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen itejmi jɨmeꞌe sej si siyen raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan sej huatáaniuni aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej miyen meꞌɨ́jna jɨ́n ahuaújtzaahuateꞌen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ jaꞌatɨ huaújseꞌirataca mejseíiracaꞌa ɨ́ teɨte, ɨ́ mej majta caí huáꞌa jetze ruxeꞌeveꞌe aꞌij tɨ ꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ɨ́ ru tzajtaꞌa. ) Aꞌɨ́j tu jɨ́n, tuꞌuri ramuaꞌaree tɨ ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tej jeíhua huápɨꞌɨ ráꞌateseꞌe ɨ́ tavástaraꞌa, ayée tu ꞌeen jɨ́n tíꞌiteseꞌe táꞌayeꞌi tej ti huaꞌutémuaꞌitɨn ɨ́ teteca mej mi raꞌancuréꞌan ɨ́ tɨ ayén tiꞌayajna itejmi jetze. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ramuaꞌaree aꞌij tej eꞌen. Ajta, ayée nu tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ ayén cheꞌatá naꞌa tejamuáꞌamitɨejteꞌe ɨ́ aꞌamua xɨéjniuꞌuca tzajtaꞌa. (' Jee xaa neꞌu tɨ ayén tíꞌeen, aꞌiné ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tej naíjmiꞌi tiyen huatátaseijrata aꞌujna aꞌu tɨ aꞌutáca ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ij aꞌɨ́ɨn táꞌuxɨjteꞌen naíjmiꞌica itejmi. Aj pu xaa ayén tíꞌijcɨꞌɨti aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe seɨj ajta seɨj aꞌij tɨ tiꞌitɨ tiuꞌumuáꞌitɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ huarɨ́j tɨ́ꞌɨj auj ruuricaꞌa, tɨ puaꞌa xɨ́ꞌepɨꞌɨn huarɨ́j nusu aꞌij puaꞌa huarɨ́j. Aꞌɨjna tɨ Dios raajéjcuare w'g Aꞌɨ́j tu jɨ́n, tiyen tíꞌiteseꞌe tej tiyen rɨ́ꞌɨ tiꞌitítachaꞌɨɨ tej tiyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ tavástaraꞌa. Capu amɨ́n aꞌij, tɨ puaꞌa tiyen aꞌɨmuá seijreꞌe nusu tiyen jemin seijreꞌe. p&YTemuaꞌa pu caꞌaníjraꞌa tatáꞌaca, ajta jaítzeꞌe pu taꞌaráanajche tej tíhuiini teꞌíjna jetze ɨ́ tej ratéhuaꞌiraꞌa tej ti teꞌuun éꞌeseijreꞌe aꞌu tej aꞌutéechiꞌi ɨ́ tavástaraꞌa jemi. 0%YAꞌɨ́j tu jɨ́n, jaꞌanáj tɨ naꞌa, aꞌɨ́ɨ pu caꞌaníjraꞌa tatáꞌaca, aꞌiné ayée tu ramuaꞌaree tetɨ́ꞌɨj teuj tiyen ruuri seijreꞌe teꞌíjna jetze ɨ́ tej ratéhuaꞌiraꞌa, teen tu caí xɨ teꞌuun aꞌujteí ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Ayee puꞌu xaa neꞌu tíꞌeen, aꞌiné ayée tu ꞌeen jɨ́n yé áꞌujujhuaꞌan teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej ráꞌatzaahuateꞌe. Catu teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tenaꞌa yé áꞌujujhuaꞌan tej ti teꞌɨ́jna jetze arátacaꞌanen aꞌɨ́jna tej tíꞌisiseꞌij teyajna. $-#SAjta, aꞌɨ́ɨn tɨ ayén rɨ́ꞌɨ taruure tej ti tiyen teꞌɨ́jna ancuréꞌan, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ Dios ruseɨ́j raateájtuaa itejmi jemi, ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tej ti tiyen ráamuaꞌaree tɨ Dios aꞌɨ́jna jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi itejmi jemi. "7Ayee pu tíꞌeen, aꞌiné íjii tej teuj jeten huachéjme aꞌíjna ɨ́ ɨnaamua, jéꞌecan tu tayein yú tatzajtaꞌa, teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tamuárɨꞌeristeꞌe tiꞌitɨ jɨmeꞌe. Capu aꞌɨ́ɨ naꞌa tej tiyen rátziɨɨneꞌe tɨ Dios ayén táꞌariꞌi aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n taꞌicánajsin, sino tej huápɨꞌɨ tiyen tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaítzeꞌe taꞌicáanan, tɨ ij aꞌɨ́ɨn tɨ áꞌateeri tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe nain tiꞌicáanan aꞌɨ́jna tɨ áꞌapuapuaꞌare. !-Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n rɨni tɨ ayén taꞌicanán, catu ti chéꞌe muámuaꞌavijméꞌe mé áꞌujujhuaꞌaneꞌe táꞌajuꞌun. % CTeajta iteen, tej teuj íiyen seijreꞌe chaanaca japua, teen tu taxɨéjniuusteꞌe yú tatzajtaꞌa, teajta tiyen taxɨeemɨjteꞌe teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tij teꞌuun aꞌuteárute teꞌújna chiꞌita tɨ júteꞌe éꞌeseijreꞌe tɨ ajta Dios jɨ́n taꞌicánajsin. | sAjta aꞌɨ́jna ɨ́ tej ratéhuaꞌiraꞌa, ayée pu titaatévaꞌɨri tɨ́j ɨnaamua tej jeten chejca. Teajta tiyen tíꞌijmuaꞌaree tɨ puaꞌa huatéꞌuune aꞌíjna ɨ́ ɨnaamua, teucheꞌe tu huatéechiꞌi ɨ́ tɨ Dios jemi éꞌeseijreꞌe, tɨ ajta caí muájcaꞌa jɨ́n taavíjhua. Júteꞌe pu eꞌeseíireꞌe aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. RAꞌɨ́j tu jɨ́n, catu áꞌatacaꞌane aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tɨ tíꞌitaavijhua, tɨ ajta mé jéjreꞌe seijreꞌe, sino aꞌij tu jemi áꞌatacaꞌane teꞌɨ́jna tɨ caí taavíjhua, ɨ́ tɨ ajta caí mé jéjreꞌe seijreꞌe, aꞌiné aꞌɨ́jna tɨ ayén taavíjhua, capu áꞌateeri. Mɨ ajta, aꞌɨ́jna tɨ caí taavíjhua, tɨ ajta caí mé jéjreꞌe seijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu xaa áꞌateeri tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe.1Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tej jɨ́n cɨ́j caj rajpuaíjtzi, tɨ ajta caí jeíhua ruxeꞌeveꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ayén rɨ́ꞌɨ taruure tej ti tiyen raꞌancuréꞌan teꞌɨ́jna tɨ huápɨꞌɨ naa seíireꞌe aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Capu aꞌatzu ratíꞌase aꞌɨ́jna tɨ íjii seijreꞌe. Ajta, jeíhua pu jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe caí ɨ́ tej jɨ́n rajpuaíjtzicaꞌa. *MAyee tu jɨ́n caí cataxɨéehuajyeꞌi. Jee xaa, aꞌɨ́jna ɨ́ tej ratéhuaꞌiraꞌa tɨ mé jéjreꞌe seijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu áꞌapuapuaꞌareꞌe. Mɨ ajta ɨ́ tɨ yú tatzajtaꞌa seijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu rujéjcuareꞌe jaꞌanáj tɨ naꞌa nain xɨcaj tzajtaꞌa. 3Ajta nain tɨ ayén tiuꞌurɨ́j, aꞌɨ́ɨ pu tejámuatévaꞌɨri múꞌejmi, aꞌiné setɨ́ꞌɨj jaítzeꞌe huatámuꞌiire seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios rɨ́ꞌɨ tejamuatáꞌaca, jaítzeꞌe xu huataújtemuaꞌaveꞌesin sej si huápɨꞌɨ rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios. Aꞌɨjna tɨ áꞌapuapuaꞌare, ajta aꞌɨ́jna tɨ seíireꞌe aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe <q Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Nee nu téꞌantzaahua. Aꞌɨ́j nu hui jɨ́n niyen tiuꞌutaxájtacaꞌa.” Ayee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen itejmi jemi. Teen tu teajta téꞌatzaahuateꞌe, teajta tiyen tíꞌixaxaꞌa teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej teri ramuaꞌaree tɨ aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ raꞌajjáj ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite, aꞌɨ́ɨ pu ajta taꞌajjájpuaxɨꞌɨsin jamuan ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́ɨ pu ajta taataseíjrata múꞌejmi jamuan tej ti naímiꞌi huateáturan ɨ́ jemin. s_ Aꞌɨ́j pu jɨ́n, teen tu tiyen rajpuaíjtzi teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tiyen áꞌatacaꞌane tej huácuiꞌini. Mɨ seajta múꞌeen, ruxɨéehua xu rɨ́ꞌɨ tiꞌitechéjme seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej iteen rajpuaíjtzi. s_ Aꞌiné iteen, i tej teuj ruuri, ayée pu tíꞌitaruure, jaꞌanáj tɨ naꞌa tu áꞌatacaꞌane tej huácuiꞌini niuucajtzeꞌen ɨ́ Jesús. Ajta aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tej ratéhuaꞌiraꞌa, tɨ ajta áꞌapuapuaꞌare, aꞌɨ́jna jemi pu ajta seíireꞌe aꞌame ɨ́ muárɨꞌeriꞌiraꞌa tɨ jɨ́n ajtahuaꞌa ruuri aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. ~u Aꞌu tɨ naꞌa tej éꞌecɨɨne, ayée tu cheꞌatá tenaꞌa tiꞌipuaíjtiꞌihua táꞌajuꞌun, aꞌij tɨ éeniꞌicɨꞌe huamɨ́ꞌɨ ɨ́ Jesús. Ayee tu teꞌɨ́jna jɨ́n rɨni, aꞌiné teen tu ráꞌaviicuaꞌi, ajta ayén cheꞌatá naꞌa seijreꞌe jemin ɨ́ tej ratéhuaꞌiraꞌa aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Jesús ajta taatáꞌaca tej teuj ruuri. P Aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, aꞌij mú puaꞌa xaa táruurée muáꞌayeꞌi. Mɨ ajta Dios, capu mé túuhuaꞌana. Aꞌɨ́ɨ mú xaa táꞌajɨpua. Mɨ ajta, camu taꞌantipuáꞌajteꞌesin. `9Nain tu jɨ́n rajpuaíjtzi iteen. Mɨ teajta, catu aꞌatzu muáꞌitɨcheꞌen. Capu ajta aꞌij táꞌamitɨejteꞌe aꞌij tɨ téꞌeme. Mɨ teajta iteen, teen tu aꞌij tirájteuve aꞌij tej huárɨni. (ITeajta iteen, ayée tu seijreꞌe ɨ́ Dios jemi tɨ́j xaꞌari tɨ xarij jɨ́n taavíjhua, ɨ́ tej tzajtaꞌan teri ruuhuáseɨj ɨ́ tɨ jɨ́n Dios rɨ́ꞌɨ titaatáꞌa, ɨ́ tɨ ajta huápɨꞌɨ tíꞌijnajche. Ayee pu ꞌeen ɨ́ tɨ seijreꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan tɨ nain jɨ́n tiuꞌutémuaꞌitɨn, capu téjmi jetze airáninei, sino aꞌij puꞌu jetze ɨ́ Dios. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, ayée pu ajmíꞌi ɨmuá ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Chéꞌe áꞌataaca ɨ́ taij aꞌujna aꞌutɨ́ aꞌutɨ́caꞌa.” Aꞌɨ́ɨ pu ajta utétatzeaarecaꞌa yú tatzajtaꞌa, tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén taatáꞌan tej yaúꞌitɨée táꞌaraꞌani, aꞌij tɨ ꞌeen jɨ́n huápɨꞌɨ naa seijreꞌe ɨ́ Dios aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Cɨríistuꞌu aꞌɨ́jna jemi seijreꞌe. Tej nuꞌu tiuꞌutémuaꞌitɨ teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios jetze airáninei {oAyee pu xaa tiꞌayajna, aꞌiné catu tajɨ́ɨmuaꞌa tenaꞌa tihuáꞌixaateꞌe, sino aꞌɨ́jna ɨ́ tej jɨ́meꞌen tihuáꞌixaateꞌe, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. Aꞌii pu ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tavástaraꞌa. Teajta iteen, ayée tu tejáꞌamuavaɨreꞌe múꞌejmi Jesús jetze meꞌecan. EAꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ huaꞌutánamua ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ dios tɨ naíjmiꞌica tíꞌaijteꞌe ɨ́ mej íjii huáteɨte. Ayee pu ꞌeen jɨ́n huáꞌuruu mej mi caí yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani ɨ́ niuucari tɨ ayén tíꞌivaɨreꞌe tɨ́j tatzari tɨ huaꞌatátzaviꞌi ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa mej mi miyen ráamuaꞌati meꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa tɨ ayén huápɨꞌɨ naa seijreꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ nain jɨ́n ruxɨ́ꞌej ꞌeen tɨ́j ɨ́ Dios. 8iAjta, tɨ puaꞌa ayén aꞌutanámiꞌi ɨ́ niuucari ɨ́ tej jɨ́n tihuáꞌixaateꞌe, ayée puꞌu naꞌa aꞌutanámiꞌi huáꞌa jemi ɨ́ mej áꞌapuaꞌare. hIMɨ teajta iteen, tuꞌuri raatéxɨeehuatacaꞌa tej ti tiyen aꞌij puaꞌa rɨjca avíitzi jɨmeꞌe, tej ti teajta caí tiyen rɨjca aꞌɨ́jna tɨ tiuꞌutéviꞌirasteꞌe, tej ti caí tiꞌitɨj jɨ́n tacuanamua. Catu áꞌatacaꞌane tej tiyen tiꞌitɨj jɨ́n tiuꞌuhuáꞌita. Catu teajta áꞌatacaꞌane tej seɨcɨé tiuꞌutaxáj teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios, sino ayée tu jéꞌiyecan jɨ́n tíꞌixaxaꞌa tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Ayee tu teꞌɨ́jna jɨ́n rɨcɨ tej ti tiyen tiuꞌutaseíjrata huáꞌa jemi matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ teɨte tej ti caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌan mej mi ráamuaꞌaree aꞌij tɨ ayén tiꞌayajna ɨ́ Dios jemi. H  Teajta iteen, teen tu teꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ayén táꞌancuꞌuvajxɨ. Aꞌɨ́j tu jɨ́n caí muáꞌitɨcheꞌe. r ]Mɨ teajta iteen, ayée tu éeniꞌicɨꞌe seijreꞌe. Ayee tu seijreꞌe. Cu xɨee tej caí aranámiꞌihuajmee, teajta tiyen cheꞌatá tenaꞌa temuaꞌa naa tíꞌitaseijrata tɨ́j ajta aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa temuaꞌa naa tiúꞌujseijrata. Teen tu seɨcɨé huatétaruurejsin tej ti tiyen seíireꞌe táꞌaraꞌani tɨ́j téviraꞌan ɨ́ tavástaraꞌa, tej ti jaítzeꞌe temuaꞌa naa rɨ́ꞌɨ tiꞌitaseijratáa táꞌajuꞌun tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu jetzen airáninei ɨ́ tavástaraꞌa jetze, ajta aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca.a ;Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ iꞌi tavástaraꞌa, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ iꞌi xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan, aꞌɨ́ɨ mú ruxɨ́ꞌej ꞌeen, ajta aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn éꞌeseijreꞌe ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌúu pu éꞌerɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ ruxɨéehua áꞌucheꞌecaneꞌen ɨ́ Dios jemi. ) KMɨ ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén huataújtuiireꞌen ɨ́ tavástaraꞌa jemi, Dios pu raꞌutáxɨjta aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n aránamiꞌihuacaꞌa.  !Jee xaa neꞌu, ayée pu tíꞌeen íjii, jaꞌanáj tɨ naꞌa tɨ ayén ruxeꞌeveꞌe mej raꞌujíjveꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ yuꞌuxari tɨ Moisés raꞌuyúꞌuxacaꞌa, maúcheꞌe mú miyen aranámiꞌihuajmee mej mi caí yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani. Z~}+}zdyIx]wRvsrqpWnNll)jhgxegdc5az`^]\KZYWUSRQNMLJIH&FED7CB @~?>=Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ayén tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Aꞌɨjna ɨ́ nej nexɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌaca, ayée pu áꞌavejre múꞌeetzi, aꞌiné ayée pu raanaíjmireꞌen ɨ́ nemuárɨꞌeriꞌiraꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ caí múꞌucaꞌanistiꞌi.” Aꞌɨ́j nu jɨ́n, niyen nexɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n ahuántzaahuateꞌen neꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí núꞌucaꞌanistiꞌi tɨ ij aꞌɨ́ɨn muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ Cɨríistuꞌu ayén neetzi jemi huateáturan. 07Y Huaíca puaꞌamé nu niyen neꞌɨ́jna jɨ́n tirájhuaviiriꞌi ɨ́ tavástaraꞌa tɨ náꞌariꞌi aꞌɨ́jna tɨ núꞌucuiꞌicaꞌa yú ne tzajtaꞌa. [6/ Aꞌiné jéꞌecan pu huápɨꞌɨ tiúꞌujxeꞌeveꞌecaꞌa aꞌɨ́jna tɨ huataseíjre ineetzi jemi, nej ni caí huápɨꞌɨ ahuántzaahuateꞌen, Dios pu ayén raateájtuaa ineetzi jemi tiꞌitɨ tɨ néꞌɨtziiteꞌecaꞌa ɨ́ netevi jetze. Cu xɨee tɨ cuj tzicareꞌe naꞌajtéjtze i ne jetze. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ tɨ Satanás yaꞌutaꞌítecaꞌa tɨ náꞌɨtziiteꞌen nej ni caí huápɨꞌɨ ahuántzaahuateꞌen. b5= Mɨ ajta, tɨ puaꞌa niyen caꞌaníjraꞌa tiꞌitáneꞌaꞌacareꞌen nej ni aꞌutántzaahuateꞌen, canu neꞌɨ́n púꞌeeneꞌe naꞌame seɨj tɨ chaꞌa naꞌa tiꞌixa, aꞌiné nee nu tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tiuꞌutaxájta. Mɨ neajta inee, canu niyen rɨni tɨ ij caí jaꞌatɨ ayén huápɨꞌɨ tíꞌineseijra ineetzi aꞌij tɨ caí tiraavíjteꞌe, sino chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén tíꞌineseijra aꞌij nej rɨcɨ, ajta aꞌij nej tiꞌixa. 04Y Canu ne jɨ́meꞌen áꞌantzaahuateꞌen, sino aꞌɨ́j nu xaa jɨ́n áꞌantzaahuateꞌen neꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Ajta tɨ puaꞌa niyen ne jɨ́meꞌen áꞌantzaahuateꞌe, aꞌij nu jɨ́n aꞌutántzaahuateꞌesin neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ caí núꞌucaꞌanistiꞌi. {3o Aꞌuu pu ayén éeniꞌicɨꞌe tejáꞌanamua aꞌɨ́jna tɨ caí aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ raataxáj íiyen chaanaca japua, aꞌiné capu ayén áꞌachauutzijreꞌe tɨ jaꞌatɨ ayén raataxáj íiyen chaanaca japua. }2s Nee nu xaa ramuaꞌaree tɨ Dios ayén yaꞌuvíꞌitɨ u júteꞌɨmua aꞌujna aꞌu tɨ naa huaꞌéen. Canu ramuaꞌaree tɨ puaꞌa auj seijreꞌe ɨ́ rutevij jɨmeꞌe nusu caí chéꞌe, sino aꞌɨ́ɨ pu ɨ́ Dios ramuaꞌaree. :1m Aꞌatɨ nu niyen muaꞌate tɨ Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan tɨ jaꞌanáj ayén tiráaruu. Puꞌuri áꞌatee aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan muáacua nineꞌiraꞌa tɨ Dios júteꞌɨmua yaꞌuvíꞌitɨ aꞌu mej éꞌeseijreꞌe ɨ́ mej Dios jemi tíꞌivaɨreꞌe. Canu ramuaꞌaree tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ aúcheꞌe ayén seijreꞌe ɨ́ rutevij jɨmeꞌe nusu caí. Dios pu xaa ramuaꞌaree. 0 ! Naúcheꞌe nu áꞌantzaahuateꞌe. Capu aꞌij rɨni tɨ caí tiꞌitɨ jɨ́n tineetévaꞌɨri. Nuꞌuri neꞌɨ́jna jɨ́n tejámuaatáꞌixaateꞌesin aꞌij tɨ tiꞌitɨ tiuꞌutaseíjre ineetzi jemi, ajta aꞌɨ́jna tɨ tavástaraꞌa ayén naataseíjra. // !Mɨ neajta inee, ayée nu éeniꞌicɨꞌe huirájraa mej naꞌacájtuaa sicɨ́ri jetze aꞌujna aꞌu tɨ anacun ɨ́ jaxuꞌu jetze.r.] Netɨ́ꞌɨj neꞌuun aꞌutéveecaꞌa u Damasco, aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan tɨ aꞌɨ́ɨn rey raꞌantíhuaꞌu, aꞌɨ́ɨ pu rachaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ chajtaꞌa, aꞌujna u Damasco, tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén naateeviꞌi. - Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios tɨ ajta yaꞌupuáaraꞌan púꞌeen ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu ramuaꞌaree nej caí tíꞌihuaꞌi. Tichéꞌe rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. f,E Tɨ puaꞌa ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe nej tiꞌitɨ jɨ́n ahuántzaahuateꞌen, ayée nu huárɨni nej niyen neꞌɨ́jna jɨ́n áꞌantzaahuateꞌen neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ caí núꞌucaꞌanistiꞌi. ?+w Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, tɨ puaꞌa seɨ́j caí rúꞌucaꞌanistiꞌira tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi, ayée pu ajta caí neetzi tinúꞌucaꞌanistiꞌi ɨ́ jemin. Ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén caꞌaníjraꞌa raatáꞌan seɨ́j tɨ ajta huáꞌa jetze ajtémeꞌecan tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén autéꞌɨtzen ɨ́ Dios jemi, jéꞌecan pu naatájaaxɨejteꞌesin. s*_ Ajta iꞌi, tɨ́j naꞌa nain tújcaꞌari tzajtaꞌa, ayée pu tiꞌinemuárɨꞌeristeꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ne jéꞌecan aꞌij téꞌenemuaꞌate aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej nainjapua eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi. ) Jéihua nu ráꞌuviicuaꞌiriꞌi, neajta jeíhua rajpuaíjtzicaꞌa. Muꞌiitɨ́ nu puaꞌamé huatáxaꞌai nej atanee neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej tiuꞌutátziɨn. Neajta nu rajpuaíjtzicaꞌa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej huataꞌíꞌicuatacaꞌa, neajta nej huataꞌíꞌimɨ. Muꞌiitɨ́ nu puaꞌamé necaí tiúꞌucuaa, neajta huatéxaamɨ, neajta caí tiꞌitéchejcaꞌa. !(; Jéihua nu aꞌɨmuá huayéꞌive ɨ́ juye jetze, neajta jeíhua nu tiuꞌutátziɨn neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej antáyeꞌicáa ɨ́ játeꞌana japua, neajta neꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ nahuaꞌari, ajta aꞌɨ́mej jemi ɨ́ nej huaꞌaxɨ́ꞌej Israél jetze ajtémeꞌecan naꞌari aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Neajta niyen cheꞌatá nenaꞌa tiuꞌutátziɨn aꞌu nej áꞌuyeꞌicaa tɨ puaꞌa chajtaꞌa naꞌari aꞌu tɨ caí méꞌe éꞌe jaꞌatɨ nusu játeꞌana jetze tɨ veꞌée, neajta aꞌɨ́mej jemi mej miyen tíꞌihuaꞌitaca meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej nuꞌu taꞌihuaamuaꞌa púꞌeen. B'} Huaíca puaꞌamé mú naꞌitéevajxɨ cɨyej jɨmeꞌe. Majta seɨ́j naatétuꞌasixɨ tetej jɨmeꞌe. Huaíca puaꞌamé pu aꞌucájrupi ɨ́ baarcu ɨ́ nej tzajtaꞌan yéꞌicacareꞌe. Ayee nu neajta áꞌatee seɨ́j tɨ́caꞌari, neajta seɨ́j tújcaꞌari nej neꞌuun jaj japua huajaújsimeꞌe. }&s Anxɨ́vi puaꞌamé mú miyen náaruu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, mej miyen naꞌitéevajxɨ navij puáasireꞌaraꞌa jɨmeꞌe ayén puaꞌamé seité japuan tamuáamuataꞌa japuan aramuáacua. Single line Composer X%) ¿Ni qui miyen nuꞌu tíꞌivaɨreꞌe Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan? Jaítzeꞌe nu inee niyen tíꞌivaɨreꞌe. Ijii nu xaa netɨ́muaꞌiracan jɨ́n tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Jaítzeꞌe nu jeíhua tíꞌimuarɨꞌe mecaí aꞌɨ́ɨme. Jaítzeꞌe nu jeíhua aiteánamiꞌihuacaꞌa mecaí aꞌɨ́ɨme. Muꞌiitɨ́ mú naatéevajxɨ. Canu chéꞌe ramuaꞌaree aꞌachú mej puaꞌamé miyen náaruu. Neajta nu muꞌiitɨ́ tɨ́n huamɨ́ꞌɨ. $3 ¿Ni qui miyen nuꞌu aꞌɨ́mej jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej miyen huaꞌatamuáꞌamua tɨjɨ́n Hebreos? Nee nu neajta aꞌɨ́mej jetze ajtémeꞌecan. ¿Ni qui miyen nuꞌu meꞌɨ́jna jetze airáane aꞌɨ́jna ɨ́ Israél? Ayee nu cheꞌatá inee neꞌɨ́jna jetze airáane. Naꞌari, tɨ puaꞌa miyen nuꞌu Abraham jetze airaújneijte. Neajta nu inee aꞌɨ́jna jetze airánneijte. .#U Jee xaa neꞌu, jéꞌecan nu huápɨꞌɨ tíꞌiteviꞌiraꞌa tej caí tiyen cheꞌatá tenaꞌa áꞌatacaꞌane matɨ́j aꞌɨ́ɨme. Mɨ ajta, tiꞌitɨ tɨ naꞌa tɨ jɨ́n jaꞌatɨ ayén áꞌujtzaahuateꞌe, ayée nu cheꞌatá inee neꞌɨ́jna jɨ́n áꞌantzaahuateꞌe. x"i Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén tejámuaataꞌaíjteꞌen sej si caꞌanéeri jɨ́n tiuꞌumuárɨꞌen, múꞌeen xu siyen teꞌatavíꞌicuaꞌi. Naꞌari, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén amuáꞌariꞌi ɨ́ sej jɨ́n huateújvaɨreꞌen, múꞌeen xu seajta teꞌatavíꞌicuaꞌi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe. Seajta siyen cheꞌatá senaꞌa rɨcɨ tɨ puaꞌa jaꞌatɨ amuaacuanamuan nusu tɨ puaꞌa jaꞌatɨ áꞌujtzaahuateꞌe múꞌejmi jemi naꞌari tɨ puaꞌa ayén amuꞌitéjveeni. :!m Mɨ seajta múꞌeen, jeíhua xu rɨ́ꞌɨ mé titeꞌumuámuaꞌaree. Aꞌɨ́j xu jɨ́n temuaꞌa naa teꞌatavíꞌicuaꞌi aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej rutɨ́muaꞌi. m S Aꞌiné muꞌiitɨ́ mú miyen áꞌujtzaahuateꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej tiꞌitiújchaꞌɨɨ ɨ́ ru jetze, ayée nu cheꞌatá nenaꞌa áꞌantzaahuateꞌen aꞌij nej tiꞌitínchaꞌɨɨ ɨ́ ne jetze. xi Canu neꞌɨ́jna jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tinaaꞌíjca ɨ́ tavástaraꞌa, sino nej niyen netɨ́muaꞌiracan jɨ́n tiꞌixa nej ni tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n ahuántzaahuateꞌen. "= Neajtahuaꞌa nu niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe: caxu siyen tíꞌineseijra nej nuꞌu netɨ́muaꞌi. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa siyen tíꞌineseijra, setáꞌaj siyen naꞌancuréꞌeviꞌitɨn tɨ́j seɨj tɨ rutɨ́muaꞌi nej ni neajta aꞌatzu ahuántzaahuateꞌen. V% Aꞌɨ́j pu jɨ́n, capu aꞌij taatéjteuuve tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen tíꞌijvaɨreꞌe ɨ́ Satanás jemi miyen cheꞌatá menaꞌa tiúꞌujseijrata mej nuꞌu meꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌéen jɨmeꞌe. Majta, ayée mú teꞌentipuáꞌajte aꞌij mej meri tiraamuáꞌitɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej tiꞌitɨj huáruu. Ɨ́ tɨ nuꞌu jɨ́n tirajpuaíjtzi aꞌɨ́jna ɨ́ San Pablo  Teajta iteen, catu rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj teꞌɨ́jna jɨmeꞌe. Teen tu teri tiyen ramuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn Satanás ajta ayén ruseijrata tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨj tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua aꞌu tɨ áꞌuneeriꞌi rusén jɨmeꞌe.  Matɨ́j menaꞌa mej miyen ꞌeen matɨ́j aꞌɨ́ɨme, aꞌɨ́ɨ mú caí tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n huataꞌítiꞌihuacaꞌa. Aꞌɨ́ɨ mú huaꞌitzi jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe, majta miyen tiúꞌujseijrata tɨ nuꞌu Cɨríistuꞌu huaꞌutaꞌítecaꞌa.   Neajta, aꞌij nej rɨcɨ, naúcheꞌe nu jaítzeꞌe niyen rɨni nej ni raꞌantipuáꞌajteꞌen neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌe mej nuꞌu miyen cheꞌatá menaꞌa tíꞌimuarɨꞌe tetɨ́j iteen. Single line Composer ;o ¿Aꞌiné ꞌéen jɨmeꞌe? ¿Ni qui aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej caí jáꞌamuaxeꞌeveꞌe? Capu xaa neꞌu. Dios pu xaa ramuaꞌaree tɨjɨ́n nejáꞌamuaxeꞌeveꞌe. P Tɨ́j naꞌa tɨ ayén tiꞌayajna Cɨríistuꞌu jemi, aꞌɨ́ɨ pu ajta neetzi jemi seijreꞌe. Aꞌɨ́j nu jɨ́n caí raatáꞌasin tɨ jaꞌatɨ ayén naatáꞌijmɨi nej ni caí chéꞌe tihuaꞌutáꞌixaateꞌen tɨ́j naꞌa aꞌu tɨ huatacáꞌa u Acaya aꞌɨ́jna ɨ́ nej jɨ́n aꞌutántzaahuateꞌen. >u Ajta, netɨ́ꞌɨj neꞌuun aꞌutéveecaꞌa múꞌejmi jemi, ajta jeíhua pu tináꞌaturaateꞌecaꞌa, canu tiꞌitɨj jɨ́n amuaatamuárɨꞌeriste aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ neꞌihuaamuaꞌa ɨ́ mej meꞌuun aꞌuvéꞌejuꞌun, aꞌɨ́ɨ mú miyen naatáꞌa ɨ́ tɨ tináꞌaturaateꞌecaꞌa. Ayee nu nain jɨ́n huarɨ́j nej ni caí amuaatájaaxɨejteꞌen. Neajta naúcheꞌe nu niyen neꞌɨ́jna jɨ́n rɨcɨ. J  Nee nu huajáꞌurɨiiriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej puaꞌamecɨé eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi nej ni neꞌɨ́jna jɨ́n huaténvaɨreꞌen nej ni neajta amuaatévaɨreꞌen múꞌejmi. 'G ¿Ni qui necaí auteájturaa ɨ́ Dios jemi neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen huánruu nej ni cɨliéeneꞌe jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen múꞌejmi jemi tɨ ij Dios huápɨꞌɨ tejamuaatáꞌan múꞌejmi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej huáapuaꞌa nenaꞌa tejámuaatáꞌixaa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios? Canu xaa aꞌatzu aꞌɨ́jna jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Single line Composer  Tɨ puaꞌa ayén tíꞌeen nej nuꞌu caí niyen neꞌɨ́jna jɨ́n tihuáꞌamuaꞌate nej ni temuaꞌa naa tiuꞌutaxáj huáꞌa jemi ɨ́ teɨte, capu amɨ́n aꞌij, aꞌiné temuaꞌa nu naa inee rɨ́ꞌɨ tirúꞌumuaꞌaree neꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij nej tíꞌixaxaꞌa. Nain tu jɨ́n tiyen temuaꞌa naa tejamuaataseíjrate múꞌejmi jemi, teajta naíjmiꞌica jemi. } Ayee pu tináꞌamitɨejteꞌe ineetzi, nej caí niyen jaítzeꞌe cɨliéeneꞌe jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe mecaí aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej nuꞌu miyen tiuꞌutaꞌaíjtiꞌire mej mi jeíhua huápɨꞌɨ veꞌecán jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen. } Ayee pu tíꞌeen, aꞌiné tɨ puaꞌa jaꞌatɨ mú aꞌuvéꞌemeꞌen tɨ ajta ayén tíꞌixaxaꞌa seica jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Jesús, tɨ caí ruxɨ́ꞌej ꞌeen aꞌij tej teri tejamuáꞌixaa, múꞌeen xu xaa rɨ́ꞌɨ tíraꞌancuréꞌeviꞌitɨjcɨca. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa seɨ́j ayén huateáturan múꞌejmi jemi ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ caí aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ Dios amuacaí raateájtuaa múꞌejmi jemi, mɨ seajta múꞌeen, naa xu temuaꞌa tíraꞌancuréꞌeviꞌitɨjcɨca. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa siyen raꞌancuréꞌan seɨ́j ɨ́ niuucari tɨ ajta caí ruxɨ́ꞌej ꞌeen aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ sej amuacaí raꞌancuréꞌa, temuaꞌa xu naa tiráꞌastijreꞌe seꞌɨ́jna. 7 Mɨ neajta inee, ayée nu éeniꞌicɨꞌe tíꞌitziɨɨneꞌe tɨ puaꞌa ayén cheꞌatá naꞌa jaꞌatɨ amuaacuanamuan tɨ́j aꞌɨ́ɨn ɨ́ cuꞌucuꞌu ayén tiráacuanamuan ɨ́ rumuaꞌatzíiraꞌa jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Eva. Ayee nu neajta éeniꞌicɨꞌe tíꞌitziɨɨneꞌe, tɨ puaꞌa ayén aꞌij puaꞌa amuáaruuren ɨ́ áꞌamuamuaꞌatziiraꞌa jetze sej si caí chéꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n ráꞌastijreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu, sej si caí chéꞌe siyen nain jɨ́n ranáꞌamicheꞌen. B} Tij caí tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ayén naatáꞌa nej ni niyen amuáꞌanchueereꞌen múꞌejmi, aꞌiné nee nu niyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare sej si siyen aꞌɨ́j senaꞌa jemin huateáturan ɨ́ Cɨríistuꞌu sej caí tiꞌitɨ jɨ́n atéꞌɨtzeꞌaraꞌan, yee cumu sej huatévicheꞌen ɨ́ jemin. a = Ayee nu tíꞌijxeꞌeveꞌe sej si aꞌatzu teꞌutáviicuaꞌi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej ni niyen netɨ́muaꞌira jɨ́n netejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Jee xaa, setáꞌaj aꞌatzu teꞌutáviicuaꞌi neetzi jemi. 7 Ayee puꞌu xaa tíꞌeen, aꞌiné aꞌɨ́jna tɨ ruseɨ́j rɨ́ꞌɨ tiúꞌujseijrata, capu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ Dios ayén raꞌancuréꞌeviꞌitɨ sino aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa ayén rɨ́ꞌɨ tíꞌijseijra.; o Ayen tɨjɨ́n: “Aꞌɨjna tɨ ayén áꞌujtzaahuateꞌe, chéꞌe aꞌɨ́ɨn aꞌɨ́jna jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌe aꞌij tɨ Dios ayén rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa.”   Teen tu tiyen raxɨ́ꞌeveꞌe tej teꞌuun tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Cɨríistuꞌu, huáꞌa jemi ɨ́ mej aꞌɨmuá aꞌuchéjme seɨ́j chuéjraꞌa japua, tɨ ij caí ayén ruxeꞌeveꞌe tej tiyen áꞌatatzaahuateꞌe teꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tiuꞌumuárɨej ɨ́ seɨj, aꞌujna aꞌu tɨ ayén tiráꞌitɨiitze.   Catu huápɨꞌɨ áꞌatatzaahuateꞌe teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n tiuꞌumuárɨej ɨ́ seica, sino ayée tu tíꞌijxeꞌeveꞌe iteen, sej jaítzeꞌe téꞌantzaahuateꞌen, tej ti jaítzeꞌe tiuꞌutévaɨreꞌen múꞌejmi jemi.  7 Catu tiyen huápɨꞌɨ mú aꞌucɨ́ꞌɨca ɨ́ tɨ jɨ́n Dios taatéꞌitɨiitze tɨ puaꞌa tiyen teꞌuun aꞌatanén múꞌejmi jemi sino teen tu teꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tej amuacaí tejámuaatáꞌixaa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Cɨríistuꞌu. c ? Mɨ teajta iteen, ayée tu tenaꞌa áꞌatatzaahuateꞌe aꞌij tɨ ayén tiraavíjteꞌe. Ayee tu rɨcɨ aꞌachú tɨ caj Dios ayén taatéꞌitɨiitze tej ti tiyen ahuátatzaahuateꞌen múꞌejmi jɨmeꞌe. Q Mɨ teajta iteen, catu áꞌatacaꞌane tej tiyen raataxáj yee teen tu huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ seica. Catu teajta tiyen yee ayée tu cheꞌatá tenaꞌa ꞌeen matɨ́j ɨ́ seica ɨ́ mej miyen rɨ́ꞌɨ ruruure múꞌejmi jemi. Majta aꞌɨ́ɨme, tɨ puaꞌa miyen tiúꞌujseijra seɨj ajta seɨj, majta miyen áꞌujtzaahuateꞌe rujɨ́ɨmuaꞌa, tɨ puaꞌa miyen rɨjca, camu xaa neꞌu miyen rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree. /W Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen tíꞌixaxaꞌa, michéꞌe miyen ráamuaꞌaree tɨjɨ́n ayée tu cheꞌatá tenaꞌa tíꞌixaxaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ puaꞌa yeꞌɨmuá taatéꞌuuca tetɨ́j teajta tíꞌixaxaꞌa tɨ puaꞌa teꞌuun múꞌejmi jemi aꞌutéꞌuucaꞌa. 7 Aꞌiné ayée mú tíꞌixaxaꞌa tɨjɨ́n tɨ́j naꞌa tɨ ráꞌayuꞌuxaca, caꞌaníjraꞌa pu tatáꞌaca, ajta caꞌanéeri pu jɨ́n tíꞌitaꞌaijteꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ yuꞌuxari jetze. Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn, tɨ puaꞌa nuꞌu yé huatéveeca itejmi jemi, capu áꞌujcaꞌane tɨ ayén titaatáꞌixaateꞌen. Ajta, capu nuꞌu aꞌatzu ruxeꞌeveꞌe aꞌij tɨ tiꞌixáata aꞌame. B} Ayee nu ꞌeen jɨ́n tejáꞌamuaꞌixaateꞌe sej si caí ayén tinejáꞌuseijra nej nuꞌu tejáꞌamuamuariteꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij nej tejáꞌamuayuꞌuseꞌe. r] Capu amɨ́n aꞌij, tɨ puaꞌa inee jaítzeꞌe naꞌahuántzaahuateꞌen neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n nevástaraꞌa tinaaꞌíjca. Capu aꞌɨ́jna jɨ́n ayén tinaaꞌíjca nej ni amuaꞌantipuáꞌajteꞌen sino nej ni rɨ́ꞌɨ amuáaruuren. Mɨ neajta inee, canu jaꞌatɨ huatáꞌasin tɨ aꞌɨ́ɨn ayén naatatéviꞌirasteꞌen.  Meꞌecui xaa, setáꞌaj siyen seꞌíjna jetze tiúꞌumuaꞌati ɨ́ tɨ ayén tiꞌayajna. Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén tiráꞌamitɨejteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ajta raꞌutámuaꞌaree ɨ́ ru tzajtaꞌa tej teajta tiyen cheꞌatá tenaꞌa iteen ɨ́ Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan tɨ́j ajta aꞌɨ́jna. W' Teajta iteen, tuꞌuri rɨ́ꞌɨ huatarúu tej ti tiyen huárɨni setɨ́ꞌɨj rɨ́ꞌɨ raanaíjmireꞌen sej ráꞌastijreꞌen ɨ́ Dios. Tɨ puaꞌa aꞌɨ́jna seɨ́j ayén raatéxɨeehuata tɨ caí chéꞌe ayén raꞌaráꞌastijreꞌen, puaíjtzi tu raatáꞌasin naíjmiꞌica jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén rɨni. 4a Teen tu raꞌuréꞌuunaca tɨ́j naꞌa ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa ɨ́ mej jɨ́n huáꞌacuanamua ɨ́ teɨte. Teen tu ramuáꞌitɨcɨ ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa, tɨ́j naꞌa ɨ́ mej jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌe mecaí ratáꞌaca ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca mej ráamuaꞌati ɨ́ Dios. Tɨ́j naꞌa huáꞌamuaꞌatziiraꞌa, ayée tu cheꞌatá tenaꞌa raruure tɨ́j ɨ́ xantaaruꞌu tɨ jaꞌatɨ seɨ́j huatéeviꞌi, ajta tiuꞌutátuiireꞌen aꞌɨ́jna jemi tɨ tíꞌaijta. Aꞌɨ́j tu jɨ́n tɨ́j naꞌa ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa tej tiyen ramuáꞌitɨcɨ, teen tu Cɨríistuꞌu jemi tíꞌituiireꞌe tɨ ij ayén raꞌaráꞌastijreꞌen. S Aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ tej jɨ́n neꞌuseꞌe, capu aꞌuun aꞌuvéꞌemej ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa jetze ɨ́ mej rutevij jɨ́n áꞌujujhuaꞌan, sino aꞌúu pu aꞌuvéꞌemej ɨ́ tej jetzen arátacaꞌane tej ti muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨ́n raatéꞌuuna teꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n téujnaamua. 6e Teajta iteen, teen tu áꞌujujhuaꞌan íiyen chaanaca japua tatevij jɨmeꞌe ɨ́ tej ratéhuaꞌiraꞌa. Mɨ teajta iteen, catu tiyen tatevij jɨ́n neꞌuseꞌe. x~i Mɨ neajta inee, ayée nu amuaatáhuaviira sej caí siyen rɨjca netɨ́ꞌɨj neꞌuun aꞌutéveeca múꞌejmi jemi, setáꞌaj caí caꞌaníjraꞌa neetáꞌacareꞌen nej niyen huatánseijrata nej niyen cheꞌatá nenaꞌa necaꞌane yú ne tzajtaꞌa netɨ́j niyen tiꞌihuánxɨꞌepɨꞌɨntariꞌire nej niyen huatánseijrata huáꞌa jemi ɨ́ mej miyen tíꞌitaxajtziꞌi tej nuꞌu tiyen tiꞌitítachaꞌɨɨ matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej íiyen huachéjme chaanaca japua. .} W Neajta inee, i nej iꞌi Pablo, ayée nu caꞌaníjraꞌa amuatáꞌaca neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen cheꞌatá nenaꞌa rɨ́ꞌɨ tiꞌitínchaꞌɨɨ tɨ́j ajta ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ayén teꞌutáviicuaꞌiriꞌi matɨ́ꞌɨj aꞌij puaꞌa ráaruu, tɨ ajta huáꞌancuꞌuvajxɨ ɨ́ teɨte. Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ mej miyen tíꞌixaxaꞌa nej nuꞌu tíꞌitziɨɨneꞌe tɨ puaꞌa múꞌejmi jemi naatéveeca, neajta nuꞌu huaténcaꞌane yú ne tzajtaꞌa múꞌejmi jemi netɨ́ꞌɨj nuꞌu yeꞌɨmuá huatéveeca. /|W Tichéꞌe tiyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios temuaꞌa naa teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ayén taatapuaíjve aꞌɨ́jna tɨ ayén huápɨꞌɨ tiúꞌujxeꞌeveꞌe ɨ́ tɨ jɨ́meꞌen caí rɨꞌɨrí tej tiyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe.{} Majta aꞌɨ́ɨme, ayée mú áꞌujcaꞌane múꞌejmi jemi, majta miyen rahuauhuau ɨ́ Dios jemi múꞌejmi jɨmeꞌe, meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios jeíhua huápɨꞌɨ rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌa aꞌij sej tiꞌitɨ jɨ́n huarɨ́j. /zW Ayee puꞌu, aꞌiné ayée xu seꞌɨ́jna jɨ́n tihuáꞌavaɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ mú meꞌɨ́jna jɨ́n ramuaꞌaréeren aꞌij sej tiráꞌaste ɨ́ tavástaraꞌa. Seajta múꞌeen, ayée xu seꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin ɨ́ Dios sej ráꞌastijreꞌe, seajta raꞌancuréꞌaꞌaca ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios amuaꞌirátuaasin. Ayee xu seajta rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin ɨ́ Dios seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej temuaꞌa naa tíhuaꞌutapuaíjve aꞌɨ́mej ɨ́ mej Jerusalén aꞌuchéjme, seajta naíjmiꞌica. y Aꞌiné tɨ́j naꞌa sej siyen seꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe, múꞌeen xu siyen huaꞌatévaꞌɨri aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jemi seijreꞌe, seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ tihuáꞌaturaateꞌe. Ajta, caxu aꞌɨ́ɨ senaꞌa jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe, sino ajta mú jeíhua rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌaca ɨ́ Dios jemi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej huarɨ́j. zxm Jéihua pu huápɨꞌɨ raatámuꞌiirejsin nain jɨmeꞌe tɨ tejamuáꞌaturaateꞌe sej si ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n tihuaꞌutáꞌan temuaꞌa naa. Aꞌɨ́j tu jɨ́n iteen, temuaꞌa tu rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin ɨ́ Dios Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tiꞌitáꞌaca ɨ́ imueꞌeri tɨ jɨ́n jaꞌatɨ ayén tiuꞌuhuásteꞌen, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén tiuꞌutáꞌasin, ajta raatámuꞌiiren ɨ́ sej jɨ́n huateújvaɨreꞌen sej si jaítzeꞌe siyen tiuꞌumuárɨꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen. dvA Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n:Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨmuá tihuaꞌuráꞌate.Aꞌɨ́ɨ pu ajta tihuáꞌapuaijveꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi.Ajta, tɨ́j naꞌa tɨ ayén rɨcɨ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu ayén huateáturaasin ɨ́ Dios jemi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. 7ug Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén raatámuꞌiiren nain jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌan sej si siyen jaꞌanáj tɨ naꞌa teꞌencuréꞌaꞌaveꞌen tɨ́j naꞌa tɨ tiúꞌujxeꞌeveꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén raatámuꞌiirejsin tɨ ij ayén tiꞌicɨꞌɨpée aꞌɨ́jna jetze setɨ́j senaꞌa sej jɨ́n tiuꞌumuárɨꞌen tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen. Xt) Ayee pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe sej siyen huárɨni, seɨj seajta seɨj. Chéꞌe jaꞌatɨ tɨ naꞌa ayén tiuꞌutáꞌan aꞌij tɨ ari tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare ɨ́ ru tzajtaꞌa. Chéꞌe caí ayén ramuájcheꞌe, aꞌiné jéꞌecan pu raꞌaráanajche ɨ́ Dios tɨ jaꞌatɨ rutémuaꞌaveꞌe tiuꞌutapuaíjveꞌen. Rs Caxu yáꞌuhuaꞌanan. Tɨ puaꞌa cɨ́j senaꞌa tiuꞌutáꞌan, cɨ́j xuꞌu seajta teꞌancuréꞌasin. Ajta, tɨ puaꞌa jeíhua setiuꞌutáꞌan, jeíhua xu seajta teꞌancuréꞌasin. r Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayée pu tinaatámitɨejte tɨ ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe nej niyen caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌan ɨ́ neꞌihuaamuaꞌa mej mi meꞌuun áꞌujuꞌun múꞌejmi jemi, mej mi amuacaí rɨ́ꞌɨ amuáaruuren meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi sej tiuꞌutapuaíjveꞌen. Ayee puꞌu, aꞌiné canu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa nej caꞌanéeri jɨ́n amuaataꞌaíjteꞌen sej si tiuꞌutapuaíjveꞌen sino sej si ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n tiuꞌutáꞌan. oqW Naꞌari caí, tɨ puaꞌa seica ɨ́ mej meꞌuun Macedonia éꞌemeꞌecan miyen meꞌuun ne jamuan áꞌujuꞌun, teajta tiyen amuáateuni sej caí xɨ rɨ́ꞌɨ huaújruuren, aj pu xaa taatatéviꞌirasteꞌesin itejmi. Capu amuaatatéviꞌirasteꞌesin múꞌejmi, sino itejmi pu xaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej múꞌejmi jɨ́n ahuátatzaahuate. .pU Mɨ neajta inee, ayée nu ꞌeen jɨ́n taꞌihuaamuaꞌa huataꞌíti múꞌejmi jemi tɨ ij caí ayén teꞌirájraꞌani tej huáapuaꞌa tenaꞌa ahuátatzaahuateꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej caí xɨ rɨ́ꞌɨ huaújruu, aꞌij nej neri tihuaꞌutáꞌixaa múꞌejmi jɨmeꞌe. o  Aꞌiné nuꞌuri ramuaꞌaree sej seri áꞌujcaꞌane sej si siyen huárɨni ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen áꞌantzaahuateꞌe huáꞌa jemi ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjme tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Macedonia. Ayee nu tihuáꞌixaateꞌe yee puꞌuri ayén áꞌatee seɨ́j nineꞌiraꞌa ɨ́ sej seri rɨ́ꞌɨ huaújruu. Ajta, xuꞌuri caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen. =n u Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tej jɨ́n huáꞌavaɨreꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ Dios rɨ́ꞌɨ tihuáꞌajchaꞌɨɨ, capu aꞌatzu ruxeꞌeveꞌe tej tiyen tejamuaatayúꞌuse. `m9Aꞌɨ́j xu jɨ́n, setáꞌaj siyen huaꞌutaseíjrateꞌen seꞌɨ́mej ɨ́ teteca sej tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n huáꞌaxeꞌeveꞌe, mej mi naíjmiꞌi miyen ráamuaꞌaree nainjapua aꞌu mej eꞌetiújseꞌɨri mej mi taꞌutátzaahuateꞌen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe tej tiyen áꞌatatzaahuateꞌe múꞌejmi jɨmeꞌe.lAjta, aꞌɨ́jna ɨ́ Tito, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ neetzi jamuan tíꞌivaɨreꞌe múꞌejmi jɨmeꞌe. Naíjmiꞌi tu tíꞌimuarɨꞌe. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej huaꞌutaꞌítecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseꞌɨri. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej huáꞌa jetze meꞌecan tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ teɨte majta meꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌaca ɨ́ Cɨríistuꞌu. zkmTeajta aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ mej huaꞌapua, teajtáhuaꞌa tu seɨ́j huataꞌíti ɨ́ taꞌihuaaraꞌa, ɨ́ tɨ ari muꞌiitɨ́ huataújseijratacaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn temuaꞌa naa áꞌujcaꞌanejcaꞌa muꞌiitɨ́ jɨmeꞌe. Ajta íjii, jaítzeꞌe pu áꞌujcaꞌane aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jeíhua huápɨꞌɨ téꞌatzaahuateꞌe múꞌejmi jemi. jyAyee puꞌu xaa neꞌu, aꞌiné catu tiyen tenaꞌa tíꞌiteseꞌe tej ti tiyen rɨjca aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi, sino tej ti tiyen cheꞌatá tenaꞌa rɨjca aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe huáꞌa jemi ɨ́ teteca. iAyee tu tíꞌiteseꞌe tɨ ij caí jaꞌatɨ ayén tíꞌitaxajtziꞌira aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej nuꞌu aꞌij puaꞌa rɨcɨ teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej ramuarɨꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ mej miyen aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n tiuꞌutáꞌa, tɨ tiꞌimuꞌíi. $hAAjta, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨ mú raꞌantíhuaꞌu tɨ ij aꞌɨ́ɨn ta jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen tej ti naímiꞌi tiyen arátaꞌasten teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej huaꞌutáꞌasin, tej ti teꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani ɨ́ tavástaraꞌa. Teajta tiyen ꞌeen jɨ́n raataꞌítecaꞌa tɨ aꞌuun áꞌumeꞌen múꞌejmi jemi sej si ráamuaꞌaree tej teuj áꞌatacaꞌane tej tiyen huaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. 7ggTeajta iteen, taꞌihuaaraꞌa tu huataꞌítecaꞌa tɨ ij ajta jamuan u áꞌumeꞌen. Aꞌɨjna ɨ́ taꞌihuaaraꞌa, naíjmiꞌicɨꞌe mú rɨ́ꞌɨ tíꞌiseij meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tihuáꞌixaateꞌe áꞌayeꞌi ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirájtuaani. fAꞌɨ́ɨ pu xaa ayén raꞌancuréꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tej jɨ́n caꞌaníjraꞌa raatáꞌa, ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, tɨ jeíhua áꞌujcaꞌanejcaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu ruseɨ́j huataúraꞌa tɨ ij aꞌuun u áꞌumeꞌen múꞌejmi jemi. heIMeꞌecui xaa, jeíhua tu huápɨꞌɨ rɨ́ꞌɨ tíꞌiraꞌateꞌe ɨ́ Dios tɨ ayén caꞌaníjraꞌa raatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Tito tɨ ayén aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n amuaatamuáꞌareeriꞌi netɨ́j inee. d'Ayee pu xaa neꞌu, aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Capu nuꞌu tiꞌitɨ turaaveca aꞌɨ́jna jemi tɨ jeíhua rájseɨj. Ajta, capu nuꞌu tiráꞌaturaateꞌecaꞌa aꞌɨ́jna tɨ cɨ́j naꞌa rájseɨj.” Tito pu aꞌuun aꞌatanéjsin 2c] Canu neꞌɨ́jna jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ij caí huaꞌutamuárɨꞌeristeꞌen ɨ́ seica. Canu neajta neꞌɨ́jna jɨ́n áꞌamuaꞌijcateꞌe tɨ huápɨꞌɨ muárɨꞌeri múꞌejmi jemi. Ayee nuꞌu ni niyen tíꞌijxeꞌeveꞌe sej si ruxɨ́ꞌej senaꞌa teꞌutáviicuaꞌi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ sej jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨ íjii sej si seꞌɨ́jna jɨ́n huaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ tɨ tihuáꞌaturaateꞌe. Ajta, méjcaꞌihua yee, aꞌɨ́ɨ mú miyen cheꞌatá menaꞌa amuaatévaɨreꞌesin meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨ tɨ ij caí tiꞌitɨ tejamuáꞌaturaateꞌe múꞌejmi. ba Aꞌiné, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ áꞌujcaꞌane tɨ tiꞌitɨ tiuꞌutáꞌan, ayée pu xɨ́ꞌepɨꞌɨn tiráꞌaseijrateꞌe ɨ́ Dios tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ ayén tiuꞌutáꞌa aꞌachú tɨ caj tíꞌijchaꞌɨɨ. Capu aꞌatzu jetzen ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios tiꞌitɨ tɨ aꞌij caí tíꞌijchaꞌɨɨ aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ xaa tiꞌitɨ tiuꞌutáꞌa. F` Mɨ seajta múꞌeen, íjii setáꞌaj raanaíjmireꞌen ɨ́ sej jɨ́n siyen rɨjcaa. Aꞌiné múꞌeen xu aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n huataúraꞌa sej siyen huárɨni, setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa seꞌɨ́jna jɨ́n raanaíjmireꞌen sej siyen tiuꞌutáꞌan aꞌachú sej caj tíꞌijchaꞌɨɨ. Jm~| zBwvuusqnkjFj5fdbb`_^Z\ZZYWUTRQPN KKHHG*ELDGB#@>9<+:~8q6532%0//-,M)(Y'*#V"6 TEu1Bv ,m;oMuꞌuri ajtacɨ́j ɨ́ juye jetze ɨ́ mej japuan huajúꞌun aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ rɨ́ꞌɨ tihuáꞌamitɨejteꞌe. Majta meri meꞌɨ́jna jetze ucájrupi tɨ́j ajta ayén ucájrupi aꞌɨ́jna ɨ́ Balaam teecan tɨ yaujraꞌan púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Beor teecan. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Balaam, ayée pu raꞌaránajchecaꞌa tɨ tiꞌitɨ́j huamuáꞌitɨn aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa huárɨni. H Ayee mú jetzen áꞌujcaꞌane meꞌɨ́jna jetze ɨ́ jɨ́itaꞌa matɨ́j menaꞌa mej miyen ranecuaꞌatze mej mi miyen jamuan tiꞌihuaújxanaꞌacɨraꞌaten. Camu majta jaꞌanáj raatapuáꞌajta mej miyen áꞌatura ɨ́ Dios jemi. Majta, ayée mú caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí xɨ téꞌeviicuaꞌi, mej mi majta miyen cheꞌatá menaꞌa auteáturan ɨ́ Dios jemi. Temuaꞌa mú tíraarɨ́ꞌɨre aꞌij mej tiꞌitɨ́j jɨ́n huárɨni mej mi miyen tiraatéeviꞌi tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa mej miyen tíꞌijxeꞌeveꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej chueereꞌe. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ teɨtejraꞌa tɨ Dios puaíjtzi huaꞌutáꞌasin. |q Ayee pu cheꞌatá naꞌa tihuaꞌutáꞌasin tɨ jaꞌatɨ́ ayén tihuáꞌariꞌira ɨ́ mej tíꞌijchaꞌɨɨ matɨ́j majta aꞌɨ́ɨme rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa miyen tihuáꞌariꞌiriꞌi ɨ́ seica ɨ́ mej tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ mej tiꞌitɨ́j jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen, ayée mú tújcaꞌari tzajtaꞌa ruxɨéehua tíꞌiteseijreꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jetzen huiiráninei. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa seijreꞌe huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte tɨ́j tiꞌitɨ́j tɨ éꞌihuameijra, tɨ́j ajta aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n cápitaꞌinacaꞌa. Ruxɨéehua mú rutémuaꞌaveꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej amuáacuanamua muáꞌajuꞌu matɨ́ꞌɨj majta miyen tíꞌiyeste múꞌejmi jamuan.  Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca, ayée mú aꞌij puaꞌa tiꞌixáata muáꞌayeꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej caí aꞌatzu yaúꞌitɨe. Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen cheꞌatá menaꞌa seijreꞌe matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ yeꞌemuaate ɨ́ mej caí tivejáuꞌitɨe, ɨ́ mej chéꞌe menaꞌa áꞌujujhuaꞌan. Ayee mú ꞌeen jɨ́n huanúnuꞌihuacaꞌa mej mi teɨte huaꞌuvíviꞌin, majta huáꞌucuiꞌini. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca, ayée mú cheꞌatá menaꞌa antipuáꞌari meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n aꞌij puaꞌa huáꞌuruu aꞌɨ́mej ɨ́ mej amuacaí rɨ́ꞌɨ titeetiújchaꞌɨɨca. _7 Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe, camu miyen áꞌujcaꞌane mej miyen aꞌij puaꞌa tihuáꞌaxajta aꞌɨ́mej ɨ́ teteca meꞌɨ́jna jemi ɨ́ tavástaraꞌa. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme, jaítzeꞌe mú rucacáꞌane, majta jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n antiújmuaꞌaree mecaí aꞌɨ́mej ɨ́ teteca. ~ Jee xaa neꞌu, ayée pu tiꞌayajna, tɨ ayén tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌɨ́mej ɨ́ mej jetzen áꞌujcaꞌane meꞌɨ́jna jetze tɨ jeíhua aꞌij puaꞌa tíꞌiseijreꞌe, mej mi miyen tiꞌihuaújxanaꞌacɨraꞌaten meꞌɨ́mej jamuan ɨ́ ruxɨ́ꞌej teteca. Ayee pu cheꞌatá naꞌa aꞌij puaꞌa tíꞌiseijreꞌe mej caí aꞌatzu tiꞌitɨ́j jɨ́n téꞌaste. Ayee mú áꞌujcaꞌane mej miyen huárɨni aꞌij tɨ tihuáꞌamitɨejteꞌe. Jéihua mú áꞌujtzaahuateꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú majta caí rátziɨɨneꞌe miyen áꞌujcaꞌane mej aꞌij puaꞌa tihuáꞌaxajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej ta japua éꞌeseijreꞌe. H}  Aꞌɨ́j pu jɨ́n, Dios ayén raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén ruꞌijrájtuaani aꞌɨ́jna jetze tɨ jɨ́n rajpuaíjtzi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ huaꞌiteáanan aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ tɨ ij ayén puaíjtzi huaꞌutáꞌan aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze tɨ jetzen huáꞌaxɨjteꞌen naíjmiꞌica. Single Line Composer k|OAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tevi tɨ rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ Dios jemi, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu nain tújcaꞌari tzajtaꞌa ayén huáꞌa tzajtaꞌa éꞌechejcaꞌa, jeíhua pu rajpuaíjtzicaꞌa ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨ rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌecaꞌa. Ayee pu ꞌeen jɨ́n tirajpuaíjtzicaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén raaseíj, ajta ráanamuajriꞌi ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨjcaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí tiꞌitɨ́j áꞌastecaꞌa. @{yMɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨ pu raatévaɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Lot, aꞌɨ́jna tɨ rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ jemin, aꞌɨ́jna tɨ ajta aꞌij puaꞌa aráꞌasecaꞌa aꞌij mej rɨjcaa ɨ́ mej miyen huaújxanaꞌacɨraꞌate aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí aꞌatzu tiꞌitɨ́j áꞌastecaꞌa. hzIAꞌɨ́ɨ pu ajta huaꞌuxɨ́jte aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjmeꞌecaa ɨ́ chajtaꞌa jetze tɨ huaꞌapua, aꞌujna u Sodoma, ajta u Gomorra. Nain pu jɨ́n huaꞌuteátaij. Ayee pu ꞌeen jɨ́n huáꞌuruu tɨ ij ayén titaatáꞌitɨii aꞌij tɨ huáꞌaruuren aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌatzu ráꞌastijreꞌe ɨ́ Dios. `y9Capu ajta tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej jéjcua ɨmuá yen seijreꞌecaꞌa, sino ayée pu tiuꞌutáꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn jaj ayén tíjɨste nainjapua ɨ́ chaanaca tɨ ij aꞌɨ́jna jɨ́n puaíjtzi huaꞌutáꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌatzu ráꞌastijreꞌecaꞌa ɨ́ Dios. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨ pu xaa raatévaɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Noé tɨ ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌij mej yeꞌí huárɨni mej mi xɨ́ꞌepɨꞌɨn jɨ́n seijreꞌe ɨ́ Dios jemi. Ajta Dios ayén huaꞌutévaɨ aꞌɨ́mej ɨ́ seica ɨ́ mej miyen aráhuaꞌapua aráꞌasecaꞌa. SxJee xaa neꞌu, Dios pu caí tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej mejmíꞌi ta japua tíꞌivaɨreꞌecaꞌa, aꞌɨ́mej ɨ́ mej majta miyen tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin, sino aꞌúu pu ayén huajeꞌetéehuaꞌaxɨ u tajete aꞌu tɨ puaíjtzi huaꞌatáꞌacareꞌe aꞌame. Aꞌuu pu huaꞌuteájtuaa aꞌu tɨ eꞌetécun mej mi meꞌuun éꞌenamiꞌihua aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa. Aꞌuu mú eꞌavíitziꞌihua muáꞌajuꞌu ajta naꞌa caí Dios ayén huaꞌuxɨ́jteꞌen aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze tɨ jetzen nain teꞌentipuáꞌajte. w)Ayee mú ꞌeen jɨ́n miyen múꞌejmi jɨ́meꞌen tíꞌimuaꞌitɨn meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huápɨꞌɨ raxɨ́ꞌeveꞌe mej jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨca. Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen huaꞌitzi jɨ́n amuaatémuaꞌitɨ. Tɨ́j naꞌa ajcaꞌihuáꞌɨmua tɨ́ꞌɨj Dios ayén huaꞌuxɨ́jte, tɨ́j naꞌa íjii aúcheꞌe pu araúrastejsin aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ huáꞌa jɨ́meꞌen tiuꞌutaxájtacaꞌa. Ajta ayén tiꞌayajna tɨ Dios auj ayén huaꞌantipuáꞌajteꞌesin. Single Line Composer v)Majta muꞌiitɨ́ mú miyen huaꞌaráꞌastijreꞌesein mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa tiꞌihuaújxanaꞌacɨraꞌaten matɨ́j aꞌɨ́ɨme. Ayee mú ꞌeen jɨ́n seica miyen aꞌij puaꞌa tiꞌijxáata muáꞌajuꞌu meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ tej jɨ́meꞌen huajúꞌun meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌitzi jɨ́n tejámuaatáꞌitɨiira. u Aj mú mi huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte miyen huataseíjre seica ɨ́ mej huaꞌitzi jɨ́n tihuáꞌuꞌitɨiiriꞌi. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa huataseíjreꞌesin múꞌejmi jemi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej majta huaꞌitzi jɨ́n tejamuaatáꞌitɨiira. Avíitzi mú jɨ́n miyen raateátuaasin múꞌejmi jemi meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ amuáꞌujɨsin, ɨ́ mej jɨ́n mé rúurɨeni meꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa tɨ ajta huáꞌa jetze meꞌecan tiuꞌutanájchitacaꞌa ɨ́ mej téꞌechaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n tihuáꞌacɨꞌɨti tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ayén caꞌanacan huaꞌantipuáꞌajteꞌen. Pt Capu jaꞌatɨ́ jaꞌanáj ruseɨ́j aꞌij tirájteu tɨ ayén tiuꞌutaxáj ɨ́ Dios jetze meꞌecan sino aꞌɨ́jna xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, ayée pu caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌa mej miyen tiuꞌutaxáj, aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan.s 3Amuacaí, ayée pu ruxeꞌeveꞌe sej siyen ráamuaꞌaree tɨ caí jaꞌatɨ́ jaꞌanáj ruseɨ́j aꞌij tirájteu aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan tɨ ayén raateájtuaa itejmi jemi. Pr Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tej yaꞌuseíj, aꞌɨ́ɨ pu ayén araúraste aꞌɨ́jna tɨ ajmíꞌi ayén téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ yuꞌuxari jetze ɨ́ mej jɨ́meꞌen tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Aꞌɨ́j tu jɨ́n teri jaítzeꞌe temuaꞌa naa tirúꞌumuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna aꞌɨ́jna tɨ ajmíꞌi ayén téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa. Rɨ́ꞌɨ pu tejámuaatévaɨreꞌesin tɨ puaꞌa siyen cheꞌatá senaꞌa raꞌaráꞌastijreꞌen tɨ́j ajta jaꞌatɨ́ ayén temuaꞌa naa teꞌatánee tatzari jɨmeꞌe aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa. Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa raꞌaráꞌastijreꞌen tɨ́j ajta jaꞌatɨ́ tɨ ayén atánee ajta naꞌacai huataseíjreꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ xuꞌuraꞌave tɨ tapuáꞌarijmeꞌeca u jéꞌijninei. Setáꞌaj siyen raꞌaráꞌastijreꞌen ajta naꞌacai aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén huateáturan ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa. +q QTeajta iteen, ayée tu ráanamuajriꞌi teꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ júteꞌe jeꞌicánamuajre tetɨ́ꞌɨj teꞌánna aꞌutéꞌuucaꞌa teꞌɨ́jna jamuan aꞌánna ɨ́ jɨrí jetze tɨ Dios huateúraꞌate. Ɨ́ niuucari mej jɨ́n tíꞌixaxaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan zp oAjta, Dios ayén rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaa, ajta rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huápɨꞌɨ tíꞌiseijreꞌe u ta japua tɨ́ꞌɨj Dios ayén jɨ́meꞌen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niyauj, ɨ́ nej jeíhua huápɨꞌɨ raxɨ́ꞌeveꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ajta rɨ́ꞌɨ tineetáꞌaca ineetzi.” ro _Tetɨ́ꞌɨj teꞌɨ́jna jamuáꞌixa aꞌij tɨ éeniꞌicɨꞌe huataseíjreꞌesin aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze tɨ jetzen ajtahuaꞌa yé veꞌecánejsin aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen, tɨ ij ayén nain jɨ́n antiújmuaꞌareere, catu ráꞌastijreꞌecaꞌa teꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa rájteu, ɨ́ mej miyen tíꞌimuaꞌatzejcaꞌa. Catu xaa neꞌu tajɨ́ɨmuaꞌa tenaꞌa rájteu sino tajɨ́ꞌɨsin tu jɨ́n naa rɨ́ꞌɨ tiyeꞌuseíira taꞌaraa tɨ aꞌɨ́ɨ pu nain jɨ́n antiújmuaꞌaree. Kn Neajta nu niyen huaténcaꞌanejsin nej ni niyen tejamuáꞌitɨii tɨ ij ayén huatárɨꞌɨristare sej siyen jaꞌanáj tɨ naꞌa tiraꞌutámuaꞌaree netɨ́ꞌɨj caí chéꞌe méꞌe aꞌahuaꞌatan. Pedro pu teꞌanxájta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ tiyéꞌuseijra aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu m  Ayee pu tináꞌamitɨejteꞌe tɨ ayén tiraavíjteꞌe nej niyen huárɨni tɨ́j naꞌa nej nauj yen seijreꞌe, nej ni caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌacareꞌen sej si siyen tiraꞌutámuaꞌaree aꞌij sej huárɨni, aꞌiné nuꞌuri niyen ramuaꞌaree tɨ ari vejliꞌi pɨ́tíꞌirɨcɨ aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze nej jetzen mɨꞌɨni. Ayee nu neꞌɨ́jna jɨ́n ramuaꞌaree aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen, ayée pu tinaatáꞌixaa. l k 7 Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen rɨni nej jaꞌanáj tɨ naꞌa niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe sej siyen tiraꞌutámuaꞌaree seꞌɨ́jna. Capu amɨ́n aꞌij sej seri ramuaꞌaree, seajta seri teꞌutáviicuaꞌiriꞌi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen téꞌatzaahuateꞌe. Ej  Mɨ́ ajta, ayée pu tejáꞌamuacɨꞌɨti sej si temuaꞌa naa seꞌuun aꞌuteárute aꞌu tɨ rusén jɨ́n tejaꞌutaꞌáijta aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa tɨ tuꞌirájtuaa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Aꞌij tɨ ꞌeen jɨ́n téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌíjna i yuꞌuxari Wi ) Aꞌɨ́j xu jɨ́n, neꞌihuaamuaꞌa, setáꞌaj siyen jaítzeꞌe huateújcaꞌanen sej si siyen huárɨni tɨ ij ayén ámitɨeereꞌe tɨ Dios ayén amuaatajé, ajta amuaꞌantíhuaꞌu. Tɨ́ puaꞌa siyen huárɨni, capu jaꞌanáj ayén áꞌamuaruuren tɨ Dios ayén mé amúuhuaꞌaxɨn tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. h % Naꞌari caí, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén tiráꞌaturaateꞌe tɨ ayén nain jɨ́n raꞌajténaijmireꞌen ɨ́ tɨ jɨ́n téꞌatzaahuateꞌe, ayée pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen tɨ́j jaꞌatɨ́ tɨ arácun, tɨ caí aꞌɨmuá tíꞌiseijrave. Aꞌɨ́ɨ pu ari yaꞌuhuáꞌaxɨ tɨ Dios ayén tiraatáꞌuuniꞌiriꞌi aꞌɨ́jna tɨ ajmíꞌi jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. Lg Setáꞌaj siyen nain jɨ́n raꞌajténaijmireꞌen aꞌiné tɨ puaꞌa siyen rɨ́ꞌɨ titeetiújchaꞌɨɨca temuaꞌa naa, ayée pu áꞌamuaruure aꞌame sej jeíhua huápɨꞌɨ tiuꞌutévaɨreꞌen sej si temuaꞌa naa tiꞌitɨ́j jɨ́n tiuꞌutátuiireꞌen ɨ́ Dios jemi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n ramuaꞌate seꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. f Setáꞌaj seajta seꞌɨ́jna jɨ́n raꞌajténaijmireꞌen ɨ́ sej jɨ́n tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n ranaꞌamiche ɨ́ Dios seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej temuaꞌa naa huateúrihuaamuaꞌata. Setáꞌaj seajta seꞌɨ́jna jɨ́n raꞌajténaijmireꞌen ɨ́ sej siyen rɨ́ꞌɨ tiuꞌuteúrihuaamuaꞌatacaꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen titehuaújxeꞌeveꞌen. e  Setáꞌaj seajta seꞌɨ́jna jɨ́n raꞌajténaijmireꞌen ɨ́ sej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tirúꞌumuaꞌaree seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej seajta nain jɨ́n áꞌujcuꞌuvée. Setáꞌaj seajta seꞌɨ́jna jɨ́n raꞌajténaijmireꞌen ɨ́ sej jɨ́n áꞌujcuꞌuvée seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej seajta teꞌutáviicuaꞌi. Setáꞌaj seajta seꞌɨ́jna jɨ́n raꞌajténaijmireꞌen ɨ́ sej jɨ́n siyen téꞌeviicuaꞌi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n ranaꞌamiche ɨ́ Dios. )d MAꞌɨ́j xu jɨ́n, setáꞌaj siyen huateújcaꞌanen sej seꞌɨ́jna jɨ́n raꞌajténaijmireꞌen ɨ́ sej jɨ́n téꞌatzaahuateꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej seajta tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ. Seajta setáꞌaj siyen seꞌɨ́jna jɨ́n raꞌajténaijmireꞌen sej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej temuaꞌa naa tirúꞌumuaꞌaree. c Aꞌiné ayén ꞌeen ɨ́ jemin, aꞌɨ́ɨ pu ayén titaatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n veꞌecán jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi, tɨ ajta jeíhua huápɨꞌɨ ta jetze ruxeꞌeveꞌe tej ti teꞌɨ́jna jɨ́n huatátaꞌuuna tɨ ij caí aꞌij puaꞌa táaruuren aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen tɨ huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌe ɨ́ teɨte ɨ́ mej yen seijreꞌe chaanaca japua, tej ti teajta tiyen cheꞌatá tenaꞌa rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe tɨ́j ajta ɨ́ Dios. hb KRumuárɨꞌeriꞌiraꞌa pu jɨ́n Dios ayén titaatáꞌa nain tɨ ruxeꞌeveꞌe ɨ́ tej jɨ́n ruuri huateáturan ɨ́ jemin, ɨ́ tej teajta jɨ́n tiyen rɨ́ꞌɨ tiꞌitítachaꞌɨɨ aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn ayén tíꞌijxeꞌeveꞌe. Ayee pu ꞌeen jɨ́n ayén rɨ́ꞌɨ titaatáꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tiyen raamuáꞌa teꞌɨ́jna tɨ ayén taatajé tej ti tiyen huateáturan ɨ́ jemin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe tɨ ij ayén titáacɨꞌɨti aꞌɨ́jna ɨ́ tej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiyéꞌuseijra, teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ayén nain jɨ́n antiújmuaꞌaree. za oChéꞌe ayén jaítzeꞌe tejáꞌamuacɨꞌɨti tɨ rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌacareꞌen, ajta tɨ rɨ́ꞌɨ tejamuaꞌanpuáꞌajteꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej seri ramuaꞌate ɨ́ Dios, seajta seꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨ ajta tavástaraꞌa púꞌeen. Aꞌij mej rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ muáꞌaraꞌani aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe ` =Inee Simón, i nej neajta Pedro púꞌeen, aꞌij nu jetze tejáꞌamuayuꞌuseꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej ravaɨreꞌe neꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Aꞌɨ́ɨ pu naꞌantíhuau nej ni niyen tiuꞌutévaɨreꞌen ɨ́ jemin. Seajta múꞌeen, Dios pu ayén amuaꞌirájtua múꞌejmi, aꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n seijreꞌe, sej si siyen cheꞌatá senaꞌa téꞌatzaahuateꞌe tetɨ́j iteen. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ jeíhua huápɨꞌɨ tejámuatévaꞌɨri. _ } Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen, ɨ́ mej jamuan eꞌetiújseꞌɨri meꞌɨ́jna áꞌajuu ɨ́ tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu, aꞌɨ́ɨ mú yé áꞌamuateujteꞌe. Ayee puꞌu, chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen.Z^ / Aꞌiné capu tíꞌiseicaj naꞌa ɨ́ tɨ tiúꞌujxeꞌeveꞌe ɨ́ nej jɨ́n tejámuaatáꞌixaateꞌen, sino tiꞌimuꞌíi, aꞌɨ́j nu jɨ́n caí raxɨ́ꞌeveꞌe nej niyen tejámuaataꞌítiꞌi aꞌíjna i yuꞌuxari jetze sino ayée nu tiꞌijchúꞌeveꞌe nej neseɨ́j u áꞌumeꞌen múꞌejmi jemi tej ti naíjmiꞌi taseíira táꞌaraꞌani, tej ti tiyen tenaímiꞌi tihuaꞌutáꞌixaateꞌen tej ti nain jɨ́n huátatemuaꞌaveꞌen. >] w Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ múꞌejmi jemi mú aꞌuvéꞌemeꞌen tɨ caí ayén tiráꞌastijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ téjmi jemi raateájtuaa, caxu rateújteꞌe, caxu seajta raꞌancuréꞌeviꞌitɨjcɨjcareꞌen aꞌu sej éꞌeche, aꞌiné jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén raꞌancuréꞌeviꞌitɨn, aꞌɨ́ɨ pu jamuan ajta ayén rɨcɨ tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. Ɨ́ tɨ nuꞌu jɨ́n teꞌentipuáꞌajteꞌesin \  [ } Jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén rɨcɨ ruseɨ́j aꞌij tɨ tirájteuve, ajta tɨ caí ayén tiráꞌastijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Cɨríistuꞌu ayén titáꞌitɨiiriꞌi, capu seijreꞌe ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Mɨ́ ajta, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén tiráꞌastijreꞌe aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n ayén titáꞌitɨiiriꞌi, aꞌɨ́ɨ pu rájyaꞌupua ɨ́ Dios. Ayee pu cheꞌatá naꞌa seijreꞌe aꞌɨ́jna jemi tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios. sZ aRɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, tɨ ij caí ayén amuáaruuren mɨ aꞌamua tzajtaꞌa sej si caí yáꞌurɨeeni ɨ́ sej jɨ́n tiuꞌumuárɨej sino tɨ ij ayén naíjmiꞌi tejamuáacɨꞌɨti ɨ́ sej raamuáꞌitɨ ɨ́ Dios jemi. Y Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n tiúꞌujxeꞌeveꞌe sej siyen huárɨni, aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiúꞌucuanamuajca, muꞌuri muꞌiitɨ́ huataseíjre huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen huachéjme ɨ́ chaanaca japua. Aꞌɨ́ mú miyen avíitzi jɨ́n tíꞌixaxaꞌa tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen ayén nuꞌu caí tiuꞌuteújtevistacaꞌa. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tiúꞌucuanamuajca, ɨ́ mej majta rájchaꞌɨɨreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu. rX _Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n téꞌemitɨeereꞌe tej seɨj teajta sei jéꞌiyecan jɨ́n tiraꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌitaꞌaijteꞌe, tej nuꞌu tiyen titehuátaxeꞌeveꞌen. Ajta, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jɨ́n titaataꞌaíj. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌiné ayée xu jéjcua ɨmuá tiráanamuajriꞌi tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe sej nuꞌu siyen titehuaújxeꞌeveꞌen. Ɨ́ mej tíꞌicuanamuan W %Ajta íjii, mɨ pej huaꞌanáànaj púꞌeen, ayée nu tiꞌitɨ́j jɨ́n tíꞌimuahuavii. Canu jéjcuacan jɨ́n tíꞌimuayuꞌuseꞌe neꞌɨ́jna jɨ́meꞌen tɨ Dios ayén aꞌɨ́jna jɨ́n titaataꞌaíj sino aꞌij nu jɨ́n tíꞌimuayuꞌuseꞌe neꞌɨ́jna jɨ́meꞌen tɨ jéjcua ɨmuá téjmi jemi raateájtuaa tej nuꞌu tiyen titehuátaxeꞌeveꞌen seɨj teajta seɨj. .V WJéꞌecan nu netémuaꞌaveꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen tiráamuaꞌareeriꞌi mej seica ɨ́ mej múꞌeetzi jetze ajtémeꞌecan miyen cheꞌatá menaꞌa jéꞌiyecan jɨ́n miyen rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ aꞌij tɨ titaataꞌaíj aꞌɨ́jna ɨ́ tej rájyaꞌupua. nU WChéꞌe aꞌɨ́ɨn Dios ɨ́ tej rájyaꞌupua, aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Jesús tɨ Cɨríistuꞌu púꞌeen, aꞌɨ́jna tɨ ajta yaujraꞌan pɨ́rɨcɨ ɨ́ Dios, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌacareꞌen, ajta jamuáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn, ajta jamuaatépuaꞌajteꞌen sej si siyen jéꞌiyecan jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ, sej si seajta huataújxeꞌeveꞌen seɨj seajta seɨj. Tej nuꞌu tiyen titehuátaxeꞌeveꞌen seɨj teajta seɨj qT ]Ayee tu teꞌɨ́jna jɨ́n tejáꞌamuaxeꞌeveꞌe teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn niuucari tɨ ayén tiꞌayajna, ayée pu téjmi jemi seijreꞌe, ajta ayén téjmi jemi seíireꞌe aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. S ;Inee, i nej vástaꞌa púꞌeen, aꞌij nu jetze yé muateujteꞌe, múꞌee mɨ pej huaꞌanáànaj púꞌeen aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseꞌɨri, múꞌee tɨ Dios muaꞌantíhuau. Yee nu neajta huáꞌateujteꞌe ɨ́ áꞌayaujmuaꞌa ɨ́ mej ráꞌastijreꞌe ɨ́ niuucari tɨ ayén tiꞌayajna. Ayee nu niyen jéꞌiyecan jɨ́n tejáꞌamuaxeꞌeveꞌe, majta miyen cheꞌatá menaꞌa tejáꞌamuaxeꞌeveꞌe matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej miyen tíꞌijmuaꞌaree ɨ́ niuucari tɨ ayén tiꞌayajna. $RA Chéꞌe ayén múꞌejmi jemi huateáturan aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌaca ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Chéꞌe ajta jáꞌamuaxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Chéꞌe ajta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén huateáturan múꞌejmi jemi naíjmiꞌica. Chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen. Antipuáꞌarecaꞌa.Q} Naímiꞌi ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, ɨ́ mej majta íiye tiújseꞌɨri, aꞌɨ́ɨ mú áꞌamuateujteꞌe. "P= Setáꞌaj siyen huaújteujteꞌen, xuꞌiteújpɨꞌɨtzeꞌaxɨꞌɨn seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej naímiꞌi Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan. O Setáꞌaj huaújtemuaꞌaveꞌen, neꞌihuaamuaꞌa. Setáꞌaj rɨ́ꞌɨ huaújruuren seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej tiꞌitiújchaꞌɨɨ. Setáꞌaj seajta siyen ráꞌastijreꞌe ɨ́ nej jɨ́n áꞌamuahuavii. Setáꞌaj seajta siyen cheꞌatá senaꞌa rɨ́ꞌɨ tiúꞌumuaꞌati, setáꞌaj seajta ruxɨéehua tíꞌitechejca. Tɨ puaꞌa siyen huárɨni, aꞌɨ́ɨ pu múꞌejmi tzajtaꞌa huateáturaasin aꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ ayén jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, tɨ ajta amuaꞌanpuáꞌajteꞌen. N# Ayee nu yeꞌɨmuá huatéjvee niyen tejáꞌamuayuꞌuseꞌe tɨ ij caí ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe áꞌaraꞌani nej ni niyen amuaatamuárɨꞌeristeꞌen neꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ nevástaraꞌa ayén tinaaꞌíjca nej ni rɨ́ꞌɨ amuáaruuren. Capu xaa neꞌu aꞌɨ́jna jɨ́n ayén tinaaꞌíjca nej ámuaatéꞌuuna. Huáꞌateujteꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ajta raꞌantipuáꞌajte 8Mi Teen tu xaa tiyen tátemuaꞌaveꞌe teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí túꞌucaꞌanistiꞌi itejmi, teajta teꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej múꞌeen seri huateújcaꞌane ɨ́ ru tzajtaꞌa ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Ayee tu múꞌejmi jɨ́meꞌen tíꞌijhuavii tɨ ij Dios ayén amuaanaíjmireꞌen. ZL- Ayee nu ꞌeen jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌiné catu teꞌɨ́jna jɨ́n antítamuaꞌaree tej raatáꞌijmɨi teꞌɨ́jna tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n seijreꞌe, sino teen tu teꞌɨ́jna jɨ́n antítamuaꞌaree tej ti tiuꞌutévaɨreꞌen teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n seijreꞌe. K Mɨ teajta iteen, ayée tu tíꞌijhuavii ɨ́ Dios sej si caí tiꞌitɨ jɨ́n auteáturan. Catu tiyen ta jɨ́meꞌen rahuauhuau tɨ ij ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe tej tiyen teꞌɨ́jna jɨ́n teꞌaráꞌasten, sino sej si siyen huárɨni aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. Capu amɨ́n aꞌij, tɨ puaꞌa ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe tej huamuáꞌitɨche nusu tecaí. uJc Ayee nu tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ ij ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe tej caí huamuáꞌitɨche iteen. I# Setáꞌaj siyen huaújmuaꞌatziiteꞌen aisí tɨ puaꞌa siyen ráꞌastijreꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej téꞌatzaahuateꞌe nusu secaí. Setáꞌaj huateújseɨj temuaꞌa naa ɨ́ ru jetze. ¿Ni qui ayén ari tejamuáꞌamitɨejteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús, tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen, aꞌɨ́ɨn múꞌejmi jemi huateájturaa? Naꞌari caí, nusu seri huamuáꞌitɨche. HH  Aꞌɨ́ɨ pu xaa jɨ́n ayén áꞌutataihuacaꞌa ɨ́ cúruu jetze aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí rúꞌucaꞌanistiꞌiracaꞌa ɨ́ rutevij jetze. Mɨ ajta íjii, aꞌɨ́ɨ pu ruuri seijreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Ajta, itejmi, ayée pu cheꞌatá naꞌa caí túꞌucaꞌanistiꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan. Mɨ teajta iteen, ɨ́ tej jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe múꞌejmi jemi, teen tu ruuri táꞌajuꞌun ɨ́ jemin teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej jetzen arátacaꞌane ɨ́ Dios. UG# Ayee nu tihuaꞌutániuuche ɨ́ mej mejmíꞌi auteájturaa ɨ́ Dios jemi, neajta naíjmiꞌica ɨ́ seica. Ijii, nej yeꞌɨmuá huatéjvee, nuꞌuri neajtahuaꞌa niyen cheꞌatá nenaꞌa tihuáꞌaniuuche netɨ́j huarɨ́j netɨ́ꞌɨj huaꞌapua amuáamuaarecaꞌa. Tɨ puaꞌa neajtahuaꞌa neꞌuun aꞌatanén, canu chéꞌe tíhuaꞌutáꞌuuniꞌira, aꞌiné múꞌeen xu siyen raxɨ́ꞌeveꞌe nej tiꞌitɨ jamuaataseíjrateꞌen ɨ́ sej jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu ayén caꞌaníjraꞌa tinaatáꞌaca nej ni niyen tiuꞌuxáj aꞌɨ́jna jetze meꞌecan. Ajta aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu, capu ayén ꞌeen múꞌejmi jemi tɨ́j seɨ́j tɨ caí rúꞌucaꞌanistiꞌi, sino jéꞌecan pu huápɨꞌɨ tiuꞌumuárɨej múꞌejmi jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan. F IE  Nuꞌuri huaꞌapua jamaꞌuvéꞌemuaarecaꞌa, neajtahuaꞌa nu neri tɨ́n aꞌatanéjsin múꞌejmi jemi. Ayee nu rɨni aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Mej mi tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n seɨ́j aꞌuxɨ́jteꞌen, ayée pu ruxeꞌeveꞌe mej miyen tiuꞌutaxáj huaꞌapua ɨ́ teɨte nusu huaíca.” HD  Ayee nu neajta éeniꞌicɨꞌe tíꞌitziɨɨneꞌe tɨ ayén Dios naatatéviꞌirasteꞌen múꞌejmi jemi netɨ́ꞌɨj neajtahuaꞌa neꞌuun eꞌaráꞌasti. Tij caí ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe aꞌame nej neꞌɨ́jna jɨ́n huaténxɨeemɨjteꞌen neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej muꞌiitɨ́, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌamua jetze ajtémeꞌecan, ɨ́ mej majta amuacaí auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́ɨ mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej majta caí xɨ seɨcɨé tiuꞌumuáꞌaj mej mi raatapuáꞌajta ɨ́ mej jɨ́n autéꞌɨtzeaꞌara, tɨ́j naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa seijreꞌe ɨ́ Dios jemi, mej ruxánaꞌacɨraꞌateꞌecaꞌa, mej majta rutevij jɨ́n raamuáꞌitɨjcɨ ɨ́ tumin, mej caí tiꞌitɨ áꞌastijreꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n miyen aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ.6Ce Ayee nu ꞌeen jɨ́n tíꞌitziɨɨneꞌe tɨ puaꞌa neri neꞌuun eꞌaráꞌasti, neajta niyen éeniꞌicɨꞌe amuáateuni sej caí siyen tiꞌitiújchaꞌɨɨ aꞌij nej tíꞌijxeꞌeveꞌe, seajta siyen éeniꞌicɨꞌe naatéꞌuuni múꞌeen nej caí niyen ꞌeen aꞌij sej seajta tíꞌijxeꞌeveꞌe. ¿Ni qui siyen múꞌeen xu tiujteáꞌaxɨꞌɨsin nusu siyen ahuaújchueereꞌen naꞌari siyen tiníniuꞌucacu? ¿Ni qui siyen jáꞌitaꞌa aꞌutajúꞌun naꞌari seajta siyen aꞌij puaꞌa tiꞌihuaújxajtziꞌi nusu aꞌij puaꞌa setiúꞌujxajta? ¿Ni qui majta seica miyen áꞌujtzaahuateꞌe muáꞌajuꞌu, majta aꞌij puaꞌa rɨj muáꞌajuꞌu? yBk Tɨ́j naꞌa nej niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe tej tiyen ta japua huatétanan múꞌejmi jemi. Mɨ teajta iteen, catu, sino ɨ́ Dios jemi tu tiyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan, tej ti nain jɨ́n rɨ́ꞌɨ amuáaruuren múꞌejmi, ɨ́ tej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe. iAK Nee nu caꞌaníjraꞌa raatáꞌa neꞌɨ́jna ɨ́ Tito tɨ ij aꞌɨ́ɨn áꞌumeꞌen múꞌejmi jemi. Neajta jamuan raataꞌítecaꞌa neꞌɨ́jna ɨ́ taꞌihuaaraꞌa. ¿Ni qui tiꞌitɨ jɨ́n amuajáꞌurɨe aꞌɨ́jna ɨ́ Tito? Capu xaa neꞌu. ¿Ni tecaí iteen tiyen cheꞌatá tenaꞌa tiꞌitítachaꞌɨɨ tɨ́j ajta aꞌɨ́jna? ¿Ni tecaí tiyen cheꞌatá tenaꞌa áꞌatacaꞌane múꞌejmi jemi tɨ́j ajta aꞌɨ́jna? Aꞌiné tijtá xaa neꞌu. @ ¿Ni niyen tiꞌitɨ jɨ́n amuajáꞌurɨe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej seica huataꞌítecaꞌa múꞌejmi jemi? Canu xaa neꞌu. ?} Chéꞌe ayén ꞌeeneꞌen nej caí tiꞌitɨ jɨ́n muárɨꞌeri áꞌamuaꞌate. Ayee xu tiꞌixa nej nuꞌu huápɨꞌɨ rúꞌumuaꞌaree nej huaꞌitzi jɨ́n tiꞌitínchaꞌɨɨcaꞌa, neajta nuꞌu huaꞌitzi jɨ́n amuajáꞌurɨe. \>1 Nee nu xaa nexɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n tiꞌitɨ áꞌujɨsin neetzi tɨ neꞌáa naꞌari niyen raaxɨ́jteꞌen tɨ́j naꞌa tɨ neetzi neꞌáa nej ni jamuaatévaɨreꞌen múꞌejmi. Ajta, tɨ puaꞌa niyen jaítzeꞌe jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, ¿ni qui ayén huataújmuaꞌa sej caí chéꞌe siyen nexɨ́ꞌeveꞌe ineetzi? @=y Casiꞌi, múꞌeen, nuꞌuri neajtahuaꞌa rɨ́ꞌɨ huánruu nej ni neajtahuaꞌa amuajaꞌuvéꞌemuaare. Puꞌuri huaíca tejaꞌuréꞌenejsin. Neajta, canu aꞌatzu tiꞌitɨj jɨ́n muárɨꞌeri amuaatáꞌasin, aꞌiné canu rúuhuaumen tɨ múꞌejmi áꞌamuaꞌa, sino nej múꞌejmi aꞌuvéꞌehuauni. Ayee nu rɨcɨ aꞌiné capu ayén tiraavíjteꞌe mej meꞌɨ́n tɨꞌɨríi miyen ruvaújsimuaꞌa tiꞌitɨ táꞌacareꞌen, sino aꞌɨ́ɨme ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen, aꞌɨ́ɨ mú miyen tiꞌitɨ huaꞌutáꞌaca ɨ́ ruyaujmuaꞌa. C< ¿Tiꞌitájni ayén caí tejamuaacɨ́ꞌɨ tɨ ajta caí ayén tihuaꞌucɨ́ꞌɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej puaꞌamecɨé eꞌetiújseꞌɨri? Capu tiꞌitɨ xaa neꞌu, sino aꞌɨ́jna ɨ́ nej caí jaꞌanáj tiꞌitɨj jɨ́n muárɨꞌeri amuaatáꞌa. Setáꞌaj tinaatáꞌuuniꞌi nej caí neꞌɨ́jna jɨ́n xɨ́ꞌepɨꞌɨn pɨ́ amuáaruu. Huaíca pu jɨ́n ayén tiꞌixa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo tɨ huajaꞌuvéꞌemuaare ; Xuꞌuri tiuꞌuséij múꞌejmi jemi tɨ ayén huarɨ́j tɨ́j naꞌa tɨ ayén rɨjca ɨ́ jaꞌatɨ tɨ Dios raataꞌítecaꞌa. Aꞌɨjna ɨ́ mej jɨ́n naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj, ajta aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios tihuáꞌuꞌitɨiiriꞌi, ajta aꞌɨ́jna tɨ ayén huarɨ́j aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ Dios, naíjmiꞌi pu ayén tiuꞌutaseíjre múꞌejmi jemi netɨ́ꞌɨj nauj téꞌeviicuaꞌiracaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej néjchaꞌɨɨreꞌe. h:I Jee xaa neꞌu, nee nu xaa netɨ́muaꞌi. Múꞌeen xu caꞌanéeri naatáꞌa nej ni niyen huárɨni. Mɨ ajta, jaítzeꞌe pu ayén tiraavíjteꞌecacheꞌen sej siyen rɨ́ꞌɨ naꞌanrúꞌureꞌen, aꞌiné canu xaa neꞌu jaítzeꞌe cɨliéeneꞌe jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe mecaí aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej nuꞌu huápɨꞌɨ veꞌecán jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe tɨ eeriꞌi Dios nuꞌu huaꞌantíhuau. Capu amɨ́n aꞌij nej caí tiꞌitɨ jɨ́n antínmuaꞌaree. Qa~!|ywtsqqnclqjhge*ca\^][YXKVSzPWO8ML\K IH}GSEDCA?==9754431/..,*)A('%<#Y"6! 7e[;Z\  M a)T Ml Aꞌɨ́j tu jetze arátacaꞌane ɨ́ Dios tɨ tuꞌirájtuaa itejmi, ajta titaaꞌíjca tej ti tiyen urarɨ́ꞌeneꞌen táꞌaraꞌani ɨ́ tatzajtaꞌa. Capu aꞌɨ́jna jɨ́n tuꞌirájtuaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tiꞌitɨ́j jɨ́n tiuꞌutévaɨ. Capu xaa neꞌu. Ayee puꞌu naꞌa tuꞌirájtuaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ amuacaícan tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare, ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ titaatáꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu ajmíꞌi rɨ́ꞌɨ titaatáꞌa jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. Tɨ́ꞌɨj caí xɨ seijreꞌecaꞌa ɨ́ chaanaca tej yen japuan puaseaaruveꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ayén rɨ́ꞌɨ titaatáꞌa. JS lAꞌɨ́j pej jɨ́n caí tíꞌiteviꞌiraꞌa pej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte aꞌij tɨ tiúꞌuruu ɨ́ tavástaraꞌa. Capej pajta tíꞌiteviꞌiraꞌa peꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej ráꞌastijreꞌe. Mɨ́ pajta múꞌee, patáꞌaj ne jamuan huatáꞌan tej ti naímiꞌi rajpuaíitzi táꞌaraꞌani, tej ti Dios jetze arátacaꞌane tej tiyen huárɨni mej mi jaítzeꞌe ráanamua ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirátuaasin. $R ClPatáꞌaj ahuaꞌacaꞌanen temuaꞌa naa aꞌiné capu ayén tiraatáꞌa ɨ́ Dios tej tiyen tíꞌitziɨɨneꞌe. Capu aꞌatzu, sino aꞌɨ́ɨ pu titaatáꞌa tej teꞌɨ́jna jetze arátacaꞌane, teajta tej ti taxeꞌeveꞌe, teajta tej ti rɨ́ꞌɨ metíteumuámuaꞌaree. lQ SlAꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tíꞌimuaꞌaijteꞌe pej pajtáhuaꞌa ahuaꞌacaꞌanen pej tiuꞌutévaɨreꞌen nain jɨmeꞌe aꞌij tɨ Dios timuaatáꞌa netɨ́ꞌɨj muaꞌavéꞌemuarɨej ɨ́ nemuajcaꞌa jɨmeꞌe. P lNee nu raꞌutámuaꞌareeriꞌi pej téꞌatzaahuateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu amuacaícan téꞌantzaahua ɨ́ áꞌayeꞌecua aꞌɨ́jna ɨ́ Loida teecan, ajta áꞌiyen aꞌanáàna Eunice ayén cheꞌatá naꞌa téꞌantzaahua. Ajta íjii ayée pu tináꞌamitɨejteꞌe ineetzi pej piyen cheꞌatá penaꞌa téꞌatzaahuateꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi. ?O ylNee nu muaꞌutámuaꞌaree ɨ́ pej jɨ́n ayein. Aꞌɨ́j nu jɨ́n jeíhua raxɨ́ꞌeveꞌe nej neajtahuaꞌa muaaseíj nej ni neꞌɨ́jna jɨ́n huatántemuaꞌaveꞌen. 3N alTɨ́j naꞌa tetɨꞌɨjtá muaꞌutámuaꞌaree, nain xɨcaj tzajtaꞌa naꞌari nain tɨ́caꞌari tzajtaꞌa, netɨ́ꞌɨjtá téniuusimeꞌen, nee nu tíꞌijteujtziꞌireꞌe múꞌeetzi jɨmeꞌe ɨ́ Dios jemi ɨ́ nej jemin caí tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa nej ravaɨreꞌe. Ayee nu cheꞌatá nenaꞌa jemin ravaɨreꞌe matɨ́j meꞌɨ́n tíꞌivaɨreꞌecaꞌa ɨ́ nehuáacɨxaꞌastemuaꞌa teecan. :M olAyee nu yé tíꞌimuayuꞌuseꞌe múꞌee pej iꞌi Timoteo, mɨ pej níꞌiyauj. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn Dios tɨ táꞌiyaꞌupua, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tavástaraꞌa, ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús, michéꞌe meꞌɨ́n rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌan, michéꞌe muáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn, majta rɨ́ꞌɨ tímuaꞌanpuáꞌajteꞌen ɨ́ aꞌatzajtaꞌa. Teꞌanxájta jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu XL -lInee, nee nu iꞌi Pablo, tɨ Dios naꞌantíhuau ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe nej ni raatévaɨreꞌen ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ayén teꞌateújratziiriꞌi tɨ taatáꞌasin tej ruuri táꞌaraꞌani rusén jɨmeꞌe jamuan teꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. 6KeXAjta aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, chéꞌe aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ tejamuáachaꞌɨɨn naíjmiꞌica múꞌejmi.#J?XInee Pablo, nemuajcaꞌa nu jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe aꞌíjna i yuꞌuxari jetze i nej jɨ́n amuaatateújteꞌe. Ayee nu téꞌeyuꞌuxaca nainjapua ɨ́ tíꞌineyuꞌuxa. Aꞌɨ́j xu jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna nej raꞌuyúꞌuxacaꞌa neseɨ́j. IXAjta aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa tɨ tiuꞌutépuaꞌajte, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ruseɨ́j amuaꞌanpuáꞌajteꞌen aꞌamua tzajtaꞌa, jaꞌanáj tɨ naꞌa, ajta nain jɨmeꞌe. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa huateáturan múꞌejmi jemi. HXMɨ́ seajta múꞌeen, caxu siyen aꞌij puaꞌa raruure tɨ́j jaꞌatɨ tɨ amuájchaꞌɨɨreꞌe, sino ayée xu rɨ́ꞌɨ tiraatájeeve aꞌiné áꞌamuaꞌihuaaraꞌa pu púꞌeen. Aꞌɨ́ pu rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutéatuaasin, ajta raꞌantipuáꞌajte >GuXTɨ puaꞌa jaꞌatɨ caí áꞌujcaꞌane tɨ raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tej tejáꞌamuayuꞌuseꞌe teꞌíjna jetze i yuꞌuxari, ayée xu huárɨni. Setáꞌaj ráamuaꞌati seꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, seajta siyen tiyáꞌuhuaꞌaxɨn tɨ ij huataujtéviꞌirata aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. wFgX Seajta múꞌeen, neꞌihuaamuaꞌa, caxu raxɨéehuata sej siyen huárɨni aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. EyX Ayee tu caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌasin naíjmiꞌica ɨ́ mej miyen ꞌeen, ayée tu tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌesin aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, mej mi tiuꞌumuárɨꞌen, mej caí chéꞌe aꞌij menaꞌa tiꞌitéruurejneꞌen, mej mi rujɨ́ɨmuaꞌa raamuáꞌitɨn ɨ́ mej jɨ́n huateújvaɨreꞌen. ]D3X Ajta íjii, ayée tu tíꞌinamua tɨjɨ́n seica aꞌɨ́ɨme, aꞌɨ́ɨ mú huáꞌɨnaꞌaseꞌe. Camu tiꞌitɨj jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe sino ayée muꞌu rucɨɨniveꞌe mej mi tiúꞌɨtzíiteꞌe. C1X Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Tetɨ́ꞌɨj teuj aꞌutéꞌuucaꞌa múꞌejmi jemi, ayée tu tejámuaataꞌaíjte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee: Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ caí jíráꞌujcaꞌane tɨ tiuꞌumuárɨꞌen, caxu raatáꞌacareꞌen tɨ aꞌɨ́ɨn tiúꞌucuaꞌani. BX Jee xaa neꞌu, ayée pu tiraavíjteꞌecaꞌa tej huáapuaꞌa tenaꞌa tiúꞌucuaꞌani. Capu amɨ́n aꞌij. Seɨcɨé tu huarɨ́j tej ti amuáamuaꞌaten aꞌij sej huárɨni, sej si siyen cheꞌatá senaꞌa rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ. /AWXCatu huáapuaꞌa tenaꞌa tiúꞌucuaa seɨj jemi, sino tetiuꞌunájchitacaꞌa ticu. Nain tújcaꞌari tzajtaꞌa, teajta nain tɨ́caꞌari tzajtaꞌa, tetiuꞌumuárɨej caꞌanín jɨmeꞌe. Jéihua tu teꞌutáviicuaꞌiriꞌi tej ti caí tiꞌitɨ jɨ́n amuaatamuárɨꞌeristeꞌen. u@cXMúꞌeen xu rujɨ́ɨmuaꞌa seri ramuaꞌaree aꞌij sej yeꞌí huárɨni, sej si siyen cheꞌatá senaꞌa huárɨni tetɨ́j iteen. Catu aꞌatzu huáꞌɨnaꞌaseꞌecaꞌa tetɨ́ꞌɨj teuj múꞌejmi jemi aꞌutéꞌuucaꞌa. "?=XAyee tu tejáꞌamuaꞌijteꞌe, taꞌihuaamuaꞌa, niuucajtzeꞌen ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, sej si siyen caí titejáꞌujujhuaꞌaneꞌen jamuan seɨj áꞌamuaꞌihuaaraꞌa tɨ ajta iꞌi huáꞌɨnaꞌaseꞌe, tɨ caí tíꞌimɨjhuaca, tɨ caí ayén cheꞌatá naꞌa rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ aꞌij tej teri tejamuáꞌixaa múꞌejmi. N>XChéꞌe aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌan ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa sej si siyen cheꞌatá senaꞌa titehuaújxeꞌeveꞌen seɨj seajta seɨj tɨ́j ajta Dios tejáꞌamuaxeꞌeveꞌe múꞌejmi. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn ajta amuaatáꞌan ɨ́ caꞌaníjraꞌa sej si siyen cheꞌatá senaꞌa teꞌutáviicuaꞌi tɨ́j ajta Cɨríistuꞌu teꞌutáviicuaꞌiriꞌi. Tɨ nuꞌu ayén ruxeꞌeveꞌe mej tiuꞌumuárɨꞌen }=sXTeajta iteen, ayée pu titáꞌamitɨejteꞌe aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tavástaraꞌa sej siyen huárɨni aꞌij tej teri tejamuaataꞌaíj. Ajta, ayée pu cheꞌatá naꞌa titáꞌamitɨejteꞌe sej seuj siyen huárɨni méjcaꞌihua yee. (<IXAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tavástaraꞌa, capu jaꞌanáj atéꞌɨtzeaꞌara. Aꞌɨ́ pu xaa caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌasin sej si teꞌutáviicuaꞌi. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ tejáꞌamuachaꞌɨɨ aꞌame tɨ́ꞌij caí amuaatémuaꞌitɨn aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa een. ;7XSetáꞌaj seajta rahuaviira tɨ aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa tuꞌirájtuaani mej mi caí aꞌij táaruuren ɨ́ teteca ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ, ɨ́ mej majta aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte. Ayee xu rahuaviira aꞌiné camu naímiꞌi téꞌatzaahuateꞌe. _: 9XCasiꞌi, neꞌihuaamuaꞌa, setáꞌaj siyen rahuaviira téjmi jɨmeꞌe tej ti caꞌanacan tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari jɨmeꞌe ɨ́ tavástaraꞌa tɨ raxa naíjmiꞌicɨꞌe mej miyánna huachéjme, mej mi majta ráanamua aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej á ɨmuá aꞌuchéjme ajta naꞌa caí nainjapua huánamuajreꞌen. Setáꞌaj siyen rahuaviira mej miyen cheꞌatá menaꞌa raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ niuucari setɨ́j múꞌeen tiraꞌaráꞌastijre. 69eXYee pu icu, taꞌihuaamuaꞌa, chéꞌe ayén téꞌaraꞌani, mej miyen amuaꞌanpuáꞌajteꞌen ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa, majta caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌan sej si siyen tiuꞌumuárɨꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe nain jɨmeꞌe tɨ tíꞌimuariꞌiraꞌa tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn, sej si seajta siyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen. Chéꞌe ayén rɨ́ꞌɨ amuáaruuren aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ruseɨ́j ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, ajta ɨ́ Dios ɨ́ tej rájyaꞌupua, ɨ́ tɨ taxeꞌeveꞌe tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe, ajta ayén taatáꞌa aꞌij tej tiraachúꞌeveꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ titáachaꞌɨɨn.8X67eXAꞌɨ́j xu jɨ́n, mɨ sej taꞌihuaamuaꞌa, setáꞌaj huateújcaꞌanen ɨ́ ru tzajtaꞌa. Seajta múꞌeen, ayée xu huárɨni seꞌɨ́jna jɨmeꞌe, tiꞌitɨ tej aꞌij tejamuaamuáꞌate, nain tɨ́j tenaꞌa tejámuaatáꞌitɨiiriꞌi nusu tej amuáꞌixaa, caxu yáꞌuhuaꞌanan. b6=XAyee pu een jɨ́n Dios ayén amuaatajé aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej tejamuáꞌixaa ɨ́ Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan tɨ ij ayén tejamuáacɨꞌɨti sej siyen cheꞌatá senaꞌa naa seíireꞌe xáꞌaraꞌani tɨ́j ajta ayén naa seijreꞌe u ta japua ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. s5_X Seajta múꞌeen, mɨ sej taꞌihuaamuaꞌa, jeíhua pu jáꞌamuaxeꞌeveꞌe ɨ́ tavástaraꞌa. Ajta, ayée pu tiraavíjteꞌe tej tiyen tíꞌijteujtziꞌireꞌe ɨ́ Dios tɨ́j naꞌa múꞌejmi jɨmeꞌe aꞌiné jéjcua ɨmuá Dios pu amuaꞌantíhuaꞌu tɨ ij aꞌɨ́ɨn amuaꞌirájtuaani aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ayée amuaatéhuii, ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ tɨ ayén tiꞌayajna ɨ́ Dios jemi. 34_X Aꞌɨ́j pu jɨ́n Dios tiuꞌutaꞌaíjta tɨ aꞌuun aꞌuteáturan huáꞌa jemi aꞌɨ́jna tɨ huáꞌacuanamua mej mi caꞌanéeri jɨ́n ráꞌantzaahuateꞌen ɨ́ tɨ huaꞌitzi naꞌa, tɨ ij Dios huaꞌuxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌireꞌen ayén tihuáꞌaxɨjteꞌen mej miyen aꞌij puaꞌa huarɨ́j aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ tɨ caí ayén tiꞌayajna, sino ayée pu huaꞌaránajchecaꞌa mej miyen huárɨni ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa een ɨ́ Dios jemi. Dios pu nuꞌu huaꞌantíhuau tɨ́ꞌij huaꞌirájtuaani 3X y2kX Ayee pu een jɨ́n huáꞌacuanamuan nain jɨmeꞌe aꞌij tɨ tirúꞌumuaꞌaree mej mi aꞌupuáꞌarixɨꞌɨn ɨ́ teɨte aꞌiné camu huataúraꞌa mej raataxɨ́ꞌeveꞌen ɨ́ tɨ ayén tiꞌayajna tɨ ij Dios huaꞌirájtuaani. 17X Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ caí tiꞌitɨj áꞌastijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu amuacaí huataseíjreꞌesin jɨ́meꞌen ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Satanás. Jéihua pu ayén raruuren mej mi naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj ɨ́ teɨte. Jéihua pu huáꞌacuanamuan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n huaꞌutaseíjrateꞌesin, ɨ́ mej jɨ́n ramuaꞌaréeren aꞌij tɨ téꞌeme. 0XAj pu xaa huataseíjreꞌesin mé jéjreꞌe aꞌɨ́jna tɨ caí tiꞌitɨ áꞌastijreꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu rajéꞌicatan. Aꞌɨ́ pu ráꞌapuaꞌajteꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ runiuuca jɨmeꞌe, ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ naa seíireꞌe aꞌame tɨ́ꞌɨj ajtahuaꞌa huataseíjreꞌesin ɨ́ tavástaraꞌa. o/WXAyej xaa neꞌu tiꞌayajna. Puꞌuri tíꞌimuarɨꞌe aꞌɨ́jna tɨ rúꞌavaa tɨ caí tiꞌitɨ áꞌastijreꞌe. Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn tɨ ráꞌijmɨi, aúcheꞌe pu ayén raateánajsin ajta naꞌa caí yáꞌuviꞌitɨn. y.kXSeajta siyen ramuaꞌaree tiꞌitɨ tɨ pɨ́rɨcɨ tɨ ráꞌijmɨi tɨ ij caí caꞌanacan huataseíjreꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ajta naꞌa caí ari tejaꞌuréꞌenen jaꞌanáj tɨ puaꞌa huaújxɨꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi. T-!X¿Ni qui secaí chéꞌe ramuaꞌaree nej niyen neꞌɨ́jna jɨ́meꞌen tejámuaatáꞌixaa netɨ́ꞌɨj neꞌuun aꞌutéveecaꞌa múꞌejmi jemi? Jee xaa neꞌu, seúcheꞌe xu ramuaꞌaree. ,XAꞌɨ́ pu ajta rájchaꞌɨɨreꞌe matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej miyen huataújmuaꞌa tɨjɨ́n dioosi mej pɨ́rɨcɨ. Aꞌɨ́ pu ayén áꞌujtzaahuateꞌe tɨ nuꞌu jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe caí máàj tiꞌitɨ ɨ́ mej miyen rateáanajche. Aꞌɨ́ pu jɨ́n ayén huarɨ́n, aj pu i aꞌuun aꞌuteárute teyujtaꞌa aꞌu mej yaꞌuténajche ɨ́ Dios. Aj pu i aꞌɨ́jna japua aꞌujyeíjxa ɨ́ ɨpuari japua, ajta aꞌuun huataújseijrata tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Dios. 7+gXCaxu jaꞌatɨ táꞌacareꞌen tɨ amuáacuanamua tiꞌitɨ jɨmeꞌe, aꞌiné ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ amuacaí ayén tejaꞌuréꞌenen mej mé rúurɨeni ɨ́ Dios, majta autéhuijsin mej rájchaꞌɨɨreꞌe muáꞌajuꞌun. Aj pu i huataseíjreꞌesin aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí tiꞌitɨ áꞌastijreꞌe. Aꞌɨ́ pu huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ Dios huaꞌantipuáꞌajteꞌesin. "* ?XJɨ́meꞌen aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen yen uvéꞌenejsin ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn tájseɨreꞌen ɨ́ ru jemi, ayée tu tejáꞌamuahuavii, taꞌihuaamuaꞌa, sej caí tíꞌitziɨɨneꞌe. Caxu tiꞌitáꞌacareꞌen tɨ jaꞌatɨ tejamuaꞌantiúꞌuuniꞌiran, tɨ ayén tíꞌixajta yee puꞌuri tejaꞌuréꞌene aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen yen uvéꞌenejsin ɨ́ tavástaraꞌa. Caxu ráꞌatzaahuateꞌe tɨ puaꞌa ayén tejáꞌamuaꞌixaateꞌe yee nee nu tiꞌixa Dios jetze meꞌecan neꞌɨ́jna jɨmeꞌe, naꞌari tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén yee ayée nu teꞌencuréꞌanamuajriꞌi tɨjɨ́n yee puꞌuri tejaꞌuréꞌene. Caxu seajta ráꞌatzaahuateꞌe tɨ jaꞌatɨ múꞌejmi jemin aꞌuréꞌenen, ayén tejáꞌamuaꞌixaateꞌe yee yuꞌuxari nu aꞌaráapi tɨ aꞌɨ́ɨn Pablo raꞌutéyuꞌuxacaꞌa tɨ jetzen téꞌeyuꞌusiꞌi tɨ yee ari tejaꞌuréꞌene aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen yen uvéꞌenejsin. )XC( X Ayee tu een jɨ́n rahuauhuau sej si rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan seꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa aꞌamua tzajtaꞌa. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa ajta rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌan múꞌejmi. Ayee tu tíꞌijxeꞌeveꞌe aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ Dios, ajta ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, aꞌɨ́ɨ mú rɨ́ꞌɨ tejáꞌamuachaꞌɨ́ɨ muáꞌajuꞌun tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe.;' qX Aꞌɨ́j tu jɨ́n, jaꞌanáj tɨ naꞌa tu rahuauhuau ɨ́ Dios jemi múꞌejmi jɨmeꞌe. Ayee tu rahuauhuau tɨ ayén tiraatámitɨejteꞌe ɨ́ Dios tɨ ayén tiraavíiteꞌe áꞌayeꞌi tɨ amuaꞌantíhuaꞌu. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn raanaíjmireꞌen naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa sej seri jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn een. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn raanaíjmireꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan, ajta naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa sej jɨ́n tiuꞌumuárɨꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej téꞌatzaahuateꞌe. F& X Ayee pu huáꞌaruuren aꞌájna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen ajtahuaꞌa yen uvéꞌenejsin mej mi rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen ɨ́ mej jemin huatéꞌuu. Majta naímiꞌi ɨ́ mej meri raꞌaráꞌastijre, aꞌɨ́ɨ mú rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíjra meꞌɨ́jna jemi. Ayee pu ajta cheꞌatá naꞌa tejamuáacɨꞌɨti sej raaseíj aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ráꞌantzaahuate aꞌij tej tejamuáꞌixaa. &% GX Aꞌɨ́ pu puaíjtzi jɨ́n huaꞌutáꞌasin tɨ caí jaꞌanáj antipuáꞌari. Aꞌɨ́ pu ajta huaꞌuréꞌiti mej mi meꞌuun aꞌuteárute aꞌu tɨ caí éꞌeseijreꞌe ɨ́ mej jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ Dios nainjapua tíꞌaijta rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨmeꞌe. u$ eXAꞌɨ́ pu puaíjtzi huaꞌutáꞌasin aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí ramuaꞌate ɨ́ Dios, majta ɨ́ mej caí raꞌaráꞌastijre ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa aꞌij tɨ huarɨ́j ɨ́ tavástaraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. #  XAjta Dios pu amuaatáꞌasin sej huaújseꞌupeꞌen ta jamuan aꞌájna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen ajtahuaꞌa huataseíjreꞌesin u júteꞌe ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́ pu huáꞌa jamuan huataseíjreꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe. Ayee pu seíireꞌe aꞌame, cu xɨee tɨ tíꞌitechejca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ teátaasin. &" GXDios pu ajta ayén cheꞌatá naꞌa een naíjmiꞌica jemi. Aꞌɨ́ pu seɨj huatáꞌasin aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tejamuaꞌantiúꞌuuniꞌiriꞌi, aꞌɨ́ɨ pu puaíjtzi huaꞌutáꞌasin aꞌij mej meri puaíjtzi tejamuaatáꞌa múꞌejmi. )! MXAꞌɨ́j tu jɨ́n ramuaꞌaree tɨ Dios ayén tíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌe aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. Ajta ayée pu tiráꞌamitɨejteꞌe ɨ́ Dios tɨ ayén tiraavíjteꞌe sej seꞌuun u aꞌuteárute aꞌu tɨ tejéꞌaijta. Aꞌɨ́j xu jɨ́n rajpuaíitzi xaꞌayeꞌi íjii. ^  7XAꞌɨ́j tu jɨ́n rɨ́ꞌɨ tejáꞌamuaxa ɨ́ seica jemi ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri mej mi tíꞌijteujtziꞌireꞌe ɨ́ Dios. Ayee tu een jɨ́n rɨ́ꞌɨ tejáꞌamuaxa aꞌiné múꞌeen xu ráꞌaviicuaꞌi temuaꞌa naa ɨ́ sej jɨ́n rajpuaíjtzi. Seajta múꞌeen, seúcheꞌe xu ráꞌastijreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa. L XAyee pu xaa neꞌu tijíꞌixɨꞌepɨꞌɨn tej tiyen tíꞌijteujtziꞌireꞌe ɨ́ Dios jaꞌanáj tɨ naꞌa múꞌejmi jɨmeꞌe. Ayee pu tiraavíjteꞌe aꞌiné tɨ́j naꞌa tɨ yú auucáꞌa, jaítzeꞌe xu múꞌeen téꞌatzaahuateꞌe, ajta jaítzeꞌe xu múꞌeen huaújxeꞌeveꞌe seɨj seajta seɨj.  +XAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios ɨ́ tej rájyaꞌupua, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen, michéꞌe meꞌɨ́n rɨ́ꞌɨ tejamuáachaꞌɨɨn, majta amuaꞌanpuáꞌajteꞌen temuaꞌa naa aꞌamua tzajtaꞌa. Dios pu nuꞌu huáꞌaxɨjteꞌen ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ tɨ́ꞌɨj yé uvéꞌenen ɨ́ tavástaraꞌa < uXInee i nej iꞌi Pablo, jamuan i Silvano, ajta aꞌíjna i Timoteo, ayée tu tejáꞌamuayuꞌuseꞌe mɨ sej Tesalónica éꞌeche, seajta mɨ sej eꞌetiújseꞌɨri jemin aꞌɨ́jna ɨ́ Dios ɨ́ tej rájyaꞌupua, seajta jemin ɨ́ tavástaraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. /Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa huaújnaijmiꞌireꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ramuaꞌate. Tichéꞌe rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani íjii, teajta tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen. Yee puꞌu. Puꞌuri antipuáꞌarecaꞌa.7Aꞌiné xuꞌuri amuacaí siyen ramuaꞌaree, múꞌeen mɨ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen tɨ ij caí jaꞌatɨ́ ayén caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌan sej si siyen cheꞌatá senaꞌa titecaújxɨeehuata ɨ́ Dios jemi matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, ɨ́ mej caí tiꞌitɨ́j áꞌastijreꞌe. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu sej si caí seꞌɨ́jna tejáꞌuhuaꞌaxɨn ɨ́ sej jɨ́n téꞌeviicuaꞌi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej huáꞌastijreꞌe seꞌɨ́mej teɨtejraꞌa. Seajta múꞌeen, setáꞌaj siyen huaújnaijmiꞌireꞌen ɨ́ ru tzajtaꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa rɨ́ꞌɨ tejamuatáꞌaca, aꞌɨ́jna tɨ ajta amuaꞌirájtua, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. %Ajta aꞌɨ́jna jetze tɨ aꞌɨ́ɨn raꞌutéyuꞌuxacaꞌa, aꞌɨ́jna jetze ayén namuajreꞌe seica ɨ́ niuucari tɨ ayén muárɨꞌeri tɨ jaꞌatɨ́ ayén yaúꞌitɨée áꞌaraꞌani. Ajta seica ɨ́ teɨte ɨ́ mej caí tiꞌitɨ́j úꞌumuaꞌaree, ɨ́ mej majta caí xɨ téꞌeviicuaꞌi ɨ́ mej jɨ́n téꞌatzaahuateꞌe, ayée mú tíꞌiteseꞌe mej mi miyen seɨcɨé tiyaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani, mej mi majta tihuáꞌaꞌitɨiira aꞌij tɨ caí ayén tiraavíjteꞌe aꞌɨ́jna tɨ Pablo raꞌutéyuꞌuxacaꞌa, ajta aꞌɨ́jna tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌɨ́jna jetze ɨ́ yuꞌuxari tɨ Dios ayén raateájtuaa itejmi jemi. Tɨ́ puaꞌa miyen meꞌɨ́jna jɨ́n huárɨni, ayée pu tihuáꞌacɨꞌɨti mej antiújpuaꞌajteꞌen. 3_Setáꞌaj seꞌɨ́jna jetze tiúꞌumuaꞌati tɨ Dios ayén amuaꞌirátuaasin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ teꞌutáviicuaꞌi múꞌejmi jemi. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ taꞌihuaaraꞌa ɨ́ tej raxɨ́ꞌeveꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, Dios pu ayén raatáꞌa tɨ yaúꞌitɨée áꞌaraꞌani temuaꞌa naa. Aꞌɨ́ɨ pu ayén cheꞌatá naꞌa tejamuaatayúꞌuse nain jɨmeꞌe tetɨ́j iteen. %CAꞌɨ́j xu jɨ́n siyen huárɨni, mɨ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, aꞌiné ayée xu seri rachúꞌeveꞌe tɨ ayén tejaꞌuréꞌenejsin. Setáꞌaj siyen títeeteújcaꞌanen sej siyen éeniꞌicɨꞌe seijreꞌe ɨ́ jemin sej temuaꞌa naa ruꞌihuaamuaꞌatan, sej si caí tiꞌitɨ́j jɨ́n áꞌaturaacaj, tɨ ij aꞌɨ́ɨn Dios caí tiꞌitɨ́j jɨ́n aꞌamua jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen. 2] Mɨ́ teajta iteen, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi tɨ ayén huárɨni, aꞌɨ́j tu jɨ́n tiyen rachúꞌeveꞌe seɨ́j ɨ́ ta japua tɨ jéjcua, ajta seɨ́j ɨ́ chaanaca tɨ ajta jéjcua aꞌu tɨ eꞌeseíireꞌe aꞌame aꞌɨ́jna tɨ rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe matɨ́j menaꞌa meꞌuun seíireꞌe muáꞌajuꞌu. Ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n raꞌantipuáꞌajte pY Setáꞌaj siyen rahuauca, seajta siyen aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n tiꞌijchúꞌeveꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze tɨ jetzen Dios teꞌentipuáꞌajte. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huataújtuaasin aꞌɨ́jna ɨ́ ta japua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ taij raateátaiira. Ajta aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n nain tiúꞌutaavijhuacaꞌa tɨ́j naꞌa tɨ tíꞌiseijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ajta huataújtuaasin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ tiraateátaiira. ) Aꞌiné nain pu ayén huataújtuaasin, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe sej siyen rɨ́ꞌɨ titeetiújchaꞌɨɨca, sej si rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe ɨ́ Dios jemi nain jɨmeꞌe aꞌij sej rɨcɨ, sej si seajta nain jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ Dios. 5 Mɨ́ ayée pu cheꞌatá naꞌa tejaꞌuréꞌenejsin aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze tɨ jetzen huataseíjreꞌesin ɨ́ tavástaraꞌa tɨ́j ajta nahuaꞌari ayén avíitzi jɨ́n huataseíjreꞌen ɨ́ tɨ́caꞌari tzajtaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ ta japua, ayée pu huatánamuajreꞌesin tɨ́ꞌɨj antipuáꞌare. Caꞌanín pu jɨ́n tiuꞌutátziꞌiti. Ajta tɨ́j naꞌa tɨ ayén tiúꞌutaavijhuacaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ayén huataújtuaasin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ huateátaasin. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ chaanaca, ajta nain tɨ́j naꞌa japuan tíꞌiseijreꞌe u tɨ tiúꞌutaavijhuacaꞌa, naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa raateátaiira. {o Tɨ́ puaꞌa Dios ayén caí caꞌanacan araúrasten aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi, capu ayén huataújmuaꞌa tɨ caí jaꞌanáj aꞌɨ́jna jɨ́n araúrasten aꞌij mej tíꞌimuaꞌatze ɨ́ seica sino temuaꞌa pu ayén téꞌeviicuaꞌi múꞌejmi jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ jaꞌatɨ́ ayén áꞌuveti. Capu xaa neꞌu ayén raxɨ́ꞌeveꞌe sino ayée pu raxɨ́ꞌeveꞌe mej naímiꞌi miyen huataújtuiireꞌen ɨ́ jemin meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati mej mi caí chéꞌe aꞌij puaꞌa rɨjca. Single Line Composer KSetáꞌaj caí siyen tiyáꞌuhuaꞌaxɨn, tɨ seɨ́j xɨcaj ayén cheꞌatá naꞌa tíꞌitɨej ɨ́ Dios jemi tɨ́j ajta tíꞌitɨej aꞌachú cumu seɨ́j viꞌiraꞌa nineꞌiraꞌa. Ajta, seɨ́j viꞌiraꞌa nineꞌiraꞌa ayén cheꞌatá naꞌa tíꞌitɨej ɨ́ Dios jemi tɨ́j seɨ́j xɨcájraꞌa. jMMɨ́ ajta íjii, ayée pu tíꞌijcɨꞌɨti aꞌɨ́jna ɨ́ ta japua tɨ íjii seijreꞌe, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ chaanaca ɨ́ tej yen japuan seijreꞌe i tej íjii huáteɨte, Dios pu ayén rachaꞌɨɨ tɨ ij ayén raateátaiira. Ayee pu ari raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ ayén huárɨni aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze tɨ jetzen huáꞌaxɨjteꞌen ɨ́ runiuuca jɨmeꞌe, ajta huáꞌapuaꞌajteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte ɨ́ mej caí aꞌatzu ráꞌastijreꞌe. wgAjta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jéjcuaꞌɨmua japuan huachéejmeꞌecaa ɨ́ chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ mú jɨ́n eꞌehuaújpuaꞌarixɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaj ayén huatámɨꞌɨyecaꞌa, ajta huaꞌujámɨste. wAyee mú ꞌeen jɨ́n miyen tiꞌixa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n taúraꞌaca miyen yáꞌuhuaꞌaxɨn tɨ jéjcuaꞌɨmua Dios ayén runiuuca jɨ́n tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa tɨ ayén huataseíjreꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ ta japua. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ chaanaca, ayée pu tiuꞌutétaavijhuacaꞌa tɨ́ꞌij ayén ajnén á jaataꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ japuan seijreꞌe, ayée pu ajta aꞌɨ́jna jɨ́n ruuri áꞌayeꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ jaj. W'Ayee mú tiꞌixáata muáꞌajuꞌu tɨjɨ́n: “Aꞌii táꞌuj huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n Dios ayén teꞌataújratziiriꞌi tɨ nuꞌu yé huataseíjreꞌesin. Tij caí, capu ayén tejaꞌuréꞌenejsin aꞌiné aúcheꞌe pu ayén cheꞌatá naꞌa seijreꞌe tɨ́j ajta ayén seíireꞌe áꞌayeꞌi tɨ́j naꞌa aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan mej jetzen huácuii ɨ́ tavaújsimuaꞌacɨꞌɨ tɨ́j naꞌa ajta íjii. Ayee pu cheꞌatá naꞌa aúcheꞌe seijreꞌe tɨ́j ajta seijreꞌecaꞌa aꞌájna tɨ́ꞌɨj Dios ayén raatétaahuacaꞌa ɨ́ chaanaca.” n UAyee xu ramuaꞌaree tɨ ayén téꞌeme aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze tɨ jetzen nain teꞌentipuáꞌajte. Aꞌɨ́ɨ mú huataseíjreꞌesin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej amuáꞌaxɨeehuariꞌi mej mi ráꞌaxɨeehuariꞌira ɨ́ niuucari tɨ téjmi jemi raateájtuaa. Ayee mú meꞌɨ́jna jɨ́n áꞌujujhuaꞌaneꞌe muáꞌajuꞌu mej miyen ráꞌastijreꞌe aꞌɨ́jna tɨ ayén tihuáꞌamitɨejteꞌe tɨ́j naꞌa aꞌij tɨ tihuaꞌaráanajche tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. N  Múꞌeen, nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ nej huaꞌapuaca jetze jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe. Ayee nu cheꞌatá nenaꞌa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ huaꞌapua, caꞌaníjraꞌa nu jɨ́n amuatáꞌaca sej si siyen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tiúꞌumuaꞌati seꞌɨ́jna jetze ɨ́ nej jɨ́n niyen amuatáꞌaca sej raꞌutámuaꞌaree aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa, setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa raꞌutámuaꞌaree ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ jɨ́n tejamuaataꞌaíj aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa tɨ ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ amuaꞌirátuaasin. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari tɨ aꞌɨ́ɨn ayén tiraateájtuaa itejmi jemi tej ti tiyen tejámuaatáꞌixaateꞌen múꞌejmi. K Ayee pu xaa tihuáꞌuruu aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́jna ɨ́ tzɨ́ꞌɨ ajtahuaꞌa pu mú aꞌuvéꞌemej aꞌutɨ́ ejjáraj tɨ́ꞌij ráacuaꞌani ɨ́ rujáraꞌiri.” Ajta tɨ ayén tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́jna ɨ́ tuiixu tɨ huaɨ́ꞌɨhuacaꞌa, ajtahuaꞌa pu mú aꞌuvéꞌemej aꞌu tɨ jaúꞌɨꞌɨhuacaꞌa ɨ́ xarij jɨmeꞌe tɨ ij ajtahuaꞌa ayén huaɨ́ꞌɨhua.”e CManaꞌajtzɨ́ caí jaꞌanáj ráamuaꞌatijcheꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ yeꞌirá tɨ naa tíꞌiseijreꞌe ɨ́ Dios jemi mecaí miyen ramuaꞌareere, majta yáꞌuhuaꞌaxɨn aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios ayén huateúraꞌate, tɨ ajta ayén raateájtuaa aꞌɨ́mej jemi tɨ ij aꞌɨ́jna jɨ́n tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen. oWAjta tɨ puaꞌa meri miyen raatapuáꞌajtacaꞌa mej miyen cheꞌatá menaꞌa aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ matɨ́j ɨ́ seica ɨ́ mej yen japuan seijreꞌe ɨ́ chaanaca, tɨ puaꞌa miyen raatapuáꞌajtacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej raꞌancuréꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa tɨ ajta ayén tuꞌirájtuaani, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen, tɨ puaꞌa miyen meꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, majtáhuaꞌa mú miyen aꞌij puaꞌa huateáarɨj tɨ ij ajtahuaꞌa huaꞌutémuaꞌitɨn aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. Ajta, ayée mú jaítzeꞌe aꞌij puaꞌa tiꞌiteseíireꞌe muáꞌajuꞌu tɨ́ꞌɨj nain teꞌentipuáꞌare caí tɨ jéjcua mej ɨmuá seijreꞌecaꞌa. xiAyee mú tiꞌitɨ́j jɨ́n títeꞌeteúratziiracaꞌa mej nuꞌu tihuaꞌutáꞌan mej mi ruxɨéehua áꞌujujhuaꞌaneꞌen. Mɨ́ ajta, capu rɨꞌɨrí aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa miyen caꞌanéeri jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ, aꞌiné jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén caꞌanéeri jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ayén ravaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ari raꞌantimuáꞌitɨ. 9kAyee pu aꞌɨ́jna jɨ́n ayén tíꞌirɨneca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen caꞌanín jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ caí aꞌij huataújmuaꞌa. Majta miyen caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca ɨ́ seica mej mi miyen tiúꞌumuaꞌati meꞌɨ́jna jetze tɨ huáꞌa jetze huiiráninei tɨ ayén ruseɨ́j aꞌij tirájteu. Ayee mú aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, aꞌɨ́ɨ mú miyen majta caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca aꞌɨ́mej ɨ́ mej camuchéꞌe tihuíjsin huáꞌa jemi mej mi majtáhuaꞌa tiꞌitɨ́j jɨ́n auteáturan ɨ́ Dios jemi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huaꞌitzi jɨ́n tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ teteca. xiAyee mú cheꞌatá menaꞌa tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca tɨ́j aꞌu tɨ eꞌejaíjxa aꞌu tɨ caí jaj ꞌeꞌejmɨ́ꞌɨye naꞌari ɨ́ jaitɨri tɨ eeca ráatajchi, ajta tɨ jetzen caí víjviꞌiyej. Ayee pu tihuáꞌacɨꞌɨti mej meꞌuun aꞌuteáturan u tajete aꞌu tɨ huápɨꞌɨ aꞌutɨ́caꞌa tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. [/Mɨ́ ajta, puuruꞌu, tɨ caí téꞌanrɨꞌɨre, ayée pu tiuꞌutaniú tɨ́j teáataꞌa. Aj puꞌi raꞌajtéꞌaxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Balaam aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa rɨjcaa. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, aꞌɨ́ɨ pu ayén raatáꞌijmɨijriꞌi aꞌɨ́jna tɨ ayén ruseíjratacaꞌa tɨ nuꞌu Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa, tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n ayén huárɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rutɨ́muaꞌi. ]R~0}\{zy+xvvPutrvq4p+nmmkj;i/hZgjfDdboaA_^\ZXVUTTQQNuM=KJHGErDBAL@V>=<976t32/1/./- **)1''&9%B$g#Z! QyK &(t  , Ud@Rj1 OAꞌɨ́jna tɨ aꞌuun aꞌutéveecaꞌa huáꞌa jamuan, ajta auj tíꞌicuaꞌacareꞌe huáꞌa jamuan. Ayee pu tihuaꞌutáꞌijmɨijriꞌi mej nuꞌu caí huirácɨꞌɨcaꞌan meꞌújna u Jerusalén. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa mej raachúꞌeveꞌen tɨ miꞌi araúrasten ɨ́ tɨ jɨ́n ari amuacaícan teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ huáꞌayaꞌupua ɨ́ tɨ ta japua éꞌeseijreꞌe. Ayen tɨjɨ́n: ―Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ nej neri amuáꞌixaa. E0 Amuacaícan, tɨ́ꞌɨj huamɨ́ꞌɨ ɨ́ Jesús ajta áꞌiyen huatarúj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite, tɨꞌɨqui aꞌɨ́mej jemi huataseíjre ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Huaꞌapuate xɨcaj pu áꞌatee tɨ ayén tiꞌitásiseirihuaꞌa aꞌɨ́mej jemi. Jéihua pu tíhuaꞌutaseíjrate tiꞌitɨ jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n ráamuaꞌaree tɨjɨ́n ayén tiꞌayajna tɨ ari ajtahuaꞌa huatarúj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. Ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaateꞌecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Dios tɨ nainjapua tíꞌaijta. W/ )Ajta, aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, huaꞌajtáviꞌitɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan seɨj mej aráꞌase. Tɨ́ꞌɨj tihuaꞌutaꞌaíjteꞌesimeꞌe nain jɨmeꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu raatáꞌa tɨ Jesús tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen aꞌij mej tiꞌitɨ huáruuren tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame. Tɨꞌɨquí xaa áꞌuviꞌitɨchiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús u ta japua. m. WNineuusi Teófilo, seɨj jetze ɨ́ yuꞌuxari ɨ́ tɨ amuájca, aꞌɨ́j nu jetze neri raꞌuyúꞌuxacaꞌa nain aꞌij tɨ huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, neajta nain jɨmeꞌe aꞌij tɨ tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte. 6- gChéꞌe Dios muaꞌanpuáꞌajteꞌen. Aꞌɨ́ mú ɨ́ taꞌamiigustemuaꞌa yé muateujteꞌe. Patáꞌaj múꞌee piyen neetzi jetze meꞌecan huaꞌutateújteꞌen naíjmiꞌica ɨ́ neꞌamiigustemuaꞌa ɨ́ mej meꞌuun aꞌutéꞌuu. Ayee puꞌu xaa, nuꞌuri raꞌantipuáꞌajte., -Ayee nenaꞌa éeniꞌicɨꞌe tíꞌijxeꞌeveꞌe nej caꞌanacan múꞌejmi jemi aꞌatanén tej ti naíjmiꞌi tiuꞌutaxáj temuaꞌa naa. l+ S Netɨ́ꞌɨj tíꞌimuayuꞌuseꞌecaꞌa, ayée pu caꞌaníjraꞌa tineetáꞌaca nej jeíhua timuaatáꞌixaateꞌen. Mɨ́ neajta inee, canu niyen raataxɨ́ꞌeve nej niyen timuaatayúꞌuseꞌen i yuꞌuxari jetze. 3* a Mɨ́ ajta, jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Demetrio, naímiꞌi mú miyen rɨ́ꞌɨ tíꞌijxa. Jee xaa neꞌu, ayée pu tiꞌayajna tɨ aꞌɨ́ɨn ayén tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tiꞌitiújchaꞌɨɨ. Nee nu neajta niyen tiraataxájtave neꞌɨ́jna ɨ́ Demetrio. Seajta múꞌeen, ayée xu siyen tíꞌijmuaꞌaree neetzi jɨmeꞌe nej jéꞌiyecan jɨ́n niyen tirataxájtave. Ɨ́ tɨ jɨ́n teꞌentipuáꞌari )  Mɨ́ nej muaxeꞌeveꞌe, capej piyen cheꞌatá penaꞌa rɨjca tɨ́j aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ, sino patáꞌaj piyen cheꞌatá penaꞌa rɨjca tɨ́j ajta aꞌɨ́ɨn tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn tiꞌitiújchaꞌɨɨ. Jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ, aꞌɨ́ɨ pu Dios jetze ajtémeꞌecan. Mɨ́ ajta, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa rɨcɨ, aꞌɨ́ɨ pu caí jaꞌanáj raamuáꞌa ɨ́ Dios. Demetrio pu nuꞌu rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ v( g Aꞌɨ́j nu jɨ́n, netɨ́ꞌɨj neꞌuun aꞌatanén múꞌejmi jemi, nee nu niyen tejámuaatáꞌasin sej raꞌutámuaꞌaree aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn rɨcɨ, tɨ ayén aꞌij tíꞌinexa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ huaꞌitzi púꞌeen. Ajta, capu aꞌɨ́ɨ naꞌa ayén tiraꞌaráanajche tɨ ayén neruure, sino aꞌɨ́ɨ pu ajta caí huaꞌancuréꞌeviꞌitɨjca ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa. Jee xaa, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén huáꞌijmɨi aꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen tíꞌijxeꞌeveꞌe mej miyen tihuaꞌancuréꞌeviꞌitɨn. Ajta, aꞌɨ́ɨn Diótrefes, aꞌɨ́ɨ pu ayén tihuáꞌamuariteꞌe mej mi caí chéꞌe meꞌuun eꞌetiújseꞌɨrihuaꞌan. Tɨ́ nuꞌu rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe 2' _ Nuꞌuri tiꞌitɨ́j tíhuaꞌutaꞌítiꞌiriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseꞌɨri. Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Diótrefes, tɨ huápɨꞌɨ raꞌaráanajche tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌareere huáꞌa jemi, aꞌɨ́ɨ pu caí raꞌancuréꞌacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. _& 9Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tej tiyen temuaꞌa naa tihuaꞌancuréꞌeviꞌitɨn, teajta huaꞌutévaɨreꞌen tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ mej miyen rɨcɨ tej ti huáꞌa jamuan naíjmiꞌi tiuꞌumuárɨꞌen teꞌɨ́jna jetze meꞌecan tɨ ayén tiꞌayajna. Diótrefes pu nuꞌu aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ 0% [Aꞌɨ́ mú meꞌɨ́jna jetze meꞌecan u eꞌeráacɨ, majta camu tiꞌitɨ́j ancuréꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. j$ OMɨ́ nej muaxeꞌeveꞌe, xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej rɨcɨ tɨ́j naꞌa pej piyen tiꞌitɨ́j jɨ́n tihuaꞌatévaꞌɨri ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa. Ajta jaítzeꞌe pu xɨ́ꞌepɨꞌɨn jɨ́n seijreꞌe ɨ́ Dios jemi tɨ puaꞌa piyen huaꞌutévaɨreꞌen peꞌɨ́mej ɨ́ pej caí huáꞌamuajte aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú miyen raataxájtacaꞌa huáꞌa jemi ɨ́ mej yé tiújseꞌɨri múꞌeetzi jɨ́meꞌen pej nuꞌu piyen huáꞌaxeꞌeveꞌe ɨ́ aꞌaxɨ́ꞌej teɨte. Ayee nu tíꞌimuahuavii patáꞌaj piyen tihuaꞌutévaɨreꞌen temuaꞌa naa tɨ ij caí tiꞌitɨ́j huáꞌaturaateꞌe matɨ́ꞌɨj aꞌucɨ́ɨne aꞌiné ayée pu tiraavíjteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi. # `" ;Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ huápɨꞌɨ rɨ́ꞌɨ naa tinaatáꞌaca nej ni niyen tiráanamua mej miyen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ muáꞌayeꞌi ɨ́ niyaujmuaꞌa. ! -Jéihua nu huatántemuaꞌave neꞌɨ́jna jɨmeꞌe matɨ́ꞌɨj yé raꞌáa seica ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa, matɨ́ꞌɨj miyen tinaatáꞌixaa pej nuꞌu tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiꞌitiꞌáꞌachaꞌɨɨ, aꞌiné múꞌee pej xaa piyen ráꞌastijreꞌe peꞌɨ́jna tɨ ayén tiꞌayajna. Tɨ́ nuꞌu huaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa tɨ nuꞌu caí huáꞌamuajte u  eAyee nu tíꞌijhuavii múꞌeetzi jɨmeꞌe, mɨ nej muaxeꞌeveꞌe, tɨ ij temuaꞌa naa timuáavaɨreꞌen, pej pi pajta caí tiꞌijcuíꞌine. Nee nu ramuaꞌaree pej rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe muaꞌa tzajtaꞌa. ' KInee i nej vástaꞌa púꞌeen, yé nu muateaujteꞌe, múꞌee Gayo mɨ nej muaxeꞌeveꞌe. Jee xaa neꞌu, tzáahuatiꞌiraꞌa nu jɨ́n muaxeꞌeveꞌe. 1[lChéꞌe aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa huateáturan múꞌeetzi jemi. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌan. Yee puꞌu. Puꞌuri antipuáꞌarecaꞌa.uclPatáꞌaj huatáꞌacaꞌanen pej yetanén amuacaícan ajta caí xɨ aꞌájna pɨ́tejáꞌarɨcɨ tɨ huáseeviꞌi áꞌayeꞌi. Aꞌɨ́ɨ mú yé muatateújteꞌesin aꞌɨ́jna ɨ́ Eubulo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Pudente, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Lino, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Claudia, majta naímiꞌi ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. T!lAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Erasto, aꞌúu pu aꞌuteájturaa aꞌujna chajtaꞌaraꞌa jetze u Corinto. Neajta Trófimo nu aꞌuun aꞌuteájtuaa tíꞌicuiꞌican aꞌujna chajtaꞌaraꞌa jetze u Mileto. 5clPatáꞌaj naatateújtiꞌitzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Prisca, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Aquila, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Onesíforo. fElTavástaraꞌa pu naatévaɨreꞌesin nain jɨmeꞌe tɨ́ꞌij caí aꞌɨ́ɨn tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen naatémuaꞌitɨn tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu nuꞌirájtuaasin tɨ ij náꞌaviꞌitɨn u júteꞌe aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn tejéꞌaijta nej ni neꞌuun aꞌutevée náꞌaraꞌani. Tichéꞌe tiyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan tɨ́j naꞌa tɨ yú auumé tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Chéꞌe ayén téꞌaraꞌani. Ɨ́ tɨ jɨ́n raꞌantipuáꞌajte b=lMɨ́ neajta inee, aꞌɨ́j nu jetze aráꞌancaꞌane ɨ́ tavástaraꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu naatáꞌa ɨ́ rucaꞌaníjraꞌa nej ni nain jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte, mej mi naímiꞌi ráanamua aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan. Ajta aꞌɨ́ɨ pu nuꞌirájtuaa nej ni caí caꞌanacan huámɨꞌɨni.  lNetɨ́ꞌɨj amuacaícan huatánneꞌaꞌacaꞌa, capu jaꞌatɨ́ neetzi jɨmeꞌe huatéechaxɨ tɨ ne japua huániuuni. Naímiꞌi mú mé núurɨe. Chéꞌe Dios caí puaíjtzi huaꞌatáꞌacareꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej huarɨ́j. W'lPajta múꞌee, rɨ́ꞌɨ pepuꞌu peꞌɨ́jna jemi tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn caí muaatémuaꞌitɨn, aꞌiné jeíhua pu rájchaꞌɨɨreꞌecaꞌa aꞌij tej tihuaꞌutáꞌixaateꞌecaꞌa ɨ́ teɨte. s_lAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Alejandro tɨ tepúustiꞌi tíꞌitaꞌahuaca, jeíhua pu aꞌij puaꞌa náaruu. Aru tavástaraꞌa pu ayén raruuren aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe aꞌɨ́jna jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ náaruu. Sl Patɨ́ꞌɨj mú aꞌarájraꞌani, patáꞌaj mú nejaꞌarápijreꞌen ɨ́ nej raꞌiteváara náꞌayeꞌi ɨ́ nej neꞌuun yeꞌuteájtua aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Carpo, aꞌujna Troas tɨ éꞌeche. Pajta, patáꞌaj mú tinejaꞌarápijreꞌen ɨ́ yuꞌuxari, ajta ɨ́ seica ɨ́ cuapée, neetzi tɨ tíꞌineꞌaa. ^5l Neraataꞌítecaꞌa neꞌɨ́jna ɨ́ Tíquico tɨ aꞌuun áꞌumeꞌen u Éfeso. <ql Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Lucas, aꞌɨ́ɨ puꞌu yé huateájturaa neetzi jemi. Patáꞌaj raatáꞌinen peꞌɨ́jna ɨ́ Marcos tɨ puaꞌa méꞌe piyaꞌuseíj tɨ ajamuan yé tanén. Patáꞌaj yeꞌeráviꞌitɨn, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu netévaꞌɨri ɨ́ nej jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi. Ll Patáꞌaj huatáꞌacaꞌanen tɨ́j naꞌa tɨ tíꞌirɨꞌɨri pej yetanén neetzi jemi, aꞌiné Demas pu mé núurɨe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jaítzeꞌe raꞌaránajchecaꞌa ɨ́ tɨ ayén tíꞌiseijreꞌe íiyen chaanaca japua. Crescente pu aꞌuun áꞌume aꞌujna jáꞌahuaꞌa tɨ huatacáꞌa u Galacia. l  lAꞌɨ́j pu jɨ́n Dios raatéꞌavaatacaꞌa ineetzi jemi tiꞌitɨ́j tɨ tináacɨꞌɨti aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej urarɨ́ꞌeneꞌen ɨ́ ne tzajtaꞌa. Nevástaraꞌa pu raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe; aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna naatátɨstejsin aꞌájna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen ayén tíꞌiraxɨꞌepɨꞌɨntariꞌiran ineetzi jɨmeꞌe. Ajta, capu neetzi naꞌa huatátɨstejsin, sino naíjmiꞌica aꞌachú puaꞌaméca ɨ́ mej aráujcaꞌanéecan jɨ́n rajchúꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ajtahuaꞌa huataseíjreꞌen huáꞌa jemi. Pablo pu tíꞌirixaateꞌe aꞌij tɨ yeꞌí huárɨni lJéihua nu ráꞌuviicuaꞌiriꞌi nej niyen huárɨni aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ɨ́ Dios jemi. Nuꞌuri raꞌanticɨ́ꞌɨ ɨ́ nej jɨ́n avéꞌenmuaꞌareerecaꞌa. Canu raatéxɨeehuatacaꞌa sino neráꞌastijreꞌecaꞌa ɨ́ nevástaraꞌa. RlAyee puꞌu tíꞌeen aꞌiné ayée pu tináꞌamitɨejteꞌe tɨ́j nenaꞌa nej rajpuaíjtzicaꞌa tɨ ayén tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi cumu muaɨꞌɨvéjri ɨ́ mej án yejxɨ́reꞌesin japuan ɨ́ mej jetzen tíꞌimuaɨꞌɨvajta. Puꞌuri tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcáaraꞌa nej jetzen huámɨꞌɨni.   lMɨ́ pajta múꞌee, patáꞌaj pauj nain jɨ́n rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree. Patáꞌaj pajta teꞌutáviicuaꞌi tɨ puaꞌa tiꞌitɨ́j muaatamuárɨꞌeristen. Neajta nu niyen tíꞌimuaꞌijcateꞌe pej rɨ́ꞌɨ tejáꞌucheꞌecaneꞌen pej pi tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ jɨ́n Dios huaꞌirájtuaani. Patáꞌaj nain jɨ́n teꞌaráꞌasten ɨ́ pej jɨ́n antíꞌamuaꞌaree peꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pej jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi.  -lAꞌɨ́ɨ mú yáꞌuhuaꞌaxɨjsin ɨ́ tɨ ayén tiꞌayajna mej mi ráꞌantzaahuateꞌen ɨ́ niuucari tɨ chaꞌa naꞌa puꞌu tiꞌixa. lAyee pej huárɨni aꞌiné aꞌájna pu tejaꞌuréꞌenejsin aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze mej jetzen caí chéꞌe teꞌevíicuaꞌira muáꞌajuꞌu mej ráanamua ɨ́ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn aꞌij pej tiꞌihuáꞌamuaꞌateca. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme, seica mú huatájeevi aꞌɨ́mej mej ráanamua meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa tirájteu. 2 ]lPatáꞌaj múꞌee tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari jɨmeꞌe. Pajta patáꞌaj huaꞌutáhuavii caꞌanín jɨmeꞌe mej mi ráanamua tɨ puaꞌa miyen titéꞌujcaꞌane mej ráanamua naꞌari mecaí ranamuajracu. Patáꞌaj rɨ́ꞌɨ huáꞌuruuren aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn metíteumuámuaꞌaree. Patáꞌaj huaꞌutáꞌijmɨi mej mi caí aꞌij puaꞌa rɨjca. Patáꞌaj pajta huaꞌutáꞌan ɨ́ caꞌaníjraꞌa mej mi miyen huárɨni aꞌij tɨ tiúꞌujxeꞌeveꞌe. Rɨ́ꞌɨ pepuꞌu peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej pi teꞌutáviicuaꞌi huáꞌa jemi ɨ́ teɨte, pajta peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej tihuáꞌumuaꞌaten temuaꞌa naa.   lAyee nu ꞌeen jɨ́n tíꞌimuaꞌijcateꞌe jemin ɨ́ Dios, ajta jemin ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. Aꞌiné Cɨríistuꞌu pu raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej mauj yen huachéjme íiyen chaanaca japua, ajta aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej meri huácuii. Aꞌɨ́ɨ pu ajtahuaꞌa huataseíjreꞌesin tɨ́ꞌij tiuꞌutaꞌaíjta nainjapua. #lAjta ayén tiraatévaꞌɨri aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ráꞌastijreꞌe ɨ́ Dios tɨ aꞌɨ́ɨn ɨ́ yuꞌuxari jɨ́n huaújnaijmireꞌen naímiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ ruxeꞌeveꞌe tɨ ij ayén huárɨni tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn.xilNaíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ Dios ru jemi raatéꞌavaatacaꞌa, aꞌúu pu éꞌemeꞌecan ɨ́ Dios jemi aꞌiné xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨ́n huaꞌutáꞌa mej mi miyen tiraꞌuyúꞌuxa. Ajta tíꞌivaɨreꞌe mej mi jɨ́n tihuáꞌumuaꞌaten ɨ́ teɨte naꞌari mej mi jɨ́n huaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ mej jɨ́n ráamuaꞌaree ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, mej mi rɨ́ꞌɨ huáꞌuruuren. Ajta pu tíꞌivaɨreꞌe mej mi tihuáꞌumuaꞌaten aꞌij tɨ tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn ɨ́ Dios jemi, ajta aꞌij tɨ caí tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn mej mi urarɨ́ꞌeneꞌe muáꞌaraꞌani ɨ́ ru tzajtaꞌa. "=lPajta, tɨ́j naꞌa patɨ́ꞌɨj páꞌarɨꞌɨsta, múꞌee pe ramuaꞌareerecaꞌa aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌɨ́jna jetze ɨ́ yuꞌuxari tɨ Dios ru jemi raatéꞌavaatacaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari tɨ muaatáꞌasin pej rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree tɨ ij Dios muaꞌirájtuaani aꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej ráꞌantzaahua ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. lMɨ́ pajta múꞌee, patáꞌaj pauj piyen téꞌatzaahuateꞌe aꞌij pej tíraarɨ́ꞌɨre, peꞌíjna jetze tɨ ayén timuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa. Patáꞌaj piyen pauj téꞌatzaahuateꞌe aꞌiné múꞌee pe ramuaꞌaree aꞌij mej timuaamuáꞌate. l Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n miyen rɨcɨ, maúcheꞌe mú jaítzeꞌe aꞌij puaꞌa ꞌeeneꞌe muáꞌajuꞌu ɨ́ ru tzajtaꞌa. Maúcheꞌe mú jaítzeꞌe huáꞌacuanamua muáꞌajuꞌu seica ɨ́ teɨte. Majta jaítzeꞌe mú teꞌuteúhuaꞌitzeꞌesin rujɨ́ɨmuaꞌa. r]l Ayej xaa neꞌu, ayén cheꞌatá naꞌa tíꞌiruuren jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ tíꞌiteseꞌe tɨ raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. Aꞌij mú puaꞌa raruuren meꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. 3l Múꞌee pej ramuaꞌaree temuaꞌa naa mej aꞌij puaꞌa náaruu, nej jeíhua rajpuaíjtzi naꞌaraa. Múꞌee pej ramuaꞌaree tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij náaruu aꞌujna jáꞌahuaꞌa u Antioquía, ajta aꞌujna u Iconio, ajta aꞌujna u Listra. Jéihua nu teꞌutáviicuaꞌiriꞌi ɨ́ nej jɨ́n rajpuaíjtzicaꞌa. Ajta nevástaraꞌa pu nuꞌirájtuaa nain jɨmeꞌe ɨ́ nej rajpuaíjtzicaꞌa. +Ol Mɨ́ pajta múꞌee ramuaꞌaree nain jɨmeꞌe aꞌij nej éeniꞌicɨꞌe áꞌucheꞌecan, ɨ́ nej jɨ́n tíꞌimɨjhuaca. Múꞌee pej pajta ramuaꞌaree nej tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n téꞌatzaahuateꞌe, neajta téꞌeviicuaꞌi temuaꞌa naa ɨ́ nej jɨ́n rajpuaíjtzi. Rl Camu chéꞌe áꞌateeri mej miyen rɨcɨ aꞌiné ayée cheꞌatá naꞌa tihuáꞌaruuren aꞌij tɨ tihuáꞌuruu ɨ́ seica ɨ́ mej huaꞌapua. Naímiꞌi mú ramuaꞌaréeren tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe aꞌij mej tíꞌixaxaꞌa. Pablo pu raꞌantipuáꞌajte ɨ́ tɨ jɨ́n tiraꞌíjcateꞌe aꞌíjna i Timoteo lAjta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca ɨ́ mej tihuáꞌamuaꞌate, ayée mú cheꞌatá menaꞌa tirájchaꞌɨreꞌe ɨ́ tɨ ayén tiꞌayajna matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Moisés teecan mej tíchaꞌɨɨreꞌecaꞌa, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Janes teecan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jambres teecan. Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen ꞌeen, ayée mú aꞌij puaꞌa mé titeumuámuaꞌaree. Camu aꞌatzu téꞌatzaahuateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. ~{lJaꞌanáj tɨ naꞌa miyen tihuáꞌanamuajran ɨ́ mej tihuáꞌamuaꞌate mej mi jaítzeꞌe yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani tiꞌitɨ́j tɨ jéjcua. Camu jaꞌanáj huataúraꞌasin mej ráamuaꞌati ɨ́ niuucari tɨ ayén tiꞌayajna. p}YlAyee mú ꞌeen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌitzi jɨ́n uteáruꞌipi u huáꞌachiꞌita ɨ́ teɨte mej mi huaꞌutémuaꞌitɨn aꞌɨ́mej ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej caí téꞌeviicuaꞌi ɨ́ ru tzajtaꞌa, ɨ́ mej ruxɨéemɨsteꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Majta miyen huatauraꞌaca tɨ tiꞌitɨ́j caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌan mej mi miyen huárɨni tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, tɨ ajta huaꞌaráanajche. |#lAru aꞌɨ́ɨ mú majta miyen huataújseijrata ɨ́ teɨte jemi mej nuꞌu ráꞌastijreꞌe ɨ́ Dios, aru camu aꞌɨ́jna jetze araujcaꞌanée muáꞌajuꞌu. Xɨ́ɨ muꞌu menaꞌa tiꞌiteseíireꞌe muáꞌajuꞌun. Capej huáꞌajaahuateꞌe múꞌee. {9lAvíitzi mú jɨ́n tiuꞌutátuiireꞌesin ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi. Camu aꞌatzu áꞌujcuꞌuvée muáꞌajuꞌu. Jéihua mú áꞌujtzaahuateꞌe muáꞌajuꞌu meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tihuáꞌamitɨejteꞌe mej jeíhua ruxeꞌeveꞌe. Jéihua mú raxɨ́ꞌeveꞌe muáꞌajuꞌu mej miyen huárɨni aꞌij tɨ tihuaꞌaráanajche. Majta camu raxɨ́ꞌeveꞌe muáꞌajuꞌu ɨ́ Dios. 4zalCamu huáꞌaxeꞌeveꞌe muáꞌajuꞌu ɨ́ teɨte. Camu majta tíhuaꞌutáꞌuuniꞌira sino jeíhua mú aꞌij puaꞌa tiuꞌuxáataveꞌe muáꞌajuꞌu. Aꞌɨ́ɨ mú majta simuáruuni muáꞌajuꞌu. Merájchaꞌɨ́ɨreꞌe mú muáꞌajuꞌu nain jɨmeꞌe tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn. y1lAyee mú éeneꞌe muáꞌajuꞌu ɨ́ teɨte. Ayee mú raxɨ́ꞌeveꞌe muáꞌajuꞌun seica ɨ́ teɨte aꞌij tɨ aꞌɨ́mej tihuáꞌamitɨejteꞌe seɨj ajta seɨj. Majta jeíhua huápɨꞌɨ raxɨ́ꞌeveꞌe mej tumin tíseɨreꞌen. Jéihua mú áꞌujtzaahuateꞌe muáꞌajuꞌu, majta jeíhua huáꞌaxɨeehuata muáꞌajuꞌu ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte. Jéihua mú aꞌij puaꞌa tiuꞌuxáataveꞌe muáꞌajuꞌu. Camu huáꞌatzaahuateꞌe muáꞌajuꞌu ɨ́ ruvaújsimuaꞌa. Camu majta rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌasin aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiꞌitɨ́j jɨ́n huaꞌutévaɨ. Jéihua mú aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ muáꞌajuꞌun. "x ?lAyej xaa neꞌu tiꞌayajna tɨ ayén téꞌeme méjcaꞌihua yee tɨ́ꞌɨj teꞌentipuáꞌarijmeꞌen nain. Jéihua mú rajpuaíitzi muáꞌajuꞌu. Bw}lAjta aꞌɨ́ɨn tɨ ravaɨreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa, ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ ruxɨéehua rɨ́ꞌɨ huáꞌuruuren aꞌɨ́mej ɨ́ mej rájchaꞌɨɨreꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌimuaꞌataca. Ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn raꞌutámuaꞌaree yee rɨꞌɨrí tɨ Dios huaꞌutáꞌan mej mi seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati mej mi ráamuaꞌati ɨ́ niuucari tɨ ayén tiꞌayajna, mej mi majtáhuaꞌa rɨ́ꞌɨ mé titeꞌumuámuaꞌaree muáꞌaraꞌani. Matɨ́ꞌɨj miyen huárɨni, rɨꞌɨríista pu aꞌame mej huirácɨɨne aꞌu tɨ tiyaaruꞌu huájeꞌitéaana aꞌu tɨ ayén huáꞌuruu aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa mej raꞌaráꞌastijreꞌen. vl&uElAjta, capu ayén tiraavíjteꞌe seɨj tɨ tavástaraꞌa vaɨreꞌe tɨ ayén éeneꞌe áꞌucheꞌecaneꞌe tɨ seica jamuan tíꞌijaaxɨejta. Capu aꞌatzu, sino chéꞌe aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ tihuáꞌumuaꞌaten. Chéꞌe ajta caí niuꞌucamɨꞌɨ teꞌutáviicuaꞌi. qt[lCapej huáꞌastijreꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej jeíhua tiúꞌujxajtaveꞌe aꞌiné pepuꞌuri ramuaꞌaree tɨ ayée naꞌa tíꞌivaɨreꞌe mej mi tiúꞌujaaxɨejteꞌen ɨ́ teɨte ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree. vselPatáꞌaj pauj mé rúuhuaꞌaxɨn ɨ́ mej jɨ́n aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ ɨ́ mej teemua. Patáꞌaj piyen huárɨni huáꞌa jamuan ɨ́ mej miyen tiꞌixa yee mej ráꞌastijreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej urarɨ́ꞌen ɨ́ ru tzajtaꞌa. Patáꞌaj piyen rɨjca aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Patáꞌaj pajta huáꞌaxeꞌeveꞌe ɨ́ teɨte. Pajta piyen huaꞌanpuáꞌajteꞌen ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ aꞌihuáamuaꞌa. rlAyee pu tíꞌeen. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ́j tɨ ayén tíꞌivaɨreꞌe matɨ́ꞌɨj tíꞌiyeste, ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ mé rúurɨeni naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. Aj pu xaa ayén tiraavíiteꞌe aꞌame tɨ ij tiraatévaɨreꞌen ɨ́ tavástaraꞌa, tɨ ij tavástaraꞌa ayén ratéꞌavaa tɨ ij tiraatévaꞌɨrihuaꞌan tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen. aq;lJéihua pu tiꞌitɨ́j aꞌuun téꞌuseijreꞌe chiꞌij tzajtaꞌa tɨ veꞌée. Capu aꞌɨ́ɨ naꞌa seijreꞌe tiꞌitɨ́j tɨ taavíjhua ɨ́ oro jɨmeꞌe naꞌari plata jɨmeꞌe sino ajta pu aꞌɨ́ɨn téꞌuseijreꞌe tɨ cɨyej jɨ́n tíꞌitaavijhua, ajta xarij jɨmeꞌe. Seica tɨ aꞌuun teꞌiráꞌa, ayée pu tíꞌivaɨreꞌe matɨ́ꞌɨj tíꞌiyeste, ajta seica tɨ ajta aꞌuun teꞌiráꞌa, chaꞌa naꞌa pu jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe. Up#lMɨ́ ajta, Dios ayén tiúꞌuruu tɨ ij caí tiꞌitɨ́j taꞌantipuáꞌajteꞌen itejmi. Cu xɨee tɨ́j chiꞌij ájtaahuacaꞌa tɨ cimieentu japua rúꞌujche tɨ caí rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ raꞌanján, ajta, tɨ áꞌayuꞌusiꞌi tɨ ayén tɨjɨ́n: “Tavastaraꞌa pu huáꞌamuajte aꞌɨ́mej ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa”; ajta tɨ ayén tɨjɨ́n: “Naímiꞌi matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej miyen raataxáj yee tɨ ráꞌastijreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa, michéꞌe meꞌɨ́n mé rúuhuaꞌaxɨn ɨ́ mej aꞌij puaꞌa jɨ́n titetiújchaꞌɨɨ.” }oslAꞌɨ́ɨ mú meri mé rúuhuaꞌaxɨ ɨ́ niuucari tɨ ayén tiꞌayajna aꞌiné ayée mú tíꞌixaxaꞌa mej nuꞌu meri majtáhuaꞌa huatarúj ɨ́ mɨꞌɨchite. Muꞌuri seica huatéemuaꞌitɨ aꞌij mej téꞌantzaahuateꞌen. FnlJéihua mú aꞌij puaꞌa tiúꞌuruure aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen tiúꞌujxajtaveꞌe, tɨ́j naꞌa tɨ tiuꞌumé aꞌij mej tiꞌixa, jaítzeꞌe pu aꞌij puaꞌa huáꞌaruuren ɨ́ teɨte. Ayee pu tíꞌirɨneca aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej huaꞌapua, aꞌɨ́jna ɨ́ Himeneo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Fileto. *mMlCapej huáꞌajaahuateꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej jeíhua tiúꞌujxajtaveꞌe, aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen tiúꞌujxajtaveꞌe, jaítzeꞌe mú mé rúujɨpua ɨ́ yeꞌirá tɨ ayén tiꞌayajna asta menaꞌa caí chéꞌe tiꞌitɨ́j xajta tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen. 9lklPatáꞌaj piyen peꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌiteseꞌe nain jɨ́n aꞌachú pej caj tirúꞌumuaꞌaree pej pi huatáꞌaseijrata ɨ́ Dios jemi patɨ́j seɨj ɨ́ tɨ Dios raataxájtacaꞌa tɨjɨ́n xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej huarɨ́j. Ayee pej piyen éeneꞌe puaꞌamé tɨ́j seɨj tɨ tíꞌimɨjhuaca tɨ caí jaꞌanáj auteájturaa tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ raatatéviꞌirasteꞌen. Aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨjca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tíꞌimuaꞌata aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ ayén tiꞌayajna. k!lPatáꞌaj pauj peꞌɨ́jna jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaateꞌen mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n raꞌutámuaꞌaree aꞌij nej neri timuáꞌixaa. Patáꞌaj rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ Dios jemi mej mi caí tiúꞌujtesiꞌireꞌe rujɨ́ɨmuaꞌa niuucari jɨmeꞌe aꞌiné capu tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe sino aꞌij pu puaꞌa naꞌa huáꞌaruure aꞌɨ́mej ɨ́ mej ranamua. "j=l Tɨ́ puaꞌa tiyen títeꞌutéꞌɨtzeꞌaraꞌan ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨ pu caí jaꞌanáj aꞌutéꞌɨtzeesin itejmi jemi aꞌiné capu rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́ɨn ruseɨ́j ratíte ɨ́ ru jetze. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn seijreꞌe liQl Tɨ́ puaꞌa tej tiyen teꞌutáviicuaꞌi ɨ́ tej rajpuaíjtzi, teen tu teajta jamuan tíꞌaíita táꞌajuꞌun.Naꞌari caí, tɨ puaꞌa tiyen mé rúurɨeni, aꞌɨ́ɨ pu ajta mé túuhuaꞌaxɨjsin itejmi. Qhl Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe seɨj niuucari tɨ ayén tɨjɨ́n:Tɨ́ puaꞌa tej tiyen jamuan huácuii, teen tu teajta jamuan ruuri táꞌaraꞌani. g l Aꞌɨ́j nu jɨ́n nain jɨ́n teꞌutáviicuaꞌira neꞌɨ́mej jemi ɨ́ tɨ Dios huaꞌantíhuau, tɨ ij ajta Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús huaꞌirájtuaani mej mi jemin huateáturan rusén jɨmeꞌe aꞌu tɨ áꞌuneeriꞌi temuaꞌa naa. Xf)l Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen rajpuaíjtzi, mej miyen naꞌanáajɨꞌɨquɨꞌen aꞌij mej tihuaꞌanájɨꞌɨqui ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ. Aru naúcheꞌe nu tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌiné capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri mej ratéꞌavaa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ Dios jetze raxa aꞌu nej aiteánamiꞌi. ieKlPatáꞌaj raꞌutámuaꞌaree peꞌíjna jɨmeꞌe ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. Aꞌɨ́ɨ pu ajtahuaꞌa huatarúu huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. Aꞌɨ́ɨ pu ajta huáacɨxaꞌaraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari ɨ́ nej tihuáꞌaꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte. [d/lPatáꞌaj peꞌíjna jetzen piyen tíꞌimuaꞌatze aꞌij nej tíꞌimuaꞌixaateꞌe, aꞌiné tavástaraꞌa pu muaatáꞌasin pej yaúꞌitɨee puáꞌaraꞌani nain jɨmeꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa. Uc#lAjta aꞌɨ́jna tɨ jeíhua tíꞌimɨjhuaca japuan ɨ́ ruchuej, ayée pu tiraavíjteꞌe tɨ amuacaícan tiráacɨꞌɨti aꞌɨ́jna tɨ tiúꞌucɨɨrecaꞌa. Aj pu tihuáꞌacɨꞌɨti ɨ́ seica. kbOlAyee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun aꞌuteárute mej mi tiuꞌutatéseꞌen huáꞌa jamuan ɨ́ mej huatéruaache. Tɨ́ ij seɨj raamuáꞌitɨn aꞌɨ́jna ɨ́ curuun, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ayén tiuꞌutatéseꞌen aꞌij mej tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta. alAjta, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ tíꞌivaɨreꞌe tɨ́j xantaaruꞌu, tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ raatáꞌan aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe, aꞌɨ́ɨ puꞌu naꞌa jetzen ruxeꞌeveꞌe aꞌij mej rɨcɨ ɨ́ mej iꞌi xantaaruꞌu. >`ulPatáꞌaj rɨ́ꞌɨ tiraatévaɨreꞌen ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. Patáꞌaj piyen cheꞌatá penaꞌa teꞌutáviicuaꞌi ta jamuan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pej rajpuaíjtzi tɨ́j ajta xantaaruꞌu tɨ tíꞌivaɨreꞌe teꞌutáviicuaꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rajpuaíjtzi. !_;lAyee pepuꞌu huárɨni. Aꞌɨ́jna pej peri neetzi huánamuajriꞌi aꞌij nej tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte, seica mej tiꞌiseíiracaꞌa, patɨ́j penaꞌa tináanamuajriꞌi, aꞌɨ́j pepuꞌu jɨ́n tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen seica ɨ́ teteca ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ, mej mi raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan mej tihuáꞌumuaꞌaten ɨ́ teɨte. Patáꞌaj teꞌutáviicuaꞌi ta jamuan. i^ MlPajta múꞌee, pej níꞌiyauj, patáꞌaj huatéꞌacaꞌanen ɨ́ aꞌatzajtaꞌa peꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌa aꞌiné múꞌee pe ráꞌastijreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. D] lChéꞌe tavástaraꞌa ayén tiraatáꞌan tɨ Dios rɨ́ꞌɨ ráꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen tavástaraꞌa ajtahuaꞌa huataseíjreꞌen. Múꞌee pe ramuaꞌaree temuaꞌa naa naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n tinaatévaɨ netɨ́ꞌɨj neꞌuun áꞌucatii u Éfeso.$\ ClMɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Onesíforo, tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌutéveecaꞌa u Roma, aꞌɨ́ɨ pu náahuau muárɨꞌeri jɨmeꞌe. Aj pu i xaa náateu. [ 7lAyee nu tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa rɨ́ꞌɨ huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Onesíforo aꞌiné jeíhua pu yé nevéꞌetui ɨ́ nej jɨ́n huarún. Capu ajta raatatéviꞌiraste nej aiteánamiꞌihuacaꞌa. Z lPepuꞌuri ramuaꞌaree ɨ́ mej mé núurɨe naímiꞌi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌuun éꞌemeꞌecan tɨ́j naꞌa aꞌúu tɨ huatacáꞌa u Asia. Aꞌɨ́ɨ mú huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ Figelo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Hermógenes. UY %lPatáꞌaj rɨ́ꞌɨ tiratéꞌavaa ɨ́ tɨ jɨ́n Dios timuaꞌíjca. Patáꞌaj rɨ́ꞌɨ teꞌuhuatéꞌacaꞌanen peꞌɨ́jna jɨmeꞌe xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios pej jetze aráꞌacaꞌane pej pi rɨ́ꞌɨ tiratéꞌavaa, aꞌiné aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan yé huateáturaasin téjmi jemi. ,X Sl Ayee pepuꞌu pauj tihuáꞌumuaꞌaten peꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij pej tináanamuajriꞌi, ɨ́ neniuuca jɨmeꞌe ɨ́ tɨ rɨ́ꞌɨ tíhuaꞌutarújteꞌen. Patáꞌaj pauj piyen ráꞌastijreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa, patáꞌaj pajta pauj piyen huáꞌaxeꞌeveꞌe ɨ́ teɨte. $W Cl Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen nenaꞌa rajpuaíjtzi. Mɨ́ neajta, canu tíꞌiteviꞌiraꞌa aꞌiné nee nu ramuaꞌate neꞌɨ́jna ɨ́ nej ráꞌastijreꞌe. Ajta ayén tináꞌamitɨejteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ratéꞌavaa ɨ́ nej jɨ́meꞌen tiraꞌíjca tɨ́ꞌij aꞌájna huataseíjreꞌen aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen Dios ayén naꞌuxɨ́jteꞌen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. PV l Ajta ineetzi, Dios pu naꞌantíhuau nej ni tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte neꞌɨ́jna ɨ́ niuucari, neajta neꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen, neajta nej tihuáꞌumuaꞌaten. LU l Aru íjii, puꞌuri á jéjreꞌe seijreꞌe aꞌij tɨ rɨ́ꞌɨ titaatáꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huataseíjre aꞌɨ́jna tɨ tuꞌirájtuaa, aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. Aꞌɨ́ɨ pu raꞌantipuáꞌajte aꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n cuiꞌini. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu taatáꞌa tej raaseíj ɨ́ tej ruuri táꞌaraꞌani rusén jɨmeꞌe tej raaráꞌastijreꞌen ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios tuꞌirátuaasin. `~}6|'zyZxvurCpomBA@?>y='GAꞌíjna ɨ́ tɨ Dios jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi, aꞌɨ́ɨ pu hui ajta múꞌejmi jemi huateáturaasin aꞌiné múꞌeen xu naímiꞌi huayaujmuaꞌa púꞌeen ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Dios pu ajta teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ runiuuca jɨmeꞌe aꞌɨ́mej jemi ɨ́ ruvaújsimuaꞌa teeca. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n tiraataꞌixaa ɨ́ Abraham teecan tɨjɨ́n: “Naíimiꞌi ɨ́ teɨte ɨ́ mej meꞌuun huachéjmeꞌe muáꞌajuꞌun ɨ́ chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ mú raꞌancuréꞌasin ɨ́ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn tɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ huaꞌutévaɨreꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej á jetze aꞌiránejsin.” }’Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna naímiꞌi ɨ́ mej tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan, tɨ́j naꞌa aꞌɨ́jna tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Samuel seijreꞌecaꞌa, ajta tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene, aꞌɨ́ɨ mú amuaatéꞌee tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj Dios tiraataꞌaíjteꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. p YTɨ puaꞌa nuꞌu caí jaꞌatɨ ráꞌantzaahuateꞌen, michéꞌe raatamuáriteꞌen. Chéꞌe caí chéꞌe aꞌɨ́ɨn huáꞌa jemi seijreꞌe ɨ́ teɨte.” Ayee pu nuꞌu hui tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés.  1Ayee pu aꞌɨ́ɨn Moisés tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ tavaújsimuaꞌa teeca tɨjɨ́n: “Dios pu nuꞌu seɨ́j avéꞌeviꞌitɨ ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén cheꞌatá naꞌa jetzen meꞌecan tiuꞌutaxájta netɨ́j inee. Aꞌɨ́ɨ pu múꞌejmi jetze ajtémeꞌecanta aꞌame. Xáanamuajriꞌi naíjmiꞌi aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiuꞌutaxájta, setáꞌaj seajta ráꞌantzaahuateꞌen.  ’Ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús u aꞌutevée áꞌaraꞌani aꞌujna u ta japua ajta naꞌa caí Dios tiuꞌujéjcuareꞌen nain tɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ íiyen tíꞌiseijreꞌe ɨ́ chaanaca japua. Ayee pu aꞌɨ́ɨn Dios ajmíꞌi teꞌataújratziiriꞌi matɨ́ꞌɨj tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jetzen meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios.  Aj pu i Dios u yeꞌutaꞌítiꞌi múꞌejmi jemi aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ari raatáꞌa tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌareere tɨ tiuꞌutaꞌaíjta nainjapua. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. j M’Setáꞌaj seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ Dios jemi. Seajta huataújtuiireꞌen ɨ́ Dios jemi tɨ ij aꞌɨ́ɨn tejamuaataꞌáijteꞌen, tɨ ij ajta aꞌɨ́ɨn tejámuaatáꞌuuniꞌi ɨ́ sej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. Aj pu hui tejaꞌuréꞌenejsin aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj jetzen tavástaraꞌa ta japua niuuni. :mAjta Dios pu raꞌaráꞌaste aꞌij mej amuacaícan tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu rajpuaíitzi aꞌame, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ nuꞌu Dios án yáꞌujra ɨpuari japua. U#’Meꞌecui xaa neꞌu, neꞌihuaamuaꞌa, nee nu ramuaꞌaree aꞌij sej tiꞌitɨj huáruu sej caí ramuaꞌareerecaꞌa, majta ɨ́ mej tejáꞌamuaꞌijteꞌe, camu majta ramuaꞌareerecaꞌa. veAꞌɨ́j pu jetze araújcaꞌane ɨ́ Jesús aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ cɨyáaxaraꞌacaꞌa. Ɨ́ sej raaseíj, sej seajta seri ramuaꞌate, aꞌɨ́ɨ pu ráꞌantzaahua ɨ́ Jesús ajta tiráahuaateꞌe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ari huarúj. !;Múꞌeen xu hui seajta raajéꞌica seꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huaꞌatáꞌacareꞌe mej ruuri muáꞌaraꞌani ɨ́ teɨte. Ajta Dios pu ajtahuaꞌa raatatɨ́ste ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan tɨ i ajtahuaꞌa ruuri áꞌaraꞌani. Aꞌɨ́j tu xaa huaseíj, iteen. 7’Caxu raatátuaa seꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí jaꞌanáj tiꞌitɨj jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, ajta ɨ́ tɨ rɨ́ꞌɨ tíꞌitevistacaꞌa sino ayée xu tiraataꞌixaa tɨ aꞌɨ́jna huatátuaani ɨ́ seɨ́j tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌitevistacaꞌa. 9 ’Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ tihuaꞌatáꞌacareꞌe ɨ́ áꞌamuavaujsimuaꞌa teeca aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Isaac teecan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo teecan. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌaDioj raarújte aꞌíjna i jaꞌatɨ, aꞌiné aꞌij pu téꞌantzaahua aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Jesús tɨ Nazarét éꞌemeꞌecan. Dios pu ayén tiraatáꞌa aꞌɨ́jna tɨ ravaɨreꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn tiꞌitéveecaꞌa tiꞌitɨj jɨmeꞌe tɨ jaítzeꞌe veꞌée, aꞌɨ́jna sej múꞌeen tiuꞌutátui aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús huáꞌa jemi ɨ́ mej tíꞌaijta. Ajta aꞌɨ́ɨn Pilato, raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa tɨ raatátuaani. Mɨ seajta múꞌeen, caxu raataxɨ́ꞌeve, sino ayée xu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ huámɨꞌɨni. uc Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Pedro huaꞌuseíj, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen aꞌij tejáꞌuseij mɨ ru tzajtaꞌa múꞌeen, mɨ sej Israél jetze ajtémeꞌecan? ¿Aꞌiné sej si jéꞌecan taseíj? ¿Ni siyen tíꞌimuaꞌatze tej iteen tajɨ́ɨmuaꞌa tiráahuaa aꞌíjna i jaꞌatɨ? ¿Ni ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe tej iteen raarújte teꞌɨ́jna tɨ ayén mé tejáꞌucheꞌecaneꞌen teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej raayɨ́ꞌɨtɨ naꞌari teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej caí jaꞌanáj auteájturaa ɨ́ Dios jemi? Capu xaa neꞌu ayén tiꞌayajna. 0Y Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ cɨyáaxaraꞌacaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌahuaviꞌiracaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Aa mú aꞌutéꞌuucaꞌa táꞌapueerta tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n aꞌu tɨ Salomón eꞌevéꞌechiꞌiveꞌe. Naíimiꞌi mú aꞌutéarua aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte aꞌu mej aꞌutéꞌuucaꞌa. Jéꞌecan mú naa titeꞌutaújmuajtecaꞌa aꞌɨ́mej jemi.  Maraamuáꞌa tɨjɨ́n aꞌɨ́ɨ pu pɨ́rɨcɨ ɨ́ tɨ aj jeꞌitécatii aꞌu tɨ éꞌepueerta tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n tɨ naa seijreꞌe, ajta ɨ́ tɨ vaɨ́riꞌira huáꞌahuaviꞌiracaꞌa ɨ́ teɨte. Matɨ́ꞌɨj mi naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj, majta tɨ́n tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu ajtahuaꞌa tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro A{ Naíimiꞌi mú raaseíj ɨ́ teɨte tɨ ari áꞌucheꞌecaneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ cɨyáaxaraꞌacaꞌa, majta ráanamuajriꞌi tɨ rɨ́ꞌɨ tiratáꞌacaꞌa ɨ́ Dios. 9~kAꞌɨjna tɨ cɨyáaxaraꞌacaꞌa tɨꞌɨqui ájtzucu. Ajta á aꞌutéechaxɨ. Aj pu i aꞌutéjche tɨ áꞌucheꞌecaneꞌen. Tɨꞌɨquí huáꞌa jamuan u aꞌuteájrupi u teyujtaꞌa ɨ́ Pedro, ajta ɨ́ Juan. Titzúnaꞌicheꞌe pu huaméꞌecaa. Rɨ́ꞌɨ pu tiratáꞌacareꞌe ɨ́ Dios. S}Tɨꞌɨquí raꞌanáaviꞌi ɨ́ muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze. Ajta raꞌajjáj. Jɨ́meꞌen puꞌu raꞌajjáj, aj pu i huarúj ɨ́ ruꞌɨ́ɨca jetze ajta nainjapua ɨ́ ruchepuá jetze. n|UAjta aꞌɨ́ɨn Pedro ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Canu plata tíchaꞌɨɨ, canu neajta oro tíchaꞌɨɨ ɨ́ nej muaatapuaíjveꞌen. Aru tiꞌitɨ́j nu tíchaꞌɨɨ, aꞌɨ́j nuꞌu hui muaatáꞌasin. Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe aꞌɨ́jna jetze meꞌecan ɨ́ Jesús tɨ Nazarét éꞌemeꞌecan, ajchesi, patáꞌaj hui rájraꞌani. {Tɨꞌɨquí anpuáꞌarecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ teáataꞌa. Ayee pu tíꞌimuajca aꞌɨ́jna tɨjɨ́n tumin mú raatáꞌasin. jzMAj pu i aꞌɨ́ɨn Pedro raꞌaráaseij temuaꞌa naa. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ayée pu cheꞌatá naꞌa naa tiraꞌaráaseij. Aj pu i ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj hui taaseíj. CyTɨ́ꞌɨj aꞌɨ́mej huaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan ɨ́ mej meꞌuun aꞌuteárutijmeꞌe u teyujtaꞌa, tɨꞌɨqui tumin huaꞌutáhuaviiriꞌi. ,xQSeica mú jaꞌatɨ á áꞌutuꞌaraꞌa muáꞌayeꞌi mej mi meꞌɨ́n yeꞌitéjcheti aꞌujna jáꞌahuaꞌa táꞌapueerta aꞌu mej miyen tajaꞌatamuáꞌamua tɨjɨ́n tɨ naa seijreꞌe. Ayee mú tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa tɨ́j naꞌa nain xɨcaj tzajtaꞌa, tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn tumin huáꞌahuaviira ɨ́ mej meꞌuun aꞌuteáruꞌipi u teyujtaꞌa. Capu ráyeꞌivejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Ayee pu éeneꞌe huanúꞌihuacaꞌa, capu ráyeꞌivejcaꞌa, aꞌiné cɨyáaxaraꞌacaꞌa ɨ́ ruꞌɨ́ɨca jetze. w Seɨ́j xɨcaj jetze pu ayén tiujuꞌurɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Naíimiꞌi mú á aꞌujnéj aꞌánna jáꞌahuaꞌa teyuu tɨ aꞌutéjvee. Ayee mú huarɨ́j, aꞌiné puꞌuri tejaꞌuréꞌenejcaꞌa aꞌatzaj mej puaꞌa téniúuveꞌe muáꞌayeꞌi ɨ́ Dios jemi. Aꞌatzaj pu pɨ́tíꞌirɨjcaa cumu ayée aꞌucaméꞌeca ɨ́ xɨcaj. [v//Rɨ́ꞌɨ mú tiratáꞌacareꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. Majta seica naa mú tiyaúꞌitɨée muáꞌaraa. Tɨ́j naꞌa nain xɨcaj tzajtaꞌa, Dios pu caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌacareꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte mej mi jéjcuacan jɨ́n téꞌantzaahuateꞌen. Aꞌɨ́j mú jɨ́n jaítzeꞌe huatámuꞌiirecaꞌa.Pu.Jaꞌanáj tɨ naꞌa nain tújcaꞌari tzajtaꞌa mú tiújseꞌɨrihuaꞌa u teyujtaꞌa. Majta mú meꞌuun tiújseꞌɨrihuaꞌa aꞌu mej éꞌeche mej mi huaréꞌurɨꞌɨpɨꞌiteꞌen seexuꞌijméꞌen seɨj majta seɨj. Naíjmiꞌi mú tíꞌicuaꞌacaa. Jéꞌecan mú rútemuaꞌaveꞌecaꞌa ɨ́ ru tzajtaꞌa. st_-Ayee mú rɨjcaa, tɨ puaꞌa caí jaꞌatɨ aꞌij tíꞌijviicuaꞌira, seɨj pu tiꞌitɨ́j tuaani tɨ áꞌareꞌaraꞌan púꞌeen, aj pu i xaa raatáꞌasin ɨ́ tumin aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. vse,Naíjmiꞌi mú rɨ́ꞌɨ tiꞌitéchejcaꞌa ɨ́ mej téꞌantzaahua. Majta mú naíjmiꞌi tiuꞌuréꞌuraꞌa tɨ́j naꞌa aꞌachú tɨ caj tiꞌipuaꞌamé seɨj ajta ɨ́ seɨj tiꞌitɨ cuaꞌira, ajta tiꞌitɨ cɨ́ɨxuri. zrm+Jéꞌecan mú rɨ́ꞌɨ titeújmuaꞌatejcaꞌa ɨ́ mej téꞌantzaahua. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, Dios pu huaꞌutévaɨ mej mi miyen tiuꞌuyɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan mecaí máàj seica. Nq*Majta naíjmiꞌi mú miyen tiúꞌujmuaꞌatziiteꞌecaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú tihuáꞌamuaꞌatejcaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Rɨ́ꞌɨ mú naa tiꞌitéchejcaꞌa. Majta rujɨ́ɨmuaꞌa huaréurɨꞌɨpɨꞌitehuaꞌa ɨ́ pan seɨ́j majtáhuaꞌa mɨ seɨ́j. Majta mú ratéhuaucareꞌe ɨ́ Dios jemi. Rɨ́ꞌɨ mú tiúꞌurihuaamuaꞌacaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej amuaatéꞌee mé téꞌantzaahua lpQ)Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ráanamuajriꞌi, aꞌɨ́ɨ mú huaújmuaɨꞌɨhuacaꞌa ɨ́ mej miyen aráꞌase aꞌachú cumu huaíca viꞌiraꞌa. Aj mú mi aꞌɨ́mej jemi antéujseɨj ɨ́ seica ɨ́ mej téꞌantzaahua. 4oa(Seica niuucari pu jɨ́n tihuaúꞌixaa. Jéihua pu huaꞌutáꞌijmɨijriꞌi mej mi caí miyen aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ matɨ́j ɨ́ seica ɨ́ teɨte. En'Aꞌíjna i niuucari áꞌamuacɨꞌɨti múꞌejmi, ajta ruyaujmuaꞌa, ajta ɨ́ mej aꞌɨmuá aꞌuchéjme seɨ́j chuéjraꞌa japua. Ayee pu tihuáꞌacɨꞌɨti naíjmiꞌica tɨ huaꞌutájeeve aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, ɨ́ tɨ Dios púꞌeen. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. ]m3&Aj pu i ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj naíjmiꞌi seɨcɨé tihuaújmuaꞌatziiteꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi, setáꞌaj huámuaɨꞌɨvijhua niuucajtzeꞌen ɨ́ tavástaraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee xu seꞌɨ́jna jɨ́n huárɨni, aj puꞌi tejámuaatáꞌuuniꞌira ɨ́ Dios, ajta aꞌɨ́ɨ pu raataꞌíti tɨ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan huateáturan múꞌejmi jemi. Kl%Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi ɨ́ teɨte, aꞌij pu puaꞌa huaꞌutáꞌa ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa. Aj mú mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, majta ɨ́ seica ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan seɨj aráꞌase. Ayee mú tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, taꞌihuaamuaꞌa, ¿aꞌiné terɨni íjii? kkO$’Aꞌɨ́j mú jɨ́n, matáꞌaj seica naímiꞌi ɨ́ mej íiyen aꞌuchéjme Israél, matáꞌaj ráamuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna aꞌíjna i niuucari aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús sej ráꞌutatai, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ Dios ayén raatamuáꞌa tɨjɨ́n Tavástaraꞌa, ajta Cɨríistuꞌu. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Aꞌij mej yeꞌí tiuꞌumuáꞌaj meꞌɨ́jna ɨ́ teɨte mej ráanamuajriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Pedro [j/#Aj mú mi muaatévaɨreꞌesin múꞌeetzi.” Ayee pu tiraataꞌixaa ɨ́ Dios. ri]"’Meꞌecui xaa, capu tíraa u ta japua aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan. Majta ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n:Ayee pu aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ nevástaraꞌa tɨjɨ́n:“Paúcheꞌe yen újcatii íiye nerɨꞌɨríintaꞌa ajta nenaꞌa caí huaꞌutémuaꞌitɨn ɨ́ mej muájchaꞌɨɨreꞌe. Xh)!Puꞌuri aꞌujyeíjxɨ rɨꞌɨríintaꞌa ɨ́ Dios u ta japua. Ajta puꞌuri raꞌancuréꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ tɨ Dios jɨ́n ayén teꞌataújratziiriꞌi. Ayee pu ꞌi cuj, i sej tíꞌiseij íjii, ajta nain jɨmeꞌe sej tíꞌinamua, aꞌúu pu hui éꞌemeꞌecan u ta japua ɨ́ Dios jemi. Dg ’Puꞌuri hui Dios raatatɨ́ste ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ́ꞌij ajtahuaꞌa ruuri áꞌaraꞌani. Teen tu tiuꞌuséij teꞌíjna jɨmeꞌe. ffEAꞌiné aꞌɨ́ɨ pu David teecan rúꞌumuaꞌareerecaꞌa aꞌij tɨ tiꞌitɨ aꞌame jaꞌanáj, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n raataxájtacaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu huatarújsin. Ajta tɨ caí Dios mé rúujɨsin aꞌujna aꞌu mej aꞌuteáruꞌipi ɨ́ mɨꞌɨchite, capu nuꞌu ajta huatejpetzi ɨ́ ruhuáꞌiraꞌa jetze. 1e[Mɨ ajta tiꞌitɨj pu jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan. Aꞌɨ́ɨ pu rúꞌumuaꞌareerecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ayén huarɨ́j aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios seɨ́j aꞌujyeíjtza ɨ́ ruhuáacɨxaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan aꞌɨ́jna japua ɨ́ ɨpuari. vde’Neꞌihuáamuaꞌa, ayée nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn David ari huamɨ́ꞌɨ, majta raꞌaváꞌana. Aúcheꞌe pu yé seijreꞌe íiyen Jerusalén aꞌu mej yeꞌaváꞌana. cPajta pajtáhuaꞌa penaꞌa naatátɨsten i nexɨejniuꞌuca neatáꞌaj ruuri náꞌaraꞌani rusén jɨmeꞌe.Ayee pej naa tinaatáꞌasin nej huatántemuaꞌaveꞌen aꞌujna pej aꞌutéveeca. Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan. obWNéntemuaꞌaveꞌe aꞌiné múꞌee Dios pej caí mé nejaúujɨsin aꞌujna mej aꞌuteáruꞌipi ɨ́ mɨꞌɨchite.Capej pajta raatáꞌasin tɨ huatépete i nehuáꞌiraꞌa ineetzi pej jeíhua nexɨ́ꞌeveꞌe. aAꞌɨ́j nu jɨ́n netémuaꞌaveꞌe yú ne tzajtaꞌa.Jéꞌecan nu rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca ɨ́ Dios.Neajta inee, canu rɨ́ꞌɨ aꞌij aꞌiné naúcheꞌe rachúꞌeveꞌen tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn ajtahuaꞌa naatátɨsten i nexɨejniuꞌuca. Z`-’Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Jesús tɨjɨ́n:Jaꞌanáj tɨ naꞌa nu raseíj neꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa tɨ yé vejliꞌi seijreꞌe ne vejliꞌipua nerɨꞌɨríintaꞌa.Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí tiꞌitɨ́j néꞌɨtziiteꞌe. C_Ajta Dios pu raatatɨ́ste ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan. Aꞌɨ́ɨ pu ajta japuan huaniú ɨ́ tɨ jɨ́n rajpuaíjtzi tɨ́ꞌɨj huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee pu huarɨ́j, aꞌiné capu huatárɨꞌɨristarecaꞌa tɨ áꞌateeviꞌin tɨ aꞌuun éꞌeseijreꞌe mɨꞌɨchite tzajtaꞌa. ?^w’Ayee pu tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare ɨ́ Dios tɨ seɨ́j amuaatátuiireꞌen ɨ́ teáataꞌa. Ajta amuacaí pu aꞌɨ́ɨn Dios ráamuaꞌareeriꞌi sej yeꞌí huarɨ́j, múꞌeen xu ráꞌutatai ɨ́ cúruu jetze. Majta seica ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, aꞌɨ́ɨ mú amuaatévaɨ. ]!’Mɨ́ sej Israél jetze ajtémeꞌecan, xáanamuajriꞌi seꞌɨ́jna: Xuꞌuri ramuaꞌaree tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ Nazarét éꞌemeꞌecan. Ayee pu tiꞌayajna aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, jeíhua pu tiꞌitɨ jɨ́n ayén huarɨ́j tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tihuaꞌutaseíjrateꞌen ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́ɨ pu ajta rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨmeꞌe ayén huarɨ́j múꞌejmi jemi sej si ráamuaꞌaree tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu. D\Mɨ ajta, jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ puaꞌa Dios huatáhuavii, aꞌɨ́jna ɨ́ Dios japuan pu niuuni aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Ayee pu hui tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Joel. [3Ajta ɨ́ xɨcaj, capu chéꞌe airáxɨri.Ajta ɨ́ máxcɨraꞌi, ayée pu huataújruurejsin tɨ́j xúureꞌe.Aj pu xaa tejaꞌuréꞌenejsin aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa yé veꞌecáanen íiyen chaanaca japua.Aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu ajtahuaꞌa raajéjcuareꞌen naíjmiꞌi tɨ́j puaꞌamé tíꞌiseijreꞌe íiyen chaanaca japua.Naa pu nuꞌu tiꞌiseíireꞌe aꞌame aꞌájna xɨcájraꞌa jetze.Ajta, aꞌájna tiúꞌutziɨɨniꞌireꞌe pu aꞌame. LZNee nu tiꞌitɨ́j amuaataseíjrateꞌesin u ta japua ɨ́ sej jɨ́n ramuaꞌaréeren aꞌij tɨ tiꞌitɨj rɨni.Seajta raseijran tiꞌitɨj sej jɨ́n aꞌij teꞌutaseíj veꞌecán japua tɨ́j naꞌa veꞌée i chuej.Tiꞌitɨj xu seijran tɨ́j xúureꞌe, seajta taij, seajta ɨ́ táꞌajcɨtziu. Y1Neajta nexɨejniuꞌuca u aꞌutaꞌítiꞌi tɨ́ꞌij huateáturan huáꞌa jamuan ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe ineetzi jetze meꞌecan.Capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa méteteca nusu méjuuca.Aꞌɨ́ɨ mú majta neniuuca jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin. KXAyee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna tɨjɨ́n:Ayee pu nuꞌu tiꞌixa ɨ́ Dios.Ayee pu téꞌeme aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj jetzen teꞌentipuáꞌari naíjmiꞌi.Nexɨejniuꞌuca nu u aꞌutaꞌítiꞌi tɨ́ꞌij huáꞌa tzajtaꞌa huateáturan ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua.Áꞌamuayaujmuaꞌa, ɨ́ mej teteca, majta ɨ́ mej ꞌuuca, aꞌɨ́ɨ mú neniúucajtzeꞌe tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin ɨ́ teɨte.Ajta áꞌamuavaujsimuaꞌa metiꞌimáara mú muáꞌajuꞌun aꞌájna xɨcájraꞌa jetze. )WKMɨ ajta, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ raaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ teecan tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Joel. Aꞌɨ́ɨ pu hui aꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa ɨ́ Dios jemi tɨ ij Dios jetze meꞌecan tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte. 2V]Ayee xu tiꞌixa tɨjɨ́n: “Metaꞌaruá aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca.” Camu xaa neꞌu. Capu hui ayén tiꞌayajna aꞌiné auchén pu aꞌireꞌenejsin ɨ́ xɨcaj. }UsAjta aꞌɨ́ɨn Pedro, aꞌɨ́ɨ pu á aꞌutéechaxɨ, majta ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan seɨj aráꞌase. Aj pu i huaꞌutajé caꞌanín jɨmeꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte. Ayen tɨjɨ́n: ―Xáanamuajriꞌi temuaꞌa naa, mɨ sej Israél jetze ajtémeꞌecan, seajta mɨ sej íiyen aꞌuchéjme Jerusalén. Nichéꞌe aꞌatzu tejámuaatáꞌixaateꞌen. T{ Majta seica huaꞌutéxɨeehuariꞌiriꞌi, ɨ́ mej miyen tɨjɨ́n: ―Nahuáj mú antiꞌí tɨ ruꞌi. Aꞌɨ́j mú jɨ́n táꞌaruaj. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. Ɨ́ niuucari tɨ amuacaícan jɨ́n raataxájtacaꞌa ɨ́ Pedro ?Sw Seica mú aꞌij teꞌutaseíj. Majta seica, aꞌij puaꞌa titeꞌutaújmuajtecaꞌa. Aꞌɨ́ɨ mú mi tiuꞌutaúꞌihuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitaqui aꞌij rɨni? R9 ’Seica tu teajta teꞌuun éꞌemeꞌecan aꞌujna jáꞌahuaꞌa Frigia, teajta seica aꞌujna Panfilia. Teajta seica aꞌujna jáꞌahuaꞌa Egipto, teajta puaꞌamecɨé aꞌujna u Africa, teajta naíjmiꞌicɨꞌe aꞌuun mej ɨmuá teꞌeránamua u Cirene, teajta aꞌujna u Creta, teajta aꞌujna Arabia. Seica mú Roma éꞌemeꞌecan; aꞌɨ́ɨ mú majta yé tamuaare, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, majta ɨ́ mej huateújjuriiyustacaꞌa. Teen tu huáꞌanamua aꞌij mej tiꞌixa i taniuuca jɨmeꞌe. Aꞌɨ́j mú jɨ́n tiꞌixa tɨ naa namuajreꞌe aꞌij tɨ yeꞌí rɨj áꞌayeꞌi ɨ́ Dios. ―Ayee mú tihuaúrixaa. Q wPg Seica tu teꞌuun éꞌemeꞌecan aꞌujna jáꞌahuaꞌa Partia, teajta seica aꞌujna Media, teajta seica aꞌujna Elam; teajta seica aꞌujna jáꞌahuaꞌa Mesopotamia. Teajta seica teꞌuun éꞌemeꞌecan aꞌujna Judea. Teajta seica aꞌujna jáꞌahuaꞌa Capadocia, teajta seica aꞌujna u Ponto. Teajta seica aꞌujna jáꞌahuaꞌa Asia éꞌemeꞌecan. O+¿Aꞌiné tiuꞌutárɨꞌɨristarecaꞌa mej miyen tíꞌixajta tetɨ́j iteen tiꞌitamuáꞌamua? Taniuuca mú jɨ́n tiꞌixa memɨ́jna. 8NiJéihua mú aꞌij puaꞌa tejáꞌuseijracaꞌa. Ayee mú tiúꞌurihuaꞌuracaꞌa tɨjɨ́n: ―Aꞌiime i teteca i mej tiꞌixa, aꞌúu mú hui Galilea éꞌemeꞌecan. JM Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi tɨ huatajújhuaꞌanacaꞌa, naíjmiꞌi ɨ́ mej tiújseɨj, capu aꞌij huáꞌamitɨejteꞌecaꞌa ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa. Jéꞌecan mú aꞌij puaꞌa teꞌutaseíj aꞌiné mehuáꞌanamuajracaꞌa mej tíꞌixajtacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huaꞌaniuuca seɨj ajta seɨj. dLAMajta seica ɨ́ teɨte meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa ɨ́ mej nainjapua curéꞌecɨjxɨ ɨ́ chuej japua. An mú aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌánna Jerusalén. Jéihua mú raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌánna éꞌechejcaꞌa, ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan mej miyen rɨjca aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. QKTɨꞌɨquí huateájturaa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios huáꞌa jemi ɨ́ teɨte. Matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej tiuꞌuxáj seica jɨmeꞌe ɨ́ niuucari mé caí xɨ jaꞌanáj jɨ́n méꞌe tejáꞌaxa. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutáꞌa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios mej miyen tiuꞌutaxáj. JyAj mú mi tiꞌitɨj huaseíj ayée cumu neanuri tɨ áꞌataa. Ajta aꞌusiújtzaꞌanixɨ cɨliéꞌeneꞌejméꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ neanuri. Tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn huáꞌa muꞌúutzeꞌen eꞌerávatzɨjxɨ ɨ́ tɨ ajtasiújtzaꞌanixɨ. CIMatɨ́ꞌɨj mi ráanamuajriꞌi tɨ caꞌanín jɨ́n huatajújhuaꞌanacaꞌa u júteꞌe. Jéihua pu téꞌusihuajnacaꞌa aꞌujna u chiꞌita aꞌu mej eꞌiráteꞌecaꞌa. %H ETɨ́ꞌɨj aꞌájna tejaꞌuréꞌenen aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen tíꞌiyestehuaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe taꞌaráhuaꞌapua i itɨeeri. Ayee mú ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Pentecostés. Aj mú mi naímiꞌi tiújseɨj aꞌájna xɨcájraꞌa jetze aꞌujna u chiꞌita. HG  Aj mú mi raatáruureajxɨ meꞌɨ́jna ɨ́ xaꞌari ɨ́ mej tzajtaꞌan ruꞌutéehuaꞌaxɨ ɨ́ tetej. Aj pu i seɨ́j huiitáavej aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huataniú aꞌɨ́jna ɨ́ Mateo. Aj mú mi raatáꞌa tɨ tiuꞌutévaɨreꞌen huáꞌa jamuan ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan seɨj aráꞌase.F Aj mú mi raatáhuaviiriꞌi ɨ́ Dios. Aj mú mi miyen tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, múꞌee pej rúꞌumuaꞌaree aꞌij tɨ yeꞌí tíꞌimuaꞌatze ɨ́ ru tzajtaꞌa seɨj ajta ɨ́ seɨj. Taataseíjrateꞌe aꞌíjna ɨ́ mej huaꞌapuaꞌa múꞌee pej seɨ́j avéꞌeviꞌitɨn tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn teꞌenteárute aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Judás teecan. Aꞌɨ́ɨ pu hui airájraa tɨ́ꞌij áꞌuraꞌani aꞌu tɨ ayén tiyeꞌuvíjteꞌe. E *D OAj mú mi huaꞌapuaca avéꞌeviꞌitɨ: aꞌɨ́jna ɨ́ José Justo, mej majta miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Barsabás, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Mateo. *C O’Jaꞌatɨ́ tɨ ta jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe tɨ́j naꞌa tɨ Juan ráamuaɨꞌɨhuacaꞌa ɨ́ Jesús, ajta tɨ́j naꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús áꞌuviꞌitɨchiꞌihuacaꞌa u ta japua. Ruxeꞌeveꞌe tɨ seɨj tɨ ta jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe tɨ i ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte tɨ ari huatarúj aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. fB G’Aꞌɨ́j pu jɨ́n ruxeꞌeveꞌe tej seɨ́j avéꞌeviꞌitɨn, ɨ́ tɨ ta jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe, seɨj tɨ nain xɨcaj tzajtaꞌa yé huatéveecaꞌa tɨ́ꞌɨj auj Jesús ta jamuan seijreꞌecaꞌa. yA m’Ayee puꞌu xaa neꞌu tiꞌayajna. Meꞌecui xaa, puꞌuri ayén tejaꞌuréꞌene aꞌij tɨ́j téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌɨ́jna jetze ɨ́ yuꞌuxari tɨ ayén huataújmuaꞌa tɨjɨ́n ɨ́ Tíꞌichuiicareꞌaraꞌan tɨ jɨ́meꞌen yee:Chéꞌe nuꞌu huateáturan ɨ́ chiꞌiraꞌan.Chéꞌe nuꞌu caí jaꞌatɨ utéemeꞌen. Ajta ayén tɨjɨ́n:Chéꞌe seɨj teꞌenteárute aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. ]@ 5Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej meꞌuun huachéjme aꞌánna u Jerusalén, naíjmiꞌi mú tiúꞌunamuajriꞌi aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j ráaruu aꞌɨ́jna ɨ́ Judás. Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen raatamuáꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ chuej tɨjɨ́n Acéldama. Ayee pu huataújmuaꞌa aꞌíjna i niuucari tɨjɨ́n Chuej tɨ nuꞌu Xúureꞌemeꞌe. 1? ]Ayee pu xaa neꞌu tiráaruu. Aꞌɨjna ɨ́ Judás, aꞌɨ́ɨ pu hui chuej huánanai aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tumin mej raatáꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huaꞌutátuii aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ajta áꞌiyen caújcuaꞌimiꞌin. Tɨꞌɨquí nuꞌu acáatza ɨ́ caujnari. Aj pu i á chuaataꞌa á éꞌejve. Temuaꞌa puꞌi teꞌutasiújtzaꞌan, ayée pu éeneꞌecaꞌa teꞌiráacua ɨ́ tíꞌixayaaraꞌan. > ’Judás pu hui ajta ta jetze ajtémeꞌecan. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tiꞌitɨj jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa tetɨ́j iteen. F= ―Neꞌihuaamuaꞌa, ruxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn araúrasten aꞌij tɨ yeꞌí téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Judás. Aꞌɨ́ɨ pu ayén tiuꞌutaúraꞌa tɨ huaꞌutátuiireꞌen avíitziꞌi jɨmeꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte ɨ́ Jesús mej mi raatéeviꞌi. Aꞌɨjna jetze ɨ́ yuꞌuxari, ajta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu raatévaɨ aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn amuacaícan raataxáj aꞌij tɨ yeꞌí tiꞌitɨ́j raruuren aꞌɨ́jna ɨ́ Judás. %< EYee pu jaꞌanáj tiujuꞌurɨ́j matɨ́ꞌɨj naíjmiꞌi tiújseɨreꞌecaꞌa aꞌachú cumu anxɨ́te japuan seité ɨ́ mej ruꞌihuaamuaꞌa mej huaújmuajtecaꞌa meꞌájna. Aj pu i aꞌɨ́ɨn Pedro, á aꞌutéechaxɨ tɨ i tihuaꞌutáꞌixaateꞌen. Ayen tɨjɨ́n: ; Seica mú majta meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa ɨ́ ihuáamuaꞌameꞌen ɨ́ Jesús. Majta seica mej ꞌuuca púꞌeen. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ María, náànajraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Naíjmiꞌi mú tiújseɨj mej mi raatéjhuauni ɨ́ Dios jemi. Naíjmiꞌi mú ramuaꞌareerecaꞌa mej ráꞌuviicuaꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ tavástaraꞌa. y: m Aj mú mi meꞌánna aꞌujnéj u Jerusalén. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌuteájrupi u chiꞌita tɨ rujapua tivéeme. An mú anticɨ́j taꞌantiteájtɨ japua ɨ́ chiꞌij. Aꞌuun mú aꞌuteájrupi cuaartu tzajtaꞌa, aꞌu mej eꞌiráatéꞌe muáꞌayeꞌi. Aꞌɨ́ɨ mú meꞌuun eꞌiráteꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta ɨ́ Juan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Santiago, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Andrés. Aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́ɨn aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe, ajta ɨ́ Tomás, ajtahuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Bartolomé, ajta ɨ́ Mateo, ajta seɨj tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Santiago, yaujraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Alfeo. Aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Simón mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n tɨ aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n ayén rɨni. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Judás tɨ yaujraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Santiago. 79 i Aꞌuu mú aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌujna Aceituunajemi, jɨrí jete tɨ á vejliꞌi aꞌutacáꞌa u Jerusalén. Ayee pu huatátee aꞌachú mej caj tihuaꞌatáꞌacareꞌe tɨ jaꞌatɨ mé tanén aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen ruseꞌupi. Aj mú mi u eꞌeráacɨ meꞌújna Aceituunajemi. 8  Ayee mú tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Mɨ sej Galilea éꞌeche, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n júteꞌe séꞌujnejneꞌe? Aꞌɨjna ɨ́ Jesús, ɨ́ tɨ áꞌuviꞌitɨchiꞌihuacaꞌa u ta japua, aꞌɨ́ɨ pu hui cheꞌatá naꞌa ayén yé veꞌecánejsin ayajna setɨ́ꞌɨj seri tiraaseíj aꞌij tɨ yeꞌí tejáꞌuviꞌitɨchiꞌihuacaꞌa. ―Ayee mú tihuaꞌutáꞌixaa. K7  Maúcheꞌe mú júteꞌe aꞌunéjneꞌericaꞌa matɨ́ꞌɨj mi jíyeꞌitzi jɨ́n huaꞌapua huataseíjre ɨ́ teteca aꞌɨ́mej jemi. Naa mú cuaiínaviꞌin teꞌucaviɨ́tɨméꞌecaa. 46 c Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tihuaꞌutáꞌixaa, aj puꞌi áꞌuviꞌitɨchiꞌihuacaꞌa u ta japua, mej seíiracaꞌa ɨ́ teɨte. Aj pu i jaitɨri raatéꞌavaata. 5 Mɨ seajta múꞌeen, tɨ́ꞌɨj yé veꞌecáanen aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu hui amuaatáꞌasin ɨ́ tɨ jɨ́n amúꞌucaꞌanistiꞌiraj aꞌame. Aj xu si ne jetze meꞌecan tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen aꞌuchéjme íiyen Jerusalén, seajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjme u Samaaria. Aj xu sijta aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌɨmuá antachéejmee seɨ́j chuéjraꞌa japua, tɨ́j naꞌa veꞌetɨ́ yen seijreꞌe íiyen ɨ́ chaanaca. 4 Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capu aꞌamua jetze ruxeꞌeveꞌe sej ráamuaꞌaree jaꞌanáj tɨ ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare ɨ́ tej rájyaꞌupua. Capu ajta aꞌamua jetze ruxeꞌeveꞌe jaꞌanáj tɨ tejaꞌuréꞌenejsin. 3 {Matɨ́ꞌɨj mi tiújseɨj. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, ¿ni qui ari tejaꞌuréꞌene aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze pej taatáꞌasin tej títetatéꞌen íiyen Israél? Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ amuacaícan jɨ́n ari teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ tej rájyaꞌupua tɨ ta japua éꞌeseijreꞌe. B2 Aꞌɨjna ɨ́ Juan, aꞌɨ́ɨ pu hui huáꞌamuaɨꞌɨhuacareꞌe jaj jɨmeꞌe. Mɨ ajtáꞌi ruijmuaꞌa, aaruijmuaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu yé veꞌecánejsin ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨ pu hui huateáturaasin múꞌeetzi jemi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. \~~0|{zxwvtsqponlkji}hg0f)drb`_ \\ZYzWVTGRR OONOLK%IzH/GVFaDC3A|@U>==;:~99763210]/`.-+*)'%w$#M"{ ZR%#'J ':"Xm)Tuꞌuri tiyen tiráanamuajriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨ nuꞌu tiraatáꞌuuna aꞌɨ́jna ɨ́ teyuu aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ Nazarét éꞌemeꞌecan, ajta tɨ nuꞌu táꞌariꞌi ɨ́ tayeꞌirá ɨ́ tɨ taatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan tɨ raateájtuaa. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. _l7 Majta seica mú avéꞌehuau ɨ́ mej miyen tíꞌihuaꞌitacaꞌa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa nain xɨca tzajtaꞌa, aꞌii pu hui aꞌij puaꞌa tiꞌixa aꞌɨ́jna ɨ́ teyuu, ajta ɨ́ yuꞌuxari. k3 Ayee mú huáꞌuruu mej huáꞌaniniuꞌucaste ɨ́ teɨte, majta ɨ́ huaꞌavaujsi, majta ɨ́ mej tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze. Matɨ́ꞌɨj mi raatéeviꞌi ɨ́ Esteban. Matɨ́ꞌɨj meꞌuun yaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́mej jemi ɨ́ rujuéesi. j! Matɨ́ꞌɨj mi miyen huarɨ́j avíitziꞌi jɨmeꞌe. Seica mú huatajé. Aj mú mi huaꞌutaꞌaíj mej tiraaxájtziꞌi tɨjɨ́n: “Tuꞌuri ráanamuajriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn aꞌij puaꞌa tiraataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés, ajta ɨ́ Dios.” iiK Aru camu aꞌatzu raatéemuaꞌitɨ aꞌiné aꞌɨ́j pu jetze aráujcaꞌanejcaꞌa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Ajta jaítzeꞌe pu rúꞌumuaꞌareerecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Esteban mecaí aꞌɨ́ɨme. "h= Majta mú seica á eꞌiréꞌene mej mi raataxáj tiꞌitɨ́j tɨ caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej seɨ́j jetze éꞌemeꞌecan u teyujtaꞌa, mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n huaꞌateyuu ɨ́ mej huatétuiihuacaꞌa. Aꞌɨ́ɨ mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej Israél jetze huanéj. Aꞌuu mú éꞌemeꞌecan aꞌujna jáꞌahuaꞌa Cirene, majta seica aꞌujna jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Alejandria. Seica mú majta meꞌuun éꞌemeꞌecan aꞌujna jáꞌahuaꞌa Cilicia, majta seica u Asia. Matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej tiráꞌixaateꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ Esteban. ygkAjta aꞌɨ́jna ɨ́ Esteban, jeíhua pu ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa ɨ́ Dios, ajta jeíhua pu Dios jetze aráujcaꞌanejcaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n huaꞌutaseíjra ɨ́ teɨte aꞌij mej yeꞌí rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios. fyJéihua mú ráanamuajriꞌi ɨ́ niuucari aꞌɨ́ɨme áa mej vejliꞌi antachéejmee, majta ajcaꞌihuáꞌɨmua mej antachéejmee, majta aꞌɨmuá mej aꞌuchéjme, naímiꞌi mú ráanamuajriꞌi. Majta ɨ́ teɨte ɨ́ mej huáꞌa jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe aꞌánna Jerusalén, jeíhua mú huatámuꞌiirecaꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej títetatéꞌecaꞌa u teyujtaꞌa, muꞌiitɨ́ mú ráꞌantzaahua ɨ́ niuucari. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu raatéeviꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Esteban xeiMatɨ́ꞌɨj mi huajaꞌuvíꞌitɨ aꞌu mej aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Aj mú mi meꞌɨ́n raatáhuaviiriꞌi ɨ́ Dios. Matɨ́ꞌɨj mi antiújmuaꞌaréere muáꞌaraa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej nuꞌu huaꞌutévaɨreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Yd+Aꞌii pu huaꞌaránajchecaꞌa naíjmiꞌica ɨ́ teɨte. Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌavéꞌehuau aꞌɨ́mej ɨ́ Esteban, aꞌɨ́jna tɨ jeíhua ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa ɨ́ Dios. Ajta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan huateájturaa jemin huápɨꞌɨ. Majta mú meꞌɨ́jna avéꞌehuau meꞌɨ́jna ɨ́ Felipe, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Prócoro, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Nicanor. Seica mú majta avéꞌehuau. Ayee mú ánteꞌarua tɨjɨ́n Timón, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Parmenas, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Nicolás. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ Antioquía éꞌemeꞌecan. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu amuacaí ráꞌantzaahua ɨ́ huaꞌayeꞌira aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. xci’Teajta iteen, teucheꞌe tu tiyen rɨ́ꞌɨ titeejúꞌu táꞌajuꞌun teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej raatáhuavii ɨ́ Dios, teajta tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin ɨ́ teɨte ɨ́ niuucari jɨmeꞌe. ―Ayee mú tihuaꞌutáꞌixaa. ~bu’Casiꞌi taꞌihuaamuaꞌa, setáꞌaj hui arahuaꞌapuáca avéꞌehuauni ɨ́ teteca múꞌejmi mej jetze ajtémeꞌecan. Setáꞌaj huaꞌavéꞌejajpuaxɨꞌɨn ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ mé titeꞌumuámuaꞌaree ɨ́ teɨte. Ayee pu hui tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios huateáturan aꞌɨ́mej jemi seɨj ajta seɨj temuaꞌa naa. Ajta ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej rúꞌumuaꞌareere. Ten tu tiyen tihuáꞌijcateꞌen teꞌɨ́jna jɨmeꞌe. naUAj mú mi huáꞌajseɨj aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase tɨjɨ́n: ―Capu hui raavíjteꞌe tej tiyen tiyáꞌuhuaꞌanan tej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte Jesús jetze meꞌecan tej ti tihuaꞌumín ɨ́ meesa japua. 7` iMajta, muꞌuri jaítzeꞌe muꞌiicáa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌecaꞌa. Majta seica ɨ́ mej raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa ɨ́ huaꞌaniuuca aꞌɨ́ɨme ɨ́ griego, aꞌɨ́ɨ mú autéjhuii mej tiníniuꞌucacun. Mehuáꞌajaaxɨejviꞌiracaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa ɨ́ huaꞌaniuuca ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Miyen tɨjɨ́n: ―Matɨ́ꞌɨj tiuꞌuráꞌuraꞌasin ɨ́ tɨ tíꞌicuaꞌiriꞌi tɨ́j naꞌa nain xɨcaj tzajtaꞌa, camu hui tihuaꞌuréꞌaꞌaca ɨ́ ucarijse mej ruséxuꞌijméꞌe áꞌujujhuaꞌan, ɨ́ mej raayɨ́ꞌɨtɨ ɨ́ huaꞌaniuuca aꞌɨ́ɨme ɨ́ griego. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. _*Mɨ majta, camu xaa neꞌu raatapuáꞌajtacaꞌa mej caí chéꞌe miyen rɨjca. Nain tújcaꞌari tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́ɨ mú tihuáꞌaꞌixaꞌatehuaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee mú tihuáꞌaꞌixaꞌatehuaꞌa meꞌújna teyujtaꞌa, majta meꞌújna huáꞌaache.p^Y)Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, matɨ́ꞌɨj mi huiráacɨ aꞌujna aꞌu mej eꞌiráteꞌecaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ huaꞌajueesi. Jéꞌecan mú huataújtemuaꞌave meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ayén tihuaꞌutáꞌa mej miyen rajpuaíitzi muáꞌaraa meꞌɨ́jna jetze meꞌecan ɨ́ Jesús. 0]Y(Naíimiꞌi mú ráꞌantzaahua. Aj mú mi aꞌɨ́mej huatajé ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Majta huaꞌutéevajxɨ. Majta huaꞌutáꞌijmɨijriꞌi mej nuꞌu caí chéꞌe tihuáꞌaꞌixaateꞌe ɨ́ teɨte Jesús jetze meꞌecan. Aj mú mi huaꞌutátuaa. N\'Naꞌari caí tɨ puaꞌa meꞌɨ́jna jetze araújcaꞌane ɨ́ Dios mej miyen rɨcɨ, capu raꞌantipuáꞌajteꞌesin. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu hui sej si caí seꞌɨ́jna neꞌusiꞌiteꞌe ɨ́ Dios, setáꞌaj caí huáapuaꞌa ráteseꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ Dios. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Gamaliel. [7&’Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej yeꞌí rɨcɨ. Caxu hui huáꞌajeeve seꞌíime i teteca. Michéꞌe huirácɨɨne, aꞌiné tɨ puaꞌa rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa miyen tirájteu, naímiꞌi pu tejáꞌuvaɨjtzi. xZi%’Ajtahuaꞌa hui seɨj huanéj, aꞌɨ́jna ɨ́ Judás tɨ Galilea éꞌemeꞌecan. Aj pu ꞌi huataseíjre aꞌɨ́jna matɨ́ꞌɨj huaꞌutéꞌitɨee ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́ɨ pu huajaꞌuvíꞌitɨ muꞌiicáca mej mi jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen. Majta mú hui raajéꞌica. Majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú aꞌucɨ́jxɨ. xYi$Xuꞌuri hui raꞌutámuaꞌareeriꞌi, tɨ ari áꞌatee tɨ seɨj huanéj tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Teudas. Ayee pu hui téꞌujtzaahuateꞌecaꞌa tɨjɨ́n jéꞌecan pu ruxeꞌeveꞌe. Seica mú majta jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee mú aráꞌaxcaa aꞌachú cumu muáacua ciento ɨ́ teteca. Aru meraajéꞌica meꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, seica mú curéꞌitixɨ. Capu tiꞌitɨj aꞌij tiraatévaɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Teudas. NX#Aj pu ꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌaijta: ―Múꞌeen teteca sej íiyen aꞌuchéjme Israél, rɨ́ꞌɨ xuꞌu aꞌij sej yeꞌí huáꞌuruuren aꞌímej i teteca. rW]"Aj pu ꞌi seɨj á aꞌutéechaxɨ tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Gamaliel. Fariseo pu púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna. Aꞌɨ́ɨ pu tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze. Naíimiꞌi mú rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨcaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Gamaliel. Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej hueꞌiráviꞌitɨn aꞌɨ́mej ɨ́ teteca. 0VY!Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌíjna, jéꞌecan mú huataníniuꞌucacucaꞌa. Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa mej huáꞌucuiꞌini. U ’Aꞌij tu huaseíj iteen, ajta ayén cheꞌatá naꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu raatéxajtan. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ Dios raataꞌítecaꞌa tɨ huateáturan aꞌɨ́mej tzajtaꞌa ɨ́ mej ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ Dios. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. Gamaliel pu nuꞌu ráꞌixaa aꞌij tɨ yeꞌí huárɨni {ToDios pu aꞌán yáꞌujra ɨpuari japua rurɨꞌɨríintaꞌa pújmeꞌen. Ajta aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌareere jáꞌaraa tɨ amuacaí áꞌaraꞌani, ajta tɨ huáꞌa japua huániuuni ɨ́ teɨte. Ayee pu ráaruu ɨ́ Dios tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn huaꞌutáꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej ahuaújcaꞌanen mej mi seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ Dios jemi, ajta tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. SAꞌɨjna tɨ huaꞌaDioj ɨ́ tavaújsimuaꞌa teeca, aꞌɨ́ɨ pu hui ajtahuaꞌa raatatɨ́ste ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ij ruuri áꞌaraꞌani. ’Mɨ́ seajta múꞌeen, seraajéꞌica. Ayee xu hui tiráꞌutatai cɨyej jetze. vReAyee pu ꞌi tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, majta ɨ́ seica. Miyen tɨjɨ́n: ―Ruxeꞌeveꞌe tej ráꞌantzaahuateꞌen ɨ́ Dios. Capu ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tej múꞌeetzi ántzaahuateꞌen mɨ sej iꞌi teteca. }QsAj pu ꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna tɨjɨ́n: ―Teen tu amuaatáꞌijmɨijriꞌi sej caí chéꞌe siyen tihuáꞌamuaꞌate ɨ́ teɨte seꞌɨ́jna jetze meꞌecan ɨ́ Jesús. ¿Ni siyen huarɨ́j múꞌeen? Caxu xaa neꞌu siyen huarɨ́j. Seucheꞌe xu tihuáꞌamuaꞌate nainjapua íiyen Jerusalén. Seajta siyen ta jetze tíꞌijpuaꞌajteꞌe itejmi tɨjɨ́n teen tu teꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tej raajéꞌica teꞌɨ́jna ɨ́ tevi. ―Ayee mú tihuaꞌutáꞌixaa. pPYMatɨ́ꞌɨj huajaꞌuvéꞌeviꞌitɨ, aj mú mi huaꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej huataújseijrata aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej títetateí jueesi jɨmeꞌe mej mi meꞌɨ́n tihuaꞌutaꞌíhuaꞌu ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa. VO%Ajtáꞌi áꞌiyen aꞌɨ́ɨn áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ capitán, seica jamuan ɨ́ mej ravaɨreꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi huajaꞌuvéꞌeviꞌitɨ. Camu caꞌanéeri jɨ́n aꞌiné mehuáꞌatziɨɨneꞌecaꞌa ɨ́ teɨte. Ayee mú tíꞌimuaꞌastɨ́ tɨjɨ́n tɨ puaꞌa mehuáꞌuteátuꞌasixɨꞌɨn tetej jɨmeꞌe. yNkAj pu ꞌi seɨj á eꞌiréꞌene. Aj pu ꞌi huaꞌutáꞌixa tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca ɨ́ sej hui múꞌeen huaꞌiteáana, aꞌúu mú anúꞌuhuatéꞌuu u teyujtaꞌa. Metihuáꞌamuaꞌate ɨ́ teɨte. LMTɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ capitán tɨ jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe u teyujtaꞌa, majta ɨ́ mej vivejméꞌen jɨ́n títetatéꞌecaꞌa u teyujtaꞌa, capu aꞌij tihuáꞌarɨꞌɨristeꞌecaꞌa aꞌij mej yeꞌí tiuꞌutaxáj. Jéihua mú tiúꞌurihuaꞌuracaꞌa aꞌij tɨ téꞌaraꞌani. -LSMiyen tɨjɨ́n: ―Ayee tu éeniꞌicɨꞌe tenaꞌa ráateu ɨ́ carcel, temuaꞌa pu naa teꞌiteánamiꞌihuacaꞌa. Majta mú rachaꞌɨɨcaꞌa temuaꞌa naa ɨ́ xantaaruꞌu. Tetɨ́ꞌɨj teꞌentacú, capu anúꞌujéꞌej jaꞌatɨɨtacaꞌa. ―Yee muꞌu tiuꞌutaxájtacaꞌa. K{Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j seica ɨ́ huaꞌaxantaarustemuaꞌa. Aj mú mi meꞌuun aꞌuréꞌene aꞌujna carcel. Mɨ́ ajta caí capu anúꞌujajéꞌej jaꞌatɨɨtacaꞌa, majta aꞌuréꞌacɨ mej mi miyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen. J1Matɨ́ꞌɨj mi miyen huarɨ́j. Tapuáꞌarijmeꞌeca mú u aꞌuteájrupi u teyujtaꞌa. Aj mú mi autéjhuii mej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe u teyujtaꞌa, majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, matɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌaráꞌa, mehuaꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej tiújseɨreꞌen ɨ́ huaꞌajueesi, majta naíjmiꞌi ɨ́ huáꞌavaujsimuaꞌa, ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjme aꞌujna Israél. Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej hueꞌiráviꞌitɨn meꞌújna aꞌu mej nuꞌu aiteánamiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. mISTɨꞌɨquí ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Sericu, setáꞌaj seꞌuun aꞌutéhuiixɨꞌɨn aꞌu tɨ eꞌeráyaujtaꞌa jáꞌitaꞌa u teyujtaꞌa. Setáꞌaj hui huaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte nain jɨmeꞌe aꞌíjna i niuucari tɨ jɨ́meꞌen Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. H%Tɨꞌɨquí tɨ́caꞌɨmua seɨj á eꞌiréꞌene. Tɨꞌɨquí teꞌentacú aꞌɨ́jna aꞌu tɨ éꞌepueerta. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn huaꞌiráaviꞌitɨ. G5Aꞌɨ́j mú jɨ́n huaꞌuvíviꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌiteáana u carcel. JF Matɨ́ꞌɨj mi huáꞌanchueere jeíhua aꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌaijteꞌe u teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huáꞌa jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ Saduceos. :EmJéihua mú majta curéꞌecɨjxɨ ɨ́ teɨte mej aꞌɨmuá antachéejmee. Aꞌɨ́mej mú u eꞌeráaviꞌitɨ ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi, majta ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌe ɨ́ tiyaaruꞌu. Naíimiꞌi mú huarúj. Mej nuꞌu huanámiꞌihuacaꞌa, majtáhuaꞌa mú nuꞌu huaꞌutátuaa QDMajta mi autéjhuii mej huaꞌirájtɨni ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi ɨ́ caaye jetze. Caama japua mú huáꞌujtuaa, majta itari japua. Ayee mú huáꞌuruu. Ayee mú tíꞌimuaꞌastɨ́ tɨjɨ́n tɨ puaꞌa nuꞌu cɨéenimeꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro huáꞌa japua tanén aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi. CCAꞌɨ́j mú jɨ́n, téꞌantzaahua jeíhua ɨ́ teɨte, teteca, majta ꞌuuca. Muꞌuri jaítzeꞌe muꞌiicáa ɨ́ mej ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. B  Ajta capu jaꞌatɨ áꞌucaꞌanejcaꞌa tɨ ajteáxɨɨre aꞌɨ́mej jamuan aꞌujna tɨ eꞌejtéchiꞌiviꞌi. Capu amɨ́n aꞌij, aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica, rɨ́ꞌɨ mú tihuáꞌajchaꞌɨɨcaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌecaꞌa. mAS Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, jeíhua mú miyen tiúꞌuruu mej mi huaꞌutaseíjrateꞌen ɨ́ teɨte mej Dios jetze araújcaꞌane. Majta ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌecaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú tiújseɨj aꞌujna jáꞌahuaꞌa mej miyen tejéꞌemuaꞌamua tɨjɨ́n tɨ Salomón eꞌevéꞌechiꞌiveꞌe. #@? Majta naímiꞌi ɨ́ mej ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa, majta ɨ́ seica aꞌachú mej puaꞌamé ɨ́ mej ráamuaꞌareeriꞌi, naímiꞌi mú tiuꞌutátziɨn temuaꞌa naa. Mej nuꞌu miyen jeíhua tiúꞌuruu meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi 3?_ Tɨ́ꞌɨj ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, aj pu ꞌi á eꞌerájve aꞌutɨ́ eꞌeraꞌɨ́ɨcajme. Ajta pu aꞌɨ́ɨn huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Aj mú mi uteájrupi aꞌujna chiꞌita aꞌɨ́ɨme ɨ́ teemua, matɨ́ꞌɨj raaseíj tɨjɨ́n puꞌuri mɨꞌɨchi. Aj mú mi ruꞌirájchui. Majta áꞌiyen u yeꞌaváꞌana aꞌu mej yeꞌetéete ɨ́ cɨ́naꞌaraꞌan. <>q Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn Pedro ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n naímiꞌi siyen tirúꞌumuaꞌareerecaꞌa sej si siyen ráaruu ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios sej si siyen tiráacuanamuan? Casiꞌi, á mú eꞌevéꞌecaꞌarajna aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meri á eꞌevéꞌejuꞌun. Aꞌɨ́ɨ mú u yeꞌaváꞌana ɨ́ áꞌacɨn. Aꞌɨ́ɨ mú hui majta muáꞌatɨni múꞌeetzi, micu. j=MAj pu ꞌi ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj hui naatáꞌixaateꞌen, ¿ni qui seráatuaa seꞌɨ́jna ɨ́ chuej? ¿Ni qui siyen tiraꞌancuréꞌa ɨ́ tumin seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ chuej sej ráatuaa? Aj pu ꞌi ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨjɨ́n: ―¡Jee! Teráatuaa. q<[Teuuméꞌeca aꞌachú cumu huaíca hora, Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn u aꞌatanéj aꞌɨ́jna ɨ́ ɨ́raꞌaraꞌan aꞌɨ́jna tɨ huamɨ́ꞌɨ. Capu tiꞌitɨj muaꞌareerecaꞌa aꞌɨ́jna aꞌij tɨ tiꞌitɨj huarɨ́j. U;#Aj mú mi seica á eꞌiréꞌene mej teteca mej teemua. Matɨ́ꞌɨj mi raꞌiréꞌeꞌijcatacaꞌa tiꞌitɨj jɨmeꞌe, cɨ́ɨxuri. Matɨ́ꞌɨj mi yáꞌutɨɨ. Matɨ́ꞌɨj mi raꞌaváꞌana. G:Tɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari, aj puꞌi á eꞌerájve á vejliꞌi aꞌu tɨ eꞌeraꞌɨ́ɨcajme aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Tɨꞌɨquí huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Ananias. Majta naímiꞌi ɨ́ mej ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ tiꞌitɨj huarɨ́j, jéꞌecan mú tiuꞌutátziɨn. '9G¿Ni caí múꞌeetzi aꞌaacaꞌa patɨ́ꞌɨj caí xɨ ráatuaa? Ajta, patɨ́ꞌɨj raatuá, ¿ni caí aꞌij tíꞌirɨꞌɨristacaꞌa pej tiuꞌunájchi nain jɨmeꞌe, capej aꞌij penaꞌa? ¿Aꞌiné pej pi tiuꞌumuáꞌaj peꞌɨ́jna jɨmeꞌe? Capej aꞌɨ́mej pɨ́tiúꞌucuanamua ɨ́ teteca, sino aꞌɨ́j pej pɨ́tiúꞌucuanamua ɨ́ Dios. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. .8UAj pu ꞌi ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―Ananias, ¿aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe paraatáꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu timuaataꞌaíjteꞌen ɨ́ muáꞌa tzajtaꞌa? Múꞌee pej hui ráacuanamua ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios peꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pej jeꞌicáca huateájtuaa ɨ́ tumin ɨ́ pej raamuáꞌitɨ peꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ chuej ɨ́ pej ráatuaa. t7aAjta aꞌɨ́jna ɨ́ Ananias, ayée pu tiuꞌutaújseijratacaꞌa tɨ nain eꞌerájtɨɨ ɨ́ tumin. Mɨ ajta caí, capu. Jeꞌicáca pu huateájtuaa ɨ́ tumin ɨ́ ru jemi. Ajta tɨ títuraavecaꞌa, aꞌɨ́j pu huatátui aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Ajta nain pu aumuaꞌareerecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. =6 uAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Ananias, aꞌɨ́ɨ pu seɨ́j chuej huátua aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ ruꞌɨ́j tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Safira. h5I%Seɨ́j pu chuej tíchaꞌɨɨcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ José. Aj pu ꞌi ráatuaa. Ajta u yeꞌerájtɨ aꞌɨ́jna ɨ́ tumin. Tɨꞌɨquí aꞌɨ́mej huatátui ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. 4$Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiujuꞌurɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ José, aꞌɨ́jna tɨ tíꞌivaɨreꞌecaꞌa aꞌɨ́mej jamuan huáacɨxaꞌastemuaꞌameꞌen ɨ́ Leví teecan. Aꞌuu pu éꞌemeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ José, aꞌujna jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Chipre. Ayee mú majta raatamuáꞌa tɨjɨ́n Bernabé. Aꞌíjna i niuucari tɨjɨ́n Bernabé, ayée pu huataújmuaꞌa aꞌíjna tɨjɨ́n Tɨ rɨ́ꞌɨ tihuaꞌatáꞌaca aꞌɨ́mej ɨ́ mej ruxɨeemɨ́jteꞌe. M3#Aj mú mi tiuꞌutátui aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Majta meꞌɨ́n, aꞌɨ́ɨme mú huaréꞌa ɨ́ tumin ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. f2E"Ajta ayén éeneꞌe, capu jaꞌanáj jaꞌatɨ caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌiracaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe naímiꞌi mú tiúꞌutuaaxɨ aꞌachú mej caj tíꞌijchaꞌɨ́jmeꞌecaꞌa, tiꞌitɨj chuej, naꞌari chiꞌij. Aj mú mi miyen huarɨ́j, u mú yeꞌerájtɨ ɨ́ tumin mej raꞌancuréꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tiuꞌutuáa. C1!Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, maúcheꞌe mú tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ajtahuaꞌa raatatɨ́ste ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́j mú jetze aráujcaꞌanejcaꞌa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios huápɨꞌɨ mej mi tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa. Rɨ́ꞌɨ mú tihuáꞌajchaꞌɨɨcaꞌa, seɨj majta seɨj. 0y Naíimiꞌi ɨ́ mej ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú rɨ́ꞌɨ tiúꞌurixaateꞌecaa. Camu aꞌij tihuáꞌaxajtacaꞌa seɨj majta seɨj. Majta tiuꞌuréꞌuraꞌa seɨj majta seɨj ɨ́ mej tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa. Capu jaꞌatɨ aꞌatzu ayén tiꞌixa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee neetzi pu tíꞌineꞌaa. Metiuꞌuréꞌuraꞌate micu, aꞌɨ́ɨme. d/AMatɨ́ꞌɨj meꞌɨ́jna jɨ́n miyen huarɨ́j, aj puꞌi huateújcaꞌatzɨjxɨ ɨ́ chiꞌij mej tzajtaꞌan huiiráteꞌecaꞌa. Aj puꞌi i huateájturaa ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Aꞌíjna jetze mú aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n miyen tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Camu tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa. Aꞌɨ́ɨ mú nain tiuꞌuréꞌuraꞌa seɨj majta seɨj ɨ́ mej tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa t.aPatáꞌaj pajta ahuaꞌacaꞌanen pej pi tihuáꞌuhuaateꞌen ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi. Pajta huaꞌutaseíjrateꞌen aꞌíjna ɨ́ pej jɨ́n peri huaꞌutáꞌa mej raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan aꞌíjna jetze meꞌecan i Jesús tɨ muavaɨreꞌe, tɨ caí jaꞌanáj tiꞌitɨj jɨ́n auteájturaa múꞌeetzi jemi. ―Yee mú tiraatáhuaviiriꞌi ɨ́ Dios. -9’Meꞌecui xaa neꞌu, múꞌee pej taꞌivástaraꞌa, casiꞌi, pɨ́ mi tíꞌitaneeche. Taatáꞌa ɨ́ caꞌaníjraꞌa ɨ́ tatzajtaꞌa itejmi i tej muavaɨreꞌe tetáꞌaj hui caí tíꞌitziɨɨneꞌe tej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen múꞌeetzi jetze meꞌecan. 9,kAyee mú cheꞌatá menaꞌa rɨjcu aꞌij pej yeꞌí amuacaícan tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe áꞌaraꞌani, tɨ́ꞌij ayén tiúꞌurɨni. 4+a’Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Póncio Pilato, aꞌɨ́ɨ mú hui tiújseɨj íiye chajtaꞌa huáꞌa jamuan ɨ́ teɨte mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, majta huáꞌa jamuan ɨ́ mej yéchej íiye Israél. Maújmuaꞌatziiteꞌecaꞌa aꞌij mej tiraatémuaꞌitɨn aꞌɨ́jna tɨ muavaɨreꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌɨ́jna tɨ caí jaꞌanáj tiꞌitɨj jɨ́n auteájturaa múꞌeetzi jemi. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen pej múꞌee án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua. **MRɨ́ꞌɨ mú u áꞌuruuren mej mi huateújneꞌusiꞌiteꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ huaꞌarey íiyen mej seijreꞌe chaanaca japua.Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú tiújseɨreꞌesin, naímiꞌi ɨ́ mej rájchaꞌɨɨreꞌe aꞌíjna i tavástaraꞌa, majta aꞌíjna tɨ án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua. Ayee pu raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan. [)/Múꞌee pej hui piyen tiuꞌutaxájtacaꞌa ajcaꞌihuáꞌɨmua peꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén axɨejniuꞌuca jetze araújcaꞌane aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, aꞌɨ́jna tɨ muavaɨreꞌecaꞌa. Ayee pu raꞌuyúꞌuxacaꞌa tɨjɨ́n:¿Aꞌiné mej mi níniuꞌucacu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan?Majta ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú tíꞌimuaꞌajca meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí ayén teꞌirájraꞌani. V(%Matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́n huáꞌunamuajriꞌi, aj mú mi naímiꞌi miyen tiraatáhuaviiriꞌi ɨ́ Dios. Miyen tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, múꞌee pej peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ pej raatétaahuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ta japua, pajta peꞌɨ́jna i chaanaca tej yen japuan seijreꞌe, pajta múꞌee raateájtuaa ɨ́ jaj ɨ́ tɨ veꞌée. Naíimiꞌi tɨ́j naꞌa aꞌachú tɨ́j puaꞌamé yen tíꞌiseijreꞌe, múꞌee pej nain tiúꞌutaahuacaꞌa. 3'_Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌutátuaa meꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Aj mú mi aꞌucɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huanámiꞌihuacaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌu mej aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ huáꞌaꞌamigustemuaꞌa. Aj mú mi huaꞌutáꞌixa nain aꞌij mej yeꞌí tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej veꞌecán jɨ́n títetateí, majta ɨ́ huaꞌavaujsi. &Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ teáataꞌa tɨ Jesús jetze araújcaꞌane aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ huarúj, ayée pu tirájchaꞌɨɨcaꞌa aꞌachú cumu huaꞌapuate nineꞌiraꞌa japuan jáꞌitaꞌa. Ɨ́ mej miyen tíꞌijhuaucareꞌe ɨ́ Dios jemi =%sMajta meꞌɨ́jna ɨ́ jueesi, aꞌɨ́ɨ mú mauj huaꞌutáꞌijmɨijriꞌi, majta huaꞌutáneeche. Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌutáꞌa mej huirácɨɨne meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí aꞌij tirájteuveꞌecaꞌa aꞌij mej yeꞌí tihuaꞌajteáꞌaxɨꞌɨn aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌiné naímiꞌi ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌacareꞌe ɨ́ Dios meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tiꞌitɨj huarɨ́j. $ Aꞌiné ayée pu hui tiúꞌujxeꞌeveꞌe tej raataxáj aꞌɨ́jna tej teri raaseíj, ajta ɨ́ tej teri ráanamuajriꞌi. )#KAjta aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ayée mú tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌeen xu raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntaren rujɨ́ɨmuaꞌa tɨ puaꞌa ayén tiraavíjteꞌe tej amuáꞌantzaahuateꞌen múꞌejmi nusu tej ráꞌantzaahuateꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Dios. |"qAj mú mi huaꞌutajé. Majta huaꞌutáꞌijmɨijriꞌi mej nuꞌu caí chéꞌe tihuáꞌaꞌixaateꞌe ɨ́ teɨte meꞌɨ́jna jɨmeꞌe niuucajtzeꞌen ɨ́ Jesús. Majta nuꞌu caí chéꞌe miyen tihuaꞌamuaꞌatée ɨ́ teɨte. !7Peru, tej ti caí jaítzeꞌe méjcaꞌi huáyee huáꞌanamuajra ɨ́ teɨte tzajtaꞌa, tichéꞌe huaꞌutáꞌijmɨi íjii mej caí chéꞌe tihuáꞌaꞌixaateꞌe ɨ́ teɨte meꞌɨ́jna jɨmeꞌe niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. ―Ayee mú tiuꞌutaúꞌixaa. 2 ]Majta miyen tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiquí tehuáꞌaruuren temɨ́ɨme mɨ teteca? ―Ayee muꞌu tiúꞌurihuaꞌuracaꞌa. Majta miyen tɨjɨ́n: ―Capu hui rɨꞌɨrí tej tiyen tiraataxáj yee capu ayén tiꞌayajna aꞌiné naíjmiꞌi ɨ́ mej íiyen aꞌuchéjme íiyen Jerusalén, aꞌɨ́ɨ mú ramuaꞌaree aꞌij tɨ tiꞌitɨj huáruu aꞌɨ́jna ɨ́ tevi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ tíꞌicuiꞌicaꞌa. )Aj mú mi huaꞌutaꞌaíj mej huirácɨɨne aꞌujna mej aꞌiráatei meꞌɨ́jna ɨ́ jueesi. Matɨ́ꞌɨj mi tiꞌitiúrixáateꞌajraa. lQMajta meꞌɨ́jna huaseíj ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huarúj. Aꞌuu pu aꞌutéveecaꞌa jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Aꞌɨ́j mú jɨ́n caí aꞌij tiuꞌutaxájtacaꞌa yee capu ayén tiꞌayajna. W' Jéꞌecan mú aꞌij huaꞌutaseíj aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca. Ayee mú tihuáꞌaxajtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Huáꞌucaꞌanistiꞌi ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa amɨjna mɨ Pedro, ajta amɨjna mɨ Juan. Majta ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n mej caí jaꞌanáj tiꞌihuaújmuaꞌate, majta miyen tɨjɨ́n: ―Camu tiꞌitɨj jɨ́n titeetéꞌuuca. Aj mú mi huaꞌumuájtecaꞌa tɨjɨ́n aꞌɨ́ɨ mú jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. M Capu hui méꞌe jaꞌatɨ seijreꞌe tej jetzen arátacaꞌanen tɨ́ꞌij Dios ta japua huániuuni. Aꞌɨ́ɨ puꞌu naꞌa Dios ayén raateájtuaa ɨ́ Jesús itejmi jemi íiyen tej seijreꞌe íiyen chaanaca japua tej ti Jesús jetze arátacaꞌanen tɨ́ꞌij Dios ta japua huániuuni. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Mehuáꞌaneechejcaꞌa, majta xaa huaꞌutátuaa meꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Juan ta ’Aꞌɨjna ɨ́ Jesús, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen “ɨ́ tetej sej méjcaꞌi yaꞌuhuáꞌaxɨ mɨ sej chiꞌij ájtaahuacaꞌa. Ayee pu teꞌirájraa tɨ aꞌɨ́ɨn puꞌeeneꞌe jáꞌaraa ɨ́ tetej tɨ anájca.” pY ’Ayee tu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe múꞌejmi, teajta aꞌachú puaꞌaméca sej yen huachéjme íiye Israél: Aꞌíjna i teáataꞌa íiye tɨ huatéjvee, aꞌɨ́j pu jɨ́n ari huarúj aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨꞌɨrí ráꞌantzaahua aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ Nazarét éꞌemeꞌecan, aꞌɨ́jna ɨ́ sej ráꞌutatai ɨ́ cúruu jetze. Dios pu ajtahuaꞌa raatatɨ́ste ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan tɨ́ꞌij ajtahuaꞌa ruuri áꞌaraꞌani. xi Cunqui íjii sej seri tíꞌitaꞌihuaꞌu seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn ɨ́ tɨ tiraacɨ́ꞌɨ aꞌíjna i teáataꞌa i tɨ cɨyáaxaraꞌacaꞌa, setáꞌaj ráamuaꞌaree aꞌij tɨ ꞌeen jɨ́n huarúj. FAj pu i aꞌɨ́ɨn Pedro aꞌɨ́jna jetze araújcaꞌane aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌeen mɨ sej antiújmuaꞌaree íiye chajtaꞌa, seajta múꞌeen mɨ sej huáꞌavaujsimuaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen huachéjme íiye Israél. $AAꞌɨ́ɨ mú mi miyen tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej hueꞌiráviꞌitɨn aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, majta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan mej mi tihuaꞌuꞌíhuaꞌu. Aj mú mi á jáꞌitaꞌa huajaꞌutéhuii. Matɨ́ꞌɨj mi tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi. Miyen tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani jetze xaꞌaraújcaꞌane sej si siyen rɨcɨ, naꞌari aꞌatani jetze meꞌecan siyen tíꞌiruure seꞌíjna jɨmeꞌe? CAꞌuu pu aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Anás ɨ́ tɨ huaꞌavastaraꞌa, ajta aꞌɨ́jna Caifás, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Alejandro. Muꞌiitɨ́ mú maꞌán naꞌa aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ huaꞌavastaraꞌa. Yee ruijmuaꞌa yee, aꞌɨ́ɨ mú tiújseɨj aꞌánna Jerusalén aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej antiújmuaꞌaree aꞌánna chajtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ huáꞌavaujsimuaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze. >uMajta ɨ́ teɨte, jeíhua mú tiúꞌunamuajriꞌi aꞌij mej tiuꞌuxájtacaꞌa. Majta ráꞌantzaahua. Aꞌɨ́j mú jɨ́n meri miyen aráꞌaxcaa aꞌachú cumu anxɨ́j viꞌiraꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌecaꞌa. Matɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa huáꞌa jemi ɨ́ jueesi 2]Aj mú mi huaꞌuvíviꞌi. Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌiteáana aꞌujna jáꞌahuaꞌa carcel. Camu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌiné puꞌuri téchuijxarijmeꞌeca. %Capu huaꞌaránajchecaꞌa ɨ́ teɨte ɨ́ mej miyen tihuáꞌamuaꞌatejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta ɨ́ Juan. Majta miyen tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa tɨ jɨ́n Dios pu ajtahuaꞌa raatatɨ́ste ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. X:~~7|zxvjtro^mkjhg.f+eYcb1a`<^]\o[YeXVUUSQQO~NLJ6GECCA@=P:86N44@210/5-7++)(d'M%%#!\ n(:Q% :EAj pu ꞌi áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe. A pu aꞌucaméꞌeca tɨ́ꞌɨj jaꞌatɨ antinájchecaꞌa tɨ Etiopia éꞌemeꞌecan. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tuꞌuvéꞌeꞌatajpiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Veꞌecán jɨ́n pu tiꞌitéjvee aꞌɨ́jna jemi ɨ́ mej jee Candace. Ayee pu huataújmuaꞌa Candace tɨjɨ́n Huaꞌareina ɨ́ mej meꞌuun éꞌemeꞌecan aꞌujna Etiopia. Aꞌɨjna ɨ́ tuꞌuvéꞌeꞌatajpiꞌihuacaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu antiújmuaꞌareerecaꞌa tɨ tumin seɨreꞌecaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌánna aꞌatanéj aꞌánna Jerusalén tɨ́ꞌij Dios aꞌutéenajche. xDiTɨꞌɨquí seɨj tiuꞌuxájtacaꞌa jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ seɨj tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua ɨ́ Dios jemi. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aricu áꞌuraꞌa aate pújmeꞌen aꞌájna juyéjraꞌa jetze tɨ Jerusalén aꞌuréꞌenineꞌi u jetze pújmeꞌen aꞌujna Gaza jáꞌahuaꞌa. Aꞌɨ́jna juyéjraꞌa jetze, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ aꞌuun muꞌutzitá aꞌuréꞌenineꞌi. CAꞌɨjna ɨ́ Pedro, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, aꞌɨ́ɨ mú tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej raaseíj aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j ráaruu ɨ́ Jesús, majta huaꞌutáꞌixa ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ jɨ́n huaꞌirájtuaani ɨ́ Dios. Múꞌiicacié mú miyen tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte mej aꞌuchéjme aꞌujna u Samaaria. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j aꞌánna Jerusalén. Aꞌɨjna ɨ́ Felipe, ajta ɨ́ tuꞌuvéꞌeꞌatajpiꞌihuacaꞌa tɨ Etiopia éꞌemeꞌecan IB Aj pu ꞌi ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Simón tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj raatáhuavii ɨ́ Dios tɨ ij caí tiꞌitɨ́j aꞌij neruuren, setɨ́j seuchén tiuꞌutaxájtacaꞌa. {AoAyee nu tíꞌimuaseij múꞌeetzi, jéꞌecan pej chueereꞌe muaꞌa tzajtaꞌa. Temuaꞌa pej tirajpuaíitzi puaꞌamé peꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pej auteájturaa ɨ́ Dios jemi. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. v@ePatáꞌaj raatapuáꞌajta peꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pej aꞌij puaꞌa tíꞌiruure. Patáꞌaj hui raatáhuavii ɨ́ Dios, tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn Dios timuaatáꞌuuniꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pej rájteu muaꞌa tzajtaꞌa. q?[Capu hui ayén tiraavíjteꞌe pej piyen tiuꞌutévaɨreꞌen peꞌɨ́jna jɨmeꞌe. Capej múꞌee huatáꞌacɨꞌɨpua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pej caí rɨ́ꞌɨ tiꞌitiáꞌachaꞌɨɨ muaꞌa tzajtaꞌa ɨ́ Dios jemi. y>kAj pu ꞌi ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―Chéꞌe antipuáꞌare mɨ tumin, pajta múꞌee, aꞌiné pej pi piyen tíꞌimuaꞌatze múꞌee pej tumin jɨ́n tiúꞌunanan ɨ́ Dios tɨ tihuaꞌatáꞌaca. 9=kAyee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Simón tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj naatáꞌan nej niyen huárɨni, nej seɨ́j avéꞌemuarɨꞌen, tɨ́ꞌij yé veꞌecáanen aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn huateáturan aꞌɨ́jna tzajtaꞌa ɨ́ jaꞌatɨ. <}Tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn Simón raaseíj tɨ yé veꞌecáane aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios matɨ́ꞌɨj seɨ́j avéꞌemuarɨꞌe aꞌán muꞌúutzeꞌen. Tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn tumin huaꞌutáꞌamɨꞌɨcaa. &;EMatɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n ɨ́ mej huaꞌapua, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌavéꞌemuarɨꞌexɨ aꞌán huáꞌamuꞌuutzeꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte. Matɨ́ꞌɨj miyen huarɨ́j, aj pu xaa yé veꞌecáane huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. :Aꞌiné caxɨ́ɨ pu yé veꞌecánejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios tɨ́ꞌij huateáturan huáꞌa tzajtaꞌa. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, naímiꞌi mú huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. @9yMatɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌaráꞌa, aj mú mi raatáhuaviiriꞌi ɨ́ Dios tɨ́ꞌij huateáturan huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Y8+Matɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, ɨ́ mej meri ráꞌantzaahua ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ Dios jemi éꞌemeꞌecan aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Samaaria aꞌuchéjme, aj mú mi huaꞌutaꞌítecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan aꞌɨ́mej jemi. (7I Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Simón, aꞌɨ́ɨ pu ajta ráꞌantzaahua. Ajta huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa. Jéꞌecan pu aꞌij teꞌutaseíj aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ yeꞌí rɨjcaa aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe, ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiꞌitɨ́j huaꞌutaseíjra ɨ́ mej jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ Dios jetze aráujcaꞌanejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n aꞌɨ́ɨn Simón aꞌutéjche tɨ áꞌucheꞌecaneꞌen jamuan. Aꞌɨjna ɨ́ Pedro, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, aꞌúu mú aꞌutéꞌuucaꞌa u Samaaria B6} Majta aꞌɨ́ɨ mú ráꞌantzaahua tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Felipe huaꞌutáꞌixa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ ayén tíꞌiraxa ɨ́ tɨ jetzen tíꞌaijta ɨ́ Dios, ajta ɨ́ tɨ jɨ́n raxa ɨ́ Jesús jetze meꞌecan. Aj mú mi huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa ɨ́ teteca, majta ɨ́ ꞌuuca. 57 Puꞌuri aꞌateeviꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Simón tɨ ayén rɨjcaa mej mi aꞌij teꞌutaseíj. Aꞌɨ́j mú jɨ́n ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa. D4 Naíimiꞌi mú ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa, tɨ́j naꞌa tɨꞌɨríi, majta ɨ́ mej vaujsi. Miyen tiꞌixáata tɨjɨ́n: ―Dios pu hui jetze araújcaꞌane amɨjna mɨ teáataꞌa. 3  Seɨj pu ajta aꞌutéveecaꞌa tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Simón. Jéꞌecan pu rúꞌumuaꞌareerecaꞌa aꞌɨ́jna tɨ tiꞌitɨ́j aꞌij huáruuren aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej aꞌij teꞌutaseíj ɨ́ teɨte. Puꞌuri áꞌatee tɨ ayén rɨjcaa aꞌɨ́jna ɨ́ Simón. Jéihua pu áꞌujtzaahuateꞌecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ nuꞌu jéꞌecan ruxeꞌeveꞌe. 2%Aꞌɨ́j mú jɨ́n huaújtemuaꞌave temuaꞌa naa aꞌujna chajtaꞌa. Aꞌɨjna ɨ́ Simón tɨ nuꞌu huápɨꞌɨ tiuꞌurɨ́ꞌɨre B1}Majta muꞌiitɨ́ huarúj ɨ́ mej tiyáaruꞌuse huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa; jéꞌecan mú huajíjhuacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ tiyáaruꞌuse matɨ́ꞌɨj huiráacɨ ɨ́ teɨte tzajtaꞌa. Majta muꞌiitɨ́ mú huarúj ɨ́ mej cɨyáaxaviꞌi, majta ɨ́ mej ruꞌɨ́ɨca jetze cɨyáaxaviꞌi. 80iJéihua mú ráꞌajaahuateꞌecaꞌa ɨ́ teɨte. Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe, ajta matɨ́ꞌɨj tiuꞌuséij aꞌij tɨ tiꞌitɨj huarɨ́j, jeíhua mú ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa, aꞌiné ayée pu rɨjca mej mi ráamuaꞌaree ɨ́ tɨ Dios jetze aráujcaꞌanejcaꞌa. '/GAj pu ꞌi seɨj u aꞌatanéj aꞌujna jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa tɨ aꞌuun eꞌejtémeꞌecan aꞌujna u Samaaria. Ayee pu ántehuaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n Felipe. Aj pu ꞌi aꞌutéjche tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́jna jetze meꞌecan ɨ́ Cɨríistuꞌu. b.=Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej aꞌucɨ́jxɨ, aꞌu tɨ naꞌa mej áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú tihuaꞌumuáꞌate ɨ́ teɨte meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ Dios jɨ́n huaꞌirájtuaani. V-%Ajta aꞌɨ́ɨn Saulo, aꞌij puaꞌa pu huáꞌaruurejcaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. Aꞌu tɨ naꞌa mej aꞌuchéjmeꞌecaa, aꞌɨ́ɨ pu aꞌuteáruꞌipicheꞌe u huáꞌachiꞌita. Ajta huaꞌirájaꞌapuanaꞌa ɨ́ teteca, ajta aꞌɨ́mej mé ꞌuuca. Naíjmiꞌica pu tiꞌitatúꞌirihuaꞌa mej mi huaꞌunán. Ɨ́ tɨ nuꞌu tihuáꞌaꞌixaꞌatehuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe aꞌɨ́mej ɨ́ mej Samaaria éꞌemeꞌecan C,Majta seica ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tiraꞌaráꞌaste ɨ́ huaꞌayeꞌira, aꞌɨ́ɨ mú raꞌaváꞌana meꞌɨ́jna ɨ́ Esteban teecan. Jéihua mú rúꞌuxɨeemɨsteꞌecaꞌa. + 3Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Saulo, aꞌɨ́ɨ pu tíꞌijseijracaꞌa matɨ́ꞌɨj raajéꞌica meꞌɨ́jna ɨ́ Esteban. Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze matɨ́ꞌɨj raajéꞌica, majta áꞌiyen autéjhuii mej aꞌij puaꞌa huáꞌuruuren caꞌanín jɨmeꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, ɨ́ mej meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌánna Jerusalén. Majta áꞌiyen aꞌucɨ́jxɨ nainjapua tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Judea, majta u Samaaria. Aꞌɨ́ɨ muꞌu caí aꞌucɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Saulo pu nuꞌu aꞌij puaꞌa huáꞌaruure aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe *)<Aj pu ꞌi títunutacaꞌa. Ayen tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, capej aꞌɨ́mej jetze pej jetzen rapuaꞌajteꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa múꞌeetzi jemi. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. Tɨꞌɨquí huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Esteban.G);Matɨ́ꞌɨj ratúꞌaxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Esteban, ayée pu tiraatéjhuau ɨ́ Dios jemi, tɨjɨ́n: ―Jesús, nevástaraꞌa, patáꞌaj raꞌancuréꞌan i nexɨejniuꞌuca. f(E:Aj mú mi ruꞌiráajaj meꞌújna u chajtaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej raateátuꞌasixɨꞌɨn tetej jɨmeꞌe. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌijseijracaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú teꞌitiújchuiixɨ ɨ́ tiúꞌujsiicuꞌu. Matɨ́ꞌɨj mi á tejáꞌajraj á chuaataꞌa jemin aꞌɨ́jna ɨ́ temuaij tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Saulo. '9Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj mú mi huiteújnaxɨ ɨ́ rumuájcaꞌa jɨmeꞌe ɨ́ runaxaiitaꞌa mej mi caí ráanamua aꞌij tɨ tiꞌixa. Majta huatejíihuajraa caꞌanín jɨmeꞌe aꞌɨ́ɨme. Majta u aꞌutéruaachecaꞌa jemin. ;&o8Ajta ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Esteban ayén tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, néjseij ɨ́ tɨ ari antácuuni ɨ́ ta japua, neajta neꞌɨ́jna seɨ́j ɨ́ tɨ ajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte. Aj huatéjvee rɨꞌɨríintaꞌa ɨ́ Dios. ―Ayee pu jemin tiuꞌutaxájtacaꞌa. i%K7Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Esteban, xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́j pu jetze rucáꞌanejcaꞌa. Aj pu i á áꞌujneerecaꞌa ɨ́ ta japua. Tɨꞌɨquí ayén éeneꞌen tiuꞌuséij tɨ airátatzacaꞌa aꞌujna tɨ éꞌeseijreꞌe ɨ́ Dios, ajta tɨ aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, rɨꞌɨríintaꞌa ɨ́ Dios. S$6Matɨ́ꞌɨj miyen tiráanamuajriꞌi, jéꞌecan mú huataníniuꞌucacucaꞌa. Aꞌɨ́j mú jɨ́n temuaꞌa titeꞌeváꞌujcheꞌeve ɨ́ rutamej jetze. Temuaꞌa mú tíꞌijneechejcaꞌa. L#5Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨ mú amuaatátui ɨ́ yeꞌirá tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. Mɨ seajta múꞌeen, caxu ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa. ―Ayee puꞌu tiuꞌuxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Esteban. Mej nuꞌu raajéꞌica meꞌɨ́jna ɨ́ Esteban z"m4’Naíimiꞌi aꞌachú mej puaꞌaméca ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa huáꞌuruu ɨ́ áꞌamuavaujsimuaꞌacɨꞌɨ. Aꞌɨ́ɨ mú majta huáꞌucuii aꞌɨ́mej ɨ́ mej amuacaícan raataxájtacaꞌa yee aꞌɨ́ɨ pu yé veꞌecánejsin ɨ́ tɨ rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe ɨ́ Dios jemi. ’Meꞌecui xaa neꞌu, múꞌeen mɨ sej caí ramuaꞌareerecaꞌa, múꞌeen xu raatéeviꞌi, seajta raajéꞌica. (!I3Aj pu ꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Esteban. Ayen tɨjɨ́n: ―Múꞌeen xu iꞌi muárɨꞌeri. Capu hui tiꞌitɨ́j aꞌamua tzajtaꞌa uténinei. Ayee xu antaújnaamua ɨ́ ru tzajtaꞌa, matɨ́j rɨjcaa ɨ́ áꞌamuavaujsimuaꞌacɨꞌɨ. Jaꞌanáj tɨ naꞌa nain xɨcaj tzajtaꞌa, múꞌeen xu caí raꞌancuréꞌaꞌave aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. J  2¿Ni necaí neꞌɨ́n púꞌeen inee i nej nain tiúꞌutaahuacaꞌa tɨ aꞌuun tejéꞌeseijreꞌe u ta japua, ajta tɨ tíꞌiseijreꞌe íiyen chaanaca japua? Ayee pu tiꞌixa ɨ́ Dios. H 1Ayee pu tiꞌixa ɨ́ tavástaraꞌa. Ayen tɨjɨ́n:Nee nu aꞌujyeíjxɨꞌɨsin ɨ́ neꞌɨpuá japua u ta japua, neajta nuꞌu eꞌeráchepuarita ɨ́ chaanaca japua.¿Tiꞌitáni chiꞌiraꞌa senaatétaaven ineetzi?¿Caꞌɨ́n aꞌuné jetze éꞌerɨꞌɨri nej nuꞌu huánseꞌupeꞌen? A{0’Mɨ́ ajta, Dios pu jaítzeꞌe antiújmuaꞌaree caí máàj jaꞌatɨ, aꞌɨ́ɨ pu caí éꞌe éꞌeche ɨ́ chiꞌij tzajtaꞌa ɨ́ mej ráꞌajtaahuacaꞌa ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́j pu hui jɨ́n ayén raꞌuyúꞌuxacaꞌa ɨ́ seɨj tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan tɨjɨ́n: /Capu ajta ayén tejaꞌuréꞌene sino aꞌɨ́ɨ pu ráꞌajtaahuacaꞌa ɨ́ chiꞌiraꞌan ɨ́ Dios aꞌɨ́jna ɨ́ Salomón. yk.’Aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, aꞌii pu raacɨ́ꞌɨ tɨ Dios rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨcaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n raatéjhuau aꞌɨ́jna ɨ́ David ɨ́ Dios jemi tɨ́ꞌij Dios raatáꞌan tɨ David ráꞌajtaaven ɨ́ teyuu tɨ́ꞌij ayén tíꞌivaɨreꞌe áꞌaraꞌani tɨ́j chiꞌiraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Diojraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo. !;-’Matɨ́ꞌɨj raꞌancuréꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ ɨnaamua, aj mú mi u yeꞌerájtɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej mú aꞌuvéꞌejuꞌun aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Josué matɨ́ꞌɨj huaꞌutéemuaꞌitɨ ɨ́ teɨte aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej meꞌuun éꞌechejcaꞌa. Dios pu huaꞌiráaviꞌitɨ tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn huaꞌutáꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ tavaújsimuaꞌa teeca seɨ́j chuéjraꞌa japua mej japuan huaujchéeteꞌajraꞌani. Aꞌuu pu jéꞌeseijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ɨnaamua ajta naꞌa caí aꞌɨ́jna tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ jetzen aꞌɨ́ɨn huataseíjreꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ rey, ɨ́ David teecan. a;,’Aꞌujna ɨtzitá, aꞌɨ́ɨ pu jéꞌeseijreꞌecaꞌa huáꞌa jemi ɨ́ tavaújsimuaꞌa teeca aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ curéꞌanamiꞌi ɨ́ ɨnaamua aꞌu mej eꞌetiújseꞌɨri. Ayee mú hui éeneꞌen huatétaahuacaꞌa aꞌij tɨ yeꞌí aꞌɨ́ɨn Dios tiraataꞌaíj aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés, tɨ́ꞌɨj ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n tɨ nuꞌu raatétaaven ayén éeneꞌen tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ muaꞌatejri aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiraataseíjra. ta+Mɨ seajta, ayée xu tiráatɨsimeꞌe ɨ́ chiꞌiraꞌan seꞌɨ́jna ɨ́ santu tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Moloc,
seajta ráachuisimeꞌe ɨ́ tɨ jetzen seijreꞌecaꞌa xuꞌuraꞌaveꞌeraꞌan ɨ́ seɨj ɨ́ santu tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Renfán.Aꞌii mú nuꞌu hui aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe santute ɨ́ sej rujɨ́ɨmuaꞌa siyen tihuáꞌutaahuacaꞌa sej si rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan seꞌɨ́mej.Aꞌɨ́j nu jɨ́n neꞌuun amuaataꞌíti aꞌujnáꞌɨmua aꞌujna jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Babilonia. Ayee pu hui tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ Dios. 0Y*’Ajta, aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu hui mé huaꞌuhuáꞌaxɨ. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ajtáraa aꞌɨ́mej jemi mej mi seɨ́j jemi tiuꞌutévaɨreꞌen, aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej meꞌuun éꞌeseijreꞌe u ta japua, xuꞌuraꞌave, máxcɨraꞌi, xɨcaj, tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij tíꞌiseijreꞌe u júteꞌe. Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌɨ́jna jetze ɨ́ yuꞌuxari mej raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej títetatéꞌecaꞌa tiꞌitɨj jɨmeꞌe ɨ́ Dios jemi. Ayen tɨjɨ́n:Múꞌeen yaújmuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Israél,¿ni qui siyen tinaatámuaɨꞌɨvejte setɨ́ꞌɨj áꞌucɨɨnicu seꞌújna ɨtzitá?Caxu xaa neꞌu.Siraꞌatee huaꞌapuate nineꞌiraꞌa seꞌújna u muꞌutzitá.Caxu xaa neꞌu tinaatámuaɨꞌɨvejte. I )’Aj mú mi meꞌɨ́n santu tiꞌitɨ́j huatétaahuacaꞌa, tɨ ayén seijreꞌecaꞌa tɨ́j viseáaruꞌu. Matɨ́ꞌɨj mi tiraatámuaɨꞌɨvejte meꞌɨ́jna ɨ́ viseáaruꞌu. Jéꞌecan mú huataújtemuaꞌave meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej raatétaahuacaꞌa rujɨ́ɨmuaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ santu. 1[(Ayee mú tiraataꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ Aarón. Miyen tɨjɨ́n: “Patáꞌaj santute taatétaaven mej mi meꞌɨ́n amuaatéꞌee muáꞌaraꞌani, aꞌiné, catu xaa neꞌu ramuaꞌaree aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j ráaruu aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés, ɨ́ tɨ tuꞌirájtuaa aꞌujna u Egipto.” G'’Mɨ́ majta, camu áꞌujcaꞌanejcaꞌa mej ráꞌantzaahuateꞌen sino ayée mú tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa ɨ́ ru tzajtaꞌa mej huaréꞌecɨɨne aꞌuun pújmeꞌen u Egipto.  &’Matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́n teɨte tiújseɨj aꞌujna jáꞌahuaꞌa ɨtzitá, aꞌɨ́ɨ pu ajta á aꞌutéveecaꞌa huáꞌa jamuan. Aꞌɨ́ɨ pu xaa tahuáacɨxaꞌastemuaꞌa japua huaniú jemin aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua, aꞌɨ́jna tɨ tiraataꞌixaa aꞌánna jɨrí japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Sinaí. Moisés pu raꞌancuréꞌa ɨ́ niuucari mé jetzen ruuri muáꞌaraꞌani tɨ́ꞌij áꞌiyen aꞌɨ́ɨn taataꞌɨ́ꞌɨten itejmi. {o%’Aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés, aꞌɨ́ɨ pu hui ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ tɨ ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Israél teecan tɨjɨ́n: “Dios pu nuꞌu seɨ́j avéꞌeviꞌitɨ tɨ aꞌɨ́ɨn veꞌecán jɨ́n tiꞌitevée áꞌaraꞌani ɨ́ jemin. Aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu ajtémeꞌecan múꞌejmi jemi. Ajta nuꞌu ayén cheꞌatá naꞌa tiuꞌutévaɨreꞌesin netɨ́j nuꞌu inee. Setáꞌaj nuꞌu ráꞌantzaahuateꞌen.” U#$’Aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ huaꞌirájtuaa aꞌujna u Egipto aꞌɨ́mej ɨ́ tayaaxújmuaꞌacɨꞌɨ. Ajta jeíhua pu tiꞌitɨ́j huaꞌutaseíjra mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ Dios jetze aráujcaꞌanejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés aꞌujna u Egipto, ajta aꞌujna jáꞌahuaꞌa jaj tɨ veꞌée tɨ éꞌeseijreꞌe tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n jaj tɨ paꞌu, ajta aꞌujna jáꞌahuaꞌa ɨtzitá. Áꞌatee aꞌachú cumu huaꞌapuate nineꞌiraꞌa tɨ ayén rɨjcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés. K#’Aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej raatítecaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “¿Aꞌataani muaꞌantíhuau múꞌeetzi cumu tiꞌitɨj jɨmeꞌe juees pej pi nuꞌu titaataꞌaíjteꞌen itejmi?” ’Dios pu jetze rucáꞌanejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés tɨ i aꞌɨ́ɨn tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen, ajta huaꞌirájtuaani. Dios pu ruseɨ́j raataꞌítecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn huataseíjreꞌen ɨ́ tuꞌupi tzajtaꞌa tiꞌitɨ́j tɨ tétaasimeꞌecaꞌa. "Nee nu hui neri huaꞌuseíj aꞌij mej yeꞌí aꞌij puaꞌa huáꞌaruure ɨ́ neteɨ́testemuaꞌa ɨ́ mej meꞌuun aꞌutéij u Egipto. Nee nu ráanamuajriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n áꞌupuaapuaꞌareꞌe. Neajta nuꞌuri yé veꞌecánejsin nej ni huáꞌa japua huániuuni mej mi huirácɨɨne aꞌujna u Egipto. Aꞌɨ́j nu jɨ́n inee muaataꞌáijteꞌesin patáꞌaj áꞌuraꞌani patáꞌaj peꞌuun áꞌumeꞌen peꞌújna Egipto.” Ayee pu hui tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Dios. kO!’Ajta ayén tiraataꞌixaa ɨ́ tavástaraꞌa tɨjɨ́n: “Patáꞌaj ajtáꞌɨꞌɨpɨꞌɨn mɨ pej rajtácaꞌacai aꞌiné neetzi pu neꞌáa mɨ chuej pej japuan áꞌucheꞌecan. Nuꞌuri huaténeꞌaꞌaate.  Ayen tɨjɨ́n: “Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ huaꞌaDioj aꞌɨ́mej ɨ́ áꞌamuavaujsimuaꞌacɨꞌɨ, i nej Diojraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham, neajta aꞌɨ́jna ɨ́ Isaac, neajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo.” Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Dios. ’Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Moisés, jeíhua pu ruviveecaꞌa. Capu chéꞌe áꞌujcaꞌanejcaꞌa tɨ raaseíj. P Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́jna huaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés, jéꞌecan pu aꞌij raꞌutaseíj. Aj puꞌi yaꞌutéeseij temuaꞌa naa. Tɨꞌɨquí ráanamuajriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa.  1’Teuumeꞌeca aꞌachú cumu huaꞌapuate nineꞌiraꞌa, tɨꞌɨqui seɨj huataseíjre aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés jemi jáꞌahuaꞌa ɨtzitá á vejliꞌi ɨ́ jɨrí jetze tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Sinaí. Aꞌuu pu hui aꞌutéveecaꞌa tiꞌitɨ́j tzajtaꞌa tuꞌupi tɨ tétaasimeꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Aꞌɨ́j pu pɨ́rɨcɨ seɨj tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. z m’Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn ráanamuajriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés, aj pu ꞌi huataúruu. Aꞌuraa seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Madián. Aꞌuu pu hui áꞌucatii yee cumu jaꞌatɨ tɨ caí aꞌuun éꞌemeꞌecan. Aꞌuu pu huaténeꞌɨchecaꞌa. Ajta huaꞌapuaca títɨꞌɨrijmuaꞌacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés.  %Tij pajta ineetzi jéꞌicatan patɨ́j tiraajéꞌica peꞌɨ́jna mɨ tɨ Egipto éꞌemeꞌecan ɨ́ tajcaí.” Ayee pu tiraataꞌixaa. H  Aj pu nuꞌu i aꞌɨ́ɨn tɨ aꞌij puaꞌa raruurejcaꞌa ɨ́ seɨ́j ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa, tɨꞌɨqui nuꞌu aꞌɨ́ɨn raatátajchecaꞌa ɨ́ Moisés. Aj pu ꞌi ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “¿Aꞌataani muaꞌantíhuau múꞌeetzi tiꞌitɨj jɨmeꞌe cumu juees, pej pi titaataꞌaíjteꞌen itejmi? ’Yee ruijmuaꞌateꞌe yee pu huáꞌuteu huaꞌapuaca ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa. Maújneꞌusiꞌiteꞌecaꞌa aꞌɨ́ɨme. Ayee pu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés tɨ huaꞌutáꞌijmɨi. Tɨꞌɨquí ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Múꞌeen teteca, mɨ sej ruꞌihuaamuaꞌa, ¿aꞌiné sej si siyen aꞌij puaꞌa ruruure múꞌeen rujɨ́ɨmuaꞌa?” b=Ayee pu hui tíꞌimuaꞌajca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej ráamuaꞌaree aꞌɨ́ɨme ɨ́ ihuáamuaꞌameꞌen tɨ aꞌɨ́ɨn Moisés Dios jetze araújcaꞌane tɨ́ꞌij huaꞌirájtuaani. Mɨ majtaꞌi caí, camu. 0Y’Tɨꞌɨquí aꞌuun aꞌaráꞌa. Tɨꞌɨquí seɨ́j huaseíj tɨ Egipto éꞌemeꞌecan. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌij puaꞌa raruurejcaꞌa íꞌihuaareꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés. Tɨꞌɨquí aꞌuun áꞌume aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés tɨ́ꞌij japuan huániuuni aꞌɨ́jna ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n aꞌɨ́ɨn Moisés aꞌɨ́jna huajéꞌica ɨ́ jaꞌatɨ tɨ Egipto éꞌemeꞌecan. R’Ayee pu ari tirájchaꞌɨɨcaꞌa aꞌachú cumu huaꞌapuate nineꞌiraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés, ajta ayén tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa aꞌɨ́jna tɨ u huajaꞌuvéꞌemuaare ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa, ɨ́ mej miyen huaꞌatamuáꞌamua tɨjɨ́n yaújmuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Israél. Aj puꞌi áꞌuraa. 7Matɨ́ꞌɨj mi nain tiraamuáꞌate ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa aꞌɨ́ɨme Egipto mej éꞌemeꞌecan. Jéꞌecan pu raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiuꞌutaxáj, ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huáruuren. a;Tɨ́ꞌɨj hui aꞌájna tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌa jetze ɨ́ mej jetzen huáꞌacuiꞌini aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨꞌɨríi, seɨj pu japuan huaniú. ꞌƗ́itaꞌa aꞌɨ́jna tɨ ráꞌancuꞌuvajxɨ. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ yaujraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ rey. Aꞌɨ́ɨ pu ráaveꞌesijriꞌi tɨ́j ruyauj. A{’Aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze pu huanúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés. Dios pu rɨ́ꞌɨ yáꞌuseijracaꞌa ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Majta meꞌɨ́n vaújsimuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, aꞌɨ́ɨ mú ráaveꞌesijriꞌi meꞌújna ruche aꞌachú cumu huaíca máxcɨraꞌi. hIAjta áꞌiyen aꞌij puaꞌa tihuáꞌajchaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ teɨte ɨ́ tej huáꞌa jetze airáane iteen. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌij puaꞌa huáꞌuruu ɨ́ tavaújsimuaꞌacɨꞌɨ. Ayee pu hui tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ rey mej huaꞌiráhuaꞌaxɨn aꞌɨ́mej ɨ́ huáꞌayaujmuaꞌa ɨ́ mej mauj uneecaꞌi mej mi huácuiꞌini. ’Aj pu nuꞌu i seɨj teꞌenteájrupi rey jɨmeꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu caí raamuáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ José teecan. /’Tɨ́ꞌɨj aꞌájna tejaꞌuréꞌene ɨ́ xɨcaj tɨ jetzen araúraste aꞌɨ́jna tɨ jɨ́meꞌen ɨ́ Dios ayén teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ Abraham jemi tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, jeíhua mú huatámuꞌiirecaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ tavaújsimuaꞌacɨꞌɨ ɨ́ mej jetzen airáane. Muꞌuri muꞌiicáa aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte mej meꞌuun aꞌutéꞌecaꞌa aꞌujna u Egipto. ~Aj mú mi meꞌuun ɨmuá huajáꞌutɨ ɨ́ mɨꞌɨchite aꞌujna u Canaán. Ayee pu téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Siquem. Aꞌuu mú huajeꞌeváꞌana aꞌɨ́jna tzajtaꞌa ɨ́ tɨ huáꞌunanairiꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham aꞌɨ́ɨme ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Hamor, tɨ Siquem éꞌechejcaꞌa. Aꞌachú pu tihuaꞌunájchi aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham. N}’Tɨꞌɨquí Jacobo, aꞌuun áꞌuraa aꞌujna u Egipto. Aꞌuu pu ɨmuá aꞌumɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ tavaújsimuaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú majta meꞌuun áꞌucuii. |wAjta áꞌiyen tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ José tɨ ij aꞌuun aꞌuréꞌenen ɨ́ táàtajraꞌan, majta ɨ́ mej jamuan éꞌechejcaꞌa. Ayee mú aráꞌaxcaa aꞌachú cumu huaícate japuan tamuáamuataꞌa japuan anxɨ́vi. { Matɨ́ꞌɨjtáhuaꞌa huajaꞌuvéꞌemuaarecaꞌa meꞌújna u Egipto. Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn ɨ́ José huaꞌutáꞌixa aꞌɨ́mej ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa jaꞌatɨ tɨ púꞌeen aꞌɨ́jna. Ajta ɨ́ José aꞌɨ́j pu huatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Faraón jaꞌatén mej púꞌeen aꞌɨ́ɨme íꞌihuaamuaꞌameꞌen, majta jaꞌatén mej teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen. ?zw ’Tɨꞌɨquí ayén tiúꞌunamuajriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo tɨjɨ́n aꞌúu pu nuꞌu éꞌexuaavi ɨ́ tiꞌitɨ́j tɨ iráacuaꞌani aꞌujna u Egipto. Aj pu ꞌi huaꞌutaꞌítecaꞌa mej áꞌujuꞌun meꞌújna ɨ́ tavaújsimuaꞌacɨꞌɨ. Amuacaícan mú huajaꞌuvéꞌemuaarecaꞌa. y{ ’Aj pu ꞌi jeíhua tujri huatéxuaavirecaꞌa aꞌujna u Egipto, ajta íiye aꞌu mej éꞌechejcaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ tavaújsimuaꞌacɨꞌɨ. Ayee pu téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Canaán ayajna, aꞌíjna chuéjraꞌa japua íiye aꞌutejéꞌeseijreꞌe. Jéihua mú hui rajpuaíitzi muáꞌaraa ɨ́ teɨte. Capu xuaaviꞌicaꞌa tiꞌitɨj mej huácuaꞌani. _x7 Dios pu nuꞌu raatévaɨ tɨ ij caí chéꞌe rajpuaíitzi áꞌaraꞌani. Dios pu jetze aráujcaꞌanejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ José tɨ ij aꞌɨ́ɨn rúꞌumuaꞌareere temuaꞌa naa. Ajta Dios pu raatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ José tɨ aꞌɨ́ɨn jeíhua rɨ́ꞌɨ ráꞌaseijrateꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ rey, ɨ́ mej miyen raatamuáꞌa tɨjɨ́n Faraón. Aꞌɨ́j pu jɨ́n antiújmuaꞌareerecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ José aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiuꞌutaꞌaíjta tɨ́j naꞌa nainjapua aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Egipto, ajta aꞌujna aꞌu tɨ éꞌechejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ rey. rw] ’Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ tavaújsimuaꞌa, jéꞌecan mú ráꞌanchueere seɨ́j ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa tɨ ayén ántehuaꞌacaꞌa tɨjɨ́n José. Aꞌɨ́ɨ mú ráatuaa ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa. Aj mú mi seica yaꞌuvíꞌitɨ seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Egipto. Ajta Dios pu raatévaɨ aꞌɨ́jna ɨ́ José. Sv’Aj pu ꞌi Dios raatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham tiꞌitɨj tɨ jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ Dios ruseɨ́j teꞌataújratziiriꞌi tɨ nuꞌu chuej ráacɨꞌɨti. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej raꞌantisíꞌiche ɨ́ runavij ɨ́ taꞌantiújviꞌi ɨ́ mej jetzen seaꞌaraca. Aꞌɨ́j pu jɨ́n tɨ́ꞌɨj teuuméꞌeca aꞌachú cumu aráhuaica xɨcaj tɨ huanúꞌihuacaꞌa ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Abraham, ayée pu ráaruu ɨ́ ruyauj tɨ ayén ántehuaꞌacaꞌa tɨjɨ́n Isaac. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Isaac, ayée pu cheꞌatá naꞌa ráaruu aꞌɨ́jna ɨ́ ruyauj tɨ ayén ántehuaꞌacaꞌa tɨjɨ́n Jacobo. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jacobo, ayée cheꞌatá naꞌa huáꞌuruu aꞌɨ́mej ɨ́ ruyaujmuaꞌa, ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌaxcaa, ɨ́ mej jee tavaújsimuaꞌa púꞌeen. Mu’Nee nu hui neajta niyen huáꞌaruuren mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa tirajpuaíitzi muáꞌaraꞌani aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tihuaꞌajéeve muáꞌajuꞌun, chéꞌe tiꞌitɨj jɨmeꞌe nicu. Aj mú mijtáꞌi huiráajuꞌun aꞌɨ́ɨme ɨ́ aꞌahuáacɨxaꞌastemuaꞌa meꞌújna. Majta meꞌɨ́n miijmu naatévaɨreꞌe íiye aꞌu pej áꞌuca.” Ayee pu hui tiraataꞌixaa ɨ́ Dios aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. `t9’Ayee pu ajta tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Muáꞌahuaacɨxaꞌastemuaꞌa mú meꞌuun aꞌutéꞌe muáꞌajuꞌun seɨ́j chuéjraꞌa japua aꞌu mej caí éꞌemeꞌecan. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta aꞌujna, aꞌɨ́ɨ mú tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌesin mej tiuꞌumuárɨꞌen puaíjtzi jɨmeꞌe. Majta aꞌij puaꞌa tihuaꞌajéeve muáꞌajuꞌun. Muáꞌateeri aꞌachú cumu muáacua ciento nineꞌiraꞌa mej rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun. dsACapu seɨj chuej raacɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham, ni cɨ́j caj aꞌu tɨ eꞌehuaújchejteꞌen tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn ayén tiraataxáj aꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee neetzi pu neꞌáa ɨ́ chuej. Ajta aꞌɨ́ɨn teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ Dios tɨ chuej raatáꞌan. Ajta ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Tɨ́ꞌɨj nuꞌu huámɨꞌɨni aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham, aꞌɨ́mej pu cɨꞌɨti ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen.” Capu hui amɨ́n aꞌij tɨ ajta caí títɨꞌɨríjmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj Dios jetzen ayén teꞌataújratziiriꞌi. mrS’Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn Abraham huirájraa aꞌujna Mesopotamia. Ayee pu ajta téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Caldea. Tɨꞌɨquí aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌujna u Harán. Aꞌatzu hui áꞌateeviꞌica, tɨꞌɨqui aꞌɨ́ɨn huamɨ́ꞌɨ ɨ́ táàtajraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham. Aj pu ꞌi Dios raataꞌaíj aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham tɨ nuꞌu huiirájraꞌani aꞌujna u Harán tɨ́ꞌij áꞌuraꞌani aꞌíjna chuéjraꞌa japua sej yen japuan aꞌuchéjme íjii. PqAyee pu aꞌɨ́ɨn Dios tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Huirájraꞌa ayujna aché. Majta muáꞌateɨtestemuaꞌa, capej huáꞌaviꞌitɨ sino michéꞌe miyen ꞌeeneꞌen ayujna. Seɨ́j nu muaataseíjrateꞌesin ɨ́ chuej pej japuan seíireꞌe puaꞌamé. Patáꞌaj áꞌuraꞌani peꞌújna.” Ayee pu tiraataꞌixaa. p1Aj pu ꞌi ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Esteban. Ayen tɨjɨ́n: ―Xáanamuajriꞌi, neꞌihuaamuaꞌa, seajta múꞌeen, nevaújsimuaꞌa. Tɨ́ꞌɨj caí xɨ aꞌɨ́ɨn Abraham u aꞌaráꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Harán, tɨ́ꞌɨj auj aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Mesopotamia, Dios pu hui huataseíjre ɨ́ jemin ɨ́ Abraham. Aꞌɨjna ɨ́ Dios, ayée pu seijreꞌecaꞌa cumu mej témaxcavaꞌaraꞌan. o Aj pu ꞌi ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna tɨ tíꞌaijta u teyujtaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Ni ayén tiꞌayajna? =nsAj mú mi caꞌanín jɨ́n raꞌaráaseij naímiꞌi ɨ́ huaꞌajueesi. Ayee mú raꞌutaseíj cumu tɨ tétaaveꞌen ɨ́ néerimeꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Esteban. Yee pu éeneꞌe tɨ́j néerimeꞌaraꞌan ɨ́ seɨj ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua ɨ́ Dios jemi. `~}|zwvu%srqhp_nmkiihIg:fedcbf`_X^][VZnWVUTRPPO MLJIHFDXC B#@?=’Teen tu raaseíj nain jɨmeꞌe aꞌij tɨ huarɨ́j íiye aꞌu mej éꞌeche aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan ajta aꞌánna Jerusalén. Aꞌɨ́ɨ mú ráꞌutatai ɨ́ cɨyej jetze taꞌutácúruu. Ayee mú hui ꞌeen jɨ́n raajéꞌica meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. :#m &Dios pu yaꞌutaꞌítecaꞌa ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn jemin huateáturan ɨ́ Jesús. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́j pu jetze aráujcaꞌanejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨꞌɨquí áꞌucheꞌecaneꞌe jáꞌaraa. Ayee pu íꞌirɨjcaa ɨ́ tɨ íꞌixɨꞌepɨꞌɨn jɨmeꞌe. Ajta tihuáꞌahuaꞌatehuaꞌa naíjmiꞌica ɨ́ mej rajpuaíjtzi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiyaaruꞌu tihuáꞌaꞌaijteꞌecaꞌa. Ayee pu ꞌi rɨjcaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús aꞌiné Dios pu raatévaɨ. +"O %’Xuꞌuri ramuaꞌaree aꞌij tɨ yeꞌí tiꞌitɨ huarɨ́j aꞌujna jáꞌahuaꞌa tɨ́j naꞌa nainjapua u Judea. Aꞌuu pu aꞌutéjche aꞌujna u Galilea tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte, ajta tɨ́ꞌɨj ráamuaɨꞌɨhuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. !' $’Aꞌii pu hui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ Dios jɨ́n ayén tihuaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ huáacɨxaꞌastemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Israél teecan. Aꞌɨ́ɨ pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ tiuꞌutémuaꞌavisteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huáꞌa japua huaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua. Aꞌɨjna ɨ́ tɨ tavástaraꞌa púꞌeen itejmi, aꞌɨ́ɨ pu taatáꞌa tej ti rɨ́ꞌɨ titeeteáturan ɨ́ Dios jemi.  % #Naíjmiꞌica pu aꞌancuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ Dios aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca, majta mej xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ. Capu Dios jetze ruxeꞌeveꞌe tɨ puaꞌa seɨ́j chuéjraꞌa japua méꞌemeꞌecantan meꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatén. T! "Aj pu ꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―Nuꞌuri xaa niyen tíꞌinitɨejteꞌe íjii tɨjɨ́n ayej xaa neꞌu tiꞌayajna aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Dios naímiꞌi mú miyen titeetaniú tɨjɨ́n Dios pu ayén cheꞌatá naꞌa tíꞌijxeꞌeveꞌe naíjmiꞌica jɨmeꞌe tɨ́j ajta itejmi. Y+ !’Aꞌɨ́j nu jɨ́n caꞌanacan huaꞌutaꞌítecaꞌa mɨ seica mej mi muaajaꞌutájeeve. Xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej huarɨ́j pej peri mú yaꞌuvéꞌeme. Yee tuꞌuri, ticu, naímiꞌi uꞌutéꞌuu. Dios pu ramuaꞌaree aꞌij tej yeꞌí tíꞌijxeꞌeveꞌe, tetáꞌaj naímiꞌi ráanamua aꞌachú tɨ́j naꞌa caj aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa tímuaataꞌaíj pej titaatáꞌixaateꞌen. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Cornelio. y Patáꞌaj hui huaꞌutaꞌíte mej u áꞌujuꞌun aꞌujna u Jope. Michéꞌe nuꞌu yaꞌuvéꞌeviꞌitɨn meꞌɨ́jna ɨ́ Simón, tɨ ajta ayén ántehuaa tɨjɨ́n Pedro. Aa pu áꞌuca aꞌu tɨ éꞌeche ɨ́ Simón, aꞌɨ́jna tɨ navij tíꞌihuaꞌaca. Aa pu nuꞌu éꞌeche aꞌájna vejliꞌi jaj tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme.” Ayee pu hui tinaatáꞌixaa. &E Ajta ayén tinaatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n: “Cornelio, Dios pu nuꞌu ari ráanamuajriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ pej raatéjhuau ɨ́ jemin. Ajta aꞌɨ́ɨ pu raꞌutámuaꞌareeriꞌi aꞌachú pej caj tíhuaꞌutapuaíjve ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi.  Aj pu ꞌi ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Cornelio tɨjɨ́n: ―Puꞌuri hui teuumé muáacua xɨcaj, ayée nu niche huatacaí, nehuánitziꞌiveꞌe. Neajta raatéjhuau ɨ́ Dios jemi, aꞌatzaj cumu jáꞌitaꞌa ucaméꞌecaa ɨ́ xɨcaj. Tɨꞌɨquí jaꞌatɨ huataseíjre ineetzi jemi. Naa pu tiꞌitemastájyeꞌicaa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ruꞌucáviɨjcaꞌa. )K Aꞌɨ́j mú jɨ́n, naatajé meꞌíjna i taꞌihuaamuaꞌa nej nuꞌu mú aꞌuvéꞌemeꞌen, canu tiꞌitɨ́j aꞌij tiuꞌutaxájtacaꞌa. Ayee nu tíꞌijxeꞌeveꞌe nej ráamuaꞌaree aꞌiquí ꞌeen jɨ́n senaatajé. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. 'G Aj pu ꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―Múꞌeen xu tirúꞌumuaꞌaree ɨ́ tayeꞌirá tɨ caí taatáꞌaca itejmi i tej Israél jetze ajtémeꞌecan tej nuꞌu caí tiyen titejáꞌujujhuaꞌaneꞌen aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan ni tej nuꞌu caí tiyen tihuáꞌamuaare. ’Mɨ ajta Dios pu naataseíjra tɨ caí ayén tiraavíjteꞌe nej niyen tiraaxajta yee capu amɨ́n téꞌaste amɨjna ɨ́ jaꞌatɨ nusu yee xánaꞌaviꞌireꞌe pu seijreꞌe amɨjna. D Matɨ́ꞌɨj aꞌatzu tiuꞌuxáata rujɨ́ɨmuaꞌa, matɨ́ꞌɨj mi uteájrupi u chiꞌita. Tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn Pedro huaꞌuseíj ɨ́ mej tiújseɨj jeíhua ɨ́ teɨte.  Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn Pedro pu raꞌajjáj. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Huatéechaxɨ, tevi nuꞌu púꞌeen inee. F Tɨ́ꞌɨj Pedro u aꞌuteájrupi u chiꞌita, aꞌɨ́ɨ pu raꞌantinájchecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Cornelio. Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn Cornelio á eꞌerájve á vejliꞌipuan ɨ́ Pedro. / Majta seɨ́j jetze ɨ́ xɨcaj, aꞌúu mú aꞌaráꞌa u Cesarea. Aꞌɨ́ɨ pu huáꞌachuꞌeveꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Cornelio. Aꞌɨ́j pu jɨ́n huaꞌutajé ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa, ajta ɨ́ ruꞌamiigustemuaꞌa. Naíjmiꞌi mú tiújseɨj u chiꞌita. )K Tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn huaꞌutáꞌinee mej uteárute u chiꞌita. Aꞌuu mú aꞌuteájturaa aꞌujna. Yee ruijmuaꞌateꞌe yee pu áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro huáꞌa jamuan ɨ́ mej huaíca. Majta seica mú aꞌucɨ́j íꞌihuaamuaꞌameꞌen ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe meꞌuun éꞌechejcaꞌa aꞌujna u Jope. Pedro pu nuꞌu aꞌuun aꞌaráꞌa áa tɨ éꞌeche aꞌɨ́jna ɨ́ Cornelio (I Aj mú mi miyen titeetaniú tɨjɨ́n: ―Ayee tu ꞌeen jɨ́n yevéꞌejuꞌun aꞌɨ́jna jetze meꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ Cornelio ɨ́ tɨ huaꞌacapítan. Rɨ́ꞌɨ pu hui tíꞌitevij. Jéihua pu hui ranáꞌamicheꞌe ɨ́ Dios. Ajta naímiꞌi mú rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨ ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Seɨj tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨ pu raatáꞌixaa tɨ aꞌɨ́ɨn múꞌeetzi huataꞌáijta pej nuꞌu áꞌuraꞌani áa tɨ éꞌeche aꞌɨ́jna, tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn Cornelio muáanamua nain jɨmeꞌe aꞌachú pej penaꞌa caj tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin ɨ́ niuucari. ―Ayee mú tiraataꞌixaa. gG Aj pu ꞌi acájraa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro aꞌu mej aꞌutéꞌuucaꞌa. Tɨꞌɨquí ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen i sej nehuahuau. ¿Tiꞌitájni jɨ́n yé sevéꞌejuꞌun? ) Ájchesi. Patáꞌaj acájraꞌani. Pej pi áꞌuraꞌani huáꞌa jamuan. Capej tíꞌitziɨɨneꞌe aꞌiné nee nu huaꞌutaꞌítecaꞌa. $A Ajta aꞌɨ́jna, aúcheꞌe pu tíꞌimuaꞌajcá aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ huataseíjre ɨ́ jemin. Aj pu ꞌi ayén tiraataꞌixaa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios tɨjɨ́n: ―Simón, seica mú hui muahuauhuau. Mé huaíca aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej muaatéhuaunen. 5 Aj mú mi caꞌanín jɨ́n huaꞌutajé tɨ puaꞌa nuꞌu aꞌuun áꞌuca aꞌɨ́jna ɨ́ Simón tɨ ajta ayén ántehuaa tɨjɨ́n Pedro. uc Jéꞌecan pu tíꞌimuaꞌajca aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n aꞌiquí ꞌeen jɨ́n yé tanéj aꞌɨ́jna mɨ tiꞌitɨ́j, aꞌiquí téꞌeme íjii aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huaꞌayeꞌira. Aúcheꞌe pu tíꞌimuaꞌajcá matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́n aꞌaráꞌa táꞌapueerta aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ huajaꞌutaꞌítecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Cornelio. Aꞌɨ́ɨ mú tiuꞌutaꞌíhuaꞌu aꞌu tɨ éꞌechejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Simón. Matɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌaráꞌa. 0 Y Ayee pu huaícacajetze. Ajtahuaꞌa tíraa júteꞌe u ta japua aꞌɨ́jna ɨ́ saavana. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ huaꞌutaꞌítecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Cornelio ? w Ajtahuaꞌa jaꞌatɨ huánamuajriꞌi. Ayen tɨjɨ́n: ―Aꞌiné nain pu rɨ́ꞌɨ tiuꞌuteájtuaa ɨ́ Dios, capej chéꞌe piyen tíꞌixajta yee xánaꞌaviꞌireꞌe. Z - Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Canu xaa neꞌu. Canu jaꞌanáj racuaꞌani ɨ́ tɨ caí tatáꞌaca ɨ́ tayeꞌirá naꞌari tiꞌitɨ́j tɨ xánaꞌaviꞌireꞌe. 9 Aj pu ꞌi jaꞌatɨ huánamuajriꞌi tɨ ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Pedro, ajchesi. Iiyaꞌa huáꞌucuii patáꞌaj huáꞌucuaꞌani.  { Naíjmiꞌi mú titéꞌeseijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna jetze ɨ́ saavana naíjmiꞌi ɨ́ animaales, ɨ́ mej muáacuaca ajtaꞌɨ́ɨcajmee, majta ɨ́ mej chuaataꞌa huacɨꞌɨca, ɨ́ mej áꞌusinuurejyeꞌi, majta ɨ́ mej ráꞌaraꞌive. dA Ayee pu aꞌɨ́jna tiuꞌuséij tɨ nuꞌu antaújcu u ta japua. Tiꞌitɨj pu á eꞌicámeꞌecaꞌa á júteꞌe, saavana tiꞌitɨ́j, muáacuacɨꞌe pu uhuáꞌisquíinajme, ajta antijɨ́ꞌɨcɨꞌihuacaꞌa. r] Jéꞌecan pu huataꞌíꞌicuatacaꞌa. Puꞌuri ayén tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ tiúꞌucuaꞌani. Matɨ́ꞌɨj mauj rɨ́ꞌɨ tíꞌiruurejcaꞌa ɨ́ tɨ tíꞌicuaꞌani, aj pu ꞌi tiꞌitɨ́j huataseíjre ɨ́ jemin. mS Yee ruijmuaꞌateꞌe yee, aꞌatzaj tacuarixpua, matɨ́ꞌɨj meri á vejliꞌi aujúꞌucaa u chajtaꞌa, aj pu ꞌi Pedro antíraa ɨ́ chiꞌij japua aꞌu tɨ aꞌupáꞌatza tɨ́ꞌij raatéjhuauni ɨ́ Dios jemi. A{ Nain pu huaꞌutáꞌixa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huarɨ́j. Aj pu ꞌi huaꞌutaꞌítecaꞌa mej nuꞌu u áꞌujuꞌun u Jope. Tɨ nuꞌu tiꞌitɨ́j huataseíjre jemin ɨ́ Pedro iK Aj pu ꞌi áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ tevi tɨ tiráꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Cornelio. Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn Cornelio, huaꞌapuaca huataꞌítecaꞌa ɨ́ mej ravaɨreꞌe. Seɨ́j pu ajta seɨj huataꞌítecaꞌa tɨ iꞌi xantaaruꞌu. Jéꞌecan pu ráꞌastejcaꞌa ɨ́ huaꞌayeꞌira aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ xantaaruꞌu. kO Aꞌuu pu hui aꞌutéjvee seɨ́j jamuan tɨ ajta ayén ántehuaa tɨjɨ́n Simón. Navij pu tíꞌihuaꞌaca aꞌɨ́jna ɨ́ Simón. A pu vejliꞌi éꞌeche aꞌu tɨ jaj eꞌeveꞌeꞌástɨme. Aꞌɨ́ɨ pu hui timuaatáꞌixaateꞌesin aꞌij pej yeꞌí huárɨni. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua. B} Patáꞌaj huaꞌutaꞌaíjteꞌen ɨ́ teteca mej u áꞌujuꞌun meꞌújna u Jope, mej mi yaꞌuvéꞌeviꞌitɨn meꞌɨ́jna ɨ́ Simón tɨ ajta ayén ántehuaa tɨjɨ́n Pedro. ,Q Tɨꞌɨquí rajseíiraꞌajraa. Tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Cornelio. Aj pu ꞌi ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitáani, nevástaraꞌa? Aj pu ꞌi ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua tɨjɨ́n: ―Dios pu hui raꞌancuréꞌa nain ɨ́ pej peri ráahuaviiriꞌi, ajta ɨ́ pej jɨ́n huaꞌutévaɨ ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. R Jaꞌanáj pu ayén tiujuꞌurɨ́j. Aꞌatzaj teꞌecáaráꞌa ɨ́ tacuarixpua jáꞌitaꞌa ucaméꞌecaa ɨ́ xɨcaj, tɨ́ꞌɨj tiꞌitɨ́j huataseíjre. Cu xɨee tevi uteájrupi u chiꞌita aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Cornelio. Raaseíj temuaꞌa naa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨj tɨ tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna tɨ huataseíjre. Aj pu ꞌi ayén tiraatajé tɨjɨ́n: ―¡Cornelio! <q Aꞌɨjna ɨ́ Cornelio, jeíhua pu ranáꞌamicheꞌe ɨ́ Dios, majta ɨ́ seica ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen. Cornelio pu ajta ráꞌastehuaꞌa ɨ́ huaꞌayeꞌira aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Jéihua pu huaꞌutévaɨ tumin jɨmeꞌe, ajta rahuaucaꞌa jeíhua ɨ́ Dios jemi. ]~ 5 Ajta seɨj aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Cesarea. Ayee pu ántehuaacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ teáataꞌa tɨjɨ́n Cornelio. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ huaꞌacapítan ɨ́ mej miyen ánteꞌarua tɨjɨ́n xantaaruꞌu ɨ́ mej Italia éꞌemeꞌecan. L} +Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, aꞌatzu pu aꞌuun aꞌuteájturaa aꞌujna u Jope. Seɨj pu jemi áꞌucatii tɨ navij tíꞌihuaꞌaca. Simón pu ántehuaacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ.C| *Majta áꞌiyen nainjapua ráamuaꞌareeriꞌi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjmeꞌecaa aꞌujna Jope. Muꞌiitɨ́ mú ráꞌantzaahua meꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. W{' )Ajta áꞌiyen Pedro pu rajvíꞌi muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze. Aj pu ꞌi raꞌajjáj. Tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn Pedro, huaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ íꞌihuaamuaꞌameꞌen, ajta aꞌɨ́mej mé ꞌuuca ɨ́ mej antiújjɨɨmuajtarecaꞌa. Aꞌɨ́j pu huaꞌutaseíjra ɨ́ tɨ huamɨ́ꞌɨ. Puꞌuri ruuricaꞌa aꞌɨ́jna. z{ (Aj pu ꞌi Pedro huaꞌutaꞌaíj mej huirácɨɨne. Aj pu ꞌi títunutacaꞌa. Tɨꞌɨquí raatéjhuau ɨ́ Dios jemi. Pɨ́ pu ancuréꞌevee tɨ́ꞌij raaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ mɨꞌɨchi. Aj pu ꞌi ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―¡Tabita, ajchesi! Aj pu ꞌi atáneerecaꞌa. Tɨ́ꞌɨj i raaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Aj pu ꞌi aꞌujyeíjxɨ caama japua. ;yo 'Tɨꞌɨquí Pedro áꞌuraa huáꞌa jamuan. Tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌaráꞌa, aꞌɨ́ɨ mú yaꞌuvíꞌitɨ aꞌánna tɨ auucáꞌa ɨ́ mɨꞌɨchi ɨ́ cuaartu tzajtaꞌa. Majta meꞌɨ́n mé ꞌuuca ɨ́ mej muaꞌantiújjɨɨmuajtarecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huácuii ɨ́ huáꞌacɨnaꞌajmuaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú jemin aꞌatavéejmeꞌecaa. Maújyeinecaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi tiraataseíjra tiꞌitɨ́j cɨ́ɨxuri, majta síicuꞌuri, tiꞌitɨ́j tɨ tíꞌitaahuacareꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Doorca tɨ́ꞌɨj aúcheꞌe ruuricaꞌa. ixK &A pu vejliꞌi pɨ́tejáꞌarɨcɨ u Lida, aꞌujna jáꞌahuaꞌa Jope. Ajta aꞌúu pu aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro aꞌujna u Lida. Aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌecaꞌa muꞌuri ramuaꞌareerecaꞌa tɨ aꞌuun aꞌutéveecaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌutaꞌítecaꞌa huaꞌapuaca mej mi yaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌij tɨ tiꞌitɨj huarɨ́j. Ayee mú tíꞌijree tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj hui caꞌanacan áꞌuraꞌani aꞌujna Jope. +wO %Tɨ́ꞌɨj Pedro auj aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌujna u Lida, tijcuíꞌinecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Doorca. Tɨꞌɨquí huamɨ́ꞌɨ. Seica mú racáꞌɨiriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ mɨꞌɨchi. Matɨ́ꞌɨj mi ruꞌuteájtuaa aꞌánna taꞌamuájca tɨ aitéꞌasi ɨ́ cuaartu. kvO $Seɨj tɨ nuꞌu ajta téꞌatzaahuateꞌe, aꞌujna jáꞌahuaꞌa pu aꞌutéveecaꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Jope. ꞌƗ́itaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Ayee pu ántehuaa tɨjɨ́n Tabita. Tabita, ayée pu huataújmuaꞌa huaꞌaniuuca jɨmeꞌe ɨ́ griego tɨjɨ́n Doorca. Aꞌɨ́ɨ pu ayén rɨjca tiꞌitɨ jɨmeꞌe tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn. Jéihua pu huaꞌatévaꞌɨrihuaꞌa ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌiracaꞌa. Du #Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej aꞌuun huachéejmeꞌecaa aꞌujna Lida, majta meꞌújna u Sarón, naímiꞌi mú raaseíj. Majta jéjcuacan jɨ́n tiuꞌumuáꞌaj. Meráꞌantzaahua micu meꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu raꞌajjáj ɨ́ Doorca huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mɨꞌɨchite At{ "Aj pu ꞌi ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―¡Eneas! Jesús ɨ́ tɨ Dios án yáꞌujra ɨpuari japua, aꞌɨ́ɨ pu hui tíꞌimuahuaateꞌen. Ájchesi, patáꞌaj rɨ́ꞌɨ ráaruuren mɨ áꞌutaatzi. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu ꞌi ájchee ɨ́ Eneas. esC !Seɨ́j pu huáteu aꞌujna, teáataꞌa tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Eneas. Puꞌuri áꞌateeviꞌica aráhuaica nineꞌiraꞌa tɨ huácaꞌatii ɨ́ utaatzi japua. Cɨyáaxaraꞌacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Hr  Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, aꞌɨ́ɨ pu áꞌucheꞌecaneꞌe huaꞌamuáare ɨ́ íꞌihuaamuaꞌameꞌen ɨ́ tavástaraꞌa. Aꞌɨ́mej pu ajta u jaꞌuvéꞌemuaarecaꞌa ɨ́ seica ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌecaꞌa. Aꞌuu mú éꞌechejcaꞌa, chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Lida. q' Tɨ́j naꞌa aꞌu tɨ naꞌa mej aꞌuchéjme ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, aꞌujna jáꞌahuaꞌa tɨ ajtémeꞌecan aꞌujna Judea, ajta aꞌujna Galilea, ajta aꞌujna Samaaria, naímiꞌi mú rɨ́ꞌɨ titeechéejmeꞌecaa temuaꞌa naa. Jéꞌecan mú rucáꞌanejcaꞌa ɨ́ ru tzajtaꞌa. Majta meꞌɨ́jna jetze aráujcaꞌanejcaꞌa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ɨ́ tɨ rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌa. Metíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ puaꞌa tiꞌitɨj jɨ́n maꞌutéꞌɨtzen ɨ́ Dios jemi. Majta huatámuꞌiirecaꞌa jeíhua. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu aꞌɨ́ɨn tiráahuaa aꞌɨ́jna ɨ́ Eneas p  Matɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ihuáamuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́n ráamuaꞌareeriꞌi, aj mú mi yaꞌuvíꞌitɨ meꞌɨ́jna ɨ́ Saulo aꞌujna jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Cesarea. Matɨ́ꞌɨj mi raataꞌítecaꞌa aꞌuun pújmeꞌen chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Tarso. o  Seica pu ajta jamuan tiuꞌuxájtacaꞌa. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌa huaꞌaniuuca jɨmeꞌe ɨ́ griego. Jéihua mú tiúꞌurixaateꞌecaa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú ráꞌateseꞌecaꞌa mej raajéꞌica. wng Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌuun aꞌuteájturaa aꞌɨ́jna ɨ́ Saulo aꞌánna Jerusalén. Ajta aꞌɨ́ɨme huáꞌa jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe. Tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa Jesús jetze meꞌecan tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. rm] Capu amɨ́n aꞌij, aꞌɨ́ɨ pu ɨ́ Bernabé, aꞌɨ́ɨ pu raꞌancuréꞌeviꞌitɨ. Aj pu ꞌi yaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Ajta huaꞌutáꞌixa tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn Saulo, aꞌɨ́jna huaseíj ɨ́ tavástaraꞌa tɨ́ꞌɨj nuꞌu á aꞌumeꞌeca juye jetze, ajta Saulo pu huaꞌutáꞌixa tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej Damasco éꞌeche. Aꞌɨ́ɨ pu tihuaúꞌixaa Jesús jetze meꞌecan. cl? Tɨꞌɨquí aꞌuun aꞌaráꞌa u Jerusalén. Aꞌɨ́ɨ pu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa tɨ huaꞌajtéjaahuateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. Mɨ majta, camu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa aꞌiné méjtziɨɨneꞌecaꞌa. Camu aꞌatzu ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn ayén téꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Saulo. "k= Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, aꞌɨ́ɨ mú raꞌateájra sicɨ́ri jetze tɨ veꞌée. Matɨ́ꞌɨj mi raꞌacájtuaa tɨ́caꞌɨmua aꞌatzaj cumu jáꞌitaꞌa tɨ́caꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Saulo ɨ́ jaxuꞌu jetze. Aj pu ꞌi áꞌuraa. j} Nain tújcaꞌari tzajtaꞌa, majta nain tɨ́caꞌari tzajtaꞌa, aꞌúu mú eꞌitéteꞌecaꞌa tɨ éꞌepueerta aꞌu tɨ eꞌiránineꞌi ɨ́ juye. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu ráamuaꞌareeriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Saulo tɨjɨ́n maraatéviꞌira. /iW Aꞌatzu áꞌateeviꞌica, aj mú mi raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan mej mi raajéꞌica meꞌɨ́jna ɨ́ Saulo. ihK Máàj puꞌu jaítzeꞌe ruꞌuhuatácaꞌanistiꞌiriꞌi tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn ayén tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte. Jéꞌecan pu huaꞌutéemuaꞌitɨ aꞌɨ́mej ɨ́ juriiyu ɨ́ mej Damasco éꞌeche aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tiraataxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―¡Jee, ayej tiꞌayajna, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua! Saulo pu nuꞌu huataúruu mej nuꞌu mi caí raatéeviꞌi 6ge Naíjmiꞌi ɨ́ mej ráanamuajriꞌi, aꞌɨ́ɨ mú aꞌij yáꞌuseijracaꞌa jéꞌecan. Ayee mú tíꞌixajtacaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Ni caí aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa huáꞌuruu aꞌánna Jerusalén aꞌɨ́mej ɨ́ mej ranáꞌamicheꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús? ¿Ajta ni caí aꞌɨ́jna pu jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej tɨ́ꞌij amɨ́n huaꞌiráviꞌitɨn huaꞌanajɨ́ꞌɨcɨꞌexɨꞌɨn tɨ́ꞌij huaꞌutátuiireꞌen ɨ́ mej tíꞌaijta aꞌujna teyujtaꞌa aꞌánna Jerusalén? ―Ayee mú tiúꞌurixaateꞌecaa. Df Aj pu ꞌi aꞌutéjche tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen u huaꞌatéyujtaꞌa. Ayee pu tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa tɨ nuꞌu yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. weg Aj pu ꞌi xaa tiúꞌucuaa. Ajta ruꞌuhuatácaꞌanistiꞌiriꞌi. Aꞌuu pu huateájturaa huáꞌa jamuan ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe huaꞌapua, huaíca xɨcaj, aꞌujna u Damasco. Saulo pu nuꞌu tihuáꞌaꞌixaateꞌe u Damasco d7 Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiraataꞌixaa, aitácuurixɨ ɨ́ jɨꞌɨseáaraꞌan jetze ɨ́ tiꞌitɨ́j naviiraꞌan tɨ huatéehua. Aj puꞌi ajtahuaꞌa atáneerecaꞌa. Tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn ájchee aꞌɨ́jna ɨ́ Saulo. Tɨꞌɨquí huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa. c) Aj pu ꞌi áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ Ananias. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa Judás tɨ éꞌeche. Aj pu ꞌi aꞌuun aꞌuteájrupi u chiꞌita. Ajta áꞌiyen raꞌavéꞌemuarɨej aꞌán muꞌúutzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Saulo. Aj pu ꞌi ayén raatateújte tɨjɨ́n: ―Neꞌihuaaraꞌa, Saulo. Aꞌɨ́ɨ pu hui ayén tinaataꞌaíj ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ múꞌeetzi jemi aꞌutaseíjre patɨ́ꞌɨj yé veꞌetaméꞌeca. Ayee pu tinaataꞌaíj pej pi pajtáhuaꞌa atáneere, ajta pej peꞌɨ́jna jetze aráꞌacaꞌanen ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Ananias. dbA Ayej xaa neꞌu, nee nu raataseíjrateꞌesin neꞌɨ́jna ɨ́ Saulo ɨ́ tɨ ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ jeíhua rajpuaíitzi áꞌaraꞌani neetzi jetze meꞌecan. ―Ayee pu tiraataꞌixaa ɨ́ tavástaraꞌa. -aS Ajtahuaꞌa pu ayén tiraataꞌaíj ɨ́ tavástaraꞌa tɨjɨ́n: ―Aricu. Nee nu hui raꞌavéꞌehuau neꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn neetzi jetze meꞌecan tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨ́j chuéjraꞌa japua éꞌeche, ajta ɨ́ huaꞌarey. Aꞌɨ́ɨ pu hui ajta neetzi jetze meꞌecan tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjme aꞌujna u Israél. z`m Ajta íjii, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú nuꞌu raatáꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn yé tanén, tɨ́ꞌij huaꞌiráviꞌitɨn huaꞌanajɨ́ꞌɨcɨꞌexɨꞌɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej muanáꞌamiche múꞌeetzi. O_ Aj pu ꞌi ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Ananias: ―Casiꞌi, nevástaraꞌa. Muꞌiitɨ́ mú meri naatáꞌixaa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j ruure aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Jéꞌecan pu nuꞌu aꞌij puaꞌa huáꞌaruure aꞌɨ́mej ɨ́ mej muáꞌatzaahuateꞌe aꞌuun mej aꞌuchéjme aꞌujna Jerusalén. :^m Jaꞌatɨ pu nuꞌu huataseíjre aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Saulo. Tevij pu huataseíjre tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Ananias. Ajta ayén tiúꞌuseijre tɨ aꞌɨ́ɨn Ananias nuꞌu raꞌavéꞌemuarɨej aꞌán muꞌúutzeꞌen tɨ ij ajtahuaꞌa atáneere. ―Ayee pu tiraataꞌixaa ɨ́ tavástaraꞌa. L] Aj pu ꞌi ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa tɨjɨ́n: ―Aricu, aꞌájna cáayeraꞌa jetze tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n tɨ huataújjeꞌiye. Patáꞌaj hui peꞌuun tiuꞌutaꞌíhuaꞌun ɨ́ Judás tɨ éꞌeche tɨ puaꞌa aꞌuun aꞌutácatii aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Saulo. Tarso pu hui éꞌemeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Aꞌɨ́ɨ pu rahuauhuau ɨ́ Dios jemi. [\/ Seɨj pu aꞌutéveecaꞌa aꞌujna Damasco, jaꞌatɨ tɨ ajta téꞌatzaahuateꞌecaꞌa. Ayee pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Ananias. Aj pu ꞌi tavástaraꞌa huataseíjre jemin aꞌɨ́jna ɨ́ Ananias. Ayee pu tiraatajé tɨjɨ́n: ―Ananias. Aj pu ꞌi ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Yeꞌe nej huatéjvee, nevástaraꞌa. |[q Ayee pu áꞌatee aꞌachú cumu huaíca xɨcaj tɨ aracúuniꞌi, ajta tɨ caí tiꞌitɨ́j huácuaa; ayée pu cheꞌatá naꞌa áꞌatee huaíca xɨcaj tɨ caí yéꞌecareꞌe. Ananias pu nuꞌu u huajéꞌemuaare aꞌɨ́jna ɨ́ Saulo gZG Aꞌuu pu ꞌi ájchee aꞌɨ́jna ɨ́ Saulo. Tɨ́ꞌɨj mé úuneerecaꞌa, capu chéꞌe atáneericaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi raꞌanavíꞌiraꞌa ɨ́ muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze, meyaꞌuvíꞌitɨ u Damasco. WY' Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌúu mú aꞌutéꞌuucaꞌa, camu chéꞌe avéꞌeniuucaꞌa. Tiꞌitɨj mú xaa huánamuajriꞌi, aru camu jaꞌatɨj áꞌa aꞌuséij. +XO Aj pu ꞌi tavástaraꞌa ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Ájchesi, aricu u chajtaꞌa. Aa mú muajaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌij pej yeꞌí huárɨni. W Aj pu ꞌi ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Saulo tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani pej púꞌeen, nevástaraꞌa? Aj pu ꞌi ayén tiuꞌutánamuajre tɨjɨ́n: ―Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen i nej iꞌi Jesús, i pej aꞌij puaꞌa neruure. JV  Tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn eꞌerájve á chuaataꞌa. Tiꞌitɨj pu huánamuajriꞌi tɨ ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Saulo, Saulo, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen aꞌij puaꞌa neruure? dUA Tɨ́ꞌɨj ari aꞌuun vejliꞌi auméꞌecaa aꞌájna Damasco, jíyeꞌitzi jɨ́n pu jeíhua jairanéeriꞌicɨ jáꞌaraa. Júteꞌe veꞌecáane aꞌájna aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Saulo. uTc Aj pu ꞌi raatáhuaviiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn raatapíjteꞌen ɨ́ yuꞌuxari ɨ́ tɨ jɨ́n u aꞌuteárute u teyujtaꞌa ajta jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Damasco. Tɨ puaꞌa nuꞌu aꞌuun huajáꞌuteuni ɨ́ teɨte ɨ́ mej nuꞌu ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ titeejúꞌucaa ɨ́ Dios jemi, aj pu nuꞌu i huaꞌiráviꞌitɨj huaꞌanajɨ́ꞌɨcɨꞌexɨꞌɨn, tɨ́ꞌij nuꞌu i huáꞌaviꞌitɨn u Jerusalén. S 1 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Saulo, ayén auj tihuáꞌaneechejcaꞌa tɨ huáꞌucuiꞌini aꞌɨ́mej ɨ́ mej ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n aꞌɨ́jna u aꞌutéeseij aꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌaꞌaijteꞌecaꞌa u teyujtaꞌa. _R7(Ajta, aꞌɨ́ɨn ɨ́ Felipe, aꞌúu pu aꞌutaseíjre aꞌujna jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Azoto. Aꞌɨ́ɨ pu tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirájtuaani. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, ajtahuaꞌa mé yee tɨ huachájtaꞌajme, ajtahuaꞌa méyee, ajta naꞌa caí aꞌaráꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Cesarea.aQ;'Aj mú mi aitacɨ́j á jaataꞌa. Ajta áꞌiyen aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios yaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe jíyeꞌitzi jɨmeꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tuꞌuvéꞌeꞌatajpiꞌihuacaꞌa capu chéꞌe raaseíj ɨ́ Felipe aꞌij tɨ huárupi. Capu amɨ́n aꞌij, iyáꞌuraa naa tiúꞌujtemuaꞌaveꞌe. P&Aj pu ꞌi raataꞌaíj tɨ huatéchaxɨn ɨ́ carreta. Matɨ́ꞌɨj mi acáacɨ ɨ́ mej huaꞌapua. Aj mú mi atéecɨ á jaataꞌa. Tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn Felipe ráamuaɨꞌɨhuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tuꞌuvéꞌeꞌatajpiꞌihuacaꞌa. hOI%Aj pu ꞌi Felipe ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ puaꞌa petéꞌatzaahuateꞌe muaꞌa tzajtaꞌa, aj pu xaa neꞌu huatárɨꞌɨristari. Aj pu ꞌi ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tuꞌuvéꞌeꞌatajpiꞌihuacaꞌa tɨjɨ́n: ―Nee nu xaa neꞌu téꞌatzaahuateꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús iꞌi yaujraꞌan ɨ́ Dios. !N;$Matɨ́ꞌɨj mi ayée aꞌuréꞌene aꞌu tɨ jéꞌejmuaa. Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn ɨ́ tuꞌuvéꞌeꞌatajpiꞌihuacaꞌa ayée pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, yeꞌecui ájmuaa. ¿Ni qui caí rɨꞌɨrí pej náamuaɨꞌɨhua ineetzi? (MI#Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn Felipe aꞌutéjche tɨ raatáꞌixaateꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ ráꞌajijveꞌecaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze. Aꞌɨ́j pu huataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j ráaruu aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. pLY"Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn tɨ uvéꞌeꞌatajpiꞌihuacaꞌa, ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj naatáꞌixaateꞌen, ¿ni ruseɨ́j teújxajta naꞌari jaꞌatɨ seɨ́j téxajta? MK!Jéihua pu nuꞌu tiuꞌutatéviꞌiriꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej raꞌutéxɨeehuariꞌiriꞌi.Capu jaꞌatɨ japuan huaniú aꞌɨ́jna.Capu ajta aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ ayén tiuꞌutaxáj aꞌɨ́jna jetze ɨ́ huáacɨxaꞌastemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ
aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu yaꞌuvíꞌitɨ ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan tɨ́ꞌij caí chéꞌe íiyen seijreꞌe chaanaca japua. %JC Ayee pu téꞌaxajtacaꞌa ɨ́ tɨ jetzen téꞌejijveꞌecaꞌa tɨ ayén téꞌesiɨɨmuaꞌihuacaꞌa tɨjɨ́n:Meyeꞌujáj mej mi raajéꞌica matɨ́j nuꞌu huaꞌarujca ɨ́ cáneꞌaxɨ.Ayee puꞌu éeneꞌe aꞌame tɨ́j cáneꞌa mej racáyejsin.Aꞌiné ayée pu aꞌɨ́jna ɨ́ cáneꞌa capu avéꞌeniu, yee cumu tɨ caí téꞌanrɨꞌɨre.Matɨ́ꞌɨj miyen raatéxɨeehuatacaꞌa, ayée pu cheꞌatá naꞌa caí teꞌevéꞌeniuucaꞌa aꞌɨ́jna matɨ́ꞌɨj aꞌij puaꞌa ráaruu. zImAj pu ꞌi ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri nej yaúꞌitɨée náꞌaraꞌani, tɨ puaꞌa caí jaꞌatɨ naatáꞌitɨi aꞌij tɨ huataújmuaꞌa ɨ́ niuucari, nej ni yaúꞌitɨée náꞌaraꞌani? ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Aj pu ꞌi raatáꞌinee aꞌɨ́jna tuꞌuvéꞌeꞌatajpiꞌihuacaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Felipe antíraꞌani ɨ́ carreta jetze, tɨ nuꞌu aꞌujyeíjxɨꞌɨn jamuan. %HCHuatɨéechijméꞌe pu aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe raꞌantinájchecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn Felipe ráanamuajriꞌi ɨ́ tɨ téꞌejijveꞌecaꞌa aꞌɨ́jna jetze ɨ́ yuꞌuxari aꞌɨ́ɨn tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías teecan. Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn Felipe ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni peyeúꞌite ɨ́ pej ráꞌajijveꞌe? QGAj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, raatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe tɨjɨ́n: ―Ajtéxɨɨri vejliꞌi amɨjna jetze mɨ carreta. Patáꞌaj raꞌantinájche. mFSPuꞌuri aꞌuun pɨ́jéꞌejve aꞌájna chuéjraꞌa japua tɨ aꞌuun éꞌemeꞌecan. Aꞌɨ́ɨ pu jetze aꞌaracaí ɨ́ carreta huaméꞌecaa. Yuꞌuxari pu jetze téꞌejijveꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. Ayee pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Isaías. XG~}z{QzxAwfv t6rqpp7nmllk%jihTfedbao_{]j[[YXWVTTR:PONMLJI`GIEfDB@O>=G’Tɨ́ꞌɨj caí xɨ á aꞌutaseíjre aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu hui Juan huaꞌutáꞌixa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél mé aꞌuchéjme. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨ nuꞌu ayén ruxeꞌeveꞌe mej huámuaɨꞌɨvijhua, ajta mej nuꞌu seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ ru tzajtaꞌa. U{# Seɨ́j tɨ nuꞌu íꞌihuaacɨxaꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, aꞌii pu hui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Jesús ɨ́ tɨ Dios yaꞌutaꞌítecaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Israél aꞌuchéjme tɨ ij huáꞌa japua huániuuni. Ayee pu teꞌaráꞌaste ɨ́ Dios aꞌɨ́jna tɨ jɨ́meꞌen teꞌataújratziiriꞌi. z{ ’Aj pu nuꞌu i Dios ráꞌariꞌiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Saúl tɨ tihuáꞌaꞌaijteꞌecaꞌa. Aj pu i aꞌɨ́jna huatáꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn ɨ́ David tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen rey jɨmeꞌe. Jɨ́meꞌen pu nuꞌu tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Dios, ayén tɨjɨ́n: “Nee nu hui raꞌantíhuaꞌu neꞌíjna i David, ɨ́ tɨ yaujraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Isaí. Rɨ́ꞌɨ pu xáahuí tinaatáꞌasin ineetzi. Naíjmiꞌi pu ayén tíꞌirɨni aꞌij nej tíꞌijxeꞌeveꞌe.” Yy+ ’Aj mú nuꞌu mi raatáhuaviiriꞌi tɨ Dios tiuꞌutáꞌan tɨ seɨj rey tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen. Aj pu i Dios ayén raatáꞌa tɨ seɨ́j tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen. Aꞌii pu nuꞌu aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Saúl tɨ yaujraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Cis, ɨ́ tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Benjamín jetze airáane. Saúl pu tíhuaꞌutaꞌaíj aꞌachú cumu huaꞌapuate nineꞌiraꞌa. x ’Jiráꞌatee nuꞌu aꞌachú cumu muáacua ciento japuan muáacuajetze nineꞌiraꞌa tɨ ayén huaꞌutéemuaꞌitɨ. Ajta áꞌiyen Dios pu núꞌu huaꞌutáꞌa ɨ́ ruyaujmuaꞌa tɨ tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen jueesi jɨmeꞌe. Ayee pu nuꞌu teuuméꞌeca ajta naꞌa caí huataseíjre aꞌɨ́jna ɨ́ Samuel ɨ́ tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. Pw Ajta arahuaꞌapuáca pu antipuáꞌari ɨ́ teɨte ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjmeꞌecaa ɨ́ seɨ́j chuéjraꞌa japua, tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Canaán. Aj pu nuꞌu i huaꞌutapuaíjve ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej huáꞌachueereꞌecaꞌa ɨ́ mej amuacaícan meꞌuun éꞌechejcaꞌa. 2v] ’Aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu huáꞌa jɨmeꞌe huáꞌuviicuaꞌire huaꞌapuate nineꞌiraꞌa matɨ́ꞌɨj áꞌujujhuaꞌaneꞌe aꞌujna jáꞌahuaꞌa ɨtzitá. /uW Aꞌɨjna ɨ́ huaꞌaDioj ɨ́ mej uyéꞌesiseꞌiraꞌa aꞌujna Israél, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌavéꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́mej ɨ́ tayáꞌupuacɨꞌɨstemuaꞌa. Aj pu i aꞌɨ́ɨn huaꞌutámuꞌiire jeíhua matɨ́ꞌɨj mauj meꞌuun éꞌechejcaꞌa aꞌu mej caí chuej éꞌejchaꞌɨcaꞌa. A mú éꞌechejcaꞌa meꞌújna jáꞌahuaꞌa seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Egipto. Aj pu nuꞌu i Dios huaꞌirájtuaa, aꞌujna chuéjraꞌa japua, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ayén huaꞌumuáꞌamuateꞌecaa. ~tu Aj pu i aꞌɨ́ɨ á aꞌutéechaxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Tɨ́ꞌɨj i rumuájcaꞌa jɨ́n huaꞌutáꞌijmɨijriꞌi tɨjɨ́n mej caí aꞌij teáruaasimeꞌen. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌeen teteca mɨ sej Israél jetze ajtémeꞌecan, múꞌeen mɨ sej seajta ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ Dios, xáanamuajriꞌi hui seꞌíjna i niuucari. esC Aj mú mi seica raꞌujíjve ɨ́ yuꞌuxari ɨ́ teꞌanxɨ́vi, majta ɨ́ seica ɨ́ yuꞌuxari ɨ́ mej teꞌuyúꞌuxacaꞌa ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Matɨ́ꞌɨj mi ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú miyen tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Taꞌihuaamuaꞌa, tɨ puaꞌa tiꞌitɨ́j sehuáꞌaꞌixaateꞌecu ɨ́ teɨte, áꞌiyen sehuaꞌutáꞌixaateꞌe íjii. Tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn Pablo ayén tihuaꞌutáꞌixaa *rM Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, aꞌɨ́ɨ mú huiráacɨ aꞌujna Perge. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa aꞌujna chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Pisidia. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌujna Antioquía. Aꞌuu mú aꞌuteájrupi huáꞌa teyuu tzajtaꞌa aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa mej jetzen ruseꞌupi. Matɨ́ꞌɨj mi huatéraꞌasecaꞌa. yqk Aj mú mi aꞌucɨ́j, aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, majta meꞌɨ́jna ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aꞌuu mú atéecɨ ɨ́ baarcu jetze. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌuréꞌene aꞌujna jáꞌahuaꞌa seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Panfilia. Aꞌuu mú aꞌaráꞌa aꞌujna chajtaꞌana japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Perge. Tɨꞌɨquí aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, aꞌúu pu huajaꞌutétuaaxɨ. Ajta aꞌuun airáane u Jerusalén. opW Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tajtuhuan, tɨ́ꞌɨj raaseíj aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huarɨ́j, tɨꞌɨqui ráꞌantzaahua aꞌiné aꞌij pu puaꞌa raꞌutaseíj aꞌij mej yeꞌí tihuaꞌumuáꞌate meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tavástaraꞌa tɨ raniuuca. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa u Antioquía tɨ aꞌuun huatacáꞌa u Pisidia poY Puꞌuri Dios puaíjtzi muaatáꞌasin íjii. Puaꞌaracúuni pej puaꞌamé. Capej hui chéꞌe mé uunéeri puaꞌamé tújcaꞌari tzajtaꞌa. Tɨꞌɨquí ayén teꞌirájraa aꞌij tɨ tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Temuaꞌa pu teꞌaracúuniꞌi jáꞌaraa aꞌɨ́jna tɨ támuaꞌarejcaꞌa. Cu xɨee tɨ cuj huatétɨcaꞌare ɨ́ jemin, ajta cumu tɨ huaméꞌen cɨéenisteꞌe. Aj pu i jaꞌatɨ huáhuau tɨ raꞌanavíꞌiraꞌa, ayén tɨjɨ́n capu mé úunee. n Tɨꞌɨquí ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌee pe tíꞌihuaꞌitaca, ɨ́ tɨ tiyaaruꞌu aꞌatáàta púꞌeen, múꞌee pe caí raxɨ́ꞌeveꞌe naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ íꞌixɨꞌepɨꞌɨn. ¿Ni qui hui pecaí jaꞌanáj raꞌantipuáꞌajteꞌesin pej caí múꞌee tihuaꞌantiúꞌuuniꞌiraꞌan mej miyen rɨcɨ aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios? Zm- Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Saulo, tɨ ajta ayén ántehuaa tɨjɨ́n Pablo, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jetze aráujcaꞌanejcaꞌa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Aj pu i raꞌaráaseij temuaꞌa naa. al; Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ támuaꞌaree, aꞌɨ́ɨ pu ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Elimas. Aꞌɨ́ɨ pu huáꞌa jetze meꞌecan huatéechaxɨ tɨ́ꞌij caí téꞌantzaahuateꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan. k Aꞌɨjna tɨ támuaꞌaree, aꞌɨ́ɨ pu ravaɨreꞌecaꞌa ɨ́ tajtuhuan ɨ́ tɨ jɨ́n antiújmuaꞌaree. Ayee pu ántehuaacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan tɨjɨ́n Sergio Paulo. Jéꞌecan pu téꞌumuaꞌareerecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan. Aj pu i huaꞌutaꞌaíjtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Saulo aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn tajtuhuan ayén tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ huáꞌunamua aꞌij tɨ ꞌeen jɨ́n huajaꞌutaꞌítecaꞌa ɨ́ Dios. 'jG Nain japua mú úꞌucɨɨnecaꞌa tɨ́j naꞌa á tejeꞌeráahuachi. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌaráꞌa chajtaꞌa, tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Pafos. Aꞌuu mú raꞌantinájchecaꞌa seɨ́j ɨ́ tɨ Israél jetze ajtémeꞌecan tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Barjesús. Támuaꞌaree aꞌɨ́jna. Ajta tíꞌihuaꞌitaca tɨ nuꞌu tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. yik Aꞌuu mú vejliꞌi eꞌejtéene aꞌujna jáꞌahuaꞌa baarcu tɨ aꞌutéecheꞌeca. Ayee pu téjaꞌarájtehuaa ɨ́ chajtaꞌana tɨjɨ́n Salamina. Matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌij tɨ tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ Dios. Aꞌuu pu tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa huaꞌateyuu tzajtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌa jamuan huaméꞌecaa, ajta pu aꞌɨ́ɨn huáꞌavaɨreꞌecaꞌa. ch? Aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutaꞌítecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Saulo, aꞌúu mú pújmeꞌen aꞌucɨ́j aꞌujna jáꞌahuaꞌa, chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Seleucia. Aj mú mi atéecɨ ɨ́ baarcu jetze. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌuun jetze pújmeꞌen antacɨ́j seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ eꞌeráahuachi tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Chipre. g Aj mú mi raatáhuaviiriꞌi ɨ́ Dios, majta rúꞌitziꞌiveꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌavéꞌemuarɨꞌexɨ ɨ́ huáꞌamuꞌuutzeꞌe. Aj mú mi huaꞌutaꞌítecaꞌa mej nuꞌu áꞌucɨɨne. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu meꞌuun aꞌatanéj u Chipre qf[ Jaꞌanáj mú téniúuveꞌe, majta rúꞌitziꞌiveꞌecaꞌa, aj pu i aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Sehueꞌevéꞌeviꞌitɨchi semɨ́jna mɨ Bernabé, seajta semɨ́jna mɨ Saulo matáꞌaj hui miyen tiuꞌutévaɨreꞌen meꞌɨ́jna jɨ́meꞌen ɨ́ nej neri tihuaꞌutáꞌitɨiira. Ne  Ajta, aꞌujna jáꞌahuaꞌa, chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Antioquía, aꞌúu mú aꞌutéꞌuucaꞌa ɨ́ teɨte ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. Seica mú tíꞌixajtacaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan, majta seica mú tihuáꞌamuaꞌatejcaꞌa ɨ́ teɨte. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Simón, tɨ ajta ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n tɨ xuꞌumuaraꞌa. Ajtahuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Lucio tɨ Cirene éꞌemeꞌecan, ajta ɨ́ Manaén. (Aꞌɨjna ɨ́ Manaén, aꞌɨ́ɨ pu amiiguraꞌan pu éeneꞌe ɨ́ Heródes tɨ tíꞌaijtacaꞌa nainjapua u Galilea). Ajta pu aꞌɨ́ɨn aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Saulo. d Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Bernabé, ajta ɨ́ Saulo, matɨ́ꞌɨj araúraste ɨ́ mej tihuajaꞌutaꞌítiꞌiriꞌi, aꞌɨ́ɨ mú aꞌucɨ́j aꞌujna Jerusalén. Majta yaꞌuvíꞌitɨ meꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ ajta ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Marcos.mcS Majta, jeíhua mú ráanamuajriꞌi ɨ́ niuucari ɨ́ mej tavástaraꞌa jetze meꞌecan tiuꞌutaxájtacaꞌa. Amuacaícan, aꞌɨ́ɨ mú ráanamuajriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej á vejliꞌi antachéejmee, majta ájcaꞌihua ɨ́ méyee mej aꞌuchéjme, majtáhuaꞌa ajcaꞌihuáꞌɨmua mej aꞌuchéjme. Naíjmiꞌicɨꞌe pu huanamuáareajraa. mbS Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Heródes, capu rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios. Aꞌɨ́j pu jɨ́n áꞌiyen seɨj ɨ́ tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua ɨ́ tavástaraꞌa jemi, aꞌɨ́ɨ pu tiráacuiꞌini. Tɨꞌɨquí tijcuíꞌinecaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n chuꞌinute raatéjcɨꞌɨcɨ meꞌɨ́jna ɨ́ Heródes. Aj pu ꞌi huamɨ́ꞌɨ. /aW Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, ayée mú titeetejíihuajraa tɨjɨ́n: ―Dios pu hui pɨ́rɨcɨ mɨ tɨ tiꞌixa, capu tevi púꞌeen. `) Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze mej raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare, aꞌɨ́ɨ pu ucaújchejte ɨ́ rusiicuꞌu ɨ́ mej jɨ́n ráamuaꞌati tɨ aꞌɨ́ɨn iꞌirey. Aj pu ꞌi acáayeijxɨ ɨ́ ɨpuari jetze. Tɨꞌɨquí tihuaꞌutáꞌixaa naíjmiꞌica ɨ́ teɨte. U_# Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Heródes, temuaꞌa pu tihuáꞌajaaxɨejviꞌiracaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌuun aꞌuchéjme aꞌujna u Tiro, majta ɨ́ mej Sidón éꞌeche. Aꞌɨ́ɨ mú tiújseɨj. Matɨ́ꞌɨj mi naímiꞌi u aꞌatanéj aꞌujna Cesarea. Méjxeꞌeveꞌecaꞌa mej tiuꞌuxáj meꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Heródes. Matɨ́ꞌɨj mi seɨ́j huamuáꞌitɨ tumin jɨmeꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ ravaɨreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ rey. Ayee pu ántehuaacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n Blasto. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutévaɨ mej mi tiuꞌuxáj jamuan. Matɨ́ꞌɨj mi raatáhuaviiriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Heródes tɨ́ꞌij caí chéꞌe huáꞌajaaxɨejviꞌira aꞌɨ́mej, sino chéꞌe rɨ́ꞌɨ tíꞌeeneꞌen. Majta rátziɨɨneꞌecaꞌa aꞌiné aꞌúu pu tejaꞌuvéꞌeyeꞌicaa ɨ́ tihuáꞌacuaꞌira aꞌujna jáꞌahuaꞌa aꞌujna chuéjraꞌa japua aꞌu tɨ tejéꞌaijta aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes. ]^3 Jéihua pu rahuauhuau aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes. Capu ráateu. Aj pu ꞌi aꞌɨ́mej huataꞌíhuaꞌuriꞌi ɨ́ xantaaruꞌu ɨ́ mej rachaꞌɨɨcaꞌa. Ajta áꞌiyen aꞌɨ́ɨn Heródes huaꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej nuꞌu huáꞌucuiꞌini aꞌɨ́mej ɨ́ xantaaruꞌu. Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn huirájraa u Judea aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes. Tɨꞌɨquí aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌujna Cesarea. Aꞌuu pu áꞌatee. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu huamɨ́ꞌɨ ɨ́ Heródes L] Yee ruijmuaꞌateꞌe yee cumu tapuáꞌarijmeꞌeca. Jéihua mú áꞌupuaapuaꞌareꞌe ɨ́ xantaaruꞌu. Camu ramuaꞌareerecaꞌa aꞌij tɨ tiꞌitɨj ráaruu aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. 9\k Rumuájcaꞌa pu jɨ́n huaꞌutáꞌixa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro mej mi caí chéꞌe aꞌij teáruaasimeꞌen. Aj pu ꞌi huaꞌutáꞌixa aꞌij tɨ yeꞌí tiruꞌirájtuaa u carcel aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. Ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj raatáꞌixaateꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, seajta ɨ́ seica ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa. Aj puꞌi áꞌuraa. Tɨꞌɨquí u jáꞌahuaꞌa yee aꞌaráꞌa. 8[i Ajta aúcheꞌe aꞌɨ́ɨn Pedro, teꞌejteátuꞌaxaꞌa ɨ́ puéerta jetze. Aj mú mi xaa teꞌentacú. Matɨ́ꞌɨj raaseíj, jéꞌecan mú aꞌij teꞌutaseíj. YZ+ Aj mú mi miyen tiraataꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ temuaij tɨjɨ́n: ―Páꞌatɨmuaꞌi pepuꞌu. Ajta aꞌɨ́ɨn, jeíhua pu ayén tíꞌixajtacaꞌa tɨ ayén tiꞌayajna, tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨ pu hui pɨ́rɨcɨ. Majta meꞌɨ́n, miyen tɨjɨ́n: ―Capu aꞌɨ́ɨn púꞌeen. Xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan pu púꞌeen. #Y? Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn ráanamuajriꞌi tɨ huajíjhuacaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n aꞌɨ́ɨ pu pɨ́rɨcɨ ɨ́ Pedro. Capu ajta teꞌentacú. Ayee pu huarɨ́j, aꞌiné huápɨꞌɨ pu rútemuaꞌaveꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ temuaij. Tɨꞌɨquí aꞌutɨéechejraa tɨ́ꞌij huajaꞌutáꞌixaateꞌen tɨ nuꞌu á aꞌutéveecaꞌa á táꞌapueerta aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. X Tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn teꞌejteátuꞌasixɨ aꞌájna táꞌapueerta aꞌájna taꞌanténineꞌi. Aj pu ꞌi seɨj huirájraa tɨ́ꞌij raaseíj jaꞌatɨ tɨ pɨ́rɨcɨ. Temuaij aꞌɨ́jna, ꞌɨ́itaꞌa tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Rode. >Wu Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn ráamuaꞌareeriꞌi tɨ ayén tiꞌayajna, aj pu ꞌi áꞌuraa. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa María tɨ éꞌeche, náànajraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ ajta ayén ántehuaa tɨjɨ́n Marcos. Aꞌuu mú tiújseɨj jeíhua ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́ɨ mú rahuaucaꞌa ɨ́ Dios jemi. BV} Aj pu ꞌi ráamuaꞌareeriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨ ayén tiꞌayajna. Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Nuꞌuri ramuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna tɨ tavástaraꞌa seɨ́j u aꞌutaꞌítecaꞌa tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn nuꞌirájtuaani tɨ́ꞌij caí ayén tináaruuren aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. MU Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌuréꞌene aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa seɨj ɨ́ xantaaruꞌu tɨ rachaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ carcel. Majta ꞌáꞌayee seɨ́j jemi ɨ́ xantaaruꞌu. Aj mú mi meꞌɨ́n aꞌuréꞌene aꞌutɨ́ tepúustiꞌi puéertaraꞌa eꞌitéjvee aꞌu tɨ aꞌatanén ɨ́ juye. Tɨꞌɨquí antaújcu ruseɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ puéerta. Aj mú mi huiráacɨ. Aꞌɨ́j mú jetze aꞌucɨ́j ɨ́ juye. Matɨ́ꞌɨj mi raatéexɨjte aꞌu tɨ aúuꞌase ɨ́ juye. Jíyeꞌitzi jɨ́n pu áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. _T7 Aj pu ꞌi huirájraa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, cujtaꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. Ajta capu ramuaꞌareerecaꞌa ti ayén tiꞌayajna aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j raruurejcaꞌa aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. Capu ramuaꞌareerecaꞌa ti ayén tiꞌayajna nusu tíꞌimaaracaꞌa naꞌa. _S7 Aj pu ꞌi ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ucáꞌachejteꞌe muaꞌasiicuꞌu, ajta ajtáꞌacaꞌacaiteꞌe. Aj puꞌi ayén huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Ajtahuaꞌa ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua tɨjɨ́n: ―Ucáꞌachejteꞌe mɨ seɨ́j muáꞌacɨɨxu. Patáꞌaj naatavájra ineetzi. _R7 Aj pu ꞌi jíyeꞌitzi jɨmeꞌe, seɨj huataseíjre jemin. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨj tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Ajta uhuanéeriꞌicɨreꞌajraa aꞌujna u carcel. Aj pu ꞌi raatáruureajxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ tevi. Raajɨ́ste aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Ayen tɨjɨ́n: ―Caꞌanacan, ajchesi. Aj pu ꞌi á éꞌejvatzɨjxɨ ɨ́ cadeena á chuaataꞌa aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n jɨ́ꞌɨcɨꞌihuacaꞌa ɨ́ Pedro. Q Yee ruijmuaꞌateꞌe yee pu huateátɨcaꞌarecaꞌa ajta puꞌuri ruꞌirájtuaanícheꞌe mej mi raaseíj ɨ́ teɨte. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro íꞌicujcaa. A jáꞌitaꞌa aꞌureꞌecaꞌitɨ́ anájɨꞌɨcɨꞌihuacaꞌa cadeena jɨmeꞌe ruꞌɨ́ɨca jetze, ajta rumuájcaꞌa jetze. Majta ɨ́ xantaaruꞌu mej huaꞌapua, aꞌɨ́ɨ mú ajtatápiꞌihuajmeꞌecaa meꞌɨ́jna jetze ɨ́ Pedro. Majta seica ɨ́ xantaaruꞌu, aꞌúu mú á eꞌitéꞌuucaꞌa táꞌapueerta, mej rachaꞌɨɨcaꞌa. P5 Aꞌɨ́j pu jɨ́n aꞌɨ́ɨn Heródes rachaꞌɨɨcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Mɨ majta ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, aꞌɨ́ɨ mú aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n rahuaucaꞌa ɨ́ Dios jemi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Pedro. Dios pu ruꞌirájtuaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro O Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j ɨ́ Heródes tɨ raꞌiteáana aꞌujna carcel. Jéihua mú rachaꞌɨɨcaꞌa miyen muáacua méꞌe. Majtahuaꞌa méyee memuáacua méꞌe. Majtahuaꞌa muáacua méꞌe. Majtahuaꞌa méyee muáacua méꞌe. Ayee pu aꞌɨ́ɨn tíꞌimuaꞌajca tɨ aꞌájna ruꞌirájtuaani mej mi raaseíj naímiꞌi ɨ́ teɨte. Ayee pu tiuꞌumuáꞌaj tɨ ayén huárɨni, tɨ́ꞌɨj teꞌenáaráꞌan ɨ́ mej tiuꞌuyéꞌeste meꞌɨ́jna jɨmeꞌe cáneꞌaxɨ mej cuiꞌica. ]N3 Aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ramuaꞌareerecaꞌa tɨ huaꞌaránajchecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan tɨ aꞌɨ́ɨn ayén tiúꞌuruu, aꞌɨ́ɨ pu ajta huatéeviꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, aꞌájna matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́n tíꞌiyestejcaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej racuaꞌaca ɨ́ pan tɨ caí cujchiraꞌa. DM Aꞌɨ́ɨ pu raataꞌaíjtacaꞌa mej raajéꞌica ɨ́ Jacobo, ɨ́ tɨ jaꞌatzeáaraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Aꞌɨ́ɨ mú ruꞌijveíjchecaꞌa ɨ́ muꞌúuraꞌan. PL  Ajta, aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, aꞌɨ́jna ɨ́ rey ɨ́ Heródes, aꞌɨ́ɨ pu aꞌutéjche tɨ huáꞌaviviꞌi seica ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe tɨ́ꞌij aꞌij puaꞌa huáꞌuruuren. +KO Ayee mú huarɨ́j. U mú tihuajaꞌutaꞌítiꞌiriꞌi nain ɨ́ mej tíhuaꞌutapuaíjve. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Bernabé, aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Saulo, aꞌɨ́ɨ mɨ huaꞌutátuii ɨ́ huáꞌavaujsimuaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌánna Jerusalén.sJ_ Aj mú mi meꞌɨ́n ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjme aꞌujna Antioquía, aꞌɨ́ɨ mú raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare mej tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa aꞌujna u Judea ɨ́ mej jɨ́n huateújvaɨreꞌen, seɨj majta seɨj mej miyen tíhuaꞌutapuaíjveꞌen aꞌachú mej caj tíꞌijviicuaꞌi. RI Ayee pu ántehuaꞌacaꞌa seɨj tɨjɨ́n Agabo. Aꞌɨ́ɨ pu á aꞌutéechaxɨ á jáꞌitaꞌa huáꞌa tzajtaꞌa. Aꞌɨ́j pu jetze aráujcaꞌanejcaꞌa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, tɨ́ꞌij ayén tihuaꞌutáꞌixaateꞌen tɨ nuꞌu huatúuriꞌihua aꞌame nainjapua íiyen chaanaca japua. (Ayej xaa neꞌu tiujuꞌurɨ́j tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn tíꞌaijtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ rey tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Claudio.) PH Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, seica mú u aꞌaráꞌa aꞌujna Antioquía Jerusalén mej eꞌeráacɨ. Aꞌɨ́ɨ mú meꞌɨ́n púꞌeeneꞌe ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. 1G[ Tɨꞌɨquí ráateu. Aj pu ꞌi aꞌuun yeꞌeráaviꞌitɨ aꞌujna Antioquía. Aꞌuu mú áꞌatee huáꞌa jamuan ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe aꞌachú cumu seɨ́j nineꞌiraꞌa. Majta tihuaꞌumuáꞌate jeíhua ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Saulo. Aꞌujna u Antioquía, majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte amuacaícan mú miyen huaꞌutamuájtecaꞌa tɨjɨ́n cristianos mú púꞌeen. Fy Tɨ́ꞌɨjtáꞌi áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé aꞌujna u Tarso tɨ i ráahuauni aꞌɨ́jna ɨ́ Saulo. xEi Ayee pu tiúꞌuruu aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé, aꞌiné rɨ́ꞌɨ pu tíꞌitevistacaꞌa. Jéꞌecan pu aꞌɨ́jna jetze aráujcaꞌanejcaꞌa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Ajta jeíhua pu téꞌatzaahuateꞌecaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n jeíhua huaꞌutéemuaꞌitɨ ɨ́ teɨte mej mi ráꞌantzaahuateꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. \D1 Tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé, tɨꞌɨqui raaseíj tɨ Dios rɨ́ꞌɨ tiúꞌuruu huáꞌa jemi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n jéꞌecan huataújtemuaꞌave aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa mej nuꞌu u huateújcaꞌanen ɨ́ ru tzajtaꞌa mej mi mauj ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ tavástaraꞌa. C Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjme aꞌánna Jerusalén, matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́n ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huarɨ́j, aꞌɨ́j mú huataꞌítecaꞌa ɨ́ Bernabé aꞌujna Antioquía. !B; Jéihua pu huaꞌutévaɨ ɨ́ tavástaraꞌa. Aꞌɨ́j mú jɨ́n muꞌiitɨ́ ráꞌantzaahua. Majta raꞌancuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ tavástaraꞌa. ?Aw Majta ɨ́ seica ɨ́ mej Chipre éꞌemeꞌecan aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ mej Cirene éꞌemeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú meꞌuun aꞌatanéj meꞌújna u Antioquía. Aj mú mi autéjhuii mej huaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌaniuuca jɨ́n tíꞌixaxaꞌa ɨ́ griego. Aꞌɨ́j mú huaꞌutáꞌixa ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ tiuꞌutémuaꞌavisteꞌe aꞌɨ́jna jetze meꞌecan ɨ́ tavástaraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. @ Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej aꞌucɨ́jxɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej seica raajéꞌica meꞌɨ́jna ɨ́ Esteban, majta aꞌij puaꞌa huáꞌuruu aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, aꞌɨ́ɨ mú aꞌɨmuá aꞌucɨ́jxɨ. Aꞌuu mú aꞌaráꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa Fenicia, majta seica aꞌujna jáꞌahuaꞌa Chipre, majta seica aꞌujna jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Antioquía. Aꞌɨ́mej mú huatáꞌixaa ɨ́ niuucari ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. p?Y Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi meꞌɨ́jna íꞌihuaamuaꞌameꞌen ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjme aꞌánna Jerusalén, camu chéꞌe tiꞌitɨ́j xajtacaꞌa, sino rɨ́ꞌɨ mú tiraatáꞌa ɨ́ Dios tɨjɨ́n: ―Huateáxcuiꞌihua, puꞌuri hui Dios huaꞌutáꞌa ɨ́ mej seɨ́j chuéjraꞌa japua éꞌeche mej mi jéjcuacan jɨ́n tiúꞌumuaꞌati mej mi ruuri muáꞌaraꞌani tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Ɨ́ mej nuꞌu meꞌuun eꞌetiújseꞌɨri u Antioquía u>c ’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa Dios ayén cheꞌatá naꞌa tíhuaꞌutapuaíjveꞌen ɨ́ tɨ ajta taatapuaíjve itejmi tetɨ́ꞌɨj ráꞌantzaahua aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua, aꞌiné auj tíꞌirɨꞌɨri nej raꞌantimuáꞌitɨn ɨ́ Dios. ―Ayee puꞌu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. &=E Aj nu ni raꞌutámuaꞌareeriꞌi neꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ tavástaraꞌa tɨjɨ́n: “Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Juan, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu huáꞌumuaɨꞌɨhuacareꞌe á jaj jɨmeꞌe. Aru aꞌɨ́ɨ pu xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios huateáturaasin múꞌejmi tzajtaꞌa.” Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. $<A ’Netɨ́ꞌɨj aꞌutéjche nej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen, aj pu ꞌi yé veꞌecáane aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨ pu hui aꞌuteájturaa huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́mej. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tiuꞌuteájturaa itejmi tzajtaꞌa. Y;+ Aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu timuaatáꞌixaateꞌesin aꞌij tɨ yeꞌí Dios timuaatáꞌuuniꞌira ajta naíjmiꞌica aꞌɨ́mej áꞌateɨtestemuaꞌa.” Ayee pu hui tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. 9:k ’Aꞌɨ́ɨ pu taataꞌixaa tɨ nuꞌu seɨj huataseíjre aꞌájna aꞌu tɨ éꞌeche. Aꞌɨjna ɨ́ tevi, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe seɨj tɨ nuꞌu tíꞌivaɨreꞌe u ta japua ɨ́ Dios jemi. Ayee pu nuꞌu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ tevi tɨjɨ́n: “Patáꞌaj huaꞌutaꞌíte mɨ teteca aꞌujna u Jope mej mi u yaꞌutájeeve aꞌɨ́jna ɨ́ Simón tɨ ajta ayén ántehuaa tɨjɨ́n Pedro. u9c Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu naataꞌáij nej nuꞌu áꞌuraꞌani huáꞌa jamuan aꞌɨ́mej, nej nuꞌu caí huáꞌatziɨɨneꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú majta aꞌucɨ́j ne jamuan aꞌímej i taꞌihuaamuaꞌa i mej arájsevi. Naíimiꞌi tu aꞌuteájrupi u chiꞌita aꞌu tɨ éꞌeche aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. `89 ’Jɨ́meꞌen puꞌu tíraa, seica mú hui u aꞌaráꞌa aꞌujna aꞌu nej áꞌucatii inee. Mé huaícacaꞌa aꞌɨ́ɨme. Aꞌuu mú nuꞌu huajaꞌutaꞌítecaꞌa u Cesarea mej mi náahuauni ineetzi. q7[ Huaíca pu ayén tiujuꞌurɨ́j. Ajta áꞌiyen tíraa júteꞌe u ta japua aꞌɨ́jna ɨ́ saavana. X6) ’Uteꞌe pu hui pújmeꞌen ajtahuaꞌa jaꞌatɨ ayén tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Aꞌiné nain pu tiúꞌutaahuacaꞌa ɨ́ Dios, capej chéꞌe piyen tíꞌixajta yee xánaꞌaviꞌireꞌe.” W5' Ayee nu hui tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: “Nevástaraꞌa, canu xaa neꞌu, aꞌiné canu jaꞌanáj ráacua tiꞌitɨ́j tɨ caí tatáꞌaca ɨ́ tayeꞌirá nusu tiꞌitɨ́j tɨ xánaꞌaviꞌireꞌe.” E4 ’Netɨ́ꞌɨj ni neꞌɨ́jna huánamuajriꞌi. Aj pu ꞌi jaꞌatɨ ayén tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: “¡Pedro, ajchesi! Iiyaꞌa huáꞌucuii, patáꞌaj huáꞌucuaꞌani.” (3I Nee nu raseíjracaꞌa. Aj nu ni aꞌɨ́mej huaseíj aꞌɨ́jna tzajtaꞌa ɨ́ saavana jeíhua mú animaales, ɨ́ mej muáacuaca ajtaꞌɨ́ɨcajmee, majta ɨ́ mej simuáruuni, majta ɨ́ mej chuaataꞌa huacɨꞌɨca ɨ́ mej áꞌusinuurejyeꞌi, majta ɨ́ mej ráꞌaraꞌive. b2= Ayen tɨjɨ́n: ―Aꞌuu nu chajtaꞌa aꞌutéveecaꞌa aꞌujna Jope. Neraatéhuausimeꞌecaa ɨ́ Dios jemi. Aj pu ꞌi tiꞌitɨ́j ineetzi jemi huataseíjre, saavana tiꞌitɨ́j tɨ júteꞌe á eꞌicaanej. Muáacuacɨꞌe pu ajtaujhuaꞌisquíinajmee, ajta antijɨ́ꞌɨcɨꞌihuacaꞌa. An pu hui eꞌicaanej aꞌu nej áꞌujcatii. t1a Aj pu ꞌi Pedro aꞌutéjche tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen nain aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huarɨ́j. u0c Miyen tɨjɨ́n: ―Aꞌij pej puaꞌa huarɨ́j aꞌiné aꞌɨ́mej pej huajaꞌuvéꞌemuaarecaꞌa ɨ́ mej caí raꞌantisíꞌiche ɨ́ runavij, pajta huáꞌa jamuan tiúꞌucuaa. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme. h/I Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Pedro aꞌánna aꞌaráꞌa aꞌánna Jerusalén, majta áꞌiyen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, ɨ́ mej raꞌantisíꞌiche ɨ́ runavij, aꞌij mú puaꞌa tiraatajé meꞌɨ́jna. . 9 Aj mú mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ihuáamuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjme nainjapua ɨ́ Judea, aꞌɨ́ɨ mú ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n aꞌɨ́ɨ mú majta raꞌancuréꞌa ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ aꞌɨ́jna jetze aꞌuvéꞌemej ɨ́ Dios aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Q- 0Ajta áꞌiyen huaꞌutaꞌaíj mej huaújmuaɨꞌɨhua niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen, ɨ́ tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n ɨ́ mej huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú raatáhuaviiriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨ aꞌɨ́ɨn á aꞌuteáturan huáꞌa jamuan aꞌachú cumu huaꞌapua xɨcaj, huaíca xɨcaj.W,' /Aj pu ꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―Ayee mú cheꞌatá menaꞌa tiraꞌancuréꞌa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios tetɨ́j iteen. Ayej neꞌase, capu méèj jaꞌatɨ tɨ huaꞌutáꞌijmɨi mej caí rumuaɨꞌɨhua aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte. Capu xaa neꞌu méèj jaꞌatɨ. W+' .Ayee mú ꞌeen jɨ́n rɨ́ꞌɨ taꞌutaseíj aꞌiné ayée mú tíhuáꞌunamuajriꞌi ɨ́ mej seica niuucari jɨ́n tíꞌixajtacaꞌa, majta jéꞌecan mú rɨ́ꞌɨ tiratáꞌacareꞌe ɨ́ Dios. N* -Seica mú majta á aꞌutéꞌuucaꞌa ɨ́ mej aꞌɨ́mej jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, ɨ́ mej majta aꞌɨ́mej jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej raꞌancuréꞌecuraꞌa ɨ́ runavij ɨ́ taꞌantiújviꞌi ɨ́ mej jetzen seaꞌaraca. Jéꞌecan mú rɨ́ꞌɨ taꞌutaseíj aꞌɨ́ɨme meꞌɨ́jna jɨ́n tɨ Dios ajta raateájtuaa ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. :)m ,Aúcheꞌe pu tíꞌixajtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios yé veꞌecáane. Tɨꞌɨquí huateájturaa huáꞌa tzajtaꞌa naíjmiꞌica jemi aꞌɨ́mej ɨ́ mej ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. %(C +Ajta ɨ́ mej títetatéꞌecaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa, naímiꞌi mú tiuꞌutaxájtacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ puaꞌa nuꞌu jaꞌatɨ tɨ naꞌa, ráꞌantzaahuateꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, nain pu nuꞌu jɨ́n tiraatáꞌuuniꞌira ɨ́ tɨ jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi niuucajtzeꞌen ɨ́ Jesús. Tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu huateájturaa huáꞌa jemi aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan @'y *’Aꞌɨ́ɨ pu titaataꞌaíj tej ti tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte, teajta tiyen tiraataxáj yee Jesús pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ huaꞌuxɨ́jteꞌen naíjmiꞌica ɨ́ teɨte, ɨ́ mej mauj ruurijme, majta ɨ́ mej meri huácuii. >&u )Camu naímiꞌi raaseíj, sino aꞌɨ́ɨ muꞌu ɨ́ tɨ huaꞌavéꞌeviꞌitɨ ɨ́ Dios. Iteen tu teꞌɨ́ɨn púꞌeen i tej tiúꞌucuaa, teajta huaꞌí jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ́ꞌɨj aꞌitaraꞌa aꞌu mej eꞌevéꞌenamiꞌihuajme ɨ́ mɨꞌɨchite. Teen tu hui xaa neꞌu raaseíj. ^)|${.zSyx^xMusrqZponmPk?jXhg ec%a`^\=ZZ"XmWZVTSQQ;PlO2NMEKJHF7ECuB@>='4&%""=!V ]D^3 Wu['Jéihua mú huaújteꞌaxɨ. Aꞌɨ́j mú jɨ́n ruséxuꞌijméꞌe aꞌucɨ́jxɨ. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé, aꞌɨ́ɨ pu xaa yaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Marcos. Baarcu jetze mú aꞌucɨ́j mej mi meꞌuun eꞌaráꞌasti aꞌujna u Chipre. eZC&Mɨ ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, capu ráꞌaviꞌitɨmɨꞌɨcaꞌa aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu Marcos aꞌuun huajaꞌuhuáꞌaxɨ aꞌujna jáꞌahuaꞌa u Panfilia. Capu chéꞌe tíꞌimuarɨꞌecaꞌa huáꞌa jamuan. Y%Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Bernabé, aꞌɨ́j pu huáviꞌitɨjmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, tɨ ajta ayén ántehuaa tɨjɨ́n Marcos. X#$Aꞌatzu áꞌateeviꞌica, aj pu i aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pablo ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé tɨjɨ́n: ―Tichéꞌe teajtáhuaꞌa huajaꞌuvéꞌemuaare ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjme nainjapua aꞌu tej teri huajaꞌutáꞌixaa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n raꞌaxa ɨ́ tavástaraꞌa, tetáꞌaj ráamuaꞌaree aꞌij tɨ yeꞌí tihuáꞌavaɨreꞌe. W/#Majta meꞌɨ́n, ɨ́ Pablo, ajta ɨ́ Bernabé, aꞌɨ́ɨ mú aꞌúu naꞌa aꞌuteájturaa aꞌujna Antioquía. Majta jamuan ɨ́ seica, camuchéꞌe mú metihuáꞌamuaꞌatejcaꞌa. Majta tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ jɨ́meꞌen ráꞌaxa ɨ́ tavástaraꞌa. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu jáꞌitaꞌa aꞌutacɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé iVK"Mɨ ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ Silas, ayée pu tiraꞌaránajchecaꞌa tɨ aꞌuun aꞌuteáturan. :Um!Matɨ́ꞌɨj mi aꞌatzu meꞌuun áꞌatee. Aj mú mi meꞌɨ́n ɨ́ huáꞌihuaamuaꞌameꞌen miyen tihuaꞌutáꞌixaa mej áꞌucɨɨne ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌu mej eꞌeráacɨ, mej mi majtáhuaꞌa meꞌuun eꞌaráꞌasti aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej huajaꞌutaꞌítecaꞌa. T Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ Judás, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Silas, aꞌɨ́ɨ mú rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa antiújmuaꞌareerecaꞌa majta meꞌɨ́jna jɨ́n mej mi tiuꞌutaxáj ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Aꞌɨ́j mú jɨ́n caꞌaníjraꞌa jeíhua huaꞌutáꞌa ɨ́ huáꞌihuaamuaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej tihuaꞌutáꞌixaa. Rɨ́ꞌɨ mú temuaꞌa naa tihuaꞌutáꞌa. KSMajta meꞌɨ́n ɨ́ huáꞌihuaamuaꞌa, matɨ́ꞌɨj raꞌujíjve ɨ́ yuꞌuxari jetze, jéꞌecan mú huataújtemuaꞌave aꞌiné naa pu huaꞌutáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ yuꞌuxari. RyMatɨ́ꞌɨj mi miyen huarɨ́j, matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun huajauꞌítecaꞌa aꞌujna Antioquía. Aj mú mi aꞌucɨ́j. Aꞌuu mú eꞌetiújseɨj naímiꞌi ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌutapíj ɨ́ yuꞌuxari. IQ Caxu racuaꞌaca ɨ́ huáꞌahuaꞌiraꞌa ɨ́ yeꞌemuaate ɨ́ mej huáꞌumuaɨꞌɨvejtacaꞌa ɨ́ huáꞌa dioosi jemi. Caxu seajta racuaꞌaca huáꞌireꞌaraꞌan ɨ́ tɨ huatécuaꞌimiꞌinihuacaꞌa naꞌari tiꞌitɨ́j xúureꞌaraꞌan. “Caxu seajta tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌate ꞌúucate jamuan, majta memɨ́jna ɨ́ mé ꞌuuca, mej caí tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌate ɨ́ teteca jamuan aꞌij tej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Rɨ́ꞌɨ xu titeeteáturaasin ɨ́ Dios jemi tɨ puaꞌa siyen huárɨni seꞌɨ́jna jɨmeꞌe. Chéꞌe aꞌij tejáꞌamuavaɨreꞌe.” Matɨ́ꞌɨj aꞌɨ́jna ɨ́ Judás, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Silas, aꞌúu mú aꞌutéꞌuucaꞌa u Antioquía >Pu“Jee xaa neꞌu, ayée pu tiráꞌamitɨejteꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, ajta itejmi, ayée pu titáꞌamitɨejteꞌe tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn tej caí jeíhua tiꞌitɨ́j jɨ́n tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe, sino aꞌij tuꞌu ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe. 3O_Aꞌɨ́j tu jɨ́n tíhuaꞌutaꞌaítecaꞌa teꞌɨ́jna ɨ́ Judás, teajta teꞌɨ́jna ɨ́ Silas. Aꞌɨ́ɨ mú tejámuaatáꞌixaateꞌesin rujɨ́ɨmuaꞌa múꞌejmi jemi mej mi nain jɨ́n tejámuaatáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari jɨmeꞌe aꞌij tej teri tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare. /NW“Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua, aꞌɨ́ɨ mú miyen titeꞌehuaújcaꞌane tɨ puaꞌa ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej huácuiꞌini aꞌɨ́jna jɨmeꞌe metihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jetze meꞌecan ɨ́ tavástaraꞌa ɨ́ Jesús tɨ iꞌi Cɨríistuꞌu. {MoAꞌiné naímiꞌi tuꞌuri tiyen tiuꞌutáꞌa ɨ́ niuucari jɨmeꞌe, ayée pu titáꞌamitɨejteꞌe tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn tej huaꞌantíhuauni seica ɨ́ téjmi jetze mej ajtémeꞌecan. Aꞌɨ́mej tu ti antíhuau tej ti huaꞌutaꞌíte múꞌejmi jemi, mej mi u áꞌujuꞌun ɨ́ teɨte aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ Pablo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé. L-“Tuꞌuri ráamuaꞌareeriꞌi mej seica ɨ́ tej caí huatáꞌaca, aꞌɨ́ɨ mú yé aꞌucɨ́j íiye Jerusalén. Jéꞌecan mú áꞌamuaꞌɨtziiteꞌecaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej tejamuáꞌixaa. Jéꞌecan pu utéevatzɨ ɨ́ áꞌamuatzajtaꞌa. QKAꞌɨ́mej mú jemi raataꞌítecaꞌa ɨ́ yuꞌuxari tɨ ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tiráꞌaxa: “Iteen, i tej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, teajta i tej iꞌi vaujsi i tej títaseꞌɨri u teyujtaꞌa, ayée tu áꞌamuateujteꞌe mɨ sej téꞌatzaahuateꞌe, mɨ sej seɨ́j chuéjraꞌa japua aꞌuchéjme seꞌújna Antioquía, seajta amen tɨ huatacáꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa Siria, ajta seꞌújna jáꞌahuaꞌa u Cilicia. 9JkAj mú mi meꞌɨ́n ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, majta ɨ́ vaujsi, aꞌɨ́ɨ mú raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare mej seica avéꞌehuauni ɨ́ ru jemi mej mi huaꞌutaꞌíte aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Pablo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé, mej mi áꞌucɨɨne aꞌujna Antioquía. Aꞌɨ́mej mú antíhuau aꞌɨ́jna ɨ́ Judás tɨ ajta ayén ántehuaa tɨjɨ́n Barsabás, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Silas. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen huaꞌavaujsi ɨ́ mej tíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌe. ^I5Aꞌii pu ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe, aꞌiné matɨ́j menaꞌa titeꞌutéjhuii aꞌujna aꞌu mej aꞌuchéjme ɨ́ teɨte, ayée mú tihuaꞌutáꞌixaa aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, majta huaꞌatéyujtaꞌa mú raꞌujíjve ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ aꞌɨ́ɨn raꞌuyúꞌuxacaꞌa. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. Ɨ́ mej nuꞌu tíhuaꞌutaꞌítiꞌiriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan H-Jaítzeꞌe pu tíꞌivaɨreꞌe tej tihuaꞌutaꞌítiꞌi yuꞌuxari jetze, tej ti tiyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen mej nuꞌu caí tíꞌicuaꞌa ɨ́ tɨ tíꞌicuaꞌiriꞌi ɨ́ mej ráamuaɨꞌɨvajtacaꞌa huáꞌa jemi ɨ́ huáꞌa dioosi, majta nuꞌu caí ruxánaꞌacɨraꞌate ꞌúucate jamuan, ajta mej caí ɨ́ ꞌuuca ruxánaꞌacɨraꞌate ɨ́ teteca jamuan. ’Majta mej nuꞌu caí racuaꞌaca huáꞌireꞌaraꞌan tiꞌitɨ́j mej raatécuaꞌimiꞌin, ajta mej caí racuaꞌaca ɨ́ xúureꞌaraꞌan. ^G5’Aꞌɨ́j nu hui jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tej caí tiyen tihúaꞌajaaxɨejviꞌira aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan ɨ́ mej mauchén téꞌantzaahuateꞌesin. F%Ayee pu tiꞌixa ɨ́ tavástaraꞌa ɨ́ tɨ jéjcuaꞌɨmua huaꞌutáꞌixa aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ́j ɨ́ mej nuꞌu ráamuaꞌati. bE=Majta ɨ́ seica ɨ́ teɨte,
michéꞌe naímiꞌi ráahuauni ɨ́ tavástaraꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, mej mi náamuaꞌati aꞌij nej ántehuaa inee. D#Ayen tɨjɨ́n:Tɨ́ꞌɨj antipuáꞌaren, nee nu uvéꞌenejsin.Aꞌɨjna ɨ́ chiꞌiraꞌan ɨ́ David, ɨ́ tɨꞌɨríi áꞌave, nee nu neajtahuaꞌa rajajsin.Nee nu ráꞌajtaahua jéjcuacan neꞌɨ́jna jetze ɨ́ tɨ auj á jéꞌejnee. uCcAꞌij tɨ tiꞌixa aꞌɨ́jna, ayée mú hui cheꞌatá menaꞌa mejmíꞌi tiraꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Ayee pu xaa neꞌu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. cB?Amɨjna ɨ́ Simón auchén pu hui titaatáꞌixaa tɨ Dios huáꞌa jɨ́meꞌen huaꞌutévaɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, seica teɨte tzajtaꞌa mej mi rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan. :Am Matɨ́ꞌɨj raꞌanticɨ́ꞌɨ mej tiꞌixa, aj pu i Jacobo ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Neꞌihuaamuaꞌa, xáanamuajriꞌi ɨ́ nej amuaatáꞌixaateꞌesin. @ Aj mi mú raatapuáꞌajtacaꞌa naímiꞌi ɨ́ mej tíꞌixajtacaꞌa. Jéꞌecan mú huáꞌanamuajracaꞌa matɨ́ꞌɨj tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé. Nain mú huaꞌutáꞌixa tɨ́j naꞌa tɨ huaꞌutáꞌa ɨ́ Dios ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Jéihua mú rɨ́ꞌɨ huarɨ́j ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj. Dios pu huaꞌutévaɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌapua. ?  ’Mɨ́ ajta, ayée pu titáꞌamitɨejteꞌe itejmi tej caí tíꞌinajchita, teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tavástaraꞌa ta japua huaniú itejmi. Ayee pu hui cheꞌatá naꞌa huáꞌa japua tíꞌiniuuni aꞌɨ́mej. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. >5 Aꞌɨ́j pu hui jɨ́n, aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen tiráꞌaxɨjteꞌe ɨ́ Dios seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej tihuaꞌaꞌíjcateꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe yeꞌirá jɨmeꞌe ɨ́ mej caí ravíicuaꞌiracaꞌa ɨ́ tavaújsimuaꞌa teeca, teajta iteen. = ’Jemin ɨ́ Dios, naímiꞌi tu tiyen taxɨ́ꞌej tenaꞌa ꞌeen. Aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn raajéjcuare ɨ́ taxɨejniuꞌuca tetɨ́ꞌɨj ráꞌantzaahua, ayée pu cheꞌatá naꞌa tihuáꞌajejcuaren ɨ́ huáꞌaxɨejniuꞌuca aꞌɨ́mej. _<7Ajta aꞌɨ́ɨn Dios, ɨ́ tɨ tirúꞌumuaꞌaree aꞌij tɨ jaꞌatɨ tíꞌimuaꞌatze ɨ́ ru tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu taataseíjra tɨ aꞌɨ́ɨn miijmu huaꞌancuréꞌeviꞌitɨ. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tihuaꞌutáꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan huateáturan aꞌɨ́mej tzajtaꞌa tɨ́j titaatáꞌa itejmi. E;Matɨ́ꞌɨj aꞌatzu áꞌateeviꞌica mej tiꞌixa, aj pu i aꞌɨ́ɨn Pedro ájchee. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Neꞌihuaamuaꞌa, múꞌeen xu hui seri ramuaꞌaree jaꞌanáj tɨ ɨmuá Dios naꞌantíhuau ineetzi nej aꞌamua jetze ajtémeꞌecan, nej ni tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ jɨ́n Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan mej mi ráꞌantzaahuateꞌen. 1:[Aj mú mi tiújseɨj aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, majta ɨ́ vaujsi mej mi tiꞌihuaúrixaateꞌen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe. 9 Majta seica aꞌɨ́mej ɨ́ fariseos ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, aꞌɨ́ɨ mú aꞌájna aꞌutéꞌuucaꞌa. Miyen tɨjɨ́n: ―Jéꞌecan pu hui ruxeꞌeveꞌe mej miyen huárɨni aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Michéꞌe hui raꞌaráꞌasten nain jɨmeꞌe aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan. Michéꞌe raꞌantisíjchixɨꞌɨn ɨ́ runavij. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu meꞌuun eꞌetiújseɨj u Jerusalén @8yMatɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌájna Jerusalén aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé, jéꞌecan mú huaꞌancuréꞌeviꞌitɨ temuaꞌa naa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiújseꞌɨrihuaꞌa u teyujtaꞌa, majta ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, majta ɨ́ vaujsi. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tihuaꞌutáꞌixaa nain tɨ Dios tiuꞌuteájtuaa jaítzeꞌe huáꞌa jemi ɨ́ seica ɨ́ teɨte. 7+Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tiújseꞌɨrihuaꞌa aꞌujna Antioquía, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌutaꞌaíj. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j. Aꞌuu mú Fenicia aꞌuréꞌene, majta meꞌújna u Samaaria. Nainjapua mú tihuaꞌutáꞌixaa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej téꞌantzaahuateꞌen ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Aꞌɨ́j mú jɨ́n huataújtemuaꞌave temuaꞌa naa aꞌɨ́ɨme ɨ́ huáꞌaꞌihuaamuaꞌa matɨ́ꞌɨj huáꞌunamuajriꞌi aꞌij mej tíꞌixajtacaꞌa. z6mMɨ majta aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, ajta ɨ́ Bernabé, jéꞌecan mú tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Aj mú mi aꞌɨ́mej ruꞌihuaamuaꞌa miyen tiuꞌíjca aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌapua, huáꞌa jamuan ɨ́ seica mej mi áꞌujcɨɨne aꞌánna Jerusalén, mej mi raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, majta ɨ́ vaujsi ɨ́ mej tiújseꞌɨrihuaꞌa u teyujtaꞌa aꞌánna Jerusalén. "5 ?Seica mú meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌujna u Antioquía. Aꞌɨ́ɨ mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Aꞌuu mú eꞌeráacɨ aꞌujna Judea. Matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej tihuáꞌumuaꞌaten ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa. Miyen tɨjɨ́n: ―Tɨ puaꞌa secaí raꞌancuréꞌecuraꞌa ɨ́ runavij ɨ́ mej jetzen seaꞌaraca aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, tɨ puaꞌa secaí siyen huárɨni, seɨj ajta seɨj, capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ Dios tejámuaatáꞌuuniꞌi. u4cMatɨ́ꞌɨj mi meꞌuun áꞌatee huáꞌa jamuan ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe aꞌujna Antioquía.\31Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌujna Antioquía. Aj mú mi huaꞌajtéseɨj ɨ́ mej teyujtaꞌa eꞌetiújseꞌɨrihuaꞌa. Nain mú tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ niuucari jɨmeꞌe aꞌij tɨ Dios ayén tihuaꞌutáꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan mej mi majta meꞌɨ́n téꞌantzaahuateꞌen. ;2oAꞌuu mú baarcu jetze atéecɨ. Matɨ́ꞌɨj mi antacɨ́j yútan pújmeꞌen aꞌujna jáꞌahuaꞌa Antioquía. Aa pu pɨ́tejáꞌarɨcɨ aꞌu mej yauꞌíjca ɨ́ Dios tɨ huaꞌachaꞌɨ́ɨ áꞌaraꞌani mej mi miyen rɨjca aꞌij mej tíhuaꞌutaꞌítiꞌiriꞌi ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa. 1}Aj mú mi meꞌuun aꞌaráꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Perge. Aꞌuu mú tihuaúꞌixaa ɨ́ niuucari jɨmeꞌe. Aj mú mi aꞌucɨ́j aꞌujna jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n u Atalia. 0 Matɨ́ꞌɨj antacɨ́j aꞌujna jáꞌahuaꞌa seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Pisidia. Aꞌuu mú aꞌaráꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Panfilia. |/qMajta huaꞌavéꞌehuau ɨ́ huaꞌavaujsi mej mi tiuꞌutévaɨreꞌen u huáꞌa teyujtaꞌa. Matɨ́ꞌɨj téniúuveꞌe, majta huaúritziꞌive, aj mú mi raꞌíjca ɨ́ tavástaraꞌa naíjmiꞌica ɨ́ mej ráꞌatzaahuateꞌe. b.=Nainjapua mú caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe mej mi caí ratápuaapuaꞌajtaꞌan mej téꞌatzaahuateꞌe, majta huaꞌutáꞌixa tɨ nuꞌu ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ jaꞌatɨ amuacaícan ayén tirajpuaíitzi áꞌaraꞌani tɨ i aꞌuun aꞌuteárute aꞌujna tɨ éꞌeseijreꞌe ɨ́ Dios. (-IAꞌuu mú tihuaúꞌixaa ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ jɨ́n Dios huaꞌirátuaasin. Jéihua mú huaꞌutéemuaꞌitɨ ɨ́ teɨte aꞌujna Derbe, mej mi meꞌɨ́n téꞌantzaahuateꞌen. Aj mú mi huaréꞌacɨ meꞌújna u Listra, majta meꞌújna u Iconio, majta u Antioquía. ),KAj mú mi meꞌɨ́n ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe meꞌuun eꞌetiújseɨj aꞌu mej yauujájsimeꞌe ɨ́ Pablo. Muaꞌajteáxɨɨrecaꞌa aꞌu mej yauutéj. Jɨ́meꞌen muꞌu jemin ajteáxɨɨrecaꞌa, aj pu i ájchee aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Ajtahuaꞌa, pu aꞌuteájrupi u chajtaꞌa. Yee ruijmuaꞌateꞌe yee, aꞌɨ́ɨ pu áꞌuraa aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Bernabé. Aꞌuu mú aꞌucɨ́j u Derbe. n+UAj mú mi seica u aꞌuvéꞌejuꞌun. Aꞌuu mú eꞌeráacɨ aꞌujna jáꞌahuaꞌa Antioquía, majta meꞌújna Iconio. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌutáꞌixa ɨ́ teɨte tɨ nuꞌu aꞌij puaꞌa tíꞌitevij ɨ́ Pablo. Matɨ́ꞌɨj mi raateátuꞌasixɨ tetej jɨmeꞌe. Ayee mú tiuꞌumuáꞌaj tɨjɨ́n huamɨ́ꞌɨ. Aꞌɨ́j mú jɨ́n mi yaꞌujáanajraa á puaꞌacɨé ɨ́ chajtaꞌana jetze. f*EMuꞌiicáca pu huatáꞌixaa ɨ́ teɨte. Xaꞌichuꞌi pu huaꞌutéemuaꞌitɨ mej mi caí miyen tihuáꞌamuaɨꞌɨvejteꞌe. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu raateátuꞌasixɨ meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo meꞌújna u Listra )5Mɨ ajta, tɨ́j naꞌa jéjcua ɨmuá tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene, Dios pu huáꞌa jemi tiuꞌuteájtuaa ɨ́ mej jɨ́meꞌen ráamuaꞌaree aꞌij tɨ yeꞌí huarɨ́j ɨ́ Dios. Ayee xu hui tíꞌijmuaꞌaree tɨ Dios áꞌamuachaꞌɨ́j temuaꞌa naa. Nain pu jɨ́n tejámuaatévaɨreꞌesin viite jɨmeꞌe, mej huáviiye, ajta tɨ tiúꞌucɨɨre, ajta tejámuaatáꞌasin ɨ́ sej ráacuaꞌani, ajta sej rɨꞌéeneꞌe seíireꞌe xáꞌaraꞌani mɨ ruxɨ́ejniuꞌuca jetze. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. (1’Aꞌájnáꞌɨmua pu hui Dios huaꞌutáꞌa ɨ́ teɨte mej miyen éeneꞌen seijreꞌe matɨ́j meꞌɨ́n tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa. u'cMiyen tɨjɨ́n: ―Múꞌeen teteca, ¿aꞌiné sej si siyen rɨcɨ? Teen tu hui teajta teteca púꞌeen, setɨ́j múꞌeen. Ayee tu ꞌeen jɨ́n mú aꞌuvéꞌejuꞌun tetáꞌaj tejamuáꞌixaateꞌen setáꞌaj múꞌeen raatapuáꞌajta seꞌíjna tɨ caí tiꞌitɨj vaɨreꞌe, setáꞌaj raténaꞌamicheꞌen ɨ́ Dios tɨ iꞌirúuri, tɨ ajta raatétaahuacaꞌa ɨ́ ta japua tɨ auuteájmua, ajta ɨ́ chaanaca tej japuan yen seijreꞌe, ajta ɨ́ jaj tɨ íiyen seijreꞌe ta jamuan, ajta nain tɨ́j naꞌa puaꞌamé tíꞌiseijreꞌe íiyen chaanaca japua, ajta jaj tzajtaꞌa tɨ tíꞌiseijreꞌe. b&=Majta meꞌɨ́n ɨ́ Pablo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé, matɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi, á mú aúurupi ɨ́ teɨte tzajtaꞌa, meruaachijméꞌe, majta antijíihua. Matɨ́ꞌɨj mi amuacaícan tiuꞌutésiujtzaꞌanaxɨ ɨ́ tiúꞌujcɨɨxu meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n huaꞌutáꞌijmɨijra ɨ́ teɨte. 9%k Aa pu vejliꞌi jéꞌeseijreꞌecaꞌa ɨ́ teyuu aꞌɨ́jna taꞌanténineꞌi aꞌujna chajtaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ puaarij tɨ tíꞌivaɨreꞌe Júpiter jemi aꞌujna teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu u huajaꞌuvéꞌejajpuacaꞌa ɨ́ tuuruꞌuse, ajta ɨ́ xuuxuꞌu tɨ tutíjhua. Aꞌɨjna ɨ́ puaarij, majta ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú huáꞌanaꞌamicheꞌe ɨ́ tuuruꞌuse, majta huáꞌumuaɨꞌɨvejtacaꞌa. n$U Yee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Amɨjna mɨ Bernabé, aꞌɨ́ɨ pu hui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Dios tej tiyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Júpiter, ajta amɨjna ɨ́ Pablo, aꞌɨ́ɨ pu hui aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Mercurio. Ayee mú raatamuáꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu raataxájtacaꞌa. C# Matɨ́ꞌɨj raaseíj aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huáruu ɨ́ Pablo, aj mú mi huajíjhuacaꞌa ɨ́ teɨte runiuuca jɨmeꞌe mej jɨ́meꞌen tíꞌixaxaꞌa aꞌujna Licaonia. Miyen tɨjɨ́n: ―Ɨ́ Dioosi mú yé veꞌecáane. Cu xɨee muaateújteɨtestecaꞌa mej mi yé huataseíjre íiye itejmi jemi. ""= Aj pu i ayén tiraatajé caꞌanín jɨmeꞌe tɨjɨ́n: ―Huatéechaxɨ. Tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn ájtzucu. Ajta á áꞌucheꞌecaneꞌe jáꞌaraa. 6!e Aꞌɨ́ɨ pu ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ tíꞌixajtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn Pablo raaseíj. A pu temuaꞌa naa tirúꞌumuaꞌareerecaꞌa tɨ aꞌɨ́jna tɨ caí rɨ́ꞌen ruꞌɨ́ɨca jetze, aꞌɨ́ɨ pu rujni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téꞌantzaahuateꞌen. K Aꞌuu pu seɨj aꞌutéveecaꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa Listra, tevi tɨ caí ráꞌayeꞌivejcaꞌa ɨ́ ruꞌɨ́ɨca jetze. Ayee pu éeneꞌe huanúꞌihuacaꞌa. Capu huáyeꞌicaa. =sMaúcheꞌe mú tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirátuaasin. Mej nuꞌu meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa meꞌújna u Listra #Aj mú mi ráamuaꞌareeriꞌi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua. Aꞌɨ́j mú jɨ́n huataúruu. Aꞌuu mú aꞌaráꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Listra, ajta tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Derbe. Aꞌuu pu jetzen ajtémeꞌecan aꞌujna u Licaonia. Majta áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨ́j naꞌa aꞌu tɨ ɨmuá jaꞌuꞌástɨmee ɨ́ chuej. MAj mú mi meꞌɨ́n ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe, aꞌɨ́ɨ mú miyen tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare mej nuꞌu aꞌij puaꞌa huárɨni, majta nuꞌu huaꞌuteátuꞌasixɨꞌɨn tetej jɨmeꞌe. 5Majta ɨ́ teɨte ɨ́ mej éꞌechejcaꞌa u chajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú tiújseꞌɨrihuaꞌa seica mej miyen tíꞌijmuaꞌareerecaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, majta seica tíꞌijmuaꞌareerecaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej huaꞌapua. NAꞌɨ́j mú jɨ́n áꞌatee aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé, caꞌanín mú jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ tavástaraꞌa jetze meꞌecan. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌa mej mi miyen huárɨni mej ráamuaꞌaree ɨ́ teɨte, mej Dios jetze araújcaꞌane ɨ́ mej huaꞌapua. Majta seica, ɨ́ mej caí téꞌatzaahuateꞌecaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Aꞌɨ́j mú jɨ́n aꞌij puaꞌa teꞌutánamuajriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌapua. 1 ]Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pablo, ajta ɨ́ Bernabé, matɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌujna Iconio, aj mú mi aꞌuteájrupi huaꞌatéyujtaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Aꞌuu mú tihuaúꞌixaa ɨ́ teɨte tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Aꞌɨ́j mú jɨ́n, jeíhua ráꞌantzaahua aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, majta ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. ;o 4Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, jéꞌecan mú huataújtemuaꞌave. Majta meꞌɨ́jna jetze rucáꞌanejcaꞌa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios.X) 3Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej huaꞌapua, aꞌɨ́ɨ mú tiuꞌutéecaꞌatzɨ ɨ́ tiúꞌujcaꞌacai tɨ́ꞌij cáaxɨn ɨ́ chuej, mej mi meꞌɨ́n teɨte miyen tiráamuaꞌaree mej auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Aj mú mi aꞌucɨ́j. Aa mú aꞌaráꞌa jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Iconio. xi 2Mɨ majta meꞌɨ́jna ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌa mej mi tiníniuꞌucacun seica ɨ́ uuca ɨ́ mej jéꞌecan ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ Dios, ɨ́ ꞌuuca mej jaítzeꞌe tiꞌitɨj jɨ́n ruxeꞌeveꞌecaꞌa ɨ́ chajtaꞌana. Majta seica caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌa ɨ́ teteca ɨ́ mej jeíhua tiꞌitɨ́j jɨ́n ruxeꞌeveꞌecaꞌa aꞌujna u chajtaꞌa. Caꞌaníjraꞌa mú huaꞌutáꞌa mej mi aꞌij puaꞌa huáꞌuruuren meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé. Aj mú mi huaꞌutamuári aꞌujna aꞌu mej aꞌuchéjme. D 1Aꞌɨ́j pu jɨ́n, jéꞌecan mú huaꞌutáꞌixa nainjapua aꞌujna chuéjraꞌa japua. Tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa tɨ tápuaapuaꞌare, jaítzeꞌe mú teɨte miyen tiráanamuajriꞌi ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirátuaasin ajta menaꞌa caí ráanamuajriꞌi naímiꞌi ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjme. # 0Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan, jéꞌecan mú huataújtemuaꞌave. Jéꞌecan mú rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ niuucari tɨ jetzen ráꞌaxa ɨ́ Dios. Majta naímiꞌi ɨ́ tɨ Dios amuacaícan u huajaꞌantíhuau mej mi ruuri muáꞌaraꞌani tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe aꞌu tɨ éꞌeseijreꞌe ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ mú ráꞌantzaahua.  /Ayee pu hui téꞌeme, aꞌiné ayée pu titaataꞌaíj ɨ́ tavástaraꞌa tɨjɨ́n:Nee nu amuaꞌantíhuaꞌu setáꞌaj tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan,
seajta nainjapua tɨ́j naꞌa íiyen chaanaca japua.Aꞌɨ́ɨ mú ramuaꞌaréeren meꞌíjna i niuucari i nej jɨ́n huaꞌirátuaasin. ―Ayee mú tihuaꞌutáꞌixaa. }s .Matɨ́ꞌɨj mi huáꞌa jetze huateújcaꞌane aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨ pu hui ruxeꞌeveꞌe tej amuacaícan tejamuáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari tɨ jetzen ráꞌaxa ɨ́ Dios, múꞌeetzi jemi mɨ sej Israél jetze ajtémeꞌecan. Aꞌiné caxu raꞌancuréꞌasin, capu ajta aꞌij tejamuáꞌamitɨejteꞌe tɨ ayén tejámuaavíjteꞌe sej siyen ruuri xáꞌaraꞌani ɨ́ Dios jemi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Aꞌɨ́j tu jɨ́n, teri u áꞌujuꞌun huáꞌa jemi ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan. `9 -Matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, matɨ́ꞌɨj huaꞌuseíj mej jeíhua teɨte tiújseɨj, jéꞌecan mú huáꞌanchueere. Aj mú mi autéjhuii mej meꞌɨ́jna jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen tiꞌitɨj jɨmeꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Aꞌij mú puaꞌa tíꞌijjeevecaꞌa aꞌij tɨ tíꞌixajtacaꞌa.  ,Tɨ́ꞌɨj ajtahuaꞌa tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌa ɨ́ mej jetzen ruseꞌupi, naímiꞌi mú eꞌetiújseɨj ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjme aꞌánna Jerusalén, mej mi ráanamua ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n tíꞌaijta aꞌɨ́jna ɨ́ Dios. 8i +Tɨ́ꞌɨj antipuáꞌarecaꞌa ɨ́ mej ráanamuajriꞌi ɨ́ niuucari, matɨ́ꞌɨj mi jeíhua teɨte aꞌucɨ́j jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, majta aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé. Seica mú aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, majta seica ɨ́ mej raataxɨ́ꞌeve ɨ́ huaꞌayeꞌira, aꞌɨ́ɨ mú púꞌeen ɨ́ mej Israél éꞌemeꞌecan. Aꞌɨjna ɨ́ Pablo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé, jeíhua mú tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa. Mehuauꞌíjcate mej nuꞌu ráahuauni ɨ́ tɨ nuꞌu Dios ayén tiraateátuaasin. c? *Aj mú mi huiráacɨ u teyujtaꞌa. Matɨ́ꞌɨj huirácɨɨne, aj mú mi seica raatáꞌinee tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen jaítzeꞌe aꞌɨ́jna jɨ́meꞌen seɨ́j jetze ɨ́ xɨcaj mej jetzen ruseꞌupi.  )Miyen tɨjɨ́n:Casiꞌi, múꞌeen xu taꞌutéxɨeehuariꞌiriꞌi, chéꞌe utévatziɨn ɨ́ áꞌamuatzajtaꞌa.Seajta múꞌeen antipuáꞌare, aꞌiné ayée nu rɨni íjii sej chéꞌe ruuri,
tiꞌitɨj nu jɨ́n niyen rɨcɨ ɨ́ sej caí jaꞌanáj ráꞌantzaahuateꞌesin.Capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén tejamuáꞌixaateꞌen. Aj pu i Pablo pu aꞌɨ́jna aꞌutéjche tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan G  (’Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen tɨ́ꞌij caí ayén tejamuáaruuren aꞌij mej mejmíꞌi tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. c ? 'Aꞌɨ́j pu jetze huaꞌirájtuaa naíjmiꞌica aꞌachú puaꞌaméca mej téꞌatzaahuateꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌirátuaasin naíjmiꞌica ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Mɨ ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ yuꞌuxari tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, capu jaꞌanáj tiꞌitɨj jɨ́n huaꞌirátuaniicheꞌe. I   &’Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tíꞌijxeꞌeveꞌe, neꞌihuaamuaꞌa, sej hui ráamuaꞌaree tetɨ́j teri tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ Dios tejámuaatáꞌuuniꞌira aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Jesús huamɨ́ꞌɨ múꞌejmi jetze meꞌecan tu i aꞌɨ́ɨn raatéꞌuuna ɨ́ sej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin.   %Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ ratéhuaꞌiraꞌa aꞌɨ́jna tɨ Dios raatáꞌa tɨ huatarún, capu xaa neꞌu huatejpetzi. W' $’Puj, ayej tiꞌayajna xaa, aꞌɨ́ɨ pu hui ɨ́ David huaꞌutévaɨ ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa ɨ́ Dios. Tɨꞌɨquí huamɨ́ꞌɨ, matɨ́ꞌɨj mi raꞌaváꞌana aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ ruvaújsimuaꞌa teeca. Ajta áꞌiyen huatejpetzi ɨ́ tɨ ratéhuaꞌiraꞌa, tzɨ́teꞌe. $A #Aꞌɨ́j pu hui jɨ́n ayén téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa seɨ́j jetze ɨ́ Chuiicari tɨjɨ́n: “Capej múꞌee tiꞌitáꞌacareꞌen tɨ huatépete ɨ́ tɨ ratéhuaꞌiraꞌa aꞌɨ́jna tɨ muavaɨreꞌe, tɨ ajta rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe múꞌeetzi jemi.”  "’Jɨ́meꞌen hui aꞌíjna i niuucari tɨ nuꞌu Dios ayén tiraatáꞌa tɨ huatarún ajtahuaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite tzajtaꞌa tɨ́ꞌij caí jaꞌanáj huatépete ɨ́ tɨ ratéhuaꞌiraꞌa, ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa tɨjɨ́n: “Ayee nu cheꞌatá nenaꞌa tejámuaatáꞌasin naíjmiꞌica aꞌachú puaꞌaméca aꞌij nej neri tiꞌitɨj jɨ́n teꞌatánratziiriꞌi neꞌɨ́jna ɨ́ David, ɨ́ nej jɨ́n tiraatáꞌa, tɨ neetzi jemi seijreꞌe ɨ́ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen.” W' ’Teajta iteen, ayée tu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe teꞌíjna i niuucari ɨ́ tɨ amuaatatémuaꞌavisteꞌesin aꞌíjna ɨ́ tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi aꞌɨ́mej jemi ɨ́ tavaújsimuaꞌacɨꞌɨ. Aꞌɨ́ɨ pu hui araúraste itejmi jemi, iteen i tej huáꞌayaujmuaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n araúraste tɨ aꞌɨ́ɨn raatáꞌa tɨ huatarún ɨ́ mɨꞌɨchite tzajtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa ɨ́ Chuiicari jetze ɨ́ tɨ huaꞌapua tɨjɨ́n: “Múꞌee pej níꞌiyauj. Ijii nu xaa neri inee muáꞌiyaꞌupua naꞌame.”  !  Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu huataújseijratacaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej amuacaícan jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌecaꞌa tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn eꞌerájraa aꞌujna Galilea, tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌánna Jerusalén. Ijii, aꞌii mú hui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tihuáꞌaꞌixaateꞌe ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. b= ’Aru Dios pu hui ayén tiraatáꞌa tɨ huatarún ɨ́ mɨꞌɨchite tzajtaꞌa. W' Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiujúꞌuruurée nain tɨ́j naꞌa tɨ téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ yuꞌuxari jetze, aj mú mi raꞌacájtɨ ɨ́ cúruu jetze. Matɨ́ꞌɨj mi raꞌaváꞌana. r] ’Camu hui majta aꞌij tirájteu ɨ́ mej jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ ayén tiraavíjteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn huámɨꞌɨni. Mɨ majta, aꞌɨ́ɨ mú Pilato huatáꞌixaa tɨ aꞌɨ́ɨn raataꞌaíjta mej nuꞌu raajéꞌica. { ’Mɨ́ majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej Jerusalén mé éꞌechejcaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tihuáꞌaꞌaijteꞌecaꞌa, camu aꞌatzu ramuaꞌareerecaꞌa jaꞌatɨ tɨ pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, camu majta yaúꞌitɨée muáꞌaraa ɨ́ niuucari ɨ́ mej raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej mejmíꞌi tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Ayee mú tiraꞌaráꞌaste meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tiꞌitɨj jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajte meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Camu rɨ́ꞌɨ aꞌij mej raꞌujíjveꞌecaꞌa aꞌíjna i niuucari aꞌij tɨ yeꞌí huataújmuaꞌa jaꞌanáj tɨ naꞌa tɨ́ꞌɨjtá aꞌájna tejaꞌuréꞌenen aꞌájna xɨcájraꞌa ɨ́ mej jetzen ruseꞌupi. S~ ’Neꞌihuáamuaꞌa, mɨ sej Abraham jetze huanéj, mɨ seajta Dios jemi téꞌatzaahuateꞌe, múꞌejmi pu hui jemi aꞌame aꞌíjna i niuucari tɨjɨ́n aꞌamua japua huániuuni ɨ́ Dios. Z~}|{ywvu.srqonblji^geca` _.^V]\i[ YXVV TTHSXRQVP4O>MKOIHGF,EBA><;5:v875b4-2m14- Aj mú mi miyen tiraataꞌixaa ɨ́ tajtuhuan tɨjɨ́n: ―Aꞌijna i teáataꞌa, aꞌɨ́ɨ pu hui huáꞌamuaꞌitɨjcaꞌa ɨ́ teɨte mej mi miyen seɨcɨé tíꞌijnaꞌamicheꞌen ɨ́ Dios. Aru capu hui ayén tihuaꞌatáꞌaca ɨ́ tayeꞌirá mej miyen rɨjca. J3  Aru tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Galión aꞌuun tíꞌivaɨreꞌecaꞌa tajtuhuan jɨmeꞌe aꞌujna tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Acaya, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú autéjhuii mej tiníniuꞌucacun meꞌɨ́jna jemi ɨ́ Pablo. Matɨ́ꞌɨj mi yaꞌujáj jueesi jemi. [2/ Aꞌɨ́j pu jɨ́n Pablo ayén aꞌuun éꞌetee seɨ́j nineꞌiraꞌa japuan jáꞌitaꞌa aꞌujna Corinto. Tihuáꞌamuaꞌatejcaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jetzen ráꞌaxa ɨ́ Dios. s1_ Nee nu múꞌeetzi jamuan yé huatéjvee. Capu jaꞌatɨ timuaꞌantiúꞌuuniꞌira. Capu ajta jaꞌatɨ puaíjtzi muaatáꞌasin. Jéihua nu hui titeɨ́testemuaꞌa íiye chajtaꞌa. ―Ayee pu tiraataꞌixaa ɨ́ tavástaraꞌa. 0) Aj pu i tɨ́caꞌɨmua, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Pablo tíꞌimaaracaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu raaseíj ɨ́ tavástaraꞌa. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capej tíꞌitziɨɨneꞌe. Paúcheꞌe pej hui tihuáꞌaꞌixaateꞌe puaꞌamé. Capej tépuaapuaꞌaren. /Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Crispo, ɨ́ tɨ tíꞌaijta u teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ráꞌantzaahua ɨ́ tavástaraꞌa, majta miyen cheꞌatá menaꞌa naímiꞌi tɨ huáꞌa jamuan éꞌechejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Crispo. Majta seica ɨ́ mej Corinto aꞌuchéjmeꞌecaa, matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi ɨ́ niuucari, jeíhua mú ráꞌantzaahua. Matɨ́ꞌɨj mi huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa. .Aj pu i huirájraa u huaꞌatéyujtaꞌa. Aa pu aꞌaráꞌa áa tɨ éꞌeche jaꞌatɨ tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Justo. Aꞌɨ́ɨ pu ranáꞌamicheꞌe ɨ́ Dios, ajta aꞌuun éꞌechejcaꞌa aꞌájna vejliꞌi aꞌu tɨ aꞌutéjvee ɨ́ teyuu. l-QMajta meꞌɨ́n, camu aꞌatzu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej ráanamua. Aꞌɨ́j mú jɨ́n autéjhuii mej aꞌij puaꞌa tirájeeve. Aj pu i Pablo tiuꞌutécaꞌatzɨjxɨ ɨ́ tiúꞌujcɨɨxu mej mi ráamuaꞌaree tɨjɨ́n maꞌutéꞌɨtzee ɨ́ Dios jemi. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌeen xu púꞌeeneꞌe xáꞌajuꞌun tɨ́ꞌij múꞌejmi jetze rájveti ɨ́ puaíjtzi. Nee nu hui raꞌaráꞌaste tɨ tinaaꞌíjca. Ijii tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, huáꞌa jemi nu aꞌuméꞌe naꞌame ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. N,Matɨ́ꞌɨj mi huiráacɨ aꞌujna u Macedonia aꞌɨ́jna ɨ́ Silas, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Timoteo. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa ɨ́ Pablo, tɨ ajta jɨ́n antiújmuaꞌareerecaꞌa nain jɨmeꞌe tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ yuꞌuxari jetze. Naa teꞌehuauritɨéecan jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨ pu tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Jesús aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tevi tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua, aꞌɨ́jna mej rachúꞌeveꞌecaꞌa. B+}Nain xɨcájraꞌa jetze matɨ́j puaꞌa ruseꞌupi, aꞌúu pu aꞌuteáruꞌipicheꞌe huáꞌa teyujtaꞌa, tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa tɨ́ꞌij ayén éeniꞌicɨꞌe huaꞌantimuáꞌitɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, majta ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. ;*oPablo pu racúꞌuneꞌepuacaꞌa ɨ́ navij chiꞌiraꞌa. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa tíꞌimuarɨꞌecaꞌa aꞌɨ́mej, aꞌɨ́jna ɨ́ Aquila, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Priscila. Aꞌɨ́j pu jɨ́n aꞌuteájturaa huáꞌa jamuan, ajta tíꞌimuarɨꞌecaꞌa huáꞌa jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. )}Aꞌuu pu yáꞌuteu seɨ́j tɨ Israél jetze ajtémeꞌecan tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Aquila. Aꞌuu pu éꞌemeꞌecan aꞌujna seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Ponto. Aꞌɨjna ɨ́ Aquila, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ ɨ́raꞌaraꞌan tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Priscila, aꞌɨ́ɨ mú meꞌuun eꞌeráacɨ aꞌujna jáꞌahuaꞌa seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Italia, aꞌiné ayée pu tiúꞌuxeꞌeveꞌecaꞌa mej nuꞌu áꞌucɨɨne meꞌújna aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huaꞌarey ɨ́ romanos tɨ ayén á tejaꞌutaꞌítecaꞌa mej áꞌucɨɨne naímiꞌi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pablo, aꞌɨ́ɨ pu u huajaꞌuvéꞌemuaarecaꞌa. ( +Ajta áꞌiyen Pablo huirájraa aꞌujna Atenas. Tɨꞌɨquí aꞌuun aꞌaráꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Corinto. '"Aru maúcheꞌe mú seica ɨ́ teɨte áꞌujujhuaꞌaneꞌe jamuan. Meráꞌantzaahua micu. Aꞌii mú meꞌɨ́n púꞌeen, ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Dionisio, ɨ́ tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa aꞌujna Areópago, ajta seɨ́j ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Dámaris, majta seica mú majta téꞌantzaahua.:&o!Aj pu i ajtáraa ɨ́ Pablo huáꞌa jetze. %5 Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi tɨ Dios raꞌajjáj ɨ́ mɨꞌɨchite tzajtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, seica mú ráꞌaxɨeehuariꞌiracaꞌa. Majta seica miyen tɨjɨ́n: ―Ayee tu tíꞌijxeꞌeveꞌe pej pajtáhuaꞌa titáꞌixaateꞌen peꞌɨ́jna jɨmeꞌe. s$_’Aꞌájnáꞌɨmua, camu ramuaꞌareerecaꞌa ɨ́ teɨte aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, capu jaꞌanáj huaꞌuxɨ́jte aꞌajnáꞌɨmua. Mɨ ajta, íjii pu xaa, aꞌɨ́ɨ pu tihuáꞌaijteꞌe naíjmiꞌicɨꞌe mej nuꞌu seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ teɨte, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, tɨ Dios ari ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare seɨ́j xɨcájraꞌa jetze tɨ jetzen huaꞌuxɨ́jteꞌen naíjmiꞌica ɨ́ mej yen aꞌuchéjme íiyen i chaanaca japua. Aꞌɨ́ɨ pu hui huáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu. Dios pu ari huaꞌutaseíjra naíjmiꞌica ɨ́ teɨte tɨ ayén tiꞌayajna aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ raꞌajjáj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. #"'’Jaꞌiné teen tu yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios, capu hui ayén tiraavíjteꞌe tej tiyen tíꞌimuajca tɨ Dios ayén ꞌeen tɨ́j tiꞌitɨ́j tɨ taavíjhua oro jɨmeꞌe, nusu i plata jɨmeꞌe, nusu tetej jɨmeꞌe. Capu ayén ꞌeen tɨ́j tiꞌitɨ́j ɨ́ mej raatétaahuacaꞌa ɨ́ teɨte aꞌij mej yeꞌí tirájteu meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ rumuaꞌatzíiraꞌa. .!U’Ayee puꞌu naꞌa tíꞌeen aꞌiné aꞌɨ́j tu jetze ruuri ɨ́ Dios, tej ti tiyen éeneꞌe mé téꞌujujhuaꞌaneꞌen, tej ti tiyen huatéꞌuuca. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌichuicaca múꞌejmi tzajtaꞌa, seica mú majta miyen cheꞌatá menaꞌa tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌij nej inee tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Majta miyen tɨjɨ́n: “Teen tu teajta yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios.” S Ayee pu Dios aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j mej mi ráahuauni meꞌɨ́jna, mej mi miyen éeniꞌicɨꞌe ráateuni. Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn, capu aꞌachú aꞌɨmuá méꞌe éꞌeseijreꞌe itejmi jemi. %’Ayee pu Dios ráaruu mej seɨ́j jetze huanéj ɨ́ teáataꞌa naímiꞌi ɨ́ teɨte mej mi nainjapua seijreꞌe íiyen chaanaca japua. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu hui raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare aꞌachú mej áꞌatɨjtɨꞌɨren, ajta aꞌu mej aꞌuchéjmeꞌeni. I Capu ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej raatévaɨreꞌen tiꞌitɨj jɨmeꞌe tɨ tiráꞌaturaateꞌe aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ruseɨ́j huaꞌatáꞌaca naíjmiꞌica ɨ́ teteca mej ruuri muáꞌaraꞌani, mej ucajyáatɨyeꞌican, ajta huaꞌatáꞌaca naíjmiꞌica tɨ́j naꞌa tiꞌitɨ́j tɨ huáꞌaturaateꞌe. nU’Aꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ raatétaahuacaꞌa i chaanaca tej japuan seijreꞌe, ajta nain jɨmeꞌe tɨ ayén tíꞌiseijreꞌe, aꞌii pu hui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ tíꞌaijta naíjmiꞌicɨꞌe u ta japua, ajta naíjmiꞌicɨꞌe íiyen chaanaca japua. Capu ayun che ɨ́ Dios íiyu teyujtaꞌa ɨ́ mej ráꞌajtaahuacaꞌa ɨ́ teteca. DAyee nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe aꞌiné netɨ́ꞌɨj áꞌucheꞌecaneꞌe nehuáꞌaseijracaꞌa aꞌu tɨ naꞌa sej yeꞌutéchajtza seɨ́j ɨ́ aꞌamua dioosi. Seɨ́j nu huaseíj ɨpuari japua tɨ jetzen téꞌeyuꞌusiꞌi ayén tɨjɨ́n: “Tej rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios tej caí ramuaꞌate.” Aꞌíjna sej caí ramuaꞌate, rɨ́ꞌɨ xu tiraatáꞌaca. Aꞌij nu xaa jɨ́n niyen tejámuaatáꞌixaateꞌesin. !;Aj pu i Pablo huatéechaxɨ jáꞌitaꞌa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa aꞌujna Areópago. Ayen tɨjɨ́n: ―Múꞌeen mɨ sej teteca, Atenas sej éꞌemeꞌecan, nain nu jɨ́n tíꞌiseij sej jeíhua huáꞌachuꞌeveꞌe ɨ́ rudiojtemuaꞌa. Ayee mú aꞌɨ́jna jɨ́n tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi, aꞌiné naímiꞌi ɨ́ mej Atenas éꞌemeꞌecan, majta ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan ɨ́ mej meri meꞌuun aꞌuchéjme aꞌujna Atenas, camu máàj tiꞌitɨ́j avéꞌemuaꞌareerecaꞌa. Aꞌɨ́ɨ muꞌu pɨ́ namuajracaꞌa ɨ́ tɨ jéjcuacan jɨ́n tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa ɨ́ niuucari. jM¿Aꞌiné petíꞌitaꞌixaateꞌe tiꞌitɨj jɨmeꞌe tej caí yaúꞌitɨe, tej caí jaꞌanáj ráanamuajriꞌi? Ayee tu hui tíꞌijxeꞌeveꞌe tej ráamuaꞌaree aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. (IMatɨ́ꞌɨj mi yaꞌuvíꞌitɨ aꞌánna aꞌu mej eꞌetiújseꞌɨrihuaꞌa jɨrí japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Areópago. Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni rɨꞌɨrí tej iteen ráamuaꞌaree mɨ pej hui jéjcuacan jɨ́n tíꞌitamuaꞌate? OMajta meꞌuun seica aꞌutéꞌuucaꞌa ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate aꞌij mej tíꞌixaxaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jee epicúreos, majta seica ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate aꞌij mej tíꞌixaxaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen huataújmuaꞌa tɨjɨ́n estoicos. Matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej tiuꞌuxáj jeíhua. Matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej miyen tiráꞌixaateꞌen meꞌɨ́jna. Ayee mú seica tiꞌixa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné hui tiꞌixa mɨ tɨ jeíhua tiꞌixa? Majta seica miyen tiꞌixa tɨjɨ́n: ―Xɨee ayén hui tíꞌitaꞌixaateꞌe seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ seɨ́j jemi éꞌemeꞌecan ɨ́ Dios. Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌiné Pablo pu ayén tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Jesús, ajta aꞌɨ́jna tɨ nuꞌu huatarúj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨn Pablo tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa huáꞌa teyujtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ajta aꞌɨ́mej jemi ɨ́ griego ɨ́ mej Dios náꞌamicheꞌe. Ajta tɨ́j naꞌa nain tújcaꞌari tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌujna aꞌu mej tejéꞌetuꞌaraca. Tɨ́ꞌɨj Pablo aúcheꞌe huáꞌachuꞌeveꞌecaꞌa aꞌujna Atenas, jéꞌecan pu tiniúꞌucacaꞌa ɨ́ ru jetze aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huaꞌuseíj ɨ́ huáꞌa dioosi ɨ́ mej á eꞌeréꞌeteꞌecaa nainjapua aꞌujna chajtaꞌana. hIMajta ɨ́ mej Pablo jamuan aꞌucɨ́j, aꞌɨ́ɨ mú yaꞌuvíꞌitɨ chajtaꞌa jetze tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Atenas. Majta áꞌiyen huaréꞌacɨ. Mehuaꞌutaꞌítacaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Silas, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Timoteo mej nuꞌu tiújseɨreꞌen caꞌanacan. Tɨ́ꞌɨj Pablo aꞌuun aꞌutéveecaꞌa u Atenas -SMajta meꞌɨ́n ɨ́ huáꞌaꞌihuaamuaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú caí áꞌatee; áꞌiyen mú raataꞌítecaꞌa tɨ Pablo áꞌuraꞌani aꞌujna ti eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj tɨ veꞌée. Majta meꞌɨ́n ɨ́ Silas, ajta ɨ́ Timoteo, aꞌɨ́ɨ mú aꞌuteájturaa aꞌujna u Berea. <q Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Tesalónica éꞌechejcaꞌa, matɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn Pablo tihuaúꞌixaa ɨ́ niuucari tɨ jetzen ráꞌaxa ɨ́ Dios aꞌujna Berea, matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun áꞌujuꞌun. Aꞌɨ́ɨ mú majta caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌa ɨ́ teɨte mej mi huaꞌutájaaxɨejviꞌi. Jéꞌecan mú huáꞌaniuꞌucasteꞌecaꞌa. 1[ Aꞌɨ́j mú jɨ́n muꞌiitɨ́ téꞌantzaahua, majta muꞌiitɨ́ ɨ́ mej aꞌɨ́mej jetze ajtémeꞌecan ɨ́ griego. Aꞌɨ́ɨ mú majta téꞌantzaahua ɨ́ mé ꞌuuca ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ huajáꞌuseijracaꞌa temuaꞌa naa. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa téꞌantzaahua ɨ́ teteca. 5c Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Berea éꞌeche, jaítzeꞌe mú rɨ́ꞌɨ naa tihuáꞌajeevecaꞌa mecaí aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Tesalónica aꞌuchéjmeꞌecaa. Naa mú rɨ́ꞌɨ tiraꞌancuréꞌa ɨ́ niuucari. Tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa nain xɨcaj tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú rahuaucaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze mej mi ráamuaꞌaree tɨ puaꞌa ayén tiꞌayajna nusu caí aꞌij tɨ tíꞌixajtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. !; Matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n huáꞌihuaamuaꞌa caꞌanacan huaꞌutaꞌítecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Silas mej áꞌucɨɨne tɨ́caꞌari tzajtaꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Berea. Jɨ́meꞌen muꞌu meꞌuun aꞌaráꞌa, aj mú mi aꞌuteájrupi huaꞌatéyujtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. 2] Aj pu i aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jasón, majta meꞌɨ́jna ɨ́ seica, tumin mú tiuꞌutáꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej títetateí mej mi huaꞌutátuaani caí chéꞌe miyen huáꞌaruure matɨ́j huáꞌuruu u mej huajaꞌuvéꞌejajpuacaꞌa. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej títetateí, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌutátuaa. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa u Berea aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Silas ; oMatɨ́ꞌɨj aꞌɨ́mej huánamuajriꞌi, jéꞌecan pu aꞌij puaꞌa huaꞌutáꞌa ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte, majta ɨ́ mej tiꞌitɨj jɨ́n títetateí. F Ajta aꞌíjna i Jasón, aꞌii pu hui huaꞌancuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ ruche. Camu téꞌaste ɨ́ yeꞌirá jetze ɨ́ tɨ tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa aꞌíjna ɨ́ ta rey, aꞌíjna tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n César. Ayee mú tiꞌixa tɨ nuꞌu hui seɨj aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ rey, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Jesús. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte. v eMɨ majta, camu huáꞌuteu aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌapua; seica mú huáteu. Aꞌɨ́j mú jɨ́n aꞌɨ́mej aꞌujájpuacaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Jasón, majta seica ɨ́ ihuáamuaꞌameꞌen. Aꞌɨ́ɨ mú mé huajaꞌujájpuacaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej tiꞌitɨj jɨ́n títetateí. Majta antijíihua miyen tɨjɨ́n: ―Meꞌíjna i teteca i mej huáꞌajaaxɨejteꞌe nainjapua ɨ́ teɨte ɨ́ chaanaca japua, aꞌɨ́j mú jɨ́n majta meri miyen u aꞌuvéꞌejuꞌun.  Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, jéꞌecan mú huáꞌanchueere. Aꞌɨ́j mú jɨ́n huáꞌajseɨj seica ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌaneꞌe aꞌujna jáꞌahuaꞌa aꞌu mej tejeꞌetuáaj muáꞌayeꞌi. Aj mú mi caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌa ɨ́ teɨte mej mi huataníniuꞌucacun. Jéꞌecan pu aꞌij puaꞌa tiujuꞌuteáarɨj aꞌujna ɨ́ chajtaꞌa. Aj mú mi meꞌuun áꞌujuꞌun Jasón tɨ éꞌeche. Aꞌɨ́mej mú mi huáhuau ɨ́ Pablo, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Silas, mej mi huaꞌiráviꞌitɨn, majta tiuꞌutátuiireꞌen ɨ́ teɨte jemi. { oMatɨ́ꞌɨj mi seica ráꞌantzaahua ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Aj mú mi huáꞌajaahua meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Silas, majta mú jeíhua téꞌantzaahua ɨ́ mej meꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ griego ɨ́ mej ranáꞌamicheꞌe ɨ́ Dios, majta muꞌiitɨ́ ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej jaítzeꞌe raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ chajtaꞌana. }sAyee pu tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa tɨ ayén tiúꞌuxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn rajpuaíjtzi áꞌaraꞌani aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ nuꞌu Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua. Ajta, nuꞌu tɨ́ꞌɨj huamɨ́ꞌɨn, ayée pu tiúꞌuxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ huatarún ajtahuaꞌa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. Ayee pu tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨjna ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu hui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua. (ITɨ́j naꞌa tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Aꞌuu pu aꞌuteájrupi huaꞌatéyujtaꞌa jaꞌanáj tɨ ayén tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌa jetze matɨ́ꞌɨj puaꞌa ruseꞌupi. Huaíca itɨeeri tzajtaꞌa pu tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ yuꞌuxari jetze. s aMatɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌuréꞌene aꞌujna chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Anfipolis, ajta tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Apolonia. Aj mú mijtáꞌi meꞌuun aꞌaráꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Tesalónica aꞌu tɨ huaꞌateyuu éꞌeseijreꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. 6e(Mɨ majta meꞌɨ́n ɨ́ mej huaꞌapua, matɨ́ꞌɨj huiráacɨ aꞌujna carcel, aꞌúu mú áꞌujuꞌun Lidia tɨ éꞌechejcaꞌa mej mi huaꞌuseíj ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. Caꞌaníjraꞌa mú huaꞌutáꞌa ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa. Aj mú mi aꞌucɨ́j.wg'Matɨ́ꞌɨj mi u áꞌujuꞌun aꞌɨ́mej ɨ́ jueesi mej mi tejaꞌutaúuruuniꞌi huáꞌa jemi ɨ́ mej huaꞌapua. Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌirájtuaa. Aj mú mi caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌa mej huirácɨɨne aꞌujna chajtaꞌa. s_&Matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n polisiiya miyen tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ jueesi aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Matɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pablo, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Silas aꞌɨ́mej jetze mú nuꞌu jetze ajtémeꞌecan ɨ́ romano, jéꞌecan mú tiuꞌutátziɨn aꞌɨ́mej ɨ́ jueesi. xi%Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pablo, ayée pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌichaꞌɨɨcaꞌa tɨjɨ́n: ―Aricu, huaꞌutáꞌixaateꞌe ɨ́ polisiiya tɨjɨ́n: “Itejmi, i tej aꞌɨ́mej jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej romanos púꞌeen, aꞌɨ́ɨ mú caí tiꞌitɨ́j taataꞌíhuaꞌura aꞌij tej tiꞌitɨ́j jɨ́n titeuteájturaa, aꞌɨ́ɨ mú majta taateevajxɨ mé jéjreꞌe teɨte tzajtaꞌa, majta taꞌiteáana. ¿Tiꞌitáni? ¿Ni meri táꞌaxɨjteꞌen avíitziꞌi jɨmeꞌe? Catu xaa neꞌu huiráajuꞌun. Michéꞌe meꞌɨ́n yéveꞌeréꞌenen matáꞌaj meꞌɨ́n tuꞌirájtuaani.” oW$Aj pu i aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌichaꞌɨɨ, ayée pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo tɨjɨ́n: ―Menaataꞌaíj ɨ́ jueesi nej nuꞌu amuaꞌirájtuaani. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, puꞌuri rɨꞌɨrí sej huirácɨɨne. Capu jaꞌatɨ chéꞌe áꞌamuajaaxɨejteꞌe aꞌame. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌichaꞌɨɨcaꞌa. r]#Tapuáꞌarijmeꞌeca mú meꞌɨ́n ɨ́ jueesi huaꞌutaꞌaíj ɨ́ polisiiya. Ayee mú tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌichaꞌɨɨcaꞌa tɨjɨ́n: ―Chéꞌe huaꞌirájtuaani ɨ́ mej námiꞌi ɨ́ mej huaꞌapua. 5"Tɨ́ꞌɨj i huajaꞌuvíꞌitɨ ɨ́ ruche. Aj pu ꞌi tihuaꞌumí. Ajta ɨ́ mej jamuan á éꞌeche, jéꞌecan mú huataújtemuaꞌave meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej ráꞌantzaahua ɨ́ Dios. Mej nuꞌu huaꞌutátuaa meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Silas ,~Q!Yee pu ꞌi éeneꞌe aꞌatzaj tɨ́caꞌɨmua aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌichaꞌɨɨcaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌujáꞌusi ɨ́ mej tzaanicaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi áꞌiyen huaújmuaɨꞌɨhuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌichaꞌɨɨcaꞌa, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan á éꞌeche. N} Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiráꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan á éꞌeche aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jetzen ráꞌaxa ɨ́ tavástaraꞌa. l|QMatɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj ráꞌantzaahuateꞌen ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aj pu xaa Dios timuaatáꞌuuniꞌira, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej á jamuan á éꞌeche. !{;Tɨꞌɨquí huaꞌiráaviꞌitɨ. Aj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné náarɨni tɨ́ꞌij Dios tinaatáꞌuuniꞌi? z-Aj pu ꞌi taij huahuáu. Tɨꞌɨquí áꞌiyen u aꞌuteájrupi huatɨéechijméꞌe aꞌujna aꞌu mej éꞌenamiꞌihuacaꞌa. Aj pu ꞌi á éꞌejtunutacaꞌa aꞌujna vejliꞌi aꞌu mej aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Silas. By}Mɨ ajta, aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pablo, caꞌanacan pu huajíjhuacaꞌa. Ayee pu tiraatajé tɨjɨ́n: ―Capej hui piyen aruure pej piyen ajéꞌicata. Teucheꞌe tu naímiꞌi huiráatei. CxAjta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌichaꞌɨɨ, tɨ́ꞌɨj huatájɨ, aj pu i raaseíj tɨ teꞌentacúuniꞌihuajmeꞌecaa aꞌɨ́jna aꞌu tɨ éꞌepueerta. Aꞌɨ́ɨ pu ꞌi rúꞌijcupi ɨ́ ruchun tɨ́ꞌɨj i huaújjeꞌica aꞌiné yee pu raatáꞌa cumu muꞌuri huiráacɨ ɨ́ mej námiꞌihuacaꞌa. 5wcTɨ́ꞌɨj i jíyeꞌitzi jɨmeꞌe huateújcaꞌatzɨjxɨ ɨ́ chuej. Ajta ɨ́ jaxuꞌu aꞌu mej éꞌenamiꞌihuacaꞌa, caꞌanín pu jɨ́n huateújcaꞌatzɨjxɨ. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén huarɨ́j, aj pu i teꞌentaújcuunaxɨ aꞌu tɨ éꞌepueerta, aꞌujna aꞌu mej éꞌenamiꞌihuacaꞌa, ajta tíꞌijtzaꞌanixɨ ɨ́ cadeena ɨ́ mej jɨ́n anajɨ́ꞌɨcɨꞌihuajmeꞌecaꞌa ɨ́ mej námiꞌihuacaꞌa. 6veAꞌatzaj teuuméꞌeca tɨ́caꞌɨmua, aꞌatzaj cumu jáꞌitaꞌa tɨ́caꞌa, aꞌɨ́ɨ mú téniuusimeꞌe ɨ́ Dios jemi, majta tíꞌichuiicacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Silas. Majta ɨ́ seica ɨ́ mej námiꞌihuacaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú huáꞌanamuajracaꞌa. Zu-Aꞌɨjna mej tiráchaꞌɨɨraste, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌuteájtuaa ujcaꞌihuáꞌɨmua tɨ jaúꞌase. Ajta ɨ́ huáꞌɨɨca, án pu raꞌanárujteꞌaxɨ aꞌɨ́jna jetze ɨ́ taabla tɨ ij caí huirácuꞌucunen ɨ́ huáꞌɨɨca. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu huataújtuaa ɨ́ tavástaraꞌa jemi aꞌɨ́jna tɨ huáꞌachaꞌɨɨcaꞌa -tSMatɨ́ꞌɨj huaꞌutéevajxɨ jeíhua, majta huaꞌiteáana. Majta raꞌíjca tɨ meꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌichaꞌɨɨ tɨ huáꞌuchaꞌɨɨn temuaꞌa naa. 8siMatɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n teɨte huaꞌutájaaxɨejviꞌiriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Silas. Aj mú mi meꞌɨ́n jueesi miyen tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej nuꞌu tihuaꞌacáꞌariꞌiraxɨn ɨ́ tihuáꞌacɨɨxu, majta nuꞌu huaꞌutéevajxɨ piꞌista jɨmeꞌe. Tr!Seɨcɨé mú hui tihuáꞌamuaꞌate ɨ́ yeꞌirá jetze tɨ caí ayén titaavíjteꞌe itejmi, tej tiyen tiráꞌantzaahuateꞌen, naꞌari tej tiyen huárɨni iteen i tej Roma jetze ajtémeꞌecan. Zq-Matɨ́ꞌɨj mi á huajaútuaa huáꞌa jemi ɨ́ jueesi. Miyen tiꞌixáata tɨjɨ́n: ―Aꞌiime i teteca, Israél mej jetze ajtémeꞌecan, jeíhua mú hui huáꞌajaaxɨejteꞌe íiyu mej aꞌuchéjme. Ap{Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej rachaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ temuaij, matɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨ caí chéꞌe aꞌij tíꞌirɨꞌɨri mej raamuáꞌitɨn ɨ́ tumin aꞌɨ́jna jetze, aj mú mi huaꞌuvíviꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Silas. Matɨ́ꞌɨj mi huajaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej tíꞌaijta aꞌujna jáꞌahuaꞌa tɨ eꞌeráyaujtaꞌa aꞌu mej tejéꞌetuꞌaraca tiꞌitɨj. oAyee pu aꞌurɨjneꞌe nain xɨcaj tzajtaꞌa ajta tɨ́ꞌɨj caí chéꞌe ráꞌaviicuaꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Aj puꞌi pɨ́ aꞌuréꞌeve. Tɨꞌɨquí ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu tɨjɨ́n: ―Ayee nu hui tíꞌimuaꞌaijteꞌe aꞌɨ́jna jetze meꞌecan ɨ́ Cɨríistuꞌu pej huiirájraꞌani pemɨ́jna jetze mɨ temuaij. ―Ayee pu tiraataꞌixaa. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj puꞌi áꞌiyen huirájraa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa jetze. 6neTɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn taatavén. Aa pu eꞌeveꞌejíjhuajmeꞌe ayén tɨjɨ́n: ―Mɨ teteca, aꞌii mú hui ravaɨreꞌe ɨ́ Dios ɨ́ tɨ ta japua éꞌeseijreꞌe naíjmiꞌica japua matáꞌaj miyen tejámuaatáꞌixaateꞌen aꞌij tɨ tíꞌirɨꞌɨri tɨ Dios tejámuaatáꞌuuniꞌi. gmGJaꞌanáj ayée pu titáaruu. Aꞌuu tu aujúꞌucaa aꞌujna mej yéꞌanaꞌamiche ɨ́ Dios. Aꞌuu tu ti raꞌantinájchecaꞌa seɨ́j ɨ́ temuaij tɨ tiyaaruꞌu tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa. ꞌƗ́itaꞌa pu púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna. Aꞌɨjna ɨ́ tiyaaruꞌu, aꞌɨ́ɨ pu raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa tɨ tiꞌitɨj huámuaꞌaree. Jéihua pu huáꞌamuaꞌitɨchistehuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa ɨ́ tumin huáꞌa jemi ɨ́ mej rachaꞌɨɨcaꞌa. Tl!A pu i huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ íꞌihuaamuaꞌameꞌen. Aj pu i ayén titaatajé aꞌɨ́jna ɨ́ Lidia tɨjɨ́n: ―Tɨ puaꞌa ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej neri ráꞌatzaahuateꞌe neꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, setáꞌaj mú aꞌuvéꞌejuꞌun nej jamuan sej si seꞌuun aꞌutéꞌuu xáꞌaraꞌani aꞌu nej éꞌeche. ―Ayee pu titaatáꞌixaa. Aꞌɨ́ɨ pu taꞌantimuáꞌitɨ. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu huataújtuaa ɨ́ tavástaraꞌa jemi aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ huáꞌamuaꞌitɨcɨ ɨ́ teɨte ikKSeɨ́j ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, ayée pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Lidia. Tiatira pu éꞌemeꞌecan aꞌɨ́jna. Aꞌɨ́ɨ pu cɨ́ɨxuri tíꞌituaꞌaracareꞌe tɨ tíꞌinacaꞌamua. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ranáꞌachemɨꞌɨcaꞌa ɨ́ Dios. Aj pu i Dios raatáꞌa tɨ ráꞌantzaahuateꞌen aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Aj{ Jaꞌanáj matɨ́j puaꞌa ruséꞌupihuaꞌa, aꞌúu tu huiráacɨ á puaꞌacɨé u chajtaꞌa. Aꞌuu tu jáꞌahuaꞌa aꞌuréꞌene vejliꞌi jateꞌe tej ti ráahuauni aꞌu tɨ éꞌerɨꞌɨri tej huatéjniuuni ɨ́ Dios jemi. Aꞌuu tu aꞌujráꞌasecaꞌa. Aj tu ti autéjhuii tej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej tiújseɨj meꞌújna aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jetzen ráꞌaxa ɨ́ Dios. Ni Tetɨ́ꞌɨj huiráacɨ teꞌújna, aj tu ti teꞌuun aꞌaráꞌa seɨ́j jetze ɨ́ chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Filipos. Aꞌuu mú mejmíꞌi éꞌechejcaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Roma jetze ajtémeꞌecan. Ajta, aꞌujna Filipos, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ chajtaꞌa tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Macedonia. Aꞌuu tu aꞌatzu áꞌatee tej teꞌuun aꞌutéꞌuu. h5 Tetɨ́ꞌɨj huiráacɨ teꞌújna u Troas, aꞌúu tu antacɨ́j ɨ́ baarcu jetze aꞌujna u Samotracia aꞌujna aꞌu tɨ chuej aꞌutacáꞌa jaataꞌa. Yee ruijmuaꞌateꞌe yee tu eꞌentanéj aꞌujna chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Neápolis. g Tɨ́ꞌɨj ayén tiúꞌumaaracaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, caꞌanacan tu huátacate tej ti antácɨɨne aꞌujna jáꞌahuaꞌa Macedonia, aꞌiné ayée pu titáꞌamitɨejteꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Dios taatajé tej ti tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ jɨ́n Dios huaꞌirátuaasin. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Lidia huataújtuaa ɨ́ tavástaraꞌa jemi Gf Tɨ́caꞌɨmua pu tiꞌitɨ́j huámaaracaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Tɨ nuꞌu aꞌuun aꞌutéjvee után pújmeꞌen jaꞌatɨ tɨ seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Macedonia. Jéꞌecan pu nuꞌu huaꞌutáhuaviiriꞌi ayén tɨjɨ́n: ―Xaꞌitácɨɨni yú jetze pújmeꞌen, múꞌeen, setáꞌaj hui taatévaɨreꞌen itejmi. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. 7egMatɨ́ꞌɨj mi antacɨ́j u jetze pújmeꞌen u Bitinia. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌuun pújmeꞌen aꞌucájrupi chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Troas. d#Aj mú mi aꞌujna vejliꞌi aꞌatanéj aꞌu tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme seɨj chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Misia. Aꞌuu mú aꞌutearutéecheꞌe aꞌɨ́jna chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Bitinia, aru capu aꞌij tiuꞌutárɨꞌɨristarecaꞌa aꞌiné capu huaꞌutáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Jesús. ac;Nainjapua mú huacɨ́j aꞌujna tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Frigia. Aru capu huaꞌutáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios mej aꞌuteárute aꞌujna tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Asia, mej mi tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ jɨ́meꞌen ráꞌaxa ɨ́ Dios niuuca. bAꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiújseꞌɨrihuaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú ahuaújcaꞌane mej mi jaítzeꞌe téꞌantzaahua. Majta huatámuꞌiirecaꞌa. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Pablo jemi huataseíjre aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ Macedonia éꞌemeꞌecan ayMatɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌaráꞌa seɨ́j jetze ɨ́ chajtaꞌana, aꞌúu mú huaꞌutáꞌixaateꞌe ɨ́ teɨte aꞌij mej tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, majta ɨ́ vaujsi ɨ́ mej Jerusalén aꞌujteí aꞌij mej tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa mej miyen huárɨni ɨ́ teɨte. Matɨ́ꞌɨj raꞌanticɨ́ꞌɨ ɨ́ teɨte mej tihuaꞌutáꞌixaa, seɨ́j jetze ɨ́ chajtaꞌa, majtáhuaꞌa méyee miyen huarɨ́j, majtáhuaꞌa méyee. "`=Aꞌɨjna ɨ́ Pablo, ayée pu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Timoteo u áꞌumeꞌen huáꞌa jamuan. Aꞌɨ́j pu jɨ́n raataꞌítecaꞌa mej raꞌantisíjche ɨ́ naviiraꞌan mej mi caí huataníniuꞌucacun aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Ayee puꞌu, aꞌiné naímiꞌi ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjmeꞌecaa aꞌujna aꞌúunɨmua tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa, aꞌɨ́ɨ mú ramuaꞌareerecaꞌa tɨ táàtajraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Timoteo, aꞌɨ́ɨ pu griego púꞌeeneꞌe. 3__Rɨ́ꞌɨ mú tirájchaꞌɨɨcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Timoteo aꞌɨ́ɨme ihuáamuaꞌameꞌen ɨ́ mej Listra éꞌemeꞌecan, majta ɨ́ mej Iconio éꞌemeꞌecan. o^ YAꞌɨjna ɨ́ Pablo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Silas, áa mú aꞌucáane meꞌújna u Derbe, majta meꞌújna u Listra. Aꞌuu mú seɨ́j huáteu tɨ téꞌatzaahuateꞌe. Ayee pu ántehuaacaꞌa aꞌɨ́jna tɨjɨ́n Timoteo. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ náànajraꞌan, Israél pu jetze ajtémeꞌecan, ajta táàtajraꞌan, griego pu púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna. []/)Aꞌáa mú aꞌuréꞌene aꞌujna u Siria, ajta aꞌujna Cilicia. Aꞌu tɨ naꞌa aꞌúu mej eꞌetiújseꞌɨri u teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌaca ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa."\=(Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pablo, aꞌɨ́ɨ pu raꞌantíhuaꞌu aꞌɨ́jna ɨ́ Silas. Majta meꞌɨ́n ɨ́ huáꞌaꞌihuaamuaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú raꞌíjca ɨ́ Dios ɨ́ tɨ huáꞌuchaꞌɨɨn ɨ́ tavástaraꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌapua. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j. cT||@zx}vvutrpobmkjihUg2endcc0a_c]\[C[2W3V^USRrQPiNMLKKIHOEDBBAA?=<:R98x7o644\31/--+S))'X&R%g$#"!I19< x d  G`T#?Tetɨ́ꞌɨj ti huaꞌutateúuteꞌe, aj tu ti atéecɨ ɨ́ baarcu jetze. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej á tajeꞌeváꞌatuaa, aꞌúu mú huaréꞌacɨ. a;Tɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌene aráhuaꞌapua xɨcaj jetze, aj tu ti aꞌucɨ́j. Naíimiꞌi ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, majta ɨ́ mej huaꞌatéviꞌitɨn, majta ɨ́ huáꞌayaujmuaꞌa, aꞌúu mú tajaútuaa tɨ jaꞌuꞌástɨmee chajtaꞌa jetze. Aꞌuu tu títunutaxɨ jaꞌapuaíri japua, tej ti raatéjhuauni ɨ́ Dios jemi. [/Aꞌuu tu ti huáꞌuteu ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa. Aꞌuu tu ti huáꞌa jamuan aꞌuteájturaa aráhuaꞌapua xɨcaj jetze. Aj pu i xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, tiꞌitɨ́j huaꞌutáꞌixa aꞌɨ́mej. Aꞌɨ́j mú jɨ́n raatáꞌijmɨijracaa tɨ nuꞌu caí áꞌuraꞌani aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo aꞌujna Jerusalén. Aꞌuu tu aujúꞌucaa tetɨ́ꞌɨj raaseíj á tɨ eꞌeráahuachi. Ayee pu téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Chipre. Aꞌuu tu taúutataꞌa pújmeꞌen ajcáane, mú tu áꞌujuꞌun tenaꞌa ajta aꞌujna u Siria. Aꞌuu mú teꞌirátuaaxɨ ɨ́ ijca tɨ tiúꞌutɨsimeꞌe ɨ́ baarcu. Aꞌɨ́j tu jɨ́n acáacɨ. Ayee pu téjaꞌarájtehuaa aꞌujna tɨjɨ́n Tiro. Aꞌuu tu ti seɨ́j áꞌuteu ɨ́ baarcu tɨ Fenicia aꞌumé. Aꞌɨ́j tu jetze atéecɨ. Tetɨ́ꞌɨj ti aꞌucɨ́j. 6 gTetɨ́ꞌɨj ti á huajaꞌuhuáꞌaxɨ ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa, tetɨ́ꞌɨj ti atéecɨ ɨ́ baarcu jetze. Aj tu ti antacɨ́j aꞌujna u Cos. Yee ruijmuaꞌateꞌe yee tu teꞌuun aꞌuráane teꞌújna Rodas. Teajta teꞌuun huiráacɨ, tetɨꞌɨjtá ti teꞌuun aꞌuráane aꞌujna u Pátara. &Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari tɨ raataxájtacaꞌa tɨ jaítzeꞌe aꞌij puaꞌa huaꞌutáꞌa yee mej nuꞌu caí chéꞌe jaꞌanáj méꞌe yéꞌeseijran. Aj mú mi u áꞌujuꞌun jamuan aꞌu tɨ eꞌeteájraa ɨ́ baarcu jetze.F%Naíimiꞌi mú ruꞌiréꞌechuixɨ, majta tiujyeínejraa. $A$Tɨ́ꞌɨj ayén tihuaꞌutaꞌixáateꞌe, aj pu i Pablo títunutacaꞌa huáꞌa jamuan aꞌɨ́mej ɨ́ vaujsi. Ajta raatéjhuau ɨ́ Dios jemi. nU#Nain nu hui jɨ́n tiuꞌumuárɨej, neajta nu amuáꞌitɨiriꞌi tɨ ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej huaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. ’Múꞌeen xu seajta siyen tiraꞌutámuaꞌaree aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: “Jaítzeꞌe pu rɨ́ꞌɨ rutémuaꞌaveꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tiꞌitáꞌaca caí aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ teꞌencuréꞌaca.” ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. B}"Ayee xu hui seajta tíꞌijmuaꞌaree nej huaténvaɨ nemuajcaꞌa jɨmeꞌe, neajta niyen cheꞌatá nenaꞌa tihuaꞌutévaɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej nej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. 0 Y!’Canu jaꞌanáj niyen tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa nej raꞌancuréꞌan huáꞌa tumin, canu neajta ɨ́ tihuáꞌacɨɨxu aꞌɨ́mej ɨ́ neꞌihuaamuaꞌa. v e ’Neajta íjii, netejáꞌamuaꞌijcateꞌe ɨ́ Dios jemi, neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jetzen ráꞌaxa aꞌachú tɨ caj titaatapuaíjveꞌesin ɨ́ Dios. Aꞌíjna ɨ́ niuucari pu amuaatáꞌasin ɨ́ caꞌaníjraꞌa, ajta amuaatáꞌasin sej aꞌutéꞌe xáꞌaraꞌani huáꞌa jamuan ɨ́ tɨ Dios ruseɨ́j huaꞌavéꞌejajpuacaꞌa. ) K’Naa xuꞌu rɨ́ꞌɨ múꞌeen. Aꞌɨ́j xu autámuaꞌaree, tɨꞌɨrí ayén teuumé huaíca nineꞌiraꞌa nej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe seɨ́j neajta seɨ́j nain tújcaꞌari tzajtaꞌa, nain tɨ́caꞌari tzajtaꞌa, niyen ni teꞌicányéꞌineꞌe aꞌamua jɨmeꞌe. " =Majta seica mú aꞌamua tzajtaꞌa huataseíjreꞌesin. Huaꞌitzi mú jɨ́n tejáꞌamuamuaꞌaten mej mi amuájseɨreꞌen múꞌejmi ɨ́ ru jemi. 7 g’Ayee nu nee tíꞌijmuaꞌaree netɨ́ꞌɨj áꞌuraꞌani, seica mú aꞌuvéꞌejuꞌu muáꞌajuꞌun múꞌeetzi tzajtaꞌa mej miyen ꞌeen matɨ́j ɨ́ɨraꞌave titeꞌuteáruꞌipi huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ yeꞌemuaate. Camu tíhuaꞌutáꞌuuniꞌira ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. 8i’Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen mɨ ru tzajtaꞌa. Seajta rɨ́ꞌɨ xuꞌu huáꞌa jetze aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte Dios tɨ tejámuaꞌíjca. Setáꞌaj huáꞌuchaꞌɨɨn naíjmiꞌica ɨ́ mej tiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi, ɨ́ tɨ huáꞌunanai ɨ́ rutevij jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. RAꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe íjii, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ yáꞌurɨeeni ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca ɨ́ Dios jemi, capu Dios ne jetze rapuaꞌajteꞌe, aꞌiné canu jaꞌanáj raatapuáꞌajtacaꞌa nej tejamuáꞌixaa ɨ́ niuucari, sino nain nu tejamuáꞌixaa aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. $A’Mɨ́ seajta múꞌeen, nej áꞌamuajemi áꞌucheꞌecaneꞌe áꞌayeꞌi, neajta jáꞌamuaꞌixaateꞌe jɨ́meꞌen ɨ́ Dios tɨ nainjapua tíꞌaijta, íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua. Ayee nu tíꞌijmuaꞌaree sej caí chéꞌe jaꞌanáj neseijran ineetzi. wg’Capu amɨ́n aꞌij, capu ne jetze ruxeꞌeveꞌe ineetzi. Ajta netevi, capu tiꞌitɨj ranajche ineetzi jemi. Aꞌii nuꞌu hui niyen tíꞌijxeꞌeveꞌe, nej raꞌantícɨꞌɨti nej huáraꞌani íiyen chaanaca japua, neajta raꞌaráꞌasten neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Dios tɨ ayén tinaaꞌíjca nej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ jetzen ráꞌaxa ɨ́ Dios, tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. {oAꞌij nuꞌu xaa muaꞌaree, tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios amuacaícan ayén tinaatáꞌixaa yee aꞌu tɨ naꞌa tɨ huachájtaꞌajme, aꞌúu mú nuꞌu neꞌiteánajsin. Ayee nej nuꞌu tirajpuaíitzi naꞌame. ’Tɨ́j ajta íjii, aꞌúu nu hui Jerusalén aꞌuméꞌe naꞌame neꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén tinaataꞌaíj. Canu xáahuí ramuaꞌaree aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j muꞌu nejéꞌeruuren. mSNetihuaꞌutáꞌixaa neꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, neajta neꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, tɨ ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ Dios jemi, majta ráꞌantzaahuateꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa ɨ́ Jesús aꞌɨ́jna tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua. K’Canu jaꞌanáj áꞌatura nej caí tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tiꞌitɨj tɨ amuaatévaꞌɨri múꞌejmi. Netejáꞌamuaꞌitii neꞌújna teyujtaꞌa, neajta neꞌújna áꞌamuache. %CAyee nu hui tíꞌijvaɨreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Canu áꞌantzaahuateꞌe neꞌíjna jɨmeꞌe sino nehuányeinixɨ neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nejáꞌamuachaꞌɨj. Neajta, jeíhua nu tiuꞌutése neꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej aꞌij puaꞌa tinaatajé. c~?Matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n vaujsi á eꞌiréꞌene. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌeen xu ramuaꞌaree aꞌij nej yé tiuꞌutéjvee netɨ́j nenaꞌa amuacaícan nej yé raꞌáa íiye Asia. e}CAꞌuu pu aꞌutevée u Mileto, tɨ́ꞌɨj Pablo huaꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej u aꞌuvéꞌejuꞌun ɨ́ vaujsi ɨ́ mej huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiújseꞌɨrihuaꞌa aꞌujna u Éfeso. D|Ayee tu huarɨ́j aꞌiné Pablo pu raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ caí aꞌuun aꞌatanén aꞌujna Éfeso. Capu ajta eꞌetéerimɨꞌɨcaꞌa aꞌujna aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Asia. Caꞌanacan pu u aꞌuránejmɨꞌɨcaꞌa aꞌujna Jerusalén, tɨ puaꞌa nuꞌu íꞌirɨꞌɨristan tej teꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa matɨ́ꞌɨj tíꞌiyesten meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej raꞌutámuaꞌaree tɨ ari ayén teuumé anxɨ́j tamuáamuataꞌa xɨcaj. Aꞌij tɨ nuꞌu Pablo tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ vaujsi ɨ́ mej meꞌuun éꞌemeꞌecan u Éfeso { Aꞌuu tu huiráacɨ. Yee ruijmuaꞌateꞌe yee tu antacɨ́j után pújmeꞌen. Aꞌuu tu vejliꞌi eꞌejtenee aꞌutɨ́ eꞌeráahuachi tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Quio, tetɨ́ꞌɨj ti seɨ́j jetze ɨ́ xɨcaj teꞌuun antanéj teꞌújna Samos. Yee ruijmuaꞌateꞌe yee aꞌuun tu aꞌaráꞌa aꞌujna chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Mileto. >zuTetɨ́ꞌɨj ráateu teꞌɨ́jna ɨ́ Pablo teꞌújna Asón, tɨꞌɨqui ta jamuan ateájraa ɨ́ baarcu jetze. Tetɨꞌɨjta ti aꞌucɨ́j aꞌujna jáꞌahuaꞌa u Mitilene. xyi Teajta iteen, taꞌanáatéꞌe tu áꞌujuꞌun. Tetɨ́ꞌɨj ti baarcu jetze atéecɨ. Aꞌuu tu aꞌaráꞌa teꞌújna Asón, tej ti yeꞌeráviꞌitɨn teꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, aꞌiné ruꞌɨcán pu eꞌeráyeꞌimɨjcaꞌa. Ox Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ temuaij, ruurican mú aꞌuvíꞌitɨ. Jéꞌecan mú naa tiuꞌutaújtemuaꞌave. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu i u aꞌajrájraa u Troas, tɨ nuꞌu i aꞌuun eꞌaráꞌasti u Mileto gwG Aj pu i ajtahuaꞌa antíraa ɨ́ chiꞌij jetze. Huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌite ɨ́ pan. Matɨ́ꞌɨj mi ráacua. Temuaꞌa pu tiuꞌutáxaꞌii tɨ tihuáꞌaꞌixaateꞌe. Tapuáꞌarijmeꞌeca pu áꞌuraa. v} Aj pu i acájraa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Tɨ́ꞌɨj i raꞌavéꞌevii aꞌɨ́jna ɨ́ temuaij tɨꞌɨrí mɨꞌɨchi. Tɨꞌɨquí ruꞌihuaamuaꞌa ayén tiuꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Caxu tíꞌitziɨɨneꞌe. Aúcheꞌe pu hui ruuri. ?uw Ajta aꞌúu pu huiracatii temuaij tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Eutico. An pu aveꞌeréꞌeyeijxɨ tɨ anacun. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pablo, jeíhua pu tihuaúꞌixaa. Jéꞌecan pu áꞌatee tɨ tihuáꞌaꞌixaateꞌe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n huamuáꞌitɨche ɨ́ cutzi jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Eutico. Aj pu i ticu. Cuj pu ancuréꞌejvej tɨ tiúꞌujhuaica jetze ɨ́ chiꞌij. Matɨ́ꞌɨj mi raꞌajjáj mɨ́ꞌɨchican. tAꞌuu mú tiújseɨj aꞌánna ɨmuá cuaartu jetze, tɨ tiúꞌujhuaica. An pu úꞌutaaca jeíhua ɨ́ cantiiraꞌa. )sKTɨ́ꞌɨjtá tejaꞌuréꞌene ɨ́ seɨ́j xɨcájraꞌa jetze, aꞌɨ́ɨ mú tiújseɨj mej mi huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌiteꞌen ɨ́ pan. Ajta aꞌɨ́ɨ pu tihuaꞌumuáꞌate aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Aꞌiné ayée pu tiúꞌuxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ áꞌuraꞌani ɨ́ seɨ́j xɨcájraꞌa jetze tɨ raꞌitéꞌase, aúcheꞌe pu tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa ajta jáꞌitaꞌa tɨ́caꞌɨmua. +rOTeajta iteen, tɨ́ꞌɨj teꞌupuáꞌarecaꞌa ɨ́ mej tiuꞌuyéꞌeste meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej racuaꞌaca ɨ́ pan tɨ caí levadura ranaxca, aꞌúu tu eꞌeráacɨ aꞌujna Filipos ɨ́ baarcu jetze. Anxɨ́j xɨcaj tu jetze aꞌaráꞌa aꞌujna Troas. Aꞌuu tu huajáꞌuteu ɨ́ seica. Teajta iteen, aꞌúu tu áꞌatee aráhuaꞌapua xɨcaj. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Pablo aꞌuun aꞌatanéj u Troas ?qwAꞌɨ́ɨ mú ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa án eꞌejráꞌasecaꞌa. Majta meꞌɨ́n, aꞌúu mú nuꞌu tajeꞌechuꞌeveꞌe muáꞌajuꞌun itejmi aꞌujna chajtaꞌa u Troas. pAꞌɨ́ɨ mú aꞌucɨ́j jamuan, aꞌɨ́jna ɨ́ Sópater tɨ yaujraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Pirro. Aꞌuu pu éꞌemeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ Sópater u Berea. Aꞌɨ́ɨ mú majta aꞌucɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Aristarco, ajta ɨ́ Segundo, ɨ́ mej Tesalónica éꞌeche. Gayo pu ajta áꞌuraa aꞌuun tɨ Derbe éꞌemeꞌecan. Aꞌɨ́ɨ mú majta aꞌucɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Timoteo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Tíquico, ajta Trófimo. Aꞌuu mú éꞌemeꞌecan aꞌu tɨ huatacáꞌa u Asia. o7Aꞌuu pu ayén áꞌatee aꞌachú cumu huaíca máxcɨraꞌi. Tɨꞌɨquí atéyeꞌimɨjcaꞌa ɨ́ baarcu jetze tɨ i antáraꞌani aꞌujna Siria. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú miyen tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare mej meꞌuun yeꞌitéchuꞌeveꞌen juye jetze tɨ jetzen huaméj. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, tɨ́ꞌɨj nuꞌu i ráamuaꞌareeriꞌi. Tɨꞌɨquí ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n nichéꞌe huaréꞌaraꞌani nej ni neꞌuun aꞌuréꞌenen u Macedonia. $nANainjapua pu huáꞌumuaarecaꞌa matɨ́j menaꞌa titeechéejmeꞌecaa aꞌɨ́mej ɨ́ íꞌihuaamuaꞌameꞌen. Jéꞌecan pu caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaa. Ajta áꞌiyen, aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌujna u Grecia. @m {Tɨ́ꞌɨj antipuáꞌarecaꞌa ɨ́ mej huaúritziite, Pablo pu huaꞌutajé ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe tɨ ij aꞌɨ́ɨn aꞌatzu caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌan mej mi caí ruxɨeemɨ́jteꞌe. Aj pu i huaꞌiréꞌechuiixɨ seɨj ajta seɨj, ajta huaꞌutateújte. Tɨꞌɨquí áꞌuraa u Macedonia. tla)Tɨ́ꞌɨj antipuáꞌarecaꞌa tɨ tiꞌixa, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌiráꞌitecaꞌa ɨ́ teɨte.Gk(Ayájna tetɨ́j een, ayée pu hui tiuꞌutácɨꞌɨpe mej téjmi jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe, aꞌij tej tiꞌitɨ́j huáruu íiye chajtaꞌa tej tiyen tíꞌitaꞌɨtziiteꞌe. Tɨ puaꞌa miyen meꞌɨ́jna jɨ́n téjmi jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen, capu tiꞌitɨ́j méꞌe jáꞌahuaꞌa tej tiyen tiuꞌutáꞌan ɨ́ mej jɨ́n taatátuaani. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiyuꞌuxaca. Mj'Ajta tɨ puaꞌa múꞌeen tiꞌitɨ́j jɨ́n setiúꞌujchaꞌɨɨreꞌe, rujɨ́ɨmuaꞌa xu raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌij tɨ tiꞌitɨj jɨ́n tiꞌitáꞌaca ɨ́ yuꞌuxari jetze. i&’Tɨ́ puaꞌa hui aꞌɨ́ɨn Demetrio, majta ɨ́ mej jamuan tíꞌimuarɨꞌe, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ huáꞌajaaxɨejviꞌira, teꞌentácuuniꞌi aꞌujna ɨ́ jueesi mej eꞌiráati. Michéꞌe meꞌɨ́n meꞌuun eꞌehuaújniuusteꞌen. h#%’Múꞌeen xu yé huavéꞌeviꞌitɨ seꞌɨ́mej ɨ́ teteca íiyu chiꞌita, seꞌɨ́jna ɨ́ Gayo, seajta seꞌɨ́jna ɨ́ Aristarco. Majta meꞌɨ́n, camu hui jaꞌanáj tiuꞌunáhua u teyujtaꞌa, camu majta aꞌij puaꞌa tiꞌixa ɨ́ tadioj jemi. =gs$Capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ ráꞌaxɨeehuariꞌira aꞌɨ́jna. Xaatapuáꞌajta mɨ sej téjijhua. Caxu hui tiꞌitɨ́j muaꞌaree aꞌij sej tiꞌitɨj ruure. /fW#Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tíꞌiyuꞌuxaca, aꞌɨ́ɨ pu xaa huaꞌutáꞌijmɨijriꞌi mej nuꞌu caí chéꞌe tíꞌixajta. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte tɨjɨ́n: ―Múꞌeen teteca, Éfeso sej éꞌemeꞌecan, naímiꞌi ɨ́ teɨte ɨ́ mej íiyen chaanaca japua seijreꞌe, naímiꞌi mú hui ramuaꞌaree tej iteen antítamuaꞌaree teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej ráachaꞌɨɨn ɨ́ teyuu tɨ tzajtaꞌan urájca ɨ́ dios tɨ veꞌée, aꞌɨ́jna ɨ́ Artemisa, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tetej tɨ u eꞌicájve u ta japua. e)"Mɨ majta ɨ́ teɨte, matɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn Israél jetze ajtémeꞌecan, naímiꞌi mú jíjhuacaꞌa aꞌachú cumu huaꞌapua hora. Miyen tɨjɨ́n: ―Huápɨꞌɨ pu veꞌée, aꞌɨ́jna ɨ́ Artemisa tɨ Éfeso éꞌemeꞌecan. Hd !Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, seica mú miyen caꞌaníjraꞌa tiraatáꞌa tɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Alejandro tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte. Matɨ́ꞌɨj mi seica ayeuutáxɨ aꞌu mej eꞌevéꞌenejneꞌe ɨ́ teɨte. Majta seica miyen tiraꞌaráajee aꞌij tɨ yeꞌí huárɨni. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Alejandro, aꞌɨ́ɨ pu rumuájcaꞌa jɨ́n huaꞌutáꞌijmɨijriꞌi mej caí chéꞌe tíꞌixajta. Aꞌɨ́ɨ pu ayén tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ huáꞌa japua huatáaniuni aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Pc Majta aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte, ayée mú mauj títetéjijhuajméꞌe. Seica mú seɨcɨé tíꞌitejijhuacaꞌa. Majta seica seɨcɨé. Majta jáꞌitaꞌa mú aráꞌaxcaa ɨ́ mej caí ramuaꞌareerecaꞌa aꞌij mej ꞌeen jɨ́n téjijhuajméꞌe, majta camu ramuaꞌareerecaꞌa aꞌij mej ꞌeen jɨ́n tiújseɨj. Yb+Majta seica ɨ́ mej tíꞌaijta aꞌujna Asia, ɨ́ Pablo tɨ huáꞌihuaaraꞌa, aꞌɨ́ɨ mú miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Chéꞌe nuꞌu caí aꞌuteáruꞌipicheꞌen aꞌujna chiꞌita. Ya+Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pablo, aꞌɨ́ɨ pu ayén tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ ajta aꞌɨ́ɨn aꞌuun aꞌuteárute. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe camu tiuꞌutáꞌa tɨ uteárute. b`=Caꞌanacan mú aꞌuvaɨ́jtzimeꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi huaruáachijméꞌe naímiꞌi. Meꞌuun aꞌuteájrupi u teyujtaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi teɨte huavíviꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌapua, aꞌɨ́jna ɨ́ Gayo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Aristarco, ɨ́ mej Macedonia éꞌemeꞌecan. Aꞌɨ́ɨ mú áꞌujujhuaꞌaneꞌe jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Matɨ́ꞌɨj mi huajaꞌujájpuacaꞌa aꞌujna chiꞌita aꞌu mej eꞌetiújseꞌɨrihuaꞌa ɨ́ teɨte. t_aMatɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi meꞌɨ́jna, jéꞌecan mú huataníniuꞌucacucaꞌa. Maꞌutéjhuii mej téjijhuajméꞌe. Miyen tɨjɨ́n: ―Huápɨꞌɨ pu hui veꞌée aꞌɨ́jna ɨ́ Artemisa, Éfeso tɨ éꞌemeꞌecan. r^]’Jéꞌecan pu aꞌij puaꞌa tíꞌiruure, aꞌiné ayée pu hui tiuꞌutárɨꞌɨriistari tej jeíhua tejáꞌurɨeeni ɨ́ tej jɨ́n tíꞌimɨjhuaca. Ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tatéyuu tɨ tzajtaꞌan huiirájvee ɨ́ tadioj tɨ veꞌée, aꞌɨ́jna ɨ́ Artemisa, ayée pu tiuꞌutárɨꞌɨriistari mej hui caí chéꞌe miyen tíꞌijnaꞌamicheꞌen. Majta, camu chéꞌe raataxɨ́ꞌeveꞌesin ɨ́ tɨ veꞌée aꞌɨ́jna i dios ɨ́ mej ranáꞌamicheꞌe nainjapua aꞌuun tɨ huatacáꞌa tɨ́j naꞌa u Asia, ajta tɨ́j naꞌa íiyen chaanaca japua. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. ]5Temuaꞌa xu tíꞌijmuaꞌaree, seajta ranamua seꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, aꞌɨ́ɨ pu tejáꞌuxajtan tɨ aꞌɨ́mej ɨ́ dioosi aꞌúu mé éꞌeseijreꞌe u teyujtaꞌa, teteca mú huáꞌataꞌahuaca. Camu nuꞌu dioosi pɨ́rɨcɨ. Aꞌɨ́j pu hui jɨ́n ari jeíhua huaꞌutéemuaꞌitɨ ɨ́ teɨte ɨ́ mej miyun meꞌecan Éfeso, ajta nainjapua aꞌuun tɨ huatacáꞌa tɨ́j naꞌa u Asia. V\%Huáꞌajseɨj aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan tíꞌimuarɨꞌecaꞌa, ajta seica ɨ́ mej miyen cheꞌatá menaꞌa tíꞌimuarɨꞌecaꞌa tiꞌitɨj jɨmeꞌe. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Teteca, múꞌeen xu ramuaꞌaree tej temuaꞌa naa tíꞌijmuaꞌitɨcɨ ɨ́ tumin teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tíꞌimɨjhuaca. t[aSeɨj pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Demetrio. Aꞌɨ́ɨ pu chiꞌij taꞌahuaca tɨ cɨ́lieen tɨ plata rumuaꞌatɨ́. Ayee pu éeneꞌen taꞌahuaca pu tɨ́j dioosi tɨ huáꞌachiꞌi. Ayee pu ántehuaa aꞌɨ́jna ɨ́ huaꞌadioj tɨjɨ́n Artemisa. Jéihua pu huáꞌamuaꞌitɨcɨ ɨ́ mej jamuan tíꞌimuarɨꞌecaꞌa. >ZuAꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze, jeíhua mú huataníniuꞌucacucaꞌa ɨ́ teɨte meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huataseíjre ɨ́ huaꞌayeꞌira ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. tYaAꞌɨ́j pu jɨ́n huaꞌapuaca huataꞌítecaꞌa ɨ́ mej ravaɨreꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ Timoteo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Erasto mej mi áꞌucɨɨne aꞌujna Macedonia. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pablo, aꞌúu pu aúcheꞌe aꞌuteájturaa aꞌujna u Asia. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu mi autéjhuii mej tiúꞌurɨtziiteꞌen meꞌújna u Éfeso meꞌɨ́jna ɨ́ teɨte hXITɨ́ꞌɨj ayén tiuꞌurɨ́j. Tɨꞌɨquí Pablo raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ i u huajaꞌuvéꞌemuaare aꞌujna Macedonia, ajta aꞌujna Acaya, ajta tɨ́ꞌij aꞌájna áꞌumeꞌen u Jerusalén. Ajta tɨ nuꞌu, aꞌánna huajáꞌumuaaren aꞌánna Jerusalén, ruxeꞌeveꞌe pu nuꞌu aꞌame tɨ aꞌuun áꞌumeꞌen aꞌujna Roma. -WSAyee pu caꞌanín jɨ́n tíꞌijnamuajreꞌecaꞌa ɨ́ niuucari tɨ jetzen ráꞌaxa ɨ́ tavástaraꞌa, ajta méyee, ajta nainjapua mú ráamuaꞌareeriꞌi. TV!Majta ɨ́ mej tíꞌichahuaara, u mú tejaꞌaráꞌɨꞌɨpɨ ɨ́ tiúꞌujyuꞌuxari. Aj mú mi tiuꞌutaíj, metiꞌiseíiracaꞌa ɨ́ teɨte. Matɨ́ꞌɨj raatéꞌitɨee aꞌachú tɨ́j naꞌa caj tíꞌijnajchecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ yuꞌuxari, ayée pu aráꞌa aꞌachú cumu muáacua jetze viꞌiraꞌa ɨ́ plata. UMajta muꞌiitɨ́ ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, aꞌɨ́ɨ mú u aꞌuvéꞌejuꞌun mej tiraataxáj mé jéjreꞌe tiꞌitɨ jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa een ɨ́ mej jɨ́n meri auteájturaa, tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa ɨ́ mej aꞌij puaꞌa huarɨ́j. {ToMajta ɨ́ mej meꞌuun éꞌechejcaꞌa meꞌújna Éfeso, naímiꞌi mú ráamuaꞌareeriꞌi tɨ tiꞌitɨ́j huáꞌuruu aꞌɨ́me ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, majta ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Aꞌɨ́j mú jɨ́n tiuꞌutátziɨn naímiꞌi. Matɨ́ꞌɨj mi rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. WS'Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu caꞌanacan huáꞌa jetze rájve. Aꞌɨ́j pu jɨ́n huaꞌutéemuaꞌitɨ. Jéꞌecan pu huaꞌutéevajxɨ. Majta meꞌɨ́n, caꞌanacan mú huiráacɨ, memuámuaꞌavijméꞌe, metiꞌipuaíjtiꞌihuajméꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi huataúruu. QRAj pu i ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu tɨjɨ́n: ―Néjmuaꞌate hui neꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, neajta neꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Ari múꞌeen, ¿aꞌatéenni sej pɨ́rɨcɨ? {Qo Majta seica ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌaneꞌe aꞌu tɨ naꞌa mej aꞌuchéjmeꞌecaa, aꞌɨ́ɨ mú huáꞌamuariteꞌecaꞌa ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa ɨ́ teɨte. Méjxeꞌeveꞌecaꞌa mej miyen huárɨni niúucareꞌaraꞌan jɨmeꞌe ɨ́ Jesús. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa jaꞌatɨ tíꞌiyaujmuaꞌa tɨ Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa mej raatamuáriteꞌen ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ tevi tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa. Ayee mú aráꞌaxcaa aráhuaꞌapua aꞌɨ́me ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u teyujtaꞌa. Ayee pu ántehuaacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n Esceva. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n yaújmuaꞌameꞌen miyen tiraatajé ɨ́ tiyaaruꞌu tɨjɨ́n: ―Ayee nu hui tejáꞌamuaꞌijteꞌe neꞌɨ́jna jetze meꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ tɨ jetzen meꞌecan tiꞌixa ɨ́ Pablo. P"O= Tɨ́j ajta aꞌɨ́jna ɨ́ pañuuraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ jɨ́n avéꞌujjɨꞌɨcɨꞌe, tɨ puaꞌa nuꞌu jaꞌatɨ huáꞌa japua án tejaꞌupíitɨraꞌani aꞌɨ́mej japua ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi, aj mú nuꞌu mi huarúj naímiꞌi, ajta nuꞌu huaꞌutamuári ɨ́ tiyaaruꞌu ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte. AN{ Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, veꞌecán pu jɨ́n rɨ́ꞌɨ huáꞌuruu ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jetze ɨ́ Pablo mej mi naímiꞌi naa rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíjra ɨ́ Dios jemi. 1M[ Ayee pu teuuméꞌeca aꞌachú cumu huaꞌapua nineꞌiraꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Pablo ayén tihuáꞌamuaꞌatejcaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n naímiꞌi ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjmeꞌecaa aꞌujna Asia, naímiꞌi mú ráanamuajriꞌi ɨ́ niuucari tɨ jetzen ráꞌaxa ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, naímiꞌi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, majta ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. uLc Mɨ majta seica, camu jɨ́meꞌen tiuꞌutáꞌa ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca mej ráanamua ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa. Camu chéꞌe ráꞌantzaahuateꞌecucaꞌa sino ayée muꞌu aꞌij puaꞌa tíꞌixajtacaꞌa ɨ́ teɨte tzajtaꞌa. Tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn Pablo avéꞌeraa huáꞌa tzajtaꞌa. Tɨꞌɨquí seica ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, aꞌɨ́mej pu aꞌuvíꞌitɨ aꞌu mej tihuáꞌumuaꞌaten, aꞌujna jáꞌahuaꞌa chiꞌiraꞌan jetze aꞌɨ́jna tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Tiranno. Aꞌuu pu tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa nain xɨcájraꞌa tzajtaꞌa. PKAꞌateeviꞌi aꞌachú cumu huaíca máxcɨraꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn Pablo áꞌucheꞌecaneꞌe huaꞌatéyujtaꞌa. Aꞌuu pu tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa aꞌujcaꞌanéecan jɨmeꞌe. Ajta huaꞌatémuaꞌitɨjmeꞌe ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ Dios tíꞌaijta íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua. UJ#Ayee mú aráꞌaxcaa cumu tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua ɨ́ teteca. bI=Ajta, jɨ́meꞌen puꞌu aꞌɨ́ɨn Pablo huaꞌavéꞌemuarɨꞌexɨ án huáꞌamuꞌuutzeꞌe, aj pu i aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios huataseíjre huáꞌa tzajtaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej tiuꞌuxáj niuucari jɨmeꞌe mej caí xɨ raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa, majta mej tiuꞌutaxá ɨ́ Dios jetze meꞌecan. }HsMatɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi, aj mú mi huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. @GyPablo pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Juan pu hui huáꞌumuaɨꞌɨhuacaꞌa ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej mi seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ ru tzajtaꞌa. Mɨ ajta, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa mej nuꞌu téꞌantzaahuateꞌen jemin ɨ́ tɨ auj uvéꞌenejsin méjcaꞌi huáyee. Aꞌɨ́ɨ pu hui aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe aꞌame ɨ́ Jesús, ɨ́ tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua. F7Aj pu i Pablo ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani niuucajtzeꞌen jɨ́n xáamuaɨꞌɨvijhuacaꞌa? Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́j tu niuucajtzeꞌen jɨ́n huatámuaɨꞌɨhuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan teecan. DEAyee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni caí huateájturaa múꞌejmi tzajtaꞌa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios setɨ́ꞌɨj ráꞌantzaahua? Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Catu xaa teen méꞌe yéꞌenamuajracaꞌa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. D yTɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Apolos aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌujna Corinto, Pablo pu aꞌánna ɨmuá aꞌutéene muꞌutzitá japua. Tɨ́ꞌɨjtáꞌi aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌujna Éfeso. U pu huajáꞌuteu seica ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. C1Aꞌujcaꞌanéecan jɨmeꞌe pu huaꞌutéemuaꞌitɨ ɨ́ teɨte aꞌɨ́mej tzajtaꞌa ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Aꞌɨjna yuꞌuxari jetze pu tíhuaꞌutaseíjrate tɨ Jesús aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ nuꞌu Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua.zBmAjta tɨ́ꞌɨj ari áꞌuyeꞌimɨꞌɨcaꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa Acaya aꞌɨ́jna ɨ́ Apolo, aꞌɨ́ɨ mú ihuáamuaꞌameꞌen caꞌaníjraꞌa raatáꞌa. Aj mú mi tihuajaꞌutaꞌítiꞌiriꞌi ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa ɨ́ mej aꞌuun éꞌeche mej nuꞌu naa temuaꞌa tiraꞌancuréꞌeviꞌitɨn. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Apolos aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌujna Acaya, jéꞌecan pu huaꞌutévaɨ tɨ Dios huaꞌutáꞌa ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe mej ráꞌantzaahuateꞌen. A9Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n aꞌutéjche tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen u teyujtaꞌa aꞌujcaꞌanéecan jɨmeꞌe. Matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́n ráanamuajriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Priscila, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Aquila, aꞌɨ́ɨ mú raatáꞌinee tɨ huajaꞌuvéꞌemuaare aꞌujna aꞌu mej éꞌeche. Aꞌuu mú ráꞌitɨiriꞌi jaítzeꞌe aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ tavástaraꞌa. V@%Naa pu tiúꞌumuaꞌatejcaa aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa ɨ́ tavástaraꞌa. Tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌujcaꞌanéecan jɨmeꞌe, ajta tɨ temuaꞌa naa rɨ́ꞌɨ tiuꞌutániuuni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Jesús. Ajta aꞌɨ́j puꞌu muaꞌareerecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n Juan huaꞌutámuaɨꞌɨhuacaꞌa. S?Aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa jetze, seɨj pu á eꞌiréꞌene tɨ Israél jetze ajtémeꞌecan. Ayee pu ántehuaa tɨjɨ́n Apolos. Aꞌuu pu éꞌeche aꞌujna chajtaꞌana jetze tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Alejandria. Jéꞌecan pu raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari jɨmeꞌe. Ajta temuaꞌa tiraayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa aꞌij tɨ yeꞌí huataújmuaꞌa ɨ́ tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. >yAꞌuu pu aꞌatzu áꞌatee aꞌujna. Aj pu ꞌi u eꞌerájraa. Aa pu aꞌatánee aꞌu tɨ eꞌechájtaꞌajmee sexuꞌijméꞌe aꞌu mej aꞌuchéjmeꞌecaa ɨ́ teɨte, seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Galacia, ajtahuaꞌa seɨj tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Frigia. Aꞌɨ́ɨ pu caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌacareꞌe naíjmiꞌica ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Apolos tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ niuucari jɨmeꞌe aꞌujna Éfeso =7Tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌutanee, chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Cesarea. Amuacaícan pu aꞌánna aꞌujnéj u Jerusalén. Tɨ́ꞌɨj i huaꞌutateújte ɨ́ mej tiújseɨj u teyujtaꞌa. Ajta áꞌiyen, aꞌɨ́ɨn aꞌuun aꞌucáane aꞌujna Antioquía. K<Aj pu i huaꞌutateújte. Ayen tɨjɨ́n: ―Jaꞌanáj nuꞌirén yé tanéjsin tɨ puaꞌa Dios naatáꞌan. Aj pu i ajteájraa ɨ́ baarcu jetze. Tɨꞌɨquí aꞌuun Éfeso áꞌuraa. p;YAꞌɨ́ɨ mú raatajé tɨ nuꞌu jaítzeꞌe áꞌateeviꞌin. Mɨ ajta caí, capu ahuaújcaꞌane. }:sMatɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌujna chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Éfeso. Aꞌuu pu huajaꞌutéhuii ɨ́ Pablo aꞌɨ́jna ɨ́ Priscila, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Aquila. Aj pu i aꞌuun aꞌuréꞌene aꞌujna teyujtaꞌa. Tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej tiújseꞌɨrihuaꞌa aꞌujna. 19[Aúcheꞌe aꞌatzu áꞌatee aꞌujna Corinto aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Tɨꞌɨquí huaꞌutateújte ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa. Ajta áꞌiyen baarcu jetze ateájraa, ajta áꞌuraa jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Priscila, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Aquila. Matɨ́ꞌɨj antácɨɨne aꞌujna jáꞌahuaꞌa seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Siria. Tɨ́ꞌɨj caí xɨ u eꞌerájraa aꞌujna u Cencrea, aj mú mi racaaye tɨ i raꞌaráꞌasten tiꞌitɨ jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn aꞌɨ́jna jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi. 8 Aj mú mi meꞌɨ́n ɨ́ mej iꞌi griego, naímiꞌi mú rajvíꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Sóstenes ɨ́ tɨ tíꞌaijta u teyujtaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi raatéevajxɨ aꞌujna jemi ɨ́ tajtuhuan. Mɨ ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Galión, capu jetzen ruxeꞌeveꞌe jáꞌaraa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Pablo aꞌutéjche tɨ mú jáꞌahuaꞌa aꞌatanén, ajta mú áꞌayee x7iTɨ́ꞌɨj i huaꞌirájtuaa á puaꞌacɨé aꞌujna aꞌu mej eꞌetiújseꞌɨrihuaꞌa ɨ́ jueesi. A6{Puꞌuri tɨ́n tiuꞌutaxáatacheꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Galión, ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan tɨjɨ́n: ―Casiꞌi múꞌeen, mɨ sej Israél jetze ajtémeꞌecan, tɨ puaꞌa hui amɨ́n tiꞌitɨ́j aꞌij puaꞌa huáruu tɨ caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn, naꞌari tiꞌitɨ́j huajéꞌica tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe, aj nu xaa niyen téjaꞌamuanamuáaracheꞌen. Mɨ́ ajta caí aꞌiné aꞌii puꞌu jɨ́n tiꞌixa áꞌamuayeꞌira, ¿aꞌiquí huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna? ¿Ni caí niuucari púꞌeen aꞌɨ́jna? Ayee pu hui tiraavíjteꞌe rujɨ́ɨmuaꞌa sej múꞌeen siyen raꞌantipuáꞌajteꞌen, aꞌiné canu nee raxɨ́ꞌeveꞌe nej raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen neꞌíjna i niuucari. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. a5~||!{xxwv u trrOqpOnlllkLigeca1`^]P[{Z&XWLV}TS\R PP6OIMzL5IHGFEDCByAQ?>=,Yee ruijmuaꞌateꞌe yee mú aꞌucɨ́j ɨ́ mej taꞌavéꞌeteꞌete meꞌɨ́jna Pablo jamuan. Majta ɨ́ mej ruꞌɨcán huajúꞌucaa, aꞌɨ́ɨ mú huaréꞌacɨ aꞌu mej éꞌeche ɨ́ xantaaruꞌu. 0wYMajta meꞌɨ́n xantaaruꞌu, ayée mú ráaruu aꞌij tɨ tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ xantaaruꞌu taꞌamuájca. Tɨ́caꞌa mú yaꞌuvíꞌitɨ meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun yaꞌuréꞌeneijte aꞌujna chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Antipatris. -vSAru netɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi mej seica ɨ́ mej meꞌuun Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú nuꞌu teꞌataújratziiriꞌi mej raajéꞌica, netɨ́ꞌɨj ni muaataꞌítiꞌiriꞌi neꞌɨ́jna ɨ́ tevi. Neajta nu huaꞌutaꞌaíj ɨ́ mej tíꞌijxajtziꞌi mej múꞌeetzi huatáꞌixaateꞌen ɨ́ mej jɨ́n tíꞌijxajtziꞌi.” Aj pu ꞌi aꞌɨ́jna huataꞌítiꞌiriꞌi ɨ́ tajtuhuan. u“Netɨ́ꞌɨj ni ráamuaꞌareeriꞌi mej meꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌijxajtziꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ ruyeꞌirá. Capu tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa ɨ́ mej jɨ́n raajéꞌica nusu ɨ́ mej jɨ́n raꞌiteáanan aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. 5tcNeyaꞌuvíꞌitɨ huáꞌa jemi ɨ́ jueesi ɨ́ mej tíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌe aꞌiné néjmuaꞌareerimɨꞌɨcaꞌa aꞌij mej ꞌeen jɨ́n tíꞌijxajtziꞌi. 6seAꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú raatéeviꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ tevi. Méjeꞌicatacheꞌe mú, aru nee nu aꞌuréꞌene nehuaꞌantíviꞌitɨ́ ɨ́ nexantaaruꞌustemuaꞌa. Nee nu japuan huaniú aꞌiné neráamuaꞌareeriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn romano púꞌeen. =rs“Claudio Lisias, ɨ́ tajtuhuan tɨ jeíhua ruxeꞌeveꞌe. Ayee nu muateujteꞌe múꞌee Félix mɨ pej tajtuhuan jɨ́n tiꞌitéjvee, mɨ pej jeíhua axɨ́ꞌeveꞌe. SqAyee pu tiraataꞌítiꞌiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Félix tɨjɨ́n: $pAAjta huaꞌutáꞌixa tɨjɨ́n: ―Seajta seɨ́j téꞌesiirateꞌen ɨ́ cahuaayuꞌu ɨ́ Pablo tɨ japuan aveꞌecaí aꞌumé. Setáꞌaj seꞌuun yeúutuaani ɨ́ tajtuhuan jemi tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Félix. Caxu jaꞌatɨ táꞌacareꞌen tɨ aꞌij raruuráa. goGAj pu i huaꞌapuaca huatajé ɨ́ mej anxɨ́te tíꞌaijta. Tɨ́ꞌɨj i ayén tíhuaꞌutaꞌaíj tɨjɨ́n: ―Huáꞌajseɨreꞌen ɨ́ xantaaruꞌu, aꞌachú cumu huaꞌapua ciento ɨ́ mej ruꞌɨcán áꞌujuꞌun, majta huaícate japuan tamuáamuataꞌa mej avéꞌeteꞌete, majta huaꞌapua ciento ɨ́ mej chun tiuꞌɨ́ꞌɨsin. Setáꞌaj áꞌujuꞌun seꞌújna Cesarea íjii tɨ́caꞌa aꞌatzaj aramuáacua jetze pu teuuméꞌeca ɨ́ tɨ́caꞌari. RnAj pu i ɨ́ xantaaruꞌu taꞌamuájca raataꞌítecaꞌa ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨ áꞌuraꞌani. Amuacaícan pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capej jaꞌatɨ ixaateꞌe aꞌij pej tinaatáꞌixaa. Xantaaruꞌu pu aꞌɨ́jna Pablo aꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tajtuhuan tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Félix Tm!’Aru, capej huáꞌatzaahuateꞌe. Seica mú nuꞌu rachúꞌeveꞌe muáꞌajuꞌun meꞌújna juye jetze avíitziꞌi jɨmeꞌe. Huaꞌapuate japuan cɨ́j caj mú aráꞌase aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca. Meraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntarej runiuuca jɨmeꞌe mej nuꞌu caí tiꞌitɨj cuaꞌani, majta nuꞌu caí yeꞌen ajta menaꞌa nuꞌu caí raajéꞌica. Muꞌuri rɨ́ꞌɨ huaújruu. Méjchuꞌeveꞌe muꞌu mi pej raatáꞌan tɨ ayén huárɨni. ;loAyee pu tiraataꞌixaa ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú teꞌataújratziiriꞌi mej muaatáhuavii ɨ́ Pablo, pej nuꞌu ruijmuaꞌa ráꞌanviꞌitɨn huáꞌa jemi ɨ́ huaꞌajueesi matáꞌaj nuꞌu rɨ́ꞌɨ tiráamuaꞌaree. k Ajta aꞌɨ́ɨn xantaaruꞌu taꞌamuájca, raꞌamuavíꞌira ɨ́ muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze. Tɨ́ꞌɨj i yaꞌuvíꞌitɨ ꞌáꞌayee. Tɨ́ꞌɨj i ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitájni péneꞌixaateꞌemɨꞌɨ? mjSTɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn tɨ anxɨ́te tíꞌaijta, yaꞌuvíꞌitɨ ɨ́ xantaaruꞌu jemi taꞌamuájca. Tɨ́ꞌɨj i ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨjna ɨ́ Pablo tɨ aiteánamiꞌi, ayée pu tinaataꞌaíj nej nuꞌu yeꞌeráviꞌitɨn íiye múꞌeetzi jemi neꞌíjna i paꞌarɨꞌɨ. Tiꞌitɨj pu nuꞌu muaatáꞌixaateꞌesin. i'Tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn Pablo seɨ́j huatajé ɨ́ mej anxɨ́te tíꞌaijta. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj hui ráꞌanviꞌitɨn ɨ́ paꞌarɨꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ taꞌamuájca jemi ɨ́ xantaaruꞌu. Tiꞌitɨj pu raatáꞌixaateꞌesin. Jh Mɨ ajta, paꞌarɨꞌɨ pu tiꞌinamuáaraca tɨ́ꞌɨj ayén tihuaꞌutáꞌixaa. Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn paꞌarɨꞌɨ aꞌuun áꞌume aꞌu mej éꞌeche ɨ́ xantaaruꞌu. Tɨ́ꞌɨj i raatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Aꞌɨjna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, aꞌɨ́ɨ pu rayauj cuꞌutzeáaraꞌan ɨ́ Pablo. NgIjii, ayée xu huárɨni múꞌeen, majta ɨ́ seica ɨ́ jueesi, setáꞌaj raatáhuavii ɨ́ xantaaruꞌu taꞌamuájca tɨ yeꞌeráviꞌitɨn ɨ́ Pablo, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej si tiuꞌutaꞌíhuaꞌu temuaꞌa naa. Teajta iteen, tuꞌuri rɨ́ꞌɨ huatarúu tej raajéꞌica matɨ́ꞌɨj caí xɨ yé uvéꞌene. [f/Aꞌuu mú áꞌujuꞌun aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́mej jemi ɨ́ huaꞌavaujsi. Ayee mú tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tuꞌuri hui tiyen titeꞌetátaratziiriꞌi tej caí chéꞌe tiúꞌucuaꞌani, ajta tenaꞌa caí raajéꞌica ɨ́ Pablo. Aj tu hui ti tíꞌicuaꞌani, teajta yeꞌen. eeC Yee ruijmuaꞌateꞌe yee, seica ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú teꞌataújratziiriꞌi mej raajéꞌica meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Huaꞌapuate japuan cɨ́j caj mú aráꞌaxcaa ɨ́ teteca. Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Camu nuꞌu tíꞌicuaꞌani, ni camu majta yeꞌen ajta menaꞌa caí raajéꞌica.” d +cO Seɨ́j tɨ́caꞌari tzajtaꞌa pu aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa huataseíjre vejliꞌi aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Pablo. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Uhuatéꞌacaꞌanechi muaꞌa tzajtaꞌa. Ayájna patɨ́j peri ne jemi tiuꞌutaniú íiyen Jerusalén, ayée pej hui cheꞌatá penaꞌa tejaꞌutaxájta peꞌújna Roma. Mej nuꞌu miyen titehuaújxɨꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi mej raajéꞌica ɨ́ Pablo nbU Jéꞌecan mú jeíhua tiúꞌurixaateꞌecaa. Muꞌuri jaítzeꞌe níniuꞌucacucaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n tiuꞌutátziɨn ɨ́ xantaaruꞌu tɨ anxɨ́te tíꞌaijta. Ajta ayén tiuꞌumuáꞌaj tɨjɨ́n temuaꞌa mú hui tiraatéteꞌeneaxɨꞌɨsin aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Aꞌɨ́j pu jɨ́n huaꞌutaꞌaíj ɨ́ xantaaruꞌu mej áꞌujuꞌun mej mi ruꞌiráviꞌitɨn caꞌanéeri jɨmeꞌe, mej mi meꞌuun ráꞌanviꞌitɨn aꞌu mé éꞌeche ɨ́ xantaaruꞌu. Ma Jéꞌecan mú jeíhua jíjhuacaꞌa. Muꞌuri jaítzeꞌe jeíhua téjijhuajméꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi seica huatéhuiixɨ. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tihuáꞌamuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze. Majta mú meꞌɨ́n pɨ́rɨcɨ ɨ́ mej fariseos jetze ajtémeꞌecan. Aj mú mi miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Amɨjna mɨ jaꞌatɨ, capu hui tiꞌitɨj aꞌij huáruu. Ajta tɨ puaꞌa seɨj ari tiraataꞌixaa ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ tíꞌivaɨreꞌe veꞌecán jɨmeꞌe u ta japua tɨ éꞌeseijreꞌe, tichéꞌe caí jemin niuucaꞌan ɨ́ Dios. 9`kMajta meꞌɨ́n ɨ́ saduceos, ayée mú tiꞌixa tɨjɨ́n: “Camu nuꞌu huatarújsin ɨ́ mɨꞌɨchite.” Majta miyen tɨjɨ́n: “Camu nuꞌu seíireꞌe muáꞌajuꞌun ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua, camu majta seíireꞌe muáꞌajuꞌun ɨ́ huáꞌaxɨejniuꞌuca aꞌɨ́mej ɨ́ meri huácuii.” Mɨ majta aꞌɨ́ɨme fariseos, nain mú jɨ́n téꞌatzaahuateꞌecaꞌa. L_Tɨ́ꞌɨj ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, aj mú mi autéjhuii mej tiꞌihuaúrihuaꞌu aꞌɨ́me ɨ́ fariseos, majta aꞌɨ́me ɨ́ saduceos. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí chéꞌe huatárɨꞌɨristarecaꞌa mej tiꞌitɨj huaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen matɨ́ꞌɨj tiuújje seɨj ajta seɨj. v^eAj pu i ráamuaꞌareeriꞌi ɨ́ Pablo tɨjɨ́n seica mú púꞌeeneꞌe ɨ́ mej miyen huataújmuaꞌa tɨjɨ́n saduceos, majta seica miyen tɨjɨ́n fariseos. Aj pu i caꞌanín jɨmeꞌe huaꞌutajé tɨjɨ́n: ―Neꞌihuaamuaꞌa, nee nu fariseo pɨ́rɨcɨ. Huáꞌa jetze nu huanúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ fariseos. Ijii tíꞌinexajtziꞌi iiyecuí meꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej rachúꞌeveꞌe aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan jetze matɨ́ꞌɨj huatarún ɨ́ mɨꞌɨchite. K]Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ Pablo tɨjɨ́n: ―Neꞌihuaamuaꞌa, canu ramuaꞌareerecaꞌa jaꞌatɨ tɨ púꞌeen. Mɨ ajta tzɨj aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi. Ajta, tɨ puaꞌa néjmuaꞌareere, canu niyen tiuꞌutaxáatacheꞌe, aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n: “Capej aꞌij puaꞌa tíꞌijxajta peꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ teɨte.” b\=Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej meꞌuun eꞌeréꞌeteꞌecaa, ayée mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné pej pi piyen aꞌij puaꞌa tíꞌijree pemɨ́jna ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi? [[/Ajta aꞌɨ́ɨn Pablo, ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Dios pu muaꞌancávejsin múꞌeetzi, mɨ pej aꞌij puaꞌa tíꞌitevij. Múꞌee pepuꞌu pemen huatáca pej pi naꞌuxɨ́jteꞌen peꞌíjna jetze i yuꞌuxari. Mɨ pajta, ayée pej teꞌuteáturaasin peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej huaꞌutaꞌaíj mej naꞌancájveeni. 3Z_Aj pu i aꞌɨ́ɨn Ananias, ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutaꞌaíj mej raꞌancájveeni. cY ATɨ́ꞌɨj i huaꞌuseíj ɨ́ Pablo aꞌɨ́mej ɨ́ huáꞌa jueesi ɨ́ mej eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa. Tɨ́ꞌɨj i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Neꞌihuaamuaꞌa, tɨ́j naꞌa nej chéꞌe temuaísta, tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene nain nu jɨ́n teꞌaráꞌaste. Canu hui tiꞌitɨj jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. qX[Yee ruijmuaꞌateꞌe yee, ajta aꞌɨ́ɨn xantaaruꞌu ɨ́ taꞌamuájca, ayée pu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ ráamuaꞌaree aꞌij mej ꞌeen jɨ́n miyen tíꞌijxajtziꞌi ɨ́ Pablo aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Tɨꞌɨquí raꞌuxɨ́jte. Ajta huaꞌutaꞌaíj mej nuꞌu tiújseɨreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa, majta ɨ́ jueesi. Aj pu ꞌi yaꞌujáj aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Tɨꞌɨquí huáꞌa jemi á yaúutuaa.)WKMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej raataꞌíhuaꞌuriꞌi, aj mú mi avéꞌecɨ rujɨ́ɨmuaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn xantaaruꞌu ɨ́ taꞌamuájca, aꞌɨ́ɨ pu miijmu tiuꞌutátziɨn tɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨ aiteújna aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, ɨ́ tɨ aꞌuun Roma ajtémeꞌecan. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu aꞌɨ́ɨn xantaaruꞌu ɨ́ taꞌamuájca, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu yaꞌujáj huáꞌa jemi ɨ́ jueesi !V;Aj pu i aꞌɨ́ɨn ɨ́ xantaaruꞌu ɨ́ taꞌamuájca ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Jeíhua nu tiuꞌunájchitacaꞌa inee nej ni huatenromáanota. Tɨ́ꞌɨj i ayén Pablo tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Niꞌi romano inee aꞌiné aꞌúu nu jaꞌunúꞌihuacaꞌa. 9UkAj pu i aꞌɨ́ɨn ɨ́ xantaaruꞌu ɨ́ taꞌamuájca, á eꞌiréꞌene ɨ́ Pablo jemi. Tɨꞌɨquí ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Naatáꞌixaateꞌe. ¿Ni peꞌuun éꞌemeꞌecan chajtaꞌa tɨ Roma eꞌejtémeꞌecan? Aj puꞌi Pablo ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Jee. gTGAjta aꞌɨ́ɨn tɨ anxɨ́te tíꞌaijta, tɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, aꞌúu pu áꞌume aꞌɨ́jna jemi xantaaruꞌu ɨ́ taꞌamuájca. Aj pu i ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné penaꞌa píjrɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ jaꞌatɨ? Aꞌuu pu chajtaꞌa éꞌemeꞌecan Roma tɨ eꞌejtémeꞌecan. S-Matɨ́ꞌɨj mi raꞌatéejɨꞌɨcɨe mej mi raꞌiréꞌavajxɨꞌɨn. Aj pu i Pablo ayén tiraataꞌixaa ɨ́ tɨ tiꞌitéjvee tɨ áa aꞌutéjvee ayén tɨjɨ́n: ―¿Ni ayén tejamuaatáꞌaca ɨ́ áꞌamuayeꞌira sej si naꞌiréꞌavajxɨꞌɨn ineetzi i nej neꞌuun Roma jetze eꞌejtémeꞌecan? Mɨ majta caí xɨ miyen tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare mej puaíjtzi naatáꞌan ineetzi. RMajta mauj téjijhuajméꞌe, ajta aꞌɨ́ɨn xantaaruꞌu taꞌamuájca, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutaꞌaíj mej ruꞌuteájtuaani u téteꞌe aꞌu mé éꞌeche ɨ́ xantaaruꞌu. Ajta tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej raꞌiréꞌavajxɨꞌɨn, majta tiraaꞌíhuaꞌuran meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo mej mi ráamuaꞌaree aꞌij mej ꞌeen jɨ́n miyen títetéjijhuajméꞌe ɨ́ teɨte. .QUJéꞌecan mú téjijhuajméꞌe. Majta tiúꞌujcɨɨxu, júteꞌe mú tejáꞌuhuaꞌanáa, majta chuej eiréꞌaratzɨ. Júteꞌe mú tejáꞌuhuaꞌanáa. [P/Maúcheꞌe mú ráanamuajriꞌi. Aj mú mi autéjhuii mej huatejíihuajraꞌani. Miyen tɨjɨ́n: ―Xáꞌanviꞌitɨchi setáꞌaj raajéꞌica. Tenaꞌajtzɨ́ raataꞌaíjtacheꞌe mej raajéꞌica. VO%’Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa, ayée pu tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Aricu, aꞌiné nemuaataꞌíti ɨmuá teɨte tzajtaꞌa ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan.” ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn xantaaruꞌu taꞌamuájca, aꞌɨ́ɨ pu rachaꞌɨɨca RNMajta ramuaꞌaree nej neꞌuun aꞌutéveecaꞌa neꞌújna matɨ́ꞌɨj raajéꞌica meꞌɨ́jna ɨ́ Esteban ɨ́ tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa múꞌeetzi jetze meꞌecan. Nee nu hui tiuꞌutáꞌa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej raajéꞌica. Neajta tiúꞌuchaꞌɨɨ ɨ́ tihuáꞌacɨɨxu aꞌɨ́mej ɨ́ mej raajéꞌica.” M’Aj nu ni niyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Nevástaraꞌa, aꞌɨ́ɨ mú ramuaꞌaree ɨ́ nej áꞌucheꞌecaneꞌe huaꞌatéyujtaꞌa á, neajta méyee, neajta huaꞌiteáana ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe múꞌeetzi jemi, neajta huaꞌutéevajxɨ. {LoAꞌɨ́j nu hui tavástaraꞌa huaseíj, tɨ nuꞌu ayén tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Caꞌanacan, áꞌuraꞌa ayujna Jerusalén aꞌiné camu muáꞌantzaahuateꞌesin aꞌij pej tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin ineetzi jetze meꞌecan.” 7Kg’Netɨ́ꞌɨj ni neyun aꞌuvéꞌemej yú Jerusalén. Teyujtaꞌa nu aꞌuteájrupi nej ni Dios jemi tiuꞌutáneꞌuuniꞌi. Neajta áꞌiyen tiúꞌumaaracaꞌa. >JuAjta íjii, ¿tiꞌitáni pauj chuꞌeveꞌe? Ájchesi, éꞌe huáꞌamuaɨꞌɨhuachi, pajta raatajéeven niuucajtzeꞌen ɨ́ tavástaraꞌa tɨ ij aꞌɨ́ɨn timuaatáꞌuuniꞌi ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi.” Ayee pu hui tinaatáꞌixaa. Pablo pu tihuáꞌaꞌixaateꞌe tɨ Dios aꞌɨ́jna jɨ́n raꞌantíhuaꞌu tɨ ij tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan wIgMúꞌee pe áꞌucheꞌecaneꞌe puaꞌamé teɨte tzajtaꞌa peꞌɨ́jna jetze meꞌecan ɨ́ tavástaraꞌa. Múꞌee pe nuꞌu hui huáꞌaꞌixaateꞌe puaꞌamé aꞌij pej peri tiuꞌuséij, pajta ɨ́ pej peri ráanamuajriꞌi. dHAAjta ayén tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: “HuaꞌaDioj ɨ́ tavaújsimuaꞌa teecan, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu hui muaꞌavéꞌeviꞌitɨ múꞌeetzi pej pi ráamuaꞌaree aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe, pajta raseijran aꞌɨ́jna tɨ caí jaꞌanáj tiꞌitɨj jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, pajta ranamuajran aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j tiꞌixa. $GA Mu pu aꞌuvéꞌemej tɨ náamuaare aꞌɨ́jna. Aa vejliꞌi pu ne jemi huatéechaxɨ. Aj pu i ayén tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Neꞌihuaaraꞌa, Saulo, patáꞌaj atanéeri puáꞌaraꞌani.” ’Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tinaatáꞌixaa, aj nu ni atáneericaꞌa naꞌaraa. yFk ’Seɨj pu aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌujna tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Ananias. Nain pu jɨ́n raꞌaráꞌaste ɨ́ tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan. Rɨ́ꞌɨ mú tiraatajé naímiꞌi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej aꞌuun éꞌechejcaꞌa aꞌujna Damasco. -ES ’Neajta aracúuniꞌi naꞌaraa ɨ́ taij jɨmeꞌe. Aꞌɨ́j mú jɨ́n meꞌɨ́n ɨ́ mej ne jamuan huajúꞌucaa, aꞌɨ́ɨ mú nejaútuaa u Damasco. BD} ’Netɨ́ꞌɨj ni niyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: “¿Aꞌiné tiꞌitɨ́j neruuren, nevástaraꞌa?” ’Ajta aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa, ayée pu hui tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Ájchesi, aricu aꞌujna u Damasco. Aꞌuu mú muaatáꞌixaateꞌesin nain aꞌij pej yeꞌí huárɨni.” DC ’Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej ne jamuan huajúꞌucaa, aꞌɨ́ɨ mú majta raaseíj ɨ́ taij, majta tiuꞌutátziɨn. Mɨ majta, camu ráanamuajriꞌi ɨ́ jaꞌatɨ tɨ naatajé. BB}’Netɨ́ꞌɨj ni niyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: “¿Aꞌataani pej pɨ́rɨcɨ múꞌee, nevástaraꞌa?” Ajta ayén tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Nee nu nuꞌu hui aꞌɨ́ɨn púꞌeen Jesús nej Nazarét éꞌemeꞌecan, nee nu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ pej aꞌij puaꞌa neruure.” VA%Netɨ́ꞌɨj ni caꞌanacan á eꞌerájve á chuaataꞌa. Neajta áꞌiyen jaꞌatɨ huánamuajriꞌi tɨ ayén tinaatajé tɨjɨ́n: “Saulo, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen aꞌij puaꞌa neruure?” @’Netɨ́ꞌɨj ni neꞌuun auméꞌecaa juye jetze. Nuꞌuri tɨ́muaꞌa antenéesimeꞌeca neꞌújna Damasco aꞌatzaj cumu tacuarixpua. Caꞌanacan pu hui taij huatátaaxɨ inee jemi. Júteꞌe pu eꞌicátatzaveꞌe caꞌanín jɨmeꞌe. T?!’Aꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́mej ɨ́ vaujsi, naímiꞌi mú hui ramuaꞌaree ɨ́ mej yuꞌuxari naatapíj nej ni huajaꞌuvéꞌejajpuan u Damasco ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan nej ni tiuꞌutátuiireꞌen. Aꞌuu nu áꞌume nej ni huaꞌuvíviꞌiran nu ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, neajta u huájaꞌarájajpua neyujna Jerusalén tej ti puaíjtzi huaꞌutáꞌan. Pablo pu tihuáꞌaꞌixaateꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa raꞌantíhuaꞌu A>{Jaꞌanáj ɨmuá nu aꞌij puaꞌa huáꞌaruurejcaꞌa neꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej jetzen huajúꞌucaa. Nehuaꞌutavén ajta nenaꞌa caí huáꞌucuii. Neajta naíjmiꞌica huavíviꞌi ɨ́ teteca, neajta ɨ́ mej ꞌuuca nej ni huaꞌiteáanan. K=―Nee nu hui Israél jetze ajtémeꞌecan. Aꞌuu nu jaꞌunúꞌihuacaꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa Tarso aꞌúu tɨ huatacáꞌa u Cilicia. Aru, ayuu nu huavéꞌese yú Jerusalén. Netihuánmuaꞌate neꞌɨ́jna jemi ɨ́ Gamaliel, tɨ tejténamuajracaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze ájcaꞌi tɨ ɨmuá éꞌemeꞌecan. Ayee nu hui nee tiúꞌuvaɨ jemin ɨ́ Dios nain jɨmeꞌe ɨ́ nexɨ́ꞌeviꞌiraꞌa setɨ́j múꞌeen rɨcɨ íjii. i<KMatɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi tɨ ayén tihuaꞌutáꞌixaa huaꞌaniuuca jɨmeꞌe ɨ́ hebreo, matɨ́ꞌɨj mi huateápuaꞌarecaꞌa temuaꞌa naa. Ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo tɨjɨ́n: ; ―Neꞌihuaamuaꞌa, seajta nevaújsimuaꞌa, xáanamuajriꞌi aꞌij nej tejámuaatáꞌixaateꞌesin inee jɨ́meꞌen. ^:5(Aj pu i xaa raatáꞌa tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen. Aj pu i Pablo huatéechaxɨ aꞌɨ́jna escaleera jetze. Rumuájcaꞌa pu jɨ́n huaꞌutáꞌijmɨijriꞌi mej caí chéꞌe téjijhuajmeꞌen. Matɨ́ꞌɨj caí chéꞌe eꞌijtéruaasimeꞌeca, aj pu i huaꞌaniuuca jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ hebreo. Ayen tɨjɨ́n:89i'Aj pu i Pablo ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Mɨ neajta, nee nu Israél jetze ajtémeꞌecan. Aꞌuu nu éꞌemeꞌecan aꞌujna Tarso, chajtaꞌana tɨ jeíhua ruxeꞌeveꞌe aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Cilicia. Jéihua nu muahuavii pej naatáꞌan nej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte. Y8+&¿Ni pecaí peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ pej Egipto éꞌemeꞌecan, ɨ́ pej pauchén huáꞌɨtziiteꞌecaꞌa ɨ́ teɨte mej mi autéjhuii mej tiújneꞌusiꞌiteꞌen? ¿Ni pecaí múꞌee peꞌɨ́n pɨ́rɨcɨ ɨ́ pej huajaꞌuvíꞌitɨ muáacua viꞌiraꞌa mej tíꞌitecuiꞌica peꞌújna aꞌu tɨ caí éꞌe tiꞌitɨ́j? @7y%Matɨ́ꞌɨj ruꞌuteáruuteꞌesimeꞌeca meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo aꞌu mej eꞌiráati ɨ́ xantaaruꞌu, tɨꞌɨqui aꞌɨ́ɨn Pablo tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ xantaaruꞌu taꞌamuájca tɨjɨ́n: ―¿Ni pecaí neetáꞌaca nej aꞌatzu timuaatáꞌixaateꞌen? Ajta aꞌɨ́ɨn xantaaruꞌu taꞌamuájca, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―¿Ni múꞌee peraayɨ́ꞌɨtɨ ɨ́ huaꞌaniuuca ɨ́ griego? K6$Majta meꞌɨ́n teɨte ɨ́ mej raatavén, ayée mú mauj títetéjijhuajméꞌe tɨjɨ́n: ―Xáꞌajajniꞌiriꞌi, chéꞌe huámɨꞌɨni. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Pablo rujapua huataniú I5 #Aꞌiné jeíhua mú teɨte, majta caꞌanéeri jɨ́n ratácaꞌanihuaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n ɨ́ xantaaruꞌu huáꞌajajniꞌiriꞌi. Matɨ́ꞌɨj mi yáꞌuchuii meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, majta raꞌantítuaa meꞌɨ́jna escaleera jetze tɨ ajtiúꞌupuꞌu ɨ́ chiꞌij jetze. 4 "Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, seica mú miyen seɨcɨé títetéjijhuajméꞌe, majta seica seɨcɨé. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí aꞌij tiráamuaꞌareeriꞌi tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ xantaaruꞌu taꞌamuájca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej jeíhua téjijhuajméꞌe. Tɨ́ꞌɨj i raataꞌaíjtacaꞌa mej raꞌanján aꞌu mej eꞌiráati ɨ́ xantaaruꞌu. Q3!Aj pu i ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ xantaaruꞌu taꞌamuájca. Tɨ́ꞌɨj i rajvíꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Aj pu i raataꞌaíjtacaꞌa mej raꞌamuájɨꞌɨcɨꞌen huaꞌapuaca jɨmeꞌe ɨ́ cadeena. Aj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani pɨ́rɨcɨ? ¿Tiꞌitájni aꞌij huáruu? Q2 Aj pu i aꞌɨ́ɨn xantaaruꞌu taꞌamuájca huáꞌajseɨj ɨ́ ruxantaaruꞌustemuaꞌa, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej anxɨ́te tíꞌaijta. Matɨ́ꞌɨj mi u áꞌujuꞌun meruaachijméꞌe aꞌu mej aꞌutéꞌuucaꞌa ɨ́ teɨte. Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, matɨ́ꞌɨj huaꞌuseíj meꞌɨ́jna ɨ́ xantaaruꞌu taꞌamuájca jamuan ɨ́ ruxantaaruꞌustemuaꞌa, matɨ́ꞌɨj mi raatapuáꞌajtacaꞌa mej ratévaꞌaraꞌa ɨ́ Pablo. 1Muꞌuri tɨ́n raajéꞌicatacheꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Tɨ́ꞌɨj i ráamuaꞌareeriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ xantaaruꞌu taꞌamuájca ayén tɨjɨ́n mej nuꞌu nainjapua rúꞌɨtziiteꞌe u chajtaꞌa. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ xantaaruꞌu, ayée pu aꞌɨ́jna teꞌentiújmuaꞌareerecaꞌa tɨ tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen ɨ́ xantaaruꞌu ɨ́ mej seiviꞌiraꞌa aráꞌaxcaa. 03Nainjapua ɨ́ chajtaꞌa, jeíhua mú ruꞌɨtzíiteꞌecaꞌa. Majta cureꞌeruaáchejyeꞌicaa. Matɨ́ꞌɨj mi raatéeviꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Majta ruꞌirajáanajraa á puaꞌacɨé aꞌujna teyujtaꞌa. Majta áꞌiyen teꞌiteáana á tɨ éꞌepueerta. %/CAyee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa, aꞌiné amuacaí mú raaseíj meꞌɨ́jna ɨ́ Trófimo tɨ Éfeso éꞌemeꞌecan. Aꞌuu mú yaꞌuseíj chajtaꞌa, jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen tiuꞌumuáꞌaj tɨ aꞌuun ruꞌuteárujte aꞌujna teyujtaꞌa. x.iMuaajíjhuacaꞌa caꞌanín jɨmeꞌe. Miyen tɨjɨ́n: ―Múꞌeen teteca mɨ sej hui Israél jetze ajtémeꞌecan, sataatávaɨreꞌe. Aꞌii pu hui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ teáataꞌa tɨ nainjapua áꞌucheꞌecan, tihuáꞌamuaꞌate naíjmiꞌica ɨ́ teɨte mej nuꞌu mé rúurɨeni ɨ́ tayeꞌirá, majta mej nuꞌu caí raꞌaráꞌasten aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze, majta mej mi miyen aꞌij puaꞌa tíꞌixajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ teyuu. Ajta aꞌɨ́ɨn, seɨ́j pu hui griegos uteárujte íiyu teyujtaꞌa, aꞌɨ́j pu jɨ́n autéꞌɨtze ɨ́ tayeꞌirá jɨmeꞌe. O-Tɨ́ꞌɨj ari tɨ́muaꞌa antipuáꞌarijmeꞌeca aráhuaꞌapua xɨcaj jetze, seica ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú raaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo aꞌujna teyujtaꞌa. Aꞌɨ́ɨme aꞌúu mú éꞌemeꞌecan tɨ́j naꞌa aꞌúu tɨ huatacáꞌa u Asia. Matɨ́ꞌɨj raaseíj, nainjapua mú huaꞌutáꞌixa ɨ́ teɨte. Caꞌaníjraꞌa mú huaꞌutáꞌa mej huataníniuꞌucacu, matɨ́ꞌɨjtá mi raatéeviꞌi. ,{Yee ruijmuaꞌateꞌe yee, Pablo pu huajaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́mej ɨ́ teteca. Ajta huaújjejcuare huáꞌa jamuan. Aj pu i teyujtaꞌa aꞌuteájrupi tɨ i huaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ mej tíꞌaijta aꞌujna matɨ́ꞌɨj raꞌantipuáꞌajteꞌen ɨ́ mej rujéjcuareꞌen, majta meꞌɨ́jna jɨ́n miyen huárɨni mej tiúꞌumuaɨꞌɨvejta, seɨj ajta seɨj. C+’Majta ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan, tuꞌuri tíhuaꞌutaꞌítiꞌiriꞌi tej tiyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare mej caí huaꞌiraꞌa cuaꞌaca mej ráamuaɨꞌɨvajtacaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu hui xaa rɨꞌɨrí mej ráacuaꞌani ɨ́ mej caí ráamuaɨꞌɨvajtacaꞌa. Aru, camu nuꞌu majta xúureꞌe cuaꞌaca, majta caí racuaꞌaca ɨ́ huáꞌireꞌaraꞌan ɨ́ mej racácuaꞌimin. Majta caí tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌa ɨ́ teteca ꞌuuca jamuan ɨ́ mej caí huaꞌatéviꞌitɨn, majta ɨ́ ꞌuuca, mej nuꞌu caí seica anteánaꞌaxcan ɨ́ teteca ɨ́ mej caí huáꞌacɨnaꞌajmuaꞌa púꞌeen. Mej nuꞌu raatéeviꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo u teyujtaꞌa |*qPatáꞌaj huáꞌanviꞌitɨn peꞌújna teyujtaꞌa pej pi huáꞌajejcuareꞌen huáꞌa jamuan, pajta tiuꞌunáachita ɨ́ mej huáꞌajijveꞌen. Aj pu hui xaa rɨꞌɨríista aꞌame mej caújyajxɨꞌɨn. Aj mú mi ramuaꞌaréeren tɨ caí ayén tiꞌayajna aꞌij mej timuaatáꞌixaa múꞌeetzi, sino pajta pej múꞌee raꞌaráꞌastejsin ɨ́ yuꞌuxari. G)’Patáꞌaj piyen huárɨni aꞌij tej timuaatáꞌixaateꞌesin iteen. Muáacua mú yé muaatéꞌuu ɨ́ teteca, ɨ́ mej tiꞌitɨj jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ Dios jemi. (%’¿Aꞌiné tenaꞌa tíjrɨni?, aꞌiné matɨ́ꞌɨj ráamuaꞌaree ɨ́ teɨte pej yé uvéꞌene, aj mú mi tiújseɨreꞌesin. 7'gMajta miyen tiꞌixa pej nuꞌu tihuáꞌamuaꞌate aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ɨ́ mej majta seɨ́j chuéjraꞌa japua éꞌeche, múꞌee pej nuꞌu piyen tihuáꞌamuaꞌate mej nuꞌu caí miyen rɨjca aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés, mej nuꞌu caí raꞌantisíjchixɨꞌɨ ɨ́ huaꞌanavij ɨ́ huáꞌayaujmuaꞌa, majta nuꞌu caí raꞌaráꞌasten ɨ́ tayeꞌirá. _&7Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi, aj mú mi rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, taꞌihuaaraꞌa, aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, muꞌiitɨ́ mú hui téꞌatzaahuateꞌe, majta, naímiꞌi mú raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ jaꞌatɨ ayén huárɨni aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa. B%}Aj puꞌi Pablo huaꞌutateújte. Tɨꞌɨquí ayén tihuaꞌutáꞌixaa naíjmiꞌica aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huarɨ́j aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios jetze rucaꞌané aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pablo, ayén Dios jetze teꞌaraújcaꞌanejcaꞌa. 6$eYee ruijmuaꞌateꞌe yee pu Pablo ta jamuan u áꞌume tej ti yeꞌuvéꞌemuaare teꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo. Majta ɨ́ vaujsi, naímiꞌi mú aꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa. #7Tetɨ́ꞌɨj teꞌuun aꞌaráꞌa, naa mú rɨ́ꞌɨ titaꞌancuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa. Jéꞌecan mú huataújtemuaꞌave. *"MSeica ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe ɨ́ mej Cesarea éꞌemeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú aꞌujnéj ta jamuan. Ajta seɨj tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mé Chipre éꞌemeꞌecan, ayée pu ántehuaa tɨjɨ́n Mnasón. Puꞌuri áꞌatee temuaꞌa tɨ téꞌatzaahuateꞌe. Aꞌuu tu eꞌeraíxancheꞌe aꞌu tɨ éꞌeche aꞌɨ́jna. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Pablo yeꞌuvéꞌemuaarecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo g!GTeajta áꞌiyen huátacate. Tetɨ́ꞌɨj ti teꞌuun aꞌujnéj aꞌájna Jerusalén. | qAꞌiné catu raatáviicuaꞌiriꞌi tej raꞌantimuáꞌitɨn, tetɨ́ꞌɨj ti raatáꞌa tɨ u áꞌumeꞌen. Ayee tu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ tavástaraꞌa. 0Y Aj pu i ayén tiuꞌutaniú ɨ́ Pablo tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen tiúꞌujyein, seajta aꞌij puaꞌa titéꞌujmuajte ineetzi jɨmeꞌe? Nichéꞌe hui huámɨꞌɨni. Ayee nu téꞌencaꞌane mej naꞌamuájɨꞌɨcɨꞌen, neajta nej huámɨꞌɨni neꞌújna Jerusalén neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej ravaɨreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa ɨ́ Jesús. ―Ayee pu titaatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. 6e Tetɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi teꞌɨ́jna, iteen, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Cesarea éꞌemeꞌecan, naímiꞌi tu raatajé tɨ nuꞌu caí aꞌuun áꞌumeꞌen. ) U pu aꞌuvéꞌemej tɨ ij támuaꞌareeriꞌi. Aj pu i raꞌavéꞌexɨstacaꞌa ɨ́ Pablo ɨ́ puaaseájreꞌaraꞌan. Tɨꞌɨquí aꞌɨ́jna jɨ́n raꞌamuáajɨꞌɨcɨe ɨ́ ɨɨcájraꞌan jetze, ajta ɨ́ muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze. Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayee pu hui tiꞌixa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios aꞌɨ́jna tɨ jɨ́meꞌen yee, mej nuꞌu raꞌamuáajɨꞌɨcɨꞌesin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ puaaseájreꞌaraꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan aꞌujna Jerusalén. Majta nuꞌu huaꞌutátuiireꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan.   Aꞌuun tu áꞌatee yee puaꞌan xɨcaj tɨ́ꞌɨj seɨj á eꞌiréꞌene tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Agabo. Aꞌuu pu eꞌerájraa aꞌujna u Judea. Aꞌii pu pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Agabo seɨ́j tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. *M Muáacuaca pu tiyaúumuaꞌa júucajtacan mej caí xɨ viɨ́cheꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú tíꞌixajtacaꞌa niuucari jɨmeꞌe tɨ Dios raateájtuaa huáꞌa jemi. Yee ruijmuaꞌateꞌe yee pu áꞌuraa ɨ́ Pablo. Teajta iteen i tej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, teajta tu jamuan aꞌucɨ́j. Tetɨ́ꞌɨj ti aitacɨ́j aꞌu tɨ pújmeꞌen, chajtaꞌa tɨ ayén tejaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Cesarea. Aꞌuu tu aꞌaráꞌa áa tɨ éꞌeche aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe tɨ tejáꞌuxajtan teɨte tzajtaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨ́j ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u teyujtaꞌa. Aꞌuu tu aꞌuteájturaa teꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Felipe. %Tetɨ́ꞌɨj huiráacɨ teꞌújna Tiro, teucheꞌe tu huajúꞌucaa baarcu jetze. Tetɨ́ꞌɨj ti teꞌuun aꞌaráꞌa teꞌújna Tolemaida. Tetɨ́ꞌɨj ti huaꞌutateújte ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa. Teajta teꞌuun huáꞌa jamuan aꞌuteájturaa sei xɨcaj. a~}|zuyxwkvutssrq2ooRlkkjGizgge\cb`U]\[ZXY6X%WBV#TSFQPNLKAI!IFESD@CnBIA3??=;:,87654210.z-z,z*) (8&%$#=#, IXVgpX y .qN5Z YTetɨꞌɨjta ti mú áꞌujuꞌun muárɨꞌeri jɨmeꞌe aꞌujna tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj. Tetɨꞌɨjta ti teꞌuun antanéj tɨ baarcu aꞌutéecheꞌeca tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Tɨ aꞌurɨ́ꞌen tɨ rɨꞌɨrí tɨ iráꞌujcheni. Aꞌuu pu vejliꞌi pɨ́tejáꞌarɨcɨ aꞌujna chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Lasea. VX%Aꞌɨjna ɨ́ baarcu, yee pu puaꞌan xɨcaj áꞌatee tɨ huaméj. Jéꞌecan pu taatamuárɨꞌeriste. Xaꞌichuꞌi tu á vejliꞌi aꞌuréꞌene aꞌujna tɨ eꞌeráahuachi tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Gnido. Aúcheꞌe pu á eꞌevéꞌeecacaꞌa aꞌujna. Aꞌɨ́j tu jɨ́n u jetze pújmeꞌen ajcáane tɨ eꞌeráahuachi tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Creta. Aꞌuu tu vejliꞌi aꞌuréꞌene aꞌujna jáꞌahuaꞌa Salmón. W{Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ anxɨ́te tíꞌaijta, seɨ́j pu aꞌuun huáteu ɨ́ baarcu tɨ Italia áꞌume. Aꞌuu pu éꞌemeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ baarcu aꞌujna Alejandria. Aj pu aꞌɨ́ɨn taataꞌaíj tej atécɨɨne teꞌɨ́jna jetze. 6VeTetɨꞌɨjta ti antacɨ́j aꞌájna vejliꞌi tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj, aꞌuun tɨ huatacáꞌa aꞌujna u Cilicia, ajta u Panfilia. Tetɨꞌɨjta ti teꞌuun antanéj aꞌujna chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Mira, ajta aꞌuun tɨ huatacáꞌa jáꞌahuaꞌa Licia. U7Aꞌuu tu tijtá ti antacɨ́j. Tetɨ́ꞌɨj ti teꞌuun aꞌuréꞌene tɨ eꞌeráahuachi, taꞌúutataꞌa tu pújmeꞌen ajcáane. Aꞌujna tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Chipre. Aꞌuu tu pújmeꞌen aꞌuréꞌerupi aꞌiné yéemeꞌen pu avéꞌeecacaa. 9TkYee ruijmuaꞌateꞌe yee, tetɨ́ꞌɨj ti teꞌuun aꞌaráꞌa baarcu tɨ aꞌutéecheꞌeca tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Sidón. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Julio, aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ tíꞌitevistacaꞌa aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Pablo. Aꞌɨ́ɨ pu raatáꞌa tɨ huáꞌumuaare ɨ́ ruꞌamiigustemuaꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ amiigustemuaꞌameꞌen, rɨ́ꞌɨ mú naa tiraꞌancuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ Pablo. GSAꞌuu tu aꞌatéecɨ baarcu jetze aꞌujna chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Adramitio. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ baarcu, aꞌɨ́ɨ pu antaméꞌenicheꞌe után pújmeꞌen tɨ ij aꞌuun aꞌureꞌenénicheꞌe aꞌu mej baarcu aꞌutéꞌuuve tɨ huatacáꞌa u Asia. Tetɨ́ꞌɨj ti aꞌucɨ́j, seɨ́j pu ajta áꞌuraa ta jamuan tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Aristarco. Aꞌuu pu éꞌemeꞌecan aꞌujna Tesalónica, aꞌujna chajtaꞌa tɨ aꞌuun huatacáꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Macedonia. #R AMatɨ́ꞌɨj raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare mej huaꞌutaꞌíte aꞌujna Italia, matɨ́ꞌɨj mi tiuꞌutátui meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, majta ɨ́ seica ɨ́ mej námiꞌihuacaꞌa seɨ́j jemi ɨ́ tɨ anxɨ́te tíꞌaijta. Ayee pu ántehuaacaꞌa aꞌɨ́jna tɨjɨ́n Julio. Aꞌɨ́ɨ pu tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ mej miyen ánteꞌarua tɨjɨ́n xantaaruꞌustemuaꞌameꞌen ɨ́ tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe. 4Qa Ajta aꞌɨ́ɨn Agripa, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Festo tɨjɨ́n: ―Tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn caí ayén tíꞌijhuauca tɨ aꞌɨ́ɨn raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen ɨ́ tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe, rɨꞌɨríistacaꞌa pu tej raꞌuxɨ́jteꞌencheꞌe iteen.AP{Aj mú mi huiráacɨ rujɨ́ɨmuaꞌa mej mi tiꞌihuaúrixaateꞌen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe. Majta miyen tiúꞌurixaateꞌecaa tɨjɨ́n: ―Amɨjna mɨ tevi, capu hui tiꞌitɨj aꞌij huáruu ɨ́ tɨ tiꞌitáꞌaca ɨ́ mej jɨ́n raajéꞌica. Capu ajta ayén tiraavíjteꞌe tɨ ayén aiteánamiꞌihua. OJɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, tɨ́ꞌɨj i huatéechaxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ rey, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Berenice; majta mú huatéhuiixɨ ɨ́ mej eꞌeréꞌeteꞌecaa huáꞌa jamuan. 9NkAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pablo ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Tɨ puaꞌa cɨ́j naꞌa, naꞌari tɨ puaꞌa jeíhua, ayée nu hui tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi, pej múꞌee, majta naímiꞌi mɨ seica ɨ́ mej nenamua íjii, mej mi miyen tiraꞌaráꞌasten meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús netɨ́j inee, ɨ́ nej jɨ́meꞌen neri puaíjtzi huatánneꞌa, sino mej caí miyen tirajpuaíitzi muáꞌaraꞌani netɨ́j inee. sM_Ajta Agripa ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni ayén timuáꞌamitɨejteꞌe pej peꞌɨ́jna jɨ́n naꞌantimuáꞌitɨn nej neajta inee téꞌantzaahuateꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ caí tiꞌimuꞌíi? kLO’Ari múꞌee, Agripa pej iꞌi rey, ¿ni pecaí ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ mej tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan? Nee nu ramuaꞌaree pej ráꞌatzaahuateꞌe. 5KcAmɨ́ pu hui rey rúꞌumuaꞌaree aꞌɨ́jna jɨmeꞌe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n íꞌirɨꞌɨri nej caí tíꞌitziɨɨneꞌe netiuꞌutaxáj jamuan. Ayej neꞌase, capu tiꞌitɨ́j aꞌij huarɨ́j tɨ caí ráamuaꞌareeriꞌi, aꞌiné capu tiꞌitɨ́j aꞌij huarɨ́j avíitziꞌi jɨmeꞌe. JAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pablo, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Festo pej iꞌi tajtuhuan. Canu hui netɨ́muaꞌi. Aꞌɨjna jɨmeꞌe ɨ́ nej neri tejamuáꞌixaa nemuaꞌatziiraꞌa jetze pu huanéj tɨ rɨ́ꞌen, ajta ayén tiꞌayajna. IJɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Pablo, aj pu i áꞌiyen huajíjhuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Festo tɨjɨ́n: ―Pablo, páꞌatɨmuaꞌi múꞌee. Páꞌatɨmuaꞌi hui peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej jeíhua tihuáꞌamuaꞌate. H’Mɨ́ ajta, Dios pu naatévaɨ jeíhua. Aꞌɨ́j nu jɨ́n caí xɨ huamɨ́ꞌɨ sino naúcheꞌe nu hui tihuáꞌaꞌixaateꞌe naíjmiꞌica ɨ́ teɨte, ɨ́ mej tɨꞌɨríi, neajta ɨ́ mej vaujsi. Aꞌii nuꞌu huaꞌutáꞌixa aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan. Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨ ayén éeneꞌen rɨníicheꞌen tɨ nuꞌu ayén rajpuaíitzi áꞌaraꞌani aꞌɨ́ɨn tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari jetze. Ajta nuꞌu tɨ́ꞌɨj huamɨ́ꞌɨn, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe aꞌame ɨ́ tɨ amuacaí huatarújsin ɨ́ mɨꞌɨchite tzajtaꞌa. Ajta áꞌiyen aꞌɨ́ɨn nuꞌu tihuáꞌaꞌixaateꞌen tɨ ari éꞌeseijreꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n Dios huaꞌutévaɨ ɨ́ teɨte ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ajta ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Pablo pu nuꞌu tíꞌiteseꞌe aꞌij tɨ yeꞌí tiraamuáꞌitɨn aꞌɨ́jna ɨ́ rey GF/Aꞌɨ́j mú hui jɨ́n ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú naateeviꞌi aꞌujna teyujtaꞌa. Ménejeꞌicatacucaꞌa, micu. fEENetɨ́ꞌɨj ni amuacaí tihuaꞌutáꞌixaa neꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌuun aꞌuchéjme aꞌujna Damasco. Neajta aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej meꞌuun Jerusalén éꞌeche. Neajta naíjmiꞌicɨꞌe tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Judea, aꞌúu nu tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte, neajta ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Jéihua nu hui huaꞌujé mej mi seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ ru tzajtaꞌa, mej mi majtáhuaꞌa Dios jemi seíireꞌe muáꞌaraꞌani, matáꞌaj majta miyen huárɨni mej mi seica ráamuaꞌaree tɨjɨ́n: “Muꞌuri seɨcɨé tiuꞌumuáꞌaj.” D’Ayee puꞌu xaa, Agripa múꞌee pej iꞌi rey, neraꞌaráꞌaste neꞌɨ́jna u ta japua tɨ éꞌeseijreꞌe. _C7’“Nee nu nuꞌu á japua niuuni huáꞌa jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, neajta huáꞌa jemi ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Ijii nu hui muaataꞌíti pej áꞌuraꞌani aꞌɨ́mej jemi mej mi yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani, majta ráamuaꞌaree aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios, tɨ i caí chéꞌe aꞌɨ́ɨn tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ Satanás sino Dios puꞌu tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌesin. Aj pu nuꞌu xaa Dios tíhuaꞌutáꞌuuniꞌira. Ajta huaꞌutáꞌasin mej meꞌuun aꞌutéꞌe muáꞌaraꞌani aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ tɨ Dios rɨ́ꞌɨ á tihuajaꞌutéhuii aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej náꞌantzaahua.” Ayee pu hui tinaatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. BYA+Ájchesi. Huatéechaxɨ. Ayee nu ꞌeen jɨ́n huataseíjre múꞌeetzi jemi nej ni timuaꞌíjcateꞌen neꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej naatévaɨreꞌe, pajta tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte aꞌij pej peri tiuꞌuséij inee jemi, pajta piyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌij nej nauj éeniꞌicɨꞌe timuaataseíjrateꞌesin. y@k’Netɨ́ꞌɨj ni niyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: “¿Aꞌataani pej púꞌeen, nevástaraꞌa?” ’Aj pu i ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: “Nee nu nuꞌu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ Jesús, pej aꞌij puaꞌa neruure. ??wTetɨ́ꞌɨj ti aꞌitavátzɨ. Aj nu ni jaꞌatɨ huánamuajriꞌi tɨ áꞌa tejaꞌutaxájtacaꞌa huaꞌaniuuca jɨmeꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan tɨjɨ́n: “Saulo, Saulo, ¿aꞌiné pej pi piyen aꞌij puaꞌa neruure ineetzi? Múꞌee pe aseɨ́j aꞌaa ɨ́ puaíjtzi.” Z>- ’Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe, múꞌee pej iꞌi rey, aꞌúu nu auuméꞌeca juye jetze aꞌatzaj cumu tacuarixpua netɨ́ꞌɨj raaseíj tɨ aꞌicátaaxɨ u ta japua. Temuaꞌa pu ne jetze tiꞌirájve ɨ́ taij, ajta huáꞌa jetze ɨ́ mej ne jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Jaítzeꞌe pu huatátaaxɨ caí ɨ́ xɨcaj. Q= ’Ayee nu éeniꞌicɨꞌe auméꞌecaa neꞌújna Damasco. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú hui naataꞌítecaꞌa, majta naatáꞌa ɨ́ nej jɨ́n niyen rɨcɨ. j<M ’Muꞌiitɨ́ nu hui puaíjtzi huaꞌutáꞌa mej mi raꞌantipuáꞌajteꞌen ɨ́ mej ráꞌatzaahuateꞌe, mej mi majta raatéxɨeehuata meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee nu huáꞌaruurejcaꞌa nainjapua huaꞌatéyujtaꞌa, aꞌiné jeíhua nu huáꞌajchaꞌɨreꞌeca. Aꞌu tɨ naꞌa nu huayéꞌive matɨ́j menaꞌa titeechéejmeꞌecaa nej ni aꞌij puaꞌa huáꞌuruuren. Pablo pu nuꞌu ajtahuaꞌa tihuáꞌaꞌixaateꞌe ɨ́ teɨte tɨ Jesús ruꞌirájtuaa {;o Neajta niyen huarɨ́j aꞌánna Jerusalén. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú hui cuapée naatapíj ɨ́ nej jɨ́n huatáncɨꞌɨpua nej huaꞌiteáanan jeíhua ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. Ajta, matɨ́ꞌɨj huáꞌacuiꞌicareꞌe, nee nu neajta tiuꞌutáꞌa ɨ́ caꞌaníjraꞌa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ naꞌaránajchecaꞌa. |:q ’Nee nu neajta jéjcuaꞌɨmua niyen tíꞌimuaꞌajca tɨ ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe nej nain jɨ́n tihuaꞌutáꞌijmɨi ɨ́ mej ráꞌatzaahuateꞌe meꞌɨ́jna tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Jesús tɨ Nazarét éꞌemeꞌecan. |9q¿Ni tzaa caí rɨꞌɨrí sej ráꞌantzaahuateꞌen tɨ Dios ajtahuaꞌa huaꞌutáꞌasen ɨ́ mej meri huácuii mej mi majtáhuaꞌa huatarún? Pablo pu nuꞌu aꞌij puaꞌa huáꞌaruurejcaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe J8 ’Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ tateɨ́testemuaꞌa ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, aꞌɨ́ɨ mú majta rachúꞌeveꞌe ajta naꞌa caí tejaꞌuréꞌenen aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa jetze matɨ́ꞌɨj huatarújsin huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. Aꞌɨ́j mú hui jɨ́n ranáꞌamicheꞌe ɨ́ Dios. Nain tújcaꞌari tzajtaꞌa, majta nain tɨ́caꞌari tzajtaꞌa mú ravaɨreꞌe. Ajta múꞌee, Agripa, pej iꞌi rey, aꞌiné ayée nu cheꞌatá nenaꞌa tíꞌijchuꞌeveꞌen neꞌɨ́jna, aꞌɨ́j mú jɨ́n tíꞌinexajtziꞌi. i7K’Mɨ́ majta, muꞌuri u neꞌaráajaj mej mi neetzi jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej rachúꞌeveꞌe neꞌɨ́jna tɨ Dios jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ tavaújsimuaꞌacɨꞌɨ jemi. 26]Muꞌuri áꞌatee mej nemuaꞌate. Tɨ puaꞌa huaꞌaráanajche, íꞌirɨꞌɨri mej miyen tiuꞌutaxáj yee nain nu jɨ́n teꞌaraꞌasteꞌa ɨ́ yeꞌirá ɨ́ mej raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare ɨ́ mej iꞌi fariseo. Jaítzeꞌe pu hui muárɨꞌeri huaꞌayeꞌira aꞌɨ́mej ɨ́ fariseo. -5S’Naíimiꞌi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan muꞌuri hui ramuaꞌaree aꞌij nej yé tiuꞌutéveeca netɨ́ꞌɨj páꞌarɨꞌɨstacaꞌa, ajta íjii nej neri vástaꞌa. Canu tiꞌitɨj aꞌij huáruu aꞌujna nej éꞌeche ni iiyecuí, canu neajta tiꞌitɨj aꞌij ruure. t4aNaa pu neꞌase aꞌiné pepuꞌuri ramuaꞌaree aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ huaꞌayeꞌira ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, pajta ramuaꞌaree ɨ́ mej jɨ́meꞌen rújee. Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tíꞌimuaahuavii pej náanamua temuaꞌa naa. Aꞌij tɨ tiꞌitéchejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo tɨ́ꞌɨj caí xɨ huataújtuaa ɨ́ tavástaraꞌa jemi 3Ayen tɨjɨ́n: ―Agripa múꞌee pej iꞌi rey, yee pu hui tináꞌamitɨejteꞌe tɨ temuaꞌa naa tineetévaꞌɨri nej yé huatéjvee múꞌeetzi jemi nej ni huaténnan íjii i mej jɨ́n tíꞌinexajtziꞌi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. x2 kAj pu i Agripa ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo tɨjɨ́n: ―Nee nu muaatáꞌasin pej tiuꞌutaxáj muaꞌa niuuca jɨmeꞌe. Aj pu i Pablo ajmeíjcaꞌatacaꞌa. Tɨ́ꞌɨj i aꞌutéjche tɨ huateújnan runiuuca jɨmeꞌe. u1cAyee puꞌu, aꞌiné ayej neꞌase capu tiꞌitɨj vaɨreꞌe tɨ puaꞌa nej caí raꞌuyúꞌuxan aꞌij mej tiꞌitɨj jɨ́n jetzen tíꞌijpuaꞌajteꞌe nej ni raataꞌíte. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Festo.0#’Jaꞌiné capu hui aꞌij tináꞌamitɨejteꞌe aꞌij nej yeꞌí tiraataꞌíte ɨ́ nevástaraꞌa, aꞌɨ́jna tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe aꞌíjna jɨmeꞌe i tevi, nee nu yee ravéꞌeviꞌitɨ múꞌejmi jemi, neꞌihuaamuaꞌa, neajta múꞌeetzi jemi, Agripa, mɨ pej iꞌi rey, patáꞌaj tiraaꞌíhuaꞌu tɨ́ꞌij huámuaꞌareeriꞌihua aꞌij nej yeꞌí tiraataꞌíte. x/i’Ayee pu hui tináꞌamitɨejteꞌe ineetzi tɨ caí tiꞌitɨj jɨ́n autéꞌɨtze tɨ huaꞌatáꞌaca mej raajéꞌica. Ajta amɨjna, ayée pu tinaatáhuaviiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn nuꞌu raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe. Netɨ́ꞌɨj ni niyen tiuꞌumuáꞌaj tɨjɨ́n nichéꞌe raataꞌíte neꞌújna u Roma. l.QYee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Festo tɨjɨ́n: ―Agripa mɨ pej iꞌi rey, seajta mɨ sej yee huatéꞌuu ta jamuan, xaaseíj hui semɨ́jna mɨ tevi. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej aꞌuun éꞌeche aꞌánna Jerusalén, majta ɨ́ mej íiyen aꞌuchéjme ayujna Cesarea, naímiꞌi mú naatáhuaviiriꞌi amɨjna jɨmeꞌe i tevi. Ayee mú títetéjijhuajméꞌe tɨjɨ́n: “Capu nuꞌu chéꞌe ayén tiraavíjteꞌe tɨ ruuri.” j-MYee ruijmuaꞌateꞌe yee pu aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Agripa, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Berenice, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Festo. Jéihua mú áꞌujtzaahuateꞌecaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌuteájrupi huáꞌa jamuan ɨ́ mej vivejméꞌen jɨ́n títetateí ɨ́ xantaaruꞌu, majta ɨ́ mej yeꞌeráaja meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. d,AAj pu i aꞌɨ́ɨn Agripa ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Naꞌaráanajche hui nej ráanamua inee ruséntacan. Aj pu i ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Festo tɨjɨ́n: ―Ruijmuaꞌa pej hui ranamuajran. A+{Tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn naatáhuaviiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn hui raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen ɨ́ tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe itejmi i tej romanos púꞌeen. Netɨ́ꞌɨj ni raataꞌítecaꞌa tɨ aiteánamiꞌihua, ajta caí capu rɨꞌɨrí nej raataꞌíte neꞌɨ́jna jemi ɨ́ tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe. *’Jaꞌiné canu aꞌatzu rájteu aꞌij nej yeꞌí huárɨni neꞌíjna jɨmeꞌe, netiraataꞌíhuaꞌuriꞌi neꞌɨ́jna ɨ́ Pablo tɨ puaꞌa u áꞌuyeꞌimɨꞌɨ aꞌánna Jerusalén mej mi yeꞌuxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe. !);Aꞌii muꞌu jɨ́n tiraaxájtziꞌiriꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ ruyeꞌirá, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ teecan tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Jesús. Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn Pablo ayén tiꞌixa tɨjɨ́n: “Aúcheꞌe pu nuꞌu ruuri aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.” N(Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tiꞌitɨj jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajte, matɨ́ꞌɨj autéjhuii mej tiuꞌutaxáj, camu meꞌɨ́jna jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajte aꞌij nej tíꞌimuaꞌajca. '’Aꞌɨ́j nu hui jɨ́n, matɨ́ꞌɨj mú aꞌuvéꞌejuꞌun neetzi jemi, canu aꞌachú áꞌatee, sino yee ruijmuaꞌateꞌe yee nu aꞌujyeíjxɨ huáꞌa jamuan ɨ́ jueesi. Netɨ́ꞌɨj ni raataꞌaíjtacaꞌa mej ráꞌanviꞌitɨn ɨ́ Pablo. &Ayee nu tihuaꞌutáꞌixaa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí taatáꞌaca ɨ́ huaꞌayeꞌira ɨ́ romanos tej tiyen puaíjtzi raatáꞌan ɨ́ Jaꞌatɨj tɨ aꞌɨ́ɨn huámɨꞌɨni. Amuacaí pu ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ tiuꞌuxáj huáꞌa jamuan ɨ́ mej tiꞌitɨj jɨ́n jetzen tíꞌijpuaꞌajteꞌe tɨ ruseɨ́j runiuuca jɨ́n huateújnan. 3%_Aꞌiné jeíhua mú u áꞌateeri meꞌújna, Festo pu raatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ rey aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Pablo. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́jna tɨ́ꞌɨj hui Félix airájraa ɨ́ tɨ jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa, netɨ́ꞌɨj neꞌújna áꞌucatii u Jerusalén, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta huáꞌa teyujtaꞌa, majta huaꞌavaujsi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú tiꞌitɨj jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajte meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Majta áꞌiyen néjhuaviiriꞌi nej puaíjtzi raatáꞌan. $#1 Teuuméꞌeca aꞌachú cumu huaꞌapua xɨcaj, huaíca xɨcaj tɨ́ꞌɨj seɨj aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌujna u Cesarea. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌíjna tɨ rey jɨmeꞌe tiꞌitéveecaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Ayee pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Agripa. Aꞌii pu ajta aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌɨ́jna tɨ yáꞌuviꞌitɨn tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Berenice. Aꞌuu mú aꞌuvéꞌejuꞌun mej mi raatateújteꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ Festo. " Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Festo, aꞌɨ́mej jamuan pu tiuꞌuxájtacaꞌa ɨ́ mej tiráꞌixaa. Aj pu i ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo tɨjɨ́n: ―Múꞌee pe hui rájhuau tɨ aꞌɨ́ɨn raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ romanos, aꞌɨ́jna jemi pe aꞌumé. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Pablo aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Agripa >!u Tɨ puaꞌa xaa naꞌuteáturancheꞌe tiꞌitɨj jɨmeꞌe tɨ huaꞌatáꞌaca mej naajéꞌica, aj nu xaa áncaꞌanéncheꞌe nej huámɨꞌɨni. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa hui caí ayén tiꞌayajna aꞌij mej meri tinaaxájtziꞌiriꞌi, capu jaꞌatɨ huataújcɨꞌɨpua tɨ neetzi tiuꞌutátuiireꞌen huáꞌa jemi. Némuahuavii tɨ aꞌɨ́ɨn raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ romanos. } s Pablo pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Yee nu huatéjvee huáꞌa jemi i jueesi i mej huaíca i mej ravaɨreꞌe ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ romanos. Ayee pu hui tiraavíjteꞌe sej raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen seyajna aꞌiné pepuꞌuri temuaꞌa ramuaꞌaree, canu tiꞌitɨj jɨ́n auteájturaa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. }s Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Festo, aꞌiné ayée pu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ rɨ́ꞌɨ tiuꞌuteáturan aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, tɨ́ꞌɨj i ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni muaꞌaráanajche pej áꞌuraꞌani peꞌánna Jerusalén neatáꞌaj neꞌájna yeꞌuxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen múꞌeetzi jɨmeꞌe? *MAj pu i Pablo tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨ́ꞌij huateújnan. Ayen tɨjɨ́n: ―Canu hui tiꞌitɨj jɨ́n auteájturaa jemin ɨ́ huáꞌayuꞌuxa ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan ni canu neajta neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huaꞌateyuu. Canu neajta tiꞌitɨj jɨ́n auteájturaa aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ romanos. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. /Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Pablo aꞌuteájrupi aꞌujna, aj mú mi meꞌɨ́n ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun eꞌeráacɨ u Jerusalén, aꞌɨ́ɨ mú ajteáxɨɨrecaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi jeíhua tiraaxájtziꞌiriꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa een. Aru capu huatárɨꞌɨristarecaꞌa mej raataxáj tɨ puaꞌa ayén tiꞌayajna nusu caí. :mAyee pu u éꞌetee aꞌachú cumu aráhuaica xɨcaj, naꞌari tamuáamuataꞌa xɨcaj aꞌájna Jerusalén. Aj pu i aꞌucáane aꞌujna Cesarea. Yee ruijmuaꞌateꞌe yee pu aꞌujyeíjxɨ huáꞌa jamuan ɨ́ jueesi. Aj pu i raataꞌaíjtacaꞌa mej nuꞌu yeꞌeráajan meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. /Michéꞌe seica u áꞌujuꞌun ne jamuan ɨ́ mej tíꞌaijta veꞌecán jɨmeꞌe mej mi ráamuaꞌaree tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn Pablo autéꞌɨtze tiꞌitɨj jɨmeꞌe, mej mi meꞌɨ́n tiꞌitɨj jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajteꞌen. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. _7Ajta ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Festo tɨjɨ́n: ―Aitenamiꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo aꞌujna Cesarea. Neajta inee, aꞌúu nu aꞌuméꞌe naꞌame ruijmuaꞌa, naꞌari aaruijmuaꞌa. Jéihua mú rájhuaviiriꞌi tiꞌitɨ́j tɨ huáꞌa jetze ruxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Festo raataꞌaíjta mej yaꞌuvéꞌeviꞌitɨn meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Ayee mú tíꞌimuaꞌajca aꞌɨ́mej mej raajéꞌica á jáꞌahuaꞌa, juye jetze. 5Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe u teyujtaꞌa, majta seica ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej veꞌecán jɨ́n títetateí, aꞌɨ́ɨ mú jemin aꞌuréꞌene meꞌɨ́jna ɨ́ Festo. Matɨ́ꞌɨj mi tiraaxájtziꞌiriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. B Aj pu ꞌi Festo aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌujna tɨ́ꞌij teꞌenteárute tajtuhuan jɨmeꞌe. Huaíca xɨcaj pu áꞌatee aꞌujna Cesarea. Aj pu ꞌi aꞌujnéj aꞌájna Jerusalén. FTɨ́ꞌɨj teuuméꞌeca huaꞌapua nineꞌiraꞌa, tɨꞌɨqui Félix airájraa tɨ tiꞌitéveecaꞌa tajtuhuan jɨmeꞌe. Tɨꞌɨquitáꞌi seɨj teꞌenteájrupi tajtuhuan jɨmeꞌe. Ayee pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Porcio Festo. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Félix, ayée pu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ rɨꞌéeneꞌe huateáturan aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí raatátuaa ɨ́ Pablo._7Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn Félix ayée pu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ Pablo tumin raatáꞌan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ raatátuaani. Aꞌɨ́j pu jɨ́n jeíhua pu raataꞌaíjtacaꞌa tɨ tiuꞌuxáj jamuan. Pablo pu ayén tiraataꞌixaa tɨ ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ jaꞌatɨ ayén huárɨni ɨ́ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn jɨmeꞌe naíjmiꞌica jemi, ajta nuꞌu tɨ rɨ́ꞌɨ huaꞌutéchaꞌɨɨn. Pablo pu ajta ayén aꞌɨ́jna tiuꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Félix tɨ Dios ayén puaíjtzi tihuaꞌutáꞌasin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen seijreꞌe íiyen ɨ́ chaanaca japua. Aꞌɨ́j pu jɨ́n tiuꞌutátziɨn aꞌɨ́jna ɨ́ Félix. Aj pu i ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj áꞌuraꞌani íjii. Nemuaatájeevi hui neajtahuaꞌa netɨ́ꞌɨj huatácɨꞌɨpe. Aj nu ni muánamuajran neajtahuaꞌa. /WTɨ́ꞌɨj teuuméꞌeca aꞌachú puaꞌan xɨca, ajtahuaꞌa pu uvéꞌene aꞌɨ́jna ɨ́ Félix, ajta jamuan ɨ́raꞌaraꞌan tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Drusila. Aꞌɨ́ɨ pu Israél jetze ajtémeꞌecan. Tɨ́ꞌɨj i raataꞌaíjtacaꞌa ɨ́ Pablo tɨ i aꞌɨ́ɨn tiraataꞌíhuaꞌu aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ráꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨ iꞌi Cɨríistuꞌu. zmAj pu ꞌi Félix aꞌɨ́jna huataꞌáij ɨ́ xantaaruꞌu tɨ anxɨ́te tíꞌaijta tɨ auj rachaꞌɨɨca aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Ajta nuꞌu aꞌatzu raatáꞌan tɨ áꞌucheꞌecaneꞌen ruseɨ́j. Ajta mej ráamuaare ɨ́ amiigustemuaꞌameꞌen, majta tiꞌitɨ́j tiraatáꞌan tɨ tiráꞌaturaateꞌe. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Félix, aj pu i áꞌuraa. RTɨ́ꞌɨj Félix ráanamuajriꞌi, capu raꞌaránajchecaꞌa tɨ raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen. Aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu rúꞌumuaꞌareerecaꞌa aꞌij tɨ éeneꞌe ɨ́ huaꞌayeꞌira ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Cheꞌe miꞌi uvéꞌenen ɨ́ xantaaruꞌu ɨ́ taꞌamuájca aꞌɨ́jna ɨ́ Lisias. Aj nu temuaꞌa naa tíꞌijmuaꞌareeren aꞌíjna ɨ́ sej jɨ́n tíꞌijxajtziꞌi múꞌeen. 2]’Tij caí hui aꞌɨ́ɨ púꞌeen ɨ́ tiꞌitɨ́j ɨ́ nej jɨ́n auteájturaa netɨ́ꞌɨj u aꞌutéveecaꞌa huáꞌa jemi, netɨ́ꞌɨj ni huajíjhuacaꞌa niyen tɨjɨ́n: “Múꞌeen xu tíꞌinexajtziꞌi íjii seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej téꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej nuꞌu majtáhuaꞌa huatarújsin ɨ́ mɨꞌɨchite.” ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. FNaꞌari caí, michéꞌe memɨ́n mɨ mej yé huatéꞌuu raataxáj tiꞌitɨ́j ɨ́ nej jɨ́n auteájturaa netɨ́ꞌɨj neꞌuun aꞌutéveecaꞌa huáꞌa jemi ɨ́ huáꞌa jueesi. -’Aꞌɨ́ɨ mú meꞌɨ́n púꞌeeneꞌe ɨ́ mej meꞌuun éꞌemeꞌecan aꞌuun tɨ huatacáꞌa aꞌujna Asia. Camu jeíhua á éꞌeteɨtestacaꞌa ineetzi jemi, camu majta rúꞌitziiteꞌecaꞌa. Tɨ puaꞌa tiꞌitɨ́j aꞌij metéꞌumuaꞌareere ineetzi jemi, michéꞌe meꞌɨ́n yé veꞌeréꞌenen múꞌeetzi jemi mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n ne jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen. I  Netɨ́ꞌɨj ni u eꞌehuánjejcuare aꞌij tɨ téꞌaxa ɨ́ tayeꞌirá jɨmeꞌe ɨ́ yuꞌuxari jetze. Ayee nu rɨjcaa matɨ́ꞌɨj seica taaseíj meꞌújna teyujtaꞌa tɨ veꞌée. M ’Tɨ́ꞌɨj teuuméꞌeca aꞌachú puaꞌan nineꞌiraꞌa nej áꞌucheꞌecan nej ni tumin huaꞌutáꞌan ɨ́ neteɨ́testemuaꞌa, neajta tiuꞌutámuaɨꞌɨvejtan ɨ́ Dios jemi.  Aj nu hui jɨ́n tíꞌiteseꞌe nej niyen rɨꞌéeneꞌe mé néꞌucheꞌecaneꞌen ɨ́ Dios jemi, neajta huáꞌa jemi ɨ́ teɨte. C ’Ayee nu hui neajta inee tirájxeꞌeviꞌiraꞌa ɨ́ Dios jemi, matɨ́j amɨ́ɨme neꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huatarújsin ɨ́ mɨꞌɨchite tzajtaꞌa ɨ́ mej meri huácuii, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨtestacaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titeetiújchaꞌɨɨca. X )’Ayee nuꞌu xaa tíꞌimuaꞌixaateꞌe. Nee nu hui ravaɨreꞌe ɨ́ Dios ɨ́ mej ranáꞌamicheꞌe ɨ́ nevaújsimuaꞌacɨꞌɨ. Nee nu ravaɨreꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ yeꞌirá ɨ́ mej jetzen huajúꞌucaa. Aꞌɨjna jɨmeꞌe ɨ́ neyeꞌirá, ayée mú tiꞌixa amɨ́ɨme tɨjɨ́n neseɨ́j nu aꞌij tirájteu. Mɨ neajta, canu. Nain nu hui ántzaahua aꞌij tɨ yeꞌí téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze ɨ́ tɨ teꞌanxɨ́vi, neajta nain aꞌachú mej caj raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. r] Amɨ́ɨme mɨ teɨte, camu majta aꞌij tirájteusin ɨ́ mej jɨ́n ne jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen. gG ’Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌinexajtziꞌi, matɨ́ꞌɨj naateeviꞌi, canu huaꞌajteáꞌaxɨꞌɨcaꞌa ɨ́ teɨte aꞌujna teyujtaꞌa tɨ veꞌée tzajtaꞌa, ni canu neajta caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca mej huataníniuꞌucacun aꞌujna teyujtaꞌa, ni canu neajta caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca neꞌújna u chajtaꞌa. a; ¿Aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri pej ráamuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna? Auchén pu tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua xɨcaj áꞌatee nej aꞌán aꞌujnéj án Jerusalén nej ni rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios.  Aj pu i aꞌɨ́ɨn tajtuhuan rumuájcaꞌa jɨ́n tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo ayén tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj hui tiuꞌutaxáj. Tɨ́ꞌɨj i Pablo ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Rɨ́ꞌɨ pu hui tinaatáꞌa nej huatánneꞌa inee, aꞌiné néjmuaꞌaree tɨjɨ́n juees pej pɨ́rɨcɨ aꞌíjna chuéjraꞌa japua. Pepuꞌuri áꞌatee pej juees pɨ́rɨcɨ. C Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej aꞌutéꞌuucaꞌa ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú majta naímiꞌi miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayee pu tiꞌayajna. \1Ajta ayén titaatáꞌixaa tɨjɨ́n mej múꞌeetzi jemi aꞌuvéꞌejuꞌun ɨ́ mej tíꞌijxajtziꞌi. Tɨ puaꞌa nuꞌu múꞌee aseɨ́j petiraaꞌíhuaꞌu, aj pej xaa ramuaꞌaréeren tɨ ayén tiꞌayajna nain ɨ́ tej jɨ́n tiꞌitɨj jɨ́n jetzen tíꞌijpuaꞌajteꞌe. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Tértulo. .U’Ajta aꞌuun tɨ taꞌamuájca, aꞌɨ́jna ɨ́ Lisias, aꞌɨ́ɨ pu aꞌuun aꞌuteájrupi. Tɨ́ꞌɨj i táꞌajajniꞌiriꞌi caꞌanéeri jɨmeꞌe. b=Ajta aꞌɨ́ɨ pu huataújtese tɨ raatéxɨeehuata ɨ́ teyuu. Aꞌɨ́j tu hui jɨ́n rajvíꞌi. Ayee tu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tej puaíjtzi raatáꞌan aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. ’Jaꞌiné amɨjna mɨ tevi, jeíhua tuꞌuri hui tirájteuriꞌiriꞌi tɨ tíꞌitziita íiyen chaanaca japua. Nain japua pu caꞌanéjri huaꞌutáꞌa ɨ́ teɨte ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan mej mi huaujnéꞌusiꞌiteꞌen. Aꞌɨ́ɨ pu ajta antiújmuaꞌaree aꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ mej ráꞌatzaahuateꞌe meꞌɨ́jna tɨ Nazarét éꞌemeꞌecan. 3_Aru tetáꞌaj caí máàj muáꞌɨtzee, ayée nu tíꞌimuahuavii pej aꞌatzu huatáꞌan ɨ́ caꞌaníjraꞌa pej aꞌatzu táanamua tej timuaatáꞌixaateꞌesin. G~Nain tu teri ancuréꞌa. Aꞌɨ́j tu jɨ́n naa titaatátemuaꞌave nainjapua. Rɨ́ꞌɨ tu timuaatáꞌaca múꞌee Félix pej iꞌi tajtuhuan, pej jeíhua naa rɨ́ꞌɨ tíꞌiruure. }Matɨ́ꞌɨj u yaꞌutajé ɨ́ Pablo, aj pu i aꞌɨ́ɨn Tértulo aꞌutéjche tɨ tiraaxájtziꞌi. Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Félix tɨjɨ́n: ―Tuꞌuri hui jeíhua rɨ́ꞌɨ tiꞌitechée naa taxɨéehua pajta pauj múꞌee tíꞌitaꞌaijteꞌe. Jéihua pej rɨ́ꞌɨ tirájteuve éꞌe tzajtaꞌa tetáꞌaj jaítzeꞌe rɨ́ꞌɨ yee tíꞌitechéjmeꞌeni. | Anxɨ́j xɨcaj pu teuuméꞌeca, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn ɨ́ Ananias ɨ́ tɨ tíꞌaijta u teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu aꞌucanée aꞌujna Cesarea aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ huaꞌavaujsi, ajta seɨ́j tɨ abogado pɨ́rɨcɨ. Ayee pu ántehuaa aꞌɨ́jna tɨjɨ́n Tértulo. Aꞌɨ́ɨ mú tiꞌitɨ́j jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajte aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo ɨ́ tajtuhuan jemi. ({I#Aj pu i ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aj nu muánamuajran matɨ́ꞌɨj yé uvéꞌenen ɨ́ mej tiꞌitɨj jɨ́n múꞌeetzi jetze tíꞌijpuaꞌajteꞌe. Aj pu ꞌi raataꞌaíjtacaꞌa mej nuꞌu ráachaꞌɨɨn ɨ́ polisiiya aꞌujna aꞌu tɨ Heródes eꞌirájca.Az{"Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tajtuhuan tɨ́ꞌɨj raꞌancuréꞌepi ɨ́ yuꞌuxari, aj pu i raꞌujíjve. Ajta áꞌiyen aꞌɨ́jna Pablo tiuꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi ayén tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitáni chuéjraꞌa japua péꞌemeꞌecan? Tɨ́ꞌɨj i ráamuaꞌareeriꞌi tɨ aꞌuun Cilicia éꞌemeꞌecan. ]4}|zKy x.wdvtssHqpoomllYjiih fedc@baa`y_^![ZYXW#V/UQTR[QONMHLKIH@FECVB_@Q?>n=4;:y7G643D1/.-,, ('M&F%"! lX7e 4^7 7DAyee pu raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare ɨ́ Dios tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen mé jéjreꞌe mej mi ráamuaꞌaree tɨ jéꞌecan pu naa seijreꞌe aꞌíjna ɨ́ tɨ rúꞌavaa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte ɨ́ mej miyen aꞌuchéjme nainjapua, íiyen ɨ́ chaanaca japua. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ aꞌamua tzajtaꞌa éꞌeseijreꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ajta amuaatáꞌasin sej si raseijran tɨ jéꞌecan pu naa seijreꞌe ɨ́ Dios jemi. 16 ]DAꞌíjna i niuucari, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ rúꞌavaa tɨ Dios ramuaꞌareerecaꞌa avíitzi jɨmeꞌe, ajcaꞌihuáꞌɨmua, nain xɨcaj tzajtaꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene. Aꞌɨ́ɨ ɨ́ mej amuacaícan éꞌechejcaꞌa, camu aꞌatzu ramuaꞌareerecaꞌa aꞌij tɨ Dios rɨníicheꞌen. Aru íjii, puꞌuri tihuaꞌutáꞌixaa mé jéjreꞌe huáꞌa jemi ɨ́ mej aꞌutéꞌuu ɨ́ Dios jemi. 5 !DNee nu xaa teꞌenteájrupi neꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jɨ́n Dios ayén tinaaꞌíjca nej ni niyen huárɨni aꞌij tɨ Dios ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare. Aꞌɨ́j nu jɨ́n tejámuaatáꞌixaateꞌesin nain jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jetzen raxa ɨ́ Dios. e4 EDAjta íjii, nee nu huatántemuaꞌaveꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tejámuaatévaꞌɨrihuaꞌan ɨ́ nej jɨ́n tirajpuaíjtzi naꞌaraa. Neajta niyen raanaíjmireꞌen ɨ́ ne jetze jɨmeꞌe ɨ́ tɨ teꞌáꞌatura mej mi ráamuaꞌaree aꞌij tɨ tirajpuaíjtzicaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. Aꞌɨ́j nu jɨ́n nehuáꞌavaɨreꞌe aꞌɨ́mej, ɨ́ tɨ jɨ́n Cɨríistuꞌu antiújmuaꞌaree, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej iꞌi teɨtestemuaꞌameꞌen. >3 wDAyee pu téꞌeme tɨ puaꞌa seuj teꞌutáviicuaꞌi sej téꞌatzaahuateꞌe, ajta tɨ puaꞌa secaí yáꞌuhuaꞌanan ɨ́ sej seuj rachúꞌeveꞌen aꞌij tɨ tíꞌixaxaꞌa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios amuaꞌirájtuaani. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari ɨ́ mej meri tihuaꞌutáꞌixaa nainjapua. Mɨ́ neajta inee, Dios pu ajta ayén tinaaꞌíjca nej ni neꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen. Pablo pu nuꞌu aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree tɨ huaꞌutévaɨreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi g2 IDMɨ́ ajta Dios pu ari amuaꞌanpuáꞌajte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Cɨríistuꞌu huamɨ́ꞌɨ jetzen ɨ́ cúruu. Cɨríistuꞌu pu aꞌamua japua huaniú aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tirajpuaíjtzicaꞌa ɨ́ ru jetze. Aj pu i amuáꞌaviꞌitɨn ɨ́ Dios jemi, múꞌeen mɨ sej aꞌutéꞌuu xáꞌajuꞌun jemin. Caxu chéꞌe jaꞌanáj tiꞌitɨ́j jɨ́n auteáturan ɨ́ Dios jemi. Capu ajta jaꞌatɨ́ múꞌejmi jetze tiꞌitɨ́j jɨ́n teꞌupuáꞌajteꞌesin. \1 3DSeajta múꞌeen, amuacaí, caxu xɨ́ꞌepɨꞌɨn éeneꞌe ɨ́ Dios jemi, seajta rájchaꞌɨɨreꞌecaꞌa ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej yeꞌí tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa. _0 9DAjta, raꞌaránajchecaꞌa tɨ Cɨríistuꞌu jamuan huaꞌutéjpuaꞌajteꞌen ɨ́ mej rájchaꞌɨɨreꞌe mej mi rɨ́ꞌɨ titeeteáturan ɨ́ Dios jemi. Naíjmiꞌica aꞌɨ́mej ɨ́ mej ta japua tejéꞌeseijreꞌe, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutépuaꞌajtacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Cɨríistuꞌu raꞌiráaxɨre ɨ́ ruxuureꞌe ɨ́ cúruu jetze, tɨ́ꞌɨj huamɨ́ꞌɨ ta jetze meꞌecan. &/ GDAyee puꞌu, raꞌaránajchecaꞌa ɨ́ Dios tɨ Cɨríistuꞌu ayén cheꞌatá naꞌa éeneꞌe áꞌaraꞌani ɨ́ ruxɨ́ꞌej Dios nain jɨmeꞌe. N. DAꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ veꞌecán jɨ́n antiújmuaꞌaree ruteɨ́testemuaꞌa jɨmeꞌe, aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jetzen tiuꞌunéj nain tɨ tíꞌiseijreꞌe, ajta aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ amuacaí aꞌitáraa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayée pu éeneꞌe áꞌaraꞌani tɨ jaítzeꞌe veꞌetɨ́ aꞌame nain jɨmeꞌe. A- }DCɨríistuꞌu pu ayén seijreꞌecaꞌa tɨ́ꞌɨj caí xɨ méꞌe éꞌe tíꞌitɨɨtacaꞌa. Ajta nain pu Cɨríistuꞌu jetze araújcaꞌane tɨ ij teꞌutáviicuaꞌiran. E, DAꞌɨ́j pu jamuan Dios nain tiúꞌutaahuacaꞌa, tɨ́j naꞌa tiꞌipuaꞌamé ɨ́ ta japua tɨ tejéꞌeseijreꞌe, ajta tɨ́j naꞌa puaꞌamé tɨ tejéꞌeseijreꞌe íiyen chaanaca japua, nain ɨ́ tej rasiseꞌi, ajta nain ɨ́ tej caí rasiseꞌi. Majta meꞌɨ́n ɨ́ xɨéjniuꞌucari ɨ́ mej tejéꞌaijta u ta japua, Dios pu nain huáꞌutaahuacaꞌa aꞌachú mej puaꞌamé. Aj pu i huaꞌantíhuau mej mi miyen cheꞌatá manaꞌa tiuꞌutévaɨreꞌen ɨ́ ta japua matɨ́j tajtúhuaani, aꞌajhuáase, muayajtúumuaꞌa tɨ veꞌée, pixcaa muayúu, ajta tenáantzi. Nain pu tiúꞌutaahuacaꞌa jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu, ajta Cɨríistuꞌu pu huaꞌancuréꞌeviꞌitɨ. "+ ?DAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ yaujraꞌan, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tej jetzen ráamuaꞌaree aꞌij tɨ een ɨ́ Dios ɨ́ tej caí rasiseꞌi. Aꞌii pu ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ amuacaí seijreꞌecaꞌa tɨ́ꞌɨj caí xɨ méꞌe jéꞌe tiꞌitɨjcaꞌa. i* MDAyee pu tiuꞌutanájchitacaꞌa ɨ́ tej jɨ́n téꞌechaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn yaujraꞌan ta jetze meꞌecan huamɨ́ꞌɨ, ajta titaatáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ tej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. Dios pu nuꞌu taꞌanpuáꞌajte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Cɨríistuꞌu huamɨ́ꞌɨ ta jetze meꞌecan Y) -D Ayee pu téꞌeme, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu tuꞌirájtuaa aꞌujna aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa jaꞌanáj tɨ naꞌa tɨ́ꞌij caí chéꞌe títaꞌaíjteꞌen aꞌɨ́jna tɨ aꞌuun antiújmuaꞌaree. Dios pu tajaꞌaráaviꞌitɨ aꞌujna aꞌu tɨ tejéꞌaijta aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan tɨ huápɨꞌɨ raxɨ́ꞌeveꞌe. 3( aD Ayee xu een jɨ́n tíꞌijteujtziꞌireꞌe xáꞌaraꞌani ɨ́ tɨ táꞌiyaꞌupua, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu amuaatáꞌa sej si raꞌancuréꞌan seꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tejamuáacɨꞌɨti sexuꞌijméꞌen aꞌájna aꞌutɨ́ jaꞌanáj tɨ naꞌa huáneeriꞌi. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tejáꞌamuacɨꞌɨti seɨ́j ajta mɨ seɨj tɨ́j ayén tihuáꞌacɨꞌɨti ɨ́ seica ɨ́ mej huatéꞌuu ɨ́ Dios jemi. t' cD Chéꞌe Dios amuaatáꞌan nain ɨ́ caꞌaníjraꞌa ɨ́ áꞌamuatzajtaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ tej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíjra. Aj xu si jetzen araújcaꞌanejsin sej si teꞌutáviicuaꞌi, sej si seajta seuj raachúꞌeveꞌen aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ áꞌamuaruuren, sej si seajta huaújtemuaꞌaveꞌen. 5& eD Ayee tu een jɨ́n tíꞌijhuavii sej si siyen huárɨni aꞌij tɨ tihuaꞌuvíjteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej ramuaꞌate aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. Teajta sej si siyen rɨ́ꞌɨ raatáꞌan seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej jɨ́n tíꞌimɨjhuacareꞌe. Setáꞌaj siyen éeneꞌen tɨ́j cɨyej tɨ ájvaujseꞌesin, tɨ ajta antatácaꞌa. Ajta sej si jaítzeꞌe raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan aꞌij tɨ een ɨ́ Dios. <% sD Aꞌɨ́j tu jɨ́n, catu jaꞌanáj raatapuáꞌajtacaꞌa tej Dios tíꞌijhuavii múꞌejmi jɨmeꞌe. Nain xɨcaj tzajtaꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene tɨ́ꞌɨj amɨ́n titaatáꞌixaa, ayée tu rɨcɨ. Dios tu tíꞌijhuavii tɨ i aꞌɨ́ɨn tejamuáamuaꞌaten nain jɨmeꞌe sej si ráamuaꞌaree aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios, sej si temuaꞌa mé titeumuámuaꞌaree, tɨ ij aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios amuaatáꞌan sej si ráamuaꞌaree aꞌij sej yeꞌí huárɨni eꞌehuauritɨéecan jɨmeꞌe temuaꞌa naa. Q$ DAꞌɨ́ɨ pu ajta ari titaatáꞌixaa ɨ́ sej rɨ́ꞌɨ huápɨꞌɨ ruꞌihuaamuaꞌa seijreꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej jetzen araújcaꞌane ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. A# }DNaíjmiꞌi tɨ́j naꞌa aꞌíjna, aꞌɨ́ɨ pu tejamuaamuáꞌate aꞌɨ́jna ɨ́ Epafras tɨ ta jamuan tíꞌivaɨreꞌe. Jéꞌecan tu raxɨ́ꞌeveꞌe teꞌɨ́jna. Ajta aꞌɨ́ɨn, huápɨꞌɨ pu ta jetze meꞌecan tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi. Capu tiꞌitɨ́j jɨ́n ateáturaaveca. "  DAꞌíjna i niuucari ayén cheꞌatá naꞌa huataseíjre múꞌejmi jemi tɨ́j ajta huataseíjre nainjapua ɨ́ chaanaca. Ayee pu seijreꞌe teɨte tzajtaꞌa tɨ́j cɨyej tɨ ájvaujseꞌesin, tɨ ajta antatácaꞌa. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tíꞌiruure múꞌejmi jemi. Tɨ́j aúcheꞌe naꞌa setɨ́ꞌɨj amuacaícan ráamuaꞌareeriꞌi iyeꞌehuaritɨéecan jɨmeꞌe tɨ Dios tzɨ́teꞌe rɨ́ꞌɨ áꞌamuachaꞌɨɨ tɨ́j naꞌa aꞌɨ́ɨn niuucari teꞌutéjche tɨ rɨ́ꞌɨ amuáaruuren. >! wDAyee xu rɨjca, aꞌiné seúcheꞌe rajchúꞌeveꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ tɨ Dios áꞌamuaꞌɨneꞌe ɨ́ ta japua. Tetɨ́ꞌɨj caí xɨ tejamuaatayúꞌuse, múꞌeen xu seri sejmíꞌi ráanamuajriꞌi seꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios aꞌatzáahuatiꞌireꞌe jɨmeꞌe.   DAyee tu rɨcɨ teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej teri yáꞌumuaꞌareeriꞌi sej nuꞌu ráꞌatzaahuateꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ iꞌi Jesús, seajta nuꞌu jeíhua huáꞌixeꞌeveꞌe naíjmiꞌica ɨ́ mej aꞌutéꞌuu ɨ́ Dios jemi. . WDJaꞌanáj tɨ naꞌa tej tíꞌijhuavii teꞌɨ́jna ɨ́ Dios, ɨ́ tɨ rájyaꞌupua aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, jaꞌanáj tɨ naꞌa tej tíꞌijhuavii múꞌejmi jɨmeꞌe, jéꞌecan tu tátemuaꞌaveꞌe ɨ́ Dios jemi.  DInee, i nej iꞌi Pablo, nee nu neajta huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ tíhuaꞌutaꞌaíj aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ɨ́ tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. Ayee nu tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi, aꞌiné ayée pu tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Jamuan neꞌíjna i neꞌihuaaraꞌa, aꞌíjna i Timoteo, ayée nu tejáꞌamuayuꞌuseꞌe mɨ sej Colosas éꞌeche, múꞌeen mɨ sej aꞌutéꞌuu ɨ́ Dios jemi. Ayee tu tejáꞌamuateujteꞌe múꞌeen, mɨ sej seúcheꞌe téꞌeviicuaꞌi, seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ráꞌatzaahuateꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ táꞌiyaꞌupua ɨ́ tɨ iꞌi Dios, chéꞌe amɨ́n rɨ́ꞌɨ tejáꞌamuachaꞌɨ́ɨ áꞌaraꞌani, chéꞌe ajta amuaꞌanpuáꞌajteꞌen ɨ́ áꞌamuaxɨejniuꞌuca tzajtaꞌa. Pablo pu huáꞌahuaviitzeꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe  DJéihua pu tihuáꞌaꞌixaꞌatehuaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios nain jɨ́n antiújmuaꞌaree íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua. Ajta tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tavástaraꞌa, ɨ́ Jesús tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua. Capu tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Ajta capu jaꞌatɨ niuꞌucamɨꞌɨcaꞌa.veAjta aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, aꞌúu pu áꞌatee huaꞌapua nineꞌiraꞌa aꞌujna u chiꞌita ɨ́ mej huataújneɨj tzajtaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌancuréꞌeviꞌitɨjcɨcareꞌe naíjmiꞌica ɨ́ mej yéꞌemuaarecareꞌe. pYTɨ́ꞌɨj ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, aj mú mi aꞌucɨ́j ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Matɨ́ꞌɨj mi huiráacɨ á puaꞌacɨé. Aj mú mi tiꞌitiúrixáateꞌajraa rujɨ́ɨmuaꞌa. ’Setáꞌaj hui siyen ráamuaꞌaree múꞌeen, íjii tɨ yú auumé, tɨ Dios ari huaꞌutáꞌa ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa tiraꞌancuréꞌan ɨ́ tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi tɨ nuꞌu huáꞌa japua huatáaniuni. Aꞌɨ́ɨ mú xaa ranamuajran, micu. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. $AAyee nu nuꞌu huáꞌaruuren aꞌiné muꞌuri huaꞌuteáana ɨ́ huáꞌaxɨejniuꞌuca jetze.Majta nácuxaꞌi púꞌeen.Yee mú cu xɨee mecaí tanamuaj.Camu nuꞌu majta atanéjneꞌe.Canu xaa huaꞌutáꞌasin mej mé uunéjneꞌere.Canu neajta huaꞌutáꞌasin mej ráanamua aꞌɨ́me mej mi yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani ɨ́ ru tzajtaꞌa,
mej mi caí yé véꞌejuꞌun ineetzi jemi nej ni tihuaꞌutáꞌuuniꞌi. Ayee aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías ɨ́ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. r]Aricu, huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen.Patáꞌaj nuꞌu tihuaꞌutáꞌixaateꞌen yee múꞌeen xu ranamuaara xáꞌajuꞌun, aru caxu yaúꞌitɨée xáꞌajuꞌun.Jaꞌatɨ pu nuꞌu xaa tejámuaatáꞌixaateꞌesin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari, aru caxu ramuaꞌaréeren aꞌij tɨ huataújmuaꞌa. oWMatɨ́ꞌɨj mi caí aꞌij tiuꞌutáꞌa. Aꞌɨ́j mu jɨ́n aꞌucɨ́jxɨ. Maúcheꞌe mú seica ranamuáaracaꞌa aꞌij tɨ Pablo tíꞌixajtacaꞌa. Tɨ́ꞌɨj raꞌantipuáꞌajte, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, tzáahuatiꞌiraꞌa pu hui jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaa áꞌamuavaujsimuaꞌacɨꞌɨ tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Isaías ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan tɨjɨ́n: %Seica mú ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa aꞌij tɨ Pablo tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa. Majta seica, camu aꞌatzu ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa. .UMatɨ́ꞌɨj mi raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare jaꞌanáj mej majtáhuaꞌa tiújseɨreꞌesin mej mi majtáhuaꞌa ráanamua meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Muꞌiitɨ́ mú ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ teɨte aꞌu tɨ Pablo aꞌutéveecaꞌa. Tɨ́j naꞌa aréꞌapuaꞌa teꞌutéjche ajta chúmuaꞌanɨmua, raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ tihuaúꞌixaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios tíꞌaijta nainjapua íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua. Aꞌɨjna ɨ́ Pablo huáꞌateseꞌecaꞌa tɨ huaꞌutémuaꞌitɨn mej mi ráꞌantzaahuateꞌen ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́jna ɨ́ yuꞌuxari jetze pu tihuaꞌutáꞌixaateꞌecaꞌa aꞌɨ́ɨn tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, ajta aꞌɨ́ɨn mej raꞌuyúꞌuxacaꞌa ɨ́ seica ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. +O’Ajta itejmi, taꞌaráanajche tej hui ráanamua aꞌij pej tiꞌixa múꞌee, aꞌiné naíjmiꞌicɨꞌe pu aꞌij puaꞌa namuajreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jéjcua ɨ́ niuucari pej tíhuaꞌihuáꞌixaa ɨ́ teɨte. ―Ayee mú tiraataꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ Pablo.  Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capu jaꞌatɨ mú titajaꞌutáꞌitiꞌiriꞌi múꞌeetzi jɨmeꞌe aꞌujna u Judea. Majta ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa, ɨ́ mej aꞌuun eꞌeráacɨ, capu ajta jaꞌatɨ tiꞌitɨ́j jɨ́n tiꞌimuaxájtziꞌi, ni capu ajta jaꞌatɨ titaatáꞌixaa múꞌeetzi jɨmeꞌe tiꞌitɨ́j pej aꞌij huáruu mé jáꞌahuaꞌa. 6eAꞌɨ́ɨ nu hui jɨ́n niyen tiraatáhuaviiriꞌi nej yé amuaatéeseij, neajta tejamuáꞌixaateꞌen. Aꞌɨ́j nu jɨ́n amuájɨꞌɨcɨꞌi cadeena jɨmeꞌe aꞌiné nee nu niyen cheꞌatá nenaꞌa tiꞌijchúꞌeveꞌe ɨ́ Dios matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. !’Canu tiꞌitɨ́j jɨ́n tihuáꞌaxajtziꞌiran ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan inee. Mɨ majta, matɨ́ꞌɨj huaújniuuste, aj nu ni raatáhuaviiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌɨ́jna tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n César. GMetínaꞌíhuaꞌuriꞌi, majta miyen tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa mej naatátuaani aꞌiné canu tiꞌitɨ́j aꞌij huáruu tɨ ayén tiraavíjteꞌe mej meꞌɨ́jna jɨ́n naajéꞌica.  Teuuméꞌeca huaíca xɨcaj tzajtaꞌa, aj pu i Pablo huaꞌutajé ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Matɨ́ꞌɨj tiújseɨj, tɨꞌɨqui Pablo ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Neꞌihuaamuaꞌa, canu hui tiꞌitɨ́j aꞌij huáꞌuruu aꞌɨ́mej jemi ɨ́ teɨte, canu neajta autéꞌɨtze aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tayeꞌirá. Ayee nu éeneꞌe, majtáhuaꞌa mú naateeviꞌi meꞌújna Jerusalén, matɨ́ꞌɨj mi aꞌɨ́ɨme huaꞌutátuii ɨ́ romanos. s _Tetɨ́ꞌɨj teꞌuun aꞌaráꞌa teꞌújna u Roma, aꞌɨ́ɨ mú raatáꞌa tɨ Pablo ruseɨ́j námiꞌihua. Seɨ́j puꞌu rachaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ xantaaruꞌu. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Pablo tihuáꞌaꞌixaateꞌe aꞌujna u Roma ? wMajta meꞌɨ́n ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa ɨ́ mej meꞌuun éꞌeche, muꞌuri ramuaꞌareerecaꞌa tej teri teꞌuun áꞌujuꞌun. Aꞌɨ́j mú jɨ́n huiráacɨ u chajtaꞌa mej mi taꞌantinájche. Aꞌuu mú ɨmuá eꞌeráacɨ meꞌújna chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n El Foro de Apio, ajta tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Tɨ huaíca chiꞌij eꞌeráꞌase aꞌu mej áꞌujtaꞌaruaijveꞌe. Tɨ́ꞌɨj Pablo huaꞌuseíj, aj pu ꞌi rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios, ajta jaítzeꞌe ahuaújcaꞌane ɨ́ ru tzajtaꞌa. s _Aꞌuu tu huáꞌuteu seica ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi taatajé tej teꞌuun aꞌuteáturan huáꞌa jamuan sei itɨeeri. Ayee tu teꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, tetɨ́ꞌɨj ti teꞌuun aꞌaráꞌa teꞌújna u Roma. , Q Tetɨ́ꞌɨj ti aꞌucɨ́j. Tetɨ́ꞌɨj ti teꞌuun vejliꞌi ajtéene tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme. Aꞌuu tu ti aꞌaráꞌa teꞌújna chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Regio. Yee ruijmuaꞌateꞌe yee yénte pújmeꞌen pu veꞌetáꞌeecacaꞌa caꞌanín jɨmeꞌe. Teajta seɨ́j jetze ɨ́ xɨcaj, aꞌúu tu aꞌaráꞌa aꞌujna chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Puteoli. = s Tetɨ́ꞌɨj ti teꞌuun aꞌaráꞌa baarcu tɨ aꞌutéecheꞌeca aꞌujna chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Siracusa. Huaíca xɨcaj tu áꞌatee teꞌújna. - Tɨ́ꞌɨj teuuméꞌeca huaíca máxcɨraꞌi, aj tu ti atéecɨ seɨ́j jetze ɨ́ baarcu tɨ ajta aꞌuun aꞌuteájturaa téjmi jamuan ajta tɨ́j naꞌa caí chéꞌe tiúꞌucɨmuajraviꞌicaa. Aꞌuu pu éꞌemeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ baarcu u Alejandria ɨ́ tɨ taajáꞌutɨɨ. Ajta, tiꞌitɨ́j pu seijreꞌecaꞌa á tɨ aúunee ɨ́ baarcu jetze. Tiꞌitɨ pu antítaaviihuajmeꞌecaa huaꞌapua tɨ ayén seijreꞌe tɨ́j dioosi ɨ́ mej huaꞌapua, seɨj tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Cástor, ajta ɨ́ seɨj tɨjɨ́n Pólux. Tetɨꞌɨjta ti teꞌuun aꞌucɨ́j tej ti teꞌuun u eꞌaráꞌasti, seɨ́j jetze ɨ́ chajtaꞌa. } Jéꞌecan mú rɨ́ꞌɨ titaatéeje, majta nain mú títaatapuaíjve aꞌachú tɨ titáꞌaturaateꞌecaa ɨ́ tej jɨ́n áꞌujuꞌun. Tetɨꞌɨjta ti huátacate tej ti áꞌucɨɨne. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Pablo aꞌuun aꞌaráꞌa u Roma 7 Ayee puꞌu huarɨ́j, majta mú seica u aꞌuvéꞌejuꞌun ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi ɨ́ mej aꞌuun éꞌeche. Aꞌɨ́mej pu ajta tiúꞌuhuaa. DAjta aꞌɨ́ɨn táàtajraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Publio, aꞌɨ́ɨ pu tíꞌicuiꞌicaꞌa. Jéihua pu pɨ́stacareꞌe, ajta aꞌachuꞌitacaꞌa. Tɨꞌɨquí Pablo ráamuaarecaꞌa. Ajta raatáhuaviiriꞌi ɨ́ Dios tɨ huarún. Aj pu i raꞌavéꞌemuarɨej án muꞌúutzeꞌen. Tɨ́ꞌɨj i huarúj. A{Aꞌujna vejliꞌi chuej tɨ aꞌutacáꞌa, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ɨ́ tɨ tajtuhuan pɨ́rɨcɨ aꞌujna tɨ eꞌeráahuachi, aꞌɨ́ɨ pu taꞌancuréꞌeviꞌitɨ. Ajta, temuaꞌa pu naa titaaxáꞌapuairiꞌi huaíca xɨcaj tzajtaꞌa. Ayee pu ántehuaacaꞌa aꞌɨ́jna tɨjɨ́n Publio. FMajta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, ayée mú tíꞌimuajca tɨjɨ́n puꞌuri tɨ́n teájaasin. Majta seica miyen tɨjɨ́n puꞌuri tɨ́n mɨꞌɨni. Metíꞌijchuꞌeveꞌecaꞌa aꞌatzaj tɨ tiꞌitɨ́j aꞌij raruuren. Aꞌatzu áꞌateeviꞌica, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, capu tiꞌitɨ́j aꞌij ráaruu. Aj mú mi seɨcɨé tiuꞌumuáꞌaj. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Amɨjna, Dios pu hui pɨ́rɨcɨ. 8iTɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn Pablo, raatéecaꞌatzɨj ɨ́ rumuájcaꞌa. Aj pu i án táꞌataa huavátzɨ ɨ́ cuꞌucuꞌu. Capu tiꞌitɨ́j aꞌij ráaruu ɨ́ Pablo. >uMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej aꞌuun éꞌeche, matɨ́ꞌɨj raaseíj tɨ cuꞌucuꞌu aꞌán cáviɨjcaa muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze ɨ́ Pablo, ayée mú tiúꞌurixaateꞌecaa tɨjɨ́n: ―Cu xɨee aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ tíꞌitecuiꞌica. Puꞌuri xaa ráavaɨ tɨ caí aujámɨ á jaataꞌa. Mɨ ajta, ayée pu hui tiraavíjteꞌe ɨ́ Dios jemi, tɨ caí raatáꞌasin tɨ ruuri áꞌaraꞌani aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. 0YAjta aꞌɨ́ɨn Pablo, cɨyej pu huaréꞌeseɨj tɨ́ꞌij raꞌanajtuaa á táꞌataa. Aj pu i cuꞌucuꞌu u airáane tɨ tiuꞌujéꞌica ɨ́ taij jetze aꞌiné capu ráꞌaviicuaꞌirecaꞌa tɨ pɨsti ɨ́ taij. Tɨꞌɨquí Pablo tímuꞌiiriꞌi muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze. Z-Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej aꞌuun éꞌeche, rɨ́ꞌɨ mú tíꞌiteteɨtestacaꞌa itejmi jemi. Matɨ́ꞌɨj mi aúunai, aj mú mi taatajé tej ahuátapɨsteꞌen aꞌiné mevíiyecaa, ajta huáseeviꞌi. p~ [Tetɨ́ꞌɨj teri teꞌuun eꞌeréꞌetei tɨ eꞌeráahuachi, naímiꞌi tu ruuricaa. Capu seɨj huamɨ́ꞌɨ. Aj tu ti ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n ayée pu téjaꞌarájtehuaa aꞌájna tɨ eꞌeráahuachi tɨjɨ́n Malta. [}/,Majta nuꞌu seica cɨyej japua huatajaún, majta seica cɨyej japua tɨ tiꞌipáꞌatza ɨ́ baarcu jetze ajtanáꞌaxɨ. Aꞌuu mú naímiꞌi aꞌaráꞌa u jetze pújmeꞌen. Capu jaꞌatɨ aujámɨ.C|+Ajta aꞌɨ́ɨn anxɨ́te tɨ tíꞌaijta, aꞌɨ́ɨ pu ayén tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ japuan huániuuni tɨ́ꞌij ráavaɨreꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Aj pu jɨ́n caí huaꞌutáꞌa ɨ́ xantaaruꞌu mej huáꞌucuiꞌini. Aj pu i ayén tíhuaꞌutaꞌaíj ɨ́ mej raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa mej huatajaún mej nuꞌu anáatéꞌee muaꞌatévatzɨn á jaataꞌa mej mi antajaún u jetze pújmeꞌen aꞌu tɨ áꞌuseaataꞌa. 4{a*Majta meꞌɨ́n xantaaruꞌu, mehuáꞌacuiꞌicucaa naíjmiꞌica ɨ́ mej aiteánamiꞌihuacaꞌa mej mi caí antajaún, ajta, mej mi caí áꞌucɨꞌɨcaꞌan. Zz-)Ajta catu raatáꞌasecaꞌa aꞌájna aꞌu tɨ áꞌuseaataꞌa aꞌiné sej jetze pu teꞌejcáxɨ. Capu chéꞌe rɨꞌɨríistacaꞌa mej raatáruꞌuxanteꞌen aꞌu tɨ aúunee. Ajta ɨ́ cɨ́tzataꞌan u baarcu, puꞌuri teenáꞌachijmeꞌecaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ raꞌajtéevaꞌara ɨ́ jaj caꞌanín jɨmeꞌe. >yu(Matɨ́ꞌɨj mi raꞌantiveíjchecaꞌa ɨ́ caujnari ɨ́ mej jɨ́n raꞌijtápe ɨ́ baarcu. Majta raatáxɨpi ɨ́ cɨyej mej jetzen huajúꞌun. Matɨ́ꞌɨj mi raatáxɨjtacaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ caujnari ɨ́ tɨ jɨ́n ajtatápiꞌihuajmeꞌecaa ɨ́ paala ɨ́ mej jɨ́n raatéchaxɨjteꞌen ɨ́ baarcu. Majta miyen huarɨ́j, merajcáꞌane ɨ́ cɨ́ɨxuri ɨ́ taꞌacáaviɨ ɨ́ baarcu jetze á tɨ aúunee tɨ ij raꞌanján eeca jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́ɨxuri. Matɨ́ꞌɨj mi huataúraꞌa tɨ ráꞌantɨni aꞌɨ́jna ɨ́ baarcu. `x9'Tɨ́ꞌɨj huateapuáꞌarecaꞌa, camu chéꞌe huamuájtejcaa aꞌu tɨ pɨ́tejáꞌarɨcɨ. Matɨ́ꞌɨj mi raaseíj aꞌu tɨ éꞌerɨꞌɨri tɨ aꞌutéjcheni ɨ́ baarcu, aꞌu tɨ huatáseaataꞌa. Aꞌuu mú tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa mej yeꞌuseꞌaráichejraꞌani ɨ́ baarcu ɨ́ sej japua tɨ puaꞌa rɨꞌɨriistan. pwY&Matɨ́ꞌɨj tiúꞌucuaa aꞌachú tɨ huaꞌaránajchecaꞌa, matɨ́ꞌɨj mi raꞌateájrɨe á jaataꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ triigu tɨ ij caí chéꞌe tíjetere ɨ́ baarcu. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu baarcu ateájrupi á jaataꞌa v7%Ayee tu aráꞌaxcaa aꞌachú cumu huaꞌapua ciento japuan huaícate japuan tamuáamuataꞌa japuan arájsevi tej aráteꞌecaa ɨ́ baarcu jetze. bu=$Naíimiꞌi mú áꞌujcaꞌanejcaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi tiúꞌucuaa majta aꞌɨ́me. ztm#Tɨ́ꞌɨj ayén tihuaꞌutáꞌixaa, aj pu ꞌi pan huiiráꞌɨ. Tɨ́ꞌɨj i rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios jemi, mejseíiracaꞌa ɨ́ teɨte. Tɨ́ꞌɨj i raꞌantítaaraxɨ ɨ́ pan, aj pu i aꞌutéjche tɨ ráacuaꞌani. =ss"Nuꞌuri tejáꞌamuaꞌixaateꞌe sej aꞌatzu tiúꞌucuaꞌani. Ayee pu hui tiúꞌujxeꞌeveꞌe sej si caí huácuiꞌini, aꞌiné capu tiꞌitɨ́j aꞌij áꞌamuaruuren. _r7!Tɨ́ꞌɨj ari tɨ́n tapuáꞌarijmeꞌeca, Pablo pu ayén caꞌaníjraꞌa tihuaꞌutáꞌa ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa mej nuꞌu tíꞌicuaꞌani. Ayen tɨjɨ́n: ―Puꞌuri áꞌatee tamuáamuataꞌa japuan muáacua xɨcaj sej siyen tiꞌijchúꞌeveꞌe, seajta siyen tirajpuaíjtzi tujri jɨmeꞌe, caxu méꞌe tejéꞌecuaꞌa. Zq- Aꞌɨ́j mú jɨ́n meꞌɨ́n xantaaruꞌu raꞌantiveíjchecaꞌa ɨ́ caujnari ɨ́ tɨ jɨ́n aꞌijtápiꞌihuacaꞌa ɨ́ baarcu tɨ cɨ́lieen jɨ́n seijreꞌe. Aj pu ꞌi atéjve á jaataꞌa. &pEAj pu i Pablo ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna anxɨ́te tɨ tíꞌaijta, ajta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―Ayee pu hui tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej yee huateáturan ta jamuan íiye baarcu jetze, naꞌari caí, capu tiꞌitɨ́j aꞌij tejámuaatévaɨreꞌesin. ^o5Seica mú miyen tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa mej huirácɨɨne ɨ́ baarcu jetze. Aꞌɨ́ɨ mú miyen ruseíjratacaꞌa mej raꞌatéhuaꞌaxɨn ɨ́ tepúustiꞌi tɨ acaujtuáavijmee. Mɨ majta caí miyen huarɨ́j. Meraacájtuaa muꞌu ɨ́ baarcu ɨ́ tɨ cɨ́lieen jɨ́n seijreꞌe mej mi meꞌɨ́jna jetze huateújvaɨreꞌen. Xn)Matɨ́ꞌɨj mi muáacuaca atéehuaꞌaxɨ ɨ́ tepúustiꞌi tɨ acaujtuáavijmee cɨ́tzataꞌan ɨ́ baarcu tɨ i sej jetze aváꞌujnan. Metíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa tej teꞌejteátuꞌa ɨ́ tetej jetze. Majta tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa, aꞌɨ́j mú jɨ́n autéjhuii mej huatéjniuuni ajta naꞌa caí huatapuáꞌare. 5mcMatɨ́ꞌɨj mi raatéꞌitɨee caujnari jɨmeꞌe aꞌachú tɨ auutɨ́ꞌɨ. Ayee pu autɨ́ꞌɨcaa aꞌachú cumu seité japuan tamuáamuataꞌa japuan arájsevi meetro. Capu aꞌatzu aꞌateeviꞌi, majtáhuaꞌa raatéꞌitɨee, puꞌuri seité japuan aráhuaꞌapua meetro autɨ́ꞌɨcaa. 3l_Teuuméꞌeca aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan muáacua xɨcaj, tɨ́caꞌa, aúcheꞌe pu ráatajchijmeꞌe ɨ́ baarcu ɨ́ eeca. Aꞌɨjna japua ɨ́ jaj tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Adriático, tɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌene cumu aꞌatzaj jáꞌitaꞌa tɨ́caꞌa, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ramuarɨꞌe ɨ́ baarcu, muꞌuri ramuaꞌareerecaꞌa tej teri ratáꞌasijmeꞌe aꞌu tɨ eꞌeráahuachi. kwMɨ ajta, aúcheꞌe pu hui ruxeꞌeveꞌe tej teꞌuun eꞌaráꞌasti aꞌujna jáꞌahuaꞌa tɨ eꞌeráahuachi. Sj’Aꞌɨ́j pu hui jɨ́n setáꞌaj uhuateújcaꞌanen mɨ ru tzajtaꞌa, múꞌeen, teteca. Nee nu xaa ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ Dios. Ayee pu téꞌeme aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tinaatáꞌixaa. `i9Ayee pu tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Pablo, capej nuꞌu tíꞌitziɨɨneꞌe. Ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn César raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen ɨ́ mej jɨ́n tiꞌimuaxájtziꞌi. Ajta nuꞌu ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa pu jɨ́n Dios raatáꞌa mej ruuri muáꞌaraꞌani naímiꞌi aꞌachú puaꞌamé mej huajúꞌun éꞌe jamuan.” $hA’Tɨ́caꞌa, seɨj pu hui huataseíjre inee jemi, seɨj tɨ ravaɨreꞌe ɨ́ Dios ɨ́ nej neajta ravaɨreꞌe inee, ɨ́ tɨ ajta nechaꞌɨɨ. GgAru íjii, jeíhua nu hui áꞌamuahuavii sej uhuateújcaꞌanen mɨ ru tzajtaꞌa, aꞌiné capu jaꞌatɨ mɨꞌɨni múꞌeen. Tij teajta baarcu áꞌurɨeni. Capu amɨ́n tiꞌitɨ́j. cf?Ajta tuꞌuri aꞌateeviꞌi tej caí tiꞌitɨj cuaꞌacaa. Aj pu i huatéechaxɨ huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌeen teteca, senaꞌajtzɨ́ náꞌantzaahuateꞌencheꞌe. Sej caí eꞌerácɨꞌɨcaꞌancheꞌe seꞌújna u Creta, catu tiyen tejaꞌurɨeénicheꞌe ɨ́ ijca. Te!Jéꞌecan tu áꞌatee tej caí aꞌatzu raaseíj ɨ́ xɨcaj, teajta ɨ́ xuꞌuraꞌave. Ajta aúcheꞌe pu aꞌij puaꞌa huaꞌéꞌeeneꞌecaa. Temuaꞌa pu tiúꞌeecacaꞌa, majta viiyecaꞌa. Tuꞌuri tiyen tíꞌimuaꞌajca tej teri muáꞌitɨcheꞌesin. Teajta tiyen tíꞌimuajca tej caí chéꞌe aꞌij rɨni. dHuaíca xɨcaj tu áꞌatee tej teꞌeteehuaꞌaxɨ tamuájcaꞌa jɨmeꞌe nain tɨ tiúꞌutɨsimeꞌecaa ɨ́ baarcu. Uc#Yee ruijmuaꞌateꞌe yee, aúcheꞌe pu huáꞌeecacaꞌa temuaꞌa, jeíhua. Matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej teꞌetéhuaꞌaxɨn á jaataꞌa ɨ́ ijca mej tiúꞌutɨsimeꞌe ɨ́ baarcu jetze. Vb%Matɨ́ꞌɨj meri raꞌantítuaa, aj mú mi raatacáꞌane caujnari jɨmeꞌe ɨ́ baarcu tɨ veꞌée. Muꞌuri tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa tɨ ari téꞌejcachee ɨ́ sej japua. Ayee pu téjaꞌarájtehuaa aꞌujna tɨjɨ́n La Sirte. Aꞌɨ́j mú jɨ́n raꞌacájtuaa á jaataꞌa ɨ́ tiꞌitɨj tɨ ij raꞌanján ɨ́ eeca. ^a5Aj tu ti teꞌuun aꞌuréꞌene tɨ eꞌeráahuachi, chuej tɨ cɨ́lieen, tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Cauda. Capu ayén rɨ́ꞌɨ huápɨꞌɨ tiúꞌeecacaꞌa aꞌujna. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ baarcu tɨ cɨ́lieen jɨ́n seijreꞌe tej raajájsimeꞌe, muárɨꞌeri tu jɨ́n raꞌantítuaa ɨ́ baarcu jetze tɨ veꞌée. F`Jéꞌecan pu yéꞌutajchájraa ɨ́ baarcu. Capu chéꞌe huatárɨꞌɨristarecaꞌa tej huajúꞌun ɨ́ eeca tzajtaꞌa. Aꞌɨ́j tu jɨ́n huatátaꞌa tɨ táꞌantɨni ɨ́ eeca. n_UMɨ ajta, capu aꞌachú aꞌateeviꞌi, caꞌanín jɨ́n u aꞌutáꞌeecarecaꞌa ɨ́ jɨrí jetze. Caꞌanín pu jɨ́n raatajɨ́ꞌɨtze ɨ́ baarcu aꞌɨ́jna tɨ yéntepua pújmeꞌen aꞌiréꞌeꞌeecarecaꞌa. '^G Aꞌujna, cɨ́j pu tiꞌiréꞌeꞌéecarej yeꞌicáa yénte pújmeꞌen. Ayee mú tíꞌixajtacaꞌa tɨjɨ́n rɨꞌɨrí mej nuꞌu mauj huajúꞌun. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j. Aꞌuu mú vejliꞌi eꞌejtéene aꞌu tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj, aꞌujna u Creta. W]' Ajta aꞌujna mej autéjhuii, capu naa huaꞌéꞌeneꞌe mej mi meꞌuun áꞌateeviꞌin meꞌújna aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze tɨ huácɨmuajra. Aꞌɨ́j mú jɨ́n muꞌiitɨ́ miyen tiuꞌumuáꞌaj mej áꞌucɨɨne meꞌújna mej mi meꞌuun eꞌaráꞌasti meꞌújna Fenice, tej ti aꞌatzu áꞌateeviꞌin teꞌújna, baarcu tɨ aꞌutéecheꞌeca. Aꞌujna Fenice, aꞌúu pu Creta eꞌejtémeꞌecan. Aꞌuu pu seijreꞌecaꞌa tɨ́j naꞌa újtepua pújmeꞌen, ajta ante pújmeꞌen. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu japuutzari huaꞌutáꞌasecaꞌa eeca jamuan á jaataꞌa )\K Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ anxɨ́te tíꞌaijta, jaítzeꞌe pu ráꞌantzaahua aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ baarcu huajájsin, ajta aꞌɨ́jna tɨ antiújmuaꞌaree aꞌɨ́jna u baarcu jɨmeꞌe. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ Pablo huaꞌutáꞌixa, capu ráꞌantzaahua. )[K Tuꞌuri aꞌateeviꞌi tej huajúꞌun. Puꞌuri tiúꞌutziɨɨniꞌireꞌecaa aꞌujna aꞌu tej aꞌujuꞌucaa, aꞌiné puꞌuri vejliꞌi pɨ́ tíꞌirɨjca ɨ́ tɨ jetzen tɨ huáseeviꞌi áꞌayeꞌi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pablo, tɨjɨ́n: ―Múꞌeen teteca, ayée pu hui tináꞌamitɨejteꞌe ineetzi tɨ jéꞌecan tiúꞌutziɨɨniꞌireꞌe aꞌame, tɨ puaꞌa taajúꞌun. Teyáꞌujɨsin i baarcu, teajta ɨ́ ijca, ajta ayén tiuꞌutárɨꞌɨriistari tej hui áꞌuveti iteen. X}|{yx,w|ultPrownm|ksicgXedba[^][[FZXWPVqUSQePONMdL)IG{F0ECA?>>=W  )0Ayee nu neajta rahuauhuau sej si seajta yaúꞌitɨée xáꞌaraꞌani tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa sej si siyen ráamuaꞌaree tiꞌitɨ́ tɨ pɨ́rɨcɨ ɨ́ sej rachúꞌeveꞌe, ɨ́ tɨ jɨ́n amuaatajé ɨ́ Dios, sej si seajta siyen ráamuaꞌaree aꞌij tɨ een tɨ́j naꞌa puaꞌamé tɨ rɨ́ꞌɨ huápɨꞌɨ naa seijra aꞌame aꞌɨ́jna tɨ huáꞌacɨꞌɨti aꞌɨ́mej ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen ɨ́ Dios.   !0Ayee nu nauj niyen rahuauhuau jemin aꞌɨ́jna tɨ yaꞌupuáaraꞌan púꞌeen ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. Ayee nu rahuauhuau neꞌɨ́jna ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan tɨ huápɨꞌɨ naa seijreꞌe tɨ ij aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ayén amuaatáꞌan sej si rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree, sej si seajta rɨ́ꞌɨ tiyaúꞌitɨée xáꞌaraꞌani aꞌɨ́jna tɨ ari huataseíjre múꞌejmi jemi sej si siyen tiráamuaꞌati temuaꞌa naa ɨ́ Dios. K  0Aꞌɨ́j nu jɨ́n, tɨ́j naꞌa nej amuacaí ráanamuajriꞌi sej siyen rɨ́ꞌɨ ráꞌastijreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, seajta siyen rɨ́ꞌɨ tihuáꞌajchaꞌɨɨ naíjmiꞌica aꞌɨ́mej ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen ɨ́ Dios, tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene, canu jaꞌanáj raatapuáꞌajtacaꞌa nej niyen tíꞌijteujtziꞌireꞌe ɨ́ Dios múꞌejmi jɨmeꞌe, neajta nu rahuauhuau múꞌejmi jɨmeꞌe.  0p  [0Ajta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ téjmi jemi huateájturaa, ɨ́ tej teajta jɨ́n ramuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna tɨ tiꞌitɨ́ táacɨꞌɨti aꞌájna xɨcájraꞌan tɨ jetzen Dios titaatátuiireꞌesin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ta jetze meꞌecan tiuꞌutanájchitacaꞌa tej ti rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jeíhua huápɨꞌɨ naa tíꞌiseijreꞌe ɨ́ jemin. Pablo pu rahuauhuau ɨ́ Dios jemi tɨ aꞌɨ́ɨn ayén huaꞌatáꞌacareꞌen mej temuaꞌa naa rɨ́ꞌɨ titáꞌumuaꞌati  0 Seajta múꞌeen, mɨ sej siyen ráanamuajriꞌi ɨ́ niuucari tɨ ayén tiꞌayajna, ɨ́ tɨ Dios jɨ́n amuaꞌirátuaasin, múꞌeen xu seajta ráꞌantzaahua. Ajta, ayée pu cheꞌatá naꞌa tejamuaacɨ́ꞌɨ jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ́j ari Dios ayén teꞌataújratziiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén huateáturan múꞌejmi jemi. # A0 Teajta iteen, i tej amuacaí ráꞌantzaahua teꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu, Dios pu ajta taꞌantíhuau tɨ ij tiꞌitɨ́ táacɨꞌɨti jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu. Aꞌɨ́ɨ pu jéjcua ɨmuá taaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi aꞌij tɨ ayén tiraꞌaránajchecaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ Dios nain jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiúꞌuruuren aꞌij tɨ ari tiꞌihuaújxɨꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi tej ti tiyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jeíhua huápɨꞌɨ naa tíꞌiseijreꞌe ɨ́ jemin.  0 m U0 Ayee pu raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ ayén éeneꞌe aꞌame tɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌenen aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen nain araúrastejsin, tɨ ij Cɨríistuꞌu huaꞌamuꞌúu puꞌeeneꞌe aꞌame naíjmiꞌi matɨ́j manaꞌa puaꞌamé éꞌeseijreꞌe u ta japua, ajta matɨ́j manaꞌa puaꞌamé yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua. N 0 Ajta, ayée pu taatáꞌa tej ráamuaꞌati tiꞌitɨ́ tɨ pɨ́rɨcɨ tɨ rúꞌavaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe, aꞌiné ayée pu raꞌaránajchecaꞌa tɨ ayén huárɨni tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tiꞌitɨ́ tɨ jɨ́n tiꞌitevée aꞌame ɨ́ Cɨríistuꞌu. 1 ]0Nain pu ayén taatapuaíjve aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn nain jɨ́n rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree, ajta nain jɨ́n yaúꞌitɨe aꞌɨ́jna ɨ́ Dios. Q 0Aꞌɨ́ɨ xaa tiuꞌutanájchitacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tej jɨ́n téꞌechaꞌɨcaꞌa ɨ́ Dios jemi. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutanájchitacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ruxuureꞌe airáaxɨre ta jetze meꞌecan tɨ ij Dios ayén titaatáꞌuuniꞌi ɨ́ tej jɨ́n jemin auteájturaa. Ayee tu een jɨ́n ramuaꞌaree tɨ Dios rɨ́ꞌɨ titáachaꞌɨɨ ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe, nain jɨmeꞌe tɨ tejéꞌeseijreꞌe u ta japua. 4 c0Aꞌiné jeíhua pu huápɨꞌɨ taxeꞌeveꞌecaꞌa, ayée pu titaaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn ruseɨ́j tayáꞌupua áꞌaraꞌani aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Cɨríistuꞌu ayén huárɨni tɨ ta jetze meꞌecan huámɨꞌɨni. Dios pu ayén titaaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi ɨ́ ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Ayee éeneꞌe áꞌaraꞌani, tej ti tiyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jeíhua huápɨꞌɨ naa seijreꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ayén rɨ́ꞌɨ titáachaꞌɨɨn. Ajta ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n ayén rɨ́ꞌɨ titáachaꞌɨɨn jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ raxɨ́ꞌeveꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu.  0Q 0Ayee pu tiꞌayajna, aꞌiné jéjcua ɨmuá, tɨ́ꞌɨj caj xɨ raatétaahuacaꞌa ɨ́ chaanaca ɨ́ tej yen japuan seijreꞌe, aꞌájnáꞌɨmua Dios pu taꞌantíhuau jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu tej ti tiyen urarɨ́ꞌeneꞌe táꞌaraꞌani ɨ́ tatzajtaꞌa, tej ti caí tiꞌitɨ́j jɨ́n auteáturan ɨ́ jemin. _~ 90Tichéꞌe rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan teꞌɨ́jna ɨ́ Dios ɨ́ tɨ yaꞌupuáaraꞌan púꞌeen ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, aꞌiné aꞌɨ́ɨn Dios, aꞌɨ́ɨ pu ayén taatapuaíjve nain tɨ́j naꞌa tɨ éꞌeseijreꞌe u ta japua tɨ ij titáacɨꞌɨti jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu. o} Y0Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, ɨ́ tej rájyaꞌupua jamuan, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, michéꞌe meꞌɨ́n rɨ́ꞌɨ tejamuáachaꞌɨɨn, majta amuaꞌanpuáꞌajteꞌen ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n rɨ́ꞌɨ titatáꞌaca aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu I| 0Inee, i nej iꞌi Pablo, nee nu seɨ́j pɨ́rɨcɨ tɨ Dios naꞌantíhuau ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe nej ni tiꞌitɨ́j jɨ́n tiraatévaɨreꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. Ayee nu tejáꞌamuayuꞌuseꞌe múꞌejmi, mɨ sej teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios, mɨ sej Éfeso éꞌeche. Nain xu jɨ́n araúraste aꞌij tɨ ari tejámuaꞌíjca aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. t{aDInee, i nej iꞌi Pablo, aꞌij nu jetze jáꞌamuateujteꞌe aꞌíjna i nej raꞌuyúꞌuxacaꞌa nemuajcaꞌa jɨmeꞌe. Caxu yáꞌuhuaꞌanan ɨ́ nej aiteánamiꞌi. Chéꞌe aꞌij tejáꞌamuavaɨreꞌe. Ayee pu icu.LzDSeajta, setáꞌaj siyen tiraataꞌixaateꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ Arquipo yee: “Rɨ́ꞌɨ pepuꞌu múꞌee, pej pi nain jɨ́n raꞌaráꞌasten ɨ́ tavástaraꞌa tɨ tímuaaꞌíjcate.” Xy)DSetɨ́ꞌɨj seri raꞌujíjve seꞌíjna i yuꞌuxari sej si naíjmiꞌi ráanamua, setáꞌaj siyen tiuꞌutaꞌíte mej mi huaꞌutánamuajristeꞌen aꞌɨ́ɨme Laodicea mej éꞌeche. Ajta ɨ́ seɨ́j ɨ́ yuꞌuxari, Laodicea tɨ éꞌemeꞌecan, setáꞌaj seajta raꞌujíjveꞌen sej si seajta naíjmiꞌi ráanamua. x5DSetáꞌaj siyen huaꞌutateújteꞌen neetzi jetze meꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa Laodicea mej aꞌuchéjme, seajta seꞌɨ́jna ɨ́ Ninfas. Setáꞌaj seajta huaꞌutateújteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri aꞌu tɨ éꞌeche ɨ́ Ninfas. #w?DAꞌɨ́ɨ mú majta áꞌamuateujteꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ Lucas, ɨ́ tɨ tihuáꞌahuaꞌate, ɨ́ tej raxɨ́ꞌeveꞌe, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Demas. ?vwD Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna. Aꞌɨ́ɨjna ɨ́ Epafras, jéꞌecan pu tíꞌiteseꞌe múꞌejmi jɨmeꞌe, ajta aꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjme, aꞌájna jáꞌahuaꞌa Laodicea, majta ɨ́ mej seɨ́j jetze éꞌeche ɨ́ chajtaꞌa aꞌájna Hierápolis. fuED Ajtahuaꞌa seɨ́j pu áꞌamuateujteꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ Epafras. Aꞌɨ́ɨ pu ajtémeꞌecan múꞌejmi jetze, ajta pu ravaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ iꞌi Cɨríistuꞌu. Jaꞌanáj tɨ naꞌa pu tíꞌiteseꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rahuavii ɨ́ Dios jemi múꞌejmi jɨmeꞌe, sej si teꞌutáviicuaꞌi, sej si caí tiꞌitɨ́j jɨ́n auteáturan, sej si seajta raꞌaráꞌastijreꞌen nain jɨmeꞌe aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. =tsD Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ɨ́ tɨ ajta ayén ántehuaa tɨjɨ́n Justo, aꞌɨ́ɨ pu ajta áꞌamuateujteꞌe. Aꞌíime ɨ́ mej huaíca, aꞌii muꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ɨ́ mej miyen neetzi jetze téꞌejtévaɨreꞌe tej ti tiyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte jɨ́meꞌen ɨ́ Dios tɨ tíꞌaijta íiyen chaanaca japua. Jéꞌecan mú rɨ́ꞌɨ naatáꞌa ineetzi. rs]D Majta meꞌɨ́n ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú áꞌamuateujteꞌe, amuacaícan aꞌɨ́jna ɨ́ Aristarco tɨ ajta ayajna aiteánamiꞌi nee jamuan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Marcos, tɨ iꞌi neuseájraꞌan pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé. Xuꞌuri ramuaꞌaree aꞌij sej yeꞌí huárɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, tɨ jɨ́meꞌen yee tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn aꞌuréꞌenen múꞌejmi jemi aꞌɨ́jna ɨ́ Marcos, setáꞌaj raꞌancuréꞌeviꞌitɨn temuaꞌa naa. :rmD Neajta nu jamuan raataꞌíti neꞌɨ́jna ɨ́ Onésimo, ɨ́ tɨ múꞌejmi jetze ajtémeꞌecan. Jéꞌecan tu teajta raxɨ́ꞌeveꞌe teꞌɨ́jna ɨ́ taꞌihuaaraꞌa. Capu ajta jaꞌanáj áꞌɨtzee. Aꞌɨ́ɨ mú nain jɨ́n tejámuaatáꞌixaateꞌesin aꞌij tɨ tíꞌiruure iiyecuí. +qODAꞌɨ́ɨ j nu jɨ́n neraataꞌíiti múꞌejmi jemi tɨ ij ayén tejámuaatáꞌixaateꞌen aꞌij tɨ tíꞌitavaɨreꞌe, tɨ ij rɨ́ꞌɨ jamuaatáꞌan. p DAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Tíquico aꞌɨ́jna ɨ́ taꞌihuaaraꞌa ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi, aꞌɨ́ɨ pu tejámuaatáꞌixaateꞌesin nain aꞌij tɨ tíꞌinevaɨreꞌe ineetzi. Jéihua nu raxɨ́ꞌeveꞌe nemɨ́jna. Aꞌii pu ari rɨ́ꞌɨ tináavaɨ araꞌaxcáacan jɨmeꞌe. Capu jaꞌanáj áꞌɨtzee. Ajta, naíjmiꞌi tu tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Bo}DSetáꞌaj rɨ́ꞌɨ huaꞌatáꞌacareꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen tíꞌixaxaꞌa, mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n ráamuaꞌaree ɨ́ sej caí rucɨɨniveꞌe. Seajta siyen tihuáꞌaꞌixaateꞌen mej mi huajɨ́jxɨn, mej mi rɨꞌéeneꞌe muáꞌaraꞌani. Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ teꞌentipuáꞌari Xn)DAyee xu rɨjca múꞌeen, caxu chéꞌe senaꞌa áꞌujujhuaꞌaneꞌen huáꞌa jamuan ɨ́ mej caí téꞌatzaahuateꞌe, sino ayée xuꞌu rɨjca matɨ́j teɨte ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ metíteumuámuaꞌaree. Jaꞌanáj tɨ naꞌa tɨ íꞌirɨꞌɨri sej siyen huárɨni ɨ́ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn, ayée xuꞌu rɨjca. 8miDSeucheꞌe xu seajta rahuaviira ɨ́ Dios jemi neetzi jɨmeꞌe nej ni eꞌehuauritɨéecan jɨ́n tihuáꞌaꞌixaateꞌen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe nej niyen rɨcɨ. vleDSeajta, setáꞌaj siyen seuj rahuaviira ɨ́ Dios jemi itejmi jɨmeꞌe tɨ ij Dios ayén taataseíjrateꞌen aꞌij tɨ yeꞌí tiꞌitɨ́ huáruuren tej ti tiyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari, tej ti teꞌɨ́jna huaꞌutaseíjrateꞌen ɨ́ Cɨríistuꞌu, aꞌɨ́jna tɨ rúꞌavaata ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, nuꞌuri aiteánamiꞌi. kDSetáꞌaj seuj rahuaviira ɨ́ Dios jemi. Caxu aꞌij ruaaca. Seajta múꞌeen, seúcheꞌe tíꞌijteujtziꞌireꞌe ɨ́ Dios. @j {DSeajta múꞌeen, mɨ sej tihuáꞌaijteꞌe, setáꞌaj tíhuaꞌutapuaíjveꞌen tɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ ruxeꞌeveꞌe, tɨ́j naꞌa tɨ ayén tiraavíjteꞌe tɨ tihuáꞌacɨꞌɨti. Ayee xu huárɨni aꞌiné xuꞌuri ramuaꞌaree tɨ seɨ́j ajta tejáꞌamuaꞌaijteꞌe múꞌejmi. Júteꞌe pu éꞌeseijreꞌe aꞌɨ́jna. Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ teꞌentipuáꞌari, ajta ɨ́ tɨ jɨ́meꞌen caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌasin ~iuDMɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa rɨcɨ, ayée pu cheꞌatá naꞌa aꞌij puaꞌa tíꞌijcɨꞌɨti. Ruxɨ́ꞌej pu tihuáꞌaruuren ɨ́ Dios jemi, capu jaꞌatɨ́ jaítzeꞌe rɨ́ꞌen caí ɨ́ seɨj ɨ́ jemin.ShDXuꞌuri ramuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta tejámuaatanájchiteꞌesin ɨ́ tɨ rujɨ́ɨmuaꞌa. Aúcheꞌe pu tejáꞌamuacɨꞌɨti aꞌɨ́jna sej raamuáꞌitɨ, aꞌiné aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ sej tíꞌijvaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. 3g_DMɨ́ seajta múꞌeen, setɨ́j senaꞌa rɨcɨ, setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa tiuꞌumuárɨꞌen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe setɨ́j tiraatévaɨreꞌencheꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. Caxu siyen senaꞌa tiuꞌumuárɨꞌen mej mi amuaaséij aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca. qf[DSeajta múꞌeen, mɨ sej tíꞌijtiꞌireꞌe, setáꞌaj nain jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej tejáꞌamuaꞌaijteꞌe. Setáꞌaj siyen tiuꞌumuárɨꞌen temuaꞌa naa setɨ́j senaꞌa tiraayɨ́ꞌɨtɨ aꞌiné múꞌeen xu ráꞌatzaahuateꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. Caxu raatapuáꞌajta seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ́ꞌɨj caí méꞌe jáꞌahuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tejáꞌamuaꞌaijteꞌe. Seica mú miyen rɨcɨ. Aj mú caj tíꞌimuarɨꞌe tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn tɨ tihuáꞌaijteꞌe tɨ huáꞌaseijra. Ayee muꞌu rɨcɨ mej mi rɨ́ꞌɨ raatáꞌan. 5ecDSeajta múꞌeen, mɨ sej huáꞌavaujsimuaꞌa, caxu huápɨꞌɨ huaꞌajteáꞌaxɨꞌɨ aꞌɨ́mej ɨ́ ruyaujmuaꞌa mej mi caí aꞌij puaꞌa téꞌujmuajte. d)DSeajta múꞌeen, mɨ sej huaꞌatáàtajmuaꞌa, setáꞌaj siyen nain jɨ́n huaꞌaráꞌastijreꞌen matɨ́j menaꞌa tejamuáꞌixaateꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ ruvaújsimuaꞌa, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. Ac{DSeajta múꞌeen, mɨ sej neɨche, setáꞌaj rɨ́ꞌɨ tihuáꞌajchaꞌɨ́ɨ xáꞌaraꞌani temuaꞌa naa aꞌɨ́mej ɨ́ sej huajáꞌuviꞌitɨn. Caxu aꞌij tihuáꞌajeeve. Múꞌeen, mɨ sej viɨ́cheꞌe, setáꞌaj raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌɨ́mej jemi áꞌamuacɨnastemuaꞌa, aꞌiné ayée pu tiraavíjteꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi. vaeDAyee puꞌu, setɨ́j senaꞌa tiꞌixa, setɨ́j senaꞌa rɨcɨ, setáꞌaj siyen huárɨni nain jɨ́meꞌen niuucajtzeꞌen ɨ́ tavástaraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Setáꞌaj tiraatateújtziꞌireꞌen ɨ́ Dios ɨ́ táꞌiyaꞌupua jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu. Aꞌij mej yeꞌí huárɨni ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́mej jemi ɨ́ teɨte `DSetáꞌaj siyen tiúꞌumuaꞌati jeíhua seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Cɨríistuꞌu sej si ráamuaꞌaree aꞌij sej tihuáꞌumuaꞌaten ɨ́ seica, aꞌij sej yeꞌí rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌareꞌen sej si tihuáꞌaꞌixaateꞌen nain eꞌehuauritɨéecan jɨmeꞌe. Seajta chuiicari xu jɨ́n tiraatateújtziꞌireꞌen ɨ́ Dios. Ayee xu tiuꞌutáchuiica ɨ́ ru tzajtaꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe chuiicari tɨ yuꞌuxari jetze meꞌecan, nusu chuiicari tɨ Dios jetze raxa, naꞌari tiꞌitɨ́ tɨ rɨ́ꞌɨ amuaatámuaꞌatziite ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. __7DChéꞌe Cɨríistuꞌu amuaꞌanpuáꞌajteꞌen ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa sej si ruꞌihuaamuaꞌa xáꞌaraꞌani temuaꞌa naa. Ayee pu tejamuaatajé ɨ́ tavástaraꞌa sej si siyen xɨ́ꞌepɨꞌɨn éeneꞌe seɨ́j ajta mɨ seɨj, aꞌiné naímiꞌi xu ruseáxuꞌitareꞌen. Seajta siyen tiꞌijtéujtziꞌireꞌen ɨ́ Dios. $^ADAjta, ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe caí máà niuucari, setáꞌaj siyen huaújxeꞌeveꞌen. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ sej jɨ́n avaújseɨjtareꞌen sej si seɨj senaꞌa teɨtejraꞌa puꞌéeneꞌen xáꞌaraꞌani. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu amuaanaíjmireꞌesin. G]D Setáꞌaj siyen ráꞌuviicuaꞌi seɨ́j seajta seɨj. Setáꞌaj seajta tiuꞌutaúruuniꞌi tɨ puaꞌa seɨj rájaaxɨejteꞌen ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi. Aꞌiné tavástaraꞌa pu ari múꞌejmi tiuꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi, setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa tiuꞌutaúruuniꞌi seɨ́j seajta mɨ seɨj. \9D Ayee puꞌu, Dios pu amuaꞌantíhuaꞌu. Xuꞌuri huatéꞌuu jemin, ajta aꞌɨ́ɨ pu amuáꞌixeꞌeveꞌe. Sej si siyen huárɨni aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. Setáꞌaj ahuaújcuꞌuven seɨ́j seajta seɨj. Setáꞌaj rɨ́ꞌɨ huáꞌachaꞌɨɨ ɨ́ seica, caxu áꞌujtzaahuateꞌe, caxu seajta rucɨɨniveꞌe. Setáꞌaj siyen teꞌutáviicuaꞌi tiꞌitɨ́ tɨ aꞌij tejáꞌamuaruure. [D Ajta ɨ́ Dios, capu jetzen ruxeꞌeveꞌe tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ Israél jetze ajtémeꞌecan nusu tɨ puaꞌa iꞌi Griego púꞌeeneꞌen. Capu ajta jetzen ruxeꞌeveꞌe tɨ puaꞌa peri raꞌaráꞌaste peꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej muaꞌantisíjchecaꞌa áꞌa navij nusu pecaí. Capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa aꞌɨmuá péꞌemeꞌecan, naꞌari seɨj chuéjraꞌa japua peꞌeche. Capu ajta aꞌij íꞌirɨni tɨ puaꞌa seica pej jemin tíꞌivaɨreꞌe naꞌari pej piyen tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ seica. Ayee puꞌu, Cɨríistuꞌu pu xaa aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ ruxeꞌeveꞌe. Nain pu jɨ́n raꞌaráꞌasten. Ajta aꞌɨ́ɨn pu huateáturaasin huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa aꞌu tɨ naꞌa mej menaꞌa aꞌuchéjme. 7ZgD Ari múꞌeen, xuꞌuri tiꞌihuaújchejte seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiꞌirɨ́ꞌeen, tɨ tiꞌijéjcua. Dios pu auj amuaajéjcuareꞌesin ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa sej si siyen éeneꞌe xáꞌaraꞌani tɨ́j aꞌɨ́jna tɨ amuaateájtuaa íiyen chaanaca japua, sej si nain jɨ́n ráamuaꞌati. *YMD Caxu tíꞌiruꞌixaateꞌe huaꞌitzi jɨmeꞌe seɨ́j ajta seɨj, aꞌiné xuꞌuri raatapuáꞌajtacaꞌa seꞌɨ́jna tɨ míꞌimeꞌecan tɨ úꞌuseijreꞌecaꞌa ɨ́ aꞌamua jetze. Seajta nain mé úurɨeeni aꞌij tɨ yeꞌí rɨjcaꞌa aꞌɨ́jna tɨ míꞌimeꞌecan. RXDAjta íjii, ayée pu ruxeꞌeveꞌe sej tiꞌicaúraꞌariꞌi naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ ayén een: Caxu níniuꞌucacu, ni caxu rújaaxɨéeviꞌira, ni caxu rutéꞌaxɨꞌɨ, ni caxu aꞌij puaꞌa éeneꞌen, ni caxu aꞌij puaꞌa tihuáꞌixaateꞌe huáꞌa jemi ɨ́ teɨte. Caxu seajta aꞌij puaꞌa tíꞌixajta. $WADSeajta múꞌeen, ayée xu amuacaícan rɨjcaꞌa nain jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa een, setɨ́ꞌɨj seúcheꞌe ráꞌastejcaꞌa nain tɨ ayén. QVDPuꞌuri tejaꞌuréꞌenejsin tɨ ꞌutévatzɨjsin ɨ́ puaíjtzi huáꞌa japua ɨ́ mej caí meꞌɨ́jna jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌe ɨ́ Dios. Jéꞌecan mú tirajpuaíitzi muáꞌajuꞌun. UDAꞌɨ́ɨ j pu jɨ́n, setáꞌaj siyen raatapuáꞌajta naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa een, tɨ aꞌamua jetze aiirániineica. Caxu huáꞌa jamuan jiꞌipiteꞌen u sej caí naíjmiꞌi jiꞌipi. Caxu chéꞌe siyen rɨjca ɨ́ ruxánaꞌacɨreꞌe jɨmeꞌe. Caxu seajta taúraꞌacareꞌen tɨ tejámuaataꞌaíjteꞌen ɨ́ aꞌamua jetze tɨ aiirániineica. Caxu chéꞌe rahuauca ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa een. Seajta iꞌi, caxu tíꞌimuajcheꞌe. Jaꞌatɨ́ tɨ ayén tíꞌimuajcheꞌe, ayée pu cheꞌatá naꞌa een u Dios jemi tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ranáꞌamicheꞌe ɨ́ tɨ caí Dios púꞌeen. 5TcDAjta aꞌɨ́ɨn u Cɨríistuꞌu, aꞌɨ́jna tej jetzen arátacaꞌane tej iꞌi ruuri, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn huataseíjreꞌen mé jéjreꞌe, aj tu ti tiyen cheꞌatá tenaꞌa huataseíjreꞌen jamuan. Nain pu ayén naa tíꞌiseíireꞌe áꞌame huápɨꞌɨ mej mi naíjmiꞌi naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej mejmíꞌi tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa, ajta ɨ́ tɨ jéjcuacan jɨ́n seijreꞌe :SmDAyee xu huárɨni, aꞌiné xuꞌuri huácuii u Cɨríistuꞌu jamuan. Ajta, Cɨríistuꞌu pu amuaatéꞌɨne u ta japua u Dios jemi u sej jɨ́n ruuri xáꞌaraꞌani jemin. [R/DSetáꞌaj siyen tiúꞌumuaꞌati seꞌɨ́jna jɨmeꞌe u tɨ tejéꞌeseijreꞌe u ta japua. Caxu siyen senaꞌa tiúꞌumuaꞌati seꞌɨ́jna jɨmeꞌe u tɨ tíꞌiseijreꞌe íiyen chaanaca japua. DQ DAyee pu tiráꞌamitɨejteꞌe ɨ́ Dios ɨ́ sej seri seajtáhuaꞌa huatarúu jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu. Aꞌɨ́ɨ j pu jɨ́n, ayée pu ruxeꞌeveꞌe sej siyen tiúꞌumuaꞌati seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ tejéꞌeseijreꞌe u ta japua aꞌu tɨ Cɨríistuꞌu nain jɨ́n antiújmuaꞌaree u Dios jemi. wPgDAyej xaa neꞌu, ayée pu tihuáꞌamitɨejteꞌe tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ ayén een. Cɨ xɨee rɨ́ꞌɨ mú mé titeumuámuaꞌaree, cu xɨee tɨ tiꞌitiáꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe, cu xɨee puaíjtzi pu raatáꞌan ɨ́ ru jetze. Mɨ́ ajta, capu tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe sino ayée puꞌu mej mi huataúraꞌan rujɨ́ɨmuaꞌa manaꞌa micu./OWDNaíjmiꞌi tɨ́j naꞌa ɨ́ niuucari tɨ ayén een, naímiꞌi pu jɨ́meꞌen raxa tiꞌitɨ́ tɨ antipuáꞌari aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej raaxɨ́n. N%DAyee mú tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n: “Caxu raꞌajtamuáꞌamuateꞌen. Caxu raꞌajtácuaꞌan. Caxu raꞌajtémɨjhuaꞌan.” OMDCasiꞌi múꞌeen, Cɨríistuꞌu pu aꞌamua japua huaniú tɨ́ꞌɨj huamɨ́ꞌɨ, ajta camu chéꞌe tejáꞌamuaꞌaijteꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa ɨ́ seica ɨ́ teteca. Tɨ́ puaꞌa ayén, aꞌiné een jɨ́n siyen cheꞌatá senaꞌa tíꞌijrɨꞌɨre matɨ́j ɨ́ seica ɨ́ mej miyen tíꞌijxeꞌeveꞌe mej tejámuaataꞌaíjteꞌen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej meri tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa. L1DMuꞌuri mé rúurɨe meꞌɨ́jna ɨ́ taꞌanájca ɨ́ tej jetzen airáneajxɨꞌɨn, ɨ́ tej jetzen arátacaꞌane tej ti tiyen cheꞌatá tenaꞌa naímiꞌi huavaújseꞌen aꞌij tɨ Dios titatáꞌaca tɨ́j ajta tiújviꞌiraxɨꞌɨn ɨ́ cari táataꞌa jamuan. KDMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej huaꞌaráanajche mej rucɨɨniveꞌe jéjreꞌecɨtzeꞌe, aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca mú nuꞌu tíhuaꞌutateújtziꞌireꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej títetateí ɨ́ ta japua. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu huaꞌatáꞌacareꞌen miyen tejamuáꞌariꞌiran meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej seri raamuáꞌitɨ ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́ɨ mú xaa rucɨɨniveꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej mi nain tiuꞌutaxáj aꞌij mej nuꞌu tiuꞌuseíj aꞌij tɨ tíꞌeen u ta japua. Majta jeíhua ahuaújtzaahuateꞌen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa ɨ́ mej rujɨ́ɨmuaꞌa manaꞌa tirájteu. >JuDNaíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ ayén tíꞌeen, cu xɨee tɨ jaꞌatɨ́ huácɨen jetze áꞌucheꞌecan. Ayee pu tíꞌivaɨreꞌe tej ti tiyen ráamuaꞌaree aꞌij tɨ tejaꞌuréꞌenejsin. Mɨ́ ajta, ɨ́ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn tɨ́n, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen, aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. _I7DAꞌɨ́j pu jɨ́n, michéꞌe mi caí áꞌamuamuaireꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej tiúꞌucuaꞌani, aꞌij sej yeꞌí titeeyéꞌen, nusu aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa tɨ jetzen ayén nuꞌu ruxeꞌeveꞌe sej tiúꞌuyesten tɨ teꞌuteꞌitɨén ɨ́ máxcɨraꞌi, naꞌari tɨ teꞌaráꞌasti jaꞌanáj mej ruseꞌupi. IH DMajta meꞌɨ́n ɨ́ xɨéjniuꞌucari ɨ́ mej tíꞌaijta, majta ɨ́ mej títetateí ɨ́ ta japua, Cɨríistuꞌu pu huajáꞌuriiriꞌi ɨ́ mej jɨ́n antiújmuaꞌareerecaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu ajta huaꞌutatéviꞌiraste mé jéjreꞌe. Huaꞌaveꞌejáapuajméꞌe, pu aꞌiteájraa. Huaꞌutéemuaꞌitɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huamɨ́ꞌɨ ɨ́ cúruu jetze. Mej nuꞌu ráahuauni aꞌɨ́jna tɨ ɨ́ júteꞌe éꞌemeꞌecan GDAꞌɨ́ɨ pu xaa raꞌuréꞌuu aꞌɨ́jna tɨ téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa, ɨ́ tɨ jetzen ráꞌaxajtacaꞌa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen téjmi jetze tiꞌitɨ́j jɨ́n teꞌujpuáꞌajte, ɨ́ tej jɨ́meꞌen téꞌechaꞌɨɨcaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu antipuáꞌariꞌiraꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ráꞌutatai ɨ́ cúruu jetze jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. FD Aꞌájnáꞌɨmua, ayée xu éeneꞌe ɨ́ ru tzajtaꞌa, seúcheꞌe xu mɨꞌɨchite puꞌéeneꞌe ɨ́ Dios jemi, seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej auteájturaa u Dios jemi, seajta seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej caí miyen amuaꞌantisíjchixɨ ɨ́ áꞌamuanavi jetze. Mɨ ajta íjii, Dios pu ajtahuaꞌa amuaatatɨ́ste ɨ́ áꞌamuaxɨejniuꞌuca sej si aꞌutéꞌuu xáꞌaraꞌani ɨ́ Cɨríistuꞌu jamuan. Nain pu ari tejámuaatáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ sej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. ED Ayee pu tiráꞌamitɨejteꞌe ɨ́ Dios tɨ ayén tejamuáaruu setɨ́ꞌɨj huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa. Xɨee sej cu múꞌeen avaꞌujnáa ɨ́ Cɨríistuꞌu jamuan. Ayen cheꞌatá naꞌa tɨ́j sej múꞌeen aꞌitácɨɨne ɨ́ mɨꞌɨchite tzajtaꞌa jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu. Ayee pu een aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej múꞌeen ráꞌatzaahuateꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ muárɨꞌeriꞌiraꞌa Dios tɨ jɨ́n raꞌajjáj aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. DD Seajta múꞌeen, xuꞌuri raꞌaráꞌaste seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej raꞌantisíꞌicheca ɨ́ runavij. Mɨ seajta, caxu raꞌaráꞌaste seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej teteca miyen amuáaruu ɨ́ rumuájcaꞌa jɨmeꞌe sino Cɨríistuꞌu puꞌu ayén raꞌaráꞌaste múꞌejmi jetze meꞌecan tɨ́ꞌɨj huamɨ́ꞌɨ ɨ́ cúruu jetze. Aꞌɨ́ɨ ɨ pu nain amuáꞌariꞌiriꞌi ɨ́ sej jɨ́n aꞌij puaꞌa rɨjca tɨ ij caí chéꞌe tejámuaataꞌaíjteꞌen ɨ́ aꞌamua jetze. iCKD Ajta Dios pu ayén amuaanaíjmire ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi sej si ruuri xáꞌaraꞌani jemin. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Cɨríistuꞌu, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ taꞌanájca huáꞌa jemi matɨ́j menaꞌa puaꞌamé éꞌeseijreꞌe ɨ́ xɨéjniuꞌucari ɨ́ mej teꞌáijta, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej títetéꞌuꞌupuꞌu u ta japua. B D Ayee puꞌu, aꞌiné nain tɨ́j naꞌa tɨ Dios een, aꞌɨ́ɨ pu huateájturaa ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi ɨ́ ru jetze. #A?DRɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, caxu huaꞌatáꞌacareꞌen mej amuaatémuaꞌitɨn seica jɨmeꞌe niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌihuaꞌitaca. Ayee mú tíꞌijxeꞌeveꞌe mej mi miyen tejamuáꞌariꞌi ɨ́ sej jɨ́n téꞌatzaahuateꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej tirájteu rujɨ́ɨmuaꞌa, ɨ́ niuucari tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe. Aꞌɨ́jna, ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌa, camu aꞌij tirájteu ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi, sino ayée muꞌu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa tirájteu, naꞌari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌimuaꞌata meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej rájyeꞌirajcaꞌa ɨ́ jéjcua. .@UDSetáꞌaj siyen seꞌíjna jetze ucarute ɨ́ sej rájteuni ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi sej si siyen cheꞌatá senaꞌa teꞌutáviicuaꞌi tɨ́j cɨyej tɨ ajtanáanaꞌajme téteꞌɨmua chuaataꞌa. Xuꞌuri cɨ́j caj yaúꞌitɨe ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi. Setáꞌaj siyen tihuaújmuaꞌaten sej si yaúꞌitɨée xáꞌaraꞌani nain jɨmeꞌe, sej si jaítzeꞌe teꞌutáviicuaꞌi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej ráꞌatzaahuateꞌe aꞌij mej meri tejamuaamuáꞌate. Setáꞌaj seajta huápɨꞌɨ tiraatateújtziꞌireꞌen ɨ́ Dios. ?)DAꞌiné xuꞌuri autéjhuii sej ráꞌantzaahuateꞌen seꞌɨ́jna tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ iꞌi tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, setáꞌaj siyen rɨ́ꞌɨ titeetéꞌuuca aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe aꞌɨ́jna jemi. >DCanu xaa yeꞌeche aꞌamua jamuan, sino ayée nu yeꞌɨmuá yé huaca. Capu amɨ́n aꞌij. Jéihua nu amuaꞌatamuáꞌareeri yú ne tzajtaꞌa, cu xɨee nej cu vejliꞌi aꞌutéjvee múꞌejmi jemi. Jéꞌecan nu huatántemuaꞌaveꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej neri ramuaꞌaree ɨ́ sej rɨ́ꞌɨ ruꞌihuaamuaꞌa temuaꞌa naa, Seajta teꞌutáviicuaꞌi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej ráꞌatzaahuateꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. Dios pu nuꞌu huaꞌunaíjmireꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi ,=QDAyee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ij caí jaꞌatɨ́ amuaacuanamuan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ caí jéꞌiyecan jɨ́n namuajreꞌe. Y<+DNaíjmiꞌi ɨ́ tɨ ruxeꞌeveꞌe tej ti rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree, jaítzeꞌe pu titaatévaꞌɨrihuaꞌan caí tumin tɨ rúꞌavaata teástaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Cɨríistuꞌu, aꞌɨ́ɨ pu taatáꞌasin tej ti yaúꞌitɨée táꞌaraꞌani nain jɨmeꞌe, tej ti ráamuaꞌaree tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. ,;QDAyee nu een jɨ́n rɨcɨ mej mi huateújcaꞌane ɨ́ ru tzajtaꞌa, mej mi majta naíjmiꞌi ruꞌihuaamuaꞌa muáꞌaraꞌani temuaꞌa naa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej huaújxeꞌeveꞌe rujɨ́ɨmuaꞌa. Ayee nu raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ tihuáꞌacɨꞌɨti tiꞌitɨ́ tɨ jéꞌecan tihuaꞌutévaꞌɨrihuaꞌan mej mi yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani nain jɨmeꞌe, mej mi majta ráamuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna aꞌɨ́jna tɨ rúꞌavaata ɨ́ Dios jemi. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ iꞌi Cɨríistuꞌu. $: CDAꞌɨ́j nu jɨ́n niyen raxɨ́ꞌeveꞌe sej si ráamuaꞌaree nej aꞌamua japua tíꞌiteseꞌesin jeíhua. Ayee nu cheꞌatá nenaꞌa huáꞌa japua tíꞌiteseꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej Laodicea éꞌeche, neajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí jaꞌanáj naaseíj neneerime jetze. h9 KDAꞌɨ́j nu jɨ́n niyen caꞌanín jɨ́n tíꞌimɨjhuaca, neajta niyen tíꞌiteseꞌe nain jɨmeꞌe aꞌachú tɨ caj tínetáꞌaca ɨ́ caꞌaníjraꞌa, neajta nain jɨ́n ɨ́ nej jɨ́n áꞌancaꞌane./8 YDTeajta iteen, ayée tu tihuáꞌixaateꞌe ɨ́ teɨte aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huáruu aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. Naíjmiꞌica tu rɨ́ꞌɨ tiꞌixáateꞌe, teajta iyeꞌehuaritɨéecan jɨ́n tu tihuáꞌamuaꞌaten mej mi ráamuaꞌaree tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe tɨ tiuꞌutátuiireꞌen puaꞌa ayén tiꞌayajna nusu caí. Ayee tu een jɨ́n rɨcɨ tej ti urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n tiuꞌutátuiireꞌen ɨ́ Dios jemi aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tetɨ́ꞌɨj huáꞌanviꞌitɨn naíjmiꞌica ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi. `|{yxvRt4srDqVonnlIl8h_g3ecba`?^\[ZYXXVU RQOQ>MyMhJnIFH#HFFDB[A @>b=i<\;F: 9087;54k30/.+0*$(#&%$W#"!{!j5Tb> w # n] o 0Caxu siyen taꞌaruu aꞌiné tɨ puaꞌa siyen huárɨni, aꞌij pu puaꞌa áꞌamuaruuren ajta secaí nain jɨ́n áꞌuveti. Mɨ́ seajta múꞌeen, setáꞌaj nain jɨ́n araújcaꞌanen seꞌɨ́jna jetze ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Kn0Aꞌɨ́j xu jɨ́n, caxu seɨcɨé me títeumuámuaꞌaree sino ayée xu ahuaújcaꞌanen sej si siyen yaúꞌitɨée xáꞌaraꞌani aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ tavástaraꞌa. Zm-0Setáꞌaj siyen ahuaújcaꞌanen sej si nain jɨ́n siyen huárɨni aꞌij tɨ tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn íjii tɨ auj huaxɨ́ꞌepɨꞌɨn aꞌiné aꞌij puaꞌa mú miyen rɨcɨ ɨ́ mej huáteemua íjii. ulc0Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, sej si siyen rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ me títeumuámuaꞌaree. Caxu siyen ꞌeeneꞌen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨcɨé me títeumuámuaꞌaree. "k=0 Mɨ́ ajta, naíjmiꞌi pu huataseíjreꞌesin aꞌij tɨ een tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ raatétatzaviꞌi, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ tatzari, nain pu jɨ́n tíꞌiseijrata aꞌij tɨ een. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n:Huatájɨsi mɨ pej iꞌi cutzú.Ajta ajchesi amájna huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite.Ajta aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu pu muatétatzaviꞌira. j0 i90 Caxu aꞌatzu huaꞌajteánaxcan huáꞌa jemi ɨ́ mej miyen aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ ɨ́ mej tɨ́caꞌamisteꞌe áꞌujujhuaꞌan, sino ayée xu huaꞌutaseíjrateꞌen tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe aꞌij mej rɨcɨ, aꞌiné ayée pu tiuꞌutéviꞌirasteꞌe tɨ jaꞌatɨ́ ayén tíꞌixajta aꞌij mej avíitzi jɨ́n rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí jaꞌatɨ́ áꞌastijreꞌe. h0 ~gu0 Setáꞌaj seajta ráahuauni sej yaúꞌitɨée xáꞌaraꞌani aꞌij sej rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios. f0 Ayee mú xaa neꞌu rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ ɨ́ mej néeristeꞌe áꞌujujhuaꞌan mej miyen nain jɨ́n rɨcɨ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn jɨmeꞌe, majta miyen rɨcɨ aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe, ajta tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe seijreꞌe. >eu0Aꞌájnáꞌɨmua xu seajta siyen titetiújchaꞌɨɨcaꞌa matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tɨ́caꞌamisteꞌe áꞌujujhuaꞌan. Mɨ́ seajta íjii, ayée xu een matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej néeristeꞌe áꞌujujhuaꞌan. Ayee xu seri ꞌeen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Cɨríistuꞌu aꞌamua japua huaniú. Aꞌɨ́j xu jɨ́n, seuj siyen rɨ́ꞌɨ huárɨni matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej néeristeꞌe áꞌujujhuaꞌan. Dd0Aꞌɨ́j xu jɨ́n, caxu huaꞌajteánaxcan aꞌɨ́mej. Ic 0Caxu raatáꞌacareꞌen tɨ jaꞌatɨ́ amuáacuanamua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ huaꞌitzi naꞌa púꞌeen, aꞌiné Dios pu jeíhua huápɨꞌɨ puaíjtzi huaꞌutáꞌasin aꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen tíꞌihuaꞌitaca. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej caí ráꞌastijreꞌe ɨ́ Dios. Sb0Jee xaa neꞌu, ayée pu tiꞌayajna, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén aꞌij puaꞌa tíꞌitevistáa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌaten nusu aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa mé teuúmuaꞌaree caꞌɨ́n aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huápɨꞌɨ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨ, capu jaꞌanáj racɨꞌɨti tɨ aꞌɨ́jna aꞌuun aꞌuteárute Dios tɨ éꞌeseijreꞌe aꞌájna ɨ́ xɨcájraꞌa tɨ jetzen tiuꞌutaꞌaíjta aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu, aꞌiné aꞌɨ́ɨn tɨ huápɨꞌɨ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨ, ayée pu seijreꞌe ɨ́ Dios jemi tɨ́j seɨ́j tɨ ayén ranaꞌamiche tiꞌitɨ́ tɨ caí Dios pɨ́rɨcɨ. Xa)0Caxu seajta huaꞌatáꞌacareꞌen mej miyen tíꞌixajta niuucari jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa namuajreꞌe naꞌari tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe nusu ɨ́ mej jɨ́n titéꞌexɨeehuariꞌi. Capu aꞌatzu iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn mej miyen aꞌij puaꞌa tíꞌitejeeve sino michéꞌe rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios. `0Caxu aꞌatzu raatáꞌacareꞌen tɨ ayén huárɨni múꞌejmi tzajtaꞌa sej huaújxanaꞌacɨraꞌaten naꞌari sej tiꞌitɨ́ jɨ́n aꞌij puaꞌa huárɨni nusu sej huápɨꞌɨ ranecuaꞌatze ɨ́ tumin. Capu xaa neꞌu ayén tiraavíjteꞌe mej miyen huárɨni aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios, ɨ́ tɨ huaꞌutehuii ɨ́ ru jemi. {_o0Setáꞌaj siyen rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej huaújxeꞌeveꞌen aꞌiné Cɨríistuꞌu pu ayén cheꞌatá naꞌa taataxɨ́ꞌeve. Aꞌɨ́ɨ pu huataújmuaɨꞌɨvejtacaꞌa ta jetze meꞌecan ɨ́ Dios jemi. Aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios, aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén éeneꞌe seijreꞌe tɨ́j muaɨꞌɨvéjri tɨ naa teáarɨ́ꞌe u ta japua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ayén ta jetze meꞌecan huaniú. ^ }0Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen titeꞌehuaújcaꞌanen sej si siyen rɨ́ꞌɨ titeꞌurarɨ́ꞌeeneꞌen ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌij tɨ teꞌurarɨ́ꞌen ɨ́ Dios, aꞌiné xuꞌuri yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios tɨ jáꞌamuaxeꞌeveꞌe. ]'0 Setáꞌaj rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ, seajta ahuaújcuꞌuven seɨ́j seajta seɨj. Setáꞌaj siyen tiuꞌutaúruuniꞌi seɨ́j seajta seɨj aꞌiné Dios pu ajta tejámuaatáꞌuuniꞌiriꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Cɨríistuꞌu aꞌamua japua huaniú.w\g0Setáꞌaj raatapuáꞌajta nain jɨmeꞌe ɨ́ sej jɨ́n aꞌij puaꞌa mé titeumuámuaꞌaree, naꞌari ɨ́ sej jɨ́n tíꞌijaaxɨejteꞌe nusu ɨ́ sej jɨ́n níniuꞌucacu caꞌɨ́n ɨ́ sej jɨ́n huaꞌatajíꞌivi ɨ́ teɨte o sej jɨ́n aꞌij puaꞌa tihuáꞌaxa. Nain tɨ́j naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa een, setáꞌaj siyen raatapuáꞌajta. n[U0Caxu seajta aꞌij puaꞌa tiraatáꞌan ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́jna tɨ rujɨ́ɨmuaꞌa amuaatéhuii ajta naꞌa caí tejaꞌuréꞌenen aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen Dios amuaꞌirátuaasin. Z}0Caxu tiꞌitɨ́ xajta tɨ aꞌij puaꞌa namuajreꞌe, ajta tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe sino aꞌɨ́j xuꞌu huataxáj ɨ́ niuucari tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huaꞌatévaꞌɨri mej mi jaítzeꞌe yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani aꞌij tɨ tihuáꞌaturaateꞌe, tɨ ij ajta rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej ranamua. WY'0Ajta aꞌɨ́jna tɨ tiꞌinahuaꞌara, ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ caí chéꞌe tíꞌinahuaꞌaj sino chéꞌe rumuájcaꞌa jɨ́n tiuꞌumuárɨꞌen tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij tiratévaꞌɨri tɨ ij ayén tiꞌitɨ́ huamuáꞌitɨn ɨ́ tɨ jɨ́n huaꞌutévaɨreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Xw0Tɨ́ puaꞌa siyen tiꞌitɨ́j jɨ́n huataníniuꞌucacu, caxu seꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitɨ́j jɨ́n auteáturaaveꞌen ɨ́ Dios jemi. Caxu seajta siyen áꞌateeviꞌin sej seri níniuꞌucacu tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe. Ayee nu tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe sej caí raatáꞌasin tɨ aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu ayén avíitzi jɨ́n huataseíjreꞌen múꞌejmi tzajtaꞌa. W0V+0Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén ruxeꞌeveꞌe sej raatapuáꞌajta sej caí siyen tiúꞌujcuanamua, sino ayée xu jéꞌiyecan jɨ́n tiraataꞌixaateꞌen ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi, aꞌiné naímiꞌi tu seɨj tenaꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen. Uy0Ajta, sej si siyen huaujjéjcuareꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej mé titeumuámuaꞌaree sej si siyen rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ aꞌij tɨ tejámuaaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi sej si siyen ꞌeeneꞌe xáꞌaraꞌani tɨ́j ɨ́ Dios tɨ nain jɨ́n ayén rɨcɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe, ajta aꞌɨ́ɨ pu urarɨ́ꞌen. T0jSM0Ayee pu tejamuaamuáꞌate aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej sejmíꞌi titetiújchaꞌɨɨcaꞌa, sej si yáꞌuhuaꞌaxɨn aꞌij sej sejmíꞌi titetiújchaꞌɨɨcaꞌa, aꞌiné ayée pu aꞌij puaꞌa áꞌamuaruurejcaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ áꞌamuacuanamuajcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ áꞌamuamuaꞌatziiraꞌa tɨ tíꞌihuaꞌitaca. 0RY0Ayej neꞌase xuꞌuri ráamuaꞌareeriꞌi, tɨ ajta aꞌɨ́ɨn tejamuaamuáꞌate tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌij tɨ een aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Jesús. 6Qe0Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu siyen raamuáꞌa seꞌɨ́jna jemi ɨ́ Cɨríistuꞌu, sej si siyen cheꞌatá senaꞌa aꞌij puaꞌa huárɨni matɨ́j aꞌɨ́ɨme. lPQ0Camu chéꞌe rutéviꞌiraꞌa. Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen huataúraꞌa mej miyen huárɨni aꞌij tɨ tihuáꞌamitɨejteꞌe, tiꞌitɨ́ tɨ huaꞌaráanajche ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa mej mi nain jɨ́n tiúꞌuxanaꞌacɨraꞌaten. Majta meꞌɨ́n, camuchéꞌe áꞌujcuꞌuvée ráahuausin mej majtáhuaꞌa miyen aꞌij puaꞌa huárɨni. O-0Camu rɨ́ꞌɨ tiyeúꞌitɨe, majta aꞌɨmuá mú aꞌuteájturaa aꞌu tɨ caí éꞌeseijreꞌe ɨ́ Dios tɨ iꞌi ruuri, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí ramuaꞌaree aꞌij tɨ een ɨ́ Dios jemi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej raꞌantaná ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca. :Nm0Aꞌɨ́j nu jɨ́n, niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Ayee nu tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jetze meꞌecan sej si caí chéꞌe siyen titetiújchaꞌɨɨ matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan. Capu tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa. }Ms0Ajta aꞌɨ́jna jetze, naíjmiꞌica pu ayén vaujsiꞌi ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa, ajta naíjmiꞌi mú tiújviꞌiraxɨꞌɨsin nainjapua tɨ́j manaꞌa mej antiújnaꞌamiche. Ayee pu téꞌeme aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huaújxeꞌeveꞌen seɨ́j majta seɨj, ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe matɨ́j manaꞌa puaꞌamé miyen tíꞌimuarɨꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tihuaꞌucɨ́ꞌɨ seɨ́j ajta seɨj. Aꞌɨ́ɨ mú nuꞌu jéjcuatzeꞌen seijreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi L 0Mɨ́ teajta iteen, ayée tu tiꞌixáata táꞌajuꞌun jéꞌiyecan jɨmeꞌe aꞌiné tétaxeꞌeveꞌe. Ayee tu een jɨ́n huarɨ́n, aj tu xaa nain jɨ́n títaviꞌiraxɨꞌɨsin jamuan ɨ́ tɨ tamuꞌúu púꞌeen, tɨ iꞌi Cɨríistuꞌu. kKO0Ayee tu teajta teꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́n, catu chéꞌe tiyen ꞌéeneꞌe táꞌajuꞌun matɨ́j ɨ́ tɨꞌɨríi mej manaꞌa tejáꞌunamuajran, meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí xɨ ramuaꞌaree yee ayée pu tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn o capu ayén tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn. Catu chéꞌe tiyen chaꞌa tenaꞌa titeejúꞌun tɨ́j ɨ́ jaitɨri tɨ aꞌɨ́ɨn eeca ayén ráatajchi aꞌu tɨ naꞌa pújmeꞌen. Capu chéꞌe rɨꞌɨríista aꞌame mej mi miyen cháꞌa manaꞌa titáacuanamuan meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tihuaꞌaráanajche mej titáꞌixaateꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca ɨ́ mej raayɨ́ꞌɨtɨ temuaꞌa naa mej jɨ́n eꞌihuácuanamuan meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huaꞌitzi naꞌa púꞌeen. (JI0 Ayee tu een jɨ́n huarɨ́n, aj tu xaa eꞌaráꞌasti tej ti seɨ́j tenaꞌa jɨ́n ráꞌantzaahuateꞌen, tej ti tiyen cheꞌatá tenaꞌa ráamuaꞌati teꞌɨ́jna tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios. Aj tu xaa, nain jɨ́n teri huavaújse aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej teri tiuꞌunaíjmire aꞌij tɨ Cɨríistuꞌu titaaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi tej ti tiyen ꞌeeneꞌen tɨ́j ajta aꞌɨ́ɨn een. I0 Ayee pu een jɨ́n huaꞌantíhuau mej mi rɨ́ꞌɨ huáꞌuruuren ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej huatéꞌuu ɨ́ Dios jemi, mej mi aꞌɨ́ɨme majta tiuꞌutévaɨreꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej mi tiújviꞌiraxɨꞌɨn jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu. H90 Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ seica antíhuau, mej mi teꞌenteárute meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, ajta seica, mej mi miyen tiuꞌutévaɨreꞌen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tiuꞌutaxáj Dios jetze meꞌecan. Aꞌɨ́ɨ pu ajta seica antíhuau mej mi miyen áꞌujujhuaꞌaneꞌen mej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirátuaasin, ajta seica, mej mi miyen meꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌareere mej mi rɨ́ꞌɨ tihuáꞌuchaꞌɨn ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri. Ajta seica, aꞌɨ́ɨ pu ayén tihuaꞌutáꞌa mej mi tihuáꞌumuaꞌaten ɨ́ teɨte. cG?0 Aꞌɨ́jna tɨ yé veꞌecáane, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ aꞌuun aꞌujnéj annáꞌɨmua u ta japua tɨ ij raanaíjmireꞌen tɨ́j naꞌa tɨ tiꞌipuaꞌamé tɨ nainjapua tíꞌiseijreꞌe. Ajta aꞌíjna i niuucari tɨ ayén raxa yee: “Aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu aꞌujnéj u ta japua”, ¿aꞌiné huataújmuaꞌa aꞌíjna? ¿Ni qui ayén huataújmuaꞌa yee aꞌɨ́ɨ pu ajta amuacaí yé veꞌecáane íiyen chaanaca japua? Jee xaa neꞌu, ayée pu tiꞌayajna tɨ ayén huataújmuaꞌa. E0Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n:Tɨ́ꞌɨj nuꞌu aꞌɨ́ɨn aꞌujnéj u ta japua, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu huajaꞌuviꞌitɨ́ aꞌɨ́mej tɨ ij huaꞌiteáanan naíjmiꞌica ɨ́ tɨ huaꞌutéemuaꞌitɨ.Aꞌɨ́ɨ pu ajta nuꞌu huaꞌuréꞌepijte aꞌɨ́mej ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n rɨ́ꞌɨ tíhuájchaꞌɨɨcaꞌa. \D10Ajta itejmi, ayée pu títaatapuaíjve ɨ́ Cɨríistuꞌu seɨ́j ajta seɨj aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n rɨ́ꞌɨ tíꞌitachaꞌɨɨcaꞌa aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn titaaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi. C0Ajta seɨ́j puꞌu ɨ́ Dios, ɨ́ tej naímiꞌi rájyaꞌupua. Aꞌɨ́ɨ pu nain jɨ́n antiújmuaꞌaree. Aꞌɨ́ɨ pu ajta nain jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe tɨ́ꞌij nain tiuꞌunaíjmiꞌireꞌen. Aꞌɨ́ɨ pu ajta naíjmiꞌi jemi seijreꞌe itejmi jemi. UB#0Seɨ́j puꞌu ɨ́ tavástaraꞌa, ajta seɨ́j puꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tej ráꞌatzaahuateꞌe, ajta seɨ́j puꞌu jɨ́n ɨ́ niuucajtzeꞌen ɨ́ mej jɨ́n muáɨꞌɨvijhuacaꞌa. 9Ak0Ayee puꞌu tíꞌeen, aꞌiné seɨ́j muꞌu ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen ɨ́ mej yen seijreꞌe, ajta seɨj puꞌu ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Ayee pu cheꞌatá naꞌa een tɨ seɨ́j naꞌa aꞌɨ́jna sej jetzen rachúꞌeveꞌe aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n amuaatajé ɨ́ Dios. @0Setáꞌaj huateújcaꞌanen sej si seuj seɨ́j senaꞌa teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeeneꞌen aꞌiné aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ tejamuáaseɨreꞌesin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ari amuaꞌanpuáꞌajte. ? 0Sej si caí tiꞌitɨ́j jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌe sino ayée xuꞌu cumu sej caí tiꞌitɨ́j jɨ́n tiꞌitéjvee. Sej si huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn sej si teꞌutáviicuaꞌi seɨ́j seajta seɨj aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej huaújxeꞌeveꞌen. u> e0Aꞌɨ́j nu jɨ́n, inee, i nej aiteánamiꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej ravaɨreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa, ayée nu tejáꞌamuahuavii sej si siyen rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe aꞌiné Dios pu amuaatajé. =%0Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ jeíhua huápɨꞌɨ raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén huárɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej caí raayɨ́ꞌɨtɨ tej rahuavii nusu tɨ caí ayén titáꞌamitɨejteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌimuarɨꞌe ɨ́ ta tzajtaꞌa ɨ́ rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨmeꞌe, tichéꞌe tiyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan aꞌu tej eꞌetítaseꞌɨri ɨ́ jemin. Jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús, tichéꞌe tiyen cheꞌatá tenaꞌa rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Yee pu icu. Chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen.<0J; 0Jee xaa neꞌu, ayée nu tíꞌijhuavii múꞌejmi jɨmeꞌe sej si siyen ráamuaꞌaree ɨ́ tɨ jɨ́n Cɨríistuꞌu jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, aꞌɨ́jna tɨ caí ámitɨeereꞌe nain jɨmeꞌe, tɨ́ꞌij aꞌuun aꞌuteáturan múꞌejmi jemi naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n Dios amuaanaíjmireꞌen. F:0Ayee nu neajta tíꞌijhuavii sej si siyen amuacaí huaújxeꞌeveꞌen nain jɨmeꞌe, sej si seajta siyen nain jɨ́n teꞌutáviicuaꞌi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej huápɨꞌɨ huaújxeꞌeveꞌen, sej si seajta áꞌiyen seꞌɨ́jna jetze araújcaꞌanen ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios sej si ráamuaꞌaree nain jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n Cɨríistuꞌu jáꞌamuaxeꞌeveꞌe. Tɨ́j naꞌa aꞌu tɨ éꞌeseijreꞌe aatéꞌɨmua, ajtepuáꞌɨmua, aacɨ́ꞌɨmua, aꞌɨ́ɨ pu xaa aꞌuun eꞌaráꞌasti tɨ ij aꞌuun amuaaxɨ́ꞌeveꞌen. 90Ayee nu tíꞌijhuavii tɨ aꞌɨ́ɨn Dios caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌan ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa sej si siyen seꞌɨ́jna jetze araújcaꞌanen ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn Dios ajta ayén rɨ́ꞌɨ tejáꞌamuachaꞌɨɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn amuaaréꞌepijte aꞌɨ́jna tɨ naa jeꞌicáj tíꞌiseijreꞌe ɨ́ jemin, tɨ ij aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu aꞌuun aꞌuteáturan múꞌejmi jemi, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen ráꞌastijreꞌe. 80P70Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen títunuta jemin ɨ́ tej rájyaꞌupua ɨ́ tej jetzen raꞌancuréꞌa aꞌij tɨ huataújmuaꞌa seɨj ajta seɨj ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen, ɨ́ mej u júteꞌe éꞌeseijreꞌe, majta ɨ́ mej yen chaanaca japua huachéjme, matɨ́j manaꞌa puaꞌamé ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen ɨ́ Dios. 60570 Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuahuavii, sej caí ruxɨéemɨsteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen tirajpuaíjtzi múꞌejmi jetze meꞌecan, aꞌiné jeíhua pu huápɨꞌɨ tejáꞌamuacɨꞌɨti tɨ ayén tíꞌineruure. Cɨríistuꞌu pu núꞌu taxeꞌeveꞌe $4A0 Aꞌiné tuꞌuri ráꞌatzaahuateꞌe teꞌɨ́jna, ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu huamɨ́ꞌɨ ta jetze meꞌecan, aꞌɨ́j pu jɨ́n ari rɨꞌɨrí tej ti caí tíꞌitziɨɨneꞌe jaꞌanáj tɨ naꞌa teꞌuun eꞌaráꞌasti ɨ́ Dios jemi. v3e0 Ayee pu tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare mej mi miyen raꞌantícuuna aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ rúꞌavaatacaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri u teyujtaꞌa mej mi aꞌɨ́mej huaꞌuseíj ɨ́ mej tíꞌaijta u ta japua, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiꞌitɨ́j jɨ́n antiújmuaꞌaree aꞌuun tɨ Dios éꞌeseijreꞌe, mej mi miyen ráamuaꞌaree tɨ caí tíꞌiseicaj naꞌa ɨ́ Dios tɨ jɨ́n ayén huarɨ́j ɨ́ rumuaꞌatzíiraꞌa jɨmeꞌe, aꞌɨ́jna tɨ jéjcua ɨmuá ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ari raꞌanticɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi tavástaraꞌa púꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu ta japua huaniú. 20 A1{0Ayee pu een, nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ tɨ jaítzeꞌe caí ruxeꞌeveꞌe mecaí ɨ́ seica ɨ́ mej cɨ́lieen jɨ́n títetéꞌuꞌupuꞌu ɨ́ Dios jemi. Capu amɨ́n aꞌij, aúcheꞌe pu Dios ayén rɨ́ꞌɨ tinájchaꞌɨɨ tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n tinaaꞌíjca nej ni tihuaꞌutáꞌixaateꞌen neꞌɨ́ɨmej ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan mej mi ráamuaꞌaree aꞌij tɨ een Cɨríistuꞌu jemi tɨ tíꞌiseijreꞌe, tɨ caí ámitɨeereꞌe naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tiꞌipuaꞌamé tɨ tíꞌitacɨꞌɨti aꞌɨ́jna jemi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe, nej ni tihuaꞌutáꞌixaateꞌen naíjmiꞌica temuaꞌa naa aꞌij tɨ Dios tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare aꞌij tɨ téꞌeme aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ rúꞌavaa. Jéjcua ɨmuá tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene, aꞌɨ́ɨ pu rúꞌavaatacaꞌa ɨ́ Dios jemi, ɨ́ tɨ nain tiúꞌutaahuacaꞌa tɨ́j naꞌa tiꞌipuaꞌamé tɨ tíꞌiseijreꞌe. 00 ,/Q0Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen teꞌenteájrupi neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen tíꞌivaɨreꞌe nej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨ pu ayén rɨ́ꞌɨ tinájchaꞌɨɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén naatapuaíjve ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe nej ni niyen tiuꞌumuárɨꞌen neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ Dios. . 0Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ rúꞌavaatacaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan, ayée pu tihuáꞌacɨꞌɨti jamuan aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, mej mi naímiꞌi anteújseɨreꞌen mej mi miyen ꞌeeneꞌen mej seɨ́j manaꞌa teɨtestemuaꞌameꞌen puꞌéeneꞌe muáꞌaraꞌani, mej mi naímiꞌi raꞌancuréꞌan aꞌɨ́jna tɨ teꞌataújratziiriꞌi tɨ ayén rɨníicheꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. X-)0Capu xaa neꞌu huaꞌutaseíjrate aꞌɨ́mej ɨ́ seica ɨ́ teɨte ɨ́ mej caí chéꞌe yeꞌe jáꞌahuaꞌacaꞌa, ɨ́ mej jéjcua ɨmuá seijreꞌecaꞌa. Mɨ́ ajta íjii, aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén huaꞌutaseíjrate aꞌɨ́mej ɨ́ mej huatéꞌuu ɨ́ Dios jemi mej mi miyen tiraatévaɨreꞌen. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén tíhuaꞌutaseíjrate aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. ,0Setɨ́ꞌɨj raꞌujíiven aꞌij nej tejáꞌamuayuꞌuseꞌe neꞌíjna jetze i yuꞌuxari, aj xu xaa yaúꞌitɨée xáꞌajuꞌun aꞌij nej tiyeúꞌitɨe temuaꞌa naa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rúꞌavaatacaꞌa aꞌɨ́jna jetze ɨ́ Cɨríistuꞌu. ;+o0Nuꞌuri cɨ́j caj tejámuaatáꞌitɨiiriꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios naataseíjrate mé jéjreꞌe tiꞌitɨ́ tɨ pɨ́rɨcɨ ɨ́ tɨ rúꞌavaatacaꞌa ɨ́ jemin. L*0Tij secaí seri ráanamuajriꞌi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ayén rɨ́ꞌɨ tinaateájtuaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tinaaꞌíjca nej ni tejámuaatáꞌixaateꞌen múꞌejmi. &) G0Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen rɨcɨ inee, i nej iꞌi Pablo, i nej neajta aiteánamiꞌi neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej tíꞌivaɨreꞌe jemin ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe múꞌeen mɨ sej caí Israél jetze ajtémeꞌecan. (0Seajta múꞌeen, jetzen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu, múꞌeen xu seajta tiújviꞌiraxɨꞌɨsin sej si siyen tíꞌivaɨreꞌe xáꞌaraꞌani tɨ́j chiꞌij tɨ jetzen huiirájcati ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Dios.k'O0Naímiꞌi tu títaviꞌiraxɨꞌɨsin jetzen teꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu, teajta naímiꞌi tu huatéejuꞌu táꞌajuꞌun tej ti tiyen tíꞌivaɨreꞌe táꞌaraꞌani tɨ́j teyuu tɨ jetzen Dios huiirájcati. &y0Naíjmiꞌi tu tíꞌivaɨreꞌe táꞌajuꞌun tɨ́j seɨ́j ɨ́ chiꞌij tɨ tzajtaꞌan éꞌeseijreꞌe ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ huaꞌutajé ɨ́ Jesús, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej mejmíꞌi tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan, ayée mú tíꞌivaɨreꞌe muáꞌajuꞌun tɨ́j tetej tɨ japuan ájtaavijhua ɨ́ jaxuꞌu. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tetej tɨ esquineero jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe. %0Aꞌɨ́j xu jɨ́n caí chéꞌe seꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan naꞌari aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí aꞌij rumuari, sino xuꞌuri huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej aꞌutéꞌuu ɨ́ Dios jemi. Jee xaa neꞌu, xuꞌuri huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ mej teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios. M$0Ayee puꞌu, Cɨríistuꞌu ta japua huaniú, tej ti, i tej huaꞌapua, seɨ́j tenaꞌa jɨ́n ɨ́ xɨéjniuꞌucari tiyen jamuan tiuꞌutaxáj teꞌɨ́jna jamuan ɨ́ tej rájyaꞌupua. # 0Aꞌɨ́ɨ pu mú paꞌuvéꞌemej tɨ i ayén tejámuaatáꞌixaateꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ jɨ́n amuaꞌanpuáꞌajteꞌen mɨ sej aꞌɨmuá aꞌutéꞌuucaꞌa. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej vejliꞌi seijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ jɨ́n ajta huaꞌutéepuaꞌajte aꞌɨ́mej. I" 0Aꞌɨ́j pu ajta jɨ́n ayén huarɨ́j tej ti teajtáhuaꞌa aꞌutéꞌuu táꞌaraꞌani ɨ́ Dios jemi ɨ́ tej huaꞌapua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ rutevij ɨ́ mej ráꞌutatai ɨ́ cúruu jetze. Ayee pu een jɨ́n huarɨ́j, aꞌɨ́ɨ pu raꞌantipuáꞌajte ɨ́ tej jɨ́n tanéꞌusiꞌiteꞌecaꞌa. M!0Aꞌɨ́ɨ pu raꞌantipuáꞌajte ɨ́ rutevij jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, nain jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n tihuáꞌaꞌijmɨira. Ayee pu een jɨ́n huarɨ́j tɨ ij ayén huáꞌuruuren ɨ́ ru jetze aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌapua mej mi seɨ́j manaꞌa teɨtestemuaꞌameꞌen puꞌéeneꞌe muáꞌaraꞌani. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutéepuaꞌajte ɨ́ mej huaꞌapua. t a0Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ taꞌanpuáꞌajte yú tatzajtaꞌa naíjmiꞌica múꞌejmi, ajta itejmi. Aꞌɨ́ɨ pu ayén táaruu tej ti tiyen seɨj tenaꞌa teɨtestemuaꞌameꞌen puꞌéeneꞌe táꞌaraꞌani. Aꞌɨ́ɨ pu raatéꞌuu aꞌɨ́jna tɨ teꞌentanámiꞌihuacaꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ tej jɨ́meꞌen tanéꞌusiꞌiteꞌecaꞌa. (I0 Mɨ́ ajta íjii, mɨ sej aꞌɨmuá aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌu tej teajta iteen jéꞌeseijreꞌecaꞌa, xuꞌuri vejliꞌi huatéꞌuu téjmi jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu ayén aꞌamua japua huaniú aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ruxuureꞌe airáaxɨre. U#0 Aꞌɨ́j pu jɨ́n caxu siyen yáꞌuhuaꞌanan tɨ aꞌájnáꞌɨmua ayée xu ꞌeeneꞌe sej caí Cɨríistuꞌu jemi huatéꞌuuca. Ajta múꞌeen xu caí huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen huataújmuaꞌa tɨjɨ́n: “I tej raꞌantisíꞌiche ɨ́ tanavij”; ayée mú amuaatamuáꞌa múꞌejmi tɨjɨ́n “Mɨ́ sej caí siyen raꞌantisíꞌiche ɨ́ runavij.” Ayee mú tejáꞌamuaxa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Caxu seajta yáꞌuhuaꞌanan tɨ aꞌájnáꞌɨmua, ayée xu caí ajtémeꞌecantacaꞌa aꞌɨ́mej jetze ɨ́ tɨ Dios huáꞌa jemi raateájtuaa ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi tɨ ayén rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan. Capu ajta méꞌe jáꞌahuaꞌacaꞌa ɨ́ sej jɨ́n rachúꞌeveꞌen. Ajta, capu huataseíjre múꞌejmi jemi ɨ́ Dios íiyen chaanaca japua. 0 K0 Ayee puꞌu naꞌa, aꞌiné teen tu teꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Dios ayén ruseɨ́j táaruurejsin aꞌij tɨ tiráꞌamitɨejteꞌe. Jéjcuacan pu ayén táaruu ɨ́ tatzajtaꞌa jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús tej ti tiyen huárɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn amuacaícan rɨ́ꞌɨ tiráaruu téjmi jɨmeꞌe. Cɨríistuꞌu pu taꞌanpuáꞌajte yú tatzajtaꞌa N0 Tɨ́ꞌij caí jaꞌatɨ́ áꞌujtzaahuateꞌe, aꞌɨ́j pu jɨ́n caí rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ ruseɨ́j raamuáꞌitɨn aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn jɨ́n rɨcɨ. 0Aꞌɨ́ɨ pu amuaꞌirájtua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ tejamuájchaꞌɨɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ráꞌantzaahua. Dios pu ayén amuaatáꞌa ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Caxu rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa aꞌij tirájteu. X)0Ayee pu een jɨ́n huarɨ́j tɨ ij ayén éeneꞌe áꞌaraꞌani tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu taataseíjrateꞌesin tɨ rɨ́ꞌɨ huápɨꞌɨ titájchaꞌɨɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ta japua huaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. jM0Ajta, Dios pu taajɨ́ste jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu. Aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́jna jamuan án tajaꞌuráꞌatzacaꞌa aꞌujna u júteꞌe aꞌu tɨ tíꞌaijta aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. ?w0Tetɨ́ꞌɨj teuj tiyen éeneꞌe tej mɨꞌɨchicaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin, aꞌɨ́ɨ pu taatarújte jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu. Aꞌɨ́ɨ pu amuaꞌirájtua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huápɨꞌɨ rɨ́ꞌɨ tejamuájchaꞌɨɨ ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. )K0Mɨ́ ajta Dios, aꞌɨ́ɨ pu jeíhua huápɨꞌɨ taataxɨ́ꞌeve. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, naa pu táꞌancuꞌuvajxɨ ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. -0Teajta iteen, amuacaícan tu naímiꞌi tiyen huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa aꞌɨ́mej. Ayee tu cheꞌatá tenaꞌa ráꞌastijreꞌecaꞌa aꞌij tɨ titáꞌamitɨejteꞌecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tiꞌitɨ́ tɨ huanéj ɨ́ ta jetze nusu tiꞌitɨ́ tɨ huataseíjre ɨ́ tamuaꞌatzíiraꞌa jɨmeꞌe. Tɨ́j naꞌa tɨ seijreꞌecaꞌa ɨ́ ta jetze, teen tu raatáꞌacareꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn titaataꞌaíjteꞌen. Ayee tu éeneꞌecaꞌa matɨ́j ɨ́ seica ɨ́ tɨ Dios puaíjtzi huaꞌutáꞌasin. 0Ayee xu aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨcaꞌa setɨ́ꞌɨj seuj siyen rɨjcaa aꞌij mej rɨcɨ íjii aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen japuan seijreꞌe ɨ́ chaanaca japua. Aꞌájnáꞌɨmua aꞌɨ́j xu siyen áꞌastijreꞌecaꞌa seꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa een tɨ ajta aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree tɨ ayén tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej xɨéjniuꞌucari púꞌeen ɨ́ mej seijreꞌe eeca tzajtaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ ari tíꞌimuarɨꞌe huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí jaꞌatɨ́ áꞌastijreꞌe. H 0Seajta múꞌeen, ayée xu ꞌeeneꞌe sej mɨ́ꞌɨchicaꞌa ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ sej aꞌij puaꞌa rɨjcaa. Q 0Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri, ayée mú cheꞌatá manaꞌa ajtémeꞌecan aꞌɨ́jna jetze ɨ́ huaꞌamuꞌúu tɨ́j jaꞌatɨ́ ratéhuaꞌiraꞌa ɨ́ ru jetze, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta huaꞌamuꞌúu púꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌanaijmireꞌen nain jɨmeꞌe. Aꞌiné aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ raanaíjmireꞌen tɨ́j naꞌa tɨ éꞌeseijreꞌe tɨ Dios raatétaahuacaꞌa.i M0Ajta aꞌɨ́ɨn Dios, aꞌɨ́ɨ pu raatáꞌa tɨ Cɨríistuꞌu nain jɨ́n antiújmuaꞌareere, ajta aꞌɨ́ɨ pu raꞌantíhuaꞌu tɨ tiuꞌutévaɨreꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe áꞌaraꞌani ɨ́ huaꞌamuꞌúu nain jɨmeꞌe ɨ́ huáꞌa jemi ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri mej mi raateánajche ɨ́ Dios.   0Cɨríistuꞌu pu aꞌɨ́jna jɨ́n teꞌenteájrupi ɨ́ tɨ jaítzeꞌe veꞌée caí máàj tiꞌitɨ́ tɨ u júteꞌe éꞌeseijreꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee caí máàj jaꞌatɨ́ tɨ tíꞌaijta naꞌari jaꞌatɨ́ tɨ tiꞌitɨ́ jɨ́n antiújmuaꞌaree nusu tevi tɨ caꞌanéeri jɨ́n tiuꞌutéemuaꞌitɨ o jaꞌatɨ́ tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitéjvee tɨ amuájca jɨmeꞌe. Jaítzeꞌe pu ajta ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ tej jɨ́n tiyen ratamuáꞌamua teꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu caí máàj seɨj ɨ́ niuucari ɨ́ tej jɨ́n jaꞌatɨ́ huatamuáꞌa. Ayee pu xaa neꞌu cheꞌatá een íjii tɨ meꞌecan, ajta tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. XW~}|O{Wyx*xuErqpbp nmkkJj,ih?fFdqd`bB_^][YX;VU_RQ=OMLaKJfIIGlF DCB @?.> ;\:98$66432110/..4-8*)'&$"o c9 #lWG&Naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ Dios jɨ́n rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌa, ¿ni qui ayén tejamuáaruu tɨ ij ayén éeneꞌe áꞌaraꞌani tɨ nain tejáꞌuveti? Mɨ́ ajta, capu xaa neꞌu aꞌij ámitɨeereꞌe tɨ puaꞌa nain tejáꞌuveti nusu caí. 3F_&¿Ni tzaa siyen rɨ́ꞌɨ huápɨꞌɨ caí mé teuúmuaꞌaree? Ayee xu raꞌutéjhuii sej si siyen araújcaꞌane seꞌɨ́jna jetze ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. ¿Ni tzaa ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe sej si siyen raanaíjmireꞌen sej raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ tavástaraꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ru jetze aꞌij tirájteu rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa? Capu xaa neꞌu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri. `E9&Nichéꞌe seɨj tejámuaataꞌíhuaꞌu. ¿Aꞌiné sej si éeniꞌicɨꞌe raꞌancuréꞌa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios? ¿Ni qui seꞌɨ́jna jɨ́n sej ráꞌastijreꞌecaꞌa ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta naꞌari seꞌɨ́jna jɨ́n sej ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa ɨ́ sej ráanamuajriꞌi itejmi jemi? 5D e&Múꞌeen, mɨ sej Galacia aꞌuchéjme, caxu aꞌatzu mé úumuaꞌaree múꞌeen. ¿Aꞌataani áꞌamuaaxɨéenerecaꞌa sej si siyen aꞌij puaꞌa mé titeumuáꞌaren? Múꞌejmi jemi tu temuaꞌa naa tejámuaatáꞌixaa mej ráꞌutatai meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. pCY&Aꞌɨ́j nu jɨ́n caí mé rúujɨsin neꞌɨ́jna ɨ́ tɨ Dios jɨ́n rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌa ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Ayej xaa neꞌu, tɨ puaꞌa rɨꞌɨríistancheꞌe tɨ jaꞌatɨ́ ayén rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ nain jɨ́n raꞌaráꞌasten aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, capu chéꞌe tiꞌitɨ́ huatevaɨ́ɨreꞌencheꞌe tɨ huamɨ́ꞌɨ ɨ́ Cɨríistuꞌu.UB#&Naacɨ́ꞌɨ ajta ineetzi mej mi miyen náaruuren matɨ́ꞌɨj ráꞌutatai ɨ́ Cɨríistuꞌu ɨ́ cúruu jetze. Aꞌɨ́j nu jɨ́n caí chéꞌe nenaꞌa ruurican huateájturaa sino ruurican nu huateájturaa aꞌiné Cɨríistuꞌu pu ruurican seijreꞌe neetzi jetze. Ajta aꞌij nej rɨ́ꞌɨ tiꞌitínchaꞌɨɨ íjii nej nauj ratéhuaꞌiraꞌa, ayée nu aráncaꞌane neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej raꞌaráꞌastijreꞌen neꞌɨ́jna tɨ iꞌi yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨ pu icu naataxɨ́ꞌeve, ajta huataúraꞌa tɨ huámɨꞌɨni neetzi jetze meꞌecan. A&Aꞌɨ́j pu jɨ́n, netɨ́ꞌɨj ráꞌastijreꞌecaꞌa ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, ayée pu tejaꞌuréꞌene tɨ caí huatárɨꞌɨristarecaꞌa nej nain jɨ́n aráneꞌastijreꞌen. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén pu huataújmuaꞌa, cu xɨee nej huamɨ́ꞌɨ jemin aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta nej ni ruurican huateáturan ɨ́ Dios jemi. h@I&Mɨ́ neajta inee, tɨ puaꞌa neajtahuaꞌa nenaꞌa raꞌutéjcheni nej raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ nej nejmíꞌi raatapuáꞌajtacaꞌa nej niyen ráꞌastijreꞌecaꞌa, tɨ puaꞌa niyen huárɨni neajtahuaꞌa, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n yee naꞌutéꞌɨtze tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe netɨ́ꞌɨj amuacaícan raatapuáꞌajtacaꞌa. v?e&Ari tɨ puaꞌa ayén teꞌirájraꞌani tej tiyen aꞌij puaꞌa éeneꞌecan jɨ́n huateáturan matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tiyen ráahuausin tej ti tiyen rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan jemin ɨ́ Cɨríistuꞌu, ¿aꞌiné naꞌaqui huataújmuaꞌa? ¿Ni qui ayén huataújmuaꞌa tɨ Cɨríistuꞌu caꞌaníjraꞌa tatáꞌa tej ti tiyen aꞌij puaꞌa tiꞌitítachaꞌɨɨ? Capu xaa neꞌu, capu aꞌatzu. {>o&Teen tu tiyen ramuaꞌaree aꞌij tɨ een ɨ́ Dios jemi tɨ jaꞌatɨ́ rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ jemin. Capu xaa neꞌu tiꞌitɨ́ aꞌij tiraatévaɨreꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ puaꞌa nain jɨ́n araúrasten aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, sino aꞌɨ́ɨ pu xaa rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ Dios jemi tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. Teajta iteen, ayée tu teajta iteen teri ráꞌatzaahuateꞌe teꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús tej ti tiyen rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej raꞌaráꞌastijreꞌen teꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. Catu xaa neꞌu raꞌaráꞌastijreꞌe teꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta aꞌiné capu jaꞌatɨ́ rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturaasin ɨ́ Dios jemi tɨ puaꞌa raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. D=&Teen tu huáꞌa jetze ajtémeꞌecan teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej Israél jetze huanéj. Catu huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ mej autéꞌɨtzeaꞌara ɨ́ Dios jemi. B<}&Tɨ́ꞌɨj ayén tináꞌamitɨejteꞌecaꞌa mej caí miyen rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨcaꞌa tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌij tɨ tíꞌitamuaꞌate ɨ́ niuucari, matɨ́ꞌɨj neseíiracaꞌa ɨ́ teɨte niyen tiraataꞌixaa neꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: “Múꞌee pej huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej Israél jetze huanéj. Mɨ́ pajta múꞌee, ayée pepuꞌu tiꞌitiꞌáꞌachaꞌɨɨ matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan. Pecaj xaa neꞌu piyen tiꞌitiꞌáꞌachaꞌɨɨ. ¿Aꞌiné een jɨmeꞌe piyen huáꞌaruure peꞌɨ́mej ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan mej mi miyen teꞌaraúrasten tihuáꞌayeꞌira aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan?” Dios pu ayén naíjmiꞌica huirátuaasin matɨ́j manaꞌa mej téꞌatzaahuateꞌe #;?& Majta ɨ́ seica ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, camu majta miyen huarɨ́j jéꞌiyecan jɨmeꞌe sino miyen huaꞌitzi jɨ́n ruseíjratacaꞌa aꞌij tɨ ajta huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Aꞌɨ́j pu jɨ́n teꞌuteujhuaꞌitze ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé. b:=& Matɨ́ꞌɨj caí xɨ á aꞌatanéj seica ɨ́ teteca jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ayée pu rɨjcaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Huáꞌa jamuan pu tíꞌicuaꞌacareꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan. Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn, matɨ́ꞌɨj eꞌiréꞌene aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica, Pedro pu ayén aꞌutéjche tɨ ajtáraꞌani huáꞌa jemi ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan. Capu chéꞌe huáꞌajaahuateꞌecaꞌa aꞌiné huáꞌatziɨɨneꞌecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen raꞌantisíꞌiche ɨ́ runavij. @9y& Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌatanéj u Antioquía, nee nu raꞌajtéꞌaxɨ ɨ́ jemin, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu aꞌutéꞌɨtzee tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe. b8=& Aꞌɨ́ɨ muꞌu tájhuaviiriꞌi tej nuꞌu aꞌɨ́mej autámuaꞌaree teucheꞌe ɨ́ mej caí aꞌij téꞌeviicuaꞌi tej nuꞌu huaꞌutévaɨreꞌen. Neajta inee, nee nu xaa ahuáncaꞌane nej ni nexɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n niyen huárɨni. Pablo pu raꞌajtéꞌaxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro aꞌujna jáꞌahuaꞌa u Antioquía $7A& Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej huaíca, aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe ɨ́ mej jee antiújmuaꞌaree aꞌɨ́mej jemi ɨ́ seica ɨ́ mej Dios jemi seijreꞌe. Tɨ́ꞌɨj ari ayén tihuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa tɨ Dios ayén rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌa, aj mú mi temuaꞌa naa tínaꞌancuréꞌeviꞌitɨ, majta meꞌɨ́n temuaꞌa naa teꞌencuréꞌeviꞌitɨ meꞌɨ́jna ɨ́ Bernabé. Aꞌɨ́ɨ mú xaa miyen tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare itejmi jɨmeꞌe tej nuꞌu huáꞌa jamuan u áꞌujuꞌun aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan tej ti tiyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen, majta miyen ru jetze mej nuꞌu aꞌɨ́mej jemi u áꞌujuꞌun ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. z6m&Ayee puꞌu naꞌa, aꞌiné aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌimuarɨꞌecaꞌa ɨ́ Pedro jamuan tɨ ij tiraataꞌaíjteꞌen tɨ aꞌɨ́ɨn huáꞌa jamuan u áꞌumeꞌen ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu ayén cheꞌatá naꞌa tíꞌimuarɨꞌecaꞌa ineetzi jamuan nej ni huáꞌa jamuan u áꞌumeꞌen ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan. 5&Mɨ́ majta meꞌɨ́n, matɨ́ꞌɨjtáꞌij ayén tihuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ayén cheꞌatá naꞌa tinaataꞌaíjteꞌecaꞌa ineetzi tɨ́j ajta ayén aꞌɨ́j tiuꞌutaꞌaíjteꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Tihuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa tɨ Dios ayén tinaataꞌaíjteꞌecaꞌa nej ni tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan neꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirájtuaani. Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn, ɨ́ Pedro, Dios pu ayén tiraataꞌaíjteꞌecaꞌa tɨ ayén tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. E4&Majta aꞌɨ́ɨme, ɨ́ mej núꞌu huápɨꞌɨ mú ruxeꞌeveꞌe, camu máàj aꞌij tirájteu mej mi majta meꞌɨ́n raanaíjmireꞌen aꞌij nej tíhuaꞌihuáꞌixaa ɨ́ teɨte ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan. Ajta, capu ne jetze ruxeꞌeveꞌe tɨ puaꞌa mej miyen huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe nusu mecaí, aꞌiné Dios pu ruxɨ́ꞌej naꞌa huaꞌancuréꞌeviꞌitɨcɨ ɨ́ teɨte, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé. |3q&Catu aꞌatzu huaꞌutáꞌa mej mi miyen titaatémuaꞌitɨn, aꞌiné ayée tu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ auj rɨꞌɨríista áꞌaraꞌani sej ráanamua tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios amuaꞌirátuaasin. N2&Ayee pu een jɨ́n huataseíjre itejmi jemi aꞌiné seica mú avíitzi jɨ́n uteájrupi itejmi tzajtaꞌa mej mi tájeeve aꞌij tej tiꞌitítachaꞌɨ́ɨ iteen ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi tɨ aꞌɨ́ɨn ari tuꞌirájtuaa. Aꞌɨ́ɨ mú miyen ruseíjratacaꞌa mej nuꞌu téjmi jetze ajtémeꞌecan. Mɨ́ majta caí, camu. Metíꞌihuaꞌitaca muꞌu. Ayee muꞌu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa micu mej mi titaataꞌaíjteꞌen caꞌanéjri jɨmeꞌe. U1#&Mɨ́ ajta caí, capu ayén teꞌirájraa aꞌij mej ɨ́ seica, tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tihuáꞌajteꞌecaꞌa, camu miyen raataꞌítecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej raꞌantisíjchixɨꞌɨn ɨ́ runavij, aꞌiné huáꞌa jetze pu ajtémeꞌecan ɨ́ griego aꞌɨ́jna ɨ́ Tito. G0&Aꞌuu nu aꞌujnéj neꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ayén caꞌaníjraꞌa naatáꞌa. Aꞌuu nu tihuaꞌutáꞌixaa nain jɨmeꞌe ɨ́ niuucari aꞌij nej yeꞌí tíhuaꞌihuáꞌixaateꞌesin neꞌɨ́mej ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan. Aru avíitzi nu jɨ́n niyen huarɨ́j huáꞌa jemi ɨ́ mej nuꞌu tihuáꞌaijteꞌe. Ayee nu een jɨ́n huarɨ́j tɨ ij caí jaꞌatɨ́ tinaꞌantiúꞌuuniꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij nej rɨcɨ. Tɨ́ puaꞌa ayén tinaꞌantiúꞌuuniꞌi, capu chéꞌe tiꞌitɨ́ huatévaɨreꞌesin aꞌij nej rɨcɨ. x/ k&Tɨ́ꞌɨj ari ayén teuuméꞌeca aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan muáacua nineꞌiraꞌa, neajtahuaꞌa nu neꞌuun aꞌujnéj ánti Jerusalén neꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Bernabé. Neajta nu neꞌɨ́n aꞌuvíꞌitɨ́ ɨ́ Tito. \. 3&Majta aꞌɨ́ɨme, rɨ́ꞌɨ mú tiraatáꞌaca ɨ́ Dios ineetzi jɨmeꞌe.b- ?&Aꞌɨ́ɨ muꞌu niuucari namuajracaꞌa tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́ɨ pu yeehui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ ajmíꞌi aꞌij puaꞌa taruurejcaꞌa. Mɨ́ ajta íjii pu yeehui ayén tihuáꞌaꞌixaateꞌe áꞌayeꞌi ɨ́ teɨte mej mi miyen tiraꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ yeꞌirá tɨ ajmíꞌi raꞌantipuáꞌajteꞌemɨꞌɨcaa.” , &Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjme ɨ́ mej majta Cɨríistuꞌu jemi seijreꞌe, capu jaꞌatɨ́ nemuaꞌajcaa. +  &Neajta áꞌiyen, neꞌuun u aꞌaráꞌa neꞌújna ɨ́ seɨj chuéjraꞌa japua u Siria, neajta neꞌújna u Cilicia. &* G&Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ajta ramuaꞌaree nej caí huaꞌitzi jɨ́n tejáꞌamuayuꞌuseꞌe. o) Y&Seɨj nu neajta neꞌuun aꞌuséij neꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo tɨ iꞌi juutzeájraꞌan ɨ́ tavástaraꞌa. Canu máàj jaꞌatɨ́ aꞌuséij tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej antíhuaviihuacaꞌa. Y( -&Huaíca nineꞌiraꞌa nu neꞌuun éꞌetee. Aj nu ni neꞌuun aꞌujnéj ánti Jerusalén nej ni ráamuaꞌati neꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Neajta nu jamuan áꞌucatii aꞌachú cumu huaꞌapua itɨeeri. ' y&Canu neajta neꞌuun aꞌujnéj ánti Jerusalén nej ni huáꞌumuaare aꞌɨ́mej ɨ́ mej amuacaí antíhuaviihuacaꞌa netɨ́ꞌɨj caí xɨ inee, sino áꞌiyen nu neꞌuun aꞌatanéj u Arabia. Aj nu niꞌijtá neꞌuun áꞌume u Damasco. ,& S&Mɨ́ ajta Dios, aꞌɨ́ɨ pu naꞌantíhuau netɨ́ꞌɨj caí xɨ huanúꞌihua. Aꞌɨ́ɨ pu ajta naatajé aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ náꞌancuꞌuvajxɨ ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Tɨ́ꞌɨj i raꞌaránajchecaꞌa nej ráamuaꞌati aꞌɨ́jna tɨ iꞌi yaujraꞌan nej ni niyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan. Tɨ́ꞌɨj Dios ayén náaruu, canu jaꞌatɨ́ jemi aꞌatanéj tɨ ij aꞌɨ́ɨn tinaamuáꞌaten aꞌij nej tiꞌitɨ́ jɨ́n niyen huárɨni. % &Q$ &Jaítzeꞌe nu ráꞌastijreꞌecaꞌa ɨ́ nevaújsimuaꞌa teecan tihuáꞌayeꞌira caí aꞌɨ́ɨme ɨ́ nexɨ́ꞌej teɨte, ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ɨ́ mej majta miyen tíꞌitetei netɨ́j inee. Naíjmiꞌica nu huatéemuaꞌitɨ neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa ɨ́ tayeꞌirá. 7# i& Seajta múꞌeen, xuꞌuri ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij nej tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa ɨ́ jéjcuaꞌɨmua netɨ́ꞌɨj nauj ráꞌastijreꞌecaꞌa ɨ́ huaꞌayeꞌira aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Naꞌarancaꞌanéecan nu jɨ́n aꞌij puaꞌa huáꞌaruurejcaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Cɨríistuꞌu jemi seijreꞌecaꞌa. Nee nu tíꞌiteseꞌecaꞌa nej huaꞌantipuáꞌajteꞌen naíjmiꞌica. B" & Canu raꞌancuréꞌa teɨte jemi. Capu jaꞌatɨ́ ayén tineemuáꞌate, sino ɨ́ Cɨríistuꞌu, aꞌɨ́ɨ pu tinaataseíjrate aꞌɨ́jna tɨ avítziꞌihuacaꞌa ɨ́ Dios jemi. 3! a& Ayee nu tíꞌijxeꞌeveꞌe, neꞌihuaamuaꞌa, sej si ráamuaꞌati tɨ caí jaꞌatɨ́ ruseɨ́j aꞌij tirájteu ɨ́ niuucari ɨ́ nej jɨ́n tejamuáꞌixaa. +  Q& ¿Aꞌiné setíꞌimuaꞌatze múꞌeen neetzi jɨmeꞌe? ¿Ni qui yee nej niyen ráahuausin ɨ́ teɨte tzajtaꞌa mej mi rɨ́ꞌɨ tinaaseíj nusu nej niyen ráahuausin ɨ́ Dios jemi tɨ aꞌɨ́ɨn xaa rɨ́ꞌɨ tinaaseíj? ¿Ni qui ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe nej neꞌɨ́jna jɨ́n niyen tíꞌiteseꞌe nej ni rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan ɨ́ teɨte? Tɨ́ puaꞌa ayén téꞌemeꞌencheꞌe nej neꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌiteseꞌe, capu chéꞌe rɨꞌɨríista áꞌameꞌencheꞌe nej niyen nicu tíꞌijvaɨreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu. Capu nuꞌu ruseɨ́j aꞌij tirájteu aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi  9& Tuꞌuri tiyen tejáꞌamuaꞌixa. Teajtáhuaꞌa tu tiyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe yee tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén seɨcɨé tejáꞌamuaꞌixaateꞌe seica ɨ́ niuucari tɨ caí ayén namuajreꞌe aꞌij tej teri tejamuáꞌixaa, chéꞌe Dios puaíjtzi raatáꞌan. ^ 7&Aru tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén seɨcɨé tejáꞌamuaꞌixaateꞌe ɨ́ niuucari tɨ caí ayén namuajreꞌe aꞌij tej teri tejamuáꞌixaa, chéꞌe Dios puaíjtzi raatáꞌan. Capu amɨ́n aꞌij jaꞌatɨ́ tɨ púꞌeen tɨ ayén seɨcɨé tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, tɨ puaꞌa inee naꞌari seɨj tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. x k&Mɨ́ ajta caí, capu aꞌatzu aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨj ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ jɨ́n Dios amuaꞌirátuaasin. Ayej neꞌase seica mú áꞌamuaꞌɨtziiteꞌe sej si caí chéꞌe rɨ́ꞌɨ titéꞌujmuaꞌate. Tij mecaí miyen tíꞌiteseꞌe mej seɨcɨé ráaruuren ɨ́ niuucari tɨ xaa aꞌij tiꞌitɨ́j jɨ́meꞌen tíꞌiraxa ɨ́ Cɨríistuꞌu.  3&Jéꞌecan nu aꞌij puaꞌa teꞌutánmuaꞌa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen caꞌanacan mé rúuhuaꞌana seꞌɨ́jna tɨ amuaatajé sej si raꞌaráꞌastijreꞌen seɨj aꞌiné Cɨríistuꞌu pu aꞌamua japua huaniú ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Múꞌeen xu mé rúuhuaꞌana sej si seɨcɨé tiraꞌancuréꞌan seica ɨ́ niuucari ɨ́ sej nuꞌu jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen. d C&Aꞌɨ́j pu jɨ́n tichéꞌe tiyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Ayee puꞌu, chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen. Capu máàj niuucari ɨ́ tɨ jɨ́n huaꞌirátuaasin aꞌɨ́jna ɨ́ Dios   &Chéꞌe ayén éeneꞌen, aꞌiné aꞌɨ́ɨ púu ɨ́ tavástaraꞌa huataúraꞌa tɨ huámɨꞌɨni ta jetze meꞌecan tɨ ij aꞌɨ́ɨn tuꞌirájtuaani aꞌɨ́mej tzajtaꞌa ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ ɨ́ mej yen japuan huachéjme íiyen chaanaca japua. Ayee pu tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios ɨ́ tej rájyaꞌupua tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús ayén huárɨni. H  &Chéꞌe aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios ɨ́ tej rájyaꞌupua, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tavástaraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, michéꞌe meꞌɨ́n rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌan ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe, michéꞌe majta rɨ́ꞌɨ tejamuhuatépuaꞌajteꞌen ɨ́ áꞌamuatzajtaꞌa.  ;&Inee, inee iꞌi Pablo, naíjmiꞌica jamuan ɨ́ neꞌihuaamuaꞌa ɨ́ mej nee jamuan yé huateí, teen tu yé tejáꞌamuayuꞌuseꞌe múꞌejmi mɨ sej eꞌetiújseꞌɨre muꞌiicacié u Galacia. Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen seɨ́j ɨ́ tɨ Dios nejaꞌutaꞌítecaꞌa. Capu tevi naꞌa nejaꞌutaꞌítecaꞌa, capu jaꞌatɨ́ ajta naꞌantíhuau sino aꞌɨ́ɨ puꞌu ɨ́ Jesús tɨ iꞌi Cɨríistuꞌu, ajta ɨ́ táàtajraꞌan tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Dios tɨ raꞌajjáj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite.  &H 0Chéꞌe aꞌij tihuáꞌavaɨreꞌe naíjmiꞌica ɨ́ mej rusén jɨ́n raxɨ́ꞌeveꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu.I 0Chéꞌe Dios huaꞌutéjpuaꞌajteꞌen naíjmiꞌica ɨ́ sej ruꞌihuaamuaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios ɨ́ tej rájyaꞌupua, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, michéꞌe meꞌɨ́n amuaataxeꞌeveꞌen aꞌiné múꞌeen xu téꞌatzaahuateꞌe. *M0Ayee nu een jɨ́n múꞌejmi jemi raataꞌíti sej si ráamuaꞌaree aꞌij tɨ tíꞌitavaɨreꞌe, tɨ ij ajta aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌan. #0Ajta aꞌɨ́ɨn Tíquico, ɨ́ neꞌihuaaraꞌa ɨ́ nej raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ ayén cheꞌatá naꞌa téꞌatzaahuateꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi netɨ́j inee, aꞌɨ́ɨ pu caí tiꞌitɨ́j jɨ́n atéꞌɨtzeaꞌara ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́ɨ pu nain tejámuaatáꞌixaateꞌesin sej si ráamuaꞌaree aꞌij tɨ tíꞌinevaɨreꞌe, sej si seajta ráamuaꞌaree aꞌij nej rɨcɨ. 0Aꞌɨ́j nu jɨ́n neri aiteánamiꞌi neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej tihuáꞌixaateꞌe ɨ́ teɨte ɨ́ Jesús jetze meꞌecan. Setáꞌaj siyen tíꞌijhuaviira ɨ́ Dios jemi nej ni caí tíꞌitziɨɨneꞌe tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe nej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌij tɨ ayén tínaavíjteꞌe ineetzi nej niyen huárɨni. Pablo pu huáꞌateujteꞌe, ajta raꞌantipuáꞌajte .U0Setáꞌaj siyen rahuauca ɨ́ Dios jemi neetzi jɨmeꞌe tɨ ij aꞌɨ́ɨn Dios ayén naatáꞌan aꞌij nej niyen tiuꞌutaxáj jaꞌanáj tɨ naꞌa, nej ni niyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte, nej ni niyen caí tíꞌitziɨɨneꞌe tiꞌitɨ́ jɨmeꞌe nej niyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen neꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ éꞌaviitziꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ Cɨríistuꞌu ta japua huaniú. /W0Setáꞌaj siyen araújcaꞌanen seꞌɨ́jna jetze ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios sej si rahuauca ɨ́ Dios jemi tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe nain tiꞌitɨ́ tɨ aꞌij tejamuáꞌaturaateꞌe. Aꞌɨ́j xu jɨ́n, seúcheꞌe xu atanéjneꞌere. Caxu raxɨéehuata sej siyen huáꞌa jɨmeꞌe rahuauca ɨ́ Dios jemi naíjmiꞌica aꞌɨ́mej ɨ́ mej huatéꞌuu ɨ́ Dios jemi. kO0Setáꞌaj seajta raꞌancuréꞌan aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios amuaꞌirátuaasin. Ayee pu tejámuaatévaꞌɨri tɨ́j ajta tiraatévaꞌɨre ɨ́ xantaaruꞌu aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n utemúucuꞌutzi. Ajta iꞌi, setáꞌaj siyen ruꞌitéchueeca aꞌɨ́jna ɨ́ chuun tɨ ruxɨ́ꞌejtaꞌa ajcamɨ́ɨmɨjmee tɨ amuaatáchuiiteꞌesin aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Aꞌɨ́jna tɨ ruxɨ́ꞌejtaꞌa ajcamɨ́ɨmɨjmee, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari tɨ jetzen raxa ɨ́ Dios. Aꞌiné een jɨmeꞌe miyen huatéjniuuni, ajta aꞌij mej yeꞌí huárɨni :m0Seajta seꞌɨ́jna jɨmeꞌe, setáꞌaj siyen huárɨni, setáꞌaj nain jɨ́n ráꞌantzaahuateꞌen ɨ́ tavástaraꞌa. Ayee xu een jɨ́n huarɨ́n, múꞌeen xu raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan sej huateújnan tɨ́ꞌij caí tiꞌitɨ́j jɨ́n amuaꞌantipuáꞌajteꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu.  -0Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa rɨ́ꞌɨ huaújruuren tɨ́j ajta seɨ́j tɨ rɨꞌéeneꞌe jɨ́n ajtaújcaꞌacaiteꞌe tɨ i aꞌuun japuan éꞌeyeꞌive aꞌu tɨ aꞌij puaꞌa jauꞌén. Setáꞌaj siyen huateújcaꞌanen sej si siyen teꞌutáviicuaꞌi sej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌanpuáꞌajteꞌesin. 9 k0Ayee xu seíireꞌe xáꞌajuꞌun, nain ɨ́ sej siyen tiuꞌutaxáj, jéꞌiyecan xu jɨ́n siyen raataxáj. Ajta nain aꞌij sej rɨcɨ, ayée xu siyen raruuren aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́j pu xaa ayén tejámuaatévaɨreꞌesin tɨ́j ajta tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ puaasi tɨ jɨ́n aváꞌujjɨꞌɨcɨe ɨ́ xantaaruꞌu, ajta aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n antaújnaamua ɨ́ rútaviitzeꞌe. m S0 Aꞌɨ́j xu jɨ́n nainjapua caujnan seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios raateájtuaa múꞌejmi jemi sej si jɨ́n tíꞌiteseꞌe tɨ́ꞌɨj aꞌájna tejaꞌuréꞌenen ɨ́ xɨcaj tɨ jetzen huataseíjreꞌen aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa een. Ayee xu huárɨni tɨ ij caí aꞌɨ́ɨn mé jamaúutaxɨn aꞌu sej aꞌutéꞌuucaꞌa. Seajta múꞌeen, setɨ́ꞌɨj seri raatéemuaꞌitɨ, ayée xu huárɨni, setáꞌaj seꞌuun aꞌutéꞌuu puaꞌacɨé xáꞌaraꞌani. B }0 Ayee xu huárɨni aꞌiné catu xaa neꞌu aꞌɨ́mej jamuan tíꞌiteseꞌecaꞌa ɨ́ teteca sino huáꞌa jamuan aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiꞌitɨ́j jɨ́n antiújmuaꞌaree, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌaijta, aꞌɨ́me ɨ́ xɨéjniuꞌucari ɨ́ mej aꞌij puaꞌa ꞌeen, ɨ́ mej majta títetateí tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ tɨ́caꞌamisteꞌe seijreꞌe íiyen chaanaca japua, ajta ɨ́ mej éꞌeseijreꞌe u ta japua. J  0 Setáꞌaj rɨ́ꞌɨ titecaujnan nain jɨmeꞌe ɨ́ tɨ Dios raateájtuaa múꞌejmi jemi ɨ́ sej jɨ́n tíꞌiteseꞌe tɨ́j ajta xantaaruꞌu tɨ nainjapua caujnan, sej si teꞌutáviicuaꞌi nain jɨmeꞌe tɨ tiyaaruꞌu avíitzi jɨ́n tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare aꞌij tɨ huárɨni tɨ amuaatémuaꞌitɨn. Z-0 Tɨ́j íjii, setáꞌaj siyen huateújcaꞌanen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej jetzen araújcaꞌanen ɨ́ tavástaraꞌa sej nain jɨ́n tiuꞌutémuaꞌitɨn ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨmeꞌe. c?0 Seajta múꞌeen, mɨ sej tihuáꞌaijteꞌe, ayée xu cheꞌatá senaꞌa rɨ́ꞌɨ tihuáꞌajchaꞌɨɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej múꞌejmi jemi tíꞌivaɨreꞌe. Caxu huáꞌaneeche aꞌiné xuꞌuri ramuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn tɨ aꞌuun éꞌeseijreꞌe u ta japua, aꞌɨ́j pu tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej múꞌejmi jemi tíꞌivaɨreꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ajta tejáꞌamuaꞌaijteꞌe múꞌejmi. Ajta ɨ́ jemin, naímiꞌi xu ruxɨ́ꞌej ꞌeen, mɨ sej tihuáꞌaijteꞌe, seajta mɨ sej caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimɨjhuaca. Jɨ́meꞌen ɨ́ tej jɨ́n tiuꞌutéseꞌen -0Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe tihuaꞌutévaɨreꞌen yee cumu tavástaraꞌa jemi xu tíꞌivaɨreꞌe. Jee xaa neꞌu, caxu teteca senaꞌa jemin tíꞌivaɨreꞌe aꞌiné ayée xu ramuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa ayén tiraatapuaíjveꞌesin naíjmiꞌica aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huáruu tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn. Capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe nusu ayén ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe. 0Q0Setáꞌaj siyen aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n tihuaꞌutévaɨreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej tejáꞌamuaꞌaijteꞌe tɨ puaꞌa miyen tejáꞌamuaseij nusu mecaí. Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa tihuaꞌutévaɨreꞌen setɨ́j seajta tiraatévaɨreꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. Setáꞌaj siyen seꞌɨ́jna jɨ́n araúrasten aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios nain jɨmeꞌe aꞌachú sej úꞌucacaꞌane ɨ́ ru tzajtaꞌa. uc0Seajta múꞌeen, mɨ sej caꞌanéeri jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe seɨ́j jemi, setáꞌaj huaꞌaráꞌastijreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej íiyen chaanaca japua tejáꞌamuaꞌijteꞌe. Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa huaꞌaráꞌastijreꞌen setɨ́j seajta tiráꞌastijreꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej rɨ́ꞌɨ huataújseijrata, seajta siyen tíꞌitziɨɨneꞌe tɨ puaꞌa secaí nain jɨ́n teꞌaráꞌasten. =s0Seajta múꞌeen, mɨ sej huáꞌayaꞌupua púꞌeen, caxu muárɨꞌeristan ɨ́ ruyaujmuaꞌa jemi mej mi caí huataniúꞌucan, sino rɨ́ꞌɨ xu tihuáꞌuchaꞌɨn. Sej si tihuáꞌumuaꞌaten, seajta tihuaꞌutáꞌixaateꞌen temuaꞌa naa aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ tavástaraꞌa. (I0Ajta ayén tɨjɨ́n: “Tɨ́ ij temuaꞌa naa timuáavaɨreꞌen, pej pi pajta nuꞌu áꞌateeviꞌin pej ruuri puáꞌaraꞌani íiyen chaanaca japua.” -0Ayen tɨjɨ́n: “Patáꞌaj nuꞌu rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan ɨ́ aꞌatáàta, ajta aꞌanáàna.” Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén raꞌaráꞌastijreꞌen. . W0Seajta múꞌeen, mɨ sej iꞌi tɨꞌɨríi, setáꞌaj huaꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ ruvaújsimuaꞌa aꞌiné ayée pu tiraavíjteꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi. ~0!Mɨ́ seajta múꞌeen, setɨ́j senaꞌa sej neɨ́cheꞌejme, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe sej siyen cheꞌatá senaꞌa huáꞌaxeꞌeveꞌe ɨ́ áꞌamuaꞌɨjsteꞌemuaꞌaca setɨ́j seajta tiúꞌujxeꞌeveꞌe ɨ́ rutevij jetze. Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej viɨ́cheꞌejme, ayée pu ajta tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej huaꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ huáꞌacɨnastemuaꞌa.}#0 Aꞌii pu púꞌeen tiꞌitɨ́j tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe tɨ ajta avíitzi jɨ́n ayén tíꞌeen. Mɨ́ neajta inee aꞌij nu jɨ́meꞌen tiꞌixa neꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu, neajta neꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ jemin. ]|30Ayen tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́j pu nuꞌu jɨ́n, jaꞌatɨ́ pu ayén mé rúujɨsin ɨ́ rutáàta, ajta ɨ́ runáàna tɨ ij nuꞌu huaténeꞌɨche aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ ruꞌɨ́j. Majta nuꞌu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua, ayée mú nuꞌu seɨ́j manaꞌa teɨtejraꞌa puꞌeeneꞌe muáꞌaraꞌani.” Yee puꞌu xaa neꞌu. T{!0Teen tu xaa títaviꞌiraxɨ jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. Sz0Ayee puꞌu tíꞌeen, aꞌiné capu jaꞌatɨ́ jaꞌanáj ayén rájchaꞌɨɨreꞌecaꞌa ɨ́ rutevij, sino aꞌɨ́ɨ pu tiꞌijmícua, ajta rɨ́ꞌɨ pu ayén cheꞌatá naꞌa raaxáꞌapuai tɨ́j ajta aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu rɨ́ꞌɨ tíhuaꞌaxáꞌapuai aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ jemin. @yy0Ayee pu ruxeꞌeveꞌe mej mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej neɨ́cheꞌejme miyen cheꞌatá manaꞌa tihuáꞌaxeꞌeveꞌe ɨ́ ruꞌɨ́jtaꞌamuaꞌa matɨ́j majta tiúꞌujxeꞌeveꞌe ɨ́ ru jetze. Aꞌɨ́n tɨ ayén raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ ruꞌɨ́j, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén ruxeꞌeveꞌe ruseɨ́j. Dx0Aꞌɨ́ɨ pu Cɨríistuꞌu ajta huataújtuiireꞌesin ɨ́ ru jemi. Ayee mú seíireꞌe muáꞌajuꞌun tɨ́j jaꞌatɨ́ tɨ síicuꞌuri jɨ́n ucaújchejte tɨ caí aꞌatzu tiꞌitɨ́j cámeijriꞌi, tɨ caí aꞌatzu huatétzuꞌuta, tɨ caí tiꞌitɨ́ tiráꞌaturaateꞌe. Ayee mú naa seíireꞌe muáꞌajuꞌun tɨ́j tiꞌitɨ́j tɨ témaxcavaꞌaraꞌa. Naa mú urarɨ́ꞌeneꞌe muáꞌajuꞌun, majta camu tiꞌitɨ́j jɨ́n aꞌaturáa muáꞌajuꞌun tɨ́ꞌij caí jaꞌatɨ́ tiꞌitɨ́j jɨ́n huáꞌa jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen. Pw0Seajta múꞌeen, mɨ sej huáꞌacɨnastemuaꞌa púꞌeen, setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa huáꞌaxeꞌeveꞌe ɨ́ ruꞌɨ́jtaꞌamuaꞌa tɨ́j ajta aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu tíhuaꞌutaxɨ́ꞌeve aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ jemin. Aꞌɨ́ɨ pu ajta huataúraꞌa tɨ huámɨꞌɨni huáꞌa jetze meꞌecan tɨ ij ajta rujɨ́ɨmuaꞌa huaꞌutehuii ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌujéjcuare aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huáꞌariꞌiriꞌi ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. Aꞌɨ́ɨ pu ajta rɨ́ꞌɨ huáꞌuruu ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej ráꞌantzaahua meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ aꞌɨ́ɨn raateájtuaa huáꞌa jemi. v0Meꞌecui xaa, aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú ráꞌastijreꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ jemin, ayée pu cheꞌatá naꞌa ruxeꞌeveꞌe mej mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej viɨ́cheꞌejme mej mi huaꞌaráꞌastijreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ rucɨ́naꞌastemuaꞌa nain jɨmeꞌe. Aꞌij mej yeꞌí rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ muáꞌaraꞌani aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej néjneꞌɨchejme itK0Ayee xu een jɨ́n huárɨni aꞌiné aꞌɨ́ɨn ɨ́ cɨ́naꞌaraꞌan ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, ayée pu cheꞌatá naꞌa teꞌentiújmuaꞌaree aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tɨ ratéviꞌitɨn tɨ́j ajta aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu teꞌentiújmuaꞌaree naíjmiꞌica jemi ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ jemin. Ajta Cɨríistuꞌu pu huaꞌirátuaasin. tsa0Seajta múꞌeen, mɨ sej viɨ́cheꞌejme, setáꞌaj siyen huataúraꞌan sej siyen cheꞌatá senaꞌa huaꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ rucɨ́naꞌastemuaꞌa setɨ́j seri tiráꞌastijreꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. =rs0Setáꞌaj siyen huárɨni sej siyen huataúraꞌan sej huaújvaɨreꞌen seɨ́j seajta seɨj seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ráꞌastijreꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. rq]0Seajta, setáꞌaj siyen huárɨni jaꞌanáj tɨ naꞌa sej tíꞌijteujtziꞌireꞌe ɨ́ Dios ɨ́ tej rájyaꞌupua nain jɨmeꞌe tɨ tíꞌiseijreꞌe niuucajtzeꞌen ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. Aꞌij mej yeꞌí rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ muáꞌaraꞌani aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej viɨ́cheꞌejme vpe0Setɨ́ꞌɨj u eꞌetiújseɨreꞌen, setáꞌaj siyen tiꞌihuaúrixaateꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ chuiicari ɨ́ sej seajta jɨ́n tíꞌicuiina, seajta ɨ́ sej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios. Setáꞌaj siyen tiuꞌutáchuiica, seajta tiuꞌutácuiina ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa sej si siyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ tavástaraꞌa. Ti}|{yvxwusqzodm2khfrcka_N\ZYY:Y)WUTSVQOOMKJcICGE=DC*B@>>_<;:G876410b/.6-i+)('&%?$2"!M s%_z0 H {Yoi}&Sej si raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ niuucari tɨ Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan. Ruxeꞌeveꞌe sej siyen huateújvaɨreꞌen seɨ́j ajta seɨj seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jaꞌatɨ́ teꞌutáviicuaꞌi aꞌɨ́jna tɨ raatamuárɨꞌeristeꞌe. _ 9&Neꞌihuaamuaꞌa, tɨ puaꞌa seɨ́j múꞌeen auteáturan tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe, setáꞌaj siyen huárɨni. Chéꞌe seɨ́j múꞌeen rɨ́ꞌɨ ráaruuren. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ rɨ́ꞌɨ ráaruurejsin, chéꞌe aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe ɨ́ tɨ jaítzeꞌe araujcaꞌanée aꞌɨ́jna jetze ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Chéꞌe ajta rɨ́ꞌɨ tíꞌitiújchaꞌɨɨ́can jɨ́n ayén rɨ́ꞌɨ ráaruuren, ajta caí yáꞌuhuaꞌanan tɨ íꞌirɨꞌɨri tɨ tiꞌitɨ́ caꞌaníjraꞌa raatáꞌan tɨ ij ayén cheꞌatá naꞌa auteáturan tɨ́j ajta ɨ́ seɨ́j. 9&Tichéꞌe caí áꞌatatzaahuateꞌe tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe. Tichéꞌe teajta caí caꞌaníjraꞌa tatáꞌacareꞌen tej ti huatétaneꞌusiꞌiteꞌen tajɨ́ɨmuaꞌa. Tichéꞌe teajta caí tihuáꞌanecuaꞌatziꞌira ɨ́ tihuaꞌáa ɨ́ taxɨ́ꞌej teɨte._7&Tɨ́ puaꞌa tiyen ruurican huateáturan ɨ́ Dios jemi teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej jetzen arátacaꞌanen teꞌɨ́jna jetze ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, tichéꞌe teajta tiyen rɨ́ꞌɨ tiꞌitítachaꞌɨ́ɨ teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej teajta jetzen arátacaꞌanen teꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan jetze. 5&Majta aꞌɨ́ɨme, ɨ́ mej jetzen ajtémeꞌecan ɨ́ Cɨríistuꞌu, muꞌuri nain tíꞌitecaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa tɨ aꞌij puaꞌa een tɨ huiiráninei ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa mej mi caí chéꞌe aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ. 9k&Rɨ́ꞌɨ mú tíꞌitiújchaꞌɨɨ́can jɨ́n mé áꞌujujhuaꞌan. Camu majta rɨ́ꞌɨ aꞌij rɨj muáꞌayeꞌi. Ajta aꞌɨ́mej jɨmeꞌen ɨ́ teɨte mej miyen ꞌeen, capu méꞌe jáꞌahuaꞌa seɨj ɨ́ niuucari tɨ ayén huáꞌa jetze tiꞌitɨ́j jɨ́n teꞌupuáꞌajteꞌen. &Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jetzen araújcaꞌane meꞌɨ́jna jetze ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, ayée mú rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ. Mehuáꞌaxeꞌeveꞌe mú muáꞌayeꞌi ɨ́ seica ɨ́ teɨte. Maújtemuaꞌaveꞌe mú muáꞌayeꞌi. Temuaꞌa pu naa rɨ́ꞌɨ huateápuaꞌarecaꞌa ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa. Majta raayɨ́ꞌɨtɨ mej teꞌutáviicuaꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huáꞌamuarɨꞌeristeꞌe. Rɨ́ꞌɨ mú majta tihuáꞌachaꞌɨɨ muáꞌayeꞌi ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte. Rɨ́ꞌɨ mú tíꞌiteteɨte aꞌɨ́ɨme. Camu tiꞌitɨ́j jɨ́n autéꞌɨtzeaara ɨ́ seica jemi. 5&Jéꞌecan mú majta tíꞌinecuaꞌatze ɨ́ tihuaꞌáa ɨ́ seica, majta rutáꞌaruaijveꞌe. Metaꞌaruáj mú ruxɨéehua áꞌujujhuaꞌaneꞌe muáꞌayeꞌi jamuan ɨ́ mej tíꞌiyeste tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe. Tɨ́j naꞌa tɨ ayén aꞌij puaꞌa een, ayée mú rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa tɨ aꞌij puaꞌa een tɨ huiiráninei ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ, capu xaa neꞌu ayén tihuáꞌacɨꞌɨti mej meꞌuun aꞌuteárute aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe. B}&Aꞌɨ́ɨ mú majta huáꞌanajche aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí dioosi púꞌeen, majta mú huáꞌachahuaꞌiraca ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte. Jéꞌecan mú tiújchaꞌɨɨreꞌe muáꞌayeꞌi seica jamuan. Camu majta rɨ́ꞌɨ tíꞌiruꞌixaateꞌe. Majta mú áꞌujchuéere muáꞌayeꞌi. Jéꞌecan mú majta runéꞌusiꞌiteꞌe muáꞌayeꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tiúꞌuteúraꞌateꞌen nain. Jáꞌitaꞌa mú aꞌutacɨ́ꞌɨca muáꞌayeꞌi. Majta téhuiicareꞌe muáꞌayeꞌi seica jemi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej seɨcɨé tíꞌimuaꞌatze. yk&Temuaꞌa pu tiráꞌamitɨejteꞌe aꞌij tɨ rɨcɨ tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa tɨ aꞌij puaꞌa een tɨ huiiráninei ɨ́ tzajtaꞌan. Ayee mú rɨcɨ ɨ́ teɨte, metíꞌixanaꞌacɨreꞌe, majta aꞌij puaꞌa titejáꞌujujhuaꞌaneꞌen. Chaꞌa naꞌa mú taúraꞌaca seica jamuan ɨ́ teɨte. V%&Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌan sej si siyen raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌijxeꞌeveꞌe, capu chéꞌe múꞌejmi jetze teꞌupuáꞌajteꞌen tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. -S&Ayee puꞌu, aꞌiné ɨ́ xɨ́ꞌeviꞌireꞌaraꞌan tɨ aꞌij puaꞌa een tɨ huiiráninei ɨ́ tzajtaꞌan ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌɨ́ɨ pu rájchaꞌɨ́ɨreꞌe ɨ́ xɨ́ꞌeviꞌireꞌaraꞌan ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨ mú miyen tiújchaꞌɨɨreꞌe. Aꞌɨ́j xu jɨ́n caí jaꞌanáj áꞌaturaaven tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe sej si caí siyen huárɨni aꞌij sej rɨníicheꞌen. C&Aꞌɨ́j nu jɨ́n, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, setáꞌaj siyen tíꞌijrɨꞌɨrée sej seꞌɨ́jna jetze aráujcaꞌaneꞌe ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios sej si caí siyen raꞌaráꞌastijreꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa een tɨ huiiráninei ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa. wg&Tɨ́ puaꞌa seuj siyen aꞌij puaꞌa tiúꞌuxajta, naꞌari seuj siyen titetiújchaꞌɨɨreꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej chueereꞌe, rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen sej si caí ahuáujpuaꞌajteꞌen rujɨ́ɨmuaꞌa. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna tɨ ta tzajtaꞌa huiránineica, ajta aꞌɨ́jna tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios airánineica F &Setáꞌaj siyen rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ aꞌiné tɨ́j naꞌa tɨ téꞌaxa jetzen ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, nain pu araúrastejsin seɨj jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ ayén yee: “Patáꞌaj yee raxɨ́ꞌeveꞌe peꞌɨ́jna ɨ́ axɨ́ꞌej tevi patɨ́j aseɨ́j tíꞌaxeꞌeveꞌe.”  '& Mɨ́ seajta múꞌeen, neꞌihuaamuaꞌa, Dios pu ayén amuaatajé sej siꞌi ruxɨéehua áꞌujujhuaꞌaneꞌen, sicu. Ayee pu i éeneꞌe, caxu huataúraꞌan sej si siyen chéꞌe senaꞌa tíꞌijrɨꞌɨrée aꞌij tɨ tejamuáꞌamitɨejteꞌe ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa een jɨmeꞌe, sino setáꞌaj huateújvaɨreꞌen rujɨ́ɨmuaꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej huaújxeꞌeveꞌen. B }& Ajta jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej tejamuaꞌantiúꞌuuniꞌi, ayée pu tinaꞌaráanajche ineetzi, tɨ ruꞌuráxuaahua ɨ́ nahuaa tɨ ij nain jɨ́n huaꞌatésijchixɨꞌɨn. L & Ayee nu tejáꞌamuaꞌihuaꞌu, neꞌihuaamuaꞌa, tɨ puaꞌa niyen nenaꞌa tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén nuꞌu tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej raꞌantisíjche ɨ́ runavij, ¿aꞌiné een jɨ́n miyen mauj aꞌij puaꞌa neruure? Tɨ́ puaꞌa niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, capu chéꞌe jaꞌatɨ́ nejaaxɨéeteꞌe aꞌame aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ Cɨríistuꞌu huamɨ́ꞌɨ ɨ́ cúruu jetze.  & Ayee pu tináꞌamitɨejteꞌe tɨ tavástaraꞌa caí amuaatáꞌa sej seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tejamuaꞌantiúꞌuuniꞌi, tavástaraꞌa pu puaíjtzi raatáꞌasin, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén rɨcɨ. eC& Ayej neꞌase tɨ ayén cheꞌatá naꞌa áꞌamuaruure tɨ́j ajta ayén raruure ɨ́ pan ɨ́ mej ranaꞌachite meꞌɨ́jna ɨ́ levadura tiꞌitɨ́. Aj puꞌi rárutixɨꞌɨn nain japua ɨ́ pan tzajtaꞌa.  &Capu xaa neꞌu ayén caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌaca aꞌɨ́jna tɨ áꞌamuajee, sino seɨj pu jaꞌatɨ́ jetze meꞌecan. V%&Temuaꞌa xu sejmíꞌi siyen tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa. ¿Aꞌataani tejamuaꞌantiúꞌuuniꞌiriꞌi sej si caí chéꞌe siyen ráꞌastijreꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ ayén tiꞌayajna? wg&Ayee puꞌu tíꞌeen, aꞌiné ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi, capu aꞌatzu jetzen ruxeꞌeveꞌe tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ari raꞌantisíjchecaꞌa ɨ́ runavij nusu caí. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨ pu xaa jetzen ruxeꞌeveꞌe tɨ jaꞌatɨ́ ayén huaꞌutaxɨ́ꞌeveꞌen ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téꞌatzaahuateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. fE&Mɨ́ teajta iteen, teen tú teꞌɨ́jna jetze arátacaꞌane ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej téꞌatzaahuateꞌe. Ayee tu een jɨ́n arátacaꞌanéecan jɨ́n rachúꞌeveꞌen tɨ ayén titáacɨꞌɨti tej ti tiyen rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ Dios jemi aꞌij tej tíꞌijxeꞌeveꞌe.  &Múꞌeen, mɨ sej nuꞌu siyen rahuauhuau sej si rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ Dios jemi, múꞌeen xu seri mé rúurɨe seꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. Múꞌeen xu ajtacɨ́j jemin aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌa. a;&Neajta nu niyen tiraatáꞌixaateꞌesin tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén huataúraꞌan mej raꞌantisíjche ɨ́ naviiraꞌan jetze, ayée pu ajta ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn nain jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌen tɨ́j naꞌa aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi jetzen ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. r]&Neajta inee, i nej iꞌi Pablo, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Tɨ́ puaꞌa siyen huataúraꞌan mej raꞌantisíjchixɨꞌɨn ɨ́ aꞌamua navij jetze, capu chéꞌe aꞌatzu jamuaatévaɨreꞌesin ɨ́ Cɨríistuꞌu. u e&Cɨríistuꞌu pu tuꞌirájtuaa tej ti taxɨéehua áꞌujujhuaꞌaneꞌen. Aꞌɨ́j xu jɨ́n, caxu chéꞌe taúraꞌacareꞌen sej siyen caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu xaa áꞌamuamuárɨꞌeristée aꞌame. "=&Aꞌɨ́j pu jɨ́n, neꞌihuaamuaꞌa, catu teꞌɨ́jna jetze airáane aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌecaꞌa. Catu xaa neꞌu, sino aꞌɨ́j tu jetzen airáane aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ruxɨéehua áꞌucheꞌecaneꞌe.~+&Mɨ́ ajta, ¿aꞌiné téꞌaxa ɨ́ yuꞌuxari jetze? ¿Ni qui ayén tɨjɨ́n yee: “Patáꞌaj yeehui raatamuáriteꞌen peꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe, pajta yeehui ɨ́ yaujraꞌan”? Jee xaa, aꞌiné capu yee jaꞌanáj tiꞌitɨ́ tíꞌijcɨꞌɨti aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe, sino “nain pu yee tíꞌijcɨꞌɨti aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ruxɨéehua áꞌucheꞌecan.” }&Aꞌajnáꞌɨmua aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan tɨ ayén cheꞌatá naꞌa éeneꞌen huanúꞌihuacaꞌa matɨ́j ɨ́ tɨꞌɨríi, aꞌɨ́ɨ pu aꞌij puaꞌa tiráaruu aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan tɨ ayén huanúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tíꞌimuarɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Ajta íjii, ayée pu cheꞌatá tíꞌirɨneca. I| &Seajta múꞌeen, neꞌihuaamuaꞌa, ayée xu cheꞌatá senaꞌa seijreꞌe tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Isaac tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n airáane tɨ jɨ́n Dios ayén teꞌataújratziiriꞌi. }{s&Ayee puꞌu naꞌa aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n:Pajta múꞌee, tɨ caí chéꞌe muaꞌutacuíꞌini, patáꞌaj caꞌanín jɨ́n huáꞌayeinixɨꞌɨn.Ayee pej huárɨni, aꞌiné pepuꞌuri jaítzeꞌe tiyaúumuaꞌa puaꞌamé mɨ pej caí jaꞌanáj autájucatacaꞌa caí aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ rucɨ́n jamuan huáhuii. 'zG&Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jerusalén tɨ ta japua éꞌemeꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu ruxɨéehua áꞌucheꞌecan. Ajta aꞌɨ́ɨ pu púꞌeen ɨ́ tanáàna. .yU&Aꞌɨ́jna ɨ́ Hagar, ayée pu huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jɨrí ɨ́ Sinaí, tɨ aꞌuun aꞌutacáꞌa u Arabia. Ayee pu ajta huataújmuaꞌa chajtaꞌa tɨ éꞌeseijreꞌe u Jerusalén, aꞌiné aúcheꞌe pu caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe jamuan ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen. |xq&Rɨꞌɨrí tej tiyen raataxáj tɨ ayén huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ ayén téꞌeyuꞌusiꞌi. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej huaꞌapua, ayée mú huataújmuaꞌa ɨ́ niuucari tɨ huaꞌapua tɨ jɨ́n Dios tihuauꞌíjca ɨ́ teteca jemi. Seɨj niuucari pu aꞌuun éꞌemeꞌecan ɨ́ jɨrí japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Sinaí. Aꞌɨ́j mú jetzen aꞌiránejsin aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨꞌɨríi ɨ́ mej tiuꞌutévaɨreꞌesin caꞌanéeri jɨmeꞌe. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari, aꞌɨ́j pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Hagar. lwQ&Aꞌɨ́jna tɨ huanúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna jetze ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌecaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu cheꞌatá naꞌa ayaana éeneꞌen huanúꞌihuacaꞌa matɨ́j ɨ́ tɨꞌɨríi. Ajta nuꞌu ɨ́ seɨ́j, aꞌɨ́jna tɨ nuꞌu huanúꞌihuacaꞌa jetzen ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ nuꞌu ruxɨéehua áꞌucheꞌecaneꞌe, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n huanúꞌihuacaꞌa tɨ nuꞌu Dios ayén jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi. v+&Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨ nuꞌu huaꞌapuaca típeꞌeristemuaꞌa ɨ́ mej teteca aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. Seɨj pu nuꞌu jetzen huanúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ nuꞌu caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌecaꞌa, ajta ɨ́ seɨ́j, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu jetzen huanúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ nuꞌu ruxɨéehua áꞌucheꞌecaneꞌe. u+&Setáꞌaj siyen tinaatáꞌixaateꞌen múꞌeen mɨ sej siyen raxɨ́ꞌeveꞌe sej si raꞌaráꞌastijreꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, ¿ni tzaa secaí siyen tiráanamuajriꞌi aꞌij tɨ téꞌaxa aꞌɨ́jna jetze ɨ́ niuucari? t&Canu aꞌatzu ramuaꞌaree aꞌij nej yeꞌí huárɨni múꞌejmi jɨmeꞌe. Rɨ́ꞌɨ cu nenaꞌa neꞌuun áꞌucatijcheꞌe múꞌejmi jemi nej niꞌi caí chéꞌe tejáꞌamuayuꞌuseꞌe nenaꞌa, sino nej ni tejamuáꞌixaateꞌen seneseíiraca. Aꞌɨ́jna ɨ́ Agar, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Sara, ɨ́ tej jɨ́meꞌen yaúꞌitɨée táꞌaraꞌani ɨ́ mej huaꞌapua Cs&Mɨ́ sej níꞌitɨꞌɨrijmuaꞌa, jeíhua nu tirajpuaíitzi naꞌame múꞌejmi jɨmeꞌe, ayén cumu ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ raꞌutacuíꞌine paꞌarɨꞌɨ jɨmeꞌe. Ayee pu téꞌeme ajta senaꞌa caí siyen cheꞌatá senaꞌa rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. Sr&Naa pu xɨ́ꞌepɨꞌɨn tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ áꞌaviicuaꞌireꞌe sej si rɨ́ꞌɨ tiraatéxeꞌeveꞌen. Ajta capu ayén ruxeꞌeveꞌe nej neꞌuun áꞌucatii aꞌamua jamuan. Aꞌɨ́ɨ puꞌu chéꞌe aꞌɨ́ɨn aꞌutéviicuaꞌireꞌen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ íꞌixɨꞌepɨꞌɨn. vqe&Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, jeíhua mú áꞌaviicuaꞌireꞌe mej mi amuaatémuaꞌitɨn mej mi rujɨ́ɨmuaꞌa múꞌejmi jɨmeꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen. Ayee mú tíꞌijxeꞌeveꞌe tej tij jáꞌitaꞌa aꞌutácɨɨne sej si caí chéꞌe áꞌaviicuaꞌireꞌe téjmi jamuan sino sej si siyen sicu rɨ́ꞌɨ tihuáꞌaxeꞌeveꞌe aꞌɨ́mej. p)&¿Aꞌiné naꞌa qui? ¿Ni seri néjchaꞌɨɨreꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tejáꞌamuaꞌixaateꞌe? Vo%&¿Aꞌii táꞌuj tzaa huarɨ́j sej si caí chéꞌe siyen rɨ́ꞌɨ naa tiúꞌujtemuaꞌaveꞌe setɨ́j sejmíꞌi éeneꞌe netɨ́ꞌɨj neꞌuun áꞌucatii aꞌamua jamuan? Jee xaa neꞌu, rɨꞌɨrí nej niyen raataxáj tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe yee tɨ puaꞌa rɨꞌɨríistancheꞌe aꞌájnáꞌɨmua sej siyen huárɨni, ayée xu raꞌitatuꞌutúꞌuncheꞌe ɨ́ áꞌamuajɨꞌɨsi, seajta naatatúꞌutuꞌuteꞌencheꞌe ineetzi. 0nY&Jéihua pu huápɨꞌɨ ámuaatamuárɨꞌeristarecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen tíꞌicuiꞌicaa. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu naataxánaꞌajve. Caxu seajta naatéxɨeehuatacaꞌa, sino temuaꞌa xu naa tínaꞌancuréꞌeviꞌitɨ yee cumu nej aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌen seɨj tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua naꞌari nej inee aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌen ɨ́ Cɨríistuꞌu ruseɨ́j tɨ ajta iꞌi Jesús. m3& Netɨ́ꞌɨj amuacaícan tejámuaatáꞌixaa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios amuaꞌirájtuaani, ayée nu tíꞌicuiꞌican jɨ́n niyen huarɨ́j. Tl!& Neꞌihuaamuaꞌa, ayée nu tejáꞌamuahuavii sej siyen rɨjca netɨ́j inee. Ayee nu neajta tiꞌitínchaꞌɨɨcaꞌa setɨ́j múꞌeen, setɨ́ꞌɨj caí xɨ ramuaꞌajcaa ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Netɨ́ꞌɨj neꞌuun áꞌucatii aꞌamua jamuan, caxu tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa ineetzi jemi. 7kg& Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tíꞌitziɨɨneꞌe múꞌejmi jɨmeꞌe. Ayej neꞌase capu tiꞌitɨ́j huatévaɨ nain ɨ́ nej jɨ́n tiuꞌumuárɨej múꞌejmi tzajtaꞌa. Yj+& Múꞌeen xu siyen tiraayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ari aꞌájna tejaꞌuréꞌene ɨ́ xɨcaj tɨ jetzen tiꞌitɨ́ aꞌij huarɨ́j naꞌari ɨ́ máxcɨraꞌi tɨ jetzen tiꞌitɨ́ tejaꞌuréꞌenejsin nusu aꞌájna tɨ́ꞌɨj ari pɨ́tíꞌirɨcɨ víitaꞌari tzajtaꞌa caꞌɨ́n xɨ́jcataꞌa. Seajta seꞌɨ́jna autámuaꞌareeriꞌi ɨ́ nineꞌiraꞌa ɨ́ mej jetzen miyen tíꞌijrɨꞌɨre tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe. %iC& Aru íjii, sej seri ramuaꞌate ɨ́ Dios nusu íjii tɨ Dios rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ áꞌamuamuajte múꞌejmi, ¿aꞌiné auj tíꞌirɨꞌɨri tɨ tiꞌitɨ́ caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌan sej siꞌi seajtáhuaꞌa raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ tihuáꞌayeꞌira tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe, ɨ́ tɨ caí amuatáꞌacareꞌe sej rɨ́ꞌɨ me títeumuámuaꞌareꞌen? ¿Ni qui siyen huataúraꞌan sej seajtáhuaꞌa caꞌanéeri jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari? h1&Jéjcua ɨmuá, setɨ́ꞌɨj caí xɨ ramuaꞌajcaa ɨ́ Dios, múꞌeen xu caꞌanéeri jɨ́n tihuáꞌavaɨreꞌecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí miyen huataseíjre mej mi dioosi puꞌéeneꞌen muáꞌaraꞌani sino teɨte muꞌu miyen tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa. Pg&Aꞌɨ́j xu jɨ́n caí chéꞌe caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe sino xuꞌuri yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen. Aꞌiné múꞌeen xuꞌuri yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen, Dios pu ajta ayén amuáaruu tɨ tiꞌitɨ́j tejamuáacɨꞌɨti. Pablo pu aꞌij téꞌujmuajca aꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe \f1&Aꞌiné múꞌeen xu yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios, Dios pu yeꞌutaꞌítecaꞌa ɨ́ ruyauj xɨéjniuꞌuca tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan huateáturan ɨ́ áꞌamuatzajtaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ ayén rájee tɨjɨ́n: “Abba, mɨ pej níꞌiyaꞌupua.” ;eo&Mɨ́ ajta Dios, tɨ́ꞌɨj ari tejaꞌuréꞌenen aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa tɨ jetzen ayén raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare, aꞌɨ́ɨ pu ruyauj aꞌutaꞌítecaꞌa tɨ yé veꞌecáanen. Ajta aꞌɨ́ɨn yaujraꞌan, aꞌɨ́ɨ pu huanúꞌihuacaꞌa ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa jetze, ajta ayén tiraacɨ́ꞌɨ tɨ ayén tiraꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, tɨ ij aꞌɨ́ɨn huaꞌirájtuaani aꞌɨ́me ɨ́ mej caꞌanéeri jɨ́n ráꞌastijreꞌecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, tej ti tiyen raꞌancuréꞌan nain aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe tɨ titáacɨꞌɨti aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ayén taatéyaꞌupuajtacaꞌa. d&|cq&Ayee pu cheꞌatá naꞌa éeneꞌe jáꞌaraa itejmi jemi. Tɨ́ꞌɨj caí xɨ tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen tíꞌitacɨꞌɨti aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ari pɨ́tiꞌihuáujxɨꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi, ayée tu éeniꞌicɨꞌe seijreꞌecaꞌa matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe aꞌiné teucheꞌe tu ráꞌastijreꞌecaꞌa ɨ́ tihuáꞌayeꞌira ɨ́ mej rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa rájteu ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. kbO&Ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn huaꞌaráꞌastijreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej rachaꞌɨɨ, ɨ́ mej meꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree mej tiúꞌuchaꞌɨɨn nain ɨ́ tiꞌáꞌaraꞌan ajta naꞌa caí ari ayén teꞌaraúrasten aꞌachú puaꞌan nineꞌiraꞌa tɨ ari pɨ́tiꞌihuáujxɨꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi ɨ́ táàtajraꞌan jemi. .a W&Nichéꞌe niyen neajta seɨj tiuꞌutaxáj. Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén nain tiráacɨꞌɨti, meenti auj páꞌarɨꞌɨsta, ayée pu cheꞌatá naꞌa een tɨ́j ajta seɨ́j tɨ caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe. Capu amɨ́n aꞌij tɨ ari nain tiꞌáꞌaraꞌan púꞌeen. ` &Ajta, tɨ puaꞌa siyen Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́j xu jɨ́n seajta yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan, ajta aꞌɨ́ɨ pu tejáꞌamuacɨꞌɨti aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi.6_e&Aꞌɨ́j pu jɨ́n, caí chéꞌe méꞌe jáꞌahuaꞌa ɨ́ tɨ Israél jetze ajtémeꞌecan, naꞌari tɨ jíꞌi Griego. Capu ajta mé jáꞌahuaꞌa ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi ɨ́ tɨ jíꞌi seɨ́j tɨ caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe nusu ɨ́ tɨ ruxɨéehua jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe. Capu ajta jetzen ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ teáataꞌa púꞌeeneꞌen nusu ꞌɨ́itaꞌa naꞌa, aꞌiné naíjmiꞌi xu Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan. Múꞌeen xu xaa seɨj teɨtejraꞌa púꞌeen ɨ́ jemin. V^%&Naímiꞌi xu yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ráꞌastijreꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús, aꞌiné Cɨríistuꞌu pu áꞌamuaneereꞌe sej siꞌi siyen éeneꞌe xáꞌaraꞌani tɨ́j aꞌɨ́jna, setɨ́j senaꞌa puaꞌamé huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa ɨ́ jemin. ]&1\[&Meꞌecui xaa neꞌu, aꞌiné ari huataseíjre ɨ́ tej jemin ráꞌastijreꞌe, capu chéꞌe tachaꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. [ &Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén pu tachaꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ajta naꞌa caí huataseíjreꞌen ɨ́ Cɨríistuꞌu tej ti tiyen rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej raꞌaráꞌastijre teꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. SZ&Tɨ́ꞌɨj caí xɨ huataseíjre ɨ́ Cɨríistuꞌu tej ti tiyen raꞌaráꞌastijreꞌen, ayée pu éeniꞌicɨꞌe seijreꞌecaꞌa cumu tej aiteánamiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caꞌanín jɨ́n tachaꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Ayee tu éeneꞌe huateájturaa aꞌájnáꞌɨmua tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene tɨ́j íjii ayén huataseíjre aꞌɨ́jna ɨ́ tej teri ticu ráꞌatzaahuateꞌe. wYg&Mɨ́ ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari jetze, ayée pu téꞌaxa mej nuꞌu naímiꞌi miyen auteájturaa ɨ́ Dios jemi, aꞌachú mej menaꞌa puaꞌamé yen huachéjme íiyen chaanaca japua. Ayee pu een jɨ́n téꞌaxa tɨ ij aꞌɨ́jna jɨ́n rɨꞌɨriistan tɨ aꞌɨ́ɨn Dios teꞌataújratziiriꞌi tɨ tihuáꞌucɨꞌɨti aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej raꞌaráꞌastijreꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. Jee xaa neꞌu, ayée puꞌu naꞌa tɨ aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi, aꞌɨ́mej pu tíꞌicɨꞌɨti aꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen téꞌatzaahuateꞌe. mXS&¿Aꞌiné naꞌa ji? ¿Ni qui ayén huataújmuaꞌa tɨ seɨcɨé téꞌaxa aꞌɨ́jna jetze ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, ajta seɨcɨé téꞌaxa aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi? Capu xaa neꞌu, aꞌiné tɨ puaꞌa ayén tíꞌirɨꞌɨriistacheꞌe tɨ taatáꞌacareꞌen tej rúurijcheꞌe ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ huateájturaa aꞌɨ́mej jemi, aj pu xaa, icu, rɨꞌɨríistacaꞌa tej rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej ráꞌastijreꞌe teꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. (WI&Ayee puꞌu naꞌa, tɨ puaꞌa ayén seijreꞌe seɨ́j tɨ íꞌixɨꞌepɨꞌɨn, aꞌɨ́ɨ pu tihuaꞌutévaɨreꞌesin naíjmiꞌica ɨ́ mej tíꞌirixaateꞌe, mej mi raꞌantipuáꞌajteꞌen. Mɨ́ ajta, seɨj puꞌu púꞌeen ɨ́ Dios. Ruseɨ́j pu ayén tihuauꞌíjca, ajta ruseɨ́j pu raanaíjmire. Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej tíꞌaijta V&Tɨ́ puaꞌa ayén een, ¿aꞌiné tɨ i Dios huaꞌutáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta? Ayej xaa neꞌu, ayée pu een jɨ́n raateájtuaa huáꞌa jemi mej mi ráamuaꞌaree nain jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Ayee pu éeneꞌe áꞌameꞌencheꞌe ajta naꞌa caí huataseíjreꞌencheꞌe aꞌɨ́jna tɨ jetzen huanéj aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan aꞌij tɨ ayén Dios tihuauꞌíjca tɨ ayén téꞌemeꞌencheꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, capu Dios ruseɨ́j raateájtuaa huáꞌa jemi, sino aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua, aꞌɨ́ɨ mú majta raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare mej mi huáꞌa jemi raateájtuaani meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. 7Ug&Ayee puꞌu tíꞌeen, aꞌiné tɨ puaꞌa tiꞌitɨ́ ayén tiráacɨꞌɨti seɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta ayén tiraatáꞌaca, capu chéꞌe ayée naꞌa éeneꞌe aꞌame tɨ ayén tiráacɨꞌɨti aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jaꞌatɨ́ ayén teꞌataújratziiriꞌi tɨ ayén nuꞌu tejaꞌuréꞌenejsin. Ajta aꞌɨ́ɨn Dios, aꞌɨ́ɨ pu ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n ayén rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan aꞌiné ayée pu teꞌataújratziiriꞌi. dTA&Ayee pu huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna. Amuacaícan, Dios pu ayén raatáꞌa ɨ́ runiuuca ɨ́ Abraham jemi aꞌij tɨ tejaꞌuréꞌenejsin. Tɨ́ꞌɨjta ari teuuméꞌeca aꞌachú cumu muáacuacientos nineꞌiraꞌa japuan seité japuan tamuáamuataꞌa, aj puꞌi Dios huaꞌutáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, capu rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́ɨn niuucari raꞌuréꞌuuna aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios amuacaícan tihuauꞌíjca ɨ́ Abraham teecan jemi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n aúcheꞌe tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n tihuauꞌíjca. S+&Meꞌecui xaa, Dios pu ayén ajmíꞌi teꞌataújratziiriꞌi tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Abraham teecan, ajta aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej jetzen aꞌiránejsin. Aru, capu ayén téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ ayén tihuáꞌucɨꞌɨtíicheꞌe ɨ́ mej muꞌiitɨ́ aꞌiránejsin aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan jetze, sino tɨ ayén tiráacɨꞌɨtiicheꞌe ɨ́ tɨ seɨ́j naꞌa aꞌiránejsin. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ seɨ́j naꞌa, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu. .RU&Casiꞌi, neꞌihuaamuaꞌa, tichéꞌe teꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutaxáj aꞌij tɨ tíꞌirɨneca tej ti teuj yen huachéjme íiyen chaanaca japua. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ari raꞌuyúꞌuxacaꞌa ɨ́ cuapée jetze ɨ́ mej jɨ́n raꞌancuréꞌan ɨ́ tiꞌáꞌaraꞌan ɨ́ jaꞌatɨ́ tɨ huamɨ́ꞌɨ, tɨ puaꞌa ari ayén téꞌeyuꞌusiꞌihua aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe, capu rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ tiꞌitɨ́ máàj jetzen raꞌuyúꞌuxa. Ruxeꞌeveꞌe mej raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌihua. Q&Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n tiráaruu tɨ ij ayén tihuáꞌucɨꞌɨti aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n Dios rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan, tɨ ij ajta tej teꞌɨ́jna jɨ́n téꞌatzaahuateꞌe tej tij raꞌancuréꞌan teꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn ari teꞌataújratziiriꞌi. Jɨ́meꞌen ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta ajta aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi P& Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu, aꞌɨ́ɨ pu tuꞌirájtuaa tɨ ij caí puaíjtzi táacɨꞌɨti aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej caí ráꞌastijreꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Puaíjtzi pu xaa raacɨ́ꞌɨ ta jetze meꞌecan aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Puaíjtzi pu yee raatáꞌasin jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa mej ráꞌatatan ɨ́ cɨyej jetze.” O& Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, capu ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́jna jaꞌatɨ́ téꞌantzaahuateꞌen, sino chéꞌe raꞌaráꞌastijreꞌen puꞌu aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́jna tɨ yee ayén raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ niuucari jetze, aꞌɨ́ɨ pu yee aꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ aꞌame.” Single Line Composer bN=& Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, capu rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́ɨn ayén ráaruuren ɨ́ jaꞌatɨ tɨ́ꞌij ayén urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n huateáturan ɨ́ Dios jemi. Ayee puꞌu éeneꞌe jáꞌaraa aꞌiné ayée pu ajta téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́ɨ pu hui tɨ rɨꞌéeneꞌe jɨ́n huateájturaa ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨ pu yee ruuri aꞌame aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, icu, tɨ aꞌɨ́ɨn ayén téꞌatzaahuateꞌe.” M1& Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej raꞌaráꞌastijre meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, naíjmiꞌica pu puaíjtzi huatáꞌasin ɨ́ Dios, aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Puaíjtzi pu yee tiraatáꞌasin jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ caí nain jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ yeꞌí téꞌaxa jetzen ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta.” NL& Aꞌɨ́j pu jɨ́n, naíjmiꞌica ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, Dios pu rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌasin jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan tɨ ajta ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa ɨ́ Dios. K{&Ajta, jéjcua ɨmuá, aꞌɨ́ɨ pu ayén téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ Dios ayén tihuaꞌatáꞌacareꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan mej mi rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ jemin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, micu. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, amuacaícan pu ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen Dios huaꞌirájtuaani, ayén tɨjɨ́n: “Naíjmiꞌica ɨ́ teɨte ɨ́ mej huachéjme íiyen chaanaca japua, nee nu yee rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌasin múꞌeetzi jɨmeꞌe.” jJM&Setáꞌaj siyen ráamuaꞌaree seꞌɨ́jna tɨ jɨ́meꞌen yee matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, aꞌii mú nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej jetzen airáane aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. ZI-&Ayee pu cheꞌatá naꞌa téꞌatzaahuateꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan aꞌij tɨ Dios tiraataꞌixaa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, Abraham rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateájturaa ɨ́ Dios jemi. 5Hc&¿Aꞌiné een jɨmeꞌe Dios raataꞌítecaꞌa ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ aꞌɨ́ɨn múꞌejmi jemi huateáturan? Ajta, ¿aꞌiné een jɨmeꞌe Dios ayén tiuꞌumuárɨej múꞌejmi jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ raaréꞌan ɨ́ tíꞌimuariꞌihua tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe? ¿Ni qui ayén huarɨ́j aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej raꞌaráꞌastijre seꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta? Capu aꞌatzu xaa neꞌu, sino ayée puꞌu huarɨ́j aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa ɨ́ tej teri tejamuáꞌixaa. [}+|w{~zx1vuets'qonim8l1k!j.heMcpa`_^ \[[{Zr7; G uAyee pu i yaujraꞌan pu púꞌeeneꞌe, aúcheꞌe pu ayén rɨ́ꞌɨ ráaruu tɨ ayén raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n rajpuaíjtzicaꞌa. Uu#Tɨ́ꞌɨj auj yen seijreꞌecaꞌa íiyen chaanaca japua, Jesús pu ayén huatéeniu, ajta raatéjhuau aꞌɨ́jna jemi tɨ raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa tɨ ruꞌirájtuaani. Jéihua pu ayén huaújyeinecaꞌa aꞌɨ́jna jemi tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn caí raatáꞌacareꞌen tɨ huámɨꞌɨni. Ajta aꞌɨ́ɨn Dios ayén ráanamuajriꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén huataúraꞌa tɨ ayén araúrasten aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa ɨ́ Dios. |tqAjta puaꞌamecɨé pu ayén tiꞌixa tɨjɨ́n:Múꞌee pej piyen peꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi
tɨ́j ajta veꞌecán jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe
aꞌɨ́jna ɨ́ Melquisedec tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. GsAꞌɨ́j pu jɨ́n, capu ayén ruseɨ́j huataújtuaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ayén veꞌecán jɨ́n teꞌenteárute tɨ ij ayén tiuꞌutévaɨreꞌen ɨ́ Dios jemi. Capu xaa neꞌu, sino Dios pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n:Múꞌee pej niyauj pɨ́rɨcɨ.Ijii nu niyen muaatéyaꞌupuatacaꞌa. rAjta, capu jaꞌatɨ́ ayén ruseɨ́j teꞌenteárute aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tiuꞌutévaɨreꞌen ɨ́ Dios jemi, sino tɨ puaꞌa Dios ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tiraꞌíjcateꞌe aꞌij tɨ ayén tiraꞌíjca aꞌɨ́jna ɨ́ Aarón teecan. qAꞌɨ́j pu jɨ́n ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn amuacaícan ayén tiuꞌutámuaɨꞌɨvajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ruseɨ́j tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Ajta áꞌiyen, ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ ayén cheꞌatá naꞌa huárɨni huáꞌa jɨmeꞌe ɨ́ teɨte ɨ́ mej miyen cheꞌatá menaꞌa tiꞌitɨ́j jɨ́n titeꞌuteájturaa ɨ́ Dios jemi. /pWAꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ajta ramuaꞌaree tɨ caí ruseɨ́j téꞌeviicuaꞌi, aꞌɨ́ɨ pu ajta raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tirúꞌumuaꞌaree, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiꞌitɨ́j jɨ́n atéꞌɨtzeaara ɨ́ Dios jemi. %o EAyee pu ꞌeen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén veꞌecán jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi. Amuacaí mú miyen raꞌavéꞌehuausin huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tíꞌiraꞌíjcateꞌen tɨ ij aꞌɨ́ɨn huáꞌa japua huániuuni ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́ɨ pu ajta tiuꞌutámuaɨꞌɨvajta aꞌɨ́jna ɨ́ mej raatapuaíjveꞌesin ɨ́ Dios, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ yeꞌemuaate ɨ́ mej huaꞌutámuaɨꞌɨvajta meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. rn]Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tichéꞌe tiyen taxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n ajteáxɨɨre teꞌájna vejliꞌi aꞌu tɨ aꞌutéjvee ɨ́ ɨpuari aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn eꞌecájca ɨ́ Dios tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén táꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn, tɨ́ꞌij ajta rɨ́ꞌɨ titaatáꞌan, tɨ ij ajta taatévaɨreꞌen jaꞌanáj tɨ naꞌa tɨ ruxeꞌeveꞌe. mAꞌiné aꞌɨ́ɨ pu veꞌecán jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ta jetze meꞌecan ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨ pu raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén táꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej caí tácacaꞌanej ɨ́ ta tzajtaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu cheꞌatá naꞌa nain jɨ́n tirajpuaíjtzicaꞌa tetɨ́j iteen tirajpuaíjtzi. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu caí tiꞌitɨ́j jɨ́n atéꞌɨtzeaara. _l7Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Puꞌuri seijreꞌe ɨ́ ta jemi seɨ́j tɨ veꞌecán jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ta jetze meꞌecan ɨ́ Dios jemi. Ajta aꞌɨ́ɨ pu ari aꞌuun aꞌujnéj u ta japua. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tichéꞌe tiyen tacaꞌaníjraꞌa jɨ́n teuj ráꞌastijreꞌe teꞌɨ́jna ɨ́ tej téꞌatzaahuateꞌe. Vk% Tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa tɨ ayén tíꞌiseijreꞌe, tɨ ajta aꞌɨ́jna jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́jna tɨ Dios ayén tiúꞌutaahuacaꞌa, tɨ́j naꞌa tiꞌipuaꞌamé, ayée pu jéjreꞌe seijreꞌe ɨ́ jemin. Ajta ayén ruxeꞌeveꞌe tej naímiꞌi tiyen tiuꞌutaseíjrata ɨ́ jemin. Ajta, capu tiꞌitɨ́j rúꞌavaa ɨ́ jemin. Jesús pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee tɨ́ꞌij ta japua huániuuni `j9 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ niuucari tɨ Dios jetze airáninei, aꞌɨ́ɨ pu eꞌihuarújteꞌen, ajta tíꞌimɨjhuaca huápɨꞌɨ. Temuaꞌa pu teꞌurúꞌipi ɨ́ tatzajtaꞌa. Jaítzeꞌe pu tíꞌivaɨreꞌe caí ɨ́ chun tɨ huaꞌapua jɨ́n ajcámɨɨmɨ, tɨ ajta huápɨꞌɨ antámɨɨmɨ, ɨ́ mej majta jɨ́n rasiꞌicheca ɨ́ carij tɨ ruvíꞌi, majta jɨ́n raꞌutasíꞌiche ɨ́ tuꞌutanaj. Aꞌuu pu xaa urúꞌipi aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan jetze ɨ́ tevi, ajta ɨ́ muaꞌatzíireꞌaraꞌan jetze. Temuaꞌa pu raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén raatámitɨejteꞌen aꞌij tɨ seɨ́j tíꞌimuaꞌatze, ajta aꞌij tɨ seɨ́j tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ ayén huárɨni. :im Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tichéꞌe tiyen ahuátacaꞌanen nain jɨmeꞌe tacaꞌaníjraꞌa tej ti teꞌuun aꞌuteárute, tɨ ij caí jaꞌatɨ́ ayén cheꞌatá naꞌa huárɨni aꞌij mej mejmíꞌi huarɨ́j aꞌɨ́ɨme, ɨ́ mej caí teꞌaráꞌaste meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí téꞌantzaahua. /hW Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aúcheꞌe pu tura huáꞌa jemi ɨ́ mej teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios mej mi jamuan huaújseꞌupeꞌen, aꞌiné jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén aꞌuun aꞌuteárute tɨ ij eꞌehuaújseꞌupeꞌen ɨ́ Dios jamuan, aꞌɨ́ɨ pu ayén cheꞌatá naꞌa raatapuáꞌajta ɨ́ tɨ jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe tɨ́j ajta Dios tiraatapuáꞌajtacaꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n tiuꞌumuárɨej. g Zf-Ajta, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn Josué teecan ayén huaꞌutaꞌaníicheꞌen mej huaúuseꞌupeꞌencheꞌe, capu ayén raataxájtancheꞌe ɨ́ Dios aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ seɨ́j jetze ɨ́ xɨcaj. meSAꞌɨ́j pu jɨ́n, puꞌuri jeíhua aꞌateeviꞌi tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Dios raatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan tɨ ayén tiuꞌutaxáj tɨ Dios ayén raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare jaꞌanáj tɨ ayén tejaꞌuréꞌenejsin aꞌájna xɨcáaraꞌan tɨ ayén raatamuáꞌa tɨjɨ́n “íjii.” Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n:Tɨ́ puaꞌa íjii seráanamua aꞌij tɨ tiꞌixa ɨ́ Dios,
caxu raꞌantánaamuan ɨ́ áꞌamuatzajtaꞌa. udcAꞌɨ́j pu jɨ́n, camuchéꞌe mú miyen seijreꞌe seica ɨ́ mej xaa meꞌuun aꞌuteárute mej mi jamuan ɨ́ Dios eꞌehuaújseꞌupeꞌen. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme, ɨ́ tɨ amuacaí huáꞌa jemi raateájtuaa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirátuaaníicheꞌen, camu meꞌuun aꞌuteájrupi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí raꞌaráꞌastijre. sc_Ajta, teucheꞌe tu teꞌɨ́jna jɨ́meꞌen tiꞌixa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen tiraataxájtacaꞌa ɨ́ Dios tɨjɨ́n:Camu nuꞌu jaꞌanáj meꞌuun aꞌuteáruti
mej mi neetzi jamuan eꞌehuaújseꞌupeꞌen. ObJee xaa neꞌu, aꞌiné mé jáꞌahuaꞌa pu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ xɨcáaraꞌan taꞌaráhuaꞌapua. Ayen tɨjɨ́n:Ajta aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze ɨ́ taꞌaráhuaꞌapua,Dios ayén raatapuáꞌajtacaꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n tiuꞌumuárɨej.Tɨꞌɨquí huaújseꞌupe. Aa{Ajta íjii, iteen i tej téꞌantzaahua, teen tu teꞌuun aꞌuteáruti aꞌu tej eꞌehuátaseꞌupeꞌen. Ayee pu huataújmuaꞌa tɨ ayén tíꞌitacɨꞌɨti aꞌiné ayée pu Dios tiuꞌutaxájtacaꞌa huáꞌa jɨmeꞌe tɨjɨ́n:Neniúꞌucaraꞌa nu jɨ́n teꞌatánratziiriꞌi mej caí jaꞌanáj meꞌuun aꞌuteáruti aꞌu mej eꞌehuaújseꞌupeꞌen ineetzi jamuan. Mɨ́ ajta, tɨ́j naꞌa aꞌájnáꞌɨmua tɨ raatétaahuacaꞌa ɨ́ chaanaca tɨ yú eꞌiréꞌene, puꞌuri cɨꞌɨpiihuacaꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n Dios tiuꞌumuárɨej. 8`iAyee puꞌu, ayée pu cheꞌatá naꞌa taacɨ́ꞌɨ ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios tuꞌirájtuaani, tɨ́j ajta tihuaꞌucɨ́ꞌɨ aꞌɨ́mej. Mɨ́ ajta, capu aꞌatzu aꞌij tihuaꞌutévaɨ ɨ́ mej ráanamuajriꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí téꞌantzaahua matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi. ._ WAúcheꞌe pu ayén tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios ayén teꞌataújratziiriꞌi tɨ íꞌirɨꞌɨri tej teꞌuun aꞌuteárute aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn taatáꞌasin tej teꞌuun eꞌehuátaseꞌupeꞌen. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tichéꞌe rɨ́ꞌɨ tenaꞌa tɨ ij caí ayén teꞌirájraꞌani tɨ seɨ́j múꞌeen tiꞌitɨ́j jɨ́n autéꞌɨtzen tɨ ij caí ráacɨꞌɨti tɨ aꞌuun aꞌuteárute. h^IJee xaa neꞌu, ayée pu tiꞌayajna tɨ ayén titáꞌamitɨejteꞌe tɨ caí ayén huaꞌucɨ́ꞌɨ mej meꞌuun aꞌuteárute aꞌu mej eꞌehuaújseꞌupeꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí téꞌantzaahua.]wAꞌɨ́ɨ mú majta meꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ tɨ huáꞌa jɨ́meꞌen Dios ayén teꞌataújratziiriꞌi mej nuꞌu caí jaꞌanáj meꞌuun aꞌuteáruti aꞌu mej eꞌehuaújseꞌupeꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí raꞌaráꞌastijre. #\?Ajta aꞌɨ́ɨme, ɨ́ tɨ Dios ayén áꞌatee huaꞌapuate nineꞌiraꞌa tɨ huáꞌajaaxɨejviꞌi aꞌɨ́mej, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej auteájturaa ɨ́ Dios jemi, majta áꞌupuaꞌarecaꞌa meꞌújna jáꞌahuaꞌa aꞌu tɨ caí éꞌetiꞌitɨjcaꞌa. D[Majta aꞌɨ́ɨme, ɨ́ mej ráanamuajriꞌi, majta raꞌutéxɨeehuariꞌiriꞌi, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ Moisés teecan huaꞌiráaviꞌitɨ aꞌujna u Egipto. {ZoAyee pu xaa aꞌij tɨ téꞌuyuꞌusiꞌihuacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n:Tɨ́ puaꞌa íjii seráanamua tɨ ayén tejáꞌamuaꞌixaateꞌe ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios.Caxu siyen cheꞌatá senaꞌa raꞌantánaamuan ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ajcaꞌihuáꞌɨmua huataújtzeꞌire ineetzi jemi. XY)Jee xaa neꞌu, ayée pu ruxeꞌeveꞌe sej siyen huárɨni, aꞌiné ayée pu tiꞌitɨ́j tíꞌitacɨꞌɨti jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ puaꞌa tiyen teuj teꞌutáviicuaꞌi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe ɨ́ tej jɨ́n tátemuaꞌaveꞌe teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej rachúꞌeveꞌe tetɨ́ꞌɨj titeꞌutéjhuii. 3X_ Seajta múꞌeen, setáꞌaj caꞌaníjraꞌa huataúraꞌan seɨj seajta seɨj tɨ́j naꞌa nain xɨcáaraꞌan tzajtaꞌa sej seuj ruuri tɨ ij caí seɨ́j múꞌeen ayén raꞌantánaamuan ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén ráacuanamua aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. dWA Rɨ́ꞌɨ xuꞌu, neꞌihuaamuaꞌa, tɨ ij caí ayén huataseíjreꞌen múꞌejmi jemi seɨ́j tɨ aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ ɨ́ ru tzajtaꞌa, tɨ ajta caí téꞌatzaahuateꞌe. Caxu raatáꞌacareꞌen seɨ́j tɨ ayén ꞌeen tɨ aꞌɨ́ɨn ayén áꞌujcaꞌane tɨ mé rúurɨeni aꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ iꞌirúuri. tVa Aꞌɨ́j nu jɨ́n, neniúꞌucaraꞌa
nu jɨ́n niyen teꞌatánratziiriꞌi mej caí jaꞌanáj meꞌuun aꞌuteáruti aꞌu mej eꞌehuaújseꞌupeꞌen ineetzi jamuan. Ayee pu xaa tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Dios. *UM Aꞌɨ́j nu jɨ́n huaꞌutájaaxɨejviꞌiriꞌi neꞌɨ́mej ɨ́ teɨtejraꞌa.Neajta niyen tiuꞌutáneixaa yee jaꞌanáj tɨ naꞌa aꞌɨ́ɨ mú aꞌij puaꞌa tíꞌimuaꞌatze ɨ́ ru tzajtaꞌa.Majta, camu aꞌatzu ramuaꞌaree aꞌij nej tíꞌijxeꞌeveꞌe. GT Aꞌuu mú miyen aꞌij tiráataahuacaꞌa mej mi naamuáꞌitɨn, majta miyen meꞌuun éꞌetee aꞌachú cumu huaꞌapuate nineꞌiraꞌa mej tíꞌiseij netɨ́j nenaꞌa rɨjcaa. ;SoCaxu siyen cheꞌatá senaꞌa raꞌantánaamuan ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ajcaꞌihuáꞌɨmua huataújtzeꞌire ineetzi.Aꞌájna xɨcáaraꞌan mej jetzen aꞌij tiráataahuacaꞌa mej mi nejaꞌupuáꞌajteꞌen aꞌájna aꞌu tɨ caí éꞌetiꞌitɨjcaꞌa. R7Aꞌɨ́j xu jɨ́n, setáꞌaj ráanamua temuaꞌa naa aꞌij tɨ tiꞌixa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, ayén tɨjɨ́n:Tɨ́ puaꞌa íjii seráanamua tɨ ayén tejáꞌamuaꞌixaateꞌe ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. tQaMɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu, aꞌɨ́ɨ pu ayén nain jɨ́n araúraste tɨ́ꞌɨj tíꞌivaɨreꞌecaꞌa ɨ́ ruche. Jee xaa, aꞌɨ́ɨ pu yaujraꞌan púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna tɨ huatéechiꞌi. Teajta iteen, teen tu teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen, teen tu teajta teꞌuun aꞌujteí ɨ́ chiꞌiraꞌan jetze, tɨ puaꞌa tiyen teꞌutáviicuaꞌi tej taxɨéehua tejáꞌuxajtaneꞌen teꞌɨ́jna ɨ́ tej jɨ́n tátemuaꞌaveꞌe teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej rachúꞌeveꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú nuꞌu huaújseꞌupeꞌen ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen P!Ajta aꞌɨ́ɨn Moisés, nain pu jɨ́n araúraste tɨ́ꞌɨj auj tíꞌivaɨreꞌecaꞌa ɨ́ chiꞌiraꞌan jetze ɨ́ Dios. Ayee pu ꞌeen jɨ́n huarɨ́j, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén teꞌanxájtacaꞌa aꞌij mej méjcaꞌi huáyee tiuꞌutaxájtacheꞌe. \O1Ayee pu tiꞌayajna aꞌiné tɨ́j naꞌa tɨ tíꞌiseijreꞌe ɨ́ chiꞌi, jaꞌatɨ́ pu ráꞌajtaahuacaꞌa. Mɨ́ ajta Dios, aꞌɨ́ɨ pu nain tiúꞌutaahuacaꞌa tɨ́j naꞌa tɨ tíꞌiseijreꞌe. KNMɨ́ ajta, Dios pu ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi tɨ ayén tiraavíjteꞌe tɨ jaítzeꞌe rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús caí aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés. Jee xaa neꞌu, jaítzeꞌe tu rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca teꞌɨ́jna tɨ chiꞌi taꞌahuaca tecaí teꞌɨ́jna ɨ́ chiꞌi. M}Ayee pu cheꞌatá naꞌa Jesús pu nain jɨ́n araúraste aꞌɨ́jna jemi tɨ ayén raꞌantíhuaꞌu tɨ́j ajta aꞌɨ́ɨn Moisés ayén nain jɨ́n araúraste tɨ́ꞌɨj ajmíꞌi tíꞌivaɨreꞌecaꞌa ɨ́ chiꞌiraꞌan jetze ɨ́ Dios. 3L aAꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée xu huárɨni, neꞌihuaamuaꞌa, mɨ tɨ Dios amuaꞌitéviꞌitɨcɨ, aꞌiné múꞌejmi pu huatáꞌinee aꞌɨ́ɨn tɨ júteꞌe éꞌeseijreꞌe sej si naímiꞌi siyen huateáturan ɨ́ jemin. Setáꞌaj siyen seꞌɨ́jna jetze tiúꞌumuaꞌati seꞌɨ́jna jetze ɨ́ Jesús tɨ Dios ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tiraꞌíjca tɨ titaatáꞌixaateꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ tej ráꞌastijreꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu Jesús ajta nain jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi tɨ ij taatévaɨreꞌen itejmi. pKYPuꞌuri xaa neꞌu rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́ɨn ayén huaꞌutévaɨreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej áꞌaviicuaꞌireꞌe tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ari rajpuaíitzi jáꞌaraa, ajta ráꞌuviicuaꞌiriꞌi.J)Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén ruxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn ayén seɨcɨé huaújruuren tɨ ij ayén éeneꞌen seijreꞌe matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ ihuáamuaꞌameꞌen nain jɨmeꞌe tɨ ij ayén aꞌɨ́jna jɨ́n teꞌenteárute ɨ́ Dios jemi, tɨ ij ayén nain jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen ɨ́ Dios jemi, tɨ ij ajta ayén huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn ɨ́ teɨte tɨ ij ajta caí jaꞌanáj tiꞌitɨ́j jɨ́n atéꞌɨtzeꞌaraꞌan, tɨ ij ajta huáꞌariꞌi ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. nIUJee xaa neꞌu ayén tiꞌayajna, capu ayén huaújruu matɨ́j aꞌɨ́mej ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe tɨ́ꞌij huaꞌutévaɨreꞌen sino ayée pu huaújruu matɨ́j aꞌɨ́mej ɨ́ mej Abraham jetze airaújneijte. H5Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen, ayée mú miyen cheꞌatá menaꞌa éeneꞌen téhuaꞌiraꞌa, majta miyen éeneꞌen téxuureꞌe, aꞌɨ́j pu jɨ́n Jesús ayén huaújruu tɨ́ꞌij ayén cheꞌatá naꞌa éeneꞌen tehuáꞌiraꞌacaꞌa, ajta ayén éeneꞌen téxuureꞌecaꞌa matɨ́j aꞌɨ́mej. Ayee pu ꞌeen jɨ́n huarɨ́j tɨ́ꞌij ayén raꞌantipuáꞌajteꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree ɨ́ mej jɨ́n huácuiꞌini ɨ́ teɨte. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tiyaaruꞌu. Aꞌɨ́j pu jɨ́n Jesús huáꞌa jetze meꞌecan huamɨ́ꞌɨ, tɨ ij ajta huaꞌirájtuaani aꞌɨ́mej ɨ́ mej caꞌanéeri jɨ́n seijreꞌecaꞌa tɨ́j naꞌa mej auj ruuri mej miyen tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa mej huácuiꞌini. GYF+ Ajtahuaꞌa ayén tɨjɨ́n:Nee nu áꞌancaꞌane ɨ́ jemin. Ajtahuaꞌa rujéjcuatzeꞌe, ayén tɨjɨ́n:Yee nu huatéjvee huáꞌa jamuan ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen tɨ Dios naatáviꞌitɨste. mES Ajta ayén tɨjɨ́n:Nee nu huaꞌutánamuajristeꞌesin aꞌij pej ántehuaa huáꞌa jemi ɨ́ neꞌihuaamuaꞌa.Nee nu rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌasin huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri. BD} Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ huateúraꞌate aꞌɨ́mej, ajta aꞌɨ́mej tɨ aꞌɨ́ɨn ari huaꞌitéviꞌitɨcɨ, naímiꞌi mú seɨ́j menaꞌa jetze ajtémeꞌecan. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, capu ratéviꞌirasteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ayén huaꞌatamuáꞌamuateꞌen tɨjɨ́n: “Neꞌihuaamuaꞌa mú púꞌeen.” C- Nain pu tiraacɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna, ajta nain pu ayén jemin tíꞌiseijreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén nain tiúꞌutaahuacaꞌa. Ayee puꞌu xaa ruxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn huaꞌirájtuaani muꞌiicáca ɨ́ ruyaujmuaꞌa mej mi jemin huateáturan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiraavíjteꞌe tɨ ayén raanaíjmireꞌen aꞌɨ́jna tɨ jáꞌitaꞌa véꞌejvee aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén rajpuaíitzi jáꞌaraa, aꞌɨ́jna tɨ huaꞌirátuaasin ɨ́ ruyaujmuaꞌa. yBk Mɨ́ ajta itejmi, ayée pu jépɨꞌɨn seijreꞌe jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Dios pu ayén ráaruu tɨ ij aꞌatzu áꞌateeviꞌin jaítzeꞌe cɨliéeneꞌe jɨ́n tiꞌitevée áꞌaraꞌani mecaí aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe. Ajta íjii, Dios pu ayén rɨ́ꞌɨ raateájtuaa, ajta veꞌecán jɨ́n tiraꞌíjca, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús ayén rajpuaíitzi jáꞌaraa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huamɨ́ꞌɨ. Dios pu ayén rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌa ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús ayén naíjmiꞌica jetze meꞌecan huamɨ́ꞌɨ. [A/Pajta piyen tiꞌitɨ́j jɨ́n tiraꞌíjca tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn ayén tihuaꞌaꞌaíteꞌe aꞌame ɨ́ teɨte mej mi naímiꞌi caꞌanéeri jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌen. Tɨ́ puaꞌa ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tiraꞌíjcatacheꞌe mej mi naímiꞌi raꞌaráꞌastijreꞌen, capu méꞌe jéꞌe tiꞌitɨjtacaꞌa tɨ caí raꞌaráꞌastijreꞌecaꞌa. Mɨ́ ajta íjii, ayée pu jépɨꞌɨn seijreꞌe mej caí xɨ naímiꞌi miyen ráꞌastijreꞌe. x@iAyee pej ráaruu tɨ ij aꞌatzu áꞌateeviꞌin tɨ jaítzeꞌe cɨliéeneꞌe jɨ́n tiꞌitevée áꞌaraꞌani caí aꞌɨ́mej ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe.Mɨ́ pajta múꞌee, rɨ́ꞌɨ pej tiraatáꞌa peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej raꞌantíhuaꞌu tɨ jeíhua huápɨꞌɨ tiráacɨꞌɨti mej mi naímiꞌi naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj. 9?kAyee pu jaꞌatɨ́ jaꞌanáj ayén tíꞌixajtacaꞌa tɨjɨ́n:Múꞌee Dios, múꞌeetzi jemi tɨ caí aꞌatzu tiꞌitɨ́j jɨ́n ruxeꞌeveꞌe ɨ́ teteca, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé.¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen raꞌutámuaꞌareeriꞌi?Ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ jetzen airaújneijte ɨ́ teáataꞌa,¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌaca pej piyen rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨ? )>KAjta, capu Dios ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tihuauꞌíjca aꞌɨ́mej ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌareere muáꞌaraꞌani ɨ́ chaanaca mej japuan huachéjmeꞌe muáꞌajuꞌu, aꞌɨ́jna ɨ́ chaanaca ɨ́ tej jɨ́meꞌen tiꞌixa. =Dios pu ajta teꞌanxájtacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén huarɨ́j tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe, ajta tiꞌitɨ́j ɨ́ tej jɨ́n rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj. Aꞌɨ́ɨ pu ajta raateájtuaa ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca huáꞌa jemi aꞌij tɨ tiraꞌaránajchecaꞌa tɨ ij aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ayén huaꞌutáꞌan aꞌij mej yeꞌí tiraayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan. Cɨríistuꞌu pu ayén huanúꞌihuacaꞌa matɨ́j aꞌɨ́mej ɨ́ júutzimuaꞌameꞌen H< Jee xaa neꞌu, aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej mejmíꞌi raataxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu xaa tíꞌivaɨreꞌecaꞌa. Ajta jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n raꞌaráꞌastijre, ayée pu puaíjtzi ancuréꞌa aꞌij tɨ tiraavíjteꞌecaꞌa. Tɨ́ puaꞌa ajmíꞌi ayén tihuáꞌuruu: ¿Aꞌiné auj tíꞌirɨꞌɨri tɨ caí puaíjtzi taatáꞌan tɨ puaꞌa tiyen tiraatéxɨeehua teꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios tuꞌirátuaasin, tɨ ajta jeíhua huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe? Amuacaícan, tavástaraꞌa pu ayén raataxájtacaꞌa. Ajta áꞌiyen, seica mú taataꞌixaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ráanamuajriꞌi. ;1: ]Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén ruxeꞌeveꞌe tej jaítzeꞌe temuaꞌa naa raꞌaráꞌastijreꞌen teꞌɨ́jna ɨ́ tej ráanamuajriꞌi, tej ti caí yáꞌuhuaꞌaxɨn. m9 UCapu xaa neꞌu ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ Dios ayén tihuáꞌaijteꞌe mej mi miyen tíꞌivaɨreꞌe méꞌujujhuaꞌaneꞌen, mej mi huaꞌutévaɨreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ huáꞌacɨꞌɨti tɨ Dios huaꞌirájtuaani.y8 m Dios capu jaꞌanáj ayén tiraataꞌixaa seɨ́j tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe sino ruyauj pu xaa ayén tiuꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n:Patáꞌaj yé aꞌujyeíjxɨꞌɨn nejrɨꞌɨríntaꞌa.Patáꞌaj piyen huácatii ajta nenaꞌa caí huaꞌantimuáꞌitɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej muájchaꞌɨɨreꞌe mej mi miyen timuaꞌaráꞌastijreꞌen múꞌeetzi. +7 Q Ayee pej raatéxuꞌutaꞌinaxɨꞌɨsin tɨ́j cɨ́ɨxuri tɨ míꞌimeꞌecan, ɨ́ mej raateájtutzi.Naímiꞌi pu seɨcɨé ruruuren.Mɨ́ pajta múꞌee, paúcheꞌe piyen cheꞌatá penaꞌa seijreꞌe tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe.Capej jaꞌanáj áꞌapuaꞌaren. ;6 q Aꞌɨ́ɨ pu teꞌentipuáꞌajte tɨ́j naꞌa puaꞌamé tɨ tíꞌiseijreꞌe.Mɨ́ pajta múꞌee, paúcheꞌe pej huatevée puaꞌamé.Ajta tɨ́j naꞌa tɨ tiúꞌutaavijhuacaꞌa, ayée pu tiuꞌutémíꞌimeꞌecantari tɨ́j cɨ́ɨxuri tɨ caí chéꞌe tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe. \5 3 Ajta ayén tɨjɨ́n:Múꞌee, nevástaraꞌa, jéjcua ɨmuá pej raatétaahuacaꞌa ɨ́ chaanaca.Ajta, tɨ́j naꞌa tɨ íiye seijreꞌe u ta japua, amuájcaꞌa pej jɨ́n raatétaahuacaꞌa. -4 U Múꞌee pej raataxɨ́ꞌeve mej rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe.Ajta, capu aꞌatzu muaꞌaránajchecaꞌa mej aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa.Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨn Dios ɨ́ pej jemin seijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ayén rɨ́ꞌɨ timuaateájtuaa patáꞌaj jaítzeꞌe huatáꞌatemuaꞌaveꞌen mecaí aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej múꞌeetzi jamuan seijreꞌe. 3 Mɨ́ ajta, jɨ́meꞌen ɨ́ ruyauj, ayée pu tiꞌixa tɨjɨ́n:Múꞌee, mɨ pej Dios púꞌeen,
múꞌee pej antíꞌamuaꞌaréere puaꞌamé tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe.Pepuꞌuri icu ruꞌitéechui ɨ́ ꞌitzɨ́ ɨ́ mej jɨ́n ráamuaꞌaree pej urarɨ́ꞌen jɨ́n seijreꞌe, pej pajta xɨ́ꞌepɨꞌɨn tíꞌaijta aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. B2 Ajta, ayée pu huáꞌa jɨmeꞌe tiꞌixa aꞌɨ́mej ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe tɨjɨ́n:Ayee pu huáꞌaruure aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua mej mi miyen seijreꞌe tɨ́j eeca, majta mej mi miyen seijreꞌe tɨ́j taij tɨ áꞌataa aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe. 1 'Ajta, tɨ́ꞌɨj ayén yeꞌeráaviꞌitɨ íiyen chaanaca japua aꞌɨ́jna tɨ jéjcua ɨmuá seijreꞌecaꞌa, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n:Michéꞌe meꞌɨ́n raateánajche matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi. w0 iAyee puꞌu xaa, Dios capu jaꞌanáj ayén tiraataꞌixaa seɨ́j tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecan tɨ́j ayén tiraataꞌixaa ɨ́ ruyauj tɨjɨ́n:Múꞌee pej niyauj púꞌeen.Neajta inee, íjii nu muaꞌantíhuau. Ajta ayén tɨjɨ́n:Nee nu yaꞌupuáaraꞌan puꞌéeneꞌe naꞌame.Ajta amɨ́n, amɨ́ pu niyauj puꞌéeneꞌe aꞌame. Y/ -Ayee pu ꞌeen jɨ́n huarɨ́j, ajta ayén teꞌirájraa tɨ aꞌɨ́ɨn ayén huápɨꞌɨ jaítzeꞌe rɨꞌéeneꞌe jáꞌaraa mecaí aꞌɨ́mej ɨ́ xɨéjniuꞌucari ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe. Ajta jeíhua pu jaítzeꞌe tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios ari raatamuáꞌa ɨ́ ruyauj caí aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ ajta jɨ́n huaꞌutamuáꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe. L. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ yaujraꞌan, ayée pu nain jɨ́n cheꞌatá naꞌa rɨ́ꞌɨ huápɨꞌɨ naa seijreꞌe tɨ́j ajta ɨ́ Dios. Ajta ɨ́ téviraꞌan, ayée pu cheꞌatá naꞌa seijreꞌe tɨ́j ajta ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ravíꞌi tɨ́j naꞌa tɨ íiyen tíꞌiseijreꞌe ɨ́ chaanaca japua, ajta u ta japua. Runiuuca pu jɨ́n huápɨꞌɨ antiújmuaꞌaree, aꞌɨ́ɨ pu ayén rɨcɨ tɨ́ꞌij áꞌateeviꞌin. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn yaujraꞌan tihuaꞌacáꞌariꞌiriꞌi ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, aj puꞌi aꞌuun aꞌujyeíjxɨ ɨpuari japua rurɨꞌɨríintaꞌa aꞌɨ́jna tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree, tɨ júteꞌe éꞌeseijreꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn yaujraꞌan, jaítzeꞌe pu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee mecaí aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua - Mɨ́ ajta íjii, tej huáteɨte, tɨ́j naꞌa tɨ nain araúrastejsin, aꞌɨ́ɨn Dios ayén tiraꞌíjca ɨ́ ruyauj tɨ ij aꞌɨ́ɨn titaatáꞌixaateꞌen ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén tíraꞌantíhuaꞌu tɨ́ꞌij nain tíꞌijcɨꞌɨti aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan. Dios pu ajta jamuan tiúꞌutaahuacaꞌa ɨ́ chaanaca ɨ́ tej japuan yen seijreꞌe. o, [Ayee pu jéjcua ɨmuá, Dios muꞌiitɨ́ tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ tavaújsimuaꞌacɨꞌɨ, muꞌiicáca jɨmeꞌe ɨ́ niuucari. Aꞌajnáꞌɨmua Dios pu ayén seica huataꞌítecaꞌa mej mi tiuꞌutaxáj Dios jetze meꞌecan. +&Chéꞌe aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, chéꞌe aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌan ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa, mɨ sej neꞌihuaamuaꞌa púꞌeen. Ayee puꞌu, chéꞌe ayén téꞌaraꞌani.*&Aꞌɨ́j pu jɨ́n íjii tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, chéꞌe caí chéꞌe jaꞌatɨ́ néꞌɨtziiteꞌe, aꞌiné temuaꞌa nu neri nicu tiꞌicápitaꞌinaraꞌa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej rajpuaíjtzi ɨ́ Jesús jetze meꞌecan. -)S&Chéꞌe Dios huaꞌutéjpuaꞌajteꞌen, ajta huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn aꞌachú mej menaꞌa puaꞌamé raꞌaráꞌastijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari, aꞌiné aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ɨ́ teɨtejraꞌa ɨ́ tɨ Dios huaꞌantíhuau. (&Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe aꞌiné capu chéꞌe tiꞌitɨ́j ne jetze ruxeꞌeveꞌe tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ raꞌajtasíjchecaꞌa ɨ́ runavij nusu caí. Aꞌii puꞌu xaa Dios jetze ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati tɨ ij rujéjcuatzeꞌen huateáturan jemin ɨ́ Dios. Ɨ́ tɨ jɨ́n raꞌantipuáꞌari Single Line Composer ''G&Mɨ́ neajta inee, chéꞌe nuꞌu caí jaꞌanáj ahuántzaahuateꞌen tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe sino chéꞌe aꞌɨ́ɨ puꞌu naꞌa tɨ Cɨríistuꞌu nej jetze meꞌecan rajpuaíjtzi jáꞌaraa ɨ́ cúruu jetze. Aꞌɨ́j nu jɨ́n caí chéꞌe raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ tihuáꞌayeꞌira aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen chaanaca japua huachéjme. Aꞌɨ́j mú majta jɨ́n néjchaꞌɨɨreꞌe ineetzi. & & Aꞌɨ́ɨ mú huataúraꞌa mej mi raꞌajtasíjche ɨ́ runavij, mɨ majta caí camu raꞌaráꞌastijreꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Ayee muꞌu raxɨ́ꞌeveꞌe mej mi amuaataséijrateꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n ahuaújtzaahuateꞌen aꞌɨ́me jemi ɨ́ sej nuꞌu raꞌajtasíjchecaꞌa ɨ́ runavij. .%U& Mɨ́ majta, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej áꞌamuaꞌɨtziiteꞌe, ayée muꞌu een jɨ́n tíꞌiteseꞌe sej si caꞌanéjri jɨ́n raꞌajtásiichixɨꞌɨn ɨ́ runavij mej mi rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa huateújvaɨreꞌen. Camu raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ puaíjtzi huaꞌutáꞌan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej nuꞌu majta raꞌaráꞌastijreꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu ɨ́ tɨ áꞌutataihuacaꞌa ɨ́ cúruu jetze. $ & Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen tiraaseíj aꞌij nej veꞌecán jɨ́n tiraꞌuyúꞌuxacaꞌa ɨ́ nemuajcaꞌa jɨmeꞌe. d#A& Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ́j naꞌa tɨ ayén tíꞌitacɨꞌɨti tej tiyen huárɨni, tichéꞌe tiyen rɨ́ꞌɨ tihuáꞌuchaꞌɨn ɨ́ taxɨ́ꞌej teɨte. Tetaꞌaj jaítzeꞌe rɨ́ꞌɨ tihuáꞌuchaꞌɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej majta ta jamuan téꞌatzaahuateꞌe. Mej nuꞌu rɨ́ꞌɨ tiraaseíj tɨ ij caí jaꞌatɨ́ huáꞌucuanamua `"9& Tichéꞌe caí taxɨeemɨjteꞌe teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tiyen raruure ɨ́ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn, aꞌiné tɨ́ꞌɨj aꞌájna tejaꞌuréꞌenen jaꞌanáj tɨ huaújxɨꞌepɨꞌɨntare, tɨ puaꞌa tecaí amuacaícan raatéxɨeehuata, aꞌájna xɨcájraꞌa jetze pu xaa tíꞌitacɨꞌɨti nain aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. R!&Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén tiꞌitiújchaꞌɨɨ tɨ ij ayén rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa tɨ aꞌij puaꞌa een tɨ huiiráninei ɨ́ tzajtaꞌan, ayée pu tíꞌiracɨꞌɨti tɨ tejáꞌurɨeeni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa tɨ aꞌij puaꞌa een. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ tɨ ayén rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, ayée pu tíꞌiracɨꞌɨti tɨ ayén ruurican huateáturan ɨ́ Dios jemi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. s _&Caxu siyen rucuanamua. Capu rɨꞌɨrí sej raatéxɨeehuata ɨ́ Dios, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu tiuꞌutanájchita aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. Aꞌachú sej caj tiuꞌutáꞌan, ayée pu cheꞌatá naꞌa tejáꞌamuacɨꞌɨti. uc&Ajta aꞌɨ́ɨme tɨ jaꞌatɨ́ ayén tihuáꞌamuaꞌate aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze, michéꞌe meꞌɨ́n cɨ́j tiraatáꞌan ɨ́ tɨ jɨ́n huateújvaɨreꞌen aꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌamuaꞌate. 0Y&Chéꞌe ayén éeneꞌen aꞌiné ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa ayén ráꞌaviicuaꞌiran aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ raatamuárɨꞌeristeꞌe. fE&Mɨ́ ajta, chéꞌe ayén éeneꞌen tɨ jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa ayén tiráamuaꞌati aꞌij tɨ tíꞌimɨjhuaca ruseɨ́j. Tɨ́ꞌɨjta ayén huarɨ́n, aj pu xaa rɨꞌɨríista aꞌame tɨ ahuaújtzaahuateꞌen, aru aꞌɨ́ɨ puꞌu naꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ari tiúꞌuruu ruseɨ́j. Capu chéꞌe ruxeꞌeveꞌe aꞌame tɨ aꞌɨ́ɨn ayén ahuaújtzaahuateꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén nuꞌu jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe caí ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi. gG&Ayee puꞌu, aꞌiné tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tiraatámitɨejteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨ naꞌa ruseɨ́j jeíhua ruxeꞌeveꞌe, tɨ puaꞌa caí tiꞌitɨ́, aꞌɨ́ɨ pu rucuanamuan ruseɨ́j ɨ́ ru tzajtaꞌa. O}} zywusHrqvp_nmksih~gUedcc aK_]W\ZZTRPOiNoMMKH]G>F DCA@?"=Jee xaa neꞌu, cɨ́j pu caj tíꞌivaɨreꞌecaꞌa mej miyen huáꞌaruuren aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, mej miyen huaꞌutéꞌɨɨraxɨꞌɨn meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huaꞌaxuureꞌe ɨ́ caurasi, ajta ɨ́ huaꞌaxuureꞌe ɨ́ tuuruꞌuse. Majta mú jɨ́n huaꞌacáviviiraca ɨ́ nasíjraꞌan ɨ́ viseáaruꞌu tɨ huáàcaj ɨ́ mej raateátai. ;Do Seɨ́j puꞌu aꞌuun aꞌuteájrupi aꞌujna tɨ Dios ayén huateúraꞌate. Ajta, capu aꞌɨ́ɨn huajáasimeꞌe aꞌuun aꞌuteájrupi ɨ́ huaꞌaxuureꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ caurasi nusu aꞌɨ́mej ɨ́ viseáaruꞌuse, sino ruxuureꞌe pu jɨ́n aꞌuun aꞌuteájrupi tɨ ij raatáhuauni tɨ tiuꞌutanájchita huáꞌa jetze meꞌecan ɨ́ teɨte tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. jCM Ajta íjii, Cɨríistuꞌu pu ayén huataseíjre itejmi jemi aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee ɨ́ Dios jemi tɨ ij ayén aꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ titaatáꞌan tɨ́j naꞌa tɨ íꞌixɨꞌepɨꞌɨn ꞌeen tɨ auj ayén tejaꞌuréꞌenejsin. Aꞌuu pu jáꞌitaꞌa aꞌuteájrupi ɨ́ ɨnaamua jete tɨ jaítzeꞌe tíꞌivaɨreꞌe, tɨ ajta jeíhua jaítzeꞌe huateújnaijmire, aꞌiné capu ayén ájtaavijhuacaꞌa muájcaꞌa jɨmeꞌe. B  Capu xaa neꞌu, aꞌiné ayée puꞌu aꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ mej racuaꞌaca nusu mej rayeꞌeca naꞌari ɨ́ mej jɨ́n huatéꞌɨɨhuaxɨꞌɨn, naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej menaꞌa jɨ́n tíꞌaijta aꞌij tɨ huárɨni ɨ́ rujɨ́ɨmuaꞌa. Ayee pu tiꞌihuaújxɨꞌepɨꞌɨntare mej miyen rɨcɨ asta naꞌa caí Dios ayén raanaíjmireꞌen tɨ́j naꞌa tɨ tíꞌiseijreꞌe. Ɨ́ xúureꞌe tɨ jɨ́n huaújnaijmire ɨ́ niuucari tɨ jéjcua =As Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ á jéjreꞌe éꞌeseijreꞌe, ayée pu huataújmuaꞌa ɨ́ huaꞌayeꞌira ɨ́ mej íjii huáteɨte. Ayee mú tíꞌijrɨꞌɨre aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen araúrasten meꞌɨ́jna ɨ́ yeꞌirá. Aꞌɨ́ɨ mú tíꞌitatúꞌiri ɨ́ Dios jemi tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa mej tíꞌipuaijveꞌe, majta ɨ́ mej raatámuaɨꞌɨvajta. Mɨ́ ajta, tɨ́j naꞌa tɨ ayén ꞌeen ɨ́ mej raatámuaɨꞌɨvajta, capu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ xaa raanaíjmireꞌen ɨ́ muaꞌatzíireꞌaraꞌan aꞌɨ́jna tɨ ranaꞌamiche ɨ́ Dios. t@a Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, ayée pu jɨ́meꞌen tíꞌitaꞌixaateꞌe tɨ ayén huataújmuaꞌa tɨ caí xɨ teꞌentácuuniꞌi tej ti teꞌuun aꞌuteárute aꞌájna tɨ jeíhua huápɨꞌɨ huateúraꞌate ɨ́ Dios tɨ puaꞌa auj aꞌuun aꞌutéveeca aꞌɨ́jna ɨ́ ɨnaamua tɨ á jéjreꞌe éꞌeseijreꞌe. ?w Ajta ɨ́ seɨ́j jetze ɨ́ ɨnaamua, seɨ́j puꞌu aꞌuun aꞌuteáruꞌipi tɨ́j naꞌa sei nineꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe aꞌɨ́jna tɨ jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tíꞌivaɨreꞌecaꞌa ɨ́ Dios jemi. Ajta aꞌɨ́jna huajáasimeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ xúureꞌe tɨ jɨ́n tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta ɨ́ rujɨ́ɨmuaꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, ajta aꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ teɨte, ɨ́ mej jɨ́n Dios jemi auteájturaa. g>G Matɨ́ꞌɨj meri nain rɨ́ꞌɨ tiúꞌuruu, jaꞌanáj tɨ naꞌa mú meꞌuun aꞌuteáruꞌipicheꞌe tzajtaꞌan ɨ́ tɨ amuájca ɨ́ ɨnaamua aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej veꞌecán jɨ́n tíꞌivaɨreꞌecaꞌa ɨ́ Dios jemi mej mi miyen huárɨni aꞌij mej meꞌɨ́jna jɨ́n titeꞌentiújmuaꞌaree aꞌij tɨ tiúꞌujxeꞌeveꞌe. 2=] Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe, ɨ́ mej majta huápɨꞌɨ naa seijreꞌe, aꞌúu mú japuan utiúꞌuucaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua. Aꞌɨ́ɨ mú ruꞌana jɨ́n raꞌaváꞌanajcaꞌa aꞌujna aꞌu tɨ Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌiracareꞌe. Aꞌiné tiꞌimuꞌíi ɨ́ mej meꞌuun teꞌiráꞌa, capu cɨꞌɨpe tej íjii tiuꞌutaxáj seexuꞌijméꞌen nain tɨ́j naꞌa. o<W Aꞌuu pu tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna tɨ oro jɨ́n taavíjhuacaꞌa, mej majta japuan tíꞌimuaɨꞌɨvejtacareꞌe cɨ́tziveꞌeri jɨmeꞌe. Aꞌuu mú majta ruꞌuteájtuaa aꞌɨ́jna ɨ́ chiꞌiraꞌan tɨ oro jɨ́n nain japua cámeijriꞌihuacaꞌa, tɨ ajta urámuaacaꞌa aꞌɨ́jna tetej tɨ jetzen téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios amuacaí teꞌataújratziiriꞌi. Aꞌuu pu ajta huiirájcati aꞌɨ́jna ɨ́ xaꞌari tɨ oro jɨ́n taavíjhuacaꞌa, tɨ ajta tzajtaꞌan urámuaanicaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ cuaꞌira, aꞌɨ́jna ɨ́ mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n maná. Aꞌuu pu ajta huiirácaꞌatii aꞌɨ́jna ɨ́ Aarón itzɨ́j tɨ jetzen teꞌejtaneájxɨ. ;w Ajta, huaritaꞌan aꞌɨ́jna cɨ́ɨxuri tɨ jáꞌitaꞌa eꞌecáaviɨj tɨ huaꞌapua, aꞌúu pu seɨ́j aꞌutéveecaꞌa ɨ́ ɨnaamua. Ayee mú teꞌetamuáꞌamua tɨjɨ́n “Aꞌɨ́jna tɨ Dios huápɨꞌɨ huateúraꞌate”. _:7 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ ɨnaamua, huaꞌapua pu jɨ́n ájtaavijhuacaꞌa ɨ́ mej tzajtaꞌan teꞌiráꞌa ɨ́ mej jɨ́n tíꞌinaꞌamicheꞌe. Ajta tzajtaꞌan ɨ́ tɨ á jéjreꞌe ájtaavijhuacaꞌa, aꞌúu pu aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna tɨ antitátzajmee, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ meesa tɨ ajta japuan eꞌetiáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ pan tɨ Dios jemi huatétuiihuacaꞌa. Ayee pu téjaꞌarájtehuaa tɨ nuꞌu “aꞌájna aꞌu tɨ Dios huateúraꞌate.” 9  Ajta jɨ́meꞌen ɨ́ niuucari tɨ amuacaí aꞌɨ́mej jemi raateájtuaa, ayée pu jetzen téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa aꞌij mej yeꞌí huárɨni mej mi ranáꞌamicheꞌen ɨ́ Dios, ajta aꞌij tɨ éeneꞌe seíireꞌe aꞌame aꞌɨ́jna ɨ́ ɨnaamua. D8 Ayee puꞌu naꞌa, aꞌiné tavástaraꞌa pu ayén jɨ́meꞌen tiꞌixa yee “jéjcuacan nu jɨ́n niuucari huateátuaasin”, ayée pu ꞌeen jɨ́n ajta ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ ari míꞌimeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ amuacaí huáꞌa jemi raateájtuaa. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ ari míꞌimeꞌecánta jáꞌaraa, ajta caí chéꞌe tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe, puꞌuri tɨ́n antipuáꞌari nain jɨmeꞌe.w7g Neajta inee, nee nu niyen tíhuaꞌutáꞌuuniꞌira ɨ́ mej jɨ́n aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa ineetzi jemi.Neajta, canu chéꞌe jaꞌanáj niyen raꞌutámuaꞌareeriꞌi ɨ́ mej jɨ́n neetzi jemi auteájturaa. 6 Majta aꞌɨ́ɨme, camu chéꞌe miyen tíhuaꞌutáꞌitɨiira ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte yee setáꞌaj ráamuaꞌati ɨ́ tavástaraꞌa.Camu xaa neꞌu, aꞌiné naímiꞌi mú miyen nemuaꞌatée muáꞌajuꞌu,
matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej cɨliéeneꞌe jɨ́n títetateí,
majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej veꞌecán jɨ́n títetateí. 5- Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari tɨ jéjcua ɨ́ nej jɨ́n teꞌatánratziira aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan.Ayee pu ajta tiꞌixa ɨ́ tavástaraꞌa tɨjɨ́n:Tɨ́ꞌɨj teꞌentipuáꞌare aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze, ayée nu caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌasin mej mi raꞌutámuaꞌaree ɨ́ ru tzajtaꞌa ɨ́ niuucari ɨ́ nej jɨ́n tíꞌaijta.Ayee nu raateátuaasin ɨ́ neniuuca huáꞌaxɨejniuꞌuca jetze, seɨ́j neajta seɨ́j, temuaꞌa naa.Neajta nu inee huáꞌa Dios puꞌéeneꞌe naꞌame.Majta aꞌɨ́ɨme, aꞌɨ́ɨ mú neteɨ́testemuaꞌa muáꞌajuꞌu. 4! Canu niyen cheꞌatá nenaꞌa éeniꞌicɨꞌen ɨ́ niuucari huaꞌutáꞌasin netɨ́j tihuaꞌutáꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ huáꞌavaujsimuaꞌacɨꞌɨ,
aꞌájna xɨcáaraꞌan nej jetzen huaꞌutévaɨ,
neajta huaꞌiráaviꞌitɨ aꞌujna u Egipto, aꞌiné camu áꞌatee mej miyen huárɨni aꞌij nej neꞌɨ́jna jɨ́n tihuauꞌíjca neꞌɨ́jna jetze ɨ́ niuucari nej raateájtuaa aꞌɨ́mej jemi.Mɨ́ ajta, capu chéꞌe nej jetze ruxeꞌeveꞌecaꞌa nej rɨ́ꞌɨ tihuáꞌuchaꞌɨn. [3/Mɨ́ ajta Dios, ayée pu huáꞌa jetze teꞌujpuáꞌajte mej caí aꞌatzu araúraste meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ amuacaí raateájtuaa huáꞌa jemi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n:Ayee pu tiꞌixa ɨ́ tavástaraꞌa yee meꞌecui xaa, neꞌu.Puꞌuri aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze tejaꞌuréꞌenejsin nej jetzen jéjcuacan jɨ́n niuucari tihuaꞌutáꞌasin ɨ́ nej jɨ́n teꞌatánratziira neꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan,
neajta huáꞌa jemi ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Judá. 29Ajta aꞌɨ́ɨn niuucarijraꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n amuacaí Dios teꞌataújratziiriꞌi, tɨ puaꞌa ayén caí tiꞌitɨ́j jɨ́n teꞌutéturaancheꞌe, capu aꞌatzu huataujcɨꞌɨpuáacheꞌe tɨ seɨ́j ayén huáteuni ɨ́ tɨ jɨ́n Dios ayén teꞌateújratziira. q1[Mɨ́ ajta íjii, Cɨríistuꞌu puꞌuri ayén raꞌancuréꞌa tɨ ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jaítzeꞌe rɨ́ꞌen ɨ́ Dios jemi caí aꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe íiyen chaanaca japua. Ayee pu cheꞌatá naꞌa jaítzeꞌe rɨ́ꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ jɨ́n ta japua huaniú. Ayee pu ꞌeen jɨ́n jaítzeꞌe rɨ́ꞌen aꞌiné jaítzeꞌe pu rɨ́ꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ Dios ayén raatáꞌa, tɨ ajta jaítzeꞌe rɨ́ꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi tɨ tíꞌitacɨꞌɨti. 0+Majta aꞌɨ́ɨme, ayée mú tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna tɨ ayén seijreꞌe tɨ́j cɨéenimeꞌaraꞌan aꞌɨ́jna tɨ júteꞌe éꞌeseijreꞌe. Majta, matɨ́ꞌɨj miyen araúrasten ɨ́ huaꞌayeꞌira, ayée mú tíꞌiraꞌɨjchue aꞌij tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n seijreꞌe ɨ́ júteꞌe ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ́ꞌɨj Moisés teecan ayén aꞌutecheníicheꞌen tɨ ráꞌajtaahua aꞌɨ́jna ɨ́ ɨnaamua tɨ Dios ayén tiraatáꞌitɨiiriꞌi, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Patáꞌaj hui piyen nain jɨ́n huárɨni aꞌij nej timuaataseíjrate patɨ́ꞌɨj peꞌuun aꞌutéveecaꞌa ɨ́ jɨrí japua.” Cɨríistuꞌu pu nuꞌu raateájtuaa itejmi jemi ɨ́ niuucari tɨ jaítzeꞌe rɨ́ꞌen caí ɨ́ tɨ míꞌimeꞌecan H/ Tɨ́ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ayén huatéveecacheꞌen íiyen chaanaca japua, capu aꞌatzu rɨꞌɨríistancheꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ayén veꞌecán jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen ɨ́ Dios jemi, aꞌiné maúcheꞌe mú seica miyen seijreꞌe ɨ́ mej miyen meꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌimuaɨꞌɨvejtaca ɨ́ mej jɨ́n tiuꞌutapuaíjve ɨ́ Dios jemi, aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌɨ́jna jetze ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. s._Ayee pu tíꞌijcɨꞌɨcɨpua jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee ɨ́ Dios jemi tɨ aꞌɨ́ɨn raateájtuaani ɨ́ meesa japua aꞌɨ́jna tɨ tiuꞌutapuaíjveꞌen, ajta ɨ́ tiꞌitén mej huaꞌutámuaɨꞌɨvejtacaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús ajta tiꞌitɨ́j huatámuaɨꞌɨvejta. ^-5Aꞌuu pu tíꞌivaɨreꞌe u teyujtaꞌa, aꞌɨ́jna jetze ɨ́ ɨnaamua tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n aꞌutéjvee aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe. Capu tevi ráꞌajtaahuacaꞌa sino tavástaraꞌa puꞌu. J, Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tej jɨ́meꞌen tiꞌixa, ayée pu huataújmuaꞌa. Puꞌuri seɨ́j ayén veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee ɨ́ Dios jemi tɨ ayén ta japua niuuca. Aꞌɨ́ɨ pu ari aꞌuun aꞌujyeíjxɨ rurɨꞌɨríintaꞌa aꞌu tɨ eꞌecájca aꞌɨ́jna tɨ huápɨꞌɨ naa seijreꞌe aꞌujna júteꞌe. 2+]Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, ayée pu huaꞌantíhuauca mej mi veꞌecán jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte ɨ́ mej caí téꞌeviicuaꞌi ɨ́ ru tzajtaꞌa. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi, aꞌɨ́ɨ pu ayén raꞌantíhuaꞌu aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan tɨ ari huateújnaijmire tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe.6*eAjta, capu ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́jna Jesús ayén tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta ɨ́ ru jɨ́meꞌen nain xɨcaj tzajtaꞌa, capu ajta huáꞌa jɨ́meꞌen ɨ́ teɨte matɨ́j tíꞌijrɨꞌɨre aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica ɨ́ mej veꞌecán jɨ́n títetateí ɨ́ Dios jemi. Capu xaa neꞌu, aꞌiné ayée pu seɨ́j naꞌa huarɨ́j nain jɨmeꞌe tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn ruseɨ́j huataújmuaɨꞌɨvejtacaꞌa. )Aꞌɨ́j pu ajta jɨ́n, ayée pu tiraavíjteꞌecaꞌa tɨ ayén ta japua huániuuni seɨ́j tɨ ayén ꞌeen tɨ́j aꞌɨ́jna tɨ ayén veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́ɨ pu rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateájturaa ɨ́ Dios jemi. Ajta, capu aꞌatzu tiꞌitɨ́j jɨ́n aꞌij puaꞌa huáꞌaruuren ɨ́ teɨte. Capu ajta tiꞌitɨ́j jɨ́n atéꞌɨtzeaara ɨ́ Dios jemi. Ajta, capu ayén tiꞌitiújchaꞌɨɨ matɨ́j ɨ́ seica ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteseijreꞌe ɨ́ Dios jemi. Dios pu ajta ayén rɨ́ꞌɨ raateájtuaa tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén jemin aꞌuteáturan júteꞌɨmua u ta japua. R(Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨ pu raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ nain jɨ́n huaꞌirájtuaani aꞌɨ́mej ɨ́ mej huataújtuiireꞌen ɨ́ Dios jemi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej ráꞌastijreꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee puꞌu xaa neꞌu, aꞌiné ayée pu ꞌeen jɨ́n ruurican huateáturaasin tɨ ij huáꞌa japua huániuuni. e'CMɨ́ ajta amɨ́n ɨ́ Jesús, aꞌiné amɨ́ pu ayén seíireꞌe aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ajta veꞌecán jɨ́n tiꞌitevée aꞌame ɨ́ Dios jemi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. &)Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej mejmíꞌi veꞌecán jɨ́n tiuꞌutévaɨ ɨ́ Dios jemi, muꞌiitɨ́ mú miyen aráꞌasecaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí aꞌachú áꞌatee mej miyen meꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej cuiꞌicaa. %9Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén éeneꞌe jáꞌaraa tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ tej jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ jeíhua huápɨꞌɨ jaítzeꞌe rɨ́ꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jéjcua ɨ́ tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi itejmi jemi. m$SMɨ́ ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n ayén teꞌenteájrupi niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna tɨ jɨ́meꞌen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n:Tavástaraꞌa, múꞌee pej veꞌecán jɨ́n tiꞌitevée puaꞌamé ɨ́ Dios jemi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe, ajta aꞌɨ́ɨ pu caí jaꞌanáj ruhuáritaꞌa cáame. #Ayee pu ajta ꞌeen jɨ́n jaítzeꞌe tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tej rachúꞌeveꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ayén runiuuca tiuꞌutáꞌan, ayén raateájtuaa itejmi jemi. Majta aꞌɨ́mej ɨ́ seica, ayée pu Dios caí runiuuca jɨ́n tiuꞌutáꞌa aꞌɨ́mej jɨmeꞌe. Capu amɨ́n aꞌij, maúcheꞌe mú veꞌecán jɨ́n teꞌenteájrupi ɨ́ Dios jemi. 8"iJee xaa, capu tiꞌitɨ́j huanaíjmire aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijtacaꞌa, sino aꞌɨ́ɨ pu xaa tɨ́ꞌɨj Dios ayén raateájtuaa itejmi jemi aꞌɨ́jna tɨ jaítzeꞌe rɨ́ꞌen ɨ́ tej rachúꞌeveꞌe, ɨ́ tej teajta jɨ́n vejliꞌi ajteáxɨɨre jemin ɨ́ Dios. !Ayee pu téꞌeme, aꞌiné Dios pu ari ayén raꞌuréꞌuu aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ amuacaí raateájtuaa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j aꞌiné camu téꞌeviicuaꞌiracaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej veꞌecán jɨ́n títetatéꞌecaꞌa, ajta capu tiꞌitɨ́j tiuꞌutévaɨ aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. r ]Ajta, ayén jɨ́meꞌen tiuꞌutaújxajtacaꞌa tɨjɨ́n:Múꞌee pe piyen cheꞌatá penaꞌa veꞌecán jɨ́n tiꞌitevée puaꞌamé ɨ́ Dios jemi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe tɨ́j ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Melquisedec. 5cAjta aꞌɨ́ɨn, capu ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tiraꞌíjca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén araúrasten aꞌij mej tiraꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca ɨ́ mej cuiꞌica aꞌij tɨ tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ seɨ́j jetzen airaanen tɨ́ꞌij tiꞌitɨ́j jɨ́n teꞌenteárute ɨ́ Dios jemi. Capu xaa neꞌu ayée naꞌa, sino aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n ayén teꞌenteájrupi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén ruurican seíireꞌe aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Ajta, capu rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ raꞌupuáꞌajteꞌen. MJee xaa, ayée pu tiꞌayajna xaa neꞌu, tɨ seɨ́j ayén huataseíjre tɨ ayén cheꞌatá naꞌa veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee ɨ́ Dios jemi tɨ́j ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Melquisedec. V%Jee sein, aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa ayén Judá jetze airaújneijte. Ajta aꞌɨ́ɨn Moisés teecan capu jaꞌanáj tiꞌitɨ́j huataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ teɨtejraꞌa, tɨ huáꞌa jetze huataseíjreꞌencheꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej veꞌecán jɨ́n tiꞌitevée muáꞌajuꞌuncheꞌe ɨ́ Dios jemi. .U Jee xaa neꞌu, ayée pu tiꞌayajna, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ tej jɨ́meꞌen raxa, seɨ́j pu teɨtejraꞌa jetze ajtémeꞌecan, ajta capúu xɨ jaꞌanáj jaꞌatɨ́ ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n tiuꞌutévaɨ ɨ́ Dios jemi, tɨ ajta aꞌɨ́jna teɨtejraꞌa jetze ajtémeꞌecan. / Mɨ́ ajta xaa, tɨ puaꞌa ayén ruxeꞌeveꞌe mej seɨcɨé huárɨni mej mi huaꞌantíhuauni aꞌɨ́mej ɨ́ mej teꞌenteárute ɨ́ Dios jemi, ayée pu cheꞌatá naꞌa ruxeꞌeveꞌe mej seɨcɨé ráaruuren ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tiuꞌutaꞌaíjta. /W Ajta, tɨ puaꞌa rɨꞌɨríistancheꞌe tɨ huaꞌunaíjmireꞌen ɨ́ teɨte ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej veꞌecán jɨ́n títetateí aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Leví jetze ajtémeꞌecan, capu aꞌatzu ruxeꞌeveꞌe áꞌameꞌencheꞌe tɨ seɨ́j ayén huataseíjreꞌen tɨ ayén cheꞌatá naꞌa veꞌecán jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen tɨ́j ajta tiuꞌutévaɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Melquisedec, tɨ ajta caí Leví jetze ajtémeꞌecantacaꞌa. Capu xaa neꞌu ayén ruxeꞌeveꞌe áꞌameꞌencheꞌe, aꞌiné aꞌɨ́ɨn niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, aꞌɨ́ɨ pu ayén huataseíjre huáꞌa jemi ɨ́ mej Leví jetze ajtémeꞌecantacaꞌa. zm Aꞌɨ́j pu jɨ́n, rɨꞌɨrí tej tiyen raataxáj yee aꞌɨ́ɨ pu Leví ajta ayén tiuꞌunájchitacaꞌa aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa puaꞌamé aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aúcheꞌe huataseíjreꞌesin aꞌɨ́jna jetze ɨ́ ruyaaxu, aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. Leví pu xaa tiuꞌunájchitacaꞌa aꞌájna tɨ́ꞌɨj Melquisedec ayén raꞌantinájchecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. Cɨríistuꞌu pu veꞌecán jɨ́n tiꞌitevée aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe  LAjta, ayée pu tíꞌirɨneca íiyen chaanaca japua mej mi miyen raꞌancuréꞌan meꞌɨ́jna ɨ́ tamuáamuataꞌa tɨ puaꞌamé aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte ɨ́ mej majta cuiꞌica. Mɨ́ ajta, ayée pu tiꞌiteújxajta tɨ aꞌájnáꞌɨmua, aꞌɨ́ɨ pu ayén raꞌancuréꞌa aꞌɨ́jna tɨ auj jɨ́n ruuri. veAjta, naímiꞌi mú miyen ramuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna tɨ aꞌɨ́ɨn tɨ jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee ayén rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca ɨ́ Dios jetze meꞌecan aꞌɨ́jna tɨ cɨliéeneꞌe jɨ́n tiꞌitéjvee. QMɨ́ ajta amɨ́n, ɨ́ tɨ caí huáꞌa jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu raꞌancuréꞌa aꞌɨ́jna Abraham jemi aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa puaꞌamé. Aꞌɨ́ɨ pu ajta rɨ́ꞌɨ raateájtuaa aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham. Ajta Dios pu tiꞌitɨ́j jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Abraham. :mJee xaa neꞌu, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Leví jetze airaújneijte ɨ́ mej majta tiꞌitɨ́j jɨ́n títetateí ɨ́ Dios jemi, ayée mú tiuꞌutaꞌaíjtiꞌire mej miyen huaꞌutáhuavii ɨ́ teɨte aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa puaꞌamé ɨ́ mej tíꞌijchaꞌɨɨ aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌɨ́jna jetze ɨ́ yuꞌuxari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Ayee mú xaa neꞌu huáꞌahuaviiracaꞌa ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa. Capu amɨ́n aꞌij, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨ mú majta Abraham jetze airaújneijte aꞌɨ́ɨme ɨ́ ihuáamuaꞌameꞌen. wSetáꞌaj siyen seꞌɨ́jna jetze tiúꞌumuaꞌati tɨ huápɨꞌɨ veꞌecán jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna tɨ tayaaxúj púꞌeen. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan, aꞌɨ́ɨ pu ayén raatapuaíjve aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa puaꞌamé tɨ aꞌɨ́jna jetze ajtémeꞌecantacaꞌa tɨ́j naꞌa tɨ ayén tihuáꞌariꞌiriꞌi.  Ajta aꞌɨ́ɨn Melquisedec, capu tíyaꞌupuacaꞌa, ajta capu tináànacaꞌa. Capu ajta ámitɨeereꞌe jaꞌatɨ́ tɨ jetzen airaújneijte, capu ajta ayén ámitɨeereꞌe jaꞌanáj tɨ huanúꞌihuacaꞌa naꞌari jaꞌanáj tɨ huamɨ́ꞌɨ. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée pu cheꞌatá naꞌa huaújruu tɨ́j ajta seɨ́j tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios. Ajta aꞌɨ́ɨ pu ayén veꞌecán jɨ́n tiꞌitevée aꞌame ɨ́ Dios jemi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Aꞌajnáꞌɨmua aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa ɨ́ rey jɨmeꞌe aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Salem éꞌechejcaꞌa, ajta veꞌecán jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Dios tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Melquisedec, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n “Rey tɨ rɨ́ꞌɨ naa tíꞌaijta”. Ajta aꞌɨ́jna tɨ rey púꞌeen tɨ Salem éꞌemeꞌecan, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n “Rey tɨ rɨ́ꞌɨ tihuáꞌajchaꞌɨɨ mej mi ruxɨéehua tíꞌiteseijreꞌe”. Aꞌɨ́ɨ pu raꞌantinájchecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan tɨ́ꞌɨj aꞌuun pu pɨ́jéꞌejve aꞌu tɨ huajáꞌucuii aꞌɨ́mej ɨ́ reeyejte. Ajta, aꞌɨ́ɨn Melquisedec ayén rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaa. Tɨꞌɨj jí Abraham ayén raatapuaíjve tamuáamuataꞌa puaꞌamé tɨ aꞌɨ́jna jetze ajtémeꞌecantacaꞌa tɨ́j naꞌa tɨ ayén tihuáꞌariꞌiriꞌi. Jéꞌecan pu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Melquisedec nUAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu amuacaí aꞌuteájrupi tɨ ij aꞌɨ́ɨn ta japua huániuuni, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tiraꞌíjca tɨ i aꞌɨ́ɨn ayén cheꞌatá naꞌa veꞌecán jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen ɨ́ Dios jemi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe tɨ́j ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Melquisedec.NAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tej rachúꞌeveꞌe, ayée pu caꞌaníjraꞌa tatáꞌaca tɨ ij caí tiꞌitɨ́j táꞌɨtziiteꞌe ɨ́ tatzajtaꞌa, tɨ ij caí tiꞌitɨ́j taꞌantimuáꞌitɨn. Cu xɨee aꞌɨ́ɨ pu aꞌuteájrupi u ta japua, huaritaꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ jáꞌitaꞌa eꞌecáaviɨj. fEAꞌɨ́j pu jɨ́n, tíꞌihuaꞌapua pu tíꞌiseijreꞌe tɨ caí jaꞌatɨ́ raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ seɨcɨé tiúꞌuruuren ɨ́ tatzajtaꞌa, tɨ jɨ́meꞌen caí rɨꞌɨrí tɨ Dios ayén tiuꞌutéehuaꞌita: aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen, aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi, ajta runiuuca tɨ jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa. Aꞌɨ́j tu jɨ́n huatétacaꞌanen temuaꞌa naa, iteen i tej jemin ajteáxɨɨrecaꞌa tɨ ij aꞌɨ́ɨn tachaꞌɨ áꞌaraꞌani, tej ti tiyen raꞌancuréꞌan ɨ́ tej rachúꞌeveꞌe, aꞌɨ́jna tɨ ajta ayén raateájtuaa itejmi jemi.  Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ́ꞌɨj Dios ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ ayén tihuaꞌutaseíjrateꞌen temuaꞌa naa aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ tihuáꞌacɨꞌɨti mej mi ráamuaꞌaree tɨ caí aꞌatzu rɨꞌɨrí tɨ seɨcɨé huárɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn ari tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén runiuuca jɨ́n tiraataxájtacaꞌa. : mJee xaa neꞌu, aꞌiné ayée mú tíꞌijrɨꞌɨre ɨ́ teteca mej runiuuca tiꞌitáꞌaca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna tɨ jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee mecaí aꞌɨ́ɨme. Ajta jaꞌanáj tɨ naꞌa mej tiꞌitɨ́j jɨ́n tiújteaꞌaxɨꞌɨn, ayée mú ramuaꞌaree tɨ ari rɨ́ꞌɨ tiꞌihuaújxɨꞌepɨꞌɨntare tɨ́ꞌɨj seɨ́j runiuuca jɨ́n ayén tiꞌitáꞌaca. X )Ajta aꞌɨ́ɨn Abraham, tɨ́ꞌɨj aꞌateeviꞌi tɨ ayén rachúꞌeveꞌe ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe, aj puꞌi ayén raꞌancuréꞌa aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi. ( IAyee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Huápɨꞌɨ nu rɨ́ꞌɨ timuaateátuaasin. Jéihua nu huápɨꞌɨ huaꞌutámuꞌiirejsin ɨ́ áꞌayaujmuaꞌa.” H   Tɨ́ꞌɨj Dios ayén teꞌataújratziiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham jemi, aꞌɨ́ɨ pu ayén ruseɨ́j tiraataꞌixaa ɨ́ runiuuca jɨmeꞌe, aꞌiné capu méꞌe jáꞌa huaꞌacaꞌa jaꞌatɨ́ tɨ jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa tɨ ij ayén niúucareꞌaraꞌan jɨ́n tiraatáꞌan. ta Setáꞌaj caí siyen huáꞌɨnaꞌaseꞌe sino siyen cheꞌatá senaꞌa huárɨni matɨ́j aꞌɨ́mej ɨ́ mej raꞌancuréꞌasin meꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi tɨ ayén tihuáꞌucɨꞌɨti aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej téꞌatzaahuateꞌe, majta mej teꞌutáviicuaꞌiriꞌi. Ayee pu téꞌeme aꞌij tɨ Dios teꞌataújratziiriꞌi %C Ayee tu tíꞌijxeꞌeveꞌe múꞌejmi jɨmeꞌe sej si siyen cheꞌatá senaꞌa aꞌaraujcaꞌanéecan jɨ́n siyen rɨjca seica jɨmeꞌe tɨ ij Dios ayén amuaanaíjmireꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej jɨ́n rachúꞌeveꞌe ajta naꞌa caí nain teꞌentipuáꞌare. kO Dios pu xaa raꞌutámuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ɨ́ sej jɨ́n tiuꞌumuárɨej, sej seajta huaꞌutaxɨ́ꞌeve ɨ́ Dios jetze meꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ huaꞌiráviꞌitɨcɨ ɨ́ Dios. Capu aꞌatzu yáꞌuhuaꞌana ɨ́ Dios sej seri jɨ́n tihuaꞌutévaɨ, sej seajta seúcheꞌe tiꞌitɨ́j jɨ́n tihuaꞌatévaꞌɨri. } Capu amɨ́n aꞌij tej tiyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, mɨ tej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, aꞌiné ayée pu titáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi jɨmeꞌe tɨ caí ayén tejamuáacɨꞌɨti aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, sino sej siyen raꞌancuréꞌasin tɨ́j naꞌa tɨ ayén tiꞌiseíireꞌe aꞌame aꞌájna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen Dios amuaꞌirájtuaani. %CMɨ́ ajta, tɨ puaꞌa japuan tiuꞌunén aꞌɨ́jna tɨ tétzicareꞌe, ajta aꞌɨ́jna tɨ tiúꞌuxuꞌuhuaꞌateꞌe matɨ́ꞌɨj huatéviiye, capu tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ chuej. Jee xaa neꞌu, ayée pu tíꞌirɨꞌɨri tɨ ayén téꞌeme tɨ Dios aꞌij puaꞌa ráaruuren, ajta ayén tiraateátaiira. Tɨ́ nuꞌu rɨ́ꞌɨ naꞌa neꞌu tɨ́n ahuáꞌavaɨreꞌe mej mauj ruuri {oAyee pu cheꞌatá naꞌa tíꞌirɨneca huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte tɨ́j ajta ayén tíꞌirɨneca ɨ́ chuej japua matɨ́ꞌɨj huatéviiye. Dios pu ayén rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca aꞌɨ́jna ɨ́ chuej tɨ puaꞌa matɨ́ꞌɨjtá huatéviiye, ayén japuan tiuꞌunén aꞌɨ́jna tɨ tihuaꞌatévaꞌɨri aꞌɨ́mej ɨ́ mej japuan tíꞌihuaꞌaste. @yMatɨ́ꞌɨj mi mé rúurɨe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n capu aꞌatzu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ ayén huaꞌujéjcuareꞌen mej mi majtáhuaꞌa seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati. Capu xaa neꞌu, aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú majtáhuaꞌa rujɨ́ɨmuaꞌa ráꞌutatan ɨ́ cúruu jetze meꞌɨ́jna tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios. Majtahuaꞌa mú á jéjreꞌe huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú majta ráꞌaxɨeehuariꞌi. Aꞌɨ́ɨ mú majta raataxɨ́ꞌeve aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ iꞌirɨ́ꞌen, tɨ ajta Dios jemi u aꞌuvéꞌemej. Majta mú raꞌancuréꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ muárɨꞌeriꞌiraꞌa tɨ jɨ́n Dios ayén tiuꞌutaꞌaíjta tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. q[Mɨ́ majta seica, ayée mú meri huarɨ́j. Seɨj pu jaꞌanáj ayén tihuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa tɨ ayén tiꞌayajna aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. Muꞌuri jaꞌanáj raamuáꞌa aꞌɨ́jna tɨ Dios huaꞌutapuaíjve tɨ ajta júteꞌe aꞌuvéꞌemej. Ajta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén huáꞌa tzajtaꞌa huateájturaa. Z-Ayee tu teꞌɨ́jna jɨ́n rɨni tɨ puaꞌa Dios ayén titaatáꞌacareꞌen. y~kAjta seica tɨ ayén tíꞌitaꞌaijteꞌe tej nuꞌu huatámuaɨꞌɨvijhua naꞌari tej nuꞌu huaꞌavéꞌemuarɨꞌen caꞌɨ́n tɨ jɨ́meꞌen raxa aꞌájna xɨcáaraꞌan ɨ́ mej jetzen aꞌitajúꞌun aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meri huácuii. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa tɨ Dios ayén huáꞌaxɨjteꞌen seɨj ajta seɨj aꞌij tɨ tíꞌiracɨꞌɨti tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa ɨ́ tej teuchén tiraataxájtacaꞌa, ayée puꞌu ꞌeen ɨ́ mej jɨ́n amuacaí titáꞌitɨiiriꞌi. Puꞌuri ruxeꞌeveꞌe tej jaítzeꞌe huavaújseꞌen ɨ́ Dios jemi. } Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tichéꞌe tiyen mé rúuhuaꞌaxɨn teꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n amuacaí titáꞌitɨiiriꞌi jɨ́meꞌen ɨ́ Cɨríistuꞌu tej ti tiyen jaítzeꞌe huavaújseꞌen ɨ́ Dios jemi. Tichéꞌe caí chéꞌe teꞌɨ́jna jetze ucáajuꞌun, aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa tej seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ yeꞌirá tɨ caí chéꞌe tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi, nusu tɨ jɨ́meꞌen raxa tej ráꞌatzaahuateꞌen ɨ́ Dios. |Mɨ́ ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ ayén tíꞌivaɨreꞌe tɨ́j ɨ́ cuaꞌira ɨ́ mej racuaꞌaca ɨ́ mej vaujsi, ayée pu tihuáꞌacɨꞌɨti mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n tihuáꞌumuaꞌaten aꞌɨ́mej ɨ́ mej meri vaujsi, ɨ́ mej majta meri raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén tihuáꞌamitɨejteꞌe tɨ puaꞌa tiꞌitɨ́j ayén tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn nusu caí. Ayee pu ꞌeen jɨ́n miyen raayɨ́ꞌɨtɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ ɨ́ Dios jemi.{  Jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén ꞌeen tɨ́j paꞌarɨꞌɨ tɨ léechi jɨ́n ruuri, capu xɨ yaúꞌitɨe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tihuáꞌumuaꞌaten aꞌij tɨ yeꞌí seɨ́j rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ ɨ́ Dios jemi. *zM Jee xaa neꞌu, íjii tej tiyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, ayée pu tiraavíjteꞌecacheꞌen sej siyen rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa tihuáꞌumuaꞌaten ɨ́ seica. Mɨ́ ajta caí caxu, sino ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ jaꞌatɨ́ ayén ajtahuaꞌa tejamuáamuaꞌaten ɨ́ mej jɨ́n autéjhuiica mej tihuáꞌumuaꞌaten meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ Dios jetze aꞌuvéꞌeyeꞌi. Ayee xu ꞌeen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨꞌɨríi ɨ́ mej rumuaꞌatɨ́ léechi yeꞌeca, mej caí xɨ yáꞌujepɨꞌɨraꞌa ɨ́ cuaꞌira. by= Jéihua tu tejáꞌamuaꞌixaateꞌecu teꞌɨ́jna jɨmeꞌe. Mɨ́ ajta, jéꞌecan pu muárɨꞌeri tej tiyen temuaꞌa naa tejámuaatáꞌixaateꞌen aꞌiné caxu caꞌanacan yaúꞌitɨée xáꞌajuꞌun. x Ajta Dios ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tiraꞌíjca tɨ ij ayén cheꞌatá naꞌa veꞌecán jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen ɨ́ Dios jemi tɨ́j ajta tiuꞌutévaɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Melquisedec. Mej nuꞌu jaítzeꞌe yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani ɨ́ Dios jemi vwe Ajta, tɨ́ꞌɨj Dios ayén raanaíjmire, Jesús pu aꞌɨ́jna jɨ́n teꞌenteájrupi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ayén huaꞌirájtuaani tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe naíjmiꞌica aꞌɨ́mej ɨ́ mej ráꞌastijreꞌe. T}OzyxGwts:<;:9d7W6r5i43W210;/,'*({%K#! h;$zr VhQF Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej téꞌantzaahua ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa, aꞌɨ́j pu jɨ́n matɨ́ꞌɨj meri aráhuaꞌapua xɨcaj puaꞌamé ataújnajchecaꞌa aꞌujna chajtaꞌa, aj puꞌi áꞌavatzɨ ɨ́ jaxuꞌu ɨ́ tɨ jɨ́n réꞌenamiꞌihuacaꞌa aꞌujna chajtaꞌa, u Jericó. #? Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej téꞌantzaahua ɨ́ teɨte, aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen antacɨ́j ɨ́ jaj japua tɨ veꞌée tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Jaj tɨ Paꞌu. Ayee mú japuan antacɨ́j tɨ́j chuej tɨ huáchi. Mɨ́ majta, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Egipto éꞌemeꞌecantacaꞌa, matɨ́ꞌɨj miyen raataxɨ́ꞌeve mej miyen cheꞌatá menaꞌa huárɨni, matɨ́ꞌɨj mi auujámɨj. lQ Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téꞌantzaahua, aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén teꞌaráꞌaste aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌi. Ayee pu ꞌeen jɨ́n raꞌajtépɨtijraxɨ xúureꞌe jɨmeꞌe tɨ i caí ayén tihuáꞌucɨꞌɨti aꞌɨ́jna tɨ huáꞌacuiꞌini aꞌɨ́mej ɨ́ mej anáatéꞌee huanúnuꞌihuacaꞌa. @y Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téꞌantzaahua, aꞌuun pu eꞌerájraa u Egipto. Ajta, capu raatátziɨn tɨ puaꞌa jeíhua huápɨꞌɨ huataniúꞌucan aꞌɨ́jna ɨ́ rey, sino temuaꞌa pu teꞌutáviicuaꞌiriꞌi. Cu xɨee tɨ cuj aꞌɨmuá raseíirecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ caí seijreꞌe. &E Ayee pu tiráꞌamitɨejteꞌecaꞌa tɨ ayén jaítzeꞌe ratévaꞌɨri mej miyen tiráꞌuxɨeehuariꞌi Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan caí tɨ ayén tiratévaꞌɨri tɨ́j naꞌa tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche ɨ́ mej tíꞌijchaꞌɨɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijtacaꞌa aꞌujna u Egipto. Ayee pu ꞌeen jɨ́n ayén rachúꞌeveꞌecaꞌa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiracɨꞌɨti ɨ́ Dios jemi. dA Ayee pu tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ ayén rajpuaíitzi áꞌaraꞌani aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ mej teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios. Ajta, capu aꞌatzu raꞌaránajchecaꞌa tɨ ayén aꞌatzu áꞌateeviꞌin huataújtemuaꞌaveꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén huárɨni aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen ɨ́ Dios jemi. { Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téꞌantzaahua aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, tɨ́ꞌɨj ari vástacaꞌa, capu huataúraꞌa mej miyen raatámuaꞌati tɨjɨ́n yaujraꞌan pu púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa ɨ́ rey tɨ rapeꞌeri. xi Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej téꞌantzaahua ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ́ꞌɨj huanúꞌihuacaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú raatéꞌavaatacaꞌa huaíca máxcɨraꞌi jɨmeꞌe aꞌiné ayée pu tihuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa tɨ naa seijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Majta, camu raatátziɨn aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ rey mej nuꞌu huáꞌucuiꞌini ɨ́ tɨꞌɨríi mej teteca. /W Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téꞌantzaahua aꞌɨ́jna ɨ́ José teecan, aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ́ꞌɨj ari vástacɨraꞌitacaꞌa, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej nuꞌu miyen huiráajuꞌun aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa mej mi seɨ́j chuéjraꞌa japua aꞌutéꞌen. Ajta pu ayén tíhuaꞌutaꞌaíj aꞌu mej téjeꞌeváꞌanan ɨ́ tíꞌicariiraꞌan. S Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téꞌantzaahua aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo teecan, aꞌɨ́j pu jɨ́n tɨ́ꞌɨj ari áꞌameꞌerejcaꞌa, aicaújtuta japuan ɨ́ ruꞌitzɨ́j, rɨ́ꞌɨ tihuaꞌuteájtuaa seɨj ajta seɨj ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ José teecan. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ranáꞌamicheꞌe ɨ́ Dios. 6e Aꞌɨ́jna jɨ́n tɨ méꞌe ajta téꞌantzaahua, aꞌɨ́jna ɨ́ Isaac teecan, aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén rájhuaviiriꞌi ɨ́ Dios tɨ aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ tihuaꞌuteájtuaani mejcaꞌihuáyee ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo teecan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Esaú teecan. s_ Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiráꞌamitɨejteꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham tɨ aꞌɨ́ɨn Dios raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa tɨ huaꞌajjájpuan aꞌɨ́mej ɨ́ teteca ɨ́ mej meri huácuii. Ajta, tɨ́ꞌɨj Dios ayén raatátui ɨ́ yaujraꞌan, ayée pu tiraatámitɨejte tɨ aꞌɨ́ɨn Isaac aꞌitáraa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej meri huácuii.  # Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téꞌantzaahua aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan, aꞌɨ́j pu jɨ́n tɨ́ꞌɨj Dios ayén raatéeseij, aꞌɨ́ɨ pu raatámuaɨꞌɨvajtacaꞌa ɨ́ ruyauj aꞌɨ́jna ɨ́ Isaac teecan. Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ raꞌancuréꞌa aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén titaúuraꞌacareꞌe tɨ raatámuaɨꞌɨvajta ɨ́ ruyauj tɨ seɨ́j naꞌa púꞌeen, tɨ ajta jɨ́meꞌen Dios ayén raataxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Naímiꞌi ɨ́ mej aꞌiránejsin múꞌeetzi jetze, ayée mú raatámuaꞌatzi tɨjɨ́n huáꞌayaꞌupua pu púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Isaac.”     Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme, muꞌuri miyen raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej aꞌuun aꞌutéꞌen seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ jaítzeꞌe rɨ́ꞌen. Ayee pu huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨjɨ́n seɨ́j chuéjraꞌa mú úuhuaumen tɨ ta japua éꞌeseijreꞌe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, capu ratéviꞌirasteꞌe ɨ́ Dios mej miyen raatámuaꞌati tɨjɨ́n huáꞌa Dios pu púꞌeen, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ari rɨ́ꞌɨ ráaruu seɨ́j chajtaꞌa aꞌu mej aꞌuteáturan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. E  Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ seɨ́j chuéjraꞌa ɨ́ mej nuꞌu rúuhuaumen, capu aꞌájna pɨ́tejáꞌarɨcɨ aꞌu mej u eꞌeráacɨ, aꞌiné tɨ puaꞌa miyen raꞌutámuaꞌaréerejcheꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ chuéjraꞌa ɨ́ mej japuan eꞌeráacɨ, ayée pu rɨꞌɨríistacaꞌa mej huaréꞌecɨɨnejcheꞌe. ` 9 Ajta, tɨ puaꞌa miyen tíꞌixajta ɨ́ teɨte matɨ́j aꞌɨ́ɨme, ayée pu huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ mej miyen tiꞌixa tɨjɨ́n muꞌuri seɨ́j chuéjraꞌa úuhuaumen aꞌu mej aꞌutéꞌen. nU Naímiꞌi aꞌɨ́ɨme mej caí xɨ raꞌancuréꞌacaꞌa meꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej téꞌantzaahua, aꞌɨ́ɨ mú huácuii. Cu xɨee muꞌuri aꞌɨmuá raseíira, majta aꞌɨmuá aꞌutéꞌuu maraatateújte meꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej téꞌantzaahua. Ayee mú meꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, ayée mú majta meꞌɨ́jna jɨ́n tiraataxájtacaꞌa yee mej caí huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej íiyen huachéjme chaanaca japua, majta caꞌaníjraꞌa jɨ́n u eꞌeráacɨ ɨ́ ruche. _7 Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen airáane muꞌiitɨ́ meꞌɨ́jna jetze seɨ́j tɨ ari áꞌameꞌerejcaꞌa. Ayee mú muꞌiitɨ́ huataseíjre ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ xuꞌuraꞌave ɨ́ mej júteꞌe éꞌeseijreꞌe, nusu matɨ́j majta miyen aráꞌasecaꞌa tɨ́j ɨ́ sej tɨ aꞌuun éꞌejca aꞌu tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj tɨ veꞌée. Ayee mú muꞌiicáa tɨ caí rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ huaꞌutéꞌitɨen. K Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téꞌantzaahua aꞌɨ́jna ɨ́ Sara teecan, aꞌɨ́j pu jɨ́n Dios ayén tiraatáꞌa tɨ ayén paꞌarɨꞌɨ huataseíjreꞌen ɨ́ jetzen, capu amɨ́n aꞌij tɨ ari huápɨꞌɨ ucaristacaꞌa. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n ayén tiraacɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tiráꞌamitɨejteꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ayén araúrastejsin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi. 3_ Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén huarɨ́j aꞌiné ayée pu tíꞌijchuꞌeveꞌecaꞌa tɨ aꞌuun aꞌuteárute aꞌájna chajtaꞌa tɨ caí jaꞌatɨ́ jaꞌanáj ratéꞌuuna aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ruseɨ́j ráasiɨɨmuaꞌa aꞌij tɨ seíireꞌe aꞌame, ajta ráꞌajtaahuacaꞌa. 3 Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téꞌantzaahua, aꞌɨ́ɨ pu áꞌucatii aꞌu tɨ caí éꞌemeꞌecan, aꞌájna seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ jɨ́meꞌen Dios ayén teꞌataújratziiriꞌi tɨ ayén yéꞌecɨꞌɨti. Aꞌuu pu áꞌucatii navij chiꞌiraꞌa jete aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Isaac teecan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo teecan, ɨ́ tɨ huáꞌa jemi Dios ayén cheꞌatá naꞌa aꞌɨ́jna jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi tɨ ayén tihuáꞌucɨꞌɨti tɨ́j ajta tíꞌijcɨꞌɨti aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. c? Ayee pu cheꞌatá naꞌa téꞌantzaahua aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén raꞌaráꞌastijre tɨ́ꞌɨj Dios ayén raataꞌítecaꞌa tɨ aꞌuun áꞌuraꞌani aꞌujna aꞌu tɨ yéꞌecɨꞌɨti. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨn caí ramuaꞌareerecaꞌa aꞌu tɨ áꞌume, aꞌɨ́ɨ pu aꞌuun áꞌuraa. ,Q Aꞌɨ́ɨ pu ajta téꞌantzaahua aꞌɨ́jna ɨ́ Noé teecan. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ́ꞌɨj Dios ayén tiraatániuꞌuche aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ nuꞌu ayén tejaꞌuréꞌenejsin, aj puꞌi aꞌɨ́ɨn Noé ráꞌantzaahua, ajta áꞌiyen raatétaahuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ canuuhuaꞌa tɨ veꞌée, tɨ́ꞌij ajta jɨ́n huaꞌutévaɨ ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa mej mi caí huácuiꞌini. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutáꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej íiyen japuan seijreꞌecaꞌa ɨ́ chaanaca mej ráamuaꞌaree mej caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨjcaa ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée pu tiraacɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Noé teecan tɨ́ꞌij ayén rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téꞌantzaahua.  Ajta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ caí téꞌatzaahuateꞌe, capu aꞌatzu rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ ayén huárɨni aꞌij tɨ tiraꞌaráanajche ɨ́ Dios. Ayee pu tíꞌeen, aꞌiné tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ vejliꞌi ajteáxɨɨre ɨ́ Dios jemi, amuacaí pu ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ ayén téꞌantzaahuateꞌen tɨ Dios seijreꞌe, ajta tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ayén rɨ́ꞌɨ tihuaꞌatáꞌaca aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n rahuauhuau.  Aꞌɨ́jna jɨ́n tɨ téꞌantzaahua aꞌɨ́jna ɨ́ Enóc, aꞌɨ́j pu jɨ́n Dios ayén yaꞌuvíꞌitɨ u ta japua tɨ ij caí ráacɨꞌɨti tɨ huámɨꞌɨni. Majta ɨ́ seica, camu méꞌe yáꞌuteu aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios yaꞌuvíꞌitɨ. Ayee mú jɨ́meꞌen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨ nuꞌu raꞌaránajchecaꞌa ɨ́ Dios aꞌij tɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa. eC Aꞌɨ́jna jɨ́n tɨ ayén téꞌantzaahua aꞌɨ́jna ɨ́ Abel teecan, aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiuꞌutámuaɨꞌɨvejtacaꞌa ɨ́ Dios jemi tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ jaítzeꞌe rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌecaꞌa ɨ́ Dios jemi caí aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n tiuꞌutámuaɨꞌɨvejtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Caín teecan. Aꞌɨ́j pu jɨ́n Dios ayén jɨ́meꞌen tiraataxájtacaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Abel rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateájturaa ɨ́ jemin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ raꞌancuréꞌa aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n tiuꞌutámuaɨꞌɨvejtacaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Abel, aꞌɨ́ɨ pu xaa huamɨ́ꞌɨ. Mɨ́ ajta, aúcheꞌe pu tíꞌitaꞌixaateꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téꞌantzaahua. '~G Aꞌɨ́jna jɨ́n tej téꞌatzaahuateꞌe, aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén titáꞌamitɨejteꞌe tɨ naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa íjii tɨ tíꞌiseijreꞌe, ayée pu ꞌeen jɨ́n huataseíjre aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí seijreꞌecaꞌa, aꞌiné Dios pu ayén raataxájtacaꞌa. E} Aꞌɨ́jna jɨ́n mej téꞌantzaahua aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej mejmíꞌi seijreꞌecaꞌa ɨ́ tavaújsimuaꞌacɨꞌɨ, aꞌɨ́j pu jɨ́n Dios ayén rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutéxajtacaꞌa. ~| w Ayee pu tíꞌeen tej tiyen téꞌatzaahuateꞌe, aꞌɨ́j tu jɨ́n tiyen ramuaꞌaree tɨ ayén téꞌeme aꞌɨ́jna ɨ́ tej jɨ́n tíꞌichuꞌeveꞌe. Aꞌɨ́j tu ajta jɨ́n ramuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna ɨ́ tej caí rasiseꞌi. M{ 'Mɨ́ teajta iteen, catu huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej miyen caújxɨeehuataca, aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ Dios huaꞌantipuáꞌajteꞌesin. Catu xaa neꞌu, sino teen tu huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ Dios huaꞌirátuaasin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe.'zG &Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateájturaa ineetzi jemi, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n ruuri aꞌame aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téꞌatzaahuateꞌe.Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn caújxɨeehuata, capu aꞌatzu naꞌaranáache aꞌame yú ne tzajtaꞌa. cy? %Ayee puꞌu naꞌa, aꞌiné capu aꞌatzu áꞌateeri aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n:Aꞌɨ́jna tɨ yé uvéꞌenejsin, aꞌɨ́ɨ pu xaa huataseíjreꞌesin.Capu chéꞌe áꞌateeri. x $Jee xaa neꞌu, ayée pu ruxeꞌeveꞌe sej siyen teꞌutáviicuaꞌi, sej si seajta siyen huárɨni aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ i ayén tejamuáacɨꞌɨti aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi múꞌejmi jemi. aw; #Aꞌɨ́j pu jɨ́n, caxu yáꞌujɨpuan ɨ́ sej aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n rachúꞌeveꞌe, aꞌiné jeíhua pu huápɨꞌɨ tejáꞌamuacɨꞌɨti aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen teꞌutáviicuaꞌiriꞌi. v  "Múꞌeen xu huáꞌancuꞌuvajxɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej aiteánamiꞌihuacaꞌa. Seajta siyen seꞌɨ́jna jɨ́n huataújtemuaꞌave temuaꞌa naa matɨ́ꞌɨj miyen tejamuáꞌariꞌiriꞌi ɨ́ sej tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa. Ayee xu ꞌeen jɨ́n siyen huataújtemuaꞌave, aꞌiné xuꞌuri ramuaꞌareerecaꞌa rujɨ́ɨmuaꞌa sej siyen tíꞌijchaꞌɨɨ ɨ́ Dios jemi seꞌɨ́jna tɨ tejáꞌamuaꞌa tɨ jaítzeꞌe rɨ́ꞌen, tɨ ajta ayén seíireꞌe aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. duA !Aꞌajnáꞌɨmua neꞌu mú miyen amáꞌuxɨeehuariꞌiriꞌi, metiꞌiseíiracaꞌa ɨ́ teɨte. Majta, aꞌij mú puaꞌa amuáaruu. Aꞌajnáꞌɨmua neꞌu, múꞌeen xu seajta caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ seica, ɨ́ mej miyen cheꞌatá menaꞌa rajpuaíjtzicaꞌa, aꞌiné naímiꞌi xu ruꞌihuaamuaꞌa púꞌeen. *tM Setáꞌaj raꞌutámuaꞌaree aꞌij tɨ éeniꞌicɨꞌe seijreꞌecaꞌa aꞌájnáꞌɨmua, setɨ́ꞌɨj amuacaí raꞌancuréꞌa seꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. Aj xu si teꞌutáviicuaꞌiriꞌi seꞌɨ́jna ɨ́ sej jɨ́n huáviicuaꞌire. Jéihua xu rajpuaíjtzicaꞌa. ksO Jee xaa neꞌu, jeíhua pu huápɨꞌɨ tziɨ́ɨniꞌireꞌe tɨ Dios tɨ iꞌirúuri ayén raꞌuxɨ́jteꞌen seɨ́j tɨ aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ ɨ́ jemin. Ruxeꞌeveꞌe mej nuꞌu teꞌutáviicuaꞌi Mr Ayee pu téꞌeme, aꞌiné tuꞌuri ramuaꞌate aꞌɨ́jna tɨ ayén raataxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Ayee pu tíꞌinecɨꞌɨcɨpua ineetzi nej ni puaíjtzi raatáꞌan neꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ.” Ajta ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Tavastaraꞌa pu huáꞌaxɨjteꞌen ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa.” Rq Ajta jaítzeꞌe pu aꞌij puaꞌa tíꞌiracɨꞌɨti aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ puaꞌa mé rúurɨeni aꞌɨ́jna tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios. Jéihua pu huápɨꞌɨ jaítzeꞌe puaíjtzi jɨ́n tiraatáꞌasin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ayén raatéxɨeehuatacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ xúureꞌe tɨ jɨ́n raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi, tɨ ajta jɨ́n Dios ruꞌiráaviꞌitɨ. Aꞌɨ́j pu ajta jɨ́n raataniúꞌucaste aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. 7pg Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ raꞌutéyuꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, tɨ puaꞌa huaꞌapua, naꞌari huaíca metiꞌiseíiracaꞌa tɨ jaꞌatɨ́ ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa aꞌɨ́jna jemi ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, tɨ puaꞌa miyen raataxáj yee aꞌɨ́ɨ pu tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa, camu chéꞌe ráꞌancuꞌuvajxɨꞌɨsin, sino méjjeꞌicatan. noU Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa tiyen taxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n teuj tiyen aꞌij puaꞌa tiꞌitítachaꞌɨɨ tetɨ́ꞌɨj teri ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tiráꞌaxa aꞌɨ́jna jetze ɨ́ yuꞌuxari tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n téꞌaxa, capu chéꞌe tíꞌitacɨꞌɨti seɨ́j ɨ́ muaɨꞌɨvéjri ɨ́ tɨ jɨ́n Dios titaatáꞌuuniꞌi, sino aꞌɨ́ɨ puꞌu xaa ayén tíꞌitacɨꞌɨti aꞌɨ́jna tɨ tziɨ́ɨniꞌireꞌe, tɨ aꞌɨ́ɨn Dios puaíjtzi jɨ́n taatáꞌasin. Huápɨꞌɨ pu puaíjtzi jɨ́n huaꞌutáꞌasin aꞌɨ́mej ɨ́ mej rájchaꞌɨɨreꞌe. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huáꞌaruuren tɨ́j taij tɨ nain jɨ́n tíꞌitaꞌiraca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huápɨꞌɨ niuꞌucamɨꞌɨ. n Gm Tichéꞌe caí raxɨéehuata tej tiyen caí chéꞌe eꞌetítaseꞌɨrihuaꞌan aꞌij mej tíꞌijrɨꞌɨre ɨ́ seica, sino tichéꞌe jaítzeꞌe caꞌaníjraꞌa huatátaꞌan tej ti tiyen rɨ́ꞌɨ tiꞌihuátaxeꞌeveꞌen tetɨ́j taꞌihuaamuaꞌa teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén titáꞌamitɨejteꞌe tɨ aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze ari tejaꞌuréꞌenejsin. Mej nuꞌu caí chéꞌe aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ 3l_ Tichéꞌe tiyen huárɨni tej ti caꞌaníjraꞌa huatátaꞌan seɨj teajta seɨj tej ti huátaxeꞌeveꞌen, teajta tiyen huárɨni tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn jɨmeꞌe. Vk% Tichéꞌe tiyen teꞌɨ́jna jɨ́n teꞌutáviicuaꞌi tej teuj tiyen téꞌatzaahuateꞌe aꞌij tej teri tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej rachúꞌeveꞌe. Chéꞌe caí tiꞌitɨ́j ayén caꞌaníjraꞌa tatáꞌacareꞌen tej ti caí chéꞌe téꞌatzaahuateꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu caí jaꞌanáj tiꞌitɨ́j jɨ́n atéꞌɨtzeaara tɨ runiuuca jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi itejmi jemi. mjS Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tichéꞌe tiyen vejliꞌi ajteáxɨɨre ɨ́ jemin tetɨ́j teɨte ɨ́ tej tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n urarɨ́ꞌen seijreꞌe ɨ́ ta tzajtaꞌa. Tichéꞌe taxɨéehua jemin ajteáxɨɨre teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tiyen ráꞌatzaahuateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna tɨ aꞌɨ́ɨn Dios rɨ́ꞌɨ titaatáꞌasin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu ari taatéꞌɨiraxɨ ɨ́ taxɨejniuꞌuca jetze tej ti caí chéꞌe raꞌutámuaꞌaree ɨ́ tamuaꞌatzíiraꞌa jetze aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. Nain pu jɨ́n icu, taatéꞌɨiraxɨ ɨ́ ta jetze. i' Ajta, íjii pu ayén veꞌecán jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ jemin ta jetze meꞌecan ɨ́ tej teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén jéjcuacan jɨ́n taatájuyete ɨ́ tej japuan huajúꞌun tej ti teajta jáꞌitaꞌa aꞌuteárute aꞌu tɨ eꞌecáaviɨj aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́ɨxuri tej ti teꞌuun tzajtaꞌan ruurican jɨ́n huateáturan teꞌɨ́jna jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rujɨ́meꞌen huataújmuaɨꞌɨvejtacaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ cɨ́ɨxuri, yee pu huataújmuaꞌa ɨ́ téviraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. zgm Ajta íjii, neꞌihuaamuaꞌa, ayée pu tiꞌitáꞌaca tej ti taxɨéehua teꞌuun aꞌuteárute teyujtaꞌa aꞌu tɨ Dios eꞌirájca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús raꞌiráaxɨre ɨ́ ruxuureꞌe ta jetze meꞌecan. hfI Aꞌɨ́j pu jɨ́n, camu chéꞌe miyen tíꞌimuaɨꞌɨvejtaca meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, aꞌiné Dios pu ari tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi. Mej nuꞌu teꞌutáviicuaꞌi Ce Ajta ayén tiꞌixa tɨjɨ́n:Canu chéꞌe raꞌutámuaꞌareeriꞌi ɨ́ mej jɨ́n neetzi jemi auteájturaa naꞌari ɨ́ mej jɨ́n aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa. Rd Ayee pu tiꞌixa ɨ́ tavástaraꞌa tɨ jɨ́meꞌen yee:Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari ɨ́ nej jɨ́n teꞌatánratziiriꞌi huáꞌa jemi tɨ́ꞌɨj teꞌentipuáꞌare aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze.Nee nu niyen huaꞌutáꞌasin mej mi miyen raꞌutámuaꞌaree ɨ́ ru tzajtaꞌa ɨ́ niuucari ɨ́ nej jɨ́n tíꞌaijta.Neajta nu niyen raateátuaasin neꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa jetze. ,cQ Ajta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, ayée pu cheꞌatá naꞌa tiꞌixa itejmi jemi. Amuacaí pu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: /bW Aj puꞌi aꞌutéjche tɨ raachúꞌeveꞌen asta naꞌa caí temuaꞌa naa tihuaꞌutémuaꞌitɨn naíjmiꞌica ɨ́ mej rájchaꞌɨɨreꞌe, aꞌiné seɨ́j pu jɨ́n ɨ́ muaɨꞌɨvéjri, ayén huaꞌunaíjmire tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ huaꞌiráaviꞌitɨ. a ,`Q Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu, tɨ́ꞌɨj ayén seɨ́j naꞌa tiuꞌutámuaɨꞌɨvejtacaꞌa tɨ ij ayén tihuaꞌutáꞌuuniꞌi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨ pu aꞌuun aꞌujyeíjxɨ rɨꞌɨríintaꞌa ɨ́ Dios. _ Ajta jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee ɨ́ Dios jemi, ayée pu nain tújcaꞌari tzajtaꞌa tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n tiraꞌíjca. Jaꞌanáj tɨ naꞌa ayén cheꞌatá naꞌa tíꞌimuaɨꞌɨvejtaca, aꞌɨ́jna tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe tɨ ij tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. ^ Ajta, aꞌiné ayén ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén tuꞌiráaviꞌitɨ tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén huataújmuaɨꞌɨvejtacaꞌa ɨ́ rutevij jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Cɨríistuꞌu pu ayén tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi /]W Ajta áꞌiyen ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Meꞌecui xaa, ayée nu ꞌeen jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej nej ni niyen teꞌaráꞌasten aꞌij pej tíꞌijxeꞌeveꞌe múꞌee, mɨ pej Dios púꞌeen.” Ayee pu huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna tɨ raataxájtacaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn ari raꞌuréꞌuu aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ amuacaí huatétuiihuacaꞌa tɨ ij raateájtuaani ɨ́ tuꞌuvéꞌeteajtɨ. I\  Amuacaí pu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa yee tɨ Dios caí raꞌaránajchecaꞌa mej miyen tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta naꞌari mej tiꞌitɨ́j tiuꞌutátuiireꞌen ɨ́ jemin. Ajta yee tɨ caí raataxɨ́ꞌeve mej miyen tiuꞌutámuaɨꞌɨvejtacaꞌa ɨ́ mej huaꞌuteátaij nusu mej meꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutámuaɨꞌɨvejtacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Naímiꞌi tɨ́j naꞌa mej miyen tíꞌimuaɨꞌɨvejta, ayée pu tíhuaꞌutaꞌaíj mej miyen huárɨni aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. 6[e Netɨ́ꞌɨj ni niyen tiuꞌutáneixaa yee:“Meꞌecui xaa, ayée nu ꞌeen jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej nej ni niyen teꞌaráꞌasten aꞌij pej tíꞌijxeꞌeveꞌe,
múꞌee, mɨ pej Dios púꞌeen, aꞌij tɨ neetzi jɨmeꞌe téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ jíriꞌi.” Z Capu aꞌatzu muaꞌaránajchecaꞌa
mej miyen tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta múꞌeetzi jemi ɨ́ mej huaꞌuteátaij naꞌariɨ́ mej miyen tiuꞌutátuiriꞌi múꞌeetzi jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌeɨ́ mej jɨ́n auteájturaa múꞌeetzi jemi. rY] Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu yen huataseíjre íiyen chaanaca japua, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n:Capej piyen raataxɨ́ꞌeve nej tiꞌitɨ́j tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta
naꞌari nej tiꞌitɨ́j tiuꞌutátuiireꞌen múꞌeetzi jemi,
sino ayée pej rɨ́ꞌɨ náaruu ɨ́ nej ratéhuaꞌiraꞌa. X Ayee puꞌu naꞌa, aꞌiné capu rɨꞌɨrí tɨ ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huaꞌaxuureꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ tuuruꞌuse, majta aꞌɨ́mej ɨ́ caurasi. TW! Mɨ́ ajta, ayée mú meꞌɨ́jna jɨ́n raꞌutámuaꞌaree tɨ́j naꞌa seɨ́j nineꞌiraꞌa ɨ́ mej jɨ́n Dios jemi auteájturaa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen tíꞌimuaɨꞌɨvejtaca. XV) Naꞌari caí, tɨ puaꞌa pɨ́ naꞌa, ¿ni qui mecaí raatapuáꞌajtancheꞌe mej miyen tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta? Jee xaa neꞌu, aꞌiné tɨ puaꞌa miyen tihuaꞌutáꞌuuniꞌiracheꞌen ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, camu chéꞌe miyen raꞌutámuaꞌaréerejcheꞌe mej tiꞌitɨ́j jɨ́n auteáturan. aU = Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, ayée puꞌu naꞌa ꞌeen tɨ́j cɨéenimeꞌaraꞌan tɨ́j naꞌa tɨ íꞌixɨꞌepɨꞌɨn tɨ ayén tejaꞌuréꞌenejsin. Capu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n seijreꞌe ɨ́ Dios jemi. Ajta, aꞌiné ayée pu ruxeꞌeveꞌe mej miyen cheꞌatá menaꞌa tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta tɨ́j naꞌa seɨ́j nineꞌiraꞌa jɨmeꞌe, aꞌɨ́j pu jɨ́n capu aꞌatzu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ aꞌɨ́ɨn niuucari ayén huaꞌunaíjmireꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej jemin ajteáxɨɨri ɨ́ Dios jemi. GT Ajta, ayée pu tiꞌihuaújxɨꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi aꞌɨ́mej jemi ɨ́ teɨte tɨ seɨ́j naꞌa ayén tiráacɨꞌɨti ɨ́ teáataꞌa tɨ huámɨꞌɨni, ajta áꞌiyen Dios ráꞌaxɨjteꞌen. Ayee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu seɨ́j naꞌa huataújmuaɨꞌɨvejtacaꞌa huáꞌa jetze meꞌecan ɨ́ teɨte tɨ ij huáꞌariꞌi ɨ́ mej jɨ́n muꞌiitɨ́ auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu ajtahuaꞌa huataseíjreꞌesin huáꞌa jemi ɨ́ mej aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n rachúꞌeveꞌe. Capu chéꞌe puaíjtzi huaꞌutáꞌasin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n áꞌatura ɨ́ teɨte sino aꞌɨ́ɨ pu icu huaꞌirátuaasin. S  R  Naꞌari caí, ayée pu ruxeꞌeveꞌe áꞌameꞌencheꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn muꞌiitɨ́ rajpuaíitzi áꞌameꞌencheꞌe tɨ́j naꞌa tɨ huataseíjre ɨ́ chaanaca tej japuan yen seijreꞌe. Mɨ́ ajta, ayée pu xaa neꞌu tiꞌayajna tɨ aꞌɨ́ɨn seɨ́j naꞌa ayén huataseíjre íjii tɨ ari nain teꞌentipuáꞌajte tɨ ij raꞌantipuáꞌajteꞌen ɨ́ mej jɨ́n atéꞌɨtzeaara ɨ́ Dios jemi. Ayee pu ꞌeen jɨ́n raꞌantipuáꞌajte aꞌɨ́jna tɨ ruseɨ́j huataújmuaɨꞌɨvejtacaꞌa. ZQ- Ajta, capu aꞌuun aꞌuteájrupi tɨ ij muꞌiitɨ́ huataújmuaɨꞌɨvejta tɨ́j ajta aꞌɨ́ɨn tɨ veꞌecán jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe íiyen chaanaca japua. Ayee pu tɨ́j naꞌa seɨ́j nineꞌiraꞌa jetze aꞌɨ́ɨ pu aꞌuteáruꞌipi aꞌájna tɨ Dios huateúraꞌate tɨ ij raatétzutijraxɨꞌɨn xúureꞌe jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ruseɨ́j caí raꞌiráaxɨre, sino seɨ́j puꞌu aꞌuun aꞌuteájrupi aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. 1P[ Ajta aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu, capu aꞌuun aꞌuteájrupi ɨnaamua jete tɨ muájcaꞌa jɨ́n ájtaavijhuacaꞌa, tɨ ajta ayén ꞌeen tɨ́j cɨéenimeꞌaraꞌan aꞌɨ́jna tɨ júteꞌe éꞌeseijreꞌe, sino aꞌúu pu u ta japua aꞌuteájrupi ɨ́ Dios jemi ta jetze meꞌecan. aO; Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén ruxeꞌeveꞌecaꞌa mej miyen raatéꞌɨiraxɨꞌɨn tɨ́j naꞌa tɨ ayén seijreꞌecaꞌa tɨ́j cɨéenimeꞌaraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ júteꞌe éꞌeseijreꞌe. Ajta ayén ruxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ jaꞌatɨ́ ayén raatéꞌɨiraxɨꞌɨn aꞌɨ́jna tɨ júteꞌe éꞌeseijreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ muaɨꞌɨvéjri tɨ jaítzeꞌe rɨ́ꞌen caí ɨ́ mej jɨ́n miyen tíꞌijrɨꞌɨre íiyen chaanaca japua. 7Ng Jee xaa neꞌu, ayén tiꞌayajna. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, tɨ́muaꞌa mú tɨ́n nain huateúꞌɨꞌiraxɨ xúureꞌe jɨmeꞌe. Ajta, tɨ puaꞌa caí tiꞌitɨ́j raꞌiráxɨreꞌen ɨ́ ruxuureꞌe, capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ ayén tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ teɨte ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Ɨ́ muaɨꞌɨvéjri tɨ xaa jaítzeꞌe rɨ́ꞌen M} Ajta aꞌɨ́ɨn Moisés teecan, ayén cheꞌatá naꞌa xúureꞌe jɨ́n raatétzutijraxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ ɨnaamua, ajta tɨ́j naꞌa tiꞌipuaꞌamé ɨ́ xaꞌari, ajta ɨ́ tuxaꞌa ɨ́ mej jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe aꞌujna ɨnaamua jete. {Lo Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ xúureꞌe tɨ jɨ́n ayén tiúꞌuxɨꞌepɨꞌɨntariꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios ayén teꞌataújratziiriꞌi múꞌejmi jemi. Ayee nu neꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn titaataꞌaíj.” SK Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Moisés teecan ayén tihuaꞌutánamuajriste naíjmiꞌica ɨ́ teɨte tɨ́j naꞌa ayén téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa jetzen ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, aꞌɨ́ɨ pu tírajnájchi aꞌɨ́jna ɨ́ huaꞌaxuureꞌe ɨ́ viseáaruꞌu, ajta jamuan ɨ́ huaꞌaxuureꞌe ɨ́ caurasi aꞌɨ́jna ɨ́ jaj jamuan, ajta jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ muxaj tɨ paꞌu, ajta jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ hisopo piꞌista. Aj pu ij, aꞌɨ́jna jɨ́n, ayén raatétzutijraxɨ ɨ́ yuꞌuxari tɨ jíriꞌi, ajta huaꞌutétzutijraxɨ naíjmiꞌica ɨ́ teɨte. 1J[ Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée pu ajta ayén ruxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn niuucari tɨ amuacaícan jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌihuaújxɨꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiꞌitɨ́j ruxuureꞌe airáaxɨre. pIY Jee xaa neꞌu, aj pu xaa ayén tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ cuapée tɨ puaꞌa ayén huámɨꞌɨni aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ́ tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi. Ajta, tɨ puaꞌa auj ruuri aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, capu aꞌatzu tiratévaꞌɨri ɨ́ seɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ cuapée ɨ́ jaꞌatɨ́ tɨ ayén tíꞌiracɨꞌɨti. .HU Ayee pu tíꞌeen, tɨ puaꞌa ayén seijreꞌe ɨ́ cuapée tɨ jetzen téꞌeyuꞌusiꞌi tɨ nuꞌu ayén tíꞌiracɨꞌɨti seɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ, amuacaícan pu ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ́ huámɨꞌɨni tɨ ayén cuapée jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi. ^G5 Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ Dios jéjcuacan jɨ́n teꞌateújratziira huáꞌa jemi tɨ huaꞌutajé mej mi miyen raꞌancuréꞌan aꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌacɨꞌɨti tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe aꞌij tɨ Dios teꞌataújratziiriꞌi. Ayee pu téꞌeme, aꞌiné Cɨríistuꞌu pu huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ij huáꞌariꞌi ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi matɨ́ꞌɨj mauj ráꞌastijreꞌecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ amuacaí jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ Dios. -FS Aꞌɨ́j pu jɨ́n jeíhua pu huápɨꞌɨ jaítzeꞌe jamuaatéꞌɨɨraxɨꞌɨn ɨ́ aꞌamua muaꞌatzíiraꞌa jetze aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ xúureꞌe tɨ Cɨríistuꞌu raꞌiráaxɨre. Ajta, aꞌɨ́jna jetze ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios tɨ rusén jɨ́n seijreꞌe, aꞌɨ́j pu jetze huateújcaꞌanejcaꞌa tɨ ij ayén caí tiꞌitɨ́j jɨ́n aꞌaturáa tɨ́ꞌɨj huataújmuaɨꞌɨvejtacaꞌa ɨ́ Dios jemi. Ayee pu ꞌeen jɨ́n huarɨ́j sej si siyen raatapuáꞌajta sej ráꞌastijreꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ yeꞌirá tɨ caí chéꞌe tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe, sej si tiuꞌutévaɨreꞌen seꞌɨ́jna jemi ɨ́ Dios tɨ iꞌirúuri. Ui~[|zxvusqqp=n;kkiigfeNcb>`_a^]\\ZXtVU)SRQOLJZHG7EECCQB@?q== ;:77432s1y0#.+***%I$b#X">!=A5zP Q $icn AAꞌɨ́j pu jɨ́n, setáꞌaj siyen raatapuáꞌajta nain jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa een, tɨ ajta xánaꞌavisiꞌi seijreꞌe. Mɨ seajta múꞌeen, setáꞌaj siyen ruxɨeemɨ́jteꞌe raꞌancuréꞌan seꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ múꞌejmi jemi huatétuiihuacaꞌa, tɨ ajta jɨ́n Dios ayén raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ amuaꞌirájtuaani. hm KAꞌɨ́j pu jɨ́n, setáꞌaj siyen ráamuaꞌaree aꞌij sej yeꞌí huárɨni, neꞌihuaamuaꞌa, mɨ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu, sej si ráanamua temuaꞌa naa. Mɨ seajta, caxu caꞌanacan tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin ɨ́ teɨte. Caxu seajta caꞌanacan huataníniuꞌucacu, aꞌiné capu rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ ayén ráaruuren aꞌɨ́jna tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen ɨ́ Dios jemi tɨ puaꞌa ayén niuꞌucaraꞌa jɨ́n tiꞌitiújchaꞌɨɨ. l k Ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa pu jɨ́n, ayén taatáꞌa tej tiyen huataseíjreꞌen ɨ́ chaanaca japua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téjmi jemi raateájtuaa ɨ́ runiuuca tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n seijreꞌe. Ayee pu ꞌeen jɨ́n huarɨ́j tej ti tiyen cheꞌatá tenaꞌa éeniꞌicɨꞌe seijreꞌe táꞌaraꞌani tɨ́j ajta aꞌɨ́jna tɨ amuacaícan jɨ́n huataseíjre ɨ́ eloote ɨ́ mej majta ratatúꞌirihuaꞌa mú áꞌayeꞌi ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ráꞌastijreꞌe ɨ́ niuucari Aj }Tɨ́j naꞌa tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen, tɨ ajta caí tiꞌitɨ jɨ́n áꞌatura tɨ ayén rɨ́ꞌɨ tejamuáacɨꞌɨti jaꞌanáj tɨ naꞌa, aꞌúu pu éꞌemeꞌecan u ta japua, aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tej rájyaꞌupua, aꞌɨ́jna tɨ nain tiúꞌutaahuacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ ayén tíꞌitatzaveꞌe tɨ júteꞌe éꞌeseijreꞌe. Mɨ ajta, aꞌɨ́jna jemi, jaꞌanáj tɨ naꞌa pu ayén cheꞌatá naꞌa tíꞌiseijreꞌe itejmi jemi. Capu aꞌatzu seɨcɨé ruruurejca, capu ajta ayén ráaruurejsin tɨ́ꞌij ayén huatétɨcaꞌare itejmi jemi. i -Neꞌihuaamuaꞌa, mɨ nej jeíhua huápɨꞌɨ jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, caxu huataúraꞌan tɨ jaꞌatɨ tiꞌitɨ jɨ́n amuaacuanamuan. 8h kJɨ́meꞌen puꞌu ayén raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ ayén huárɨni, aj pu ꞌi ayén auteáturaasin ɨ́ Dios jemi. Ajta, tɨ puaꞌa ari huataújnaijmireꞌen aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa een ɨ́ Dios jemi, aj pu ꞌi mɨꞌɨni aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ aꞌutéꞌɨtzee ɨ́ Dios jemi. ;g qMɨ ajta, tɨ puaꞌa ayén caꞌaníjraꞌa raatáꞌan ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén huárɨni aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa een ɨ́ Dios jemi, ayée pu xaa aꞌɨ́jna jetze áꞌujcaꞌane aꞌɨ́jna jetze ɨ́ ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa tɨ jetzen airáninei ɨ́ tzajtaꞌan. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n áꞌujcaꞌane tɨ ayén tiráꞌamitɨejteꞌe tɨ naa seijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ tɨ aꞌij puaꞌa een. f  Tɨ puaꞌa ayén caꞌaníjraꞌa tiraatáꞌaca seɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén ráaruuren aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa een ɨ́ Dios jemi, chéꞌe caí aꞌɨ́ɨn ayén tiuꞌutaxáj yee Dios pu ayén caꞌaníjraꞌa raatáꞌaca tɨ́ꞌij ayén huárɨni aꞌiné capu rɨꞌɨrí tɨ Dios ayén caꞌaníjraꞌa raatáꞌan tɨ i aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ ayén aꞌij puaꞌa huárɨni. Jee xaa neꞌu, capu ajta aꞌatzu rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ ayén caꞌaníjraꞌa raatáꞌan ɨ́ Dios tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn Dios ayén huárɨni aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa een. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, capu jaꞌanáj ayén caꞌaníjraꞌa tiraatáꞌaca ɨ́ jaꞌatɨ tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ ayén huárɨni aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa een. e  Rɨ́ꞌɨ pu tiraatáꞌaca aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ puaꞌa ayén ráꞌaviicuaꞌi aꞌɨ́jna tɨ caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca tɨ ayén huárɨni tɨ aꞌij puaꞌa een ɨ́ Dios jemi, aꞌiné tɨ́ꞌɨj ari ayén teꞌutáviicuaꞌi aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n raatamuárɨꞌeriste, Dios pu ayén tiraatáꞌasin aꞌɨ́jna tɨ ayén raamuáꞌitɨ, tɨ ayén ruurican huateáturan aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ Dios tɨ ayén huaꞌutáꞌasin naíjmiꞌica aꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen raxɨ́ꞌeveꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ Dios. 8d k Jee xaa, tɨ́ꞌɨj u eꞌijnén ɨ́ xɨcaj, aꞌɨ́ɨ pu ꞌi aꞌɨ́ɨn tuꞌupi ayén huatéhuasin ɨ́ xɨcaj jɨmeꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn xuuxuꞌuraꞌan, aꞌɨ́ɨ pu cávatzɨjsin. Ayee pu ꞌi tiuꞌutépuaꞌari ɨ́ tɨ jɨ́n naa seijreꞌecaꞌa. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tíꞌijruuren aꞌɨ́jna ɨ́ chíjteaani. Aꞌɨ́ɨ pu áꞌapuaꞌaren nain jɨmeꞌe tɨ jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa. Tɨ puaꞌa tiꞌitɨ ayén caꞌaníjraꞌa tiꞌitáꞌacareꞌen tɨ jaꞌatɨ aꞌij puaꞌa huárɨni ɨ́ Dios jemi yc m Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ taꞌihuaaraꞌa tɨ ajta chíjteaani púꞌeen, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén rɨ́ꞌɨ tiratáꞌacareꞌen ɨ́ Dios aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tiráacɨꞌɨti aꞌɨ́jna tɨ raatatéviꞌirasteꞌesin. Aꞌɨ́ɨ pu xaa ayén cheꞌatá naꞌa tiuꞌutépuaꞌari tɨ́j ajta aꞌɨ́jna ɨ́ xuuxuꞌu tɨ tuꞌupi jetze xutaꞌa. Bb  Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ taꞌihuaaraꞌa tɨ caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, chéꞌe aꞌɨ́ɨn aꞌɨ́jna jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ayén jeíhua huápɨꞌɨ rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin. Aꞌɨ́ɨ pu tiuꞌutépuaꞌajte aꞌɨ́jna tɨ chíjteaani tíꞌijchaꞌɨɨ ba ?Capu aꞌatzu xɨ́ꞌepɨꞌɨn mé teuúmuaꞌaree aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huaꞌapuaca jɨ́n áꞌujcaꞌane tɨ ij ayén huárɨni. Capu aꞌatzu ayén tiráꞌamitɨejteꞌe aꞌij tɨ huárɨni tiꞌitɨj jɨmeꞌe. Ajta jaꞌatɨ tɨ ayén ꞌeen, capu aꞌatzu raꞌancuréꞌasin ɨ́ tavástaraꞌa jemi. ` 0_ [Mɨ ajta, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ ayén aꞌɨ́jna tiraatáhuavii aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tiꞌayajna tɨ xaa téꞌatzaahuateꞌe, icu. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn caí aꞌij méꞌe tejéꞌetiꞌitɨɨtan, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ xaa aꞌij pu puaꞌa naꞌa tiráꞌamitɨejteꞌe, ayée pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen tɨ́j ajta ꞌeen ɨ́ jaj tɨ aujruuréjvee ɨ́ eeca jɨmeꞌe. ^ +Tɨ puaꞌa ráꞌaturaateꞌe seɨ́j tɨ ij naa tirúꞌumuaꞌareere aꞌij tɨ yeꞌí huárɨni, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén raatáhuavii ɨ́ Dios. Ajta aꞌɨ́ɨn Dios, ayée pu aꞌɨ́jna jɨ́n raatáꞌasin, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n jeíhua huápɨꞌɨ tihuaꞌatáꞌaca ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu caí huaꞌajteáꞌaxɨꞌɨsin. ] 1Setáꞌaj seajta siyen rɨ́ꞌɨ ráaruuren sej si nain jɨ́n teꞌutáviicuaꞌi, aꞌiné setɨ́ꞌɨj siyen seꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́n, ayée xu nain jɨ́n araúrastejsin ɨ́ Dios jemi, seajta siyen runaíjmireꞌen. Capu tiꞌitɨ tejamuaꞌutéturaateꞌesin. \  Ayee xu huárɨni, aꞌiné xuꞌuri ramuaꞌaree tɨ puaꞌa ayén aꞌɨ́jna jɨ́n amuáaruuren tɨ ij Dios ayén amuaatéeseij tɨ puaꞌa siyen ráꞌastijreꞌe nusu secaí, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén áꞌamuaruuren sej si teꞌutáviicuaꞌi. x[ kTɨ puaꞌa ayén tejamuáacɨꞌɨti tɨ́j naꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ sej jɨ́n áꞌaviicuaꞌireꞌe, setáꞌaj siyen tiúꞌumuaꞌati tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen, setáꞌaj seajta seꞌɨ́jna jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen. ^Z 9Inee Santiago, i nej tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi, neajta neꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa jemi, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen, ayée nu neꞌíjna jetze tejáꞌamuateujteꞌe, mɨ sej huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ teɨtejraꞌa ɨ́ mej huáꞌa jetze airaújneijte aꞌɨ́mej ɨ́ huáꞌavaujsimuaꞌacɨꞌɨ ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, seajta mɨ tɨ Dios amuaaréꞌeꞌitixɨ aꞌu tɨ naꞌa seɨ́j chuéjraꞌa japua. Jɨ́meꞌen ɨ́ jaꞌatɨ tɨ xaa téꞌatzaahuateꞌe, tɨ ajta naa tirúꞌumuaꞌaree Y/ Chéꞌe aꞌɨ́ɨn Dios rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌacareꞌen naíjmiꞌica múꞌejmi. Yee puꞌu xaa. Chéꞌe ayén téꞌaraꞌani.X% Setáꞌaj huaꞌutateújteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej nain jɨ́n antiújmuaꞌaree múꞌejmi jemi, seajta naíjmiꞌica ɨ́ tɨ Dios huateúraꞌate. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyun Italia éꞌemeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú naíjmiꞌi yé áꞌamuateujteꞌe. W Setáꞌaj ráamuaꞌaree mej meri raatátuaa ɨ́ taꞌihuaaraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Timoteo. Tɨ́ puaꞌa caꞌanacan yé raꞌasti, nee nu ráꞌaviꞌitɨn neetzi jamuan, aj nu ni aꞌuméꞌe naꞌame múꞌejmi jemi tej ti naímiꞌi amuaaséij. cV? Neꞌihuaamuaꞌa, ayée nu tejáꞌamuahuavii sej siyen ráꞌuviicuaꞌi seꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ nej jɨ́n caꞌaníjraꞌa amuatáꞌaca, aꞌiné cɨ́j nuꞌu caj niyen tejámuaatáꞌitɨiiriꞌi. 7Ug Tichéꞌe tiyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌacareꞌen teꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ rɨ́ꞌɨ tuꞌuhuatépuaꞌajteꞌen, tɨ ajta raꞌajjáj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa aꞌɨ́jna tɨ Jesús púꞌeen. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ ayén veꞌecán jɨ́n antiújmuaꞌaree aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huaꞌachaꞌɨ́ɨ áꞌaraꞌani ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa tɨ́j seɨ́j tɨ huáꞌa cujtaꞌa huaméꞌen ɨ́ cáneꞌaxɨ. Ayee pu éeniꞌicɨꞌe seijreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ raꞌiráaxɨre ɨ́ ruxuureꞌe tɨ ij ayén raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn Dios ayén amuaanaíjmireꞌen nain jɨmeꞌe tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen sej si siyen huárɨni aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌijxeꞌeveꞌe. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén amuáaruuren sej si siyen ꞌeeneꞌen seijreꞌe aꞌij tɨ tiraꞌaráanajche aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen ayén aꞌamua japua huaniú. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tichéꞌe tiyen rɨ́ꞌɨ tiratáꞌacareꞌen tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. T KS Neajta nu niyen áꞌamuajee caꞌanín jɨmeꞌe sej si jaítzeꞌe siyen huárɨni sej rájhuavii ɨ́ Dios jemi tɨ ij ajtahuaꞌa naatáꞌan nej caꞌanacan múꞌejmi jemi aꞌutéveeca. R Ayee pu titáꞌamitɨejteꞌe yú tatzajtaꞌa tej nain jɨ́n xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ, teajta tiyen tíꞌijxeꞌeveꞌe tej tiyen huárɨni aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. Aꞌɨ́j xu jɨ́n, setáꞌaj seuj rahuaviira ɨ́ Dios jemi itejmi jɨmeꞌe. 0QY Setáꞌaj huaꞌaráꞌastijreꞌen seꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen antiújmuaꞌaree teyujtaꞌa. Setáꞌaj siyen huárɨni aꞌij mej tejáꞌamuaꞌaijteꞌe, aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú áꞌamuachaꞌɨ́j muáꞌayeꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej si siyen raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ Dios. Majta mú miyen ramuaꞌaree tɨ ayén ruxeꞌeveꞌe mej raatánamuajristeꞌen ɨ́ Dios aꞌij mej tiꞌitɨ́j jɨ́n huarɨ́j. Michéꞌe miyen ruxɨéehua tejamuaatáꞌitɨii, aꞌiné capu aꞌatzu aꞌij tejámuatévaꞌɨri tɨ puaꞌa miyen huataújxɨeemɨsteꞌen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej muárɨꞌeri huaꞌatáꞌaca. Aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n raꞌantipuáꞌajte vPe Caxu yáꞌuhuaꞌanan sej siyen rɨjca seꞌɨ́jna tɨ íꞌixɨꞌepɨꞌɨn, seajta siyen tihuaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ seica seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej tíꞌijchaꞌɨɨ, aꞌiné temuaꞌa pu raꞌaráanajche ɨ́ Dios sej siyen seꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌacareꞌen aꞌij sej rɨcɨ. Tij siyen tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta ɨ́ Dios jemi. RO Aꞌiné Jesús pu ayén ta japua huaniú, tichéꞌe tiyen jaꞌanáj tɨ naꞌa niuucajtzeꞌen rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani ɨ́ Dios jemi. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tej jɨ́n tíꞌimuaɨꞌɨvajtaca, aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ tej jɨ́n huatátatemuaꞌaveꞌen, ɨ́ tej teajta jɨ́n raꞌutámuaꞌaree. vNe Ayej xaa neꞌu ayén tiraavíjteꞌe aꞌiné capu ayén raateájtuaa itejmi jemi chajtaꞌa tɨ íiyen seijreꞌe chaanaca japua tɨ áꞌateeviꞌin sino teucheꞌe tu ráahuausin teꞌɨ́jna tɨ ayén auj huataseíjreꞌesin. M- Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tichéꞌe tiyen jemin ajteáxɨɨre á puaꞌacɨé aꞌu tej tejmíꞌi aꞌuchéjmeꞌecaa tej ti tiyen cheꞌatá tenaꞌa teꞌutáviicuaꞌi teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiuꞌutéviꞌirasteꞌe tɨ́j ajta aꞌɨ́ɨn teꞌutáviicuaꞌiriꞌi. L Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu cheꞌatá naꞌa tirajpuaíjtzicaꞌa á puaꞌacɨé ɨ́ chajtaꞌa jetze tɨ ij ayén rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huaꞌiráviꞌitɨn ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ raꞌiráaxɨre ɨ́ ruxuureꞌe. ^K5 Ayee pu cheꞌatá naꞌa tiráaruu aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ́j ajta aꞌɨ́ɨn tɨ veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee ɨ́ Dios jemi ayén huáꞌaruurejcaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ yeꞌemuaate ɨ́ mej huaꞌutámuaɨꞌɨvajtacaꞌa meꞌɨ́jna jetze meꞌecan ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi ɨ́ teɨte. Tɨ́ꞌɨj ari huáꞌucuii, aj puꞌi aꞌuun raatétuaacareꞌe ɨ́ huaꞌaxuureꞌe aꞌujna ɨnaamua jete. Ajta ɨ́ huáꞌa huaꞌiraꞌa, aꞌɨ́ɨ pu aꞌuun raatétuaacareꞌe á puaꞌacɨé aꞌu mej aꞌuchéjmeꞌecaa ɨ́ teɨte, tɨ ij aꞌuun raateátaiira. rJ] Ajta ayée pu Dios raateájtuaa itejmi jemi ɨ́ mej japuan tíꞌimuaɨꞌɨvajtaca tɨ jɨ́meꞌen caí ayén huaꞌatáꞌaca mej jetzen tiúꞌucuaꞌani aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ɨnaamua jete. 0IY Caxu huataúraꞌan tɨ jaꞌatɨ́ ayén amuaacuanamuan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari mej chéꞌe menaꞌa jɨ́n tejáꞌamuaꞌitɨii tɨ seɨcɨé huataújmuaꞌa aꞌij tej tejamuáꞌitɨiiriꞌi iteen. Mɨ́ seajta múꞌeen, setáꞌaj siyen huateújcaꞌanen ɨ́ ru tzajtaꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios tiꞌitɨ́j jɨ́n rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌa. Capu aꞌatzu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri sej seꞌɨ́jna jɨ́n sej huateújcaꞌanen ɨ́ ru tzajtaꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ yeꞌirá tɨ ayén tihuáꞌaijteꞌe tiꞌitɨ́j cuaꞌira mej ráacuaꞌani. Capu aꞌatzu huaꞌutévaɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌɨ́jna jɨ́n raꞌaráꞌastijre. hHI Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen, ayée pu cheꞌatá seijreꞌe íjii, tɨ́j ajta seijreꞌecaꞌa jéjcua ɨmuá, tɨ́j ajta ayén seíireꞌe aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. jGM Setáꞌaj huaꞌutámuaꞌaree aꞌɨ́mej teteca, ɨ́ mej tejamuáꞌitɨiiriꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ Dios jetze aꞌuvéꞌemej. Setáꞌaj seꞌɨ́jna jetze tiúꞌumuaꞌati aꞌij tɨ huáꞌa jemi teꞌirájraa sej si siyen cheꞌatá senaꞌa raꞌaráꞌastijreꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ Jesús matɨ́j aꞌɨ́ɨme. GF Aꞌɨ́j pu jɨ́n, rɨꞌɨrí tej tiyen taxɨéehua tiuꞌutaxáj yee:Tavástaraꞌa pu nevaɨreꞌe, aꞌɨ́j nu jɨ́n caí tíꞌitziɨɨneꞌe aꞌij mej neruuren ɨ́ teɨte. E% Caxu siyen huataúraꞌan sej siyen jaítzeꞌe raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ tumin secaí máàj tiꞌitɨ. Setáꞌaj siyen seꞌɨ́jna jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej caj tíꞌijchaꞌɨɨ, aꞌiné ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa tɨjɨ́n: “Canu jaꞌanáj mé mú jaúujɨsin. Canu neajta jaꞌanáj mú jaꞌuhuáꞌaxɨjsin.” mDS Michéꞌe naímiꞌi miyen tíꞌimuajca tɨ íꞌixɨꞌepɨꞌɨn mej huanéjneꞌɨche ɨ́ teɨte. Caxu huaꞌatáꞌacareꞌen mej miyen tíꞌixanaꞌacɨreꞌe ɨ́ mej meri néjneꞌɨche aꞌiné Dios pu xaa huáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌixanaꞌacɨreꞌe. )CK Setáꞌaj huaꞌutámuaꞌaree seꞌɨ́mej ɨ́ mej aiteánamiꞌi yee cumu múꞌeen xu seajta huáꞌa jamuan aiteánamiꞌi. Setáꞌaj seajta huaꞌutámuaꞌaree seꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa huáꞌaruure aꞌiné naímiꞌi tu seɨ́j tenaꞌa jetze ajtémeꞌecan. >Bu Caxu yáꞌuhuaꞌanan sej temuaꞌa naa huaꞌancuréꞌeviꞌitɨn ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa ɨ́ sej caí huáꞌamuajte aꞌiné matɨ́ꞌɨj seica miyen huarɨ́j, ayée pu teꞌirájraa mej caí ramuaꞌareerecaꞌa miyen huaꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌecaꞌa. GA  Setáꞌaj seuj huaújxeꞌeveꞌen tɨ́j ruꞌihuaamuaꞌa. +@O Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tichéꞌe teꞌɨ́jna jɨ́n huatátatemuaꞌaveꞌen teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tíꞌitacɨꞌɨti tej teꞌuun aꞌuteáturan seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ caí jaꞌatɨ́ raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ raatáruureajxɨꞌɨn. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tichéꞌe teajta tiyen ranáꞌamicheꞌen teꞌɨ́jna ɨ́ Dios aꞌij tɨ tiraꞌaráanajche. Tichéꞌe tiyen rátziɨɨneꞌe raꞌaráꞌastijreꞌen, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ Dios ɨ́ tej ranaꞌamiche, ayée pu ꞌeen tɨ́j taij tɨ nain tíꞌitaꞌiraca.? X>) Aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen yee “neajtahuaꞌa nu raatáruureajxɨꞌɨsin”, ayée pu huataújmuaꞌa tɨ amuacaí raatáruureajxɨꞌɨsin tɨ́j naꞌa tɨ tiúꞌutaavijhuacaꞌa. Aj puꞌi tiꞌitíꞌasin tɨ ij ayén huateáturan aꞌɨ́jna tɨ caí rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ ayén raatáruureajxɨꞌɨn. V=% Aꞌajnáꞌɨmua, aꞌɨ́ɨ pu raatáruureajxɨ ɨ́ chaanaca tɨ́ꞌɨj tiuꞌutaxájtacaꞌa. Mɨ́ ajta íjii, puꞌuri ajtahuaꞌa ayén teꞌataújratziiriꞌi tɨjɨ́n: “Neajtahuaꞌa nu niyen raatáruureajxɨꞌɨsin neꞌɨ́jna ɨ́ chaanaca, neajta naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ éꞌeseijreꞌe u ta japua.” E< Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, sej si caí siyen raatéxɨeehua seꞌɨ́jna tɨ tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Jee xaa neꞌu, camu huateújvaɨ aꞌɨ́mej matɨ́ꞌɨj raatéxɨeehuatacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ íiyen chaanaca japua tihuaꞌutajé. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, capu aꞌatzu aꞌij huatárɨꞌɨristari tej tiyen huatétavaɨreꞌen tɨ puaꞌa tiyen raatéxɨeehua teꞌɨ́jna tɨ ayén tíꞌitajee tɨ júteꞌe éꞌeseijreꞌe. A;{ Xuꞌuri seajta ajteáxɨɨrecaꞌa seꞌɨ́jna jemi ɨ́ Jesús, aꞌɨ́jna tɨ ayén raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jaítzeꞌe rɨ́ꞌen, tɨ ajtahuaꞌa jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ Dios. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ xúureꞌaraꞌan tɨ aꞌɨ́ɨn raꞌiráaxɨre, jaítzeꞌe pu rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe ɨ́ Dios jemi caí ɨ́ tɨ Abel teecan yáꞌurɨe, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ Jesús ayén raꞌiráaxɨre, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jɨ́n Dios rɨ́ꞌɨ titaatáꞌa itejmi. \:1 Múꞌeen xu seajta huáꞌa jamuan ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ mej miyen eꞌetiújseɨɨre meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén cheꞌatá tihuáꞌacɨꞌɨti tɨ́j ayén tiráacɨꞌɨti aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan tɨ amuacaí huanúꞌihuacaꞌa. Aꞌɨ́ɨ mú majta meri áꞌayuꞌusiꞌi meꞌújna u ta japua. Seajta múꞌeen, ayée xu jemin ajteáxɨɨrecaꞌa seꞌɨ́jna jemi tɨ huáꞌaxɨjteꞌe ɨ́ teɨte. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Dios tɨ naíjmiꞌica tíꞌaijteꞌe. Múꞌeen xu seajta huáꞌa jamuan eꞌetiújseɨj ɨ́ huáꞌaxɨejniuꞌuca aꞌɨ́mej ɨ́ teteca ɨ́ mej urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n huateájturaa ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨme tɨ ajta Dios huaꞌunaíjmire. (9I Mɨ́ ajta, caxu siyen seꞌújna ajteáxɨɨrecaꞌa, sino seɨ́j xuꞌu jetze, aꞌɨ́jna ɨ́ jɨrí tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Sión, aꞌu tɨ éꞌeseijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ chajtaꞌa aꞌu tɨ áꞌuca ɨ́ Dios tɨ ruuri, aꞌujna u Jerusalén tɨ júteꞌe éꞌeseijreꞌe. Aꞌuu mú majta eꞌetiújseɨɨre muꞌiitɨ́ ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe mej mi meꞌújna tiúꞌuyesten. Majta ayée mú puaꞌamé tɨ caí rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ ayén huaꞌutéꞌitɨen aꞌachú mej aráꞌase. |8q Jee xaa neꞌu, huápɨꞌɨ pu tziɨ́ɨnisiꞌi seijreꞌecaꞌa ɨ́ tɨ raaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Nénvivej neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej tíꞌitziɨɨneꞌe.” H7  Ayee mú huarɨ́j aꞌiné camu aꞌatzu ráꞌaviicuaꞌirecaꞌa meꞌɨ́jna tɨ ayén tíhuaꞌutaꞌaíj tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa tiꞌitɨ́j ayén japuan áꞌucheꞌecaneꞌen ɨ́ jɨrí, capu amɨ́n aꞌij tiꞌitɨ́j tɨ pɨ́rɨcɨ, setáꞌaj siyen raateátuꞌasixɨꞌɨn tetej jɨmeꞌe.” .6U Ajta ayén jaꞌatɨ́ ucájijhuacaꞌa trompeeta jetze. Aj pu i seɨ́j ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa. Huápɨꞌɨ pu tziɨ́niꞌireꞌecaꞌa ɨ́ tɨ namuajreꞌecaꞌa. Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen tirájhuaviiriꞌi ɨ́ teɨte tɨ aꞌɨ́ɨn caí chéꞌe ayén tihuáꞌaꞌixaateꞌe. 5 Ajta, caxu siyen cheꞌetá senaꞌa ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ Dios jemi matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun aꞌatanéj jɨrí jetze aꞌu tɨ caí huaꞌutáꞌa mej japuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen, aꞌu tɨ jetzen jeíhua áꞌataacaꞌa, aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌacaꞌa. Huápɨꞌɨ pu xaa huatɨ́caꞌacaa, ajta jéꞌecan mú viiyecaꞌa japuutzari jɨmeꞌe. @4y Seajta seri ramuaꞌaree aꞌij tɨ teꞌirájraa. Tɨ́ꞌɨj ajtahuaꞌa ayén raataxɨ́ꞌeve tɨ ayén tíꞌiracɨꞌɨti aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios ayén rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani, ayée pu raaréꞌitecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan. Capu chéꞌe huatárɨꞌɨristarecaꞌa tɨ caújxɨeehuata. Capu amɨ́n aꞌij tɨ ajta ruyeine rájhuau. Aꞌɨ́jna ɨ́ jɨrí, ɨ́ Sinaí, ajta ɨ́ seɨ́j ɨ́ Sión 3' Rɨ́ꞌɨ xuꞌu seajta, tɨ́ꞌij caí jaꞌatɨ́ ayén tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌate naꞌari raatéxɨeehua aꞌɨ́jna tɨ Dios raateájtuaa itejmi jemi tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Esaú. Aꞌɨ́ɨ pu ayén ráatuaa aꞌɨ́jna tɨ racɨꞌɨtíicheꞌen, tɨ áꞌareꞌaraꞌan puꞌéeneꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Israél jetze ajtémeꞌecan. Aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe tɨ amuacaí huanúꞌihuacaꞌa. Ajta ayée pu ꞌeen jɨ́n ráatuaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huatáꞌicuatacaꞌa. I2  Caxu raatáꞌacareꞌen tɨ seɨ́j múꞌeen ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n auteáturan tɨ ij caí chéꞌe Dios ayén rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen tɨ caí ayén huataseíjreꞌen múꞌejmi jemi jaꞌatɨ́ tɨ ayén seɨcɨé áꞌamuaruuren tɨ ij ayén tejamuaɨ́ꞌɨtziiteꞌen, tɨ ajta ayén caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌan jeíhua ɨ́ teɨte mej mi miyen tiꞌitɨ́j jɨ́n autéꞌɨtzen ɨ́ Dios jemi. e1C Setáꞌaj seꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutatéseꞌen sej ruxɨéehua naa tíꞌiteseijreꞌe naíjmiꞌica jemi ɨ́ teteca. Setáꞌaj seajta sej siyen rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa, aꞌiné tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ caí ayén urarɨ́ꞌeneꞌe ɨ́ ru tzajtaꞌa, capu jaꞌanáj raseijran ɨ́ tavástaraꞌa. M0 Setáꞌaj rɨ́ꞌɨ huaújruuren nain jɨmeꞌe sej si temuaꞌa naa titeejúꞌun ɨ́ Dios jemi, sej si caí chéꞌe aꞌij puaꞌa huatzúnaꞌicheꞌen, sino sej si huarún temuaꞌa naa. G/ Aꞌɨ́j pu jɨ́n, setáꞌaj huateújcaꞌanen. Caxu siyen seijreꞌe tɨ́j jaꞌatɨ́ tɨ ruxɨéemɨsteꞌe, tɨ caí rucaꞌané ɨ́ rumuájcaꞌa jetze, ajta rutunúj jetze. .} Jee xaa, capu naa tiuꞌase tɨ puaꞌa auj tíꞌitaꞌitɨiira, sino teen tu rajpuaíjtzi. Mɨ́ ajta, tɨ́ꞌɨj ajtahuaꞌa rɨ́ꞌɨ titaatépuaꞌajteꞌen tej ti rɨ́ꞌɨ tíꞌitachaꞌɨɨ́ táꞌaraꞌani teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén titaatáꞌitɨiiriꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej rajpuaíjtzicaꞌa. Mej nuꞌu caí tiꞌitɨ́j jɨ́n auteáturan S- Aꞌɨ́ɨme ɨ́ tayáꞌupua, ayée mú aꞌatzu menaꞌa aꞌateeviꞌi miyen titaatáꞌitɨiiriꞌi aꞌij tɨ tihuaꞌaránajchecaꞌa. Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Dios, ayée pu ꞌeen jɨ́n ayén tíꞌitaꞌitɨii tɨ ij rɨ́ꞌɨ táaruuren, tej ti tiyen urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n huateáturan tɨ́j ajta aꞌɨ́jna. ,y Ajta iꞌi, naímiꞌi tu tetɨ́j tenaꞌa puaꞌamé tiyen tíyaꞌupuacaꞌa, teajta tu tiyen huáꞌastijreꞌecaꞌa teꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej titáꞌitɨiiriꞌi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, jeíhua pu jaítzeꞌe ayén tiraavíjteꞌe tej tiyen raꞌaráꞌastijreꞌen teꞌɨ́jna ɨ́ tayáꞌupua tɨ rusén jɨ́n seijreꞌe, tej ti jemin ruuri táꞌaraꞌani. +  Tɨ́ puaꞌa ayén tihuáꞌucɨꞌɨti matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen tɨ huáꞌayaꞌupua ayén tihuáꞌitɨii, ajta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ caí ayén tejáꞌamuaꞌitɨii, aꞌɨ́j xu jɨ́n caí yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen, sino aꞌɨ́ɨme xu púꞌeen ɨ́ mej cháꞌa menaꞌa huanúnuꞌihuacaꞌa, ɨ́ mej caí tíyaꞌupua. G* Ruxeꞌeveꞌe sej siyen teꞌutáviicuaꞌi aꞌiné Dios pu áꞌamuaꞌitɨi. Ayee pu cheꞌatá naꞌa áꞌamuaruure tɨ́j seɨ́j teáataꞌa ayén huáꞌaruure ɨ́ ruyaujmuaꞌa. Jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ yaꞌupuáaraꞌan púꞌeen ayén tihuáꞌitɨii ɨ́ ruyaujmuaꞌa aꞌachú mej puaꞌamé. r)] Capej xaa neꞌu piyen huárɨni, aꞌiné tavástaraꞌa pu ayén tíꞌiraꞌitɨii aꞌɨ́jna tɨ raxɨ́ꞌeveꞌe,
ajta ayén puaíjtzi ratáꞌaca jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén raꞌancuréꞌeviꞌitɨ tɨ́j ruyauj. |(q Seajta siyen yaꞌuhuáꞌaxɨ seꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios ayén caꞌaníjraꞌa ámuaatáꞌaca, tɨ́j huaꞌatáàta ayén tihuáꞌaꞌixaateꞌe ɨ́ ruyaujmuaꞌa tɨjɨ́n:Niyauj, capej ráꞌaxɨeehuata tɨ tavástaraꞌa ayén tíꞌimuaꞌitɨii,
capej pajta piyen axɨeemɨsteꞌe tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn puaíjtzi muaatáꞌan. f'E Caxuu xɨ siyen áꞌaviicuaꞌire ajta senaꞌa caí raꞌiráaxɨre ɨ́ áꞌamuaxuureꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej seꞌɨ́jna jamuan áꞌaviicuaꞌireꞌe tɨ́j naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen ɨ́ Dios jemi. n&U Setáꞌaj siyen seꞌɨ́jna jetze tiúꞌumuaꞌati aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn huarɨ́j tɨ ayén teꞌutáviicuaꞌiriꞌi temuaꞌa naa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jeíhua huápɨꞌɨ rájchaꞌɨɨreꞌecaꞌa ɨ́ Dios jemi. Setáꞌaj siyen seꞌɨ́jna jetze raꞌutámuaꞌaree sej si caí cuaꞌana, tɨ i caí utévatziɨn ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa. L% Tichéꞌe temɨ́jna jetze arátacaꞌanen ɨ́ Jesús, aꞌɨ́jna tɨ amuacaí taataseíjrate aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén taanaíjmireꞌen ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tiyen téꞌantzaahuateꞌen. Aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ayén ramuaꞌareerecaꞌa tɨ ayén tiráacɨꞌɨti aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n huataújtemuaꞌave, aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén ráꞌuviicuaꞌiriꞌi mej ráꞌutatan ɨ́ cúruu jetze. Capu jetzen ruxeꞌeveꞌecaꞌa mej miyen meꞌɨ́jna jɨ́n puaíjtzi raatáꞌan tɨ ayén ratatéviꞌiraꞌasteꞌecaꞌa. Ajta íjii, án pu eꞌecájca rɨꞌɨríintaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ɨpuari aꞌu tɨ japuan Dios eꞌecájca. ~$ w Aꞌiné jeíhua mú ta jemi huatéꞌuu ɨ́ mej tíꞌiseij, tichéꞌe tiyen raatéxɨeehua teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tamuárɨꞌeristeꞌe, tichéꞌe teajta raatapuáꞌajta teꞌɨ́jna ɨ́ tej jɨ́n atéꞌɨtzeaara ɨ́ Dios jemi, teꞌɨ́jna tɨ jaꞌanáj tɨ naꞌa tatéjɨꞌɨqui. Tichéꞌe tiyen teꞌutáviicuaꞌi temuaꞌa naa tej ti xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨjca teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n Dios titaaꞌíjca tej raꞌantipuáꞌajteꞌen íiyen chaanaca japua. #5 'Dios pu ayén rɨ́ꞌɨ tihuaꞌuteájtuaa naíjmiꞌica aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej téꞌantzaahua. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme, camu xɨ raꞌancuréꞌa aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ari titaaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi itejmi jemi aꞌɨ́jna tɨ jaítzeꞌe rɨ́ꞌen tɨ aꞌɨ́ɨn ayén téjmi jamuan huaꞌunaíjmireꞌen aꞌɨ́mej. " (}!s &Camu huatéechiꞌicaꞌa: aꞌu tɨ naꞌa mú áꞌujujhuaꞌaneꞌecaꞌa, aꞌu tɨ caí éꞌe tíꞌitɨɨtacaꞌa, majta aꞌu tɨ aꞌujɨ́rimeꞌecaꞌa. Majta aꞌúu mú éꞌechejcaꞌa aꞌu tɨ éꞌeteastaꞌa, majta meꞌújna cuunístaꞌa, ajta aꞌu tɨ naꞌa tɨ huacúunijmee tɨ́j naꞌa íiyen chaanaca japua. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme, jeíhua mú huápɨꞌɨ jaítzeꞌe tíꞌivaɨreꞌecaꞌa ɨ́ Dios jemi mecaí aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí huáꞌaxeꞌeveꞌecaꞌa. Y + %Ayee mú majta huáꞌuruu. Mehuaꞌuteátuꞌasixɨ tetej jɨmeꞌe. Majta jáꞌitaꞌa huaꞌutaveíjchixɨ. Majta huáꞌucuii chun jɨmeꞌe tɨ ruxɨ́ꞌejtaꞌa teꞌejcamɨ́ɨmɨjmee. Ayee mú ꞌeeneꞌen tiꞌitéchejcaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huaꞌanavij ɨ́ cáneꞌaxɨ nusu ɨ́ huaꞌanavij ɨ́ caurasi. Camu aꞌij tíꞌijviicuaꞌiracaꞌa. Jéihua mú rajpuaíjtzicaꞌa. Majta aꞌij mú puaꞌa tihuáꞌajchaꞌɨɨcaꞌa. dA $Majta seica miyen rajpuaíjtzi muáꞌaraa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huáꞌuxɨeehuariꞌiriꞌi nusu mej huaꞌutéevajxɨ naꞌari mej huaꞌanájɨꞌɨcɨꞌexɨ cadeena jɨmeꞌe naꞌari mej huaꞌitéanajxɨ. .U #Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca, ayée mú majtáhuaꞌa huaꞌancuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa ɨ́ mej majtáhuaꞌa aitacɨ́j huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej meri huácuii. Majta seica, ayée mú rajpuaíitzi muáꞌaraa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí huaꞌatáꞌacareꞌe mej huaꞌirájtuaani aꞌu mej huaꞌiteáana. Ayee mú ꞌeen jɨ́n huarɨ́j meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen rachúꞌeveꞌecaꞌa mej majtáhuaꞌa huatarún mej mi meꞌuun ruuri aꞌuteáturan seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ jaítzeꞌe rɨ́ꞌen. q[ "Majta seica miyen raꞌujéꞌica ɨ́ taij tɨ ij caí huaꞌuteátaira, majta seica huataúruu mej mi caí huáꞌucuiꞌini. Ayee pu tihuáꞌuruu aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí rucacáꞌanejcaꞌa. Caꞌaníjraꞌa pu xaa huaꞌutáꞌa mej mi miyen huateújcaꞌanen temuaꞌa naa. Matɨ́ꞌɨj mi miyen huaꞌutéemuaꞌitɨ matɨ́j menaꞌa mej jɨ́n huanéꞌuse, majta huaꞌutamuári aꞌɨ́mej ɨ́ xantaaruꞌu ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecantacaꞌa. E !Ayee mú huaꞌutéemuaꞌitɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej títetatéꞌecaꞌa ɨ́ rey jɨmeꞌe seɨ́j chuéjraꞌa japua, majta rɨ́ꞌɨ tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa, majta raꞌancuréꞌa aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi. Majta seica miyen huaꞌancáanajxɨ huáꞌateniꞌitzeꞌe ɨ́ muajyéte. Matɨ́j menaꞌa mej miyen huarɨ́j, ayée mú meꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej téꞌantzaahua. 6e ¿Tiꞌitájni neajtahuaꞌa amuaatáꞌixaateꞌen? Capu tíꞌicɨꞌɨpe nej niyen tejámuaatáꞌixaateꞌen aꞌij mej huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Gedeón teecan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Barac teecan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Sansón teecan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jefté teecan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Samuel teecan, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. !; Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téꞌantzaahua aꞌɨ́jna ɨ́ Rahab teecan, aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ huáꞌajijveꞌecaꞌa mej mi jamuan jiꞌipiteꞌe, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu temuaꞌa naa huaꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen teꞌuhuaréꞌixɨꞌereꞌen ɨ́ chajtaꞌa, aꞌɨ́j pu jɨ́n caí huamɨ́ꞌɨ huáꞌa jamuan ɨ́ mej caí raꞌaráꞌastijre ɨ́ Dios. S~ }q{1ywkutrqo mmkjingfdc5c$_^\[AZXWVU-S[R7PNN LKDHqG ED7C/B?><:96~420/},+*)6'+%G$i!`c"' aJA'Aꞌɨ́j pu jɨ́n, setáꞌaj siyen aꞌij tiuꞌutaxáj seɨj seajta seɨj ɨ́ sej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, seajta siyen huatéjniuuni seɨ́j jɨmeꞌe, seajta seɨ́j, tɨ ij Dios ayén amuaarújteꞌen. Jee xaa neꞌu, jéꞌecan pu tíꞌivaɨreꞌe tiꞌitɨj jɨmeꞌe tɨ puaꞌa jaꞌatɨ tɨ urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n seijreꞌe ayén huatéjniuuni ɨ́ Dios jemi. 2@]Tɨ puaꞌa miyen téꞌatzaahuateꞌe muaatéjniuuni, ayée pu aꞌɨ́jna jɨ́n Dios ayén ruꞌirátuaasin aꞌɨ́jna tɨ tíꞌicuiꞌicaꞌa. Tavástaraꞌa pu xaa rarújteꞌen, ajta ayén tiraatáꞌuuniꞌira tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ tiꞌitɨj jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. ?wTɨ puaꞌa seɨj tɨ múꞌejmi jetze ajtémeꞌecan ayén tíꞌicuiꞌicaa, chéꞌe aꞌɨ́ɨn huaꞌutájeeve aꞌɨ́mej ɨ́ vaujsi ɨ́ mej teyujtaꞌa tíꞌivaɨreꞌe mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n huatéjniuuni, mej mi majta niuucajtzeꞌen ɨ́ tavástaraꞌa miyen raꞌavéꞌehuaateꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ jáꞌaraꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ aceituuna. L> Tɨ puaꞌa seɨj tɨ múꞌejmi jetze ajtémeꞌecan ayén rajpuaíjtzi, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén huatéjniuuni ɨ́ Dios jemi tɨ́ꞌij Dios ayén ráꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn. Naꞌari tɨ puaꞌa seɨ́j ayén rutémuaꞌaveꞌe, chéꞌe aꞌɨ́ɨn chuiicari jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌacareꞌen ɨ́ Dios. I=  Ajta, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe, neꞌihuaamuaꞌa, sej caí tiꞌitɨj jɨ́n teꞌataújratziꞌiracareꞌen, caxu siyen rɨjca ɨ́ ta japua tɨ éꞌemeꞌecan jɨmeꞌe, nusu ɨ́ chaanaca jɨmeꞌe, ni caxu tiꞌitɨ jɨmeꞌe sino chéꞌe ayén éeneꞌe áꞌaraꞌani. Tɨ puaꞌa siyen raataxáj yee “jee”, chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen. Naꞌari, tɨ puaꞌa siyen raataxáj yee “capu”, chéꞌe ajta ayén tejaꞌuréꞌenen. Ayee xu aꞌɨ́jna jɨ́n huárɨni tɨ ij caí Dios ayén amaꞌuxɨ́jteꞌen. v<e Casiꞌi, xaꞌutámuaꞌareeriꞌi múꞌeen. Ayee pu titáꞌamitɨejteꞌe tɨ Dios rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiꞌitɨj jɨ́n teꞌutáviicuaꞌiriꞌi. Xuꞌuri ráamuaꞌareeriꞌi seꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n teꞌutáviicuaꞌiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Job teecan. Seajta, xuꞌuri ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tiꞌitɨ jɨ́n tavástaraꞌa ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi aꞌɨ́jna jemi, tɨ aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa ayén rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨ́ɨ jáꞌaraa, ajta ayén ráꞌancuꞌuvajxɨ. Seica ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca (;I Setáꞌaj siyen huaꞌutámuaꞌaree seꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ tavástaraꞌa jetze meꞌecan. Setáꞌaj siyen tiráarɨꞌɨren seꞌɨ́me jemi aꞌij mej huarɨ́j meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej teꞌutáviicuaꞌiriꞌi ɨ́ mej jɨ́n rajpuaíjtzicaꞌa. $:A Caxu aꞌij puaꞌa tiúꞌujxajta seɨj seajta seɨj, neꞌihuaamuaꞌa, tɨ ij caí Dios ayén cheꞌatá naꞌa amuaꞌuxɨ́jteꞌen múꞌejmi. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, aꞌiné puꞌuri tɨ́n yé uvéꞌenejsin aꞌɨ́jna tɨ ayén tíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌe. K9Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa rachúꞌeveꞌen. Setáꞌaj huateújcaꞌanen ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa, aꞌiné puꞌuri tɨ́n yé uvéꞌenejsin aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa. 48aAꞌɨ́j xu jɨ́n neꞌihuaamuaꞌa, setáꞌaj temuaꞌa naa teꞌutáviicuaꞌi ajta naꞌa caí yé uvéꞌenen ɨ́ tavástaraꞌa. Casiꞌi, autámuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ rɨcɨ aꞌɨ́jna tɨ chuej japua tíꞌimɨjhuaca. Ayee pu rachúꞌeveꞌe ajta naꞌa caí tiúꞌucɨɨre aꞌɨ́jna tɨ ájninei á chuaataꞌa, tɨ ij ayén raꞌancuréꞌan ɨ́ tácaꞌiraꞌan tɨ jeíhua huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe. Ayee pu rachúꞌeveꞌe mej autejhuiini mej huatéviiye aꞌájna víitaꞌari tzajtaꞌa, ajta matɨ́ꞌɨj atácheni. 7Múꞌeen xu seajta raꞌuxɨ́jte, seajta raajéꞌica seꞌɨ́jna tɨ rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn, capu aꞌatzu amuaatáꞌijmɨijriꞌi. Caꞌaníjraꞌa pu huaꞌutáꞌasin mej mi temuaꞌa naa teꞌutáviicuaꞌi 61Ayee pu caí tiꞌitɨj tejamuáꞌaturaateꞌe, siyen ruxɨéehua tiꞌitéchejcaꞌa íiyen chaanaca japua. Ayee xu cheꞌatá senaꞌa ruxɨéehua tíꞌicuaꞌacareꞌe. Cu xɨee sej tiúꞌujcɨꞌɨmiteꞌe mej mi amuaacuiꞌini tɨ́j viseáaruꞌu tɨ teáruu. L5Mɨ seajta múꞌeen, ayée xu huaꞌitzi jɨ́n huáꞌariꞌiriꞌi ɨ́ mej raamuáꞌitɨ ɨ́ teteca, ɨ́ mej tiuꞌuréꞌeveijchecaꞌa ɨ́ áꞌamuaviꞌiraꞌataꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa puꞌuri ramuaꞌaree aꞌij sej huarɨ́j aꞌiné aꞌɨ́ɨn tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree puꞌuri huáꞌunamuajriꞌi ɨ́ mej meꞌɨ́jna jɨ́n runiúusteꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuarɨꞌecaꞌa múꞌejmi jemi. o4WAjta puꞌuri tiuꞌuteújchuitaamua aꞌɨ́jna ɨ́ oro ɨ́ sej jeíhua rájchaꞌɨɨ. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ plata ɨ́ sej seajta tíꞌijseɨj, ayée pu cheꞌatá naꞌa tiuꞌuteújchuitaamua. Ajta aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n tiuꞌuteújchuitaamua, aꞌɨ́ɨ pu ruseɨ́j amuaatéxajta, ajta tɨ́ꞌɨj ayén amuáꞌaxɨjteꞌe, ayée pu cheꞌatá naꞌa áꞌamuaruuren tɨ́j taij tɨ raateátaiira ɨ́ áꞌamuahuaꞌiraꞌa. Ayee xu seꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌijseɨj tɨ jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌijnajche sej si seꞌɨ́jna jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen íjii tɨ nain ari teꞌentipuáꞌajte. 73gPuꞌuri tíꞌipeti tɨ́j naꞌa ɨ́ sej seri tíꞌijseɨj á sej éꞌeche. Ajta, ɨ́ tejáꞌamuacɨɨxu, muꞌuri tiꞌiráacɨꞌɨxɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ tejpuási. 2 Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, mɨ sej chíjteaani púꞌeen. Setáꞌaj huaújyeine, seajta ruxɨeemɨ́jteꞌe huajíjhua seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tɨ́n ari aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze sej jetzen rajpuaíitzi xáꞌajuꞌun. W1'Ajta, jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén rúꞌumuaꞌaree aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe tɨ ayén huárɨni tiꞌitɨ jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨ pu auteáturaasin ɨ́ Dios jemi tɨ puaꞌa caí ayén huárɨni.?0wMɨ seajta múꞌeen, caxu siyen tíꞌixaxaꞌa sino ayée xu áꞌujtzaahuateꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa aꞌij tirájteu. Aꞌɨjna ɨ́ sej jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌe, tɨ́j naꞌa puaꞌamé tɨ ayén ꞌeen, ayée pu aꞌij puaꞌa seijreꞌe ɨ́ Dios jemi. / Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiraavíjteꞌe sej siyen tiuꞌutaxáj yee tɨ puaꞌa nuꞌu aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa ayén amuatáꞌacareꞌen, sej siyen ruuri huateáturaasin, aj xu si seajta siyen huárɨni tiꞌitɨ jɨmeꞌe nusu ɨ́ seɨj jɨmeꞌe. =.sAyee xu tíꞌixaxaꞌa aꞌij sej huárɨni. Mɨ seajta múꞌeen, caxu ramuaꞌaree aꞌij tɨ téꞌeme ruijmuaꞌa, tɨ puaꞌa seuj ruuri xáꞌajuꞌun nusu secaí. Ayee xu ꞌeen tɨ́j aꞌɨ́jna pɨxcaari tɨ aꞌatzu aꞌateeviꞌi huataseíjreꞌesin, ajta áꞌiyen aꞌupuáꞌarixɨꞌɨsin. e-C Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, mɨ sej siyen tíꞌixaxaꞌa tɨjɨ́n sej nuꞌu seꞌuun áꞌujuꞌu xáꞌajuꞌun íjii nusu ruijmuaꞌa jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa jetze, sej nuꞌu seꞌuun siyen áꞌateeri aꞌachú cumu seɨ́j nineꞌiraꞌa sej tiꞌitɨj jɨ́n tejaꞌumuárɨꞌen sej si seꞌɨ́jna jɨ́n tumin huamuáꞌitɨn. , Mɨ ajta, seɨj puꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ ayén raateájtuaa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Ajta, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ ajta seɨj naꞌa ayén tíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌe. Aꞌɨ́ɨ puꞌu naꞌa raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ amuaꞌirájtuaani, ajta ayén cheꞌatá naꞌa, aꞌɨ́ɨ puꞌu naꞌa raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ amuaꞌantipuáꞌajteꞌen. Tɨ puaꞌa ayén, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen tíꞌimuaꞌatze pej peꞌɨ́jna jɨ́n antíꞌamuaꞌaree peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej piyen ráꞌaxɨjteꞌe ɨ́ aꞌihuáaraꞌa? Tej nuꞌu caí ramuaꞌaree aꞌij tɨ teꞌeméꞌe aꞌame + Caxu aꞌij puaꞌa tiúꞌujxajta seɨj seajta seɨj, neꞌihuaamuaꞌa, aꞌiné tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén aꞌij puaꞌa tíꞌijxajta ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa, naꞌari ayén ráꞌaxɨjteꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌij puaꞌa tíꞌijxa aꞌɨ́jna ɨ́ yuꞌuxari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén ruseɨ́j raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ caí chéꞌe tiꞌitɨ vaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. Seajta múꞌeen, tɨ puaꞌa siyen rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen tɨ caí chéꞌe tiꞌitɨ vaɨreꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, caxu chéꞌe siyen ráꞌastijreꞌe aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe sino xuꞌuri siyen huaújruu tɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌe. Z*- Setáꞌaj siyen ruyeine setiraꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Tɨ puaꞌa siyen huárɨni, aj pu ꞌi rɨ́ꞌɨ tejámuaatétuaasin. Tej nuꞌu caí ráꞌaxɨjteꞌe ɨ́ taꞌihuaaraꞌa `)9 Setáꞌaj aꞌij puaꞌa teꞌutaújmuaꞌati seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, setáꞌaj seajta huataújxɨeemɨsteꞌen, seajta huaújyeinixɨꞌɨn. Setáꞌaj caí chéꞌe siyen tiꞌitɨj jɨ́n naꞌanaa sino setáꞌaj siyen huataújxɨeemɨsteꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej sejmíꞌi rɨjcaa. Setáꞌaj seajta caí chéꞌe huáꞌa jemi rutémuaꞌaveꞌe sino chéꞌe ayén aꞌij puaꞌa amuaatáꞌasti. (Setáꞌaj ajteáxɨɨre vejliꞌi ɨ́ Dios jemi. Tɨ puaꞌa siyen huárɨni, aj pu ꞌi Dios ajta huateáturaasin vejliꞌi múꞌejmi jemi. Setáꞌaj caí chéꞌe tiꞌitɨ jɨ́n aꞌij rɨjca tɨ aꞌij puaꞌa seijreꞌe, mɨ sej atéꞌɨtzeaꞌara ɨ́ Dios jemi. Seajta, setáꞌaj raatátuiireꞌen ɨ́ áꞌamuaxɨejniuꞌuca ɨ́ Dios jemi tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén huateúraꞌateꞌen múꞌejmi, mɨ sej siyen ruseijrata sej nuꞌu caí tiꞌitɨj jɨ́n atéꞌɨtzeaꞌara ɨ́ Dios jemi. a';Aꞌɨ́j pu jɨ́n, setáꞌaj siyen raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ Dios. Setáꞌaj seajta rájchaꞌɨɨreꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu. Tɨ puaꞌa siyen huárɨni, aj pu xaa tíchesin múꞌejmi jemi. {&oMɨ ajta aꞌɨ́ɨn Dios, ayée pu jaítzeꞌe rɨ́ꞌɨ titatáꞌaca tej ti tiyen raꞌaráꞌastijreꞌen. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Dios pu ayén huáꞌajchaꞌɨreꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej áꞌujtzaahuateꞌe. Mɨ ajta, aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ tihuaꞌatáꞌaca aꞌɨ́mej ɨ́ mej ruxɨeemɨ́jteꞌe ɨ́ jemin.” 5%cJee xaa neꞌu, ayée pu tiꞌayajna. Naꞌari caí, capu tiꞌitɨ jɨ́n aꞌij huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ ari áꞌayuꞌusiꞌi, ayén tɨjɨ́n: “Jéꞌecan pu chueereꞌe aꞌɨ́jna jemi ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan tɨ ayén raateájtuaa itejmi tzajtaꞌa.” &$EMɨ sej siyen ruxánaꞌacɨreꞌe, ¿ni tzaa secaí siyen ramuaꞌaree aꞌij tɨ seijreꞌe ɨ́ Dios jemi? Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén huaꞌajtéjaahuateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej íiyen chaanaca japua huachéjme, tɨ puaꞌa ayén cheꞌatá naꞌa huárɨni aꞌij mej tíꞌijrɨꞌɨre, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén éeniꞌicɨꞌe huateáturan ɨ́ Dios jemi tɨ seɨj tɨ rájchaꞌɨɨreꞌe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ huaꞌajtéjaahuateꞌen temuaꞌa naa aꞌɨ́mej ɨ́ mej íiyen seijreꞌe ɨ́ chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén éeneꞌe aꞌame tɨ́j seɨj tɨ rájchaꞌɨɨreꞌe ɨ́ Dios. n#UNaꞌari caí, tɨ puaꞌa siyen raatáhuavii, capu ayén tejamuaatáꞌaca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej caí siyen jéꞌiyecan jɨ́n raatáhuaviiriꞌi, aꞌiné ayée xu éeniꞌicɨꞌe raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa sej si chéꞌe senaꞌa raaxɨ́jteꞌen aꞌij tɨ tejamuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa, sej si seꞌɨ́jna jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen. a";Ayee xu raxɨ́ꞌeveꞌe sej jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨca. Mɨ seajta caí, caxu siyen tíꞌijchaꞌɨɨ. Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen tíꞌitecuiꞌica. Seajta jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌinecuaꞌatze. Mɨ seajta múꞌeen, caxu siyen ráꞌacuꞌuvijreꞌe. Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen autéjhuiica sej runéꞌusiꞌiteꞌen, seajta rújaaxɨejviꞌi. Ayee xu ꞌeen jɨ́n secaí tíꞌijchaꞌɨɨ seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej caí siyen rahuauhuau ɨ́ Dios jemi. .! WAyee pu tíꞌirɨneca múꞌejmi tzajtaꞌa. Xuꞌuri jáꞌitaꞌa aꞌutacɨ́ꞌɨca, seajta runéꞌusiꞌiteꞌe. ¿Aꞌuné jetze eꞌiraayeꞌi aꞌɨ́jna tɨ caꞌaníjraꞌa amuatáꞌaca sej si siyen rɨcɨ? ¿Ni caí aꞌuun eꞌiraayeꞌi ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa? Jee xaa neꞌu, aꞌɨ́ɨ pu pɨ́rɨcɨ ɨ́ áꞌamuamuaꞌatziiraꞌa tɨ ayén caꞌaníjraꞌa amuatáꞌaca sej runéꞌusiꞌiteꞌe. t aAjta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen rahuauhuau aꞌij mej huárɨni mej mi huaꞌutéjpuaꞌajteꞌen ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte mej mi caí chéꞌe miyen runéꞌusiꞌiteꞌe, ayée mú tiuꞌutátuiireꞌesin ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna tɨ rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe ɨ́ jemin meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa, majta caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca ɨ́ seica mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa huárɨni.Ajta aꞌɨ́ɨn muaꞌatzíiraꞌa tɨ aꞌuun aꞌuvéꞌemej u ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe, ayée pu caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca mej miyen rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seíireꞌe muáꞌaraꞌani, mej mi majta temuaꞌa naa tiúꞌurihuaamuaꞌatan, majta ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n miyen rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca mej mi huáꞌastijreꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe, mej mi majta ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte. Nain mú jɨ́n miyen rɨcɨ tiꞌitɨj jɨmeꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ tíꞌiseijreꞌe. Tɨ puaꞌa miyen tiꞌitɨj jɨ́n teꞌataújratzii, ayée pu téꞌeme mej miyen huárɨni. Camu tíꞌihuaꞌitaca. \1Aꞌu tɨ naꞌa mej miyen chueereꞌe, ajta aꞌu tɨ naꞌa mej miyen caꞌanín jɨ́n tíꞌiteseꞌe mej mi miyen raꞌantimuáꞌitɨn aꞌij mej tíꞌijxeꞌeveꞌe, aꞌúu mú miyen chéꞌe menaꞌa aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ muáꞌayeꞌi, majta miyen ráꞌastijreꞌe tiꞌitɨ tɨ naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa een. "=Tɨ́j naꞌa tɨ ayén ꞌeen, capu ayén tiraavíjteꞌe. Capu ajta aꞌuun aꞌuvéꞌemej u ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe sino yen pu chaanaca japua huataseíjre. Aꞌuu pu eiráninei huáꞌa muaꞌatzíiraꞌa jetze aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa aꞌij tirájteuve aꞌij mej rɨcɨ. Jee xaa neꞌu, tiyaaruꞌu pu ayén caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca mej mi miyen huárɨni. taMɨ seajta múꞌeen, tɨ puaꞌa siyen huápɨꞌɨ chueereꞌe ɨ́ ru tzajtaꞌa, ajta tɨ puaꞌa siyen caꞌanín jɨ́n tíꞌiteseꞌecaꞌa sej siyen raꞌantimuáꞌitɨn aꞌij sej tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ ru tzajtaꞌa, caxu siyen seꞌɨ́jna jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌe. Caxu seajta tíꞌihuaꞌita, seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej rɨcɨ. Y+ Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ múꞌejmi jemi seijreꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree, tɨ ajta yaúꞌitɨe temuaꞌa naa, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tejamuaataseíjrateꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa, tɨ ajta ayén ruseijrata tɨ caí veꞌecán jɨ́n antiújmuaꞌaree. Ayee xu seꞌɨ́jna jɨ́n ramuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree. %C Neꞌihuaamuaꞌa, ayée pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huaréj, aꞌiné capu rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́jna jetze ayén huatácaꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ aceituuna. Ajta aꞌɨ́jna jetze ɨ́ uuva, capu rɨꞌɨrí tɨ ayén jetzen huatácaꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén cheꞌatá naꞌa caí rɨꞌɨrí tɨ jaj tɨ rumuaꞌatɨ́ aꞌuun ajnén aꞌu tɨ eꞌejaíjxa, tɨ ajta jetzen ajnén aꞌɨ́jna ɨ́ jaj taꞌantzíjviꞌi. Muaꞌatzíiraꞌa tɨ júteꞌe éꞌemeꞌecan % Nichéꞌe seɨ́j jɨ́n niyen tejámuaatáꞌixaateꞌen. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna aꞌu tɨ eꞌejaíjxa, ¿ni qui rɨꞌɨrí tɨ aꞌuun miijmu ayén ajnén aꞌɨ́jna ɨ́ jaj tɨ rumuaꞌatɨ́ jamuan ɨ́ jaj tɨ antzíjviꞌi? Capu aꞌatzu xaa neꞌu.  Ajta, ayée pu tíꞌirɨneca tej aꞌij tenaꞌa jɨ́n ɨ́ taneanúj tiyen rɨ́ꞌɨ tiꞌitáꞌaca, teajta tiyen teꞌɨ́jna jɨ́n aꞌij puaꞌa tiꞌixa. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, neꞌihuaamuaꞌa, tɨ caí ayén tiraavíjteꞌe. L Aꞌɨ́j tu jɨ́n taneanúj tiyen rɨ́ꞌɨ jɨ́n tiratáꞌaca teꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, teꞌɨ́jna ɨ́ tej teajta rájyaꞌupua. Teajta teꞌɨ́jna jɨ́n tiyen aꞌij puaꞌa tihuáꞌaxa teꞌɨ́mej ɨ́ teteca ɨ́ tɨ Dios ayén huáꞌutaahuacaꞌa miyen seíireꞌe tɨ́j ɨ́ téviraꞌan. ~uMɨ ajta, capu jaꞌatɨ ayén raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ruseɨ́j ayén raamuáꞌacanteꞌen ɨ́ runeanuj. Ayee pu ꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ neanuri tɨ́j aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa een, tɨ caí jaꞌanáj tiꞌitɨj jɨ́n téꞌastijreꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ jetzen ꞌaíjninei, ayée pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen tɨ́j huáꞌaveꞌeri tɨ tiuꞌujéꞌica. dAJee xaa neꞌu, ayée mú tiraayɨ́ꞌɨtɨ ɨ́ teɨte mej huaꞌumuáꞌacanteꞌen matɨ́j menaꞌa puaꞌamé yen seijreꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ tiꞌitén mej íiyen xuaa, majta ɨ́ mej ráꞌaraꞌive, majta ɨ́ mej sínuurive á chuaataꞌa, majta ɨ́ mej jaataꞌa áꞌaxuaa. Muꞌuri miyen tihuaꞌumuáꞌacaante naíjmiꞌica. OJee xaa neꞌu, ayée pu cheꞌatá naꞌa seijreꞌe ɨ́ taneanúj tɨ́j taij. Ayee pu ajta seijreꞌe tɨ́j naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa een ɨ́ mej jɨ́n aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen japuan huachéjme ɨ́ chaanaca japua. Aꞌɨ́ɨ pu tajáꞌujɨpua tɨ́j naꞌa ɨ́ ta jetze. Aꞌɨjna tɨ aꞌij puaꞌa een tɨ jetzen ꞌaíjninei ɨ́ taneanúj, aꞌɨ́ɨ pu caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ ayén huárɨni. Aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́jna jɨ́n ayén caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca mej mi miyen runiúꞌucaraꞌa jɨ́n aꞌij puaꞌa tíꞌiteseijreꞌe matɨ́j menaꞌa puaꞌamé miyen yen japuan huachéjme íiyen chaanaca japua. `9Ayee pu cheꞌatá naꞌa cɨ́lieeneꞌen seijreꞌe ɨ́ ta jetze aꞌɨ́jna ɨ́ taneanúj. Mɨ ajta, ayée pu áꞌujcaꞌane tɨ veꞌecán jɨ́n ahuaújtzaahuateꞌen. Teajta iteen, temuaꞌa tu teri tiyen ramuaꞌaree tɨ ayén rɨꞌɨrí tɨ taij tɨ cɨ́j naꞌa teájtaani, ayée pu veꞌecán jɨ́n tiuꞌuréꞌataasin. ^5Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ baarcu, tɨ ajta temuaꞌa tiꞌiveꞌée. Aꞌɨ́ɨ pu eeca ayén ráatajchi caꞌanín jɨmeꞌe. Mɨ ajta, aꞌɨ́jna jɨ́n ɨ́ cɨyej tɨ jaataꞌa atéjvee, ayée pu tíꞌivaɨreꞌe tɨ ij aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ ramuarɨꞌe ayén raajájsimeꞌen ɨ́ baarcu aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn ayén yéꞌexeꞌeveꞌe. a;Casiꞌi, ayée tu huaꞌancárujtiꞌiraca huáꞌateneꞌen ɨ́ cahuaayuꞌu teꞌɨ́jna ɨ́ xaachin mej mi taꞌaráꞌastijreꞌen. Aꞌɨ́j tu jɨ́n, teꞌɨ́jna jɨ́n tiyen huaꞌaréꞌecaꞌani. H Jee xaa, naímiꞌi tu tiyen tiꞌitɨj jɨ́n titeꞌutéꞌɨtzeaꞌara. Ajta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ caí ayén tiꞌitɨ jɨ́n atéꞌɨtzeꞌaraꞌan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiꞌixa, ayée tu tíꞌijmuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe, ajta tɨ aꞌɨ́ɨn raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén áꞌujcuꞌuven ɨ́ rutevij jɨmeꞌe tɨ́ꞌij caí tiꞌitɨj jɨ́n auteáturan. x kSetáꞌaj caí siyen huataúraꞌan sej muꞌiitɨ́ seꞌɨ́jna jɨ́n teꞌenteárute seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej tihuaꞌamuaꞌatée ɨ́ seica aꞌiné xuꞌuri ramuaꞌaree tɨ jaítzeꞌe caꞌanín jɨ́n táꞌaxɨjteꞌen ɨ́ Dios itejmi, i tej tiyen tíꞌimuaꞌata tɨ caí ayén tihuáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí miyen tíꞌimuaꞌata. 9Aꞌiné, capu rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ ruuri áꞌaraꞌani tɨ puaꞌa caí uráxɨejniuꞌuca, ayée pu cheꞌatá naꞌa caí tiꞌitɨj vaɨreꞌe tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayée naꞌa téꞌatzaahuateꞌe, ajta caí tiꞌitɨ aꞌij ruure tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen.N Ayee pu cheꞌatá naꞌa tiráaruu aꞌɨ́jna ɨ́ Rahab teecan, aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ramuáꞌitɨcɨjca ɨ́ tumin ɨ́ rutevij jɨmeꞌe. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn ayén rɨ́ꞌɨ huaꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej ráꞌeeveꞌecaꞌa, aj pu ꞌi seɨ́j jetze ɨ́ juye huaꞌutaꞌítecaꞌa. Tɨ́ꞌɨj ayén aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, aj pu ꞌi ayén urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n huateájturaa ɨ́ Dios jemi. m SAꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée pu ámitɨeereꞌe tɨ seɨj ayén rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturaasin ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ ajta rɨcɨ, capu aꞌɨ́ɨ naꞌa jɨ́n tɨ téꞌatzaahuateꞌe. Tɨꞌɨquí ayén araúraste aꞌɨ́jna tɨ ayén téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n: “Abraham pu ráꞌantzaahua aꞌɨ́jna ɨ́ Dios, ajta ayée pu tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn ayén rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateájturaa ɨ́ Dios jemi.” Matɨ́ꞌɨj mi miyen raatamuáꞌa tɨjɨ́n: “Tɨ amiiguraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios.” ) KAꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée tu ramuaꞌaree tɨ aꞌɨ́jna aꞌij tɨ huarɨ́j, ayée pu jamuan tiꞌitévaꞌɨri aꞌɨ́jna tɨ ajta téꞌatzaahuateꞌe. Ajta, ayée pu raanaíjmire tɨ téꞌatzaahuateꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ huarɨ́j. * MAꞌɨjna ɨ́ tayáꞌupuacɨꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan, urarɨ́ꞌeneꞌacan pu jɨ́n huateájturaa ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ raatámuaɨꞌɨvajtacaꞌa ɨ́ ruyauj ɨ́ tetej japua, aꞌɨ́jna ɨ́ Isaac. ¿Ni caí ayén tiꞌayajna? Jee xaa neꞌu. 5cMɨ pej caí rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree, ¿ni tzaa piyen raxɨ́ꞌeveꞌe nej niyen temuaꞌa naa timuaataseíjrateꞌen tɨ caí tiꞌitɨ aꞌij tiꞌitévaꞌɨri tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayée naꞌa téꞌatzaahuateꞌe, ajta caí tiꞌitɨ jɨ́n ayén rɨcɨ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen? Z-Ayee pepuꞌu téꞌatzaahuateꞌe tɨ seɨj naꞌa púꞌeen ɨ́ Dios. Xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej rɨcɨ. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa téꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ tiyáaruꞌuse, majta ruvivé. ]3Mɨ ajta, jaꞌatɨ pu ayén tiuꞌutaxájta tɨjɨ́n: “Seɨ́j pu ayée naꞌa téꞌatzaahuateꞌe, ajta ɨ́ seɨj, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiꞌitɨ jɨ́n tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌéen rɨcɨ.” Mɨ neajta inee, ayée nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe yee patáꞌaj naataseíjrateꞌen ɨ́ pej jɨ́n téꞌatzaahuateꞌe pej caí piyen tiꞌitɨ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen jɨ́n tíꞌiruure. Mɨ neajta inee, ayée nu timuaataseíjrateꞌesin tɨ ayén tiꞌayajna nej téꞌatzaahuateꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej tiꞌitɨ jɨ́n niyen rɨcɨ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen. !Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayée naꞌa téꞌatzaahuateꞌe, ajta caí tiꞌitɨ jɨ́n ayén rɨcɨ tɨ jɨ́n raataseíjrateꞌesin yee ayej tiꞌayajna tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ téꞌatzaahuateꞌe, capu aꞌatzu aꞌij tiꞌitévaꞌɨri.  Tichéꞌe tiyen tiraataxáj yee tɨ jaꞌatɨ ayén huárɨni tɨ aꞌamua jetze ajtémeꞌecan. Capu amɨ́n aꞌij, tɨ puaꞌa teáataꞌa pɨ́rɨcɨ, naꞌari ꞌɨ́itaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu ayén caí tiꞌitéechen, ajta caí tiꞌitɨ tíchaꞌɨɨ tɨ ráacuaꞌani tɨ́j naꞌa seɨ́j xɨcaj jetze. Ajta aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ ayén á aꞌireꞌenen seɨ́j jemi tɨ ajta múꞌejmi jetze ajtémeꞌecan. Aj pu ꞌi ayén tiraataꞌixaateꞌen aꞌɨ́jna tɨ tiráꞌaturaateꞌe. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, ayée naꞌa tiraataꞌixaateꞌen yee “Aricu, chéꞌe rɨ́ꞌɨ muꞌu timuajéꞌevaɨreꞌe.” Ajta caí tiꞌitɨ raatáꞌan tɨ jɨ́n huateújvaɨreꞌen. ¿Aꞌiné naꞌaqui téꞌeme aꞌɨ́jna jemi tɨ caí tiꞌitɨ tihuaꞌutáꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayée naꞌa téꞌatzaahuateꞌe? ¿Ni qui temuaꞌa naa? Capu aꞌatzu xaa neꞌu. %CNeꞌihuaamuaꞌa, ¿aꞌiné tiꞌitɨ jɨ́n tiratévaꞌɨri seɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ tɨ puaꞌa ayén naꞌa tíꞌixajta yee tɨ téꞌatzaahuateꞌe, ajta caí ayén tiꞌitɨ jɨ́n rɨjca ɨ́ mej jɨ́n ramuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ téꞌatzaahuateꞌe? ¿Ni rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́ɨn ayén ruꞌirájtuaani tɨ ayén naꞌa téꞌatzaahuateꞌe? Capu xaa neꞌu. P Jee xaa neꞌu, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ caí ayén huáꞌacuꞌuve ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte, capu Dios ayén ráꞌancuꞌuvajxɨꞌɨsin aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen titéꞌaxɨjteꞌen. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén huáꞌacuꞌuve ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte, Dios pu rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan jetze. Aꞌɨjna tɨ jɨ́n jaꞌatɨ téꞌatzaahuateꞌe, ajta tɨ jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ ' Aꞌɨ́j pu jɨ́n, setáꞌaj siyen tíꞌixajta, seajta siyen rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ayén aꞌɨ́jna jɨ́n amuáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́jna jemi ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n amuaꞌirájtuaani. 3 Aꞌiné aꞌɨ́ɨn tɨ ayén raataxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Capej tíꞌaxanaꞌacɨraꞌate”, aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén raataxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Capej tíꞌitecuiꞌica.” Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa piyen caí tiꞌihuáꞌaxanaꞌacɨraꞌaten, mɨ pajta piyen xaa tiuꞌujéꞌica, aꞌɨ́j pej jɨ́n peri auteájturaa aꞌɨ́jna jemi ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. ~' Ayee puꞌu naꞌa, aꞌiné tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén nain jɨ́n teꞌaráꞌaste aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari mej jɨ́n tíꞌaijta, ajta tɨ puaꞌa ayén seɨ́j jɨ́n auteáturan ɨ́ niuucari jemi, ayée mú ráꞌaxɨjteꞌe tɨ nain jɨ́n auteájturaa. /}W Mɨ ajta, tɨ puaꞌa secaí siyen ruxɨ́ꞌej senaꞌa tihuáꞌuseijra ɨ́ teɨte, ayée xu seri auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios tíꞌaijta, ayée pu ari ayén amaꞌuxɨjte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej caí ráꞌaste seꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. O|Xɨ́ꞌepɨꞌɨn xu rɨcɨ tɨ puaꞌa siyen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios tíꞌaijta tɨ ayén jɨ́meꞌen tiꞌixa ɨ́ niuucari jetze tɨjɨ́n: “Patáꞌaj piyen raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ axɨ́ꞌej tevi patɨ́j aseɨ́j tíꞌaxeꞌeveꞌe.” ${AAꞌɨ́ɨ mú majta aꞌij puaꞌa tíꞌijxa meꞌɨ́jna ɨ́ niuucajtzeꞌen sej jɨ́n siyen ánteꞌarua, ɨ́ sej seajta rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca. NzMɨ seajta múꞌeen, xuꞌuri raatéxɨeehuatacaꞌa seꞌɨ́jna tɨ caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej chíjteaani púꞌeen, aꞌɨ́ɨ mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej puaíjtzi amuaatáꞌaca. Majta miyen amuáꞌaviꞌitɨjcɨca huáꞌa jemi ɨ́ mej tíꞌixɨꞌepɨꞌɨntareꞌe. yCasiꞌi, xáanamuajriꞌi, neꞌihuaamuaꞌa. Dios pu ayén huaꞌavéꞌejajpuaxɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi aꞌɨ́mej tzajtaꞌa ɨ́ mej yen japuan huachéjme ɨ́ chaanaca japua, mej mi jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌijchaꞌɨɨca ɨ́ Dios jemi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej téꞌatzaahuateꞌe, tɨ ij ajta ayén tihuáꞌucɨꞌɨti mej jamuan tiuꞌutaꞌaíjta tɨ́j naꞌa Dios ari aꞌɨ́jna jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi huáꞌa jemi ɨ́ mej raxɨ́ꞌeveꞌe. 7xgTɨ puaꞌa siyen rɨjca, ¿ni qui siyen ruxɨ́ꞌej senaꞌa tihuáꞌuseijra ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte? ¿Ni qui secaí siyen ruruure matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa mé titeumuámuaꞌaree, ɨ́ mej majta huáꞌaxɨjteꞌe ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte? Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Tɨ puaꞌa siyen caí ruxɨ́ꞌej senaꞌa tihuáꞌuseijra ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte, ayée xu ruruure matɨ́j aꞌɨ́ɨme. kwOSeajta múꞌeen, ayée xu temuaꞌa naa raꞌancuréꞌeviꞌitɨn seꞌɨ́jna tɨ naa éeneꞌe tiꞌitéechen, seajta siyen tiraataꞌixaateꞌen tɨjɨ́n: “Iíyeꞌe jí, patáꞌaj yé aꞌujyeíjxɨꞌɨn aꞌu tɨ jaítzeꞌe áꞌujxeꞌeveꞌe.” Ajta, jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna tɨ ayén míꞌimeꞌecan ucáachen, siyen cheꞌe naꞌa xuꞌu tiraataꞌixaateꞌen tɨjɨ́n: “Patáꞌaj mé huatéveeca nusu yé aꞌujyeíjxɨꞌɨ yé neꞌɨɨcataꞌa.” ,vQTichéꞌe tiyen tiraataxáj yee huaꞌapua mú meꞌuun aꞌuteáruti aꞌu sej eꞌetiújseꞌɨri. Ajta ɨ́ seɨj, ayée pu aniira ucárujteꞌe, ajta naa éeneꞌe tiꞌitechée. Ajta ɨ́ seɨj, aꞌɨ́ɨ pu caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, ajta ayén míꞌimeꞌecan ucachée. {u qNeꞌihuaamuaꞌa, aꞌiné múꞌeen xu ráꞌastijreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen, tɨ ajta nain jɨ́n antiújmuaꞌaree ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́j pu jɨ́n, setáꞌaj siyen ruxɨ́ꞌej senaꞌa huajáꞌuseijra naíjmiꞌica ɨ́ teɨte. Capu amɨ́n aꞌij, tɨ puaꞌa seɨj chíjteaani púꞌeen nusu caí. 0t [Ayee mú rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen raꞌaráꞌastijreꞌe ɨ́ yeꞌirá tɨ rɨꞌéeneꞌen jɨ́n seijreꞌe ɨ́ Dios jemi, tɨ ajta caí tiꞌitɨj jɨ́n áꞌatura jemin ɨ́ tej rájyaꞌupua. Michéꞌe ayée menaꞌa rɨjca: mej mi miyen huáꞌumuaare aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiꞌitɨ jɨ́n rajpuaíjtzi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej xɨ́ꞌejcanta muáꞌaraa nusu mej antiújseɨjtarecaꞌa; mej mi majta ahuaújcuꞌuven, mej mi caí huaújxanaꞌacɨraꞌaten aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ mej chaanaca japua huachéjme.s Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén tiúꞌujxajta ɨ́ ru tzajtaꞌa yee tɨ temuaꞌa naa tiráꞌastijreꞌe ɨ́ ruyeꞌirá, ajta tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ caí raatapuáꞌajta tɨ aꞌij puaꞌa tihuáꞌaxajta ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte, aꞌɨ́ɨ pu ayén rucuanamua ɨ́ ru tzajtaꞌa. Capu tiꞌitɨ vaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ yeꞌirájraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ temuaꞌa naa tiráꞌaseij aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios tíꞌaijta, tɨ ajta caí tiꞌitɨ jɨ́n áꞌatura, tɨ ajta Dios jɨ́n ruꞌirájtuaani, ayée pu Dios rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe aꞌame seɨj tɨ ayén rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn niuucari tiꞌixa. Naꞌari caí tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨ naꞌa puꞌéeneꞌe aꞌame seɨj tɨ ayée naꞌa ranamuajra, ajta caꞌanacan yáꞌuhuaꞌaxɨn, capu rɨꞌéeneꞌen huateáturaasin ɨ́ Dios jemi. q +Jɨ́meꞌen puꞌu ruseɨ́j, aj pu i tíchesin, ajta áꞌiyen yáꞌuhuaꞌaxɨjsin aꞌij tɨ seijreꞌecaꞌa ɨ́ cɨéenimeꞌaraꞌan. }p uAyee pu ꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí ayén rɨcɨ aꞌij tɨ tiꞌixa ɨ́ niuucari sino ayée naꞌa ruseɨ́j ranamuajra. Ayee pu ꞌeen tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ rucɨéenimeꞌe seɨ́j ɨ́ ꞌájteꞌehua jetze. no WSeajta múꞌeen, caxu siyen senaꞌa ranamuajra aꞌij tɨ tiꞌixa ɨ́ niuucari sino seajta siyen huárɨni aꞌij tɨ tejáꞌamuaꞌitɨii. Naꞌari caí, ayée xu rucuanamuáa xáꞌajuꞌun rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa. c~~%}zz ywvu tsmr|qvpconsmWkihtfdca`C_]}]m[ZYXVUTSwQkPsONNcLKJJGIGSEEBA@2>=<+:_9\8z7653210.R,8+*('L%$#"K 8f~Y-`  7$}’Ayee pu ari huáꞌa jɨ́meꞌen raꞌuxɨ́jte ɨ́ Dios nej neri huáꞌa jemi huataseíjre aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej yen huachéjme chaanaca japua nej ni niyen tíhuaꞌutétatzaviꞌi. Mɨ́ majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, ayée mú jaítzeꞌe raataxɨ́ꞌeve mej meꞌuun aꞌuteáturan aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa mej caí raataxɨ́ꞌeve mej meꞌuun aꞌuteáturan aꞌu tɨ áꞌuneeriꞌi. Ayee mú ꞌeen jɨ́n raataxɨ́ꞌeve aꞌiné aꞌij mú puaꞌa titetiújchaꞌɨɨcaꞌa. 6#e’Ayee pu tíꞌijcɨꞌɨti jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén náꞌastijreꞌe ineetzi, nej ni caí raꞌuxɨ́jteꞌen, neajta caí puaíjtzi raatáꞌan. Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ caí náꞌastijreꞌe ineetzi, Dios pu ari raꞌuxɨ́jte tɨ ij ayén puaíjtzi raatáꞌan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn caí náꞌastijreꞌe ineetzi nej nee nenaꞌa caj tíꞌiyaujraꞌan ɨ́ Dios. "Ayee pu xaa neꞌu tiꞌayajna. Capu Dios ayén nejaꞌutaꞌítecaꞌa nej yé veꞌecáanen íiyen chaanaca japua nej ni niyen huaꞌuxɨ́jteꞌen neꞌɨ́mej ɨ́ mej yen huachéjme neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej ni puaíjtzi huaꞌutáꞌan sino ayée pu nejaꞌutaꞌítecaꞌa nej ni huáꞌa japua huániuuni neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej naíjmiꞌica tiuꞌutáꞌuuniꞌi. A!{’Ayee pu Dios ayén huaꞌutaxɨ́ꞌeve aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua tɨ i ayén nejaꞌutaꞌítecaꞌa ineetzi, nej nee nenaꞌa caj tíꞌiyaujraꞌan, nej ni niyen huámɨꞌɨni huáꞌa jetze meꞌecan mej mi caí antipuáꞌare sino tɨ ayén tihuáꞌacɨꞌɨti mej mi miyen ruuri huateáturan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe, aꞌachú mej puaꞌamé miyen naꞌaráꞌastijreꞌesin ineetzi.  Ajta, tɨ́j aꞌɨ́ɨn Moisés ajmíꞌi raꞌajpí aꞌɨ́jna ɨ́ cuꞌucuꞌu aꞌujna jáꞌahuaꞌa tɨ caí éꞌe tíꞌitɨɨtacaꞌa, ayée pu cheꞌatá naꞌa tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ Dios ayén naꞌajján ineetzi i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, tɨ ij ayén tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌachú mej puaꞌamé náꞌantzaahuateꞌesin mej mi miyen ruuri huateáturan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Dios pu nuꞌu huáꞌaxeꞌeveꞌe matɨ́j menaꞌa puaꞌamé yen huachéjme íiyen chaanaca japua S ’Capu jaꞌatɨ́ jaꞌanáj u aꞌujnéj u ta japua sino aꞌɨ́ɨ puꞌu ɨ́ tɨ yé veꞌecáane íiyen chaanaca japua. Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen i nej neajta teáataꞌa jetze airáane.  Ayee nu neꞌɨ́jna jɨ́n timuaatáꞌixaa aꞌij tɨ tíꞌirɨneca íiyen chaanaca japua. Mɨ́ pajta múꞌee, capej jɨ́meꞌen téꞌatzaahuateꞌe. ¿Aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri pej piyen téꞌantzaahuateꞌen tɨ puaꞌa niyen neꞌɨ́jna jɨ́n timuaatáꞌixaateꞌen aꞌij tɨ tíꞌirɨneca u ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe? Capu xaa neꞌu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri. F Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, ayée tu teꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌixaxaꞌa ɨ́ tej tiyen ramuaꞌaree, teajta teꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutaxájta ɨ́ tej tajɨ́ꞌɨ jɨ́n tiuꞌuséij. ’Mɨ́ seajta múꞌeen, caxuu xɨ raꞌancuréꞌa aꞌij tej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. uc Tɨꞌɨj jí Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Mɨ́ pej tihuáꞌamuaꞌate aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél teecan jetze ajtémeꞌecan, ¿ni tzaa ayén tiꞌayajna pej caí yaúꞌitɨe aꞌij nej tíꞌimuaꞌixaateꞌe?  Ajta aꞌɨ́ɨn Nicodemo ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ ayén tejaꞌuréꞌenen? I Casiꞌi, ayée pu rɨcɨ ɨ́ eeca. Nain japua pu huáꞌeecaj. Pajta ranamua tɨ jújhuaꞌana. Mɨ́ ajta, capu aꞌij timuáꞌamitɨejteꞌe aꞌu tɨ pújmeꞌen aꞌuvéꞌeyeꞌi naꞌari aꞌu tɨ pújmeꞌen huarúꞌipi. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tihuáꞌaruure matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej miyen airaújneijte meꞌɨ́jna jetze ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. ’Capej aꞌij téꞌamuajca nej niyen tíꞌimuaꞌixaateꞌe yee ruxeꞌeveꞌe pej pajtáhuaꞌa huanúꞌihua. q[Seɨcɨé pu ꞌeen aꞌɨ́jna tɨ aꞌɨ́jna jetze airáninei tɨ ayén ratéhuaꞌiraꞌa. Ayee pu cheꞌatá naꞌa seɨcɨé ꞌeen aꞌɨ́jna tɨ aꞌɨ́jna jetze airaújneijte ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Tɨꞌɨj jí Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, tɨ puaꞌa caí ayén huaujjéjcuareꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén huaújmuaɨꞌɨhua jaj jɨmeꞌe, ajta tɨ puaꞌa caí ayén ajtahuaꞌa huanúꞌihua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén huateáturan ɨ́ jemin, capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ aꞌuun aꞌuteárute aꞌujna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. 3Aj puꞌi Nicodemo ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ́ ayén ajtahuaꞌa huanúꞌihua tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ari vástaꞌa púꞌeeneꞌen? Capu xaa neꞌu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ ajtahuaꞌa atéhuiꞌixɨn ɨ́ jucáaraꞌan jetze ɨ́ runáàna tɨ ij ajtahuaꞌa huanúꞌihua. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Nicodemo. !;Ajta Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Jee xaa neꞌu, ayée nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ caí ajtahuaꞌa huanúꞌihua, capu rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́ɨn aꞌuun aꞌuteárute aꞌujna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. @yAꞌɨ́ɨ pu tɨ́caꞌɨmua á eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Vástaꞌa, teen tu ramuaꞌaree pej peꞌuun aꞌuvéꞌemej ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij pej titaatáꞌixaateꞌen. Ayee tu tíꞌijmuaꞌaree tɨ caí aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ́ ayén rɨjca patɨ́j múꞌee, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej jɨ́n aꞌij tímuaꞌutaséij tɨ puaꞌa caí Dios ayén jemin seijreꞌe. Jesús pu ayén tiraataꞌixaa tɨ nuꞌu ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jéjcuacan jɨ́n huanúꞌihua  }Aꞌuun pu seɨ́j aꞌutéveecaꞌa tɨ aꞌɨ́mej jetze ajtémeꞌecantacaꞌa ɨ́ fariseos. Ayee pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Nicodemo. Aꞌɨ́ɨ pu seɨ́j aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ huaꞌavaujsi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Capu ayén ruxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ jaꞌatɨ́ ayén raatáꞌixaateꞌen aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ teáataꞌa, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ruseɨ́j rúꞌumuaꞌareerecaꞌa aꞌij tɨ ꞌéeneꞌe muaꞌatzíireꞌaraꞌan ɨ́ tzajtaꞌan ɨ́ tevi.Mɨ́ ajta Jesús, capu huataúraꞌa tɨ huataújtuiireꞌen aꞌɨ́mej jemi, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu naíjmiꞌica muaꞌatejcaꞌa. 3_Tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌutéveecaꞌa u Jerusalén aꞌájna xɨcájraꞌan jetze matɨ́ꞌɨj tíꞌiyestejcaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi, jeíhua mú teɨte raaseíj aꞌij tɨ Jesús rɨjcaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huápɨꞌɨ naa tihuáꞌaseijrateꞌe. Aꞌɨ́j mú jɨ́n muꞌiitɨ́ ráꞌantzaahua tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ mej rachúꞌeveꞌecaꞌa. 'Tɨ́ꞌɨj Dios raꞌajjáj ɨ́ Jesús huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej meri huácuii, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aj mú mi raꞌutámuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe. Ajta, ayén tihuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa tɨ ayén tiꞌayájnacaꞌa aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa ɨ́ huáꞌayuꞌuxa jetze. Majta ráꞌantzaahua aꞌij tɨ Jesús tiuꞌutaxájtacaꞌa. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej amuacaí téꞌantzaahua aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Jesús < qMɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌixajtacaꞌa ɨ́ teyuu tɨ jetzen seijreꞌe. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ téviraꞌan. O Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ Israél mej jetze ajtémeꞌecan, ayée mú titeetaniú tɨjɨ́n: ―Ayee pu hui áꞌatee aꞌachú cumu huaꞌapuate nineꞌiraꞌa japuan arájsevi mej ráꞌajtaahuacaꞌa. ¿Ni qui múꞌee piyen huaíca xɨcaj tzajtaꞌa pajtáhuaꞌa ráꞌajtaahua? ―Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi. 6 eJesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa siyen raatéꞌuuna seꞌíjna i teyuu, nee nu huaíca xɨcaj tzajtaꞌa neajtahuaꞌa raꞌajjájsin. F Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ayée mú tirájhuaviiriꞌi tɨ ij aꞌɨ́ɨn caꞌanéeri jɨ́n tiꞌitɨ́j huaꞌutaseíjrateꞌen ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraaseíj. Miyen tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj taataseíjrateꞌen tiꞌitɨ́j ɨ́ tej jɨ́n aꞌij tímuaꞌutaséij tej ti teꞌɨ́jna jɨ́n ráamuaꞌaree pej peꞌɨ́jna jɨ́n antíꞌamuaꞌaree pej piyen rɨcɨ.  Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aj mú mi miyen raꞌutámuaꞌareeriꞌi tɨ ayén téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Naꞌancaꞌanéecan nu yeehui jɨ́n niyen yé áꞌaseca aꞌu pej aꞌutéechiꞌi nej ni muaateánajche.” eCAyee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej cucuiꞌise tuꞌaraca tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj teꞌiráꞌan nain ɨ́ tɨ ayun tíꞌiseijreꞌe. Caxu chéꞌe siyen raruure niyáꞌupua tɨ raatéechiꞌi. Chéꞌe caí ayén tiꞌitévaꞌɨrihuaꞌan tɨ́j chiꞌi ɨ́ mej tzajtaꞌan tumin muaꞌitɨcɨ. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. wgAj puꞌi cuaarta huatétaahuacaꞌa caujnari jɨmeꞌe. Tɨꞌɨj jí aꞌɨ́jna jɨ́n huaꞌirámuari naíjmiꞌica. Aꞌɨ́mej pu ajta huiiramuári ɨ́ cáneꞌaxɨ, ajta ɨ́ huáacasi. Ajta pu pɨ́ téꞌejhuaꞌaxɨxɨ ɨ́ tihuáꞌameesa aꞌɨ́mej ɨ́ mej japuan tumin tíꞌipuataꞌatiꞌiracaꞌa. Ajta nainjapua ráahuaꞌastɨ́raa ɨ́ tumin. 5cAꞌuu pu aꞌuteájrupi taꞌanténineꞌi ɨ́ teyuu tɨ aꞌutéjvee. Aj puꞌi aꞌuun huáꞌuteu aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌitetuꞌaraca tiꞌiteén huáacasi nusu cáneꞌaxɨ caꞌɨ́n cucuiꞌise. Ajta seica pu huáteu ɨ́ mej án eꞌijtéjcaa meesa jetze mej mi tumin huapuátaꞌata. - Tɨ́ꞌɨj ari vejliꞌitacaꞌa aꞌájna mej jetzen miyen raꞌutámuaꞌaree aꞌájna xɨcájraꞌan tɨ jetzen Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa, tɨꞌɨquí Jesús án aꞌujnéj aꞌujna Jerusalén. % Tɨ́ꞌɨjtaꞌi, aꞌuun aꞌucáane aꞌujna Capernaúm aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ náɨnajraꞌan, ajta ihuáamuaꞌameꞌen. Aꞌuu mú éꞌetee aꞌachú puaꞌan xɨcaj. Jesús pu huaꞌirámuari aꞌujna teyujtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌitetuꞌaraca % Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ tɨ amuacaí ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj. Ayee pu huarɨ́j aꞌujna u Caná, chajtaꞌa tɨ aꞌuun aꞌutacáꞌa u Galilea. Ayee pu huáꞌa jemi huataseíjre ɨ́ tíꞌimuarɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ tɨ jɨ́n rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌa. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú jaítzeꞌe ráꞌantzaahua. Jesús pu aꞌuun aꞌutéveecaꞌa u Capernaúm A{ Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa, ayée tu tíꞌijrɨꞌɨre. Amuacaí pu hui huaꞌatáꞌaca aꞌɨ́jna ɨ́ viinu tɨ jaítzeꞌe rɨ́ꞌen. Tɨ́ puaꞌa meri táꞌaruaj, aj puꞌi aꞌɨ́ɨn huaꞌutáꞌasin ɨ́ tɨ caí rɨ́ꞌen. Mɨ́ pajta múꞌee, méꞌe pu aꞌayeúche ɨ́ tɨ jaítzeꞌe rɨ́ꞌen tɨ́j naꞌa tej autéjhuii tej tij íjii raꞌantiyéꞌen. ―Ayee pu tiraataꞌixaa. - Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ antiújmuaꞌaree, aꞌɨ́ɨ pu raꞌantiꞌí aꞌɨ́jna ɨ́ jaj tɨ huateújviinutacaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu caí ramuaꞌareerecaꞌa aꞌu tɨ éꞌemeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ viinu. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ mú xaa ramuaꞌareerecaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨ pu raatajé aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huaténeꞌɨchecaꞌa. #?Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj ruꞌitajánɨꞌɨn cɨ́j caj ɨ́ jaj tuꞌurájmuaa mɨ xaꞌari tzajtaꞌa. Setáꞌaj seajta raatáꞌan seꞌɨ́jna tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree mej yé tíꞌiyeste. Aj mú mi miyen raatáꞌa. ykAj puꞌi Jesús ayén tíhuaꞌutaꞌaíj aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe. Ayen tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj raꞌavéꞌejɨsteꞌaxɨꞌɨn ɨ́ jaj ɨ́ xaꞌari tzajtaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi teꞌevéꞌejɨsteꞌaxɨ temuaꞌa naa ~wAjta aꞌuun vejliꞌi tejaꞌuvéejmeꞌecaa ɨ́ xaꞌari. Ayee pu tíꞌipuaꞌamecaꞌa aꞌachú cumu arájsevi tɨ tetej jɨmeꞌe taavíjhuacaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej meꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌujáꞌusi naꞌari meꞌɨ́jna jetze huaɨ́ꞌɨhua aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan mej mi miyen meꞌɨ́jna jɨ́n araúrasten ɨ́ ruyeꞌirá. Ayee pu téꞌuvejricaꞌa aꞌachú cumu seité liitro, naꞌari seité liitro japuan tamuáamuataꞌa. T}!Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn náɨnajraꞌan ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj siyen huárɨni aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tejámuaatáꞌixaateꞌesin. |}Tɨꞌɨj jí Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Náànaj, ¿aꞌiné petíꞌijxeꞌeveꞌe ineetzi jemi? Capúu xɨ aꞌájna tejaꞌuréꞌene ɨ́ nej jetzen aꞌɨ́mej jemi huataseíjreꞌen meneseíiraca aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte. <{qTɨ́ꞌɨj huaxɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ viinu, aj puꞌi aꞌɨ́ɨn náɨnajraꞌan ɨ́ Jesús ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna tɨjɨ́n: ―Capu chéꞌe urajmuaa ɨ́ viinu. ^z5Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌiyeste, aꞌɨ́ɨ mú raatáꞌinee meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, majta huaꞌutáꞌinee aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, mej mi huáꞌa jamuan tiúꞌuyesten. y yTɨ́ꞌɨj huaíca xɨca jetze teuuméꞌeca, seɨ́j pu huaténeꞌɨchecaꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa Galilea, chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Caná. Ajta aꞌɨ́ɨn náɨnajraꞌan ɨ́ Jesús, aꞌuun aꞌutéveecaꞌa. Hx  3Ajta ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe pej piyen raseijran tɨ ayén antacúuniꞌihua aꞌame u ta japua. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌivaɨreꞌe Dios tɨ éꞌeseijreꞌe, aꞌɨ́ɨ mú yéveꞌecánineícaꞌa muáꞌajuꞌu ineetzi jemi, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. Majta mú aꞌuun áꞌujnineicaꞌa muáꞌajuꞌu meꞌújna u ta japua.zw o2Aj puꞌi Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌee pej piyen téꞌatzaahuateꞌe peꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen timuaatáꞌixaa yee nej neꞌuun muajaꞌuseíj patɨ́ꞌɨj peꞌuun eꞌirácatii ɨ́ huaréj jete. Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe pej pauj piyen tíꞌiseijran tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe caí aꞌɨ́jna. v 1Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Natanael tɨjɨ́n: ―Rabí, múꞌee pej peꞌɨ́n púꞌeen pej iꞌi yaujraꞌan ɨ́ Dios. Múꞌee pej aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ pej titaataꞌaíjteꞌesin itejmi, i tej Israél jetze ajtémeꞌecan. ru _0Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn Natanael ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌuné penejaꞌumuáꞌa? ¿Aꞌiné pej pi ꞌeen jɨ́n nemuaꞌate? Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Nee nu neꞌuun muajaꞌuseíj patɨ́ꞌɨj peꞌuun eꞌirácatii jeten aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj, tɨ́ꞌɨj caí xɨ muaatajéeve aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe. Kt /Tɨ́ꞌɨj Jesús raaseíj tɨ eꞌevéꞌemeꞌecaa aꞌɨ́jna ɨ́ Natanael, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna tɨjɨ́n: ―Xaaseíj, puꞌuri eꞌevéꞌeme seɨ́j tɨ tzɨ́teꞌe Israél jetze ajtémeꞌecan. Capu tíꞌihuaꞌitzi aꞌɨ́jna jemi. Capu jaꞌanáj tíꞌihuaꞌitaca. Js .Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Natanael, ayée pu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni qui Nazarét éꞌemeꞌecan? ¿Ni ayén tíꞌirɨꞌɨri tɨ aꞌuun Nazarét tiꞌitɨ́j airaanen tɨ tiꞌirɨ́ꞌeen? Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe tɨjɨ́n: ―Cheꞌeré, patáꞌaj yaꞌuseíj. Aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe, aꞌúu pu éꞌemeꞌecantacaꞌa, aꞌujna chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Betsaída. Aꞌuu mú majta éꞌemeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ Andrés, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Rp +Yee ruijmuaꞌa yee, Jesús pu aꞌuun áꞌuyeꞌimɨjcaꞌa. Ayee pu tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ aꞌuun áꞌumeꞌen aꞌujna ájtepua, Galilea jáꞌahuaꞌa. Tɨ́ꞌɨj i aꞌɨ́ɨn raꞌantinájchecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj ne jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen. /o Y*Tɨꞌɨj jí yeꞌeráaviꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Simón ɨ́ Jesús jemi. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, temuaꞌa pu tiraꞌaráaseij. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌee pej aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Jonás. Ayee pej ántehuaa puaꞌamé tɨjɨ́n: Cefas. (Cefas, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n: Pedro, tɨ ajta tetej púꞌeen.) Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe, ajta ɨ́ Natanael =n u)Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn Andrés amuacaí raꞌantinájchecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ rujaꞌa, ɨ́ Simón. Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tuꞌuri ráateu teꞌɨ́jna ɨ́ Mesías. (Mesías, ayée pu huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨjɨ́n: Cɨríistuꞌu tɨ Dios Raꞌantihuau.) m y(Ajta, seɨ́j tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa ɨ́ mej huaꞌapua ɨ́ mej Jesús jamuan aꞌucɨ́j, ayée pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Andrés. Aꞌɨ́ɨ pu juutzeájraꞌan pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Simón, tɨ ajta iꞌi Pedro. l y'Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj yú aꞌuvéꞌejuꞌun setáꞌaj yaꞌuseíj. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j jamuan. Majta u yaꞌuseíj aꞌutɨ́ éꞌechejcaꞌa. Majta mú jamuan aꞌuun aꞌuteájturaa aꞌachú puaꞌan hora tíꞌituraacaꞌa aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze. Yee pu teuuméꞌeca teꞌecáaráꞌa tacuarixpua. k &Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, tɨ́ꞌɨj pɨ́ aꞌuréꞌeve, aj puꞌi huaꞌuseíj mej raavájrajmeꞌe. Aj puꞌi ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné setíꞌijxeꞌeveꞌe múꞌeen? Aj mú miyen tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Rabí, ¿aꞌuné peꞌeche múꞌee? Aꞌíjna i niuucari tɨjɨ́n Rabí, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n: Tevij tɨ Tihuáꞌamuaꞌate. zj o%Matɨ́ꞌɨj miyen tiráanamuajriꞌi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua, matɨ́ꞌɨj mi Jesús huatavén. Ei $Tɨ́ꞌɨj raaseíj tɨ aꞌuun aꞌataméꞌecaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Xaaseíj múꞌeen, ɨ́ cáneꞌa Dios tɨ raatámuaɨꞌɨvajta. Fh #Yee ruijmuaꞌa yee, ajtahuaꞌa pu aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ huáꞌuviꞌitɨjmeꞌe, huaꞌapua mú jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. tg c"’Nee nu niyen raaseíj. Neajta nu niyen tejámuaatáꞌixaateꞌesin tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Dios. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej amuacaí áꞌujujhuaꞌaneꞌe jamuan ɨ́ Jesús f  !Canu aꞌatzu ramuaꞌatíicheꞌe tɨ puaꞌa caí ayén tinaatáꞌixaateꞌencheꞌe aꞌɨ́jna tɨ nejaꞌutaꞌítecaꞌa ayén tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa hui piyen raaseíj tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén eꞌicáanen tɨ ij seɨ́j japuan huateáturan, aj pej ramuaꞌati tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ ayén tiraataꞌaíjteꞌesin aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios tɨ múꞌejmi tzajtaꞌa huateáturan sej si seꞌɨ́jna jetze araújcaꞌanen.” e  Aj puꞌi Juan ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu raaseíj neꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios tɨ júteꞌe ꞌeꞌicámeꞌecaa. Yee pu seijreꞌecaꞌa tɨ́j cucuiꞌi. Aj pu i án muꞌúutzeꞌen aꞌujyeíjxɨ. |d sCanu neajta inee neseɨ́j ramuaꞌatejcaꞌa. Aru ayée nu en jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej nej ni niyen huáꞌumuaɨꞌɨhua ɨ́ jaj jɨmeꞌe tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén huataseíjreꞌen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Xc +Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ nej jɨ́meꞌen niyen tiuꞌutaxájtacaꞌa netɨ́ꞌɨj niyen tejámuaatáꞌixaa yee: “Seɨ́j pu yé ꞌeꞌevéꞌemeꞌe aꞌame nehuáritaꞌa mejcaꞌihuáyee, tɨ ajta jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee necaí inee, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu amuacaí huataseíjre necaí inee.” _b 9Yee ruijmuaꞌa yee, aꞌɨ́ɨ pu raaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ eꞌevéꞌemeꞌecaa aꞌájna jemin. Aj pu i ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨjɨ́n: ―Casiꞌi xaaseíj múꞌeen, mɨ cáneꞌa Dios tɨ raatámuaɨꞌɨvajta. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n raꞌuréꞌuuna nain jɨmeꞌe aꞌij mej titeꞌuteájturaa ɨ́ Dios jemi aꞌachú mej puaꞌamé yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua. #a AAyee pu tiúꞌuruu aꞌujna jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Betábara, u jetze pújmeꞌen, ɨ́ játeꞌanaraꞌan jetze ɨ́ Jordán, aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn Juan huajéꞌemuaɨꞌɨhuacaꞌa. Jɨ́meꞌen ɨ́ cáneꞌa tɨ Dios raatámuaɨꞌɨvajta `` ;Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ auj mé eꞌevéꞌeme. Aꞌiné inee cɨliéeneꞌe nu jɨ́n tiꞌitéjvee ɨ́ jemin, capu ayén tiraavíjteꞌe nej raꞌajtaꞌɨ́ꞌɨpɨꞌɨn ɨ́ caꞌacairaꞌan. H_  Ayee pu tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨjɨ́n: ―Nee nu áꞌamuamuaɨꞌɨhua jaj jɨmeꞌe. Mɨ́ ajta, seɨ́j pu ayén múꞌejmi jemi seijreꞌe ɨ́ sej caí ramuaꞌate. N^ Majta seica ɨ́ fariseos, ɨ́ mej tiuꞌutaꞌaíjtiꞌire, ayée mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa piyen múꞌee caí aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu, pajta caí múꞌee aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Elías, pajta caí múꞌee aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ tej rachúꞌeveꞌe tɨ Dios jetze meꞌecan titaatáꞌixaateꞌesin, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen huáꞌamuaɨꞌɨhua ɨ́ teɨte? ] \ +Aj puꞌi ayén Juan tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ ayén jɨ́meꞌen tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías teecan tɨ nuꞌu ayén jaꞌatɨ́ pu á eꞌevéꞌejijhua aꞌujna jáꞌahuaꞌa ꞌɨtzitá. Ayen tɨjɨ́n: “Rɨ́ꞌɨ xu huaújruuren sej si siyen temuaꞌa naa raꞌancuréꞌeviꞌitɨn seꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa.” &[ GMatɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani neꞌu pej púꞌeen múꞌee? Patáꞌaj taatáꞌixaateꞌen áꞌa jɨmeꞌe tej ti teajta tiyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tajaꞌutaꞌítecaꞌa. ¿Aꞌiné petíꞌixa áꞌa jɨmeꞌe? 1Z ]Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani pej púꞌeen? ¿Ni peꞌɨ́n púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Elías? Ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Canu neꞌɨ́n púꞌeen. Majta miyen tɨjɨ́n: ―¿Ni peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ tej rachúꞌeveꞌe, aꞌɨ́jna tɨ Dios jetze meꞌecan titaatáꞌixaateꞌesin? Ayee pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Canu neꞌɨ́n púꞌeen. #Y AAjta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, capu huaꞌutáꞌijmɨijriꞌi mej ráamuaꞌati sino ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa pu jɨ́n ayén tihuaꞌutáꞌixaa mejseíiracaꞌa naíjmiꞌi ɨ́ teɨte. Ayen tɨjɨ́n: ―Canu nee neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu. X +Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, mej majta tejéꞌaijta meꞌújna Jerusalén, aꞌɨ́ɨ mú huajaꞌutaꞌítecaꞌa ɨ́ Juan jemi seica ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌecaꞌa u huaꞌatéyujtaꞌa, majta seica ɨ́ mej meꞌɨ́jna jetze airáane aꞌɨ́jna ɨ́ Leví teecan mej mi miyen tiraataꞌíhuaꞌu tɨ jɨ́meꞌen yee: “¿Aꞌataani pej pɨ́rɨcɨɨ?” W 1Capu jaꞌatɨ́ jaꞌanáj raaseíj ɨ́ Dios, sino aꞌɨ́ɨ puꞌu tɨ aꞌɨ́ɨ naꞌa caj tíꞌiyaujraꞌan. Ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa pu jɨ́n rɨ́ꞌɨ titatáꞌaca tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame. Capu jaꞌatɨ́ jaꞌanáj raaseíj ɨ́ Dios, sino aꞌɨ́ɨ puꞌu tɨ seɨ́j naꞌa yaujraꞌan púꞌeen, tɨ ajta Dios jemi seijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ayén taatamuáꞌate aꞌij tɨ ꞌeen. Ɨ́ Juan tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuacareꞌe pu teꞌanxájta jɨ́meꞌen ɨ́ Jesus tɨ iꞌi Cɨríistuꞌu V 'Aꞌiné ayée puꞌu, aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, Dios pu ayén raateájtuaa ɨ́ Moisés jemi. Dios pu ajta ayén tiraꞌíjca aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen, tɨ ij aꞌɨ́ɨn ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n rɨ́ꞌɨ titaatáꞌan, tɨ ij ajta tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n titaataseíjrateꞌen aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. U  Naíjmiꞌi iteen, tuꞌuri tiyen teꞌɨ́jna jɨ́n raꞌancuréꞌa teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ nain jɨ́n rɨ́ꞌɨ naa titatáꞌaca. Ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa pu jɨ́n rɨ́ꞌɨ titatáꞌaca tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame. T Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Juan, ayée pu aꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa, ayén tiꞌixáata tɨjɨ́n: ―Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ nej jɨ́n neri tejamuáꞌixaa yee aꞌɨ́jna tɨ yeꞌevéꞌeme nee cujtaꞌa, jaítzeꞌe pu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee necaí inee, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu amuacaí seijreꞌecaꞌa necaí inee. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. CS Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ niuucari aꞌɨ́ɨ pu ayén huateújtevistacaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu ajta itejmi jemi huateájturaa. Teen tu teajta tiyen raaseíj teꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios. Teen tu raaseíj ɨ́ tɨ jɨ́n Dios rɨ́ꞌɨ tiuꞌutáꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨ naꞌa caj tíꞌiyaujraꞌan ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨ pu éꞌemeꞌecan ɨ́ ruyáꞌupua jemi. Nain pu jɨ́n rɨ́ꞌɨ titájchaꞌɨɨcaꞌa ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Ajta, nain pu ayén tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa. R + Majta aꞌɨ́ɨme, camu miyen teteca jetze airámeꞌecan meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ teáataꞌa ayén tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa. Camu aꞌatzu xaa neꞌu, sino ayée muꞌu meꞌɨ́jna jetze ajtémeꞌecan ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨ pu huateújtevistacaꞌa ɨ́ niuucari ;Q q Mɨ́ majta, seica mú xaa raꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen. Ajta aꞌɨ́ɨn, ayej tihuaꞌutáꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej ráꞌastijre tɨ ꞌij ayén tihuáꞌucɨꞌɨti mej mi yaújmuaꞌameꞌen puꞌéeneꞌe muáꞌaraꞌani ɨ́ Dios, aꞌachú mej puaꞌaméca. -P U Aꞌɨ́ɨ pu mú aꞌuvéꞌemeꞌecaꞌa, ajta aꞌɨ́ɨme jemi ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa huateájturaa. Majta aꞌɨ́ɨme, camu xaa raꞌancuréꞌeviꞌitɨ. O  Aꞌɨ́ɨ pu ayén huateájturaa íiyen chaanaca japua. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu nain tiúꞌutaahuacaꞌa tɨ́j naꞌa tɨ yen chaanaca japuan tíꞌiseijreꞌe. Mɨ́ majta meꞌɨ́n, ɨ́ mej yen huachéejmeꞌecaa íiyen chaanaca japua, camu raamuáꞌa. N  Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tatzari púꞌeen, tɨ ajta huanéeriꞌicɨ́ áꞌayeꞌi huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte, aꞌachú mej puaꞌamé yen seijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu mú aꞌuvéꞌemeꞌecaꞌa íiyen chaanaca japua. mM UAjta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, capu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ tatzari sino ayée puꞌu ꞌeen jɨ́n aꞌuvéꞌemej tɨ ij aꞌɨ́jna jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́jna jetze meꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ tatzari. L +Ayee pu ꞌeen jɨ́n u aꞌuvéꞌemej tɨ ij ayén aꞌɨ́jna jɨ́n teꞌanxájta aꞌij tɨ ari tíꞌijmuaꞌareerecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ iꞌi tatzari, mej mi naímiꞌi miyen téꞌantzaahuateꞌen aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn ayén tihuáꞌixaateꞌe. K ySeɨ́j pu ayén u aꞌuvéꞌemej tɨ Dios ayén yaꞌutaꞌítecaꞌa. Ayee pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Juan. J Ajta aꞌɨ́jna tej tiyen teajta ratamuáꞌamua tɨjɨ́n tatzari, aꞌɨ́ɨ pu huanéeriꞌicɨ́ jáꞌaraa aꞌɨ́mej tzajtaꞌa ɨ́ teɨte ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨ́caꞌamisteꞌe. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen tɨ́caꞌamisteꞌe áꞌujujhuaꞌaneꞌe, camu raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa mej raꞌujéꞌica ɨ́ tatzari tɨ huáꞌa tzajtaꞌa huáneeriꞌicɨcaa. \I 3Tɨ́j naꞌa ꞌajmíꞌɨmua tɨ yú eꞌiréꞌene, aꞌɨ́j pu jetze airámeꞌecan aꞌɨ́jna tɨ iꞌirúuri rusén jɨmeꞌe. Ajta aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiúꞌuneeriꞌicɨcaꞌa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jɨ́n iꞌirúuri mej mi miyen tiráamuaꞌaree aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ Dios jemi. H {Nain tɨ́j naꞌa tɨ tíꞌiseijreꞌe, aꞌɨ́jna niuucari jetze pu ayén tiuꞌutaseíjre. Aꞌɨ́ɨ pu ɨ́ Dios, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari, aꞌɨ́ɨ mú naíjmiꞌi tiúꞌutaahuacaꞌa tɨ́j puaꞌamé yen tíꞌiseijreꞌe. Ajta, capu tiꞌitɨ́j ayén tiꞌiseíireꞌe áꞌameꞌencheꞌe tɨ puaꞌa caí aꞌɨ́ɨn niuucari ayén raatétaahuacaꞌa. G  Aꞌɨ́ɨ pu ꞌajmíꞌɨmua seijreꞌecaꞌa ɨ́ Dios jemi tɨ́ꞌɨj caí xɨ méꞌe jáꞌahuaꞌacaꞌa ɨ́ chaanaca. `F =Ajmíꞌɨmua pu seijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ɨ́ niuucari. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari, aꞌɨ́ɨ pu seijreꞌecaꞌa ɨ́ Dios jemi. Ajta aꞌɨ́ɨ pu Dios púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. EJaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén raatémuaꞌitɨn aꞌɨ́jna tɨ auteájturaa ɨ́ Dios jemi tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén raatapuáꞌajta aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n atéꞌɨtzeaꞌara, aꞌɨ́ɨ pu ayén raatévaɨreꞌesin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí yáꞌurɨeeni ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ jɨ́n ruuri. Aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́jna jɨ́n ayén huárɨni tɨ jeíhua huápɨꞌɨ tiraatáꞌuuniꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Dios aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. Ayee puꞌu xaa. Antipuáꞌarecaꞌa.D/Neꞌihuaamuaꞌa, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén ruhuáritaꞌa tiꞌicáame tɨ ij caí chéꞌe ayén téꞌatzaahuateꞌe, ayée pu téꞌeme tɨ puaꞌa seɨj ayén raatémuaꞌitɨn tɨ́ꞌij ajtahuaꞌa téꞌantzaahuateꞌen. /CWTɨꞌɨquí ajtahuaꞌa huatéeniu. Majta áꞌiyen huatéviiyecaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tiuꞌuhuástiꞌihuacaꞌa á chuaataꞌa ayén tiúꞌucɨɨrecaꞌa. $BAAjta aꞌɨ́jna ɨ́ Elías, ayée pu cheꞌatá naꞌa tiꞌiteáatacaꞌa tetɨ́j iteen. Ajta, caꞌanín pu jɨ́n huatéjniuuveꞌe mej caí huatéviiye. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén áꞌatee aꞌachú cumu huaíca nineꞌiraꞌa japuan jáꞌitaꞌa mej caí huáviiyecaꞌa. i ~-|gzyxw[utspon!m/l|k3j~i8hRgffTe5ccbl`^]\x[6YXbWVUTSR PNMKK{IIGGEFfEECB>@?>@=4<&;9487w5g3p10/.-,**)F):'|%$#"$!HPyg+MJM'B  CuX V %"Capu hui ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ jaꞌatɨ́ ayén tíꞌinexajta ineetzi. ’Mɨ́ neajta, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Juan tɨ ij Dios ayén tejámuaatáꞌuuniꞌi.  7!’Múꞌeen xu seica huataꞌáitecaꞌa ɨ́ Juan jemi. Aꞌɨ́ɨ pu ajta tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tejámuaatáꞌixaa ineetzi jɨmeꞌe. M  Mɨ́ ajta, seɨ́j pu ayén tineetéxajta ineetzi, neajta inee, ayée nu ramuaꞌaree tɨ́j naꞌa aꞌij tɨ tíꞌinexa ineetzi, ayée pu tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌinexa aꞌɨ́jna.   ’Tɨ́ puaꞌa neseɨ́j nenaꞌa niyen tiuꞌutánxaj, canu niyen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n niyen tiuꞌutánxajta. 2 ]’Capu rɨꞌɨrí nej niyen tiꞌitɨ́j huáruuren neseɨ́j nenaꞌa, sino ayée nu cheꞌatá nenaꞌa huáꞌaxɨjteꞌe aꞌij nej tíꞌijnamua ɨ́ niyáꞌupua jemi. Ajta, ayée pu tiraavíjteꞌe aꞌij nej tihuáꞌaxɨjteꞌe aꞌiné canu niyen rahuauca nej niyen rɨcɨ aꞌij tɨ tinaꞌaráanajche sino ayée nu rɨcɨ nej ni niyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan aꞌɨ́jna tɨ yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. }sAꞌuu mú eꞌitajúꞌun aꞌu mej eꞌevéꞌenámiꞌihuajmee. Majta aꞌɨ́ɨme, ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨcaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú eꞌitajúꞌun mej mi ruuri muáꞌaraꞌani. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨcaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú eꞌitajúꞌun nej ni niyen huaꞌuxɨ́jteꞌen tɨ ij ayén puaíjtzi tihuáꞌacɨꞌɨti. Aꞌij tɨ teꞌanxájta ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan, ajta aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌij tɨ rɨcɨ ɨ́ yaujraꞌan V%’Caxu seꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiyéꞌuseijra, aꞌiné aj pu tejaꞌuréꞌenejsin matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej meri huácuii, ayée mú ranamuajran netɨ́ꞌɨj huaꞌutájeeve. J Aꞌɨ́ɨ pu hui ajta naatáꞌa nej ni neꞌɨ́jna jɨ́n antínmuaꞌaréere náꞌaraꞌani nej ni huaꞌuxɨ́jteꞌen ɨ́ teɨte aꞌiné nee nu neajta teáataꞌa jetze airánneijte. N’Aꞌiné ru jetze pu ayén rusén jɨ́n ruuri ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ayén naatáꞌa ineetzi i nej yaujraꞌan púꞌeen nej ni niyen cheꞌatá nenaꞌa ne jetze rusén jɨ́n ruuri. b=’Ayee nu tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Ayee pu tejaꞌuréꞌenejsin, jee xaa neꞌu. Ayee pu ari tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌan tɨ jetzen ayén tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌɨ́mej ɨ́ mej meri huácuii mej mi miyen ráanamua aꞌij nej tiꞌixa inee, i nej yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen raꞌancuréꞌasin aꞌij mej tíꞌijnamuajran, aꞌɨ́ɨ mú rusén jɨmeꞌe ruuri muáꞌajuꞌu. C’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén ranamua aꞌij nej tiꞌixa, ajta tɨ ayén raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌɨ́jna tɨ yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, ayée pu ruurican jɨ́n huateáturaasin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Capu jaꞌanáj puaíjtzi racɨꞌɨti aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ari huirájraa aꞌu tɨ ayén tiyeꞌecɨꞌɨtíicheꞌe tɨ huámɨꞌɨni. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ari aꞌuun aꞌuteájrupi aꞌu tɨ ayén yéꞌecɨꞌɨti tɨ ruuri áꞌaraꞌani.  Ayee pu ꞌeen jɨ́n huarɨ́j ɨ́ niyáꞌupua mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌan ineetzi matɨ́j majta rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca meꞌɨ́jna ɨ́ niyáꞌupua. Ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ caí rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌaca ineetzi, i nej yaujraꞌan púꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu ajta caí rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌaca ɨ́ niyáꞌupua tɨ íiyen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. V%’Ajta yeehui aꞌɨ́ɨn niyáꞌupua, capu jaꞌatɨ́ áꞌaxɨjteꞌe sino puꞌuri ayén nain jɨ́n tinaaꞌíjca ineetzi, i nej yaujraꞌan púꞌeen nej ni naíjmiꞌica aꞌuxɨ́jteꞌen. zmAyee pu hui niyáꞌupua huaꞌajjájpuaxɨꞌɨsin ɨ́ teɨte huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej meri huácuii. Aꞌɨ́ɨ pu ajta huaꞌutáꞌasin mej mi majtáhuaꞌa ruuri muáꞌaraꞌani. Ayee nu cheꞌatá nenaꞌa huaꞌutáꞌasin aꞌachú puaꞌamé aꞌɨ́ɨme tɨ ayén naꞌaráanajche nej niyen huaꞌutáꞌan mej mi majtáhuaꞌa ruuri muáꞌaraꞌani. b=Ayee pu ɨ́ niyáꞌupua nexɨ́ꞌeveꞌe ineetzi i nej yaujraꞌan púꞌeen. Aꞌɨ́ɨ pu ajta tíꞌineseijrateꞌe nain aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌiruure. ’Jee xaa neꞌu, ayée pu tinaataseíjrateꞌesin tiꞌitɨ́j tɨ jaítzeꞌe huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe caí aꞌij nej neri tiúꞌuruu sej si temuaꞌa naa tiraꞌutaseíj. c~?Ayee pu tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, capu rɨꞌɨrí nej niyen tiꞌitɨ́j huáruuren neseɨ́j, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. Ayee nu cheꞌatá nenaꞌa tíꞌiruure aꞌij nej tíꞌisiseꞌij tɨ ayén tíꞌiruure ɨ́ niyáꞌupua. U}#Ayee mú ꞌeen jɨ́n jaítzeꞌe miyen tíꞌiteseꞌecaꞌa mej mi raajéꞌica meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ nuꞌu ayén Jesús raatéxɨeehuatacaꞌa tɨ ayén huárɨni aꞌij mej tíꞌijrɨꞌɨre aꞌájna xɨcájraꞌan jetze mej ruséꞌupihuaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu ajta nuꞌu ayén ratamuáꞌamuaꞌateꞌe ɨ́ Dios tɨ nuꞌu yaꞌupuáaraꞌan púꞌeen. Aꞌɨ́j pu nuꞌu jɨ́n ayén tiúꞌujseijratacaꞌa tɨ ayén cheꞌatá naꞌa ꞌeen tɨ́j ɨ́ Dios. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jɨ́n ruxɨ́ꞌej menaꞌa ꞌeen ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan, ajta ɨ́ yaujraꞌan y|kJesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, aꞌɨ́ɨ pu auj tíꞌimuarɨꞌe ɨ́ niyáꞌupua. Ayee nu cheꞌatá nenaꞌa inee tíꞌimuarɨꞌe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. {wMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ayée mú ꞌeen jɨ́n aꞌij puaꞌa raruurejcaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ayén rɨjcaa aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen ruséꞌupihuaꞌa. Zz-Aj puꞌi áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Ajta ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe tɨ ayén raarújte. 8yiTɨꞌɨj jí Jesús aꞌuun yáꞌuteu aꞌujna teyujtaꞌa. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Meꞌecui xaa, pepuꞌuri huarúj. Pecáj chéꞌe tiꞌitɨ́j jɨ́n aꞌaturáa ɨ́ Dios jemi. Naꞌari caí, ayée pu tejaꞌuréꞌenejsin tɨ jaítzeꞌe puaíjtzi muáacɨꞌɨti caí ajmíꞌi. x Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ́ tɨ ayén huarúj, capu aꞌatzu ramuaꞌatejcaꞌa jaꞌatɨ́ tɨ puꞌeeneꞌe, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús puꞌuri á aúurutecaꞌa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa. Sw Aj mú mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén timuaatáꞌixaa pej nuꞌu piyen ráꞌanchueeni, pajta nuꞌu áꞌuraꞌani? tva Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ cɨyáaxaraꞌacaꞌa, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee pu tinaatáꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ naarújte tɨjɨ́n yee nej nuꞌu ráꞌanchueeni ɨ́ neꞌutaatzi, neajta nuꞌu u áꞌuraꞌani. 3u_ Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ayée mú tiraataꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén huarúj tɨjɨ́n: ―Puꞌuri hui aꞌájna pɨ́tíꞌirɨcɨ ɨ́ xɨcájraꞌan tej jetzen taseꞌupi. Ajta ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌɨ́jna jetze ɨ́ yuꞌuxari tɨ ayén tíꞌitaꞌaijteꞌe tɨ nuꞌu caí aꞌij tíꞌirɨꞌɨri pej piyen ráachuisimeꞌen mɨ áꞌutaatzi íjii. t/ Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj puꞌi aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ huarúj. Ajta yáꞌuchuii ɨ́ rúꞌutaatzi. Tɨꞌɨj jí áꞌuraa. Ajta aꞌájna pɨ́tíꞌirɨjcaa aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen ruseꞌupi tɨ́ꞌɨj huarúj. Aꞌɨ́ɨ mú raꞌuxɨ́jte meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn raarújte aꞌájna matɨ́ꞌɨj ruseꞌupi s}Aj puꞌi Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ájchesi. Anchuée mɨ áꞌutaatzi. Pajta hui áꞌuraꞌani. r/Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌicuiꞌi, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, tɨ́ꞌɨj ayén raꞌutáruureajxɨꞌɨn ɨ́ jaj, capu hui méꞌe jaꞌatɨ́ tɨ naatévaɨreꞌen nej ni ateájraꞌani ɨ́ jaj tzajtaꞌa. Ajta, netɨ́ꞌɨj nauj á áꞌumeꞌen, seɨ́j pu hui caꞌanacan aꞌuun ateeme nej caí inee. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌicuiꞌi. qTɨ́ꞌɨj i Jesús ayén raaseíj tɨ aꞌuun aúucaꞌatii, ayée pu ráamuaꞌareeriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn nuꞌu jaꞌatɨ́ ari áꞌatee tɨ ayén ꞌeen. Aj puꞌi ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni piyen tíꞌijxeꞌeveꞌe pej huarún? 9pkMeenti seɨ́j aꞌuun aꞌutéveecaꞌa tɨ ayén ari áꞌatee aꞌachú cumu seité japuan tamuáamuataꞌa japuan aráhuaica nineꞌiraꞌa tɨ ayén tíꞌicuiꞌi. eoCAꞌɨ́ɨ mú miyen rachúꞌeveꞌecaꞌa tɨ ij jaꞌatɨ́ ayén raꞌutáruureajxɨꞌɨn ɨ́ jaj, aꞌiné jaꞌanáj tɨ naꞌa, ayée pu rɨjcaa seɨ́j tɨ júteꞌe tíꞌivaɨreꞌe Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu aveꞌecánineicaꞌa aꞌájna tɨ jéjmuaa, tɨ ij aꞌɨ́ɨn raꞌutáruureajxɨꞌɨn. Ajta aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ tɨ amuacaí ateájraꞌani ɨ́ jaj tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ayén run tɨ́j naꞌa tɨ jɨ́n tíꞌicuiꞌi. :nmAꞌuun pu jéjmuaa aꞌájna vejliꞌi taꞌáa puéerta aꞌu mej jetzen aꞌuteáruꞌipi ɨ́ cáneꞌaxɨ. Ayee pu téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Betesda. Anxɨ́vi pu áꞌaportaalijmeꞌecaa aꞌu mej eꞌetiújseꞌɨrihuaꞌa jeíhua teɨte ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌicaꞌa. Seica mú miyen aracúcuꞌunijmeꞌecaꞌa, majta seica, aꞌij puaꞌa mú huatzúnaꞌicheꞌe, majta seica cɨyáaxaviꞌicaa ɨ́ huáꞌɨɨca. mFl Puꞌuri aꞌatzu áꞌateeviꞌica matɨ́ꞌɨj tiuꞌuyéꞌeste aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌuun pu aꞌujnéj aꞌánna Jerusalén. ekC6Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ huaꞌapua tɨ ayén huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe tɨ ayén tiúꞌuruu aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús aꞌujna jáꞌahuaꞌa u Galilea tɨ́ꞌɨj aꞌuun huirájraa u Judea.j%5Jɨ́meꞌen muꞌu miyen tiraataꞌixaa, aj puꞌi ráamuaꞌareeriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan tɨ ayén puaꞌa pɨ́tíꞌirɨjcaa aꞌatzaj tɨ puaꞌa Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn yaujraꞌan ari run. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, huataújtuiitze ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen, aꞌɨ́ɨ mú majta miyen huarɨ́j. *iM4Aj puꞌi ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌatzaj tɨ puaꞌa ayén huatéepuaꞌaj aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n pɨ́stacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan. Ayee mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌatzaj pu hui huatéepuaꞌaj ɨ́ tajcaí aꞌatzaj teꞌecáaráꞌa ɨ́ tacuarixpua. Zh-3Tɨ́ꞌɨj ari á vejliꞌi auméꞌecaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌɨ́ɨ mú raꞌantinájchecaꞌa ɨ́ mej ravaɨreꞌe. Ayee mú tiraataꞌixaa tɨ nuꞌu ari huarúj aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan. ygk2Ajta Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Aricu aꞌu pej éꞌeche. Puꞌuri run ɨ́ ayauj. Ajta aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́, aꞌɨ́ɨ pu ráꞌantzaahua aꞌij tɨ tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨꞌɨj jí áꞌuraa. yfk1Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tiꞌitɨ́j jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa ɨ́ rey jemi, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, patáꞌaj piyen u áꞌumeꞌen neetzi jamuan, naꞌari caí, aꞌɨ́ɨ pu hui mɨꞌɨni ɨ́ niyauj. /eW0Ayee pu Jesús tiraataꞌixaa, tɨjɨ́n: ―Caxu jaꞌanáj téꞌantzaahuateꞌesin tɨ puaꞌa necaí niyen tiꞌitɨ́j tejamuaataseíjrateꞌen ɨ́ sej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tínaꞌutaseíj naꞌari tiꞌitɨ́j ɨ́ sej jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ Dios ayén naatáꞌa nej niyen huárɨni. d9/Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ ayén ráamuaꞌareeriꞌi tɨ Jesús aꞌuun aꞌarájraa aꞌujna Judea, ajta núꞌu ari aꞌuun aꞌaráꞌa u Galilea, tɨꞌɨquí aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ u áꞌume ɨ́ jemin. Jéihua pu tirájhuaviiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús aꞌuun áꞌumeꞌen aꞌɨ́jna jemi tɨ tíꞌicuiꞌi tɨ ij raarújteꞌen aꞌiné puꞌuri nuꞌu tɨ́muaꞌa mɨꞌɨni. sc_.Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu ajtahuaꞌa huáꞌumuaarecaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej meꞌuun eꞌechéjmeꞌe meꞌújna Caná, aꞌu tɨ ɨ́ jaj aꞌuteújviinutacaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu seɨcɨé ayén ráaruu, neꞌu. Ajta pu seɨ́j aꞌuun aꞌutéveecaꞌa tɨ tiꞌitɨ́j jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa aꞌɨ́jna jemi ɨ́ rey. Ajta aꞌɨ́ɨn, seɨ́j pu tiyáujcaꞌa tɨ aꞌuun áꞌucatii aꞌujna Capernaúm. Tíꞌicuiꞌicaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan. b-Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Galilea éꞌemeꞌecan, temuaꞌa mú naa tiraꞌancuréꞌeviꞌitɨ tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn huáꞌa jemi aꞌaráꞌa. Ayee muꞌu meri nain tiuꞌuséijracaꞌa aꞌij tɨ huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌujna Jerusalén matɨ́ꞌɨj tíꞌiyestejcaꞌa aꞌájna xɨcájraꞌan tɨ jetzen Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Galilea éꞌemeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú majta aꞌutéꞌuucaꞌa meꞌújna. a ,Jesús pu ayén huataújxajtacaꞌa ruseɨ́j mej nuꞌu caí rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌuun éꞌeche aꞌu tɨ ajta éꞌeche seɨ́j tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, huirájraa aꞌujna u Judea. ,`Q+Tɨ́ꞌɨj teuuméꞌeca aꞌachú cumu huaꞌapua xɨcaj, aj puꞌi aꞌɨ́ɨn Jesús huirájraa aꞌujna. Aj puꞌi aꞌuun áꞌume ájtepua u Galilea. j_M*Ayee mú tiraataꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨjɨ́n: ―Amuacaí tu hui teꞌɨ́jna jɨ́n téꞌantzaahua teꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij pej penaꞌa peri titaatáꞌixaa. Teajta íjii, catu chéꞌe tiyen teꞌɨ́jna jɨ́n tenaꞌa téꞌantzaahuateꞌe sino tuꞌuri tiyen ráanamuajriꞌi tajɨ́ɨmuaꞌa. Teajta hui tiyen ramuaꞌaree tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ ayén téjmi japua niuuni tetɨ́j tenaꞌa puaꞌamé yen seijreꞌe chaanaca japua. Jesús pu nuꞌu tiráahuaa yaujraꞌan seɨ́j tɨ tiꞌitɨ́j jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa ^y)Majta jeíhua mú jaítzeꞌe ráꞌantzaahua ɨ́ Jesús meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tihuaꞌutáꞌixaa. ] (Aꞌɨ́j pu jɨ́n, meꞌɨ́n u eꞌiréꞌene ɨ́ jemin, matɨ́ꞌɨj mi jeíhua rájhuaviiriꞌi tɨ i aꞌɨ́ɨn aꞌuun aꞌuteáturan huáꞌa jamuan. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌuun ayén éꞌetee huáꞌa jamuan aꞌachú cumu huaꞌapua xɨcaj. \ 'Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Samaria éꞌemeꞌecan, muꞌiitɨ́ mú ráꞌantzaahua meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ jɨ́n Jesús nain tiraataꞌixaa aꞌij tɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa. n[U&Ayee nu hui neꞌɨ́jna jɨ́n amuaataꞌítecaꞌa sej si siyen seꞌɨ́jna huaréꞌatzaana aꞌu sej caí tejaꞌuhuáste. Seica mú jeíhua huápɨꞌɨ tiuꞌumuárɨej. Seajta múꞌeen, aꞌɨ́j xu siyen ancuréꞌa ɨ́ mej raamuáꞌitɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej tiuꞌumuárɨej. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. |Zq%’Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiꞌayajna aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi tɨ ayén tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́ɨ pu raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ tiuꞌuhuásteꞌen. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ seɨ́j ayée pu raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ tiuꞌuréꞌatzaana.” Y $Ajta íjii, puꞌuri raꞌancuréꞌasin jaꞌatɨ́ aꞌɨ́jna tɨ racɨꞌɨti, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌajseɨreꞌesin mej mi miyen ruuri huateáturan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe mej mi naíjmiꞌi miyen huataújtemuaꞌaveꞌen, aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tiuꞌuhuáste aꞌij tɨ Dios tiraaꞌíjca, ajta aꞌɨ́jna tɨ ayén tiuꞌuréꞌatza aꞌij tɨ ajta Dios tiraaꞌíjca. X9#’Caxu siyen tiuꞌutaxájta yee aúcheꞌe teꞌáꞌatura aꞌachú cumu muáacua máxcɨraꞌi, sej si tiuꞌuréꞌatzaana. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, xaaseíj, seajta nainjapua huanéereajraꞌani aꞌujna mej aꞌutéꞌuu ɨ́ mej tíꞌihuasteꞌe. Jéihua mú huacuaínaviꞌijmee. Puꞌuri huaxɨ́ꞌepɨꞌɨn sej huáꞌajseɨreꞌen sej si tiuꞌutátuiireꞌen ɨ́ Dios jemi. 9Wk"Aj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen huaténvaɨreꞌesin neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej ni niyen raꞌaráꞌasten ɨ́ tɨ jɨ́n Dios ayén nejaꞌutaꞌítecaꞌa, neajta nej nain jɨ́n raꞌantícɨꞌɨti neꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n tinaaꞌíjca. V!Majta meꞌɨ́n, ayée mú tiújꞌixaateꞌecaꞌa tɨjɨ́n: ―Tij jaꞌatɨ́ ari tiraavéꞌetuiiriꞌi ɨ́ cuaꞌira. 2U] Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu neꞌɨ́jna jɨ́n huaténvaɨreꞌesin neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cuaꞌira ɨ́ sej caí ramuaꞌate. [T/Meenti mauj aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ayée mú caꞌanéjri ratáꞌacareꞌe tɨ tiúꞌucuaꞌani. Ayee mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Rabí, patáꞌaj tiúꞌucuaꞌani. -SSMatɨ́ꞌɨj miyen tiráanamuajriꞌi, aj mú mi meꞌɨ́n ɨ́ teɨte huiráacɨ u chajtaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun u áꞌujuꞌun ɨ́ Jesús jemi. R5Ajta aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa, á pu yaꞌutára aꞌɨ́jna ɨ́ ruxaꞌari. Tɨꞌɨj jí u áꞌume u chajtaꞌa. Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte. Ayen tɨjɨ́n: ―Mú seꞌutáuruyiꞌi sej si yaꞌuseíj jaꞌatɨ́ tɨ ayén tinaatáꞌixaa nain jɨmeꞌe aꞌij nej tiꞌitínchaꞌɨɨ. ¿Ni qui caí aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu? ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. QNPJɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj mú mi uvéꞌene aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Jéꞌecan mú aꞌij raꞌutaseíj meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa jamuan tíꞌixajtacaꞌa. Mɨ́ ajta, capu jaꞌatɨ́ ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: “¿Aꞌiné péjruuren pemɨ́jna mɨ ꞌɨ́itaꞌa?” Ni camu miyen yee: “¿Aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe piyen jamuan tiꞌixa?” OyAj puꞌi Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Inee, i nej á jamuan tiꞌixa, nee nu neꞌɨ́n púꞌeen. NAjta aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu hui ramuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn téjmi jemi huataseíjreꞌesin aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jee Mesías púꞌeen, ɨ́ mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Cɨríistuꞌu tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn ayén huataseíjreꞌen, aꞌɨ́ɨ pu nain jɨ́n titaatáꞌixaateꞌesin. ?Mw’Dios pu xɨéjniuꞌucari púꞌeen, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ranaꞌamiche, ayée pu ruxeꞌeveꞌe mej meꞌɨ́jna jetze araújcaꞌanen ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios mej mi tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n ranáꞌamicheꞌen. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. lLQ’Mɨ́ ajta, puꞌuri tɨ́n tejaꞌuréꞌenejsin aꞌájna xɨcájraꞌan jetze mej miyen meꞌɨ́jna jetze araújcaꞌanen ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios mej mi miyen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n ranáꞌamicheꞌen ɨ́ tayáꞌupua. Jee xaa neꞌu, puꞌuri aꞌájna tejaꞌuréꞌene mej miyen rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n ranaꞌamiche aꞌiné tayáꞌupua pu ayén huáꞌahuauhuau aꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen ranaꞌamiche. MK’Múꞌeen, mɨ sej Samaria éꞌemeꞌecan, ayée xu hui caí ramuaꞌate seꞌɨ́jna ɨ́ sej ranaꞌamiche. Mɨ́ teajta iteen, teen tu ramuaꞌate teꞌɨ́jna ɨ́ tej ranaꞌamiche aꞌiné aꞌɨ́jna tɨ ayén ta japua niuuni, aꞌɨ́mej jetze pu huataseíjreꞌesin ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. JyAjta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―ꞌƗitaꞌa, ayée nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, puꞌuri tɨ́n tejaꞌuréꞌenejsin aꞌájna xɨcájraꞌan jetze sej caí chéꞌe ranáꞌamicheꞌe xáꞌajuꞌun ɨ́ tayáꞌupua íiyen jɨrí japua, camu majta chéꞌe ranáꞌamicheꞌe muáꞌajuꞌu u Jerusalén. 7IgTavaújsimuaꞌacɨꞌɨ mú ranáꞌamicheꞌe ɨ́ Dios aꞌíjna jetze ɨ́ jɨrí. Mɨ́ seajta múꞌeen, mɨ sej Israél jetze ajtémeꞌecan, ayée xu tíꞌixaxaꞌa tɨ ayén ruxeꞌeveꞌe tej teꞌuun yéꞌanaꞌamicheꞌen aꞌujna jáꞌahuaꞌa u Jerusalén. ―Ayee pu tiraataꞌixaa. @HyAj puꞌi ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, ayée pu hui tináꞌamitɨejteꞌe pej piyen Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. GAyee pu tiꞌayajna ɨ́ mej meri anxɨ́vi aráꞌase muáꞌaraa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej muatéviꞌitɨneꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ pej jamuan áꞌuca íjii, capu muajáꞌuviꞌitɨn aꞌɨ́jna. Ayee pej tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa. !F;Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capu jaꞌatɨ́ nejáꞌuviꞌitɨn. Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨ nuꞌu caí jaꞌatɨ́ muajáꞌuviꞌitɨn. E-Aj puꞌi ɨ́ Jesus ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aricu, u aꞌutájee ɨ́ tɨ muajáꞌuviꞌitɨn. Pajta mú aꞌuvéꞌemeꞌen. $DAAj puꞌi aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, patáꞌaj piyen cɨ́j caj tinaatáꞌan peꞌɨ́jna ɨ́ jaj nej ni caí chéꞌe huataꞌíꞌimɨn, tɨ ij ajta caí chéꞌe ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe nej niyen yeraajéin neyajna. (CIMɨ́ ajta, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ aꞌɨ́jna huayéꞌen ɨ́ jaj nej hui niyen raatáꞌasin, capu chéꞌe jaꞌanáj huataꞌíꞌimɨ. Jee xaa neꞌu, ayée pu seíireꞌe aꞌame ɨ́ jemin tɨ aꞌɨ́jna ɨ́ jaj nej niyen tiraatáꞌasin tɨ ayén aiitáninéicaꞌa aꞌame tɨ ij aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ rusén jɨ́n ruuri áꞌaraꞌani. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. >Bu Ayee pu tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tihuáꞌaruuren aꞌachú mej puaꞌamé miyen rayeꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ jaj tɨ aiitáninei mɨ taꞌatécun jetze. Matɨ́ꞌɨj huayéꞌen, majtáhuaꞌa mú huataꞌíꞌicu méjcaꞌi huáyee. SA ¿Ni piyen jaítzeꞌe tiꞌitɨ́j jɨ́n antíꞌamuaꞌaree múꞌee caí aꞌɨ́jna ɨ́ tayáꞌupuacɨꞌɨ, aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo teecan tɨ ayén taatáꞌa tej tiyen aꞌuyéꞌen iiyecuí? Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayajna yéꞌecareꞌe, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen, majta ɨ́ tihuáꞌayeꞌemuaacaꞌa. )@K Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, capej tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨ ɨ́ pej jɨ́n raꞌitajánɨꞌɨn ɨ́ jaj, ajta jeíhua pu hui ucátee ɨ́ tɨ atécun. ¿Aꞌuné jetze péyeꞌejánɨꞌɨsin peꞌɨ́jna ɨ́ jaj? ? Aj puꞌi Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa pej muaꞌareere tiꞌitɨ́j tɨ jɨ́n Dios ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n muaatapuaíjveꞌesin, pajta ramuaꞌareere jaꞌatɨ́ nej púꞌeen inee, i nej niyen muahuavii, ayée pej naatahuavíirancheꞌe. Neajta nu niyen neꞌɨ́jna muaatáꞌanicheꞌen neꞌɨ́jna ɨ́ jaj ɨ́ pej jɨ́n rusén jɨ́n ruuri. \>1 Ajta aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌee pej hui Israél jetze ajtémeꞌecan. Neajta inee, inee iꞌi ꞌɨ́itaꞌa íiye nej Samaria meꞌecan. ¿Aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe piyen jaj nehuavii nej cɨ́j caj timuaatáꞌan? (Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa aꞌiné, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, camu aꞌij áꞌujmuaꞌara aꞌɨ́mej jemi, ɨ́ mej Samaria éꞌeche.) =Majta aꞌɨ́ɨme, ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌúu mú áꞌujuꞌun u chajtaꞌa mej mi cuaꞌira tiúꞌunanan. t<aTɨꞌɨj jí seɨ́j á eꞌiréꞌene, ꞌɨ́itaꞌa tɨ Samaria éꞌemeꞌecan. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n eꞌiréꞌene tɨ ij jaj aiitajánɨꞌɨn. Aj puꞌi Jesús ayén tiraatajé tɨjɨ́n: ―Cɨ́j caj jaj tinaatáꞌa. 7;gAꞌuu pu yeꞌetéecu aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌúu pu aꞌujyeíjxɨ á vejliꞌi aꞌutɨ́ eꞌetécun aꞌiné temuaꞌa pu tíꞌicuaꞌanacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ áꞌatee tɨ huaméj ɨ́ juye jetze. Aꞌatzaj aꞌájna pɨ́tíꞌirɨjcaa á tacuarixpua. :/Tɨꞌɨj jí aꞌuun aꞌaráꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Sicar, tɨ aꞌuun ajtémeꞌecan u Samaria. Aꞌuu pu vejliꞌi aꞌutacáꞌa aꞌɨ́jna chuéjraꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn nuꞌu Jacobo teecan raatapuaíjve ɨ́ ruyauj ɨ́ José teecan. h9IAyee pu tiúꞌujxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ aꞌuun jáꞌitaꞌa aꞌuréꞌenen u Samaria. w8gAjta aꞌɨ́ɨn Jesús, tɨ́ꞌɨj ayén tiúꞌunamuajriꞌi mej nuꞌu miyen tiráamuaꞌareeriꞌi aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, aj puꞌi aꞌuun eꞌerájraa u Judea. Tɨꞌɨj jí ajtahuaꞌa aꞌuun aꞌutamé ájtepua u Galilea. 7!Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, capu ayén tihuáꞌamuaɨꞌɨhuacaꞌa, sino aꞌɨ́ɨme muꞌu ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. b6 ?Majta meꞌɨ́n ɨ́ fariseos, ayée mú ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n jaítzeꞌe pu nuꞌu huáꞌamuaꞌitɨjcɨ ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús caí aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Ajta nuꞌu huáꞌamuaɨꞌɨhua. B5}$’Aꞌɨ́jna tɨ ráꞌastijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan, aꞌɨ́ɨ pu ruuri huateáturaasin ɨ́ Dios jemi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ caí ayén tiraꞌaráꞌastijreꞌe, capu racɨꞌɨti tɨ ruuri huateáturan ɨ́ Dios jemi sino Dios pu puaíjtzi raatáꞌasin.14[#Ajta, aꞌɨ́ɨn yaꞌupuáaraꞌan raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ ruyauj, ajta ayén raatáꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn yaujraꞌan nain jɨ́n antiújmuaꞌaréere áꞌaraꞌani. E3"’Aꞌɨ́jna tɨ Dios yaꞌutaꞌítecaꞌa, ayée pu hui cheꞌatá naꞌa aꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌixa aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Dios. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n rɨcɨ aꞌiné Dios pu ayén raatáꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios nain jɨ́n huateáturan ɨ́ jemin. /2W!Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ ayén ráꞌantzaahuate, aꞌɨ́ɨ pu ayén raatáꞌitɨira tɨ ayén tiꞌayajna tɨ Dios ayén tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌixaxaꞌa. n1U Aꞌɨ́ɨ pu ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌixaxaꞌa aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiuꞌuséij, ajta aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiúꞌunamuajriꞌi ɨ́ Dios jemi. Mɨ́ ajta, capu jaꞌatɨ́ ráꞌatzaahuateꞌe aꞌij tɨ tiꞌixa. u0c’Aꞌɨ́jna tɨ hui u eꞌicaanej u júteꞌe, aꞌɨ́ɨ pu nain jɨ́n antiújmuaꞌaree. Neajta inee, i nej íiyen chaanaca japua meꞌecan, íiye nu hui meꞌecan, neajta niyen tíꞌixaxaꞌa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j rɨ́ɨj áꞌayeꞌi íiyen chaanaca japua. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ júteꞌe eꞌicaanej, aꞌɨ́ɨ pu nain jɨ́n antiújmuaꞌaree. =/s’Ayee pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n teꞌenteárute. Ajta ineetzi jemi, ayée pu ajta ruxeꞌeveꞌe nej jaítzeꞌe cɨliéeneꞌe jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Aꞌɨ́ɨ tɨ u eꞌicaanej u júteꞌe Y.+’Ayee pu tíꞌirɨneca tɨ́ꞌɨj jaꞌatɨ́ huaténeꞌɨche. Aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu huateáturaasin aꞌɨ́jna jemi tɨ raꞌancuréꞌeviꞌitɨ. Ajta aꞌɨ́ɨn amiiguraꞌan ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌɨ́ɨ pu á vejliꞌi aꞌutéveeca tɨ ij ayén ráꞌanviꞌitɨn aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa aꞌɨ́jna jemi ɨ́ teáataꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén rutémuaꞌaveꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén ranamua aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ tiuꞌutaxájta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ari raꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Ayee nu hui cheꞌatá nenaꞌa netémuaꞌaveꞌe inee, aꞌiné puꞌuri antipuáꞌari ɨ́ nej jɨ́n antínmuaꞌaree. -Múꞌeen xu hui seajta seri náanamuajriꞌi nej niyen tejámuaatáꞌixaa yee nej caí neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu, sino Dios pu ayén nejaꞌutaꞌítecaꞌa nej ni amuacaí huataseíjreꞌen múꞌejmi jemi. V,%Ajta aꞌɨ́ɨn Juan, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Tɨ́j naꞌa tɨ jaꞌatɨ́ ayén raꞌancuréꞌasin, ayée pu tíꞌijcɨꞌɨti aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ayén tiraatáꞌasin. ;+oMatɨ́ꞌɨj mi eꞌiréꞌene ɨ́ Juan jemi. Aj mú mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Rabí, casiꞌi aꞌij tɨ rɨcɨ aꞌɨ́jna tɨ aꞌuun aꞌutéveecaꞌa múꞌeetzi jemi patɨ́ꞌɨj peꞌuun u jetze pújmeꞌen u Jordán. Aꞌii pu hui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ pej jɨ́meꞌen tiuꞌutaxájtacaꞌa. Ajta íjii, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌamuaɨꞌɨhua ɨ́ teɨte. Majta naímiꞌi mú eꞌiréꞌeninei ɨ́ jemin. @*yMatɨ́ꞌɨj mi autéjhuii aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Juan jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe mej tiújteaꞌaxɨꞌɨn aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ seica ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huaꞌayeꞌira, ɨ́ tɨ nuꞌu ayén ruxeꞌeveꞌe mej nuꞌu ꞌéꞌetiɨꞌɨhuáxɨꞌɨn. e)CAyee pu tíꞌiruurejcaꞌa aꞌiné camúu xɨ raꞌiténajcaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Juan. (5Aꞌajnáꞌɨmua, aꞌɨ́ɨ pu Juan ajta huáꞌamuaɨꞌɨhuacaꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Enón. Aꞌuu pu vejliꞌi aꞌutacáꞌa u chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa Salim. Ayej tíꞌiruurejcaꞌa aꞌiné jeíhua pu jájmuaacaꞌa aꞌujna. Majta mú jeíhua teɨte eꞌiréꞌenineicaꞌa ɨ́ jemin tɨ ij huáꞌumuaɨꞌɨhua. :'mTɨ́ꞌɨj i Jesús aꞌuun áꞌume aꞌájna jáꞌahuaꞌa, aꞌuun tɨ aꞌutacáꞌa u Judea. Majta mú jamuan aꞌucɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aꞌuu pu huáꞌa jamuan aꞌutéveecaꞌa aꞌachú puaꞌan xɨcaj. Ajta huáꞌumuaɨꞌɨhuacaꞌa ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ɨ́ tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuaca, aꞌɨ́ɨ pu jaítzeꞌe tihuáꞌixaateꞌe jɨ́meꞌen ɨ́ Jesús B&}’Mɨ́ ajta, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ hui tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ, aꞌɨ́ɨ pu xaa ayén áꞌujcaꞌane tɨ ayén rɨjca aꞌu tɨ áꞌuneeriꞌi tɨ ij ayén huatámitɨeereꞌen temuaꞌa naa tɨ ayén rɨcɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ráꞌastijreꞌe ɨ́ Dios. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Jesús. Jesús pu tihuáꞌixaateꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌuun huachéjme u Judea O%’Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ, capu aꞌatzu raꞌaráanajche tɨ ayén huárɨni tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen jɨmeꞌe aꞌu tɨ áꞌuneeriꞌi. Capu xaa neꞌu ayén áꞌujcaꞌane tɨ ayén aꞌij puaꞌa huárɨni aꞌu tɨ áꞌuneeriꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rátziɨɨneꞌe tɨ ij ayén huatámitɨeereꞌen aꞌij tɨ ꞌeen aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n ayén rɨcɨ. q~}1|{hyyxxvutsrqpp`onkmllk,ihVgMfe;cbb.a``p_q]\Z`YX V:UsTSRPOMNLL K-J7IGEDDBA=@W?a>> =X:987m543v2 1 /..U,*)) (9'&\%#9"!Av}+`  I~)Mɨ́ neajta inee, nee nu xaa ramuaꞌate aꞌiné aꞌúu nu éꞌemeꞌecan ɨ́ jemin. Aꞌɨ́ɨ pu hui ajta yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. }Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aúcheꞌe pu tihuáꞌamuaꞌatejcaꞌa u teyujtaꞌa. Aj puꞌi ayén caꞌanín jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Jee xaa neꞌu, ayée pu hui tiꞌayajna sej nemuaꞌate, seajta siyen ramuaꞌaree aꞌu nej éꞌemeꞌecan. Canu neseɨ́j nenaꞌa yé veꞌecáane sino tɨ yé nejaꞌutaꞌítecaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu nain jɨ́n ayén tíꞌijrɨꞌɨre. Capu tíꞌihuaꞌitzi ɨ́ jemin. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu ramuaꞌate aꞌiné caxu ráꞌastijreꞌe. ,|QMɨ́ teajta iteen, teen tu hui ramuaꞌaree aꞌu tɨ éꞌemeꞌecan teꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Cɨríistuꞌu, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn yé uvéꞌenen, capu jaꞌatɨ́ ramuaꞌaréeren aꞌu tɨ éꞌemeꞌecan aꞌɨ́jna. ―Ayee mú tíꞌixajtacaꞌa. K{Yee pu hui jéjreꞌe huatéjvee tihuáꞌixaateꞌe. Mɨ́ majta, camu aꞌij tíꞌijee. ¿Ni qui meri miyen raamuáꞌa tɨjɨ́n: “Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu”? kzOJɨ́meꞌen puꞌu ayén tiraataxájtacaꞌa, aj mú mi seica miyen autéjhuii mej tiꞌihuaúrihuaꞌu. Miyen tɨjɨ́n: ―¿Ni caí aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej miyen jɨ́meꞌen tíꞌiteseꞌe mej raajéꞌica? -yS’Xaatapuáꞌajta sej siyen tihuáꞌaxɨjteꞌe aꞌij tɨ tejamuáꞌamitɨejteꞌe. Mɨ́ seajta múꞌeen, ayée xu huárɨni sej si siyen tihuaꞌuxɨ́jteꞌen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Jesús pu jɨ́meꞌen tiꞌixa aꞌutɨ́ éꞌemeꞌecan cx?Ayee xu ꞌeen jɨ́n tíꞌijrɨꞌɨre sej si caí autéꞌɨtzen seꞌɨ́jna jemi ɨ́ niuucari tɨ Moisés teecan raateájtuaa. Tɨ́ puaꞌa ayén ꞌeen, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n si níniuꞌucacu ineetzi jemi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen nain jɨ́n raarújte seɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ neꞌájna xɨcájraꞌa sej jetzen ruseꞌupiɨ? NwMɨ́ seajta múꞌeen, ayée xu tíꞌijrɨꞌɨre seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Moisés teecan ayén amuaataꞌaíj sej nuꞌu raꞌantisíjchixɨꞌɨn ɨ́ naviiraꞌan. Jee xaa, capu Moisés teecan jetze huanéj, sino Dios pu ayén raateájtuaa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ áꞌamuayaꞌupuacɨꞌɨstemuaꞌa. Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen raꞌantisíꞌiche ɨ́ naviiraꞌan ɨ́ uneecaꞌi tɨ teáataꞌa seꞌájna xɨcájraꞌan sej jetzen ruseꞌupi. lvQAj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Seɨj nuꞌu jɨ́n niyen huarɨ́j tɨ ayén huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌecaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn amuaatéjteu naíjmiꞌica. Jéꞌecan xu avéꞌejɨꞌɨstaxɨ. euCMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun ajteáxɨɨrecaꞌa, ayée mú titeetaniú tɨjɨ́n: ―Tiyaaruꞌu pu múꞌeetzi tzajtaꞌa seijreꞌe. ¿Aꞌataani hui ayén tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ́ꞌij muáajeꞌica? htI’¿Ni caí aꞌɨ́ɨn Moisés teecan ayén amuaatátui aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta? Aa niꞌijtá neꞌu. Mɨ́ seajta múꞌeen, capu jaꞌatɨ́ tɨ múꞌejmi jetze ajtémeꞌecan ayén araúrasten aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn niuucari tiꞌixa. ¿Aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe siyen tíꞌijxeꞌeveꞌe sej naajéꞌica? [s/Aꞌɨ́jna tɨ ayén tíꞌixaxaꞌa aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn naꞌa tirájteu ruseɨ́j, ayée pu ꞌeen jɨ́n ayén rɨcɨ tɨ ij rɨ́ꞌɨ tiuꞌutaúraꞌan ruseɨ́j. ’Mɨ́ neajta inee, ayée nu neꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe nej ni niyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan neꞌɨ́jna tɨ yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. Tɨ́ puaꞌa hui jaꞌatɨ́ ayén áꞌujcaꞌane tɨ ayén huárɨni aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu xaa ayén ramuaꞌaréeren tɨ puaꞌa Dios ayén tinaatáꞌa nej niyen tíꞌimuaꞌata caꞌɨ́n neseɨ́j nenaꞌa aꞌij tirájteu. r#Tɨ́ puaꞌa hui jaꞌatɨ́ ayén áꞌujcaꞌane tɨ ayén huárɨni aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu xaa ayén ramuaꞌaréeren tɨ puaꞌa Dios ayén naatáꞌa nej niyen tíꞌimuaꞌataca caꞌɨ́n neseɨ́j nenaꞌa aꞌij tirájteu. Tq!Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Canu aꞌij tirájteu neseɨ́j aꞌij nej tihuáꞌamuaꞌaten sino aꞌɨ́ɨ pu ayén tinaatáꞌa aꞌɨ́jna tɨ yé nejaꞌutaꞌítecaꞌa. /pWJéꞌecan mú rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijta teyujtaꞌa. Ayee mú tiújꞌixaateꞌecaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ aꞌɨ́ɨn caí jaꞌanáj tiꞌihuaújmuaꞌate, aꞌɨ́ɨ pu raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén tihuáꞌumuaꞌaten? QoMatɨ́ꞌɨj meri jáꞌitaꞌa ujúꞌuncaa ɨ́ mej tíꞌiyestehuaꞌa, aj puꞌi Jesús aꞌuun aꞌuteájrupi teyujtaꞌa. Tɨꞌɨj jí aꞌutéjche tɨ tihuáꞌumuaꞌaten ɨ́ teɨte. onW Majta, capu jaꞌatɨ́ ayén áꞌujcaꞌanejcaꞌa tɨ ayén ruseíirata tiuꞌutaxájta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Jesús aꞌiné mehuáꞌatziɨɨneꞌecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiꞌitɨ́j jɨ́n antiújmuaꞌareerecaꞌa aꞌɨ́ɨme jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Jesús pu tihuaꞌumuáꞌate matɨ́ꞌɨj tíꞌiyestehuaꞌa rm] Jéihua mú aꞌij puaꞌa tíꞌixajtacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Jesús huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa. Seica mú miyen tíꞌixajtacaꞌa tɨjɨ́n: “Rɨ́ꞌɨ pu tíꞌitevij.” Majta seica miyen tíꞌixajtacaꞌa tɨjɨ́n: “Capu aꞌatzu. Aꞌɨ́ɨ pu hui huáꞌacuanamua ɨ́ teɨte.” jlM Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej meꞌuun tejéꞌeyestehuaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú ráꞌixɨꞌeeriꞌirecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ ɨ́ Jesus. Miyen tiꞌixáata tɨjɨ́n: ―¿Aꞌuné aꞌij ꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ? Mk Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn, ayée pu huarɨ́j. Matɨ́ꞌɨj aꞌucɨ́j ɨ́ ihuáamuaꞌameꞌen mej mi meꞌuun tejáꞌuyesten, aꞌɨ́ɨ pu ajta u áꞌume. Capu ruseíirata u áꞌume, sino avíitzi puꞌu jɨ́n u áꞌume. Aꞌɨ́ɨ mú rahuauhuau ɨ́ Jesús aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan j+ Tɨ́ꞌɨj ayén tihuaꞌutáꞌixaa, aj puꞌi aꞌuun aꞌuteájturaa aꞌujna u Galilea. Jesús pu avíitzi jɨ́n aꞌuun aꞌujnéj uicSetáꞌaj seꞌuun aꞌujnén aꞌánna aꞌu mej tejéꞌeyeste. Caxɨ́ɨ nu aꞌuméꞌe naꞌame inee nej ni neꞌuun íjii tejaꞌuvéꞌemuaꞌariiveꞌen aꞌiné capu xɨ ayén tejaꞌuréꞌene tɨ ari huaxɨ́ꞌepɨꞌɨn. h!Capu hui aꞌatzu rɨꞌɨrí mej amuájchaꞌɨɨreꞌe ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua. Mɨ́ majta xaa ineetzi menéjchaꞌɨɨreꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej caí niyen aꞌij puaꞌa tihuáꞌaxajta mej miyen aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ. sg_Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capúu xɨ aꞌájna tejaꞌuréꞌene tɨ huaxɨ́ꞌepɨꞌɨn ineetzi jemi nej ni neꞌuun aꞌutanén. Aru múꞌejmi jemi, jaꞌanáj tɨ naꞌa pu ayén íꞌixɨꞌepɨꞌɨn. fMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ihuáamuaꞌameꞌen púꞌeeneꞌe, camu majta ráꞌantzaahua meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. &eETɨ́ puaꞌa hui jaꞌatɨ́ ayén raxɨ́ꞌeveꞌe mej mi mé jéjreꞌe miyen ráamuaꞌati, capu ayén avíitzi jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe. Aꞌiné ayée pej hui rɨcɨ peꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe, naa pu xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej piyen á jéjreꞌe huatáꞌaseijrata huáꞌa jemi, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua. ―Ayee mú tiraataꞌixaa. dMatɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa ɨ́ ihuáamuaꞌameꞌen ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj hui piyen huiirájraꞌani peyujna pej peꞌuun áꞌuraꞌani aꞌujna u Judea, mej mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej múꞌeetzi jamuan áꞌujujhuaꞌan miyen raaseíj aꞌij pej rɨcɨ peꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ hui huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe, ɨ́ mej jɨ́n aꞌij teꞌutaseíj. ;coPuꞌuri ajta vejliꞌitacaꞌa aꞌájna matɨ́ꞌɨj miyen tíꞌiyestehuaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej avéꞌujꞌɨnaamuaꞌasin, ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. 5b eTɨ́j naꞌa aꞌájnáꞌɨmua, aꞌúu pu aꞌuteájturaa ɨ́ Jesús aꞌujna u Galilea. Capu chéꞌe aꞌuun áꞌucheꞌecaneꞌe u Judea aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa ɨ́ mej aꞌuun éꞌechejcaꞌa, ayée mú raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej raajéꞌica. [a/GAꞌɨ́jna tɨ nuꞌu tiyaaruꞌu jetzen seijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ayén huatamuáꞌa ɨ́ Judás. Aꞌɨ́ɨ pu yaujraꞌan púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Simón tɨ ayén teꞌentímuꞌutaca tɨjɨ́n Iscariotes. Ajta aꞌɨ́ɨn Judás, huáꞌa jetze pu ajtémeꞌecantacaꞌa ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ avíitzi jɨ́n tiuꞌutátuiireꞌesin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Jesús.@`yFAj puꞌi Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―¿Ni qui necaí niyen amuaꞌantíhuaꞌu múꞌejmi mɨ sej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase? Aꞌiné nijta neꞌu. Mɨ́ ajta, seɨ́j tɨ múꞌejmi jetze ajtémeꞌecan, tiyaaruꞌu pu jetzen seijreꞌe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. :_mEAyee tu hui ráꞌatzaahuateꞌe, teajta tiyen ramuaꞌaree pej peꞌɨ́n púꞌeen i pej Dios jemi eꞌicaanej, tɨ Dios ajta muajaꞌutétuaasin ɨ́ rurɨꞌɨríintaꞌa. ^/DAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Simón, tɨ ajta iꞌi Pedro, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, ¿aꞌatajni máàj jemin téꞌujuꞌun? Múꞌeetzi puꞌu jemi seijreꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ tej jɨ́n ruuri táꞌaraꞌani, tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. M]CAj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase tɨjɨ́n: ―Ari múꞌeen, ¿ni seajta seri ajtácɨɨnicu ineetzi jemi? \BAꞌajnáꞌɨmua muꞌíi mú miyen titeecáujxɨeehuatacaꞌa mej mi caí chéꞌe jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen. "[=AAjta, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu ꞌeen jɨ́n tejámuaatáꞌixaa tɨ caí rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ ayén huataújtuiireꞌen ineetzi jemi tɨ puaꞌa caí Dios amuacaí caꞌaníjraꞌa raatáꞌan tɨ ayén huárɨni. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. _Z7@Mɨ́ seajta múꞌeen, muꞌiitɨ́ xu caí téꞌatzaahuateꞌe. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌiné tɨ́j naꞌa ꞌajmíꞌɨmua tɨ yú eꞌiréꞌene, aꞌɨ́ɨ pu rúꞌumuaꞌareerecaꞌa jaꞌatɨ́ tɨ pɨ́rɨcɨ tɨ caí ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa, ajta jaꞌatɨ́ tɨ púꞌeen tɨ Jesús jɨmeꞌe tiuꞌutátuiireꞌesin. 6Ye?Aꞌɨ́jna jetze ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu jetzen airáninei ɨ́ sej jɨ́n ruuri xáꞌaraꞌani. Mɨ́ ajta, capu aꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna tɨ jetzen airáninei ɨ́ sej ratéhuaꞌiraꞌa. Capu aꞌatzu xaa neꞌu. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ nej niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu caꞌaníjraꞌa naatáꞌa nej niyen tiuꞌutaxáj. Ajta, aꞌɨ́j pu jetze airáninei ɨ́ sej jɨ́n ruuri xáꞌaraꞌani. X9>Ari tɨ puaꞌa siyen naaseíj ineetzi, i nej teáataꞌa jetze airánneijte, nej ni aꞌuun aꞌujnén júteꞌɨmua aꞌu nej amuacaí áꞌucatii. dWA=Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu rúꞌumuaꞌareerecaꞌa mej miyen runiúusteꞌecaa. Aj puꞌi ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni aꞌij puaꞌa amuaatáꞌa nej niyen tejámuaatáꞌixaa? %VC<Matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́jna huánamuajriꞌi, ayée mú muꞌiitɨ́ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―Aꞌij pu puaꞌa taatáꞌa tɨ ayén tiꞌixa. Jéꞌecan pu hui muárɨꞌeri tej tiyen yaúꞌitɨee táꞌaraꞌani. ~Uu;Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ́ꞌɨj aꞌuun tihuáꞌamuaꞌatejcaꞌa aꞌu mej eꞌetiújseꞌɨrihuaꞌa aꞌujna u Capernaúm. Aꞌij mej tiuꞌumuáꞌaj aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe fTE:Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ cuaꞌira tɨ júteꞌe eꞌicaanej. Tahuáacɨxaꞌastemuaꞌacɨꞌɨ mú miyen ráacua meꞌɨ́jna ɨ́ maná. Majta huácuii. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ ayén racuaꞌaca aꞌɨ́jna ɨ́ cuaꞌira tɨ neetzi jetze airáninei, aꞌɨ́ɨ pu ruurican jɨ́n huateáturaasin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. S9’Aꞌɨ́ɨ pu ayanna nejaꞌutaꞌítecaꞌa ɨ́ niyáꞌupua tɨ iꞌirúuri. Neajta nu neꞌɨ́jna jetze aráncaꞌane nej ni ruuri náꞌaraꞌani ɨ́ niyáꞌupua jemi. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ́ tɨ ayén tíꞌicuaꞌa ineetzi jemi, aꞌɨ́ɨ pu ayén cheꞌatá naꞌa neetzi jetze araújcaꞌane tɨ ij aꞌɨ́ɨn ruuri áꞌaraꞌani ɨ́ Dios jemi. bR=8Aꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén ráacuaꞌani i nehuáꞌiraꞌa, ajta tɨ ayén raayéꞌen i nexuureꞌe, aꞌɨ́ɨ pu huateáturaasin ineetzi jemi. Neajta nu niyen cheꞌatá nenaꞌa huateáturaasin ɨ́ jemin. Q7’Ayej tiꞌayajna xaa neꞌu. Aꞌɨ́ɨ pu nehuáꞌiraꞌa, aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ cuaꞌira jetzen airáninei ɨ́ mej tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n ruuri muáꞌaraꞌani ɨ́ Dios jemi. Ajta aꞌíjna, aꞌii pu xaa neꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ jaj ɨ́ mej tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n iraayéꞌen mej mi caí chéꞌe ruxɨéemɨsteꞌe ɨ́ Dios jemi. +PO6Aꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén ráacuaꞌani i nehuáꞌiraꞌa, ajta ayén raayéꞌen i nexuureꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ayén ruurican jɨ́n huateáturaasin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Neajta nu niyen raꞌajjájsin aꞌájna xɨcájraꞌan tɨ jetzen nain jɨ́n teꞌentipuáꞌajte. -OS5Aj pu i Jesús, ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejámuaatáꞌixaateꞌesin. Tɨ́ puaꞌa secaí ráacuaꞌani i nehuáꞌiraꞌa, i nej neajta teáataꞌa jetze airánneijte, ajta tɨ puaꞌa secaí raayéꞌen i nexuureꞌe, caxu rusén jɨ́n ruuri xáꞌajuꞌun. {No4Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, caꞌanín mú jɨ́n autéjhuii mej tiꞌihuaúrixaateꞌen. Miyen tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ ayén nuꞌu ruhuáꞌiraꞌa taamín? M 3’Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ cuaꞌira tɨ júteꞌe eꞌicaanej, tɨ jetzen airáninei ɨ́ mej jɨ́n ruuri muáꞌaraꞌani. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén ráacuaꞌani aꞌɨ́jna ɨ́ cuaꞌira, aꞌɨ́ɨ pu ruurican jɨ́n huateáturaasin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ cuaꞌira, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ nej ratéhuaꞌiraꞌa, ɨ́ nej neajta ratámuaɨꞌɨvajta huáꞌa jetze meꞌecan matɨ́j menaꞌa mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua mej mi ruuri muáꞌaraꞌani tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. /LW2Mɨ́ ajta, yé pu seijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ cuaꞌira tɨ júteꞌe eꞌicaanej. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ráacuaꞌani aꞌɨ́jna, capu jaꞌanáj mɨꞌɨni. ’Aꞌamuahuáacɨxaꞌastemuaꞌacɨꞌɨ mú ráacua meꞌɨ́jna ɨ́ maná aꞌujna jáꞌahuaꞌa aꞌu tɨ caí éꞌetiꞌitɨjcaꞌa. Majta áꞌiyen mú huácuii. J0Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ cuaꞌira tɨ jetzen airáninei ɨ́ mej jɨ́n ruuri muáꞌaraꞌani tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. rI]/’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe tɨ jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén téꞌantzaahuateꞌen aꞌij nej tiꞌixa, aꞌɨ́ɨ pu ruurican jɨ́n huateáturaasin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. bH=.’Capu ayén huataújmuaꞌa tɨ jaꞌatɨ́ ari raaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ niyáꞌupua sino inee, i nej neꞌuun aꞌuvéꞌemej aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn éꞌeseijreꞌe, nee nu neri raaseíj ɨ́ niyáꞌupua. G3-’Ayee mú tiraꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan tɨjɨ́n: “Dios pu nuꞌu ayén tihuáꞌumuaꞌaten naíjmiꞌica.” Jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén ranamua ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌij tɨ tiꞌixa ɨ́ niyáꞌupua, ajta tɨ ayén ráaruuren aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌijxeꞌeveꞌe, aꞌɨ́ɨ pu veꞌeréꞌenejsin ineetzi jemi. 2F],Capu rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ ayén veꞌeréꞌenen ineetzi jemi tɨ puaꞌa caí Dios amuacaí caꞌaníjraꞌa raatáꞌan tɨ ij ayén huárɨni. Neajta nu niyen raꞌajjájsin huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej meri huácuii aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen nain jɨ́n teꞌentipuáꞌajte. jEM+Aj puꞌi Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Caxu hui siyen chéꞌe runiúusteꞌe. yDk*Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Ni caí aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Jesús tɨ ajta yaujraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ José? ¿Ni qui tecaí huáꞌamuajte ɨ́ táàtajraꞌan, ajta ɨ́ náànajraꞌan? Aꞌiné tijtá neꞌu. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ¿aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ aꞌɨ́ɨn ayén tíꞌixajta tɨ nuꞌu júteꞌe eꞌicaanej? C)Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej runiúusteꞌe rujɨ́ɨmuaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Jesús ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ cuaꞌira tɨ júteꞌe eꞌicaanej. B{(’Jee xaa neꞌu, ayée pu tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ niyáꞌupua tɨ ayén tiráacɨꞌɨti tɨ ruurican jɨ́n huateáturan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén tiráꞌamitɨejteꞌe jaꞌatɨ́ nej pɨ́rɨcɨ, ajta ayén tináꞌastijreꞌe ineetzi. Neajta inee, ayée nu raꞌajjájsin huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej meri huácuii aꞌájna xɨcájraꞌan tɨ jetzen nain jɨ́n teꞌentipuáꞌajte. Muaújniuuste aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan A-'Ajta, ayée pu tíꞌijxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna tɨ yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa tɨ caí seɨ́j áꞌuveti aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej veꞌeréꞌene ineetzi jemi sino nej ni naíjmiꞌica japua huániuuni aꞌájna xɨcájraꞌan tɨ jetzen nain jɨ́n teꞌentipuáꞌajte. r@]&’Canu neꞌɨ́jna jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej nej ni niyen huárɨni aꞌij nej neseɨ́j nenaꞌa tíꞌijxeꞌeveꞌe sino nej ni niyen huárɨni aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna tɨ yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. \?1%Matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ tɨ Dios naatátuiireꞌesin, aꞌɨ́ɨme mú veꞌeréꞌenejsin ineetzi jemi. Ajta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén neetzi jemi veꞌeréꞌenen, canu jaꞌanáj raaréꞌiti. >$’Neajta inee, ayée nu neri tejámuaatáꞌixaa sej seri neseij ineetzi. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu téꞌatzaahuateꞌe. o=W#Aj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jetzen éꞌemeꞌecan ɨ́ cuaꞌira ɨ́ mej jɨ́n huateújvaɨreꞌen mej mi ruuri muáꞌaraꞌani tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ neetzi jemi veꞌeréꞌenen, capu jaꞌanáj iꞌicuatá aꞌame. Ajta, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén naꞌaráꞌastijreꞌen ineetzi, capu ajta jaꞌanáj huataꞌíꞌimɨ, sino Dios pu rusén jɨ́n raatáꞌasin. 8<i"Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, patáꞌaj piyen taatáꞌan peꞌɨ́jna ɨ́ cuaꞌira tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame. <;q!’Aꞌiné nee nu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ cuaꞌira tɨ Dios jemi éꞌemeꞌecan, neetzi pu jemi ajta éꞌemeꞌecan. Nee nu júteꞌe eꞌicaanej nej ni huaꞌutáꞌan mej ruuri muáꞌaraꞌani tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe matɨ́j menaꞌa puaꞌamé yen huachéjme íiyen chaanaca japua. x:i Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe tɨ caí aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Moisés teecan tɨ ayén huaꞌutáꞌa aꞌɨ́ɨme áꞌamuayaꞌupuacɨꞌɨstemuaꞌa mej ráacuaꞌani ɨ́ cuaꞌira tɨ júteꞌe éꞌemeꞌecan. Capu xaa neꞌu, sino niyáꞌupua pu ayén amuaatáꞌasin sej si huateújvaɨreꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cuaꞌira tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n júteꞌe éꞌemeꞌecan. 49aTavaújsimuaꞌacɨꞌɨ mú miyen ráacua meꞌɨ́jna tɨ nuꞌu maná púꞌeen meꞌújna aꞌu tɨ caí éꞌetiꞌitɨjcaꞌa. Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu huaꞌutáꞌa mej meꞌɨ́jna huácuaꞌani ɨ́ cuaꞌira tɨ nuꞌu júteꞌe éꞌemeꞌecan.” }8sMatɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitájni jɨ́n piyen rɨcɨ tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe tej ti tiyen raaseíj, tej ti teꞌɨ́jna jɨ́n muáꞌantzaahuateꞌenɨ ɨAꞌiné pej pi piyen rɨcɨ? -7SJesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Ayee pu tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios sej siyen náꞌantzaahuateꞌen ineetzi tɨ Dios nejaꞌutaꞌítecaꞌa. C6Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitájni hui ruxeꞌeveꞌe tej tiyen teꞌɨ́jna jɨ́n huárɨni aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios? O5Caxu siyen senaꞌa tiuꞌumuárɨꞌen sej si seꞌɨ́jna huamuáꞌitɨn ɨ́ cuaꞌira tɨ aꞌuvaɨ́jtzi sino setáꞌaj siyen tiuꞌumuárɨꞌen sej si seꞌɨ́jna huamuáꞌitɨn ɨ́ sej jɨ́n huateújvaɨreꞌen tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Neajta inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airánneijte, nee nu neꞌɨ́jna amuaatáꞌasin aꞌiné aꞌɨ́ɨn Dios tɨ niyáꞌupua púꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n tinaaꞌíjca. 4Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Caxu seꞌɨ́jna jɨ́n nehuauhuau seꞌɨ́jna jɨ́n sej tiuꞌuséij aꞌij nej huarɨ́j ɨ́ sej jɨ́n aꞌij teꞌutaseíj sino ayée xu ꞌeen jɨ́n nehuauhuau seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ráacua seꞌɨ́jna ɨ́ pan, seajta sej temuaꞌa naa titéejuꞌuxai. :3mMatɨ́ꞌɨj ráateu meꞌújna u jetze pújmeꞌen aꞌalaguun jetze, aj mú mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Rabí, ¿aꞌanajni yé peráꞌa peyujna? F2Matɨ́ꞌɨj mi aꞌɨ́ɨme teɨte miyen ráamuaꞌareeriꞌi tɨ nuꞌu caí ajta aꞌuun áꞌucatii u Tiberias aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́jna jetze atéecɨjxɨ aꞌɨ́jna jetze ɨ́ baarcu tɨ tiꞌimuꞌíi. Seica mú atéecɨjxɨ seɨ́j jetze, majtáhuaꞌa ɨ́ seica, seɨ́j jetze mú mijta atéecɨ, mej mi meꞌuun aꞌatanén u Capernaúm, mej mi meꞌuun ráahuauni meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Jesús pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ pan ɨ́ mej jɨ́n ruuri muáꞌaraꞌani 1Matɨ́ꞌɨj mi seica meꞌuun újhuiixɨ ɨ́ baarcu aꞌájna vejliꞌi aꞌu mej tejáꞌucuaa ɨ́ teɨte tɨ́ꞌɨj Jesús rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios. Aꞌuu pu éꞌemeꞌecan ɨ́ baarcu, chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Tiberias. ,0QMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte ɨ́ mej aꞌuun u jetze pújmeꞌen eꞌetiújseɨj ɨ́ Jesús jemi, aꞌɨ́ɨ mú aꞌuun aꞌuteájturaa. Yee ruijmuaꞌa yee, ayée pu tihuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa tɨ seɨ́j naꞌa eꞌecáveꞌecaꞌa ɨ́ baarcu, ajta tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús caí aꞌɨ́jna jetze ateájraa huáꞌa jamuan ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, sino rujɨ́ɨmuaꞌa muꞌu antacɨ́j. {/oMatɨ́ꞌɨj mi miyen huateújcaꞌane mej mi miyen raꞌateájtuaani ɨ́ baarcu jetze. Camu aꞌachú aꞌateeviꞌi meꞌuun aꞌutanéj aꞌájna aꞌu mej aꞌujuꞌucaa. Aꞌɨ́ɨ mú nuꞌu rúuhuaumen meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús z.mAj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu aꞌɨ́ɨn púꞌeen. Caxu tíꞌitziɨɨneꞌe. \-1Matɨ́ꞌɨj aujúꞌucaa aꞌachú anxɨ́j, o arájsevi kilómetros, matɨ́ꞌɨj mi raaseíj tɨ eꞌevéꞌemeꞌecaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Jaj japua pu huaméꞌecaa. Jéꞌecan mú tiuꞌutátziɨn. ^,5Caꞌanín pu jɨ́n huáꞌeecacaꞌa. Ajta puꞌuri áꞌujruurejcaꞌa ɨ́ jaj. M+Aꞌuu mú baarcu jetze atéecɨ. Matɨ́ꞌɨj mi antacɨ́j u jetze pújmeꞌen u Capernaúm. Puꞌuri huaréꞌetɨcaꞌarijmeꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, capu méꞌe jáꞌahuaꞌacaꞌa. 7*gTɨ́ꞌɨj huaréꞌecɨéenajmeꞌeca, aꞌúu mú aꞌucáane aꞌutɨ́ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. })sAjta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu rúꞌumuaꞌareerecaꞌa ɨ́ ru tzajtaꞌa mej miyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare mej aꞌireꞌenejsin mej mi caꞌanéeri jɨ́n tiraaꞌíjcateꞌen tɨ aꞌɨ́ɨn teꞌenteárute ɨ́ rey jɨmeꞌe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén ajtáraa. Aꞌuu pu jɨrí japua aꞌujnéj ruseɨ́j. Jesús pu antamé japuan ɨ́ jaj tɨ veꞌée Z(-Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, matɨ́ꞌɨj miyen raaseíj meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ayén huarɨ́j, ayée mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, amɨ́ pu hui aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa, tɨ ayén yé nuꞌu uvéꞌenejsin íiyen chaanaca japua. 0'Y Matɨ́ꞌɨj mi raaréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌɨ. Ayee mú teꞌevéꞌejɨsteꞌaxɨ ɨ́ sicɨ́ri jetze aꞌɨ́jna ɨ́ pan tɨ avéꞌeturaa mej tiúꞌucuaa. & Matɨ́ꞌɨj ruxɨéehua tiúꞌucuaa, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj raaréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌɨn ɨ́ tɨ avéꞌeturaa. Chéꞌe caí tiꞌitɨ́j aꞌuváꞌɨtzɨꞌɨn. H%  Aj puꞌi Jesús raꞌancuréꞌeꞌɨꞌɨpɨ ɨ́ pan. Ajta rɨ́ꞌɨ tiraatateújtziꞌire ɨ́ Dios jemi. Ajta huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌucaíjmeꞌecaa aꞌachú tɨ seɨ́j raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa. Ayee pu cheꞌatá naꞌa huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌɨ ɨ́ huaꞌité. $ Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj huaꞌutaꞌaíjteꞌen ɨ́ teɨte mej aꞌujráꞌasixɨꞌɨn. Ayee pu ꞌeen jɨ́n ayén raataxájtacaꞌa aꞌiné jeíhua pu huáꞌɨxaataꞌacaꞌa aꞌujna. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca, aꞌúu mú aꞌuráaseajraa. Ayee mú aráꞌasijmeꞌe aꞌachú cumu anxɨ́j viꞌiraꞌa méyee majta méyee. p#YAj puꞌi seɨ́j tɨ jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ Andrés tɨ juutzeájraꞌan púꞌeen ɨ́ Simón, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Yé pu paꞌarɨꞌɨ huatéjvee. Anxɨ́vica pu hui pan tíchaꞌɨɨ, ajta huaꞌapuaca ɨ́ huaꞌité. Mɨ́ ajta, capu aꞌatzu cɨꞌɨpe mej mi naímiꞌi tiúꞌucuaꞌani. " x!iFelipe pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa tiyen tíꞌituaaveꞌe aꞌachú mej ramuáꞌitɨjca aráhuaica máxcɨraꞌi jɨmeꞌe, capu aꞌɨ́ɨ naꞌa cɨꞌɨpe tej ti pan huánanan tej ti naíjmiꞌica tiuꞌumín. : mPuꞌuri ramuaꞌareerecaꞌa ɨ́ Jesús aꞌij tɨ rɨni. Mɨ́ ajta, ayée pu ꞌeen jɨ́n raataꞌíhuaꞌuriꞌi ɨ́ Felipe tɨ ij ayén raaseíj aꞌij tɨ rɨni. 9Tɨꞌɨj jí Jesús ayén huanéereajraa. Tɨ́ꞌɨj i huaꞌuseíj mej eꞌevéꞌejuꞌucaꞌa ɨ́ teɨte. Aj puꞌi Jesús aꞌɨ́ɨn Felipe ayén tiuꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌuné teyéꞌenanan ɨ́ pan ɨ́ mej racuaꞌani aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte? MPuꞌuri vejliꞌitacaꞌa aꞌájna xɨcájraꞌan mej jetzen tíꞌiyestehuaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios huaꞌirájtuaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa. Aj puꞌi Jesús aꞌánna aꞌujnéj jɨrí japua. An pu aꞌutayéijxɨ, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. >uJéihua mú teɨte aꞌucɨ́j jamuan aꞌiné muꞌuri raaseíj meꞌɨ́jna tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe tɨ ayén tihuáꞌuhuaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌicaꞌa. P Aꞌatzu aꞌateeviꞌi, tɨꞌɨquí Jesús aꞌuun u jetze pújmeꞌen antáraa ɨ́ jaj japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Galilea. Ayee pu ajta téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Tiberias. :m/¿Aꞌiné sej si caí ráꞌatzaahuateꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiraꞌutéyuꞌuxacaꞌa? ¿Aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri sej siyen ráꞌantzaahuateꞌen aꞌij nej inee tejámuaatáꞌixaateꞌesin? Capu xaa neꞌu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.hI.’Tɨ́ puaꞌa siyen téꞌatzaahuateꞌe seꞌɨ́jna jemi ɨ́ Moisés, ayée xu seajta náꞌantzaahuateꞌencheꞌe ineetzi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ayén neetzi jɨmeꞌe raꞌutéyuꞌuxacaꞌa. -Caxu siyen múꞌeen tíꞌimuaꞌatze nej tejáꞌamuaxajtziꞌiran ɨ́ niyáꞌupua jemi. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ tejáꞌamuaxajtziꞌiran aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, ɨ́ sej siyen rachúꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn aꞌamua japua niuuni. .U,’¿Aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri sej tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n téꞌantzaahuateꞌen tɨ́ puaꞌa siyen rɨ́ꞌɨ tiuꞌutaúraꞌan rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa, seajta caí tíꞌiteseꞌe sej ráahuauni tɨ Dios rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌan? Capu xaa neꞌu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri. !+’Ayee nu ꞌeen jɨ́n aveꞌecáane niyáꞌupua jetze meꞌecan. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu naꞌancuréꞌeviꞌitɨ. Aru tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ runiúucajtzeꞌen jɨ́n mú aꞌuvéꞌemeꞌen, múꞌeen xu xaa raꞌancuréꞌeviꞌitɨ seꞌɨ́jna. 5*Mɨ́ seajta múꞌeen seɨcɨé xu tíꞌimuaꞌatze. Nee nu niyen ramuaꞌaree sej caí hui raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ Dios ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa. `9)’Capu ne jetze ruxeꞌeveꞌe tɨ puaꞌa tevi ayén rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌan. +O(’Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu áꞌujcaꞌane sej siyen naꞌaráꞌastijreꞌen ineetzi nej ni amuaatáꞌan sej si rusén jɨ́n ruuri xáꞌaraꞌani. 1'’Múꞌeen xu aujcaꞌaneecan jɨ́n tiúꞌujmuaꞌate seꞌɨ́jna jetze ɨ́ yuꞌuxari aꞌiné ayée pu tejamuáꞌamitɨejteꞌe sej seꞌɨ́jna jetze yaúꞌitɨee xáꞌajuꞌun aꞌij sej yeꞌí huárɨni sej si rusén jɨ́n ruuri xáꞌaraꞌani. Aꞌii pu hui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ yuꞌuxari tɨ jetzen téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa ineetzi jɨmeꞌe. +O&Caxu seajta raꞌancuréꞌasin aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌiné caxu naꞌaráꞌastijreꞌesin ineetzi, Dios tɨ nejaꞌutaꞌítecaꞌa. %%Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ niyáꞌupua tɨ ayén nejaꞌutaꞌítecaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta naatéxajtacaꞌa ineetzi jɨmeꞌe. Múꞌeen xu caí jaꞌanáj ráanamuajriꞌi tɨ tiuꞌuxájtacaꞌa. Caxu seajta jaꞌanáj rujɨ́ꞌɨ jɨ́n raaseíj aꞌij tɨ ꞌeen. $’Tiꞌitɨ́ pu jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe caí aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Aꞌɨ́jna tɨ Dios ayén jɨ́n tinaaꞌíjca nej ni niyen neꞌɨ́jna jɨ́n teꞌaráꞌasten ɨ́ nej neri niyen neꞌɨ́jna jɨ́n rɨcɨ, aꞌɨ́ɨ pu ajta tíꞌivaɨreꞌe sej si siyen ráamuaꞌaree tɨ ayén nejaꞌutaꞌítecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niyáꞌupua. 9k#Ayee pu aꞌatzu tiuꞌutévaɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ́j tatzari tɨ áꞌataa, tɨ ajta nain japua huatátzaveꞌejyeꞌi. Seajta múꞌeen, ayée xu aꞌatzu huataúraꞌa sej siyen huataújtemuaꞌaveꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej raꞌancuréꞌa aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiuꞌutaxájtacaꞌa. f9~}{zzx7vtspwoBnlkk iihgfedfcAbbQa__$^=\[5ZYRXHVJT4SOQyPONN LJIzH"FEXD"BIA??=<;:u9<7654310A..**e('q&q%$w#! ~)+j:; Y U onF9 d  Ayee mú tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni tzaa yeehui aꞌɨ́ɨn púꞌeen áꞌamuayauj? ¿Ni aꞌɨ́ɨn púꞌeen sej siyen tiꞌixa yee aracúuniꞌi pu huanúꞌihuacaꞌa? ¿Aꞌiné yeehui auj tíꞌirɨꞌɨri tɨ ari mé úunee? $cA Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌuun tíꞌaijta teyujtaꞌa, camu ráꞌantzaahua tɨ ayén aracúuniꞌi huanúꞌihuacaꞌa, tɨ ari huarúj tɨ i ari atanee íjii, icu. Matɨ́ꞌɨj mi miyen huaꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej mi u aꞌuvéꞌejuꞌun ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen. cb? Matɨ́ꞌɨj miyen majtáhuaꞌa tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Pajta múꞌee, ¿aꞌiné yeehui petíꞌimuaꞌatze jaꞌatɨ́ tɨ pɨ́rɨcɨ?, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu timuáahuaa pej pi atáneerecaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨ pu yeehui Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. a% Majta ɨ́ mej huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ fariseos, ayée mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Capu yeehui aꞌuun éꞌemeꞌecan ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna aꞌiné capu ayén ráꞌastijreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ xɨcaj tej jetzen taseꞌupi. Majta seica miyen tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné yeehui tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ́ ayén huárɨni tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe tɨ puaꞌa ayén nuꞌu teꞌuteáturaavecareꞌen ɨ́ Dios jemi? Aꞌɨ́j pu jɨ́n, seica mú seɨcɨé tíꞌixajtacaꞌa. Majta ɨ́ seica, seɨcɨé mú majta tíꞌixajtacaꞌa. Camu naímiꞌi ruxɨ́ꞌej menaꞌa miyen tíꞌixajtacaꞌa. ``9 Aꞌɨ́j mú jɨ́n, aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos majta miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn teꞌatáneerecaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨ pu yeehui naꞌarápɨtijriꞌi yé nejɨ́ꞌɨ jetze. Neajta niyen aránjaꞌusixɨ. Ajta íjii, nee nu yeehui neri mé úunee. 2_] Ajta, ayée pu aꞌájna pɨ́tíꞌirɨjcaa aꞌájna xɨcájraꞌan jetze mej jetzen ruseꞌupi tɨ́ꞌɨj Jesús ayén raateáruꞌune ɨ́ xarij, ajta tiráahuaa. r^] Matɨ́ꞌɨj mi yaꞌuvíꞌitɨ́ meꞌɨ́jna tɨ aracúuniꞌi aꞌɨ́mej jemi ɨ́ fariseos. S] Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌuné aꞌij ꞌéꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ? Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Canu yeehui méꞌe yéꞌemuaꞌaree. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú chueereꞌe, majta camu aꞌij tirájteuve aꞌij mej rɨcɨ \y Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́jna yeehui ɨ́ mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n: Jesús, aꞌɨ́ɨ pu xarij huateáruꞌune, tɨꞌɨquí yeehui naꞌarápɨtijriꞌi yé nejɨ́ꞌɨ jetze. Aj puꞌi ayén tinaataꞌaíj nej nuꞌu neꞌuun u áꞌumeꞌen neꞌújna Siloé, aꞌu tɨ jéꞌejmuaa nej nuꞌu ni aránjaꞌusixɨꞌɨn. Netɨ́ꞌɨj yeehui ni u áꞌume, neajta aránjaꞌusixɨ. Aj nu ni niyen mé úuneerecaꞌa. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. y[k Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné yeꞌí peteꞌatáneerecaꞌa? 2Z] Seica mú miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen. Majta seica miyen tɨjɨ́n: ―Capu yee aꞌɨ́ɨn púꞌeen, sino ayée puꞌu naꞌa seijreꞌe tɨ́j aꞌɨ́jna. Ajta aꞌɨ́ɨn, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Nee nu yeehui neꞌɨ́n púꞌeen. Y- Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej á vejliꞌi aꞌuchéejmeꞌecaa aꞌu tɨ éꞌechejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, majta aꞌɨ́ɨme, ɨ́ mej mejmíꞌi miyen raseíjracaꞌa tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn auj limojna huaucaꞌa, ayée mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Ni caí yeehui aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ ayén aꞌuun aꞌutacái áꞌayeꞌi tɨ ij limojna huaꞌutáhuavii ɨ́ teɨte? X Ajta ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aricu yeehui, u páꞌumeꞌen peꞌújna aꞌu tɨ jéꞌejmuaa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Siloé. (Ayee pu huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨjɨ́n: tɨ huataꞌítiꞌihuacaꞌa.) Aj puꞌi u áꞌume aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, ajta acáujɨstaꞌante. Tɨꞌɨj jí mú aꞌuvéꞌemej. Puꞌuri ayén atáneericaꞌa. {Wo Tɨ́ꞌɨj ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj puꞌi, aꞌɨ́ɨn á chuaataꞌa eꞌerájtzitzee. Ajta, ruꞌíjcɨꞌe jɨ́n rajrúꞌune ɨ́ xarij. Aj pu i raꞌarápɨtijriꞌi á jɨꞌɨseáaraꞌan jetze aꞌɨ́jna tɨ arácun. LV Ijii, netɨ́ꞌɨj nauj niyen huaca íiyen chaanaca japua, ayée nu tíꞌivaɨreꞌe huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte tɨ́j tatzari tɨ jɨ́n huáꞌa japua huáneeriꞌi mej mi miyen tiꞌitɨ́j huaseíj matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej yen japuan huachéjme ɨ́ chaanaca japua. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. bU= Ayee pu ruxeꞌeveꞌe tɨ́ꞌɨj auj tújcaꞌari tzajtaꞌa pɨ́tíꞌirɨcɨ tej tiyen teꞌɨ́jna jetze tiuꞌumuárɨꞌen Dios tɨ jɨ́n ayén yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. Puꞌuri yeehui aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin tɨ huatétɨcaꞌari. Capu chéꞌe rɨꞌɨríista aꞌame aꞌájna tɨ jaꞌatɨ́ ayén tiuꞌumuárɨꞌen. vTe Aj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capu yeehui jaꞌatɨ́ auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Capu amɨ́jna jaꞌatɨ́ ayén auteájturaa, camu majta ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen. Ayee pu yeehui tiráaruu tɨ ij ayén huataseíjreꞌen ɨ́ jemin aꞌij tɨ Dios tiraayɨ́ꞌɨtɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan. AS{ Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ayée mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Maeestru, ¿aꞌatani yeehui ayén auteájturaa ɨ́ Dios jemi tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén teꞌaracúuniꞌi huanúꞌihua? ¿Ni qui aꞌɨ́ɨn auteájturaa caꞌɨ́n ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen? yR m Tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌataméꞌecaa, Jesús pu jaꞌatɨ́ huaseíj tɨ aracúuniꞌi pu huanúꞌihuacaꞌa. jQM;Jɨ́meꞌen muꞌu miyen tiráanamuajriꞌi, aj mú mi tetej titúꞌutu ɨ́ mej jɨ́n raateátuꞌasixɨꞌɨn. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús huateúꞌavaatacaꞌa. Aj puꞌi aꞌuun huirájraa aꞌujna teyujtaꞌa.ZP-:Ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Ayee nu tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Tɨ́ꞌɨj caí xɨ Abraham huaseíjre, nee nu neri seijreꞌecaꞌa. .OU9Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ayée mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni tzaa yeehui piyen raaseíj peꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan? Capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri, aꞌiné capej xɨ piyen huaꞌapuate japuan tamuáamuataꞌa nineꞌiraꞌa rájchaꞌɨɨ. QN8Ajta yeehui aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham tɨ áꞌamuayaꞌupua púꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu huataújtemuaꞌave aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tiráꞌamitɨejteꞌecaꞌa tɨ ayén raaseíj jaꞌanáj xɨcájraꞌan nej jetzen nain jɨ́n antínmuaꞌareere. Aꞌɨ́ɨ pu xaa raaseíj, ajta aꞌɨ́jna jɨ́n huataújtemuaꞌave. :Mm7Seajta múꞌeen, caxu yeehui ramuaꞌate. Mɨ́ neajta inee, nee nu xaa ramuaꞌate. Tɨ́ puaꞌa niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe yee canu ramuaꞌate, ayée nu tíꞌihuaꞌitaca setɨ́j múꞌeen. Mɨ́ neajta inee, nee nu xaa ramuaꞌate, neajta niyen ráꞌastijreꞌe aꞌij tɨ tíꞌixaxaꞌa. ]L36Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capu yeehui tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe tɨ puaꞌa niyen neseɨ́j téꞌantzaahuateꞌe. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ ayén rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌaca ɨ́ niyáꞌupua, aꞌɨ́jna ɨ́ sej jɨ́meꞌen siyen tiꞌixa yee aꞌɨ́ɨ pu aꞌamua Dios púꞌeen. yKk5’¿Ni tzaa yeehui piyen jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee caí ɨ́ tiꞌitɨ́j tɨ jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa ɨ́ tayáꞌupua ɨ́ Abraham? Aꞌɨ́ɨ pu yeehui xaa huamɨ́ꞌɨ. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa, aꞌɨ́ɨ mú majta huácuii. Ari múꞌee, ¿aꞌiné petíꞌixa aꞌatani pej pɨ́rɨcɨ? J{4Jɨ́meꞌen muꞌu miyen ráanamuajriꞌi, aj mú mi miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Tuꞌuri yeehui ramuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna tɨ tiyaaruꞌu pu múꞌeetzi tzajtaꞌa seijreꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu yeehui Abraham huamɨ́ꞌɨ, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. Mɨ́ pajta múꞌee, ayée pepuꞌu yeehui tiꞌixa tɨ ayén nuꞌu, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tiráꞌastijreꞌe aꞌij pej tiꞌixa, tɨ nuꞌu caí jaꞌanáj mɨꞌɨni. TI!3Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tiráꞌastijreꞌe aꞌij nej tíꞌixaxaꞌa, capu yeehui jaꞌanáj racɨꞌɨti tɨ huámɨꞌɨni. H2Mɨ́ neajta inee, canu yeehui neseɨ́j nenaꞌa niyen rahuauhuau tɨ jaꞌatɨ́ rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌan, sino seɨ́j puꞌu xaa ayén rahuauhuau. Aꞌii pu yeehui aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen. bG=1Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capu tiyaaruꞌu neetzi tzajtaꞌa seijreꞌe sino nee nu rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca ɨ́ niyáꞌupua. Seajta múꞌeen, ayée xu méjcaꞌi tinúutache ineetzi. |Fq0Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, ayée mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni yeehui caí ayén tiꞌayajna aꞌij tej tiꞌixa pej piyen Samaria éꞌemeꞌecan, ajta tiyaaruꞌu pu múꞌeetzi tzajtaꞌa seijreꞌe? \E1/Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Aꞌɨ́jna tɨ Dios jetze ajtémeꞌecan ayén ráꞌastijreꞌe aꞌij tɨ tiꞌixa ɨ́ Dios. Seajta múꞌeen, ayée xu ꞌeen jɨ́n caí siyen ráꞌastijreꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej caí Dios jetze ajtémeꞌecan. Cɨríistuꞌu pu amuacaí huataseíjre caí aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan D.¿Ni seɨ́j múꞌejmi jetze tɨ ajtémeꞌecan ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n náꞌaxɨjteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi? Aꞌiné capu rɨꞌɨrí sej siyen huárɨni, ayée pu huataújmuaꞌa nej niyen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Tɨ́ puaꞌa ayén, ¿aꞌiné yeehui ꞌeen jɨmeꞌe secaí náꞌatzaahuateꞌe? C-’Mɨ́ neajta inee, ayée nu tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌixaxaꞌa. Aꞌɨ́j xu jɨ́n, caxu yeehui náꞌatzaahuateꞌe. B%,Múꞌeen xu yeehui seꞌɨ́jna jetze ajtémeꞌecan ɨ́ tiyaaruꞌu. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ áꞌamuayaꞌupua. Seajta múꞌeen, ayée xuꞌu senaꞌa seꞌɨ́jna jɨ́n siyen ráꞌastijreꞌe aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ áꞌamuayaꞌupua. Tɨ́j naꞌa tɨ huataseíjre ɨ́ teáataꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene, aꞌɨ́ɨ pu yeehui tíꞌitecuiꞌica. Capu jaꞌanáj tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu yeehui nain jɨ́n tíꞌihuaꞌitaca. Tɨ́j naꞌa tɨ ayén tíꞌihuaꞌi, aꞌɨ́ɨ pu jetzen airáninei ɨ́ tzajtaꞌan aꞌɨ́jna tɨ huaꞌitzi púꞌeen. Ayej xaa neꞌu, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ tíꞌihuaꞌitaca. Ajta tɨ́j naꞌa tɨ huaꞌitzi púꞌeen, aꞌɨ́j pu jetzen airáninei. OA+’¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n secaí nejaúꞌitɨe aꞌij nej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe? Caxu xaa neꞌu yaúꞌitɨe aꞌiné secaí ahuaújcaꞌane sej raꞌancuréꞌan aꞌij nej tiꞌixa. U@#*Aj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa yeehui aꞌɨ́ɨn Dios áꞌamuayaꞌupua púꞌeeneꞌen, múꞌeen xu nexɨ́ꞌeveꞌe xáꞌajuꞌun aꞌiné aꞌúu nu aꞌuvéꞌemej ɨ́ jemin. Canu yeehui neseɨ́j nenaꞌa niyen aꞌuvéꞌemej sino aꞌɨ́ɨ pu yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. s?_)Ayee xu siyen aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ aꞌij tɨ ajta rɨcɨ ɨ́ áꞌamuayaꞌupua. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Catu yeehui huanúꞌihuacaꞌa huáꞌa jetze ɨ́ mej ruseɨ́jtajmee patɨ́j múꞌee. Seɨ́j puꞌu yeehui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tej rájyaꞌupua. Aꞌɨ́ɨ pu yeehui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Dios. _>7(Ayee pu i éeneꞌe, xuꞌuri siyen tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare sej naajéꞌica. Neajta inee, nee nu neꞌɨ́n púꞌeen seɨ́j tɨ ayén tejámuaatáꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ ayén tiꞌayajna, ɨ́ nej neajta niyen ráanamuajriꞌi neꞌɨ́jna jemi ɨ́ Dios. Capu yeehui ayén tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. =9'Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Teen tu yeehui rájyaꞌupuacaꞌa teꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. Aj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa yeehui siyen yaújmuaꞌameꞌen púꞌeeneꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan, ayée xu cheꞌatá senaꞌa rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn ajta rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa. <y&Ayee nu neꞌɨ́jna jɨ́n tejáꞌamuaꞌixaateꞌe aꞌij nej yeehui neri neꞌuun tejáꞌuseij ɨ́ niyáꞌupua jemi. Seajta múꞌeen, ayée xu cheꞌatá senaꞌa tíꞌijrɨꞌɨre aꞌij sej seajta tiráanamuajriꞌi ɨ́ ruyáꞌupua. ;!%Nee nu hui niyen ramuaꞌaree sej seꞌɨ́jna jetze airáane seꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. Mɨ́ seajta múꞌeen, xuꞌuri siyen áꞌujcaꞌane sej siyen naajéꞌica seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej caí chéꞌe ranamuajracu aꞌij nej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. : $’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa niyen huárɨni inee, i nej neajta yaujraꞌan púꞌeen, nej ni amuaꞌirájtuaani sej si ruxɨéehua áꞌujujhuaꞌaneꞌen, ayée xu xaa neꞌu ruxɨéehua áꞌujujhuaꞌaneꞌe xáꞌajuꞌun, tzɨ́teꞌe. Q9#Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ caꞌanéeri jɨ́n tejéꞌemuarɨꞌe aꞌu mej éꞌeche ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe, aꞌɨ́ɨ pu caí aꞌuun rusén jɨ́n huateáturaasin aꞌujna. Majta aꞌɨ́ɨn tɨ yaujraꞌan púꞌeen, aꞌúu pu yeehui huateáturaasin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. 58c"Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu yeehui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe tɨ jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén teꞌuteáturaaveꞌen ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨ pu caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe aꞌɨ́jna jemi tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. T7!!Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Teen tu yeehui Abraham teecan jetze airáane. Catu yeehui jaꞌanáj seica jemi caꞌanéeri jɨ́n tiuꞌutévaɨ. Aꞌɨ́j pu yeehui jɨ́n, ¿aꞌiné auj tíꞌirɨꞌɨri pej piyen tíꞌitaꞌixaateꞌe tej nuꞌu taxɨéehua áꞌujujhuaꞌaneꞌe táꞌaraꞌani? .6U Múꞌeen xu seajta yeehui ramuaꞌaréeren seꞌɨ́jna tɨ nain jɨ́n ayén tiꞌayajna. Aꞌɨ́j xu jɨ́n ruxɨéehua áꞌujujhuaꞌaneꞌen xáꞌajuꞌun. \51Aj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej majta ráꞌantzaahua tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa hui siyen teꞌutáviicuaꞌi sej si siyen tiraꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij nej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aj xu xaa siyen titéꞌujujhuaꞌaneꞌe xáꞌajuꞌun ineetzi jamuan. !4;Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, tɨ́ꞌɨj Jesús auj ayén tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa, muꞌiitɨ́ mú miyen ráꞌantzaahua. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ravaɨreꞌe aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen m3SAꞌɨ́jna tɨ hui yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu neetzi jemi seijreꞌe. Capu ayén ruséntacan naatéjtuaa aꞌiné ayée nu yeehui tɨ́ꞌɨj pɨ́naꞌa niyen tíꞌijrɨꞌɨre aꞌij tɨ tiraꞌaráanajche. "2=Aꞌɨ́j pu jɨ́n, Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setɨ́ꞌɨj yeehui aj nejaꞌutavén ineetzi i nej teáataꞌa jetze airámeꞌecan, aj xu si ramuaꞌaréeren jaꞌatɨ́ nej púꞌeen, seajta xu ramuaꞌaréeren nej caí neseɨ́j nenaꞌa aꞌij tirájteu aꞌij nej tejámuaatáꞌixaa sino ayée nu cheꞌatá nenaꞌa tíꞌixaxaꞌa aꞌij tɨ niyáꞌupua ayén tinaamuáꞌate. *1MMajta aꞌɨ́ɨme, camu yaúꞌitɨee muáꞌaraa aꞌij tɨ tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa, tɨ ayén jɨ́meꞌen raxa tɨ yaꞌupuáaraꞌan púꞌeen. U0#Jéihua nu neri tíꞌixajtamɨꞌɨ múꞌejmi jɨmeꞌe, neajta niyen neꞌɨ́jna jɨ́n amuaꞌuxɨ́jteꞌen. Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn tɨ yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌixaxaꞌa. Neajta nu hui niyen tihuáꞌixaateꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen japuan seijreꞌe íiyen ɨ́ chaanaca japua aꞌij nej niyen tiráanamuajriꞌi neꞌɨ́jna jemi tɨ yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. 2/]Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani yeehui pej púꞌeen? Ajta Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ nej niyen jɨ́meꞌen tejáꞌamuaꞌixaateꞌecaa tɨ́j naꞌa jéjcua ɨmuá tɨ yú eꞌiréꞌene. n.UAyee nu hui niyen amuaatáꞌixaa tɨ puaꞌa caí ayén Dios tejámuaatáꞌuuniꞌira, múꞌeen xu cuiꞌini seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Tɨ́ puaꞌa yeehui secaí siyen téꞌantzaahuateꞌen nej neꞌɨ́n pɨ́rɨcɨ aꞌij nej tiꞌixa, múꞌeen xu xaa cuiꞌini seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej auteájturaa ɨ́ Dios jemi. T-!Aúcheꞌe pu ayén tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa tɨjɨ́n: ―Múꞌeen xu hui yúucɨ pújmeꞌen éꞌemeꞌecan. Neajta inee, júteꞌe nu éꞌemeꞌecan. Múꞌeen xu yeehui huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua. Neajta inee, canu niyen huáꞌa jetze ajtémeꞌecan. T,!Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiꞌitiúrihuaꞌuriꞌi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijta teyujtaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné yeehui huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ nuꞌu caí rɨꞌɨrí tej teꞌuun aꞌujnén aꞌu tɨ nuꞌu aꞌujnéjsin? ¿Ni qui ayén huataújmuaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn huaújjeꞌica? Z+-Ajtahuaꞌa pu Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu yeehui neꞌuun aꞌujnéjsin, seajta múꞌeen xu nehuauni ineetzi. Ajta, caí Dios tejámuaatáꞌuuniꞌira. Múꞌeen xu cuiꞌini seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Capu rɨꞌɨrí sej seꞌuun aꞌujnén aꞌu nej aꞌujnéjsin inee. 9*kAyee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ́ꞌɨj auj tihuáꞌamuaꞌatejcaꞌa aꞌujna teyujtaꞌa, aꞌájna vejliꞌi aꞌu mej yéꞌeseꞌɨri ɨ́ tumin. Mɨ́ majta ɨ́ teɨte, capu jaꞌatɨ́ ayén tiraatéeviꞌi aꞌiné capúu xɨ aꞌájna tejaꞌuréꞌene aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze tɨ jetzen Jesús huámɨꞌɨni. “Aꞌu nej aꞌumé, capu rɨꞌɨrí sej seꞌuun áꞌujuꞌun” r)]Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌuné yeehui aꞌij ꞌeen tɨ ayáꞌupua púꞌeen? Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Caxu yeehui nemuaꞌate jaꞌatɨ́ nej púꞌeen. Caxu seajta ramuaꞌate ɨ́ niyáꞌupua. Tɨ́ puaꞌa siyen nemuaꞌajcaa, ayée xu yeehui seajta tíꞌijmuaꞌate ɨ́ niyáꞌupua. i(KNee nu yeehui neꞌɨ́n púꞌeen seɨ́j ɨ́ nej niyen tíꞌinxajta neseɨ́j. Ajta yeehui ɨ́ seɨ́j tɨ ayén tineteáxajta, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niyáꞌupua tɨ íiyen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. b'=’Ayee pu yeehui téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌɨ́jna jetze ɨ́ niuucari ɨ́ sej jɨ́n tíꞌaijta tɨ ayén nuꞌu tíꞌivaɨreꞌe tɨ puaꞌa mehuáꞌapua miyen tiꞌitɨ́j jɨ́n tiꞌiteújxajtajmeꞌen. y&kAru, tɨ puaꞌa hui niyen jaꞌatɨ́ áꞌaxɨjteꞌe, aúcheꞌe pu ayén tiraavíjteꞌe nej niyen rɨcɨ aꞌiné canu neseɨ́j niyen aꞌij tirájteu, sino aꞌɨ́ɨ pu ayén naatáꞌa aꞌɨ́jna tɨ yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. %-Ayee xu siyen senaꞌa huáꞌaxɨjteꞌe aꞌij sej rujɨ́ɨmuaꞌa tirájteuve. Mɨ́ neajta inee, canu jaꞌatɨ́ íjii áꞌaxɨjteꞌen. R$Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa niyen neseɨ́j tíꞌinxajta, aúcheꞌe pu yeehui tíꞌivaɨreꞌe nej niyen tíꞌinxajta neseɨ́j aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen ramuaꞌaree aꞌu nej aꞌarájraa, neajta niyen cheꞌatá nenaꞌa ramuaꞌaree aꞌuj nej aꞌumé. Mɨ́ seajta múꞌeen, capu yeehui aꞌij tejamuáꞌamitɨejteꞌe, aꞌu nej aꞌarájraa, naꞌari aꞌu nej aꞌumé. a#; Matɨ́ꞌɨj mi aꞌɨ́ɨme fariseos miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌee pej piyen aseɨ́j titéꞌaxajta. Aꞌɨ́j pu yeehui jɨ́n caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe aꞌij pej titéꞌaxajta aseɨ́j. " Tɨ́ꞌɨj ajtahuaꞌa ayén tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte ɨ́ Jesús, ayej tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Nee nu yeehui neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ tatzari tɨ jɨ́n huáneeriꞌi huáꞌa japua naíjmiꞌica ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua. Aꞌatɨ́ tɨ naꞌa hui tɨ nee jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen, capu jaꞌanáj ayén tɨ́caꞌamisteꞌe áꞌucheꞌecaneꞌe aꞌame, sino ayée nu yeehui raateájtuaani ɨ́ jemin neꞌɨ́jna ɨ́ tatzari ɨ́ tɨ jɨ́n ruuri áꞌaraꞌani. z!m Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, capu yeehui jaꞌatɨ́ ayén neetzi jetze tiꞌitɨ́j jɨ́n tíꞌijpuaꞌajteꞌe. Jesús pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Canu neajta inee tiꞌitɨ́j jɨ́n múꞌeetzi jetze teꞌujpuáꞌajteꞌesin. Patáꞌaj áꞌuraꞌani. Capej hui chéꞌe piyen peꞌɨ́jna jɨ́n teꞌutéꞌɨtzeaaraꞌan. ―Ayee pu tiraataꞌixaa. Jesús pu huaꞌatátzaviꞌi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua   Aj puꞌi Jesús huatéechaxɨ. Aj puꞌi ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―ꞌƗ́itaꞌa, ¿aꞌuné hui aꞌij méꞌeen aꞌɨ́ɨme? ¿Ni caí méꞌe jaꞌatɨ́ tɨ ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n múꞌeetzi jetze tíꞌijpuaꞌajteꞌe?  Majta aꞌɨ́ɨme, jɨ́meꞌen muꞌu miyen ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun tíhuii, seɨj majta seɨj, amuacaícan aꞌɨ́jna tɨ jaítzeꞌe vástaꞌa. Tɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨ naꞌa ɨ́ Jesús aꞌuun aꞌuteájturaa jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ aꞌuun jáꞌitaꞌa aꞌutéveecaꞌa. W'Ajtahuaꞌa pu aicaújtutzi. Ajta raꞌuyúꞌuxacaꞌa á chuaataꞌa. {oMaúcheꞌe mú tíꞌiraꞌihuaꞌuracaꞌa. Aj puꞌi Jesús ayén huatéechaxɨ. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa hui seɨ́j múꞌeen jaꞌanáj caí aꞌɨ́jna jɨ́n ayén autéꞌɨtze ɨ́ áꞌamuamuaꞌatziiraꞌa jɨmeꞌe, chéꞌe aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ amuacaí raatatúꞌa ɨ́ tetej jɨmeꞌe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. Ayee mú meꞌɨ́jna jɨ́n tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n raꞌantimuáꞌitɨn aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiꞌitɨ́j jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin. Ayee mú rahuaucaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n tiraaxájtziꞌi. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu aicaújtutzi. Aj puꞌi aꞌutéjche tɨ ruxɨté jɨ́n raꞌuyúꞌuxa á chuaataꞌa. c?Ajta aꞌɨ́ɨn Moisés, ayée pu yeehui titaataꞌaíj aꞌɨ́jna jetze ɨ́ niuucari tɨ raateájtuaa tɨ ayén ruxeꞌeveꞌe tej nuꞌu tetej jɨ́n raajéꞌica. Ari múꞌee, ¿aꞌiné yeehui pajta tiꞌixa? NMatɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Maeestru, ayée mú yeehui tiraatéeviꞌi amɨ́jna mɨ ꞌɨ́itaꞌa tɨ́ꞌɨj auj xanaꞌacɨraꞌateꞌecaꞌa. "=Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jetzen tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, aꞌɨ́ɨ mú seɨ́j eꞌeráaviꞌitɨ ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Ayee mú tiraatéeviꞌi tɨ́ꞌɨj auj ayén rɨjcaa ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ruxánaꞌacɨraꞌateꞌecaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi raataꞌaíj tɨ aꞌuun jáꞌitaꞌa aꞌutéchaxɨn mej mi raaseíj ɨ́ teɨte. 1[Tapuáꞌarijmeꞌeca pu aꞌuun aꞌujnéj teyujtaꞌa. Majta mú jeíhua teɨte ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ jemin. Aj puꞌi aꞌujyeíjxɨ tɨ i tihuáꞌumuaꞌaten. z oAjta Jesús pu aꞌuun áꞌume jɨrí tɨ aꞌutacáꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Aceituunajemi. pY5Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́jxɨ aꞌu tɨ seɨ́j éꞌeche.!;4Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni hui múꞌee pe pajta peꞌuun éꞌemeꞌecan u Galilea? Aúuhuauchi ɨ́ yuꞌuxari jetze pej pi piyen ráamuaꞌaree tɨ caí jaꞌatɨ́ aꞌuun éꞌemeꞌecan u Galilea tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. zm3―Capu ayén tiraavíjteꞌe tej tiyen raꞌuxɨ́jteꞌen tɨ́ꞌij puaíjtzi ráacɨꞌɨti. Ayee pu téꞌaxa ɨ́ yuꞌuxari jetze ɨ́ tej jɨ́n tíꞌaijta tɨ ayén nuꞌu ruxeꞌeveꞌe tej nuꞌu tiraaꞌíhuaꞌu amuacaícan jɨ́n teꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tej ti ráamuaꞌaree aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j jɨ́n rɨcɨ. ¿Ni caí ayén tiꞌayajna? P2Ajta aꞌɨ́ɨn Nicodemo, aꞌɨ́jna tɨ ari ɨ́ Jesús jemi aꞌatánejcaꞌa, tɨ́j ajta seɨ́j púꞌeeneꞌe tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecan, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: +O1Majta ɨ́ teɨte ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa, camu aꞌatzu yaúꞌitɨe aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌɨ́jna jetze ɨ́ niuucari Moisés teecan tɨ raateájtuaa. Dios pu ari huaꞌuxɨ́jte amɨ́ɨme. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos. "=0¿Ni caí seɨ́j tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe ari ráꞌantzaahua aꞌɨ́jna, naꞌari seɨ́j tɨ téjmi jetze ajtémeꞌecan i tej fariseos púꞌeen? ~u/Ayee mú tiuꞌutaniú aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos tɨjɨ́n: ―¿Ni ajta ari ayén amuáacuanamua múꞌejmi? 7g.Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌichaꞌɨɨve, ayée mú tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capu hui jaꞌatɨ́ ayén tíꞌixaxaꞌa tɨ́j amɨ́n tíꞌixaxaꞌa. <q-Matɨ́ꞌɨj mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌichaꞌɨɨ u teyujtaꞌa, aꞌúu mú aꞌuréꞌene huáꞌa jemi ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijta u teyujtaꞌa, majta ɨ́ fariseos jemi. Matɨ́ꞌɨj miyen tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n secaí yeꞌeráaviꞌitɨ? f E,Seica mú miyen raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej miyen raatéeviꞌi. Mɨ́ ajta, capu jaꞌatɨ́ ahuaújcaꞌane tɨ rajvíꞌi. Camu nuꞌu ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa ɨ́ Jesús aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej títetatéꞌecaꞌa / W+Aꞌɨ́j mú jɨ́n jáꞌitaꞌa aꞌutacɨ́j ɨ́ teɨte meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Jesús. Seica mú seɨcɨé tíꞌixajtacaꞌa. Majta seica seɨcɨé. d A*¿Ni caí ayén téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu ayén airaújneijteꞌesin aꞌɨ́jna jetze ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen ɨ́ David teecan? Ajta nuꞌu tɨ aꞌuun éꞌemeꞌecanta aꞌame aꞌujna u Belén, aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn David teecan eꞌechéjmeꞌe. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. 0 Y)Majta seica mú miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Aꞌii pu hui aꞌíin iꞌi pɨ́rɨcɨ tɨ iꞌi Cɨríistuꞌu. Majta seica miyen tiújꞌihuaꞌuracaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné hui tíꞌirɨꞌɨri tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu ayén aꞌuun éꞌemeꞌecanta u Galilea? 1 [(Jɨ́meꞌen muꞌu miyen ráanamuajriꞌi tɨ ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj mú mi miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa seica ɨ́ teɨte tɨjɨ́n: ―Ayej hui xaa neꞌu tiꞌayajna tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ ayén tíꞌixaxaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan, ɨ́ tej tiyen rachúꞌeveꞌe.  'Aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨjɨ́n “jaj”, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n: ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, ɨ́ tɨ Dios raateájtuaaniicheꞌe huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej ráꞌantzaahua. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús aꞌiné capu xɨ éꞌe jáꞌahuaꞌacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús caí xɨ aꞌujnéj u júteꞌe tɨ ij Dios ayén án yeꞌecájrati ɨ́ ɨpuari japua. Capu xɨ huáꞌamitɨejteꞌecaꞌa ɨ́ teɨte jaꞌatɨ́ tɨ pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús 6e&Ayee pu cheꞌatá naꞌa raruuren aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén naꞌaráꞌastijreꞌesin ineetzi aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́j pu jetzen airáninei ɨ́ tzajtaꞌan temuaꞌa naa aꞌɨ́jna ɨ́ jaj tɨ jetzen araújcaꞌanen aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n ruuri aꞌame. Ayej seíireꞌe aꞌame tɨ́j jetzen airáamɨꞌɨye ɨ́ jaj.” ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. 6e%Tɨ́ꞌɨj ari teꞌentipuáꞌarijmeꞌeca ɨ́ mej tíꞌiyeste, aꞌájna xɨcájraꞌan tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌecaꞌa ɨ́ mej meꞌɨ́jna jetze tíꞌiyestehuaꞌa, aj puꞌi Jesús ayén huatéechaxɨ huáꞌa tzajtaꞌa. Aj puꞌi ayén caꞌanín jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa hui jaꞌatɨ́ ayén ruxɨéemɨsteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí urarɨ́ꞌeneꞌe jɨ́n huateájturaa ɨ́ Dios jemi, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén veꞌeréꞌenen ineetzi jemi nej ni niyen caꞌaníjraꞌa tiraatáꞌan. ;o$¿Aꞌiquí huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n tej nuꞌu rahuauni, teajta nuꞌu caí rateuni, tɨ ajta nuꞌu caí rɨꞌɨrí tej aꞌuun áꞌujuꞌun aꞌu tɨ aꞌij éeneꞌe aꞌame? ―Ayee mú tiújihuaꞌuracaꞌa. Jesús pu huaꞌutáꞌineesin mej mi jemin veꞌeréꞌenen M#Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijta teyujtaꞌa, ayée mú tiújꞌihuaꞌuracaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌuquí hui aꞌumé aꞌu tɨ caí rɨꞌɨrí tej tiyen yéꞌuteuni? ¿Ni qui aꞌuun seɨ́j chuéjraꞌa japua aꞌumé huáꞌa jemi ɨ́ teɨte ɨ́ mej aꞌucɨ́jxɨ huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Grecia éꞌemeꞌecan? ¿Ni qui hui ajta ayén tihuáꞌamuaꞌaten aꞌɨ́mej ɨ́ mej Grecia éꞌemeꞌecan? "="Múꞌeen xu nehuauni, aru caxu méꞌe nejéꞌeteuni. Ajta, capu rɨꞌɨríista aꞌame sej seꞌuun aꞌujnén aꞌu nej aꞌij éeneꞌe naꞌame. \1!Aj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Canu chéꞌe áꞌateeri múꞌejmi jemi aꞌiné puꞌuri vejliꞌi nej ni neꞌuun aꞌujnén neꞌɨ́jna jemi tɨ yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. q[ Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, ayée mú tiúꞌunamuajriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte mej miyen xahuaaniꞌi mú jɨ́n tiújꞌixaateꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, aꞌɨ́ɨ mú seica huataꞌáitecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun tíꞌichaꞌɨɨ mej mi raatéeviꞌi. KMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jemin eꞌetiújseɨj, muꞌiitɨ́ mú miyen ráꞌantzaahua. Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ꞌɨj yé uvéꞌenen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu Dios tɨ raꞌantíhuaꞌu, ¿ni qui jaítzeꞌe ayén aꞌɨ́jna jɨ́n rɨni tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe caí amɨ́jna mɨ jaꞌatɨ́? Aꞌɨ́ɨme fariseos mú nuꞌu xantaaruꞌu huataꞌáitecaꞌa mej raatéeviꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús *MJɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj mú mi miyen tiuꞌutatése mej raatéeviꞌi. Mɨ́ ajta, capu jaꞌatɨ́ ayén raatéeviꞌi aꞌiné capúu xɨ aꞌájna tejaꞌuréꞌene, aꞌájna tɨ jetzen huaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌihuacaꞌa tɨ ayén huámɨꞌɨni. t9~|`{zGy*xwEv>ujtsvrrploTnmmLkjuhg)fwdcba`_][[YPXhWCVnTgSR^QPO;N&ML;JJ/I}HGFFMECbAA?>"2110-.~-,+**=)'&&K%$<##"p!Q_ls  Uy9DX 4Ajta nuꞌu, capu aꞌɨ́ɨme naꞌa sino aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu ajta huáꞌa jetze meꞌecan huámɨꞌɨni ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen ɨ́ Dios ɨ́ mej nuꞌu aꞌɨmuá aꞌucaíjmee, tɨ ij aꞌɨ́ɨn nuꞌu ajta huaꞌuréꞌeseɨreꞌen mej mi seɨ́j menaꞌa teɨtejraꞌa puꞌéeneꞌe muáꞌaraꞌani. W{ 3Capu ruseɨ́j naꞌa aꞌij tirájteu aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa sino aꞌɨ́ɨ pu Dios jetze meꞌecan raataxájtacaꞌa tɨ Jesús ayén nuꞌu huáꞌa jetze meꞌecan mɨꞌɨni matɨ́j menaꞌa Israél jetze mej ajtémeꞌecan. oVW 2Capu yeehui ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe tɨ ayén jaítzeꞌe titaatévaꞌɨri tɨ seɨ́j naꞌa ayén huámɨꞌɨni huáꞌa jetze meꞌecan ɨ́ teɨte caí tej naímiꞌi antipuáꞌare. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. cU? 1Aj puꞌi seɨ́j ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, tɨ aꞌájnáꞌɨmua aꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ jaítzeꞌe veꞌée ɨ́ mej jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe u teyujtaꞌa. Ayee pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Caifás. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌeen xu yeehui caí tiꞌitɨ́j muaꞌaree. qT[ 0Tɨ́ puaꞌa yeehui tiyen raatáꞌacareꞌen tɨ ayén rɨjca, naímiꞌi mú miyen huataújtuaasin ɨ́ jemin. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Roma ajtémeꞌecan, matɨ́ꞌɨj miyen ráamuaꞌaree, aj mú mi yeehui yé uvéꞌenejsin, mej mi titáꞌariꞌi nain ɨ́ tej jɨ́n títetateí, íiyu teyujtaꞌa, ajta íiyen chuéjraꞌa japua, íiye Israél. =Ss /Matɨ́ꞌɨj mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, ayée mú huaꞌutajé ɨ́ jueesi mej mi naímiꞌi tiújseɨreꞌen. Ayee mú tiújihuaꞌu tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné yeehui terɨni? Aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n rɨcɨ tɨ ayén huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe, ɨ́ mej jɨ́n aꞌij tejaꞌuseíiraꞌa muáꞌaraꞌani ɨ́ teɨte. R) .Mɨ́ majta seica, aꞌɨ́mej jemi mú áꞌujuꞌun ɨ́ fariseos. Majta mú huaꞌutáꞌixa aꞌij tɨ huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Q -Matɨ́ꞌɨj miyen raaseíj aꞌij tɨ huarɨ́j ɨ́ Jesús, muꞌiitɨ́ mú miyen huataújtuaa ɨ́ jemin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej majta eꞌiréꞌene mej ramuaare meꞌɨ́jna ɨ́ María. SP ,Aj puꞌi huirájraa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ huamɨ́ꞌɨcaa. Aúcheꞌe pu cáꞌijcatziꞌihuacaꞌa ɨ́ ɨɨcájraꞌan jetze, ajta ɨ́ muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cɨ́ɨxuri ɨ́ mej jɨ́n huaꞌacaícata muáꞌayeꞌi ɨ́ mɨꞌɨchite. Ajta paaɨu jɨ́n aránamiꞌihuacaꞌa ɨ́ néerimeꞌaraꞌan. Aj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj yeehui tiracáꞌariꞌi, seajta raꞌutáxɨjta. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej teyujtaꞌa tíꞌivaɨreꞌe, maújchueere, majta mú rajéꞌicatacu meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús IO  +Tɨ́ꞌɨj ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aj puꞌi caꞌanín jɨ́n raatajé. Ayen tɨjɨ́n: ―Lázaro yeehui, patáꞌaj huiirájraꞌani íiye puaꞌacɨé. Nw *Nee nu yeehui ramuaꞌaree pej piyen jaꞌanáj tɨ naꞌa nenamua. Mɨ́ neajta niyen tiuꞌutaxájtacaꞌa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej jeíhua yeréꞌevee ɨ́ teɨte mej mi miyen ráꞌantzaahuateꞌen pej yeehui yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. *MM )Matɨ́ꞌɨj mi miyen raꞌantáꞌɨ́j ɨ́ tetej. Aj puꞌi Jesús júteꞌe áꞌujneerecaꞌa, ajta ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Dios pej neyaꞌupua. Ayee nu yeehui neꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌasin neꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej peri náanamuajriꞌi. xLi (Aj puꞌi Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni caí yeehui niyen timuaatáꞌixaa pej piyen raseijran ɨ́ pej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios tɨ puaꞌa piyen náꞌantzaahuateꞌen? Aꞌiné niꞌijtá neꞌu. K 'Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj yeehui raꞌantáꞌɨn mɨ tetej. Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Marta, tɨ juutzeájraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ huamɨ́ꞌɨ, tɨjɨ́n: ―Aru tavástaraꞌa, aꞌij pu puaꞌa yeehui teáarɨ́ꞌe, aꞌiné puꞌuri ayén áꞌatee muáacua xɨcaj tɨ aꞌuun avéꞌenamiꞌihuacaꞌa. VJ% &Ajtahuaꞌa pu utéene ɨ́ tzajtaꞌan ɨ́ Jesús. Aj puꞌi aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌu mej yeꞌaváꞌana, aꞌu tɨ éꞌeteastaꞌa. Tetej pu aꞌitémuaacaꞌa aꞌujna aꞌu tɨ aꞌutécun. Majta seica miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨ pu yeehui seɨ́j huarújte tɨ aracúuniꞌi. ¿Ni caí ayén tiraayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa tɨ ij ayén raatáꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Lázaro tɨ caí huámɨꞌɨni? Lázaro pu ajtahuaꞌa huatarúj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite 5Hc $Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa tɨjɨ́n: ―Casiꞌi yeehui, jeíhua pu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa. 7Gi #Aj puꞌi huaújyeinecaꞌa ɨ́ Jesús. mFS "Aj puꞌi ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌuné jetze seyeꞌaváꞌana? Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Mú aꞌutáꞌiyiꞌi, tavástaraꞌa; patáꞌaj yeehui yaꞌutéeseij. .EU !Tɨ́ꞌɨj i Jesús ayén raaseíj tɨ ruyeinecaꞌa. Aꞌɨ́ɨ mú majta ruyeinecaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa, ɨ́ mej majta jamuan huajúꞌucaa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n jeíhua pu utéene ɨ́ tzajtaꞌan. Ajta jeíhua pu aꞌij puaꞌa raatáꞌa. MD Tɨ́ꞌɨj María aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌutɨ́ aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aj puꞌi raaseíj, ajta aitáve aꞌu tɨ eꞌeraꞌɨ́ɨcajme. Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, tɨ puaꞌa yeehui piyen yé huatéveecacheꞌen, capu ayén mɨꞌɨníicheꞌe ɨ́ nejáꞌa. vCe Majta ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa, aꞌúu mú eꞌeréꞌeteꞌecaa u chiꞌita jamuan ɨ́ María mej mi miyen raꞌanpuáꞌajteꞌen ɨ́ mej jɨ́n ruxɨeemɨjteꞌecaꞌa. Matɨ́ꞌɨj miyen raaseíj tɨ aꞌɨ́ɨn María caꞌanacan ájchee, tɨꞌɨquí huirájraa u chiꞌita, matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n raatavén. Ayee mú tiuꞌumuáꞌaj tɨ nuꞌu aꞌuun áꞌume aꞌu mej yeꞌaváꞌana ɨ́ ihuáareꞌaraꞌan tɨ ij aꞌuun eꞌehuaújyeinixɨꞌɨn. 1B[ Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, capúu xɨ aꞌuun aꞌuteárutecaꞌa u chajtaꞌa sino aꞌúu puꞌu aúcheꞌe aꞌutéveecaꞌa aꞌutɨ́ Marta yeꞌentinájchecaꞌa. A Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiúꞌunamuajriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ María, aj puꞌi caꞌanacan ájchee, ajta u áꞌume ɨ́ jemin. @5 Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj puꞌi u áꞌume u chiꞌita. Tɨ́ꞌɨj i avíitzi jɨ́n yaꞌutajé ɨ́ rujuu. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Puꞌuri mé eꞌevéꞌeme ɨ́ maestro. Aꞌɨ́ɨ pu yeehui muajéꞌechuꞌeveꞌe aꞌujna. f?E Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Marta tɨjɨ́n: ―Jee xaa neꞌu, nevástaraꞌa. Ayee nu yeehui téꞌatzaahuateꞌe pej peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu, pajta pej yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios, pej yen chaanaca japua eꞌicánejsin. Jesús pu nuꞌu huaújyeinecaꞌa aꞌu mej yeꞌaváꞌana meꞌɨ́jna ɨ́ Lázaro _>7 Ajta jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ, tɨ ajta náꞌatzaahuateꞌe ineetzi, aꞌɨ́ɨ pu caí jaꞌanáj mɨꞌɨni. ¿Ni qui piyen téꞌatzaahuateꞌe peꞌɨ́jna jɨmeꞌe? =w Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu yeehui neꞌɨ́n pɨ́rɨcɨ i nej huaꞌajjáꞌapuana náꞌayeꞌi ɨ́ mej meri huácuii, neajta nu niyen huaꞌatáꞌaca mej mi ruuri muáꞌaraꞌani. Aꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén náꞌatzaahuateꞌe ineetzi, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ayén huámɨꞌɨni, aúcheꞌe pu ayén ruuri aꞌame. </ Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Marta tɨjɨ́n: ―Nee nu yeehui niyen ramuaꞌaree tɨ ajtahuaꞌa huatarújsin aꞌájna xɨcájraꞌan tɨ jetzen nain teꞌentipuáꞌajte, tɨ ajta Dios jetzen huaꞌajjájpua naíjmiꞌica ɨ́ mej meri huácuii. ; Jesús pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨ pu yeehui ajtahuaꞌa huatarújsin aꞌɨ́jna ɨ́ aꞌihuáaraꞌa. : Mɨ́ neajta inee, ayée nu yeehui ramuaꞌaree tɨ Dios aúcheꞌe ayén muaatáꞌasin tɨ́j naꞌa aꞌij pej tiraatáhuaviira. %9C Aj puꞌi Marta ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, tɨ puaꞌa yeehui piyen yé huácatijcheꞌe, capu mɨꞌɨníicheꞌe ɨ́ nejáꞌa. [8/ Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Marta ayén ráamuaꞌareeriꞌi tɨ nuꞌu Jesús eꞌevéꞌemeꞌecaa, aj puꞌi u áꞌume tɨ ij raꞌantinájche. Ajta aꞌɨ́ɨn María, aꞌúu pu aꞌuteájturaa u chiꞌita. ,7Q Muꞌiitɨ́ mú aꞌuun eꞌiréꞌene aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan aꞌu mej éꞌeche aꞌɨ́jna ɨ́ Marta, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ María mej mi miyen huaꞌutéjpuaꞌajteꞌen ɨ́ mej jɨ́n ruxɨeemɨ́jteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn huáꞌihuaaraꞌa huamɨ́ꞌɨ. k6O Aꞌuu pu vejliꞌi pɨ́jáꞌarɨcɨ aꞌujna u Jerusalén aꞌachú cumu huaíca kilómetros. P5 Tɨ́ꞌɨj Jesús aꞌuun aꞌaráꞌa u Betania, ayée pu ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n puꞌuri ayén áꞌatee aꞌachú cumu muáacua xɨcaj mej raꞌaváꞌana aꞌɨ́jna ɨ́ Lázaro. q4[ Ajta aꞌɨ́ɨn Tomás ɨ́ mej majta miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n ɨ́ mej huaꞌapua púꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ seica tɨjɨ́n: ―Tichéꞌe yeehui teajta teꞌuun áꞌujuꞌun tej ti tiyen jamuan huácuiꞌini. Jesús pu ayén tihuaúꞌixaa mej nuꞌu majtáhuaꞌa huatarújsin ɨ́ mej meri huácuii 73g Neajta nu niyen huatántemuaꞌave nej caí neꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu tejámuaatévaꞌɨri sej si siyen ráꞌantzaahuateꞌen setɨ́ꞌɨj raaseiiran aꞌij nej huárɨni. Tichéꞌe yeehui teꞌuun áꞌujuꞌun aꞌu tɨ aꞌij ꞌéꞌen. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. 2 Aj puꞌi ayén eꞌehuauritɨéecan jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Puꞌuri yeehui huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Lázaro. (1I Ayee pu tihuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa aꞌɨ́mej tɨ Jesús aꞌɨ́jna jɨ́n ayén tíꞌixajtacaꞌa tɨ ayén Lázaro cujcaa tɨ ij huaújseꞌupeꞌen naꞌa. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ Jesús ayén tíꞌixajtacaꞌa, ayée pu huataújmuaꞌa tɨ ayén huamɨ́ꞌɨ. G0 Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, tɨ puaꞌa yeehui ayén cutzú, aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ rujni. 7/g Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨ pu yeehui huatácu ɨ́ taꞌamiigu aꞌɨ́jna ɨ́ Lázaro. Aꞌuu nu aꞌatanéjsin nej ni ráajɨsten. w.g Tɨ́ puaꞌa yeehui aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ ayén tɨ́caꞌari tzajtaꞌa áꞌucheꞌecaneꞌen, aꞌɨ́ɨ pu xaa aꞌijcáꞌacatá aꞌame aꞌiné capu huáneeriꞌi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n huatácɨꞌɨpe tej teꞌuun aꞌatanén. +-O Ayee pu tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―¿Ni yeehui caí ayén áꞌatɨjtɨꞌɨ tɨ ayén huáneeriꞌi ɨ́ xɨcaj jɨmeꞌe aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa hora japuan huaꞌapua? Capu jaꞌatɨ́ ayén teꞌijcáꞌacatá aꞌame tɨ puaꞌa auj néeristeꞌe áꞌucheꞌecaneꞌen aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu jɨ́n mé úunee aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huáneeriꞌi íiyen chaanaca japua. h,I Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Maeestru, capu xɨ yeehui aꞌachú áꞌatee mej miyen tiuꞌutése mej muaateátuꞌasixɨꞌɨn tetej jɨmeꞌe. ¿Ni tzaa pajtáhuaꞌa peꞌuun aꞌatanéjsin? 4+a Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe ayén tɨjɨ́n: ―Tichéꞌe yeehui teajtáhuaꞌa teꞌuun aꞌatanén u Judea. ^*5 Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn, tɨ́ꞌɨj ayén ráamuaꞌareeriꞌi tɨ nuꞌu tíꞌicuiꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Lázaro, aúcheꞌe pu aꞌuun aꞌuteájturaa huaꞌapua xɨcaj aꞌu tɨ aꞌij éeneꞌe áꞌayeꞌi. ) Jesús pu huáꞌaxeꞌeveꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Marta, ajta ɨ́ juutzeájraꞌan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Lázaro. 1([ Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, tɨ́ꞌɨj ayén ráamuaꞌareeriꞌi, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Capu yeehui aꞌɨ́jna jɨ́n tijcuíꞌinecaꞌa tɨ i huámɨꞌɨni sino mej mi rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios. Ayee pu ajta aꞌɨ́jna jɨ́n Dios ayén rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌasin ineetzi, i nej yaujraꞌan púꞌeen. Jesús pu jɨ́meꞌen tiꞌixa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Lázaro huamɨ́ꞌɨ I'  Matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n júutzimuaꞌameꞌen miyen tiraatániuucajte ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, aꞌɨ́ɨ pu yeehui tíꞌicuiꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ pej raxɨ́ꞌeveꞌe. _&7 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ María, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ raꞌavéꞌexɨriꞌiriꞌi ɨ́ tavástaraꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ naa teáarɨ́ꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ajta raꞌanáhuatziꞌiriꞌi ɨ́ rucɨpuá jɨmeꞌe ɨ́ ɨɨcájraꞌan jetze. Ajta aꞌɨ́ɨn ihuáareꞌaraꞌan tíꞌicuiꞌicaa, aꞌɨ́jna ɨ́ Lázaro. 8% k Ajta seɨ́j pu tíꞌicuiꞌicaꞌa tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Lázaro. Aꞌuu pu eꞌechéjmeꞌe chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Betania. Aꞌuu mú majta eꞌechéjmeꞌe ɨ́ juutzeájraꞌan, aꞌɨ́jna ɨ́ María, ajta ɨ́ Marta ɨ́ tɨ iꞌi cuꞌutzeáaraꞌan. R$ *Majta muꞌiitɨ́ mú meꞌuun huataújtuaa ɨ́ Jesús jemi.<#q )Majta muꞌiitɨ́ mú u eꞌiréꞌene ɨ́ jemin. Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Capu yeehui jaꞌanáj ayén huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tiꞌitɨ́j mej jɨ́n aꞌij tiraꞌutaseíj aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani ɨ́ Dios. Mɨ́ ajta, tɨ́j naꞌa mej miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Jesús, ayée pu yeehui ayén tiꞌayajna. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. "y (Aj puꞌi aꞌuun antáraa ɨ́ Jesús u jetze pújmeꞌen ɨ́ játeꞌanaraꞌan jetze aꞌujna u Jordán. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa aꞌutɨ́ amuacaí aꞌɨ́ɨn huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Aꞌuu pu aꞌuteájturaa. I!  'Majtahuaꞌa mú miyen tíꞌiteseꞌecaꞌa mej mi raatéeviꞌi. Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn, huáꞌa jetze ajtáraa. Jesús pu antáraa u jetze pújmeꞌen játeꞌana jetze ɨ́ Jordán Y + &Jee xaa, tɨ puaꞌa niyen nenaꞌa rɨjca aꞌij tɨ ajta aꞌɨ́ɨn rɨcɨ, seajta secaí siyen ahuaújcaꞌanen sej yeehui náꞌantzaahuateꞌen, ayée nu tejámuaatáꞌixaateꞌen setáꞌaj siyen senaꞌa téꞌatzaahuateꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij nej rɨcɨ sej si siyen yeehui ráamuaꞌaree, seajta yaúꞌitɨee xáꞌaraꞌani tej tiyen naímiꞌi seɨ́j tenaꞌa pɨ́rɨcɨ, ɨ́ niyáꞌupua, neajta inee. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. \1 %’Setáꞌaj náꞌatzaahuateꞌe tɨ puaꞌa yeehui niyen cheꞌatá nenaꞌa rɨjca aꞌij tɨ ajta rɨcɨ ɨ́ niyáꞌupua, naꞌari tɨ puaꞌa necaí nenaꞌa, setáꞌaj caí náꞌatzaahuateꞌe.   $’Tɨ́ puaꞌa Dios ayén huaꞌutamuáꞌa, ¿aꞌiné tej tiyen raatámuaꞌati teꞌɨ́jna tɨ niyáꞌupua huateúraꞌate, ajta yen yaꞌutaꞌítecaꞌa íiyen chaanaca japua? ¿Ni qui tiyen cheꞌatá tenaꞌa raatámuaꞌati aꞌij tɨ Dios ari huaꞌutamuáꞌa ɨ́ seica? A niꞌijtá neꞌu. Aꞌɨ́j pu yeehui jɨ́n, ¿aꞌiné siyen seꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌinexajtziꞌi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen tejámuaatáꞌixaa yee nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Dios? U# #Dios pu ayén huaꞌutamuáꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej nuꞌu dioosi púꞌeen. Ajta capu yeehui rɨꞌɨrí tej tiyen raꞌuréꞌuuna teꞌɨ́jna tɨ ari téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. wg "Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni caí ayén téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ nuꞌu Dios ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌɨ́mej jemi raateájtuaa ɨ́ runiuuca? Ayen tɨjɨ́n: “Ayee pu nuꞌu yeehui ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨ nuꞌu ayén huaꞌutamuáꞌa tɨjɨ́n: Diosi mej nuꞌu púꞌeen.” 6e !Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Catu yeehui teꞌɨ́jna jɨ́n muaateátuꞌasixɨꞌɨsin pej piyen tiꞌitɨ́j jɨ́n rɨcɨ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn, sino ayée tu ꞌeen jɨ́n muaateátuꞌasixɨꞌɨsin pej piyen aꞌij puaꞌa tiꞌixa ɨ́ Dios jemi, aꞌiné múꞌee pepuꞌu, tevi penaꞌa pɨ́rɨcɨ. Pajta piyen tíꞌaseijrata pej nuꞌu Dios púꞌeen. ―Ayee mú tiraataꞌixaa. -S Aj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu neri jeíhua tejamuaataseíjrate aꞌij nej rɨcɨ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn. ¿Tiꞌitájni si jɨ́n pɨ́ tínaateátuꞌasixɨꞌɨsin? ¿Ni qui aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej raarújte, naꞌari tiꞌitɨ́j jɨ́n, neꞌu? &E Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijta teyujtaꞌa, majtáhuaꞌa mú tetej titúꞌutu mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n raateátuꞌasixɨꞌɨn. !; ’Teen tu naíjmiꞌi, seɨ́j tu tenaꞌa pɨ́rɨcɨ ɨ́ niyáꞌupua, neajta inee. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.  Ajta niyáꞌupua, ɨ́ tɨ ayén naatátui aꞌɨ́mej ɨ́ cáneꞌaxɨ, aꞌɨ́ɨ pu nain jɨ́n antiújmuaꞌaree. Capu yeehui ajta rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ ayén ráꞌajajpuaniꞌi. Jesús pu tihuáꞌixaateꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej níniuꞌucacu M Ayee nu yeehui huaꞌatáꞌaca mej miyen ruurican huateáturan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Camu jaꞌanáj antipuáꞌari; capu yeehui rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ ayén náꞌajajpuaniꞌi. .U ’Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ cáneꞌaxɨ, ayée mú nenamua aꞌij nej tihuáꞌixaateꞌe. Nee nu yeehui huáꞌamuajte, majta miyen náꞌastijreꞌe ineetzi. 5 Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu yeehui náꞌatzaahuateꞌe aꞌiné caxu huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ cáneꞌaxɨ ɨ́ nej huáꞌajyeꞌemua. fE Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu hui xaa neri amuaatáꞌixaa. Seajta múꞌeen, caxu náꞌantzaahua. Aꞌɨ́jna ɨ́ nej jɨ́n niyen rɨcɨ tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe, ayée nu yeehui neꞌɨ́jna jɨ́n niyen rɨcɨ niuucajtzeꞌen ɨ́ niyáꞌupua. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n ayén tíꞌinexa. K Majta miyen ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ jemin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijta teyujtaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capej yeehui piyen táꞌaviitzeꞌe. Patáꞌaj piyen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n taatáꞌixaateꞌen tɨ puaꞌa peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu nusu pecaí. ) Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌúu pu áꞌucheꞌecaneꞌe aꞌujna teyujtaꞌa, aꞌu tɨ teꞌejtétaavij tɨ Salomón ráꞌajtaahuacaꞌa.  Puꞌuri aꞌatzu áꞌateeviꞌica tɨ́ꞌɨj ari vejliꞌi pɨ́tíꞌirɨjcaa matɨ́ꞌɨj miyen meꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌiyeste jaꞌanáj mej miyen tiuꞌutátui ɨ́ teyuu. Puꞌuri ajta aꞌájna pɨ́tíꞌirɨjcaa tɨ huáseeviꞌi áꞌayeꞌi. % Majta seica miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Capu yeehui rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ ayén tíꞌixajta tɨ puaꞌa ayén tiyaaruꞌu tzajtaꞌan seijreꞌe. ¿Ni tzaa tiyaaruꞌu ayén raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén yeehui raarújteꞌen jaꞌatɨ́ tɨ ayén arácun? Capu xaa neꞌu. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. Jesús pu ayén tihuáꞌixaateꞌe jaꞌatɨ́ tɨ pɨ́rɨcɨ )K Muꞌiitɨ́ mú miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Tiyaaruꞌu pu yeehui tzajtaꞌan seijreꞌe, ajta rutɨ́muaꞌi. Caxu siyen ráꞌatzaahuateꞌe. X ) Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Jesús, aj mú mi jáꞌitaꞌa aꞌutacɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌuun tíꞌaijta huáꞌa teyujtaꞌa ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. r ] Capu jaꞌatɨ́ náꞌariꞌiraj ineetzi sino nexɨ́ꞌeviꞌiraꞌa nu jɨ́n mɨꞌɨni. Nee nu yeehui neꞌɨ́jna jɨ́n antínmuaꞌaree nej ni niyen ahuáncaꞌane nej huámɨꞌɨni. Neajta neꞌɨ́jna jɨ́n antínmuaꞌaree nej ni neajtahuaꞌa huatarún. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n tinaaꞌíjca ɨ́ niyáꞌupua. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa.   ’Ayee pu yeehui ꞌeen jɨ́n niyáꞌupua neetzi xeꞌeveꞌe aꞌiné nee nu huámɨꞌɨni nej ni neajtahuaꞌa huatarún.   ’Nee nu yeehui neajta huáꞌa cujtaꞌa huaméj seica ɨ́ cáneꞌaxɨ ɨ́ mej caí huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ mej íiyu seijreꞌe cúrajtaꞌa. Ayee pu yeehui ruxeꞌeveꞌe nej ni niyen huajaꞌuvéꞌejajpuan. Aꞌɨ́ɨ mú majta raꞌancuréꞌasin ɨ́ neniuuca. Naíjmiꞌi mú ɨ́ cáneꞌaxɨ, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé, aꞌúu mú seíireꞌe muáꞌajuꞌu seɨ́j tzajtaꞌa ɨ́ cúraa. Ajta, seɨ́j puꞌu yeehui huáꞌa cujtaꞌa aꞌuméꞌe aꞌame. Q  Ayee pu cheꞌatá naꞌa nemuaꞌate ɨ́ niyáꞌupua. Neajta inee, ayée nu cheꞌatá nenaꞌa ramuaꞌate ɨ́ niyáꞌupua. Neajta nu huámɨꞌɨni huáꞌa jetze meꞌecan ɨ́ cáneꞌaxɨ. !; ’Mɨ́ neajta inee, nee nu yeehui neꞌɨ́n púꞌeen i nej rɨ́ꞌɨ tíꞌitevij, i nej neajta huáꞌajyeꞌemua ɨ́ cáneꞌaxɨ. Nee nu huáꞌamuajte neꞌɨ́mej ɨ́ cáneꞌaxɨ. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ cáneꞌaxɨ, aꞌɨ́ɨ mú yeehui nemuaꞌate ineetzi. dA Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ́ ayén huataúruuna aꞌiné ayée muꞌu raatáꞌa tɨ tiuꞌumuárɨꞌen naꞌa, ajta capu yeehui aꞌatzu jetzen ruxeꞌeveꞌe aꞌij tɨ tihuáꞌaruuren ɨ́ cáneꞌaxɨ, icu. ,Q Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ mej raatáꞌa tɨ tiuꞌumuárɨꞌen, capu yeehui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ huáꞌajyeꞌemua ɨ́ cáneꞌaxɨ. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa raaseíj tɨ ꞌɨ́ɨraꞌave eꞌevéꞌeme, aꞌɨ́ɨ pu án huajaúuhuaꞌaxɨjsin, ajta huataúruuna. Aj puꞌi, aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́ɨraꞌave huáꞌa tzajtaꞌa aꞌuun aꞌuteáruti, ajta huajaꞌucuíjxɨꞌɨsin ɨ́ cáneꞌaxɨ. S ’Nee nu yeehui neꞌɨ́n púꞌeen i nej xɨ́ꞌepɨꞌɨn jɨ́n seijreꞌe, i nej neajta niyen huáꞌajyeꞌemua ɨ́ cáneꞌaxɨ. Neajta nu niyen huámɨꞌɨni huáꞌa jetze meꞌecan.  ’Ajta aꞌɨ́ɨn nahuaꞌari, ayée puꞌu yeehui ꞌeen jɨ́n u aꞌuvéꞌemej tɨ ij tiuꞌunáhuaꞌan, tɨ ij ajta titéecuiꞌini, tɨ ij ajta naíjmiꞌica antipuáꞌajteꞌen. Mɨ́ neajta inee, ayée nu yeehui ꞌeen jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej mej mi ruuri muáꞌaraꞌani, tɨ ij ayén tihuáꞌacɨꞌɨti nain aꞌij tɨ tíꞌiseijreꞌe ɨ́ mej jɨ́n huataújtemuaꞌave tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Jesús pu ayén tihuáꞌamuaꞌate aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ huáꞌajyeꞌemua 1 ’Nee nu yeehui neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ taꞌanténineꞌi. Aꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén aꞌuun aꞌuteárute aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ náꞌantzaahuateꞌen ineetzi, aꞌɨ́ɨ pu ruuri huateáturaasin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu yeehui ruxɨéehua huiráayeꞌicaa aꞌame, ajta uteáruꞌipicheꞌe aꞌame. Ruxɨéehua pu rateuni ɨ́ tɨ jɨ́n huateújvaɨreꞌen. { Matɨ́j menaꞌa mej miyen amuacaí huataseíjre necaí inee, aꞌɨ́ɨ mú nahuaꞌari púꞌeeneꞌe, majta mej tíꞌitecuiꞌica. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨme ɨ́ cáneꞌaxɨ, camu yeehui huáꞌunamuajriꞌi aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa.  Aꞌɨ́j pu jɨ́n, Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Nee nu yeehui neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ taꞌanténineꞌi ɨ́ mej jetzen uteárute ɨ́ cáneꞌaxɨ u cúrajtaꞌa. - Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ Jesús aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari. Majta aꞌɨ́ɨme, camu yaúꞌitɨee muáꞌaraa aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tihuaꞌutáꞌixaa. Jesús pu aꞌɨ́ɨn pɨ́rɨcɨ ɨ́ taꞌanténineꞌi aꞌu mej aꞌuteárute cúrajtaꞌa  Camu jaꞌanáj miyen huajúꞌu muáꞌajuꞌu jemin seɨ́j ɨ́ mej caí ramuaꞌate. Camu xaa neꞌu, sino muataúuruuna ɨ́ jemin aꞌiné camu yeehui ramuaꞌate ɨ́ niúucareꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ɨ́ mej caí ramuaꞌate. ~/ ’Tɨ́ꞌɨj ari naíjmiꞌica huirajáapuan ɨ́ ruyeꞌemua, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌa cujtaꞌa auuméꞌe aꞌame. Majta aꞌɨ́ɨme amuacaí mú huajúꞌun muáꞌajuꞌun ɨ́ jemin aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú ráꞌaste aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tihuáꞌixaateꞌe. } Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌichaꞌɨɨ aꞌu tɨ éꞌepueerta, aꞌɨ́ɨ pu tiraꞌantácuuneꞌesin tɨ́ꞌij aꞌuun aꞌuteárute aꞌɨ́jna tɨ huáꞌajyeꞌemua. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ cáneꞌaxɨ, aꞌɨ́ɨ mú yeehui ranamua i niúucareꞌaraꞌan. Ajta aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ ayén huáꞌajee aꞌij mej ánteaꞌarua seɨj ajta seɨj. Aꞌɨ́ɨ pu ajta huaꞌirájajpua. .|U ’Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ yeehui aꞌuun aꞌuteárute aꞌu tɨ éꞌepueerta, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ huáꞌajyeꞌemua ɨ́ cáneꞌaxɨ. a{ = ’Ayee nu yeehui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ aꞌuun aꞌuteárute cáneꞌaxɨ tihuaꞌacúraa, tɨ puaꞌa caí aꞌuun aꞌuteárute aꞌutɨ́ eꞌiténineꞌi sino tɨ puaꞌa ancuréꞌaraꞌani ɨ́ tejcuá jetze, aꞌɨ́ɨ pu nahuaꞌari púꞌeen, ajta tɨ tíꞌitecuiꞌica. cz? )Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa yeehui siyen aracúcuꞌunijmeꞌeni tɨ ij caí tiꞌitɨ́j aꞌij tejamuáꞌamitɨejteꞌe, capu rɨꞌɨríista áꞌameꞌencheꞌe tɨ jaꞌatɨ́ tiꞌitɨ́j jɨ́n múꞌejmi jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen. Mɨ́ seajta múꞌeen, ayée xu yeehui tiꞌixa sej nuꞌu siyen atanéjneꞌe tɨ ij nain jɨ́n tejamuáꞌamitɨejteꞌe. Aꞌɨ́j xu jɨ́n, seúcheꞌe xu áꞌaturaave ɨ́ Dios jemi.&yE (Majta seica ɨ́ fariseos, aꞌúu mú vejliꞌi aꞌutéꞌuucaꞌa. Matɨ́ꞌɨj miyen ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa, matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌii nuꞌu yeꞌí? ¿Ni tzaa yeehui teajta iteen aracúcuꞌunijmee? )xK 'Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayee nu yeehui neꞌɨ́jna jɨ́n aꞌuvéꞌemej íiyen chaanaca japua nej ni huaꞌuxɨ́jteꞌen naíjmiꞌica ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua, mej mi miyen atanéjneꞌere aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aracúcuꞌunijmee, mej mi majta yeehui miyen aracúcuꞌunijméꞌe muáꞌaraꞌani aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej nuꞌu miyen atanéjneꞌe. w/ &Ajta aꞌɨ́ɨn tevi ayej tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, nee nu yeehui muáꞌatzaahuateꞌe. Aj puꞌi raateánajchecaꞌa. "v= %Jesús pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Pepuꞌuri yeehui raaseíj. Jee xaa neꞌu ayén tiꞌayajna, aꞌɨ́ɨ pu á jamuan ayén tiꞌixa. ?uw $Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa yeehui, ¿aꞌatani aꞌɨ́ɨn pɨ́rɨcɨ nej ni niyen ráꞌantzaahuateꞌen? t! #Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayej ráamuaꞌareeriꞌi mej miyen ruꞌiráꞌitecaꞌa. Tɨ́ꞌɨj ayén yáꞌuteu aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni piyen ráꞌatzaahuateꞌe peꞌɨ́jna tɨ teáataꞌa jetze airaújneijte? s' "Majta aꞌɨ́ɨme miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nain pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi múꞌee, tɨ́j naꞌa pej yeehui piyen huanúꞌihuacaꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene. ¿Ni tzaa múꞌee piyen autéꞌacaꞌane pej piyen titáamuaꞌaten? ―Ayee mú tiraataꞌixaa. Majta ruꞌiráꞌitecaꞌa. Jesús pu nuꞌu huaꞌajtéꞌaxɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej teyujtaꞌa tíꞌaijta &rE !Tɨ́ puaꞌa hui caí Dios jemi éꞌemeꞌecantacacheꞌe, capu aꞌij rɨníicheꞌen tɨ naarújteꞌencheꞌe ineetzi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. Aq{ Capu yeehui jaꞌanáj jaꞌatɨ́ ayén tiráanamuajriꞌi tɨ seɨ́j ayén raarújte aꞌɨ́jna tɨ aracúuniꞌi huanúꞌihuacaꞌa tɨ ij ayén atáneericaꞌa áꞌaraꞌani. p Ayee tu yeehui ramuaꞌaree tɨ Dios caí ayén ranamua jaꞌatɨ́ tɨ ayén ateáturaave ɨ́ jemin. Dios pu xaa ayén ranamua aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén ranaꞌamiche, ajta tɨ ayén ráꞌastijreꞌe aꞌij tɨ Dios tíꞌijxeꞌeveꞌe. foE Aj puꞌi ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n: ―¿Ni caí neꞌu icu? Múꞌeen xu caí ramuaꞌaree aꞌu tɨ éꞌemeꞌecan. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn ayén naarújte nej ni niyen atáneere. Pn Teen tu yeehui tiyen ramuaꞌaree tɨ Dios ayén jamuan tiuꞌuxájtacaꞌa ɨ́ Moisés. Ajta, jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, catu yeehui aꞌatzu ramuaꞌaree aꞌu tɨ éꞌemeꞌecan. m Majta miyen jeíhua mú aꞌij puaꞌa tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aa netiꞌijtá neꞌu. Múꞌee pej yeehui peꞌɨ́jna jamuan áꞌucheꞌecan, tzɨ́teꞌe. Teajta iteen, teen tu tiyen ráꞌastijreꞌe teꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan. :lm Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nuꞌuri amuaatáꞌixaa. Seajta múꞌeen, caxu náanamuajriꞌi. ¿Aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe siyen raxɨ́ꞌeveꞌe nej neajtahuaꞌa amuaatáꞌixaateꞌen? Tij seajta múꞌeen siyen raxɨ́ꞌeveꞌe sej seajta jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen. #k? Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné yeꞌí muáaruu? ¿Aꞌiné yeꞌí timuáahuaa pej pi yeehui atáneere? j+ Ajta aꞌɨ́ɨn, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa yeehui ayén ateáturaave ɨ́ Dios jemi nusu caí, canu xáahuí aꞌatzu ramuaꞌaree, sino ayée nu xaa ramuaꞌaree nej amuacaí aracúuniꞌi. Mɨ́ neajta íjii, nee nu hui mé úunee. Pi Majtahuaꞌa mú miyen raatajé meꞌɨ́jna tɨ aracúuniꞌi huanúꞌihuacaꞌa. Ayee mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj piyen penaꞌa rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios. Pajta caí yeehui piyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌacareꞌen peꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ateáturaave ɨ́ Dios jemi. Ah{ Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen yee matáꞌaj raataꞌíhuaꞌu meꞌɨ́jna aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ huaꞌayauj puꞌuri vástacaꞌa. "g= Ayee mú ꞌeen jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen aꞌiné mehuáꞌatziɨɨneꞌecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌuun teyujtaꞌa tíꞌaijta, ɨ́ mej majta meri miyen tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare mej mi ruꞌiráꞌite meꞌújna teyujtaꞌa jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén tiuꞌutaxáj yee Jesús pu nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu. f Mɨ́ teajta iteen, catu xaa neꞌu ramuaꞌaree aꞌij tɨ ꞌeen jɨmeꞌe tɨ ayén ari mé úunee nusu jaꞌatɨ́ tɨ ayén raarújte. Setáꞌaj yeehui siyen tiraataꞌíhuaꞌu aꞌiné, puꞌuri vástaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ruseɨ́j tiuꞌutaxájta. ce? Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen, ayée mú tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Ayee tu xaa ramuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn tayauj pɨ́rɨcɨ, teajta yeehui ramuaꞌaree tɨ aracúuniꞌi huanúꞌihuacaꞌa. cM|{yxwusrqoJn+l=N<7;:m95765^210/.:-@,b*)d'&%$b#^"!!M/ #I{X ( ; f `r?xu;cTɨꞌɨj jí Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ tɨ amuáꞌaviꞌitɨn aꞌɨ́jna jetze ɨ́ juye, nee nu neajta neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌixaxaꞌa, neajta nu yeehui neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ tɨ jetzen airáninei ɨ́ sej jɨ́n ruuri xáꞌaraꞌani. Aꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén huataújtuaani ɨ́ Dios jemi, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn amuacaícan huataújtuaani ineetzi jemi. m:SAj puꞌi Tomás ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, catu yeehui ramuaꞌaree aꞌu pej aꞌuméꞌe puaꞌamé. Aꞌɨ́j tu jɨ́n catu aꞌatzu huamuájte ɨ́ juye jetze tɨ aꞌuun aꞌuréꞌenineꞌi. C9Seajta múꞌeen, xuꞌuri yeehui huamuájte ɨ́ juye jetze tɨ aꞌuun aꞌuréꞌenineꞌi aꞌu nej aꞌuméꞌe naꞌame. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. /8WAjta, tɨ puaꞌa niyen neꞌuun áꞌuraꞌani nej ni niyen rɨ́ꞌɨ tejáꞌuruuren aꞌu sej aꞌutéꞌe xáꞌajuꞌun, aj nu ni yen veꞌecánejsin neajtahuaꞌa nej ni niyen amuáꞌanviꞌitɨn sej si seajta seꞌuun aꞌutéꞌe xáꞌaraꞌani aꞌu nej neajta aꞌucaí naꞌame. S7Jéihua pu chiꞌi aꞌuun tejéꞌeseijreꞌe aꞌu tɨ niyáꞌupua huatéechiꞌi ɨ́ júteꞌe. Tɨ́ puaꞌa caí ayén tiꞌayájnacheꞌe, nee nu yeehui seɨcɨé tejámuaataꞌixáateꞌencheꞌe. Aꞌuu nu aꞌuméꞌe naꞌame nej ni neꞌuun rɨ́ꞌɨ tejáꞌuruuren aꞌu sej seꞌuun aꞌutéꞌe xáꞌajuꞌun. 6 !’Caxu aꞌij titéꞌujmuajca. Seucheꞌe xu yeehui ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ Dios, seúcheꞌe xu seajta náꞌatzaahuateꞌe ineetzi. q5[ &Aj puꞌi Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―¿Ni tzaa yeehui piyen ahuáꞌacaꞌane pej nuꞌu piyen huámɨꞌɨni neetzi jetze meꞌecan? Ayee nu yeehui tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌimuaꞌixaateꞌe aꞌij pej pi rɨni. Tɨ́ꞌɨj caí xɨ huajíjhuan ɨ́ gallo, huaíca pej piyen tínaꞌavéꞌavaata pej nuꞌu caí nemuaꞌate.w4g %Aj puꞌi Pedro ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n caí rɨꞌɨrí íjii nej yeehui neꞌuun áꞌumeꞌen áꞌa cujtaꞌa múꞌeetzi? Nee nu yeehui áꞌancaꞌane nej huámɨꞌɨni á jetze meꞌecan. 3 $Aj puꞌi ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Simón tɨ ajta iꞌi Pedro tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, ¿aꞌuné yeehui páꞌumeꞌe puaꞌamé? Ajta Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capúu xɨ yeehui rɨꞌɨrí pej peꞌuun áꞌumeꞌen neetzi cujtaꞌa aꞌu nej áꞌume sino méjcaꞌi huáyee xaa pej piyen peꞌuun nej cujtaꞌa páꞌumeꞌe puaꞌamé. Q2 #Tɨ́ puaꞌa yeehui siyen huaújxeꞌeveꞌen, aj mú mi naímiꞌi miyen ramuaꞌaréeren sej siyen náꞌastijreꞌe. Jesús pu tihuáꞌixaateꞌe tɨ nuꞌu Pedro tiuꞌutéhuaꞌita ɨ́ jemin i1K "’Neajta nu niyen jéjcuacan jɨ́n tejáꞌamuaꞌíjcateꞌen sej siyen huaújxeꞌeveꞌen. Ayee pu ruxeꞌeveꞌe sej siyen cheꞌatá senaꞌa huaújxeꞌeveꞌen aꞌij nej neri tejámuaaxɨ́ꞌeve múꞌejmi. c0? !’Niyaujmuaꞌa, aꞌatzu nuꞌu niyen yé áꞌateeri múꞌejmi jemi. Múꞌeen xu nehuauni. Mɨ́ neajta inee, ayée nu cheꞌatá nenaꞌa tejáꞌamuaꞌixaateꞌe aꞌij nej neri tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Capu xaa neꞌu rɨꞌɨrí sej yeehui aꞌuun aꞌujnén aꞌu nej aꞌujnéjsin. /3 Tɨ́ puaꞌa yeehui niyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen huámɨꞌɨni, Dios pu ajta, ruseɨ́j ayén rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌasin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén naꞌajjájsin. Ajta aꞌɨ́ɨ pu caꞌanacan rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌasin. V.% Tɨ́ꞌɨj huirájraa aꞌɨ́jna ɨ́ Judás, aj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Puꞌuri yeehui Dios ayén rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌa i nej neajta teáataꞌa jetze airánneijte. Neajta inee, ayée nu neri neꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios neꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij nej huarɨ́j. n-U Jɨ́meꞌen puꞌu ayén raꞌancuréꞌɨ ɨ́ pan, aj puꞌi huirájraa aꞌɨ́jna ɨ́ Judás. Ajta puꞌuri huatɨ́caꞌacaa. Ɨ́ niuucari tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe tej nuꞌu huátaxeꞌeveꞌen seɨj teajta seɨj \,1 Seica mú miyen tiraamuáꞌa tɨ Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨ tiꞌitɨ́j huánanan ɨ́ mej jɨ́n tiúꞌuyesten naꞌari tiꞌitɨ́j tɨ huaꞌutapuaíjveꞌen ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. y+k Majta ɨ́ seica, camu aꞌatzu yaúꞌitɨée muáꞌaraa aꞌij tɨ ꞌeen jɨ́n ayén tiraataꞌixaa. *7 Jɨ́meꞌen puꞌu ayén raꞌancuréꞌɨ ɨ́ pan aꞌɨ́jna ɨ́ Judás, aj puꞌi Satanás ayén huataseíjre ɨ́ tzajtaꞌan. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj yeehui caꞌanacan piyen huárɨni aꞌij pej peri tiuꞌumuáꞌaj. J)  Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa yeehui neri raꞌateáaruꞌunen i tuxaꞌa jetze ɨ́ pan, aj nu ni raataꞌɨ́ꞌɨteꞌesin neꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen. Aj puꞌi Jesús ayén raꞌatéaaruꞌunej ɨ́ pan ɨ́ tuxaꞌa jetze. Aj puꞌi aꞌɨ́jna huataꞌɨ́ꞌɨte ɨ́ Judás, tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Simón, tɨ ayén teꞌentímuꞌutaca tɨjɨ́n Iscariotes. .(U Ajtahuaꞌa pu ayén aicaújtutzi ɨ́ Jesús jemi. Aj puꞌi ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, ¿aꞌatani aꞌɨ́ɨn púꞌeen? $'A Ajta aꞌɨ́ɨn Simón, tɨ ajta iꞌi Pedro, aꞌɨ́ɨ pu rumuájcaꞌa jɨ́n raatajé aꞌɨ́jna tɨ Jesús raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa. Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj yeehui raataꞌíhuaꞌu jaꞌatɨ́ tɨ púꞌeen tɨ jɨ́meꞌen raataxájtacaꞌa. .&U Ajta seɨ́j tɨ aꞌɨ́mej jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu aicaújtutzi ɨ́ Jesús jemi. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen Jesús tɨ raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa. [%/ Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, muaꞌaraújseijraxɨ seɨj ajta seɨj. Camu aꞌij tirájteuveꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna tɨ Jesús ayén tiraataxájtacaꞌa. h$I Tɨ́ꞌɨj ayén tihuaꞌutáꞌixaa, jeíhua pu aꞌij puaꞌa raatáꞌa ɨ́ tzajtaꞌan ɨ́ Jesús. Aj puꞌi ayén eꞌehuauritɨéecan jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayee nu yeehui tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, seɨ́j tɨ múꞌejmi jetze ajtémeꞌecan ayén tiuꞌutátuiireꞌesin ineetzi. # ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, tɨ puaꞌa yeehui jaꞌatɨ́ ayén raꞌancuréꞌeviꞌitɨn aꞌɨ́jna nej raataꞌítecaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta naꞌancuréꞌeviꞌitɨ ineetzi. Ajta jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén naꞌancuréꞌeviꞌitɨ ineetzi, ayée pu cheꞌatá naꞌa raꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́jna tɨ yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. Ɨ́ tɨ jɨ́n raꞌantipuáꞌajte ɨ́ Jesús tɨ huáꞌa jamuan tiúꞌucuaa "- ’Ayee nu amuacaí niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe íjii tɨ́ꞌɨj caí xɨ ayén tiúꞌurɨni sej si siyen téꞌantzaahuateꞌen nej neꞌɨ́n púꞌeen aꞌij nej neri tejámuaatáꞌixaa, sej si seuj téꞌatzaahuateꞌe aꞌájna tɨ ayén tíꞌineruuren. ?!w ’Canu naíjmiꞌica múꞌejmi jɨmeꞌe niyen tiꞌixa. Nee nu ramuaꞌaree aꞌij mej eꞌen ɨ́ nej huaꞌavéꞌehuau. Neajta nu niyen raꞌavéꞌehuau tɨ ij araúrasten aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ ayén tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu yeehui ɨ́ nej raatáꞌinee tɨ tiúꞌucuaꞌani ineetzi jamuan, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu yeehui aꞌutéjche tɨ nájchaꞌɨ́ɨreꞌe áꞌaraꞌani.” $ A Ajta íjii, setɨ́j seri tíꞌijmuaꞌaree seꞌɨ́jna, Dios pu yeehui rɨ́ꞌɨ tejámuaatáꞌasin tɨ puaꞌa siyen cheꞌatá senaꞌa huárɨni. 7g ’Ayee nu yeehui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna tɨ tíꞌaijta caí aꞌɨ́jna tɨ ravaɨreꞌe. Ajta yeehui, jaítzeꞌe pu ruxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna tɨ yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa caí i nej aꞌutaꞌítiꞌihuacaꞌa. hI Ayee nu ámuaatáꞌitɨiiriꞌi sej si siyen huárɨni aꞌij nej neri amuáaruu múꞌejmi. y ’Ajta íjii, nej áꞌamuavastaraꞌa púꞌeen, neajta aꞌamua maestro, ayée nu amuaꞌanájaꞌusixɨ ɨ́ áꞌamuachepuaatzeꞌe. Setáꞌaj yeehui siyen cheꞌatá senaꞌa anaújaꞌusixɨꞌɨn ruchepuáatzeꞌe rujɨ́ɨmuaꞌa. .U Ayee xu yeehui múꞌeen neetamuáꞌamua yee Maeestru, seajta siyen tɨjɨ́n Tavástaraꞌa. Ayee pu yeehui tiraavíjteꞌe aꞌiné nee nu neꞌɨ́n púꞌeen. gG Tɨ́ꞌɨj raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ ayén huaꞌanájaꞌusixɨ, ajta pu huiréꞌujviɨjriꞌi ɨ́ rutasi. Aj puꞌi aꞌujyeíjxɨ á vejliꞌi aꞌutɨ́ ɨ́ meesa aꞌutéjvee. Ayee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni yeehui séjmuaꞌaree aꞌij nej ꞌeen jɨ́n niyen amuáaruu? Nee nu tejámuaatáꞌixaateꞌesin. W' Ayee pu ꞌeen jɨ́n ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨ nuꞌu seɨ́j naꞌa chueemuaraꞌa, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ari ramuaꞌareerecaꞌa jaꞌatɨ́ tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe tɨ ayén tiuꞌutátuiireꞌesin ɨ́ jɨ́meꞌen ɨ́ Jesús. Jesús pu tihuáꞌixaateꞌe aꞌij tɨ ꞌeen jɨmeꞌe huaꞌanájaꞌusixɨ  Aj puꞌi Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa yeehui jaꞌatɨ́ ari ayén huaɨ́ꞌɨhuacaꞌa, ayée puꞌu ruxeꞌeveꞌe tɨ ayée naꞌa raꞌanájaꞌusixɨꞌɨn ɨ́ chepuaatzeꞌen, aꞌiné capu chéꞌe chueemuaraꞌa nain japua tɨ ratéhuaꞌiraꞌa. Seajta múꞌeen, caxu chéꞌe chueemua, sino seɨ́j pu yeehui xaa ayén chueemuaraꞌa. _7 Aj puꞌi ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, tɨ puaꞌa yeehui ayén ruxeꞌeveꞌe, capej ayée penaꞌa naꞌanájaꞌusixɨꞌɨn ɨ́ nechepuaatzeꞌe, sino pajta pej piyen naꞌanájaꞌusixɨꞌɨn ɨ́ nemuajcaꞌa jetze, pajta naꞌavéꞌejaꞌusixɨꞌɨn ɨ́ nemuꞌuutzeꞌe. ' Aj puꞌi Pedro ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capej xaa neꞌu, jaꞌanáj piyen naꞌanájaꞌusixɨꞌɨsin ɨ́ nechepuaatzeꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa yeehui necaí niyen muaꞌanájaꞌusixɨꞌɨn áꞌachepuaatzeꞌe, capej chéꞌe huáꞌa jetze ajtémeꞌecanta puaꞌamé ɨ́ mej neetzi jemi seíireꞌe muáꞌajuꞌu. Z- Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Capúu xɨ aꞌij timuáꞌamitɨejteꞌe aꞌij nej ꞌéen jɨ́n niyen rɨcɨ, sino mejcaꞌihuáyee pej xaa yeehui yaúꞌitɨée puaꞌamé. ve Aj puꞌi aꞌuun eꞌiréꞌene aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Simón tɨ ajta iꞌi Pedro. Aj pu i aꞌɨ́ɨn Pedro ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, ¿ni yeehui pajta piyen naꞌanájaꞌusixɨꞌɨsin nechepuá jetze?  Tɨꞌɨj jí aꞌuun atéejei ɨ́ caasu jetze. Aj puꞌi aꞌutéjche tɨ huaꞌanájaꞌusixɨꞌɨn ɨ́ huáꞌachepuaatzeꞌen seɨj ajta seɨj ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ajta huaꞌanáhuatziꞌiraxɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ jɨ́n aváꞌujjɨꞌɨcɨꞌecaꞌa. Capu raxɨ́ꞌeveꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨ Jesús ayén raꞌanájaꞌusixɨꞌɨn `9 Aj puꞌi ájchee aꞌu mej tejéꞌecuaꞌaca, ajta huiiréꞌuchuiiriꞌi ɨ́ rutasi tɨ ruꞌiréꞌeviɨjcaꞌa. Aj puꞌi aváꞌujjɨꞌɨcɨe cɨ́ɨxuri jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n huáꞌacáꞌiimua. L Jesús pu ajta ramuaꞌareerecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn yaꞌupuáaraꞌan ayén nain jɨ́n tiraꞌíjca, tɨ ajta ruyáꞌupua jemi aꞌuvéꞌemej, ajta aꞌúu pu ajta aꞌujnéjsin ɨ́ jemin. K Matɨ́ꞌɨj tíꞌicuaꞌacaa ɨ́ chumuaꞌan, aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Judás, tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Simón, tɨ ajta ayén teꞌentímuꞌutaca tɨjɨ́n Iscariotes. Puꞌuri aꞌɨ́ɨn Satanás caꞌaníjraꞌa raatáꞌaca tɨ tiuꞌutátuiireꞌen ɨ́ Jesús.   Puꞌuri tɨ́muaꞌa aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsimeꞌe ɨ́ mej jɨ́n raꞌutámuaꞌaree jaꞌanáj tɨ Dios ayén tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi. Puꞌuri ramuaꞌareerecaꞌa ɨ́ Jesús tɨ ari aꞌájna tejaꞌuréꞌene ɨ́ xɨcájraꞌan jetze tɨ jetzen áꞌuraꞌani íiyen chaanaca japua tɨ ij aꞌuun aꞌujnén u júteꞌe, yaꞌupuáaraꞌan tɨ éꞌeseijreꞌe. Tɨ́j naꞌa tɨ yen huataseíjre íiyen chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ pu ayén huáꞌaxeꞌeveꞌecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ajta íjii, puꞌuri ayén huaꞌutaseíjratacaꞌa tɨ nain jɨ́n huáꞌaxeꞌeveꞌecaꞌa. G 2Nee nu yeehui niyen ramuaꞌaree tɨ ayén tinaataꞌaíj tɨ ij ayén tejáꞌamuacɨꞌɨti sej siyen ruurican huateáturan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Aꞌɨ́j nu jɨ́n ayée nu cheꞌatá nenaꞌa tiꞌixa aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn niyáꞌupua ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tinaaꞌíjca nej ni tiuꞌutaxáj.+ 1’Ayee puꞌu naꞌa, aꞌiné canu yeehui neseɨ́j aꞌij tirájteu aꞌij nej tiuꞌuxájtacaꞌa sino aꞌɨ́ɨn tɨ niyáꞌupua púꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu ayén tinaataꞌaíj aꞌij nej yeꞌí tiuꞌutaxáj, ajta ɨ́ nej jɨ́meꞌen niyen tiuꞌutaxájta. k O 0’Jee xaa neꞌu, tiꞌitɨ́j pu yeehui púꞌeen tɨ ayén ráꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén naaréꞌiti, tɨ ajta caí ráꞌastijreꞌe aꞌij nej tiꞌixa. Aꞌɨ́jna neꞌu yeehui, ɨ́ nej jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa, ayée pu ráꞌaxɨjteꞌen aꞌájna xɨcájraꞌan jetze tɨ jetzen nain teꞌentipuáꞌajte. 4 a /Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ nenamua aꞌij nej tiꞌixa, ajta caí náꞌastijreꞌe, canu yeehui ráꞌaxɨjteꞌen inee, aꞌiné canu neꞌɨ́jna jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej nej ni niyen huaꞌuxɨ́jteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua sino nej ni huaꞌirájtuaani. B } .’Ayee nu yeehui ꞌeen jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej íiyen chaanaca japua nej ni niyen huáꞌuruuren ɨ́ teɨte tɨ́j tatzari ɨ́ tɨ jɨ́n huáꞌa tzajtaꞌa huáneeriꞌi mej mi caí chéꞌe miyen tɨ́caꞌamisteꞌen áꞌujujhuaꞌaneꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen náꞌastijreꞌe ineetzi. y -Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn ayén neseij ineetzi, aꞌɨ́ɨ pu ajta raseíj aꞌɨ́jna tɨ yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa.   ,Aj puꞌi Jesús ayén ruseíirata tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa yeehui jaꞌatɨ́ ayén náꞌantzaahuateꞌen ineetzi, capu neetzi naꞌa áꞌatzaahuateꞌe sino ajta pu ráꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́jna tɨ yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. =s +Jaítzeꞌe pu huaꞌaránajchecaꞌa mej mi teɨte miyen rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan caí ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨ mú runaíjmiꞌi ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan, ajta ɨ́ yaujraꞌan [/ *Jee xaa neꞌu, muꞌiitɨ́ ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijta teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨme mú miyen ráꞌantzaahua. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme, camu raxájtacucaꞌa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huáꞌatziɨɨneꞌecaꞌa ɨ́ fariseos, majta mej mi caí seica miyen huiiráꞌite meꞌújna u teyujtaꞌa. ta )Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías teecan aꞌɨ́jna tɨ ayén raaseíj ɨ́ tɨ Dios jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌanicheꞌen. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén tiraataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Jesús. %C 'Aꞌɨ́j mú jɨ́n caí ráꞌantzaahua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, aꞌij tɨ puaꞌamecɨé ayén raataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías teecan tɨjɨ́n:Aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu yeehui ayén huáꞌuruu mej miyen aracúcuꞌunijmeꞌeni mej mi caí atanéjneꞌere.Aꞌɨ́ɨ pu yeehui ayén huáꞌuruu mej mi antaújnaamuan ɨ́ ru tzajtaꞌa mej mi caí yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani.Naꞌari tɨ puaꞌa pɨ́ menaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú seɨcɨé tiúꞌumuaꞌatíjcheꞌen, nej nuꞌu niyen huaꞌurújteꞌencheꞌe.  (T! &Ayej tiuꞌurɨ́j tɨ́ꞌij ayén araúrasten aꞌij tɨ tiraataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías teecan tɨ ajmíꞌi tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan, tɨ ayén tɨjɨ́n:Nevástaraꞌa, capu jaꞌatɨ́ yeehui ayén ráꞌantzaahua aꞌij tej tihuaꞌutáꞌixaa.Capu yeehui jaꞌatɨ́ ayén yaúꞌitɨée jáꞌaraa aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna tɨ Dios rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨ́n ayén huarɨ́j. `9 %Aꞌɨ́ɨ pu ari jeíhua tiuꞌumuárɨej huáꞌa jemi tiꞌitɨ́j tɨ ayén huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme, camúu xɨ jiráꞌujcaꞌanejcaꞌa mej miyen huataújtuaani ɨ́ jemin.  $Setáꞌaj siyen huataújtuaani aꞌɨ́jna jemi tɨ jetzen airáninei ɨ́ tatzari tɨ jɨ́n huáneeriꞌi sej si siyen seꞌɨ́jna jetze ajtémeꞌecanta aꞌɨ́jna tɨ huáneeriꞌi. Tɨ́ꞌɨj raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ ayén tihuaꞌutáꞌixaa, aj puꞌi áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ajta huateúravaatacaꞌa huáꞌa jemi. Camu téꞌatzaahuateꞌe ɨ́ teɨte w #Aj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aúcheꞌe pu aꞌatzu áꞌateere múꞌejmi jemi ɨ́ tatzari tɨ jɨ́n huanéeriꞌicɨ́ aꞌame. Setáꞌaj yeehui siyen áꞌujujhuaꞌaneꞌen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ajta auj múꞌejmi tzajtaꞌa ayén seijreꞌe ɨ́ tatzari tɨ jɨ́n huáneeriꞌi, tɨ ij yeehui caí aꞌamua japua rájveti ɨ́ tɨ huatɨ́caꞌa. Aꞌɨ́jna tɨ yeehui ayén tɨ́caꞌamisteꞌe áꞌucheꞌecan, capu ramuaꞌaree aꞌu tɨ áꞌume. 7g "Matɨ́ꞌɨj miyen tiraataꞌixaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun ajteáxɨɨrecaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayee tu yeehui tiyen ráanamuajriꞌi teꞌɨ́jna jetze ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu nuꞌu ayén rusén jɨ́n ruuri huateáturaasin. Aꞌɨ́j pu yeehui jɨ́n, ¿aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri pej piyen tiꞌixa yee tɨ nuꞌu ayén ruxeꞌeveꞌe mej nuꞌu á yaꞌutavén meꞌɨ́jna tɨ teáataꞌa jetze airaújneijte? ¿Aꞌataani yeehui pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna tɨ nuꞌu teáataꞌa jetze airaújneijte? ~ !Ayee pu ꞌeen jɨ́n ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa mej mi miyen ráamuaꞌaree aꞌij tɨ yeꞌí tíꞌimɨꞌɨni. >}u Neajta inee, matɨ́ꞌɨj meri aj nejaꞌutavén, aj nu ni niyen naíjmiꞌica huatájeevi ɨ́ teɨte mej mi curéꞌecɨjxɨꞌɨn ineetzi jemi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. L| ’Puꞌuri yeehui ayén tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌan jetze tɨ Dios jetzen huaꞌuxɨ́jteꞌen matɨ́j menaꞌa puaꞌamé yen huachéjme. Puꞌuri ajta aꞌájna tejaꞌuréꞌene ɨ́ xɨcájraꞌan jetze ɨ́ nej jetzen raatamuáriteꞌesin neꞌɨ́jna tɨ yen tíꞌaijta íiyen chaanaca japua. #{? Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capu ayén yeehui tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caꞌaníjraꞌa naatáꞌan ineetzi sino tɨ ayén caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌan múꞌejmi. Jesús pu ayén tihuáꞌixaateꞌe aꞌij tɨ tíꞌimɨꞌɨni Rz Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte ɨ́ mej aꞌuun ajteáxɨɨrecaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú majta ráanamuajriꞌi. Seica mú miyen raataxájtacaꞌa mej nuꞌu huatéeniu. Majta seica miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨ seɨ́j nuꞌu ayén jamuan tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨ júteꞌe tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. {yo ’Mɨ́ pej níꞌiyaꞌupua, patáꞌaj tihuaꞌutaseíjrateꞌen ɨ́ nej jɨ́n rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌasin. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aj puꞌi júteꞌe eꞌicánamuajre tɨ jaꞌatɨ́ ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Nuꞌuri yeehui niyen tíhuaꞌutaseíjrate. Neajtahuaꞌa nu niyen tíhuaꞌutaseíjrateꞌesin. x7 ’Puꞌuri aꞌij puaꞌa neꞌase yú ne tzajtaꞌa. ¿Aꞌiné nenaꞌa nij niyen tiuꞌutaxájta? ¿Ni qui niyen tiuꞌutaxájta neꞌɨ́jna tɨ jɨ́meꞌen yee: “Niyáꞌupua, patáꞌaj yeehui piyen nuꞌirájtuaani tɨ ij caí ayén tináacɨꞌɨti aꞌij tɨ ari tejaꞌuréꞌenejsin”? Mɨ́ neajta caí, canu. Canu niyen tiuꞌutaxájta aꞌiné ayée nu yeehui ꞌeen jɨ́n yú aꞌuvéꞌemej nej niyen yé huácatii íjii. Aꞌɨ́ɨ mú teɨte miyen ráanamuajriꞌi tɨ́ꞌɨj Dios tiuꞌutaxájtacaꞌa 4wa ’Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén nevaɨreꞌe pu aꞌame ineetzi, ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ayén cheꞌatá naꞌa rɨjca aꞌij nej rɨcɨ inee. Ajta, aꞌu tɨ naꞌa nej niyen aꞌutevée naꞌame, aꞌɨ́ɨ pu ajta ineetzi jamuan aꞌutevée aꞌame aꞌɨ́jna tɨ nevaɨreꞌe. Tɨ́ puaꞌa yeehui jaꞌatɨ́ ayén nevaɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ɨ́ niyáꞌupua ayén rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin. Rv ’Ayej cheꞌatá naꞌa ꞌeen huáꞌa jɨmeꞌe ɨ́ teɨte. Tɨ́ puaꞌa ayén jaítzeꞌe jetzen ruxeꞌeveꞌe jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa aꞌɨ́jna tɨ íiyen tíꞌiseijreꞌe íiyen chaanaca japua caí ayén jetzen ruxeꞌeveꞌe tɨ raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu yeehui yáꞌujɨsin ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuricaꞌa. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa caí ayén aꞌatzu jetzen tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ́j naꞌa tɨ íiyen tíꞌiseijreꞌe íiyen chaanaca japua sino ayée pu huataúraꞌan tɨ nain áꞌurɨeni tɨ íiyen rájchaꞌɨɨ, tɨ ij ayén raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ Dios, ayée pu yeehui ruurican jɨ́n huataúraꞌasin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. uw Ayee nu yeehui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe tɨ puaꞌa caí éꞌejveti á chuaataꞌa tɨ ij aꞌuun huámɨꞌɨni aꞌɨ́jna ɨ́ játzeꞌaraꞌan ɨ́ triigu, ayée pu ruseɨ́j naꞌa huateáturaasin aꞌɨ́jna ɨ́ játzeꞌaraꞌan. Naꞌari tɨ puaꞌa ayén huámɨꞌɨni, jeíhua pu yeehui jetzen aꞌiránejsin seica ɨ́ jatzi. Et Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Puꞌuri yeehui aꞌájna tejaꞌuréꞌene tɨ Dios ayén rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌan ineetzi, i nej neajta teáataꞌa jetze airánneijte. s Ajta aꞌɨ́ɨn Felipe, á pu aꞌuréꞌene tɨ ij ayén tiraataꞌixaateꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Andrés. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Jɨ́meꞌen ɨ́ niuucari tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe aꞌij tej yeꞌí huárɨni &rE Aꞌɨ́ɨ mú eꞌiréꞌene ɨ́ Felipe jemi, aꞌɨ́jna tɨ aꞌuun éꞌemeꞌecan u Betania, chajtaꞌa tɨ aꞌuun aꞌutacáꞌa u Galilea. Ayee mú tirájhuaviiriꞌi tɨjɨ́n: ―Múꞌee vástaꞌa, ayée tu yeehui tíꞌijxeꞌeveꞌe tej tiuꞌuxáj jamuan ɨ́ Jesús. kqO Majta seica meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌuun aꞌujnéj mej mi raateánajche ɨ́ Dios aꞌájna matɨ́ꞌɨj tíꞌiyeste. Aꞌuu mú éꞌemeꞌecan aꞌɨ́ɨme u Grecia. =ps Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, ayée mú tiújꞌixaateꞌecaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu téꞌeme; capu tiꞌitɨ́j aꞌij tejamuatévaɨreꞌesin sej siyen raatáꞌijmɨi. Casiꞌi, matɨ́j menaꞌa yeehui puaꞌamé mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua, naímiꞌi mú ráꞌajaahuateꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú miyen tíꞌijxeꞌeveꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Grecia éꞌemeꞌecan mej raaseíj meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús hoI Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica ɨ́ teɨte, matɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨ Jesús ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n huarɨ́j tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe, matɨ́ꞌɨj mi miyen u áꞌujuꞌun mej mi yeꞌentinájche. 5nc Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej muꞌíi ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú majta Jesús jamuan seijreꞌecaꞌa tɨ́ꞌɨj Jesús ayén tiraatajé aꞌɨ́jna ɨ́ Lázaro tɨ nuꞌu ayén huiirájraꞌani aꞌutɨ́ eꞌevéꞌenamiꞌihuacaꞌa. Tɨ́ꞌɨj Jesús ayén raꞌajjáj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej meri huácuii, aꞌɨ́ɨ mú áꞌiyen miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌij tɨ huarɨ́j. kmO Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, amuacaícan, camu yaúꞌitɨee muáꞌaraa aꞌij tɨ huataújmuaꞌa tɨ́j naꞌa tɨ ayén téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa. Mɨ́ ajta, tɨ́ꞌɨj ari Dios ayén raꞌajjáj ɨ́ Jesús, ajta ayén nain jɨ́n tiraꞌíjca, aj mú mi xaa raꞌutámuaꞌareeriꞌi tɨ ayén jɨ́meꞌen téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Jesús. Majta miyen raꞌutámuaꞌareeriꞌi mej miyen ráaruu. ly Caxu yeehui tíꞌitziɨɨneꞌe mɨ sej seꞌuun huachéjme u Sión.Casiꞌi yeehui múꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu méꞌe veꞌemej ɨ́ tɨ tejámuaataꞌaíjteꞌesin.Aꞌɨ́ɨ pu ajta yeehui avéꞌeca japuan ɨ́ puuruꞌu tɨ rayauj. `k9 Aj puꞌi Jesús puuruꞌu huáteu tɨ caí xɨ jaꞌatɨ́ japuan avéꞌeyeijxɨ. Aj puꞌi japuan avéꞌeyeijxɨ tɨ ij ayén huárɨni aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n: xji Matɨ́ꞌɨj mi tacɨ́j xámuaꞌij antíveichixɨ, majta yaꞌupí. Matɨ́ꞌɨj mi áꞌujuꞌun mej mi yeꞌentinájche. Ayee mú tíꞌijijhuacaꞌa tɨjɨ́n: ―Temuaꞌa pu tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn. Tichéꞌe yeehui rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan teꞌɨ́jna tɨ yeꞌevéꞌeme niuucajtzeꞌen ɨ́ tavástaraꞌa. Tichéꞌe yeehui rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan teꞌɨ́jna ɨ́ Rey tɨ titaataꞌaíjteꞌesin itejmi tej Israél jetze ajtémeꞌecan. ―Ayee mú eꞌeveꞌejíjhuajmeꞌe. jiM Yee ruijmuaꞌa yee, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌɨ́jna jɨ́n ajteáxɨɨrecaꞌa mej mi meꞌuun tiúꞌuyesten, ayée mú ráamuaꞌareeriꞌi tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn Jesús eꞌevéꞌemeꞌecaa aꞌujna Jerusalén. Uh# Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijta teyujtaꞌa mej mi majta raajéꞌica meꞌɨ́jna ɨ́ Lázaro, aꞌiné muꞌíi mú miyen ráꞌajaahuateꞌecaꞌa ɨ́ Jesús meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén Lázaro huarújte. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú miyen huataújtuaacaꞌa ɨ́ Jesús jemi. Iij pu icu, Jesús pu aꞌuun aꞌujnéj u Jerusalén g Sf Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa, muꞌiitɨ́ mú miyen ráamuaꞌareeriꞌi tɨ Jesús aꞌuun aꞌutéveecaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun eꞌiréꞌene mej mi raaseíj, majta mej raaseíj meꞌɨ́jna ɨ́ Lázaro tɨ Jesús ayén raꞌajjáj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej meri huácuii. keO Aꞌɨ́ɨ mú yeehui múꞌejmi jemi seíireꞌe muáꞌajuꞌu tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Mɨ́ neajta inee, canu niyen rusén jɨ́n múꞌejmi jemi seíireꞌe naꞌame. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, xɨ́ꞌepɨꞌɨn huarɨ́j amɨ́jna mɨ ꞌɨ́itaꞌa. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ayée mú nuꞌu méjeꞌicatacu meꞌɨ́jna ɨ́ Lázaro d/ Aj puꞌi Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capej yeehui ráꞌɨtziiteꞌe. Chéꞌe ayén huárɨni, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ayén raateájtuaa aꞌɨ́jna ɨ́ aceite tɨ ij ayén raꞌutámuaꞌaree ɨ́ xɨcájraꞌan jetze mej jetzen naꞌaváꞌanajsin. Ec Capu ayén raataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jetzen ruxeꞌeveꞌecaꞌa aꞌij tɨ tihuáꞌaruure aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, sino ayée pu aꞌɨ́jna jɨ́n ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu nahuaꞌari púꞌeeneꞌe. Aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu rachaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ mej tzajtaꞌan ruꞌucáꞌave ɨ́ tumin, aꞌɨ́ɨ pu ajta ruvaɨreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tumin. b! Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné yeehui ꞌeen jɨ́n mecaí ráatuaa meꞌɨ́jna ɨ́ aceite aꞌiné ayée pu tíꞌijnajche aꞌachú cumu huaíca ciento ɨ́ tumin? Aj puꞌi yeehui rɨꞌɨríista áꞌameꞌencheꞌe mej miyen huaꞌutáꞌan ɨ́ tumin aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Judás. 7ag Mɨ́ ajta seɨ́j tɨ jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe, ayée pu tiꞌihuaújniuuste tɨ́ꞌɨj raaseíj. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Judás, tɨ ayén teꞌentímuꞌutaca tɨjɨ́n Iscariotes. Aꞌɨ́ɨ pu ajta áꞌiyen avíitzi jɨ́n tiuꞌutátuiireꞌesin ɨ́ Jesús. g`G Aj puꞌi María ayén á yejjáj aꞌachú cumu jáꞌitaꞌa liitro aꞌɨ́jna ɨ́ aꞌaseiite tɨ naa teáarɨ́ꞌe, tɨ ajta huápɨꞌɨ jeíhua tíꞌijnajche. Naardu pu rajaꞌaraꞌa tɨ rumuaꞌatɨ́. María pu raꞌanáxɨriꞌiriꞌi ɨ́ ɨɨcájraꞌan jetze ɨ́ Jesús. Aj puꞌi rucɨpuá jɨ́n raꞌanáhuatziꞌiriꞌi. Ajta temuaꞌa pu naa teꞌuteáarɨecaꞌa nainjapua u chiꞌita aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ aꞌaseiite tɨ naa teáarɨ́ꞌe. B_} Matɨ́ꞌɨj mi téꞌucuaꞌiraatacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ Jesús huarɨ́j. Matɨ́ꞌɨj mi tiraamí. Ajta aꞌɨ́ɨn Marta, ayée pu tíꞌivaɨreꞌecaꞌa tɨ tihuaꞌateáꞌaxɨꞌɨn. Ajta aꞌɨ́ɨn Lázaro, aꞌɨ́ɨ pu huatécatii ɨ́ meesa jetze jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. f^ G Tɨ́ꞌɨj auj teꞌáꞌaturaaca aꞌachú cumu arájsevi xɨcaj mej mi miyen meꞌɨ́jna jɨ́n tiúꞌuyesten ɨ́ xɨcájraꞌan tɨ Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi, aꞌúu pu áꞌume u Betania aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌuu pu eꞌechéjmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Lázaro tɨ Jesús raꞌajjáj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej meri huácuii. X]) 9Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta ɨ́ fariseos, ayée mú tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa tɨ nuꞌu ayén huárɨni tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ méꞌe yéꞌemuaꞌareere aꞌúu tɨ aꞌij ꞌéꞌen ɨ́ Jesús, tɨ aꞌɨ́ɨn nuꞌu ayén tihuaꞌutáꞌixaateꞌen mej nuꞌu mi raatéeviꞌi.9\k 8Aꞌɨ́ɨ mú maúcheꞌe rahuaucaꞌa. Matɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa meꞌújna teyujtaꞌa, ayée mú tiújꞌihuaꞌuracaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné yeehui timuáꞌamitɨejteꞌe múꞌeetzi? ¿Ni caí yé uvéꞌenejsin tɨ yé tíꞌirámuaꞌariiveꞌesin ɨ́ mej tíꞌiyesten? =[s 7Tɨ́ꞌɨjta ari vejliꞌi pɨ́tíꞌirɨjcaa matɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa miyen meꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌiyestehuaꞌa ɨ́ xɨcájraꞌan tɨ Dios jetzen tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi, muꞌiitɨ́ mú meꞌuun curéꞌecɨjxɨ mej mi meꞌuun aꞌujnén ánti Jerusalén mej mi amuacaí atiɨ́ꞌɨhuaxɨꞌɨn aꞌij tɨ ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej mi miyen tiúꞌuyesten. nZU 6Aꞌɨ́j pu jɨ́n, Jesús caí chéꞌe ruseijrata áꞌucheꞌecaneꞌe huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa. Tɨꞌɨj jí huirájraa aꞌujna Judea. Aj puꞌi aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa tɨ á vejliꞌi aꞌutacáꞌa aꞌu tɨ caí éꞌe tiꞌitɨjcaꞌa. Aj puꞌi chajtaꞌa aꞌuteájrupi tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Efraín. Aꞌuu pu aꞌuteájturaa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú rahuauhuau aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe teyujtaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe méjchueere /YW 5Tɨ́j naꞌa aꞌájnáꞌɨmua tɨ ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú miyen tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare aꞌij mej yeꞌí huárɨni mej mi raajéꞌica. e~~ |izywwRvPutrxqpomlTkiiVg6eEcbas`Z_^^2\$ZUXWVVTuS_RQQ;OMLKJ H9GEECBA.@T?>>=;;U977&6 4310/.:,W+7)7'[%4#^" [sB D83 % e * MCamu huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua. Neajta inee, ayée nu cheꞌatá nenaꞌa caí huáꞌa jetze ajtémeꞌecan. ’Canu neꞌɨ́jna jɨ́n niyen muahuavii pej pi huaꞌirájtuaani íiyen chaanaca japua sino patáꞌaj rɨ́ꞌɨ tihuáꞌuchaꞌɨn tɨ ij caí aꞌɨ́ɨn tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌitevij huaꞌantimuáꞌitɨn ɨ́ neteɨ́testemuaꞌa. [/Nee nu tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ niuucari ɨ́ pej jɨ́n piyen tinaaꞌíjca. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ mú huáꞌajchaꞌɨreꞌe ɨ́ neteɨ́testemuaꞌa aꞌiné camu huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej íiyen seijreꞌe. Neajta inee, canu neajta huáꞌa jetze ajtémeꞌecan.  ’Neajta íjii nu aꞌuméꞌe naꞌame múꞌeetzi jemi. Mɨ́ neajta inee, ayée nu niyen tiꞌixa netɨ́ꞌɨj nauj huáꞌa jemi yé huaca mej mi nain jɨ́n miyen cheꞌatá menaꞌa huataújtemuaꞌaveꞌen netɨ́j inee tíꞌinetemuaꞌaveꞌe. ve Netɨ́ꞌɨj huáꞌa jemi huácatii, nee nu rɨ́ꞌɨ tihuáꞌachaꞌɨɨcaꞌa múꞌeetzi jetze meꞌecan. Capu jaꞌatɨ́ áꞌuvej tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecan sino aꞌɨ́jna tɨ ayén tiraavíjteꞌe tɨ ayén puaíjtzi ráacɨꞌɨti. Ayee pu ꞌeen jɨ́n huarɨ́j tɨ ij ayén araúrasten aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. H  ’Canu hui chéꞌe yen huateáturaasin íiyen chaanaca japua. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme, aꞌɨ́ɨ mú xaa miyen huateáturaasin. Neajta inee, múꞌeetzi jemi nu aꞌuméꞌe naꞌame. Ayee nu tíꞌimuahuavii patáꞌaj rɨ́ꞌɨ tihuáꞌuchaꞌɨn amuárɨꞌeriꞌiraꞌa jɨmeꞌe, aꞌɨ́mej ɨ́ pej naatáviꞌitɨste mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa naíjmiꞌi seíireꞌe mej seɨ́j menaꞌa púꞌeeneꞌen tetɨ́j iteen. + Matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej neteɨ́testemuaꞌa púꞌeen, aꞌɨ́ɨ mú majta ateɨ́testemuaꞌa púꞌeen múꞌeetzi. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ateɨ́testemuaꞌa púꞌeen múꞌeetzi, ayée mú cheꞌatá menaꞌa neteɨ́testemuaꞌa púꞌeen ineetzi. Ayee mú rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌaca ineetzi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ netɨ́j inee. 7 ’Ayee nu huáꞌa jɨ́meꞌen muahuavii. Canu niyen muahuavii huáꞌa jɨ́meꞌen matɨ́j menaꞌa puaꞌamé miyen yen seijreꞌe ɨ́ chaanaca japua, sino huáꞌa jɨ́meꞌen ɨ́ pej penaꞌa peri naatáviꞌitɨste, aꞌiné ateɨ́testemuaꞌa mú púꞌeen. P’Muꞌuri ramuaꞌaree tɨ múꞌeetzi jetze teꞌiráane nain patɨ́j penaꞌa peꞌɨ́jna jɨ́n tinaaꞌíjca, aꞌiné ayée nu cheꞌatá nenaꞌa tihuaꞌutáꞌixaa aꞌij pej peri tinaatáꞌixaa ineetzi. Majta aꞌɨ́ɨme, ayée mú raꞌancuréꞌa ɨ́ nej huaꞌutáꞌixa. Ayee mú tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n ramuaꞌareerecaꞌa nej múꞌeetzi jemi aꞌuvéꞌemej, majta miyen ráꞌantzaahua pej piyen yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. +O’Nuꞌuri niyen huaꞌutaseíjrate aꞌij pej ꞌeen neꞌɨ́ɨme jemi ɨ́ pej piyen naatátuiiriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua. Aꞌɨ́ɨ mú ateɨ́testemuaꞌa mú púꞌeeneꞌe. Pajta múꞌee, múꞌee pej naatátuiiriꞌi. Majta aꞌɨ́ɨme, aꞌɨ́ɨ mú miyen raꞌaráꞌastijre aꞌij pej tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa. ve’Ari íjii, mɨ pej níꞌiyaꞌupua, patáꞌaj hui piyen cheꞌatá penaꞌa rɨ́ꞌɨ tinaateájtuaani múꞌeetzi jemi aꞌij pej rɨ́ꞌɨ tineetáꞌacareꞌe netɨ́ꞌɨj neꞌuun áꞌucatii múꞌeetzi jemi tɨ́ꞌɨj caí xɨ seijreꞌecaꞌa ɨ́ chaanaca. Jesús pu huáꞌa japua huatániuusin aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌan J ’Ayee nu ꞌeen jɨ́n rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌa huáꞌa jemi ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua, aꞌiné nuꞌuri raꞌantipuáꞌajte ɨ́ pej jɨ́n piyen tinaaꞌíjca. %’Ayee mú ꞌeen jɨ́n ruuri muáꞌaraꞌani tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen muáamuaꞌati mɨ pej múꞌee penaꞌa aseɨ́j peꞌɨ́n púꞌeen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe ɨ́ Dios, majta meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen náamuaꞌati, nej Jesús púꞌeen, i nej neajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu ɨ́ pej nejaꞌutaꞌítecaꞌa.  -Tɨ́ꞌɨj Jesús ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj puꞌi júteꞌe áꞌujneerecaꞌa ayén tiꞌixáata, tɨjɨ́n: ―Mɨ́ pej níꞌiyaꞌupua, puꞌuri hui aꞌájna tejaꞌuréꞌene pej peri raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare. Patáꞌaj tihuaꞌutaseíjrateꞌen ɨ́ teɨte pej peri rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌa i nej ayauj púꞌeen, nej ni neajta rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌan múꞌeetzi, aꞌiné múꞌee pej peꞌɨ́jna jɨ́n piyen tinaaꞌíjca nej ni nain jɨ́n antínmuaꞌareere huáꞌa jemi ɨ́ teɨte, nej ni niyen huaꞌutáꞌan mej ruuri muáꞌaraꞌani tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ pej naatátui ineetzi. !!Ayee nu yeehui ꞌeen jɨ́n tejáꞌamuaꞌixaateꞌe sej si siyen rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe ɨ́ ru tzajtaꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej neetzi jetze ajtémeꞌecan. Jéihua mú puaíjtzi amuaatáꞌasin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua. Capu amɨ́n aꞌij. Setáꞌaj siyen huataújtemuaꞌaveꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej neri huaꞌantimuáꞌitɨ. 9 Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin ɨ́ xɨcájraꞌan jetze mej jetzen amuaatamuáriteꞌesin. Aꞌuu xu aꞌucɨ́jxɨꞌɨsin aꞌu tɨ seɨ́j éꞌeche, seɨj seajta seɨj. Múꞌeen xu yeehui mé núujɨsin nej ni neseɨ́j nenaꞌa huateáturan. Mɨ́ neajta, canu neseɨ́j yú huateáturaasin aꞌiné niyáꞌupua pu neetzi jemi seijreꞌe. zmAj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni tzaa siyen seri sicu tináꞌatzaahuateꞌe?   Tuꞌuri xaa tiyen ramuaꞌaree pej nain téꞌumuaꞌaree, ajta yeehui tɨ caí ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ jaꞌatɨ́ ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n tíꞌimuaꞌihuaꞌura. Aꞌɨ́j tu jɨ́n tiyen ráꞌatzaahuateꞌe pej peꞌuun airáane ɨ́ Dios jemi.  Majta aꞌɨ́ɨme, ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ayée mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Pepuꞌuri íjii xaa neꞌu piyen eꞌehuauritɨéecan jɨ́n tiꞌixa. Capej chéꞌe seɨcɨé tiꞌixa, peꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí éꞌehuáuritɨe. ! ;’Aꞌuu nu airáane ɨ́ niyáꞌupua jemi, neajta nu niyen mú aꞌuvéꞌemej íiyen chaanaca japua. Neajta íjii, ayée nu yeehui tíchesin íiyen chaanaca japua nej ni neꞌuun aꞌujnén ɨ́ niyáꞌupua jemi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. - SCapu xaa neꞌu. Niyáꞌupua pu ruseɨ́j jáꞌamuaxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej yeehui naataxɨ́ꞌeve ineetzi, seajta siyen ráꞌantzaahua nej neꞌuun u airáane ɨ́ niyáꞌupua jemi. Jesús pu ayén tihuáꞌixaateꞌe tɨ nuꞌu aꞌuun aꞌujnén ɨ́ ruyáꞌupua jemi  1’Ayee xu yeehui huárɨni seꞌájna xɨcájraꞌan jetze sej siyen tiraatáhuavii ineetzi jetze meꞌecan. Canu niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén ruxeꞌeveꞌe aꞌame nej niyen raatáhuavii ɨ́ niyáꞌupua nej ni múꞌejmi jetze meꞌecan huatáaniuni. D’Tɨ́j naꞌa ꞌajmíꞌɨmua tɨ yú eꞌiréꞌene, ayée nu neꞌɨ́jna jɨ́n tejámuaatáꞌixaa niuucari jɨmeꞌe tɨ seɨcɨé namuajreꞌe. Mɨ́ ajta, aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin ɨ́ xɨcájraꞌan jetze nej caí chéꞌe niyen seɨcɨé tejáꞌamuaꞌixaateꞌe naꞌame, sino nee nu amitɨéereꞌecan jɨ́n tejámuaatáꞌixaateꞌesin neꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ ꞌeen niyáꞌupua tɨ éꞌeseijreꞌe. 'GTɨ́j naꞌa ꞌajmíꞌɨmua tɨ yú eꞌiréꞌene, caxu yeehui xɨ tiꞌitɨ́j raatáhuaviiriꞌi ineetzi jetze meꞌecan. Setáꞌaj siyen raatáhuavii aꞌiné ayée xu seꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́n, aj xu si siyen raꞌancuréꞌasin, aj xu si seajta siyen nain jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌesin. Aꞌɨ́ɨ pu Jesús nuꞌu huaꞌutéemuaꞌitɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua T!’Ayee pu yeehui téꞌeme aꞌájna xɨcájraꞌan jetze, sej caí chéꞌe tiꞌitɨ́j néhuaviira ineetzi. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, aꞌájna xɨcájraꞌan jetze tɨ aꞌɨ́ɨn niyáꞌupua ayén amuaatáꞌasin tɨ́j naꞌa ɨ́ sej tiraatáhuaviira ineetzi jetze meꞌecan. R’Ayee pu cheꞌatá naꞌa tejáꞌamuaruuren múꞌejmi. Puꞌuri ayén aꞌájna tejaꞌuréꞌene ɨ́ xɨcájraꞌan jetze sej jetzen huataújxɨeemɨsteꞌesin. Mɨ́ neajta inee, neajtahuaꞌa nu áꞌamuaseijran. Seajta múꞌeen, aꞌájna xu huataújtemuaꞌaveꞌesin. Ajta capu chéꞌe rɨꞌɨríista aꞌame tɨ jaꞌatɨ́ amuáꞌaꞌari ɨ́ sej jɨ́n rutémuaꞌaveꞌe. Mataꞌaj mauj raatáhuavii mej mi majta raꞌancuréꞌan #?’Ayee pu tejáꞌamuaruuren tɨ́j ajta tíꞌijruuren ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ayén tiꞌijcuíꞌine tɨ tiyaúj aꞌame. Tɨ́ꞌɨj aꞌájna tejaꞌuréꞌenen tɨ jetzen tiyaúj áꞌaraꞌani, ayée pu jeíhua tirajpuaíitzi aꞌame. Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn, tɨ puaꞌa ari huanúꞌihua ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, aj puꞌi yáꞌuhuaꞌaxɨjsin ɨ́ tɨ jɨ́n rajpuaíjtzicaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jeíhua huápɨꞌɨ rutémuaꞌaveꞌe aꞌiné ɨ́ paꞌarɨꞌɨ puꞌuri huanúꞌihuacaꞌa íiyen chaanaca japua. X)’Ayee nu yeehui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Múꞌeen xu ruyeinixɨꞌɨn, seajta huataújxɨeemɨsteꞌesin, majta aꞌɨ́ɨme miyen huataújtemuaꞌaveꞌesin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen chaanaca japua huachéjme. Múꞌeen xu xaa huataújxɨeemɨsteꞌesin. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn ɨ́ sej jɨ́n huataújxɨeemɨsteꞌesin, aꞌɨ́j pu ajta jetzen ayén aꞌiránejsin ɨ́ sej seajta jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌesin. |qTɨꞌɨj jí Jesús ayén ráamuaꞌareeriꞌi mej miyen raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej meꞌɨ́jna jɨ́n miyen tiraataꞌíhuaꞌu. Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni siyen seꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌiruꞌihuaꞌu aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ nej niyen tiuꞌutaxájtacaꞌa yee tɨ nuꞌu caí aꞌachú áꞌateeri sej caí chéꞌe méꞌe nejéꞌeseijran, ajta tɨ caí nuꞌu ajta aꞌachú áꞌateeri sej rujéjcuatzeꞌen seajtáhuaꞌa neseijran? 1Maúcheꞌe muꞌu miyen tíꞌiruꞌihuaꞌuracaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné yeehui huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen yee tɨ nuꞌu caí aꞌachú áꞌateeri? Catu aꞌatzu yaúꞌitɨe aꞌij tɨ ꞌeen jɨ́n ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa. _7Majta seica ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ayée mú tíꞌiruꞌihuaꞌuracaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné yeehui huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ nuꞌu caí aꞌachú áꞌateeri tej caí chéꞌe méꞌe yéꞌeseijran, ajta nuꞌu caí chéꞌe áꞌateeri tej teajtáhuaꞌa tajéjcuatzeꞌen raseijran? ¿Aꞌiné yeehui ajta huataújmuaꞌa ɨ́ seɨ́j tɨ ayén nuꞌu aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌuméꞌe aꞌame ɨ́ ruyáꞌupua jemi? `9’Capu aꞌachú áꞌateeri sej caí chéꞌe siyen méꞌe nejéꞌeseijran. Tɨ́ꞌɨj ajta capu ajta chéꞌe áꞌateeri, sej rujéjcuatzeꞌen seajtáhuaꞌa neseijran. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. ~7Tɨ́j naꞌa tɨ ayén niyáꞌupua jemi tíꞌiseijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ajta neetzi tíꞌineꞌaꞌa. Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen raataxájtacaꞌa yee aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucari pu nuꞌu ayén raꞌancuréꞌan neetzi tɨ neꞌáꞌa tɨ ij ajta nuꞌu tejámuaatáꞌixaateꞌen eꞌehuauritɨéecan jɨmeꞌe múꞌejmi jemi. Jesús pu ayén tihuáꞌixaateꞌe tɨ nuꞌu caꞌanacan mɨꞌɨni } ’Aꞌɨ́ɨ pu yeehui ayén raꞌancuréꞌasin neetzi tɨ neꞌáꞌa, ajta ayée pu cheꞌatá naꞌa eꞌehuauritɨéecan jɨ́n tejámuaatáꞌixaateꞌesin. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́n, aꞌɨ́ɨ pu ayén rɨ́ꞌɨ tinaateátuaasin. |y Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn yeehui ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌixaxaꞌa, tɨ́ꞌɨj uvéꞌenen, aꞌɨ́ɨ pu nain jɨ́n tejáꞌamuamuaꞌaten tɨ ayén tiꞌayajna. Capu ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tejámuaatáꞌixaateꞌesin aꞌij tɨ ruseɨ́j naꞌa aꞌij tirájteu sino ayée puꞌu naꞌa ayén tejámuaatáꞌixaateꞌesin aꞌij tɨ naꞌa tíꞌinamua. Aꞌɨ́ɨ pu ajta tejámuaatáꞌixaateꞌesin aꞌij tɨ auj tejaꞌuréꞌenejsin. 0{Y ’Ayee pu naꞌaráanajche nej jeíhua huápɨꞌɨ niyen tejámuaatáꞌixaateꞌen. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxuu xɨ nain auꞌitɨée xáꞌajuꞌun íjii. zy Jɨ́meꞌen puꞌu aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ Dios puaíjtzi ayén tiuꞌutáꞌasin, ayée pu huáꞌaxɨjteꞌen aꞌiné puꞌuri raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare ɨ́ Dios tɨ ayén puaíjtzi raatáꞌasin aꞌɨ́jna tɨ tíꞌaijta íiyen chaanaca japua. Aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ tiraateátuaasin ɨ́ yaujraꞌan y' Ayee pu ajta ꞌeen jɨ́n huáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n seijreꞌe aꞌiné aꞌúu nu áꞌumeꞌe naꞌame aꞌu tɨ éꞌeseijreꞌe ɨ́ niyáꞌupua, aꞌu tɨ yeehui caí chéꞌe éꞌerɨꞌɨri sej naaseíj. =xs ’Ayee pu ꞌeen jɨ́n aꞌɨ́jna jɨ́n huáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi aꞌiné camu náꞌatzaahuateꞌe ineetzi. 0wYTɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn yé veꞌecáanen, aj puꞌi ayén aꞌɨ́jna jɨ́n huáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen japua huachéjme ɨ́ chaanaca japua, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́jna jɨ́n huáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios puaíjtzi huaꞌutáꞌasin. 6veMɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe tɨ ayén tejámuaatévaꞌɨri nej niyen áꞌuraꞌani. Aꞌiné tɨ puaꞌa necaí áꞌuraꞌani, capu yé veꞌecánejsin, múꞌejmi jemi aꞌɨ́jna tɨ yeehui aꞌamua japua huániuuni. ’Mɨ́ neajta inee, tɨ puaꞌa niyen áꞌuraꞌani, aj nu yaꞌutaꞌíti neꞌɨ́jna tɨ aꞌɨ́ɨn yé veꞌecáanen íiyen múꞌejmi jemi. ouW’Jéꞌecan xu huataújxɨeemɨste seꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen neri tejámuaatáꞌixaa. 7tgNeajta inee, íjii nu neꞌuun áꞌumeꞌe naꞌame neꞌɨ́jna jemi tɨ yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu aꞌatzu neꞌíhuaꞌu aꞌu nej aꞌumé. Ɨ́ tɨ tíꞌimuariꞌihua ɨ́ tɨ huaíca ɨ́ tɨ jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios s#’Ayee nu yeehui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe sej si siyen raꞌutámuaꞌaree nej niyen tejámuaatáꞌixaa tɨ puaꞌa ari ayén tejaꞌuréꞌenen. Canu niyen tejámuaatáꞌixaa ꞌajmíꞌɨmua aꞌiné naúcheꞌe nu yeehui seijreꞌecaꞌa múꞌejmi jemi. r}Ayee mú meꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌiruuren aꞌiné camu nemuaꞌate ineetzi, camu majta ramuaꞌate ɨ́ niyáꞌupua. 6qeAꞌɨ́ɨme mú amuꞌiráꞌiti ɨ́ teyujtaꞌa. Jee xaa neꞌu, ayée pu aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin ɨ́ xɨcájraꞌan jetze tɨ jetzen ayén téꞌeme. Ayee pu tiraatámitɨejteꞌesin ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén tiuꞌutévaɨ ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ amuáacuii múꞌejmi. vp g’Ayee nu neꞌɨ́jna jɨ́n tejáꞌamuaꞌixaateꞌe sej si caí tiꞌitɨ́j jɨ́n huamuáꞌitɨchen. Vo%Seajta múꞌeen, ayée pu ajta ruxeꞌeveꞌe sej siyen tinaatéaxajta ineetzi aꞌiné netɨ́j nenaꞌa yen huataseíjre tɨ yú eꞌiréꞌene, múꞌeen xu áꞌujujhuaꞌaneꞌe ineetzi jamuan.n%’Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn yeehui yen uvéꞌenen aꞌɨ́jna tɨ aꞌamua japua huániuuni, ɨ́ nej yen yaꞌutaꞌíti múꞌejmi jemi, tɨ ajta Dios jemi éꞌemeꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu ayén tineteaxáatajmeꞌe aꞌame ineetzi. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌimuaꞌata, tɨ ajta aꞌuun aꞌuvéꞌemej ɨ́ Dios jemi. mAyee mú yeehui miyen huarɨ́j tɨ ij araúrasten aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌɨ́jna jetze ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́ɨ pu caí raavíiteꞌe jáꞌaraa mej menaꞌa miyen tinéjchaꞌɨ́ɨreꞌe muáꞌaraa.” &lE’Tɨ́ puaꞌa necaí niyen huárɨniicheꞌe tiꞌitɨ́j tɨ caí máàj jaꞌatɨ́ ayén raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa, capu ayén tiraavíjteꞌecacheꞌen tɨ Dios ayén puaíjtzi huaꞌutáꞌan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme, muꞌuri naaseíj, majta néjchaꞌɨɨreꞌecaꞌa ineetzi, majta miyen cheꞌatá menaꞌa ráaruu ɨ́ niyáꞌupua. rk]Jaꞌatɨ́ tɨ néjchaꞌɨɨreꞌe ineetzi, aꞌɨ́ɨ pu ajta tíchaꞌɨɨreꞌe ɨ́ niyáꞌupua. j’Tɨ́ puaꞌa necaí yéveꞌecánejnicheꞌe, neajta caí aꞌij tíhuaꞌutaꞌixáateꞌencheꞌe, capu huáꞌacɨꞌɨtíicheꞌe tɨ Dios puaíjtzi huaꞌutáꞌan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej natéxɨeehuaa. Ajta, íjii, capu yeehui chéꞌe méꞌe tiꞌitɨ́j ɨ́ mej jɨ́n jetzen tíꞌijpuaꞌajteꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. )iKAyee mú yeehui áꞌamuaruuren meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen naaráꞌaste ineetzi, aꞌiné camu ramuaꞌate aꞌɨ́jna tɨ yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. Lh’Caxu yáꞌuhuaꞌanan aꞌij nej tejámuaatáꞌixaa yee jaítzeꞌe pu ruxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna tɨ tíꞌaijta caí aꞌɨ́jna tɨ ravaɨreꞌe. Tɨ́ puaꞌa aꞌij puaꞌa menaꞌa náaruu ineetzi, aꞌɨ́ɨ mú cheꞌatá menaꞌa aꞌij puaꞌa áꞌamuaruuren múꞌejmi. Naꞌari tɨ puaꞌa miyen raꞌaráꞌasten aꞌij nej tihuaꞌumuáꞌate, aꞌɨ́ɨ mú majta raꞌaráꞌastijreꞌesin aꞌij sej tihuáꞌamuaꞌaten. Ug#Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen japuan huachéjme ɨ́ chaanaca aꞌɨ́ɨme mú miyen cheꞌatá menaꞌa teꞌáꞌamuaxeꞌeveꞌecacheꞌe tɨ́j ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa tɨ puaꞌa siyen huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacheꞌe. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu huáꞌa jetze ajtémeꞌecan, sino nee nu yeehui amuaꞌantíhuaꞌu aꞌɨ́mej tzajtaꞌa. Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen amuájchaꞌɨɨreꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen huachéjme ɨ́ chaanaca japua. Uf#’Caxu seꞌɨ́jna áꞌuhuaꞌanan. Tɨ́ puaꞌa yeehui meꞌɨ́n amuájchaꞌɨɨreꞌe ɨ́ mej yen japuan huachéjme ɨ́ chaanaca, aꞌɨ́ɨ mú amuacaí neetzi tíchaꞌɨɨreꞌecaꞌa. heIAyee nu tejáꞌamuaꞌaijteꞌe, sej hui huaújxeꞌeveꞌen seɨj seajta seɨj. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe miyen mú seíireꞌe muáꞌajuꞌun aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej íiyen chaanaca japua huachéjme gdG’Caxu múꞌeen siyen naꞌavéꞌehuau ineetzi, sino nee nu yeehui niyen amuaꞌantíhuaꞌu, neajta nu niyen neꞌɨ́jna jɨ́n tejámuaꞌíjca sej si u áꞌujuꞌun sej si siyen tiꞌitɨ́j huamuáꞌitɨn ɨ́ sej tiuꞌutátuiireꞌen ɨ́ Dios jemi. Neajta niyen raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ i ayén rusén jɨ́n huateáturan ɨ́ sej raamuáꞌitɨ. Aj pu xaa, aꞌɨ́ɨn niyáꞌupua ayén amuaatáꞌasin tiꞌitɨ́j sej raatáhuaviira ineetzi jetze meꞌecan. %cCCanu chéꞌe niyen amuaatámuaꞌatzi yee mɨ sej yeehui tíꞌivaɨreꞌe ineetzi jemi, aꞌiné seɨ́j tɨ ayén tíꞌivaɨreꞌe, capu ramuaꞌaree aꞌij tɨ rɨcɨ aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe. Mɨ́ neajta inee, ayée nu amuaatámuaꞌatzi yee mɨ sej neteɨ́testemuaꞌa, aꞌiné nuꞌuri niyen tejámuaatáꞌixaa nain aꞌachú nej nenaꞌa niyen ráanamuajriꞌi ɨ́ niyáꞌupua jemi. b)’Múꞌeen xu yeehui seꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ neteɨ́testemuaꞌa tɨ puaꞌa siyen huárɨni aꞌij nej tejáꞌamuaꞌaijteꞌe. Ia  Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jaítzeꞌe muárɨꞌeri ɨ́ tɨ jɨ́n jaꞌatɨ́ ayén raataxɨ́ꞌeveꞌen ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi tɨ i ayén jetzen meꞌecan huámɨꞌɨni. 7`g ’Ayee nu yeehui neꞌɨ́jna jɨ́n tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe sej si siyen cheꞌatá senaꞌa huaújxeꞌeveꞌen aꞌij nej neri tejamuaataxɨ́ꞌeve múꞌejmi. _ Ayee nu ꞌeen jɨ́n tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ij múꞌejmi jemi seíireꞌe áꞌaraꞌani ɨ́ nej jɨ́n netémuaꞌaveꞌe, sej si seajta nain jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen. Mej nuꞌu huaújxeꞌeveꞌen seɨj ajta seɨj ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe ^ ’Tɨ́ puaꞌa yeehui siyen raꞌaráꞌasten aꞌij nej neri tejamuaataꞌaíj, aj xu si siyen neetzi jemi seíireꞌe xáꞌajuꞌun nej ni amuaaxɨ́ꞌeveꞌen. Neajta inee, ayée nu cheꞌatá nenaꞌa tiráꞌaste aꞌij tɨ tinaataꞌaíj ɨ́ niyáꞌupua. Aꞌɨ́j nu yeehui jɨ́n niyen jemin seíireꞌe naꞌame tɨ ij ajta niyáꞌupua ayén naataxɨ́ꞌeveꞌen. @]y Ayee nu cheꞌatá nenaꞌa neri tejamuaataxɨ́ꞌeve aꞌij tɨ ajta ari tinaataxɨ́ꞌeve ɨ́ niyáꞌupua. Setáꞌaj seuj neetzi jemi seijreꞌe nej ni amuaaxɨ́ꞌeveꞌen. \1Tɨ́ puaꞌa siyen jeíhua raamuáꞌitɨn ɨ́ sej jɨ́n tiuꞌutátuiireꞌen ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́j pu aꞌɨ́jna jɨ́n ámitɨeereꞌe aꞌame sej siyen tínaꞌaráꞌastijreꞌe ineetzi. Ayee xu seꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin ɨ́ niyáꞌupua. g[G’Tɨ́ puaꞌa siyen neetzi jemi seijreꞌe, tɨ puaꞌa seajta siyen raꞌaráꞌasten ɨ́ niuucari ɨ́ nej ámuaamuáꞌate, ayée pu yeehui Dios ayén amuaatáꞌasin tiꞌitɨ́j sej aꞌij tiraatáhuaviira. }ZsAyee pu ꞌeen tɨ́j naꞌa tɨ caí chéꞌe ayén neetzi jemi seijreꞌe. Ayee pu ꞌeen tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ piꞌista, ɨ́ tɨ antíveichiꞌihuacaꞌa, tɨ ajta jaꞌatɨ́ á yaꞌuhuáꞌaxɨ tɨ ij huatéehuan. Ayee mú raruuren naíjmiꞌica ɨ́ piꞌista mej miyen raaréꞌeseɨreꞌen, majta án yáꞌuhuaꞌaxɨn ɨ́ taij japua tɨ ij huateájtaani. KY’Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ cɨyej. Mɨ́ seajta múꞌeen, múꞌeen xu piꞌista púꞌeen tɨ neetzi jetze ajtaꞌúꞌupuꞌu. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén neetzi jemi seijreꞌe, tɨ puaꞌa neajta inee jemin seijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu yeehui ayén jeíhua tíꞌimuaꞌitɨn ɨ́ tɨ jɨ́n tiuꞌutátuiireꞌesin ɨ́ Dios jemi. ’Seajta múꞌeen, tɨ puaꞌa secaí neetzi jemi seijreꞌe, caxu tiꞌitɨ́j aꞌij ruuren. X Setáꞌaj seuj siyen neetzi jemi seijreꞌe. Aj nu ni niyen cheꞌatá nenaꞌa múꞌejmi jemi seíireꞌe naꞌame. ’Capu aꞌatzu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ seɨ́j piꞌista ayén ruseɨ́j huatácaꞌan sino ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ auj ajtáveeca ɨ́ cɨyej jetze. Ayee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen múꞌejmi jemi. Capu yeehui aꞌatzu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri sej tiꞌitɨ́j huamuáꞌitɨn ɨ́ sej jɨ́n tiuꞌutátuiireꞌen ɨ́ Dios jemi tɨ puaꞌa secaí neetzi jemi seijreꞌe. W{Xuꞌuri yeehui urarɨ́ꞌen múꞌeen, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ nej jɨ́n neri tejámuaatáꞌixaa. |VqAꞌɨ́ɨ pu raꞌantivéꞌiche tɨ́j naꞌa ɨ́ piꞌista tɨ neetzi jetze airáninei tɨ ajta caí taaca. Ajta tɨ́j naꞌa ɨ́ piꞌista tɨ xaa taaca, aꞌɨ́ɨ pu cɨ́j caj tiraꞌantivéꞌiche tɨ ij jaítzeꞌe huatácaꞌan. U 9’Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ cɨyej tɨ xaa rɨ́ꞌen. Ajta niyáꞌupua pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ rɨ́ꞌɨ raruure ɨ́ piꞌista. T#Cheꞌeré yeehui, tichéꞌe huirácɨɨne teyujna mej mi meꞌɨ́n ɨ́ mej yen chaanaca japua huachéjme, miyen ráamuaꞌaree nej niyen raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ niyáꞌupua, neajta niyen cheꞌatá nenaꞌa rɨcɨ aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn ayén tinaataꞌaíj.5Sc’Canu yeehui chéꞌe jeíhua tejámuaatáꞌixaateꞌesin aꞌiné puꞌuri tɨ́n yé uvéꞌenejsin aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, tɨ ajta yen japuan tíꞌaijta ɨ́ chaanaca. Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn, capu aꞌatzu rɨꞌɨrí tɨ ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n naꞌantimuáꞌitɨn. zRmAyee nu amuacaí tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ caí xɨ tiꞌitɨ́j aꞌij huarɨ́j sej si siyen téꞌantzaahuateꞌen nej neꞌɨ́n púꞌeen aꞌájna xɨcájraꞌan jetze tɨ jetzen ayén tejaꞌuréꞌenejsin nej neꞌuun aꞌumé. Q'’Xuꞌuri yee siyen ráanamuajriꞌi nej niyen tejámuaatáꞌixaa nej nuꞌu aꞌuméꞌe naꞌame, neajta nuꞌu múꞌejmi jemi uvéꞌenejsin. Tɨ́ puaꞌa yeehui siyen tíꞌinexeꞌeveꞌecacheꞌe, ayée xu ꞌeen jɨ́n rutémuaꞌaveꞌecacheꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej neꞌuun aꞌumé ɨ́ niyáꞌupua jemi aꞌiné niyáꞌupua pu jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe necaí inee. mPS’Ayee nu niyen amuaatáꞌasin tɨ ij nain jɨ́n amuaꞌanpuáꞌajteꞌen. Aꞌɨ́jna ɨ́ nej jɨ́n amuaꞌanpuáꞌajteꞌesin, neetzi pu jetze airáninei. Capu yeehui ayén ꞌeen aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn ꞌeen ɨ́ tɨ huáꞌa jetze naꞌa airáninei aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen japuan huachéjme íiyen chaanaca japua ɨ́ mej meꞌɨ́jna jɨ́n huaꞌanpuáꞌajteꞌen ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte. Caxu aꞌij puaꞌa titéꞌujmuajca. Caxu seajta tíꞌitziɨɨneꞌe. O1Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ yeehui aꞌamua japua huániuuni, aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, ɨ́ tɨ ayén tiraavíjteꞌe sej si ranáꞌamicheꞌen, aꞌɨ́ɨ pu ɨ́ niyáꞌupua ayén yaꞌutaꞌíti neetzi jetze meꞌecan, tɨ i aꞌɨ́ɨn nain jɨ́n tejamuáamuaꞌaten. Aꞌɨ́ɨ pu yeehui ajta ayén amuaatáꞌasin sej si siyen raꞌutámuaꞌaree nain jɨ́n aꞌij nej tejámuaatáꞌixaa. Jesús pu tiꞌitɨ́j jɨ́n huaꞌanpuáꞌajteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe VN%’Ayee nu tejámuaatáꞌixaa íjii nej nauj aꞌamua jemi yen huaca. QMAjta aꞌɨ́ɨn tɨ caí ayén tíꞌinexeꞌeveꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ajta caí raꞌaráꞌastejsin aꞌij nej tíꞌimuaꞌata. Canu hui neseɨ́j aꞌij tirájteu aꞌij nej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe sino aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari, aꞌɨ́j pu jetze airáninei aꞌɨ́jna ɨ́ niyáꞌupua tɨ yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. LLAj puꞌi Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tíꞌinexeꞌeveꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ayén raꞌaráꞌastejsin aꞌij nej tíꞌimuaꞌata. Niyáꞌupua pu ajta raxɨ́ꞌeveꞌe aꞌame. Teen tu hui teajta huataseíjreꞌesin ɨ́ jemin. Teajta tiyen huateáturaasin ɨ́ jemin. K)Aj puꞌi seɨ́j tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Judás. Capu aꞌɨ́jna ɨ́ Judás tɨ ayén teꞌentímuꞌutaca tɨjɨ́n Iscariotes, sino seɨ́j. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, ¿aꞌiné auj tíꞌirɨꞌɨri pej pi piyen penaꞌa téjmi jemi huataseíjreꞌesin, pajta caí aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej yen huachéjme ɨ́ chaanaca japua? AJ{’Jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén raꞌancuréꞌa aꞌij nej tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa, tɨ ajta ayén nain raꞌaráꞌastijreꞌen, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ xaa nexɨ́ꞌeveꞌe. Niyáꞌupua pu yeehui ajta raxɨ́ꞌeveꞌe aꞌame aꞌɨ́jna tɨ ayén nexɨ́ꞌeveꞌe. Neajta inee, nee nu raxɨ́ꞌeveꞌe naꞌame, neajta jemin huataseíjreꞌesin. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. YI+Aꞌájna xɨcájraꞌan jetze nej jetzen huatarújsin, aj xu si siyen ramuaꞌaréeren nej niyen jemin seijreꞌe ɨ́ niyáꞌupua jemi, ajta yeehui aꞌɨ́ɨn, aꞌɨ́ɨ pu ajta neetzi jemi seijreꞌe. 9HkCapu chéꞌe áꞌateere mej yeehui caí chéꞌe yé neseijran aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen japuan huachéjme ɨ́ chaanaca japua. Mɨ́ seajta múꞌeen, múꞌeen xu xaa neseijran. Nee nu huatarújsin nej ni neajtahuaꞌa ruuri náꞌaraꞌani, aꞌɨ́j xu jɨ́n seajtáhuaꞌa ruuri xáꞌajuꞌun. %GC’Canu yeehui ruséntacan amuaateátuaasin, tɨ caí jaꞌatɨ́ ayén áꞌamuavaɨreꞌe sino nee nu neajtahuaꞌa múꞌejmi jemi uvéꞌenejsin. GF’Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ jetzen airáninei tɨ́j naꞌa tɨ ayén tiꞌayajna. Capu rɨꞌɨrí mej miyen raꞌancuréꞌan aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen japuan huachéjme ɨ́ chaanaca japua, aꞌiné capu aꞌij huáꞌamitɨejteꞌe aꞌij tɨ rɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucari. Camu yeehui majta ramuaꞌate. Mɨ́ seajta múꞌeen, ayée xu ꞌeen jɨ́n ramuaꞌate aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu aꞌamua jemi seijreꞌe, ajta pu múꞌejmi jemi huateáturaasin. Jesús pu ajtahuaꞌa tihuáꞌixaateꞌe tɨ nuꞌu mɨꞌɨni fEENeajta nu niyen tiraatáhuaviira ɨ́ niyáꞌupua jemi tɨ i aꞌɨ́ɨn yen amuajaꞌutaꞌítiꞌi seɨ́j tɨ aꞌamua japua huániuuni, tɨ i aꞌɨ́ɨn múꞌejmi jemi huateáturan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. D7’Tɨ́ puaꞌa yeehui siyen nexɨ́ꞌeveꞌe ineetzi, ayée xu seꞌɨ́jna aráꞌastijreꞌen ɨ́ nej jɨ́n tejámuaataꞌaíjteꞌesin. ~Cu’Tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa sej yeehui siyen tiraatáhuaviira neetzi jetze meꞌecan, ayée nu xaa rɨni. Jesús pu ayén teꞌataújratziire tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén nuꞌu huateáturaasin huáꞌa jemi B Neajta niyen huárɨni aꞌij sej siyen tiraatáhuaviira neetzi jetze meꞌecan, nej ni rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ niyáꞌupua. 2A] ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Aꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén náꞌastijreꞌe ineetzi, ayée pu cheꞌatá naꞌa huárɨni aꞌij nej rɨjcaa inee. Jee xaa neꞌu, aꞌɨ́ɨ pu yeehui ayén huárɨni tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe caí ɨ́ nej jɨ́n niyen rɨjcaa. Ayee pu ꞌeen jɨ́n rɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej neꞌuun aꞌuméꞌe naꞌame ɨ́ niyáꞌupua jemi. P@ Patáꞌaj piyen náꞌantzaahuateꞌen tɨ puaꞌa yeehui niyen timuaatáꞌixaateꞌen yee niyáꞌupua pu nuꞌu ne jemi seijreꞌe, neajta nu jemin seijreꞌe ɨ́ niyáꞌupua jemi. Naꞌari caí, patáꞌaj peꞌɨ́jna jɨ́n penaꞌa téꞌantzaahuateꞌen aꞌij nej yeehui huarɨ́j tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe. w?g ’¿Ni tzaa pecaí piyen téꞌatzaahuateꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn niyáꞌupua ne jemi seijreꞌe, neajta nu yeehui cheꞌatá nenaꞌa niyáꞌupua jemi seijreꞌe? Canu neseɨ́j aꞌij tirájteu aꞌij nej tíꞌimuaꞌixaateꞌe, sino aꞌɨ́ɨn niyáꞌupua tɨ ayén nej jemi seijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨ́n ayén rɨcɨ. >3 Aj puꞌi Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nuꞌuri xaa yeehui áꞌatee nej múꞌejmi jemi huaca. ¿Ni tzaa pecaí xɨ nemuaꞌate, múꞌee Felipe? Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe. Jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén naaseíj ineetzi, aꞌɨ́ɨ pu ajta ari raaseíj ɨ́ niyáꞌupua. ¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen tinaatáꞌixaa yee nej nuꞌu amuaataséijrateꞌen ɨ́ niyáꞌupua? H= Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn Felipe ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, patáꞌaj yeehui taataseíjrateꞌen peꞌɨ́jna ɨ́ ayáꞌupua. Aꞌɨ́j tuꞌu xeꞌeveꞌe iteen. &<ETɨ́ puaꞌa rɨ́ꞌɨ setináamuaꞌati, ayée xu seajta tíꞌiramuaꞌati seꞌɨ́jna ɨ́ niyáꞌupua. Tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, múꞌeen xu xaa ramuaꞌate, seajta seri raaseíj. Aꞌɨ́ɨ muꞌu naímiꞌi ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan, ajta ɨ́ yaujraꞌan Z*~{}n}]zzx*v>u srSqJo0nNmlnkjliygferdlca _^<\\[?YXVUToSQFPLKJIYHGFECCs@?=Matɨ́ꞌɨj mi yáꞌuchuii ɨ́ téviraꞌan ɨ́ Jesús. Matɨ́ꞌɨj mi racáhuaa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ naa teáarɨ́ꞌe. Majta racáꞌijcatacaꞌa cɨ́ɨxuri jɨmeꞌe tɨ meꞌesti. Ayee mú meꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j aꞌij mej tirájyeꞌirajcaꞌa mej huaꞌavéꞌenan ɨ́ mɨꞌɨchite aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. ^y5'Nicodemo pu ajta jamuan u aꞌuvéꞌemej. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe tɨ tɨ́caꞌamisteꞌe ráamuaarecaꞌa ɨ́ Jesús. Tiꞌitɨ́ pu aꞌarájtɨ, aꞌɨ́jna ɨ́ mirra tɨ muátɨꞌɨsi ranaxca tɨ áloes meꞌecan, tiꞌitɨ́j tuꞌupi. Ayee pu tíjetejcaꞌa aꞌachú cumu seité kiilu japuan tamuáamuataꞌa. ax;&Tɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn José, tɨ Arimatea éꞌemeꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu tirájhuaviiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato tɨ aꞌɨ́ɨn raatátuiireꞌen ɨ́ téviraꞌan ɨ́ Jesús. Ajta aꞌɨ́ɨn José, aꞌɨ́ɨ pu ajta ráꞌastijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn ayén avíitzi jɨ́n huarɨ́j aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu huáꞌatziɨɨneꞌecaꞌa ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijtacaꞌa u teyujtaꞌa. Aj puꞌi Pilato ayén raatáꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, u aꞌuvéꞌemej. Aj puꞌi raꞌacájtuaa ɨ́ téviraꞌan ɨ́ Jesús. Tɨꞌɨj jí yáꞌuchuii. 6we%Ajta seica jetze tɨ ayén téꞌaxa tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́ɨ mú nuꞌu raseijran meꞌɨ́jna ɨ́ mej raꞌajtéjtze.” Aꞌu mej yeꞌetéete meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús [v/$Ayee pu ꞌeen jɨ́n tiuꞌurɨ́j tɨ ij ayén araúrasten aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ ayén téꞌaxa tɨjɨ́n: “Camu nuꞌu seɨ́j antínaꞌaca ɨ́ cariiraꞌan.” $uA#Neajta inee, i nej niyen raaseíj, nee nu niyen tiꞌitéxajta. Ajta ayée pu ayén tiꞌayajna aꞌij nej tiꞌitéxajta. Nee nu ramuaꞌaree nej niyen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tiꞌixa. Neajta niyen neꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitéxajta sej si seajta ráꞌantzaahuateꞌen. Ut#"Mɨ́ ajta seɨ́j ɨ́ xantaaruꞌu, aꞌɨ́ɨ pu raꞌajtéjtze ɨ́ ítzaꞌapuareꞌaraꞌan jetze cɨyej jɨmeꞌe tɨ antípiti. Aj puꞌi airáaxɨre jeíhua ɨ́ jaj, ajta ɨ́ xúureꞌe. Fs!Mɨ́ ajta, matɨ́ꞌɨj Jesús jemi á eꞌiréꞌene, matɨ́ꞌɨj mi raaseíj tɨ aꞌɨ́ɨn ari mɨ́ꞌɨchicaꞌa. Aꞌɨ́j mú jɨ́n caí raꞌantináꞌaxɨ ɨ́ ruꞌɨcán. r  Aꞌɨ́j mú jɨ́n u aꞌuvéꞌejuꞌun aꞌɨ́ɨme ɨ́ xantaaruꞌu. Matɨ́ꞌɨj mi raꞌantináꞌaxɨ ɨ́ ruꞌɨcán jetze ɨ́ seɨj ɨ́ mej ráꞌutatai ɨ́ Jesús jamuan. Majta miyen cheꞌatá menaꞌa huarɨ́j ɨ́ seɨ́j jemi. Uq#Puꞌuri aꞌájna pɨ́tíꞌirɨjcaa ɨ́ xɨcájraꞌan jetze, ɨ́ mej jetzen rɨ́ꞌɨ huaújruuren. Ajta aꞌɨ́ɨn xɨcájraꞌan jetze tɨ raꞌitéꞌase, aꞌájna pɨ́tíꞌirɨjcaa matɨ́ꞌɨj raꞌutéhuijsin mej miyen tiúꞌuyesten meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ xɨcájraꞌan jetze tɨ jetzen Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi. Aꞌɨ́j mú jɨ́n, camu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijtacaꞌa u teyujtaꞌa mej mi aꞌɨ́ɨme mɨꞌɨchite miyen huateáturan meꞌájna cúruu jetze tɨ́ꞌɨj ari tejaꞌuréꞌenen aꞌájna saabado jetze. Aꞌɨ́j mú jɨ́n rájhuaviiriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Pilato tɨ aꞌɨ́ɨn ayén tiuꞌutaꞌaíjta mej mi aꞌɨ́ɨme xantaaruꞌu miyen huaꞌantínaꞌaxɨn ɨ́ huáꞌɨɨca jetze aꞌɨ́mej ɨ́ mej huáꞌutatai, mej mi caꞌanacan huácuiꞌini. Tɨ́ puaꞌa miyen huárɨni, aj puꞌi rɨꞌɨríista aꞌame mej huaꞌacájtuaani ɨ́ mɨꞌɨchite. {poTɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn raꞌantiꞌí, aj puꞌi ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Puꞌuri icu. Nuꞌuri raꞌantipuáꞌajte. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj puꞌi aꞌicámuꞌuvajxɨ. Aj puꞌi huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, icu. Xantaaruꞌu pu raꞌajtéjtze ɨ́ ítzaꞌapuareꞌaraꞌan jetze aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús Zo-Aa pu vejliꞌi xaꞌari aꞌutácatii tɨ avéꞌejɨsticaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ viinu tɨ antzináj. Matɨ́ꞌɨj mi tiꞌitɨ́j huateáruꞌune tɨ taꞌachiraꞌa ɨ́ viinu jɨmeꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi jisopo cɨ́yeꞌaraꞌan jetze ruꞌucáaxuꞌi, aj mú mi raꞌajteáxɨɨrecaꞌa vejliꞌi ɨ́ téneꞌaraꞌan jetze. *nMTɨꞌɨj jí ayén huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Puꞌuri ramuaꞌareerecaꞌa tɨ ari nain teꞌentipuáꞌajte. Tɨ́ꞌij ayén araúrastejsin aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze, ayée pu i tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Neꞌíꞌimɨꞌɨ. m1Ajta ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe tɨjɨ́n: ―Yeꞌecui yeehui, ari huatéjvee aꞌɨ́jna tɨ anáànaj púꞌeen. Tɨ́j naꞌa tɨ ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, tɨ yú eꞌiréꞌene, aꞌɨ́ɨn tɨ jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe ayén yaꞌuvíꞌitɨ ɨ́ náànajraꞌan ɨ́ Jesús tɨ ij aꞌuun huateáturan u ruche. Tɨ́ꞌɨj Jesús huamɨ́ꞌɨ jlMAj puꞌi Jesús raaseíj ɨ́ runáàna tɨ aꞌuun aꞌutéveecaꞌa. Ajta pu aꞌuun vejliꞌi aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna Jesús tɨ raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa, tɨ ajta jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe. Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa ɨ́ runáɨna tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, múꞌee ꞌɨ́itaꞌa, mé pu huatéjvee amɨ́jna tɨ ayauj púꞌeen. kMajta seica, á mú vejliꞌi aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌu tɨ aꞌuvéjmeꞌecaa ɨ́ cúruu. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ náànajraꞌan ɨ́ Jesús, ajta ɨ́ juutzeájraꞌan ɨ́ náɨnajraꞌan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ María tɨ ɨ́raꞌaraꞌan púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Cleofas, ajtahuaꞌa seɨ́j, aꞌɨ́jna ɨ́ María, Magdala tɨ éꞌemeꞌecan. Yj+Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen tiuꞌutaúꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tichéꞌe caí yeehui rasiújtzaꞌana sino tichéꞌe tiyen tiꞌihuátamuaꞌitɨn tetej jɨmeꞌe tej ti tiyen ráamuaꞌaree jaꞌatɨ́ tɨ ayén racɨꞌɨti. Ayee pu ayén tiuꞌurɨ́j tɨ ij ayén araúrasten aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ ayén tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́ɨ mú yeehui seexuꞌijméꞌen huaréꞌupijte ɨ́ tíꞌinecɨɨxu. Majta mú meꞌɨ́n tiꞌihuaújmuaꞌitɨ́ tetej jɨmeꞌe mej mi yeehui ráamuaꞌaree jaꞌatɨ́ tɨ racɨꞌɨti ɨ́ nesiicuꞌu.” Ayee mú xaa neꞌu huarɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ xantaaruꞌu. Ɨ́ ꞌuuca, ɨ́ mej meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa vejliꞌi ɨ́ cúruu jetze miSMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ xantaaruꞌu, matɨ́ꞌɨj meri ráꞌutatai ɨ́ Jesús, matɨ́ꞌɨj mi tiꞌijpí ɨ́ tíꞌicɨɨxureꞌaraꞌan. Matɨ́ꞌɨj mi muáacuacɨꞌe tíꞌijseɨreꞌaxɨ meꞌɨ́jna ɨ́ tíꞌicɨɨxureꞌaraꞌan. Tɨ́j naꞌa tɨ seɨcɨé tíꞌijcatii, seɨ́j pu raacɨ́ꞌɨ ɨ́ xantaaruꞌu. Ajta aꞌɨ́ɨ pu avéꞌeturaa ɨ́ síicuꞌureꞌaraꞌan tɨ ruꞌucaviɨ́ɨ áꞌayeꞌi. Seɨ́j pu jɨ́n ꞌitzijhuacaꞌa nainjapua. h Aj puꞌi Pilato ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Chéꞌe yeehui ayén éeneꞌen aꞌiné nuꞌuri niyen tiraꞌutéyuꞌuxacaꞌa aꞌij nej tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare. Aꞌɨ́ɨ mú tiꞌijpí ɨ́ tíꞌicɨɨxureꞌaraꞌan ɨ́ Jesús g5Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijtacaꞌa u teyujtaꞌa, ayée mú huaújniuuste meꞌɨ́jna jemi ɨ́ Pilato. Ayee mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capej piyen hui tiráꞌayuꞌuxa yee aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu tíꞌitaꞌaijteꞌe itejmi i tej Israél jetze ajtémeꞌecan sino ayée pepuꞌu yee aꞌɨ́ɨ pu ayén ruseijrata tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe. )fKMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, muꞌiitɨ́ mú miyen raꞌujíjve aꞌiné aꞌúu pu vejliꞌi pɨ́jéꞌerɨjcaa u chajtaꞌa jetze aꞌu mej yáꞌutatai. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ áꞌasiɨɨmuaꞌihuacaꞌa, huaíca niuucari pu jɨ́n éꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa, ɨ́ huáꞌa niuuca ɨ́ Hebreo, ajta huaꞌaniuuca ɨ́ mej Roma éꞌemeꞌecan, ajta huaꞌaniuuca ɨ́ Griego. feEPilato pu ayén tíraataꞌaíjtacaꞌa mej miyen tiraꞌuyúꞌuxa jetzen ɨ́ taabla tɨ ayén téꞌaxajtacaꞌa tɨjɨ́n: “Jesús Nazarét tɨ nuꞌu éꞌemeꞌecan, tɨ ajta nuꞌu tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan.” Matɨ́ꞌɨj mi ráꞌutatai ɨ́ cúruu jetze aꞌu tɨ áꞌujmuꞌu ɨ́ Jesús. NdAꞌuu mú ráꞌutatai jamuan huaꞌapuaca, seɨ́jtaꞌa mú ráꞌutatai ɨ́ seɨ́j, majta seɨ́jtaꞌa ɨ́ seɨ́j. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌúu pu jáꞌitaꞌa áꞌutataihuacaꞌa. [c/Matɨ́ꞌɨj mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ xantaaruꞌu miyen yaꞌuvíꞌitɨ. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu yáꞌuchuii ɨ́ rucúruu. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌújna aꞌaráꞌa aꞌu tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Mɨꞌɨchímuꞌuta. Ayee pu téjaꞌarájtehuaa huaꞌaniuuca jɨmeꞌe ɨ́ Hebreo tɨjɨ́n Gólgota. Tɨ́ꞌɨjtaꞌi Pilato ayén huaꞌutátuii aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús mej mi miyen ráꞌutatan ɨ́ cúruu jetze. Aꞌɨ́ɨ mú ráꞌutatai ɨ́ Jesús ɨ́ cúruu jetze *aMMajta meꞌɨ́n, ayée mú titeetejíihuajraa tɨjɨ́n: ―Huiráviꞌitɨchi. Majta miyen tɨjɨ́n: ―Huiráviꞌitɨchi, patáꞌaj ráꞌutatan ɨ́ cúruu jetze. Aj puꞌi Pilato tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni tzaa siyen tíꞌijxeꞌeveꞌe nej ni hui niyen ráꞌutatan nemɨ́jna tɨ tejáꞌamuaꞌaijteꞌe? Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijta teyujtaꞌa, ayée mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capu hui jaꞌatɨ́ tíꞌitaꞌaijteꞌe sino aꞌɨ́ɨ puꞌu tɨ César jɨ́n tiꞌitéjvee. #`?Puꞌuri aꞌájna pɨ́tíꞌirɨjcaa ɨ́ xɨcájraꞌan mej jetzen rɨ́ꞌɨ huaújruuren mej mi miyen meꞌɨ́jna jɨ́n raꞌutámuaꞌaree aꞌájna xɨcájraꞌan jetze tɨ Dios jetzen tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi. Puꞌuri ayén pɨ́tíꞌirɨjcaa aꞌatzaj cumu tacuarixpua. Aj puꞌi Pilato ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Yeꞌecui ariꞌicu, mɨ tɨ hui tejáꞌamuaꞌaijteꞌe. _' Tɨ́ꞌɨj Pilato ayén tíhuáꞌunamuajriꞌi, aj puꞌi ruꞌiráaviꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aj puꞌi Pilato án aꞌujyeíjxɨ japuan ɨ́ ɨpuari aꞌu mej tejéꞌexɨꞌepɨꞌɨntareꞌe. Ayee pu téjaꞌarájtehuaa aꞌujna tɨjɨ́n: Aꞌuu tɨ tetej aꞌumuáanijmee tɨ paꞌatza. Ajta, ayée pu téjaꞌarájtehuaa huaꞌaniuuca jɨmeꞌe ɨ́ hebreo tɨjɨ́n Gabata. Z^- Tɨ́j naꞌa tɨ Jesús ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato aꞌɨ́ɨ pu aꞌij tíꞌijhuaucaꞌa aꞌij tɨ huárɨni tɨ ij ruꞌirájtuaani aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme, ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijta teyujtaꞌa, majtáhuaꞌa mú miyen titeetejíihuajraa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa hui piyen ruꞌirájtuaani pemɨ́jna mɨ teáataꞌa, capej chéꞌe tiꞌitɨ́j jɨ́n tiꞌitevée puaꞌamé peꞌɨ́jna jemi ɨ́ César tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe aꞌiné jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén huataújseijrata tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe, aꞌɨ́ɨ pu hui ayén rájchaꞌɨɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ César. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. ] Ajta Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa caí amuacaí Dios ayén tímuaatáꞌacareꞌencheꞌe pej piyen teꞌentíꞌamuaꞌareere, capej tiꞌitɨ́j jɨ́n antíꞌamuaꞌareerecheꞌe ineetzi jemi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej neetzi jɨmeꞌe tiuꞌutátui múꞌeetzi jemi, jaítzeꞌe mú tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. .\U Aj puꞌi Pilato ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni tzaa pecaí piyen ahuáꞌacaꞌane pej yeehui tinaatáꞌixaateꞌen? ¿Ni caí ayén timuáꞌamitɨejteꞌe nej neꞌɨ́jna jɨ́n antínmuaꞌaree nej ni muꞌiirájtuaani, nusu nej ni neajta muáꞌutatan ɨ́ cúruu jetze? w[g Ajtahuaꞌa aꞌuun uteájrupi u chiꞌita. Ajta yaꞌuvíꞌitɨ ɨ́ Jesús. Aj puꞌi ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌuné yeehui ɨmuá péꞌemeꞌecan múꞌee? Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, capu aꞌatzu huataniú. lZQTɨ́ꞌɨj ayén ráanamuajriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato, jaítzeꞌe pu tiuꞌutátziɨn. YMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijta u teyujtaꞌa, jeíhua mú miyen tíꞌiraꞌixaateꞌecaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayee tu yeehui tirájyeꞌira tɨ jɨ́meꞌen ayén tiraavíjteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn aꞌɨ́jna jɨ́n huámɨꞌɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén huataújseijratacaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Dios. X3Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen tíꞌaijta u teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌichaꞌɨɨ, jɨ́meꞌen muꞌu miyen raaseíj, aj mú mi caꞌanín jɨ́n huatejíihuajraa tɨjɨ́n: ―Aúutatai ɨ́ cúruu jetze. Aúutatai pepuꞌu. Aj puꞌi Pilato ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Múꞌeen xu hui ráꞌanviꞌitɨn sej si rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa ráꞌutatan. Mɨ́ neajta nee, capu hui aꞌij ayén tináꞌamitɨejteꞌe ɨ́ nej jɨ́n tiꞌitɨ́j jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajteꞌen. 8WiAj puꞌi Jesús ajta huirájraa. Aúcheꞌe pu ayén tíraꞌavéꞌemuájcaa aꞌɨ́jna ɨ́ curuun tɨ tzicareꞌe jɨ́n cɨstíjhuacaꞌa, ajta ruꞌucaviɨ́ɨ aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ jáamuaꞌara tɨ neána. Tɨ́ꞌɨj Jesús huirájraa, aj puꞌi Pilato ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Yeꞌecui, puꞌuri yé huatéjvee i teáataꞌa. Pilato pu ayén tíꞌiteseꞌe tɨ raatátuaani ɨ́ Jesús BV}Aj puꞌi ajtahuaꞌa huirájraa aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Casiꞌi múꞌeen, nuꞌuri hui niyen amuaatatuiireꞌesin sej si siyen ráamuaꞌaree tɨ caí tiꞌitɨ́j aꞌij tináꞌamitɨejteꞌe ɨ́ nej jɨ́n tiꞌitɨ́j jɨ́n jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen. xUiMuꞌiitɨ́ mú ajteáxɨɨrecaꞌa vejliꞌi ɨ́ jemin. Ayee mú tíꞌiraꞌixaateꞌecaꞌa tɨjɨ́n: ―Ajaꞌɨ́, mɨ pej nuꞌu yeehui tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Matɨ́ꞌɨj mi raꞌaráavajxɨ. vTeMatɨ́ꞌɨj mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ xantaaruꞌu, tzicareꞌe mú huatécɨstacaꞌa mej mi curuun huatétaahua. Matɨ́ꞌɨj mi raꞌavéꞌemuaniiriꞌi. Matɨ́ꞌɨj mi cɨ́ɨxuri ruꞌucáviɨjriꞌi tɨ jáamuaꞌara tɨ neána. S Aj puꞌi Pilato yaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús mej mi raꞌitévajxɨꞌɨn meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cuaarta. %RC(Matɨ́ꞌɨj mi miyen caꞌanín jɨ́n titeejíjhuacaꞌa tɨjɨ́n: ―Catu. Catu raxɨ́ꞌeveꞌe temɨ́jna. Patáꞌaj yeehui tuꞌirátuiitzeꞌen peꞌɨ́jna ɨ́ Barrabás. Ajta aꞌɨ́ɨn Barrabás, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌuténeꞌusiꞌi mej mi huáꞌariꞌi ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Roma éꞌemeꞌecan.cQ?'Mɨ́ seajta múꞌeen, ayée xu tíꞌijrɨꞌɨre nej niyen amuaꞌirátuiitzeꞌen seɨ́j tɨ aiteánamiꞌi setɨ́ꞌɨj seri siyen raꞌutámuaꞌareeriꞌi ɨ́ xɨcájraꞌan jetze tɨ Dios jetzen tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ áꞌamuavaujsimuaꞌacɨꞌɨ. ¿Ni siyen hui raxɨ́ꞌeveꞌe nej niyen amuaꞌirátuiitzeꞌen nemɨ́jna tɨ ayén nuꞌu tejáꞌamuaꞌaijteꞌe mɨ sej Israél jetze ajtémeꞌecan? ―Ayee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi. YP+&Aj puꞌi Pilato ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitájni aꞌɨ́ɨn yeehui púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ ayén tiꞌayajna? Seɨ́j puꞌu huiráame, tɨ puaꞌa Jesús nusu Barrabás 3O_%Aj puꞌi Pilato ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aa niꞌijtá neꞌu, múꞌee pej xaa hui tiꞌitɨ́j jɨ́n tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej piyen tiuꞌutaxájtacaꞌa nej nuꞌu tiꞌitɨ́j jɨ́n tihuáꞌaijteꞌe. Jee xaa neꞌu ayén tiꞌayajna nej neꞌɨ́jna jɨ́n huanúꞌihuacaꞌa. Ayee nu ꞌeen jɨ́n yen huataseíjre íiyen chaanaca japua nej ni niyen neꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutaxá neꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tiꞌayajna. Matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej miyen raꞌancuréꞌa meꞌɨ́jna tɨ ayén tiꞌayajna, naímiꞌi mú hui nenamua. LN$Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́jna ɨ́ nej jɨ́n tíꞌaijta, capu hui yen meꞌecan ɨ́ chaanaca japua. Tɨ́ puaꞌa ayén éeneꞌen áꞌameꞌencheꞌe, ayée mú meꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutatéseꞌencheꞌe ɨ́ mej nevaɨreꞌe mej mi caí miyen náꞌateeviꞌin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijta u teyujtaꞌa. Mɨ́ ajta, seɨcɨé pu éeneꞌe seijreꞌe ɨ́ nej jɨ́n tíꞌaijta. M #Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato tɨjɨ́n: ―¿Ni tzaa niyen Israél jetze ajtémeꞌecan? Canu xaa neꞌu yeehui. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ateɨ́testemuaꞌa púꞌeen, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijta u teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej múꞌeetzi yé véꞌetua ineetzi jemi. ¿Tiꞌitájni hui aꞌij puáaruu? 5Lc"Jesús pu ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni yeehui aseɨ́j penaꞌa piyen aꞌij tirájteu nusu seɨ́j ayén tinaatéxajtacaꞌa múꞌeetzi jemi? K!Aj puꞌi Pilato ajtahuaꞌa aꞌuun aꞌuteájrupi u chiꞌita. Tɨꞌɨj jí u yaꞌutajé ɨ́ Jesús. Ayee pu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni hui peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan? 6Je Ayee pu tiuꞌurɨ́j tɨ ij ayén araúrasten aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ jɨ́n Jesús ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌij tɨ nuꞌu ayén tíꞌimɨꞌɨni. I%Aj puꞌi Pilato ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj siyen ráꞌanviꞌitɨn setáꞌaj rujɨ́ɨmuaꞌa siyen raꞌuxɨ́jteꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tejamuaatáꞌaca ɨ́ aꞌamua yeꞌirá. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiuꞌutaniú aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa tɨjɨ́n: ―Capu hui ayén titatáꞌaca tej ti tiyen jaꞌatɨ́ huajéꞌica. KHMatɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa yeehui caí ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n auteáturancheꞌe tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, catu tiyen muaatátuiireꞌencheꞌe. tGaAꞌɨ́j pu jɨ́n aꞌɨ́ɨn Pilato ayén huirájraa á puaꞌacɨé huáꞌa jemi. Aj puꞌi ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitájni yeehui jɨ́n siyen tíꞌijxajtziꞌi semɨ́jna mɨ jaꞌatɨ́? UF#Matɨ́ꞌɨj mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa, aꞌúu mú ruꞌiráaviꞌitɨ meꞌújna aꞌu tɨ Caifás huiracaí áꞌayeꞌi. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun yaꞌuvíꞌitɨ u chiꞌita aꞌu tɨ áꞌucatii ɨ́ tajtuhuan tɨ tíꞌivaɨreꞌe huáꞌa jetze meꞌecan ɨ́ Roma mej éꞌeche. Puꞌuri tɨ́n tapuáꞌarijmeꞌeca, ajta muꞌuri tɨ́n autéhuijsimeꞌe mej tiúꞌuyesten. Aꞌɨ́j mú jɨ́n caí aꞌuun aꞌuteájrupi aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn tajtuhuan áꞌucatii mej mi caí tiꞌitɨ́j jɨ́n auteáturan ɨ́ ruyeꞌirá jɨmeꞌe aꞌiné capu huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan. Ayee mú raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej miyen ráacuaꞌani ɨ́ cuaꞌira ɨ́ mej jɨ́n raꞌutámuaꞌaree meꞌájna xɨcájraꞌan tɨ jetzen Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi. /EWAjtahuaꞌa pu seɨcɨé tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨ nuꞌu caí ramuaꞌate aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj puꞌi ayén huajíjhuacaꞌa ɨ́ gallo. Aꞌuu mú yaꞌuvíꞌitɨ́ ɨ́ Jesús aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Pilato HD Ajta seɨ́j tɨ ayén ravaɨreꞌecaꞌa ɨ́ tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌareerecaꞌa, aꞌuun pu aꞌutéveecaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ihuáareꞌaraꞌan púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ Pedro ayén raꞌajtaveíjchecaꞌa ɨ́ naxairaꞌan. Aj puꞌi ayén aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro tiuꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayej neꞌase nee nu neꞌuun muajéꞌeseij amɨ́jna jamuan aꞌu tɨ aꞌuvéjme ɨ́ aceituuna cɨyeꞌe. YC+Aúcheꞌe pu aꞌuun rupɨ́steꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Simón tɨ ajta iꞌi Pedro. Aj puꞌi jaꞌatɨ́ ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni tzaa ayén tiꞌayajna pej huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe? Aj puꞌi Pedro ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Canu. B1Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn Anás ayén tíhuaꞌutaꞌaíj mej ráꞌanviꞌitɨn meꞌɨ́jna jemi ɨ́ Caifás. Ajta, aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu auj anájɨꞌɨcɨꞌihuacaꞌa. Pedro pu ajtahuaꞌa raꞌavéꞌavaatacaꞌa tɨ nuꞌu caí ramuaꞌate ɨ́ Jesús QAAj puꞌi Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa necaí tiꞌitɨ́j jɨ́n xɨ́ꞌepɨꞌɨn huarɨ́j netɨ́ꞌɨj niyen tiraataꞌixaa, patáꞌaj hui piyen aꞌij tiuꞌutaxáj. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa niyen xɨ́ꞌepɨꞌɨn tiuꞌutaxájtacaꞌa, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen naꞌarájvee? .@UAjta seɨ́j tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej meꞌuun tíꞌichaꞌɨɨ teyujtaꞌa, áa pu vejliꞌi aꞌutéveecaꞌa. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ Jesús tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj puꞌi raꞌarájvee. Ajta ayén tiraꞌajteáꞌajxɨ tɨjɨ́n: ―¿Ni tzaa ayén tiraavíjteꞌe pej piyen tíꞌiraꞌixaateꞌe peꞌɨ́jna tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree u teyujtaꞌa? ?¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen tíꞌineꞌihuaꞌu? Patáꞌaj piyen tihuaꞌutaꞌíhuaꞌu peꞌɨ́mej ɨ́ mej náanamuajriꞌi. Casiꞌi, aꞌɨ́ɨ mú xaa neꞌu miyen ramuaꞌaree aꞌij nej tiuꞌutaxájtacaꞌa. ―Ayee pu Jesús tiraataꞌixaa. >%Jesús pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu hui jéjreꞌe tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte ɨ́ mej yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua. Tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa nu tihuáꞌamuaꞌatejcaꞌa huáꞌa teyujtaꞌa, neajta neꞌújna teyujtaꞌa aꞌu mej eꞌetiújseꞌɨri aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Canu hui tiꞌitɨ́j avíitzi jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa. =+Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌareerecaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌimuaꞌatacaꞌa. \<1Jéꞌecan pu huáseeviꞌi aꞌájnáꞌɨmua. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌichaꞌɨɨ, aꞌɨ́ɨ mú aúunai. Majta aꞌúu mú atavéejmeꞌecaa aꞌu tɨ áꞌataa mej mi ahuáujpɨsteꞌen. Ajta aꞌɨ́ɨn Pedro, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌa jamuan aꞌutéveecaꞌa, ajta pu aꞌɨ́ɨn áꞌujpɨsteꞌecaꞌa. Aꞌuu mú ráꞌaviꞌitɨn ɨ́ Jesús aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Caifás \;1Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa tɨ aꞌuun tíꞌichaꞌɨɨ táꞌapueerta, ayée pu aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro tiuꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni hui pecaí pajta múꞌee huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌɨ́jna jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe? Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Canu hui aꞌatzu. j:MAjta aꞌɨ́ɨn Pedro, puaꞌacɨé pu aꞌuteájturaa táꞌapueerta. Aj puꞌi ɨ́ seɨj tɨ Jesús jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe, aꞌɨ́ɨ pu aꞌuréꞌene táꞌapueerta. Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ aꞌuun tíꞌichaꞌɨɨ táꞌapueerta. Aj puꞌi aꞌuun yaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. u9cAjta aꞌɨ́ɨn Pedro, aꞌɨ́ɨ pu ɨmuá huaméꞌecaa cujtaꞌan ɨ́ Jesús. Ajta jamuan huaméꞌecaa seɨ́j tɨ ajta Jesús jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ seɨ́j tɨ Jesús jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ramuaꞌatejcaꞌa aꞌɨ́jna tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌareerecaꞌa u teyujtaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, jamuan ɨ́ Jesús aꞌuun aꞌuteájrupi aꞌu tɨ eꞌeráyaujtaꞌa aꞌájna tɨ éꞌeche aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌaijta. e8CAjta aꞌɨ́ɨn Caifás, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe tɨ ayén tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan tɨ ayén nuꞌu tíhuaꞌatévaꞌɨrihuaꞌan tɨ seɨ́j naꞌa ɨ́ tevi ayén huámɨꞌɨni huáꞌa jetze meꞌecan ɨ́ teɨte. Pedro pu ayén tiꞌixa tɨ nuꞌu caí ramuaꞌate aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús 7} Amuacaí mú meꞌuun yaꞌuvíꞌitɨ meꞌɨ́jna jemi ɨ́ Anás, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ muꞌuneáraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Caifás tɨ aꞌájnáꞌɨmua nain jɨ́n antiújmuaꞌareerecaꞌa u teyujtaꞌa. 65 Matɨ́ꞌɨj mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ xantaaruꞌu, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ huáꞌa capitán púꞌeen, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌichaꞌɨɨ u teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú raatéeviꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Matɨ́ꞌɨj mi raꞌamuáajɨꞌɨcɨe. ?5w Aj puꞌi Jesús ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―Ucárujteꞌe mɨ aꞌachun. ¿Ni caí ayén ruxeꞌeveꞌe nej neꞌɨ́jna jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ tɨ niyáꞌupua ayén jɨ́n tinaaꞌíjca? Aꞌuu mú yéꞌeviꞌitɨn ɨ́ Jesús meꞌɨ́jna jemi ɨ́ Anás 45 Ajta aꞌɨ́ɨn Simón, tɨ ajta iꞌi Pedro, aꞌɨ́ɨ pu chun huitéchueecaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu rúꞌijcupi. Aj puꞌi aꞌɨ́jna jɨ́n tiraapuaíj tɨ ravaɨreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌareerecaꞌa u teyujtaꞌa. Pedro pu ayén raꞌajtaveíjchecaꞌa ɨ́ naxairaꞌan ɨ́ jaꞌatɨ. Ayee pu ántehuaacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌivaɨreꞌe tɨjɨ́n Malco. o3W Ayee pu tiujuꞌurɨ́j tɨ ij ayén araúrasten aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn ari tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Capu nuꞌu jaꞌatɨ́ áꞌuvej tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej pej nuꞌu naatátuiiriꞌi.” F2Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nuꞌuri hui niyen tejámuaatáꞌixaa yee nej neꞌɨ́n púꞌeen. Tɨ́ puaꞌa siyen neetzi huauca, setáꞌaj siyen huaꞌutáꞌan mej áꞌucɨɨne amɨ́ɨme ɨ́ mej nee jamuan áꞌujujhuaꞌan. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 41aAjtahuaꞌa pu ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani seúuhuaunen? Majta miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Jesús tɨ Nazarét éꞌemeꞌecan. +0OTɨ́ꞌɨj Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa yee tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen, aꞌɨ́ɨ mú ruhuáritaꞌa cáacɨj. Majta eꞌeráavatzɨ á chuaataꞌa. -/SAyee mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Jesús, tɨ Nazarét éꞌemeꞌecan. Aj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen. Ajta aꞌɨ́ɨn Judás, tɨ ayén tiuꞌutátuiireꞌesin, aꞌúu pu huáꞌa jamuan aꞌutéveecaꞌa ɨ́ xantaaruꞌu. ^.5Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu ari ramuaꞌareerecaꞌa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j raruuren. Aj puꞌi huaꞌantinájchecaꞌa. Ayee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani seúuhuaunen? -%Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, ayée mú huaꞌavéꞌehuau aꞌɨ́ɨme ɨ́ xantaaruꞌu ɨ́ mej meꞌuun tíꞌichaꞌɨɨ u teyujtaꞌa. Ayee mú aráꞌasecaꞌa aꞌachú cumu huaícate. Naímiꞌi mú tatzari tiúꞌɨsimeꞌe, majta tiꞌitɨ́j lámpara, majta ɨ́ mej jɨ́n huaténeꞌuseꞌen. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Judás, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌuviꞌitɨjmeꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌutɨ́ Jesús aꞌutéveecaꞌa. ,Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Judás tɨ ayén tiuꞌutátuiireꞌesin ɨ́ Jesús jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨ pu éꞌemuaꞌatejcaꞌa aꞌujna aꞌiné muꞌíi mú meꞌuun eꞌetiújseɨj, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. V+ 'Tɨ́ꞌɨj Jesús ayén raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ tiuꞌuxájtacaꞌa, aj puꞌi áꞌuraa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi antacɨ́j jachi japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Cedrón. Aꞌuu pu u jetze pújmeꞌen jeíhua tiuꞌuvéejmeꞌecaa ɨ́ cɨyej, aseituuna cɨyej. Y*+Nuꞌuri niyen huaꞌutaseíjrate aꞌij pej ꞌeen. Neajta nu hui nauj niyen huaꞌutaseíjrateꞌesin mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa huaújxeꞌeveꞌen seɨj majta seɨj patɨ́j múꞌee tíꞌinexeꞌeveꞌe, nej ni neajta huáꞌa jemi seíireꞌe náꞌaraꞌani. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.0)Y’Niyaꞌupua, mɨ pej nain jɨ́n urarɨ́ꞌen, camu hui miyen muamuaꞌate aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua. Mɨ́ neajta inee, nee nu xaa muamuaꞌate. Majta ɨ́ neteɨ́testemuaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú miyen ramuaꞌaree pej piyen yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. h(I’Ayee nu tíꞌijxeꞌeveꞌe, mɨ pej níꞌiyaꞌupua aꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ pej piyen naatáviꞌitɨ́ste, mej mi meꞌuun aꞌuteáturan aꞌu nej aꞌutevée naꞌame, mej mi majta miyen raaseíj meꞌɨ́jna tɨ huápɨꞌɨ naa seijreꞌe ɨ́ pej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ pej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌa peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej piyen nexɨ́ꞌeveꞌecaꞌa ꞌajmíꞌɨmua tɨ́ꞌɨj caí xɨ seijreꞌecaꞌa ɨ́ chaanaca. 5'c’Aꞌɨ́jna tɨ huápɨꞌɨ naa seijreꞌe ɨ́ pej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌa, ayée nu cheꞌatá nenaꞌa neꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌa mej mi miyen seɨ́j menaꞌa puꞌéeneꞌe muáꞌaraꞌani tetɨ́j iteen, netɨ́j neajta huáꞌa jemi seijreꞌe, patɨ́j pajta múꞌee neetzi jemi seijreꞌe. Neajta nu neꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌa mej mi nain jɨ́n seɨ́j menaꞌa puꞌéeneꞌe muáꞌaraꞌani, mej mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua, miyen ráamuaꞌaree pej piyen yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa, pajta piyen cheꞌatá penaꞌa huaꞌutaxɨ́ꞌeve patɨ́j pajta tinaataxɨ́ꞌeve ineetzi. &e%C’Canu neꞌɨ́mej nenaꞌa jɨ́meꞌen muahuavii, sino neajta niyen tíꞌimuahuavii neꞌɨ́ɨme jɨmeꞌe ɨ́ mej miyen téꞌantzaahuateꞌesin meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin, mej mi naímiꞌi miyen seɨ́j menaꞌa puꞌéeneꞌe muáꞌaraꞌani, patɨ́j piyen neetzi jemi seijreꞌe, mɨ pej níꞌiyaꞌupua, netɨ́j neajta inee múꞌeetzi jemi seijreꞌe. Michéꞌe hui majta miyen téjmi jemi seíireꞌe muáꞌaraꞌani mej mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua, miyen téꞌantzaahuateꞌen pej yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa. $ # Neajta inee, ayée nu huatánneꞌa múꞌeetzi jemi huáꞌa jetze meꞌecan mej mi majta tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n huataúraꞌan majta múꞌeetzi jemi. Jesús pu ayén tíꞌijhuauhuau huáꞌa japua, matɨ́j menaꞌa ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe +"O’Ayee nu cheꞌatá nenaꞌa tíhuaꞌutaꞌaítecaꞌa mej aꞌucɨ́jxɨꞌɨn nainjapua ɨ́ chaanaca patɨ́j múꞌee yen tinejaꞌutaꞌítecaꞌa. R!Patáꞌaj rɨ́ꞌɨ tihuaꞌuteájtuaani múꞌeetzi jemi peꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ ayén tiꞌayajna. Tɨ́j naꞌa pej piyen tiuꞌutaxájtacaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiꞌayajna. R~}|#zVyxwvuu!ssrponlk6hgDdba`^];[=YsXWUUSJRPOCNVMiKIHGFECCB@ >e;9765w4O21{0D.i-/*'T&$#- &8iX Z B ` L aK =Setáꞌaj seajta huaꞌirájtuaani seica, muárɨꞌeri jɨmeꞌe. Ayee pu seíireꞌe aꞌame. Cu xɨee sej huaꞌirájtuaani ɨ́ taij jetze. Seajta seica, ɨ́ tɨ tíꞌitziɨɨniꞌireꞌe jɨmeꞌe, setáꞌaj huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, aꞌiné jeíhua mú huápɨꞌɨ xánaꞌavisiꞌi seíireꞌe muáꞌajuꞌun aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. I niuucari tɨ jɨ́n raꞌantipuáꞌajteꞌesin vJ gSetáꞌaj seajta caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌan seica ɨ́ mej caí rɨ́ꞌɨ téꞌatzaahuateꞌe. NI Setáꞌaj seuj raꞌutámuaꞌaree tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ayén jáꞌamuaxeꞌeveꞌe. Setáꞌaj seajta siyen rachúꞌeveꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen tɨ ij aꞌɨ́ɨn aꞌɨ́jna jɨ́n amuáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tejámuaatáꞌasin sej siyen jemin ruurican huateáturan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. H Mɨ́ seajta múꞌeen, mɨ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, setáꞌaj caꞌaníjraꞌa tiuꞌutáꞌan seɨ́j seajta seɨj, sej si teꞌutáviicuaꞌi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej raꞌaráꞌastijreꞌen seꞌɨ́jna tɨ Dios ayén huateúraꞌate. Setáꞌaj seajta araújcaꞌanen seꞌɨ́jna jetze ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, sej si siyen huatéjniuuni ɨ́ Dios jemi. ,G SAꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca ɨ́ teɨte mej mi jáꞌitaꞌa aꞌutacɨꞌɨcaꞌan. Aꞌɨ́ɨ mú rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa aꞌij tirájteu aꞌij mej rɨcɨ. Camu aꞌatzu jetzen araújcaꞌane ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. .F WAyee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨ ayén tejaꞌuréꞌenejsin tɨjɨ́n: “Aꞌájna, tɨ́ꞌɨj ari nain teꞌentipuáꞌarijmeꞌen, aꞌɨ́ɨ mú huataseíjreꞌesin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej titéꞌexɨeehuariꞌira muáꞌajuꞌun, ɨ́ mej miyen tiꞌitiújchaꞌɨɨ muáꞌajuꞌun aꞌij tɨ tihuáꞌamitɨejteꞌe ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa, tɨ́j naꞌa tɨ caí ayén tiraavíjteꞌe ɨ́ Dios jemi.” E #Mɨ seajta múꞌeen, mɨ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, setáꞌaj raꞌutámuaꞌaree aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ huaꞌantíhuau ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. zD oAꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tiꞌitɨ jɨ́n runiúusteꞌe, ɨ́ mej níniuꞌucacu. Ayee mú tiꞌitiújchaꞌɨɨ aꞌij tɨ tihuáꞌamitɨejteꞌe ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa. Caꞌanín mú jɨ́n tiꞌixáata muáꞌayeꞌi mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n áꞌujtzaahuateꞌe. Majta miyen rɨ́ꞌɨ tihuáꞌajee ɨ́ teɨte mej mi tiꞌitɨ jɨ́n huaꞌutémuaꞌitɨn. Caꞌaníjraꞌa pu huaꞌatáꞌaca aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe ]C 5Aꞌɨ́ɨ pu huáꞌaxɨꞌepɨꞌɨntariꞌiran naíjmiꞌica, ajta aꞌɨ́j pu jɨ́n huáꞌaxɨjteꞌen naíjmiꞌica ɨ́ mej rájchaꞌɨɨreꞌecaꞌa ɨ́ Dios aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨjcaa tɨ caí ayén tiraavíjteꞌe ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́jna jɨ́n huáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen jeíhua huápɨꞌɨ aꞌij puaꞌa tíꞌixajtacaꞌa ɨ́ Dios aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej auteájturaa ɨ́ jemin mej mi caí miyen huárɨni aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ɨ́ jemin.” Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Enóc. ,B SAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Enóc, aꞌɨ́jna tɨ aráhuaꞌapua jetze tiꞌite aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Adán jetzen airáane, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́mej jɨmeꞌe tɨ́ꞌɨj ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan tɨjɨ́n: “Casiꞌi, xaaseíj, tavástaraꞌa pu yé veꞌecánejsin huáꞌa jamuan ɨ́ mej ravaɨreꞌe ɨ́ ta japua, aꞌɨ́ɨme tɨ ajta huateúraꞌate. KA  Majta miyen ꞌeen tɨ́j ɨ́ jaj tɨ áꞌujruuréjvee caꞌanín jɨmeꞌe, tɨ ajta jetzen aamɨ́xcuaꞌiri ájninei. Ajta aꞌɨ́jna tɨ huáꞌa jetze airáninei aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte, ayée pu huaꞌutatéviꞌirasteꞌen. Majta mú miyen ꞌeen tɨ́j xuꞌuraꞌave ɨ́ mej mauj áꞌujujhuaꞌan aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa. Ayee pu tihuáꞌacɨꞌɨti mej meꞌuun aꞌuteáturan aꞌu tɨ jeíhua huápɨꞌɨ aꞌutɨ́caꞌa. j@ O Setɨ́j senaꞌa eꞌetiújseɨreꞌen sej si naímiꞌi tiúꞌucuaꞌani seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej huaújxeꞌeveꞌen, aꞌɨ́ɨme mú aꞌij puaꞌa rɨ́ɨj muáꞌayeꞌi. Ayee muꞌu, camu aꞌij menaꞌa tíꞌicuaꞌa múꞌejmi jamuan, majta miyen tíꞌiseijreꞌe múꞌejmi jemi tɨ́j cɨ́ɨxuri tɨ tiꞌicámeijriꞌi. Aꞌɨ́ɨ mú rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa tiúꞌujmiꞌicuaca, majta, camu tihuáꞌamiꞌicuaca ɨ́ seica. Ayee mú ꞌeen tɨ́j jaitɨri mej caí jetze víjviꞌiyej sino eeca pu ráatɨsin. Ayee mú majta ꞌeen tɨ́j cɨyej tɨ caí taaca tɨ́ꞌɨj caí chéꞌe xɨ́jcataꞌa pɨ́tíꞌirɨjca, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ráꞌijcuta. Cu xɨee huaꞌapua pu huatéehua nain jɨmeꞌe. ? 7 Cuiꞌi xaa, Dios pu puaíjtzi huaꞌutáꞌasin aꞌɨ́mej. Ayee mú cheꞌatá manaꞌa aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ tɨ́j ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Caín. Huáapuaꞌa mú miyen huataúraꞌa mej mi miyen jeíhua huápɨꞌɨ raamuáꞌitɨn ɨ́ puaíjtzi. Ayee mú cheꞌatá manaꞌa tɨ́j huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Balaam teecan tɨ jeíhua huápɨꞌɨ autéꞌɨtze ɨ́ Dios jemi. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa ehuaújpuaꞌarixɨꞌɨn tɨ́j ajta áꞌupuaꞌarecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Coré tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn caꞌanín jɨ́n raatéxɨeehuatacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n antiújmuaꞌareerecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan. >  Mɨ majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca, ayée mú chéꞌe manaꞌa aꞌij puaꞌa tíꞌixaxaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tiꞌitɨ tɨ aꞌij mej caí yaúꞌitɨe. Ajta ayée mú meꞌɨ́jna jɨ́n rujɨ́ɨmuaꞌa aújpuaꞌajteꞌen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej rujɨ́ɨmuaꞌa aꞌij tirájteuve, ajta aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa tihuáꞌamitɨejteꞌe. Ayee mú ꞌeen matɨ́j ɨ́ tiꞌitɨ mej caí raayɨ́ꞌɨtɨ mej tiúꞌumuaꞌati. Aꞌɨ́j mú jɨ́n rujɨ́ɨmuaꞌa aújpuaꞌajteꞌen. o= Y Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn Miguel tɨ jeíhua tiꞌitɨ jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua, capu ayén huataúraꞌa tɨ ayén caꞌanín jɨ́n raꞌuxɨ́jteꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu matɨ́ꞌɨj tíꞌiteseꞌecaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej ráaruuren ɨ́ téviraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan. Capu xaa ayén caꞌanín jɨ́n raꞌuxɨ́jte sino ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Chéꞌe aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa muaꞌajteáꞌaxɨꞌɨn.” x< kMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej avíitzi jɨ́n ajteújnaxcacaꞌa múꞌejmi jemi, ayée mú cheꞌatá manaꞌa meꞌɨ́jna jetze tíꞌimuaꞌatze yee mej ruxɨéehua ruxánaꞌacɨraꞌaten. Aꞌɨ́j mú jɨ́n aꞌij puaꞌa raruure ɨ́ rutevij. Majta miyen mé rúujɨpua jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ tiꞌitɨ jɨ́n antiújmuaꞌaree. Aꞌɨ́ɨ mú majta aꞌij puaꞌa tihuáꞌaxa aꞌɨ́mej ɨ́ mej ta japua éꞌeseijreꞌe, ɨ́ mej majta rɨ́ꞌɨ huápɨꞌɨ naa seijreꞌe. `; ;Ayee pu cheꞌatá naꞌa Dios huaꞌuxɨ́jte aꞌɨ́mej ɨ́ mej Sodoma éꞌechejcaꞌa, majta ɨ́ seica ɨ́ mej Gomorra éꞌemeꞌecantacaꞌa, majta seica ɨ́ mej aꞌɨmuá antachéejmeꞌecaa. Ayee mú huataúraꞌa aꞌɨ́ɨme mej mi huaújxanaꞌacɨraꞌaten, mej mi majta seɨcɨé tiꞌihuaújxanaꞌacɨraꞌaten aꞌij tɨ caí tiraavíjteꞌe, teáataꞌa jamuan ɨ́ ruxɨ́ꞌej teáataꞌa. Ayee mú tiuꞌutaseíjritiꞌihuacaꞌa mej meꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ mej miyen tirajpuaíjtzi muáꞌajuꞌun meꞌɨ́jna jetze ɨ́ taij tɨ caí jaꞌanáj áꞌamɨꞌɨni. s: aMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe, ɨ́ mej majta caí araúraste meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n Dios huaꞌantíhuau, sino maraatéxɨeehuatacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n títetéꞌuꞌupuꞌucaꞌa u ta japua aꞌu mej aꞌutéꞌecaꞌa mej mi puaꞌamecɨé tiꞌitɨ jɨ́n teꞌenteárute tɨ jaítzeꞌe jɨ́n seijreꞌe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, Dios ayén huaꞌiteáana aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa. Aꞌuu mú aiteánamiꞌihua muáꞌajuꞌun tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe, tɨ i aꞌɨ́ɨn Dios ayén puaíjtzi huaꞌutáꞌan aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan tɨ́ꞌɨj huáꞌaxɨjteꞌen naíjmiꞌica matɨ́j manaꞌa puaꞌamé seijreꞌe. ,9 SAyee nu raxɨ́ꞌeveꞌe nej niyen amuaatáꞌan sej raꞌutámuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa xaa huaꞌirájtuaa aꞌujna u Egipto aꞌɨ́mej ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa. Aj puꞌi áꞌiyen aꞌɨ́ɨn ayén huaꞌupuáꞌajte aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí raꞌaráꞌastijre. 8 Seica mú avíitzi jɨ́n ajteújnaxcacaꞌa múꞌejmi jemi. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej caí ráꞌastijreꞌe ɨ́ Dios. Majta seɨcɨé pu ayén tihuáꞌamitɨejteꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ tej jɨ́n ráamuaꞌareeriꞌi tɨ huáapuaꞌa pu rɨ́ꞌɨ titaatáꞌa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Ayee pu tihuáꞌamitɨejteꞌe tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa ayén rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌa mej mi miyen chéꞌe manaꞌa aꞌij puaꞌa titeetiújchaꞌɨɨca aꞌij tɨ tihuáꞌamitɨejteꞌe. Ayee mú meꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́n, aꞌɨ́ɨ mú majta mé rúujɨpua ɨ́ tavástaraꞌa. Ajta ayén tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌij tɨ ajmíꞌi téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa ɨ́ mej jɨ́n rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun. Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ Dios ajmíꞌi huaꞌuxɨ́jte A7 }Ayee puꞌu, neꞌihuaamuaꞌa mɨ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, ayée nu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa nej niyen neꞌɨ́jna jɨ́n tejámuaataꞌítiꞌi neꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios tuꞌirátuaasin tetɨ́j tenaꞌa puaꞌamé tej tiyen ráꞌastijreꞌe. Mɨ ajta, caꞌaníjraꞌa pu naatáꞌaca nej ni niyen caꞌanéeri jɨ́n tejámuaatayúꞌuseꞌen nej ni niyen tejamuaatáhuavii sej siyen tiuꞌutatéseꞌen sej si seuj raꞌaráꞌastijreꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ seɨ́j naꞌa raateájtuaa huáꞌa jemi ɨ́ tɨ Dios huateúraꞌate. 66 gChéꞌe ayén tejamuáacɨꞌɨti tɨ Dios, ayén amuáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn temuaꞌa naa, tɨ ꞌij ajta nain jɨ́n amuaꞌanpuáꞌajteꞌen sej si siyen huápɨꞌɨ huaújxeꞌeveꞌen seɨ́j seajta seɨj. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌitzi jɨ́n tihuáꞌitɨii (2 Pedro 2:1-17) W5 +Inee, i nej iꞌi Judás, nee nu seɨj pɨ́rɨcɨ tɨ tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Nee nu neajta juutzeájraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo. Ayee nu tejáꞌamuayuꞌuseꞌe múꞌeen mɨ tɨ amuaatajé ɨ́ Dios, aꞌɨ́jna ɨ́ tej teajta rájyaꞌupua. Aꞌɨ́ɨ pu ajta áꞌamuachaꞌɨɨ aꞌame tɨ ij ayén tejamuáacɨꞌɨti sej siyen seíireꞌe xáꞌajuꞌun jemin ɨ́ Cɨríistuꞌu. 34_Capu tíꞌiseicaj naꞌa ɨ́ seica tɨ Jesús ayén tiúꞌuruu. Tɨ́ puaꞌa miyen nain aꞌuyúꞌuxancheꞌe, ayée pu tináꞌamitɨejteꞌe tɨ caí yen japuan áꞌavejri ɨ́ chaanaca japua nain ɨ́ yuꞌuxari tɨ ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌecaꞌa mej teꞌuyúꞌuxancheꞌe. 3 Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ nej Jesús jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe. Neajta nu niyen neꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitéxajta. Neajta niyen tiraꞌutéyuꞌuxacaꞌa. Teajta iteen, ayée tu ramuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna aꞌij nej tiꞌitéxajta. B2}Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen teꞌutánamuajriꞌi yee tɨ nuꞌu caí jaꞌanáj mɨꞌɨni aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ Jesús jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe. Mɨ́ ajta, capu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ nuꞌu caí mɨꞌɨni sino capu jetzen ruxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ ayén ruuri huateáturan ajta naꞌa caí uvéꞌenen ɨ́ Jesús. Ayee pu raꞌantipuáꞌajte ɨ́ Juan $1AAj puꞌi Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capu hui múꞌeetzi jetze ruxeꞌeveꞌe tɨ puaꞌa ayén naꞌaráanajche tɨ aꞌɨ́ɨn ayén ruuri huateáturan ajta nenaꞌa caí yen uvéꞌenen. Patáꞌaj piyen náꞌastijreꞌe ineetzi. ―Ayee pu tiraataꞌixaa. 07Tɨ́ꞌɨj Pedro ayén raaseíj, ayée pu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Ari amɨ́jna, nevástaraꞌa, ¿aꞌiquí tiꞌitɨ́j raruuren? "/=Aj puꞌi Pedro pɨ́ aꞌuréꞌeve tɨ́ꞌɨj raaseíj tɨ cujtaꞌan huaméꞌecaa aꞌɨ́jna tɨ Jesús raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe tɨ aicaújtutzi án taviitzeꞌen ɨ́ Jesús matɨ́ꞌɨj tíꞌicuaꞌacaa, tɨ ajta tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: “Tavastaraꞌa, ¿aꞌatani hui muaatátuiireꞌesin aꞌɨ́ɨme jemi?” E.Ayee pu ꞌeen jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Jesús mej mi miyen ráamuaꞌaree aꞌij tɨ yeꞌí tíꞌimɨꞌɨni aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, tɨ ajta jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin ɨ́ Dios. Aj puꞌi Jesús ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―Paúcheꞌe náꞌastijreꞌe ajta penaꞌa caí huámɨꞌɨni. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna tɨ Jesús jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe, tɨ ajta Jesús raataxɨ́ꞌeve -5’Ayee nu hui tíꞌimuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Patɨ́ꞌɨj pauj páꞌarɨꞌɨstacaꞌa, ayée pepuꞌu tiꞌitéꞌacheꞌetehuaꞌa pej pi axɨéehua áꞌucheꞌecaneꞌen aꞌij tɨ timuaꞌaránajchecaꞌa. ’Mɨ́ ajta, méjcaꞌi huáyee, patɨ́ꞌɨj peri vástacɨraꞌitan, ayée pepuꞌu hui ajméijcaꞌataxɨꞌɨsin tɨ ij jaꞌatɨ́ ayén muꞌucáchejteꞌen. Aꞌɨ́ɨ pu muáꞌaviꞌitɨn aꞌu pej caí áꞌuyeꞌimɨꞌɨ. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 6,eAjtahuaꞌa pu ayén cheꞌatá naꞌa tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Simón, mɨ pej yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Juan, ¿ni qui piyen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n nexɨ́ꞌeveꞌe? Ajta aꞌɨ́ɨn Pedro, aꞌij pu puaꞌa raatáꞌa tɨ Jesús ayén cheꞌatá naꞌa huaíca tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨ puaꞌa nuꞌu ayén raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa. Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, múꞌee pej yeehui nain jɨ́n tirúꞌumuaꞌaree. Múꞌee pej piyen ramuaꞌaree nej xaa muaxeꞌeveꞌe. Jesús pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj rɨ́ꞌɨ tihuáꞌuchaꞌɨn ɨ́ mej neetzi jemi tiújseꞌɨrihuaꞌa muáꞌayeꞌi. #+?Ajtahuaꞌa pu Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Simón, mɨ pej yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Juan, ¿ni qui pénexeꞌeveꞌe? Ayee pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Jee xaa neꞌu, nevástaraꞌa. Múꞌee pej ramuaꞌaree nej muaxeꞌeveꞌe. Jesús pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj rɨ́ꞌɨ huáꞌuruuren peꞌɨ́ɨme ɨ́ mej neetzi jemi tiújseꞌɨrihuaꞌa muáꞌayeꞌi. *Matɨ́ꞌɨj meri tiúꞌucuaa, Jesús pu ayén tiraataꞌixaa ɨ́ Simón tɨ ajta iꞌi Pedro tɨjɨ́n: ―Simón, mɨ pej yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Juan, ¿ni tzaa piyen jaítzeꞌe nexɨ́ꞌeveꞌe mej nuꞌu caí amɨ́ɨme? Ajta aꞌɨ́ɨn Pedro, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Jee xaa neꞌu, nevástaraꞌa. Múꞌee pe yeehui ramuaꞌaree nej muaxeꞌeveꞌe. Jesús pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj yeehui rɨ́ꞌɨ tihuáꞌuchaꞌɨn ɨ́ netɨꞌɨríjmuaꞌa. i)KPuꞌuri iꞌi huaíca tɨ Jesús ayén huataseíjre aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨ́ꞌɨj ari aꞌitáraa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej meri huácuii. Jesús pu jamuan tiꞌixa ɨ́ Pedro k(O Aj puꞌi Jesús aꞌuun eꞌiréꞌene ɨ́ huáꞌa jemi, ajta raꞌantiꞌɨ́ꞌɨpɨꞌɨ ɨ́ pan. Aj puꞌi huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌite. Ayee pu cheꞌatá naꞌa huarɨ́j aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huaꞌité. '5 Aj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Iyeꞌej sétiúꞌucuáꞌa. Capu jaꞌatɨ́ ahuaújcaꞌane tɨ ayén raataꞌíhuaꞌu yee jaꞌatɨ́ tɨ pɨ́rɨcɨ aꞌiné muꞌuri ramuaꞌareerecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ tavástaraꞌa. J&  Aj puꞌi Simón tɨ ajta iꞌi Pedro, aꞌúu pu ateájraa ɨ́ baarcu jetze. Ajta raꞌitajájpuacaꞌa ɨ́ xɨéjmuaꞌari aꞌu tɨ aꞌuhuáchi. Temuaꞌa mú titeꞌevéꞌejɨsticaꞌa ɨ́ huaꞌité mej vivéjme. Ayee mú aráꞌasecaꞌa aꞌachú cumu anxɨ́te japuan huaꞌapuate japuan tamuáamuataꞌa japuan huaíca. Ajta aꞌɨ́ɨn xɨéjmuaꞌari, capu huasiújtzaꞌan, capu amɨ́n aꞌij mej miyen avéꞌejɨsticaꞌa. &%E Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj hui mé huajeꞌevéꞌɨꞌɨn seica ɨ́ huaꞌité ɨ́ sej seuchén huaꞌuvíviꞌi. $ Matɨ́ꞌɨj meri meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌu tɨ aꞌuhuáchi, aj mú mi miyen tiraaseíj tɨ aꞌuun áꞌataacaꞌa, ajta ari áꞌatɨꞌɨxcuareꞌecaꞌa. Huaꞌité mú án áꞌujeꞌetii ɨ́ tɨꞌɨxcuá japua. Ajta pan pu án áꞌumuaanicaꞌa. #Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica, cujtaꞌan mú huajúꞌucaa. Méraajájpuajméꞌe ɨ́ xɨéjmuaꞌari, muaꞌavéꞌejɨstican ɨ́ huaꞌité. Capu aꞌachú áuteeviꞌi aꞌutɨ́ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj, aꞌachú cumu anxɨ́te meetro. g"GAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ Jesús raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa, ayée pu tiraataꞌixaa ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa pu púꞌeen amɨ́jna. Ajta aꞌɨ́ɨn Pedro, aꞌɨ́ɨ pu teꞌijvihuáani aꞌutéveecaꞌa tɨ ij ruxɨéehua tiuꞌumuárɨꞌen. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén ráanamuajriꞌi tɨ amiiguraꞌan ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa yee aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ pu tavástaraꞌa púꞌeen, aj puꞌi ucaújchejte ɨ́ rusiicuꞌu. Aj puꞌi atéjve á jaataꞌa. T!!Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj hui raꞌatéhuaꞌaxɨn ɨ́ ruxɨejmuaꞌa rurɨꞌɨríintaꞌan pújmeꞌen ɨ́ baarcu jetze. Amée xu yee seica teuni. Matɨ́ꞌɨj mi miyen huarɨ́j. Jɨ́meꞌen muꞌu miyen huarɨ́j, aj mú mi avéꞌejɨstecaꞌa ɨ́ huaꞌité ɨ́ xɨéjmuaꞌari tzajtaꞌa. Ajta, capu huatárɨꞌɨristarecaꞌa mej raꞌitapín aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej muꞌiicáa ɨ́ huaꞌité. i KAj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Mɨ́ sej neꞌihuaamuaꞌa, ¿ni seri hui huaꞌuvíviꞌi ɨ́ huaꞌité? Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Catu. Catu yeehui aꞌatzu. iKIíyaꞌata puꞌu, tɨ́ꞌɨj ari tapuáꞌarijmeꞌeca, Jesús pu aꞌuun aꞌutéveecaꞌa á saataꞌaj. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, camu raamuáꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn Simón tɨ ajta iꞌi Pedro, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Naúcheꞌe nu hui u nehuaꞌitépeꞌen. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Teen tu yeehui teajta áꞌujuꞌun táꞌajuꞌun. Matɨ́ꞌɨj mi u áꞌujuꞌun. Majta meꞌuun atéecɨ ɨ́ baarcu jetze. Muaatáxaꞌai mej rúuhuaꞌitepeꞌe. Majta, camu tiꞌitɨ́j huatéeviꞌi. ]3Aꞌuu mú aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Simón tɨ ajta iꞌi Pedro, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Tomás ɨ́ mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n ɨ́ mej huaꞌapua. Aꞌuu mú majta aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Natanael tɨ aꞌuun éꞌemeꞌecan u Caná, chajtaꞌa tɨ aꞌuun huatacáꞌa u Galilea, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen púꞌeeneꞌen ɨ́ Zebedeo, majta seica ɨ́ mej huaꞌapua ɨ́ mej majta jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe.  Tɨ́ꞌɨjtaꞌi, Jesús ajtahuaꞌa huataseíjre aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee pu tiuꞌurɨ́j. DMɨ́ ajta aꞌíjna jetze i yuꞌuxari, ayée pu ꞌeen jɨ́n téꞌeyuꞌusiꞌi sej si siyen ráꞌantzaahuateꞌen tɨ Jesús aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu, tɨ ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Dios. Ayee pu ajta ꞌeen jɨ́n pɨ́ téꞌeyuꞌusiꞌi sej si siyen ruurican jɨ́n huateáturan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen ráꞌastijreꞌe.iKJéihua pu máàj ayén huarɨ́j ɨ́ Jesús tɨ ayén huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe, mejseíiracaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ɨ́ tɨ caí áꞌayuꞌusiꞌi aꞌíjna jetze i yuꞌuxari. yAj puꞌi Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌee pepuꞌu piyen téꞌatzaahuateꞌe peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej yeehui piyen neseij. Michéꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen ɨ́ mej caí naaseíj, ɨ́ mej majta maúcheꞌe miyen téꞌatzaahuateꞌe. ―Ayee pu tiraataꞌixaa. Aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa aꞌíjna jetze i yuꞌuxari Aj puꞌi Tomás ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Múꞌee pej peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ nevástaraꞌa, pajta ɨ́ neDioj. \1Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Tomás tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, huaseíj i nemuajcaꞌa. Patáꞌaj piyen anáxɨteta. Patáꞌaj pajta mé véꞌemeiini muáꞌamuajcaꞌa jɨmeꞌe pej pi ajtéjmeini íiyej neꞌítzaꞌapua jetze. Pecáj chéꞌe piyen seɨcɨé tíꞌimuajca sino patáꞌaj téꞌatzaahuateꞌe. FTɨ́ꞌɨj ari teuuméꞌeca aꞌachú cumu sei itɨeeri, majtáhuaꞌa mú meꞌuun eꞌeréꞌeteꞌecaa u chiꞌita. Ajta aꞌɨ́ɨn Tomás, aꞌúu pu huáꞌa jamuan aꞌutéveecaꞌa. Ajta teꞌiteánamiꞌihuacaꞌa ɨ́ puéerta jetze. Aj puꞌi Jesús aꞌuun eꞌiréꞌene. Ajta aꞌutéechaxɨ huáꞌa tzajtaꞌa. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Chéꞌe yeehui amuaꞌanpuáꞌajteꞌen ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa. zmMatɨ́ꞌɨj miyen tiraataꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ Tomás mej nuꞌu miyen raaseíj ɨ́ tavástaraꞌa, aj puꞌi ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Canu yeehui jaꞌanáj téꞌantzaahuateꞌesin tɨ puaꞌa necaí raaseíj ɨ́ muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze aꞌu mej yéꞌenajtze, tɨ puaꞌa neajta caí anáxɨteta aꞌu tɨ claavu aꞌanáꞌupuꞌujmeꞌecaa, tɨ puaꞌa neajta caí ajtéjmeini ɨ́ ítzaꞌapuareꞌaraꞌan jetze. Majtahuaꞌa mú raaseíj meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús LAjta aꞌɨ́ɨn Tomás ɨ́ mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n ɨ́ mej huaꞌapua, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌasecaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu ajta caí aꞌuun huáꞌa jemi aꞌutéveecaꞌa tɨ́ꞌɨj Jesús ayén huáꞌa jemi huataseíjre. I Tɨ́ puaꞌa hui aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ayén caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌan sej si siyen tiraatáꞌuuniꞌi jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, Dios pu xaa ayén tiraatáꞌuuniꞌira, naꞌari caí, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan caí caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌan sej si caí siyen tiraatáꞌuuniꞌi, capu xaa Dios ayén tiraatáꞌuuniꞌira. ―Ayee pu Jesús tihuaꞌutáꞌixaa. Capu téꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Tomás tɨ Jesús aꞌitáraa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite mSJɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj puꞌi ayén huaꞌutajɨ́ꞌɨtze. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj hui raꞌancuréꞌan seꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. wgAj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Chéꞌe hui amuaꞌanpuáꞌajteꞌen ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa. Aꞌiné niyáꞌupua pu yen nejaꞌutaꞌítecaꞌa ineetzi, ayée nu cheꞌatá nenaꞌa tejámuaataꞌítii inee. xiTɨ́ꞌɨj ayén tihuaꞌutáꞌixaa, aj puꞌi ayén huaꞌutaseíjrate ɨ́ rumuájcaꞌa, ajta ɨ́ ruꞌítzaꞌapua aꞌu mej tíyaꞌupuaíj aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ráꞌutatai ɨ́ cúruu jetze. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, huápɨꞌɨ mú huataújtemuaꞌave matɨ́ꞌɨj raaseíj ɨ́ tavástaraꞌa. Jesús pu ayén tihuaꞌaꞌíjcateꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe mej mi tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte yAꞌajnáꞌɨmua, tɨ́ꞌɨj ari aꞌájna pɨ́tíꞌirɨjcaa ɨ́ seɨ́j jetze i itɨeeri, tɨ́ꞌɨj ari huachúmuaꞌancaa, aꞌúu mú eꞌeréꞌeteꞌecaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Majta miyen aiteújna u chiꞌita aꞌu mej anúꞌujteꞌecaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huáꞌatziɨɨneꞌecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun tíꞌaijtacaꞌa u teyujtaꞌa. Aj puꞌi Jesús ayén eꞌiréꞌene huáꞌa jemi. Aꞌuu pu huáꞌa tzajtaꞌa aꞌutéechaxɨ. Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Chéꞌe hui amuaꞌanpuáꞌajteꞌen ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa. 6eAjta aꞌɨ́ɨn María tɨ Magdala éꞌemeꞌecan, aꞌúu pu áꞌume huáꞌa jemi ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu hui neri raaseíj ɨ́ tavástaraꞌa. Tɨꞌɨj jí ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús ayén tiraataꞌixaa. Aꞌɨ́ɨ mú raseíj meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan seɨ́j aráꞌase 4 aAj puꞌi Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capej xɨ́ɨ nemuarɨꞌe aꞌiné naúcheꞌe aꞌatzu aꞌamua jamuan seíireꞌe naꞌame. Aj nu ni hui neꞌuun aꞌujnéjsin ɨ́ niyáꞌupua jemi. Patáꞌaj peꞌuun áꞌuraꞌani huáꞌa jemi ɨ́ neꞌihuaamuaꞌa. Patáꞌaj piyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen yee nej nuꞌu neajtahuaꞌa neꞌuun aꞌujnéjsin jemin aꞌɨ́jna tɨ niyáꞌupua púꞌeen, tɨ ajta áꞌamuayaꞌupua púꞌeen, jemin ɨ́ tɨ niꞌiDioj, tɨ ajta aꞌamua Dios púꞌeen. ―Ayee pu tiraataꞌixaa. W 'Aj puꞌi Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌee, María. Aj puꞌi pɨ́ aꞌuréꞌeve ɨ́ jemin. Ajta ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huáꞌa niuuca aꞌɨ́ɨme ɨ́ Hebreo tɨjɨ́n: ―Raboni. (Raboni, ayée pu huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨjɨ́n Mɨ́ Pej Tíꞌimuaꞌata.)  %Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌee ꞌɨ́itaꞌa, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen ayein? ¿Aꞌatajni pehuauhuau? Aꞌɨ́ɨ pu ayén tíꞌimuaꞌatzejcaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ aꞌuun teꞌuruurée áꞌayeꞌi aꞌujna ɨ́ huastari. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, tɨ puaꞌa múꞌee piyen yáꞌuchuii, patáꞌaj piyen yeehui tinaatáꞌixaateꞌen aꞌu pej yáꞌuruu nej ni neꞌuun u áꞌumeꞌen nej ni ráꞌanchueeni.  Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj puꞌi pɨ́ aꞌuréꞌeve. Tɨ́ꞌɨj i raaseíj tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús aꞌuun aꞌutéveecaꞌa. Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn María, capu raamuáꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ Jesús. . U Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Múꞌee, ꞌɨ́itaꞌa, ¿aꞌiné yeehui ꞌeen jɨ́n piyen ayein? Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨ mú yeehui yáꞌuchuii ɨ́ nevástaraꞌa. Neajta inee, canu ramuaꞌaree aꞌu mej yaúutuaa. 5 Aj puꞌi huaꞌapuaca huaseíj ɨ́ mej júteꞌe tíꞌivaɨreꞌe. Cuaiínaviꞌin mú tiꞌitéchejcaꞌa. An mú eꞌejtéꞌecaꞌa aꞌu mej yaꞌujté. Seɨ́j pu án áꞌujcatii aꞌu tɨ áꞌujmuꞌucaa. Ajta ɨ́ seɨ́j, aꞌu tɨ aꞌucáꞌɨ́ɨcajmeꞌecaa. {o Ajta aꞌɨ́ɨn María, aꞌuun pu aꞌuteájturaa á puaꞌacɨé, aꞌájna vejliꞌi aꞌu mej yeꞌaváꞌana. Aꞌɨ́ɨ pu ruyeinecaꞌa. Tɨ́ꞌɨj auj ruyeinecaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu aicaújtutzi, aꞌuun pu aꞌuténeerecaꞌa. V% Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌucɨ́jxɨ u ruche. Jesús pu nuꞌu huataseíjre aꞌɨ́jna jemi ɨ́ María, Magdala tɨ éꞌemeꞌecan <q Majta aꞌɨ́ɨme, camúu xɨ yaúꞌitɨée muáꞌaraa aꞌij tɨ huataujmuajcaa meꞌɨ́jna tɨ ayén téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ nuꞌu ayén ruxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús ayén aꞌitáraꞌani huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej meri huácuii tɨ ij ajtahuaꞌa huatarún. X)Tɨꞌɨj jí ɨ́ seɨj tɨ Jesús jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe, tɨ amuacaí aꞌuun aꞌaráꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌuun aꞌuteájrupi. Jɨ́meꞌen puꞌu raaseíj, aj puꞌi téꞌantzaahua. >uAꞌɨ́ɨ pu ajta raaseíj ɨ́ cɨ́ɨxuri ɨ́ mej jɨ́n raꞌaváꞌana ɨ́ muꞌúutzeꞌen. Naa pu tíꞌijiriꞌihuacaꞌa. Ajta rujɨ́ɨmuaꞌa pu án áꞌujpiicaꞌa. LAjta aꞌɨ́ɨn Pedro, tɨ cujtaꞌan huatɨéejmeꞌe, ajta pu aꞌuun aꞌaráꞌa. Aꞌuu pu uteájrupi. Aj puꞌi raaseíj ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ meꞌesti tɨ aꞌuun áꞌujpiicaꞌa. Tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌaráꞌa, aj puꞌi aicaújtutzi. Ajta aꞌuun uténeerecaꞌa. Tɨ́ꞌɨj i raaseíj tɨ án áꞌujpiicaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ meꞌesti ɨ́ mej jɨ́n racáꞌijcatacaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn, capu aꞌuun uteájrupi. zmNaímiꞌi mú meꞌuun aꞌuruáachejraa. Ajta ɨ́ seɨj, aꞌɨ́ɨ pu jaítzeꞌe caꞌanín aꞌutɨéechejraa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén raꞌumuáꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, amuacaí pu aꞌuun aꞌaráꞌa. 3_Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, ajta ɨ́ seɨj tɨ Jesús jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe, aꞌúu mú áꞌujuꞌun aꞌu mej yeꞌaváꞌana meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. I~ Aj puꞌi aꞌuun huaréꞌaraa. Tɨ́ꞌɨj i aꞌutɨéechejraa aꞌu mej aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Simón tɨ ajta iꞌi Pedro, ajta ɨ́ seɨ́j tɨ Jesús jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ Jesús raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Muꞌuri hui yáꞌuchuii ɨ́ tavástaraꞌa, meꞌújna aꞌu mej yauutéj. Teajta iteen, catu ramuaꞌaree aꞌu mej yaúutuaa. } #Tɨ́ꞌɨj ari pɨ́tíꞌirɨjcaa ɨ́ tɨ jɨ́n teꞌutéꞌitɨeesin i itɨeeri, íiyaꞌata puꞌu aꞌuun pu áꞌume aꞌɨ́jna ɨ́ María, Magdala tɨ éꞌemeꞌecan aꞌujna aꞌu mej yeꞌaváꞌana. Aúcheꞌe pu huachuíjxaviꞌicaa. Tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌaráꞌa, aj puꞌi raaseíj tɨ jaꞌatɨ́ raꞌantáꞌɨ́j ɨ́ tetej tɨ aꞌitémuaacaꞌa aꞌu tɨ aꞌutécun. | *Aꞌuu mú yeꞌetéete meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús aꞌiné aꞌúu pu vejliꞌi aꞌutacáꞌa, ajta puꞌuri aꞌájna pɨ́tíꞌirɨjcaa ɨ́ xɨcájraꞌan jetze mej jetzen rɨ́ꞌɨ huaújruuren aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan.3{_)Huastari pu tejeꞌeréꞌevee aꞌájna vejliꞌi aꞌu mej ráꞌutatai meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ajta aꞌujna, aꞌúu pu teástaꞌa seijreꞌecaꞌa tɨ jaꞌatɨ́ aꞌuun yaꞌujcú tɨ ij aꞌuun jaꞌatɨ́ aváꞌanan. Ajta, capu xɨ jaꞌatɨ́ aꞌuun aváꞌanamiꞌihuacaꞌa. r{{yy~vtsrqpp nntlljiiedLbaW`j_^][[YXXWiVUTSRPP;NNM_L;KJjIHH8H-FEmDuCBA@@?>>#=;;!:|98x76n594O3J2X10//-,++u) '&%%3#w""; dA"@6 Rmah >9"Tɨꞌɨj jí Simeón rɨ́ꞌɨ tihuaꞌuteájtuaa. Tɨꞌɨj jí ayén tiraataꞌixaa ɨ́ María, ɨ́ náànajraꞌan ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, ayée pu tiúꞌuxɨꞌepɨꞌɨntariꞌihuacaꞌa tɨ aꞌɨ́jna paꞌarɨꞌɨ jɨmeꞌe. Muꞌiitɨ́ mú veꞌecán jɨ́n titeꞌenteárutixɨꞌɨsin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ajta muꞌiicáca pu téꞌariꞌira ɨ́ mej jɨ́n títetateí. Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen tiráamuaꞌaree tɨ ayén téꞌeme aꞌiné jeíhua mú ratíti. B=}!Jéꞌecan mú naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen ɨ́ paꞌarɨꞌɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ paꞌarɨꞌɨ jɨmeꞌe. 6<e Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌatátzaviꞌira aꞌame temuaꞌa naa aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan mej mi caí chéꞌe miyen ꞌeeneꞌen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huachéjme tɨ́caꞌamisteꞌe.Ajta aꞌɨ́ɨ pu hui veꞌecán jɨ́n tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌesin ɨ́ áꞌateɨtestemuaꞌa, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Simeón. u;cAꞌiné nejɨ́ꞌɨ nu jɨ́n raaseíj aꞌíjna ɨ́ pej jɨ́n tuꞌirátuaasin, aꞌíjna ɨ́ pej yen raateájtuaa metiꞌiseíiracaꞌa naíjmiꞌi ɨ́ teɨte aꞌachú mej puaꞌamé yen huachéjme íiyen chaanaca japua. :a9;Nevástaraꞌa, puꞌuri rɨꞌɨrí pej naatáꞌan nej nexɨéehua huámɨꞌɨni, aꞌiné pepuꞌuri raꞌaráꞌaste aꞌɨ́jna ɨ́ pej jɨ́n teꞌatáꞌaratziiriꞌi ineetzi jemi i nej muavaɨreꞌe. 81Aj pu i aꞌɨ́ɨn Simeón raꞌancuréꞌechui aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Tɨꞌɨj jí rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios tɨjɨ́n: #7?Tɨꞌɨj jí ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios caꞌaníjraꞌa raatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Simeón tɨ aꞌuun aꞌatanén u teyujtaꞌa aꞌu tɨ eꞌeráyaujtaꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, aꞌúu mú majta aꞌaráꞌa u teyujtaꞌa mej mi miyen ráaruuren ɨ́ paꞌarɨꞌɨ aꞌij tɨ tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej mi raꞌaráꞌasten ɨ́ ruyeꞌirá. f6EAꞌɨ́n xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ayén tiraataꞌixaa tɨ nuꞌu caí mɨꞌɨni caí xɨ huataseíjreꞌen ɨ́ Cɨríistuꞌu, tɨ tavástaraꞌa yeꞌutaꞌítiꞌi. Aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu Simeón raseijran. {5oAꞌájnáꞌɨmua, seɨ́j pu aꞌuun eꞌechéjmeꞌe aꞌájna Jerusalén. Ayee pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Simeón. Rɨ́ꞌɨ pu tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ Dios jemi. Ajta jeíhua pu ráꞌastejcaꞌa ɨ́ ruyeꞌirá. Aꞌɨ́j pu tíꞌijchuꞌeveꞌecaꞌa aꞌájna xɨcájraꞌan jetze tɨ jetzen Dios huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨsin aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Ajta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu jemin huateájturaa. 45Majta tiuꞌutámuaɨꞌɨvejtan aꞌij tɨ ajta téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌɨ́jna jetze tɨ jɨ́n tihuáꞌuꞌitɨiiriꞌi ɨ́ tavástaraꞌa. Ayen tɨjɨ́n: “Micheꞌe huaꞌapuaca huatámuaɨꞌɨvejta ɨ́ cucuiꞌise naꞌari huaꞌapuaca ɨ́ jáamuaꞌise.” 23]Ayee mú huarɨ́j, aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n: “Ayee pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej yaꞌutaseíjrata ɨ́ tavástaraꞌa jemi naíjmiꞌica aꞌachú mej puaꞌaméca ɨ́ mej amuaatéꞌee muaanúnuꞌihuacaꞌa ɨ́ tɨꞌɨríi ɨ́ mej teteca.” X2)Tɨ́ꞌɨjta ari tejaꞌuréꞌene jaꞌanáj matɨ́j puaꞌa ɨ́ꞌɨhuaca aꞌij tɨ yeꞌí téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze Moisés tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa, matɨ́ꞌɨj mi meꞌájna yaꞌuvíꞌitɨ meꞌájna Jerusalén mej mi u yaꞌutaseíjrata ɨ́ paꞌarɨꞌɨ u teyujtaꞌa ɨ́ tavástaraꞌa jemi. h1ITɨ́ꞌɨjta tejauuméꞌeca aráhuaica xɨca jetze, tɨ́ꞌɨj i tejaꞌuréꞌene ɨ́ xɨca mej jetzen raꞌantisíjchi ɨ́ naviiraꞌan ɨ́ tɨ jetzen teꞌeviꞌi ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Matɨ́ꞌɨj mi miyen raatamuáꞌa tɨjɨ́n Jesús, tɨ́j ayén amuacaícan tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ seɨ́j tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe. 0-Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j aꞌɨ́ɨme cáneꞌaxɨ mej tiseíjracaꞌa. Jéꞌecan maújtemuaꞌaveꞌe ɨ́ Dios jemi, majta rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa niuucari jɨmeꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej ráanamuajriꞌi, majta ɨ́ mej raaseíj. Naímiꞌi pu ayén tejaꞌuréꞌene aꞌij tɨ tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ tavástaraꞌa. Mej nuꞌu u yeꞌutaseíjratacaꞌa ɨ́ Jesús u teyujtaꞌa //WAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ María, aꞌɨ́ɨ pu rúꞌavaatacaꞌa ɨ́ ru tzajtaꞌa. Jéihua pu tíꞌimuaꞌajca aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j huáꞌa jemi. ;.oMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej huáꞌunamuajriꞌi aꞌij mej tíꞌixajtacaꞌa aꞌɨ́ɨme cáneꞌaxɨ mej tiseíjracaꞌa, naímiꞌi mú rɨ́ꞌɨ naa tihuaꞌutaseíj. - Matɨ́ꞌɨj raaseíj ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, aj mú mi huaꞌutáꞌixa ɨ́ teɨte aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tihuaꞌutáꞌixaa tɨ huáꞌa jemi huataseíjre, aꞌij tɨ tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨ huanúꞌihuacaꞌa. a,;Matɨ́ꞌɨj mi caꞌanacan u áꞌujuꞌun. Aꞌuu mú yáꞌuteu meꞌɨ́jna ɨ́ José, majta María, majta ɨ́ uneecaꞌi. Aꞌuu pu cɨyej jetze arácaꞌatii, yeꞌemuaate mej jetzen téꞌecuaꞌaca. O+Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej cáneꞌaxɨ tiseíjracaꞌa, ayée mú tiuꞌutaúꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tichéꞌe u áꞌujuꞌun aꞌujna Belén tetáꞌaj yaꞌuseíj aꞌɨ́jna aꞌij tɨ huarɨ́j ɨ́ tɨ taataꞌixaa ɨ́ tavástaraꞌa. &*EMiyen tɨjɨ́n:Tichéꞌe rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios tɨ huápɨꞌɨ naa seijreꞌe ɨ́ ta japua.Ajta íiyen chaanaca japua, michéꞌe rɨ́ꞌɨ tíꞌitechéjmeꞌeni ɨ́ teɨte ɨ́ tɨ Dios rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌasin. Ayee muꞌu tiuꞌutaxájtacaꞌa. w)g Jíyeꞌitzi mú jɨ́n jeíhua huataseíjre aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe meꞌɨ́jna jemi ɨ́ seɨ́j. Matɨ́ꞌɨj mi naíjmiꞌi rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaa ɨ́ tavástaraꞌa. Ayee mú tiuꞌuxájtacaꞌa. (9 ’Ayee xu éeniꞌicɨꞌe ramuaꞌaréeren aꞌij tɨ éeneꞌe aꞌɨ́ɨn púꞌeen. Aꞌuun xu yéꞌeteuni ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, cɨ́ɨxuri jɨ́n caícatziꞌihua. Aꞌuu pu aracaꞌitɨ́ aꞌame cɨyej jetze taꞌatécun, yeꞌemuaate mej jetzen téꞌecuaꞌaca. '7 ’Ijii, aꞌájna chajtaꞌa David teecan tɨ jetzen éꞌemeꞌecan, múꞌejmi jɨmeꞌe pu hui jaꞌunúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ amuaꞌirátuaasin. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu, ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu. ?&w Ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe tɨjɨ́n: ―Caxu tíꞌitziɨɨneꞌe. Ayee nu ꞌeen jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej neatáꞌaj niuucari amuaatáꞌixaateꞌen ɨ́ sej jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌesin jeíhua, tɨ tiꞌivaɨ́reꞌe aꞌame para naíjmiꞌica jemi. 9%k Tɨꞌɨj jí seɨ́j pu huataseíjre tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe tavástaraꞌa jemi. Jɨ́meꞌen puꞌu huataseíjre, aj pu i aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa á eꞌetatátzavajraa huáꞌa jemi ɨ́ mej eꞌejteí. Majta meꞌɨ́n cáneꞌaxɨ mej seɨreꞌe, temuaꞌa mú jeíhua tiuꞌutátziɨn. !$;Aꞌujna vejliꞌi u Belén, seica mú aꞌutéꞌuucaꞌa cáneꞌaxɨ mej tiseíjracaꞌa. Aꞌuu mú eꞌetáxaꞌiirihuaꞌa huáꞌa jamuan. .#UAꞌɨ́j pu jɨ́n tiyaúj jáꞌaraa amuacaícan jɨmeꞌe. Teáatacaꞌa ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Cɨ́ɨxuri pu jɨ́n racáꞌijcatacaꞌa tɨ́ꞌɨj huanúꞌihuacaꞌa. Aꞌɨ́j pu jetze raꞌatéete tiꞌitɨ́j jetze cɨyej tɨ atécun aꞌu mej yeꞌemuaate tejéꞌecuaꞌaca aꞌiné camuchéꞌe úꞌuvejricɨcaꞌa cuaartu tzajtaꞌa mej meꞌuun aꞌuteárute. Ɨ́ mej nuꞌu cáneꞌaxɨ tiseíjracaꞌa "Aꞌuu mú aꞌutéꞌuucaꞌa tɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌene ɨ́ xɨca tɨ jetzen huanúꞌihuacaꞌa ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. )!KAjta pu aꞌɨ́ɨn áꞌuraa ɨ́ María aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ José tɨ raꞌancuréꞌeviꞌitɨ. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ María, puꞌuri autájucacaꞌa. 8 iAꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨn José pu huirájraa aꞌujna Nazarét, Galilea jetze tɨ ajtémeꞌecan. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa u Judea, chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Belén. Aꞌuu pu jaꞌunúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, aꞌɨ́jna tɨ ajmíꞌi tiꞌitéveecaꞌa ɨ́ rey jɨmeꞌe. Aꞌiné aꞌɨ́j pu jetze huanéj aꞌɨ́jna ɨ́ José, aꞌɨ́j pu jɨ́n aꞌuun áꞌuraa. |qMajta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, naímiꞌi mú aꞌucɨ́jxɨ aꞌu mej éꞌemeꞌecan mej mi aꞌahuaújyuꞌuxa. ]3Ayee pu tiuꞌurɨ́j tɨ́ꞌɨj auj Cirenio tiꞌitéveecaꞌa tajtuhuan jɨmeꞌe aꞌájna u Siria. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe tɨ huaꞌutaꞌítecaꞌa ɨ́ mej amuacaí huaꞌutéꞌitɨee. K Aꞌájnáꞌɨmua, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn tiꞌitéveecaꞌa ɨ́ rey jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Augusto tɨ ajta ayée ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n César, aꞌɨ́ɨ pu tíraataꞌaíjtacaꞌa mej mi ahuaujyuꞌuxan mej mi huaꞌutéꞌitɨen naíjmiꞌica mej aꞌuun aꞌuchéjme tɨ́j naꞌa aꞌu tɨ tejéꞌaijta. % EPAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, aꞌɨ́ɨ pu huavéꞌese. Ajta ru tzajtaꞌa huateújcaꞌane. Aꞌuu pu éꞌechejcaꞌa aꞌu tɨ caí méꞌe éꞌe tiꞌitɨ́j ajta naꞌa caí huataseíjreꞌen jéjreꞌe aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan.f GNAyee pej rɨni aꞌiné jéꞌecan pu táꞌacuꞌuve ɨ́ taDioj.Amɨ́ pu yé veꞌecánejsin íiyen chaanaca japua tɨ́ꞌij táamuaare itejmi.Aꞌuu pu hui nain xɨcaj tzajtaꞌa tátzaveꞌe aꞌame tɨ ij huanéeriꞌicɨ́ áꞌaraꞌani temuaꞌa naa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej huachéjme tɨ́caꞌamisteꞌe, aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej tíꞌitziɨɨneꞌe aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen cuiꞌini, mej yee cumu tɨ́caꞌamisteꞌe mú seijreꞌe.Aꞌɨ́ɨ pu ajta taatáꞌitɨira tej ti rɨ́ꞌɨ tíꞌitechejca. Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Zacarías.  O MMúꞌee pe tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen ɨ́ tavástaraꞌa aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tihuaꞌirátuaasin, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tíhuaꞌutáꞌuuniꞌira ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. ( KLPajta múꞌee niyauj, ayée mú muaatámuaꞌatzi tɨjɨ́n Tɨ́ tíꞌixaxaꞌa aꞌɨ́jna jetze meꞌecan ɨ́ tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree.Aꞌiné múꞌee pe amuacaí huaméꞌe puaꞌamé caí ɨ́ tavástaraꞌa patáꞌaj rɨ́ꞌɨ huáꞌuruuren ɨ́ teɨte. { qIAyee pu teꞌataújratziiriꞌi tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tayáꞌupuacɨꞌɨ, aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan, tɨ ij tuꞌirájtuaani aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej tájchaꞌɨɨreꞌe, mej mi caí taꞌantipuáꞌajteꞌen, tej tij raatévaɨreꞌen tej caí tíꞌitziɨɨneꞌe, tej ti tiyen urarɨ́ꞌeneꞌe táꞌaraꞌani ɨ́ tatzajtaꞌa, tetáꞌaj tiyen xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨjcaa ɨ́ Dios jemi nain xɨcaj tzajtaꞌa, aꞌachú tej puaꞌa áꞌateeri.  K} uHAyee pu ajta huarɨ́j tɨ ij huaꞌacuꞌuvée ɨ́ tavaújsimuaꞌa teecan,
ajta tɨ ij raꞌutámuaꞌaree ɨ́ niuucari tɨ huaꞌutáꞌa tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, tɨ méꞌe jauuꞌáꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n tiꞌihuaúrijca. D GAyee pu hui huarɨ́j tɨ ij tuꞌirájtuaani, mej mi caí taamuáꞌitɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej tájchaꞌɨɨreꞌe, naíjmiꞌi aꞌachú mej puaꞌamé ɨ́ mej caí taseíjracu. O FAyee pu Dios ajmíꞌi teꞌataújratziiriꞌi.Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa, aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ Dios huateúraꞌate. n WEAꞌɨ́ɨ pu hui seɨ́j teꞌenteárute, seɨ́j tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen ɨ́ David teecan.Aꞌɨ́ɨ pu tuꞌirátuaasin itejmi ɨ́ rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨmeꞌe.  }DAyen tɨjɨ́n:Micheꞌe rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ tavástaraꞌa, ɨ́ huáꞌa Dios aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ari huataseíjre, ajta ari huaꞌirájtuaa ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa. f GCAjta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, Zacarías pu jemin huateájturaa, ɨ́ tɨ táàtajraꞌan púꞌeen ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Tɨꞌɨj jí ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. 1 ]BJaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ráamuaꞌareeriꞌi, ayée pu tíꞌihuaꞌucaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitaqui puꞌéeneꞌe aꞌame aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ? Ayee mú tíꞌihuaꞌucaꞌa, aꞌiné tavástaraꞌa pu ravaɨreꞌecaꞌa ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Chuíicareꞌaraꞌan ɨ́ Zacarías - UATɨ́ꞌɨj ayén tiujuꞌurɨ́j, jéꞌecan pu utéevatzɨ ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej á vejliꞌi antachéejmee. Ajta nainjapua aꞌuun tɨ jɨrí aꞌucaíjmee, Judea tɨ jetzen ajtémeꞌecan, jeíhua mú tíꞌiruꞌixaateꞌecaꞌa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j. U  %@Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiraꞌutéyuꞌuxacaꞌa, aj pu i huatárɨꞌɨristarecaꞌa tɨ tiuꞌutaxáj. Tɨ́ꞌɨj i aꞌutéjche tɨ huatéjniuuni ɨ́ Dios jemi; rɨ́ꞌɨ pu tiraatáꞌaca. 9  m?Ajta aꞌɨ́ɨn táàtajraꞌan, aꞌɨ́ɨ pu tiꞌitɨ́j taabla huaꞌutáhuaviiriꞌi tɨ jetzen raꞌuyúꞌuxan aꞌij tɨ ántehuaa aꞌame. Aj pu i ayén tiraꞌutéyuꞌuxacaꞌa tɨjɨ́n: “Ayee pu ántehuaa tɨjɨ́n Juan.” Jéꞌecan mú naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj ɨ́ teɨte. C  >Matɨ́ꞌɨj mi rumuájcaꞌa jɨ́n raataꞌíhuaꞌuriꞌi ɨ́ táàtajraꞌan mej mi ráamuaꞌaree aꞌij tɨ yeꞌí tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ ayén ántehuaa áꞌaraꞌani. !  ==Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌiné tɨ i. Capu méꞌe jaꞌatɨ tɨ ayén ántehuaa tɨ ajtémeꞌecan múꞌejmi jemi. 7  iTɨ́ꞌɨj tejauuméꞌeca aráhuaica xɨca jetze tɨ huanúꞌihuacaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú áꞌujuꞌun mej mi raꞌantisíjche ɨ́ naviiraꞌan ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Majta, ayée mú raatamuáꞌamuacujcaꞌa tɨ́j ántehuaacaꞌa ɨ́ táàtajraꞌan ɨ́ paꞌarɨꞌɨ.  5:Majta ɨ́ teɨte ɨ́ mej vejliꞌi antachéejmeꞌecaa, majta ihuáamuaꞌameꞌen ɨ́ paꞌarɨꞌɨ vaújsimuaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú curéꞌecɨjxɨ matɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨ ráꞌancuꞌuvajxɨ ɨ́ tavástaraꞌa. Aj mú mi huataújtemuaꞌave ɨ́ jemin. { q9Tɨ́ꞌɨjta tejaꞌuréꞌene tɨ tiyaúj áꞌaraꞌani ɨ́ Elizabét, teáatacan pu tiyaúj jáꞌaraa. l S8Ajta, aꞌɨ́ɨn ɨ́ María, aꞌúu pu á aꞌuteájturaa aꞌachú cumu huaíca máxcɨraꞌi jamuan ɨ́ Elizabét. Tɨꞌɨj jí áꞌuraa ɨ́ ruche. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu ari huanúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan + Q7Ayee pu tiujuꞌurɨ́j aꞌij tɨ ajmíꞌi tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ tavaújsimuaꞌa teecan. Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ María. B 6Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutévaɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze éꞌemeꞌecan, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ravaɨreꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu raꞌutámuaꞌareeriꞌi ɨ́ tɨ jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi nuꞌu huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej Abraham jetze airáane.  )5Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tɨejcucaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌa tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ rɨ́ꞌen. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej chíjteaani púꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutaꞌítecaꞌa mej áꞌucɨɨne mecaí tiꞌitɨ́j anúꞌaꞌɨn. } u4Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌariꞌiriꞌi ɨ́ mej jɨ́n títetatéꞌecaꞌa.Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, aꞌɨ́ɨ pu tihuaꞌanteárujte veꞌecán jɨmeꞌe. O 3Veꞌecán pu jɨ́n tiuꞌumuárɨej ɨ́ rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨmeꞌe.Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌantimuáꞌitɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej áꞌujtzaahuateꞌe ɨ́ rutevij jɨmeꞌe. t c2Aꞌɨ́ɨ pu huáꞌacuꞌuve naíjmiꞌica ɨ́ teɨte aꞌachú mej caj puaꞌamé ɨ́ mej ráꞌaste.Tɨ́j menaꞌa mej amuacaí huataseíjre, tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨsin. W~ )1Ayee mú tiꞌixáata muáꞌajuꞌu meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨjɨ́n puꞌuri Dios jeíhua ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n náaruu tɨ iꞌirɨ́ꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ raayɨ́ꞌɨtɨ ɨ́ rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨmeꞌe.Chéꞌe rɨ́ꞌɨ méꞌe tejjuáꞌa áꞌaraꞌani ɨ́ tɨ jɨ́n ántehuaa. a} =/Ajta nexɨ́ejniuꞌuca pu rutémuaꞌaveꞌe ɨ́ Dios jemi tɨ nuꞌirájtuaa aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ramuaꞌareerecaꞌa ɨ́ nej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, inee i nej ravaɨreꞌe.Ijii tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, naíjmiꞌi ɨ́ mej teemua, ayée mú tiuꞌutaxájta neetzi jɨmeꞌe yee Dios pu rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌa. | 0#{ A.Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ María, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: Jéꞌecan pu rɨ́ꞌɨ tinaateájtuaa ɨ́ ne tzajtaꞌa ɨ́ nevástaraꞌa. Oz -’Rɨ́ꞌɨ pu timuaatáꞌa aꞌiné múꞌee pe ráꞌatzaahuateꞌe tɨ ayén araúrasten aꞌij tɨ tavástaraꞌa timuaatáꞌixaa. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Elizabét. 4y c,Jɨ́meꞌen nuꞌu ráanamuajriꞌi pej naatateújte, aj pu i huataújruureajxɨ ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨ arájca ɨ́ nejucáatzeꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu huataújtemuaꞌave. x -+’¿Aꞌiné tɨ i Dios ayén rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌa tɨ ayén mú aꞌuvéꞌemej neetzi jemi ɨ́ náànajraꞌan ɨ́ nevástaraꞌa? 0w [*Tɨ́ꞌɨj ayén huarɨ́j, Elizabét pu aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n raatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ María. Ayen tɨjɨ́n: ―Dios pu rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌa múꞌeetzi mecaí ɨ́ seica ɨ́ ꞌuuca. Ajta pu rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨ arájca ɨ́ muáꞌajucaatzeꞌe. v ;)Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Elizabét, tɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi tɨ raatateújte ɨ́ María, tɨꞌɨquí huataújruureajxɨ ɨ́ paꞌarɨꞌɨ ɨ́ jucaatzeꞌen. Tɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, jemin pu huateájturaa ɨ́ Elizabét jemi. 9u m(Tɨꞌɨj jí aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌu tɨ éꞌeche aꞌɨ́jna ɨ́ Zacarías. Tɨ́ꞌɨj jí aꞌuteájrupi u chiꞌita, aj pu i raatateújte aꞌɨ́jna ɨ́ Elizabét. "t ?'Aꞌájnáꞌɨmua, caꞌanacan pu áꞌume ɨ́ María jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa jetze jɨrí tɨ eꞌevéꞌeca aꞌúu tɨ huatacáꞌa u Judea. us e&Tɨꞌɨj jí María ayée tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Nain nu jɨ́n tiraatévaɨreꞌesin ɨ́ nevástaraꞌa. Chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌene aꞌij pej peri tinaatáꞌixaa. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ María. Tɨꞌɨj jí áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua. María pu nuꞌu rúumuaarin ɨ́ Elizabét r %’Ayee puꞌu, aꞌiné nain pu tíꞌirɨꞌɨri ɨ́ Dios jemi. Capu méꞌe éꞌe tiꞌitɨ́j tɨ muárɨꞌeri ɨ́ jemin. 2q _$’Ajta aꞌɨ́ɨn aꞌihuáaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Elizabét, aꞌɨ́ɨ pu hui tiyaúj aꞌame tɨ́j ajta ari ucarij. Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n yee tɨ caí chéꞌe rɨꞌɨrí tiyaúj áꞌaraꞌani. Mɨ́ ajta, puꞌuri áꞌatee arájsevi máxcɨraꞌi tɨ autájuca. 4p c#Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́n xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu á jetze rávaɨjtzi. Ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ muaacánajsin, aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨ nuꞌihuan, tavástaraꞌa pu huateúraꞌateꞌesin. Ayee mú majta raatamuáꞌamuateꞌe muáꞌajuꞌun tɨjɨ́n Yaujraꞌan ɨ́ Dios. Po "Tɨꞌɨj jí ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ María tɨjɨ́n: ―Aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ ayén tejaꞌuréꞌenen aꞌiné canu jaꞌanáj teáataꞌa jamuan huáhuii. zn o!Ajta aꞌɨ́ɨn pu tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌesin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Jacobo jetze huanéj. Ajta capu jaꞌanáj íraꞌantipuáꞌari tɨ aꞌɨ́ɨn tihuaíteꞌe aꞌame. ―Ayee puꞌu tiraataꞌixaa. Wm ) Ajta, aꞌɨ́ɨ pu veꞌecán jɨ́n tiꞌitevée aꞌame. Ayee mú hui majta raatamuáꞌamuateꞌe muáꞌajuꞌun tɨjɨ́n Yaujraꞌan ɨ́ Dios tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree. Ajta, Dios tɨ taꞌivástaraꞌa, aꞌɨ́ɨ pu raatáꞌasin tɨ teꞌenteárute aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ David teecan jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa. |l sMúꞌee pe aꞌutájucata. Múꞌee pe tiyaúj puaꞌamé, teáatacan. Ayee pej raatámuaꞌati tɨjɨ́n Jesús. +k QTɨꞌɨj jí ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n: ―Capej tíꞌitziɨɨneꞌe, María. Múꞌee pe rɨ́ꞌɨ raatáꞌa ɨ́ Dios. 7j iJéꞌecan pu utéevatzɨ ɨ́ tzajtaꞌan tɨ́ꞌɨj ayén tiraataꞌixaa. Jéihua pu tíꞌimuaꞌajca aꞌiquí huataújmuaꞌa ɨ́ niuucari tɨ raataxájtacaꞌa. i 'Tɨꞌɨj jí aꞌuun aꞌuteájrupi aꞌu tɨ éꞌeche. Aj pu i aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi, ayée pu tiraatateújte tɨjɨ́n: ―Ajaꞌɨmɨ́, María, mɨ pej Dios jemi teꞌancuréꞌasin. Tavástaraꞌa pu á jemi huatéjvee. h Raataꞌítecaꞌa tɨ u aꞌatanén áa tɨ éꞌeche aꞌɨ́jna ɨ́ María ɨ́ tɨ ari tɨ́muaꞌa huatévicheꞌesin aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ José, aꞌɨ́j tɨ jetzen huanéj ɨ́ David teecan. Capu xɨ jaꞌatɨ jamuan huáhuii aꞌɨ́jna ɨ́ María. eg ETɨ́ꞌɨjta tejauuméꞌeca arájsevi máxcɨraꞌi, Dios pu raataꞌítecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Gabriel tɨ u aꞌatanén aꞌujna Nazarét, chajtaꞌa tɨ jetzen ajtémeꞌecan aꞌúu tɨ huatacáꞌa Galilea. f #Ayee pu tíꞌimuaꞌajca tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa pu hui ayén náaruu ineetzi. Puꞌuri ayén tiraꞌaránajchecaꞌa ayén náaruuren nej ni caí chéꞌe tíꞌiteviꞌiraꞌa ɨ́ teɨte jemi neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej caí tiyaúj náꞌaraꞌani. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu raataxájtacaꞌa tɨ nuꞌu nuꞌihuan ɨ́ Jesús ze oTɨꞌɨj jí autájucatacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ɨ́raꞌaraꞌan ɨ́ Elizabét. Aj pu i huateúravaatacaꞌa aꞌujna u ruche. Ayee pu áꞌatee tɨ caí huiráayeꞌicaa ɨ́ ruchiꞌitá aꞌachú cumu anxɨ́j máxcɨraꞌi jɨmeꞌe. d Tɨ́ꞌɨj raꞌantipuáꞌajte tɨ raacɨ́ꞌɨ tɨ tiuꞌutévaɨreꞌen u teyujtaꞌa, tɨꞌɨquí áꞌuraa ɨ́ ruche. Uc %Tɨꞌɨj jí xaa huirájraa. Tɨ́ꞌɨj huirájraa, capu chéꞌe rɨꞌɨríistacaꞌa tɨ tiuꞌutaxáj. Ayee puꞌu rumuájcaꞌa jɨ́n tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa aꞌiné capu chéꞌe rɨꞌɨríistacaꞌa tɨ huatániuni. Aꞌɨ́j mú jɨ́n ráamuaꞌareeriꞌi tɨ tiꞌitɨ́j huataseíjre ɨ́ jemin u teyujtaꞌa. ib MMajta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, méjchuꞌeveꞌecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Zacarías aꞌatzaj tɨ huiráame u teyujtaꞌa. Ayee mú tíꞌiruꞌihuaꞌuracaꞌa aꞌiquí ꞌeen jɨ́n ari áꞌatee tɨ mú anúꞌujvee. xa k’Tɨ́j íjii, ɨ́ pej caí téꞌantzaahua aꞌij nej timuaatáꞌixaa, capej chéꞌe ataniúuveꞌe puaꞌamé. Ni capu chéꞌe rɨꞌɨríista aꞌame pej tiuꞌutaxáj tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame ajta naꞌa caí huanúꞌihuan ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Aj pu araúrastejsin aꞌij nej timuaatáꞌixaa. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Gabriel. u` eAj pu i aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu ántehuaa inee tɨjɨ́n Gabriel. Aꞌuu nu aꞌutéjvee Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu nejaꞌutaꞌítecaꞌa nej yetanén, nej ni timuáꞌixaateꞌen neꞌíjna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ pej jɨ́n huatáꞌatemuaꞌaveꞌesin. 0_ [Aj pu i Zacarías ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna tɨ jemin huataseíjre tɨjɨ́n: ―Aꞌiné yeꞌí tíꞌirɨꞌɨri nej ráamuaꞌaree tɨ puaꞌa ayén tiꞌayajna nusu caí, aꞌiné nuꞌuri vástacɨraꞌi inee. Ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ nee jamuan, puꞌuri ajta ucarij. ^ ’Aꞌɨ́ɨ pu hui amuacaí huaméꞌe aꞌame caí ɨ́ tavástaraꞌa. Ayee pu cheꞌatá naꞌa aꞌɨ́jna jetze pu araujcaꞌanée aꞌame ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios tɨ́j aꞌɨ́ɨn teꞌaraújcaꞌanejcaꞌa ɨ́ Elías aꞌɨ́jna tɨ ajmíꞌi tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Ajta ayée pu cheꞌatá naꞌa teꞌentiújmuaꞌaréere aꞌame tɨ́j teꞌentiújmuaꞌareerecaꞌa ɨ́ Elías. Aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ huáꞌaruuren aꞌɨ́mej ɨ́ mej huáꞌavaujsimuaꞌa púꞌeen ɨ́ tɨꞌɨríi mej mi majtáhuaꞌa huaꞌutaxɨ́ꞌeveꞌen ɨ́ ruyaujmuaꞌa. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí huáꞌatzaahuateꞌe ɨ́ ruvaújsimuaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ huáꞌaruuren mej mi miyen rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree muáꞌaraꞌani matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨte. Ayee pu huárɨni tɨ́ꞌij rɨ́ꞌɨ huáꞌuruuren ɨ́ teɨte mej mi raꞌancuréꞌeviꞌitɨn ɨ́ tavástaraꞌa. ―Ayee puꞌu tiraataꞌixaa. ^] 7Ayee pu caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌasin muꞌiicáca aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan mej mi majtáhuaꞌa raataxɨ́ꞌeveꞌen ɨ́ ruvástaraꞌa ɨ́ Dios ɨ́ mej mejmíꞌi mé rúurɨe. \ -’Jéꞌecan rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌasin, pajta huatáꞌatemuaꞌaveꞌesin peꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Majta ɨ́ teɨte, jeíhua mú huataújtemuaꞌaveꞌesin meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ́ꞌɨj huanúꞌihuan ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, aꞌiné veꞌecán pu jɨ́n tiꞌitevée aꞌame ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Chéꞌe nuꞌu caí nahuáj yeꞌe nusu tejuin. Tɨ́ꞌɨj hui huanúꞌihuan tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu jetzen ruꞌutéꞌaa. [ ZZ / Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ huataseíjre, aꞌúu pu ta japua tíꞌivaɨreꞌecaꞌa ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Zacarías, capej tíꞌitziɨɨneꞌe. Dios pu ráanamuajriꞌi aꞌij pej tiuꞌutéjniuu ɨ́ jemin. Ayee pu hui téꞌeme íjii, mɨ sej naíjmiꞌi, aꞌɨ́jna ɨ́ Elizabét, aꞌɨ́ɨ pu tiyaúj aꞌame múꞌeetzi jemi. Ayee pu nuꞌu ruxeꞌeveꞌe pej nuꞌu piyen tiraatámuaꞌati tɨjɨ́n Juan. Y y Tɨ́ꞌɨj raaseíj, temuaꞌa pu tiuꞌutátziɨn aꞌɨ́jna ɨ́ Zacarías. Jéꞌecan pu rátziɨɨneꞌecaꞌa. &X G Aj pu i seɨ́j huataseíjre ɨ́ Zacarías jemi tɨ́ꞌɨj aꞌuun teyujtaꞌa unúꞌujveecaꞌa. Aꞌuu pu rɨꞌɨríintaꞌa pújmeꞌen aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna jetze mej japuan ratáꞌiraca ɨ́ cuaaneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tevi tɨ huataseíjre ɨ́ Zacarías jemi. Ayee puꞌu jaꞌanáj tiráaruu aꞌɨ́jna tɨ́ꞌɨj auj veꞌecán jɨ́n tíꞌivaɨreꞌecaꞌa ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna ɨ́ Zacarías, tɨ́ꞌɨj raacɨ́ꞌɨ tɨ tiuꞌutévaɨreꞌen u teyujtaꞌa seica jamuan mej tiraatámuaɨꞌɨvejteꞌen ɨ́ Dios. TT #Mɨ́ majta, camu seɨ́j tiyáujcaꞌa aꞌiné capu chéꞌe rɨꞌɨríistacaꞌa tɨ Elizabét tiyaúj áꞌaraꞌani, aꞌiné muꞌuri jeíhua váujsicɨraꞌicaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua. S 'Rɨ́ꞌɨ mú tíꞌiteteɨtestacaꞌa ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua. Nain mú jɨ́n teꞌaraúraste ɨ́ tɨ tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa ɨ́ tavástaraꞌa, ajta ɨ́ tɨ jɨ́n tihuaꞌíjca. Capu tiꞌitɨ́j aꞌij huáꞌaturaateꞌecaꞌa. fR GTɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Heródes auj tiꞌitéveecaꞌa rey jɨmeꞌe tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Judea, áa pu jáꞌahuaꞌa eꞌechéjmeꞌe seɨ́j tɨ tíꞌivaɨreꞌe teyujtaꞌa. Ayee pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Zacarías. Aꞌɨ́mej jetze pu ajtémeꞌecan Abiatar mej jetzen huanéj. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́raꞌaraꞌan, ayée pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Elizabét. Ajta, aꞌɨ́ɨn, aꞌɨ́mej jetze pu ajtémeꞌecan Aaron mej jetzen huanéj. AQ }Aꞌɨ́ɨ mú majta raateájtuaa itejmi jemi meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. Mɨ́ neajta inee, aꞌiné nuꞌuri áꞌatee nej niyen tíꞌinemuaꞌate temuaꞌa naa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe, ayée pu tináꞌamitɨejteꞌecaꞌa ineetzi tɨ íꞌixɨꞌepɨꞌɨn nej timuaataꞌítiꞌi yuꞌuxari jetze naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij huarɨ́j pej pi ráamuaꞌaree, múꞌee Teófilo, mɨ pej veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee, pej pi piyen tiráamuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna aꞌij mej meri timuaatáꞌixaa. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌivaɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu raataxájtacaꞌa tɨ nuꞌu nuꞌihuan aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ tíꞌitemuaɨꞌɨhuan P >O yMuꞌiitɨ́ mú meri meꞌɨ́jna jɨ́n autéjhuii mej ráꞌusiɨɨmuaꞌan temuaꞌa naa tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij huarɨ́j itejmi jemi, mej mi miyen titaatáꞌixaateꞌen aꞌij tɨ éeneꞌe jáꞌaraa. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej rujɨ́ꞌɨ jɨ́n raaseíj, aꞌii mú majta meꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ mej tiuꞌutévaɨ mej huaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte ɨ́ niuucari tɨ Dios jemi éꞌemeꞌecan. Aꞌɨ́ɨ mú majta meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa tɨ́ꞌɨj huataseíjre aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ́j naꞌa yú tɨ eꞌiréꞌene. N &M GAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios tɨ seɨj naꞌa púꞌeen, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ tuꞌirájtuaani. Aꞌɨ́ɨ pu raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌan sej si caí tiꞌitɨ jɨ́n atéꞌɨtzeꞌaraꞌan ɨ́ jemin. Aꞌɨ́ɨ pu ajta amuaatéhuiiteꞌesin ɨ́ jemin aꞌu tɨ rɨ́ꞌɨ huápɨꞌɨ naa tíꞌiseijreꞌe. Múꞌeen xu caí tiꞌitɨ aꞌaturáacan jɨ́n seꞌuun huatéꞌen, seajta huápɨꞌɨ xu huataújtemuaꞌaveꞌesin. Tichéꞌe tiyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitéjvee aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jaítzeꞌe veꞌée. Aꞌɨ́ɨ pu ajta nain jɨ́n tíꞌaijta, ajta nain jɨ́n antiújmuaꞌaree. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén téjmi japua huaniú aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Cɨríistuꞌu tuꞌirájtuaa tɨ́ꞌɨj caí xɨ huataseíireꞌe ɨ́ chaanaca tej japuan seijreꞌe. Tichéꞌe tiyen teꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen. `~|{UyRwvut|sTrqpoo\mllRk)jxghedb!`s_]ZXXWV)UrSRPRN^MLdKJgHoGED B@?i=<]:9M76743-10\/f-,,=+@+4)|((&%$#N"Z!z @2G+fr # Z ` G'K(Tɨ́ꞌɨj huaréꞌecɨeenarecaꞌa ɨ́ xɨcaj, aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte huaꞌuréꞌenejteꞌaxɨ ɨ́ Jesús jemi naíjmiꞌica ɨ́ mej tiꞌicúcuiꞌijme. Capu tíꞌiseicaj naꞌa ɨ́ cuíꞌiniꞌiraꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌajtamuárɨꞌexɨ seɨj ajta seɨj. Tɨꞌɨj jí naíjmiꞌica tiúꞌuhuaa. -'Tɨ́ꞌɨj ji Jesús aicaújtutzi aꞌɨ́jna jemi. Tɨꞌɨj jí raꞌajtéꞌaxɨ ɨ́ tɨ jɨ́n tíꞌicuiꞌi. Aj pu i huateápuaꞌarecaꞌa ɨ́ cuíꞌiniꞌiraꞌa. Jɨ́meꞌen puꞌu huateápuaꞌarecaꞌa ɨ́ cuíꞌiniꞌiraꞌa, aj pu i ájchee aꞌɨ́jna tɨ tíꞌicuiꞌicaꞌa. Tɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn tihuaꞌumí. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús tihuáꞌuhuaa jeíhua ɨ́ teɨte ~u&Tɨ́ꞌɨj jí huirájraa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús aꞌujna u teyujtaꞌa. Tɨꞌɨj jí aꞌuun aꞌaráꞌa ɨ́ Simón tɨ éꞌeche. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ muꞌuneáraꞌan ɨ́ Simón, aꞌɨ́ɨ pu tíꞌicuiꞌicaꞌa. Pɨ́stacareꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi raatáhuaviiriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ nuꞌu tiráahuaateꞌen. L%Ajta nainjapua tɨ aꞌuun huatacáꞌa, naímiꞌi mú ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ Jesús tiꞌitɨ́j huáruu. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús tiráahuaa ɨ́ muꞌuneáraꞌan ɨ́ Simón B}$Naímiꞌi mú rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj ɨ́ teɨte. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiuꞌutaúꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitáani niuucarijraꞌa jɨ́n tiꞌixa? Aꞌɨ́ɨ pu hui tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ tiyáaruꞌuse. Xɨee tɨ cu aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌareere, aꞌiné rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan pu jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe mej mi huirácɨɨne ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ teɨte tzajtaꞌa. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. 7g#Aj pu i Jesús jeíhua raꞌajtéꞌaxɨ ɨ́ tiyaaruꞌu tɨjɨ́n: ―Capej tiꞌitɨ́j xajta. Huirájraa hui mɨ tevi jetze. Ajta aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu, aꞌɨ́ɨ pu ráꞌarɨe á chuaataꞌa mejseíiracaꞌa ɨ́ teɨte. Tɨꞌɨj jí, caí aꞌij ráaruu ɨ́ tevi, aj pu i huirájraa. D"Ayen tɨjɨ́n: ―Múꞌee, ¿aꞌiné tiꞌitɨ́j pej téꞌumuaꞌaree itejmi jemi, múꞌee Jesús, mɨ pej hui Nazarét éꞌemeꞌecan? ¿Ni piyen een jɨ́n yé taméj pej pi téjmi antipuáꞌajteꞌen? Némuamuaꞌate inee, jaꞌatɨ pej pɨ́rɨcɨ, mɨ pej Dios jemi rɨ́ꞌɨ tíꞌiseijreꞌe. ve!Meenti seɨ́j ɨ́ teáataꞌa, aꞌúu pu aꞌutéveecaꞌa u teyujtaꞌa. Tiyaaruꞌu pu tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa, tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. Caꞌanín pu jɨ́n raatajé aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. E Jéihua pu huáꞌa jetze ráavatzɨ ɨ́ niuucari aꞌiné tɨ́j ayén tihuaꞌutáꞌixaa, yee pu tihuaꞌutámitɨejteꞌe tɨjɨ́n: ―Xɨee tɨ cu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee. eCTɨꞌɨquí aꞌuun aꞌucáane u Capernaúm, chajtaꞌa tɨ aꞌuun jetze ajtémeꞌecan u Galilea. Tɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌa mé jetzen ruseꞌupi, aꞌɨ́ɨ pu tihuaꞌumuáꞌate. -SMɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, jáꞌitaꞌa pu huáꞌa jetze tanéj. Tɨꞌɨj jí áꞌuraa. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu tiyaaruꞌu pu tevi tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa 4aCaꞌanacan mú ájhuiixɨ. Matɨ́ꞌɨj mi yaꞌuvíꞌitɨ caꞌanéeri jɨmeꞌe, mej á puaꞌacɨé ruꞌirájtuaani u chajtaꞌa jetze. An mú yaꞌuréꞌeneijte aꞌu tɨ eꞌencátee ɨ́ jɨrí jetze ɨ́ tɨ japuan huachájtaꞌa. An mú raꞌancarɨénicheꞌe aꞌu tɨ eꞌencátee. Jɨ́meꞌen muꞌu ráanamuajriꞌi ɨ́ teɨte mej teyujtaꞌa huiráatei, matɨ́ꞌɨj mi naímiꞌi huataníniuꞌucacucaꞌa. b=’Ajta tɨ́ꞌɨj auj tiꞌitéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Eliseo tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa, muꞌiitɨ́ mú hui tíꞌicucuiꞌicaꞌa ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ tineájxɨ huáꞌahuaꞌiraꞌa jetze. Muꞌiitɨ́ mú seijreꞌecaꞌa íiyen Israél. Mɨ́ ajta, capu jaꞌatɨ tihuáꞌuhuaa sino aꞌɨ́ɨ puꞌu, aꞌɨ́jna ɨ́ Naamán, Siria tɨ éꞌemeꞌecan. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. pY’Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn Dios capu hui raataꞌítecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Elías tɨ huáꞌa jemi áꞌumeꞌen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej Israél jetze éꞌemeꞌecan sino ayée pu tiraataꞌaíj tɨ aꞌuun áꞌumeꞌen aꞌɨ́jna jemi ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ruséɨjta jáꞌaraa, aꞌɨ́jna tɨ aꞌuun éꞌechejcaꞌa u Sarepta, chajtaꞌa tɨ aꞌuun seɨ́j chuéjraꞌa japua eꞌejtémeꞌecantacaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Sidón. A{’Jee tzɨ́teꞌe, ayén tiꞌayajna, ajmíꞌi tɨ auj seijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Elías, muꞌiitɨ́ mú hui seijreꞌecaꞌa íiye Israél aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca mej ruséɨjta muáꞌaraa. Aꞌájnáꞌɨmua, puꞌuri mú auuméꞌe aꞌachú cumu huaíca nineꞌiraꞌa japuan jáꞌitaꞌa mej caí chéꞌe viiye. Ajta, jeíhua pu huatújriꞌihuacaꞌa nainjapua tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Israél. )’Ayee nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, camu jaꞌanáj raꞌancuréꞌeviꞌitɨ jaꞌatɨ tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun huachéjme aꞌujna tɨ éꞌemeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. g GTɨꞌɨj jí Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Jee tzɨ́teꞌe, ayée pu hui tináꞌamitɨejteꞌe ineetzi sej siyen tinaatáꞌixaateꞌesin aꞌíjna i niuucari tɨ ayén namuajreꞌe tɨjɨ́n: “Mɨ́ pej tíꞌihuaꞌataca, patáꞌaj tihuáꞌahuaateꞌen aseɨ́j. Patáꞌaj piyen cheꞌatá penaꞌa huárɨni ayajna pej éꞌemeꞌecan aꞌij pej nuꞌu peri tiúꞌuruu aꞌujna jáꞌahuaꞌa Capernaúm ɨ́ tej teri ráamuaꞌareeriꞌi.” R Naíjmiꞌica pu huaꞌaránajchecaꞌa. Aꞌɨ́ɨj mú jɨ́n naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ naa namuajreꞌe ɨ́ niuucari tɨ raataxájtacaꞌa. Ayee mú tiúꞌurihuaꞌuracaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Ni caí aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ José? ¿Aꞌiné hui auj tíꞌirɨꞌɨri?  Aj pu i aꞌutéjche tɨ ayén tihuaꞌutáꞌixaateꞌen tɨjɨ́n: ―Ijii pu hui ayén teꞌaraúraste múꞌejmi jemi aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌíjna jetze ɨ́ sej seri ráanamuajriꞌi. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. n UTɨꞌɨj jí ratéejire ɨ́ yuꞌuxari, tɨ́ꞌɨj i raatapíj ɨ́ tɨ tíꞌivaɨreꞌe u teyujtaꞌa. Ajta aꞌujyeíjxɨ. Naímiꞌi matɨ́j menaꞌa aꞌúu mej huiiráteꞌecaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú raseíjracaꞌa. x iAjta nej nuꞌu huaꞌutáꞌixaateꞌen tɨjɨ́n: “Ijii puꞌuri xaa tejaꞌuréꞌene aꞌɨ́jna ɨ́ nineꞌiraꞌa jetze ɨ́ tɨ hui tavástaraꞌa rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌasin.” Ayee pu tiraꞌujíjve ɨ́ yuꞌuxari jetze. Ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌúu pu hui huateáturaasin neetzi jemi, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu naꞌantíhuau,
nej ni tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi ɨ́ niuucari jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌesin.Aꞌuu pu hui nejaꞌutaꞌítecaꞌa nej nuꞌu tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej námiꞌi tɨjɨ́n yee nuꞌuri amuaꞌirátuaasin.Ajta nej nuꞌu tihuáꞌuhuaateꞌen ɨ́ mej aracúcuꞌunijmee mej mi majtáhuaꞌa mé uunéjneꞌeri,
ajta nej nuꞌu huáꞌa japua huániuuni aꞌɨ́mej ɨ́ mej rajpuaíjtzi. %CMatɨ́ꞌɨj mi raatapíj ɨ́ yuꞌuxari tɨ jíriꞌi tɨ Isaías teecan raꞌuyúꞌuxacaꞌa, aꞌɨ́jna tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Tɨꞌɨj jí raatáxɨjtacaꞌa, aj pu ráꞌuteu aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi tɨ ayén tɨ jɨ́meꞌen yee: 6eTɨꞌɨj jí aꞌuun aꞌaráꞌa u Nazarét, aꞌu tɨ aꞌuvéꞌese. Tɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌan jetze mej puaꞌa ruseꞌupi, aꞌúu pu teyujtaꞌa aꞌuteájrupi tɨ́j tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa. Tɨꞌɨj jí aꞌutéechaxɨ tɨ ij huaꞌutánamuajristeꞌen. \1Aꞌɨ́ɨ pu tihuaꞌumuáꞌate aꞌujna huaꞌatéyujtaꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa meꞌɨ́jna. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús aꞌuun aꞌutéveecaꞌa u Nazarét pYTɨꞌɨj jí Jesús áꞌuraa aꞌujna Galilea. Ajta ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios jemin pu huateájturaa. Ajta nainjapua tɨ aꞌuun huatacáꞌa, jeíhua mú teɨte ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ huarɨ́j. _7 Tɨ́ꞌɨj nain antipuáꞌari ɨ́ tiyaaruꞌu, tɨ tiꞌihuaújtesiꞌijre, aj pu i áꞌuraa. Capu chaꞌa aꞌuréꞌenineicaꞌa jemin ajta caí tejaꞌureꞌenén jaꞌanáj tɨ puaꞌa raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ ajtahuaꞌa huataújteseꞌen. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús aꞌutéjche tɨ tiuꞌumuárɨꞌen aꞌujna u Galilea ;o Tɨꞌɨj jí Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Capej tiꞌitɨ́j jɨ́n aꞌij tíꞌiraꞌihuaꞌura ɨ́ áꞌa Dios aisí tɨ puaꞌa ayén huárɨni aꞌij pej tíꞌijxeꞌeveꞌe múꞌee.” ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. !; Memuaꞌancuréꞌeviꞌira múꞌeetzi pej pi caí á eꞌejváꞌɨtzɨꞌɨn.Aj mú mi muatétatza tɨ ij caí tiꞌitɨ́j aꞌij muáaruure. q[ Tɨꞌɨj jí ajtahuaꞌa aꞌɨ́ɨn ɨ́ tiyaaruꞌu yaꞌuvíꞌitɨ jáꞌahuaꞌa yee, aꞌájna Jerusalén. An pu raꞌantivíꞌitɨ japuan u teyujtaꞌa, japuan ɨ́ tɨ jaítzeꞌe antípiti. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa hui pe yaujraꞌan pepúꞌeeneꞌen ɨ́ Dios, ancájvetzi múucɨ, aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n:Dios pu á huajaꞌutaꞌíti ɨ́ mej jemin tíꞌivaɨreꞌe mej mi muáachaꞌɨn.  ]~3Aj pu i Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n yee: “Setáꞌaj siyen senaꞌa rateáanajche ɨ́ tavástaraꞌa ɨ́ Dios. Aꞌɨ́j xuꞌu huatévaɨreꞌen.” 4}aAj pu i ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa piyen huárɨni pej títunuta ineetzi jemi, pajta naateánajche, nain nu muaatapuaíjveꞌesin pej múꞌee tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen, tɨ ij timuáacɨꞌɨti naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ naa seijreꞌe tɨ huáꞌa jetze seijreꞌe. Ayee nu hui rɨni aꞌiné aꞌɨ́j nu jɨ́n antínmuaꞌaree, nej niyen raatapuaíjveꞌen ɨ́ jaꞌatɨ nej áꞌapuaijveꞌe. |y{kTɨꞌɨj jí tiyaaruꞌu pu yaꞌuvíꞌitɨ ɨ́ jɨrí japua. Tɨ́ꞌɨj i tiraataseíjra nainjapua tɨ́j naꞌa veꞌetɨ́ yen huatacáꞌa ɨ́ chaanaca japua, matɨ́j menaꞌa puaꞌamecɨé yen huachéjme i chaanaca japua. 6zeJesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n: “Ɨ́ teáataꞌa, capu pan naꞌa jɨ́n ruuri aꞌame.” OyTɨꞌɨj jí ayén tiraataꞌixaa ɨ́ tiyaaruꞌu tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa hui yaujraꞌan pej púꞌeeneꞌen ɨ́ Dios, patáꞌaj raataꞌaíjteꞌen mɨ tetej tɨ pan huateújtaahua. x)Aꞌuu pu éꞌetee aꞌachú cumu huaꞌapuate xɨcaj. Ajta aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu, aꞌɨ́ɨ pu i tiúꞌujtesiꞌireꞌecaꞌa tɨ raamuáꞌitɨn tɨ́ꞌij autéꞌɨtzen ɨ́ Dios jemi. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, capu tíꞌicuaꞌacáa tɨ́j naꞌa tɨ aꞌuun éꞌetee. Tɨ́ꞌɨj jí teꞌeraꞌastéesimeꞌeca ɨ́ huaꞌapuate xɨcaj, temuaꞌa pu jeíhua tiuꞌutáꞌicuatacaꞌa. rw _Tɨ́ꞌɨjí Jesús jemi huateájturaa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Tɨ́ꞌɨj ji aꞌuun u eꞌerájraa u Jordán. Tɨꞌɨj jí xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan pu yaꞌuvíꞌitɨ aꞌu tɨ caí éꞌe tiꞌitɨ́j. (vI&Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Cainán, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Enós. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Enós, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Set. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Set, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Adán. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Adán, Dios pu jetzen airáane.!u;%Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ ɨ́ Lamec, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Matusalén. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Matusalén, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Enóc. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Enóc, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Jared. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jared, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Mahalaleel. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Mahalaleel, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Cainán. t}$Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Sala, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte Cainán. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Cainán, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Arfaxad. Ajta aꞌɨ́ɨn Arfaxad, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Sem. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ ɨ́ Sem, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Noé. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Noé, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Lamec. sy#Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Nacor, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Serug. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Serug, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Ragau. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Ragau, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Peleg. Ajta aꞌɨ́ɨn Peleg, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Heber. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Heber, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Sala. r"Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Judá, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Jacobo. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jacobo, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Isaac. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Isaac, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Abraham. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Abraham, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Taré. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Taré, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Nacor. q}!Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Naasón, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Aminadab. Ajta aꞌɨ́ɨn Aminadab, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Aram. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Aram, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Esrom. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Esrom, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Fares. Ajta aꞌɨ́ɨn Fares, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Judá. p  Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ David, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Isaí. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Isaí, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Obed. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Obed, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Booz. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Booz, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Salmón. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Salmón, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Naasón. oyAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Eliaquim, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Melea. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Melea, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Mainán. Ajta Mainán, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Matata. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Matata, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Natán. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Natán, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ David. nAjta aꞌɨ́ɨn Leví, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Simeón. Ajta aꞌɨ́ɨn Simeón, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Judá. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Judá, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ José. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ José, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Jonán. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jonán, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Eliaquim. mwAjta aꞌɨ́ɨn Er, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Josué. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Josué, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Eliezer. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Eliezer, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Jorim. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jorim, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Matat. Ajta aꞌɨ́ɨn Matat, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Leví. lAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Neri, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Melqui. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Melqui, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Adi. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Adi, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Cosam. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Cosam, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Elmodam. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Elmodam, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Er. kAjta aꞌɨ́ɨn Judá, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Jonán. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jonán, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Resa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Resa, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Zorobabel. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Zorobabel, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Salatiel. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Salatiel, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Neri. j}Ajta aꞌɨ́ɨn Nagai, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Maat. Ajta aꞌɨ́jna Maat, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Matatías. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Matatías, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Semei. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Semei, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ José. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ José, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Judá. iAjta aꞌɨ́jna ɨ́ José, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Matatías. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Matatías, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Amós. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Amós, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Nahum. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Nahum, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Esli. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Esli, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Nagai. uhcAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Elí, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Matat. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Matat, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Leví, ajta aꞌɨ́ɨn Leví aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Melqui. Ajta aꞌɨ́ɨn Melqui, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Jana. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jana, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ José. Yg+Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu rájchaꞌɨɨcaꞌa aꞌachú cumu seité japuan tamuáamuataꞌa nineꞌiraꞌa tɨ́ꞌɨj aꞌutéjche tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte. Ajta aꞌɨ́ɨn, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu jetze airaújneijte ɨ́ José. Ajta aꞌɨ́ɨn José, aꞌɨ́ɨ pu jetze airaújneijte ɨ́ Elí. tfaAjta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu aveꞌecámeꞌecaa. Ayee pu seijreꞌecaꞌa tɨ́j cucuiꞌi. Aj pu i japuan ꞌujyéijxɨ án muꞌúutzeꞌen. Ajta áꞌiyen niuucari huánamuajriꞌi tɨ uj eꞌicánamuajreꞌe júteꞌe. Ayen tɨjɨ́n: ―Niyauj pej hui pɨ́rɨcɨ ɨ́ nej jeíhua muáꞌixeꞌeveꞌe. Jéꞌecan pej rɨ́ꞌɨ naatáꞌa i ne tzajtaꞌa. Ayee pu tejeꞌijcánamuajre. Ɨ́ huáacɨxaꞌastemuaꞌameꞌen teeca ɨ́ Jesús e)Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Juan huáꞌamuaɨꞌɨhuacaꞌa ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́j huámuaɨꞌɨhuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj Jesús téniuusimeꞌe ɨ́ Dios jemi, tɨ́ꞌɨj i antaújcuunarecaꞌa u ta japua tɨ aꞌuteájmuaa. ]d3Tɨꞌɨj jí Heródes aꞌij puaꞌa huarɨ́j tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu raꞌiteáana aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús huámuaɨꞌɨvijhuacaꞌa Tɨꞌɨj jí Juan raꞌajtéꞌaxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ yáꞌuviꞌitɨn aꞌɨ́jna ɨ́ Herodías, tɨ amuacaí viɨ́cheꞌecaꞌa aꞌɨ́jna jemi ɨ́ juutzeájraꞌan ɨ́ Heródes. Ajta pu aꞌɨ́jna jɨ́n raꞌajtéꞌaxɨ aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huáruu. 6beAꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari, ajta seica jɨmeꞌe, aꞌɨ́j pu jɨ́meꞌen tihuáꞌuꞌitɨiiriꞌi mej mi ráamuaꞌaree aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ Dios jemi. paY’Ayee pu téꞌeme aꞌájna tɨ aꞌɨ́ɨn yé uvéꞌenen, cu xɨee tɨ cu jaꞌatɨ ruꞌitéchueeca ɨ́ tɨ jɨ́n jetzen raꞌanáacaꞌatze ɨ́ játzeꞌaraꞌan ɨ́ triigu. Ajta aꞌɨ́ɨn ruꞌirátuꞌisin ɨ́ xaɨɨri á puaꞌacɨé. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ imueꞌeri, rájseɨreꞌesin u chiꞌita. Ajta ɨ́ xaɨɨri, á puaꞌacɨé pu yéꞌetairan ɨ́ taij jetze tɨ caí jaꞌanáj éꞌemɨꞌɨca. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. ` Tɨꞌɨj jí Juan ayén tihuaꞌutáꞌixaa naíjmiꞌica tɨjɨ́n: ―Aru inee, jaj nu jɨ́n áꞌamuamuaɨꞌɨhua. Mɨ́ ajta, seɨ́j pu aꞌúu mé eꞌevéꞌeme tɨ jaítzeꞌe raayɨ́ꞌɨtɨ necaí inee. Aꞌiné nee nu cɨliéeneꞌe jɨ́n tiꞌitéjvee, ineetzi, capu ayén tiraavíjteꞌe nej raꞌajtaꞌɨ́ꞌɨpɨꞌɨn ɨ́ caꞌacairaꞌan. Mɨ́ ajtáꞌi amɨ́n, xɨéjniuꞌucari pu huataꞌíti tɨ huateáturan múꞌejmi jemi. Aꞌɨ́ɨ pu pɨ́rɨcɨ Dios tɨ raxɨ́ejniuꞌuca. Ajta aꞌɨ́jna tɨ mé eꞌevéꞌeme, aꞌɨ́ɨ pu pɨ́rɨcɨ tɨ rɨ́ꞌɨ áꞌamuaruuren mɨ aꞌamua tzajtaꞌa. L_Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, ayée mú tíꞌimuaꞌajca ɨ́ ru tzajtaꞌa yee tij caí aꞌɨ́ɨ pɨ́rɨcɨ ɨ́ Cɨríistuꞌu aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ɨ́ mej rachúꞌeveꞌecaꞌa. >^uMajta meꞌɨ́n ɨ́ xantaaruꞌu, ayée mú majta tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Carij iteen, ¿aꞌiné táarɨni? Tɨꞌɨj jí ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Caxu huáꞌanahuaꞌira ɨ́ huaꞌatúmin. Caxu huaꞌitzi jɨ́n tihuáꞌaxajtziꞌira ɨ́ teɨte. Seajta, seꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ titéꞌujmuajte aꞌachú mej caj tejáꞌamuanajchiteꞌen. ―Ayee tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. 3]_ Tɨꞌɨj jí ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌij xu ancuréꞌan aꞌachú tɨ caj tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare. Caxu hui jaítzeꞌe huáꞌajijveꞌe. f\E Majta mú eꞌiréꞌene seica ɨ́ mej huáꞌajijveꞌecaꞌa ɨ́ mej tíꞌitɨcɨ tɨ ij aꞌɨ́ɨn huáꞌumuaɨꞌɨhua. Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Maestro, ¿aꞌiné táarɨni iteen? h[I Tɨꞌɨj jí ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ huaꞌapuaca tísiicuꞌu, chéꞌe seɨ́j raatapíjteꞌen aꞌɨ́jna tɨ caí tísiicuꞌu. Ayen chaꞌa tanaꞌa, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ tíꞌijchaꞌɨɨca ɨ́ tɨ tíꞌicuaꞌiriꞌi, chaꞌa aꞌɨ́ɨn raatáꞌan ɨ́ tɨ caí tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨ. {Zo Matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́n teɨte miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné tenaꞌaqui rɨni? Y ’Puꞌuri hui vejliꞌi aꞌájna xɨcájraꞌan jetze jaꞌanáj tɨ puaꞌa Dios amuáꞌaxɨjteꞌen caꞌanín jɨmeꞌe. Ayee pu áꞌamuaruuren cumu jaꞌatɨ tɨ cɨyej áꞌijveichixɨꞌɨsin tepuaij jɨmeꞌe. Naíjmiꞌi ɨ́ cɨyej tɨ caí tíꞌitaaca, aꞌɨ́ɨ pu tiuꞌuréꞌeveijchi, ajta tíꞌitairan. Ayee pu cheꞌatá naꞌa amuáꞌaxɨjteꞌen. bX=Naꞌari caí, tɨ puaꞌa múꞌeen rujɨ́ɨmuaꞌa yé seveꞌeréꞌenen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, ayée xu huárɨni aꞌij tɨ yeꞌí tiraavíjteꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej seri seɨcɨé tiuꞌumuáꞌaj. Caxu siyen tíꞌimuaꞌatze mɨ ru tzajtaꞌa yee ayée pu tiꞌayajna tɨ naa tejámuaatévaɨreꞌen ɨ́ Dios jemi aꞌiné múꞌeen xu iꞌi huáacɨxaꞌastemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. ’Ayee nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe aꞌiné ayée pu tiꞌayajna tɨ Dios ayén tiraayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén ráaruuren ɨ́ tetej tɨ ij seɨcɨé huaújruuren tɨ́j tɨ ayén seíireꞌe áꞌaraꞌani matɨ́j teɨte, matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Abraham teecan jetze huanéj. Capu tiꞌitɨ́j aꞌij tejamuatévaɨre ɨ́ Dios jemi sej iꞌi huáacɨxaꞌastemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. ,WQAjta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte ɨ́ mej aꞌuréꞌenineicaꞌa. Ayen tɨjɨ́n: ―Mɨ́ sej siyen seijreꞌe. Cu xɨee sej aꞌuruáachejyeꞌi matɨ́j ɨ́ cuꞌucuꞌuse tɨ ij caí huáꞌutaiixɨꞌɨ ɨ́ taij. ¿Ni tzaa seri tíꞌiteseꞌe sicu, tɨ ij caí Dios amuaꞌuxɨ́jteꞌen? ¿Aꞌataani caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌa sej si siyen huárɨni? SVAjta, tɨ́ꞌɨj uvéꞌenen ɨ́ tavástaraꞌa, naímiꞌi ɨ́ teɨte ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ mú raseijran ɨ́ tɨ jɨ́n Dios huaꞌirátuaasin.” Aii puꞌu. *UMMichéꞌe miyen rɨ́ꞌɨ huaújcaten matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej juyeta.Michéꞌe teꞌevéꞌejɨ́steꞌaxɨꞌɨn aꞌu tɨ eꞌetécúcuꞌunijmee.Michéꞌe majta raatéꞌuunaxɨꞌɨn nain ɨ́ jɨrí tɨ tíꞌitacaíjmee.Ajta ɨ́ juye tɨ tiújtutájme, michéꞌe raatajéꞌiyiteꞌaxɨꞌɨn.Ajta aꞌu tɨ caí aꞌupáꞌatza, michéꞌe raꞌuréꞌepaꞌatzareꞌen. [T/Ayee pu cheꞌatá naꞌa rɨjcaa aꞌij tɨ teꞌuyúꞌuxacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías, ɨ́ tɨ ajmíꞌi tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Ayen tɨjɨ́n:Jaꞌatɨ pu u eꞌejíjhua aꞌujna jáꞌahuaꞌa aꞌu tɨ caí éꞌe tiꞌitɨ́j.Ayee pu tejéꞌexa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n:“Naa xu rɨ́ꞌɨ huaújcaten múꞌeen sej si rɨ́ꞌɨ tiraꞌancuréꞌeviꞌitɨn ɨ́ tavástaraꞌa,
sej si caí raatamuárɨꞌeristeꞌen seꞌɨ́jna tɨ yen huataseíjreꞌesin tɨ́ꞌij amuaꞌirájtuaani. gSGNainjapua pu yéꞌivejcaꞌa tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa ɨ́ játeꞌana jetze, ɨ́ Jordán. Ayee pu tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa tɨ nuꞌu ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej nuꞌu seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati tɨ ij nuꞌu Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. Aj pu i Juan huáꞌumuaɨꞌɨhuacaꞌa. yRkAꞌájnáꞌɨmua, matɨ́ꞌɨj mauj veꞌecán jɨ́n titetatéꞌacaa u teyujtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Anás, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Caifás, aꞌúu pu áꞌucatii aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, jáꞌahuaꞌa aꞌu tɨ caí jéꞌe tiꞌitɨ́j. Aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, aꞌɨ́ɨ pu rayauj aꞌɨ́jna ɨ́ Zacarías. Aꞌuu pu aꞌucaíca tɨ́ꞌɨj Dios raatajé. Q Ayee pu nuꞌu tiujuꞌurɨ́j tɨ́ꞌɨj teuuméꞌeca aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan anxɨ́j nineꞌiraꞌa tɨ tíꞌaijtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ César, ɨ́ mej majta miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Tiberio. Aꞌájnáꞌɨmua, tɨ́ꞌɨj auj tiꞌitéveecaꞌa tajtuhuan jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Póncio Pilato aꞌujna Judea, ajtahuaꞌa seɨ́j pu tiꞌitéveecaꞌa tajtuhuan jɨmeꞌe aꞌujna Galilea. Ayee pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Heródes. Ajta juutzeájraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, aꞌɨ́ɨ pu tiꞌitéveecaꞌa tajtuhuan jɨmeꞌe aꞌujna Iturea, ajta aꞌujna Traconite. Ayee pu ántehuaacaꞌa aꞌɨ́jna tɨjɨ́n Felipe. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Lisanias, aꞌɨ́ɨ pu tajtuhuan jɨmeꞌe tiꞌitéveecaꞌa aꞌujna Abilene. -PS4Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu huavéꞌese, ajta jaítzeꞌe ari tiúꞌumuaꞌareerecaꞌa. Dios pu rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa, majta ɨ́ teɨte.%OC3Tɨꞌɨj jí áꞌuraa huáꞌa jamuan ɨ́ ruvaújsimuaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌucáane u Nazarét. Ajta aꞌɨ́ɨn, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌantzaahua ɨ́ ruvaújsimuaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn náànajraꞌan, aꞌɨ́ɨ pu nain teúꞌavaatacaꞌa ɨ́ ru tzajtaꞌa. uNc2Majta meꞌɨ́n, camu aꞌatzu meꞌɨ́n yaúꞌitɨée muáꞌaraa aꞌij tɨ tihuaꞌutáꞌixaa. yMk1Tɨꞌɨj jí ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen tíꞌinehuauhuau? ¿Ni qui secaí ramuaꞌaree tɨ ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe nej niyen teꞌevéꞌenmuaꞌareere íiyu niTáàta chiꞌij jetze? L0Majta meꞌɨ́n ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen matɨ́ꞌɨj raaseíj tɨ huáꞌa tzajtaꞌa jéꞌejvee, jeíhua mú aꞌij raꞌutaseíj. Tɨꞌɨj jí ayén tiraataꞌixaa ɨ́ náànajraꞌan tɨjɨ́n: ―Niyauj, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen taruure? Tuꞌuri áꞌatee tej muahuauhuau inee, ajta aꞌatáàta. Jéꞌecan tu aꞌij puaꞌa teꞌetamuaꞌate múꞌeetzi jɨmeꞌe. K/Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej ráanamuajriꞌi, naímiꞌi mú naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ temuaꞌa naa tiyaúꞌitɨée jáꞌaraa aꞌij mej tiraataꞌixaa, majta meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiuꞌutaxájtacaꞌa. )JK.Miráꞌatee aꞌachú cumu huaíca xɨcaj mej rahuauhuau. Matɨ́ꞌɨj mi xaa ráateu. Aꞌuu pu unúꞌujcatii u teyujtaꞌa aꞌu tɨ eꞌeráyaujtaꞌa. Aꞌuu pu aꞌutácatii huáꞌa jamuan ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata. Aꞌɨ́mej pu namuajracaꞌa, ajta tihuaꞌíhuaꞌura. rI]-Matɨ́ꞌɨj caí ráateu, matɨ́ꞌɨj aꞌuun huaréꞌacɨ aꞌájna Jerusalén mej mi ráahuauni. ?Hw,Ayee mú tíꞌimuaꞌajca tɨjɨ́n: Huáꞌa jamuan pu huaméj ɨ́ seica ɨ́ mej ta jamuan huajúꞌucaa. Muꞌuri seɨ́j xɨcaj áꞌatee mej miyen titeejúꞌucaa. Matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej ráahuauni huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte, ajta aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej huáꞌa jamuan huajúꞌucaa. $GA+Tɨ́ꞌɨj teꞌupuáꞌarecaꞌa ɨ́ mej tiuꞌuyéꞌeste, matɨ́ꞌɨj mi huaréꞌacɨ para aꞌujna mé éꞌeche. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, aꞌúu pu aꞌuteájturaa aꞌájna Jerusalén. Majta meꞌɨ́n ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen, camu ramuaꞌareerecaꞌa. F*Tɨ́ꞌɨj ari rájchaꞌɨɨcaꞌa aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua nineꞌiraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, aꞌɨ́ɨme vaújsimuaꞌameꞌen, aꞌúu mú áꞌujuꞌun mej mi tiúꞌuyesten ɨ́ ruyeꞌirá jɨmeꞌe. [E/)Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa nineꞌiraꞌa jetze, aꞌúu mú aꞌatánineicaꞌa aꞌánna Jerusalén mej mi raꞌutámuaꞌaree aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ huáꞌa yaujmuaꞌa mej anáatéꞌee muaanúnuꞌihuacaꞌa. D}(Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, aꞌɨ́ɨ pu huavéꞌese, ajta huateújcaꞌane. Jéꞌecan pu rɨ́ꞌɨ mé teúumuaꞌarejcaꞌa. Ajta pu Dios rɨ́ꞌɨ tiratáꞌacareꞌe. Paꞌarɨꞌɨ tɨ nuꞌu aꞌuun eꞌirácatii u teyujtaꞌa cC?'Majta meꞌɨ́n ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, matɨ́ꞌɨj nain jɨ́n teꞌaráꞌaste aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌɨ́jna jetze tɨ jetzen tihuáꞌuꞌitɨiiriꞌi ɨ́ tavástaraꞌa, matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j aꞌájna jáꞌahuaꞌa Galilea. Aꞌuu mú aꞌutanéj u Nazarét, aꞌu mej éꞌemeꞌecan. Bw&Jɨ́meꞌen puꞌu raatapuáꞌajtacaꞌa ɨ́ Simeón tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i aꞌɨ́ɨn aꞌuréꞌene aꞌɨ́mej jemi. Tɨꞌɨj jí rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios. Tɨꞌɨj jí aꞌutéjche tɨ huaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej rachúꞌeveꞌecaꞌa tɨ Dios huaꞌirájtuaani naímiꞌi aꞌuun mej Jerusalén huachéjme. Mej nuꞌu huaréꞌacɨ u Nazarét %AC%Tɨꞌɨj jí ruséɨjta jáꞌaraa. Jéihua pu ari áꞌatee tɨ ayén ruseɨ́j. Ajta puꞌuri ayén ucarij naꞌa cumu muáacuate japuan muáacua nineꞌiraꞌa. Capu ajta jaꞌanáj huiráayeꞌicaa u teyujtaꞌa sino aꞌúu pu rɨ́ꞌɨ tiratáꞌacareꞌe ɨ́ Dios jemi nain xɨcaj tzajtaꞌa, ajta nain tɨ́caꞌari tzajtaꞌa. Ajta pu rúꞌitziꞌiveꞌecaꞌa, ajta téniúuveꞌe ɨ́ Dios jemi. H@ $Seɨ́j pu ajta vejliꞌi huatéveecaꞌa tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. ꞌƗ́itaꞌa pu púꞌeen tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Ana. Puꞌuri ucarij. Aꞌɨ́ɨ pu yaujraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Fanuel, ɨ́ tɨ Aser jetze ajtémeꞌecan. Aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, ayée pu áꞌatee tɨ viɨ́cheꞌe aꞌachú cumu aráhuaꞌapua nineꞌiraꞌa. Tɨꞌɨj jí huamɨ́ꞌɨ ɨ́ cɨ́naꞌaraꞌan. 2?]#’Ayee pu téꞌeme tɨ́ꞌij mé jéjreꞌe seijreꞌe aꞌij mej tíꞌimuaꞌatze ɨ́ teɨte mémuꞌiitɨ́. Ajta múꞌeetzi, ayée pu cheꞌatá naꞌa tímuꞌuhuatacuíꞌini ɨ́ áꞌa tzajtaꞌa cumu tɨ jaꞌatɨ muaꞌantéjtzeti nahuaa jɨmeꞌe. ―Ayee pu tiraataꞌixaa. W}|szayxrwviu(t<;U:48v7/543I3=/.,X+!)(H&%V#;"t!kWh:,,   :duA,Ajta naíjmiꞌi ɨ́ cɨyej tɨ tíꞌitaaca, ayée mú hui tíꞌimuaꞌamua meꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌitaaca, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj tacaꞌi, capu aꞌɨ́ɨn ratacaꞌi ɨ́ cɨyej tɨ tétzicareꞌe sino aꞌij pu jetze meꞌecan ɨ́ rucɨyeꞌe. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ uuva tacaꞌi, capu ajta aꞌɨ́ɨn ratacaꞌi ɨ́ jɨ́ꞌɨtzijcaꞌixaꞌa jetze sino aꞌij pu ajta jetze meꞌecan ɨ́ rucɨyeꞌe. Ayee xu cheꞌatá senaꞌa seajta tíꞌijmuaꞌareeren jaꞌatɨ tɨ téviraꞌa púꞌeen tij rɨ́ꞌɨ tíꞌitevij nusu caí seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ rɨcɨ. Xt)+’Ayee puꞌu ajta ꞌeen, tɨ́j ɨ́ cɨyej, nain tɨ tiꞌirɨ́ꞌeen, rɨꞌéeneꞌen pu tíꞌitaaca. Ajta nain ɨ́ cɨyej tɨ caí tiꞌirɨ́ꞌeen, capu ajta rɨꞌéeneꞌen tíꞌitaaca. hsI*Tɨ́ puaꞌa peri jeíhua jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, ¿aꞌiné hui tíꞌirɨꞌɨri pej piyen tiraataꞌixaateꞌen peꞌɨ́jna ɨ́ aꞌihuáaraꞌa tɨ cɨ́j caj teꞌuteájturaa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j jɨ́n teꞌuteájturaa ɨ́ Dios jemi? Capu aꞌatzu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri, aꞌiné capej hui aseɨ́j múꞌee aseɨ́j aꞌij pej tiꞌitɨ́j jɨ́n teꞌuteájturaa ɨ́ Dios jemi. ’Múꞌee mɨ pej aꞌij puaꞌa tíꞌijrɨꞌɨre mé jéjreꞌe, pauj miꞌi seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati, pajta nain jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte ɨ́ pej hui jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Aj pu hui xaa ayén tiraavíjteꞌe ɨ́ pej piyen tiraataꞌixaateꞌen ɨ́ seɨ́j aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j jɨ́n teꞌuteájturaa ɨ́ Dios jemi. Tej nuꞌu jɨ́meꞌen ráamuaꞌati tiꞌitɨ́j tɨ nuꞌu cɨyéjraꞌa púꞌeen yrk)’Pajta múꞌee, aꞌiné hui ꞌeen jɨ́n piyen raseíj ɨ́ aꞌihuáaraꞌa aꞌɨ́jna tɨ cɨ́j caj teꞌuteájturaa ɨ́ Dios jemi. Mɨ́ pajta múꞌee, capej aseɨ́j ɨ́ pej hui jɨ́n jeíhua áꞌatura ɨ́ Dios jemi. q!(’Ajta ayée pu hui ꞌeen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej nee jamuan áꞌujujhuaꞌan. Aꞌɨ́n ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén tiúꞌujmuaꞌate capu ayén cheꞌatá naꞌa ruxeꞌeveꞌe tɨ́j aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌijmuaꞌate, sino tɨ́ꞌɨj ari raꞌantipuáꞌariteꞌen ɨ́ tɨ tiúꞌujmuaꞌate, aj pu hui xaa ayén éeneꞌe aꞌame tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tiraamuáꞌate. wpg'Ajtahuaꞌa seɨ́j niuucari pu jɨ́n tihuáꞌuꞌitɨiiriꞌi. Ayen tɨjɨ́n: ―Aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi aꞌɨ́jna jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ arácun. ¿Ni rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́ɨn tɨ arácun ráꞌanviꞌitɨn ɨ́ juye jetze seɨ́j tɨ ajta arácun? Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Capu aꞌatzu rɨꞌɨrí, tɨ aꞌɨ́ɨn ráꞌanviꞌitɨn, aꞌiné tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ráꞌanviꞌitɨn, naímiꞌi mú hui atévatzɨjsin aꞌu tɨ eꞌetécun. Ko&’Setáꞌaj tíhuaꞌutapuaíjveꞌen ɨ́ seica. Tɨ́ puaꞌa siyen huárɨni, jeíhua pu ajta múꞌejmi tejámuaatapuaíjveꞌesin. Ayee pu téꞌeme tɨ́j jaꞌatɨ raꞌavéꞌejɨsteꞌen ɨ́ medida jetze. Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, miꞌi pu rɨ́ꞌɨ raꞌureꞌeruurén, ajta raatéruureajxɨꞌɨn tɨ́ꞌij rɨ́ꞌɨ huaújraꞌatza. Temuaꞌa pu naa tiraꞌavéꞌejɨsteꞌesin tɨ ij caí avéꞌevitzen. Aj pu i, amuaꞌancáraꞌatziꞌira ɨ́ áꞌamuasiicuꞌu jetze. Ayee pu áꞌamuaruuren aꞌiné aꞌachú sej hui caj tiuꞌutapuaíjveꞌe, ayée pu cheꞌatá naꞌa Dios pu amuaatapuaíjveꞌesin múꞌejmi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Gn%’Caxu aꞌij tihuáꞌajeeve ɨ́ seica; tɨ ij caí Dios aꞌij tejáꞌamuajeeve múꞌejmi. Caxu seajta huáꞌaxɨjteꞌe ɨ́ seica, tɨ ij caí Dios amaꞌuxɨ́jteꞌen múꞌejmi. Setáꞌaj hui tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ seica. Tɨ́ puaꞌa siyen huárɨni, Dios pu ajta tejámuaatáꞌuuniꞌira. fmE$’Setáꞌaj siyen huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn, aꞌiné aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ áꞌamuaꞌiyaꞌupua, aꞌɨ́ɨ pu hui ajta huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨsin. “Tetaꞌaj nuꞌu caí huáꞌaxɨjteꞌe ɨ́ seica” 6le#’Ayee xuꞌu huárɨni. Setáꞌaj hui huáꞌaxeꞌeveꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej amuáꞌajchaꞌɨɨreꞌe. Setáꞌaj rɨ́ꞌɨ tihuáꞌajchaꞌɨɨ. Setáꞌaj seajta tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa huaꞌutániɨ́jteꞌen. Caxu huáꞌahuaviira caꞌanéeri jɨmeꞌe mej mi amuaatátuiireꞌen. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ puaꞌa siyen huárɨni, jeíhua pu hui tejáꞌamuacɨꞌɨti. Seajta xu yaújmuaꞌameꞌen púꞌeeneꞌe xáꞌajuꞌun aꞌɨ́jna ɨ́ Dios ɨ́ ta japua tɨ éꞌeseijreꞌe, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ tihuáꞌajchaꞌɨɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí rɨ́ꞌɨ tihuaꞌatáꞌaca, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨcɨ. !k;"’Ajta, tɨ puaꞌa hui siyen tihuaꞌutániɨ́jteꞌen tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej mi áꞌiyen amuaatátuiireꞌen, ¿ni ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe sej seꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitɨ́j huamuáꞌitɨn ɨ́ Dios jemi? Capu ayén téꞌeme. Caxu hui aꞌatzu tiꞌitɨ́j huamuáꞌitɨn aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨcɨ, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌutániɨ́jte ɨ́ seica, majta miyen rachúꞌeveꞌen mej mi áꞌiyen tíhuaꞌutátuiireꞌen nain ɨ́ mej caj tihuaꞌutániɨjte. +jO!’Ajta, tɨ puaꞌa siyen rɨ́ꞌɨ tihuaꞌatáꞌacareꞌen senaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tejaamuaatáꞌaca, ¿ni tzaa ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe sej seꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitɨ́j huamuáꞌitɨn ɨ́ Dios jemi? Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe yee caxu hui aꞌatzu tiꞌitɨ́j huamuáꞌitɨn aꞌiné ayée mú cheꞌatá menaꞌa rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨcɨ. vie ’Nicheꞌe seɨ́j tejámuaataꞌíhuaꞌu. Tɨ́ puaꞌa siyen huáꞌixeꞌeveꞌe senaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej amuáꞌixeꞌeveꞌe múꞌejmi, ¿aꞌiné hui tejamuáꞌamitɨejteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari? ¿Ni qui tiꞌitɨ́j semuáꞌitɨn ɨ́ Dios jemi? Caxu xaa neꞌu tiꞌitɨ́j huamuáꞌitɨn aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨcɨ, aꞌɨ́ɨ mú majta hui huáꞌixeꞌeveꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ seica ɨ́ mej majta huáꞌixeꞌeveꞌe. h ’Patáꞌaj pajta hui piyen huáꞌuruuren ɨ́ seica aꞌij pej tíꞌijxeꞌeveꞌe mej miyen muáaruuren múꞌeetzi. g ’Patáꞌaj pajta tihuaꞌutáꞌan naíjmiꞌica aꞌachú mej hui puaꞌamé tiꞌitɨ́j muahuavii. Ajta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ tiꞌitɨ́j ántɨni ɨ́ tɨ múꞌeetzi aꞌaa, capej hui rahuaviira caꞌanéeri jɨmeꞌe tɨ muaatátuiireꞌen. *fM’Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ muꞌitéjveeni aꞌɨpée jetze, patáꞌaj hui pajta u jetze pújmeꞌen raatániɨjteꞌen tɨ́ꞌij ajtahuaꞌa muꞌitéjveeni aꞌuun jetze. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ muáꞌachuira mɨ aꞌachamaara, patáꞌaj pajta mɨ asiicuꞌu raatapíjteꞌen. keO’Setáꞌaj rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tejáꞌamuaxa. Setáꞌaj hui seajta ɨ́ Dios jemi huáꞌa jɨ́meꞌen huatéjniuuni aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa áꞌamuaruure. d’Mɨ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe mɨ sej níꞌinamua: Setáꞌaj hui huáꞌuxeꞌeveꞌen seꞌɨ́mej ɨ́ mej amuájchaꞌɨɨreꞌe, setáꞌaj seajta rɨ́ꞌɨ huáꞌuruuren seꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa áꞌamuaruure. c7’Setáꞌaj hui huataújxɨeemɨsteꞌen tɨ puaꞌa naímiꞌi miyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe yee xɨ́ꞌepɨꞌɨn xu huarɨ́j, aꞌiné huáꞌavaujsimuaꞌacɨꞌɨ, ayée mú cheꞌatá menaꞌa tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. “Tej nuꞌu huáꞌuxeꞌeveꞌen ɨ́ mej tájchaꞌɨɨreꞌe” bb=’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen, múꞌeen mɨ sej nain tíꞌijchaꞌɨɨ, aꞌiné capu hui tiꞌitɨ́j huateáturaasin múꞌejmi jemi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. ’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen, múꞌeen mɨ sej naꞌana, chaꞌa senaꞌa, aꞌiné múꞌeen xu ruyeinixɨꞌɨn, seajta huataújxɨeemɨsteꞌesin. Ca’Seajta múꞌeen, mɨ sej chíjteaani, setáꞌaj hui huataújxɨeemɨsteꞌen aꞌiné xuꞌuri raꞌancuréꞌa íiyen chaanaca japua ɨ́ tɨ rɨ́ꞌɨ tejámuaatáꞌasin. `'Tɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌenen aꞌájna mej miyen aꞌij puaꞌa áꞌamuaruuren ɨ́ teɨte, setáꞌaj hui huataújtemuaꞌaveꞌen aꞌiné jeíhua pu huápɨꞌɨ tejáꞌamuacɨꞌɨti aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌuun tejéꞌemeꞌecan aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe. Setáꞌaj tiuꞌutéeneꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej rutémuaꞌaveꞌe, aꞌiné huáꞌavaujsimuaꞌacɨꞌɨ, ayée mú hui cheꞌatá menaꞌa aꞌij puaꞌa huáꞌuruu aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. h_I’Setáꞌaj hui huataújtemuaꞌaveꞌen tɨ puaꞌa seica teɨte mejamuájchaꞌɨɨreꞌe, naꞌari tɨ puaꞌa mejamuaatamuáriteꞌen, naꞌari tɨ puaꞌa mej aꞌij puaꞌa áꞌamuaruuren nusu tɨ puaꞌa metejáꞌamuaxajtziꞌira meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej náꞌastijreꞌe ineetzi, i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte. ^}’Setáꞌaj hui huataújtemuaꞌaveꞌen, múꞌeen mɨ sej tɨejcu. Dios pu tejámuaatáꞌasin ɨ́ sej jɨ́n huateújvaɨreꞌen. ’Setáꞌaj huataújtemuaꞌaveꞌen mɨ sej ruyein seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌiseijreꞌe íiyen chaanaca japua. Múꞌeen xu naꞌanaa xáꞌajuꞌun seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ari amuáꞌancuꞌuvajxɨ. ]Tɨꞌɨj jí huaꞌantaseíirajraa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Tɨꞌɨj jí Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj hui huataújtemuaꞌaveꞌen, múꞌeen mɨ sej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, aꞌiné múꞌejmi pu ari tiuꞌucɨ́ꞌɨ tɨ Dios tejáꞌamuaꞌaijteꞌe sej si jamuan tiuꞌutaꞌaíjta tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. B\}Naíjmiꞌi matɨ́j menaꞌa meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa, ayée mú tíꞌiteseꞌecaꞌa mej raꞌajtamuárɨꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jetze eꞌiraayeꞌi ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan tɨ jɨ́n tihuáꞌuhuaateꞌen naíjmiꞌica. Mej nuꞌu jɨ́meꞌen huataújtemuaꞌaveꞌesin 3[_Ayee mú ꞌeen jɨ́n mú eꞌiréꞌene mej mi ráanamua, tɨ ij aꞌɨ́ɨn tihuáꞌuhuaateꞌen ɨ́ mej jɨ́n tiꞌicúcuiꞌijme. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej rajpuaíjtzicaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tiyáaruꞌuse tɨ huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌe, Jesús pu ajta tihuáꞌuhuaa. HZ Tɨꞌɨj jí Jesús acájraa ɨ́ jɨrí japua, majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa aꞌu tɨ aꞌupáꞌatza. Aꞌuu mú jeíhua ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ teɨte, ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, majta seica. Jéihua mú majta ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ mej aꞌuchéjme aꞌúu tɨ huatacáꞌa u Judea, majta meꞌɨ́n ɨ́ mej aꞌuun aꞌuchéjme u Jerusalén. Aꞌɨ́ɨ mú majta ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ mej aꞌuun aꞌuchéjme aꞌujna la coosta, aꞌájna jáꞌahuaꞌa u Tiro, ajta aꞌájna jáꞌahuaꞌa u Sidón. VY%Aꞌɨ́mej pu ajta huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ Judás tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Judás tɨ ayén teꞌentímuꞌutaca tɨjɨ́n Iscariotes. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ tiuꞌutátui ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́mej puꞌu avéꞌejajpuaxɨ. Jesús pu nuꞌu tihuáꞌamuaꞌate jeíhua ɨ́ teɨte ;XoAꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ huaꞌavéꞌejajpuaxɨ. Amuacaícan, aꞌɨ́j pu huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ Simón, ɨ́ mej majta miyen raatamuáꞌa tɨjɨ́n Pedro. Aj pu ijtáꞌi aꞌɨ́jna huatajé ɨ́ Andrés. Juutzeájraꞌan pu púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Simón. Seica pu ajta huatajé. Aꞌɨ́ɨme mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe. Aꞌɨ́j pu ajta huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ Bartolomé, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Mateo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Tomás, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo. Aꞌɨ́ɨ pu yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Alfeo. Jesús pu ajta aꞌɨ́jna huatajé ɨ́ Simón. Aꞌɨ́mej pu jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen huaꞌatamuáꞌamua tɨjɨ́n ɨ́ mej raayɨ́ꞌɨtɨ mej huanéꞌuseꞌen. W'VG Tɨ́ꞌɨj tapuáꞌarijmeꞌeca, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Tɨꞌɨj jí huaꞌavéꞌejajpuaxɨ aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua mej aráꞌase. Ayee pu huaꞌutamuáꞌa tɨjɨ́n apóstoles, tɨ ayén huataújmuaꞌa tɨjɨ́n seɨ́j tɨ tiuꞌutaꞌaíjtiꞌire. Ayee mú huataújmuaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiuꞌutaꞌaíjtiꞌire. U Aꞌájnáꞌɨmua, Jesús pu áꞌume jɨrí tzajtaꞌa tɨ́ꞌij huatéjniuuni ɨ́ Dios jemi. Huatáxaꞌii tɨ huatéeniu. $TA Majta meꞌɨ́n ɨ́ fariseos, jéꞌecan mú huataníniuꞌucacucaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí aꞌij tirájteu aꞌij mej yeꞌí jɨ́meꞌen jetzen teꞌujpuáꞌajteꞌen. Matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej tiꞌitiúrixaateꞌen yee aꞌij mej yeꞌí ráaruuren meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús huaꞌantíhuau aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase CS Tɨꞌɨj jí Jesús huaꞌuseíirajraa aꞌɨ́mej ɨ́ mej áa eꞌenvéjmeꞌecaa. Aj pu i ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ cɨyáaxaraꞌa ɨ́ rumuájcaꞌa jetze tɨjɨ́n: ―Huatátzeaara hui muaꞌa muájcaꞌa. Aj pu i raatátzeaaracaꞌa. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén huarɨ́j, aj pu i huarúj. :Rm Tɨꞌɨj jí Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejámuaataꞌíhuaꞌura tiꞌitɨ́j tɨ íꞌirɨꞌɨri aꞌíjna xɨcájraꞌa tej jetzen taseꞌupi. ¿Ni qui íꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ ayén ráaruuren ɨ́ tɨ íꞌixɨꞌepɨꞌɨn naꞌari ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen? ¿Ni qui ajta íꞌirɨꞌɨri tɨ seɨ́j huiirájtuaa tɨ ij aꞌɨ́ɨn caí huámɨꞌɨni naꞌari hui tɨ raajéꞌica? Q3Mɨ́ ajta Jesús, aꞌɨ́ɨ pu rúꞌumuaꞌareerecaꞌa aꞌij mej tíꞌimuaꞌajca. Aj pu i ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ rumuájcaꞌa jetze cɨyáaxaraꞌa tɨjɨ́n: ―Ájchesi. Mé huatéchaxɨ mé jáꞌitaꞌa. Aj pu i ájchee. Aa pu aꞌutéechaxɨ. P Majta meꞌɨ́n ɨ́ fariseos, majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, aꞌɨ́ɨ mú rajeevecaꞌa tiꞌitɨ́j mej jɨ́meꞌen jetzen teꞌujpuáꞌajteꞌen. Ayee mú tíꞌimuaꞌajca yee aisí tɨ puaꞌa caí seɨ́j tiúꞌuhuaateꞌen, aꞌíjna xɨcájraꞌa tej jetzen taseꞌupi. !O;Ajtahuaꞌa, seɨ́j jetze ɨ́ xɨcáaraꞌan mej jetzen ruseꞌupi, aꞌúu pu aꞌuteájrupi u teyujtaꞌa. Aꞌuu pu tihuáꞌamuaꞌatejcaꞌa. Ajta seɨ́j aꞌúu pu unúꞌujveecaꞌa tɨ cɨyáaxaraꞌa ɨ́ rumuájcaꞌa jetze, rurɨꞌɨríintaꞌan pújmeꞌen. WN'Ajta ayén tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe inee, i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte, ayée nu hui ꞌeen jɨ́n antínmuaꞌaree neajta neꞌɨ́jna xɨcájraꞌan mej jetzen ruseꞌupi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ Jesús. Ɨ́ jaꞌatɨ tɨ nuꞌu cɨyáaxaraꞌa ɨ́ rumuájcaꞌa jetze [M/Aꞌuu pu hui aꞌuteájrupi u teyujtaꞌa, ɨ́ tɨ jee chiꞌiraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios. Ajta áꞌiyen, aꞌɨ́ɨ pu ruꞌirájɨꞌɨpɨ ɨ́ pan mej Dios huatámuaɨꞌɨvejte. Tɨꞌɨj jí ráacua. Ajta aꞌɨ́mej tiuꞌumí ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aꞌɨ́jna ɨ́ pan, aꞌɨ́ɨ muꞌu racuaꞌaca aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe aꞌujna teyujtaꞌa. Capu hui tiꞌitɨ́j aꞌij huarɨ́j aꞌɨ́jna jemi ɨ́ David teecan. LJesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni secaí múꞌeen jaꞌanáj raꞌujíjve ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌij tɨ huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan tɨ́ꞌɨj huataꞌíꞌicuatacaꞌa, majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe? tKaMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, seica mú á vejliꞌi aꞌutéꞌuucaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Miyen tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné hui ꞌeen jɨ́n piyen tíꞌimuarɨꞌe tiꞌitɨ́j tɨ nuꞌu caí rɨꞌɨrí tɨ ayén tiꞌitɨ́j úꞌuruuren aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen puaꞌa ruseꞌupi? $J CAyee pu ajta tiujuꞌurɨ́j aꞌájna ɨ́ xɨcájraꞌa mej jetzen ruseꞌupi. Aa pu auméꞌecaa jáꞌitaꞌa u víꞌiraꞌataꞌa ɨ́ Jesús. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú autéjhuii mej rúꞌijtzaanaxɨꞌɨn tiꞌitɨ́j atzi tɨ triigu jetze huijneájxɨ. Matɨ́ꞌɨj mi raatémuatɨꞌɨsixɨ ɨ́ rumuájcaꞌa jetze. Majta autéjhuii mej ráacuaꞌani. qI['’Ajta, matɨ́ꞌɨj raꞌantiꞌí ɨ́ viinu tɨ míꞌimeꞌecan, capu jaꞌatɨ ayén raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ raꞌantiyéꞌen ɨ́ tɨ jéjcua aꞌiné ayée pu tiráꞌamitɨejteꞌe tɨ jɨ́meꞌen yee jaítzeꞌe pu hui ajmeꞌiraꞌa ɨ́ tɨ míꞌimeꞌecan caí ɨ́ tɨ jéjcua. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.!H;&Aꞌɨ́j pu hui jɨ́n ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ iruꞌucájtuꞌani navij tzajtaꞌa tɨ jéjcua aꞌɨ́jna ɨ́ viinu tɨ ajta jéjcua, icu. G%’Ajta camu miyen rɨjcaa mej ruꞌucájtuꞌani navij limeetajraꞌa tzajtaꞌa tɨ cáraꞌajchiraꞌa viinu tiꞌitɨ́j mej mauchén ráataahuacaꞌa. Tɨ́ puaꞌa miyen ráaruuren, aꞌɨ́jna ɨ́ viinu tɨ jéjcua, aꞌɨ́j pu jetze huiitaxɨ́jsin ɨ́ eeca, ajta autasiújtzaꞌani ɨ́ navij tɨ cáraꞌajchiraꞌa. Aj pu i aꞌuvaɨ́jtzi ɨ́ navij, ajta hui ɨ́ viinu. QF$Seɨ́j pu tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ niuucari tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ ráꞌacuꞌuneꞌepua ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ míꞌimeꞌecan, capu aꞌɨ́jna jɨ́n ráꞌacuꞌuneꞌepua cɨ́ɨxuri jɨmeꞌe tɨ caí xɨ jaꞌanáj jáꞌusiniꞌi. Tɨ́ puaꞌa ayén aꞌɨ́jna jɨ́n ráꞌacuꞌuneꞌepua, aꞌɨ́ɨ pu huatétzuꞌuta aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ jéjcua tɨ́ꞌɨj huatéjaꞌusiniꞌihua. Tɨꞌɨj jí raꞌatésiujtzaꞌanaxɨꞌɨsin ɨ́ tɨ míꞌimeꞌecan. Aj pu i, ɨ́ tɨ anásiujtzaꞌani, jaítzeꞌe pu hui veꞌetɨ́ aꞌame. rE]#’Mɨ ajta, aúcheꞌe pu hui tejaꞌuréꞌenejsin aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen raꞌajján aꞌɨ́jna tɨ huaténeꞌɨche. Aj mú xaa amiigustemuaꞌameꞌen ruꞌítziꞌiveꞌen aꞌiné capu chéꞌe méꞌe jáꞌahuaꞌa ɨ́ huaꞌamiigu. Aꞌiné naúcheꞌe nu yé huatéjvee, camu hui ruꞌítziꞌiveꞌen ɨ́ neꞌamiigustemuaꞌa. LD"Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ huaténeꞌɨche, aꞌɨ́ɨ pu ajta ruꞌamiigustemuaꞌa huatáꞌinen mej mi tiúꞌuyesten. Aj pu i tihuáꞌamicuan. ¿Ni qui miyen tiúꞌuritziꞌiveꞌe tɨ́ꞌɨj auj huáꞌa jamuan aꞌutéveeca? Camu xaa neꞌu. C!Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej hui Juan jamuan áꞌujujhuaꞌan, jeíhua mú rúꞌitziꞌivi, majta huatéjniuuve ɨ́ Dios jemi. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos. Mɨ́ majta, aꞌɨ́ɨme hui ɨ́ mej á jamuan áꞌujujhuaꞌan, metijíꞌicuaꞌaca, majta yeꞌeca, micu. SB Mɨ́ neajta inee, canu hui neꞌɨ́jna jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej nej ni neꞌɨ́mej huatájeeve aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ ayén tihuáꞌamitɨejteꞌe yee xɨ́ꞌepɨꞌɨn mú rɨcɨ sino aꞌɨ́mej nuꞌu ɨ́ mej rúꞌumuaꞌaree ɨ́ ru tzajtaꞌa ɨ́ mej caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ. Ɨ́ mej nuꞌu rúꞌitziꞌivi VA%Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Ayee pu hui ꞌeen jɨ́meꞌen ɨ́ teɨte ɨ́ mej áꞌucɨꞌɨcaꞌan jemin ɨ́ tɨ yaꞌanaca. Capu ruxeꞌeveꞌe mej áꞌucɨꞌɨcaꞌan jemin ɨ́ mej rɨ́ꞌen sino aꞌɨ́ɨme muꞌu hui ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi. b@=Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuaꞌataca ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ Moisés raꞌuyúꞌuxacaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú autéjhuii mej tihuaꞌuxájtziꞌi aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee mú tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen huáꞌa jamuan tíꞌicuaꞌaca, seajta hui yeꞌeca jamuan ɨ́ mej tíꞌitejiꞌivi, seajta huáꞌa jamuan ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨjcaa? u?cTɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn Leví tiuꞌuyéꞌeste ɨ́ ruche aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ari Jesús jamuan áꞌucheꞌecan. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌitejiꞌivi, majta seica, aꞌɨ́ɨ mú huáꞌa jamuan tíꞌicuaꞌacaa. w>gTɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn Leví ájchee. Naímiꞌi pu tejeꞌetiáꞌa. Tɨꞌɨquí jamuan áꞌuraa. S=Aꞌatzu aꞌateeviꞌi, aj pu i Jesús áa aꞌuréꞌene. Seɨ́j pu jaꞌatɨ huaseíj tɨ tíꞌitejiꞌivi. Ayee pu ántehuaa tɨjɨ́n Leví. Aꞌuu pu eꞌirájca u chiꞌita aꞌu mej titejéꞌejiꞌivi. Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj hui nee jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen. +<ONaímiꞌi mú naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj. Jéꞌecan mú rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios jemi. Majta caí chaꞌa aꞌij tirájteuveꞌe. Ayee muꞌu tɨjɨ́n: ―Ijii tu xaa tiꞌitɨ́j huaseíj tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús raatajé ɨ́ Leví i;KJɨ́meꞌen puꞌu ayén tiraataꞌixaa, aj pu i aꞌɨ́ɨn tɨ cɨyáaxaraꞌa, ájchee, yáꞌuchuii ɨ́ rúꞌutaatzi. Tɨꞌɨj jí rɨ́ꞌɨ tiraatajé ɨ́ tavástaraꞌa. Tɨ́ꞌɨj i áꞌuraa ɨ́ ruche. c:?’Aru sej si ráamuaꞌaree ɨ́ nej hui xaa neꞌɨ́jna jɨ́n antínmuaꞌaree íiyen chaanaca japua nej ni tihuaꞌutáꞌauuniꞌi ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, ayée nu huárɨni inee i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte. Aj pu i ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ cɨyáaxaraꞌa tɨjɨ́n: ―Neꞌamiigu, ayée nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n, ajchesi hui, pajta raꞌanchuén mɨ áꞌutaatzi. Aricu áꞌuraa u áꞌache. Q9¿Tiꞌitáani jaítzeꞌe muárɨꞌeri? ¿Ni jaítzeꞌe muárɨꞌeri nej niyen tiraataꞌixaateꞌen neꞌɨ́jna tɨ cɨyáaxaraꞌa yee: “Nuꞌuri timuaatáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi”, naꞌari yee: “Ájchesi, mé pej taméꞌen”? Jee xaa neꞌu, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe neꞌíjna jɨmeꞌe tɨ jaítzeꞌe muárɨꞌeri nej niyen tiraataꞌixaateꞌen yee: “Ájchesi, mé pej taméꞌen.” 8yAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu ruseɨ́j rúꞌumuaꞌareerecaꞌa aꞌij mej tíꞌimuaꞌajca. Aj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné hui ꞌeen jɨ́n siyen tíꞌimuaꞌatze ɨ́ ru tzajtaꞌa? .7UMajta meꞌɨ́n ɨ́ fariseos, majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze, aꞌɨ́ɨ mú autéjhuii mej miyen tíꞌimuaꞌatze ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataqui hui pɨ́rɨcɨ amɨ́jna mɨ jaꞌatɨ tɨ ayén aꞌij puaꞌa tiꞌixa ɨ́ Dios jemi? Seɨ́j puꞌu naꞌa aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ teɨte ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Dios pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ ayén tihuaꞌutáꞌuuniꞌi. Ajta amɨ́n, capu hui aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree. ;6oTɨ́ꞌɨj Jesús huaꞌuseíj aꞌɨ́mej, aj pu i xaa ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n metéꞌatzaahuateꞌe, tzɨ́teꞌe. Tɨꞌɨj jí ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ cɨyáaxaraꞌa tɨjɨ́n: ―Neꞌamiigu, nuꞌuri timuaatáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ pej hui jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. 5Mɨ́ ajta caí capu huatárɨꞌɨristarecaꞌa aꞌiné jeíhua mú teɨte aitéujseɨreꞌecaꞌa táꞌapueerta. Matɨ́ꞌɨj mi anticɨ́j japuan ɨ́ chiꞌij. Matɨ́ꞌɨj mi raꞌanáacu. Aꞌɨ́ɨ mú jɨ́n ayén huarɨ́j, matɨ́ꞌɨj ruꞌucájtuaa japuan meruꞌujtéca ɨ́ itari. Aꞌuu mú ruꞌucájtuaa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte aꞌu tɨ Jesús aꞌutéjvee. %4CMajta seica aꞌuun eꞌiréꞌene. Tevij mú huáchuisimeꞌe, itari japua meraꞌujtéca. Nainjapua pu cɨyáaxaraꞌacaꞌa ɨ́ ru jetze aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Aꞌɨ́ɨ mú huataújtese mej ruꞌuteájtuaani u chiꞌita mej mi yenuꞌuhuaréꞌeten ɨ́ Jesús jemi. d3AAyee pu tiujuꞌurɨ́j aꞌajnáꞌɨmua. Muꞌiitɨ́ mú á eꞌiréꞌene ɨ́ teɨte tɨ́j naꞌa aꞌuun mej aꞌuchéjme aꞌujna u Galilea, ajta aꞌujna u Judea, ajta aꞌujna u Jerusalén. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ fariseos, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi jetzen ɨ́ yuꞌuxari jetze ɨ́ Moisés teecan tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa. Aꞌɨ́ɨ mú huiiráteꞌecaꞌa ɨ́ Jesús jamuan. Ajta ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́ɨ pu jemin huateájturaa tɨ́ꞌij tihuáꞌuhuaateꞌen ɨ́ teɨte. W2'Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, jaꞌanáj tɨ naꞌa pu aꞌuun eꞌetánineicaꞌa aꞌu tɨ caí éꞌe tiꞌitɨjcaꞌa tɨ́ꞌij ruseɨ́j huatéjniuuni. Ɨ́ jaꞌatɨ tɨ nuꞌu nainjapua cɨyáaxaraꞌa `19Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, nainjapua mú ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ Jesús huarɨ́j. Tɨ́j naꞌa tiꞌitápuaapuaꞌare, jaítzeꞌe mú ranamuájracaꞌa. Aꞌɨ́j mú jɨ́n, jeíhua mú ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ teɨte ɨ́ Jesús jemi tɨ aꞌɨ́ɨn tihuáꞌuhuaateꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi. 0+Tɨꞌɨj jí Jesús ayén tiraataꞌaíj tɨjɨ́n: ―Capej jaꞌatɨ ixaateꞌe sino aꞌuun pej áꞌumeꞌen jemin ɨ́ tɨ tíꞌivaɨreꞌe u teyujtaꞌa. Patáꞌaj jaꞌutáꞌaseijrata jemin aꞌɨ́jna. Pajta piyen tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta aꞌij tɨ tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan mej mi ráamuaꞌaree tɨjɨ́n pepuꞌuri huarúj. ―Ayee pu tiraataꞌixaa. |/q Tɨꞌɨj jí Jesús huatamuájcaꞌatacaꞌa. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―A niꞌijtá neꞌu, naꞌaráanajche nej timuáahuaateꞌen. Pepuꞌuri hui huarúj. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiraataꞌixaa, aj pu i xaa huarúj icu. f.E Aꞌájnáꞌɨmua, tɨ́ꞌɨj Jesús aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa, seɨ́j pu eꞌiréꞌene jemin. Temuaꞌa pu jeíhua tiꞌicáꞌatza aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tineájxɨ ɨ́ huáꞌireꞌaraꞌan jetze. Tɨ́ꞌɨj raaseíj, aj pu i títunutacaꞌa jemin ɨ́ Jesús. Aa pu chuáataꞌɨmua éꞌetia runéerime jɨmeꞌe. Ayee pu tíꞌijree tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, tɨ puaꞌa hui muaꞌaráanajche pej tináahuaateꞌen. k-O Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌitajájpuaxɨ ɨ́ baarcu aꞌu tɨ aꞌuhuáchi. Matɨ́ꞌɨj mi nain tejeꞌetiáꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j jamuan ɨ́ Jesús. Ɨ́ jaꞌatɨ tɨ nuꞌu tineájxɨ aj jetzen ɨ́ lepra k,O Ayee mú cheꞌatá menaꞌa naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌatáàta aꞌɨ́jna ɨ́ Zebedeo. Majta aꞌɨ́ɨme, aꞌɨ́ɨ mú jemin tíꞌimuarɨꞌe jamuan ɨ́ Simón. Tɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn Jesús, ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Simón tɨjɨ́n: ―Capej tíꞌitziɨɨneꞌe. Ijii tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, neetzi jemi pepuꞌu hui teɨte tíseɨreꞌesin. ―Ayee pu tiraataꞌixaa. 1+[ Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌiné jeíhua pu naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huápɨꞌɨ jeíhua huaꞌuvíviꞌi ɨ́ huaꞌité. n*UAjta aꞌɨ́ɨn Simón, jɨ́meꞌen puꞌu raaseíj, aj pu i títunutacaꞌa ɨ́ Jesús jemi. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Áꞌuraꞌa ineetzi jemi, nevástaraꞌa, aꞌiné jeíhua nu auteájturaa múꞌeetzi jemi. m)SMatɨ́ꞌɨj mi huaꞌutajé ɨ́ ruꞌamiigustemuaꞌa ɨ́ mej aráatei ɨ́ seɨ́j jetze ɨ́ baarcu, mej mi mú aꞌuréꞌenen matáꞌaj huaꞌutévaɨreꞌen. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌuréꞌene. Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌavéꞌejɨ́steꞌaxɨ ɨ́ huaꞌité ɨ́ baarcu jetze. Tɨ́n mú ateárutixɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej avéꞌejɨstecaꞌa. e(CMatɨ́ꞌɨj mi raꞌatéehuaꞌaxɨ ɨ́ ruxɨejmuaꞌa. Ayee mú jɨ́n huarɨ́j, jeíhua mú huápɨꞌɨ huaꞌitátɨɨ. Tɨ́n pu huatésiujtzaꞌanixɨ ɨ́ huáꞌaxɨejmuaꞌa ɨ́ huaꞌité jɨmeꞌe. h'ISimón pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Maestro, tuꞌuri huatáxaꞌai tej tíꞌimuarɨꞌe. Catu tiꞌitɨ́j huatéeviꞌi. Capu amɨ́n aꞌij, aꞌiné múꞌee pe hui piyen tinaatáꞌixaa, ayée nu rɨni. =&sTɨ́ꞌɨj raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ tihuáꞌixaateꞌe, aj pu i ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Simón tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj jaítzeꞌe aꞌɨmuá huatéchaxɨn aꞌu tɨ jaítzeꞌe auutɨ́ꞌɨ ɨ́ jaj. Pajta raꞌatéhuaꞌaxɨn mɨ áꞌaxɨejmuaꞌa patáꞌaj huaꞌité huavíviꞌi. +%OTɨꞌɨj jí Jesús ateájraa ɨ́ seɨ́j jetze ɨ́ baarcu, aꞌɨ́jna Simón tɨ racɨi. Tɨꞌɨj jí ayén tiraatáhuaviiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Simón tɨ aꞌatzu ɨmuá huatéchaxɨn á jaataꞌa. Tɨꞌɨj jí aꞌujyeíjxɨ. A pu aracaíi tihuáꞌamuaꞌate ɨ́ teɨte. V$%Tɨꞌɨj jí Jesús huaꞌapuaca huaseíj ɨ́ baarcu mé eꞌecáviviɨ́jmeꞌecaꞌa ɨ́ mej huaꞌité jetze viviꞌi. Majta aꞌɨ́ɨme, muꞌuri tíꞌijaꞌusicaꞌa ɨ́ tiúꞌujxɨejmuaꞌa. A# }Jaꞌanáj tɨ ayén tiujuꞌurɨ́j tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌu tɨ jaj eꞌeveꞌeꞌástɨme tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n: Genesaret. Jéihua mú teɨte ajteáxɨɨrecaꞌa aꞌɨ́jna jemi. Aꞌɨ́ɨ mú ranamuájracaꞌa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios. &"E,Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aúcheꞌe pu tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa u tihuaꞌatéyujtaꞌa jetze tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Judea.!+Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee pu ajta tiúꞌujxeꞌeveꞌe nej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ seica ɨ́ teɨte mej méyee huachéjme neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌasin, ɨ́ tɨ ajta jɨ́meꞌen raxájta tɨ aꞌɨ́ɨn Dios yen huataseíjreꞌesin íiyen chaanaca japua tɨ i yen tiuꞌutaꞌaíjta tɨ́j naꞌa veꞌetɨ́ yen seijreꞌe. Ayee nu hui ꞌeen jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. u c*Tɨ́ꞌɨj tapuáꞌarijmeꞌeca, aj pu i huirájraa u chiꞌita ɨ́ Jesús. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa aꞌu tɨ caí éꞌe tiꞌitɨ. Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú ráahuausimeꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌu tɨ aꞌij éeneꞌe. Méjxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ caí áꞌuraꞌani, tɨ aꞌuun aꞌuteáturan aꞌɨ́mej jemi. )Majta meꞌɨ́n ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej teɨte tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa, naíjmiꞌi mú huiráacɨ. Matɨ́ꞌɨj mi miyen caꞌanín jɨ́n tiraatajé tɨjɨ́n: ―Múꞌee pe yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios. Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌajtéꞌaxɨ. Capu huaꞌutáꞌa mej tiuꞌutaxáj aꞌiné méjmuaꞌareerecaꞌa tɨjɨ́n aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn pɨ́rɨcɨ Dios tɨ án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús tihuajaꞌutáꞌixaa aꞌujna Galilea V}+|^{yww'vts~rqVom6kihg=Tɨꞌɨj jí Jesús ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné puaꞌantehuaa múꞌee? Ayee pu tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n: ―I tej sei viꞌiraꞌa aráꞌase. Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej muꞌiitɨ́ tzajtaꞌan seijreꞌe ɨ́ tiyáaruꞌuse. LIAyee pu aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ tiraatáhuaviiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús ari tiraataꞌaíj aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ nuꞌu huiirájraꞌani ɨ́ tevi jetze. Muꞌíi pu tiyaaruꞌu raatéeviꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte ɨ́ mej aꞌuun eꞌechéjmeꞌe, aꞌɨ́ɨ mú raꞌamuájɨꞌɨquihuaꞌa muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze, majta ruꞌɨ́ɨca jetze alaambre jɨmeꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi raatéꞌavaata. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tevi, tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa pu rajtzáꞌanaꞌa ɨ́ꞌalaambre, ajta mé iyaúuruti aꞌu tɨ caí éꞌe tiꞌitɨ́j aꞌiné tiyaaruꞌu pu tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa. 6HeTɨ́ꞌɨj raaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, án pu eꞌerájve ɨɨcájraꞌan jetze ɨ́ Jesús. Jéꞌecan pu huajíjhuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Aj pu i ayén tiraatajé caꞌanín jɨmeꞌe tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné tiꞌitɨ́j peteáruuren ineetzi jemi, Jesús, ɨ́ pej yaujraꞌan pɨ́rɨcɨ ɨ́ Dios tɨ ta japua éꞌeseijreꞌe? Ayee nu hui tíꞌimuahuavii. Capej hui puaíjtzi neetáꞌacareꞌen. G-Tɨꞌɨj jí Jesús aꞌitáraa ɨ́ baarcu jetze. Aj pu i seɨ́j raꞌantinájchecaꞌa. Aꞌuu pu éꞌemeꞌecan ɨ́ chajtaꞌa jetze aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Tiyáaruꞌuse pu tzajtaꞌan seijreꞌe. Puꞌuri áꞌatee tɨ caí tiꞌitéchejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Capu ajta chiꞌij jetze chejcaꞌa. Aꞌuu puꞌu eꞌechéjmeꞌe aꞌu mej mɨꞌɨchite eꞌevéꞌenaamuaca. F+Matɨ́ꞌɨj antacɨ́j, aꞌúu mú aꞌaráꞌa aꞌúu tɨ huatacáꞌa u Gadara. U jetze pújmeꞌen tɨ éꞌeseijreꞌe u Galilea. $EATɨꞌɨj jí ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n secaí téꞌatzaahuateꞌe? Ajta aꞌɨ́mej jemi, jéꞌecan utéevatzɨ ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa. Jéꞌecan mú majta aꞌij puaꞌa tiraꞌutaseíj. Ayee mú tíꞌiruꞌihuaꞌuracaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitáani téviraꞌa púꞌeen amɨ́jna? Aꞌɨ́ɨ pu hui tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ eeca, ajta ɨ́ jaj, majta hui ráꞌantzaahua. Ɨ́ jaꞌatɨ tɨ nuꞌu Gadara éꞌemeꞌecan XD)Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú yaꞌujɨ́ste aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Maeestru, Tuꞌuri hui tɨ́n áꞌajamɨn. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu ájchee. Tɨꞌɨj jí raatáꞌijmɨijriꞌi ɨ́ eeca, ajta japuutzari tɨ tiújtaꞌahuaꞌa. Jɨ́meꞌen puꞌu raatáꞌijmɨijriꞌi, aj pu i huateápuaꞌarecaꞌa. Tɨꞌɨj jí naa huaꞌéꞌeneꞌe jáꞌaraa. kCOMaúcheꞌe mú jaj japua huajúꞌucaa, tɨꞌɨquí huatácu aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨꞌɨj jí huatáꞌeecarecaꞌa, ajta jeíhua pu ateáxɨjrihuaꞌa ɨ́ jaj ɨ́ baarcu jetze. Muꞌuri tɨ́n aꞌucárutijmeꞌe. (BIJaꞌanáj tɨ ayén tiujuꞌurɨ́j. Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―Tichéꞌe antácɨɨne u jetze pújmeꞌen aꞌu tɨ aꞌalaguun. Matɨ́ꞌɨj mi atéecɨ ɨ́ baarcu jetze. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j. %ACAjta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Aꞌii mú hui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ nináàna, majta ɨ́ neꞌihuaamuaꞌa, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ranamua ɨ́ niuucari tɨ Dios jemi éꞌemeꞌecan, majta miyen rɨ́ꞌɨ tiráꞌastijreꞌe aꞌij tɨ tiúꞌujxeꞌeveꞌe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús raatépuaꞌajte ɨ́ eeca <@qJaꞌatɨ pu ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Mé puaꞌacɨé mú aꞌutéꞌuu aꞌanáàna, majta aꞌihuáamuaꞌa. Méjxeꞌeveꞌe mej muaaseíj. ?Ajta aꞌɨ́ɨn náànajraꞌan ɨ́ Jesús, majta ihuáamuaꞌameꞌen, aꞌɨ́ɨ mú eꞌiréꞌene mej mi raaseíj. Aru, capu huatárɨꞌɨristarecaꞌa mej ajteáxɨɨre á vejliꞌi jemin aꞌiné jeíhua mú teɨte aitéꞌuucaꞌa táꞌapueerta. g>G’Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen sej si temuaꞌa naa tiráanamua, aꞌiné tɨ puaꞌa jaꞌatɨ tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨ ɨ́ Dios jemi, Dios pu jaítzeꞌe tiraatáꞌasin. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ caí tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨ ɨ́ Dios jemi, Dios pu hui ráꞌariꞌira aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ayén tiráꞌamitɨejteꞌe tɨ nuꞌu tíꞌijchaꞌɨɨ. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ɨ́ mej nuꞌu teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Jesús V=%Ajta, naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa mej avíitziꞌi jɨ́n miyen rɨcɨ ɨ́ teɨte, capu hui ayén éeneꞌe aꞌame. Aꞌɨ́ɨ mú xaa hui ramuaꞌaréeren tɨ́ꞌɨj Dios mé jéjreꞌe raataseíjrata. )<K’¿Aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi aꞌɨ́jna jɨ́meꞌen ɨ́ jaꞌatɨ tɨ hui aparaatu tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨ? Tɨ́ꞌɨj ráꞌajtaira, ¿aꞌuné jetze iyéꞌeruuren? ¿Ni qui xaꞌari tzajtaꞌa ruutéchajtza naꞌari caama jete yeꞌiráchajtza? Capu xaa neꞌu. Jaꞌatɨ tɨ naꞌa án pu ɨmuá yaꞌujchájtza mej mi atáneere ɨ́ taij jɨmeꞌe ɨ́ mej aꞌuteáruꞌipi. O;’Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ imueꞌeri tɨ aꞌuun nuꞌu huavatzɨ́jraa ɨ́ chuej japua aꞌutɨ́ aꞌurɨ́ꞌen, ayée pu ꞌeen tɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej urarɨ́ꞌeneꞌejme ɨ́ ru tzajtaꞌa, majta áꞌujcaꞌane ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe tɨ Dios huaꞌutaꞌaíj nain jɨmeꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú hui ranamua ɨ́ niuucari, majta ruꞌutéꞌan ɨ́ ru tzajtaꞌa. Majta teꞌutáviicuaꞌi. Ayee mú ꞌeen jɨ́n huarɨ́n, jeíhua mú rɨ́ꞌɨ tiuꞌutátuiireꞌesin ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́j nuꞌu jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ aparaatu P:’Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ imueꞌeri tɨ aꞌuun huavatzɨ́jraa tzicareꞌe tzajtaꞌa, ayée pu hui ꞌeen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ranamua ɨ́ niuucari. Aru aꞌɨ́ɨme, ɨ́ mej mauj yen huatéꞌuu íiyen chaanaca japua, jéꞌecan mú aꞌij téꞌujmuaꞌate meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ huáꞌamuarɨꞌeristeꞌe naꞌari aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨ caꞌɨ́n aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ huaꞌaráanajche tɨ naa seijreꞌe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n camu araúraste mej jeíhua rɨ́ꞌɨ tiuꞌutátuiireꞌen ɨ́ Dios jemi. E9 ’Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tetej tzajtaꞌa huavatzɨ́jraa, ayée pu hui ꞌeen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huataújtemuaꞌave matɨ́ꞌɨj amuacaí ráanamuajriꞌi. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme, camu aꞌatzu téꞌeviicuaꞌi. Aꞌatzu mú áꞌatee mej téꞌatzaahuateꞌe. Aru tɨ́ꞌɨjtá tejaꞌureꞌenén aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen tirajpuaíitzi, camu chaꞌa teꞌutáviicuaꞌi. Caꞌanacan mú mé rúujɨsin. 8 ’Ajta ɨ́ imueꞌeri tɨ huavatzɨ́jraa juye jetze, ayée pu ꞌeen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ranamua ɨ́ niuucari tɨ Dios jemi éꞌemeꞌecan. Ajta aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu, aꞌɨ́ɨ pu hui aꞌureꞌenén, tihuáꞌariꞌira ɨ́ niuucari tɨ huáꞌa tzajtaꞌa huateájturaa. Ayee pu rɨcɨ mej mi caí ráꞌantzaahuateꞌen, tɨ ij caí Dios huaꞌirájtuaani. 67e ’Aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari nej raataxájtacaꞌa, ayée pu hui huataújmuaꞌa. Ɨ́ imueꞌeri, ayée pu ꞌeen tɨ́j ɨ́ niuucari tɨ Dios jemi éꞌemeꞌecan. #6? Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Dios pu amuaatáꞌa sej yaúꞌitɨée xaꞌaraa ɨ́ tɨ rúꞌavaa ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌaijta. Mɨ́ ajta ɨ́ seica, canu hui eꞌehuauritɨéecan jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin, sino chuijtari nuꞌu jɨ́meꞌen tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin tɨ ij ayén tihuáꞌuruuren aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n:Múꞌeen xu nuꞌu xaa mé uunéjneꞌeri xáꞌajuꞌun.Aru, caxu tiꞌitɨ́j seijran.Múꞌeen xu xaa ranamua.Aru caxu hui yaúꞌitɨée xáꞌajuꞌun. Jesús pu ayén tihuáꞌixaateꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa ɨ́ niuucari ?5w Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú raataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ raatamuáritacaꞌa. F4’Ajta seica ɨ́ imueꞌeri, áa pu nuꞌu huavatzɨ́jraa aꞌu tɨ aꞌurɨ́ꞌen ɨ́ chuej. Naímiꞌi pu hui huanéj. Jéihua pu nuꞌu tiúꞌucɨɨrecaꞌa. Jéihua pu jaítzeꞌe airájraa caí ɨ́ seica tɨ raahuáste. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa caꞌanín jɨmeꞌe, tɨjɨ́n: ―Mɨ́ sej huiteánajcaꞌamua, xáanamuajriꞌi hui temuaꞌa naa. Yee puꞌu. Tɨ́ nuꞌu aꞌɨ́jna jɨ́n tihuáꞌitɨiiriꞌi ɨ́ niuucari 3 ’Ajta seica ɨ́ imueꞌeri, aꞌúu pu nuꞌu huavatzɨ́jraa aꞌu tɨ aꞌutzícareꞌeme. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tzicareꞌe, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu huavaújse jamuan ɨ́ imueꞌeri. Capu tiuꞌutáꞌa ɨ́ imueꞌeri tɨ teꞌejneájxɨꞌɨn. O2’Ajta seica ɨ́ imueꞌeri, aꞌúu pu nuꞌu hui huavatzɨ́jraa tetej tzajtaꞌa. Tɨ́ꞌɨj ajneájxɨ, aj pu i huaréꞌataa ɨ́ xɨcaj jɨmeꞌe aꞌiné capu huarɨéenajyeꞌicaa. s1_―Jaꞌatɨ tɨ nuꞌu hui tíꞌihuastehuaꞌa, u pu nuꞌu áꞌume tɨ tejéꞌehuasteꞌen. Aa pu auméꞌecaa ratáhuaꞌanáa ɨ́ imueꞌeri. Seica pu nuꞌu juye jetze huavatzɨ́jraa. Matɨ́ꞌɨj mi japuan huachéecajraa aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte. Majta pinaꞌase, júteꞌɨmua mú aꞌicáraꞌaraveꞌe. Aa maꞌuráaseajráꞌa meráacuaa. 10[Majta ɨ́ teɨte mej aꞌɨmuá aꞌuchéjme, maúcheꞌe mú ajteáxɨɨrijmeꞌecaa. Aꞌuu mú aꞌarácɨꞌɨcaꞌa seɨ́j chajtaꞌa jetze, ajtahuaꞌa seɨ́j, ajtahuaꞌa seɨ́j. Matɨ́ꞌɨj mauj eꞌevéꞌecɨ́ꞌɨcaꞌa, Jesús pu ayén tiuꞌutámuaritacaꞌa tɨjɨ́n: T/!Seɨ́j pu ajta áꞌucheꞌecaneꞌe tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Juana, ɨ́raꞌaraꞌan pu púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Chuza, ɨ́ tɨ tiꞌitéjvee ɨ́ Heródes jemi. Ajtahuaꞌa seɨ́j, aꞌɨ́jna ɨ́ Susana, majta jeíhua, mé muꞌiitɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú majta ravaɨreꞌecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, majta aꞌɨ́mej ɨ́ seica ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ ꞌuuca. Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ nuꞌu tíꞌihuasteꞌecaꞌa .9Majta seica jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe mé ꞌuuca, ɨ́ tɨ Jesús tihuáꞌuhuaa, ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ huáꞌa jetze tiyáaruꞌuse huatamuári. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ María, mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Magdala tɨ éꞌemeꞌecan. Aꞌɨ́jna jetze ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́j mú jetze huiráacɨ ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase. 8- kTɨ́ꞌɨj ayén tiujuꞌurɨ́j, aꞌúu pu áꞌucheꞌecaneꞌe tɨ́j naꞌa aꞌuun mej aꞌuchéjme ɨ́ chajtaꞌa jetze, ajta aꞌɨmuá mej aꞌuchéjme. Jesús pu tihuáꞌuꞌitɨiiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌesin, tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios tɨ nainjapua tíꞌaijta. Majta mú áꞌujujhuaꞌaneꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. h,I2Ajta Jesús ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨjɨ́n: ―Puꞌuri Dios muaꞌirájtuaa aꞌiné petéꞌatzaahuateꞌe múꞌee. Aricu hui áꞌuraꞌa axɨéehua. ―Ayee pu tiraataꞌixaa.e+C1Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica ɨ́ tɨ huaꞌutáꞌinee, matɨ́ꞌɨj miyen tiráanamuajriꞌi, matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej tiꞌihuaúrihuaꞌu, tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani púꞌeen amɨ́jna mɨ tɨ tíhuaꞌutáꞌuuniꞌira aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi? ―Ayee mú tiuꞌuteáurihuaꞌuracaꞌa. 6*e0Ajta Jesús pu ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨjɨ́n: ―Nuꞌuri hui timuaatáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. g)G/’Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tíꞌimuaꞌixaateꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu jeíhua auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Neajta nu nain tiraatáꞌuuniꞌiriꞌi aꞌiné jeíhua pu nexɨ́ꞌeveꞌe jáꞌaraa. Mɨ́ pajta múꞌee, mɨ nej cɨ́j caj timuaatáꞌuuniꞌiriꞌi, múꞌee pej hui cɨ́j caj tíꞌinexeꞌeveꞌe. ― Ayee pu tiraataꞌixaa. e(C.Múꞌee pej caí naꞌavéꞌexɨriꞌiriꞌi tiꞌitɨ́j aceite yen nemuꞌuutzeꞌe. Mɨ́ ajtáꞌi amɨ́n, aꞌɨ́ɨ pu hui naꞌanáxɨriꞌiriꞌi ɨ́ neꞌɨ́ɨca jetze tiꞌitɨ́j tɨ naa teáarɨ́ꞌe. W''-’Múꞌee pej hui caí nuꞌitépɨꞌɨtze. Mɨ́ ajtáꞌi amɨ́n mɨ ꞌɨ́itaꞌa, tɨ́j naꞌa tɨ huiiteájrupi yú chiꞌita, aꞌɨ́ɨ pu naꞌanáapɨꞌɨtze ɨ́ neꞌɨ́ɨca jetze. &,Aj pu i pɨ́ɨ aꞌuréꞌeve tɨ ij raaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Aj pu i ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Simón tɨjɨ́n: ―¿Ni pecaí raseíj peꞌíjna i ꞌɨ́itaꞌa? Nee nu uteájrupi íiyu pe éꞌeche. Capej racáaxɨre ɨ́ jaj ɨ́ neꞌɨ́ɨca jetze. Mɨ́ ajtáꞌi amɨ́n ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu hui naꞌanaɨ́ɨriꞌi neꞌɨ́ɨca jetze aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌitajáꞌaraꞌatajyeꞌicaa. Ajta naꞌanáhuatziꞌiriꞌi ɨ́ rucɨpuá jɨmeꞌe. 8%i+Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Simón, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Ayee pu tináꞌamitɨejteꞌe ineetzi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi, aꞌɨ́ɨ pu hui jaítzeꞌe raxɨ́ꞌeveꞌe aꞌame aꞌɨ́jna tɨ jaítzeꞌe tiráꞌachaꞌɨɨreꞌecaꞌa aꞌiné jaítzeꞌe pu tiraatáꞌuuniꞌiriꞌi. Jesús pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej hui tiuꞌutaxájtacaꞌa. 3$_*’Jaꞌiné camu aꞌatzu tíꞌituaaveꞌe ɨ́ mej jɨ́n tiraanájchiteꞌen, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu hui tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌapua aꞌachú mej caj tiráꞌachaꞌɨɨreꞌecaꞌa. Meꞌecui xaa, ¿aꞌiné timuáꞌamitɨejteꞌe? ¿Aꞌataani hui jaítzeꞌe raxɨ́ꞌeveꞌe aꞌame aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ huaꞌutáꞌuniꞌiriꞌi? ―Ayee pu Jesús tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi. #3)Aj pu i Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Seica mú nuꞌu hui tiráꞌachaꞌɨɨreꞌecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tumin huaꞌutániɨ́jte, aꞌɨ́mej mej huaꞌapua. Seɨ́j pu nuꞌu ayén tiráꞌachaꞌɨɨreꞌecaꞌa aꞌachú cumu anxɨ́j ciento ɨ́ tumin. Ajta ɨ́ seɨ́j, ayée pu nuꞌu tiráꞌachaꞌɨɨreꞌecaꞌa aꞌachú cumu muáacua jetze ɨ́ tumin. m"S(Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Simón, tiꞌitɨ́j nu muaatáꞌixaateꞌesin. Ayee pu tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Simón tɨjɨ́n: ―Maeestru, patáꞌaj naatáꞌixaateꞌen. M!'Ajta aꞌɨ́ɨn fariseo tɨ Jesús huatáꞌinee, tɨ́ꞌɨj raaseíj aꞌij tɨ rɨjcaa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, ayée pu tíꞌimuaꞌajca ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa amɨ́n púꞌeeneꞌen tevi seɨ́j tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu hui ramuaꞌaréeren tiꞌitɨ́j tɨ téviraꞌan pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ ɨ́ Dios jemi.” G &Tɨꞌɨj jí á vejliꞌi aꞌutéechaxɨ aꞌu tɨ Jesús anuꞌuhuaréꞌecaꞌa ɨ́ meesa aꞌutéjvee. Ruyeinecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Tɨꞌɨj jí Jesús ɨ́ɨca jetze títzutixɨ ɨ́ tɨ aꞌitajáꞌaraꞌatajyeꞌicaa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Tɨꞌɨj jí rucɨpuá jɨ́n racáhuatziꞌiriꞌi, ajta raꞌanáapɨꞌɨtze. Tɨꞌɨj jí ɨɨcájraꞌan jetze racáaxɨre aꞌɨ́jna tɨ naa teáarɨ́ꞌe. %Ajta aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa, aꞌúu pu aꞌutéveecaꞌa. Jéihua pu aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Dios jemi. Tɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨ ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n aꞌúu pu tejéꞌecuaꞌa fariseo tɨ éꞌeche aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aj pu i tetej limeetajraꞌa pu eꞌevéꞌejaj. Tiꞌitɨ́ pu urajmuaa tɨ naa teáarɨ́ꞌe. xi$Ayee pu jaꞌanáj tiujuꞌurɨ́j. Seɨ́j pu raatáꞌinee aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ jamuan tiúꞌucuaꞌani. Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, fariseo pu púꞌeen. Ayee pu ántehuaa tɨjɨ́n Simón. Aj pu i Jesús á aꞌuréꞌehuiꞌixɨ aꞌu tɨ meesa vejliꞌi aꞌutéjvee aꞌij mej tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi aꞌɨ́jna tɨ raatáꞌinee. Y+#Aꞌɨ́jna tɨ Dios jemi rɨ́ꞌɨ meteúumuaꞌaree, aꞌɨ́ɨ mú hui ramuaꞌaréeren ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ metíteumuámuaꞌaree ɨ́ Dios jemi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús aꞌutéveecaꞌa aꞌu tɨ éꞌeche ɨ́ Simón tɨ fariseo púꞌeeneꞌe "’Neajta inee, i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte, nee nu tíꞌicuaꞌa, neajta yeꞌeca. Seajta múꞌeen, ayée xu tiꞌixa neetzi jɨ́meꞌen yee huápɨꞌɨ nu tíꞌicuaꞌa, neajta netahuaive. Ayee xu seajta tiꞌixa tɨjɨ́n yee yeꞌecui huatéjvee huaꞌamiigu aꞌɨ́ɨme mej tíꞌitejiꞌivi, ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ. ~u!’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn yé uvéꞌene, capu hui pan cuaꞌaca, capu ajta viinu yeꞌeca. Seajta múꞌeen, ayée xu eꞌen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨꞌɨríi seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen tiꞌixa seꞌɨ́jna jɨ́meꞌen ɨ́ Juan tɨjɨ́n: “Tiyaaruꞌu pu tzajtaꞌan seijreꞌe.”   ’Ayee mú hui eꞌen matɨ́j ɨ́ tɨꞌɨríi mej á vejliꞌi aꞌujteí aꞌu mej tejáꞌatua. Aꞌɨ́ɨ mú miyen tihuaꞌatajíꞌivi ɨ́ seica tɨjɨ́n: “Tetiuꞌutacɨ́ꞌɨsite sej si tiuꞌutéeneꞌen, mɨ seajta caí, caxu tiuꞌutéenei. Teajta tu tiuꞌutáchuiicacaꞌa tɨ tiúꞌuxɨeemɨsteꞌe jɨmeꞌe, mɨ seajta caí, caxu huaújyeinecaꞌa.”  Ajtahuaꞌa seɨcɨé pu ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné nenaꞌa tiraataxáj yee ayée mú ꞌeen aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte íjii mej huáteemua? ¿Ni caí méꞌe tiꞌitɨ́j tɨ ayén ꞌeen cumu aꞌíime? ]3’Majta hui aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ Moisés raꞌuyúꞌuxacaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú hui ratítecaꞌa aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios aꞌiné camu huaújmuaɨꞌɨhuacaꞌa ɨ́ Juan jemi. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. L’Majta naímiꞌi ɨ́ mej ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, aꞌɨ́ɨ mú hui raꞌancuréꞌa aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Juan huáꞌumuaɨꞌɨhua. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa raꞌancuréꞌa aꞌɨ́ɨme mej tíꞌitejiꞌivi. V%’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe yee aꞌɨ́ɨme tzajtaꞌa naíjmiꞌi ɨ́ teɨte ɨ́ mej huataseíjre íiyen chaanaca japua, capu jaꞌatɨ jaꞌanáj teꞌenteájrupi tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jaítzeꞌe veꞌée caí ɨ́ tɨ jɨ́n tiꞌitéjvee aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ jaítzeꞌe cɨliéeneꞌe jɨ́n tiꞌitéjvee ɨ́ Dios jemi, jaítzeꞌe pu hui veꞌecán jɨ́n tiꞌitevée aꞌame aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ caí aꞌɨ́jna ɨ́ Juan aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ Dios ayén autéchesin tɨ tiuꞌutaꞌaíjta nainjapua. -SAꞌii pu hui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jɨ́meꞌen ráꞌaxa ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n:Nee nu hui seɨ́j amuacaí huataꞌíti tɨ huataseíjreꞌesin pecaí múꞌee.Aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ huáꞌaruuren ɨ́ teɨte mej mi muaꞌancuréꞌeviꞌitɨn múꞌeetzi. A{’Ari tɨ puaꞌa secaí seꞌɨ́jna aꞌutéeseij, ¿tiꞌitájni senaꞌa aꞌutéeseij? ¿Ni qui hui seɨ́j tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa? Jee tzɨ́teꞌe, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe yee aꞌɨ́ɨ pu pɨ́rɨcɨ. Ajta aꞌɨ́ɨn, jaítzeꞌe pu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee. )Caꞌɨ́n, ¿tiꞌitájni senaꞌa hui aꞌutéeseij? ¿Caꞌɨ́n jaꞌatɨ senaꞌa u aꞌutéeseij tɨ rɨꞌéeneꞌen teꞌucáaviɨj? Caxu xaa neꞌu, aꞌiné xuꞌuri ramuaꞌaree tɨjɨ́n aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen rɨꞌéeneꞌen teꞌucaviɨ́jmee, majta aꞌɨ́ɨme tɨ huaꞌaráanajche naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ tíꞌijnajche, aꞌúu mú éꞌeche aꞌu mej rey éꞌeche.  Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Juan jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Tɨꞌɨj jí Jesús aꞌutéjche tɨ tihuáꞌitɨii ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Juan. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitájni sej aꞌutéeseij seꞌújna ɨ́ ꞌɨtzitá? ¿Ni qui huiini xámuaꞌij u seꞌuseíj tɨ eeca raruꞌuxanteꞌe? Caxu xaa neꞌu. ’Rɨ́ꞌɨ pu hui tiraatáꞌasin aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí aꞌij puaꞌa tiraatáꞌan mé núurɨeeni, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí chéꞌe téꞌeviicuaꞌi neetzi jemi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. ucTɨꞌɨj jí Jesús ayén tihaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ Juan huaꞌutaꞌítecaꞌa tɨjɨ́n: ―Sericu múꞌeen. Setáꞌaj áꞌujuꞌun ɨ́ Juan jemi, setáꞌaj tiraataꞌixaateꞌen aꞌij sej seri tiuꞌuséij, aꞌij sej seri tiúꞌunamuajriꞌi yee aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aracúcuꞌunijmee, aꞌɨ́ɨ mú hui meri majtáhuaꞌa mé uunéjneꞌe. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej anacɨyáaxaviꞌijmee, aꞌɨ́ɨ mú meriꞌijtáhuaꞌa áꞌujujhuaꞌan. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tijcúcuiꞌinecaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tineájxɨ huáꞌahuaꞌiraꞌa jetze, tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n lepra, muꞌuri huarúj. Majta aꞌɨ́ɨme, ɨ́ mej nácuxaꞌitacaꞌa, muꞌuriꞌitáhuaꞌa huiteánajcaꞌamua. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meri huácuii, muꞌuri majtáhuaꞌa menaꞌa huatarúj. Neajta hui tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí aꞌij téꞌeviicuaꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen. ]3Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, auchén pu muꞌiicáca tiúꞌuhuaa ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌicaꞌa, ajta seica ɨ́ mej caí rɨꞌéeneꞌe ɨ́ ru jetze, ajta ɨ́ mej tiyaaruꞌu huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aracúcuꞌunijmee, aꞌɨ́ɨ pu tihuáꞌuhuaa mej mi majtáhuaꞌa atanéjneꞌere. 0YMatɨ́ꞌɨj mi meꞌuun eꞌiréꞌene aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuaca, aꞌɨ́ɨ pu hui tajaꞌutaꞌítecaꞌa tej ti tiyen timuaataꞌíhuaꞌu yee: “¿Ni qui múꞌee peꞌɨ́n púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ méꞌe véꞌeme naꞌari teuj seɨ́j chuꞌeveꞌe?” ―Ayee mú tiraataꞌixaa.  Aj pu i huaꞌutaꞌítecaꞌa mej mi raataꞌíhuaꞌu aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús yee ni qui múꞌee peꞌɨ́n púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ nuꞌu méꞌe véꞌeme, naꞌari ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tej seɨ́j huachúꞌeveꞌen. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j. m SMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuaca, aꞌɨ́ɨ mú raatáꞌixaa aꞌij tɨ Jesús rɨjcaa. Tɨꞌɨj jí huaꞌapuaca huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. - SNainjapua mú ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Nainjapua tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Judea, ajta ꞌáꞌayee tɨ huacáꞌa, naímiꞌi mú ráamuaꞌareeriꞌi. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Juan huaꞌutaꞌítecaꞌa ɨ́ Jesús jemi k OMatɨ́ꞌɨj mi naímiꞌi naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huáruu ɨ́ Jesús. Jéꞌecan pu utéevatzɨ ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi rɨ́ꞌɨ tiuꞌutáꞌa ɨ́ Dios jemi. Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Jaꞌatɨ pu hui huataseíjre itejmi jemi tɨ veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee, ajta tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. Puꞌuri mú aꞌuvéꞌemej ɨ́ Dios tɨ ij huaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa. . UAjta aꞌɨ́ɨn tɨ huamɨ́ꞌɨ, aꞌɨ́ɨ pu aꞌujyeíjxɨ. Aj pu i aꞌutéjche tɨ tiuꞌutaxáj. Tɨꞌɨj jí Jesús raatátui ɨ́ náànajraꞌan. jMTɨꞌɨj jí ajteáxɨɨrecaꞌa. Aj pu i raꞌajtamuárɨej ɨ́ cɨyej tɨ japuan ꞌujcáꞌa aꞌɨ́jna tɨ huamɨ́ꞌɨ. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej ráachuisimeꞌe, aꞌɨ́ɨ mú huatéhuiixɨ. Aj pu i Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌee, temuaij, ayée nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe yee: Ájchesi. ―Ayee pu tiraataꞌixaa. 7 Tɨ́ꞌɨj Jesús raaseíj, jeíhua pu huataújxɨeemɨste jemin ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Aj pu i ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capej ayeine. s_ Muꞌuri vejliꞌi aujúꞌucaa taꞌanténineꞌi chajtaꞌa jetze matɨ́ꞌɨj seica antinájchecaꞌa mej mɨ́ꞌɨchi huáchuisimeꞌe. Aꞌɨ́jna ɨ́ mɨ́ꞌɨchi, aꞌɨ́ɨ pu púꞌeeneꞌe yaujraꞌan ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ruseɨ́j. Aꞌɨ́ɨ puꞌu caj pɨ́tíꞌiyaujraꞌantacaꞌa tɨ teáatacan. Jéihua mú teɨte jamuan huajúꞌucaa.  Aꞌatzu aꞌateeviꞌi, Jesús pu aꞌuun aꞌaráꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Naín. Majta mú aꞌucɨ́j jamuan aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Majta seica ɨ́ teɨte, muꞌiitɨ́ mú aꞌucɨ́j jamuan. Q Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tiuꞌutaꞌaíjtiꞌire, aꞌɨ́ɨ mú aꞌuréꞌacɨ aꞌu tɨ éꞌeche aꞌɨ́jna ɨ́ xantaaruꞌu. Matɨ́ꞌɨj aꞌuréꞌene, puꞌuri huarújcaa aꞌɨ́jna tɨ jemin tíꞌivaɨreꞌe. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús ajtahuaꞌa raataꞌaíj tɨ huatarún ɨ́ tɨꞌɨríi huamɨ́ꞌɨ # Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, tɨ́ꞌɨj ayén tiráanamuajriꞌi, jéꞌecan pu naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj aꞌɨ́jna jemi. Tɨꞌɨj jí pɨ́ɨ aꞌuréꞌeve tɨ ij huaꞌuseíirajraꞌani ɨ́ teɨte ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌu tɨ huatacáꞌa íiye Israél, canu hui jaꞌanáj jaꞌatɨ huáteu tɨ ayén cheꞌatá naꞌa téꞌatzaahuateꞌe tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ xantaaruꞌu. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. !;’Aꞌɨ́j nu hui jɨ́n niyen tíꞌimuaꞌixaateꞌe aꞌiné seɨ́j pu tíꞌineꞌaijteꞌe ineetzi. Nee nu neajta tiꞌitɨ́j jɨ́n antínmuaꞌaree; neajta tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ xantaaruꞌu. Tɨ́ puaꞌa seɨ́j netiuꞌutaꞌáijteꞌen yee aricu, aꞌɨ́ɨ pu ayén rɨni tɨ áꞌumeꞌen. Naꞌari tɨ puaꞌa seɨ́j niyen tiuꞌutáꞌixaateꞌen yee mú aꞌutáꞌiyiꞌi, ayée pu rɨni tɨ mú aꞌuvéꞌemeꞌen. Ayee nu hui tiraataꞌixaateꞌen aꞌɨ́jna tɨ nej jemi tíꞌivaɨreꞌe yee ayée pej huárɨni. Ajta aꞌɨ́ɨn, ayée pu rɨni. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ xantaaruꞌu aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. wgAꞌɨ́j pu jɨ́n, capu ayén tináꞌamitɨejteꞌecaꞌa tɨ raavíjteꞌe nej neꞌuun aꞌatanén aꞌu pej aꞌutéveecaꞌa. Tɨ́ ij caí muamuárɨꞌeristeꞌe, ayée pepuꞌu hui huárɨni pej raataxáj yee puꞌuri huarúj ɨ́ tɨ ajemi tíꞌivaɨreꞌe. Tɨ́ puaꞌa piyen tiuꞌutaxáj, aj pu aꞌɨ́ɨn rujni ɨ́ tɨ ne jemi tíꞌivaɨreꞌe. Tɨꞌɨj jí Jesús u áꞌume huáꞌa jamuan. Aa pu vejliꞌi auméꞌecaa, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn tɨ anxɨ́te tíꞌaijta, ajta pu ruꞌamiigustemuaꞌa huataꞌáij mej mi miyen tiraataꞌixaa tɨ nuꞌu caí aꞌuun eꞌaráꞌasti aꞌujna tɨ éꞌeche. Ayee mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, capu hui rɨ́ꞌɨ tiraavíjteꞌe pej anúꞌasti. 3’Jéꞌecan pu hui rɨ́ꞌɨ titájchaꞌɨɨ aꞌɨ́jna. Ajta aꞌɨ́ɨ pu ráꞌajtaahuacaꞌa ɨ́ teyuu. ―Ayee mú tiraataꞌixaa. ~#Matɨ́ꞌɨj mi aꞌuun eꞌiréꞌene aꞌu tɨ Jesús aꞌutéveecaꞌa. Jéihua mú raatéeje. Ayee mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Jéꞌecan pu raavíjteꞌe pej áꞌumeꞌen jemin aꞌu tɨ éꞌeche pej pi piyen huárɨni aꞌij tɨ timuaatáhuaviira. e}CTɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn anxɨ́te tɨ tíꞌaijta, aꞌɨ́ɨ pu ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ ruurejcaꞌa ɨ́ Jesús. Aj pu i teɨte huataꞌáij mej mi yaꞌutájeeve. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa, majta ɨ́ mej tíꞌaijtacaꞌa u teyujtaꞌa. #|?Aꞌuu pu seɨ́j aꞌutéveecaꞌa xantaaruꞌu tɨ anxɨ́te tíꞌaijta. Aꞌɨ́jna jemi, seɨ́j pu tíꞌicuiꞌi tɨ jemin tíꞌivaɨreꞌe. Puꞌuri áꞌameꞌerejcaꞌa. Ajta ɨ́ xantaaruꞌu, jeíhua pu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa aꞌɨ́jna tɨ jemin tíꞌivaɨreꞌe. { Tɨ́ꞌɨj Jesús raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa ɨ́ teɨte, aj pu i aꞌuun áꞌuraa u Capernaúm. Zz-1’Mɨ ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén tíꞌinenamua, tɨ puaꞌa caí ayén tiúꞌuruuren aꞌij nej tiꞌixa, ayée pu hui ꞌeen tɨ́j ɨ́ seɨ́j tɨ ajta chiꞌij ájtaahuacaꞌa. Capu ruꞌucáꞌijche téteꞌɨmua aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Matɨ́ꞌɨjtá mi huatéviiyecaꞌa. Ajta huatámɨꞌɨyecaꞌa ɨ́ játeꞌana. Tɨ́ꞌɨj jetzen ajtéꞌa, aj pu i ráꞌarɨe. Nain pu hui tejáꞌurɨe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ.ry]0Ayee pu hui ꞌeen tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ chiꞌi ájtaahuacaꞌa. Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, jéꞌecan pu ruꞌucáꞌijche téteꞌɨmua. Tɨꞌɨj jí ráꞌajtaahuacaꞌa ɨ́ jaxuꞌu ɨ́ tete japua. Matɨ́ꞌɨj mi huatéviiyecaꞌa. Ajta huatámɨꞌɨyecaꞌa ɨ́ játeꞌana. Aj pu i jetzen ajtéꞌa ɨ́ játeꞌana ɨ́ chiꞌij. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ chiꞌij, capu hui áꞌave aꞌiné temuaꞌa pu naa rɨ́ꞌɨ tiráꞌajtaahuacaꞌa ɨ́ jaꞌatɨ. Qx/’Ayee nu hui tejámuaatáꞌixaateꞌesin aꞌiné ꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ neetzi jemi mú aꞌuvéꞌemej tɨ ij neetzi huanamua, ajta ayén tiúꞌuruuren aꞌij nej tiꞌixa. Iw .’Seajta múꞌeen, mɨ sej hui caí siyen tíꞌiruure aꞌij nej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen tíꞌinejee tɨjɨ́n: “Nevástaraꞌa, nevástaraꞌa.” Qv-’Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ rɨ́ꞌɨ tíꞌitevij, aꞌɨ́ɨ pu hui rɨ́ꞌɨ tíꞌixaxaꞌa, ajta aꞌɨ́jna tɨ rɨ́ꞌɨ tíꞌixaxaꞌa, aꞌúu pu meꞌecan tzajtaꞌan aꞌu tɨ jeíhua yáꞌavaa tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌitevij, aꞌɨ́ɨ pu aꞌij puaꞌa tíꞌixaxaꞌa, ajta aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌixaxaꞌa, aꞌúu pu hui meꞌecan tzajtaꞌan aꞌu tɨ jeíhua yáꞌavaa tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Jaꞌatɨ tɨ naꞌa, aꞌɨ́ɨ pu hui tíꞌixaxaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ ráꞌavaa ɨ́ ru tzajtaꞌa. Aꞌij tɨ nuꞌu seɨ́j tíꞌijrɨꞌɨre, ajta ɨ́ seɨ́j a?~}|Hzyxnwxut\tPqp=o;mlkjOhgfCe*ddcb?` ^]\[AZXWUTRPOMM_K[IHPFELDoB?=<*9Y7655420/.-G,+*M)e("&%<$("]!4 L9}+  l8/93GP?, s+_ Setáꞌaj seajta tihuáꞌuhuaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiꞌicúcuiꞌijme. Seajta hui siyen huaꞌutáꞌixaateꞌen yee puꞌuri tɨ́muaꞌa tejaꞌuréꞌenejsin tɨ Dios nainjapua tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua. h*I ’Setɨ́ꞌɨj seꞌuun aꞌuteárute seɨ́j jetze ɨ́ chajtaꞌa, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨme amuaꞌancuréꞌeviꞌitɨn, ayée xu huárɨni. Tiꞌitɨ́ mej án amuaajáꞌujmuaniira, aꞌɨ́j xu huácuaꞌani. l)Q ’Aꞌuu xu áꞌateere aꞌájna chiꞌij jetze aꞌu sej aráꞌaiixa. Tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa mej tejáꞌamuamin, aꞌɨ́j xu hui huácuaꞌani, seajta raayéꞌen. Ayee xu huárɨni aꞌiné ayée pu tiraavíjteꞌe mej tiraanájchiteꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌimɨjhuaca. Caxu áꞌujujhuaꞌaneꞌen méyee seajta méyee huáꞌache. ( ’Seajta tɨ puaꞌa aꞌuun éꞌeseijreꞌe seɨ́j ɨ́ tevi tɨ xaa rɨ́ꞌɨ tíꞌiche, aꞌɨ́ɨ xu hui huateáturaasin jemin ɨ́ sej jɨ́n raatateújte. Naꞌari caí, ajtahuaꞌa huateáturaasin múꞌejmi jemi ɨ́ sej jɨ́n raatateújte. 'y Setɨ́ꞌɨj chiꞌita uteárute, miꞌi sej siyen tiraatateújteꞌen yee: “Rɨ́ꞌɨ xu yee tíꞌitechejca.” r&] Caxu hui caꞌaní téꞌepiin sej tumin tzajtaꞌa ucáꞌan, caxu seajta caꞌaní téꞌepiin sej tiúꞌujcɨɨxu teꞌucáꞌan, caxu seajta tiúꞌucaꞌacái téꞌɨꞌɨpɨꞌɨn. Caxu jaꞌatɨ teujteꞌe ɨ́ juye jetze. % ’Sericu múꞌeen. Ayee nu hui tejámuaataꞌaíjteꞌesin sej si huáꞌa tzajtaꞌa áꞌujujhuaꞌaneꞌen ɨ́ teɨte. Ayee xu seíireꞌe xáꞌajuꞌun matɨ́j cáneꞌaxɨ mej huáꞌa tzajtaꞌa áꞌujujhuaꞌan ɨ́ jɨ́ɨraꞌave. 0$Y Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Muꞌiitɨ́ muꞌuri tɨ́n áꞌujcaꞌane tɨ Dios tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen, aru camu muꞌíi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe mej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirájtuaani. Aꞌɨ́j xu hui jɨ́n siyen tiraatáhuavii ɨ́ tavástaraꞌa ɨ́ tɨ jemin tiuꞌutátuiireꞌesin naíjmiꞌica jɨmeꞌe ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe, tɨ aꞌɨ́ɨn tejámuaataꞌaíjteꞌen sej aꞌucɨ́jxɨꞌɨn nainjapua aꞌu mej éꞌeseijreꞌe. d# C Aꞌatzu aꞌateeviꞌi, Jesús pu ajtahuaꞌa seica avéꞌejajpuaxɨ ɨ́ mej ayén puaꞌaméca aꞌachú cumu huaícate japuan tamuáamuataꞌa aráꞌase. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutaꞌítecaꞌa huaꞌapuacajméꞌen mej mi anáatéꞌee u eꞌaráꞌasti nainjapua aꞌu tɨ naꞌa mej aꞌuchéjme, aꞌu tɨ Jesús huájeꞌemuáarencheꞌe. *"M >Ayee pu tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ aꞌutéjche tɨ tíꞌimuarɨꞌe, tɨ puaꞌa ari jáꞌitaꞌa uméꞌeca ajta raatéxɨeehua, aꞌɨ́ɨ pu hui caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe jemin ɨ́ Dios tɨ nainjapua tíꞌaijta. ! =Ajtahuaꞌa seɨ́j pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, nee nu hui á jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe naꞌame, aru nauj miꞌi u aꞌatanén ne éꞌeche nej ni huaꞌutateújteꞌen ɨ́ neꞌihuaamuaꞌa, neajta ɨ́ nevaújsimuaꞌa. 9 <Jesús pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Micheꞌe meꞌɨ́n raꞌaváꞌanan ɨ́ mɨꞌɨchi aꞌɨ́ɨme ɨ́ huaꞌaxɨ́ꞌej mɨꞌɨchite meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej caí ramuaꞌate ɨ́ Dios. Pajta múꞌee, aricu áꞌuraꞌa pej pi ɨ́ niuucari huaꞌutáꞌixaateꞌen tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios tɨ nainjapua tíꞌaijta. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. q[ ;Jesús pu seɨ́j huataꞌáij ɨ́ tevi tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj áꞌucheꞌecaneꞌen nee jamuan. Ajta aꞌɨ́ɨn teáataꞌa, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nicheꞌe neꞌu yé huatácati ajta caí huámɨꞌɨni ɨ́ nitáàta nej ni raꞌaváꞌanan aꞌij tej tíꞌijrɨꞌɨre iteen. Aj nu xaa á jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe naꞌame. N :Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨme ɨ́ arachuíjse, aꞌúu mú hui uꞌuche aꞌu tɨ aucúcuꞌunijmee. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ pinaꞌase, piꞌista jetze mú tiúꞌurituꞌaate. Mɨ́ neajta inee, i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte, canu huatéechiꞌi aꞌu nej aꞌutácuti. 8i 9Matɨ́ꞌɨj mauj huajúꞌucaa ɨ́ juye jetze, seɨ́j pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu hui á jamuan aꞌuméꞌe naꞌame aꞌu tɨ naꞌa pe áꞌume. 4a 8Aꞌiné inee, i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte, canu hui neꞌɨ́jna jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej nej ni huaꞌantipuáꞌajteꞌen ɨ́ teɨte, sino aꞌɨ́j nu jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej nej ni huaꞌirájtuaani. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. Majta aꞌucɨ́j. Majta seɨ́j chajtaꞌa jetze aꞌatanéj. Ɨ́ mej nuꞌu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús   7Aj pu i Jesús pɨ́ aꞌuréꞌeve. Aj pu i huaꞌajtéꞌaxɨ. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ca xu hui ramuaꞌaree tiꞌitɨ́j tɨ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ayén caꞌaníjraꞌa tejamuaatáꞌaca sej si siyen tiuꞌutaxáj. ta 6Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua, aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, matɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi, ayée mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, ¿aꞌiné hui petíꞌijxeꞌeveꞌe tej ti tiyen huárɨni? ¿Ni teraataꞌáijteꞌen ɨ́ Dios tɨ júteꞌe yeꞌicáxɨreꞌen ɨ́ taij tɨ jɨ́n huáꞌucuiꞌini naíjmiꞌica, matɨ́j menaꞌa ayén mej huachéjme? ―Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi. L 5Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌuun éꞌechejcaꞌa, camu raꞌancuréꞌeviꞌitɨ meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌiné muꞌuri ramuaꞌareerecaꞌa tɨjɨ́n Jerusalén pu aꞌujnéjsin. wg 4Seica pu huataꞌítecaꞌa mej mi amuacaí aꞌujnén. Aa mú aꞌaráꞌa chajtaꞌa aꞌu mej aꞌuchéjme aꞌɨ́ɨme ɨ́ Samaria tɨ éꞌemeꞌecan. Aꞌuu mú aꞌatanéj mej mi rɨ́ꞌɨ tiúꞌuruuren aꞌu mej aráꞌaiixa. pY 3Tɨ́ꞌɨj ari vejliꞌitacaꞌa tɨ tejaꞌuréꞌenejsin aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen Dios ráꞌaviꞌitɨn ɨ́ ta japua, Jesús pu raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare nain jɨmeꞌe tɨ aꞌuun aꞌujnén ánti Jerusalén. M 2Tɨꞌɨj jí ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Caxu ráꞌijmɨijra, aꞌiné jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ caí aꞌij áꞌamuaruure, aꞌɨ́ɨ pu xaa áꞌamuavaɨreꞌe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. Tɨ́ꞌɨj Jesús huaꞌajtéꞌaxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan w 1Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Juan, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Maeestru, jaꞌatɨ tu aꞌuséij tɨ huáꞌamuariteꞌecaꞌa ɨ́ tiyáaruꞌuse mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌe ɨ́ teɨte. Aniúucajtzeꞌe pu jɨ́n huáꞌamuariteꞌecaꞌa. Teajta iteen, teen tu hui raatáꞌijmɨijriꞌi tɨ caí ayén rɨjcaa, aꞌiné capu téjmi jetze ajtémeꞌecan. >u 0Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ raꞌancuréꞌeviꞌitɨn aꞌíjna i paꞌarɨꞌɨ neniúucajtzeꞌe, aꞌɨ́ɨ pu hui ajta naꞌancuréꞌeviꞌitɨn ineetzi. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ naꞌancuréꞌeviꞌitɨn ineetzi, aꞌɨ́ɨ pu ajta raꞌancuréꞌeviꞌitɨn aꞌɨ́jna tɨ tinaataꞌaíj. Ayee puꞌu tíꞌeen aꞌiné aꞌɨ́jna tɨ jaítzeꞌe cɨ́lieeneꞌen jɨ́n tiꞌitéjvee múꞌejmi mɨ sej nee jamuan áꞌujujhuaꞌan, ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨ pu hui jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee caí máàj jaꞌatɨ. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ɨ́ jaꞌatɨ tɨ nuꞌu itejmi jemi seijreꞌe dA /Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu ramuaꞌareerecaꞌa aꞌij mej tíꞌimuaꞌajca ɨ́ ru tzajtaꞌa. Aj pu i paꞌarɨꞌɨ avéꞌeviꞌitɨ. Tɨ́ꞌɨj i á vejliꞌi raatéjche aꞌu tɨ aꞌutéjvee. %C .Jaꞌanáj pu ayén tiujuꞌurɨ́j. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú autéjhuii mej tiúꞌujeeve aꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee aꞌatani jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee iteen tej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. G -Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, camu yaúꞌitɨée muáꞌaraa aꞌij tɨ huataújmuaꞌa ɨ́ niuucari tɨ raataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, sino huateúravaatacaꞌa mej mi caí yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani. Majta mú tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa. Aꞌɨ́j mú jɨ́n caí raataꞌíhuaꞌuriꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa. Ɨ́ jaꞌatɨ tɨ nuꞌu jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe  ,Ayen tɨjɨ́n: ―Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen tiráanamua. Ayee pu hui tíꞌineruuren ineetzi, i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte. Avíitzi mú jɨ́n neetzi tiuꞌutátuiireꞌesin huáꞌa jemi ɨ́ teɨte. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. ^5 +Majta naímiꞌi mú naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ayén ráaruu aꞌɨ́jna tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe. Matɨ́ꞌɨj mauj aꞌij tejáꞌuseijracaꞌa ɨ́ teɨte meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ Jesús huarɨ́j, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. y *Tɨ́ꞌɨj auj eꞌevéꞌemeꞌecaa, aꞌɨ́ɨ pu tiyaaruꞌu raꞌitárɨe á chuaataꞌa, ajta huáꞌaruri raatáꞌa. Aru aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu raꞌajtéꞌaxɨ ɨ́ tiyaaruꞌu. Aj pu i tiráahuaa ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Ajta raatátui ɨ́ táàtajraꞌan. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu ajtahuaꞌa Jesús raataxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Nuꞌuri mɨꞌɨni” ? w )Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tiuꞌutaniú: ―Múꞌeen mɨ sej iiji huáteemua, caxu hui téꞌatzaahuateꞌe, mɨ sej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte. ¿Aꞌachúni ruxeꞌeveꞌe nej aꞌateeviꞌi múꞌejmi jemi nej ni rɨ́ꞌɨ amuáaruuren? Mé jeꞌevéꞌeviꞌitɨchi mɨ paꞌarɨꞌɨ. d A (Nehuáꞌuhuaviiriꞌi hui neꞌɨ́mej ɨ́ mej á jamuan áꞌujujhuaꞌan mej raatamuáriteꞌen tɨ tzajtaꞌan seijreꞌe. Majta caí raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ.   'Xɨ́ejniuꞌucari tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu hui rájviiviꞌi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, jeíhua rujíjhuaveꞌe ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Ajta jeíhua pu huáꞌaruri ratáꞌaca ɨ́ jetzen. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, áijjaamɨxcueꞌireꞌe ɨ́ ruteneꞌe jetze. Cɨ́j puꞌu tiratáꞌaca tɨ ruxɨéehua rɨ́ꞌɨ mé tejáꞌucheꞌecaneꞌen. Puꞌuri ráꞌapuaꞌajteꞌesin. b = &Ajta seɨ́j pu aꞌutéveecaꞌa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́ɨ pu raatajé tɨjɨ́n: ―Maeestru, jeíhua nu hui muahuavii pej yaꞌutéeseij ɨ́ niyauj, aꞌiné aꞌɨ́ɨ nuꞌu caj tiꞌijyaúj. ~ u %Yee ruijmuaꞌa yee, matɨ́ꞌɨj meri acáacɨ ɨ́ jɨrí japua, jeíhua mú teɨte raꞌantinájchecaꞌa. ]3 $Tɨ́ꞌɨj ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, án pu aꞌutevée jáꞌaraa ruseɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú ruꞌutéꞌaa ɨ́ ru tzajtaꞌa. Camu jaꞌatɨ huatáꞌixaa aꞌij mej tiuꞌuséij. Ɨ́ temuaij tɨ nuꞌu tiyaaruꞌu tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa eC #Tɨꞌɨj jí niuucari eꞌicánamuajre ɨ́ jaitɨri tzajtaꞌa, ayén tɨjɨ́n: ―Aꞌii pu hui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niyauj, ɨ́ nej raꞌantíhuaꞌu. Setáꞌaj ráanamua. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. ve "Tɨ́ꞌɨj auj tiꞌixáatacaꞌa, aj pu i jaitɨri huataseíjre. Aj pu i huáꞌa jetze rájrupi. Tɨ́ꞌɨj huáꞌa jetze rájrupi, matɨ́ꞌɨj mi tiuꞌutátziɨn aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe.  !Matɨ́ꞌɨj meri áꞌucɨɨnicu aꞌujna tɨ aꞌutéjvee ɨ́ Jesús aꞌɨ́ɨme mej huaꞌapua ɨ́ teteca, aj pu i ayén Pedro tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Maestro, naa pu xɨ́ꞌepɨꞌɨn tej yé huatéꞌuu. Tichéꞌe hui huaícaca huátaahuaa, ɨ́ ɨnaamua, seɨ́j tɨ múꞌeetzi aꞌáa aꞌame, ajta seɨ́j, Moisés tɨ raꞌáa áꞌaraꞌani, ajta seɨ́j, Elías tɨ raꞌáa áꞌaraꞌani. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro aꞌiné capu aꞌij ráꞌamitɨejteꞌecaꞌa. jM Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, majta ɨ́ mej huaꞌapua ɨ́ mej aꞌutéꞌuucaꞌa jamuan, jeíhua mú cuꞌutzícucaꞌa. Matɨ́ꞌɨj huájɨ, matɨ́ꞌɨj mi huaꞌuseíj aꞌɨ́mej ɨ́ teteca ɨ́ mej áa huatéꞌuucaꞌa jamuan ɨ́ Jesús. Majta raaseíj aꞌij tɨ éeneꞌe ɨ́ Jesús tɨ jeíhua huápɨꞌɨ naa seijreꞌecaꞌa. { Huápɨꞌɨ mú naa seijreꞌecaꞌa. Majta jamuan tíꞌixajtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́j mú jɨ́n tiúꞌurixaateꞌecaa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n araúrastejsin aꞌájna Jerusalén, tɨ aꞌɨ́ɨn huámɨꞌɨni aꞌájna. ,Q Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌapua huataseíjre jamuan ɨ́ Jesús. Aꞌii mú meꞌɨ́n púꞌeen, aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Elías. q[ Tɨ́ꞌɨj auj téniuusimeꞌe, aj pu i seɨcɨé huaújruu aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ runéerime jetze. Temuaꞌa pu naa tiuꞌutécuainarecaꞌa ɨ́ cɨ́ɨxureꞌaraꞌan. Ayee pu tiꞌitétaaveꞌe cumu metémaxcavaꞌara. A{ Teuuméꞌeca aꞌachú cumu aráhuaica xɨcaj tɨ Jesús ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i aꞌɨ́mej aꞌuvíꞌitɨ, aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo. Matɨ́ꞌɨj mi anticɨ́j ɨ́ jɨrí japua. Tɨꞌɨj jí Jesús aꞌutéjche tɨ huatéjniuuni. X) ’Ayee nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, seica mej yé huatéꞌuu ayajna, camúu xɨ cuiꞌini sino matɨ́ꞌɨj amuacaícan raseijran tɨ Dios tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu seɨcɨé huataújruu ɨ́ Jesús M~ ’Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ tíꞌiteviꞌiraꞌa ineetzi jemi naꞌari tíꞌiteviꞌiraꞌa aꞌij nej tiꞌixa, inee i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte, ayée nu hui cheꞌatá nenaꞌa tiuꞌutatéviꞌiraꞌata ɨ́ jemin aꞌájna xɨcájraꞌa nej jetzen yé veꞌecánejsin. ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Aꞌájna nu xaa yé veꞌecánejsin, netiꞌitevée nu naꞌame tiꞌitɨ́j Rey jɨmeꞌe. Ayee nu cheꞌatá nain jɨ́n teꞌentínmuaꞌaréere naꞌame tɨ́j ɨ́ niyáꞌupua. Neajta nu huataseíjreꞌesin huáꞌa jamuan ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua. Huápɨꞌɨ pu hui naa seíireꞌe aꞌame mej mi naa rɨ́ꞌɨ tínaꞌutaseíj ɨ́ teɨte. }} ’Ahuii, ¿aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi? ¿Aꞌiné tiꞌitɨ́j tiraatévaꞌɨri ɨ́ jaꞌatɨ tɨ nain huamuáꞌitɨn tɨ ayén seijreꞌe íiyen chaanaca japua tɨ puaꞌa áꞌiyen yáꞌurɨeeni aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ aúcheꞌe ruuricaꞌa? Capu hui aꞌatzu tiꞌitɨ́j aꞌij tiraatévaꞌɨri, tzɨ́teꞌe. z|m ’Ayee puꞌu, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ aꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌiteseꞌe tɨ nain tíꞌijseɨreꞌen tɨ́j naꞌa puaꞌamé yen tíꞌiseijreꞌe tɨ́ꞌij ruxɨéehua chée áꞌaraꞌani, aru tɨ puaꞌa ari huámɨꞌɨni, capu chaꞌa aꞌij tiraatévaɨreꞌesin aꞌɨ́jna tɨ tíꞌijchaꞌɨɨ. Ajta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ huámɨꞌɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ naꞌaráꞌastijre ineetzi, aꞌɨ́ɨ pu xaa hui aúcheꞌe rateuni ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuricaꞌa. N{ Tɨꞌɨj jí ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ áꞌucheꞌecaneꞌen nee jamuan, ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn amuacaícan mé rúurɨeni aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ ru tzajtaꞌa. Ajta áꞌiyen chaꞌa aꞌɨ́ɨn huataúraꞌan tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame tɨ ayén cheꞌatá naꞌa tirajpuaíitzi áꞌaraꞌani netɨ́j hui inee tirajpuaíitzi naꞌame. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn ajta ayén huárɨni aꞌij nej tíꞌiraxeꞌeveꞌe inee, tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame. kzO Ajta Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe ineetzi jemi, i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte nej ni inee jeíhua rajpuaíitzi náꞌaraꞌani. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ huaꞌavaujsi, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ Moisés raꞌuyúꞌuxacaꞌa, naímiꞌi mú hui netíti. Majta neejéꞌicatan. Ajta, tɨ́ꞌɨj teuuméꞌeca huaíca xɨcaj, naꞌitaméj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite nej ni ruuri náꞌaraꞌani. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. Yy+ Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, jeíhua pu huauꞌíjca mej nuꞌu caí jaꞌatɨ ixaateꞌe jaꞌatɨ tɨ púꞌeen. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús raataxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Nuꞌuri mɨꞌɨni inee” ;xo Aj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Ari múꞌeen, ¿aꞌiné setíꞌimuaꞌatze jaꞌatá ne púꞌeen? Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌee pe hui peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ Dios án mú jáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua. Aw{ Ayee mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Seica mú miyen tiꞌixa tɨjɨ́n múꞌee pe nuꞌu peꞌɨ́n púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuacareꞌe. Majta seica miyen tɨjɨ́n múꞌee pe nuꞌu peꞌɨ́n púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Elías tɨ ajmíꞌi seijreꞌecaꞌa. Majta seica miyen tɨjɨ́n seɨ́j pej nuꞌu aꞌitáraa huáꞌa jemi ɨ́ mɨꞌɨchite tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. 2v] Jaꞌanáj pu ayén tiujuꞌurɨ́j. Aꞌuu pu jáꞌahuaꞌa Jesús téniuusimeꞌe ruseɨ́j. Aꞌɨ́ɨ mú raseíjracaꞌa ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné metíꞌixa ɨ́ teɨte jaꞌatá núꞌu ne púꞌeen inee? Qu Naímiꞌi mú tiúꞌucuaa. Temuaꞌa mú titéejuꞌuxai. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, maúcheꞌe majta teꞌevéꞌejɨsteꞌaxɨ sicɨ́ri jetze meꞌɨ́jna tɨ teꞌaváꞌaturaa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ sicɨ́ri, ayée pu teꞌaráꞌasecaꞌa aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro ayée pu raatamuáꞌa jaꞌatɨ tɨ nuꞌu Cɨríistuꞌu púꞌeen ty Aj pu i Jesús, raꞌancuréꞌeꞌɨꞌɨpɨ ɨ́ pan, ajta ɨ́ huaꞌité. Aj pu i júteꞌe áꞌujneerecaꞌa. Rɨ́ꞌɨ pu tiraatáꞌa ɨ́ Dios. Ajta, aꞌutéjche tɨ raꞌantítaaraxɨꞌɨn ɨ́ pan, ajta ɨ́ huaꞌité. Aj pu i huaꞌutáꞌɨ́ꞌɨpɨꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej haꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨiteꞌen ɨ́ teɨte. Aꞌatzu mú áꞌatee mej huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨiteꞌesin ɨ́ pan, majta ɨ́ huaꞌité. jsM Matɨ́ꞌɨj mi miyen huarɨ́j. Majta ɨ́ teɨte, naímiꞌi mú aꞌujráꞌasecaꞌa. 6re Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca, ayée mú aráꞌase aꞌachú cumu anxɨ́j viꞌiraꞌa. Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―Micheꞌe aꞌujráꞌase ɨ́ teɨte, muáacua jetze muaꞌarástɨméꞌe, méyee majta méyee. }qs Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj múꞌeen tihuaꞌumín. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aii tuꞌu tíchaꞌɨɨ aꞌachú cumu anxɨ́vica ɨ́ pan, teajta huaꞌapuaca ɨ́ huaꞌité, caꞌɨ́n tej tejaꞌuvéꞌenanan ɨ́ mej jɨ́n tiúꞌucuaꞌani naíjmiꞌi. ―Ayee mú tiraataꞌixaa. )pK Tɨ́ꞌɨj huaréꞌechuijxarecaꞌa, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, aꞌɨ́ɨ mú eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Ayee mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj huaꞌaréꞌeꞌitixɨꞌɨn ɨ́ teɨte mej mi aꞌucɨ́jxɨꞌɨn tɨ́j naꞌa aꞌuun mej huachéjme u chajtaꞌa, ajtahuaꞌa ayée ɨmuá mej aꞌuchéjme, mej mi meꞌuun tiúꞌunanan tiꞌitɨ́j mej ráacuaꞌani, mej mi majta meꞌuun aꞌucuꞌutzu aꞌiné capu hui yeꞌe tiꞌitɨ́j ayajna aꞌu tej aꞌutéꞌuu. Xo) Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, matɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi, aꞌúu mú eꞌiréꞌene aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌancuréꞌeviꞌitɨ. Ajta tihuaꞌutáꞌixaa aꞌij tɨ ꞌeen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios tíꞌaijta nainjapua. Ajta tihuáꞌuhuaa ɨ́ mej tiꞌicúcuiꞌimeꞌecaa. $nA Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, matɨ́ꞌɨj muꞌu pɨ́jaꞌuréꞌavatzɨ, matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús aꞌij mej tiꞌitɨ́j huáruu. Tɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn huáꞌuviꞌitɨ aꞌɨ́mej. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j rujɨ́ɨmuaꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Betsaída. Qm Ajta aꞌɨ́ɨn Heródes, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Teajta hui raꞌantiveíjchecaꞌa ɨ́ muꞌúuraꞌan neꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí aꞌɨ́ɨn púꞌeen. ¿Aꞌatajqui naꞌa púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ nej jɨ́meꞌen niyen tíꞌinamua? ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. Ajta huataújtese tɨ raaseíj. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús tihuaꞌumí aꞌɨ́mej ɨ́ teteca anxɨ́jviꞌiraꞌa mej taꞌaráꞌase l  Majta seica miyen tɨjɨ́n: ―Puꞌuri ajtahuaꞌa huataseíjre aꞌɨ́jna ɨ́ Elías. Majta seica miyen tíꞌixajtacaꞌa tɨ nuꞌu seɨ́j pu aꞌitáraa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. ekC Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Heródes, aꞌɨ́jna tɨ tajtuhuan jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij mej tiꞌitɨ́j ruurejcaꞌa. Capu aꞌij tiráꞌamitɨejteꞌecaꞌa aꞌiné seica mú miyen tíꞌixajtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Puꞌuri ajtahuaꞌa aꞌitáraa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan aꞌujna mej yeꞌaváꞌana. ;jo Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́jxɨ nainjapua tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa. Nainjapua mú huaꞌutáꞌixa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirátuaasin. Majta tihuáꞌuhuaa ɨ́ teɨte. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Juan ɨ́ tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuacaꞌa ɨ́ teɨte !i; Ajta, ayée xu hui huárɨni tɨ puaꞌa mecaí amuaꞌancuréꞌeviꞌitɨn. Setɨ́ꞌɨj áꞌucɨɨne seꞌújna u chajtaꞌa, xajtaújrɨ́ꞌɨpɨꞌɨn ɨ́ sej ajtácaꞌacaiméꞌe, seajta raatécaꞌatzɨjxɨꞌɨn tɨ ij cáaxɨn ɨ́ chuej. Ayee xu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́n, aj mú mi ramuaꞌaréeren mej auteájturaa ɨ́ Dios jemi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 1h[ ’Aꞌuu tɨ naꞌa sej aráꞌaiixa aꞌájna aꞌu tɨ chiꞌij aꞌutéjvee, aꞌúu xu u áꞌateere ajta senaꞌa caí áꞌucɨɨne aꞌujna u chajtaꞌa. 9gk Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Caxu tiꞌitɨ́j anúꞌan ɨ́ sej jɨ́n huateújvaɨreꞌen ɨ́ juye jetze, ni tiꞌitɨ́j itzɨ́j, caꞌɨ́n tiꞌitɨ́j caꞌaní naꞌari tiꞌitɨ́j pan o tumin. Seajta hui, seɨ́j xuꞌu anpiín ɨ́ síicuꞌuri. Caxu huaꞌapuaca téꞌepiin. /fW Tɨꞌɨj jí huaꞌutaꞌítecaꞌa mej mi aꞌucɨ́jxɨꞌɨn mej mi tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios tɨ nainjapua tíꞌaijta. Ajta pu huaꞌutaꞌítecaꞌa mej mi tihuáꞌuhuaateꞌen ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi. 0e [ Jaꞌanáj pu núꞌu ayén huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Aj pu tihuaꞌuꞌíjca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej mi huaꞌutamuáriteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej teɨte tzajtaꞌa seijreꞌe, majta mej nuꞌu tihuáꞌuhuaateꞌen tɨ́j naꞌa tiꞌipuaꞌamé ɨ́ cuíꞌiniꞌiraꞌa ɨ́ mej jɨ́n tíꞌicucuiꞌi ɨ́ teɨte. Jesús pu ajta huaꞌutáꞌa ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ mej jɨ́n miyen tiúꞌuruuren. [d/8Jéꞌecan mú naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutáꞌijmɨijriꞌi mej caí jaꞌatɨ ixaateꞌe aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huarɨ́j.sc_7Tɨꞌɨj jí xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan huaréꞌaraa ɨ́ jemin. Jɨ́meꞌen puꞌu huaréꞌaraa ɨ́ jemin, aj pu i ájchee. Tɨꞌɨj jí Jesús ayén tíhuaꞌutaꞌaíj ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen mej nuꞌu tiraamín. "b=6Tɨꞌɨj jí Jesús raꞌajtamuárɨej ɨ́ paꞌarɨꞌɨ ɨ́ muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Niyauj, ájchesi. laQ5Matɨ́ꞌɨj mi raateꞌatzeájraa aꞌiné méjmuaꞌareerecaꞌa tɨjɨ́n huamɨ́ꞌɨ. `#4Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte á puaꞌacɨé mej aꞌutéꞌuucaꞌa, naímiꞌi mú caꞌanín jɨ́n ruyeinecaꞌa. Máujxɨeemɨsteꞌecaa micu. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Caxu ruyeine. Capu hui mɨꞌɨchi. Cutzú puꞌu. )_K3Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j. Matɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌaráꞌa Jairo tɨ éꞌeche. Matɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌuréꞌene, capu huaꞌutáꞌa ɨ́ teɨte mej aꞌuun aꞌuteárute u chiꞌita. Aꞌɨ́mej puꞌu huatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo. Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen ɨ́ tɨ huamɨ́ꞌɨ, aꞌɨ́mej pu ajta huatáꞌa. u^c2Tɨ́ꞌɨj Jesús ayén tiráanamuajriꞌi, ayée pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jairo tɨjɨ́n: ―Capej tíꞌitziɨɨneꞌe. Patáꞌaj téꞌantzaahuateꞌen penaꞌa. Aúcheꞌe pu hui rujni. ―Ayee pu tiraataꞌixaa. b]=1Aúcheꞌe pu tiꞌixáatacaꞌa tɨ́ꞌɨj seɨ́j eꞌiréꞌene tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej aꞌuun éꞌeche ɨ́ Jairo jemi, aꞌɨ́jna tɨ tíꞌaijta u teyujtaꞌa. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Puꞌuri huamɨ́ꞌɨ ayauj. Aꞌɨ́j pej hui jɨ́n caí chaꞌa tiraꞌantiúꞌuuniꞌiraꞌan mɨ maestro. 1\[0Aj pu i Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Niyauj, pepuꞌuri hui huarúj peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej téꞌatzaahuateꞌe. Aricu, áꞌuraꞌa axɨéehua. [5/Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ráamuaꞌareeriꞌi tɨ caí rɨꞌɨrí tɨ huateúravaa. Tɨꞌɨj jí eꞌiréꞌene. Ruvivée. Aj pu i éꞌejtunutacaꞌa jemin ɨ́ Jesús. Tɨꞌɨj jí ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌiné ꞌeen jɨ́n raꞌajtamuárɨej mé jéjreꞌe mejseíiracaꞌa ɨ́ teɨte. Ajta ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huarúj. Z.Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Jaꞌatɨ pu xaa naꞌajtamuárɨej. Nee nu hui ráamuaꞌareeriꞌi tɨ́ꞌɨj nemuárɨꞌeriꞌiraꞌa huirájraa. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Y{-Tɨꞌɨj jí Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani hui naꞌajtamuárɨej? Naímiꞌi mú miyen tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Canu nee. Matɨ́ꞌɨj miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Maeestru, jeíhua mú ajteáxɨɨri ɨ́ teɨte múꞌeetzi jemi. Majta áꞌujtajche. ~Xu,Tɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa, huaritaꞌan aꞌuréꞌene. Aj pu i raꞌajtamuárɨej ɨ́ cɨ́ɨxureꞌaraꞌan jetze. Jɨ́meꞌen puꞌu raꞌajtamuárɨej, aj pu i huateápuaꞌarecaꞌa tɨ uvéꞌemɨꞌɨye ɨ́ xúureꞌe. dWA+Ajta aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa, áa pu ajta aꞌutéveecaꞌa. Puꞌuri áꞌatee aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua nineꞌiraꞌa tɨ ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌicuiꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tíꞌiraꞌasecareꞌe ɨ́ xúureꞌe. Capu méꞌe aꞌatɨ́jcaꞌa tɨ raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa tɨ tiráahuaateꞌen. 'VG)Jɨ́meꞌen puꞌu Jesús aꞌuun aꞌaráꞌa, aj pu i seɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ éꞌejtunutacaꞌa á vejliꞌi jemin ɨ́ Jesús. Ayee pu ántehuaa tɨjɨ́n Jairo. Aꞌɨ́ɨ pu tíꞌaijta u teyujtaꞌa. Tɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn raatáhuaviiriꞌi tɨ Jesús aꞌuréꞌenen jemin chajnan aꞌiné puꞌuri nuꞌu áꞌameꞌere ɨ́ yaujraꞌan. Ajta, aꞌɨ́ɨ puꞌu caj pɨ́tíꞌijyauj, ɨ́iitacan. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan, ayée pu rájchaꞌɨɨ aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua nineꞌiraꞌa. Tɨꞌɨj jí Jesús áꞌuraa jamuan. Majta ɨ́ teɨte, jeíhua mú ajteáxɨɨrecaꞌa jemin. Temuaꞌa mú titéꞌecatacaꞌa. U*Tɨ́ꞌɨj Jesús aꞌuréꞌaraa yú jetze pújmeꞌen, jeíhua mú teɨte raꞌancuréꞌeviꞌitɨ. Muaateújtemuaꞌave aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú rachúꞌeveꞌecaꞌa. XS)'Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj hui huaréꞌaraꞌani aꞌu pej éꞌeche patáꞌaj huaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌij tɨ muáaruu ɨ́ Dios, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe. Aj pu i áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Tɨꞌɨj jí nainjapua tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa ɨ́ chajtaꞌa jetze, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutáꞌixa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ ráaruu tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ nuꞌu yaujraꞌan puꞌéeneꞌe ɨ́ Jairo, ajta nuꞌu aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ tíꞌicuiꞌicaꞌa rR]&Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ tiyáaruꞌuse mej jetzen huiráacɨ, jeíhua pu rájhuaviiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ raatáꞌan tɨ jamuan áꞌuraꞌani. Mɨ́ ajta i caí, capu raatáꞌa tɨ jamuan áꞌuraꞌani. @Qy%Matɨ́ꞌɨj mi naímiꞌi ɨ́ mej aꞌuun aꞌuchéjme tɨ́j naꞌa tɨ aꞌuun huatacáꞌa u Gadara, aꞌɨ́ɨ mú rájhuaviiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨ nuꞌu áꞌuraꞌani aꞌiné jeíhua mú tiuꞌutátziɨn. Aꞌɨ́j pu jɨ́n Jesús ateájraa ɨ́ baarcu jetze. Tɨꞌɨj jí áꞌuraa. MP$Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej raaseíj, aꞌɨ́ɨ mú tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte aꞌij tɨ Jesús tiráahuaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tiyáaruꞌuse mej tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa. AO{#Matɨ́ꞌɨj mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, aꞌúu mú eꞌiréꞌene mej mi raaseíj. Matɨ́ꞌɨj aꞌuun eꞌiréꞌene aꞌu tɨ Jesús aꞌutéveecaꞌa, aꞌúu mú yáꞌuteu aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ɨ́ mej jetzen huiráacɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ tiyáaruꞌuse. Aꞌuu pu aꞌutácatii ɨ́ Jesús jemi. Puꞌuri tiꞌitéchejcaꞌa. Capu chéꞌe rutɨ́muaꞌiracaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi tiuꞌutátziɨn temuaꞌa jeíhua. :Nm"Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huáꞌachaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ tuiixu, matɨ́ꞌɨj raaseíj aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huarɨ́j, aꞌɨ́ɨ mú aꞌuruáachejraa. Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌutáꞌixa ɨ́ teɨte chajtaꞌa mé éꞌeche, majta aꞌɨmuá mej aꞌuchéjme aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huarɨ́j. VM%!Matɨ́ꞌɨj huiráacɨ ɨ́ tevi jetze, matɨ́ꞌɨj mi aꞌuruáachejraa caꞌanín jɨmeꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌuteájrupi ɨ́ ɨ́ tuiixu tzajtaꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ tuiixu aꞌuruáachejraa. Matɨ́ꞌɨj mi ancáavatzɨ aꞌu tɨ eꞌencátee. Matɨ́ꞌɨj mi áataꞌa atéevatzɨ. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌujámɨ. L1 Majta á vejliꞌi, ɨ́ tuiixu éꞌecɨɨne, áa mú tejáꞌucuaꞌanen jɨrí jetze. Majta aꞌɨ́ɨme tiyáaruꞌuse, ayée mú tiraatáhuaviiriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ huaꞌutáꞌan mej mi ɨ́ tuiixu tzajtaꞌa aꞌuteárute. Aj pu i huaꞌutáꞌa. P}e{wwCusrkqomji1hDf+dEc|a2`:^]C\=ZvXVTSrQyP/OUMLKJ-GG8EECaA@m>=<<98M653107/#-,I*)@(m&/$#q!X f{@To "~|y 0’Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen múꞌeen tiuꞌutaxájta yee amuaꞌaránajchecaꞌa aꞌij mej huáꞌuruu ɨ́ aꞌamuahuáacɨxaꞌastemuaꞌacɨꞌɨ. Aꞌɨ́ɨ mú hui huáꞌucuii aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. Seajta múꞌeen, xuꞌuri ramuaꞌaree temuaꞌa naa aꞌij mej huáꞌuruu. Ayee pu ajta tejámuaꞌaránajchecaꞌa. Seajta, ayée xu ráꞌajtaahuacaꞌa aꞌu mej huajeꞌeteátuꞌasin. Seajta, ayée xu cheꞌatá senaꞌa neruuren ineetzi. ){K /’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen aꞌiné múꞌeen xu ráꞌajtaꞌahuaca ɨ́ mej tzajtaꞌan huaꞌuteátuꞌasin aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. Majta aꞌɨ́ɨme aꞌamuahuáacɨxaꞌastemuaꞌacɨꞌɨ, aꞌɨ́ɨ mú hui huáꞌucuii. ezC .Jesús pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Seajta múꞌeen, mɨ sej tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ Moisés raꞌuyúꞌuxacaꞌa, setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen. Ayee xu hui veꞌecán jɨ́n tihuauꞌíjcateꞌen ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén huápɨꞌɨ muárɨꞌeri, tɨ caí jaꞌatɨ raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén huárɨni. Seajta áꞌiyen, múꞌeen xu tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen ɨ́ teɨte mej nuꞌu mi meꞌɨ́jna jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌen. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu aꞌatzu huataúraꞌasin sej si tiꞌitɨ́j jɨ́n huaꞌutévaɨreꞌen. {yo -Tɨ́ꞌɨj i seɨj tɨ tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze, Moisés teecan tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Maeestru, pej piyen tiꞌixa, aꞌɨ́j pej jɨ́n aꞌij puaꞌa tíꞌitajepeꞌe itejmi. x9 ,’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen aꞌiné ayée xu ꞌeen cumu aꞌu mej huaꞌavaꞌana ɨ́ mɨꞌɨchite. Majta hui aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, ɨ́ mej japuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, camu hui ramuaꞌaree aꞌij tɨ ꞌeen téteꞌe aꞌiné capu á éꞌe tiꞌitɨ́j ɨ́ mej jɨ́n ráamuaꞌaree mej meꞌájna huaꞌaváꞌanaxɨ. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. cw? +’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen, múꞌeen, mɨ sej fariseos púꞌeen. Jéꞌecan xu hui raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ tiꞌitɨ́j amuáacɨꞌɨti sej aꞌujráꞌasen ɨpuari japua aꞌu mej áꞌujraarase ɨ́ áꞌamuavaujsi u teyujtaꞌa. Jéꞌecan pu amuaꞌaráanajche mej meꞌɨ́n teɨte amuaatateujteꞌen aj mej tejáꞌatua. bv= *’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen, múꞌeen, mɨ sej fariseos púꞌeen. Ayee xu tíꞌitetei sej raatátuiireꞌen ɨ́ Dios jemi, seɨ́j tamuáamuataꞌa anxɨ́te jetze tɨ ajtémeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ tuꞌupi, tiꞌitɨ́j menta, seajta seꞌɨ́jna ɨ́ tuꞌupi, tiꞌitɨ́j ɨ́ tɨ ayén huataújmuaꞌa tɨjɨ́n ruda, seajta nain tɨ́j naꞌa puaꞌamé tíꞌixuaavi ɨ́ tuꞌupi. Múꞌeen xu hui raꞌutámuaꞌaree naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tiꞌipuaꞌamé. ’Mɨ seajta múꞌeen, seyaꞌuhuáꞌaxɨ ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi, sej si siyen rɨ́ꞌɨ huáꞌuruuren ɨ́ áꞌamuaxɨꞌej teɨte aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe, seajta sej si rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨ ɨ́ Dios. Senaꞌatzɨ́ caí yéꞌuhuaꞌanancacheꞌe sej siyen araúrasten seꞌíjna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe. Ajta, ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe sej tiuꞌutáꞌan seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ cɨ́j naꞌa caj tíꞌivaɨreꞌe. au; )Setáꞌaj siyen huaꞌutáꞌan ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi seꞌíjna tɨ uráꞌaa ɨ́ áꞌamuatzajtaꞌa. Ayee xu aꞌɨ́jna jɨ́n huárɨni, tɨ ij temuaꞌa teꞌirájraꞌani múꞌejmi jemi. htI (’Mɨ sej hui caí tiꞌitɨ́j úꞌumuaꞌaree. Aꞌɨ́jna tɨ raatétaahuacaꞌa ɨ́ sej mé jéjreꞌe ratéhuaꞌiraꞌa, ¿ni caí aꞌɨ́ɨn ajta raatétaahuacaꞌa ɨ́ áꞌamuatzajtaꞌa tɨ seijreꞌe? #s? 'Aj pu i tavástaraꞌa ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌeen mɨ sej fariseos púꞌeen. Ayee xuꞌu tíꞌitetei sej anaújmuaijteꞌaxɨꞌɨn mɨ rumuájcaꞌa jetze. Mɨ́ ajta caí aꞌatzu aꞌij amuáꞌamitɨejteꞌe sej rɨ́ꞌɨ huaújruuren mɨ ru tzajtaꞌa. Ayee xu ꞌeen, cu xɨee tɨ́j jaꞌatɨ raacájaꞌusin mé jéjreꞌe mɨ vaasu, ajta amɨ́jna mɨ xaꞌari. Ayee xuꞌu ruseijrata huáꞌa tzajtaꞌa mɨ teɨte sej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨte. Mɨ́ seajta múꞌeen, ayée xu ꞌeen mɨ ru tzajtaꞌa. Aꞌij xu puaꞌa tíꞌiteteɨte seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej tihuaꞌunáhuaꞌiriꞌi, seajta aꞌij puaꞌa huáꞌuruu. qr[ &Ajta aꞌɨ́ɨn fariseo, aꞌɨ́ɨ pu raaseíj tɨ caí Jesús amuacaí anaújmuaijte aꞌij mej tíꞌijrɨꞌɨre ɨ́ mej ráꞌastijreꞌecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan. Jéꞌecan pu aꞌij puaꞌa tiraꞌutaseíj. Jɨ́meꞌen puꞌu raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ tihuaꞌutáꞌixaa, aj pu i seɨ́j pu raatáꞌinee tɨ tejáꞌucuaꞌani áa tɨ éꞌeche. Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, fariseo pu pɨ́rɨcɨ. Aꞌuu pu aꞌuteájrupi. Tɨ́ꞌɨj i á vejliꞌi aꞌuréꞌehuiꞌixɨ aꞌu tɨ meesa aꞌutéjvee. [p/ $Tɨ́ puaꞌa naa pu áꞌataa ɨ́ áꞌajetze, ajta caí aꞌatzu áꞌamɨꞌɨca, nainjapua pu hui huanéeriꞌicɨ́ aꞌame. Ayee pu téꞌeme, cu xɨee aparaatu á jetze ráatatza. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús huáꞌa jetze teꞌujpuáꞌajteꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos hoI #’Setáꞌaj siyen huárɨni tɨ ij caí aúumɨꞌɨni tɨ áꞌataa ɨ́ áꞌajetze. |nq "’Ayee pu hui tíꞌivaɨreꞌe áꞌajɨꞌɨ tɨ́j taij tɨ áꞌataa ɨ́ áꞌajetze. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa rɨ́ꞌen áꞌajɨꞌɨ, ayée pu ꞌeen, cu xɨee tɨ huanéeriꞌicɨ́ nainjapua ɨ́ áꞌajetze. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa pecaí rɨꞌéeneꞌen áꞌajɨꞌɨ jetze, ayée pu ꞌeen, cu xɨee tɨ huatɨ́caꞌa ɨ́ áꞌajetze. !m; !’Jɨ́meꞌen hui aꞌɨ́jna ɨ́ aparaatu tiꞌitɨ ɨ́ mej ráꞌajtaira, capu jaꞌatɨ aꞌájna yeꞌutéꞌavaata. Capu ajta xaꞌari tzajtaꞌa ruꞌutéchajtza. Capu xaa neꞌu, sino án pu ɨmuá yaꞌujchájtza mej mi raaseíj ɨ́ mej meꞌuun aꞌuteáruti. Zl- ’Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Nínive eꞌechéjmeꞌe, ayée mú rɨni aꞌájna xɨcájraꞌan ɨ́ Dios tɨ jetzen huáꞌaxɨjteꞌen ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́ɨ mú huatéhuiixɨꞌɨsin aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ mej íjii huáteemua. Matɨ́ꞌɨj mi teꞌujpuáꞌajteꞌesin tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe. Seɨcɨé mú hui tiuꞌumuáꞌaj matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jonás teecan. Neajta inee, jaítzeꞌe nu hui veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee caí aꞌɨ́jna ɨ́ Jonás. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca Nínive mej eꞌechéjmeꞌe, aꞌɨ́ɨ mú teꞌujpuáꞌajteꞌesin tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ mej íjii huáteemua aꞌiné camu seɨcɨé tiuꞌumuáꞌaj netɨ́ꞌɨj tihuaꞌutáꞌixaa inee. Ɨ́ tɨ nuꞌu úꞌutatzaveꞌe ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte ,kQ ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ jetzen Dios huáꞌaxɨjteꞌen ɨ́ teɨte, aꞌɨ́jna tɨ ajmíꞌi tiꞌitéveecaꞌa reyna jɨmeꞌe aꞌujna antánɨmua huaritaꞌan ɨ́ jaj tɨ veꞌée, aꞌɨ́ɨ pu hui aꞌánna aꞌutéchaxɨjsin huáꞌa jamuan aꞌímej íjii mej huáteemua. Aꞌɨ́ɨ pu ajta huáꞌa jetze teꞌujpuáꞌariteꞌesin tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe. Aꞌuu pu ɨmuá aꞌuvéꞌemej tɨ ij ráanamua aꞌɨ́jna ɨ́ Salomón teecan tɨ rɨ́ꞌɨ mé teúumuaꞌarejcaꞌa. Neajta inee, i nej yee huatéjvee ɨ́ teɨte tzajtaꞌa, jaítzeꞌe nu hui veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee caí aꞌɨ́jna ɨ́ Salomón. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́jna ɨ́ reyna huáꞌa jetze teꞌujpuáꞌajteꞌesin aꞌiné camu nenamua ineetzi. ;jo ’Jaꞌiné aꞌɨ́ɨ pu hui aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe ɨ́ mej raaseíj aꞌɨ́ɨme mej Nínive eꞌechéjmeꞌe, ayée nu cheꞌatá nenaꞌa nej aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe ɨ́ mej raseíj aꞌɨ́ɨme íjii mej huáteemua. i# Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, maúcheꞌe mú máàj ajteáxɨɨrijmeꞌe ɨ́ Jesús jemi. Ajta aꞌɨ́ɨn, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Jeíhua mú aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte ɨ́ mej íjii huáteemua. Ayee mú hui raxɨ́ꞌeveꞌe nej tihuaꞌutaseíjrateꞌen tiꞌitɨ́j tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe. Aru canu tiꞌitɨ́j huaꞌutaseíjrateꞌesin. Aꞌij nuꞌu huaꞌutáꞌixaateꞌesin tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Jonás teecan tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. ghG Aj pu i Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨme, jaítzeꞌe pu hui rɨ́ꞌɨ tihuaꞌatáꞌaca aꞌɨ́mej ɨ́ mej ranamua ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios, majta miyen raꞌaráꞌastijreꞌen. Teɨte mú nuꞌu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej nuꞌu tiꞌitɨ́j huaseíj tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe Og Tɨ́ꞌɨj Jesús auj tíꞌixajtacaꞌa, ajta seɨ́j ꞌɨ́itaꞌa aꞌujna aꞌutéveecaꞌa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte. Aj pu i ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa caꞌanín jɨmeꞌe tɨjɨ́n: ―Rɨ́ꞌɨ pu tiraatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa pej jetzen huanúꞌihuacaꞌa, pej pajta jetzen huátzii. :fm Aj pu i aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucari huaúuviꞌitɨn ɨ́ seica ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase. Aꞌɨ́ɨ mú majta jaítzeꞌe aꞌij puaꞌa ꞌeen caí ɨ́ seɨ́j. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌuteárute naímiꞌi mej mi huatéꞌe muáꞌaraꞌani meꞌɨ́jna tzajtaꞌa ɨ́ tevi. Ajta áꞌiyen, ayée pu hui teꞌiráame tɨ jaítzeꞌe aꞌij puaꞌa éeneꞌe aꞌame aꞌɨ́jna ɨ́ tevi caí tɨ ajmíꞌi éeneꞌe. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ɨ́ tɨ nuꞌu tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiꞌitáꞌaca Oe ’Tɨ́ꞌɨj uvéꞌenen, ayée pu hui ꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Naa pu ꞌeen ɨ́ ru tzajtaꞌa. Cu xɨee mej mauchén uhuaréꞌeꞌichaꞌutacaꞌa. Nain pu rɨ́ꞌɨ huáruu. d1 Ajta ayén tɨjɨ́n: ―Ayee pu rɨcɨ ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. Tɨ́ꞌɨj aꞌuun huirájraa tzajtaꞌan seɨ́j ɨ́ tevi, aꞌɨ́ɨ pu áꞌucheꞌecaneꞌen tɨ rahuauhuau aꞌu tɨ eꞌehuaújseꞌupeꞌen, aꞌu tɨ aꞌuhuáchi. Aru capu hui rateuve. Ayee pu tíꞌimuaꞌatze tɨjɨ́n: “Nicheꞌe yeehui huaréꞌaraꞌani u niche aꞌu nej eꞌerájraa.” ecC ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ caí nevaɨreꞌe ineetzi, aꞌɨ́ɨ pu hui néjchaꞌɨɨreꞌe ineetzi. Ajta jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ caí teɨte tíseꞌɨri ineetzi jemi, aꞌɨ́ɨ pu hui huaꞌuréꞌeꞌiteca. Ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ nuꞌu aꞌij puaꞌa ꞌeen, ajtahuaꞌa pu nuꞌu huaréꞌaraa &bE ’Mɨ ajta, tɨ puaꞌa seɨ́j mú aꞌuvéꞌemeꞌen tɨ jaítzeꞌe rucaꞌané caí aꞌɨ́jna, tɨ puaꞌa raaténeꞌusiꞌiteꞌen, ajta raatáviicuaꞌi, ayée pu rɨni aꞌɨ́jna tɨ mú aꞌuvéꞌeméꞌe aꞌame. Nain pu hui tiráꞌariꞌira ɨ́ tɨ jɨ́n néꞌuseꞌecaꞌa. Aj pu i tihuaꞌuréꞌaꞌasin tɨ́j naꞌa tɨ tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ tɨ tihuaꞌunáhuaꞌiriꞌi. ,aQ ’Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ tɨ rucaꞌané, tɨ jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨ ɨ́ tɨ jɨ́n huaténeꞌuseꞌen, tɨ́ꞌɨj auj jɨ́meꞌen rájchaꞌɨɨ ɨ́ ruchiꞌi, naa pu temuaꞌa tíꞌaviitziꞌi tɨ́j naꞌa tɨ teꞌiráꞌa. Capu jaꞌatɨ tíꞌijnahuaꞌiran. ` ’Naꞌari caí, tɨ puaꞌa nee xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan jetze naꞌaráncaꞌane ɨ́ Dios, ayée pu huataújmuaꞌa tɨ ari hui xaa aꞌájna tejaꞌuréꞌene múꞌejmi jemi tɨ aꞌɨ́ɨn Dios nainjapua tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua. _% ’Nicheꞌe aꞌatzu tejámuaataꞌíhuaꞌu. Tɨ́ puaꞌa hui niyen Beelzebú jetze aráncaꞌane nej ni huaꞌutamuáriteꞌen ɨ́ tiyáaruꞌuse, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌamua jamuan áꞌujujhuaꞌan, aꞌɨ́ɨ mú majta huaꞌutamuáriteꞌen ɨ́ tiyáaruꞌuse. ¿Aꞌataani jetze muaꞌaraújcaꞌane? Aꞌɨ́ɨ mú hui miijmu raataxájta yee múꞌeen xu autéꞌɨtze. 0^Y ’Ajta aꞌɨ́ɨn Satanás, tɨ puaꞌa miyen jáꞌitaꞌa aꞌutácɨɨne aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe, ¿aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ aꞌɨ́ɨn áꞌateere tɨ tihuáꞌaijteꞌe naíjmiꞌica? Capu hui aꞌatzu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri. Ayee nu tiꞌixa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen tíꞌinexa yee nej nuꞌu Beelzebú jetze aráncaꞌane nej ni huaꞌutamuáriteꞌen ɨ́ tiyáaruꞌuse. (]I Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu rúꞌumuaꞌareerecaꞌa aꞌij mej tíꞌimuaꞌajca. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Matɨ́j menaꞌa ɨ́ mej seɨ́j chuéjraꞌa japua tíꞌaijta, tɨ puaꞌa jáꞌitaꞌa maꞌutácɨɨne, aj mú mi huateújneꞌusiꞌiteꞌesin. Majta hui, camu chaꞌa áꞌateeri mej tiaíita muáꞌajuꞌun. Ajta tɨ puaꞌa miyen cheꞌatá menaꞌa jáꞌitaꞌa aꞌutácɨɨne aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨcɨé menaꞌa á éꞌeche, camu majta chaꞌa áꞌateeri á mechée meꞌájna. [\/ Majta seica, ayée mú rɨ́ꞌɨ tíꞌiraꞌihuaꞌu meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn huaꞌutaseíjrateꞌen tiꞌitɨ́j tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe, tɨ ajta ɨ́ ta japua éꞌemeꞌecan. 9[k Majta seica miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Amɨ́jna mɨ tevi, mɨ Jesús, Beelzebú pu hui jetze araújcaꞌane tɨ ij ayén tihuaꞌutamuáriteꞌen ɨ́ tiyáaruꞌuse, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ Beelzebú, aꞌɨ́ɨ pu tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ seica ɨ́ tiyáaruꞌuse. Beelzebú pu caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca tɨ ij ayén amɨ́n tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen ɨ́ tiyáaruꞌuse. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. Z Jaꞌanáj pu ayén tiujuꞌurɨ́j. Jesús pu tiyaaruꞌu huatamuáriteꞌecaꞌa tɨ tevi tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tiyaaruꞌu, capu raatáꞌacareꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn tevi tiuꞌutaxáj. Jɨ́meꞌen puꞌu Jesús raatamuári, aj pu i tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tevi. Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, jeíhua mú naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj. !Y; ’Ayee xu múꞌeen, mɨ sej aꞌij puaꞌa ꞌeen ɨ́ ru tzajtaꞌa, xuꞌuri ramuaꞌaree sej huaꞌutapuaíjveꞌen ɨ́ ruyaujmuaꞌa tiꞌitɨ́j tɨ rɨ́ꞌen. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ áꞌamuayaꞌupua ɨ́ ta japua tɨ éꞌeseijreꞌe, jeíhua pu hui jaítzeꞌe raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ huaꞌutáꞌan tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan aꞌuun aꞌuteáturan aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej rahuauhuau. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, Dios jetze pu araújcaꞌane X Naꞌari tɨ puaꞌa táꞌu muáhuaviira, ¿ni qui teáxca paratáchuiteꞌesin? Capej xaa neꞌu. Táꞌu pepuꞌu raatáꞌasin. W} ’Casiꞌi múꞌeen, ¿ni qui seɨ́j ayén huárɨni múꞌeen, mɨ sej huayaujmuaꞌa? Tɨ́ puaꞌa ayauj ayén huaꞌité muáhuaviira, ¿ni qui cuꞌucuꞌu paraatapíjteꞌesin? Capej xaa neꞌu. Huaꞌité pepuꞌu hui raatáꞌasin. KV ’Ayee xu hui huárɨni aꞌiné tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén tiꞌitɨ́j tíꞌijhuaviira, aꞌɨ́ɨ pu raꞌancuréꞌasin. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ tiꞌitɨ́j huauca, aꞌɨ́ɨ pu hui rateuni. Ajta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén teꞌejteátuꞌasixɨꞌɨn táꞌapueerta, Dios pu xaa tiraꞌantácuuneꞌesin. ~Uu ’Aꞌɨ́j nu hui jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe yee setáꞌaj seuj rahuaviira ɨ́ Dios jemi aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu xaa tejámuaatáꞌasin. Seajta, seuj rahuauca ɨ́ jemin. Aꞌɨ́ɨ xu jemi rateuni ɨ́ Dios. Seajta seuj teꞌejteátuꞌasixɨꞌɨn táꞌapueerta. Aj pu i xaa Dios teꞌantácuuna. Tɨꞌɨj jí amuaatáꞌasin ɨ́ sej rahuauhuau. rT] ’Mɨ neajta inee, ayée nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Capu xaa ájchesin tɨ tiꞌitɨ́j raatáꞌan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ amiiguraꞌan púꞌeen, sino, aꞌɨ́ɨ pu ájchesin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ i caí méꞌe ráꞌɨtziiteꞌe ɨ́ amiiguraꞌan. Aj pu i raatáꞌasin, tzɨ́teꞌe, aꞌachú tɨ caj tiꞌitɨ́j tiraatáhuaviira. zSm ’Tɨ́ꞌɨqui ayén hui tiuꞌutániuusin aꞌɨ́jna tɨ huiirájca tɨjɨ́n: “Capej néꞌɨtziiteꞌe. Puꞌuri yeehui aiteánamiꞌi ɨ́ puéerta, majta meꞌɨ́n ɨ́ tɨꞌɨríi, muꞌuri huatéejeꞌe. Neajta inee, nuꞌuri huatéecaꞌa. Capu chaꞌa rɨꞌɨrí nej ájcheni nej tiꞌitɨ́j jamuaatáꞌan.” Ayee pu tiraatáꞌixaateꞌesin. 3R_ Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tichéꞌe tiyen raataxáj yee seɨ́j xu múꞌeen tíꞌamigo. Ajta áꞌiyen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, tɨ́ꞌɨj ari jáꞌitaꞌa tɨ́caꞌa pɨ́tíꞌirɨcɨ, aꞌúu pu hui aꞌumé aꞌu tɨ éꞌeche ɨ́ amiiguraꞌan. Aj pu i ayén tiraatáꞌixaateꞌesin tɨjɨ́n: “neꞌamiigu, huaícaca naataniɨ́jteꞌe ɨ́ pan, aꞌiné auchén pu yeehui uvéꞌene seɨ́j ɨ́ neꞌamiigu tɨ muꞌu aꞌataméꞌecaa. Mɨ́ neajta inee, canu tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨ ɨ́ nej raamíin.” Q  P Patáꞌaj titaatáꞌuuniꞌi ɨ́ tej jɨ́n auteájturaa múꞌeetzi jemi aꞌiné ayée tu cheꞌatá tiraatáꞌuuniꞌira jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ auteájturaa itejmi jemi.Patáꞌaj pajta caí raatáꞌacareꞌen ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn caꞌaníjraꞌa taatáꞌacareꞌen tej ti caí tiyen huárɨni tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. Yee puꞌu. O3 Patáꞌaj titaatáꞌan ɨ́ tɨ tíꞌicuaꞌiriꞌi ɨ́ tej jɨ́n teꞌutáviicuaꞌi íjii tɨ́j naꞌa yú tɨ aucaꞌitɨ́ aꞌame. PN Tɨ́ꞌɨj i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setɨ́ꞌɨj huatéjniuuni, ayée xu hui tiuꞌutaxá yee:Múꞌee ɨ́ pej táꞌiyaꞌupua,Michéꞌe rɨ́ꞌɨ méꞌe tiyauꞌáꞌan ɨ́ pej jɨ́n ántehuaa.Chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen aꞌájna xɨcájraꞌa pej jetzen tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua.Michéꞌe miyen cheꞌatá menaꞌa tiraꞌaráꞌasten aꞌij pej tíꞌijxeꞌeveꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua matɨ́j aꞌɨ́ɨme tiraꞌaráꞌaste ɨ́ mej ta japua aꞌutéꞌuu. 8M k Jaꞌanáj pu ayén tiujuꞌurɨ́j. Aa pu jáꞌahuaꞌa aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Téniuusimeꞌe ɨ́ Dios jemi. Tɨ́ꞌɨj raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ huatéeniu, seɨ́j mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, patáꞌaj piyen titáamuaꞌaten tej huatéjniuuni ɨ́ Dios jemi tɨ́j Juan tihuaꞌumuáꞌate aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. L  *Seɨ́j puꞌu hui ruxeꞌeveꞌe pej piyen huárɨni. Aꞌɨ́jna ɨ́ María, aꞌɨ́ɨ pu raꞌavéꞌehuau ɨ́ tɨ jaítzeꞌe rɨ́ꞌen. Neajta inee, canu hui ráꞌaꞌariꞌira nemɨ́jna. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.K' )Tavástaraꞌa pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Marta, Marta, jeíhua pej tíꞌimuaꞌatze, pajta jeíhua aꞌij téꞌamuaꞌate. AJ{ (Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Marta, capu aꞌij tiráꞌateuveꞌe aꞌij tɨ huárɨni aꞌiné jeíhua pu tíꞌimuarɨꞌecaꞌa tɨ ij tihuaꞌumín. Tɨ́ꞌɨj i eꞌiréꞌene jemin ɨ́ Jesús. Ayee pu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, ¿ni caí á jetze ruxeꞌeveꞌe tɨ neꞌihuaaraꞌa ruséɨjtacan yé naatéjtuaa nej ni neseɨ́j tíꞌimuarɨꞌe? Patáꞌaj hui raatáꞌixaateꞌen tɨ naatévaɨreꞌen. VI% 'Seɨ́j pu tiꞌihuaaraꞌa, ɨ́iitacan. Ayee pu ántehuaa tɨjɨ́n María. Ajta aꞌɨ́ɨn María, án pu vejliꞌi aꞌujyeíjxɨ jamuan ɨ́ Jesús. Ranamuájracaꞌa aꞌij tɨ tíꞌixajtacaꞌa. FH &Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, matɨ́ꞌɨj mauj huajúꞌucaa, aꞌúu pu aꞌaráꞌa aꞌu tɨ jaꞌatɨ eꞌechéjmeꞌe. Ayee pu ántehuaa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨjɨ́n Marta. Tɨ́ꞌɨj i aꞌɨ́ɨn raꞌancuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ ruche. uGc %Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌimuaꞌataca ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ Moisés raꞌuyúꞌuxacaꞌa, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayej neꞌase tɨ aꞌɨ́ɨn tɨ ráꞌancuꞌuvajxɨ, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn tíꞌitevij aꞌɨ́jna jemi ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi. Jesús pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aricu hui, patáꞌaj piyen huárɨni aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn huarɨ́j. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús á aꞌuréꞌene Marta tɨ éꞌeche GF $Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné timuáꞌamitɨejteꞌe, aꞌíime ɨ́ mej huaíca, aꞌatani éeneꞌe aꞌɨ́ɨn pɨ́rɨcɨ tɨ rɨ́ꞌɨ tíꞌitevistáa jáꞌaraa amɨ́jna jemi ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi ɨ́ mej tiraanáhuaꞌiriꞌi ɨ́ nahuaꞌari? E) #’Yee ruijmuaꞌa yee, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu hui ruꞌitaꞌɨ́ꞌɨpɨ huaꞌapuaca ɨ́ tumin. Ajta raataꞌɨ́ꞌɨpɨi aꞌɨ́jna tɨ antiújmuaꞌaree aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ chiꞌij. Ayee pu nuꞌu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Patáꞌaj rɨ́ꞌɨ tiraaxáꞌapuai. Neajta inee, netɨ́ꞌɨj uvéꞌenen, aj nu yeehui muaatáꞌasin nain aꞌachú pej caj tiraaxɨ́jte huaatari jɨmeꞌe, ajta tiꞌitɨ́j tɨ huácuaa.” Ayee pu nuꞌu hui tiraataꞌixaa, aꞌɨ́jna ɨ́ Samaria tɨ éꞌemeꞌecan. D  "’Tɨ́ꞌɨj nuꞌu i jemin á eꞌiréꞌene. Aj pu i racájaꞌusi á jetzen aꞌu tɨ tejéꞌepuaijtiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ aceite, ajta u viinu. Ajta nuꞌu raacáꞌijcataxɨ aꞌu tɨ tejéꞌepuaijtiꞌihuacaꞌa. Aj pu nuꞌu i raꞌaváꞌara rucɨ́i japua ɨ́ puuruꞌu. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu i yaꞌuvíꞌitɨ, aꞌájna jáꞌahuaꞌa aꞌu mej éꞌeꞌaseca ɨ́ mej puaseaaruveꞌe. Aꞌuu pu nuꞌu yaúutuaa. Temuaꞌa pu nuꞌu hui rɨ́ꞌɨ tiraaxáꞌapuairiꞌi. C !’Ajtahuaꞌa pu nuꞌu seɨ́j aꞌucaméꞌeca. Aꞌii pu nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨ́j tɨ seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n ɨ́ Samaria. Tɨ́ꞌɨj aj aꞌucaméꞌeca, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu aꞌucáane aꞌu tɨ auucáꞌa aꞌɨ́jna tɨ áꞌameꞌere. Tɨ́ꞌɨj raaseíj, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu ráꞌancuꞌuvajxɨ. CB ’Ajtahuaꞌa pu nuꞌu seɨ́j aꞌájna aꞌucaméꞌeca. Aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨ́j tɨ Leví teecan jetze ajtémeꞌecan. Aꞌɨ́ɨ pu ajta tíꞌivaɨreꞌecaꞌa huaꞌatéyujtaꞌa. Tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌucáane aꞌu tɨ auucáꞌa ɨ́ tɨ áꞌameꞌerejcaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta nuꞌu hui raaseíj. Ayee pu cheꞌatá naꞌa huarɨ́j. Aa pu nuꞌu ɨmuá aꞌatanéj. Ajta nuꞌu mú áꞌume. A} ’Aꞌatzu aꞌateeviꞌi, tɨ́ꞌɨj nuꞌu i seɨ́j aꞌucaméꞌeca juye jetze. Puaarij pu hui púꞌeen aꞌɨ́jna. Tɨꞌɨj jí raaseíj tɨ áꞌameꞌerejcaꞌa. Aa pu nuꞌu ɨmuá aꞌatanéj ɨ́ juye. Ajta nuꞌu mú áꞌume. 4@a Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Jaꞌatɨ pu nuꞌu Jerusalén eꞌerájraa. Aꞌuu pu nuꞌu hui aꞌucaméꞌeca u Jericó. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu mi nahuaꞌari raꞌantinájchecaꞌa. Metiráꞌariꞌiriꞌi ɨ́ cɨ́ɨxureꞌaraꞌan. Majta raatéevajxɨ. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu mi yauutéj ɨ́ juye jetze. Puꞌuri áꞌameꞌerejcaꞌa. Majta nuꞌu meꞌɨ́n nahuaꞌari aꞌucɨ́j. ;?o Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌimuaꞌataca, aꞌɨ́ɨ pu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej mi ráamuaꞌaree ɨ́ teɨte tɨ caí jaꞌanáj auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani púꞌeen ɨ́ nexɨ́ꞌej tevi? t>a Jesús pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej tiraataxájtacaꞌa. Tɨ́ puaꞌa piyen huárɨni, aꞌij pej hui tiraataxájtacaꞌa, peruuri pej puaꞌamé rusén jɨmeꞌe aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe. F= Aj pu i ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj nuꞌu piyen rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨ aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa ɨ́ taDioj nain jɨmeꞌe ɨ́ áꞌa tzajtaꞌa, pajta nain jɨmeꞌe aꞌachú pej caj téꞌacaꞌane ɨ́ áꞌaxɨejniuꞌuca jetze, pajta nain áꞌaxeꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe, ajta áꞌamuarɨꞌeriꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Ajtahuaꞌa pu seɨ́j seijreꞌe tɨ jɨ́n ayén yee patáꞌaj nuꞌu hui piyen cheꞌatá penaꞌa rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨ ɨ́ axɨ́ꞌej tevi patɨ́j múꞌee aseɨ́j tiꞌitiꞌáꞌachaꞌɨɨ. E< Ayee pu tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze? ¿Tiꞌitáani paꞌujíjveꞌe peꞌɨ́jna jetze ɨ́ yuꞌuxari? b;= Jaꞌanáj pu ayén huarɨ́j. Seɨ́j pu ájchee, tɨ tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ Moisés raꞌuyúꞌuxacaꞌa. Ayee pu tíꞌiteseꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén tiráacuanamuan tɨ ij aꞌɨ́ɨn Jesús tiꞌitɨ́j jɨ́n autéꞌɨtzen. Ayen tɨjɨ́n: ―Maeestru, ¿tiꞌitáni ruxeꞌeveꞌe nej niyen huárɨni tɨ ij náacɨꞌɨti ineetzi nej ruuri náꞌaraꞌani rusén jɨmeꞌe aꞌujna aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe? :# Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej títetatéꞌecaꞌa rey jɨmeꞌe, muꞌiitɨ́ mú raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej raaseíj aꞌij sej tíꞌiseij múꞌeen. Majta jeíhua mú raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej ráanamua aꞌij sej seri tíꞌinamua. Aru capu hui ayén tihuaꞌucɨ́ꞌɨ. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ɨ́ jaꞌatɨ tɨ nuꞌu ɨ́ Samaria éꞌemeꞌecan tɨ rɨ́ꞌɨ tíꞌitevij i9K Tɨꞌɨj jí huaꞌantaseíirajraa ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Rujɨ́meꞌe pu huaꞌutáꞌixa tɨjɨ́n: ―Jéꞌecan pu hui rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej seri tíꞌiseij. @8y ’Nain pu jɨ́n tinaaꞌíjca ɨ́ niyáꞌupua. Capu jaꞌatɨ ramuaꞌaree jaꞌatɨ nej yaujraꞌan púꞌeen. Aꞌɨ́ɨ puꞌu ramuaꞌaree ɨ́ niyáꞌupua. Capu jaꞌatɨ ajta ramuaꞌaree jaꞌatɨ tɨ púꞌeen ɨ́ niyáꞌupua. Nee nuꞌu hui ramuaꞌaree i nej yaujraꞌan púꞌeen. Majta aꞌɨ́ɨme ramuaꞌaréeren ɨ́ nej huaꞌutaseíjrateꞌesin nexɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. ―Ayee pu tiuꞌutéjniuu. 7w Aꞌájnáꞌɨmua, jeíhua pu huataújtemuaꞌave aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús aꞌíjna jɨmeꞌe tɨ huateájturaa jemin ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Ayee pu tiuꞌutéjniuu tɨjɨ́n: ―Jeíhua nu rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌasin, mɨ pej niyáꞌupua, mɨ pej tíꞌaijta u ta japua, pajta íiyen chaanaca japua. Ayee nu hui ꞌeen jɨ́n rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌasin aꞌiné múꞌee pe raatéꞌavaata aꞌíjna ɨ́ niuucari mej mi caí yaúꞌitɨée muáꞌaraa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jeíhua raayɨ́ꞌɨtɨ, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jeíhua tiúꞌujmuaꞌate. Pajta múꞌee tíhuaꞌutaseíjrateꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Jee xaa neꞌu, mɨ pej niyáꞌupua, ayée pu hui muaꞌaránajchecaꞌa. j6M ’Mɨ seajta múꞌeen, caxu hui seꞌɨ́jna jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen ɨ́ mej amuaꞌaráꞌastijreꞌesin ɨ́ tiyáaruꞌuse sino ayée xu seꞌɨ́jna jɨ́n titeetáujtemuaꞌaveꞌen, jee xaa neꞌu, tɨ ari áꞌayuꞌusiꞌi ɨ́ ta japua aꞌij sej hui anteꞌaruá sej si seꞌuun auteáturan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ rutáàta ɨ́ Dios 5+ ’Neajta inee, nuꞌuri tejámuaꞌíjca neꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej huaꞌavéꞌetziinaxɨꞌɨn seꞌɨ́mej ɨ́ cuꞌucuꞌuse, ajta seꞌɨ́mej ɨ́ teaxcáte sej si tiuꞌutémuaꞌitɨn. Neajta nu hui tejámuaꞌíjca sej si tiuꞌutémuaꞌitɨn nain jɨmeꞌe ɨ́ huáꞌamuarɨꞌeriꞌiraꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej amuájchaꞌɨɨreꞌe. Capu tiꞌitɨ́j aꞌij áꞌamuaruuren. d4A Ayee pu tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Nee nu raaseíj neꞌɨ́jna ɨ́ Satanás tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn u eꞌicájve u júteꞌe. Ayee pu hui tejeꞌicájve cumu mej témaxcavaꞌaraꞌan. u3c Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́jxɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mé huaícate japuan tamuáamuataꞌa aráꞌase. Matɨ́ꞌɨj uvéꞌeneajxɨ, jeíhua mú rútemuaꞌaveꞌecaꞌa. Ayee mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ tiyaaruꞌu, aꞌɨ́ɨ mú majta teꞌaráꞌastijre tetɨ́ꞌɨj iteen tíhuaꞌutaꞌaíj aniúucajtzeꞌe. Z2- Ajtahuaꞌa pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ huaꞌutaꞌítecaꞌa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén áꞌamuanamua, aꞌɨ́ɨ pu hui ajta nenamua ineetzi. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ amuaataꞌíti, aꞌɨ́ɨ pu ajta netaꞌíti ineetzi, ajta, aꞌɨ́ɨ pu hui raataꞌíti aꞌɨ́jna tɨ tinaataꞌaíj ineetzi. Matɨ́ꞌɨjtá nuꞌu mi curéꞌecɨjxɨ ɨ́ mej huaícate japuan tamuáamuataꞌa aráꞌase }1s ’Ari múꞌeen, mɨ sej Capernaúm éꞌemeꞌecan. ¿Aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi? ¿Ni qui Dios pu amuáꞌaviꞌitɨn u júteꞌe? Capu hui tzɨ́teꞌe, sino Dios pu amuajaꞌucáhuaꞌaxɨjsin téteꞌɨmua ɨ́ chaanaca jete aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej caí naꞌancuréꞌeviꞌitɨ. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. (0I ’Silu múꞌeen, jaítzeꞌe xu hui rajpuaíitzi xáꞌajuꞌun mecaí aꞌɨ́mej aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ Dios ayén tihuáꞌaxɨjteꞌen. G/ ’Mɨ sej hui Corazín éꞌemeꞌecan, setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen. Seajta múꞌeen, mɨ sej Betsaída éꞌemeꞌecan, setáꞌaj seajta huataújxɨeemɨsteꞌen, aꞌiné múꞌejmi tzajtaꞌa, jeíhua nu niyen huarɨ́j tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu naꞌancuréꞌeviꞌitɨ. ’Aru tɨ puaꞌa niyen huárɨniicheꞌe huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej mejmíꞌi Tiro aꞌuchéjmeꞌecaa o huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej mejmíꞌi Sidón éꞌechejcaꞌa aꞌij nej neri huarɨ́j múꞌejmi jemi, aꞌɨ́ɨ mú hui mejmíꞌi seɨcɨé tiuꞌumuáꞌaj áꞌameꞌencheꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú miyen ucaújchejteꞌaxɨꞌɨncheꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n custaa tíꞌitaꞌahuaca. Aꞌɨ́ɨ mú hui majta nasij cáujhuaateꞌencheꞌe, majta miyen éeneꞌe mej aꞌujráꞌasecheꞌe mej mi ráamuaꞌaree ɨ́ seica ɨ́ teɨte mej meri seɨcɨé tiuꞌumuáꞌaj. '.G ’Ayee nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj yeráꞌaiixa ɨ́ Dios tɨ ij aꞌɨ́ɨn huáꞌaxɨjteꞌen, jaítzeꞌe mú hui rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí amuaꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌujna chajtaꞌa mej caí aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Sodoma eꞌechéjmeꞌe. Ɨ́ teɨte mej nuꞌu caí téꞌatzaahuateꞌe -' ’Naꞌari, tɨ puaꞌa mecaí amuaꞌancuréꞌeviꞌitɨn setɨ́ꞌɨj eꞌaráꞌasti seɨ́j jetze ɨ́ chajtaꞌa, ayée xu caaye jetze áꞌujujhuaꞌaneꞌen. Ayee xu hui tihuaꞌutáꞌixaateꞌen yee: “Aꞌɨ́jna ɨ́ chuej, tɨ muiini tɨ ajtáviꞌitaxɨ ɨ́ tacaꞌacai jetze, íiye tɨ chajtaꞌa meꞌecan, aꞌɨ́j tu huatécaꞌatzɨjxɨꞌɨsin sej si ráamuaꞌaree sej veꞌecán jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Capu amɨ́n aꞌij sej seri tiúꞌuruu. Aúcheꞌe pu yeráꞌaiixa jaꞌanáj tɨ tejaꞌuréꞌenejsin tɨ Dios tiuꞌutaꞌaíjta nainjapua íiyen chaanaca japua.” Ayee xu hui tihuaꞌutáꞌixaateꞌen. [I~a~P{5yxwBtsr+pomlikj7hhf4dcb6a2`J^]\ZYXWVLUTRPPO MLPIHGED BA@k?==x;:8V621n0/2-K)(c'%$$! $}O>ENd  * 5g[zY$IWW' ’Seajta múꞌeen, ayée xu tiuꞌutaxájta tɨjɨ́n: “Teen tu tiúꞌucuaa á jamuan, teajta á jamuan huaꞌí. Pajta múꞌee tiꞌitamuáꞌatehuaꞌa aꞌu tɨ juye aꞌuréꞌenineꞌi.” 1V[ ’Tɨ́ꞌɨqui aꞌɨ́jna tɨ á éꞌeche, tɨ́ꞌɨj i ájchesin, ajta teꞌiteánajsin táꞌapueerta. Seajta múꞌeen, amée xu puaꞌacɨé huatéꞌuu xáꞌajuꞌun. Seajta teꞌejteátuꞌasixɨꞌɨsin ɨ́ puéerta jetze. Ayee xu caꞌanín jɨ́n tiraatájeeve aꞌɨ́jna tɨ huatéechiꞌi. Ayee xu tɨjɨ́n: “Tavastaraꞌa, titaꞌantácuuneꞌe.” Ajta aꞌɨ́ɨn ayée pu tejámuaatáꞌixaateꞌesin tɨjɨ́n: “Canu hui áꞌamuamuajte aꞌateén sej pɨ́rɨcɨ. Canu neajta ramuaꞌaree aꞌu sej eꞌeráacɨ.” U3 ―Setáꞌaj huateújcaꞌanen sej si seꞌɨ́jna jetze aꞌuteáruti táꞌapueerta tɨ cɨ́j antéeyauj. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n muꞌiitɨ́ mú miyen huataújcaꞌanejsin mej mi meꞌuun aꞌuteárute. Mɨ́ ajta caí, capu huaꞌutáꞌasin. ]T3 Jaꞌatɨ pu ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, ¿ni cɨ́j menaꞌa titeꞌeráꞌase ɨ́ tɨ Dios huaꞌirátuaasin? Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: S  Tɨꞌɨj jí Jesús aꞌuun aꞌumeꞌeca ɨ́ juye jetze tɨ Jerusalén áꞌuyeꞌiri. Aꞌu tɨ naꞌa tɨ aꞌuréꞌenineicaꞌa, tɨ huachájtaꞌajme, naꞌari aꞌɨmuá mé antachéejmee, aꞌúu pu tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa ɨ́ teɨte. JR  ’Ayee pu hui ꞌeen tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ levadura tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa ruꞌiteájtɨcɨ, ajta nuꞌu rajnájchi cuaíjtzi jetze tɨ huaíca medida aráꞌase. Jéihua pu nuꞌu rajcuaíjtzitacaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ levadura, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu tzajtaꞌa huaneájxɨ nainjapua ɨ́ cuaíjtzi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe á táꞌapueerta tɨ cɨ́j antéeyauj Q Ajtahuaꞌa seɨ́j huaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné seijreꞌe tɨ jɨ́meꞌen Dios tíꞌaijta? gPG ’Ayee pu seijreꞌe tɨ́j mustaaza tiꞌitɨ, tɨ ayén tiꞌitéjatzeꞌe tɨ́j jɨ́ɨcan. Jaꞌatɨ pu nuꞌu hui yáꞌutɨɨ aꞌɨ́jna ɨ́ jatzi. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu i raahuáste aꞌu tɨ tejeꞌeréꞌana. Tɨꞌɨj jí huanéj aꞌɨ́jna ɨ́ jatzi. Aj pu nuꞌu i huavaújse. Tɨꞌɨj jí ayén áꞌajtɨtɨꞌɨj jáꞌaraa tɨ́j cɨyej. Majta meꞌɨ́n pinaꞌase ɨ́ mej ráꞌaraꞌa, aꞌɨ́ɨ mú nuꞌu eꞌireꞌenée, án mú nuꞌu aꞌujráꞌasecaꞌa ɨ́ piꞌistáareꞌaraꞌan jetze. Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej nuꞌu rajnájchi ɨ́ hariina jetze ɨ́ levadura VO% Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné tíꞌirɨneca íiyen chaanaca japua tɨ Dios tíꞌaijta? ¿Aꞌiné tíꞌiseijreꞌe tɨ jɨ́meꞌen Dios tíꞌaijta? N% Tɨ́ꞌɨj ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej rájchaꞌɨɨreꞌecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, jéꞌecan mú tiuꞌutatéviꞌiriꞌi ɨ́ jemin. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica ɨ́ teɨte, jéꞌecan pu rɨ́ꞌɨ huaꞌutáꞌa nain jɨmeꞌe aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe. Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ jatzi, mustaaza tɨ rajatzeꞌe BM} ’Ari amɨ́jna mɨ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu hui jetzen huanéj aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. Ajta puꞌuri tejauume aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan aráhuaica nineꞌiraꞌa tɨ Satanás raꞌatéejɨꞌɨcɨe cuíꞌiniꞌiraꞌa jɨmeꞌe. ¿Ni caí ayén tiraavíjteꞌe nej tiráahuaateꞌen nej ni ruꞌirájtuaani aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tíꞌicuiꞌi? ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. fLE Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Mɨ́ sej caí jéꞌiyecan jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi, jɨ́meꞌen aꞌájna xɨcájraꞌa mé jetzen ruseꞌupi, ¿ni secaí siyen tíꞌimɨjhuaca naíjmiꞌi múꞌeen? ¿Ni secaí huáꞌixɨɨxɨ ɨ́ ruyeꞌemua, tɨ puaꞌa tiꞌitɨ́j puꞌéeneꞌen puuya naꞌari puuruꞌu sej si huajaꞌuvéꞌiteꞌen aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen ruseꞌupi? Niꞌijtá xaa neꞌu. Ayee xu tíꞌimɨjhuaca. sK_ Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌaijta u teyujtaꞌa, jéꞌecan huataniúꞌucacaꞌa aꞌiné Jesús pu tiráahuaa aꞌájna xɨcájraꞌan jetze matɨ́ꞌɨj puaꞌa ruseꞌupi. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte tɨjɨ́n: ―Ayee pu hui teꞌaráꞌase ɨ́ mej jetzen tíꞌimɨjhuaca arájsevi xɨcaj. Setáꞌaj mú aꞌuvéꞌejuꞌun setáꞌaj seꞌájna tihuaújhuaateꞌen. Caxu mú aꞌuvéꞌecɨꞌɨcaꞌan seꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen ruseꞌupi. 9Jk Tɨ́ꞌɨj i raꞌajtamuárɨej. Jɨ́meꞌen puꞌu raꞌajtamuárɨej, aj pu i aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa huataújsiuurare. Aj pu i rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios. QI Tɨ́ꞌɨj Jesús raaseíj, aj pu i raatajé tɨ jemin á veꞌeréꞌenen. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―ꞌƗ́itaꞌa, nuꞌuri timuáꞌariꞌiriꞌi ɨ́ pej jɨ́n tíꞌicuiꞌi. cH? Ajta seɨ́j ꞌɨ́itaꞌa, aꞌúu pu ánuꞌuhuatéveecaꞌa. Puꞌuri teuuméꞌeca tamuáamuataꞌa japuan aráhuaica nineꞌiraꞌa tɨ tíꞌicuiꞌicaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tiyaaruꞌu tɨ tzajtaꞌan seijreꞌe. Aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, jéꞌecan pu áꞌajtɨpu. Capu aꞌatzu rɨꞌɨríistacaꞌa tɨ huataújsiuuraren. 9Gk Ayee pu jaꞌanáj tiujuꞌurɨ́j tɨ aꞌájna pɨ́tíꞌirɨjcaa jaꞌanáj xɨcájraꞌan mej jetzen ruseꞌupi. Jesús pu tihuáꞌamuaꞌatejcaꞌa u teyujtaꞌa. lFQ Tɨ́ puaꞌa huatácaꞌan ruꞌusí, chaꞌa ayén mé tiꞌitávee. Naꞌari tɨ puaꞌa caí huatácaꞌan, aj pej xaa yeehui pi raꞌijveíjche.” Aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ nuꞌu á áꞌajtɨpu u teyujtaꞌa E ’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌichaꞌɨcaꞌa, ayée pu nuꞌu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Nevástaraꞌa, chéꞌe auj mé táveeca seɨ́j nineꞌiraꞌa. Nee nu yeehui raatéꞌijcheꞌesin, neajta tiꞌitɨ́j atarɨéjraꞌasin chuej jamuan. UD# Tɨꞌɨj jí ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ aꞌuun tíꞌichaꞌɨcaꞌa tɨjɨ́n: “Puꞌuri yeehui áꞌatee aꞌachú cumu huaíca nineꞌiraꞌa ne yee raatésiseꞌij á vee si ari tacaꞌa. Aru, capu aꞌatzu tacaꞌa. Patáꞌaj raꞌijveíjche, aꞌiné amɨ́n mé tiꞌitávee, capu tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe.” *CM Tɨ́ꞌɨj i seɨ́j niuucari pu jɨ́n tihuáꞌuꞌitɨiiriꞌi tɨjɨ́n: ―Jaꞌatɨ pu nuꞌu hui huaréj taꞌíteaꞌɨcaꞌa. Aa pu nuꞌu yeꞌateáhuii aꞌu tɨ uuva aꞌuvéjme. Tɨꞌɨj jí u yaꞌutéeseij avée si ari tacaꞌa. Capu nuꞌu aꞌatzu tacaꞌacaꞌa. 3B_ ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n: capu hui ayén tiꞌayajna. Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa secaí seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ Dios jemi, múꞌeen xu seajta antipuáꞌari. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ɨ́ huaréj tɨ nuꞌu caí jaꞌanáj tacaꞌa lAQ ’Ari aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan aráhuaica aráꞌase, ɨ́ tɨ huáꞌa japua rájve tiꞌitɨ́j tɨ ájtee tɨ aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa Siloé, ¿aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe? ¿Ni qui jaítzeꞌe aꞌij puaꞌa metíꞌiteteij mecaí aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica ɨ́ mej Jerusalén aꞌuchéjme? @@y ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Capu ayén tiꞌayajna. Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa secaí seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ Dios jemi, múꞌeen xu hui seajta antipuáꞌari. ? Jesús pu ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi? ¿Ni qui mecaí jaítzeꞌe aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨtestacaꞌa sej caí múꞌeen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen tirajpuaíjtzicaꞌa? > y Aꞌajnáꞌɨmua, seica mú eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej Galilea eꞌechéjmeꞌe, Pilato tɨ nuꞌu huáꞌucuii matɨ́ꞌɨj mauj cáneꞌaxɨ muaɨ́ꞌɨvejtacaꞌa. k=O :Patɨ́ꞌɨj pauj huaméꞌen juye jetze jamuan aꞌɨ́jna tɨ muájchaꞌɨɨreꞌe sej raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌɨ́jna jemi ɨ́ juees, patáꞌaj raatáhuavii temuaꞌa naa sej seuj juye jetze raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen. Naꞌari tɨ puaꞌa pecaí piyen huárɨni, aꞌɨ́ɨ pu hui muáꞌaviꞌitɨn ɨ́ jueesi jemi. Tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn juees, aꞌɨ́ɨ pu tiuꞌutátuiireꞌesin múꞌeetzi aꞌɨ́jna jemi ɨ́ polisiiya. Ajta aꞌɨ́ɨn polisiiya, aꞌɨ́ɨ pu muaꞌiteánajsin. Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, camu hui íiyaꞌata muaꞌirátuaasin ajta penaꞌa caí tiuꞌunájchita nain jɨmeꞌe aꞌachú mej muajíjveꞌen. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. < ;';G 9’Nicheꞌe seɨj tejámuaataꞌíhuaꞌu. ¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n secaí raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen rujɨ́ɨmuaꞌa aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe? : 8’Múꞌeen, mɨ sej caí mé uumuámuaꞌaree, múꞌeen xu siyen raayɨ́ꞌɨtɨ aꞌij sej yeꞌí tiuꞌutaxáj aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ rɨni ɨ́ júteꞌe nusu íiyen chaanaca japua. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu hui aꞌatzu raayɨ́ꞌɨtɨ aꞌij sej yeꞌí tiuꞌutaxáj aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ rɨni itejmi jemi aꞌíjna xɨcájraꞌa jetze nej yé huatéjvee inee múꞌejmi jemi. Sej nuꞌu ráahuauni sej rɨ́ꞌɨ éeneꞌen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej amuájchaꞌɨɨreꞌe 29] 7Naꞌari tɨ puaꞌa huatáꞌeecare tɨ yeete pújmeꞌen eꞌitáninei, ayée xu hui tíꞌixaxaꞌa tɨjɨ́n teájxɨcaj pu aꞌame. Ajta, ayée pu tíꞌirɨneca. -8S 6Tɨ́ꞌɨj i ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte ɨ́ mej aꞌuun ajteáxɨɨrecaꞌa tɨjɨ́n: ―Jɨ́meꞌen xuꞌu jaitɨri huaseíj tɨ aꞌijnéj, yéncɨ pújmeꞌen, setɨ́ꞌɨj si siyen tíꞌixaxaꞌa yee muꞌuri huatéviiyi. Ajta, ayée pu tíꞌirɨneca. 37_ 5’Ayee mú jáꞌitaꞌa aꞌutajúꞌun. Aꞌɨ́ɨ pu yaꞌupuáaraꞌan rájaaxɨéeviꞌira aꞌame aꞌɨ́jna ɨ́ ruyauj, ajta aꞌɨ́ɨn yaujraꞌan ayée pu cheꞌatá naꞌa tíꞌijjaaxɨéeviꞌira aꞌame ɨ́ rutáàta. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ náànajraꞌan, ayée pu cheꞌatá naꞌa tíꞌijjaaxɨéeviꞌira aꞌame aꞌɨ́jna ɨ́ ruyauj tɨ ꞌɨ́itaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn yaujraꞌan tɨ ꞌɨ́itaꞌa, ayée pu cheꞌatá naꞌa tíꞌijjaaxɨéeviꞌira aꞌame aꞌɨ́jna ɨ́ runáàna. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ muꞌuneáraꞌan ɨ́ tɨ ꞌɨ́itaꞌa ɨ́ tɨ ucarij, aꞌɨ́ɨ pu ajta rájaaxɨéeviꞌira aꞌame ɨ́ rumuꞌun ɨ́ tɨ ꞌɨ́itaꞌa tɨ temuaij. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ muꞌuneáraꞌan tɨ temuaij, aꞌɨ́ɨ pu hui ajta rájaaxɨéeviꞌira aꞌame ɨ́ rumuꞌun tɨ ucarij. Ɨ́ mej nuꞌu jɨ́n ráamuaꞌaree tiꞌitɨ́j tɨ nuꞌu xɨcájraꞌa jetze pɨ́tíꞌirɨcɨ c6? 4Ajta íjii tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, ayée pu hui téꞌeme. Aꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ mej anxɨ́vi ɨ́ teɨte, ɨ́ mej seɨcɨé menaꞌa che, ayée pu téꞌeme aꞌɨ́ɨ mú jáꞌitaꞌa aꞌutajúꞌun. Majta áꞌiyen ɨ́ mej huaíca, aꞌɨ́ɨ mú huáꞌajaaxɨéeviꞌira muáꞌajuꞌun aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌapua. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua, ayée mú cheꞌatá menaꞌa tihúaꞌajaaxɨejviꞌira muáꞌajuꞌun ɨ́ mej huaíca. R5 3’¿Aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi? ¿Ni qui neꞌɨ́jna jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej mej mi rɨ́ꞌɨ tíꞌitechejca ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua? Canu aꞌatzu. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe yee canu neꞌɨ́jna jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej sino mej mi jáꞌitaꞌa aꞌutácɨɨne. b4= 2Ayee pu ajta tíꞌinecɨꞌɨti ineetzi, ɨ́ nej jɨ́n rajpuaíjtzi naꞌame. Jéihua pu hui aꞌij puaꞌa neꞌase, ajta jeíhua pu aꞌij puaꞌa neꞌastɨ́ aꞌame ajta naꞌa caí nain teꞌentipuáꞌare. !3; 1’Ayee nu ꞌeen jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej nej ni puaíjtzi huaꞌutáꞌan neꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa ꞌeen ɨ́ ru tzajtaꞌa matɨ́j menaꞌa puaꞌamé yen mé seijreꞌe íiyen chaanaca japua. Ajta ayée pu tinaꞌaráanajche ineetzi tɨ ari autéjcheni. W2' 0Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌivaɨreꞌe tɨ ajta caí rúꞌumuaꞌareerecaꞌa aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe, cɨ́j puꞌu raꞌiréꞌevejsin navij cuaartaraꞌa jɨmeꞌe tɨ puaꞌa ayén huárɨni tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen jɨmeꞌe aꞌiné capu rúꞌumuaꞌareerecaꞌa aꞌij tɨ yeꞌí huárɨni. Capu ayén tíꞌijcɨꞌɨti aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. ’Ayee puꞌu xaa neꞌu, jaꞌatɨ tɨ naꞌa mej miyen tiraatáꞌa tɨ veꞌecán jɨ́n antiújmuaꞌareere áꞌaraꞌani, tɨ puaꞌa ayén veꞌecán jɨ́n tiꞌitéꞌijcatiꞌihua, ayée pu hui tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ jaítzeꞌe tiuꞌutátuiireꞌen meꞌɨ́jna jemi ɨ́ mej tíraaꞌíjcate. Ajta, jaꞌatɨ tɨ naꞌa mej miyen tiraatáꞌa tɨ cɨliéeneꞌe jɨ́n antiújmuaꞌareere áꞌaraꞌani, tɨ puaꞌa ayén cɨliéeneꞌe jɨ́n tiꞌitéꞌijcatiꞌihua, ayée pu cheꞌatá naꞌa tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ cɨ́j tiuꞌutátuiireꞌen meꞌɨ́jna jemi ɨ́ mej tíraaꞌíjcate. Mej nuꞌu jáꞌitaꞌa autajúꞌun meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Jesús d1A /’Aꞌɨ́jna tɨ tíꞌivaɨreꞌe, tɨ ajta tirúꞌumuaꞌaree aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe, jeíhua pu raꞌiréꞌevejsin navij cuaartaraꞌa jɨmeꞌe tɨ puaꞌa caí rɨ́ꞌɨ huaújruuren naꞌari caí ayén huárɨni aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe. ,0Q .’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe, aꞌɨ́ɨ pu uvéꞌenejsin jaꞌanáj tɨ puaꞌa caí rachúꞌeveꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu xaa uvéꞌenejsin aꞌatzaj tɨ puaꞌa caí pɨ́téjmuaꞌaree. Aꞌɨ́ɨ pu hui ajta puaíjtziꞌiraꞌa raatáꞌasin, jeíhua huápɨꞌɨ. Ayee pu cheꞌatá tíꞌijcɨꞌɨti aꞌij tɨ tihuáꞌacɨꞌɨti ɨ́ seica ɨ́ mej majta autéꞌɨtzeaara ɨ́ Dios jemi. j/M -’Mɨ ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ hui tíꞌivaɨreꞌe, tɨ puaꞌa ayén tíꞌimuaꞌajca yee jéꞌecan pu u áꞌateere aꞌɨ́jna tɨ tinaaꞌíjca, ayée pu ajta tiráꞌamitɨejteꞌe aꞌame tɨ caí íiyaꞌata uvéꞌenejsin. Tɨ́ꞌɨj i autéjcheni tɨ huaꞌutévajxɨꞌɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe, ɨ́ mej teteca, ajta ɨ́ mé ꞌuuca. Ajta pu hui autéchesin tɨ tiúꞌucuaꞌani, ajta tɨ nahuáj antiyéꞌen. Tɨ́ꞌɨj i huatétahuaisin. .y +’Tɨ́ puaꞌa ayén rɨjcaa tɨ́ꞌɨj uvéꞌenen aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe, rɨ́ꞌɨ pu tiraatévaɨreꞌesin aꞌɨ́jna tɨ tíꞌivaɨreꞌe aꞌiné nain pu tiraataꞌíjcateꞌesin aꞌachú tɨ́j tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨ aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe. Ayee pu téꞌeme. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. - ,.,U *Ajta aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani púꞌeen, aꞌɨ́jna tɨ tíꞌivaɨreꞌe, tɨ ajta rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree, tɨ ajta caí jaꞌanáj tiꞌitɨ́j jɨ́n autéꞌɨtze? Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe, aꞌɨ́ɨ pu hui tiraaꞌíjcateꞌen tɨ ij aꞌɨ́ɨn aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌareere aꞌɨ́mej ɨ́ seica ɨ́ mej majta tíꞌivaɨreꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu tihuáꞌamin aꞌatzaj mej puaꞌa raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen mej tiúꞌucuaꞌani. ,+Q )Pedro pu ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, ¿ni téjmi penaꞌa huatáꞌixaa i niuucari caꞌɨ́n naíjmiꞌica puaatáꞌixaa? N* (Seajta hui múꞌeen, rɨ́ꞌɨ xuꞌu sej si rɨ́ꞌɨ huaújcaten aꞌiné inee, i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte, nee nu uvéꞌenejsin aꞌatzaj sej puaꞌa caí nechuꞌeveꞌe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ɨ́ mej nuꞌu tíꞌivaɨreꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ mej huaꞌapua )- '’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huatéechiꞌi, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨ ramuaꞌareere aꞌatzaj tɨ puaꞌa ánúꞌaiixa ɨ́ nahuaꞌari, capu raatáꞌasin tɨ anúꞌasti tɨ tiuꞌunáhuaꞌan. -(S &’Capu amɨ́n aꞌij aꞌatzaj tɨ puaꞌa uvéꞌenejsin aꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌaijteꞌe, tɨ puaꞌa jáꞌitaꞌa tɨ́caꞌa uvéꞌene nusu tapuáꞌarijmeꞌeca. Rɨ́ꞌɨ pu hui tihuaꞌutévaɨreꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej ravaɨreꞌe tɨ puaꞌa mauj rachúꞌeveꞌe. k'O %’Rɨ́ꞌɨ pu tihuaꞌutévaɨreꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn huaꞌuseíj mej rachúꞌeveꞌe aꞌatzaj tɨ puaꞌa uvéꞌene aꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌaijteꞌe. Ayee nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, ayée pu rɨni aꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌaijteꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu rucaten tɨ ij huaꞌutévaɨreꞌen. Ajta tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌesin mej aúuhuiixɨꞌɨn ɨ́ meesa jetze. Ajta tihuáꞌamin. k&O $’Ayee xu éeneꞌe xáꞌajuꞌun matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe jaꞌatɨ jemi tɨ aꞌuun áꞌume aꞌu mej tejéꞌeyeꞌeste aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ seɨ́j huaténeꞌɨche. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe, maúcheꞌe mú tíꞌijchuꞌeveꞌen aꞌatzaj tɨ puaꞌa uvéꞌenejsin aꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌaijteꞌe mej mi caꞌanacan tiraꞌantácuuneꞌen tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn teꞌejteátuꞌasixɨꞌɨn ɨ́ puéerta jetze. ,%Q #’Rɨ́ꞌɨ xuꞌu titehuaújcaten sej si tiuꞌutévaɨreꞌen. Seucheꞌe xu hui atanéjneꞌeri tɨ́j jaꞌatɨ tɨ taij huitéchueecaꞌa táꞌataa. 4$a "’Ayee xu éeneꞌe xáꞌajuꞌun aꞌiné aꞌɨ́j xu jetzen tíꞌimuaꞌastɨ́ xáꞌajuꞌun seꞌɨ́jna jetze tɨ jaítzeꞌe amuaꞌaráanajche, tɨ jaítzeꞌe aꞌamua jetze ruxeꞌeveꞌe. Tej nuꞌu rɨ́ꞌɨ huátaruuren iteen, teajta rɨ́ꞌɨ atanéjneꞌere temuaꞌa naa z#m !’Setáꞌaj tiúꞌutuaani nain aꞌachú sej caj tíꞌijchaꞌɨɨ, seajta tihuaꞌuréꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Ayee xu aꞌɨ́jna jɨ́n huárɨni, tɨ ꞌij aꞌɨ́jna téjéꞌeseɨreꞌen ɨ́ Dios jemi ɨ́ tɨ tejáꞌamuacɨꞌɨti. Ayee pu éeneꞌe aꞌame tɨ́j tiꞌitɨ́j caꞌaní tɨ caí jaꞌanáj huataújtuaasin. Aꞌuu pu eꞌetiáꞌa aꞌame múꞌejmi jemi tiꞌitɨ́j tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche. Ajta capu hui jaꞌanáj huatéxɨjsin, aꞌiné camu aꞌuun aꞌuteáruꞌipi ɨ́ nahuaꞌari. Camu majta racɨ́ꞌɨn aꞌɨ́ɨme ɨ́ tejpuási. ("I ’Caxu tíꞌitziɨɨneꞌe múꞌeen, mɨ sej siyen mé áꞌujujhuaꞌan. Cu xɨee cáneꞌaxɨ senaꞌa ɨ́ mej rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa mé áꞌujujhuaꞌan. Ayee pu tiraꞌaránajchecaꞌa ɨ́ sej rájyaꞌupua tɨ ij aꞌɨ́ɨn amuaatáꞌan sej seꞌuun aꞌuteárute aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn tejéꞌaijta. Tɨ́ nuꞌu jeíhua án tejéꞌeseijreꞌe u ta japua tɨ huápɨꞌɨ tíꞌivaɨreꞌe ! ’Setáꞌaj miꞌi rájhuauuni tɨ Dios tejáꞌamuaꞌaijteꞌen, seajta raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌijxeꞌeveꞌe. Tɨ́ puaꞌa siyen huárɨni, Dios pu hui tejámuaatáꞌasin tɨ́j naꞌa tɨ tejamuáꞌaturaateꞌe. R  ’Caxu aꞌij tíꞌixajta yee aꞌiquí yeꞌí tetíꞌicuaꞌani nusu aꞌiquí yeꞌí tetíꞌiteyeꞌen. Ayee xuꞌu, caxu tíꞌimuajca seꞌɨ́jna jɨmeꞌe, aꞌiné naímiꞌi matɨ́j menaꞌa puaꞌamé yen mej aꞌuchéjme íiyen chaanaca japua, ayée mú meꞌɨ́jna jɨ́n rahuauhuau. Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn áꞌamuayaꞌupua, ta japua tɨ éꞌeseijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu hui ari rúꞌumuaꞌaree tiꞌitɨ́j tɨ amuáꞌaturaateꞌe.  jM ’Casiꞌi, múꞌeen, Dios pu ayén rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨ mɨ tuꞌupi tɨ aꞌuun éꞌevaujseꞌe aꞌu mej áꞌataseꞌehuaca. Ajta aꞌɨ́ɨn tuꞌupi, capu áꞌateeri sino yee ruijmuaꞌa yee, aꞌɨ́ɨ mú raaréꞌeveijchi, matɨ́ꞌɨj mi ratairan. Tɨ́ puaꞌa hui Dios ayén rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨ mɨ tuꞌupi, ¿ni caí jaítzeꞌe amuaatáꞌasin ɨ́ sej jɨ́n tiuꞌuteújchejteꞌen, múꞌejmi mɨ sej caí aꞌatzu téꞌatzaahuateꞌe? D ’Casiꞌi, xaaseíj amɨ́jna mɨ caiipiꞌi, aꞌij tɨ yeꞌí tíꞌivaujseꞌe. Capu tíꞌimɨjhuaca amɨ́jna mɨ caiipiꞌi, capu ajta tíꞌitzaca. Capu amɨ́n aꞌij. Dios pu hui ayén ráaruu tɨ jaítzeꞌe naa seijreꞌe caí Salomón tɨ naa seijreꞌecaꞌa tɨ́ꞌɨj auj tiꞌitéveecaꞌa rey jɨmeꞌe. Capu jaꞌanáj ayén tiuꞌuteújchejte tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ ayén naa seijreꞌe tɨ́j mɨ caiipiꞌi. gG Tɨ́ puaꞌa secaí raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan sej si siyen huárɨni seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ caí muárɨꞌeri, ¿aꞌiné hui ꞌeen jɨ́n siyen tíꞌimuaꞌajca seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ tíꞌijturaa? 5c ’¿Aꞌataani raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ áꞌateeren tɨ jaítzeꞌe ruuri aꞌame aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ tíꞌiramuaꞌatziiteꞌe? Capu jaꞌatɨ xaa neꞌu. %C ’Casiꞌi, xaaseíj amɨ́mej cuaꞌatza ɨ́ mej júteꞌe ráꞌaraꞌa. Camu hui aꞌatzu tíꞌihuasteꞌe, camu majta tíꞌitzaꞌanaca. Camu majta huatéechiꞌi ɨ́ mej tzajtaꞌan rɨ́ꞌɨ yéꞌuruuren ɨ́ mej meri rájseɨj. Capu amɨ́n aꞌij, aúcheꞌe pu Dios tihuáꞌamicua. Mɨ́ seajta múꞌeen, jaítzeꞌe xu jemin ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios mecaí aꞌɨ́ɨme ɨ́ cuaꞌatza. _7 ’¿Ni caí jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi sej ruuri xáꞌaraꞌani caí ɨ́ tɨ sej ráacuaꞌani? ¿Ni caí ayén cheꞌatá naꞌa jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi tɨ ruuri aꞌame ɨ́ sej ratéhuaꞌiraꞌa caí tɨ naa seíireꞌe aꞌame ɨ́ sej jɨ́n tiuꞌuteújchejteꞌen? Aa niꞌijtá xaa neꞌu. pY Tɨ́ꞌɨj i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Caxu seꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌimuaꞌajca yee aꞌiquí yeꞌí tetíꞌicuaꞌani nusu yee aꞌiquí yeꞌí tetíꞌiyeꞌen naꞌari yee aꞌiquí yeꞌí tetiuꞌutétachejteꞌesin. M Neajta niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Ayee pu hui téꞌeme aꞌɨ́mej jemi matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej rujɨ́ɨmuaꞌa rajséꞌɨri tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa mej mi jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨ, majta, camu tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨ ɨ́ Dios jemi. Tɨ́ nuꞌu Dios huáꞌachaꞌɨɨ ɨ́ ruyaujmuaꞌa oW ’Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, ayée pu hui tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Múꞌee, mɨ pej caí tiꞌitɨ́j muaꞌaree. Ijii, tɨ́caꞌa pej mɨꞌɨni. Patɨ́ꞌɨj huamɨ́ꞌɨn, ¿aꞌataani tíꞌijcɨꞌɨti aꞌɨ́jna ɨ́ pej múꞌee rɨ́ꞌɨ ráaruu pej pi aseɨ́j huatáꞌatemuaꞌaveꞌencheꞌe?” ―Ayee pu Dios tiraataꞌixaa. kO Neajta nu yeehui niyen tiuꞌutaxájta ɨ́ ne tzajtaꞌa yee nuꞌuri neꞌuun rɨ́ꞌɨ tiúꞌuruu u chiꞌita. Jéꞌecan pu áꞌateeri tɨ rɨ́ꞌɨ tinaatévaɨreꞌesin. Nuꞌuri yeehui neséꞌupeꞌen. Nichéꞌe tíꞌicuaꞌaca, neajta yeꞌeca, neajta netémuaꞌaveꞌe.” ―Ayee pu nuꞌu tiuꞌumuáꞌaj aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. G Tɨ́ꞌɨj nuꞌu i ayén tiuꞌumuáꞌaj tɨjɨ́n: “Ayee nu rɨni. Neraatéꞌuuna ɨ́ nechiꞌi mé tɨ huavéjme. Neajta seica nu ájtaahuaxɨꞌɨsin tɨ jaítzeꞌe vivejméꞌe áꞌaraꞌani. Netɨ́ꞌɨj ni neꞌuun ruꞌutéꞌaasin ɨ́ tɨ tiúꞌucɨɨrecaꞌa, ajta nain i nej tíꞌijchaꞌɨɨ. dA ’Tɨ́ꞌɨj i ayén tiuꞌumuáꞌaj aꞌɨ́jna ɨ́ chíjteaani tɨjɨ́n: “¿Aꞌiné yeehui náarɨni? Capu chéꞌe méꞌe éꞌerɨꞌɨri aꞌu nee yeehui yáꞌaruuren ɨ́ tɨ huácɨɨrecaꞌa.” y Tɨ́ꞌɨj i seɨ́j niuucari jɨ́n tihuáꞌuꞌitɨiiriꞌi tɨjɨ́n: ―Aa pu nuꞌu jáꞌahuaꞌa chíjteaani éꞌeche. Chuej pu nuꞌu tíchaꞌɨɨ tɨ japuan tiuꞌuhuáste. Temuaꞌa pu nuꞌu hui jeíhua tiúꞌucɨɨrecaꞌa. 5c Ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, setáꞌaj áꞌujcuꞌuvée senaꞌa temuaꞌa naa. Chéꞌe secaí huápɨꞌɨ senaꞌa tíꞌinecuaꞌatze sej jeíhua tiuꞌuchaꞌɨ́ɨmeꞌeni, tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa, aꞌiné tɨ puaꞌa jaꞌatɨ jeíhua tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨ, capu hui tiꞌitɨ́j aꞌij tiraatévaɨreꞌesin tɨ ij caí chéꞌe tiꞌitɨ́j aꞌij ráaruuren. hI Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Hoombi xaa, ¿aꞌataani tinaaꞌíjca juees jɨmeꞌe? ¿Aꞌataani naatáꞌa nej niyen tiuꞌuxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen múꞌejmi jemi? ―Ayee puꞌu tiraataꞌixaa. U# Ajta seɨ́j huáꞌa tzajtaꞌa aꞌutéveecaꞌa. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Maeestru, patáꞌaj piyen tiraataꞌixaateꞌen ɨ́ nejáꞌa yee tɨ jáꞌitaꞌa tinaatáꞌan aꞌɨ́jna tɨ titaacɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ seɨ́j huamɨ́ꞌɨ, aꞌiné capu tinaatáꞌasin ɨ́ neetzi tɨ neꞌáa. pY ’Seajta múꞌeen, matɨ́ꞌɨj u amuaꞌaráviꞌitɨn aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej teyujtaꞌa tíꞌaijta, nusu aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej tiꞌitɨ́j jɨ́n antiújmuaꞌaree, ayée xu huárɨni. Caxu hui aꞌij titéꞌujmuajca aꞌij sej yeꞌí titeeteújnan naꞌari aꞌij sej yeꞌí tiuꞌutaxáj, aꞌiné aꞌájna xɨcájraꞌan jetze, aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu tejáꞌamuamuaꞌaten aꞌij sej yeꞌí tiuꞌutaxá. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ nuꞌu tíꞌijchaꞌɨɨ aꞌɨ́jna ɨ́ chíjteaani   z m ’Neajta nu tíhuaꞌutáꞌuuniꞌira aꞌɨ́mej, aꞌachú mej menaꞌa puaꞌamé aꞌij puaꞌa tíꞌinexa ineetzi i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte. Aru aꞌɨ́ɨme, aꞌachú mej menaꞌa puaꞌamé aꞌij puaꞌa tíꞌijxa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, canu jaꞌanáj tíhuaꞌutáꞌuuniꞌira aꞌɨ́mej. T ! Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tiꞌixa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ teɨte yee capu nemuaꞌate, ayée nu hui cheꞌatá raataxájta aꞌɨ́mej jemi mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi yee canu ramuaꞌate. V % ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén tiuꞌutaxájta aꞌɨ́mej jemi ɨ́ teɨte yee naꞌaráꞌastijreꞌen ineetzi, inee i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte, ayée nu neajta raataxájta aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi yee naatévaɨ ineetzi.  { Jee xaa neꞌu, ayée pu tiꞌayajna. Dios pu hui ari raatéꞌitɨeexɨ mɨ áꞌamuacɨpua aꞌachú tɨ puaꞌaméjme. Caxu tíꞌitziɨɨneꞌe aꞌiné múꞌeen xu jeíhua jaítzeꞌe jetzen ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios mecaí ɨ́ pinaꞌase, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu xaa amuáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨsin. Ɨ́ mej nuꞌu ramuaꞌate meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ teɨte jemi %C ’Aru, caxu aꞌij titéꞌujmuajca. ¿Ni secaí siyen tiuꞌutanájchita aꞌachú cumu huaꞌapua centaavo anxɨ́vica jɨmeꞌe ɨ́ pinaꞌase ɨ́ mej cɨ́lieen? Camu jeíhua tíꞌijnajche. Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Dios, aꞌɨ́ɨ pu naíjmiꞌica autámuaꞌareeriꞌi. X) ’Mɨ neajta inee, ayée nu tejámuaatáꞌixaateꞌesin jaꞌatɨ sej xaa tziɨɨneꞌe. Setáꞌaj rátziɨɨneꞌe aꞌɨ́jna tɨ ayén raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ raajéꞌica ɨ́ sej ratéhuaꞌiraꞌa, tɨ ajta raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ yáꞌurɨeeni ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa tɨ seijreꞌe aꞌujna taij jetze tɨ caí jaꞌanáj áꞌamɨꞌɨni. Jee tzɨ́teꞌe, ayée nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n: Setáꞌaj rátziɨɨneꞌe seꞌɨ́jna. 4a ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe mɨ sej neꞌamiigustemuaꞌa púꞌeen, caxu huáꞌatziɨɨneꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej menaꞌa raayɨ́ꞌɨtɨ mej raajéꞌica ɨ́ sej ratéhuaꞌiraꞌa, sino camu raayɨ́ꞌɨtɨ mej raꞌupuáꞌajteꞌen ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa tɨ seijreꞌe. ta ’Aꞌɨ́jna ɨ́ pej raataxájtacaꞌa tɨ́caꞌamisteꞌe, Dios pu raataxájta tújcaꞌari tzajtaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ pej raataxájtacaꞌa xahuaanin jɨmeꞌe u chiꞌita u téteꞌe, Dios pu hui raataxájta caꞌanín jɨmeꞌe aꞌánna ɨ́ chiꞌij japua taꞌavéꞌepaꞌatza. Aꞌataani ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tej rátziɨɨneꞌe #? ’Ayee puꞌu, tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa tɨ rúꞌavaa avíitziꞌi jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨ pu hui huataseíjreꞌesin mé jéjreꞌe mej mi raaseíj ɨ́ teɨte. Ajta tiꞌitɨ́j mej ráꞌavaatacaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu antícuuniꞌihua mej mi ráamuaꞌaree aꞌij tɨ ꞌeen. t c Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, jeíhua mú ajteáxɨɨrecaꞌa. Ayee mú aráꞌaxcaa aꞌachú huaꞌapua viꞌiraꞌa, huaíca viꞌiraꞌa, aꞌachú mej menaꞌa puaꞌamé. Aꞌɨ́j mú jɨ́n áꞌacatacaꞌa jeíhua. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu amuacaí tihuáꞌatixáateꞌajraa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayen tɨjɨ́n: ―Rɨ́ꞌɨ xuꞌu hui múꞌeen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe fariseos mej ranájchiteꞌe ɨ́ pan jetze. Ayee pu huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨjɨ́n ɨ́ tɨ huáꞌa tzajtaꞌa uraninei, ɨ́ tɨ caí jéꞌiyecan jɨ́n seijreꞌe. 8i 5Tɨ́ꞌɨj Jesús aꞌuun huirájraa, aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze Moisés tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú autéjhuii mej aꞌij puaꞌa tirájeeve caꞌanín jɨmeꞌe. Jéꞌecan mú jeíhua tiraꞌíhuaꞌuriꞌi mej mi ráateuni ɨ́ mej jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajteꞌen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiuꞌutaxájtacaꞌa. 6"= 4’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen mɨ sej tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze Moisés teecan tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa. Múꞌeen xu rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa antiújmuaꞌareerecaꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n ráamuaꞌaree aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Seajta múꞌeen, caxu hui huataúraꞌa tɨ Dios tejáꞌamuaꞌaijteꞌen. Seajta huáꞌijmɨi aꞌɨ́mej ɨ́ seica mej mi caí miyen huataúraꞌan tɨ Dios tihuauꞌaíjteꞌen. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. ' 2’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée pu hui tiráꞌamitɨejteꞌe ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨ mú puꞌéeneꞌe aꞌɨ́ɨme íjii mej huáteemua meꞌɨ́jna jɨmeꞌe matɨ́j menaꞌa puaꞌamé huácuii aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa, naíjmiꞌi matɨ́j puaꞌamé huácuii tɨ́j naꞌa tiúꞌuseijre ɨ́ chaanaca, naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa Abel tɨ huamɨ́ꞌɨ ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Zacarías, aꞌɨ́jna mej raꞌupuáꞌajte jáꞌitaꞌa aꞌu tɨ aꞌutéjvee aꞌɨ́jna ɨ́ mej japuan tíꞌimuaɨꞌɨvajtaca, aꞌu tɨ teyuu áꞌijnee. Jee xaa neꞌu, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, xaa neꞌu. Ayee pu hui tiráꞌamitɨejteꞌe ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨ mú puꞌéeneꞌe nain jɨmeꞌe aꞌɨ́ɨme íjii mej huáteemua. ~ 3}/ 1’Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén Dios rumuaꞌatzíiraꞌa pu jɨ́n tiraataxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Nehuaꞌutaꞌítiꞌira huáꞌa jemi ɨ́ teɨte seica mej neetzi jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa, neajta seica ɨ́ nej huaꞌantíhuau mej mi nevaɨreꞌe. Jeꞌicáca mú cuiꞌini aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́ɨ mú huáꞌacuiꞌini. Majta seica, aꞌij puaꞌa mú huáꞌaruuren.” Z9(|2zxvuqs1qfooin m kjiifdQb`p_]V[[(YXWVSRQ%ONKJIHG!DCA?>K=v;;:P9854E31[0/"-g,+*$(''-%$#M"U!M z65-k( > :?r"J1 Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, jeíhua mú ranecuaꞌatzecaꞌa ɨ́ tumin. Matɨ́ꞌɨj miyen tiráanamuajriꞌi, jeíhua mú raꞌutéxɨeehuariꞌiriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 0 ’Capu hui rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ huaꞌapuaca huávaɨreꞌen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej tíꞌaijta. Tɨ́ puaꞌa ayén huárɨni, ayée pu téꞌeme. Jéihua pu rájchaꞌɨɨreꞌe aꞌame ɨ́ seɨ́j, ajta jeíhua pu rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨ́ɨ aꞌame ɨ́ seɨ́j. Naꞌari, aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ tiráꞌatzaahuateꞌe aꞌame ɨ́ seɨ́j. Ajta ɨ́ seɨj, aꞌɨ́ɨ pu ráꞌaxɨeehuariꞌira aꞌame. Capu aꞌatzu rɨꞌɨrí sej huataúraꞌan tɨ Dios tejámuaataꞌaíjteꞌen, tɨ puaꞌa hui seꞌɨ́jna jɨ́n huataúraꞌan sej tumin tíseɨreꞌen. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. V/% ’Tɨ́ puaꞌa secaí téꞌaste sej rajmuárɨꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios amuaatapuaíjve, capu jaꞌanáj amuaatáꞌasin tɨ múꞌejmi áaꞌamuaꞌáa puꞌéeneꞌe áꞌaraꞌani. r.] ’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa secaí téꞌaste ɨ́ sej jɨ́n antiújmuaꞌaree sej rajmuárɨꞌe ɨ́ tumin tɨ yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua, ¿ni qui siyen tíꞌimuaꞌatze tɨ jaꞌatɨ ayén tejamuaꞌíjcateꞌesin sej raamuárɨꞌen tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe? Capu xaa neꞌu ayén téꞌeme. I-  ’Aꞌɨ́jna tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ cɨliéeneꞌe jɨ́n tiꞌitéjvee, aꞌɨ́ɨ pu ajta xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨni tɨ puaꞌa tiꞌitevée áꞌaraꞌani veꞌecán jɨmeꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ hui caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ cɨliéeneꞌe jɨ́n tiꞌitéjvee, aꞌɨ́ɨn capu ajta xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨni tɨ puaꞌa tiꞌitevée áꞌaraꞌani veꞌecán jɨmeꞌe. w,g ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Caxu chéꞌe senaꞌa raaxɨ́jteꞌe ɨ́ tumin íiyen tɨ meꞌecan chaanaca japua. Chéꞌe ayén tejámuaatévaɨreꞌen méjcaꞌi huáyee sej si ruꞌamiigustemuaꞌa jɨ́n antimuáꞌitɨn mej mi meꞌɨ́n amuaꞌancuréꞌeviꞌitɨn temuaꞌa naa aꞌájna xɨcájraꞌan jetze tɨ́ꞌɨj caí chaꞌa méꞌe áꞌa túmintan. Aꞌuu mú hui amuaꞌancuréꞌeviꞌitɨn aꞌu tɨ caí jaꞌanáj éꞌevatzɨjsin ɨ́ huáꞌachiꞌi. +y’Ajta nuꞌu aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe, aꞌɨ́ɨ pu hui rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa aꞌiné rɨ́ꞌɨ pu tiuꞌumuáꞌaj aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ yeꞌí huárɨni. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌuchéjme seɨ́j chuéjraꞌa japua íiyen chaanaca japua, jaítzeꞌe mú raayɨ́ꞌɨtɨ aꞌij mej yeꞌí huárɨni ɨ́ seica ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte mecaí aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌɨ́jna jetze ajtémeꞌecan ɨ́ tɨ huaꞌatátzaviꞌijteꞌe ɨ́ tavástaraꞌa. L*’Tɨ́ꞌɨj nuꞌu i ajta seɨ́j ayén tiuꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: “Carij múꞌee, ¿aꞌachúni yeehui petiráꞌachaꞌɨɨreꞌe?” ’Ajta aꞌɨ́ɨn, ayée pu hui tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Anxɨ́te puaꞌaméca medida ɨ́ triigu.” ’Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Yeꞌecui, i cuapée. Patáꞌaj seɨ́j auyúꞌuxa tɨ jetzen áꞌayuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: muáacuate pej nuꞌu ráꞌachaꞌɨreꞌe.” )%’Aj pu i ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n: “Anxɨ́te puaꞌaméca ɨ́ taampu aꞌɨ́jna ɨ́ aceite tɨ aceituuna jetze meꞌecan.” ’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ antiújmuaꞌaree, ayée pu nuꞌu hui tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Yeꞌecui i cuapée tɨ jetzen téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌachú pej caj tiráꞌachaꞌɨɨreꞌe. Aꞌujyeíjxɨ múꞌee, caꞌanacan. Patáꞌaj seɨ́j auyúꞌuxa tɨ jetzen áꞌayuꞌusiꞌi aꞌachú cumu anxɨ́j tamuáamuataꞌa taampu tɨ aráꞌase.” ?(w’Tɨ́ꞌɨj nuꞌu i huaꞌutajé seɨj ajta seɨj ɨ́ mej tiráꞌachaꞌɨɨreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ chíjteaani. Ayee pu nuꞌu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi ɨ́ seɨj tɨ amuacaí veꞌeréꞌene tɨjɨ́n: “¿Aꞌachúni yeehui petiráꞌachaꞌɨɨreꞌe ɨ́ tɨ tíꞌineꞌaijteꞌe?” >'uNuꞌuri yeehui ramuaꞌaree aꞌij nej rɨni, mej mi teɨte naꞌancuréꞌeviꞌitɨn temuaꞌa naa aꞌujna huáꞌache netɨ́ꞌɨj caí chaꞌa tíꞌimuarɨꞌe neyajna.” l&Q’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ ravaɨreꞌecaꞌa, ayée pu tiuꞌumuáꞌaj tɨjɨ́n: “¿Aꞌiquí nerɨni? Aꞌɨ́jna tɨ tíꞌineꞌaijteꞌe, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu tináꞌariꞌira ɨ́ nej jɨ́n antínmuaꞌaree. Mɨ́ neajta inee, canu necaꞌane nej teꞌatéꞌijcheꞌen. Ajta netíꞌiteviꞌiraꞌa nej yeehui vaɨ́riꞌira huatáhuauni. %!’Tɨ́ꞌɨj i chíjteaani raatajé. Ayee pu nuꞌu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: “¿Aꞌiné naꞌa qui nej neri tiúꞌunamuajriꞌi aꞌij pej rɨcɨ múꞌee? Patáꞌaj yeehui raꞌuyúꞌuxan nain aꞌachú pej jɨ́n antíꞌamuaꞌaréere nej ni ráamuaꞌaree aꞌachú tɨ caj teꞌaráꞌase, ɨ́ pej caí yeehui chéꞌe piyen antíꞌamuaꞌaréere puaꞌamé.” }$ uJesús pu ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―Aa pu nuꞌu hui jáꞌahuaꞌa chíjteaani éꞌechejcaꞌa. Seɨ́j pu ravaɨreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ antiújmuaꞌareerecaꞌa nain aꞌachú tɨ tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ chíjteaani. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu mi seica jetzen teꞌujpuáꞌajte aꞌɨ́jna tɨ antiújmuaꞌaree aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caꞌanacan raaxɨ́jteꞌe chaꞌa naꞌa tɨ tíꞌiseijreꞌecaꞌa. l#Q Aru amɨ́jna muáꞌajuu, ayée pu éeneꞌe cumu tɨ mɨ́ꞌɨchicaꞌa aꞌiné capu méꞌe jáꞌahuaꞌacaꞌa. Ayee pu ꞌeen íjii cumu tɨ ajtahuaꞌa huatarún. Aꞌɨ́ɨ pu yeehui áꞌuvejcaa, aru puꞌuri ajtahuaꞌa huataseíjre. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tej huatátatemuaꞌaveꞌen, teajta tiúꞌuyesten.”"’Ajta aꞌɨ́ɨn táàtajraꞌan, ayée pu nuꞌu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Niyauj, tɨ́j penaꞌa peri puaꞌan xɨcaj yé huaca ineetzi jemi. Ajta tɨ́j naꞌa tiꞌipuaꞌamé ɨ́ nej tíꞌijchaꞌɨɨ, múꞌeetzi pu tiꞌaꞌáa. u!cMɨ́ pajta múꞌee, ayée pu huarɨ́j, amɨ́jna muáꞌayauj, aꞌɨ́ɨ pu ꞌuuca jamuan raaxɨ́jte nain ɨ́ pej tiraatáꞌa. Ajta tɨ́ꞌɨj uvéꞌene, múꞌee pej raajéꞌicatze ɨ́ viseáaruꞌu ɨ́ tej rajrújte.” s _’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ vástaꞌa, ayée pu nuꞌu tiraataꞌixaa ɨ́ rutáàta tɨjɨ́n: “Casiꞌi. Tɨ́j naꞌa nej yé huaca múꞌeetzi jemi, jeíhua nu tíꞌimuarɨꞌe. Canu yeehui jaꞌanáj tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa múꞌeetzi jemi. Nain nu yeehui jɨ́n teꞌaráꞌaste aꞌij pej tinaataꞌaíj. Pajta múꞌee, capej yeehui jaꞌanáj tiꞌitɨ́j naatáꞌa ɨ́ nej jɨ́n tiúꞌuyesten huáꞌa jamuan ɨ́ neꞌamiigustemuaꞌa, ni tiꞌitɨ́j caura. C’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ vástaꞌa, tɨ́ꞌɨj ayén tiráanamuajriꞌi, tɨ́ꞌɨj nuꞌu i huataniúꞌucacaꞌa. Capu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa tɨ uteárute u chiꞌita. Ajta aꞌɨ́ɨn táàtajraꞌan, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu huirájraa tɨ ij yaꞌutajé. Jéihua pu raatéeje tɨ uteárute u chiꞌita. ’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌivaɨreꞌe, ayée pu hui tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Puꞌuri yeehui uvéꞌene ɨ́ áꞌajuu. Ajta aꞌatáàta, aꞌɨ́ɨ pu ráameꞌiriꞌi ɨ́ viseáaruꞌu ɨ́ tej rajrújte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ajtahuaꞌa uvéꞌene jemin ɨ́ rutáàta. Capu yeehui aꞌij éeneꞌe. Rɨ́ꞌɨ pu naa teꞌuvéꞌene.” Ayee pu nuꞌu tiraataꞌixaa. 5Tɨ́ꞌɨj nuꞌu i seɨ́j huatajé ɨ́ tɨ ravaɨreꞌe ɨ́ táàtajraꞌan. Aj pu nuꞌu i ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌij mej rɨcɨ. -S’Ajta aꞌɨ́ɨn yaujraꞌan tɨ vástaꞌa, áa pu jáꞌahuaꞌa tejéꞌemuarɨꞌecaꞌa aꞌu tɨ aꞌupáꞌatza. Tɨ́ꞌɨj ari á eꞌevéꞌemeꞌecaa á vejliꞌi aꞌu tɨ aꞌutéjvee ɨ́ chiꞌij, aꞌɨ́ɨ pu ráanamuajriꞌi mej tíꞌicuiina, majta tíꞌineꞌe. Aꞌiné i niyauj, puꞌuri ajtahuaꞌa muꞌu eꞌejnéj. Pueere yee ari muꞌu aꞌumɨ́ꞌɨ. Ajta áꞌuvej, aru tuꞌuri teajtáhuaꞌa ráateu.” Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. Aꞌɨ́j mú nuꞌu hui jɨ́n maꞌutéjhuii mej tiúꞌuyesten. taSetáꞌaj seajta yeehui siyen huárɨni, sej seꞌɨ́jna ɨ́ viseáaruꞌu ɨ́ tej teri rajrújte, setáꞌaj u yaꞌuvéꞌejan, setáꞌaj ráameꞌeni. ’Tichéꞌe yeehui tiúꞌuyesten, teajta tiúꞌucuaꞌani taxɨéehua. ta’Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn táàtajraꞌan, ayée pu nuꞌu tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ mej jemin tíꞌimuarɨꞌe tɨjɨ́n: “Caꞌanacan mé seꞌavéꞌechui ɨ́ síicuꞌuri tɨ jaítzeꞌe naa ꞌeen sej si seꞌɨ́jna ruꞌucáchejteꞌen. Seajta ɨ́ aniira setáꞌaj ruꞌucárujtiꞌi ɨ́ xɨteáaraꞌan jetze, seajta raꞌajtácaꞌacaiteꞌen. yk’Ajta aꞌɨ́ɨn yaujraꞌan, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Táàta, jeíhua nu yeehui auteájturaa ɨ́ Dios jemi, neajta múꞌeetzi jemi. Capu chéꞌe yeehui ayée tiraavíjteꞌe pej piyen tinaatájeeve yee niyauj.” gG’Tɨ́ꞌɨqui áꞌuraa. Aj pu i aꞌuun eꞌiréꞌene ɨ́ rutáàta jemi. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨmuá auuméꞌeca, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu hui táàtajraꞌan raaseíj. Jéꞌecan pu ráꞌancuꞌuvajxɨ. Tɨ́ꞌɨj i aꞌutɨéechejraa aꞌu tɨ eꞌevéꞌeme ɨ́ yaujraꞌan. Aj pu nuꞌu i ruꞌiréꞌechuixɨ, ajta ruꞌitépɨꞌɨtze. 9kCapu chaꞌa ayén tiraavíjteꞌe pej piyen naatámuaꞌati yee niyauj. Patáꞌaj piyen náaruuren ineetzi patɨ́j huáꞌaruure ɨ́ mej áꞌa jemi tíꞌimuarɨꞌe.” FAyej neꞌase yeehui náꞌuraa neyajna. A nu aꞌumé ɨ́ nitáàta jemi. Ayee nu tiraatáꞌixaateꞌesin yee: Táàta, jeíhua nu auteájturaa ɨ́ Dios jemi, neajta múꞌeetzi jemi. lQ’Aj pu nuꞌu i u huaújmuaꞌatzɨ. Ayee pu nuꞌu tiuꞌumuáꞌaj tɨjɨ́n: “Majta aꞌɨ́ɨme yeehui ɨ́ mej ravaɨreꞌe ɨ́ nitáàta, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ruxɨéehua mú tíꞌicuaꞌa. Ajta teꞌaváꞌaturaave huáꞌa jemi. Mɨ́ neajta inee, íiye nu huatéjvee neꞌicuata. Ayej neꞌase nemɨ́ꞌɨni tujri jɨmeꞌe. [/’Jéꞌecan pu nuꞌu huataꞌíꞌicuatacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ paꞌarɨꞌɨ. Ayee pu nuꞌu tirajpuaíjtzicaꞌa. Ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe tiúꞌucuaꞌaníicheꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ cutzapeꞌe tiꞌitɨ́j, tuiixu mej racuaꞌaca. Mɨ́ ajta i caí, capu jaꞌatɨ raatáꞌacareꞌe tɨ tiꞌitɨ́j huácuaꞌani. "=Aj pu i áꞌuraa. Aj pu nuꞌu i seɨ́j jemi aꞌuréꞌene tɨ ij aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ raatáꞌan tɨ tiuꞌumuárɨꞌen. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ, ayée pu nuꞌu hui tiraamuáriste tɨ aꞌuun áꞌumeꞌen aꞌu mej tuiixu aꞌuráꞌuu tɨ ij tihuaꞌumín. :m’Tɨ́ꞌɨj nain tiuꞌuxɨ́jte, aj pu nuꞌu i jeíhua huatatújritze aꞌujna seɨ́j chuéjraꞌa japua. Aj pu i tiraꞌutéturaate tiꞌitɨ́j tɨ huácuaꞌani. 7g ’Aꞌatzu puꞌu áꞌateeviꞌica aꞌɨ́jna tɨ paꞌarɨꞌɨ. Tɨꞌɨj jí nuꞌu tíꞌijseɨj ɨ́ tɨ tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ táàtajraꞌan. Ajta áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan. Aa pu nuꞌu aꞌɨmuá aꞌaráꞌa seɨ́j chuéjraꞌa japua. Aꞌuu pu nuꞌu caꞌanacan tiuꞌuxɨ́jte nain tɨ́j naꞌa tɨ tiraacɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa. s_ Ajta aꞌɨ́ɨn yaujraꞌan tɨ paꞌarɨꞌɨ, ayée pu nuꞌu tiraataꞌixaa ɨ́ rutáàta tɨjɨ́n: “Patáꞌaj yee tinaatáꞌan ineetzi ɨ́ tɨ tináacɨꞌɨti patɨ́ꞌɨj caí chaꞌa méꞌehuaꞌatan múꞌee.” Ajta aꞌɨ́ɨn táàtajraꞌan, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu jáꞌitaꞌa tihuaꞌutáꞌa nain aꞌachú tɨ tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa. >u Jesús pu ajtahuaꞌa seɨ́j niuucari jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aa pu nuꞌu jáꞌahuaꞌa jaꞌatɨ eꞌechéjmeꞌe. Huaꞌapuaca pu nuꞌu tiyaúumuaꞌa. $ A ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tíꞌirɨneca u ta japua ɨ́ Dios jemi, ajta aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej ravaɨreꞌe. Aꞌuu mú hui rutémuaꞌaveꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ seɨ́j tɨ aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ jéjcua ɨmuá, aj pu i aꞌutéjche tɨ seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ nuꞌu yaujraꞌan mú aꞌij huárupi > u Tɨ́ꞌɨj raateún, ruꞌamiigustemuaꞌa pu huatájeevi, aꞌɨ́mej ɨ́ mej vejliꞌi antachéejmee. Majta meꞌɨ́n ajteáxɨɨri. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin tɨjɨ́n: “Setáꞌaj huataújtemuaꞌaveꞌen neetzi jemi, aꞌiné nuꞌuri ráateu yeehui ɨ́ tumin nej yáꞌurɨe.” k O’Tichéꞌe tiyen tiraataxáj. Tɨ́ puaꞌa hui ꞌɨ́itaꞌa ayén tíꞌituaaveꞌe aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa tumin. ¿Ni qui caí ayén rɨni tɨ puaꞌa seɨ́j áꞌurɨeni? Aꞌɨ́ɨ pu tiꞌitɨ́j aparaatu ájtairan. Tɨꞌɨj jí uhuaréꞌeꞌichaꞌuta u ruchiꞌitá. Rɨ́ꞌɨ pu tíꞌihuauuni ajta naꞌa caí ráateuni. X )Ajta ayén tɨjɨ́n: ―Ayee nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tíꞌeen aꞌuun ta japua tɨ Dios éꞌeseijreꞌe, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati tɨ ij caí chaꞌa aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ, tɨ ij ajta ayén huárɨni aꞌij tɨ Dios tíꞌijxeꞌeveꞌe, aꞌɨ́ɨ mú ɨ́ mej meꞌuun éꞌeseijreꞌe jemin ɨ́ Dios, jaítzeꞌe mú rutémuaꞌaveꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ ayén seɨcɨé tiuꞌumuáꞌaj ɨ́ Dios jemi mecaí aꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ seica, ɨ́ mej muꞌíi, ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨte, ɨ́ tɨ caí huáꞌaturaateꞌe mej seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati. Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ nuꞌu tumin áꞌuvej J  Tɨꞌɨj jí u aꞌumé ɨ́ ruche. Aj pu i ruꞌamiigustemuaꞌa huatájeevi. Majta meꞌɨ́n, ajteáxɨɨri, aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin tɨjɨ́n: “Setáꞌaj huataújtemuaꞌaveꞌen. Nuꞌuri yeehui ráateu ɨ́ cáneꞌa tɨ áꞌuvej.” ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. oW’Tɨ́ꞌɨj ráateuni, aj pu i huataújtemuaꞌaveꞌesin. Tɨ́ꞌɨj ji uhuateújratziira. M―Tichéꞌe tiyen tiraataxáj. Tɨ́ puaꞌa seɨ́j múꞌeen cáneꞌaxɨ tíyeꞌemua aꞌachú cumu anxɨ́te mej aráꞌase. ¿Ni caí ayén rɨni tɨ puaꞌa seɨ́j áꞌuveti? Aa pu huaꞌutéhuiiteꞌesin ɨ́ seica ꞌɨtzitá. Ajta raaréꞌehuausin ɨ́ seɨ́j tɨ áꞌuvej ajta naꞌa caí ráateuni. [/Aj pu i Jesús ayén seɨ́j niuucari jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: s_Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze Moisés tɨ raꞌutéyuꞌuxacaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú miyen tíꞌixajtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Amɨ́jna mɨ teáataꞌa, amɨ́ɨ pu hui rɨ́ꞌɨ tihuaꞌancuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ, ajta huáꞌa jamuan tíꞌicuaꞌa. Q Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huáꞌajijveꞌecaꞌa ɨ́ teɨte mej tíꞌitɨcɨ, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ, aꞌɨ́ɨ mú ajteáxɨɨrecaꞌa mej mi ráanamua. ?w#Capu chéꞌe tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe, ni ɨ́ chuej japua, capu ajta tíꞌivaɨreꞌe tɨ rajnájchiteꞌen ɨ́ yeꞌemuaate chuita japua. Ayee muꞌu raruꞌujca mé mú rúurɨeexɨjsin. ’Ayee puꞌu hui, jɨ́meꞌen ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huiteájnamua, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ráanamua temuaꞌa naa.dA"’Seajta múꞌeen, ayée xu hui tíꞌivaɨreꞌe sej rɨ́ꞌɨ huáꞌuruuren ɨ́ seica ɨ́ teɨte ɨ́ niuucari jɨmeꞌe mej mi rɨ́ꞌɨ rɨꞌéeneꞌe muáꞌaraꞌani ɨ́ ru tzajtaꞌa. Seajta, ayée xu cheꞌatá senaꞌa tíꞌivaɨreꞌe tɨ́j unaj mej raꞌuréꞌeviváaraꞌa muáꞌayeꞌi ɨ́ teɨte ɨ́ huaꞌiraꞌa japua aꞌiné naa pu taꞌancacá ɨ́ unaj. Aru tɨ puaꞌa huateáruꞌuna, tɨꞌɨquí ráxɨꞌɨsin ɨ́ taꞌancacá, ¿aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe? ¿Niqui ajtahuaꞌa rɨꞌɨrí tɨ ancacá áꞌaraꞌani? Capu hui xaa neꞌu aꞌatzu. !’Ayee pu hui cheꞌatá naꞌa ꞌeen múꞌejmi jemi. Jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ayén tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ nee jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ nain mé teuúhuaꞌaxɨn aꞌachú tɨ tíꞌijchaꞌɨɨ. Naꞌari caí, canu raatáꞌasin tɨ nee jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen. Tɨ́ puaꞌa nuꞌu tixɨ́n ɨ́ tɨ jɨ́n ancacá ɨ́ unaj oW ’Ajta tɨ puaꞌa ayén tiraꞌatámitɨejteꞌen tɨ caí huatárɨꞌɨristare tɨ huaꞌutémuaꞌitɨn, ayée pu rɨni. Tɨ́ꞌɨj auj aꞌɨmuá eꞌevéꞌevee ɨ́ seɨj, aꞌɨ́ɨ pu seica huataꞌíti mej mi áꞌujuꞌun ɨ́ seɨ́j jemi ɨ́ rey mej mi raatáhuavii mej raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen mej mi caí runéꞌusiꞌiteꞌe. %C’Naꞌari seɨ́j tɨ tiꞌitéjvee rey jɨmeꞌe, tɨ puaꞌa meri áꞌujuꞌun mej huateújneꞌusiꞌiteꞌen, ¿aꞌiné rɨni aꞌɨ́jna? ¿Ni caí amuacaí aꞌujyeíjxa tɨ ij tiúꞌumuaꞌati aisí tɨ puaꞌa caí rɨꞌɨrí tɨ huaꞌutémuaꞌitɨn aꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ mej tamuáamuataꞌa viꞌiraꞌa aráꞌase? Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ seɨ́j tɨ tiꞌitéjvee rey jɨmeꞌe, ayée pu huaꞌitéviꞌitɨcɨ aꞌachú cumu seité viꞌiraꞌa ɨ́ xantaaruꞌu. Aa niꞌijtá xaa neꞌu, ayée pu hui rɨni. c~?’Ayee mú tiuꞌutaxájta tɨjɨ́n: “Amɨ́jna mɨ teáataꞌa, aꞌɨ́ɨ pu yeehui aꞌutéjche tɨ ráꞌajtaahua mɨ chiꞌij, aru capu chaꞌa tíꞌituaaveꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n raꞌantícɨꞌɨti.” } ’Ee xaa, ayée pu rɨni. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa auchén autéechen, ajta huaxɨ́n ɨ́ tumin, capu chéꞌe raꞌantícɨꞌɨtzi. Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, matɨ́ꞌɨj raseijra, aꞌɨ́ɨ mú autéhuijsin mej raꞌutéxɨeehuariꞌira. |w’Tɨ́ puaꞌa seɨ́j múꞌeen ayén tiráꞌajtaahuamɨꞌɨ chiꞌij tɨ ájtee, ni caí jaꞌatɨ ayén rɨni tɨ autéjcheni tɨ ráꞌajtaahuan. Amuacaícan aꞌɨ́ɨ pu aꞌujyeíjxa tɨ́ꞌij raatéꞌitɨen aꞌachú tɨ tiꞌitɨ́j huataújxeꞌeveꞌesin tɨ ij ráamuaꞌaree tɨ puaꞌa cɨꞌɨpée ɨ́ tumin tɨ ij ráꞌajcɨꞌɨti, nusu caí. b{=’Ayee nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna nej caí jaꞌatɨ huatáꞌan tɨ neetzi jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen tɨ puaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ caí ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n naꞌaráꞌasten, tɨ puaꞌa caí ayén cheꞌatá naꞌa tirajpuaíjtzi áꞌaraꞌani netɨ́j inee tirajpuaíitzi naꞌame. lzQ―Jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ mú aꞌuvéꞌemeꞌen ineetzi jemi, ayée pu hui tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaítzeꞌe rɨ́ꞌɨ tinájchaꞌɨɨca ineetzi caí rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨca ɨ́ rutáàta, ajta ɨ́ runáàna nusu ɨ́ ruꞌɨ́j, ajta ɨ́ ruyaujmuaꞌa nusu ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa, ajta ɨ́ rucuꞌutzimuá nusu ɨ́ rujúutzimuaꞌa. Naꞌari caí, canu raatáꞌasin tɨ nee jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen. ’Ee xaa neꞌu, canu jaꞌatɨ huatáꞌasin tɨ neetzi jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen tɨ puaꞌa caí jaꞌatɨ áꞌujcaꞌane tɨ naꞌaráꞌastijreꞌen, tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ huámɨꞌɨni neetzi jetze meꞌecan, tɨ ayén teꞌehuaújcaꞌanen ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. GyJéihua mú teɨte áꞌujujhuaꞌaneꞌe meꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Jesús. Tɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn huaꞌuseíirajraa aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: gxGAyee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ nej amuacaí huaꞌutáꞌinee, aꞌɨ́ɨme, capu seɨ́j yé tíꞌicuaꞌani íiyu i nej tihuáꞌamin.” Ayee pu hui tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ huatéechiꞌi. Mej nuꞌu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa ɨ́ teɨte mej nuꞌu áꞌujujhuaꞌaneꞌen meꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu w’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ huatéechiꞌi, aꞌɨ́ɨ pu núꞌu hui ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ jemin tíꞌivaɨreꞌe tɨjɨ́n: “Patáꞌaj yeehui peꞌuun áꞌumeꞌen ɨ́ juye jetze aꞌɨmuá tɨ aꞌataneáatɨmee, pajta méyee aꞌɨmuá mej huachéjme. Patáꞌaj caꞌanéeri jɨ́n huaꞌutájeeve mej mú aꞌuvéꞌejuꞌun, mej mi u huájɨste yú nechiꞌita. nvU’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌivaɨreꞌe, ayée pu nuꞌu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Nevástaraꞌa, nuꞌuri niyen huarɨ́j aꞌij pej tinaataꞌaíj. Aru maúcheꞌe mú úꞌuve mej seica mú aꞌuvéꞌejuꞌun.” u5’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌivaɨreꞌe tɨ huajaꞌutajé, tɨꞌɨquí aꞌuréꞌaraa. Ajta nuꞌu ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa. Ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ huatéechiꞌi, jeíhua pu nuꞌu hui huataniúꞌucacaꞌa. Tɨ́ꞌɨj i raataꞌítecaꞌa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌivaɨreꞌe tɨjɨ́n: “Patáꞌaj yeehui caꞌanacan peꞌuun áꞌumeꞌen caaye jetze, ajta juye jetze tɨ cɨ́j antayaúj, tɨ́j naꞌa taꞌuténinei u chajtaꞌa. Patáꞌaj huaꞌeráviꞌitɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, pajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej rajpuaíjtzi cuíꞌiniꞌiraꞌa jɨmeꞌe, pajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej aracúcuꞌunijmee, pajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej náꞌachijmee ɨ́ ruꞌɨ́ɨca jetze.” ?tw’Ajtahuaꞌa ɨ́ seɨj, ayée pu nuꞌu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Neuchén nu huaténeꞌɨchecaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí rɨꞌɨrí nej neꞌuun áꞌumeꞌen.” nsU’Ajta seɨ́j, ayée pu nuꞌu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Neuchén nu puuyesi huánanai. Anxɨ́j paari mú aráꞌase. Nuꞌuri áꞌuraa nej ni huáꞌucalaadu. Patáꞌaj tinaatáꞌuuniꞌi pajta ineetzi.” frE’Majta aꞌɨ́ɨme, naímiꞌi mú nuꞌu miyen autéjhuii mej tiuꞌutaúruuniꞌi. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ amuacaí raatáꞌinee, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Neuchén nu chuej huánanai nej japuan tiuꞌumuárɨꞌen. Ruxeꞌeveꞌe nej yeꞌutéeseij. Ayee nu tíꞌimuahuavii múꞌeetzi pej tinaatáꞌuuniꞌi.” 7qgTɨ́ꞌɨj aꞌájna tejaꞌuréꞌene tɨ tihuaꞌumín, tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn raataꞌítecaꞌa ɨ́ tɨ jemin tíꞌivaɨreꞌe tɨ ij huaꞌutájeeve aꞌɨ́mej ɨ́ mej huatáꞌiniihuacaꞌa. Ayen tɨjɨ́n: “Setáꞌaj yeehui aꞌuréꞌenen aꞌiné puꞌuri huaxɨ́ꞌepɨꞌɨn.” -pSJesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Jaꞌatɨ pu nuꞌu hui rɨ́ꞌɨ huaújruurejcaꞌa tɨ ij tihuaꞌumín. Muꞌiicáca pu nuꞌu huatáꞌinee. yokAjta seɨ́j tɨ ajta aꞌuun huatéjca huáꞌa jamuan, tɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Rɨ́ꞌɨ pu tiraatáꞌasin aꞌɨ́jna tɨ tiúꞌucuaꞌani aꞌájna xɨcájraꞌan jetze tɨ jetzen Dios huataseíjreꞌesin tɨ ij tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua. ,nQAyee pej huarɨ́n, rɨ́ꞌɨ mú timuaatáꞌasin, aꞌiné camu tíꞌituaave ɨ́ mej jɨ́n timuaanájchiteꞌen. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨ pu Dios hui timuaatanájchiteꞌesin aꞌájna xɨcájraꞌan jetze mé jetzen aꞌitajúꞌun huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ nuꞌu jaꞌatɨ huaꞌutáꞌinee mej nuꞌu tiúꞌucuaꞌani fmE ’Mɨ pajta múꞌee, patɨ́ꞌɨj huaꞌutáꞌinen mej tiúꞌucuaꞌani, aꞌɨ́mej pepuꞌu huatáꞌinen ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, pajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej jeíhua rajpuaíjtzi cuíꞌiniꞌiraꞌa jɨmeꞌe, pajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titéecɨꞌɨca, pajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aracúcuꞌunijmee. Ml Aj pu i ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ raatáꞌinee tɨ tiúꞌucuaꞌani tɨjɨ́n: ―Ayee pej hui huárɨni patɨ́ꞌɨj huaꞌutáꞌinen mej tiúꞌucuaꞌani aꞌatzaj chumuaꞌan nusu tɨ́caꞌa. Capej huáꞌinen aꞌɨ́mej ɨ́ áꞌa amiigustemuaꞌa, caꞌɨ́n aꞌihuáamuaꞌa nusu áꞌajuutzimuaꞌa, o aꞌɨ́mej ɨ́ chíjteaani mej á éꞌeche vejliꞌi á jemi. Tɨ́ puaꞌa piyen huaꞌutáꞌinen aꞌɨ́mej, matɨ́ꞌɨj mi majta meꞌɨ́n muaatáꞌineesin múꞌeetzi. Ayee mú huarɨ́n, aꞌɨ́ɨ mú hui tíꞌimuanajchiteꞌen. k ’Jaꞌiné jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ áꞌujtzaahuateꞌe, aj pu i aꞌij puaꞌa raatáꞌixaa tɨ caí jeíhua ruxeꞌeveꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ caí áꞌujcaꞌane tɨ tiꞌitɨ́j jɨ́n teꞌenteárute tɨ veꞌée, aj pu i tiraatáꞌasin tɨ ayén teꞌenteárute tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ jaítzeꞌe veꞌée. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. rj] ’Mɨ pajta múꞌee, ayée pepuꞌu hui huárɨni tɨ puaꞌa jaꞌatɨ muaatáꞌineen, án pej aꞌujyeíjxɨꞌɨn japuan ɨ́ tɨ jaítzeꞌe caí ruxeꞌeveꞌe tɨ i ayén aꞌɨ́ɨn tɨ muaatáꞌinee timuaatáꞌixaateꞌen tɨ́ꞌɨj uvéꞌenen aꞌu pej aꞌujyeíjxɨꞌɨn. Ayee pu timuaatáꞌixaateꞌesin tɨjɨ́n: “Neꞌamiigu, patáꞌaj ájcheni peyajna patáꞌaj aꞌujyeíjxɨꞌɨn yé vejliꞌi aꞌu tɨ jaítzeꞌe áꞌujxeꞌeveꞌe.” Ayee pej peꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́n, ayée pej hui rɨ́ꞌɨ tiraꞌancuréꞌasin huáꞌa jemi ɨ́ teɨte mej á jamuan aꞌujteí. @iy―Tɨ́ puaꞌa hui jaꞌatɨ muáꞌineen pej tiúꞌucuaꞌani huáꞌa jamuan ɨ́ mej tíꞌiyeste aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ seɨ́j huaténeꞌɨchecaꞌa, capej peꞌánna aꞌujyéꞌixaꞌan aꞌájna vejliꞌi jemin ɨ́ tɨ muaatáꞌinee pej tiúꞌucuaꞌani, sino aꞌatzu pe aꞌɨmuá aꞌutayeíjxɨꞌɨn. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa seɨ́j uvéꞌenen tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe pecaí múꞌee tɨ ajta raatáꞌinee, aj pu i aꞌɨ́ɨn muaatáꞌixaateꞌesin yee ájchesi, táꞌaj amanna aꞌujyeíjxɨꞌɨn aꞌíjna i jaꞌatɨ. Aj pej pi tiuꞌutatéviꞌiraꞌata, aꞌánna pej aꞌujyeíjxɨꞌɨn peꞌɨ́jna japua ɨ́ tɨ jaítzeꞌe caí ruxeꞌeveꞌe. h gTɨ́ꞌɨj i Jesús raaseíj aꞌij mej rɨjcaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ huáꞌaꞌinee mej tiúꞌucuaꞌani. Aꞌɨ́ɨ mú rahuaucaꞌa vejliꞌi mej aꞌujráꞌase jemin ɨ́ tɨ tihuáꞌamicua. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: {foMajta aꞌɨ́mej jemi, capu úꞌu anúꞌuꞌaꞌahuaꞌacaꞌa huáꞌa tzajtaꞌa aꞌij tɨ tiuꞌutaxáj. Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, mej nuꞌu huaꞌutajé mej nuꞌu tejáꞌumuaꞌariiveꞌen aꞌu tɨ jaꞌatɨ aꞌuténeꞌɨchi feETɨ́ꞌɨj i Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni caí rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ ayén huárɨni aꞌájna xɨcájraꞌan jetze mej jetzen ruseꞌupi? Tɨ́ puaꞌa puuruꞌu atéjveti aꞌu tɨ eꞌetécun, naꞌari puuya atéjveti, ¿ni pecaí hui piyen caꞌanacan rɨni pej raꞌitátuaani aꞌu tɨ eꞌetéjve? ydkMajta aꞌɨ́ɨme, camu tiꞌitɨ́j aꞌij tiuꞌutaxájtacaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu raꞌajtamuárɨej aꞌɨ́jna tɨ tíꞌicuiꞌi. Ajta tiráahuaa. Aj pu i raataꞌítecaꞌa tɨ áꞌuraꞌani ruxɨéehua. [c/Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ fariseos, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze Moisés tɨ raꞌutéyuꞌuxacaꞌa. Ayen tɨjɨ́n: ―¿Ni caí aꞌij tíꞌirɨꞌɨri nej tiráahuaateꞌen aꞌíjna xɨcájraꞌan tej jetzen taseꞌupi nusu caí? bAjta seɨ́j á vejliꞌi úuveecaꞌa jemin ɨ́ Jesús. Tiꞌicuiꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Nainjapua pu cajaa ɨ́ ru jetze. ea EAyee pu jaꞌanáj tiujuꞌurɨ́j tɨ aꞌájna pɨ́tíꞌirɨjcaa aꞌɨ́jna xɨcájraꞌan mej jetzen ruseꞌupi. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa aꞌu tɨ éꞌeche ɨ́ seɨ́j ɨ́ fariseo tɨ veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee, tɨ ij tiúꞌucuaꞌani jemin. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, jeíhua mú ráꞌeeveꞌecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. G` #’Casiꞌi, xaaseíj. Nuꞌuri hui mé amuuhuáꞌaxɨ múꞌejmi mɨ sej Jerusalén éꞌeche. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Caxu chaꞌa neseijran ajta naꞌa caí tejaꞌureꞌenén aꞌájna xɨcájraꞌan jetze sej puaꞌa siyen tiuꞌutaxájta yee chaꞌa rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ mé eꞌevéꞌeme niúucareꞌaraꞌan ɨ́ tavástaraꞌa. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.<_q "’Múꞌeen mɨ sej Jerusalén éꞌeche, mɨ sej Jerusalén éꞌemeꞌecan, múꞌeen xu huáꞌacuiꞌica aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. Seajta huáꞌatuꞌaxaca tetej jɨmeꞌe aꞌɨ́mej tɨ Dios huajaꞌutaꞌítecaꞌa múꞌejmi jemi. Muꞌíi nu hui niyen raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa nej huáꞌaseɨreꞌen ɨ́ aꞌamuayaujmuaꞌa nej ni huáꞌuchaꞌɨɨn cumu ɨ́ tecuaaraꞌi tɨ huáꞌachaꞌɨɨ ɨ́ ruyaujmuaꞌa, tɨ huaꞌicánaamua ɨ́ ruꞌana jɨmeꞌe. Seajta múꞌeen, caxu siyen raꞌutéecaꞌane. ^+ !’Capu amɨ́n aꞌij. Ayee pu hui tiúꞌujxeꞌeveꞌe nej nauj huaméꞌen íjii, neajta ruijmuaꞌa, neajta aaruijmuaꞌa, aꞌiné capu ayén tiraavíjteꞌe tɨ huámɨꞌɨni ayajna puaꞌacɨé u Jerusalén seɨ́j tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. .]U Aj pu i Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj hui seꞌuun áꞌujuꞌun seꞌɨ́jna jemi ɨ́ Heródes tɨ avíitzi jɨ́n netzeɨ́jraꞌajmuaꞌa ineetzi. Setáꞌaj seajta siyen tiraataꞌixaateꞌen seꞌɨ́jna yee puꞌuri íjii nehuaꞌutamuáriteꞌesin neꞌɨ́mej ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌe ɨ́ teɨte, neajta yee tihuáꞌahuaateꞌen ɨ́ teɨte íjii, neajta ruijmuaꞌa. Neajta yee, aaruijmuaꞌa nu aráneastejreꞌesin neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej jɨ́n antínmuaꞌaree. V\% Tɨ́ꞌɨj Jesús auchén raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa ɨ́ teɨte, matɨ́ꞌɨj mi seica jemin á eꞌiréꞌene. Aꞌɨ́ɨ mú púꞌeeneꞌe ɨ́ fariseos. Ayee mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj tícheni peyajna aꞌiné amɨ́ pu nuꞌu Heródes muajéꞌicatamɨꞌɨ múꞌeetzi. [! ’Ee xaa neꞌu, ayée pu hui tiꞌayajna. Seica ɨ́ mej nuꞌu vivejméꞌen jɨ́n títetateí íjii, aꞌɨ́ɨ mú cɨliéeneꞌe jɨ́n titetatéꞌa muáꞌajuꞌun aꞌájna xɨcájraꞌa jetze. Majta seica ɨ́ mej nuꞌu cɨliéeneꞌe jɨ́n títetateí íjii, aꞌɨ́ɨ mú vivejméꞌen jɨ́n titetatéꞌa muáꞌajuꞌun aꞌájna xɨcájraꞌa jetze. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús huaújyeinecaꞌa tɨ́ꞌɨj u aꞌaráneerecaꞌa u Jerusalén rZ] ’Ayee pu téꞌeme aꞌájna xɨcájraꞌan jetze. Múꞌeen xu huáꞌaseijran aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun aꞌuráatéꞌa muáꞌajuꞌun aꞌujna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. Aꞌɨ́mej xu hui seijran seꞌɨ́mej ɨ́ mej mejmíꞌi eꞌechéjmeꞌe, seꞌɨ́jna ɨ́ Abraham, seajta seꞌɨ́jna ɨ́ Isaac, seajta seꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo. Majta seica mú á aꞌireꞌenejsin mej mi aꞌujráꞌase aꞌutɨ́ meesa aꞌutéjvee mej mi tiúꞌucuaꞌani aꞌujna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. Seajta múꞌeen, áa xu puaꞌacɨé aꞌutéꞌuu xáꞌajuꞌun. Jéihua xu ruyeine xáꞌajuꞌun, seajta ancuráꞌujcɨꞌɨme yeꞌicáa xáꞌajuꞌun mɨ rutamej jɨmeꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej seri rajpuaíitzi xáꞌajuꞌun. Y CX Ajta aꞌɨ́ɨn, ayée pu tejámuaatáꞌixaateꞌesin tɨjɨ́n: “Canu hui ramuaꞌaree inee aꞌu sej éꞌemeꞌecan. Sericu múꞌeen, mɨ sej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte.” ba~{zLxJvujt)rqp?n~llkih~feAcnbZ`g_]w]fZYWWUU"SRQQ PO9M&L JI9GFEDuC+B`A??l>(=1u+Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiraataꞌixaa, aj pu i aꞌɨ́ɨn taꞌarácuunicaꞌa, atáneerecaꞌa. Ajta áꞌuraa jamuan ɨ́ Jesús. Ajta rɨ́ꞌɨ pu tiraatáꞌacareꞌe ɨ́ Dios. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, matɨ́ꞌɨj raaseíj, aꞌɨ́ɨ mú majta rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios.1[*Aj pu i Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu muaatáꞌasin pej pajtáhuaꞌa atáneere. Pepuꞌuri huarúj aꞌiné petéꞌatzaahuateꞌe múꞌee. >u(Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, áa pu aꞌutéechaxɨ. Ajta huaꞌutaꞌaíj mej yeꞌevéꞌeviꞌitɨn jemin. Tɨ́ꞌɨj á vejliꞌi eꞌevéꞌemeꞌecaa, Jesús pu ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné tiꞌitɨ́j petíꞌijxeꞌeveꞌe nej niyen muáruuren múꞌeetzi? Aj pu i aꞌɨ́ɨn taꞌarácun, ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, ayée nu hui tíꞌijxeꞌeveꞌe nej neajta atáneere. )'Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej amuaatéꞌee muaajúꞌucaa, aꞌɨ́ɨ mú raꞌajtéꞌaxɨ, majta raatáꞌijmɨijriꞌi tɨ nuꞌu caí tíꞌixajta. Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn caí, capu raatapuáꞌajtacaꞌa. Jaítzeꞌe pu caꞌanín jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Mɨ́ pej huáacɨxaꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, patáꞌaj náꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn ineetzi. 2 ]&Tɨ́ꞌɨj i ayén tiraatajé tɨjɨ́n: ―Jesús, mɨ pej iꞌi huáacɨxaꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, patáꞌaj hui náꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn. %Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Yé pu eꞌicáame aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, Nazarét tɨ éꞌemeꞌecan. 8 i$Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn huáꞌunamuajriꞌi ɨ́ mej jeíhua teɨte u áꞌucɨꞌɨcaꞌan, tɨ́ꞌɨj i aꞌɨ́ɨ tiuꞌutaꞌíhuaꞌu tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij rɨjcaa. V %#Aa mú vejliꞌi aꞌucajúꞌuca aꞌájna jáꞌahuaꞌa u Jericó. Ajta seɨ́j, áa pu aꞌutácatii juye tɨ aꞌatánineꞌi, tɨ vaɨ́riꞌira huaucaꞌa. Arácun aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. u c"Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, camu aꞌatzu yaúꞌitɨée muáꞌaraa. Aꞌɨ́ɨ pu ráꞌavaatacaꞌa aꞌij tɨ huataújmuaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí aꞌij tihuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa aꞌij tɨ huataújmuaꞌa ɨ́ tɨ raataxájtacaꞌa. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús tiráahuaa aꞌɨ́jna taꞌarácun aꞌujna u Jericó zm ’Aꞌɨ́ɨ mú tiuꞌutátuiireꞌesin ineetzi aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Majta aꞌɨ́ɨme, aꞌɨ́ɨ mú naꞌaxɨéehuariꞌira muáꞌajuꞌun, majta aꞌij puaꞌa tíꞌinexajtan. Aꞌɨ́ɨ mú hui majta naatetzíꞌijmuaꞌaxɨꞌɨsin, majta naatévajxɨꞌɨsin. Matɨ́ꞌɨj mi nejéꞌicatan. Tɨ́ꞌɨj hui ari huaíca xɨcaj jetze teuuméꞌen, aj nu ni aitamé huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. !FTɨ́ꞌɨj i rujɨ́ɨmuaꞌa huaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tuꞌuri hui tɨ́muaꞌa á aꞌujnéjsin ántivi Jerusalén. Ajta naíjmiꞌi pu teꞌaraúrastejsin aꞌij mej yeꞌí tiraꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan ineetzi jɨmeꞌe, i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte. -Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, ayée pu hui tihuáꞌacɨꞌɨti jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ari jaítzeꞌe rɨ́ꞌɨ tinájchaꞌɨɨ ineetzi caí máàj jaꞌatɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ nee jamuan áꞌucheꞌecan. Tɨ́ puaꞌa hui jaꞌatɨ ayén jaítzeꞌe tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ nee jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen caí ayén tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ aꞌuun huateáturan ɨ́ ruchiꞌitá, nusu tɨ puaꞌa jaítzeꞌe rɨ́ꞌɨ tinájchaꞌɨɨ ineetzi caí ɨ́ ruꞌɨ́j nusu ɨ́ rujaꞌatzimuá nusu ɨ́ rucuꞌutzimuá nusu ɨ́ rujúutzimuaꞌa nusu ɨ́ ruvaújsimuaꞌa, jeíhua pu jaítzeꞌe raꞌancuréꞌasin íjii tɨ yú auumé aꞌíjna jetze i chaanaca, ajta, aꞌɨ́ɨ pu hui ruuri aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe tɨ́ꞌɨj méjcaꞌi huáyee tɨ yé eꞌevéꞌeme. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Jesús pu nuꞌu ajtahuaꞌa ayén tiraataxájtacaꞌa tɨjɨ́n nuꞌuri mɨꞌɨni inee MAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Maeestru, nain tu hui teri tejaꞌuhuáꞌaxɨ ɨ́ tej tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa tej ti áꞌujujhuaꞌaneꞌen á jamuan. 7gJesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́mej jemi ɨ́ teteca, capu xaa aꞌij tíꞌirɨꞌɨri. Mɨ́ ajta Dios, aꞌɨ́ɨ pu xaa raayɨ́ꞌɨtɨ. PMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej ráanamuajriꞌi, ayée mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné yeꞌí tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ aꞌuun huateáturan Dios tɨ éꞌeseijreꞌe? I ’Ee xaa neꞌu, ayée nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna, jaítzeꞌe pu muárɨꞌeri tɨ chíjteaani aꞌuun aꞌuteárute u ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe caí tɨ cameeyuꞌu tiꞌitɨ́j anaarute ɨ́ pɨ́ꞌɨseꞌe jetze. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. ykAj pu i Jesús raꞌaráaseij. Tɨ́ꞌɨj i ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Jéꞌecan pu huápɨꞌɨ huáꞌamuarɨꞌeristeꞌe aꞌɨ́mej chíjteaani mej mi meꞌuun aꞌuteárute u ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. H~ Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌaijta, tɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ Jesús tiuꞌutaxájtacaꞌa, jéꞌecan pu huataújxɨeemɨste, aꞌiné jeíhua pu tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa. +}OTɨ́ꞌɨj Jesús ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Seɨ́j puꞌu hui muáꞌaturaateꞌe. Patáꞌaj nain tiúꞌutuaani aꞌachú pej caj tíꞌijchaꞌɨɨ. Aj pej pi huaꞌuréꞌan ɨ́ tumin aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Tɨ́ puaꞌa piyen huárɨni, aj pej xaa raꞌancuréꞌasin ɨ́ tɨ ta japua éꞌeseijreꞌe aꞌɨ́jna tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche. Aj pej hui pijtáꞌi mú aꞌarájraꞌani neetzi jamuan. ―Ayee pu tiraataꞌixaa. .|UAjta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌaijta, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nain nu jɨ́n tiraꞌaráꞌastijre tɨ́j naꞌa nej naúcheꞌe páꞌarɨꞌɨsta. 9{k’Pepuꞌuri hui tirúꞌumuaꞌaree aꞌij tɨ Dios tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa yé capej tíꞌaxanaꞌacɨraꞌate, capej yee tíꞌitecuiꞌica, capej ajta yee tíꞌinahuaꞌaj, capej ajta yee tíꞌihuaꞌitacareꞌen. Pajta yee rɨ́ꞌɨ tihuáꞌuchaꞌɨn aꞌatáàta, pajta aꞌanáàna. "z=Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen tíꞌinexa yee nej urarɨ́ꞌen yú ne tzajtaꞌa? ¿Ni pecaí ramuaꞌaree tɨ seɨ́j naꞌa aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ urarɨ́ꞌen ɨ́ ru tzajtaꞌa? Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Dios. yAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌúu pu aꞌutéveecaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨ́j tɨ tíꞌaijta. Ayee pu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Maeestru, mɨ pej urarɨ́ꞌen ɨ́ áꞌa tzajtaꞌa, aꞌiné tiúꞌujxeꞌeveꞌe nej niyen huárɨni tɨ ij tináacɨꞌɨti nej ruuri náꞌaraꞌani tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. *xM’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ hui caí ayén cheꞌatá naꞌa áꞌujcaꞌane tɨ Dios tiraataꞌaíjteꞌen aꞌij mej titéꞌujcaꞌane mɨ tɨꞌɨríi, capu xaa neꞌu aꞌájna aꞌuteáruti aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́jna ɨ́ temuaij tɨ nuꞌu chíjteaani púꞌeen wMɨ́ ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutajé ɨ́ tɨꞌɨríi mej mi aꞌireꞌenen ɨ́ jemin. Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Micheꞌe memɨ́n mé huajeꞌevéꞌeviꞌitɨ́n ineetzi jemi mɨ tɨꞌɨríi. Caxu huáꞌijmɨijra, aꞌiné amɨ́mej pu hui tíꞌicɨꞌɨti mej mi meꞌuun aꞌuteárute aꞌujna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. nvUMajta seica ɨ́ teɨte, tɨꞌɨríi mú á jeꞌevéꞌeviꞌitɨxɨ ɨ́ Jesús jemi tɨ ij aꞌɨ́ɨn hueꞌiréꞌechuiixɨꞌɨn tɨ ij Dios ayén aꞌɨ́jna jɨ́n rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan. Matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́n huaꞌuseíj aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, matɨ́ꞌɨj mi huaꞌajtéaꞌaxɨ ɨ́ teɨte. {uo’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huáꞌajijveꞌe ɨ́ mej tíꞌitɨcɨ, aꞌɨ́ɨ pu xaa rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateájturaa ɨ́ ru tzajtaꞌa ɨ́ Dios jemi tɨ́ꞌɨj aꞌaráꞌa ɨ́ ruche. Ajta ɨ́ seɨ́j ɨ́ fariseo, capu hui aꞌatzu xɨ́ꞌepɨꞌɨn tiuꞌuteájturaa ɨ́ Dios jemi. Ayee puꞌu tieeneꞌe jáꞌaraa, aꞌiné tɨ puaꞌa jaꞌatɨ tɨ naꞌa áꞌujtzaahuateꞌe, aꞌɨ́ɨ pu tiuꞌutatéviꞌiraꞌata. Ajta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ tɨ́j naꞌa caí ayén téꞌujtzaahuateꞌe, Dios pu veꞌecán jɨ́n tíꞌiraꞌíjcateꞌen. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ nuꞌu Jesús rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌasin aꞌɨ́mej ɨ́ tɨꞌɨríi St ’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ huáꞌajijveꞌe ɨ́ mej tíꞌitɨcɨ, áa pu nuꞌu hui aꞌatzu ɨmuá aꞌutevée. Capu nuꞌu ajta áꞌujcaꞌanejcaꞌa tɨ júteꞌe áꞌujneere, sino anteújtuꞌasixɨ ɨ́ rútaviitzeꞌe ɨ́ rumuájcaꞌa jɨmeꞌe. Ayee pu nuꞌu tiuꞌutéjniuu tɨjɨ́n: “Dios, patáꞌaj yeehui náꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn ineetzi, aꞌiné aꞌij nu puaꞌa tiꞌitínchaꞌɨɨ.” Ayee puꞌu hui tiuꞌutaxájtacaꞌa. ’Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ fariseo, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu huatéechaxɨ. Aꞌɨ́ɨ pu i aꞌutéjche tɨ ayén tiuꞌutéjniuuni ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨjɨ́n: “Dios, jéꞌecan nu huatántemuaꞌaveꞌe múꞌeetzi jemi, aꞌiné canu yeehui niyen ꞌeen matɨ́j ꞌeen ɨ́ seica ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́ɨ mú yeehui tíꞌinahuaꞌaj naꞌari aꞌij mú puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ, majta metíuꞌuxanaꞌacɨraꞌate ꞌúucate jamuan. Canu yeehui neajta niyen ꞌeen tɨ́j amɨ́jna tɨ huáꞌajijveꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌitɨcɨ. q% ―Aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, ɨ́ mej huaꞌapua, aꞌúu mú nuꞌu aꞌuteájrupi teyujtaꞌa mej mi meꞌuun huatéjniuuni. Seɨ́j pu fariseo púꞌeeneꞌe. Ajta ɨ́ seɨ́j, aꞌɨ́ɨ pu hui pɨ́rɨcɨ tɨ huáꞌajijveꞌecaꞌa ɨ́ mej tíꞌitɨcɨ. p9 Jesús pu ajtahuaꞌa seɨ́j niuucari jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej jɨ́meꞌen ɨ́ mej miyen tiuꞌumuáꞌaj ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨjɨ́n rɨ́ꞌɨ mú nuꞌu tíꞌiteteɨte, ɨ́ mej majta huáꞌaxɨeehuata ɨ́ seica ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte. Tɨjɨ́n: o’Ayee nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Dios pu ayén téꞌujcaꞌane tɨ amaꞌuxɨ́jten aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej amuájchaꞌɨɨreꞌe. Ajta caꞌanacan pu ayén rɨni. Mɨ́ ajta, netɨ́ꞌɨj uvéꞌenen inee, i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte, ¿ni qui mecaí chaꞌa téꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen chaanaca japua aꞌuchéjme? Camu aꞌatzu, tzɨ́teꞌe. Aꞌɨ́jna tɨ fariseo púꞌeeneꞌe, ajta aꞌɨ́jna tɨ huáꞌajijveꞌecaꞌa ɨ́ mej tíꞌitɨcɨ nAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios ɨ́ sej rájyaꞌupua, ¿aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe aꞌij tɨ huárɨni múꞌejmi jɨmeꞌe ɨ́ tɨ amuaꞌantíhuaꞌu? ¿Ni caí amuáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej amuájchaꞌɨɨreꞌe ɨ́ áꞌamuaxɨꞌej teɨte, ɨ́ tɨ Dios amuaꞌantíhuaꞌu? Aꞌii neꞌu caí. Nain xɨcaj tzajtaꞌa, ajta nain tɨ́caꞌari tzajtaꞌa, múꞌeen xu rahuauhuau tɨ ayén huárɨni. ¿Ni qui áꞌateere tɨ áꞌamuaꞌijmɨíira aꞌame? Capu xaa neꞌu aꞌatzu. =msAjta tavástaraꞌa pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Xaanamuajriꞌi múꞌeen aꞌij tɨ tiꞌixa aꞌɨ́jna ɨ́ juees tɨ aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ. l Aru amɨ́jna mɨ ꞌɨ́itaꞌa, tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa pu yeehui yé táninei. Jéꞌecan pu nejaaxɨejteꞌe. Tij caí nee nu yeehui ráꞌaxɨjteꞌen neꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jaꞌatɨ rájchaꞌɨɨreꞌe. Naꞌari caí, ajtahuaꞌa pu yeehui yé táninéicaꞌa aꞌame ajta nenaꞌa caí tácuaꞌanaxɨꞌɨn neꞌɨ́jna jɨmeꞌe.” Ayee pu nuꞌu tiuꞌumuáꞌaj. Bk}Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ juees, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu ráꞌijmɨijracaꞌa. Puꞌuri aꞌateeviꞌi tɨ ayén raruurejcaꞌa. Aj pu i ayén tiuꞌumuáꞌaj tɨjɨ́n: “Jee xaa neꞌu, canu yeehui ráꞌateseꞌe ɨ́ Dios, capu ajta neetzi jetze ruxeꞌeveꞌe aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huáꞌaruure ɨ́ teɨte. j’Ajta nuꞌu seɨ́j aꞌuun aꞌutéveecaꞌa ꞌɨ́itaꞌa tɨ huaújseɨstarecaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, jaꞌanáj tɨ naꞌa pu aꞌuréꞌenineicaꞌa ɨ́ juees jemi. Ayee pu nuꞌu hui tíꞌijhuaviiracaꞌa tɨjɨ́n: “Patáꞌaj yeehui piyen náaruuren pej neꞌuxɨ́jteꞌen peꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jaꞌatɨ néjchaꞌɨɨreꞌe.” LiAyee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aa pu nuꞌu jáꞌahuaꞌa seɨ́j chajtaꞌa jetze jaꞌatɨ pu éꞌechejcaꞌa tɨ juees jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa. Capu nuꞌu hui ráꞌateseꞌecaꞌa ɨ́ Dios aꞌɨ́jna ɨ́ juees, capu ajta jetzen ruxeꞌeveꞌecaꞌa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huáꞌaruure ɨ́ teɨte. qh ]Aj pu i Jesús seɨ́j niuucari jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaa mej mi ráamuaꞌaree tɨ ayén nuꞌu tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej téniuucaꞌan jaꞌanáj tɨ naꞌa. Ajta ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej nuꞌu caí ruxɨeemɨ́jteꞌe. Tg!%Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ayée mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, ¿aꞌuné jetze ráꞌaviꞌitɨn ɨ́ Dios? Ayee pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Aꞌuu mej eꞌetiújseɨreꞌesin ɨ́ muáꞌaraꞌica aꞌu tɨ tiꞌitɨ́j auucáꞌa tɨ mɨ́ꞌɨchi.f$’Majta huaꞌapua teteca, mé naímiꞌi mú tejéꞌemuarɨꞌe muáꞌajuꞌun u víꞌiraꞌataꞌa. Dios pu hui ajta seɨ́j áꞌaviꞌitɨn. Ajta ɨ́ seɨj, áa pu aꞌuteáturaasin. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. ;eo#’Majta huaꞌapua ꞌuuca, mé naímiꞌi mú teꞌáꞌatɨꞌɨxɨ́n mú muáꞌajuꞌun. Dios pu seɨ́j áꞌaviꞌitɨn. Ajta ɨ́ seɨj, áa pu aꞌuteáturaasin. sd_"’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌájna tɨ́caꞌari tzajtaꞌa, mé huaꞌapua mú huatéjeꞌitɨ́ muáꞌajuꞌun ɨ́ utaatzi japua. Dios pu hui seɨ́j áꞌaviꞌitɨn. Ajta ɨ́ seɨj, áa pu aꞌuteáturaasin. @cy!Jaꞌatɨ tɨ naꞌa, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ayén huárɨni aꞌij tɨ tirájteu ruseɨ́j tɨ́j naꞌa nain xɨcaj tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu xaa aꞌuvaɨ́jtzi. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ taúraꞌaca tɨ huámɨꞌɨni ineetzi jetze meꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu xaa huateáturaasin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. rb] ’Setáꞌaj hui raꞌutámuaꞌaree aꞌij tɨ tiráaruu ɨ́ ɨ́raꞌaraꞌan ɨ́ Lot teecan. Sa’Ayee xu hui huárɨni aꞌájna xɨcájraꞌan jetze. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ án áꞌujveeca ɨ́ ruchiꞌi japua tɨ avéꞌejaxuꞌumuaꞌi, tɨ puaꞌa aꞌuun teꞌuráꞌaca ɨ́ tiꞌáꞌaraꞌan u chiꞌita, chaꞌa caí aꞌuun uteáruꞌipicheꞌen tɨ ij teꞌiráꞌɨn. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tejéꞌemuarɨꞌe ɨ́ ruvíꞌiraꞌataꞌa, chaꞌa ajta aꞌɨ́ɨn caí u áꞌuyeꞌican u ruche tɨ ij tiꞌitɨ́j aꞌuvéꞌaꞌan. $`AAyee pu cheꞌatá naꞌa tihuáꞌaruuren aꞌájna xɨcájraꞌan jetze nej huataseíjreꞌesin inee, i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte. G_’Aru aꞌájna xɨcájraꞌan jetze tɨ́ꞌɨj Lot huirájraa aꞌujna u Sodoma, taij pu hui u jeꞌicáaxɨre, tɨ azufre jɨ́n áꞌataacaꞌa. Naíjmiꞌica pu antipuáꞌajte. F^’Ayee pu cheꞌatá tiráaruu ajcaꞌihuáꞌɨmua tɨ́ꞌɨj auj ruuricaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Lot teecan. Aꞌɨ́ɨ mú tíꞌicuaꞌacareꞌe ɨ́ teɨte. Majta yéꞌecareꞌe. Majta tíꞌinanaavecareꞌe. Majta tíꞌituaacareꞌe. Majta tíꞌihuiitehuaꞌa mú mi, majta chiꞌij táꞌahuacareꞌe. f]E’Metíꞌicuaꞌacareꞌe ɨ́ teɨte, majta yéꞌecareꞌe. Seica mú néjneꞌɨjcheꞌecareꞌe, majta seica víjviɨꞌɨcheꞌecareꞌe. Camu aꞌij menaꞌa. Ayee mú rɨjcaa ajta naꞌa caí Noé aꞌuun pu aꞌuteájrupi ɨ́ baarcu jetze. Ajta pu i jeíhua tíjɨstecaꞌa ɨ́ jaj. Aꞌɨ́ɨ pu hui naíjmiꞌica antipuáꞌari. \'’Ayajna tɨ́j tiuꞌurɨ́j ajcaꞌihuáꞌɨmua tɨ́ꞌɨj auj ruuricaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Noé teecan, ayée pu cheꞌatá naꞌa téꞌeme aꞌájna xɨcájraꞌan jetze nej jetzen yé uvéꞌenejsin inee, i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte. @[y’Aru miꞌi pu hui ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe nej jeíhua rajpuaíitzi náꞌaraꞌani inee. Ayee pu ajta tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej netíte aꞌɨ́ɨme iiji mej huáteemua. wZgAꞌiné, ayée nu hui seíireꞌe naꞌame neꞌájna xɨcájraꞌan nej jetzen amuacaícan teꞌenteárute neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej nain jɨ́n antínmuaꞌareere naꞌame. Ayee nu cheꞌatá nenaꞌa seíireꞌe naꞌame matɨ́j ɨ́ mej témaxcavaꞌaraꞌa u júteꞌe. Tɨ́ꞌɨj huatátaaxɨꞌɨn, caꞌanacan pu huanéeriꞌicɨrej yeꞌicáa aꞌame. SY’Teteca mú miyen tejámuaatáꞌixaateꞌesin tɨ jɨ́meꞌen yee puꞌuri aꞌájna tejaꞌuréꞌene tɨ Dios tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua aꞌiné yé pu nuꞌu huatéjvee naꞌari yee mé pu nuꞌu huatéjvee naꞌari yee áa pu nuꞌu éꞌeseijreꞌe. Caxu hui u áꞌucɨꞌɨcaꞌan huáꞌa jamuan. uXcAj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―Puꞌuri aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin ɨ́ xɨcájraꞌa sej jetzen siyen raxɨ́ꞌeveꞌe xáꞌajuꞌun huápɨꞌɨ sej raaseíj netɨ́ꞌɨj amuacaí teꞌenteárute neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej nain jɨ́n antínmuaꞌareere. Aru, caxu hui raseijran. W+’Camu hui miyen tiraataxájta ɨ́ teɨte yee: “Yeꞌecui seijreꞌe”, naꞌari yee “Aꞌacuí seijreꞌe.” Camu aꞌatzu, aꞌiné puꞌuri yé seijreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej nee yé huatéjvee múꞌejmi tzajtaꞌa. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. VJaꞌanáj pu ayén tiujuꞌurɨ́j. Aꞌɨ́ɨ mú fariseos miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―¿Aꞌanajni rɨ́ꞌɨ tejaꞌuréꞌenejsin tɨ Dios tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua? Aj pu i Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Jaꞌanáj tɨ tejaꞌuréꞌenejsin tɨ Dios tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua, capu ayén huataseíjreꞌesin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej jɨ́n ráamuaꞌaree, ajta ɨ́ sej jɨ́n raaseíj yee puꞌuri yen huataseíjre. BU}Aj pu i ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌicuiꞌicaꞌa tɨjɨ́n: ―Ájchesi. Pepuꞌuri huarúj, aꞌiné petéꞌantzaahua. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌij tɨ nuꞌu éeneꞌe aꞌame aꞌájna xɨcájraꞌa jetze ɨ́ tɨ nuꞌu jetzen tiuꞌutaꞌaíjta ɨ́ Dios T3¿Ni amɨ́ naꞌa ruseɨ́j huaréꞌaraa tɨ ij rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios jemi, amɨ́jna tɨ seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan? TS!Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni mecaí aráꞌase aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huarúj? ¿Aꞌuné aꞌij méꞌeen ɨ́ seica ɨ́ mej aramuáacua? `R9Aj pu i eꞌerájve á chuaataꞌa á vejliꞌi jemin ɨ́ Jesús. Aj pu i ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Chéꞌe Dios timuaatanájchiteꞌen. Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, ɨ́ Samaria pu éꞌemeꞌecan. pQYTɨ́ꞌɨj i seɨ́j huaréꞌaraa tɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n puꞌuri huarúj. Aj pu i aꞌatzu caꞌanín jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Dios jemi tɨjɨ́n: ―Rɨ́ꞌɨ nu timuaatáꞌasin nevástaraꞌa. NPTɨ́ꞌɨj Jesús huaꞌuseíj, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj u áꞌujuꞌun huáꞌa jemi ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u teyujtaꞌa sej si huataújseijrata mej meꞌɨ́n ráamuaꞌaree tɨjɨ́n xuꞌuri huarúj. Matɨ́ꞌɨj mi u áꞌujuꞌun. Muꞌuri á aujúꞌucaa, aj mú mi huarúj. O Matɨ́ꞌɨj mi caꞌanín jɨ́n raatajé tɨjɨ́n: ―Jesús, mɨ pej maestro púꞌeen. Patáꞌaj táꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn. IN  Tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌuterutíjmeꞌecaa, aꞌúu mú raꞌantinájchecaꞌa ɨ́ teteca ɨ́ mej tamuáamuataꞌa aráꞌase. Aꞌɨ́ɨme metíꞌicucuiꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ tineájxɨ huáꞌahuaꞌiraꞌa jetze, ɨ́ mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n: lepra. Aꞌatzu mú ɨmuá aꞌutéhuiixɨ. RM Aúcheꞌe pu huaméꞌecaa ɨ́ juye jetze Jerusalén tɨ aꞌuréꞌenineꞌi. Aꞌuu pu aꞌumeꞌeca aꞌu tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme aꞌuun tɨ huatacáꞌa u ɨ́ Samaria, ajta u Galilea. 5Lc ’Ayee xu cheꞌatá senaꞌa huárɨni. Setɨ́ꞌɨj seri raacɨ́ꞌɨ nain jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n Dios tejámuaꞌíjca, ayée xuꞌu tiuꞌutaxájta yee catu hui tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe iteen. Ayee tuꞌu huarɨ́j aꞌii tɨ tiúꞌujxeꞌeveꞌecaꞌa itejmi jemi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús tihuáꞌuhuaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa aráꞌase K) ’Ajta aꞌɨ́ɨn, tɨ́ꞌɨjtá ari ayén tiúꞌuruurén aꞌij sej tiraataꞌaíj, ¿ni secaí chaꞌa aꞌij tiraatáꞌixaateꞌesin yee chaꞌa Dios timuaatanájchiteꞌen? Caxu xaa neꞌu aꞌatzu, aꞌiné ayée pu tiúꞌuruu aꞌij sej tiraataꞌaíj. 1J[’Tichéꞌe tiyen tiraataxáj. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ tíꞌimuarɨꞌe múꞌejmi jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ taséehua naꞌari cáneꞌaxɨ chaꞌɨɨ, ¿aꞌiné yeꞌí setiraatájeevi tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn uvéꞌenen aꞌu tɨ tejéꞌemuarɨꞌe? ¿Ni qui hui siyen tiraatájeevi yee: “Mu aꞌutáꞌiyiꞌi, aꞌujyeíjxɨꞌɨ patáꞌaj tiúꞌucuaꞌani?” Caxu xaa neꞌu siyen tiraatájeevi, sino ayée xuꞌu tiraatájeevi tɨjɨ́n: “Patáꞌaj yee rɨ́ꞌɨ tiúꞌuruuren ɨ́ tej tiúꞌucuaꞌani. Pajta, patáꞌaj rɨ́ꞌɨ huáꞌaruuren pej pi titaamín, aj pu yee xaa huatárɨꞌɨristari pej tiúꞌucuaꞌani, pajta pej huayéꞌen.” IHAj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨ pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe sej cɨ́j caj téꞌantzaahuateꞌen. Tɨ́ puaꞌa siyen cɨ́j caj senaꞌa téꞌantzaahuateꞌen, ayée pu tiuꞌutárɨꞌɨriistari sej siyen tiraataꞌaíjteꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ huaréj tɨ aꞌitiújcuta, tɨ á jáꞌitaꞌa jaataꞌa eꞌeteújhuiiteꞌen ruseɨ́j. Ajta aꞌɨ́ɨn huaréj, ayée pu rɨni aꞌij sej tiraataꞌaíjteꞌesin. Aꞌij tɨ nuꞌu yeꞌí jaꞌatɨ huatévaɨreꞌen bG=Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, ayée mú tiraataꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa tɨjɨ́n: ―Taatévaɨreꞌe tetáꞌaj téꞌantzaahuateꞌen jaítzeꞌe. oFW’Tɨ́ puaꞌa seɨ́j xɨcaj, jaꞌatɨ auteáturan múꞌeetzi jemi arahuaꞌapuáca jetze, ajta tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn á aꞌuréꞌenen múꞌeetzi jemi ayén puaꞌamé arahuaꞌapuáca jetze tɨ́ꞌij ajtahuaꞌa ayén timuaatáhuavii yee tinaatáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ nej jɨ́n auteájturaa múꞌeetzi jemi, ayée pej hui huárɨni pej tiraatáꞌuuniꞌi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ puaꞌa nuꞌu jaꞌatɨ téꞌatzaahuateꞌe E’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen. Tɨ́ puaꞌa aꞌɨ́ɨn aꞌihuáaraꞌa auteáturan múꞌeetzi jemi, patáꞌaj raꞌajteáꞌaxɨꞌɨn. Tɨ́ puaꞌa seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati múꞌeetzi jemi, aj pej xaa tiraatáꞌuuniꞌira. OD’Naꞌajtzɨ́ aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ mej amuacaícan raꞌacátapiꞌiran cɨjpáaraꞌan jetze ɨ́ tetej seꞌuníjraꞌa tɨ veꞌée mej mi raꞌateájrɨeeni á jaataꞌa tɨ ij án aujámɨn aꞌu tɨ autɨ́ꞌɨj. Jaítzeꞌe pu hui tiraatévaꞌɨrihuaꞌan caí ayén tiraatévaꞌɨrihuaꞌan tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn caꞌaníjraꞌa tihuaꞌutáꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej cɨ́lieen mej mi meꞌɨ́n auteáturan ɨ́ Dios jemi. {C qJesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―Ayee pu téꞌeme tɨ tiꞌitɨ́j huataseíjreꞌen ɨ́ mej jɨ́n auteáturan ɨ́ Dios jemi. Chéꞌe aꞌij tɨ naꞌa jéꞌecan jemin aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌan mej mi tiꞌitɨ́j jɨ́n autéꞌɨtzen ɨ́ Dios jemi. :Bm’Aj pu nuꞌu i ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa mecaí ráanamua aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa, camu yeehui majta ráꞌantzaahuateꞌesin tɨ puaꞌa huataseíjreꞌen huáꞌa jemi ɨ́ jaꞌatɨ tɨ aꞌitáraa ɨ́ mɨꞌɨchite tzajtaꞌa.” ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.?Aw’Ajta aꞌɨ́ɨn chíjteaani teecan, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Niyáꞌupua, mɨ pej Abraham púꞌeen. Capu tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe. Aru tɨ puaꞌa yeehui jaꞌatɨ tɨ ari huamɨ́ꞌɨ aj pu huataseíjreꞌesin aꞌɨ́mej jemi, aj mú mi seɨcɨé tíꞌimuaꞌati ɨ́ Dios jemi.” >@u’Abraham pu nuꞌu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́ɨ pu aꞌuteájturaa aꞌɨ́ɨme jemi aꞌɨ́jna Moisés teecan tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa, ajta ɨ́ mej raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. Michéꞌe yeehui aꞌɨ́jna huanamua.” :?m’Tɨ́ꞌɨj i ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa ayén tíꞌeeneꞌen, niyáꞌupua, ayée nu yeehui muahuavii, pej amɨ́jna Lázaro huataꞌíte tɨ aꞌuun aꞌatanén nitáàta tɨ éꞌeche, aꞌiné anxɨ́vica nu tiꞌihuaamuaꞌa. Chéꞌe yeehui amɨ́n rɨ́ꞌɨ tihuajaꞌutáꞌixaateꞌen mej mi caí miyun pújmeꞌen aꞌuvéꞌecɨꞌɨcaꞌan mej mi caí rajpuaíjtzi muáꞌaraꞌani meyajna.” >(=IAjta íjii, ayée pu yeehui ꞌeen, puꞌuri ayén huaújruu tɨ ayén teꞌatácuuniꞌin. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí rɨꞌɨrí mej antácɨɨne amun pújmeꞌen múꞌejmi jemi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen raxɨ́ꞌeveꞌe. Ajta caí rɨꞌɨrí mej aꞌu tɨ pújmeꞌen aꞌitácɨɨne téjmi jemi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej majta miyen raxɨ́ꞌeveꞌe.” Ayee pu nuꞌu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham. =<s’Ajta aꞌɨ́ɨn Abraham, ayée pu nuꞌu hui tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: “Niyauj, ni pecaí ramuaꞌaree aꞌij tɨ timuáavaɨj patɨ́ꞌɨj pauj ruurica ɨ́ chaanaca japua. Jéihua pu yeehui rɨ́ꞌɨ timuáavaɨj. Ajta amɨ́jna mɨ Lázaro, jeíhua pu aꞌij puaꞌa tirajpuaíjtzicaꞌa. Mɨ́ ajta íjii, aꞌɨ́ɨ mú yeehui ráꞌancuꞌuvajxɨꞌɨsin meyajna. Pajta múꞌee, íjii parajpuaíitzi pej puaꞌamé. B;}’Aj pu i raatajé tɨjɨ́n: “Abraham, mɨ pej níꞌiyaꞌupua, náꞌancuꞌuvajxɨꞌɨ. Patáꞌaj mú yeꞌutaꞌíte pemɨ́jna mɨ Lázaro tɨ ij amɨ́n raꞌantíruꞌunen ɨ́ ruxɨté tɨ ij naatécɨmuajteꞌen ɨ́ neneanú jetze, aꞌiné jeíhua nu rajpuaíjtzi íiye taij tzajtaꞌa.” :9’Aꞌuu pu aꞌuteájturaa aꞌu tɨ áꞌataa ɨ́ taij. Jéihua pu rajpuaíjtzicaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ chíjteaani teecan. Tɨ́ꞌɨj i ájneerecaꞌa. Aj pu i raaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Lázaro tɨ aꞌutéveecaꞌa ɨ́ Abraham jamuan. |9q’Tɨ́ꞌɨqui aꞌájna xɨcájraꞌan tɨ jetzen huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Lázaro, matɨ́ꞌɨj nuꞌu mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua, aꞌɨ́ɨ mú yaꞌuvíꞌitɨ ɨ́ Abraham jemi aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ chíjteaani, tɨ́ꞌɨj nuꞌu i aꞌɨ́ɨn huamɨ́ꞌɨ. Majta hui raꞌaváꞌana. =8s’Jéꞌecan pu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa tɨ ráacuaꞌani ɨ́ cuaꞌira tɨ tíꞌiteꞌení tɨ teꞌecájvitze meesa japua aꞌu tɨ tejéꞌecuaꞌa ɨ́ chíjteaani. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ tzɨꞌɨcɨ, aꞌɨ́ɨ mú aꞌuréꞌenineicaꞌa, majta raacánaɨjxɨ ɨ́ tɨ hui cáꞌatza japua. S7’Ajta nuꞌu aꞌɨ́ɨn tɨ caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, áa pu aꞌitéjca táꞌapueerta aꞌu tɨ éꞌeche ɨ́ chíjteaani. Ayee pu nuꞌu ántehuaacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi tɨjɨ́n Lázaro. Aꞌɨ́ɨ pu tíꞌicuiꞌi. Nainjapua nuꞌu hui cáꞌatza ɨ́ ru jetze. 6Ajtahuaꞌa pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aa pu nuꞌu jáꞌahuaꞌa chíjteaani eꞌechéjmeꞌe, tɨ naa éeneꞌen tiꞌiteújcheꞌetehuaꞌa, cɨ́ɨxuri jɨmeꞌe tɨ tíꞌinacamua, ajta tɨ tiꞌirɨ́ꞌeen. Tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa pu tíꞌiyestehuaꞌa. Jéihua pu hui tíꞌinaꞌachitaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ruxɨéehua éꞌechejcaꞌa. ~5uAjtahuaꞌa seɨ́j niuucari huaꞌutáꞌixa tɨjɨ́n: ―Jaꞌatɨ tɨ mé rúurɨeni ɨ́ ruꞌɨ́j, tɨ puaꞌa áꞌiyen seɨ́j ancuréꞌeviꞌitɨn, aꞌɨ́ɨ pu raxánaꞌacɨraꞌaten aꞌɨ́jna jemi ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ raꞌancuréꞌeviꞌitɨn seɨ́j ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ amuacaí mé rúurɨe ɨ́ rucɨ́n, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌɨ́ɨ pu hui ajta raxánaꞌacɨraꞌaten. Aꞌɨ́jna ɨ́ chíjteaani, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Lázaro h4I’Ajta aꞌɨ́ɨn yuꞌuxari, Moisés teecan tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa, aúcheꞌe pu hui nain jɨ́n teꞌaráꞌastejsin. Jaítzeꞌe pu áꞌateere mej raꞌaráꞌasten caí nain tɨ́j naꞌa tɨ tíꞌiseijreꞌe íiyen chaanaca japua, ajta ɨ́ ta japua tɨ tejéꞌeseijreꞌe. Tɨ́ puaꞌa nuꞌu jaꞌatɨ ruꞌɨ́j mé úurɨeeni X3)’Tɨ́j naꞌa hui aꞌajnáꞌɨmua ajta caí huataseíjre ɨ́ Juan, aꞌɨ́ɨ puꞌu tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa aꞌij tɨ tiraꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, ajta aꞌij mej tiraꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Tɨ́j naꞌa tiuꞌutaseíjre ɨ́ Juan, aꞌɨ́j mú tihuáꞌaꞌixaateꞌe ɨ́ niuucari jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n huaújtemuaꞌaveꞌen aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ Dios jemi aꞌu tɨ tejéꞌaijta. Majta naímiꞌi tíꞌiteseꞌe mej meꞌuun aꞌuteárute caꞌanéeri jɨmeꞌe. h2IAyee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌeen xu aꞌɨ́ɨn pɨ́rɨcɨ ɨ́ sej siyen tiúꞌujseijrata sej si rɨ́ꞌɨ títetéturaave ɨ́ teɨte jemi. Mɨ́ ajta Dios, aꞌɨ́ɨ pu tirúꞌumuaꞌaree aꞌij sej ꞌeen mú ru tzajtaꞌa. Aꞌɨ́jna tɨ nuꞌu ayén naa seijreꞌe ɨ́ teɨte jemi, aꞌɨ́ɨ pu hui aꞌij puaꞌa seijreꞌe ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ Moisés raꞌutéyuꞌuxacaꞌa, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ Dios tiuꞌutaꞌaíjta i~~(}V|5{zxwvZtsuqpboVn]lkjihfeCd@cva`8__\[[TZVYY"XW?UT|S^RQbON#MqKJ)IGG"FEDCC A@>==;:98642)0/._-,+k)[(N&$$# "!!K  0Ocu  n :]{Z|- ’Puaꞌamecɨé pu huateújcaꞌatzɨjxɨꞌɨsin jeíhua huápɨꞌɨ ɨ́ chaanaca japua, ajta huatúuriꞌihua aꞌame. Ajta jeíhua pu tiuꞌucuíꞌiniꞌiraꞌa aꞌame. Ayee pu tiꞌitɨ́j rɨni tɨ tiúꞌutziɨɨniꞌireꞌe aꞌame. Ajta júteꞌe, tiꞌitɨ́j pu huataseíjreꞌesin tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe. i{K Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Seica mú teɨtejraꞌa, majtáhuaꞌa seica teɨtejraꞌa, aꞌɨ́ɨ mú naímiꞌi huateújneꞌusiꞌiteꞌesin. Majta ɨ́ mej seica chuéjraꞌa japua aꞌuchéjme, majtáhuaꞌa ɨ́ mej majta seɨ́j chuéjraꞌa japua aꞌuchéjme, aꞌɨ́ɨ mú naímiꞌi huateújneꞌusiꞌiteꞌesin. qz[ ’Setɨ́ꞌɨj siyen tiúꞌunamua tɨjɨ́n: “Muaateújneꞌusiꞌiteꞌesin á jáꞌahuaꞌa seica jamuan ɨ́ teɨte, majta seica meri autéhuijsin mej tiújneꞌusiꞌiteꞌen”, caxu tíꞌitziɨɨneꞌe. Ayee pu hui tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ amuacaí ayén téꞌaraꞌani. Mɨ́ ajta caí capu xɨ caꞌanacan teꞌentipuáꞌari nainjapua. ;yoAyee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen tɨ ij caí jaꞌatɨ amuáacuanamua. Muꞌiitɨ́ mú uvéꞌenejsin neniúucajtzeꞌe. Ayee mú tejámuaatáꞌixaateꞌesin yee: “Nee nu yeehui neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu.” Majta miyen tiꞌixáata muáꞌajuꞌun tɨjɨ́n: “Puꞌuri hui tɨ́n tejaꞌuréꞌenejsin.” Caxu hui áꞌujujhuaꞌaneꞌen huáꞌa jamuan aꞌɨ́ɨme. QxMatɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Maeestru, ¿aꞌanajqui ayén téꞌeme? ¿Tiꞌitájni jɨ́n téjmuaꞌareeren tɨ ari tɨ́muaꞌa ayén tejaꞌuréꞌenejsin? Ew―Naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa sej yen tíꞌiseij, aj pu tejaꞌuréꞌenejsin aꞌájna xɨcájraꞌan mej jetzen nain huatéꞌuuna temuaꞌa naa. Capu chéꞌe seíireꞌe aꞌame jaxuꞌu jetze ɨ́ tetej tɨ rujapua ticaíjme. Aꞌij tɨ nuꞌu téꞌeme tɨ́ꞌɨj nuꞌu ari teꞌentipuáꞌarijmeꞌen 0vYMajta seica miyen tiújꞌixaateꞌecaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ naa seijreꞌecaꞌa ɨ́ teyuu, ajta ɨ́ tetej tɨ curéꞌeteꞌete nainjapua, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ muaɨꞌɨvéjri ɨ́ mej teuhuaréꞌeviɨ tɨ naa tíꞌeen. Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: u’Aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica, naímiꞌi muꞌu hui miyen ruꞌucáahuaꞌaxɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ avéꞌeturaa ɨ́ mej jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨ. Aru amɨ́jna, capu aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Mɨ́ ajta amɨ́n, nain uꞌucáahuaꞌaxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n huateújvaɨreꞌesin. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. Ajta, mej nuꞌu raatéꞌuuna maúcheꞌe ɨ́ teyuu t Aj pu i Jesús ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, ayée pu tíꞌeen ɨ́ Dios jemi. Amɨ́jna mɨ ꞌɨ́itaꞌa, jaítzeꞌe pu ruꞌucáahuaꞌaxɨ mecaí naímiꞌi ɨ́ seica. Us#Aꞌɨ́ɨ pu ajta ꞌɨ́itaꞌa huaseíj tɨ caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌapuaca ucáahuaꞌaxɨ ɨ́ tumin tɨ caí aꞌij tíꞌijnajche. Vr 'Aj pu i Jesús antanéerajraa. Aꞌɨ́mej pu huaseíj ɨ́ mej chíjteaani púꞌeen. Aꞌuu mú tumin úꞌuseɨreꞌecaꞌa, tɨ ij aꞌuun tiuꞌutévaɨreꞌesin u teyujtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tumin. mqS/’Aꞌɨ́ɨ mú hui majta huáꞌariꞌiraca ɨ́ huáꞌachiꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ ꞌuuca mej huataújseɨ́starecaꞌa. Ayee mú jɨ́n huarɨ́n, aj mú mi aꞌuun aꞌuteáruti u teyujtaꞌa. Matɨ́ꞌɨjtá mi aꞌateeviꞌi mú muáꞌajuꞌun mej téniuusimeꞌe muáꞌajuꞌun mej mi seica teɨte huaꞌuseíj. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej miyen ꞌeen, jeíhua mú huápɨꞌɨ rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.7pg.Ayen tɨjɨ́n: ―Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze, Moisés tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa. Jéꞌecan pu huaꞌaráanajche mej tɨ́tɨꞌɨjméꞌen tiꞌitechéjméꞌe mé méꞌujujhuaꞌaneꞌen aꞌájna mej tejéꞌetuꞌaraca, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú majta tihuaꞌaseíiraꞌa muáꞌayeꞌi. ’Ayee mú meꞌɨ́jna jɨ́n titeꞌujtzáahuateꞌe muáꞌajuꞌun aꞌɨ́ɨme ɨ́ puaarijse meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej veꞌecán jɨ́n títeetatéꞌete ɨ́ Dios jemi. Majta, ayée mú tíꞌijxeꞌeveꞌe mej meꞌuun aꞌujráꞌasen ɨ́ ɨpuari japua tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe aꞌujna teyujtaꞌa, ajta huaꞌaráanajche mej mi á vejliꞌi aꞌujráꞌase jemin tɨ tihuáꞌamin matɨ́ꞌɨj tíꞌiyeste. o-Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Majta teɨte tíꞌinamuajracaꞌa. onW,’Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ David, aꞌɨ́ɨ pu hui ayén raatamuáꞌa aꞌɨ́jna tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu tɨjɨ́n nevástaraꞌa. Tɨ́ puaꞌa ayén tiꞌayajna, ¿aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu ayén aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna tɨ David jetze airaújneijte? Capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tzɨ́teꞌe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj Jesús huáꞌa jetze teꞌujpuáꞌari aꞌɨ́mej ɨ́ jueesi qm[+Paúcheꞌe pej hui mej cájcatii ajta necaí huaꞌutémuaꞌitɨn ɨ́ mej muájchaꞌɨɨreꞌe.” vle*Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ David, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna jɨ́meꞌen tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Chuiicari. Ayen tɨjɨ́n:Dios pu ayén tiraataꞌixaa ɨ́ nevástaraꞌa ɨ́ tɨ raꞌantíhuaꞌu tɨ jɨ́meꞌen yee:“Acáayeijxɨꞌɨ ɨpuari japua, íiye nerɨꞌɨríintaꞌa. hkI)Ajta Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe miyen tíꞌixaxaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu Dios tɨ raꞌantíhuaꞌu yee yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ David teecan? %jC(Tɨ́j naꞌa aꞌajnáꞌɨmua, capu chéꞌe jaꞌatɨ ahuaújcaꞌane tɨ tiꞌitɨ́j raataꞌíhuaꞌu. ¿Aꞌataani rayauj ɨ́ Cɨríistuꞌu? Mi'Majta seica ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze, Moisés tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa, ayée mú tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Maeestru, xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej tiuꞌutaxájtacaꞌa. ch?&’Moisés pu hui tihuaꞌutáꞌixaa cumu mej maúcheꞌe ruuricaa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ huáꞌa Dios aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ruuri. Capu huáꞌa Dios púꞌeen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej mɨꞌɨchíjta muaateájturaa tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Wg'%’Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Moisés, aꞌɨ́ɨ pu hui titaatáꞌixaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ́ꞌɨj raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌij tɨ jaꞌanáj seɨ́j aꞌuteájtaa tuꞌupi tɨ ajtɨ́tɨꞌɨ. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, Moisés ayén raatamuáꞌa ɨ́ tavástaraꞌa tɨjɨ́n: “Ɨ́ tɨ Diojraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham, ajta ayén cheꞌatá naꞌa Diojraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Isaac, ajta Diojraꞌan púꞌeen ɨ́ Jacobo.” wfg$Camu majta chéꞌe cuiꞌini, aꞌiné ayée mú ꞌeen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios aꞌiné muꞌuri huanéj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. Ae{#Majta aꞌɨ́ɨme tɨ ayén tihuaꞌuvíjteꞌe mej aꞌájna eꞌaráꞌasti mej aꞌitácɨɨne huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite, majta meꞌájna eꞌaráꞌasti aꞌájna xɨcájraꞌan jetze tɨ Dios nainjapua tiuꞌutaꞌaíjta, aꞌɨ́ɨ mú caí chaꞌa néjneꞌɨchen, camu majta víviɨchen. +dO"Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte ɨ́ mej íjii huáteemua, aꞌɨ́ɨ mú néjneꞌɨche, majta víviɨche. Sc!’Meꞌecui xaa, matɨ́ꞌɨj aꞌitácɨɨne huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite, ¿aꞌataani ɨ́raꞌaraꞌan puꞌéeneꞌe aꞌame?, aꞌiné naíjmiꞌi mú raꞌancuréꞌeviꞌitɨ. Lb Ajta áꞌiyen, aꞌɨ́ɨn ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa pu huamɨ́ꞌɨ. naUAjtahuaꞌa seɨ́j tɨ raꞌitéꞌasi, aꞌɨ́ɨ pu ajta raꞌancuréꞌeviꞌitɨ. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tihuáꞌuruu naíjmiꞌica ɨ́ mej aráhuaꞌapua, mej caí jetzen tiyaúj muáꞌaraa, naímiꞌi mú huácuii. g`G’Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ seɨ́j tɨ raꞌitéꞌasi, aꞌɨ́ɨ pu raꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ raatéviꞌitɨneꞌe aꞌɨ́jna ihuáareꞌaraꞌan teecan. Muꞌuri iꞌi huaíca. _’Ayee pu hui jaꞌanáj tiujuꞌurɨ́j itejmi jemi. Ayee mú aráꞌaxcaa aꞌachú cumu aráhuaꞌapua ɨ́ teɨte ɨ́ mej ruꞌihuaamuaꞌatacaꞌa. Tɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn tɨ vástaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu huaténeꞌɨchecaꞌa. Ajta áꞌiyen huamɨ́ꞌɨ. Capu xɨ tiyaúuca. Ayee pu hui cheꞌatá naꞌa tiráaruu ɨ́ seɨ́j tɨ raꞌitéꞌasi. Muꞌuri iꞌi huaꞌapua. 8^i―Maeestru, ayée pu raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan tɨ ayén téꞌeme itejmi jemi. Tɨ́ puaꞌa nuꞌu jaꞌatɨ tɨ neɨche, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn caí títɨꞌɨríjmuaꞌa huámɨꞌɨni, ruxeꞌeveꞌe nuꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn ihuáareꞌaraꞌan raꞌancuréꞌeviꞌitɨn aꞌɨ́jna tɨ ratéviꞌitɨneꞌe ɨ́ tɨ huamɨ́ꞌɨ tɨ ij aꞌɨ́jna jetze meꞌecan tiyaúj áꞌaraꞌani. ] Aꞌatzu áꞌateeviꞌica, seica mú eꞌiréꞌene. Aꞌɨ́ɨme mú pɨ́rɨcɨ ɨ́ saduceos. Ayee mú tíꞌixaxaꞌa aꞌɨ́ɨme yee camu chaꞌa huatarújsin ɨ́ mej meri huácuii. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: \Majta aꞌɨ́ɨme, camu aꞌij tirájteuveꞌecaꞌa aꞌij mej yeꞌí huárɨni mej raatémuaꞌitɨn meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tihuaꞌutáꞌixaa á jéjreꞌe huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, naa mú rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiuꞌutaxájtacaꞌa. Aj mú mi raatapuáꞌajtacaꞌa mej tíꞌixajtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica. Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej nuꞌu huatarújsin ɨ́ teɨte huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite X[)Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨ pu pɨ́rɨcɨ ɨ́ César. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj siyen raatáꞌan seꞌɨ́jna ɨ́ César, tiꞌitɨ́j tɨ áꞌareꞌaraꞌan púꞌeen. Setáꞌaj seajta raatáꞌan ɨ́ Dios tiꞌitɨ́j tɨ áꞌareꞌaraꞌan púꞌeen. GZ―Seɨj senaataseíjrateꞌe ɨ́ tumin. ¿Aꞌataani néerimeꞌaraꞌan pɨ́rɨcɨ tɨ jetzen acájvee? ¿Aꞌiné téꞌaxa tɨ jetzen éꞌeseijreꞌe? ¿Aꞌiné hui ántehuaa? IY Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu rúꞌumuaꞌareerecaꞌa mej caí miyen tíꞌiraꞌihuaꞌuracaꞌa tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: X7¿Ni qui xɨ́ꞌepɨꞌɨn tej tiyen tiuꞌunájchita aꞌɨ́jna jemi tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe, aꞌɨ́jna tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n César? ,WQMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ráꞌeeveꞌecaꞌa, ayée mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Maeestru, teen tu ramuaꞌaree tɨjɨ́n pej piyen tíꞌixaxaꞌa tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, pajta tihuáꞌamuaꞌate aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. Ayee pepuꞌu cheꞌatá huáꞌaruuren ɨ́ teɨte. Múꞌee pej tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe tihuáꞌamuaꞌate aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. sV_Jéihua mú ráꞌeeveꞌecaꞌa. Aꞌɨ́j mú jɨ́n seica huataꞌítecaꞌa ɨ́ mej miyen ruseíjratacaꞌa mej miyen tíꞌixaxaꞌa tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Ayee mú tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa mej tiraataꞌíhuaꞌu tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ i aꞌɨ́ɨn aꞌɨ́jna jɨ́n autéꞌɨtzen mej mi tiuꞌutátuiireꞌen ɨ́ tajtuhuan jemi. fUEMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuaꞌatacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze, Moisés tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijtacaꞌa u teyujtaꞌa, jeíhua mú tiuꞌumuáꞌaj aꞌij mej yeꞌí huárɨni mej mi caꞌanacan raatéeviꞌi, aꞌiné ayée mú tirúꞌumuaꞌareerecaꞌa tɨ huáꞌa jemi huatéeniu aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ raataxájtacaꞌa. Aru aꞌɨ́ɨme, aꞌɨ́ɨ mú huáꞌatziɨɨneꞌecaꞌa ɨ́ teɨte. {ToJaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ puaꞌa seɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ aꞌɨ́jna japua rájveti ɨ́ tetej ɨ́ mej meri raꞌatéjche u isquiina,
aꞌɨ́ɨ pu huaténaꞌaxɨjsin nainjapua u ru jetze.Naꞌari, jaꞌatɨ tɨ naꞌa ɨ́ mej tíꞌimuarɨꞌe, tɨ puaꞌa seɨ́j japua rájveti aꞌɨ́jna ɨ́ tetej,
aꞌɨ́ɨ pu tiraꞌiráxayeepeꞌesin. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej nuꞌu huáꞌajijveꞌecaꞌa ɨ́ mej tíꞌitɨcɨ }SsAj pu i Jesús huaꞌuseíirajraa. Tɨꞌɨj jí ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Naꞌari caí ayén tiꞌayajna aꞌij nej tejámuaatáꞌixaa, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n ayén téꞌesiɨɨmuaꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze? Ayee pu, tɨjɨ́n:Aꞌɨ́jna ɨ́ tetej ɨ́ mej méjcaꞌi rúurɨe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej chiꞌij taꞌahuaca,
ayée pu teꞌirájraa tɨ aꞌíin aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej raꞌatéchajtza u esquiina aꞌu mej yéꞌejtaahua ɨ́ chiꞌij. RAyee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌuun aꞌuréꞌenejsin. Ajta áꞌiyen, aꞌɨ́ɨn huáꞌacuiꞌini aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ huaꞌutániɨ́jte. Aj pu i xaa seica huatapuaíjveꞌesin mej mi meꞌuun hui tejaꞌumuárɨꞌen. Matɨ́ꞌɨj miyen tiráanamuajriꞌi ɨ́ teɨte, ayée mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Chéꞌe caí jaꞌanáj ayén tíꞌirɨjca. Q ’Aꞌɨ́j mú nuꞌu jɨ́n raaréꞌitecaꞌa. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu mi raajéꞌica. ’¿Aꞌiné hui tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi? ¿Aꞌiquí huáꞌaruuren aꞌɨ́jna tɨ áꞌareꞌaraꞌan púꞌeen aꞌu tɨ uuva éꞌehuiitiꞌi? P'’Mɨ majta aꞌɨ́ɨme, matɨ́ꞌɨj nuꞌu raaseíj, aj mú mi tiuꞌutaúꞌixaa. Ayee mú tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨjɨ́n: “Aꞌii pu yeehui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ tíꞌijcɨꞌɨti. Tichéꞌe raajéꞌica tɨ ij téjmi huácɨꞌɨti.” ?Ow ’Tɨ́ꞌɨqui nuꞌu ayén tiuꞌumuáꞌaj aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ áꞌareꞌaraꞌan púꞌeen ɨ́ chuej, tɨjɨ́n: “¿Aꞌiquí yeehui náarɨni inee? Niyauj nu hui huataꞌíti ɨ́ nej huápɨꞌɨ raxɨ́ꞌeveꞌe. Ayej neꞌase, aꞌɨ́ɨ mú xaa aráteseꞌesin meꞌɨ́jna.” CN Huaícaca jetze, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu hui seɨ́j ajtahuaꞌa huataꞌítecaꞌa. Majta nuꞌu meꞌɨ́n tɨ tihuaꞌutániɨjte, aꞌɨ́ɨ mú tiraapuaíj. Majta raaréꞌitecaꞌa. M ’Ajtahuaꞌa nuꞌu seɨ́j huataꞌítecaꞌa tɨ jemin tíꞌivaɨreꞌe. Majta aꞌɨ́ɨme tɨ huaꞌutániɨ́jte, majta mú nuꞌu raatéevajxɨ. Aꞌij mú puaꞌa ráaruu. Majta caí tiꞌitɨ́j raatáꞌa, ayée muꞌu nuꞌu tiraataꞌítecaꞌa. (LI ’Tɨ́ꞌɨj aꞌájna tejaꞌuréꞌene matɨ́ꞌɨj puaꞌa rajuꞌuraca, seɨ́j pu nuꞌu u aꞌutaꞌítecaꞌa huáꞌa jemi ɨ́ tɨ huaꞌutániɨ́jte mej mi raatátuiireꞌen jeꞌicáca tɨ tiúꞌucɨɨrecaꞌa. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú nuꞌu raatéevajxɨ meꞌɨ́jna tɨ tíꞌivaɨreꞌe. Majta nuꞌu caí tiꞌitɨ́j raatáꞌa, ayée muꞌu tiraataꞌítecaꞌa. ZK- Ajta áꞌiyen, Jesús pu seɨ́j niuucari jɨ́n huaꞌutáꞌixa ɨ́ teɨte ayén tɨjɨ́n: ―Jaꞌatɨ pu nuꞌu hui jeíhua uuva huáhuii. Tɨꞌɨj jí, seica huatáꞌa ɨ́ teɨte mej meꞌuun tiuꞌumuárɨꞌen ɨ́ huastari tzajtaꞌa. Aj pu nuꞌu i áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Jéihua pu muꞌu éꞌetee. J Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Canu neajta nee amuaatáꞌixaateꞌesin jaꞌatɨ nej jemin tiꞌitéjvee nej ni niyen rɨcɨ. Mej nuꞌu tíꞌimɨjhuaca meꞌɨ́jna ɨ́ mej majta aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte I'Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Catu ramuaꞌaree jaꞌatɨ tɨ jemin tiꞌitéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. H+Naꞌari, tɨ puaꞌa hui tiyen raataxáj yee teteca mú tiraꞌíjca, aj mú mi teɨte taateátuꞌasixɨꞌɨsin tetej jɨmeꞌe, aꞌiné ayée pu tihuáꞌamitɨejteꞌe tɨ Juan aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe seɨ́j tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. G%Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiꞌitiúrihuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa tiyen tiraataꞌixaateꞌen yee Dios tɨ júteꞌe éꞌeseijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu tiraꞌíjca, aj pu xaa ayén titaatáꞌixaateꞌesin yee aꞌiné tej tij caí ráꞌatzaahuateꞌe. !F;Aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n huáꞌumuaɨꞌɨhuacaꞌa ɨ́ Juan teecan, ¿aꞌataani hui tiraꞌíjca aꞌɨ́jna? ¿Ni ɨ́ Dios caꞌɨ́n ɨ́ teɨte? E5Aj pu i Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Nee nu neajta tejámuaataꞌíhuaꞌura sej si seajta múꞌeen siyen tinaatáꞌixaateꞌen. D3Ayee mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitáni jɨ́n petiꞌitéjvee pej pi piyen rɨcɨ? ¿Aꞌataani hui aꞌɨ́jna jɨ́n timuaꞌíjca? JC Aꞌájnáꞌɨmua pu ayén tiujuꞌurɨ́j. Aꞌuu pu tihuáꞌamuaꞌatejcaꞌa u teyujtaꞌa aꞌu tɨ eꞌeráyaujtaꞌa. Ajta pu huáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa ɨ́ teɨte ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirátuaasin. Matɨ́ꞌɨj mi seica á eꞌiréꞌene, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej teyujtaꞌa tíꞌaijta, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze, Moisés tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa, majta ɨ́ huáꞌavaujsimuaꞌa. B!0Aru camu aꞌij tirájteu aꞌij mej yeꞌí huárɨni aꞌiné naímiꞌi ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú rɨ́ꞌɨ tiꞌijnamuajracaa.CA/Nain xɨcaj tzajtaꞌa pu tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa ɨ́ teɨte u teyujtaꞌa. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze Moisés tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa, majta ɨ́ mej jaítzeꞌe vivejméꞌen jɨ́n títetateí huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú tíꞌiteseꞌecaꞌa ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌij mej yeꞌí huárɨni mej mi raajéꞌica. }@s.Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze yee: “Ayee pu tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ nechiꞌi mej mi meꞌuun huatéjniuuni ɨ́ Dios jemi.” Mɨ́ seajta múꞌeen, ayée xu hui raruure tɨ tíꞌivaɨreꞌe tɨ́j teástaꞌa aꞌu mej tzajtaꞌan éꞌeruꞌavaꞌataca ɨ́ nahuaꞌari. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. .?U-Aj pu i aꞌuun aꞌuteájrupi u teyujtaꞌa. Tɨ́ꞌɨj i aꞌutéjche tɨ huaꞌirámuariteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun tíꞌituaá muáꞌayeꞌi. .>U,’Majta, naíjmiꞌica mú hui aꞌantipuáꞌariteꞌe múꞌejmi, majta ɨ́ aꞌamuayaujmuaꞌa, ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjme aꞌu tɨ jaxuꞌu jɨ́n tejeꞌeréꞌanamiꞌi. Nain mú huatéꞌuuna ɨ́ tetej tɨ rujapua ticaíjme, meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej hui caí ramuaꞌareerecaꞌa jaꞌanáj tɨ Dios huataseíjre múꞌejmi jemi. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús huaꞌutamuári ɨ́ teɨte u teyujtaꞌa = +Puꞌuri tejaꞌuréꞌenejsin múꞌejmi jemi aꞌájna xɨcájraꞌan jetze mej jetzen amuaaténeꞌusiꞌiteꞌesin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej amuájchaꞌɨɨreꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú hui raꞌatanájsin ɨ́ jaxuꞌu jetze meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ ɨnaamua mej ráꞌajtaahuacaꞌa. Majta amuaꞌiteánajsin. Majta nainjapua teꞌiteánaxɨꞌɨsin ɨ́ sej jetze huiráacɨꞌɨca. V<%*Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa múꞌeen séjmuaꞌareere, íjii, aꞌíjna xɨcájraꞌa jetze tiꞌitɨ́j tɨ púꞌeen tɨ rɨ́ꞌɨ tejámuaatáꞌasin sej si rɨ́ꞌɨ tiꞌitechée xáꞌaraꞌani ɨ́ Dios jemi. Aru caxu raamuáꞌa. Aꞌɨ́j pu hui jɨ́n ari rúꞌavaa sej si caí raaseíj. ;5)Tɨ́ꞌɨj á vejliꞌi auméꞌecaa u Jerusalén, aj pu i raaseíj ɨ́ chajtaꞌana. Tɨ́ꞌɨj i huaújyeinecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe. :-(Aj pu i Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Tɨ́ puaꞌa aꞌɨ́ɨme mecaí miyen tíꞌixajta, aꞌɨ́ɨ pu hui tetej ayén cheꞌatá naꞌa tiꞌixáata aꞌame caꞌaníjraꞌa jɨmeꞌe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. 9 'Majta seica ɨ́ fariseos, matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi, ayée mú tiraataꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Maeestru, huaꞌutáꞌijmɨijriꞌi mej mi caí chaꞌa miyen tíꞌixajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej á jamuan áꞌujujhuaꞌan. 28]&Ayee mú tíꞌixajtacaꞌa tɨjɨ́n:Rɨ́ꞌɨ pu tiraatáꞌa aꞌɨ́jna tɨ rey jɨmeꞌe tiꞌitéjvee tɨ ajta méꞌe véꞌeme niuucajtzeꞌen ɨ́ tavástaraꞌa, amɨ́jna tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu.Michéꞌe rɨ́ꞌɨ hui tiꞌitechée muáꞌaraꞌani aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ta japua éꞌeseijreꞌe.Michéꞌe majta rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan aꞌɨ́jna tɨ aꞌuun áꞌujca antiɨ́ꞌɨmua. K7%Tɨ́ꞌɨj i aj auméꞌecaa aꞌájna Aceituunajemi, aꞌu tɨ aꞌucaújcɨjmeꞌen. Naímiꞌi ɨ́ mej jamuan huajúꞌucaa, aꞌɨ́ɨ mú autéjhuii mej rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huataújtemuaꞌave aꞌiné jeíhua mú tiuꞌuséij tɨ huápɨꞌɨ tiúꞌujxeꞌeveꞌe. 6$Tɨ́j naꞌa tiuꞌuméꞌecaa ɨ́ Jesús, teɨte mú cɨ́ɨxuri tiuꞌuteváarajyeꞌicaa ɨ́ juye jetze aꞌu tɨ auméꞌecaa. <5q#Matɨ́ꞌɨj mi yaꞌujáj ɨ́ Jesús jemi. Matɨ́ꞌɨj mi tiúꞌujcɨɨxu tiraꞌitéꞌitate. Aj mú mi raꞌantítuaa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ puuruꞌu jetze. q4["Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa pu nuꞌu hui raxɨ́ꞌeveꞌe. z3m!Matɨ́ꞌɨj mauj ráꞌijxɨjtajmeꞌecaꞌa ɨ́ puuruꞌu, matɨ́ꞌɨj mi huaꞌuseíj aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ huáꞌacɨi. Aj mú mi tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n seráꞌijxɨjta mɨ puuruꞌu? 2 Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun u áꞌujuꞌun ɨ́ tɨ huaꞌutaꞌítecaꞌa. Ayee pu teꞌirájraa tɨ́j tihuaꞌutáꞌixaa. n1UTɨ́ puaꞌa hui jaꞌatɨ ayén tejáꞌamuaꞌihuaꞌura yee aꞌiné ꞌeen jɨ́n seráꞌijxɨjta, setáꞌaj siyen tiraataꞌixaateꞌen yee tavástaraꞌa pu nuꞌu hui raxɨ́ꞌeveꞌe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. '0GTɨ́ꞌɨj jí aꞌuun vejliꞌi aꞌuréꞌene aꞌujna jáꞌahuaꞌa Betfagé, ajta aꞌujna jáꞌahuaꞌa Betania, chajtaꞌa tɨ aꞌuun aꞌutacáꞌa ájcaꞌi jɨrí jetze tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Aceituunajemi. Aꞌuu pu huaꞌapuaca huataꞌítecaꞌa ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj seꞌuun aꞌuteárute aꞌájna chajtaꞌa, aꞌɨ́ɨn tɨ éꞌeseijreꞌe ɨ́ juye jetze. Aꞌájna vejliꞌi aꞌu sej aꞌuteáruti, áa xu puuruꞌu éꞌeteuni tɨ aꞌijtápiꞌi, tɨ caí xɨ jaꞌanáj jaꞌatɨ japuan avéꞌeyeijxɨ. Setáꞌaj ráꞌijxɨjta. Seajta yeꞌeráajan. /'.GTɨ́ꞌɨj Jesús raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ tihuáꞌaꞌixaateꞌen, aj pu i anayeíxɨꞌɨ áꞌuraa. Aj pu aꞌujnéesimeꞌeca ánti Jerusalén. z-mMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej néjchaꞌɨɨreꞌe, majta mej caí raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa nej rey jɨ́n teꞌenteárute nej ni tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen, mé xu yeehui huajeꞌevéꞌeviꞌitɨ́n, seajta huáꞌucuiꞌini íiye vejliꞌi ne jemi.” Ayee pu nuꞌu hui tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ rey. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús aꞌuteáruti u Jerusalén <,q’Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Ayee nu yeehui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ tiuꞌutévaɨ, jaítzeꞌe pu yeehui tíꞌijcɨꞌɨti aꞌɨ́jna. Ajta jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ caí tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa tiuꞌutévaɨ, Dios pu ráꞌariꞌira ɨ́ tɨ cɨ́j caj tíꞌijchaꞌɨɨ. F+’Majta aꞌɨ́ɨme, ayée mú nuꞌu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Tavastaraꞌa, ¿aꞌiné tɨ i? Amɨ́ pu yeehui ari ruꞌitéꞌaa tamuáamuataꞌa puaꞌaméca ɨ́ tumin.” *w’Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej á vejliꞌi aꞌutéꞌuucaꞌa tɨjɨ́n: “Setáꞌaj yeehui ráꞌariꞌi ɨ́ tumin tɨ ruꞌitéꞌaa, sej si raatáꞌan seꞌɨ́jna tɨ tamuáamuataꞌa ruꞌitéꞌaa.” m)S’Tɨ́ puaꞌa yeehui piyen tíꞌimuajca, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n pecaí piyen huarɨ́j pej á yaúutuaa ɨ́ tumin huáꞌa jemi ɨ́ mej tíꞌineꞌɨjte tɨ i aꞌatzu raamuáꞌitɨn? Ayee pepuꞌu jɨ́n huárɨniicheꞌe, nee nu raꞌancuréꞌaniicheꞌen neetzi tɨ neꞌáa, neajta ɨ́ tɨ raamuáꞌitɨ netɨ́ꞌɨj uvéꞌene.” Y(+’Aj pu nuꞌu i ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe tɨjɨ́n: “Nee nu yeehui puaíjtzi muaatáꞌasin neꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij pej tiuꞌutaxájtacaꞌa, mɨ pej aꞌij puaꞌa tíꞌivaɨreꞌe. Múꞌee pe rúꞌumuaꞌareerecaꞌa tɨjɨ́n netiꞌáijtaca caꞌanéeri jɨmeꞌe. Neajta raaréꞌeseꞌɨri ɨ́ nej caí tiuꞌutáꞌa. Pajta piyen tíꞌinexa yee netíꞌitzaꞌanaca aꞌu nej caí tejéꞌehuasteꞌe. '%Ayee nu yeehui huarɨ́j aꞌiné nemuaatátziɨn. Muárɨꞌeri tɨ jaꞌatɨ rɨ́ꞌɨ tiuꞌuteáturan múꞌeetzi jemi. Múꞌee pej raaréꞌeseꞌɨri ɨ́ pej caí tiuꞌutáꞌa. Pajta múꞌee tíꞌitzaꞌanaca aꞌu pej yeehui caí tejéꞌehuasteꞌe.” /&W’Tɨꞌɨj jí seɨ́j á eꞌiréꞌene tɨ tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ jemin. Ayee pu nuꞌu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Nevástaraꞌa, yeꞌecui yeehui múꞌeetzi tɨ aꞌáa ɨ́ tumin. Ayuu nu jetze raꞌancáajɨꞌɨcɨe cɨ́ɨxuri jetze. Netɨ́ꞌɨj ni yeehui raatéꞌavaata. `%9’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe, ayée pu nuꞌu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Ayee nu yeehui tíꞌimuaꞌijcateꞌen patáꞌaj tiuꞌutaꞌaíjta anxɨ́vica puaꞌamecɨé ɨ́ chajtaꞌa.” $’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌivaɨreꞌe tɨ raꞌitéꞌasi, aꞌɨ́ɨ pu ajta á eꞌiréꞌene. Ayee pu nuꞌu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Nevástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ tumin, múꞌeetzi tɨ ꞌaꞌáa, anxɨ́vica puaꞌaméca huamuáꞌitɨ.” #’Ayee pu nuꞌu tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe tɨjɨ́n: “Xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej huarɨ́j mɨ pej rɨ́ꞌɨ nevaɨreꞌe. Aꞌiné capej tiꞌitɨ́j jɨ́n aꞌutéꞌɨtzee peꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí veꞌée, nee nu yeehui tíꞌimuaꞌijcateꞌen patáꞌaj tiuꞌutaꞌaíjta tamuáamuataꞌa puaꞌamecɨé ɨ́ chajtaꞌa jetze.” u"c’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ amuacaí á eꞌiréꞌene, ayée pu nuꞌu hui tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: “Nevástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ tumin múꞌeetzi tɨ aꞌáa, ayée pu yeehui tamuáamuataꞌa puaꞌaméca huamuáꞌitɨ.” ! ’Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn tiraꞌanteájrupi rey jɨmeꞌe. Ajta nuꞌu uvéꞌene aꞌájna tɨ éꞌeche. Aj pu i huaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ huaꞌutáꞌa ɨ́ tumin tɨ ij ráamuaꞌaree aꞌachú mej caj raamuáꞌitɨ seɨ́j ajta seɨj.  -’Mɨ majta meꞌɨ́n ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe, aꞌɨ́ɨ mú nuꞌu hui rájchaꞌɨɨreꞌecaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi seica huataꞌítecaꞌa mej mi miyen tiraataꞌixaateꞌen yee mej caí raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn teꞌenteárute ɨ́ rey jɨmeꞌe. q[ ’Tɨ́ꞌɨj caí xɨ u áꞌume, amuacaícan pu nuꞌu aꞌɨ́mej huatajé ɨ́ mej tíꞌimuarɨꞌe ɨ́ jemin. Tamuáamuataꞌa mú hui aráꞌasecaꞌa. Aj pu i tumin huaꞌutáꞌa seɨj ajta seɨj, tɨ ayén tíꞌijnajche ayén puaꞌamé aꞌachú mej ramuáꞌitɨcɨ huaíca máxcɨraꞌi jɨmeꞌe. Ayee pu nuꞌu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Setáꞌaj seꞌɨ́jna jɨ́n tiraamuáristeꞌen tɨ jaítzeꞌe raamuáꞌitɨn, ajta nenaꞌa caí uvéꞌenen.” lQ Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee pu nuꞌu hui jaꞌanáj tiujuꞌurɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte ɨ́ mej tíꞌaijtacaꞌa. Tɨꞌɨj jí u aꞌuméꞌe aꞌame seɨ́j chuéjraꞌa japua mej mi meꞌuun yeꞌentíhuauni rey jɨmeꞌe. Tɨ́ꞌɨjtaꞌi nuꞌu uvéꞌenejsin. q[ Maúcheꞌe mú tíꞌinamuajracaꞌa ɨ́ teɨte, tɨ́ꞌɨj Jesús seɨ́j niuucari jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaa aꞌiné puꞌuri vejliꞌi antenéesimeꞌeca ánti Jerusalén. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, ayée mú tíꞌimuajca tɨjɨ́n puꞌuri tɨ́muaꞌa huataseíjreꞌesin tɨ Dios autéjcheni tɨ tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua.  ’Ayee pu tíꞌeen aꞌiné inee, i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte, ayée nu hui ꞌeen jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej nej ni huaꞌavéꞌehuauni, neajta huaꞌirájtuaani aꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen áꞌujujhuaꞌan cu xɨee mej meri áꞌuveti. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tumin ɨ́ tɨ tamuáamuataꞌa aráꞌase {o Aj pu i Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ijii pu xaa Dios huaꞌirájtuaa aꞌɨ́mej íiye mej che aꞌiné aꞌíjna ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌii pu ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen huáacɨxaꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. 9kAjta aꞌɨ́ɨn Zaqueo, á pu aꞌutéechaxɨ. Aj pu i ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, nevástaraꞌa, nuꞌuri jáꞌitaꞌa huaꞌutapuaíjveꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, jáꞌitaꞌa ɨ́ nej tíꞌijchaꞌɨɨ. Ayee nu hui neajta rɨni. Tɨ́ puaꞌa necaí jaꞌanáj jaꞌatɨ tiuꞌunáhuaꞌiriꞌi, ayée nu muáacuaca puaꞌaméca raatáꞌasin.  Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, matɨ́ꞌɨj raaseíj, matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej miyen aꞌij puaꞌa tíꞌixajta tɨjɨ́n: ―Aꞌuu pu aꞌumé tɨ aꞌuun anúꞌasti aꞌu tɨ éꞌeche seɨ́j tɨ aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ. |qTɨ́ꞌɨj i caꞌanacan acájraa. Aj pu i raꞌancuréꞌeviꞌitɨ temuaꞌa naa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 3Tɨ́ꞌɨj Jesús aꞌuun eꞌiréꞌene. Aj pu i ájneerecaꞌa ɨ́ cɨyej jetze. Aj pu i ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Zaqueo, patáꞌaj caꞌanacan acájraꞌani. Ayee pu hui tiúꞌujxeꞌeveꞌe nej neꞌuun anúꞌasti íjii neꞌájna aꞌu pe éꞌeche. NAꞌɨ́j pu jɨ́n anayeíxɨꞌɨ aꞌutɨéechejraa. Aj pu i antíraa ɨ́ mejchi jetze tɨ ij raaseíj temuaꞌa naa aꞌiné puꞌuri ramuaꞌareerecaꞌa tɨjɨ́n áa pu aꞌireꞌenejsin. MAꞌɨ́ɨ pu raseijramɨꞌɨcaꞌa jaꞌatɨ tɨ pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aru capu rɨꞌɨríistacaꞌa aꞌiné jeíhua mú teɨte, ajta iꞌitzapuátuun aꞌɨ́jna ɨ́ Zaqueo. Ajta seɨ́j aꞌuun aꞌutéveecaꞌa tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Zaqueo. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej huáꞌajiꞌivi ɨ́ mej tíꞌitɨcɨ. Chíjteaani pu púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Zaqueo. l.~(}}|zzZyxwv3tsqionlmlkmjihzge dbaa_^M] [yZYXVUTRQPPNMMKJ*H7GFtElDCHA??O><(;9{87U542/0// -,, +)('d&o%E$7#v![I<G cs H sP9.h Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze, Moisés tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa, aꞌúu mú vejliꞌi jemin huatéꞌuucaꞌa. Caꞌanín mú jɨ́n tíꞌijxajtziꞌiracaꞌa. jgM Jéihua pu tíꞌiraꞌihuaꞌuracaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, capu aꞌatzu huataniú. &fEAjta aꞌɨ́ɨn Heródes, jeíhua pu huataújtemuaꞌave tɨ́ꞌɨj raaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌiné puꞌuri aꞌateeviꞌi tɨ raseijramɨꞌɨcaꞌa. Ayee pu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús tiꞌitɨ́j jɨ́n ayén huárɨni tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe aꞌiné puꞌuri jeíhua ramuaꞌareerecaꞌa aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiꞌitɨ́j huáruu aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. We'Tɨ́ꞌɨj Pilato ayén ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n aꞌɨ́ɨ pu Heródes aꞌuun tejéꞌaijta aꞌu tɨ Jesús éꞌemeꞌecan, aj pu i huaꞌutaꞌaíj mej ráꞌanviꞌitɨn jemin aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, ɨ́ tɨ rey jɨ́n tiꞌitéjvee. Aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌajnáꞌɨmua aꞌuun aꞌutéveecaꞌa u Jerusalén. DdAjta aꞌɨ́ɨn Pilato, tɨ́ꞌɨj ayén tiráanamuajriꞌi, ayée pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni qui aꞌɨ́ɨn Jesús aꞌúnna éꞌemeꞌecan u Galilea? ocWMajta aꞌɨ́ɨme, caꞌanín mú jɨ́n miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Jeíhua pu hui caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca ɨ́ teɨte mej mi jáꞌitaꞌa aꞌutácɨɨne. Aꞌuu pu hui aꞌutéjche tɨ ayén rɨjca ájtepua Galilea. Ajta áꞌiyen, aꞌu tɨ hui veꞌeráane ayujna. Aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes b5Tɨ́ꞌɨj i Pilato ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun ajteáxɨɨrecaꞌa tɨjɨ́n: ―Capu aꞌij náꞌamitɨejteꞌe tiꞌitɨ́j tɨ jɨ́n auteájturaa ɨ́ nej jɨ́n raꞌuxɨ́jteꞌen. Tɨ́ꞌɨj i Pilato ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ pej Rey jɨmeꞌe tiꞌitéjvee aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan? Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Jee, nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ pej raxa. l`QMatɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej tiꞌitɨ́j jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajteꞌen. Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayee tu hui ráamuaꞌareeriꞌi tɨ amɨ́n caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca ɨ́ teɨte mej mi huaténeꞌuseꞌen ɨ́ gobierno jemi. Capu huaꞌutáꞌasin aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús mej tiraanájchiteꞌen ɨ́ César ɨ́ tɨ huáꞌajijveꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu hui ajta ayén tihuáꞌixaateꞌe tɨjɨ́n amɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ Dios án yeꞌujyeíjtza ɨ́ ɨpuari japua, tɨ ajta rey jɨmeꞌe tiꞌitéjvee. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ teɨte. 7_ iMatɨ́ꞌɨj mi naímiꞌi ájhuiixɨ ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi yaꞌuvíꞌitɨ meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Pilato. ^!GMatɨ́ꞌɨj mi miyen tiuꞌutaúꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitáani máàj aꞌij tetíꞌixeꞌeveꞌe ɨ́ tej jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajteꞌen tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe? Tuꞌuri neꞌu hui ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ amɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa.]FNaímiꞌi mú miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni peꞌɨ́n púꞌeen yaujraꞌan ɨ́ Dios? Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Ayee pu tiꞌayajna, nee nu neꞌɨ́n púꞌeen aꞌij sej tiuꞌutaxájtacaꞌa. _\7E’Silu íjii tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, inee nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte, aꞌúu nu hui aꞌujcaí naꞌame aꞌujna rɨꞌɨríintaꞌan ɨ́ Dios tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree. [DAjta tɨ puaꞌa niyen tejámuaataꞌíhuaꞌu yee: “¿Aꞌataani nej pɨ́rɨcɨ inee?, caxu múꞌeen, aꞌatzu huatániuusin.” ~ZuCAyee mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj taatáꞌixaateꞌen tɨ puaꞌa múꞌee pe peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ tɨ Dios án muajaꞌujyéijtza ɨ́ ɨpuari japua nusu pecaí. Tɨ́ꞌɨj i Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa niyen tejámuaatáꞌixaateꞌen yee: “Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen”, caxu múꞌeen náꞌantzaahuateꞌesin. 5YcBTɨ́ꞌɨj huateapuáꞌarecaꞌa, naímiꞌi mú tiújseɨj, ɨ́ huáꞌavaujsimuaꞌa, majta ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuaꞌataca ɨ́ yuꞌuxari jetze, Moisés tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa. Majta á yaꞌuvíꞌitɨ huáꞌa jemi ɨ́ rujuéesi. JX AMajta jeíhua mú raꞌutéxɨeehuariꞌiriꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu mi á yaꞌuréꞌeneijte aꞌɨ́mej jemi ɨ́ rujuéesistemuaꞌa =Ws@Matɨ́ꞌɨj mi raꞌutajɨ́ꞌɨcɨe á jɨꞌɨseáaraꞌan jetze. Aj mú mi caꞌanéeri jɨ́n raataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Huataxáj yee aꞌatani muaatéevajxɨ. $VA?Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej rachaꞌɨɨcaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú autéjhuii mej raꞌutéxɨeehuariꞌi, majta raatéevajxɨ meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. ZU->Tɨ́ꞌɨj i Pedro huirájraa á puaꞌacɨé. Aj pu i tiujyeínejraa huápɨꞌɨ. Aꞌij pu puaꞌa téꞌujmuaꞌajcaa. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu mi raꞌutéxɨeehuariꞌiriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ZT-=Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́ɨ pu pɨ́ aꞌuréꞌeve. Aj pu i raꞌaráaseij aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Ajta aꞌɨ́ɨ pu raꞌutámuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tavástaraꞌa tiraataꞌixaa yee tɨ́ꞌɨj caí xɨ huajíjhuan ɨ́ tecuaaraꞌi, huaíca pej piyen tinaꞌavéꞌavaata tɨjɨ́n capej nemuaꞌate. qS[<Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Hoombi xaa, capu aꞌij tináꞌamitɨejteꞌe aꞌij pej tiꞌixa. Tɨ́ꞌɨj auj ayén tíꞌixajtacaꞌa, tɨ́ꞌɨj i huajíjhuacaꞌa ɨ́ tecuaaraꞌi. R ;Tɨ́ꞌɨj seɨ́j hora teuuméꞌeca, ajtahuaꞌa seɨ́j ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna tɨ amɨ́n aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨ́j tɨ Jesús jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe, aꞌiné Galilea pu éꞌemeꞌecan. Q:Aꞌatzu aꞌateeviꞌi, ajtahuaꞌa seɨ́j raaseíj. Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna tɨjɨ́n: ―Múꞌee pe pajta huáꞌa jetze ajtémeꞌecan. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Hoombi xaa, canu xaa neꞌu. zPm9Ajta aꞌɨ́ɨn Pedro, ayée pu tiuꞌutéhuaꞌitacaꞌa tɨjɨ́n: ―ꞌƗ́itaꞌa, canu ramuaꞌate. )OK8Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa tɨ tíꞌivaɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu raaseíj tɨ aꞌuun áꞌajcatii aꞌu tɨ áꞌataa. Tɨ́ꞌɨj temuaꞌa raaseíj, aj pu i ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Amɨ́jna mɨ teáataꞌa, amɨ́ɨ pu ajta jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe. GN7Matɨ́ꞌɨj mi aúunai aꞌájna jáꞌitaꞌa tɨ eꞌeráyaujtaꞌa u teyujtaꞌa. Aj mú mi atéráaseajraa. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌa jamuan aꞌujyeíjxɨ. xMi6Matɨ́ꞌɨj mi raatéeviꞌi. Aj mú mi yaꞌuvíꞌitɨ. Aꞌuu mú yaꞌuréꞌeneijte aꞌu tɨ éꞌeche aꞌɨ́jna tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree u teyujtaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn Pedro, aꞌatzu pu ɨmuá ráꞌasijmeꞌe. `L95Tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa nain xɨcaj tzajtaꞌa, aꞌúu nu hui aꞌutevée náꞌayeꞌi aꞌu tɨ eꞌeráyaujtaꞌa u teyujtaꞌa múꞌejmi jemi. Seajta múꞌeen, caxu jaꞌanáj naateeviꞌi. Ari íjii xu xaa siyen neruure aꞌiné ayée pu tejamuaacɨ́ꞌɨ tɨ aꞌamua jetze huáraa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌaijta tɨ́caꞌamisteꞌe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Pedro raavéꞌavaatacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús BK}4Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa, ajta ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ mej tíꞌichaꞌɨɨ u teyujtaꞌa, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ huáꞌa vaujsi, naíjmiꞌi matɨ́j menaꞌa mej jemin eꞌiréꞌene. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni qui nahuaꞌari neꞌɨ́n púꞌeen sej si siyen múꞌeen mú aꞌuvéꞌejuꞌun sej chun tiuꞌɨ́ꞌɨsimeꞌen, seajta cɨyej? =Js3Aj pu i Jesús ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Caxu chéꞌe siyen raruure. Aj pu i Jesús raꞌajtamuárɨej aꞌɨ́jna ɨ́ naxairaꞌan jetze. Ajta tiráahuaa. I 2Ajta seɨ́j tɨ Jesús jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe, aꞌɨ́ɨ pu raꞌajtéevajxɨ aꞌɨ́jna tɨ ravaɨreꞌe aꞌɨ́jna tɨ tíꞌaijta u teyujtaꞌa. Raꞌajtasíjchecaꞌa ɨ́ naxairaꞌan, rurɨꞌɨríintaꞌan tɨ raꞌajtánaxaiicaꞌa. &HE1Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, matɨ́ꞌɨj raaseíj aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ rɨjcaa, matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, ¿ni tiyen huárɨni tej huaꞌutévajxɨꞌɨn teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tíꞌitachun? qG[0Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Judás, ni piyen tinuꞌitépɨꞌɨtzeꞌesin pej pi neetzi jɨmeꞌe tiuꞌutátuiireꞌen ineetzi, i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte. |Fq/Aúcheꞌe pu tixájtacaꞌa ɨ́ Jesús, matɨ́ꞌɨj jeíhua teɨte eꞌiréꞌene. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Judás, tɨ ajta huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, aꞌɨ́ɨ pu amuacaí huaméꞌecaa. Aj pu i ajteáxɨɨrecaꞌa tɨ ij ruꞌitépɨꞌɨtzen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. E.Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné sej si cuꞌutzu? Xáꞌajhuiixɨꞌɨ, seajta huatéjniuuni tɨ ij caí tiꞌitɨ́j aꞌamua japua rájveti, sej si caí auteáturan ɨ́ Dios jemi. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu yaꞌujáj meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús #D?-Tɨ́ꞌɨj i ájchee aꞌu tɨ eꞌeténiuusimeꞌe, tɨ́ꞌɨj i aꞌuréꞌene aꞌu mej aꞌij éꞌeneꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Muꞌuri cuꞌutzucaꞌa aꞌiné jeíhua mú cuaꞌanacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej ruxɨeemɨ́jteꞌe. kCO,Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, jeíhua pu tíꞌiteseꞌecaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, jaítzeꞌe huatéeniu. Jéꞌecan pu taíxɨꞌecaꞌa. Ayee pu seijreꞌecaꞌa xɨee tɨ́j xúureꞌe á eꞌerájtzune á chuaataꞌa. }Bs+Aj pu i seɨ́j jemin huataseíjre tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu caꞌaníjraꞌa raatáꞌa. jAM*Ayen tɨjɨ́n: ―Niyáꞌupua, ayée nu tíꞌimuahuavii, tɨ puaꞌa muaꞌaráanajche pej naatáꞌan nej ni caí niyen tirajpuaíitzi náꞌaraꞌani. Aru chéꞌe ayén tiúꞌurɨni aꞌij pej múꞌee tíꞌijxeꞌeveꞌe. Chéꞌe hui caí ayén tejaꞌuréꞌenineicaꞌa aꞌij nej nee tíꞌijxeꞌeveꞌe. ―Ayee pu tiraatáhuaviiriꞌi. @ )Tɨ́ꞌɨj i aꞌuun huajaꞌuteájtuaa, aꞌatzu pu ɨmuá á aꞌureꞌenée aꞌachú cumu aꞌatzu ɨmuá pu eꞌeráavaꞌɨtzɨ ɨ́ tetej tɨ puaꞌa jaꞌatɨ raatárɨeni. Aꞌuu pu títunutacaꞌa. Tɨ́ꞌɨj i raatáhuauu ɨ́ Dios jemi. )?K(Tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌaráꞌa, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj siyen huatéjniuuni sej si caí autéꞌɨtzen tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe. ">='Aj pu i huirájraa ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj i aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌájna aꞌu tɨ éꞌeꞌaseca ɨ́ jɨrí jetze tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Aceituunajemi. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú majta aꞌucɨ́j jamuan. O=&Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ayée mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, tavástaraꞌa, huaꞌapua pu yee tíꞌiseijreꞌe ɨ́ chun. Ayee pu i ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Amɨ́ puꞌu tíꞌicɨꞌɨpe. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús huatéeniu aꞌujna jáꞌahuaꞌa Getsemaní U<#%’Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n: “Ayee pu hui tihuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa tɨjɨ́n aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨ́j tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌitevij.” Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ruxeꞌeveꞌe tɨ ayén cheꞌatá naꞌa teꞌaraúrasten ineetzi jemi. Jee xaa neꞌu, aꞌíjna tɨ ayén téꞌeyuꞌusiꞌi ineetzi jɨmeꞌe, puꞌuri tɨ́muaꞌa araúrastejsin. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. +;O$Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ari íjii, tɨ puaꞌa piyen rájchaꞌɨɨ aꞌɨ́jna ɨ́ caꞌaní, patáꞌaj raꞌanpíin, naꞌari pajta peꞌɨ́jna ɨ́ pej tzajtaꞌan tumin ucáꞌan. Tɨ́ puaꞌa pecaí seɨ́j tíchaꞌɨɨ ɨ́ chun, xantaaruꞌu mej rájchaꞌɨɨ, ayée pej huárɨni. Patáꞌaj ráatuaani ɨ́ áꞌacɨɨxu pej pi seɨ́j chun huánanan ɨ́ tumin jɨmeꞌe. :-#Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni caí tiꞌitɨ́j tejamuáꞌaturaateꞌecaꞌa netɨ́ꞌɨj amuaataꞌítecaꞌa sej siyen aꞌucɨ́jxɨꞌɨn, sej caí caꞌaní anpiín, seajta caí tiꞌitɨ́j anúꞌaꞌɨn, sej tumin tzajtaꞌan ucáꞌan, sej seajta caí ajtácaꞌacaiméꞌe? Ayee mú tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Capu tiꞌitɨ́j auteájturaa. E9"Ajta Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Pedro, ayée nu hui tíꞌimuaꞌixaateꞌe, tɨ́ꞌɨj caí xɨ huajíjhua ɨ́ tecuaaraꞌi, huaíca pej piyen tinaꞌavéꞌavaata tɨjɨ́n capej nemuaꞌate. Puꞌuri nuꞌu ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ tɨ nuꞌu puaíjtzi raatáꞌasin aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús Y8+!Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, nuꞌuri niyen ahuáncaꞌane nej múꞌeetzi jamuan aiteánamiꞌihua naꞌari nej huámɨꞌɨni múꞌeetzi jamuan. 7 ’Aru inee, ayée nu hui raatáhuaꞌu múꞌeetzi jɨmeꞌe ɨ́ Dios jemi pej pi caí autéꞌɨtzen peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej náꞌastijreꞌe ineetzi. Neajta niyen tíꞌimuaꞌaijteꞌe. Patɨ́ꞌɨj rɨ́ꞌɨ huarɨ́n muaꞌa tzajtaꞌa, patáꞌaj pajtáhuaꞌa naꞌaráꞌastijreꞌen. Ayee pej huárɨni. Patáꞌaj caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌan aꞌihuáamuaꞌa. 6%Aj pu i aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ayén tiraataꞌixaa ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―Simón, Simón, aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ iꞌi Satanás, aꞌɨ́ɨ pu raatáhuaꞌu tɨ Dios raatáꞌan tɨ i tiuꞌutéseꞌen tɨ muaatémuaꞌitɨn pej pi mé núurɨeeni. c5?’Ayee nu hui tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe sej si siyen tiúꞌucuaꞌani, seajta huayéꞌen ɨ́ meesa aꞌutéjvee neetzi jamuan aꞌájna xɨcájraꞌan ne jetzen yé veꞌecánejsin nej ni tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua. Múꞌeen xu aꞌujráꞌase japuan ɨ́ ɨpuari sej si huáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ teɨtejraꞌa ɨ́ mej majta Israél jetze huanéj, ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús ayén tiraataꞌixaa ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: “Huaíca pej naatéehuaꞌita” <4qNeajta nu tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe múꞌejmi, sej si tiuꞌutaꞌaíjta aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ niyáꞌupua puꞌuri ayén tinaaꞌíjca ineetzi nej ni tiuꞌutaꞌaíjta. 33’Seajta múꞌeen, múꞌeen xu seꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ sej tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa yé huatéꞌuu neetzi jemi ɨ́ nej rajpuaíjtzi. :2m’Casiꞌi, ¿aꞌataani jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee? ¿Ni aꞌɨ́jna tɨ á vejliꞌi aꞌuréꞌehuiixɨ aꞌutɨ́ meesa aꞌutéjvee, naꞌari aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌijmin? ¿Ni necaí neꞌɨ́n púꞌeen inee i nej jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n, i nej yé vejliꞌi huaréꞌecaꞌa íiye ɨ́ meesa aꞌutéjvee? Mɨ́ neajta inee, yé nu seijreꞌe aꞌamua jamuan nej ni tejamuaamín múꞌejmi. 1%’Aru múꞌeen, caxu siyen éeneꞌe xáꞌajuꞌun matɨ́j aꞌɨ́ɨme, sino ayée xuꞌu éeneꞌe xáꞌaraꞌani. Aꞌɨ́n ɨ́ jaꞌatɨ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe múꞌejmi jemi, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén éeneꞌe áꞌaraꞌani tɨ́j tɨ jaítzeꞌe paꞌarɨꞌɨ. Ajta aꞌɨ́ɨn hui tɨ tíꞌaijta, chéꞌe ayén éeneꞌe tɨ́j aꞌɨ́jna tɨ tíꞌivaɨreꞌe. q0[Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej rey jɨ́n títetéꞌuꞌupuꞌu huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej caí Israél éꞌemeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú caꞌanéjri jɨ́n tihuáꞌaijteꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen tihuáꞌaijteꞌe, ayée mú tiúꞌujxaa yee rɨ́ꞌɨ mú tiꞌitexáꞌapuai. +/OMatɨ́ꞌɨj mi majta miyen autéjhuii mej huataúrihuaꞌu maújjaaxɨéeviꞌira meꞌɨ́jna jɨmeꞌe jaꞌatɨ tɨ nuꞌu jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe. .Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ayée mú teꞌutéjhuii mej huataúrihuaꞌu meꞌɨ́jna jɨmeꞌe jaꞌatɨ tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ ayén rɨni. Aꞌataqui máàj aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ ruxeꞌeveꞌe - Ayee pu tíꞌineruuren ineetzi, i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte, aꞌij tɨ tiúꞌuxɨꞌepɨꞌɨntariꞌihuacaꞌa. Aru chéꞌe huataújxɨeemɨsteꞌen aꞌɨ́jna tɨ neetzi jɨ́meꞌen tiuꞌutátuiireꞌesin avíitzi jɨmeꞌe. 2,]’Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ tɨ avíitzi jɨ́n tiuꞌutátuiireꞌesin ineetzi, aꞌɨ́ɨ pu hui ajta yé seijreꞌe neetzi jamuan iiyencuí meesa japua. o+WMatɨ́ꞌɨj meri tiuꞌucuáꞌa, ayée pu cheꞌatá naꞌa huarɨ́j. Aꞌɨ́ɨ pu raꞌajjáj ɨ́ taasa. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌijna i taasa tzajtaꞌa tuꞌurájmuaa, ayée pu huataújmuaꞌa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen Dios jéjcua jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi tɨ amuaꞌirájtuaani. Neajta inee, nuꞌuri raataseíjratacaꞌa tɨ ayén tiꞌayajna aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nexuureꞌe nej raꞌiráxɨreꞌesin múꞌejmi jetze meꞌecan. ,*QTɨ́ꞌɨj i raatiɨ́ꞌɨ ɨ́ pan. Tɨ́ꞌɨj i ajtahuaꞌa pu rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios. Aj pu i raꞌantítaaraxɨ ɨ́ pan. Aj pu i huaꞌutáꞌɨ́ꞌɨpɨꞌi. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee pu huataújmuaꞌa ɨ́ pan. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ netéviraꞌa ɨ́ nej jɨ́n áꞌamuajapua huaniú. Ayee xu huárɨni sej si raꞌutámuaꞌaree aꞌij nej huárɨni. :)mAj pu i rájtɨ ɨ́ taasa. Tɨ́ꞌɨj i rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios jemi, aj pu i huaꞌutajájni. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Yeꞌecui, setáꞌaj huaráꞌujaanten, aꞌiné ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe nej caí chéꞌe jaꞌanáj raꞌantíꞌisin ɨ́ jáꞌaraꞌa tɨ uuva jetze airámɨꞌɨyecaꞌa, ajta caí yen huataseíjreꞌen jaꞌanáj tɨ Dios tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua. (f'E’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, canu hui chéꞌe jaꞌanáj ráacuaꞌani ɨ́ pan ajta caí nain araúrasten aꞌájna xɨcájraꞌa Dios tɨ jetzen nain jɨ́n huateúraꞌateꞌesin íiyen chaanaca japua. p&YTɨ́ꞌɨj i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Jeíhua nu huápɨꞌɨ raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa nej múꞌejmi jamuan amuacaícan tiúꞌucuaꞌani, nej caí xɨ rajpuaíjtzi, tej ti naímiꞌi raꞌutámuaꞌaree teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ huáꞌayaujmuaꞌa ɨ́ mej anáatéꞌee muanúnuꞌihuacaꞌa. Z%-Tɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌene aꞌatzaj mej puaꞌa racuaꞌani, naímiꞌi mú jaꞌutéeji á vejliꞌi meesa jetze, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. $ Aj mú mi aꞌucɨ́j. Matɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌaráꞌa, ayée pu teꞌirájraa aꞌij tɨ tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́j mú jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiúꞌuruu ɨ́ mej jɨ́n raꞌutámuaꞌaree aꞌij tɨ Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi. y#k ’Aꞌɨ́ɨ pu hui amuaataseíjrateꞌesin ɨ́ cuaartu, tɨ veꞌée, tɨ án ɨmuá áꞌujvee. Puꞌuri raꞌavéꞌejaj. Setáꞌaj seꞌújna rɨ́ꞌɨ teꞌuhuáruuren. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 2"] ’Setáꞌaj siyen tiraataꞌixaateꞌen aꞌɨ́jna tɨ aꞌánna éꞌeche yee: “Ayee pu tiꞌixa ɨ́ maestro, yee: ¿Aꞌuné jetze éꞌerɨꞌɨri tɨ tzajtaꞌan tiúꞌucuaꞌani ɨ́ tɨ jɨ́n raꞌutámuaꞌaree tɨ Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ huáꞌayaujmuaꞌa ɨ́ mej anáatéꞌee muanúnuꞌihuacaꞌa? Aꞌɨ́j pu yee tiúꞌucuaꞌani aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ tɨ huaꞌantíhuau.” .!U Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setɨ́ꞌɨj seꞌuun aꞌuteárute u chajtaꞌana, teáataꞌa pu amuaꞌantinájchi tɨ xaꞌari huátɨsin, jaj tɨ urajmuaa. Setáꞌaj cujtaꞌan u áꞌujuꞌun. Seajta jamuan aꞌuteáruti u chiꞌita aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn aráꞌaiixa. 9 Ajta aꞌɨ́ɨme, ayée mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌuné jetze piyen tíꞌijxeꞌeveꞌe tej rɨ́ꞌɨ tejáꞌuruuren? %Aj pu i Jesús huaꞌutaꞌítecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan mej u áꞌujuꞌun. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj áꞌujuꞌun sej si rɨ́ꞌɨ tejáꞌuruuren tej ti ráacuaꞌani teꞌɨ́jna ɨ́ tej jɨ́n raꞌutámuaꞌaree tɨ Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ huáꞌayaujmuaꞌa ɨ́ mej anáatéꞌee muanúnuꞌihuacaꞌa. #?Tɨ́ꞌɨj i aꞌájna tejaꞌuréꞌene ɨ́ xɨcájraꞌa mé jetzen racuaꞌaca ɨ́ pan mej caí levadura ranájchiteꞌe. Aꞌájna xɨcájraꞌan jetze, aꞌɨ́ɨ mú majta ramuaɨꞌɨvajta aꞌɨ́jna ɨ́ cáneꞌa ɨ́ mej jɨ́n raꞌutámuaꞌaree aꞌájna xɨcájraꞌan tɨ Dios jetzen tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ huáꞌayaujmuaꞌa ɨ́ mej anáatéꞌee muanúnuꞌihuacaꞌa. 6eAꞌɨ́ɨ pu raꞌancuréꞌa ɨ́ huaꞌaniuuca. Aj pu i aꞌutéjche tɨ tiuꞌuchúꞌeveꞌen jaꞌanáj tɨ rɨꞌɨrí tɨ huaꞌutátuiireꞌen ɨ́ Jesús mej caí raseíirecaꞌa ɨ́ teɨte. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu tavástaraꞌa tihuaꞌumí aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe |qMajta aꞌɨ́ɨme, jéꞌecan mú huataújtemuaꞌave. Majta teꞌataújratziiriꞌi mej tumin raatáꞌan. Tɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn Judás aꞌɨ́mej jemi aꞌuréꞌene aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, ajta ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌichaꞌɨɨ aꞌujna teyujtaꞌa. Ayee mú tiújꞌixaateꞌecaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ yeꞌí huárɨni aꞌɨ́jna ɨ́ Judás tɨ́ꞌij avíitzi jɨ́n tiuꞌutátuiireꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. <qTɨꞌɨj jí, aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu, ɨ́ tɨ ayén ántehuaa Satanás, aꞌɨ́ɨ pu tzajtaꞌan uteájrupi aꞌɨ́jna jetze ɨ́ Judás, ɨ́ mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Iscariotes. Aꞌɨ́ɨ pu ajta huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. J Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze, Moisés tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa, jeíhua mú tíꞌimuaꞌajca aꞌij mej yeꞌí tiraajéꞌica ɨ́ Jesús. Caxɨ́ɨ mú aꞌij tirájteuveꞌe aꞌiné huáꞌatziɨɨneꞌecaꞌa ɨ́ teɨte. w iPuꞌuri aꞌájna vejliꞌi pɨ́tíꞌirɨjcaa matɨ́ꞌɨj puaꞌa meꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌiyeste ɨ́ mej pan cuaꞌaca ɨ́ mej caí levadura ranájchiteꞌe. Ayee mú majta miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Tɨ́ꞌɨj Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ huáꞌayaujmuaꞌa ɨ́ mej anáatéꞌee muanúnuꞌihuacaꞌa, aꞌujna jáꞌahuaꞌa u Egipto. #&Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú íiyeꞌe menaꞌa aꞌuréꞌenineicaꞌa jemin aꞌujna teyujtaꞌa mej mi ráanamua.;o%Nain tújcaꞌari tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa u teyujtaꞌa. Ajta tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa tɨ huaréꞌecɨeenacareꞌe, aꞌúu pu áꞌuyeꞌicaa áꞌayeꞌi aꞌujna jɨrí jetze tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Aceituunajemi. Aꞌuu pu eꞌetáxaꞌiirihuaꞌa. '$’Tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa xu atanéjneꞌeri. Setáꞌaj siyen rahuaviira ɨ́ Dios jemi tɨ ij amuaatévaɨreꞌen tɨ ij caí tiꞌitɨ́j aꞌij amuáaruuren aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j rɨni. Setáꞌaj seajta rahuaviira sej si siyen ne jemi seíireꞌe xáꞌaraꞌani, neetzi jemi, i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. ~u#Aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu huáꞌa japua rávaɨjtzi naíjmiꞌica japua ɨ́ mej yen japuan huachéjme ɨ́ chaanaca. |q"’Rɨ́ꞌɨ xuꞌu, temuaꞌa naa, múꞌeen. Caxu aꞌij puaꞌa ruruure ɨ́ ru tzajtaꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej jeíhua rutáꞌaruaijveꞌe, ajta ayén tejamuaataꞌasée áꞌayeꞌi mɨ aꞌamua tzajtaꞌa tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu seajta múꞌeen tɨ ij caí aꞌij puaꞌa amuáaruuren mɨ aꞌamua tzajtaꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej jeíhua huápɨꞌɨ aꞌij puaꞌa titéꞌujmuajte aꞌij tɨ yeꞌí téꞌeme. Naꞌari caí, aꞌájna xɨcájraꞌan jetze pu hui caꞌanacan múꞌejmi japuan rávaɨjtzi setɨ́ꞌɨj puaꞌa caí chéꞌe hui rachúꞌeveꞌe. lQ!Aꞌɨ́ɨ pu xaa áꞌapuaꞌaren ɨ́ ta japua tɨ éꞌeseijreꞌe. Ajta ɨ́ chaanaca, aꞌɨ́ɨ pu ajta áꞌapuaꞌaren. Mɨ́ ajta hui aꞌɨ́ɨn ɨ́ niuucari nej raataxájtacaꞌa, capu jaꞌanáj áꞌapuaꞌaren. 7g ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, aꞌɨ́mej jɨ́meꞌen íjii mej huáteemua, maúcheꞌe mú miyen seíireꞌe muáꞌajuꞌun tɨ́ꞌɨj naíjmiꞌi teꞌaraúrasten aꞌij nej neri tejámuaatáꞌixaa. Camu meꞌɨ́n anáatéꞌee mú áꞌapuaꞌaren. \1Ayee pu cheꞌatá naꞌa tíꞌeen. Setɨ́ꞌɨj seri raaseíjra aꞌij nej tejámuaatáꞌixaa, seajta siyen ramuaꞌaréeren tɨ ari tɨ́muaꞌa aꞌájna pɨ́tejáꞌarɨcɨ tɨ Dios tiuꞌutaꞌaíjta. T!Tɨ́ꞌɨj antineájxɨꞌɨn ɨ́ xamuaꞌiraꞌan, múꞌeen xu rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa raseijran, seajta siyen ramuaꞌaréeren tɨ ari vejliꞌi pɨ́ tíꞌirɨcɨ ɨ́ víitaꞌari tzajtaꞌa. &EAjta seɨ́j niuucari huaꞌutáꞌixa tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, xaaseíj seꞌɨ́jna ɨ́ huaréj, ajta naíjmiꞌi ɨ́ cɨyej tɨ tíꞌiseijreꞌe.  ’Tɨ́ꞌɨj autéjcheni tɨ ayén tiúꞌurɨni, rɨ́ꞌɨ xuꞌu huaújruuren. Setáꞌaj ajnéjneꞌerixɨꞌɨn aꞌiné puꞌuri hui vejliꞌi aꞌájna xɨcájraꞌan Dios tɨ jetzen amuaꞌirájtuaani. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. J  ’Aꞌájna xɨcájraꞌan jetze, aꞌɨ́ɨ mú neseijran inee, i nej neajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte, nej aꞌicáaméꞌe naꞌame jaitɨri tzajtaꞌa. Huápɨꞌɨ pu naa seíireꞌe aꞌame mej mi naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj ɨ́ teɨte. Nemuárɨꞌeriꞌiraꞌa jɨ́n nu yé veꞌecánejsin. / WJéihua mú huateújtɨmuaꞌira ɨ́ teteca meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej aꞌij puaꞌa titéꞌujmuaꞌate aꞌij tɨ huáꞌa japua yen tíꞌaiixa íiyen chaanaca japua, aꞌiné tiꞌitɨ́j tɨ́j naꞌa tɨ júteꞌe tejéꞌeseijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu hui huateújcaꞌatzɨjxɨꞌɨsin. F ’Ajta jeíhua pu tiuꞌutaseíjreꞌesin u júteꞌe ɨ́ xɨcaj jetze, ajta ɨ́ máxcɨraꞌi jetze, ajta xuꞌuraꞌave tzajtaꞌa. Ajta íiyen chaanaca japua, jeíhua pu tiújtaꞌahuaꞌa aꞌame á jaataꞌa jetze tɨ veꞌée. Jéꞌecan pu tɨꞌɨráana aꞌame. Aꞌɨ́j pu jɨ́n utévatziɨjsin ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tíꞌitziɨɨneꞌe. Capu aꞌij tihuáꞌamitɨejteꞌe aꞌame  )’Xantaaruꞌu mú jeíhua teɨte cuiꞌini ɨ́ tiuꞌujchún jɨmeꞌe. Majta muꞌiicáca mú áꞌaviꞌitɨn nainjapua ɨ́ chuej tɨ yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí Israél éꞌemeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú ratéꞌuuna ɨ́ Jerusalén ajta naꞌa caí araúrasten aꞌájna xɨcájraꞌan mej jetzen tiuꞌutaꞌaíjta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí Israél éꞌemeꞌecan. Aꞌij tɨ nuꞌu yeꞌí yé tiꞌivecánejsin aꞌɨ́jna tɨ ajta huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte s_’Jéꞌecan pu aꞌij puaꞌa huáꞌaruuren aꞌájna xɨcájraꞌan jetze aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej autájucájmee, ajta aꞌɨ́ɨme i ɨ́ mej mauj huáꞌatziꞌite ɨ́ ruyaujmuaꞌa. Jéihua mú hui huápɨꞌɨ rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél aꞌuchéjme. Jéꞌecan pu puaíjtzi huaꞌutáꞌasin ɨ́ Dios. 3_’Chéꞌe ayén téꞌaraꞌani aꞌiné puꞌuri hui tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌan tɨ jetzen araúrastejsin nain aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. Jéihua mú rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ayén puaíjtzi huaꞌutáꞌasin. )’Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Judea aꞌutéꞌuu, michéꞌe aꞌɨ́ɨme jíyeꞌitzi jɨ́n áꞌucɨɨne aꞌutɨ́ áꞌujɨ́rime. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jerusalén aꞌutéꞌuu, michéꞌe aꞌɨ́ɨme huirácɨɨne á puaꞌacɨé u chajtaꞌana jetze. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ɨtzitá aꞌutéꞌuu, michéꞌe caí meꞌuun aꞌuteáruꞌipicheꞌen u chajtaꞌana jetze. ’Ayee xu ꞌeen jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ ari tɨ́muaꞌa aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin jaꞌanáj mej puaꞌa tiuꞌutéꞌuuna u Jerusalén. Aꞌɨ́mej xu seijran mej antevéejmee muáꞌajuꞌun ɨ́ xantaaruꞌu aꞌujna u Jerusalén. @ySetáꞌaj hui huateújcaꞌanen ɨ́ ru tzajtaꞌa sej si teꞌutáviicuaꞌi. Tɨ́ puaꞌa siyen huárɨni, múꞌeen xu raamuáꞌitɨn sej si ruuri huateáturan ɨ́ Dios jemi. ;o’Camu aꞌatzu aꞌij áꞌamuaruuren tɨ puaꞌa caí Dios huaꞌutáꞌacareꞌen, sino aꞌɨ́ɨ pu Dios áꞌamuachaꞌɨ́j aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. 3Naíimiꞌi ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú amuajchaꞌɨ́ɨreꞌe muáꞌajuꞌun múꞌejmi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej naꞌaráꞌastijre ineetzi. ’Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ ruvaújsimuaꞌa, majta ɨ́ áꞌamuaꞌihuaamuaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme áꞌamuaneusimuaꞌa, majta áꞌamigustemuaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú avíitzi jɨ́n tiuꞌutátuiireꞌesin múꞌejmi. Majta jeꞌicáca múꞌejmi cuiꞌini.  ’Seajta múꞌeen, setáꞌaj siyen huárɨni. Caxu amuacaícan seꞌɨ́jna jɨ́n tiúꞌumuaꞌati aꞌij sej titeeteújnan, aꞌiné nee nu amuaatáꞌasin aꞌij sej tiuꞌutaxáj, seajta sej raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan, sej si huaꞌutémuaꞌitɨn aꞌɨ́mej. Camu aꞌij tirájteuvée muáꞌajuꞌun aꞌij mej tejámuaatíte, ni camu huaꞌitzi jɨ́n amuaatémuaꞌitɨn. v~e Ayee pu hui ajta teꞌiráame sej si siyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌij tɨ Dios amuáaruu múꞌejmi. T}! ’Aru tɨ caí xɨ ayén tiúꞌurɨni, aꞌɨ́ɨ mú hui amuacaícan áꞌamuaviviꞌiran, majta aꞌij puaꞌa áꞌamuaruuren. Aꞌuu mú tiuꞌutátuiireꞌesin múꞌejmi u teyujtaꞌa naꞌari aꞌu mej amuaꞌiteáanan. Aꞌuu mú amuáꞌaviꞌitɨn aꞌɨ́mej jemi ɨ́ tajtúhuaani, majta aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej rey jɨ́n antiújmuaꞌaree. Ayee mú ꞌeen jɨ́n áꞌamuaruuren meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej naꞌaráꞌastijre ineetzi. t ~|{zxxwvuttrqzpo"mllihgIfqecaa`R_:]\[[YYWVUTZSNQP OyNAMtLiKgJ6INHGFPFDD0CBAL@>=n=Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen aráꞌasecaꞌa aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan muáacua ɨ́ mej jetzen airáane aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tuꞌuvéꞌeteajtɨ aꞌɨ́jna ɨ́ David. Majta miyen cheꞌatá menaꞌa aráꞌaxcaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huáꞌa jetze airáane aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan. Aꞌɨ́mej mú aꞌuvíꞌitɨ́ aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa Babilonia. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa aráꞌaxcaa tamuáamuataꞌa japuan muáacua tɨ́ꞌɨj huanúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. Tɨ́ꞌɨj Jesús huanúꞌihuacaꞌa |[ sJacobo pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ José, aꞌɨ́jna tɨ María téviꞌitɨneꞌe. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ náànajraꞌan púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ɨ́ mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Cɨríistuꞌu. Z 'Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Eliud, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Eleazar. Tɨ́ꞌɨjtaꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Eleazar típeꞌeri jáꞌaraa aꞌɨ́jna ɨ́ Matán. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ Matán, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo. Y Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Azor, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Sadoc. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Sadoc, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Aquim. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Aquim, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Eliud. pX [ Zorobabel pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Abiud. Tɨ́ꞌɨjtáꞌi aꞌɨ́ɨn Abiud rapeꞌeri jáꞌaraa aꞌɨ́jna ɨ́ Eliaquim. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Eliaquim, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Azor. nW W Matɨ́ꞌɨj miyen huajaꞌuvíꞌitɨ, aj puꞌi Jeconías seɨ́j típeꞌeri jáꞌaraa tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Salatiel. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Salatiel, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Zorobabel. oV Y Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Josías, aꞌɨ́mej pu títɨꞌɨríjmuaꞌa jáꞌaraa ɨ́ Jeconías, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej ihuáamuaꞌameꞌen púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jeconías. Tɨ́ꞌɨj Josías títɨꞌɨríjmuaꞌa jáꞌaraa, seica mú mú aꞌuvéꞌejuꞌun. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌɨ́mej aꞌuvíꞌitɨ́ ɨ́ mej Israél aꞌuchéjmeꞌecaa. Aꞌuu mú jáꞌahuaꞌa huajaꞌuvíꞌitɨ seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Babilonia. WU ) Ezequías pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Manasés. Ajta Manasés pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Amón. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Amón, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Josías. lT S Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Uzías, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jotam. Ajta Jotam pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Acaz. Ajta áꞌiyen aꞌɨ́jna ɨ́ Acaz típeꞌeri jáꞌaraa aꞌɨ́jna ɨ́ Ezequías. aS =Asa pu rapeꞌericaꞌa ɨ́ Josafat. Tɨꞌɨj jí Josafat típeꞌeri jáꞌaraa tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Joram. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Joram, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Uzías. nR WSalomón pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Roboam. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Roboam, aꞌɨ́ɨ pu péꞌericɨraꞌan púꞌeeneꞌe ɨ́ Abías. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Abías, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Asa. NQ Isaí pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ David, ɨ́ tɨ ajta teꞌenteájrupi ɨ́ rey jɨmeꞌe. Aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, jamuan aꞌɨ́jna tɨ ajta ɨ́raꞌaraꞌan púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Urías, aꞌɨ́ɨ mú típeꞌeri muáꞌaraa aꞌɨ́jna tɨ ayén ántehuaa jáꞌaraa tɨjɨ́n Salomón. P ;Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Salmón, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Booz. Ayee pu ántehuaacaꞌa ɨ́ náànajraꞌan ɨ́ Booz tɨjɨ́n Rahab. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Booz, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Obed. Ajta ayén ántehuaacaꞌa ɨ́ náànajraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Obed tɨjɨ́n Rut. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Obed, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaí. XO +Aram pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Aminadab. Ajta Aminadab pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Naasón. Tɨꞌɨj jí Naasón típeꞌeri jáꞌaraa tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Salmón. aN =Ajta Judá aꞌɨ́mej pu títɨꞌɨríjmuaꞌa jáꞌaraa, ɨ́ mej miyen ánteꞌaruajcaꞌa tɨjɨ́n Fares, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ seɨ́j Zara. Ajta ɨ́ huaꞌanáànacɨꞌɨ, ayée pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Tamar. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Fares, aꞌɨ́j pu típeꞌeri jáꞌaraa ɨ́ Esrom. Ajta Esrom pu rapeꞌericaꞌa ɨ́ Aram. =M uAbraham pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaac. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Isaac, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, aꞌɨ́ɨ pu títɨꞌɨríjmuaꞌa jáꞌaraa aꞌɨ́jna ɨ́ Judá, majta seica ɨ́ mej ihuáamuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Judá. dL EAꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ vaújsimuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu ɨ́ tɨ aꞌɨ́mej jetze airáane aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. K}5Tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa, mú meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa u teyujtaꞌa mej mi rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios. J4Majta aꞌɨ́ɨme, aꞌúu mú raateánajchecaꞌa. Jéihua mú huataújtemuaꞌave. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j u Jerusalén. }Is3Tɨ́ꞌɨj auj rɨ́ꞌɨ tíhuaꞌutáꞌasimeꞌeca, aꞌúu pu huajaꞌuhuáꞌaxɨ. Aj pu i júteꞌe tíraa. EH2Tɨ́ꞌɨj i aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús huajaꞌuvíꞌitɨ u jáꞌahuaꞌa u Betania. Tɨ́ꞌɨj i ajméijcaꞌataxɨ. Aj pu i rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌa ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa. 'GG1Nee nu u yaꞌutaꞌíti múꞌejmi jemi aꞌɨ́jna tɨ niyáꞌupua jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi. Seajta múꞌeen, setáꞌaj siyen yen huatéꞌen íiyen chajtaꞌa ajta naꞌa caí huateáturan múꞌejmi jemi aꞌɨ́jna tɨ júteꞌe eꞌicánejsin. Aꞌɨ́j xu jetzen araújcaꞌanejsin. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu i aꞌɨ́ɨn Jesús tíraa u ta japua nFU0’Múꞌeen xu tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌij sej seri seꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌuséij. JE /’Majta nuꞌu, nainjapua tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin neniúucajtzeꞌe mej mi seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ Dios jemi tɨ ij aꞌɨ́ɨn tihuaꞌutáꞌuuniꞌi. Maꞌutéjhuijsin nuꞌu mej miyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen íiye mej Jerusalén aꞌuchéjme, majta méyee ɨ́ mej aꞌɨmuá antachéejmee, majta méyee ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua huachéjme, tɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua nainjapua. kDO.Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze nej nuꞌu niyen tirajpuaíitzi náꞌaraꞌani inee, i nej neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ Dios án nejaꞌujyeíjtza ɨ́ ɨpuari japua. Ajta nuꞌu huaíca xɨcaj tzajtaꞌa nu neajtahuaꞌa aitáraꞌani huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. C-Aj pu i huaꞌutáꞌa mej mi yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. nBU,Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejámuaatáꞌixaa netɨ́ꞌɨj aꞌamua jemi huácatii tɨ ayén ruxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ nain jɨ́n teꞌaraúrasten aꞌij tɨ teꞌuyúꞌuxacaꞌa neetzi jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa, ajta jetzen ɨ́ tihuáꞌachuiica. ]A3+Tɨ́ꞌɨj i raꞌancuréꞌechui. Aj pu i ráacua mejseíiracaꞌa aꞌɨ́ɨme. W@'*Matɨ́ꞌɨj mi seɨ́j raatáꞌa ɨ́ huaꞌí tɨ huáꞌijchiꞌi. ?)Majta aꞌɨ́ɨme, camu xɨ ráꞌantzaahuate aꞌiné jeíhua mú aꞌij puaꞌa yáꞌuseijracaꞌa, majta rútemuaꞌaveꞌecaꞌa. Aj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni secaí tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨ ɨ́ nej ráacuaꞌani? >(Tɨ́ꞌɨj ayén tihuaꞌutáꞌixaa, aj pu i ayén tihuaꞌutaseíjra ɨ́ rumuájcaꞌa jetze, ajta ruꞌɨ́ɨca jetze. ='Casiꞌi, i nemuajcaꞌa jetze, ajta i neꞌɨ́ɨca jetze. Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen. Setáꞌaj naꞌajtamuárɨꞌen sej si siyen raaseíj. Seɨ́j tɨ mɨꞌɨchi, capu ayén nexɨ́ꞌej tiꞌitéhuaꞌiraꞌa, capu ajta ayén nexɨ́ꞌej tiꞌitéjcari. Xuꞌuri neseij nej xaa téhuaꞌiraꞌa, neajta téjcari. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. </&Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n aꞌij puaꞌa amuaatáꞌa? ¿Aꞌiné sej si caí xɨ téꞌatzaahuateꞌe? ;-%Jéꞌecan mú huajɨ́jxɨcaꞌa. Majta tiuꞌutátziɨn aꞌiné ayée pu huáꞌaseijrateꞌecaa. Cu xɨee mej cu mɨ́ꞌɨchi seijra. :$Maúcheꞌe mú tiꞌixáatacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Jesús huataseíjre huáꞌa jemi. Aꞌuu pu jáꞌitaꞌa huatéechaxɨ. Aj pu i ayén tihuaꞌutateújte tɨjɨ́n: ―Chéꞌe huatéepuaꞌare ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa. 9%#Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua, aꞌɨ́ɨ mú tihuaꞌutáꞌixaa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j matɨ́ꞌɨj meꞌuun aujúꞌucaa ɨ́ juye jetze, ajta aꞌij mej yeꞌí tiraamuáꞌa tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn raꞌantítaaraxɨ ɨ́ pan. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu Jesús huataseíjre aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej nuꞌu mauj jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨ auj ruuricaꞌa amuacaícan 18["Majta meꞌɨ́jna ɨ́ mej meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa u Jerusalén, ayée mú tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ mej huaꞌapua tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Tavástaraꞌa pu ajtahuaꞌa aꞌitáraa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. Ajta huataseíjre jemin aꞌɨ́jna ɨ́ Simón. 71!Matɨ́ꞌɨj mi ájhuiixɨ. Caꞌanacan mú huaréꞌacɨ u Jerusalén. Aꞌuu mú huáꞌuteu aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan seɨ́j mej aráꞌase, majta ɨ́ seica ɨ́ mej huáꞌa jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Naímiꞌi mú tiújseɨj meꞌújna. 6 Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiꞌitiúrihuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni caí úꞌutzunajcaꞌa ɨ́ taxɨejniuꞌuca ɨ́ ta tzajtaꞌa, ajta caꞌaníjraꞌa yú huataseíjre u ta tzajtaꞌa tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn tiuꞌuxájtajmeꞌe ta jamuan ɨ́ juye jetze, tɨ ayén tíꞌitaꞌixaateꞌecaa aꞌij tɨ huataújmuaꞌa ɨ́ tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze? 5Jɨ́meꞌen puꞌu huaꞌutáꞌɨ́ꞌɨpɨꞌi, aj mú mi raamuáꞌa. Aj pu i eꞌehuaújpuaꞌarixɨ mejseíiracaꞌa. ;4oTɨ́ꞌɨj i Jesús ayén huarɨ́j tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn aúucaꞌatii huáꞌa jamuan á vejliꞌi meesa jetze. Tɨ́ꞌɨj i raatiɨ́ꞌɨpɨi ɨ́ pan, ajta rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios. Aj pu i raꞌantítaaraxɨ ɨ́ pan. Tɨ́ꞌɨj i aꞌutéjche tɨ huaꞌutaꞌɨ́ꞌɨpɨꞌiteꞌen. B3}Ajta aꞌɨ́ɨme, jeíhua mú caꞌaníjraꞌa raatáꞌa tɨ aꞌuun huateáturan. Ayee mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj yé huateáturan téjmi jemi, aꞌiné puꞌuri téchuijxari, ajta ari tɨ́n tétɨcaꞌari. Tɨ́ꞌɨj i aꞌuun aꞌuteájrupi tɨ ij huáꞌa jamuan aꞌuun aꞌuteáturan. S2Matɨ́ꞌɨj meri á vejliꞌi aujúꞌucaa aꞌájna chajtaꞌa aꞌu mej aráꞌaiixa, aúcheꞌe pu huaméꞌecaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ayée pu cumu mú pu áꞌayee aꞌuméꞌe aꞌame. 1Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús temuaꞌa naa nain tɨ́j naꞌa tɨ téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, tɨ́j naꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, ajta matɨ́j menaꞌa ɨ́ mej tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. C0’¿Ni caí ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ ij amuacaí ayén tirajpuaíitzi áꞌaraꞌani aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ajta Dios aꞌán yaꞌujyeíjtza ɨ́ ɨpuari japua, tɨ ij áꞌiyen teꞌenteárute aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua, ajta nainjapua? F/Ajta aꞌɨ́ɨn, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌij xu puaꞌa titéꞌujmuajte múꞌeen. Caxu aꞌij tirájteuve mɨ ru tzajtaꞌa sej si caꞌanacan tiráꞌantzaahuateꞌen nain tɨ́j naꞌa aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. ?.wMajta seica ɨ́ mej ta jamuan áꞌujujhuaꞌan, aꞌɨ́ɨ mú majta u aꞌatanéj aꞌu mej yeꞌaváꞌana. Ayee pu éeneꞌe aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca. Aru camu hui áꞌa yaꞌuseíj meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. ―Ayee mú tiraataꞌixaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua. K-Aru camu ráateu ɨ́ mɨꞌɨchi. Matɨ́ꞌɨj mi huaréꞌacɨ. Aj mú mi taataꞌixaa tɨjɨ́n seica mú huataseíjre aꞌɨ́mej jemi. Aꞌɨ́ɨ mú nuꞌu meꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe. Ayee mú eeriꞌi tihuaꞌutáꞌixaa tɨ nuꞌu ari ajtahuaꞌa huatarúj aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. F,’Majta seica juuca ɨ́ mej téjmi jetze ajtémeꞌecan, jeíhua mú aꞌij puaꞌa teꞌutaseíjra. Iíyeꞌe mú u aꞌatanéj aꞌu mej yeꞌaváꞌana meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. x+i’Mɨ teajta iteen, ayée tu hui tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe áꞌameꞌencheꞌe tɨ tuꞌirájtuaani itejmi i tej Israél jetze ajtémeꞌecan. Puꞌuri huaíca xɨcaj tejauume ɨ́ mej ráꞌutatai. d*AMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌitaꞌaijteꞌe, aꞌɨ́ɨ mú hui Jesús tiuꞌutátui mej mi tiuꞌutáꞌan mej raajéꞌica. Matɨ́ꞌɨj mi ráꞌutatai. 3)_Aj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitáani aꞌij huarɨ́j? Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Jesús, Nazarét tɨ éꞌemeꞌecan. Aꞌɨ́ɨ pu hui tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨmeꞌe ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Ajta jeíhua pu ayén tiúꞌuruu tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe, mejseíiracaꞌa ɨ́ teɨte. J( Ajta seɨ́j tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Cleofas, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―¿Ni pecaí ramuaꞌaree aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j íjii itejmi jemi? ¿Ni pecaí múꞌee peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ pej huayéꞌi penaꞌa pej caí tiꞌitɨ́j muaꞌaree aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ taruure itejmi? N'Tɨ́ꞌɨj i Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitájni aꞌij setiúꞌurixaateꞌe siyen huajúꞌun? Matɨ́ꞌɨj mi huatéhuiixɨ, muaꞌicaujtutájmeꞌe. 4&cAru capu huaꞌutáꞌa mej ráamuaꞌati. @%yMaúcheꞌe mú tiuꞌuxáatajmeꞌeca, majta tiꞌihuaúrihuaurájmeꞌe rujɨ́ɨmuaꞌa, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Jesús ajteáxɨɨrecaꞌa tɨ ꞌij huáꞌa jamuan huaméꞌen. P$Ayee mú tiuꞌuxájtajmeꞌe nain aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huarɨ́j. d#A Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, mé huaꞌapua ɨ́ mej huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌúu mú aujúꞌucaa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Emaús. Aꞌatzu pu aꞌɨmuá pɨ́tejáꞌarɨcɨ aꞌujna u Jerusalén, aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa kilómetros. I"  Ajta aꞌɨ́ɨn Pedro, aꞌɨ́ɨ pu ájchee Tɨꞌɨj jí aꞌutɨéechejraa aꞌájna aꞌu tɨ aúucun. Tɨ́ꞌɨj i aꞌuteájrupi. Tɨꞌɨj jí aicaújtutzi, tɨ́ꞌij cɨ́ɨxuri tiuꞌuséij. Aa pu rujɨ́ɨmuaꞌa tíꞌijpiicaꞌa á chuaataꞌa. Tɨꞌɨj jí áꞌuraa. Jéihua pu tíꞌimuaꞌajca ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j. Aꞌájna nuꞌu jáꞌahuaꞌa juye jetze Emaús tɨ aꞌuréꞌenineꞌi %!C Mɨ́ ajta caí aꞌɨ́ɨme, camu huáꞌantzaahua ɨ́ ꞌuuca aꞌiné capu aꞌij tihuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa. ^ 5 Aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca, aꞌɨ́ɨ mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen, ɨ́ María, Magdala tɨ éꞌemeꞌecan, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Juana, ajtahuaꞌa seɨ́j ɨ́ María tɨ náànajraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, majta seica ɨ́ ꞌuuca. Aꞌɨ́ɨ mú miyen tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej Jesús huaꞌantíhuau.  Matɨ́ꞌɨj mi huiráacɨ aꞌu tɨ aúucun. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j ruche. Aj mú huaꞌutáꞌixa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan seɨ́j aráꞌase, ajta ɨ́ seica. Nain mú huaꞌutáꞌixa aꞌij mej tiꞌitɨ́j tiuꞌuséij. taMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca, aj mú mi raꞌutámuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tihuaꞌutáꞌixaa. Capu hui yeꞌe jáꞌahuaꞌa, aꞌiné puꞌuri ajtahuaꞌa huatarúj. ¿Ni hui secaí ramuaꞌaree aꞌij tɨ tejámuaatáꞌixaa tɨ́ꞌɨj auj aꞌutéveecaꞌa múꞌejmi jemi aꞌujna u Galilea yee tɨ ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej tiuꞌutátuiireꞌen aꞌɨ́jna tɨ huáꞌa jetze airáane ɨ́ teɨte huáꞌa jemi ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ mej mi ráꞌutatan? Ajta yee huaíca xɨcaj tzajtaꞌa pu ajtahuaꞌa nuꞌu huatarújsin. ―Aꞌɨ́ɨ mú teteca miyen tihuaꞌutáꞌixaa. +OJéꞌecan mú tiuꞌutátziɨn ɨ́ ꞌuuca. Aꞌɨ́j mú jɨ́n títunutaxɨ, majta aicaújtuuxɨ. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca, ayée mú tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné sej si ꞌeen jɨ́n siyen rahuauhuau huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite seɨ́j tɨ ari ruuri? SMajta mauj meꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌimuaꞌajca aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mɨꞌɨchi, jíyeꞌitzi jɨ́n mú huaꞌapua huataseíjre ɨ́ teteca aꞌɨ́mej jemi ɨ́ ꞌuuca. Ayee mú cuaiínaviꞌin tiꞌitéchejcaꞌa. Ayee pu tiꞌitemastájyeꞌicaa cumu mej témaxcavaꞌaraꞌan. ucMatɨ́ꞌɨj mi aꞌuun aꞌuteájrupi aꞌu tɨ aúucun. Aru camu ráateu ɨ́ téviraꞌan ɨ́ Jesús. dAMatɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌaráꞌa. Aj mú mi raaseíj aꞌujna tɨ aúucun tɨ puaꞌa ari teꞌentácuuniꞌi. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tetej ɨ́ mej raꞌitéjmua, puꞌuri jaꞌatɨ u yéꞌenxɨɨracaꞌa. - UTɨ́ꞌɨjta aꞌájna tejaꞌuréꞌene ɨ́ tújcaꞌari taꞌamuájca i itɨeeri jetze. Iíyeꞌe muꞌu u áꞌujuꞌun meꞌɨ́jna ɨ́ ꞌuuca mej tejáꞌutɨɨ ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tiúꞌuruu ɨ́ tuꞌupi tɨ naa teáarɨ́ꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi u áꞌujuꞌun aꞌu tɨ aúucun. ~u8Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́ ɨ́ ruche. Aj mú mi rɨ́ꞌɨ ráaruu ɨ́ tuꞌupi tɨ naa teáarɨ́ꞌe, majta ɨ́ mej jɨ́n racápɨtijra. Majta áꞌiyen huaújseꞌupe aꞌájna xɨcájraꞌan jetze aꞌij tɨ tiúꞌujxeꞌeveꞌe.7Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca, ɨ́ mej meꞌuun eꞌeráacɨ u Galilea jamuan ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ mú cujtaꞌan huajúꞌucaa aꞌɨ́jna ɨ́ José. Matɨ́ꞌɨj mi raaseíj aꞌu tɨ aúucun, majta aꞌu tɨ yáꞌuruu ɨ́ mɨꞌɨchi. I 6Puꞌuri aꞌájna pɨ́tíꞌirɨjcaa aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen rɨ́ꞌɨ ruruuren. Ajta puꞌuri tɨ́n tejaꞌuréꞌenejsimeꞌe aꞌájna xɨcájraꞌan mej jetzen ruseꞌupi. 4a5Tɨꞌɨj jí raꞌacájtɨ ɨ́ cúruu jetze ɨ́ téviraꞌa. Aj pu i saavana jɨ́n racáꞌijcatacaꞌa. Tɨꞌɨj jí aꞌuun aꞌuteájrupi aꞌu tɨ aúucun. Tɨꞌɨj jí yenuꞌuhuaréꞌetee aꞌu mej mauchén yauucú ɨ́ jaij. Caxɨ́ɨ mú jaꞌanáj jaꞌatɨ meꞌuun utétuaraꞌa. #?4Tɨ́ꞌɨj i aꞌuun áꞌume ɨ́ Pilato jemi. Ayee pu tiraatáhuaviiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn Pilato raatátuiireꞌen ɨ́ Jesús tɨ mɨꞌɨchi. R3Ajta aꞌɨ́ɨn, capu raꞌaránajchecaꞌa aꞌij mej tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare, capu ajta rɨ́ꞌɨ raatáꞌa aꞌij mej huarɨ́j ɨ́ seica ɨ́ jueesi. Aꞌuu pu éꞌemeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ José, chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Arimatea, tɨ ajta aꞌuun huatacáꞌa u Judea. Ajta aꞌɨ́ɨn José, aꞌɨ́ɨ pu rachúꞌeveꞌecaꞌa jaꞌanáj xɨcáaraꞌan jetze Dios tɨ tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua. T!2Meenti seɨ́j aꞌuun jéꞌeseijreꞌecaꞌa tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n José. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨ́j tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ huáꞌa jueesi ɨ́ mej huaícate japuan tamuáamuataꞌa mej aráꞌase. Rɨ́ꞌɨ pu tíꞌitevistacaꞌa aꞌɨ́jna. Capu tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa.  1Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ramuaꞌajcaa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej eꞌeráacɨ jamuan aꞌujna u Galilea, aꞌɨ́ɨ mú aꞌɨmuá aꞌutéꞌuu mej seijracaꞌa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ rɨcɨ. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu mi u yeꞌaváꞌana *M0Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte ɨ́ mej ajteáxɨɨrecaꞌa meꞌújna mej mi tiúꞌumuaꞌariiveꞌen, matɨ́ꞌɨj raaseíj aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j, aꞌɨ́ɨ mú anteújtuꞌasixɨ án rútaviitzeꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huataújxɨeemɨste. Majta aꞌucɨ́j.  7/Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ xantaaruꞌu, tɨ anxɨ́te tíꞌaijta, tɨ́ꞌɨj raaseíj aꞌij tɨ huarɨ́j, aj pu i rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios. Ajta ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ tíꞌitevistacaꞌa. ) K.Caꞌanín pu jɨ́n huajíjhuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Mɨ́ pej niyáꞌupua, múꞌeetzi nu huatátuiireꞌesin ɨ́ nexɨejniuꞌuca. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ tíyeeyeꞌe. 0 Y,Tɨ́ꞌɨj ari teuuméꞌeca aꞌatzaj tacuarixpua, aj pu i nainjapua huateátɨcaꞌarecaꞌa ɨ́ chuej japua. Ayee pu áꞌatee aꞌachú cumu huaíca hora tɨ ayén ꞌeeneꞌe, aꞌiné aꞌɨ́jna xɨcaj aꞌumɨ́ꞌɨ. Capu i chéꞌe huáneeriꞌicɨcaa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ itzíjhua, tɨ ajta aꞌuun aꞌutaviviɨ́jmeꞌecaa u teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu jáꞌitaꞌa acasiújtzaꞌanixɨ.  -w g+Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Ayee nu hui tíꞌimuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, íjii, múꞌee pe peꞌuun aꞌutevée puaꞌamé neetzi jamuan aꞌu tɨ Dios rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌasin. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu cuiꞌi huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús A{*Aj pu i ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Jesús, patáꞌaj naꞌutámuaꞌaree aꞌájna xɨcáaraꞌan pej jetzen autéchesin pej tiuꞌutaꞌaíjta. fE)Ayee pu hui tiraavíjteꞌe tej tiyen tirajpuaíjtzi aꞌiné puꞌuri taacɨ́ꞌɨ aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tej tiꞌitɨ́j huáruu. Ajta amɨ́n, capu tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa. (Ajta ɨ́ seɨj tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa, tɨ ajta áꞌatataihuacaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu raꞌajtéꞌaxɨ tɨjɨ́n: ―¿Ni hui pecaí ráꞌateseꞌe ɨ́ Dios? Casiꞌi, ayée pej cheꞌatá penaꞌa tirajpuaíitzi tɨ́j amɨ́jna. ]3'Ajta seɨ́j ɨ́ mej huaꞌapua ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa, aj pu áꞌatataihuacaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu ayén aꞌij puaꞌa tiraataxájtacaꞌa. Ayen tɨjɨ́n: ―¿Ni pecaí peꞌɨ́n púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ Dios án muaꞌujyeíjtza ɨ́ ɨpuari japua? Patáꞌaj á japua huániuuni, pajta téjmi japua. !&Majta taabla tiꞌitɨ́j mú aúutatai aꞌu tɨ áꞌujmuꞌu ɨ́ Jesús. Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna jetze ɨ́ taabla tɨjɨ́n: “Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ huaꞌaRey aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan”. ;o%Ayee mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa Rey jɨmeꞌe pej tiꞌitéveecaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, patáꞌaj á japua huániuuni. E$Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ xantaaruꞌu muaꞌajteáxɨɨrecaꞌa, majta raꞌutéxɨeehuariꞌiriꞌi. Aꞌɨ́ɨ mú majta raatanéste ɨ́ viinu tɨ antzináj tɨ raꞌantiyéꞌen. L#Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, aꞌúu mú aꞌutéꞌuu mejseíiracaꞌa. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe, aꞌɨ́ɨ mú majta raꞌutéxɨeehuariꞌiriꞌi. Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Amɨ́ pu seica japua huaniú. Chéꞌe hui amɨ́n rujapua huániuuni, tɨ puaꞌa hui ayén tiꞌayajna tɨ amɨ́n aꞌɨ́ɨn púꞌeen Dios tɨ raꞌantíhuaꞌu, aꞌɨ́jna Dios tɨ án yaꞌujyeíjtza ɨ́ ɨpuari japua. pY"Tɨ́ꞌɨj i Jesús ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Niyáꞌupua, patáꞌaj hui tihuaꞌutáꞌuuniꞌi aꞌiné camu ramuaꞌaree aꞌij mej rɨcɨ. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ xantaaruꞌu, aꞌɨ́ɨ mú huáhuajcacaꞌa mej tetej aꞌucáahuaꞌaxɨn mej mi ráamuaꞌaree jaꞌatɨ tɨ racɨꞌɨti ɨ́ cɨ́ɨxureꞌaraꞌan ɨ́ Jesús. O!Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌu tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Mɨꞌɨchímuꞌuta. Aꞌɨ́ɨ mú ráꞌutatai jamuan ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌirujca. Seɨ́j mú aúutatai rɨꞌɨríintaꞌan pújmeꞌen ɨ́ Jesús. Majta ɨ́ seɨj, aꞌɨ́ɨ mú ráꞌutatai úutataꞌan pújmeꞌen. T~! Majta seica mú huajájpuajmeꞌe mej mi meꞌuun huáꞌutatan jamuan ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua, aꞌɨ́ɨ mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej xaa aꞌij puaꞌa tíꞌirujca. _}7’Tɨ́ puaꞌa niyen tirajpuaíjtzi neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej caí tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa, ¿aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe mej miyen tirajpuaíitzi muáꞌajuꞌun aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej xaa tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa? Huápɨꞌɨ mú hui rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun xaa neꞌu. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. I| ’Aꞌájna xɨcájraꞌan jetze, ayée mú hui rɨni ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́ɨ mú tiraatáꞌixaateꞌesin ɨ́ jɨrí tɨjɨ́n: “Patáꞌaj téjmi japua rájveti.” Majta miyen cheꞌatá menaꞌa tiraatáꞌixaateꞌesin aꞌɨ́jna ɨ́ jɨrí áa tɨ huacaíjme tɨjɨ́n: “Patáꞌaj taatéꞌavaa.” J{ Aj pu i Jesús pɨ́ aꞌuréꞌeve. Ayee pu tihuáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌeen ꞌuuca, mɨ sej huáꞌayaujmuaꞌa púꞌeen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jerusalén aꞌuchéjme, caxu neetzi jɨ́n ruyeine, sino rujɨ́ɨmuaꞌa sehuaújyeinixɨꞌɨ múꞌejmi jɨmeꞌe, seajta seꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ ruyaujmuaꞌa aꞌiné aj pu hui tejaꞌuréꞌenejsin aꞌɨ́jna ɨ́ xɨcájraꞌa sej jetzen siyen tiuꞌutaxájta yee: “Dios pu rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí jaꞌanáj tiyaúumuaꞌa muáꞌaraa, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí jaꞌanáj tɨꞌɨríi huáꞌa jetze huataseíjre, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí jaꞌanáj huáꞌutzii ɨ́ huáꞌayaujmuaꞌa.” z@yyJéihua mú teɨte huajúꞌucaa huáꞌa cujtaꞌa. Muꞌiitɨ́ ɨ́ ꞌuuca, jeíhua mú ruxɨeemɨjteꞌecaꞌa, muaꞌantiujyeíneꞌe mú muaajúꞌucaa aꞌɨ́jna jemi. x}Matɨ́ꞌɨj mi yaꞌujáj. Aa mú yaꞌujáasimeꞌeca, matɨ́ꞌɨj seɨ́j huatéeviꞌi tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Simón tɨ Cirene éꞌemeꞌecan. Aꞌuu pu ꞌɨtzitá eꞌeráaráꞌa tɨ i aꞌuun Jerusalén aꞌuteárute. Matɨ́ꞌɨj mi ruꞌuhuatéechuite ɨ́ cúruu tɨ ij ráꞌanchueni. Meraataꞌaíj tɨ ráachuisimeꞌen cujtaꞌan ɨ́ Jesús. Ww'Tɨ́ꞌɨj i raatátuaa aꞌɨ́jna ɨ́ mej raꞌiteáana aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌa mej mi huateújneꞌusiꞌiteꞌen, tɨ ajta tíꞌitecuiꞌica. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej rájhuaviiriꞌi ɨ́ teɨte. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pilato, aꞌɨ́ɨ pu tiuꞌutátui ɨ́ Jesús mej mi miyen ráaruuren aꞌij mej tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa ɨ́ teɨte. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu mi ráꞌutatai meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús zvmAj pu i Pilato raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ ayén huarɨ́j aꞌij mej tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa ɨ́ teɨte. u{Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte máàj mú jaítzeꞌe caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa. Majtahuaꞌa miyen tiraataꞌaíj tɨ ráꞌutatan. Matɨ́ꞌɨj mi tiuꞌumuáꞌitɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jeíhua tejíjhuajmeꞌecaꞌa. tyHuaíca pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe? ¿Tiꞌitájni aꞌij huáruu tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen? Capu hui aꞌij náꞌamitɨejteꞌe tiꞌitɨ́j tɨ jɨ́n auteájturaa tɨ ij ayén raavíjteꞌe tɨ huámɨꞌɨni amɨ́jna. Aꞌɨ́j nu hui jɨ́n niyen nenaꞌa rɨni. Puaíjtzi nuꞌu raatáꞌasin. Neajta raateátuaasin. s+Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, majtáhuaꞌa mú miyen titeetejíihuajraa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj hui ráꞌutatan, patáꞌaj ráꞌutatan. yrkAjta aꞌɨ́ɨn Pilato, aúcheꞌe pu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa tɨ raatátuaani aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ajtahuaꞌa pu ayén tihuáꞌajee tɨ ij ráamuaꞌaree aꞌij mej tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa ɨ́ teɨte. q5(Aꞌɨ́jna ɨ́ Barrabás, ayée mú ꞌéen jɨ́n raꞌiteáana aꞌiné caꞌaníjraꞌa pu huaꞌutáꞌa ɨ́ teɨte Jerusalén mej éꞌechejcaꞌa mej mi huateújneꞌusiꞌiteꞌen. Aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨ́j ɨ́ tɨ tíꞌitecuiꞌica.) GpMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, naímiꞌi mú miyen titeetejíihuajraa tɨjɨ́n: ―Micheꞌe hui ráꞌanviꞌitɨn amɨ́jna mɨ teáataꞌa, pej pi Barrabás huatátuaani itejmi jemi. oAyee mú tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa mej seɨ́j huatátuaani ɨ́ mej aiteánamiꞌi aꞌájna matɨ́ꞌɨj tíꞌiyestehuaꞌa. DnAꞌɨ́j nu hui jɨ́n inee puaíjtzi raatáꞌasin nemɨ́jna. Neajta ráꞌaxɨjteꞌen. Netɨ́ꞌɨj ni raateátuaasin nicu. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato. .mUCapu ajta aꞌij tiráꞌamitɨejteꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ajtahuaꞌa mú yeꞌutaꞌítecaꞌa itejmi jemi. ’Aꞌɨ́j xu hui jɨ́n seri ramuaꞌaree tɨ caí ayén tiraavíjteꞌe tɨ amɨ́n huámɨꞌɨni, aꞌiné capu tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa. al;Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setɨ́ꞌɨj siyen yee ruꞌuvéꞌeneijte semɨ́jna ineetzi jemi, ayée xu seꞌɨ́jna jɨ́n jetzen tíꞌijpuaꞌajteꞌe yee aꞌɨ́ɨ pu caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca ɨ́ teɨte mej mi jáꞌitaꞌa aꞌutácɨɨne. Nuꞌuri tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi, múꞌeen xu neseíiracaꞌa. Mɨ ajta, capu aꞌij náꞌamitɨejteꞌe tiꞌitɨ́j tɨ jɨ́n auteájturaa ɨ́ sej jɨ́n jetzen tíꞌijpuaꞌajteꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn Pilato huaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ teɨte, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte. ]j3 Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, aꞌɨ́ɨ mú ruꞌamiigustemuaꞌa muáꞌaraa aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes. Tɨ́ꞌɨj caí xɨ ayén tiujuꞌurɨ́j, maúcheꞌe mú tiújchaꞌɨɨreꞌecaꞌa. Matɨ́ꞌɨj nuꞌu mi raꞌuxɨ́jte meꞌɨ́jna Jesús meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ nuꞌu huámɨꞌɨni ^i5 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Heródes, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ xantaaruꞌu ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe, matɨ́ꞌɨj miyen tíhuáꞌunamuajriꞌi, matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej miyen tiraatzeɨ́jrajmuaꞌan. Majta raꞌutéxɨeehuariꞌiriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Matɨ́ꞌɨj mi cɨ́ɨxuri ruꞌucáachejte, huáꞌa cɨɨxu ɨ́ mej jamuan tíꞌaijta ɨ́ Heródes. Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌutaꞌaíj mej mi majtáhuaꞌa ráꞌanviꞌitɨn ɨ́ Pilato jemi. [@}|zdyAxwvvuhsFqCp2nmkji%gg8edI`_^]\[YDX VUTMRQPNMK^JHH6FDTAm?>=<~;:987X6[53211/.-,x+)'&j$-#3"w T[ 5(e  J 34@7Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, tɨ́ꞌɨj auj seijreꞌe tɨ yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua, ajta ɨ́ tɨ éꞌeseijreꞌe júteꞌe u ta japua, capu hui tiꞌitɨ́j aꞌuvaɨ́jtzi aꞌɨ́jna jetze ɨ́ mej raꞌuyúꞌuxacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze, capu tiꞌitɨ́j, tɨ puaꞌa leetra naꞌa, naꞌari ɨ́ tɨ raꞌavéꞌeraráatzajme. h6I’Caxu siyen tíꞌimuaꞌajca ɨ́ ru tzajtaꞌa yee nee nu raꞌantipuáꞌajteꞌesin neꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ raateájtuaa itejmi jemi aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, ajta ɨ́ mej raataxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Canu neꞌɨ́jna jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej nej ni raꞌantipuáꞌajteꞌen neꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. Canu xaa neꞌu. Ayee nu ꞌeen jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej nej ni raanaíjmireꞌen. q5[Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa tiꞌitɨ́j aꞌij seruure múꞌeen, setáꞌaj hui siyen ráaruuren mé jéjreꞌe huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte mej mi ráamuaꞌaree sej siyen rɨcɨ seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ íꞌixɨꞌepɨꞌɨn. Aj mú mi xaa rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani ɨ́ Dios. Aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́meꞌen tíꞌaijta {4oAjta, capu jaꞌatɨ́ ayén cantiiraꞌa antítaiira tɨ ij aꞌuun yaꞌuteárujteꞌen ɨ́ utaatzi jete, sino án pu yaꞌujchájtza ánɨmua tɨ́ꞌij aꞌɨmuá aꞌatáneeriꞌicɨj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej uráatei u chiꞌita. 3’Ayee xu seijreꞌe huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte tɨ́j tatzari tɨ jaꞌatɨ́ án yáꞌujche tɨ ij aꞌɨmuá aꞌatáneeriꞌicɨj nainjapua íiyen chaanaca japua. Ajta, chajtaꞌa tɨ aꞌutáca ɨ́ jɨrí jetze, capu rɨꞌɨrí tɨ huateúravaa. N2 ’Ayee xu hui tíꞌivaɨreꞌe huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte tɨ́j ajta tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ unaj ɨ́ mej jɨ́n tíꞌicacare ɨ́ cuaꞌira japua. Aꞌɨ́jna ɨ́ unaj tíꞌivaɨreꞌe tɨ́ꞌij caí huatépete ɨ́ huaꞌiraꞌa. Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa huateáruꞌuna, aj puꞌi ráxɨꞌɨsin ɨ́ tɨ aꞌancacá. ¿Aꞌiné auj tíꞌirɨꞌɨri tɨ́ꞌij ajtahuaꞌa ancacá áꞌaraꞌani? Capu chéꞌe aꞌij tíꞌirɨꞌɨri, aꞌiné puꞌuri ráaxɨꞌɨ ɨ́ tɨ ancacá. Ayee puꞌu qui tíꞌivaɨreꞌe mej mi mé rúurɨeexɨn, mej mi majta ratzíinajyeꞌican ɨ́ teɨte. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen tɨ́ꞌij caí ayén cheꞌatá naꞌa tejamuáaruuren múꞌejmi. 1' Setáꞌaj huaújtemuaꞌaveꞌen. Caxú ruxɨeemɨsteꞌe, aꞌiné jeíhua pu tejáꞌamuacɨꞌɨti ɨ́ ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa huáꞌuruu aꞌɨ́mej ɨ́ mej mejmíꞌi tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Mej nuꞌu miyen meꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe mej mi rɨ́ꞌɨ huáꞌaruuren aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen japuan seijreꞌe @0y ’Setáꞌaj huaújtemuaꞌaveꞌen setɨ́j senaꞌa puaꞌamé múꞌeen, tɨ puaꞌa meꞌɨ́n ɨ́ teɨte miyen aꞌij puaꞌa tejáꞌamuaxajta, majta aꞌij puaꞌa áꞌamuaruure naꞌari huaꞌitzi jɨ́n tejáꞌamuaxajtziꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej tíꞌixaxaꞌa neetzi jetze meꞌecan. / ’Micheꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen jeíhua ɨ́ mej rajpuaíitzi muáꞌayeꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen rɨcɨ aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Nain pu xaa tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌujna aꞌu tɨ éꞌeseijreꞌe ɨ́ Dios. 2.] ’Micheꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen jeíhua ɨ́ mej rahuauhuau mej caí neꞌuseꞌe, aꞌiné ayée pu Dios huaꞌutámuaꞌatzi tɨjɨ́n: “Niyaujmuaꞌa.” )-K’Micheꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen jeíhua ɨ́ mej urarɨ́ꞌen seijreꞌe ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca jetze, aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú raseijran ɨ́ Dios. 4,a’Micheꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen jeíhua ɨ́ mej huáꞌacuꞌuve ɨ́ seica ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa, aꞌiné Dios pu huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨsin aꞌɨ́mej. +’Micheꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen jeíhua ɨ́ mej rahuauca, majta ɨ́ mej jeíhua raxɨ́ꞌeveꞌe, mej mi miyen huárɨni aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe ɨ́ Dios jemi, aꞌiné Dios pu ayén huáꞌaruuren mej mi miyen raꞌaráꞌastijreꞌen. * ’Micheꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen jeíhua ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ téꞌumuajcaa ɨ́ ru tzajtaꞌa ɨ́ Dios jemi, aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú raꞌancuréꞌasin aꞌɨ́jna chuéjraꞌa tɨ jɨ́meꞌen Dios teꞌateújratziiriꞌi tɨ huaꞌutáꞌan. L)’Micheꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen jeíhua ɨ́ mej ruxɨeemɨ́jteꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi aꞌiné Dios pu rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌasin. {(oAyen tɨjɨ́n: ―Micheꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen jeíhua ɨ́ mej tirúꞌumuaꞌaree ɨ́ ru tzajtaꞌa mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi ɨ́ Dios jemi, aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú meꞌuun huatéꞌuu muáꞌajuꞌun ɨ́ Dios jemi. -'SAj pu i aꞌutéjche tɨ tihuáꞌumuaꞌaten. Ɨ́ niuucari tɨ tamuáamuataꞌa aráꞌase ɨ́ mej jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ Dios rɨ́ꞌɨ tihuaꞌatáꞌaca y& mTɨ́ꞌɨj huaꞌuseíj ɨ́ teɨte mej jeíhua muꞌiicáa, aj puꞌi antíraa ɨ́ Jesús ɨ́ jɨrí japua. An pu aꞌujyeíjxɨ. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌaneꞌe jamuan, aꞌɨ́ɨ mú ajteáxɨɨrecaꞌa. e%CJéihua mú ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ teɨte, ɨ́ mej meꞌuun eꞌeráacɨ aꞌujna chuéjraꞌa japua u Galileeye. Majta seica, aꞌúu mú eꞌeráacɨ tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n tamuáamuataꞌa tɨ chájtaꞌajme, majta seica meꞌújna jáꞌahuaꞌa u Jerusalén, majta seica tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Judea. Seica mú majta aitacɨ́j ɨ́ mej utavén pújmeꞌen eꞌechéjmeꞌe u Jordán. Jéihua mú jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe.${Aj mú mi ráamuaꞌareeriꞌi tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa seɨ́j ɨ́ chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Siria. Aꞌɨ́j mú huámuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huáruu aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Matɨ́ꞌɨj mi u huajaꞌaráaviꞌitɨ ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi, tɨ tiꞌimuꞌíi ɨ́ cuíꞌiniꞌiraꞌa. Seica mú huápɨꞌɨ tíꞌicucuiꞌicaa, ajta seica, capu huáꞌacaꞌanistiꞌiracaꞌa. Ajta seica, tiyaaruꞌu pu huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa, majta seica ɨ́ tɨ huaꞌacáteuunéjmeꞌecaa, majta seica mú cɨyáaxaviꞌi. Naíjmiꞌica pu tihuáꞌuhuaa. 7#gTɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús aꞌutéjche tɨ áꞌucheꞌecaneꞌen nainjapua tɨ́j naꞌa aꞌúu tɨ huatacáꞌa u Galileeye, aꞌɨ́ɨ pu tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa ɨ́ teɨte tɨ́j naꞌa tɨ seijreꞌe huaꞌateyuu tzajtaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu jɨ́n tihuáꞌaꞌixaꞌatehuaꞌa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios tɨ tíꞌaijta nainjapua ɨ́ chaanaca. Ajta Jesús tihuáꞌuhuaa naíjmiꞌica ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi. Capu tíꞌiseicaj naꞌa ɨ́ cuíꞌiniꞌiraꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu nain jɨ́n tiúꞌuhuaatacaꞌa. u"cAj mú mi raatapuáꞌajtacaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi aitacɨ́j ɨ́ canuuhuaꞌa jetze. A mú yaúurɨe ɨ́ rutáàta. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j jamuan ɨ́ Jesús. Jéihua pu tihuáꞌamuaꞌate aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ teɨte !7Tɨ́ꞌɨj ijtáꞌi áꞌayee aꞌuréꞌene. Ajtahuaꞌa pu huaꞌapuaca huaseíj ɨ́ mej ruꞌihuaamuaꞌa púꞌeen. Seɨ́j pu ayén ántehuaa tɨjɨ́n Jacobo. Ajta ɨ́ juutzeájraꞌan, ayée pu ántehuaa tɨjɨ́n Juan. Aꞌɨ́ɨ pu huáꞌapeꞌeri ɨ́ Zebedeo. Aꞌuu mú aꞌaráteꞌecaꞌa ɨ́ canuuhuaꞌa jetze. Huáꞌa jamuan pu arácatii ɨ́ huaꞌatáàta. Xɨéjmuaꞌari mú rɨ́ꞌɨ tíꞌiruurejcaꞌa tɨ tíꞌisiujtzaꞌani. Tɨ́ꞌɨj i Jesús huaꞌutajé mej mi jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen. 8 iJɨ́meꞌen puꞌu ayén tihuaꞌutáꞌixaa, aj mú mi raatapuáꞌajtacaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi atejaꞌupí ɨ́ xɨéjmuaꞌari, Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́ jamuan. veAj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Mú seꞌutáuruyiꞌi neetzi jemi. Nee nu tejáꞌamuamuaꞌaten sej si caí chéꞌe siyen huaꞌité tíꞌiviiviꞌiraꞌan sino teɨte xuꞌu si tíseɨreꞌesin ineetzi jemi. 9kAjta ɨ́ Jesús, áa pu ꞌejtémeꞌecaꞌa aꞌájna vejliꞌi tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Galilea. Tɨ́ꞌɨj i aꞌɨ́mej huaseíj ɨ́ mej huaꞌapua ɨ́ mej ruꞌihuaamuaꞌa púꞌeen. Aꞌɨ́ɨme mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Simón, ajta juutzeájraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Andrés. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Simón, ayée mú majta ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Pedro. Aꞌɨ́ɨ mú xɨéjmuaꞌari jɨ́n huaꞌité viviꞌiracaꞌa. Ayee muꞌu tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa aꞌɨ́ɨme. ucTɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn Jesús aꞌutéjche tɨ tihuáꞌamuaꞌaten. Ayee pu tihuáꞌatixáateꞌajraa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌiné puꞌuri tɨ́n tejaꞌuréꞌenejsin tɨ tiuꞌutaꞌaíjta ɨ́ Dios íiyen chaanaca japua. Jesús pu huaꞌutajé ɨ́ mej ruhuaꞌitépeꞌecaꞌa, ɨ́ mej muáacua fEAꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, aꞌiné capu huáꞌa jemi raateájtuaa ɨ́ mej seijreꞌecaꞌa ɨ́ tɨ́caꞌari tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú raaseíj tɨ u ajtátzacaꞌa, temuaꞌa naa,
majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌuchéjmeꞌecaa aꞌu mej yéꞌejpuaíjtzicaꞌa,
ayée mú ꞌeeneꞌe, xɨee mej cuj mɨ́ꞌɨchicaꞌa, aꞌiné ayée pu huaꞌéꞌeneꞌe, xɨee tɨ huatɨ́caꞌa.Aj puꞌi huáꞌa jetze huatátzareajraa. Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. mSAyen tɨjɨ́n:Ayee pu téꞌeme aꞌujna chuéjraꞌa japua aꞌu mej éꞌeche ɨ́ teɨte ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan,
aꞌujna tɨ huatacáꞌa u Zabulón,
ajta ɨ́ seɨ́j chuéjraꞌa japua u Neftalí,
ajta seɨ́j ɨ́ juye tɨ aꞌuun eꞌetéeneana aꞌu tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj tɨ veꞌée,
ajta utavén pújmeꞌen ɨ́ Jordán,
ajta u Galileeye aꞌu mej aꞌuchéjme ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan. 6eAyee pu tiujuꞌurɨ́j tɨ ij ayén araúrasten aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías.  Aꞌuu pu eꞌerájraa aꞌujna Nazarét. Tɨꞌɨj jí aꞌuun aꞌucáane aꞌujna Capernaúm, chajtaꞌa tɨ aꞌutacáꞌa aꞌujna tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj tɨ aꞌutacáꞌa aꞌájna vejliꞌi seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Zabulón, ajtahuaꞌa seɨ́j chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Neftalí. K Tɨ́ꞌɨj Jesús ráamuaꞌareeriꞌi tɨ aiteánamiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, aj puꞌi áꞌuraa aꞌujna chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Galilea.   Aj pu i áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu. Capu chéꞌe aꞌij ráaruu. Matɨ́ꞌɨj mi huataseíjre ɨ́ mej títetateí ɨ́ ta japua mej mi raatévaɨreꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Jesús pu aꞌutéjche tɨ tiuꞌumuárɨꞌen u Galilea (I Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aricu, múꞌee pej iꞌi tiyaaruꞌu, aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n: “Setáꞌaj raateánajche seꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa ɨ́ aꞌamua Dios. Aꞌɨ́j xuꞌu huatévaɨreꞌen.” + Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nain nu muatapuaíjveꞌesin neꞌíjna tɨ puaꞌa piyen huárɨni pej títunuta, pej pi naateánajche. (IAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tiyaaruꞌu, ajtahuaꞌa pu yaꞌuvíꞌitɨ jáꞌahuaꞌa yee jɨrí jetze tɨ ájtee. Aj pu i raataseíjra nainjapua, tɨ́j naꞌa seɨ́j chuéjraꞌa japua aꞌu mej aꞌuchéjme ɨ́ teɨte. Raataseíjra aꞌachú tɨ veꞌetɨ́ aꞌuun huatacáꞌa. Jesús pu ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Mɨ́ ajta, ayée pu cheꞌatá naꞌa ayén téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n: “Capej piyen tiráꞌaxɨeehuariꞌira tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ Dios ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n huárɨni.” (IAjta ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa hui yaujraꞌan pej púꞌeen ɨ́ Dios, ancájvetzi, aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n:Dios pu huajaꞌutaꞌíti ɨ́ mej títetateí ɨ́ jemin mej mi muáachaꞌɨn.Majta múꞌeetzi memuáꞌatɨni rumuájcaꞌa jɨmeꞌe.Aꞌɨ́ɨme mú á muaatéchajtza tɨ́ꞌij caí tiꞌitɨ́j aꞌij muaruure. FTɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu ajtahuaꞌa yaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús aꞌánna Jerusalén. Teyuu pu japuan raꞌantítuaa aꞌu tɨ eꞌevéꞌepaꞌatzaraꞌa. ykAjta Jesús, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Capu aꞌɨ́ɨ naꞌa ruxeꞌeveꞌe ɨ́ pan tɨ jɨ́n teꞌutáviicuaꞌi ɨ́ tevi, sino ajta pu aꞌɨ́ɨn ruxeꞌeveꞌe nain ɨ́ niuucari tɨ éꞌemeꞌecan ɨ́ Dios jemi. $AAjta áꞌiyen aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu eꞌiréꞌene aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús jemi tɨ ij raamuáꞌitɨn. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa hui yaujraꞌan pej púꞌeen ɨ́ Dios. Patáꞌaj raataꞌaíjteꞌen amɨ́jna mɨ tetej tɨ́ꞌij pan huateújtaahua. 'Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌúu pu éꞌetee aꞌachú cumu huaꞌapuate xɨcaj tɨ caí tíꞌicuaꞌa. Aj pu i huataꞌíꞌicuatacaꞌa. {  qTɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu yaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ jɨrí jetze tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu tiuꞌutéseꞌen tɨ raamuáꞌitɨn aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. e CAjta áꞌiyen niuucari huánamuajriꞌi tɨ júteꞌe uj eꞌicánamuajreꞌe. Ayen tɨjɨ́n: ―Niyauj pej pɨ́rɨcɨ ɨ́ nej muáꞌixeꞌeveꞌe. Jéꞌecan pej hui naa rɨ́ꞌɨ naatáꞌa i ne tzajtaꞌa.w gTɨ́ꞌɨj ráamuaɨꞌɨhuacaꞌa, aj puꞌi Jesús aꞌitáraa á jaataꞌa. Jɨ́meꞌen puꞌu aꞌitáraa, tɨ́ꞌɨj jí antácuunarecaꞌa ɨ́ ta japua tɨ aꞌutéjmuaa. Tɨꞌɨj jí iiraaseíj tɨ aꞌicaméꞌecaa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Ayee pu seijreꞌecaꞌa tɨ́j cucuiꞌi. Tɨꞌɨj jí japuan aꞌujyeíjxɨ. 7 gMɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Chéꞌe ayén ꞌeeneꞌen. Ayee pu hui tiraavíjteꞌe tej tiyen huárɨni tej raꞌaráꞌastijreꞌen teꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Aj pu i Juan ráamuaɨꞌɨhuacaꞌa ɨ́ Jesús. k OAjta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ayée pu tíꞌimuaꞌajca tɨ raatáꞌijmɨi. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni múꞌee piyen yé véꞌeme inee jemi? Jaítzeꞌe pu raavíjteꞌe pej piyen náamuaɨꞌɨhua ineetzi. lQ Aj pu i Jesús huataseíjre. Aꞌuu pu aꞌarájraa aꞌujna chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Galileeye tɨ́ꞌij Juan ráamuaɨꞌɨhua játeꞌana jetze tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Jordán. Q Ayee pu téꞌeme. Xɨee tɨ jaꞌatɨ́ ari ruꞌiteꞌɨ́ ɨ́ tɨ jɨ́n raꞌanácaꞌatzi ɨ́ triigu. Aꞌɨ́ɨ pu ruꞌirátuꞌisin ɨ́ xaɨɨri puaꞌacɨé. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ imueꞌeri, rájseɨreꞌesin u chiꞌita. Ajta ɨ́ xaɨɨri, taij jetze pu án yáꞌurɨeexɨjsin ɨ́ tɨ caí jaꞌanáj áꞌamɨꞌɨni. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Tɨ́ꞌɨj Juan ráamuaɨꞌɨhuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús c? Aru inee, nee nu amuáamuaɨꞌɨhuacaꞌa jaj jɨmeꞌe mej mi ráamuaꞌaree ɨ́ teɨte sej seri seɨcɨé tiuꞌumuáꞌaj ɨ́ ru tzajtaꞌa. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ hui nehuáritaꞌa yé eꞌevéꞌeme, aꞌɨ́ɨ pu jaítzeꞌe raayɨ́ꞌɨtɨ necaí inee. Aꞌiné nee nu cɨ́lieeneꞌen jɨ́n tiꞌitéjvee ɨ́ jemin, capu ayén tínaavíjteꞌe ineetzi nej rajtaɨ́ꞌɨpɨꞌɨn ɨ́ caꞌacairaꞌan. Mɨ́ ajtáꞌi aꞌɨ́ɨn, seɨ́j pu huataꞌíti tɨ huateáturan múꞌejmi jemi. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu utéꞌaꞌasin mɨ aꞌamua tzajtaꞌa. Ajta aꞌɨ́jna tɨ hui nehuáritaꞌa yé eꞌevéꞌeme, aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ áꞌamuaruuren. >u Puꞌuri tejaꞌuréꞌenejsin vejliꞌi aꞌájna xɨcájraꞌa jetze jaꞌanáj tɨ puaꞌa amuaꞌajteáꞌaxɨꞌɨsin ɨ́ Dios caꞌanín jɨmeꞌe. Ayee pu áꞌamuaruuren cumu tɨ́j jaꞌatɨ́ cɨyej téꞌijveichixɨꞌɨn tepuaij jɨmeꞌe. Nain ɨ́ cɨyej tɨ caí tíꞌitaaca, aꞌɨ́ɨ pu téꞌijveichixɨꞌɨsin. Tɨꞌɨj jí raꞌanteátaira. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tejamuaꞌajteáꞌaxɨꞌɨsin múꞌejmi. 1 Caxu siyen tíꞌimuaꞌajca ɨ́ ru tzajtaꞌa yee: “Ayej tiꞌayajna tɨ naa titaatévaɨreꞌen aꞌiné teen tu iꞌi huáacɨxaꞌastemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan.” Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Ayej tiꞌayajna tɨ Dios raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ rɨ́ꞌɨ raaráꞌatza ɨ́ tete matɨ́j ɨ́ huáacɨxaꞌastemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham teecan. Capu tiꞌitɨ́j aꞌij tejámuaatévaɨreꞌesin sej siyen tíꞌimuaꞌajca rujɨ́ɨmuaꞌa sino sej siyen huanén tɨ́j Abraham teecan. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu seꞌíjna jɨmeꞌe mej mi ráamuaꞌaree ɨ́ teɨte sej seri tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌimuaꞌatze. [/Mɨ́ ajta ɨ́ Juan, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́mej huaseíj ɨ́ mej miyen ánteꞌarua tɨjɨ́n fariseos, majta ɨ́ mej miyen ánteꞌarua tɨjɨ́n saduceos, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn huaꞌuseíj ɨ́ mej jeíhua eꞌevéꞌejuꞌucaꞌa mej mi huaújmuaɨꞌɨhua, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌeen mɨ sej tíꞌihuaꞌitaca, ¿ni tzaa seri tíꞌiteseꞌe tɨ caí Dios puaíjtzi amuaatáꞌan? ¿Aꞌataani amuaatáꞌixaa sej si siyen rɨcɨ? 6eJɨ́meꞌen muꞌu tiuꞌutétzaahuate ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, aj puꞌi Juan huáꞌamuaɨꞌɨhuacaꞌa ɨ́ játeꞌanaraꞌan jetze ɨ́ Jordán. ]3Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej aꞌɨmuá aꞌuchéjmeꞌecaa, naíjmiꞌi mú eꞌiréꞌenineicaꞌa aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa ɨ́ Juan. Aꞌuu mú eꞌerácɨꞌɨcaꞌa tɨ́j naꞌa aꞌu tɨ huatacáꞌa aꞌujna chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Judea, majta seica ɨ́ mej meꞌuun éꞌeche aꞌujna chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Jerusalén, majta ɨ́ seica ɨ́ mej meꞌuun éꞌemeꞌecan aꞌu tɨ aꞌatamɨ́ꞌɨye ɨ́ játeꞌana tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Jordán. Aꞌuu mú aꞌuréꞌenineicaꞌa mej mi ráanamua. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ayée pu éeneꞌe tiꞌitéchejcaꞌa cɨ́ɨxuri tɨ itzíjhua, cameeyuꞌu juꞌuxaꞌa jɨmeꞌe. Ajta típuaasicaꞌa, navij tu rumuaꞌatɨ́. Ajta nuꞌu huátunaꞌise cuaꞌacareꞌe, ajta searate, ꞌɨtzitá mej xuaa. (~IAꞌɨ́jna ɨ́ Juan, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe tɨ jɨ́meꞌen raataxájtacaꞌa ajmíꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Ayee pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Isaías. Ayen tɨjɨ́n:Jaꞌatɨ́ pu u eꞌejíihuá aꞌame aꞌujna jáꞌahuaꞌa aꞌu tɨ caí éꞌe tiꞌitɨ́j.Yee pu tiꞌixa tɨjɨ́n:“Naa xu rɨ́ꞌɨ huaujjéjcuareꞌen, mɨ ru tzajtaꞌa, múꞌeen, aꞌiné tavástaraꞌa pu yé uvéꞌenejsin.Caxu aꞌij yáꞌunamuajra.” g}GAyee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌiné puꞌuri hui tɨ́n aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin tɨ Dios íiyen tiuꞌutaꞌaíjta nainjapua ɨ́ chaanaca. 6| gAꞌájnáꞌɨmua aj pu aꞌutaseíjre aꞌu tɨ caí éꞌe tiꞌitɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuacareꞌe. Aꞌuu pu tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa. %{CTɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌaráꞌa, aꞌúu pu eꞌehuaújchejte, chajtaꞌa jetze tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Nazarét. Aꞌuu pu huayeíjxɨ. Ayee pu tiujuꞌurɨ́j tɨ ij ayén araúrasten aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej mejmíꞌi tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Miyen tɨjɨ́n: “Ayee mú raatámuaꞌatzi tɨjɨ́n Nazarét tɨ éꞌemeꞌecan.”(zIMɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn José, ayée pu ráamuaꞌareeriꞌi tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn Arquelao tíꞌaijtacaꞌa ruyáꞌupuacɨꞌɨ jetze meꞌecan, aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes teecan. Ajta pu Dios raatáꞌixaa tɨ́ꞌɨj tíꞌimaaracaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa tɨ aꞌuun eꞌaráꞌasti, aꞌujna Judea. Tɨꞌɨj jí aꞌuun aꞌaráꞌa tɨ jetzen ajtémeꞌecan aꞌujna Galileeye. ;yoTɨꞌɨj jí ájchee aꞌɨ́jna ɨ́ José. Aj puꞌi yaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, ajta náànajraꞌan. Aꞌuu mú aꞌaráꞌa meꞌújna Israél. Ox―Ájchesi. Ánviꞌitɨchi hui aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, pajta ɨ́ náànajraꞌan. Setáꞌaj jáꞌucɨɨne seꞌújna chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Israél. Puꞌuri huamɨ́ꞌɨ ɨ́ tɨ rajéꞌicatamɨꞌɨcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. ―Ayee pu tiraatáꞌixaa. 5wcAru tɨ́ꞌɨj ari huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, seɨ́j pu ajta huataseíjre aꞌɨ́jna jemi ɨ́ José tɨ́ꞌɨj tíꞌimaaracaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨ́j tɨ tíꞌivaɨreꞌe ta japua ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Ayee pu aꞌɨ́ɨn tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: Uv#Ayen tɨjɨ́n:Ayee pu tiúꞌunamuajriꞌi aꞌujna jáꞌahuaꞌa u Ramá, mej ruyeinecaꞌa, majta jeíhua ruxɨeemɨjteꞌecaꞌa.Aꞌɨ́jna ɨ́ Raquel, aꞌɨ́ɨ pu seɨ́j aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej ruyeinecaꞌa.Ruyaujmuaꞌa pu jɨ́meꞌen ruyeinecaꞌa.Capu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej rɨ́ꞌɨ tiraatéjeeve aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej caí chéꞌe mé jéꞌe jáꞌahuaꞌa ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen. Ayee puꞌu. wugAyee pu teꞌaraúraste aꞌɨ́jna ɨ́ niuucarijraꞌa tɨ jɨ́meꞌen ayén ajmíꞌi raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Ayee pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Jeremías. At{Tɨ́ꞌɨj Heródes ráamuaꞌareeriꞌi mej raatémuaꞌitɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jeíhua támuaꞌarejcaꞌa, jéꞌecan pu huataniúꞌucacaꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí raꞌutámuaꞌareeriꞌi aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme, aj pu i Heródes tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej nuꞌu huáꞌucuiꞌini naíjmiꞌica ɨ́ tɨꞌɨríi mej teteca ɨ́ mej miyen raachaꞌɨ́jmee huaꞌapua nineꞌiraꞌa múucɨ pújmeꞌen. Naíjmiꞌica mú huajáꞌucuii aꞌúu mej Belén éꞌechejcaꞌa, majta ɨ́ seica ɨ́ mej aꞌɨmuá antachéejmeꞌecaa. s'Aꞌuu mú éꞌetee ajta caí huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j tɨ́ꞌij araúrasten ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen ayén ajmíꞌi tiuꞌutaxájtacaꞌa seɨ́j tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan tɨjɨ́n: “U nu yaꞌutajé ɨ́ niyauj aꞌujna Egipto.” Heródes pu raataꞌaíjtacaꞌa mej huáꞌucuiꞌini ɨ́ tɨꞌɨríi traTɨꞌɨj jí ájchee ɨ́ José. Yaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, ajta náànajraꞌan. Ajta aꞌɨ́ɨn huáꞌa jamuan pu áꞌuraa aꞌájna tɨ́caꞌari tzajtaꞌa. Aꞌuu mú aꞌaráꞌa aꞌujna Egipto. Uq# Matɨ́ꞌɨj aꞌucɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jeíhua támuaꞌarejcaꞌa, jaꞌatɨ́ pu huataseíjre aꞌɨ́jna jemi ɨ́ José tɨ́ꞌɨj tíꞌimaaracaꞌa. Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe seɨ́j tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ájchesi. Patáꞌaj ráꞌanviꞌitɨn peꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, pajta ɨ́ náànajraꞌan. Áꞌuraꞌa patáꞌaj raatéꞌavaa mɨ paꞌarɨꞌɨ, pajta ɨ́ náànajraꞌan. Huáꞌanviꞌitɨchi aꞌujna Egipto. Setáꞌaj seꞌuun aꞌutéꞌen ajta nenaꞌa caí neajtahuaꞌa amuaatáꞌixaateꞌen jaꞌanáj tɨ huatárɨꞌɨristari sej yé uvéꞌenen seyajna. Ayee xu huárɨni aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, aꞌɨ́ɨ pu rahuauni ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨ i raajéꞌica. ―Ayee pu tiraatáꞌixaa. Yp+ Majta áꞌiyen tiúꞌumaaracaꞌa tɨ nuꞌu Dios huaꞌutáꞌijmɨijriꞌi mej nuꞌu caí huaréꞌecɨɨne aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Heródes. Aꞌɨ́j mú jɨ́n seɨ́j jetze aꞌucɨ́ ɨ́ juye mej mi aꞌuréꞌenen meꞌújna chuéjraꞌa japua aꞌu mej éꞌechejcaꞌa. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej huataúruu meꞌújna u Egipto o Muaꞌantenéesimeꞌecaa mú u chiꞌita, matɨ́ꞌɨj mi raaseíj ɨ́ paꞌarɨꞌɨ jamuan ɨ́ náànajraꞌan. Aj mú mi títunutaxɨ. Temuaꞌa mú naa rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi teꞌentícuunaxɨ tiuꞌujcáaja, aꞌɨ́ɨ mú raatapuaíjve tiꞌitɨ́j oro, majta tiꞌitɨ́j cɨ́tziveꞌeri, majta tiꞌitɨ́j cuaaneꞌe tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n mirra. fnE Jéꞌecan mú huataújtemuaꞌave matɨ́ꞌɨj raaseíj meꞌɨ́jna ɨ́ xuꞌuraꞌave. my Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ rey, aj mú mi aꞌucɨ́j. Ajta aꞌɨ́ɨn xuꞌuraꞌave tɨ aꞌutaseíjre aꞌɨ́mej jemi aꞌujna seɨ́j chuéjraꞌa japua aꞌu tɨ ꞌeíjninei ɨ́ xɨca, aꞌɨ́ɨ pu amuacaí huaméꞌecaa. Tɨꞌɨj jí án aꞌujcháxɨ ɨ́ chiꞌij japua aꞌu tɨ aꞌij éꞌeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. vleAjta áꞌiyen huaꞌutaꞌaíj mej áꞌucɨɨne aꞌujna u Belén. Ayen tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Sericu, setáꞌaj yáꞌuhuauni temuaꞌa naa seꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Setɨ́ꞌɨj raateún, aj xu si mú aꞌuvéꞌejuꞌun setáꞌaj naatáꞌixaateꞌen, neatáꞌaj neajta inee áꞌumeꞌen, neatáꞌaj rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani. k Aj pu i Heródes huajaꞌutajé avíitzi jɨmeꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej jeíhua támuaꞌarejcaꞌa. Tɨꞌɨj jí ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌachúni ari áꞌatee tɨ huajaꞌutaseíjra aꞌɨ́jna ɨ́ xuꞌuraꞌave? gjGAyen tɨjɨ́n:Múꞌeen mɨ sej Belén aꞌuchéjme, aꞌujna chuéjraꞌa japua tɨ aꞌuun auucáꞌa u Judá, íjii, múꞌeen xu xaa seꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ sej jaítzeꞌe cɨ́lieen jɨ́n tíꞌaijta.Mɨ́ ajta, méjcaꞌi huáyee, seɨ́j pu aꞌamua jetze nuꞌihuan tɨ veꞌecán jɨ́n tiuꞌutaꞌaíjta.Aꞌɨ́ɨ pu antiújmuaꞌaréere aꞌame huáꞌa jɨmeꞌe ɨ́ neteɨ́testemuaꞌa, aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. i1Aj mú mi miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌujna Belén, ɨ́ chajtaꞌa tɨ aꞌuun ajtémeꞌecan aꞌujna jáꞌahuaꞌa u Judea, aꞌiné ayée pu ajmíꞌi raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. xhiTɨꞌɨj jí Heródes huaꞌutajé naíjmiꞌica ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe huaꞌatéyujtaꞌa, majta ɨ́ mej tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa ɨ́ teɨte aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. Ayee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌuné nuꞌu áꞌanuꞌihuan aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu? gTɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ rey, aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, jéꞌecan pu tiꞌijmuaꞌastɨ́ jáꞌaraa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe. Majta, ɨ́ teɨte ɨ́ mej Jerusalén aꞌuchéjmeꞌecaa, naímiꞌi mú tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa. fwMatɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi ɨ́ Heródes miyen tɨjɨ́n: ―¿Aꞌuné aꞌij ꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ huáꞌa rey ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́jna tɨ auchén huanúꞌihuacaꞌa? Aꞌájna jáꞌahuaꞌa aꞌutɨ́ ꞌeíjninei ɨ́ xɨcaj, aꞌujna aꞌu tej éꞌeche, xuꞌuraꞌave tu huaseíj tɨ aꞌutátzaareajraa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huanúꞌihuacaꞌa. Aꞌɨ́j tu jɨ́n teꞌuun mú aꞌuvéꞌejuꞌun tej ti rɨ́ꞌɨ tíraatéanajche. e 7Aꞌuu pu jaꞌunúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Belén. Aꞌuu pu ajtémeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Judea. Aꞌájna aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌunúꞌihuacaꞌa ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu tiꞌitéveecaꞌa ɨ́ rey jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes. Matɨ́ꞌɨj mi seica Jerusalén eꞌiréꞌene ɨ́ mej jeíhua támuaꞌarejcaꞌa. U jetze pújmeꞌen mú eꞌeráacɨ aꞌutɨ́ ꞌeíjninei ɨ́ xɨcaj. 3d aMɨ́ ajta, capu jamuan huáhuii ajta caí huanúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨ teáataꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi miyen raatamuáꞌa tɨjɨ́n JESUS.Sc !Tɨ́ꞌɨj huájɨ aꞌɨ́jna ɨ́ José, aj pu i ayén huarɨ́j aꞌij tɨ tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe. Tɨꞌɨj jí yaꞌuvíꞌitɨ ɨ́ ruche. }b uAyen tɨjɨ́n:Paꞌarɨꞌɨ pu nuꞌu huataseíjreꞌesin ɨ́ jucaatzeꞌen aꞌɨ́jna jetze ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ caí xɨ jaꞌatɨ́ ratéviꞌitɨn.Tiyaúj pu nuꞌu aꞌame teáatacan.Aj mú mi miyen raatámuaꞌatzi tɨjɨ́n Emanuel. Aꞌíjna niuucarijraꞌa tɨjɨ́n Emanuel, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n: Dios pu ta jamuan yé huaca. Fa Ayee tiujuꞌurɨ́j tɨ ij ayén teꞌaraúrasten aꞌij tɨ ajmíꞌi tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ tavástaraꞌa jetze meꞌecan. ` 9Aꞌɨ́ɨ pu teáatacan tiyaúj aꞌame. Ayee xu nuꞌu raatámuaꞌati tɨjɨ́n JESUS, aꞌiné aꞌii pu aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe aꞌame ɨ́ tɨ huáꞌa japua niuuni ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa ɨ́ mej meri auteájturaa ɨ́ Dios jemi. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. 0_ [Tɨ́ꞌɨj raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ ayén huárɨni, aj puꞌi seɨ́j tevi huataseíjre ɨ́ jemin ɨ́ cutzí tzajtaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨ́j tɨ tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―José, múꞌee pej iꞌi huáacɨxaꞌaraꞌan ɨ́ David teecan, capej rátziɨɨneꞌe pej ráꞌanviꞌitɨn aꞌu pe éꞌeche aꞌiné ɨ́ tɨ aꞌutaseíjre ɨ́ jucáaraꞌan jetze, aꞌɨ́j pu jɨ́meꞌen huanéj ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. S^ !Ajta nuꞌu aꞌɨ́ɨn tɨ ratéviꞌitɨ́néꞌe aꞌame, aꞌɨ́jna ɨ́ José, rɨ́ꞌɨ pu tíꞌitevistacaꞌa. Capu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa tɨ ayén puaíjtzi raatáꞌan mé jéjreꞌe huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨ pu ayén raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa tɨ mé rúurɨeni avíitzi jɨmeꞌe. ] Ayee pu éeniꞌicɨꞌe huanúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. Aꞌɨ́ɨ pu náànajraꞌan, aꞌɨ́jna ɨ́ María, puꞌuri huataúraꞌacaa ɨ́ runiuuca jɨmeꞌe tɨ ij huatévicheꞌen aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ José. Matɨ́ꞌɨj caí xɨ naímiꞌi huatéꞌecaꞌa, aj pu i aꞌutaseíjre ɨ́ paꞌarɨꞌɨ jucáaraꞌan jetze. Aꞌɨ́ɨ pu ayén ráaruu jɨ́meꞌen ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. X|zyvu sq_pRonkiheecba_]\9[VZYXmVUSRQPINMWLJH FEDCC&BP@?K><<: 8^7A6E5i30>-, +#)(' %$#"^! !  r ’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén nenamua, ajta tɨ ayén raꞌaráꞌastijreꞌe aꞌij nej tíꞌixaxaꞌa, ayée pu hui cheꞌatá naꞌa mé teuúmuaꞌaree tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huateújchiꞌite tetej japua. `9’Mɨ́ neajta inee, ayée nu hui tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin tɨjɨ́n: “Canu jaꞌanáj amuaamuáꞌa aꞌatéenni sej púꞌeen. Caxu aꞌatzu neteɨ́testemuaꞌa púꞌeen. Sericu, sej hui iiyecuí inee jemi, mɨ sej aꞌij puaꞌa rɨcɨ.” Jɨ́meꞌen ɨ́ mej japuan ráꞌajtaahuacaꞌa ɨ́ ruchiꞌi ɨ́ mej huaꞌapua  7Ayee pu téꞌeme aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj Dios ayén huáꞌaxɨjteꞌen ɨ́ teɨte. Muꞌiitɨ́ mú miyen tinaatáꞌixaateꞌesin meꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee: “Nevástaraꞌa, casiꞌi nevástaraꞌa, teen tu tiuꞌutaxájtacaꞌa aniúucajtzeꞌen tetɨ́ꞌɨj teuj ruurica. Teajta aniúucajtzeꞌen jɨ́n huaꞌutamuári ɨ́ tiyaaruꞌu mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa. Ayee tu cheꞌatá tenaꞌa, jeíhua tiuꞌumuárɨej teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej múꞌeetzi jetzen arátacaꞌanejcaꞌa.” / W’Mɨ́ majta meꞌɨ́n ɨ́ mej miyen tíꞌinejee tɨjɨ́n: “Nevástaraꞌa, casiꞌi nevástaraꞌa”, camu naímiꞌi meꞌuun aꞌuteáruti aꞌu tɨ tejéꞌaijta ɨ́ Dios. Aꞌii muꞌu meꞌuun aꞌuteáruti ɨ́ mej miyen rɨcɨ aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios.  wAꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n: Ayee xu ꞌéeniꞌicɨꞌe huáꞌumuaꞌati seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej yeꞌí rɨcɨ. Camu nuꞌu naíjmiꞌi aꞌuun aꞌuteáturaasin tavástaraꞌa tɨ éꞌeseijreꞌe ) KMɨ́ ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, ayée mú ꞌeen tɨ́j ɨ́ cɨyej tɨ caí tiꞌirɨ́ꞌeen. Dios pu ayén cheꞌatá naꞌa huáꞌaruuren matɨ́j ɨ́ teɨte miyen tíꞌiruure ɨ́ cɨyej tɨ caí rɨ́ꞌen. Aꞌɨ́ɨ mú téꞌijveichixɨꞌɨsin, majta raꞌanteátaira.  Capu aꞌatzu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ aꞌɨ́ɨn cɨyej tɨ tiꞌirɨ́ꞌeen, ayén tacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ caí rɨ́ꞌen. Ajta, jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ cɨyej tɨ caí rɨ́ꞌen, capu ajta íꞌirɨꞌɨri tɨ rɨꞌéeneꞌen tiuꞌutácaꞌan. Q’Ayee pu tíꞌeen, nain ɨ́ cɨyej tɨ tiꞌirɨ́ꞌeen, rɨꞌéeneꞌen pu tíꞌitacaꞌa. Ajta, nain ɨ́ cɨyej tɨ caí tiꞌirɨ́ꞌeen, capu ajta rɨꞌéeneꞌen tíꞌitacaꞌa. 8iRɨꞌɨrí sej si siyen tihuáꞌumuaꞌati seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej yeꞌí rɨcɨ. Ayee xu cheꞌatá senaꞌa tihuáꞌumuaꞌati setɨ́j tíꞌijmuaꞌate seɨ́j ɨ́ cɨyej tɨ puaꞌa caí rɨꞌéeneꞌen tacaꞌa. Casiꞌi, jetzen aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tétzicareꞌe, capu aꞌɨ́jna jetze taaca ɨ́ uuva; capu ajta aꞌɨ́jna jetze tacaꞌa ɨ́ huaréj, jetzen aꞌɨ́jna ɨ́ cɨyej tɨ tétzicareꞌe. (I’Rɨ́ꞌɨ xuꞌu, múꞌeen, huáꞌa jemi ɨ́ mej tíꞌihuaꞌitaca. Ayee mú tíꞌixaxaꞌa tɨjɨ́n: “Dios jetze meꞌecan tu hui tíꞌixaxaꞌa.” Mé mú veꞌeréꞌene mé muáꞌacanta. Ayee mú áꞌujujhuaꞌan aꞌamua tzajtaꞌa. Cu xɨee mé caí tiꞌitɨ́j aꞌij ruure. Mɨ́ ajta, capu ayén tiꞌayajna. Jee xaa neꞌu ayén tiꞌayajna. Ayee mú ꞌeen matɨ́j ɨ́ ɨ́ɨraꞌavete ɨ́ mej tíꞌitecuiꞌica. Jéꞌecan mú tihuáꞌariꞌiraca ɨ́ teɨte ɨ́ tihuaꞌáa. Majta huáꞌacuanamuáj. nUMɨ́ ajta ɨ́ seɨ́j ɨ́ puéerta, aꞌɨ́ɨ pu hui cɨ́j antéeyauj, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ juye tɨ aꞌuun eꞌenténineꞌi, cɨ́j pu auuyaúj. Ajta jéꞌecan pu muárɨꞌeri tɨ jaꞌatɨ́ japuan huaméꞌen tɨ ij aꞌuun eꞌaráꞌasti Dios tɨ éꞌeseijreꞌe tɨ ij ruurican aꞌuteáturan ɨ́ Dios jemi. Ajta, camu muꞌíi ɨ́ mej miyen tíꞌirateuni. Mej nuꞌu ráamuaꞌaree tiꞌitɨ́j tɨ cɨ́yeꞌaraꞌan pɨ́rɨcɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ taaca C ’Sej si eꞌaráꞌasti aꞌúu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe, ayée xu huárɨni. Aꞌuun xu aꞌuteárute ɨ́ puéerta jetze tɨ cɨ́j antéeyauj. Jee xaa, seɨ́j pu seijreꞌe ɨ́ puéerta tɨ antéeyauj. Aꞌuu pu pújmeꞌen eꞌenténineꞌi ɨ́ juye tɨ ajta auuyaúj. Muꞌiitɨ́ mú meꞌuun aꞌuteáruꞌipi, majta aꞌɨ́j mú japuan cɨɨne ɨ́ juye tɨ auuyaúj. Matɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌuréꞌenen aꞌu tɨ aupuáꞌari, naímiꞌi mú jéꞌe huaújpuaꞌarixɨꞌɨsin, micu. Miyáꞌujɨsin ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuricaꞌa.  ’Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen huárɨni nain jɨmeꞌe. Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa huáꞌuruuren ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte aꞌij sej tíꞌijxeꞌeveꞌe mej miyen amuáaruuren múꞌejmi. Ayee pu huataújmuaꞌa nain tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze Moisés tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa, ajta ɨ́ seica jetze ɨ́ mej raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Jɨ́meꞌen ɨ́ juye tɨ auuyaúj, ajta ɨ́ tɨ cɨ́j auuyaúj 3 ’Jee sein, ayej tiꞌayajna, múꞌeen xu caí urarɨ́ꞌen ɨ́ ru tzajtaꞌa. Mɨ́ seajta múꞌeen, seúcheꞌe xu ramuaꞌaree aꞌij sej yeꞌí huárɨni sej si huaꞌutapuaíjveꞌen ɨ́ ruyaujmuaꞌa tiꞌitɨ́j tɨ iꞌirɨ́ꞌen. Ajta ɨ́ áꞌamuaꞌiyaꞌupua, jeíhua pu jaítzeꞌe huaꞌutáꞌasin ɨ́ tɨ tiꞌirɨ́ꞌeen aꞌɨ́mej ɨ́ mej rahuaviira muáꞌajuꞌun. U# Naꞌari, tɨ puaꞌa ayén tíꞌimuahuaviira pej huaꞌité raatáꞌan, ¿ni qui cuꞌucuꞌu paraatapíjteꞌesin? Capej xaa neꞌu cuꞌucuꞌu raatapíjteꞌesin sino huaꞌité pej raatáꞌasin.  ’¿Aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi? Tɨ́ puaꞌa muáꞌayauj ayén tíꞌimuahuaviira ɨ́ pan pej raataꞌɨ́ꞌɨteꞌen, ¿ni mɨ tetej paraatátɨstejsin? Capej xaa neꞌu tetej raatátɨstejsin sino pan pej raataꞌɨ́ꞌɨteꞌesin. 0YAyee pu téꞌeme aꞌiné tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tíꞌijhuauca, aꞌɨ́ɨ pu ajta raꞌancuréꞌasin. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ tiꞌitɨ́j huauca, aꞌɨ́ɨ pu ráateuni. Ajta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén teꞌejteátuꞌasixɨꞌɨn táꞌapueerta, Dios pu xaa teꞌantácuuna. N~’Setáꞌaj siyen seuj rahuauca ɨ́ Dios jemi, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu tejámuaatáꞌasin. Tɨ́ puaꞌa siyen rahuauca ɨ́ jemin, aj xu xaa ráateuni jemin ɨ́ Dios. Seucheꞌe seajta teꞌejteátuꞌasixɨꞌɨn ɨ́ puéerta jetze. Dios pu xaa teꞌantácuuna, amuaatáꞌasin ɨ́ sej jɨ́meꞌen rahuauhuau. }’Caxu siyen tihuáꞌixaateꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiúꞌuxanaꞌaviꞌisteꞌe mej mi caí áꞌamuaxɨeehuariꞌira matɨ́j ɨ́ tzɨꞌɨcɨ mej tiúꞌucheꞌeveca. Ajta caxu siyen tihuáꞌijcateꞌe ɨ́ tɨ Dios jemi éꞌemeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí tíꞌiteviꞌiraꞌa. Naꞌari caí, ayée mú rɨni matɨ́j ɨ́ tuiixu ɨ́ xarij tzajtaꞌa aꞌutɨ́ jéꞌejmuaa. Aꞌij mú puaꞌa tejámuaataxájta, mej núꞌu amuajchaꞌɨ́ɨreꞌe mú muáꞌajuꞌun huápɨꞌɨ. Mej nuꞌu rahuauca ɨ́ Dios jemi tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn huaꞌutáꞌa |+Múꞌee, ɨ́ pej caí piyen mé teuúmuaꞌaree, pauj miꞌi nain jɨ́n tiuꞌutetzáahuateꞌen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa. Aj pu xaa raavíiteꞌe aꞌame pej piyen tiraataꞌixaateꞌen ɨ́ seɨj aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j jɨ́n teꞌuteájturaa. p{YAjta, tɨ puaꞌa peri veꞌecán jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, ¿aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri pej piyen tiraatáꞌixaateꞌen pemɨ́jna tɨ cɨ́lieen jɨ́n aꞌuteájturaa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j jɨ́n teꞌuteájturaa? pzY¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen rasiseꞌi áꞌamuaꞌihuaaraꞌa ɨ́ tɨꞌɨrí cɨ́lieen jɨ́n teꞌutéjturaa ɨ́ Dios jemi? Mɨ́ seajta múꞌeen caxu rusiseꞌij ɨ́ sej veꞌecán jɨ́n auteájturaa jemin ɨ́ Dios. tyaAyee puꞌu, setɨ́j siyen tíꞌijxajtziꞌira ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi, ayée pu cheꞌatá naꞌa Dios múꞌejmi tejáꞌamuaxajtziꞌi. Aꞌachú sej caj tiraatáꞌan ɨ́ seɨ́j, ayén cheꞌatá naꞌa tejáꞌamuacɨꞌɨti. (x K’Caxu chéꞌe senaꞌa seica jetze tíꞌijpuaꞌajteꞌe ɨ́ seɨ́j tɨ i caí Dios ayén múꞌejmi jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen caꞌanín jɨmeꞌe. 9wk"’Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Caxu tíꞌimuajca seꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee aꞌiquí téꞌeme ruijmuaꞌa. Ruijmuaꞌa xu sijta tíꞌiteseꞌe xáꞌajuꞌun seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ tejáꞌamuacɨꞌɨti aꞌájna. Amɨ́ puꞌu aúcheꞌe ɨ́ sej jɨ́n tíꞌiteseꞌen íjii.v)!Ayee puꞌu, seuj miꞌi raatahuaún tɨ Dios tejamuaꞌaíjteꞌen, seajta sej raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌijxeꞌeveꞌe. Tɨ́ puaꞌa siyen huárɨni, Dios pu ajta tejámuaatáꞌasin naíjmiꞌi aꞌíjna ɨ́ tɨ tejamuáꞌaturaateꞌe. Au{ ’Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí ramuaꞌate ɨ́ Dios tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej jɨ́n rahuauca. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn ɨ́ áꞌamuayaꞌupua ta japua tɨ éꞌeseijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ari ramuaꞌaree nain tɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ tejamuáꞌaturaateꞌe. tAꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Caxu siyen tíꞌimuajca seꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee: “¿Tiꞌitájqui tecuaꞌani?”, nusu yee: “¿Tiꞌitájqui teyéꞌen?”, naꞌari yee: “¿Tiꞌitájqui jɨ́n tetiuꞌutétachejteꞌesin?” Cs’Ayee puꞌu, Dios pu ayén naa éeneꞌen rɨ́ꞌɨ tíꞌiruure mɨ ɨxaj tɨ íjii aꞌuun éꞌeseijreꞌe aꞌúu tɨ aꞌupáꞌatza. Ajta áꞌiyen, aréꞌapuaꞌa rasijchen. Tɨ́ꞌɨj huatéehuan, aj mú mi raateátaiira chuej tzajtaꞌa táꞌajtaavijhua. Dios pu xaa jaítzeꞌe rɨ́ꞌɨ áꞌamuaruure caí aꞌɨ́jna tɨ rɨ́ꞌɨ ráaruu mɨ ɨxaj. Múꞌeen xu hui caí aꞌatzu téꞌatzaahuateꞌe xaa neꞌu. r}Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ rey, aꞌɨ́jna ɨ́ Salomón teecan, jéꞌecan pu huápɨꞌɨ tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa. Mɨ́ ajta, capu jaꞌanáj naa éeneꞌen tiuꞌuteújchejte tɨ́j mɨ xuuxuꞌu. Eq’Ajta, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen tíꞌitziɨɨneꞌe seꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee tiꞌitájqui jɨ́n tetiuꞌutétachejteꞌesin? ’Casiꞌi múꞌeen, xaaseíj mɨ xuuxuꞌu aꞌij tɨ téꞌejvivausi mé jáꞌahuaꞌa tɨ huapáꞌatza. Capu tíꞌimɨjhuaca mɨ xuuxuꞌu, capu ajta tíꞌitzaca. dpACapu aꞌatzu tíꞌivaɨreꞌe tɨ jaꞌatɨ́ ayén áꞌucheꞌecaneꞌen ayén teꞌentímuaꞌastɨ́ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee aꞌiquí téꞌeme. Capu aꞌatzu raatévaꞌɨri tɨ jaítzeꞌe áꞌateeviꞌin. hoI’Casiꞌi, hui sehuaꞌuseíj mɨ pinaꞌase ɨ́ mej júteꞌe ráꞌaraꞌa. Camu aꞌatzu tíꞌihuasteꞌe, camu majta tíꞌitzaꞌanaca, camu majta raseꞌɨri ɨ́ imueꞌeri ɨ́ ruchiꞌitá. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨ pu tihuáꞌamiꞌicuaca aꞌɨ́jna ɨ́ áꞌamuayaꞌupua aꞌuun tɨ éꞌeseijreꞌe u ta japua. Ajta jeíhua xu jaítzeꞌe jetzen ruxeꞌeveꞌe mecaí aꞌɨ́ɨme mɨ pinaꞌase. Aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ tejáꞌamuachaꞌɨ́ɨ aꞌame. Cn’Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna yee: Caxu seꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌimuajca yee: “¿Aꞌiquí tetíꞌicuaꞌani?”, nusu yee: “¿Aꞌiquí tetíꞌiteyeꞌen?”, naꞌari yee: “¿Tiꞌitaqui jɨ́n tetiuꞌutétachejteꞌesin?” ¿Ni caí jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi sej ruuri xáꞌaraꞌani, caí ɨ́ cuaꞌira? ¿Ni caí ayén cheꞌatá naꞌa jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi áꞌamuahuaꞌiraꞌa tɨ ruuri, caí ɨ́ sej jɨ́n tiuꞌuteújchejteꞌen? A niꞌijtá neꞌu. [m/’Capu jaꞌatɨ́ raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ huaꞌapuaca jemi tiuꞌutévaɨreꞌen. Tɨ́ puaꞌa tiuꞌutatéseꞌen tɨ ayén huárɨni, seɨ́j pu tichaꞌɨ́ɨreꞌe aꞌame tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe, ajta ɨ́ seɨ́j, aꞌɨ́ɨ pu raxɨ́ꞌeveꞌe aꞌame tɨ tiraataꞌaíjteꞌen. Naꞌari caí, nain pu jɨ́n tiraatévaɨreꞌesin ɨ́ seɨj, ajta aꞌɨ́ɨ pu caí raꞌaráꞌastijreꞌe ɨ́ seɨj tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Dios, ajta jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tumin, capu jaꞌatɨ́ ayén raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ tiuꞌutaꞌaíjtiꞌireꞌen ruxɨ́ꞌej naꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej huaꞌapua. Dios pu nuꞌu rɨ́ꞌɨ tihuáꞌachaꞌɨɨ ɨ́ ruyaujmuaꞌa Hl Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe muaꞌa jɨ́ꞌɨ, ayée pu huaꞌéen cumu tɨ́j huatɨ́caꞌa. Ajta muaꞌaxɨejniuꞌuca, tɨ puaꞌa piyen rɨ́ꞌɨ raatéꞌavaa, ayée pu cheꞌatá naꞌa tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ pej jɨ́n huáyeꞌiven huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte. Ajta tɨ puaꞌa piyen caí rɨ́ꞌɨ tiraatéꞌavaa ɨ́ muaꞌaxɨejniuꞌuca tɨ ij caí chéꞌe mú áꞌayee mú áꞌuviꞌitɨjcareꞌen, ¿ni caí ayén teꞌiráame cumu tɨ́j huatɨ́caꞌa? Capu aꞌatzu huáneeriꞌi. Jɨ́meꞌen ɨ́ tumin ɨ́ Dios jemi Xk)’Ajta hui, amɨ́jna mɨ áꞌajɨꞌɨ, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ pej jɨ́n áꞌucheꞌecan. Tɨ́ puaꞌa rɨꞌéeneꞌen puáꞌajjɨꞌɨsíjmeꞌeni, temuaꞌa pej naa meteúunee. xjiAyee pu téꞌeme: tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa tɨ múꞌejmi tejáꞌamuaꞌa, tɨ jaítzeꞌe timuaatévaꞌɨri, múꞌeen xu tiújmuaꞌatzíiteꞌe xáꞌajuꞌun seꞌɨ́jna jɨmeꞌe. Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ jɨ́n rutátzaviꞌiteꞌe i+Mɨ́ seajta múꞌeen, setáꞌaj teꞌuhuáseɨreꞌen u ta japua jeíhua ɨ́ tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi. Capu tiꞌitɨ́j ruchuitáamuaꞌaca aꞌujna, capu ajta tiꞌitɨ́j aꞌuvaɨ́jtzi. Camu majta uteáruꞌipi ɨ́ nahuaꞌari meꞌújna. +hO’Caxu siyen téꞌuseɨreꞌe u ruchiꞌitá jeíhua ɨ́ tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche sej si seꞌuun teꞌuráchaꞌɨɨca. Tɨ́ puaꞌa siyen huárɨni, aj mú mi tejpuási raatéteꞌeneajxɨꞌɨsin ɨ́ caanari. Ajta ɨ́ tepúustiꞌi, temuaꞌa pu tiuꞌuteújchuitaamuaꞌasin. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ nahuaꞌari, aꞌúu mú uteáruti caꞌanéeri jɨmeꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi téꞌunahuaꞌan. &gEAyee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Muꞌuri meꞌɨ́jna jɨ́meꞌen raamuáꞌitɨ nain ɨ́ tɨ tihuáꞌacɨꞌɨti. Mɨ́ pajta múꞌee, patɨ́ꞌɨj áꞌitziꞌiveꞌe, patáꞌaj acáꞌajɨstaꞌanteꞌen, pajta teꞌaváꞌahuaateꞌen áꞌamuꞌuutzeꞌe aceite jɨmeꞌe, mej mi caí ráamuaꞌaree ɨ́ teɨte yee peꞌáꞌitziꞌiveꞌe. Aꞌɨ́ɨ puꞌu ayáꞌupua ɨ́ pej caí rasiseꞌi, aꞌɨ́ɨ pu ramuaꞌaree. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ ayáꞌupua tɨ rasiseꞌi ɨ́ tɨ rúꞌavaa, aꞌɨ́ɨ pu muaatáꞌasin ɨ́ pej raamuáꞌitɨ. Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ jeíhua huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi fQe’Tɨ́ puaꞌa seúruꞌitziꞌiveꞌe, caxu siyen acaújtzaahuateꞌe ɨ́ runéerime jetze matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica ɨ́ mej miyen rɨcɨ jéjreꞌecɨtzeꞌe. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨtejraꞌa, ayée mú acaújtzaahuateꞌe ɨ́ runéerime jetze mej mi seica teɨte ráamuaꞌaree yee mej rúꞌitziꞌiveꞌe. /dWMɨ́ ajta, tɨ puaꞌa secaí siyen tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ teɨte ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa múꞌejmi jemi, aꞌɨ́jna ɨ́ sej rájyaꞌupua, capu ajta tejámuaatáꞌuuniꞌira múꞌejmi ɨ́ sej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jɨ́n rúꞌitziꞌiveꞌe 1c[’Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Tɨ́ puaꞌa siyen tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ teɨte ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa múꞌejmi jemi, aꞌɨ́ɨ pu ajta tejámuaatáꞌuuniꞌira múꞌejmi aꞌɨ́jna ɨ́ sej rájyaꞌupua tɨ aꞌuun éꞌeseijreꞌe u ta japua. Lb Pajta, capej piyen titaatáꞌacareꞌen ti ayén titáacɨꞌɨti ɨ́ tej jɨ́meꞌen caí ráꞌaviicuaꞌi sino patáꞌaj piyen ta japua huániuuni tɨ ij caí taatémuaꞌitɨn aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen.Ayee tu tíꞌimuahuavii aꞌiné múꞌee pej tíꞌitaꞌaijteꞌe nainjapua, múꞌee pej antíꞌamuaꞌaree nain jɨmeꞌe, michéꞌe naímiꞌi rɨ́ꞌɨ timuaatatémuaꞌavisteꞌen tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Ra Titaatáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ tej jɨ́n auteájturaa múꞌeetzi jemi aꞌiné ayée tu cheꞌatá tenaꞌa rɨ́ꞌɨ tíhuaꞌutáꞌuuniꞌira aꞌɨ́mej ɨ́ mej auteájturaa itejmi jemi. z`m Patáꞌaj pajta taatáꞌan ɨ́ tɨ tíꞌicuaꞌiriꞌi ɨ́ tɨ ruxeꞌeveꞌe nain xɨcaj tzajtaꞌa. /_W Chéꞌe tejaꞌuréꞌenen aꞌájna xɨcájraꞌa jetze patɨ́ꞌɨj nainjapua tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua.Michéꞌe raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij pej tíꞌijxeꞌeveꞌe íiyen chaanaca japua mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa raꞌaráꞌastijreꞌen u ta japua. K^ Ayee xu si tíꞌijhuaviira. Siyen tɨjɨ́n:Múꞌee, ɨ́ pej táꞌiyaꞌupua, aꞌúu pej éꞌeseijreꞌe u ta japua, michéꞌe rɨ́ꞌɨ yáꞌunamuajra aꞌij pej ántehuaa. p]YCaxu siyen cheꞌatá senaꞌa rɨjca matɨ́j aꞌɨ́ɨme, aꞌiné ayée pu i tíꞌeen sej caí xɨ huatéeniu jemin ɨ́ sej rájyaꞌupua, aꞌɨ́ɨ pu ari rúꞌumuaꞌaree tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij tejamuáꞌaturaateꞌe. n\U’Ajta, patɨ́ꞌɨj téniuusimeꞌen ɨ́ Dios jemi, capej piyen áꞌateeviꞌin pej téniuusimeꞌen ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ caí aꞌij huataújmuaꞌa. Ayee mú xaa rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí ramuaꞌate ɨ́ Dios. Ayee pu tihuáꞌamitɨejteꞌe tɨ Dios ayén huáꞌunamua tɨ puaꞌa miyen áꞌateeviꞌin mej téniuusimeꞌen. t[a’Mɨ́ pajta múꞌee, patɨ́ꞌɨj téniuusimeꞌen ɨ́ Dios jemi, pauj miꞌi uteárutén aꞌujna ꞌachiꞌitá. Pajta teꞌiteanán ɨ́ taꞌanténineꞌi jɨmeꞌe. Aj pej xaa pi huatéjniuuni aꞌɨ́jna jemi ɨ́ pej rájyaꞌupua ɨ́ tɨ caí seijreꞌe. Ajta áꞌiyen aꞌɨ́jna ɨ́ pej rájyaꞌupua ɨ́ tɨ tíꞌisiseꞌij naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa aꞌu tɨ éꞌeruuriꞌihuacaꞌa avíitzi jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨ pu hui muaatáꞌasin ɨ́ pej raamuáꞌitɨ. Z ’Ajta, setɨ́ꞌɨj múꞌeen téniuusimeꞌen ɨ́ Dios jemi, caxu siyen jéjreꞌecɨtzeꞌe rɨjca matɨ́j ɨ́ seica ɨ́ mej nuꞌu raꞌaráꞌastijreꞌe huaꞌayeꞌira ɨ́ mej miyen tíꞌijrɨꞌɨre. Yee pu tihuaꞌaráanajche mej uteáruꞌipi u teyujtaꞌa mej huatéjniuuni ɨ́ Dios jemi, naꞌari mej miyen eꞌejcáacɨꞌɨca aꞌujna caaye jetze mej mi seica huaꞌuseíj. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, amɨ́ muꞌu huamuáꞌitɨ, xaa neꞌu. DYAyee pej huárɨni, tɨ puaꞌa petiuꞌutapuaíjveꞌen avíitzi jɨmeꞌe, aj pu xaa, aꞌɨ́ɨn ɨ́ pej rájyaꞌupua, aꞌɨ́ɨ pu raseíj ɨ́ tɨ rúꞌavaa. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu timuaatáꞌasin aꞌɨ́jna ɨ́ pej raamuáꞌitɨ. Jesús pu tihuáꞌamuaꞌate aꞌij tɨ tiraatéjhuauuni ɨ́ Dios jemi 3X_Mɨ́ pajta múꞌee, tɨ puaꞌa tiꞌitɨ́j paraatapuaíjveꞌen ɨ́ tɨ caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, ayée pej huárɨni tɨ ij caí jaꞌatɨ́ ráamuaꞌaree. 7WgAꞌɨ́j pu jɨ́n, setɨ́ꞌɨj tihuáꞌapuaijveꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, caxu raxájta mé jéjreꞌe yee ayée tu huarɨ́j. Ayee mú xaa rɨcɨ seica ɨ́ ruteyujtaꞌa, majta caaye jetze aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej raꞌaráꞌastijreꞌe huaꞌayeꞌira jéjreꞌecɨtzeꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú miyen rɨcɨ mej mi aꞌɨ́ɨn teɨte rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n aꞌɨ́ɨ mú meri nain huamuáꞌitɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej teɨte rɨ́ꞌɨ tiuꞌutáꞌixaa. FV ’Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen sej caí siyen huárɨni ɨ́ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen mé jéjreꞌe huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte mej mi amuaaséij. Tɨ́ puaꞌa siyen senaꞌa rɨjca, capu tiꞌitɨ́j tejáꞌamuacɨꞌɨti aꞌɨ́jna jemi ɨ́ sej rájyaꞌupua tɨ aꞌɨ́ɨn tejámuaatapuaíjveꞌen. mUS0’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, setáꞌaj siyen raanaíjmireꞌen aꞌachú tɨ tejamuáꞌaturaateꞌe, sej si siyen ruxɨ́ꞌej ꞌeeneꞌen temuaꞌa naa aꞌujna aꞌu tɨ áꞌamuayaꞌupua éꞌeseijreꞌe u ta japua.sT_/Ajta, tɨ puaꞌa siyen huaꞌutateújte senaꞌa seꞌɨ́mej ɨ́ mej áꞌamuaꞌihuaamuaꞌa púꞌeen, ¿ni qui caí ayén tejamuáꞌamitɨejteꞌe sej siyen huaꞌutémuaꞌitɨn ɨ́ seica? Mɨ́ seajta caí, caxu. ¿Ni qui mecaí miyen rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí ramuaꞌate ɨ́ Dios tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe? Ayee mú rɨcɨ xaa neꞌu. S.Tɨ́ puaꞌa siyen huáꞌaxeꞌeveꞌe senaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe múꞌejmi, ¿ni secaí siyen tíꞌimuaꞌatze sej si seꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitɨ́j huamuáꞌitɨn ɨ́ Dios jemi? Mɨ́ seajta caí, caxu. Casiꞌi, ayée mú cheꞌatá menaꞌa rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌan ɨ́ mej huaꞌujíjveꞌe ɨ́ mej tíꞌitɨcɨ. qR[-’Aꞌɨ́ɨ pu hui huatáꞌaca tɨ aꞌɨ́ɨn xɨca huaꞌutétatzaviꞌiteꞌe huáꞌa japua ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, ajta huáꞌa japua ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨte. Ajta aꞌɨ́ɨ pu huatáꞌaca mej mi víjviꞌiyej huáꞌa japua ɨ́ mej xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ, majta huáꞌa japua ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨcɨ. rQ],Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe yee: Patáꞌaj raxɨ́ꞌeveꞌe puáꞌaraꞌani aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ muájchaꞌɨɨreꞌe. Pajta rahuaviira ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́mej jɨ́meꞌen ɨ́ mej aꞌij puaꞌa áꞌamuaruure sej si siyen ruxɨ́ꞌej éeneꞌen xáꞌaraꞌani aꞌujna, áꞌamuayaꞌupua tɨ éꞌeseijreꞌe u ta japua. 8Pi+’Ayee xu seri ráanamuajriꞌi ɨ́ mej mejmíꞌi miyen tíꞌixaxaꞌataꞌa tɨjɨ́n: “Patáꞌaj raxɨ́ꞌeveꞌe puáꞌaraꞌani peꞌɨ́jna ɨ́ áꞌamiigu.” Ajta ayén tɨjɨ́n: “Patáꞌaj rájchaꞌɨɨreꞌe puáꞌaraꞌani peꞌɨ́jna ɨ́ tɨ muájchaꞌɨɨreꞌe.” cO?*Pajta, patáꞌaj raatáꞌan, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ tiꞌitɨ́j muáhuaviira, capej ramuaireꞌe ɨ́ jaꞌatɨ tɨ muaneɨ́ɨriꞌira aꞌame. Mej nuꞌu huáꞌaxeꞌeveꞌen ɨ́ mej huáꞌajchaꞌɨreꞌeca BN})Ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ muaꞌáijteꞌe pej tiꞌáꞌaraꞌan téꞌentɨni seɨ́j viꞌiraꞌa ɨmuá tɨ huatátee, patáꞌaj huaꞌapua viꞌiraꞌa ɨmuá téꞌentɨni. _M7(Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ caꞌanéeri jɨ́n muájhuavii mɨ áꞌasiicuꞌu tɨ ij aꞌɨ́ɨn múꞌijchueeni, patáꞌaj raatáchuiteꞌen pajta mɨ pej jɨ́meꞌen raꞌitévajra mɨ áꞌahuareꞌetzeꞌe. L'’Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe yee: Caxu siyen cheꞌatá senaꞌa raruure ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn ari ayén amuáaruu múꞌejmi. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ muꞌitéjveeni muaꞌɨpée jetze arɨꞌɨríintaꞌa pújmeꞌen, patáꞌaj pajta raatáꞌan tɨ muꞌitéjveeni ɨ́ seɨ́jtaꞌa ɨ́ muaꞌɨpée jetze. K &’Xuꞌuri siyen tiúꞌunamuajriꞌi ɨ́ mej mejmíꞌi miyen tíꞌixaxaꞌataꞌa tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ raꞌitátɨni ɨ́ jɨꞌɨseáaraꞌan ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi, ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ayén cheꞌatá naꞌa tiuꞌunájchita rujɨ́ꞌɨ jɨmeꞌe.” Ajta ayén tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ seɨ́j raꞌantácuura ɨ́ tamaaraꞌan, ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́jna jaꞌatɨ́ ayén cheꞌatá naꞌa tiuꞌunájchita rutamej jɨmeꞌe.” jJM%’Chéꞌe ayén éeneꞌen, tɨ puaꞌa piyen raataxáj yee “¡Jee!”, chéꞌe ayén éeneꞌen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe yee “¡Jee!” Ajta, ayén cheꞌatá naꞌa, tɨ puaꞌa piyen yee “¡Capu!”, chéꞌe ayén éeneꞌen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe yee “¡Capu!” Tiꞌitɨ́ tɨ aꞌij seɨcɨé ꞌeen, aꞌɨ́jna jetze pu avéꞌemeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej puaíjtzi huataúraꞌa tIa$Caxu seajta teꞌataújratziꞌiracareꞌen niuucajtzeꞌen mɨ aꞌamuamuꞌúu jetze, aꞌiné caxu rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa raayɨ́ꞌɨtɨ sej raatéxuꞌumuareꞌen naꞌari sej raatécuainareꞌen seɨ́j mɨ aꞌamua cɨpua. /HW#Caxu seajta teꞌataújratziꞌiraꞌan niuucajtzeꞌen i chaanaca aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu yen raꞌɨ́ɨcajme ɨ́ Dios. Caxu seajta teꞌataújratziꞌiraꞌan ɨ́ niuucajtzeꞌen ɨ́ Jerusalén, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu antiújmuaꞌaree íiye chajtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Rey tɨ veꞌée. %GC"’Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n: Caxu aꞌatzu teꞌataújratziꞌiraꞌan niuucajtzeꞌen ɨ́ Dios, caxu aꞌatzu. Caxu seajta teꞌataújratziꞌiraꞌan niuucajtzeꞌen ɨ́ ta japua, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu japuan án áꞌujca ɨ́ Dios. dFA!’Seajta xuꞌuri ráanamuajriꞌi seꞌíjna i niuucari ɨ́ mej mejmíꞌi tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte tɨjɨ́n: “Capej yáꞌujɨpuan ɨ́ pej jɨ́n teꞌatáꞌaratziira niuucajtzeꞌen ɨ́ Dios.” E{ Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ruꞌɨ́j mé úurɨeni, caí ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n huarɨ́n aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ xanaꞌacɨreꞌe, tɨ puaꞌa caí seɨ́j jamuan huáhuiꞌini, seɨ́j puꞌu ɨ́ tɨ jɨ́n tiuꞌutáꞌa tɨ ij jaꞌatɨ́ ruꞌɨ́j mé úurɨeni. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ iꞌi ɨ́ɨraꞌaraꞌantacaꞌa tihuaújxanaꞌacɨraꞌate seɨ́j jamuan ɨ́ teáataꞌa. Aj pu xaa íꞌirɨꞌɨri tɨ mé rúurɨeni. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ teáataꞌa tɨ seɨ́j ancuréꞌeviꞌitɨn ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ jaꞌatɨ́ ari mé rúurɨe, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ajta pu tihuaújxanaꞌacɨraꞌate. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jɨ́n teꞌataújratziꞌiraca rD]’Majta hui mejmíꞌi miyen tíꞌixaxaꞌataꞌa tɨjɨ́n: “Jaꞌatɨ́ tɨ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ ruꞌɨ́j mé úurɨeni, chéꞌe aꞌɨ́ɨn cuapée raatapíjteꞌen ɨ́ ruꞌɨ́j ɨ́ tɨ jɨ́n mé rúurɨeni.” RCAjta tɨ puaꞌa piyen éeneꞌen pej jetzen rapuaꞌajteꞌe mɨ áꞌamuajcaꞌa arɨꞌɨríintaꞌa pújmeꞌen seijreꞌe, patáꞌaj raꞌajtaveíjche amɨ́jna mɨ áꞌa muájcaꞌa. Pajta aꞌɨmuá yaúurɨeni aꞌiné jaítzeꞌe pu timuaatévaꞌɨri pej tiꞌitɨ́j áꞌurɨeni tɨ cɨ́lieen caí pej nain eꞌehuáꞌarɨeni matɨ́ꞌɨj án mú jáꞌurɨeni ɨ́ taij tzajtaꞌa. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jáꞌitaꞌa aꞌutacɨ́ꞌɨca 3B_’Neajta nu niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n: Tɨ́ puaꞌa piyen éeneꞌen pej jetzen rapuaꞌajteꞌe mɨ áꞌajɨꞌɨ tɨ arɨꞌɨríintaꞌa pújmeꞌen seijreꞌe peꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, aitátɨchi muáꞌajɨꞌɨ tɨ arɨꞌɨríintaꞌa pújmeꞌen seijreꞌe. Aa pej yaúurɨeni. Ayee pej huárɨni, aꞌiné jaítzeꞌe pu timuaatévaꞌɨri pej tiꞌitɨ́j áꞌurɨeni tɨ cɨ́lieen caí pej nain eꞌehuáꞌarɨeni matɨ́ꞌɨj án muajáꞌurɨeeni ɨ́ taij tzajtaꞌa. A%’Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n: Aꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén ꞌɨ́itaꞌa seijra temuaꞌa naa tɨ ij ayén raatáꞌasti ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨ jamuan huáhuiꞌini, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ari tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌate ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ caí ratéviꞌitɨn. 2@]’Xuꞌuri ráanamuajriꞌi ɨ́ mej mejmíꞌi miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Capej ꞌɨ́itaꞌa jamuan huiꞌica ɨ́ pej caí ratéviꞌitɨn.” ? Ayee nu hui tíꞌimuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, camu jaꞌanáj muaꞌirátuaasin ajta penaꞌa caí tihuaꞌunájchiteꞌen nai jɨmeꞌe aꞌachú mej muáꞌijijveꞌe. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌate />W’Setáꞌaj caꞌanacan raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ tɨ muájchaꞌɨɨreꞌe, tɨ́ꞌɨj auj muáꞌanviꞌitɨn huáꞌa jemi ɨ́ jueesi. Setáꞌaj siyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen setɨ́ꞌɨj seuj huajúꞌun ɨ́ juye jetze. Naꞌari tɨ puaꞌa pecaí piyen huárɨni, aꞌɨ́ɨ pu múꞌeetzi tiuꞌutátuiireꞌesin ɨ́ juees jemi. Ajta aꞌɨ́jna múꞌeetzi pu tiuꞌutátuiireꞌesin jemin aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ravaɨreꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ ravaɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu muaꞌiteánajsin. s=_Aꞌuu pej yeꞌutécan ɨ́ pej tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta aꞌɨ́jna japua aꞌu sej yéꞌanaꞌamiche ɨ́ Dios. Patáꞌaj amuacaí u áꞌumeꞌen aꞌɨ́jna jemi ɨ́ axɨ́ꞌej tevi patáꞌaj tiuꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ pej jɨ́n aꞌuteájturaa ɨ́ jemin. Aj pu xaa ari rɨꞌɨrí pej mú aꞌuvéꞌemeꞌen patáꞌaj tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta. < ’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa peri tiꞌitɨ́j tíꞌimuaɨꞌɨvajta aꞌɨ́jna japua aꞌu sej yéꞌanaꞌamiche ɨ́ Dios, tɨ puaꞌa peri raꞌutámuaꞌaree ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa jemin ɨ́ axɨ́ꞌej tevi, ayée pej huárɨni. |;q’Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén huataniúꞌucan jemin ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ Dios ayén puaíjtzi raatáꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Neajta niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén aꞌij puaꞌa tiraatájeeve aꞌɨ́jna ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi tɨjɨ́n: “Múꞌee pej caí tiꞌitɨ́j huayɨ́ꞌɨtɨ”, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej ráꞌanviꞌitɨn aꞌɨ́mej jemi ɨ́ jueesi. Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén aꞌij puaꞌa tiraatájeeve ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi tɨjɨ́n: “Múꞌee pej caí tiꞌitɨ́j muaꞌaree”, ayée pu Dios ayén tiraatáꞌixaateꞌesin tɨjɨ́n: “Aricu, áa pej aꞌutevée puáꞌaraꞌani ɨ́ taij tzajtaꞌa tɨ caí jaꞌanáj áꞌamɨꞌɨni.” :’Xuꞌuri siyen ráanamuajriꞌi mej miyen tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ áꞌamuayaꞌupuacɨꞌɨstemuaꞌa tɨjɨ́n: “Caxu tíꞌitecuiꞌica. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ seɨ́j huajéꞌica, ruxeꞌeveꞌe mej puaíjtzi raatáꞌan.” q9[’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, tɨ puaꞌa secaí siyen tihuaꞌutémuaꞌitɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej tihuáꞌumuaꞌaten ɨ́ yuꞌuxari jetze, majta aꞌɨ́mej ɨ́ fariseos, tɨ puaꞌa secaí huaꞌutémuaꞌitɨn seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze, ca xu jaꞌanáj aꞌuteáruti aꞌájna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe u ta japua. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jɨ́n níniuꞌucacu a8;’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ caí raꞌaráꞌastijreꞌen seɨ́j ɨ́ niuucari tɨ ayén téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze, tɨ puaꞌa ajta aꞌɨ́ɨn tiráamuaꞌaten seɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén cheꞌatá naꞌa caí raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌɨ́jna, Dios pu jemi ayén ámitɨeereꞌe tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ aꞌujna u ta japua. Capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa caí raꞌaráꞌastijre ɨ́ niuucari tɨ jaítzeꞌe caí ruxeꞌeveꞌe; aúcheꞌe pu veꞌecán jɨ́n auteáturaasin ɨ́ Dios jemi. Mɨ ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén ráꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari, ajta seica tiúꞌumuaꞌaten mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa rɨjca, Dios pu jemi ámitɨeereꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn xaa tíꞌivaɨreꞌe jeíhua u ta japua. ^J7}|T{zzixxv@v/tcsrpnkj|hgfeqcba`.^]]3\5[`YXVUdTSRbPOOLKJIGGRED8Be@X><:W752q10.-,D+$*)(8'9&%C$`#"!Q>#^F vS JOm ’Rɨ́ꞌɨ xuꞌu huáꞌa jemi ɨ́ teteca. Aꞌɨ́ɨ mú múꞌejmi aꞌuteátuaasin aꞌu mej teꞌáijta huáꞌa jueesi jemi. Aj mú mi amuaꞌajvájxɨꞌɨsin aꞌamua huari jetze. klO ’Casiꞌi múꞌeen, ayée nu tejámuaataꞌaíjteꞌesin sej si áꞌujujhuaꞌaneꞌen huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte ɨ́ mej miyen áꞌamuaruuren tɨ́j ɨ́ɨraꞌave ɨ́ mej tíꞌitecɨꞌɨmeca. Setáꞌaj siyen mé titeumuámuaꞌareꞌen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ cuꞌucuꞌuse ɨ́ mej jeíhua raayɨ́ꞌɨtɨ. Setáꞌaj huamuáꞌajcantare sej si caí tiúꞌɨtzíiteꞌe mé séꞌujujhuaꞌaneꞌen matɨ́j majta rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ cucuiꞌise. Xk) Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen huáꞌaxɨjteꞌen ɨ́ Dios ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin, jeíhua pu puaíjtzi huaꞌutáꞌasin. Jaítzeꞌe mú rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun aꞌujna chajtaꞌa mecaí ɨ́ mej mejmíꞌi meꞌuun éꞌechejcaꞌa aꞌujna tɨ ayén tejaꞌarájtehuaacaꞌa tɨjɨ́n Sodoma, ajta aꞌujna u Gomorra. Seica mú nuꞌu puaíjtzi huaꞌutáꞌasin gjG ’Ajta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ caí amuaꞌancuréꞌeviꞌitɨn, naꞌari tɨ puaꞌa mecaí ranamuajracu aꞌij sej tihuaúꞌixaateꞌen, setɨ́ꞌɨj huirácɨɨnen seꞌújna chiꞌita, seraꞌatécaꞌatzɨjxɨꞌɨn ɨ́ rucaꞌacai tɨ i cávatziɨn ɨ́ chuej. Aj mú mi ramuaꞌaréeren ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. i7 Tɨ́ puaꞌa miyen amuaꞌancuréꞌeviꞌitɨn temuaꞌa naa, chéꞌe ayén éeneꞌen aꞌij sej seri tihuaꞌutateújte. Naꞌari caí, setáꞌaj seɨ́j jemi raateájtuaani ɨ́ runiuuca ɨ́ sej jɨ́n seri tihuaꞌutateújte aꞌɨ́mej ɨ́ mej mauchén amuaatíite. [h/ Setɨ́ꞌɨj aꞌuteárute seꞌújna u chiꞌita, aj xu huaꞌutateújteꞌen. 7gg ’Aꞌu tɨ naꞌa mej aꞌuchéjme, setɨ́ꞌɨj aꞌuteárute seꞌújna, aj xu si seɨ́j huahuauni tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n ateáturaaveca. Aꞌuu xu aꞌutéꞌe xáꞌajuꞌun u chiꞌiraꞌan tzajtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ aꞌachú sej caj áꞌateere seꞌújna chajtaꞌa. Cf Caxu caꞌaní pijca ɨ́ sej jɨ́n huateújvaɨreꞌen ɨ́ juye jetze. Seajta seꞌɨ́ɨn ajtácaꞌacaiméꞌe ɨ́ tɨ anátápiꞌihuajmeꞌe, seajta ucaújchejteꞌaxɨꞌɨn seexuꞌijméꞌen seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ saꞌahua ɨ́ sej raꞌiteváarajme ɨ́ ruhuaréꞌetzeꞌe. Caxu seajta itzɨ́j chueeca. Ayee xu huárɨni aꞌiné ayej tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn mej tejamuaamín meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej tíꞌimɨjhuaca. ;eo ’Caxu seajta tiꞌitɨ́j anúꞌan tzajtaꞌan ɨ́ puaasi ɨ́ sej jɨ́n avéꞌujjɨ́ꞌɨcɨꞌejme, tiꞌitɨ́j tumin, tɨ puaꞌa oro naꞌari plata nusu cobre. -dS Setáꞌaj seajta tihuáꞌuhuaateꞌen ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi. Seajta siyen huáꞌuruuren ɨ́ mej mauchén huácuii mej mi ruuri muáꞌaraꞌani majtáhuaꞌa menaꞌa. Setáꞌaj seajta huaꞌurújteꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n tíꞌicucuiꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n “tɨ́ tineájxɨ ɨ́ ru jetze”. Seajta huaꞌutamuáriteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌe ɨ́ teɨte. Múꞌeen, caxu tíꞌinajchitan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej raꞌancuréꞌa seꞌɨ́jna ɨ́ muárɨꞌeriꞌiraꞌa ɨ́ sej jɨ́n tihuáꞌumuaꞌaten. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, caxu huáꞌajijveꞌe. c+ Setáꞌaj áꞌujuꞌun, seraꞌantixáata yee puꞌuri tɨ́n tejaꞌuréꞌenejsin tɨ Dios ayén tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua. Zb- Mɨ́ seajta múꞌeen, setáꞌaj seꞌuun áꞌujuꞌun huáꞌa jemi ɨ́ mej iꞌi yaújmuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Israél teecan. Yee mú ꞌeen aꞌɨ́ɨme tɨ́j cáneꞌaxɨ ɨ́ mej áꞌuvej. Ka Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase ɨ́ tɨ Jesús huaꞌutaꞌítecaꞌa. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n tihuaꞌuꞌíjca, ayén tihuáꞌixaateꞌe yee: ―Caxu seꞌuun áꞌucɨꞌɨcaꞌan seꞌújna á mej aꞌuchéjme ɨ́ mej seɨ́j chuéjraꞌa japua ajtémeꞌecan, caxu seajta uteáruꞌipicheꞌen chajtaꞌa aꞌu mej éꞌeche aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Samaria jetze ajtémeꞌecan. J`  Aꞌɨ́ɨ pu ajta huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ Simón ɨ́ tɨ ajtémeꞌecan huáꞌa jetze ɨ́ mej miyen huataújmuaꞌa tɨjɨ́n cananista, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Judás tɨ ayén teꞌentímuꞌutaca tɨjɨ́n Iscariotes. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ avíitzi jɨ́n huaꞌutátuii aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Jesús pu huaꞌutaꞌítecaꞌa ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe mej nuꞌu raataxáj aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ Dios jemi A_{ Ajta seica huatajé, aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Bartolomé, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Tomás, ajtahuaꞌa seɨ́j, tɨ ayén ántehuaa Mateo, tɨ tíꞌitejiꞌivihuaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌitɨꞌɨcɨca. Seɨ́j pu ajta huatajé. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, Alfeo tɨ rapeꞌeri, ajtahuaꞌa seɨ́j, aꞌɨ́jna ɨ́ Lebeo, ɨ́ mej majta miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Tadeo. ^' Ayee mú ánteꞌarua aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ Jesús huaꞌutaꞌítecaꞌa. Amuacaícan, aꞌɨ́jna ɨ́ Simón, ɨ́ mej majta miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Pedro. Aꞌɨ́ɨ pu ajta huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ juutzeájraꞌan ɨ́ Simón. Ayee pu ántehuaa tɨjɨ́n Andrés. Ajta aꞌɨ́mej pu huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta juutzeájraꞌan tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Juan. Aꞌii mú meꞌɨ́n púꞌeen yaújmuaꞌameꞌen ɨ́ Zebedeo. &] G Aj pu i Jesús huaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Aꞌɨ́ɨ pu antiújmuaꞌareerecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej mi huaꞌutamuáriteꞌen ɨ́ tiyaaruꞌu mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa ɨ́ teɨte, ajta mej mi nain tihuáꞌuhuaateꞌen ɨ́ mej jɨ́n tíꞌicucuiꞌicaa, cuíꞌiniꞌiraꞌa jɨmeꞌe nusu tɨ caí huáꞌacaꞌanistiꞌiracaꞌa. e\C &Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe. Setáꞌaj siyen tíꞌijhuaviira seꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa tɨ ayén huáꞌuruuren mej mi teɨtestemuaꞌameꞌen puꞌéeneꞌen muáꞌaraꞌani, tɨ i aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa huaꞌuréꞌeꞌitixɨꞌɨn ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca mej mi huáꞌajseɨreꞌen ɨ́ Dios jemi.E[ %Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―Jee xaa neꞌu, ayej tiꞌayajna, muꞌuri muꞌiitɨ́ ɨ́ mej meri rɨ́ꞌɨ huaújruu tɨ Dios tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen. Mɨ́ ajta, ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca huáꞌa jɨ́meꞌen, camu muꞌíi. JZ  $Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́mej huaseíj ɨ́ teɨte, jéꞌecan pu huataújxɨeemɨste huáꞌa jemi aꞌiné jeíhua mú huamuáꞌitɨche meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej rajpuaíjtzicaꞌa. Majta ruxɨeemɨ́jteꞌe. Ayee mú éeneꞌe matɨ́j cáneꞌaxɨ ɨ́ tɨ caí jaꞌatɨ́ huáꞌacujtaꞌa áꞌucheꞌecaneꞌe. =Ys #Nain japua pu áꞌucheꞌecaneꞌe ɨ́ Jesús aꞌu tɨ naꞌa mej aꞌuchéjmeꞌecaa, chajtaꞌa, tɨ vivéj nusu tɨ cɨ́liéeneꞌejmee. Tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa pu áꞌayeꞌi huáꞌa teyujtaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios tɨ nainjapua tíꞌaijta. Ajta naíjmiꞌica pu tiúꞌuhuaa, nain ɨ́ mej jɨ́n tíꞌicuiꞌicaa nusu ɨ́ tɨ caí huáꞌacaꞌanistiꞌiracaꞌa. gXG "Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, ayée mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jetze araújcaꞌane tɨ tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ tiyáaruꞌuse tɨ́ꞌij ayén huaꞌutamuáriteꞌen ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej teɨte tzajtaꞌa seijreꞌe. Jesús pu huáꞌancuꞌuvajxɨ ɨ́ teɨte BW} !Aj pu i Jesús raatamuári ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa. Ajta áꞌiyen aꞌutéjche tɨ tiuꞌutaxáj aꞌɨ́jna tɨ tíꞌicuiꞌicaꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, jeíhua mú huataújtemuaꞌave. Miyen tɨjɨ́n: ―Jee xaa neꞌu. Catu jaꞌanáj tiꞌitɨ́j tiyen tiuꞌuséij tɨ́j naꞌa íiyen tɨ huatacáꞌa Israél, tetɨ́j teuchén teri tiuꞌuséij íjii tɨ jaꞌatɨ́ ayén tiraayɨ́ꞌɨtɨ. 1V[ Matɨ́ꞌɨj huiirajúꞌuncaa u chiꞌita, seica mú tɨ tíꞌicuiꞌi á yeꞌiréꞌenejtiꞌire. Capu téꞌanrɨꞌɨrejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. MU Mɨ́ majta, matɨ́ꞌɨj aꞌucɨ́j, aj mú mi autéjhuii mej raataxáj mé jéjreꞌe nainjapua aꞌij tɨ Jesús huáꞌuruu. Jesús pu tiráahuaa seɨ́j tɨ caí téꞌanrɨꞌɨrejcaꞌa _T7 Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj mú mi mé uunéjneꞌerecaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua. Jéihua pu tihuauꞌíjca aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús mej nuꞌu caí jaꞌatɨ́ ixaateꞌe. KS Aj pu i huaꞌarámuarɨꞌejxɨ ɨ́ huáꞌa jɨ́ꞌɨ jetze. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej téꞌantzaahua, ayée pu téꞌeme. Xuꞌuri huarúj. #R? Tɨ́ꞌɨj Jesús uteájrupi u chiꞌita, aj mú mi aveꞌeréꞌene ɨ́ jemin. Aj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni senáꞌantzaahuateꞌesin nej tejáꞌamuahuaateꞌen? Matɨ́ꞌɨj mi miyen tɨjɨ́n: ―Aꞌii neꞌu tecaí, tavástaraꞌa. {Qo Tɨ́ꞌɨj Jesús aꞌuun aꞌarájraa, mé huaꞌapua mú raatavén ɨ́ mej aracúcuꞌunijmeꞌecaꞌa, muaꞌantijíihua. Miyen tɨjɨ́n: ―Múꞌee pej iꞌi yaujraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, táꞌancuꞌuvajxɨꞌɨ. ]P3 Tɨꞌɨj jí nainjapua aꞌu tɨ naꞌa mej aꞌuchéjmeꞌecaa, naímiꞌi mú ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j. Jesús pu tihuáꞌuhuaa huaꞌapuaca ɨ́ mej aracúcuꞌunijmeꞌecaꞌa O} Aj pu i Jesús huaꞌiráꞌitecaꞌa á puaꞌacɨé. Aꞌuu pu uteájrupi aꞌu tɨ auucáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ temuaij. Aj pu i raꞌajvíꞌi muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ temuaij, tɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn ájchee. N{ Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Sericu, xuꞌirácɨɨni múꞌeen, aꞌiné capu mɨꞌɨchi mɨ temuaij, sino cutzú puꞌu. Mɨ́ majta, aꞌɨ́ɨ mú raateꞌatzeájraa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa. M1 Tɨꞌɨj jí aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌu tɨ éꞌeche ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan ɨ́ tɨ áꞌameꞌerejcaꞌa. Tɨ́ꞌɨj uteájrupi u chiꞌita, aj pu i huaꞌuseíj ɨ́ teɨte, aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌicɨꞌɨsiteꞌe jamuan ɨ́ seica ɨ́ mej jeíhua ruyein. cL? Aj pu i Jesús pɨ́ɨ aꞌuréꞌeve tɨ́ꞌij raaseíj ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Aj pu i ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Niyauj, huatéꞌacaꞌane muaꞌa tzajtaꞌa. Petéꞌatzaahuateꞌe nej timuáahuaate. Aꞌɨ́j pej jɨ́n peri huarúj. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i huarúj aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. |Kq Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén huarɨ́j, aꞌiné ruseɨ́j pu ayén tiuꞌumuáꞌaj tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa aꞌɨ́ɨ nenaꞌa caj teꞌajtamuárɨꞌen tɨ́j naꞌa teꞌuvíjpiꞌi ɨ́ cɨ́ɨxureꞌaraꞌan jetze, aj nu xaa rujni.” pJY Ajta aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa aꞌuun aꞌutéveecaꞌa tɨ ari ayén áꞌatee tɨ tíꞌicuiꞌi aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa nineꞌiraꞌa japuan huaꞌapua. Tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa pu uvéꞌexujxuꞌure. Aꞌɨ́ɨ pu aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Aj pu i raꞌajtamuárɨej tɨ́j naꞌa teꞌuvíjpiꞌi ɨ́ cɨ́ɨxureꞌaraꞌan jetze. aI; Jesús pu ájchee. Tɨꞌɨj jí aꞌuun yáꞌume jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan aꞌɨ́jna tɨ áꞌameꞌere. Majta mú áꞌujuꞌun aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. iHK Aúcheꞌe pu tihuaúꞌixáateꞌecaꞌa tɨ́ꞌɨj seɨ́j aveꞌeréꞌene, tɨ tíꞌaijta u huáꞌa teyujtaꞌa. Aj pu i títunutacaꞌa jemin aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Niyauj pu hui áꞌameꞌere. Mu aꞌutáꞌiyiꞌi patáꞌaj raꞌajtamuárɨꞌen, tɨꞌij aꞌɨ́ɨn auj ruuri áꞌaraꞌani. !G; ’Ajta, camu miyen raruure mej ruꞌucájtuꞌani navij limeetajraꞌa tzajtaꞌa tɨ racuaꞌiríihuajme ɨ́ viinu ɨ́ mej mauchén ráataahuacaꞌa. Tɨ́ puaꞌa miyen ráaruuren, aꞌɨ́jna ɨ́ viinu tɨ jéjcua, aꞌɨ́ɨ pu rajtésiujtzaꞌana ɨ́ navij tɨ racuaꞌiríihuajme. Tɨꞌɨj jí aꞌuvaɨ́jtzi ɨ́ navij, ajta ɨ́ viinu. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ iruꞌucájtuꞌani navij tzajtaꞌa tɨ jéjcua aꞌɨ́jna ɨ́ viinu tɨ ajta jéjcua. Ayee pu ꞌéeniꞌicɨꞌe teꞌutáviicuaꞌira tɨ ruxɨ́ꞌej tiꞌijéjcua. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n téꞌeviicuaꞌi ɨ́ tɨ huaꞌapua. Jɨ́meꞌen ɨ́ yaujraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Jairo, ajta ɨ́ ucarij tɨ tíꞌicuiꞌicaa (Mc. 5:21-43; Lc. 8:40-56) 'FG ’Nicheꞌe seɨ́j amuaatáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ aꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌicuꞌuneꞌepua cɨ́ɨxuri jɨmeꞌe tɨ míꞌimeꞌecan, capu ayén tíꞌijcuꞌuneꞌepuan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ caí xɨ jaꞌanáj jáꞌusiniꞌi. Naꞌari caí, huatétzuꞌuta puꞌu aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ jéjcua tɨ́ꞌɨj huatéjaꞌusiniꞌihua. Raꞌatésiujtzaꞌanaxɨꞌɨsin ɨ́ tɨ míꞌimeꞌecan. Aj pu i ɨ́ tɨ anásiujtzaꞌani, jaítzeꞌe pu veꞌetɨ́ aꞌame. E Ayee pu tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ huaténeɨche, aj pu i ruꞌamiigustemuaꞌa huatáꞌineesin mej mi tiúꞌuyesten. Aj pu i tihuáꞌimin. ¿Ni tzaa miyen tíꞌiruꞌitziꞌiveꞌen tɨ puaꞌa huáꞌa jamuan tíꞌiyeste ɨ́ jaꞌatɨ? Capu xaa neꞌu. Mɨ́ ajta xaa, aj pu tejaꞌuréꞌenejsin ɨ́ xɨcájraꞌa mej jetzen ráꞌaviꞌitɨn ɨ́ jaꞌatɨ. Aj mú xaa ɨ́ amiigustemuaꞌameꞌen ruꞌítziꞌiveꞌen, aꞌiné capu chéꞌe éꞌe jáꞌahuaꞌa ɨ́ huaꞌamiigu. Aꞌiné naúcheꞌe nu yé huatéjvee, camu ruꞌítziꞌiveꞌen ɨ́ neꞌamiigustemuaꞌa. *DM Matɨ́ꞌɨj mi seica aveꞌeréꞌene. Aꞌɨ́ɨme mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej Juan jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n tiyen tíꞌitaꞌitziꞌiveꞌe iteen, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos? Aru ɨ́ mej múꞌeetzi jamuan áꞌujujhuaꞌan, camu hui miyen rɨcɨ. C/ Sericu, setáꞌaj tihuaújmuaꞌaten seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej si yaúꞌitɨee xáꞌaraꞌani aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌíjna i niuucari aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej raxɨ́ꞌeveꞌe mej mi áꞌujcuꞌuve rujɨ́ɨmuaꞌa. Mɨ́ neajta, canu aꞌatzu raxɨ́ꞌeveꞌe mej tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta. Ayee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen ineetzi jemi, canu neꞌɨ́jna jɨ́n yé véꞌeme nej aꞌɨ́mej huatáꞌinen ɨ́ tɨ ayén tihuáꞌamitɨejteꞌe mej xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ sino aꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen tirúꞌumuaꞌaree ɨ́ ru tzajtaꞌa ɨ́ mej caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jɨ́n rúꞌitziꞌiveꞌeca 0BY Tɨ́ꞌɨj ayén tiúꞌunamuajriꞌi ɨ́ Jesús, aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Aꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ teɨte ɨ́ mej aꞌucɨ́ꞌɨcaꞌa jemin tɨ yaꞌanaca, capu ruxeꞌeveꞌe mej u áꞌujuꞌun ɨ́ mej rɨ́ꞌen aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tɨ yaꞌanaca, sino aꞌɨ́ɨ mú xaa aꞌuréꞌenineꞌi ɨ́ tɨ yaꞌanaca jemi ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi. A  Majta meꞌɨ́n ɨ́ fariseos, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jeíhua huápɨꞌɨ raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ ruyeꞌirá, matɨ́ꞌɨj miyen raaseíj aꞌij tɨ rɨjcaa ɨ́ Jesús, ayée mú tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Miyen tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n amɨ́n aꞌamua maestro tíꞌicuaꞌaca, ajta yeꞌeca huáꞌa jamuan ɨ́ mej huáꞌajijveꞌe ɨ́ mej tíꞌitɨꞌɨcɨca, ajta jamuan ɨ́ mej caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn titetiújchaꞌɨɨ? O@ Tɨꞌɨj jí ayén tiujuꞌurɨ́j. Matɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌutɨ́ Mateo eꞌechéjmeꞌe. Tɨ́ꞌɨj Jesús tíꞌicuaꞌacaa, matɨ́ꞌɨj mi u aꞌuvéꞌejuꞌu jeíhua ɨ́ mej tíꞌitejijveꞌe, majta seica ɨ́ mej miyen cheꞌatá menaꞌa aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte. Naíjmiꞌi mú tíꞌicuaꞌacaa ɨ́ meesa japua jamuan ɨ́ Jesús, majta jamuan aꞌɨ́mej ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌaneꞌe ɨ́ Jesús jamuan. ?9 Aj pu i Jesús áꞌuraa. Tɨꞌɨj jí áꞌayee aꞌuréꞌene tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn huaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, Mateo tɨ ántehuaa. Aꞌuu pu huiracatii chiꞌita mej tzajtaꞌan huáꞌajijveꞌecaꞌa ɨ́ mej tíꞌitɨꞌɨcɨca. Aj pu i ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj ne jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen. Ajta áꞌiyen, Mateo ájchee. Tɨꞌɨj jí áꞌuraa jamuan. r>] Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, matɨ́ꞌɨj tiuꞌuséij aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j, jéꞌecan mú huataújtemuaꞌave. Rɨ́ꞌɨ mú tiraatajé ɨ́ Dios, meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ari raatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ muárɨꞌeriꞌiraꞌa ɨ́ mej jɨ́n miyen rɨcɨ ɨ́ teteca. Jesús pu raataꞌaíjtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Mateo "== Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Jesús, aj puꞌi ájchee aꞌɨ́jna tɨ tíꞌicuiꞌicaa. Tɨ́ꞌɨj i áꞌuraa u ruche. < ’Aru, ayée nu hui rɨni sej si ráamuaꞌaree ɨ́ nej neajta ɨ́ teáataꞌa jetze airáane, nee nu xaa neꞌɨ́jna jɨ́n antínmuaꞌaree íiyen chaanaca japua nej ni tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Aj pu i ayén tiraatáꞌixaa ɨ́ tɨ cɨyáaxaraꞌa tɨjɨ́n: ―Ájchesi, tipíi muaꞌa utaatzi. Aricu áꞌuraꞌa aꞌu pe éꞌeche. ;# ¿Tiꞌitáani caí jaítzeꞌe muárɨꞌeri, ni nej niyen tiraatáꞌixaateꞌen ɨ́ tɨ cɨyáaxaraꞌa yee: “Puꞌuri timuaatáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ Dios ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin”, naꞌari yee: “Ájchesi, ajta anchuée muaꞌa utaatzi?” : Ajta Jesús, aꞌɨ́ɨ pu ruseɨ́j rúꞌumuaꞌareerecaꞌa aꞌij mej yeꞌí téꞌumuaꞌatzejcaꞌa ɨ́ ru tzajtaꞌa. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen aꞌij puaꞌa téꞌumuaꞌatze ɨ́ ru tzajtaꞌa? 9  Majta á vejliꞌi huiiráteꞌecaꞌa seica ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca ɨ́ ruyeꞌirá jɨmeꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiuꞌumuáꞌaj ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨjɨ́n: “Amɨ́ pu aꞌij puaꞌa tiratáꞌaca ɨ́ Dios ɨ́ runiuuca jɨmeꞌe.” O8 Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, aꞌɨ́ɨ mú jaꞌatɨ́ aveꞌeréꞌeneijte ɨ́ Jesús jemi seɨ́j tɨ cɨyáaxaraꞌacaꞌa. Aꞌɨ́j pu jáꞌujcaꞌatii ɨ́ utaatzi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Tɨ́ꞌɨj Jesús huaꞌuseíj aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte, aj pu xaa ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n metéꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́ɨme. Aj puꞌi ayén tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌicuiꞌi tɨjɨ́n: ―Niyauj, uhuateáꞌacaꞌane ɨ́ áꞌa tzajtaꞌa. Puꞌuri timuaatáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ Dios ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. ―Ayee pu tiraatáꞌixaa. /7 Y Aj pu i Jesús ateájraa ɨ́ baarcu jetze. Aj mú mi antacɨ́j után pújmeꞌen. Tɨꞌɨj jí aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌujna chajtaꞌa aꞌu tɨ éꞌemeꞌecan. 65"Matɨ́ꞌɨj mi aꞌɨ́ɨme aꞌuun mej huachéjmeꞌecaa aꞌujna, naímiꞌi mú aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi mej mi jamuan tiuꞌuxáj. Matɨ́ꞌɨj raaseíj, jeíhua mú rájhuaviiriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ nuꞌu áꞌuraꞌani u jáꞌahuaꞌa yee.m5S!Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tuiixu chaꞌɨɨcaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú huataúruu. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌucɨ́j chajtaꞌa mej mi tiuꞌutaxáj. Aꞌɨ́j mú huaꞌutáꞌixa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huáꞌuruu ɨ́ tuiixu, majta aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huáꞌuruu aꞌɨ́mej ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa. a4; Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Sericu. Matɨ́ꞌɨj mi huiráacɨ. Aj mú mi huáꞌa tzajtaꞌa aꞌuteájrupi ɨ́ tuiixute. Majta meꞌɨ́n ɨ́ tuiixu, matɨ́ꞌɨj mi huataúruu aꞌuun pújmeꞌen játeꞌana tɨ aꞌatamɨ́ꞌɨye. Matɨ́ꞌɨjtá mi atéavatzɨ á jaataꞌa. Aj mú mi aujámɨ naíjmiꞌi. 33Matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n ɨ́ tiyáaruꞌuse tɨ huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú miyen rájhuaviiriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa piyen titaatamuáriteꞌen itejmi, taataꞌítechi itejmi aꞌu mej aꞌutéꞌuu mɨ tuiixu. y2kMajta aꞌɨmuá seica huatéꞌuu ɨ́ tuiixute. Mé muꞌíi. A mú áꞌujujhuaꞌan meteꞌenticuáa. D1Matɨ́ꞌɨj mi miyen titeejíjhuacaꞌa. Miyen tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné hui tiꞌitɨ́j peteáruuren itejmi jemi, Jesús, pej iꞌi yaujraꞌan ɨ́ Dios? ¿Ni piyen mú aꞌuvéꞌemej pej pi puaíjtzi taatáꞌan? Aru capu xɨ tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌa tej jetzen rajpuaíitzi táꞌajuꞌun. l0QTɨ́ꞌɨj táꞌi Jesús aꞌuun aꞌaráꞌa utavén pújmeꞌen jáꞌahuaꞌa Gadara tɨ ajtémeꞌecan. Matɨ́ꞌɨj mi aitacɨ́j ɨ́ baarcu jetze. Aj mú mi seica huaꞌantinájchecaꞌa. Ma huaꞌapua aꞌɨ́ɨme. Aꞌuu mú eꞌeráacɨ aꞌu mej mɨꞌɨchite éꞌenaamuaca. Tiyáaruꞌuse pu huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa. Jéihua mú simuáruunicaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí rɨꞌɨríistacaꞌa tɨ jaꞌatɨ́ aꞌuréꞌenen aꞌujna juye jetze. [//Jéꞌecan mú aꞌij raꞌutaseíj aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca. Ayee mú tíꞌiruꞌihuaꞌuracaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitáani téviraꞌa púꞌeen amɨ́jna? Amɨ́ pu tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ eeca, ajta ɨ́ jaj. Majta mú hui ráꞌaste. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa ɨ́ tiyaaruꞌu aꞌujna u Gadara a.;Aj puꞌi ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Mɨ́ sej caí aꞌatzu téꞌatzaahuateꞌe, ¿aꞌiné sej si huápɨꞌɨ tíꞌitziɨɨneꞌe? Aj pu i ájchee. Tɨꞌɨj jí huaꞌutáꞌijmɨijriꞌi ɨ́ eeca, ajta ɨ́ jaj. Aj pu i huatéepuaꞌaj ɨ́ eeca, ajta aꞌureújéꞌiye jáꞌaraa ɨ́ jaj, temuaꞌa naa. Q-Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌaneꞌe jamuan, aꞌɨ́ɨ mú aveꞌeréꞌene jemin. Aj mú mi raajɨ́ste. Miyen tɨjɨ́n: ―¡Maeestru, ta japua huániuuchi! ¡Tuꞌuri hui cuiꞌini! z,mAj pu i temuaꞌa caꞌanín jɨ́n tiuꞌutáꞌeecarecaꞌa ɨ́ jaj japua. Jéꞌecan puꞌi tiújtaꞌahuaꞌa vivejméꞌe. Tɨꞌɨj jí ateáxɨɨreꞌaxɨ ɨ́ baarcu jetze. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu íꞌicujcaa. x+iAj puꞌi Jesús ateájraa ɨ́ baarcu jetze, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. 8*iAyee pu tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Micheꞌe mɨ seica raꞌaváꞌanan ɨ́ huaꞌaxɨ́ꞌej mɨꞌɨchi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí ramuaꞌate ɨ́ Dios. Mɨ́ pajta múꞌee, patáꞌaj caꞌanacan yé veꞌeréꞌenen. Tɨ́ꞌɨj Jesús raatépuaꞌajte ɨ́ eeca @)yAjta seɨ́j tɨ áꞌucheꞌecaneꞌe jamuan, aꞌɨ́ɨ pu ayén rájhuaviiriꞌi tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, nichéꞌe yé huácatii íiye niche asta naꞌa caí huámɨꞌɨni ɨ́ nitáàta. Netɨ́ꞌɨj raꞌavaꞌanán, aj nu ni yé veꞌeréꞌenejsin nej ni áꞌucheꞌecaneꞌen á jamuan. (+Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Canu muꞌu aꞌuméꞌe naꞌame. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ arachuíjse, aꞌúu mú hui uꞌuche cuunístaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ pinaꞌase aꞌúu mú tiꞌitítuꞌa aꞌu mej éꞌeꞌaseca. Mɨ́ neajta inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, canu aꞌatzu huatéechiꞌi ɨ́ nej tzajtaꞌan huácuti. ―Ayee pu tiraatáꞌixaa. '}Aj pu i seɨ́j tɨ tiújmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, aꞌɨ́ɨ pu aveꞌeréꞌene jemin ɨ́ Jesús. Ayee pu tirájhuaviiriꞌi tɨjɨ́n: ―Maestru, nichéꞌe á jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen aꞌu tɨ naꞌa pej aꞌuméꞌe puaꞌamé. >&uTɨ́ꞌɨj Jesús huaꞌuseíj ɨ́ teɨte ɨ́ mej jeíhua ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ jemin, aj pu i ayén tíhuaꞌutaꞌaíjte mej nuꞌu antácɨɨne antavén pújmeꞌen. Z%-Ayee pu tiujuꞌurɨ́j tɨ ij araúrasten aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías, ɨ́ tɨ ajmíꞌi tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Ayen tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́ɨ pu titáꞌariꞌiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n caí chéꞌe túꞌucaꞌanistiꞌiracaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨ pu yáꞌutɨɨ ɨ́ tej jɨ́n tíꞌicucuiꞌicaa.” Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen ɨ́ Jesús \$1Tɨ́ꞌɨj huateátɨcaꞌarecaꞌa, jeíhua mú huajeꞌeráaviꞌitɨ Jesús jemi aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiyaaruꞌu huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutaꞌaíj aꞌɨ́mej ɨ́ tiyáaruꞌuse mej nuꞌu huirácɨɨne ɨ́ teɨte tzajtaꞌa. Ajta naíjmiꞌica pu tiúꞌuhuaa ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌicaa. #Aj pu i Jesús rajvíꞌi muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze. Jɨ́meꞌen pu ayén huarɨ́j, aj puꞌi huarúj. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ájchee. Ajta áꞌiyen aꞌutéjche tɨ tiraamí. Jesús pu jeíhua tihuáꞌuhuaa ɨ́ teɨte "Aj pu i Jesús aꞌuun aꞌaráꞌa Pedro tɨ éꞌeche. Aꞌuu pu i aꞌɨ́ɨn huaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ muꞌuneáraꞌan ɨ́ Pedro. An pu jáꞌujcaꞌatii ɨ́ utaatzi japua. Tíꞌicuiꞌicaa. Pɨ́stacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. ! Aj Jesús ayén tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ anxɨ́te tíꞌaijta tɨjɨ́n: ―Aricu, ayée pu téꞌeme patɨ́j peri téꞌantzaahua. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiraatáꞌixaa, aj pu i huarúj aꞌɨ́jna tɨ tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna jemi ɨ́ xantaaruꞌu. Tɨꞌɨj jí áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Jesús pu tiráahuaa aꞌɨ́jna muꞌuneáraꞌan ɨ́ Pedro V % Mɨ́ majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, Dios pu huaꞌiráꞌiti á puaꞌacɨé aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa. Jéihua mú huateujyéineajraꞌasin, majta jeíhua mú ancuréꞌujcɨꞌɨmée muáꞌajuꞌun ɨ́ rutamej jɨmeꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej jeíhua rajpuaíitzi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. C Neajta niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee jeíhua mú u aꞌuvéꞌejuꞌu muáꞌajuꞌun mej mi aꞌujráꞌase meꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Abraham teecan, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Isaac teecan, majta meꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Jacobo teecan. Aꞌuu mú hui aꞌuvéꞌejuꞌu muáꞌajuꞌun aꞌu tɨ xɨcaj ꞌeíjninei, majta aꞌu tɨ xɨcaj eꞌeteáruꞌipi. Aj mú mi tíꞌicuaꞌani huáꞌa jamuan ɨ́ mé huaíca tɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ Dios nain jɨ́n tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua. fE Tɨ́ꞌɨj Jesús ráanamuajriꞌi, jéꞌecan pu huataújtemuaꞌave. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej ráꞌajaahuateꞌe tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte ayujna mej huachéjme tɨ́j naꞌa tɨ huatacáꞌa íiyu Israél, canu jaꞌanáj seɨ́j huatéꞌuu íiyu Israél, jaꞌatɨ́ tɨ ayén cheꞌatá naꞌa téꞌatzaahuateꞌe tɨ́j aꞌíjna i teáataꞌa. y Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej seica tíꞌineꞌaijteꞌe ineetzi. Neajta inee, nee nu seica tíꞌaijteꞌe. Tɨ́ puaꞌa niyen tiraataꞌixaateꞌen seɨ́j tɨjɨ́n: “Aricu, u páꞌumeꞌen”, aꞌɨ́ɨ pu xaa aꞌuméꞌe aꞌame. Naꞌari, tɨ puaꞌa niyen tiraataꞌixaateꞌen ɨ́ seɨj tɨjɨ́n: “Yé véꞌexɨjriꞌi”, aꞌɨ́ɨ pu ajta yé veꞌeréꞌenejsin. Neajta niyen tiraataꞌaíjteꞌesin ɨ́ tɨ nevaɨreꞌe tɨjɨ́n: “Aisí múꞌee, pɨ́ huarɨ́chi.” Ajta aꞌɨ́ɨn, ayée pu rɨni. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ xantaaruꞌu. SAj pu i ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna tɨ anxɨ́te tíꞌaijta tɨjɨ́n: ―Nevástaꞌaraꞌa, capu ayén muaavíjteꞌe pej piyen uteárute u niche, aꞌiné canu Israél jetze ajtémeꞌecan. Ayee pepuꞌu huárɨni, patáꞌaj piyen tiraataxáj ɨ́ niuucari jɨmeꞌe. Aj pu xaa rujni aꞌɨ́jna tɨ nevaɨreꞌe. ~uAj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Née nu xaa aꞌuméꞌe naꞌame nej ni tiráahuaateꞌen. H Aj pu i Jesús aꞌuteájrupi aꞌujna Capernaúm. Tɨ́ꞌɨj aꞌuun aꞌuteájrupi, seɨ́j pu u aꞌuvéꞌemej tɨ iꞌi xantaaruꞌu. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ anxɨ́te tíꞌaijta. Jéꞌecan pu rájhuaviiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Ayen tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, jéꞌecan pu tíꞌicuiꞌi aꞌɨ́jna tɨ nevaɨreꞌe. An pu aꞌujcáꞌa ɨ́ utaatzi japua. Cɨyáaxaraꞌa. Nainjapua pu racuiꞌi huápɨꞌɨ. CAj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, capej jaꞌatɨ́ ixaateꞌe sino aricu, aꞌɨ́jna jemi tɨ tíꞌivaꞌɨri teyujtaꞌa. Chéꞌe muaaseíj. Pajta tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta aꞌij tɨ tiuꞌuxájtacaꞌa ɨ́ Moises teecan. Ayee mú éeniꞌicɨꞌe ramuaꞌaréeren tɨjɨ́n pepuꞌuri huarúj. Jesús pu tiráahuaa aꞌɨ́jna tɨ ravaɨreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ xantaaruꞌu tɨ anxɨ́te tíꞌaijta q[Aj pu i Jesús raꞌajtamuárɨej. Ayen tɨjɨ́n: ―Naꞌaráanajche pej huarún. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén raataxájtacaꞌa, aj pu i tiraacáꞌariꞌiriꞌi ɨ́ tɨ jɨ́meꞌen tíꞌicuiꞌicaa. Tɨꞌɨj jí huarúj. iKTɨꞌɨj jí seɨ́j aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Tíꞌicuiꞌicaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tinéj ɨ́ ꞌatzaj huáꞌireꞌaraꞌan jetze. Ayee mú ratamuáꞌamua tɨjɨ́n lepra. Tɨ́ꞌɨj i aꞌɨ́ɨn títunutacaꞌa jemin ɨ́ Jesús. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa hui muaꞌaráanajche pej tináahuaateꞌen. _ 9Tɨ́ꞌɨj acájraa ɨ́ Jesús jɨrí jetze, jeíhua mú teɨte aꞌucɨ́j jamuan. [/Capu chaꞌa naꞌa tihuaꞌumuáꞌate matɨ́j ɨ́ seica ɨ́ mej tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze, sino ayée puꞌu cumu seɨ́j tɨ tiꞌitéjvee tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ veꞌée.&ETɨ́ꞌɨj Jesús raꞌantipuáꞌajte tɨ tihuaꞌutáꞌixaa, jeíhua mú huajɨ́jxɨcaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tihuaꞌumuáꞌate. $AAj mú mi huatéviiyecaꞌa. Ajta cámɨꞌɨyixɨ ɨ́ jaj. Ajta huatáꞌeecarecaꞌa. Caꞌanacan pu áꞌave ɨ́ chiꞌiraꞌan. Jéꞌecan pu yáꞌurɨe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huateújchiꞌite aꞌu tɨ áꞌuseaataꞌa. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tíꞌijruuren ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí raꞌaráꞌastijreꞌe aꞌij nej tíꞌixaxaꞌa. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 7gMɨ́ ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén nenamua, ajta capu ayén raꞌaráꞌastijreꞌe aꞌij nej tíꞌixaxaꞌa, ayée pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí tiꞌitɨ́j muaꞌaree. Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ huateújchiꞌite aꞌu tɨ áꞌuseaataꞌa. EAj mú mi huatéviiyecaꞌa. Ajta cámɨꞌɨyixɨ ɨ́ jaj. Ajta huatáꞌeecarecaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ chiꞌiraꞌan, capu áꞌave aꞌiné tetej japua pu ráꞌajtaahuacaꞌa. YY~b}2|zywvsraq9ommlkUihVffdb`_`]]\ZYXWUVTSQONLKJ$I!HGFMDB\@>!<:866 3Z10/d-, *('d&$#l# !-3EZ  - .1 YsF_ "Múꞌeen xu seꞌíjna jetze huanéj aꞌɨ́jna ɨ́ cuꞌucuꞌu tɨ tíꞌihuaꞌitaca, aꞌiné huápɨꞌɨ xu aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte. Capu xaa neꞌu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri sej siyen tiꞌitɨ́j huataxáj aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. Ayee puꞌu, aꞌiné seɨ́j pu ayén tíꞌixaxaꞌa aꞌij tɨ ayén tíꞌimuaꞌatze ɨ́ ru tzajtaꞌa. 6Ee !’Tɨ́ puaꞌa hui tɨ rɨ́ꞌen ɨ́ cɨyej, rɨꞌéeneꞌen pu tacaꞌa, ajta tɨ puaꞌa caí rɨ́ꞌen ɨ́ cɨyej, capu rɨꞌéeneꞌen tacaꞌa. Ayee xu ꞌeen jɨ́n ramuaꞌareere tɨ puaꞌa cɨyej rɨꞌéeneꞌen nusu caí seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ éeneꞌen tacaꞌa. #D? ’Jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén aꞌij puaꞌa tíꞌinexajta ineetzi i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, aꞌɨ́ɨ pu xaa tiraatáꞌuuniꞌira. Mɨ́ ajta, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌixajta aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, capu jaꞌanáj tiraatáꞌuuniꞌira, sino aꞌɨ́ɨ pu ruꞌitéꞌaa aꞌame nain xɨcaj tzajtaꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Aꞌij mej yeꞌí nuꞌu tíꞌiramuaꞌareere aꞌij tɨ ꞌeen seɨ́j ɨ́ cɨyej MC ’Aꞌɨ́j nu jɨ́n, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ teteca. Iꞌirɨꞌɨri tɨ tihuaꞌutáꞌuuniꞌi naíjmiꞌica ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, ajta naíjmiꞌica jemi ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tiꞌixa. Aru tɨ puaꞌa aꞌij puaꞌa tíꞌixajta aꞌɨ́jna jetze ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, capu xaa neꞌu jaꞌanáj tiraatáꞌuuniꞌira aꞌɨ́jna. TB! ’Aꞌɨ́jna tɨ caí ne jamuan áꞌucheꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu néjchaꞌɨɨreꞌe. Ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ caí huaꞌajséꞌɨri ɨ́ teɨte neetzi jemi, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌuréꞌeꞌiteca. PA ’Ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ tiraanáhuaꞌi tiꞌáꞌaraꞌan á táꞌache ɨ́ jaꞌatɨ tɨ rucaꞌané, ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ amuacaícan raꞌatéjɨꞌɨcɨꞌen aꞌɨ́jna tɨ rucaꞌané. Aj pu i xaa rɨꞌɨrí tɨ aꞌuteárute á aꞌutɨ́ éꞌeche tɨ ij tiraanáhuaꞌi. {@o Naꞌari caí, tɨ puaꞌa niyen neꞌɨ́jna jetze aráncaꞌane ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, nej ni tiyaaruꞌu huatamuáriteꞌen, puꞌuri aꞌájna tejaꞌuréꞌene tɨ Dios tiuꞌutaꞌaíjta ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa. 7?g Ari inee, tɨ puaꞌa niyen yee Beelzebú nu jetze aráncaꞌane nej huaꞌutamuáriteꞌen ɨ́ tiyaaruꞌu, ¿ni tzaa miyen cheꞌatá menaꞌa Beelzebú jetze rucaꞌané aꞌɨ́ɨme ɨ́ áꞌamuaxɨꞌej teɨte mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa huaꞌutamuáriteꞌen? Aꞌɨ́ɨme ɨ́ áꞌamuaxɨꞌej teɨte mú miyen raataxáj yee múꞌeen xu seajta siyen rɨcɨ seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej tíꞌinexajtziꞌi. ">= ’Ayee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn Satanás huaꞌutamuáriteꞌen ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa, tɨ puaꞌa majta miyen huaꞌuténeꞌusiꞌiteꞌesin ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta caí chéꞌe áꞌateere, sino teꞌentipuáꞌari. u=c Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu ramuaꞌareerecaꞌa aꞌij mej tíꞌimuaꞌatzejcaꞌa. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun seɨ́j chuéjraꞌa japua aꞌuchéjme jáꞌitaꞌa maꞌutácɨɨne, tɨ puaꞌa miyen huárɨni aj mú mi huaténeꞌuseꞌesin, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ chuéjraꞌa, capu chéꞌe áꞌateeri. Ajta tɨ puaꞌa miyen cheꞌatá menaꞌa jáꞌitaꞌa aꞌutácɨɨne aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨ́j japua ɨ́ chajtaꞌa aꞌuchéjme, naꞌari teɨtestemuaꞌameꞌen seɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ, camu chéꞌe áꞌateeri. =<s Majta meꞌɨ́n ɨ́ fariseos, matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi, ayée mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Amɨ́jna mɨ jaꞌatɨ́, Beelzebú pu jetzen araújcaꞌane tɨ́ꞌij ayén huaꞌutamuáriteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ tiyáaruꞌuse, aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ ajta Beelzebú tihuáꞌaijteꞌe. Q; Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, naímiꞌi mú rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj. Miyen tɨjɨ́n: ―¿Ni qui amɨ́ aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ huáacɨxaꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan? h:I Matɨ́ꞌɨj mi seɨ́j mú aꞌaráaviꞌitɨ ɨ́ Jesús jemi tɨ tiyaaruꞌu tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí atáneericaꞌa, ajta caí téꞌanrɨꞌɨrejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Tɨꞌɨj jí Jesús tiráahuaa tɨ́ꞌij teꞌanrɨꞌɨrée áꞌaraꞌani, ajta tɨ́ꞌij huiteánamuáara áꞌaraꞌani. M9 Majta matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ teɨtejraꞌa ɨ́ mej yen japuan seijreꞌe íiyen chaanaca japua, naímiꞌi mú tíꞌijchuꞌeveꞌen niuucajtzeꞌen. Ayee pu jɨ́meꞌen tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías teecan. Aꞌɨ́ɨ mú Jesús jetze teꞌujpuáꞌajte tɨ tiyaaruꞌu jetze araújcaꞌane g8G Capu huaꞌutamuárɨꞌeristeꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej huápɨꞌɨ tirajpuaíjtzicaꞌa tɨ́j piꞌista mej raꞌavéꞌetzi nainjapua.Capu huápɨꞌɨ puaíjtzi huaꞌutáꞌasin ɨ́ mej caí chéꞌe téꞌeviicuaꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen ꞌeen tɨ́j taij tɨ cɨ́j caj áꞌataꞌa.Aꞌɨ́ɨ pu huáꞌa japua huatániuusin ajta naꞌa caí tiuꞌutémuaꞌitɨn aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ naíjmiꞌica ruxɨ́ꞌej tiuꞌutaꞌaíjteꞌen. 73 Capu ajta aꞌɨ́ɨn ruhuavíiraꞌa aꞌame; capu ajta jiihua aꞌame.Camu ranamuajran tɨ tiꞌixáata aꞌame aꞌájna caaye jetze. g6G Ayen tɨjɨ́n:Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ nevaɨreꞌe ineetzi. Nee nu raꞌantíhuaꞌu.Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ nej raxɨ́ꞌeveꞌe, ajta rɨ́ꞌɨ pu tínetáꞌaca.Nexɨejniuꞌuca nu huataꞌíti tɨ áꞌumeꞌen aꞌɨ́jna jamuan.Ajta aꞌɨ́ɨ pu tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan tɨ tihuáꞌacɨꞌɨti nainjapua ɨ́ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn neetzi jemi. ?5w Ayee pu ráaruu ɨ́ Jesús tɨ ij araúrasten aꞌij tɨ ajmíꞌi tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías teecan, ɨ́ tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. _47 Ajta ayén tíhuaꞌutaꞌaíj mej mi caí raxájta yee jaꞌatɨ́ tɨ pɨ́rɨcɨ. 39 Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn huámuaꞌareeriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús aꞌij mej tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare, aꞌɨ́ɨ pu huirájraa aꞌujna. Jéihua mú teɨte aꞌucɨ́j jamuan. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, naíjmiꞌica pu tiúꞌuhuaa ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌicaa. 2# Matɨ́ꞌɨj mi huiráacɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos. Aj mú mi autéjhuii mej raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌij mej yeꞌí huárɨni mej mi raajéꞌica ɨ́ Jesús. Aꞌij tɨ seɨ́j ajmíꞌi tiuꞌutaxájtacaꞌa jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús 1w Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ anácɨyaaxaraꞌa ɨ́ rumuájcaꞌa jetze tɨjɨ́n: ―Huatátzeaara muáꞌamuajcaꞌa. Aj pu i aꞌɨ́ɨ pu raatátzeaaracaꞌa ɨ́ rumuájcaꞌa. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén huarɨ́j, aj pu i nain jɨ́n huarúj. Ayee pu éeneꞌe jáꞌaraa rɨꞌéeneꞌen tɨ́j ɨ́ seɨj ɨ́ muájcaꞌareꞌaraꞌan. 0{ Jéꞌecan pu jaítzeꞌe tíꞌivaɨreꞌe seɨ́j ɨ́ tevi caí ɨ́ cáneꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n íꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ́ ayén tiꞌitɨ́j jɨ́n rɨjca ɨ́ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn aꞌájna matɨ́ꞌɨj puaꞌa ruseꞌupi. n/U Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa seɨ́j jaꞌatɨ́ cáneꞌa tícɨitzi, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn cáneꞌa atéjveti taꞌatécun aꞌájna matɨ́ꞌɨj puaꞌa ruseꞌupi, ¿ni caí ayén rɨni ɨ́ jaꞌatɨ tɨ u áꞌumeꞌen tɨ́ꞌij raꞌitaján? Jee xaa, ayée xu cheꞌatá senaꞌa rɨcɨ, múꞌeen. [./ Aꞌuu pu seɨ́j aꞌutéveecaꞌa tɨ anácɨyaaxaraꞌacaꞌa ɨ́ rumuájcaꞌa jetze. Majta meꞌɨ́n ɨ́ fariseos, aꞌɨ́ɨ mú majta aꞌutéꞌuucaꞌa. Aꞌɨ́ɨ mú rahuaucaꞌa aꞌij mej yeꞌí tiraaxájtziꞌi ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Miyen tɨjɨ́n: ―¿Ni caí rɨꞌɨrí tej tiyen tiráahuaateꞌen seɨ́j tɨ tíꞌicuiꞌi aꞌájna xɨcájraꞌa tej jetzen taseꞌupi? ]-3 Aj puꞌi Jesús áꞌuraa. Tɨꞌɨj jí aꞌuun teyujtaꞌa aꞌuteájrupi. , ’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, inee i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, ayée nu ꞌeen jɨ́n antínmuaꞌaree neajta neꞌíjna xɨcájraꞌa jaꞌanáj mej jetzen ruseꞌupi. Jɨ́meꞌen ɨ́ jaꞌatɨ́ tɨ anácɨyaaxaraꞌacaꞌa ɨ́ rumuájcaꞌa jetze +# ’Caxu aꞌatzu yaúꞌitɨee xaꞌaraa aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌíjna tɨ ayén téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ jɨ́meꞌen yee Dios tɨ raataxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Ayee nu tíꞌijxeꞌeveꞌe mej mi huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte. Canu raxɨ́ꞌeveꞌe mej tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta.” Naꞌari caí, tɨ puaꞌa siyen tiyaúꞌitɨée xáꞌaraꞌaníicheꞌen, caxu siyen tihuaꞌuxájtziꞌirancheꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa. D* Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Inee, i nej yé huaca múꞌejmi jemi, jaítzeꞌe nu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee mecaí aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej títetéꞌuꞌupuꞌu teyujtaꞌa. ) ’¿Caꞌɨ́n ni secaí jaꞌanáj raꞌujíjve aꞌij tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan mej nuꞌu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej títetéꞌuꞌupuꞌu u teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú tíꞌivaɨreꞌe aꞌájna xɨcájraꞌa mé jetzen ruseꞌupi? Mɨ́ majta, camu tiꞌitɨ́j jɨ́n áꞌatura ɨ́ Dios jemi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe. b(= Aꞌuu pu aꞌuteájrupi u teyujtaꞌa, ɨ́ tɨ jee chiꞌiraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios. Ajta áꞌiyen aꞌɨ́ɨ pu ráacua aꞌɨ́jna ɨ́ pan ɨ́ mej Dios huatámuaɨꞌɨvejte, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú majta ráacua. Aꞌɨ́jna ɨ́ pan, aꞌɨ́ɨ muꞌu racuaꞌaca aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe meꞌújna teyujtaꞌa. Capu amɨ́n aꞌij, capu tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa aꞌɨ́jna ɨ́ David. 4'a Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ fariseos tɨjɨ́n: ―¿Ni secaí múꞌeen jaꞌanáj raꞌujíjve ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌij tɨ yeꞌí huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan tɨ́ꞌɨj huataꞌíꞌicuatacaꞌa, majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe? & Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jee iꞌi fariseos, matɨ́ꞌɨj huaꞌuseíj mej miyen rɨjcaa, aj mú mi miyen tiraatáꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, ayée mú hui rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej múꞌeetzi jamuan áꞌujujhuaꞌan. Ayee mú rɨcɨ aꞌij tɨ caí tiuꞌutáꞌaca tɨ jaꞌatɨ́ ayén rɨjca ɨ́ xɨcájraꞌa jaꞌanáj mé jetzen ruseꞌupi. ?% y Ajta aꞌájnáꞌɨmua ayée pu tiujuꞌurɨ́j. Aꞌuu pu auméꞌecaa ɨ́ Jesús jáꞌitaꞌa ɨ́ víꞌiraꞌajapua. Aj pu pɨ́tíꞌirɨjca jaꞌanáj xɨcájraꞌa mej jetzen ruseꞌupi. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú meri jeíhua tɨejcucaꞌa. Aj mú mi autéjhuii mej raꞌantítzaanaxɨꞌɨn tiꞌitɨ́j jatzi tɨ triigu jetze meꞌecan. Méjcuaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ atzi. &$E Capu muárɨꞌeri sej raanaíjmireꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej jɨ́n amuaatáꞌasin. Ajta, ɨ́ nej jɨ́n tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe, capu ajta muárɨꞌeri sej siyen huárɨni aꞌij nej tíꞌijxeꞌeveꞌe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.i#K Setáꞌaj teꞌenteárute seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej jɨ́n tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe. Seajta tiúꞌurɨꞌɨren neetzi jemi, aꞌiné nee nu neꞌɨ́n púꞌeen seɨ́j tɨ muaꞌacan, canu neajta áꞌantzaahuateꞌe. Tɨ́ puaꞌa siyen yé veꞌeréꞌenen neetzi jemi, nee nu amuaatáꞌasin sej rɨ́ꞌɨ huárɨni ɨ́ ru tzajtaꞌa. ["/ ’Setáꞌaj yé veꞌeréꞌenen neetzi jemi, setɨ́j senaꞌa puaꞌamé múꞌeen, mɨ sej cuaꞌana seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej rahuauca sej rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios, seajta seꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌiteseꞌe ɨ́ sej raꞌaráꞌastijreꞌen nain jɨmeꞌe. Nee nu xaa amuaatáꞌasin sej huaújseꞌupeꞌen. ,!Q Aj pu i ajtahuaꞌa ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―Nain pu tinaatátui aꞌɨ́jna tɨ níꞌiyaꞌupua mej mi ráamuaꞌati tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Capu jaꞌatɨ́ nemuaꞌate nain jɨmeꞌe aꞌij nej ꞌeen sino aꞌɨ́ɨ puꞌu tɨ níꞌiyaꞌupua, aꞌɨ́ɨ pu xaa nemuaꞌate. Ajta, capu jaꞌatɨ́ ramuaꞌate nain jɨmeꞌe ɨ́ tɨ níꞌiyaꞌupua sino inee i nej yaujraꞌan púꞌeen, nee nu xaa ramuaꞌate. Majta, aꞌɨ́ɨ mú ramuaꞌate aꞌɨ́ɨme ɨ́ tɨ huaꞌaráanajche nej tihuaꞌutaseíjrateꞌen aꞌij tɨ ꞌeen. Jesús pu huaꞌutajé mej mi jemin veꞌeréꞌene ~ u Aꞌiné pijta, ayée pej tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa múꞌee, ɨ́ pej níꞌiyaꞌupua. ―Ayee pu tiraatéjhuau. jM Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ Jesús ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i ayén raatéjhuau ɨ́ ruyáꞌupua jemi tɨjɨ́n: ―Múꞌee ɨ́ pej níꞌiyaꞌupua, ɨ́ pej tíꞌaijta peꞌújna u ta japua, pajta íiyen chaanaca japua, rɨ́ꞌɨ nu timuaatáꞌaca neꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej huaꞌutáꞌa mej mi yaúꞌitɨee muáꞌaraꞌani aꞌij tɨ ꞌeen múꞌeetzi jemi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí jeíhua tiúꞌujmuaꞌate. Mɨ́ pajta, capej piyen huaꞌutáꞌa mej mi yaúꞌitɨee muáꞌaraꞌani aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej támuaꞌaree, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej raayɨ́ꞌɨtɨ. ! Mɨ́ ajta, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen Dios huáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej japuan aꞌuchéjme íiyen chaanaca japua, múꞌeen xu jaítzeꞌe rajpuaíitzi xáꞌajuꞌun seꞌájna, mecaí aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjmeꞌecaa aꞌujna tɨ́j naꞌa tɨ Sodoma eꞌejtémeꞌecan. Jesús pu raatéjhuau ɨ́ ruyáꞌupua jemi G ’Seajta múꞌeen mɨ sej Capernaúm aꞌuchéjme, ¿aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe? ¿Ni qui ayén yee tejamuáꞌamitɨejteꞌe sej nuꞌu rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios? Caxu xaa neꞌu. Dios pu puaíjtzi amuaatáꞌasin. Aꞌuu xu aꞌuteáturaasin mɨꞌɨchite jamuan. Tɨ́ puaꞌa niyen cheꞌatá nenaꞌa huárɨniicheꞌe neꞌújna Sodoma aꞌij nej neri tiúꞌuruu nemuárɨꞌeriꞌiraꞌa jɨmeꞌe múꞌejmi jemi, aꞌujna u chajtaꞌa u Sodoma, aꞌɨ́ɨ pu auj eꞌetéericheꞌen tɨ́j naꞌa aꞌájnáꞌɨmua tɨ yú eꞌiréꞌene. A{ Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén téꞌeme aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj Dios huáꞌaxɨjteꞌen matɨ́j menaꞌa puaꞌamé teɨtejraꞌa. Jaítzeꞌe xu rajpuaíitzi xáꞌajuꞌun mecaí aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌuun aꞌuchéjmeꞌecaa meꞌújna u Tiro, majta meꞌújna u Sidón. {o Ayen tɨjɨ́n: ―Chéꞌe aꞌij tɨ naꞌa, múꞌeen mɨ sej Corazín éꞌeche. Chéꞌe aꞌij tɨ naꞌa, múꞌeen mɨ sej Betsaída éꞌeche. Tɨ́ puaꞌa niyen cheꞌatá nenaꞌa huárɨniicheꞌe nemuárɨꞌeriꞌiraꞌa jɨmeꞌe neꞌújna u Tiro, neajta neꞌújna u Sidón, aꞌij nej neri yeꞌí huarɨ́j nemuárɨꞌeriꞌiraꞌa jɨmeꞌe múꞌejmi jemi, mejmíꞌi mú seɨcɨé tiúꞌumuaꞌatíjcheꞌen. Aꞌɨ́ɨ mú majta mej miꞌi raataseíiratacheꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tiuꞌuteújchejteꞌen xuꞌumuaviꞌin jɨmeꞌe, majta mejmíꞌi nasij avéꞌujhuaꞌatehuaꞌancheꞌe. 8i Aj pu i Jesús aꞌutéjche tɨ huaꞌajteáꞌaxɨꞌɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun antachéejmeꞌecaa aꞌu tɨ ayén tejaꞌurɨ́j ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨmeꞌe muꞌiicáca ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌajteáꞌaxɨ seɨj ajta seɨj ɨ́ teɨtejraꞌa ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjmeꞌecaa u chajtaꞌa jetze aꞌiné camu autéjhuii mej seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati.   Neajta áꞌiyen inee yé uvéꞌene, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. Canu néꞌitziꞌivi. Neajta rayeꞌeca ɨ́ nahuáj. Múꞌeen xu si siyen tíꞌinexa yee huápɨꞌɨ nu tíꞌicuaꞌa, neajta nuꞌu netahuaive, majta miyen neꞌamiigustemuaꞌa púꞌeen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej nuꞌu jeíhua atéꞌɨtzeaꞌara ɨ́ Dios jemi, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ huáꞌajijveꞌe ɨ́ mej tíꞌitɨꞌɨcɨca. Ayee xu ramuaꞌaree tej rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej taꞌaráꞌastijreꞌe itejmi. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun antachéejmee tɨ chájtaꞌajme, ɨ́ mej caí téꞌatzaahuateꞌe a; ’Ayee nu hui ꞌeen jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌihuaꞌu aꞌiné ayée pu tíꞌirɨneca. Aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ayée pu mú aꞌuvéꞌemej. Aꞌɨ́ɨ pu rúꞌitziꞌiveꞌecaꞌa. Ajta, capu rayeꞌecaꞌa ɨ́ nahuáj. Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen tiuꞌutaxájtacaꞌa yee tiyaaruꞌu pu tzajtaꞌan seijreꞌe amɨ́jna mɨ tevi. 7g Miyen tɨjɨ́n: “Tetiuꞌutacɨ́ꞌɨsite sej si tiuꞌutéeneꞌen. Mɨ́ seajta caí, caxu tiuꞌutéenei. Teajta tu tiuꞌutáchuiicacaꞌa ɨ́ chuiicari jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n tíꞌichuicaca tɨ puaꞌa seɨ́j huámɨꞌɨni, mɨ seajta, caxu seꞌɨ́jna jɨ́n huataújxɨeemɨste.” :m ’¿Aꞌiné nenaꞌa tiraataxáj yee aꞌiné méꞌeen aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte ɨ́ mej aꞌíjna nineꞌiraꞌa jetze yen huachéjme íjii? Ayee mú ꞌéꞌen matɨ́j ɨ́ tɨꞌɨríi ɨ́ mej vejliꞌi aꞌujteí aꞌu mej tejáꞌatua. Aꞌɨ́ɨ mú huaꞌatéjiꞌivihuaꞌa ɨ́ seica. X) Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huiteánajcaꞌamua, michéꞌe rɨ́ꞌɨ tiráanamua. w Ajta, tɨ puaꞌa siyen titeꞌehuaújcaꞌanen sej ráꞌantzaahuateꞌen, aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ nuꞌu ruxeꞌeveꞌe tɨ yé uvéꞌenen, aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Elías. hI Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ Moisés teecan raꞌuyúꞌuxacaꞌa, naímiꞌi mú tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Dios tɨ nainjapua tíꞌaijta íiyen chaanaca japua. Maúcheꞌe raaxájtacaꞌa ajta naꞌa caí yé huataseíjre aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. hI ’Tɨ́j naꞌa aꞌájnáꞌɨmua tɨ huataseíjre aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, tɨ yú eꞌiréꞌene, teɨte mú caꞌanéeri jɨ́n rahuauca mej mi meꞌuun aꞌuteárute aꞌájna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. Majta caꞌanéeri mú jɨ́n tíꞌiteseꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca ɨ́ mej rucaꞌané mej mi huataúraꞌan meꞌɨ́jna jɨmeꞌe. xi ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, huáꞌa tzajtaꞌa naíjmiꞌi ɨ́ teɨte ɨ́ mej huanéj íiyen chaanaca japua, capu jaꞌatɨ́ jaꞌanáj teꞌenteájrupi tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ jaítzeꞌe veꞌée caí ɨ́ tɨ jɨ́n tiꞌitéjvee aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ jaítzeꞌe cɨ́lieen jɨ́n seijreꞌe jɨ́n tiꞌitéjvee ɨ́ Dios jemi, jaítzeꞌe pu veꞌée aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ caí aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. ^5 Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jɨ́meꞌen ráꞌaxa ɨ́ yuꞌuxari jetze. Tɨjɨ́n:Nee nu jaꞌatɨ́ huataꞌíti tɨ amuájca múꞌeetzi jemi mej mi rɨ́ꞌɨ huaújruuren ɨ́ teɨte. ^5 Ari tɨ puaꞌa secaí siyen huarɨ́j, ¿tiꞌitájni neꞌu? ¿Ni secaí siyen aꞌɨ́ɨn aꞌutéeseij jaꞌatɨ́ tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa? Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen tzɨ́teꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, jeíhua pu jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee aꞌɨ́jna ɨ́ Juan caí seɨ́j tɨ ayée naꞌa aꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitéjvee tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. X) Tɨ́ puaꞌa secaí siyen huarɨ́j, ¿tiꞌitáani senaꞌa aꞌutéeseij? ¿Ni jaꞌatɨ́ seꞌutéeseij tɨ teꞌucáaviɨj rɨꞌéeneꞌen jɨmeꞌe? Caxu xaa neꞌu, aꞌiné xuꞌuri ramuaꞌaree tɨjɨ́n aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen rɨꞌéeneꞌen jɨ́n teꞌucáaviɨj, aꞌúu mú éꞌeche huáꞌachiꞌita ɨ́ rey. q [ Matɨ́ꞌɨj aꞌucɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Juan jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, Jesús pu aꞌutéjche tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ seica jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Ayen tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitáani senaꞌa u aꞌutéeseij seꞌújna u muꞌutzitá? ¿Ni qui siyen tiraaseíj ɨ́ huiini tɨ eeca raruꞌuxanteꞌe? Caxu xaa neꞌu. E  Chéꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí ruhuáritaꞌa huaréꞌeyeꞌican ineetzi jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí chéꞌe téꞌeviicuaꞌi neetzi jemi.  { Setáꞌaj raatáꞌixaateꞌen yee muꞌuri atanéjneꞌe ɨ́ mej aracúcuꞌunijmeꞌecaꞌa; ajta yee muꞌuri á áꞌujujhuaꞌan aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej anacɨyáaxaviꞌijmeꞌecaa ruɨ́ɨca jetze; majta yee muꞌuri huarúj meꞌɨ́jna jɨmeꞌe cuíꞌiniꞌiraꞌa tɨ tineájxɨ ɨ́ huáꞌahuaꞌiraꞌa jetze. Majta hui aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej nácuxaꞌitajmeꞌecaa, muꞌuri huiteájnamua. Majta seica, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huácuii, muꞌuri majtáhuaꞌa menaꞌa huatarúj. Neajta tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirátuaasin. 6 e Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Sericu, setáꞌaj siyen tiraataꞌixaateꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ Juan aꞌij sej yeꞌí tíꞌiseij, seajta tíꞌinamua. % C Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni múꞌee pej peꞌɨ́n pɨ́rɨcɨ peꞌɨ́jna ɨ́ pej jee iꞌi Cɨríistuꞌu pej múꞌee íiyen ruxeꞌeveꞌe, pej nuꞌu yen veꞌecáanen? Naꞌari caí, ¿ni ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tej seɨ́j huachúꞌeveꞌen? :m Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, aꞌúu pu jáꞌahuaꞌa áꞌanamiꞌihuacaꞌa. Aj pu i yáꞌumuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ Jesús rɨjcaa. Tɨꞌɨj jí huaꞌutaꞌítecaꞌa seica ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe mej mi u yaꞌutéeseij, majta mej mi tiraataꞌíhuaꞌu meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.  % Tɨ́ꞌɨj Jesús raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ huaꞌutáꞌixa ɨ́ tɨ jɨ́n tihuauꞌíjca, aj pu i áꞌuraa. Aꞌáyee pu aꞌaráꞌa chajtaꞌa aꞌɨmuá aꞌu mé aꞌitechéjme tɨ ij tihuáꞌumuaꞌaten, tɨ ij ajta tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte. D *Ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ raatáꞌan cɨ́j caj ɨ́ jaj, vaasu tzajtaꞌa seɨ́j ɨ́ tevi tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n antiújmuaꞌaree, tɨ puaꞌa ayén tiraatáꞌan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn tevi náꞌastijreꞌe, ayej tiꞌayajna, tiꞌitɨ́j pu tíꞌiracɨꞌɨti ɨ́ Dios jemi.w )Ajta aꞌɨ́jna tɨ raꞌancuréꞌeviꞌitɨ seɨ́j tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa, ayée pu cheꞌatá naꞌa tíꞌiracɨꞌɨti ɨ́ Dios jemi tɨ́j ajta tíꞌiracɨꞌɨti aꞌɨ́jna tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. Naꞌari, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ raꞌancuréꞌeviꞌitɨn jaꞌatɨ́ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ, ayée pu cheꞌatá naꞌa tíꞌiracɨꞌɨti ɨ́ Dios jemi tɨ́j ajta tíꞌiracɨꞌɨti aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ. /W (’Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ amuaꞌancuréꞌeviꞌitɨ u ruchiꞌitá, aꞌɨ́ɨ pu ajta naꞌancuréꞌeviꞌitɨ ineetzi. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ naꞌancuréꞌeviꞌitɨ ineetzi, ayée pu cheꞌatá naꞌa raꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́jna tɨ nejaꞌutaꞌítecaꞌa. |q 'Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ tíꞌiteseꞌe tɨ ij caí huámɨꞌɨni, aúcheꞌe pu xaa neꞌu mɨꞌɨni. Aꞌij pu áꞌujɨsin ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuricaꞌa. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ huataúraꞌan tɨ huámɨꞌɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiuꞌutévaɨ neetzi jetze meꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu ajtahuaꞌa huatarújsin. Rateuní ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuri tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej raamuáꞌitɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej ráꞌastijreꞌe ~u &Ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ áꞌucheꞌecaneꞌen neetzi jamuan, chéꞌe aꞌɨ́ɨn huataúraꞌan tɨ rajpuaíjtzi áꞌaraꞌani neniúucajtzeꞌe, capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa huámɨꞌɨni ɨ́ cúruu jetze. Naꞌari caí, capu ayén tejaꞌuréꞌenejsin tɨ aꞌɨ́ɨn ayén huateáturan neetzi jemi aꞌutɨ́ Dios éꞌeseijreꞌe. y %’Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ jaítzeꞌe raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ rutáàta, ajta ɨ́ runáàna caí ineetzi, capu ayén tiraavíjteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn neetzi jemi huateáturan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Ajta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ jaítzeꞌe raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ ruyauj tɨ teáataꞌa, ajta tɨ ꞌɨ́itaꞌa, tɨ puaꞌa jaítzeꞌe raxɨ́ꞌeveꞌe caí ineetzi, capu ajta ayén tiraavíjteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn neetzi jemi seíireꞌe áꞌaraꞌani tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe.  $Aꞌɨ́j mú jɨ́n, aꞌɨ́ɨ mú rájchaꞌɨ́ɨreꞌe muáꞌajuꞌun ɨ́ seica aꞌɨ́mej ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨtestemuaꞌa. $A #Ayee nu neꞌɨ́jna jɨ́n aꞌuvéꞌemej tɨ ij jaꞌatɨ́ autéjcheni tɨ raaténeꞌusiꞌiteꞌen ɨ́ rutáàta. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ temuaij ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta raaténeꞌusiꞌiteꞌesin ɨ́ runáàna. Ayen cheꞌatá naꞌa tihuáꞌaruuren, ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ari timúꞌun tɨ ꞌɨ́itaꞌa; aꞌɨ́ɨ mú huateújneꞌusiꞌiteꞌesin aꞌɨ́mej rumúunimuaꞌaca. R~ "’Caxu siyen tíꞌimuajca ɨ́ nej neꞌɨ́jna jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej mej mi rɨ́ꞌɨ temuaꞌa naa titeeteáturan íiyen chaanaca japua. Canu neꞌɨ́jna jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej mej mi rɨ́ꞌɨ titeeteáturan temuaꞌa naa sino mej mi jáꞌitaꞌa aꞌutácɨɨne meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij nej rɨcɨ. %}C !Ajta, jaꞌatɨ́ tɨ ayén huáꞌa jemi ayén teꞌanxájta ɨ́ teɨte tɨ nuꞌu caí nemuaꞌate, ayée nu cheꞌatá nenaꞌa teꞌanxájta jemin ɨ́ tɨ ajta níꞌiyaꞌupua, ta japua tɨ éꞌeseijreꞌe. Ayee nu xáahuí tiraatáꞌixaateꞌesin tɨ jɨ́meꞌen yee nej caí ramuaꞌate neꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Teɨte mú nuꞌu jáꞌitaꞌa aꞌutácɨɨne meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Jesús _|7 ’Jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén teꞌanxájta huáꞌa jemi ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe yee nej nuꞌu ráꞌastijreꞌe neꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ayée nu hui cheꞌatá nenaꞌa teꞌanxájta jemin ɨ́ tɨ ajta níꞌiyaꞌupua ta japua tɨ éꞌeseijreꞌe tɨ jɨ́meꞌen yee aꞌɨ́ɨ pu xɨ́ꞌepɨꞌɨn huarɨ́j. O{ Aꞌɨ́j pu jɨ́n, caxu tíꞌimuajca. Jaítzeꞌe xu ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi mecaí mɨ pinaꞌase. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej teꞌanxájta jɨ́meꞌen ɨ́ Jesús mé jéjreꞌe \z1 Dios pu ajta ramuaꞌaree aꞌachú tɨ puaꞌamé cáꞌuu ɨ́ áꞌamuacɨpua. -yS ’Ayee pu huáꞌanajche aꞌɨ́mej mɨ pinaꞌase, aꞌachú cumu seɨ́j tumin seɨ́j. Ayee pu i ꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ áꞌamuayaꞌupua, aúcheꞌe pu huáꞌachaꞌɨɨ mɨ pinaꞌase. Capu seɨ́j mɨꞌɨni ɨ́ pinaꞌa tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨ caí xɨ ayén tiuꞌutaxáj. x- ’Caxu huáꞌatziɨɨneꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej ruxɨ́ꞌej teɨte cuiꞌica aꞌiné camu raayɨ́ꞌɨtɨ mej áꞌamuaxɨejniuꞌuca antipuáꞌajteꞌen. Mɨ́ seajta múꞌeen, aꞌɨ́j xu xaa tziɨɨneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ ayén raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ raꞌantipuáꞌajteꞌen mɨ sej siyen cheꞌatá ratéhuaꞌiraꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨ pu raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ raꞌantipuáꞌajteꞌen ɨ́ áꞌamuaxɨejniuꞌuca ɨ́ sej jɨ́n seuj ruuricaꞌa ɨ́ taij jetze tɨ caí jaꞌanáj áꞌamɨꞌɨni. $wA Aꞌɨ́jna ɨ́ nej jáꞌamuaꞌixaateꞌe avíitzi jɨmeꞌe, ayée xu huárɨni, setáꞌaj raataxáj mé jéjreꞌe. Ajta ɨ́ nej jáꞌamuaꞌixaateꞌe xahuaaniꞌi jɨmeꞌe, ayée xu raataxáj caꞌanín jɨmeꞌe, án xuꞌu ɨmuá aꞌutiúu ɨ́ aꞌamuachiꞌi japua. =vs ’Aꞌɨ́j xu jɨ́n, ca xu huáꞌatziɨɨneꞌe ɨ́ teɨte. Tiꞌitɨ́ tɨ aꞌij avíitziꞌi ɨ́ sej jɨ́n rajpuaíjtzi, Dios pu raataseíjrata mé jéjreꞌe, naꞌari tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij tɨ rúꞌavaa ɨ́ sej jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe, Dios pu huaꞌutáꞌasin mej mi ráamuaꞌaree. ,uQ Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe. Aꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌamuaꞌaten, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén cheꞌatá naꞌa éeneꞌen tɨ́j aꞌɨ́jna tɨ tiúꞌujmuaꞌate. Ajta aꞌɨ́jna tɨ tíꞌivaɨreꞌe, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ajta ayén cheꞌatá naꞌa ꞌeeneꞌen tɨ́j aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa áꞌamuaruuren múꞌejmi aꞌij mej meri náaruu ineetzi. Aꞌiné ayée mú meri naatamuáꞌa tɨ jɨ́meꞌen yee: “Múꞌee pej iꞌi Beelzebú aꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ tiyáaruꞌuse”, ayée mú cheꞌatá menaꞌa áꞌamuaruuren múꞌejmi, mɨ sej hui níꞌiteɨtestemuaꞌa. Jee xaa neꞌu, majta mú jaítzeꞌe aꞌij puaꞌa áꞌamuaruuren múꞌejmi. Jɨ́meꞌen ɨ́ tej nuꞌu xaa rátziɨɨneꞌe t} ’Aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tihuáꞌamuaꞌate, jaítzeꞌe pu ruxeꞌeveꞌe caí aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate. Ajta, aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe, jaítzeꞌe pu ruxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna caí aꞌɨ́ɨn tɨ ravaɨreꞌe. (sI Matɨ́ꞌɨj aꞌij puaꞌa áꞌamuaruure íiye chajtaꞌa, setáꞌaj caꞌanacan huirácɨɨne. Sej si seɨ́j chajtaꞌa jetze aꞌuteárute. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, setɨ́ꞌɨj seuj áꞌujujhuaꞌaneꞌen seɨj seajta seɨj jetze ɨ́ chajtaꞌa aꞌu mej aꞌuchéjme aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, nee nu xaa yé veꞌecánejsin. r Majta ɨ́ teɨte, naímiꞌi mú amuáꞌajchaꞌɨ́ɨreꞌe muáꞌajuꞌun meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej náꞌastijreꞌe ineetzi. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ teꞌutáviicuaꞌi ajta naꞌa caí nain teꞌentipuáꞌare, Dios pu ruꞌirátuaasin aꞌɨ́jna. zqm ’Jaꞌatɨ́ pu hui huaꞌitzi jɨ́n tíꞌijxajtziꞌiran ɨ́ ruꞌihuaaraꞌa mej mi raajéꞌica. Ayee pu cheꞌatá naꞌa téꞌeme ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan huaꞌitzi pu huáꞌataaven ɨ́ ruyaujmuaꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen, aꞌɨ́ɨ mú cheꞌatá menaꞌa ájhuiixɨꞌɨn. Ayee mú tihuaꞌutaꞌaíjta mej huáꞌucuiꞌini. p- Ayee xuꞌu, caxu tíꞌitziɨɨneꞌe aꞌiné ɨ́ sej huaꞌutáꞌixaateꞌesin, caxu rujɨ́ɨmuaꞌa rájteusin sino aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ sej rájyaꞌupua, aꞌɨ́ɨ pu amuaataꞌítɨira aꞌij sej yeꞌí tiuꞌutaxáj. ,oQ Aru, aꞌájna xɨcájraꞌa jetze matɨ́ꞌɨj áꞌamuaviviꞌiran, caxu siyen tíꞌimuajca yee aꞌii qui yeꞌí tetiuꞌutaxájta, naꞌari yee tiꞌitajqui niuucarijraꞌa taataxájta. Matɨ́ꞌɨj miyen amuáaruuren, aj pu i Dios amuaatáꞌasin aꞌij sej yeꞌí tiuꞌutaxáj. n- Majta mú múꞌejmi áꞌaviꞌitɨn ɨ́ tajtúhuaani jemi naꞌari ɨ́ rey jemi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen tíꞌivaɨreꞌe ne jetze meꞌecan. Ayee mú áꞌamuaruuren sej si huaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej ꞌeen jɨ́n náꞌastijreꞌen ineetzi. Ayee xu cheꞌatá senaꞌa tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí Israél jetze ajtémeꞌecan. W_~U|{z-wuroml.ihzgg f+e d`bbEa`__^\[ZY,WV]TR8QNrMKK2IGEDVC+B@?Z>RAjta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n meraajéꞌica aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, tɨꞌɨquí ateájraa ɨ́ baarcu jetze. Ruseɨ́j pu áꞌuraa. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa aꞌu tɨ caí jéꞌe tiꞌitɨ́j. Majta ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú ráamuaꞌareeriꞌi aꞌu tɨ aꞌij ꞌeeneꞌe. Aꞌɨ́j mú jɨ́n, curéꞌecɨjxɨ mej aꞌuchéjme. Aj mú mi ruꞌɨcán raatavén. 7 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌaneꞌe ɨ́ Juan jamuan, aꞌɨ́ɨ mú á veꞌereꞌenée, miyáꞌutɨɨ meꞌɨ́jna ɨ́ mɨꞌɨchi. Matɨ́ꞌɨj mi raꞌaváꞌana. Jesús pu tihuaꞌumí aꞌɨ́mej ɨ́ mej anxɨ́j viꞌiraꞌa aráꞌase ɨ́ teteca  Tɨ́ꞌɨj ayén huarɨ́j, aj pu i yeꞌeráꞌɨꞌɨte aꞌɨ́jna ɨ́ muꞌúuraꞌan ɨ́ tuxaꞌa jetze tɨ ij Herodías ayén raamuaree tɨjɨ́n raajéꞌica, tzɨ́teꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ rey, aꞌɨ́ɨ pu raataꞌɨ́ꞌɨte aꞌɨ́jna jemi ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Herodías. Aj pu i aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa raataꞌɨ́ꞌɨte ɨ́ runáàna. 8i Ajta áꞌiyen aꞌɨ́ɨ pu xantaaruꞌu huataꞌáitecaꞌa tɨ u áꞌumeꞌen aꞌu tɨ aiteánamiꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ ij ruꞌijveíjche ɨ́ muꞌúuraꞌan.   Aꞌij pu puaꞌa raatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ rey. Mɨ́ ajta, ari ayén teꞌataújratziiriꞌi tɨ ayén huárɨni aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe. Majta aꞌɨ́ɨme tɨ huaꞌutáꞌinee, aꞌɨ́ɨ mú majta ráanamuajriꞌi tɨ tiuꞌutáꞌa ɨ́ runiuuca. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨn tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej mi miyen huárɨni aꞌij tɨ tiraatáhuaviiriꞌi. \1Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi ɨ́ runáàna tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitájni neraatáhuavii? Aj pu i aꞌɨ́ɨn náànajraꞌan ayén tɨjɨ́n: ―Huatáhuaviiriꞌi ɨ́ muꞌúuraꞌan ɨ́ Juan tɨ tíꞌitemuaɨꞌɨhuaca. Aj pu i, aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa ayén tiraatáꞌixaa: ―Patáꞌaj naataꞌɨ́ꞌɨteꞌen tuxaꞌa jetze ɨ́ muꞌúuraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ tíꞌitemuaɨꞌɨhuaca. 8iAꞌɨ́j pu jɨ́n aꞌɨ́ɨn teꞌataújratziiriꞌi runiuuca jɨmeꞌe tɨ ayén raatáꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j tíꞌixeꞌeveꞌe. taTɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen huanúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, ꞌɨ́itaꞌa pu uteájrupi u chiꞌita tɨ ij tiuꞌutéeneꞌen ruseɨ́j huáꞌa vejliꞌipua. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen yaujraꞌan aꞌɨ́jna Herodías. Jéꞌecan pu raꞌaránajchecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ rey tɨ ayén tiuꞌutéenei. -Heródes pu rajéꞌicatamɨꞌɨcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Aru huáꞌatziɨɨneꞌecaꞌa ɨ́ teɨte, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ramuaꞌareerecaꞌa mej miyen tíꞌixaxaꞌataꞌa tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen seɨ́j tɨ tíꞌixaxaꞌa Dios jetze meꞌecan. LAyee pu teꞌirájraa tɨ Juan ayén tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes tɨjɨ́n: ―Capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri pej ratéviꞌitɨneꞌen muáꞌihuaaraꞌa tɨ ratéviꞌitɨneꞌe.  Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Heródes, aꞌɨ́ɨ pu ajmíꞌi raatéeviꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Raꞌamuajɨ́ꞌɨcɨꞌe pu aiteújna. Ayee pu ꞌeen jɨ́n ráaruu aꞌiné Juan pu raꞌajteáꞌaxɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Heródes raꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ Felipe raatéviꞌitɨneꞌe. Aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe ɨ́ juutzeájraꞌan ɨ́ rey. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, ayée pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Herodías.  Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌecaꞌa ɨ́ jemin tɨjɨ́n: ―Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ tíꞌitemuaɨꞌɨhuacareꞌe. Puꞌuri aꞌitáraa aꞌu mej yeꞌaváꞌana. Aꞌɨ́j pu jɨ́n raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén rɨcɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ muárɨꞌeriꞌiraꞌa ɨ́ tej jɨ́n aꞌij yaꞌuseíj. % EAꞌájna xɨcájraꞌa jetze, aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, ɨ́ tɨ iꞌi rey, aꞌɨ́ɨ pu ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ rɨjcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 5c :Aꞌɨ́j pu i jɨ́n caí jeíhua ayén tiúꞌuruu aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan aꞌujna aꞌiné camu ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa.F 9Matɨ́ꞌɨj mi ráꞌanchueere meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́j mú jɨ́n, miraatamuári. Ajta, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Naímiꞌi mú rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tɨ tíꞌixaxaꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Mɨ́ majta, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huacaíjme aꞌu mé éꞌeche, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen ɨ́ mej éꞌeche jamuan, camu rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca. ve 8¿Ni mecaí majta yé che ta jamuan, aꞌɨ́ɨme júutzimuaꞌameꞌen ɨ́ mé ꞌuuca? Tɨ́ puaꞌa ayén tiꞌayajna, ¿aꞌuné éꞌemeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ muaꞌatzíireꞌaraꞌan tɨ yé raateájtuaa amɨ́jna mɨ Jesús? y 7Amɨ́jna, aꞌɨ́ɨ pu hui yaujraꞌan aꞌɨ́jna tɨ tíꞌisiꞌicheca. Ajta náànajraꞌan, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ María. ¿Ni mecaí meꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ júutzimuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ José, ajtahuaꞌa seɨ́j aꞌɨ́jna tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Simón, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Judás? Y + 6Aꞌuu pu aꞌaráꞌa aꞌu tɨ aꞌuvéꞌese. Aj pu i aꞌutéjche tɨ tihuaꞌumuáꞌate huaꞌatéyujtaꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej ráanamuajriꞌi, jéꞌecan mú aꞌij raꞌutaseíj. Ayee mú tíꞌiruixaateꞌecaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌuquí yaꞌurɨ́ꞌɨre amɨ́jna tɨ ayén temuaꞌa naa tirúꞌumuaꞌaree? ¿Tiꞌitájni muárɨꞌeriꞌiraꞌa púꞌeen ɨ́ tɨ jɨ́n ayén rɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ tej jɨ́meꞌen aꞌij yaꞌuseíj? x i 5Tɨ́ꞌɨj Jesús raꞌantipuáꞌajte tɨ tihuaúꞌixaateꞌe chuijtari jɨmeꞌe, aj pu i áꞌuraa.  + 4Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa seɨ́j tɨ tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ajta autéjcheni aꞌɨ́jna jetzen tiꞌihuaújmuaꞌaten aꞌij tɨ tíꞌirɨꞌɨri tɨ Dios tiraꞌaíjteꞌen nain jɨmeꞌe, ayée pu éeneꞌe aꞌame aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ́j seɨ́j tɨ huatéechiꞌi. Jéihua pu teꞌurájchaꞌɨɨ aꞌujna ruchiꞌitá. Ajta, jaꞌanáj tɨ naꞌa pu teꞌiráatɨꞌɨcɨ aꞌɨ́jna tɨ tiꞌijéjcua, ajta tɨ tiꞌimíꞌimeꞌecan. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Jesús pu aꞌuun aꞌaráꞌa u Nazarét 6 e 3Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni secaí nain auꞌitɨée xaꞌaraa múꞌeen? Aj mú mi miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Jee. $A 2Matɨ́ꞌɨjtá mi meꞌuun huauucáhuaꞌaxɨjsin ɨ́ hoorno tzajtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨcɨ mej mi rajpuaíjtzi muáꞌaraꞌani taij jɨmeꞌe. Aꞌuu mú ruyeinixɨꞌɨn, majta ancuréꞌujcɨꞌɨmée muáꞌajuꞌun ɨ́ rutamej jɨmeꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej rajpuaíjtzi. Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ huápɨꞌɨ tiꞌirɨ́ꞌeen, tɨ puaꞌa jéjcua naꞌari míꞌimeꞌecan  1’Ayee pu cheꞌatá naꞌa téꞌeme aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen nain teꞌentipuáꞌajte íiyen chaanaca japua. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe, aꞌɨ́ɨ mú huiráajuꞌun mej mi huaꞌavéꞌejajpuaxɨꞌɨn rujɨ́meꞌen ɨ́ teɨte ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨcɨ, majta ɨ́ mej xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ.  0Matɨ́ꞌɨj caí chéꞌe úꞌuvejri ɨ́ xɨéjmuaꞌari tzajtaꞌa, aj mú mi raꞌitapíjsin á jaataꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjmuaꞌari. Matɨ́ꞌɨj mi huáchijteꞌe á yaupíjsin aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌité viviꞌiraca. Aꞌuu mú aꞌuráaseɨjráꞌɨn. Aj mú mi huaꞌavéꞌeꞌɨꞌɨxɨꞌɨsin ɨ́ huaꞌité ɨ́ mej rɨ́ꞌen. Majta meꞌɨ́n ɨ́ huaꞌité ɨ́ mej rɨ́ꞌen, sicɨ́ri jetze mú huaꞌateátuaasin. Majta ɨ́ mej caí rɨ́ꞌen, á mú huaúuhuaꞌaxɨjsin. fE /’Ajtahuaꞌa seɨ́j ɨ́ chuijtari: ayée pu ꞌeen Dios tɨ tíꞌaijta íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua. Dios pu ayén rɨcɨ matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌité viviꞌiraca xɨéjmuaꞌari jɨmeꞌe tɨ vivéj. Matɨ́ꞌɨj raꞌatéhuaꞌaxɨn á jaataꞌa, aj pu i chaꞌa naꞌa huaꞌitáseɨreꞌesin ɨ́ huaꞌité.  .Tɨ́ꞌɨj seɨ́j huáteu, tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche, u pu áꞌume tɨ ij nain tiúꞌutuaani aꞌachú tɨ caj tíꞌijchaꞌɨɨ. Aj pu i aꞌɨ́jna nanan ɨ́ perla. Jɨ́meꞌen ɨ́ xɨéjmuaꞌari ɨ́ mej huaꞌité jɨ́n viviꞌiraca -S -’Ajta, ayée mú rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej rahuauhuau mej mi meꞌuun aꞌuteárute Dios tɨ éꞌeseijreꞌe, ayée mú cheꞌatá menaꞌa rɨcɨ tɨ́j jaꞌatɨ́ tɨ tíꞌituꞌaraca. Aꞌɨ́ɨ pu áꞌucheꞌecan tɨ aꞌɨ́ɨn rahuauni tiꞌitɨ́j perla tɨ naa ꞌeen. W' ,’Aꞌujna aꞌu tɨ Dios teꞌáijta, íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua, ayée pu tíꞌirɨni tɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tiꞌitɨ́j huáteu tɨ rúꞌavaa, tɨ ajta huápɨꞌɨ tíꞌijnajche. Aꞌuu pu ráateu taséehua japua. Aj pu i ajtahuaꞌa raatéꞌavaata aꞌujna cheꞌatá miijmu. Jéꞌecan pu rutémuaꞌaveꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ráateu. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, nain tuaani aꞌachú tɨ caj tíꞌijchaꞌɨɨ. Aj pu i áꞌiyen, aꞌɨ́ɨ pu ráananan aꞌɨ́jna ɨ́ chuej. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ perla tɨ jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌijnajche pY +’Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej miyen rɨcɨ aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios, ayée mú meꞌuun eꞌeseíireꞌe muáꞌajuꞌun aꞌujna huáꞌayaꞌupua tɨ tíꞌaijta. Ayee mú seíireꞌe muáꞌajuꞌun tɨ́j ɨ́ xɨcaj tɨ aiiráxɨꞌɨxɨre ɨ́ jaitɨri jetze. Ajta, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ huiteájnamua, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ráanamua temuaꞌa naa. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna tɨ rúꞌavaatacaꞌa, ɨ́ tɨ ajta jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌijnajchecaꞌa y *Aꞌuu mú huájaꞌucáhuaꞌaxɨjsin aꞌɨ́jna tzajtaꞌa aꞌu tɨ anúꞌutaa. Aꞌuu mú ruyeinixɨꞌɨn jeíhua, majta ancuréꞌujcɨꞌɨmée muáꞌajuꞌun ɨ́ rutamej jɨmeꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huápɨꞌɨ rajpuaíjtzi. kO )Neajta inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, nee nu huaꞌutaꞌaíjteꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua mej mi áꞌucɨɨne nainjapua tɨ́j naꞌa ɨ́ nej jɨ́n antínmuaꞌaree mej mi aꞌuun huaꞌirájtuaani aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tiratáꞌaca ɨ́ Dios, aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨcɨ. b~= (’Ayee pu cheꞌatá naꞌa téꞌeme aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen nain teꞌentipuáꞌajte aꞌij mej titetiújchaꞌɨɨ matɨ́ꞌɨj ráꞌijcuuxɨɨ meꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj mej mi raꞌanteátaira. _}7 '’Ajta hui aꞌɨ́jna tɨ rájchaꞌɨɨreꞌe, aꞌɨ́jna tɨ raahuáste ɨ́ ɨxaj, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ xɨcájraꞌa mé jetzen tíꞌitzaanan, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen teꞌentipuáꞌajte i chaanaca japua. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌitzaanan, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. |# &Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ taséehua, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n ɨ́ chaanaca i tej japuan yen iꞌi seijreꞌe. Aꞌɨ́jna ɨ́ imueꞌeri tɨ rɨ́ꞌen, ayée pu ꞌeen tɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ahuaújcaꞌane tɨ Dios tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj, ayée pu ꞌeen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej íꞌiteɨtestemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu. Q{ %Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ raahuáste ɨ́ imueꞌeri tɨ rɨ́ꞌen, nee nu neꞌɨ́n púꞌeen, inee i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. z# $Aj pu i Jesús airájraa ɨ́ teɨte jemi. Aj pu i uteájrupi u chiꞌita. Aꞌuu mú ajteáxɨɨrecaꞌa jemin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aj mú mi miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aisí, taatáꞌixaateꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ chuijtari aꞌɨ́jna tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ ɨxaj tɨ huavaújse aꞌu tɨ eꞌejnéj taséehua japua. Qy #Ayee pu tiúꞌuruu tɨ ij ayén araúrasten aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan tɨjɨ́n:Nee nu tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ chuijtari.Nee nu neꞌɨ́jna huataxájta,
aꞌɨ́jna tɨ rúꞌavaa nain xɨcaj tzajtaꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene tɨ́ꞌɨj Dios raatétaahuacaꞌa aꞌíjna i chaanaca tej japuan yen seijreꞌe. Jesús pu tihuaúꞌixaateꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa ɨ́ chuijtari tɨ jɨ́meꞌen raxa aꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ triigu vxe "Tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa tɨ tihuáꞌaꞌixaꞌatehuaꞌa ɨ́ teɨte, Jesús pu nain tihuaꞌutáꞌixaa chuijtari jɨmeꞌe. Capu tiꞌitɨ́j huáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa tɨ éꞌehuáuritɨe sino chuijtari puꞌu jɨ́meꞌen. w !Ajtahuaꞌa seɨ́j chuijtari huaꞌutáꞌixa. Ayen tɨjɨ́n: ―Ayee pu ajta tíꞌeen jɨ́meꞌen Dios tɨ tíꞌaijta íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua. Ayee pu ꞌeen tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ levadura. Aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu huaíca medida ruꞌuteájraa ɨ́ hariina. Aj pu i rajcuaíjtzitacaꞌa levadura jamuan. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ levadura, aꞌɨ́ɨ pu tzajtaꞌan huaneájxɨ nainjapua ɨ́ cuaíjtzi. Aꞌij tɨ Jesús tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa chuijtari jɨmeꞌe v  Aꞌɨ́jna ɨ́ mostasa, ayée pu ꞌeeneꞌen téjatzeꞌe tɨ jaítzeꞌe iꞌi cɨ́lieen caí seica ɨ́ jatzi. Mɨ́ ajta, tɨ́ꞌɨjtá huavaújseꞌen, jaítzeꞌe pu ajtɨ́tɨꞌɨ aꞌame caí seica ɨ́ tuꞌupi tɨ íiyen seijreꞌe chaanaca japua. Yee pu ajtɨ́tɨꞌɨ aꞌame tɨ́j cɨyej. Aj mú mi aveꞌeréꞌenejsin ɨ́ pinaꞌase mej ráꞌaraꞌa mej mi án téjaꞌuteúruꞌituꞌajteꞌen án cɨ́yeꞌaraꞌan jetze. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej rajnájchiteꞌen ɨ́ cuaíjtzi jetze guG Jesús pu ajtahuaꞌa seɨ́j huaꞌutáꞌixa ɨ́ chuijtari. Ayen tɨjɨ́n: ―Ayee pu tíꞌeen Dios tɨ tíꞌaijta íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua. Ayee pu ꞌeen tɨ́j tuꞌupi tiꞌitɨ́j tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n mostasa. Jaꞌatɨ́ pu raahuáste ɨ́ játzeꞌaraꞌan aꞌájna jáꞌahuaꞌa aꞌu tɨ téꞌatachuej. {to Chéꞌe ayén éeneꞌen tɨ naíjmiꞌi huavaújseꞌen ajta caí tejaꞌuréꞌenen tɨ teꞌentiꞌáꞌasin. Aj nu ni huaꞌutaꞌaíjteꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca mej mi amuacaí ráꞌijcuuxɨn meꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj, matáꞌaj raajɨ́ꞌɨcɨꞌen mej mi rájseɨreꞌen matáꞌaj raꞌanteátaira. Majta áꞌiyen, meꞌɨ́n meruꞌuteátuaasin meꞌɨ́jna ɨ́ triigu u chiꞌita, aꞌu mej téjéꞌeyuuhuaca.” Jɨ́meꞌen ɨ́ játzeꞌaraꞌan ɨ́ mostasa s ’Aj pu i ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: “Capu ruxeꞌeveꞌe sej racuta seꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj, aꞌiné tɨ puaꞌa seri ráꞌijcuunan aꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj, ajta pu áijcuuxɨjsin aꞌɨ́jna ɨ́ triigu aꞌiné ru jetze pu huáꞌuu. Zr- ’Aj pu i aꞌɨ́jna tɨ chuej tíchaꞌɨɨ, ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Seɨ́j tɨ néjchaꞌɨɨreꞌe ayée pu náaruu.” Majta miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuarɨꞌe miyen tɨjɨ́n: “¿Ni muaꞌaráanajche tej u áꞌujuꞌun tej ráꞌijcuuxɨn teꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj?” Dq Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌimuarɨꞌe, aꞌúu mú hui áꞌujuꞌun mej mi tiraataꞌixaateꞌen aꞌɨ́jna tɨ chuej tíchaꞌɨɨ. Miyen tɨjɨ́n: “Tavastaraꞌa, tɨ puaꞌa peꞌɨ́n huahuáste imueꞌeri tɨ rɨ́ꞌen aꞌujna áꞌa chuej japua, ¿aꞌuné eꞌejnéj aꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj?” 'pG ’Aj pu i ajnéj aꞌɨ́jna ɨ́ triigu, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj. Tɨ́ꞌɨj huavaújse, aj pu i huíjmuaiyuxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ triigu. Aj mú mi ráamuaꞌareeriꞌi tɨ ajta seɨ́j huáviviihuacaꞌa ɨ́ imueꞌeri aꞌiné capu huíjmuaiyuxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj. 'oG Ajta áꞌiyen matɨ́ꞌɨj naíjmiꞌi tícuꞌutzucaꞌa, seɨ́j pu hui aveꞌeréꞌene tɨ rájchaꞌɨɨreꞌe aꞌɨ́jna tɨ chuej tíchaꞌɨɨ. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ rájchaꞌɨɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ɨxaj huahuáste tzajtaꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ triigu. Aj pu i áꞌuraa. (nI Ajtahuaꞌa seɨ́j ayén tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ chuijtari jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayen tɨjɨ́n: ―Ayee pu tíꞌirɨneca íjii Dios tɨ tíꞌaijta íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua. Jaꞌatɨ́ pu imueꞌeri huahuáste japuan ɨ́ ruchuej tɨ huarɨ́ꞌen. m7 ’Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ imueꞌeri tɨ huavatzɨ́jraa japuan ɨ́ chuej tɨ huarɨ́ꞌen, ayée pu ꞌeen tɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ tɨ yaúꞌitɨe tɨ́ꞌɨj ráanamua ɨ́ niuucari. Jéihua pu tíꞌijvaɨreꞌe ɨ́ Dios. Yee pu tiraatátuiireꞌesin ɨ́ Dios jemi tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ imueꞌeri tɨ huácɨɨrecaꞌa aꞌachú cumu anxɨ́te tɨ catéꞌetejmeꞌecaa, naꞌari huaícate caꞌɨ́n seité japuan tamuáamuataꞌa ɨ́ imueꞌeri. Jɨ́meꞌen ɨ́ ɨxaj tɨ huahuástiꞌihuacaꞌa jamuan ɨ́ triigu !l; ’Aꞌɨ́jna tɨ hui huavatzɨ́jraa aꞌu tɨ aꞌutzícareꞌeme, aꞌɨ́ɨ pu ayén ꞌeen tɨ́j seɨ́j ɨ́ tevi tɨ xaa ranamua ɨ́ niuucari. Aru jeíhua pu tíꞌimuajca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ téꞌeme íiyen chaanaca tej japuan seijreꞌe. Ajta, nain tɨ tíꞌijchaꞌɨɨ, aꞌɨ́ɨ pu raamuáꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ tevi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, caí chéꞌe raꞌutámuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tiráanamuajriꞌi. Capu ajta chéꞌe rɨꞌɨrí tɨ aꞌɨ́ɨn tevi ayén raatévaɨreꞌen ɨ́ Dios. dkA Aru capu tiꞌitɨ́j japuan ninei aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Tɨ́ puaꞌa aꞌatzu rajpuaíitzi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej seica ráꞌaxɨeehuariꞌira meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ naꞌaráꞌastijreꞌe ineetzi, naꞌari tɨ puaꞌa seica aꞌij puaꞌa méraruure, cɨ́j puꞌu teꞌevíicuaꞌira aꞌame. Caꞌanacan pu mé nejaúujɨsin. Bj} ’Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ imueꞌeri tɨ huavatzɨ́jraa ɨ́ tete tzajtaꞌa, ayée pu ꞌeen tɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ tɨ amuacaí raꞌaránajchecaꞌa ɨ́ tɨ ráanamuajriꞌi. Mi Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ráanamua ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa Dios tɨ tíꞌaijta nainjapua íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn caí yaúꞌitɨee, aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu tzajtaꞌan huataseíjreꞌesin. Aj pu i ráꞌariꞌira ɨ́ niuucari tɨ rúꞌumuaꞌareerecaꞌa. Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, ayée pu ꞌeen tɨ́j ɨ́ imueꞌeri tɨ huavatzɨ́jraa aꞌájna juye jetze. %hC ’Casiꞌi, xáanamuajriꞌi aꞌij tɨ huataújmuaꞌa i chuijtari tɨ jɨ́meꞌen raxa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ raahuáste ɨ́ imueꞌeri. g  ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, muꞌiitɨ́ ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨtestacaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan, jeíhua mú raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej miyen tiuꞌuséij aꞌij sej seri tíꞌiseij inee jemi. Mɨ́ majta, camu aꞌatzu raaseíj. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa mej miyen ráanamua aꞌij sej seri tíꞌinamua inee jemi. Mɨ́ majta, camu xaa neꞌu ráanamuajriꞌi. Jesús pu tihuaúꞌixaateꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa ɨ́ chuijtari tɨ jɨ́meꞌen raxa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌihuastehuaꞌa 4fa ’Mɨ́ seajta múꞌeen i sej áꞌujujhuaꞌan ne jamuan, setáꞌaj huataújtemuaꞌaveꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej huiteánajcaꞌamua sej si raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ sej ranamua, seajta ahuaújcaꞌanen sej aꞌatanéjneꞌere sej si raaseíj tiꞌitɨ́j tɨ pɨ́rɨcɨ. weg Ayee tíꞌeen, aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú jemin antaújnaamua ɨ́ ru tzajtaꞌan.Cɨ́j muꞌu caj títeꞌiteánajcaꞌamua.Camu áꞌujcaꞌane mej aꞌatanéjneꞌere mej raaseíj tiꞌitɨ́j tɨ pɨ́rɨcɨ.Naꞌari caí, aꞌɨ́ɨ mú yaúꞌitɨée muáꞌajuꞌun.Majta mú mé uunéjneꞌeri muáꞌajuꞌun mej raaseíj tiꞌitɨ́j tɨ pɨ́rɨcɨ.Majta mi ráꞌastijreꞌe muáꞌajuꞌun ɨ́ mej ranamua.Majta mú neetzi jemi yé veꞌeréꞌeninéica muáꞌajuꞌun nej ni tihuaꞌutáꞌuuniꞌi. Ayee pu jɨ́meꞌen raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías teecan. &dE ’Ayee pu ari araúraste huáꞌa jemi aꞌij tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías teecan, ɨ́ tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan tɨjɨ́n:Múꞌeen xu xaa ráanamua tɨ́j naꞌa tɨ i yú auumé.Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu yaúꞌitɨée xáꞌajuꞌun.Múꞌeen xu xaa mé uunéjneꞌeri xáꞌajuꞌun.Mɨ́ seajta, caxu tiꞌitɨ́j seijran. /cW Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe chuijtari jɨmeꞌe mej mi caí yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani. Ayee pu tíꞌeen aꞌɨ́mej jemi. Aꞌɨ́ɨ mú mé uunéjneꞌe, aru camu tiꞌitɨ́j seɨj. Majta mú tíꞌinamua, aru camu tiꞌitɨ́j namua. Camu majta yaúꞌitɨe. b) ’Ayee pu tíꞌeen: jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ áꞌujcaꞌane tɨ ayén cɨ́j caj tiyaúꞌitɨée áꞌaraꞌani ɨ́ Dios jemi, Dios pu jeíhua huápɨꞌɨ raatáꞌasin aꞌɨ́jna. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí áꞌujcaꞌane tɨ jaítzeꞌe yaúꞌitɨée áꞌaraꞌani ɨ́ Dios jemi, Dios pu ráꞌariꞌira aꞌachú tɨ caj ari tirúꞌumuaꞌaree. a Aj pu i ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Múꞌejmi pu Dios tejáꞌamuaꞌixaateꞌe eꞌehuauritɨéecan jɨmeꞌe aꞌɨ́jna tɨ rúꞌavaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ari tíꞌaijta nainjapua íiyen chaanaca japua, ajta u ta japua. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica, capu aꞌatzu rɨꞌɨrí mej mi yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani aꞌiné capu Dios ayén huaꞌutáꞌa. 0`Y Aj mú mi ajteáxɨɨrecaꞌa á vejliꞌi jemin ɨ́ Jesús aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aj mú mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen tihuaúꞌixaateꞌe ɨ́ teɨte chuijtari jɨmeꞌe tɨ caí jaꞌatɨ́ yaúꞌitɨe? %_C ’Mɨ́ sej huiteánajcaꞌamua, xáanamuajriꞌi hui temuaꞌa naa. Aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe Jesús tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa chuijtari jɨmeꞌe `^9 ’Aru seica pu huavatzɨ́jraa aꞌu tɨ aꞌurɨ́ꞌen ɨ́ chuej. Aꞌɨ́ɨ pu xaa i ajnéj. Tɨꞌɨj jí huavaújse. Temuaꞌa puꞌi tiúꞌucɨɨrecaꞌa. Seica pu imueꞌeri, ayén airájraa tɨ huácɨɨrecaꞌa seɨj ajta seɨj tɨ ajnéj aꞌachú cumu anxɨ́te ɨ́ atzi tɨ catéꞌetejmeꞌecaa. Ajta seica, ayén tiúꞌucɨɨrecaꞌa aꞌachú cumu huaícate. Ajta seica, seité japuan tamuáamuataꞌa pu catéꞌetejmeꞌecaa seɨj ajta seɨj. ] ’Ajta seica ɨ́ imueꞌeri, aꞌúu pu aꞌuvatzɨ́jraa aꞌu tɨ aꞌutzícareꞌeme. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn tzicareꞌe huavaújse, aꞌɨ́ɨ pu i raꞌaváꞌana ɨ́ tɨ tíꞌihuastiꞌihuacaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí huácɨɨrecaꞌa. K\ Ajta tɨ́ꞌɨj u eꞌiréꞌene ɨ́ xɨca, aj puꞌi huaréꞌehuaa ɨ́ xɨcaj jɨmeꞌe ɨ́ tɨ huanéj. Aꞌɨ́j pu jɨ́n jij huaréꞌehuaa aꞌiné capu ajtanáanaꞌajmeꞌecaꞌa. )[K Ajta seica pu huavatzɨ́jraa tetej tzajtaꞌa aꞌu tɨ caí jeíhua chuej áꞌuca. Aj puꞌi huaréꞌehuaa, aꞌiné capu huatétee ɨ́ chuej tɨ aꞌucárutixɨꞌɨn ɨ́ naanaꞌaraꞌan. Tɨ́ꞌɨj huaréꞌepɨstacaꞌa ɨ́ chuej, aj pu i caꞌanacan ajnéj ɨ́ imueꞌeri. 5Zc Aa pu auméꞌecaa ratáhuaꞌanáa imueꞌeri. Seica pu i imueꞌeri juye jetze huavatzɨ́jraa. Aj mú mi pinaꞌase júteꞌɨmua aveꞌecáane, meraaréꞌejeꞌipɨ. 0YY Ajta áꞌiyen tihuaꞌajmuáꞌate seɨ́j chuijtari jɨmeꞌe. Ayen tɨjɨ́n: ―Jaꞌatɨ́ hui tɨ tíꞌihuastehuaꞌa, u pu áꞌume tɨ tejéꞌehuasteꞌen. cX? Aj mú mi jeíhua ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ teɨte aꞌu tɨ aꞌij éꞌeneꞌe. Temuaꞌa mú tíꞌitemuꞌiicaa ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ateájraa baarcu jetze tɨ jaataꞌa eꞌecáveꞌecaꞌa. Aꞌuu pu i eꞌerácatii. Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, áa mú aꞌucaíjmeꞌecaa jaꞌapuaíri japua á vejliꞌi aꞌu tɨ ɨ́ jaj. 'W I Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, Jesús pu huirájraa u chiꞌita. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa aꞌájna tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj. Aa pu aꞌutayeíjxɨ. V1 2Ayee puꞌu hui tíꞌeen, aꞌiné aꞌachú mej puaꞌamé miyen rɨcɨ aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej jee nináàna nusu aꞌɨ́ɨme ɨ́ nejaꞌatzimuá, naꞌari necuꞌutzimuá o nejúutzimuaꞌa. Yee puꞌu.\U1 1Aj pu i rumuájcaꞌa jɨ́n huaꞌutaseíjra ɨ́ mej aiitecaíjme. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej jee nináàna púꞌeen naꞌari neꞌihuaamuaꞌa. T+ 0Aj pu i ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani mej púꞌeen ɨ́ nináàna, nusu ɨ́ neꞌihuaamuaꞌa? NS /Aj pu i seɨ́j ayén tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―A mú puaꞌacɨé aꞌutéꞌuu aꞌanáàna, majta aꞌihuáamuaꞌa. Mémuahuahuau mej nuꞌu tiuꞌuxáj á jamuan. R .Aúcheꞌe pu tíꞌixajtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús matɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ náànajraꞌan, majta ɨ́ ihuáamuaꞌameꞌen. Aa mú aꞌutéhuiixɨ puaꞌacɨé. Méjxeꞌeveꞌecaꞌa mej tiuꞌutaxáj jamuan. 'QG -’Aj pu i aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨéjniuꞌucari, aꞌɨ́ɨ pu hui huajaꞌuvéꞌeviꞌitɨ ɨ́ seica, ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase, aꞌɨ́mej ɨ́ mej jaítzeꞌe aꞌij puaꞌa ꞌéꞌen caí ɨ́ seɨj. Aj mú mi uteáruti naímiꞌi mej mi meꞌuun huatéꞌe muáꞌaraꞌani meꞌɨ́jna tzajtaꞌa ɨ́ tevi. Ajta áꞌiyen, ayén teꞌiráame tɨ jaítzeꞌe aꞌij puaꞌa ꞌéeneꞌe áꞌaraꞌani aꞌɨ́jna ɨ́ tevi caí tɨ́j ajmíꞌi ꞌéeneꞌe. Ayee pu tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌímej i mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte ɨ́ mej uꞌuche íjii. Jɨ́meꞌen ɨ́ náànajraꞌan, majta ihuáamuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús OP ,“Nicheꞌe huaréꞌaraꞌani nehuáritaꞌa u niche aꞌu nej aꞌarájraa.” Tɨ́ꞌɨj aveꞌeréꞌenen, ayée pu éeneꞌen teuni aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, tɨ naa uhuaꞌéꞌeneꞌe aꞌame ɨ́ ru tzajtaꞌa. Cu xɨee mej mauchén uhuaréꞌeꞌichaꞌutacaꞌa u chiꞌita, majta naa rɨ́ꞌɨ ruꞌuhuáruu. O# +Ajta ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa seɨ́j xɨéjniuꞌucari tɨ tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌate, tɨ puaꞌa huiirájraꞌani tzajtaꞌan seɨ́j ɨ́ tevi, aꞌɨ́ɨ pu áꞌucheꞌecaneꞌe aꞌame tɨ rahuauhuau aꞌu tɨ aꞌuhuáchi tɨ́ꞌij huaújseꞌupeꞌen. Tɨ́ꞌɨj caí rateuveꞌen, ayée pu tíꞌimuaꞌati tɨjɨ́n: {No *Ajta hui, aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa teecan tɨ ajmíꞌi tíꞌaijtacaꞌa úute pújmeꞌen, aꞌɨ́ɨ pu ajta huatéchaxɨjsin múꞌejmi jemi, ajta aꞌɨ́ɨ pu ajta tejáꞌamuaxɨꞌepɨꞌɨntariꞌireꞌen múꞌeen, mɨ sej uꞌuche íjii aꞌájna xɨcájraꞌa jetze mej aꞌutájeeviꞌihua teɨte. Ayee pu téꞌeme aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn aꞌɨmuá aꞌuvéꞌemej tɨ́ꞌij ayén ráanamua aꞌɨ́jna ɨ́ Salomón teecan tɨ nuꞌu huápɨꞌɨ rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree. ’Mɨ́ neajta inee, i nej yé huaca múꞌejmi jemi, jaítzeꞌe nu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee caí aꞌɨ́jna ɨ́ Salomón teecan. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu naꞌaráꞌastijreꞌesin ineetzi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Jɨ́meꞌen ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌate, tɨ ajta pɨ́ aꞌuréꞌeveti 6Me )’Ayee nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen Dios amuáꞌaxɨjteꞌen yee xɨ́ꞌepɨꞌɨn xu huarɨ́j nusu yee caxu xɨ́ꞌepɨꞌɨn huarɨ́j, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej u Nínive éꞌechejcaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú aꞌuun aꞌutéhuiixɨꞌɨsin múꞌejmi jamuan, majta tejáꞌamuaxɨꞌepɨꞌɨntariꞌireꞌen múꞌeen mɨ sej uꞌuche íjii. Ayee pu téꞌeme aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej seɨcɨé tiuꞌumuáꞌaj aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Nínive éꞌechejcaꞌa matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Jonás teecan. ’Mɨ́ neajta inee, i nej yé huaca múꞌejmi jemi, jaítzeꞌe nu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee caí aꞌɨ́jna ɨ́ Jonás teecan. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu naꞌaráꞌastijreꞌesin ineetzi. L (’Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́jna ɨ́ Jonás aꞌuun éꞌejve aꞌu tɨ aúnee ɨ́ huaꞌí, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌí yáꞌunɨjcua. Aꞌuu pu u éꞌetee huaíca xɨcaj tzajtaꞌa, ajta huaíca tɨ́caꞌari tzajtaꞌa tɨ arájca ɨ́ jucáaraꞌan tzajtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ huaꞌí tɨ yáꞌunɨjcua. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tíꞌineruuren ineetzi i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. Aꞌuu nu aracaꞌitɨ́ naꞌame chuej tzajtaꞌa huaíca xɨcaj tzajtaꞌa, neajta huaíca tɨ́caꞌari tzajtaꞌa. BK} 'Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨme i teɨtejraꞌa ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, ayée mú tíꞌinehuavii nej tiꞌitɨ́j huaꞌutaseíjrateꞌen ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj matáꞌaj nuꞌu ráamuaꞌaree nej Dios jetze aráncaꞌane. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa rɨcɨ tɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ruꞌɨ́j mé úurɨe. Canu tiꞌitɨ́j huaꞌutaseíjrateꞌesin sino aꞌii nuꞌu aꞌij tɨ tiráaruu aꞌɨ́jna ɨ́ Jonás teecan, aꞌɨ́jna tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. `J9 &Aj mú mi meꞌɨ́n ɨ́ fariseos, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, aꞌɨ́ɨ mú miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Maeestru, ayée tu tíꞌijxeꞌeveꞌe pej tiꞌitɨ́j taataseíjrateꞌen ɨ́ tej jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ júteꞌe éꞌemeꞌecan ɨ́ Dios jemi aꞌij pej yeꞌí rɨcɨ. YI+ %Dios pu rɨ́ꞌɨ tíꞌimuaxɨꞌepɨꞌɨntareꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij pej tíꞌixaxaꞌataꞌa, naꞌari caí, aꞌɨ́ɨ pu muáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij pej tíꞌixaxaꞌataꞌa. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte merájhuaviiriꞌi tɨ Jesús huaꞌutaseíjrateꞌen ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj cH? $Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén téꞌeme aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen Dios huáꞌaxɨjteꞌen matɨ́j menaꞌa puaꞌamé yé aꞌuchéjme íiyen chaanaca japua. Ayee pu ruxeꞌeveꞌe aꞌame mej miyen tiuꞌutetzáahuateꞌen ɨ́ Dios jemi nain ɨ́ mej jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa cháꞌa menaꞌa, seɨj majta seɨj. 'GG #Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ rɨ́ꞌɨ tíꞌitevij, aꞌɨ́ɨ pu ayén tíꞌixaxaꞌa ɨ́ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn jɨmeꞌe aꞌiné rúꞌumuaꞌaree ɨ́ ru tzajtaꞌa jeíhua ɨ́ tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn. Ayen cheꞌatá naꞌa, ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌitevij, aꞌɨ́ɨ pu aꞌij puaꞌa tíꞌixaxaꞌa aꞌiné jeíhua pu tirúꞌumuaꞌaree ɨ́ ru tzajtaꞌa ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. f2}||e|z!yx#vuttAs%rcqkpxoqnYmlkjihgfeNcb``c_^]\ZY}XXFVVSQQ(NMLKJIH)GPEcB;@[?==Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayej tiꞌayajna. Elías pu xaa yé uvéꞌenejsin tɨ ij nain tiuꞌujéjcuareꞌen mej mi majtáhuaꞌa raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ Dios. G Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ayée mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n miyen tíꞌixaxaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze miyen tɨjɨ́n amuacaí pu nuꞌu ruxeꞌeveꞌe tɨ yé uvéꞌenen aꞌɨ́jna ɨ́ Elías? [/ Matɨ́ꞌɨj jáꞌitaꞌa aꞌucajúꞌuca ɨ́ jɨrí japua, Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌijmɨijriꞌi tɨjɨ́n: ―Caxɨ́ɨ xu jaꞌatɨ́ ixaateꞌe aꞌij sej tiuꞌuséij. Seucheꞌe rachúꞌeveꞌe ajta nenaꞌa caí inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, aitáraꞌani huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. :mMajta meꞌɨ́n, Matɨ́ꞌɨj mé uunéjneꞌerecaꞌa, capu chéꞌe méꞌe éꞌejaꞌatɨjcaꞌa. Aꞌii puꞌu án jéꞌeseijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. N~Aj pu i Jesús á veꞌeréꞌene huáꞌa jemi. Tɨꞌɨj jí huaꞌajtamuárɨej. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Xáꞌajhuiixɨꞌɨ múꞌeen. Caxu tíꞌitziɨɨneꞌe. J} Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi meꞌɨ́jna, aj mú mi eꞌeráavatzɨ á chuaataꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌiné temuaꞌa mú tiuꞌutátziɨn. Z|-Aúcheꞌe pu tiꞌixáatacaꞌa tɨ́ꞌɨj jaitɨri eꞌecáviꞌirixɨ huáꞌa japua. Huáꞌa tzajtaꞌa pu rájrupi aꞌɨ́jna ɨ́ jaitɨri tɨ naa tiꞌitetáatɨyeꞌi. Aj pu i tzajtaꞌan eꞌicánamuajre tɨ jaꞌatɨ́ ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niyauj, ɨ́ nej raxɨ́ꞌeveꞌe. Jéꞌecan pu rɨ́ꞌɨ tineetáꞌaca ineetzi. Xáanamuajriꞌi seꞌíjna. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. {Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, naa pu xɨ́ꞌepɨꞌɨn tej yé huatéꞌuu tiyajna. Tɨ́ puaꞌa muaꞌaráanajche, tej huaícaca huátaahuaa ɨ́ ɨnaamua. Seɨ́j pu muacɨꞌɨti múꞌeetzi, ajta seɨ́j, amɨ́jna mɨ Moisés. Ajta seɨ́j pu racɨꞌɨti amɨ́jna mɨ Elías. !z;Majta áꞌiyen, huaꞌapua huataseíjre huáꞌa tzajtaꞌa. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Elías tɨ ajmíꞌi tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Aꞌɨ́ɨ mú tíꞌixajtacaꞌa ɨ́ Jesús jamuan. MyMatɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa, aj puꞌi seɨcɨé tiuꞌutaújseijratacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús mej seijraca. Ayee pu temuaꞌa tiꞌitémastacareꞌe ɨ́ néerimeꞌaraꞌan tɨ́j xɨcaj. Temuaꞌa pu tiuꞌutécuainarecaꞌa ɨ́ cɨ́ɨxureꞌaraꞌan. Ayee pu tiꞌitetáatɨyeꞌicaa tɨ́j taij. x Teuuméꞌeca aꞌachú cumu arájsevi xɨca, aj puꞌi Jesús antíraa jɨrí japua. Aꞌɨ́mej pu aꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ɨ́ tɨ juutzeájraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo. 4wa’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, seica mej yé huatéꞌuuca ayajna, aꞌɨ́ɨ mú caí huácuiꞌini ajta menaꞌa caí amuacaícan naaseíj ɨ́ nej neajta teáataꞌa jetze airáane nej ni yé tanén nej ni tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua.nvU’Neajta inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, nee nu neajtahuaꞌa yé veꞌecánejsin. Ayee nu cheꞌatá nenaꞌa huataseíjreꞌesin nain jɨmeꞌe tɨ́j ajta seijreꞌe ɨ́ Dios tɨ níꞌiyaꞌupua. Huáꞌa jamuan nu hui neajta huataseíjreꞌesin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ ta japua. Neajta nu tihuaꞌutáꞌasin seɨ́j neajta seɨ́j naíjmiꞌica aꞌij tɨ tihuaꞌuvíjteꞌe aꞌij mej tiꞌitɨ́j huáruu, seɨ́j ajta mɨ seɨ́j. u’Ahuii, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ nain huamuáꞌitɨn naíjmiꞌi tɨ íiyen seijreꞌe chaanaca japua, ¿ni qui tiraatévaꞌɨri aꞌɨ́jna tɨ raamuáꞌitɨ tɨ puaꞌa yáꞌurɨeeni ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuricaꞌa? Capu xaa neꞌu aꞌatzu tiraatévaꞌɨri. Ari, ¿tiꞌitáani jɨ́n tíꞌipuataꞌatan aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ij Dios ajtahuaꞌa raatátɨsten ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan tɨ auj ruuricaꞌa? Capu tiꞌitɨ́j jɨ́n tíꞌipuataꞌatan xaa neꞌu. t9’Ayee puꞌu, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ tíꞌiteseꞌe tɨ caí huámɨꞌɨni, aꞌɨ́ɨ pu xaa neꞌu mɨꞌɨni. Aꞌɨ́j pu áꞌujɨsin ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuricaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ́ tɨ ayén éeniꞌicɨꞌe huámɨꞌɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ naꞌaráꞌastijre ineetzi, aꞌɨ́ɨ pu xaa neꞌu rateuni ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuricaꞌa. /sWAj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ nee jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen, ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn caí chéꞌe ayén rɨjca aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ruseɨ́j, sino ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn rajpuaíitzi áꞌaraꞌani nee jamuan ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. }rsAj pu i pɨ́ ancuréꞌejvej aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee pu tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―Aricu áꞌuraꞌa, mɨ pej iꞌi Satanás. Jéꞌecan pej tinaꞌantiúꞌuuniꞌi nej ni auteáturan ɨ́ Dios jemi aꞌiné capej piyen tíꞌimuaꞌatze aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios, sino aꞌij mej tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ teɨte. %qCAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, aꞌɨ́ɨ pu raꞌiráaviꞌitɨ ꞌáꞌayee. Aj pu i aꞌutéjche tɨ raꞌajteáꞌaxɨꞌɨn aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Chéꞌe aꞌij tíꞌimuavaɨreꞌe tɨ ij caí ayén tíꞌimuaruure, nevástaraꞌa. rp]Aꞌájnáꞌɨmua, Jesús pu aꞌutéjche tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨ nuꞌu ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ áꞌuraꞌani aꞌánna Jerusalén. Aꞌuu pu nuꞌu jeíhua rajpuaíitzi aꞌame. Majta nuꞌu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌavaujsi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, majta nuꞌu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta huaꞌatéyujtaꞌa, majta nuꞌu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, naímiꞌi mú aꞌij puaꞌa raruuren. Ruxeꞌeveꞌe nuꞌu mej raajéꞌica. Aj pu ijta huatarújsin huaíca xɨcájraꞌa jetze. oAj pu i Jesús ayén tihuauꞌíjca aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe mej nuꞌu caí jaꞌatɨ́ ixaateꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua. Jesús pu raataxájtacaꞌa tɨ nuꞌu mɨꞌɨni enC’Nee nu muaatáꞌasin pej peꞌɨ́jna jɨ́n antíꞌamuaꞌaréere pej tihuaꞌantácuuneꞌen ɨ́ teɨte mej mi aꞌuteárute aꞌájna Dios tɨ tejéꞌaijta. Patɨ́j penaꞌa pej teꞌiteanán íiyen chaanaca japua, Dios pu ayén cheꞌatá naꞌa teꞌiteánajsin u ta japua. Ajta patɨ́j penaꞌa pej teꞌantácuuna íiyen chaanaca japua, Dios pu ajta ayén cheꞌatá naꞌa teꞌantácuuna u ta japua. ―Ayee pu tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. )mK’Neajta inee, ayée nu hui tíꞌimuaꞌixaateꞌe pej múꞌee peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ Pedro, ɨ́ pej pajta piyen ántehuaa tɨjɨ́n ɨ́ tɨ iꞌi tetej. Neajta inee, neꞌíjna japua i tetej, nee nu ráꞌajtaahua ɨ́ neteyuu. Ajta, capu rɨꞌɨríista aꞌame tɨ aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu raatémuaꞌitɨn aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree mej mi huácuiꞌini ɨ́ teɨte. $lAJesús pu ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj huáꞌatemuaꞌaveꞌen múꞌee, Simón, i pej iꞌi yaujraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jonás. Huáꞌatemuaꞌaveꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, aꞌiné capu jaꞌatɨ́ ayén timuaatáꞌixaa tɨ íiyen seijreꞌe chaanaca japua, sino aꞌɨ́jna tɨ níꞌiyaꞌupua tɨ júteꞌe éꞌeseijreꞌe u ta japua, aꞌɨ́ɨ pu xaa ayén timuaatáꞌixaa. =ksAjta aꞌɨ́jna ɨ́ Simón, tɨ ajta iꞌi Pedro, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Muꞌée pej peꞌɨ́n púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua, múꞌee pej peꞌɨ́n púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Dios tɨ iꞌi ruuri. j%Aj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Ari múꞌeen, ¿aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe aꞌatani nej púꞌeen? Bi}Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Seica mú miyen tiꞌixa pej nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Juan teecan tɨ tíꞌitemuaɨꞌɨhuacareꞌe, majta seica miyen tiꞌixa pej nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Elías, majta seica miyen tɨjɨ́n pej nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna Jeremías teecan naꞌari pej nuꞌu seɨ́j púꞌeen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. hw Tɨꞌɨj jí Jesús aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa aꞌuun tɨ eꞌejtémeꞌecan tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Cesarea de Filipo. Aj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiquí metíꞌixa ɨ́ teɨte jaꞌatɨ́ nej púꞌeen i nej neajta teáataꞌa jetze airáane? ^g5 Aj mú xaa mi yaúꞌitɨée muáꞌaraa tɨ ayén tihuáꞌixaateꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej yeꞌí tíꞌimuaꞌataca aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ saduceos. Capu xaa neꞌu ayén aꞌɨ́jna jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaa yee rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n ruꞌuteáaratzaca ɨ́ pan tzajtaꞌa. Pedro pu ayén raataxájtacaꞌa tɨ Jesús aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu ;fo ’¿Aꞌiné auj tíꞌirɨꞌɨri sej caí yaúꞌitɨe seꞌɨ́jna, ɨ́ nej caí jáꞌamuaꞌixaateꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pan sino rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen seꞌɨ́jna ɨ́ mej caí jéꞌiyecan jɨ́n tíꞌixaxaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ saduceos? !e; ’¿Ni seajta seri yaꞌuhuáꞌaxɨ aꞌachú sej puaꞌamé caj teꞌevéꞌejɨste ɨ́ sicɨ́ri jetze netɨ́ꞌɨj huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌite ɨ́ mej muáacua viꞌiraꞌa aráꞌasecaꞌa ɨ́ teɨte neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ taꞌaráhuaꞌapua ɨ́ pan? 4da ¿Ni secaí xɨ yaúꞌitɨe? ¿Ni seri yaꞌuhuáꞌaxɨ aꞌachú tɨ puaꞌan sicɨ́ri teꞌirájraa ɨ́ pan tɨ teꞌaváꞌaturaa netɨ́ꞌɨj huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌite ɨ́ mej anxɨ́j viꞌiraꞌa aráꞌasecaꞌa ɨ́ teɨte neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ taꞌanxɨ́vi ɨ́ pan? 'cGAj pu i Jesús ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij mej yeꞌí tíꞌixajtacaꞌa. Tɨꞌɨj jí ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Múꞌeen, mɨ sej caí aꞌatzu téꞌatzaahuateꞌe, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen tíꞌiruꞌixaateꞌe yee sej caí pan tíchaꞌɨɨ? bMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú tíꞌiruꞌixaateꞌecaꞌa rujɨ́ɨmuaꞌa. Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayee tiuꞌutaxájtacaꞌa amɨ́jna, aꞌiné catu yeꞌeráꞌɨꞌɨpɨ ɨ́ pan. )aKAj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, seꞌɨ́jna jɨmeꞌe fariseos mej ruꞌuteáaratzaca ɨ́ pan tzajtaꞌa tɨ ij ájcuꞌustaa, seajta seꞌɨ́jna jɨmeꞌe saduceos mej majta ruꞌuteáaratzaca. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. \`1Matɨ́ꞌɨj antacɨ́j utavén pújmeꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú yaꞌuhuáꞌaxɨ ɨ́ mej yeꞌeraꞌɨ́ꞌɨpɨꞌɨn ɨ́ pan mej ráacuaꞌani. _)’Múꞌeen mɨ sej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, mɨ sej jeíhua jɨ́n autéꞌɨtzeaara, ayée xu rahuauca ɨ́ sej jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ júteꞌe éꞌemeꞌecan ɨ́ nej jetzen aráncaꞌane. Canu xaa neꞌu tiꞌitɨ́j amuaataseíjrateꞌesin sino ayée nuꞌu, ɨ́ tɨ éꞌeseijreꞌe jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jonás. Aj pu i Jesús á huajaꞌutéhuii. Tɨꞌɨj jí iyáꞌuraa. Jɨ́meꞌen ɨ́ niuucari tɨ caí jéꞌiyecan ɨ́ mej jɨ́n tíꞌimuaꞌatacareꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos ^Naꞌari caí, tɨ́ꞌɨj huatapuáꞌare, ayée xu seajta siyen jɨ́meꞌen tíꞌixaxaꞌa yee íjii mú huatéviiyi, aꞌiné huaréꞌepáꞌuviꞌi pu jáꞌaraa, majta nuꞌu raꞌutanáa. ’Múꞌeen xu xaa raayɨ́ꞌɨtɨ aꞌij sej yeꞌí tiuꞌutaxáj aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j rɨni u júteꞌe. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu aꞌatzu raayɨ́ꞌɨtɨ aꞌij sej yeꞌí tiuꞌutaxáj aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ari tejaꞌuréꞌenejsin ɨ́ xɨcájraꞌa, tɨ jetzen Dios raꞌantipuáꞌajteꞌen nain. M]Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌeen xu raayɨ́ꞌɨtɨ aꞌij sej yeꞌí tiuꞌutaxáj aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j rɨni u júteꞌe. Tɨ́ꞌɨj huatechuíixare, ayée xu tíꞌixaxaꞌa tɨ nuꞌu naa huaꞌéꞌeneꞌe aꞌame aꞌiné huaréꞌepáꞌuviꞌi pu jáꞌaraa. y\ mMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ saduceos, aꞌɨ́ɨ mú á eꞌiréꞌene aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa ɨ́ Jesús, mej mi raatémuaꞌitɨn huaꞌitzi jɨmeꞌe. Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen raatáhuaviiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn huaꞌutaseíjrateꞌen ɨ́ mej jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ júteꞌe éꞌemeꞌecan ɨ́ tɨ jetzen araújcaꞌane. [[/'Tɨ́ꞌɨj Jesús huaꞌaréꞌeꞌitixɨ ɨ́ teɨte, aj pu i ateájraa baarcu jetze. Tɨꞌɨj jí áꞌuraa. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa aꞌu tɨ eꞌejtémeꞌecan u Magdala.[Z/&Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tiúꞌucuaa, ayée mú aráꞌasecaꞌa aꞌachú cumu muáacua viꞌiraꞌa ɨ́ teteca. Majta rujɨ́ɨmuaꞌa mú tiúꞌucuaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca, majta ɨ́ tɨꞌɨríi. vYe%Naímiꞌi mú tiúꞌucuaa. Temuaꞌa mú titéejuꞌuxai. Majta áꞌiyen, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú raaréꞌeseɨj meꞌɨ́jna tɨ avéꞌeturaa ɨ́ pan tɨ raꞌantítaaraxɨ. Sicɨ́ri mú jetze teꞌevéꞌejɨsteꞌaxɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ avéꞌeturaa. Aráhuaꞌapua sicɨ́ri pu teꞌaráꞌa. UX#$Raꞌancuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌɨ ɨ́ pan, ajta ɨ́ huaꞌité, aj pu i Jesús rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios. Ajta áꞌiyen raꞌantítaaraxɨ ɨ́ pan. Aj pu i huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌɨ ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Majta meꞌɨ́n, aꞌɨ́ɨ mú mijta mi huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌite ɨ́ teɨte. XW)#Aj pu i huaꞌutaꞌaíj ɨ́ teɨte mej aꞌujráꞌase á chuaataꞌa. V "Aj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌachúni puaꞌaméca séjchaꞌɨɨ ɨ́ pan, múꞌeen? Aj mú mi miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aráhuaꞌapua pu puaꞌamé i pan. Teajta cɨ́j caj i huaꞌité mej cɨ́lieen. PU!Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ayée mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌuné jetze éꞌerɨꞌɨri tej ráahuauni ɨ́ pan tɨ́j naꞌa tɨ ruxeꞌeveꞌe tɨ ij tihuáꞌucɨꞌɨti naíjmiꞌica ɨ́ teɨte? Capu sein iꞌi rɨꞌɨrí ayajna aꞌu tɨ caí éꞌe jaꞌatɨ. \T1 Aj pu i Jesús huaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Naaténxɨemɨste amɨ́mej teɨtejraꞌa jemi, aꞌiné puꞌuri huaíca xɨca teuumé mej áꞌujujhuaꞌan nee jamuan. Camu majta tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨ mej ráacuaꞌani. Canu raxɨ́ꞌeveꞌe mej caí xɨ tiuꞌucuáꞌan nehuaꞌaréꞌeꞌitixɨꞌɨn. Naꞌari caí, temuaꞌa mú tíꞌitemuaꞌitɨcheꞌen ɨ́ juye japua. $SAJéꞌecan mú aꞌij teꞌutaseíj ɨ́ teɨte ɨ́ mej huajeꞌiréꞌeneijte matɨ́ꞌɨj huaꞌuseíj ɨ́ tɨ ari rɨꞌɨríistacaꞌa mej tiuꞌutaxáj aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej mejmíꞌi caí teꞌanrɨꞌɨréjmeꞌecaa; majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiꞌipuaíjtiꞌihuacaꞌa, muꞌuri rɨꞌéeneꞌen nainjapua; majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tzareꞌe ráatuaatɨme ɨ́ ruɨ́ɨca, muꞌuri áꞌujujhuaꞌaneꞌe; majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aracúcuꞌunijmeꞌecaꞌa, muꞌuri tiꞌiseíjracaꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú autéjhuii ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan meꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Jesús pu tihuaꞌumí aꞌɨ́mej ɨ́ teteca ɨ́ mej muáacua viꞌiraꞌa aráꞌaxcaa iRKJéihua mú eꞌiréꞌene ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́mej mú eꞌeráaviꞌitɨ ɨ́ mej tzareꞌe ráatuaatɨme ɨ́ ruɨ́ɨca, majta seica ɨ́ mej arácucuꞌun, majta seica ɨ́ mej caí téꞌanrɨꞌɨréjmee, majta seica ɨ́ mej tiꞌipuaíjtiꞌihuacaꞌa. Majta muꞌiicáca mú eꞌeráaviꞌitɨ ɨ́ seica ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi. Aa mú huáꞌajtuaa aꞌu tɨ aꞌutéjvee aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ajta aꞌɨ́ɨn, aꞌɨ́ɨ pu naíjmiꞌica pu tiúꞌuhuaa. UQ#Aj pu i Jesús áꞌuraa. Aꞌuu pu ejtéenee aꞌu tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj tɨ jéꞌejmuaa aꞌujna jáꞌahuaꞌa u Galilea. Aj pu i antíraa ɨ́ jɨrí jetze. An pu aꞌujyeíjxɨ. ~PuAj pu i Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Múꞌee ꞌɨ́itaꞌa, jéꞌecan pej téꞌatzaahuateꞌe. Puꞌuri muaatáꞌa aꞌij pej tíꞌijxeꞌeveꞌe. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiraataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aj pu i huarúj aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Jesús pu tihuáꞌuhuaa jeíhua ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌicaꞌa >OuAj pu i aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa ayén tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, nevástaraꞌa. Aru, casiꞌi, aꞌɨ́ɨme ɨ́ chiicate, ayée mú racuaꞌaca meꞌɨ́jna ɨ́ tɨ teꞌení ɨ́ pan tɨ acajvitze meesa japua aꞌu mej tejéꞌecuaꞌaca aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe. rN]Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capu ayén tiraavíjteꞌe nej huáꞌaꞌɨꞌɨpɨꞌɨriꞌiraꞌacareꞌen ɨ́ pan ɨ́ mej racuaꞌaca ɨ́ tɨꞌɨríi nej ni chiicate huataꞌɨ́ꞌɨpɨꞌiteꞌen. ;MoAj pu i aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa aveꞌeréꞌene á vejliꞌi jemin. Ajta títunutacaꞌa. Aj pu i ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, naatévaɨreꞌe. 0LYAj pu i Jesús ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayee pu Dios nejaꞌutaꞌítecaꞌa nej áꞌuraꞌani huáꞌa jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej miyen seijreꞌe tɨ́j cáneꞌaxɨ ɨ́ mej áꞌuvej. Capu nejaꞌutaꞌítecaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ seica. "K=Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, capu aꞌatzu huataniú. Aj mú mi aveꞌeréꞌene aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee mú tirájhuaviiriꞌi tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj raataꞌíte tɨ áꞌuraꞌani, aꞌiné ta cujtaꞌan pu eꞌevéꞌeme antijíihua. (JIAjta, seɨ́j pu aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi. ꞌƗ́itaꞌa pu púꞌeen tɨ seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Ayee mú huaꞌatamuáꞌamua tɨjɨ́n Sirofenicia aꞌuun tɨ huacáꞌa pu éꞌechejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. A pu eꞌevéꞌeme antijíihua tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, múꞌee pej iꞌi yaujraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, patáꞌaj náꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn. Jéꞌecan pu rajpuaíjtzi ɨ́ niyauj tɨ ꞌɨ́itaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiyaaruꞌu tzajtaꞌan seijreꞌe. BI}Aj pu i Jesús áꞌuraa. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Tiro, ajtahuaꞌa seɨ́j tɨ ayén tɨjɨ́n Sidón. cH?’Naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ hui ayén aꞌij puaꞌa ꞌeen, tɨ tásiseiiri ɨ́ ta tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu xaa raxanaꞌaveꞌe ɨ́ tevi. Ajta aꞌɨ́jna tɨ caí anaujmuaíteꞌen tiúꞌucuaꞌani, capu tiꞌitɨ́j aꞌij huataújmuaꞌa ɨ́ Dios jemi. Capu tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí anaujmuaíteꞌen tiúꞌucuaa. Seɨ́j tɨ caí Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa tɨ ajta téꞌantzaahua .GUAyee puꞌu xaa neꞌu aꞌiné tzajtaꞌan pu aꞌuvéꞌeyeꞌi naíjmiꞌi ɨ́ muaꞌatzíiraꞌa tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, tɨ caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca tɨ jaꞌatɨ́ ayén huárɨni ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, tɨ puaꞌa tíꞌitecuiꞌica naꞌari seɨ́j jamuan tiꞌihuaújxanaꞌacɨraꞌaten. Ajta ɨ́ ru tzajtaꞌa pu ajta tásiseiiri tɨ ayén caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca tɨ ayén tiúꞌumuaꞌati tɨ tiuꞌunáhuaꞌan, nusu tɨ ráacuanamua naꞌari tɨ aꞌij puaꞌa tiúꞌujxajtaveꞌe huáꞌa jemi ɨ́ teɨte. jFM’Mɨ́ ajta, aꞌɨ́jna tɨ ꞌaíjninei ɨ́ téneꞌetzeꞌen ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌúu pu aꞌuvéꞌeyeꞌi ɨ́ ru tzajtaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ raxanaꞌaveꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. ME¿Ni tzaa secaí yaúꞌitɨe seꞌɨ́jna? Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ tiꞌitɨ́j huácuaꞌani tɨ cuáꞌiriꞌi, aꞌɨ́jna tɨ racuaꞌani, puaꞌacɨé pu meꞌecan. Aj pu i ancajrupi ɨ́ téneꞌetzeꞌe, aꞌúu pu aꞌaráyeijxa ɨ́ jucáaraꞌan jetze. Ajta áꞌiyen íꞌirachuꞌitan ɨ́ tɨ tiúꞌucuaa. DyAjta Jesús ayée pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni tzaa secaí seajta múꞌeen yaúꞌitɨe? /CWAj pu i Pedro ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Taatáꞌixaateꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ pej pauchén raataxájtacaꞌa. >Bu’Micheꞌe miyen éeneꞌen. Ayee mú ꞌeen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej arácucuꞌun ɨ́ mej huáꞌuviꞌitɨ. Tɨ́ puaꞌa seɨ́j taꞌarácun ayén raꞌanavíꞌiraꞌa tɨ ajta arácun mej mi jáꞌahuaꞌa eꞌaráꞌasti naímiꞌi, naímiꞌi mú atévatzɨjsin aꞌu tɨ eꞌetécun. eAC Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee mú ꞌeen tɨ́j tuꞌupi tɨ caí jaꞌatɨ́ raahuáste, ruseɨ́j pu ajnéj. Ayee pu cheꞌatá naꞌa huáꞌaruuren ɨ́ Dios tɨ́j ajta rúꞌuriꞌi ɨ́ tuꞌupi tɨ ruseɨ́j ajnéj aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tiuꞌuhuáste, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ráꞌijcuuxɨjsin, ajta meteúrɨeexɨjsin ɨ́ tuꞌupi, Dios pu ayén cheꞌatá naꞌa mé huauuhuáꞌaxɨjsin aꞌɨ́mej. F@ Aj mú mi ajteáxɨɨrecaꞌa jemin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni tzaa pe caí ramuaꞌaree ɨ́ tɨ caí huaꞌaránajchecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ fariseos matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌij pej tiuꞌutaxájtacaꞌa? T?! Tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa tɨ tíꞌicuaꞌiriꞌi, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ráacuaꞌani, capu aꞌatzu raxanaꞌaveꞌe, sino aꞌɨ́ɨ pu raxanaꞌaveꞌe ɨ́ tɨ ꞌaíjninei ɨ́ téneꞌetzeꞌe. P> Aj pu i aꞌɨ́ɨn huaꞌutajé ɨ́ teɨte. Tɨꞌɨj jí ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Rɨ́ꞌɨ xuꞌu temuaꞌa naa tiráanamua múꞌeen sej si yaúꞌitɨée xáꞌaraꞌani. A={ Capu tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe tɨ puaꞌa menaateánajche aꞌiné matɨ́j menaꞌa mej tíꞌimuaꞌata,ɨ́ mej jɨ́n tihuáꞌaijteꞌe, rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa rájteuve. x<iNaa pu namuajreꞌe tɨ puaꞌa metíꞌixajta neetzi jemi, mɨ majta, aꞌɨ́ɨ mú meri mé núurɨe. ,;Q’Múꞌeen, mɨ sej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, mɨ sej siyen ráꞌaste jéjreꞌecɨtzeꞌe, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa múꞌejmi jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías teecan, ɨ́ tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. Ayee pu teꞌuyúꞌuxacaꞌa tɨjɨ́n: H: ’Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ ruvaújsimuaꞌa, ayée cheꞌatá tíꞌixaxaꞌa jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ yee capu chéꞌe ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn huaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ ruvaújsimuaꞌa. Ayee xu mé tirúujɨpua seꞌɨ́jna tɨ Dios jɨ́n tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa sej si raꞌaráꞌasten seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ yeꞌirá sej siyen rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa tirájteu. p9YMɨ́ seajta múꞌeen, ayée xu tíꞌixaxaꞌa tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ ruvaújsimuaꞌa tɨjɨ́n: “Nain aꞌachú nej caj tíꞌijchaꞌɨɨ, aꞌɨ́j nu neri raatámuaɨꞌɨvejte ɨ́ Dios. Aꞌɨ́j nu jɨ́n caí chéꞌe tíꞌijchaꞌɨɨ ɨ́ nej jɨ́n amuaatévaɨreꞌen.” J8 Aꞌiné Dios pu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ jɨ́meꞌen yee: “Patáꞌaj ráꞌatzaahuateꞌe aꞌatáàta, pajta aꞌanáàna.” Ajta ayén tɨ jɨ́meꞌen yee: “Setáꞌaj raajéꞌica aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ aꞌij puaꞌa tiꞌijteáꞌaxɨꞌɨ ɨ́ rutáàta naꞌari ɨ́ runáàna.” "7=Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Seajta múꞌeen, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen mé rúujɨpua ɨ́ tɨ tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa ɨ́ Dios sej si seꞌɨ́jna aráꞌasten ɨ́ ruyeꞌirá ɨ́ sej senaꞌa rájteu rujɨ́ɨmuaꞌa? 6 ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n mecaí ráꞌaste ɨ́ tavaújsimuaꞌa teeca tihuáꞌayeꞌira aꞌɨ́ɨme ɨ́ mé á jamuan áꞌujujhuaꞌan? Camu miyen ráꞌaste meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej caí anaújmuaijteꞌaxɨꞌɨn metíꞌicuaꞌaca. 5 +Matɨ́ꞌɨj mi seica aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Aꞌɨ́ɨme mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ fariseos, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata ɨ́ yuꞌuxari jetze. Aꞌuu mú eꞌeráacɨ u Jerusalén. Aj mú mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: o4W$Jéihua mú rájhuaviiriꞌi tɨ huaꞌutáꞌan mej mi raꞌajtamuárɨꞌen aꞌájna cɨ́ɨxureꞌaraꞌan jetze tɨ́j naꞌa tɨ uvíjpiꞌi. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej miyen raꞌajtamuárɨej, naíjmiꞌi mú huarúj.3#Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, matɨ́ꞌɨj raamuáꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aj mú mi tihuaꞌaréꞌeꞌitiꞌiraxɨ nainjapua ɨ́ mej aꞌɨmuá antachéejmeꞌecaa. Aj mú mi huaꞌeráaviꞌitɨ naíjmiꞌica ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi ɨ́ Jesús jemi. '2G"Matɨ́ꞌɨj antacɨ́j, aj mú mi aitacɨ́j ɨ́ baarcu jetze ajnaꞌa jáꞌahuaꞌa, chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Genesaret. D1!Matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n ɨ́ mej aráatei baarcu jetze, aꞌɨ́ɨ mú títunutaxɨ ɨ́ Jesús jemi. Aj mú miyen rɨ́ꞌɨ tiraatajé tɨjɨ́n: ―Múꞌee pej tzɨ́teꞌe peꞌɨ́n púꞌeen i yaujraꞌan ɨ́ Dios. Jesús pu tihuáꞌuhuaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌicaa aꞌujna u Genesaret o0W Matɨ́ꞌɨj atéecɨ ɨ́ baarcu jetze, aj pu i huateápuaꞌarecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ eeca. /!Jɨ́meꞌen pu ayén tiuꞌujíjhuacaꞌa, aj pu i Jesús ajmeíjcaꞌatacaꞌa. Rajvíꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Aj pu i ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capej aꞌatzu téꞌatzaahuateꞌe múꞌee. ¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n pecaí náꞌatzaahuateꞌe? .Tɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨ caꞌanín jɨ́n huatáꞌeecarecaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu tiuꞌutátziɨn. Aj pu aꞌutéjche tɨ aꞌucárute ɨ́ jaj tzajtaꞌa. Aj pu i ayén huajíjhuacaꞌa tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, ne japua huániuuchi. o-WAj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Mú paꞌuvéꞌemeꞌen. Aj pu i aꞌitáraa ɨ́ baarcu jetze. Tɨꞌɨquí rájraa ɨ́ jaj japua. Aa pu vejliꞌi auméꞌecaa aꞌu tɨ aꞌij ꞌeeneꞌe ɨ́ Jesús. t,aAjta aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiraatajé tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, tɨ puaꞌa múꞌee peꞌɨ́n púꞌeen, naataꞌáijteꞌe nej nemánna urarɨ́ꞌeneꞌen múꞌeetzi jemi aꞌɨ́jna ɨ́ jaj japua. >+uAjta áꞌiyen, Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Xuꞌuhuateújcaꞌane mɨ ru tzajtaꞌa. Nee nu neꞌɨ́n pɨ́rɨcɨ ɨ́ Jesús. Caxu tíꞌitziɨɨneꞌe. *)Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, matɨ́ꞌɨj raaseíj, jéꞌecan mú tiuꞌutátziɨn. Temuaꞌa mú titeejíjhuacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tiuꞌutátziɨn. Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Chéjcan pu púꞌeen amɨ́jna. ))Aréꞌapuaꞌa, tɨ́ꞌɨj tapuáꞌarijmeꞌeca, Jesús pu aveꞌeréꞌene aꞌájna vejliꞌi huáꞌa jemi. Jaj japua pu huaméꞌecaa. ()Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ baarcu, puꞌuri aꞌɨmuá auméꞌecaa jáꞌitaꞌa ɨ́ jaj japua. Aj pu i huatáꞌeecarecaꞌa caꞌanín jɨmeꞌe. Temuaꞌa pu teꞌateáxɨjrihuaꞌa ɨ́ jaj ɨ́ baarcu jetze aꞌɨ́jna ɨ́ eeca jɨmeꞌe tɨ auj ráruuréjveecaꞌa. W''Tɨ́ꞌɨj huaꞌaréꞌeꞌitixɨ, aꞌúu pu aꞌuteájraa ɨ́ jɨrí jetze ruseɨ́j tɨ ij raatéjhuauni ɨ́ Dios jemi. Tɨ́ꞌɨj huateátɨcaꞌarecaꞌa, aꞌúu pu aꞌutéveecaꞌa ruseɨ́j. K&Aj pu i huaꞌutaꞌaíj aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe mej nuꞌu atécɨɨne ɨ́ baarcu jetze mej mi antácɨɨne után pújmeꞌen, mej mi meꞌɨ́n amuacaí meꞌuun eꞌaráꞌasti. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌúu pu aꞌuteájturaa tɨ ij huaꞌaréꞌeꞌitixɨꞌɨn ɨ́ teɨte. u%cMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej tiúꞌucuaa, ayée mú aráꞌasecaꞌa aꞌachú cumu anxɨ́j viꞌiraꞌa ɨ́ teteca. Majta ɨ́ mé ꞌuuca, majta ɨ́ tɨꞌɨríi, aꞌɨ́ɨ mú majta tiúꞌucuaa. Jesús pu antáraa ɨ́ jaj japua ${Naíimiꞌi mú tiúꞌucuaa. Jéihua mú huájuꞌuxai. Ajta jeíhua pu avéꞌeturaa ɨ́ pan, majta ɨ́ huaꞌité. Tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua mú teꞌevéꞌejɨste sicɨ́ri jetze meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ teꞌaváꞌaturaa. ]#3Aj pu i aꞌɨ́ɨn huaꞌutaꞌaíj mej aꞌujráꞌase ɨ́ tuꞌupi tzajtaꞌa. Aj pu i Jesús raꞌancuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌɨ pan, ajta ɨ́ huaꞌité. Aj pu i júteꞌe ájneerecaꞌa. Tɨꞌɨj jí rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios. Aj pu i raꞌantítaaraxɨ ɨ́ pan. Tɨꞌɨj jí huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌite aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Majta meꞌɨ́n, aꞌɨ́ɨme mú huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌite ɨ́ teɨte. `"9Aj pu i Jesús ayén tɨjɨ́n: ―Mé senejeꞌevéꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌiteꞌe. !Aj mú mi miyen tɨjɨ́n: ―Ayee tuꞌu puaꞌaméca tíchaꞌɨɨ anxɨ́vica ɨ́ pan, teajta huaꞌapuaca ɨ́ huaꞌité. $ AAjta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Capu ruxeꞌeveꞌe mej aꞌucɨ́jxɨꞌɨn. Setáꞌaj tihuaꞌumín múꞌeen. Tɨ́ꞌɨj huateáchumuaꞌarecaꞌa, aj mú mi aveꞌeréꞌene jemin ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aj mú mi miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Puꞌuri téchumuaꞌari, ajta capu jaꞌatɨ́ yeꞌe éꞌeche ayajna. Patáꞌaj huaꞌaréꞌeꞌitixɨꞌɨn mej mi aꞌucɨ́jxɨꞌɨn mé jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa matáꞌaj tiꞌitɨ́j huánanan ɨ́ mej ráacuaꞌani. J Tɨ́ꞌɨj i Jesús aꞌitáraa ɨ́ baarcu jetze. Tɨ́ꞌɨj huaꞌuseíj ɨ́ teɨte ɨ́ mej muꞌíi, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌancuꞌuvajxɨ. Ajta tihuáꞌuhuaa ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi. ^7~}||>z"y’Ajta aꞌɨ́ɨn, ayée pu tiraatáꞌixaa seɨ́j tɨ amuacaí anteájrupi tɨjɨ́n: “Casiꞌi, neꞌamiigu. Canu aꞌij puaꞌa muaruure. ¿Ni qui pecaí piyen tiuꞌutáꞌa muáꞌaniuuca jɨmeꞌe pej piyen tiuꞌumuárɨꞌen seɨ́j tumin jɨmeꞌe? *_M Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí íiyaꞌata anteájrupi, seɨ́j hora muꞌu tiuꞌumuárɨej. Mɨ́ pajta múꞌee, ayée pej cheꞌatá penaꞌa tihuaꞌunájchi patɨ́j titaanájchi itejmi. Teajta iteen, nain tu yee jɨ́n teꞌutáviicuaꞌiriꞌi, teajta tíꞌimuarɨꞌista, teajta nain tu jɨ́n tɨ́j naꞌa tiúꞌuxɨɨrecaꞌa tɨ́j naꞌa aréꞌapuaꞌa ɨmuá.” ^  ’Matɨ́ꞌɨj raꞌancuréꞌa, aꞌɨ́ɨ mú autéjhuii mej huaújniuusteꞌen meꞌɨ́jna jemi ɨ́ tɨ tíchuej. U]# Ajta áꞌiyen tɨ́ꞌɨj huaꞌucɨ́ꞌɨ tɨ aꞌɨ́mej tiuꞌunájchiteꞌen ɨ́ mej amuacaí anteájrupi, ayée mú tíꞌiruꞌixaateꞌecaꞌa tɨjɨ́n: “Jaítzeꞌe pu tíꞌitacɨꞌɨti itejmi.” Mɨ́ ajta caí, capu. “Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén tihuaꞌunájchi sei tumin cheꞌatá naꞌa, seɨj ajta seɨj.” I\  ’Aj mú mi eꞌiréꞌene aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej anteájrupi tɨ́ꞌɨj ari jeꞌincáruti ɨ́ xɨca. Aꞌɨ́ɨ pu tihuaꞌunájchi seɨj ajta seɨj nain jɨmeꞌe ɨ́ seɨj tumin. S[’Tɨ́ꞌɨj huateáchumuaꞌarecaꞌa, aj pu i raatajé ɨ́ seɨ́j tɨ tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Patáꞌaj u huájaꞌutájeeve aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca patáꞌaj tihuaꞌunájchiteꞌen. Pajta, patáꞌaj yeehui piyen autéjcheni aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej caí íiyaꞌata autéjhuii. Pajta piyen raꞌantipuáꞌajteꞌen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej amuacaí autéjhuii.” YZ+Ayee mú tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: “Capu yee jaꞌatɨ́ taꞌinee.” Ayee pu ij tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Sericu seajta múꞌeen, sej si tejaꞌuvéꞌemuarɨꞌen aꞌu nej uuva áꞌuuhuii.” EYAjtahuaꞌa pu huirájraa tɨ́ꞌɨj ari jeꞌincáruti ɨ́ xɨca. Ajtahuaꞌa pu seica áꞌuteu ɨ́ mej eꞌetiúꞌuucaꞌa. Ayee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: “¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen huatéꞌuu tɨ́j naꞌa aréꞌapuaꞌa ɨmuá? ¿Ni secaí tiꞌitɨ́j mej eꞌejmuárɨꞌe?” iXK’Ayee pu cheꞌatá naꞌa huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Ajtahuaꞌa pu nuꞌu huirájraa aꞌatzaj cumu tacuarixpua. Ajtahuaꞌa, tɨ́ꞌɨj ari vejliꞌi cáame ɨ́ xɨca, ayej cheꞌatá naꞌa rɨjcaa. uWcAj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Sericu múꞌeen, sej si yeehui tejaꞌuvéꞌemuarɨꞌen aꞌu nej uuva áꞌuuhuii, neajta niyen tejamuaanájchiteꞌen aꞌachú tɨ raavíjteꞌe.” Matɨ́ꞌɨj mi áꞌujuꞌun. _V7’Ajtahuaꞌa pu huirájraa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ́ꞌɨj ari jáꞌitaꞌa huateméꞌeca ɨ́ xɨca. Seica pu ajta huáteu aꞌájna aꞌu mej áꞌujseꞌupi. Camu tiꞌitɨ́j muarɨꞌecaꞌa. TU!Ayee pu tíhuaꞌuxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi tɨ ayén tihuaꞌunájchiteꞌen aꞌachú cumu seɨ́j tumin. Aj pu i huaꞌutaꞌítecaꞌa mej aꞌucɨ́ɨne aꞌu tɨ eꞌeréꞌevee ɨ́ uuva. -T U’Ayee pu ajta tíꞌaijta ɨ́ Dios aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n antiújmuaꞌaree. Ayee pu rɨcɨ tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ráahuii ɨ́ uuva Tapuáꞌarijmeꞌeca pu nuꞌu huirájraa tɨ ij huaꞌutáꞌinen aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiuꞌumuárɨꞌen aꞌu tɨ tejéꞌehuasteꞌe. 8Si’Ajta, ayée pu hui ajta téꞌeme: muꞌiitɨ́ ɨ́ mej nuꞌu veꞌecán jɨ́n títetateí ɨ́ Dios jemi íjii, aꞌɨ́ɨ mú cɨliéeneꞌe jɨ́n títetatée muáꞌajuꞌun jemin ɨ́ Dios. Majta muꞌiitɨ́ ɨ́ mej nuꞌu cɨ́lieeneꞌen jɨ́n títetateí ɨ́ Dios jemi íjii, aꞌɨ́ɨ mú veꞌecán jɨ́n títetatée muáꞌajuꞌun aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ jetzen Dios tiuꞌutaꞌaíjta. R ’Neajta niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ tiꞌitɨ́j áꞌurɨeeni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ áꞌucheꞌecaneꞌen neetzi jamuan, tɨ puaꞌa chiꞌij, nusu rujaꞌatzimuá naꞌari rucuꞌutzimuá o rujúutzimuaꞌa, caꞌɨ́n rutáàta, runáàna naꞌari tɨ puaꞌa yáꞌurɨeeni ɨ́ chuej tɨ japuan tíꞌihuasteꞌe, ayée pu tíꞌijcɨꞌɨti. Tɨ́ puaꞌa seɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ yáꞌujɨsin, ayée pu tíꞌiracɨꞌɨti aꞌachú cumu anxɨ́te ɨ́ tiꞌitɨ. Ajta, ayén tíꞌiracɨꞌɨti tɨ ruuri áꞌaraꞌani tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe aꞌájna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. fQEAj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ Dios nain jɨ́n tiꞌijéjcuareꞌen, inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, aꞌájna netɨ́ꞌɨj aujyeíjxɨꞌɨsin japuan ɨ́ neꞌɨpuá, ayée pu seíireꞌe aꞌame temuaꞌa naa mej mi atanéjneꞌere. Seajta múꞌeen mɨ sej ne jamuan áꞌujujhuaꞌan, ayée xu cheꞌatá senaꞌa títeujráꞌasixɨꞌɨn japuan ɨ́ áꞌamuaꞌɨpua, seɨj seajta seɨj. Tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua xu aráꞌase múꞌeen, ajta ayén teꞌaráꞌase ɨ́ áꞌamuaꞌɨpua. Aj xu si siyen tíhuaꞌuxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌireꞌen aꞌɨ́mej teɨtejraꞌa ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́mej teɨtejraꞌa mej miyen tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. sP_Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Teajta iteen, nain tu teri mé teuhuáꞌaxɨ ɨ́ tej tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa tej ti áꞌujujhuaꞌaneꞌen áꞌa jamuan. ¿Tiꞌitáani tacɨꞌɨti itejmi? TO!Aj pu i Jesús huaꞌuseíj. Ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́mej jemi ɨ́ teteca, capu xaa aꞌij tíꞌirɨꞌɨri. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨ pu xaa raayɨ́ꞌɨtɨ ɨ́ Dios. 5NcMajta aꞌɨ́ɨme, matɨ́ꞌɨj miyen tiráanamuajriꞌi, jéꞌecan mú aꞌij teꞌutaseíj. Majta miyen tíꞌiruꞌihuaꞌu tɨjɨ́n: ―¿Tɨ́ puaꞌa ayén tíꞌeeneꞌen, aíi táꞌuj naꞌa tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ́ aꞌuun aꞌuteáturan aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe? _M7Neajta niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Jaítzeꞌe pu muárɨꞌeri tɨ chíjteaani aꞌuteárute aꞌájna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe caí tɨ cameeyuꞌu anaarute tiꞌitɨ́j pɨ́ꞌɨseꞌe jetze tɨ anacun. LAj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Temuaꞌa pu tíꞌimuarɨꞌeri mej aꞌuteárute aꞌájna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ chíjteaani. `K9Tɨ́ꞌɨj ayén tiráanamuajriꞌi aꞌij tɨ Jesús tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i utéevatzɨ ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ temuaij. Huatáujxɨeemɨjte aꞌiné jeíhua pu tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa. JAj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa ayén timuaꞌaráanajche pej nain jɨ́n teꞌaráꞌasten, ayée pej huárɨni. Aricu, nain tiuꞌutuáa ɨ́ tiáꞌa. Pajta huaꞌuréꞌan ɨ́ tumin aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Tɨ́ puaꞌa piyen huárɨni, jéꞌecan pepuꞌu raꞌancuréꞌasin ɨ́ ta japua ɨ́ Dios jemi. Aj pepuꞌu xaa, mú aꞌutáꞌiyiꞌi patáꞌaj neetzi jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen. ―Ayee pu tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. TI!Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ temuaij, ayée pu tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Nain nu jɨ́n teꞌaráꞌaste tɨ́j naꞌa tiꞌipuaꞌamé. ¿Tiꞌitáani auj náꞌaturaateꞌe? HAjta pu hui ayén tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa ɨ́ Dios aꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej nuꞌu huáꞌajtzaahuatiꞌireꞌe ɨ́ aꞌatáàta, pajta ɨ́ anaanaj. Pajta, piyen huárɨni pej pi piyen rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨ ɨ́ axɨ́ꞌej tevi patɨ́j aseɨ́j. `G9Aj pu i ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitáani niuucarijraꞌa naꞌaráꞌastijreꞌen? Jesús pu ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌijna neꞌu tɨ ayén huataújmuaꞌa yee “capej tíꞌitecuiꞌica”, ajta aꞌɨ́jna tɨ jɨ́meꞌen yee “capej tíꞌaxanaꞌacɨraꞌate”, ajtahuaꞌa seɨ́j tɨ ayén yee “capej tíꞌinahuaꞌaj, capej pajta jaꞌatɨ́ huaꞌitzi jɨ́n tiꞌixáateꞌe”. F Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen tíꞌinejee peꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree caꞌɨ́n qui inee rɨ́ꞌɨ netiꞌitevi? Seɨ́j puꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree; aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Dios. Tɨ́ puaꞌa piyen tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ muáacɨꞌɨti pej piyen ruuri puáꞌaraꞌani ɨ́ Dios jemi, patáꞌaj piyen raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa ɨ́ Dios. vEeAjta seɨ́j pu eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Teáataꞌa aꞌɨ́jna. Aj pu i ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Maeestru mɨ pej rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree, ¿tiꞌitáani iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn tɨ ruxeꞌeveꞌe nej ni niyen huárɨni tɨ i ayén náacɨꞌɨti nej ruuri náꞌaraꞌani ɨ́ Dios jemi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe? Aj pu i huáꞌamuꞌuutzeꞌe huaꞌavéꞌemuarɨꞌejxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ajta iyáꞌuraa. Temuaij tɨ chijteaanicaꞌa tiuꞌutaxájtacaꞌa jamuan ɨ́ Jesús 8CiAjta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj huaꞌutáꞌan mɨ tɨꞌɨríi mej yé veꞌeréꞌenen neetzi jemi. Caxu huáꞌijmɨijra, aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌutéꞌuu ɨ́ Dios jemi, naímiꞌi mú miyen ꞌeen matɨ́j meꞌɨ́mej mɨ tɨꞌɨríi. }Bs Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, tɨꞌɨríi mú á eꞌevéꞌeviꞌitɨ ɨ́ Jesús jemi tɨ ij aꞌɨ́ɨn huaꞌajtamuárɨꞌen, ajta tɨ ij Dios jemi raatéjhuauni aꞌɨ́mej jɨmeꞌe. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú autéjhuii mej huaꞌajteáꞌaxɨꞌɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej tɨꞌɨríi avéꞌeviꞌitɨxɨ. MA Ayee puꞌu ꞌeen aꞌiné ayée pu tihuaꞌucɨ́ꞌɨ seica tɨ́j naꞌa mej huanúnuꞌihuacaꞌa. Majta seica, ayée mú ꞌeen aꞌiné teteca mú miyen huáꞌuruu. Majta seica, aꞌɨ́ɨ mú raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare rujɨ́ɨmuaꞌa mej mi teꞌenteárute ɨ́ Dios jemi. Aꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén tiraayɨ́ꞌɨtɨ, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén huárɨni. Jesús pu rɨ́ꞌɨ tihuaꞌuteájtuaa ɨ́ tɨꞌɨríi ɨ́ mej cɨ́lieen u@c Ajta Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Camu naíjmiꞌi miyen yaúꞌitɨée muáꞌajuꞌun, sino aꞌɨ́ɨ muꞌu ɨ́ tɨ Dios huaꞌutáꞌa mej mi miyen teꞌutáviicuaꞌi ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. -?S Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ayée mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa ayén ꞌeen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej néjneꞌɨche, ayée pu titáꞌamitɨejteꞌe itejmi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, ayée pu tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn mej caí néjneꞌɨche. 6>e ’Ayee nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Capu rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ chaꞌa naꞌa mé rúurɨeni ɨ́ ruꞌɨ́j. Aꞌii puꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jɨ́n rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ mé rúurɨeni ɨ́ ruꞌɨ́j. Tɨ́ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ɨ́raꞌaraꞌan seɨ́j jamuan tiꞌihuaújxanaꞌacɨraꞌaten, aj pu xaa íꞌirɨꞌɨri tɨ mé rúurɨeeni. Ajta aꞌɨ́ɨn cɨ́naꞌaraꞌan tɨ ayén chaꞌa naꞌa mé rúurɨe ɨ́ ruꞌɨ́j, tɨ puaꞌa áꞌiyen seɨ́j ancuréꞌeviꞌitɨn ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌaten aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tɨ mé rúurɨe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. &=EJesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee pu ꞌeen jɨ́n Moisés ayén amuaatáꞌa tɨ jaꞌatɨ́ ruꞌɨ́j ɨ́ cuapée huatapíjteꞌen mej mi ráamuaꞌaree tɨ mé rúurɨe ɨ́ ruꞌɨ́j aꞌiné capu tiꞌitɨ́j aꞌamua jetze tásiseiiri sej si rɨ́ꞌɨ tihuáꞌajchaꞌɨɨ ɨ́ seica. Ayee pu xaa Moisés amuaatáꞌa. Mɨ́ ajta, capu ayén éeneꞌe ɨ́ ꞌajmíꞌɨmua. 7<gAj mú mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa ayén tiꞌéeneꞌen, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan tɨ nuꞌu jaꞌatɨ́ ruꞌɨ́j aꞌɨ́ɨn huatapíjteꞌen ɨ́ cuapée tiꞌitɨ́j ɨ́ tɨ jɨ́n mé rúurɨeni? B;}Ayee puꞌi tíꞌeen, camu chéꞌe huaꞌapua menaꞌa sino cumu seɨ́j puꞌu. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ɨ́ tɨ Dios huaꞌanténajchi, michéꞌe caí ajtaújhuaꞌanan ɨ́ teɨte. ,:QAjta ayén tiuꞌuxájtacaꞌa aꞌájnáꞌɨmua tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́j pu jɨ́n aꞌɨ́ɨn teáataꞌa ajtaméj ɨ́ ruvaújsimuaꞌa jemi. Ruꞌɨ́j pu nuꞌu jamuan huateáturaasin. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej huaꞌapua, ayée mú huataújruurejsin cumu seɨ́j puꞌu ɨ́ tevi.” &9EJesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―¿Ni qui secaí jaꞌanáj raꞌujíjve ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ jɨ́meꞌen yee aꞌɨ́ɨn tɨ nuꞌu amuacaí huáꞌutaahuacaꞌa ɨ́ teɨte, ayée pu naíjmiꞌi huáꞌutaahuacaꞌa ɨ́ teáataꞌa, ajta ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa? 8!Aj mú mi seica eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Fariseos mú púꞌeen aꞌɨ́ɨme. Aꞌɨ́ɨme méjhuaucaꞌa mej raatémuaꞌitɨn tɨ ij autéꞌɨtzen tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe. Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni qui aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ́ ayén mé rúurɨeeni ɨ́ ruꞌɨ́j tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe, tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa, capu amɨ́n aꞌij? q7[Jéihua mú teɨte aꞌucɨ́j jamuan. Ajta aꞌúu pu tihuáꞌuhuaa ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌicaꞌa. 6 ;Tɨ́ꞌɨj Jesús raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ ayén tihuaúꞌixaateꞌe, tɨꞌɨquí aꞌuun eꞌerájraa aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Galilea. Ajta antáraa után pújmeꞌen ɨ́ játeꞌana jetze u Jordán. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa tɨ́j naꞌa aꞌúu tɨ huacáꞌa u Judea. t5a#’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ níꞌiyaꞌupua tɨ ta japua éꞌeseijreꞌe, ayée pu cheꞌatá naꞌa áꞌamuaruuren seɨj ajta seɨj tɨ puaꞌa pecaí tiraatáꞌuuniꞌi ɨ́ aꞌihuáaraꞌa tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe.$4A"’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe, jéꞌecan pu huataniúꞌucacaꞌa aꞌɨ́jna jemi. Aj pu i aꞌuun tiuꞌutátui aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej huáꞌanaamuaca mej mi raꞌiteáanan ajta naꞌa caí nain tiraanájchiteꞌen aꞌachú tɨ téꞌechaꞌɨɨcaꞌa. M3!¿Ni caí ayén tiraavíjteꞌecaꞌa pej piyen cheꞌatá penaꞌa ráꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn ɨ́ axɨ́ꞌej tevi tɨ nevaɨreꞌe netɨ́j neajta inee timuáꞌancuꞌuvajxɨ múꞌeetzi?” z2m ’Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ rey, tɨꞌɨquí raataꞌaíjtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ravaɨreꞌe. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Múꞌee pej nevaɨreꞌe, huápɨꞌɨ pej aꞌij puaꞌa tíꞌitevij. Nee nu timuaatáꞌuuniꞌiriꞌi nain jɨmeꞌe aꞌachú pej tináꞌachaꞌɨɨreꞌecaꞌa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pej piyen tinéjhuaviiriꞌi. 1%’Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica ɨ́ mej ravaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ rey, matɨ́ꞌɨj tiuꞌuséij aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huarɨ́j, matɨ́ꞌɨj mi u áꞌujuꞌun jemin ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe. Nain mú raatáꞌixaa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huarɨ́j. r0]’Mɨ́ ajta aꞌɨ́jna ɨ́ seɨ́j, capu raataxɨ́ꞌeve, sino iyáꞌuraa. Ajta áꞌiyen tíraataꞌaíjtacaꞌa mej nuꞌu raꞌiteáanan ajta naꞌa caí tiraanájchiteꞌen nain aꞌachú tɨ téꞌechaꞌɨɨcaꞌa. O/’Aj pu i títunutacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ ajta ayén ravaɨreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ rey. Ayee pu tiraatajé tɨjɨ́n: “Paúcheꞌe nechuꞌeveꞌe. Nee nu tíꞌimuanajchiteꞌen.” *.M’Jɨ́meꞌen puꞌu huirájraa aꞌɨ́jna tɨ ravaɨreꞌe, aj pu i seɨ́j huáteu tɨ ayén ajta tiráꞌachaꞌɨɨreꞌecaꞌa. Anxɨ́te tumin puꞌu téꞌechaꞌɨɨcaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu raatéeviꞌi. Tɨꞌɨj jí aꞌutéjche tɨ raꞌantéeviꞌi ɨ́ cɨjpáaraꞌan jetze. Caꞌanín pu jɨ́n ayén tiraataꞌaíjte tɨjɨ́n: “Tinaanájchiteꞌe aꞌachú pej tináꞌachaꞌɨɨreꞌe.” 8-i’Ajta aꞌɨ́jna tɨ rajíjveꞌe, aꞌɨ́ɨ pu ráꞌancuꞌuvajxɨ. Tiraatáꞌuuniꞌiriꞌi nain jɨmeꞌe ɨ́ tɨ téꞌechaꞌɨɨcaꞌa. Aj pu i raatátuaa. ,’Aj pu i aꞌɨ́ɨn tɨ téꞌechaꞌɨɨ títunutacaꞌa á vejliꞌipua ɨ́ rey jemi. Jéihua pu rajjé tɨjɨ́n: “Paúcheꞌe nechuꞌeveꞌe. Nee nu xaa tíꞌimuanajchiteꞌen nain jɨmeꞌe aꞌachú nej timuáꞌachaꞌɨɨreꞌe.” (+IAjta aꞌɨ́jna tɨ téꞌechaꞌɨɨcaꞌa, capu tíꞌituaaveꞌecaꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n tiraanájchiteꞌen. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ɨ́ rey ayén tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej nuꞌu huáꞌutuaani aꞌɨ́jna ɨ́ teáataꞌa, ajta ɨ́ ɨ́raꞌaraꞌan, majta ɨ́ tɨꞌɨríi ajta nain tɨ tíꞌijchaꞌɨɨ. Ayee pu tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa tɨ ij tiraanájchiteꞌen nain aꞌachú tɨ téꞌechaꞌɨɨ. T*!Puꞌuri aꞌutéjche tɨ ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen, matɨ́ꞌɨj seɨ́j aꞌuréꞌeneijte jemin tɨ jeíhua téꞌechaꞌɨɨcaꞌa, aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa viꞌiraꞌa tumin. Y)+’Ayee pu tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios mej mi tiꞌihuaúruuniꞌi seɨj majta seɨj. Naꞌari caí, ayée pu cheꞌatá naꞌa huáꞌaruuren tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ rey tɨ ayén tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌachú mej caj téꞌechaꞌɨɨcaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ravaɨreꞌecaꞌa. (9Jesús pu ayén huataniú tɨjɨ́n: ―Canu niyen raataxájta yee aráhuaꞌapua, sino aráhuaꞌapuájetze huaícate japuan tamuáamuataꞌa japuan aráhuaꞌapua. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna tɨ téꞌechaꞌɨɨcaꞌa tɨ ajta caí tihuaꞌutáꞌuuniꞌiramɨꞌɨcaꞌa V'%Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, aꞌɨ́ɨ pu aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Ajta ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, ¿aꞌachúni puaꞌamé ruxeꞌeveꞌe nej tiraatáꞌuuniꞌi ɨ́ neꞌihuaaraꞌa tɨ puaꞌa tiꞌitɨ́j jɨ́n autéꞌɨtzen neetzi jemi? ¿Ni qui aráhuaꞌapua puaꞌamé? p&YAyee pu hui téꞌeme, aꞌiné aꞌu tɨ naꞌa mej eꞌetiújseꞌɨri neniúucajtzeꞌe, aꞌúu nu aꞌutevée naꞌame huáꞌa tzajtaꞌa. Capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa mehuaꞌapuáj menaꞌa naꞌari mehuaíca menaꞌa. i%K’Neajta nu niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe mɨ sej íiyen chaanaca japua huatéꞌuu, tɨ puaꞌa siyen cheꞌatá senaꞌa tirúꞌumuaꞌareere mɨ sej huaꞌapua seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij sej yeꞌí tíꞌijhuaviiran ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́jna tɨ níꞌiyaꞌupua, ayée pu cheꞌatá naꞌa áꞌamuaruure aꞌij sej tíꞌijhuavii. >$u’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, setɨ́j senaꞌa sej tíꞌijmɨi íiyen chaanaca japua, Dios pu ayén cheꞌatá naꞌa téꞌijmɨ u ta japua. Ajta setɨ́j senaꞌa sej huatáꞌaca íiyen chaanaca japua, Dios pu ayén cheꞌatá naꞌa huatáꞌaca u ta japua. 4#aAjta áꞌiyen, tɨ puaꞌa caí huáꞌantzaahuateꞌen ɨ́ mej huaꞌapua, patáꞌaj huaꞌutáꞌixaateꞌen naíjmiꞌica ɨ́ mej tiújseꞌɨri. Ajta, tɨ puaꞌa aꞌihuáaraꞌa caí huáꞌantzaahuateꞌen aꞌɨ́mej, ayée pej cheꞌatá penaꞌa raruuren patɨ́j huáꞌaruure aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí ajtémeꞌecan múꞌejmi jetze nusu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiúꞌujijveꞌe ɨ́ gobierno jetze meꞌecan. #"?Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa caí muáꞌantzaahuateꞌen, patáꞌaj seica ánviꞌitɨn aꞌɨ́jna jemi, huaꞌapuaca mej mi ráamuaꞌaree tɨ puaꞌa muáꞌantzaahuateꞌen nusu caí. Tɨ́ puaꞌa aꞌihuáaraꞌa caí muáꞌantzaahuateꞌen, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua, ayée mú tiuꞌutaxájta tɨ ayén tiꞌayajna ɨ́ pej jɨ́n jetzen tíꞌijpuaꞌajteꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ aꞌihuáaraꞌa. !’Tɨ́ puaꞌa aꞌihuáaraꞌa tiꞌitɨ́j jɨ́n autéꞌɨtzen múꞌeetzi jemi, ayée pej huárɨni. Aricu, u aꞌutáꞌixaateꞌe avíitzi jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n autéꞌɨtze múꞌeetzi jemi. Tɨ́ puaꞌa aꞌɨ́ɨn muáꞌantzaahuateꞌen, múꞌee pej xaa raamuáꞌitɨ ɨ́ aꞌihuáaraꞌa sej si seajtáhuaꞌa ruꞌihuaamuaꞌa xáꞌaraꞌani temuaꞌa naa. < q’Ayee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen aꞌɨ́jna jemi aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ áꞌamuaꞌiyaꞌupua tɨ ta japua éꞌeseijreꞌe. Capu aꞌatzu raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ seɨ́j áꞌuveti tɨ cɨ́lieen tɨ́j aꞌíjna i paꞌarɨꞌɨ. Aꞌij tej nuꞌu yeꞌí tiraatáꞌuuniꞌi ɨ́ taꞌihuaaraꞌa  Ajta, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Ayee pu tiꞌayajna, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn méꞌe yéꞌuteuni, jaítzeꞌe pu rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ráateu ɨ́ tɨ áꞌuvej, caí mɨ seica ɨ́ tɨ ari huájaꞌutéhuiiteꞌecaꞌa. { ’¿Aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe aꞌij tɨ huárɨni ɨ́ jaꞌatɨ tɨ anxɨ́te huáꞌajyeꞌemua ɨ́ cáneꞌaxɨ? Tɨ́ puaꞌa seɨ́j áꞌuveti mé jáꞌahuaꞌa, ¿ni caí ayén rɨni? Aꞌɨ́ɨ pu huajaꞌutéhuiiteꞌesin naíjmiꞌica ɨ́ seica aꞌánna jɨrí jetze. U pu aꞌuméꞌe aꞌame tɨ ij raaréꞌehuauni aꞌɨ́jna tɨ áꞌuvej. 5 Ayee nu ꞌeen jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane nej ni huáꞌa japua huániuuni aꞌɨ́jna tɨ áꞌuvej.  ’Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen sej si caí aꞌij puaꞌa huajáꞌuseijra seɨ́j tɨ auj cɨ́lieen. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua, ɨ́ mej majta huáꞌachaꞌɨɨ muáꞌaraꞌani, jaꞌanáj tɨ naꞌa, aꞌɨ́ɨ mú huatéꞌuu jemin ɨ́ tɨ níꞌiyaꞌupua tɨ éꞌeseijreꞌe u ta japua. w ’Ajta, tɨ puaꞌa piyen jetzen tiruꞌujpuáꞌajteꞌen muaꞌa jɨ́ꞌɨ peꞌɨ́jna ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, aitátɨchi. Mé pej rúurɨeeni. Jéꞌecan pu timuaatévaꞌɨre pej piyen aꞌuteárute seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ ꞌajɨ́ꞌɨ aꞌájna Dios tɨ tejéꞌaijta. Naꞌari caí, ayée pej huaꞌapuaca jɨ́n ájjɨꞌɨsi tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn muajáꞌujɨsin aꞌu tɨ caí jaꞌanáj éꞌemɨꞌɨni ɨ́ taij. Jɨ́meꞌen ɨ́ cáneꞌa tɨ áꞌuvej R’Patɨ́ꞌɨj auteáturan ɨ́ Dios jemi, tɨ puaꞌa piyen tiruꞌujpuáꞌajteꞌen ɨ́ á jetze, piyen tɨjɨ́n nemuajcaꞌa pu púꞌeeneꞌe, naꞌari neꞌɨ́ɨca pu púꞌeeneꞌe, ayée nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe. Paraꞌantiveíjche, pej pi mé rúurɨeni. Jéꞌecan pu jaítzeꞌe timuaatévaꞌɨre pej aꞌuteáturan seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ amuájcaꞌa, naꞌari seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ aꞌɨ́ɨca aꞌájna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe, aꞌájna pej eꞌerúuri puaꞌamé jemin. Naꞌari pecaí piyen huárɨni, huaꞌapuaca pej jɨ́n ɨ́ amuájcaꞌa naꞌari huaꞌapuaca jɨ́n ɨ́ aꞌɨ́ɨca pej aꞌuteáruti aꞌájna jáꞌahuaꞌa aꞌu tɨ caí éꞌemɨꞌɨni ɨ́ taij. ’Cuiꞌi xaa huáꞌa jemi, aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua, ɨ́ mej majta caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca ɨ́ seica mej mi auteáturan ɨ́ Dios jemi. Ayee pu tiujúꞌujxeꞌeveꞌe mej mi ɨ́ seica ayén auteáturan ɨ́ Dios jemi. Mɨ́ ajta, cuiꞌi xaa neꞌu aꞌɨ́jna jemi tɨ ayén caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca mej mi miyen huárɨni. ’Jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa tiruꞌutéꞌan ɨ́ ru tzajtaꞌa ɨ́ ruxɨ́ꞌej paꞌarɨꞌɨ tɨ ayén náꞌatzaahuateꞌe tɨ́j aꞌíjna, ayée pu tɨꞌɨjtzú aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ́, amuacaí mej meꞌuun u raꞌacáaviꞌire ɨ́ tete seꞌuníjraꞌa tɨ veꞌée matáꞌaj raꞌateájrɨeeni á jaataꞌa tɨ ij aꞌɨ́ɨn aꞌujámɨn. =sAjta, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén raꞌancuréꞌeviꞌitɨ neniúucajtzeꞌe seɨ́j ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨ́j aꞌíjna, aꞌɨ́jna ɨ́ tevi, aꞌɨ́ɨ pu ajta naꞌancuréꞌeviꞌitɨ ineetzi. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ caꞌaníjraꞌa ratáꞌan seɨ́j tɨ teꞌutéꞌɨtzeen ɨ́ Dios jemi ,Q’Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tíꞌeen, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén huataújseijrata tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n ruxeꞌeveꞌe, ayée pu xaa éeneꞌe aꞌame tɨ́j aꞌíjna i paꞌarɨꞌɨ. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi. wgAj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Jee xaa, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna. Tɨ́ puaꞌa secaí seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati, tɨ puaꞌa secaí siyen rahuauca sej siyen cheꞌatá senaꞌa jéꞌiyecan jɨ́n tíꞌimuaꞌajca matɨ́j mɨ tɨꞌɨríi, caxu jaꞌanáj aꞌuteáruti ɨ́ ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. Aj pu i Jesús seɨ́j huatajé ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. A jáꞌitaꞌa yaꞌutára aꞌu mej eꞌeréꞌetei ɨ́ seica.  %Aꞌájnáꞌɨmua, aꞌɨ́ɨ mú aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi seɨ́j ɨ́ tɨ ta jetze ajtémeꞌecan? @y’Mɨ́ ajta, tetáꞌaj caí tiyen huaꞌutaníniuꞌucasteꞌen, ayée pej huárɨni. Patáꞌaj hui u áꞌumeꞌen aꞌu tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj. Pajta raꞌateáhuaꞌaxɨn ɨ́ cuaꞌitzɨꞌɨpua á jaataꞌa. Pajta, peꞌɨ́jna ɨ́ huaꞌí, ɨ́ taꞌamuájca pej raatéviꞌira, patáꞌaj raꞌacánaꞌaxɨn, án pej pi yéꞌeteuni ɨ́ téneꞌetzeꞌen seɨ́j ɨ́ tumin tɨ ayén tíꞌijnajche aꞌachú cumu muáacua tumin. Patáꞌaj yeꞌeráꞌɨn ɨ́ tumin patáꞌaj tihuaꞌunájchiteꞌen, pajta ineetzi jɨmeꞌe.+Pedro pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Ajta Jesús pu ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́j pu jɨ́n, capu ruxeꞌeveꞌe ɨ́ mej tiuꞌutanájchita aꞌɨ́ɨme ɨ́ huáꞌayaujmuaꞌa. NAj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aa niꞌijtá neꞌu. Aj pu i Pedro uteájrupi u chiꞌita. Capu xɨ tiꞌitɨ́j aꞌij tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, sino Jesús pu amuacaí ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné timuáꞌamitɨejteꞌe, Simón? ¿Aꞌatéenqui mejíjveꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ rey ɨ́ mej tíꞌaijta íiyen chaanaca japua? ¿Aꞌatéenqui mejíjveꞌe caꞌɨ́n aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌituaꞌaraca ɨ́ mej teꞌiráatɨꞌɨcɨ, naꞌari meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌachú tɨ caj seɨ́j tíꞌijchaꞌɨɨ? ¿Ni qui aꞌɨ́mej mejíjveꞌe ɨ́ ruyaujmuaꞌa caꞌɨ́n qui aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan? jMMatɨ́ꞌɨj mi chajtaꞌa aꞌaráꞌa aꞌujna Capernaúm. Matɨ́ꞌɨj mi seica eꞌiréꞌene jemin aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tiúꞌujijveꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huaꞌapua tumin ɨ́ tɨ jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌesin huáꞌa teyujtaꞌa. Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni caí tíꞌinajchitan aꞌamua maestro aꞌɨ́jna ɨ́ huaꞌapua tumin ɨ́ tɨ tiuꞌutévaɨreꞌesin u tatéyujtaꞌa? Majta meꞌɨ́n, ayée mú neejéꞌicatan. Mɨ́ neajta inee, ayée nu hui huatarújsin huaíca xɨca jetze. Yee puꞌu xaa neꞌu tejaꞌuréꞌenejsin. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, jeíhua mú huataújxɨeemɨste matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jɨ́n tíꞌitanáꞌachitaꞌa u teyujtaꞌa ~ uMatɨ́ꞌɨj mauj naíjmiꞌi áꞌujujhuaꞌaneꞌe meꞌújna jáꞌahuaꞌa tɨ jetzen eꞌejtémeꞌecantacaꞌa u Galilea, Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee pu jaꞌatɨ́ tiuꞌutátuiireꞌesin ineetzi jɨmeꞌe i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. Aꞌɨ́ɨ pu neetzi jɨmeꞌe huaꞌutátuiireꞌesin aꞌɨ́mej jemi ɨ́ teteca.  Ajta, setáꞌaj siyen raatamuáriteꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ ayén ꞌeen tɨ́j amɨ́jna, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe sej raatáhuavii ɨ́ Dios, seajta huaúruꞌitziꞌiveꞌen. Jesús pu ajtahuaꞌa raataxájtacaꞌa tɨ nuꞌu mɨꞌɨni 9 kAj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee puꞌu tiꞌayajna, aꞌiné caxu aꞌatzu téꞌatzaahuateꞌe. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe jéꞌiyecan jɨmeꞌe, temuaꞌa pu tíꞌivaɨreꞌe sej siyen téꞌatzaahuateꞌe ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨ ayén tejaꞌuréꞌenen aꞌij tɨ tejamuáꞌamitɨejteꞌe. Aꞌɨ́ɨ puꞌu ruxeꞌeveꞌe sej siyen téꞌatzaahuateꞌe cɨ́j caj. Tɨ́ puaꞌa siyen cɨ́j caj téꞌatzaahuateꞌe, aj pu xaa rɨꞌɨrí sej si siyen tiraataꞌaíjteꞌen amɨ́jna mɨ jɨrí tɨjɨ́n: “Tíchesi, ateájraꞌa á jaataꞌa jáꞌahuaꞌa játeꞌana jetze tɨ veꞌée.” Ajta aꞌɨ́ɨn mɨ jɨrí, ayée xaa neꞌu rɨni. Ayee puꞌu xaa neꞌu, tɨ puaꞌa siyen téꞌatzaahuateꞌe, nain xu jɨ́n raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa xáꞌajuꞌun. g GMatɨ́ꞌɨjtá mi, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, rujɨ́ɨmuaꞌa mú tiuꞌuxájtacaꞌa aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Jesús. Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n tecaí raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa taꞌaraa tej raatamuáriteꞌen teꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa? b =Aj pu i Jesús raꞌajtéꞌaxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ paꞌarɨꞌɨ tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa. Aj pu i huirájraa. Jɨ́meꞌen puꞌu huirájraa, tɨꞌɨquí huarúj aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. )Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Múꞌeen mɨ sej caí aꞌatzu téꞌatzaahuateꞌe, mɨ sej caí mé úumuaꞌaree, ¿aꞌachúni puaꞌan nineꞌiraꞌa aúcheꞌe ruvɨꞌeꞌeveꞌe nej niyen huatevée náꞌaraꞌani múꞌejmi jemi? ¿Ni ayén ruxeꞌeveꞌe nej áꞌateeviꞌin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe nej niyen múꞌejmi jemi yé huatéveeca nej ni rɨ́ꞌɨ amuáaruuren? Mé seꞌevéꞌeviꞌitɨchi mɨ paꞌarɨꞌɨ. Matɨ́ꞌɨj mi á yeꞌevéꞌeviꞌitɨ. :mNee nu yeꞌeráaviꞌitɨ aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej múꞌeetzi jamuan áꞌujujhuaꞌan mej mi tiráahuaateꞌen. Majta meꞌɨ́n, camu raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa muáꞌaraa. wAyee pu tirájhuaviiriꞌi tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, patáꞌaj ráꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn ɨ́ niyauj. Aꞌɨ́ɨ pu rutɨ́muaꞌi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n rajpuaíjtzi huápɨꞌɨ. Muꞌiitɨ́ pu anájve taij tzajtaꞌa, ajta á jaataꞌa. KMatɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌu mej eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa jeíhua ɨ́ teɨte, seɨ́j pu aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Aj pu i eꞌevéꞌetunutacaꞌa vejliꞌipuan. .U Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj mú mi ráamuaꞌareeriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn aꞌɨ́jna jɨ́meꞌen tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Juan teecan tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuacareꞌe. Jesús pu tiráahuaa seɨ́j ɨ́ temuaij tɨ tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa ɨ́ tiyaaruꞌu c/~}|{yxvussqfp3nlljih>gfedEcMb``B_O^e\t[kZsXVUT/RPP~NMJJ HzG`END?BAh@?$<9765c443p210/ -:+*)''&q%7#;"I! ngdCxzpI% Wf/%X/%DC!Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte ɨ́ mej eꞌetiújseɨj ɨ́ jemin, jéꞌecan mú naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tihuáꞌamuaꞌatejcaꞌa. Jɨ́meꞌen ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe C#’Mɨ́ seajta múꞌeen, jɨ́meꞌen aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen huatarújsin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huácuii, ¿ni tzaa secaí jaꞌanáj raꞌujíjve ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌij tɨ Dios tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n: “Nee nu nauj huáꞌa Dios púꞌeen aꞌɨ́mej ɨ́ áꞌamuayaꞌupua, aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Isaac, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo”? Dios pu tihuaúꞌixaa cumu mej mauj ruuricaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ huáꞌa Dios aꞌɨ́mej ɨ́ mej ruuri. Capu huáꞌa Dios púꞌeen aꞌɨ́mej ɨ́ mej mɨꞌɨchite. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. B A7Aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen huatarújsin ɨ́ mɨꞌɨchite, camu miyen néjneꞌɨchen ɨ́ teteca. Majta ɨ́ ꞌuuca, camu majta viɨchen, sino ayée mú éeneꞌe muáꞌajuꞌun matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. @Aj pu i Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Seteꞌuteújxua múꞌeen aꞌiné caxu ramuaꞌaree aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. Caxu seajta ramuaꞌaree aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ Dios. h?I’Ari íjii, ¿aꞌataani hui ɨ́raꞌaraꞌan púꞌéeneꞌe aꞌame, aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen majtáhuaꞌa huatarújsin? Naíimiꞌi mú xaa ratéviꞌitɨneꞌe, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aráhuaꞌapua. H> Tɨꞌɨj jí, aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa ajta huamɨ́ꞌɨ. m=SAyee pu cheꞌatá naꞌa tiráaruu aꞌɨ́jna ɨ́ juutzeájraꞌan ɨ́ tɨ raꞌitéꞌase ɨ́ tɨ vástaꞌa meꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu ajta caí títɨꞌɨrijmuáꞌa jáꞌaraa, huamɨ́ꞌɨ. Ajta áꞌiyen ɨ́ seɨj, ɨ́ tɨ iꞌi huaíca, aꞌɨ́ɨ pu raꞌanténexcacaꞌa. Ajta, ayée pu cheꞌatá naꞌa tiráaruu. Ajta áꞌiyen, ayén teꞌirájraa tɨ ayén tihuáꞌuruu naíjmiꞌica ɨ́ mej aráhuaꞌapua. Capu jaꞌatɨ́ títɨꞌɨrijmuáꞌa jáꞌaraa. < ’Ayee pu hui jaꞌanáj tiujuꞌurɨ́j téjmi tzajtaꞌa. Muaꞌaráhuaꞌapuacaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ iꞌivastaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu huaténeꞌɨchecaꞌa. Ajta áꞌiyen huamɨ́ꞌɨ. Aru capu títɨꞌɨrijmuáꞌa jáꞌaraa aꞌɨ́jna tɨ ratéviꞌitɨneꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu jemi huateájturaa aꞌɨ́jna tɨ raꞌitéꞌase. );K―Maeestru, ayée pu raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan. Tɨ́ puaꞌa nuꞌu jaꞌatɨ́ tɨ neɨche, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn caí títɨꞌɨríjmuaꞌa huámɨꞌɨni, ruxeꞌeveꞌe nuꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn ihuáareꞌaraꞌan raꞌancuréꞌeviꞌitɨn aꞌɨ́jna tɨ ratéviꞌitɨneꞌe ɨ́ tɨ huamɨ́ꞌɨ tɨ ij títɨꞌɨríjmuaꞌa áꞌaraꞌani aꞌɨ́jna jetze meꞌecan. /:WAꞌájna xɨcájraꞌa jetze, aꞌɨ́ɨ mú majta á eꞌiréꞌene aꞌɨ́ɨme ɨ́ saduceos. Ayee mú tíꞌixaxaꞌa aꞌɨ́ɨme tɨ jɨ́meꞌen yee camu chéꞌe huatarújsin ɨ́ mej huácuii. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: x9iMatɨ́ꞌɨj miyen tiráanamuajriꞌi, jéꞌecan mú naa rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj. Matɨ́ꞌɨj mi á yaúurɨe. Majta aꞌucɨ́j. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa mej jetzen majtáhuaꞌa huatarújsin ɨ́ mɨꞌɨchite b8=Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Amɨ́jna neꞌu ɨ́ tej tiyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n César. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj siyen huárɨni. Seraatáꞌan seꞌɨ́jna ɨ́ César aꞌachú tɨ caj tíꞌiracɨꞌɨti, seajta raatáꞌan ɨ́ Dios aꞌachú tɨ caj tíꞌiracɨꞌɨti aꞌɨ́jna. -7SAj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani ɨ́ néerimeꞌaraꞌan aꞌaseijreꞌe? ¿Aꞌiné ántehuaa yéj tɨ áꞌayuꞌusiꞌi? .6UTumin senaataseíjrateꞌe ɨ́ mej jɨ́n tíꞌinajchita meꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n huáꞌajijveꞌe. Aj mú mi seɨ́j yeꞌevéꞌeꞌɨꞌɨte, ɨ́ tumin. z5mAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, puꞌuri ramuaꞌareerecaꞌa mej caí miyen tíꞌiraꞌihuaꞌu jéꞌiyecan jɨmeꞌe sino ayée mú raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej aꞌij puaꞌa ráaruuren. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌeen xu caí siyen tíꞌijrɨꞌɨre jéꞌiyecan jɨmeꞌe. ¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen tíꞌiteseꞌe sej naateeviꞌi? ?4wPatáꞌaj piyen titaatáꞌixaateꞌen yee: ¿Ni qui xɨ́ꞌepɨꞌɨn tej teꞌɨ́ɨn tiuꞌunájchi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej huáꞌajijveꞌe ɨ́ gobierno jetze meꞌecan nusu tecaí? ¿Ni qui tiyen tiraanájchiteꞌen teꞌɨ́jna tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n César? #3?Matɨ́ꞌɨj mi seica huataꞌáitecaꞌa mej mi tiuꞌuxáj jamuan ɨ́ Jesús. Aj mú mi aꞌucɨ́j, majta seica jamuan ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes. Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Maeestru, aꞌij tu muaꞌaree tɨ caí tiꞌitɨ́j timuáꞌaturaateꞌe, pajta hui piyen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌimuaꞌata aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Múꞌee pej caí tíꞌajaahuateꞌe ɨ́ teɨte jemi aꞌiné capu múꞌeetzi jetze ruxeꞌeveꞌe jaꞌatén mej púꞌeen. 2Majta meꞌɨ́n ɨ́ fariseos, aꞌɨ́ɨ mú aꞌucɨ́j. Majta miyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare mej mi raatémuaꞌitɨn meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén autéꞌɨtzen mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajteꞌen. z1m’Majta meꞌɨ́n tɨ Dios huáꞌajee, aꞌɨ́ɨ mú muꞌíi. Mɨ́ majta, meꞌɨ́n tɨ Dios huaꞌavéꞌehuau, camu muꞌíi, sino cɨ́j muꞌu, micu. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jɨ́n tíꞌinaꞌachitaca ɨ́ ɨ́ gobierno jemi G0 ’Aj pu i aꞌɨ́ɨn rey ayén tíhuaꞌutaꞌaíj aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe tɨjɨ́n: “Setáꞌaj yeehui raꞌamuájɨꞌɨcɨꞌen muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze, seajta ɨɨcájraꞌan jetze. Seajta, mé puaꞌacɨé yaꞌurájrɨeeni aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa. Aꞌuu mú yeehui ruyeíne muáꞌajuꞌun, majta rutamej jɨ́n ancuréꞌujcɨꞌɨmée muáꞌajuꞌun meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej rajpuaíjtzi.” /3 Ayee pu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: “Casiꞌi, neꞌamiigu, ¿aꞌiné tiuꞌutárɨꞌɨristarecaꞌa pej caí piyen éeneꞌe tiꞌitéechen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe, pej uteárute peyujna?” Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ́, capu nuꞌu aꞌatzu huataniú. .w ’Aj pu nuꞌu i aꞌɨ́ɨn rey, aꞌuteájrupi aꞌujna tɨ́ꞌij aꞌɨ́mej huaseíj ɨ́ tɨ huaꞌutáꞌinee. Aj pu i jaꞌatɨ́ huaseíj tɨ caí ayén tiꞌitéechen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe tɨ puaꞌa seɨ́j huaténeɨche. O- ’Matɨ́ꞌɨj mi huiráacɨ caaye jetze aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe. Jéihua mú huáꞌajseɨj ɨ́ teɨte aꞌachú mej puaꞌaméca áꞌuteu, ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, majta ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨte. Ayee muꞌu puaꞌamé aꞌuteájrupi u chiꞌita aꞌachú mej úꞌuve. 0,Y Sericu múꞌeen, tɨ́j naꞌa tɨ cureꞌenéjme ɨ́ caaye, setáꞌaj huaꞌutáꞌinen matɨ́j menaꞌa ɨ́ teɨte aꞌachú sej puaꞌaméca jéꞌeteuni.” (+I’Aj pu i aꞌɨ́ɨn ɨ́ rey ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe tɨjɨ́n: “Puꞌuri huaxɨ́ꞌepɨꞌɨn tej tíꞌiyesten. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́mej ɨ́ nej neri huaꞌutáꞌinee, capu ayén huaꞌucɨ́ꞌɨ mej mú mú aꞌuvéꞌejuꞌun. u*c’Jéꞌecan pu nuꞌu huataniúꞌucacaꞌa aꞌɨ́jna rey. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutaꞌítecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ xantaaruꞌu. Matɨ́ꞌɨj mi huáꞌucuii naíjmiꞌica ɨ́ teɨte. Majta raaréꞌatai ɨ́ huáꞌachiꞌi. 2)]Majta ɨ́ seica, aꞌɨ́ɨ mú nuꞌu huaꞌuvíviꞌi ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ rey. Majta aꞌij puaꞌa huáꞌuruu. Majta huáꞌucuii seica. n(U’Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej huatáꞌiniihuacaꞌa, camu aꞌatzu huáꞌutzaahua. Maꞌucɨ́jxɨ micu. Seɨ́j pu aꞌuun áꞌume aꞌu tɨ tejéꞌehuasteꞌe. Ajta seɨ́j, aꞌúu pu áꞌume aꞌu tɨ tejáꞌatua. x'i’Ajtahuaꞌa, seica huataꞌítecaꞌa mej mi majta huaꞌutájeeve. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe tɨjɨ́n: “Ayee xu yeehui tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej nej neri huaꞌutáꞌinee tɨjɨ́n puꞌuri tiuꞌutéꞌatɨme ɨ́ cuaꞌira, puꞌuri ajta tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej huáꞌucuiꞌini ɨ́ yeꞌemuaate tɨ tihuáꞌucɨꞌɨmite, huáacasi, majta puuyesi. Nain pu yeehui ari huaxɨ́ꞌepɨꞌɨn tej ti tiúꞌuyesten.” 6&e’Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ rey, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu huaꞌutaꞌítecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe mej nuꞌu u huaꞌutájeeve aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ ari huaꞌutáꞌinee. Mɨ́ majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej huatáꞌiniihuacaꞌa, camu áꞌujcaꞌanejcaꞌa mej á aꞌireꞌenen. %―Ayee pu Dios huáꞌaruure ɨ́ teteca mej íiyen japuan cɨɨne ɨ́ chaanaca tɨ Dios teꞌáijta. Ayee pu cheꞌatá naꞌa huáꞌaruuren tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ rey tɨ tiúꞌuyeste aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ yaujraꞌan huaténeꞌɨchecaꞌa. t$ cAjtahuaꞌa pu Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa niuucari jɨmeꞌe. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: #.Matɨ́ꞌɨj mi ráahuau aꞌij mé yeꞌí huárɨni mej mi raatéeviꞌi. Mɨ́ majta, camu miyen huarɨ́j aꞌiné mehuáꞌatziɨɨneꞌecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, naímiꞌi mú miyen ramuaꞌareerecaꞌa tɨ Jesús aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe seɨ́j tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. "-Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ Jesús tíꞌixajtacaꞌa niuucari jɨmeꞌe, aj mú mi ráamuaꞌareeriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn aꞌɨ́mej téxajtaꞌajmeꞌe. Q!,Ajta aꞌíin i tetej, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ japuan tíveti, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ huaténaꞌaxɨjsin aꞌíjna i tetej japua. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa aꞌíin tetej án éꞌejveti japuan seɨ́j ɨ́ tevi, aj pu i aꞌíin raꞌiráxayeepeꞌesin ɨ́ tevi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. O +’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, Dios pu amuáꞌariꞌira aꞌɨ́jna tɨ tejaꞌamuacɨꞌɨtíicheꞌe júteꞌe tɨ éꞌemeꞌecan ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutáꞌasin seica ɨ́ mej miyen rɨni aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú raꞌaráꞌastijreꞌesin xaa neꞌu. N*Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni secaí jaꞌanáj raꞌujíjve ɨ́ yuꞌuxari jetze seꞌíjna i niuucari tɨ ayén jɨ́meꞌen yee:Aꞌíjna i tetej i mej raatéꞌuu, ájcaꞌi mej yaꞌuhuáꞌaxɨ ɨ́ mej chiꞌij taꞌahuaca;
ayén pu teꞌirájraa tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe jáꞌaraa tɨ iꞌi esquineero?Tavástaraꞌa pu ayén ráaruu, ajta rɨ́ꞌɨ teꞌutéevatzɨ ɨ́ tatzajtaꞌa. )Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨ pu caí huaꞌacuꞌuvée huaꞌantipuáꞌajteꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu hui seica huataniɨ́jteꞌesin ɨ́ chuej. Majta meꞌɨ́n, ayée mú xaa raatáꞌasin ɨ́ tɨ ráacɨꞌɨti tɨ́ꞌɨj aꞌájna tejaꞌuréꞌenen matɨ́ꞌɨj puaꞌa tíꞌijuꞌuraca. xi(’Meꞌecui ariꞌicu, ¿aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi? Tɨ́ꞌɨj mú aꞌuvéꞌemeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ áꞌaraꞌan ɨ́ chuej, ¿aꞌiné tiꞌitɨ́j huáꞌaruuren aꞌɨ́mej ɨ́ chuej mej huataújneɨj?  'Aj mú nuꞌu mi rajvíꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan. Matɨ́ꞌɨj mi ruꞌirájrɨe á puaꞌacɨé. Majta raajéꞌica. M&’Majta meꞌɨ́n ɨ́ chuej mej huataújneɨj, matɨ́ꞌɨj raaseíj meꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan, ayée mú tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare rujɨ́ɨmuaꞌa tɨjɨ́n: “Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen, ɨ́ tɨ nain tíꞌijcɨꞌɨti. Cheꞌeré, tichéꞌe raajéꞌica tɨ ij téjmi taꞌáa áꞌaraꞌani.” @y%’Yee pu nuꞌu teuuméꞌeca. Tɨꞌɨj jí, aꞌɨ́ɨ huataꞌítecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ruyauj. Ayee pu tiuꞌumuáꞌaj tɨjɨ́n: “Meráꞌantzaahuateꞌesin sein.” +O$’Ajta nuꞌu aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌecaꞌa, seica pu ajtahuaꞌa huataꞌáitecaꞌa. Muꞌuri jaítzeꞌe iꞌi muꞌiicáa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ chuej mej huataújneɨj, ayée mú cheꞌatá menaꞌa huáꞌuruu aꞌɨ́mej ɨ́ mej huataꞌítiꞌihuacaꞌa. 5#Majta meꞌɨ́n ɨ́ chuej mej huataújneɨj, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌuvíviꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej huataꞌítiꞌihuacaꞌa. Seɨ́j mú huatéevajxɨ. Majta seɨ́j mú huajéꞌica, majta ɨ́ seɨj, meraateátuꞌasixɨ tetej jɨmeꞌe. Camu tiꞌitɨ́j huaꞌutáꞌa. "’Tɨ́ꞌɨj nuꞌu tejaꞌuréꞌene matɨ́ꞌɨj puaꞌa rajuꞌuraca aꞌɨ́jna ɨ́ uuva, seica pu huataꞌítecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe mej mi huaꞌutáhuavii aꞌachú tɨ caj tíꞌijcɨꞌɨti aꞌɨ́jna tɨ tíchuej. H !’Xáanamuajriꞌi seɨ́j i niuucari. Jaꞌatɨ́ tɨ nuꞌu ayén uuva huáhuii. Ajta raaréꞌana tejcuá jɨmeꞌe. Aj pu ꞌi tiꞌitɨ́j atéꞌijche tɨ tzajtaꞌan rámɨꞌɨye jáꞌaraꞌaraꞌan ɨ́ uuva. Ajta nuꞌu tiꞌitɨ́j ájtaahuacaꞌa mej japuan huaꞌíxɨꞌereꞌen mej mi raaseíj nainjapua aꞌutɨ́ jaꞌuꞌástɨme mej tíꞌimɨjhuaca. ’Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j, aj pu i huaꞌutáneɨ́jte ɨ́ chuej mej mi tiraanájchiteꞌen caj jeꞌicáca. Aj pu i áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ seɨ́j chuéjraꞌa japua. :m ’Ayee puꞌu tíꞌeen, aꞌiné ayée pu hui ꞌeen jɨ́n mú aꞌuvéꞌemej aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ i ayén tejámuaatáꞌixaateꞌen aꞌij sej yeꞌí huárɨni ɨ́ Dios jemi. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu ráꞌantzaahuate. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej huáꞌajijveꞌe, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej huataúraꞌa tumin jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨ mú xaa ráꞌantzaahuate. Múꞌeen xu ráamuaꞌareeriꞌi seꞌɨ́jna. Capu amɨ́n aꞌij, aúcheꞌe pu caí tiꞌitɨ́j aꞌamua jetze tásiseiiri sej si seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati, sej si ráꞌantzaahuateꞌen. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej tíꞌimɨjhuacareꞌe ɨ́ mej majta aꞌij puaꞌa tiꞌiteɨtestecaꞌa {’Nichéꞌe aꞌatzu tejámuaataꞌíhuaꞌu. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua, ¿aꞌataani ayén huarɨ́j aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan? Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́jna, ɨ́ taꞌamuájca. Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huáꞌajijveꞌe ɨ́ gobierno jetze meꞌecan, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej huataúraꞌan tumin jɨmeꞌe, aꞌɨ́ɨ mú áꞌamuamuaꞌitɨn meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej mi aꞌuun aꞌuteárute Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. q[Ajta áꞌiyen, aꞌɨ́ɨn yaꞌupuáaraꞌan eꞌiréꞌene ɨ́ seɨ́j jemi. Ayee pu cheꞌatá tiraataꞌaíj aꞌɨ́jna tɨ́j ajta ari ɨ́ seɨ́j tiuꞌutaꞌaíj ɨ́ taꞌamuájca. Ajta aꞌɨ́ɨn yaujraꞌan, ayée pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Aa niꞌijtá, ayée nu rɨni.” Mɨ́ ajta caí, capu. Capu áꞌume tɨ tejaꞌumuárɨꞌen. KAj pu i aꞌɨ́ɨn yaujraꞌan ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Canu niyen rɨni.” Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn, seɨcɨé pu tiuꞌumuáꞌaj. Aj pu i xaa u áꞌume tɨ tejaꞌumuárɨꞌen. gGAjta Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe aꞌíjna jɨmeꞌe i niuucari. Jaꞌatɨ́ pu huaꞌapuaca tiyaúumuaꞌa. Aj pu i eꞌiréꞌene ɨ́ seɨ́j jemi. Ayee pu tiraataꞌítecaꞌa tɨjɨ́n: “Niyauj, aricu patáꞌaj tejaꞌumuárɨꞌen íjii aꞌu nej uuva áꞌuuhuii.” hIAj mú mi miyen tiraatáꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Miyen tɨjɨ́n: ―Catu ramuaꞌaree. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Canu neajta inee amuaatáꞌixaateꞌesin tiꞌitɨ́j ɨ́ nej jɨ́n tiꞌitéjvee nej ni niyen rɨcɨ. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej iꞌi yaújmuaꞌameꞌen, ɨ́ mej huaꞌapua Mɨ́ teajta iteen, capu hui rɨꞌɨrí tej tiyen raataxáj yee teteca mú yaꞌutaꞌítecaꞌa aꞌiné tehuáꞌatziɨɨneꞌe ɨ́ teɨte. Naíjmiꞌi mú miyen ráꞌatzaahuateꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Juan tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ ij huáꞌumuaɨꞌɨhua ɨ́ teɨte, ¿aꞌuné jetze aꞌuvéꞌemej? ¿Ni u ta japua, Dios tɨ éꞌeseijreꞌe, naꞌari íiyen chaanaca japua, huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte? Matɨ́ꞌɨj mi tiꞌitiúrixaa rujɨ́ɨmuaꞌa. Miyen tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa tiyen tiraataꞌixaateꞌen yee Dios pu yaꞌutaꞌítecaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ayén titaatáꞌixaateꞌesin yee aꞌiné ꞌeen jɨ́n tecaí ráꞌatzaahuateꞌe teꞌɨ́jna.  %Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Nicheꞌe seɨ́j tejámuaataꞌíhuaꞌu. Tɨ́ puaꞌa siyen tinaatáꞌixaateꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe, aj nu xaa niyen tejámuaatáꞌixaateꞌesin tiꞌitɨ́j ɨ́ nej jɨ́n tiꞌitéjvee nej ni niyen rɨcɨ. " =Aj pu i Jesús aꞌuteájrupi teyujtaꞌa aꞌu tɨ eꞌeráyaujtaꞌa Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn tihuáꞌumuaꞌaten ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa, majta ɨ́ vaujsi, aꞌɨ́ɨ mú eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitájni hui jɨ́n petiꞌitéjvee pej pi piyen rɨcɨ? ¿Aꞌataani muaatáꞌa pej piyen huárɨni? I  ’Setɨ́j senaꞌa sej siyen tíꞌijhuavii ɨ́ Dios, tɨ puaꞌa siyen téꞌatzaahuateꞌe, aj xu xaa raꞌancuréꞌasin. Aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n antiújmuaꞌaree ɨ́ Jesús L Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu huarɨ́j. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Tɨ́ puaꞌa siyen téꞌatzaahuateꞌe tɨ ij ayén tejaꞌuréꞌenen aꞌij tɨ tejamuáꞌamitɨejteꞌe, ajta tɨ puaꞌa caí aꞌij áꞌamuaꞌase sej caí aꞌij huárɨni ayée xu cheꞌatá senaꞌa raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa xáꞌaraꞌani sej siyen raruuren semɨ́jna mɨ huaréj netɨ́j neri ráaruu. Seajta siyen raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa xáꞌaraꞌani sej siyen raataꞌaíjteꞌen semɨ́jna mɨ jɨrí tɨjɨ́n: “Tíchesi yee, ateájraꞌa á jaataꞌa, jáꞌahuaꞌa ɨ́ mar jetze.” Aj pu i xaa ayén tejaꞌuréꞌenejsin, tɨ ayén huárɨni ɨ́ jɨrí.  Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, matɨ́ꞌɨj raaseíj, jéꞌecan mú aꞌij teꞌutaseíj. Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ ayén caꞌanacan huatéehuan amɨ́jna mɨ huaréj? &EAꞌɨ́ɨ pu huaréj huaseíj tɨ eꞌetávee aꞌájna vejliꞌi juye jetze. Aj pu i aꞌuréꞌene aꞌu tɨ eꞌetávee aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj. Capu aꞌatzu tacaꞌacaa sino téxamuaꞌicaa puꞌu. Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj tɨjɨ́n: ―Capej chéꞌe jaꞌanáj tacaꞌan. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i huatéehua aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj. ~uYee ruijmuaꞌa yee tɨ́ꞌɨj ajtahuaꞌa pɨ́ꞌájve, puꞌuri íꞌicuatacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. wAj pu i Jesús huaꞌutátuaa. Ajta iyáꞌuraa. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Betania. Aꞌuu pu huatáxaꞌai. Jesús pu aꞌij puaꞌa tiraateájtuaa tɨ caí tacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj )KMatɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―¿Ni tzaa pecaí tíꞌinamua aꞌij mej tiꞌixa amɨ́ɨme mɨ tɨꞌɨríi? Aj pu i Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Aa niꞌijtá neꞌu. ¿Ni tzaa secaí siyen raꞌujíjve ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ ayén téꞌeyuꞌusiꞌi? Ayen tɨjɨ́n:Aꞌɨ́ɨ mú nuꞌu majta rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca aꞌɨ́mej ɨ́ tɨꞌɨríi, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ uneecaꞌise.Aꞌɨ́ɨ mú Dios jetze araújcaꞌane mej mi miyen huárɨni. @yMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, matɨ́ꞌɨj raaseíj aꞌij tɨ Jesús huarɨ́j mej mi miyen rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj ɨ́ teɨte, matɨ́ꞌɨj majta huaꞌuseíj ɨ́ tɨꞌɨríi ɨ́ mej rujíjhuaveꞌecaa tɨjɨ́n: “Tichéꞌe nuꞌu rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani temɨ́jna tɨ David teecan jetze airáane”, jéꞌecan mú huataníniuꞌucacucaꞌa. nUMajta seica meꞌuun eꞌeréꞌeteꞌecaa aꞌujna teyujtaꞌa. Seica mú muaꞌarácucuꞌun, majta seica, tzareꞌe mú huaꞌɨ́ɨcajme. Aꞌɨ́ɨ mú eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Ajta aꞌɨ́ɨn tihuáꞌuhuaa. Z- Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ Dios ayén tiraataxájtacaꞌa tɨ jɨ́meꞌen yee, ayée pu nuꞌu tejaꞌarajtehuaá aꞌame ɨ́ chiꞌiraꞌan tɨjɨ́n: “Chiꞌi mej tzajtaꞌan tíꞌixaxaꞌa ɨ́ Dios jemi.” Mɨ́ seajta múꞌeen, ayée xu seɨcɨé raruure ɨ́ chiꞌij tɨ́j teástaꞌa aꞌu mej tzajtaꞌan éꞌeruꞌavaꞌataca ɨ́ nahuaꞌari. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. ,Q Ajta áꞌiyen, Jesús aꞌuteájrupi u teyujtaꞌa tɨ eꞌeráyaujtaꞌa. Aj pu i huaꞌutamuári naíjmiꞌica aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun tíꞌituꞌaracareꞌe, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun tíꞌinanaavecareꞌe. Tihuaꞌameesa pɨ́ pu téꞌejhuaꞌaxɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej japuan tumin huáꞌapuataꞌatiꞌiracareꞌe, ajta tihuáꞌɨpua aꞌɨ́mej ɨ́ mej cucuiꞌise túꞌaaracareꞌe. ta Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, ayée mú tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Jesús tɨ Nazarét éꞌemeꞌecan, tɨ ajta Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. Jesús pu raajéjcuare ɨ́ teyuu  Aj pu i Jesús aꞌuteájrupi u Jerusalén. Tɨ́ꞌɨj aꞌuteájrupi, aj mú mi tiúurɨꞌɨtzii naíjmiꞌi ɨ́ mej aꞌuun aꞌuchéjmeꞌecaa. Jéihua mú tíꞌiruꞌixaateꞌecaꞌa. Miyen tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani púꞌeen amɨ́jna? m~S Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej anáatéꞌee huajúꞌucaa, majta meꞌɨ́n ɨ́ mej cujtaꞌan huajúꞌucaa, aꞌɨ́ɨ mú huatajíjhuaxɨ tɨjɨ́n: ―Ayee tu hui tíꞌimuahuavii pej tuꞌirájtuaani mɨ pej iꞌi huáacɨxaꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ rey, ɨ́ David teecan. Dios pu rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaa temuaꞌa naa aꞌíjna tɨ yé véꞌeme niuucajtzeꞌen ɨ́ tavástaraꞌa. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn tuꞌirájtuaani aꞌɨ́jna tɨ aꞌuun éꞌeseijreꞌe u ta japua. f}EMajta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, jeíhua mú ajteáxɨɨrecaꞌa. Majta cɨ́ɨxuri teꞌepíijraa juye jetze. Majta seica, piꞌista teꞌentiveíchixɨꞌɨ, aꞌɨ́ɨ mú majta aꞌapíijraa meꞌájna juye jetze. o|WAj mú yeꞌeráaja ɨ́ Jesús jemi meꞌɨ́jna ɨ́ puuruꞌu, majta ɨ́ yaujraꞌan. Matɨ́ꞌɨj mi raꞌitéechejte ɨ́ puuruꞌu rucɨɨxu jɨmeꞌe. Aj pu i Jesús avéꞌeyeijxɨ japuan ɨ́ puuruꞌu tɨ cɨ́lieen. { Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej huaꞌapua, aj mú mi aꞌucɨ́j. Majta miyen huarɨ́j aꞌij tɨ Jesús tíhuaꞌutaꞌaíj. 5zcPatáꞌaj piyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌuchéjme aꞌúu tɨ huatacáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ chajtaꞌa u Sión tɨ jɨ́meꞌen yee:“Casiꞌi múꞌeen, puꞌuri mú aꞌuvéꞌemej múꞌejmi jemi aꞌɨ́jna ɨ́ aꞌamua Rey.Capu aꞌij tíꞌijviicuaꞌi.Ajta aveꞌecaí puuruꞌu japua tɨ cɨ́lieen tɨ yaujraꞌan púꞌeen seɨ́j ɨ́ mej japuan tíꞌitɨꞌɨcɨca.” Ay{Ayee pu tiujuꞌurɨ́j tɨ ij ayén teꞌaraúrasten aꞌij tɨ ajmíꞌi tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. Ayen tɨjɨ́n: txaTɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tejáꞌamuaꞌihuaꞌura aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, aj xu si siyen tiraataꞌixaateꞌen tɨ jɨ́meꞌen yee tavástaraꞌa pu nuꞌu raxɨ́ꞌeveꞌe, seajtáhuaꞌa xu caꞌanacan raatátuiireꞌesin. 6weAyen tɨjɨ́n: ―Sericu, setáꞌaj aꞌatanén aꞌájna vejliꞌi chajtaꞌa tɨ éꞌeseijreꞌe. Setɨ́ꞌɨj aꞌuteárute seꞌújna, aꞌuun xu hui yéꞌeteuni ɨ́ puuruꞌu tɨ ajtatápiꞌi jamuan ɨ́ yaujraꞌan. Setáꞌaj ráꞌijxɨjta. Seajta mú huájeꞌerajápuan neetzi jemi. 4v cAj mú mi meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa vejliꞌi u Jerusalén aꞌu tɨ aꞌuchájtaꞌajme tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Betfagé. Aꞌuu pu éꞌechajtaꞌa jɨrí jetze mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Aceituunajemi. Aj pu i Jesús huaꞌapuaca huataꞌítecaꞌa. u"Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn Jesús huáꞌancuꞌuvajxɨ. Ajta huaꞌarámuarɨꞌejxɨ ɨ́ huaꞌajɨ́ꞌɨ jetze. Jɨ́meꞌen puꞌu huaꞌarámuarɨꞌejxɨ, aj mú mi huarúj. Matɨ́ꞌɨj mi atanéjneꞌeri muáꞌaraa. Majta aꞌucɨ́j jamuan.tta!Ayee mú titeetaniú tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, ayée tu tíꞌijxeꞌeveꞌe tej atanéjneꞌere. Ms Aj pu i Jesús huatéechaxɨ. Ajta huaꞌutajé. Ayee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné setíꞌijxeꞌeveꞌe nej ni tiꞌitɨ́j aꞌij huáruuren múꞌejmi jemi? xriMajta meꞌɨ́n teɨte, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌajteáꞌaxɨ. Miyen tihuáꞌaꞌijmɨira mej mi caí miyen tíꞌijijhua. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aracúcuꞌunijmeꞌecaꞌa, jaítzeꞌe mú caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa. Miyen tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, mɨ pej iꞌi huáacɨxaꞌaraꞌan ɨ́ David teecan, táꞌancuꞌuvajxɨꞌɨ itejmi. uqcMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej huaꞌapua ɨ́ mej aracúcuꞌunijmeꞌecaꞌa, aꞌúu mú eꞌejtéꞌecaꞌa juye jetze. Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi tɨ nuꞌu á aꞌatamé aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ayée mú titeejíjhuacaꞌa tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, mɨ pej hui iꞌi huáacɨxaꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, táꞌancuꞌuvajxɨꞌɨ itejmi. Ip Aj pu i áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Matɨ́ꞌɨj huiráacɨ meꞌújna Jericó, jeíhua mú teɨte aꞌucɨ́j jamuan. o!Michéꞌe miyen huárɨni netɨ́j rɨcɨ inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. Canu neꞌɨ́jna jɨ́n mú iyaꞌuvéꞌeme mej naatévaɨreꞌen ineetzi, sino neatáꞌaj huaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ seica. Ayee nu ꞌeen jɨ́n mú iyaꞌuvéꞌeme nej ni huámɨꞌɨni huáꞌa jetze meꞌecan, neajta nej ni tiraanájchiteꞌen ɨ́ Dios ɨ́ tɨ jɨ́n huáꞌajijveꞌe ɨ́ mej áꞌapuaꞌaren muꞌiicáca ɨ́ teɨte. Jesús pu tihuáꞌuhuaa ɨ́ mej aracúcuꞌunijmeꞌecaꞌa, ɨ́ mej huaꞌapua Fn’Aꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ ayén raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ teꞌenteárute aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jaítzeꞌe veꞌée, aꞌɨ́ɨ pu amuacaí ruxeꞌeveꞌe tɨ teꞌenteárute aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jaítzeꞌe cɨ́lieen tɨ ij huaꞌutévaɨreꞌen naíjmiꞌica ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. /mWMɨ́ ajta, capu ayén tiraavíjteꞌe múꞌejmi jemi. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ veꞌecán jɨ́n tiꞌitevée áꞌaraꞌani, ayée pu ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn cɨliéeneꞌe jɨ́n tiꞌitevée áꞌaraꞌani tɨ i amuaatévaɨreꞌen naíjmiꞌica múꞌejmi. l3Aj pu i Jesús huaꞌutajé naíjmiꞌica. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Xuꞌuri ramuaꞌaree múꞌeen aꞌij mej yeꞌí rɨ́ɨj muáꞌayeꞌi ɨ́ mej tíꞌaijta nain chuéjraꞌa japua. Caꞌanéeri mú jɨ́n tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ teɨte. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej títetateí, aꞌɨ́ɨ mú tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ seica aꞌij mej yeꞌí meꞌɨ́n tíꞌijxeꞌeveꞌe. Ak{Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, ɨ́ mej tamuáamuataꞌa aráꞌase, matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi, jéꞌecan mú huataníniuꞌucacucaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej huaꞌapua. Aj{Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Múꞌeen xu rajpuaíitzi xáꞌaraꞌani netɨ́j tirajpuaíitzi naꞌame inee. Mɨ́ ajta, capu ayén tíꞌinecɨꞌɨpua ineetzi nej jaꞌatɨ́ huatáꞌan tɨ aꞌujyeíjxɨꞌɨn nerɨꞌɨríintaꞌa, naꞌari neꞌúutataꞌa. Ayee puꞌu tihuáꞌacɨꞌɨti mej mi uhuaráꞌasixɨꞌɨn aꞌujna aꞌɨ́mej tɨ Dios ari huaꞌantíhuau. +iOAjta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Caxu aꞌatzu ramuaꞌaree tiꞌitɨ́j sej nehuavii. ¿Ni siyen ráꞌaviicuaꞌi sej rajpuaíitzi xáꞌaraꞌani netɨ́j inee tirajpuaíitzi naꞌame? Ayee mú tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Aꞌiné tijtá neꞌu. {hoJesús pu ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné petíꞌijxeꞌeveꞌe nej niyen huárɨni múꞌeetzi jɨmeꞌe? Ajta aꞌɨ́ɨn huaꞌanáànaj, ayée pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj piyen huaꞌutáꞌan mɨ niyaujmuaꞌa tɨ ij seɨ́j aꞌujyeíjxɨꞌɨn arɨꞌɨríintaꞌa, ajta ɨ́ seɨ́j tɨ aꞌujyeíjxɨꞌɨn aꞌúutataꞌa pújmeꞌen aꞌájna xɨcájraꞌa jetze patɨ́ꞌɨj yé uvéꞌenen pej tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua. tgaAjta aꞌɨ́ɨn huaꞌanáànaj aꞌɨ́mej ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Zebedeo, ruyaujmuaꞌa pu jamuan eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Aj pu i títunutacaꞌa á vejliꞌi jemin tɨ i tiꞌitɨ́j raatáhuavii. GfMajta náꞌaviꞌitɨn aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan mej mi náꞌuxɨeehuariꞌi. Majta meꞌɨ́n, ayée mú tinaatévajxɨꞌɨsin. Majta náꞌatatan ineetzi cúruu jetze. Neajta mɨꞌɨni, aru huaíca xɨca jetze nu neajta huatarújsin. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ rájhuaviiriꞌi huaꞌanáànaj, aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan oeWAyee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tuꞌuri aꞌujnéjsin aꞌánna Jerusalén. Ajta seɨ́j pu hui neetzi tiuꞌutátuiireꞌesin i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. Huaꞌutatuiireꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌaijta u huaꞌatéyujtaꞌa, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca. Aꞌɨ́ɨ mú tiuꞌutáꞌasin mej mi naajéꞌica. 0dYTɨ́ꞌɨj ari Jesús án aꞌujnéjsin aꞌánna Jerusalén, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aj pu i huaꞌutajé rujɨ́ɨmuaꞌa. :cmAj pu i Jesús ayén tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí amuacaí anteájrupi, aꞌɨ́ɨ mú anaráꞌasi, majta meꞌɨ́n ɨ́ mej amuacaí anteájrupi, aꞌɨ́ɨ mú uvéꞌeteajtɨri. Huaícaca jetze pu raataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ nuꞌu mɨꞌɨni b#¿Ni caí ayén yee tíꞌinecɨꞌɨti nej niyen huárɨni aꞌij nej tíꞌijxeꞌeveꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej tíꞌituaave, caꞌɨ́n piyen chueereꞌe peꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej rɨ́ꞌɨ tihuáꞌajchaꞌɨɨ?” ―Ayee pu nuꞌu tiraatáꞌixaa. ]S~w}}{zy$xwluts2rBqpTnmFkj{ih}gff dbG^\)ZCYVUfSRQ=LcJHGGDsB5@??&=;9854320.M-,+)\('&&%=$#!!R 5]yW_zc , 2$d !)Majta meꞌɨ́n ɨ́ ꞌuuca, aꞌúu mú aꞌutéꞌuu muáꞌajuꞌun, mé huaꞌapua. Metéꞌatɨꞌɨxɨ́j mú muáꞌajuꞌun. Seɨ́j pu ajta áꞌaviꞌitɨchiꞌihuan tɨ́ꞌij teꞌentipuáꞌare, ajta ɨ́ seɨ́j, aꞌúu pu aꞌuteáturaasin. l Q(’Aꞌájna aꞌúu mú huatéꞌuu muáꞌajuꞌun víꞌiraꞌataꞌa, mé huaꞌapua ɨ́ teteca. Seɨ́j pu áꞌaviꞌitɨchiꞌihuan tɨ́ꞌij teꞌentipuáꞌare. Ajta ɨ́ seɨ́j, aꞌúu pu aꞌuteáturaasin. fE'Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, camu aꞌatzu ramuaꞌareerecaꞌa aꞌij tɨ tiꞌitɨ rɨníicheꞌen. Aj mú xaa ráamuaꞌareeriꞌi tɨ́ꞌɨj huatámɨꞌɨyecaꞌa. Huajaꞌujaújte naíjmiꞌica ɨ́ teɨte. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tihuáꞌaruuren aꞌájna xɨcájraꞌa nej jetzen yé veꞌecánejsin, i nej teáataꞌa jetze airáane. =s&Ayee mú rɨjcaa, tɨ́ꞌɨj caí xɨ antipuáꞌarecaꞌa ɨ́ chaanaca jaj jɨmeꞌe, metíꞌicuaꞌacareꞌe ɨ́ teɨte, majta yéꞌecareꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú néjneꞌɨche, majta viɨcheꞌecareꞌe. Maúcheꞌe mú miyen rɨjcaa ajta caí aꞌɨ́ɨn Noé ateájraa ɨ́ baarcu jetze tɨ veꞌée. K%’Aꞌájna xɨcájraꞌa nej jetzen neajtahuaꞌa yé veꞌecánejsin inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, ayée pu téꞌeme. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa tíꞌijrɨꞌɨrée muáꞌajuꞌun ɨ́ teɨte matɨ́j tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa aꞌájna tɨ́ꞌɨj auj ruurica aꞌɨ́jna ɨ́ Noé teecan. ,Q$’Capu jaꞌatɨ́ ramuaꞌaree jaꞌanáj tɨ teꞌentipuáꞌajte naꞌari aꞌatzaj tɨ ayén tíꞌirɨni. Camu ramuaꞌaree aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. Canu neajta ramuaꞌaree inee sino, aꞌɨ́ɨ pu xaa ramuaꞌaree aꞌɨ́jna ɨ́ nej rájyaꞌupua.  #Ayej xaa tiꞌayajna, aꞌɨ́ɨ pu antipuáꞌari naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tiꞌipuaꞌamé tɨ íiyen seijreꞌe chaanaca japua, ajta u ta japua. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ niuucari aꞌij nej neri tejamuáꞌixaa, capu jaꞌanáj antipuáꞌari xaa neꞌu. :m"’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, majta mauj ruuri naímiꞌi ɨ́ teɨte ɨ́ mej íiyen seijreꞌe íjii, nain pu xaa araúrastejsin. 8i!Aꞌiné ayée xu ramuaꞌaree jaꞌanáj tɨ puaꞌa pɨ́tíꞌirɨcɨ seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej rasiseꞌi, ayée xu cheꞌatá senaꞌa tiráamuaꞌaree tɨ ari vejliꞌi jaꞌanáj tɨ jetzen antipuáꞌari nain seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej raseijran nain aꞌij nej neri tejámuaatáꞌixaa. _7 ’Setáꞌaj siyen yaúꞌitɨée xáꞌaraꞌani seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ yeꞌí rɨ́ɨj áꞌayeꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj. Tɨ́ꞌɨj antineájxɨꞌɨn tɨ cuaꞌati aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́yeꞌaraꞌan jetze, tɨ puaꞌa ajta ari huataxútaꞌan, aj xu si siyen ramuaꞌaréeren tɨ ari vejliꞌi ɨ́ víitaꞌari. _7Neajta nu teꞌucácɨꞌɨsiteꞌesin caꞌanín jɨmeꞌe, neajta huaꞌutaꞌaíjteꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej nevaɨreꞌe u ta japua mej aꞌucɨ́jxɨꞌɨn nainjapua ɨ́ chaanaca mej mi huaꞌuréꞌeseɨreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ nej neri huaꞌavéꞌehuau. Aꞌu tɨ jaꞌuꞌástɨmee ɨ́ chaanaca, aꞌúu mú huaúuviꞌitɨn. mS’Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, aꞌɨ́j pu huataseíjreꞌesin u júteꞌe ɨ́ mej jɨ́n ramuaꞌaréeren tɨjɨ́n nee nu neajtahuaꞌa yé veꞌecánejsin inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. ’Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨtejraꞌa mej íiyen seijreꞌe chaanaca japua, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé huataújxɨeemɨsteꞌesin naímiꞌi ɨ́ ru jetze. Ayee mú tiꞌineseíira muáꞌajuꞌun netɨ́ꞌɨj aveꞌecáanen ɨ́ jaitɨri jetze. Ayee pu seíireꞌe aꞌame temuaꞌa naa mej mi miyen huateújtzaahuateꞌen. Aj mú xaa ramuaꞌaréeren ɨ́ nej nain jɨ́n antínmuaꞌaree. ’Jɨ́meꞌen puꞌu teꞌentipuáꞌari nain ɨ́ mej jɨ́n rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, aj pu xaa ayén seíireꞌe aꞌame u júteꞌe tɨ jɨ́meꞌen yee:Anaaruti ɨ́ xɨca, capu huanéeriꞌicɨ́ aꞌame ɨ́ máxcɨraꞌi jɨmeꞌe.Majta meꞌɨ́n ɨ́ xuꞌuraꞌave, aꞌɨ́ɨ mú u eꞌecávatzɨjxɨꞌɨsin u júteꞌe.Muaateúvivájraꞌasin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta ɨ́ mej majta éꞌeseijreꞌe u ta japua, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé. >uAjta ayée pu cheꞌatá naꞌa téꞌeme tɨ́j tiꞌitɨ́j tɨ huamɨ́ꞌɨ. Tɨ́ꞌɨj tiꞌitɨ́j huámɨꞌɨni, aj mú curéꞌecɨjxɨꞌɨsin aꞌɨ́ɨme ɨ́ muáꞌaraꞌica. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa tɨ jetzen ajtahuaꞌa uvéꞌenejsin ɨ́ tɨ ajta teáataꞌa jetze airáane 7’Mɨ́ ajta, ayée pu téꞌeme aꞌájna xɨcájraꞌa nej jetzen neajtahuaꞌa yé veꞌecáanen i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. Ayee nu jéjreꞌecɨtzeꞌe seíireꞌe naꞌame tɨ́j mej témaxcavaꞌaraꞌan. Amuacaí pu u eꞌijnéeriꞌicɨ́ aꞌame aꞌu tɨ ꞌeíjninei ɨ́ xɨca, ajta áꞌiyen ayén cheꞌatá naꞌa huanéeriꞌicɨ́ aꞌame aꞌu tɨ eꞌeteáruꞌipi. .UAꞌɨ́j pu jɨ́n, caxu siyen ráꞌatzaahuateꞌe tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tejámuaatáꞌixaateꞌen tɨ jɨ́meꞌen yee: “Amée pu nuꞌu áꞌuyeꞌi ꞌɨtzitá aꞌu tɨ caí méꞌe jaꞌatɨ”, naꞌari ayén yee: “Iiyu pu huiirájca avíitzi jɨmeꞌe yú chiꞌita.” F’Casiꞌi múꞌeen, nuꞌuri amuacaí amuáꞌixaa. yk’Muꞌiitɨ́ mú hui huataseíjreꞌesin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej nuꞌu iꞌi Cɨríistuꞌu, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej nuꞌu Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. Mɨ́ majta, camu. Metíꞌihuaꞌitaca muꞌu. Ayee mú meꞌɨ́jna jɨ́n aꞌij mej tiraayɨ́ꞌɨtɨ mej mi seica aꞌij teꞌutaseíj ɨ́ teɨte. Ayee mú majta tiuꞌutaseíjrata tɨ júteꞌe éꞌemeꞌecan Dios jemi aꞌij mej yeꞌí rɨcɨ. Ayee pu naa seíireꞌe aꞌame mej mi huaꞌutémuaꞌitɨ huaꞌitzi jɨmeꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ Dios huaꞌuréꞌeseɨj, tɨ puaꞌa ayén tíꞌirɨꞌɨristan mej huaꞌutémuaꞌitɨn. ta’Seajta múꞌeen, caxu siyen ráꞌatzaahuateꞌe tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tejámuaatáꞌixaateꞌen aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨjɨ́n: “Casiꞌi, íiye pu jáꞌitaꞌa éꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu.” Caxu seajta ráꞌatzaahuateꞌe tɨ puaꞌa seɨ́j ayén tíꞌixajta yee: “Meꞌecui, amée pu jáꞌitaꞌa éꞌen.” &E’Ajta, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa ɨ́ Dios caí ayén ráaruuréncheꞌe tɨ ij caí chéꞌe ayén iraꞌatéeviꞌi tɨ teuuméꞌen aꞌachú puaꞌan xɨca, capu jaꞌatɨ́ ruuri áꞌameꞌencheꞌe. Mɨ́ ajta, huáꞌa jɨmeꞌe ɨ́ teɨte tɨ Dios ari huaꞌuréꞌeseɨreꞌe ɨ́ jéjcua, aꞌɨ́ɨ pu xaa ari ayén ráaruurée tɨ́ꞌij caí chéꞌe ayén iráꞌateeviꞌin. : m’Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, jaítzeꞌe mú rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun mej caí jaꞌanáj miyen tirajpuaíjtzicaꞌa tɨ́j naꞌa tɨ Dios raatétaahuacaꞌa ɨ́ chaanaca. Capu ajta chéꞌe huáꞌacɨꞌɨti ɨ́ puaíjtzi aꞌij tɨ tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌájna xɨcájraꞌa jetze. G Setáꞌaj siyen tiraatáhuavii ɨ́ Dios jemi tɨ ij caí ayén ruxeꞌeveꞌe sej aꞌucɨ́jxɨꞌɨn tɨ́ꞌɨj huáseeviꞌin, naꞌari aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen ruseꞌupi. W '’Cuiꞌi xaa neꞌu, jéꞌecan mú rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun aꞌájna xɨcájraꞌa jetze ɨ́ uuca mej aꞌutájucájme, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huáꞌatziꞌitéjmee ɨ́ ruyaujmuaꞌa. T !Naꞌari tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ tejéꞌemuarɨꞌe u ruvíꞌiraꞌataꞌa, chéꞌe caí aꞌuréꞌenineꞌicaꞌan ɨ́ ruche tɨ ij rucɨɨxu huiráapin, sino chéꞌe áꞌuraꞌani caꞌanacan.  +Ajta, aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ án áꞌujcatii ɨ́ ruchiꞌi japua taꞌavéꞌenamiꞌi, chéꞌe aꞌɨ́ɨn caꞌanacan acájraꞌani. Chéꞌe caí tiꞌitɨ́j huiiráꞌan ɨ́ ruchiꞌitá, sino chéꞌe áꞌuraꞌani caꞌanacan. {oMeꞌɨ́ɨn ɨ́ mej Judea aꞌuchéjme, michéꞌe aꞌucɨ́jxɨꞌɨn caꞌanacan aꞌu tɨ áꞌujɨ́rime. Z-’Ayee pu ajmíꞌi raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Daniel teecan mej nuꞌu tiꞌitɨ́j huatéchajtza aꞌu tɨ Dios huateúraꞌate nain. Aꞌii pu nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, tɨ xánaꞌaviꞌireꞌe, tɨ tziɨ́ɨniꞌireꞌe. Ajta aꞌɨ́jna tɨ ráꞌajijveꞌe, chéꞌe aꞌɨ́ɨn yaúꞌitɨée áꞌaraꞌani aꞌɨ́jna. ’Setɨ́ꞌɨj raaseíj, ayée xu huárɨni múꞌeen. Ajta, ayée pu amuacaí ruxeꞌeveꞌe sej si aꞌucɨ́jxɨꞌɨn nainjapua seɨ́j chuéjraꞌa japua sej si huaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios tɨ nainjapua tíꞌaijta. Aj pu xaa teꞌentipuáꞌari nain. }s ’Mɨ́ ajta, Dios pu japuan niuuni aꞌɨ́jna tɨ ayén téꞌeviicuaꞌi ajta naꞌa caí huámɨꞌɨni. A{ Aꞌiné muꞌuri jaítzeꞌe aꞌij puaꞌa rɨcɨ ɨ́ teɨte, camu chéꞌe ruꞌihuaamuaꞌa temuaꞌa naa mú muáꞌajuꞌun. Muꞌiitɨ́ mú muárɨꞌerista muáꞌajuꞌun. O Majta muꞌiitɨ́ mú huataseíjreꞌesin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌihuaꞌitaca meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej nuꞌu Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. Mehuáꞌacuanamuan jeíhua ɨ́ teɨte. O ’Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, muꞌiitɨ́ mú mé nejaúujɨsin, majta seica maujtzeɨ́raꞌamuaꞌa muáꞌajuꞌun seɨj ajta seɨj. Majta tiúꞌujchaꞌɨ́ɨreꞌe muáꞌajuꞌun. B} ’Aj mú mi miyen amuaavíviꞌiran seica jemi mej mi meꞌɨ́n aꞌij puaꞌa amuáaruuren, majta mej mi amuaacuiꞌini. Matɨ́j menaꞌa mej aꞌuchéjme íiyen chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ mú amuajchaꞌɨ́ɨreꞌe muáꞌajuꞌun meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej múꞌeen naꞌaráꞌastijreꞌe ineetzi. kOAꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ taꞌamuájca ɨ́ mej jɨ́n rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun. :m’Seica mú hui teɨtejraꞌa, majtáhuaꞌa seica teɨtejraꞌa, aꞌɨ́ɨ mú naímiꞌi huateújneꞌusiꞌiteꞌesin. Majta ɨ́ mej seica chuéjraꞌa japua aꞌuchéjme, majtáhuaꞌa ɨ́ mej majta seica chuéjraꞌa japua aꞌuchéjme, aꞌɨ́ɨ mú naímiꞌi huateújneꞌusiꞌiteꞌesin. Muꞌiicacɨé mú majta huatatɨéjcu. Ajta huateújcaꞌatzɨjxɨꞌɨsin ɨ́ chuej muꞌiicacié íiyen chaanaca japua. ~!’Seajta siyen tíꞌinamuajran mej nuꞌu meri tinéꞌuseꞌesin á jáꞌahuaꞌa naꞌari mej nuꞌu meri tɨ́muaꞌa autéhuijsin mej tinéꞌuseꞌen. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, sej si caí tíꞌitziɨɨneꞌe, aꞌiné ruxeꞌeveꞌe tɨ ayén tiúꞌurɨni. Mɨ́ ajta, caxɨ́ɨ pu aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen nain teꞌentipuáꞌari. }Muꞌiitɨ́ mú hui huataseíjreꞌesin neniúucajtzeꞌe, miyen tɨjɨ́n: “Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu, tɨ Dios á neꞌujyeíjtza ɨ́ ɨpuari japua.” Ayee mú huaꞌutémuaꞌitɨ́ muáꞌajuꞌun jeíhua teɨte huaꞌitzi jɨmeꞌe. |yJesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, tɨ ij caí jaꞌatɨ́ amuaacuanamuan. ({IAj mú mi aꞌucɨ́j. Aꞌuu mú aꞌaráꞌa jɨrí jetze tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Aceituunajemi. Aꞌuu pu aꞌutacaíca aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Matɨ́ꞌɨj mi á eꞌiréꞌene jemin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe mej mi tiuꞌutaꞌíhuaꞌu avíitzi jɨmeꞌe. Miyen tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj taatáꞌixaateꞌen jaꞌanáj tɨ ayén tíꞌirɨni. ¿Tiꞌitáani aꞌij tíꞌiseijreꞌe aꞌame tɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌenen aꞌájna xɨcájraꞌa pej jetzen pajtáhuaꞌa áveꞌecánesin, ajta tɨ́ꞌɨj aꞌájna pɨ́ tíꞌirɨjca tɨ teꞌentipuáꞌari nain ɨ́ tɨ tíꞌiseijreꞌe íiyen chaanaca japua? yzkAjta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Casiꞌi múꞌeen, ¿ni seri nain tíꞌiseij tɨ huáꞌuu iiyecuí? Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna. Aꞌájna xɨcájraꞌa mej jetzen nain huatéꞌuuna ɨ́ chiꞌij tɨ yé curéꞌevee, capu chéꞌe seíireꞌe aꞌame jaxuꞌu jetze tetej tɨ ru japua ticaíjme. Nain mú huatéꞌuuna temuaꞌa naa. Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ huataseíjreꞌen tɨ́ꞌɨj caí xɨ teꞌentipuáꞌajteꞌen nain y Aj pu i Jesús huirájraa teyujtaꞌa. Tɨ́ꞌɨj huiiraméꞌeca, aꞌɨ́ɨ mú á eꞌiréꞌene aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aj mú mi raatajé tɨ nuꞌu raaseíj ɨ́ seica ɨ́ chiꞌij tɨ huáꞌuu jetzen ɨ́ teyuu. fxE'Ayee puꞌu, aꞌiné caxu chéꞌe jaꞌanáj neseijran ajta senaꞌa caí siyen raataxáj yee: “Chéꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen aꞌɨ́jna tɨ yeꞌevéꞌeme niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa.”9wk&’Casiꞌi múꞌeen, puꞌuri tɨ́n nej yé rúurɨeeni aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa nej jetzen raatátuaani ɨ́ aꞌamuachiꞌi. Muáꞌaviꞌin pu aꞌutéchaxɨjsin. hvI%’Seajta múꞌeen, mɨ sej Jerusalén huachéjme, naímiꞌi múꞌeen mɨ sej Jerusalén jetze ajtémeꞌecan, jéꞌecan nu huatánxɨeemɨjteꞌe múꞌejmi jemi, aꞌiné ayée xu huáꞌacuiꞌica aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. Seajta múꞌeen, siyen huaꞌuteátuꞌasixɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tejáꞌamuaꞌaijteꞌe múꞌejmi. Muꞌíi nu niyen tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa nej niyen rɨ́ꞌɨ tejamuáachaꞌɨɨn, nej ni amuaꞌirájtuaani. Néjxeꞌeveꞌecaꞌa nej niyen amuáaruuren tɨ́j tecuaaraꞌi tɨ huaꞌantéseɨreꞌe ɨ́ chɨ́ɨpɨliꞌise tɨ huaꞌavaꞌana ɨ́ ruꞌana jɨmeꞌe. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu siyen tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa. Gu$’Ayee nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna. Naíjmiꞌi jɨmeꞌe ɨ́ mej miyen aꞌij puaꞌa rɨjcaꞌa, puaíjtzi pu tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌɨ́mej íjii mej yéchej aꞌɨ́jna jɨmeꞌe. Jesús pu nuꞌu huaújyeinecaꞌa jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej Jerusalén eꞌechéjmeꞌe ct?#’Ayee puꞌi ꞌéen jɨ́n tejáꞌamuacɨꞌɨti nain jɨ́n ɨ́ puaíjtzi ɨ́ mej jɨ́n titéecui íiyen chaanaca japua tɨ́j naꞌa mej raajéꞌica aꞌɨ́jna ɨ́ Abel teecan tɨ yú eꞌiréꞌene matɨ́ꞌɨj raajéꞌica meꞌɨ́jna ɨ́ Zacarías ɨ́ tɨ yaujraꞌan púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Berequías. Aꞌuu mú yaꞌujéꞌica jáꞌitaꞌa tɨ aꞌutéjvee ɨ́ huaꞌateyuu, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ mej japuan tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta. fsE"Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejámuaataꞌítiꞌira aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa, neajta seica ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree, neajtahuaꞌa seica ɨ́ mej tíꞌimuaꞌata. Mɨ́ seajta múꞌeen, seica xu cuiꞌini, seajta seica siyen huáꞌatatan ɨ́ cúruu jetze, seajta seica, ayée xu tihuaꞌutévajxɨꞌɨsin u áꞌamuateyujtaꞌa. Seajta seica, ayée xu huaꞌutamuáriteꞌesin aꞌu tɨ éꞌechajtaꞌa, seajta méyee. urc!’Múꞌeen xu aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, mɨ sej aꞌɨ́jna jetze airáane ɨ́ cuꞌucuꞌu tɨ tíꞌihuaꞌitaca, ¿aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe? ¿Ni qui ayén yee múꞌeen xu huateújvaɨreꞌesin tɨ ij caí Dios amuaatáꞌan ɨ́ puaíjtzi? Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, puaíjtzi pu áꞌamuacɨꞌɨti tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. q) Ayee xuꞌu i, setáꞌaj raanaíjmireꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́ɨme ɨ́ ruvaújsimuaꞌa teeca. lpQAꞌɨ́j xu jɨ́n siyen téꞌantzaahuateꞌen ɨ́ ru jetze ɨ́ sej seꞌɨ́ɨn púꞌeen huáꞌahuaacɨxaꞌastemuaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej huáꞌucuii aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. ow’Seajta siyen tíꞌixaxaꞌa tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa tiyen ruuri táꞌaraꞌanicheꞌe aꞌájnáꞌɨmua matɨ́ꞌɨj yé chejcaꞌa aꞌɨ́ɨme tavaújsimuaꞌa teeca, catu xaa neꞌu tiyen cheꞌatá tenaꞌa huaꞌucuiꞌiníicheꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa matɨ́j tihuáꞌucuii ɨ́ tavaújsimuaꞌa teeca.” :nm’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen, múꞌeen mɨ sej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, seajta múꞌeen mɨ sej iꞌi fariseos. Aꞌiné caxu siyen tíꞌijrɨꞌɨre tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Ayee xu ráꞌajtaꞌahuaca ɨ́ huáꞌachiꞌi ɨ́ mej tzajtaꞌan huaꞌateájtuaani ɨ́ mej meri huácuii, ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. Seajta siyen tiracámeijra mé jéjreꞌe temuaꞌa naa aꞌɨ́jna huáꞌachiꞌi mej tzajtaꞌan huaꞌateájtuaani aꞌɨ́mej ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨtestacaꞌa. Gm’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen múꞌeen, mɨ sej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze. Caxu siyen tíꞌijrɨꞌɨre tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Múꞌeen xu siyen naa seijreꞌe mé jéjreꞌe. Seajta múꞌeen, aꞌij xu puaꞌa tíꞌiteteɨte ɨ́ ru tzajtaꞌa. Ayee xu ꞌeen tɨ́j huáꞌachiꞌi ɨ́ mej tzajtaꞌan huajéꞌenaamuaca ɨ́ mej meri huácuii. Aꞌiné ayée mú racácuainareꞌen mé jéjreꞌe, aꞌɨ́j pu jɨ́n naa seijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ huáꞌachiꞌi. Mɨ́ ajta, u tzajtaꞌan, jeíhua pu teꞌuráꞌa ɨ́ tihuáꞌacari, ajta ɨ́ tihuáꞌahuaꞌiraꞌa tɨ ari tíꞌipeti. Ayee xu cheꞌatá senaꞌa aꞌij puaꞌa ꞌeen ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej caí siyen tíꞌijrɨꞌɨre tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, seajta aꞌij puaꞌa rɨcɨ. l{koMɨ́ pej iꞌi fariseo tɨ caí tiꞌitɨ́j aꞌatzajtaꞌa tásiseiiri, pauj miꞌi rɨ́ꞌɨ uhuáꞌaruuren ɨ́ tɨ úꞌuseijreꞌe ɨ́ áꞌa tzajtaꞌa. Aj pu xaa, naa seíireꞌe aꞌame ɨ́ tɨ éꞌeseijreꞌe mé jéjreꞌe. j/’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen múꞌeen, mɨ sej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze. Caxu siyen tíꞌijrɨꞌɨre jéꞌiyecan jɨmeꞌe. Ayee xu tíꞌiteɨꞌɨhuaca, seajta naa éeneꞌen tiuꞌuteujchéeteꞌen sej si naa éeneꞌen xáꞌaraꞌani mé jéjreꞌe. Mɨ́ seajta, ɨ́ ru tzajtaꞌa, jéꞌecan xu aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej seri tihuáꞌurɨiiriꞌi ɨ́ tihuaꞌáa ɨ́ seica, seajta sej caí áꞌujcuꞌuvejcaꞌa ɨ́ sej jɨ́n tiuꞌutémuaꞌitɨ. ri]Capu hui tiꞌitɨ́j aꞌamua japua nineꞌi, múꞌejmi, mɨ sej tihuáꞌamuaꞌaten ɨ́ seica. Jéꞌecan xu tíꞌiteseꞌecaꞌa sej si siyen raꞌaráꞌastijreꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ caí jeíhua ruxeꞌeveꞌe. Mɨ́ seajta múꞌeen, xuꞌuri mé rúurɨe seꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ raaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. Vh%’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen, múꞌeen, mɨ sej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, seajta múꞌeen mɨ sej iꞌi fariseos. Caxu siyen tíꞌijrɨꞌɨre jéꞌiyecan jɨmeꞌe aꞌiné caxu siyen raꞌaráꞌastijreꞌen nain jɨmeꞌe aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. Múꞌeen xu xaa raatáꞌan jaꞌicáj tɨ ruxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej jɨ́n ráꞌancacareꞌen ɨ́ sej racuaꞌaca seꞌɨ́jna ɨ́ menta, seajta seꞌɨ́jna tɨ naa teáarɨ́ꞌe, anis tiꞌitɨ́j, seajta seꞌɨ́jna ɨ́ cumiinu. ’Mɨ́ seajta, caxu aꞌatzu raꞌaráꞌastijreꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe tɨ ayén tɨ jɨ́meꞌen yee: “setáꞌaj siyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌireꞌen aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe”, ajtahuaꞌa seɨ́j tɨ ayén yee: “setáꞌaj huáꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte”, ajtahuaꞌa iꞌi tɨ jɨ́meꞌen yee: “setáꞌaj caí teꞌutéꞌɨtzeaaraꞌan seɨ́j jemi.” Ayee pu xɨ́ꞌepɨꞌɨn éeneꞌe áꞌameꞌencheꞌe sej caí yáꞌuhuaꞌanan seꞌɨ́jna tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe, múꞌeen xu seajta siyen huárɨniicheꞌe ɨ́ tɨ cɨliéeneꞌe seijreꞌe. g’Ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén teꞌateújratziira niuucajtzeꞌen u ta japua, ayée pu cheꞌatá naꞌa teꞌateújratziira niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ ɨpuari Dios tɨ án japuan ꞌéꞌe yéꞌixaca. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée pu cheꞌatá naꞌa teꞌateújratziira niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ án ꞌéꞌe yéꞌixaca japuan aꞌɨ́jna ɨ́ ɨpuari. efCAjta aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén teꞌateújratziira niuucajtzeꞌen ɨ́ teyuu, aꞌɨ́ɨ pu teꞌateújratziira niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ teyuu, ajta niuucajtzeꞌen Dios tɨ ari huiirájca aꞌujna. &eEJee xaa neꞌu, jaítzeꞌe pu ruxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna sej japuan án yáꞌujra ɨ́ tɨ tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta. ’Ayee puꞌu tíꞌeen, aꞌɨ́jna tɨ teꞌateújratziira niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna tɨ japuan tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta, ayée pu ꞌeen jɨ́n teꞌateújratziira niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ́j, ajta niuucajtzeꞌen naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ án japuan yáꞌujra. @dy’Múꞌeen, mɨ sej caí rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree, ¿tiꞌitáani jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi? ¿Ni aꞌɨ́jna ɨ́ muaɨꞌɨvéjri naꞌari aꞌɨ́jna tɨ japuan raatámuaɨꞌɨvajtacaꞌa, aꞌɨ́jna tɨ japuan Dios huateúraꞌateꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ muaɨꞌɨvéjri? lcQJee xaa neꞌu, jaítzeꞌe pu ruxeꞌeveꞌe ɨ́ teyuu. Ayee xu seajta tíꞌixaxaꞌa múꞌeen tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén teꞌataújratzii niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna tɨ japuan tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta, capu tiꞌitɨ́j aꞌij tíꞌivaɨreꞌe.” Mɨ́ seajta siyen tíꞌixaxaꞌa tɨjɨ́n: “Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén teꞌataújratzii niuucajtzeꞌen ɨ́ muaɨꞌɨvéjri tɨ án yáꞌujra japuan aꞌɨ́jna tɨ japuan tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta, aj pu xaa ayén aꞌɨ́jna jɨ́n ruxeꞌeveꞌe tɨ araúrasten.” Capu tiꞌitɨ́j aꞌamua tzajtaꞌa tásiseiiri. %bC’Múꞌeen xu caí tiꞌitɨ́j úꞌumuaꞌaree, mɨ sej caí tivejáuꞌitɨe. ¿Tiꞌitáani jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi? ¿Ni aꞌɨ́jna ɨ́ oro tɨ teyuu jetze seijreꞌe naꞌari ɨ́ teyuu tɨ tzajtaꞌan Dios huateúraꞌateꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ oro? ba=’Ayee xu si éeneꞌe seuj tihuáꞌamuaꞌate. Ayee xu tíꞌixaxaꞌa múꞌeen tɨjɨ́n: “Capu tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén teꞌataújratzii niuucajtzeꞌen ɨ́ teyuu, sino tɨ jɨ́meꞌen yee tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén teꞌataújratzii niuucajtzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ oro tɨ teyuu jetze seijreꞌe, aj pu xaa ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ ayén araúrasten aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ teꞌataújratzii.” O`’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen, múꞌeen, mɨ sej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, seajta múꞌeen mɨ sej iꞌi fariseos. Caxu siyen tíꞌijrɨꞌɨre tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌiné caxu araúraste rujɨ́ɨmuaꞌa. Ayee xu íiyen cɨɨne nainjapua ɨ́ chaanaca, seajta yen cɨɨne ɨ́ jaj japua sej si seɨ́j huatémuaꞌitɨn tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén tiꞌitiújchaꞌɨɨ setɨ́j múꞌeen. Seajta, setɨ́ꞌɨj raatémuaꞌitɨn, ayée xu tihuáꞌumuaꞌaten tɨ ij áꞌiyen jaítzeꞌe amuaatémuaꞌitɨn jeíhua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌitevistan, ajta tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn jeíhua pu jaítzeꞌe rajpuaíitzi aꞌame secaí múꞌeen. G_’Seajta, setáꞌaj siyen huataújxɨeemɨsteꞌen, múꞌeen mɨ sej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, seajta múꞌeen mɨ sej iꞌi fariseos. Caxu siyen tíꞌijrɨꞌɨre tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌiné caxu araúraste rujɨ́ɨmuaꞌa. Ayee xu tihuáꞌariꞌira ɨ́ huáꞌa chiꞌij aꞌɨ́mej ɨ́ mej ꞌuuca, mɨ mej majta rujɨ́ɨmuaꞌatajme. Seajta áꞌiyen, aꞌuun xu aꞌuteáruꞌipi u teyujtaꞌa; seajta aꞌateeviꞌi jɨ́n rahuavíiraca ɨ́ Dios jemi. Múꞌeen xu siyen ruseijrata sej nuꞌu caí tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n jaítzeꞌe xu rajpuaíitzi xáꞌajuꞌun. ’Seajta, setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa huataújxɨeemɨsteꞌen múꞌeen mɨ sej caí rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree. Capu tiꞌitɨ́j tásiseiiri áꞌamuatzajtaꞌa. :^m ’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen múꞌeen mɨ sej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, seajta múꞌeen mɨ sej iꞌi fariseos. Caxu siyen tíꞌijrɨꞌɨre tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌiné caxu araúraste rujɨ́ɨmuaꞌa. Ayee xu tihuaꞌaténaamua ɨ́ teɨte mej mi caí aꞌuteárute aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe u ta japua. Caxu áꞌujcaꞌane sej siyen huárɨni aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Caxu seajta huaꞌatáꞌaca mej mi miyen huárɨni mɨ seica ɨ́ mej tíꞌiteseꞌe mej mi meꞌuun aꞌuteárute. ]{ Ayee puꞌu, aꞌiné jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ áꞌujtzaahuateꞌe tɨ nuꞌu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee, Dios pu raatáꞌasin tɨ cɨliéeneꞌe jɨ́n teꞌenteárute. Mɨ́ ajta, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ jéꞌiyecan jɨ́n ruseijrata tɨ cɨliéeneꞌe jɨ́n tiꞌitéjvee, Dios pu ayén raatáꞌasin tɨ teꞌenteárute tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ veꞌée. +\O ’Ajta, aꞌɨ́jna tɨ jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee aꞌamua tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu hui amuaatévaɨreꞌesin naíjmiꞌica múꞌejmi. [w ’Caxu seajta rahuauca mej miyen tejáꞌamuajeeve tɨjɨ́n nemaeestro. Caxu aꞌatzu, aꞌiné seɨ́j puꞌu púꞌeen ɨ́ tɨ iꞌi áꞌamuamaestru, inee i nej iꞌi Cɨríistuꞌu, tɨ Dios án nejaꞌujyeíjtza ɨ́ ɨpuari japua. =Zs Seajta múꞌeen, caxu siyen jaꞌatɨ́ huatámuaꞌati tɨjɨ́n niyáꞌupua, aꞌiné seɨ́j puꞌu púꞌeen ɨ́ sej seri rájyaꞌupua. An pu éꞌeseijreꞌe u ta japua. "Y=’Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu siyen rahuauca tɨ ij jaꞌatɨ́ ayén tejamuaatájeeve tɨjɨ́n nevástaraꞌa. Caxu xaa neꞌu, aꞌiné naíjmiꞌi xu ruꞌihuaamuaꞌa, ajta seɨ́j puꞌu púꞌeen ɨ́ áꞌamuavastaraꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Dios. TX!Jéꞌecan pu huaꞌaráanajche mej meꞌɨ́n teɨte huaꞌutateújte aꞌájna aꞌu mej tíꞌituꞌaraca. Ajta, ayée pu huaꞌaráanajche mej teɨte miyen tihuáꞌajeeve tɨjɨ́n nevástaraꞌa. mWSJéꞌecan mú raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ tihuáꞌucɨꞌɨti mej aꞌujráꞌase ɨpuari japua jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ antiújmuaꞌaree aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n tíꞌiyeste. Ajta huaꞌatéyujtaꞌa, ayée mú raxɨ́ꞌeveꞌe mej aꞌujráꞌase ɨ́ taꞌamuájca ɨ́ ɨpuari japua aꞌuj mej áꞌararaase ɨ́ huáꞌavaujsimuaꞌa. VV%’Matɨ́j menaꞌa mej miyen rɨcɨ, ayée muꞌu rɨcɨ jéjreꞌecɨtzeꞌe mej mi teɨte huaꞌuseíj. Antajíyaꞌujmeꞌen mú ratáꞌahuaca meꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n antéujjɨ́ꞌɨcɨꞌejme ɨ́ rumuꞌúu jetze, majta tɨ́tɨꞌɨjméꞌen teꞌejviɨ́jxɨ aꞌutɨ́ tɨ aucástɨmee ɨ́ huaꞌasiicuꞌu. )UKAyee mú veꞌecán jɨ́n tihuaꞌaꞌíjcateꞌe ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén huápɨꞌɨ muárɨꞌeri tɨ caí jaꞌatɨ́ raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén huárɨni. Majta áꞌiyen, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌutaꞌaíjteꞌesin ɨ́ teɨte mej nuꞌu mi meꞌɨ́jna jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌen. Mɨ́ majta meꞌɨ́n, camu aꞌatzu taúraꞌaca tɨ ij ayén cheꞌatá naꞌa tihuáꞌucɨꞌɨti. ]T3Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén ruxeꞌeveꞌe sej si huaꞌaráꞌastijreꞌen, seajta siyen huárɨni nain jɨmeꞌe aꞌij mej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. ’Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu siyen cheꞌatá senaꞌa rɨjca aꞌij mej yeꞌí rɨcɨ aꞌiné camu miyen jéꞌiyecan jɨ́n tíꞌijrɨꞌɨre aꞌij mej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. 6Se―Aꞌɨ́ɨme, ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos, aꞌɨ́ɨ mú títetéꞌuꞌupuꞌu teyujtaꞌa mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa tihuáꞌumuaꞌaten ɨ́ teɨte ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌij tɨ rɨjcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan. 0R [Aj pu i Jesús huaꞌutáꞌixa aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte mej jemin eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayen tɨjɨ́n: lQQ.Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej ráanamuajriꞌi, camu aꞌatzu aꞌij tirájteu aꞌij mej tiuꞌutániuuni. Tɨ́j naꞌa aꞌájnáꞌɨmua, capu chéꞌe jaꞌatɨ́ áꞌucaꞌanejcaꞌa tɨ ayén tiraataꞌíhuaꞌu.P}-’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, tɨ puaꞌa David ayén raatamuáꞌa tɨjɨ́n nevástaraꞌa, ¿aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu ayén aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe áꞌaraꞌani ɨ́ yaujraꞌan? Capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri xaa neꞌu, aꞌiné Cɨríistuꞌu pu jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee caí David teecan ayén tiꞌitéveecaꞌa. O,Tavástaraꞌa pu ayén tiraatáꞌixaa aꞌíjna i nevástaraꞌa tɨ jɨ́meꞌen yee:“Aꞌujyeíjxɨꞌɨ ɨpuari japua íiye nerɨꞌɨríintaꞌa.Paúcheꞌe huatéjcatii ajta nenaꞌa caí huaꞌutémuaꞌitɨn ɨ́ mej muájchaꞌɨɨreꞌe.” N-+Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa ayén tiꞌayajna, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios raatáꞌa tɨ David tiuꞌutaxáj aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu, ¿aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe David ayén raatamuáꞌa tɨjɨ́n nevástaraꞌa? Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan tɨjɨ́n: M/*―¿Aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu, tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua? ¿Aꞌataani yaujraꞌan púꞌeen? Ayee mú titeetaniú tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨ pu hui rayauj aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan. L#)Maúcheꞌe mú eꞌeréꞌeteꞌecaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseos. Tɨꞌɨj jí Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: K(Nain aꞌij tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, ajta nain aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa, nain pu jɨ́n ayén tirájteusin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe i tɨ tíꞌihuaꞌapua i niuucari. ―Ayee pu Jesús tiraatáꞌixaa. ¿Aꞌataani yaujraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu? wJg'’Ajta, ayée pu hui cheꞌatá naꞌa ꞌeen ɨ́ tɨ raꞌitéꞌase tɨjɨ́n: “Patáꞌaj nuꞌu piyen cheꞌatá penaꞌa rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨ ɨ́ axɨ́ꞌej tevi patɨ́j aseɨ́j tiꞌitiꞌáꞌachaꞌɨ́ɨ.” I)%Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucarijraꞌa ɨ́ taꞌamuájca, tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe caí máàj seɨ́j niuucarijraꞌa, tɨ ayén tɨjɨ́n: “Patáꞌaj piyen rɨ́ꞌɨ teꞌutáꞌamuaꞌati ɨ́ áꞌa tzajtaꞌa ɨ́ Dios jemi, nain ɨ́ pej jɨ́n rɨ́ꞌɨ teꞌutáꞌamuaꞌati, aꞌachú pej caj téꞌacaꞌane ɨ́ áꞌaxɨejniuꞌuca jetze, pajta nain jɨ́n áꞌaxeꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe, ajta áꞌamuaꞌatziiraꞌa jɨmeꞌe.” H&G%$―Maeestru, ¿tiꞌitájni niuucarijraꞌa jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan? XF)#Ajta seɨ́j tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa, temuaꞌa pu tiraayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. Aꞌɨ́ɨ pu ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: )EK"Majta meꞌɨ́n ɨ́ fariseos, matɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨ Jesús ayén huaꞌutémuaꞌitɨ aꞌɨ́mej ɨ́ saduceos, aj mú mi tiújseɨj. f}E{zGyxuw|vut/rqpooHnPmlkLihhGg eud/c+btaM`_ ]\ ZXRWeUfSRQO[MKJHGFEDCB(@h?>='<5::58766574(21j0/n. -P+*)o(J%$#J"! ] o/|V L : d?w.’Xáꞌajhuiixɨꞌɨ. Cheꞌeré ticu. Puꞌuri eꞌevéꞌeme aꞌɨ́jna tɨ ne jɨ́meꞌen tiuꞌutátuiireꞌesin. Matɨ́ꞌɨj raatéeviꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús %-Tɨ́ꞌɨj ajtahuaꞌa á eꞌiréꞌene aꞌu mej aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Puꞌuri íjii, sej huápɨꞌɨ rucuꞌutziveꞌe. Puꞌuri íjii sej huácuꞌutzu, seajta huaújseꞌupeꞌen. Casiꞌi, puꞌuri aúcheꞌe. Puꞌuri aꞌájna tejaꞌuréꞌene tɨ ij aꞌɨ́ɨn huaꞌutátuiireꞌesin ɨ́ ne jɨ́meꞌen, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane mej mi naateeviꞌi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa rɨcɨ. },Aa mú aꞌuteájturaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej cuꞌutzucaꞌa. Huaícacajetze pu ajtahuaꞌa u áꞌume ɨ́ Jesús. Ajtahuaꞌa pu raatéjhuau ɨ́ Dios jemi. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tirájhuaviiriꞌi aꞌij tɨ amuacaícan tiraatáhuaviiriꞌi. "=+Tɨ́ꞌɨjtáhuaꞌa á eꞌiréꞌene. Ajtahuaꞌa pu huáꞌuteu, mecuꞌutzúcaꞌa, aꞌiné jeíhua pu huáꞌamuaꞌitɨjcaꞌa ɨ́ cutzi. =s*Ajta áꞌuraa. Ajtahuaꞌa ayén tirájhuaviiriꞌi ɨ́ Dios tɨjɨ́n: ―Dios pej níꞌiyaꞌupua, tɨ puaꞌa caí aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ i caí ayén tíꞌinecɨꞌɨti aꞌɨ́jna ɨ́ nej jɨ́n rajpuaíitzi naꞌame, chéꞌe ayén ꞌeeneꞌen patɨ́j tíꞌijxeꞌeveꞌe múꞌee. ?w)Seucheꞌe xu atanéjneꞌere, seajta setáꞌaj raatéjhuauni ɨ́ Dios jemi tɨ́ꞌij caí tejamuáacɨꞌɨti tiꞌitɨ́j ɨ́ sej jɨ́n auteáturan ɨ́ Dios jemi. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Múꞌeen xu xaa huateújcaꞌanen ɨ́ ru tzajtaꞌa. Mɨ́ ajta caí, capu áꞌamuacaꞌanistiꞌi. N(Aj pu i á eꞌiréꞌene aꞌu mej aꞌutéꞌuucaꞌa ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Muꞌuri íꞌicuꞌutzucaꞌa. Tɨ́ꞌɨj huaꞌujɨ́ste, aj pu i ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―¿Ni tzaa pecaí téꞌeviicuaꞌi pej atáneere nee jamuan aꞌachú cumu sei hora? 'Aꞌatzu pu aꞌɨmuá ájcaꞌi yee aꞌuréꞌene. Tɨ́ꞌɨj i éꞌejtunutacaꞌa á chuaataꞌa. Aj pu i ayén tirájhuaviiriꞌi ɨ́ Dios tɨjɨ́n: ―Dios pej níꞌiyaꞌupua, naíjmiꞌi pu rɨꞌɨrí múꞌeetzi jemi. Tɨ́ puaꞌa petiꞌitáꞌacareꞌen tɨ caí ayén tíꞌinecɨꞌɨti aꞌíjna tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, ɨ́ nej jɨ́n rajpuaíitzi naꞌame. Naꞌari caí, chéꞌe caí ayén ꞌeeneꞌen netɨ́j tíꞌijxeꞌeveꞌe inee, sino patɨ́j múꞌee tíꞌijxeꞌeveꞌe. &Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Jéꞌecan pu caí núꞌucaꞌanistiꞌi yú ne tzajtaꞌa. Huápɨꞌɨ nu nexɨeemɨsteꞌe. Cu xɨee nej cuj mɨꞌɨni. Yé xu huateáturan múꞌeen íiye. Seucheꞌe xu atanéjneꞌere nee jamuan. "~=%Aj pu i áꞌuraa. Huajaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́mej, aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌapua, ɨ́ mej yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Zebedeo. Ajta áꞌiyen aꞌij puaꞌa raatáꞌa ɨ́ ru tzajtaꞌa. Jéꞌecan pu huataújxɨeemɨste. }#$Aj pu i áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aꞌuu mú aꞌaráꞌa, huastari jemi, cɨyej tɨ eꞌeréꞌevee tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Getsemaní. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Yé xuꞌu titéꞌen múꞌeen, iiyecuí. Neajta inee, mé nuꞌu vejliꞌi aꞌatanéjsin nej ni raatéjhuauni ɨ́ Dios jemi. |/#Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Pedro, ayée pu tiraatáꞌixaa caꞌanín jɨmeꞌe tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe nej á jamuan huámɨꞌɨni, capu amɨ́n aꞌij. Canu jaꞌanáj niyen tímuaꞌavéꞌavaata yee nej caí muamuaꞌate. Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, ayée mú cheꞌatá menaꞌa tiuꞌutaxájtacaꞌa. Jesús pu raatéjhuau ɨ́ Dios jemi aꞌujna u Getsemaní {"Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna, íjii tɨ́caꞌa, tɨ́ꞌɨj caí xɨ huajíjhuan ɨ́ gallo, huaíca pej piyen tínaꞌavéꞌavaata yee pej núꞌu caí nemuaꞌate. Xz)!Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa naíjmiꞌi metiuꞌutatéviꞌiraꞌata mɨ seica múꞌeetzi jemi. Canu jaꞌanáj niyen rɨni inee. y! Mɨ́ neajta inee, netɨ́ꞌɨj huatarún, áa nu aꞌuméꞌe naꞌame u Galilea. Amuacaí nu aráꞌaiixa, seajta áꞌiyen múꞌeen. x Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ijii, tɨ tɨ́caꞌaren, mé xu núujɨsin. Setiuꞌutatéviꞌiraꞌata neetzi jemi. Ayee pu téꞌeme tɨ́j téꞌeyuꞌusiꞌi tɨ Dios ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Nee nu i nej iꞌi Dios, aꞌɨ́j nu jéꞌicatan cáneꞌaxɨ tɨ tiseíj. Majta meꞌɨ́n aꞌucɨ́jxɨꞌɨsin ɨ́ cáneꞌaxɨ.” Bw}Aj mú mi seɨ́j tiuꞌutáchuiicacaꞌa ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios. Aj mú mi aꞌucɨ́j. Aꞌuu mú aꞌaráꞌa Aceituunajemi, jɨrí tɨ áꞌutaaca. jvM’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Ayej xaa neꞌu ayén tiꞌayajna, íjii tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, canu chéꞌe raꞌantíꞌisin neꞌíjna i jáꞌaraꞌa uuva jetze tɨ meꞌecan sino aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ Dios jetzen huateúraꞌateꞌesin nainjapua ɨ́ chaanaca. Aj nu xaa aꞌamua jamuan raꞌantíꞌisin neajtahuaꞌa rujéjcuatzeꞌen. Jesús pu raataxájtacaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Pedro raꞌavéꞌavaata tɨ nuꞌu caí ramuaꞌate Uu#Aꞌíjna tɨ urajmuaa, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen i nexuureꞌe nej raꞌiráxɨreꞌesin neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej ni raanaíjmireꞌen aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios ruseɨ́j ayén teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ jéjcua ɨmuá. Aꞌɨ́j nu jɨ́n huáꞌa japua niuuni muꞌiicáca tɨ ij Dios ayén tihuaꞌutáꞌuuniꞌi. MtAjta áꞌiyen, vaasu tijáj. Tɨ́ꞌɨjtaꞌi rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌuréꞌiꞌite. Ayen tiꞌixáata tɨjɨ́n: ―Xaꞌantiꞌí, naíjmiꞌi múꞌeen. FsMaúcheꞌe mú tíꞌicuaꞌa tɨ́ꞌɨj Jesús pan tiꞌɨ́j. Rɨ́ꞌɨ pu tiraatáꞌa ɨ́ Dios, ajta raꞌantítaaraxɨ. Aj pu i huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌɨ. Ayen tihuáꞌixaateꞌe tɨjɨ́n: ―Xaꞌancuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌɨ. Xáacuaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen i nehuáꞌiraꞌa. #r?Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Judás, ɨ́ tɨ huaꞌutátuiireꞌemɨꞌɨcaꞌa, ayée pu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Maestru, canu xaa neꞌɨ́n púꞌeen, ¿ni qui necaí? Jesús pu ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Muꞌée pej aseɨ́j piyen tiraataxájtacaꞌa. qyAyee pu tejaꞌuréꞌenejsin ineetzi jemi i nej neajta teáataꞌa jetze airáane aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́jna jemi tɨ nejɨ́meꞌe tiuꞌutátuiireꞌesin, jaítzeꞌe pu raatévaɨreꞌencheꞌe tɨ caí huanúꞌihuancheꞌe aꞌiné rajpuaíitzi pu aꞌame huápɨꞌɨ. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn huataújxɨeemɨsteꞌen. KpJesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Aꞌijna tɨ pan cuaꞌa aꞌíjna jetze i tuxaꞌa nee jamuan, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ nejɨ́meꞌe tiuꞌutátuiireꞌesin. 4oaAj mú mi huataújxɨeemɨste ɨ́ ru tzajtaꞌa. Maꞌutéjhuii mej raataꞌíhuaꞌu meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, seɨj ajta seɨj. Miyen tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani aꞌɨ́ɨn púꞌeen? ¿Ni qui inee? Ajtahuaꞌa seɨ́j ayén tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani aꞌɨ́ɨn púꞌeen? ¿Ni qui inee? nMuꞌuri tíꞌicuaꞌacáa, tɨ́ꞌɨj ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, seɨ́j tɨ aꞌamua jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu nejɨ́meꞌe tiuꞌutátuiireꞌesin huáꞌa jemi ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa. &mETɨ́ꞌɨj huachúmuaꞌancaa, Jesús pu huatecaíca ɨ́ meesa jetze huáꞌa jamuan ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua muaꞌaráꞌaxcaa. Jl Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ayée mú huarɨ́j aꞌij tɨ Jesús tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa. Nain mú rɨ́ꞌɨ tiúꞌuruu ɨ́ mej tíꞌicuaꞌani. Ik Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Sericu múꞌeen seꞌájna chajtaꞌa. Aa xu jaꞌatɨ́ éꞌeteuni. Setáꞌaj siyen tiraataꞌixaateꞌen yee: “Yee pu tiꞌixa ɨ́ maestro tɨjɨ́n puꞌuri aꞌájna tejaꞌuréꞌene nej nain jɨ́n raanaíjmireꞌen, neajta nej raꞌutámuaꞌaree aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ tayaujmuaꞌa mej anáatéꞌee muaanúnuꞌihuacaꞌa.” aj;Tɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌa ɨ́ taꞌamuájca mej jetzen tíꞌiyestehuaꞌa matɨ́ꞌɨj pan cuaꞌacareꞌe tɨ caí cujchiraꞌa, aj mú mi á eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌuné jetze muaꞌaráanajche tej áꞌujuꞌun tej ti rɨ́ꞌɨ tejáꞌuruuren ɨ́ pej ráacuaꞌani ɨ́ pan tej jɨ́n raꞌutámuaꞌaree aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ tayaujmuaꞌa ɨ́ mej anáatéꞌee muaanúnuꞌihuacaꞌa? !i;Ajta iyáꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ Judás. Tɨ́j naꞌa aꞌájnáꞌɨmua, aꞌɨ́ɨ pu aꞌutéjche tɨ ráahuauni jaꞌanáj tɨ iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn tɨ ij huaꞌutátuiireꞌen. Tɨ́ꞌɨj tavástaraꞌa tihuaꞌumí aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe "h=Ayee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌachúni setíꞌineanajchiteꞌen tɨ puaꞌa nejamuaatátuiireꞌen neꞌɨ́jna ɨ́ Jesús? Maraatéꞌitɨee ɨ́ tumin. Majta raatáꞌa aꞌachú cumu seité japuan tamuáamuataꞌa ɨ́ tumin, rumuaꞌatɨ́ plata. 2g]Ajta seɨ́j tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, aꞌɨ́jna tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Judás Iscariotes, aꞌɨ́ɨ pu ajtáraa huáꞌa jemi. Aꞌuu pu áꞌuraa tɨ ij tiuꞌuxáj huáꞌa jamuan ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa. f{ Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna, íiyen chaanaca japua, aꞌu tɨ naꞌa mej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte aꞌij tɨ Dios tihuaꞌirájtuaani aꞌɨ́ɨ mú majta huaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌij tɨ huarɨ́j aꞌíjna i ꞌɨ́itaꞌa mej mi jeíhua raꞌutámuaꞌaree. Judás pu tiuꞌutátui avíitzi jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús 5ec ’Ayee puꞌu, tɨ́ꞌɨj aꞌíin ꞌɨ́itaꞌa naꞌavéꞌemeijriꞌi ineetzi, ayée pu ꞌeen jɨ́n ayén náaruu aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ naꞌaváꞌanan. ad; Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, maúcheꞌe mú múꞌejmi jemi seíireꞌe muáꞌajuꞌun tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Jaꞌanáj tɨ naꞌa pu i íꞌirɨꞌɨriista aꞌame sej siyen tihuaꞌutévaɨreꞌen. Mɨ́ neajta inee, canu chéꞌe múꞌejmi jemi seíireꞌe naꞌame. 4ca Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij mej yeꞌí tíꞌixajtacaꞌa. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen rájaaxɨejviꞌi seꞌíjna i ꞌɨ́itaꞌa? Aꞌij tɨ náaruu, temuaꞌa pu naa iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn. @by Rɨꞌɨríistacaꞌancheꞌe pu mej ráatuaanijcheꞌen mej mi raamuáꞌitɨncheꞌe jeíhua ɨ́ tumin mej mi huaꞌutáꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. -aSMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, matɨ́ꞌɨj raaseíj aꞌij tɨ huarɨ́j, jéꞌecan mú huataníniuꞌucacucaꞌa ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa jemi. Aj mú mi miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n áꞌuvej amɨ́jna ɨ́ aceite? ` Aj pu i seɨ́j á eꞌiréꞌene jemin aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. ꞌƗ́itaꞌa pu pɨ́rɨcɨ tɨ limeeta huátɨsimeꞌecaꞌa. Tetej limeetajraꞌa pu púꞌeeneꞌe. Naa pu teꞌevéꞌejɨsticaꞌa tɨ naa teáarɨ́ꞌe, tɨ ajta huápɨꞌɨ tíꞌijnajche. Tɨ́ꞌɨj Jesús huatecaíca meesa jetze, aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa án pu yéꞌajtuaa án muꞌúutzeꞌen. _Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌúu pu aꞌutéveecaꞌa u Betania aꞌu tɨ éꞌeche aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Simón. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej majta miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Tɨ́ Cáꞌatzaj. K^Majta miyen tíꞌiruꞌixaateꞌecaꞌa tɨjɨ́n: ―Catu raatéviꞌira matɨ́ꞌɨj tíꞌiyeste ɨ́ teɨte mej mi caí huataníniuꞌucacu. Tɨ́ puaꞌa tiyen huárɨni, aꞌɨ́ɨ mú taaténeꞌusiꞌiteꞌesin. ꞌƗ́itaꞌa pu án yéꞌajtuaa muꞌúutzeꞌen ɨ́ Jesús aꞌɨ́jna tɨ naa teáarɨ́ꞌe ,]QAꞌɨ́ɨ mú tiúꞌujmuaꞌatziiteꞌecaꞌa aꞌij mej yeꞌí huárɨni mej mi huaꞌitzi jɨ́n raatéeviꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús mej mi raajéꞌica. \ Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ tíꞌaijta, majta ɨ́ huaꞌavaujsi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌúu mú eꞌetiújseɨj u chiꞌiraꞌan jetze aꞌɨ́jna tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree u huaꞌatéyujtaꞌa. Ayee pu ántehuaa aꞌɨ́jna tɨjɨ́n Caifás. m[SAyen tɨjɨ́n: ―Xuꞌuri ramuaꞌaree tɨ ari vejliꞌi aꞌájna mej tíꞌiyesten meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌi. Aꞌatura aúcheꞌe huaꞌapua xɨca. Jaꞌatɨ́ pu ajta tiuꞌutátuiireꞌesin ɨ́ nejɨ́meꞌe i nej neajta teáataꞌa jetze airáane mej mi náꞌutatan cúruu jetze. ―Yee puꞌu tihuaꞌutáꞌixaa. >Z wTɨ́ꞌɨj Jesús raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ nain tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌíjna i niuucari, aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. :Ym.’Majta meꞌɨ́n, aꞌúu mú áꞌujuꞌun tɨ ij puaíjtzi huáꞌucɨꞌɨti tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨte, aꞌúu mú áꞌujuꞌun aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe mej mi ruuri muáꞌaraꞌani jemin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe.nXU-’Aj nu ni niyen tiuꞌutániuusin tɨjɨ́n: “Aꞌiné caxu siyen raatévaɨ seɨ́j ɨ́ neꞌihuaaraꞌa tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n tiꞌitéjvee, seɨ́j tɨ caí ruxeꞌeveꞌe, caxu seajta naatévaɨ ineetzi.” ]W3,’Aꞌɨ́ɨ mú majta miyen tinaatáꞌixaateꞌesin tɨjɨ́n: “Tavastaraꞌa, ¿aꞌanajni tiyen timuaaseíj pej huataꞌíꞌicuatacaꞌa, nusu pej íꞌimɨꞌɨcaꞌa, naꞌari pej caí jaꞌatɨ́ muaꞌatejcaꞌa, naꞌari pej tíꞌicuiꞌicaꞌa, caꞌɨ́n pej aiteánamiꞌihuacaꞌa, teajta caí muaatévaɨ iteen?” 0VY+Capu jaꞌatɨ naamuáꞌa. Ayee pu i ꞌeeneꞌe, caxu náꞌanviꞌitɨ á ruchiꞌitá. Canu tiꞌitéchejcaꞌa. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu tinaatéechejte. Netɨ́ꞌɨj tijcuíꞌinecaꞌa, caxu seajta naatéeseij, caxu seajta náamuaarecaꞌa netɨ́ꞌɨj aiteánamiꞌihuacaꞌa.” (UI*Sericu múꞌeen, aꞌiné caxu tinaamí netɨ́ꞌɨj huataꞌíꞌicuatacaꞌa. Múꞌeen xu seajta caí jaj naatáꞌa netɨ́ꞌɨj íꞌimɨꞌɨcaꞌa. ’Aj nu ni niyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌejteí neꞌúutataꞌa tɨjɨ́n: “Sericu múꞌeen, mɨ tɨ Dios aꞌij puaꞌa tejámuaatáꞌasin. Sej hui ineetzi jemi sej si seꞌuun aꞌuteárute taij tzajtaꞌa tɨ Dios ayén rɨ́ꞌɨ ráaruurijtze aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe, aꞌɨ́ɨme ɨ́ xɨéjniuꞌucari ɨ́ mej aꞌij puaꞌa ꞌeen. 7Sg(’Neajta inee, i nej iꞌi Rey, ayée nu tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin tɨjɨ́n: “Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna, setɨ́j senaꞌa sej siyen huáꞌuruu aꞌɨ́mej ɨ́ neꞌihuaamuaꞌa, ayée xu cheꞌatá senaꞌa náaruu ineetzi. Capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa siyen raatévaɨ seɨ́j ɨ́ neꞌihuaaraꞌa tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n tiꞌitéjvee, tɨ caí aꞌatzu ruxeꞌeveꞌe.” R1'¿Aꞌanajni tiyen muáamuaarecaꞌa patɨ́ꞌɨj aiteánamiꞌihuacaꞌa naꞌari tej tiyen muaatéeseij patɨ́ꞌɨj tíꞌicuiꞌicaꞌa?” Q&¿Aꞌanajni tiyen timuaꞌancuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ tachiꞌitá iteen tetɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi pej caí aꞌij tamuari? Ari iꞌi, ¿aꞌanajni tej tiyen huarɨ́j tej timuaatéechejte patɨ́ꞌɨj caí tiꞌitɨ́j jɨ́n tiꞌitéchejcaꞌa? 0PY%’Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨte, ayée mú tinaatáꞌixaateꞌesin tɨjɨ́n: “Tavastaraꞌa, ¿aꞌanajni tiyen timuaamí tetɨ́ꞌɨj muaaseíj ɨ́ pej íꞌicuatacaꞌa? ¿Aꞌanajni tiyen jaj timuaatáꞌa tetɨ́ꞌɨj muaaseíj pej íꞌimɨꞌɨcaꞌa? dOA$Ayee xu tinaatéechejte netɨ́ꞌɨj caí tiꞌitéchejcaꞌa. Netɨ́ꞌɨj tijcuíꞌinecaꞌa, múꞌeen xu seajta naatéeseij. Ajta, netɨ́ꞌɨj aiteánamiꞌihuacaꞌa, múꞌeen xu seajta náamuaarecaꞌa.” N5#Ayee pu téꞌeme aꞌiné múꞌeen xu tinaamí netɨ́ꞌɨj huataꞌíꞌicuatacaꞌa. Múꞌeen xu seajta jaj naatáꞌa netɨ́ꞌɨj huataꞌíꞌimɨ. Múꞌeen xu seajta naꞌancuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ ruchiꞌitá tɨ́ꞌɨj caí jaꞌatɨ́ nexɨ́ꞌeveꞌecaꞌa. dMA"’Neajta inee, i nej iꞌi Rey, ayée nu tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin neꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌejteí nerɨꞌɨríintaꞌa tɨjɨ́n: “Iíyeꞌe xuꞌu ij múꞌeen, mɨ sej rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ niyáꞌupua, setáꞌaj siyen raꞌancuréꞌan ɨ́ tɨ ayén tejáꞌamuacɨꞌɨti, aꞌij tɨ tiúꞌuxɨꞌepɨꞌɨntariꞌihuacaꞌa tɨ́j naꞌa tɨ Dios raatétaahuacaꞌa ɨ́ chaanaca, sej si seꞌuun aꞌuteárute aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe. CL!’Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteteɨte, ayée mú ꞌeen matɨ́j ɨ́ cáneꞌaxɨ. Nerɨꞌɨríintaꞌa nu huáꞌajseɨreꞌesin. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, ayée mú ꞌeen matɨ́j ɨ́ caurasi. Neꞌúutataꞌa nu huáꞌajseɨreꞌesin neꞌɨ́mej. #K? ’Matɨ́ꞌɨj mi neetzi jemi huáꞌajseɨreꞌesin naíjmiꞌica ɨ́ teɨtejraꞌa i mej íiyen seijreꞌe ɨ́ chaanaca japua. Neajta inee, ayée nu cheꞌatá nenaꞌa huaꞌapuacɨé huáꞌajseɨreꞌesin tɨ́j ajta jaꞌatɨ́ ayén huaꞌapuacɨé tihuáꞌajseɨ ɨ́ ruyeꞌemua. Aꞌuu pu huáꞌajseɨj ɨ́ cáneꞌaxɨ seɨ́jtaꞌa, ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ caurasi, ajta seɨ́jtaꞌa. 1J[’Aꞌájna xɨcájraꞌa nej jetzen yéveꞌecánejsin inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, netɨ́ꞌɨjtáhuaꞌa huataseíjreꞌen aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua, naa pu seíireꞌe aꞌame mej mi rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj ɨ́ teɨte, temuaꞌa naa. Nee nu huatéyeijxa ɨ́ ɨpuari japua mej mi ráamuaꞌaree ɨ́ nej inee nain jɨ́n antínmuaꞌaree íiyen chaanaca japua. 3I_Seajta múꞌeen, setáꞌaj mé yaꞌurájrɨeni seꞌɨ́jna ɨ́ tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe mé puaꞌacɨé aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa. Aꞌuu pu ruyeinixɨꞌɨn, ajta ancuréꞌujcɨꞌɨxɨjsin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rajpuaíjtzi.” Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ vástareꞌaraꞌan. Tɨ́ꞌɨj Dios huáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́mej teɨtejraꞌa ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua +HOMatɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨ, jaítzeꞌe pu tihuáꞌacɨꞌɨti. Ayee pu téꞌeme mej miyen tíꞌijchaꞌɨ́ɨ muáꞌaraꞌani nain aꞌachú tɨ caj ruxeꞌeveꞌe. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej caí tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨ, aꞌɨ́ɨ mú tihuáꞌariꞌira aꞌɨ́mej ɨ́ mej cɨ́j menaꞌa tíꞌijchaꞌɨɨ mej mi caí chéꞌe tíꞌijchaꞌɨ́ɨ muáꞌaraꞌani. G%’Aj pu nuꞌu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ seica ɨ́ mej vejliꞌi huatéꞌuu tɨjɨ́n: “Setáꞌaj yeehui ráꞌariꞌi seꞌɨ́jna ɨ́ seɨj viꞌiraꞌa, seajta raatáꞌan seꞌɨ́jna tɨ tamuáamuataꞌa viꞌiraꞌa tíꞌituaave. FTɨ́ puaꞌa piyen tiꞌijmuaꞌaréere, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n pecaí piyen huarɨ́j pej pi caí peꞌuun yaúutuaa ɨ́ tumin huáꞌa jemi ɨ́ mej tumin tíꞌineꞌɨjte nej ni aꞌatzu raamuáꞌitɨn? Tɨ́ puaꞌa piyen huárɨniicheꞌe, aj nu xaa raꞌancuréꞌaniicheꞌen ɨ́ tɨ neetzi neꞌáa netɨ́ꞌɨj yé uvéꞌenen. Peꞌutéꞌɨtzee huápɨꞌɨ.” {Eo’Ajta aꞌɨ́ɨn vástareꞌaraꞌan, ayée pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Múꞌee, mɨ pej aꞌij puaꞌa tíꞌitevij, jéꞌecan pej huáꞌɨnaꞌaseꞌe. Capej tiꞌitɨ́j jɨ́n nevaɨreꞌe. Tɨ́ puaꞌa piyen ramuaꞌaree nej niyen tihuaꞌaꞌaíjteꞌen mej mi tiuꞌuhuásteꞌen tɨ i ayén nain tináacɨꞌɨti ineetzi, ¿ni tzaa pajta piyen ramuaꞌareere nej neajta niyen tihuaꞌaꞌaíjteꞌen mej mi raaréꞌeseɨreꞌen tɨ ij ajta nain tináacɨꞌɨti ineetzi? iDKAꞌɨ́j nu jɨ́n tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa inee. Aj nu jɨ́n neꞌuun á jáꞌahuaꞌa aꞌaráꞌa. Neraꞌateíichejraa. Netɨ́ꞌɨj ni raꞌaváꞌana á chuaataꞌa. Yeꞌecui neꞌu, múꞌeetzi tɨ aꞌaa.” .CU’Ajta nuꞌu aꞌɨ́ɨn tɨ seɨ́j viꞌiraꞌa ancuréꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta yé raꞌáa. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Nevástaraꞌa. Nee nu niyen ráamuaꞌareeriꞌi pej piyen téꞌejaaxɨejveꞌe. Ayee pej tihuáꞌaijteꞌe mɨ seica mej mi tiuꞌuhuásteꞌen, matáꞌaj tiuꞌutzaana. Aru nain pu tíꞌimuacɨꞌɨti múꞌeetzi. Ayee pej tihuauꞌaíjteꞌen mej mi ráahuastɨraꞌani ɨ́ imueꞌeri, matáꞌaj raaréꞌeseɨreꞌen tɨ́ꞌɨj tíꞌicɨɨre. Ajta áꞌiyen nain timuáacɨꞌɨti múꞌeetzi. B’Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ vástareꞌaraꞌan, ayée pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej huarɨ́j, múꞌee ɨ́ pej caí jaꞌanáj áꞌɨtzee. Rɨ́ꞌɨ pej tíꞌitevij. Aꞌɨ́j pej jɨ́n raꞌaráꞌaste. Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tíꞌimuaꞌijcateꞌen jeíhua jɨmeꞌe, íiye ineetzi jemi tetáꞌaj huátatemuaꞌaveꞌen naímiꞌi.” |Aq’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ huaꞌapua viꞌiraꞌa ancuréꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta yé raꞌáa. Ayee pu ajta tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Nevástaraꞌa, múꞌee pej piyen tinaaꞌíjca peꞌɨ́jna jɨmeꞌe huaꞌapua viꞌiraꞌa ɨ́ tumin. Casiꞌi, aꞌij nu jɨ́n raamuáꞌitɨ seica tɨ ayén cheꞌatá naꞌa teꞌaráꞌase huaꞌapua viꞌiraꞌa.” {@o’Ayee pu tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ vástareꞌaraꞌan tɨjɨ́n: “Xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej huarɨ́j, múꞌee ɨ́ pej caí jaꞌanáj áꞌɨtze. Rɨ́ꞌɨ pej tíꞌitevij. Aꞌɨ́j pej jɨ́n teꞌaráꞌaste. Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tíꞌimuaꞌijcateꞌen jeíhua jɨmeꞌe, íiye ineetzi jemi tetáꞌaj huátatemuaꞌaveꞌen naímiꞌi.” }?s’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ anxɨ́j viꞌiraꞌa ancuréꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌaráꞌa ɨ́ seica ɨ́ anxɨ́j viꞌiraꞌa. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Nevástaraꞌa. Ayee pepuꞌu caj tinaatáꞌa anxɨ́j viꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Casiꞌi, aꞌij nu jɨ́n raamuáꞌitɨ seica tɨ ayén cheꞌatá naꞌa teꞌaráꞌase anxɨ́j viꞌiraꞌa.” >>u’Puꞌuri nuꞌu áꞌateeviꞌicaꞌa, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe, uvéꞌene. Ajta aꞌutéjche tɨ raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen ɨ́ tumin jɨmeꞌe. #=?’Ajta nuꞌu aꞌɨ́ɨn tɨ raꞌancuréꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ seɨ́j viꞌiraꞌa, capu tiraamuárɨꞌiste. Aꞌáa pu jáꞌahuaꞌa aꞌaráꞌa. Raꞌateíchajraa á chuaataꞌa. Aꞌuu pu raꞌaváꞌana ɨ́ tumin tɨ raatániɨjte ɨ́ ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe. 3<_Ayee pu cheꞌatá naꞌa huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ raꞌancuréꞌa aꞌachú cumu huaꞌapua viꞌiraꞌa. Raamuáꞌitɨ huaꞌapua viꞌiraꞌa, icu. ;y’Ajta nuꞌu aꞌɨ́ɨn tɨ anxɨ́j viꞌiraꞌa ancuréꞌa, aꞌɨ́ɨ pu aꞌutéjche tɨ tiuꞌumuárɨꞌen tumin jɨmeꞌe. Ajta áꞌiyen, raamuáꞌitɨ anxɨ́j viꞌiraꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ajmíꞌi raꞌancuréꞌa. B:}’Ayee pu tiraatáꞌa seɨ́j aꞌachú cumu anxɨ́j viꞌiraꞌa ɨ́ tumin. Ajta ɨ́ seɨ́j, ayée pu tiraatáꞌa aꞌachú cumu huaꞌapua viꞌiraꞌa. Ajtahuaꞌa ɨ́ seɨ́j, seɨ́j viꞌiraꞌa pu tiraatáꞌa. Ayee pu tihuaꞌutáꞌa aꞌij mé tiraayɨ́ꞌɨtɨ. Tɨꞌɨj jí áꞌuraa. 9’Ajta, ayée pu cheꞌatá naꞌa Dios huáꞌaruuren aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ ayén tihuáꞌuruu ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌecaꞌa. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu ari aꞌuyeꞌimɨ́ɨca mé jáꞌahuaꞌa yee, amuacaí pu huaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌecaꞌa. Tihuaꞌuꞌíjca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa. 78g Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj siyen atanéjneꞌeri aꞌiné caxu ramuaꞌaree jaꞌanáj tɨ xɨcájraꞌa jetze nej inee uvéꞌenejsin. Jɨ́meꞌen ɨ́ tumin tɨ jɨ́n ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe tihuaꞌuꞌíjca aꞌɨ́mej ɨ́ mej ravaɨreꞌecaꞌa 7 Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, ayej tiꞌayajna. Canu aꞌatzu áꞌamuamuajte.” _67 ’Aꞌatzu nuꞌu áꞌateeviꞌica, majta ɨ́ seica aꞌaráꞌa ɨ́ teemua. Aj mú mi miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: “Tavastaraꞌa, múꞌee ɨ́ pej iꞌi tavástaraꞌa, titaꞌantácuuneꞌe.” 5  ’Aj mú mi miyen huarɨ́j. U mú nuꞌu mi áꞌujuꞌun. Maúcheꞌe mú huajúꞌucaa, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn aꞌaráꞌa aꞌɨ́jna tɨ huaténeɨchi. Majta meꞌɨ́n ɨ́ teemua ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ huaújruu, aꞌɨ́ɨ mú aꞌucɨ́j jamuan aꞌu mej tejéꞌeyeste meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huaténeɨchi. Aj pu i teꞌiteánamiꞌihuacaꞌa ɨ́ puéerta jetze. 4  ’Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌareꞌecaꞌa, ayée mú tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Catu xaa neꞌu, aꞌiné ayej neꞌase capu cɨꞌɨti tɨ́j naꞌa itejmi. Capu ajta cɨꞌɨpe tɨ́j naꞌa múꞌejmi. Mɨ́ seajta múꞌeen, setáꞌaj áꞌucɨɨne huáꞌa jemi ɨ́ mej aceite tuꞌaraca sej si ráananan tɨ́j naꞌa múꞌejmi.” i3K’Aj mú mi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí rɨ́ꞌɨ huaújruu, ayée mú tihuaꞌutajé ɨ́ seica tɨjɨ́n: “Aisí, cɨ́j caj setitaatáꞌa ɨ́ aceite aꞌiné puꞌuri huitáxɨꞌɨsin téjmi ɨ́ taꞌáa.” 2Matɨ́ꞌɨj mi huajɨ́jxɨcaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ teemua. Áꞌiyen mú rɨ́ꞌɨ tiúꞌuruu ɨ́ tiúꞌujlaampara. t1a’Puꞌuri nuꞌu teuuméꞌeca aꞌatzaj jáꞌitaꞌa tɨ́caꞌa, tɨ́ꞌɨj seɨ́j ayén huajíjhuacaꞌa tɨjɨ́n: “Puꞌuri yé véꞌeme aꞌɨ́jna tɨ huaténeɨchi. Xuꞌirácɨɨnichi sej si raꞌantinájche.” ,0QAꞌiné jeíhua pu nuꞌu éꞌetee aꞌɨ́jna tɨ huaténeɨchi, temuaꞌa pu cutzi tihuaꞌumuáꞌitɨ aꞌɨ́mej ɨ́ teemua. Muaatácuꞌutzucaꞌa micu. S/’Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌareꞌecaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú xaa limeeta tzajtaꞌa ruꞌucájtuaa ɨ́ aceite. Aꞌɨ́j mú aꞌujáj, jamuan ɨ́ tiúꞌujlaampara. X.)Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej caí rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌareꞌecaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú tejáꞌutɨɨ ɨ́ tiúꞌujlaampara. Aru camu yaꞌujáj meꞌɨ́jna ɨ́ aceite ɨ́ mej jɨ́n ráꞌajtaira. T-!Camu rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌareꞌecaꞌa seica, ɨ́ mej anxɨ́vi. Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, ɨ́ mej majta anxɨ́vi, aꞌɨ́ɨ mú nuꞌu xaa rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌareꞌecaꞌa. (, K’Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze, ayée pu Dios huaꞌutáꞌasin ɨ́ teɨte mej mi meꞌuun aꞌuteárute aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn éꞌeseijreꞌe u ta japua. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tihuáꞌaruuren aꞌij tɨ tihuáꞌuruu ɨ́ teemua mé ꞌuuca, tamuáamuataꞌa mej nuꞌu aráꞌasecaꞌa. Aꞌɨ́ɨ mú tejáꞌutɨɨ ɨ́ tiúꞌujlaampara mej mi meꞌuun raꞌantinájche aꞌɨ́jna tɨ huaténeɨchi. v+e3Aj pu i vástareꞌaraꞌan jeíhua puaíjtzi raatáꞌasin. Ajta raataꞌaíjteꞌesin tɨ aꞌuun aꞌutéveeca aꞌu mej aꞌuteáturaasin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n miyen tíꞌijrɨꞌɨre. Jéꞌecan pu ruyeinixɨꞌɨn aꞌujna, ajta rutamej pu jɨ́n ancuréꞌujcɨꞌɨmée aꞌame aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ rajpuaíjtzi.d*A2’Ajta aꞌɨ́ɨn vástareꞌaraꞌan uvéꞌenejsin aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen caí rachúꞌeveꞌe aꞌɨ́jna tɨ tíꞌijvaɨreꞌe, ajta aꞌatzaj tɨ puaꞌa caí ramuaꞌaree tɨ ari uvéꞌene. g)G1Aj pu i autéchesin tɨ aꞌij puaꞌa tihuaꞌutéꞌaxɨꞌɨn ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe. Ajta huáꞌa jamuan tíꞌicuaꞌani, ajta yeꞌen aꞌɨ́mej jamuan ɨ́ mej rutáꞌaruaijveꞌe. u(c0’Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa aꞌij puaꞌa tíꞌitevistan aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, ayée pu rɨni. Ayee pu tíꞌimuaꞌatze ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨjɨ́n: “Jéꞌecan pu áꞌateeri mé jáꞌahuaꞌa ɨ́ nevástaraꞌa.” ' /’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe tɨ puaꞌa auj ayén rɨjca tɨ́ꞌɨj uvéꞌenen ɨ́ vástareꞌaraꞌan, aꞌɨ́ɨ pu xaa ayén tíꞌiraꞌíjcateꞌen nain jɨmeꞌe aꞌachú tɨ caj tíꞌijchaꞌɨɨ. A&{.Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tevi, naa pu tiraatévaɨreꞌesin tɨ puaꞌa ayén rɨjca aꞌij tɨ tiraataꞌaíj tɨ́ꞌɨj ajtahuaꞌa uvéꞌenen aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiraꞌaijteꞌe. *%M-’Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌihuaꞌuran. ¿Aꞌataani téviraꞌa ayén caí jaꞌanáj áꞌɨtzee, tɨ ajta rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn vástareꞌaraꞌan ayén tiraaꞌíjcateꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ seica ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe tɨ ij aꞌɨ́ɨn tihuaꞌumín aꞌatzaj tɨ puaꞌa ari huaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌihuacaꞌa? L$,Ayee pu hui cheꞌatá naꞌa ruxeꞌeveꞌe sej siyen atanéjneꞌeri aꞌiné inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, ayée nu uvéꞌenejsin aꞌatzaj sej caí puaꞌa nechuꞌeveꞌe múꞌeen. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna tɨ xaa nain jɨ́n ráꞌastijreꞌe, ajta aꞌɨ́jna tɨ caí aꞌatzu ráꞌastijreꞌe V#%+’Setáꞌaj siyen yaúꞌitɨée xáꞌaraꞌani seꞌíjna. Aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huatéechiꞌi, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ramuaꞌareere aꞌatzaj tɨ puaꞌa ɨ́ tɨ́caꞌari tzajtaꞌa aꞌuteáruti aꞌɨ́jna ɨ́ nahuaꞌari, ayée pu rɨni aꞌɨ́jna tɨ huatéechiꞌi. Aꞌɨ́ɨ pu atanéeri aꞌame, ajta capu raatáꞌasin tɨ aꞌɨ́ɨn nahuaꞌari raꞌantánaꞌaca ɨ́ puéerta, tɨ́ꞌij uteárute u chiꞌita. ]"3*’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, setáꞌaj atanéjneꞌere temuaꞌa naa, aꞌiné caxu ramuaꞌaree jaꞌanáj tɨ xɨcájraꞌa jetze uvéꞌenejsin ɨ́ áꞌamuavastaraꞌa. n+}|3{Nz,xwv\<;; :9987e6443]2C200/K. -+**#)(<'V&%T$#"! )%0;?[R  i IE+uMajta tumin mú áꞌutɨɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ xantaaruꞌu. Majta miyen cheꞌatá menaꞌa huarɨ́j matɨ́j meꞌɨ́n seica huaꞌutaꞌítecaꞌa. Tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene, ayée mú tíꞌixaxaꞌa nainjapua aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan tɨ ayén tiꞌayajna. Jesús pu tiꞌitɨ́j jɨ́n tihuauꞌíjca ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe Bt}Ajta tɨ puaꞌa ráamuaꞌaree ɨ́ tajtuhuan aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j, teen tu tiyen tiraatáꞌixaateꞌesin tɨ ij caí tiꞌitɨ́j jɨ́n aꞌij amuáaruuren múꞌejmi. ]s3 Ayee mú tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee xu huárɨni múꞌeen. Setáꞌaj siyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen yee: “Seica mú mú aꞌuvéꞌejuꞌun tɨ́caꞌɨmua aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tetɨ́ꞌɨj cuꞌutzucaꞌa iteen. Aꞌɨ́ɨ mú yáꞌutɨɨ ɨ́ téviraꞌan avíitzi jɨmeꞌe.” wrg Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú tiújseɨj huáꞌa jamuan ɨ́ vaujsi mej mi raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌij mej yeꞌí huárɨni. Aj mú mi tumin huaꞌutáꞌa ɨ́ xantaaruꞌu, jeíhua. 3q_ Maúcheꞌe mú huajúꞌucaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca, seica mú aꞌuun áꞌujuꞌun u chajtaꞌa. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen seica ɨ́ mej tíꞌichaꞌɨɨcaꞌa. Majta miyen tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa nain aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j. *pM Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Caxu tíꞌitziɨɨneꞌe. Sericu múꞌeen, setáꞌaj tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ neꞌihuaamuaꞌa mej áꞌucɨɨne meꞌújna Galilea. Aꞌuu mú hui nejéꞌeseijran. Aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ xantaaruꞌu oy Ajta, jíyeꞌitzi jɨ́n, Jesús huáꞌuteu. Ayee pu tihuaꞌutateújte tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné senaꞌa? Majta meꞌɨ́n, á mú eꞌiréꞌene jemin. Majta raꞌavéꞌeviꞌiraxɨ ɨɨcájraꞌan jetze. Majta rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa. n1Majta meꞌɨ́n ɨ́ ꞌuuca, caꞌanacan mú aꞌucɨ́j. Maúcheꞌe mú tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa. Mɨ́ majta, muaataújtemuaꞌave jeíhua. Aꞌuu mú aꞌuruáachejraa mej mi tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. m’Seajta, setáꞌaj áꞌucɨɨne jíyeꞌitzi jɨmeꞌe sej si huajaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨ jɨ́meꞌen yee: “Aꞌɨ́ɨ pu ari huatarúj, ajta amuacaí pu nuꞌu aꞌuméꞌe aꞌame aꞌujna Galilea tɨ ij aꞌɨ́ɨn huajáꞌuchuꞌeveꞌen aꞌujna. Aꞌuu xu nuꞌu yéꞌeseijran.” Nuꞌuri amuaatáꞌixaa. 9lkCapu hui yeꞌe jáꞌahuaꞌa aꞌiné puꞌuri huatarúj tɨ́j ajmíꞌi tiuꞌutaxájtacaꞌa. Casiꞌi, mú séꞌujuꞌun setáꞌaj yaꞌuseíj aꞌu mej yeꞌetéete. |kqAjta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ ꞌuuca tɨjɨ́n: ―Caxu tíꞌitziɨɨneꞌe, aꞌiné néjmuaꞌaree sej u yeꞌevéꞌehuau seꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ mej ráꞌutatai. LjMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌichaꞌɨɨcaꞌa, huápɨꞌɨ mú ruviveecaꞌa, majta aꞌitavátzɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huápɨꞌɨ tiuꞌutátziɨn. Cu xɨee mej cuj huácuii. iJéꞌecan pu tétaaveꞌe cuaiínaviꞌin jɨmeꞌe i tɨ jɨ́n tiꞌitéechen temuaꞌa naa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. DhCaꞌanín pu jɨ́n huateújcaꞌatzɨjxɨ ɨ́ chuej aꞌiné seɨ́j tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua, aꞌɨ́ɨ pu eꞌicaanej u júteꞌe. Aa pu eꞌiréꞌene aꞌu mej yeꞌaváꞌana. Antárɨiihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tete tɨ jɨ́n ujnámiꞌihuacaꞌa tɨ únúꞌujcun. Ajta japuan aꞌujyeíjxɨ. g Tɨ́ꞌɨj mú áꞌume aꞌɨ́jna ɨ́ xɨca mej jetzen ruseꞌupi, tapuáꞌarijmeꞌeca, aꞌɨ́jna ɨ́ María, Magdala tɨ éꞌemeꞌecan, ajta ɨ́ seɨ́j tɨ ajta María, u mú áꞌujuꞌun mej mi yaꞌutéeseij aꞌu mej yeꞌaváꞌana. `f9BMatɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j. Majta rɨ́ꞌɨ ráaruu xarij jɨmeꞌe, majta júmiꞌinari jɨmeꞌe tɨ ij caí jaꞌatɨ́ raꞌantácuuna. Majta u huaꞌutehuii aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌichaꞌɨɨ.KeAAj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato tɨjɨ́n: ―Ayee pu téꞌeme. Metíꞌichaꞌɨ́j mú muáꞌajuꞌun. Sericu múꞌeen, seajta ruꞌujjáxuꞌumuaꞌan xarij jɨmeꞌe, ajta júmiꞌinari jɨmeꞌe, aꞌij sej tiraayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ij caí jaꞌatɨ́ ramuarɨꞌe ɨ́ téviraꞌan. hdI@’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée tu tíꞌijxeꞌeveꞌe pej raataꞌaíjta mej mi tiúꞌuchaꞌɨɨn aꞌu tɨ eꞌevéꞌenamiꞌi ajta caí mú áꞌumeꞌen huaíca xɨca. Naꞌari caí, íꞌirɨꞌɨri mej eꞌireꞌenén, meraanáhuaꞌan ɨ́ téviraꞌan aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aj mú xaa miyen huaꞌitzi jɨ́n tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin ɨ́ teɨte tɨjɨ́n puꞌuri huatarúj. Ajta jaítzeꞌe pu aꞌij puaꞌa téꞌeme caí tɨ́ꞌɨj amuacaí ayén tiuꞌuhuáꞌitacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén nuꞌu yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios. !c;?Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, ayée tu raꞌutámuaꞌareeriꞌi tɨ ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌihuaꞌitacareꞌe. Tɨ́ꞌɨj auj ruurica, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Huaíca xɨcaj nu jetze huatarújsin.” vbe>Yee ruijmuaꞌa yee, matɨ́ꞌɨj meri rɨ́ꞌɨ huaújruu mej mi huaújseꞌupeꞌen, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta meꞌɨ́n ɨ́ fariseo, aꞌɨ́ɨ mú á eꞌiréꞌene jemin aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato. a5=Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ María, Magdala tɨ éꞌemeꞌecan, ajta ɨ́ seɨ́j, ɨ́ María, aꞌúu mú aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌájna vejliꞌi taꞌiráninei aꞌu mej yaꞌutéete. Aꞌɨ́ɨme mej tíꞌichaꞌɨɨcaꞌa aꞌutɨ́ Jesús eꞌevéꞌenamiꞌihuacaꞌa c`?Ajta José, tɨꞌɨquí raꞌacájtɨ ɨ́ téviraꞌan. Ajta raꞌiréꞌeꞌijcatacaꞌa saavana jɨmeꞌe tɨ jéjcua. q^[:Aꞌɨ́ɨ pu á eꞌiréꞌene jemin aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato. Ajta rájhuaviiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn raatátuiireꞌen téviraꞌan ɨ́ Jesús teecan. Ajta aꞌɨ́ɨn Pilato tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej nuꞌu raatátuiireꞌen. ]y9Tɨ́ꞌɨj ari huachúmuaꞌancaa, seɨ́j pu á eꞌiréꞌene tɨ Arimatea éꞌemeꞌecan. Chíjteaani pu pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna. Ayee pu ántehuaa tɨjɨ́n José. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. (\I8Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen: aꞌɨ́jna ɨ́ María, Magdala tɨ éꞌemeꞌecan, ajta seɨ́j tɨ ayén cheꞌatá ántehuaa tɨjɨ́n María. Huaꞌanaana pu púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ José. Seɨ́j pu ajta huáꞌa jamuan aꞌutéveecaꞌa, aꞌɨ́jna tɨ huaꞌanáànaj aꞌɨ́mej yaújmuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Zebedeo. Meraꞌaváꞌana meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús 0[Y7Majta seica, á muꞌu ɨmuá aꞌutéꞌuu metiꞌiseíiracaꞌa ɨ́ mej ꞌuuca. Miꞌi muꞌíi. Aꞌɨ́ɨ mú áꞌujujhuaꞌaneꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús jamuan tɨ́j naꞌa tɨ u aꞌarájraa u Galilea, majta ɨ́ mej ravaɨreꞌecaꞌa tɨ́j naꞌa tɨ ayén ruxeꞌeveꞌe. Z}6Ajta aꞌɨ́jna huaꞌacapítan ɨ́ xantaaruꞌu ɨ́ mej anxɨ́te aráꞌaxcaa, majta ɨ́ mej jamuan tíꞌichaꞌɨɨcaꞌa, nain mú tiuꞌuséij aꞌij tɨ tiuꞌurɨ́j, ajta tɨ huateújcaꞌatzɨjxɨ ɨ́ chuej. Jéꞌecan mú tiuꞌutáatziɨn. Majta miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Tarɨ́ꞌɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe yaujraꞌan ɨ́ Dios. tYa5Majta aitacɨ́j aꞌu mej eꞌeveꞌenámiꞌihuajmeꞌecaa. Majta meꞌɨ́n, tɨ́ꞌɨj huatarúj aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ mú aꞌuteájrupi u chajtaꞌa. Aꞌuu mú aꞌutaseíjre jemin ɨ́ teɨte ɨ́ mej muꞌíi. $XA4Ajta teꞌentaújcuunaxɨ aꞌu mej eꞌeveꞌenámiꞌihuajmeꞌecaa ɨ́ mej huácuii. Dios pu ajtahuaꞌa huaꞌutatɨ́ste ɨ́ huáꞌaxɨejniuꞌuca muꞌiicáca ɨ́ mej huácuii, aꞌɨ́mej ɨ́ mej mejmíꞌi raꞌaráꞌastijre. Majtahuaꞌa mú iꞌirúuri muáꞌaraa. 'WG3Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ itzíjhua, aꞌuun tɨ huatáviviɨjmeꞌeca teyujtaꞌa, jɨ́meꞌen puꞌu huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aj pu i jáꞌitaꞌa acásiujtzaꞌan. Ajta huateújcaꞌatzɨjxɨ ɨ́ chuej, ajta jáꞌitaꞌa aꞌutátapuaj ɨ́ tete. wVg2Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ajtahuaꞌa pu caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa. Aj pu i huamɨ́ꞌɨ. 9Uk1Majta seica, ayée mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Chéꞌe ayén éeneꞌen. Aisí tɨ puaꞌa yé tanén aꞌɨ́jna ɨ́ Elías tɨ ij aꞌɨ́ɨn raꞌacájtuaani. AT{0Jɨ́meꞌen muꞌu miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i seɨ́j aꞌutɨéechejraa. Tiꞌitɨ́j pu u aꞌuvéꞌetɨɨ tɨ urájtaꞌati. Ajta raateáruꞌune nahuáj jɨmeꞌe taꞌantzíjviꞌi. Raꞌantijɨ́ꞌɨcɨꞌe cɨyej jetze, aj pu i ráꞌajchui tɨ ij Jesús huayéꞌen aꞌɨ́jna jetze. bS=/Seica mej meꞌuun huatéꞌuucaꞌa meráanamuajriꞌi. Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨ pu hui huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ Elías tɨ ajmíꞌi Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. XR).Tɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌene aꞌájna jáꞌitaꞌa tacuarixpua, aj pu i Jesús caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa ɨ́ runiuuca jɨmeꞌe tɨjɨ́n: ―Eloi, eloi, ¿lama sabactani? Aꞌíjna i niuucari, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n: “Mɨ́ pej niꞌi Dios, mɨ pej niꞌi Dios, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n pi nejaúurɨe?” Q-Tɨ́ꞌɨj aꞌájna tejaꞌuréꞌene aꞌatzaj tacuarixpua, aj puꞌi huateátɨcaꞌarecaꞌa nainjapua ɨ́ chuej. P!,Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan huajúꞌucaa, aꞌɨ́ɨ mú miyen cheꞌatá ráꞌuxɨeehuariꞌiriꞌi. Jesús pu huamɨ́ꞌɨ O!+’Aꞌɨ́ɨ pu hui nuꞌu ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ Dios. Chéꞌe Dios japuan huániuuni íjii tɨ puaꞌa ayén raxɨ́ꞌeveꞌe aꞌiné ayée pu amɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨ jɨ́meꞌen yee: “Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ yaujraꞌan Dios.” AN{*Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Amɨ́ pu ari huáꞌa japua huaniú ɨ́ seica. Mɨ́ ajta amɨ́n, capu raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ rujapua huániuuni. Amɨ́ pu nuꞌu tarey itejmi i tej Israél jetze ajtémeꞌecan; chéꞌe amɨ́n acájraꞌani mɨ cúruu jetze. Aj tu xaa ráꞌantzaahuateꞌesin. nMU)Ayee mú cheꞌatá menaꞌa tiráꞌuxɨeehuariꞌiriꞌi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ tíꞌaijta, majta huáꞌavaujsimuaꞌa. =Ls(Miyen tɨjɨ́n: ―Múꞌee, mɨ pej nuꞌu raatéꞌuuna ɨ́ teyuu, pajta nuꞌu huaíca xɨca jɨ́n pajtáhuaꞌa ráꞌajtaahua, aisí neꞌu, patáꞌaj aseɨ́j ajapua huániuuni. Tɨ́ puaꞌa múꞌee pe peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Dios, acájraꞌa hui amɨ́jna jetze mɨ cúruu. CK'Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej aꞌuréꞌenineicaꞌa, matɨ́ꞌɨj raaseíj, aꞌɨ́ɨ mú aicámuꞌuvajra mej caí ráꞌacuꞌuvejcaꞌa. Aꞌij mú puaꞌa tíꞌijjeevecaꞌa. J1&Majta jamuan huáꞌutatai huaꞌapuaca ɨ́ nahuaꞌari. Seɨ́j mú aúutatai rɨꞌɨríintaꞌan ɨ́ Jesús, majta ɨ́ seɨj, úutataꞌan. MI%Majta taabla cɨ́lieeneꞌen aúutatai aꞌutɨ́ áꞌujmuꞌu ɨ́ Jesús. Ayee mú amuacaí raꞌuyúꞌuxacaꞌa ɨ́ taabla jetze aꞌíjna ɨ́ mej jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajte tɨjɨ́n: “Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen i Jesús, ɨ́ tɨ huaꞌarey aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan.” =Hu$Majta aꞌujráꞌasecaꞌa mej mi ráachaꞌɨɨn. G%#Matɨ́ꞌɨj mi ráꞌutatai ɨ́ cúruu jetze. Majta, huáhuajcacaꞌa mej tiꞌihuaújmuaꞌitɨn tetej jɨmeꞌe mej mi ráamuaꞌaree tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij racɨꞌɨti seɨj ajta seɨj ɨ́ cɨ́ɨxureꞌaraꞌan ɨ́ Jesús. Ayee mú titeeréꞌujpijte. #F?"Aꞌuu mú raatáꞌa tiꞌitɨ́j tɨ raayéꞌen, viinu tɨ antzináj tɨ ranaxca. Tɨ́ꞌɨj raꞌajtamuáꞌa, capu raꞌíꞌimɨꞌɨ jáꞌaraa. JE !Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌu tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa huaꞌaniuuca jɨmeꞌe tɨjɨ́n Gólgota. Gólgota, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n Mɨꞌɨchí Muꞌuta. BD} Matɨ́ꞌɨj aujúꞌucaa, seɨ́j mú antinájchecaꞌa tɨ seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Cirene. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ teáataꞌa, ayée pu ántehuaa tɨjɨ́n Simón. Aj mú mi raataꞌaíjte tɨ aꞌɨ́ɨn ráꞌanchueeni cúrujraꞌan ɨ́ Jesús. IC Matɨ́ꞌɨj ráꞌuxɨeehuariꞌira, aj mú mi rúꞌijchuiiriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ síicuꞌuri tɨ páꞌuviꞌi, tɨ neána jɨmeꞌe. Majta ruꞌucáachejte ɨ́ síicuꞌureꞌaraꞌan. Matɨ́ꞌɨj mi yaꞌujáj mej mi ráꞌutatan ɨ́ cúruu jetze. Meráꞌutatai meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ cúruu jetze )BKMajta raꞌatétzijmuaꞌaxɨ, majta rajvíꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ itzɨ́j. Muꞌíi mú raꞌavéꞌevajxɨ án muꞌúutzeꞌen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe. wAgMajta curuun mú raateátaave tɨ tzicareꞌe jɨmeꞌe cɨstíjhuacaꞌa. Aꞌɨ́j mú raꞌavéꞌerujtiꞌiriꞌi. Majta, itzɨ́j mú ruꞌitéechuite rɨꞌɨríintaꞌan. Aj mú mi títunutaxɨ jemin. Ayee mú tiráꞌuxɨeehuariꞌiriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné penaꞌa, múꞌee pej tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan? (@IMatɨ́ꞌɨj mi tiraacáꞌariꞌiriꞌi nain ɨ́ tɨ tiꞌitéchejcaꞌa. Majta síicuꞌuri mú ruꞌucáachejte tɨ páꞌuviꞌi, tɨ neána jɨmeꞌe. L?Aj mú mi meꞌɨ́n xantaaruꞌu yaꞌujáj aꞌájna tɨ tajtuhuan eꞌirájca. Majta huaꞌutajé naíjmiꞌica ɨ́ ruxɨ́ꞌej xantaaruꞌu mej mi tiújseɨreꞌen jemin ɨ́ Jesús. M>Aj pu i Pilato raatátuaa aꞌɨ́jna ɨ́ Barrabás huáꞌa jemi. Ajta raataꞌaíjtacaꞌa mej raꞌitévajxɨꞌɨn meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aj pu i huaꞌutátuii mej mi ráꞌutatan. U=#Naímiꞌi mú miyen tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Chéꞌe ayén éeneꞌen tɨ titáacɨꞌɨti itejmi, ajta tɨ tihuáꞌucɨꞌɨti ɨ́ tayaujmuaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej raajéꞌica. %<CPilato pu rúꞌumuaꞌareerecaꞌa tɨ caí aꞌij tíꞌirɨꞌɨri huáꞌa jemi, sino muꞌuri tɨ́n autéhuijsimeꞌe mej tiúꞌujneꞌusiteꞌesin cháꞌa menaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n anaújmuaijte jaj jɨmeꞌe mej seíiracaꞌa ɨ́ teɨte. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Canu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ tɨ raajéꞌicatan amɨ́jna mɨ teáataꞌa, sino múꞌeen xuꞌu púꞌeen. ;3Pilato pu ajtahuaꞌa ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe? ¿Tiꞌitájni jɨ́n auteájturaa tej ti tiyen ráaruuren? Aj mú mi jaítzeꞌe caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj ráꞌutatan cúruu jetze. d:AAj pu i Pilato ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ari mɨ Jesús, aꞌiné tiꞌitɨ́j jɨ́n neráaruuren? Naímiꞌi mú miyen tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj ráꞌutatan cúruu jetze. h9IAjtahuaꞌa pu ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné setíꞌijxeꞌeveꞌe múꞌeen? ¿Aꞌatajni naatátuaani aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌapua? Ayee mú tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Barrabás. 8Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌaijta u teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ huáꞌavaujsimuaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌa ɨ́ teɨte mej mi miyen rájhuavii ɨ́ tajtuhuan tɨ ij aꞌɨ́ɨn huatátuaani aꞌɨ́jna ɨ́ Barrabás. Ayee mú majta tirájhuaviiriꞌi tɨ ij aꞌɨ́ɨn tiuꞌutáꞌan mej mi raajéꞌica meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 7Aúcheꞌe pu huatecaíca ɨ́ ɨpuari japua aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato tɨ́ꞌɨj ɨ́raꞌaraꞌan ayén tiraataꞌítiꞌiriꞌi tɨjɨ́n: “Aꞌij nu puaꞌa tiúꞌumaaracaꞌa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tevi tɨ caí jaꞌanáj tiꞌitɨ́j jɨ́n auteájturaa. Jéihua nu rajpuaíjtzicaꞌa íjii neꞌɨ́jna jɨmeꞌe. Capej tiꞌitɨ́j jɨ́n jetzen tíꞌijpuaꞌajteꞌe.” D6Ayee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌiné ayée pu ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n maráꞌachueereꞌecaꞌa ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́j mú jɨ́n raatátuiiriꞌi ɨ́ tajtuhuan. '5GMatɨ́ꞌɨj ajteáxɨɨrecaꞌa jeíhua ɨ́ teɨte, Pilato pu ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné setíꞌijxeꞌeveꞌe múꞌeen? ¿Ni qui neraatátuaani neꞌɨ́jna ɨ́ Barrabás, naꞌari nemɨ́jna mɨ Jesús, ɨ́ tɨ jee iꞌi Cɨríistuꞌu? @4yAjta seɨ́j aiteánamiꞌihuacaꞌa tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Barrabás. Naímiꞌi mú ramuaꞌatejcaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Barrabás, tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌitevistacaꞌa. g3GAjta aꞌájna matɨ́ꞌɨj tíꞌiyestejcaꞌa ɨ́ teɨte, ayée pu tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan tɨ ayén seɨ́j huatátuaani tɨ aiteánamiꞌi, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa mej raatáhuavii. _27Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, capu tiꞌitɨ́j xajtacaꞌa. Capu ajta seɨcɨé tiuꞌutaxájtacaꞌa, ni seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajte. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, jéꞌecan pu aꞌij yáꞌuseijracaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan. Matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́jna jɨ́n raꞌuxɨ́jte ɨ́ Jesús tɨ ij huámɨꞌɨni *1M Aj pu i Pilato ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni pecaí piyen huáꞌunamuajriꞌi ɨ́ mej jeíhua múꞌeetzi jetze teꞌujpuáꞌajte? A0{ Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, matɨ́ꞌɨj jetzen teꞌujpuáꞌajte aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta huáꞌavaujsimuaꞌa, capu tiꞌitɨ́j xajtacaꞌa. / Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌúu pu aꞌutéveecaꞌa jemin aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan. Aj pu i aꞌɨ́ɨn tajtuhuan ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni múꞌee peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ pej huaꞌarey aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan? Ayee pu tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús: ―Aa niꞌijtá neꞌu, aꞌij pej yeꞌí tiꞌixa múꞌee. }.s Ayee mú majta huarɨ́j tɨ́j tinaataꞌaíj ɨ́ tavástaraꞌa. Chuej mú huánanai aꞌu tɨ tíꞌimɨjhuacareꞌe aꞌɨ́jna tɨ xaꞌari tíꞌitaꞌahuaca.” Tɨ́ꞌɨj Jesús aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Pilato n-U Aꞌájnáꞌɨmua pu araúraste aꞌij tɨ ajmíꞌi tiraataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jeremías teecan tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ayée mú raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare mej tiraanájchiteꞌen aꞌachú cumu seité japuan tamuáamuataꞌa tumin tɨ iꞌi plata tɨ ij aꞌɨ́ɨn huaꞌutátuiireꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Majta áꞌiyen raaréꞌejeꞌipɨ meꞌɨ́jna ɨ́ tumin. ,9Ayee mú majta ratamuáꞌamua tɨ́j naꞌa aꞌájnáꞌɨmua tɨ yú eꞌiréꞌene tɨjɨ́n chuej mej japuan raꞌuréꞌexɨre ɨ́ xúureꞌe. &+EMatɨ́ꞌɨj mi miyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare aꞌij mej yeꞌí huárɨni meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tumin. Ayee mú meꞌɨ́jna jɨ́n chuej huánanai mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n chuej tɨ japuan tíꞌimɨjhuaca aꞌɨ́jna tɨ xaꞌari tíꞌitaꞌahuaca. Ayee mú raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej mi meꞌuun huaꞌaváꞌanaamuan aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. +*OMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú raaréꞌejeꞌipɨ meꞌɨ́jna ɨ́ tumin. Majta miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Capu aꞌij tiuꞌutáꞌaca tej yeúutuaani aꞌɨ́jna ɨ́ tumin aꞌu tɨ áꞌujseɨreꞌe ɨ́ tumin teyujtaꞌa tɨ meꞌecan, aꞌiné aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tej jɨ́n tiuꞌunájchitacaꞌa tej ti yáꞌurɨeeni ɨ́ xúureꞌe. 4)aAj pu i Judás á yeꞌejhuáꞌaxɨ ɨ́ tumin á chuaataꞌa aꞌujna teyujtaꞌa. Tɨꞌɨj jí áꞌuraa. Tɨ́ꞌɨj i mé jáꞌahuaꞌa eꞌecaújcuaꞌimin. (#―Nee nu auteájturaa ɨ́ Dios jemi aꞌiné nejámuaatátui jaꞌatɨ́ tɨ caí tiꞌitɨ́j jɨ́n atéꞌɨtzeaꞌara sej si raajéꞌica. Majta miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capu aꞌatzu ta jetze ruxeꞌeveꞌe itejmi. Múꞌee pej púꞌeeneꞌe. 'Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Judás, tɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨjɨ́n puaíjtzi mú raatáꞌasin ɨ́ Jesús, jéꞌecan pu aꞌij puaꞌa raatáꞌa. Ajta, yaúutuaa huáꞌa jemi aꞌɨ́jna ɨ́ tumin tɨ seité japuan tamuáamuataꞌa aráꞌase. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌaijta, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ huáꞌa vaújsimuaꞌa tɨjɨ́n: j&MMaraꞌanáajɨꞌɨcɨꞌe ɨ́ muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze, matɨ́ꞌɨj mi yaꞌuvíꞌitɨ. Aj mú mi raatátui aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan, tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Pilato. Judás pu nuꞌu eꞌecaújcuaꞌimin % }Yee ruijmuaꞌa yee, aréꞌapuaꞌa, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta huáꞌa vaújsimuaꞌa ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare rujɨ́ɨmuaꞌa aꞌij mej yeꞌí huárɨni mej mi raajéꞌica ɨ́ Jesús. l$QKTɨꞌɨj jí áꞌiyen Pedro raꞌutámuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ Jesús amuacaí tiraatáꞌixaa tɨ jɨ́meꞌen yee: “Tɨ́ꞌɨj nuꞌu caí xɨ huajíjhuaꞌa ɨ́ gallo, ayée pej nuꞌu huaíca piyen tínaꞌavéꞌavaata yee capej nemuaꞌate.” Aj puꞌi huirájraa. Jéꞌecan pu aꞌij puaꞌa raatáꞌa. Tiujyeínejraa huápɨꞌɨ.#wJAjta áꞌiyen Pedro ayén aꞌutéjche tɨ ayén rájhuavii ɨ́ Dios tɨ nuꞌu Dios ayén puaíjtzi raatáꞌan tɨ puaꞌa caí ayén tiꞌayajna. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa niuucajtzeꞌen ɨ́ Dios tɨjɨ́n: ―Canu ramuaꞌate nemɨ́jna mɨ tevi. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i huajíjhuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tecuaaraꞌi. 5"cIAꞌatzu áꞌateeviꞌica, majta meꞌɨ́n ɨ́ mej eꞌeréꞌeteꞌecaa, aꞌɨ́ɨ mú á eꞌiréꞌene vejliꞌi jemin. Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌee pej xaa huáꞌa jetze ajtémeꞌecan. Tuꞌuri ramuaꞌaree teꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij pej yeꞌí teꞌenrúꞌu. A!{HAjtahuaꞌa pu seɨcɨé tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Niuucajtzeꞌen pu jɨ́n ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Canu ramuaꞌate neꞌɨ́jna ɨ́ tevi. i KGAj pu i ájchee. Puꞌuri huiiraméꞌeca táꞌapueerta. Aa pu aꞌutéechaxɨ. Ajtahuaꞌa seɨ́j raaseíj ꞌɨ́itaꞌa. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte ɨ́ mej aꞌuun aꞌuráteꞌecaꞌa tɨjɨ́n: ―Amɨ́jna mɨ tevi, aꞌɨ́ɨ pu xaa áꞌucheꞌecaneꞌe jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, Nazarét tɨ éꞌemeꞌecan. %CFAjta aꞌɨ́ɨn Pedro, seɨcɨé pu tiraatáꞌixaa mej seíiracaꞌa ɨ́ seica, ayén tɨjɨ́n: ―Canu ramuaꞌaree aꞌij pej yeꞌí tiꞌixa. *MEAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, aꞌúu pu anuꞌuhuátacatii jáꞌitaꞌa tɨ eꞌeráyaujtaꞌa ɨ́ chiꞌita. Ajta seɨ́j uteájrupi, ɨ́ tɨ ravaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ teyujtaꞌa tɨ antiújmuaꞌaree. ꞌƗ́itaꞌa aꞌɨ́jna. Aj pu i á eꞌiréꞌene jemin. Ayee pu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Muꞌée pej pajta áꞌucheꞌecaneꞌe peꞌɨ́jna jamuan, tɨ Galilea éꞌemeꞌecan. ]3DMajta miyen tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Taatáꞌixaateꞌe múꞌee mɨ pej nuꞌu iꞌi Cɨríistuꞌu, ¿aꞌataani muꞌiitéjvee? Pedro pu raꞌavéꞌavaatacaꞌa tɨ nuꞌu caí ramuaꞌate ɨ́ Jesús +OCAj mú mi raꞌarátzijmuaꞌaxɨ á néerimeꞌaraꞌan jetze, majta raꞌitéevajxɨ ɨ́ rumuájcaꞌa jɨmeꞌe. Seica mú majta ruꞌitévaꞌaraꞌa. 6eB’¿Aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi? Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, miyen tɨjɨ́n: ―Ayee pu tiraavíjteꞌe tɨ huámɨꞌɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe. EAAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree ɨ́ teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu raꞌantisiújtzaꞌan ɨ́ rusiicuꞌu mej mi ráamuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn huataniúꞌucacaꞌa. Ayen tɨjɨ́n: ―Aꞌij pu puaꞌa tiꞌixa ɨ́ Dios jemi. Capu chéꞌe ruxeꞌeveꞌe mej mi seica téꞌantzaahuateꞌen jemin. ¿Ni caí ayén tiꞌayajna? Casiꞌi, xuꞌuri ráanamuajriꞌi tɨ ayén aꞌij puaꞌa tiꞌixa ɨ́ Dios jemi. hI@Jesús pu ayén tiuꞌutataniú tɨjɨ́n: ―Muꞌée pej piyen raataxájtacaꞌa. Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tejauuméꞌe aꞌame. Múꞌeen xu neseíraꞌa xáꞌajuꞌun ineetzi i nej neajta teáataꞌa jetze airáane netɨ́ꞌɨj án huatéyeijxa rɨꞌɨríintaꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree u ta japua, seajta neseíraꞌa xáꞌajuꞌun netɨ́ꞌɨjtáhuaꞌa yé veꞌecáanen ɨ́ jaitɨri jetze. !?Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, capu tiꞌitɨ́j aꞌij tiuꞌutaxájtacaꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree ɨ́ teyujtaꞌa, ayée pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tíꞌimuaꞌaijteꞌe niuucajtzeꞌen ɨ́ Dios patáꞌaj taatáꞌixaateꞌen jaꞌatɨ́ pej púꞌeen. ¿Ni múꞌee peꞌɨ́n pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ íꞌiyaujraꞌan ɨ́ Dios? W'>Aj pu i seɨ́j ájchee. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree u teyujtaꞌa. Ayee pu aꞌɨ́ɨn tiuꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―¿Ni pecaí aꞌij penaꞌa tiuꞌutániuusin? ¿Tiꞌitájni púꞌeen aꞌíjna ɨ́ mej jɨ́n téꞌantzaahuateꞌe múꞌeetzi jemi? 0Y=Ayee mú tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee pu yeehui tiuꞌutaxájtacaꞌa amɨ́jna mɨ tevi aꞌɨ́jna jɨ́meꞌen yee: “Nee nu raayɨ́ꞌɨtɨ nej raatéꞌuuna aꞌíjna i teyuu tɨ chiꞌiraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios, ajta nuꞌu ajta ráꞌajtaahua huaíca xɨcaj tzajtaꞌa.” 4aMajta meꞌɨ́n mej tíꞌaijta teyujtaꞌa jamuan naímiꞌi ɨ́ huaꞌajueesi, aꞌɨ́ɨ mú rahuaucaꞌa ɨ́ huaꞌitzi ɨ́ mej jɨ́n Jesús jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen tɨ ayén huaꞌutáꞌan mej mi raajéꞌica. 0Y:Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, aꞌatzu pu aꞌɨmuá raavájrajmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌuu pu vejliꞌi aꞌaráꞌa aꞌu tɨ jáꞌitaꞌa eꞌeráyaujtaꞌa, aꞌu tɨ eꞌirájca aꞌɨ́jna tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree teyujtaꞌa. Aꞌuu pu ajta aꞌuteájrupi. Aj pu i huáꞌa jamuan aꞌujyeíjxɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌichaꞌɨɨ tɨ ij ráamuaꞌaree aꞌij tɨ tejauuméꞌe aꞌame. &E9Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej raatéeviꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌúu mú yaꞌuvíꞌitɨ meꞌɨ́jna jemi ɨ́ Caifás, aꞌɨ́jna tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree teyujtaꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ niuucari tɨ tíꞌaijta, majta meꞌɨ́n ɨ́ huáꞌavaujsimuaꞌa, aꞌúu mú majta eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa aꞌutɨ́ aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Caifás. 78Ayee pu nain tiujuꞌuméꞌe aꞌame tɨ i ayén araúrasten aꞌij mej mejmíꞌi tiraꞌuyúꞌuxacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌaxcaa, naímiꞌi muꞌu mi á yaúurɨe. Matɨ́ꞌɨj mi huataúruu. Aꞌɨ́ɨ mú yaꞌuvíꞌitɨ ɨ́ Jesús huáꞌa jemi ɨ́ jueesi %7Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi ɨ́ teɨte tɨjɨ́n: ―¿Ni siyen yé véꞌejuꞌun seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej niyen huaꞌuréꞌeseɨreꞌesin ɨ́ teɨte mej mi huaténeꞌuseꞌen ɨ́ gobierno jemi? ¿Ni seꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌɨ́ꞌɨsin ɨ́ nahuaa tɨ ruxɨ́ꞌejtaꞌa teꞌejcamɨ́ɨmɨjmee, seajta cɨyej tiuꞌɨ́ꞌɨsin sej si naateeviꞌi? ’Nain tújcaꞌari tzajtaꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene, aꞌúu nu aꞌutéveecaꞌa teyujtaꞌa. Netejáꞌamuamuaꞌatehuaꞌa nu náꞌayeꞌi. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu jaꞌanáj naateeviꞌi seꞌújna. ¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen rɨcɨ íjii? _76’Aru tɨ puaꞌa hui niyen huárɨni, capu chéꞌe huatárɨꞌɨristari tɨ ij ayén araúrasten aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ nuꞌu ayén ruxeꞌeveꞌe mej miyen náaruuren. $A5¿Ni ayén timuáꞌamitɨejteꞌe múꞌeetzi tɨ ayén ruxeꞌeveꞌe pej piyen huárɨni? ’Casiꞌi, tɨ puaꞌa niyen raatáhuavii ɨ́ tɨ níꞌiyaꞌupua, aꞌɨ́ɨ pu raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ huaꞌutaꞌaíjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua mej mi aveꞌecanén menaatévaɨreꞌen. Majta meꞌɨ́n, aꞌɨ́ɨ mú miyen aꞌaráꞌaxcan aꞌachú cumu huaícate viꞌiraꞌa. d A4Ajta Jesús ayén tiraataꞌaíj aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n: ―Ucárujteꞌe muaꞌanáhuaa, aꞌiné tɨ puaꞌa piyen ruíjcuta muaꞌanáhuaa, aꞌɨ́ɨ mú majta muaajéꞌicatan nahuaa jɨmeꞌe. \ 13Matɨ́ꞌɨj raatéeviꞌi, aj pu i seɨ́j tɨ Jesús jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe, aꞌɨ́ɨ pu rúꞌijcupi ɨ́ runahuaa tɨ ruxɨ́ꞌejtaꞌa teꞌejcamɨ́ɨmɨjmee. Aj pu i ruꞌitéjtze aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ravaɨreꞌe aꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌaijteꞌe u teyujtaꞌa. Tɨꞌɨj jí raꞌajtaveíjchecaꞌa ɨ́ naxairaꞌan.  52Aj pu i ayén tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Neꞌamiigu, ¿ni peꞌɨ́jna jɨ́n piyen yé véꞌeme? ―Yee puꞌu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi. Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, aꞌɨ́ɨ mú ajteáxɨɨrecaꞌa jemin. Matɨ́ꞌɨj mi raatéeviꞌi. a ;1Jɨ́meꞌen puꞌu aꞌaráꞌa, aj pu i ajteáxɨɨrecaꞌa aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee pu tiraatateújte tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné penaꞌa, Maeestru? Ajta ruꞌitépɨꞌɨtze.  0Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ huaꞌutátuii aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, amuacaí pu tiꞌihuaújmuaꞌatzii aꞌij tɨ yeꞌí huárɨni mej mi ráamuaꞌaree jaꞌatɨ́ tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Jesús. Ayen tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́jna neꞌu, ɨ́ nej ruꞌitépɨꞌɨtzeꞌesin netɨ́ꞌɨj raatateújteꞌen, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn pɨ́rɨcɨ. Setáꞌaj hui raatéeviꞌi. A{/Aúcheꞌe pu tíꞌixajtacaꞌa tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Judás á eꞌiréꞌene. Aꞌɨ́jna ɨ́ Judás, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua muaꞌaráꞌaxcaa. Jéihua mú teɨte jamuan huajúꞌucaa. Seica mú tiuꞌɨ́ꞌɨsimeꞌe ɨ́ nahuaa tɨ ruxɨ́ꞌejtaꞌa teꞌejcamɨ́ɨmɨjmee, majta seica cɨyej tiuꞌɨ́ɨ ɨ́ mej jɨ́n huáꞌucuiꞌini. Naíjmiꞌica mú huataꞌáijtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta teyujtaꞌa, majta ɨ́ huáꞌavaujsimuaꞌa ɨ́ teɨte. [~~E}&{zlyw}vsqfp$nYm1kj}i:hlf5e)cHa`(_]\[RYYAWWVTS/RBQmP!OWNLLKKIH}FEgDDB|@8?J>=C;::765n5b3V10{.,)O%$"!"9Wi  P Aj puꞌi án aꞌujnéj ɨ́ jɨrí jetze, aꞌiné puꞌuri rúꞌumuaꞌareerecaꞌa aꞌachú mej puaꞌamé ɨ́ tɨ tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌesin. Aj puꞌi huaꞌutajé. Matɨ́ꞌɨj mi á veꞌeréꞌene ɨ́ tɨ huaꞌavéꞌejajpuaxɨ. O Aru Jesús, tɨ́ꞌɨj huaꞌajtéꞌaxɨ, aj puꞌi ayén tíhuaꞌutaꞌaíj mej caí miyen rɨjca, mej raxájta jaꞌatɨ́ tɨ pɨ́rɨcɨ. Jesús pu huaꞌavéꞌejajpuaxɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase ,NQ Majta meꞌɨ́n tiyáaruꞌuse ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa, matɨ́ꞌɨj raaseíj ɨ́ Jesús, aj mú mi títunutaxɨ vejliꞌi jemin. Ayee mú titeejíjhuacaꞌa tɨjɨ́n: ―Múꞌee pej hui iꞌi yaujraꞌan ɨ́ Dios. ―Yee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme. qM[ Aꞌiné puꞌuri tihuáꞌuhuaꞌateꞌecaꞌa jeíhua ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌicaꞌa, jeíhua mú ɨ́ mej tiꞌicúcuiꞌijme ajteáxɨɨrecaꞌa aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa ɨ́ Jesús. Muaꞌitávatzɨjxɨ aꞌájna vejliꞌi jemin. Jeíhua mú raꞌajtamɨ́jhuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́j pu jɨ́n aꞌɨ́ɨn huaꞌutaꞌaíj mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe mej baarcu ráahuaviitzeꞌen tɨ jetzen atéeyeijxɨꞌɨn mej mi caí ratzíinajyeꞌican ɨ́ teɨte. L 7KgMatɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huáruu ɨ́ Jesús, tɨ ayén jaítzeꞌe raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa caí máa jaꞌatɨ́, jeíhua mú majta meꞌuun aꞌarácɨꞌɨcaꞌa aꞌujna u Judea, majta aꞌujna u Jerusalén. Aꞌuu mú majta aꞌarácɨꞌɨcaꞌa u Idumea. Majta seica mej aꞌuchéjmeꞌecaa u Tiro, majta u Sidón. Seica mú majta aꞌitacɨ́ꞌɨcaꞌa utavén pújmeꞌen ɨ́ Jordán. J%Tɨ́ꞌɨj jí áꞌuraa ɨ́ Jesús. Aa pu aꞌaráꞌa aꞌu tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj. Majta mú jamuan aꞌucɨ́j ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Jeíhua mú majta teɨte aꞌucɨ́j jamuan ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjmeꞌecaa u Galilea. @IyAj mú mi huiráacɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseo. Matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen seica jamuan aꞌij mej yeꞌí huárɨni mej mi raajéꞌica ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌan jamuan ɨ́ tajtuhuan tɨ veꞌée. Ayee pu ántehuaa aꞌɨ́jna tɨjɨ́n Heródes. Jeíhua mú teɨte ajteáxɨɨrecaꞌa aꞌu tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj zHmAj puꞌi Jesús huaꞌuseíirajraa. Acaujtzáahuateꞌe yee cumu tɨ́j niuꞌucamɨꞌɨ. Ajta huataújxɨeemɨste huáꞌa jemi aꞌiné camu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej ráanamua. Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn ayén tiuꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ tíꞌicuiꞌi tɨjɨ́n: ―Huatátzeaara mɨ áꞌamuajcaꞌa. Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn ɨ́ teáataꞌa, raatátzeaaracaꞌa ɨ́ rumuájcaꞌa. Jɨ́meꞌen puꞌu raatátzeaaracaꞌa, aj puꞌi huarúj ɨ́ jaꞌatɨ ɨ́ rumuájcaꞌa jetze. iGKAjta áꞌiyen huaꞌutáꞌixa ɨ́ seica. Ayen tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitáni íꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ ayén huárɨni tɨ́ꞌɨj aꞌájna tejaꞌuréꞌenen, aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa mej jetzen ruseꞌupi? ¿Ni ayén tiraavíjteꞌe tɨ jaꞌatɨ ayén huárɨni ɨ́ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn jɨ́n seijreꞌe, naꞌari ɨ́ tɨ tiraacuíꞌinteꞌen? Ajta, ¿ni qui iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn nej niyen huárɨni aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze mej jetzen ruseꞌupi nej ni iráarujteꞌen nemɨ́jna mɨ jaꞌatɨ tɨ́ꞌij caí huámɨꞌɨni, naꞌari nej ni raatáꞌan tɨ huámɨꞌɨni? ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Jesús. Mɨ́ majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, camu aꞌij tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme. DFAj puꞌi Jesús ayén tiraataꞌixaa ɨ́ tɨ cɨyáaxaraꞌa ɨ́ rumuájcaꞌa jetze, tɨjɨ́n: ―Ájchesi. Huatéechaxɨ íiye jáꞌitaꞌa. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. {EoMajta mú meꞌɨ́n unuꞌuhuatéꞌuucaꞌa ɨ́ fariseo. Aꞌɨ́ɨ mú ráꞌeeveꞌecaꞌa ɨ́ Jesús, aisí tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn caí tiráahuaateꞌen ɨ́ tɨ tíꞌicuiꞌi. Aj pu ajtahuaꞌa pɨ́tíꞌirɨjca ɨ́ xɨcájraꞌa ɨ́ mej jetzen ruseꞌupi. Aꞌɨ́ɨ mú fariseo rumuaꞌatzíiteꞌecaꞌa ɨ́ mej jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajteꞌen. 6D gTɨ́ꞌɨj jí ajtahuaꞌa aꞌuteájrupi teyujtaꞌa ɨ́ Jesús. Seɨ́j pu únuꞌuhuatéveecaꞌa. Tiꞌicuiꞌi aꞌɨ́jna, cɨyáaxaraꞌa ɨ́ rumuájcaꞌa jetze. C%Ajta Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa. Ayen tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze ɨ́ mej jetzen ruseꞌupi, ayée pu Dios tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ́ꞌij huaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ teɨte. Capu ayée naꞌa ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare ɨ́ Dios mej mi araúrasten menaꞌa aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa ɨ́ mej jetzen ruseꞌupi. Aꞌɨ́j nu jɨ́n, inee i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, ayée nu een jɨ́n antínmuaꞌaree neajta neꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze matɨ́ꞌɨj ruseꞌupi.BA’Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ David, aꞌii pu caí teyujtaꞌa tíꞌivaɨreꞌecaꞌa. Capu aꞌij tiꞌitɨ́ huarɨ́j. Aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu ráacua aꞌɨ́jna ɨ́ pan ɨ́ mej Dios huatámuaɨꞌɨvejte. Ajta tihuaꞌumí ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Capu aꞌatzu auteájturaa ɨ́ David teecan ɨ́ Dios jemi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ Jesús. :@mAj puꞌi huaꞌutáꞌixa ɨ́ Jesús. Ayen tɨjɨ́n: ―Nicheꞌe aꞌatzu tejamuáꞌixaateꞌen. ¿Ni secaí múꞌeen jaꞌanáj raꞌujíjve ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌij tɨ yeꞌí huarɨ́j ɨ́ David teecan tɨ́ꞌɨj huatáꞌicuatacaꞌa, majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe? Tɨ́ꞌɨj nuꞌu tiꞌitéveecaꞌa ɨ́ Abiatar teecan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌecaꞌa teyujtaꞌa, aꞌúu pu aꞌuteájrupi ɨ́ David. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ pan ɨ́ mej Dios huatámuaɨꞌɨvejte u teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ muꞌu nuꞌu racuaꞌaca ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe aꞌujna teyujtaꞌa. Capu máa jaꞌatɨ́ racuaꞌaca. |?qMajta meꞌɨ́n ɨ́ fariseo, matɨ́ꞌɨj huaꞌuseíj mej miyen rɨjcaꞌa, aj mú mi miyen tiraataꞌixaa ɨ́ Jesús. Miyen tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, ¿aꞌiné een jɨ́n miyen rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej múꞌeetzi jamuan áꞌujujhuaꞌan? Capu hui aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ ayén rɨjca aꞌɨ́jna ɨ́ xɨcájraꞌa jetze mej jetzen ruseꞌupi. >9Tɨ́ꞌɨj jí ayén tiujuꞌurɨ́j. Aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze mej ruséꞌupihuaꞌa, aꞌúu pu auméꞌecaa jáꞌitaꞌa ɨ́ viꞌiraꞌa japua ɨ́ Jesús. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨme mú autéjhuii mej rúꞌijtzaanaxɨꞌɨn tiꞌitɨ́ teuuri jatzeꞌe aꞌiné jeíhua mú tɨejcucaꞌa. Aꞌuu mú aꞌatajúꞌucaꞌa meruꞌijtzáꞌana. B=}’Ajta, capu tiꞌitɨ́ vaɨreꞌe tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ruꞌucájtuꞌani navij limeetajraꞌa tzajtaꞌa tɨ racuaꞌiríihuajme nahuáj ɨ́ mej mauchén ráataahuacaꞌa. Tɨ́ puaꞌa miyen ráaruuren aꞌɨ́jna ɨ́ nahuáj tɨ jéjcua, aꞌɨ́ɨ pu huatéveꞌeri, ajta raꞌanasiújtzaꞌana ɨ́ navij tɨ racuaꞌiríihuajme. Tɨ́ꞌɨj jí aꞌuvaɨ́jtzi ɨ́ navij, ajta ɨ́ nahuáj. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ ruꞌucájtuꞌani ɨ́ navij tzajtaꞌa tɨ jéjcua aꞌɨ́jna ɨ́ nahuáj tɨ ajta jéjcua. Aꞌɨ́ɨ mú rúꞌijtzaanaxɨ ɨ́ teuuri jaꞌanáj matɨ́ꞌɨj ruseꞌupi aꞌíime ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe <7’Nicheꞌe seɨj amuaatáꞌixaateꞌen ɨ́ chuijtari. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ aꞌɨ́jna huaújcuꞌuneꞌepeꞌen ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ míꞌimeꞌecan, capu aꞌɨ́jna jamuan rucúꞌuneꞌepeꞌen ɨ́ cɨ́ɨxuri jɨmeꞌe tɨ caí xɨ jaꞌanáj jáꞌusiniꞌi. Huatétzuꞌuta aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ jéjcua tɨ́ꞌɨj huatéjaꞌusiniꞌihua. Tɨ́ꞌɨj i rasiújtzaꞌanan ɨ́ tɨ míꞌimeꞌecan. Aj puꞌi aꞌɨ́jna tɨ anásiujtzaꞌani, jaítzeꞌe pu veꞌetɨ́ anásiujtzaꞌani aꞌame. n;UAru jee, aj pu tejaꞌuréꞌenejsin ɨ́ xɨca ɨ́ mej jetzen ráꞌaviꞌitɨn ɨ́ jaꞌatɨ. Aj mú xaa meꞌɨ́n ɨ́ mej ráꞌajaahuateꞌe ruꞌítziꞌiveꞌen aꞌiné capu chéꞌe huáꞌa jamuan aꞌutéjvee ɨ́ mej ráꞌajaahuateꞌe. Aꞌiné inee, naúcheꞌe nu yé huatéjvee, camu ruꞌítziꞌiveꞌen ɨ́ mej náꞌajaahuateꞌe. o:WAj puꞌi Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ huaténeɨche, aj puꞌi aꞌɨ́mej huatáꞌineesin ɨ́ mej ráꞌajaahuateꞌe mej mi tiúꞌuyesten. Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn tihuáꞌamin. ¿Ni qui rɨꞌɨrí mej rúꞌitziꞌiveꞌeca tɨ puaꞌa huáꞌa jamuan auj tíꞌiyeste ɨ́ jaꞌatɨ? Capu xaa neꞌu. d9ATɨ́ꞌɨj jí ayén tiujuꞌurɨ́j. Aꞌɨ́ɨ mú rúꞌitziꞌiveꞌecaꞌa ɨ́ mej Juan jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, majta ɨ́ fariseo. Matɨ́ꞌɨj mi seica eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné een jɨ́n maúrɨitziꞌivij ɨ́ mej Juan jamuan áꞌujujhuaꞌan, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseo? Mɨ majta, ɨ́ mej múꞌeetzi jamuan áꞌujujhuaꞌan, camu miyen rɨcɨ. ―Yee mú tiraataꞌixaa. \81Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn huáꞌunamuajriꞌi ɨ́ Jesús, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Ayee pu tíꞌeen jɨ́meꞌen ɨ́ teɨte ɨ́ mej meꞌuun aꞌuréꞌenineꞌi jemin ɨ́ tɨ yaꞌanaca. Capu ruxeꞌeveꞌe mej meꞌɨ́n aꞌuréꞌenineꞌicaꞌan ɨ́ jemin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej rɨ́ꞌen, sino aꞌɨ́ɨ mú xaa aꞌuréꞌenineꞌi ɨ́ tɨ yaꞌanaca jemi ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi. Ayee pu cheꞌatá naꞌa een ineetzi jemi. Canu neꞌíjna jɨ́n yevéꞌeme nej neꞌíjme huatáꞌinen ɨ́ mej miyen tiúꞌujseijrata yee mej xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ, sino aꞌímej nu jemi yé véꞌeme ɨ́ mej miyen tirúꞌumuaꞌaree ɨ́ ru tzajtaꞌa mej caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ. Aꞌɨ́ɨ mú raataꞌíhuaꞌuriꞌi ɨ́ Jesús jɨ́meꞌen ɨ́ mej rúꞌitziꞌivi Q7Majta seica áꞌa vejliꞌi cɨɨnecaꞌa. Aꞌɨ́ɨ mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate aꞌij tɨ tiuꞌuxájtacaꞌa ɨ́ Moisés teecan. Jeíhua mú nuꞌu raxɨ́ꞌeveꞌe ɨ́ ruyeꞌirá. Ayee mú ánteꞌarua aꞌɨ́ɨme tɨjɨ́n fariseo. Aꞌɨ́ɨ mú miyen tiuꞌuséij jaꞌatén mej jamuan tíꞌicuaꞌacaa ɨ́ Jesús. Aj mú mi miyen aꞌɨ́mej tiuꞌutáꞌixaa ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné een jɨ́n aꞌɨ́ɨn áꞌamuamaestru tíꞌicuaꞌaca, ajta yeꞌeca huáꞌa jamuan ɨ́ mej tíꞌitejiꞌivi, ajta huáꞌa jamuan ɨ́ mej caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ? Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiúꞌujmuaꞌate yúꞌuxareꞌaraꞌan jetze ɨ́ Moisés, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa ɨ́ fariseo. 46aTɨ́ꞌɨj jí ayén tiujuꞌurɨ́j matɨ́ꞌɨj aꞌaráꞌa ɨ́ Leví tɨ éꞌeche. Jesús pu aꞌɨ́mej jamuan tíꞌicuaꞌacaa ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte. Aꞌɨ́ɨ mú aꞌɨ́ɨn pɨ́rɨcɨ ɨ́ mej huáꞌajijveꞌe ɨ́ mej tíꞌitɨꞌɨcɨca, majta ɨ́ mej caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨjca. Aꞌɨ́ɨ mú tíꞌicuaꞌacaa meesa japua jamuan ɨ́ Jesús, majta seica ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Naíjmiꞌi mú tíꞌicuaꞌacaa aꞌiné memuꞌiicáa ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌaneꞌe ɨ́ Jesús jamuan. 5/Aj puꞌi ayée aꞌuréꞌene. Tɨ́ꞌɨj jí aꞌuun ɨ́ Leví huaseíj, ɨ́ tɨ iꞌi yaujraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Alfeo. Aꞌuu pu anúꞌujcatii chiꞌita mej tzajtaꞌan tíꞌitejiꞌivi ɨ́ mej tíꞌitɨꞌɨcɨca. Aj puꞌi Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj nee jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen. Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn ájchee ɨ́ Leví. Tɨ́ꞌɨj jí áꞌume jamuan. +4O Tɨ́ꞌɨj jí ajtahuaꞌa Jesús aꞌuun áꞌume aꞌu tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj. Aa mú aꞌuréꞌenineicaꞌa naímiꞌi ɨ́ teɨte jemin ɨ́ Jesús. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirájtuaani. (3I Ajta áꞌiyen aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌicuiꞌicaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ájchee. Ráꞌajchui ɨ́ rúꞌutaatzi. Tɨ́ꞌɨj i áꞌuraa, metiꞌiseíiracaꞌa ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́j mú jɨ́n naímiꞌi aꞌij teꞌutaseíj. Rɨ́ꞌɨ mú tiraatáꞌa ɨ́ Dios. Miyen tɨjɨ́n: ―Catu jaꞌanáj tiꞌitɨ́j huaseíj tetɨ́j íjii. Yee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ teɨte. Jesús pu raatajé ɨ́ Leví 2  Ayee nu xaa neꞌu rɨni tɨ́j ɨ́ nevástaraꞌa, ɨ́ tɨ jíꞌi Dios, setáꞌaj ráamuaꞌaree, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, neajta nu neꞌíjna jɨ́n antínmuaꞌaree íiyen chaanaca japua nej ni tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ mej jɨ́n ateáturaaveca ɨ́ Dios jemi. ―Yee pu tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ Jesús. Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa ɨ́ tɨ cɨyáaxaraꞌa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe. Ájchesi, pajta ráꞌanchueeni muáꞌutaatzi. Aricu aꞌu pej éꞌeche. 1 -0S ¿Tiꞌitájni caí muárɨꞌeri? ¿Ni qui nej niyen tiraataꞌixaateꞌen ɨ́ tɨ cɨyáaxaraꞌa yee: “Puꞌuri timuaatáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi”, naꞌari yee: “Ájchesi, patáꞌaj ráꞌanchueni muáꞌutaatzi; pajta yee áꞌuraꞌani”? /9Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu ru tzajtaꞌa rúꞌumuaꞌareerecaꞌa aꞌij mej yeꞌí tíꞌimuaꞌatzejcaꞌa ɨ́ ru tzajtaꞌa. Tɨ́ꞌɨj i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné een jɨ́n siyen téꞌumuaꞌatze ɨ́ ru tzajtaꞌa? 9.kMajta á vejliꞌi seica meꞌuun eꞌiráꞌuu ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca ɨ́ ruyeꞌirá jɨmeꞌe. Matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́jna huánamuajriꞌi aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Jesús, matɨ́ꞌɨj mi miyen tiuꞌumuáꞌaj ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨjɨ́n: “¿Aꞌiquí een jɨ́n ayén tiꞌixa amɨ́jna mɨ tevi? Aꞌij pu puaꞌa, xaa neꞌu, tiꞌixa. Capu hui aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree amɨ́jna tɨ seɨj tiuꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ tɨ jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́ɨ puꞌu ɨ́ Dios antiújmuaꞌaree tɨ ayén seɨj tiuꞌutáꞌuuniꞌi.” Yee mú téꞌumuaꞌatzejcaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca ɨ́ ruyeꞌirá jɨmeꞌe. -,7Aj puꞌi huaꞌuseíj, ajta ayén tiuꞌumuáꞌaj tɨjɨ́n: “Metéꞌatzaahuateꞌe, micu.” Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tiraataꞌixaa ɨ́ tɨ tíꞌicuiꞌi tɨjɨ́n: ―Niyauj, puꞌuri hui timuaatáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ Dios ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. +Aru capu huatárɨꞌɨristarecaꞌa mej ruꞌuteárujteꞌen u téteꞌe aꞌutɨ́ Jesús ánuꞌuhuatéveecaꞌa, aꞌiné temuaꞌa mú tíꞌitemuꞌiicaa ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́j mú jɨ́n, anticɨ́j án ɨmuá ɨ́ chiꞌij japua, matɨ́ꞌɨj mi raꞌanáacu ɨ́ chiꞌij. Aj mú mi ruꞌucájtuaa ɨ́ tɨ tíꞌicuiꞌi aꞌutɨ́ ánuꞌuhuatéveecaꞌa ɨ́ Jesús. :*mAꞌɨ́ɨ mú jaꞌatɨ́ aꞌuréꞌeneijte ɨ́ Jesús jemi seɨj tɨ tíꞌicuiꞌi. Cɨyáaxaraꞌacaa nainjapua ɨ́ jaꞌatɨ. Memuáacua mú mé ráachuisimeꞌe. E)Aj mú mi caꞌanacan tiújseɨj jeíhua ɨ́ teɨte, matɨ́j menaꞌa caí chéꞌe titéꞌuve u chiꞌita. Camu majta áꞌavejricaꞌa taꞌiténinei. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, u pu ánuꞌuhuatéveecaꞌa u chiꞌita. Aꞌɨ́ɨ pu tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. j( OTeuuméꞌeca huaꞌapua xɨcaj, huaíca xɨcaj, ajtahuaꞌa pu aꞌɨ́ɨn Jesús aꞌuteájrupi u Capernaúm. Matɨ́ꞌɨj mi ráamuaꞌareeriꞌi ɨ́ teɨte tɨjɨ́n: “U pu nuꞌu jáꞌahuaꞌa eꞌirájca ruche.” @' {-Mɨ́ ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tevi, tɨ́ꞌɨj áꞌuraa, aꞌɨ́ɨ pu aꞌutéjche tɨ raataxáj jeíhua aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j. Nainjapua pu huaꞌuréꞌixaa seɨj ajta seɨj. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí chéꞌe huatárɨꞌɨristarecaꞌa tɨ Jesús aꞌuteárute ɨ́ chajtaꞌa, sino ɨtzitá puꞌu jí huáyeꞌicaa aꞌutɨ́ caí tiꞌitɨ́ eꞌeréꞌevee. Aru jaꞌanáj tɨ naꞌa, aꞌɨ́ɨ mú teɨte éꞌecɨꞌɨcaꞌa aꞌutɨ́ aꞌij éꞌeneꞌe ɨ́ Jesús. Aꞌuu mú eꞌerácɨꞌɨcaꞌa aꞌu tɨ naꞌa mej huachéjme.& +,Aru amuacaí pu ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, pecáj jaꞌatɨ́ íꞌixaateꞌe ni cɨ́j caj, sino aricu, u páꞌumeꞌen jamuan ɨ́ tɨ tíꞌivaɨreꞌe teyujtaꞌa, táꞌaj muaaseíj, pajta tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta aꞌij tɨ tiuꞌuxájtacaꞌa ɨ́ Moisés teecan. Aꞌɨ́ɨ mú jɨ́n ramuaꞌaréeren mej tíꞌivaɨreꞌe teyujtaꞌa tɨjɨ́n pepuꞌuri huarúj. % -+Tɨ́ꞌɨj i aꞌɨ́ɨn Jesús jeíhua raꞌíjca tɨ nuꞌu caí raxájta aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j. Aj puꞌi áꞌuraa ɨ́ Jesús. .$ W*Ayee pu tejaꞌuréꞌene. Jɨ́meꞌen puꞌu raataxájtacaꞌa ɨ́ Jesús, tiraacáꞌariꞌiriꞌi ɨ́ tɨ jɨ́n tíꞌicuiꞌicaꞌa. Aj puꞌi huarúj. /# Y)Aj puꞌi Jesús huataújxɨeemɨste aꞌɨ́jna jemi tɨ́ꞌɨj raaseíj. Tɨ́ꞌɨj jí raꞌajtamuárɨej. Ayen tɨjɨ́n: ―Naꞌaráanajche pej huarún. _" 9(Tɨ́ꞌɨj jí seɨ́j ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ Jesús jemi. Tíꞌicuiꞌicaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Xánaꞌaviꞌireꞌecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cuíꞌiniꞌiraꞌa jɨmeꞌe tɨ tineájxɨ ɨ́ huáꞌireꞌaraꞌan jetze tɨ́ꞌij huatépete ɨ́ huáꞌireꞌaraꞌan. Ayee mú ratamuáꞌamua tɨjɨ́n lepra. Tɨ́ꞌɨj i aꞌɨ́ɨn títunutacaꞌa. Rájhuaviiriꞌi ɨ́ Jesús tɨ tiráahuaateꞌen. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa muaꞌaráanajche, pej tináahuaateꞌen. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ jaꞌatɨ tɨ títunutacaꞌa. 0! ['Tɨ́ꞌɨjí huaꞌatéyujtaꞌa tíhuaꞌihuáꞌixaa nainjapua tɨ́j naꞌa u Galilea. Ajta aꞌɨ́mej ɨ́ tiyáaruꞌuse, Jesús pu huaꞌutamuári ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa úꞌuseijreꞌecaꞌa ɨ́ teɨte. Jesús pu seɨj tiúꞌuhuaa seɨ́j tɨ lepra tineájxɨ ɨ́ jetzen f  G&Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Cheꞌeré, tichéꞌe áꞌucɨɨne aꞌuun tɨ huatacáꞌa ɨ́ seica chajtaꞌaraꞌa jetze. Aꞌuu nu neajta huaꞌutáꞌixaateꞌesin ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirátuaasin. Ayee nu een jɨ́n u eꞌerájraa u Capernaúm. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ Jesús. j O%Matɨ́ꞌɨj ráateu, aj mú mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Naíjmiꞌi mú muahuauhuau. v g$Ajta ɨ́ Simón, ajta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú raꞌavéꞌehuau ɨ́ Jesús. r _#Tapuáꞌarijmeꞌeca, tɨ́ꞌɨj auj huachuíjxa, Jesús pu ájchee. Aj puꞌi mú aꞌij huárupi. Aa pu aꞌaráꞌa jáꞌahuaꞌa ɨtzitá, aꞌutɨ́ caí tiꞌitɨ́ eꞌeréꞌevee. Aꞌuu pu huatéeniu ɨ́ Dios jemi. 9 m"Aꞌɨ́ɨ tihuáꞌuhuaa muꞌiicáca ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌicaꞌa. Capu seica naꞌa ɨ́ cuíꞌiniꞌiraꞌa. Tɨ́ꞌɨj i Jesús huaꞌutamuári ɨ́ tiyaaruꞌu ɨ́ mej seijreꞌecaꞌa seica ɨ́ teɨte tzajtaꞌa. Jesús pu ajta caí huaꞌatáꞌacareꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ tiyaaruꞌu mej tiuꞌutaxáj, aꞌiné méjmuaꞌatejcaꞌa jaꞌatɨ́ tɨ púꞌeeneꞌe. Jesús pu tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte u Galilea  9!Naíimiꞌi mú eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa á puaꞌacɨé taꞌiténinei, matɨ́j menaꞌa mej meꞌuun eꞌechéjmeꞌe, majta u áꞌahuaꞌayee. F  Chumuaꞌan, tɨ́ꞌɨj ari u eꞌeteárutij ɨ́ xɨca, naíjmiꞌica mú curéꞌeviꞌitɨxɨ ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi, majta ɨ́ mej tiyaaruꞌu huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌe. H  Aj puꞌi ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ jemin aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj i rajvíꞌi muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze. Tɨ́ꞌɨj jí raꞌajjáj. Aj puꞌi caꞌanacan huarúj. Ajta áꞌiyen aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌicuiꞌicaꞌa tihuaꞌumí. Jesús pu tihuáꞌuhuaa jeíhua ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌicaꞌa Q Aꞌɨ́ɨ pu án jáꞌujcaꞌatii ɨ́ muꞌuneáraꞌan ɨ́ Simón. Aꞌɨ́ɨ pu tíꞌicuiꞌicaa. Pɨ́stacaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Tiꞌicuiꞌi. i MAj mú mi huiráacɨ u teyujtaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌaráꞌa Simón tɨ éꞌeche, ajta ɨ́ Andrés. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ Jacobo, ajta ɨ́ Juan, aꞌɨ́ɨ mú huáꞌa jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. S !Majta mú áꞌiyen nain japua ráamuaꞌareeriꞌi tɨ́j naꞌa u Galilea aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ jɨ́n huarɨ́j ɨ́ Jesús. Jesús pu tiráahuaa ɨ́ muꞌuneáraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Simón w iAj aꞌij teꞌutaseíj aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa. Jéꞌecan mú tiújꞌixaateꞌecaꞌa seɨj ajta seɨj. Miyen tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitájni púꞌeen tɨ jéjcuacan jɨ́n tiꞌitéjvee? ¿Aꞌuquí éꞌemeꞌecan? Xɨee tɨ cuj tiꞌitéjvee tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ veꞌée. Amɨ́ pu tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ tiyáaruꞌuse. Majta meꞌɨ́n ráꞌatzaahuateꞌe aꞌij tɨ yeꞌí tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin. ―Yee mú tiújꞌixaateꞌecaꞌa ɨ́ teɨte.  yAj aꞌɨ́ɨn ɨ́ tiyaaruꞌu raatécaꞌatzɨjxɨ ɨ́ tevi caꞌanín jɨmeꞌe. Tɨ́ꞌɨj jí huajíjhuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tevi. Aj puꞌi huirájraa ɨ́ tevi jetze. F Aj puꞌi Jesús raꞌajtéꞌaxɨ ɨ́ tiyaaruꞌu. Ayen tɨjɨ́n: ―Pecáj yee tiꞌitɨ́j xajta. Huirájraꞌa mɨ tevi jetze. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. o YAyen tɨjɨ́n: ―Aa qui carai jéꞌecan, ¿aꞌiné hui tiꞌitɨ́j petéꞌumuaꞌaree itejmi jemi, Jesús pej piyen ántehuaa tɨjɨ́n ɨ́ pej Nazarét éꞌemeꞌecan? ¿Ni piyen mú aꞌuvéꞌemej pej taꞌantipuáꞌajteꞌen? Némuamuaꞌate jaꞌatɨ́ pej hui pɨ́rɨcɨ. Aꞌuu pej aꞌuvéꞌemej Dios jemi, ɨ́ pej yaujraꞌan púꞌeen. . WAjta pu seɨj aꞌutéveecaꞌa u teyujtaꞌa, tiyaaruꞌu tɨ tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa. Aꞌij pu puaꞌa tejaꞌuxáatayeꞌicaa aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu. [ 1Aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, capu cháꞌanaꞌa naꞌa tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa matɨ́j ɨ́ seica ɨ́ mej majta aꞌuun tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca, sino ayée pu tɨ́j seɨj tɨ tiꞌitéjvee tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe tɨ veꞌée. Aꞌɨ́j mú jɨ́n aꞌij teꞌutaseíj matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi. C Aj mú mi meꞌuun chajtaꞌa aꞌuteájrupi, tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Capernaúm. Tɨ́ꞌɨj teꞌaráꞌa aꞌatzaj tɨ puaꞌa eꞌireꞌenén aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze ɨ́ mej jetzen ruséꞌupihuaꞌa, aj puꞌi Jesús teyujtaꞌa aꞌuteájrupi. Aꞌuu pu tihuaꞌuhuamuáꞌate. \ 3Ajta áꞌiyen Jesús huaꞌutajé. Aj mú mi raatapuáꞌajtacaꞌa ɨ́ mej xɨéjmuaꞌari rɨ́ꞌɨ tíꞌiruurejcaꞌa. Aa muꞌu yaúurɨe ɨ́ rutáàta ɨ́ baarcu jetze, ajta tɨ jemin tíꞌimuarɨꞌecaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi Jesús jamuan aꞌucɨ́j. Jɨ́meꞌen ɨ́ teáataꞌa tɨ tiyaaruꞌu tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa   Aj pu ijtáꞌi áꞌayee aꞌuréꞌene. Tɨꞌɨquí seɨj huaseíj ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Jacobo. Yaujraꞌan ɨ́ Zebedeo. Aꞌɨ́ɨ pu ajta raaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ɨ́ tɨ juutzeájraꞌan púꞌeen ɨ́ Jacobo. Aꞌuu mú baarcu jetze eꞌeráateꞌeca. Majta rɨ́ꞌɨ tíꞌiruurejcaꞌa ɨ́ xɨéjmuaꞌari tɨ tíꞌisiujtzaꞌani. !  =Aj mú mi raatapuáꞌajtacaꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi á téjaupíi ɨ́ xɨéjmuaꞌari meꞌájna. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j jamuan ɨ́ Jesús. j  OAj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Mú seꞌutáuruyiꞌi ineetzi jemi setáꞌaj nej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen. Nee nu tejáꞌamuamuaꞌaten sej si caí chéꞌe siyen huaꞌité tíꞌiviviꞌiraꞌa, sino aꞌɨ́mej xuꞌu si caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌasin ɨ́ teɨte mej mi neetzi náꞌantzaahuateꞌen. .  WTɨ́ꞌɨjtáꞌi ɨ́ Jesus aꞌujna eꞌejtémeꞌecaa aꞌujna vejliꞌi aꞌu tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Galilea. Aj puꞌi aꞌɨ́mej huaseíj ɨ́ Simón, ajta ɨ́ Andrés tɨ juutzeájraꞌan púꞌeen ɨ́ Simón. Aꞌɨ́ɨ mú xɨéjmuaꞌari áuuhuaꞌanaa á jaataꞌa. Ayee mú tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌité huavíviꞌi. ]  5Ayen tɨjɨ́n: ―Puꞌuri araúraste tɨ aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin tɨ tiuꞌutaꞌaíjta ɨ́ Dios naíjmiꞌicɨꞌe chaanaca japua. Setáꞌaj hui seɨcɨé huárɨni, setáꞌaj siyen seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati seꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Setáꞌaj seajta ráꞌantzaahuateꞌen ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios amuaꞌirájtuaani. Jesús pu huaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ mej ruhuaꞌitépeꞌecaꞌa ɨ́ mej muáacua   Tɨ́ꞌɨj aiteánamiꞌihuacaꞌa ɨ́ Juan, aj puꞌi Jesús u aꞌutanéj u Galilea. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutáꞌixa jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios tiraaꞌíjca ɨ́ Juan, aꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ teꞌáijta nain japua ɨ́ chaanaca. 3 a Aꞌujna ɨtzitá, ayée pu u éꞌetee sei máxcɨraꞌi japuan tamuáamuataꞌa xɨca. Aꞌuu pu aꞌutéveecaꞌa aꞌu mej tiꞌitén aꞌucɨ́ꞌɨca mej simuáruuni. Tɨ́ꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn ɨ́ tiyaaruꞌu tiꞌihuaújtesiꞌijre tɨ ꞌij caꞌaníjraꞌa raatáꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ́ꞌij tiꞌitɨ́j jɨ́n autéꞌɨtzen ɨ́ Dios jemi. Aru capu ayén tejaꞌuréꞌene. Aꞌɨ́ɨ mú raatévaɨ ɨ́ Jesús ɨ́ mej títetateí u ta japua ɨ́ Dios jemi. Jesús pu aꞌutéjche tɨ tiuꞌumuárɨꞌen aꞌájna u Galilea J  Tɨ́ꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn Xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios caꞌanéeri jɨ́n yaꞌuvíꞌitɨ ɨ́ Jesús áa jáꞌahuaꞌa ɨtzitá aꞌu tɨ caí tiꞌitɨ́ eꞌeréꞌevee. ? y Ajta áꞌiyen niuucari huánamuajriꞌi tɨ uj eꞌicánamuajre u ta japua. Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Niyauj pej pɨ́rɨcɨ ɨ́ nej muaxeꞌeveꞌe. Jéꞌecan pej rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌaca. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu tiuꞌutése tɨ ij raatémuaꞌitɨn aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús 2 _ Jɨ́meꞌen puꞌu Jesús aꞌitáraa á jaataꞌa, aj pu i raaseíj tɨ antaújcu ɨ́ ta japua tɨ aꞌutéjmuaa. Ajta áꞌiyen Xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan huaseíj ɨ́ Dios tɨ eꞌicámeꞌecaꞌa. Yee pu seijreꞌecaꞌa tɨ́j cucuiꞌi. Aj puꞌi muꞌúutzeꞌen japua aꞌujyeíjxɨ. z o Yee pu tiujuꞌurɨ́j aꞌájna tɨ́ꞌɨj huáꞌamuaɨꞌɨhuacaꞌa ɨ́ Juan. Tɨ́ꞌɨj jí i á eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús. Aꞌuu pu eꞌerájraa u Nazarét, chajtaꞌa tɨ eꞌejtémeꞌecan aꞌujna jáꞌahuaꞌa Galilea. Aj pu i aꞌɨ́ɨ Juan ráamuaɨꞌɨhuacaꞌa ɨ́ Jesús u játeꞌana jetze tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Jordán. $ CAyee nu xaa neꞌu neri amuáamuaɨꞌɨhuacaꞌa jaj jɨmeꞌe. Mɨ́ ajtáꞌi aꞌɨ́ɨn, seɨj pu huataꞌíti tɨ huateáturan múꞌejmi jemi. Xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios pu uteáꞌasin mɨ aꞌamua tzajtaꞌa. Tɨ́ꞌɨj Juan ráamuaɨꞌɨhuacaꞌa ɨ́ Jesús G  Ayee pu tihuáꞌihuaꞌixáateꞌe tɨjɨ́n: ―Seɨ́j pu yé éꞌe véꞌeme aúcheꞌe. Jaítzeꞌe pu hui veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee aꞌɨ́jna necaí inee. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí naavíjteꞌe ineetzi nej tiꞌitɨ́ jɨ́n tiꞌitevée náꞌaraꞌani tɨ cɨ́lieen jɨ́n seijreꞌe jemin aꞌɨ́jna tɨ yé éꞌe véꞌeme, capu xaa neꞌu naavíjteꞌe ineetzi nej ni yejtaꞌɨ́ꞌɨpɨꞌɨn ɨ́ caꞌacairaꞌan. > wAjta Juan, ayée pu éꞌeneꞌe tiꞌitéchejcaꞌa cɨ́ɨxuri jɨmeꞌe tɨ itzíjhua tiꞌitɨ́j cameeyuꞌu juꞌuxaꞌa tɨ púꞌeen. Ajta navij típuaasicaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu jɨ́n aváꞌujɨꞌɨcɨeꞌecaꞌa. Ajta huátunaꞌise pu cuaꞌacareꞌe, ajta searate ꞌɨtzitá mej huáxuaavi. g IMatɨ́ꞌɨj mi naíjmiꞌi eꞌiréꞌene aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa ɨ́ Juan. Aꞌuu mú eꞌerácɨꞌɨcaꞌa tɨ́j naꞌa aꞌu tɨ huatacáꞌa aꞌujna chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Judea, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌuun aꞌuchéjme aꞌujna chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Jerusalén. Aꞌuu pu eꞌejtémeꞌecan u Judea. Jɨ́meꞌen muꞌu raataxájtacaꞌa ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, aj pu i aꞌɨ́jna ɨ́ Juan huáꞌumuaɨꞌɨhuacaꞌa ɨ́ játeꞌana jetze tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Jordán. 0~ [Aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ nuꞌu amuacaí huataseíjreꞌesin, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Juan ɨ́ tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuacareꞌe. Aa pu aꞌutéveecaꞌa aꞌu tɨ caí tiꞌitɨ́ éꞌe jáꞌahuaꞌacaꞌa. Ayee pu tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa tɨ ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati mej mi miyen huárɨni aꞌij tɨ yeꞌí tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Tɨ́ꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn huáꞌamuaɨꞌɨhuan ɨ́ Juan tɨ ij Dios tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. t} cAjta nuꞌu ɨ́ Dios ayén tɨjɨ́n:“Aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ amuacaí tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu u eꞌejíihuá aꞌame jáꞌahuaꞌa ɨtzitá.”Ayen tɨjɨ́n: “Naa xu rɨ́ꞌɨ huaújruuren múꞌeen, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu yé uvéꞌenejsin ɨ́ tavástaraꞌa.Caxu raꞌantánaamuan ɨ́ juyáaraꞌan jetze.” 9| mAyee pu teꞌuyúꞌuxacaꞌa ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ajmíꞌi tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Ayee pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Isaías. Ayee pu tiraꞌuyúꞌuxacaꞌa ayén tɨjɨ́n:Yee pu Dios tiꞌixa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua ayén tɨjɨ́n:“Meꞌecui xaa neꞌu, nuꞌuri jaꞌatɨ́ huataꞌíti tɨ́ꞌij amuacaí huataseíjreꞌen pecaí múꞌee.Aꞌɨ́ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ amuacaí tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin ɨ́ teɨte mej nuꞌu muaꞌijchúꞌeveꞌe.” .{ YYee pu éeniꞌicɨꞌe aꞌutéjche ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen ráꞌaxa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta yaujraꞌan pɨ́rɨcɨ ɨ́ Dios. Hz ’Seajta múꞌeen, setihuáꞌamuaꞌatehuaꞌan mej mi nain jɨ́n naꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij nej neri tejamuaataꞌaíj múꞌejmi. Neajta inee, rɨ́ꞌɨ nuꞌu yé huatevée naꞌame aꞌamua jemi tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame asta naꞌa caí nain teꞌentipuáꞌare. Ayee puꞌu.jyM’Aꞌɨ́j xu jɨ́n aꞌucɨ́jxɨꞌɨn nainjapua seɨ́j chuéjraꞌa japua sej si huaꞌutémuaꞌitɨn ɨ́ teɨte mej mi naꞌaráꞌastijreꞌen. Seajta huáꞌumuaɨꞌɨhuan niuucajtzeꞌen ɨ́ tɨ níꞌiyaꞌupua, seajta niuucajtzeꞌen ɨ́ nej iꞌi yaujraꞌan, seajta niuucajtzeꞌen ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. x/Aj pu i Jesús eꞌiréꞌene vejliꞌi huáꞌa jemi. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Puꞌuri naatáꞌa nej niyen nain jɨ́n antínmuaꞌaree tɨ́j naꞌa tɨ aꞌuun éꞌeseijreꞌe u ta japua, ajta tɨ́j naꞌa tɨ íiyen seijreꞌe chaanaca japua. (wIMatɨ́ꞌɨj raaseíj, aj mú mi rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa. Mɨ́ majta meꞌɨ́n, camu rɨ́ꞌɨ ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe. vMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan seɨ́j muaꞌaráꞌaxcaa, aꞌúu mú áꞌujuꞌun aꞌujna Galilea. Aꞌuu mú aꞌaráꞌa jɨrí jetze tɨ́j amuacaí tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús mej nuꞌu meꞌuun aꞌatanén. jr~}}{yxTwvt-rqponnmylCjihhgfdudicTbaI`y_Q]5\XZY"V9T9SUQQOO/LIH G FEACBA`@D?]>-=R;%:58q76543g2j10/.-z,p+*)t(1'e&&$#$! qv^}Q@ c p ](=[lr :+Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, jeíhua pu huaꞌuꞌíjca mej caí jaꞌatɨ́j ixaateꞌe, ajta mej nuꞌu tiraamín ɨ́ temuaij.f9E*Jɨ́meꞌen puꞌu ayén huarɨ́j ɨ́ Jesús, aj pu i xaa ájchee ɨ́ temuaij. Tɨ́ꞌɨj jí aꞌutéjche tɨ á áꞌucheꞌecaneꞌen. Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, jéꞌecan mú u huateújtzaahuate. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, ayée pu rájchaꞌɨɨcaꞌa aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa nineꞌiraꞌa japuan huaꞌapua. k8O)Aj puꞌi rajvíꞌi muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze. Ayee pu tiraatajé runiuuca jɨmeꞌe tɨjɨ́n: ―Taliita, cuumi. Taliita, cuumi, ayee pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n: Temuaij, ayée nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe, ájchesi. ^75(Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ yeꞌí tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj mú mi raꞌutéxɨeehuatacaꞌa aꞌiné méjmuaꞌareerecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn paꞌarɨꞌɨ huamɨ́ꞌɨ. Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn huaꞌutaꞌaíj mej huirácɨɨne. Aj mú mi huiráacɨ. Tɨꞌɨquí yaꞌuvíꞌitɨ ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan, ajta ɨ́ náànajraꞌan, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌaneꞌe jamuan. Aꞌuu mú uteájrupi aꞌu tɨ auucáꞌa ɨ́ temuaij. g6G'Aj puꞌi chiꞌita aꞌuteájrupi. Tɨ́ꞌɨj jí huaꞌutáꞌixa ɨ́ Jesús. Ayen tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné sej si caꞌanín jɨ́n jijhua? ¿Aꞌiné sej si ruyein? Capu mɨꞌɨchi mɨ temuaij, sino cutzú puꞌu. 15[&Aa mú aꞌaráꞌa aꞌu tɨ éꞌeche ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan ɨ́ tɨ huamɨ́ꞌɨ. Aj mú mi huaꞌuseíj ɨ́ teɨte mej chiꞌita huiráatei. Jeíhua mú uꞌuteújyeinijmeꞌe. Maújyeinecaꞌa. Caꞌanín mú jɨ́n uꞌuteújyeinijmeꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ huamɨ́ꞌɨ. "4=%Aj pu i huajaꞌuviꞌitɨ́ aꞌu tɨ éꞌeche ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan. Aru Jesús capu huaꞌutáꞌa naíjmiꞌica ɨ́ teɨte mej áꞌujuꞌun jamuan. Aꞌɨ́mej puꞌu, ɨ́ Pedro, ajta ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, tɨ iꞌi juutzeájraꞌan ɨ́ Jacobo. &3E$Mɨ́ ajtáꞌi aꞌɨ́ɨn Jesús, capu huáꞌantzaahua aꞌij mej yeꞌí tíꞌixajtacaꞌa. Ayee pu tiraataꞌixaa ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan tɨjɨ́n: ―Pecaj tíꞌitziɨɨneꞌe. Aꞌii puꞌu ruxeꞌeveꞌe pej téꞌatzaahuateꞌe. ―Yee pu tiraataꞌixaa ɨ́ Jesús. ?2w#Aúcheꞌe pu tíꞌixajtacaꞌa aꞌɨ́jna matɨ́ꞌɨj seica aꞌaráꞌa. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej éꞌeche jamuan ɨ́ tɨ veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee huaꞌatéyujtaꞌa. Aj mú mi miyen tiraataꞌixaa ɨ́ yaꞌupuáaraꞌan ɨ́ temuaij tɨ tíꞌicuiꞌi. Miyen tɨjɨ́n: ―Puꞌuri huamɨ́ꞌɨ aꞌayauj. ¿Aꞌiné een jɨ́n péraꞌɨtziiteꞌe mɨ maestro? ―Yee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. o1W"Aj pu i Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Niyauj, petéꞌantzaahua nej timuáahuaateꞌencheꞌe. Aꞌɨ́j pej jɨ́n peri huarúj. Aricu, rɨ́ꞌɨ pej teꞌamuaꞌastɨ́. Paúcheꞌe pej rɨꞌéeneꞌe puaꞌamé. 0-!Aj pu i aꞌɨ́ɨn ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, temuaꞌa tiuꞌutátziɨn. Temuaꞌa pu tiúꞌujviveecaꞌa ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌiné rúꞌumuaꞌareerecaꞌa tiꞌitɨ́ tɨ aꞌij huáruu. Aj pu i ajteáxɨɨrecaꞌa aꞌu tɨ aꞌij eꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Títunutacaꞌa á vejliꞌi jemin. Tɨ́ꞌɨj jí nain raatáꞌixaa aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ ráaruu tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Y/+ Mɨ́ ajtáꞌi aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌuseíirajyeꞌicaa matɨ́j menaꞌa titeꞌanavéejmeꞌeca. Ayee pu aꞌɨ́ɨn rɨjcaa tɨ́ꞌij raaseíj jaꞌatɨ́ tɨ raꞌajtamuárɨej. .-Aj mú mi miyen tiraataꞌixaa ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Miyen tɨjɨ́n: ―Múꞌee pej huáꞌaseij ɨ́ teɨte mej áꞌacata. ¿Aꞌiné een jɨ́n piyen tiuꞌutaꞌíhuaꞌu? yee: “¿Aꞌataani naꞌajtamuárɨej?” ―Yee mú tiraataꞌixaa. @-yAj pu i ráamuaꞌareeriꞌi ɨ́ Jesús ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨ jaꞌatɨ́ tiúꞌuhuaa cumu tɨ caí chéꞌe racáꞌanistiꞌi. Aj pu i pɨ́ɨ aꞌuréꞌeve, huaꞌuseíirajraa ɨ́ teɨte. Ayen tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani naꞌajtamuárɨej i necɨ́ɨxu jetze? ―Ayee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi. ',GJɨ́meꞌen puꞌu raꞌajtamuárɨej, aj puꞌi huatépuaa tɨ uvéꞌexuuricaꞌa. Tɨ́ꞌɨj i ayén raatáꞌa ɨ́ tzajtaꞌan cumu puꞌuri huarúj. R+Tɨ́ꞌɨj jí tiúꞌunamuajriꞌi aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huáruu ɨ́ Jesús. Ayen tɨjɨ́n: “Aꞌij nu jɨ́n niyen rɨni nej raꞌajtamuárɨꞌen cɨ́ɨxureꞌaraꞌan jetze, aj nu run.” Yee pu tiuꞌumuáꞌaj aꞌɨ́jna tɨ tíꞌicuiꞌi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n á aúurupi teɨte tzajtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Tɨ́ꞌɨj i á eꞌiréꞌene huaritaꞌan ɨ́ Jesús. Aj puꞌi raꞌajtamuárɨej cɨ́ɨxureꞌaraꞌan jetze. *{)oPuꞌuri jeíhua huaúꞌaijtacaꞌa ɨ́ mej tíꞌihuaꞌataca jemi. Puꞌuri téjeꞌehuáujrɨe nain tɨ́j naꞌa tɨ́j caj tíꞌituaaveꞌecaꞌa. Ajtáꞌi, capu tiꞌitɨ́j aꞌij tiraatévaɨ. Mɨ́ ajtáꞌi, ayée pu i éeneꞌe ajtahuaꞌa jaítzeꞌe tijcuíꞌinecaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, rajpuaíjtzicaꞌa jeíhua aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. =(sAjta huáꞌa tzajtaꞌa aꞌutéveecaꞌa ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ tíꞌicuiꞌi. Puꞌuri aꞌateeviꞌi aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua nineꞌiraꞌa tɨ tíꞌicuiꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa pu uvéꞌemɨꞌɨyecaꞌa. Jeíhua pu xuurecaꞌa. g'GAj puꞌi Jesús u áꞌume jamuan. Majta jeíhua teɨte aꞌucɨ́j huáꞌa jamuan aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌapua. Matɨ́ꞌɨj mi ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ teɨte. Temuaꞌa mú huápɨꞌɨ titéꞌucatacaꞌa. ]&3Jeíhua pu rájhuaviiriꞌi, ayén tɨjɨ́n: ―Niyauj pu áꞌameꞌere. Mu aꞌutáꞌiyiꞌi patáꞌaj raꞌajtamuárɨꞌen, táꞌaj huarún, táꞌaj auj ruuri áꞌaraꞌani. ―Ayee pu tiraataꞌixaa. t%aAj puꞌi seɨj aꞌaráꞌa jaꞌatɨ́ tɨ tíꞌivaɨreꞌecaꞌa huaꞌatéyujtaꞌa. Veꞌecán pu jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa. Ayee pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Jairo. Tiyaúj, ɨ́iitacan. Tíꞌicuiꞌicaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Jairo raaseíj ɨ́ Jesús, aj puꞌi títunutacaꞌa á chuaataꞌa Jesús tɨ jéꞌejvee. $5Aj pu ijtáꞌi huaréꞌaraa ɨ́ Jesús ɨ́ baarcu jetze. Tɨ́ꞌɨj ii aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌuun jetze pújmeꞌen vejliꞌi aꞌu tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj. Matɨ́ꞌɨj mi aveꞌeréꞌene jeíhua ɨ́ teɨte aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa ɨ́ Jesús. ##?Aj pu i iyáꞌuraa ɨ́ jaꞌatɨ. Ajta áꞌiyen aꞌɨ́ɨn aꞌutéjche tɨ huaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjme aꞌájna tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Tamuáamuataꞌa tɨ Chájtaꞌajme. Nain pu huaꞌutáꞌixa aꞌij tɨ tiúꞌuruu aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌu tɨ naꞌa rɨ́ꞌɨ mú tiráanamuajracaꞌa ɨ́ teɨte aꞌiné jéjcua meꞌecan ɨ́ niuucari. Jɨ́meꞌen Jairo tɨ rapeꞌeri, ajta, ajta ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ raꞌajtamuárɨej ɨ́ cɨ́ɨxureꞌaraꞌan ɨ́ Jesús S"Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, capu raatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tevi tɨ áꞌuraꞌani jamuan. Ayee pu tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aricu aꞌu pej éꞌeche huáꞌa jamuan aꞌihuáamuaꞌa. Patáꞌaj huaꞌutáꞌixaateꞌen nain aꞌij tɨ timuáaruu ɨ́ tavástaraꞌa jemi, aꞌij tɨ yeꞌí rɨ́ꞌɨ timuájchaꞌɨ. w!gTɨ́ꞌɨj jí áꞌuraa ɨ́ Jesús. Aꞌuun pu ateájraa ɨ́ baarcu jetze. Tɨ́ꞌɨj i aꞌíjna i tɨ tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa ɨ́ tiyaaruꞌu, aꞌɨ́ɨ pu rájhuaviiriꞌi tɨ Jesús raatáꞌan tɨ áꞌuraꞌani jamuan. n UAj mú mi aꞌuteájhui ɨ́ teɨte mej rahuavii ɨ́ Jesús tɨ áꞌuraꞌani u áꞌahuaꞌayee. r]Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej raaseíj aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huarɨ́, nain mú huaꞌutáꞌixa ɨ́ teɨte aꞌij tɨ tiráaruu ɨ́ tevi ɨ́ tiyáaruꞌuse mej tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa, aꞌij tɨ tihuáꞌuruu ɨ́ tuiixute. H Matɨ́ꞌɨj mi aveꞌeréꞌene aꞌu tɨ aꞌij éꞌeneꞌe ɨ́ Jesús. Aj mú mi meꞌɨ́n huaseíj ɨ́ tevi ɨ́ mej tiyáaruꞌuse tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa. A pu aꞌutácatii. Capu chéꞌe muaꞌaviꞌi. Capu chéꞌe rutɨ́muaꞌi. Puꞌuri huarúj aꞌɨ́jna ɨ́ tevi. Aj mú mi tiuꞌutátziɨn. `9Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tuiixute chaꞌɨɨcaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú temuaꞌa tiuꞌutátziɨn. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j mej huaꞌutáꞌixaateꞌen mej chajtaꞌa aꞌuchéjmeꞌe, majta matɨ́j menaꞌa mej aꞌuchéjmeꞌe aꞌɨmuá. Aj mú mi eꞌiréꞌene ɨ́ teɨte mej mi ráamuaꞌaree aꞌij tɨ tiꞌitɨ́ huarɨ́j.  Tɨ́ꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn huaꞌutáꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi huiráacɨ meꞌɨ́jna ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tevi. Aj mú mi tiyáaruꞌuse huataseíjre ɨ́ tuiixute tzajtaꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ tuiixute, muaatauruj aꞌuun pújmeꞌen u jateꞌe. Aj mú mi atéevatzɨ á jaataꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi aujamɨ́, naíjmiꞌi.  Aj mú mi meꞌɨ́n tiyáaruꞌuse miyen tirájhuaviiriꞌi tɨjɨ́n: ―Taatáꞌa itejmi tej aꞌuteárute mɨ tuiixute tzajtaꞌa. 2] Majta meꞌɨ́n tuiixute, á vejliꞌi teꞌantácuaꞌatɨyeꞌicaa jɨrí jetze, memuꞌiicáa ɨ́ tuiixute aꞌachú mú aráꞌaxca huaꞌapua viꞌiraꞌa. H  Aj puꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ jeíhua rájhuaviiriꞌi ɨ́ Jesús tɨ aꞌɨ́ɨn huaꞌutaꞌíte mej áꞌucɨɨne mé áꞌahuaꞌayee ɨ́ mej tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa. ?w Ajta ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné puaꞌantehuaa múꞌee? Ajta ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Ayee nu ántehuaa tɨjɨ́n I tej arájsevi viꞌiraꞌa taꞌaráꞌase. Ayee tu tiꞌitamuáꞌamua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej iꞌi muꞌíi. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. ,QAyee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌiné ayée pu tiraatáꞌixaateꞌecaꞌa ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Tiyaaruꞌu pej tzajtaꞌan seijreꞌe mɨ tevi, pej aꞌij puaꞌa meteúumuaꞌaree, huirájraꞌa mɨ tevi jetze. ―Yee pu tiraataꞌixaa ɨ́ Jesús. 1Ajta huajíjhuacaꞌa caꞌanín jɨmeꞌe. Ayen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné tiꞌitɨ́j peteáruuren neetzi jemi, Jesús ɨ́ pej iꞌi yaujraꞌan ɨ́ Dios tɨ nainjapua tíꞌaijta? Aꞌij nu muahuavii ɨ́ Dios jemi pej caí puaíjtzi neetáꞌacareꞌen. (ITɨ́ꞌɨj raaseíj ɨ́ Jesús, áꞌiyen púu aꞌutatɨ́ej. Aj puꞌi títunutacaꞌa aꞌájna vejliꞌi aꞌutɨ́ aꞌutéveecaꞌa ɨ́ Jesús. Nain tújcaꞌari tzajtaꞌa, ajta nain tɨ́caꞌari tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu áꞌucheꞌecaneꞌe, anjiihua aꞌájna jɨrí jetze. Ajta aꞌájna aꞌu mej mɨꞌɨchite eꞌevéꞌenaamuaca, á pu ij ayén huaꞌuteátuꞌasixɨ tetej jɨmeꞌe. iKMuꞌíi mú raatatése. Maraꞌamuajɨ́ꞌɨcɨꞌihuaꞌa muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze, majta ɨɨcájraꞌan jetze alaambre jɨmeꞌe. Aru aꞌɨ́ɨn, tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa pu tijtzáꞌanaꞌa cɨ́lieeneꞌen, ajta méjcaꞌi iyaúhuaꞌaxɨjsin. Capu huatárɨꞌɨristarecaꞌa tɨ jaꞌatɨ aꞌij ráaruuren tɨ raamuáꞌacanteꞌen. NAꞌuu pu éꞌechejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Jéꞌecan pu simuárun. Capu rɨꞌɨríistacaꞌa tɨ jaꞌatɨ raꞌamuájɨꞌɨcɨꞌen caujnari jɨmeꞌe, ni alaambre jɨmeꞌe. wgAj puꞌi Jesús aꞌitáraa ɨ́ baarcu jetze. Tɨ́ꞌɨj jí áꞌiyen seɨj aveꞌeréꞌene tiyaaruꞌu tɨ tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa. Aꞌuu pu huirájraa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ aꞌu mej mɨꞌɨchite eꞌevéꞌenaamuaca. c AAj mú mi antacɨ́ɨ antavén pújmeꞌen. Ayee pu téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Gadara. L)Temuaꞌa mú mi jeíhua tiuꞌutátziɨn. Majta miyen tiújꞌixaateꞌecaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tiuꞌutátziɨn. Miyen tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitájni téviraꞌa púꞌeen? Amɨ́ pu hui tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ eeca, ajta ɨ́ jaj. Naímiꞌi mú ráꞌastijreꞌe. ―Yee mú tiújꞌixaateꞌecaꞌa.yk(Aj pu ijtáꞌi Jesús huaꞌutáꞌixa ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ayén tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné een jɨ́n huápɨꞌɨ setiuꞌutátziɨn? ¿Aꞌiné een jɨ́n secaí téꞌatzaahuateꞌe? ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. F 'Aj pu ꞌi caꞌanacan ájchee ɨ́ Jesus. Tɨ́ꞌɨj jí raatépuaꞌajte ɨ́ eeca. Ajta ayén tiraataꞌixaa ɨ́ jaj, tɨjɨ́n: ―Pecaj chéꞌe sihuájna. Xaatapuáꞌajta. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. Aj puꞌi huateápuaꞌarecaꞌa ɨ́ eeca. Ajta aꞌuréujéꞌiyerecaj ɨ́ jaj temuaꞌa naa. y k&Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌúu pu éꞌecujcaa cɨ́tzataꞌan pújmeꞌen ɨ́ baarcu. Timuꞌutzi pu huaméꞌecaa. Aj mú mi raajɨ́ste. Miyen tɨjɨ́n: ―Maeestru, ¿ni caí á jetze ruxeꞌeveꞌe tej teri tɨ́n cuiꞌini?  %Aj puꞌi huatáꞌeecarecaꞌa temuaꞌa caꞌanín jɨmeꞌe. Japuutzari pu temuaꞌa téꞌuxɨjveꞌe. Ajta vivejméꞌen tiújtaꞌahuaꞌa ɨ́ jaj. Tɨ́ꞌɨj i ateáxɨɨreꞌaxɨ ɨ́ baarcu jetze. Puꞌuri tɨ́n avéꞌejɨstijmeꞌe ɨ́ jaj. H  $Matɨ́ꞌɨj mi á huajauhuáꞌaxɨ ɨ́ teɨte. Aj mú mi yáꞌutɨɨ ɨ́ Jesús jetzen ɨ́ baarcu aꞌuun tɨ aꞌutéveecaꞌa. Majta seica aꞌucɨ́j seɨj jetze ɨ́ baarcu. e C#Aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze, tɨ́ꞌɨj ari téchumuaꞌarijmeꞌe, Jesús pu huaꞌutáꞌixa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayen tɨjɨ́n: ―Tichéꞌe antácɨɨne után pújmeꞌen. @y"Tiꞌitɨ́ tɨ aꞌij tɨ tihuáꞌaꞌixaꞌatehuaꞌa ɨ́ teɨte, Jesús pu ayén tihuáꞌaꞌixaꞌatehuaꞌa niuucari jɨmeꞌe tɨ caí eꞌehuáuritɨiiricɨ. Aru aꞌɨ́ɨ pu tihuáꞌaꞌixaꞌatehuaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa naíjmiꞌi ɨ́ niuucari amitɨéereꞌecan jɨmeꞌe. Jesús pu raatépuaꞌajte ɨ́ eeca, ajta ɨ́ jaj tɨ vivejméꞌe tiújtaꞌahuaꞌa lQ!Ayee pu tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa ɨ́ niúucareꞌaraꞌan jɨmeꞌe tɨ Dios jemi éꞌemeꞌecan. Jeíhua pu tihuáꞌaꞌixaꞌatehuaꞌa niuucari jɨmeꞌe aꞌachú mej caj téꞌeviicuaꞌiracaꞌa mej ráanamua. )K Tɨ́ꞌɨj huastiꞌihua aꞌɨ́jna ɨ́ jatzi, aj puꞌi vaujseꞌen. Tɨ́ꞌɨj huavaújseꞌen, jaítzeꞌe pu uratɨ́tɨꞌɨj áꞌayeꞌi caí ɨ́ piꞌista tɨ yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua. Temuaꞌa pu tiꞌipuápuaꞌamee ɨ́ cɨ́yeꞌaraꞌan. Ajta ɨ́ xamuaꞌiraꞌan, temuaꞌa pu teꞌantajíyaꞌume. Aꞌɨ́j pu jɨ́n rɨꞌɨrí mej pinaꞌase jetzen tihuaúrituꞌateꞌen tɨ huácɨen tzajtaꞌa. ―Ayee pu tihaúꞌixa ɨ́ Jesús. Aꞌij tɨ yeꞌí Jesús tihuáꞌuꞌitɨiiriꞌi niuucari jɨmeꞌe W'’Ayee pu ꞌeen cumu tiꞌitɨ́ tuꞌupi tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n mostaasa. Ayee pu ꞌeen tɨ jaítzeꞌe cɨ́lieen caí máàj seica jatzíjraꞌa tɨ yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua. ,QAjta ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné yeꞌí tíꞌirɨꞌɨri tej ti tiyen raataxáj aꞌij tɨ yeꞌí tejéꞌaijta ɨ́ Dios? ¿Tiꞌitájqui niuucarijraꞌa ruxeꞌeveꞌe tej raataxáj aꞌij tɨ yeꞌí tíꞌirɨneca Dios tɨ éꞌeseijreꞌe? c?Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn huácaꞌanáan ɨ́ jatzi, aj mú mi u yáꞌatzaanan. Puꞌuri íjii tejaꞌuréꞌene aꞌájna xɨcájraꞌa jetze mej jetzen tíꞌitzaꞌanaca. Jɨ́meꞌen ɨ́ mostaasa tɨ rajatzeꞌe )Aꞌɨ́jna ɨ́ chuej pu hui ruseɨ́j rɨ́ꞌɨ raruuren tɨ huavaújseꞌen ɨ́ imueꞌeri. Amuacaí pu ajnéjsin ɨ́ huáacɨxaꞌa. Aj puꞌi ɨ́ huíjmuaiyu. Tɨ puaꞌa ari huijmuaíiyuren, tɨ́ꞌɨjí ajtanéjsin tɨ jetzen catéꞌete aꞌame ɨ́ jatzi. B}Tɨ́ꞌɨj jí huatácutzi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Aj pu ijtáꞌi íꞌijɨstin, tɨ́ꞌɨjtáꞌi ájchesin. Aꞌateeri tɨ huatéꞌa aꞌame. Aj puꞌi ajnéjsin, tɨ́ꞌɨj i vaujseꞌen. Aru aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌɨ́ɨ pu caí ramuaꞌaree aꞌij tɨ yeꞌí teꞌejnéj ɨ́ imueꞌeri. 0YAjta ayén tɨjɨ́n: ―Ayee pu tíꞌirɨneca matɨ́ꞌɨj miyen rɨjca aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Yee muꞌu huatámuꞌiireca tɨ́j huavaújseꞌen ɨ́ imueꞌeri tɨ jaꞌatɨ raahuáste. Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ratáhuaꞌanáa pu auméꞌecaa ɨ́ imueꞌeri. c?Ayee pu téꞌeme. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ rɨ́ꞌɨ tíꞌijnamuajraveꞌen, Dios pu raatáꞌasin tɨ jaítzeꞌe yaúꞌitɨée áꞌaraꞌani. Ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ caí rɨ́ꞌɨ tíꞌijnamuajraveꞌen, Dios pu ráꞌariꞌira aꞌachú tɨ caj ari tiyaúꞌitɨée jáꞌaraa. Jɨ́meꞌen ɨ́ imueꞌeri tɨ huavaújseꞌen Y~+Ajta ayén tihuaúꞌixaa tɨjɨ́n: ―Rɨ́ꞌɨ xuꞌu tiráanamua i sej tíꞌinamua. Aꞌachú sej caj tíꞌijnamua ɨ́ niuucari, ayée pu cheꞌatá naꞌa Dios tejámuaatáꞌasin múꞌejmi sej si jaítzeꞌe yaúꞌitɨée xáꞌaraꞌani. Ajta aꞌɨ́ɨn, aúcheꞌe pu jaítzeꞌe tejámuaatáꞌasin i sej ranamua. i}KMúꞌeen, mɨ sej rarɨ́ꞌɨrejve, xáanamuajriꞌi. ―Ayee pu tihuaúꞌixaa ɨ́ Jesús. }|sTiꞌitɨ́ tɨ aꞌij tíꞌaviitziꞌi, capu ayén éeneꞌen aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe, sino huataújseijrata á jéjreꞌe. Naꞌari tiꞌitɨ́ tɨ aꞌij avíitzi jɨ́n tíꞌimuariꞌihua, aj puꞌi muáꞌareeriꞌihuan. D{Ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi? Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ yé véꞌemeꞌen, lámpara tɨ tijájna, ¿aꞌuné jetze yáꞌaruuren aꞌɨ́jna ɨ́ lámpara? ¿Ni sicuꞌuj jetze ruꞌutéeyeijtza, naꞌari utaatzi jete yeꞌiráchajtza? Capu xaa neꞌu áa yaꞌutéꞌavaata, sino án pu jéjreꞌe yaꞌujchájtza, án ɨmuá tɨ́ꞌij aꞌɨmuá aꞌatáneeriꞌicɨj. z+’Majta seica, ayée mú ꞌeen cumu aꞌɨ́jna ɨ́ imueꞌeri tɨ huavatzɨ́jraa japuan ɨ́ chuej tɨ aꞌurɨ́ꞌen. Aꞌɨ́ɨ mú xaa ranamua ɨ́ niuucari, majta ɨ́ ru tzajtaꞌa raateátuaasin ɨ́ rumuaꞌatzíiraꞌa jɨmeꞌe. Ayee pu ꞌeen tɨ́j ꞌeen ɨ́ imueꞌeri tɨ huácɨɨrecaꞌa jeíhua. Seica mú tiuꞌutévaɨreꞌesin jeíhua. Seica mú tiuꞌutévaɨreꞌesin cumu ɨ́ imueꞌeri tɨ huácɨɨrecaꞌa aꞌachú cumu seité japuan tamuáamuataꞌa tɨ catéꞌetejme, seɨj ajta seɨj. Majta seica cumu ɨ́ tɨ huácɨɨrecaꞌa aꞌachú cumu huaícate tɨ catéꞌetejme, majta seica miyen ꞌeen cumu ɨ́ tɨ huácɨɨrecaꞌa aꞌachú cumu anxɨ́te, seɨj ajta seɨj. Jɨ́meꞌen ɨ́ lámpara tɨ aꞌɨmuá aꞌatáneeriꞌicɨj ;yoAru jeíhua pu huáꞌa jetze ruxeꞌeveꞌe aꞌij mej rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa tirájteuve íiyen chaanaca japua tej japuan seijreꞌe. Ayee mú huaújmuaꞌamua mej tíꞌituaaveꞌen. Majta miyen tíꞌinecuaꞌatze mej chíjteaani púꞌeeneꞌen. Aꞌiné tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa mú miyen tíꞌimuaꞌatze aꞌiné ayée mú tíꞌixeꞌeveꞌe, capu chéꞌe téꞌuve ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa mej japuan tiúꞌumuaꞌati ɨ́ niuucari. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí chéꞌe rɨꞌɨrí tɨ huaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ niuucari ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa. 4xa’Majta seica ɨ́ teɨte, ayée mú ꞌeen tɨ́j ɨ́ imueꞌeri tɨ huahuástiꞌihuacaꞌa aꞌu tɨ aꞌutzícareꞌeme. Aꞌɨ́ɨ mú ranamua ɨ́ niuucari. $wAAru cumu caí jeíhua ajtanáanaꞌajme, aꞌɨ́j mú jɨ́n rajpuaíitzi muáꞌayeꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej seica huáꞌaxɨeehuasti ɨ́ niuucari, naꞌari tɨ puaꞌa seica aꞌij puaꞌa mehuáꞌaruure, cɨ́j muꞌu téꞌeviicuaꞌi. Caꞌanacan mú mé rúujɨsin. Hv Majta seica, yee mú eꞌen tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ imueꞌeri tɨ huahuástiꞌihuacaꞌa ɨ́ tetej tzajtaꞌa. Amuacaí pu huaꞌaránajchecaꞌa ɨ́ niuucari ɨ́ mej ráanamuajriꞌi. vueAjta seica ɨ́ teɨte, yee mú eꞌen cumu ɨ́ imueꞌeri tɨ aꞌuun aꞌuvatzɨ́jraa juye jetze. Aꞌɨ́ɨ mú naa tíꞌijnamua ɨ́ niúucareꞌaraꞌan tɨ raaxájtacaꞌa ɨ́ jaꞌatɨ. Aru, matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi, aꞌɨ́ɨ pu tiyaaruꞌu huaꞌiráꞌaꞌariꞌiracareꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej rúꞌumuaꞌareerecaꞌa ɨ́ ru tzajtaꞌa. `t9’Aꞌɨ́jna ɨ́ imueꞌeri tɨ huastiꞌi, ayée pu seijreꞌe tɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ tɨ á eꞌetécheꞌecaneꞌe huáꞌaꞌixaateꞌe ɨ́ niúucareꞌaraꞌan jɨmeꞌe tɨ Dios jemi aꞌuvéꞌemej. |sq Ajta Jesús pu ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni tzaa secaí yaúꞌitɨée xaꞌaraa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari? Tɨ́ puaꞌa secaí yaúꞌitɨée xaꞌaraa, ¿aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri sej si siyen yaúꞌitɨée xáꞌaraꞌani ɨ́ seica ɨ́ niuucari? Nuꞌuri íjii amuaatáꞌixaateꞌesin amitɨéereꞌecan jɨmeꞌe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ nuꞌu tíꞌihuastehuaꞌa imueꞌeri jɨmeꞌe. erC Ayee pu tihuáꞌaruure. Tɨ́ꞌɨj tihuaúꞌixaateꞌe ɨ́ niuucari jetze, seica mú miyen tiúꞌumuaꞌati tɨjɨ́n: “Cu xɨee teyaúꞌitɨe iteen.” Ajta matɨ́ꞌɨj ranamuajran, miyen tɨjɨ́n: “Tuꞌiteájnamua iteen.” Aru capu xaa neꞌu. Camu yaúꞌitɨe, camu majta tanamuaj. Dios pu tihuáꞌitɨii chuijtari jɨmeꞌe mej mi caí yaúꞌitɨée muáꞌaraꞌani, mej mi caí ráanamua, aꞌiné camu xaa neꞌu raxɨ́ꞌeveꞌe mej seɨcɨé tirájteuni aꞌij mej yeꞌí huárɨni, tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn caí tihuaꞌutáꞌuuniꞌi ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tejaꞌuhuáste Cq Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌejmi pu Dios tiúꞌixaa eꞌehuaruitɨéecan jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ huateúꞌavaatacaꞌa ɨ́ Dios jemi aꞌiquí tíꞌiseijreꞌe aꞌame aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj Dios tíꞌitaꞌaíiteꞌe aꞌame íiyen chaanaca japua. Aru amɨ́mej mej mé aꞌutéꞌuu puaꞌacɨé puaꞌacɨé, nain pu tihuáꞌitɨiiran chuijtari jɨmeꞌe. kpO Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j ɨ́ teɨte. Aru camu naíjmiꞌi. A pu aꞌuteájturaa ɨ́ Jesús, majta seica ɨ́ mej naímiꞌi áꞌujujhuaꞌaneꞌe huáꞌa jamuan ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ raaxájtacaꞌa. Yo+ Ajta ayén tihuaúꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ rarɨ́ꞌɨrejmɨꞌɨ, chéꞌe aꞌɨ́ɨn huaruitɨejteꞌen temuaꞌa naa. Aꞌiné een chuijtari jɨ́n tihuáꞌuꞌitɨiiriꞌi n)’Aru seica pu nuꞌu aꞌuun aꞌuvatzɨ́jraa aꞌu tɨ aꞌurɨ́ꞌen ɨ́ chuej. Aꞌɨ́ɨ pu huanéj. Tɨ́ꞌɨj huavaújse, aj puꞌi temuaꞌa tiúꞌucɨɨrecaꞌa. Seica ɨ́ imueꞌeri, ayée pu catéꞌetejmeꞌecaa ɨ́ cuuxaꞌa jetze seɨj tɨ ajtanéj ɨ́ ꞌicɨɨri aꞌachú cumu seité japuan tamuáamuataꞌa ɨ́ jatzi. Ajta seica ayén catéꞌetejmeꞌecaa aꞌachú cumu huaícate. Ajta seica, anxɨ́te pu catéꞌetejmeꞌecaa seɨj ajta seɨj. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Jesús. $mA’Ajta seica ɨ́ imueꞌeri, aꞌúu pu aꞌuvatzɨ́jraa aꞌu tɨ tzicareꞌe aꞌuvéjmeꞌecaa. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn tzicareꞌe huavaújse, tɨ́ꞌɨjí aꞌɨ́ɨn tzicareꞌe raꞌaváꞌana aꞌɨ́jna tɨ tiuꞌunéj. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí huácɨɨrecaꞌa. LlAjta tɨ́ꞌɨj u eꞌiréꞌene ɨ́ xɨcaj, tɨ́ꞌɨjí huaréꞌehuaa xɨcaj jɨmeꞌe ɨ́ tɨ tiuꞌunéj. Aꞌiné capu ajtanáanaꞌajmeꞌecaꞌa, aꞌɨ́j pu jɨ́n huaréꞌehuaa. Qk’Ajta nuꞌu seica huavatzɨ́jraa tetej tzajtaꞌa aꞌu tɨ caí jeíhua chuej áꞌuca. Yee puꞌi tejaꞌuréꞌene, aꞌiné capu huatétee ɨ́ chuej tɨ tzajtaꞌan iruꞌucárutixɨꞌɨn ɨ́ jíineꞌaraꞌan, caꞌanacan pu huaréꞌepɨstacaꞌa ɨ́ chuej. Aj puꞌi caꞌanacan ajneájxɨ ɨ́ imueꞌeri. 2j]Aa pu auméꞌecaa ratáhuaꞌanáa ɨ́ imueꞌeri. Seica pu juye jetze aꞌuvatzɨ́jraa. Aj mú mi pinaꞌase júteꞌe ɨmuá aveꞌecáane, meraaréꞌejeꞌipɨ. iJéihua pu tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ chuijtari. Ayee pu tihuaúꞌixaa seɨj jɨmeꞌe ɨ́ niuucari. Ayen tɨjɨ́n: ―Xaanamuajriꞌi múꞌeen. Jaꞌatɨ́ tɨ nuꞌu tíꞌihuastehuaꞌa, u pu áꞌume tɨ tejéꞌehuasteꞌe. h!g =Aj puꞌi Jesús aj aꞌucáane aꞌu tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj tɨ́ꞌij ajtahuaꞌa tihuáꞌumuaꞌaten. Aj mú mi jeíhua ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ teɨte aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa. Temuaꞌa mú tíꞌitemuꞌiicaa ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ateájraa ɨ́ baarcu jetze tɨ jaataꞌa eꞌecáveꞌecaꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, áa mú aꞌucaíjmeꞌecaa jaꞌapuaíri japua. fw#Aꞌachú mej puaꞌamé miyen tiráꞌaste aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej nináàna, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ nejúutzimuaꞌa. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. Tɨ́ꞌɨj jí áꞌuraa.deA"Tɨ́ꞌɨj jí huaꞌuseíirajraa ɨ́ teɨte ɨ́ mej aꞌitecaíjmeꞌeca ɨ́ jemin. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej nináàna, majta ɨ́ nejúutzimuaꞌa. Aj puꞌi ayén tiuꞌutaniú ɨ́ Jesús. Ayen tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani meꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ mej nináàna nusu neꞌihuaamuaꞌa? ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. vce Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej huiiráteꞌecaꞌa jamuan ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ mú raatáꞌixaa, miyen tɨjɨ́n: ―Mé mú aꞌutéꞌuu puaꞌacɨé anaanaj, majta áꞌajuutzimuaꞌa. Mémuahuahuau, micu. ―Ayee mú tiraataꞌixaa. Hb Ajta aꞌɨ́ɨn náànajraꞌan, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ júutzimuaꞌameꞌen, aꞌɨ́ɨ mú u aꞌaráꞌa. Aa mú aꞌutéhuiixɨ menaꞌa puaꞌacɨé. Aj mú mi raatachúꞌeve. 4aaAyee pu Jesús tihuaúꞌixaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen tíꞌixajtacaꞌa tɨ nuꞌu tiyaaruꞌu tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa, mej mi miyen tiráamuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús aꞌɨ́jna jetze aráujcaꞌanejcaꞌa ɨ́ Xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, tɨ́ꞌij ayén huárɨni tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej púꞌeen ɨ́ náànajraꞌan ɨ́ Jesús, majta ɨ́ ihuáamuaꞌameꞌen 2`]Aru, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ aꞌij puaꞌa tíꞌixajta aꞌɨ́jna jetze ɨ́ Xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, capu xaa neꞌu jaꞌanáj tiraatáꞌuuniꞌira aꞌɨ́jna. Aꞌɨ́ɨ pu ruꞌitéꞌaa aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Jesús. q_[’Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, aꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ teteca, rɨꞌɨrí tɨ tihuaꞌutáꞌuuniꞌi naíjmiꞌica ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, ajta naíjmiꞌica ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌixaxaꞌa. a^;’Seɨj nu neajtahuaꞌa huataxájta ɨ́ niuucari. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ tiraanáhuaꞌi tiꞌáꞌaraꞌan tɨ á éꞌeche ɨ́ tɨ rucaꞌané, amuacaí pu ruxeꞌeveꞌe tɨ raꞌatéjɨꞌɨcɨꞌen ɨ́ tɨ rucaꞌané. Aj pu xaa rɨꞌɨrí tɨ uteárute aꞌu tɨ éꞌeche tɨ́ꞌij tiraanáhuaꞌi. ]!’Ayej cheꞌatá naꞌa, tɨ puaꞌa Satanás ayén huárɨni aꞌutɨ́ éꞌeche, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn huaꞌuténeꞌusiꞌiteꞌen ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta caí chéꞌe áꞌateere, sino aꞌɨ́ɨ pu teꞌentipuáꞌajteꞌesin. b\=Ajta, tɨ puaꞌa teɨtestemuaꞌameꞌen ɨ́ jaꞌatɨ, miyen cheꞌatá menaꞌa jáꞌitaꞌa aꞌutácɨɨne, camu chéꞌe áꞌateere ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen aꞌájna aꞌu tɨ éꞌeche ɨ́ jaꞌatɨ. [Ayej cheꞌatá naꞌa, tɨ puaꞌa chajtaꞌaraꞌa jáꞌitaꞌa maꞌutácɨɨne, tɨ puaꞌa miyen huárɨni, aj mú mi tiújneꞌusiꞌiteꞌesin. Matɨ́ꞌɨj aꞌutácɨɨne jáꞌitaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ chajtaꞌaraꞌa, capu chéꞌe áꞌateere. HZ Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutajé aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca mej mi ráanamua ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n tihuáꞌamuaꞌaten. Ayen tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri tɨ Satanás ruseɨ́j huaꞌutamuáriteꞌen ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa? Capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri. WY'Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca teyujtaꞌa, ɨ́ mej meꞌuun eꞌeráacɨ u Jerusalén, ayée mú tíꞌixajtacaꞌa aꞌɨ́ɨme. Miyen tɨjɨ́n: ―Beelzebú pu hui jetze araújcaꞌane amɨ́jna mɨ tevi. Beelzebú ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe naíjmiꞌica ɨ́ tiyáaruꞌuse, aꞌɨ́jna Beelzebú pu caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca amɨ́jna tɨ huaꞌutamuáriteꞌen ɨ́ tiyáaruꞌuse. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme. XAj mú mi ráamuaꞌareeriꞌi ɨ́ ihuáamuaꞌameꞌen ɨ́ Jesús aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn aꞌij éꞌeneꞌe. Aj mú mi aꞌuréꞌene mej mi ráꞌanviꞌitɨn. Ayee mú een jɨ́n huarɨ́j aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ nuꞌu huateújtɨmuaꞌiriꞌi ɨ́ Jesús. 1W[Tɨ́ꞌɨj jí áꞌuraa ɨ́ Jesús. Aj puꞌi chiꞌita áꞌa aꞌuteájrupi, majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Majtahuaꞌa mú jeíhua ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ teɨte, ca chéꞌe huatárɨꞌɨristarecaꞌa mej tiúꞌucuaꞌani aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej jeíhua teɨte. cV?Aꞌɨ́j pu ajta huatajé ɨ́ Judás tɨ ayén teꞌentímuꞌutaca tɨjɨ́n Iscariotes. Aꞌɨ́jna ɨ́ Judás, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ avíitzi jɨ́n huaꞌutátuire aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́ɨ mú Jesús jetze teꞌujpuáꞌajte tɨ aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu caꞌaníjraꞌa raatáꞌacareꞌe tɨ ayén huárɨni USeica pu ajta huatajé. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Andrés, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Felipe, ajta ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Bartolomé, ajtahuaꞌa seɨj ɨ́ Mateo, ajta ɨ́ Tomás, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Santiago, ɨ́ tɨ yaujraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Alfeo, ajta ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Tadeo. Aꞌɨ́j pu ajta huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ Simón ɨ́ tɨ áꞌucheꞌecaneꞌe huáꞌa jamuan mej miyen huataújmuaꞌa tɨjɨ́n cananista. TT!Ajta pu aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jacobo, ajta juutzeájraꞌan ɨ́ Juan. Aꞌii mú meꞌɨ́n pɨ́rɨcɨ yaújmuaꞌameꞌen ɨ́ Zebedeo. Tɨ́ꞌɨj jí aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ayén huaꞌutamuáꞌa ɨ́ runiuuca jɨmeꞌe tɨjɨ́n Boanerges. Ayee pu huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna tɨjɨ́n Yaújmuaꞌameꞌen ɨ́ mej Téjniuuve. IS Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Jesús pu aꞌɨ́ɨn huatajé ɨ́ Simón. Tɨ́ꞌɨj jí ayén raatamuáꞌa tɨjɨ́n Pedro. RAꞌɨ́ɨ pu ajta huauꞌíjca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej antiújmuaꞌareere mej mi miyen tihuáꞌuhuaateꞌen ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi, ajta mej majta huaꞌutamuáriteꞌen ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌe ɨ́ teɨte. QTamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua mú aꞌaráꞌaxcan ɨ́ tɨ huaꞌavéꞌejajpuaxɨ. Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn tihuaꞌuꞌíjca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej áꞌujujhuaꞌaneꞌen jamuan, majta huaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte ɨ́ Dios jetze meꞌecan. \~B}J{(yxwuttsronKljhXfe=Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aj pu i aꞌɨ́ɨn huarúj ɨ́ tɨ tíꞌicuiꞌicaꞌa. Puꞌuri xaa aꞌájna huitenamuáaraꞌa jáꞌaraa. Ajta, ari téꞌanrɨꞌɨrejcaꞌa. Capu chéꞌe cáꞌachiraꞌacaꞌa ɨ́ neanureáaraꞌan. N"Tɨ́ꞌɨj jí júteꞌe áꞌujneerecaꞌa. Ajta ucayáatɨraa. Aj puꞌi ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ runiuuca jɨmeꞌe tɨjɨ́n: ―¡Efata! ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. (Aꞌijna i niuucari, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n: “Teꞌantácuuna.” Ayee pu huataújmuaꞌa aꞌíjna tɨjɨ́n: “Efata.”) lQ!Aj pu i aꞌatzu aꞌɨmuá raꞌiráaviꞌitɨ aꞌájna teɨte tzajtaꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn Jesús, ɨ́ ruxɨté urújteꞌaxɨꞌɨ ɨ́ naxaitaꞌa ɨ́ tɨ tíꞌicuiꞌi. Tɨ́ꞌɨj jí ajta aꞌɨ́ɨn á chuaataꞌa á éꞌejtzitze. Aj puꞌi raꞌantiméijriꞌi neanureáaraꞌan jetze aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ ruꞌíjcɨꞌe.  Aj mú mi seɨj aꞌarájtɨ tɨ tíꞌicuiꞌi. Capu huiteájnamua aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Ajta capu téꞌanrɨꞌɨre. Aj mú mi rájhuaviiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨ raꞌajtamuárɨꞌen ɨ́ tɨ tíꞌicuiꞌi tɨ́ꞌij tiráahuaateꞌen. 'Ajtahuaꞌa pu huirájraa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús aꞌájna jáꞌahuaꞌa Tiro. Aj pu i u aꞌuréꞌene aꞌájna jáꞌahuaꞌa Sidón. Aꞌuu pu jáꞌitaꞌa aꞌatanéj aꞌájna jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Tamuáamuataꞌa tɨ Chájtaꞌajme. Tɨ́ꞌɨj jí aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌájna jaj tɨ jéjmuaa, ɨ́ mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Galilea. 5Aj pu i áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí aꞌaráꞌa ɨ́ ruche. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn raaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ ruyauj, tɨ án aꞌujcáꞌa utaatzi japua. Aj pu i aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa ráamuaꞌareeriꞌi tɨ ari huirájraa ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa. Jesús pu seɨj tiúꞌuhuaa tɨ caí huiteájnamua, tɨ ajta caí téꞌanrɨꞌɨre Aj pu i ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu tiraavíjteꞌe patɨ́j peri tiraataxájtacaꞌa. Patáꞌaj áꞌuraꞌani. Puꞌuri huirájraa ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa muáꞌayauj. Aj puꞌi ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, nevástaraꞌa. Aru casiꞌi, tɨ puaꞌa meꞌɨ́n tɨꞌɨríi raꞌacáhuaꞌanan tɨ teꞌení ɨ́ pan ɨ́ meesa japua, ¿ni qui mecaí racuaꞌani ɨ́ chiicate ɨ́ mej meesa jete eꞌiráꞌuu? ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa.  +Aj pu i ayén seɨj niuucari jɨ́n tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ayén tɨjɨ́n: ―Micheꞌe amuacaí tiúꞌucuaꞌani mɨ tɨꞌɨríi. Capu ayén tiraavíjteꞌe tɨ huaꞌaꞌɨ́ꞌɨpuiꞌi ɨ́ pan tɨ́ꞌij chiicate huataꞌɨ́ꞌɨpɨꞌiteꞌen. * MCapu xaa neꞌu, aꞌiné seɨj pu caꞌanacan ráamuaꞌareeriꞌi. ꞌƗ́itaꞌa pu puꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna tɨ seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Seɨ́j pu téviraꞌa puꞌeeneꞌe. Ayee mú huaꞌatamuáꞌamua tɨjɨ́n Sirofenicia, ɨ́ mej nuꞌu chiicate púꞌeen. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu tiyáujcaꞌa, ɨ́iitacan tɨ tiyaaruꞌu tzajtaꞌan seijreꞌe. Aj pu i eꞌiréꞌene aꞌɨ́jna ɨ́ náànajraꞌan. Títunutacaꞌa aꞌájna vejliꞌi aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aj pu i ayén tirájhuaviiriꞌi tɨ ruꞌirámuariteꞌen ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ tzajtaꞌan seijreꞌe ɨ́ yaujraꞌan. i KAj pu i Jesús áꞌuraa aꞌájna jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Tiro, amájna vejliꞌi u Sidón. A pu jáꞌahuaꞌa chiꞌita aꞌuteájrupi, aꞌiné capu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa tɨ jaꞌatɨ ráamuaꞌaree tɨ aꞌuun aꞌutéveecaꞌa. Mɨ́ꞌajtáꞌi caí, capu huatárɨꞌɨristarecaꞌa tɨ huateuravajtáa. X )’Ajta aꞌúu pu huiráayeꞌi ɨ́ tzajtaꞌan aꞌíjna tɨ caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca tɨ jaꞌatɨ tɨ ayén tiꞌitɨ́ tíꞌijmuaireꞌe ɨ́ tɨ tíꞌijchaꞌɨɨ ɨ́ seɨj naꞌarɨ́ tɨ jaꞌatɨ aꞌij puaꞌa rɨjca, nusu tɨ seɨj huácuanamuan. Ayee pu cheꞌatá naꞌa een tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén aꞌij puaꞌa tiúꞌujepeꞌeveꞌen, naꞌari tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ seɨj ánchueereꞌen, nusu tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ aꞌij puaꞌa tiuꞌutájeeve, naꞌari áꞌujtzaahuateꞌe, caꞌɨ́n aꞌɨ́ɨn ayén rɨcɨ ɨ́ tɨ caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn. Naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ ayén een, aꞌúu pu huiráayeꞌi ɨ́ tzajtaꞌan ɨ́ tevi. Ayee nu hui tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌɨ́ɨ pu xaa aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ ruꞌuráchueemuareꞌe ɨ́ tevi ɨ́ ru tzajtaꞌa. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. ꞌƗ́itaꞌa tɨ seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, tɨ ajta ráꞌantzaahua ɨ́ Jesús /Aꞌuu pu huiráayeꞌi ɨ́ tzajtaꞌan ɨ́ tevi naíjmiꞌi ɨ́ muaꞌatzíiraꞌa tɨ aꞌij puaꞌa eꞌen, tɨ ajta caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca ɨ́ tevi tɨ́ꞌij aꞌij puaꞌa tiúꞌumuaꞌati, tɨ́ꞌij tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌaten seɨj jamuan tɨ caí ratéviꞌitɨn, naꞌari ꞌɨ́itaꞌa ayén huaújxanaꞌacɨraꞌaten seɨj jamuan tɨ caí cɨ́naꞌaraꞌan púꞌeen. ’Aꞌuu pu hui tzajtaꞌan ajta huiráayeꞌi ɨ́ muaꞌatzíiraꞌa tɨ caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca ɨ́ tevi tɨ tiuꞌunáhuaꞌan naꞌari tɨ tiuꞌujéꞌica naꞌari tɨ chéꞌe naꞌa tiúꞌuxanaꞌacɨraꞌaten huáꞌa jamuan ɨ́ tɨꞌɨríi.  Ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́jna tɨ tzajtaꞌan airáninei, amɨ́ pu xaa raxanaꞌaveꞌe ɨ́ tevi. .UAj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni tzaa secaí seajta yaúꞌitɨée xaꞌaraa? ¿Ni tzaa secaí yaúꞌitɨe seꞌɨ́jna? Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ tiꞌitɨ́j huácuaꞌani tɨ tíꞌicuaꞌiriꞌi, aꞌɨ́jna tɨ ráacuaꞌani, mé puaꞌacɨé pu éꞌemeꞌecan. Aj pu i ucáruti ɨ́ jucáaraꞌan jetze. Ajta áꞌiyen huiráame ɨ́ chuitɨreáaraꞌan jetze. Aꞌɨ́j pu jɨ́n caí raxanaꞌaveꞌe aꞌiné capu rájrupi ɨ́ tzajtaꞌan, ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan jetze. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨ iꞌi rɨ́ꞌen naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ tíꞌicuaꞌiriꞌi. 1Tɨ́ꞌɨj caí chéꞌe méꞌe aꞌatɨ́jcaꞌa, aj pu i aꞌɨ́ɨn aꞌuteájrupi u chiꞌita. Aj mú mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna tɨ nuꞌu raxanaꞌaveꞌe ɨ́ jaꞌatɨ. EMúꞌeen xu rarɨ́ꞌɨrejve, rɨ́ꞌɨ xu tiráanamua. !Tiꞌitɨ́ tɨ aꞌij ɨ́ tɨ tíꞌicuaꞌiriꞌi, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ ráacuaꞌani, capu aꞌatzu raxanaꞌaveꞌe. Capu raxanaꞌaveꞌe aꞌiné mé puaꞌacɨé pu meꞌecan. Mɨ́ ajta ɨ́ tɨ tzajtaꞌan meꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu xaa raxanaꞌaveꞌe. A{Tɨ́ꞌɨj jí ajtahuaꞌa huaꞌutajé ɨ́ teɨte. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa. Tɨjɨ́n: ―Múꞌeen xu ráanamua naíjmiꞌi, sej si yaúꞌitɨée xáꞌaraꞌani:  Aꞌɨ́j xu jɨ́n, siyen á tirúurɨeeni ɨ́ tɨ jɨ́n tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa ɨ́ Dios aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ áꞌamuayeꞌira sej seica huatátuꞌireꞌen. Jeíhua xu siyen tíꞌijrɨꞌɨre. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. C~ Tɨ́ puaꞌa hui jaꞌatɨ́ ayén tihuaꞌutáꞌixaateꞌen tɨjɨ́n: “Corbán”, ca xu chéꞌe raatáꞌacareꞌen tɨ aꞌɨ́ɨn huaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ ruvaújsimuaꞌa. n}U ’Mɨ́ seajta múꞌeen, ayée xu tiratáꞌaca tɨ jaꞌatɨ ayén tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ ruvaújsimuaꞌa ɨ́ runiuuca jɨmeꞌe tɨjɨ́n Corbán. (Ayee pu huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨjɨ́n muaɨꞌɨvéjri pu pɨ́rɨcɨ.) Ajta ayén tɨjɨ́n: “Naíjmiꞌi, aꞌachú nej caj tíꞌijchaꞌɨɨ, aꞌɨ́j nu neri raatámuaɨꞌɨvejte ɨ́ Dios. Aꞌɨ́j nu jɨ́n necaí chéꞌe tíꞌijchaꞌɨɨ ɨ́ nej jɨ́n amuaatévaɨreꞌen.” V|% Ayee pu tíꞌeen, aꞌiné ayej tiraataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan, tɨjɨ́n: “Patáꞌaj ráꞌatzaahuateꞌe aꞌatáàta, ajta aꞌanáàna.” Ajta ayén tɨjɨ́n: “Setáꞌaj raajéꞌica aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌixaxaꞌa ɨ́ rutáàta jemi naꞌari ɨ́ runáàna jemi.” ${A ’Temuaꞌa xu seri yaꞌuhuáꞌaxɨ aꞌij tɨ tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa ɨ́ Dios, setáꞌaj raꞌaráꞌasten ɨ́ huaꞌayeꞌira ɨ́ teɨte. Nz’Ayee xuꞌu rɨcɨ. Múꞌeen sej seri yaꞌuhuáꞌaxɨ aꞌij tɨ ajmíꞌi tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa ɨ́ Dios, sej si siyen huárɨni aꞌij mej tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́ pu amuaꞌaráanajche ɨ́ tihuáꞌayeꞌira, tɨ ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ xaꞌari tiuꞌujáꞌusin naꞌari tɨ tiuꞌujáꞌusin ɨ́ vaasu ɨ́ sej jɨ́n yeꞌeca. Jeíhua pu ajta tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ ayén tíꞌeen. Ayee pu neꞌu. Zy-Capu tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe tɨ puaꞌa metiuꞌuteánajche ineetzi jemi.Ayee mú tiꞌihuáꞌamuaꞌatehua tɨjɨ́n: “Dios pu raateájtuaa i tayeꞌirá itejmi jemi.”Mɨ́ ajtáꞌi caí, capu, rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa mú rájteu ɨ́ ru tzajtaꞌa. Yee pu hui raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías teecan. PxTɨ́ꞌɨj jí ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Temuaꞌa pu tejámuaavíjteꞌe ɨ́ tɨ ayén ajmíꞌi tiraꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaías teecan, aꞌɨ́jna tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Aꞌɨ́ pu raꞌuyúꞌuxacaꞌa temuaꞌa aꞌij sej ꞌeen mɨ sej caí huataújcɨꞌɨpuáacan jɨ́n tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ teɨte sino ayée xu tiúꞌujseijrata ɨ́ teɨte jemi sej nain jɨ́n ráꞌastijreꞌe. Ayee pu raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna tɨjɨ́n:Rɨ́ꞌɨ mú tineeteátuꞌaraca tɨ puaꞌa metíꞌixajta ineetzi jɨmeꞌe.Mɨ́ ajtáꞌi, muꞌuri ajtacɨ́j ineetzi jemi rumuaꞌatzíiraꞌa jɨmeꞌe. NwMatɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n fariseo, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌéen jɨ́n mecaí ráꞌaste ɨ́ tavaújsimuaꞌa teeca tíꞌiyeꞌira ɨ́ mej ajamuan áꞌujujhuaꞌan? Ayee muꞌu rɨcɨ mej xánaꞌavisiꞌi tíꞌicuaꞌa ɨ́ rumuájcaꞌa jɨmeꞌe. ―Yee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ fariseo. EvMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ɨ́ mej majta miyen ánteꞌarua tɨjɨ́n fariseo, aꞌɨ́ɨ mú ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ ruvaújsimuaꞌa teecan tíꞌiyeꞌira. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa rɨjca naíjmiꞌi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Capu tíꞌiseicaj naꞌa ɨ́ tihuáꞌayeꞌira ɨ́ mej jɨ́n amuaújmuaijteꞌaxɨꞌɨn. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ tiúꞌucuaꞌani, amuacaí pu nuꞌu ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ jeíhua amuaújmuaijteꞌen, naꞌari caí, ayée muꞌu tíꞌixaxaꞌa tɨjɨ́n xánaꞌavisiꞌi pu seijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ɨ́ tayeꞌirá jemi. Ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ tejaꞌuvéꞌenanan aꞌujna aꞌu mej tejáꞌatua aꞌɨ́ɨ pu caí tíꞌicuaꞌani tɨ puaꞌa caí amuacaí amuaújmuaijteꞌen. Ajta tiꞌimuꞌíi tɨ ayén jɨ́n teꞌaváꞌujmuaꞌaree ɨ́ ruvaújsimuaꞌa teeca tihuáꞌayeꞌira. Ayee mú rɨjca: metíꞌijaꞌusica ɨ́ vaasu ɨ́ mej jɨ́n yeꞌeca. Aꞌɨ́j mú majta tíꞌijaꞌusica ɨ́ tiꞌitɨ́ xaꞌari, majta ɨ́ casueela. ut 'Matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n ɨ́ fariseo, jamuan majta seica ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca teyujtaꞌa mej mi meꞌɨ́jna huaruitɨejteꞌen aꞌij mej yeꞌí rɨ́ɨj muáꞌayeꞌi, aꞌúu mú eꞌeráacɨ u Jerusalén, majta meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌutɨ́ aꞌutéveecaꞌa ɨ́ Jesús mej mi rájjaahuate. Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌuseíj aꞌɨ́mej ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe mej caí amuaújmuaijteaꞌaxɨ mej tiúꞌucuaa aꞌij mej tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. sr8Ajta aꞌu tɨ naꞌa tɨ aꞌuréꞌenineicaꞌa raanchu tzajtaꞌa tɨ huachájtaꞌajme naꞌari tɨ chajtaꞌa tɨ vivéjme, aꞌu tɨ naꞌa neꞌu, mehuaꞌuráatzajyeꞌicaa caaye jetze. Aj mú mi rájhuaviiriꞌi aꞌɨ́jna tɨ huaꞌutáꞌan mej raꞌajtamuárɨꞌen cɨ́ɨxureꞌaraꞌan jetze, aꞌɨ́jna jetze tɨ uvíjpiꞌi ɨ́ síicuꞌureꞌaraꞌan tɨ́ꞌij aꞌachú mej puaꞌamé raꞌajtamuárɨꞌen, mej mi huarún. Ayee puꞌu xaa neꞌu tiúꞌuruu aꞌájna u Genesaret.q57Aꞌɨ́j mú mi jɨ́n caꞌanacan meruaachijméꞌe, á mé veꞌeréꞌene ɨ́ jemin. Matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej huáꞌajseɨreꞌen utaatzi japua ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi aꞌájna aꞌu mej yéꞌemuaꞌareerecaꞌa tɨ aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. {po6Jɨ́meꞌen muꞌu aitacɨ́j ɨ́ baarcu jetze, áꞌiyen mú raamuáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ teɨte. goG5Matɨ́ꞌɨj mi antacɨ́j jaj japua. Aꞌuu mú mi aꞌaráꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Genesaret. Aa tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj, áa mú raꞌijtápe ɨ́ baarcu. Cn4Jéꞌecan mú tíꞌimuaꞌajca aꞌiné camu yaúꞌitɨée muáꞌaraa aꞌij tɨ ꞌéen jɨ́n raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ aꞌɨ́ɨn raatámuꞌiiren ɨ́ pan, aꞌiné rujɨ́ɨmuaꞌa muaꞌanteújnaamua ɨ́ ru tzajtaꞌa. Jesús pu tihuáꞌuhuaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌicaa aꞌujna u Genesaret m3Aj puꞌi ateájraa ɨ́ baarcu jetze aꞌu mej aꞌaráteꞌecaꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí huateápuaꞌarecaꞌa tɨ huáꞌeecacaꞌa. Aj mú mi aꞌij teꞌutaseíj. Tɨ́ꞌɨj jí utéevatzɨ́ ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej tíꞌimuaꞌajca. !l;1Majta meꞌɨ́n, matɨ́ꞌɨj raaseíj, metiuꞌutátziɨn. Muaajíjhuacaꞌa naíjmiꞌi aꞌiné naíjmiꞌi mú raaseíj tɨ huaméꞌecaa ɨ́ jaj japua. Ayee mú tiuꞌumuáꞌaj tɨjɨ́n: “Chéjcan pu púꞌeen.” Aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Xaateújcaꞌane ɨ́ ru tzajtaꞌa. Caxu tíꞌitziɨɨneꞌe. Nee nu neꞌɨ́n pɨ́rɨcɨ ɨ́ Jesús. k2Nj0Tɨ́ꞌɨj jí raaseíj tɨ huáꞌamuarɨꞌeristeꞌecaꞌa mej antácɨɨne jaj japua aꞌiné á pu eꞌevéꞌeecacaꞌa. Tɨ́ꞌɨj tapuáꞌarijmeꞌeca, aꞌɨ́ɨ pu á eꞌiréꞌene aꞌájna vejliꞌi mej huajúꞌucaa baarcu jetze. Aꞌɨ́ pu huaméꞌecaa ɨ́ jaj japua. Puꞌuri huaꞌantinájchijmeꞌe. ci?/Tɨ́ꞌɨj huateátɨcaꞌarecaꞌa, áa mú meri aꞌujuꞌucaa jáꞌitaꞌa ɨ́ jaj japua, jetzen muaꞌaraatéꞌee ɨ́ baarcu. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu ruseɨ́j aꞌutácatii jɨrí jetze. @hy.Tɨ́ꞌɨj huaꞌuréꞌitixɨ, aj puꞌi áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj jí aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌu tɨ áꞌujɨ́rime tɨ́ꞌij raatéjhuauni ɨ́ Dios jemi. 8gi-Tɨ́ꞌɨj jí Jesús pu huaꞌutaꞌaíj mej atécɨɨne ɨ́ baarcu jetze mej antácɨɨne utavén pújmeꞌen, mej nuꞌu amuáatée eꞌaráꞌasti aꞌájna Betsaída. Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu aꞌuun aꞌuteájturaa tɨ́ꞌij huaꞌaréꞌeꞌitixɨꞌɨn ɨ́ teɨte. &fE,Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tiúꞌucuaa ɨ́ teteca, ayée mú aráꞌaxcaa aꞌachú cumu anxɨ́j viꞌiraꞌa. Jesús pu á eꞌiréꞌene ɨ́ jaj japua Ne+Ajta jeíhua pu aváꞌaturaa ɨ́ pan, majta ɨ́ huaꞌité. Tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua mú teꞌevéꞌejɨste tiꞌitɨ́ sicɨ́ri jetze aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ aváꞌaturaa. `d9*Naíjmiꞌi mú tiúꞌucuaa ɨ́ teɨte. Temuaꞌa mú jeíhua titéejuꞌuxai. Cc)Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, raꞌancuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌɨ ɨ́ pan, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ huaꞌité. Tɨ́ꞌɨjtaꞌi raꞌantítaaraxɨ ɨ́ pan, aj mú mi huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌite ɨ́ teɨte. Majta ɨ́ huaꞌité, aꞌɨ́ɨ mú huatámuꞌiirecaꞌa. Aj puꞌi huaꞌutáꞌɨ́ꞌɨpɨꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe mej mi huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌiteꞌen ɨ́ teɨte. b(Aj mú mi aꞌujráꞌasecaꞌa, seica anxɨ́te mé arástɨméj, majta seica huaꞌapuate japuan tamuáamuataꞌa mú arástɨméj. }as'Tɨ́ꞌɨj jí huaꞌutaꞌaíjtacaꞌa mej aꞌujráꞌase áa tɨ áꞌutuꞌupi mé muꞌiitɨ́ méꞌe. `}&Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Sericu, xaaréꞌixɨꞌereꞌe aꞌachúni caj mé tirájchaꞌɨɨ ɨ́ pan. Matɨ́ꞌɨj mi ráamuaꞌareeriꞌi. Aj mú mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌi puꞌu caj tíꞌixuaavi. Anxɨ́vi ɨ́ pan. Majta huaꞌité, caj mú tíꞌitehuaꞌapua. ―Yee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. _}%Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨjɨ́n: ―Múꞌeen xu tihuáꞌamin rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa. Aj mú mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni rɨꞌɨrí tej áꞌujuꞌun tej pan aꞌuvéꞌenanan tej ti tihuaꞌumín? Tɨ́ puaꞌa tiyen tíꞌituaaveꞌe aꞌachú tɨ caj jaꞌatɨ́ tíꞌijmuaꞌitɨcɨ tɨ puaꞌa tiuꞌumuárɨꞌen aꞌachú cumu huaꞌapua ciento xɨca jɨmeꞌe, capu ajta tiꞌicɨꞌɨpée aꞌame ɨ́ tumin tej ti tiyen huárɨni. d^A$Teajta caí tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨ mej ráacuaꞌani mɨ teɨte. Patáꞌaj huaꞌuréꞌitixɨꞌɨn, mej mi aꞌucɨ́jxɨꞌɨn mé jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa, aꞌu mej aꞌuchéjme teɨte mej mi pan huánanan. z]m#Tɨ́ꞌɨj huateáchumuaꞌarecaꞌa, aj mú mi aveꞌeréꞌene jemin ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Puꞌuri téchumuaꞌari. Ajta caí jaꞌatɨ́ yeꞌeche ayajna vejliꞌi. x\i"Ajta, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn aꞌitaméꞌecaꞌa ɨ́ baarcu jetze, jeíhua pu teɨte huaséijracaꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí ii huataújxɨeemɨste tɨ́ꞌɨj huaꞌuseíj. Yee mú titejaꞌuvátzɨj cumu cáneꞌaxɨ tɨ caí jaꞌatɨ́ huáꞌa cujtaꞌa huaméꞌecaa. Aꞌɨ́j puꞌi jɨ́n aꞌutéjche aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ tihuáꞌumuaꞌaten jeíhua. r[]!Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌaseíiracaꞌa matɨ́ꞌɨj aꞌucɨ́j. Jeíhua mú raamuáꞌa ɨ́ Jesus. Aꞌɨ́j mú jɨ́n ruꞌɨcán aꞌiréꞌeneajxɨ aꞌu tɨ naꞌa mej aꞌuchéjme. Aꞌɨ́ mú mi amuacaí aꞌaráꞌa aꞌu tɨ eꞌeráꞌastiicheꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Z Aj mú mi aꞌucɨ́j rujɨ́ɨmuaꞌa baarcu jetze. Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌu tɨ caí éꞌe jaꞌatɨ. YAj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Mú seꞌutáuruyiꞌi. Tichéꞌe huátaseꞌupeꞌen mé jáꞌahuaꞌa aꞌu tɨ caí tiꞌitɨ́ eꞌeréꞌevee. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. Aru jeíhua mú aꞌuréꞌenineicaꞌa ɨ́ teɨte aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Majta aꞌucɨ́ꞌɨcaꞌa jemin mé muꞌiitɨ́ ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́j pu jɨ́n camu huatácɨꞌɨpejcaꞌa mej tiúꞌucuaꞌani aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. XMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, aꞌɨ́ɨ mú tiújseɨj aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aj mú mi raatáꞌixaa nain aꞌij mej tiꞌitɨ́j huáruu, nain aꞌij mej yeꞌí tihuaꞌumuáꞌate. qW[Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌaneꞌe jamuan ɨ́ Juan, matɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi, aj mú mi aꞌuréꞌene jemin Heródes, meyaꞌutɨ́ɨ aꞌɨ́jna ɨ́ mɨ́ꞌɨchi. Matɨ́ꞌɨj mi raꞌaváꞌana. Yee pu éeniꞌicɨꞌen huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Jesús pu tihuaꞌumí ɨ́ mej anxɨ́j viꞌiraꞌa aráꞌaxca 1V[Ajta áꞌuraa ɨ́ xantaaruꞌu. Tɨ́ꞌɨj jí aꞌuun aꞌaráꞌa áa tɨ aiteánamiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Aj puꞌi ruꞌijveíjchecaꞌa ɨ́ muꞌúuraꞌan ɨ́ Juan. Tɨ́ꞌɨj jí yaꞌaráꞌɨꞌite ɨ́ tuxaꞌa jetze. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tajtuhuan, aꞌɨ́ɨ pu raatáꞌɨꞌite aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Herodías. Tɨ́ꞌɨjtáꞌi aꞌɨ́ɨn raatáꞌɨꞌite ɨ́ runáàna. $UAAjta áꞌiyen xantaaruꞌu huataꞌáitecaꞌa tɨ raajéꞌicatan, ajta nuꞌu áꞌiyen yeꞌaráꞌɨꞌiteꞌen ɨ́ muꞌúuraꞌan ɨ́ Juan. TTemuaꞌa pu aꞌij puaꞌa tiraatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan tɨ ruseɨ́j ayén teꞌataújratziiriꞌi tɨ ayén nuꞌu huárɨni aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Herodías. Majta aꞌɨ́ɨme tɨ huaúꞌinee, aꞌɨ́ɨ mú majta ráanamuajriꞌi tɨ́ꞌɨj raatáꞌa ɨ́ runiuuca. Aꞌɨ́j pu jɨ́n rutéviꞌiraꞌacaꞌa huáꞌa jemi aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨn raꞌaráꞌaste ɨ́ runiuuca. 3S_Aj pu i ajtahuaꞌa caꞌanacan uteájrupi aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan tɨ veꞌée. Aj pu i ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tíꞌijxeꞌeveꞌe pej naataꞌɨ́ꞌɨteꞌen tuxaꞌa jetze ɨ́ muꞌúuraꞌan ɨ́ Juan tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuaca tej ti ramuaꞌareere tɨjɨ́n puꞌuri huamɨ́ꞌɨ. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Herodías. R'Aj puꞌi áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Tɨ́ꞌɨj i ayén tíyaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ runáàna tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitájni neraatáhuavii ɨ́ tajtuhuan? ―Yee pu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi. Aj pu i ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ náànajraꞌan tɨjɨ́n: ―Huatáhuaviiriꞌi hui ɨ́ muꞌúuraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuaca. UQ#Jeíhua pu teꞌataújratziiriꞌi ruseɨ́j tɨ ayén tiraatáꞌan tiꞌitɨ́j tɨ raatáhuaviira. Capu nuꞌu aꞌij rɨni tɨ puaꞌa raatáhuavii jáꞌitaꞌa aꞌu tɨ tihuajéꞌaijteꞌe. @PyAj puꞌi yaujraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Herodías, aꞌɨ́ɨ pu aꞌuteájrupi u chiꞌita aꞌu mej tejanúꞌucuaꞌacaꞌa. Aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan, ꞌɨ́itaꞌa pu pɨ́rɨcɨ. Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn tiuꞌutéenei ruseɨ́j huáꞌa vejliꞌipua. Temuaꞌa pu jeíhua tiraꞌaránajchecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes ɨ́ tɨ tiuꞌutéenei, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan tíꞌicuaꞌacaa. Aj puꞌi ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan tɨjɨ́n: ―Naatáhuaviiriꞌi tiꞌitɨ́j pej aꞌij tíꞌixeꞌeveꞌe. Nemuaatáꞌasin. uOcTɨ́ꞌɨj aꞌájna teꞌaráꞌa ɨ́ xɨcáaraꞌan jaꞌanáj tɨ meꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, aj pu xaa aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa ráꞌamitɨejteꞌecaꞌa aꞌij tɨ yeꞌí huárɨni tɨ raajéꞌica ɨ́ Juan. Tɨ́ꞌɨj jí Heródes, aꞌɨ́jna tɨ tíꞌiyesten tɨ teꞌaráꞌa ɨ́ xɨcáaraꞌan jaꞌanáj tɨ meꞌecan, jeíhua pu teɨte huatáꞌinee, xantaaruꞌu, matɨ́j menaꞌa huáꞌa capitanme, majta mej títetéꞌuꞌupuꞌu meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ teɨte, majta ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjme aꞌujna Galilea, ɨ́ mej jeíhua ruxeꞌeveꞌe. kNOMɨ́ ajtáꞌi aꞌɨ́ɨn ɨ́ Heródes, aꞌɨ́ɨ pu ráamuaꞌareeracaꞌa tɨ rɨ́ꞌɨ tíꞌitevistacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, ajta tɨ ayén rɨjca aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa ɨ́ Dios. Ajta aꞌɨ́ɨ pu tíꞌimuaꞌajca aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Juan. Aúcheꞌe pu raꞌaránajchecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes tɨ ráanamua aꞌij tɨ tiuꞌuxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Capu aꞌij íꞌirɨni tɨ caí temuaꞌa tiyaúꞌitɨeecaꞌa aꞌij tɨ tíꞌixajtacaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n Heródes caí raatáꞌacareꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ raajéꞌica. M Tɨ́ꞌɨj jí huataniúꞌucacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n aꞌɨ́ɨn Heródes, raataꞌaíjtacaꞌa mej raꞌanján aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Majta raꞌamuáajɨꞌɨcɨe alaambre jɨmeꞌe aꞌu tɨ aiteánamiꞌihuacaꞌa. Jéꞌecan pu rájchaꞌɨɨreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Aꞌɨ́ pu jɨ́n rajéꞌicatamɨꞌɨcaꞌa. LAj puꞌi aꞌɨ́ɨn ɨ́ Juan ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes tɨjɨ́n: ―Capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri pej ratéviꞌitɨneꞌen muáꞌihuaaraꞌa tɨ yáꞌuviꞌitɨneꞌe. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. K!Aru seɨ́j pu púꞌeeneꞌe, ꞌɨ́itaꞌa tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Herodías. Aꞌɨ́ pu ɨ́raꞌaraꞌan puꞌéeneꞌe ɨ́ Felipe. Ajta aꞌɨ́ɨn Felipe, aꞌɨ́ɨ pu juutzeájraꞌan púꞌeeneꞌe ɨ́ tajtuhuan ɨ́ Heródes. Tɨ́ꞌɨj jí Heródes aꞌɨ́ɨn ancuréꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, aꞌɨ́ɨn tɨ Felipe raatéviꞌitɨneꞌe. JyMɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Heródes, tɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Aꞌi pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna teecan ɨ́ Juan ɨ́ nej raataꞌaíjtacaꞌa mej ruꞌijveíjche ɨ́ muꞌúuraꞌan. Aꞌɨ́ pu hui huatarúj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes. &IEMajta seica, miyen tɨjɨ́n: ―Aꞌi pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Elías ɨ́ tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Majta seica miyen tɨjɨ́n: ―Aꞌi pu aꞌɨ́ɨn pɨ́rɨcɨ jaꞌatɨ́ tɨ tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tiꞌitéjvee ɨ́ Dios jemi matɨ́j ɨ́ seica ɨ́ mej mejmíꞌi miyen tíꞌixaxaꞌataꞌa. HIraꞌatéeviꞌi, matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi nain japua, tɨ́j naꞌa aꞌuun mej aꞌuchéjmeꞌecaa ɨ́ teɨte aꞌij tɨ tiúꞌuruu ɨ́ Jesús. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan tɨ veꞌée, aꞌɨ́ɨ pu ajta ráamuaꞌareeriꞌi. Ayee pu ántehuaacaꞌa ɨ́ tajtuhuan tɨjɨ́n Heródes. Aj puꞌi ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́jna ɨ́ Juan teecan, ɨ́ tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuacareꞌe, aꞌɨ́ɨ pu hui huatarúj. Aꞌitáraa aꞌu mej yeꞌaváꞌana. Aꞌɨ́j pu jɨ́n raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ayén tiúꞌuruuren. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan. 1G[ Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, aꞌɨ́ɨ mú jeíhua huaꞌutamuári ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa ɨ́ teɨte. Majta jeíhua tihuaꞌavéꞌehuaateꞌaxɨ aceite jɨmeꞌe huáꞌa muꞌúutzeꞌen ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi. Naíjmiꞌica mú tiúꞌuhuaate. Matɨ́ꞌɨj raajéꞌica meꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuacareꞌe 8Fi Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j. Metihuáꞌihuaꞌixaateꞌe ɨ́ teɨte tɨ nuꞌu ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej nuꞌu seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ ru tzajtaꞌa. #E? ’Ajta tɨ puaꞌa mé jáꞌahuaꞌa mecaí amuaatáꞌacareꞌen sej uteárute, naꞌari tɨ puaꞌa mecaí ranamuajracu ɨ́ sej tihuáꞌaꞌixaateꞌen, ayée xu huárɨni, sej huirácɨɨne seꞌújna. Seraꞌatécaꞌatzɨjxɨꞌɨn ɨ́ rucaꞌacai tɨ́ꞌij cáaxɨn ɨ́ chuej. Ayee xu huárɨni mej mi ráamuaꞌaree ɨ́ teɨte tɨjɨ́n maꞌuteájturaa ɨ́ Dios jemi. Michéꞌe ráamuaꞌaree mej auteájturaa ɨ́ Dios jemi aꞌachú mej puaꞌamé mej caí áꞌamuanamuajracucaꞌa. ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa tɨ jetzen huaꞌuxɨ́jteꞌen ɨ́ Dios ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin, jeíhua pu puaíjtzi huaꞌutáꞌasin. Jaítzeꞌe mú rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun aꞌujna chajtaꞌa mecaí ɨ́ mej meꞌuun éꞌechejcaꞌa aꞌujna tɨ ayén tejaꞌarájtehuaacaꞌa tɨjɨ́n Sodoma, ajta tɨjɨ́n Gomorra. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. ZD- Ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa hui chiꞌita xuꞌuteárute mé jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa, aꞌúu xu huateáturaasin tɨ́j naꞌa aꞌachú sej áꞌateere aꞌájna chajtaꞌa. dCA Majta, ajtaújcaꞌacaíiteꞌaxɨꞌɨn. Majta seexuꞌijméꞌen teꞌucaujchéeteꞌaxɨꞌɨn seɨj ajta seɨj. Capu nuꞌu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri mej huaꞌapuacajméꞌen teꞌentipíi ɨ́ tiúꞌujsiicuꞌu. SBAjta ayén tihuaꞌuꞌíjca mej caí tiꞌitɨ́ antiáꞌa ɨ́ mej jɨ́n huateújvaɨreꞌen ɨ́ juye jetze. Aꞌɨ́ muꞌu nuꞌu aꞌachueeni tiꞌitɨ́ itzɨ́j ɨ́ mej jɨ́n raújcaꞌaníhuaꞌa. Capu nuꞌu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri mej tiꞌitɨ́j antiáꞌa caꞌaní naꞌari tiꞌitɨ́ ínɨeꞌe nusu tumin. MATɨ́ꞌɨj jí Jesús pu huaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Aj puꞌi huaꞌaréꞌeꞌitixɨ huaꞌapuacajméꞌen. Ajta tihuaꞌuꞌíjca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej mi huaꞌutamuáriteꞌen ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa ɨ́ teɨte. z@mAꞌɨ́j puꞌi jɨ́n aꞌij tiraꞌutaseíj ɨ́ tzajtaꞌan mej caí ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí áꞌuraa ɨ́ Jesús. Aꞌuu pu áꞌuyeꞌicaa aꞌɨmuá aꞌu tɨ aꞌuchájtaꞌajmee. Ajta tihuáꞌamuaꞌatejcaꞌa. Jesús pu tíhuaꞌutaꞌaíj aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe mej nuꞌu tihuaúꞌixaateꞌe ɨ́ teɨte &?EAyee puꞌu caí tiuꞌutárɨꞌɨristarecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús tiꞌitɨ́ aꞌij huáruuren ɨ́ mej jɨ́n aꞌij raꞌutaseíj tɨ́j ari tiúꞌuruu puaꞌamecɨé. Ayee puꞌu huarɨ́j; huaꞌajtamuárɨꞌexɨ seica ɨ́ teɨte. Tɨ́ꞌɨj i xaa tihuáꞌuhuaa. `>9Ajta, ayée pu Jesús tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Naíimiꞌi mú rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj temuaꞌa naa ɨ́ tɨ tiꞌixa ɨ́ niuucari tɨ Dios jemi meꞌecan. Mɨ́ ajtáꞌi, ɨ́ mej huacaíjme ruche, majta ɨ́ mej iꞌivaujsimuaꞌameꞌen, majta ɨ́ mej jamuan éꞌeche, camu tɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj aꞌɨ́ɨme. =5Amɨ́ pu yeehui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ tɨ tíꞌisiꞌicheca. Aꞌɨ́ pu náànajraꞌan ayén ántehuaa tɨjɨ́n María. Aꞌɨ́ mú júutzimuaꞌameꞌen púꞌeen aꞌɨ́ɨme ɨ́ Jacobo, ajta ɨ́ José, ajta ɨ́ Judás, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Simón. Majta seica ɨ́ júutzimuaꞌameꞌen ɨ́ mé ꞌuuca, aꞌɨ́ɨ mú yéchej ta jamuan. ―Ayee mú tiújꞌixaateꞌecaꞌa. Aꞌɨ́j mú jɨ́n ráꞌachueereꞌecaa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́j mú jɨ́n caí raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa. t<aTɨ́ꞌɨj tejaꞌuréꞌene aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa mej jetzen ruseꞌupi, tɨ́ꞌɨjí aꞌutéjche tɨ tihuáꞌumuaꞌaten huaꞌatéyujtaꞌa. Jeíhua mú teɨte ráanamuajriꞌi. Jéꞌecan mú aꞌij teꞌutaseíj. Ayee mú tíꞌiraꞌihuaꞌuracaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌuné yaꞌurɨ́ꞌɨre amɨ́n niuucarijraꞌa? ¿Tiꞌitáani muaꞌatzíireꞌaraꞌan púꞌeen aꞌíjna tɨ raateájtuaa amɨ́jna jemi mɨ Jesús tej caí xɨ jaꞌanáj méꞌe yáꞌunamuajriꞌi? :; oAꞌuu pu áꞌuraa ɨ́ Jesús, majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́ aꞌuun pújmeꞌen aꞌu tɨ aꞌuvéꞌese aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. ^~t}Y|c{zyx.wvutlrgponmblk9ji;gfedFcMbK`^].[ ZXW0UbSPONKIHGFF DCBvA@/?A>Z<~:[877q6C42>0/.X-,+')('L&&&#! <o,~ ^ M L/3t_ Tɨ́ꞌɨj jí Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌij xu puaꞌa tirájteu ɨ́ ru tzajtaꞌa. Moisés pu tiuꞌutáꞌa tɨ jaꞌatɨ mé rúurɨeni ɨ́ ruꞌɨ́j. Aꞌɨ́ pu xaa ayén cuapée tiraatapíjteꞌen aru capu ayén tiraatáꞌa ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Aꞌii puꞌu een jɨ́n ayén huarɨ́j aꞌɨ́jna aꞌiné ayée xu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa senaꞌa rujɨ́ɨmuaꞌa. ^s5 Aj mú mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ pu hui Moisés tiuꞌutáꞌa tɨ cuapée raatapíjteꞌen ɨ́ tɨ jɨ́n jaꞌatɨ́ mé rúurɨeni ɨ́ ruꞌɨ́j. ―Yee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. yrk Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitáani amuaataꞌaíj aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan? eqC Aj mú mi seica eꞌiréꞌene. Fariseo mú pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́ɨme. Aꞌɨ́ɨ mú tíꞌiteseꞌecaꞌa mej miyen caꞌaníjraꞌa tiraatáꞌan tɨ ij autéꞌɨtzen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨ puaꞌa nuꞌu aꞌɨ́ɨn ayén tiꞌitáꞌaca tɨ jaꞌatɨ mé rúurɨeni ɨ́ ruꞌɨ́j. 0p [ Jesús pu huirájraa aꞌujna u Capernaúm. Tɨ́ꞌɨj jí aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa Jerusalén. Ayuu pu pújmeꞌen áꞌucheꞌecaneꞌe aꞌu tɨ ɨ́ játeꞌana ayée huataújmuaꞌa tɨjɨ́n ɨ́ Jordán. Majtahuaꞌa mú tiújseɨj ɨ́ teɨte aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa ɨ́ Jesús. Ajta aꞌɨ́ɨ pu áꞌiyen aꞌutéjche tɨ tihuáꞌumuaꞌaten aꞌij tɨ ari tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa. o# 2Ayee pu tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ unaj tɨ tiꞌitɨ́ tícacaren. Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa huateáruꞌuna aꞌɨ́jna ɨ́ unaj tɨ́ꞌɨj rajxɨ́ꞌɨni ɨ́ taꞌancacá, aꞌiné auj tíꞌirɨꞌɨri tɨ́ꞌij ajtahuaꞌa ancacáa áꞌaraꞌani. Capu chéꞌe aꞌij tíꞌirɨꞌɨri. Aꞌíjna i niuucari i nej jáꞌamuaꞌixaateꞌe, ayée pu cheꞌatá tíꞌivaɨreꞌe múꞌejmi tzajtaꞌa tɨ́j ɨ́ unaj. Chéꞌe aꞌíin amuájcacaren aꞌamua tzajtaꞌa tɨ ij rɨ́ꞌɨ amuáaruuren. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu titéꞌujmuajte ɨ́ ru tzajtaꞌa. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu seajta eꞌehuaújmuaꞌaraa rujɨ́ɨmuaꞌa senaꞌa.Mn 1’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Naímiꞌi xu rajpuaíjtzi xáꞌajuꞌun, múꞌeen, mɨ sej ne jamuan áꞌujujhuaꞌan sej si siyen titeeteáturan temuaꞌa naa ɨ́ ru tzajtaꞌa. m /’Naꞌari tɨ puaꞌa múꞌee á jetze paruꞌujpuáꞌajteꞌen muaꞌa jɨ́ꞌɨ peꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, aitátɨchi. Jéꞌecan pu timuaatévaꞌɨre pej pi piyen aꞌuteárute seɨj jɨmeꞌe muaꞌa jɨ́ꞌɨ aꞌájna chajtaꞌa aꞌu tɨ teꞌáijta ɨ́ Dios. Mɨ́ ajta, capu tiꞌitɨ́ aꞌij timuaatévaꞌɨre pej huaꞌapuaca ájɨꞌɨsijméꞌe peꞌuun aꞌuteárute tɨ puaꞌa piyen éeneꞌen aꞌɨ́ɨ pu muajáꞌujɨsin aꞌujna tɨ áꞌataa, aꞌu mej caí jaꞌanáj éꞌecuiꞌini ɨ́ chuꞌinute mej muaatécɨꞌɨmee, ajta capu jaꞌanáj áꞌamɨꞌɨni ɨ́ taij. l 0k1 -’Naꞌari tɨ puaꞌa piyen muaꞌa jetze tiruꞌujpuáꞌajteꞌen peꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ muáꞌɨɨca ɨ́ pej auteájturaa ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨ pu ajta muaatévaꞌɨre pej raꞌataveíjche pemɨ́jna muáꞌɨɨca. Jéꞌecan pu muaatévaꞌɨre pej múꞌee aꞌuteáturan seɨj jɨmeꞌe ɨ́ aꞌɨ́ɨca aꞌájna tɨ éꞌeseijreꞌe ɨ́ Dios. Naꞌari tɨ puaꞌa pecáj piyen huárɨni, amée pepuꞌu aꞌumé aꞌu tɨ Dios áa muajáꞌujɨsin aꞌu tɨ áꞌataa. Capu timuaatévaꞌɨre pej huaꞌapuaca jɨ́n áꞌumeꞌen aꞌujna aꞌu tɨ caí jaꞌanáj éꞌerɨꞌɨri pej raꞌujéꞌica ɨ́ taij, aꞌájna aꞌu mej caí jaꞌanáj éꞌecuiꞌini ɨ́ chuꞌinute ɨ́ mej muaatécɨꞌɨmee. Capu ajta jaꞌanáj áꞌamɨꞌɨni ɨ́ taij. j .i+ ,Aꞌuu mej caí éꞌecuiꞌini ɨ́ chuꞌinute ɨ́ mej muaatécɨꞌɨmee muáꞌajuꞌun. Capu ajta jaꞌanáj áꞌamɨꞌɨni ɨ́ taij. 6he +’Matɨ́ꞌɨj auteáturan ɨ́ Dios jemi, seica mú miyen ru jetze teꞌujpuáꞌajteꞌe. Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe, tɨ puaꞌa piyen jetzen tiruꞌujpuáꞌajteꞌen ɨ́ amuájcaꞌa peꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi, ayée pej huárɨni. Paraꞌantiveíjche ɨ́ amuájcaꞌa, pej pi seɨj panaꞌa jɨ́n aꞌuteáturan ɨ́ amuájcaꞌa aꞌájna tɨ éꞌeseijreꞌe ɨ́ Dios, aꞌájna pej eꞌerúuri puaꞌamé jemin. Naꞌari pecáj piyen huárɨni, huaꞌapuaca pej jɨ́n aꞌuteáruti ɨ́ áꞌamuajcaꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa aꞌu pej antipuáꞌari, aꞌu tɨ caí éꞌerɨꞌɨri tɨ raꞌujéꞌica ɨ́ taij. g *Ajta ayén tɨjɨ́n: ―Naꞌari puaꞌa jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ aꞌij puaꞌa tiruꞌutérɨiira ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨ cɨ́lieen, tɨ ajta náꞌatzaahuateꞌe ineetzi tɨ́j aꞌíjna, jéꞌecan pu puaíjtzi tíchesin aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ japua. Capu ayén tirajpuaíjtzi áꞌameꞌencheꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ puaꞌa amuacaí mú raꞌacáviꞌireꞌen ɨ́ tetej seꞌuníjraꞌa tɨ veꞌée, majta áꞌiyen raꞌateájrɨeeni á jaataꞌa. rf] )Ayee nu xaa neꞌu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn cɨ́j caj tejamuaatáꞌan ɨ́ jaj sej huayéꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ne jamuan áꞌujujhuaꞌan, Dios pu xaa tiraatanájchiteꞌesin aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ caj aꞌɨ́ɨ japua cájveti tɨ puaꞌa autéꞌɨtzen ɨ́ Dios jemi meS (Tɨ́ puaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ caí ta jemi niuu, aꞌɨ́ɨ pu xaa tavaɨreꞌe itejmi. Yd+ 'Aj pu i aꞌɨ́ɨn Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Caxu siyen tíꞌiraꞌijmɨijra. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén rɨjca ɨ́ mej jɨ́n aꞌij tiraꞌutaseíjra, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ pu xaa áꞌucheꞌecaneꞌe aꞌame ne jamuan. Ajta aꞌɨ́ɨn, capu jaꞌanáj aꞌij puaꞌa tiꞌinexáata aꞌame. 7cg &Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Maeestru, seɨj tu huaseíj tɨ huáꞌamuariteꞌecaꞌa aniúucajtzeꞌen jɨmeꞌe ɨ́ tiyaaruꞌu ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa ɨ́ teɨte. Aꞌiné capu áꞌucheꞌecaneꞌe ta jamuan, aꞌɨ́j tu jɨ́n raatáꞌijmɨijriꞌi tɨ caí ayén rɨjca. ―Yee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. b  %―Ayee pu tíꞌeen, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa tɨ paꞌarɨꞌɨ jamuan huayeíjxɨꞌɨn, ajta ráachaꞌɨɨn neetzi jetze meꞌecan seɨj ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨ́j aꞌíjna, aꞌɨ́jna téviraꞌa ajta pu nechaꞌɨj ineetzi. Ajta aꞌíin ɨ́ téviraꞌa, capu ineetzi naꞌa ancuréꞌeviꞌitɨ sino ajta pu raꞌancuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ Dios, ɨ́ tɨ nejaꞌutaꞌítecaꞌa nej yé tanén. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna tɨ caí ta jemin niuu, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu ajta téjmi jetze ajtémeꞌecan ^a5 $Aj pu i paꞌarɨꞌɨ aj auvíꞌitɨ. A jáꞌitaꞌa yaꞌutára aꞌu mej eꞌeréꞌetei ɨ́ seica. Aj pu i raꞌavéꞌevii ɨ́ muꞌúutzeꞌen. Tɨ́ꞌɨj jí ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: `{ #Aj pu i aꞌujyeíjxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj jí huaꞌutajé ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tiraꞌaráanajche tɨ aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌen tɨ jaítzeꞌe veꞌecán jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌen tɨ jaítzeꞌe cɨ́lieeneꞌecan jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa. Ruxeꞌeveꞌe tɨ huaꞌutévaɨreꞌen naíjmiꞌica ɨ́ teɨte. I_  "Camu huataniú, aꞌiné metíꞌiteviꞌiraꞌacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tiúꞌurihuaꞌuracaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨjɨ́n aꞌatani jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe aꞌame. )^K !Aꞌuu mú aꞌaráꞌa jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Capernaúm. Matɨ́ꞌɨj mi chiꞌita aꞌuteájrupi. Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitájni aꞌij setiúꞌurihuaꞌuracaꞌa aꞌájna juye jetze? ]1 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen, camu yaúꞌitɨée muáꞌaraa aꞌij tɨ tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa. Majta tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa. Camu áꞌujcaꞌanejcaꞌa mej raatáhuavii tɨ huaꞌutáꞌixaateꞌen temuaꞌa naa eꞌehuauritɨéecan jɨmeꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j. Jɨ́meꞌen ɨ́ jaꞌatɨ tɨ nuꞌu jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios jemi \ Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j. Aꞌuu mú aꞌaráꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa u Galilea. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu tihuáꞌamuaꞌatehuaꞌa avíitzi jɨmeꞌe ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́j aꞌiné capu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej ráamuaꞌaree ɨ́ teɨte aꞌu tɨ aꞌij jeeꞌin. Ayee pu tihuáꞌaꞌixaateꞌecaꞌa tɨ nuꞌu jaꞌatɨ́ jɨ́meꞌen tiuꞌutátuiireꞌesin aꞌɨ́jna tɨ ajta teáataꞌa jetze airáane aꞌɨ́ɨme jemi ɨ́ teteca. Aj mú nuꞌu mi raajéꞌicatan. Aru huaíca xɨca jetze pu huatarújsin, ruuri pu nuꞌu ajtahuaꞌa aꞌame. [ "Z= Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Seꞌej raatamuáriteꞌen seꞌɨ́jna tiyaaruꞌujraꞌa, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe sej raatéjhuauni ɨ́ Dios jemi, seajta rúꞌitziꞌiveꞌe. Jesús pu ajtahuaꞌa raataxájtacaꞌa tɨ nuꞌu huámɨꞌɨni lYQ Tɨ́ꞌɨj jí Jesús chiꞌita uteájrupi, majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi avíitzi jɨ́n tiraꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, miyen tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné een jɨ́n tecaí raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa taꞌaraa tej tiyen tiraatamuáriteꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa? ZX- Mɨ́ ajtáꞌi caí capu. Jesús pu raꞌajvíꞌi muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze. Aj puꞌi raꞌajjáj. Tɨ́ꞌɨj jí huatéechaxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Aj mú mi aꞌucɨ́jxɨ naíjmiꞌi. W  Aj pu i huajíjhuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu. Temuaꞌa pu tiraatécaꞌatzɨjxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ caꞌanín jɨmeꞌe. Aj puꞌi huirájraa ɨ́ tzajtaꞌan. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, áa puꞌu aucaꞌitɨ́ jáꞌaraa. Xɨee tɨ cuj huamɨ́ꞌɨ. Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen tíꞌimuaꞌatzejcaꞌa ɨ́ teɨte tɨ nuꞌu huamɨ́ꞌɨ. ,VQ Aj mú mi ajteáxɨɨrecaꞌa jeíhua ɨ́ teɨte meruaachijméꞌe. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Jesús huaꞌuseíj, aj puꞌi raꞌajtéꞌaxɨ ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ paꞌarɨꞌɨ tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa. Ayen tɨjɨ́n: ―Múꞌee tiyaaruꞌu, pej caí huiteájnamua, pej caí atániuuve, ayée nu tíꞌimuaꞌaijteꞌe, pej raatátuaani mɨ paꞌarɨꞌɨ. Pecaj chéꞌe tzajtaꞌan uteáruꞌipicheꞌen. rU] Aj pu i aꞌɨ́ɨn táàtajraꞌan ɨ́ paꞌarɨꞌɨ ayén tiꞌihuaújyeinecaꞌa tɨjɨ́n: ―Netéꞌatzaahuateꞌe inee. Naatévaɨreꞌe neatáꞌaj jaítzeꞌe téꞌantzaahuateꞌen. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. T Aj pu i Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Naíjmiꞌi pu tíꞌirɨꞌɨri jemin ɨ́ tɨ téꞌatzaahuateꞌe. _S7 Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa, jeíhua pu hui án yáꞌujɨ́puaa taij tzajtaꞌa, ajta á jaataꞌa tɨ́ꞌij raajéꞌica. Tɨ́ puaꞌa peraayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan pej tiráahuaateꞌen, táꞌancuꞌuvajxɨꞌɨ, pajta taatévaɨreꞌen. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna táàtajraꞌan. %RC Aj pu i Jesús ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ táàtajraꞌan ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨjɨ́n: ―¿Aꞌachúni ari áꞌatee tɨ ayén tíꞌiruure? Ajta aꞌɨ́ɨn táàtajraꞌan, ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Tɨ́j naꞌa tɨ páꞌarɨꞌɨstacaꞌa. VQ% Aj mú mi áa yeꞌevéꞌeviꞌitɨ. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn huaseíj ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu raatécaꞌatzɨjxɨ ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Aj pu i aitáve á chuaataꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí pɨ́ tavaɨ́jtzixɨ́, áijjaamɨxcueꞌireꞌe. EP Aj puꞌi ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨjɨ́n: ―¿Ni tzaa secaí raayɨ́ꞌɨtɨ múꞌeen? ¿Ni secaí xɨ́ɨ téꞌatzaahuateꞌe? ¿Aꞌachúni puaꞌan nineꞌiraꞌa ruxeꞌeveꞌe nej aꞌamua jɨmeꞌe huáviicuaꞌireꞌen sej si huaruitɨejteꞌen? ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aj pu i ayén tíhuaꞌutaꞌaíjte tɨjɨ́n: ―Mé seꞌevéꞌeviꞌitɨchi mɨ paꞌarɨꞌɨ. 8Oi Aꞌiné jaꞌanáj tɨ naꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn tiyaaruꞌu rájviiviꞌi, ajta á yaꞌarájrɨeesin á chuaataꞌa. Ajta jeíhua áijjaamɨxcueꞌireꞌe áꞌayeꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Ajta ancuréꞌujcɨꞌɨmee ɨ́ rutamej jɨmeꞌe. Ajta huatécɨyaaxari nain japua ɨ́ ru tzajtaꞌa. Nuꞌuri huaꞌutáhuaviiriꞌi ɨ́ mej múꞌeetzi jamuan áꞌujujhuaꞌan mej raatamuáriteꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu. Mɨ́ majta meꞌɨ́n, camu raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa muáꞌaraa. ―Yee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. *NM Aj pu i seɨ́j tɨ aꞌutéveecaꞌa huáꞌa tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Maeestru, yee nu ravéꞌeviꞌitɨ ɨ́ niyauj, tiyaaruꞌu tɨ tzajtaꞌan seijreꞌe. Aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu, aꞌɨ́ɨ pu caí ratáꞌaca tɨ huatáaniuni. M Tɨ́ꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitájni jɨ́n setiúꞌurihuaꞌu? Matɨ́ꞌɨj u eꞌiréꞌene aꞌu mé éꞌaij éꞌeneꞌe ɨ́ seica ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, matɨ́ꞌɨj mi huaꞌuseíj mej jeíhua eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa ɨ́ teɨte huáꞌa jamuan meꞌɨ́jna ɨ́ seica. Aꞌɨ́ɨme mú majta huaseíj ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca teyujtaꞌa. Aꞌɨ́ mú miyen tiúꞌurihuaꞌuracaꞌa. Majta mú tɨ́n níniuꞌucacucaꞌa. J7 ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Puꞌuri yé uvéꞌene aꞌɨ́jna ɨ́ Elías. Puꞌuri ayén teꞌaraúraste aꞌij tɨ yeꞌí téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna yuꞌuxari jetze. Seica mú miyen aꞌij puaꞌa ráaruuren aꞌij mej yeꞌí tíꞌijxeꞌeveꞌe. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ajta áꞌuraa aꞌɨ́ɨme jamuan, aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Jesús pu tiráahuaa ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨ tiyaaruꞌu tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa XI) Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Aꞌɨ́jna Elías amuacaí pu aꞌɨ́ɨn yé uvéꞌenejsin. Aꞌɨ́ pu nain tiꞌijéjcuareꞌen. Neajta inee, nichéꞌe aꞌatzu tejámuaataꞌíhuaꞌu. ¿Aꞌiné téꞌaxa ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌɨ́jna jɨmeꞌe i nej neajta teáataꞌa jetze airáane? Ayee pu téꞌaxa nej nuꞌu jeíhua rajpuaíjtzi naꞌame. Majta nuꞌu naꞌaxɨéehuariꞌira muáꞌajuꞌun. cH? Aj mú mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca, ¿aꞌiné een jɨ́n miyen tíꞌixaxaꞌa tɨ amuacaí yé nuꞌu uvéꞌenejsin aꞌɨ́jna ɨ́ Elías? jGM Aꞌɨ́j mú jɨ́n, avíitziꞌi jɨ́n tíꞌixajtacaꞌa aꞌij mej tiuꞌuséij. Ayee mú tiúꞌurihuaꞌuracaꞌa aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌíjna tɨ nuꞌu ajtahuaꞌa nuꞌu huatarún ɨ́ tɨ mɨꞌɨni. }Fs Matɨ́ꞌɨj eꞌiicájuꞌucaa, aꞌɨ́ɨ pu tihuaꞌuꞌíjca aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí jaꞌatɨ́ ixaateꞌe aꞌij mej tiuꞌuséij, aꞌiné seica mú nuꞌu raajéꞌicatan aꞌɨ́jna tɨ ajta teáataꞌa jetze ajtémeꞌecan. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu huamɨ́ꞌɨn, aj pu nuꞌu ijtáꞌi huatarújsin. Aj pu nuꞌu i huatárɨꞌɨristari mej raataxáj. BE} Matɨ́ꞌɨj huanéereajraa nain japua, capu chéꞌe éꞌe aꞌatɨ́jcaꞌa. Aꞌɨ́ puꞌu aꞌutéveecaꞌa huáꞌa jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aj mú mi aꞌucɨ́j. /DW Tɨ́ꞌɨj jí jaitɨri eꞌecáviꞌirixɨ huáꞌa japua. Huáꞌa tzajtaꞌa pu rájrupi. Aj mú mi ráanamuajriꞌi tɨ jaꞌatɨ ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, tɨjɨ́n: ―Aꞌi pu Niyauj pɨ́rɨcɨ ɨ́ nej rachúꞌeveꞌe. Xáanamuajriꞌi seꞌíjna. ―Ayee pu tiuꞌutánamuajre. ZC- Aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe ɨ́ Jesús metiuꞌutátziɨn huápɨꞌɨ. Ajta aꞌɨ́ɨn Pedro, capu aꞌij ráꞌamitɨejteꞌecaꞌa aꞌij tɨ yeꞌí tiuꞌutaxáj. B} Aj pu i aꞌɨ́ɨn Pedro, ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayen tɨjɨ́n: ―Maeestru, xɨ́ꞌepɨꞌɨn pu naa tej yé huatéꞌuu tiyajna. Tichéꞌe huaícaca huátaahuaa ɨnaamua. Seɨ́j tɨ múꞌeetzi huácɨꞌɨti, ajta seɨj aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés, ajta seɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Elías. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. jAM Majta aꞌɨ́mej huaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ Elías tɨ ajmíꞌi tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan. Aꞌɨ́ mú tíꞌixajtacaꞌa meꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Jesús. H@  Tatzari pu jɨ́n seijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna. Temuaꞌa pu tiuꞌutécuainarecaꞌa ɨ́ cɨ́ɨxureꞌaraꞌan. Yee pu éeneꞌe seijreꞌecaꞌa tɨ́j seeri. Iíyen chaanaca japua capu máꞌa jaꞌatɨ́ tɨ raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ cɨ́ɨxuri tiuꞌujáꞌusin tɨ́ꞌij ayén tiꞌicuáinaviꞌi áꞌaraꞌani. H?  Teuuméꞌeca aꞌachú cumu arájsevi xɨca, aj puꞌi aꞌɨ́ɨn Jesús án aꞌujnéj jɨrí japua. Aꞌɨ́mej pu aꞌuvíꞌitɨ́ aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta ɨ́ Jacobo, ajta ɨ́ seɨ́j, aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Ajta áꞌiyen seɨcɨé huaújruu aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, á mú aꞌunéjneꞌericaꞌa. }> u Ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Seica ɨ́ mej yé huatéꞌuu ayajna, aꞌɨ́ɨ mú caí xɨ cuiꞌini aꞌajtá menaꞌa caí amuacaí raaseíj tɨ́ꞌɨj yatanéjsin ɨ́ Dios tɨ́ꞌij tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan. ?=w&’Ayee nu neajta tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Aꞌíjna i teɨtejraꞌa, jeíhua mú auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Ayee mú eꞌen ɨ́ Dios jemi matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiúꞌujxanaꞌacɨraꞌate ꞌɨ́itaꞌa jamuan. ’Tɨ́ puaꞌa setíꞌiteviꞌiraꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej ráamuaꞌaree ɨ́ teɨte sej ne jamuan áꞌujujhuaꞌan, naꞌari mej ráamuaꞌaree tɨ aꞌamuaráanajche i neniuuca, tɨ puaꞌa siyen tíꞌiteviꞌiraꞌa huáꞌa jemi, aj nu neajta inee i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, nee nu niyen cheꞌatá nenaꞌa tíꞌiteviꞌiraꞌa naꞌame múꞌejmi jemi. Netíꞌiteviꞌiraꞌa nu naꞌame múꞌejmi jemi aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze netɨ́ꞌɨj neajtahuaꞌa yatanéjsin íiyen chaanaca japua. Veꞌecán nu jɨ́n tiꞌitevée naꞌame jemin ɨ́ Dios tɨ niyáꞌupua aꞌájna netɨ́ꞌɨj yatanéjsin huáꞌa jamuan ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe ta japua ɨ́ Dios jemi.O<%¿Ni caí aꞌij tíꞌirɨꞌɨri tɨ huaújnanai ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ ari yáꞌurɨe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa? Capu aꞌatzu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri, icu. L;$’Ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ tiuꞌumuáꞌitɨn naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ íiyen tíꞌiseijreꞌe chaanaca japua, ¿aꞌiquí tiraatévaꞌɨre aꞌɨ́jna tɨ raamuáꞌitɨ tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn yáꞌurɨeeni ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuri? Capu tiꞌitɨ́ aꞌij tiraatévaꞌɨre, ¿ni caí? :#’Ayee nu tejámuaatáꞌixaateꞌesin. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ tiúꞌujtesiꞌireꞌe tɨ caí huámɨꞌɨni, aúcheꞌe pu mɨꞌɨni aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Aꞌij pu áꞌujɨsin ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuri. Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ huámɨꞌɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ áꞌucheꞌecaneꞌen neetzi jamuan, naꞌari aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niúucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ajtahuaꞌa huatarújsin. Ajtahuaꞌa pu rateuni ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuri. M9"Tɨ́ꞌɨj jí Jesús huaꞌutajé aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, ajta ɨ́ teɨte. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ ne jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ caí chéꞌe ayén rɨjca aꞌij tɨ ruseɨ́j tíꞌijxeꞌeveꞌe. Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ áꞌucheꞌecaneꞌen ne jamuan, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ rajpuaíjtzi áꞌaraꞌani ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Ajta tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn huámɨꞌɨni, capu aꞌij íꞌirɨni. J8 !Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, aꞌɨ́ɨ pu ruhuáritaꞌa caꞌacheecajraa. Huaꞌuseíirajraa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aj pu i aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro titéꞌaxɨ. Ayen tɨjɨ́n: ―Aricu. Ajtáraꞌa ineetzi jemi, mɨ pej piyen tíꞌixaxaꞌa tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu. Múꞌee pej caí piyen tíꞌimuaꞌatze aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios sino aꞌij mej tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ teɨte. _77 Temuaꞌa pu tihuaúꞌixaa eꞌehuauritɨéecan jɨmeꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, aꞌɨ́ɨ pu raꞌiráaviꞌitɨ ayée. Aj puꞌi tiraatixáateꞌajraa tɨ nuꞌu caí ayén tiꞌitaúꞌaꞌacareꞌen. 6!Tɨ́ꞌɨj jí aꞌutéjche tɨ tihuáꞌumuaꞌaten. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨ aꞌɨ́ɨn ruseɨ́j, ɨ́ tɨ ajta teáataꞌa jetze airáane, aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu jeíhua rajpuaíjtzi aꞌame. Ajta tɨ nuꞌu ayén ruxeꞌeveꞌe aꞌame mej caí raxɨ́ꞌeveꞌe muáꞌajuꞌun ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, majta ɨ́ mej veꞌecán jɨ́n títetateí u teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca. Naíjmiꞌi mú nuꞌu caí raxɨ́ꞌeveꞌe muáꞌajuꞌun. Ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa mej nuꞌu raajéꞌicatan. Tɨ́ꞌɨj nuꞌu huamɨ́ꞌɨn, aj pu ijtáꞌi huatarújsin huaíca xɨcaj tzajtaꞌa. _57Aj pu i aꞌɨ́ɨn huaꞌutáꞌijmɨijriꞌi mej caí jaꞌatɨ́ ixaateꞌe. 43Tɨ́ꞌɨjtaꞌi aꞌɨ́ɨn ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Ari múꞌeen, ¿aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe aꞌatani nej púꞌeen inee? Tɨ́ꞌɨj jí ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, tɨjɨ́n: ―Múꞌee pej aꞌɨ́ɨn pɨ́jíꞌirɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n ɨ́ Cɨríistuꞌu, ɨ́ tɨ Dios án yaꞌujyeíjtza ɨ́ ɨpuari japua. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Jesús pu raataxájtacaꞌa tɨ nuꞌu huámɨꞌɨni 35Aj mú mi miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Seica mú miyen tiꞌixa tɨjɨ́n múꞌee pej peꞌɨ́n pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ huáꞌamuaɨꞌɨhuacaꞌa, majta seica miyen tɨjɨ́n pej aꞌɨ́ɨn pɨ́rɨcɨ ɨ́ Elías. Majta seica, miyen tiꞌixa tɨjɨ́n pej nuꞌu aꞌɨ́ɨn pɨ́jíꞌirɨcɨ seɨj ɨ́ tɨ tiꞌitéjvee ɨ́ Dios jemi. ―Yee mú tiraataꞌixaa. X2)Tɨ́ꞌɨj ayén tiujuꞌurɨ́j, aj puꞌi Jesús, majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌúu mú aꞌaráꞌa aꞌu tɨ aꞌuchájtaꞌajmee, aꞌájna jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Cesarea de Filipo. Juye jetze mú aujúꞌucaa. Tɨ́ꞌɨj i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiquí metíꞌixa ɨ́ teɨte yee aꞌatani nej pɨ́rɨcɨ inee? 1/Aj pu i aꞌɨ́ɨn Jesús raataꞌítecaꞌa aꞌɨ́jna tɨ arácuunicaꞌa tɨ nuꞌu áꞌuraꞌani ɨ́ ruche. Ajta ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Pecaj uteáruꞌipicheꞌen u chajtaꞌa. Ni pecáj pajta jaꞌatɨ́ ixaateꞌe aꞌíjna jɨmeꞌe aꞌij nej timuáahuaa. Pedro pu raataxájtacaꞌa tɨ nuꞌu Jesús aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ Dios án yaꞌujyeíjtza ɨ́ ɨpuari japua ~0uAjta aꞌɨ́ɨn Jesús, ajtahuaꞌa pu raꞌaráamuarɨe á jɨꞌɨseáaraꞌan jetze ɨ́ taꞌarácun. Ajtahuaꞌa pu rɨ́ꞌɨ meteúuneerecaꞌa. Puꞌuri xaa aꞌájna icu huarúj. Naíjmiꞌi pu tiꞌiseíjracaꞌa temuaꞌa naa. u/cAj pu i aꞌɨ́ɨn ɨ́ taꞌarácun, antanéerejyeꞌicaa, ayén tɨjɨ́n: ―Ahuii, teteca nu seɨj. Cɨ xɨee cɨyej menaꞌa púꞌeen mej mú áꞌujujhuaꞌan. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ arácun. }.sTɨ́ꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn Jesús rajvíꞌi muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ arácun. Yaꞌuviꞌitɨ́ á puaꞌacɨé ɨmuá aꞌujna aꞌu tɨ éꞌechajtaꞌa. Aꞌɨ́ pu ruꞌíjcɨꞌe raꞌarámeijraxɨ á jɨꞌɨseáaraꞌan jetze. Ajta raꞌavéꞌemuarɨej. Tɨ́ꞌɨj jí raataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni hui peri mé úunee? -5Matɨ́ꞌɨjtá mi meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Betsaída. Matɨ́ꞌɨj mi seɨj jeꞌiréꞌeneijte tɨ arácuunicaꞌa. Aj mú mi rájhuaviiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ raꞌajtamuárɨꞌen. K,Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―¿Ni tzaa secaí xɨ yaúꞌitɨée, múꞌeen? Jesús pu tiráahuaa seɨj tɨ arácuunicaꞌa aꞌujna u Betsaída +wAj pu i aꞌɨ́ɨn Jesús, ayén ajtahuaꞌa tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Ajta ¿aꞌachúni puaꞌan sicɨ́ri sétéꞌeveꞌejɨ́steꞌaxɨ seꞌɨ́jna mé tíꞌiveꞌaa taꞌaráhuaꞌapua tɨ aráꞌaxcaa netɨ́ꞌɨj tihuaꞌumí ɨ́ mej muáacua viꞌiraꞌa aráꞌaxcaa? Aj mú mi miyen titeetaniú tɨjɨ́n: ―Arahuaꞌapua sicɨ́ri. *#¿Aꞌachúni puaꞌan sicɨ́ri aváꞌaturaa ɨ́ pan tɨ teꞌaváꞌaturaa netɨ́ꞌɨj huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌi ɨ́ mej anxɨ́j viꞌiraꞌa aráꞌaxcaa ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ anxɨ́vi aráꞌaxcaa ɨ́ pan? ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aj mú mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua pu aváꞌaturaa. b)=¿Ni tzaa secaí tíꞌiseij, caꞌɨ́n secaí tíꞌinamua? ¿Ni secaí ramuaꞌaree? N(Aj pu i ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij mej yeꞌí tíꞌixajtacaꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné een jɨ́n siyen tiꞌixa yee sejcaí pan tíchaꞌɨɨ? ¿Ni tzaa secaí xɨ yaúꞌitɨée, caꞌɨ́n secaí xɨ tihuáuritɨejte? ¿Ni caí tiꞌitɨ́ aꞌamua jetze tásiseiiri? S'Matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej tiꞌitiúrixaateꞌen ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Miyen tɨjɨ́n: ―Yee pu aꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌiné catu pan tíchaꞌɨɨ. %&CAj pu i ayén tíhuaꞌutaꞌaíj tɨjɨ́n: ―Xaanamuajriꞌi múꞌeen. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ fariseo mej rajnájchi ɨ́ pan jetze tɨ́ꞌij huacúꞌusta, seajta seꞌíjna jɨmeꞌe mej majta rajnájchi ɨ́ mej Heródes jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. x%iMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌaneꞌe jamuan ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ mú yaꞌuhuáꞌaxɨ mej yaꞌaraꞌɨ́ꞌɨpɨ́n ɨ́ pan mej ráacuaꞌani. Seɨj muꞌu caj tiuꞌɨ́ꞌɨsimeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ baarcu jetze. {$o Aj pu i huajauhuáꞌaxɨ ɨ́ teɨte. Tɨ́ꞌɨj jí ajtahuaꞌa ateájraa ɨ́ baarcu jetze. Aj mú mi aꞌucɨ́j utavén pújmeꞌen pújmeꞌen. Jɨ́meꞌen huaꞌaniuuca ɨ́ fariseo ɨ́ mej jɨ́n huáꞌacuanamua ɨ́ teɨte ]#3 Aj pu i aꞌɨ́ɨn caí chéꞌe aꞌij teꞌanrɨꞌɨrée jáꞌaraa. Tɨ́ꞌɨj jí ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné een jɨ́n ménehuavii aꞌímej teɨtejraꞌa nej tiꞌitɨ́ huaꞌutaseíjrateꞌen ɨ́ mej jɨ́n ráamuaꞌaree aꞌu tɨ éꞌemeꞌecan ɨ́ nej jɨ́n tíꞌimɨjhuaca? Ajta ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayee nu xaa neꞌu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe múꞌejmi, canu tiꞌitɨ́j amuaataseíjrateꞌesin. "{ Matɨ́ꞌɨj mi fariseo á eꞌiréꞌene, majta áꞌiyen autéjhuii mej tíꞌiraꞌihuaꞌun meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Meraatatése mej caꞌaníjraꞌa raatáꞌan tɨ ij aꞌɨ́ɨn autéꞌɨtzen. Meraatáhuaviiriꞌi tɨ huaꞌutaseíjrateꞌen ɨ́ mej jɨ́n aꞌij teꞌutaseíj mej nuꞌu mi jɨ́n ráamuaꞌaree aꞌɨ́jna tɨ jetzen araújcaꞌane aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨ puaꞌa aꞌuun paꞌuvéꞌemej aꞌɨ́jna jemi tɨ júteꞌe éꞌeseijreꞌe tɨ ij ayén huárɨni. i!K Tɨ́ꞌɨj jí ateájraa baarcu jetze, majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j. Aꞌuu mú aꞌaráꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Dalmanuta. Aꞌɨ́ɨ ɨ́ fariseo mej tirájhuaviiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn Jesús tihuaꞌutaseíjrateꞌen ɨ́ mej jɨ́n aꞌij teꞌutaseíjra . U Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte ɨ́ mej tiúꞌucuaa, muaaráꞌasecaꞌa cumu muáacua viꞌiraꞌa. Aj pu i aꞌɨ́ɨn Jesús huaꞌaréꞌeꞌitixɨ ɨ́ teɨte. taNaíjmiꞌi mú tiúꞌucuaa. Majta temuaꞌa titéejuꞌuxai. Ajta aváꞌaturaa ɨ́ pan tɨ raꞌantítaaraxɨ. Sicɨ́ri mú jetze raꞌavéꞌejɨsteꞌaxɨ aꞌɨ́jna tɨ aváꞌaturaa. Aráhuaꞌapua sicɨ́ pu teꞌaráꞌa. 'GMajta mú, seica huájchaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ huaꞌité. Ajta pu raatáhuau ɨ́ Dios jemi. Tɨ́ꞌɨj jí huaꞌutaꞌaíj mej huaꞌuréꞌataꞌareꞌen. 9Aj pu i raataꞌaíjtacaꞌa mej aꞌujráꞌasen ɨ́ teɨte á chuaataꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí raatiɨ́ꞌɨpɨi ɨ́ pan júteꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aj pu i rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios jemi, ajta raꞌantítaaraxɨ. Aꞌɨ́j pu i huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌite ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Majta meꞌɨ́n, aꞌɨ́ɨme mú huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌite ɨ́ teɨte. veAj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌachúni puaꞌaméca xaꞌɨ́ꞌɨpɨꞌɨsin ɨ́ pan? Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Arahuaꞌapuáca. ―Yee mú tiraataꞌixaa aꞌɨ́ɨme. RMatɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi, tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné tíꞌirɨꞌɨri pej tihuaꞌumín ayajna aꞌu tɨ caí jaꞌatɨ́ éꞌeche? ―Ayee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi. =sSeica mú ɨmuá curéꞌecɨjxɨ. Aꞌɨ́j pu jɨ́n tɨ puaꞌa nehuaꞌuréꞌitixɨꞌɨn ɨ́ ruche mecaí xɨ tiuꞌucuáꞌan, camu teꞌutáviicuaꞌira ɨ́ juye japua. r]Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Neánxɨeemɨsteꞌe amɨ́ɨme jemi mɨ teɨte, aꞌiné puꞌuri huaíca xɨca teuumé mej áꞌujujhuaꞌan nee jamuan. Camu majta tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨ ɨ́ mej ráacuaꞌani.  )Tɨ́ꞌɨj áꞌajaꞌa aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌujna Galilea ɨ́ Jesús, jeíhua mú teɨte tiújseɨj. Camu tiꞌitɨ́j tíchaꞌɨɨcaꞌa mej ráacuaꞌani. Tɨ́ꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn Jesús huaꞌutajé aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe.  %Matɨ́ꞌɨj mi temuaꞌa aꞌij teꞌutaseíj ɨ́ teɨte. Miyen tɨjɨ́n: ―Rɨ́ꞌɨ pu tíꞌijrɨꞌɨre aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús nain jɨmeꞌe. Aꞌɨ́ pu hui raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ tihuáꞌuhuaateꞌen mej mi huitenamuáaraꞌa muáꞌaraꞌani, ajta mej mi teꞌanrɨꞌɨrée muáꞌaraꞌani ɨ́ mej caí téꞌanrɨꞌɨréjme. ―Yee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. ^,~}|B{tz5xwut%rpomWl~iigedcrbtaHa7\[Y2W5UTSYQP3NMLKJI$FD{CA@?>=;:R98*7X655!32 0k/.,+0*(s&%$##) stDo ( /RW Matɨ́ꞌɨj mi eꞌiréꞌene, miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Maeestru, aꞌij tu muaꞌaree pej tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe tíꞌixaxaꞌa. Capu á jetze ruxeꞌeveꞌe aꞌij mej yeꞌí tíꞌixaxaꞌa ɨ́ teɨte. Múꞌee pej caí titeꞌajáahuateꞌe sino ayée pej tíꞌimuaꞌata puáꞌayeꞌi tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Tichéꞌe seɨj muaataꞌíhuaꞌu. ¿Ni qui xɨ́ꞌepɨꞌɨn tej tiuꞌunajchitáa aꞌij tɨ yeꞌí tíꞌitajijveꞌe aꞌɨ́jna tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n César? ¿Ni qui tetiuꞌunájchitáa caꞌɨ́n tecaí? ―Yee mú tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi. jQM Matɨ́ꞌɨj mi seica huataꞌáitecaꞌa mej mi tiuꞌuxáj jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Fariseo mú pɨ́rɨcɨ, majta seica ɨ́ mej jetzen ajtémeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes. Aꞌɨ́ mú raatatése mej caꞌaníjraꞌa raatáꞌan tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn autéꞌɨtzen niuucari jɨmeꞌe tɨ tiuꞌutaxáj, mej mi raatéehuaꞌita. P  Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte ɨ́ mej teꞌáijta u teyujtaꞌa, majta ɨ́ seica, aꞌij pu puaꞌa huáꞌuruu aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ayén huaꞌaj jɨmeꞌe tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari. Aj mú mi raatatése mej raatéeviꞌi, mej mi raꞌiteáanan. Mɨ́ majta, camu miyen ráaruu. Mehuáꞌatziɨɨneꞌecaꞌa ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́j mú jɨ́n raatátuaa. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej huáꞌajiꞌiveꞌecaa O Ayee pu ráaruu ɨ́ tavástaraꞌa, ɨ́ tɨ jaítzeꞌe íꞌixɨꞌepɨꞌɨn.Rɨ́ꞌɨ pu teꞌutéevatzɨ ɨ́ tatzajtaꞌa. LN ’¿Ni secaí jaꞌanáj raꞌujíjve ɨ́ yuꞌuxari jetze seꞌíjna i niuucari tɨ ayén aꞌɨ́jna jɨ́n ráꞌaxa? Ayen tɨjɨ́n:Aꞌíjna ɨ́ tetej ɨ́ mej ayaúuhuaꞌaxɨ ɨ́ mej chiꞌij taꞌahuaca,
ayée pu teꞌirájraa tɨ aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe jáꞌaraa tɨ iꞌi esquineero. M} Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌíjna i niuucarijraꞌa jetze tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe? ¿Aꞌiné tiꞌitɨ́j ruuren aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ áꞌareꞌaraꞌan puꞌeeneꞌe ɨ́ uuva? Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Aꞌɨ́ pu mú aꞌuvéꞌeméꞌe aꞌame. Tɨ́ꞌɨj jí huáꞌacuiꞌini ɨ́ mej tíꞌimɨjhuacareꞌe aꞌájna. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ chuej, aꞌɨ́ɨ pu seica huatapuaíjveꞌesin. Ayej xaa neꞌu téꞌeme. XL) Aj mú mi rajvíꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan. Matɨ́ꞌɨj mi raajéꞌica. Aj mú mi ruꞌirájrɨe á puaꞌacɨé aꞌɨ́jna ɨ́ mej raajéꞌica. Yee pu tihuáꞌuruu. Antipuáꞌarecaꞌa icu. KK ’Mɨ́ ajta, capu ayén teꞌirájraa. Ayee mú tiꞌihuaúꞌixaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca. Miyen tɨjɨ́n: “Aꞌi pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ nain tíꞌijcɨꞌɨti. Cheꞌeré, tichéꞌe yeehui raajéꞌica, tɨ́ꞌij téjmi taꞌáa áꞌaraꞌani.” Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. CJ ’Aúcheꞌe pu yeehui seɨ́j turaacaꞌa. Yaujraꞌan nuꞌu aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Jeíhua pu huápɨꞌɨ raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa. Ayee pu tíꞌimuaꞌatzejcaꞌa ayén tɨjɨ́n: “Ayej neꞌase yeehui meráꞌantzaahuateꞌesin, meꞌɨ́jna.” Tɨ́ꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn huataꞌítecaꞌa. I' Ajtahuaꞌa nuꞌu seɨj huataꞌáitecaꞌa. Majta mú amɨ́n temuaꞌa tiuꞌujéꞌica. Aꞌatzu ayée teuuméꞌeca. Ajtahuaꞌa seica huataꞌáitecaꞌa. Seica mú huatéevajxɨ, majta seica huácuii. Ayee mú huáꞌuruu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca. 7Hg ’Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ áꞌareꞌaraꞌan púꞌeen ɨ́ chuej, ajtahuaꞌa pu seɨj huataꞌáitecaꞌa. Majta mú meꞌɨ́n huateátuꞌasixɨ tetej jɨmeꞌe. Matɨ́ꞌɨj mi temuaꞌa tiraꞌaváꞌatuꞌa ɨ́ muꞌúuraꞌan jetze. Majta temuaꞌa aꞌij puaꞌa tiraꞌajteáꞌajxɨ. _G7 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca, aꞌɨ́ɨ mú yeehui rajvíꞌi aꞌɨ́jna tɨ tiuꞌutaꞌaíjtiꞌire. Temuaꞌa mú tiraatéevajxɨ. Ayee muꞌu tiraataꞌítecaꞌa. Camu tiꞌitɨ́ raatáꞌa. mFS ’Tɨ́ꞌɨj nuꞌu aꞌájna tejaꞌuréꞌene jaꞌanáj mej puaꞌa rajuꞌuraca aꞌɨ́jna ɨ́ uuva, seɨj pu huataꞌáitecaꞌa tɨ i huaꞌutáhuavii aꞌachú tɨ racɨ́ꞌɨcɨpua aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. sE a Ajta áꞌiyen aꞌutéjche ɨ́ Jesús tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen seɨj jɨmeꞌe ɨ́ niuucari. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌatɨ́ tɨ yee ráahuii ɨ́ uuva cɨyeꞌe. Tejcuáa pu nuꞌu jɨ́n raaréꞌana. Aj pu i tiꞌitɨ́ huatétaahuacaꞌa tɨ jɨ́n raajáꞌaraꞌapeꞌen ɨ́ uuva. Ajta tiꞌitɨ́ ájtaahuacaꞌa ájteeviꞌi, ɨ́ mej japuan utiúu huaꞌíxɨꞌereꞌen ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca. ’Tɨ́ꞌɨj jí ayén huarɨ́j, seica pu huatániɨjte ɨ́ chuej mej mi tiraanájchiteꞌen cɨ́j caj. Aj pu i áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ seica chuéjraꞌa japua. 0DY !Aꞌɨ́j mú mi jɨ́n miyen tiraataꞌixaa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Catu hui ramuaꞌaree. Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Canu neajta nee tejámuaatáꞌixaateꞌesin ɨ́ nej jɨ́n tiꞌitéjvee nej ni niyen rɨcɨ. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa.C Mɨ́ ajta, capu hui rɨꞌɨrí tej tiyen tiraataꞌixaateꞌen yee: “Teteca mú yaꞌutaꞌítecaꞌa.” Yee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme, aꞌiné muꞌuri ramuaꞌareerecaꞌa mej naíjmiꞌi miyen ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn ɨ́ Juan tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Aꞌɨ́j mú jɨ́n huáꞌatziɨɨneꞌecaꞌa ɨ́ teɨte. NB Matɨ́ꞌɨj mi aꞌuteájhui mej rujɨ́ɨmuaꞌa tiꞌihuaúrihuaꞌu. Miyen tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa tiyen tiraataꞌixaateꞌen yee: “Dios pu yaꞌutaꞌítecaꞌa”, ayée pu titaatáꞌixaateꞌesin yee: “¿Aꞌiné een jɨ́n tecaí ráꞌatzaahuateꞌe aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna?” A' ¿Aꞌataani raatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Juan tɨ́ꞌij huáꞌumuaɨꞌɨhua ɨ́ teɨte? ¿Ni Dios, caꞌɨ́n mɨ teteca? Xaatániuuchi. @  Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Neajta nu inee seɨj tejámuaataꞌíhuaꞌura. Tɨ́ puaꞌa senaatáꞌixaateꞌen seꞌíjna, aj nu ni amuaatáꞌixaateꞌesin tiꞌitɨ́ ɨ́ nej jɨ́n tiꞌitéjvee nej ni niyen rɨcɨ. 6?e Aj mú mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitájni jɨ́n petiꞌitéjvee pej pi piyen rɨcɨ? ¿Aꞌataani ayén tímuaataꞌaíj pej pi piyen rɨjca? ">= Aj mú mi majtáhuaꞌa u Jerusalén áꞌujuꞌun. Aj pu i Jesús aꞌuun vejliꞌi áꞌucheꞌecaneꞌecaꞌa teyujtaꞌa matɨ́ꞌɨj seica á eꞌiréꞌene. Aꞌɨ́ mú púꞌeen ɨ́ mej teꞌáijta teyujtaꞌa, majta ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca, majta seica vaujsi. N= Naꞌari tɨ puaꞌa pej caí tiraatáꞌuuniꞌi ɨ́ tɨ á jemin auteájturaa, capu ajta timuaatáꞌuuniꞌira ɨ́ Dios ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j. Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ jɨ́n antiújmuaꞌaree aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús x<i Ajta, patɨ́ꞌɨj raatéjhuauni ɨ́ Dios jemi, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ auteáturan múꞌeetzi jemi, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe pej tiraatáꞌuuniꞌi. Tɨ́ puaꞌa piyen huárɨni, aꞌɨ́ɨn ɨ́ ayáꞌupua tɨ aꞌuun éꞌeseijreꞌe u ta japua, aꞌɨ́ɨ pu timuaatáꞌuuniꞌira múꞌeetzi nain jɨmeꞌe ɨ́ pej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. {;o ’Aꞌɨ́j nu jɨ́n, niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Aꞌij sej yeꞌí tiraatáhuaucu ɨ́ Dios jemi, tɨ puaꞌa siyen téꞌatzaahuateꞌe sej si raꞌancuréꞌasin, ayée pu téꞌeme, tiꞌitɨ́ sej aꞌij tiuꞌutáhuausin. 2:] Ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu xaa neꞌu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Ayej tiꞌayajna tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ téꞌatzaahuateꞌe ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨ ayén teꞌaráꞌasti aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiráꞌamitɨejteꞌe, ayée pu téꞌeme. Naꞌari, tɨ puaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ ayén tiraataꞌaíjteꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ jɨrí tɨjɨ́n: “Tíchesi, ateáruti mé jaataꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa el mar”, ayée puꞌi rɨni, rɨꞌɨrí. Naꞌari caí, tɨ puaꞌa utévatziɨn ɨ́ tzajtaꞌan aꞌíjna i muáꞌariiraꞌa tɨjɨ́n: “Ayej neꞌase capu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri”, capu ayén téꞌeme tɨ ayén huárɨni. 9  Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe sej ráꞌatzaahuateꞌen ɨ́ Dios. 8# Tɨ́ꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro raꞌutámuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ een jɨ́n huateáhuaa. Aj pu i ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Maeestru, casiꞌi. Puꞌuri temuaꞌa tiꞌihuáchi mɨ huaréj pej aꞌij puaꞌa tiraateájtuaa. 7  Yee ruijmuaꞌateꞌe yee, tɨ́ꞌɨj huateapuáꞌarecaꞌa, aꞌúu mú aꞌuréꞌene aꞌutɨ́ aꞌatáveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj. Puꞌuri temuaꞌa tíꞌihuachicaꞌa nainjapua, ajta téteꞌɨmua ɨ́ runáanaꞌa jetze huateáhuaa. O6 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, tɨ́ꞌɨj huatétɨcaꞌareꞌecaꞌa, aj puꞌi huirájraa aꞌujna chajtaꞌa, majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen. Huateáhuaa aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj ?5w Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, naíjmiꞌi mú aꞌij tiraꞌutaseíj aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ yeꞌí tihuáꞌamuaꞌate. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej teꞌáijta teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca, aꞌɨ́ɨ mú rátziɨɨneꞌecaꞌa matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ yeꞌí tihuaꞌumuáꞌate. Aj mú mi ráahuau aꞌij mej yeꞌí huárɨni mej mi raajéꞌica meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. K4 Ajta áꞌiyen tihuáꞌamuaꞌateajraa, ayén tɨjɨ́n: ―¿Ni caí ayén téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ ayén tiraataxájtacaꞌa ɨ́ Dios tɨjɨ́n: “Ayee pu nuꞌu tejaꞌarajtehuaá aꞌame ɨ́ chiꞌiraꞌan tɨjɨ́n chiꞌij mej tzajtaꞌan rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca ɨ́ Dios ɨ́ mej curéꞌecɨꞌɨca nain japua ɨ́ chuej tɨ seijreꞌe”? Mɨ́ ajta, capu aꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe. Ayee xu ráaruu ɨ́ chiꞌij tɨ́j teástaꞌa aꞌu mej aꞌiráatei ɨ́ nahuaꞌari. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. k3O Ajta caí huaꞌutáꞌa tɨ jaꞌatɨ tiꞌitɨ́ aútɨsimeꞌen á jáꞌitaꞌa teyujtaꞌa. $2A Aꞌuun mú aꞌaráꞌa aꞌánna Jerusalén. Tɨ́ꞌɨjtaꞌi aꞌɨ́ɨn Jesús aꞌaꞌuteájrupi aꞌujna teyujtaꞌa. Ajta aꞌutéjche tɨ huaꞌirámuariteꞌen ɨ́ mej meꞌuun teꞌutuꞌaca, ajta ɨ́ mej meꞌuun titeꞌunanáave. Temuaꞌa pu teꞌijhuáꞌaxɨjxɨ ɨ́ tihuáꞌameesa ɨ́ mej tumin jetzen tihuáꞌapuataꞌatiꞌiraca, ajta aꞌu mej cucuiꞌise eꞌetuꞌaracareꞌe. /1W Aj pu i Jesús ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj, tɨjɨ́n: ―Capu chéꞌe jaꞌatɨ́ mú aꞌuvéꞌeméꞌe aꞌame tɨ ráacuaꞌani mɨ áꞌatacaꞌi. ―Yee pu tiraataꞌixaa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej áꞌujujhuaꞌaneꞌe ɨ́ Jesús jamuan, aꞌɨ́j mú ráanajmuajriꞌi aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa. Matɨ́ꞌɨjtá mi aꞌucɨ́j. Jesús pu raajéjcuare ɨ́ teyuu tɨ seijreꞌecaꞌa [0/ Tɨ́ꞌɨj i aꞌɨ́ɨn huaréj piꞌista huaseíj tɨ aꞌɨmuá aꞌatáveecaꞌa. Jeíhua pu téxamuaꞌi. Tɨ́ꞌɨj jí u áꞌume tɨ́ꞌij raaseíj tɨ puaꞌa tacaꞌa. Mɨ́ ajtáꞌi caí, capu tacaꞌacaa. Aꞌɨ́ puꞌu, xamuaꞌiraꞌan seijreꞌecaꞌa aꞌiné capu aꞌájna pɨ́tíꞌirijcaa tɨ́j puaꞌa taaca. ~/u Yee ruijmuaꞌa yee majta u eꞌeráacɨ aꞌujna Betania. Puꞌuri íꞌicuatacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. .3 Tɨ́ꞌɨj i Jesús aꞌuteájrupi aꞌánna Jerusalén. Ajta áꞌiyen aꞌaꞌuteájrupi aꞌujna teyujtaꞌa. Tɨ́ꞌɨj tiuꞌuséij nainjapua, tɨ́ꞌɨjí áꞌuraa, majta ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Puꞌuri téchuijxarijmeꞌeca, matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌájna Betania. Jesús pu aꞌij puaꞌa tiraateájtuaa ɨ́ huaréj tɨ caí tacaꞌa .-U Puꞌuri iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn. Chéꞌe Dios ráaveꞌesi temuaꞌa naa, aꞌíjna tɨ á yevéꞌeme tɨ́ꞌij tiuꞌutaꞌaíjta tɨ́j ajmíꞌi tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa ɨ́ tahuáacɨxaꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan. Ajta hui meꞌɨ́n ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua, michéꞌe miyen tiraataxáj yee temuaꞌa pu íꞌixɨꞌepɨꞌɨn. ―Yee mú mi tiuꞌutaxájtacaꞌa, aꞌujna caaye jetze. _,7 Majta meꞌɨ́n mej amuaatéꞌee muaajúꞌucaa, aꞌɨ́ɨ mú autéjhuii mej huajíjhua, majta meꞌɨ́n ɨ́ mej huajúꞌucaa cujtaꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Yee mú tíꞌijijhuacaꞌa tɨjɨ́n: ―Puꞌuri iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn. Chéꞌe Dios ráaveꞌesi aꞌíjna tɨ yevéꞌeme niuucajtzeꞌen ɨ́ tavástaraꞌa. C+ Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, jeíhua mú cɨ́ɨxuri teꞌepíijraa juye jetze. Majta seica piꞌista teꞌentiveíchixɨꞌɨ, aꞌɨ́j mú majta aꞌupíijraa aꞌájna juye jetze. A*{ Matɨ́ꞌɨj mi yaꞌujáj ɨ́ Jesús jemi aꞌɨ́jna ɨ́ puuruꞌu. Metiraꞌitéꞌitajte rucɨɨxu jɨmeꞌe. Tɨ́ꞌɨj jí avéꞌeyeijxɨ ɨ́ Jesús ɨ́ puuruꞌu japua. ')G Ayee mú tihuaꞌutáꞌixaa aꞌij tɨ yeꞌí Jesús tihuaꞌutáꞌixaa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌutáꞌa mej raꞌanján. N( Seica mú meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌujna. Aꞌɨ́ mú tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitájni aꞌij seruure? ¿Aꞌiné een jɨ́n seráꞌijxɨjta mɨ puuruꞌu? R' Matɨ́ꞌɨj mi u áꞌujuꞌu. A mú puaꞌacɨé caaye jetze yáꞌuteu meꞌɨ́jna ɨ́ puuruꞌu. Aꞌuu pu aꞌijtápiꞌihuacaꞌa puéerta jetze. Matɨ́ꞌɨj mi raꞌijxɨ́jtacaꞌa. N& Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayén tejámuaataꞌíhuaꞌu yee: “¿Aꞌiné een jɨ́n seráꞌijxɨjta mɨ puuruꞌu?”, ayée xu tiraataꞌixaateꞌen yee: “Aꞌɨ́ pu raꞌucupadu ɨ́ tavástaraꞌa”, seajta siyen tiraataꞌixaateꞌen yee: “Seajtahuaꞌa xu caꞌanacan seraatátuiireꞌesin ɨ́ tɨ racɨi.” R% Ayen tɨjɨ́n: ―Sericu, setáꞌaj seꞌuun aꞌatanén aꞌájna vejliꞌi chajtaꞌa tɨ éꞌeseijreꞌe. Tɨ́ puaꞌa seri eꞌaráꞌasti, aꞌúu xu puuruꞌu éꞌeteuni tɨ caí xɨ jaꞌanáj jaꞌatɨ́ japuan avéꞌeca. Aꞌuu pu aꞌijtápiꞌihuá aꞌame. Setáꞌaj ráꞌijxɨjta, seajta mú yeꞌeráajan. \$ 3 Matɨ́ꞌɨj meri vejliꞌi meꞌánna autenéesimeꞌecaa u Jerusalén, aꞌúu mú aꞌatanéj aꞌu tɨ chájtaꞌajme tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Betfagé, ajta Betania. Aꞌuu pu éꞌechajtaꞌa jɨrí jetze tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Aceituunajemi. Tɨ́ꞌɨj jí Jesús huaꞌapuaca huataꞌáitecaꞌa. &#E 4Aj pu i Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Puꞌuri pejáꞌuraꞌani múꞌee. Petéꞌatzaahuateꞌe nej inee timuáahuaateꞌen. Aꞌɨ́j pej jɨ́n peri huarúj. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiraataꞌixaa ɨ́ Jesús, aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ arácun, aj pu i atáneerecaꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí, aꞌɨ́ɨ pu ɨ́ Jesús jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe jáꞌaraa, aꞌu tɨ naꞌa tɨ huáyeꞌicaa.0"Y 3Aj pu i aꞌɨ́ɨn Jesús ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné petíꞌijxeꞌeveꞌe nej tiꞌitɨ́ aꞌij huáruuren múꞌeetzi jemi? Tɨ́ꞌɨj jí ayén tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ arácun tɨjɨ́n: ―Maeestru, ayée nu tíꞌijxeꞌeveꞌe nej atáneere. !3 2Aj pu i aꞌɨ́ɨn aireújchuiriꞌi ɨ́ rucɨɨxu caꞌanín jɨmeꞌe. Tɨ́ꞌɨj jí ájtzucu. Aj pu i eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi. % C 1Aj pu i Jesús aꞌutéechaxɨ. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Sericu, seꞌutáje. Aj mú mi yaꞌutajé. Ayee mú tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Huatéꞌacaꞌane ɨ́ áꞌa tzajtaꞌa. Ájchesi. Aꞌɨ́ pu muachuꞌeveꞌe ɨ́ Jesús. ―Yee mú tiraataꞌixaa. P 0Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, temuaꞌa mú tiraꞌajteáꞌajxɨ. Meraatáꞌijmɨijriꞌi tɨ́ꞌij caí ayén tíꞌijijhua. Ajta aꞌɨ́ɨn, jaítzeꞌe pu caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa, ayén tɨjɨ́n: ―Mɨ́ pej íꞌihuaacɨxaꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, náꞌancuꞌuvajxɨꞌɨ ineetzi. s_ /Tɨ́ꞌɨj i huáꞌunamuajriꞌi mej á vejliꞌi eꞌevéꞌejuꞌucaꞌa. Jɨ́meꞌen puꞌu huáꞌunamuajriꞌi, tɨ́ꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn taꞌarácun aꞌutéjche tɨ huajíjhua. Ayen tɨjɨ́n: ―Jesús, mɨ pej íꞌihuaacɨxaꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ tajtuhuan teecan ɨ́ David, náꞌancuꞌuvajxɨꞌɨ ineetzi. ―Ayee pu tiraatajé. 1[ .Matɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌaráꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Jericó. Matɨ́ꞌɨj mi huiráacɨ meꞌújna. Puꞌuri huiiraméꞌeca aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, majta muꞌiitɨ́ ɨ́ teɨte. Aꞌuu pu seɨ́j jeꞌitécatii vejliꞌi juye jetze. Ayee pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Bartimeo. Yaujraꞌan pu púꞌeeneꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Timeo. Ajta arácuunicaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Bartimeo. Aꞌɨ́j pu vaɨ́riꞌira huáꞌahuaviiracaꞌa. pY -’Ayej cheꞌatá naꞌa tíꞌeen ineetzi jemi, inee i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. Canu neꞌɨ́jna jɨ́n yé uvéꞌene mej mi naatévaɨreꞌen ineetzi, sino neatáꞌaj huaꞌutévaɨreꞌen muꞌiicáca ɨ́ teɨte. Ayee nu xaa een jɨ́n yé uvéꞌene nexɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe neatáꞌaj huáꞌa japua huániuuni, neꞌaꞌɨjna jɨmeꞌe nej huámɨꞌɨni huáꞌa jetze meꞌecan. Netiraatanájchiteꞌen ɨ́ Dios ɨ́ tɨ jɨ́n aꞌɨ́ɨn huáꞌajijveꞌe ɨ́ mej jɨ́n áꞌapuaꞌaren ɨ́ teɨte. Jesús pu tiráahuaa aꞌɨ́jna ɨ́ Bartimeo tɨ arácuunicaꞌa ]3 ,Ajta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌen ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn huaꞌutévaɨreꞌen naíjmiꞌica ɨ́ seica.  +’Mɨ́ ajta, capu ayén téꞌeme múꞌejmi jemi. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ veꞌecán jɨ́n tiꞌitevée áꞌaraꞌani, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn cɨliéeneꞌe jɨ́n tiꞌitevée áꞌaraꞌani.  *Aj pu i Jesús huaꞌutajé naíjmiꞌica. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Xuꞌuri ramuaꞌaree, múꞌeen, aꞌij mej yeꞌí rɨcɨ ɨ́ mej tíꞌitaꞌaijteꞌe nain chuéjraꞌa japua. Caꞌanín mú jɨ́n tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej vivéjme jɨ́n títetateí, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌuꞌáijteꞌe aꞌij mej yeꞌí huárɨni ɨ́ seica.  )Matɨ́ꞌɨj mi ráamuaꞌareeriꞌi ɨ́ seica ɨ́ mej tamuáamuataꞌa mej aráꞌase aꞌij mej yeꞌí tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Aj mú mi tiníniuꞌucacucaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej huaꞌapua. ~u (Mɨ́ ajta, canu neꞌɨ́jna jɨ́n antínmuaꞌaree nej amuaatáꞌan sej uhuaráꞌasixɨꞌɨn seɨ́j nejrɨꞌɨríntaꞌa, ajta seɨ́j neꞌúutataꞌa. Aꞌɨ́mej puꞌu cɨꞌɨti ɨ́ mej ayén huaújxɨꞌepɨꞌɨntariꞌiraꞌa. ve 'Aj mú mi miyen tɨjɨ́n: ―Nétiꞌijtá neꞌu, ayée tu tiráꞌaviicuaꞌiran. Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Múꞌeen xu rajpuaíjtzi xáꞌajuꞌun netɨ́j tirajpuaíjtzi naꞌame inee. Ajta, múꞌejmi, aítzeꞌe mú aꞌij puaꞌa amuáaruuren matɨ́j aꞌij puaꞌa tíꞌineruuren ineetzi. @y &Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌeen, caxu ramuaꞌaree aꞌij sei tiꞌitɨ́j éeneꞌe huauhuau. ¿Ni siyen ráꞌaviicuaꞌi sej rajpuaíjtzi xáꞌaraꞌani netɨ́j inee tirajpuaíjtzi naꞌame? ¿Naꞌari secaí ráꞌaviicuaꞌi ɨ́ teɨte mej aꞌij puaꞌa amuáaruuren múꞌejmi matɨ́j majta aꞌij puaꞌa tíꞌineruure ineetzi? ―Yee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ ɨ́ Jesus. ^5 %Aj mú mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ahuii, ayée tu tíꞌijxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze patɨ́ꞌɨj yatanéjsin pej titaataꞌaíjteꞌen íiyen chaanaca japua. Patáꞌaj taatáꞌan tej uhuaráꞌasixɨꞌɨn seɨ́j aꞌarɨꞌɨríntaꞌa, ajta seɨ́j áꞌutataꞌa. ―Yee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. =s $Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné setíꞌijxeꞌeveꞌe nej niyen huárɨni múꞌejmi jɨmeꞌe? ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. ta #Aj mú mi ajteáxɨɨrecaꞌa Jesús jemi aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Aꞌii mú meꞌɨ́n púꞌeen yaújmuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Zebedeo. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Maeestru, ayée tu tíꞌijxeꞌeveꞌe pej piyen huárɨni aꞌij tej yeꞌí timuaatáhuaviira. ―Yee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. 7 "Matɨ́ꞌɨj mi naꞌaxɨeehuástiꞌira muáꞌajuꞌun, majta naatévajxɨꞌɨsin. Majta naatetzíꞌijmuaꞌaxɨꞌɨsin ɨ́ ne jetze. Majta neejéꞌicatan. Netɨ́ꞌɨj hui huámɨꞌɨni, huaíca xɨcaj tzajtaꞌa nu neajtahuaꞌa á aꞌitaméj huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. Aꞌɨ́ mú raatéjhuau aꞌij mej tíꞌijxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan yk !Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, xáanamuajriꞌi múꞌeen. Tuꞌuri áꞌujuꞌun aꞌánna Jerusalén. Seɨ́j pu tiuꞌutátuiireꞌesin ɨ́ nejɨ́meꞌe, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe teyujtaꞌa, ajta aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca. Aꞌɨ́ mú tiuꞌutáꞌasin mej neejéꞌica. Aj mú mi meꞌɨ́n tiuꞌutátuiireꞌesin aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. eC Tɨ́ꞌɨj jí áꞌuraa ɨ́ Jesús, majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. An mú aꞌucɨ́ jáꞌahuaꞌa Jerusalén. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu amuacaí huaméꞌecaa. Jeíhua mú rutemuaꞌaveꞌeca ɨ́ seica. Majta tíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa ɨ́ mej huáꞌa cujtaꞌa huajúꞌucaa. Tɨ́ꞌɨj jí ajtahuaꞌa Jesús huaꞌutajé rujɨ́ɨmuaꞌa. Aj pu i aꞌutéjche tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j raruuren. >u Ajta ayén tɨ jɨ́meꞌen yee: ―Memuꞌií ɨ́ mej vivejméꞌen jɨ́n títetateí íjii, aꞌɨ́ɨ mú cɨ́lieeneꞌen jɨ́n títetatéꞌe muáꞌajuꞌun. Majta muꞌiitɨ́ ɨ́ mej cɨ́lieeneꞌen jɨ́n títetateí íjii, aꞌɨ́ɨ mú vivejméꞌen jɨ́n títetatéꞌe muáꞌajuꞌun. Ayej xaa neꞌu téꞌeme. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. Jesús pu ajtahuaꞌa raataxájtacaꞌa tɨ nuꞌu huámɨꞌɨni V % Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ tiꞌitɨ́j jáꞌurɨeeni ineetzi jemi, naꞌari jemin ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n huaujjéjcuareꞌen ɨ́ Dios jemi, tiꞌitɨ́ tɨ naꞌa tɨ yáꞌurɨeeni, aꞌɨ́ɨ pu cheꞌatá naꞌa ancuréꞌasin tɨ́ꞌɨj auj ruuri íiyen chaanaca japua. Tɨ́ puaꞌa seɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ yáꞌurɨe, ayée pu cheꞌatá naꞌa raꞌancuréꞌasin aꞌachú cumu anxɨ́te tiꞌitɨ́ tɨ aꞌij, tɨ puaꞌa chiꞌij, naꞌari rujaꞌatzimuá naꞌari rucuꞌutzimuá naꞌari rujúutzimuaꞌa. Ajta ayén huaꞌancuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa, aꞌɨ́ɨme rutáàta naꞌari runáàna nusu ruꞌɨ́j, naꞌari ruyaujmuaꞌa. Ajta pu raꞌancuréꞌasin ɨ́ chuej mej japuan vaujse ɨ́ teɨte. Nain pu teꞌancuréꞌasin. Ajta rajpuaíjtzi aꞌame. Aru capu amɨ́n aꞌij. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn aꞌuteárute aꞌujna Dios tɨ éꞌeseijreꞌe, Dios pu raatáꞌasin tɨ ruuri áꞌaraꞌani jemin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe.   ( I Aj pu i aꞌɨ́ɨn Pedro aꞌutéjche tɨ raatáꞌixaateꞌen. Ayen tɨjɨ́n: ―¡Tavástaraꞌa, meꞌecui xaa!, nain tu teri tejáꞌurɨe ɨ́ tej tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa tej ti áꞌujujhuaꞌaneꞌen áꞌa jamuan. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. z m Ajtahuaꞌa Jesús huaꞌuseíj. Ayen tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́ɨme jemi ɨ́ teteca, capu xaa aꞌij tíꞌirɨꞌɨri. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨ pu raayɨ́ꞌɨtɨ ɨ́ Dios. Nain jɨmeꞌe pu jemin tíꞌirɨꞌɨri. K  Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi, jéꞌecan mú aꞌij tiraꞌutánamuajriꞌi. Aj mú mi tiꞌitiúrihuaꞌuriꞌi rujɨ́ɨmuaꞌa. Miyen tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa ayén tiꞌayajna, ¿aꞌii táꞌuj naꞌa tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ aꞌuun aꞌuteáturan ɨ́ Dios jemi? ―Yee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. nU Capu xaa neꞌu ayén tíꞌimuarɨꞌeri tɨ amuájraꞌani cameeyuꞌu tiꞌitɨ́ pɨ́ꞌɨseꞌe jetze, tɨ́j tɨ puaꞌa chíjteaani tiuꞌutéseꞌen tɨ ruseɨ́j aꞌuteárute aꞌájna tɨ éꞌeseijreꞌe ɨ́ Dios.  Aj pu i utéevatzɨ́ ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ajtahuaꞌa ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Niyaujmuaꞌa, temuaꞌa pu tihuaꞌamuárɨꞌeristeꞌe ɨ́ mej jeíhua tíꞌijchaꞌɨɨ. Jeíhua pu huáꞌa jetze ruxeꞌeveꞌe ɨ́ mej caj tíꞌijchaꞌɨɨ. Aꞌɨ́j pu jɨ́n muárɨꞌeri mej meꞌaun aꞌuteárute aꞌujna tɨ éꞌeseijreꞌe ɨ́ Dios. C Aj pu i Jesús ruhuáritaꞌa aꞌanéereajraa. Ajta ayén tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨjɨ́n: ―Temuaꞌa pu tihuaꞌamuárɨꞌeristeꞌe mej aꞌuteárute aꞌujna tɨ éꞌeseijreꞌe ɨ́ Dios ɨ́ chíjteaani. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. mS Tɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari, tɨ́ꞌɨj i utéevatzɨ́ ɨ́ tzajtaꞌan. Huataújxɨeemɨste aꞌiné jeíhua pu tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ.  Tɨ́ꞌɨj raaseíj, rɨ́ꞌɨ pu teꞌutaújmuaꞌa ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aj pu i ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tiꞌitɨ́ pu auj muáꞌaturaateꞌe pej caí xɨ jɨ́n teꞌaráꞌaste. Aricu. Nain tiuꞌutuáa ɨ́ pej tíꞌijchaꞌɨ́. Patáꞌaj huaꞌuréꞌeꞌaꞌateꞌen ɨ́ tumin ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Tɨ́ puaꞌa piyen huárɨni, jeíhua pej raꞌancuréꞌasin aꞌujna jáꞌahuaꞌa u ta japua. Chíjteaani pej puꞌéeneꞌe puaꞌamé aꞌujna tɨ éꞌeseijreꞌe ɨ́ Dios. Ajta patáꞌaj mú aꞌarájraꞌani pej pi neetzi jamuan áꞌucheꞌecaneꞌen. U# Aj pu aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Maeestru, jɨ́meꞌen ɨ́ pej pauchén raataxájtacaꞌa, nain nu jɨ́n téꞌaste i niuucari netɨ́j nenaꞌa tiuꞌuvéꞌese. eC Múꞌee pej peri rúꞌumuaꞌaree aꞌij tɨ tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa ɨ́ Dios. Ayee pej éeneꞌen: “Pecaj tíꞌixanaꞌacɨreꞌe.” Ajtahuaꞌa seɨj, ayén tɨjɨ́n: “Pecaj tíꞌitecuiꞌica.” Ajtahuaꞌa aꞌíjna tɨ ayén tɨjɨ́n: “Pecaj tíꞌinahuaꞌaj.” Ajta seɨ́j tɨ ayén tɨjɨ́n: “Pecaj jaꞌatɨ́ huaꞌitzi jɨ́n tiꞌixáateꞌe.” Ajta ayén tɨjɨ́n: “Pecaj jaꞌatɨ́ tzeɨ́jrajmuaꞌa.” Ajta ayén tɨjɨ́n: “Peráꞌatzaahuateꞌen aꞌatáàta, pajta aꞌanáàna.” Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ raataꞌaíjtacaꞌa ɨ́ Dios. lQ Aj pu i Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné een jɨ́n piyen tíꞌinexa yee nej rɨ́ꞌɨ tíꞌitevij? Seɨ́j puꞌu seijreꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ tíꞌitevij. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Dios. s_ Tɨ́ꞌɨj Jesús ari huiiraméꞌeca, seɨ́j pu aveꞌeréꞌene, temuaꞌa tɨꞌéechijraꞌa. Aj pu i títunutacaꞌa vejliꞌipuan ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj jí ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―Maeestru, nee nu ramuaꞌaree pej rɨ́ꞌɨ tíꞌitevij. ¿Tiꞌitájni aꞌij tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ ayén tináacɨꞌɨti nej ruuri náꞌaraꞌani ɨ́ Dios jemi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe matɨ́ꞌɨj aꞌitácɨɨne á chuaataꞌa ɨ́ mej meri huácuii? zm Aj pu i aꞌɨ́ɨn Jesús huaꞌancuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ tɨꞌɨríi. Seexuꞌijméꞌen pu ancaújtɨsteajxɨ ɨ́ ru jetze. Ajta huaꞌavéꞌemuarɨꞌexɨ, aj puꞌi raatéjhuau ɨ́ Dios jemi tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn huáꞌuchaꞌɨɨn. Tɨ́ꞌɨj jí áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Temuaij tɨ chíjteaani pu tiuꞌutaxájtacaꞌa jamuan ɨ́ Jesús R~ Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Naa pu huaꞌase mɨ tɨꞌɨríi tɨ tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen ɨ́ Dios. Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ aꞌuteárute aꞌujna aꞌu tɨ Dios teꞌáijta, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ ayén cheꞌatá naꞌa tíꞌiraxeꞌeveꞌe tɨ tiraataꞌaíjteꞌen ɨ́ Dios tɨ́j seɨj paꞌarɨꞌɨ, mɨ tɨ yee seijreꞌe. Naꞌari caí, capu jaꞌanáj aꞌuteáruti aꞌujna aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. O} Tɨ́ꞌɨj Jesús huaꞌuseíj aꞌij mej yeꞌí rɨjcaa, aꞌɨ́ɨ pu huataniúꞌucacaꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Micheꞌe yéj huaveꞌeréꞌeneijteꞌen mɨ tɨꞌɨríi ineetzi jemi. Matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej áꞌujcaꞌane tɨ Dios tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen, naíjmiꞌi mú miyen eꞌen matɨ́j i tɨꞌɨríi. Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Caxu huáꞌijmɨijra. '|G Matɨ́ꞌɨj mi tɨꞌɨríi ayauvíꞌitɨ́che ɨ́ Jesús tɨ́ꞌij huaꞌajtamuárɨꞌen. Aj mú mi meꞌɨ́n ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌutáꞌijmɨijriꞌi ɨ́ tɨꞌɨríi mej nuꞌu caí huajaꞌuvéꞌeviꞌitɨ́jcareꞌen. 8{i Naꞌari tɨ puaꞌa ꞌɨ́itaꞌa rucɨ́n mé úurɨeeni, aꞌɨ́ɨ pu ajta tíꞌijxanaꞌacɨraꞌa tɨ puaꞌa ajta áꞌiyen seɨj antéenaxca ɨ́ teáataꞌa. Aꞌɨ́ pu ajta auteáturaasin jemin ɨ́ rucɨ́n ɨ́ tɨ mé rúujɨsin. Jesús pu rɨ́ꞌɨ huaꞌuteájtuaa ɨ́ tɨꞌɨríi ;zo Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ruꞌɨ́j mé úurɨeeni, aꞌɨ́ɨ pu tíꞌijxanaꞌacɨraꞌa tɨ puaꞌa áꞌiyen seɨj teꞌencuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n auteáturaasin jemin ɨ́ ruꞌɨ́j ɨ́ tɨ mé rúujɨsin. Jy  Matɨ́ꞌɨjtáhuaꞌa mi chiꞌita aꞌaꞌuteájrupi, majtáhuaꞌa mú miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cuapée tɨ jɨ́n jaꞌatɨ́ ruꞌɨ́j mé úurɨeeni. #x? ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Dios pu ayén tiraataxájtacaꞌa tɨ seɨ́j naꞌa ɨ́ tevi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, capu ayén tiraavíjteꞌe sej siyen mé tihuaúuhuaꞌanan ɨ́ ruꞌɨ́jtaꞌamuaꞌa, cuapée sehuaꞌutapíiteꞌen ɨ́ rucɨ́naꞌastemuaꞌa. ―Yee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj jí áꞌuraa, majta ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. !w; Matɨ́ꞌɨj mi miyen éeneꞌe muáꞌajuꞌun ɨ́ mej huaꞌapua, cumu seɨ́j puꞌu ɨ́ tevi.” Camu chéꞌe huaꞌapua, sino seɨ́j puꞌu. v- “Aꞌɨ́j pu jɨ́n aꞌɨ́ɨn teáataꞌa mé huauuhuáꞌaxɨjsin ɨ́ ruvaújsimuaꞌa. Ruꞌɨ́j pu nuꞌu jamuan aꞌutevée aꞌame. Pu ’Mɨ́ ajta, tɨ́ꞌɨj Dios raatétaahuacaꞌa ɨ́ chaanaca te japuan yen seijreꞌe, “aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu aꞌɨ́ɨme huátaahuacaꞌa ɨ́ teáataꞌa jamuan ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa.” V~}{yx&wu)t,sqpxnlxjigf db4` ^\YpWVAP?=;988 7!65\32*0I/M.i-,+)(''=%}${"!S  "z_I8 >$(ATɨ́ꞌɨj jí utéevatzɨ́ ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa. Aj mú mi autéjhuii mej raataꞌíhuaꞌu meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, seɨ́j ajta seɨ́j. Miyen tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani púꞌeen? ¿Ni qui inee? Ajtahuaꞌa seɨ́j ayén tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani, caꞌɨ́n inee? '-Matɨ́ꞌɨj meri tíꞌicuaꞌacaa meesa japua, aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu xaa neꞌu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Seɨ́j tɨ aꞌamua jetze ajtémeꞌecan múꞌeen mɨ sej tíꞌicuaꞌa ne jamuan, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌɨ́ɨ pu neetzi jɨmeꞌe tiuꞌutátuiireꞌesin huáꞌa jemi ɨ́ mej teꞌáijta teyujtaꞌa. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. !&;Tɨ́ꞌɨj ari huachúmuaꞌancaa, aj pu i aꞌuteájrupi u chiꞌita ɨ́ Jesús, majta ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. %+Matɨ́ꞌɨj mi u áꞌujuꞌu ɨ́ mej huaꞌapua. Ayee pu tejaꞌuréꞌene naíjmiꞌi tɨ tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ Jesús. Aj mú mi rɨ́ꞌɨ ráaru ɨ́ mej ráacuaꞌani mej mi raꞌutámuaꞌaree aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze tɨ Dios huáꞌuchaꞌɨj. +$OTɨ́ꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn hui amuaataseíjrateꞌesin ánɨmua tɨ rujapua tiveꞌéjme cuaartu tɨ veꞌée. Puꞌuri rɨ́ꞌɨ tiúꞌuruu temuaꞌa naa. Aꞌuu xu si rɨ́ꞌɨ teꞌuhuáruuren ɨ́ tej ráacuaꞌani ɨ́ pan. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. #Aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn aꞌuteáruti, aꞌájna xu ráahuauni chiꞌiraꞌan jetze ɨ́ jaꞌatɨ. Aj xu si siyen tiraataꞌixaateꞌen ayén tɨjɨ́n: “Yee pu tiꞌixa aꞌɨ́jna ɨ́ Maeestru yee: ¿Aꞌuné neꞌatáꞌaca nej tzajtaꞌan tiúꞌucuaꞌani huáꞌa jamuan ɨ́ neteɨ́testemuaꞌa?” Seajta siyen: “Tetaꞌaj raꞌutámuaꞌaree aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze matɨ́ꞌɨj huácuii ɨ́ huáꞌayaujmuaꞌa ɨ́ mej amuáatée huanúnuꞌihuacaꞌa.” Ayee xu tiraatáꞌixaateꞌesin. "# Tɨ́ꞌɨj jí huaꞌapuaca huataꞌítecaꞌa mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen. Ayen tihuáꞌaꞌixaateꞌe tɨjɨ́n: ―Sericu aꞌájna chajtaꞌa. Aa xu jaꞌatɨ́ éꞌeteuni tɨ xaꞌari huátɨsin, jaj tuꞌurájmuaa. Aj xu si jamuan áꞌujuꞌun. !w Tɨ́ꞌɨj jí tejaꞌuréꞌene aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze, ɨ́ mej jetzen pan cuaꞌaca tɨ caí cuꞌusti, ajta aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa mej jetzen mehuáꞌamuaɨꞌɨvajtacareꞌe ɨ́ cáneꞌaxɨ. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ áꞌamuajcaꞌa ɨ́ mej tíꞌiyeste. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen, aꞌɨ́ɨ mú mi miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi ɨ́ ɨ́ Jesus tɨjɨ́n: ―¿Aꞌuné jetze muaꞌaráanajche tej áꞌujuꞌun tej ti rɨ́ꞌɨ tejáꞌuruuren teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pan tej ráacuaꞌani, tej ti raꞌutámuaꞌaree aꞌij tɨ titáachaꞌɨɨ ɨ́ Dios, aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze tɨ huáꞌucuii ɨ́ huáꞌayaujmuaꞌa ɨ́ mej amuáatée huanúnuꞌihuacaꞌa?  + Matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́n huánamuajriꞌi, jéꞌecan pu rɨ́ꞌɨ huaꞌutáꞌa. Aj mú mi teꞌataújratziiriꞌi mej mi tiraanájchiteꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Judás. Tɨ́ꞌɨj jí áꞌuraa. Tɨ́ꞌɨj ji raachúꞌeve jaꞌanáj tɨ íꞌirɨꞌɨri tɨ́ꞌij huaꞌutátuiireꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tavástaraꞌa pu tihuaꞌumí aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe } Ajta seɨ́j ajtáraa aꞌu mej aꞌutéꞌuucaꞌa ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Ayee pu ántehuaa tɨjɨ́n Judás Iscariotes. Aꞌɨ́ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna tɨ Jesús jetze ajtémeꞌecan. Ayee pu een jɨ́n ajtáraa tɨ i avíitzi jɨ́n tejáꞌuxa huáꞌa jamuan ɨ́ mej teꞌáijta teyujtaꞌa. Raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa mej naíjmiꞌi raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌij mej yeꞌí huárɨni tɨ i aꞌɨ́ɨn huaꞌutátuiireꞌen ɨ́ Jesús. % Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌu tɨ naꞌa mej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte niuucajtzeꞌen ɨ́ Dios, naíjmiꞌicɨꞌe íiyen chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ mú majta huataxájta aꞌij tɨ huarɨ́j aꞌíjna i ꞌɨ́itaꞌa mej mi jeíhua raꞌutámuaꞌaree. Judás pu raaxájtacaꞌa aꞌij tɨ yeꞌí tiraatéeviꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ’Aꞌijna i ꞌɨ́itaꞌa, ayée pu huarɨ́j aꞌachú tɨ caj tiuꞌutárɨꞌɨristarecaꞌa ɨ́ jemin. Nej caí xɨ huamɨ́ꞌɨ, aꞌɨ́ɨ pu amuacaí necámeijriꞌi ineetzi matɨ́j tíꞌijrɨꞌɨre tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ huámɨꞌɨni. ~uAyee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, aꞌɨ́ɨ mú múꞌejmi jemi seíireꞌe muáꞌajuꞌu tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Jaꞌanáj tɨ naꞌa puꞌi íꞌirɨꞌɨriista aꞌame sej huaꞌutévaɨreꞌen tɨ puaꞌa siyen tíꞌijxeꞌeveꞌe. Mɨ́ ajta inee, canu chéꞌe múꞌejmi jemi seíireꞌe naꞌame. Tɨ́ꞌɨj jí Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Xaatapuáꞌajta sej níniuꞌucacu. ¿Aꞌiné een jɨ́n jáꞌitaꞌa xuꞌuráninei? Aꞌíjna tɨ jɨ́meꞌen ayén náaruu mɨ ꞌɨ́itaꞌa, temuaꞌa pu naa xɨ́ꞌepɨꞌɨn huarɨ́j. ykIꞌirɨꞌɨriistacaꞌa pu mej ráatuaanijcheꞌen mej mi raamuáꞌitɨncheꞌe aꞌachú caj huaíca cientos tumin naꞌari jaítzeꞌe, tɨ́ꞌɨj ii tiuꞌutévaɨreꞌencheꞌe ɨ́ tumin mej huaꞌutévaɨreꞌen ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. ―Yee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. Aj mú mi raatájaaxɨejviꞌiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. 'Aj mú mi seica ɨ́ mej aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌujna, aꞌɨ́ɨ mú huataníniuꞌucacucaꞌa meꞌɨ́jna jemi ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Ayee mú tíꞌiruixaateꞌecaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné een jɨ́n huaújhuajcacaꞌa amɨ́jna ɨ́ aceite tɨ iꞌicáujmeijra? $AMeenti aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, aꞌujna aꞌutéveecaꞌa u Betania. Aꞌuu pu aꞌutéveecaꞌa aꞌu tɨ éꞌeche aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Simón. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Tɨ́ tineájxɨ huáꞌireꞌaraꞌan jetze ɨ́ atzaj. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Jesús huatecaíca meesa jetze, seɨj pu aveꞌeréꞌene. ꞌƗ́itaꞌa pu púꞌeen aꞌɨ́jna. Aꞌɨ́ pu limeeta huajáasimeꞌe rumuájcaꞌa jetze. Huíjpiticaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ́. Tetej limeetajraꞌa pu puꞌeeneꞌe. Ajta aceite pu avéꞌejɨsti, nardu jetze tɨ meꞌecan, tiꞌitɨ́ tuꞌupi. Naa pu teáarɨ́ꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ aceite, ajta jeíhua tíꞌijnajche. Aj pu i aꞌɨ́ɨn ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, raꞌantítapua aꞌɨ́jna ɨ́ limeeta. Tɨ́ꞌɨj jí án yáꞌajtuaa aꞌɨ́jna ɨ́ aceite muꞌúutzeꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. dAAyee mú tíꞌiruixaateꞌecaꞌa tɨjɨ́n: ―Ijii catu raatéviꞌira. Aj tu ti tiyen rɨni matɨ́ꞌɨj tiúꞌuyesten ɨ́ teɨte. Tɨ́ puaꞌa tiyen huárɨni íjii, ayée tu huaꞌutájaaxɨejteꞌesin ɨ́ teɨte. Aj mú mi huataníniuꞌucacu téjmi jemi. Aꞌɨ́j pu jɨ́n tamuárɨꞌeristeꞌe aꞌame tɨ puaꞌa teraatéeviꞌi teꞌaꞌájna. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. ꞌƗ́itaꞌa pu aceite án yáꞌajtuaa ɨ́ muꞌúutzeꞌen ɨ́ Jesús d CPuꞌuri tɨ́n aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsimeꞌeca matɨ́ꞌɨj puaꞌa tíꞌiyestehuaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe cáneꞌaxɨ mej huáꞌacuiꞌini, majta mej pan cuaꞌaca tɨ caí levadura ranaxca. Ayee pu téꞌaturaacaꞌa huaꞌapua xɨcaj. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe teyujtaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca, aꞌɨ́ɨ mú tihuaúrixaa aꞌij mej yeꞌí avíitzi jɨ́n tiraatéeviꞌi ɨ́ Jesús mej mi raajéꞌica. _7 %Aꞌíjna i nej jáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌij nu neajta huáꞌaꞌixaateꞌe naíjmiꞌica ɨ́ seica niyen tɨjɨ́n: Seucheꞌe xu atanéjneꞌeri. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.{o $’Tɨ́ puaꞌa caꞌanacan nuꞌuvéꞌenen, caxu taúraꞌacareꞌen nej amuáateuni secuꞌutzúcaꞌa. "= #Ayee nu cheꞌatá nenaꞌa tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe múꞌejmi, setáꞌaj atanéjneꞌere aꞌiné caxu ramuaꞌaree jaꞌanáj nej uvéꞌenejsin, inee yé nej iꞌichej. Capu aꞌij ámuaatámitɨejteꞌesin jaꞌanáj nej uvéꞌenejsin, tɨ puaꞌa huatechuíixaren, naꞌari tɨ jáꞌitaꞌa tɨ́caꞌa nusu matɨ́ꞌɨj huajíjhuan ɨ́ tecuaaraꞌise, naꞌari aꞌatzaj tapuáꞌarijmeꞌeca. ~u "’Aꞌatɨ́ tɨ huápuaseaaruveꞌen á jáꞌahuaꞌa ɨmuá. Amuacaí pu ruchiꞌi huaꞌíjcateꞌen ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca aꞌujna chiꞌita. Aꞌɨ́ pu huaꞌíjcateꞌe seɨj ajta seɨj mej tiuꞌumuárɨꞌen tiꞌitɨ́j tɨ seɨ́j huayɨ́ꞌɨtɨ. Ajta seɨ́j pu tíꞌijcateꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tíꞌichaꞌɨcaꞌa á taꞌiténinei. ~u !’Múꞌeen, caxu seajta ramuaꞌaree jaꞌanáj tɨ aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin. Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu huaújruuren múꞌeen. Seucheꞌe xu atanéjneꞌere. Seajta nejchúꞌeveꞌe. <q ’Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa tɨ jetzen teꞌentipuáꞌari naíjmiꞌi, capu jaꞌatɨ́ ramuaꞌaree jaꞌanáj tɨ ayén téꞌeme. Capu ajta jaꞌatɨ́ ramuaꞌaree aꞌatzaj tɨ puaꞌa ayén téꞌeme. Aꞌɨ́ɨ ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua, camu majta ramuaꞌaree. Neajta inee, i nej íꞌiyaujraꞌan ɨ́ Dios, canu neajta ramuaꞌaree. Aꞌɨ́ puꞌu ramuaꞌaree ɨ́ niyáꞌupua ɨ́ Dios. .U Naíjmiꞌi pu teꞌentipuáꞌari aꞌíjna i chaanaca japua, ajta ɨ́ ta japua. Mɨ́ ajta, aúcheꞌe teꞌaraúrastejsin aꞌíjna i nej neri tejamuáꞌixaa. a; ’Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe ɨ́ mej mauj ruuri ɨ́ teɨte mej íiyen seijreꞌe chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ mú caí cuiꞌini asta caí naíjmiꞌi ayén tiúꞌurɨni. & E Ayee pu cheꞌatá naꞌa tíꞌiseijreꞌen tɨ ari tíꞌirɨcɨ aꞌij nej neuchén tejamuáꞌixaa. Ayee xu éeniꞌicɨꞌe ramuaꞌaréeren tɨ ari vejliꞌi aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze tɨ jetzen teꞌentipuáꞌari naíjmiꞌi. Puꞌuri xaa neꞌu vejliꞌi tɨ́muaꞌa.  w ’Sej si jaítzeꞌe yaúꞌitɨée xáꞌaraꞌani aꞌij nej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌij xu jetze huaruitɨejteꞌen ɨ́ piꞌista aꞌɨ́jna ɨ́ huaréj. Tɨ́ꞌɨj antícuaꞌatíjmeꞌeni ánɨmua tɨ antipíꞌistáreꞌejmee, ajta tɨ́ꞌɨj ajtaxámuaꞌitaxɨꞌɨn, ayée xu éeniꞌicɨꞌe ramuaꞌaréeren tɨ ari vejliꞌi ɨ́ víitaꞌari. - S ’Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌaréꞌeꞌitixɨꞌɨsin ɨ́ mej nevaɨreꞌe mej mi huáꞌajseɨreꞌen naíjmiꞌica ɨ́ teɨte tɨ Dios ari huaꞌantíhuau ɨ́ jéjcua ɨmuá. Aꞌu tɨ naꞌa mú huaꞌuréꞌeseɨreꞌesin íiyen chaanaca japua aꞌu mej aꞌucaíjmee ɨ́ teɨte.   Aj xu xaa si neseijran ineetzi, i nej neajta jetzen airáane ɨ́ teáataꞌa. Yé nu veꞌecánejsin jaitɨri tzajtaꞌa. Naa pu temuaꞌa tiuꞌunéeriꞌicɨ́j aꞌame. Nain nu jɨ́n antínmuaꞌareere naꞌame aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze. , Q Majta ɨ́ mej tátatzaviꞌi ɨ́ ta japua, aꞌɨ́ɨ mú huateújcaꞌatzɨjsin. Aj mú mi cávatzɨ́jxɨꞌɨsin ɨ́ xuꞌuraꞌave aꞌujna ɨ́ ta japua. `9 ’Ajta hui aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze, aꞌájna mej rajpuaíjtzi muáꞌajuꞌun, capu chéꞌe airáxɨri ɨ́ xɨcaj. Ajta ɨ́ máxcɨraꞌi jɨmeꞌe, capu chéꞌe ajta huanéeriꞌicɨ́ aꞌame. xi ’Aru, xáanamuajriꞌi temuaꞌa naa. Caxu xaa neꞌu yáꞌuhuaꞌanan nej amuacaí neri amuáꞌixaa nain jɨmeꞌe ɨ́ niuucari. Aꞌɨ́ pu ajtahuaꞌa yé veꞌecánejsin aꞌɨ́jna tɨ ajta jetzen airáane ɨ́ teáataꞌa ]3 Seica mú yé uvéꞌenejsin ɨ́ mej tíꞌihuaꞌitaca. Miyen tɨjɨ́n: “Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu.” Majta seica miyen tɨjɨ́n: “Netiꞌitéjvee neꞌɨ́jna jɨmeꞌe niuucajtzeꞌen ɨ́ Dios.” Aꞌii mú huaꞌutaseíjrateꞌesin ɨ́ teɨte aꞌij mej yeꞌí tiꞌitɨ́j tiuꞌuyɨ́ꞌɨtɨ mej mi huáꞌucuanamuan, tɨ puaꞌa huatárɨꞌɨristare mej huáꞌucuanamuan ɨ́ teɨte tɨ Dios ari huaꞌantíhuau ruseɨ́j. 5 ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze, ayée pu téꞌeme. Aꞌatɨ́ pu ayén tejámuaatáꞌixaateꞌesin yee: “Casiꞌi, íiye pu jáꞌitaꞌa een aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu”, naꞌari seɨ́j ayén yee: “Aꞌacuí, áa pu jáꞌitaꞌa een.” Tɨ́ puaꞌa miyen tejámuaatáꞌixaateꞌen aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze, caxu ráꞌatzaahuateꞌe.  Ajta tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa caí aꞌɨ́ɨn ayén raruuren tɨ́ꞌij caí chéꞌe ayén áꞌateeviꞌin tɨ teuuméꞌen aꞌachú puaꞌan xɨca, capu jaꞌatɨ́ ruuri áꞌameꞌencheꞌe. Mɨ́ ajta, huáꞌa jɨmeꞌe ɨ́ teɨte tɨ Dios ari huaꞌantíhuau ɨ́ jéjcua ɨmuá, aꞌɨ́ɨ pu ari ayén raruure tɨ́ꞌij caí chéꞌe ayén áꞌateeviꞌin. 6e ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén téꞌeme aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze. Jaítzeꞌe mú rajpuaíjtzi muáꞌajuꞌu mecaí ɨ́ mej meri rajpuaíjtzi muáꞌaraa tɨ yú eꞌiréꞌene. Capu ajta chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenejsin seɨj xɨcájraꞌa jetze tɨ́j aꞌájna.  Múꞌeen xu siyen tíꞌijhuaviira ɨ́ Dios tɨ́ꞌij caí ayén aꞌájna tejaꞌuréꞌenen tɨ́ꞌɨj huáseeviꞌin. hI ’Cuiꞌi xaa aꞌɨ́ɨme, ɨ́ mej rajpuaíjtzi muáꞌajuꞌu aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej aꞌutájucájme, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huáꞌatziꞌite ɨ́ ruyaujmuaꞌa. -S Naꞌari tɨ puaꞌa seɨ́j tejéꞌemuarɨꞌe ɨ́ ruvíꞌiraꞌataꞌa, chéꞌe caí aꞌuréꞌenineꞌicaꞌan ɨ́ ruche tɨ́ꞌij rucɨɨxu huiráapin.  Tɨ́ puaꞌa aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze, jaꞌatɨ́ án áꞌujcatii ɨ́ ruchiꞌi japua taꞌavéꞌenamiꞌi, chéꞌe aꞌɨ́ɨn caꞌanacan acájraꞌani. Ajta caí ayén rɨjca, tɨ tiꞌitɨ́j huiráꞌavecareꞌen ɨ́ ruchiꞌitá. X~) ’Aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze tiꞌitɨ́j xu seijran tɨ aꞌij puaꞌa een, tɨ xánaꞌaviꞌireꞌe, tɨ tziɨ́ɨniꞌireꞌe. Aꞌuu mú raatéchajtza aꞌu tɨ caí ayén tiraavíjteꞌe. (Aꞌɨ́ pu yaúꞌitɨée aꞌame tɨ raꞌajíjveꞌen aꞌíjna jetze i yuꞌuxari.) ’Setɨ́ꞌɨj raseijran, ayée xu huárɨni. Aꞌɨ́ɨ ɨ́ mej Judea huachéjme, michéꞌe meꞌɨ́n aꞌucɨ́jxɨꞌɨn caꞌanacan aꞌu tɨ áꞌujɨ́rime. v}e Naíjmiꞌi ɨ́ teɨte, múꞌejmi jemi camu jáꞌamuaxeꞌeveꞌe muáꞌajuꞌu aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ineetzi jetze ajtémeꞌecan; aꞌɨ́ɨ mú naímiꞌi amuajchaꞌɨ́ɨreꞌe muáꞌajuꞌu. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén teꞌutáviicuaꞌira aꞌajtá caí huámɨꞌɨni, Dios pu raꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌájna tɨ tejéꞌaijta. o|W ’Ayee pu ajta téꞌeme aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze. Seica mú rujúutzimuaꞌa áꞌaviꞌitɨn aꞌɨ́jme jemi ɨ́ mej teꞌáijta mej mi huáꞌucuiꞌini. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa huáꞌaruuren ɨ́ rujaꞌatzimuá. Majta seica ayén cheꞌatá menaꞌa huáꞌaruuren ɨ́ ruyaujmuaꞌa. Majta meꞌɨ́n yaújmuaꞌameꞌen, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌuténeꞌusiꞌiteꞌesin ɨ́ ruvaújsimuaꞌa. Aꞌɨ́ mú majta tiuꞌutáꞌasin mej seica huáꞌucuiꞌini. ={s ’Tɨ́ puaꞌa seica mejamuáꞌanviꞌitɨ́n aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej tíꞌitaꞌaijteꞌe, caxu siyen tíꞌimuaꞌajca aꞌij sej yeꞌí tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin. Ayee xuꞌu huárɨni aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze. Aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu amuaatáꞌasin aꞌij sej yeꞌí tiuꞌutaxáj. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌij tɨ tejamuaatámitɨejteꞌesin, aꞌɨ́j xuꞌu huaꞌutáꞌixaateꞌen. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ tiꞌixa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios. jzM Amuacaí, aꞌii pu ruxeꞌeveꞌe sej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen nainjapua ɨ́ chuéjraꞌa aꞌij tɨ een jɨ́n Dios tíhuaꞌutáꞌuuniꞌira. Ayee xu seꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́n, aj pu xaa teꞌentipuáꞌari nain. (yI ’Sehuaújchaꞌɨn múꞌeen, aꞌiné mejamuáꞌanviꞌitɨ́n huáꞌa jemi ɨ́ mej teꞌáijta. Majta teyujtaꞌa mú amuaꞌatévajxɨꞌɨsin. Mejamuaatájeevi sej si tiuꞌuxáj jamuan ɨ́ tajtuhuan, seajta jamuan ɨ́ rey. Mejamuaatájeevi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ neniúucajtzeꞌe ineetzi. Ayee mú meꞌɨ́jna jɨ́n rɨni, múꞌeen xu neetzi jetze meꞌecan tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin. x ’Ayee pu téꞌeme. Seica mú teɨtejraꞌa, majta seica teɨtejraꞌa, aꞌɨ́ɨ mú naíjmiꞌi huateújneꞌusiꞌiteꞌesin. Majta ɨ́ mej seica chuéjraꞌa japua aꞌuchéjme, majta mej seɨj chuéjraꞌa japua aꞌuchéjme, aꞌɨ́ɨ mú naíjmiꞌi huateújneꞌusiꞌiteꞌesin. Ajta huateújcaꞌatzɨjxɨꞌɨsin ɨ́ chuej puaꞌamecɨé íiyen chaanaca japua. Muꞌiitɨ́ mú majta huatatɨéjcu. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ taꞌamuájca ɨ́ mej jɨ́n rajpuaíjtzi muáꞌajuꞌu. w ’Tɨ́ puaꞌa seri siyen tínamuajra mej nuꞌu neꞌuseꞌen á jáꞌahuaꞌa, naꞌari mej nuꞌu meri tɨ́muaꞌa autéhuijsin mej neꞌuseꞌen, caxu tíꞌitziɨɨneꞌe. Capu amɨ́n aꞌij. Ayee pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ ayén tejaꞌuréꞌenen. Caxɨ́ɨ pu aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze tɨ jetzen teꞌaráꞌasti nain jɨmeꞌe. sv_ Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Muꞌiitɨ́ mú huataseíjreꞌesin mej nuꞌu neniuuca jɨmeꞌe tiꞌixáata muáꞌajuꞌun. Miyen tɨjɨ́n: “Nee nu Cɨríistuꞌu pɨ́rɨcɨ.” Jeíhua mú huáꞌacuanamuan ɨ́ teɨte. u Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, tɨ́ꞌij caí jaꞌatɨ́ amuaacuanamuan. otW ―Patáꞌaj titaatáꞌixaateꞌen jaꞌanáj tɨ ayén tíꞌirɨni. ¿Tiꞌitájni aꞌij tíꞌiseijreꞌen tɨ́ꞌɨj aꞌájna pɨ́ tejaꞌuréꞌenen tɨ teꞌaráꞌasten nain patɨ́j peri tiuꞌutaxájtacaꞌa? ~su Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j. Aꞌuun mú aꞌaráꞌa aꞌájna teyuu tɨ jéꞌejnee jɨrí jetze tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Aceituunajemi. Tɨ́ꞌɨj jí á aꞌujyeíjxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, majta seica, aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta ɨ́ Jacobo, ajta ɨ́ Juan, ajta ɨ́ Andrés. Aꞌii mú avíitzi jɨ́n miyen tirájhuaviiriꞌi tɨjɨ́n: r) Aj pu i ayén tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Casiꞌi, múꞌeen. Xaaseíj. Naíjmiꞌi tɨ vivejméꞌe huavéjme ɨ́ chiꞌij, nain pu huatéꞌuuniꞌihuaꞌa tɨ aréꞌevee ɨ́ chiꞌij. Capu chéꞌe seíireꞌe aꞌame ɨ́ jaxuꞌu jetze ɨ́ tetej tɨ rujapua ticaíjme. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jɨ́n ráamuaꞌaree tɨ ari tɨ́muaꞌa nain teꞌentipuáꞌari Qq  Matɨ́ꞌɨj mi huiráacɨ aꞌujna teyujtaꞌa. Puꞌuri huiiraméꞌeca aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨ́ꞌɨj jí seɨ́j tɨ jamuan áꞌucheꞌecaneꞌe ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Maeestru, casiꞌi. Huaseíj. Temuaꞌa pu tiꞌivivéjme mɨ tetej tɨ ticaíjme íiyej jaxuꞌu jetze. Ajta mɨ chiꞌij, naa pu een. %pC ,’Amɨ́me chíjteaani, aꞌɨ́ɨ muꞌu uꞌucájhuaꞌanáa ɨ́ tumin tɨ huaꞌavéꞌeturaate. Mɨ́ ajta amɨ́jna mɨ ucarij, ayée pu caj éeneꞌe tɨ caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, nain pu caj teꞌucáahuaꞌaxɨ tɨ́j naꞌa tɨ caj tíꞌituaaveꞌecaꞌa.o +Tɨ́ꞌɨj raaseíj ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Ayej tiꞌayajna. Jaítzeꞌe pu tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi aꞌachú tɨ caj tiuꞌutáꞌa amɨ́jna mɨ ucarij caí nain ɨ́ mej caj tiuꞌutáꞌa ɨ́ seica mɨ chíjteaani. =ns *Matɨ́ꞌɨj tumin ucahuaꞌanáa, aj puꞌi ucarij eꞌiréꞌene tɨ ruseɨ́jtacaꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí aꞌíin huaꞌapuaca ucáahuaꞌaxɨ ɨ́ tumin tɨ cɨ́j arástɨme. Zm- )Ajtahuaꞌa, Jesús pu aꞌuun aꞌutéveecaꞌa teyujtaꞌa, aꞌájna vejliꞌi cajun jetze aꞌu mej tumin tzajtaꞌan aucájhuaꞌanaa muáꞌayeꞌi. Jesús pu huáꞌaseijracaꞌa ɨ́ teɨte mej ruꞌucáhuaꞌanaa ɨ́ tumin ɨ́ cajun jetze. Majta meꞌɨ́n chíjteaani mej muꞌiicáa, jeíhua mú tumin ucahuaꞌanáa. flE (’Aꞌɨ́ mú hui majta tihuáꞌariꞌiracareꞌe nain aꞌachú mej caj tíꞌijchaꞌɨɨ ɨ́ mej antiujseɨ́jtacareꞌe ɨ́ ucarijse. Ayee mú meꞌɨ́jna jɨ́n huárɨni, majta meꞌuun aꞌuteáruꞌipicheꞌe u teyujtaꞌa. Majta áꞌateeren mej téniuusimeꞌe muáꞌajuꞌun ɨ́ Dios jemi. Ayee mú tiúꞌujseijrata mej caí tiꞌitɨ́j jɨ́n autéꞌɨtzen. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, jaítzeꞌe mú rajpuaíjtzi muáꞌajuꞌu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca caí méèj jaꞌatɨ́. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj jí áꞌuraa. Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ raatámuaɨꞌɨvajtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ucarij tɨ caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌiracaꞌa k '’Majta meꞌɨ́jna ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca, matɨ́ꞌɨj teyujtaꞌa uteáruꞌipicheꞌe, aj mú mi rahuau aꞌu mej jeꞌecáaraꞌase ɨ́ mej veꞌecán jɨ́n títetateí. Naꞌari tɨ puaꞌa metíꞌiyeste jáꞌahuaꞌa chiꞌita, aꞌɨ́ɨ mú rahuauni aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn aꞌujcáꞌa ɨ́ tɨ tihuáꞌamicua mej mi tiúꞌucuaꞌani meesa japua á vejliꞌi jemin. j+ &Ajta Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Rɨ́ꞌɨ xuꞌu aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca. Huaꞌaránajche mej tíꞌitechejca ɨ́ síicuꞌuri jɨmeꞌe tɨ tɨ́tɨꞌɨjme mej mi huataújseijrata mé jéjreꞌe. Ajta huaꞌaráanajche mej huáꞌajtzaahuatiꞌireꞌe ɨ́ teɨte jeíhua mej mi meꞌɨ́n teɨte huaꞌutateújteꞌen aꞌu tɨ naꞌa caaye jetze. iiK %’Aꞌijna ɨ́ mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Cɨríistuꞌu, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ aváꞌujyaꞌupuateꞌecaꞌa ɨ́ David teecan ayén tɨjɨ́n: “Nevástaraꞌa.” Huaꞌapua pu jɨ́n raatámuaꞌatzi David teecan aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen tejáꞌamuaꞌihuaꞌu, ¿aꞌiquí tɨ ayén huaꞌapuaca jɨ́n raatamuáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan? ¿Aꞌiquí huataújmuaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu tɨ jetzen airáane aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, ayée pu ajta tijíꞌivastareꞌaraꞌan? Majta meꞌɨ́n teɨte ɨ́ mej ráanamuajriꞌi, jeíhua mú aꞌutéꞌuucaꞌa. Huaꞌaránajchecaꞌa jeíhua aꞌij tɨ yeꞌí tiuꞌutaxájtacaꞌa. Jesús pu huáꞌa jetze teꞌujpuáꞌajte aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuaꞌatacareꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n teꞌáijta sh_ $Mɨ́ ajta, aꞌɨ́ɨn Xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu caꞌaníjraꞌa raatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan tɨ ayén tiuꞌutaxáj tɨjɨ́n:Tavástaraꞌa pu ayén tiraataꞌixaa aꞌíjna i nevástaraꞌa tɨjɨ́n:“Antiyeíjxɨꞌɨ i ɨpuari japua, íiye nerɨꞌɨríintaꞌa.Paúcheꞌe antícatii aꞌajtá necaí huaꞌutémuaꞌitɨn ɨ́ mej muájchaꞌɨɨreꞌe.” Ayee puꞌu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan. 1g[ #Ajtahuaꞌa pu aꞌaꞌuteájrupi ɨ́ Jesús aꞌujna teyujtaꞌa. Tihuaꞌuhuamuáꞌate. Ayen tɨjɨ́n: ―Ayee mú tíꞌixaxaꞌa ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca tɨ aꞌɨ́ɨn ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ huáacɨxaꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan. 'fG "Tɨ́ꞌɨj Jesús ráamuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ yeꞌí tiuꞌutaniú aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ téꞌeyuꞌuxaca, aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiuꞌutaxájtacaꞌa ehuauritɨ́éecan jɨmeꞌe, aj pu i ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Pepuꞌuri tɨ́muaꞌa áꞌacaꞌane tɨ huataseíjreꞌen mɨ aꞌatzajtaꞌa nain aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. ―Ayee pu tiraataꞌixaa. Aj pu xaa caí chéꞌe jaꞌatɨ́ aꞌujcaꞌanée jáꞌaraa tɨ ayén tiraaꞌíhuaꞌu. ¿Aꞌataani yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu? Ce !Ajta pu tíꞌivaɨreꞌe tɨ puaꞌa rɨ́ꞌɨ petiraateájtuaani ɨ́ Dios jemi nain jɨmeꞌe ɨ́ aꞌatzajtaꞌa, pajta ɨ́ áꞌaxeꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe, pajta áꞌamuaꞌareereꞌe jɨ́meꞌen. ’Ayen cheꞌatá naꞌa tíꞌivaɨreꞌe pej rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨ axɨ́ꞌej tevi patɨ́j aseɨ́j. Jeíhua pu hui tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ teꞌaráꞌasten aꞌíjna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ tíꞌihuaꞌapua. Jaítzeꞌe pu tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi aꞌíjna caí tɨ jaꞌatɨ teꞌaráꞌasten nain jɨmeꞌe ɨ́ muaɨꞌɨvéjri mej tíꞌitecuiꞌica naꞌari nain jɨmeꞌe aꞌu mej huajaꞌataꞌiraca ɨ́ yeꞌemuaate. d Aj pu i aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ téꞌeyuꞌuxaca ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Maeestru, temuaꞌa pej naa xɨ́ꞌepɨꞌɨn tiraataxájtacaꞌa. Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna patɨ́j pauchén tiraataxájtacaꞌa. Seɨ́j puꞌu i Dios. Camu muꞌíi. {co Ajta ɨ́ niuucari tɨ raꞌitéꞌase, ayej cheꞌatá naꞌa tɨ́n een. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn pɨ́rɨcɨ tɨ jɨ́meꞌen raxa yee: “Patáꞌaj piyen cheꞌatá penaꞌa rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨ́ɨ ɨ́ axɨ́ꞌej tevi patɨ́j aseɨ́j.” Capu méèj niuucari tɨ ayén jaítzeꞌe tiúꞌujxeꞌeveꞌe caí aꞌíjna i niuucari ɨ́ tɨ tíꞌihuaꞌapua. b Ayee pu nuꞌu tiúꞌujxeꞌeveꞌe pej rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani aꞌatzajtaꞌa ɨ́ Dios jemi, nain pej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani, áꞌaxeꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe, pajta áꞌamuaꞌareereꞌe jɨmeꞌe, pajta nain ɨ́ aꞌacaꞌaníjraꞌa, pajta ɨ́ áꞌaxɨejniuꞌuca jɨmeꞌe.” Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe. iaK Aj pu i Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌi pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ niuucari tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe caí méèj seɨj ɨ́ niuucari, tɨ ayén een: “Xaanamuajriꞌi mɨ sej íiyen huachéjme aꞌíjna chuéjraꞌa japua yú Israél. Aꞌíjna tɨ taꞌivástaraꞌa, ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu seɨ́j naꞌa púꞌeen. l`Q Seɨ́j pu ajta aꞌaráꞌa ɨ́ tɨ téꞌeyuꞌuxaca yuꞌuxari jetze. Huaꞌunamuajriꞌi aꞌij mej yeꞌí tíꞌiruixaateꞌecaꞌa. Raꞌaranájchecaꞌa aꞌij tɨ yeꞌí tiuꞌuxájtacaꞌa ɨ́ Jesús. Aj pu i ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitáani niuucarijraꞌa jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ tɨ raaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan? ―Yee puꞌu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ téꞌeyuꞌuxaca ɨ́ yuꞌuxari jetze. _# ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Dios aꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ mej meri huácuii. Tihuaúꞌixaa cumu mej mauj ruuri. Tɨ́ puaꞌa mecaí chéꞌe rúuricajcheꞌe jemin ɨ́ Dios, capu huáꞌa Dios áꞌameꞌencheꞌe. ―Ayee pu Jesús tihuaꞌutáꞌixaa. Jɨ́meꞌen ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n teꞌáijta tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe c^? ’Aꞌɨ́jna jetze ɨ́ xɨcájraꞌa mej jetzen aꞌitajúꞌun ɨ́ mej huácuii, ayée nu aꞌatzu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. ¿Ni secaí jaꞌanáj raꞌujíjve aꞌɨ́jna yuꞌuxari jetze tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés teecan aꞌij tɨ téꞌaxa ɨ́ niuucari tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Moisés tuꞌupi huaseíj tɨ vivéj, tɨ ajta teátaasimeꞌe? Aꞌɨ́ pu jetzen Dios raatajé. Ayen tɨjɨ́n: “Nee nu naúcheꞌe huáꞌa Dios púꞌeen ɨ́ mej áꞌamuayaaxustemuaꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Abraham, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Isaac, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo.” A]{ ’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Matɨ́ꞌɨj huatarún ɨ́ mej huácuii, camu chéꞌe néjneꞌɨche muáꞌajuꞌun. Majta ɨ́ ꞌuuca, camu majta viɨ́che muáꞌajuꞌu. Ayee muꞌu éeneꞌe muáꞌajuꞌu matɨ́j eꞌen ɨ́ xɨéjniuꞌucari ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe aꞌujna ta japua. P\ Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌeen xu caí ramuaꞌaree aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze. Seajta caí ramuaꞌaree aꞌij tɨ rɨcɨ ɨ́ Dios ɨ́ rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨmeꞌe. Aꞌɨ́j xu jɨ́n, múꞌeen seteꞌuteújxua jeíhua huápɨꞌɨ. [' ¿Aꞌiquí téꞌeme matɨ́ꞌɨj aꞌitácɨɨne aꞌu mej eꞌevéꞌenamiꞌi ɨ́ mej huácuii? Naíjmiꞌi mú huácuii ɨ́ mej ratéviꞌitɨneꞌe. ¿Aꞌataani ɨ́raꞌaraꞌan puꞌéeneꞌe aꞌame aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze matɨ́ꞌɨj huatarún? yZk ’Ayee pu cheꞌatá naꞌa tihuáꞌuruu naíjmiꞌica ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌasecaꞌa ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa. Capu jaꞌatɨ́ títɨꞌɨríjmuaꞌa jáꞌaraa. Tɨ́ꞌɨjtaꞌi nuꞌu huamɨ́ꞌɨ ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. YY+ Tɨ́ꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn tɨ raꞌitéꞌase, aꞌɨ́ɨ pu raꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́jna tɨ ratéviꞌitɨ́néꞌe aꞌɨ́jna tɨ huamɨ́ꞌɨ. Ajta aꞌɨ́jna juutzeájraꞌan ajta pu huamɨ́ꞌɨ. Capu ajta títɨꞌɨríjmuaꞌa jáꞌaraa. Ajtahuaꞌa seɨ́j juutzeájraꞌan raꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Ayee pu cheꞌatá naꞌa huarɨ́j. Ajta pu huamɨ́ꞌɨ. Capu ajta títɨꞌɨríjmuaꞌa jáꞌaraa. X1 ’Ayee puꞌu nuꞌu tiujuꞌurɨ́j. Muaꞌaráhuaꞌapua mú aráꞌasecaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ruꞌihuaamuaꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn tɨ vástaꞌa huaténeꞌɨchecaꞌa. Capúu xɨ títɨꞌɨríjmuaꞌa huamɨ́ꞌɨ aꞌɨ́jna tɨ iꞌivastaꞌa. QW Miyen tɨjɨ́n: ―Maeestru, ayée pu tiraꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés. Tɨ́ puaꞌa nuꞌu jaꞌatɨ́ neɨche, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨ caí títɨꞌɨríjmuaꞌa huámɨꞌɨni, ruxeꞌeveꞌe nuꞌu tɨ ihuáareꞌaraꞌan raꞌancuréꞌeviꞌitɨ aꞌɨ́jna tɨ ratéviꞌitɨneꞌe ɨ́ tɨ huamɨ́ꞌɨ. Ajta ayén ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn tiyaúumuaꞌa áꞌaraꞌani aꞌɨ́jna jetze meꞌecan ɨ́ tɨ huamɨ́ꞌɨ. V Matɨ́ꞌɨj mi seica á eꞌiréꞌene ɨ́ mej miyen ánteꞌarua tɨjɨ́n Saduceo. Aꞌii mú miyen tíꞌixaxaꞌa mej nuꞌu caí chéꞌe huatarújsin ɨ́ mej meri huácuii. Seɨj mú jɨ́n niuucari tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi meꞌɨ́jna ɨ́ Jesus. U} Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee xu seꞌɨ́jna jɨ́n huárɨni. Setáꞌaj raatáꞌan seꞌɨ́jna tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe tiꞌitɨ́j tɨ racɨ́ꞌɨcɨpua. Seajta siyen tiraatáꞌan ɨ́ Dios tiꞌitɨ́ tɨ ajta ayén tíꞌijcɨpua. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. Majta meꞌɨ́n, temuaꞌa mú titeeteújtzaahua meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ yeꞌí tiuꞌutaxájtacaꞌa. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa mej jetzen huatarún ɨ́ mɨꞌɨchite xTi Matɨ́ꞌɨj mi yeꞌeveꞌɨ́ꞌite. Tɨ́ꞌɨj raꞌuseíj, tɨ́ꞌɨj jí ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani néerimeꞌaraꞌan aꞌaseijreꞌe? ¿Aꞌiné ántehuaa ɨ́ tɨ áꞌayuꞌusiꞌi? Aj mú mi miyen tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌitaꞌaijteꞌe, aꞌɨ́jna tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n César. hSI Mɨ́ ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu ramuaꞌareerecaꞌa mej caí jéꞌiyecan jɨ́n tíꞌiraꞌihuaꞌuracaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné sej si siyen tíꞌineteseꞌe sej naateeviꞌi niuucari jɨmeꞌe? Seɨj mɨ tumin mé senejeꞌeveꞌɨ́ꞌiteꞌe. Nichéꞌe raꞌuseíj. h%}Q|,{mywvttsXrZpoonbm{l_ji-gg:f1dlca_^G]\[ZwYXWVTStRR3PP@NwLKJIHFED4CA@<><:9w977544)3:2910[/.-t,+*a)(A%$$"]! &Y[0 2_%FMatɨ́ꞌɨj mauj ɨmuá eꞌevéꞌejuꞌucaꞌa meraaseíj tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn tetej caí chéꞌe aitéjmuaa. Temuaꞌa pu tiꞌiveꞌecaa aꞌɨ́jna tɨ aꞌitémuaacaꞌa. +OAyee mú tiúꞌurihuaꞌuracaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataqui seɨ́jtaꞌa yaꞌanxɨ́ɨra ɨ́ tetej tɨ jɨ́n ujnámiꞌi ɨ́ tɨ úucun tej ti uteárute? iKYee ruijmuaꞌateꞌe yee, tɨ́ꞌɨj auchén eꞌiréꞌeneesimeꞌeca ɨ́ xɨca, aꞌúu mú aꞌaráꞌa aꞌu tɨ eꞌevéꞌenamiꞌihuacaꞌa. Aꞌij pu jetze pɨ́tíꞌirɨcɨ i xɨca taꞌamuájca ɨ́ itɨeeri. P  Tɨ́ꞌɨj mú áꞌume aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa mé jetzen ruseꞌupi, aꞌɨ́ɨme ɨ́ ꞌuuca, aꞌɨ́jna ɨ́ María tɨ Magdala éꞌemeꞌecan, ajta aꞌɨ́ɨn María tɨ iꞌináànajraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́ɨn Salomé, aꞌɨ́ɨ mú tiꞌitɨ́j huánanai tɨ naa teáarɨ́ꞌe, tuꞌupi aꞌaráꞌa. Matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́n huánanai, aj mú mi áꞌujuꞌun mej mi raꞌacáameijra aꞌɨ́jna ɨ́ mɨ́ꞌɨchi. O /Majta meꞌɨ́n ɨ́ ꞌuuca, ɨ́ María tɨ Magdala éꞌemeꞌecan, ajta aꞌɨ́jna María tɨ iꞌináànajraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ José, aꞌɨ́ɨ mú raaseíj aꞌu tɨ yeꞌetéete.G .Tɨ́ꞌɨj jí áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ José tɨ cɨ́ɨxuri áꞌunanan tɨ rɨ́ꞌen, tɨ naa tíꞌicuaina. Aj pu i raꞌacájchuii aꞌɨ́jna ɨ́ mɨ́ꞌɨchi. Tɨ́ꞌɨj jí raꞌiréꞌeꞌijcatacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cɨ́ɨxuri. Ajta áꞌiyen aꞌuun yaꞌutéete aꞌujna aꞌu mej ruꞌuréꞌijche u téteꞌe ɨ́ tetej tzajtaꞌa. Ayee pu huarɨ́j, tɨ́ꞌɨj jí tetej aitéjmuaa tɨ sicɨ́ɨraraꞌa. = s-Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn huaꞌacapítan ayén tiraataꞌixaa tɨ ayén tiꞌayájnacaꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí Pilato raatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ José tɨ aꞌɨ́ɨn raꞌacájtɨni.  ,Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pilato, jéꞌecan pu aꞌij teꞌutaseíj tɨ Jesús ari huamɨ́ꞌɨ. Aj pu i raatajé ɨ́ huaꞌacapítan ɨ́ mej ráꞌutatai ɨ́ cúruu jetze. Raataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨ puaꞌa ayén tiꞌayájnacaꞌa tɨ ari huamɨ́ꞌɨ. "=+Aj pu i jaꞌatɨ́ aꞌuréꞌene jemin aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato. Ayee pu ántehuaacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n José. Aꞌuu pu jáꞌahuaꞌa éꞌemeꞌecantacaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Arimatea. Aꞌɨ́ pu ajta huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej iꞌijuéesi. Jéꞌecan pu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ José. Aꞌɨ́ pu ajta rachúꞌeveꞌecaꞌa aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj Dios autéjcheni tɨ tiuꞌutaꞌaíjta nainjapua íiyen chaanaca japua. Aꞌɨ́ pu uhuateújcaꞌane ɨ́ ru tzajtaꞌa. Aꞌuu pu a aꞌuteájrupi aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato. Aj pu i rájhuaviiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn raatáꞌan tɨ raꞌacájtɨni ɨ́ Jesús, tɨ ari mɨ́ꞌɨchi. ve*Tɨ́ꞌɨj huateáchumuaꞌarecaꞌa, puꞌuri tejaꞌuréꞌene aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze matɨ́ꞌɨj rɨ́ꞌɨ huaújruuren. Yee ruijmuaꞌa yee pu tejaꞌuréꞌenejsin aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa mej jetzen ruseꞌupi. 9k)Aꞌii mú áꞌujujhuaꞌaneꞌecaꞌa ɨ́ Jesús jamuan. Majta raatévaɨreꞌecaꞌa tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn aꞌutéveecaꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa Galilea. Mé muꞌiitɨ́ mú majta aꞌutéꞌuucaꞌa ɨ́ mej jamuan aꞌujnéj aꞌánna Jerusalén. Maraꞌaváꞌana meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús 6e(Majta seica, á muꞌu ɨmuá aꞌutéꞌuu mejseíiracaꞌa aꞌɨ́ɨme mej ꞌuuca. Seɨj pu ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n María, tɨ Magdala éꞌemeꞌecan. Ajta, seɨj tɨ ajta ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n María. Huaꞌanaana aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo tɨ cɨ́lieen, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ José. Ajtahuaꞌa seɨj ꞌɨ́itaꞌa huáꞌa jamuan pu aꞌutéveecaꞌa tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Salomé. iK'Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ huaꞌacapítan ɨ́ xantaaruꞌu ɨ́ mej anxɨ́te aráꞌase, áa pu aꞌutéveecaꞌa aꞌájna vejliꞌi taꞌavéꞌenee aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́ pu ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ yeꞌí tiuꞌujíjhuacaꞌa ɨ́ Jesús. Ajta raaseíj aꞌij tɨ yeꞌí tiuꞌumɨ́ꞌɨ. Aj pu i ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ capitán tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌen ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Dios. Z-&Aꞌájna teyujtaꞌa, tiꞌitɨ́ pu huatáviviɨjmeꞌeca cɨ́ɨxuri tɨ itzíjhua. Jɨ́meꞌen puꞌu huamɨ́ꞌɨ ɨ́ Jesús, aj pu i jáꞌitaꞌa acásiujtzaꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́ɨxuri. a;%Aj pu i Jesús caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí huamɨ́ꞌɨ. >u$Aj pu i seɨj eꞌiréꞌene rutɨéchijméꞌen. Tiꞌitɨ́j pu autɨ́ɨ tɨ uꞌurájtaꞌati. Aꞌɨ́j pu huateáruꞌune nahuáj jɨmeꞌe tɨ antzíjviꞌi. Tɨ́ꞌɨj jí raꞌantijɨ́ꞌɨcɨꞌe cɨyej jetze. Aj pu i aꞌɨ́ɨn ráꞌajchui tɨ́ꞌij Jesús raꞌantiyéꞌen aꞌɨ́jna jetze ɨ́ tiꞌitɨ́. Tɨ́ꞌɨj ayén huarɨ́j, aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n: ―Xaachúꞌeveꞌe. Tɨ́ puaꞌa yatanéjsin aꞌɨ́jna ɨ́ Elías tɨ ij raꞌacájtuaani. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. zm#Seica ɨ́ mej meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa meráanamuajriꞌi. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Xaanamuajriꞌi, aꞌɨ́j pu huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ Elías tɨ ajmíꞌi tiꞌitéveecaꞌa ɨ́ Dios jemi. 4a"Jɨ́meꞌen puꞌu tejaꞌuréꞌene aꞌájna jáꞌitaꞌa tacuarixpua, aj pu i Jesús caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa runiúucajtzeꞌen. Ayen tɨjɨ́n: ―¿Eloi, eloi, lama sabactani? ―Ayee pu tiuꞌujíjhuacaꞌa. Aꞌíjna i niuucari, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n: “Niyaꞌupua, ¿aꞌiné een jɨ́n penejaꞌuhuáꞌaxɨ múꞌee, pej níꞌiyaꞌupua?” Ayee pu huataújmuaꞌa aꞌíjna i niuucari. k~O!Tɨ́ꞌɨj aꞌájna tejaꞌuréꞌene aꞌatzaj tacuarixpua, aj pu i huateátɨcaꞌarecaꞌa nainjapua ɨ́ chuej aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Israél. Ajta áꞌatee tɨ ayén huatɨ́caꞌa jáꞌitaꞌa tacuarixpua. )}K Amɨ́jna tɨ nuꞌu iꞌi Cɨríistuꞌu tɨ nuꞌu tatajtuhuan i tej Israél jetze ajtémeꞌecan, chéꞌe amɨ́n acájraꞌani amɨ́jna jetze mɨ cúruu tej ti raaseíj, tetáꞌaj téꞌantzaahuateꞌen. ―Ayee mú tíꞌiruixaateꞌecaꞌa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan huáꞌutatai ɨ́ cúruu jetze, aꞌɨ́ɨ mú majta ráꞌuxɨeehuastiꞌiracaꞌa. Jɨ́meꞌen tɨ́ꞌɨj Jesús huamɨ́ꞌɨ _|7Aꞌɨ́ majta ɨ́ mej tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe u teyujtaꞌa, majta ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca, aꞌɨ́ɨ mú naíjmiꞌi ráꞌaxɨeehuastiꞌiracaꞌa. Miyen tíꞌiruixaateꞌecaꞌa rujɨ́ɨmuaꞌa tɨjɨ́n: ―Amɨ́ pu ari huáꞌa japua huaniú ɨ́ seica. Mɨ́ ajta, capu raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ruseɨ́j rujapua huániuuni. /{WIjii múꞌee aseɨ́j á japua huániuuchi pej pi caí huámɨꞌɨni. Acájraꞌa yeehui amɨ́jna jetze mɨ cúruu. ―Ayee mú tiráꞌaxɨeehuastiꞌiracaꞌa. _z7Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej á aꞌatánineicaꞌa, matɨ́ꞌɨj raaseíj, aꞌɨ́ɨ mú aicámuꞌuvajra mej caí ráꞌacuꞌuvejcaꞌa. Ayee mú aꞌij puaꞌa tíꞌixajtacaꞌa tɨjɨ́n: ―¿Ni caí icu, múꞌee pe aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ pej nuꞌu raatéꞌuuna ɨ́ teyuu, pajta nuꞌu huaíca xɨca jetze ráꞌajtaahua? \y1Ayee puꞌu éeneꞌecan jɨ́n araúraste aꞌíjna ɨ́ niuucari tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. Ayen tɨjɨ́n: “Yee mú yáꞌumuaꞌarejcaꞌa tɨ́j aꞌij puaꞌa tíꞌitevijcaꞌa.” cx?Majta jamuan ɨ́ Jesús, mehuáꞌutátaixɨ cúruu jetze huaꞌapuaca ɨ́ nahuaꞌari mej púꞌeen. Seɨj mú aꞌutéjche ɨ́ cúruu rɨꞌɨríintaꞌa pújmeꞌen, majta seɨj áꞌutataꞌa pújmeꞌen. ~wuMajta tiꞌitɨ́ taabla aúutatai cúruu japua. Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna jetze ɨ́ taabla ɨ́ mej tiꞌitɨ́j jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajte tɨjɨ́n: “Huaꞌatajtuhuan ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan.” kvOPuꞌuri jáꞌitaꞌa ujméꞌeca ɨ́ xɨca matɨ́ꞌɨj ráꞌutatai ɨ́ cúruu jetze. 1u[Matɨ́ꞌɨj mi rúꞌijchuiiriꞌi ɨ́ síicuꞌureꞌaraꞌan. Majta tiraacáꞌariꞌiriꞌi ɨ́ tíꞌicɨɨxureꞌaraꞌan. Matɨ́ꞌɨjtá mi ráꞌutatai ɨ́ cúruu jetze. Aj mú mi tiꞌihuaújmuaꞌitɨ́ tetej jɨmeꞌe mej mi ráamuaꞌaree jaꞌatɨ́ tɨ racɨꞌɨti ɨ́ cɨ́ɨxureꞌaraꞌan ɨ́ Jesús seɨj ajta seɨj. Ayee mú titeeréꞌujpijte aꞌɨ́jna ɨ́ tíꞌicɨɨxureꞌaraꞌan. at;Matɨ́ꞌɨj mi raatanéste tiꞌitɨ́ nahuáj, cuaaneꞌe tɨ ranaxca. Ayee mú ratamuáꞌamua aꞌɨ́jna ɨ́ cuaaneꞌe tɨjɨ́n mirra. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, capu raꞌantiꞌí aꞌɨ́jna ɨ́ nahuáj. xsiAꞌuu mú yaꞌujáj aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌájna jáꞌahuaꞌa, jɨrí jetze tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa huaꞌaniuuca jɨmeꞌe tɨjɨ́n Gólgota. Gólgota, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n Mɨ́ꞌɨchí naꞌa jemi. Jr Aꞌájna, seɨj pu huaꞌantinájchecaꞌa aꞌujna aꞌu mej yeꞌevéꞌejajsimeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee pu ántehuaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n Simón. Aꞌuu pu éꞌemeꞌecan tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Cirene. Aꞌii pu yaꞌupuáaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Alejandro, ajtahuaꞌa seɨj ɨ́ Rufo. Aꞌuu pu eꞌerájraa aꞌájna jáꞌahuaꞌa aꞌu tɨ caí jaꞌatɨ́ áꞌa éꞌeche. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Simón huaꞌantinájchecaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú huataꞌáij tɨ aꞌɨ́ɨn ráꞌanchueni cúrujraꞌan ɨ́ Jesús. aq;Matɨ́ꞌɨj ráꞌuxɨeehuariꞌiraꞌa, aj mú mi rúꞌijchuiiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ síicuꞌuri tɨ páꞌuviꞌin jɨ́n, raxúꞌumuaviꞌimeꞌecaa. Matɨ́ꞌɨjtá mi ruꞌucáachejte ɨ́ síicuꞌureꞌaraꞌan. Aj mú mi yaꞌujáj mej mi ráꞌutatan ɨ́ cúruu jetze. Matɨ́ꞌɨj ráꞌutatai ɨ́ Jesús ɨ́ cúruu jetze 7pgMajta raꞌavéꞌevajxɨ án muꞌúutzeꞌen itzɨ́j jɨmeꞌe. Majta raꞌatétzijmuaꞌaxɨ. Majta mú títunutaxɨ. Ayee cumu rɨ́ꞌɨ mú tiratáꞌacareꞌe. EoMatɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej raatejíivajra, yee cumu rɨ́ꞌɨ mú tiraatáꞌa. Miyen tɨjɨ́n: ―Ayajna neꞌu. Temuaꞌa pu íꞌixɨꞌepɨꞌɨn. Chéꞌe aꞌateeviꞌi tɨ ruuri amɨ́jna tɨ huaꞌatajtuhuan púꞌeen ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. ―Ayee mú tiráꞌuxɨeehuariꞌiriꞌi. Wn'Síicuꞌuri mú ruꞌucáachejte tɨ páꞌuviꞌin jɨ́n, raxúꞌumuaviꞌimeꞌecaa. Majta curuun raateátaave tɨ tzicareꞌe jɨmeꞌe cɨstíjhuacaꞌa. Aꞌɨ́j mú raꞌavéꞌerujtiꞌiriꞌi. kmOMatɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n xantaaruꞌu yaꞌujáj aꞌájna tɨ teꞌáijta tɨ éꞌeche. Aꞌuu mú yaꞌuteárujte jáꞌitaꞌa tɨ u eꞌeráyaujtaꞌa. Aj mú mi naíjmiꞌica tiseɨ́j ɨ́ seica, xantaaruꞌu. NlAjta aꞌɨ́ɨn Pilato, aꞌɨ́ɨ pu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa tɨ rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́j pu jɨ́n raatátuaa aꞌɨ́jna ɨ́ Barrabás. Ajta raataꞌaíjtacaꞌa mej raꞌiréꞌavajxɨꞌɨn aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aj pu ijtáꞌi huaꞌutátuii mej mi ráꞌutatan ɨ́ cúruu jetze. k'Aj pu i Pilato ayén tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné een jɨmeꞌe? ¿Tiꞌitájni aꞌij puaꞌa huáruu? Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi, jaítzeꞌe mú caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa. Miyen tɨjɨ́n: ―Aútataichi cúruu jetze. ―Yee muꞌu titeejíjhuacaꞌa. wjg Aj mú mi caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa. Miyen tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj ráꞌutatan cúruu jetze. ?iw Ajtahuaꞌa ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné náarɨni nemɨ́jna jemi, mɨ tɨ áꞌamuatajtuhuan púꞌeen, mɨ sej Israél jetze ajtémeꞌecan? h' Mɨ́ majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe u teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú raatáꞌa ɨ́ caꞌaníjraꞌa jeíhua ɨ́ teɨte mej mi raatáhuavii aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato tɨ aꞌɨ́ɨn huatátuaani aꞌɨ́jna ɨ́ Barrabás jetzen meꞌecan ɨ́ Jesús. }gs Ayee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ráamuaꞌareeriꞌi mej ráꞌachueereꞌecaa ɨ́ Jesús aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe u teyujtaꞌa. Aꞌɨ́j mú jɨ́n raatátui meꞌɨ́jna ɨ́ Pilato. kfO Aj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné setíꞌijxeꞌeveꞌe múꞌeen? ¿Ni qui neraatátuaani neꞌíjna tɨ áꞌamuatajtuhuan púꞌeen, múꞌeen mɨ sej Israél jetze ajtémeꞌecan? Be}Aj mú mi eꞌiréꞌene ɨ́ teɨte ɨ́ Pilato jemi. Aꞌɨ́ mú autéjhuii mej raatáhuavii tɨ aꞌɨ́ɨn ayén huárɨni aꞌɨ́mej jemi aꞌij tɨ yeꞌí tíꞌijrɨꞌɨre. sd_Aꞌájna jáꞌahuaꞌa seica mú aiteánamiꞌihuacaꞌa ɨ́ mej néꞌuseꞌecaꞌa ɨ́ uꞌuviernu jemi. Aꞌii mú huáꞌucuii ɨ́ teɨte. Ajta seɨj aꞌujna aiteánamiꞌihuacaꞌa tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Barrabás. c3Ayee pu tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́n tíꞌiyestehuaꞌa. Tɨ́ puaꞌa meraatáhuavii ɨ́ teɨte tɨ aꞌɨ́ɨn raatátuaani seɨj tɨ aiteánamiꞌi, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa ɨ́ mej raatáhuavii, aj pu i raateátuaasin. _b7Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, capu tiꞌitɨ́j xajtacaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, caí aꞌij ráꞌamitɨejteꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato. Pilato raatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ huámɨꞌɨni aAjta aꞌɨ́ɨn Pilato, ajtahuaꞌa pu ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni pecáj naatáꞌixaateꞌe peꞌɨ́jna jɨmeꞌe? Pepuꞌuri huáꞌunamuajriꞌi mej jeíhua tiꞌimuaxájtziꞌi. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato. t`aMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe u teyujtaꞌa, jeíhua mú tiraaxájtziꞌiriꞌi. V_%Aj pu i Pilato ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni múꞌee peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ huaꞌatajtuhuan ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan? Aj pu i Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen aꞌij pej yeꞌí tiꞌixa múꞌee. ―Yee puꞌu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. g^ IYee ruijmuaꞌateꞌe yee, tɨ́ꞌɨj huatapuáꞌare, naíjmiꞌi mú tiújseɨj ɨ́ mej tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe u teyujtaꞌa, majta huáꞌavaujsimuaꞌa, majta ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca, majta ɨ́ seica ɨ́ mej majta iꞌijuéesi. Naíjmiꞌi mú tíꞌiruixaateꞌecaꞌa aꞌij mej yeꞌí huárɨni. Aj mú mi raꞌamuáajɨꞌɨcɨe meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Meyeꞌujáj. Matɨ́ꞌɨj mi raatátui aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Pilato. ]HJɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu i huaꞌapuaca jetze huajíjhuacaꞌa ɨ́ tecuaaraꞌi. Tɨ́ꞌɨj jí Pedro raꞌutámuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: “Tɨ́ caí xɨ huaꞌapuaca jetze huajíjhua ɨ́ tecuaaraꞌi, múꞌee pe huaícacajetze piyen tiraataxáj yee pecáj nemuaꞌate.” Ayee pu tiraatáꞌixaateꞌecaꞌa aꞌɨ́jna. Aj pu i aꞌij puaꞌa raatáꞌa, tiujyeínejraa huápɨꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro.u\cGAj pu i Pedro aꞌutéjche tɨ niuucajtzeꞌen ɨ́ Dios ayén tihuáꞌaꞌixaateꞌen tɨjɨ́n capu ramuaꞌate. Ajta, tɨ puaꞌa nuꞌu caí ayén tiꞌayájnacaꞌa, chéꞌe nuꞌu Dios raatáꞌan ɨ́ puaíjtzi. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Canu aꞌatzu ramuaꞌate aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ sej raxa. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. [ FAjtahuaꞌa seɨcɨé tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Aꞌatzu áꞌateeviꞌica matɨ́ꞌɨj eꞌeréꞌeteꞌecaa, majtáhuaꞌa miyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna, múꞌee pe aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Galilea pej éꞌemeꞌecan. Ayee pej tíꞌixaxaꞌa matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌuun aꞌuhuachéjme. ―Yee mú tiraataꞌixaa. 3Z_ETɨ́ꞌɨj i ajtahuaꞌa aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa raaseíj. Aj pu i ayén tihuáꞌitixaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌeréꞌeteꞌecaa aꞌujna. Ayen tɨjɨ́n: ―Amɨ́jna mɨ jaꞌatɨ, aꞌii pu seɨ́j púꞌeen tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. /YWDAj pu i seɨcɨé tiraataxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―Canu ramuaꞌate. Canu neajta ramuaꞌaree aꞌij pej yeꞌí tíꞌineꞌixaateꞌe múꞌee. Aj pu i aꞌɨ́ɨn huirájraa. Aa pu aꞌitéechaxɨ á tɨ eꞌiténineꞌi. Aj pu i tecuaaraꞌi huajíjhuacaꞌa. X3CAꞌɨ́ pu aꞌuteájrupi aꞌu tɨ anúꞌujcatii aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro aꞌu tɨ áꞌujpɨsteꞌecaꞌa ɨ́ taij jetze. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn raaseíj, áa puꞌu aꞌutéechaxɨ rajseíiraꞌajraa. Aj pu i ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Peajtá pej múꞌee áꞌucheꞌecaneꞌe jamuan Jesús tɨ Nazarét éꞌemeꞌecan. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. $WABAjta aꞌɨ́ɨn Pedro, aꞌɨ́ɨ pu u aꞌutéveecaꞌa aꞌujna jáꞌitaꞌa tɨ eꞌeráyaujtaꞌa u chiꞌita. Aj pu i seɨj aꞌuteájrupi tɨ ravaɨ́reꞌe ɨ́ tɨ tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe mej tíꞌimɨjhuaca u teyujtaꞌa. ꞌƗ́itaꞌa pu pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna. V AMatɨ́ꞌɨj mi seica autéjhuii mej raꞌatétzijmuaꞌaxɨꞌɨn, majta raꞌutanán. Majta ruꞌitévaꞌaraꞌa rumuájcaꞌan jɨmeꞌe. Miyen tɨjɨ́n: ―Huataxáj, ¿aꞌatani muꞌitéjvee? ―Yee mú tiraataꞌixaa. Majta meꞌɨ́n ɨ́ xantaaruꞌu, aꞌɨ́ɨ mú majta ruꞌitéevajxɨ. Pedro pu tiuꞌutéhuaꞌitacaꞌa tɨ nuꞌu caí raamuáꞌa ɨ́ Jesús ,UQ@Múꞌeen xu seri ráanamuajriꞌi tɨ aꞌij puaꞌa tiuꞌuxájtacaꞌa ɨ́ Dios jemi. ¿Aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe múꞌejmi? ¿Tiꞌitájni ayén tiraavíjteꞌe? ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. Aj mú mi naíjmiꞌi tiuꞌutáꞌa tɨ huámɨꞌɨni aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. T?Tɨ́ꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn tɨ tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu raꞌantisiújtzaꞌan ɨ́ rusiicuꞌu mej mi ráamuaꞌaree tɨjɨ́n aꞌɨ́ɨ pu huataniúꞌucacaꞌa. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Meꞌecui xaa neꞌu. ¿Ni caí neꞌu icu? Capu chéꞌe ruxeꞌeveꞌe tɨ jaꞌatɨ jɨ́meꞌen teꞌanxájta. bS=>Aj pu i Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen. Ajta xu neseij i nej neajta teáataꞌa jetze airáane. An nu eꞌecacaí naꞌame rɨꞌɨríintaꞌa ɨ́ tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree. Seajta, múꞌeen xu neseijran netɨ́ꞌɨj aꞌicaaméꞌen jaitɨri tzajtaꞌa. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. CR=Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, capu tiꞌitɨ́ huataxájtacaꞌa. Áꞌatee aꞌatzu tɨ ayén caí teꞌevéꞌeniuucaꞌa. Aj pu ijta aꞌɨ́ɨn tɨ tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca teyujtaꞌa, ajtahuaꞌa pu ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Ni múꞌee peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ Cɨríistuꞌu, ɨ́ tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ tej rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan iteen? ―Yee pu tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi. EQ<Aj pu i seɨj ájchee huáꞌa tzajtaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe naíjmiꞌica ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca teyujtaꞌa. Aj pu i aꞌɨ́ɨn ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―¿Ni pecáj huatániuusin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej múꞌeetzi jetze tíꞌijpuaꞌajteꞌe? ¿Tiꞌitájni jɨ́n paꞌuteájturaa ɨ́ Dios jemi mej mi miyen tíꞌimuahuaꞌita? P{;Mɨ́ ajta meꞌɨ́n, camu ramuaꞌareerecaꞌa ɨ́ seica, majta ɨ́ seica, tiꞌitɨ́j ɨ́ mej xajtacaꞌa. jOM:―Ayee tu tiráanamuajriꞌi tɨ ayén tiꞌixa tɨ jɨ́meꞌen yee: “Nee nu raatéꞌuuna aꞌíjna i teyuu teteca mej ráꞌajtaahuacaꞌa. Huaica xɨcaj tzajtaꞌa nu seɨj ájtaahua teyuu mej nuꞌu caí ráꞌajtaahua ɨ́ teteca.” Ayee pu yeehui tiuꞌutaxájtacaꞌa amɨ́jna mɨ Jesús. ―Ayee mú tíꞌixajtacaꞌa meꞌɨ́jna. N9Seica mú huatéhuiixɨ. Huaꞌitzi mú jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna jetze ɨ́ Jesús. Miyen tɨjɨ́n: 5Mc8Aꞌii muꞌu huáteu: Mej jeíhua raahuáꞌitacaꞌa ɨ́ teɨte. Mɨ́ ajta, camu ramuaꞌareerecaꞌa ɨ́ seica, majta ɨ́ seica, tiꞌitɨ́j ɨ́ mej xajtacaꞌa. ML7Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca teyujtaꞌa, majta huaꞌajueesi, aꞌɨ́ɨ mú tíꞌihuaꞌucaꞌa mej mi ráateuni tiꞌitɨ́j ɨ́ mej jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajteꞌen, tiꞌitɨ́j ɨ́ mej jɨ́n raajéꞌica aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Camu tiꞌitɨ́j huáteu. ZK-6Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, á pu auméꞌecaa aꞌatzu ɨmuá huáꞌacujtaꞌan aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yaꞌuvíꞌitɨ́ ɨ́ Jesús. Aa pu aꞌaráꞌa aꞌu tɨ éꞌeche aꞌɨ́jna tɨ tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca teyujtaꞌa. Aꞌuu pu aꞌuteájrupi jáꞌitaꞌa tɨ eꞌeráyaujtaꞌa. Aj pu i aꞌujyeíjxɨ huáꞌa jamuan ɨ́ xantaaruꞌu. A pu aꞌutacái jáꞌaraa. Aꞌujpɨ́steꞌe pu jáꞌaraa ɨ́ taij jɨmeꞌe. =Js5Matɨ́ꞌɨj mi yaꞌuvíꞌitɨ́ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tɨ tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe naíjmiꞌica ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca u teyujtaꞌa. Naíjmiꞌi mú tiújseɨj, ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca u teyujtaꞌa, majta ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca, majta ɨ́ huáꞌavaujsimuaꞌa. hII4Ajta aꞌɨ́ɨn, aꞌɨ́ɨ pu aꞌiréujchui. A yaúuhuaꞌaxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ rucɨɨxu. Aj pu i mú aꞌij huárupi. Aꞌutɨéechejraa muaꞌaviꞌi. Meyaꞌuvíꞌitɨ ɨ́ Jesús huáꞌa jemi ɨ́ huaꞌajueesi. vHe3Ajta seɨ́j pu raavájrajmeꞌe cujtaꞌan ɨ́ Jesús. Temuaij pu púꞌeen tɨ saavana jɨ́n aꞌiréꞌechejcaꞌa tɨ jetzen aꞌiréꞌecaꞌitɨ́ cúꞌucutzu. Seica ɨ́ teɨte mú raatéeviꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ temuaij. )GK2Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú huataúruu. Aa mú yaúurɨe naímiꞌi. Jɨ́meꞌen ɨ́ temuaij tɨ huataúruu 6Fe1Nain tújcaꞌari tzajtaꞌa nu tejáꞌamuamuaꞌatehuaꞌa náꞌayeꞌi aꞌujna teyujtaꞌa. Caxu jaꞌanáj naateeviꞌi aꞌujna, aꞌiné ayée xu neruuren tɨ ij araúrasten aꞌij tɨ yeꞌí téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 5Ec0Tɨ́ꞌɨj jí Jesús ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné een jɨ́n yé sevéꞌejuꞌu? ¿Aꞌiné sej si yé cɨyej tiꞌivéꞌɨꞌɨsin, seajta tepúustiꞌi chuumiraꞌa? ¿Ni qui nahuaꞌari nej púꞌeen sej si siyen tinaatevíꞌira? D/Seɨ́j pu ajta aꞌájna huatéveecaꞌa. Aꞌɨ́ pu ruchun huíjcupi. Aj pu i raꞌajtaveíjchecaꞌa ɨ́ naxairaꞌan jetze ɨ́ tɨ ravaɨ́reꞌe aꞌɨ́jna tɨ tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca teyujtaꞌa. Aꞌɨ́ pu tiraapuaíj. FC.Majta meꞌɨ́n ɨ́ teɨte, aꞌɨ́ɨ mú raatéeviꞌi. VB%-Jɨ́meꞌen puꞌu aꞌaráꞌa, aj pu i ajteáxɨɨrecaꞌa aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj jí ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Maeestru. Aꞌɨ́ pu ayén huataújseijratacaꞌa tɨ́j ɨ́ tɨ rajaahua aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayen tɨjɨ́n: ―Maeestru. Ajta ruꞌitépɨꞌɨtzeꞌe. Ay,Aꞌɨ́jna ɨ́ Judás, tɨ huaꞌutátuiireꞌesin ɨ́ Jesús, aꞌɨ́ɨ pu teꞌataújratziiriꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén huárɨni mej mi ráamuaꞌaree jaꞌatɨ́ tɨ pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayen tɨjɨ́n: ―Aꞌɨ́jna ɨ́ nej ruꞌitépɨꞌɨtzeꞌe, ajta ɨ́ nej raatateújteꞌesin, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn pɨ́rɨcɨ. Setáꞌaj raatéeviꞌi, seajta raꞌanján, amuajɨ́ꞌɨcɨꞌihuacan temuaꞌa naa. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Judás. X@)+Aúcheꞌe pu tiꞌixáatacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, tɨ́ꞌɨj seɨ́j eꞌiréꞌene tɨ aꞌɨ́mej jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Judás pu ántehuaa. Jeíhua mú teɨte eꞌevéꞌejuꞌucaꞌa jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Judás. Huáꞌaniuucajtzeꞌe mú jɨ́n huajúꞌucaa meꞌɨ́jna ɨ́ mej teꞌáijta teyujtaꞌa, majta meꞌɨ́jna ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca, majta meꞌɨ́jna ɨ́ vaujsi. g?G*Xáꞌajhuiixɨꞌɨ. Cheꞌeré ticu. Puꞌuri eꞌevéꞌeme aꞌɨ́jna tɨ tiuꞌutátuiireꞌesin ineetzi jɨ́meꞌen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej teꞌáijta. Matɨ́ꞌɨj raatéeviꞌi ɨ́ Jesús, majta yaꞌujáj A>{)Huaícaca tzajtaꞌa, ajtahuaꞌa pu áꞌume. Ajtahuaꞌa pɨ́ aꞌuréꞌeve tɨ puaꞌa meriꞌijtáhuaꞌa íꞌicuꞌutzu. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Ni seuj íꞌicuꞌutzu? ¿Ni seújseꞌupeꞌe? Puꞌuri aúcheꞌe. Puꞌuri aꞌájna tejaꞌuréꞌene mej meri nejɨ́meꞌen tiuꞌutátuiireꞌesin, i nej neajta ɨ́ teáataꞌa jetze airáane, aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte. =(Tɨ́ꞌɨj jí u aꞌuvéꞌemej. Ajtahuaꞌa pu huáꞌuteu mecuꞌutzúcaꞌa aꞌiné cutzi pu huaꞌamuaꞌitɨ́jcɨ́caꞌa jeíhua. Aj pu i Jesús huaꞌutajé. Capu aꞌij huáꞌamitɨejteꞌecaꞌa aꞌij mej yeꞌí tiraataꞌixaateꞌen. <'Ajtahuaꞌa pu áꞌume. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tirájhuaviiriꞌi ɨ́ Dios tɨ caí rajpuaíjtzi áꞌaraꞌani. f;E&Seucheꞌe atanéjneꞌeri. Seajta raatéjhuauni ɨ́ Dios jemi tɨ ij caí tejamuáacɨꞌɨti tiꞌitɨ́ ɨ́ sej jɨ́n auteáturan ɨ́ Dios jemi. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Rɨ́ꞌɨ xu títeꞌuhuateújcaꞌanen ɨ́ ru tzajtaꞌa. Mɨ́ ajta caí, capu áꞌamuacaꞌanistiꞌi sej atanéjneꞌeri. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. Z:-%Aj pu ijtáꞌi u yaꞌuvéꞌeme. Aa pu aꞌaráꞌa aꞌu mej aꞌutéꞌuucaꞌa ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Muꞌuri íꞌicuꞌutzucaꞌa. Aj pu i huaꞌujɨ́ste aꞌɨ́ɨme. Tɨ́ꞌɨj jí ayén tiraataꞌixaa ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―Simón, ¿ni pecáj téꞌeviicuaꞌi pej atáneere aꞌatzu caj sei hora? P9$Ayee pu aꞌɨ́ɨn tirájhuaviiriꞌi tɨjɨ́n: ―Dios, ɨ́ pej niyáꞌupua púꞌeen. Naíjmiꞌi pu íꞌirɨꞌɨri múꞌeetzi jemi. Tɨ́ puaꞌa petiꞌitáꞌacareꞌen tɨ caí náacɨꞌɨti aꞌíjna tɨ aꞌij puaꞌa een nej jɨ́n rajpuaíitzi naꞌame. Aru tɨ puaꞌa íꞌirɨꞌɨristan, chéꞌe caí ayén tejaꞌuréꞌenineicaꞌan netɨ́j tíꞌijxeꞌeveꞌe inee, sino patɨ́j múꞌee tíꞌijxeꞌeveꞌe. ―Yee puꞌu. 8)#Tɨ́ꞌɨj jí aꞌirájraa aꞌatzu ꞌáꞌayee. Aj pu i aicaújtutzi á chuaataꞌa. Rájhuaviiriꞌi ɨ́ Dios tɨ puaꞌa nuꞌu íꞌirɨꞌɨristan tɨ caí ayén tejaꞌuréꞌenen aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa tɨ nuꞌu jetzen tirajpuaíitzi áꞌaraꞌani. c7?"Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌij pu puaꞌa neꞌase, huápɨꞌɨ. Xɨee nej cuj mɨꞌɨni. Yee xu huateáturan múꞌeen íiye. Seucheꞌe atanéjneꞌeri. ―Ayee puꞌu tihuaꞌutáꞌixaa. 6 !Tɨ́ꞌɨj i á aúurupi. Aꞌɨ́mej pu aꞌuvíꞌitɨ́ aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, ajta ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. Tɨ́ꞌɨj jí aꞌij puaꞌa ruꞌuhuatáꞌa ɨ́ tzajtaꞌan. Jéꞌecan pu uhuateújxɨemɨste ɨ́ ru tzajtaꞌa. .5U Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j. Aa mú aꞌaráꞌa huastari tzajtaꞌa, cɨyej tɨ eꞌeréꞌevee tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Getsemaní. Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Xaꞌujráꞌasi múꞌeen iiyecuí, meenti nee, neraatéhuauusin ɨ́ Dios jemi. 54cMɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Pedro, caꞌanín pu jɨ́n ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Tɨ́ puaꞌa ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe nej huámɨꞌɨni á jamuan, canu cuiꞌi niyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin yee canu muamuaꞌate. ―Yee puꞌu tiuꞌutaxájtacaꞌa. Majta ɨ́ seica, ayée mú cheꞌatá tíꞌixajtacaꞌa seɨj ajta seɨj aꞌij tɨ Pedro tíꞌixajtacaꞌa. Jesús pu huatéjniuu aꞌujna u Getsemaní z3mAj pu i Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tíꞌimuaꞌixaateꞌe. Ayee pu téꞌeme íjii tɨ́caꞌa, tɨ caí xɨ huajíjhuaꞌa ɨ́ tecuaaraꞌi, huaíca pej piyen tiuꞌitéhuaꞌita tɨjɨ́n pecáj nemuaꞌate. 52cAj pu i aꞌɨ́ɨn Pedro ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capu amɨ́n tɨ puaꞌa metiuꞌutatéviꞌiraꞌata mɨ seica múꞌeetzi jemi. Canu niyen rɨni inee. ]13Mɨ́ neajta inee, netɨ́ꞌɨj huatarún, áa nu aꞌuméꞌe naꞌame aꞌájna Galilea. Amuacaí nu neꞌuun aráꞌaiixa. Seajta áꞌiyen múꞌeen. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. 0 Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨ Dios ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: “Nee nu i nej iꞌi Dios, aꞌɨ́j nu jéꞌicatan ɨ́ tɨ cáneꞌaxɨ tiseíj. Majta aꞌucɨ́jxɨꞌɨsin ɨ́ cáneꞌaxɨ.” Yee puꞌu téꞌeyuꞌusiꞌi. Ayee pu tíꞌineruuren ineetzi. Seajta múꞌeen, setiuꞌutatéviꞌiraꞌata ineetzi jemi. Aj xu si aꞌucɨ́jxɨꞌɨsin cumu ɨ́ cáneꞌaxɨ tɨ caí jaꞌatɨ́ huáꞌajyeꞌemua. a/;Matɨ́ꞌɨj mi seɨj tiuꞌutáchuiicacaꞌa chuiicari ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios. Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j. Aj mú meꞌuun aꞌaráꞌa Aceituunajemi, jɨrí tɨ aꞌutacáꞌa. .{’Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Ijii, canu chéꞌe raꞌantíꞌisin aꞌíjna i uuva jáꞌaraꞌa. Mɨ́ ajta, aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj Dios avéuraꞌateꞌe nainjapua ɨ́ chaanaca, aꞌájna xɨcájraꞌa jetze nu xaa raꞌantíꞌisin jéjcuacan jɨmeꞌe ɨ́ jáꞌaraꞌaraꞌan ɨ́ uuva. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. Jesús pu raataxájtacaꞌa tɨ nuꞌu aꞌɨ́ɨn Pedro tiꞌihuaꞌitáa aꞌame, tɨ nuꞌu caí ramuaꞌate -yAjta ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌijna tɨ urajmuaa i vaasu tzajtaꞌa, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen i nexuureꞌe ɨ́ nej raꞌiráxɨreꞌesin nej ni huaꞌutévaɨreꞌen muꞌiicáca jemi, ajta tɨ ij Dios raꞌantipuáꞌajteꞌen ɨ́ tɨ jéjcuacan jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi ruseɨ́j aꞌɨ́mej jemi tɨ aꞌɨ́ɨn tihuaꞌutáꞌuuniꞌi. ;,oAjta áꞌiyen vaasu tijáj. Ajta rɨ́ꞌɨ tiuꞌutáꞌa ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨ pu ajta huaꞌuréꞌijte. Naíjmiꞌi mú raꞌantiꞌí ɨ́ jaj ɨ́ vaasu jetze. !+;Maúcheꞌe mú tíꞌicuaꞌacaa. Aj pu i Jesús pan tɨ́ꞌɨj. Aj pu i rɨ́ꞌɨ tiuꞌutáꞌa ɨ́ Dios jemi, ajta raꞌantítaaraxɨ, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌɨ. Ayen tɨjɨ́n: ―Xáacuaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen i nehuáꞌiraꞌa. F*Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Ayee pu tejaꞌuréꞌenejsin ineetzi jemi nej neajta ɨ́ teáataꞌa jetze airáane aꞌij tɨ yeꞌí téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. ’Mɨ́ ajta, aꞌɨ́jna tɨ nejɨ́meꞌen tiuꞌutátuiireꞌesin huáꞌa jemi, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌii pu huápɨꞌɨ rajpuaíjtzi aꞌame. Jaítzeꞌe pu raatévaɨreꞌencheꞌe tɨ caí núꞌihuaacheꞌe. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa. a);Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen, ɨ́ seɨ́j ɨ́ sej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase. Aꞌii pu pan cuaꞌa aꞌíjna jetze i tuxaꞌa ne jamuan. i~}`{zkxwvuatjrfqxpRnml(=<5;(98D7I54y311S0/-],:+**'&&%d$#""! G-  i + < + ~yu:Tɨ puaꞌa seɨ́j ayén tiráꞌamitɨejteꞌe tɨ ayén tiraavíjteꞌe tɨ ráꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tirájteu ɨ́ ru tzajtaꞌa, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ráamuaꞌaree tɨ jaítzeꞌe ayén tiraavíjteꞌe ineetzi jemi. Sx:Mɨ teajta iteen, aꞌii tu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tej tanavij aꞌantisíꞌiche tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu xaa taatáꞌaca ɨ́ tej rɨ́ꞌɨ tiratáꞌacareꞌen ɨ́ Dios. Jéꞌecan tu jetzen huatátatemuaꞌaveꞌesin ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. Teajta iteen, catu xaa ráꞌatzaahuateꞌe teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej rájteu ɨ́ tatzajtaꞌa. )wK:Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, aꞌɨ́mej jemi ɨ́ teteca ɨ́ mej miyen áꞌujujhuaꞌan matɨ́j ɨ́ tzɨꞌɨcɨ ɨ́ tɨ caí jaꞌatɨ huáꞌajyeꞌemua. Aꞌij mú puaꞌa rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca, mej ruhuáꞌiraꞌa ajtasíꞌiche. Metiúꞌɨtzɨɨteꞌe, micu. =v u:Puꞌuri íjii, neꞌihuaamuaꞌa, setáꞌaj huaújtemuaꞌaveꞌen jemin ɨ́ tavástaraꞌa. Nuꞌuri niyen tejámuaataꞌítiꞌiriꞌi. Nuꞌuri neajtahuaꞌa nenaꞌa tejáꞌamuaꞌitiꞌi. Capu néꞌunaꞌavisteꞌe neetzi jemi nej niyen rɨcɨ, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu áꞌamuachaꞌɨ́j aꞌame. u-:Setáꞌaj raꞌancuréꞌeviꞌitɨn ɨ́ tavástaraꞌa jetze meꞌecan. Setáꞌaj huaújtemuaꞌaveꞌen aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Epafrodito. Seajta rɨ́ꞌɨ tihuáꞌajchaꞌɨɨca ɨ́ teteca tɨ́j amɨjna, seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tɨ́n huamɨ́ꞌɨ tɨ tíꞌimuarɨꞌecaꞌa ɨ́ Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan. Aꞌɨ́ɨ pu ayén huataújtuaa tɨ huámɨꞌɨni tɨ́ꞌij tináavaɨreꞌen ineetzi. Capu ayén tejamuaacɨ́ꞌɨ múꞌejmi sej si siyen huárɨni aꞌiné sej caí yé jáꞌahuaꞌacaꞌa.t:ksO:Aꞌɨ́j nu jɨ́n neri jaítzeꞌe raxɨ́ꞌeveꞌe nej raataꞌíte múꞌejmi jemi sej si huaújtemuaꞌaveꞌen setɨꞌɨjtáhuaꞌa raaseíj. Mɨ neajta inee, nej ni caí chéꞌe niyen tíꞌinexɨeemɨsteꞌe. :rm:Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna tɨ tíꞌicuiꞌicaꞌa. Tɨ́n pu huamɨ́ꞌɨ. Mɨ ajta, Dios pu ráꞌacuꞌuvejcaꞌa aꞌɨ́jna. Ajta ayén cheꞌatá naꞌa náꞌacuꞌuvejcaꞌa ineetzi nej ni caí nexɨéemɨsteꞌecheꞌe. Puꞌuri naacɨ́ꞌɨ ɨ́ nej jɨ́n rajpuaíitzi náꞌayeꞌi. -qS:Jéꞌecan pu xaa áꞌamuaseijramɨꞌɨ. Ajta aꞌij puaꞌa raatáꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej ráamuaꞌareeriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn tijcuíꞌinecaꞌa. p:Ajta, ayej neꞌase, ayée pu ruxeꞌeveꞌe nej amuacaícan múꞌejmi jemi raataꞌíte ɨ́ neꞌihuaaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Epafrodito. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ sej múꞌeen nejaꞌutaꞌítiꞌiriꞌi ineetzi jemi tɨ aꞌɨ́ɨn tinaatáꞌan tiꞌitɨ tɨ náꞌaturaateꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu tiuꞌumuárɨej nee jamuan, teajta naíjmiꞌi tu tiuꞌutéseꞌecaꞌa. zom:Mɨ neajta inee, naúcheꞌe nu rachúꞌeveꞌe ɨ́ nevástaraꞌa, nej ni neseɨ́j caꞌanacan aꞌatanén. &nE:Aꞌɨ́j nu jɨ́n néjxeꞌeveꞌe nej raataꞌíte múꞌejmi jemi netɨ́j neri ráamuaꞌareere aꞌij tɨ yeꞌí tinaatévaɨreꞌesin ineetzi. lmQ:Aru xuꞌuri múꞌeen ramuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn Timoteo, puꞌuri tiuꞌutaseíjratacaꞌa tɨ caí autéꞌɨtze aꞌiné puꞌuri tinaatévaɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios. Jéꞌecan pu tiuꞌumuárɨej ne jamuan tɨ́j seɨj yaujraꞌan tíꞌimɨjhuaca jamuan ɨ́ táàtajraꞌan. @ly:Mɨ majta mɨ seica, naímiꞌi mú rahuauca ɨ́ tɨ huáꞌa jetze ruxeꞌeveꞌe. Camu aꞌatzu rahuauca ɨ́ tɨ jetzen ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ iꞌi Jesús. Zk-:Capu méꞌe jaꞌatɨ ayajna tɨ́j amɨjna tɨ ayén cheꞌatá naꞌa tíꞌimuaꞌatze netɨ́j inee, tɨ ajta ayén rahuauca tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌɨ́jna tɨ aꞌamua jetze ruxeꞌeveꞌe. *jM:Ajta, tɨ puaꞌa ayén neetáꞌacareꞌen ɨ́ nevástaraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ayée nu raxɨ́ꞌeveꞌe nej caꞌanacan Timoteo tiuꞌutaꞌítiꞌi múꞌejmi jemi nej ni huatántemuaꞌaveꞌen netɨ́ꞌɨj ráamuaꞌaree aꞌij tɨ tejáꞌamuavaɨreꞌe múꞌejmi. iiK:Seajta múꞌeen, setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa huaújtemuaꞌaveꞌen, seajta neetzi huatáꞌan ɨ́ nej jɨ́n huatántemuaꞌaveꞌen. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Timoteo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Epafrodito 4ha:Múꞌeen xu tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi, seajta seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej ráꞌatzaahuateꞌe. Ajta, tɨ puaꞌa ménejeꞌicatan ayajna mej mi raanaíjmireꞌen ɨ́ sej jɨ́n seri siyen tiuꞌutámuaɨꞌɨvejtacaꞌa, naúcheꞌe nu netémuaꞌaveꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej aꞌatzu tejámuaatévaɨ. Múꞌejmi nu jetze netémuaꞌaveꞌe. \g1:Aꞌɨ́j nu jɨ́n ahuántzaahuateꞌesin neꞌájna xɨcáaraꞌan jetze tɨ́ꞌij ajtahuaꞌa uvéꞌenen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. Ayee nu niyen ahuántzaahuateꞌesin tɨ jéꞌecan naa tináavaɨ nej neꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌiteseꞌecaꞌa, ajta ayén naa tináavaɨ neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej tiuꞌumuárɨej. -fS:Naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ ayén ruxeꞌeveꞌe sej siyen huárɨni, setáꞌaj caí jɨ́meꞌen runiúusteꞌe, naꞌari sej caí jɨ́meꞌen aꞌij puaꞌa tiújꞌixaateꞌe tɨ́ꞌij caí jaꞌatɨ tiꞌitɨ jɨ́n múꞌejmi jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen. Sej si seajta tiꞌiterɨ́ꞌeneꞌen ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa, sej si siyen teɨtestemuaꞌameꞌen puꞌéeneꞌen xáꞌaraꞌani ɨ́ Dios, sej si caí tiꞌitɨj jɨ́n auteáturan ɨ́ Dios jemi, íiyen chaanaca japua sej huápuaseaaruveꞌen huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨte, ɨ́ mej caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn me títeumuámuaꞌaree. Seajta huáꞌa tzajtaꞌa áꞌucɨɨne sej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios taajéjcuareꞌe itejmi. Ayee xu seꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́n, múꞌeen xu huaseíjreꞌen á jéjreꞌe huáꞌa jemi ɨ́ teɨte. Xɨee sej cu múꞌeen huaꞌatátzaviꞌira aꞌɨ́ɨme. e:zdm: Ayee puꞌu, aꞌiné Dios pu amuaatáꞌaca ɨ́ caꞌaníjraꞌa, sej si siyen rɨjcaa ɨ́ tɨ íꞌixɨꞌepɨꞌɨn aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiraꞌaráanajche. Ajta aꞌɨ́ɨ pu tejámuaatévaɨreꞌesin sej si raanaíjmireꞌen. c+: Seajta múꞌeen, mɨ nee áꞌamuaꞌixeꞌeveꞌe, jaꞌanáj tɨ naꞌa nej áꞌucatii aꞌamua jamuan, jaꞌanáj tɨ naꞌa, ayée xu huarɨ́j netɨ́j tejamuáꞌixaa. Seajta íjii, nej yé ɨmuá huatáca, setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa huárɨni. Seúcheꞌe xu siyen rɨjca, aꞌij nej tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Setáꞌaj raanaíjmireꞌen ɨ́ tɨ auj tejamuáꞌaturaateꞌe aꞌamua tzajtaꞌa. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen nain jɨmeꞌe, sej si caí tiꞌitɨj jɨ́n autéꞌɨtzen ɨ́ Dios jemi. sb_: Aꞌɨ́j pu jɨ́n, aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan jetze tɨ́ꞌɨj teꞌentipuáꞌajteꞌen nain, matɨ́ꞌɨj ráamuaꞌaree tɨjɨ́n: “Puꞌuri tíꞌaijta ɨ́ Jesús”, aj mú xaa títunutaxɨꞌɨn naímiꞌi ɨ́ mej éꞌeseijreꞌe u ta japua, majta ɨ́ mej yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua, majta ɨ́ mej éꞌeseijreꞌe u tajete, matáꞌaj naímiꞌi miyen raataxáj yee: “Aꞌii pu tavástaraꞌa púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ iꞌi Cɨríistuꞌu.” Ayee mú meꞌɨ́jna jɨ́n huarɨ́n, aj mú mi rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin ɨ́ Dios ɨ́ tej rájyaꞌupua. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe miyen nuꞌu tíꞌivaɨreꞌe mej huaꞌutátatzaviꞌi ɨ́ mej yen aꞌuchéjme íiyen chaanaca japua a: 0`Y: Aꞌɨ́j pu jɨ́n Dios antiɨ́ꞌɨmua raꞌantítuaa. Aj pu i raatáꞌa tɨ teꞌenteárute tiꞌitɨj jɨmeꞌe tɨ jaítzeꞌe veꞌée caí máàj tiꞌitɨ. L_:Ajta pu ayén tevi puꞌéeneꞌe tetɨ́j iteen. Ajta aꞌɨ́ɨn, capu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa, sino huataúraꞌa tɨ huámɨꞌɨni. Huamɨ́ꞌɨ, icu, ɨ́ cúruu jetze. |^q:Sinu áa pu tiꞌitiáꞌa ɨ́ ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n tiꞌitevée jáꞌaraa u ta japua. Aj pu i aꞌɨ́ɨn huaseíjre tɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ mej tíꞌiraꞌaijteꞌe. Ayee pu huanúꞌihuacaꞌa tetɨ́j iteen. []/:Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Cɨríistuꞌu, ayée pu i éeneꞌe iꞌi Dios, capu ayén tiráꞌamitɨejteꞌecaꞌa tɨ ayén titeúuraꞌateꞌe tɨ ayén aúcheꞌe ruxɨ́ꞌej ꞌeeneꞌen ɨ́ Dios jemi. \+:Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa tiúꞌumuaꞌati aꞌij tɨ tiuꞌumuáꞌaj aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. d[A:Chéꞌe caí jaꞌatɨ aꞌɨ́ɨ naꞌa rahuauca aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jetzen ruxeꞌeveꞌe ruseɨ́j, sino chéꞌe ajta raatévaɨreꞌen ɨ́ seɨj aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ajta aꞌɨ́jna jetze ruxeꞌeveꞌe. Z:Chéꞌe caí jaꞌatɨ ruseɨ́j rájteuveꞌen ɨ́ tɨ jɨ́n ahuaújtzaahuateꞌen. Ajta chéꞌe caí jaꞌatɨ teúuraꞌateꞌe, sino chéꞌe aꞌɨ́ɨn ayén tiraatámitɨejteꞌen tɨ jaítzeꞌe tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ seɨj caí aꞌɨ́jna. 5Y e:Múꞌeen xu Cɨríistuꞌu jetze rucaꞌané ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu ajta rɨ́ꞌɨ amuaatáꞌaca tɨ aꞌɨ́ɨn jáꞌamuaxeꞌeveꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu sej si xɨ́ꞌepɨꞌɨn huárɨni, aꞌiné xuꞌuri raꞌancuréꞌeviꞌitɨ ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan, seajta seica xu tihuáꞌumuaꞌatziireꞌe, seajta xu seica á huáꞌacuꞌuve. Aꞌɨ́j nu jɨ́n áꞌamuahuavii sej rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌan nain jɨmeꞌe, sej si siyen ruxɨ́ꞌej tiúꞌumuaꞌati temuaꞌa naa naíjmiꞌi, sej si siyen ruxɨ́ꞌej titehuaújxeꞌeveꞌen, sej si ruxɨ́ꞌej tirájteuveꞌen seɨ́j ajta mɨ seɨj, sej si múꞌeen rujɨ́ɨmuaꞌa ráahuauni. X:SW !:Ayee tu teri taxɨ́ꞌej antíꞌuuve teꞌɨ́jna jɨmeꞌe setɨ́j amuacaícan naaseíj ɨ́ nej jɨ́n tíꞌiteseꞌecaꞌa, seajta seúcheꞌe xu ranamuajran nej tíꞌiteseꞌe naúcheꞌe. V ;:Ayee puꞌu naꞌa, aꞌiné Dios pu amuaatáꞌa sej rajpuaíjtzi xáꞌaraꞌani Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan, seajta ráꞌantzaahuateꞌen. U 9:Múꞌeen xu caí siyen tihuáꞌitziɨɨneꞌe setiuꞌutatéseꞌe sej tiꞌihuaúrixaateꞌen huáꞌa jamuan ɨ́ mej amuájchaꞌɨɨreꞌe. Tɨ puaꞌa siyen huárɨni, aj mú xaa ráamuaꞌaree mej huatéepuaꞌare. Mɨ seajta múꞌeen, Dios pu amuaꞌirájtuaani. 0T [:Meꞌecui xaa, huápɨꞌɨ pu ruxeꞌeveꞌe sej siyen huárɨni aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe, setɨ́j tiráanamuajriꞌi seꞌɨ́jna jetze ɨ́ niuucari tɨ jetzen raxa ɨ́ Dios. Tɨ puaꞌa neꞌuun aꞌatanén nej tejámuaatáꞌixaateꞌen naꞌari nej yéꞌumuaꞌati yeꞌɨmuá, ayée nu raxɨ́ꞌeveꞌe nej ni ráamuaꞌaree sej seuj téꞌatzaahuateꞌe naíjmiꞌi. Setáꞌaj naíjmiꞌi tiuꞌutéseꞌen tɨ ij caí jaꞌatɨ amuaamuáꞌitɨn sej si caí chéꞌe ráꞌatzaahuateꞌen ɨ́ niuucari tɨ jetzen raxa ɨ́ Dios. {S q:Aꞌɨ́j pu jɨ́n netɨ́ꞌɨjtáhuaꞌa yé huacaí náꞌaraꞌani aꞌamua jemi, jéꞌecan xu huataújtemuaꞌaveꞌesin, seajta rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ iꞌi Jesús, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu naatévaɨ ineetzi. ?R y:Ayej neꞌase, ayén tiꞌayajna nej yen huacaí náꞌaraꞌani. Ayen nu huacaí naꞌame sej si jaítzeꞌe ráꞌantzaahuateꞌen, sej si jaítzeꞌe huaújtemuaꞌaveꞌen. ZQ /:Mɨ ajta jaítzeꞌe pu aꞌamua jetze ruxeꞌeveꞌe nej ruuri náꞌaraꞌani. eP E:Jéꞌecan nu ráamuaꞌareeriꞌi i nexɨejniuꞌuca jɨmeꞌe. Aru canu xáahuí ramuaꞌaree tiꞌitɨj tɨ jaítzeꞌe naꞌaráanajche. Jéꞌecan pu ayén neꞌastɨ́ áꞌayeꞌi nej áꞌuraꞌani neatáꞌaj aꞌutevée náꞌaraꞌani ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi. Jaítzeꞌe pu íꞌixɨꞌepɨꞌɨn tzɨ́teꞌe nej áꞌuraꞌani. \O 3:Tɨ puaꞌa niyen iráꞌateeviꞌin nej iꞌirúuri náꞌaraꞌani, aj nu xaa neꞌu nain tíꞌiseijran aꞌij nej tíꞌimuarɨꞌe. Aj nu xaa neꞌu tiuꞌutémuaꞌitɨ. Aꞌɨ́j nu xaa caí muaꞌaree tiꞌitɨj tɨ jaítzeꞌe íꞌixɨꞌepɨꞌɨn, tij nej iráꞌateeviꞌin nej ruuri nusu nej caꞌanacan huámɨꞌɨni. &N G:Ayee pu tináꞌamitɨejteꞌe ineetzi, tɨ puaꞌa niyen iráꞌateeviꞌin nej iꞌirúuri náꞌaraꞌani, nain nu jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌesin neꞌɨ́jna jemi ɨ́ Cɨríistuꞌu. Mɨ neajta, tɨ puaꞌa neri huámɨꞌɨni, nee nu xaa tiuꞌutémuaꞌitɨ ɨ́ ta japua. "M ?:Jéꞌecan nu rachúꞌeveꞌe, ayée nu neajta tíꞌijxeꞌeveꞌe, nej ni caí jaꞌanáj tíꞌiteviꞌiraꞌa ɨ́ Dios jemi. Huápɨꞌɨ nu raxɨ́ꞌeveꞌe nej niyen aꞌahuáncaꞌaneꞌen nej niyen rɨ́ꞌɨ tiuꞌutánseijrata mej mi ráamuaꞌaree ɨ́ nej Cɨríistuꞌu nu jetze necaꞌane tɨ puaꞌa niyen iráꞌateeviꞌin nej iꞌirúuri náꞌaraꞌani naꞌari nej huámɨꞌɨni. wL i:Ayee nuꞌu, nee nu ramuaꞌaree tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn teꞌiráame neetzi jemi aꞌiné múꞌeen xu rahuavii ɨ́ Dios jemi. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Cɨríistuꞌu, aꞌɨ́ɨ pu i ajta naatévaɨ. K 1:Aru, ¿aꞌiné íꞌirɨni? Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌa ɨ́ Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan. Aꞌɨ́j nu jɨ́n netémuaꞌaveꞌe. Capu ne jetze ruxeꞌeveꞌe aꞌij mej yeꞌí tiꞌixa, tɨ puaꞌa metíꞌixajta jéꞌiyecan jɨmeꞌe nusu mecaí. Ayej tiꞌayajna. Mɨ neajta inee, jaítzeꞌe nu máàj netémuaꞌaveꞌe. AJ }:Mɨ majta ɨ́ seica, aꞌɨ́ɨ mú rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa aꞌij tirájteu mej tiuꞌutaxáj ɨ́ Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan. Camu tiꞌixa tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe sino ayée mú tíꞌimuaꞌatze tɨ puaꞌa miyen tiꞌixa, aj nu ni jaítzeꞌe tirajpuaíitzi naꞌame íiyu nej námiꞌi. I  :Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiꞌixa tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, ayée mú rɨcɨ aꞌiné meníꞌixeꞌeveꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú ramuaꞌaree nej námiꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej neꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌixajtacaꞌa Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan. ZH /:Mɨ majta seica miyen tiꞌixa ɨ́ Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan, aꞌiné jeíhua mú chueereꞌe neetzi jɨmeꞌe, mej néjchaꞌɨɨreꞌe. Majta seica miyen tiꞌixa tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. G :Majta ɨ́ seica ɨ́ neꞌihuaamuaꞌa, ɨ́ mej majta tiꞌixa ɨ́ Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan, muꞌuri áꞌujcaꞌanejcaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej námiꞌi. Muꞌuri tiꞌixa caꞌanisíj jɨmeꞌe. Camu tiꞌitɨj jɨ́n tíꞌitziɨɨneꞌe. 8F k: Puꞌuri jéjreꞌe seijreꞌe nej námiꞌi neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan. Temuaꞌa mú ramuaꞌaree aꞌɨ́ɨme ɨ́ xantaaruꞌu ɨ́ mej rachaꞌɨɨ aꞌɨ́jna tɨ veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee, majta ɨ́ seica. Naímiꞌi mú ramuaꞌaree. kE Q: Casiꞌi, neꞌihuaamuaꞌa, ayée nu tíꞌijxeꞌeveꞌe sej ráamuaꞌaree aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, aꞌij tɨ tiꞌitɨ náaruu, ɨ́ netɨ́ꞌɨj tiuꞌutévaɨ niuucajtzeꞌen ɨ́ Dios mej mi jaítzeꞌe ráanamua. /D Y: Setáꞌaj siyen huárɨni tiꞌitɨ tɨ íꞌixɨꞌepɨꞌɨn aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Jesus tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu tɨ́j naꞌa tɨ yú aꞌucáꞌa. Aj mú mi xaa jeíhua rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin ɨ́ Dios. Nain pu nuꞌu jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌesin ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi 1C ]: Neajta nu niyen tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ ij ayén amuaatámitɨejteꞌen ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe, tɨ ij caí tiꞌitɨ aꞌamua tzajtaꞌa tásiseiirihuaꞌan tɨ aꞌij puaꞌa een, tɨ ij caí jaꞌatɨ tiꞌitɨj jɨ́n múꞌejmi jetze teꞌujpuáꞌajteꞌen aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj yéj uvéꞌenen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu ɨ́ tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua. }B u: Ayee nu tíꞌijhuavii ɨ́ Dios jemi naíjmiꞌi jɨmeꞌe mɨ sej ruꞌihuaamuaꞌa, sej si jaítzeꞌe huaújxeꞌeveꞌen rujɨ́ɨmuaꞌa tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, setáꞌaj caí tiꞌitɨj jɨ́n autéꞌɨtzen, setáꞌaj siyen raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan jaítzeꞌe, setáꞌaj nain jɨ́n rɨ́ꞌɨ mé titeumuámuaꞌaree ɨ́ Dios jemi. A :Dios pu ramuaꞌaree nej jeíhua aꞌij puaꞌa téꞌenemuaꞌate múꞌejmi jɨmeꞌe. Ayee nu cheꞌatá aꞌamua jetze áꞌancaꞌane aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn ajta aꞌamua jetze áꞌujcaꞌane aꞌɨ́jna ɨ́ Jesus tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. o@ Y:Ayee pu tiraavíjteꞌe nej niyen tiꞌihuánmuaꞌaten múꞌejmi jɨmeꞌe aꞌiné múꞌejmi nu aꞌamua jemi áꞌancaꞌane. Tɨ puaꞌa niyen íꞌinamiꞌihua, naꞌari tɨ puaꞌa nej aꞌɨ́jna jetze huatániuni ɨ́ niuucari tɨ aꞌɨ́jna jetze raxa ɨ́ Dios, naꞌari niyen tiraataxáj yee temuaꞌa pu iꞌi xɨ́ꞌepɨꞌɨn amɨjna i niuucari, naímiꞌi tu raꞌancuréꞌaꞌave ɨ́ tej jɨ́n rajpuaíitzi, teajta aꞌachú tɨ caj taatapuaíjve ɨ́ Dios. K? :Nee nu neajta jépɨꞌɨn tejáꞌumuaꞌaree tɨ aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ aꞌutéjche tɨ rɨ́ꞌɨ amuáaruuren ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu xaa neꞌu raanaíjmireꞌesin aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj ajtahuaꞌa uvéꞌenen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta ayén ántehuaa ɨ́ Cɨríistuꞌu. l> S:Ayee nuꞌu caj tíꞌirɨcɨ inee aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej naatévaɨ tej ti huaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte teꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios. Senaatévaɨ ɨ́ jéjcua, seajta íjii. ?= y:Jaꞌanáj tɨ naꞌa nej huahuauca ɨ́ Dios jemi naíjmiꞌica jɨmeꞌe múꞌeen, jéꞌecan nu tíꞌijteujtziꞌireꞌe ɨ́ Dios jemi netɨ́ꞌɨjtá áꞌamuaamuaꞌareere. 0< [:Jéꞌecan nu netémuaꞌaveꞌe ɨ́ Dios jemi jaꞌanáj tɨ naꞌa nej huáhuau ɨ́ Dios jemi múꞌejmi jɨ́meꞌen netɨ́ꞌɨjtá amuaꞌutámuaꞌaree. _; 9:Chéꞌe aꞌɨ́ɨn Dios ɨ́ tɨ táꞌiyaꞌupua, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tavástaraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesus tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, michéꞌe meꞌɨ́n rɨ́ꞌɨ tejáꞌamuachaꞌɨ́ɨ muáꞌaraꞌani, michéꞌe majta amuaꞌanpuáꞌajteꞌen ɨ́ áꞌamuaxɨejniuꞌuca jetze mɨ sej muꞌíi, sej si xɨ́ꞌepɨꞌɨn ruꞌihuaamuaꞌa xáꞌaraꞌani temuaꞌa naa. Pablo pu huáꞌahuaviitzeꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe R: !:Inee, i nej iꞌi Pablo, ajta aꞌíjna i Timoteo, iteen i tej ravaɨreꞌe teꞌɨ́jna ɨ́ Jesus ɨ́ Cɨríistuꞌu, ayée tu tejáꞌamuayuꞌuseꞌe naíjmiꞌica múꞌeen, mɨ sej ráꞌatzaahuateꞌe seꞌɨ́jna ɨ́ Jesus ɨ́ Cɨríistuꞌu, majta meꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tejáꞌamuaꞌaijteꞌe, majta meꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tejáꞌamuavaɨreꞌe tiꞌitɨj jɨmeꞌe. Naíjmiꞌica tu tejáꞌamuayuꞌuseꞌe mɨ sej Filipos aꞌuhuachéjme. n9 WAjta aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, chéꞌe aꞌɨ́ɨn ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n rɨ́ꞌɨ tejamuáachaꞌɨɨn. Yee puꞌu, chéꞌe ayén tejaꞌureꞌenén.Q8 Aꞌɨ́ɨ mú majta yé muateujteꞌe aꞌɨ́ɨme, aꞌɨ́jna ɨ́ Marcos, ajta ɨ́ Aristarco, ajta Demas, ajta ɨ́ Lucas. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej nej jamuan tíꞌimuarɨꞌe. K7 Aꞌɨ́ɨ pu ajta yé muateujteꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Epafras tɨ nej jamuan yé aiteánamiꞌi, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ajta ráꞌastijreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. 6 ;Ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, patáꞌaj piyen huárɨni. Patáꞌaj seɨj rɨ́ꞌɨ huáruuren ɨ́ cuaartu nej ni neꞌuun huiirájcati, aꞌiné ayée nu rachúꞌeveꞌe tɨ Dios neetáꞌacareꞌen nej neajtahuaꞌa neꞌuun aꞌatanén múꞌeetzi jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej piyen raatáhuaviiriꞌi ɨ́ Dios jemi. Seica mú raatateújte, ajta ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n raꞌantipuáꞌajteꞌesin x5 kAyee pu tináꞌamitɨejteꞌe tɨ ayén tiꞌayajna pej piyen huárɨni aꞌij nej tíꞌimuahuavii. Aꞌɨ́j nu jɨ́n yé tíꞌimuayuꞌuseꞌe. Nuꞌuri ramuaꞌaree pej piyen jaítzeꞌe rɨni aꞌij nej caí tíꞌimuahuavii. @4 {Ayee nu tíꞌijxeꞌeveꞌe, neꞌihuaaraꞌa, pej pi tiꞌitɨj jɨ́n naatévaɨreꞌen ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Patáꞌaj caꞌaníjraꞌa naatáꞌan ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi. `3 ;Nemuajcaꞌa nu jɨ́n tíꞌimuayuꞌuseꞌe. Inee, i inee iꞌi Pablo, nee nu tíꞌimuanajchiteꞌen. Mɨ neajta inee, canu aꞌatzu neꞌɨ́jna jɨ́n timuaatáꞌixaateꞌesin neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ pej tináꞌachaꞌɨɨreꞌe peꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ timuáacɨꞌɨti pej ruuri puaꞌamé tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. 2 5Tɨ puaꞌa tiꞌitɨj jɨ́n aꞌij puaꞌa muáaruu naꞌari tɨ puaꞌa tiꞌitɨj jɨ́n timuáꞌachaꞌɨɨreꞌe, neetzi pej huajíjveꞌen. 1 {Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen muahuavii tɨ puaꞌa piyen tinaaseíjriꞌi nej á jamuan tíꞌimuarɨꞌe. Patáꞌaj piyen cheꞌatá penaꞌa raꞌancuréꞌeviꞌitɨn peꞌɨ́jna ɨ́ Onésimo patɨ́j tínaꞌancuréꞌeviꞌitɨ ineetzi. 30 aTij caí ayén een jɨ́n aꞌatzu áꞌatee tɨ ɨmuá aꞌij huárupi tɨ ij ajtahuaꞌa múꞌeetzi jemi huateáturan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe, tɨ ij aꞌɨ́ɨn huateáturan múꞌeetzi jemi tɨ́j muáꞌihuaaraꞌa pej jeíhua raxɨ́ꞌeveꞌe. Capu chéꞌe caꞌanéeri jɨ́n muatévaɨreꞌesin sino aꞌihuáaraꞌa pu aꞌame. Jéꞌecan pu ruxeꞌeveꞌe ineetzi jemi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Aru jaítzeꞌe pu ruxeꞌeveꞌe múꞌeetzi jemi aꞌiné tevi pu púꞌeen, ajta aꞌihuáaraꞌa púꞌeen ɨ́ tavástaraꞌa jemi. / . Mɨ neajta inee, canu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tiꞌitɨ́ pej caí neetáꞌacareꞌen sino nej niyen Onésimo japuan huániuuni. Tɨ puaꞌa piyen tiꞌitɨj jɨ́n naatévaɨreꞌencheꞌe, ayée nu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa pej piyen huárɨni áꞌaxeꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Canu xaa neꞌu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa pej caꞌanéeri jɨ́n piyen huárɨniicheꞌe. -  Ayee nu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa tɨ yé huateáturancheꞌe nee jamuan tɨ ij naatévaɨreꞌencheꞌe múꞌeetzi jetze meꞌecan nej nauj yé aiteánamiꞌi neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej tihuáꞌixaateꞌe ɨ́ teɨte Cɨríistuꞌu jetze meꞌecan. r, _ Nuꞌuri ní raataꞌíti múꞌeetzi jemi neꞌɨ́jna ɨ́ nej jeíhua huápɨꞌɨ raxɨ́ꞌeveꞌe. + 7 Jéjcua ɨmuá, capu tiꞌitɨ timuaatévaɨ. Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn, puꞌuri tineetévaꞌɨri ineetzi, ajta pu múꞌeetzi tiꞌitévaꞌɨri. \* 3 Ayee nu tíꞌimuahuavii neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niyauj aꞌɨ́jna ɨ́ Onésimo, tɨ ari ajta téꞌatzaahuateꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen raatéyaꞌupuajtacaꞌa ayujna aꞌu nej aiteánamiꞌi. ^) 7 Mɨ neajta caí, canu niyen rɨni nej timuaataꞌaíjteꞌen caꞌanéeri jɨmeꞌe. Aꞌɨ́ɨ puꞌu naꞌaráanajche nej niyen timuaatáhuavii aꞌiné jeíhua nu muaxeꞌeveꞌe inee, i nej neri vástacɨraꞌi púꞌeen, neajta neri aiteánamiꞌi neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej ráꞌastijreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. D( Nee nu xaa neꞌɨ́jna jɨ́n antínmuaꞌaree nej tiꞌitɨj jɨ́n timuaataꞌaíjteꞌen aꞌij pej tiꞌitɨ huáruuren aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Cɨríistuꞌu naꞌantíhuau. '  Jéꞌecan nu netémuaꞌaveꞌe múꞌeetzi jemi. Jee xaa neꞌu, rɨ́ꞌɨ pej naatáꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios. Pablo pu Onésimo japuan huániuusin i& MAyee nu tíꞌijhuavii ɨ́ Dios jemi pej pi piyen huatáꞌaseijrata tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe pej nain jɨ́n ráꞌastijreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa mej mi ɨ́ seica ráamuaꞌaree tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌij tɨ een tɨ́j naꞌa puaꞌamé tíꞌitacɨꞌɨti aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu. =% uAyee nu een jɨ́n tíꞌijteujtziꞌireꞌe náꞌayeꞌi neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen tíꞌinamua pej jeíhua huápɨꞌɨ ráꞌastijreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Pajta jeíhua huápɨꞌɨ huáꞌaxeꞌeveꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios. $ #Tɨ́j naꞌa nej amuaꞌutámuaꞌaree, ayée nu rɨ́ꞌɨ tiratáꞌacaa náꞌayeꞌi ɨ́ Dios netɨ́j nenaꞌa tíꞌijhuavii. v# gAjta aꞌɨ́ɨn Dios ɨ́ tej rájyaꞌupua, ajta aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, michéꞌe rɨ́ꞌɨ tejamuáachaꞌɨɨn, michéꞌe majta amuaꞌanpuáꞌajteꞌen ɨ́ aꞌamua tzajtaꞌa. Filemón huáꞌaxeꞌeveꞌe ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen ɨ́ Dios, ajta ráꞌastijreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa " Inee, i nej iꞌi Pablo, ayée nu een jɨ́n aiteánamiꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej raꞌaráꞌastijre ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta Jesús púꞌeen. Jamuan ɨ́ neꞌihuaaraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Timoteo, ayée tu tíꞌimuayuꞌuseꞌe mɨ pej iꞌi Filemón, mɨ pej ta jamuan tíꞌimɨjhuaca, mɨ tej muaxeꞌeveꞌe jeíhua, ajta aꞌɨ́jna tɨ iꞌi Apia, aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ tajuu púꞌeen tɨ ajta téꞌatzaahuateꞌe, ajta mɨ Arquipo, ɨ́ tɨ ayén cheꞌatá naꞌa téꞌeviicuaꞌi tetɨ́j iteen. Teen tu tihuáꞌayuꞌuseꞌe naíjmiꞌica ɨ́ mej aꞌuun eꞌetiújseꞌɨri aꞌu pej éꞌeche. ! . UMajta meꞌɨ́n ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌecaꞌa, matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́jxɨ nain japua ɨ́ chaanaca. Metihuáꞌaꞌixaa nain jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirátuaasin. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌatévaꞌɨrihuaꞌa. Ayee puꞌu aꞌɨ́ɨn huaꞌatáꞌacareꞌe mej jaítzeꞌe raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌan caí méèj jaꞌatɨ́. Aꞌɨ́j mú jɨ́n ráamuaꞌareeriꞌi ɨ́ teɨte tɨ ayén tiꞌayájnacaꞌa aꞌij mej yeꞌí tíꞌixajtacaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌecaꞌa. Ayee pu upuáꞌaracaꞌa ɨ́ yuꞌuxari tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Marcos.U#Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aj pu i Dios yaꞌuvíꞌitɨ u ta japua. An pu aꞌujyeíjxɨ rɨꞌɨríintaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Dios. A{Cuꞌucuꞌuse mú muarɨꞌen ɨ́ mej tiúꞌucheꞌeveca ɨ́ rumuájcaꞌa jɨmeꞌe; meꞌɨ́n cuꞌucuꞌuse camu aꞌij huáꞌaruuren. Naꞌari tɨ puaꞌa huáꞌaveꞌeri muaꞌantiyéꞌen, capu ajta aꞌij huáꞌaruuren. Ajta tɨ puaꞌa meꞌɨ́n huaꞌajtamuárɨꞌen aꞌɨ́mej mej tíꞌicucuiꞌi, majta mú rujni. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Jesús pu antíraa ɨ́ júteꞌe, u ta japua taAjta ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee mú tiuꞌuyɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa muáꞌajuꞌu ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. Neniúucajtzeꞌe mú huaꞌutamuáriteꞌesin ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌe ɨ́ teɨte. Majta tíꞌixaxaꞌataꞌa muáꞌajuꞌu seica jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej caí xɨ raayɨ́ꞌɨtɨ. "=Aꞌatɨ́ tɨ ráꞌatzaahuateꞌe aꞌíjna i niuucari, ajta huámuaɨꞌɨvijhua, Dios pu ruꞌirátuaasin. Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ́ caí ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ niuucari, aꞌɨ́ɨ pu rajpuaíjtzi aꞌame. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. jMAj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Sericu múꞌeen. Seꞌucɨ́jxɨꞌɨn nain japua ɨ́ chaanaca. Setihuaꞌutáꞌixaateꞌe naíjmiꞌica ɨ́ teɨte aꞌíjna i niuucari tɨ jɨ́n huaꞌirátuaasin. yTɨ́ꞌɨj ari jaítzeꞌe huachúmuaꞌancaa, matɨ́ꞌɨj huatéteꞌecaꞌa ɨ́ meesa jetze ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan seɨj aráꞌase, ajtahuaꞌa pu huataseíjre aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Tɨ́ꞌɨj jí huaꞌajtéꞌaxɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej raꞌantánaamua ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca, ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí téꞌatzaahuateꞌecaꞌa. Ajta huaꞌajtéꞌaxɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí huáꞌatzaahuateꞌecaꞌa ɨ́ mej raaseíj tɨ́ꞌɨj ari huatarúj. s_ Matɨ́ꞌɨj mi aꞌucɨ́j mej mi huaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ seica. Camu majta huáꞌantzaahuate aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌapua. Jɨ́meꞌen ɨ́ tɨ jɨ́n Jesús tihuauꞌíjca aꞌɨ́mej ɨ́ mej tiuꞌutaꞌaíjtiꞌire 9 Tɨ́ꞌɨj jí Jesús ajtahuaꞌa huataseíjre huaꞌapuaca jemi matɨ́ꞌɨj meꞌuun aujúꞌucaa aꞌájna jáꞌahuaꞌa aꞌu tɨ caí áꞌuchajtaꞌa. Capu chéꞌe aꞌɨ́ɨ púꞌeeneꞌen ɨ́ mej amuacaí ramuaꞌajcaa. Mɨ́ ajta, aꞌii pu púꞌeeneꞌen.  Majta aꞌɨ́ɨme, matɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨ ari nuꞌu aꞌɨ́ɨn María raaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, camu ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa. Jesús huataseíjre huáꞌa jemi ɨ́ mej huaꞌapua, ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe  Ajta aꞌɨ́ɨn María, aꞌɨ́ɨ pu u áꞌume tɨ tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌecaꞌa ɨ́ Jesús, ɨ́ mej ruxɨeemɨjteꞌecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Jesús huamɨ́ꞌɨ. Majta ruyeinecaꞌa. J  Ayee pu tiujuꞌurɨ́j aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze ɨ́ taꞌamuájca ɨ́ itɨeeri tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Jesús huatarúj tɨ tapuáꞌarijmeꞌeca aꞌɨ́jna xɨcaj jetze tɨ amuájca. Amuacaí pu huataseíjre aꞌɨ́jna jemi ɨ́ María tɨ Magdala éꞌemeꞌecan. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌen ɨ́ mej tzajtaꞌan seijreꞌecaꞌa ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌaxca tɨ huaꞌutamuári ɨ́ Jesús. +OMajta meꞌɨ́n ɨ́ ꞌuuca, temuaꞌa mú tiúꞌujviveecaꞌa, majta mej aꞌij titéꞌujmuajca. Aj mú mi huiráruáachejraa. Camu majta jaꞌatɨ́ huatáꞌixaa, aꞌiné metíꞌitziɨɨneꞌecaꞌa. Jesús pu huataseíjre aꞌɨ́jna jemi María tɨ Magdala éꞌemeꞌecan B}Sericu, setáꞌaj huaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, seajta aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro. Múꞌeen xu huaꞌutáꞌixaateꞌen yee: “Tɨ́ nuꞌu aꞌɨ́ɨn amuacaí aꞌuméꞌe aꞌame aꞌánna Galilea tɨ́ꞌij huaꞌuchúꞌeveꞌen. Ayen cheꞌatá naꞌa téꞌeme tɨ́j aꞌɨ́ɨn ari tihuaꞌutáꞌixaa mej nuꞌu aꞌuun yéꞌeseijran.” ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ temuaij. ?wAj pu i aꞌɨ́ɨn ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Caxu tíꞌitziɨɨneꞌe. Múꞌeen xu yáꞌuhuaunen seꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ Nazarét éꞌemeꞌecan, ɨ́ tɨ áꞌutataihuacaꞌa ɨ́ cúruu jetze. Capu yuꞌu jáꞌahuaꞌa. Puꞌuri huatarúj. Casiꞌi. Xaaseíj íiyen mej yaꞌujté. Y+Aj mú mi a aꞌuteájrupi aꞌájna tɨ aúucun matɨ́ꞌɨj mi seɨj huaseíj tɨ anúꞌujcatii rɨꞌɨríintaꞌa. Temuaij pu pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna. Tɨ́tɨꞌɨcan pu teꞌucáviɨjcaa unúꞌujcatii. Naa pu tiꞌicuáinaviꞌi teꞌucáviɨjcaa aꞌɨ́jna ɨ́ temuaij. Matɨ́ꞌɨj mi temuaꞌa jeíhua tiuꞌutátziɨn. R}|i{4xgvatshr ponnFlkhixhg:edba`_][ZFYX1VdUUFRR4QPINMLKK HiG{ECS@?"=“Meꞌecui xaa, ayée nu án yeꞌerájɨsin utaatzi japua aꞌu mej éꞌecuꞌucutzu ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jemin tíꞌixanaꞌacɨreꞌen, ayée nu jeíhua huápɨꞌɨ puaíjtzi huaꞌutáꞌasin tɨ puaꞌa mecaí raatéxɨeehuata mej miyen aꞌij puaꞌa rɨcɨ tɨ́j ajta aꞌɨ́jna. [J/“Nuꞌuri áꞌatee nej raatáꞌa tɨ seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati. Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn, capu aꞌatzu áꞌujcaꞌane tɨ ayén seɨcɨé huárɨni aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tíꞌixanaꞌacɨreꞌe. WI'“Mɨ ajta, aꞌɨ́ɨ pu caí naꞌaráanajche aꞌij sej rɨcɨ. Múꞌeen xu ratáꞌaca tɨ aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa ayén aꞌutéveeca múꞌejmi jemi, aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Jezabel. Ayee pu ruseijrata tɨ Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. Mɨ ajta, capu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ayén huaꞌitzi jɨ́n tihuáꞌamuaꞌate mej mi tiꞌihuaújxanaꞌacɨraꞌaten mej mi majta miyen ráacuaꞌani meꞌɨ́jna ɨ́ huaꞌiraꞌa ɨ́ mej ráamuaɨꞌɨvajtacaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej caí dios púꞌeen. 7Hg“Nee nu ramuaꞌaree aꞌij sej titetiújchaꞌɨɨ. Múꞌeen xu hui siyen ruxeꞌeveꞌe seɨj seajta seɨj. Seajta, siyen ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe. Seajta téꞌeviicuaꞌi temuaꞌa naa. Seajta íjii, jaítzeꞌe xu rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ secaí sejmíꞌi. OG’Patáꞌaj pajta piyen tiraataꞌítiꞌi peꞌɨ́jna ɨ́ tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree tɨ huáꞌachaꞌɨɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseꞌɨri u Tiatira tɨ jɨ́meꞌen yee: “Ayee pu yee tiꞌixa aꞌɨ́jna tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios, tɨ ajta ayén éeneꞌen aj jɨꞌɨsijmee tɨ́j taij tɨ atiújmeme, tɨ ajta ayén éeneꞌen tiꞌɨ́ɨcajme tɨ́j cobre tiꞌitɨ ɨ́ mej tiracámeijriꞌi. F“Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ huiteájnamua, chéꞌe aꞌɨ́ɨn temuaꞌa naa tiráanamua aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios tihuáꞌaꞌixaateꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ tiuꞌumuáꞌitɨn, ayée nu raatapuaíjveꞌesin aꞌɨ́jna ɨ́ cuaꞌira tɨ júteꞌe éꞌaviitziꞌi. Neajta nu tetej raatátɨstejsin tɨ cuaínaraꞌa. Ajta aꞌɨ́jna jetze ɨ́ tetej, jéjcuacan jɨ́n pu téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌij tɨ ari ántehuaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Ajta capu méꞌe jaꞌatɨ ayén ramuaꞌaree aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi sino aꞌɨ́ɨ puꞌu ɨ́ jaꞌatɨ ramuaꞌaree ɨ́ nej raatátɨstejsin neꞌɨ́jna ɨ́ tetej.” Ɨ́ mej Tiatira eꞌetiújseꞌɨri OE“Aꞌɨ́j nu jɨ́n, niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe yee setáꞌaj seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati. Naꞌari secaí siyen huárɨni, nee nu múꞌejmi jemi eꞌetanéjsin, nej ni huaꞌuténeꞌusiꞌiteꞌen aꞌɨ́mej aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej niyen tiuꞌutaꞌaíjta sej caꞌanéeri jɨ́n huaꞌutamuáriteꞌen. /DW“Ayee mú cheꞌatá menaꞌa seijreꞌe múꞌejmi jemi seica ɨ́ mej miyen majta ráꞌastijreꞌe ɨ́ huaꞌayeꞌira aꞌɨ́mej ɨ́ mej caꞌanéeri jɨ́n tíꞌaijta, ɨ́ mej jee nicolaitas. Mɨ seajta múꞌeen, ayée xu seuj huaꞌatáꞌaca mej meꞌuun éꞌeseijreꞌe. nCU“Mɨ seajta múꞌeen, tiꞌitɨ xu jɨ́n auteájturaa ineetzi jemi. Aꞌuu mú éꞌeseijreꞌe múꞌejmi jemi seica ɨ́ mej miyen tiráꞌastijreꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n miyen cheꞌatá tihuáꞌamuaꞌate tɨ́j ajta aꞌɨ́ɨn Balaam teecan tiraamuáꞌate aꞌɨ́jna ɨ́ Balac teecan tɨ ayén huaꞌitzi jɨ́n huaꞌutémuaꞌitɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecantacaꞌa, mej mi miyen ráacuaꞌani meꞌɨ́jna ɨ́ huaꞌiraꞌa ɨ́ mej ráamuaɨꞌɨvajtacaꞌa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej caí dios púꞌeen, ajta mej tiúꞌuxanaꞌacɨreꞌe. B “Nee nu hui ramuaꞌaree aꞌu sej aꞌuchéjme, aꞌujna aꞌu tɨ tejéꞌaijta aꞌɨ́jna ɨ́ Satanás. Mɨ seajta múꞌeen, seúcheꞌe xu náꞌastijreꞌe ineetzi. Caxu raatéxɨeehuatacaꞌa sej náꞌatzaahuateꞌe ineetzi seꞌájna xɨcáaraꞌa tɨ jetzen seijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Antipas teecan, aꞌɨ́jna tɨ ayén huataújseijratacaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn neetzi jetze meꞌecan tíꞌivaɨreꞌecaꞌa. Capu tiꞌitɨ jɨ́n auteájturaa ineetzi jemi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Mɨ majta, aꞌɨ́ɨ mú raajéꞌica múꞌejmi tzajtaꞌa, meꞌújna aꞌu tɨ tejéꞌaijta aꞌɨ́jna ɨ́ Satanás. SA ’Patáꞌaj pajta piyen tiraataꞌítiꞌi peꞌɨ́jna ɨ́ tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree tɨ huáꞌachaꞌɨɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseꞌɨri u Pérgamo tɨ jɨ́meꞌen yee: “Ayee pu tiꞌixa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ruꞌitéechui ɨ́ chun ɨ́ tɨ ruxɨ́ꞌejtaꞌa tejcamɨ́ɨmɨjme. @ “Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ huiteájnamua, chéꞌe aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ tiráanamua aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios tihuáꞌaꞌixaateꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tiuꞌumuáꞌitɨn, capu aꞌatzu racɨꞌɨti tɨ aꞌɨ́ɨn ayén cheꞌatá rajpuaíitzi áꞌaraꞌani matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yáꞌujɨsin ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca ɨ́ tɨ auj ruuricaꞌa.” Ɨ́ mej Pérgamo eꞌetiújseꞌɨri !?; “Caxu rátziɨɨneꞌe ɨ́ sej rajpuaíitzi xáꞌajuꞌun. Casiꞌi, aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu, aꞌɨ́ɨ pu aꞌuun amuaꞌutétuaasin seica jamuan aꞌu mej títejéꞌenaamuaca. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n áꞌamuaruuren mej mi amuaatéeseij tɨ puaꞌa siyen tináꞌastijreꞌe nusu secaí. Ayee xu puaꞌan xɨcaj rajpuaíitzi xáꞌajuꞌun aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa xɨcaj. Tɨ puaꞌa siyen nain jɨ́n teꞌutáviicuaꞌi ineetzi jemi, seajta caí aꞌij senaꞌa tɨ puaꞌa miyen amuaacuiꞌini, nee nu neꞌɨ́jna amuaatáꞌasin neꞌɨ́jna ɨ́ curuun ɨ́ sej jɨ́n iꞌirúuri xáꞌajuꞌun tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. \>1 “Nee nu niyen tíꞌijmuaꞌaree ɨ́ sej jɨ́n rajpuaíjtzi, seajta múꞌeen, secaí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Mɨ seajta múꞌeen, neetzi jemi xu chíjteaani púꞌeen temuaꞌa jeíhua. Nee nu neajta ramuaꞌaree mej jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌihuaꞌitaca aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen ruseíjrataca mej nuꞌu meꞌɨ́jna jetze ajtémeꞌecan ɨ́ Israél. Mɨ ajta, capu ayén tiꞌayajna sino aꞌɨ́ɨ mú jemin eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Satanás. 6=e’Patáꞌaj pajta piyen tiraataꞌítiꞌi peꞌɨ́jna ɨ́ tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree tɨ huáꞌachaꞌɨɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseꞌɨri u Esmirna tɨ jɨ́meꞌen yee: “Ayee pu tiꞌixa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ taꞌamuájca, ajta ɨ́ tɨ aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tuꞌuvéꞌeteajtɨ, aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ huamɨ́ꞌɨ, tɨ ajta ajtahuaꞌa huatarúj. w<g“Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ huiteájnamua, chéꞌe aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ tiráanamua aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios tihuáꞌaꞌixaateꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi. Ajta, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ tiuꞌumuáꞌitɨn, ayée nu raatáꞌasin tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ ayén ráacuaꞌani aꞌɨ́jna jetze ɨ́ tɨ seijreꞌe ɨ́ cɨyej tɨ jɨ́n iꞌirúuri áꞌaraꞌani, aꞌɨ́jna ɨ́ cɨyej ɨ́ tɨ aꞌuun eꞌetávee aꞌu mej aꞌutaújtemuaꞌaveꞌen jemin ɨ́ Dios.” Ɨ́ mej Esmirna eꞌetiújseꞌɨri 4;a“Mɨ seajta múꞌeen, xɨ́ꞌepɨꞌɨn xu rɨcɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí aꞌatzu amuaꞌaráanajche aꞌij mej yeꞌí rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen huaꞌatamuáꞌamua tɨjɨ́n: ɨ́ mej caꞌanéeri jɨ́n tíꞌaijta. Ayee pu cheꞌatá caí tinaꞌaráanajche ineetzi. k:O“Setáꞌaj siyen seꞌíjna jetze tiúꞌumuaꞌati aꞌij sej éeniꞌicɨꞌe mé núurɨe. Setáꞌaj siyen seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati sej si siyen cheꞌatá rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ setɨ́ꞌɨj amuacaí rɨjcaa. Naꞌari secaí siyen huárɨni, nee nu neꞌuun múꞌejmi jemi eꞌetanéjsin nej ni amuáꞌariꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ antitátzajmee ɨ́ tɨ ajta múꞌejmi jemi seijreꞌe. Ayee nu xaa rɨni tɨ puaꞌa secaí seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati. a9;“Mɨ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe ɨ́ sej jɨ́n auteájturaa ineetzi jemi. Xuꞌuri raatéxɨeehuatacaꞌa sej siyen nexɨ́ꞌeveꞌe setɨ́ꞌɨj amuacaí tíꞌinexeꞌeveꞌecaꞌa. i8K“Nee nu niyen tíꞌijmuaꞌaree sej raayɨ́ꞌɨtɨ sej teꞌutáviicuaꞌi nain jɨmeꞌe. Múꞌeen xu seajta rajpuaíjtzi xaꞌayeꞌi. Seajta múꞌeen, caxu raatéxɨeehuatacaꞌa sej naꞌaráꞌastijreꞌe. 7+“Nee nu hui niyen tíꞌijmuaꞌaree aꞌij sej titetiújchaꞌɨɨ, sej seajta temuaꞌa naa téꞌeviicuaꞌi. Seajta múꞌeen, caxu huaꞌancuréꞌeviꞌitɨcɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ sino ayée xu seri huáꞌumuaꞌareeriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ miyen ruseíjratacaꞌa mej nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ Dios huaꞌantíhuau; mej nuꞌu tiuꞌutévaɨreꞌen tavástaraꞌa jetze meꞌecan. Mɨ majta aꞌɨ́ɨme, camu aꞌɨ́ɨn púꞌeen. Ayee muꞌu ruhuáꞌitacaꞌa. m6 U’Patáꞌaj piyen tiraataꞌítiꞌi peꞌɨ́jna ɨ́ tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree tɨ huáꞌachaꞌɨɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseꞌɨri u Éfeso tɨ jɨ́meꞌen yee: “Ayee pu tiꞌixa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ huaꞌitéꞌaꞌacaa rurɨꞌɨríintaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ xuꞌuraꞌave ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase. Ayee pu tiꞌixa aꞌɨ́jna tɨ huáꞌa tzajtaꞌa án éꞌeyeꞌive ɨ́ tɨ oro jɨ́n taavíjhua, tɨ ajta antitátzajmee. 5 1’Aꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ xuꞌuraꞌave ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase ɨ́ pej huaꞌuseíj ɨ́ nej huaꞌitéꞌaꞌacaa nerɨꞌɨríintaꞌa pújmeꞌen ɨ́ nemuajcaꞌa jetze, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ aráhuaꞌapua tɨ japuan antitátzajmee, ayée nuꞌuri timuaatáꞌixaateꞌesin matɨ́j menaꞌa puaꞌamé rúꞌavaatacaꞌa múꞌeetzi jemi. Meꞌɨ́jna ɨ́ xuꞌuraꞌave ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej meꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree mej mi huáꞌuchaꞌɨɨn ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri huáꞌa teyujtaꞌa. Ajta, ɨ́ tɨ aráhuaꞌapua tɨ japuan antitátzajmee, aꞌii mú meꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ teɨte ɨ́ mej arahuaꞌapuacɨé eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ mej ranaꞌamiche ɨ́ Dios.B4 ’Meꞌecui xaa, patáꞌaj peꞌɨ́jna autéeyuꞌuxa ɨ́ pej peri raaseíj, ɨ́ tɨ íjii seijreꞌe, ajta ɨ́ tɨ auj seijreꞌe, ajta tɨ auj ayén tejaꞌuréꞌenejsin. !3 =’Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ nej iꞌirúuri. Nee nu huamɨ́ꞌɨ. Mɨ neajta, íjii, neajtahuaꞌa nu iꞌirúuri tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Neajta nu neꞌɨ́jna jɨ́n antínmuaꞌaree nej ni raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen mej huácuiꞌini naꞌari mej ruuri muáꞌaraꞌani, neajta nej ni huaꞌiteáanan aꞌujna aꞌu mej éꞌecuiꞌini naꞌari nej huaꞌirájtuaani neꞌújna. k2 QJɨ́meꞌen nuꞌu raaseíj, aj nu ni eꞌerájve aꞌu tɨ eꞌeraꞌɨ́ɨcajme. Cu xɨee nej cu huámɨꞌɨni. Mɨ ajta aꞌɨ́ɨn, rurɨꞌɨríintaꞌa jɨ́n ɨ́ rumuájcaꞌa naꞌajtamuárɨej. Ayee pu tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capej hui tíꞌitziɨɨneꞌe. Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ nej amuájca, ajta nej uvéꞌeteajtɨ. 1 Aꞌɨ́ɨ pu rurɨꞌɨríintaꞌa ruꞌitéꞌaꞌacaꞌa ɨ́ rumuájcaꞌa jetze, ɨ́ xuꞌuraꞌave ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ niuucari tɨ jetzen aíjnineicaꞌa, ayée pu seijreꞌecaꞌa tɨ́j chun tɨ ruxɨ́ꞌejtaꞌa tejcamɨ́ɨmɨjme. Ajta ayée pu téꞌataacaꞌa ɨ́ ru jetze tɨ́j ɨ́ xɨcaj tɨ nain jɨ́n airáxɨꞌɨxɨre. ^0 7Ajta, ayée pu seijreꞌecaꞌa ɨ́ ɨɨcájraꞌan jetze tɨ́j tiꞌitɨ tɨ cámeijriꞌihua, tɨ mesti. Naa pu tiꞌitemastájyeꞌicaa tɨ́j cobre mej án yáꞌuxɨre ɨ́ taij tzajtaꞌa. Ajta, tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn tíꞌixajtacaꞌa, ayée pu namuajreꞌecaꞌa tɨ́j játeꞌana tɨ sihuájna tɨ huatámɨꞌɨyecaꞌa. %/ ECuaiínaraꞌan pu huíjmuꞌucaa, ajta cuaiínaviꞌican pu cácɨpuacaꞌa. Ayee pu seijreꞌecaꞌa tɨ́j cáneꞌa muxaj tɨ cuaiina, tɨ ajta seijreꞌe tɨ́j ɨ́ seeri. Jéꞌecan pu ajta ayén seijreꞌecaꞌa ɨ́ jɨꞌɨseáaraꞌan jetze tɨ́j taij tɨ áꞌataa. ?. y Ajta, aꞌúu pu jáꞌitaꞌa aꞌɨ́jna tɨ japuan antitátzajmee, seɨ́j pu aꞌuun huatéveecaꞌa tɨ ayén seijreꞌecaꞌa tɨ́j tevi. Ayee pu éeneꞌe teꞌucáviɨjcaa cɨ́ɨxuri jɨmeꞌe tɨ tɨ́tɨꞌɨj, ajta puaasi pu jɨ́n avéꞌejɨꞌɨcɨꞌihuacaꞌa tɨ oro jɨ́n taavíjhua. L-  Netɨ́ꞌɨj ni pɨ́ aꞌuréꞌeve nej ni raaseíj neꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ nejéꞌejeevecaꞌa. Netɨ́ꞌɨj niyen huarɨ́j, ayée nu éeniꞌicɨꞌe tiuꞌuséij tiꞌitɨ tɨ japuan antitátzajmee, oro tɨ jɨ́n taavíjhuacaꞌa. Ayee pu puaꞌamé aráꞌasecaꞌa aráhuaꞌapua ɨ́ cantiiraꞌa. 0, [ Ayen tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj hui raꞌutéeyuꞌuxa ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌij pej tíꞌiseij. Pajta huaꞌutaꞌíti huáꞌa jemi ɨ́ mej arahuaꞌapuacɨé eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi, aꞌuun tɨ huacáꞌa u Asia. Tɨ́j naꞌa aꞌujna u Éfeso, ajta aꞌujna u Esmirna, ajta aꞌujna u Pérgamo, ajta aꞌujna u Tiatira, ajta aꞌujna u Sardis, ajta aꞌujna u Filadelfia, ajta aꞌujna u Laodicea. r+ _ Tɨ́ꞌɨj ari aꞌájna pɨ́tíꞌirɨjcaa matɨ́ꞌɨj ranaꞌamiche ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén rájve neetzi jemi. Netɨ́ꞌɨj ni niyen ráanamuajriꞌi u nehuáritaꞌa tɨ jaꞌatɨ caꞌanín jɨ́n naatajé. Ayee pu namuajreꞌecaꞌa tɨ́j tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ucáajijhua trompeeta jetze. *   Mɨ neajta inee, i nej iꞌi Juan, i nej áꞌamuaꞌihuaaraꞌa púꞌeen, ayée nu cheꞌatá nenaꞌa aꞌamua jamuan rajpuaíjtzi neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej Cɨríistuꞌu jetze ajtémeꞌecan. Naímiꞌi tu tiuꞌutaꞌaíjta Cɨríistuꞌu jamuan. Teajta naímiꞌi tu tiyen téꞌeviicuaꞌi. Aꞌuu nu áꞌucatii aꞌujna jaataꞌa tɨ eꞌeráahuachi tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Patmos. Aꞌuu nu aiteánamiꞌihuacaꞌa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej tihuaꞌutáꞌixaa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n raxa ɨ́ Dios, tɨ ajta aꞌɨ́jna jɨ́n raxa aꞌij tɨ huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. _) 9Ayee pu tiꞌixa aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, tɨ ajta Dios púꞌeen tɨ seijreꞌe, tɨ ajta jéjcua ɨmuá seijreꞌecaꞌa, ajta tɨ seíireꞌe aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Ayen tɨjɨ́n: “Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ taꞌamuájca, neajta, ɨ́ netuꞌuveꞌeteájtɨ.” Juan pu raaseíj ɨ́ Cɨríistuꞌu m( UCasiꞌi, xaaseíj, aꞌɨ́ɨ pu jaitɨri jetze yé veꞌecánejsin. Naímiꞌi mú raseijran matɨ́j menaꞌa mej raajéꞌica. Majta naímiꞌi ɨ́ huáꞌateɨtestemuaꞌa, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé íiyen seijreꞌe ɨ́ chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ mú ruyeíinen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej huataújxɨeemɨsteꞌesin matɨ́ꞌɨj raaseíj. ' ;Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén taatáꞌa tej ti jamuan tiuꞌutaꞌaíjta, ajta tej ti teajta raatévaɨreꞌen teꞌɨ́jna ɨ́ Diojraꞌan, ɨ́ tɨ ajta rájyaꞌupua ɨ́ Cɨríistuꞌu. Tichéꞌe tiyen rɨ́ꞌɨ tiratáꞌacareꞌen tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn ajta nain jɨ́n tiuꞌutaꞌaíjta, tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. &  Chéꞌe ajta aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌan, ajta amuaꞌanpuáꞌajteꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Aꞌɨ́ɨ pu caí jaꞌanáj tiꞌitɨ jɨ́n atéꞌɨtzeaꞌara aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén teꞌanxájta ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Aꞌii pu ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ amuacaí aꞌitáraa huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mɨꞌɨchite. Aꞌii pu ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ tihuáꞌaijteꞌe naíjmiꞌica ɨ́ mej títetateí íiyen chaanaca japua. Aꞌɨ́ɨ pu taxeꞌeveꞌe, ajta ruxuureꞌe jɨ́n tacáꞌijxɨ ɨ́ tej jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. [% 1Neajta inee, i nej iꞌi Juan, ayée nu tejáꞌamuayuꞌuseꞌe mɨ sej seꞌuun eꞌetiújseꞌɨri arahuaꞌapuacɨé aꞌu tɨ huacáꞌa u Asia. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌan, ajta amuaꞌanpuáꞌajteꞌen aꞌɨ́jna tɨ jéjcua ɨmuá seijreꞌecaꞌa, tɨ ajta íjii seijreꞌe, tɨ ajta ayén auj seíireꞌe aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Chéꞌe ayén cheꞌatá naꞌa amuáaruuren aꞌɨ́jna xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan tɨ aꞌuun éꞌeseijreꞌe aꞌu tɨ Dios áꞌujca ɨpuari japua. Aꞌɨ́ɨ pu aráhuaꞌapua jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe. E$ Chéꞌe rutémuaꞌaveꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén huáꞌanamuajristeꞌe aꞌíjna i niuucari tɨ Dios jemi aꞌuvéꞌemej. Michéꞌe majta rutémuaꞌaveꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej miyen ranamua, majta miyen ráꞌastijreꞌe aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌíjna jetze, aꞌiné puꞌuri tɨ́n tejaꞌuréꞌenejsin. Juan pu tihuáꞌayuꞌuseꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri taꞌaráahuaꞌapua teyuu j# ONee nu niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén tiꞌayajna aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ Dios jemi éꞌemeꞌecan, tɨ jɨ́meꞌen raxa aꞌij tɨ huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. " 7Ayee nu neꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutaxájta neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ rúꞌavaatacaꞌa ɨ́ Dios jemi, tɨ ajta jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Jesús tɨ ajta Cɨríistuꞌu púꞌeen. Dios pu ayén raatáꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu ajta huaꞌutaseíjrateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej ravaɨreꞌe mej mi ráamuaꞌaree tɨ Dios ari ayén raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare aꞌij tɨ caꞌanacan tejaꞌuréꞌenejsin. Ajta aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu, ayée pu aꞌɨ́jna jɨ́n huaꞌutáꞌixa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ seɨj aꞌutaꞌítecaꞌa tɨ jemin tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ júteꞌe tɨ ij ayén raataseíjrateꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Juan. 8!i:Chéꞌe aꞌɨ́ɨn ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ iꞌi Jesús, chéꞌe aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ tejáꞌamuachaꞌɨ́ɨ áꞌaraꞌani.} s:Naíjmiꞌi ɨ́ mej yé huateí ayajna, ɨ́ mej yé huatéꞌuu ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨ mú áꞌamuateujteꞌe tzɨ́teꞌe, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ huáꞌateɨtestemuaꞌa aꞌɨ́jna tɨ iꞌi César. 'G:Setáꞌaj huaꞌutateújteꞌen neetzi jetze meꞌecan naíjmiꞌica ɨ́ mej aꞌutéꞌuu ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu huáꞌa japua huaniú. Majta ɨ́ neꞌihuaamuaꞌa ɨ́ mej ayajna huateí, aꞌɨ́ɨ mú majta huáꞌateujteꞌe. fE:Tichéꞌe jéꞌecan tiraatateújtziꞌire ɨ́ Dios, aꞌɨ́jna ɨ́ tej rájyaꞌupua. Tichéꞌe rɨ́ꞌɨ tiraataxáj tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Chéꞌe ayajna. Aꞌɨjna tɨ jɨ́n raꞌantipuáꞌari iK:Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios ɨ́ nej tíꞌijvaɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu nain tejámuaatapuaíjveꞌesin ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌachú tɨ caj tejamuáꞌaturaateꞌe. Ayee pu tejámuaatáꞌasin aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe, aꞌiné aꞌɨ́ɨn pu nain tíꞌijchaꞌɨɨ jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu, ɨ́ tɨ iꞌi Jesús. ]3:Nain nu neri ancuréꞌa. Neajta xaa neꞌu jaítzeꞌe aúcheꞌe. Aꞌiné Epafrodito ari tinaatáꞌa aꞌachú sej caj tinejaꞌutaꞌítiꞌiriꞌi, jeíhua nu tíꞌijchaꞌɨɨ neri ɨ́ sej tinejaꞌutaꞌítiꞌiriꞌi. Yee pu ꞌeen tɨ́j muaɨꞌɨvéjri tɨ naa teáarɨ́ꞌe, tɨ naa ꞌeen, tɨ raꞌaráanajche ɨ́ Dios. :Canu xaa rahuauca sej seajtáhuaꞌa tinaatáꞌan, sino aꞌij nuꞌu huauca ɨ́ tɨ tejamuáacɨꞌɨti aúcheꞌe. A{:Ajta, netɨ́ꞌɨj neꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌujna Tesalónica, caxu seɨj senaꞌa tinejaꞌutaꞌítiꞌiriꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ tináꞌaturaateꞌecaꞌa. I :Seajta múꞌeen, mɨ sej Filipos éꞌeche, xuꞌuri ramuaꞌaree aꞌij tɨ ꞌeeneꞌe setɨ́ꞌɨj xaꞌichuꞌi teꞌaráꞌaste amuacaícan ɨ́ sej cɨ́j ráꞌantzaahua ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios. Netɨ́ꞌɨj neri huiiraméꞌeca neꞌújna Macedonia, múꞌeen xuꞌu naatévaɨ seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej naíjmiꞌi tiuꞌumuárɨej. Múꞌeen xu xaa tínaatapuaíjve ineetzi. Seajta múꞌeen xu teꞌencuréꞌa neetzi jemi. Aꞌu tɨ naꞌa mú tiújseꞌɨrihuaꞌa mɨ seica, camu aꞌatzu miyen huarɨ́j setɨ́j múꞌeen. 'G:Mɨ seajta múꞌeen, xɨ́ꞌepɨꞌɨn xu huarɨ́j seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen tinaatévaɨ íiye nej aꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌiteseꞌecaꞌa. pY: Nain nu jɨ́n tiuꞌutémuaꞌitɨn, neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej Cɨríistuꞌu jetzen aráncaꞌane. I : Nee nu ramuaꞌaree aꞌij nej yeꞌí huárɨni tɨ puaꞌa nej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi nusu tɨ puaꞌa yee netíꞌituaave inee. Nee nu neri raarɨ́ꞌɨre nej nain jɨ́n tiuꞌutémuaꞌitɨn neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej juxa naꞌari tɨ puaꞌa neꞌiꞌicua. Ajta tɨ puaꞌa tiꞌitɨ naꞌavéꞌeturaateꞌen, naꞌari tɨ puaꞌa necaí tiꞌitɨj tíchaꞌɨɨ, neajta niyen raarɨ́ꞌɨre nej tiuꞌutémuaꞌitɨn. K: Canu niyen tiꞌixa yee canu aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Canu xaa neꞌu. Nuꞌuri raarɨ́ꞌɨre aꞌij nej tiráꞌaviicuaꞌiran neꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌachú nej caj tíꞌituaave. B}: Jéꞌecan nu huatántemuaꞌaveꞌe ɨ́ nevástaraꞌa jemi, neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej seajtáhuaꞌa senaꞌa naꞌutámuaꞌareeriꞌi. Múꞌeen xu ramuaꞌareerecaꞌa tzɨ́teꞌe tiꞌitɨ tɨ náꞌaturaateꞌecaꞌa. Ayee puꞌu, capu tejamuaatáꞌa aꞌij sej yeꞌí tinaatévaɨreꞌen. 8i: Ajta, tiꞌitɨ tɨ naꞌa nej tejamuaamuáꞌate, nusu tiꞌitɨ sej raꞌancuréꞌa neetzi jetze, naꞌari nej tejámuaatáꞌixaa, setáꞌaj siyen huárɨni. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios pu amuaatévaɨreꞌesin sej si naa rɨ́ꞌɨ titeetéꞌuuca. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej jɨ́n raatapuaíjve ,Q:Seajta áꞌiyen, neꞌihuaamuaꞌa, setáꞌaj siyen tiúꞌumuaꞌati seꞌɨ́jna jetze tiꞌitɨ tɨ ayén tiꞌayajna, naꞌari tiꞌitɨ tɨ ayén raavíjteꞌe sej si rɨ́ꞌɨ tiraatéjtuaani nusu tiꞌitɨ tɨ ayén raavíjteꞌe tɨ tiráacɨꞌɨti seɨ́j. Seajta siyen jetzen tiúꞌumuaꞌati tiꞌitɨ tɨ jéꞌiyecan, caꞌɨ́n tiꞌitɨ tɨ naa seijreꞌe. Tɨ puaꞌa tiꞌitɨ tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn naꞌari ayén tiraavíjteꞌe sej rɨ́ꞌɨ tiraataꞌixaateꞌen, setáꞌaj seꞌɨ́jna jetze tiúꞌumuaꞌati.  :Aj pu xaa Dios amuaatáꞌasin ɨ́ sej jɨ́n rɨ́ꞌɨ huárɨni ɨ́ ru tzajtaꞌa. Capu jaꞌatɨ ramuaꞌaree aꞌij tɨ yeꞌí tíꞌirɨꞌɨri tɨ ayén rɨ́ꞌɨ tejaamuaatáꞌan ɨ́ ru tzajtaꞌa. Aꞌɨ́j pu xaa Dios amuaatépuaꞌajteꞌesin ɨ́ áꞌamuaxɨejniuꞌuca, ajta ɨ́ áꞌamuamuaꞌatziiraꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej jetzen araújcaꞌane ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ iꞌi Jesús. Mej nuꞌu rɨ́ꞌɨ tiúꞌumuaꞌatzi meꞌɨ́jna jetze tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn een hI:Caxu tíꞌimuajca tiꞌitɨj jɨmeꞌe, sino nain xu tiraataꞌixaateꞌen ɨ́ Dios jemi aꞌachú tɨ caj tejamuáꞌaturaateꞌe, setáꞌaj raatáhuavii nain jɨmeꞌe, seajta rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios. r]:Setáꞌaj naímiꞌi siyen tiráamuaꞌaree sej caí tiꞌitɨ teúuraꞌateꞌe, sino seráꞌuviicuaꞌi temuaꞌa naa aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨcɨé tíꞌimuaꞌatze. Puꞌuri yé vejliꞌi huatéjvee ɨ́ tavástaraꞌa. iK:Jaꞌanáj tɨ naꞌa nain xɨcaj tzajtaꞌa, ajta nain tɨ́caꞌari tzajtaꞌa, sehuaújtemuaꞌaveꞌe múꞌeen ɨ́ tavástaraꞌa jemi. Neajtahuaꞌa nu tejámuaatáꞌixaateꞌesin yee: Sehuaújtemuaꞌaveꞌe. ^ 5:Pajta múꞌee, mɨ pej xaa neetzi jetze ajtévaɨreꞌe, nee nu muahuavii ɨ́ pej huaꞌutévaɨreꞌen amɨ́mej ɨ́ uuca, aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú majta najtévaɨreꞌecaꞌa ineetzi, tetɨ́ꞌɨj tihuaꞌutáꞌixaateꞌecaꞌa ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios tuꞌirájtuaani. Majta jetzen rajtévaɨreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Clemente, majta huáꞌa jetze mɨ seica ɨ́ mej neetzi jetze najtévaɨreꞌecaꞌa. Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze aꞌij mej ánteꞌarua mej mi aꞌutéꞌuu muáꞌaraꞌani ruurican tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe ɨ́ Dios jemi. Q :Nee nu huáꞌijee amɨ́ɨmej, neꞌɨ́jna ɨ́ Euodia, neajta neꞌɨ́jna ɨ́ Sintique, mej mi antiújcɨꞌɨpiireꞌen mej mi ruꞌihuaamuaꞌa muáꞌaraꞌani ɨ́ tavástaraꞌa jemi. r  _:Ayee puꞌu, neꞌihuaamuaꞌa ɨ́ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe. Jéꞌecan nu áꞌamuaseijramɨꞌɨ, aꞌiné múꞌeen xu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ nej jɨ́n huatántemuaꞌaveꞌe, ɨ́ nej raamuáꞌitɨ. Xaꞌahuaújcaꞌanen mɨ ru tzajtaꞌa sej si tiuꞌutévaɨreꞌen seúcheꞌe ɨ́ tavástaraꞌa jemi, múꞌeen mɨ nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe. F :Aꞌɨ́ɨ pu seɨcɨé táaruuren tɨ́j naꞌa aꞌɨ́ɨn ratéhuaꞌiraꞌa tɨ naa seijreꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨmeꞌe, ɨ́ tɨ jɨ́n tiuꞌutémuaꞌitɨn naíjmiꞌi tɨ yé seijreꞌe íiyen chaanaca japua, ajta naíjmiꞌi tɨ án éꞌeseijreꞌe u ta japua.p Y:Mɨ teajta iteen, aꞌúu tu éꞌemeꞌecan u ta japua. Teajta jéꞌecan tu rachúꞌeveꞌe tɨ aꞌuun eꞌicáanen aꞌɨ́jna tɨ tuꞌirájtuaani, ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ iꞌi Cɨríistuꞌu. lQ:Ayee pu tihuáꞌacɨꞌɨti ɨ́ mej yáꞌurɨeeni ɨ́ huáꞌaxɨejniuꞌuca tɨ auj ruuricaꞌa. Meꞌehuaújpuaꞌarixɨꞌɨsin, micu. Jaítzeꞌe pu huáꞌa jetze ruxeꞌeveꞌe mej jeíhua tiúꞌucuaꞌani. Aꞌɨ́j pu jɨ́n huaꞌaxaye pu púꞌeen ɨ́ huáꞌa Dios. Majta miyen áꞌujtzaahuateꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n tiuꞌutatéviꞌiraꞌata. Aꞌii muꞌu jetze tiúꞌumuaꞌati aꞌɨ́jna tɨ éꞌeseijreꞌe íiyen chaanaca japua. :Rɨ́ꞌɨ xuꞌu múꞌeen, aꞌiné muꞌíi nu tejámuaatáꞌixaa, neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej neriꞌitíhuaꞌa niyen tejámuaatáꞌixaateꞌesin, neajta nu neyeínen neꞌɨ́jna jɨmeꞌe, ɨ́ mej muꞌiitɨ́ seɨcɨé miyen tíꞌimuaꞌatze. Ayee mú rɨcɨ, cu xɨee mej cu rájchaꞌɨɨreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn huamɨ́ꞌɨ ɨ́ cúruu jetze. I :Neꞌihuaamuaꞌa, setáꞌaj siyen tiꞌihuaúritɨejteꞌen netɨ́j rɨcɨ inee. Seajta múꞌeen, ayée xu tiúꞌumuaꞌati seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej miyen rɨcɨ aꞌij tej tejamuáꞌixaa. Neajta nu xaa huányeinixɨ neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej neriꞌitíhuaꞌa niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. :Aꞌɨ́j tuꞌu, tichéꞌe tiyen raꞌaráꞌastijreꞌen teꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tej teri raatáꞌasecaꞌa. !;:Naímiꞌi aꞌachú tej caj tiꞌipuaꞌamé ɨ́ tej teri vaujsi, tichéꞌe tiyen cheꞌatá tenaꞌa tiúꞌumuaꞌati. Naꞌari caí tɨ puaꞌa siyen seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati tiꞌitɨj jɨmeꞌe, tɨ caí ayén tejámuaavíjteꞌe, Dios pu tejámuaataseíjrateꞌesin. {o:Ayee nu een jɨ́n rɨcɨ, nej ni raatáꞌase aꞌu tɨ aꞌutaviɨ́ɨ ɨ́ júmiꞌinari, nej ni tiꞌitɨ huamuáꞌitɨn ɨ́ tɨ jɨ́n Dios néꞌejee u júteꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi, aꞌɨ́jna jemi tɨ ajta iꞌi Jesús. : Neꞌihuaamuaꞌa, canu niyen tejáꞌamuaꞌixaateꞌe yee nuꞌuri raanaíjmire, sino ayée nuꞌu rɨcɨ: canu chéꞌe niyen neꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌimuaꞌatze yee ɨ́ tuꞌuvéꞌeteajtɨ sino netíꞌiteseꞌe nej ni raatáꞌase ɨ́ taꞌamuájca. [/: Caxɨ́ɨ nu xaa neꞌu raatáꞌasecaꞌa neꞌɨ́jna ɨ́ nej caí xɨ autéꞌɨtzeꞌaraꞌan; canu neajta xɨ́ɨ nain raꞌaráꞌastijre. Naúcheꞌe nu huátɨeen nej ni raatáꞌase neꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́meꞌen naatáꞌasecaꞌa ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ iꞌi Jesús tɨ ij aꞌɨ́ɨn huateúraꞌateꞌen ineetzi. 8i: Aꞌɨ́j nu jɨ́n rachúꞌeveꞌen nej raatáꞌase aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan jetze matɨ́ꞌɨj aꞌitácɨɨne ɨ́ mɨꞌɨchite tɨ puaꞌa necaí aꞌij huárɨni inee. Aꞌɨ́ɨ pu nuꞌu tíꞌiteseꞌe tɨ ayén tiraꞌaráꞌasten tɨ jɨ́meꞌen Cɨríistuꞌu raatáꞌasecaꞌa 9k: Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ nej raxɨ́ꞌeveꞌe neatáꞌaj ráamuaꞌati neꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu, neajta ráamuaꞌati ɨ́ muárɨꞌeriꞌiraꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n Dios raꞌajjáj ɨ́ Cɨríistuꞌu huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite, neajta rajpuaíitzi naꞌame ɨ́ Cɨríistuꞌu jamuan, nej ni niyen seíireꞌe náꞌaraꞌani tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ́ꞌɨj huamɨ́ꞌɨ. ~}: Ayee nuꞌu tíꞌimuaꞌatze neꞌɨ́jna jɨmeꞌe, nej ni huatevée náꞌaraꞌani ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi, nej ni caí tiꞌitɨ jɨ́n auteáturan ɨ́ Dios jemi. Canu chéꞌe niyen tíꞌimuaꞌatze yee nee nu rɨ́ꞌɨ tíꞌitevij neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej yee nain jɨ́n raꞌaráꞌastijre aꞌij tɨ téꞌaxa ɨ́ yuꞌuxari jetze, sino ayée pu tiráꞌamitɨejteꞌe ɨ́ Dios ɨ́ nej rɨ́ꞌɨ tíꞌitevij, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu. I} :Ajta áꞌiyen, ɨ́ tɨ jaítzeꞌe ruxeꞌeveꞌe, aꞌij tɨ tiꞌitɨ tináacɨꞌɨtíicheꞌe, puꞌuri ayén tináꞌamitɨejteꞌe tɨjɨ́n yee tiúꞌɨtzíiteꞌe. Nichéꞌe yee mé rúuhuaꞌaxɨn. Aꞌii puꞌu, jéꞌecan pu jaítzeꞌe tineetévaꞌɨri nej ráamuaꞌati neꞌɨ́jna ɨ́ nevástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. Neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu, nain nu mé huahuáꞌaxɨ. Cu xɨee, xaɨɨri tɨ cu púꞌeeneꞌen aꞌɨ́jna tɨ ajmíꞌi naꞌaránajchecaꞌa. Ayee pu tináꞌamitɨejteꞌe íjii tɨ ayén een jɨmeꞌe. Nee nu mé rúurɨexɨ neꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej ni tiuꞌutémuaꞌitɨn ɨ́ Cɨríistuꞌu jemi. 1|[:Nain aꞌachú tɨ caj tiꞌipuaꞌamé, jéꞌecan pu ne jetze ruxeꞌeveꞌecaꞌa ɨ́ nej nejmíꞌi tíjyeꞌiracaꞌa. Ajta íjii, ayée pu tináꞌamitɨejteꞌe ineetzi tɨ caí chéꞌe tiꞌitɨj vaɨreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej neri ravaɨreꞌe neꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu. X{):Ayee nu rɨ́ꞌɨ huápɨꞌɨ tíꞌiteseꞌecaꞌa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ neyeꞌirá. Aꞌɨ́j nu jɨ́n aꞌij puaꞌa tihuáꞌajteaꞌaxɨꞌɨcaꞌa ɨ́ mej ráꞌatzaahuateꞌecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Neajta, canu jaꞌanáj tiꞌitɨj jɨ́n auteájturaa aꞌíjna jɨmeꞌe ɨ́ nej tíjyeꞌiracaꞌa. 7zg:Tɨ́ꞌɨj teuuméꞌeca aráhuaica xɨcaj nej jetzen huanúꞌihuacaꞌa, menaꞌantisíjchecaꞌa ɨ́ nenavij jetze. Huáꞌa jetze nu ajtémeꞌecan ɨ́ mej jee yaújmuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Israél teecan. Neajta iꞌi huáacɨxaꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Benjamín teecan. Huáꞌa jetze nu ajtémeꞌecan ɨ́ mej jee hebreo púꞌeen. Ayee nu huanúꞌihuacaꞌa. Neajta nu huaꞌaniuuca jɨ́n tíꞌixaxaꞌa. Jɨ́meꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ yuꞌuxari tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Moises teecan, nee nu iꞌi fariseo. H}}{z>xwvtCs+qp4nXm0jhfdMc`_]5[ZOXV1U-TRQONLJI8G#EBA?=<;986320,+f)y&#" z1 7  " Neajta áꞌiyen muáacuaca huaseíj ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. Aa mú aꞌutéꞌuucaꞌa. Seɨj pu aꞌuun jéꞌeseijreꞌecaꞌa u jetze pújmeꞌen Teijmataꞌa, ajta seɨj aꞌujna jáꞌahuaꞌa Huáahuata pújmeꞌen, ajta seɨj Cuameche pújmeꞌen. Ajta ɨ́ seɨj, aꞌúu pu aꞌutéveecaꞌa Tzareemeꞌen pújmeꞌen. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej muáacua, aꞌɨ́ɨ mú caí huaꞌatáꞌacareꞌe ɨ́ eeca tɨ huatáꞌeecare ɨ́ chuej japua naꞌari ɨ́ jaj japua nusu cɨyej tzajtaꞌa. Jee xaa, puꞌuri yeehui ayén tejaꞌuréꞌene aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa mej jetzen puaíjtzi taatáꞌasin meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej meri níniuꞌucacu, majta capu jaꞌatɨ raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ teꞌutáviicuaꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe.Y+Ayee mú tihuaꞌutajé meꞌɨ́jna ɨ́ jɨrí, majta meꞌɨ́jna ɨ́ tetej tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj yeehui ta japua rájveti sej si taꞌavéꞌenan tɨ ij caí taaseíj aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ acájca ɨ́ ɨpuari japua, ajta tɨ ij caí puaíjtzi táacɨꞌɨti aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Cáneꞌa ɨ́ tɨ ari niuꞌucamɨꞌɨ. kOMajta naímiꞌi ɨ́ mej yen japuan seijreꞌecaꞌa íiyen chaanaca japua, á mú ahuaúravaatacaꞌa jáꞌahuaꞌa teástaꞌana tzajtaꞌa, majta jaij tzajtaꞌa aꞌujna jɨrí jetze. Ayee mú huarɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tiꞌitɨj jɨ́n títetateí, tɨ puaꞌa tajtuhuan púꞌeen nusu presideente púꞌeen naꞌari ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ xantaaruꞌu nusu ɨ́ mecaí mej chíjteaani púꞌeen nusu ɨ́ mej jeíhua rucacaꞌanéjme. Naímiꞌi matɨ́j menaꞌa puaꞌamé yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua, miyen huateúravaatacaꞌa. Capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa ruxɨ́ꞌej menaꞌa áꞌujujhuaꞌaneꞌe aꞌij tɨ tihuaꞌaráanajche, naꞌari caꞌanéeri mú jɨ́n tíꞌimuarɨꞌecaꞌa. Ajta ɨ́ ta japua tɨ tejéꞌeseijreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu eꞌehuaújpuaꞌarixɨ. Ayee pu cheꞌatá naꞌa huatéeseijre tɨ́j ajta jaꞌatɨ yuꞌuxari huatéejire. Ajta tɨ́j naꞌa aꞌutɨ́ aꞌu jɨrime, ajta tɨ́j naꞌa aꞌutɨ́ eꞌerahuáchijmee ɨ́ jaj japua, naíjmiꞌi pu huaréꞌaxɨ. Capu chéꞌe muꞌu éꞌe seíireꞌe jáꞌaraa ɨ́ jɨrí. zm Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ xuꞌuraꞌave, aꞌɨ́ɨ mú miyen cheꞌatá menaꞌa éꞌejvatzɨjxɨ ɨ́ chuej japua tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ tácaꞌiraꞌan ɨ́ huaréj tɨ auj seijreꞌe tɨ́ꞌɨj huáseeviꞌi áꞌayeꞌi. Tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn cɨ́yeꞌaraꞌan huataújruureajxɨꞌɨn eeca jɨmeꞌe, naíjmiꞌi pu cávaɨjtzi ɨ́ tácaꞌiraꞌan.  1 Tɨꞌɨquí ɨ́ taꞌarájsevi antínaꞌacacaꞌa. Netɨ́ꞌɨj ni neajtahuaꞌa atáneerecaꞌa. Meꞌecui xaa neꞌu. Jéꞌecan pu huápɨꞌɨ huateújcaꞌatzɨ ɨ́ chaanaca. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨcaj, huatéxuꞌumuarecaꞌa. Ayee pu seijreꞌecaꞌa tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ xuꞌumua ɨ́ mej jɨ́n tiꞌiteújcheꞌetehuaꞌa muáꞌayeꞌi tɨ puaꞌa maújxɨeemɨjteꞌe. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ máxcɨraꞌi, aꞌɨ́ɨ pu huatépaꞌurecaꞌa. Ayee pu seijreꞌecaꞌa tɨ́j xúureꞌe. v e Tɨꞌɨquí huaꞌuréꞌepijte ɨ́ cɨ́ɨxuri ɨ́ tɨ tɨ́tɨꞌɨjme, tɨ ajta tíꞌicuaina. Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa mej nuꞌu mauj aꞌatzu tiuꞌuchúꞌeveꞌen ajta naꞌa caí ayén teꞌaraúrasten aꞌachú tɨ ari huáꞌuxɨꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej ruxɨ́ꞌej tiꞌitɨj jɨ́n tíꞌivaɨreꞌecaꞌa, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ huáꞌaꞌihuaamuaꞌa ɨ́ mej miyen cheꞌatá menaꞌa éeniꞌicɨꞌe cuiꞌini matɨ́j aꞌɨ́ɨme.  7 Majta caꞌanín jɨ́n jíjhuacaꞌa tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, mɨ pej rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe, mɨ pej tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌixaxaꞌa, ¿aꞌachúni auj áꞌateeri ajta penaꞌa caí piyen tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen peꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ mej táacuii, pej pi puaíjtzi huaꞌutáꞌan peꞌɨ́mej ɨ́ mej án japuan huachéjme aꞌánna chaanaca japua? Z - Tɨꞌɨquí ɨ́ taꞌanxɨ́vi antínaꞌacacaꞌa. Netɨ́ꞌɨj ni neꞌɨ́mej huaseíj ɨ́ huáꞌaxɨejniuꞌuca aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌɨ́jna jɨ́n huácuiihuacaꞌa meꞌɨ́jna mej raꞌaráꞌastijre meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios, majta meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej raꞌancuréꞌa ɨ́ niuucari Cɨríistuꞌu tɨ raateájtuaa ɨ́ huáꞌa jemi. Majta aꞌɨ́mej, án mú eꞌejtéꞌecaꞌa ɨ́ ɨpuari jete. ~ uNeajtahuaꞌa nu atáneerecaꞌa. Netɨ́ꞌɨj ni raaseíj neꞌɨ́jna ɨ́ cahuaayuꞌu ɨ́ tɨ cɨ́j tíꞌiteuumuaraꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ avéꞌeca, ayée pu ántehuaa tɨjɨ́n I nej huáꞌacuiꞌica. Ajta ɨ́ seɨj ɨ́ tɨ cujtaꞌan huaméꞌecaa, ayée pu ajta ántehuaa tɨjɨ́n I nej huáꞌa chiꞌij púꞌeen ɨ́ mɨꞌɨchite. Dios pu ayén huaꞌutáꞌa mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌareere jeꞌicáj aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen huachéjme ɨ́ teɨte íiyen chaanaca japua mej mi huáꞌucuiꞌini aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tiújneꞌusiꞌiteꞌen nusu tujri jɨmeꞌe naꞌari cuíꞌiniꞌiraꞌa jɨmeꞌe o aꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ tiꞌitén ɨ́ mej tíꞌitecɨꞌɨmeca. +OTɨꞌɨquí ayén ɨ́ tɨ muáacua antínaꞌacacaꞌa. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén raꞌantínaꞌacacaꞌa, aj nu ni ráanamuajriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ muáacua tɨ ajta huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej ruuri. Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Iiyaꞌa jíi. Y+Netɨ́ꞌɨj ni jaꞌatɨ huánamuajriꞌi. Cu xɨee huáꞌa tzajtaꞌa áꞌa tejaꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ mej ruuri, aꞌɨ́mej ɨ́ mej muáacua. Ayen tɨjɨ́n: ―Sei medida ɨ́ triigu, ayée pu cheꞌatá naꞌa tiꞌijnáache aꞌame tɨ́j jaꞌatɨ ayén tiraamuáꞌitɨn seɨ́j xɨcaj jɨmeꞌe. Ajta hui huaíca medida ɨ́ triigu tɨ tɨ́tɨꞌɨjméꞌen huíjmuaiyujme, ayée pu cheꞌatá naꞌa tiꞌijnáache aꞌame tɨ́j jaꞌatɨ ayén tiraamuáꞌitɨn seɨ́j xɨcaj jɨmeꞌe. Mɨ seajta múꞌeen, caxu yáꞌujɨpuan aꞌu mej tejéꞌehuasteꞌe aceituuna tiꞌitɨ naꞌari uuva tiꞌitɨ sino michéꞌe meꞌɨ́jna jɨ́n huateújvaɨreꞌen. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. r]Aj pu ꞌi huaícacajetze raꞌantínaꞌacacaꞌa. Netɨ́ꞌɨj ni niyen tiráanamuajriꞌi tɨ ajta seɨj tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej ruuri, ɨ́ mej muáacua, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Iiyaꞌa jíi. Netɨ́ꞌɨj ni neajtahuaꞌa atáneerecaꞌa. Meꞌecui xaa, á pu aꞌutéjvee seɨj ɨ́ cahuaayuꞌu tɨ xuꞌumuaraꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ avéꞌeca, aꞌɨ́ɨ pu ráachuisimeꞌe ɨ́ mej jɨ́n teꞌecáꞌitɨeera. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, seɨj pu huirájraa ɨ́ cahuaayuꞌu tɨ paꞌuseáararaꞌa. Ajta ayée pu tiraatáꞌa aꞌɨ́jna tɨ avéꞌeca tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén huaúꞌɨtziiteꞌen ɨ́ teɨte ɨ́ mej yen seijreꞌe i chaanaca japua mej mi caí chéꞌe ruꞌihuaamuaꞌa muáꞌaraꞌani sino mej mi huaújcuiꞌini seɨj ajta seɨj. Aꞌɨ́ɨ pu jɨ́n, aꞌɨ́ɨ pu raꞌancuréꞌechui seɨ́j ɨ́ chun ɨ́ tɨ veꞌée, ɨ́ tɨ ajta teꞌejcamɨ́ɨmɨjmee ruxɨ́ꞌejtaꞌa. *MTɨꞌɨquí ajtahuaꞌa raꞌantínaꞌacacaꞌa. Netɨ́ꞌɨj ni niyen tiráanamuajriꞌi tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn tɨ huaꞌapua tɨ ajta huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej ruuri, ɨ́ mej muáacua, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Iiyaꞌa jíi. Single Line Comp |qNeajtahuaꞌa nu atáneerecaꞌa tɨ puaꞌa á aꞌutéjvee aꞌɨ́jna ɨ́ cahuaayuꞌu ɨ́ tɨ cuaínaraꞌa. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ avéꞌeca, aꞌɨ́ɨ pu túꞌunamɨꞌɨ huitéchueecaꞌa rumuájcaꞌa jetze. Ajta, aꞌɨ́ɨ pu huirájraa tɨ ij huaꞌantimuáꞌitɨn. Aꞌu tɨ naꞌa pu áꞌuyeꞌicaa ajta naꞌa caí naíjmiꞌica antimuáꞌitɨ.  +Netɨ́ꞌɨj ni raaseíj tɨ aꞌɨ́ɨn Cáneꞌa seɨ́j antínaꞌacacaꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n áꞌavijtiꞌihuacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén huarɨ́j, aj nu ni ráanamuajriꞌi seɨ́j tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej ruuri, ɨ́ mej majta muáacua. Ayee pu caꞌanín jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa. Cu xɨee mej cuj huatéjniuuni. Ayen tɨjɨ́n: ―Iiyaꞌa jíi. |qMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej muáacua ɨ́ mej ruuri, ayée mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ vaujsi, aꞌɨ́ɨ mú aicaújtuuxɨ, majta raateánajchecaꞌa ɨ́ Dios.ta Netɨ́ꞌɨj ni niyen tíhuáꞌunamuajriꞌi ɨ́ mej tiꞌichuíica, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé mej u ta japua éꞌeseijreꞌe, majta aꞌɨ́mej mej íiyen seijreꞌe ɨ́ chaanaca japua, majta aꞌɨ́ɨme, matɨ́j puaꞌamé u tajete mej éꞌeseijreꞌe, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej japuan éꞌeseijreꞌe ɨ́ jaj tɨ veꞌée, majta matɨ́j menaꞌa puaꞌamé aꞌaseijreꞌe ɨ́ jaj tzajtaꞌa. Naímiꞌi mú miyen tíꞌichuiicacaꞌa tɨjɨ́n:Tichéꞌe rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan teꞌɨ́jna ɨ́ tɨ acájca ɨ́ ɨpuari jetze, teajta teꞌɨ́jna ɨ́ Cáneꞌa.Tichéꞌe rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan, tichéꞌe teajta rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨ,
teajta rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani,
teajta raatáꞌan tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌareere áꞌaraꞌani tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. gG Aꞌɨ́ɨ mú miyen caꞌanín jɨ́n tiuꞌutáchuiicacaꞌa tɨjɨ́n:Tichéꞌe tiyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan teꞌɨ́jna ɨ́ Cáneꞌa ɨ́ mej raajéꞌica.Jee xaa, ayée pu tiraavíjteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ayén tiraꞌancuréꞌan aꞌɨ́jna tɨ Dios jɨ́n tiraꞌíjcateꞌe,
ajta tɨ́j naꞌa tɨ jemin tíꞌiseijreꞌe ɨ́ Dios,
ajta ɨ́ muaꞌatzíiraꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n tiuꞌutaꞌaíjta,
ajta ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ tɨ jɨ́n nain jɨ́n tiuꞌutémuaꞌitɨn.Tichéꞌe rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan, teajta ahuátatzaahuateꞌen teꞌɨ́jna jemi,
tichéꞌe teajta huátatemuaꞌaveꞌen teꞌɨ́jna jemi ɨ́ Cáneꞌa. Ayee mú tiuꞌutáchuiicacaꞌa. i~K Netɨ́ꞌɨj ni atáneerecaꞌa. Netɨ́ꞌɨj ni huáꞌunamuajriꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej u ta japua tíꞌivaɨreꞌe. Mé muꞌiicáa huápɨꞌɨ. Capu aꞌatzu rɨꞌɨrí tɨ huaꞌutéꞌitɨen, ni capu ámitɨeereꞌe aꞌachú mej puaꞌamé. Ayee mú puaꞌamé matɨ́j ɨ́ xuꞌuraꞌave. Aꞌɨ́ɨ mú meꞌuun atavéejmeꞌecaa meꞌɨ́jna jetze ɨ́ ɨpuari, majta aꞌɨ́mej jetze ɨ́ mej muáacua ɨ́ mej ruuri, majta aꞌɨ́mej jetze ɨ́ vaujsi. }} Pajta múꞌee, pepuꞌuri piyen rɨ́ꞌɨ huáꞌuruu mej mi miyen meꞌɨ́n teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeeneꞌen muáꞌaraꞌani aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌaijta,
mej mi majta tiꞌitɨj jɨ́n tiuꞌutévaɨreꞌen meꞌɨ́jna jemi ɨ́ Dios.Mɨ majta aꞌɨ́ɨme, aꞌɨ́ɨ mú tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua. Ayee mú tiuꞌutáchuiicacaꞌa. +|O Matɨ́ꞌɨj mi miyen jéjcuacan jɨ́n tiuꞌutáchuiicacaꞌa tɨjɨ́n:Ayee pu tiraavíjteꞌe pej múꞌee piyen raꞌancuréꞌepin, pajta raatáxɨjta aꞌiné memuaajéꞌica.Pajta múꞌee, pepuꞌuri tiuꞌutanájchitacaꞌa peꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ áꞌaxuureꞌe ɨ́ mej jɨ́n téꞌechaꞌɨcaꞌa ɨ́ Dios jemi,
pej pi tiuꞌutátuiireꞌen ɨ́ Dios jemi ɨ́ teɨte mej nainjapua éꞌemeꞌecan.Aꞌɨ́ɨ mú huáꞌa jetze ajtémeꞌecan matɨ́j menaꞌa seɨ́j jetze mej airaújneijte
nusu aꞌachú puaꞌamé ɨ́ mej seɨ́j niuucari jɨ́n tíꞌixaxaꞌa
nusu matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen.Aꞌu tɨ naꞌa mej éꞌeseijreꞌe seɨ́j japua ɨ́ chuej, aꞌúu mú éꞌemeꞌecan. {Tɨ́ꞌɨj raꞌancuréꞌepi aꞌɨ́jna ɨ́ yuꞌuxari, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej muáacua ɨ́ mej ruuri, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ vaujsi ɨ́ mej seité japuan muáacua aráꞌase, aꞌɨ́ɨ mú miyen aꞌɨmuá aicaújtuuxɨ meꞌɨ́jna jemi ɨ́ Cáneꞌa. Matɨ́j menaꞌa puaꞌamé teꞌitéꞌɨꞌɨcaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ aarpa, majta tuxaꞌa tɨ oro jɨ́n tíꞌitaavijhuacaꞌa. Cuaaneꞌe pu avéꞌejɨstíjmeꞌecaa aꞌɨ́jna jetze ɨ́ tuxaꞌa. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ cuaaneꞌe, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej raatáhuaviiriꞌi ɨ́ Dios aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe ɨ́ Dios jemi. z/Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Cáneꞌa, aꞌúu pu aꞌuvéꞌemej aꞌɨ́jna jemi ɨ́ tɨ eꞌecájca ɨ́ ɨpuari jetze. Tɨꞌɨquí raꞌancuréꞌepi aꞌɨ́jna ɨ́ yuꞌuxari ɨ́ tɨ rɨꞌɨríintaꞌa seijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ɨpuari jetze acájca. 6yeNeajta niyen éeneꞌen tiuꞌuséij tɨ́j tiꞌitɨ ɨ́ Cáneꞌa, ayée seijreꞌecaꞌa tɨ́j ɨ́ mej meri raajéꞌica. Aꞌuu pu aꞌutéveecaꞌa jemin ɨ́ ɨpuari. Aꞌɨ́ɨ pu ajta huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa ɨ́ mej muáacua ɨ́ mej ruuri, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej aitecaíjmeꞌecaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ vaujsi. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Cáneꞌa, arahuaꞌapuáca pu ájtaꞌehuájmeꞌecaa, ajta arahuaꞌapuájméꞌen pu ájjɨꞌɨsijmeꞌecaa. Ajta aꞌɨ́ɨn jɨꞌɨseáaraꞌan ɨ́ taꞌaráhuaꞌapua, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ɨ́ tɨ nainjapua u yaꞌutaꞌítecaꞌa íiyen chaanaca japua. ^x5Tɨꞌɨquí seɨj tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ vaujsi, ayée pu tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capej ayeine. Meꞌecui xaa, aꞌɨ́jna mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n ɨ́ Muajye ɨ́ tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze airáane, aꞌɨ́jna ɨ́ mej majta miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Aꞌɨjna ɨ́ tɨ David jetze airaújneijte, aꞌɨ́ɨ pu ari tiuꞌutéemuaꞌitɨ tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn ayén tiraꞌajsiújtzaꞌanaxɨꞌɨn ɨ́ taꞌaráhuaꞌapuáca jɨ́n áꞌaviꞌijtiꞌihuajmee, tɨ ajta raatáxɨjta. }wsNeajta inee, jeíhua nu huápɨꞌɨ neyeinecaꞌa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí rateuveꞌecaꞌa seɨ́j tɨ ayén tiuꞌutaúcɨꞌɨpua ɨ́ tɨ ayén tiraatáxɨjta ɨ́ yuꞌuxari nusu tɨ raꞌuseíj, ajta tɨ raꞌujíjveꞌen. $vATɨꞌɨquí ayén teꞌirájraa. Tɨ́j naꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa u júteꞌe, ajta íiyen chaanaca japua, ajta u tajete, capu méꞌe jaꞌatɨ tɨ ayén tiuꞌutaúcɨꞌɨpua ɨ́ tɨ ayén tiraatáxɨjta, ajta tɨ raꞌuseíj aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa. u+Neajta jaꞌatɨ huaseíj tɨ júteꞌe tíꞌivaɨreꞌe. Aꞌɨjna ɨ́ jaꞌatɨ jéꞌecan pu huápɨꞌɨ urácaꞌanée. Caꞌanín pu jɨ́n tiuꞌutáhuau. Ayee pu tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani ayén huataújcɨꞌɨpua tɨ aꞌɨ́ɨn raꞌajsiújtzaꞌanaxɨꞌɨn ɨ́ tɨ jɨ́n áꞌaviꞌijtiꞌihuajmee, ajta ɨ́ tɨ raatáxɨjta ɨ́ yuꞌuxari? ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. )t MNetɨ́ꞌɨj ni ayén éeneꞌen tiuꞌuséij, tɨ aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ acájca ɨ́ ɨpuari jetze, rurɨꞌɨríintaꞌa pu ruꞌitépijcaa ɨ́ yuꞌuxari ɨ́ tɨ ruxɨ́ꞌejtaꞌa téꞌesiɨɨmuaꞌihuacaꞌa, ajta, áꞌavijtiꞌihuacaꞌa arahuaꞌapuáca jɨmeꞌe ɨ́ xɨjca. ysk Ayee pu timuaavíjteꞌe múꞌeetzi, mɨ pej tavástaraꞌa púꞌeen, mɨ pej pajta iꞌi Dios.Tej ti tiyen rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌan, tej ti tiyen muanáꞌamicheꞌen.Pej pi nain jɨ́n antíꞌamuaꞌaréere,
aꞌiné múꞌee pej nain tiúꞌutaahuacaꞌa, nain ɨ́ tɨ seijreꞌe íjii.Ayee mú ꞌeen jɨ́n huataseíjre meꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej piyen tiraꞌutéecaꞌane áꞌaxeꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe.Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen huátaavijhuacaꞌa.Lr Matɨ́j menaꞌa miyen rɨcɨ ɨ́ mej muáacua, ɨ́ mej majta ruuri, aꞌɨ́ɨ mú majta miyen rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej vaujsi ɨ́ mej seité japuan muáacua aráꞌase. Aꞌɨ́ɨ mú aicaújtuuxɨjsin meꞌɨ́jna jemi ɨ́ tɨ ɨpuari jetze acájca, mej mi raateánajche meꞌɨ́jna tɨ iꞌi ruuri tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe, majta raatátuiireꞌesin ɨ́ jemin ɨ́ tiuꞌujcúrun. Majta miyen tiꞌichuíica tɨjɨ́n: pqY Majta miyen rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca, majta ranáꞌamicheꞌe, aꞌɨ́ɨ mú majta tíꞌijteujtziꞌireꞌe muáꞌayeꞌi meꞌɨ́jna tɨ aꞌɨ́ɨn ɨpuari jetze acájca, tɨ ajta ruuri tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. &pEMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej muáacua, ɨ́ mej majta iꞌi ruuri, aꞌɨ́ɨ mú arajsevíca ajtáꞌanájmee. Tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa mú tíꞌiseij nainjapua tɨ́j naꞌa júteꞌɨmua, majta íiyen chaanaca japua. Nain tújcaꞌari tzajtaꞌa, majta nain tɨ́caꞌari tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú jemin tíꞌichuiicacaꞌa ɨ́ Dios. Camu jaꞌanáj raatapuáꞌajta mej miyen tiꞌichuíica tɨjɨ́n:Rɨ́ꞌɨ pu tíꞌiseijreꞌe, temuaꞌa pu urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n seijreꞌe,
xɨ́ꞌepɨꞌɨn pu een seijreꞌe tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe ɨ́ tavástaraꞌa,
aꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree, aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ruseɨ́j seijreꞌecaꞌa, tɨ ajta seijreꞌe íjii, tɨ ajta seíireꞌe aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Vo%Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ seɨ́tɨ, ayée pu araseijreꞌe tɨ́j muajye. Ajta ɨ́ tɨ huaꞌapua, ayée pu araseijreꞌe tɨ́j puuya. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ ruuri tɨ huaíca, ayée pu teꞌecánee tɨ́j teáataꞌa, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ muáacua, ayée pu seijreꞌecaꞌa tɨ́j cuaꞌɨraꞌave tɨ ráꞌaraꞌive. nAjta aꞌujna aꞌu tɨ eꞌevéꞌevee, ayée pu éeneꞌe huámuan á chuaataꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ naa tíꞌimesti, tɨ ajta tíꞌitatzaj. Ayee pu seijreꞌecaꞌa tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ tetej mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n cristal. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej muáacua aráꞌase ɨ́ mej ruuri, aꞌúu mú uhuaꞌúꞌupuꞌujmeꞌecaa tɨ́j naꞌa tiꞌipuaꞌamé ɨ́ ɨpuari. Tɨ́ꞌɨj pɨ́ naꞌa mú tíꞌiseij, nain japua, tɨ́j naꞌa júteꞌɨmua, ajta íiyen chaanaca japua. omWAꞌájna seɨ́j japua ɨ́ ɨpuari miyen témaxcavaꞌaraꞌa, majta téniuucaꞌa. Ajta, án tɨ eꞌevéꞌevee ɨ́ ɨpuari, tatzari pu aꞌatáatɨmeꞌecaa tɨ ayén puaꞌamé aráhuaꞌapua. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tatzari, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios tɨ aráhuaꞌapua jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe. Zl-Ajta, seica ɨ́ ɨpuari atavéejmeꞌecaa aꞌu tɨ aꞌutéjvee aꞌɨ́jna ɨ́ ɨpuari. Seité japuan muáacua pu aráꞌasecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ɨpuari. Majta meꞌɨ́n ɨ́ vaujsi, aꞌɨ́ɨ mú acatéꞌetejmeꞌecaa jetzen ɨ́ seica ɨ́ ɨpuari. Majta miyen seité japuan muáacua aráꞌasecaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ vaujsi. Majta cuaiínaviꞌin mú tiꞌitéchejcaꞌa, majta curuun teꞌutearújteꞌeméꞌe tɨ oro jɨ́n taavíjhuacaꞌa. kAjta aꞌɨ́ɨn tɨ jetzen acájca, ayée pu naa éeneꞌen tiꞌitéechen. Ayee pu seijreꞌecaꞌa tɨ́j tetej tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche, tɨ paꞌu ɨ́ tetej, ajta tɨ teúumua ajta ɨ́ tɨ ranaxca. Ajta ayén seijreꞌecaꞌa tɨ́j ɨ́ seɨj ɨ́ tetej ɨ́ tɨ paꞌu tɨ ajta naa tíꞌimesti. Cuꞌuxaí pu ajta ataviɨ́jcaꞌa aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa ɨ́ ɨpuari. Ayee pu rúꞌaaraviꞌi seijreꞌecaꞌa tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ tetej mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n esmeralda. 6jeJɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa, aj pu aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu neetzi jemi ruꞌutéꞌaa. Ayee nu éeneꞌen tiuꞌuséij cumu aꞌu tɨ ɨpuari aꞌutéjvee u ta japua. Ajta aꞌɨ́jna japua ɨ́ ɨpuari, jaꞌatɨ pu jetzen acájca. i }Tɨ́ꞌɨj raatapuáꞌajtacaꞌa tɨ tiuꞌuxájtacaꞌa, aj nu ni niyen éeniꞌicɨꞌe tiuꞌuséij. Seɨ́j nu huaseíj ɨ́ puéerta tɨ antacúuniꞌihuacaꞌa u ta japua. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ nej amuacaícan ráanamuajriꞌi, ajtahuaꞌa pu tíꞌineꞌixaateꞌecaꞌa. Ayee pu namuajreꞌecaꞌa tɨ́j jaꞌatɨ tɨ ucáajijhua trompeeta jetze. Ayen tɨjɨ́n: ―Yen vejnéechi nej ni timuaataseíjrateꞌen aꞌij tɨ tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ ayén tejaꞌuréꞌenen méjcaꞌi huáyee. h“Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huiteájnamua, chéꞌe temuaꞌa naa tiráanamua aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén tihuáꞌaꞌixaateꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi.”2g]“Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ tiuꞌumuáꞌitɨn, ayée nu raatáꞌasin tɨ ne jamuan aꞌujyeíjxɨꞌɨn aꞌu nej tejéꞌaijta aꞌiné ayée pu tináaruu ineetzi. Netɨ́ꞌɨj tiuꞌutéemuaꞌitɨ, aj nu ni án niyáꞌupua jamuan aꞌujyeíjxɨ aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn tejéꞌaijta. f“Meꞌecui xaa, nee nu aꞌitéjvee táꞌapueerta, neteꞌejteáatuꞌaxa. Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén náanamua nej rájee, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ajta tinaꞌantácuuneꞌen, aj nu ni jemin uteáruti tej ti naímiꞌi tiúꞌucuaꞌani tajɨ́ɨmuaꞌa. ey“Ayee nu huaꞌajteáꞌaxɨꞌɨcaꞌa, neajta puaíjtzi huaꞌatáꞌaca aꞌɨ́mej ɨ́ nej huáꞌaxeꞌeveꞌe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, setáꞌaj seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati, seajta aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n naꞌaráꞌastijreꞌen. Vd%“Aꞌɨ́j nu jɨ́n, niyen tejáꞌamuahuavii sej si neetzi jemi ráananan seꞌɨ́jna ɨ́ oro tɨ taij jetze rutáꞌahuaca sej si siyen huateújchijteaanita. Setáꞌaj siyen neetzi jemi ráananan ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ naa tíꞌicuaina sej si seꞌɨ́jna jɨ́n ucaújchejteꞌaxɨꞌɨn tɨ ij caí ayén seijreꞌe ɨ́ sej jɨ́n tíꞌiteviꞌiraꞌa seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej muámuaꞌavijméꞌe. Setáꞌaj seajta neetzi jemi ráananan seꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ ɨ́ sej araújhuaateꞌen ɨ́ rujɨ́ꞌɨ jetze tɨ́ꞌij rɨꞌɨriistan sej tiꞌitɨ huaseíj. @cy“Ayee xu tíꞌixaxaꞌa yee sej seri chíjteaani sej púꞌeen, tɨ yee jeíhua huápɨꞌɨ rɨ́ꞌɨ tejamuáavaɨ, tɨ yee caí tiꞌitɨ tejamuáꞌaturaateꞌe. Mɨ seajta múꞌeen, caxu siyen tíꞌijmuaꞌaree sej xánaꞌavisiꞌi, seajta siyen aꞌij puaꞌa huáꞌaseijrateꞌe huáꞌa jemi ɨ́ teɨte. Múꞌeen xu xaa caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi, seajta aracúcuꞌunijmee, seajta siyen muámuaꞌavijméꞌe. hbI“Ayee xu tíꞌivaɨreꞌe tɨ́j jaj tɨ cɨ́j naꞌa tíꞌipɨsti. Caxu siyen tíꞌivaɨreꞌe tɨ́j jaj tɨ jeíhua pɨsti nusu tɨ jeíhua cɨmuajra. Aꞌɨ́j nu jɨ́n niyen áꞌamuaruuren tɨ́j jaꞌatɨ tɨ ayén jaj aíjtzitzee tɨ caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn ráꞌamencateꞌe. Nee nu caꞌanéeri jɨ́n mé amúuhuaꞌaxɨjsin. vae“Nee nu ramuaꞌaree aꞌij sej titetiújchaꞌɨɨ. Caxu aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n naꞌancuréꞌeviꞌitɨ ineetzi. Caxu seajta caꞌanéeri jɨ́n naatamuári, sino cháꞌanaꞌa xuꞌu siyen titetiújchaꞌɨɨ. Ayee pu tinaꞌaráanajche sej aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n naꞌancuréꞌeviꞌitɨn naꞌari caꞌanéeri jɨ́n sej naatamuáriteꞌen. N`’Patáꞌaj pajta piyen tiraataꞌítiꞌi peꞌɨ́jna ɨ́ tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree tɨ huáꞌachaꞌɨɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseꞌɨri u Laodicea. Piyen tɨ jɨ́meꞌen yee: “Ayee pu tiꞌixa aꞌɨ́jna tɨ ayén tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌixaxaꞌa tɨjɨ́n: Ayen tiꞌayajna, aꞌɨ́jna tɨ ajta tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n aꞌij tiꞌixa Dios jɨmeꞌe. Ajta capu ayén tíꞌihuaꞌitaca. Aꞌɨ́ɨ pu ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ Dios jamuan tiúꞌutaahuacaꞌa tɨ́j naꞌa tɨ tíꞌiseijreꞌe íjii. !_; “Ajta aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ tɨ huiteájnamua, chéꞌe temuaꞌa naa tiráanamua aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén tihuáꞌaꞌixaateꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi.” Ɨ́ mej Laodicea eꞌetiújseꞌɨri b^= “Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tiuꞌumuáꞌitɨn, ayée nu tiꞌitɨj jɨ́n tiraataꞌíjcateꞌesin tɨ́ꞌij tiꞌitevée aꞌame u téyujraꞌan ɨ́ neDioj. Aꞌɨ́ɨ pu aꞌuun aꞌuracaíi aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Neajta nu raꞌacáchajtza neꞌɨ́jna jetze ɨ́ tɨ jɨ́n ántehuaa ɨ́ neDioj, neajta ɨ́ tɨ jɨ́n téjaꞌarájtehuaa chajtaꞌaraꞌan ɨ́ neDioj, aꞌujna u Jerusalén ɨ́ tɨ jéjcua, ɨ́ tɨ ajta aꞌuun eꞌicaanej u ta japua aꞌu tɨ éꞌeseijreꞌe ɨ́ neDioj. Neajta nu niyen jetzen raꞌacáchajtza ɨ́ nej jéjcuacan jɨ́n ántehuaa. 7]g “Mu nu eꞌicáame inee caꞌanacan. Rɨ́ꞌɨ xuꞌu, setáꞌaj siyen huárɨni setáꞌaj rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨ́ɨ xáꞌaraꞌani ɨ́ sej seri tíꞌijchaꞌɨɨ ɨ́ Dios jemi. Caxu raatáꞌacareꞌen tɨ jaꞌatɨ áꞌamuanahuaꞌira ɨ́ curuun ɨ́ sej seri raatéemuaꞌitɨ. \{ “Aꞌiné múꞌeen xu siyen raꞌaráꞌastijreꞌe aꞌij nej neri tejámuaaꞌíjca, sej siyen cheꞌatá senaꞌa teꞌutáviicuaꞌi netɨ́j neajta inee teꞌutáviicuaꞌiriꞌi, ayée nu rɨ́ꞌɨ tejáꞌamuachaꞌɨ́ɨ tɨ ij caí ayén tejamuáacɨꞌɨti aꞌájna mej jetzen miyen áꞌaviicuaꞌireꞌe muáꞌajuꞌu, aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa tɨ́ꞌɨj ayén tejaꞌuréꞌenejsin tɨ́ꞌij huáꞌa japua rájveti naíjmiꞌica ɨ́ mej íiyen huachéjme ɨ́ chaanaca japua. Miꞌi mú aꞌuvéꞌejuꞌun mej títunutaxɨꞌɨn múꞌejmi jemi mej mi majta ráamuaꞌaree nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe. =[s “Meꞌecui xaa, ayée nu huáꞌaruuren neꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen ruseijrata mej nuꞌu Israél jetze ajtémeꞌecan. Camu xaa neꞌu aꞌɨ́jna jetze ajtémeꞌecan sino metíꞌihuaꞌitaca muꞌu. Aꞌɨ́ɨ mú jemin eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Satanás. Ayee nu caꞌanéeri jɨ́n huáꞌaruuren mej mi mú aꞌuvéꞌejuꞌun mej títunutaxɨꞌɨn múꞌejmi jemi mej mi majta ráamuaꞌaree nej jáꞌamuaxeꞌeveꞌe. Z}“Nee nu ramuaꞌaree aꞌij sej rɨcɨ. Casiꞌi, xaaseíj. Nuꞌuri niyen amuaatáꞌa sej si siyen ruxɨéehua seꞌuun aꞌuteárute. Ajta, capu rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ amuaatáꞌijmɨi. Nee nu ramuaꞌaree tɨ caí jeíhua amúꞌucaꞌanistiꞌi. Mɨ seajta múꞌeen, seúcheꞌe xu raꞌaráꞌastijreꞌe aꞌij nej tejamuáꞌixaa. Caxu seajta nexɨéehua. Y’Patáꞌaj pajta tiraataꞌítiꞌi peꞌɨ́jna ɨ́ tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree tɨ huáꞌachaꞌɨɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseꞌɨri u Filadelfia tɨ jɨ́meꞌen yee: “Patáꞌaj piyen tɨ jɨ́meꞌen yee, ayée pu tiꞌixa aꞌɨ́jna ɨ́ Dios ɨ́ tɨ rɨ́ꞌɨ tirájchaꞌɨɨ, aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ajta tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌixaxaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu yee ajta aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree tɨ huaꞌatáꞌaca mej mi meꞌuun aꞌuteárute aꞌu tɨ eꞌirájca aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jetzen huanéj ɨ́ David teecan. Tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn teꞌantácuuna, capu rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ teꞌiteáanan. Ajta, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn teꞌiteáanan, capu ajta rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ teꞌantácuuna. $XA“Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ huiteájnamua, chéꞌe aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ temuaꞌa tiráanamua aꞌij tɨ tihuáꞌaꞌixaateꞌe ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri jemin ɨ́ Dios.” Ɨ́ mej Filadelfia eꞌetiújseꞌɨri XW)“Aꞌɨjna ɨ́ tɨ tíꞌimuaꞌitɨn, ayée pu hui ꞌéeneꞌe tiꞌitechée aꞌame cuaiínaviꞌican. Neajta inee, canu raꞌuréꞌuuna ɨ́ tɨ jɨ́n ántehuaa ɨ́ yuꞌuxari jetze ɨ́ mej jetzen áꞌayuꞌusiꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej rusén jɨ́n huateáturaasin ɨ́ Dios jemi, sino nee nu neajta niyen tiraataxájta ɨ́ tɨ jɨ́n ántehuaa jemin ɨ́ niyáꞌupua, neajta huáꞌa jemi ɨ́ mej jemin tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ niyáꞌupua. NV“Mɨ majta, seica mú múꞌejmi jemi seijreꞌe ɨ́ mej caí miyen tiꞌitɨ jɨ́n titeꞌáꞌatura ɨ́ ru jetze. Aꞌɨ́ɨ mú áꞌujujhuaꞌaneꞌe muáꞌajuꞌu ineetzi jamuan, majta áꞌujujhuaꞌaneꞌe muáꞌajuꞌu mej cuaiínaviꞌin tiuꞌuchén, aꞌiné ayée pu tihuaꞌuvíjteꞌe aꞌɨ́mej. !U;“Setáꞌaj siyen raꞌutámuaꞌaree ɨ́ sej raꞌancuréꞌa, ɨ́ sej seajta ráanamuajriꞌi. Setáꞌaj seꞌɨ́jna jɨ́n araúrasten, seajta seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati. Tɨ puaꞌa secaí siyen atanéjneꞌere, nee nu mú aꞌuvéꞌeméꞌe naꞌame múꞌejmi jemi tɨ́j nahuaꞌari. Seajta múꞌeen, caxu ramuaꞌaréeren aꞌatzaj nej puaꞌa neꞌuun eꞌetanéjsin múꞌejmi jemi. T!“Setáꞌaj atanéjneꞌere, setáꞌaj seajta rɨ́ꞌɨ ráaruuren seꞌɨ́jna tɨ auj múꞌejmi jemi seijreꞌe, tɨ ajta ari tɨ́muaꞌa mɨꞌɨni, aꞌiné ayée pu tináꞌamitɨejteꞌe ineetzi sej caí tiꞌitɨj jɨ́n araúraste ɨ́ Dios jemi. S ’Patáꞌaj piyen tiraataꞌítiꞌi peꞌɨ́jna tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree tɨ huáꞌachaꞌɨɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseꞌɨri u Sardis tɨ jɨ́meꞌen yee: “Ayee pu tiꞌixa aꞌɨ́jna tɨ jemin seijreꞌe ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios tɨ arahuaꞌapuáca jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe. Nee nu neajta ruꞌitéꞌaa ɨ́ xuꞌuraꞌave ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase. Ayee nu niyen tíꞌijmuaꞌaree ɨ́ sej jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe. Ayee mú tíꞌixaxaꞌa sej nuꞌu ruuri seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej jeíhua tíꞌimuarɨꞌe. Mɨ seajta múꞌeen, neetzi jemi xu siyen mɨꞌɨchi. R“Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ huiteájnamua, chéꞌe aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ temuaꞌa naa tiráanamua aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén tihuáꞌaꞌixaateꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi.”;Qo“Neajta niyen huateáturan ɨ́ jemin tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén tátzaveꞌe áꞌaraꞌani tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ xuꞌuraꞌave tɨ ꞌaíjninei tapuáꞌarijmeꞌeca. P%“Caꞌanéeri pu jɨ́n tihuaꞌaꞌaíiteꞌe aꞌame. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tihuaꞌantipuáꞌajteꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej rájchaꞌɨɨreꞌe tɨ́j jaꞌatɨ ayén tiraatétaaraxɨꞌɨn ɨ́ xaꞌari tɨ xarij jɨ́n taavíjhua. Ayee nu cheꞌatá nenaꞌa tiꞌitɨ jɨ́n tíꞌiraꞌíjcateꞌen tɨ́j ajta aꞌɨ́ɨn niyáꞌupua ayén tiꞌitɨ jɨ́n tinaaꞌíjca. XO)“Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tiuꞌumuáꞌitɨn, tɨ ajta ayén cheꞌatá naꞌa rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ netɨ́j inee, ajta naꞌa caí nain teꞌentipuáꞌare, nee nu neꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌiraꞌíjcateꞌen tɨ ij aꞌɨ́ɨn tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨ́j chuéjraꞌa japua aꞌuchéjme. N'“Sej seajta múꞌeen, mɨ seica, mɨ sej seꞌuun Tiatira éꞌeche, mɨ sej seajta caí siyen tiráꞌastijreꞌe seꞌíjna ɨ́ niuucari tɨ huaꞌitzi púꞌeen, caxu seꞌɨ́jna rɨꞌɨree ɨ́ mej jee jeíhua huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe ɨ́ Satanás jemi. Aꞌɨ́j nu jɨ́n, canu máa aꞌij tiꞌitɨ́j jɨ́n tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe sino setáꞌaj siyen huárɨni sej seuj ráꞌastijreꞌe aꞌij sej seri tíraarɨ́ꞌɨre. Setáꞌaj siyen huárɨni asta nenaꞌa caí neajtahuaꞌa yé uvéꞌenen. M6Le“Neajta nu huáꞌacuiꞌini neꞌɨ́mej ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Majta naímiꞌi, aꞌachú mej puaꞌamé eꞌetiújseꞌɨri ɨ́ Dios jemi, aꞌɨ́ɨ mú ramuaꞌaréeren nej neꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ tɨ rúꞌumuaꞌaree aꞌij tɨ tiráꞌamitɨejteꞌe seɨ́j ɨ́ rumuaꞌatzíiraꞌa jetze, ajta aꞌij tɨ téꞌumuaꞌatze ɨ́ ru tzajtaꞌa. Neajta, ayée nu amuaatáꞌasin seɨ́j neajta seɨ́j aꞌij tɨ ayén tiraavíjteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ seɨj tiꞌitiújchaꞌɨɨcaꞌa. P}|{y4wu+sEpon6kkhgfdccbY_^l\V[TYWWUTqRPNMLcJIH:FFFDCAA#A>= ;9o864e214/.-B-1)(&f$#! K. y c{ Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn ɨ́ teyuu aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe u ta japua, aꞌɨ́ɨ pu antácuunarecaꞌa. Ajta aꞌuun teyujtaꞌa seijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ chiꞌij tɨ cɨ́lieen tɨ ajta tzajtaꞌan urácatii ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ Dios. Matɨ́ꞌɨj mi huatémaxcavaꞌaxɨ aꞌujna teyujtaꞌa, majta téniuucaꞌa. Jéihua pu caꞌanín jɨ́n tiꞌitécaꞌarajnajmeꞌe. Huateújcaꞌatzɨjcaꞌa ɨ́ chuej, majta cáavatzɨ ɨ́ téetej.ebC Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, matɨ́j puaꞌamé, jeíhua mú huápɨꞌɨ níniuꞌucacucaꞌa.Pajta múꞌee, pepuꞌuri huataniúꞌucacaꞌa.Puꞌuri aꞌájna tejaꞌuréꞌene aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa pej jetzen huáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej meri huácuii.Patáꞌaj rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan peꞌɨ́mej ɨ́ mej muavaɨreꞌe, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej múꞌeetzi jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej múꞌeetzi jemi rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe.Patáꞌaj rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan matɨ́j puaꞌamé muáꞌastijreꞌe.Capu amɨ́n tɨ puaꞌa miyen veꞌecán jɨ́n títetatéꞌen naꞌari cɨliéeneꞌe jɨ́n metítetatéin.Patáꞌaj pajta huaꞌantipuáꞌajteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej meri huaꞌupuáꞌajte aꞌɨ́mej ɨ́ mej íiyen chaanaca japua huachéjme. Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seité japuan muáacua aráꞌase. naU Miyen tɨjɨ́n:Rɨ́ꞌɨ tu timuaatáꞌaca, tavástaraꞌa, mɨ pej Dios púꞌeen, mɨ pej pajta nain jɨ́n antíꞌamuaꞌaree, mɨ pej pajta seijreꞌe íjii, mɨ pej pajta seijreꞌecaꞌa jéjcua ɨmuá. c`? Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ vaujsi ɨ́ mej seité japuan muáacua aráꞌase, ɨ́ mej majta huáꞌɨpuari japua eꞌeréꞌetei ɨ́ Dios jamuan, aꞌɨ́ɨ mú aicaújtuuxɨ, majta raateánajchecaꞌa ɨ́ Dios. \_1 Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn tɨ júteꞌe tíꞌivaɨreꞌe, aꞌɨ́jna tɨ aráhuaꞌapua púꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu ajta ucájijhuacaꞌa. Neajta huáꞌunamuajriꞌi mej caꞌanín jɨ́n tíꞌixajtacaꞌa u júteꞌe, miyen tɨjɨ́n:Puꞌuri xaa teꞌenteájrupi ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ Dios raꞌantíhuaꞌu.Puꞌuri nain jɨ́n antiújmuaꞌaree tɨ tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej huachéjme aꞌánna chaanaca japua.Aꞌɨ́ɨ pu tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌesin tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. b^= Puꞌuri mú áꞌume ɨ́ mej jɨ́n rajpuaíjtzi ɨ́ tɨ huaꞌapua. Ajta puꞌuri tɨ́n tejaꞌuréꞌenejsin ɨ́ tɨ huaíca ɨ́ mej jɨ́n rajpuaíjtzi muáꞌajuꞌu. Ɨ́ trompeeta tɨ aráhuaꞌapua $]A Jɨ́meꞌen muꞌu ticɨ́j, aj pu ꞌi huateújcaꞌatzɨjxɨ ɨ́ chaanaca temuaꞌa naa. Ajta jeꞌicáj pu éꞌevatzɨjxɨ ɨ́ tihuáꞌachiꞌi ɨ́ tɨ aꞌuun aꞌuvéjmeꞌecaa. Majta aráhuaꞌapuaviꞌira mú huácuii ɨ́ teɨte tɨ́ꞌɨj huateújcaꞌatzɨjxɨ. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ seica ɨ́ teɨte, jeíhua mú huápɨꞌɨ tiuꞌutátziɨn, majta rɨ́ꞌɨ tiraatéeje ɨ́ Dios. )\K Matɨ́ꞌɨj mi ráanamuajriꞌi tɨ jaꞌatɨ caꞌanín jɨ́n u eꞌicájijhuacaꞌa u júteꞌe ayén tɨjɨ́n: ―Iiyaꞌa, xáꞌajcɨɨnichi seyujna júteꞌe, jaitɨri jetze u ta japua. Matɨ́ꞌɨj mi ticɨ́j, mehuaꞌaseíiracaꞌa ɨ́ mej huáꞌajchaꞌɨreꞌeca. l[Q Tɨ́ꞌɨj teuuméꞌeca huaíca xɨcaj japuan jáꞌitaꞌa, xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu huateájturaa aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej huaꞌapua. Ajtahuaꞌa pu huaꞌutatɨ́ste ɨ́ huáꞌaxɨejniuꞌuca ɨ́ mej jɨ́n ruuri. Matɨ́ꞌɨj mi ájhuiixɨ. Majta jeíhua tiuꞌutátziɨn aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌuseíj. Z! Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej íiyen huachéjme ɨ́ chaanaca japua, jeíhua mú huataújtemuaꞌaveꞌesin meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej meri huáꞌucuii. Aꞌɨ́ɨ mú majta meꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌiyesten, majta tiuꞌutaújpuaijveꞌesin tiꞌitɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej caí chéꞌe huáꞌɨtziiteꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan, ɨ́ mej majta nuꞌu puaíjtzi huaꞌutáꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej íiyen seijreꞌe i chaanaca japua. 3Y_ Ayee mú mɨꞌɨchite huáruuren aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca mej nain japua huachéjme, aꞌu tɨ naꞌa seɨ́j chuéjraꞌa japua, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨ́j niuucari jɨ́n tíꞌixaxaꞌa, aꞌachú mej puaꞌamé aráꞌase ɨ́ teɨtejraꞌan. Huaíca xɨcaj japuan jáꞌitaꞌa mú huaꞌaseíira muáꞌajuꞌu ɨ́ mɨꞌɨchite. Majta, camu huatáꞌacareꞌe muáꞌajuꞌu tɨ jaꞌatɨ huaꞌavéꞌenan. /XW Aꞌuu mú majta aꞌutéꞌe muáꞌajuꞌu ɨ́ mɨꞌɨchite caaye jetze aꞌujna jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa jetze tɨ veꞌée ɨ́ tɨ nuꞌu ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Sodoma, ajta ayén tɨjɨ́n Egipto. Aꞌuu pu huaꞌavastaraꞌa áꞌutataihuacaꞌa ɨ́ cúruu jetze. /WW Matɨ́ꞌɨj raꞌantipuáꞌajteꞌen ɨ́ mej jɨ́n naatéxajta, aj pu ꞌi tiꞌitɨ aꞌuun aꞌitaméj aꞌu tɨ eꞌetécun ɨ́ tɨ caí ámitɨeereꞌe aꞌachú tɨ ucátee. Aꞌɨ́ɨ pu hui huaꞌuténeꞌusiꞌiteꞌesin, ajta huáꞌacuiꞌini, ajta, huaꞌutémuaꞌitɨ. =Vs Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaꞌapua, aꞌɨ́j mú hui jɨ́n antiújmuaꞌareere muáꞌajuꞌu mej huaꞌutáꞌijmɨi ɨ́ viite mej mi caí chéꞌe viiye matɨ́ꞌɨj mauj tihuáꞌixaateꞌe ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen titeꞌentiújmuaꞌaréere muáꞌajuꞌu mej seɨcɨé ráaruuren ɨ́ jaj tɨ́ꞌij ayén huataújruꞌureꞌen tɨ́j xúureꞌe. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa jɨ́n titeꞌentiújmuaꞌaréere muáꞌajuꞌu mej puaíjtzi huaꞌutáꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte ɨ́ mej íiyen seijreꞌe ɨ́ chaanaca japua. Nain mú hui jɨ́n puaíjtzi huaꞌutáꞌasin ɨ́ cuíꞌiniꞌiraꞌa jɨmeꞌe tɨ́j naꞌa tɨ ayén tihuaꞌaráanajche. &UE Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ aꞌij puaꞌa huáꞌuruuren, taij pu ꞌaíjninei án huáꞌateniꞌitzeꞌe, ajta huáꞌamuaꞌitɨcɨ aꞌɨ́mej ɨ́ mej huáꞌajchaꞌɨreꞌe. Jee xaa, tɨ puaꞌa hui jaꞌatɨ ayén tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ aꞌij puaꞌa huáꞌuruuren, ayée pu tiꞌihuaújxɨꞌepɨꞌɨntare aꞌɨ́jna jemi ɨ́ jaꞌatɨ mej meꞌɨ́n raajéꞌica. ET Aꞌii mú hui aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ huaréj ɨ́ tɨ tíꞌihuaꞌapua ɨ́ tɨ jemin eꞌetávee ɨ́ tavástaraꞌa tɨ íiyen tíꞌaijta chaanaca japua. Aꞌii mú hui majta meꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ mej huaꞌapua ɨ́ metaꞌantitátzajmee. Aꞌɨ́ɨ mú xaa jemin seijreꞌe ɨ́ tavástaraꞌa. S ’Neajta inee, ayée nu hui tihuaꞌutáꞌasin aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌapua ɨ́ mej caꞌaníjraꞌa tiꞌitáꞌaca inee jɨmeꞌe ɨ́ muárɨꞌeriꞌiraꞌa mej mi miyen áꞌateeviꞌin aꞌachú cumu seiviꞌiraꞌa japuan tamuáamuataꞌate japuan huaícate xɨcaj mej tihuaꞌutáꞌixaateꞌen neetzi jetze meꞌecan. Ayee mú meꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitéechen meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n tiꞌiteújcheꞌete aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ruxɨéemɨsteꞌe meꞌɨ́jna tɨ seɨj huamɨ́ꞌɨ. JR  ’Pajta, capej hui peꞌuun raꞌitɨée aꞌachú tɨ antayaúj aꞌujna á puaꞌacɨé tɨ eꞌeráyaujtaꞌa. Patáꞌaj rujɨ́ɨmuaꞌa raateájtuaani aꞌiné Dios pu ari huaꞌutáꞌa ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan mej mi miyen áꞌateere aꞌachú cumu huaꞌapuate japuan huaꞌapua máxcɨraꞌi mej meꞌuun raꞌavéꞌechetziꞌinaxɨꞌɨn meꞌɨ́jna chajtaꞌa tɨ Dios ayén ruseɨ́j huateúraꞌate. `Q ; Aj pu ꞌi jaꞌatɨ naatáchui tiꞌitɨ cɨyej ɨ́ mej jɨ́n tíꞌitɨeeraca aꞌachú tɨ huatátee. Ayee pu tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Iiyaꞌa jíi, patáꞌaj hui raatéꞌitɨen aꞌachú tɨ antayaúj ɨ́ teyuu aꞌu mej yéꞌanaꞌamiche ɨ́ Dios, patáꞌaj pajta raatéꞌitɨen aꞌachú tɨ auuyaúj aꞌɨ́jna ɨ́ mej japuan tíꞌimuaɨꞌɨvajtaca. Patáꞌaj pajta huaꞌutéꞌitɨen aꞌachú mej puaꞌamé ɨ́ mej meꞌuun ranaꞌamiche. IP  Aj pu ꞌi ayén tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee pu ajta ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe pej pajtáhuaꞌa tiuꞌutaxáj aꞌɨ́mej jemi ɨ́ teɨte ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, ɨ́ mej majta seɨ́j niuucari jɨ́n tíꞌixaxaꞌa, pajta huáꞌa jɨmeꞌe ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe.O- Netɨ́ꞌɨj ni raꞌancuréꞌɨ neꞌɨ́jna ɨ́ yuꞌuxari tɨ cɨ́lieen. Aꞌuu nu yeꞌencuréꞌɨɨ ɨ́ muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze aꞌɨ́jna tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe. Netɨ́ꞌɨj ni raatéjcuaa. Jéꞌecan pu naa tinúꞌucacarejcaꞌa ɨ́ neteni jaítzeꞌe tɨ́j searate. Ajta, netɨ́ꞌɨj yáꞌuxɨj, jéꞌecan pu náꞌatzijvireꞌecaꞌa yé nejucáatzeꞌe. /NW Netɨ́ꞌɨj ni neꞌuun áꞌume neꞌɨ́jna jemi tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe. Ayee nu tiraataꞌixaa tɨ naataꞌɨ́ꞌɨteꞌen ɨ́ yuꞌuxari tɨ cɨ́lieen. Aj pu ꞌi ayén tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Yeꞌecui, neꞌu. Patáꞌaj hui raatéjcuaꞌani. Aꞌɨ́ɨ pu muaꞌatzíiviteꞌe aꞌame muaꞌa jucaatzeꞌe. Ajta, ayée pu muaꞌaméncateꞌe aꞌame muaꞌaténiꞌitzeꞌe tɨ́j searate. M+ Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn ɨ́ nej ráanamuajriꞌi tɨ júteꞌe tejaꞌutaxájtacaꞌa, ayée pu tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aricu, aꞌɨ́jna jemi patáꞌaj raꞌancuréꞌɨꞌɨn ɨ́ yuꞌuxari tɨ autácuuriꞌi muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze aꞌɨ́jna tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe, tɨ aꞌuun japuan huatéjvee ɨ́ jaj japua, tɨ ajta aꞌuun japuan huatéjvee ɨ́ chuej japua. jLM Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ nuꞌu aꞌɨ́jna aꞌaraúrastejsin aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ rúꞌavaa ɨ́ Dios jemi aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn Dios teꞌataújratziiriꞌi huáꞌa jemi ɨ́ mej ravaɨreꞌecaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej jetzen meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. Aꞌɨ́jna pu nuꞌu ayén aꞌaraúrastejsin aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen ucáajijhua ɨ́ tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ tɨ aráhuaꞌapua púꞌeen. LI Matɨ́ꞌɨj miyen huatéeniu, nee nu raꞌayúꞌuxaacheꞌe. Neajta áꞌiyen ráanamuajriꞌi ɨ́ jaꞌatɨ tɨ júteꞌe nejaꞌutajé ayén tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj rúꞌumuaꞌareere aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ mej huatéeniu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase. Capej ráꞌayuꞌuxa. xHi Aj pu ꞌi caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa. Ayee pu namuajreꞌecaꞌa tɨ́j muajye tíꞌijiꞌihuaca. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌujíjhuacaꞌa, matɨ́ꞌɨj mi huatéeniu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase. "G= Aꞌɨ́ɨ pu ruꞌitépijcaa ɨ́ rumuájcaꞌa jetze ɨ́ yuꞌuxari tɨ cɨ́lieen. Puꞌuri autácuuriꞌihuacaꞌa. Aj pu ꞌi eꞌeraꞌɨ́ɨcatacaꞌa ɨ́ jaj japua ɨ́ tɨ veꞌée aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ ruꞌɨ́ɨca rurɨꞌɨríintaꞌa pújmeꞌen. Aꞌɨ́ɨ pu ajta eꞌeraꞌɨ́ɨcatacaꞌa ɨ́ chuej japua ɨ́ seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ ruꞌɨ́ɨca ruꞌúutataꞌa pújmeꞌen. F / Netɨ́ꞌɨj ni neajtahuaꞌa seɨ́j huaseíj tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. Jéꞌecan pu rucaꞌané aꞌɨ́jna, ajta júteꞌe pu veꞌecámeꞌecaa. Jaitɨri pu racánajcaꞌa, ajta cuꞌuxaí ataviɨ́jcaꞌa ɨ́ muꞌúuraꞌan jetze. Ayee pu téꞌajtaaveꞌe ɨ́ néerimeꞌaraꞌan tɨ́j ɨ́ xɨcaj, ajta ayén seijreꞌecaꞌa ɨ́ ɨɨcájraꞌan tɨ́j tiꞌitɨ tɨ teátaasin. E Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, camu majta raatapuáꞌajtacaꞌa mej caí tíꞌitecuiꞌica. Majta meꞌɨ́jna ɨ́ chahuaiiri camu majta raatapuáꞌajtacaꞌa mej caí ramuarɨꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tiuꞌutéhuaꞌitacaꞌa tɨ́ꞌij araúrasten ɨ́ huaꞌayeꞌira. Majta ɨ́ teɨte, maucheꞌe mú miyen ruxánaꞌacɨreꞌecaꞌa, majta tiúꞌunahuaꞌiracaꞌa. D Majta meꞌɨ́n ɨ́ seica ɨ́ mej yen japuan seijreꞌecaꞌa íiyen chaanaca japua, ɨ́ mej caí huácuiihuacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cuíꞌiniꞌiraꞌa, camu raatéxɨeehuatacaꞌa ɨ́ mej tiꞌitɨ huátaahuan ɨ́ tɨ caí Dios púꞌeen. Camu majta raatapuáꞌajtacaꞌa mej miyen ranáꞌamicheꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu naꞌari meꞌɨ́ɨme ɨ́ tiꞌitɨ téviraꞌa tɨ ayén taavíjhua oro jɨmeꞌe naꞌari plata jɨmeꞌe nusu cobre jɨmeꞌe caꞌɨ́n tetej jɨmeꞌe o cɨyej jɨmeꞌe, tiꞌitɨ tɨ naꞌa, mej caí atanéjneꞌe. Camu majta huiteánajcaꞌamua. Camu majta racɨ́ɨnivejme. C! Jee xaa neꞌu, ayée mú tiraayɨ́ꞌɨtɨ mej titéecuiꞌini meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ ruteneꞌe. Ayee mú majta éeneꞌe huácuasi matɨ́j cuꞌucuꞌuse, majta miyen éeneꞌe huíjmuꞌuu. Majta ɨ́ mej jɨ́n puaíjtzi huaꞌutáꞌa ɨ́ teteca. ]B3 Matɨ́ꞌɨj jeꞌicáj huácuiihuacaꞌa ɨ́ teteca ɨ́ tɨ huaíca jetze ɨ́ mej jɨ́n puaíjtzi huaꞌutáꞌa, aꞌɨ́jna jɨ́n ɨ́ taij, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ cɨtzij, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ayén téꞌeeca tɨ́j tepúustiꞌi, tɨ́j naꞌa puaꞌamé aíjnineicaꞌa án huáꞌateniꞌitzeꞌe ɨ́ cahuaayuꞌu. 8Ai Neajta, ayée nu éeneꞌe huaꞌuseíj ɨ́ cahuaayuꞌu netɨ́ꞌɨj niyen tiúꞌumaaracaꞌa. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej avéꞌeteꞌete, ayée mú anteújna ɨ́ rútaviitzeꞌe tiꞌitɨj jɨmeꞌe tɨ ayén seijreꞌe tɨ́j taij tɨ áꞌataa, ajta ɨ́ tɨ cuatujmua, ajta ɨ́ tɨ teúumua. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ cahuaayuꞌu, ayée mú ꞌeeneꞌe huíjmuꞌuu matɨ́j muajyéte. Ajta ɨ́ tɨ án huáꞌateneꞌe jetze aíjnineicaꞌa ɨ́ taij, jamuan ɨ́ cɨtzij, ajta aꞌɨ́jna tɨ teúumua tɨ ayén téꞌeeca tɨ́j tepúustiꞌi. [@/ Majta meꞌɨ́n ɨ́ xantaaruꞌu, ɨ́ mej avéꞌeteꞌete, ayée mú aráꞌasecaꞌa aꞌachú cumu seité viꞌiraꞌa puaꞌamé mej méꞌe, majta ayée mú puaꞌamé aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa viꞌiraꞌa ɨ́ mej miyen puaꞌamé mej méꞌe. Ayee nu tiúꞌunamuajriꞌi aꞌachú mej puaꞌamé aráꞌasecaꞌa. H?  Aj pu ꞌi huáꞌuxɨstacaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej muáacua, ɨ́ mej majta aiteánamiꞌihuacaꞌa ajta naꞌa caí aꞌájna tejaꞌuréꞌenen ɨ́ xɨcáaraꞌan mej jetzen huácuiꞌini jeꞌicáj ɨ́ teɨte ɨ́ mej yen japuan huachéjme. Puꞌuri pɨ́tiꞌihuaújxɨꞌepɨꞌɨntare aꞌatzaj tɨ puaꞌa, tiꞌitáani xɨcáaraꞌan, ajta tiꞌitáani máxcɨraꞌiraꞌan, ajta tiꞌitáani nineꞌiraꞌa tɨ ayén huárɨni. 8>i Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn tɨ arájsevi, aꞌɨ́ɨ pu ajta ucájijhuacaꞌa ɨ́ trompeeta jetze. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén ucájijhuacaꞌa, netɨ́ꞌɨj ni jaꞌatɨ huánamuajriꞌi tɨ aꞌuun tíꞌixajtacaꞌa aꞌu tɨ aꞌutéjvee aꞌɨ́jna ɨ́ mej japuan tíꞌimuaɨꞌɨvajtaca. Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna tɨ ucájijhuacaꞌa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj huáꞌijxɨstaxɨꞌɨn aꞌɨ́mej ɨ́ mej muáacua ɨ́ mej majta aiteánamiꞌi aꞌujna vejliꞌi játeꞌana jetze tɨ veꞌée tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Eufrates. =  <9 Puꞌuri seɨ́j mú áꞌume ɨ́ mej jɨ́n rajpuaíitzi muáꞌaraꞌani. Ajta aúcheꞌe huaꞌapua áꞌatura tɨ ayén tejaꞌuréꞌenen. J;  Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tihuáꞌaijteꞌe, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree aꞌujna tɨ eꞌetécun tɨ caí ámitɨeereꞌe aꞌachú tɨ caj ucátee. Ayee pu ántehuaa huaꞌaniuuca jɨmeꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ Hebreos tɨjɨ́n Abadón. Ajta huaꞌaniuuca jɨmeꞌe ɨ́ Griego, ayée pu ántehuaa tɨjɨ́n Apolión. Ayee pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n: Aꞌɨjna tɨ eꞌihuajéꞌica. : Ayee mú éeneꞌe huácuasi matɨ́j teaxcáte. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ huáꞌamuarɨꞌeriꞌiraꞌa ɨ́ mej jɨ́n miyen éeneꞌe áꞌateeri anxɨ́j máxcɨraꞌi mej puaíjtzi huaꞌutáꞌasin ɨ́ teteca, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌacuasi seijreꞌe. 91 Nainjapua mú tiꞌicácaujnacaa tiꞌitɨj jɨmeꞌe tɨ́j tepúustiꞌi púꞌeeneꞌe. Majta, jeíhua huápɨꞌɨ cáꞌarajnacaꞌa matɨ́ꞌɨj tiráꞌaraꞌixɨ. Yee pu ꞌeeneꞌe namuajreꞌecaꞌa matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ cahuaayuꞌuse ɨ́ mej caꞌanín jɨ́n ruꞌuvéꞌejaapuajmeꞌe ɨ́ carreta ɨ́ mej tzajtaꞌan huatéꞌuucaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej unéꞌuseꞌen. 8 Ayee mú majta éeneꞌe cácɨpuacaꞌa matɨ́j ꞌuuca, majta miyen éeneꞌe antátamejcaꞌa matɨ́j muajyéte. g7G Majta meꞌɨ́n vítziꞌise, ayée mú seijreꞌecaꞌa matɨ́j cahuaayuꞌuse ɨ́ mej meri huaꞌacáanajxɨ mej mi japuan huanéꞌuseꞌen. Tiꞌitɨ mú aveꞌerújteꞌemeꞌecaa ɨ́ rumuꞌúu jetze. Ayee pu seijreꞌecaꞌa tɨ́j curuun tɨ oro jɨ́n taavíjhuacaꞌa. Ajta, huaꞌaneerime ayén seijreꞌecaꞌa matɨ́j teɨte. D6 Ayee pu téꞌeme aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌa jetze. Ayee mú rahuauni ɨ́ teteca mej huácuiꞌini. Mɨ ajta, capu aꞌij tiuꞌutárɨꞌɨriistari. Jéihua mú huápɨꞌɨ jetzen áꞌujcaꞌane mej huácuiꞌini mej mi caí chéꞌe rajpuaíjtzi. Mɨ majta, caꞌanéeri mú jɨ́n teꞌutáviicuaꞌira. [5/ Ayee mú tihuaꞌutáꞌa mej miyen áꞌateeri aꞌachú cumu anxɨ́j máxcɨraꞌi mej puaíjtzi huaꞌutáꞌan ɨ́ teteca. Majta, camu miyen tihuaꞌutáꞌa mej huáꞌucuiꞌini. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n puaíjtzi huaꞌutáꞌasin, ayée pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen tɨ puaꞌa teáxca raacheꞌen ɨ́ jaꞌatɨ. ~4u Ayee mú tihuaꞌuꞌíjca mej nuꞌu caí aꞌij puaꞌa raruure ɨ́ ɨxaj tɨ ájninei ɨ́ chuej japua naꞌari tuꞌupi tiꞌitɨ nusu cɨyej. Aꞌii muꞌu nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej aꞌij puaꞌa huáꞌaruuren, aꞌɨ́mej ɨ́ teɨte ɨ́ tɨ caí téꞌeyuꞌusiꞌi huáꞌacuaatzi jetze mej nuꞌu teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios. 13[ Matɨ́ꞌɨj mi vítziꞌise huiitacɨ́ cɨtzij tzajtaꞌa. Ayee mú tihuaꞌutáꞌa mej mi miyen tiúꞌucheꞌeveꞌen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ teaxcáte. c2? Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨ pu ayén raꞌantacú aꞌɨ́jna tɨ eꞌetécun tɨ ayén caí ámitɨeereꞌe aꞌachú tɨ ucátee. Jɨ́meꞌen puꞌu raꞌantacú, ayée pu huitácɨtziujtarecaꞌa tɨ́j teꞌitácɨtziúuta áꞌayeꞌi ɨ́ hoorno tzajtaꞌa tɨ veꞌée. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨcaj, ajta ɨ́ máxcɨraꞌi, aꞌɨ́ɨ mú aꞌutanámiꞌihua muáꞌaraa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cɨtzij tɨ aitácɨtziujtacaꞌa aꞌujna aꞌu tɨ eꞌetécun. 71 i Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn taꞌanxɨ́vi ayén ucájijhuacaꞌa ɨ́ trompeeta jetze. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén huarɨ́j, netɨ́ꞌɨj ni raaseíj ɨ́ xuꞌuraꞌave tɨ ari eꞌicájve u júteꞌe, ajta án eꞌerájve ɨ́ chaanaca japua. Ajta aꞌɨ́ɨn, aꞌɨ́ɨ pu raꞌancuréꞌechui aꞌɨ́jna ɨ́ yaavi ɨ́ tɨ jɨ́n raꞌantácuuna aꞌu tɨ eꞌetécun tɨ caí ayén téꞌemitɨeereꞌe aꞌachú tɨ ucátee. v0e Netɨ́ꞌɨj ni niyen áꞌujneerecaꞌa. Júteꞌɨmua pu seɨ́j ráꞌaraꞌacaꞌa ɨ́ cuaꞌɨraꞌave. Netɨ́ꞌɨj ni niyen ráanamuajriꞌi tɨ ayén tíꞌixajtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Cuiꞌi xaa, cuiꞌi xaa, cuiꞌi xaa, aꞌɨ́ɨme hui ɨ́ mej íiyen japuan huachéjme ɨ́ chaanaca, aꞌiné jeíhua mú hui rajpuaíitzi muáꞌajuꞌu matɨ́ꞌɨj miyen ucáajijhua ɨ́ seica ɨ́ mej huaíca ɨ́ trompeeta jetze. Puꞌuri hui tɨ́n ayén tejaꞌuréꞌenejsin.9/k Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ muáacua, aꞌɨ́ɨ pu ajta ucájijhuacaꞌa ɨ́ trompeeta jetze. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén huarɨ́j, tiꞌitɨ pu raꞌajteátuꞌa ɨ́ xɨcaj, ajta ɨ́ máxcɨraꞌi, ajta jeꞌicáj ɨ́ xuꞌuraꞌave mej mi caí chéꞌe miyen aꞌatáatɨmeꞌeni. Jeꞌicáj tújcaꞌari tzajtaꞌa, camu chéꞌe áꞌataacaꞌa, ajta jeꞌicáj tɨ́caꞌari tzajtaꞌa, camu majta chéꞌe áꞌataacaꞌa. ./ Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ xuꞌuraꞌave, ayée pu ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Taꞌantzíjviꞌi. Jeꞌicáj pu antzíiviꞌi jáꞌaraa ɨ́ jaj. Majta ɨ́ teteca, muꞌiitɨ́ mú huácuii meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej raꞌí meꞌɨ́jna ɨ́ jaj ɨ́ tɨ antzíjviꞌi. -{ Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ huaíca, aꞌɨ́ɨ pu ajta ucájijhuacaꞌa aꞌɨ́jna tzajtaꞌa ɨ́ trompeeta. Jɨ́meꞌen puꞌu ucájijhuacaꞌa, aj pu ꞌi xuꞌuraꞌave tɨ veꞌée eꞌicájve u júteꞌe. Ayee pu téꞌataacaꞌa tɨ́j tatzari. Aj pu ꞌi á eꞌerájve jeꞌicáca japua ɨ́ játeꞌana, ajta jeꞌicáca japua aꞌu tɨ eꞌejaíxaviꞌijme. D, Majta jeꞌicáj mú huácuii ɨ́ mej meꞌuun éꞌechejcaꞌa. Majta, meꞌɨ́n ɨ́ baarcu ɨ́ mej japuan éꞌecɨɨnecaꞌa ɨ́ jaj, jeꞌicáj mú majta huateánaꞌaxɨ. (+IAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ huaꞌapua ɨ́ tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua, aꞌɨ́ɨ pu ajta ucájijhuacaꞌa aꞌɨ́jna tzajtaꞌa ɨ́ trompeeta. Ajta tiꞌitɨ pu ateájrɨe ɨ́ jaj jetze ɨ́ tɨ veꞌée. Cu xɨee jɨrí naꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ ɨ́ tɨ ajta teátaasimeꞌe. Tɨꞌɨquí á aꞌucájrupi á jaataꞌa. Aj pu ꞌi jeꞌicáj seɨcɨé huaújruu ɨ́ jaj tɨ́j xúureꞌe. G*Ajta aꞌɨ́jna taꞌamuájca, aꞌɨ́ɨ pu ucájijhuacaꞌa aꞌɨ́jna tzajtaꞌa ɨ́ trompeeta. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén huarɨ́j, matɨ́ꞌɨj mi téetej cáavatzɨ aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ taij, xúureꞌe tɨ ranaxca. Nainjapua pu huavátzɨ íiyen chaanaca japua. Ajta jeꞌicáj pu tiuꞌuréꞌataa. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ cɨyej, jeꞌicáj pu ajta tiuꞌuréꞌataa. Ajta ɨ́ ɨxaj, naímiꞌi pu huaréꞌataa aꞌɨ́jna. ~)uMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase, ɨ́ mej majta tíꞌivaɨreꞌe u ta japua, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej trompeeta teꞌitéꞌɨꞌɨcaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú rɨ́ꞌɨ huaújruu mej mi meꞌɨ́jna tzajtaꞌa ucáajijhua. (Aj pu ꞌi rájtɨɨ aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́tziveꞌeri, ajta raꞌavéꞌejɨste aꞌɨ́jna ɨ́ taij tɨ aꞌuun aꞌuvéꞌemej aꞌɨ́jna japua ɨ́ mej japuan tíꞌimuaɨꞌɨvajtaca. Aj pu ꞌi á yaꞌucáaxɨre ɨ́ chaanaca japua. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén huarɨ́j, aj nu ni ráanamuajriꞌi. Cu xɨee muatéjniuu. Jéꞌecan pu temuaꞌa tiꞌitécaꞌarajnajmeꞌe. Majta témaxcavaꞌaraꞌa. Ajta huateújcaꞌatzɨjxɨ ɨ́ chaanaca. Jɨ́meꞌen ɨ́ trompeeta ɨ́ mej teꞌitéꞌɨꞌɨcaꞌa 3'_Aj pu ꞌi temuaꞌa téꞌejcɨtziujtarixɨ aꞌɨ́jna ɨ́ cuaaneꞌe aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n raatáhuaucareꞌe ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́j pu jetzen ájcɨtziujtarecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ muájcaꞌareꞌaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. 2&]Aj pu ꞌi seɨj mú aꞌuvéꞌemej tɨ ajta tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. Aꞌɨ́ɨ pu jetzen ajteechaxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ mej japuan tíꞌimuaɨꞌɨvajtaca. Ajta tiꞌitɨ huiitéjajnacaꞌa cɨ́tziveꞌeri. Seɨ́j pu raatatɨ́ste ɨ́ cuaaneꞌe tɨ ij aꞌɨ́jna rajnájchiteꞌen aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n raatáhuaucareꞌe ɨ́ Dios jemi matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe ɨ́ Dios jemi. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ huaꞌaniuuca, án pu jéꞌeseijreꞌecaꞌa japuan aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ oro jɨ́n taavíjhua ɨ́ mej japuan tíꞌimuaɨꞌɨvajtaca tɨ ajta jemin aꞌutéjvee aꞌɨ́jna ɨ́ ɨpuari. %Netɨ́ꞌɨj ni huaꞌuseíj ɨ́ mej aráhuaꞌapua, ɨ́ mej majta tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. Aꞌɨ́ɨ mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej Dios jemi huatéꞌuuca. Matɨ́ꞌɨj mi teꞌencuréꞌɨ ɨ́ trompeeta, ɨ́ tɨ aráhuaꞌapua. 9$ mTɨꞌɨquí aꞌɨ́ɨn Cáneꞌa raꞌantínaꞌacacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n áꞌavijtiꞌihuajmeꞌecaa, aꞌɨ́jna ɨ́ taꞌaráhuaꞌapua. Aj pu ꞌi nainjapua tiuꞌupuáꞌareajraa u júteꞌe. Ayee pu áꞌatee aꞌachú cumu jáꞌitaꞌa hora tɨ caí tiꞌitɨ namuajreꞌecaꞌa. y#k’Aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu Cáneꞌa aꞌɨ́jna jetze á aꞌutéjvee ɨ́ ɨpuari. Aꞌɨ́ɨ pu huáꞌachaꞌɨɨ aꞌame. Aꞌɨ́ɨ pu huáꞌaviꞌitɨn aꞌájna aꞌu tɨ jéꞌejmuaa ɨ́ mej jɨ́n ruuri muáꞌaraꞌani. Ajta aꞌɨ́ɨn Dios, aꞌɨ́ɨ pu rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌasin mej mi caí chéꞌe tiꞌitɨ jɨ́n ruxɨéemɨsteꞌe.y"k’Camu hui chéꞌe huatatújritzeꞌesin, camu majta chéꞌe huataꞌíꞌicu. Capu ajta chéꞌe huáꞌacucuiꞌi aꞌame ɨ́ huaꞌamuꞌúu ɨ́ xɨcaj jɨmeꞌe. Capu ajta chéꞌe huaꞌataíixɨꞌɨra aꞌame ɨ́ xɨcaj. H! ’Aꞌɨ́j mú hui jɨ́n miyen íiye seijreꞌe jemin ɨ́ ɨpuari tɨ jetzen acájca aꞌɨ́jna ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨ mú majta ravaɨreꞌe teyujtaꞌa aꞌu tɨ aꞌɨ́ɨn Dios éꞌeseijreꞌe. Nain tújcaꞌari tzajtaꞌa, majta nain tɨ́caꞌari tzajtaꞌa, aꞌúu mú ravaɨreꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨpuari jetze tɨ acájca, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌachaꞌɨɨn aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ruseɨ́j huáꞌa jemi huateáturaasin. * MNetɨ́ꞌɨj ni niyen tiraataꞌixaa tɨjɨ́n: ―Múꞌee vástaꞌa, múꞌee pej ramuaꞌaree pej piyen tinaatáꞌixaateꞌen. Aj pu ꞌi ayén tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌii mú hui meꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ mej teꞌutáviicuaꞌiriꞌi ɨ́ mej jeíhua huápɨꞌɨ rajpuaíitzi muáꞌaraa. Aꞌii mú meri tiuꞌujáꞌusi ɨ́ tiúꞌujcɨɨxu, majta tiúꞌucuaiinare ɨ́ tihuáꞌacɨɨxu meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej raꞌaráꞌastijre meꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu ɨ́ tɨ huáꞌa jetze meꞌecan huamɨ́ꞌɨ. b= Aj pu ꞌi seɨj ɨ́ tɨ vástacɨraꞌi ayén tinaataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n: ―¿Aꞌatéenni mej púꞌeen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej cuaiínaviꞌin tiꞌitechéjme? ¿Aꞌuné jetze maꞌuvéꞌejuꞌun? 8i Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n:Chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen.Tuꞌuri tiyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin, teajta tiyen rɨ́ꞌɨ tiyaꞌuseíira táꞌajuꞌun, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu nain téꞌumuaꞌaree.Aꞌɨ́j tu jɨ́n tiyen rɨ́ꞌɨ tiratáꞌacareꞌe táꞌajuꞌun, teajta rɨ́ꞌɨ tiraatetúutuhuaꞌa táꞌajuꞌun.Aꞌɨ́ɨ pu taDioj jemi seíireꞌe aꞌame ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan, ajta ɨ́ caꞌaníjraꞌa tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. uc Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua, aꞌɨ́ɨ mú atavéejmeꞌecaa aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa ɨ́ ɨpuari, majta aꞌu mej aꞌutéꞌuucaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ vaujsi, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej muáacua ɨ́ mej ruuri. Matɨ́ꞌɨj mi aicaújtuuxɨ ɨ́ jemin ɨ́ tɨ acájca ɨ́ ɨpuari jetze mej mi raateánajche ɨ́ Dios. X) Caꞌanín mú jɨ́n miyen tíꞌitejijhuacaꞌa tɨjɨ́n:Caꞌanéeri pu jɨ́n tuꞌirájtuaa aꞌɨ́jna ɨ́ taDioj ɨ́ tɨ acájca ɨ́ ɨpuari jetze,
ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Cáneꞌa. 6e Netɨ́ꞌɨj ni neajtahuaꞌa atáneerecaꞌa, neajta huaꞌuseíj ɨ́ seica ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa. Ayee mú temuaꞌa tíꞌitemuꞌiicaa. Capu rɨꞌɨríistacaꞌa tɨ jaꞌatɨ huaꞌutéꞌitɨen. Aꞌu tɨ naꞌa mú éꞌemeꞌecantajmeꞌecaa, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé meꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ teɨte ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ teɨte ɨ́ mej seɨcɨé tíꞌijyeꞌira, majta naíjmiꞌi mej seɨcɨé tíꞌixaxaꞌa. Aꞌuu mú aꞌutéꞌuucaꞌa jemin ɨ́ Cáneꞌa. Aꞌɨ́ɨ mú cuaiínaviꞌin tiꞌitechéjmeꞌecaa aꞌɨ́ɨme, majta tacɨ́j mú huiitepíijmeꞌecaa. b=Naímiꞌi mú miyen tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua viꞌiraꞌa araꞌástɨmeꞌecaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen ɨ́ mej Zabulón jetze airaújneijte, majta ɨ́ mej meꞌɨ́jna jetze airaújneijte ɨ́ José, ayée mú cheꞌatá aráꞌaxcaa matɨ́j ɨ́ seica. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Benjamín jetze airaújneijte, ayée mú cheꞌatá menaꞌa aráꞌaxcaa. Jɨ́meꞌen ɨ́ mej muꞌíi ɨ́ mej majta cuaiínaviꞌin tiꞌitéechen a;Aꞌɨ́mej jɨmeꞌe ɨ́ seica, ɨ́ mej Simeón jetze airaújneijte, ayée mú majta aráꞌaxcaa aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua viꞌiraꞌa. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Leví jetze airaújneijte, ayée mú cheꞌatá menaꞌa aráꞌaxcaa aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua viꞌiraꞌa. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Isacar jetze airaújneijte, ayée mú cheꞌatá aráꞌaxcaa tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua viꞌiraꞌa. 9Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌɨ́jna jetze airaújneijte ɨ́ Aser, ayée mú cheꞌatá menaꞌa aráꞌaxcaa tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua viꞌiraꞌa. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌɨ́jna jetze airaújneijte ɨ́ Neftalí, ayée mú cheꞌatá menaꞌa aráꞌaxcaa aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua viꞌiraꞌa. Majta mú miyen cheꞌatá menaꞌa aráꞌaxcaa aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua viꞌiraꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌɨ́jna jetze airaújneijte ɨ́ Manasés. a;Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌɨ́jna jetze airaújneijte ɨ́ Judá, ayée mú aráꞌaxcaa tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua viꞌiraꞌa. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌɨ́jna jetze airaújneijte ɨ́ Rubén, ayée mú cheꞌatá aráꞌaxcaa tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua viꞌiraꞌa. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌɨ́jna jetze airaújneijte ɨ́ Gad, ayée mú majta aráꞌaxcaa aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua viꞌiraꞌa. Netɨ́ꞌɨj ni niyen tiráanamuajriꞌi aꞌachú mej puaꞌamé ɨ́ tɨ huaꞌajtiyúꞌuxaxɨj ɨ́ huáꞌacuaatzeꞌe. Ayee mú puaꞌaméca aꞌachú cumu anxɨ́te japuan huaꞌapuate japuan muáacua viꞌiraꞌa. Aꞌɨ́ɨ mú huáꞌa jetze ajtémeꞌecan matɨ́j menaꞌa teɨtestemuaꞌameꞌen mej púꞌeen ɨ́ mej airaújneijte meꞌɨ́jna jetze ɨ́ Israél. ,QAyee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Caxu xɨ puaíjtzi raatáꞌa ɨ́ chaanaca naꞌari ɨ́ jaj tɨ veꞌée nusu ɨ́ cɨyej ajta tenaꞌa caí huaꞌajtiyúꞌuxaxɨꞌɨn huáꞌacuaatzeꞌe teꞌɨ́mej ɨ́ mej ravaɨreꞌe ɨ́ taDioj. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. $ANetɨ́ꞌɨj ni seɨ́j huaseíj tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. Aꞌuu pu pújmeꞌen eꞌevéꞌemeꞌecaa aꞌu tɨ ꞌaíjninei ɨ́ xɨcaj. Aꞌɨ́ɨ pu ruꞌiteátɨɨcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n Dios huaꞌajtiyúꞌuxaxɨj huáꞌacuaatzeꞌe tɨ ayén téꞌaxa mej nuꞌu teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen. Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn tevi ayén caꞌanín jɨ́n huaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌareerecaꞌa mej aꞌij puaꞌa ráaruuren ɨ́ chaanaca, majta ɨ́ jaj tɨ veꞌée. K~}r|Xzy?wvusqnljkii&hPfdbH`^]7[Y$VVTSRPQZO`MKJnHFE"B?>Ajta ɨ́ tɨ arájsevi, aꞌɨ́ɨ pu ajta á yaꞌucájrɨe ɨ́ cutzapeꞌe aꞌɨ́jna japua ɨ́ játeꞌana ɨ́ tɨ veꞌée tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Eufrates. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén huarɨ́j, aj pu ꞌi nainjapua ateáxɨꞌɨ ɨ́ játeꞌana. Ayee pu ꞌeen jɨ́n ateáxɨꞌɨ mej mi antácɨɨne aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta aꞌu tɨ ꞌeíjninei ɨ́ xɨcaj. - Majta jeíhua mú aꞌij puaꞌa tiraatajé meꞌɨ́jna ɨ́ Dios ɨ́ tɨ ta japua éꞌeseijreꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej jeíhua huápɨꞌɨ rajpuaíjtzicaꞌa. Camu majta aꞌatzu raatéxɨeehuatacaꞌa aꞌij mej rɨjcaa tɨ aꞌij puaꞌa een. J,  Ajta ɨ́ teꞌanxɨ́vi, aꞌɨ́ɨ pu ajta á yaꞌucájrɨe aꞌɨ́jna ɨ́ cutzapeꞌe aꞌɨ́jna japua aꞌu tɨ eꞌecájca aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ tɨ aꞌij puaꞌa een. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén huarɨ́j, huápɨꞌɨ pu huateátɨcaꞌarecaꞌa aꞌu tɨ tejéꞌaijta. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca, aꞌɨ́ɨ mú aváꞌujcheꞌeveꞌe ɨ́ runeanu jetze meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej jeíhua huápɨꞌɨ rajpuaíjtzicaꞌa. s+_ Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca, huáꞌataixɨꞌɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huápɨꞌɨ téjxɨcacaꞌa. Majta aꞌij puaꞌa tiraatajé ɨ́ Dios ɨ́ tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree tɨ puaíjtzi huaꞌatáꞌaca. Camu raatéxɨeehuatacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa een aꞌij mej rɨcɨ, camu majta rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios. E*Ajta ɨ́ tɨ muáacua, aꞌɨ́ɨ pu á yaꞌucájrɨe ɨ́ cutzapeꞌe aꞌɨ́jna japua ɨ́ xɨcaj. Ajta ayén tiraatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ xɨcaj tɨ huáꞌutaꞌixɨꞌɨri. ) Netɨ́ꞌɨj ni ráanamuajriꞌi tɨ jaꞌatɨ tɨ aꞌuun aꞌutéveecaꞌa jetzen aꞌu mej tejéꞌemuaɨꞌɨvajtaca. Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Jee xaa neꞌu, tavástaraꞌa, mɨ pej Dios púꞌeen, mɨ pej hui pajta nain jɨ́n antíꞌamuaꞌaree. Tzáahuatiꞌiraꞌa pej jɨ́n huáꞌaxɨjteꞌe. Naa pu tiraavíjteꞌe aꞌij pej tihuaꞌutáꞌa. {(o’Naa pu hui xɨ́ꞌepɨꞌɨn aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca muꞌuri huáꞌucuii aꞌɨ́mej ɨ́ mej múꞌeetzi jemi rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej múꞌeetzi jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. Aꞌɨ́j pej jɨ́n peri huaꞌutáꞌa mej majta xúureꞌe huayéꞌen. Ayee mú hui éeniꞌicɨꞌe raꞌantimuáꞌitɨ. F'Netɨ́ꞌɨj ni ráanamuajriꞌi ɨ́ tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree ɨ́ jaj, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej hui huarɨ́j peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej huaꞌuxɨ́jte, múꞌee, mɨ pej jéjcua ɨmuá seijreꞌecaꞌa, pajta íjii pej pauj seijreꞌe. <&qAjta ɨ́ tɨ huaíca, aꞌɨ́ɨ pu á yaꞌucájrɨe aꞌɨ́jna ɨ́ seɨj ɨ́ tɨ cutzapeꞌe jetzen aramuáacua ɨ́ játeꞌana tzajtaꞌa, ajta japuan aꞌu tɨ eꞌejaíjxajme. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén huarɨ́j, tɨ́j naꞌa tɨ tíꞌiseijreꞌe seɨcɨé pu huaújruu tɨ́j xúureꞌe. y%kAjta, ɨ́ tɨ huaꞌapua, aꞌɨ́ɨ pu ajta á yaꞌucájrɨe ɨ́ cutzapeꞌe ɨ́ tɨ aramuáacua japuan ɨ́ jaj tɨ veꞌée. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén huarɨ́j, aj pu ꞌi seɨcɨé huaújruu ɨ́ jaj tɨ́j xúureꞌe tɨ airámɨꞌɨyecaꞌa tevi jetze tɨ huamɨ́ꞌɨ. Ajta, naíjmiꞌi ɨ́ mej jaj tzajtaꞌa chejcaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú huácuii. $9Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna, aj pu ꞌi seɨj u aꞌuvéꞌemej. Tɨꞌɨquí á yaꞌucájrɨe ɨ́ chaanaca japua ɨ́ cutzapeꞌe jetze tɨ aramuáacua. Aj pu ꞌi huáꞌa japua rájve aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n iꞌicáꞌatzata ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa téꞌeeca, ajta ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa seijreꞌecaꞌa. Ayee pu tihuáꞌuruu aꞌɨ́mej tɨ huáꞌa jetze téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa aꞌij tɨ ántehuaa aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej raateánajchecaꞌa. # Netɨ́ꞌɨj ni seɨ́j huaseíj ɨ́ jaꞌatɨ tɨ aꞌuun aꞌutéveecaꞌa u teyujtaꞌa. Tɨꞌɨquí caꞌanín jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Sericu, setáꞌaj hui á yaꞌucáxɨreꞌen ɨ́ chaanaca japua tɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ avéꞌejɨsti ɨ́ cutzapeꞌe jetze ɨ́ tɨ aráhuaꞌapua aráꞌase mej mi ráamuaꞌaree tɨ huápɨꞌɨ niuꞌucamɨꞌɨ ɨ́ Dios. "Aj pu ꞌi temuaꞌa téjcɨtziujtarecaꞌa u teyujtaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ Dios. Ajta, jeíhua pu huápɨꞌɨ huatátzareajraa. Aj pu ꞌi temuaꞌa teꞌuhuájɨstecaꞌa u teyujtaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ cɨtzij. Capu chéꞌe huatárɨꞌɨristarecaꞌa tɨ seɨj aꞌuun aꞌuteárute u teyujtaꞌa ajta menaꞌa caí raꞌantipuáꞌajteꞌen ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase mej puaíjtzi huaꞌutáꞌan ɨ́ tɨ ajta aráhuaꞌapua aráꞌase.!}Ajta seɨj ɨ́ mej muáacua ɨ́ mej ruuri, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌite aꞌɨ́mej ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase aꞌɨ́jna ɨ́ tuxaꞌa ɨ́ tɨ avéꞌejɨstijmee ɨ́ tɨ jɨ́n huápɨꞌɨ niuꞌucamɨꞌɨ ɨ́ Dios ɨ́ tɨ iꞌirúuri rusén jɨmeꞌe. Seɨj ajta seɨj pu huaꞌuréꞌeꞌɨꞌɨpɨꞌite aꞌɨ́jna ɨ́ tuxaꞌa. . UMatɨ́ꞌɨj mi meꞌuun aꞌiráacɨ u teyujtaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase. Muꞌuri ráatɨsimeꞌe ɨ́ puaíjtzi ɨ́ tɨ ajta aráhuaꞌapua aráꞌase. Cɨ́ɨxuri mú majta tiꞌitechée tɨ méꞌe tiꞌitetáatɨyeꞌi temuaꞌa naa. Majta mú avéꞌejɨꞌɨcɨꞌihuajmeꞌecaa án rútaviitzeꞌe puaasi jɨmeꞌe tɨ oro jɨ́n taavíjhua. >uNetɨ́ꞌɨj ni atáneerecaꞌa tɨ puaꞌa ari teꞌentácuuniꞌi u teyujtaꞌa aꞌu tɨ eꞌirácatii aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ teꞌanxájta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Dios. dANaímiꞌi mú miyen rɨ́ꞌɨ timuaateájtuaani, majta rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌasin, múꞌeetzi, mɨ pej tavástaraꞌa púꞌeen,
aꞌiné múꞌee pej aseɨ́j rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe ɨ́ Dios jemi.Naíjmiꞌi ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, aꞌɨ́ɨ mú aꞌuvéꞌejuꞌu muáꞌajuꞌu mej mi muaateánajche,
aꞌiné pepuꞌuri tíhuaꞌutaseíjrate pej piyen xɨ́ꞌepɨꞌɨn huarɨ́j aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. ]3Majta miyen meꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌichuiicacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Moisés tɨ tíꞌivaɨreꞌecaꞌa ɨ́ Dios jemi, majta meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ huarɨ́j ɨ́ Cáneꞌa. Miyen tɨjɨ́n:Jéꞌecan pej huápɨꞌɨ rɨ́ꞌɨ naa huarɨ́j patɨ́ꞌɨj tuꞌirájtuaa múꞌee, tavástaraꞌa, mɨ pej Dios púꞌeen, pej pajta nain jɨ́n antíꞌamuaꞌaree.Aꞌɨ́j tu jɨ́n rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj.Tɨ́j naꞌa aꞌij pej rɨcɨ, xɨ́ꞌepɨꞌɨn pej rɨcɨ, pajta tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌe, mɨ pej piyen tíꞌaijta tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Netɨ́ꞌɨj ni tiꞌitɨ huaseíj. Naa pu tíꞌimesti. Aa pu aꞌumuáanijmeꞌecaa, cu xɨee viidrio naꞌa, taij tɨ tzajtaꞌan seijreꞌe. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej raatéemuaꞌitɨ meꞌɨ́jna ɨ́ tevi tɨ huápɨꞌɨ tesiꞌireꞌe, majta ɨ́ tevi tɨ ravaɨreꞌe, majta ɨ́ tɨ jɨ́n tiꞌitɨée áꞌayeꞌi ɨ́ tɨ jɨ́n ayén ántehuaa, aꞌúu mú huatéꞌuucaꞌa aꞌutɨ́ eꞌeveꞌeꞌástɨme aꞌɨ́jna ɨ́ viidrio tɨ amuáanijmee. Aꞌɨ́ɨ mú teꞌitéꞌɨꞌɨcaꞌa rumuájcaꞌa jetze meꞌɨ́jna ɨ́ aarpa tɨ Dios huaꞌutapuaíjve mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n tiuꞌutácuiina ɨ́ amɨ́n. @ {Netɨ́ꞌɨj ni neajtahuaꞌa seɨ́j huaseíj ɨ́ tɨ ta japua jeíhua ruxeꞌeveꞌe. Jéꞌecan nu rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua, ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase. Aꞌɨ́j mú jɨ́n antiújmuaꞌaree meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ puaíjtzi ɨ́ tɨ ayén aráꞌase aꞌachú cumu aráhuaꞌapua. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ nain jɨ́n teꞌentipuáꞌajte ɨ́ tɨ jɨ́meꞌen Dios ayén puaíjtzi huaꞌutáꞌasin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huápɨꞌɨ niuꞌucamɨꞌɨ. Aa mú yaꞌujáche á puaꞌacɨé á chajtaꞌa. Xúureꞌe pu airámɨꞌɨyecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ mej ráꞌajache. Temuaꞌa pu teꞌutɨ́ꞌɨ jáꞌaraa. Ayee pu teꞌutɨ́ꞌɨ aꞌutɨ́ ɨmuá aꞌatáꞌase ɨ́ xáachimeꞌaraꞌan jetze ɨ́ cahuaayuꞌu. Ajta, ayée pu aꞌuyaúucan japua huamɨꞌɨyéjraa aꞌachú cumu huaíca ciento kilómetros.  Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tiraataꞌixaa, aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn ayén raaréꞌeveijchecaꞌa ɨ́ chaanaca japua, ajta rájseɨj aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tiúꞌucɨɨrecaꞌa ɨ́ chaanaca japua. Aj pu ꞌi aꞌuun yaꞌucáahuaꞌaxɨ aꞌɨ́jna tzajtaꞌa ɨ́ mej jɨ́n rajaachi ɨ́ uuva aꞌu tɨ Dios yaꞌujáche aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huápɨꞌɨ niuꞌucamɨꞌɨ. I Aj pu ꞌi seɨj tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe, aꞌuun eꞌirájraa aꞌu tɨ aꞌutéjvee aꞌɨ́jna ɨ́ mej japuan tíꞌimuaɨꞌɨvajtaca. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌaree ɨ́ taij jɨmeꞌe. Aj pu ꞌi ayén tiraatajé aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ruꞌitéchueecaꞌa ɨ́ chun tɨ aicaújtuta, tɨ ajta antámɨɨmɨ. Ayen tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj hui raaréꞌeveijche, pajta rájseɨreꞌen ɨ́ tácaꞌiraꞌan ɨ́ piꞌista tɨ aꞌuun aꞌuvéjme ɨ́ chaanaca japua aꞌiné puꞌuri cuasi aꞌɨ́jna ɨ́ uuva. ^5Aj pu ꞌi seɨj tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe ajta aꞌuun eꞌirájraa u teyujtaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ruꞌitéchueecaꞌa seɨ́j ɨ́ chun tɨ aicaújtuta, tɨ ajta temuaꞌa naa teꞌentámɨɨmɨ. \1Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ jaitɨri japua án áꞌujcatii, aꞌɨ́ɨ pu caꞌanín jɨ́n tiuꞌuréꞌeveijchecaꞌa ɨ́ chaanaca japua, ajta tiuꞌuréꞌetzaj tɨ́j naꞌa tɨ tiúꞌucɨɨrecaꞌa. q[Aj pu ꞌi seɨj tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe aꞌuun aꞌirájraa u teyujtaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu caꞌanín jɨ́n ayén tiraatajé aꞌɨ́jna tɨ jaitɨri japua án áꞌujcatii tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj hui mɨ chun jɨ́n raaréꞌeveijche ɨ́ tɨ ari tíꞌicɨɨre, patáꞌaj tiuꞌuréꞌatzaana, aꞌiné puꞌuri aꞌájna tejaꞌuréꞌene ɨ́ pej jetzen tiuꞌuréꞌatzaana. Puꞌuri hui jeíhua tíꞌicɨɨre, ajta ari huaréꞌecaꞌanacaꞌa ɨ́ chaanaca japua. #?Netɨ́ꞌɨj ni neajtahuaꞌa atáneerecaꞌa. ¡Meꞌecui xaa! Aꞌɨ́j nu huaseíj ɨ́ jaitɨri tɨ cuaiina. Seɨj pu ajta aꞌɨ́ɨn japuan újcatii tɨ ayén seijreꞌecaꞌa tɨ́j teáataꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu curuun uteárujteꞌecaa tɨ oro jɨ́n taavíjhuacaꞌa, ajta ruꞌitéchueecaꞌa rurɨꞌɨríintaꞌa pújmeꞌen ɨ́ chun tɨ aicaújtuta tɨ ajta temuaꞌa naa teꞌentámɨɨmɨ. [/ Netɨ́ꞌɨj ni ráanamuajriꞌi tɨ jaꞌatɨ júteꞌe tejeꞌicáxajtacaꞌa. Ayee pu tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj piyen tiraꞌutéeyuꞌuxa yee: “Tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, michéꞌe rɨ́ꞌɨ titeújmuajteꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ráꞌatzaahuateꞌe ɨ́ tavástaraꞌa.” Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, ayén tɨjɨ́n: “Jee xaa neꞌu, rɨ́ꞌɨ pu Dios tihuaꞌutáꞌa aꞌiné puꞌuri rɨꞌɨrí mej huaújseꞌupeꞌen, mej mi caí chéꞌe tiꞌitɨ jɨ́n áꞌaviicuaꞌireꞌe, aꞌiné puꞌuri tihuaꞌucɨ́ꞌɨ ɨ́ mej raamuáꞌitɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tiuꞌumuárɨej.” Ɨ́ tɨ chuej japua tiúꞌucɨɨre ;o ’Aꞌɨ́j pu jɨ́n, Dios ayén tihuáꞌajee aꞌɨ́mej ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe ɨ́ jemin mej mi teꞌutáviicuaꞌi, aꞌɨ́mej ɨ́ mej ráꞌastijreꞌe aꞌij tɨ tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa ɨ́ Dios, aꞌɨ́mej ɨ́ mej majta ráꞌatzaahuateꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. :m ’Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ cɨtzij tɨ ájcɨtziu aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n rajpuaíjtzi, ayée pu hui áꞌateeri tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe tɨ ajcɨtziúuta aꞌame. Capu ajta huaꞌatáꞌaca mej huaújseꞌupeꞌen tújcaꞌari tzajtaꞌa nusu tɨ́caꞌari tzajtaꞌa. Ayee mú hui tirajpuaíitzi muáꞌajuꞌu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ranaꞌamiche meꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨj, ajta ɨ́ tevi, matɨ́j menaꞌa mej miyen raꞌancuréꞌa ɨ́ mej jɨ́n huáꞌa jetze raꞌuyúꞌuxa aꞌij tɨ ántehuaa aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ. ,Q Aj pu ꞌi seɨj tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ huaíca, aꞌɨ́ɨ pu ajta cujtaꞌan tiuꞌuxájtajmeꞌe caꞌanín jɨmeꞌe tɨjɨ́n: ―Tɨ puaꞌa hui jaꞌatɨ ranáꞌamicheꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ tevi tɨ huápɨꞌɨ áꞌatesiꞌireꞌe, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tevi, ajta ayén tiraꞌutécaꞌanen mej ráꞌusiɨɨmuaꞌan ɨ́ cuaatzeájraꞌan jetze nusu muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze aꞌij tɨ ántehuaa aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ ɨ́ tɨ huápɨꞌɨ áꞌatesiꞌireꞌe, Dios pu ajta raatétɨmuaꞌirasteꞌesin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huápɨꞌɨ niuꞌucamɨꞌɨ. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ, tiꞌitɨ pu hui antíꞌisin tɨ ayén ráaruuren tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ huáꞌaveꞌeri tɨ caí tiꞌitɨ ranaxca, ɨ́ mej jɨ́n huáꞌacuiꞌica. Aꞌɨ́ɨ pu ajta rajpuaíitzi aꞌame ɨ́ taij jɨmeꞌe, ajta aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén téꞌeeca tɨ́j tepúustiꞌi. Ayee pu hui tirajpuaíitzi aꞌame huáꞌa jemi ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe, ajta aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Cáneꞌa.  Aj pu ꞌi seɨj tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua ɨ́ tɨ huaꞌapua, aꞌɨ́ɨ pu cujtaꞌan tiuꞌuxájtajmeꞌe. Ayen tɨjɨ́n: Single Line Comp ―Puꞌuri áꞌave. Nain pu jɨ́n áꞌave aꞌɨ́jna ɨ́ Babilonia aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ huaꞌutétɨmuaꞌiraste aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huáꞌa jamuan huateújxanaꞌacɨre matɨ́j menaꞌa puaꞌamé seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecantacaꞌa. Dios pu ajta raatétɨmuaꞌirasteꞌesin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huápɨꞌɨ niuꞌucamɨꞌɨ. M Aj pu ꞌi caꞌanín jɨ́n ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj ráꞌateseꞌe ɨ́ Dios, setáꞌaj seajta rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani aꞌiné puꞌuri ayén tejaꞌuréꞌene aꞌájna tɨ jetzen Dios huáꞌaxɨjteꞌen naíjmiꞌica ɨ́ teɨte. Setáꞌaj ranáꞌamicheꞌen aꞌɨ́jna tɨ raatétaahuacaꞌa ɨ́ ta japua, ajta ɨ́ chaanaca, ajta ɨ́ jaj tɨ veꞌée, ajta aꞌu tɨ naꞌa tɨ huajaíxaviꞌijmee. ! ;Netɨ́ꞌɨj ni seɨ́j huaseíj tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe. Júteꞌe pu ráꞌaraꞌacaꞌa tɨ́ꞌij tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n huataújtemuaꞌaveꞌen matɨ́j mej naꞌa rusén jɨmeꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ráꞌaraꞌacaꞌa tɨ́ꞌij tihuaꞌutáꞌixaateꞌen matɨ́j menaꞌa puaꞌamé yen huachéjme i chaanaca japua, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé meꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ teɨte, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ meꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen, majta naíjmiꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨcɨé tíꞌixaxaꞌa. ^ 5Ajta aꞌɨ́ɨme, camu aꞌatzu tíꞌihuaꞌitaca, sino temuaꞌa mú urarɨ́ꞌeneꞌen seijreꞌe ɨ́ Dios jemi. Aꞌij mej tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ mej huaíca ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe u ta japua F Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej caí tiꞌihuaújxanaꞌacɨre ꞌúucate jemi aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú urarɨ́ꞌenemeꞌeca jɨ́n áꞌujujhuaꞌaneꞌe. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej miyen áꞌujujhuaꞌaneꞌe aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ Cáneꞌa aꞌu tɨ naꞌa tɨ áꞌume. Aꞌɨ́ɨ pu huaꞌirájtuaa huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Cáneꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ayén cheꞌatá naꞌa huáviꞌitɨsteꞌesin ɨ́ Dios jemi tɨ́j jaꞌatɨ tiuꞌutátuiireꞌesin ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌicɨɨri tɨ amuacaí ajtanéj. Jamuan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ajta huaꞌancuréꞌeviꞌitɨ.  Majta miyen tíꞌichuiicacaꞌa seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ chuiicari ɨ́ tɨ jéjcua aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Dios, majta aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej muáacua ɨ́ mej ruuri, majta aꞌɨ́mej jemi ɨ́ vaujsi ɨ́ mej seité japuan muáacua aráꞌase. Capu jaꞌatɨ raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa tɨ tiuꞌutáchuiica aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ chuiicari sino aꞌɨ́ɨ muꞌu ɨ́ mej anxɨ́te japuan huaꞌapuate japuan muáacua viꞌiraꞌa aráꞌase, ɨ́ tɨ aꞌɨ́ɨn Cáneꞌa tiuꞌunájchitacaꞌa ɨ́ mej jɨ́meꞌen téꞌechaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ Dios jemi. Matɨ́ꞌɨj mi mauj iyáꞌujujhuaꞌaneꞌen íiyen chaanaca japua. Netɨ́ꞌɨj ni ráanamuajriꞌi tɨ jaꞌatɨ u ta japua tejaꞌutaxájtacaꞌa. Ayee pu namuajreꞌecaꞌa tɨ́j jaj tɨ sihuájna caꞌanín. Ayee pu ajta namuajreꞌecaꞌa matɨ́j mej téniuucaꞌan huápɨꞌɨ. Ajta ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa, ayée pu namuajreꞌecaꞌa matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌicuiina aꞌɨ́jna jetze ɨ́ aarpa. ^ 7Netɨ́ꞌɨj ni atáneerecaꞌa. ¡Meꞌecui xaa! An pu huatéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Cáneꞌa jɨrí japua ɨ́ tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Sión. Aꞌɨ́ɨ mú majta jamuan meꞌánna huatéꞌuuca ɨ́ mej anxɨ́te japuan huaꞌapuate japuan muáacua viꞌiraꞌa aráꞌase. Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa aj huáꞌacuaatzeꞌe aꞌij tɨ ántehuaa aꞌɨ́jna ɨ́ Cáneꞌa, ajta aꞌij tɨ ántehuaa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ rájyaꞌupua. U# Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ jaꞌatɨ rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree. Chéꞌe aꞌɨ́ɨn yaúꞌitɨée áꞌaraꞌani aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n tíꞌitɨej aꞌij tɨ ántehuaa aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ. Aꞌɨjna ɨ́ tɨ jɨ́n tíꞌitɨej, aꞌúu pu aꞌuvéꞌemej aꞌɨ́mej tzajtaꞌa ɨ́ teteca. Ayee pu tíꞌitɨej aꞌachú arájsevi sieentu japuan huaícate japuan arájsevi.$A Tɨ puaꞌa caí jaꞌatɨ éꞌeyuꞌusiꞌihua aꞌij tɨ ántehuaa aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ naꞌari ɨ́ tɨ jɨ́n tíꞌitɨej, capu rɨꞌɨríista aꞌame tɨ aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tiꞌitɨ huánanan. Capu ajta rɨꞌɨríista aꞌame tɨ tiꞌitɨ huátuaani. }s Aꞌɨ́ɨ pu ajta tihuáꞌaijteꞌe mej mi anaújyuꞌuxaxɨꞌɨn ɨ́ rumuájcaꞌa jetze naꞌari mej araujyúꞌuxaxɨꞌɨn ɨ́ rucuaatzi jetze naíjmiꞌi ɨ́ teɨte. Capu tíhuaꞌutáꞌuuniꞌira tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén cɨ́lieen jɨ́n tiꞌitéjvee nusu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee, tɨ puaꞌa chíjteaani púꞌeen nusu caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Capu ajta tɨ puaꞌa miyen ruxɨéehua áꞌujujhuaꞌaneꞌen naꞌari mej caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe. E Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ taꞌamuájca, ayée pu ajta tiraatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ravaɨreꞌe tɨ́ꞌij xɨéjniuꞌucari raatátɨsten aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ téviraꞌa tɨ́ꞌij tiuꞌutaxáj. Ayee pu ajta tiraatáꞌa tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌareere tɨ ayén tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen mej raajéꞌica jaꞌatɨ tɨ naꞌa ɨ́ tɨ caí áꞌujcaꞌane tɨ raateánajche aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ téviraꞌa. ve Aꞌɨ́ɨ pu huáꞌacuanamua ɨ́ teɨte ɨ́ mej yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caꞌaníjraꞌa ratáꞌaca tɨ ayén huárɨni aꞌɨ́jna jetze meꞌecan ɨ́ taꞌamuájca. Aj pu ꞌi ayén tihuaꞌuꞌíjca mej mi ratetáahuan tiꞌitɨ téviraꞌa tɨ ayén seijreꞌe tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ taꞌamuájca, aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tiuꞌupuáijtiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ chun, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ tɨ huarúj. r] Ayee pu tíꞌimɨjhuaca aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ravaɨreꞌe mej mi tiꞌitɨj jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj. Jee xaa, neꞌu, ayée pu tiraayɨ́ꞌɨtɨ tɨ taij u eꞌicájrɨeni u júteꞌe, mejseíiracaꞌa ɨ́ teɨte. - Aꞌɨ́ɨ pu raꞌaráꞌastijre aꞌɨ́jna jetze meꞌecan ɨ́ tiꞌitɨ ɨ́ taꞌamuájca tɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n antiújmuaꞌaree. Ayee pu caꞌanéeri jɨ́n tihuáꞌaijteꞌe matɨ́j menaꞌa mej íiyen seijreꞌe chaanaca japua mej mi raateánajche meꞌɨ́jna ɨ́ taꞌamuájca tɨ huarúj ɨ́ tɨ tiꞌipuaíjtiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ huamɨ́ꞌɨ. H  Netɨ́ꞌɨj ni seɨ́j huaseíj ɨ́ tiꞌitɨ tɨ aꞌitanej á chuaataꞌa. Huaꞌapuaca pu aveꞌehuájmee tɨ́j cáneꞌa. Ayee pu ajta tíꞌixaxaꞌa tɨ́j ɨ́ cuꞌucuꞌu. K~ Tɨ puaꞌa pɨ́tiꞌihuáujxɨꞌepɨꞌɨntareꞌen, mej seɨ́j huatevíꞌiran mej raꞌiteáanan, aꞌɨ́ɨ mú xaa raatéviꞌira. Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ titéecuiꞌini chun jɨmeꞌe, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ ayén cheꞌatá aꞌɨ́jna jɨ́n tiúꞌumɨꞌɨni. Ayee pu Dios ayén tihuaꞌutajé aꞌɨ́mej ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe ɨ́ jemin mej mi teꞌutáviicuaꞌi, mej mi majta ráꞌatzaahuateꞌe. d}A Tɨ puaꞌa jaꞌatɨ huiteájnamua, chéꞌe aꞌɨ́ɨn temuaꞌa naa tiráanamua. 0|Y Matɨ́j menaꞌa puaꞌamé íiyen huachéjme ɨ́ chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ mú ranáꞌamicheꞌe muáꞌajuꞌu, matɨ́j menaꞌa ɨ́ mej caí éꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze ɨ́ tɨ raꞌáa aꞌɨ́jna ɨ́ Cáneꞌa ɨ́ tɨ huaméꞌere tɨ́ꞌɨj caí xɨ huataseíjre ɨ́ chaanaca. Aꞌɨjna ɨ́ yuꞌuxari, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ jetzen téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌij tɨ ántehuaa seɨj ajta seɨj matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ruuri huateáturaa jemin ɨ́ Cáneꞌa tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. |{q Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ cuꞌucuꞌu, aꞌɨ́ɨ pu caꞌaníjraꞌa raatáꞌa tɨ́ꞌij huaꞌuténeꞌusiꞌiteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe ɨ́ Dios jemi. Ajta ayén tiraatáꞌa tɨ́ꞌij huaꞌutémuaꞌitɨn. Ayee pu ajta tiraatáꞌa tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌareere tɨ́ꞌij tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen matɨ́j menaꞌa puaꞌamé yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua, aꞌɨ́ɨme teɨtejraꞌa, matɨ́j menaꞌa mej seɨ́j jetze airaújneijte majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, tɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ seijreꞌe ɨ́ huaꞌaniuuca. z Aj pu ꞌi aꞌutéjche tɨ aꞌij puaꞌa tíꞌixajta ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ruseɨ́j ayén huaújruu tɨ́j ɨ́ Dios. Jéꞌecan pu aꞌij puaꞌa tiráꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Dios, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌuun éꞌeseijreꞌe ɨ́ Dios jemi u ta japua. Aꞌɨ́ɨ mú tíꞌivaɨreꞌe matɨ́j chiꞌiraꞌan ɨ́ tɨ tzajtaꞌan seijreꞌe ɨ́ Dios. My Caꞌaníjraꞌa pu raatáꞌa tɨ́ꞌij áꞌujtzaahuateꞌe huápɨꞌɨ ɨ́ Dios jemi. Ayee pu tiraatáꞌa tɨ ayén áꞌateeviꞌin tɨ aꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌareere tɨ jeíhua huápɨꞌɨ aꞌij puaꞌa tíꞌixajta. Ayee pu áꞌateere aꞌachú cumu huaꞌapuate máxcɨraꞌi japuan huaꞌapua. Ax{ Majta meꞌɨ́n ɨ́ teteca, aꞌɨ́ɨ mú raateánajchecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ cuꞌucuꞌu aꞌiné puꞌuri aꞌɨ́ɨn cuꞌucuꞌu raatátui aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ tɨ huápɨꞌɨ áꞌatesiꞌireꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n antiújmuaꞌaree. Majta meꞌɨ́n teɨte raateánajchecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ. Ayee mú tɨjɨ́n: ―¿Aꞌataani ayén ꞌeen tɨ́j amɨjna mɨ tiꞌitɨ? ¿Aꞌiné auj tíꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ raaténeꞌusiꞌiteꞌen tɨ ij raatémuaꞌitɨn? Capu xaa neꞌu jaꞌatɨ. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. wwg Cu xɨee tiꞌipuaíjtiꞌihuacaꞌa seɨj ɨ́ muꞌúuraꞌan tɨ́ꞌij huámɨꞌɨni. Ajta, ajtahuaꞌa pu huarúj aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tiꞌipuaíjtiꞌihuacaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n naíjmiꞌi matɨ́j menaꞌa mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua, jéꞌecan mú rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj, majta raꞌaráꞌastijre meꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ. Jv  Ayee pu seijreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ ɨ́ nej raaseíj. Ayee pu éeneꞌe seijreꞌecaꞌa tɨ́j jɨ́ripu. Ayee pu éeneꞌe tiꞌɨ́ɨcajme tɨ́j juutzeꞌe. Ayee pu ajta ꞌeen anténi tɨ́j muajye. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ cuꞌucuꞌu, aꞌɨ́ɨ pu nain raatátui aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ ɨ́ rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan, ajta tɨ́j naꞌa tɨ jɨ́n tíꞌaijta, ajta ɨ́ tɨ jɨ́n jeíhua antiújmuaꞌaree. iu M Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ cuꞌucuꞌu, aꞌɨ́ɨ pu aꞌuun aꞌutéechaxɨ jaꞌapuaíri japua, aꞌu tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj tɨ veꞌée. Netɨ́ꞌɨj ni jaꞌatɨ tɨ huápɨꞌɨ áꞌatesiꞌireꞌe huaseíj. Aꞌɨ́ɨ pu ɨ́ jaj tzajtaꞌa tɨ veꞌée aꞌitaméꞌecaꞌa. Tamuáamuataꞌa puaꞌaméca pu aveꞌehuájmee, ajta arahuaꞌapuáca huíjmuꞌuu. Curuun pu teꞌuteárújtiꞌihuacaꞌa ɨ́ ruꞌeꞌehuáj jetze seɨj ajta seɨj, ajta ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌɨ́jna jetze ɨ́ muꞌúuraꞌan aꞌij tɨ ántehuaa tɨ aꞌij puaꞌa namuajreꞌe ɨ́ Dios jemi. It  Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn cuꞌucuꞌu raatájaaxɨejviꞌiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Ajta áꞌuraa. Aj pu ꞌi aꞌutéjche tɨ huaꞌuténeꞌusiꞌiteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ seica, ɨ́ mej yaújmuaꞌameꞌen púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej miyen ráꞌastijreꞌe aꞌij tɨ tihuáꞌaijteꞌe ɨ́ Dios, ɨ́ mej majta teꞌanxájta meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ Jesús.Rs Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ chuej, aꞌɨ́ɨ pu raatévaɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌutátziꞌite tɨ́ꞌij ateárute ɨ́ jaj, ɨ́ tɨ raꞌijxɨ́re ɨ́ cuꞌucuꞌu án ruténeꞌetzeꞌe. ;ro Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn cuꞌucuꞌu jeíhua jaj aijxɨ́re án ruténeꞌetzeꞌe tɨ́ꞌij yaꞌujaújteꞌen, ajta ráꞌujamɨsteꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. ,qQ Ajta Dios pu ayén tiraatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ráavaɨreꞌen tɨ́ꞌij caꞌanacan tícheni aꞌu tɨ aꞌij éeneꞌe aꞌɨ́jna jemi ɨ́ cuꞌucuꞌu. Ajta Dios pu tiꞌijmícua aꞌame. Aj pu ꞌi aꞌuun aꞌaráꞌa aꞌu tɨ caí éꞌe jaꞌatɨ, aꞌu tɨ ajta Dios rɨ́ꞌɨ tiyáꞌuruurijtze. Aꞌuu pu áꞌateeri aꞌachú cumu huaíca nineꞌiraꞌa japuan jáꞌitaꞌa. Qp Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ cuꞌucuꞌu, tɨ́ꞌɨj ráamuaꞌareeriꞌi tɨ aꞌuun éꞌejve ɨ́ chaanaca japua, aj pu ꞌi raatavén aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa ɨ́ tɨ tiyaúj jáꞌaraa. ;oo ’Setáꞌaj siyen huaújtemuaꞌaveꞌen mɨ sej seyun seijreꞌe ta japua, seajta múꞌeen, mɨ sej seyun tíꞌivaɨreꞌe. Seajta múꞌeen, mɨ sej seyun huachéjme seꞌújna chaanaca japua, seajta múꞌeen, mɨ sej seꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa ɨ́ jaj japua, cuiꞌi xaa, aꞌiné múꞌejmi jemi ari huataseíjre aꞌɨ́jna ɨ́ tiyaaruꞌu. Ajta íꞌiniuꞌucamɨꞌɨ huápɨꞌɨ aꞌiné puꞌuri ramuaꞌaree tɨ caí chéꞌe áꞌateeri, aꞌiné Dios puꞌuri raꞌiteánajsin. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Dios. Vn% ’Majta meꞌɨ́n ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú meꞌɨ́jna jɨ́n raꞌantimuáꞌitɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn Cáneꞌa raꞌiráaxɨre ɨ́ ruxuureꞌe tɨ́j muaɨꞌɨvéjri ɨ́ Dios jemi, majta mú raꞌantimuáꞌitɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Cɨríistuꞌu. Camu aꞌatzu raatéxɨeehuatacaꞌa mej ráꞌastijreꞌe. Capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén huáꞌaneeche tɨ huáꞌucuiꞌini. Maúcheꞌe mú ráꞌaviicuaꞌi. lmQ Netɨ́ꞌɨj ni ráamuaꞌareeriꞌi tɨ jaꞌatɨ aꞌuun ta japua aꞌutéveecaꞌa. Tɨꞌɨquí caꞌanín jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa ayén tɨjɨ́n: ―Puꞌuri hui xaa ayén tejaꞌuréꞌene tɨ aꞌɨ́ɨn ɨ́ taDioj ari huaꞌirájtuaa aꞌɨ́mej ɨ́ mej ráꞌastijreꞌe. Puꞌuri nain jɨ́n antiújmuaꞌaree tɨ ij tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen naíjmiꞌica tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Puꞌuri hui nain jɨ́n tiraꞌíjca aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ari raꞌantíhuaꞌu, aꞌiné puꞌuri yaꞌucájrɨe aꞌɨ́jna tɨ tihuáꞌaxajtziꞌi ɨ́ taꞌihuaamuaꞌa. Nain xɨcaj tzajtaꞌa, ajta nain tɨ́caꞌari tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu hui ayén tihuáꞌaxajtziꞌi aꞌɨ́jna jemi ɨ́ Dios. wlg Matɨ́ꞌɨj mi yeꞌicájrɨe meꞌɨ́jna ɨ́ cuꞌucuꞌu tɨ vivéj, aꞌɨ́jna ɨ́ cuꞌucuꞌu tɨ jéjcua ɨmuá seijreꞌecaꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ tej tiyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n tiyaaruꞌu, teajta ɨ́ tej tiyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Satanás. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ huáꞌacuanamua matɨ́j menaꞌa puaꞌamé yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua. Aj mú mi ayeꞌicájrɨe íiyen chaanaca japua, jamuan ɨ́ mej ravaɨreꞌecaꞌa. Ok Matɨ́ꞌɨj mi huaꞌutéemuaꞌitɨ meꞌɨ́jna ɨ́ cuꞌucuꞌu, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej ravaɨreꞌecaꞌa. Capu chéꞌe huaꞌutáꞌa mej meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa u ta japua. %jC Matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej huaténeꞌuseꞌen ɨ́ ta japua. Aꞌɨjna ɨ́ Miguel, majta ɨ́ mej jamuan tíꞌivaɨreꞌecaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú ranéꞌusiꞌiteꞌecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ cuꞌucuꞌu, majta meꞌɨ́jna ɨ́ mej ravaɨreꞌecaꞌa ɨ́ cuꞌucuꞌu. Qi Aꞌɨjna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, áa pu huataúruu aꞌujna pújmeꞌen aꞌu tɨ caí éꞌe jaꞌatɨ, aꞌu tɨ ajta Dios rɨ́ꞌɨ yáꞌuruurijtze. Aꞌuu pu áꞌateeri aꞌachú cumu seiviꞌiraꞌa japuan tamuáamuataꞌate japuan huaícate xɨcaj. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu rachaꞌɨ́ɨ aꞌame. \h1 Aj pu ꞌi tiyaúj jáꞌaraa, teáatacan. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ caꞌanéeri jɨ́n tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌesin matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej chaanaca japua éꞌemeꞌecan. Ajta aꞌɨ́ɨn uneecaꞌi, Dios pu yaꞌuvíꞌitɨ u ta japua aꞌu tɨ éꞌeseijreꞌe ɨ́ ɨpuari tɨ japuan acájca ɨ́ Dios. 5gc Ajta, rucuasi pu jɨ́n huaꞌaréꞌana jeꞌicáca aꞌɨ́mej ɨ́ xuꞌuraꞌave ɨ́ mej júteꞌe éꞌeseijreꞌe. Aj pu ꞌi huaꞌajájpuacaꞌa. Aj pu ꞌi huajeꞌicáahuaꞌaxɨ íiyen chaanaca japua. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ cuꞌucuꞌu, áa pu vejliꞌi jemin aꞌutéechaxɨ aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ari tɨ́n tiyaúj aꞌame tɨ́ꞌij raatécɨꞌɨme tɨ́ꞌɨj huanúꞌihua ɨ́ uneecaꞌi. f% Ajtahuaꞌa seɨj huataseíjre. Meꞌecui xaa, aꞌɨ́jna ɨ́ cuꞌucuꞌu ɨ́ tɨ paꞌu, ɨ́ tɨ vivéj. Arahuaꞌapuáca pu huíjmuꞌuu, ajta tamuáamuataꞌa aveꞌehuájmee. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ruꞌuteárujteꞌecaa ɨ́ curuun ɨ́ tɨ aráhuaꞌapua. e Puꞌuri autájucacaꞌa, ajta ruyeinecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ráꞌacuiꞌicaa aꞌiné puꞌuri tɨ́n tiyaúj aꞌame. td c Aj pu ꞌi tiꞌitɨ huataseíjre u júteꞌe ɨ́ nej jɨ́n rɨ́ꞌɨ teꞌutaseíj. ꞌƗ́itaꞌa pu seijreꞌecaꞌa tɨ ayén éeneꞌen tiꞌitéchejcaꞌa cɨ́ɨxuri jɨmeꞌe tɨ naa tiꞌitetáatɨyeꞌi tɨ́j ɨ́ xɨcaj. Ajta máxcɨraꞌi japua újveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Aꞌɨ́ɨ pu curuun ajta uꞌuteárujteꞌecaa tɨ jetzen seijreꞌecaꞌa tiꞌitɨ cumu xuꞌuraꞌave. Ayee mú aráꞌasecaꞌa aꞌachú cumu tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua. FS~a|{z[xwIuusqbomkihfgba[_^\\ YpWUvSRPQ,OKJ#HFDBAc??<:976r421/N--+(I%#!!):yRD > E*lS7tgNetɨ́ꞌɨj ni huaꞌuseíj mej eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huápɨꞌɨ áꞌatesiꞌireꞌe, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen tíꞌaijta i chaanaca japua. Huáꞌa jamuan ɨ́ ruxantaaruꞌustemuaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú eꞌetiújseɨreꞌecaꞌa mej mi raaténeꞌusiꞌiteꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ tɨ avéꞌeca ɨ́ cahuaayuꞌu japua, majta meꞌɨ́mej ɨ́ xantaaruꞌustemuaꞌameꞌen. Zs-’Sej si hui ráacuaꞌani seꞌɨ́jna ɨ́ huáꞌahuaꞌiraꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌaijta naꞌari huáꞌahuaꞌiraꞌa ɨ́ huaꞌacapítan ɨ́ xantaaruꞌu. Seajta siyen ráacuaꞌani huáꞌahuaꞌiraꞌa seꞌɨ́mej ɨ́ teteca ɨ́ mej jeíhua rucacáꞌane, seajta hui huáꞌahuaꞌiraꞌa ɨ́ cahuaayuꞌu, seajta huáꞌahuaꞌiraꞌa seꞌɨ́mej ɨ́ mej avéꞌeteꞌete. Nain xu hui cuaꞌani huáꞌahuaꞌiraꞌa ɨ́ teteca, capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa miyen ruxɨéehua áꞌujujhuaꞌaneꞌen nusu mej caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌecaꞌa. Capu amɨ́n aꞌij ajta tɨ puaꞌa mej vivejméꞌen títetateí nusu miyen cɨliéeneꞌe jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe. Múꞌeen xu xaa hui ráacuaꞌani ɨ́ huáꞌahuaꞌiraꞌa. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe. :rmNetɨ́ꞌɨj ni jaꞌatɨ huaseíj tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. Antiɨ́ꞌɨmua pu aꞌutéveecaꞌa ɨ́ xɨcaj jetze. Caꞌanín pu jɨ́n huaꞌutajé matɨ́j menaꞌa puaꞌaméca ɨ́ pinaꞌase ɨ́ mej cɨꞌɨcacaj, ɨ́ mej majta ráꞌaraꞌive u júteꞌe. Ayen tɨjɨ́n: ―Iíyeꞌe xuꞌu hui, mú aꞌuvéꞌejuꞌun sej si siyen tiúꞌucuaꞌani seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ayén tejáꞌamuamin. q'Jetzen ɨ́ cɨ́ɨxureꞌaraꞌan, ajta aꞌu tɨ ajtavéꞌe ɨ́ chun, ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌij mej ratamuáꞌamua tɨjɨ́n: “Huaꞌatajtuhuan aꞌɨ́mej ɨ́ tajtúhuaani, ajta, tɨ tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej majta tíꞌaijta.” upcAjta aꞌɨ́ɨn niúucareꞌaraꞌan, ayée pu huáꞌaruuren ɨ́ teɨte tɨ́j jaꞌatɨ tiꞌitɨ antisíjchecaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ chun. Ayee pu puaíjtzi tihuaꞌutáꞌasin aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ runiuuca. Caꞌanéeri pu jɨ́n tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌesin. Ajta, huáꞌa japua pu rávaɨjtzi tɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n huápɨꞌɨ niuꞌucamɨꞌɨ ɨ́ Dios, tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree. 8oiMajta cujtaꞌan huajúꞌucaa aꞌɨ́ɨme ɨ́ xantaaruꞌu mej ta japua éꞌemeꞌecan. Ayee mú éeneꞌe tiꞌitéchejcaꞌa ɨ́ cɨ́ɨxuri, tɨ mesti, tɨ ajta naa ꞌeen. Naa pu tíꞌicuaina, ajta naa tíꞌiseijreꞌecaꞌa ɨ́ tihuáꞌacɨɨxu, ajta capu aꞌatzu tíꞌichueemuaviꞌicaa. Aꞌɨ́ɨ mú cujtaꞌan huajúꞌucaa ɨ́ mé taꞌavéꞌeteꞌete aꞌɨ́mej japua ɨ́ cahuaayuꞌu mej cuaiina. mnS Ayee pu éeneꞌe tiꞌitéchejcaꞌa ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ tɨ́tɨꞌɨj, ajta xúureꞌe raaméiriꞌihuajmeꞌecaa. Ayee mú majta raatamuáꞌa tɨjɨ́n: “Aꞌɨjna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios.” Um# Yee pu seijreꞌe ɨ́ jɨꞌɨseáaraꞌan jetze tɨ́j taij tɨ áꞌataa. Jéꞌecan pu utearújtiꞌihuajmee ɨ́ curuun ɨ́ muꞌúuraꞌan jetze. Ajta jetzen pu téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌij tɨ ántehuaa. Ajta, capu jaꞌatɨ yaúꞌitɨe aꞌij tɨ huataújmuaꞌa, sino aꞌɨ́ɨ puꞌu naꞌa ruseɨ́j yaúꞌitɨe. l  Netɨ́ꞌɨj ni raaseíj tɨ antacúuniꞌihuacaꞌa u ta japua. Meꞌecui xaa, cahuaayuꞌu pu án aꞌutéveecaꞌa. Naa pu tíꞌicuainaraꞌa, ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ japuan avéꞌeca, ayée mú ratamuáꞌamua tɨjɨ́n: “Ɨ́ tɨ nain jɨ́n téꞌaste, ajta tɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌixaxaꞌa.” Aꞌɨ́ɨ pu xɨ́ꞌepɨꞌɨn ayén rɨcɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ huáꞌaxɨjteꞌe ɨ́ teɨte aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. Ajta ayée pu cheꞌatá naꞌa tíꞌineꞌuseꞌe. lkQ Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tinaatáꞌixaa, netɨ́ꞌɨj ni aicántutzi aꞌu tɨ eꞌeraꞌɨ́ɨcajme nej ni raateánajche. Ajta aꞌɨ́ɨn, ayée pu tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capej hui piyen neruure aꞌiné nee nu niyen cheꞌatá nenaꞌa tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi patɨ́j múꞌee, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ aꞌihuáamuaꞌa ɨ́ mej miyen teꞌanxájta meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Jesús, majta aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn huarɨ́j. Patáꞌaj peꞌɨ́jna huateánajche ɨ́ Dios, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ Jesús, aꞌúu pu jetze aꞌuvéꞌemej ɨ́ xɨéjniuꞌucari tɨ Dios jetzen meꞌecan tíꞌixaxaꞌa. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Aꞌɨ́ɨ pu avéꞌeca japuan ɨ́ cahuaayuꞌu tɨ cuaínaraꞌa 3j_ Ajta ɨ́ tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe, ayée pu tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj raꞌutéeyuꞌuxa yee: “Rɨ́ꞌɨ pu tihuaꞌutáꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ Dios huaꞌutáꞌinee mej tiúꞌucuaꞌani jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Cáneꞌa aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan tɨ jetzen huaténeɨchi.” Aj pu ꞌi ayén tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayen tiꞌayajna ɨ́ Dios jemi aꞌij nej neuchén timuáꞌixaa. i#Ayee pu tiraatáꞌa tɨ tiuꞌuteújchejteꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ mesti, tɨ ajta naa ꞌeen, tɨ temastájyeꞌi, tɨ caí aꞌatzu chueemua. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́ɨxuri tɨ naa ꞌeen, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌij mej meri huarɨ́j aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen ɨ́ Dios jemi. Aꞌɨ́j pu xaa jɨ́n ucaújchejteꞌesin. $hATichéꞌe tiyen huatátatemuaꞌaveꞌen, teajta tiyen tiraatateújtziꞌireꞌen, tej ti rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan
aꞌiné puꞌuri aꞌájna tejaꞌuréꞌene tɨ aꞌɨ́ɨn Cáneꞌa huaténeɨche.Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́raꞌaraꞌan puꞌuri rɨ́ꞌɨ huaújruu. kgONetɨ́ꞌɨj ni neajtahuaꞌa huáꞌunamuajriꞌi aꞌɨ́mej. Cu xɨee jeíhua huápɨꞌɨ ajteáxɨɨrecaꞌa. Ajta, matɨ́ꞌɨj tiuꞌutaxájtacaꞌa, ayée pu namuajreꞌecaꞌa tɨ́j jaj tɨ tetej tzajtaꞌa mɨꞌɨye. Ayee pu ajta namuajreꞌecaꞌa cumu mej téniuucaꞌan. Miyen tɨjɨ́n:Aleluuya, tichéꞌe rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios,
aꞌiné puꞌuri nain jɨ́n tíꞌaijta aꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa ɨ́ tɨ taDioj púꞌeen. 7fgTɨꞌɨquí seɨj huajíjhuacaꞌa tɨ aꞌuun aꞌutéveecaꞌa aꞌájna vejliꞌi jetzen ɨ́ mej japuan tíꞌimuaɨꞌɨvajtaca. Ayen tɨjɨ́n:Setáꞌaj rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan seꞌɨ́jna ɨ́ Dios, naíjmiꞌi múꞌeen mɨ sej ravaɨreꞌe.Capu amɨ́n aꞌij, tɨ puaꞌa siyen vivejméꞌen jɨ́n títetateí naꞌari sej cɨliéeneꞌe jɨ́n títetateí. Tɨ́ꞌɨj huaténeɨche ɨ́ Cáneꞌa 9ekMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ vaujsi ɨ́ mej seité japuan muáacua aráꞌase, majta ɨ́ mej muáacua, ɨ́ mej majta ruuri, naíjmiꞌi mú aicaújtuuxɨ, mej mi raateánajche meꞌɨ́jna ɨ́ Dios ɨ́ tɨ eꞌecájca ɨpuari japua. Miyen tɨjɨ́n: ―Chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen. Aleluuya. =dsMajtahuaꞌa mú huajíjhuacaꞌa miyen tɨjɨ́n: ―Aleluuya, jéꞌecan pu jetzen ajcɨtziúuta aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa. 7cgTzáahuatiꞌiraꞌa pu jɨ́n huáꞌaxɨjteꞌe, ajta ayén, tiraavíjteꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn puaíjtzi huaꞌatáꞌaca.Aꞌɨ́ɨ pu ari raꞌuxɨ́jte aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ veꞌecán jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa,
aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ruhuáꞌiraꞌa jɨ́n ramuáꞌitɨcaꞌa ɨ́ tumin, tɨ ajta caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej án japuan huachéejmeꞌecaa án chaanaca japua mej mi aꞌij puaꞌa huárɨni meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej jamuan huateújxanaꞌacɨre.Dios pu ajta puaíjtzi raatáꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa ayén huáꞌucuii aꞌɨ́mej ɨ́ mej ravaɨreꞌe ɨ́ Dios. kb QNetɨ́ꞌɨjtá ni huáꞌunamuajriꞌi ɨ́ mej ta japua caꞌanín jɨ́n tíꞌichuiicacaꞌa. Cu xɨee jeíhua huápɨꞌɨ ajteáxɨɨrecaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌichuiicacaꞌa. Miyen tɨjɨ́n:Aleluuya, tichéꞌe rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ taDioj,
aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ari tuꞌirájtuaa, aꞌɨ́ɨ pu jetze aꞌuvéꞌemej ɨ́ tej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj, ajta aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree. aAꞌii pu ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ huáꞌucuii naíjmiꞌica aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌecaꞌa ɨ́ Dios jemi. Jee xaa neꞌu, aꞌɨ́ɨ pu huáꞌucuii matɨ́j menaꞌa puaꞌamé huácuiihuacaꞌa íiyen chaanaca japua, tɨ́j naꞌa jéjcua ɨmuá, tɨ ajta íjii..`U’Ajta, capu hui chéꞌe aꞌatáa aꞌame múꞌejmi jemi ɨ́ taij tɨ huatátza áꞌayeꞌi ɨ́ huáꞌachiꞌi tzajtaꞌa. Capu ajta chéꞌe ayén namuáareꞌe aꞌame mej xahuaaniꞌi jɨ́n tiuꞌutaxáj aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej mauchén huanéjneꞌɨchecaꞌa, ajta mej mauchén huáviɨche, aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej múꞌejmi jemi tíꞌituꞌaracaꞌa, aꞌii mú meꞌɨ́n púꞌeeneꞌe ɨ́ mej yen japuan seijreꞌecaꞌa ɨ́ chaanaca, ɨ́ mej majta vivejméꞌen jɨ́n títetatéꞌecaꞌa. Pajta piyen tihuáꞌucuanamua matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej piyen huatáꞌaseijratacaꞌa pej huápɨꞌɨ naa seijreꞌe aꞌɨ́mej jemi mej mi miyen huárɨni tɨ aꞌij puaꞌa een ɨ́ Dios jemi. G_’Camu chéꞌe miyen namuáareꞌe muáꞌajuꞌu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌicuinaca aꞌɨ́jna jetze ɨ́ aarpa nusu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌicuinaca ruchuicari jɨmeꞌe. Camu hui majta namuáareꞌe muáꞌajuꞌu múꞌejmi jemi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌicɨꞌɨsiteꞌe cɨ́ꞌɨsitiꞌiraꞌa jetze naꞌari aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ucáajiꞌihua muáꞌayeꞌi ɨ́ trompeeta jetze. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca, matɨ́j menaꞌa puaꞌaméca, aꞌij mej menaꞌa tiraayɨ́ꞌɨtɨ, camu hui chéꞌe múꞌejmi jemi seíireꞌe muáꞌajuꞌu. Camu xaa neꞌu aꞌatzu. Camu majta chéꞌe namuáareꞌe muáꞌajuꞌu aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej téꞌatɨxɨca. ^#Aj pu ꞌi seɨj tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe, tɨ ajta jeíhua huápɨꞌɨ rucaꞌané, aꞌɨ́ɨ pu tetej ájtɨɨ tɨ ayén seijreꞌecaꞌa tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n teꞌáꞌatɨꞌɨxɨca. Aj pu ꞌi raꞌateájrɨe ɨ́ jaj tzajtaꞌa tɨ veꞌée. Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Ayee pu hui cheꞌatá naꞌa éeniꞌicɨꞌe raatéꞌuuna aꞌɨ́jna ɨ́ chajtaꞌa tɨ veꞌée, tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Babilonia. Capu chéꞌe méꞌe éꞌe seíireꞌe aꞌame. ]3Seajta múꞌeen, mɨ sej ta japua éꞌeseijreꞌe, setáꞌaj huataújtemuaꞌaveꞌen, seajta múꞌeen, mɨ sej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe ɨ́ Dios jemi, seajta múꞌeen, mɨ tɨ Dios amuaꞌantíhuaꞌu, sej siꞌi tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ teɨte, seajta múꞌeen, mɨ sej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa. Setáꞌaj huataújtemuaꞌaveꞌen seꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ayén tejámuaaxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ raꞌuxɨ́jte aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. s\_Matɨ́ꞌɨj mi tiꞌitɨ aváꞌujratziiraxɨ tiꞌitɨ tɨ muiini ɨ́ rumuꞌúu jetze, mej ruyein, majta ruxɨeemɨ́jteꞌe. Ayee mú tíꞌitejijhuacaꞌa tɨjɨ́n: ―Cuiꞌi xaa, cuiꞌi xaa, múꞌee hui chajtaꞌa tɨ veꞌée, aꞌiné múꞌeetzi mú jetze huateújchijteaanitacaꞌa matɨ́j menaꞌa puaꞌamé mej tihuáꞌaꞌaijteꞌecaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej baarcu jetze antacɨꞌɨca ɨ́ jaj japua. Aꞌɨ́ɨ mú hui jɨ́n huateújchijteaanitacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa. ―Ayee mú tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte. +[OMatɨ́ꞌɨj raaseíj meꞌɨ́jna ɨ́ cɨtzij tɨ ajtiɨ́ꞌɨmua ájcɨtziujtacaꞌa, tɨ téꞌajtaiira ɨ́ chajtaꞌa, matɨ́ꞌɨj mi huateújyeineajraa. Miyen tɨjɨ́n: ―¿Tiꞌitájni máa chajtaꞌa seijreꞌecaꞌa tɨ́j amɨjna? Capu hui méꞌe éꞌe chajtaꞌa. Z’Seɨ́j hora pu hui jɨ́n, naíjmiꞌi tiuꞌuréꞌaxɨ tɨ́j naꞌa tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajchecaꞌa. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ramɨ́jhuaca meꞌɨ́jna ɨ́ baarcu, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca meꞌɨ́jna jetze ɨ́ baarcu ɨ́ mej éꞌecɨɨne ɨ́ jaj japua, majta naíjmiꞌi ɨ́ mej huaꞌité viviꞌi, aꞌúu mú ɨmuá huahuístɨraa. kYOAyee mú tiꞌixáata muáꞌajuꞌu tɨjɨ́n: ―Cuiꞌi xaa, cuiꞌi xaa, múꞌee pej chajtaꞌa púꞌeen, tɨ veꞌée, ɨ́ pej peꞌɨ́jna tiꞌitéchejcaꞌa ɨ́ tɨ mesti tɨ naa ꞌeen, pajta peꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ nacamua, pajta ɨ́ tɨ paꞌu jɨmeꞌe, ɨ́ pej ucáꞌarujtiꞌiriꞌi peꞌɨ́jna ɨ́ tɨ oro jɨ́n taavíjhua, pajta peꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tetej tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche, pajta peꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ perla tiꞌitɨ. XMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌituꞌaraca, ɨ́ mej majta meꞌɨ́jna jɨ́n huateújchijteaanitacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tihuáꞌananairacaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú aꞌɨmuá huahuístɨraꞌasin, meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej rátziɨɨneꞌe muáꞌajuꞌu tɨ Dios puaíjtzi raatáꞌa. Maújyeinixɨꞌɨn, majta caꞌanín jɨ́n huataújxɨeemɨsteꞌesin. BW}Ayee pu tejaꞌuréꞌene aꞌij tɨ ajmíꞌi téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa ayén tɨjɨ́n: “Aꞌɨjna tɨ temuaꞌa tiꞌirɨ́ꞌeen, ɨ́ pej huápɨꞌɨ raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa, capu chéꞌe seíireꞌe aꞌame múꞌeetzi jemi. Ajta, naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche, ajta tɨ naa seijreꞌe ɨ́ pej jɨ́n áꞌatzaahuateꞌe aseɨ́j, pepuꞌuri tejáꞌurɨe. Capej chéꞌe tíꞌiteꞌuuni.” wVg Camu majta chéꞌe miyen tihuáꞌananairan ɨ́ mej cuaꞌira tijnájchiteꞌen tiꞌitɨ tzencá, naꞌari tiꞌitɨ tɨ naꞌa tɨ naa téꞌeeca nusu cuaaneꞌe naꞌari tiꞌitɨ mirra, naꞌari cuaaneꞌe tɨ cuaiina, tiꞌitɨ nahuáj, naꞌari aceite, naꞌari hariina tɨ rɨ́ꞌen, tiꞌitɨ triigu, ajta yeꞌemuaate mej seijreꞌe huáacasi, naꞌari cáneꞌaxɨ, ajta cahuaayuꞌu. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ carreta mej ruꞌuveꞌejáapuaj muáꞌayeꞌi ɨ́ cahuaayuꞌu, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej caꞌanéeri jɨ́n tíꞌimuarɨꞌe ruxɨ́ꞌej teɨte jemi, camu mi chéꞌe tihuáꞌananairan. MU Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌituꞌaraca íiyen chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ mú majta ruyeinixɨꞌɨn, majta ruxɨeemɨ́jteꞌe muáꞌajuꞌu meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ chajtaꞌa aꞌiné capu chéꞌe méꞌe jaꞌatɨ tɨ tihuáꞌunanai ɨ́ mej tíꞌituaꞌaraca tiꞌitɨ tɨ naꞌa mej tíꞌitɨcɨ, tɨ puaꞌa oro, nusu plata, naꞌari tetej tɨ temuaꞌa tíꞌijnajche, tiꞌitɨ perla. Majta seica cɨ́ɨxuri tíꞌituaꞌaraca. Capu chéꞌe jaꞌatɨ tihuáꞌananairan ɨ́ tɨ tíꞌimesti, ɨ́ tɨ nacamua, tɨ taꞌatí, tɨ paꞌu. Camu majta chéꞌe huáꞌananaira muáꞌajuꞌu ɨ́ cɨyej mej tuꞌaraca tɨ jeíhua tíꞌijnajche naꞌari tiꞌitɨ cobre nusu tepúustiꞌi nusu aꞌɨ́jna ɨ́ tetej ɨ́ mej racaamete, ɨ́ mej jɨ́n teꞌentámɨɨmɨteꞌen ɨ́ tepuaij naꞌari ɨ́ chun. T CS Majta meꞌɨ́n, á mú ɨmuá aꞌuhuístɨraꞌasin meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej rátziɨɨneꞌe ɨ́ tɨ jɨ́n rajpuaíitzi aꞌame. Ayee mú tiꞌixáata muáꞌajuꞌu tɨjɨ́n: ―Cuiꞌi xaa, cuiꞌi xaa, múꞌee mɨ hui pej chajtaꞌa púꞌeen tɨ veꞌée, mɨ pej jeíhua tiꞌitɨj jɨ́n antíꞌamuaꞌaree, mɨ pej hui Babilonia púꞌeen, seɨ́j xɨcaj pu jɨ́n ayén tejaꞌuréꞌene tɨ Dios maꞌuxɨ́jteꞌe. dRA Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ tajtúhuaani ɨ́ mej tíꞌaijta íiyen chaanaca japua, ɨ́ mej majta jamuan huateújxanaꞌacɨre, majta jamuan huateújchijteaanitacaꞌa, matɨ́ꞌɨj raaseíj aꞌutɨ́ éꞌejcɨtziu aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ teátaasin, aꞌɨ́ɨ mú ruyeinixɨꞌɨn, majta jíjhuan meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ chajtaꞌa. Q’Aꞌɨ́j pu hui jɨ́n caꞌanacan japuan rávaɨjtzi seɨ́j xɨcaj jɨmeꞌe tɨ rajpuaíitzi áꞌaraꞌani. Aj pu xaa tijcuíꞌini, ajta ruxɨeemɨ́jteꞌe aꞌame. Ajta ayén tirajpuaíitzi aꞌame tujri jɨmeꞌe. Ajta huateátaꞌiriꞌihua, aꞌiné jeíhua pu raayɨ́ꞌɨtɨ ɨ́ rumuárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan jɨmeꞌe ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ raꞌuxɨ́jteꞌen. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe. P’Aꞌɨ́ɨ pu hui ahuáujtzaahua ruseɨ́j, ajta huataújseijratacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa. Chéꞌe ruxɨ́ꞌej naꞌa tiráacɨꞌɨti tɨ́ꞌij rajpuaíitzi áꞌaraꞌani, ajta tɨ huataújxɨeemɨsteꞌen. Ayee pu hui tiꞌixa ɨ́ ru tzajtaꞌa tɨjɨ́n yee: “Aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitéjvee ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ tíꞌaijta, ajta ayén tɨjɨ́n tɨ caí ruseɨ́jtacaꞌa, tɨ caí jaꞌanáj ruxɨeemɨ́jteꞌe aꞌame.” _O7’Chéꞌe ayén tíꞌiracɨꞌɨti tɨ́j ajta aꞌɨ́ɨn puaíjtzi tihuaꞌutáꞌa ɨ́ tɨ huaꞌutéemuaꞌitɨ. Chéꞌe ajta hui huaꞌapua tiuꞌutanájchita tɨ́j naꞌa seɨ́j jɨmeꞌe tɨ ayén huarɨ́j tɨ aꞌij puaꞌa een. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ vaasu tɨ jetzen rayeꞌeca aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n huateújtɨmuaꞌira, chéꞌe hui ayén raꞌavéꞌejɨsten aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ huaꞌapua aráꞌase ɨ́ tɨ jɨ́n huateátahuan. WN'’Jee xaa, aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jɨ́n ayén huarɨ́j, aꞌɨ́ɨ pu hui ari nain jɨ́n auteájturaa ɨ́ Dios jemi. Puꞌuri xáahuí ámitɨeereꞌe íjii u ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn Dios, aꞌɨ́ɨ pu ari raꞌutámuaꞌareeriꞌi tɨ́j naꞌa tɨ jɨ́n aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ. pMYNetɨ́ꞌɨj ni seɨ́j huánamuajriꞌi tɨ júteꞌe tejeꞌicáxajtacaꞌa ayén tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj hui seꞌuun huirácɨɨne mɨ sej neteɨ́testemuaꞌa púꞌeen, sej si caí seajta siyen autéꞌɨtzen tɨ́j aꞌɨ́jna, tɨ ij caí puaíjtzi amuaatáꞌan ɨ́ Dios aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn raatáꞌasin aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. }Ls’Ayee pu hui tiráaruu, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌa matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa aꞌij puaꞌa huárɨni tɨ́j ajta huarɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ Babilonia. Aꞌɨ́j pu hui jɨ́n Dios ayén cheꞌatá naꞌa puaíjtzi tihuaꞌutáꞌasin aꞌiné jéꞌecan pu huápɨꞌɨ niuꞌucamɨꞌɨ aꞌɨ́jna ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej íiyen tíꞌaijta ɨ́ chaanaca japua, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé jamuan huateújxanaꞌacɨre. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌituaꞌaraca íiyen chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ mú hui meri huateújchijteaanitacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌinecuaꞌatzecaꞌa mej huápɨꞌɨ tíꞌijchaꞌɨɨca aꞌɨ́ɨme. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe. KAj pu ꞌi caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa ayén tɨjɨ́n: ―Puꞌuri hui éꞌevatzɨjxɨ, puꞌuri xaa hui éꞌevatzɨjxɨ aꞌujna u Babilonia, ɨ́ chajtaꞌa tɨ vivéjme. Muꞌuri hui meꞌuun aꞌuchéjme aꞌɨ́ɨme ɨ́ tiyaaruꞌu. Puꞌuri ajta huáꞌachiꞌi púꞌeen ɨ́ xɨéjniuꞌucari ɨ́ mej xánaꞌavisiꞌi seijreꞌe. Aꞌuu mú ꞌéꞌe áꞌaseca, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ pinaꞌase ɨ́ mej xánaꞌavisiꞌi seijreꞌe, ɨ́ tej caí aꞌatzu huáꞌaxeꞌeveꞌe. J ;Neajta seɨ́j huaseíj ɨ́ tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe. Aa pu ta japua veꞌecámeꞌecaa aꞌɨ́jna. Jéihua pu huápɨꞌɨ tiꞌitɨj jɨ́n antiújmuaꞌaree. Nain japua pu ajta huatátzareajraa íiyen chaanaca japua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tétaaveꞌe á ru jetze. `I9’Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa ɨ́ pej raaseíj, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ chajtaꞌa tɨ veꞌée ɨ́ tɨ tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ tajtúhuaani ɨ́ mej tiꞌitɨ jɨ́n títetateí aꞌu tɨ naꞌa íiyen chaanaca japua. ―Ayee pu tinaatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe.>Hu’Ayee pu téꞌeme, aꞌiné Dios pu ayén caꞌaníjraꞌa huaꞌutáꞌasin mej mi miyen tiraꞌaráꞌasten aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌijxeꞌeveꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej ruxɨ́ꞌej menaꞌa tiúꞌumuaꞌati. Majta raatátuiireꞌen ɨ́ tiꞌitɨ jemi matɨ́j menaꞌa tiꞌitɨ ɨ́ mej jɨ́n antiújmuaꞌaree. Ayee mú raruuren ajta naꞌa caí ayén teꞌaraúrasten aꞌij tɨ Dios ari tiraataxájtacaꞌa. G’Ajta aꞌɨ́jna tɨ tamuáamuataꞌa aveꞌehuájmee, ɨ́ mej tíꞌaijta aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ tiꞌitɨ, aꞌɨ́ɨ mú rájchaꞌɨ́ɨreꞌe muáꞌajuꞌu meꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ramuáꞌitɨcɨ ɨ́ tumin ɨ́ ruhuáꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Majta huaꞌaréꞌeꞌitixɨꞌɨsin ɨ́ teɨte ɨ́ mej ráꞌajaahuateꞌecaꞌa. Majta caꞌanéeri jɨ́n tiracáꞌariꞌira tɨ́j naꞌa ɨ́ tɨ tiꞌitéechen. Majta raatécɨꞌɨme ɨ́ huáꞌireꞌaraꞌan. Majta raꞌateátaira. eFCAj pu ꞌi ayén tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aꞌɨjna ɨ́ jaj tɨ veꞌée ɨ́ pej hui raaseíj, ɨ́ tɨ ajta japuan áꞌujca aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ ramuáꞌitɨcɨ ɨ́ tumin ɨ́ ruhuáꞌiraꞌa jɨmeꞌe, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, majta ɨ́ teɨtejraꞌan, majta ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, ɨ́ mej majta seɨ́j jɨ́n tíꞌixaxaꞌa ɨ́ niuucari. E#Aꞌɨ́ɨ mú hui raaténeꞌusiꞌiteꞌesin meꞌɨ́jna ɨ́ Cáneꞌa. ’Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Cáneꞌa, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌutémuaꞌitɨ aꞌiné aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tavástaraꞌa ɨ́ tɨ ajta tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ huaꞌavástaꞌa púꞌeen ɨ́ teɨte. Aꞌii pu hui ajta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tajtuhuan tɨ naíjmiꞌica tíꞌaijteꞌe ɨ́ seica ɨ́ tajtúhuaani. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jemin seijreꞌe ɨ́ Cáneꞌa, aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ huaꞌutajé, tɨ ajta huaꞌantíhuau. Aꞌii mú majta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej caí atéꞌɨtzeaꞌara ɨ́ jemin. `D9 ’Naíjmiꞌi mú miyen ruxɨ́ꞌej tíꞌimuaꞌatze. Majta mej raatátuiireꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨj matɨ́j menaꞌa ɨ́ mej jɨ́n antiújmuaꞌaree, ajta ɨ́ huáꞌamuarɨꞌeriꞌiraꞌa. )CK ’Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tamuáamuataꞌa aveꞌehuájmee, ayée pu hui huataújmuaꞌa tɨjɨ́n tamuáamuataꞌa mú aráꞌase ɨ́ mej tíꞌaijta. Majta aꞌɨ́ɨme, camúu xɨ meꞌɨ́jna jɨ́n titeꞌenteájrupi mej mi tiuꞌutaꞌaíjta. Maúcheꞌe mú raꞌancuréꞌasin mej mi cɨ́j menaꞌa caj titéꞌeteeviꞌin aꞌachú cumu seɨ́j hora mej tiuꞌutaꞌaíjta jamuan ɨ́ tiꞌitɨ. @By ’Ajta, aꞌɨ́ɨn ɨ́ tiꞌitɨ tɨ ajmíꞌi huataseíjre, ajta íjii capu chéꞌe yeꞌe jáꞌahuaꞌa, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ taꞌaráhuaiica. Aꞌɨ́ɨ pu ajta huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́mej ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase. Aꞌɨ́ɨ pu hui ajta áꞌapuaꞌaren. yAk ’Aꞌɨ́ɨ mú majta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tíꞌaijta, ɨ́ mej majta aráhuaꞌapua aráꞌase. Muaꞌanxɨ́vi ɨ́ mej meri áꞌupuaꞌarecaꞌa. Seɨj puꞌu auj tiꞌitɨ jɨ́n tiꞌitéjvee. Ajta ɨ́ seɨj, capu xɨ seijreꞌe. Ɨ́ tɨ ayén huataseíjreꞌesin, ayée pu hui tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ cɨ́j naꞌa caj téꞌeteeviꞌin. e@C ’Aꞌijna ɨ́ niuucari, tɨ hui jaꞌatɨ yaúꞌitɨée áꞌaraꞌani, ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́jna jetze tiúꞌumuaꞌati temuaꞌa naa. Aꞌɨjna ɨ́ tɨ arahuaꞌapuáca huíjmuꞌuu, ayée pu hui huataújmuaꞌa tɨjɨ́n: Aꞌɨjna ɨ́ jɨrí tɨ aráhuaꞌapua aráꞌase tɨ japuan áꞌujca aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. ?7’Aꞌɨjna ɨ́ tiꞌitɨ pej hui raaseíj, aꞌɨ́ɨ pu ajmíꞌi huataseíjre, ajta íjii, capu chéꞌe yeꞌe jáꞌahuaꞌa. Ajta, aúcheꞌe pu aꞌitaméj aꞌujna aꞌutɨ́ eꞌetécun tɨ caí aꞌij ámitɨeereꞌe aꞌachú tɨ ucátee. Méjcaꞌi huáyee pu ajta áꞌapuaꞌaren aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen huachéjme íiyen chaanaca japua, ɨ́ mej caí éꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna jetze ɨ́ yuꞌuxari aꞌij mej ánteaꞌarua, aꞌɨ́jna ɨ́ yuꞌuxari tɨ jéjcua ɨmuá jetzen téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ruuri huateáturaa ɨ́ Dios jemi, ayée mú rɨ́ꞌɨ tiyaꞌuseíira muáꞌajuꞌu matɨ́ꞌɨj raaseíj meꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ajmíꞌi huataseíjre, ajta aꞌájnáꞌɨmua íꞌiruuricaꞌa, ajta caí chéꞌe mé iyeꞌahuaꞌa. Ajta, aúcheꞌe pu huataseíjreꞌesin. 3>_Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe, ayée pu tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen teꞌutaseíj? Nee nu muaatáꞌixaateꞌesin aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna tɨ caí ámitɨeereꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ tɨ japuan avéꞌeca, ɨ́ tɨ ajta arahuaꞌapuáca huíjmuꞌuu, ajta tɨ tamuáamuataꞌa aveꞌehuájmee. w=gNetɨ́ꞌɨj ni raaseíj tɨ aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa tahuáacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huaꞌaxuureꞌe aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe ɨ́ Dios jemi, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huácuiihuacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej ráꞌastijreꞌe meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Jéꞌecan nu aꞌij teꞌutaseíj netɨ́ꞌɨj raaseíj. <+Ajta ayén téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa ɨ́ cuaatzeájraꞌan jetze aꞌij tɨ ántehuaa. Neajta inee, canu yaúꞌitɨée naꞌaraa neꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jetzen téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa tɨ jɨ́meꞌen yee: “Babilonia, ɨ́ tɨ veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee. Huaꞌanaꞌana aꞌɨ́mej ɨ́ ꞌuuca ɨ́ mej ramuáꞌitɨcɨ ɨ́ tumin ɨ́ ruhuáꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ jetzen aꞌuun aꞌuvéꞌemej ɨ́ tɨ tiúꞌuxanaꞌaviꞌisteꞌe íiyen chaanaca japua.” ;Tíꞌinacamua ɨ́ tɨ tiꞌitéechen, ajta cɨ́j caj tíꞌipaꞌu. Jéihua pu huápɨꞌɨ ucárujtiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ oro jɨ́n taavíjhua, ajta tetej tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche, ajta perla tiꞌitɨ. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ruꞌiteátɨɨcaꞌa ɨ́ cutzapeꞌe ɨ́ tɨ oro jɨ́n taavíjhua. Ajta aꞌɨ́jna jetze ɨ́ cutzapeꞌe, tiꞌitɨ pu avéꞌejɨsti ɨ́ tɨ tiúꞌuxanaꞌaviꞌisteꞌe, ajta ɨ́ tɨ jɨ́n huateújxanaꞌacɨre aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. :)Aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu nejaꞌuvíꞌitɨ aꞌɨ́jna aꞌu tɨ caí éꞌe tiꞌitɨ. Aꞌuu nu ꞌɨ́itaꞌa huaseíj tɨ aꞌɨ́jna japua áꞌujcatii ɨ́ tiꞌitɨ tɨ paꞌu. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tiꞌitɨ, jeíhua pu jetzen éꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa ɨ́ tɨ jɨ́n ayén ántehuaacaꞌa, tɨ ajta jɨ́n aꞌij puaꞌa tíꞌijxa ɨ́ Dios. Arahuaꞌapuáca pu huíjmuꞌuu aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ, ajta tamuáamuataꞌa puaꞌaméca aveꞌehuájmee. 9}’Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌaijta íiyen chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ mú huateújxanaꞌacɨre meꞌɨ́jna jamuan ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej íiyen huachéjme chaanaca japua, aꞌɨ́ɨ mú majta huateájtaꞌarua meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn ꞌɨ́itaꞌa ayén huaꞌutáꞌa mej majta jamuan tiꞌihuaújxanaꞌacɨraꞌaten. "8 ?Aj pu ꞌi seɨj tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe, tɨ ajta seɨ́j huiteátɨɨcaꞌa ɨ́ cutzapeꞌe tɨ aráhuaꞌapua aráꞌase, aꞌɨ́ɨ pu mú aꞌuvéꞌemej, ajta ayén tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Iiyaꞌa jíi, nee nu muaataseíjrateꞌesin aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios raꞌuxɨ́jteꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa tɨ veꞌecán jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa, tɨ ajta ramuáꞌitɨcaꞌa ɨ́ tumin ɨ́ ruhuáꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ aꞌuun áꞌujca ɨ́ jaj japua tɨ veꞌée. w7gMajta mú téetej cáavatzɨ, temuaꞌa mevivejméꞌe. Temuaꞌa pu tijetéjmeꞌecaa aꞌachú cumu huaícate kiilu. Aꞌɨ́mej pu japua rájve ɨ́ teteca. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca, aꞌij mú puaꞌa tiraatajé meꞌɨ́jna ɨ́ Dios meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ téetej aꞌiné jeíhua mú rajpuaíjtzicaꞌa mej miyen cáavatzɨ ɨ́ téetej.76gAjta tɨ́j naꞌa aꞌu tɨ eꞌeráahuachi ɨ́ jaj tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu eꞌehuaújpuaꞌarixɨ. Capu ajta chéꞌe seijreꞌecaꞌa aꞌu tɨ áꞌujɨ́rime. 5Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ chajtaꞌa ɨ́ tɨ veꞌée, huaíca pu autátziꞌitecaꞌa. Ajta éꞌevatzɨjxɨ ɨ́ huáꞌachajtaꞌa ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Aꞌɨ́ɨ pu Dios, ajta raꞌutámuaꞌareeriꞌi aꞌujna u Babilonia tɨ́ꞌij puaíjtzi raatáꞌan tɨ́ꞌij tíꞌiracɨꞌɨti ɨ́ tɨ jɨ́n huápɨꞌɨ niuꞌucamɨꞌɨ ɨ́ Dios. z4mMatɨ́ꞌɨj mi huatémaxcavaꞌaxɨ, majta téniuucaꞌa. Jéihua pu ajta tíꞌicaꞌarajnacaꞌa. Ajta jéꞌecan huápɨꞌɨ huateújcaꞌatzɨjxɨ ɨ́ chaanaca. Tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene mej yen huataseíjre ɨ́ teteca íiyen chaanaca japua, capu jaꞌanáj ayén huateújcaꞌatzɨjxɨ. Jéꞌecan pu huápɨꞌɨ xaa huateújcaꞌatzɨjxɨ. 3Ajta ɨ́ tɨ aráhuaꞌapua, aꞌɨ́ɨ pu á yaꞌucájrɨe ɨ́ cutzapeꞌe. Jɨ́meꞌen puꞌu ayén huarɨ́j, aj pu ꞌi seɨj caꞌanín jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨ aꞌuun aꞌutéveecaꞌa teyujtaꞌa. Aꞌujna, aꞌu tɨ aꞌutéjvee ɨ́ mej japuan tíꞌimuaɨꞌɨvajtaca, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna tɨjɨ́n: ―Puꞌuri icu, antipuáꞌarecaꞌa. @2yMajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huaíca, aꞌúu mú huáꞌajseɨj aꞌujna jáꞌahuaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa huaꞌaniuuca jɨmeꞌe ɨ́ hebreos tɨjɨ́n Armagedón. 1 Ayee pu tɨjɨ́n: “Meꞌecui xaa, yee nu hui uvéꞌenejsin tɨ́j nahuaꞌari tɨ avíitzi jɨ́n aꞌuteáruꞌipi ɨ́ huáꞌa chiꞌita. Rɨ́ꞌɨ pu tiraatáꞌa aꞌɨ́jna tɨ aꞌatánee, ajta jɨ́n tiꞌitéechen tɨ́ꞌij caí muaꞌaviꞌi áꞌucheꞌecaneꞌen, mejseiíra ɨ́ teɨte ɨ́ tɨ jɨ́n tíꞌiteviꞌiraꞌa.” Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa. 10[Aꞌii mú majta aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ xɨéjniuꞌucari ɨ́ mej tiyaaruꞌu jetze ajtémeꞌecan. Aꞌɨ́ɨ mú áꞌujujhuaꞌan nainjapua ɨ́ chaanaca mej mi huáꞌajseɨreꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌaijta íiyen chaanaca japua mej mi huaténeꞌuseꞌen aꞌɨ́jna xɨcáaraꞌan tɨ huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn huataseíjreꞌen ɨ́ Dios tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree. // Netɨ́ꞌɨj ni huaꞌuseíj ɨ́ mej huaíca ɨ́ mej aijneájxɨ huáꞌateniꞌitzeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ cuꞌucuꞌu, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ tɨ aꞌij puaꞌa een, ajta aꞌɨ́jna tɨ huáꞌa jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa huaꞌitzi jɨmeꞌe. Ayee mú seijreꞌecaꞌa matɨ́j teecujse. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ xɨéjniuꞌucari ɨ́ mej aꞌij puaꞌa ꞌeen. E|uzhywvqpmljZhReda`^\dZYXW=U SQPALIG'EC%A@>=HMɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu áꞌiyen ayén raꞌantíhuaꞌu tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌareere aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́jna jetze aráujcaꞌanejcaꞌa ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios aꞌɨ́jna tɨ ayén raatamuáꞌa tɨjɨ́n niyauj pu yee púꞌeen. Dios pu ayén nain jɨ́n tiraꞌíjca tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn aꞌitáraa huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén ántehuaa Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. Aꞌɨ́ɨ pu tavástaraꞌa púꞌeen. 8 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ niuucari, aꞌɨ́j pu jɨ́meꞌen raxa aꞌɨ́jna tɨ iꞌi yaujraꞌan púꞌeen, tɨ ajta airáane aꞌɨ́jna jetze ɨ́ David teecan. Ayee pu tejaꞌuréꞌene aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu teáatacan huanúꞌihuacaꞌa matɨ́j ɨ́ seica. )7 MJéjcua ɨmuá pu Dios ayén teꞌataújratziiriꞌi tɨ ayén rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. Aꞌɨ́j mú jɨ́n miyen raꞌutéyuꞌuxacaꞌa meꞌɨ́jna jetze ɨ́ yuꞌuxari tɨ yen téjmi jemi huateájturaa. D6 Aꞌij nu jetze tejáꞌamuayuꞌuseꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej ravaɨreꞌe ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ iꞌi Jesús. Aꞌɨ́ɨ pu naꞌantíhuau ineetzi, i nej iꞌi Pablo nej ni neꞌɨ́jna jɨ́n teꞌaráꞌasten aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tinaaꞌíjca. Ayee pu een jɨ́n naꞌavéꞌehuau huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ seica, nej ni tihuaꞌutáꞌixaateꞌen neꞌíjna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huáꞌa japua huániuuni. 85iChéꞌe aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa tɨ ajta Jesús púꞌeen, chéꞌe aꞌɨ́ɨn rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan aꞌɨ́mej ɨ́ mej teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios. Chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen. Ayee pu teꞌentipuáꞌarecaꞌa í niúucareꞌaraꞌan ɨ́ tavástaraꞌa. 49Neajta inee, i nej teꞌanxájta neꞌɨ́jna jɨmeꞌe, ayée nu tiꞌixa neꞌíjna jɨmeꞌe tɨ ayén tiꞌayajna nej caꞌanacan mú aꞌuvéꞌeméꞌe naꞌame. Chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen, patáꞌaj yé uvéꞌenen, tavástaraꞌa, mɨ pej Jesús púꞌeen. 03YAjta tɨ puaꞌa jaꞌatɨ raꞌuréꞌuuna ɨ́ tiꞌitɨ tɨ aꞌíjna jetze téꞌeyuꞌusiꞌi tɨ Dios jetze meꞌecan tiꞌixa, Dios pu ajta ráꞌariꞌira aꞌɨ́jna tɨ́ꞌij caí chéꞌe ráacɨꞌɨti tɨ aꞌɨ́ɨn aꞌɨ́jna jetze ráacuaꞌani aꞌɨ́jna ɨ́ cɨyej tɨ jɨ́n ruuri áꞌaraꞌani. Capu ajta chéꞌe ayén tíꞌijcɨꞌɨti tɨ aꞌɨ́ɨn aꞌuun aꞌuteárute ɨ́ chajtaꞌa jetze aꞌu tɨ Dios huateúraꞌate. Ayej téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌíjna i yuꞌuxari jetze. Juan pu ayén teꞌevéꞌeniuuve G2Ayee nu niyen tihuaꞌaꞌíjcateꞌe jaꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ ranamua aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌíjna i yuꞌuxari jetze tɨ Dios jetze meꞌecan tiꞌixa, tɨ puaꞌa jaꞌatɨ ayén seɨcɨé tiuꞌutaxáj, Dios pu puaíjtzi raatáꞌasin aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌíjna jetze i yuꞌuxari. 41aAjta aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios, ajta aꞌɨ́ɨn tɨ auchén huatéeviche, ayée mú tiꞌixa tɨjɨ́n: ―Chéꞌe mú aꞌuvéꞌemeꞌen. Ajta ɨ́ tɨ ranamua, chéꞌe ajta aꞌɨ́ɨn ayén tiuꞌutaxáj yee: ―Chéꞌe aꞌɨ́ɨn mú aꞌuvéꞌemeꞌen. Ajta ɨ́ tɨ jetzen áꞌujcaꞌane tɨ ayén tiraꞌaráꞌastijreꞌen, chéꞌe jaꞌatɨ tɨ naꞌa ayén mú aꞌuvéꞌemeꞌen, chéꞌe ajta huáapuaꞌa raꞌancuréꞌan ɨ́ jaj tɨ jɨ́n ruuri huateáturan. Aꞌɨ́ɨ pu taatájeevi ɨ́ Jesús 40a―Inee, i nej Jesús púꞌeen, nee nu u yaꞌutaꞌítecaꞌa múꞌejmi jemi neꞌɨ́jna tɨ nevaɨreꞌe tɨ́ꞌij aꞌɨ́ɨn teꞌanxájta huáꞌa jemi aꞌɨ́mej ɨ́ mej meꞌuun eꞌetiújseꞌɨri mej mi raateánajche ɨ́ Dios. Nee nu neꞌɨ́jna jetze huanéj ɨ́ David teecan. Nee nu huáacɨxaꞌaraꞌan púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ David. Aꞌɨ́ɨn tɨ huatéeviche raatáꞌineesin tɨ uvéꞌenen ,/QAjta á puaꞌacɨé, aꞌúu mú aꞌutéꞌuu muáꞌajuꞌun aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌichahuaara, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ruxánaꞌacɨreꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú majta á puaꞌacɨé aꞌutéꞌuu muáꞌajuꞌun aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌitecuiꞌica, majta ɨ́ mej ranaꞌamiche ɨ́ tɨ caí Dios púꞌeen, majta matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ tɨ ayén tihuaꞌaráanajche tɨ huaꞌitzi púꞌeen, majta ɨ́ mej tíꞌihuaꞌitaca. Jesús pu teꞌanxájta O.Rɨ́ꞌɨ pu tihuaꞌatáꞌaca aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌijaꞌusica ɨ́ tiúꞌujcɨɨxɨ tɨ́ꞌij ayén tihuáꞌucɨꞌɨti mej meꞌɨ́jna jetze ráacuaꞌani ɨ́ cɨyej ɨ́ mej jɨ́n ruuri huateáturan, mej mi majta meꞌuun aꞌuteárute meꞌújna chajtaꞌa meꞌɨ́jna jetze aꞌu tɨ éꞌepueerta. z-m ’Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen i taꞌamuájca, neajta i nej tuꞌuvéꞌeteajtɨ, neajta neꞌɨ́n púꞌeen i nej jéjcua ɨmuá huataseíjre, neajta neꞌɨ́n púꞌeen i nej yen seíireꞌe naꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Nee nu neajta neꞌɨ́n púꞌeen i nej nejmíꞌi huataseíjre tɨ́ꞌɨj caí xɨ tiꞌitɨ méꞌe seijreꞌecaꞌa, neajta nu neꞌɨ́n púꞌeen i nej nain ancuréꞌasin tɨ́ꞌɨj teꞌentipuáꞌari tɨ́j naꞌa tɨ íjii tíꞌiseijreꞌe. ,# ’¡Meꞌecui xaa! Nee nu hui caꞌanacan mú aꞌuvéꞌeméꞌe naꞌame nej ni huaꞌutáꞌan aꞌij tɨ tiraamuáꞌitɨn, nej ni niyen tihuaꞌutáꞌan matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej tiraamuáꞌitɨ, seɨj ajta seɨj, aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe. W+' ’Ajta ɨ́ tɨ hui aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ, chéꞌe auj ayén aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ. Ajta ɨ́ tɨ xánaꞌaviꞌireꞌe, chéꞌe auj xánaꞌavisiꞌi seijreꞌe. Ajta ɨ́ tɨ rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n seijreꞌe ɨ́ Dios jemi, chéꞌe auj ayén rɨ́ꞌɨ tiꞌiseíireꞌe áꞌaraꞌani. E* Aj pu ꞌi ayén tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capej hui ráꞌavaata ɨ́ niuucari tɨ aꞌíjna jetze áꞌayuꞌusiꞌi i yuꞌuxari, tɨ ajta Dios jetze meꞌecan tiꞌixa, aꞌiné puꞌuri tɨ́n aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin aꞌájna xɨcáaraꞌan jetze tɨ́ꞌɨj naíjmiꞌi teꞌentipuáꞌari. N) Ajta aꞌɨ́ɨn, ayée pu tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Capej hui piyen neruure, múꞌee, aꞌiné ayée nu cheꞌatá nenaꞌa tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi patɨ́j múꞌee, ajta matɨ́j majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ aꞌihuáamuaꞌa ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa, majta matɨ́j menaꞌa puaꞌamé araúraste aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌíjna jetze i yuꞌuxari. Patáꞌaj peꞌɨ́jna huateánajche ɨ́ Dios. 5(cNeajta inee, i nej iꞌi Juan, nee nu neꞌɨ́n púꞌeen nej ráanamuajriꞌi, neajta nej raaseíj aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌíjna jetze i yuꞌuxari. Jɨ́meꞌen nuꞌu niyen tiráanamuajriꞌi, neajta tiuꞌuséij, aj nu ni niyen aicántutzi aꞌu tɨ eꞌeraꞌɨ́ɨcajme aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe, tɨ ajta tinaataseíjrate nej ni raateánajche. Aj nu ni raatenáachejcheꞌen nicu. J' ―Meꞌecui xaa, nee nu hui mú aꞌuvéꞌeméꞌe naꞌame. Rɨ́ꞌɨ pu tiraatáꞌaca aꞌɨ́jna tɨ ayén araúrasten aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌíjna i yuꞌuxari jetze. Q&Aj pu ꞌi ayén tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee pu hui tiꞌayajna aꞌij nej tíꞌimuaꞌixaateꞌe aꞌiné tzáahuatiꞌiraꞌa nu jɨ́n tiꞌixa. Ajta aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna tɨ u yaꞌutaꞌítecaꞌa ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ́ꞌij huáꞌa jemi huateáturan aꞌɨ́mej ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌataꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ari naataꞌítecaꞌa i nej ta japua tíꞌivaɨreꞌe nej ni tihuaꞌutaseíjrateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej ravaɨreꞌe ɨ́ Dios aꞌij tɨ tiúꞌujxeꞌeveꞌe tɨ caꞌanacan ayén tejaꞌuréꞌenen. D%Capu chéꞌe jaꞌanáj huatétɨcaꞌari aꞌujna. Capu chéꞌe ruxeꞌeveꞌe aꞌame mej miyen tatzari jɨ́n huateújtatzaviꞌi naꞌari ayén tɨ huaꞌutétatzaviꞌin ɨ́ xɨcaj, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu tavástaraꞌa tɨ ajta Dios púꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌatátzaviꞌira aꞌame. Majta aꞌɨ́ɨme, aꞌɨ́ɨ mú tíꞌaíita muáꞌajuꞌu tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Tɨ́ꞌɨj uvéꞌenen ɨ́ Cɨríistuꞌu $3Aꞌɨ́ɨ mú jemin seíireꞌe muáꞌajuꞌu, ajta aj pu eꞌeseíireꞌe aꞌame aj huáꞌacuaatzeꞌe aꞌij tɨ ántehuaa aꞌɨ́jna. B#}Capu chéꞌe aꞌuun seíireꞌe aꞌame ɨ́ tiꞌitɨ tɨ Dios ayén tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ ayén puaíjtzi tiraatáꞌan sino aꞌúu mú aꞌujtéꞌe muáꞌajuꞌu ɨ́ Dios jamuan, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun huachéjme meꞌújna chajtaꞌa jamuan aꞌɨ́jna ɨ́ Cáneꞌa. Aꞌɨ́ɨ mú tiuꞌutaꞌaíjta, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌivaɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ mú ranáꞌamicheꞌe muáꞌajuꞌu. A"{Jáꞌitaꞌa pu mɨꞌɨye ɨ́ caaye jetze tɨ aꞌuun aꞌutaníneꞌi ɨ́ chajtaꞌa jetze. Ajta, cɨyej atavéejmeꞌecaa aꞌutɨ́ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj, seica aꞌu tɨ pújmeꞌen, ajta seica u jetze pújmeꞌen. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ cɨyej ɨ́ mej jɨ́n ruuri muáꞌaraꞌani. Tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua pu aráꞌase ɨ́ tɨ jɨ́n taaca tɨ́j naꞌa seɨ́j máxcɨraꞌi jetze pɨ́tíꞌirɨjca, aj pu ꞌij ajta seica jɨ́n tacaꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ cɨyej. Ajta ɨ́ xamuaꞌiraꞌan, ayée pu tíꞌivaɨreꞌe mej mi meꞌɨ́jna jɨ́n huaújrujteꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. ! Aj pu ꞌi tinaataseíjrate aꞌɨ́jna ɨ́ játeꞌana tɨ jetzen ꞌairáanej aꞌu tɨ aꞌutéjvee ɨ́ ɨpuari tɨ jetzen acájca ɨ́ Dios, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Cáneꞌa. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ jaj tɨ mɨꞌɨye, temuaꞌa pu naa tiúꞌujmuaꞌatɨ. Naa pu ajta tíꞌitatzaj tɨ́j ɨ́ cristal. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ jaj ɨ́ tɨ caí jaꞌanáj ateáxɨꞌɨsin.  1Capu rɨꞌɨríista aꞌame tɨ tiꞌitɨ tɨ xánaꞌaviꞌireꞌe púꞌeen aꞌuun aꞌuteáturan aꞌujna chajtaꞌa. Capu ajta huaꞌatáꞌacareꞌen mej mi meꞌuun aꞌuteárute aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ naꞌari aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌihuaꞌitaca sino aꞌɨ́ɨme muꞌu meꞌuun aꞌuteáruti ɨ́ mej jɨ́meꞌen ayén téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌij mej ánteꞌarua aꞌɨ́jna jetze ɨ́ yuꞌuxari ɨ́ mej miyen ruurican huateáturan meꞌɨ́jna jemi ɨ́ Cáneꞌa.Aꞌuu mú yeꞌaráꞌasin ɨ́ mej veꞌecán jɨ́n títetateí, ajta ɨ́ tɨ jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌijnajche, tɨ ajta naa tíꞌiseijreꞌe. Ayee mú raruuren matɨ́j menaꞌa puaꞌamé seɨ́j chuéjraꞌa japua mej éꞌemeꞌecan. &ECamu jaꞌanáj teꞌiteánajsin tújcaꞌari tzajtaꞌa aꞌu tɨ éꞌepueerta aꞌujna chajtaꞌa. Capu ajta jaꞌanáj huatétɨcaꞌari aꞌujna. 6eAjta aꞌɨ́jna tɨ huaꞌatátza huáꞌa japua ɨ́ mej meꞌuun huachéjme chajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu huaꞌatátzaviꞌira aꞌame huáꞌa japua aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tihuáꞌaijteꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej yen huachéjme i chaanaca japua, aꞌúu mú aꞌuvéꞌejuꞌu muáꞌajuꞌu u chajtaꞌa mej mi rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani ɨ́ Dios nain jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n rutémuaꞌaveꞌe, majta nain jɨ́n mej tíꞌijchaꞌɨɨ tɨ jeíhua huápɨꞌɨ tíꞌijnajche. b=Capu ajta ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn xɨcaj huaꞌatátzaviꞌira tújcaꞌari tzajtaꞌa huáꞌa japua ɨ́ teɨte. Capu ajta ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn máxcɨraꞌi tátzaveꞌe tɨ́caꞌari tzajtaꞌa, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ Dios jɨ́n ruseɨ́j temastájyeꞌi, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ huaꞌatátzaviꞌira huáꞌa japua. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ Cáneꞌa, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tatzari tɨ huáꞌa jemi huatátza. %CNeajta nu niyen raaseíj tɨ caí teyuu méꞌe éꞌehuaꞌacaa aꞌujna chajtaꞌa aꞌiné aꞌu tɨ naꞌa aꞌujna chajtaꞌa miyen ranaꞌamiche meꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa, ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨn tɨ nain jɨ́n antiújmuaꞌaree, majta meꞌɨ́jna ɨ́ Cáneꞌa. dAAjta aꞌɨ́jna ɨ́ puéerta tɨ tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, aꞌɨ́ɨ pu jɨ́n taavíjhuacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ perla, seɨj ajta seɨj ɨ́ puéerta, seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ perla. Ajta ɨ́ caaye jetze, nain pu oro jɨ́n taavíjhuacaꞌa tɨ ajta ayén naa tíꞌitatzaj tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ viidrio. mSAjta ɨ́ taꞌanxɨ́vi, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ ónice tɨ yúꞌuxareꞌe. Ajta ɨ́ taꞌarájsevi, aꞌɨ́ɨ pu pɨ́rɨcɨ aꞌɨ́jna ɨ́ cornalina tɨ íꞌipaꞌu. Ajta ɨ́ seɨj, ɨ́ tɨ aráhuaꞌapua, crisólito pu pɨ́rɨcɨ tɨ teuúmuaraꞌa. Ajta ɨ́ seɨj, ɨ́ taꞌaráhuaiica, berilo pu pɨ́rɨcɨ tɨ rúꞌaararaꞌa seijreꞌe, ɨ́ tɨ ajta cɨ́j caj tíꞌiteuumuaraꞌa. Ajta ɨ́ tɨ aramuáacua, aꞌɨ́ɨ pu pɨ́rɨcɨ ɨ́ topacio tɨ naa tíꞌiteuumuaraꞌa, tɨ ajta naa tíꞌitatzaj. Ajta ɨ́ seica, ayée pu tíꞌeen. Ɨ́ tɨ tamuáamuataꞌa, aꞌɨ́ɨ pu pɨ́rɨcɨ ɨ́ crisoprasa tɨ naa tíꞌiteuumuaraꞌa, tɨ ajta cɨ́j tíꞌiruꞌaararaꞌa. Ajta ɨ́ tɨ tamuáamuataꞌa japuan seɨj, jacinto pu púꞌeen tɨ taɨjraviꞌin jɨ́n nacamua. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ amatista tɨ naa tiꞌijámuaꞌara. ^5Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ tajéꞌeste, tɨ ajta japuan ájtaavijhuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaxuꞌu ɨ́ tɨ jɨ́n curéꞌanamiꞌi ɨ́ chajtaꞌa, naa pu rɨ́ꞌɨ tíꞌirúurijhuacaꞌa tɨ́j naꞌa tɨ éꞌeseijreꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tetej tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche. Aꞌɨjna tɨ seɨj, aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe ɨ́ jaspe. Ajta ɨ́ tɨ huaꞌapua, zafiro pu pɨ́rɨcɨ. Ajta ɨ́ tɨ huaíca, aꞌɨ́ɨ pu púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ ágata tɨ siɨ́ɨchiraꞌa. Ajta ɨ́ tɨ muáacua, aꞌɨ́ɨ pu pɨ́rɨcɨ ɨ́ esmeralda, tɨ rúꞌaararaꞌa. {Ajta ɨ́ jaxuꞌu, tetej pu jɨ́n ájtaavijhuacaꞌa mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n jaspe. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ chajtaꞌa, nain pu jɨ́n taavíjhuacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ oro tɨ naa téꞌajtaaveꞌe tɨ́j ɨ́ viidrio. b=Aꞌɨ́ɨ pu ajta raatéꞌitɨee aꞌɨ́jna ɨ́ jaxuꞌu. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tiraatéꞌitɨe matɨ́j tíꞌijrɨꞌɨre ɨ́ teteca. Ayee pu ájtee aꞌachú cumu huaícate japuan anxɨ́vi meetro. _7Ruxɨ́ꞌej pu huatatɨ́tɨꞌɨjmee. Ayee pu cheꞌatá naa huatátee tɨ́j ajta auuyaúj. Ajta aꞌɨ́ɨn raatéꞌitɨee ɨ́ chajtaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cɨyej. Ayee pu huatátee ɨ́ chajtaꞌa aꞌachú cumu huaꞌapua viꞌiraꞌa kilómetros. Ayee pu cheꞌatá naꞌa auuyaúj; ayée pu cheꞌatá naꞌa ájtee. `9Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ tíꞌineꞌixaateꞌecaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu tiꞌitɨ huitéchueecaꞌa cumu tiꞌitɨ cɨyej tɨ oro jɨ́n taavíjhuacaꞌa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe tɨ jɨ́n raatéꞌitɨen aꞌachú tɨ auuyaúj ɨ́ chajtaꞌa, ajta aꞌachú tɨ antayaúj ɨ́ puéerta, ajta aꞌachú tɨ ájtee ɨ́ jaxuꞌu. iKAjta tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua pu teꞌaráꞌase ɨ́ tɨ tajéꞌeste ɨ́ tɨ ajta japuan ájtaavijhuacaꞌa ɨ́ jaxuꞌu tɨ jɨ́n curéꞌanamiꞌihuacaꞌa ɨ́ chajtaꞌa. Ajta aꞌɨ́jna jetze ɨ́ tɨ tajéꞌeste, ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌij mej ánteꞌarua aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej majta tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, ɨ́ tɨ ajta Cáneꞌa huaꞌantíhuau mej mi meꞌɨ́n tejáꞌuxajtaneꞌen meꞌɨ́jna jetze meꞌecan. %C U Teijmataꞌa pújmeꞌen, huaicacɨé pu éꞌepueerta, ajta Tzareemeꞌen pújmeꞌen, ajta huaicacɨé pu ajta éꞌepueerta. Ayee pu cheꞌatá naꞌa, huaicacɨé táꞌapueerta ajta u Cuameche pújmeꞌen, ajta u Huáahuata pújmeꞌen huaicacɨé pu ajta éꞌepueerta. .U Jaxuꞌu pu jɨ́n tiréꞌanamiꞌi aꞌúu tɨ veꞌetɨ́ aꞌutacáꞌa, tɨ temuaꞌa téꞌejtee. Tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua pu aráꞌaxcaa aꞌu tɨ éꞌepueerta. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej majta tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ta japua tíꞌivaɨreꞌe, aꞌúu mú aꞌitéꞌuꞌupuꞌujmeꞌecaa aꞌu tɨ éꞌepueertajme seɨj ajta seɨj. Ajta, ɨ́ puéerta jetze, seɨ́j jetze ajta seɨj, ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa aꞌij mej ánteꞌarua aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨtestemuaꞌameꞌen ɨ́ mej huáꞌa jetze airaújneijte aꞌɨ́mej jetze ɨ́ yaújmuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Israél teecan. L Naa pu tiꞌitemastájyeꞌicaa tɨ́j ajta Dios huápɨꞌɨ naa seijreꞌe. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ temastájyeꞌicaa, ayée pu seijreꞌecaꞌa tɨ́j tetej tɨ huápɨꞌɨ tíꞌijnajche, tɨ ajta naa tíꞌitatzaj tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ cristal. Ayee pu ajta seijreꞌecaꞌa tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ jaspe. ta Jɨ́meꞌen puꞌu ayén tinaatáꞌixaa, aj pu ꞌi aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios huateájturaa ineetzi jemi. Aj pu ꞌi aꞌuun nejaꞌuvíꞌitɨ aꞌu tɨ jɨrí aꞌutacáꞌa, tɨ huápɨꞌɨ ájtee, tɨ ajta veꞌetɨ́ á aꞌutacáꞌa. Aj pu ꞌi tinaataseíjrate aꞌɨ́jna ɨ́ chajtaꞌa ɨ́ Dios tɨ huateúraꞌate tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Jerusalén. Aꞌuu pu u ta japua eꞌicámeꞌecaꞌa aꞌujna tɨ Dios éꞌeseijreꞌe. uc Aj pu ꞌi, seɨj pu á eꞌiréꞌene ineetzi jemi. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe seɨj tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe tɨ huáꞌa jetze ajtémeꞌecan ɨ́ mej aráhuaꞌapua aráꞌase, ɨ́ mej ruꞌitetúꞌutujmeꞌecaa ɨ́ cutzapeꞌe tɨ ajta aráhuaꞌapua aráꞌase. Ajta aꞌɨ́jna tzajtaꞌa ɨ́ cutzapeꞌe, aꞌɨ́ɨ pu urámuaacaꞌa seɨj ajta seɨj ɨ́ cuꞌiniꞌiraꞌa ɨ́ mej jɨ́n rajpuaíjtzicaꞌa ɨ́ teɨte ɨ́ mej yen seijreꞌecaꞌa japuan i chaanaca, ɨ́ tɨ ajta aráhuaꞌapua aráꞌase. Ayee pu tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Iiyaꞌa jíi, nee nu hui timuaataseíjrateꞌesin neꞌɨ́jna ɨ́ tɨ jemin teꞌataújratziiriꞌi ɨ́ Cáneꞌa tɨ ɨ́raꞌaraꞌan púꞌeeneꞌe aꞌame. % C’Majta aꞌɨ́ɨme matɨ́j menaꞌa puaꞌamé mej aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ neetzi jemi, ayée pu tihuáꞌacɨꞌɨti mej meꞌuun aꞌuteáturan aꞌalaguun tɨ azufre jɨ́n áꞌataa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej jɨ́n huaꞌapuaca jetze huácuiꞌini. Aꞌuu mú aꞌuteáturaasin aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí áꞌujcaꞌane mej rajpuaíjtzi neetzi jetze meꞌecan, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí téꞌatzaahuateꞌe, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huáꞌanahuaꞌaca naíjmiꞌica, ɨ́ tɨꞌɨríi, mé ꞌuuca, majta mé teteca. Majta seica meꞌuun aꞌuteáturaasin. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tíꞌitecuiꞌica, majta ɨ́ mej ruxánaꞌacɨreꞌe, majta ɨ́ mej tíꞌichahuaara, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ranaꞌamiche meꞌɨ́jna ɨ́ tɨ caí Dios púꞌeen, majta matɨ́j menaꞌa puaꞌamé tíꞌihuaꞌitaca. Matɨ́j menaꞌa puaꞌamé mej miyen ꞌeen, aꞌúu mú aꞌuteáturaasin aꞌalaguun. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Dios. Jerusalén tɨ jéjcua < q’Ajta, aꞌɨ́ɨn tɨ tiuꞌutéemuaꞌitɨ, ayée pu tíꞌijcɨꞌɨti. Nee nu Diojraꞌan púꞌeeneꞌe naꞌame, ajta aꞌɨ́ɨn, niyauj pu púꞌeeneꞌe aꞌame. # ?Aj pu ꞌi ayén tinaatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Puꞌuri icu. Antipuáꞌarecaꞌa. Nee nu hui neꞌɨ́n púꞌeen i nej amuájca, neajta i nej uvéꞌeteajtɨ. Nee nu jéjcua ɨmuá huataseíjre, neajta nain nu tiúꞌutaahuacaꞌa tɨ yen tíꞌiseijreꞌe. Neajta nu nain jɨ́n ranaíjmireꞌe tɨ́j naꞌa tɨ ajta tíꞌiseijreꞌe. Aꞌatɨ tɨ naꞌa tɨ neetzi jemi áꞌujcaꞌanen nej ni niyen tiraatáꞌan ɨ́ tɨ tiráꞌaturaateꞌe ɨ́ tzajtaꞌan, huáapuaꞌa nu tiraatáꞌasin neꞌɨ́jna ɨ́ jaj tɨ aꞌuun eiráninei aꞌu tɨ eꞌejaíjxa. Nee nu xaa jaj raatáꞌasin ɨ́ tɨ jɨ́n ruuri aꞌame tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. _ 7Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ ɨpuari jetze acájca, ayée pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Meꞌecui xaa, naíjmiꞌi ɨ́ tɨ tíꞌiseijreꞌe, nee nu hui rajéjcuareꞌe. Ajta ayén tɨjɨ́n: ―Autéeyuꞌuxa aꞌɨ́jna, aꞌiné nee nu tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n tíꞌixaxaꞌa neꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tiꞌayajna. . U’Rɨ́ꞌɨ pu hui tihuaꞌutáꞌasin mej mi caí chéꞌe tiꞌitɨj jɨ́n ruxɨéemɨsteꞌe. Camu chéꞌe cuiꞌini. Camu chéꞌe meꞌɨ́jna jɨ́n ruxɨéemɨsteꞌe muáꞌajuꞌu meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ seɨj huamɨ́ꞌɨ. Camu majta chéꞌe ruyeine muáꞌajuꞌu; camu chéꞌe miyen tirajpuaíitzi muáꞌajuꞌu meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiꞌitɨ huáꞌacucuiꞌi, aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ míꞌimeꞌecan, aꞌɨ́ɨ pu ari eꞌehuaújpuaꞌarixɨ. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. 'Netɨ́ꞌɨj ni ráanamuajriꞌi tɨ caꞌanín jɨ́n tiuꞌutaxájtacaꞌa ɨ́ jaꞌatɨ tɨ aꞌuun aꞌutéveecaꞌa jemin ɨ́ ɨpuari. Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n: ―Xaaseíj, múꞌeen, aꞌiné puꞌuri hui huataseíjreꞌesin huáꞌa jemi ɨ́ teteca aꞌɨ́jna ɨ́ chiꞌiraꞌan ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨ pu huateáturaasin huáꞌa jemi, majta aꞌɨ́ɨme, aꞌɨ́ɨ mú teɨtejraꞌan púꞌeeneꞌe muáꞌajuꞌu. Ajta ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ruseɨ́j seíireꞌe aꞌame huáꞌa jemi. oWNetɨ́ꞌɨj ni raaseíj tɨ á veꞌecámeꞌecaa á júteꞌe aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ chajtaꞌa tɨ Dios huateúraꞌate. Ayee pu téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Jerusalén tɨ jéjcua. Ayee pu huaújruu aꞌɨ́jna ɨ́ chajtaꞌa tɨ́j ajta ꞌɨ́itaꞌa rɨ́ꞌɨ tiuꞌuteújchejte tɨ́ꞌɨj ari huatévicheꞌesin.  %Netɨ́ꞌɨj ni raaseíj á júteꞌe tɨ ari jéjcuacan jɨ́n seijreꞌe. Ajta ɨ́ chaanaca, ayée pu cheꞌatá naꞌa jéjcuacan jɨ́n seijreꞌe. Ajta á júteꞌe tɨ míꞌimeꞌecan, ajta ɨ́ chaanaca tɨ míꞌimeꞌecan, capu chéꞌe méꞌe jéꞌeseijreꞌecaꞌa. Ajta ɨ́ jaj tɨ veꞌée, capu ajta chéꞌe seijreꞌecaꞌa, aꞌiné naíjmiꞌi pu eꞌehuaújpuaꞌarixɨ. 2]Tɨ puaꞌa caí ayén téꞌeyuꞌusiꞌihuacajcheꞌe aꞌij tɨ seɨj ántehuaa aꞌɨ́jna jetze ɨ́ yuꞌuxari tɨ jetzen téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa aꞌij mej ánteꞌarua aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ruuri huateáturaasin ɨ́ Dios jemi, ayée pu tíꞌijruuren aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí éꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa. Dios pu raꞌatéjɨsin aꞌujna jetze ɨ́ aꞌalaguun tɨ azufre jɨ́n áꞌataa.s_Jɨ́meꞌen puꞌu huaꞌuxɨ́jte, aꞌɨ́ɨ pu raꞌupuáꞌajte naíjmiꞌica tɨ tíꞌitecuiꞌica, ajta aꞌujna aꞌu mej aꞌuteájturaa ɨ́ mej meri huácuii, ɨ́ tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Hades. Naíjmiꞌica pu atéehuaꞌaxɨ aꞌujna jetze ɨ́ aꞌalaguun tɨ azufre jɨ́n áꞌataa. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej huaꞌapuaca jetze huácuiꞌini, mej meꞌuun aꞌuteáturaasin aꞌujna jetze ɨ́ aꞌalaguun tɨ azufre jɨ́n áꞌataa. K Matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej aujámɨ ɨ́ jaj tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú huatarúj. Majta ɨ́ seica, ɨ́ mej huácuii aꞌutɨ́ naꞌa, capu amɨ́n tiꞌitɨ pɨ́rɨcɨ ɨ́ tɨ huáꞌucuii naꞌari aꞌutɨ́ aꞌuteájturaa ɨ́ huáꞌaxɨejniuꞌuca, naíjmiꞌi mú majtáhuaꞌa huatarúj. Ajta Dios pu naíjmiꞌica aꞌuxɨ́jte aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej titetiújchaꞌɨɨcaꞌa matɨ́ꞌɨj mauj ruuricaꞌa. L Netɨ́ꞌɨj ni neꞌɨ́mej huaseíj ɨ́ mej meri huácuii, ɨ́ mej vivejméꞌen jɨ́n títetatéꞌecaꞌa, majta ɨ́ mej cɨliéeneꞌe jɨ́n tíꞌivaɨreꞌecaꞌa. Aꞌuu mú eꞌeréꞌeveecaꞌa meꞌɨ́jna jemi ɨ́ ɨpuari. Majta seica raꞌutácuuracaꞌa ɨ́ yuꞌuxari. Majta seɨ́j autácuuracaꞌa ɨ́ yuꞌuxari tɨ jetzen téꞌeyuꞌusiꞌi aꞌij mej ánteaꞌarua ɨ́ mej miyen ruuri huateáturaasin ɨ́ Dios jemi. Dios pu ajta huaꞌuxɨ́jte aꞌɨ́mej ɨ́ mej meri huácuii meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa ɨ́ yuꞌuxari jetze, ɨ́ tɨ jetzen ayén téꞌaxa aꞌij mej huarɨ́j matɨ́ꞌɨj mauj ruuricaꞌa, seɨj ajta seɨj. - Netɨ́ꞌɨj ni ɨpuari huaseíj tɨ veꞌée. Naa pu tíꞌicuainaraꞌa. Neajta neꞌɨ́jna huaseíj ɨ́ tɨ acájca. Ajta ɨ́ chaanaca, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ ta japua, éꞌe huaújpuaꞌarixɨ meꞌɨ́jna jemi. Camu chéꞌe méꞌe jéꞌeseijreꞌecaꞌa. y Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ tiyaaruꞌu tɨ huáꞌucuanamua, aꞌúu pu eꞌeteárɨiihuacaꞌa aꞌutɨ́ aꞌalaguun aꞌu tɨ azufre jɨ́n áꞌataa, aꞌu tɨ ajta éꞌeseijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huápɨꞌɨ áꞌatesiꞌireꞌe, ajta aꞌɨ́jna tɨ ravaɨreꞌecaꞌa, aꞌɨ́jna tɨ huaꞌitzi jɨ́n tíꞌixaxaꞌataꞌa aꞌɨ́jna jetze meꞌecan tɨ huápɨꞌɨ áꞌatesiꞌireꞌe. Aꞌuu mú mi rajpuaíitzi muáꞌajuꞌu nain xɨcaj tzajtaꞌa, ajta nain tɨ́caꞌari tzajtaꞌa tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Dios pu huáꞌaxɨjteꞌe aꞌutɨ́ éꞌeseijreꞌe ɨ́ ɨpuari tɨ veꞌée  Matɨ́ꞌɨj mi nain japua áꞌujujhuaꞌaneꞌe tɨ́j naꞌa tɨ auuyaúj ɨ́ chuej japua. Matɨ́ꞌɨj mi rajnáj aꞌu mej teꞌutéꞌɨnaamuacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ tíꞌiteseijreꞌe ɨ́ Dios jemi, majta rajnáj meꞌɨ́jna ɨ́ chajtaꞌa tɨ huápɨꞌɨ huaꞌaráanajche aꞌɨ́mej ɨ́ mej teɨtestemuaꞌameꞌen púꞌeen ɨ́ Dios. Ajta, taij pu u eꞌicájve u ta japua. Ajta huaꞌuteátaij aꞌɨ́mej ɨ́ mej jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe ɨ́ tiyaaruꞌu. ~5Tɨꞌɨquí aꞌitaméj tɨ́ꞌij huáꞌucuanamuan aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé yen seijreꞌe íiyen chaanaca japua, tɨ́j naꞌa Teijmataꞌa pújmeꞌen, ajta Huáahuata pújmeꞌen, ajta Cuameche, ajta Tzareemeꞌen. Aꞌɨ́mej pu tíseɨreꞌesin ɨ́ mej miyen huataújmuaꞌa tɨjɨ́n Gog, ajta aꞌɨ́mej ɨ́ seica ɨ́ mej miyen huataújmuaꞌa tɨjɨ́n Magog. Ayee mú aráꞌase aꞌachú tɨ caj tíꞌitɨej ɨ́ sej tɨ huaca aꞌutɨ́ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj tɨ veꞌée. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ cuꞌucuꞌu huáꞌajseɨreꞌesin mej mi huaténeꞌuseꞌen. >}uTɨ́ꞌɨj teꞌentipuáꞌare ɨ́ seɨ́j viꞌiraꞌa nineꞌiraꞌa, aj pu ꞌi ayén huatátuiihua aꞌɨ́jna ɨ́ Satanás aꞌujna aꞌu tɨ aiteánamiꞌihuacaꞌa. G|Rɨ́ꞌɨ pu tiraatáꞌa ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén tíꞌijcɨꞌɨti, tɨ ajta huatarújsin huáꞌa jamuan ɨ́ mej anáatéꞌee aitajuꞌun huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite. Rɨ́ꞌɨ pu tiraatáꞌa aꞌiné Dios pu ari huateúraꞌate ɨ́ ru jemi aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Capu ajta chéꞌe rɨꞌɨríista aꞌame tɨ ajtahuaꞌa huámɨꞌɨni tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe, sino ayée pu aꞌɨ́jna jɨ́n teꞌenteáruti tɨ́ꞌij tiꞌitɨ jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ Dios jemi, ajta jemin ɨ́ Cɨríistuꞌu. Aꞌɨ́ɨ pu jamuan tiuꞌutaꞌaíjta. Ayee pu aꞌateeviꞌi aꞌachú seɨ́j viꞌiraꞌa nineꞌiraꞌa. Dios pu raꞌantimuáꞌitɨ ɨ́ tiyaaruꞌu {yAꞌii mú aꞌɨ́ɨn pɨ́rɨcɨ ɨ́ mej amuacaí huatarújsin ɨ́ mej meri huácuii. Majta ɨ́ seica, ɨ́ mej meri huácuii, camu miyen majtáhuaꞌa huatarúj ajta naꞌa caí teꞌentipuáꞌare seɨ́j viꞌiraꞌa nineꞌiraꞌa. z{Netɨ́ꞌɨj ni ɨpuari tiuꞌuséij, neajta neꞌɨ́mej ɨ́ mej jetzen acáteꞌeteꞌe. Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej raꞌancuréꞌa mej meꞌɨ́jna jɨ́n antiújmuaꞌareere mej huaꞌuxɨ́jteꞌen ɨ́ teɨte. Neajta áꞌiyen huáꞌaxɨejniuꞌuca huaseíj aꞌɨ́mej ɨ́ mej huáꞌijveichixɨ ɨ́ huaꞌamuꞌúu jetze meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tiuꞌutaxájtacaꞌa meꞌɨ́jna jetze meꞌecan ɨ́ Jesús, majta meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej ráꞌastijreꞌecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios. Majta aꞌɨ́ɨme, camu raateánajchecaꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huápɨꞌɨ áꞌatesiꞌireꞌe, camu majta raateánajchecaꞌa ɨ́ tɨ ravaɨreꞌe. Camu majta raꞌancuréꞌa ɨ́ tɨ téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa ɨ́ huáꞌacuaatzeꞌe nusu ɨ́ huáꞌamuajcaꞌa jetze aꞌij tɨ yeꞌí ántehuaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huápɨꞌɨ áꞌatesiꞌireꞌe. Aꞌɨ́ɨ mú majta huatarúj jamuan ɨ́ Cɨríistuꞌu, majta meꞌɨ́jna jɨ́n tiꞌitevée muáꞌaraa matɨ́j tajtúhuaani tɨ́j naꞌa seɨ́j viꞌiraꞌa nineꞌiraꞌa jɨmeꞌe. By}Aj pu ꞌi aꞌuun yaꞌucájrɨe aꞌu tɨ eꞌetécun. Ajta raꞌiteáana. Tiꞌitɨ pu ajta ancáaviꞌijte tɨ́ꞌij caí chéꞌe huáꞌacuanamua aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan ajta naꞌa caí teꞌentipuáꞌajteꞌen seɨ́j viꞌiraꞌa nineꞌiraꞌa. Aj pu ꞌi xaa, ayén tiúꞌujxeꞌeveꞌe mej ráꞌijxɨjta tɨ́ꞌij aꞌatzu áꞌateeviꞌin tɨ ruxɨéehua áꞌucheꞌecaneꞌen. 7xgAj pu ꞌi raatéeviꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ cuꞌucuꞌu, aꞌɨ́jna tɨ jéjcua ɨmuá huataseíjre. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n tiyaaruꞌu, ajta Satanás. Aj pu ꞌi raꞌijtápe tɨ ij áꞌateeviꞌin aꞌachú cumu seɨ́j viꞌiraꞌa nineꞌiraꞌa. Qw Netɨ́ꞌɨj ni seɨ́j huaseíj tɨ ta japua tíꞌivaɨreꞌe. U júteꞌe pu veꞌecámeꞌecaa. Aꞌɨ́ɨ pu ajta yaavi huáchuisimeꞌe aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n teꞌiteáanan aꞌu tɨ eꞌetécun tɨ caí aꞌij ámitɨeereꞌe aꞌachú tɨ aꞌucátee. Aꞌɨ́ɨ pu ajta huapíjsimeꞌe tiꞌitɨ cadeena, tɨ vivéj. v Ajta, aꞌɨ́jna tɨ cahuaayuꞌu japua avéꞌeca, aꞌɨ́ɨ pu ayén huáꞌaruu ɨ́ seica ɨ́ mej ráꞌastijreꞌecaꞌa meꞌɨ́jna tɨ huápɨꞌɨ áꞌatesiꞌireꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ruseɨ́j huáꞌucuii aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ runiuuca tɨ ayén tíꞌivaɨreꞌe tɨ́j chun tɨ ꞌaíjninei téneꞌetzeꞌen. Majta naíjmiꞌi ɨ́ pinaꞌase, aꞌɨ́ɨ mú huájuꞌuxai temuaꞌa jeíhua meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ huáꞌahuaꞌiraꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej huácuiihuacaꞌa.uAjta aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huápɨꞌɨ áꞌatesiꞌireꞌe, aꞌɨ́ɨ pu huatéviꞌiriꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna jamuan tɨ huaꞌitzi jɨ́n tíꞌixaxaꞌataꞌa aꞌɨ́jna jetze meꞌecan. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ huápɨꞌɨ áꞌatesiꞌireꞌe, aꞌɨ́ɨ pu tiuꞌumuárɨej ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraꞌutaseíj. Ayee pu ꞌeen jɨ́n huáꞌucuanamua aꞌɨ́mej ɨ́ mej raꞌancuréꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ mej huáꞌa jetze áꞌayuꞌusiꞌi aꞌij tɨ ántehuaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ. Majta raateánajchecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ tɨ ayén éeneꞌe seijreꞌe tɨ́j aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ huápɨꞌɨ áꞌatesiꞌireꞌe. Mej jɨ́meꞌen huavíviꞌiriꞌihuacaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej huaꞌapua, matɨ́ꞌɨj mi meꞌan huajeꞌetéehuaꞌaxɨ ruurica aꞌájna jáꞌahuaꞌa aꞌalaguun aꞌu tɨ azufre jɨ́n áꞌataa. R~m}q{0yywvusPqKp?nvkihsecba^_][>XVTJRfQ.OvMFLKPIH8GECB@@Z>T<;9*7b6 4310a/B.-I+)(C&"" !# 3!_3yVm &SBQ2 ]Dios pu ayén raateájtuaa ɨ́ Jesús huáꞌa tzajtaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej yen japuan huachéjme íiyen chaanaca japua tɨ ij aꞌɨ́ɨn ayén huataúraꞌan tɨ́j muaɨꞌɨvéjri ɨ́ tɨ jɨ́n tiuꞌutanájchita aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej téꞌechaꞌɨɨcaꞌa ɨ́ Dios jemi. Ajta tɨ ij aꞌɨ́ɨn huaꞌutéjpuaꞌajteꞌen ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej ráꞌatzaahuateꞌe. Dios pu ayén huarɨ́j tɨ ij ayén tihuaꞌutaseíjrateꞌen tɨ caí aꞌɨ́ɨn aꞌij puaꞌa huarɨ́j tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn amuacaí tihuaꞌutáꞌuuniꞌiriꞌi ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin. Capu aꞌájnáꞌɨmua puaíjtzi huaꞌatáꞌacareꞌe. t aAjta pu Dios ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n ayén tíhuaꞌuxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌiriꞌi mej mi rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ jemin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨ pu ayén rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌa. Ayee pu ꞌeen jɨ́n huáꞌa japua huaniú aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ huarɨ́j ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ ajta iꞌi Jesús. u cAyee pu cheꞌatá naꞌa tihuáꞌacɨꞌɨti naíjmiꞌica mej mi miyen rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ Dios jemi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen raꞌaráꞌasten meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. Ayee pu cheꞌatá naꞌa tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, majta aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, aꞌiné naímiꞌi mú ruxɨ́ꞌej ꞌeen ɨ́ Dios jemi. Naímiꞌi mú majta auteájturaa ɨ́ jemin. Ajta capu jaꞌatɨ́ ayén raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ́ꞌij ayén nain jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios. OAjta íjii, puꞌuri ayén titaataseíjrate aꞌij tɨ tíꞌirɨꞌɨri tej tiyen rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ Dios jemi. Tuꞌuri ramuaꞌaree tɨ caí ayén cheꞌatá naꞌa tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Jee xaa neꞌu, ayée pu cheꞌatá naꞌa tíꞌitaꞌixaateꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej mejmíꞌi tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan. V%Aꞌɨ́j pu jɨ́n, capu jaꞌatɨ́ ayén rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturaasin ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ ayén ráꞌastijreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Mɨ́ teajta iteen, ayée tu ꞌeen jɨ́n ramuaꞌaree tiꞌitɨ́j tɨ pɨ́rɨcɨ tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí rɨꞌɨrí tej nain jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌen teꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. !Teajta iteen, tuꞌuri tiyen ramuaꞌaree aꞌij tɨ tiꞌixa ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Ayee pu tihuáꞌixaateꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej jetzen ruxeꞌeveꞌe mej miyen raꞌaráꞌastijreꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. Ajta ayén huatétuiihuacaꞌa mej mi huateáturan mej caí chéꞌe tiꞌitɨ́j xajta naíjmiꞌi ɨ́ teɨte meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí chéꞌe méꞌe tiꞌitɨ́j ɨ́ mej ru jetze rujpuáꞌajteꞌen. Ayee puꞌu teꞌirájraa tɨ ij ayén ámitɨeereꞌe tɨ Dios huáꞌaxɨjteꞌen naíjmiꞌica ɨ́ mej yen huachéjme ɨ́ chaanaca japua aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej auteájturaa ɨ́ jemin. iKCamu majta ráꞌateseꞌe ɨ́ Dios.Camu majta ratáꞌaca tɨ huáꞌa jemi seijreꞌe. 'GCapu ayén tihuáꞌamitɨejteꞌe aꞌij tɨ ꞌeen tɨ́ꞌɨj Dios huaꞌutéjpuaꞌajteꞌen ɨ́ teɨte mej mi ruꞌihuaamuaꞌatan temuaꞌa naa. `9Aꞌu tɨ naꞌa mej éꞌecɨɨnej, aꞌɨ́ɨ mú aꞌujcaꞌanéecan jɨ́n raatéꞌuuna tɨ́j naꞌa tɨ aꞌuun tejéꞌeseijreꞌe.Jéihua mú puaíjtzi huaꞌatáꞌaca ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte. b=Caꞌanacan mú aꞌuruáachejyeꞌi mej mi seɨj huajéꞌica mé jáꞌahuaꞌa.  Jéihua mú aꞌij puaꞌa tiúꞌujjepeꞌe, majta huápɨꞌɨ jeíhua huáꞌajaaxɨejteꞌe ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte. pY Aꞌij pu puaꞌa namuajreꞌe aꞌij mej tíꞌixaxaꞌa.Runeanu mú jɨ́n tíꞌihuaꞌitaca mej mi huáꞌucuanamuan ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte.Ayee pu cheꞌatá naꞌa tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌixaxaꞌa tɨ́j ajta ɨ́ huáꞌaveꞌeri tɨ jeꞌihuajéꞌica, aꞌɨ́jna tɨ cuꞌucuꞌu jetze ꞌaíjninei. k~O Naíimiꞌi mú meri mé rúurɨe méjcaꞌi.Camu chéꞌe tiꞌitɨ́j jɨ́n tíꞌivaɨreꞌe ɨ́ jemin.Capu méꞌe jaꞌatɨ́ tɨ ayén rɨ́ꞌɨ tiꞌitiújchaꞌɨɨ.Capu jaꞌatɨ́ xaa neꞌu. 1}[ Capu nuꞌu méꞌe jaꞌatɨ́ tɨ yaúꞌitɨe aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ Dios jemi.Capu nuꞌu méꞌe jaꞌatɨ́ tɨ ayén rahuauhuau tɨ ij raateánajche. L| Ayee pu xaa neꞌu tiꞌayajna aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n:Capu nuꞌu méꞌe jaꞌatɨ́ tɨ ayén urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n seijreꞌe.Capu jaꞌatɨ́. e{C ¿Aꞌiné naꞌaqui? ¿Ni qui ayén huataújmuaꞌa tɨ jaítzeꞌe naa tíꞌitavaɨreꞌe itejmi i tej Israél jetze ajtémeꞌecan caí aꞌɨ́mej? Capu xaa neꞌu aꞌatzu, aꞌiné tuꞌuri tiyen raataxájtacaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, aꞌɨ́ɨ pu taꞌantimuáꞌitɨ tej ti aꞌutéꞌɨtzee ɨ́ Dios jemi naíjmiꞌica iteen i tej Israél jetze ajtémeꞌecan, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. z7Tɨ́ puaꞌa ayén tiꞌayájnacheꞌe aꞌij tɨ tiꞌixa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, ayée pu ajta rɨꞌɨríistacaꞌa tej tiyen tiuꞌutaxájtacheꞌe tɨjɨ́n: “Tichéꞌe nuꞌu tiyen aꞌij puaꞌa tirájchaꞌɨɨ tɨ ij ayén huateáturan ɨ́ tɨ íꞌixɨꞌepɨꞌɨn.” Jee xaa neꞌu, ayée mú seica ta jetze tíꞌijpuaꞌajteꞌe tej nuꞌu tiyen tíꞌixaxaꞌa. Muꞌuri xaa neꞌu miyen raꞌantimuáꞌitɨ tɨ Dios ayén aꞌɨ́jna jɨ́n huáꞌaxɨjteꞌen. Naímiꞌi tu auteájturaa ɨ́ jemin. 6yeRɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ ayén tiuꞌutaxáj yee: “¿Aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe Dios ayén auj náꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej nuꞌu auteájturaa ɨ́ jemin? Capu ayén tiraavíjteꞌe aꞌiné Dios pu jaítzeꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n huateáturaasin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej nuꞌu tíꞌihuaꞌitaca. Ajta jaítzeꞌe mú miyen rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca ɨ́ Dios meꞌɨ́jna jɨmeꞌe.” (xIAyee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, tɨ puaꞌa ayén tiꞌayajna aꞌij mej tíꞌixaxaꞌa aꞌɨ́ɨme, ¿aꞌiné auj tíꞌirɨꞌɨri tɨ aꞌɨ́ɨn Dios huáꞌaxɨjteꞌen naíjmiꞌica ɨ́ mej yen huachéjme ɨ́ chaanaca japua? Capu xaa neꞌu aꞌij tíꞌirɨꞌɨri. >wuTɨ́ puaꞌa ayén seijreꞌe tɨ Dios ayén urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n huateájturaa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej caí ráꞌastijreꞌe iteen, ¿aꞌiné huataújmuaꞌa amɨ́jna? ¿Ni qui tiyen tiuꞌutaxáj aꞌij mej tíꞌixaxaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej caí ramuaꞌate ɨ́ Dios? Ayee mú tɨjɨ́n: “Capu nuꞌu xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ ɨ́ Dios aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn huataniúꞌucan itejmi jemi.” vCamu aꞌatzu xaa neꞌu. Chéꞌe ayén éeneꞌen ɨ́ Dios jemi tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ruseɨ́j ayén tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n huateáturan tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Mɨ́ majta ɨ́ teteca, chéꞌe ayén éeneꞌen mej tíꞌihuaꞌitaca. Chéꞌe ayén éeneꞌen aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi tɨjɨ́n:Mej mi ráamuaꞌaree tɨ ayén tiꞌayajna aꞌij pej peri tiuꞌutaxájtacaꞌa,
pej pi tiuꞌutémuaꞌitɨn peꞌɨ́jna jɨmeꞌe matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́n muáꞌaxɨjteꞌen. luQMɨ́ majta seica, camu miyen tiraꞌaráꞌastijre. ¿Aꞌiné huataújmuaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ mej caí miyen tiraꞌaráꞌastijre? ¿Ni qui miyen raꞌuréꞌuuna meꞌɨ́jna tɨ jɨ́n Dios teꞌataújratziiriꞌi? etCAyej xaa neꞌu. Jéihua pu tiraꞌancuréꞌasin, ajta muꞌiicáca pu jɨ́n raatévaꞌɨri, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios amuacaí raateájtuaa ɨ́ runiuuca aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. Ys -¿Tiꞌitájni jɨ́n aꞌij ráꞌamuaꞌaraj aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ Israél jetze ajtémeꞌecan? ¿Ni qui tiꞌitɨ́j aꞌij tiraatévaꞌɨri tɨ aꞌɨ́ɨn raꞌantisíjchecaꞌa ɨ́ runavij? (rICapu ayén tiꞌayajna tɨ jaꞌatɨ́ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n Israél jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn teꞌaráꞌastijre mé jéjreꞌe seijreꞌe. Aꞌɨ́ɨ puꞌu xaa ruxeꞌeveꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn nain jɨ́n araúrasten ɨ́ ru tzajtaꞌa. Ajta, aꞌɨ́jna ɨ́ tiꞌitɨ́ tɨ tíꞌivaɨreꞌe tɨ ij jaꞌatɨ́ ayén urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n huateáturan ɨ́ Dios jemi, capu aꞌɨ́ɨ naꞌa ɨ́ mej miyen tíꞌijrɨꞌɨre ɨ́ ruhuáꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Capu ajta aꞌɨ́ɨ naꞌa pɨ́rɨcɨ ɨ́ tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze, sino aꞌii pu aꞌɨ́ɨn pɨ́rɨcɨ tɨ aꞌɨ́ɨn xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios ayén rɨ́ꞌɨ ráaruuren ɨ́ jaꞌatɨ ɨ́ tzajtaꞌan. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ mej jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌasin aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, capu huáꞌa jemi aꞌiránineica ɨ́ teɨte sino Dios pu jemi airánineica.*qMTɨ́ puaꞌa jaꞌatɨ́ ayée naꞌa tíꞌijrɨꞌɨre mé jéjreꞌe, capu ayén huataújmuaꞌa tɨ aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n Israél jetze ajtémeꞌecan. Capu xaa neꞌu. Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén raꞌantisíjchecaꞌa ɨ́ runavij, capu ayée naꞌa tíꞌivaɨreꞌe tɨ ij ayén seíireꞌe áꞌaraꞌani mé jéjreꞌe ɨ́ huáꞌireꞌaraꞌan jetze. pAꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ caí raꞌantisíjchecaꞌa ɨ́ runavij tɨ ajta auj ráꞌastijreꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, aꞌɨ́ɨ pu muáꞌaxɨjteꞌen múꞌeetzi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej atéꞌɨtzeaꞌara peꞌɨ́jna jemi ɨ́ niuucari. Capu amɨ́n aꞌij pej peri raꞌancuréꞌa peꞌɨ́jna ɨ́ niuucari, pajta raꞌantisíjchecaꞌa ɨ́ áꞌanavij. -oSAjta, jaꞌatɨ́ tɨ seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn ayén raꞌaráꞌastijreꞌen ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, ¿ni caí Dios ayén tiraatáꞌasin aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ́ tɨ ayén éeneꞌen huateáturan aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan tɨ́j ɨ́ jaꞌatɨ tɨ raꞌantisíjchecaꞌa ɨ́ runavij? Jee xaa neꞌu, ayée mú rɨcɨ. ;noTɨ́ puaꞌa piyen ráꞌastijreꞌe peꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, aj pu xaa ayén timuaatévaɨreꞌesin mej mi ráamuaꞌaree ɨ́ teɨte pej peꞌɨ́jna jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́jna ɨ́ Israél. Mɨ́ ajta, tɨ puaꞌa piyen tiꞌitɨ́j jɨ́n auteáturan peꞌɨ́jna jetze ɨ́ niuucari, ayée mú muáruuren matɨ́j huaꞌarujca aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. OmAꞌɨ́j pu jɨ́n ayén téꞌeyuꞌusiꞌi, tɨjɨ́n: “Aꞌij mú puaꞌa tiyaꞌuseíj ɨ́ Dios aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan múꞌejmi jɨmeꞌe.” "l=Múꞌee pej caꞌanéeri huaꞌatáꞌaca mej mi ratéxɨeehua ɨ́ Dios aꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej caí raꞌaráꞌastijreꞌe peꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Mɨ́ pajta múꞌee, múꞌee pej ahuaꞌatzaahuateꞌe peꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari. k/Ayee pej pajta tihuáꞌixaateꞌe mej nuꞌu caí ruxánaꞌacɨraꞌate. ¿Ni qui múꞌee pecaí axanaꞌacɨraꞌate? Mɨ́ tɨ caí muaꞌaráanajche mej huáꞌanajche ɨ́ mej caí dios púꞌeen, ¿ni pecaí piyen tíꞌinahuaꞌaj huáꞌa teyujtaꞌa tzajtaꞌa? j9Tɨ́ puaꞌa ayén tiꞌayajna múꞌeetzi jemi, mɨ pej seica tiúꞌumuaꞌaten, ¿aꞌiné ꞌeen jɨmeꞌe pecaí piyen tiáꞌamuaꞌate aseɨ́j? Mɨ́ pej piyen tihuáꞌamuaꞌate mej nuꞌu caí tiuꞌunáhuaꞌan, ¿ai qui piyen caí tíꞌinahuaꞌaj múꞌee? i1¿Ni qui piyen raayɨ́ꞌɨtɨ pej rɨ́ꞌɨ tihuáꞌumuaꞌaten aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ caí ayén tihuáꞌamitɨejteꞌe aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe, nusu piyen raayɨ́ꞌɨtɨ pej tihuáꞌumuaꞌaten aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí xɨ huavaújse? ¿Ni qui ayén tiꞌayajna pej piyen raayɨ́ꞌɨtɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, tɨ ajta ayén tzáahuatiꞌiraꞌa jɨ́n téꞌeyuꞌusiꞌi? ¿Ni tzaa ayén tíꞌivaɨreꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari pej pi nain jɨ́n rúꞌumuaꞌareere? (hI¿Ni qui pajta piyen tíꞌimuaꞌatze pej nuꞌu raayɨ́ꞌɨtɨ pej tihuáꞌumuaꞌaten aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí jaꞌanáj tiꞌihuaújmuaꞌate? ¿Naꞌari pej nuꞌu raayɨ́ꞌɨtɨ pej tihuaꞌutaseíjrateꞌen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ Dios? 8gi¿Ni qui ayén tiꞌayajna, nusu peri ramuaꞌaree aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌijxeꞌeveꞌe? ¿Ni pajta peri piyen raxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌe ɨ́ tɨ íꞌixɨꞌepɨꞌɨn peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej temuaꞌa naa tihuáꞌamuaꞌate peꞌɨ́jna jetze ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta? QfPajta múꞌee, tichéꞌe tiyen múꞌeetzi jɨ́n tiuꞌutaxáj pej nuꞌu peꞌɨ́jna jetze ajtémeꞌecan ɨ́ Israél, pajta ráꞌastijreꞌe peꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, pajta piyen áꞌatzaahuateꞌe peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej nuꞌu ranajche tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe ɨ́ Dios. DeAyee pu téꞌeme aꞌij nej tejáꞌamuamuaꞌate. Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ jetzen nain jɨ́n antiújmuaꞌareere aꞌame aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, Dios pu raatáꞌasin tɨ aꞌɨ́ɨn Cɨríistuꞌu huáꞌaxɨjteꞌen ɨ́ teteca tɨ́j naꞌa ɨ́ mej jɨ́n miyen tiúꞌuruu avíitzi jɨmeꞌe. Aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ajta ɨ́ niuucari tɨ Moisés raateájtuaa Zd-Aꞌɨ́ɨ mú miyen tíꞌitaseijrateꞌe tɨ́j naꞌa aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Aꞌɨ́ɨ pu seijreꞌe ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa. Tzáahuatiꞌiraꞌa pu jɨ́n huaꞌatáꞌaca mej xaa tirúꞌumuaꞌaree aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. Ayee pu huáꞌa jetze tíꞌipuaapuaꞌajteꞌe ɨ́ huáꞌamuaꞌatziiraꞌa, ajta aꞌɨ́ɨ pu tihuaꞌatáꞌuuniꞌiraca. c5Jee xaa neꞌu, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan, ɨ́ mej caí jaꞌanáj raꞌancuréꞌa ɨ́ niuucari, tɨ puaꞌa miyen raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ tiꞌixa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej aꞌij tirájteu ɨ́ ru tzajtaꞌa, ayée pu aꞌɨ́jna jɨ́n huataújmuaꞌa mej ru tzajtaꞌa aꞌij tirájteu meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. &bE Ayee puꞌu, aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n huateáturaasin ɨ́ Dios jemi, camu miyen huateáturaasin meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej ranamua meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. Camu xaa neꞌu, sino ayée mú xaa urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n huateáturaasin ɨ́ Dios jemi tɨ puaꞌa miyen raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ tiráꞌaxa aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari. a} Matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej caí jaꞌanáj raꞌancuréꞌa ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta, ayée mú majta áꞌapuaꞌaren. Mɨ́ ajta Dios pu caí huáꞌaxɨjteꞌesin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ niuucari. Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej raꞌancuréꞌa meꞌɨ́jna ɨ́ niuucari, tɨ puaꞌa miyen tiꞌitɨ́j jɨ́n atéꞌɨtzeꞌaraꞌan, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé, aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari, aꞌɨ́ɨ pu xaa tiꞌitɨ́j jɨ́n huáꞌa jetze teꞌujpuáꞌajteꞌesin. ]`3 Ayee pu téꞌeme aꞌiné naímiꞌi mú ruxɨ́ꞌej ꞌeen ɨ́ Dios jemi. G_ Majta aꞌɨ́ɨme, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ, Dios pu ayén rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌasin. Aꞌɨ́ɨ pu ajta veꞌecán jɨ́n tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌesin. Temuaꞌa pu naa huaꞌanpuáꞌajteꞌesin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Ayee pu xaa neꞌu tihuáꞌacɨꞌɨti aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. E^ Matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ mej aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ, jéꞌecan pu huaꞌutamuárɨꞌeristeꞌesin. Dios pu huápɨꞌɨ puaíjtzi huaꞌutáꞌasin, amuacaí aꞌɨ́mej ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, ajta áꞌiyen aꞌɨ́mej jemi ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua huachéjme. v]eAjta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej rujɨ́ɨmuaꞌa menaꞌa rájteuve, majta caí áꞌujcaꞌane mej miyen raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tiꞌayajna, sino aꞌɨ́ɨ muꞌu meꞌɨ́jna jɨ́n raꞌaráꞌastijreꞌe meꞌɨ́jna tɨ huáꞌa tzajtaꞌa huiiráninei tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, ayée pu tihuáꞌacɨꞌɨti tɨ Dios ayén huaꞌajteáꞌaxɨꞌɨsin. Aꞌij pu puaꞌa tihuaꞌutáꞌasin ɨ́ puaíjtzi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ niuꞌucamɨꞌɨ. g\GMajta seica, aꞌɨ́ɨ mú ɨ́ mej miyen téꞌeviicuaꞌi mej miyen rɨ́ꞌɨ titetiújchaꞌɨɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej miyen rahuauhuau tɨ Dios ayén rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan, tɨ aꞌɨ́ɨn ajta veꞌecán jɨ́n tíhuaꞌutaꞌaíjteꞌen, tɨ ajta ayén tihuaꞌutáꞌan mej mi ruurican huateáturan ɨ́ jemin tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe, ayée pu xaa neꞌu tihuáꞌacɨꞌɨti mej ruurican huateáturan ɨ́ Dios jemi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. [{Aꞌɨ́ɨ pu Dios nuꞌu jaꞌatɨ́ ayén tiuꞌutáꞌasin aꞌij tɨ nuꞌu tiraavíjteꞌe seɨj ajta seɨj. Z5Mɨ́ pajta múꞌee, ¿aꞌiné pej pi peri raꞌiteáana ɨ́ áꞌaxɨejniuꞌuca pej pi caí seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ Dios jemi? Ayee pej ramuáꞌitɨcɨ tɨ aꞌɨ́ɨn Dios jeíhua huápɨꞌɨ puaíjtzi muaatáꞌasin aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ jetzen ayén huataseíjreꞌen á jéjreꞌe ɨ́ Dios tɨ́ꞌij nain jɨ́n titéꞌaxɨjteꞌen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. rY]¿Ní qui múꞌee pej raatéxɨeehuatacaꞌa peꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ jeíhua huápɨꞌɨ rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌaca, tɨ ajta muaꞌacuꞌuvée áꞌayeꞌi? Aúcheꞌe pu téꞌeviicuaꞌi múꞌeetzi jɨmeꞌe. ¿Ni caí tiꞌitɨ́j múꞌeetzi jetze tásiseiiri tɨ Dios ayén rɨ́ꞌɨ timuaatáꞌaca pej pi seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ jemin? 0XY¿Ni qui ayén timuáꞌamitɨejteꞌe tɨ caí Dios puaíjtzi muaatáꞌasin, múꞌee mɨ pej piyen cheꞌatá penaꞌa aꞌij puaꞌa tiꞌitiáꞌachaꞌɨɨ tɨ́j ajta aꞌɨ́ɨn aꞌij puaꞌa tiꞌitiújchaꞌɨɨ ɨ́ pej jetzen tíꞌijpuaꞌajteꞌe tiꞌitɨ́j jɨ́meꞌen? >WuTeajta iteen, ayée tu ramuaꞌaree tɨ aꞌɨ́ɨn Dios ayén tihuaꞌuxɨ́jteꞌen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨ. ,V SPajta múꞌee, jaꞌatɨ́ pej pɨ́rɨcɨ, tɨ puaꞌa piyen seɨj jetze tíꞌijpuaꞌajteꞌe ɨ́ aꞌaxɨ́ꞌej tevi tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe. Capu rɨꞌɨrí pej piyen tiuꞌutaxáj yee capej aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe ɨ́ pej jɨ́n piyen huarɨ́j tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. Múꞌee pej aseɨ́j á jetze tiáꞌapuaꞌajteꞌe peꞌɨ́jna jɨmeꞌe pej piyen cheꞌatá penaꞌa tiꞌitiáꞌachaꞌɨɨ aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn tiꞌitiújchaꞌɨɨ aꞌɨ́jna ɨ́ pej jetzen tiꞌitɨ́j jɨ́n tíꞌijpuaꞌajteꞌe. 4U c Rumuaꞌatzíiraꞌa mú jɨ́n tirúꞌumuaꞌaree aꞌij tɨ Dios ari tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare tɨ ayén tiraavíjteꞌe tɨ ayén tiráacɨꞌɨti tɨ huámɨꞌɨni aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén tíꞌijrɨꞌɨre. Capu huáꞌa jetze ruxeꞌeveꞌe. Maúcheꞌe mú miyen rɨcɨ. Majta caꞌaníjraꞌa huaꞌatáꞌaca ɨ́ seica mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa tíꞌijrɨꞌɨrée muáꞌaraꞌani.4T cCamu aꞌatzu miyen tíꞌijrɨꞌɨre tɨ xɨ́ꞌepɨꞌɨn ꞌeen seijreꞌe. Jéihua mú majta caí araúraste ɨ́ mej jɨ́n teꞌataújratziiriꞌi. Camu majta huáꞌaxeꞌeveꞌe ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa. Camu aꞌatzu xaa neꞌu huaꞌacuꞌuvée muáꞌayeꞌi ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte. `S ;Huaꞌitzi mú jɨ́n tihuáꞌaꞌixaateꞌe ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte, majta rájchaꞌɨɨreꞌe ɨ́ Dios. Majta ruxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨ́n huaꞌutéxɨeehuatacaꞌa ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte. Majta áꞌujtzaahuateꞌe. Ayee mú ruseíjratacaꞌa mej nuꞌu huápɨꞌɨ ruxeꞌeveꞌe. Aꞌɨ́j mú majta jetzen ucájrupi aꞌij mej yeꞌí huárɨni mej mi aꞌij puaꞌa tihuaꞌutzeɨ́jrajmuaꞌan. Camu majta huáꞌastijreꞌe ɨ́ ruvaújsimuaꞌa. R Nain pu huáꞌa jemi seijreꞌe tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen. Aꞌɨ́j mú jɨ́n huaújxanaꞌacɨraꞌatacaꞌa, majta aꞌij puaꞌa titetiújchaꞌɨɨcaꞌa. Jéꞌecan mú tíꞌinecuaꞌatzecaꞌa. Jee xaa neꞌu aꞌij mú puaꞌa tíꞌiteteɨtestacaꞌa. Aꞌɨ́j mú jetze ucájrupi: aꞌɨ́ɨ mú tiꞌiteúraꞌateꞌecareꞌe ɨ́ tiꞌáꞌaraꞌan ɨ́ ruxɨ́ꞌej tevi. Majta tíꞌitecuiꞌica. Jéihua mú majta rutéꞌaxɨꞌɨcaa. Majta rucuanamuajcaꞌa rujɨ́ɨmuaꞌa. Majta mú aꞌij puaꞌa huáꞌaruurejcaꞌa ɨ́ ruꞌihuaamuaꞌa. Jee xaa neꞌu, ayée mú rɨcɨ. Aꞌij mú puaꞌa tiúꞌujjepeꞌe. AQ }Ajta, aꞌiné capu ayén tihuáꞌamitɨejteꞌecaꞌa tɨ ayén raavíjteꞌecaꞌa mej miyen ráamuaꞌati ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu ayén huaꞌutáꞌa mej miyen tiúꞌumuaꞌati aꞌij mej tirájteu rujɨ́ɨmuaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ rumuaꞌatzíiraꞌa. Ayee muꞌu huarɨ́j meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌe, ajta mej mi miyen tíꞌijrɨꞌɨrée tɨ́j naꞌa tɨ caí ayén tiraavíjteꞌe. P /Majta aꞌɨ́ɨme ɨ́ teteca, ayée mú cheꞌatá menaꞌa tiratépuaapuaꞌajtehuaꞌa mej miyen tihuaꞌanteánaxcan ɨ́ ꞌuuca aꞌij tɨ tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare ɨ́ Dios. Ayee mú éeniꞌicɨꞌe huarɨ́j meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej ruxɨ́ꞌej teteca jamuan huaújxanaꞌacɨraꞌaten aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen tɨ huáꞌa tzajtaꞌa huiiráninei. Ayee mú huarɨ́j meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiuꞌutéviꞌirasteꞌe ɨ́ ruxɨ́ꞌej teteca jamuan. Aꞌɨ́j pu jɨ́n puꞌuri tihuaꞌucɨ́ꞌɨ aꞌij tɨ tiraavíjteꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jeíhua huápɨꞌɨ aꞌij puaꞌa huarɨ́j. PO Aꞌɨ́j pu jɨ́n Dios ayén huaꞌutáꞌa mej mi miyen raꞌaráꞌastijreꞌen tiꞌitɨ́j tɨ aꞌij puaꞌa éeneꞌecan jɨ́n huiránineica ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa, tɨ́j naꞌa tɨ tiuꞌutéviꞌirasteꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej ꞌuuca ɨ́ mej huáꞌa jetze ajtémeꞌecantacaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú tiratépuaapuaꞌajtehuaꞌa mej miyen titeꞌenteújnaxca teteca jamuan aꞌij tɨ aꞌɨ́ɨn Dios tihuaꞌuteájtuaa. Ayee muꞌu ꞌeen jɨ́n huarɨ́j mej mi miyen seɨcɨé huárɨni tɨ caí aꞌɨ́ɨn Dios ayén éeniꞌicɨꞌe tihuaꞌuteájtuaa. N -Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n tihuáꞌuruu aꞌiné aꞌɨ́ɨ mú yaꞌuhuáꞌaxɨ meꞌɨ́jna tɨ jɨ́meꞌen raxa ɨ́ Dios tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe mej mi raꞌaráꞌastijreꞌen meꞌɨ́jna tɨ huaꞌitzi naꞌa púꞌeen. Aꞌɨ́ɨ mú miyen huaꞌuténajchecaꞌa, majta huaꞌutévaɨ aꞌɨ́mej tɨ Dios huáꞌutaahuacaꞌa. Camu chéꞌe mi ravaɨ́reꞌecu muáꞌaraa meꞌɨ́jna ɨ́ Dios, ɨ́ tej tiyen rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe. Chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen. +M QAꞌɨ́j pu jɨ́n Dios ayén mé huaꞌuhuáꞌaxɨ mej mi miyen raꞌaráꞌastijreꞌen naíjmiꞌi tɨ́j naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen tɨ ayén tihuáꞌamitɨejteꞌe ɨ́ huáꞌa tzajtaꞌa, tiꞌitɨ́j tɨ naꞌa tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen ɨ́ mej jɨ́n huaújtemuaꞌaveꞌen. Aꞌɨ́ɨ mú majta miyen tíꞌijrɨꞌɨrée muáꞌaraa ɨ́ ru jetze tɨ́j naꞌa tɨ tiuꞌutéviꞌirasteꞌe. tL cAyee pu tihuáꞌaruurejcaꞌa asta menaꞌa caí raatapuáꞌajtacaꞌa mej miyen rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan meꞌɨ́jna ɨ́ Dios tɨ caí jaꞌanáj mɨꞌɨni. Ayee muꞌu seɨj huateánajchecaꞌa tɨ ayén seijreꞌe tɨ́j tevi naꞌari tɨ́j pinaꞌa nusu tɨ́j tiꞌitɨ́j tɨ muáacuaca ajtaꞌɨ́ɨcajmee caꞌɨ́n tiꞌitɨ́j tɨ áꞌusinuuren. DK Matɨ́ꞌɨj mauj miyen tíꞌixajtacaꞌa tɨjɨ́n teen tu yee rɨ́ꞌɨ metíteumuámuaꞌaree, capu ayén teꞌirájraa. Jaítzeꞌe mú caí mé uumuámuaꞌaree muáꞌaraa. dJ CAꞌɨ́ɨ mú ramuaꞌatejcaꞌa ɨ́ Dios. Majta raatéxɨeehuatacaꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej caí chéꞌe ranajchecaꞌa meꞌɨ́jna tɨ iꞌi Dios, camu majta rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌacareꞌe. Mɨ́ majta aꞌɨ́ɨme, aꞌɨ́j mú jetze ucájrupi mej meꞌɨ́jna jetze tiúꞌumuaꞌati ɨ́ muaꞌatzíiraꞌa tɨ caí tiꞌitɨ́j vaɨreꞌecaꞌa. Capu chéꞌe huatárɨꞌɨristarecaꞌa tɨ ayén tihuaꞌutámitɨejteꞌen tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. iI MTɨ́j naꞌa tɨ Dios raatétaahuacaꞌa ɨ́ chaanaca tɨ yú eꞌiréꞌene, temuaꞌa pu naa ayén tihuáꞌamitɨejteꞌe áꞌayeꞌi aꞌɨ́ɨme aꞌɨ́jna ɨ́ tej caí rasiseꞌi tajɨ́ꞌɨ jɨmeꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu xaa ayén tiráꞌamitɨejteꞌe áꞌayeꞌi aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ Dios, ajta tɨ ayén huateáturan tɨ́j naꞌa tɨ yú aucaꞌitɨ́ aꞌame, tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe, aꞌiné ayée pu ꞌeen ɨ́ Dios. Ayee pu tiráꞌamitɨejteꞌe áꞌayeꞌi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ Dios ari raatétaahuacaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, capu rɨꞌɨrí tɨ jaꞌatɨ́ ayén jetzen seɨj téꞌujpuaapuaꞌareꞌen. Aꞌɨ́ɨme mú rujɨ́ɨmuaꞌa miyen púꞌeen. H Ajta tɨ́j naꞌa tɨ ayén íꞌirɨꞌɨri tɨ jaꞌatɨ́ ayén tiráꞌamitɨejteꞌe aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ Dios, matɨ́j menaꞌa puaꞌamé ɨ́ teɨte miyen tirúꞌumuaꞌaree ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌiné Dios pu ruseɨ́j ari huaꞌutaseíjrate. :G oMɨ́ ajta, júteꞌe pu eꞌevéꞌemeꞌecan aꞌɨ́jna tɨ jéjreꞌe seijreꞌe tɨ rɨ́ꞌɨ huápɨꞌɨ niuꞌucamɨꞌɨ ɨ́ Dios aꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij mej rɨcɨ ɨ́ teɨte aꞌɨ́jna tɨ aꞌij puaꞌa ꞌeen, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej meri mé rúurɨe ɨ́ Dios, majta aꞌij puaꞌa tihuáꞌajchaꞌɨɨ ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte, majta miyen tihuáꞌijmɨi mej caí chéꞌe ranajche ɨ́ Dios tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Ayee mú ꞌeen jɨ́n huáꞌaruure mej mi aꞌij puaꞌa tíꞌiteteɨ́testa muáꞌaraꞌani. 3F aAꞌɨ́jna ɨ́ niuucari jetze pu ajta seijreꞌe aꞌij tɨ huarɨ́j ɨ́ Dios mej mi meꞌɨ́n teɨte miyen rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ jemin. Ayee mú xaa neꞌu rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturaasin ɨ́ Dios jemi tɨ́j naꞌa rusén jɨmeꞌe, meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej meri téꞌatzaahuateꞌe. Aꞌɨ́j pu jɨ́n ayén téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n: “Aꞌɨ́jna tɨ urarɨ́ꞌeneꞌacan jɨ́n huateájturaa ɨ́ Dios jemi ɨ́ ru tzajtaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ruurican huateáturaasin aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ araújcaꞌane aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ téꞌatzaahuateꞌe.” Naímiꞌi mú áꞌatura ɨ́ Dios jemi EE Capu netéviꞌirasteꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari, sino aꞌɨ́j nu jɨ́n rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca ɨ́ Dios, aꞌiné ɨ́ niuucari jetze pu meꞌecan ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ Dios ɨ́ tɨ jɨ́n huáꞌa japua huániuuni naíjmiꞌica ɨ́ mej raꞌaráꞌastijreꞌesin, amuacaícan aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, majta áꞌiyen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. D  Aꞌɨ́j nu jɨ́n jeíhua aꞌancaꞌanéecan jɨ́n niyen raxɨ́ꞌeveꞌe nej neajta tejámuaatáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari jɨmeꞌe tɨ jɨ́n Dios aꞌamua japua huániuuni, múꞌeen, mɨ sej Roma éꞌeche. Tɨ téꞌeviicuaꞌi ɨ́ niuucari C }Ayee nu neri neꞌɨ́jna jɨ́n teꞌatánratziiriꞌi ɨ́ Dios jemi nej ni tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej raayɨ́ꞌɨtɨ huaꞌaniuuca aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Grecia éꞌemeꞌecan, nej ni neajta tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Capu amɨ́n aꞌij tɨ puaꞌa jeíhua mé téꞌumuaꞌaree nusu tɨ puaꞌa mecaí tiꞌitɨ́j aꞌij téꞌumuaꞌaree, naúcheꞌe nu niyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin naíjmiꞌica. B  Ayee nu neajta tíꞌijxeꞌeveꞌe, neꞌihuaamuaꞌa, sej siyen ráamuaꞌaree nej muꞌiitɨ́ niyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare nej neꞌuun aꞌatanén múꞌejmi jemi. Tɨ́j naꞌa nej amuacaí niyen tiraaxɨ́ꞌepɨꞌɨntare nej niyen huárɨni, tɨ́j naꞌa tɨ yú eꞌiréꞌene, tiꞌitɨ́j pu naatáꞌijmɨijriꞌi nej ni caí neꞌuun áꞌumeꞌen. Ayee nu tíꞌijxeꞌeveꞌecaꞌa nej niyen cheꞌatá nenaꞌa tiraamuáꞌitɨn múꞌejmi jɨmeꞌe ɨ́ nej jɨ́n tiuꞌutátuiireꞌen ɨ́ Dios jemi aꞌij nej neri tiraamuáꞌitɨ huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ seica ɨ́ teɨte ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua huachéjme. nA W Jee xaa neꞌu, ayée nu tíꞌijxeꞌeveꞌe inee, tej ti tiyen cheꞌatá tenaꞌa caꞌaníjraꞌa huatátaꞌan itejmi jemi, aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej taxɨ́ꞌej téꞌatzaahuateꞌe taxɨ́ꞌeviꞌiraꞌa jɨmeꞌe. P@  Jéihua nu áꞌamuaseijramɨꞌɨ nej ni caꞌaníjraꞌa amuaatáꞌan sej si seꞌɨ́jna jetze araújcaꞌanen ɨ́ xɨéjniuꞌucareꞌaraꞌan ɨ́ Dios sej si jaítzeꞌe teꞌutáviicuaꞌi. ?   Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, ɨ́ nej ravaɨreꞌe nain jɨ́n aꞌachú nej aꞌancaꞌanéecan jɨ́n niyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen ɨ́ niuucari tɨ jɨ́meꞌen raxa aꞌɨ́jna tɨ yaujraꞌan púꞌeen ɨ́ Dios, aꞌɨ́ɨ pu tirúꞌumuaꞌaree nej jaꞌanáj tɨ naꞌa niyen amuaꞌutámuaꞌareeriꞌi netɨ́ꞌɨjtá rahuavíiraj náꞌayeꞌi. Ayee nu tíꞌijhuavii tɨ ayén neetáꞌacareꞌen ɨ́ Dios nej neꞌuun áꞌamuamuaare náꞌaraꞌani tɨ puaꞌa ayén Dios tiráꞌacaꞌane. >  m= UAmuacaícan jɨmeꞌe, ayée nu naíjmiꞌi rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca neꞌɨ́jna ɨ́ Dios ɨ́ nej ravaɨreꞌe neꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej siyen tiráꞌastijreꞌe ɨ́ Dios. Jamuan ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, ayée nu rɨ́ꞌɨ tiratáꞌaca, aꞌiné nain japua ɨ́ chaanaca muꞌuri ramuaꞌaree sej siyen téꞌatzaahuateꞌe. =< uAꞌíjna yuꞌuxari jetze nu niyen tejáꞌamuayuꞌuseꞌe naíjmiꞌica mɨ sej seꞌuun huachéjme seꞌújna u Roma, múꞌeen ɨ́ tɨ Dios jáꞌamuaxeꞌeveꞌe, tɨ ajta amuaꞌantíhuaꞌu sej si jemin seíireꞌe xáꞌaraꞌani. Chéꞌe ayén tejaꞌuréꞌenen tɨ aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, ɨ́ tej rájyaꞌupua, ajta ɨ́ tavástaraꞌa, aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu, michéꞌe meꞌɨ́n rɨ́ꞌɨ tejamuaatáꞌan, majta amuaꞌanpuáꞌajteꞌen. Pablo pu nuꞌu raxɨ́ꞌeveꞌe tɨ huajaꞌuvéꞌemuaare u Roma x; kSeajta múꞌeen, múꞌeen xu seajta huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́ɨme ɨ́ teɨte, ɨ́ tɨ Dios ajta amuaꞌantíhuaꞌu múꞌejmi sej si jetzen ajtémeꞌecanta xáꞌaraꞌani ɨ́ Jesús tɨ ajta iꞌi Cɨríistuꞌu. : Cɨríistuꞌu nu jetze raꞌancuréꞌa aꞌɨ́jna tɨ jɨ́n ɨ́ Dios rɨ́ꞌɨ tinaatáꞌa nej ni niyen jetzen meꞌecan áꞌuraꞌani huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte nej ni niyen huaꞌutáꞌinen mej mi raꞌaráꞌastijreꞌen meꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej téꞌantzaahuateꞌen, naímiꞌi ɨ́ teɨte ɨ́ mej yen chaanaca japua huachéjme. v~%|Wzzwv¿Ni qui tiyen teꞌɨ́jna jɨ́n raꞌuréꞌuuna teꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta teꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej tiyen téꞌatzaahuateꞌe? Catu xaa neꞌu. Mɨ́ teajta iteen, teen tu teꞌɨ́jna jɨ́n raanaíjmireꞌen.%CAjta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Dios, ¿ni qui ayée naꞌa púꞌeen huáꞌa Dios, ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan nusu ajta huáꞌa Dios púꞌeen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan? Jee xaa neꞌu, aꞌɨ́ɨ pu ajta huáꞌa Dios púꞌeen aꞌiné seɨ́j puꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Dios. Aꞌɨ́ɨ pu huáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan mej mi rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ jemin meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej téꞌatzaahuateꞌe. Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén cheꞌatá naꞌa huáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan mej mi miyen cheꞌatá menaꞌa rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ jemin aꞌiné ayée mú cheꞌatá menaꞌa téꞌatzaahuateꞌe. q[Ayee pu xaa tiꞌayajna, aꞌiné ayée pu titáꞌamitɨejteꞌe tɨ jaꞌatɨ́ ayén rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturaasin ɨ́ Dios jemi aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn jaꞌatɨ́ téꞌatzaahuateꞌe. Ajta capu tiꞌitɨ́j jɨ́n raatévaꞌɨri tɨ ayén raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta. J  Tɨ́ puaꞌa ayén tiꞌayajna, ¿tiꞌitájni jɨ́n táꞌatatzaahuateꞌe? Catu tiꞌitɨ́j jɨmeꞌe, aꞌiné capu chéꞌe ayén tiraavíjteꞌe. ¿Tiꞌitájni pɨ́rɨcɨ ɨ́ niuucari tɨ taatáꞌijmɨijra? ¿Ni qui aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tej raꞌaráꞌastijreꞌen teꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ mej jɨ́n tíꞌaijta? Capu xaa neꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen, sino aꞌɨ́jna ɨ́ niuucari ɨ́ tej jɨ́n téꞌatzaahuateꞌe. W 'Aꞌɨ́ɨ pu ajta ayén huarɨ́j mej mi meꞌɨ́n ɨ́ mej huáteɨte íjii miyen raaseíj tɨ aꞌɨ́ɨn xɨ́ꞌepɨꞌɨn huarɨ́j aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ruseɨ́j urarɨ́ꞌen. Ayee pu ajta huarɨ́j mej mi ráamuaꞌaree tɨ ajta xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ ayén tihuáꞌaxɨꞌepɨꞌɨntariꞌi mej mi miyen rɨꞌéeneꞌecán jɨ́n huateáturan ɨ́ jemin, naíjmiꞌica, aꞌachú mej puaꞌamé ráꞌastijreꞌe. 2u}rg\QF;0%~~~~~~~~~~~~w~k~_~S~G~;~/~#~~ }}}}}}}}}}}}|}p}d}X}L}@}4}(}}}||||||||||||u|i|]|Q|E|9|-|!|| {{{{{{{{{{{{z{n{b{V{J{>{2{&{{{zzzzzzzzzzz~zrzfzZzNzBz6z*zzzyyyyyyyyyyyywyky_ySyGy;y/y#yy xxxxxxxxxxxx{xoxcxWxKx?x3x'xxxwwwwwwwwwwwwtwhw\wPwDw8w,w wwvvvvvvvvvvvvyvmvavUvIv=v1v%vv vuuuuuuuuuuu}uqueuYuMuAu5u)uuuttttttttttttvtjt^tRtFt:t.t"tt sssssssssssszsnsbsVsKs?s3s'sssrrrrrrrrrrrrsrgr[rOrCr7r+rrrqqqqqqqqqqqqwqkq_qTqHqk2k&kkkjjjjjjjjjjjjsjgj[jOjCj7j+jjjiiiiiiiiiiiiwiki_iSiGi;i0i$ii ihhhhhhhhhhh|hphdhXhLh@h4h(hhhggggggggggggtghg]gQgEg9g-g!gg ffffffffffffyfmfafUfIf=f1f%fffeeeeeeeeeee~erefeZeNeBe6e*eeeddddddddddddwdkd_dSdGd;d/d#dd cccccccccccc{cocccWcKc?c3c(cccbbbbbbbbbbbbtbhb\bPbDb8b,b bbaaaaaaaaaaaayamaaaUaIa=a1a%aa a```````````}`q`e`Y`M`A`5`*```____________v_j_^_R_F_:_._"__ ^^^^^^^^^^^^z^n^b^V^J^>^2^&^^^]]]]]]]]]]]]s]g][]O]C]7]+]]]\\\\\\\\\\\\w\k\_\S\G\;\/\#\\ [[[[[[[[[[[[|[p[d[X[L[@[4[([[[ZZZZZZZZZZZZtZhZ\ZPZDZ8Z,Z ZZ YYYYYYYYYYYYyYmYaYUYIY=Y1Y%YY YXXXXXXXXXXX}XqXeXYXMXAX5X)XXXWWWWWWWWWWWWvWjW^WRWFW:W.W"WW VVVVVVVVVVVVzVnVbVVVJV>V2V&VVVUUUUUUUUUUUUsUgU[UOUCU7U+UUUTTTTTTTTTTTTwTkT_TSTGT;T/T#TT SSSSSSSSSSSS{SoScSWSKS?S3S'SSSRRRRRRRRRRRRsRgR[RORCR7R+RRRQQQQQQQQQQQQxQlQ`QTQHQH2H&HHHGGGGGGGGGGG~GrGfGZGNGBG6G+GGGFFFFFFFFFFFFwFkF_FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE{EoEcEWEKE?E3E(EEEDDDDDDDDDDDDtDhD\DPDDD8D,D DDCCCCCCCCCCCCxClC`CTCHC@2@&@@@???????????~?r?f?Z?N?B?6?*???>>>>>>>>>>>>w>k>_>S>G>;>/>#>> ============{=o=c=W=K=?=3='===<<<<<<<<<<<828&88877777777777~7r7f7Z7N7B767*777666666666666w6k6_6S6G6;6/6#66 555555555555{5o5c5W5K5?535'555444444444444t4h4\4P4D484,4 44333333333333x3l3`3T3H3<303$33 322222222222|2p2d2X2L2@242(222111111111111u1i1]1Q1E191-1!11 000000000000y0m0a0U0I0=010%00 0///////////}/q/e/Z/N/B/6/*///............v.l.a.V.K.@.5.*... -------------z-o-d-Y-N-C-8---"-- -,,,,,,,,,,,,},r,g,\,Q,F,;,0,%,,,+++++++++++++u+j+_+T+I+>+3+(+++************w*k*_*S*G*;*/*#** )))))))))))){)o)c)W)K)?)3)')))((((((((((((t(h(\(P(D(8(,( ((''''''''''''x'l'`'T'H'<'0'$'' '&&&&&&&&&&&}&q&e&Y&M&A&5&)&&&%%%%%%%%%%%%u%i%]%Q%E%9%-%!%% $$$$$$$$$$$$z$n$b$V$J$>$2$&$$$###########~#r#f#Z#N#B#6#*###""""""""""""w"k"_"S"G";"/"#"" !!!!!!!!!!!!{!o!c!W!K!?!3!'!!! t h \ P D 8 ,  xl`TH<0$ |pdXMA5)ui]QE9-! ymaUI=1% ~rfZNB6*vj^RF:." znbVJ>2&sg[OC7+wk_SG;/# |pdXL@4(th\PD8, xl`TI=1% }qeYMA5)u  (*  ')  &(  %'  $&  #%  "$  !#  "  !                                                               6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !              ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f   e 8d 7c 6b 5a 4` 3_ 2^ 1] 0\ /[ .Z -Y ,X +W *U )V (T 'S &R %Q $P #O "N !M  L K J I H G F E D C B A @ ? > = < ; :  9  8  7  6  5 4 3 2 1 0 / .  - 2, 1+ 0* /) .( -' ,& +% *$ )# (" '! & % $ # " !                                        1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        ' & % $ # " !                                        , + * ) ( ' & % $ # " !                               ~ | } { z y x  w &v %u $t #s "r !q  p o n m l k j i h g f e d c b a ` _ ^  ]  \  [  Z  Y X W V U T S R  Q 4P 3O 2N 1M 0L /K .J -I ,H +G *F )E (D 'C &B %A $@ #? "> !=  < : ; 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + *  )  (  '  &  % $ # " !       P  O  N  M  L  K  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                         %  $  #  "  !                                      ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r   q  ,p  +o  *n  )m  (l  'k  &j  %i  $h  #g  "f  !e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F   E  !D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %   $  4#  3"  2!  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                  & % $ # " !                                        % $ # " !                        ~  }  |  { z y x w u v s  t 8r 7q 6p 5o 4n 3m 2k 1l 0j /i .h -g ,f +e *d )c (b 'a &` %_ $^ #] "\ ![  Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J I H  G  F  E  D  C B A @ ? > = <  ; +: *9 )8 (7 '6 &5 %4 $3 #2 "1 !0  / . - , * + ) ( ' & % $ # " !                        ) ( ' & % $ # " !                                        # " !                                                                           -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                ~  }  |  { z y x w v u t  s  r  q  p  o n m l k j i h  g Bf Ae @d ?c >b =a <` ;_ :^ 9] 8\ 7[ 6Z 5Y 4X 3W 2V 1U 0T /S .R -Q ,P +O *N )M (L 'K &J %I $H #G "F !E  D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2  1  0  /  .  - , + * ) ( ' &  % K$ J# I" H! G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                 ~ } | { z  y 'x &w %v $u #t "s !r  q p o n l m k j i h g f e d c b a ` _  ^  ]  \  [  Z Y X W V U T S  R .Q -P ,O +N *M )L (K 'J &H %I $G #F "E !D  B C A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1  0  /  .  -  , + * ) ( ' & %  $ .# -" ,! + * ) ( ' & % $ # " !                                        " !                                                                            # " !                                                                 ~ } | { z y  x w v u t s r q p o n m l k j i  h  g  f  e  d c b a ` _ ^ ]  \ '[ &Z %Y $X #W "V !U  T S R Q P O N M L K J I H G F E D C B  A  @  ?  >  = < ; : 9 8 7 6  5 $4 #3 "2 !1  0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                        :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                *  )  (  '  &  %  $  #  "~  !}  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^   ]  &\  %[  $Z  #Y  "X  !W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8   7 "6 !5  4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # "  !                                                     " !                                        0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                                                          ~ }  | { z y x w v u t s r  q  p  o  n  m l k j i h g f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y   X   W   V   U   T  S  R  Q  P  O  N  M  L -l|pdXL@4(~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}y}n}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|*|||{{{{{{{{{{{{w{k{_{S{G{;{/{#{{ zzzzzzzzzzzz{zozczWzLz@z4z(zzzyyyyyyyyyyyytyhy\yPyDy8y,y yyxxxxxxxxxxxxyxmxaxUxIx=x1x%xx xwwwwwwwwwww}wqwewYwMwAw5w)wwwvvvvvvvvvvvvvvjv^vRvFv:v.v"vv uuuuuuuuuuuuzunubuVuJu>u2u&uuuttttttttttttstgt[tOtCt7t+tttsssssssssssswsks_sSsGs;s/s#ss rrrrrrrrrrrr|rprdrXrLr@r4r(rrrqqqqqqqqqqqqtqhq\qPqDq8q,q qqppppppppppppypmpapUpIp=p1p%pp pooooooooooo}oqoeoYoMoAo5o)ooonnnnnnnnnnnnvnjn^nRnFn:n.n"nn mmmmmmmmmmmmzmnmbmVmJm>m2m&mmmlllllllllll~lrlflZlNlBl6l*lllkkkkkkkkkkkkwkkk_kSkGk;k/k#kk jjjjjjjjjjjj{jojcjWjKj?j3j'jjjiiiiiiiiiiiisigi[iOiCi7i+iiihhhhhhhhhhhhxhlh`hThHhX2X&XXXWWWWWWWWWWW~WrWfWZWNWBW6W*WWWVVVVVVVVVVVVwVkV_VSVGV;V/V#VV UUUUUUUUUUUU{UoUcUWUKU?U3U'UUUTTTTTTTTTTTTsTgT[TOTCT7T+T TTSSSSSSSSSSSSxSlS`STSHSP2P&PPPOOOOOOOOOOO~OrOfOZONOBO6O*OOONNNNNNNNNNNNvNjN^NRNFN:N.N"NN MMMMMMMMMMMM{MoMcMWMKM?M3M'MMMLLLLLLLLLLLLsLgL[LOLCL7L+LLLKKKKKKKKKKKKwKkK_KSKGK@2@'@@@????????????s?g?[?O?C?7?+???>>>>>>>>>>>>x>l>`>T>H><>0>$>> >============t=i=^=S=H===2='===<<<<<<<<<<<<121&11100000000000~0r0f0Z0N0B060*000////////////w/k/_/S/G/;///#// ............{.o.c.W.K.?.3.'...------------t-h-\-P-D-8-,- --,,,,,,,,,,,,x,l,`,T,H,<,0,$,, ,+++++++++++}+q+e+Y+M+A+5+)+++************u*i*]*Q*F*:*.*"** ))))))))))))z)n)b)V)J)>)2)&)))((((((((((((s(g([(O(C(7(+(((''''''''''''w'k'_'S'G';'/'#'' &&&&&&&&&&&&|&p&d&X&L&@&4&(&&&%%%%%%%%%%%%t%h%]%Q%E%9%-%!%% $$$$$$$$$$$$y$m$a$U$I$=$1$%$$ $###########}#r#f#Z#N#B#6#*###""""""""""""v"j"^"R"F":"."""" !!!!!!!!!!!!{!o!c!W!K!?!3!'!!!  s g [ O C 7 +   xl`TH<0$ }qeYMA5)ui]QE9-! znbVJ>2&~rfZNB6*wk_SG;/# {ocWK?3'th\PD8, ymaUI=1% }qeYMA5)vj^RF:." {ocWK?3'th\PD8, xl                                                                                              ~ }  | #{ "z !y  x w v u t s r q p o n m l k j i h g f  d  e  c  b  a ` _ ^ ] \ [ Z  Y X W V U T S R Q P O N M L K J I H  G  F  E  D  C B A @ ? > = <  ; (: '9 &8 %7 $6 #5 "4 !3  2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                     & % $ # " !                                        ) ( ' & % $ # " !                                                                          " !                                        ( ' & % $ # " !~  } | { z y x w v u t s r q p o n m l k  j  i  h  g  f e d c b a ` _  ^ )] (\ '[ &Z %Y $X #W "V !U  T S R Q P O N M L K J I H G F E D C B  A  @  ?  >  = < ; : 9 8 7 6  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' &  %  $  #  "  !           4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                   0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                 ~  +}  *|  ){  (z  'y  &x  %w  $v  #u  "t  !s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T   S (R 'Q &P %O $N #M "L !K  J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8  7  6  5  4  3 2 1 0 / . - ,  + <* ;) :( 9' 8& 7% 6$ 5# 4" 3! 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                             * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                               ~ } | { z y x  w /v .u -t ,s +r *q )p (o 'n &m %l $k #j "i !h  g f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U  T  S  Q  R  P O N M L K J I  H  G  E  F  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;   :   9   8   7   6  5  4  3  2  1  0  /  .                                                                  ~  } *| ){ (z 'y &x %w $v #u "t !s  r q p o n m l k j i h g f e d c b a `  _  ^  ]  \  [ Z Y X W V U T  S (R 'Q &P %O $N #M "L !K  J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8  7  6  5  4  3 2 1 0 / . - ,  + * ) ( & ' $ % # " !                       !                                                                                                               &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  g  h  f  e  d  c  b  a  `  _   ^  9]  8\  7[  6Z  5Y  4X  3W  2V  1U  0T  /S  .R  -Q  ,P  +O  *N  )M  (L  'K  &J  %I  $H  #G  "F  !E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &   %  *$  )#  ("  '!  &  %  $  #  "  !                                                                  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                           ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !      ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c   b G a F ` E _ D ^ C ] B \ A [ @ Z ? Y > X = W < V ; U : T 9 S 8 R 7 Q 6 P 5 O 4 N 3 M 2 L 1 K 0 J / I . H - G , F + E * D ) C ( B ' A & @ % ? $ > # = " < ! ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  "  #  !             /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  " !                                          6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  $ # " !                                                       ~  }  |  {  z   y  3 x  2 w  1 v  0 u  / t  . s  - r  , q  + p  * o  ) n  ( m  ' l  & k  % j  $ i  # h  " g  ! f   e   d   c   b   a   `   _   ]   ^   \   [   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G   F 5K 4J 3I 2H 1G 0F /E .D -C ,B +A *@ )? (> '= &< %; $: #9 "8 !7  6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $  #  "  !              8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        & % $ # " !                      ~  }  |  {  z y x w v u t s  r /q .p -o ,n +m *l )k (j 'i &h %g $f #e "d !c  b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R Q P  O  N  M  L  K J I H G F E D  C 0B /A .@ -? ,> += *< ); (: '9 &8 %7 $6 #5 "4 !3  2 1 / 0 . - , + * ) ( ' & % $ # " !                     + * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                                                                                    # " !    ~ } | { z y x w v u t s r q p o n  m  l  k  j  h i g f e d c b  a  #`  "_  !^  ]  \  [  Y  Z  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?   >  ;<  :=  9;  8:  79  68  57  46  35  24  13  02  /1  .0  -/  ,-  +.  *,   N}qeYMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}z}n}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|,|!|| |{{{{{{{{{{{{|{q{f{[{P{E{:{/{${{{zzzzzzzzzzzzxzlz`zTzHzs3s(sssrrrrrrrrrrrrrsrgr[rOrCr7r+rrrqqqqqqqqqqqqwqkq_qSqGq;q/q#qq pppppppppppp|pppdpYpMpAp5p)pppoooooooooooouoio]oQoEo9o-o!oo nnnnnnnnnnnnznnnbnVnJn>n2n&nnnmmmmmmmmmmmmsmgm[mOmCm7m+mmmllllllllllllwlkl_lSlGl;l/l#ll kkkkkkkkkkkk|kpkdkXkLk@k4k(kkkjjjjjjjjjjjjujij]jQjEj9j-j!jj iiiiiiiiiiiizinibiViJi>i2i&iiihhhhhhhhhhh~hrhfhZhNhBh6h*hhhggggggggggggwgkg_gSgGg;g/g#gg ffffffffffff{fofcfWfKf?f3f'fffeeeeeeeeeeeesege[ePeDe8e,e eeddddddddddddxdld`dTdHd_2_&___^^^^^^^^^^^^s^g^[^O^C^7^+^ ^^]]]]]]]]]]]]x]l]`]T]H]<]0]$]] ]\\\\\\\\\\\}\q\e\Y\N\B\6\*\\\[[[[[[[[[[[[w[k[_[S[G[;[/[#[[ ZZZZZZZZZZZZ{ZoZcZWZKZ?Z3Z'ZZZYYYYYYYYYYYYtYhY\YPYDY8Y,Y YYXXXXXXXXXXXXyXmXaXUXKX@X5X*XXX WWWWWWWWWWWWWzWoWdWYWNWCW7W+WWWVVVVVVVVVVVVwVkV_VSVHVS2S&SSSRRRRRRRRRRR~RrRfRZRNRCR7R+RRRQQQQQQQQQQQQwQmQbQWQLQAQ6Q+Q QQ PPPPPPPPPPPPP{PpPdPXPLP@P4P(PPPOOOOOOOOOOOOtOiO]OQOEO9O-O!OO NNNNNNNNNNNNyNnNbNVNJN>N2N&NNNMMMMMMMMMMM~MrMfMZMNMBM6M*MMMLLLLLLLLLLLLwLkL_LSLGL;L/L#LL KKKKKKKKKKKK{KoKdKXKLK@K4K(KKKJJJJJJJJJJJJtJhJ\JPJFJ;J0J%JJJIIIIIIIIIIIIIuIjI_ITIII>I3I(IIIHHHHHHHHHHHHxHlH`HTHHH>>>>>>>>>>}>q>f>Z>N>B>6>*>>>============v=j=^=R=F=:=.="== =<<<<<<<<<<<<|727&777666666666666s6g6[6O6C676+6665555555555555t5i5^5S5H5=525'555444444444444w4k4_4S4G4;4/4#44 333333333333|3p3d3X3L3@343(333222222222222u2i2]2Q2E292-2!22 1111111111111z1o1d1Y1N1C181-1"11 1000000000000~0s0h0]0R0G0;0/0#00 ////////////{/p/d/X/L/@/4/(///............u.i.].Q.E.9.-.!.. ------------z-n-b-V-J->-2-'---,,,,,,,,,,,,s,g,[,O,C,8,,, ,,++++++++++++x+l+`+T+H+<+0+$++ +***********}*q*e*Z*N*B*6*****))))))))))))v)j)^)R)F):).)")) (((((((((((({(o(c(W(K(?(3('(((''''''''''''s'g'['O'C'8',' ''&&&&&&&&&&&&x&l&`&T&H&<&0&$&& &%%%%%%%%%%%|%p%d%Y%M%A%5%)%%%$$$$$$$$$$$$u$i$]$Q$E$9$-$!$$ ############z#n#b#V#J#>#2#&###""""""""""""|"q"f"["P"E":"/"$"""!!!!!!!!!!!!{!o!c!W!K!?!3!'!!!  t h \ P D 8 ,  ymaUI=1% ~rfZNB6*vk`UJ?4)}qeYMA5)vj^RF:." {ocWK?3'th\PD8,  |qf[PE:/# {ocWK?3(th\RG<1&xl`TH<0$ }qeYMA5)uj^RF:."                                                                                                                                                        ~  } | { z y x w v  u  t  s  r  q  p  o  n  l   m   k   j   i   h  g  f  e  d  c  b  a  `               ~ } | {  z y x w v u t  s  r  q  p  o n m l k j i h  g f e d c b a ` _ ^  ]  \  [  Z  Y X W V U T S R  Q P O N M L K J I H G F E  D  C  B  A  @ ? > = < ; 9 :  8  7  6  5  4  3  2  0  1  /  -  .  ,   +   *   )   (   '  &  %  $  #  "  !      E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "   !                                                                                                                                                                                                                                  (  '  &  %  $  #  "  !                                                        ~   }   |  ' {  & z  % y  $ x  # w  " v  ! u  t   s   r   q   p   n   o   m   l   k   j   i   h   g   f   e   d   c   a  b  `  _  ^  ]   \   [   Z   Y   X   W   V   U   S   T   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G   F  E  D  C  B  A   @   ?   >   =   <   ;   :   9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -   ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                     9  8  7  6  5  4  3  2  1  /  0  .   -   ,   +   *   )  (  '  &  %  $  #  !  " l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l  l  l  l  l  l  l   l   l   l   l   l  l  l  l  l  l  l  l bQ bP bO bN bM bL bK bJ b I b H b G b F b E bD bC bB bA b? b@ b>  b= b< b; b: b9 b8 b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b 0 b / b . b - b , b+ b* b) b( b' b& b%  b$ b# b" b! b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b  b  b  b  b  b  b  b  b   b   b   b   b   b  b  b  b  b  b  b  b X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X  X   X   X   X   X  X  X  X  X  X  X  X N N N N N N N N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N  N   N   N  N  N  N  N  N  N  N D { D z D y D x D w D v D u D t D s D r D q D p D o D n D m D l D k  D j D i D h D g D f D e D d D c D b D a D ` D _ D ^ D ] D \ D [ D Z D Y D X D W D V D U D T D S D R  D Q D P D O D N D M D L D K D J D I D H D G D F D E D D D C D B D A D @ D ? D > D = D < D ;  D :  D 9  D 8  D 7  D 6  D 5  D 4  D 3  D 2  D 1  D 0  D /  D .  D -  D ,  D +  D *  D )  D (  D '  D &  D %  D $  D #  D "  D !  D  D   D   D  : : : : : : : : : : :  :  :  :  :  : : : : : : :  : : : : : : : : : :  :  :  :  : ~ :} :| :{ :z :y :x :w  :v :t :u :s :r :q :p :o :n :m :l :k :j :i :h :g :e :f : d : c : a : b : ` :_ :^ :] :\ :[ :Z :X  :Y  :W  :V  :U  :T  :S  :R  :Q  :P  :O  :N  :M  :L  :K  :J  :I  :H  :G  : F  : E  : D  : C  : B  :A  :@  :?  :>  :=  :<  :;  :: 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0 0! 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0   0 ~  0 }  0 | & & & & & & & & & & & & & & & & &  & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &  & &  & ~ & } & | & { & z & y & x & w & v & u & t & s & r & q & p & o & n & m & l & k & j & i & h & g & f & d & e & c & b  & a & ` & _ & ] & ^ & \ & [ & Z & Y & X & W & V & U & T & S & R & Q & P & O & N & M & L & K & J & I & H & G & F & E  & D & C & B & A & @ & ? & > & = & < & ; & : & 9 & 8 & 7 & 6 & 5 & 4 & 3 & 2 & 1 & 0  & /  & .  & -  & ,  & +  & *  & )  & (  & '  & %  & &  & $  & #  & "  & !  &  &   &   &   &   &   &   &   &   &   R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  F  G   E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1   0  !/  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                                            ~ } |  { z y x w  v  u  s  t  r q p o n m l k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  ^   _   ]   \   [   Z  Y  X  W  V  U  T  S  R                               : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !       ~ } | { z y x w v u t s r q  p  o  n  m  k l j i h g f e  d (c 'b &a %` $_ #^ "] ![  \ Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J I  H  G  F  E  D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0   /  .  -  ,  +  *  )  '  (  &  %  $  #  "  !                                     "  !                                                             !                                                                                                                          ( ' & % $ # " !                               ~  } { | z y x w v  u  t  s  r  q p o n m l k j  i  g  h  f  e  d c b a _ ` ^ ]  \ [ Z Y X W V U T  S  R  Q  P  O N M L K I J H  G F D E C A B @ ? > =  ;  <  :  9  7 8 6 5 4 3 2 1  0 / . -  ,  +  *  )  ( ' & % $ # "   !                                                                                   ~  }  |  { z y x w v u t  s r q p o n m l k j i h g f e d c  b  a  `  _  ^ ] \ [ Z Y X W  V   U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C   B   A   @   >   ?  =  <  ;  :  9  8  7  6                                                        , + * ) ( ' & % $ # " !                                              i}qeYMA5)~~~~~~~~~~~~~t~i~^~S~I~>~3~(~~~}}}}}}}}}}}}}y}n}c}X}M}B}7},}!}} }||||||||||||}|r|g|\|Q|F|;|0|%|||{{{{{{{{{{{{{{o{c{W{K{?{3{'{{{zzzzzzzzzzzzszgz\zPzDz8z,z zzyyyyyyyyyyyyxyly`yUyIy=y1y%yy yxxxxxxxxxxx~xrxfxZxNxBx6x+xxxwwwwwwwwwwwwwwkw`wTwHwr2r&rrrqqqqqqqqqqqqsqgq[qOqCq7q+qqqppppppppppppypmpapUpIp=p1p%pp pooooooooooo~orofoZoNoBo6o*ooonnnnnnnnnnnnwnkn_nSnGn;n/n#nn mmmmmmmmmmmm|mpmdmXmLm@m4m(mmmllllllllllllulil]lQlEl9l-l!ll kkkkkkkkkkkkzknkbkVkJk>k2k&kkkjjjjjjjjjjjjsjgj[jOjCj7j+jjjiiii 5 4 3 2 1 0 / .  -  ,  +  *  ) ( ' & % $ # "  !                                                                                                                                                                                                                       ~  }  |  {  z  y  x  w  v   u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e   d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R   Q  P  O  N  M  L  J  K  I  H  G   F  E  D  C  B  A  @  ?  =  >  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2   1  0  /  .  -  , + * ) ( ' & %  $ # " !                                                                                                                                                                                                                                                   -  ,   +   *   )   (   '  &  %  #  $  "  !       _   ^   \   ]   [  Z  Y  X  W  V  U  T  S