SQLite format 3 @ ~, 6 k ~, -
} D~~+} i%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse) tablebooks_allbooks_allCREATE TABLE "books_all" ("book_number" TEXT, "short_name" NUMERIC, "long_name" TEXT, "book_color" TEXT, "is_present" NUMERIC)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT){UtablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" TEXT, "book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT)
= oX= -regionPapua New Guinea'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalse languageKurada)chapter_stringChapter/#OdescriptionYaubada Yana Walo Yemidi Vauvauna
}? rU8 ~~~~~w~\~D~(~}}}}}}y}b}? !-#ff7c80MehMeheꞌitaꞌita#00ff00YudYude#00ff003Yo3 Yoni#00ff002Yo2 Yoni#00ff001Yo1 Yoni#00ff002Pi2 Pita#00ff001Pi1 Pita#00ff00YemYemesa#ffff00HibHibulu #ffff00PlmnPilimoni#ffff00vTaiTaito #ffff00l2Ti2 Timoti #ffff00b1Ti1 Timoti '#ffff00X2Te2 Tesalonaika
'#ffff00N1Te1 Tesalonaika #ffff00DKolKolose #ffff00:PilPilipai
#ffff000EpeEpeso #ffff00&GalGaletiya!#ffff00 2Ko2 Kolinita!#ffff001Ko1 Kolinita#ffff00LomLoma#00ffffPaiPaihowa#ff6600YonYoni#ff6600LukLuke#ff6600MakMaki#ff6600MadMadiu +~ 2|vpjd^XRLF@:4.("
~ 1T 0+ /} .f -L ,- +l *@ ) (B '| &? % $L # "T ! U , Q Y U [ / N \ / N
V .
Z ' k 4
Bx tY>%~~~~~l~S~6~~}}}}}h}K}*}
||||||o|U|;| {{{{{{t{[{A{'{ zzzzzizJz%z yyyyynyTy7yxxxxx B! 730RevRevelation#ff7c80A 720JudJude#00ff00@ 7103Jn3 John#00ff00? 7002Jn2 John#00ff00> 6901Jn1 John#00ff00= 6802Pet2 Peter#00ff00< 6701Pet1 Peter#00ff00; 660JamJames#00ff00: 650HebHebrews#ffff00 9 640PhlmPhilemon#ffff008 630TitTitus#ffff00 7 6202Tim2 Timothy#ffff00 6 6101Tim1 Timothy#ffff00#5+ 6002Ths2 Thessalonians#ffff00#4+ 5901Ths1 Thessalonians#ffff00 3! 580ColColossians#ffff00 2# 570PhilPhilippians#ffff00 1 560EphEphesians#ffff00 0 550GalGalatians#ffff00!/' 5402Cor2 Corinthians#ffff00!.' 5301Cor1 Corinthians#ffff00- 520RomRomans#ffff00, 510ActsActs#00ffff+ 500JohnJohn#ff6600* 490LukLuke#ff6600) 480MarMark#ff6600( 470MatMatthew#ff6600' 460MalMalachi#ffff99 & 450ZechZechariah#ffff99% 440HagHaggai#ffff99 $ 430ZephZephaniah#ffff99# 420HabHabakkuk#ffff99" 410NahNahum#ffff99! 400MicMicah#ffff99 390JonaJonah#ffff99 380ObaObadiah#ffff99 370AmAmos#ffff99 360JoelJoel#ffff99 350HosHosea#ffff99 340DanDaniel#ff9fb4 330EzekEzekiel#ff9fb4 % 310LamLamentations#ff9fb4 300JerJeremiah#ff9fb4 290IsaIsaiah#ff9fb4#+ 260SongSong of Solomon#66ff99 % 250EcclEcclesiastes#66ff99 240ProvProverbs#66ff99 230PsPsalms#66ff99 220JobJob#66ff99 190EsthEsther#ffcc99 160NehNehemiah#ffcc99 150EzrEzra#ffcc99 % 1402Chr2 Chronicles#ffcc99
% 1301Chr1 Chronicles#ffcc99 1202Kin2 Kings#ffcc99 1101Kin1 Kings#ffcc99
1002Sam2 Samuel#ffcc99 901Sam1 Samuel#ffcc99 80RuthRuth#ffcc99 70JudgJudges#ffcc99 60JoshJoshua#ffcc99 # 50DeuDeuteronomy#ccccff 40NumNumbers#ccccff 30LevLeviticus#ccccff 20ExoExodus#ccccff 10GenGenesis#ccccff 6 5
4 3 7
~Y}||{{uzzyxx6ww6vutss5r9qq(ppoOnmmllkk jjiwhgg0f;eUdcc b$a`_^^w]\\y[[`ZYYZX[WWxVVWUTSStRRQQ.PP>ONMILKKJJIIHwGG+FEED/CC+BjAA@@?>>
=<;;<:99(88]77 6+5432200u0/O..-D,,9++ *2((|'';&&T%2$I#"!!F ' 5R(xRn9
i h
pd9^ay2 4 Na hinage hiya tauyewasao na yada Bada Yeisu tahinao yo hinage Pita, yadi taꞌiꞌili aidiyai mamwanediyao hilaowa ta amꞌiꞌita avivinidine. Ainaena ebe yau dova yatawahola ta maꞌasolegu ataꞌiꞌili, ilowoinanei na baidagu amꞌita avivinigai. 3) Ebeha yau Besinana ana tauyewasa moiha dova hiya. Wuwuna hiya adiwo yo adi bwahi ammohemohedi, eeta ilowoinanei na yau hinage dova ammohegau. D2 Ta teina dova yawalo agu tauꞌulumiyaiwone aidiyai. d1A Ainaena amhanapuigau yau Yeisu ana tauyewasa moiha. Na tupwana tomowa hiꞌulumiyanegau ebeha yau nigele Yeisu ana tauyewasa. Na nigele! Amnuwatuwu avivini yau yagu guguyaena yada Bada ainai yami yemidi ammwamwauwine. y0 m Havena tomowa hitowotowoi na hiloinaegau, yo hiꞌuluꞌulumiyanegau, na hesi amnuwatuwu avivinidi ebeha yau yada Bada Yeisu yana taupaihowa ehebo, na Badane bada yaꞌitayaꞌo, na wasana bada alimiyai yawalowenaꞌo, ta amyemidiyenaꞌo. W/'
Na yau hesi nigele nuwanuwagu na ehebo tahida yaꞌabiye beꞌu, ainaena aiꞌaidine yataꞌwataꞌwataedi moiha, na havena yalaulau towoidi, mata aidiyena tahidao yaveyababadi yo yaꞌabiye beꞌudi._.7 Na ebe tahimne uꞌabiye beꞌu ta inuwabwaubwau, neta yam lauhapuli Besinana ainai. E- Moiha, owa mayam hanapu, na hesi yam hanapu ainaena howola abo tahim tapitapiyanane uꞌabiye yababa. Na unuwatuwu avivini ebeha Besinana imwalowoi am gelune tapitapiyanane habi haguina. ,
Wuwuna ebe yaiya owa mayam nuwamasele uhanapui ebeha vali abapwagogowo ginauli awaꞌawawa, na nigele teya yadi abawahiyala, ainaena ebe adi uꞌaidi, na am gelu ehebo mayana yemidi tapitapiyana iꞌitago, iya hinage iꞌai, na hesi mayana meheuhi. #+? Ainaena aiꞌai maudoina howahowana na ta aidi na hesi amnuwatuwu avivini na havena amiu aidiyena tauyemidi tapitapiyadi amꞌabiꞌabiye beꞌudi. +*ONa hesi aiꞌai vehabana Yaubada mata nigele iyaveꞌewaigita wuwuna nigele teya aiꞌai aluꞌaluwada iyaꞌabiꞌabiye namwanamwa bo iyaꞌabiꞌabiye yababa. n)UIta yada yemidi wahiwahiyalana, na tupwadi yadi yemidi tapitapiyana, wuwuna hinuwatuwu bwaubwau ebeha vali abayemidi hinage abayemidi moiha, eeta ebe tomowaone abayemidi oyaꞌoyamaone adi hiꞌaidi mata himeheuhi aidiyai. -(SNa ita alidai neta Yaubada ehebo aꞌava iya Tamada eeta ginauli maudoidi ainaena hilalaomane, ta hiya vehabana himiyamiya. Na hinage ita alidai neta Bada ehebo aꞌava iya Yeisu Besinana, na Besinanane ainaena Yaubada ginauli bagibagilidi iya ainaena hilalaomane ta iya ainaena tamiyamiya. |'qNa tomowa bagibagilidi yadi nuwatuwu ebeha abapwagogo yo yaubadao bagibagilidi baleꞌuwai na galewai himiyamiya. }&sEena vedova aiꞌai tomowa himohemohedi yadi abapwagogo oyaꞌoyamao aidiyai? Mata taꞌai bo nigele. Abapwagogo oyaꞌoyamao teina nigele abapwagogo moiha, wuwuna Yaubada ibom imiyamiya, na vali abapwagogo neta ginauli awaꞌawawa bada. c%?Na hanapu moihana neta ebe tomowane Yaubada ivelauwei, mata Yaubada tomowanane ihanapui. g$GEbe yaiya tomowa inuwatuwuyoi na iwalo, “Yau tauhanahanapu”. Neta iya howola alili. # }Ehebo panivila hinage yagu leta ainai bada yawalo mahalavaenaꞌo, neta aiꞌai tomowa himohemohedi yadi abapwagogo gaima yo aiwa aidiyai. Ginaulidine yadi abaꞌoyama amhanahanapuidi, na hesi havena amnuwanuwahaehae yami hanapu vehabana, na ilowoinanegomiu na ami geluwo maudoidi atemiyena amvelauwedi, wuwuna velau ginauli mwalaꞌina, na hanapu nigele ginauli mwalaꞌina. ,"Q(Na hesi yanuwatuwui ebeha waihiune ibom imiyamiya, na havena itawatawaholauyo, neta inamwanamwa alili, nuwana Yaubada aluꞌaluwana yana nuwatuwu teina dova.`!9'Na ebe yaiya waihiu tawatawaholana na mwanena baidana himiyamiya na ebe towaho imwalowoi, waihiune howahowana na itawaholauyo. Na neta ana lowoinana na Yaubada ana tauyemidi towahone ehebo baidana hitawahola. g G&Eeta ebe yaiya itawahola neta inamwanamwa, na ebe nigele iyatawahola neta inamwanamwa alili. q [%Na ebe towaho yana nuwatuwu iwahiyala na havena itawatawahola na ebe howahowana na iꞌalamaꞌiꞌita na havena itawatawahola na hinage ebe nigele yaiya aidiyena iyanuwanuwayababa laugagayo teina vehabana, neta inamwanamwa alili. ) K$Ebe owa towaho teya yaiya vahala baidam amꞌawa heliheliyamꞌo bada taꞌi Besinana vehabana ammiyawahi na ammiyamiya. Na ebe am vahalane bada ivewaihiu mwalaꞌiꞌo, ta vehabana unuwanuwatuwu neta amꞌamna upaihowai ta yam nuwalele ebeha utawaholai, neta nigele teya yababana. ; o#Yagu walo teina ainaena nigele tawahola yayaꞌauhi, na hesi habi haguigomiu, Yaubada yana paihowa aidiyai ampaihowa namwanamwa, na havena vali ginauli vehabadi amnuwanuwatuwu. \ 1"Eeta nigele howahowadi na amwaha bwau aidiyena hilaulau. Na hinage vavahala yo waiwaihiu hiya nigele hiyatawahola, howahowadi na hinuwanuwatuwu mwalaꞌina, na ainaena taudi na aluꞌaluwadi hiꞌmoheuyoidi Yaubada ainai, na hesi tawatawaholadi hinuwanuwatuwu ginauli baleꞌu vehabadi na ebeha aidiyena mwanediyao hiꞌabiye yaliyayadi. xi!Na hiya tawatawaholadi baleꞌu yana ginauliwo nuwanuwadi na ebeha aidiyena mwanediyao hiꞌabiye yaliyayadi. 3 Ainaena nuwanuwagu na havena ginauli baleꞌu vehabadi amnuwanuwatuwu alili, na hesi ammumuga dova nigele hiyatawahola. Wuwuna hibom nigele hiyatawahola Yaubada yana paihowa aꞌava vehabana hinuwanuwatuwu mwalaꞌina, ebeha nuwanuwadi na yada Bada hiꞌabiye yaliyaya. Havena baleꞌu teina yana ginauliwo vehabadi amnuwanuwatuwu alili, wuwuna hauga bada iꞌahubaliꞌo na baleꞌu teina isawali. D Na omiu taudou ampaihowaigomiu ta dova hiya nigele taunuwayababa, na omiu tauyaliyaya ampaihowaigomiu ta dova hiya nigele tauyaliyaya na omiu taugimwala dova abo nigele yami tobwatobwa. -S Tahiguwao, yagu aubabada ainona neta teina hauga bada iꞌahubaliꞌo, ainaena tawatawaholamiu ilowoinanegomiu na ebe ammumuga dova hiya nigele hiyatawahola. -S Na hesi ebe yaiyadiwo bada hitawaholaꞌo neta nigele lauhapuli, na hesi tawatawaholadi yadi paihowa mwalaꞌina, ainaena nuwanuwagu na yaꞌabiye malamalaigomiu. }Na ebe yaiya owa bada utawaholaꞌo, mamwanem ammiyamiya. Na ebe yaiya owa nigele uyatawahola, havena waihiu ubehabeha. Z-Ainaena hauga teina hauga vitaina na yagu nuwatuwu ebeha havena amtawatawahola. <qOmiu nigele tawatawaholamiu amivenuwamwau. Nigele loina teya Bada iyamohegita na iꞌatemuyamuyaegau ta abatowolo dumwadumwaluna imohegau eeta teina yawalowalo auligomiune. ,QAinaena tahiguwao, yami abamiya hava ainai na Yaubada iyogaegomiu ta amyemidiyeine neta ainai ammiyamiya, Yaubada baidamiu. Hiya vavahala yo hiwahiwape adi loina taWuwuna Besinana iyemaihagitaꞌo ta ita yana bodao. Eeta havena amtalatalamwegomiu vali taubadao aidiyai. [/Moiha taꞌi, taupaihowa baleꞌuwai ebe Besinana ainai hiyemidi, Yaubada howahowana yadi yababa aidiyena ilivahidi, na hinage towatowaho mwalaꞌidi ebe Besinana ainai hiyemidi, hivetau paihowa iya vehabana. EEbe yaiya owa ehebo Yaubada yana taupaihowa ta haugana unuwabui, havena unuwanuwatuwu alili yam paihowa awaꞌawawane vehabana, na ebe yam hawahawaga itaumahalava mata uwuyo yam dalavai. `9Havaidova ainai umiyamiya na Yaubada iyogaego ta uyeyemidiyeine neta ainai umiyamiya. m
SWuwuna hapi nigele ginauli mwalaꞌina, na ginauli mwalaꞌina hesi Yaubada yana loina adi mulita. | qEbe yaiya owa Yudeya tomowana na Yudeya yadi ilaꞌilala mwalona hihapigo taumwai na mulitai Yeisu Besinana ainai uyemidi, havena unuwanuwavitai Yudeya yadi ilaꞌilala vehabana. Na ebe nigele veꞌiveꞌilalane alimwai, havena hihapihapigo. + OYada paihowa bada Yaubada iꞌaiyauyaꞌo ehebo ehebo alidai, ainaena abapaihowadine aidiyai tamiyamiya. Teina yagu loina tauyemidi tupwa maudoina aidiyai. %
COmiu towatowaho bo waiwaihiu mata vedova na mwanemiyao amꞌabiye nuwabuidi ta hiyemidi, taꞌiꞌita. Nigele tayahanapui? Yada miyamiya Yaubada iloinaedi b =Na ebe yaiya owa mwanem nigele Yaubada ainai iyayemidi na nuwanuwana na ivinawaheyego, uꞌabi gabaei na havena unuwanuwavi. Wuwuna Yaubada nuwanuwana ammiya daumwali, na nigele nuwanuwana yo ammiya manimanini. ]3Ebe yaiya towaho bo waihiu mwanena nigele Yaubada iyayemidiyei, na hesi baidana himiyamiya, howola abo tauyemidine mwanena Yaubada iꞌabiye namwanamwa, na ainaena natudiyao tupwa masemaselena ainai himiyamiya.
Hinage dova ebe ehebo waihiu owa mwanem nigele iyayemidi Yaubada ainai, na nuwanuwana na baidam ammiyamiya, havena uvinavinawaheyei. eC Teina hinage tupwana nuwatuwu yau aliguwena, na nigele yada Bada yana loinaena, neta ebe yaiya owa towaho mwanem nigele iyayemidi Yaubada ainai, na yana nuwatuwu dova na baidam ammiyamiya, havena uvinavinawaheyei. 5 Na hesi ebe yaiya waihiu mwanena mwalona ivinawaheyenaꞌo yana amwaha bwau namwanamwadi himiyamiya, neta ebe waihiunane iya imiyamiya na havena itawatawahola, na inamwanamwa hinage ebe ilaugwaipileuyo mwanena ainai. Na hinage towatowaho mwanediyao havena hivinavinawaheyedi. kO
Omiu tautawahola yada Bada yana loina yawalo mahalava alimiyai ebeha havena amvinavinawahe. ve Ebe nuwanuwamiu na amtawahola, inamwanamwa, amtawahola, ta ebe havena nuwalele iꞌabiꞌabiye yababagomiu. +OEena omiu ꞌwahiꞌwahiꞌi yo hiwahiwapewone ami venuwamwau teina ebeha havena amtawatawahola, neta inamwanamwa ammiyamiya, dova yau nigele yayatawahola. Yau nigele yayatawahola, ainaena ebe tupwamiu dova yau. Hesi Yaubada ada guyau imohegita ta tupwamiu amtawahola na tupwamai nigele. m SEbe nuwanuwamiu na amtawahola, inamwanamwa, na havena yaloiloinaegomiu ebeha maudoimiu amtawahola. CNa mwanemiyao havena amꞌenoꞌeno wahi gabaedi. Ebe yami nuwatuwu ehebo ainaena ahubena vihaꞌaꞌava amhudiuyowegomiu ebeha Yaubada ainai amꞌawanoi aboꞌamꞌeno bwauyo, na havena ammiyamiya wahi alili, mata dova ta nuwatuwu dawaniwo alimiyai himahalava ta Tomodulele yana towoiyena iꞌabiye beꞌugomiu. K~Wuwuna ebe waihiu itawahola, nigele howahowana na ibom tauna iloinaei, na hesi mwanena towahone iloina. Hinage towaho, nigele howahowana na ibom tauna iloinaei na hesi mwanena waihiuna iloina. }Na ainaena towatowaho mwanemiyao yadi nuwatuwu ammulitaedi. Hinage dova omiu waiwaihiu mwanemiyao yadi nuwatuwu ammulimulitaedi. (|INigele howahowana yo maudoimiu teina dova ammiyamiya. Na ebe meheꞌayo ana lautowoi alimiyai imahalava, ana dumwalu ebeha amtawahola ta vehau vehau mwanena. { )Nuwatuwune tawahola vehabana yagu leta ainai ampanivilaegau eeta yau yawalo auligomiu. Ebe towatowaho havena hitawatawahola neta inamwanamwa. ozWWuwuna bada iyemaihagitaꞌo, eeta ilowoinanegita na tauda aidiyena yehana taꞌabiye mwalaꞌi.Hy Eena amnuwatuwu avivini ebeha tauda Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana vada, wuwuna Aluꞌaluwa Veꞌahihi Yaubada ainaena ilaoma na holadai imiyamiya, eeta ita nigele alidaena na Yaubada ainaena. mxSEeta ilowoinanegomiu na pwanoli amtaꞌwataꞌwataedi, wuwuna pwanoli nigele dova vali mumuga yababadi. Moiha, vali mumuga yababadi nigele tauda hiyaꞌabiꞌabiye yababadi, na pwanoli hesi tauda iꞌabiꞌabiye yababadi. NwNa hesi ebeha yada Bada baidam amveꞌehebo aluꞌaluwamiu ainaina. Ehebo walo yabenalei, wuwuna tupwana tomowa hiwalo, “Mumuga maudoina howahowagu.” Moiha, howahowada ginauli maudoina tapaihowaidi, na hesi tupwana mumuga nigele hiyahaguigita, wuwuna yadi wahiyalaena na howahowana hipaigita. fqE Mwalona amumuga dova, na hesi teina haugane Yaubada iwuwagomiuꞌo na ammaseleꞌo, wuwuna yada Bada Yeisu Besinana yehanaena, na Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana paihowaena, bada iꞌabiye dumwalugomiuꞌo. Pwanoli vehabana %pC
Na tauꞌaivavaliwone yo tauꞌaidumao yo taunuma yauyaulewo yo tauwalo yabayababao yo tauꞌoyamao hiya mata nigele hiyaluwu Yaubada yana Abaloina ainai. ,oQ Ebe mumugamiu dova havena amꞌoyaꞌoyamaeuyoigomiu wuwuna Yaubada yana Abaloina ainai tauyababa maudoidi iꞌauhidi, dova tauꞌobaone yo taupwanoliwone na pwanoliwone waiwaihiu aꞌava hibom baidadiyao hipaipaihowai na hinage towatowaho aꞌava hibom maꞌadi geluwo hipaipaihowai. pnYHinage nigele ebeha teina haugane omiu tauyemidiwo tahimiyao amꞌoyamaedi na aidiyena amꞌaivavali. ^m5Omiu tauyemidiwo ebe amlauvetala, ana ita nigele namwanamwana, na hesi ebe vitai alimiyai himahamahalava, ilowoinanegomiu na ami tauꞌoyamaone vehabadi amꞌalamaꞌiꞌitanedi na havena amlaulauvetalaedi. |lqNa hesi omiu yami paihowa nigele dumwaludi, wuwuna hiya nigele Besinana ana tauyemidiwo mehediyai amlaulauvetala. PkNeta ginauli abahinimaya. Na ebe yaiya alimiyena nuwanuwana ana gelu baidana hilauvetala, ilowoinanedi na ehebo taunuwamasele boda tautapwalolo ainaena hibehaei, na iya lauvetalane vehabana iloina. MjAinaena havena amlaulau tauloinao hiya nigele tauyemidiwo aidiyai. zimHowola galewai tausagenawasa hinage taloinaedi, eeta teina taꞌi howahowada na paihowa baleꞌuwai taloinaedi. 8hiAmnuwatuwu avivini ebeha ita Yeisu ana tauyemidiwo howola abo taumiya baleꞌu maudoina taloinaedi, ainaena howahowamiu na ginauli habuhabuludi lauvetala aidiyai amloinaedi. ;g qEhebo ginauli alimiyai imiyamiya, neta yami lauvetala aidiyai omiu amlaulau hiya nigele tautapwalolo yadi tauloinao aidiyai, na ana dumwalu ebeha amlau hiya taumaselewo aidiyai. f)
Wuwuna hiya howola abo Yaubada iloinaedi, na hesi taupwanoline ehebo yami boda, ainaena ilowoinanei na amloinaei, yo alimiyena amheusili.]e3 Na hesi yau yagu abaloinao tauyemidiwo aidiyai, na havena vali bodao aidiyai. d Na hesi yagu loina alimiyai teina hauga ebe yaiya tauyemidi imeheꞌayo, bo tobwatobwa nuwanuwana bo iꞌobaꞌoba, yo imanimanini, yo weꞌaha wahiwahiyalana inumanuma, yo iꞌaivavali, havena amꞌawaꞌawa auꞌaugeluwei yo baidamiu amꞌaiꞌai. dcA
Na hesi nigele yayaloiloina na ebeha taumeheꞌayo yo tobwatobwa nuwanuwadi yo tauꞌaivavaliwo yo tauꞌoba amsosomanaedi, wuwuna baleꞌu teina ainai hiya, hibagibagili alili, ainaena nigele howahowana talaugabaidi. b{ Mwalona yami leta ehebo ainai yawalo mahalava ebeha havena taumeheꞌayowo baidamiyao amꞌawaꞌawa auꞌaugelu. a Na yada guyaune tapaihowaidi, nigele mayada mumuga yababa aidiyena, na hesi mayada mumuga masemaseledi yo dumwaluna aidiyena. s`_Eeta yababanane alimiyena amvaivehulu na amveboda ehebo namwanamwana, wuwuna Besinana yana mwalowoiyena iꞌabiye maselegomiu, na Besinananane iya dova yada buidiꞌwa guyauna puhomana, wuwuna bada vehabada hiꞌoiye mwalowoiyaꞌo. _ Havena amnuwahaehae, na hesi amnuwatuwu avivini ebe yababana habuluna alimiyai imiyamiya, mata maudoimiu iveyababagomiu. $^Atauyababane ammohe gabaei Tomodulele ainai na ebe tauna iꞌabiye yababa, na ainaena howola yada Bada yana ahubena ainai tomowanane aluꞌaluwana ihagui. V]%Ana loinane teina dova, ammiya ahaigomiu, yada Bada Yeisu yana wahiyalaena, L\Teina hauga yau yamiya amwaha daodaowai, na hesi yagu nuwatuwu alimiyai imiyamiya, dova yau baidamiu, ainaena yababanane ana loina alimiyai yawalo mahalavaenawa, neta yada Bada Yeisu yehanaena. [yEena havena amnuwahaehae, na hesi mumuga teina vehabana amdou, yo towahonane yababana yami boda ainaena amvai vehulu. >Z wYami yababa yabenalei wuwuna ehebo tomowa alimiyena tamana mwanena baidana hipwanoli. Pwanoli neta iyababa alili. Hiya nigele Yudeya tupwa maudoidi aidiyai nigele dova yadi mumuga. YyNa vedova yami nuwatuwu? Mayagu loina wahiyala nuwana mayagu velau yo yagu mumuga hegoyana yalaowa? Omiu amloina.XwWuwuna Yaubada yana Abaloina holanai yana tomowao nigele hiyawalowalo mohili, na hesi yana wahiyalaena hipaipaihowa. _W7Nigele! Na hesi ebe yada Bada italam, howola abo yalau mwayamwayauwa alimiyai, na taugagasaone yatowoidi, nigele ebeha yadi walowone aidiyena, na yadi paihowao hesi yaꞌitadi, wahiwahiyaladi nuwana tapitapiyadi. |VqNa hesi tupwadi alimiyena hinuwatuwui ebeha yau havena yalaolaowa, ainaena hinuwanuwahaehae yo higagagagasa. OUNa natugu Timoti yavetamalenawa yo yagu mumuga Besinana ainai vehabana iwalo mahalavaei alimiyai, dova tauyemidiwo yaveꞌitadi dalava maudoidi aidiyai, yo ainaena havena amnuwanuwapwanopwanowei. Timoti yavelauwei na yayemidiyei mwalaꞌina, wuwuna Bada yana paihowa ainai imwalaꞌi alili, na teina hauga ilalaowa alimiyai. HT Eeta natuguwao, yaꞌawanoi alimiyai na amveꞌaoꞌaonaegau. ESWalo moiha yami tauveꞌitao hibagibagili alili, Besinana yana amwaha vehabana, na yabom bada tamamiu, wuwuna wasana namwanamwana ana guguya ainaena yalauvaigomiuma Yeisu Besinana ainai. R{Walo teina yaleleyawa nigele habi abiye hinimayagomiu, na hesi habi abiye dumwalugomiu dova natuguwao moiha omiu. Q#
Na hinage ebe himodiꞌiniyegai mayama namwanamwa aꞌawa auꞌaugeluwedi. Moiha, ai dova mohomoho, ainaena tomowa hitaꞌwataꞌwataegai. "P= Abom nimamaiyena apaipaihowa, na ebe yaiyadiwo hiꞌawa yabayababaegai walovelauwena ayemaihadi, na hinage ebe hiꞌabiye muyaegai aꞌalamaꞌiꞌita. O Hauga maudoina maꞌama vahali yo maꞌama gadomaguni, yo nigele ama aleꞌo, yo nigele yama vadao, ainaena ama ita dova amiya wewelohe. FN
Na ama ita dova yauyaulemai Besinana vehabana, na omiu ami ita dova Besinana ana tauhanapuwo, wuwuna ai tapitapiyamai na omiu wahiwahiyalamiu, yo mayami veꞌahihi, na ai mayama hinimaya. EM Na hesi teina hauga ana ita dova Yaubada yana tauyewasao ai miya vitai imohegai, dova hiya paipaidi habi oiyemwalowoidi, na ainaena tausagenawasa yo tomowa yo ginauli maudoidi mehediyai. (LIBada amꞌita lobaiyaꞌo, bo? Bada amvewasawasaꞌo, bo? Bada amyemidiꞌo na hiya howola, bo? Bada ebe amyemala wasawasa ta omiu na ai taloina toyawa. @KyNa havena amnuwahaehae ebeha ami geluwone amnamwanamwa gabaedi, wuwuna hava namwanamwana alimiyai himiyamiya, maudoina Yaubada ainaena amlobalobai, ainaena havena amwalowalo gagasa. 6JeAbaꞌita teina yau yo Apolosa alimaiyena amꞌita, eena ainaena amwaꞌamwaha namwanamwana havena amlaulaugabaei, na havena amwalowalo haehae yami taumugai vehabadi. I{Ainaena teina haugane havena teya yaiya ana gelu ainai iꞌainimavelele. Hesi Bada yana laoma vehabana amhaꞌwahaꞌwa, wuwuna yana hauga laoma ainai mata imwau veꞌaveꞌahagita. Yana veꞌahane hidumwalu wuwuna yada nuwatuwu yababadi atedai Yaubada mata imwau yemahalavadi na yada nuwatuwu namwanamwadi mata hinage imwau yemahalavadi ta vehabadi iꞌawa namwanamwaegita. 5HcNa hinage yau yagu nuwatuwu ebeha yagu paihowa namwanamwana, na hesi nigele yayahanapui moiha, namwanamwana bo yababana. Yaubada ibom ihanapuiyaꞌo ta abo imwauveꞌaha. #G?Yagu paihowa teina vehabana, mata amlauvetalaegau bo tomowa tupwadi hilauvetalaegau neta nigele ginauli mwalaꞌina wuwuna nigele yayalauvetalauyowegau. HF Yama paihowane ainaena ilowoinanei na apaihowa iliꞌilimani. E
Ai Besinana yana taupaihowao, wuwuna wasanane Yaubada ainaena mwalona dawadawanina, na teina hauga awalowalo mahalava alimiyai. RD Wuwuna omiu Besinana yana tomowao, na Besinananane Yaubada ainaena.\C1Dova yau yo Apolosa na Pita imwauwigai, ami tauhaguwo, na baleꞌu maudoina imohegomiu, na hinage yawahimiu yo yami mwalowoi, na hinage ginauli maudoina hauga teina ainai yo hauga hilalaoma aidiyai imohegomiu. BNa havena amwalowalo gagasa yami taumugaiwone baleꞌuwai vehabana, wuwuna Besinana ginauli maudoidi bada imohegomiuꞌo. bA=Na hinage iwalo:“Bada tauhanapuwone ihanapuidiꞌo neta hinuwanuwatuwu pwano”. j@MWuwuna hanapu teina baleꞌu ainaena dova hanapu buwabuwana Yaubada mehenai. Na Buki Veꞌahihi ainai yana walomahalava teina dova iwalo:“Yaubada tauhanapuwo iꞌonadiꞌo na hisilaheꞌo hibom yadi hipwahipwaena”. d?AHavena yaiya owa ubom uꞌoyaꞌoyamaego ebeha owa ehebo tauhanapu, wuwuna ebe baleꞌu teina ana hanapu aꞌava uhanapui, ilowoinanego na hanapunane utaꞌwataꞌwataei, na nuwamasele moiha Yaubada ainaena uvai. (>IEbe yaiyadiwo Yaubada yana vada hiꞌabiye yababa, hinage Yaubada iꞌabiye yababadi, wuwuna yana vada masemaselena hiya hiveyababa, na yana vadane neta ita. =wAinaena amnuwatuwu avivini ebeha ita Yaubada yana vada haehaena, wuwuna Yaubada Aluꞌaluwana alidai imiyamiya. <3Na hiya tauvadaꞌabi yababadi mata yadi vada igohayasawalidi, na tomowadine mata hagu hiveꞌalo na yadi tobwatobwa mata nigele teya iyamiyamiya. U;#Ebe yaiyadiwo logidine ewanai hivadaꞌabi iliꞌilimani mata maiha hivai. :
Ainaena howola lauvetala ana ahubena ainai, yada Bada ehebo ehebo yada paihowao iꞌitadi na itowoidi, hiwahiyala bo hitapiya. |9q Na hesi logidinane ewanai yada ginaginauli tamwauwidi. Tupwana tomowa yadi ginaginauli namwanamwadi hivaidima, dova hiꞌahiꞌa yo ulabwa yo pauli, na tupwadi yadi ginaginauli tapitapiyadi hivaidimane, dova keipoke yo malaꞌwa yo mulumulu. y8k Yada logidi wahiwahiyalana imiyamiya, iya Yeisu Besinana, ainaena nigele howahowana na vali logidi tavetowolo. 7w
Wuwuna Yaubada iꞌatemuyamuyaegau, na ivesinuwaigau ebeha yana tauꞌabi vada, ainaena logidi yamwauwi iliꞌilimanidi na ebe tupwadi hinage taupaihowao logidine aidiyena hilauꞌabi na hiꞌita aviviniuyoidi ta hilauꞌabi iliꞌilimani. 6 Teina hauga Yaubada baidamai yana tanovi apaipaihowai, na yana tanovine neta omiu tomowa. Na hinage omiu Yaubada yana vada. }5sTauꞌuma na tauꞌita avivini howahowamai mata ama maiha alobai yama aipate wahiwahiyala ana mwalaꞌi neta dova. 4'Ainaena Yaubada iya tawalo vetuvehaeyei, na ai mata nigele. Wuwuna ai aꞌumai yo aꞌita avivini na Yaubada ainona tauꞌabiye mwaliꞌina. 3}Yau yagu paihowa tauꞌuma bada, na Apolosa tauꞌita avivini, na Yaubada iya yana wahiyalaena aiꞌai imwalamwalaꞌi. S2 Vedova ta yau na Apolosa vehabamai amꞌawa paꞌipaꞌiꞌine? Ai taupaihowa yada Bada vehabana. Yama paihowa bada ivaiyama vagana yo vagana apaipaihowaidi, na ainaena omiu Besinana amyemidiyei. 19Na tupwamiu amwalo, ‘Ai Paulo yana boda’. Na tupwamiu hinage amwalo, ‘Ai Apolosa yana boda’. Yami walone dova taumiya baleꞌu yadi walo, bo? 0Moiha, yami mumuga howola taumiya baleꞌu dova, wuwuna howola amꞌawaꞌawa paꞌipaꞌiꞌi yo amꞌaloꞌalo magigili. 9/kAinaena nigele howahowana na aiꞌai yamohegomiu, na hesi huhu aꞌava ainaena yaveꞌaigomiu, wuwuna mwalona ainaena ta ana higa wau nigele howahowamiu aiꞌai amꞌai. . Tahiguwao, nigele howahowana na nuwamasele moiha yawalo mahalavaei alimiyai, wuwuna aluꞌaluwamiu nigele hiyahuna, na yami nuwanuwatuwu howola baleꞌu yana nuwanuwatuwu dova. Wuwuna omiu amvetuwuni Besinana ana yemidi ainai, dova hedaheda habuludi. V-%Dova Yaubada yana Buki iwawaloweiwa iwalo:‘Moiha taꞌi, nigele ehebo yaiya Yaubada yana nuwatuwu iyahanapui yo eheha iveꞌitaei’. Na ita hesi Besinana yana nuwatuwu ainaena tanuwanuwatuwu.,Ita hesi ginauli maudoidi taveꞌaha iliꞌilimanidi Yaubada Aluꞌaluwanaena ta nigele teya yaiya ebeha iyalauvetalaegita. Y++Na ebe nigele, nigele howahowana hihanapui, wuwuna aidiyai ebeha ginauli yauyauledi taꞌi. Eena nigele howahowadi ginaulidine hihanapuidi, wuwuna Yaubada Aluꞌaluwana nigele howahowana iꞌabiye maseledi. Z*-
Ainaena yada walo nuwana yada veꞌita, nigele taumiya baleꞌu yadi nuwamasele ainaena, na hesi Yaubada Aluꞌaluwanaena. Eeta ebe yaiyadiwo Aluꞌaluwanane aidiyai imiyamiya, howahowana walonane hihanapui. *)M Yaubada Aluꞌaluwana nigele taumiya baleꞌu aluꞌaluwadi dova, na hesi Yaubada Aluꞌaluwana imohegita, ainaena tanuwamasele yana velauwone alidai vehabadi. H( Ta amnuwatuwu avivini ita tomowa, wuwuna ebe yaiya towaho mayana nuwatuwudawani, towahonane iya aluꞌaluwana ihanahanapui dova hinage Yaubada Aluꞌaluwana ibom yana nuwatuwu ihanahanapui. c'?
Na hesi Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena Yaubada nuwamasele bada iꞌabiye mahalavayaꞌo alidai. Wuwuna Yaubada Aluꞌaluwana ginauli maudoidi ihanapuidi, eena Yaubada yana nuwatuwu dawadawanina hinage ihanahanapuidi. r&] Teina vehabana na Yaubada yana Buki Veꞌahihi iwalo mahalava iwalo:“Nigele teya tomowa iyaꞌita bo iyabenalei, yo nigele teya iyanuwatuwui mata imahalava, neta bada Yaubada iꞌabinonovaidiꞌo yaiyadiwo hivevelauweine”. 8%iNa baleꞌu teina ana tauloinao nuwamasele nigele hiyahanapui, na bada ebe hihanapu mugaiyei, nigele howahowana yada Bada galewaena hiꞌoiye mwalowoi aiwa lagalagana ainai. C$Na nuwamasele Yaubada ainaena mwalona dawadawanina, na teina hauga bada iꞌabiye mahalavayaꞌo. Wuwuna mulitai na baleꞌu iyemasele, mugai nuwanuwana na ada awanamwanamwa imohegita. C#Nuwamasele moiha Yaubada ainaena yawalowalo mahalava omiu yami nuwatuwu hunadi alimiyai, na hesi baleꞌu teina ana taunuwamaselewo yo tauloinao yadi nuwamasele mata sawasawalidi. "1Ainaena yagu guguya ambenalenaꞌo na amyemidiyei ebeha nigele tomowa yadi nuwamasele ainaena, na hesi Yaubada yana wahiyalaena. Nuwamasele moiha
!Na hinage yagu guguya alimiyai nigele walo wahiwahiyalana yo nuwamasele aidiyena, na hesi Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana wahiyalaena. d AEena yagu mahalava alimiyai dova tautapitapiya, na mayagu batutuli yo mayagu atehawawali. w gNa hesi nuwanuwagu na Besinana iya vehabana yaguguya alimiyai, iya hiꞌoiye mwalowoi aiwa lagalagana ainai. Tahiguwao, amnuwatuwu avivini hauganane mwalona Yaubada wasana yavaiyama na yawalowei alimiyai, nigele ebeha yau tauhanapu mwalaꞌina. Buki veꞌahihi yana walomahalava ginauli teina vehabana iwalo, ‘Ebe yaiya nuwanuwana na inoꞌo, yada Bada ibom inoꞌowei’.s a Wuwuna Yaubada iya yana paihowaena Yeisu Besinana baidada taveꞌehebo, ainaena Yaubada yana hanapu Yeisu imwaugeyoꞌawahei alidai, ta Yeisu iya tauna ipwaoliyowei vehabada, na ainaena iꞌabiye vauvaugita, na iꞌabiye dumwalugita. J Eeta nigele teya tomowa howahowana na iwalo hae Yaubada mehenai. ( K Na hinage baleꞌu elauhanai Yaubada yana paihowao hiꞌawa ginauli awaꞌawawaedi, na hesi Yaubada yana paihowa aidiyena yadi ginauli maudoina iꞌoipeiyedi. 4 cNa hesi buwabuwada ivesinuwaigita, ta tauhanahanapuwowa ta abiye hinimayadi, na baleꞌuwai tatapitapiyawa Yaubada ivesinuwaigita ta tawahiyalaꞌo taꞌabiye yauyauledi. 2 _Na tahiguwao amnuwatuwu avivini ebeha ita Yaubada ivesinuwaigita, na tabagibagili alili nigele baleꞌu ana tauhanapuwo nuwana ana tauwahiyalao nuwana ana babadao. z oWuwuna hava Yaubada yana paihowa belubeluna yo habuluna, tomowa ita yada wahiyala mwalaꞌina iwahiyala gabaedi. % ENa hesi ita Yaubada ana tauyemidiwo ivesinuwanegita, boda Yudeya yo vali boda aidiyena, na Besinana ainaena Yaubada yana wahiyala na yana hanapu imohegita. - UNa ita hesi wasanane taguguyaei, Besinana yana mwalowoi aiwa lagalagana ainai, na Yudeya hitaꞌwataꞌwataei, na Gilisiwone wasane hiꞌawa ginauli awaꞌawawaei. _ 9Hiya Yudeya nuwanuwadi veꞌiveꞌilala hiꞌita, na hiya Gilisi hanapu hibehabehaei. y mWuwuna hanapu baleꞌu nigele howahowana ainaena Yaubada tahanapui. Na hesi Yaubada yana nuwatuwu na yana wasa namwanamwana, ana walomahalava ainaena ita ana tauyemidiwo ilivahigita. Wasanane taumiya baleꞌu hiꞌawa ginauli yabayababaei. B Eena vedova hiya tauhanapuwone? Yo nuwana tauveꞌitaone? Yo tauguguyaone teina hauga baleꞌuwai himiyamiya? Moiha taꞌi, Yaubada yadi hanapuwone iꞌawa ginauli awaꞌawawaidi. 9 mTeina vehabana na Yaubada Buki Veꞌahihi ainai iwalo mahalavaei iwalo:“Hiya tauhanapuwo yo taunuwamaselewo yadi nuwanuwatuwu yataꞌwataꞌwataedi na yalaudawanidi”. i MYeisu yana mwalowoi aiwa lagalagana wasana tupwadi tomowa hiya aluꞌaluwadi mwalomwalowoidi hiꞌawa oyaꞌoyamaei, na hesi ita tayemidiyeiwa ebeha Yaubada yana wahiyala wasanane ainai imiyamiya, na ainaena ilivahita. ! =Wuwuna yagu paihowa Besinana imohegau neta wasa namwanamwana ana guguya vehabana, na nigele abiye bapitaiso. Na hinage guguyanane nigele yagu hanapuwena, mata dova ta Besinana yana mwalowoi aiwa lagalagana ainai wasana yaꞌabiye tapiya. Yeisu yana mwalowoi aiwa lagalagana ainai n W(Moiha taꞌi, hiya hinage Sitepana yana huhu yaꞌabiye bapitaisodine. Neta bada adi bagibagiline.) q
]Ainaena havena amnuwanuwatuwu na amwalo, ‘Ai Paulo yana boda, wuwuna Paulo iꞌabiye bapitaisogai’.
Yaꞌawa yauwedo Yaubada ainai, wuwuna nigele boda mwalaꞌina yayaꞌabiye bapitaisogomiu. Na hesi Kilisiposi yo Gayosi, hibom. + Q
Vedova Besinana ibagibagili, bo? Nigele. Yau Paulo vehabamiu yamwalowoi aiwa lagaga ewanai, bo? Nigele. Na yehaguwena hiꞌabiye bapitaisogomiu, bo? Nigele. F
Eeta tupwamiu amwalo, ‘Ai Paulo yana boda’, na tupwamiu amwalo, ‘Ai Apolosa yana boda’ na tupwamiu amwalo, ‘Ai Pita yana boda’, na tupwamiu amwalo, ‘Ai Besinana yana boda’. f G Wuwuna tupwadi Kalowi yana bodao bada hiwaloꞌo aliguwai yami awapaꞌipaꞌiꞌi vehabana. E
Tahiguwao, teina yagu guguya alimiyai yada Bada Yeisu Besinana yehanaena na yami nuwatuwu ehebo yo yami aubabada ehebo, na havena amꞌawaꞌawa paꞌipaꞌiꞌi yo amwahewaheigomiu. % Yaubada maꞌana yemidi mwalaꞌina, eeta iyogaegomiu na ebeha natuna Yeisu Besinana yada Bada, baidamiu amꞌawa auꞌaugelu. Havena wahei i MNa iya iꞌabiꞌabiye wahiyalagomiu, na nigele teya yami pwanoli ana higa ahubenanane iwuyoma. ' INa hinage Yaubada yana aiyauya namwanamwadi maudoidi alimiyai himiyamiya, hauga teina am haꞌwahaꞌwa yada Bada Yeisu Besinana yana mahalavauyoma vehabana. \ 3Na hinage yaꞌawa yauwedo wuwuna Besinana amꞌawa moihaei na wasana amyemidiyei. { qMoiha taꞌi, Yaubada iveꞌiꞌilaegomiu na ginauli bagibagilidi namwanamwadi imohegomiu, dova yami walo namwanamwadi yo yami nuwamasele namwanamwadi Yeisu Besinana ainaena. Eeta hauga maudoina vehabamiu yaꞌawa yauwedo Yaubada ainai. q ]Ta yada Bada Yeisu Besinana yo tamada Yaubada yadi ate muyamuya yo yadi nuwadaumwali imiya vahaligomiu. $ EYau Paulo na Yaubada ivesinuwaigau na ebeha Yeisu Besinana yana tauyewasa. Omiu Kolinita tauyemidiwo yami leta teina tahida Sodeni ihaguigau na yaleleyawa. Wuwuna omiu bada Yeisu Besinana iꞌabiye maselegomiuꞌo na yana boda vesivesinuwadi aidiyai amluwuma na ammiyamiya, hiya Yeisu Besinana yehanaena baidamiyao amꞌawaꞌawanoi. Hiya tupwa maudoina aidiyena baidadao yada Bada Yeisu Besinana ehebo aꞌava.
$ q}s} |y{{z)y,xwvuuvtss=r@qq(pJoo8nKmmmll;k+j{iihFgffNeddSccaa,`i__^^B]R\<[MZYYqXX WVV}UTT SSReQQcPPROO1NN6MM5LKJJ3IJHGGFuEEnDDSBBA@@]@?~?>j>-=7<;:::9y88z8777&66 5e44=322 1|0/.-,,b++z*r*)(('p&j$$]#"@! E A[ QK6^bB
`
c 6oWd$ k+ Eeta tauyemidiwone alimiyai bada higuguyaꞌo, na yau hinage bada alimiyai yaguguyaꞌo, ainaena Besinana amyemidiyenaꞌo. Towolouyo vehabana mjS
Na hesi Yaubada iveꞌiꞌilaegau na ilivahigau. Ainaena nigele iyalivahi awawaigau, wuwuna bada yayemidiꞌo moiha na tauyewasao maudoidi yadi paihowa yalaugabaei, nigele yau yagu wahiyalaena, na Yaubada yana veꞌiꞌilaena. .iU Na yau yehane tauyewasa nigele iyalowoinanegau wuwuna Yaubada yana bodao yaꞌabiye muyamuyadi ainaena Besinana ana taumulitao maudoidi hinamwanamwa gabaegau. sh_Na yana abaꞌovi yau aliguwai iꞌabiye mahalavauyoi, na hesi yagu hauga tubuiyo ainai yamataimeyameya. zgmYemesa ainai iꞌabiye mahalavauyoi, na hinage Besinana ana tauyewasao maudoidi aidiyai iꞌabiye mahalavauyoi. f+Ehebo hauga ainai ada geluwo hitau 500 aidiyai iꞌabiye mahalavauyoi. Boda neta tupwadi bada himwalowoiꞌo na hibagibagili alili mayawahidi. xeiItowolouyo na Pita ainai iꞌabiye mahalavauyoi na hinage tauyewasao hitau 12 aidiyai iꞌabiye mahalavauyoi. jdMTa himwauwi magaiyai na ahubena tonugana ainai itowolouyo, dova Buki Veꞌahihi iwalo mahalava. :cmWasa teina yaꞌita lobai ainaena yawalo mahalava alimiyai na nuwatuwu mwalaꞌina neta Besinana yada yababao vehabadi imwalowoi, dova Buki Veꞌahihi yana walo mahalava. +b QTahiguwao, wasa namwanamwana bada yawalo mahalavaenaꞌo alimiyai, amnuwatuwu avivini ebeha mwalona atemiu amtalamwei wasanane ainai, na iꞌabiye wahiyalagomiu na ainaena ami hagu amlobai, ebe wasanane amꞌabi avivini. Na ebe nigele amyaꞌabi avivini, yami yemidine ginauli awaꞌawawa. jaM(Na hinage ginauli maudoidi dumwadumwaludi namwanamwadi yami tapwalolo aidiyai ampaihowaidi.?`w'Ainaena tahiguwao, ilowoinanegomiu na amtowoi wahiwahiyala ta Yaubada yana walo amwalo mahalavaei, na vali alina adi walowone vehabadi havena amꞌauꞌauhidi tapwalolo ainai. g_G&Na ebe tomowane yagu walo nigele iyaꞌawa moihaei, yana walo havena amꞌawaꞌawa moihaei. y^k%Na hinage ebe yaiya inuwatuwui ebeha ibom Yaubada yana tauwalo mahalava na Yaubada Aluꞌaluwana ainai imiyamiya, na yana nuwamasele imohei, mugai ihanapui ebeha yagu walo leta teina ainai yavetamalenawa, neta Yaubada yana loina alimiyai. }]s$Na havena amnuwanuwahaehae ebeha ambom alimiyai Yaubada yana walo imahamahalava, yo ambom alimiyai imiyamiya. =\s#Ebe waiwaihiu maudoidi na hava hihanapui, howahowadi na yadi vadai mwanediyao hipanivilaedi na hiya hiveꞌitadi. Wuwuna ebe waiwaihiu hiwalo tapwalolo ainai, abahinimaya alidai. i[K"Na waiwaihiu omiu, ilowoinanegomiu na tapwalolo ainai amnobu na walo ambenalei. Wuwuna Buki Veꞌahihi ainai Mosese yana loina waiwaihiu vehabadi teina dova, na dova hinage tauyemidiwo vehabadi tupwa maudoidi aidiyai. eZC!Wuwuna Yaubada iya iꞌabiꞌabiye dumwaluwegita, eeta mayada nuwahegoya tatapwatapwalolo. IY Tauwalo mahalava howahowana yo yadi aubabada hiꞌita avivini. X Na maudoimiu howahowamiu na ehebo ehebo amwalo mahalava, yo amꞌabiye wahiyalagomiu, na nuwamiu amꞌabiye namwanamwadi. W! Na ebe ehebo towaho tapwalolo holanai imiyamiya yo hanapu vauvauna ilobai, itowolo na ginaulinane iwalo mahalavaei, na tauguguyane inobu. V3 Na hinage tauwalo mahalava hitau bwau bo hitau tonuga hiꞌauꞌaubabada ta ambenalei na yadi walowone vehabadi amnuwanuwatuwu iliꞌilimani. 4Ua Na ebe alinaone nigele adi taubuiwo, havena teya yaiya vali alina ainaena iꞌauꞌaubabada tapwalolo ana hauga ainai, na hesi ibom nuwanaena iꞌaubabada Yaubada ainai. bT=Na ebe vali alina tomowadiyao hiꞌauꞌaubabada, neta inamwanamwa mata hitau bwau bo hitau tonuga, hiꞌaubabada na hesi ehebo ehebo hiꞌaubabada na yadi aubabada ana taubui mata walowone ainodi iwalo mahalavaedi. STahiguwao, ebe tapwalolo vehabana amluwuluwu, ehebo towaho wali iꞌabihini, ehebo iveꞌita, na ehebo nuwatuwu vauvauna iwalo mahalavaei, na ehebo vali alina ainaena iꞌaubabada, na ehebo alinane ibuidi, na aidiyena paihowane boda hihaguidi. gRGYo ainaena yadi nuwatuwu dawani vehabadi hinuwavitai na hihinimaya, na Yaubada mehenai hibeꞌu aitulu na ainai hipwagogo na hiꞌawa moiha, yo ainai hiwalo, “Moiha, Yaubada baidamiu ammiyamiya”. Tapwalolo ana amwaha GQNa ebe maudoida Yaubada yana walo tawalo mahalavaei na tupwadi hiya nigele Yeisu ana taumulitao hiluwuma ta walomahalavane hibenalei mata yadi yababao hiꞌita lobaidi na hiveꞌewauyoidi. TP!Na ita ebe tapwalolo vehabana tamiya ahaigita na vali alina aidiyena taꞌauꞌaubabada, na tupwadi nigele Yeisu ana tauyemidiwo hiluwu na alinada palipalina hibenalei, mata yadi nuwatuwu ebeha tabuwa. OWuwuna alinao vagadi aidiyena taꞌauꞌaubabada, neta veꞌiveꞌilala nigele ita tauyemidi vehabada na hesi hiya taumiya ganamuli vehabadi. Na walomahalavaena taꞌauꞌaubabada neta veꞌiveꞌilala nigele taumiya ganamuli vehabadi na tauyemidi vehabada. N}Wuwuna Buki Veꞌahihi holanai Yaubada yana loina ehebo imiyamiya, iwalo:“Taumanao howola hilaoma na vali alinao aidiyena yagu bodao aidiyai yagu walo hiwalo mahalavaei. Na hesi havena yagu walone himulimulitaedi.” Yaubada yana walo dova. KMTahiguwao, havena yami nuwatuwu dova hedaheda, na hesi yami nuwatuwu dova towaho mwalaꞌina yana nuwatuwu. Havena paihowa yababana vehabana amnuwanuwatuwu alili yo ebeha amhanapuiyaꞌo. {LoNa tapwalolo miya ahaina ainai, nuwanuwagu alina yehana yahanahanapui ainaena veꞌita ahuꞌahubalina yawalowei tomowa aidiyai na nigele yayaꞌawa namwanamwaei vali alina ainaena yaꞌauꞌaubabada alili, wuwuna tomowa nigele hiyahanapui. lKQEeta yaꞌawa yauwedo Yaubada ainai wuwuna vali alina aidiyena yaꞌauꞌaubabada alili abo omiu. nJUWalo vetuvehae inamwanamwa, na hesi nigele iyanamwanamwa alili wuwuna ada geluwo nigele iyahaguidi. #I?Ebe yaiya owa aluꞌaluwamwena unoꞌonoꞌowei, vali alinanaena, nigele uyahanapui, yo am geluwone nigele hiyanuwamasele, vedova mata hiꞌawa moihaei? 1H[Na ilowoinanegau ebe mayagu nuwamasele yo hinage aluꞌaluwaguwena yaꞌawaꞌawanoi, na yawali vetuvehae Yaubada ainai aluꞌaluwaguwena na hinage mayagu nuwamasele. bG=Wuwuna ebe vali alina ainaena yaꞌawaꞌawanoi, alinane ana nuwamasele nigele yayahanapui, wuwuna aluꞌaluwagu ibom iꞌawaꞌawanoi, na hesi yagu walowone nigele yayahanapuidi, hava vehabadi yaꞌauꞌaubabadane. RF
Na ebe teya alimiyena vali alina aidiyena iꞌauꞌaubabada, ilowoinanei na iꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai na nuwamasele ilobai, yo ainaena yana walo ibui ta tomowa aidiyai iwalowalo mahalavaei. @Ey Yauwedowo augeluwo, nuwanuwamiu na Yaubada Aluꞌaluwana yana aiyauya alimiyai amvaidi, ainaena ilowoinanegomiu na amtowoi ta ami aiyauyane aidiyena yana boda amꞌabiye wahiyaladi. KD Ainaena ebe vali tupwaone alinadi nigele yayahanapuidi, yau dova taumana wuwuna yateibaba, eeta nigele howahowagu na alinadi yahanapui. Na hinage hiya nigele howahowadi na yagu walo hihanapui. C'
Na moiha, baleꞌuwai alinaone hibagibagili alilidi himiyamiya, na tupwa ehebo ehebo aidiyai taumiya dalavaone hiya alinadi hihanahanapuidi. 5Bc Dova hinage ita, ebe nigele tayawalo dumwalu nigele howahowana tomowa yada walone hiyanuwamasele vehabana, wuwuna yada walone dova walo awaꞌawawa yo taꞌe awaꞌawawa. A Na hinage ebe yaiya yoguli iyuvi awawai, alinana ana nuwamasele nigele tayahanapui, aleha vehabana, bo hava ana yoga vehabana.
@Nigele iyadumwalu ebe tomowa huwehuwena hiyuvi awawai na wali teya hiwaliyei neta mata nigele habuluna tomowaone hiyabenali lobai. ?9Tahiguwao amnuwatuwu avivini ebe yalalaowa alimiyai, na vali alina ainaena yaꞌauꞌaubabada alimiyai, nuwana mata nigele hagu ainaena amyalobai. Na hesi ebe yalaowa alimiyai lautowoi vauvauna yo nuwamasele yo walomahalava yo veꞌita yamohegomiu, teina abahagu alimiyai. a>;Yau nuwanuwagu na maudoimiu vali alina aidiyena amꞌauꞌaubabada. Na hinage nuwanuwagu mwalaꞌina na amwalo mahalava, wuwuna tauwalo mahalava yadi paihowa ginauli mwalaꞌina, na walo vali alina aidiyena nigele ginauli mwalaꞌina, na hesi ehebo taubui imiyamiya na walodine iya ibuibuidi, neta ginauli namwanamwana boda adi hagu vehabana. 4=aNa ebe yaiya vali alina ainaena iꞌauꞌaubabada, neta iya bada ihaguhaguyoi, na hesi ebe tauwalo mahalava hiwalo tauyemidiwo bodadi alinadiyena neta maudoidi adi hagu. <{Na ebe tawalo mahalava tomowa aidiyai, na yada walo ainaena hinuwamasele, neta adi hagu, atepatu yo yaliyaya vehabadi. ;Na ehebo hinage aiyauya tomowa aidiyai, neta vali alinao adi aubabada vehabana. Ebe vali alina aidiyena taꞌauꞌaubabada, neta Yaubada iya ainai taꞌauꞌaubabada, na nigele tomowa aidiyai, ainaena walowone adi nuwamasele tomowa aidiyai ipalipali, ta teina Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana wahiyalaena nuwamasele dawadawanina tawalowalowedi, ainaena tomowa nigele hiyanuwamasele. : Ainaena tatowoi wahiwahiyala na tavelavelauyowegita moiha, na hinage tatowoi wahiwahiyala na Yaubada Aluꞌaluwana yana aiyauya alidai talobaidi, na aiyauya ehebo namwanamwa alilina, neta walomahalava Yaubada yana nuwatuwu tawalo mahalava mugaiyei. 9!
Ginauli mwalaꞌidi tonuga himiya vateyai, neta yemidi, yo nuwatuwuhae, yo velau, na maudoidi aidiyena velau imwalaꞌi gabaedi.b8=
Teina haugane yada nuwamasele hihogahoga na howola abo taꞌita iliꞌilimani. Na yau hanapu tupwana yahahanapuine, na hesi howola abo maudoina yahanapu iliꞌilimani dova hauga teina Yaubada ihanahanapu ilimanigau. 07Y
Dova yau mwalona hedaheda bada, na hesi teina hauga bada yavetowaho mwalaꞌiꞌo ta heda yana walo yo yana paihowa yo yana nuwanuwatuwu bada aliguwena hiꞌoviꞌo. q6[
Na hauga ilalaoma aidiyai hanapu vauvauna maudoina imahalava na hanapu miyamiyana tanuwapwanopwanowei. Y5+
Wuwuna teina hauga yada hanapu tupwana, eeta yada walomahalava tupwana hinage. 4
Ainaena velau havena iꞌoviꞌovi, na hesi hiya Yaubada ana tauwalo mahalavao howola yadi walowone hiveꞌovi. Dova hiya vali alina yo vali alina aidiyena hiwalowalo, howola abo alinadine iꞌovi. Na tauhanapuwo howola abo yadi hanapu isawali. p3Y
Velau ginauli maudoina howahowana. Velau iyemidi. Velau inuwatuwu avivini. Velau iꞌalamaꞌiꞌita. r2]
Velau mumuga yababana vehabana nigele iyayaliyaliyaya, na hesi mumuga dumwaluna vehabana iyaliyaliyaya. 1
Na nigele iyatalitalinatui. Velau nigele iyaꞌaiꞌaiduma na nigele iyaꞌabiꞌabituluha yaiyai na nigele iyavaivai maiha. K0
Moiha, velau mumuga maudoidi imwalaꞌi gabaedi, velau iꞌalamaꞌiꞌita yo inuwahegoya tomowa aidiyai, na nigele iyaꞌaloꞌalomagigili, na nigele iyanuwanuwatuwuyoi ta iyanuwahaehae. g/G
Na ebe yagu tobwatobwa maudoina yaꞌaiyauyaei tauwewelohe aidiyai, na hinage taugu yatalamwei na higabu yadi pwaoli vehabana, na ebe nigele velau ateguwai iyamiyamiya, yagu paihowaone ainodi nigele howahowana yalobaidi. .
Na hinage ebe yau Yaubada yana tauwalo mahalava, na mayagu hanapu mwalaꞌina baleꞌu yo galewa vehabana, yo ebe yayemidi moiha Yaubada ainai na ainaena yawalo oya aidiyai, howahowana hilau vali tupwai, na ebe nigele velau ateguwai, yau bada towaho awaꞌawawa. m- U
Ebe yagu walowone namwanamwadi, dova tauguguyaone yo dova galewa tausagenawasao yadi walo, na ebe velau nigele ateguwai iyamiyamiya, yagu guguyane ginauli awaꞌawawa, dova sinaha hitutututu awawai, yo yoguli hiyuviyuvi awawai. K, Paihowa teina Yaubada iꞌaiyauyaei maudoidi alidai, ainaena ilowoinanegomiu na amnuwanuwatuwu aiyauya namwanamwadi vehabadi, na hinage amwaha namwanamwana yaveꞌitagomiuꞌo, neta velau. +5 Maudoida tauꞌabiye namwanamwa, bo? Maudoida alina vauvaudi adi tauꞌaubabadao, bo? Maudoida walo ana tauꞌabiye masele, bo? Nigele aliꞌalili. * Maudoida tauyewasa, bo? Maudoida tauwalo mahalava, bo? Maudoida tauveꞌita, bo? Maudoida vedevedede tauꞌabiye maseledi, bo? @)y Wuwuna yada paihowa Yaubada yana boda holanai vagana yo vagana, Yaubada iꞌaiyauya alidai, mugai hiya Besinana ana tauyewasao, yo mulitai tauwalo mahalavao, mulitai tauveꞌitao, yo vedevedede adi taupaihowao, yo taulovala adi taupaihowao, yo tauhaguwo, yo taumugaiwo, yo hiya vali alina adi tauꞌaubabadao. K( Ita maudoida Besinana taunao na ehebo ehebo taunane yaunao. ' Wuwuna ebe yauda ehebo imuya mata tauda maudoina himuyamuya hinage. Ebe yau ehebo mayana yaliyaya mata tau hinage maudoina hiyaliyaya. & Eeta havena wahei imahamahalava tau yaunao aidiyena. Na hesi maudoina hivetoyatoyawa na maudoidi hivehaguhagu yada paihowa aidiyena. 4%a Na nigele tauda maudoina adi ita avivini dova. Wuwuna Yaubada tauda ipaihowai na ebeha yauda maudoina hiya nigele adi walo vetuvehae na taꞌita avivini iliꞌilimanidi. $ Hinage yaudao tupwadi havena tawalowalo vetuvehaedi nuwana vehabadi tahinihinimaya na hesi taꞌita avivinidi yo ta dawanidi. z#m Na tupwadi hinage tauda yaunao adi ita dova hitapiya, na hesi yadi paihowa mwalaꞌina tauda ana hagu vehabana. ?"w Eeta nigele howahowana na hinage mehe iwalo nima ainai, “Nigele nuwanuwagu owa”. Na hinage nigele howahowana na vahu iwalo ae ainai, na iwalo, “Nigele nuwanuwagu owa”. K! Ainaena tauꞌehebo taꞌi ipaihowai na hesi yauna bagibagilidi. @ { Wuwuna ebe yau ehebo taꞌi, neta nigele tau maudoina. Q Na Yaubada tenem dova inuwatuwui na yau maudoidi yadi paihowa imohedi. ' G Ebe tau maudoina mehe aꞌava, nigele howahowana na walo teya ibenalei, na ebe hinage tau maudoina talina aꞌava nigele howahowana yo ginauli teya iꞌita. Hinage ebe dova talina iwalo, “Yau nigele tau yana boda, wuwuna yau talina, na nigele mehe”. Talina yana walone nigele walo moiha. Ainaena ebe ae iwalo, “Yau nigele tau yana boda ainai yamiyamiya, wuwuna yau nigele nima”, Yana walone teina nigele walo moiha. J
Moiha, yau nigele ehebo na hesi maudoina vagana yo vagana.
Wuwuna maudoida bada tabapitaisoꞌo, Aluꞌaluwa ehebo ainaena, na bada taveboda eheboꞌo. Ai Yudeya yo omiu vali tupwa aidiyena, yo taumiya vitai yo taumiya namwanamwa, na bada maudoida taveboda eheboꞌo ta Aluꞌaluwa Veꞌahihi alidai imiyamiya ainaena. Ita dova tauꞌehebo eeta tahanapuiyaꞌo ebeha tauꞌehebo, na yaunao bagibagilina. Taune neta Besinana na yaune neta ita. %C Aiyauya teina Aluꞌaluwa Veꞌahihi iya ivesinuwa, na iꞌaiyauya ehebo ehebo alidai, na imohegita na dova tapaihowaidi. Tau ehebo na yaunao bagibagilidi r]
Na ehebo vedevedede ana paihowa, na ehebo tauwalo mahalava, na ehebo vali aluꞌaluwa adi abaꞌatai nuwana namwanamwana bo yababana, na ehebo hinage vali alina howahowana na aidiyena iꞌaubabada, na ehebo hinage alina ana taubui. :o Na ehebo yemidi, yo ehebo taulovala adi tauhagu. #? Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana aiyauya ana ita vagadi yo vagadi, wuwuna tomowa ehebo ana aiyauya nuwamasele, na ehebo hanapu ginauli dawadawanina vehabana. jM Na Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana aiyauya ehebo ehebo alidai neta maudoida ada hagu vehabana. Paihowa vagadi yo vagadi ta paipaihowaidi na wuwudi ehebo aꞌava neta Yaubada, iya ginauli maudoidi iꞌabiye mahalavadi. S Badane ehebo aꞌava, na yada hagu vagadi yo vagadi tomowa tamohemohedi. a; Aluꞌaluwa Veꞌahihi ehebo taꞌi na hesi yana aiyauya alidai vagana yo vagana.
Eeta teina hauga ebe yaiyadiwo omiu Yaubada Aluꞌaluwana alimiyai imiyamiya, neta nigele Yeisu amyawalo dobidobiyei, na hesi amꞌawa Badaei, wuwuna nigele teya yaiya howahowana na Yeisu iꞌawa Badaei ebe nigele Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainai iyamiyamiya. 7g Wuwuna mwalona guguyou yana tupwa ainai ammiyamiya na vali abatapwalolo aidiyai amtalatalamwegomiu, hiya nigele howahowana ta hiꞌaubabada, na hesi hiꞌoyaꞌoyamaegomiu. e E Tahiguwao, nuwanuwagu na Yaubada yana aiyauya aluꞌaluwada vehabadi yalivahi na amhanapui. ]
3 "Na ebe yaiya ivahali, yana vadai nemai iꞌai mugai, na ainaena havena iꞌai alaꞌalabili tapwalolo ainai, mata dova Yaubada imanini yami tapwalolo ana ita yababana vehabana. Neta ibom loina teina vehabana. Na hesi tupwana ami loina hinage himiyamiya, ainaena ebe hauganane yalaowa alimiyai, loinanane yaꞌabiye dumwaludi alimiyai.l Q !Tahiguwao, ebe hauganane yada Bada yana ai amꞌai, ami geluwo amhaꞌwaidi na am ai toyawa. ( I Na ebe hauga teina ainai Bada ilauvetalaegita, neta iꞌabiye dumwalugita, ta ebe hauga mehedai mata nigele taumiya baleꞌu baidadi iyalauvetala eheboigita. i
K Eeta ilowoinanegita na yada mumuga taꞌabiye dumwaludi, na ebe Yaubada havena iloiloinaegita. ' Teina wuwuna ami lovalao yo yami tapiyaone tupwana bagibagilidi himahamahalava alimiyai, na hinage tupwana ami bodao bada hiꞌwadaleleꞌo. # Wuwuna ebe yaiya iꞌai awaꞌawawa yo inuma awaꞌawawa, na nigele iyanuwanuwatuwu Besinana tauna vehabana, howola mata ana loina ilobai. G Na ebe nuwanuwada na yada Bada yana ai taꞌai, mugai mumugada vehabana tanuwanuwatuwu, yo hinage taꞌabiye dumwalugita, na mulitai aiꞌainane taꞌai, na hinage vedinane ainaena tanuma. U# Na hesi ebe yaiya aiꞌainane iꞌai awaꞌawawai yo yada Bada ana vedine ainaena inuma yabayababa, towahonane neta yana pwanoli, wuwuna yada Bada tauna yo ꞌwahinana aidiyena ipaihowa yabayababa. ! Na beledine ana ai yo vedine ana numa aidiyena yada Bada yana mwalowoi vehabana taveꞌitaei hauga maudoina, yo ana higa ilau gwaipilema. eC Eeta hiꞌai iꞌovi, na hinage Yeisu vedi ivai, na iwalo, ‘Vedi teina waloyemidi vauvauna vehabana, na waloyemidine vauvaunane ꞌwahinagu yaꞌabiye mahalava. Ebe aiteya hauga ainai amnuma amnuwatuwu avivinigau.’ 'G na iꞌawa yauwedo Yaubada ainai na itomwahi, na iwalo, ‘Teina taugu omiu ami hagu vehabana. Ta teina dova ampaihowai agu abanuwatuwu avivini vehabana.’ :m Yada Bada Yeisu yana ai ana nuwamasele bada hiveꞌitagauꞌo na yau yaveꞌitagomiuꞌo, neta boniyainane Yudasa Yeisu iꞌalomagigiliyei, mulitai Yeisunane beledi ivai, hI Eeta ilowoinanegomiu na ambom yami vada aidiyai amꞌai yo amnuma, na havena Yaubada yana tapwalolo amꞌabiꞌabiye yababa, na hiya wewelohedi amꞌabiꞌabiye hinimayadi. Teina vehabana nigele yayawalo vetuvehaeyegomiu. ) K Wuwuna omiu tupwana amiu amꞌaiꞌai, na ami geluwo tupwadi maꞌadi vahali, na hinage omiu amꞌaiꞌai yo hinage amnumanuma mwalaꞌina ainaena ambuwabuwa. } Na hinage yami miya dalava aidiyai ebe yada Bada yana ai veꞌaveꞌahihina amꞌai, neta ana ita nigele iyanamwanamwa. x~i Na yami waheine ainai ana namwanamwa neta ebeha yaiyadiwo hiya Yaubada iꞌawa dumwaluwedi moiha tahanapuidi. }' Wuwuna tupwana tomowa hiwalo aliguwai ebeha yami miya dalava aidiyai amwahewaheuyoigomiu ta vehau vehau yana boda, eeta neta nuwana moihana. ]|3 Ehebo hinage mumugamiu vehabana nigele yayaliyaya, neta nigele iyanamwanamwa. 0{Y Ada loina teina dova, na nigele hinage teya loina Yaubada yana boda maudoida alidai, ainaena havena ehebo yaiya loina teina vehabana iwalowalo gwaipile. Bada yana ai jzM Na ebe waiwaihiu vahudi daodaodi neta adi abawalo vetuvehae, yo hinage vahudi ana abaꞌoihamu. zym Maudoida baleꞌuwai tamiyamiya, ebe towaho taꞌita vahuna daodaona, na ana ita dova waihiu, neta abahinimaya. x
Eena amnuwatuwu avivini, ebe waihiu vahu aꞌavana na iꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai, vedova ana ita, namwanamwana bo nuwana iyababa. {wo Wuwuna waihiu towaho ainaena imahalava na towaho waihiu ainaena itubui, na maudoida Yaubada ainaena ta mahalava. vy Na hesi ebe yada Bada yana amwaha tamulitaei nigele howahowana na waihiu ibom iloinaei bo towaho ibom iloiloina. +uO
Ainaena waiwaihiu ilowoinanedi na vahudi hiꞌoihamuidi tapwalolo ana hauga ainai, na waiwaihiuwone yadi awaꞌabi mwanediyao aidiyai tausagenawasao hiꞌitadi. wtg Na hinage Yaubada towaho nigele waihiu vehabana ipapaihowaine, na hesi waihiu towaho vehabana ipapaihowaine. xsi Wuwuna nigele towaho mugamugaina waihiu ainaena iyamahalavama, na hesi waihiu towaho ainaena imamahalavamane. lrQ Tapwalolo holanai towaho nigele howahowana na vahuna iꞌoi hamui, wuwuna towaho ana ita Yaubada dova, na hinage ana walo vetuvehae Yaubada ana walo vetuvehae dova, na waihiu ana walo vetuvehae towaho ana walo vetuvehae dova. 5qc Wuwuna ebe waihiu nigele vahuna iyaꞌoiꞌoihamui, vahuna itom na ihinimaya vahuna ꞌwahiꞌwahina vehabana, ainaena iꞌoihamui na ana ita inamwanamwa tapwalolo ainai. Gp Na ebe waihiu vahu aꞌavana iꞌawaꞌawanoi yo iwalo mahalava, neta hinage abahinimaya yana bada, iya mwanena, ainai. Moiha taꞌi, ana ita yababana ebe vahuna maudoina ꞌwahiꞌwahina. wog Ebe towaho maꞌana pwaopwaomi iꞌawaꞌawanoi yo iwalo mahalava neta abahinimaya yana Bada Besinana ainai. n) Na nuwanuwagu amhanapui ebeha Besinana towatowaho yada Bada, na hesi waiwaihiu yadi bada neta mwanediyao, na Besinana yana Bada Yaubada. vme Yauwedo tahiguwao, wuwuna veꞌitaone yamomohegomiune bada amnuwatuwu avivinidi na amꞌabi avivinidi. l ) Ilowoinanegomiu na yagu mumuga teina amveꞌaoꞌaonaei, dova yau Besinana mumugana yaveꞌaoꞌaonaeine. Waiwaihiu yadi pasa tapwalolo ainai Fk
!Dova yau yatowotowoi na ebeha havena yagu nuwanuwatuwuwena yapaipaihowa, na hesi hava tomowa yadi nuwatuwu dova yapaihowai, na hiyaliyaya, na ainaena adi hagu hilobai Yaubada ainaena.{jo
Eeta havena vali tomowa amꞌabiꞌabiye nuwayababadi, nuwana Yudeya, yo taumiya ganamuli, yo Yaubada yana boda. 6ie
Hiya yadi walo ana maiha teina, ebeha ilowoinanegita na yada paihowa maudoina, yo yada ai, yo yada numa, yo hava hinage, aidiyena Yaubada yehana taꞌabiye mwalaꞌi. h9
Hava vehabana na tautapitapiya hiꞌulumiyanegau? Bada agu vehabana yaꞌawa yauwedoꞌo Yaubada ainai ta nigele yababa teya aliguwai iyamiyamiya.” kgO
Nigele owa yam meheuhi ainaena, wuwuna owa nigele Tomodulele uyamehemeheuhei, na hesi tauwalo mahalavane yana meheuhiyena. Na nuwana tomowa teya iwalo, “Paulo, hava vehabana na mata tautapitapiya vehabadi loina yaveꞌalo? f
Na hesi ebe yaiya iwalo mahalava aiꞌainane vehabana na alimiyai iwalo, “Hiya yadi paihowa Tomodulele vehabana aiꞌai neta hipaihowai ainaena”. Havena aiꞌainane uꞌaiꞌai, mata tauwalo mahalavane inuwayababa, yo imeheuhi, ainaena owa hinage unuwayababa. leQ
Na hesi ebe taumiya dalava ehebo iyogaego na ulaulau yana vadai na am imwauwi vehabam, bada taꞌi uꞌai, na havena upanipanivila hava mwalona ipaihowai aiꞌainane ainai, na ainaena havena unuwanuwatuwu vitai vehabana. bd=
Wuwuna baleꞌu maudoina ta hinage ginauli maudoina baleꞌuwai Yaubada yana Abaloinao. _c7
Ainaena ebe lagulagu bunumadi vali tomowa aidiyena amgimwala, havena ampanipanivila bunumanane vehabana, na hesi amꞌai bada, na havena amnuwanuwatuwu yababana hava mwalona aiꞌainane ainai hipapaihowaine. kbO
Nigele ebeha tabom vehabada tanuwanuwatuwuyoigita na ebeha ada geluwo tupwadi hinage ta haguidi. naU
Ginauli maudoidi howahowada na tapaihowaidi, na tupwana paihowa nigele howahowana hihaguigita. ?`w
wuwuna yada Bada atena amꞌabiye doyedou. Yada Bada tauwahiyala ibom, ainaena havena taꞌabiꞌabiye modiꞌini, mata dova ta iꞌoyesawaligita. Aiꞌai vali abayemidiwo vehabadi #_?
Nigele ana ita namwanamwana ebe yada Bada ana vedi ainaena amnumanuma na yana abaꞌai ainaena amꞌaiꞌai, na Tomodulele yana paihowa ampaipaihowaidi, *^M
Na hinage paihowadine hiya taumiya ganamuli ginaulidine vehabadi hipaipaihowa, nigele Yaubada vehabana hiyanuwanuwatuwu, na hesi Tomodulele maꞌana geluwo vehabadi. Ainaena nigele nuwagu na vali abayemidiwo vehabadi ampaipaihowa, ta mata Tomodulele ana geluwo baidamiyao amveboda ehebo. I]
Moiha taꞌi, aiꞌaine hiya taumiya ganamuli himomohedine vali abayemidi aidiyena, na hinage yadi abayemidiwone, aiwa yo gaima, yo ginauli awaꞌawawa aidiyai, na hesi nigele yadi wahiyala. \{
Dova Isileli maudoidi yadi pwaoliwo hiwunuidi Yaubada vehabana na hiꞌaidi, eena Yaubada baidadi hiveboda ehebo. `[9
Beledine ehebo ainaena maudoida taꞌai, ainaena Besinana tauna ainai taveboda ehebo. 2Z]
Wuwuna ebe numa masemaselena vehabana taꞌawa yauwedo Yaubada ainai na tanuma, neta Besinana ꞌwahinana iꞌabiye namwanamwagita na Besinana baidada tavetoyatoyawa. Dova beledi, ebe taꞌabi tomwahi na taꞌai, beledinane ainai Besinana baidada talau eheboꞌo, wuwuna iya tauna taꞌaꞌaine. _Y7
Omiu mayami nuwamasele, ainaena yagu walo teina vehabana amnuwanuwatuwu mwalaꞌina. MX
Augeluwo, nuwanuwagu na vali abayemidi amtaꞌwataꞌwataedi. *WM
wuwuna abatowoine aidiyena Tomodulele itowotowoigomiu, maudoida itowotowoigita dova, na hesi Yaubada yana loina imwauwi na havena Tomodulele itowotowoi alaꞌalabiliyegita, na ebe taꞌalamaꞌiꞌita howola abo amwaha namwanamwana iveꞌitagita na ainaena abatowoine tawahiyala gabaedi. wVg
Eeta ebe yaiya owa unuwanuwatuwui ebeha mayam wahiyala utowotowolo, uꞌita avivinigo na havena utapitapiya, IU
Abaꞌitane teina maudoina Buki Veꞌahihi ainai hileledi na ebeha teina taꞌi ita yaso mulimulitada maihane vitaidine alidai tanuwatuwu avivini, na havena lauhapuline tapaipaihowaidi. >Tu
Na hinage Yaubada hiꞌulumiyanei, na ehebo tausagenawasa ivetamalenama na iꞌabiye yababadi yadi ulumiyaine vehabadi. Abaꞌita teina alidai na ebeha havena taꞌuluꞌulumiyai. "S=
Na hinage Yaubada ana tauꞌwataꞌwata himwauwi na weso ainaena iꞌoiye mwalowoidine. Teina iveꞌitagita ebeha havena hinage ita tapaipaihowai dova. ,RQ
Na hinage hipwanopwanoli, ainaena ahubena ehebo ainai hitau 23,000 aidiyena Yaubada iꞌoiye mwalowoidine. Teina abaꞌita alidai yo ebeha havena tapwanopwanoli. Q
Na hinage havena tapwalolo vagana adi abayemidi aidiyai, dova hiya nuꞌula awawai hipapaihowaine. Buki Veꞌahihi ainai hiya vehabadi iwalo mahalava, iwalo, “Tomowaone himiya na hiꞌaiꞌai na hinumanuma, na mulitai hitowolo na hipaihowa awaꞌawawa”. PP
Hiya abaꞌita alidai na havena pwanoli vehabana tanuwanuwatuwu. O
Na hesi Yaubada nigele iyayaliyaya tubudaone vehabadi, ainaena nuꞌulai himwalowoi, na wagawagadi nemai hilaugabaidine. qN[
Na adi bwahi hivaivaidi gaima ehebo ainaena, na gaimanane galewaena baidadi hilaulau, yehana Besinana. [M/
Na hinage adiwa yo adi bwahi maudoina galewaena hilobaidi aluꞌaluwadi vehabadi aL;
Eena yaloyalovi yo niꞌu aidiyena yadi bapitaiso hilobai ebeha Mosese ana taumulitao. iK M
Tahiguwao tubudao amnuwatuwu avivinidi ebeha mwalona hauganane ainai balabala awawai hilaulau, yaloyalovi ainaena Yaubada imugamugaiyedi, na hinage niꞌu holanaena yadi amwaha ipaihowai na ainaena higeyoꞌawa vali tupwai. J! Ainaena taugu yaloina wahiyalaei na havena yamumuga awaꞌawawa, mata dova yagu guguya vali tomowa aidiyai na tuluhanai yau yabeꞌu.wIg Teina vehabana yasagena alili, wahiyalaena, yo yamwahali alili wahiyalaena, na havena yamwahali awaꞌawawa. ZH- Na yaiyadiwo hiya baleꞌuwai hitowoi wahiyala, na hinage hiꞌalamaꞌiꞌita yadi towoi ainaena, ebeha maiha oviꞌovina hilobai, na hesi ita tatowoi wahiyala na maiha miyamiya vateyaina galewaena talobai. "G= Na amnuwatuwu avivini ebe abasagena ainai maudoidi hivesagesagena, ehebo aidiyena mata imugai, eeta ilowoinanegita na tatowoi wahiyala na tamugai. oFW Yagu paihowa teina wasa namwanamwana vehabana, ta ebe omiu baidaguwao hagu talobai wasanane ainaena. yEk Na hinage ebe hiya yadi yemidi tapitapiyana na baidaguwao amiyamiya, yamumuga dova hiya na yahaguidi. Ainaena tomowa maudoidi baidaguwao vehabadi yatowoi wahiyala na yamanahamwedi ta ainaena tupwana aidiyena hagu hilobai Besinana ainaena. /DW Na hinage hiya Mosese yana loina nigele hiyahanapui, ebe baidaguwao amiyamiya, yamumuga dova na yahaguidi, na hesi havena agu loina Besinana ainaena yahoꞌehoꞌe. C Eeta yamumuga Yudeya yadi mumuga dova na ainaena ebeha Yudeya yahaguidi. Na hiya Mosese yana loina himulimulitaedi, ebe baidaguwao amiyamiya yamumuga dova hiya na ainaena yahaguidi. Na hesi ateguwena nigele howahowana loinadine aidiyai yamulimulita. {Bo Na hinage havena tomowa agu loina himwaumwauwi, na hesi tomowa maudoidi vehabadi yapaipaihowa na yahaguidi. A Hesi bada yayaliyaya wuwuna wasa namwanamwana alimiyai yaꞌaiyauya awawa, na hesi havena yanuwanuwatuwu maiha vehabana. '@G Yaubada agu loina teina imwauwi yagu paihowa vehabana na nigele yau yabom vehabagu yo yagu nuwatuwunena, ainaena havena maiha yavaivai paihowanane vehabana.
? Yagu paihowa teina wasa namwanamwana ana walomahalava vehabana, na nigele ebeha paihowa teina ainaena agu walo vetuvehae yalobai, wuwuna yagu paihowa bada, na ilowoinanegau na yapaihowa. Na ebe yataꞌwataꞌwataedi mata vitai mwalaꞌina aliguwai imahalava. t>a Na hesi nigele yayawalo alimiyai na amveꞌaigau, na hinage havena yami leta yalelele na ebeha amveꞌaigau, nigele yawalowalo aiꞌai vehabana. Ebe vahaliyena yamwalowoi, teina inamwanamwa, wuwuna nigele nuwagu na amiu yavaidi. x=i Bada yana loina teina dova na ebeha Yeisu Besinana wasana ana tauyewasao adi hilobaidi yadi paihowa aidiyena. y<k
Na hinage vada tapwalolo mwalaꞌina ana taupaihowao amnuwatuwu avivinidi. Hiya tomowa yadi velauwone aidiyena adi hilobalobaidi, na hinage taupwaoliwone adi hilobalobaidi lagulaguwone abapwaoli ainai hiwunuwunuidi na aidiyena hivaivaidi. d;A Tauyewasao tupwadi amveꞌaidiꞌo, ainaena ilowoinanegomiu na ai hinage amveꞌaigai? Na haugana baidamiu ta miyamiya nigele yami hagu ayavaivai na hesi aꞌalamaꞌiꞌita mata dova ta Besinana wasana ataugudugudui. x:i Ai hinage dova aluꞌaluwamai adiwo bada aꞌumaidiꞌo alimiyai, ta ilowoinanegomiu na taumai ana ammohegai. i9K
Na hesi iwalowalo yana taupaihowao ita vehabada, ainaena loina teina imwauwi ta ayemidiyei ebeha yama paihowa aidiyena amai alobai, dova hibom taulau venuvenu yo hinage taulau eli hiyemiyemidi aiꞌai yadi alowena hiꞌai. !8; iwalo, “Ebe bulumakau witi holanai ipaipaihowa, ilowoinanei na witiwone aidiyena iꞌai”. Yaubada nigele iyanuwanuwatuwu bulumakau hibom vehabadi. R7 Abaꞌita teina dalavaena, na Mosese yana loina baidana hivetoyatoyawa, z6m Ehebo panivila yapanivilaegomiu na amnuwanuwatuwu vehabana. Panivila teina: tauꞌalehaone havaidova ainaena adi ita avivini hilobalobaidine? Gabemani aidiyena, bo hibom bada aidiyena? Hinage ehebo yagu panivila: Ebe towaho yana tanovi iꞌumai, na laulau eli ana hauga, vedova mata ainonane iꞌai bo nigele? Hinage ehebo yagu panivila: Vedova ebe towaho ehebo yana maheyao iꞌitaꞌita avivini mohiledi na nigele teya iyawunui yana guyau vehabana, hava yana ita avivinine ana namwanamwa? 5 Na yau yo Banabasi nigele alimaiyai dova amyapaipaihowai, wuwuna ai abom aꞌita aviviniuyoigai yama paihowa ana maiha aidiyena.
#~~;}I||o{{3zzy_xww{vvuu(tsrnqq!p~poonXmmMll'kjj_iihgg
f2eedd cbaa`S`_^^I]]A\[[ZZBYXXMWVVHUUUJTSsRR>
=Z<<<:99_877 665l433 2)110//.G-u-,++o**D)t('&%%g$Q##("!!u : G VsjhF(N7]
u
o =k
f W' )
Ainaena ginauli teina vehabadi yami nuwatuwu maudoina amꞌabiye wahiyaladi, yo yami yemidi ammwau iliꞌilimanidi ta ebe haugana Yeisu Besinana imahalavama mata awanamwanamwa amlobai Yaubada ainaena. d& C Na Yaubada tauwalo mahalavao iveꞌitadi ebeha waloyemidi teina hiwalo mahalava mugaiyedi ebeha hiya vehabadi, na omiu hesi vehabamiu, ta ginauliwowa mugai vehabadi hiwawalowa bada teina, ambenalediꞌo, wasa namwanamwana ana tauwalo mahalavao aidiyena, neta Aluꞌaluwa Veꞌahihi galewaena yana wahiyalaena. Na ginauli teina namwanamwadi vehabadi mwalona hiwalowediꞌo alimiyai. Tausagenawasa galewai nuwanuwadi ebeha teina ginauliwone hinage hinapuidi. Miya masemaselena H% Na Besinana Aluꞌaluwana atediyai iveꞌitaedi ana muyao yo yana vewasawasa hauga mulitai vehabadi, na tauwalo mahalavao hanapu hibehabehaei aiteya hauga ainai abo livahine tenem imahalava. $ ;
Teina veꞌiꞌilane mugai tauwalo mahalavao hiwalo mahalavaei yo hibehaei ta livahine alidai hiwalo yemidiyenaꞌo ebeha Yaubada mata imohegita. ^# 7 Wuwuna yami yemidi ainona bada ainai ammahalavaꞌo, neta aluꞌaluwamiu adi livahi. N" Besinana iya nigele amyaꞌita, na hesi amveꞌilahi namwanamwa ainai, dova teina taꞌi nigele amyaꞌitaꞌita, na hesi ainai amyemidiꞌo, ta yami yaliyaya ainai mata nigele tayavahiliveꞌovi. Y! -Teina aidiyena yami yemidi Yeisu ainai Yaubada itowotowoidi. Dova goula ainai alaꞌalahawawalinaena hitowotowoidi. Na hesi yami yemidi goula imwalaꞌi gabaei, wuwuna goula ginauli oviꞌovina. Ta ebe yami yemidi wahiwahiyalana hauga ilalaoma Yeisu Besinana yana mahalavama ainai, walo vetuvehae yo vewasawasa yo veꞌahihi amlobaidi. n WAinaena amyaliyaya mwalaꞌina na hesi hauga iuꞌiuna teina ainai mata towoi vitaidi amlobalobaidi. 7Ebe Yaubada amyemidiyei mata yana wahiyalaena iꞌita avivinigomiu, ta hauga yana abaꞌovi ainai hava iꞌaꞌatububuniwa vehabamiu abo imohegomiu. > webeha ada velau galewai howola abo talobai. Tenem ainai yada dalava imwau iliꞌilimanidiꞌo vehabamiu, ta ebeha havena hipwahapwaha yo havena hiyabayababa yo havena hisawasawali. Yaubada tawalo vetuvehaeyei, iya yada Bada Yeisu Besinana Tamana, wuwuna iꞌatemuyamuyaegita mwalaꞌina, ta yada tubuiuyo vauvauna imohegita Yeisu Besinana yana towolouyo mwalowoiyena ainaena. Teina vehabana hauga maudoina tanuwatuwu avivini : oOmiu mugai Yaubada inuwatuwuiyaꞌo ta ebeha ivesinuwaigomiu yana bodao, ainaena Aluꞌaluwa Veꞌahihiyena bada iꞌabiye maselegomiuꞌo neta Natuna ꞌwahinanaena, ta ebeha Yeisu Besinana amꞌawa abiyei. Yaubada yana veꞌiꞌila yo yana nuwadaumwali himwalaꞌi alimiyai. Yemidi Yeisu Besinana ainai r aYau Pita Yeisu Besinana ana tauyewasa, teina yagu leta alimiyai, omiu Yaubada yana bodao ivesinuwaigomiu ta ammiya taumana vali dalava aidiyai, dova Ponita yo Galetiya yo Kapadosiya yo Esiya, yo hinage Bitiniya dalavadiyaone aidiyai. `9Natuguwao, amꞌita avivinigomiu vali abayemidi aidiyena, na amlau vehuludi. Na hinage tahanahanapui neta Yaubada Natuna bada ilaomaꞌo alidai, ta nuwada iꞌabi maselediꞌo ebeha Yaubada iya moiha, na moiha ainai tamiyamiya, wuwuna ita Yaubada Natuna Yeisu Besinana baidada. Yeisu iya Yaubada moiha, na yawahi vateyai wuwuna. {Na hinage ita tahanahanapui neta Yaubada ilabahigita, bwagana baleꞌu maudoina tauyababane yana loina elauhanai. 9kNa hesi tahanahanapui neta ebe Yaubada ilabahigita havena talaulauhapuli, wuwuna Yaubada Natuna iꞌitaꞌita avivinigita, ta nigele tauyababa iyaꞌabiꞌabisawahigita. Y+Walo moiha, lauhapuli maudoidi yababadi, na tupwadi adi maiha nigele mwalowoi. zmTupwadi lauhapuliwo adi maiha mwalowoi na tupwadi nigele, ainaena ebe yaiya owa tahim uꞌita ilauhapuli, na lauhapuline iuꞌiuna neta nigele ana maiha mwalowoi, na hesi taulauhapuline vehabana uꞌawanoi Yaubada ainai, ta Yaubada yam awanoi ibenalei, na tahimne ihagui. Na hesi lauhapuliwone adi maiha mwalowoi, havena vehabadi amꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai. veWalo moiha, yada awanoiwo maudoidi ibenaledi, ainaena tahanapui ebeha yada awanoiwone ainodi imohemohegita. -Na hinage ebe mehenai taꞌatepatu mata yada awanoi ibenaledi, yo imohegita hava taꞌawanoiyedine vehabana, ebe iya yana nuwatuwu tamulitaedi.
Yami leta teina bada yaleleyawaꞌo ta amhanahanapui ebe Yaubada Natuna yehana amyemidiyei, yawahi vateyai bada amlobaiyaꞌo. ;o Eeta ebe yaiya Yaubada Natuna ainai imiyamiya, tomowanane yawahi bada ilobaiyaꞌo, na ebe yaiya nigele Yaubada Natuna baidana, iya nigele yawahi ainai. Yawahi vateyai vehabana P Na yana walo moihane ebeha Natunane ainaena yawahi vateyai imohegita. eC
Ainaena ebe iya tayemidiyei, atedai talautowoi ebeha iya Yaubada Natuna. Na hesi ebe Yaubada nigele tayayemidiyei, tenem ainaena mata taꞌawa oyaꞌoyamaei, wuwuna yana walo moiha Natuna vehabana nigele tayayemidiyei. 3_ Ebe tomowa yadi walo moihao tayemidiyedi, howahowana na Yaubada yana walo moiha tayemidiyei, wuwuna Yaubada iya tauwahiyala, na Natuna vehabana iwalo moiha alidai. V
%neta Aluꞌaluwa, weꞌaha, na ꞌwahina, na yadi veꞌita eheꞌehebonane. : oNa Besinana ana tauwalo moiha tonuga himiyamiya, -Na Natuna yana laoma alidai neta weꞌahaena na ꞌwahinanaena neta iya Yeisu Besinana. Nigele weꞌaha aꞌavana ainaena, na hesi weꞌaha yo ꞌwahina aidiyena. Teina vehabana Yaubada Aluꞌaluwana iwalo mahalava moiha wuwuna Aluꞌaluwana mumugana dumwadumwaluna.
1Wuwuna ebe Yeisu tayemidiyei ebeha Yaubada Natuna, teina ainaena mumuga baleꞌu tawahiyala gabaenaꞌo. Yaubada Natuna ana walomahalava vehabana wEeta ebe Yaubada ilabahigita mata mumuga baleꞌu tawahiyala gabaei. Hava ainaena tawahiwahiyalane? Yada yemidiyena. nUWuwuna Yaubada yana velau ainona ebeha yana loina taꞌawa abiyei. Ta yana loinao nigele hiyavitai.
Haugana Yaubada tavelauwei, na yana loina taꞌawa abiyedi, teina ainaena mata tahanapui ebeha Yaubada natunao hinage tavelauwedi. /Ebe maudoida Yeisu tayemidiyei na tawalo, ‘Iya Besinana towahona’ ita Yaubada natunao. Na ebe Tamada tavelauwei, natunao hinage tavelauwedi. hINa ada loina Yaubada ainaena ta ebeha iya tavelauwei, na hinage tahidao tavelauwedi._7Ebe yaiya iwalo, ‘Yaubada ivelauwei’, na tahina iveꞌalehaei, iya tauꞌoyama, wuwuna tahina iꞌitayaꞌo, na nigele iyavelauwei, ainaena nigele howahowana ta Yaubada ivelauwei wuwuna nigele iyaꞌita. ;qNa tavelauwei wuwuna iya ivelau mugaiyegita. /WNa yada velau ainaena havena tamehemeheuhi, wuwuna velau moiha yada meheuhi ivai vehuluyaꞌo. Walo moiha, lauvetala ainai tameheuhi, ebe velau moiha nigele alidai. LAinaena ebeha velau mumugana alidai imwalaꞌi alili ta lauvetala ana ahubena ainai havena tamehemeheuhi, na hesi taꞌatepatu. Wuwuna hauga teina baleꞌuwai tamiyamiya ita dova Besinana. d AEeta Yaubada yana velau alidai bada tahanapuiyaꞌo ta tayemidiyenao. Walo moiha, Yaubada velau wuwuna, ainaena ebe yaiya velau ainai imiyamiya, iya Yaubada ainai imiyamiya, na Yaubada iya hinage ainai imiyamiya. Ainaena ebe yaiya iꞌawa moiha neta Yeisu iya Yaubada Natuna, Yaubada ainai imiyamiya na iya Yaubada ainai imiyamiya. -~SNa ai mehemaiyena Yaubada Natuna aꞌitayaꞌo, ta vehabana awalowalo mahalava ebeha Tamana baleꞌuwai ivetamalenama ta ebeha tomowa maudoida ada Taulivahi. }w
Teina ainaena tahanapui ebeha ita ainai tamiyamiya na iya alidai imiyamiya? Wuwuna Aluꞌaluwana bada imohegitaꞌo. 5|c Nigele teya hauga taumiya baleꞌu Yaubada hiyaꞌita, na ita hesi tavevelavelauyowegita, neta ainaena Yaubada alidai, na hinage yana velau ainona alidai imwalaꞌi. a{; Augeluwo, ebe teina dova Yaubada yana velau alidai, ainaena ita tavevelavelauyowegita. $zA
Teina velau moiha, nigele ebeha ita Yaubada tavelauwei, na Yaubada hesi ivelauwegita, ta natuna italamwei yo ipwaoliyei ita yada pwanoliwo vehabadi. #y? Na yana velau iꞌabiye mahalava alidai natuna ainaena, ta natu eheꞌehebona ivetamalenama, na baleꞌuwai ilaoma, ta ebe yawahi moihana ainaena tavai. fxENa hesi hiya nigele tauvelau, hiya nigele Yaubada ana tauhanapuwo, wuwuna Yaubada tauvelau. Augeluwo, maudoida tavevelavelauyowegita, wuwuna Yaubada velau wuwuna, ainaena yaiyadiwo hiya tauvelau bada Yaubada iꞌawa natuguwediꞌo, na hiya Yaubada ana tauhanapuwo. v Na ita hesi Yaubada ilabahigita, ainaena mata hiya Yaubada tauhanapuina alinada hibenalei, na hiya nigele Yaubada hiyahanahanapui alinada mata nigele hiyabenalei. Ainaena tahanapui aiteya aluꞌaluwa moihadi na aiteya aluꞌaluwa oyaꞌoyamadi. Yaubada yana velau uNa hiya taumiya baleꞌu mumuga baleꞌu ainaena hiꞌauꞌaubabada, ainaena taumiya baleꞌu bahudi alinadi hibenabenaledi. tNatuguwao, omiu Yaubada ilabahigomiu, ainaena vali aluꞌaluwaone bada amwahiyala gabaediꞌo, wuwuna Aluꞌaluwane alidai imiyamiya iya iwahiyala alili, na hesi aluꞌaluwa taumiya baleꞌu aidiyai himiyamiya yadi wahiyala nigele iyamwalaꞌi. MsNa ebe yaiyadiwo Yeisu hiuvalaei, hiya nigele Yaubada ainaena, na hesi hiya neta Besinana ana alehao. Na tauꞌalehane yana laoma bada mugai ambenalenaꞌo, ta hauga teina baleꞌuwai imiyamiya. 5rcTeina ainaena tahanapui Yaubada Aluꞌaluwana: ebe yaiyadiwo hiwalo mahalava neta Yeisu Besinana ilaoma baleꞌuwai ta iyemala tomowa, neta Yaubada Aluꞌaluwana ainaena. gq IAugeluwo, havena aluꞌaluwa maudoidi amyemiyemidiyedi, na hesi amtowoidi Yaubada Aluꞌaluwana ainena bo alawai ainaena, wuwuna teina hauga tauwalo mahalava oyaꞌoyamao bagibagilidi aluꞌaluwadi nigele Yaubada ainaena. LpAinaena ebe yana loina tamulitaedi, ita ainai tamiyamiya, na iya alidai imiyamiya. Na vedova yana miyamiya alidai mata tahanapuine? Wuwuna Aluꞌaluwana imohegita, ta alidai imiyamiya. o5Na loina teina ebeha Natuna Yeisu Besinana yehana tayemidiyei, na hinage ada geluwo tavelau iliꞌilimanidi, dova Besinana ada loina imomohegitawa. nna ebe hava taꞌawanoi ainai mata imohegita, wuwuna iya yana loina taꞌawa abiyedi, na yada paihowao vehabadi iyaliyaya. am;Augeluwo, ebe nigele yada atehawawaliwo, howahowana taꞌatepatu Yaubada mehenai, DlNa ebe mayada atehawawali ebeha yababa howola atedai imiyamiya, Yaubada atehawawawaliwone mata ibohoidi, wuwuna Yaubada iya imwalaꞌi alili, na yada nuwatuwuwo maudoina ihanahanapuidi, pkYTeina ainaena tahanahanapui neta walomoiha ainai tamiyamiya, na havena tamehemeheuhi Yaubada mehenai. djANatuguwao, havena yada velau walo aꞌava ainaena, na hesi yada paihowaena tavelau moiha. NiAmnuwatuwu avivini neta ebe yaiya mayana tobwatobwa imiyamiya na ana gelu teya iꞌabiye ahubali, ta nigele teya hagu iyamohemohei, vedova mata Yaubada yana velau atenai imiyamiyane? Nigele. 7hgEeta teina ainaena velau tahanapuiyaꞌo, neta ebeha Besinana yawahina italamwenaꞌo vehabada imwalowoi, ainaena ilowoinanegita ebeha yawahida tatalamwei tahidao vehabadi.
gWalo moiha, ebe yaiya tahina iveꞌalehaei, iya taulauwunu taꞌi na tahanapuiyaꞌo iya mata nigele yawahi vateyai iyalobai. fTeina ainaena na mata tahanapui mwalowoi yana tupwa bada talaugabainao ta talaoꞌo yawahi vateyai ana tupwa ainai. Wuwuna tahidao tavelau namwanamwaedi. Na ebe yaiya nigele velau atenai tahinao vehabadi, iya howola mwalowoi yana tupwa ainai imiyamiya. ce?
Ainaena tahiguwao, havena amꞌaluꞌaluwagavai ebe taumiya baleꞌu hiveꞌalehaegomiu. ;do Na havena dova Keni, wuwuna iya Tomodulele yana boda, na tahina iwunui. Na yana oiyemwalowoina wuwuna neta tahina Abeli yana paihowa namwanamwana na Keni yana paihowa yababana. cc? Venuwamwau teina mugai ambenalenaꞌo ebeha ada geluwo baidadao ta tavelauyowegita. pbY
Eeta ebeha tomowa taꞌita lobaidi yaiyadiwo Yaubada natunao, na yaiyadiwo Tomodulele natunao, wuwuna hiya Tomodulele natunao nigele hiyapaipaihowa dumwalu, na nigele hiyavelau namwanamwa matahidiyao. Ada geluwo ta velauwedi ;ao Na hinage ebe Yaubada ilabahigita havena tapaipaihowa yababa, wuwuna mumuga vauvauna atedai imwauwiyaꞌo, ainaena ita Yaubada natunao nigele howahowana yo yababana tapaihowai. [`/Na tauyababao neta hiya Tomodulele yana bodao, wuwuna hauga mugamugaina ainaena ta wau Tomodulele iya tauyababa. Eeta Yaubada Natuna ivetamalenama ta baleꞌuwai ilaoma Tomodulele yana paihowa habi oipeiyedi. -_SNatuguwao, havena teya iꞌoyaꞌoyamaegomiu, na hesi nuwamiu himasele ebe yaiyadiwo hiya yadi mumuga hidumwalu, hiya neta taudumwalu dova Besinana mumugana. &^EAinaena ebe ita Besinana baidada tamiyamiya havena yababa tapaipaihowaidi. Na hesi hiya tauyababao nigele Besinana hiyaꞌita ta hinage nigele hiyahanapui. ]{Hinage tahanahanapui ebeha Besinana ilaoma yada mumuga yababadi ivaivehuludi, wuwuna iya nigele teya yana lauhapuliwo. \yNa hesi ebe teya alidaena yababa ipaihowai neta Yaubada yana loina hihoꞌehoꞌe, wuwuna teina mumuga yababana. c[?Yada nuwatuwuhae ginauli teina vehabana ainaena ebeha taꞌabiye maseledi dova Besinana. zZmAugeluwo, teina hauga Yaubada iꞌawa natunaegita, na mulitai, hava imahalava alidai? Neta tahanahanapui haugana yana mahalava ainai ana oleya mata taꞌita, na imwaugwaipilegita ta ana oleya dova ita wuwuna iya taꞌita lobaiyaꞌo moiha. XY +Tamada yana velau imwalaꞌi alidai ainaena iꞌawa natunaegita. Ta nigele yana walo aꞌava na natumohimohilinao ita. Ainaena taumiya baleꞌu nigele hiyaꞌita lobaigita wuwuna Yaubada nigele hiyahanapui. Xw Na Yaubada hinage amhanapui iya taudumwalu, ainaena yaiyadiwo hiya hipaihowa dumwalu, hiya Yaubada natunao.5Wc Ainaena natuguwao, ilowoinanegomiu ta Besinana ainai ammiya vateyai, eeta haugana ebe imahalavama, havena amhinihinimaya, na hesi mayami atepatu yana laoma vehabana. }VsNa hanapunane bada amhanapuiyaꞌo, wuwuna Besinana bada ibesinanaigomiuꞌo, ta alimiyai imiyamiya, yo iveꞌiveꞌitagomiu. Eeta havena amnuwanuwapwanopwano ebeha tomowa teya iveꞌitagomiu, na hesi Yaubada Aluꞌaluwana iveꞌitagomiu. Neta besinana moihana, na nigele oyama. Ainaena yana veꞌitaꞌo ammulitaedi, ta Besinana baidamiu ammiyamiya. Yaubada natunao ita jUMBesinana ana tauꞌalehao vehabadi yalalaulelewa ta ainaena havena hiꞌoyaꞌoyamaegomiu. DTTeina waloyemidine iwalo yemidiyeiwa neta yawahi vateyai. SOmiu mugai wasadi ambenalenaꞌo, ainaena ebe wasane alimiyai imiyamiya mata Besinana na Tamana baidamiyao ammiyamiya,. ,RQNa ebe yaiya owa Yaubada Natuna utaꞌwataꞌwataei, Tamana nigele baidam amyamiyamiya. Na hesi ebe utalam Natuna ainai, iya yo Tamana baidamwao ammiyamiya. YQ+Na hiya tauꞌoyamaone Yeisu hiuvalaei, na hiwalo, ‘Yeisu iya nigele Besinana towahona’. Ebe yaiyadiwo hiwalowalo dova, hiya Besinana ana alehao, eeta Besinana Tamana baidana hitaꞌwataꞌwataedi. SP Nigele yami nuwapwanopwano vehabana leta teina yayavetamalenawa, wuwuna veꞌita dumwaluna bada amhanapuiyaꞌo, yo hinage amhanapui ebeha nigele teya oyama iyamahamahalavama mumuga dumwaluna ainaena. kOONa omiu Aluꞌaluwa Veꞌahihi ibesinanaigomiuꞌo, eeta hanapu moiha bada amhanapuiyaꞌo. sN_Na Besinana ana tauꞌalehao yada boda alonaena hiꞌaꞌaitulune, na hesi nigele yada boda moihana wuwuna ebe yada boda moihana mata baidadao tamiyamiya. Nigele teya yaiya, eeta yadi laune imiya mahalava ebeha neta nigele alidaena. MNatuguwao, hauga yana abaꞌovi ilaomaꞌo, ta mugai ambenalenaꞌo ebeha Besinana ana alehawa muhamuhana imahalavama, eeta amnuwatuwu avivini Besinana ana alehao bahudi baleꞌuwai himiyamiya, ainaena tahanahanapui hauga yana abaꞌovi teina. :LmNa baleꞌu teina mata isawali ta baleꞌu adi nuwalelewo maudoina mata hiꞌovi, na ita hesi ebe Yaubada yana nuwatuwuwo tapaipaihowai mata tamiya vateyai. Besinana ana aleha K5neta nuwadawani yo tobwatobwa adi nuwavai yo wasawasa nuwaleledi vehabana, ginauli teina nigele Tamada ainaena hiyalaoma, na hesi baleꞌu ainaena. :JmHavena baleꞌu mumugana amnuwanuwaleleyei na baleꞌu ginaulidi havena nuwamiu ivaivaidi. Ebe baleꞌu mumugana amnuwaleleyei mata Tamada yana velau amtaꞌwataꞌwataei I{Tama, walo teina yaleleyawa wuwuna iya hauga mugai ta wau imiyamiya bada amhanahanapui. Hevahevaliwo, walo teina yaleleyawa wuwuna omiu tauwahiyala ta Yaubada yana walo imiyamiya alimiyai, ainaena iya tauyababawa bada amwahiyala gabaenaꞌo. H+
Tama, walo teina yaleleyawa wuwuna iya hauga vetuwuni ta wau imiyamiya bada amhanapuiyaꞌo. Hevahevaliwo, walo teina yaleleyawa, wuwuna iya tauyababa bada amwahiyala gabaenaꞌo. Hedaheda mwalamwalaꞌimiu, walo teina yaleleyawa wuwuna Tamada bada amhanapuiyaꞌo. tGa Hedaheda, walo teina yaleleyawa wuwuna yami lauhapuliwo Yaubada inuwahamuidiꞌo Besinana yehanaena. 9Fk Na ebe tahim uveꞌalehaei, owa howola guguyou yana tupwa ainai umiyamiya, na hinage guguyoi ainai ulaulau, ta ainaena nigele uyahanapui havaidova ulalau, wuwuna mehem ihoga. vEe
Na ebe yaiya owa tahim uveꞌilahi namwanamwaei, owa masele ainai umiyamiya, ainaena mata nigele uyabeꞌu. $DA Eeta ebe yaiya tahina iveꞌalehaei na iwalo ebeha iya masele ainai imiyamiya, neta iꞌoꞌoyama, wuwuna iya howola taꞌi guguyou ainai imiyamiya. fCENa loina teina yaleleuyoi ta dova loina vauvauna, velau namwanamwa walomoiha vehabana, wuwuna walomoiha neta Besinana ainai, yo omiu alimiyai hinage. Ta ainaena guguyou isawasawali, na masele moiha bada ihaemaꞌo. B/Tahiguwao, teina loinane yalelelelene nigele loina vauvauna, na loina miyamiyana neta mugai wasana ambenalenaꞌo, ta bada amhanapuiyaꞌo. yAkTa mata tawalo, ‘Yau Yaubada baidagu amiyamiya,’ eeta ebeha yada miya dova Yeisu yana miya. Loina vauvauna %@CNa ebe Yaubada yana walo tamulimulita iliꞌilimani, mata yada velauwo Yaubada vehabana iꞌoiye mwaugita ta hanahanapui ebeha Yaubada baidada tamiyamiya. 0?YEeta ebe yaiya iꞌauꞌaubabada na iwalo, “Yau Yaubada augelu” na ebe Yaubada yana loina nigele iyaꞌawa abiyei, neta iꞌoꞌoyama, ta walomoiha nigele ainai. e>CEbe Yaubada yana loina taꞌawaꞌawa abiyei, mata tahanapui neta iya ada gelu moiha. $=Ayo yada lauhapuliwo inuwahamuidi, wuwuna Yeisu iya ipwaoliyowei yada lauhapuliwo vehabadi, yo hinage taumiya baleꞌu maudoidi yadi lauhapuliwo vehabadi. << sAe natuguwao, yami leta teina yaleleyawa ta ainaena havena amlaulau hapuli. Na ebe talaupwanoꞌo, Yeisu Besinana iya ada tauhagu dumwadumwaluna iꞌawanoi vehabada Tamada ainai,
;
Na ebe tawalo, ‘Nigele teya hauga yalaulauhapuli’, neta Yaubada taꞌawaꞌawa oyamaei, ta yana walo nigele alidai.V: ' Na hesi ebe tawalo dumwalu na tawalo, ‘Moiha, bada yalauhapuliꞌo.’ Eeta Yaubada yada pwanoliwo inuwahamuidi na ainaena iꞌabiye maselegita, wuwuna Yaubada iya taudumwalu ta imwau yedumwalugitaꞌo. A9 }Maudoida tauyababao taꞌi, na ebe tauvauvala na taoyaꞌoyamaegita, yo tawalo, ‘Yau namwanamwagu, na nigele yagu yababao.’ Neta ana nuwamasele ebeha walomoiha nigele alidai. [8 1Na ebe tupwa masele ainai tamiyamiya, dova Yaubada tupwa masele ainai imiyamiyane, neta taveꞌauꞌaugeluꞌo moiha, wuwuna natuna Yeisu ꞌwahinanaena iꞌabiye maselegitaꞌo yada yababao maudoidi aidiyena. 7 ;Ainaena ebe tupwa guguyou ainai tamiyamiya, havena taꞌoyaꞌoyama na tawalo, “Yaubada baidada taveꞌauꞌaugelu”. Neta nigele mumuga dumwaluna. 6 )Wasa teina abenalenaꞌo iya ainaena, ta awalo mahalavaei alimiyai neta Yaubada masele wuwuna, na nigele teya guguyou ainai iyamiyamiya. s5 aAinaena yami leta teina bada aleleyawaꞌo, ta ebeha amvahili, na tayaliyaya moiha. Yaubada masele wuwuna =4 uIya aꞌita yo abenalei ta alimiyai awalo mahalavaei, ta ebe omiu baidamaiyao taveꞌauꞌaugelu, yo hinage Tamada na Natuna Yeisu Besinana baidadao taveꞌauꞌaugeluwegita. m3 WHauga mayamayauni ainai walo mayawahina imiyamiya, ainaena ai mehemaiyena aꞌita na talimaiyena abenalei, na nimamaiyena towahonane aꞌabi towoine, wuwuna bada imahalavaꞌo ta mehemaiyena aꞌitayaꞌo, ta iya vehabana awalowalo mahalava alimiyai, neta iya yawahi vateyai wuwuna, na hesi mugai iya tamana baidana himiyamiya ta bada imahalavaꞌo alidai. c2?Na hinage yagu awayauwedo Yeisu Besinana yehanaena ilalaowa maudoimiu alimiyai.D1Yada Bada Yeisu yana veꞌiꞌila imiya vahaligomiu. h0IEbe yaiya nigele Bada iyavelauwei miya vitaina iveꞌalo. Bada ee, nuwanuwagu na ulaoma. I/ Teina yagu awayauwedo alimiyai yau nimaguwena yaleleyawa. e.CYaubada yana boda maudoidi hinage yadi awayauwedo alimiyai. Tahimiyao velauwena amnihoidi. e-CYaubada yana boda maudoidi tupwa Esiya ainaena yadi awayauwedo ilalaowa alimiyai. Na hinage Akwila yo Pilisila, yo hinage tauyemidiwo hiya yadi vadai hitapwatapwalolo yada Bada yehanaena, yadi awayauwedo alimiyai. 0,YDova omiu mwalona hinage hiꞌabiꞌabiye yaliyayagomiu, ainaena teina hauga taꞌi agu lautowoi inamwanamwa alili. Teina vehabana tomowa dova hiya amveꞌahihiyedi. )+KHauga teina yayaliyaya mwalaꞌina wuwuna Sitepana yo Potunato yo Akaikosi bada hilaomaꞌo, na hiya dova omiu miyalaemiyao bada hiꞌabiꞌabiye yaliyayagau. *-Ainaena nuwamiyai yamwauwi na yadi walowone ammulitaedi, yo yaiyadiwo hinage baidadiyao Besinana vehabana hipaipaihowa hiya hinage ammulitaedi. &)ESitepana yana huhu amhanapuidiꞌo ebeha hiya Besinana ana tauyemidiwo mugai tupwa Gilisi ainai, na hitalamwedi Yaubada yana tomowa adi hagu vehabana. I( Yo hinage yami paihowao maudoidi aidiyai amvelavelauyowegomiu. u'c
Augeluwo amꞌita avivinigomiu, na yemidi moiha ainaena amtowolo momohi na amwahiyala mayami atepatu. W&' Apolosa hinage iya tahida ehebo, na mwalona Apolosa yaꞌawanoiyei ebeha tahidao baidanao hilaowa alimiyai, na itaꞌwataꞌwata, na ebeha teya hauga ainai inamwanamwa abo ilaowa. Walo yana abaꞌovi <%q Na havena yaiya Timoti isosomanaei, na hauganane ilalau gwaipilema aliguwai amhagui na mayana yaliyaya ilau gwaipilema, wuwuna iya na tupwana tahinao hinage yahaꞌwahaꞌwaidi. $1
Na Timoti hinage ebe ilaowa alimiyai, amyogaei yami vadai na amꞌabiye yaliyaya moiha, wuwuna iya yada Bada vehabana ipaipaihowa, yau dova. #1 Wuwuna dalava teina ainai howahowana na Yeisu yana paihowa mwalaꞌina yapaihowai, bwagana agu alehao himiyamiya, na nigele yayamodemode aidiyai. e"CTeina hauga Epeso ainai yamiyamiya ana higa Buidiꞌwa guyauna iꞌovi na mulitai yalaowa. )!KWuwuna nigele nuwanuwagu hauga ubwaꞌubwana omiu baidaguwao tamiyamiya, na hesi ebe Yaubada italam, ainaena hauga tupwana daodaona baidamiu nemai tamiyamiya. > una neta ainai yaꞌaiyawasi. Mata nuwana neta ainai yamiya daodao ana higa gwaugwau ana hauga iꞌovi, na aiteya tupwa yanuwanuwatuwui ainaena amhaguigau ta yaꞌadau lau aidiyai. W 'Teina hauga nuwanuwagu na yalau Masedoniya na mulitai yalaowa alimiyai, > wNa ebe ilowoinanegau, yau baidaguwao alau Yelusalem. = sNa ebe hauganane yalaowa alimiyai tupwadi ami geluwo amvesinuwanedi na yami velaune hilawei Yelusalem ainai, na hinage Yelusalemaone yadi leta yalele na velaune baidana hilawedi. \ 1Neta tapwalolo ehebo ehebo aidiyai yami velau ammwaumwauwidi. Ebe yami mane mwalaꞌina velau mwalaꞌina, na ebe yami mane habuluna yami velau hinage habuluna, na hauganane yalaowa, bada yami velau imiyamiya. 6 gEhebo hinage ginauli, velau Yaubada yana tomowao Yelusalem ainai adi hagu vehabana. Mwalona Galetiya yadi velau vehabana yawalo aulidi, ainaena omiu dova hinage ampaihowai. fE:Na hinage tahiguwao yaꞌawa yauwedo mwalaꞌina alimiyai, na yaguguyeigomiu na amtowolo wahiyala, ta hauga maudoina amꞌatepatu Bada yana paihowa ainai, wuwuna howola Bada yana paihowa ainaena ainona talobai.9Na yada Bada Yeisu Besinana ihaguigita ta mwalowoi tawahiyala gaebei, ainaena Yaubada ainai taꞌawa yauwedo mwalaꞌina. 8Mwalowoi yana wahiyala imahalavama mumuga yababana ainaena, na mumuga yababana Mosese yana loina aidiyena tahanahanapui. jM7“Mwalowoi, havaidova yam wahiyala? Iꞌoviꞌo. Mwalowoi, havaidova yam muya? Iꞌoviꞌo.” 16Yo howola hauga tenem ainai Buki Veꞌahihi ana awamoiha imahalava, neta iwalo:“Mata mwalowoi iꞌoiye sawali na ita tamiya alili”. {o5Wuwuna Yaubada howahowana tauda pwahapwahadi na mwalomwalowoidi iꞌabibuidi, na hivauvau na miyamiya vateyaidi. T!4Wuwuna hauga yana abaꞌovi ainai yoguli hiyuvi mwalaꞌina na Yaubada tauda iꞌabibui mwayamwayauwedi, yo hinage taumwalowoi mataudi vauvauna hitowolouyo, na ita mayawahida tauda hinage iꞌabibuidi. 9k3Na hinage hanapu vauvauna yaveꞌitagomiu ebeha havena ita Besinana yana boda maudoida tamwalomwalowoi, na hesi ita howola mayawahida tamiyamiya na Yaubada tauda imwau buidi. F2Tahiguwao amnuwatuwu avivini ebeha tauda baleꞌu nigele howahowana na Yaubada yana Abaloina ainai hiluwu, wuwuna tau baleꞌuwena pwahapwahana na tau galewaena mata nigele iyapwaha. {o1Ainaena ada ita dova tomowa baleꞌuwena na hesi ada itane mata igwaipile ta dova Besinana iya tomowa galewaena. Y+0Adam baleꞌu muꞌamuꞌalinaena imahalavama, eeta ita hinage baleꞌu muꞌamuꞌalinaena tamamahalavane, na hesi Besinana iya galewaena idodobimane eeta ita mata dova Besinana ta yemala tomowa galewaena. pY/Wuwuna towaho mugamugaina Yaubada ipaihowai baleꞌu ainaena, na towaho bwauna galewaena idodobimane. q[.Towaho aluꞌaluwana nigele iyamahalava mugai, na hesi tauna imahalava mugai na aluꞌaluwana mulitai. @
y-Buki Veꞌahihi yana walomahalava hinage dova iwalo, “Towaho mugamugaina, Adam, tauna mayawahina”, na towaho bwauna, Yeisu, aluꞌaluwana ainaena tomowa yawahida imohegita. ,Wuwuna tau baleꞌuwena himagamagaiyedi na tau galewaena hitowotowolouyo, wuwuna tau baleꞌuwena vagana na tau galewaena vagana. %+Moiha taꞌi, taudao amaꞌamagogoidi hihamuidi na tatowolouyo manamwanamwada. Tauda tapitapiyadi hihamuidi na tatowolouyo mayadi wahiyala.
*Dova hinage yada towolouyo ana ita, ginauli mwalomwalowoina ta hamui na ginauli nigele iyamwalomwalowoi mata itowolouyo. )Na hinage mahana ana ita vagana, na waiꞌena ana ita vagana, na utui ana ita vagana, na utui ehebo ehebo adi ita vagadi yo vagadi. ve(Galewa ginaulidi himiyamiya yo hinage baleꞌu ginaulidi himiyamiya na adi ita namwanamwa vagana yo vagana. 4a'Na tauda hinage yana nuwatuwuwena iyemasele. Tomowa tauda ana ita vagana na lagulagu taudi adi ita vagadi na lowolowo taudi adi ita vagana, na yama taudi adi ita vagana. nU&Wuwuna tauloina iya Yaubada, na aiwa yo awahi ehebo ehebo adi ita yana nuwatuwu dova, na imwauwidi.
%Amhanahanapui ebe pegapega bo ehebo patu taꞌumai, taunane ainaena iꞌini, nigele patu mugamugaina ana ita dova, na hesi vagana. iK$Na ilowoinanegomiu amhanapui ebeha dova patu taꞌumai na iꞌini howola mata patunane ipwaha. 7#Na tupwamiu nigele amyanuwatuwu masele towolouyo vehabana, ainaena amwalo, “Tau mwalowoiwone aiteya tau ana ita mata ainaena hitowolouyo?”. :m"Yo tupwamiu Yaubada amnuwapwanopwanowei. Teina abahinimaya alimiyai, ainaena ilowoinanegomiu na amhanapui, yo ainaena yami mumuga yababana amlaumwauwidi. Tau vauvauna vehabana !Na hesi walodine neta oyama, neta ainaena havena aidiyena hiꞌoyaꞌoyamaegomiu, mata yadi mumuga yababana amveꞌaoꞌaonaedi. f E Na hinage mwalona Epeso ainai tomowa manimaninidi dova maheya nuꞌula hiꞌalehaigau, na hesi alehanane nigele ana namwanamwa aliguwai ebe nigele mwalowoiyena yayatowolouyo. Ainaena hiwalo:“Ebeha ilowoinanegita na hauga baleꞌuwai tayaliyaya yada ai yo yada numa aidiyena”, wuwuna mwalowoi ana hauga nigele howahowana teya hava talobai. &E Moiha taꞌi, ahubena ehebo ehebo aidiyai dova yamwalomwalowoi, na hesi mayagu yaliyaya omiu yami towolo wahiyala vehabana, yada Bada Yeisu Besinana ainai. "~= Na hinage vedova yau? Ebe nigele howahowana na mwalowoiyena yayatowolouyo, hava vehabana abasilahe ainai hauga maudoina yapaipaihowa Besinana vehabana? } Na ebe taumwalowoi havena hitowotowolouyo, hava wuwuna omiu tupwamiu bapitaiso amvaivai hiya taumwalomwalowoi vehabadi? I| Ainaena howola hauganane ainai Besinana ginauli maudoidi iloinaedi, iya italam Tamana yana loina ainai, wuwuna Tamanane Besinana yana loina maudoina ana taumohe, eeta Yaubadanane ihae alili. |{qWuwuna Yaubada loina maudoina Besinana imoheinaꞌo. Na hesi Tauꞌaiyauyane nigele howahowana Besinana iloinaei. yzkNa aleha mwalaꞌina yana abaꞌovi ainai mata Besinana mwalowoi iwahiyala gabaei, na igwaipile ta namwanamwa. iyKWuwuna Besinana mata mayana wahiyala iloiloina ana higa ana alehao maudoidi iwahiyala gabaedi. Zx-Na mulitai Besinananane tauloinao maudoidi iwahiyala gabaedi na Tomodulele yo tauloinao yababadi maudoidi iwahiyala gabaedi, yo hauga yana abaꞌovi ainai Besinana yana loina imohegeyoꞌawahei Tamana ainai. w%Na yawahi vateyai yana lau teina dova, mugai Besinana itowolouyo na howola ilau gwaipileuyoma ita yaiyadiwo yana bodao, hinage tatowolouyo. $vAAinaena bada tahanapuiyaꞌo ebeha Adam yana yababa ainaena maudoida mwalowoi alidai imamahalavane, na moiha Besinana ainaena yawahi vateyai talolobaine. 'uGWuwuna towaho ehebo taꞌi ainaena mwalowoi imahalava baleꞌuwai, neta Adam, na hinage dova towaho ehebo yana paihowa ainaena towolouyo iꞌabiye mahalava. ~tuNa ana dumwalu neta Besinana mwalowoiyena itowolo mugai, na mulitai abo taumwalomwalowoi maudoidi hitowolouyo. :smNa hinage ita Besinana ana taumulitao atemuyamuyada, ebe Besinana yana hagu alidai teina hauga baleꞌuwai vehabana, na nigele hauga ilalaoma vehabana yada mwalowoi tuluhanai. {roNa yami nuwanuwatuwu amwalo hiya mwalona Besinana hiyemidiyei ta himwamwalowoiwa mata nigele hiyanamwanamwa, bo?
q
Ebe Besinana nigele iyatowolouyo neta yami yemidine Besinana ainai nigele habuluna ainona ta mata yami yababa ainai ammiyamiya. Ip Yami nuwatuwu vedova? Besinana hinage nigele iyatowolouyo, bo? noUNa hinage ai Yaubada ana tauyewasao dova aꞌoyaꞌoyamaegomiu yama walowone aidiyena, wuwuna awalo, “Yaubada Besinana mwalowoiyena iꞌabiye towolouyoi”. Na tupwamiu amwalo, “Nigele taumwalomwalowoi hiyatowotowolouyo”. mnSAinaena yama guguyaone nigele ainona ta omiu hinage yami yemidine Besinana vehabana nigele ainona. umc
Wuwuna ebe tomowa nigele mwalowoiyena hiyatowotowolouyo, Besinana hinage nigele mwalowoiyena iyatowolouyo. Yl+ Yama guguya alimiyai awalo mahalava ebeha Besinana mwalowoiyena itowolouyoꞌo, na amyemidiyei. Eena hava vehabana ta tupwamiu amwalo, “Ebeha tomowa nigele howahowana na mwalowoiyena hitowolouyo?”.
r~}||4{}zyxx!wvv)uu;t3sMrq#pon6mDlzkjjMichgffedcc`ba``O_^B]\T[ZZ9YY X'WAVUU/T>S[RQQAPONN%MlLLCK|J-IHHHGFEE!DjCBBA~@s??>=<<;h:988F770605_4322"100)/0.v--,y+g**R)(i'&%$$J###"-!! 9 Y }N`%31B
6 0 G
v>xC@N & HZ N Yada Bada Yeisu Besinana yana veꞌiꞌila alimiyai.WY'NNa yaloinaegomiu Yaubada yehanaena na leta teina tahidao mehediyai amvahili. ZX-NNa hinage Yaubada yana bodao maudoimiu velauwena amꞌatuhapwaliuyoigomiu. ?WyNTahimaiyao, amꞌawanoi vehabamai Yaubada ainai. aV;NYaubada ivesinuwaigomiu, iya Taudumwalu eeta hava bada iwalowediꞌo mata ipaihowaidi. GUNYaubada iya miya daumwali wuwuna, eeta aluꞌaluwamiu yo nuwamiu yo taumiu iꞌabiye masele moiha ta himasele ta ebe ammumuga namwanamwa na ammiyamiya ana higa Yeisu Besinana iwuyoma. =TuNna ebe yababana neta maudoina amtaꞌwataꞌwataei. IS Nna hesi walonane amtowoi na ebe namwanamwana amꞌabi avivini, cR?NEeta ebe tauguguya teya iwalo mahalava, havena yana walomahalavane amtaꞌwataꞌwataei, JQ
NHavena Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana paihowa amꞌauꞌauhi, 2P]NYo hauga maudoina amꞌawaꞌawa yauwedo Yaubada ainai yami miya namwanamwadi yo yababadi vehabadi. Neta Yaubada yana nuwatuwu, ita Yeisu Besinana yana bodao vehabada. @O{NHinage hauga maudoina Yaubada ainai amꞌawaꞌawanoi. -NUNHauga maudoina amyaliyaliyaya. >MuNAmꞌita avivinigomiu, havena teya alimiyena yababana iyemayemaiha yababana ainaena, na hesi hauga maudoina amvelauyoigomiu, na amvehaguhagu, yo vali tomowa hinage amhaguidi. BL}NTahimaiyao, howahowana hinage tautuluhayaiyai amguguyeidi, yo tauꞌatehawawali amꞌabiye atepatudi yo tautapiya amhaguidi, teina ginauliwone alamaꞌiꞌitaena ampaipaihowaidi. 4KaN Tahimaiyao, aꞌawanoi alimiyai ebeha ami taumugaiwone aidiyai amveꞌahihi, yo amvelau iliꞌilimanidi, wuwuna Bada yana paihowa hipaipaihowai, neta hiꞌitaꞌita avivinigomiu yo higuguguguya alimiyai. Na ehebo ginauli hinage havena awapaꞌipaꞌiꞌi, na hesi nuwadaumwaliyena ammiyamiya. J N Ainaena howahowana ambom amꞌabiye wahiyalagomiu yo amvehaguhaguyoigomiu, neta paihowane dova teina hauga ampaipaihowaidine. Abaꞌovi IN
Eeta Besinana vehabada imwalowoi ta ebe mayawahida bo mwalomwalowoida na iwuyoma, ilauvaigita ta baidada tamiya vateyai. 0HYN Wuwuna Yaubada nigele ebeha iloinaegita na yana modiꞌini ana tupwa ainai tamahalava, na hesi nuwanuwana yada Bada Yeisu Besinana yana paihowa ainaena lavihi tavai. eGCNNa hesi ita masemaseleda, eeta ita tabom taꞌita avivinigita, yo aluꞌaluwada tawutuꞌauꞌauhi Yaubada ana yemidi yo ana velau aidiyena, na hinage mayada nuwatuwu avivini ada livahi howola abo talobai ainaena. {FoNHavena ita dova hiya taumeheꞌenoꞌeno, yo bwahi wahiwahiyalana aadina taunumao, hiya guguyou yadi abapaihowa. ENAinaena havena taꞌenoꞌeno, dova tomowa maudoidi hiꞌenoꞌenone, na hesi Yeisu tahaꞌwahaꞌwai mayada nuwadumwalu. lDQNWuwuna omiu masele ainai ammiyamiyane, eeta maseleyena talaulau na havena guguyou yana amwahaena. C+NEeta tahimaiyao, omiu nigele tupwa guguyouna ainai amyamiyamiya, ainaena silahe haugana mata nigele iveꞌaluwagavaigomiu dova tauꞌaivavali. kBONna ebe tomowa hiwalo, ‘Yadi miya maudoina namwanamwana’, na mulitai hisilahe hiya mata iveꞌaluwagavaidi dova waihiu yana abivelolo yana hauga labalaba ainai. Ainaena teina dova silahene nigele howahowana hidena gabaei. A{Nwuwuna bada amhanapuiyaꞌo ebeha nigele tayahanapui, na hesi yana laomane dova tauꞌaivavali yana laoma boniyaiyena, z@ oNTahimaiyao, nigele howahowana na yami letane teina ainaena awalo alimiyai aiteya hauga ainai Yeisu mata iwuyoma, P?NEeta teina wasane ainaena amꞌabiye wahiyalagomiu yo amyaliyaya.>/Nna hinage ita howola mayawahida hiya baidadao tahae galewai na yada Bada baidada tavelaulobaloba yaloyalovi ainai na iya baidada tamiya vateyai. o=WNWuwuna Bada alinana mwalaꞌina howola imahalava, na tausagenawasao adi taumugai hinage iyoga yo hinage yoguli hiyuvi mwalaꞌina na Badawa galewaena iꞌaituluma na taumwalowoiwo mwalona Besinana ana tauyemidiwo hitowolo mugai, <3NTeina yada Bada yana walo awalowaloweine alimiyai ebeha haugana iwuyoma hiya taumwalowoi Besinana hilobai mugaiyei na ita mayawahida mulitai. #;?NNa ita Yeisu tayemidiyei ebeha mwalowoiyena itowolouyo na hinage tayemidiyei ebeha ada geluwo bada himwalowoiꞌo, Yaubada abo ilauvaidi Yeisu baidanao. 7:gN
Tahimaiyao, havena amnuwanuwapwanopwano taumwalomwalowoi vehabadi na ebe teya ada gelu imwalowoi, havena amnuwanuwayababa dova hiya nigele yadi yemidi towolouyo ainai. :9mN Teina ainaena mata hiya nigele Besinana ana tauyemidiwo hiveꞌahihiyegomiu eeta yami miya vehabana havena vali tomowa aidiyai amduiduivahali. Bada yana laugwaipilema vehabana 08YN Na hinage amtowoi ta ammiya daumwali na ambom yami paihowa ampaipaihowaidi, na havena tomowa yadi paihowa amvetavetalapiliyedi dova mwalona bada yawaloꞌo alimiyai. 7N
Dova hinage tahidao Masedoniya holanai bada amvelauwediꞌo. Eeta awalo huluhuluigomiu ta yami velauwone aidiyai imwalaꞌi. 6N Tahidao adi velau vehabana, mata nigele ayalelediwa, wuwuna Yaubada bada iveꞌitagomiuꞌo eeta ambom bada amvelauyoigomiuꞌo. Z5-NAinaena ebe yaiya loina ihoꞌe nigele ebeha tomowa yadi loina na hesi Yaubada yana loina ihoꞌehoꞌe wuwuna Aluꞌaluwa Veꞌahihi iya nuwatuwu ana tauꞌabiye masele ta teina Yaubada yana aiyauya alidai. u4cNWuwuna Yaubada ivesinuwaegita nigele mumuga biꞌibiꞌidi vehabana, na hesi mumuga masemaseledi vehabana. $3ANHinage havena vali tomowa mwanediyao amhalohaloidi mata dova Bada yana modiꞌini amlobai. Ginaulidine bada mwalona vehabadi avenuwamwauwegomiuꞌo. P2NHavena nuwatuwu dawani dova hiya ganamuli Yaubada nigele hiyahanapui. N1Nna ehebo ehebo amtawahola mumuga namwanamwana na dumwaluna ainaena. R0 NYaubada nuwanuwana yami miya masemaselena na havena ammehemeheganawali, I/ NYada Bada Yeisu yana loina yamohegomiuꞌo ta amhanapuidiꞌo. i. MNTahimaiyao, teina ginauli yana abaꞌovi, mwalona mumuga aveꞌitagomiu ebeha Yaubada amꞌabiye yaliyaya ta teina haugadine bada ammulitaediꞌo eeta havena amlaulaumwau na ebeha Bada Yeisu vehabana ampaihowa hamahamadudu. -3N
Na ebe haugana yada Bada Yeisu maꞌana tauyemidiwo himahalavama omiu mayami wahiyala yo nuwamiu masemaseledi Tamada Yaubada mehenai amtowolo.,)N Bwauna ebeha Bada yana velauwena iꞌoiye mwaugomiu na ambom amvelauyoigomiu, yo hinage vali tomowa amvelauwedi, dova ai avelavelauwegomiune. +N Ainaena yagu nuwatuwu bwau teina: Mugai Tamada Yaubada yo yada Bada Yeisu yama amwaha hiloinaei na ainaena alaowa alimiyai. -*SN
Na boniyai yo ahubena aidiyai aꞌawaꞌawanoi wahiyala ebeha manimiu aꞌitauyoidi yo hinage viha ababeꞌu alimiyai himiyamiya aidiyena aꞌabiye wahiyalagomiu.
)
N Eeta yama awayauwedo Yaubada ainai nigele howahowana alaumwauwi, wuwuna Yaubada ainai yama yaliyaya vehabamiu imwalaꞌi alili. O(NAinaena yami towolo wahiyala Bada vehabana ama lautowoi inamwanamwa. 'NTahimaiyao, bwagana mayama muyamuya yo mayama miyavitai na hesi yami yemidi wasana bada abenalenaꞌo ta iꞌabiye yaliyayagaiꞌo. +&ONAinaena Timoti ilaowa na wasamiu ivaiyama iwalo, ‘Tesalonaika Besinana ainai hiyemidi moiha na velau wuwudi na hinage hauga maudoina yada tauboꞌe mugamugaina hinuwatuwu avivini mayadi yaliyaya, na nuwanuwadi ta hiꞌitauyoigita’. Ai hinage dova nuwanuwamai na aꞌitauyoigomiu. %/NNeta vehabana yanuwanuwatuwu mwalaꞌina ta Timoti yavetamalenawa na yami yemidi iꞌita ta wasamiu ivaiyama aliguwai, wuwuna aꞌatehawawali Tomodulele ainai, mata dova ta abatowoi mwalaꞌina imohegomiu na amtapiya ta yama paihowa mwalona alimiyai iꞌabiye yababa. $NMugai ai baidamiu tamiyamiya, bada awaloꞌo alimiyai mata miya vitaiwone alimiyai himahalava, eeta teina himahamahalavane. #Nta ebe havena yami muyamuya aidiyena amtapitapiya, wuwuna bada miya vitaiwone amhanapuidiꞌo ebeha maudoida talobalobaidi. P"NEeta tahidane Timoti avetamalenawa, wuwuna iya teya ama boda Yaubada yana paihowa Besinana wasana vehabana, tahidane avetamalenawa ta ebeha iꞌabiye wahiyalagomiu na Besinana ainai amyemidi moiha, ! 1NHaugana Atenisi ainai amiyamiya aꞌateꞌatehawawali vehabamiu eeta yaloina yawalo, ‘Timoti, ulau Tesalonaika na ataubwau teinai amiyamiya’. ? yNmata walo vetuvehae yo yaliyaya vehabamiu alobai.e CNOmiu ambom anuwanuwatuwu avivinigomiu na ebe aiteya hauga yada Bada Yeisu yana mahalavama, NYau Paulo yatowotowoi wahiyala na ebeha alaowa na atauboꞌeyegomiu, na aꞌaipate ahaya, wuwuna Tomodulele yama amwaha iguduguduidi. A {NTahimaiyao, mwalona alaugabaigomiu na hauga ahuꞌahubalina nigele ayaꞌitauyoigomiu na hesi nigele ayanuwapwanopwanowegomiu na atowotowoi wahiyala ta alaowa habi itauyoigomiu. {NYama walomahalava tupwa maudoina tomowadiyao aidiyai hitowotowoi na hiꞌauhigai wuwuna nigele nuwadi na Yaubada ilivahigomiu, ainaena yababa iꞌoiye mwaudi ta Yaubada yana modiꞌini bada hiveꞌaloyaꞌo. Paulo nuwanuwana ebeha itauboꞌeyoidi NAinaena Yudeya hiya mumugadiyena, ta yada Bada Yeisu hiꞌoiyemwalowoi yo hinage mwalona tauwalo mahalavao hiꞌoꞌoiyemwalowoidine eeta ai hinage hiveꞌalehaegai ainaena Yaubada nigele aidiyai iyayaliyaya wuwuna tomowa maudoidi hitaꞌwataꞌwataedi. 1[NNa hinage miya vitai amlobaiyaꞌo, dova hinage Yeisu Besinana ana tauyemidiwo Yudeya ainai, wuwuna Yaubada yana bodao miya vitai hilobalobai hiya yadi boda aidiyena. *MN
Tahimaiyao, hauga maudoina aꞌawaꞌawa yauwedo Yaubada ainai, wuwuna Yaubada yana walo bada amohegomiuꞌo ta ainai amtalamwegomiuꞌo nigele ebeha tomowa yadi walo na hesi Yaubada ainaena. Eeta moiha, walone Yaubada ainaena amyemidiyenaꞌo ta ana wahiyala bada amlautowoiyaꞌo. 7gN na hinage aguguyeigomiu ta aꞌabiye wahiyalagomiu na awalo alimiyai ta ammumuga namwanamwa, wuwuna Yaubada ivesinuwaigomiuꞌo iya yana abaloina yo yana wasawasa vehabana. ]3N Wuwuna maudoimiu aꞌita avivinigomiu dova towaho natunao iꞌitaꞌita avivinidi, 1[N
Omiu Besinana ana tauyemidiwo, na yama mumuga alimiyai amhanapuiyaꞌo, yo hinage Yaubada ihanapuiyaꞌo ebeha masemaselemai yo dumwadumwalumai na namwanamwamai. N Ama geluwo amnuwatuwu avivini mwalona yama paihowa alimiyai ahubena yo boniyai aidiyai apaipaihowa mwalaꞌina, ta ebe abom aveꞌaigai na hinage Yaubada wasana awalo mahalavaei alimiyai, wuwuna nigele nuwanuwamai ami vitai amwauwi ama itaꞌavivini vehabana. 3NNa nuwamai amvaiyaꞌo eeta mayama atetalam alimiyai Yaubada wasana ayewasaei na hinage ai abom atalamwegai ta aꞌawa auꞌaugelu moiha alimiyai. ;oNMoiha, ai Besinana ana tauwalo mahalavao, howahowana avetauloina alimiyai, na hesi nigele. Yama mumuga alimiyai mayama nuwahegoya dova waihiu natunao aidiyai mayana nuwahegoya. +NNa hinage ginauliwone apaipaihowaidine mehemiyai yo hinage vali tomowa mehediyai nigele ai ama noꞌo vehabana na hesi omiu ami hagu vehabana. 6eNNa amhanapuiyaꞌo mwalona alaowa alimiyai, nigele yama walo gwawawalidi yo hinage Yaubada ihanapuiyaꞌo nigele ebeha yama walo amꞌamnaena na ebeha yami ginauli avaidi. ucNYama paihowa teina Yaubada italam alimaiyai ebeha wasa namwanamwana awalo mahalavaei na yama walone nigele teya hava tomowa nuwanuwadi na hesi hava Yaubada nuwanuwana. Na nuwatuwuwone atemaiyai himiyamiya, Yaubada ibom ihanahanapuidi. lQNNa aguguguguya alimiyai nigele oyamaena, nigele walo yababana ainaena, na hesi walomoiha ainaena. }NAmnuwatuwu avivini hinage ebeha Pilipaiwone mwalona himumuga yababaegai ta hiꞌabiye hinimayaegai, na besiwa Yaubada iꞌabiye wahiyalagai, yo iꞌabiye atepatugai na wasa namwanamwana awawaloweine alimiyai, bwagana tomowa hiveꞌaveꞌalehaegai?
{NTahimaiyao, bada amhanapuiyaꞌo ebeha mwalona yama tauboꞌe alimiyai, nigele ayatauboꞌe awawa na hesi maꞌainona. < sN
Na Natuna amhaꞌwahaꞌwai aiteya hauga iꞌaituluma galewaena. Wuwuna Yeisu itowolouyoꞌo mwalowoiyena na howola mata ilaoma na Yaubada yana modiꞌini ainaena ihaloigita. N wuwuna hiya alimaiyai hiꞌauꞌaubabada yami talam mwalona ai alimaiyai vehabana, ebeha yami abayemidi miyamiyadi amtaꞌwataꞌwataediꞌo ta Yaubada ainai amtalamwegomiuꞌo, wuwuna ibom Yaubada moiha na mayawahina, eeta iya vehabana ampaipaihowa.
NMoiha yada Bada wasanane bada alimiyena idabalalaꞌo Masedoniya, yo Gilisi aidiyai na hinage omiu yami yemidi Yaubada ainai wasana bada idabalalaꞌo tupwa maudoidi aidiyai; ainaena ebe tupwa yehana ainai alalau nigele howahowana vehabamiu aꞌaubabada, f GNTa omiu abaꞌita namwanamwana Besinana ana tauyemidiwo tupwa Masedoniya, yo Gilisi aidiyai. M NEeta bada amveꞌaoꞌaonegai yo hinage yada Bada amveꞌaoꞌaonaenaꞌo. Ammiya vitaiꞌo na hesi wasanane amvaiyaꞌo mayami yaliyaya na yaliyayanane Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena ilalaomane. | sNEeta haugana wasa namwanamwana amohegomiu, nigele ebeha walo aꞌava, na hesi Aluꞌaluwa Veꞌahihi walone iꞌabiye wahiyala alimiyai, ta ebe walonane amꞌawa moihaei. Na hinage yama paihowa vehabamiu amꞌiꞌitane neta paihowa dumwaluna. R NTahimaiyao, Yaubada bada ivelauwegomiuꞌo yo ivesinuwanegomiuꞌo. = uNWuwuna yami yemidiyena ampaihowa iliꞌilimani, yo hinage yami paihowao velauwena mayami alamaꞌiꞌita yo mayami yemidi yada Bada Yeisu Besinana ainai yo Yaubada Tamada mehenai. ' INHauga maudoina aꞌawa yauwedo Yaubada ainai, mumugamiu namwanamwana vehabana, yo hinage hauga maudoina Tamada Yaubada ainai aꞌawaꞌawanoi vehabamiu. } wNYau Paulo na Sailasa yo Timoti baidaguwao teina yami leta aleleyawa omiu Yaubada yana bodao Tesalonaika ainai. Omiu Tamada Yaubada yo yada Bada Yeisu Besinana adi tauyemidiwo yadi veꞌiꞌilaena ammiya daumwali. Tesalonaika himumuga namwanamwa Amꞌawa yauwedouyoigomiu ehebo ehebo ainai, yo amꞌatuhapwaliuyoigomiu velau moihanaena. Omiu Besinana yana bodao ammiya daumwali.[/
Na hinage tautapwalolo tupwa teina Babiloni ainai yadi awayauwedo alimiyai. Hiya Yaubada ivesinuwaidi dova omiu ivesinuwaigomiune yadi awayauwedo alimiyai. Yo hinage natugu Maki iꞌawa yauwedo alimiyai. ' Yami leta ubwaꞌubwana teina Sailasa ihaguigau ta yalelelene vehabamiu. Iya Sailasa tahanapui ebeha ehebo tahida mayana yemidi. Eeta yami leta teina ainai nuwanuwagu na Yaubada yana veꞌiꞌila moihanaena yawalo mahalavaei, alimiyai, ta ainai amtowolo wahiyala. L Wuwuna iya tauwahiyala miyamiya vateyaina. Moiha. Walo awayauwedo $~A
Yaubada iya tauveꞌiꞌila na bada iyogaegitaꞌo ta ebeha yana wasawasa miyamiya vateyaina ainai tamiyamiya Besinana baidada. Ami muyao hauga ubwaꞌubwana na hiꞌovi, eena mulitai Yaubada iꞌabiye maselegomiu na iꞌabiye wahiyalagomiu ta yaiyaimiu ebe ammiya namwanamwa. =}s Na havena ammehemeheuhi, na hesi yami yemidi ainai amtowolo wahiyala, wuwuna amhanapui ebeha ada geluwo hiya Yeisu ana tauyemidiwo vitaiwone hilobalobaidi tupwa vehopali aidiyai. A|{Amꞌita avivini iliꞌilimaniuyoigomiu ami aleha Tomodulele ainaena. Wuwuna iya dova laiyoni, hauga maudoina itaꞌitaꞌiꞌili na ibehabeha ta ebe ana tauꞌilobai yo iꞌai. X{)Na ami vitaiwo maudoidi Yaubada ainai ammohei ta ami vitaiwone ivai vehuludi. z!Eeta amnuwadobi yo amtalamwegomiu Yaubada Tauwahiyala iya nimanai, na ainaena mulitai iya yana hauga namwanamwana ainai iꞌabihinigomiu. yEeta omiu hinage hevali vauvaumiu babadao amveꞌahihiyedi, na maudoimiu amnuwadobi yo ehebo ehebo alimiyai amvehaguhagu. Dova Buki Veꞌahihi iwalo mahalava, iwalo:‘Yaubada taunuwahaehae iꞌauhidi, na hesi taunuwadobi iveꞌiꞌilaedi’.
xEeta hauga mehedai Tauꞌita avivini mwalaꞌina imahalava, iya ainaena ami maiha namwanamwana na miyamiya vateyaina mata amlobai. wwNa havena amtowotowoi yo amvetau loina aidiyai, na hesi mumuga namwanamwana amveꞌitaei aidiyai, ta himulitaegomiu. zvmBabadao yami bodao amꞌita avivini iliꞌilimanidi wuwuna hiya Yaubada yana bodao imohegomiu ebeha amloina iliꞌilimanidi. Amꞌita avivini Yaubada yana velau vehabana na havena ami maiha vehabana na hesi amꞌaipate yo tomowa amhaguidi. Wu )Omiu babadao teina yawalo auligomiu yami paihowa vehabana, wuwuna yau taumugai teya. Besinana muyao iveꞌalodi yau tauꞌawa moihaeina teya ta mata yana wasawasa iꞌabiye mahalava agu guyau abo imohegau. 3t_Ebe omiu Yaubada yana nuwatuwu ainaena muya amlobaidi, yawahimiu amtalawedi ainai, dova iwalo yemidiyegomiuwa mata iꞌita avivinigomiu wuwuna iya tauyemasele.=ssNa Buki Veꞌahihi ainai iwalo mahalavao, iwalo:‘Taunamwanamwao muhamuhana na mata lauvetala hiveꞌalo, na hesi tauyababao mata lauvetala mwaliꞌi alilina hiveꞌalo’. Wr'Hauga bada imahalavaꞌo na Yaubada yana loina ivetuwuni yana bodao alidai. Na tuluhanai Yaubada yana wasa namwanamwana ana tauꞌawa sewao mata lauvetala mwalaꞌi iꞌalilina hiveꞌalo Yaubada ainaena. KqNa hesi ginauli ehebo aꞌava ilowoinanegomiune neta omiu Besinana yana bodao eeta yehana vehabana na mata muya amveꞌalodi, ainaena havena amhinihinimaya na hesi Yaubada amwalo vetuvehaeyei. 8piOmiu nigele iyalowonanegomiu ebeha mumuga yababadi vehabana muya amveꞌalodi eeta oiyemwalowoi, aivavali, nuwatuwu yababa yo mumuga yababadi, tupwadi amtaꞌwataꞌwataedi. /oWNa ebe tomowa hiꞌawa yababaegomiu yami yemidi Yeisu Besinana ainai vehabana, amyaliyaya taꞌi, wuwuna Yaubada Aluꞌaluwana masemaselena bada alimiyai imiyamiya. n9
Na hesi amyaliyaya wuwuna Yeisu Besinana muya ilobai, ta omiu hinage dova amlobalobaidi, na mulitai haugana yana wasawasa imahalava amyaliyaya moiha.
m
Augeluwo havena amꞌaluꞌaluwagavai muyao mwalaꞌidi amveꞌaveꞌalodi vehabadi. Neta muyaone nigele ginauli vauvaudi. Kl Ai tauguguya Yaubada yana walomoihana aguguguyaei. Na omiu tauꞌabihagu yami wahiyala Yaubada imomohegomiune ainaena amvehaguhagu. Eeta yami paihowa maudoina tomowa hihanapui na Yaubada hiwalo vetuvehaeyei Yeisu Besinana yehanaena. Wuwuna iya Wasawasa yo Wahiyala miyamiya vateyaina. Moiha. Yeisu yana bodao himuyamuya. Ck
Na ehebo ehebo Yaubada veguveguyai vagavagadi imohegomiuꞌo, ainaena veguveguyaiwone aidiyena ampaihowa ta ami geluwo amhaguidi, ta ainaena omiu Yaubada yana taupaihowa namwanamwamiu. jjM Eeta ami geluwo amyogaedi yami vadai nuwanamwanamwaena, na havena vehabadi amꞌuluꞌulumiyai. 8iiAinaena amveꞌilahi namwanamwa iliꞌilimani ehebo ehebo alimiyai, wuwuna velau ginauli maudoina imwalaꞌi gabaedi. Na hinage velau howahowana yo yababa bahudi iꞌauhidi. 5hcEeta hauga iuꞌiuna na ginauli maudoidi hiꞌovi. Ainaena amꞌita avivinigomiu yo havena amvevetauhabulolo, na hesi hauga maudoina amꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai. PgTeina vehabana ta Yeisu iꞌaitulu taumwalomwalowoi aidiyai na wasa namwanamwana iguguyaei wuwuna tau ana lauvetala bada iveꞌaloyaꞌo na aluꞌaluwadi howola abo yawahai hilobai Yaubada ainaena. fNa hesi howola Yaubada tomowa mayawahidi yo mwalomwalowoidi iloinaedi, ta ainaena hiya taumiya ganamuli hilauvetala mehenai, e Na taumiya ganamuli yami yemidi nigele hiyaꞌita lobai wuwuna paihowa yababadi nigele amyapaipaihowaidi, ainaena hiꞌawa yababaegomiu. "d=Mugai yami mumuga yababana, dova hiya guguyou ana taumiyao, na teina haugane amtaꞌwataꞌwataediꞌo, dova pwanoli yo, nuwatuwu dawani yo, bwahi wahiwahiyaladi adi numa yauyaule, yo veꞌauꞌaugelu paihowa yababadi vehabadi yo hinage yemidi oyaꞌoyama vali ginauliwo aidiyai. !c;Ainaena yada hauga maudoina baleꞌuwai ta miyamiya, tatalamwegita Yaubada ainai na iya iloinaegita, na yada nuwatuwu dawaniwo havena hiloiloinaegita. Bb Besinana iya iyemala tomowa mohili yo muya ilobai, eeta omiu hinage muya alonai amtowolo wahiyala ta dova Yeisu. Wuwuna muya ebe amveꞌalo yami yababao bada amtaꞌwataꞌwataediꞌo. +aOIya bada ihaeꞌo galewai ta teina hauga Yaubada nima tautuwanai imiyamiya, na tausagenawasao yo galewa ana tauloinao yo tauwahiyalao maudoidi iloiloinaedi._`7Bwahine teina bapitaiso veꞌiveꞌilalana ebe ainaena tahugu mata tayawahai. Bapitaiso bwahina nigele tau ana yemasele vehabana, na ate yana masele Yaubada mehenai vehabana Yeisu Besinana yana towolouyo ainaena. m_SNa tomowaone aidiyai iguguyane neta hiya mwalona Nowa yana haugai waga iꞌaꞌabiwa ainai Yaubada yadi awasewa vehabana iꞌalamaꞌiꞌita. Na hesi abaita ainai maudoidi hihanene na hitau 8 hibom hiyayawahaine wagane alonai. ]^3Na hinage Aluꞌaluwana yana wahiyalaena iꞌaitulu bwebweso ana taumiyao aidiyai. ]Walo moiha, Besinana imwalowoi mai ehebo yada pwanoliwo vehabadi, na ibom taꞌi namwanamwana, na ita tauyababa vehabada imwalowoi, ta ebe ilau vaigita Yaubada ainai. Na Besinana tauna hiꞌoiyemwalowoi, ta Yaubada Aluꞌaluwana ainaena iyawa haiuyo. %\CMumuga yababana vehabadi muya amlobalobaidi neta nigele iyanamwanamwa. Na mumuga dumwadumwaluna vehabadi na muya amlobalobaidi neta Yaubada yana nuwatuwu. b[=mayami veꞌahihi yo mayami nuwahegoya. Ita Besinana ana taumulitao ainaena mumuga namwanamwadi tamulitaedi. Na ebe hiwalo sebasebaiyegomiu mata yadi walowone iꞌabiye hinimayadi yami mumuga nwamwanamwadi vehabadi. `Z9Eeta atemiyena Besinana ainai amwalo, ‘Yama Bada Masemaselena’. Ebe yaiya tomowa ipanivilaegomiu, ‘Yami wuwu hava ta Besinana amyemiyemidiyeine?’ Eeta yaꞌatububunigomiu tomowane yana panivilane amyemaiha 3Y_Ebe mumuga namwanamwana ammiyamiyanei na tomowa hiꞌabiye muyagomiu havena amnuwanuwatuwu yo hinage havena ammehemeheuhi, wuwuna Yaubada mata iꞌawa namwanamwaegomiu. tXa
Walo moiha, ebe ginauli namwanamwana nuwamiu ivai, nigele howahowana yaiya teya iꞌabiye muyagomiu. 2W] Wuwuna yada Bada hauga maudoina taunamwanamwa iꞌitaꞌita avivinidi, yo hinage yadi awanoiwo ibenali iliꞌilimanidi,
na hiya tauyababao itaꞌwataꞌwataedi’. "V= Yo hinage paihowa yababadi itaꞌwataꞌwataedi na ipaihowa namwanamwana vali tomowa aidiyai, yo hinage iꞌaipate wahiyala nuwadaumwali vehabana. ;Uo
Dova Buki Veꞌahihi ainai iwalo mahalava, iwalo:‘Ebe yaiya iya nuwanuwana na iyaliyaya hauga maudoina aidiyai, ilowoinanei yo walo awaꞌawawa yo oyama ilaumwauwi. 'TG Na ebe tupwadi alimiyai hipaihowa yababana, havena aidiyai amyemayemaiha, na ebe hiwalowegomiu havena amwalowalowedi. Na hesi amveuyodi walo namwanamwana ainaena. Wuwuna ita Yaubada bada ivesinuwaigitaꞌo ebeha nuwahegoyaena taꞌauꞌaubabada ta ebe Yaubada iꞌawa namwanamwaegita. ?SwTeina yagu walo yana abaꞌovi alimiyai ebeha yami nuwatuwena yo ami lautowoiyena amveꞌehebo yo amveꞌilahi namwanamwaegomiu, yo mayami nuwadobiyena amꞌatemuyamuyaegomiu. SR Na omiu hinage tautapwalolo towatowaho, mwanemiyao baidamiyao ammiyamiya, amnuwatuwui ebeha hiya tapitapiyadi, ainaena amꞌita avivinidi na amveꞌahihiyedi, wuwuna omiu yo mwanemiyao baidamiyao Yaubada yawahina imohegomiuꞌo. Teina dova ammumuga yo ainaena havena yababa yami awanoiwone itautau auhidi. Muya taveꞌalodi 2Q]Dova hinage Sela mwanena Abelaham alinana iꞌawa abiyei na iꞌawa badaei eeta ebe omiu ammumuga namwanamwa, yo havena teya ginauli ammehemeheuhei, omiu Sela natunao. "P=Dova mugai hiya waiwaihiu tautapwalolo Yaubada hiyemidiyei ta atedi hiyepasadi mumuga hegohegoyana yo nuwadobi aidiyena na mwanediyao hiveꞌahihiyedi. HO Na hesi atemiu amyepasadi, pasa miyamiya vateyaidi aidiyena, hiya dova mumuga hegohegoyana yo nuwadobi aidiyena amnuwatuwu avivini ebeha teina ginauline ginauli mwalaꞌina Yaubada mehenai. HN Na havena amꞌauꞌaupasa ginauli mahamahalavadi aidiyena, dova vahumiu ampaihowa iliꞌilimanidi, nuwana ginauli goula aidiyena amꞌaupasa, nuwana ami aleꞌowo namwanamwadi amliꞌwadi. OM Omiu hinage tautawahola waiwaihiu, mwanemiyao amveꞌahihiyedi. Ebe hiya nigele Yaubada yana walo hiyayemidiyei, omiu yami paihowa namwanamwana ana veꞌahihiyena amveꞌitadi, ta ainaena hiyemidi. L)Walo moiha, omiu dova sipi sawasawalina, na ana tauꞌitaꞌita avivini ivaiyoigomiuꞌo ainai, iya aluꞌaluwamiu ana tauꞌita avivini.qK[Walo moiha, Besinana iya tauna ainaena yada pwanoliwo iꞌavalaidi aiwa lagalagana ainai, ta tenem ainaena ebeha yada mumuga yababadi hiꞌovi, na mumuga dumwadumwaluna ainaena talau, ibom ana muya ainaena yami namwanamwa amlobai. GJNa haugana hiꞌawa yababaei nigele hinage aidiyai iyaveuveuyo, yo hinage hiꞌabimuya, nigele ana modi iyaꞌiniyedi, na hesi Yaubada iyemidiyei moiha, wuwuna iya tauloina dumwadumwaluna. \I1Wuwuna iya nigele yana pwanoliwo yo hinage nigele yana oyama ainaena iyamahalava. *HMNa muya amwahana teina vehabada Yaubada iyogaegitaꞌo, wuwuna Besinana iya vehabada imuyamuya, ta yada abaꞌita imwauwi alidai na ebe aeleleyanaena tamulita. vGeEbe yami mumuga yababadi vehabadi na hipwedipwediligomiu na amꞌalamaꞌiꞌita, neta nigele iyanamwanamwa. Na hesi ebe miyamiya namwanamwa vehabadi na hipwedipwedigomiu na amꞌalamaꞌiꞌita, neta Yaubada mehenai inamwanamwa alili. GFWuwuna ebe nigele teya yami paihowa yababana, na hiꞌabiye muya awawaigomiu yo Yaubada vehabana amnuwanuwatuwu mwalaꞌina na amꞌalama iꞌita, neta mumuga namwanamwana Yaubada mehenai. QEAinaena omiu taupaihowa mohiliwo, yami tauloinao amveꞌahihiyedi na aidiyai amꞌawa abi, na nigele ebeha tauloina namwanamwa aꞌavadi aidiyai na hiya hinage yadi loina oloꞌololodi aidiyai. fDEAinaena tomowa maudoidi amveꞌahihiyedi, na ami geluwo hiya Yeisu ana tauyemidiwo amveꞌilahi namwanamwaedi. Yaubada ainai amveꞌahihi mwalaꞌina, yo hinage gabemaniwo amveꞌahihiyedi. Yeisu vehabada muya ilobaidi. -CSNa omiu hesi bada Yaubada ilivahigomiu yo ebeha ambom amloinaegomiu, ta havena paihowa yababadi aidiyai amlaulau, na hesi ampaihowa dova Yaubada yana taupaihowao. TB!Na Yaubada yana nuwatuwu teina ebeha taunuwapwanopwanowo hauganane hiwalo awaꞌawawa vehabamiu, mata yami paihowa namwanamwana howola abo hiꞌita lobai, yo havena hinage hava vehabamiu hiwalowalowei. A9yo hinage gabemaniwo amveꞌahihiyedi, wuwuna Bada neta ivesinuwaedi ta gabemani hiya tauyababao hiloinaedi, yo taunamwanamwa hiꞌawa namwanamwaedi. F@
Na omiu Bada yana boda, ainaena ilowoinanegomiu ta loina bagibagilidi baleꞌuwai amveꞌahihiyedi, dova tauwasawasa yana loina ainai amtalamwegomiu, wuwuna iya tauloina mwalaꞌina, n?U Na hesi ammumuga namwanamwa hiya taumiya ganamuli aidiyai. Wuwuna teina taꞌi howola hiꞌawaꞌawa yababaegomiu, ta hauga mulitai yami paihowa namwanamwana hiꞌita, yo ebe haugana Yaubada imahalavama iya hiwalo vetuvehaeyei. J>
Augeluwo ita baleꞌu teina ana taumanao, eeta nuwanuwagu mwalaꞌina ebeha yami nuwatuwu dawaniwo atemiyai himiyamiya amtaꞌwataꞌwataedi, wuwuna aluꞌaluwamiu hiveꞌaveꞌalehaedi. }=s
Walo moiha, hauga mugai aidiyai omiu nigele amyaveboda ehebo na teina taꞌi bada Yaubada ainai amyeboda eheboꞌo, na mugai hinage Yaubada yana ate muyanuya nigele alimiyai iyamiyamiya, na teina taꞌi amlobaiyaꞌo. Yaubada yana taupaihowao <- Omiu hesi Yaubada yana boda vesivesinuwamiu, ainaena omiu Tauwasawasa yana taupwaoliwo na yana bodao masemaselemiu, wuwuna dalava guguyou ainaena iyogaegomiu, yo yana masele namwanamwana moiha ainai imwauwigomiuꞌo, ta ebeha yana paihowa ausaladi amwalo mahalavaei. Z;-Na hinage iwalo:‘Logidi teina tomowa yadi abatautupa, howola mata ainai hitautautupa na hibeꞌubeꞌu.’ Eeta hitautautupa ainai wuwuna walo nigele hiyayemidiyei. Dova Yaubada iloina mugai vehabadi. H: Eeta omiu yaiyadiwo logidi teina amyemidiyei neta iya howomiu, na yaiyadiwo hiya nigele ainai hiyayemidi, vehabadi Buki Veꞌahihi ainai iwalo mahalavaꞌo iwalo:‘Logidi teina mugai tauvada abi hitaꞌwataꞌwataei, na teina hauga bada hivetowoloyaꞌo ta ivelogidi mugai, ainaena logidi maudoidi iloinaedi.’ b9=Dova hinage Buki Veꞌahihi ainai iwalo:‘Amꞌita logidi teina namwanamwana na vesivesinuwana yamwau mugaiyei vada ana abi dalava Saiyoni ainai, na ebe yaiyadiwo hiya hiyemidiyei, mata nigele hiyahinimaya’. 8Omiu hinage dova vada ana ginaginauli mayawahina, aluꞌaluwamiu amtalamwedi na alimiyai Yaubada yana vada iꞌabi, yo tenem ainaena amvetau pwaoli masemaselemiu, na Yeisu Besinana ihaguigomiu ta aluwaluwamiyena ampwaoli iliꞌilimani Yaubada ainai.
7Amlaoma Bada ibom ainai, iya logidi mayawahina taumiya baleꞌu hisosomanaei, na hesi Yaubada nuwanuwana ta ivevesinuwaneine. Z6-Walo moiha, yada Bada yana atemuyamuya bada amlautowoiyaꞌo. Logidi mayawahina )5KYami tubuiyo ebeha aluꞌaluwamiune ana huhu namwanamwana ambehaei. Dova hedaheda iuꞌiudi huhu nuwanuwadi, na huhu teina aluꞌaluwamiu adi livahi vehabana. 74 iOmiu bada amtubuiuyoꞌo ta ebeha yami yababao bagibagilidi dova yami mumuga oyaꞌoyamao, yami vehinihinini, yami alomagigili, yami ulumiyai maudoidi amtaꞌwataꞌwataedi. 3 Na hesi Bada yana walo miyamiya vateyaina.’ Walone teina hauga alidai imiyamiya, neta wasa namwanamwana bada ambenalenaꞌo.R2 Dova Buki Veꞌahihi yana walomahalava iwalo:‘Tomowa maudoidi dova awahi, na yadi wasawasa dova awahi tayadi.Wuwuna awahi mata himwalowoi, na tayadine hinage mata hiwelai yo hibeꞌu. 1 5Na omiu bada hilabahiuyoigomiuꞌo, nigele tamamiyao mwalomwalowoidi aidiyena, na hesi Tamamiu yana walo na yawahina na miyamiya vateyaina ainaena. 0 yEeta amwaha dumwadumwaluna bada ammulitaei iliꞌilimani, ta ainaena yami masele amlobaiyaꞌo, yo hinage ami geluwo amveꞌilahi namwanamwaedi atemiu maudoina ainaena, eeta ilowoinanegomiu na amvelavelauyoigomiu tomowa ehebo ehebo aidiyai. ^/ 7Besinana ainaena Yaubada amyemidiyei neta ibom mwalowoiyena iꞌabiye towolouyoiyaꞌo na abamiya wasawasa ainai imwauwiyaꞌo, eeta yami yemidi yo yami nuwatuwu hae ammwau iliꞌilimanidi Yaubada ainai. Tubuiuyo 3. aYaubada Besinana ivesinuwa mugaiyei yana paihowa teina vehabana, na mulitai baleꞌu iyeyemaselene, eeta teina hauga tuluhanai Besinananane imahalavamaꞌo ita vehabada. - {Na hesi maihane Yaubada yana Lami ꞌwahinana ainaena iuwagomiu, neta iya Besinana namwanamwa alilina yo masemaselena. K, Mwalona tubumiyao yadi mumuga dova lagulagu amveveꞌaoꞌaonaedi na hesi Yaubada iyemaihagomiuꞌo. Na ami maiha neta bada amhanahanapui ebeha nigele ginauli oviꞌovidi, dova siliba yo goula. + 3Howola abo Yaubada yana lauvetala dumwadumwaluna imahalava alidai ta iloinaegita yada paihowa namwanamwadi yo yababadi aidiyena. Yaubada ainai amꞌawanoi amwalo, ‘Tamamai’, eeta mayami veꞌahihi ammeheuhei yami miyamiya haugadi aidiyai, wuwuna omiu amiya taumana. d* CWuwuna Buki Veꞌahihi ainai iwalo, ‘Amꞌabiye maselegomiu, wuwuna yau masemaselegu.’ a) =Na hesi yami miya maudoidi masemaselena, dova ibom iyogaegomiu yana mumuga maselenaena.
( Eeta Yaubada ainai amꞌawa abi na havena yami nuwatuwu dawaniwo hiloiloinaegomiu, dova mugai yami hauga nuwapwanopwano aidiyai.
l~}||){{Azy~xwvuuxtsrr(qpp/o~o0nnEmllkjjiiNhhYgMf{eeQdcbbb!a^``6_^]\\5[ ZZ#Y@XWWXVVy=<<;;:F9X8o7{665=4:22*11 0//.I-- ++5*J)y('&r& %2$#""X!! . F Uj"!YD
O T
_ YOhe> N Hiya nigele hiyayemidi wuwuna Tomodulele baleꞌu ana tauloina yababana yadi nuwatuwu iꞌauhidi. Iya iguduidi ta masele ihinahinalidi nigele howahowana na hiꞌita lobai. Masele neta iya wasa namwanamwana ainaena ilalaomane. Na wasane ainaena Besinana yana vewasawasa iꞌabiye mahalava wuwuna iya Yaubada ana oleya moiha. hI Wasa namwanamwana aguguyaei ta ebe italu aidawani mata tomowa tupwadi aidiyai italu aidawani. #? Mumuga dawadawanidi yo vedebahinihinimayadi amwau gabaediꞌo. Nigele mumuga oyaꞌoyamaena ayamiyamiya yo nigele Yaubada yana walo ayapaipaihowa pwanoli. Na awamoiha maudoina ainaena Yaubada mehenai amiyamiya ebeha tomowa maudoidi yadi nuwanuwatuwu ilimani vehabana amoheuyoigai. r _ Ainaena teina waloyemidi vauvauna yana paihowa Yaubada yana atemuyamuyaena imohegai ta nigele ayatapiya. dA Ainaena maudoida nigele manida abalauꞌauꞌauhina na Bada yana vewasawasa taveꞌitaei. Na Badane neta iya Aluꞌaluwa Veꞌahihi eeta igwaipilegita ta ana ita dova Besinana yana wasawasa alidai imwalamwalaꞌi."= Na Badane neta iya Aluꞌaluwa Veꞌahihi. Na havaidova ainai Bada Aluꞌaluwana imiyamiya neta ainai nigele loina bo yababa yana pai teya iyamiyamiya. hI Na hesi haugana tomowa iꞌita gwaipileuyo Bada ainai neta Yaubada aleꞌone mata ivaivehulu. yk Na mwalona ta wau, haugana Mosese yana loina hivahili neta aleꞌone howola yadi nuwatuwu ilaulauꞌauꞌauhi. Na mayadi nuwapwanopwano mwalona ta wau haugana waloyemidi mugamugaina hivahili neta hiya aleꞌone ehebonane howola yadi nuwatuwu iꞌoiꞌoiꞌauꞌauhi ta nigele hiyavaivehulu. Wuwuna Besinana ibommo ainaena mata teina aleꞌone Yaubada ivaivehulu. & E
Ita nigele dova Mosese. Iya aleꞌowena manina ilauꞌauꞌauhi haugana yana namanamalina ihabuhabulu ta isasawaline ta ebe Isileliwone havena hivinuvinui. Y+ Ita yada nuwatuwu hae ana ita teina dova neta vehabana aꞌatepatu moiha. $~A Waloyemidi miyamiyana isawali na hesi mayana namanamalina ilalaomane eeta tahanapui ebeha mata waloyemidi miyamiya vateyaina namanamalina idiꞌwa alili. }
Na wau namanamalina mugamugaina ana ita dova nigele iyamasele iliꞌilimani wuwuna mulimulitana namalina imwalaꞌi alili. @|y Na loina mumugana iya yababa veꞌewana ivaivaiyama neta manamanamalina ilalaomane. Ainaena na Aluꞌaluwa Veꞌahihi iya awadumwalu ilawelawenama neta mata namalina idiꞌwa alili. e{C Na hesi Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana laoma namanamalina idiꞌwa alili yana paihowa alonai. z Loinane neta abalaulele gaimana Yaubada ainai ilele ta haugana Mosese ivavaiwa neta Yaubada yana wasawasa namanamalina iꞌabiye mahalava. Moiha Mosese manina maselena mata isawali ta ilau na hesi maninane maselenane imeheꞌaiꞌai moiha ta nigele howahowana na Isileliwone manina hivinunui. Loina ana paihowa alonai tomowa himwalomwalowoi na hinage yana hauga laoma manamanamalina. 0yY Iya iꞌabiye alaꞌalawowoligai ta waloyemidi vauvauna awalo mahalavaei. Teina waloyemidi vauvaunane neta nigele loina lelelelena ainaena, na hesi Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena. Wuwuna loina lelelelena neta tomowa iꞌoiꞌoiye mwalowoidi na Aluꞌaluwa Veꞌahihi tomowa yawahi imohemohedi. =xs Nigele teya hava alimaiyai iyamiyamiya ta ebeha awalowegai neta howahowamai ta mata teina paihowane apaihowai. Alaꞌalawowoli alimaiyai imiyamiya neta Yaubada ainaena ilaolaoma. ]w3 Teina walone awalowei wuwuna Besinana ainaena na aꞌatepatu Yaubada mehenai. Fv Na imiya mahalava iliꞌilimani neta Besinana iya teina lelene ilelelene yau aliguwena. Iya nigele abalaulele weꞌaweꞌahana ainaena iyalaulele na hesi Yaubada Mayawahina Aluꞌaluwana Veꞌaveꞌahihina ainaena. Na hinage nigele abalaulele gaima tabatabana dova Mosese yana loina na abalaulelene tomowa atemiyai.
u Mwalona ilaoma ta wau yagu abiyemasele letana neta omiu. Atemiyai yalelediꞌo ta tomowa bagibagilidi hivahili ta hihanapuiyaꞌo. t + Teina walone ana dagugu dova yaꞌawa namwanamwauyowegau, bo? Yau nigele dova yavetaumanaegomiu ta nuwanuwamiu abiye masele letana tomowa aidiyena ilaowa alimiyai ebeha yau yaiya dova tomowa tupwadi. Na nigele ebeha omiu alimiyena amꞌabiye mahalavaegai tomowa aidiyai. esC Hesi ai howahowamai wuwuna ai nigele dova tomowa tupwadi hiya Yaubada yana Walo hivai ta dova abaꞌaigimwagimwala. Ai Yaubada ivetamalegai eeta iya mehenai nuwatuwu moihanaena aꞌauꞌaubabada Besinana yehanaena.Qr Taumwalomwalowoi aidiyai teina panenane dova mwalowoi ivaivaiyama. Na livalivahidi aidiyai teina panenane iya yawahi ivaivaiyama. Teina vehabana ta yaiya howahowana mata teina vitaiwone ipaihowaidi? Dq Wuwuna ita dova pwalawasi panena namwanamwa alilina Besinana iꞌaiyauyanei Yaubada ainai. Neta panenane idabadabalala ta livalivahidi na taumwalomwalowoi gamwagamwadiyai hibenabenalei. }ps Na Yaubada ainai taꞌawa yauwedo wuwuna iya yana lau ahaiyena hauga maudoina Besinana ainaena ta wahiyala diꞌwa. Ta Yaubada iyepaihowagai na Besinana ana hanapu vehabana aꞌabiye dabalala tupwa maudoina aidiyai dova pwalawasi panena. o3
Hesi yagu nuwatuwu nigele iyatalu wuwuna tahigu Taito yabeha ahayai Tilowasi ainai. Nigele ta yavelauwedi na yalaugabaidi ta yalalaune Masedoniya. #n? Haugana Tilowasi ainai yamahalava yaꞌita lobai ebeha Besinana wasana namwanamwana yaguguyaei neta tenem ainai Bada yagu hawahawaga ihoꞌeyaꞌo. m) Na yapapaihowaine ebeha Tomodulele havena iwahiwahiyala gabaegita, wuwuna yana nuwatuwuwo bada ta hanapuidiꞌo. Besinana ainaena ta wahiyala *lM
Ebe yaiya teya yana yababa amnuwahamui mata yau hinage yanuwahamui. Na ebe hava vehabana na yanuwahamui neta Besinana mehenai na yapapaihowaine omiu vehabamiu. k3 Teina vehabana na yalaulelelaowa ebeha yami awaꞌabi yatowoi ta yahanapuigomiu neta moiha yagu loguguya maudoidi aidiyai amꞌawa abi, bo nigele? Yj+ Eeta yaꞌawanoiyegomiu ebeha yami velau iya vehabana amꞌabiye mahalavauyoi. kiO Na hesi amnuwahamui na amꞌabiye wahiyala ta havena inuwanuwayababa alili mata ainaena ibeꞌu. fhE Na tomowa maudoimiu amhulugogoi ta yemaihana teina dova ammohemoheine neta bada howahowana. :gm Ami gelu teya iꞌabiye nuwayababagau ta ebe yau mayagu nuwayababa omiu hinage tupwana mayami nuwayababa. Teina yawalowalone nigele ebeha ami gelune yaꞌabiye nuwavitai. Pf Eeta yalaulelewa mayagu nuwavitai yo mayagu atemuyamuya yo mamehelinogu; ta nigele ebeha yaꞌabiye nuwayababagomiu na hesi yagu velau ana mwalaꞌi alimiyai ebeha amhanapui. Tauyababa ana nuwahamu eeC Teina vehabana na leta neta yaleleyawa alimiyai. Nigele nuwanuwagu yalaowa ta omiu ebeha amꞌabiye yaliyayagauwa amꞌabiye nuwayababagau. Wuwuna yahanapui iliꞌilimani neta yagu yaliyayane omiu hinage yami yaliyaya. 1d[ Ebe yaꞌabiye nuwayababagomiu, yaiya mata itupwa ta iꞌabiye yaliyayagaune? Nigele teya yaiya wuwuna tomowa tauꞌabiye yaliyayagau mata yaꞌabiye nuwayababagomiu. sc a Nigele yayalaowa alimiyai wuwuna yagu nuwatuwu yapaihowai ta nigele ebeha yaꞌabiye nuwayababauyoigomiu. Jb Hava ebe amyemidiyei nigele ayaꞌaipate ebeha ainai aloina. Wuwuna ahanapuiyaꞌo neta yami yemidine aidiyai amtowolo wahiyalaꞌo. Eeta omiu baidamaiyao tapaihowa yami yaliyaya vehabana.a ! Yaubada mehenai yawalo moiha neta mwalona nigele yayalaowa Kolinita alimiyai wuwuna nigele nuwanuwagu ta yaꞌabiye nuwayababagomiu. m` U ta iya yana veꞌiveꞌilala alidai imwauwi neta Aluꞌaluwa Veꞌahihi imohegita ta atedai. Teina dova yana aiyauya mugamugaina, na ainaena tahanapui ebeha yana aiyauya tupwadi vehabada iꞌatububunidiꞌo ta hihaꞌwahaꞌwa. _ } Eeta Yaubada iya Besinana ainai ivetowolo momohigai omiu baidamaiyao. Na Yaubada iya ivesinuwaigita yo iꞌabidebaigita ,^ S Wuwuna Yaubada yana waloyemidi maudoidi hiyemala moiha neta Besinana ainai. Teina vehabana iya ainaena ‘Moiha’ ta tawalowei ebeha Yaubada taꞌawa wasawasaei. ] 1 Wuwuna Yaubada Natuna Yeisu Besinana, Sailasa, Timoti na yau aguguyaei gamwagamwanimiyai neta nigele ehe na hinage nigele. Iya Yaubada ana moiha. z\ o Bada dova Yaubada iwalowalo moiha neta dova yagu waloyemidi alimiyai. Nigele yayawalo ehe na ainona nigele. y[ m Yawalo ebeha yalaowa na hesi nigele yayalaowa. Teina yagu ulewahine yaꞌabi avivinine nigele yau taunuwatuwu bwaubwau. Yagu ulewahine yapaipaihowaidi nigele dova taumiya baleꞌu ginauli ehebo vehabana na hiwalo ehe na ana dumwalu nigele. QZ Mwalona nuwanuwagu yagu laomane Masedoniya ainai yatauboꞌeyegomiu na yagu laugwaipilene ainai yatauboꞌeuyoigomiu. Na yagu tauboꞌeuyoigomiune ainai mata amhaguigau ta yaꞌadau lau Yudeya ainai. Y Yami gagasa yahanapu iliꞌilimani ta mwalona yagu ulewahine ebeha yalaowa alimiyai mai bwau ta ebe yami hagu ilauhepoi. SX ! Hava alelelediwane nuwanuwamai ebeha nuwamiu himasele ta amhanapu iliꞌilimanigai. Haugana yada Bada Yeisu yana ahubena laugwaipileuyoma ainai mata amgagasa vehabamai dova ai hinage agagasa vehabamiu. fW G
Neta vehabana hauga maudoina alaulelelaowa nigele walo dawaniyena na hesi ebeha amhanapuidi. V Yama gagasa wuwuna teina, neta yama nuwanuwatuwu iwalo yedumwalu alimaiyai ebaha yawahimai teina baleꞌune ainai yo hinage ginauli mwalaꞌina dova yama veꞌawaꞌauꞌaugelu omiu baidamai neta hiya Yaubada yana nuwatuwu veꞌaveꞌahihinaena yo yana walo moihanaena iloiloinaegai, nigele taumiya baleꞌu yadi nuwatuwuhonihoniyena na hesi Yaubada yana veꞌiꞌilaena. pU [ Omiu hinage ebeha awanoiyena amhaguhaguigai. Eeta ebe awanoi maudoidi vehabamai Yaubada mata iyemaihadi yo hinage iꞌawa namwanamwaegai, na tomowa bagibagilidi mata vehabamai na hiꞌawa yauwedo iya ainai. Paulo yana ulewahi ibui T
Mwalowoi mwalaꞌi alilina ainaena iyayoviga ta mata ilauyeyawahaigai. Na yama itahae iya ainai amwauwi ta mata iyayoviuyoigai. MS Alautowoi ebeha mwalowoi bada ilaomaꞌo alimaiyai. Eeta teina imahalava ta ebe havena abom ayemiyediuyowegai, na hesi Yaubada ibom taumwalomwaloi iꞌabiꞌabiye towolodi ebeha ainai aduivahali. gR I Tahimaiyao, nuwanuwamai ebeha avenuwamwauwegomiu vitaiwone aveꞌaveꞌalodine Esiya tupwanane ainai vehabadi. Vitaiwone alimaiyai himwamwauwidine neta himwalaꞌi yo hivitai alili ta yawahimai muhamuhana na agabaei. /Q Y Yama itahae ana wahiyala alimiyai imiyamiya wuwuna ahanapuiyaꞌo ebeha dova yama muyaoꞌalodiyai ammuyamuya hagune aveꞌaveꞌalodine omiu mata hinage amveꞌalo. P # Ebe Yaubada yana paihowa vehabana abom amuyamuya, neta taꞌi omiu ami hagu yo ami yayovi vehabana abom amuyamuyane. Na ebe hagu alobai omiu hinage mata ihaguigomiu ta muyaone ehebonane aꞌalamaꞌiꞌitaedine mata iꞌabiye wahiyalagomiu taꞌamꞌalamaꞌiꞌita. O % Wuwuna Besinana yana muya bagibagilidi ita hinage alonai baidada eeta Besinana ainaena Yaubada yana vehaguhagu mwalaꞌina mata taveꞌalo. ,N S Iya ada vitai maudoidi aidiyai ihaguhaguigita. Eeta vehaguhugu ehebonane Yaubada imohemohegita ainaena mata tomowa tupwadi adi vitaiwo vagadi yo vagadi tahaguidi. AM } Yaubada iya Bada Yeisu Besinana Tamana yo yana Yaubada taꞌawa yauwedowei iya atemuyamuya wuwuna. Yaubadanane ainaena vehaguhagu maudoina ilaolaoma vehabana taꞌawa yauwedowei. L { Yaubada Tamada yo Bada Yeisu Besinana yadi atemuyamuya yo yadi nuwadaumwali himiya vahaligomiu. Yaubada yana hagu zK q Yau Paulo Yaubada yana nuwatuwuwena yavetauyewasa Yeisu Besinana vehabana, na tahida Timoti ainaena. Yami leta ilalaowane neta Yaubada yana bodao Kolinita ainai vehabamiu. Na hinage Yaubada yana bodao Gilisi tupwana maudoina alonai vehabadi. J bWuwuna hiya mumugaone teina adi taumulitao yadi yemidi Yeisu ainai itapiyaꞌo. Yaubada yana veꞌiꞌila imiya vahaligo.!I;bTimoti, yemidina Yaubada imomohegone uꞌitaꞌita iliꞌilimani, na hanapu oyaꞌoyama yo awapaꞌipaꞌiꞌi awaꞌawawa havena umulimulitaedi. fHEbTeina ainaena adi maiha namwanamwana hauga ilalaoma ainai mata hilobai neta yawahi vateyai. GbHinage tauvewasawasaone uvenuwamwauwedi ta paihowa namwanamwadi yo vehaguhagu yo aiyauya aidiyena hivewasawasa moiha. FbBaleꞌu ana tauwasawasao uvenuwamwauwedi ta havena hinuwanuwahaehae yadi wasawasa vehabadi, na hinage havena hiyemiyemidi ebeha howola abo aba hagu mwalaꞌina yadi wasawasa aidiyena hilobaidi, wuwuna wasawasadine sawasawalidi. Na hesi Yaubada ibom ainai hiyemidi, wuwuna Yaubada iya tauꞌaiyauya namwanamwana, na yada abayaliyaya maudoina iya ainaena himahamahalavama. EwbYaubada ibom miyamiyavateyaina, eeta nigele teya yaiya dova, na yana dalava nigele howahowana taꞌita, wuwuna imasele alili, yo hinage nigele howahowana Yaubadanane taꞌita, na yana wasawasa yo yana wahiyala mata nigele iyaꞌovi. Moiha. ZD-bWuwuna howola abo haugawa vesivesinuwanawa ainai Yaubada Yeisu iꞌabiye mahalava. Yaubada Tauloina ibom na namwanamwana, iya tauwasawasa maudoidi yadi Tauwasawasa, na hinage babadao maudoidi yadi Bada. C1bNa yagu loinane ebeha venuwamwau teina umulitaei iliꞌilimanidi, na havena ehebo ainai utapitapiya ana higa yada Bada Yeisu Besinana iwuyouyoma. Timoti, owa Yaubada yana taupaihowa, eeta teina mumugane ainaena uꞌita avivinigo, na mumuga dumwadumwaluna umulitaei, teina ginauliwone amwaha namwanamwana, neta yemidi yo velau yo alamaꞌiꞌita yo nuwahegoya. j?Mb
Wuwuna wasawasa ana nuwalele yababana maudoina wuwudi, na hinage wasawasa ana beha wahiyala ainaena, tupwadi adi geluwo tapwalolo moiha hilaugabaei, ta aba nuwayababa bagibagilidi hilobalobaidi. Amwaha namwanamwana vehabana I> b Hiya wasawasa ana taunuwalelewo howola abo Tomodulele yana hipwahipwa ainaena ilauhipwaidi, na yadi nuwatuwu pwano aidiyena hiꞌabiye yababadi, yo howola abo hiya silahe moiha hilobai. p=YbAinaena ada yo ada aleꞌo vehabadi tayaliyaya, na vali ginauli vehabadi havena tanuwanuwatuwu alili. <bWuwuna ita mwalona nimanima aꞌavada baleꞌuwai tamahalavama, na howola abo nimanima aꞌavada baleꞌu teina talaugabaei. &;EbNa ita yada wasawasa vagana, Yaubada ana veꞌahihi ainaena howahowana iloinaegita, na hesi wasawasa baleꞌu ana loba havena vehabana tanuwanuwatuwu. p:YbAinaena adi geluwo baidadiyao hiveꞌawa paꞌipaꞌiꞌi, na yadi nuwatuwu yababanaena vehabana veꞌita moiha havena hihanahanapui, na hesi hinuwatuwui ebeha Yaubada ana veꞌahihi ainaena wasawasa baleꞌu mwalaꞌina hilobai. F9biya yana nuwapwanopwano inuwahaehaeyei, ta miya tulutuluha ivevetuwunine. Teina mumugaone aidiyena alomagigili yo modiꞌini yo walo yabayababa yo manini na vetaꞌetaꞌe himahamahalava. >8ubNa ebe yaiya yana veꞌita vagana, nuwana yada Bada Yeisu Besinana yana walo dumwadumwaludi nigele iyamulitaedi, na veꞌitaowa mumuga namwanamwana vehabana itaꞌwataꞌawataedi, 7bHinage hevahevaliwone ebeha yadi babadaone baidadiyao hiꞌawa tahigu Besinana ana yemidi ainai, ta ebe havena yadi babadao adi yemidi hilaulaumwau. Na hesi himwahaliuhi vehabadi, yo yadi paihowa namwanamwadi himwalaꞌi, wuwuna yadi babadaone hiya Besinana ana tauyemidiwo, eeta velauwena aidiyai hipaihowa. Tauveꞌita oyaꞌoyama vehabadi Veꞌita teina uguguyaedi tomowa aidiyai. _6 9bTaupaihowao yadi babadao hiveꞌahihiyedi yo hiꞌawa abi aidiyai. Ebe nigele mata tupwadi tomowa yada veꞌitaone hiyaꞌawa yaliyedi, na hiwalo, ‘Yaubada ana tauyemidiwo hiya, na nigele hiyapaihowa dumwalu’. !5;bDova hinage paihowa namwanamwadi tupwadi miyamiya mahalavadi, na tupwadi mulitai abo himiya mahalava, wuwuna nigele howahowana na himiya mahalava.&4EbTupwadi tomowa yadi yababao miyamiya mahalavadi vehabadi adi loina hilobai. Na tupwadi yadi yababao miyamiya dawanidi, na mulitai abo himiya mahalava. 31bHavena bwahi aꞌavana unumanuma, wuwuna hauga bagibagilina ulovalovala na diyam imuyamuya, ainaena ilowoinanego na tupwana waini unumanuma. K2bTaumugai ana vesinuwa ainai havena utotototoya, mata dova ta mayana yababa dawadawanina vesinuwa ilobai, ta neta ana ita dova yana yababao aidiyai uhaguhagui. Mata maumaudoina ulauvehulu. +1ObTeina amvenuwamwau aliguwena Yaubada yo Yeisu Besinana mehediyai, yo hinage tausagenawasao masemaseledi mehediyai, ebeha loina teina umulitaedi moiha. Tomowa maudoidi uloinaedi loina ehebo taꞌi ainaena, na havena tupwadi aꞌava aidiyai uloiloina yaiyai, na tupwadi aidiyai nigele. 0!bEbe taumugai yana yababa amꞌita lobai, amwalowei tomowa bagibagilidi mehediyai, ta ebe tupwadi tomowa pwanolinane havena hipaipaihowai.
/
bTimoti, ebe yaiya tomowa taumugai teya iveꞌewai na iwalo, ‘Teina taumugaine yababana ipaihowaiyaꞌo’, na nigele tauwalo haguina, neta walone havena ubenabenalei. Na ebe tomowa bwau bo tonuga yadi walo ana benali ehebo, taumugaine ulauvetalaei. i.KbTeina vehabana Buki Veꞌahihi ainai Yaubada iloina, iwalo:‘Ebe bulumakau ipaipaihowa witi patuna ainai, howahowana yo tupwana witi iꞌai’. Na hinage iwalo:‘Taupaihowa adi maiha ilowoinanedi na hiꞌai’. "-=bAmi taumugaiwo hipaipaihowa iliꞌilimani omiu hinage amveꞌahihiyedi moiha yo amꞌita avivinidi, neta yadi guguya yo yadi veꞌita ana mutulai. g,GbEbe tauyemidi waihiuna, na yana huhu ainai teya ihiwape, ilowoinanei yo iꞌita avivinidi. Na Besinana yana boda ita havena iyemoyemodegita. Na hesi hiwahiwape nigele adi gelu, ita yada boda mata hiꞌita avivinidi. e+CbWuwuna tupwadi hiwahiwapewone bada hitapiyaꞌo, ta Tomodulele yana amwaha ainai hilaulau. d*AbAinaena yagu nuwatuwu ebeha waiwaihiu vauvaudi ilowoinaedi na hitawaholauyo, ta hilabalaba, yo hibom natudiyao hiꞌita avivinidi, eeta ainaena adi alehao nigele howahowana na hiꞌawa yababaedi, yadi mumuga vehabana. i)Kb
Eeta waiwaihiu vauvaudi havena uvetovetowolodi, wuwuna mata hiꞌabituluha yaiyai na vada ehebo ehebo aidiyai hivelavelabina na hivetalapili yo tomowa yadi vada alodi ulumiyaidi himodemodeyedi na hiwalowalo awaꞌawawauhi. =(ub ta teina ainaena Yaubada mehenai bada hiyababaꞌo. ?'wb Na waiwaihiu vauvaudi hihiwahiwapedi havena hiluwu hiwalowalo yemidi Besinana ainai ta ebeha havena hitawatawaholauyo, wuwuna hiya mata yadi waloyemidine hihoꞌe na hitawaholauyo, b&=b
na tomowa mehediyai yadi mumuga dumwaluna, wuwuna natudiyao adi itaꞌavivini ainai hipaihowa iliꞌilimani, yo taumanao na hinage tauyemidiwo adi italau ainai, yo taumiya vitai hihaguidi neta hiya uvahili eheboidi. %wb Hiwahiwapewone uvahili eheboidi na uveꞌahadi: ebe adi bolimai 60 bo ihae, na mwanediyao mwalona ehebo taꞌi, 4$abNa ebe taunuwabui teya nigele yana huhuwo bo natunao iyaꞌita avivinidi, iya bada Yaubada yana veꞌita itaꞌwataꞌwataenaꞌo, eeta iya ganamuliwone iyababa gabaedi.
#bAinaena hiwahiwapewo guguya teina umohedi na himumuga iliꞌilimani, ta ebe havena tomowa hiwahiwapewone hiꞌawaꞌawa yababaedi. " bNa yaiya waihiu yaliyaya awaꞌawawa vehabana inuwayababa, neta iya tauna mayawahina na hesi aluꞌaluwana bada imwalowoiꞌo. !3bAinaena hiwahiwapewone hiya nigele yadi huhuwo, ebeha yadi yemidi Yaubada ainai himwauwi, na awanoiyena ahubena yo boniyai aidiyai amhaguidi. S bNa ebe natudiyao nuwana tubudiyao himiyamiya, hiya teina ilowoinanedi na hiꞌita avivinidi, ta dova mwalona habuludiyai yadi itaꞌaviviniwa hiyemaiha, vehaguhagu teina dova Yaubada yana abayaliyaya. 9 mbHiwahiwapewone nigele yadi huhu amhaguidi. ybna aiꞌaihalewo aidiyai umumuga dova hinamwao na vahavahala aidiyai yam nuwatuwu masemaselenaena uꞌawa nuhuguwedi. / YbHavena babadao uwalowalowedi, na hesi nuwam hegohegoyanaena uꞌaubabada aidiyai, bada dova taꞌi tamam uꞌawaꞌawanoiyei, na hevahevali uꞌawaꞌawa tahiguwedi; {bTimoti, uꞌita avivinigo, na uveꞌita iliꞌilimani, na ainaena owa na yam taubenaliwo Yaubada ihaguigomiu.-bta paihowadine aidiyai havena uꞌabiꞌabitauꞌwata, eeta ebe tomowa yam paihowa vehabana hiwalo, ‘Moiha taꞌi, Timoti taudagelahegoya’. bMwalona tapwalolo ana babadao hiꞌabivahuigo, ainaena paihowanane vehabana Yaubada iꞌabiye wahiyalago. Na unuwatuwu avivini ucb
Na hinage tapwalolo holanai Buki Veꞌahihi uvahili, yo uguguya, na uveꞌita, ana higa yamahalavawa. `9b Tomowa havena hihinahinaligo wuwuna ebeha owa hevahevali na hesi yam walo namwanamwana yo yam paihowa namwanamwana, yo yam velau yo yam yemidi, yo yam mumuga masemaselena aidiyena neta abaꞌita hiya aidiyai. Mb Ginauliwone teina uguguyaedi, na uveꞌitaedi tomowa aidiyai. H b
eeta hauga teina ainai mayada paihowa yo mayada tuluhahegoya, wuwuna Yaubada miyamiyavateyaina tomowa maudoida ada Taulivahi ebe tayemidiyei, Ta yada nuwatuwu hae ainai bada tamwauwiyaꞌo. Bb Walo teina walo moiha, ainaena tatalamwegita ainai, jMbEbeha ulautowotowoi taum yana wahiyala vehabana, neta hauga ahuꞌahubalina ainai, na aluꞌaluwam vehabana neta iya inamanamwa alili wuwuna iya mata ihaguigita yawahida baleꞌuwai vehabana, na hinage hauga ilalaoma ainai. 1[bNa aubabada awaꞌawawa bagibagilidi nigele Yaubada ainaena. Eeta havena ubenabenaledi, na hesi utowolo wahiyala hauga maudoina na umumuga namwanamwa Yaubada mehenai. _7bVenuwamwau teina ebe ada geluwo aidiyai uveꞌitaei neta owa Besinana yana taupaihowa namwanamwana, wuwuna veꞌita dumwaludi Yeisu ana yemidi vehabana umulimulitaedi, na aidiyena aluꞌaluwam iwahiwahiyala. xibwuwuna Yaubada yana walowena yo yada awanoiyena bada iꞌabiye maselediꞌo. Yaubada yana taupaihowa mumugadi ~ubGinauli maudoina Yaubada ipaihowaidi namwanamwadi ainaena vehabadi taꞌawa yauwedo Yaubada ainai, na tavaidi, bYadi oyamaone tupwana teina, ebeha tawahola ginauli yababana, na hinage tupwadi aiꞌai adi ai hiꞌauhidi. Na omiu Besinana ana tauyemidiwo veꞌita moiha amhanahanapui ebeha Yaubada aiꞌai maudoina ipaihowaidi ai vehabana, yo ebeha mayada awayauwedo taꞌaidi.
bMumuga yababadi aidiyena, tauveꞌita oyaꞌoyamao tomowa mata hiveꞌahihiyedi, na yadi yababao nigele vehabadi hiyanuwanuwatuwu. V
'bAluꞌaluwa Veꞌahihi bada iwalo mahalavaꞌo neta howola abo hauga yana abaꞌovi ainai tomowa tapwalolo hitaꞌwataꞌwataei, na aluꞌaluwa yababadi yo Tomodulele yadi veꞌita oyaꞌoyama hibenaledi. E bMoiha taꞌi, yada tapwalolo ana hanapu dawadawanina, na ginauli mwalaꞌina Besinana vehabana teina:Bada ivetomowa, na Aluꞌaluwana ainaena iwahiyala, na tausagenawasa hiꞌitayaꞌo, na wasana tupwa bagibagilidi hibenaledi, ta taumiya baleꞌu tupwadi hiyemidiyei, na mulitai ihae tupwa wasawasa ainai.W 'bNa ebe yabwedabweda, leta teina ainaena uhanapui aiteya mumuga ita tauyemidi ilowoinanegita iya yada Yaubada Mayawahina yana boda holanai, wuwuna ita tauyemidi yana veꞌita moiha ana tauꞌita aviviniwo. o
WbYanuwatuwuiyaꞌo ebeha hauga iuꞌiuna na yalaowa alimwai, na mugai yam leta teina yaleleyawa. % Cb
Vada tapwalolo adi tauꞌita aviviniwo ebe hituluhahegoya, mata tomowa hiꞌawa namwanamwaedi, na hinage Yeisu ana yemidi vehabana hitowolo wahiyala. |qb Vada tapwalolo ana tauꞌita avivini mwanena ehebo taꞌi, na natudiyao yo yadi huhuwo himugai iliꞌilimaniyedi. ?wb Mwanediyaone hinage yadi nuwatuwu dumwadumwaluna, yo havena adi geluwo hiꞌawaꞌawa yababaedi, na havena bwahi wahiwahiyalana hinumanuma alili, na hesi hituluhahegoya moiha. ykb
Ainaena amtowoi mugaiyedi ta hiwahiyala yemidi ainai na abo amvetowolodi ta vada tapwalolo hiꞌita avivinidi. Qb na yadi nuwatuwu dawadawanina hiꞌabi avivini nuwatuwu namwanamwaena. mSbVada tapwalolo adi tauꞌita avivini hinage ilowoinanedi yo himumuga namwanamwa mayadi nuwatuwu dumwadumwaluna, na havena bwahi wahiwahiyalana hinumanuma aliliyedi yo hinage havena wasawasa ainai yadi yemidi himwaumwauwi, :mbTaumugaiwone ilowoinanedi yo maꞌadi awanamwanamwa hiya ganamuli mehediyai, wuwuna mata tomowa yadi itayababa vehabana, na hibeꞌu Tomodulele hipwahipwa himwamwauwiwa ainai. -SbHavena tauyemidi vauvauna amvesivesinuwaidi ta ebeha hivetaumugai mata yadi nuwahaehae ainaena na hibeꞌu dova Tomodulele nuwahaehae ainaena mwalona ibebeꞌune. +bNa ebe towaho nigele howahowana natunao iloina dumwaluwedi, iya nigele howahowana Yaubada yana boda imugaiyedi na iloina dumwalu aidiyai, awa? bIlowoinanei na iya yana vada ana taumiyao imugaiyedi mumuga namwanamwana ainaena, ta natunao walo hibenalei mayadi veꞌahihi. NbHavena bwahi wahiwahiyalana inumanuma yauyaule, yo hinage havena imanimanini, na hesi mumugana hegohegoyana, na nigele iyaꞌawa paꞌipaꞌiꞌi yo havena wasawasa ainai yana yemidi imwaumwauwi. ~ bTauloina amvevetowolo tomowa namwanamwana, yo yana mumuga dumwadumwaluna na mwanena ehebo taꞌi, na yana nuwatuwu wahiwahiyalana yo tuluhana hegohegoyana na yana nuwatuwu hunana na taumana yana vada alonai ivelauwedi yo tauveꞌita hinage namwanamwana. U} %bWalo moiha ebe yaiya nuwanuwana na ivetau mugai, neta paihowa namwanamwana, |+bEeta waiwaihiu yadi labalaba ainai, Yaubada mata muya ainaena ihaloigomiu, ebe yemidi, yo velau yo veꞌahihi amwaꞌamwahadi ammulitaedi.|{qbNa hinage Tomodulele yana oyama ainai Adam nigele iyatapiya, na waihiu hesi itapiya ta pwanoli ipaihowa mugaiyei. @z{b
Wuwuna Yaubada Adam ipaihowa mugaiyei, na Ive mulitai. y!b Nigele yayatalam na waiwaihiu hiveꞌita tapwalolo ainai. Havena hiloiloina towatowaho aidiyai, na hesi himiya alahai, na hibenali moiha. ixKb Na hinage tapwalolo holanai mayadi atetalam veꞌita hibenaledi, na havena hiꞌauꞌaubabada. kwOb Waiwaihiu nuwanuwagu hiya hiyepasauyoidi paihowa namwanamwana aidiyena, wuwuna neta tapwalolo ilowoinanedi, na havena ꞌwapi ana pasa ainai yadi hauga higabagabaei, na hipasa iliꞌilimani, na havena mayadi nuwahaehae. OvbAinaena nuwanuwagu towatowaho tupwa maudoidi aidiyai, mayadi mumuga daumwali, nimadi hiꞌabihinidi na hiꞌawanoi Yaubada ainai, mayadi yaliyaya na havena mayadi modiꞌini yo mayadi manini. kuObAinaena yagu paihowa imohegau na wasa teina yawalowalo mahalava yo yaguguguguya yo yaveꞌiveꞌita hibom tupwa vehopali aidiyai, ta ebeha nuwamasele moiha Yaubada ainaena hiyemidiyei. Teina walo moiha, na nigele oyama. }tsbWuwuna Besinana iya italamyowei na maudoida vehabada ipwaoli. Eeta hauga dumwaluna ainai yana velau iyemala moiha. rs]bYaubada ehebo taꞌi, na hinage towaho ehebo taꞌi ilauvaigita Yaubada ainai, iya Yeisu Besinana. sr_bwuwuna Yaubada tomowa maudoidi yadi yababa ainaena ilivahidi, ta nuwadi imasele veꞌita moiha vehabana. KqbAda Taulivahine Yaubada teina dova awanoi yana abayaliyaya, -pSbHinage tauwasawasao yo tauloinao vehabadi amꞌawaꞌawanoi, ta ebe yadi loina idumwalu na ainaena tamiya daumwali, mayada mumuganamwanamwa, yo mayada veꞌahihi. o 9bAinaena yami miyagogoi aidiyai, mugai amꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai tomowa maudoidi vehabadi, ta amꞌawaꞌawanoi mayami awayauwedo Yaubada ainai. Wn )bNa taubeꞌuwone ehebo yehana Haimeniyo, na hinage teya yehana Alekisani, hitau bwau Tomodulele ainai yatatamwedi na mehedi isabui, ta nuwadi imasele na havena yada Bada yehana hiꞌawaꞌawa yababaei.xm kbWuwuna tupwadi adi geluwo nuwatuwu namwanamwana hitaꞌwataꞌwataei, ainaena yadi yemidi itapiya na hibeꞌu. Ol bNatugu Timoti, unuwatuwu avivini mwalona Yaubada yana tauwalo mahalavao, na hinage yau yagu venuwamwau alimwai neta walowone unuwatuwudi, ta dova yam abaꞌaleha Yaubada yana paihowa vehabana. :k obAinaena Yaubada taveꞌahihiyei yo tanoꞌowei, wuwuna iya Yaubada moiha, nigele howahowana na maninina taꞌita. Iya Tauwasawasa na yana Abaloina nigele yana abaꞌovi. Moiha. yj mbNa Yaubada yana atemuyamuya aliguwai wuwuna yau tauyababa mwalona na Yeisu Besinana vehabagu iꞌalamaꞌiꞌita, ta tauyababa maudoidi hiꞌita aliguwai na hihanapui ebeha hibom hinage, ebe Besinana hiyemidiyei, yawahi moiha hilobai. >i wbWalo teina walo moiha, na ilowoinanei na tayemidi, wuwuna Yeisu Besinana bada baleꞌuwai ilaomaꞌo tauyababa habilivahidi, na tauyababa maudoidi aidiyena yau yayababa alili. ih Mbna yada Badane iveꞌiꞌilaegau, ta yayemidiyei na yana velau Yeisu Besinana ainaena imohegau. ~g wb
Mwalona nigele dova, wuwuna Yeisu yaꞌawa yababaei hauganane ainai yana bodao aidiyai yaveꞌaleha, na Yaubada ihanapuiyaꞌo ginauli yababadi yapaihowaidi yau yagu nuwapwanopwano ainaena, hinage nigele yayayemidi, ainaena iꞌatemuyamuyaegau, f }b Yaꞌawa yauwedo yada Bada Yeisu Besinana ainai wuwuna iꞌabiye wahiyalagau yana paihowa teina vehabana, ainaena yaꞌawa yauwedo mwalaꞌina wuwuna Yaubada yana nuwatuwu yo yana paihowa howahowagu ta yapaihowai eeta nimaguwai ammwamwauwine. ?e yb na veꞌita dumwaluna Yaubada ainaena, ibom masele yo yaliyaya wuwuna, neta vehabana na yagu paihowa imohegau ta wasana yaguguyaei tomowa aidiyai. Yaubada yana veꞌiꞌila vehabana Ld b
na tawatawaholadi aidiyai hipwanopwanoli, yo tomowa adi tauꞌaivavaliwo, yo tauveꞌewa oyaꞌoyama yo tauwalo oyaꞌoyama yo hinage veꞌita namwanamwana yo dumwaluna ana tauveyababa maudoidi, kc Qb Yaubada laugagayo imwauwidi nigele taunamwanamwao vehabadi, na hesi laugagayo ana tauhoꞌewo yo tautalinatuiwo, yo tauꞌawa sewao yo Yaubada nigele hiyaveꞌahihiyei, yo tauyababao yo yadi nuwatuwu biꞌibiꞌidi yo Yaubada yana paihowa ana tauwalo sebasebaiwo hinage vehabadi, yo hiya tamadiyao yo hinadiyao yo tomowa tupwadi hiyemwalowoidi vehabadi, Qb bWalo moiha, loinadine aba hagu namwanamwana, ebe tamulitaei moiha. wa ibNuwanuwadi na Yaubada yana loina hiveꞌitaedi, na yadi walowone yo yadi guguyaone wuwuna nigele hiyahanapui. k` QbTupwadi tomowa mumuga teina hitaꞌwataꞌwataei, na walo awaꞌawawaena bada hiteibabaꞌo.
_ bTeina yagu loina ainaena atemiu himasele ta ambom amvelauwegomiu moiha, yo amnuwanamwanamwa, yo amyemidi moiha Besinana ainai. k^ QbNa hinage hiya tubudao yadi vedevedede yo yehadi hibehabehaedi ebeha Yaubada yana paihowa hilobai ta nigele howahowadi wuwuna hiꞌawa paꞌipaꞌiꞌi eeta uꞌabiye laumwaudi na Yaubada yana amwaha himulitaei yemidiyena’. [] 1bMwalona hauganane yalaugabaigo na yalau Masedoniya, na yavenuwamwauwego yawalo, ‘Havena ulaulau, badagi teina Epeso ainai umiyamiya na tomowa tupwadi uꞌauhidi vali veꞌitao aidiyena hiveꞌiveꞌita. `\ ;bTimoti, owa dova natugu moiha yemidi ainaena eeta yam leta yavetamalenawa. Tamada Yaubada yo Besinana yada Bada yadi veꞌiꞌila, yo atemuyamuya, na nuwadaumwali himiya vahaligo. Veꞌita oyaꞌoyama vehabana [ bYau Paulo, Yaubada taulauyeyawahaigita yo Yeisu Besinana yada aba nuwatuwu avivini yadi loinaena Yeisu Besinana vehabana yavetauyewasa.
a~}}|||{c{zhyxxCwvaunttsrrqqq3ponmmlrkjjQ==(< ;$::98V7654322&1H0q/8..Q-,,D+**^)((''F&%/$#""0!u " 8 3 ~=~7 jI <= -
$ q3zv+ l.Q Teina vehabana na mai tonuga Bada ainai yaꞌawanoi ebeha haihaili womawomalina ivai vehulu. G- Teina abiye mahalavaone Yaubada imomohegaune neta moiha imwalaꞌi alili na Yaubada nigele nuwanuwana ebeha yanuwahaehae. Eeta vitai italamwei aliguwai dova haihaili womawomalina taugu iwomawomali. Na teina neta Tomodulele yana taupaihowa italaigau na iꞌabiye laumwauwigau ta mata nigele yanuwahaehae diꞌwa. ,y Ebe nuwanuwagu yanuwahaehae mata yau nigele buwa wuwuna yawalowalo moiha. Eeta mata nigele yayanuwahaehae wuwuna nigele nuwanuwagu ebeha tomowa hiꞌabihinigau, na hava aliguwai hiꞌiꞌitadine yo hibebenaledine neta aidiyena hiꞌita lobaigau. 5+c Eeta teina vehabana mata yanuwahaehaeyei na yau vehabagu mata nigele yayanuwahaehaeyowegau. Hesi ginauli hava yagu tapitapiya hiꞌabiye mahalavadi mata yanuwahaehaeyedi. c*? Yahanapuiyaꞌo neta Yaubada teina tomowane iꞌabihiniyaꞌo ta ihahaeyeine yana abamiya wasawasana ainai. Teina ivetuwuni neta matauna ilalaune bo aluꞌaluwa aꞌavana ilalaune nigele yayahanapui. Yaubada ihanapuiyaꞌo. Na tenem ainai hava ibebenaledine nigele howahowana taꞌaubabadaedi yo nigele iyalowoinanei tomowa awadiyena hiwalowei. )w Bolimai 14 bada hiꞌoviꞌo ainai tauyemidi yahanahanapui Yaubada iꞌabihini ta ihahaene galewa haehae aliꞌalilina ainai. Teina ivetuwuni neta matauna ilalaune bo aluꞌaluwa aꞌavana ilalaune nigele yayahanapui, na Yaubada ihanapuiyaꞌo. P( Nuwahaehae nigele teya hava ana namwanamwa na nigele howahowagu ta awagu yagudui eeta mata yanuwahaehae. Hesi teina haugane enoꞌitaꞌita yo abiye mahalava Bada imomohegauwa mata yaꞌaubabadaedi. ' !Hesi tauyemidiwo tupwadi dalavane alinane hawahawagana ainaena kodowena hiveꞌabahi dobiyegau ta tauloinane yadena gabaeine. &9 Haugana yau Damasiko na tauwasawasa Aletasi elauhanai tauloina dalava awaꞌedana ainai tauꞌita aviviniwo ivetowolodi ta ebeha hiꞌabi avivinigau. |%q Bada Yeisu yana Yaubada yo Tamana awanamwanamwa miyamiya vateyaina ihanapuiyaꞌo neta nigele yayaꞌoyaꞌoyama. }$s Ebe mata yanuwahaehae mata ginauliwowa hiꞌabiꞌabiye tapiyagauwo himiya mahalava na vehabadi yanuwahaehae. # Haugana tomowa teya itapiya neta yau hinage yatapiya. Na haugana tomowa teya hiꞌabiye beꞌu neta yau yanuwavitai moiha. "9 Na nigele teina mumugaone hibom. Na hesi yanuwanuwatuwu tauyemidi yadi boda maudoidi vehabadi ahubena ehebo ehebo iya iꞌabiꞌabiye vitaigau moiha. ! Paihowa vitavitaidi yapaihowaidi ta yaꞌalaꞌiꞌiwahi. Hauga ibagibagili alili boniyena nigele yayaꞌenoꞌeno. Na vahali yo gadomaguni holadiyai yamiyamiya yo hauga bagibagilina nigele agu yo nigele agu aleꞌo ta gwaugwau holadiyai yamiyamiya. ` 9 Na yagu adau bagibagilidi holadiyai yasilahe abaita ainaena yo yasilahe tauꞌaivavali aidiyena. Na yasilahe yagu taliya Yudeya aidiyena yo yasilahe nigele Yudeya aidiyena. Dalava mwalaꞌidi holadiyai yo balabala awawai bada dova muya yaveꞌaveꞌalodi. Gabwai bada dova muya yaveꞌaveꞌalodi yo yasilahe tauyemidi oyaꞌoyamao aidiyena. Y + Lomaone mai tonuga hipwepwediligaune. Na mai ehebo tomowa tupwadi ebeha gaimaena higohaye mwalowoigau. Na mai tonuga wagaena yayoyoline na mai ehebo niꞌuwai yatubatuba neta ahubena ehebo na boniyai ehebo. r ] Pwedipwedili ana bagibagili 39 himomohegaune neta mai nima ehebo yavevealodine hiya Yudeyaone aidiyena. ' Ebe hiya Besinana yana taupaihowao yau hesi yana taupaihowa iliꞌilimani moiha ta yadiꞌwaidi. Teina yaꞌauꞌaubabadane neta dova buwa. Yagu paihowa wahiwahiyala ainai yo vada abapaiyai yo tomowa hitalaigau aidiyai yo hauga bagibagilina mwalowoi yawutu vahavahali. Ebe hiya Hibulu, yau hinage Hibuluwena. Ebe hiya Yudeya yau hinage Yudeyaena. Ebe hiya Abelaham tubunao yau hinage Abelaham tubuna. `9 Yau yatapiya ta nigele yayatalaigomiu. Neta yagu abahinimaya, bo? Hesi ebe yaiya howahowana ginauli hava vehabana inuwahaehae yau hinage dova howahowagu yanuwahaehae. Teina yaꞌauꞌaubabadane neta dova yauyaule. G Wuwuna ebe tomowa ivehevaliyegomiu na yami namwanamwa itanotanoidi yo oyamaena ivaivaigomiu yo iꞌitaꞌita dobiyegomiu yo ilaunavanavaigomiu neta amtalamwei ta teina dova ipaipaihowaine. [/ Omiu amhanapu alili eeta tauyauyaulewo amtalamwedi ta alimiyai hinuwanuwahaehae! s_ Boda holamiyai neta hiwalowalo haehae dova baleꞌu maudoina ainai ta hinage yau mata yawalowalo haehae. 'G Yagu nuwahaehae ainai bada ebeha yawalo neta nigele Bada yana nuwatuwuwena yayawalowalo na yabom yagu yauyauleyena teina nuwahaehaene ainaena yawawaloweine. .U Na yawalo auliuyoigomiu havena teya yaiya iꞌawaꞌawa yauyauleyegau. Ebe amꞌawa yauyauleyegau yede amtuluhahegoyaegau ta mata yagu abanuwahaehae habuluna. ' Eeta ebe yana taupaihowao hinage adi ita moihadi hidawadawanidi na hipaihowauyoidi ta dova mumuga dumwaluna ana taupaihowao neta havena amꞌaluꞌaluwagavai. Teina yadi paihowane yana abaꞌovi ainai na hava hipapaihowaiwa mata maihana hivai. Paulo yana yewasa muyana Na havena amꞌaluꞌaluwagavai wuwuna Tomodulele ana ita moihana idawadawani na ipaihowauyoi ta ana ita dova masele ana tausagenawasa. -S
Tomowa teina dova neta nigele tauyewasa moihadi. Hiya taupaihowa oyaꞌoyamao adi ita moihadi hidawanidi na hipaihowauyoidi ta dova Besinana yana tauyewasao. ;o Na hava yapaipaihowaine neta nigele maihana eeta mata yapaipaihowa alaꞌalabiliyei. Wuwuna yaiyadiwo yadi nuwahaehaeyena hiwalo ebeha yadi paihowa dova ai mata yaguduidi.
Nigele yayavelauwegomiu eeta teina walone yawawaloweine, bo? Nigele aliꞌalili. Yagu velau omiu vehabamiu Yaubada ihanapuiyaꞌo. <q
Besinana iya tauwalo moihana na yau hinage yawalo dumwalu alimiyai neta mata nigele teya yaiya Gilisi tupwanaena yagu nuwahaehae iya gudui wuwuna nigele yayaꞌabiye vitaigomiu. :m Na haugana yau baidamiu tamiyamiya na yaꞌabiye ahubali ginauli ainaena nigele teya yaiya yayaꞌabiye vitai. Wuwuna tahidao Masedoniyaena hilalaomane hiya yagu miya ahubali ainai hihaguigau. Na hauga mulitai mata nigele yayaꞌabiꞌabiye vitaigomiu dova hinage mwalona nigele yayaꞌabiye vitaigomiu. V% Haugana gamwagamwamiyai yapaipaihowa neta tauyemidi boda tupwadi aidiyai yaꞌabilau na omiu nigele. Na yagu abilaune ana ita dova yadi mane yaꞌaivavali ta ainaena yahaguigomiu ta nigele ami vaga teya. T
! Yaubada wasana namwanamwana yaguguyaei alimiyai neta nigele yayaꞌawa maihaei, na yamwau dobiuyowegau ta ebeha yaꞌabihinigomiu. Na teina mumugane yapaipaihowaine neta yababa yapapaihowaine, bo? 1 [ Ta mata walo ainai nigele yayanamwanamwa na hesi hanapu ainai yau bada ainaede. Neta hanapune imasele iliꞌilimani hauga bagibagilina yama mumugao maudoidi aidiyena. q [ Teina tomowaone hiyogauyowedi tauyewasao gamwagamwanimiyai na hesi nigele hiya namwanamwa diꞌwaigau.
Ebe tomowa teya ilaoma na Yeisunane aguguguguyaeine imiyamiya na Yeisu vagana iguguyaei neta amꞌatububuni moiha ebeha ammoheuyoigomiu. Na Aluꞌaluwa Veꞌahihi amvavaiwa imiyamiya na aluꞌaluwa vagana amvai neta amꞌatububuni moiha ebeha ammoheuyoigomiu. Na hinage ebe wasa namwanamwana alimaiyai amvavaiwa imiyamiya na vagana amvai neta amꞌatububuni moiha ebeha ammoheuyoigomiu. f E Na yameheuhi wuwuna mata tomowa hiniuligomiu ta yami nuwanuwatuwuwo hivetauyabayababadi ta yami talam masemaselena maudoina Besinana ainai amlaugabaei. Dova mwalona mwata yana oyama hanahanapuwena Ive iꞌoꞌoyamaeine. R Yaubada yana alomagigiliyena vehabamiu yaꞌalomagigili. Wuwuna omiu dova nuwapuyo ta ebeha mata yawalo yemidiyegomiu dova vahala atena masemaselena hilalawei mwanena ehebo mohimohili Besinana ainai. z o Nuwanuwagu amꞌalamaꞌiꞌita ta aubabada yauyaule habuluna yapaihowai. Yauwedo na amtalamwegau ta yapaihowai. 7g
Wuwuna ebe Bada towaho iꞌawa namwanamwaei neta inamwanamwa Yaubada mehenai na ebe towahonane ibom iꞌawa namwanamwaeuyowei neta nigele iyanamwanamwa Yaubada mehenai.
Dova Yaubada yana Buki holanai hilele hiwalo, ‘Yaiya nuwanuwana na iwalo haehae Bada hava ipapaihowaidine vehabana iwalo haehae’. gG
Mulitai abo alau dalava amwaha dodaowai tupwadi aidiyai wasa namwanamwana aguguyaei. Ainaena mata nigele ayalau tahidao yadi abapaihowa dalavadi aidiyai ta havena awalo haehae tomowa tupwadi yadi paihowa ainona vehabana.
Ainaena yagu nuwahaehae vehabamiu neta nigele tomowa tupwadi yadi paihowa vehabana na yayanuwahaehae. Hesi ai paihowa vehabana yagu nuwatuwu wahiwahiyalana ebeha yami yemidi imwalamwalaꞌi ta mata yagu abapaihowaowa gamwagamwanimiyai hinage imwalaꞌi. q[
Ai nigele ayalaulau alili nuwahaehae ainai wuwuna moiha Besinana wasana namwanamwana ai amumugaiyeine. [/
Yaubada yana paihowa dalava tupwadi aidiyai yo gamwagamwanimiyai imohegaiꞌo na neta paihowane ana higahiga aꞌauꞌaubadaeine ta anuwahaehaeyeine na hesi ai mata nigele nuwahaehae ana higahiga ayadiꞌwai. 4 a
Ami geluwo tupwadi hinoꞌonoꞌoweuyowedi. Havena awalowalo ta ebeha avetoyatoyawa wuwuna yehadi himwaumwauhinidi. Na hesi tomowa teina hiyauyaule wuwuna hiya hibom adi liveyena hivetoyatoyawa. Na hinage yadi mumuga hivetoyatoyawa adi geluwo baidadiyao eeta hibom hiꞌawa namwanamwauyowedi. 7
Tomowao teina ebeha hihanapui iliꞌilimani neta haugana ai lovai na yama leta alodiyai awalowalowedi mata neta dova yama mumuga haugana ai badamiu. G~
Tomowao tupwadi yadi aubabada hiwalo, ‘Paulo leta ainai yana walo hiwahiyala yo hivitai. Na hesi haugana iya baidada nigele teya yana wahiyala ta yana walowo dova ginauli awaꞌawawa.’ A}}
Nigele ebeha yawalo yemeheuhigomiu yagu letao aidiyena. L|
Ebe yada Bada yana loina imohemohegai mata vehabana yawalo haehae habuluna na nigele yayahinimaya wuwuna yagu loina ainona ebeha yami yemidi yaꞌabiye wahiyaladi na nigele ebeha agohaloꞌedi. {
Ebe teya tomowa inuwatuwuyoi na iwalo iya Besinana yana taupaihowa, bada ebe inuwatuwuyo neta ai hinage Besinana yana taupaihowao. ozW
Haugana ebe amꞌawaꞌabi iliꞌilimani ai aꞌatububuniꞌo ta tauꞌawa sewa maudoidi ayemaihadi. 8yi
Awa paꞌipaꞌiꞌi yo abawalo gagasao maudoidi Yaubada yana hanapu hiꞌaleꞌalehai ai agohaloꞌeloꞌedi. Na nuwanuwatuwuwo maudoidi apaidi ta Besinana hiꞌawa abiyei. 4xa
Wuwuna yama alehao ginaulidi neta nigele baleꞌu ginaulidi na hesi alaꞌalawowoli haehae alilina. Yaubada yana alaꞌalawowoli ainaena ali wahiwahiyaladi hibuibuiyedi. dwA
Moiha baleꞌuwai tamiyamiya na hesi nigele baleꞌu yana nuwatuwuwena ayaꞌaleꞌaleha. Zv-
Eeta yaꞌawanoiyegomiu haugana yalalaowa havena amhuluhuluigau ta yawalowalo wahiyala. Wuwuna yaiyadiwo hiwalo baleꞌu yana nuwatuwuwena alaulau yahanapuiyaꞌo mata aidiyai walo wahiwahiyalana yavetowolo. Du
Yau Paulo, Besinana yana nuwadobiyena yo yana nuwanamwanamwaena yaꞌawanoiyegomiu. Tupwamiu amwalo ebe yau baidamiu neta yanuwadobi na ebe yau amwaha daodaowai neta yawalowalo wahiyala. Yt+ Yaubada nigele howahowada taꞌaubabadaei vehabana na taꞌawa yauwedowei.s Na vehabamiu hiꞌawanoi ta ami velaune atediyai imwalaꞌi wuwuna Yaubada yana veꞌiꞌila mwalaꞌina alimiyai imiyamiya. 5rc
Teina velaune paihowana ampaipaihowaine mata ami ita imiya mahalava. Tomowa bagibagilidi mata Yaubada hiꞌawa wasawasaei wuwuna yami walomahalava wasa namwanamwana vehabana. Na yami velau mwalaꞌina aidiyai yo tomowa tupwadi aidiyai mata Yaubada hinoꞌowei wuwuna yami atetalamwena amꞌaiyauya. Sq Wuwuna teina velaune ampaipaihowaine nigele Yaubada yana tomowao adi haguhagu iya ibom iyaveꞌalo, na tomowa bagibagilidi hinage ipaihowaidi ta Yaubada ana awayauwedo hiꞌabiye mwalaꞌi moiha. Zp- Eeta Yaubada mata amwaha maudoidi aidiyena iꞌabiye mahuligomiu ta mayami mumuga namwanamwa hauga maudoina, eeta tomowa bagibagilidi Yaubada hiꞌawa yauwedowei yami velau vehabana neta ainaena hilolobaiwa. Lo
Yaubada taulaupeli venuvenu imohemohedi ta hilaulaupeli na mulitai venuvenu yo aiꞌai namwanamwana ainaena tamahuli, na mata ipaihowai ta yami mumuga namwanamwana mahulina iꞌabiye mwalaꞌi. Gn Dova Yaubada yana Buki holanai hilele iwalo:‘Tomowa nuwanuwana iꞌaiyauya hauga maudoina tauwewelohe aidiyai, Yana mumuga dumwaluna imiyamiya mata ilau ta hauga nigele ana higa’. vme Na Yaubada howahowana mata ami velau mwalaꞌina imohegomiu yo hauga daodaona ginauli maudoidi amnuwanuwaleleyedi mata amlobaidi ta howahowamiu. Na hinage mata vagavagana imohegomiu ta paihowa namwanamwadi maudoidi vehabadi howahowana. l Ainaena tomowa ehebo ehebo vedova yana nuwatuwu ipaipaihowai ebeha ipaihowai taꞌi. Nigele ebeha mayana nuwavitai na ivelau yo hinage nigele ebeha ivelau wuwuna iya yana paihowa ebeha ivelavelau. Tomowa mayana yaliyaya na ivelau neta Yaubada yana awanamwanamwa. 0kY Teina amnuwatuwu iliꞌilimani. Yaiya nigele iyalaupeli mwalaꞌina mata nigele iyalauyaba mwalaꞌina. Na yaiya ilaupeli mwalaꞌina mata ilauyaba mwalaꞌina. j' Ainaena yawalo inamwanamwa tahidao yaꞌawanoiyedi ta hilau mugaiwa alimiyai ta mata velau amwalowalo yemidiyegauwa amꞌatububuni vateyaidi. Ainaena nonovana haugana yaꞌabimahalavawa ta imiya mahalava neta yami nuwatuwuwena amvelavelau na nigele hiyahuluhuluigomiu. 3i_ Ebe Masedoniya tupwadi baidaguwao alaowa ta hiꞌita lobai nigele amyaꞌatabubuni, omiu yo ai tahinimaya moiha. Na yau hinage yahinimaya wuwuna vehabamiu yanuwahaehae. 'hG Hesi tahidao yavetamaledi ta hilalaowane nigele ebeha yagu nuwahaehaene neta walo aꞌava na hava yawalowalowedine ebeha amꞌatububuni na amhaꞌwahaꞌwa. g Na Yahanapuiyaꞌo neta nuwanuwamiu mwalaꞌina ebeha amvehaguhagu. Tomowa Masedoniya aidiyai yamwahinigomiu, yawalo, ‘Hiya Gilisi bolimai tuluhadai bada hiꞌatububuniꞌo ebeha hivehaguhagu’. Na hibagibagili alili yami nuwalele nuwadi iꞌabiye mwahali. ~f w Yaubada ana tauveꞌahihiwo adi haguhagu amvetamalei Yudeya vehabana mata nigele howahowana yalaulele iliꞌilimani. e Eeta yami velau amveꞌitaedi aidiyai ta tauyemidiwo yadi boda maudoidi mata hiꞌita lobai ta yama nuwahaehae iyemala moiha.tda Na Taito iya yagu taliyataupaihowa ta ami hagu vehabana iya baidagu apaipaihowa. Na tahidao bwau Taito baidanao hilalaowa neta hiya tauyemidiwo yadi bodao vehabadi hitowotowolo yo hinage Besinana yana vewasawasa hiꞌabiye mwalaꞌi. c Hinage tahida teya avetamalei ta teina tomowaone ivetonugaedi ta baidanao hilalaowa. Hauga bagibagilina alautowoi ginauli vagadi yo vagadi aidiyena ta alolobaine iya tautalam. Na teina haugane iya tautalam moihana vehabamiu wuwuna alimiyai iyemidi. xbi Eeta yama venuwa ebeha yama mumuga hinamwanamwa nigele ebeha Yaubada mehenai ibom na tomowa hinage mehediyai. *aM Teina velau mwalaꞌina yaiyadiwo aꞌitaꞌita avivini ebeha ahibahiba iliꞌilimani ta tomowa havena hivetavetalapili neta vehabana tahida teina alalauvaine. K` Teina tahidane tauyemidiwo yadi boda hivesinuwai ta iya mata ihaguigai ta velaune alawei Yudeya. Ainaena Bada aꞌawa wasawasaei na mata tomowa hihanapui neta nuwanuwamai tauyemidiwo ahaguidi. ?_w Taito na tahida teya avetamaledi ta hilalaowa. Wasa namwanamwana guguyana ainai tahida teina ilauꞌalili ta teina ainaena tauyemidi yadi boda maudoidi hiveꞌahihiyei mwalaꞌina. ^ Moiha yama awanoi ainai italam na hesi ami hagu ainai inuwalele moiha ta ibom yana nuwatuwuwena itowolo ta ilalaowa alimiyai. o]W Yaubada ainai yaꞌawa yauwedo wuwuna iya ipaihowai ta Taito yana nuwalelene alimiyai dova yau. r\] Dova Yaubada yana Buki holanai hilele hiwalo, ‘Yaiya tomowa itanoꞌahai mwalaꞌina nigele ana tupwa mwalaꞌina. Na yaiya tomowa nigele iyatanoꞌahai moiha nigele iyaꞌabiye ahubali.’ Taito maꞌana geluwo yadi lau Kolinita ^[5
Teina nigele yawalo ebeha tomowa tupwadi vitai hiꞌavala vehulu na omiu amꞌavalai. Na hesi nuwanuwamai neta maudoimiune amtoyatoyawa. Wuwuna hiya adi vahali holanai ta ebeha omiu yami mahuliyena amhaguidi. Eeta omiu mata ami vahali holanai yadi mahuliyena hihaguigomiu. Teina dova mata ampaihowauyoigomiu ta maudoimiu amtoyatoyawa. 6Ze Ebe velau tayaliyayai mata yada velaune Yaubada vehabana iyaliyaya. Yaubada nuwanuwana hava alidai imiyamiyane tamohei na hava nigele alidai iyamiyamiya nigele nuwanuwana. Y+ Mwalona velaune amyaliyayai na yami yaliyayane iyemala moiha ta teina haugane hava howahowamiu yami tobwatobwao aidiyena paihowane amveꞌovi. kXO
Na yagu nuwanuwatuwu teina dova. Bolimai tuluhadai haugana velau amvetuwuni inamwanamwa ta teina haugane amveꞌovidi. Wuwuna omiu velau ana taupaihowao mugamugaimiu yo hinage omiu tomowa mugamugaimiu velau amyaliyayai. 9Wk Yada Bada Yeisu Besinana yana veꞌiꞌila bada amhanapuiyaꞌo. Bwagana iya imahuli alili na hesi iveweweloheuyowei omiu vehabamiu ta ebe yana veweweloheyena iyemahuligomiu. +VO Teina yawalowaloweine nigele dova loina na ebeha tomowa tupwadi yadi vehaguhagu nuwalelena yaꞌabiye mahalava ta ainaena na yami velau moihana yalautowoi. LU Na ginauli dova yemidi yo aubabada yo hanapu yo vehaguhagu nuwalelena yo yami velau vehabamai aidiyai ammahuli alili. Eeta nuwanuwamai ebeha teina hinage velaune paihowana ainai ammahuli moiha. mTS Ainaena Taito bada velau ana vai ivetuwuni gamwagamwanimiyai eeta aꞌawanoiyei ebeha iveꞌovidi. S% Yama nuwatuwu mata velau aꞌava himwauwi na hesi hivelau diꞌwa wuwuna himoheuyoidi Yaubada ainai na mulitai atedi hitalamwedi alimaiyai. R alimaiyai hiꞌawanoi hamahamadudu ebeha Yaubada ana tauveꞌahihiwo Yudeya vehabadi yadi tupwa hipaihowai hagu ainaena. LQ Mata yawalo mahalavaedi alimiyai neta velau ana mwalaꞌi hava howahowadi mata himwaumwauwi neta himwauwi. Na hinage hava nigele howahowadi na himwauwi mata himwaumwau diꞌwa. Hibom yadi talam .PU Hiya vitai holanaena hilaulau neta towoi mwalaꞌina hiveꞌaveꞌalo ta bwagana hiwewelohe na yadi yaliyaya imwalaꞌi alili ta ainaena yadi velau idiꞌwa alili. O Ama geluwo nuwanuwamai ebeha amhanapui hava Yaubada yana atemuyamuya ipapaihowaine tauyemidiwo yadi boda Masedoniya ainai. WN' Na yau yayaliyaya wuwuna ginauli maudoidi aidiyai yayemidiyegomiu moiha.&ME Taito inuwatuwu avivini vedova amyayaliyayaine mayami meheuhi yo mayami veꞌahihi na hinage mayami awaꞌabi vehabana eeta yana velau vehabamiu iwahiyala. gLG Na yagu nuwatuwu haehae omiu vehabamiu yawalo auli ta nigele amyaꞌabiye hinimayagau. Mwalona ginauli maudoidi awalowalowedi alimiyai neta moihadi. Eeta yama nuwahaehae Taito ainai vehabamiu neta imiya mahalava moihana. KK
Teina vehabana na yama nuwatuwu hiwahiyala. Nigele yama nuwatuwu wahiyala ibom na hinage yama yaliyaya. Wuwuna Taito maumaudoimiu amꞌabiye wahiyala ta yana yaliyayaena iꞌabiye yaliyayagai. mJS Eeta teina leta yapaihowai nigele taupwanoli mehena yayasabui yo hinage nigele pwanoli ana tauyemaiha yayahaguhagui vehabana yayalaulele. Na yalaulele ebeha yami atetalam vehabamai Yaubada mehenai yaꞌabiye mahalava alimiyai. kIO Amꞌita hava Yaubada ipapaihowaine yami nuwayababa ainaena ta amꞌatepatu wahiyala na amnuwalele vedumwaluyoigomiu ainai. Eeta amwalo wahiyala mayami meheuhi yo mayami velau ammoheuyoigomiu mayami atetalam ta amꞌatububuni taumumuga yababa yemaihana vehabana. Ginauli maudoidi aidiyai amꞌabiye mahalavauyoigomiu neta nigele teya hava yami pwanoli. IH
Nuwayababa Yaubada nuwanuwana wuwuna neta nuwabui yana abavetuwuni ta tomowa hilaulau yawahai ta hiꞌawa namwanamwaei. Na taumiya baleꞌu yadi nuwayababa ainaena mwalowoi hiveꞌaveꞌalo. wGg Leta neta yalelele vehabana yayaliyaya. Na nigele yayayaliyaya yaꞌabiye nuwayababagomiune na hesi yayaliyaya wuwuna yami nuwayababa ainona neta yami nuwabui. Neta nuwayababane Yaubada nuwanuwana ainaena nigele ayaꞌabiye yababagomiu. LF Mwalona yagu leta ainai yaꞌabiye muyagomiu, ta vehabana yanuwanuwatuwu na teina haugane nigele vehabana yayanuwanuwatuwu wuwuna yagu leta iꞌabiye nuwayababagomiu hauga ahuꞌahubalina. E Nigele yana laoma ibom ainaena iyaꞌabiye atepatugai na hesi vedova amꞌabiye atepatuwa wasana ainaena hinage iꞌabiye atepatugai. Na yami velau yo yami nuwayababa yo yami talam vehaguhagu yau vehabagu iwalowalo auligai ta yagu yaliyaya imwalaꞌi alili. wDg Na hesi Yaubada iya taunuwavitaiwo adi tauꞌabiye atepatu eeta Taito yana laoma ainai iꞌabiye atepatugai. ZC- Haugana tenem bada amahalavaꞌo Masedoniya ainai na hesi howola taumai nigele hiyaꞌaiyawasi. Vitaiwo himiya gwaigwaipileyegai neta vetaꞌetaꞌe tomowa baidamaiyao yo meheuhi atemaiyai na amiyamiya. B Omiu vehabamiu yaꞌatepatu yo yanuwahaehae moiha. Na ama vitai maudoidi holadiyai yagu nuwatuwu hitalu ta yaliyaya iꞌoiye mwaugau. XA) Teina yawaloweine nigele ebeha yaveꞌewaigomiu wuwuna bada dova mwalona yawawaloweiwa neta omiu ami nuwatuwu atemaiyai imiyamiya eeta bwagana mata amwalowoi bo amiya na hesi hauga daodaona talaulautoyawa. M@ Atemiu amhoꞌedi alimaiyai wuwuna nigele teya yaiya ayaꞌabiye yababa yo nigele teya yaiya ayaveꞌita pwanoli. Na hinage nigele teya yaiya ayaꞌoyamaei na yana tobwatobwa ayavai vehulu. 4? c Ainaena augeluwo moihadi omiu, teina waloyemidiwone bada maudoidi tavaidiꞌo. Eeta yada nuwatuwu dawadawanidi tataꞌwataꞌwataedi neta ginauliwone tauda yo aluꞌaluwada hiꞌabiꞌabiye biꞌidi aidiyena. Yauwahida taꞌabiye masaledi Yaubada mehenai wuwuna taveꞌahihiyei. Paulo yana yaliyaya >1 ‘Eeta yau mata Tamamiu na omiu mata natuguwao towatowahomiu yo waiwaihiumiu.’Teina dova Bada Yaubada Tauwahiyala alili iwawaloweine.H= Na Bada iwalouyo iwalo,‘Omiu yagu tomowao, amlaugabaedi yo hiya aidiyena amwaheigomiu.Hava nigele iyamasele havena ainai amꞌabiꞌabilau, ta yau mata yayaliyayaigomiu.’ <# Yaubada yana vada tapwalolo nigele howahowana aiwa tagitagi holanai himiya. Na ita Yaubada yana vada tapwalolo dova iya yana Buki holanai iwawaloweine iwalo, ‘Yau mata holadiyai yo gamwagamwadiyai yamiya. Na yau mata yadi Yaubada na hiya mata yagu tomowao.’ ;5 Nigele howahowana Besinana na Tomodulele yadi nuwatuwu ehebo. Tomowa yemiyemidina na tomowa nigele iyayemidi nigele howahowana yadi nuwatuwu ehebo. N: Yaiyadiwo nigele hiyayemidi havena aidiyai ampatupatu. Wuwuna mumuga dumwadumwaluna na mumuga yababana nigele howahowana na hiveꞌehebo. Na nigele howahowana masele na guguyou himiya gogoi. 49a
Eeta teina yawalowalo laowa alimiyai dova omiu natuguwao. Teina yama mumugane amyemaiha ta omiu hinage atemiu amhoꞌe gabaedi alimaiyai. Ita Yaubada yana vada tapwalolo c8? Ai nigele atemai ayaguduidi alimiyena na omiu yami venuwaena atemiu amguduidi alimaiyai. 7 Ama geluwo omiu Kolinita awalo dumwalu alimiyai neta ginauli maudoidi awalo mahalavaidiꞌo ta atemai ahoꞌe gabaei alimiyai. m6S
yo bwagana hivenuwayababagai na hauga daodaona ayaliyaliyaya. Ama ita dova tauwewelohe na hesi tomowa bagibagilidi aꞌabiꞌabiye tobwatobwadi. Na Ama ita dova nigele teya hava alimaiyai na hesi ginauli maudoidi ai alimaiyai. 25] na hinage hiteibabaegai na hesi hihanapuigaiꞌo. Na hipaihowaigai ebeha amwalowoi na hesi mayawahimai. Bwagana hitalaigai na hesi nigele hiyaꞌoiꞌoiye mwalowoigai, 04Y Tomowa hiveꞌahihiyegai na tupwadi hiꞌita dobiyegai na hiꞌawa yababaegai na tupwadi hiwalo vetuvehaeyegai. Hiwalo ebeha aꞌoyaꞌoyama na hesi awalowalo moiha, E3 Na yama walo moiha yo Yaubada yana alaꞌalawowoliyena aꞌabiye mahalavauyoigai ai Yaubada yana taupaihowao. Na mumuga dumwadumwaluna avai ta iya yama abaꞌaleha yo abalauꞌauꞌauhi. V2% Na yama nuwatuwu masemaselenaena yo nuwatuwu hanahanapuwena yo yama nuwadobiyena yo aiyauyaena yo Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena yo velau moihanaena aꞌabiye mahalavauyoigai ai Yaubada yana taupaihowao. Y1+ Ama alehao hitalaigai ta vada paipaiyai higuduigai ta himiya gwaigwaipileyegai na hiwalowalo yababaigai. Na apaihowa wahiyala. Na nigele ayaꞌenoꞌeno iliꞌilimani. Na nigele ayaꞌaiꞌai iliꞌilimani. H0 Hesi ginauli maudoidi holadiyai apaipaihowaidi ebeha aꞌabiye mahalava neta ai Yaubada yana taupaihowao: Alamaꞌiꞌita moihanaena vitai yo wewelohe yo muya holadiyena atowotowolo momohi. /- Nigele nuwanuwamai ebeha yaiya teya yama paihowa iꞌitaye yababa. Ainaena na ababeꞌu nigele teya yaiya yana amwaha ainai ayamwaumwauwi. _.7 Wuwuna iya iwalowei iwalo,‘Atemuyamuya ana hauga ainai yami awanoi yabenaledi. Na livahi ana ahubena ainai yahaguigomiu.’ Walo moiha, teina Yaubada yana atemuyamuya haugana ebeha mata ami livahi amlobai. (- K Nigele ta Yaubada baidamai yama paihowa toyawa holanai aꞌawanoiyegomiu omiu Yaubada yana veꞌiꞌila tauvaina havena yana veꞌiꞌilane amgebegebe awawai. l,Q Wuwuna Besinana nigele yana yababa na ita vehabada na Yaubada ipaihowai ta yada yababa maudoidi iꞌavala gogoidi. Teina dova ipaihowai ta ebe taveꞌehebo Besinana baidada mata Yaubada yana paihowa dumwaluna ta veꞌalo.f+E Eeta ai Besinana vehabana aꞌauꞌaubabada, bada dova Yaubada iya iꞌawaꞌawanoi ai awamaiyena. Na ai Besinana vehabana aꞌawaꞌawanoiyegomiu awalo, ‘Yaubada amꞌawanoiyei ta iꞌawaꞌawa auꞌaugeluwegomiu’. w*g Yada wasa neta taumiya baleꞌu maudoida Besinana ainaena na Yaubada iꞌawa auꞌaugeluwegita ta nigele yada yababao iyavahivahilidi. Na yaiyadiwo mata tomowa apaihowaidi ta iꞌawa auꞌaugeluwedi neta yewasane paihowana imomohegaine. y)k Teina ginauliwone maudoidi neta Yaubada ipapaihowaidine. Iya mwalona ana aleha ita na Besinana ainaena igwaipilegita ta ita ana geluwo. Na tomowa tupwadi apaihowaidi ta iya baidadi hiꞌawa auꞌaugelu neta Yaubada paihowane imomohegaine. &(E Haugana tomowa iveꞌehebo Besinana ainai neta iya tomowa vauvauna. Ginauli miyamiyadi bada hiꞌoviꞌo na ginauli maudoidi higwaipiledi ta dova vauvaudi. @'y Ainaena teina haugane tomowa mata nigele yadi nuwatuwu ayanuwatuwuidi baleꞌu nuwanuwatuwuna ainaena. Moiha mwalona Besinana teina dova anunuwatuwuine na teina haugane nigele. D& Na maudoida vehabada imwamwalowoine ta yaiyadiwo ita mayawahida nigele ebeha tabom vehabada ta paihowa na hesi Besinana vehabana ta paihowa. Wuwuna iya vehabada imwalowoi ta itowolouyo. %3 Besinana yana velaune iloiloinaegai wuwuna ahanapui neta iya ibom tomowa maudoida vehabada imwamwalowoine. Ainaena ita hinage maudoida tamwalowoi. .$U
Ebe ayauyaule dova tomowa yadi aubabada neta Yaubada vehabana na ayauyaulene. Na ebe uluꞌulumai dumwadumwaludi neta omiu vehabamiu na uluꞌulumai hidudumwalune. #} Nigele ebeha aꞌawa namwanamwauyowegai mehemiyai na hesi vedova mata ammwauhinigai ana wuwuna awalo auligomiu. Eeta yaiyadiwo tomowa hivinunuidi tuluhaena na nigele yadi mumuga nuwaꞌalodiyai vehabana hiyanuwanuwatuhu mata yadi walo amyemaihadi. 5"c Aꞌaipate ebeha tomowa tupwadi nuwadi avaidi wuwuna Bada meheuhina ahanapuiyaꞌo. Na Yaubada ihanapuigaiꞌo ta hinage nuwana omiu bada atemiyena amhanapuigaiꞌo. !%
Wuwuna maudoida mata Besinana mehenai tatowolo ta iya ilauvetalaegita. Tomowa ehebo ehebo hava tauna ainai ipapaihowaine mata maihana ivai. Namwanamwana mata maihana namwanamwana na yababana mata maihana yababana. Besinana ainaena Yaubada baidada taꞌawa heliheliyam Bwagana teina tamiyamiya tauda holadiyai bo Yaubada yana tupwai ta miyamiya na hesi yada aipate mwalaꞌina ebeha taꞌabiye yaliyaya. z m Eeta taꞌatepatu yo nuwanuwada ebeha teina taudaone talaugabaidi ta talau Bada baidada tamiyamiya yana tupwai. F Nigele vinunuwena tayalaulau na hesi yemidiyena talaulaune. * M Ainaena hauga maudoina taꞌatepatu. Tahanapuiyaꞌo teina haugane taudaone aidiyai tamiyamiyane neta howola nigele Bada baidada tayamiyamiya yana tupwai. G Yaubada iya teina ginauline ainai iꞌatububunigita ta Aluꞌaluwa Veꞌahihi imohegita dova abavetuwuni. Eeta tahanapui neta mulitai abo hava tupwadi vehabada iꞌatububunidiwa imohegita. ! Teina gwaune holanai amiyamiyane neta aꞌamꞌamna yababa wuwuna anuwavitai. Nigele ebeha teina nuwanuwada ada aleꞌo tavaivehuludi na hesi nuwanuwada Yaubada iveliꞌwagita tauda vauvauna ainaena ta ebe yawahi tauna mata taudawa mwalomwalowoina iꞌabiye sawali. Y+ Ta ebe teina aleꞌone Yaubada imohegita mata aluꞌaluwada nigele hiyabugewa. Teina haugane taꞌamꞌamna yababa na yada venuwa neta ebeha Yaubada vada vauvauna mata imohegita dova aleꞌo vauvauna. o Y Na tahanapuiyaꞌo neta taudane teina gwau tamiyamiyaneine baleꞌuwai mata ilotalotaloꞌe na Yaubada ainaena vada tavai. Neta vadane galewai nigele tomowa nimadiyena hiyaꞌabi na mata imiya ta ilau hauga nigele yana abaꞌovi. 1 Hava ta itaꞌitadine nigele aidiyai ayanuwanuwatuwu alili. Na hava nigele tayaꞌitaꞌitadine hiya aidiyai anuwanuwatuwu moiha. Wuwuna hava ta itaꞌitadine neta hauga ahuꞌahubalina vehabana na hava nigele tayaꞌitaꞌitadine neta hauga miyamiyavateyaina vehabana.>u Na teina vitaiwone habuludi hauga ahuꞌahubalina alonai aveveꞌalodine, mata vewasawasa mwalaꞌina yo miyamiya vateyaina ilawelawenama, teina vitaiwone mata imwalaꞌi gabaedi. Eeta mata nigele ayatapiya. Moiha taumai hitapitapiya na hesi aluꞌaluwamai ahubena ehebo ehebo iꞌabiꞌabiye vauvauyoi. ;o Teina maudoina neta omiu vehabamiu. Na Yaubada yana veꞌiꞌila idabalala boda ta boda aidiyai ta mata Yaubada yana vewasawasa ana awayauwedo imwalaꞌi. Yemidiyena tamiyamiya S Tahanapuiyaꞌo neta iya Yaubadane ehebonane Bada Yeisu mwalowoiyena iꞌabiye towolouyoiyaꞌo na hinage mata omiu na ai iꞌabiye towolouyoigita. Yeisu baidada na ilau ahaigita ta talau iya mehenai. $A
Yaubada yana Buki iwalowei iwalo, ‘Yaꞌaubabada wuwuna yayemidi’. Teina yemidine ehebonane alimaiyai vehabana na aꞌaubabadaei wuwuna ayemidi. P Eeta moiha mwalowoi holamaiya ipaipaihowa na omiu yawahi amlobalobai. /W Yama miya ahubena ehebo ehebo alodiyai Yeisu vehabana na mwalowoi awutu vahavahali moiha. Na teina alonai aꞌalamaꞌiꞌita ta ebe Yeisu yawahina tomowa hiꞌita. c?
Hauga maudoina amwalomwalowoi dova Yeisu ta ebe iya yawahina tomowa hiꞌita holamaiyai. Hauga tupwadi hiꞌabiye muyagai na hesi Yaubada nigele iyanuwapwanopwanowegai. Hauga tupwadi hitalaigai na hesi nigele ayasilahe moiha.
Hauga daodaona hiꞌabiye nuwavitaigai na hesi nigele hiyaꞌabiye yababagai. Hauga tupwadi anuwatuwu bwaubwau na hesi nigele ayatapiya. p Y Hesi ai Yaubada yana wasawasa taumai tapitapiyadi aidiyai himiyamiya ta dova bagi namwanamwana walata miyamiyana alonai. Ai wahiyala mwalaꞌi alilina aꞌabiye mahalava neta ai nigele alimaiyena na hesi Yaubada iya ainaena. ? w Mwalona Yaubada iwalo ebeha, ‘Mata guguyou holanai masele ihinali’. Na teina haugane Yaubada ehebonane yana wasawasa tahanapui neta taꞌitaꞌita ihinahinali Besinana maninai.
/ Nigele ayabom wasamai aguguguguyaei na Yeisu Besinana iya Bada wasana aguguguguyaeine. Na awalowalo neta ai yami taupaihowa Yeisu vehabana.
~~|| {#yxx8wvut)rr
pp o4n@mll0kjihhBgjg#fHee
d|cc
b0aaD`Z`_*^]\\?[[_ZYY'XWWfVVNUqTRRIQ{P5O~NMLL4KJJ
HH"G!F:EWDCBB=A @2?1>p== <`;C::99v87655.43311$0h// .u-x,,2+A*)('&&!% $#c""!! } } "Z@Y87=,
b f .
2 WXRRDD pVYlTausagena dova, ebe sagena ana loina nigele iyamulimulitaei, nigele howahowana ana maiha ilobai. 'UGlUnuwatuwu avivini ebeha tauꞌaleha nuwanuwana ana tauloina yana nuwatuwuwone ipaipaihowaidi, ainaena havena yana dalava ana paihowa vehabana inuwanuwatuwu. T lYeisu Besinana vehabana na utalamweuyoigo ta haugana vitai uveꞌalodi uꞌalamaꞌiꞌita ta dova yana tauꞌaleha wahiwahiyalana. 2S]lna wasana uꞌita avivini. Wasanane aliguwena ubebenaleine tomowa maudoidi mehediyai, ainaena hiya maꞌadi yemidi aidiyai umohedi, ta hinage vali tomowa hiveꞌitadi. GR lNatugu Timoti, Yeisu Besinana yana veꞌiꞌilaena uwahiyala, Q lNa yana paihowa tupwa Epeso ainai bada uhanapuiyaꞌo ainaena nuwanuwagu na yada Bada yana hauga lauvetala ainai atemuyamuya ilobai.uP elWalo moiha, mwalona Onesipolo imahalavama teinai Loma ainai, na vehabagu ibeha wahiyala ana higa ilobaigau. |O slNa hesi Onesipolo vehabagu nigele iyahinimaya ebeha vada abapaiyai yamiyamiya, na yana hagu hauga maudoina ainaena agu lautowoi iꞌabiye namwanamwa, ainaena Yaubada ainai yaꞌawaꞌawanoi ta Onesipolo maꞌana bodao iꞌatemuyamuyaedi. N {lBada uhanapuiyaꞌo neta hiya Esiya yo Paigelo yo Hemogenisi bodaone hitaꞌwataꞌwataegau na hilaugabaigauꞌo. M ylNa Aluꞌaluwa Veꞌahihi iya holadai imiyamiya, na hanapu moiha bada imohegitaꞌo, ta hanapunane unuwatuwu avivini. ~L wl
Mwalona guguya namwanamwana yamohegoꞌo Yeisu Besinana ana yemidi yo ana velauna vehabana, neta umulita moiha. {K ql Teina vehabana yagu miya vitai yalobai, ta nigele vehabana yayahinimaya, na hesi yada Bada yayemidiyei iya yahanahanapui, na hinage yahanapui ebeha yagu paihowa imohegau yaꞌita avivini ana higa ahubena mwalaꞌina yana laugwaipilema ainai. |J sl Yaubada yagu paihowa imohegau ebeha wasa namwanamwana yawalo mahalavei. Ainaena yau tauyewasa yo tauveꞌita teya. WI )l
Ta teina hauga yana veꞌiꞌila alidai iꞌabiye mahalavayaꞌo ada Taulivahi Yeisu Besinana ainaena. Na Besinana mwalowoi iꞌoiye sawali, ta wasana namwanamwana ainaena yawahi vateyai ilalaomane alidai. xH kl Yaubada ihaguigita na iyogaegita ebeha miya namwanamwana tamulitaei. Ita nigele yada namwanamwana vehabana iyayogaegita na baleꞌu ana yemasele mugamugaina ainai mwalona yana nuwatuwuwena iveꞌiꞌila alidai Yeisu Besinana ainaena. 4G clAinaena havena yada Bada wasana ana walomahalava vehabana uhinihinimaya. Yau hinage yagu luwu vada abapai ainai vehabana havena uhinihinimaya. Na owa hinage howola abo Yeisu wasana vehabana tupwana vitai mata ulobaidi aidiyai, ainaena ilowoinanego na Yaubada yana wahiyalaena utowolo wahiyala. oF YlWuwuna Yaubada nigele meheuhi iyamohegita, na hesi wahiyala yo velau yo nuwatuwu moiha imomohegitane. E lHinage hauganane yaꞌabidebaigo na Yaubada wahiyala imohego na wahiyalane uꞌita avivini ta havena alimwena iꞌoviꞌovi. FD lNa hinage yam yemidi moiha Yaubada ainai yanuwatuwu avivini, dova hinage tubum Loise yo hinam Yunisi Yaubada hiyemidiyei moiha ainaena owa hinage teina hauga Yaubada uyemidiyei moiha. C lMwalona yalaugabaigo ainai yam dou yanuwatuwu avivini ainaena nuwanuwagu mwalaꞌina na aiteya hauga ainai yaꞌitauyoigo ta yayaliyaya. SB !lYaubada ainai yaꞌawa yauwedo, wuwuna iya tubuguwao yadi Yaubada na ainai yavetaupaihowa yagu nuwanuwatuwu maseledi aidiyena, na hinage ainai vehabam yaꞌawaꞌawanoi boniyai yo ahubena aidiyai. A }lTimoti owa yavelauwego eeta yaꞌawa natunaego ta yama leta teina yavetamalenawane. Tamada Yaubada na Yeisu Besinana yada Bada yadi veꞌiꞌila na yadi atemuyamuya na yadi nuwadaumwali ainaena umiya yaliyaya. Timoti yana yemidi Yaubada ainai @ 3lYau Paulo, Yaubada yana nuwatuwuwena yavetauyewasa Yeisu Besinana vehabana. Neta iya yawahida wuwuna dova Yaubada yana waloyemidi tubudao aidiyai. R? XYada Bada Yeisu Besinana yana veꞌiꞌila maudoimiu alimiyai.d>AXLeta teina yana abaꞌovi yau nimaguwena yaleleyawa, dova yagu leta tupwadi aidiyai. =3XYada Bada iya nuwadaumwali wuwuna, ainaena iꞌabiye nuwadaumwaligomiu, yo iꞌabiye yaliyayagomiu hauga maudoina na baidamiu ammiya vateyai. d<AXAmtowoi ta havena amveꞌaveꞌalehaei, wuwuna iya tahida, eeta veꞌita aꞌava ammohei. ,;QXEbe yaiya veꞌita teina yami leta holanai nigele iyaꞌawa abiyei, havena towahonane ainai amꞌitaꞌitalau, na ainaena yana paihowane vehabana ihinimaya. N:X
Tahimaiyao, paihowa namwanamwana vehabana havena amtapitapiya. -9SX Eeta ada geluwone nuwadiyai amwauwi, na yada Bada Yeisu Besinana yehanaena aloinaedi, na yadi paihowa hibom hipaihowaidi, na himiya alahai ta ebe aiꞌai hilobai. 8yX Wasamiu bada abenalenaꞌo ebeha tupwadi alimiyena hiꞌabitauꞌwata, ta nigele hiyamiya alahai na hiyapaihowa. g7GX
Hinage mwalona tamiyamiya, aloinaegomiu neta ebe yaiya nigele iyapaihowa havena iꞌaiꞌai. 6 X Na hesi loina imiyamiya ebeha omiu amveꞌaigai, na besiwa ai abom amai vehabana apaihowa, eeta omiu yama paihowane amveꞌaoꞌaonaedi. 5%XDova hinage ai abom amaiyena aiꞌai. Na boniyai yo ahubena aidiyai apaipaihowa, wuwuna nigele nuwanuwamai ami vitai amwauwi amai vehabana. 24]XAinaena bada amhanapuiyaꞌo ebeha howahowana ai amveꞌaoꞌaonaegai. Wuwuna mwalona omiu baidamaiyao tamiyamiya, nigele teya hauga ayaꞌabitauꞌwata paihowa ainai. M3XTahimaiyao, aloinaegomiu yada Bada Yeisu Besinana yehanaena ebeha tupwadi ada geluwo abiꞌabitauꞌwatadi havena aidiyai amꞌitaꞌitalau, wuwuna abitauꞌwata ai nigele ayaveꞌitagomiu. 2Xna hinage iꞌabiye nuwamaselegomiu, yana velau vehabana, yo hinage yami alamaꞌiꞌita Besinana ainai vehabana. Havena abitauꞌwata O1XEeta Bada ayemidiyei ebeha yama veꞌitao alimiyai mata ammulitaedi, 0XNa hesi Bada yana abiꞌiliꞌilimaniyena howahowana iꞌabiye wahiyalagomiu, yo iꞌita avivinigomiu Tomodulele yana towoi ainaena. /XNa hinage amꞌawaꞌawanoi ta tauyababao aidiyena Yaubada ihaguigai, wuwuna Bada ana tauuvalao bagibagilidi himiyamiya. D. XTahimaiyao, ehebo ginauli hinage vehabana amnuwanuwatuwu na amꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai, ta ebe Bada wasana yama guguyaena idabalala yo iwahiyala tomowa aidiyai, dova mugai alimiyai. ,-QXYaubada yo yada Bada Yeisu Besinana hiꞌabiye yaliyayagomiu, yo hiꞌabiye wahiyalagomiu, yami paihowao aidiyai, ta hauga maudoina yami walowo hinamwanamwa.I, XTamada Yaubada ivelau moiha alidai, eeta hauga maudoina iꞌabiꞌabiye yaliyayagita, ta hinage tanuwatuwu avivini mata ginaulidine howola yana veꞌiꞌilaena abo vehabada ipaihowaidi. }+sXTahimaiyao, amtowolo wahiyala, yama veꞌitaone yo yama walowone aidiyai neta yama aubabada yo yama leta aidiyena. *9XMwalona Yaubada yana nuwatuwu dova na wasanane aguguyaei alimiyai ta amyemidiyei, neta ainaena yada Bada Yeisu Besinana yana wasawasa imohegomiuꞌo. )X
Tahimaiyao, yada Bada ivelauwegomiu, wuwuna mwalona ivesinuwanegomiu ta ebeha Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena iꞌabiye maselegomiu, na wasa namwanamwana amyemidiyei ami hagu vehabana, eeta howahowana hauga maudoina vehabamiu aꞌawa yauwedo Yaubada ainai. #(?X Eeta mumuga yababa ana paihowa nuwadi ivaiyaꞌo. Ebe mugai wasa namwanamwana hiyemidiyei, Yaubada mata ihaguidi na teina nigele. Yaubada yana vesinuwao |'qX
Wuwuna hiya wasa moihana hitaꞌwataꞌwataei ta yadi tupwa neta dalava alaꞌalahina, ainaena Yaubada italamwediꞌo ta Tomodulele yana oyama maudoina hiyemidiyei, na abo lauvetala hilobai, wuwuna veꞌita moihana hitaꞌwataꞌwataenaꞌo, &#X Na towahone yababanane ilaolaomane, neta Tomodulele yana wahiyalaena veꞌiveꞌilala yo vedevedede mata ipaihowaidi tomowa habi oyamaedi. #%?Xabo tauyababane imahalavama. Na hesi tuluhanaena yada Bada Yeisu ilalaoma na yana wahiyala awanaena yo manina pigapigabunaena towahone iꞌabiye yababa. ?$wXMoiha teina taꞌi towahone yababanane yana paihowao himahamahalava dawani baleꞌuwai, na hesi towaho vagana paihowane yababadine iꞌauꞌauhidi ana higa tauꞌauhine itowolowahi f#EXEbeha yana hauga moihana ainai imahalavama na hesi hava iꞌauꞌauhi bada amhanapuiyaꞌo. w"gXAmnuwatuwu avivini neta mwalona omiu baidaguwao tamiyamiya na ginaulidine vehabadi bada yawaloꞌo alimiyai. 1![Xiya Yaubada ana aleha na hinage tauyemidiwo maudoidi adi aleha, howahowana iya iꞌabihiniuyoi ta Yaubada yana vada tapwalolo ainai imiya na ivetauloina dova Yaubada. {XHavena hinage teya oyama amyemiyemidiyei, na hesi amnuwatuwu avivini ebeha mugai howola abo tomowa bagibagilidi Yaubada hiveꞌalehaei, mata towaho yababana imahalava na abo mulitai Yeisu iwuyoma. Moiha, towahone yababanane neta guguyou towahona, yXta ebe havena amꞌateꞌatehawawali, ebe tomowa hiwalo, ‘Besinana yana hauga bada imahalavaꞌo’, havena amyemiyemidiyedi. Nuwana yadi walo hanapu aidiyena bo guguya hibebenaleine ainaena, bo nuwana yau yadi leta yalelelene aidiyai ainaena. | sXTahimaiyao, nuwanuwamai ebeha amhanapui Bada Yeisu Besinana yana mahalavawuyoma na yada miyatoyawa ainai vehabana, z oX Teina ainaena mata tomowa maudoidi yada Bada Yeisu yehana hinoꞌowei, omiu yami paihowa namwanamwadi vehabadi. Na hinage walo vetuvehae mata amlobai ibom yehanaena, wuwuna omiu Yaubada yo Bada Yeisu Besinana yadi veꞌiꞌila alimiyai.H X Mwalona Yaubada ivesinuwaigomiu ta iyogaegomiu ainaena amyeyemidiyeine. Teina vehabana ai hauga maudoina aꞌawaꞌawanoi vehabamiu ta ebe ammulita moiha. Wuwuna omiu nuwanuwamiu na yemidi moiha ainaena ammumuga dumwalu eeta yama awanoi Yaubada ainai ebeha iꞌabiye wahiyalagomiu na yami paihowaone ampaihowaidi. X
Eeta haugana ilaoma ana noꞌo mwalaꞌina abo ilobai yana paihowa abanuwapwanopwano vehabadi ana tauyemidiwo masemaseledi aidiyena. Na omiu mwalona wasana amohegomiu ta amyeyemidiyeiwa howola abo omiu baidamaiyao Yeisu yana mahalava ainai tanoꞌowei. @ {X Mata himiyawahi na hisilahe vateyai dalava alaꞌalawowolina ainai, nigele yana abaꞌovi na Bada manina yo yana wahiyala wasawasana yo ana walo vetuvehae nigele howahowana hiꞌita. Xna hibom yada Bada Yeisu Besinana wasana hitaꞌwataꞌwataeiwa ta Yaubada hiteibabaeine abo adi maiha vitavitaina imohedi. m UXNa hesi omiu taumiya vitai ihaguigomiu, neta howola abo Bada Yeisu galewaena iꞌaitulu mwayamwayauma, mayana tausagenawasao wahiwahiyaladi na hinage aiwa alaꞌalahawawalina ivaiyama, na omiu yo ai yada aiyawasi abo imohegita, m UXNa ami tauꞌabiye muyamuyao adi maiha Yaubada iꞌatububuniyaꞌo ta yana modiꞌini mata hilobai. R XTeina abaꞌita howahowana ainaena Yaubada yana loina dumwaluna tahanapui, wuwuna yami miya vitai aidiyena iꞌabiye wahiyalagomiu, eeta ami muyao vehabadi yana abaloina ana luwu ilowoinanegomiu. y mXAinaena Yaubada yana bodao maudoidi mehediyai anoꞌonoꞌowegomiu, awalo, ‘Hiya Tesalonaika moiha tauꞌalamaꞌiꞌita. Bwagana adi alehao vitai mwalaꞌina himohemohedi na hesi mayadi alamaꞌiꞌita yo mayadi yemidi Yaubada ainai’. & GXTahimaiyao, ilowoinanegai ebeha hauga maudoina Yaubada aꞌawa yawedowei wuwuna yami yemidi iꞌiniꞌini yo yami velau ambom alimiyai imwalamwalaꞌi. XTamada Yaubada yo Bada Yeisu Besinana yadi veꞌiꞌilaena ammiya daumwali. Besinana howola abo iwuyoma tomowa adi loina vehabana 6 iXYau Paulo na Sailasa yo Timoti baidaguwao yami leta aleleyawa omiu Yaubada yana bodao Tesalonaika alimiyai, wuwuna omiu Tamada Yaubada yo Bada Yeisu Besinana adi taumulitao. 8iNa hesi yada Bada, iya ada Taulivahi Yeisu Besinana, ana veꞌiꞌila yo yana hanapu alimiyai imwalaꞌi, na iya tawalo vetuvehaeyei wau ta nigele yana abaꞌovi. Moiha.<qAugeluwo, ginauli teina bada amhanapuidiꞌo, ainaena amꞌita avivinigomiu ta havena tauꞌawa sewao himugai pwanoligomiu mata dova ta yami towolo momohi ainaena ambeꞌu. 3Ta ginauli teina maudoidi Paulo iwalowalo yana letao aidiyai. Na tupwadi ginauli yana letao holadiyai adi hanapu vitaina, ainaena yauyauledi yo tautapiyao ginauliwone himwaubuidi, ta Yaubada yana Buki ana lelewo hinage himwaubuidi ta aidiyena hibom hiꞌabiye yababauyowedi. T!Na amnuwatuwu avivini yada Bada yana alamaꞌiꞌita ebeha nuwanuwana yo livahi talobai. Ginauli teina vehabana ada gelu moiha Paulo bada alimiyai ilaulelewaꞌo. Na yana hanapu Yaubada ainaena ilaoma. &
EAugeluwo, yami haꞌwa ana hauga ainai amtowoi wahiyala, ta ebe imahalavama ilobaigomiu mayami mumuga dumwalu maudoina na nuwadaumwaliyena ammiyamiya. # ?
Ta ita tahaꞌwahaꞌwa na galewa yo baleꞌu vauvaudi taꞌitadi, dova Yaubada mugai iwalo yemidi, na dalavanane ainai mumuga dumwadumwaluna imiyamiya. L Na amhaꞌwahaꞌwa mayami nuwatuwu avivini Yaubada yana ahubena yana lau mwayamwayau vehabana, yo haugana ainai Yaubada galewa yo ginauli maudoidi iꞌoiye sawalidi aiwa alaꞌalahina ainaena.
Ginauli teina maudoina mata hisawali, ainaena ilowoinanei yo mayami mumuga maselena yo mayami veꞌahihi Yaubada ainai ammiyamiya. 5 c
Eeta Bada yana lauvetala ana ahubena mata yana laoma dova tauꞌaivavali na iveꞌaluwagavaigita. Ta galewa isawali mayana alapwahi mwalaꞌina yo ginauli maudoidi galewai aiwa alaꞌalahina ainaena iꞌala yesawalidi, yo hinage baleꞌu ta ginauli maudoidi holanai himiyamiya iꞌalaye hisawalidi. Hesi tupwadi tomowa yadi nuwatuwu pwano hiwalo, ‘Bada yana waloyemidi inuwapwanopwanowenaꞌo ta mata nigele iyapaihowaidi’. Nigele iyabwedabweda na hesi iꞌalama iꞌita na ihaꞌwahaꞌwaigita ebeha maudoida tanuwabui, ta havena teya igabagabaei. 5Augeluwo, ehebo ginauli amnuwatuwu avivini, ebeha Bada ainai ahubena ehebo dova bolimai 1000 alidai, na bolimai 1000 ainai dova ahubena ehebo. ?wNa Yaubada yana walo ehebonane ainaena galewa yo baleꞌu imwau iliꞌilimanidi ta hihaꞌwahaꞌwa na hauga lauvetala ana ahubena ainai mata igabu vehuludi, yo tauyababao imutudi. `9na mulitai niꞌu ainaena baleꞌu maudoina iꞌabiye yababane Nowa yana hauga ainai. #?Hiya nigele nuwanuwadi hinuwatuwu avivini ebeha mugai Yaubada yana walowena galewa imamahalavane, na niꞌu ainaena Yaubada baleꞌu iyeyemaselene, +na hiwalo, ‘Aiteya hauga ainai yami Bada iwuwuyoma dova yana waloyemidi. Mwalona baleꞌu yana abavetuwuni ainaena ta wau nigele teya hinage ginauli iyamwaugwaipile. Mugai tubudao mwalomwalowoidi yadi haugaena na ilalaomane, ginauli maudoina adi oleyaone ehebodine.’ %CNa teina ginauli mwalaꞌina amhanapui mugaiyei ebeha hauga yana abaꞌovi ainai tauꞌabi talawahi himahalava, na hiya taudi nuwalelena himulitaedi, EYaubada yana tauwalo mahalava veꞌaveꞌahihidi yadi walo mugamugaidi amnuwatuwu avivinidi, yo hinage yada Bada, Taulivahigita, yana tauyewasa hiwawalo auligomiuwa amnuwatuwu avivinidi. /Augeluwo, teina yagu leta bwauna alimiyai, na letaowone bwaune aidiyai yatowotowoi ta yavenuwatuwu avivinigomiu na amnuwanuwatuwu iliꞌilimani. =sTa yadi mumugao ipaihowauyaoidi ta tomowa hiwalo adi ita dova edewa maliwaidi hiꞌaiꞌaiyoidi. Na hinage maheya tauna ta abiye maseledi, na mulitai hiwuyo ta hitobatobauyo.}~sEbeha amwaha dumwadumwaluna nigele hiyahanapui, ainaena yababa hiveveꞌalone. Na hesi hiya bada amwaha dumwadumwaluna hihanapuiyaꞌo na hilaugabaei, mata miya yababa alilina ainai himahalava wuwuna loina veꞌaveꞌahihina hilaugabainaꞌo. i}KHiya mugai yada Bada yo ada Taulivahi Yeisu Besinana wasana bada hibenalenaꞌo yo hiyemidiyenaꞌo ta mumuga yababadi hidena gabaediꞌo, na ebe hiwuyouyo mumuga miyamiyana aidiyai mata yadi yababa mugamugaina hidiꞌwai. |-Adi taumulitawone aidiyai hiwalo, ‘Amwaha teina hoꞌehoꞌena amwaha namwanamwana, na nigele teya laugagayo iyamiyamiya’. Na hesi hiya yadi mumuga yababana ainaena hibom hipaipaiyoidi. Wuwuna yaiya tomowa mumuga yababana ipaipaihowa alaꞌalabiliyei ibom ipaipaiuyoi <{qYadi mumuga yababadi mayadi walo gagasa na hiꞌauꞌaubabada yauyaule, na hinage yadi pwanoli aidiyena taunuwabui vauvaudi hiniuniulidi ta hiwuyowuyo yadi mumuga mugai aidiyai. Wz'Tomowa teina dova yadi mumuga adi ita dova bwahi gumagumadi, na hinage dova yaloyalovi, yaumai itowatowapeiyei, ainaena Yaubada howola abo ihiwa aituluwedi guda guguyou ainai ta nemai himiya vateyai. 2y]na doniki ehebo Balam yana mumuga yababana ivelau mwauwi dova tomowa yana aubabada ainaena. Donikinane tauwalo mahalavane yana paihowa yababanane abiye lau mwauwidine. ExAmwaha dumwaluna bada hilaugabainao ta hilau pwanoꞌo, ta Biyo natuna yehana Balam yana mumuga himulimulitaei, wuwuna iya nuwanuwana yo yana paihowa yababana ainaena ivetobwatobwa, _w7Na yadi mehe ayouhi vehabana hipwanopwanoli lau na nigele mumuga yababana hiyalaumwauwi. Na tapitapiyadi himugaiyediꞌo amwaha yababana ainai na hiꞌaiduma moiha. Neta vehabana ta Yaubada iꞌawa yababaediꞌo. cv?
ainaena yadi yababao maihana mata himuya. Wuwuna tomowa mehediyai adi amna dawadawanidi ainodi hiꞌabiꞌabiye mahalavadi. Na ebe baidamiyao amꞌai toyawa mata hiꞌabiye hinimayagomiu yadi mumuga yababao vehabadi. }us Tomowaone hiya tauveꞌita oyaꞌoyamao mumuga yababana hipaipaihowai adi oleya dova lagulagu, ta adi lautowoi hibom himulimulitaedi. Yadi nuwapwanopwano vehabana hiwalowalo sebasebai ta mata yadi mwalowoi dova lagulagu hipwahipwa ainai, t) Na tausagenawasao wahiwahiyala alilidi yadi abamiya Yaubada ainai, na hesi tausagenawasao yababadi nigele hiyawalo dobidobiyedi Bada mehenai. Ks
Tomowaone, neta hiya taupwanoliwo Yaubada yana loina namwanamwana hitaꞌwataꞌwataedi, na yadi nuwatuwu dawaniwo biꞌibiꞌidi himulimulitaedi, adi maiha yababa alilina mata imohedi. Taupwanoliwone hinage yadi gagasa woiyawa, yo nigele yadi veꞌahihi taumiya galewa namwanamwadi aidiyai, na hiwalo dobidobiyedi. 4ra Ainaena tahanahanapui ebeha Bada taunamwanamwao adi towoiwo maudoidi aidiyena mata ihaloidi, na tauyababao mata ipaipaidi ana higa hauga lauvetala ana ahubena imahalava. 6qeLota iya taudumwalu na hesi tauyababaone ahiꞌahipudiyai imiyamiya, ta abubena ehebo ehebo yadi mumuga yababao iꞌitaꞌitadi na ibenabenaledi ta inuwavitai mwalaꞌina. 1p[Na Lota iya dalavaone aidiyena yana mumuga dumwadumwaluna, ainaena Yaubada ihahaloine. Walo moiha, Lota neta tauyababa yadi mumuga biꞌibiꞌidi vehabana inuwavitai. 3o_Na hinage dalavaone yababadi bwau igabudi ta hiꞌalahi veꞌovidine neta Sodoma na Gomola, ta ainaena ebeha maudoida tahanapui na havena mumuga yababana tapaipaihowai. \n1Na hinage mwalona taumiya baleꞌu maudoidi Yaubada nigele iyaꞌatemuyamuyaedi, eeta tauyababao abaitaena imutu veꞌovidine. Na Nowa mayana bodao hitau 7 iyayayovidine, wuwuna Nowa iya dumwalu ana tauguguya. Am{Yaubada tausagenawasao yadi yababa nigele iyaꞌateꞌatemuyamuyaedi na hesi guda guguguguyouna ainai ihiwa aituluwedi, ta himiyamiya na lauvetala ana ahubena hihaꞌwahaꞌwai. jlMHiya tobwatobwa nuwaleledi aidiyai imwalaꞌi alili na yadi walo amꞌamnaena ebeha nuwamiu hivaidi ta oyamaena yami tobwatobwao hivaidi. Na hesi Yaubada yadi abalauvetala bada iꞌatububuniyaꞌo ta ihahaꞌwahaꞌwa. 3k_Hiya paihowa vedeba hinihinimayadi aidiyena mata tomowa bagibagilidi hiꞌoyamaedi ta himulitaedi na taumiya ganamuli hiꞌitadi ta hiwalo, walo moiha amwahana iyababa. Bj Tupwadi tauwalo mahalava oyaꞌoyama mwalona tomowa ahiꞌahipudiyai himahalava. Dova hinage teina haugane tauveꞌita oyaꞌoyama ahiꞌahipumiyai himahamahalava, ta mata hiꞌoyamaegomiu yadi yababa yo yadi nuwatuwu dawaniwo aidiyena, ta Bada igimwagimwalaigitawa hiuvalaei, eeta mata maihana yababana hilobai. Ji Wuwuna tauwalo mahalava nigele hiyabom yadi nuwatuwuwena hiyawalowalo mahalava na hesi Aluꞌaluwa Veꞌahihi tauwalo mahalavaone ivenuwamwauwedi ta Yaubada yana walowone hiwalowalowedine.h Teina ginauli mwalaꞌina eeta amhanapui neta nigele howahowana tabom Yaubada yana walomahalava ainona taꞌita lobai. 9g mAinaena tahanapuiyaꞌo ebeha tauwalo mahalavao mugai yadi walo aidiyena Besinana hiwalo mahalava mugaiyei neta moiha. Eeta tauwalo mahalavaone yadi walo amnuwatuwu iliꞌilimanidi, wuwuna walowone dova masele tupwa guguyou ainai ihinahinali ana higa mala itomtom ta saelohana atemiyai ihihinaline. ^f 7Na haugana mwalona baidamai oya veꞌaveꞌahihina ewanai amiyamiya na Yaubada alinana galewaena abenalei iwalo, ‘Teina Natugu yavelauwei na iya vehabana yayaliyaya mwalaꞌina’. Na alinane teina neta Tamana yana wasawasa maselenaena ilalaomane, ta oyanane ewanai Yaubada walo vetuvehaenana ta yana wasawasa Natuna imohegeyoꞌawaheine. Ye -Mwalona yada Bada Yeisu Besinana yana wahiyala yo yana laoma awalo mahalavaediꞌo alimiyai, na yama walomahalavao nigele tomowa yadi aubabadao aidiyena, na hesi mehemaiyena yana wasawasa aꞌitayaꞌo. d -Ainaena yatowotowoi wahiyala ta ebe yagu mwalowoi tuluhanai veꞌitaone havena amnuwanuwa pwanopwanowedi. Besinana yana wasawasa aꞌitayaꞌo. xc kWuwuna yada Bada Yeisu Besinana bada iveꞌitagauꞌo ta muhamuhana na yawahigu yalaugabaei teina baleꞌuwai.
b
Na hauga teina baleꞌuwai mayawahigu yamiyamiya, na yaꞌabiye nuwatuwu avivinigomiu ta amꞌaipate mumuga namwanamwa vehabana. a - Eeta nuwanuwagu yo yaguguyaigomiu ebeha ginauli teina amnuwatuwu avivinidi, wuwuna bada amhanapuidiꞌo yo walomoiha amꞌawa abiyediꞌo. ` Hauga mehedai moiha mata iꞌabiye yaliyayagomiu ta amluwu yada Bada ada Taulivahi Yeisu Besinana yana abaloina miyamiyavateyaina ainai. O_
Ainaena tahiguwao, amtowoi wahiyala ta Yaubada yana boda vesivesinuwada ainai ammiyamiya na havena aidiyena ammiyamiya mahalava. Na ebe yagu walo teina amꞌawa abiyedi mata nigele amyabeꞌu. (^ K Na ebe mumuga teina nigele alimiyai hiyamiyamiya ana ita dova mehe gibugibumiu, wuwuna yami pwanoliwo miyamiyadi Taunuwahamuina bada amnuwapwanopwanowenaꞌo. 5] eAinaena ebe mumugaone teina aidiyai amwahiyala mata yada Bada Yeisu Besinana ana hanapu alimiyai imiya alili, ta yami paihowa yo yamo lauꞌaino mata nigele hiyatautowolo. O\ na ewanai veꞌauꞌaugelu, na yana abaꞌovi neta tahida tavelauwei.
[ Hanapu ewanai veꞌao iliꞌilimani, veꞌao iliꞌilimani ewanai towolo wahiyala, towolo wahiyala ewanai Yaubada yana miyamiya,
Z Neta vehabana na amtowoi wahiyala ta yami yemidi amyemutulaidi mumuga namwanamwana ainaena, mumuga namwanamwana ewanai hanapu. KY Iya yana waloyemidi hinamwanamwa alili eeta yana alaꞌalawowoli aidiyena mumuga baleꞌu ana nuwatuwu dawaniwo yababadi tadena gabaediꞌo, ta Yaubada ana lautowoi namwanamwana ta lobaiyaꞌo. iX MYaubada iya yana wahiyalaena ihaguhaguigita, ainaena yana nuwatuwu maudoidi ta mulita iliꞌilimanidi Yaubada yana nuwatuwu hanapu ainaena. Eeta iyogaegita ebeha yana wasawasa yo yana mumuga namwanamwadi iveꞌitagita. W /Yaubada na yada Bada Yeisu amhanapuidiꞌo, eeta mata yadi veꞌiꞌila na yadi nuwadaumwali imwalaꞌi alili alimiyai. Miya namwanamwa mumugana SV #Yau Saimoni Pita Yeisu Besinana yana taupaihowa, na ana tauyewasa, leta teina yaleleyawa alimiyai omiu na yau yada Yaubada yo ada Taulivahi Yeisu Besinana yadi dumwalu ainaena mayada yemidi talobalobai. VU '
Tahim iya Yaubada ivesinuwaenaꞌo natunao yadi awayauwedo alimwai.fT G Ginauli bagibagilidi himiyamiya ta ebeha vehabadi yalaulelewa, na hesi nigele nuwanuwagu pepa ainai yalaulele, wuwuna yanuwatuwu avivini mata mulitai yalaowa ta omiu baidaguwao taꞌauꞌaubabada, na tayaliyaya ovi. eS E Havena amyogayogaei mata dova ta yana paihowa yababanawa ainai amhagui. Walo yana abaꞌovi R {
Ainaena ebe yaiya alimiyai ilaoma na yana veꞌita vagana, havena amyogayogaei yami vadai bo amwalowalo velauwei. VQ ' Hiya yaiyadiwo Besinana hilaugabaei na yana veꞌita nigele hiyamulitaei Yaubada hinage himiya vehuluyaꞌo, na ebe Besinana yana veꞌitao amꞌabi avivinidi, Tamada yo hinage Natuna alimiyai himiyamiya. 'P IAinaena tauꞌoyamaone aidiyena amꞌita avivinigomiu ta yami paihowa ana moiha havena amvetavetaudawani, na hesi ami maiha maudoina Yaubada mata imohegomiu. CO Na tauꞌoyamaꞌo bahudi bada himahalavaꞌo baleꞌuwai ta Yeisu Besinana hiuvauvalaei, hiwalo, ‘Nigele iyayemala tomowa’. Eeta yaiya iꞌoyaꞌoyama, iya Besinana ana aleha.
N Velau ainona teina ebeha Yaubada yana loina tamulimulitaedi, na loinanane mugai ambenalenaꞌo ebeha velau yana amwahaena talau. (M KWaihiu ee, yaꞌawanoiyego ebeha teina nigele loina vauvauna yayaleleyawa na hesi loina miyamiyanawa mugai ambenalenaꞌo ebeha maudoida tavelauyowegita. L Mugai tupwadi natumwao yaꞌitadi amwaha dumwaluna himulimulitaedi, dova ada loina Tamada ainaena, eeta yayaliyaya mwalaꞌina. WK )Ainaena Tamada Yaubada na Natuna Yeisu Besinana yadi veꞌiꞌilaena yo yadi atemuyamuyaena yo yadi nuwadaumwaliyena ammiyamiya mayami awamoiha yo hinage mayami velau. Yeisu Wasana amꞌabi avivini ilimani DJ Wuwuna walomoiha atedai imiyamiya na alidai imiya vateyai. TI %Yau yami bada, na owa waihiu Yaubada ivesinuwaigo ta manatumwao alimiyai leta teina yaleleyawa. Yaꞌawa yauwedo mwalaꞌina alimiyai na hinage hiya amwaha moiha ana taumulitao hiꞌawa yauwedo alimiyai. +HO
Bada Yeisu Besinana yana veꞌiꞌila yo Yaubada yana velau yo Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana veꞌawaꞌauꞌaugelu maudoimiu alimiyai imiya vahaligomiu.G
Ainihoniho veꞌaveꞌahihina ainaena amꞌawa yauwedoweuyoigomiu. Yaubada ana tauveꞌahihiwo maudoidi hiꞌawa yauwedowegomiu. F
Tahiguwao, teina yagu walo ana higa. Kaiyoni! Amꞌaipate wahiwahiyala ta ebe yami mumuga hinamwanamwa moiha. Yagu guguya ambenaledi ta maudoimiu nuwamiu ehebo yo nuwahegoyaena ammiyamiya. Na velau yo nuwadaumwali ana Yaubada mata omiu baidamiu ammiyamiya. E
Yau lovai na teina yalaulele ebeha yalalaowa ta nigele ebeha abiye dumwalugomiu vehabana yagu walo yo yagu mumuga hivita moiha. Na yagu loina neta Bada imohegau ebeha yami yemidi yaꞌabiye wahiyaladi na nigele ebeha yagoha loeꞌeloꞌedi. Paulo yana awayauwedo Dw
Mata ayaliyaya ebe atapiya na amwahiyala. Na aꞌawanoi ebeha Yaubada ihaguigomiu ta yami mumuga hinamwanamwa moiha. sC_
Wuwuna ai nigele howahowamai ta walo moihana agudui. Hesi howahowamai ta walo moihana vehabana apaihowa. OB
Na Yaubada ainai aꞌawanoi ta mata ihaguigomiu yo havena yababa ampaipaihowaidi. Nigele ebeha ama ita aꞌabiye mahalava ta tomowa hiwalo yama paihowa idumwalu, na omiu ebeha yami mumuga maudoidi hidumwalu. Bwagana ama ita dova nigele taupaihowai namwanamwamai na hesi nuwanuwamai ebeha yami mumuga maudoidi hidumwadumwalu. DA
Na yayemidi neta mata amꞌitagai ebeha nigele ayabeꞌu. p@Y
Amꞌitauyoigomiu yemidi amwahanaena amlaulau bo nigele. Yami mumuga amꞌita lobaiyaꞌo ebeha Yeisu Besinana alimiyai imiyamiya. Ehe, iya alimiyai imiyamiya. Na ebe ginauli yababadi ampaipaihowaidi na ambeꞌu neta nigele. h?I
Bwagana Yeisu tapiya holanai hiveꞌabahi na hesi Yaubada yana alaꞌalawowoliyena mayawahina. Dova itatapiyane ai hinage atapitapiya na yama paihowa alimiyai neta Yaubada yana alaꞌalawowoliyena mata iya baidamai amiya. F>
Yami venuwa ebeha amhanapui neta Besinana aliguwena iꞌauꞌaubabada eeta ana moiha mata yaꞌabiye mahalava. Iya yana paihowa alimiyai nigele iyatapiya na hesi alomiyai iwahiyala alili. =7
Omiu yaiyadiwo mwalona yababa ampaipaihowaidi yo omiu nigele amyapaipaihowaidi ebeha yawalo guduguduigomiu maudoimiu. Mwalona yagu laowa bwauna ainai yawalowei na teina yau lovai ta mata yawaloweuyoi, haugana yalalau gwaipileuyowa tauyababa maudoidi lauvetala mata hiveꞌalo. 9< m
Teina yagu hauga tonugana yalalaowa alimiyai. Dova loina teya iwalo, ‘Ebe tauwalo moiha bwau bo tonuga veꞌewa hava ainai yadi walo ana benali ehebo abo mata ammulitaei’. [;/ Hinage yagu meheuhine neta nuwana mata yagu laugwaipileuyowa ainai Yaubada iꞌabiye nuwadobiyegau mehemiyai. Na tomowa bodadi mwalona yababa hipaihowaidi ta nigele hiyanuwabui aidiyai mata yadou vehabadi. Hiya nuwatuwu biꞌidi mumugadi hipaipaihowaidi yo meheganawali yo paihowa biꞌibiꞌidi hipaipaihowaidi mata vehabadi yadou.: Na yagu meheuhine neta nuwana ebe yamahalavawa ta mata yaꞌitagomiu nigele dova yagu nuwanuwatuwu vehabamiu. Na yami mumugao mata nigele hiyaꞌabiye yaliyayagau, na hava yapaipaihowai mata nigele hiyaꞌabiye yaliyayagomiu. Na yagu meheuhine neta nuwana mata manini yo alomagigili yo modiꞌini yo aiduma yo awayabayababa yo vetalapili yo nuwahaehae yo talina tui yalobaidi. 9 Teina leta amvahivahiline nuwana amnuwanuwatuwu ebeha mehemiyai aꞌauꞌaubabadane ama veꞌewa ana abiyedumwalu vehabana, nigele. Na hesi ai Besinana yana taupaihowao ta amiyamiya na aꞌauꞌaubabada Yaubada mehenai ta ebe aꞌabiye wahiwahiyalagomiu. I8 Taito yaꞌawanoi hamahamadudui ebeha ilaowa alimiyai. Na tahida teya yavetamalei ta iya baidana hilalaowane. Vedova yami tobwatobwa itanoidi? Nigele. Iya na yau yama mumuga eheꞌehebodine. %7C Tomowaowa yavetamalediwaowa alimiyai, vedova teya aidiyena yaꞌoyamaegomiu na yami tobwatobwa yatanoidi? Nigele! Amhanapuiyaꞌo neta nigele yayapaihowa. 6 Na tupwamiu amꞌauꞌaubabada amwalo, ‘Paulo yama tobwatobwa nigele iyatanotanoidi na yana hanapuwena iꞌoyaꞌoyamaegai’. V5% Yagu abayaliyaya neta ami haguhagu vehabana yagu tobwatobwa maudoidi yatalamwedi yo hinage yatalamweuyogau vehabamiu. Neta yagu velau ana mwalaꞌi imiya mahalava. Na vedova omiu yami velau mata ihabulu? y4k Teina yagu hauga tonugana yaꞌatububuni ebeha yalaowa ta yatauboꞌeyegomiu na mata nigele yaꞌabiye vitaigomiu. Nigele yami tobwatobwa yayavenuwa wuwuna yau dova tamamiu. Eeta hedaheda nigele yadi paihowa ebeha hinadiyao yo tamadiyao adi haguhagu vehabana hiꞌatububuni. Na hesi hina yo tama hiya yadi paihowa natudiyao adi haguhagu hiꞌatububuni vehabadi. w3g
Yagu mumuga gamwagamwanimiyai neta dova hinage yagu mumugane vali tauyemidiwo boda maudoidi aidiyai, na hesi haugana yaꞌahubali ginauli aidiyena nigele teya yayaꞌabiye vitai. Yauwedo na teina paihowa pwanone vehabana amnuwahamuigau. F2 Gamwagamwamiyai yaꞌalamꞌiꞌita iliꞌilimani na veꞌiveꞌilala yo vedevedede yo paihowa wahiwahiyaladi bagibagilidi aidiyena yaꞌabiye mahalavauyowegau neta yau tauyewasa moihagu. "1= Yagu walo dova yauyaule na hesi omiu ampaihowaigau eeta teina dova yaꞌauꞌaubabadane. Bada ebe amꞌawa namwanamwaegau, na hesi nigele. Teina tomowaone hiyogauyowedi tauyewasao gamwagamwanimiyai, na hesi nigele hiyanamwanamwa diꞌwaigau, bwagana yau ginauli awaꞌawawa. `09
Besinana vehabana na vetapitapiya yo walo hinahinali yo silahe yo taumuya yo vitai hauga maudoina aidiyena yanamwanamwa. Wuwuna yagu tapiya haugana neta abo yawahiyala moiha. Paulo inuwanuwatuwu Kolinita vehabadi.
/
Na hesi aliguwai iwalo, ‘Havena, yagu veꞌiꞌila owa howahowam wuwuna yam tapiya haugana neta yau yagu alaꞌalawowoli yana hauga wahiyala’. Ainaena na yayaliyaya alili yagu tapitapiya yagagasaedi neta mata Besinana alaꞌalawowoli aliguwai imwauwi.
~z}}
|{{%yy'xwwvut~ssrqq@po_nYmll kjiiJhTgg3fveddrcbaa``%_^^]]V]\T[[uZYY.XXkWWKVVAUU+TSS-RQPP=ONN(MlLLK-JlIIH|GGFEE)D6CC6BB AD@?? >T=<Nigele teya yaiya howahowana na ilivahigita. Neta bada Yeisu ibom. Wuwuna nigele ehebo teya dova yeha baleꞌuwai iyamiyamiya na ainaena livahi talobai. *M Yaubada yana Buki iwalowalo Yeisu vehabana iwalo:“Tauꞌabi vada omiu logidi teina amtaꞌwataꞌwataeiwa neta itaugwaipile ta logidi haehae alilina”. ta
Eeta nuwanuwamai omiu yo Isileli maudoimiu amhanapui ebeha towaho teina mehemiyai itowotowolone yana namwanamwa Yeisu Besinana ainaena, ibom towaho Nasaleti, aiwa lagalagana ainai amꞌoiye mwalowoi na Yaubada iꞌabiye towolouyoine. n
U nuwana yamalauvetala wau wuwuna ae peupeunane ahahaguine yo ebeha vedova ta aꞌabiye namwanamwane? q [Na Pita Aluꞌaluwa Veꞌahihi iꞌoiye mwau na iwalo aidiyai, ‘Yama tauloinao yo yama babadao, . UTa Pita na Yoni ahiꞌahipudiyai hitowolo na hipanivilaedi, hiwalo, ‘Yami paihowa teina yaiya yana wahiyalaena yo hinage yaiya yehanaena ampaipaihowaine?’
Na hinage Anasa ibom taupwaoli mwalaꞌina mayana huhuwo yo yana bodao neta Kayapasi yo Yoni yo Alekisana baidadiyao himiya gogoidi. x iIꞌahubena ta Yudeya yadi tauloinao yo yadi babadao yo loina ana tauveꞌitao himiya gogoidi Yelusalem. Na hinage yadi guguya bodaone bada hibenalenaꞌo ta tupwana boda hiyemidi, ainaena tauyemidi maudoidi towatowaho adi vahivahili 5,000.
Eeta hiꞌabi avivinidi ta vada paipaiyai himwauwidi na ebeha iꞌahubena abo yadi lauvetala hipaihowai, wuwuna bada iboniꞌo. 'mayadi modiꞌini wuwuna Pita na Yoni boda hiveꞌitadi ebeha Yeisu mwalowoiyena itowolouyoꞌo na ainaena mata tomowa maudoida tatowolouyo. #Pita na Yoni howola hiꞌauꞌaubabada boda aidiyai na taupwaoliwo yo vada tapwalolo ana tuilala mwalaꞌina, yo hinage Sadusiyao hilaoma, KNa Yaubada yana taupaihowa Yeisu mwalowoiyena iꞌabiye towolouyoi ta omiu Yudeya alimiyai ivetamale mugaiyei na ebe yami lauhapuliwone vehabadi amnuwabui neta yana awanamwanamwa alimiyai.wgNa omiu tauwalo mahalavaone tubudiyao ainaena Yaubada waloyemidi tubudane Abelaham imohei iwalo,“Owa yam huhu wena howola abo abaloina maudoina baleꞌuwai awanamwanamwa yamohedi”. Ainaena awanamwanamwane omiu hinage vehabamiu. {oTauwalo mahalavao Samwela yana haugai na ivetuwuni ta ihahaemane neta hava hiwawalowediwa wau hivevetuwuni.
Na ebe yaiyadiwo tauwalo mahalavane yana walo hitaꞌwataꞌwataei Yaubada iꞌabiye yababadi yo ivaigabaedi yana tomowa aidiyena. e CMwalona Mosese hinage iwalo yemidi iwalo:Mata howola yada Bada Yaubada alimiyena ehebo towaho iꞌabihini na ivetauwalo mahalava vehabamiu dova yau iꞌabihinigau na yana walomahalava maudoina ambenalediꞌo. 8iIya bada galewai ihaeꞌo na imiyamiya ana higa ginauli maudoidi iꞌabiye dumwaludi dova Yaubada yana tauwalo mahalavao veꞌaveꞌahihidi mwalona hiwalo mahalava mugaiyei. ^~5Hinage Besinanane ibom ivesinuwa mugaiyei vehabana ivetamalei alimiyai, neta Yeisu. }Eeta ilowoinanegomiu ebe amnuwabui ta yami lauhapuliwone ivai gabaedi na lautowoi namwanamwana amlobai Bada ibom ainaena. :|mNa amnuwatuwu avivini ebeha Yaubada yana tauwalo mahalava aidiyena hiwalo mahalava mugai ebeha Besinanane yana muyamuya ilobaidi ainaena walonane ana moiha bada imahalavaꞌo. y{k‘Tahiguwao yahanapuigomiuꞌo ebeha yami nuwapwanopwanowena Yeisu amꞌoiye mwalowoi dova yami babadao. &zEAinaena towaho teina bada inamwanamwaꞌo ta amꞌitayaꞌo na amhanapuiyaꞌo neta yemidi Besinana yehanaena mehemiyai inamwanamwa moiha na iwahiyalaꞌo. y)Neta yawahi namwanamwana ana Tauꞌaiyauya amꞌoiye mwalowoine na Yaubada ibom mwalowoiyena iꞌabiye towolouyoi na maudoimai aꞌitayaꞌo. )xKWalo moiha Yeisu ibom taudumwalu na masemaselena amtaꞌwataꞌwataei ta tomowa yadi tauꞌoiye mwalowoi nuwanuwamiu ta vehabana Pailato ainai amꞌawanoiyei. w
Na hesi Yaubada yana wahiyalaena iya Abelaham yo Aisake yo Yakobo yadi Yaubada na tubudao yadi Yaubada na Yaubada yana taupaihowa yehana Yeisu iꞌabihini iya mwalona Pailato nuwanuwana ilivahi na omiu amuvalaei na amꞌawa yabayababaei Pailato mehenai. vw Na Pita iꞌitadi, eeta bodaona iwalo aidiyai. ‘Omiu Isileli, hava vehabana nuwamiu ipwanopwano na amvinuvinunugai? Nigele ai yama wahiyalaena bo nuwana yama mumuga dumwaluna ainaena towaho teina aꞌabiye namwanamwa ta itau gavagavaine. 5uc Ae peupeunawa Pita na Yoni iꞌabi avivinidi vada tapwalolo pepenai, himwauwi yehana Solomoni yana tupwa, na bodaone mayadi nuwapwanopwano hisagena ahaiyama aidiyai. Ht
hiꞌatai ebeha ae peupeunane mwalona vada tapwalolo ana awaꞌeda ainai imiyamiya na iꞌawaꞌawanoi ana hagu vehabana, na nuwadi ipwanopwano yana namwanamwauyo vehabana. Pita yana guguya [s/ Na boda hiꞌita ae peupeunane ilaulau mayana walo vetuvehae Yaubada ainai, *rMNa igavai hae yo idobi italutowolo yo ilau. Abo itautau gavagavai na Yaubada inoꞌinoꞌowei na Pita na Yoni baidanao hiluwu vada tapwalolo mwalaꞌina ainai. nqUNa nimatautuwanaena iꞌabiye towolone, na aena yo aetutulina ana tubweuwo maudoina hiwawahiyalane. p+Na Pita iwalo, ‘Nigele yagu mane, na teina velaune yamohego. Besinana Yeisu towaho Nasaleti yehanaena yaloinaego na utowolo ta ulau’. Vo%Ainaena ae peupeunane ivinuvinunuidi mayana yemidi ebeha hava mata himohei. LnEeta Pita na Yoni hivinuvinunui ta Pita iwalo, ‘Uvinunuigai’. bm=Na ae peupeunane Pita na Yoni iꞌitadi hiluwuluwu na hagu vehabana iꞌawanoi aidiyai. ulcTenem hauganane ainai ehebo towaho ae peupeuna na iya yana hauga tubui hinana diyanai maꞌae peupeuna eeta ana geluwo ahubena ehebo ehebo aidiyai hiꞌavaꞌavalaiyama vada tapwalolone ana awaꞌeda mwalaꞌina yehana Awaꞌeda Ausala ainai himwaumwauwi. Na hagu iꞌawaꞌawanoi vada tapwalolo ana tauluwuwo aidiyai. Tenem dova hauga bagibagilina ipaipaihowai. k
Teya lavilavi ainai, Pita na Yoni hihaehae Yelusalem vada tapwalolo mwalaꞌina ainai habi awanoi wuwuna neta awanoi ana hauga. jjM/Na Yaubada hiwalowalo vetuvehaeyei na hinage boda maudoina tauyemidiwone hiꞌawaꞌawa namwanamwaedi. Na ahubena ehebo ehebo aidiyai Yaubada tupwana tomowa hinage ilivalivahidi, na tauyemidiwo adi boda imwalamwalaꞌi.8ii.Ainaena ahubena ehebo ehebo aidiyai mayadi atetalam hitapwatapwalolo Yelusalem yadi vada tapwalolo mwalaꞌina ainai, na hibom yadi vadai mayadi yaliyaya hiꞌaiꞌaitoyawa. h -Na ebe yadi abaloina dalavai himiyamiya hivegimwalaedi na ginaulidine adi maihaena hiꞌaiyauyaedi hiya nigele yadi tobwatobwa aidiyai. Rg ,Tauyemidiwone maudoidi himiyamiya vahaliuyoidi na hivetobwatobwa ehebo. f}+Na maudoidi Yaubada hiveꞌahihiyei, na tauyewasao yadi paihowao abanuwapwanopwano na vedevedede maudoidi hipaihowaidi. =es*Tauyewasaone yadi veꞌita yo yadi veꞌawaꞌauꞌaugelu aidiyai hitalamweuyoidi. Na pwalawa aitomtomna ainai Yeisu abanuwatuwu avivinina hipaipaihowai na hitapwatapwalolo. d )Eeta ahubenanane ainai tupwana tomowa Pita yana walo hibenalei ta hibapitaiso na adi bagibagili dova tausani tonuga. Tauyemidiwo aidiyai c (Pita yana walo yo yana guguya maudoina aidiyena iwalo mahalava iwalo, ‘Augeluwo, yaso teina yababana ainaena amhaguiyoigomiu’. 4ba'Wuwuna Yaubada yana waloyemidine ebeha omiu vehabamiu, yo natumiyao hinage vehabadi, yo hiya amwaha daodaowai himiyamiya vehabadi yo yaiyadiwo Yaubada iyogaedi ainai.’ Ia &Na Pita iwalo, ‘Yami paihowa yababadi aidiyena amnuwabui na maudoimiu Yeisu Besinana yehanaena avebapitaisogomiu na yami yababao inuwatuwuhamuidi na Aluꞌaluwa Veꞌahihi imohegomiu. M`%Tomowaone Pita yana walo hibenalei na vehabana hinuwanuwatuwu mwalaꞌina, na Pita maꞌana geluwo aidiyai hipanivila, hiwalo, ‘Tahimaiyao, bada alauhapuliꞌo. Vedova yama paipaihowa?’ E_$‘Teina wuwuna Isileli maudoimiu amhanapui moiha ebeha Yaubada Yeisu bada iꞌawa Badaenaꞌo ibom Besinana towahona na Yeisunane bada amtutuye patuyaꞌo aiwa lagalagana ainai.’ M^#ana higa am alehao yamwauꞌituluwedi aem ana abamwau ainai’.” ']G"Wuwuna nigele Deivida iya yana hae galewa vehabana iyawalowalo, na hesi iwalo:“Yaubada bada iwaloꞌo yagu Bada ainai, ‘Nimatautuwaguwai umiya z\m!Ainaena Yaubada iꞌabihini ta nima tautuwanai imiyamiya na ibom Aluꞌaluwa Veꞌahihinane Yaubada mwalona iwalo yemidiyei na teina hauga bada imohegaiꞌo ainaena paihowa teina amꞌitaꞌitadi yo ambenabenaledi ibom ainaena hilalaomane. v[e ‘Teina Yeisunane bada mwalowoiyena Yaubada iꞌabiye towolouyoiyaꞌo na ai maudoimai aꞌitayaꞌo. Z+ Ainaena Besinanane yana towolouyo ihanapu mugaiyei na iwalowei ebeha havena Bwebweso ainai imiyamiya alili na hinage tauna havena ipwahapwaha. 2Y] Deividanane tauwalo mahalava ehebo na Yaubada yana waloyemidi ainai inuwatuwu avivini ebeha howola Deivida tubuna ehebo Deividanane yana abaloina ivai Yaubada ainaena. VX% Na Pita iwalo, ‘Tahiguwao walo teina nigele tubuda Deivida vehabana, wuwuna Deivida tahanapuiyaꞌo ebeha mwalona bada imwalowoiꞌo ta himwauyaꞌo magaiyai na teina taꞌi ana magaine imiyamiya. Ww Na hesi yawahi namwanamwana yana amwaha uveꞌitaei aliguwai. Ainaena mehemwai uꞌabiye yaliyaya vateyaigau.” ’ VYau nigele mata bwebweso ainai aluꞌaluwagu umwaumwau vateyai taumwalowoi yadi dalavai nuwana hinage taugu ipwaha. sU_Ainaena yayaliyaya mwalaꞌina na yanoꞌowei yo yanuwatuwu avivini ebeha havena taugu ipwahapwaha. RT Teina vehabana mwalona Deivida Yeisu yana walo iwalo mugaiyei, iwalo:“Bada yaꞌita meheguwai imiya vateyai na nimatautuwaguwai imiyamiya, na iꞌabiye wahiyalagau na havena yatapitapiya. "S=Na Yaubada mwalowoi yana tupwa vitaina ainaena ihahaguine na iꞌabiye towolouyoi, wuwuna nigele howahowana na mwalowoi yana tupwa ainai imiya vateyai. GRYaubada mwalona Yeisune vehabana iloina na hava baleꞌuwai mata ilobai Yaubada ihanapu mugaiyei na omiu amhuhulaei, ta yami loinaena tomowa tauyababa aiwa lagalagana ainai hiyemwalowoine. :QmPita hinage iwalo, aidiyai, ‘Augeluwo omiu Yudeya, teina walowone ambenaledi Yeisu Nasaletiyena, Yaubada yana wahiyala yo yana alaꞌalawowoli yo yana veꞌiveꞌilala mehemiyai iꞌabiye mahalava ta ainaena Yaubada yana vesinuwa iyemala moiha. Ita teina ta hanapuiyaꞌo wuwuna alidai ivetuwuni. \P1Na ainaena ebe yaiyadiwo Bada yehanaena hiyogayoga ainai ilivahidi taꞌi.” ’ Oyo mahana iguguyou yo waiꞌena ana ita iyemalaꞌwahina na mulitai Bada yana ahubena mwalaꞌina na namanamalina imahalava. M%Walo moiha hauga teina ainai Aluꞌaluwagu yaꞌatuhiwai yagu taupaihowao towatowaho yo waiwaihiu aidiyai na vehabagu hiwalo mahalava. L“Yaubada iwalo:Howola hauga yana abaꞌovi ainai Aluꞌaluwagu yaꞌatuhiwai tomowa maudoidi aidiyai,
na natumiyao towatowahodi yo waiwaihiudi hiwalo mahalava yo yami hevahevaliwo hiꞌeno meheꞌitaꞌita na yami babadao hiꞌeno nivinivi. [K/Na hesi ginauli teina mwalona tauwalo mahalava Yoeli iwalo mugaiyei, iwalo: Jebeha yama paihowa teina nigele weꞌaha wahiwahiyalana ainaena, wuwuna howola malatomtom nigele numa yauyaule ana hauga. RI Pita ana geluwo hitau 11 baidanao hitowolo na Pita ivetuwuni ta alinana mwalaꞌina aidiyai iguguya iwalo, ‘Omiu Yudeya yo Yelusalem ana taumiyao maudoimiu yagu walo ambenalei na amnuwamasele,
H
Na hesi adi geluwo tupwadi hiwalo, ‘Nuwana bwahi wahiwahiyalana hinuma ta hiyayauyaulene’. Pita yana walo boda aidiyai G! Ainaena maudoidi mayadi aluwagavai yo mayadi nuwapwanopwano hibom hipanivilauyowedi hiwalo, ‘Hava wuwuna ta yadi paihowa tenem dova?’ vFe Tupwana Yudeya na tupwana nigele Yudeya na hesi yadi tapwalolo ainai hitalamwedi baidadiyao, na hinage Kiliti yo Alebiya na maudoida alinada vagadi na vagadi aidiyena hiꞌauꞌaubabada Yaubada yana paihowao wahiwahiyaladi vehabadi.’ pEY
Piligiya yo Pamipiliya yo Itipita yo Libiya tupwanao Sailini holadiyai himiyamiya yo Lomaena hilaoma. zDm Alinane neta Padiya, yo Medi yo Elam yo Mesapotemiya ana taumiyao yo Yudeya yo Kapadosiya yo Ponita yo Esiya yo QCNa vedova ta ita ehebo ehebo yada dalavao alinadi ta benali lobaidine? BYadi aluwagavai yo nuwapwanopwano ainaena ta hiwalo, ‘Teina tomowaone tenem dova hiꞌauꞌaubabadane neta hiya Galili? A3Haugana dagugune hibenalei ta boda mwalaꞌina himiya ahaiyama vadane vahalinai ta aluwadi igavai wuwuna tomowa ehebo ehebo alinana ibenali lobai. @Ahubena tenem ainai tautapwalolo Yudeya ainai yo vali tupwa aidiyena bada hilaomaꞌo na Yelusalem ainai himiyamiya. 6?eAinaena maudoidi Aluꞌaluwa Veꞌahihi iꞌoiye mwaudi na hivetuwuni ta vali alina yo vali alina aidiyena hiꞌauꞌaubabada neta Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana wahiyalaena. v>eNa ehebo ginauli hiꞌiꞌitane ana ita dova aiwa alahawahawalina vahudiyai itotowane ehebo ehebo ewadiyai. p=YMaiꞌehebo na galewaena ehebo dagugu dova yaumai mwalaꞌina iꞌaituluma ta vadane iꞌoiye mwaune. u< eMulitai Yudeya yadi guyau yehana Penitikosi ana ahubena ainai Yeisu ana tauyemidiwo maudoidi himiya ahaidi. ; Na hitaubwauwone aiꞌopiꞌopiyena hivesinuwa ta Madayo vesinuwa ainai imiya mahalava eeta iya iluwu tauyewasao yadi boda ainai.: Na iya mata ibom ivetaupaihowa yo iyewasa Yeisu vehabana, wuwuna Yudasa paihowane ilaugabainaꞌo na ilau ibom yana tupwai.’ >9 wEeta hiꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai hiwalo, ‘Bada ee, owa tomowa maudoidi yadi nuwatuwu uhanapuidiꞌo ainaena yam vesinuwa towatowaho bwau teina aidiyena uveꞌitaei alimaiyai. 8 9Ainaena towatowaho hitau bwau yehadi hiꞌabihinidi ehebo Yosepa yehana bwauna Basabasi iya hinage hiyogaei Yusito, na bwaunane towaho yehana Madayo. 17 ]Na hinage Yoni Yeisu iꞌabiye bapitaiso hauganane ainai ta ana higa Yeisu yana hae galewai, teina towahonane iya ilaoma ta Yeisu yana towolouyo vehabana ayewasaei.’ 6 ‘Eeta howola abo Yudasa aivelahena yaiya tomowa hauga maudoina imulimulita Bada Yeisu yana hae yo yana dobi aidiyai. 5 9‘Dova Buki Sam holanai Deivida yana walo Yudasa vehabana iwalo:“Yana tupwa ovaꞌova aꞌavana nigele teya tomowa iyamiyamiya ainai”. Na hinage iwalo:“Tomowa vagana mata iveꞌaivelaheyei”. Ainaena ilowoinanei walo teina ana nuwamasele moiha imahalava. 4 Na wasana Yelusalem maudoina hibenalei na alinadiyena baleꞌune yehana himwau Akelidama na ana nuwamasele Baleꞌu Maꞌwahina.) V3 'Yudasa bada imwalowoiꞌo yana paihowa yababana vehabana, na mulitai abo imwalowoi ana maiha ainaena baleꞌu igimwalai na baleꞌune holanai ibeꞌu na diyana italupulihine na hinaena maudoina imahalava. 2 }na Yudasa mwalona baidada tawalo mahalava Yeisu vehabana na hesi yada Bada ihuhulaei na imohei ana alehao aidiyai’. ( 1 ‘Tahiguwao mwalona Deivida yana walo Aluꞌaluwa Veꞌahihi imohei Yudasa Isakaliyota vehabana, na Buki Veꞌahihi ainai imiyamiya, j0 OBodaone adi bagibagili dova 120 ehebo ahubena ainai Pita iguguya ahiꞌahipudiyai na iwalo, / Maudoidi teina yadi nuwatuwu ehebo hiꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai waiwaihiu baidadiyao yo Meli Yeisu hinana na hinage Yeisu tahinao. o. Y
Na hiluwu yadi vadai na hihae vada ewanai, na Pita na Yoni yo Yemesa yo Andulu yo Pilipi yo Tomasi yo Batolomiu yo Madiu yo Yemesa Alipiyosi natuna yo Saimoni iya mwalona tauhamadudu abaloina vehabana yo Yudasa iya Yemesa natuna. - Olibe oyana ainaena hilau gwaipile Yelusalem neta amwahane nigele iyadaodao wuwuna oyanane neta Yelusalem vahalinai. R, Na hiwalo, ‘Omiu Galiliwone, hava vehabana amꞌitaꞌita haene, Yaubada bada Yeisu ilauvaiyaꞌo galewai na howola abo iwuyoma ta ana ita dova hinage yana haene amꞌiꞌitane.’ Yudasa aivelahena +
Ta ilaugabaidi na hiya howola hivinuvinunu galewai na towatowaho hitau bwau adi aleꞌo hewahewadi vahalidiyai hitowotowolo. * Haugana walo teina iveꞌovidi na hiꞌita Yeisu ihaehae galewai, na yaloyalovi iꞌauhi na mehediyena itau aidawanine. ^) 7Na omiu hesi howola abo Aluꞌaluwa Veꞌahihi ilaoma na iꞌabiye wahiyalagomiu, na vehabagu ampaihowa na amwalo mahalava Yelusalem ainai yo Yudeya yo Sameliya dalavanao maudoina na baleꞌu maudoina aidiyai.’ ( Na Yeisu iwalo, ‘Tamagu iya ibom iloiloina na nigele howahowana omiu amhanapui aiteya hauga yana loinane ipaihowaidi. .' WHaugana Yeisu yana tauyewasao hihulugogoi na hipanivila ainai hiwalo, ‘Bada, howahowana na teina hauga ita Isileli umugaiyegita na tabom taloinauyowegita?’ 0& [Amnuwatuwu avivini ebeha Yoni bwahiyena iꞌabiye bapitaisogomiu na ahubena nigele daodaona na Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena bapitaiso amlobai.’ Yeisu ihae galewai =% uHowola baidadi himiyamiya na adi loina imohedi iwalo, ‘Havena Yelusalem amlaulaugabaei na hesi Tamadane yana waloyemidine mwalona yawalowenaꞌo vehabana amhaꞌwahaꞌwai. f$ GAhubena 40 holadiyai imahamahalava aidiyai, na abaꞌita maudoina iveꞌitadi ainaena yana towolouyo hiꞌawa moihaei na yana tauyewasao hiꞌita na baidanao hiꞌaubabada neta Yaubada yana Abaloina vehabana iveꞌitadi. U# %ana higa Yaubada ilauvai yo ihahaene galewai. Yeisu yana mwalowoi tuluhanai mayawahina imahalava yana tauyewasao aidiyai, hiya vesivesinuwadi na Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana wahiyalaena adi loina imohedi. y" oTiyopilo, bukine yalele mugaiyei holanai Yeisu yana paihowao yo yana veꞌitao, hauganane yana paihowa ivetuwuni 8! kAda geluwo teina yadi awayauwedo alimiyai. Na ada geluwo netai maudoidi hinage aidiyai yagu awayauwedo uwalo mahalavaei. Yaubada yana nuwadaumwali imiya vahaligomiu.c Awuwuna yanuwatuwu aviviniyaꞌo mata muhamuhana abo yalaowa na owa baidagu taꞌaubabada. } u
Ginauli bahudi himiyamiya yo nuwanuwagu vehabadi yalaulelewa na hesi nigele nuwanuwagu pepa ainai yalaulelewa, + Q Na Dimitilo iya towaho namwanamwana. Tomowa bahudi yadi walomahalava dova, wuwuna hiya veꞌita moiha ana taumulitao hiwalo mahalava ebeha Dimitilo towaho namwanamwana, na yau hinage yagu walomahalava dova, yo yagu walomahalava amhanahanapui neta ebeha walo moiha. Walo yana abaꞌovi : o Augeluwo, havena mumuga yababana ammulimulitaei, na mumuga namwanamwana hesi. Walo moiha, taunamwanamwao hiya Yaubada yana bodao, na tauyababao nigele Yaubada hiyahanapui. g I
Na nigele yabom iyavetavetala piliyegau na hinage tahidaone nigele iyayaliyayaidi na tautapwalolo isosomanaedi wuwuna tahidao hihaguhaguidi vehabana. Eeta ebe hauganane yamahalavawa, yana mumugaone vehabadi yaꞌaubabada. ) M Ami venuwamwau yaleleyawaꞌo tautapwalolo alimiyai na towahone yehana Diyotilipi nuwanuwana na ibom iloiloinaegomiu, ta ainaena yagu loina iꞌauꞌauhi. 'Eeta ilowoinanegita ebe ita tahaguidi, ta ainaena baidadao tavetaupaihowa toyawa walomoiha ainai. Ada tauhaguwo yo ada tauꞌalehao vehabadi | sHiya Besinana yehanaena hiꞌadaꞌadau taꞌiꞌili, na nigele hiyatalam hagu vehabana taumiya ganamuli aidiyena. h KNa tahidaone hilaugwaipileuyomaꞌo ta yam hagu aidiyai vehabana hiwalowalo mahalava tautapwalolo alimaiyai. Walo moiha, owa Yaubada yana taupaihowa, ainaena ilowoinanei yo ebe hilalaugabaigo adi nimaꞌabi hinage umohedi. Augelu yam hagu yo yam paihowa tahidao yo taumanao aidiyai vehabana haugana himahalavawa yam dalavai, neta paihowa namwanamwana. n WTeina dova wasa neta yagu abayaliyaya mwalaꞌina, wuwuna natuguwao walomoiha ainaena amlaulau. ! =Mugai yayaliyaya mwalaꞌina haugana tahidiyao tupwadi hilaoma ta yam mumuga dumwaluna vehabana hiꞌaubabadaei, wuwuna walomoiha ainaena ulaulau. Augelu, mayagu awanoi Yaubada ainai amnam yana miya namwanamwa vehabana, wuwuna yahanahanapui aluꞌaluwam yana miya namwanamwana. r aYau yami bada, na leta teina yaleleyawa owa augelu Gayosi alimwai. Walo moiha, ateguwena yavelau alimwai. q[lYada Bada baidam yo aluꞌaluwam iꞌabiye wahiyala, na owa yo yam bodao iveꞌiꞌilaegomiu.(IlNa ulau mwayamwayauma wuwuna muhamuhana gwaugwau ana hauga imahalavama. Yubulosi yo Pudinisi yo Linosi yo Kalodiya yo hinage tahidao yadi velau alimwai. kOlElasitosi imiyamiya Kolinita ainai, na Tilopimo iꞌasiyebwa Melito ainai ta yalaugabaeine. R lYagu velau Pilisila yo Akwila, na Onesipolo mayana huhuwo aidiyai. 9lNa vitai aidiyena yada Bada mata ihaguigau ta yana abaloina galewai ainai yaluwu. Yaubada tanoꞌowei wuwuna yana wasawasa miyamiya vateyaina. Moiha. x
ilNa yagu lauvetala ainai Yaubada ihaguigau, ta wahiyala imohegau, na wasana maudoina yawalo mahalavaei hiya nigele Yudeya aidiyai. Hinage Yaubada yana hagu aliguwai ta laiyoni awanaena ihaloigau ta namwanamwana ainai imwamwauwigaune. # ?lYagu lauvetala mugai ainai nigele teya iyahaguigau, na yadi meheuhi ainaena hidena gabaegau na yabom, ta Yaubada yadi yababa teina nigele iyamaiha. W 'lAlekisana yada veꞌita iveꞌaleha aliliyei. Ainaena owa uꞌita avivinigo.
{lPwawati ana taupaihowa, yehana Alekisana vitai mwalaꞌina imohegau. Ainaena ana maiha Yaubada howola abo imohei. C l
Ebe ulalaoma tupwana yagu ginauli uvaidi, agu luwuluwu mwalona Tilowasi ainai yalaugabaidiꞌo Kaposi yana vadai, yo yagu pepa abalaulele yo yagu bukiwo, hiya nuwanuwagu uvaidima. 8kl Tikiko bada yavetamalenaꞌo Epeso ainai. iKl Na Luke ibom itupwa. Ta yam laoma ainai Maki ulauvaiyama, wuwuna iya agu tauhagu namwanamwana. fEl
Dimasa bada ilaugabaigauꞌo, wuwuna baleꞌu mumugana nuwana ivai ta bada ilaoꞌo Tesalonaika. Kelesenisi hinage bada ilaoꞌo Galetiya, na Taito bada ilaoꞌo Dalimetiya. Hiya agu haguwone maudoidi hilaugabaigauꞌo. 5el Timoti, nuwanuwagu ulau mwayamwayauma. 3_lAinaena mata howola abo yada Bada agu maiha imohegau mayana loina dumwaluna ta ebe yana ahubena imahalavama, ita ana taumulitao ada maiya imohegita. Walo yana abaꞌovi lYaubada vehabana bada yaꞌalehaꞌo, na yagu sagena bada yaveꞌoviyaꞌo, eeta hauga maudoina yagu yemidi Besinana ainai. lYau yatalamwegau ta dova yapwaoliyoigau Yaubada ainai ta muhamuhana yagu paihowa yaveꞌovi na baleꞌu teina yalaugabai. c?lOwa havena dova hiya. Hauga maudoina utowolo wahiyala na miya vitaina aidiyai uꞌalamaꞌiꞌita, na wasana namwanamwana uwalo mahalavaei. Teina ainaena owa mata taupaihowa wahiwahiyalana Yaubada yana paihowa ainai. L lNa veꞌita vagadi adi mulita aidiyena veꞌita moiha hilaugabei. 7lWuwuna hauga hilalaoma aidiyai tomowa veꞌita dumwaluna mata hitaꞌwataꞌwataedi, na vali veꞌita adi benali namwanamwana aidiyai himulita. 0~YlAmvenuwamwau teina yamohego: Hauga maudoina upaihowa wahiyala na wasane uwalo mahalavaei, hauga vitavitaidi yo hauga yaliyaya aidiyai, na tomowa aidiyai uguguya ta hiyemidi na hinage uꞌabidumwaludi na uꞌabiye wahiyaladi, ta ginaulidine teina aidiyena uveꞌita moiha mayam alamaꞌiꞌita. /} YlTimoti, amvenuwamwau yamohego Yaubada na Yeisu Besinana mehediyai iya mwalomwalowoidi yo mayawahidi mata ilauvetalaedi, iya howola abo imahalavauyoma na iloinaegita. Q|lAinaena ita taumulitao paihowa namwanamwadi maudoidi tapaihowaidi.i{KlWuwuna Yaubada yana Buki walodi maudoidi Yaubada yawahina ainaena hilalaomane, na walodine aidiyena iveꞌiveꞌitagita ta yada yababao himiyamiya mahalava yo ada venuwamwau namwanamwana talobalobai ta yada miya hidumwalu. ?zwlOwa yam hauga heda ainai ta ana higa wau Yaubada yana Buki Veꞌahihi uhanapuiyaꞌo eeta utowolo wahiyala wuwuna Bukine ainaena Yeisu Besinana uyemidiyei ta iya ilauyeyawahaigone. 9yklOwa hesi veꞌita bada uvaiyaꞌo na uyemidiyediꞌo na uhanapuidiꞌo, ta aidiyena ulaulau, na ai amtauveꞌitao uhanapui ebeha yama veꞌitaone hinage ammulimulitaedi. xl
Na hiya tauyababa yo tomowa adi tauꞌoyamao mata yadi yababa himwalaꞌi moiha, wuwuna Tomodulele bada iꞌoyamaediꞌo. w#l Walo moiha, ebe ita Yeisu Besinana tayemidiyei, na tatalamwegita yana amwaha namwanamwana ainai, mata vitai talaobai tomowa aidiyena. rv]l Na dalavaone Anitiyoki yo Aikoniyom na Lisitila aidiyai yagu miya vitaidi yo yagu muyamuya tomowa aidiyena yalobalobaidi bada uhanapuidiꞌo. Tupwadi aidiyai yamiya vitai alili, na vitaine maudoidi aidiyena yada Bada ihahaloigaune. 0uYl
Na owa Timoti bada uhanapuigaꞌo yagu veꞌita, yo yagu mumuga yo yagu amwaha, na yagu yemidi, yo yagu alamaꞌiꞌita, yo yagu velau, yo yagu towolo wahiyala. >tul Eeta howola abo teina ginaulidine himahalava, na vali tomowa hiꞌitadi. Dova mwalona Yunesi yo Yamebelisi yadi oyama iyemahalavaei na tomowa hiꞌiꞌitane. Timoti ana venawamwau [s/lWalo moiha, tomowaone veꞌita moiha hiveꞌalehaei, dova mwalona hiya Yanesi yo Yamebelisi Mosese hiveꞌalehaeine. Na hiya adi ita dova tauyemidi, na hesi holadiyai oyama yo nuwatuwu yababa himiyamiya. grGlveꞌita vagana na vagana ana taubenaliwo, ta nigele howahowana na veꞌita moiha hihanapui. bq=lWuwuna tupwana aidiyena vadai hiluwuluwu na waiwaihiuwone yadi nuwatuwu tapitapiyadi, hiꞌoyaꞌoyamaedi, na waiwaihiuwone hihanapui neta hiya tauyababa, na vali lautowoi na vali lautowoi holadiyai himulimulitaedi, .pUlTomowaone hitapwalolo, na Yaubada yana wahiyala nigele hiyayemidiyei, ainaena yadi tapwalolone ginauli awaꞌawawa. Eeta tomowaone adi boda havena ainai uluwuluwu. 4oalMata adi geluwo hinuwapwanopwanowedi na higagasa awaꞌawawa na hiwalo haehae moiha na Yaubada mata nigele hiyavelauwei na hibom yadi yaliyaya ainai mata hinuwanuwatuwu. n}lGuguyou mumugana ainai himiyamiya. Ainaena mata nigele tomowa hiyaꞌateꞌatemuyamuyaedi, yo hiyanuwatuwu avivinidi, hesi mata hivetalapiliyedi. Na tomowa mata hiꞌabituluha yaiyaiyedi na himodiꞌini ta mumuga namwanamwana hitaꞌwataꞌwataei. ]m3lHauganane ainai tomowa hinuwatuwuyoidi na hibom vehabadi hinuwanuwatuwu, na wasawasa nuwaleledi iꞌoiye mwaudi, na hinuwahaehae yo hinoꞌonoꞌoweuyoidi na tomowa hiꞌabituluha yaiyaiyedi. Na hinadiyao yo tamadiyao yadi walo hiwalo tauꞌwataedi, na vali tomowa yadi abiꞌiliꞌilimani vehabana mata nigele hiyaꞌawa yauwedo aidiyai. }l ulNuwanuwagu na nuwam imasele hauga yana abaꞌovi ilalaoma vehabana, neta hauganane ainai vitai maudoidi himahalava. !k;lNa hinage Tomodulele yana hipwahipwa ainaena hidena, wuwuna hiya Tomodulele mwalona ihipwaidiꞌo, na ainai hivetaupaihowa yana nuwatuwu vehabana. j3lNa hinage ada alehao aidiyai yada mumuga hegoyana ainaena taꞌabiye dumwaludi, ta Yaubada ihaguigita na hinuwabui ta veꞌitao moiha himulitaedi. ilNa awapaꞌipaꞌiꞌi Bada yana taupaihowao nigele iyalowoinanegita na hesi atemuyamuya yo veꞌita namwanamwana yo alamaꞌiꞌita. hhIlNa tauꞌawa paꞌipaꞌiꞌi ulaugabaidi, wuwuna awapaꞌipaꞌiꞌi aleha yana abamahalava. ugclAinaena hevahevali yadi nuwatuwu dawani utaꞌwataꞌwataedi na mumuga namwanamwana yo mumuga dumwaluna yo yemidi yo velau yo miya daumwali umulitaedi, na hinage hiya Yeisu hiꞌawa Badaei maꞌatemasemaseledi uveꞌauꞌaunaedi.
flNa ebe yaiya yana mumuga yababana ainaena iꞌabiye masele na iyemala gaeba namwanamwana, mata Bada iꞌawa namwanamwaei vehabana. ewlWalo moiha, vada wasawasa holadiyai tupwana gaeba goula yo siliba, na tupwana gaeba aiwa yo walata baleꞌu ainaena hipaipaihowaidine. Na gaebane namwanamwadi taumana vehabadi himwauwidi, na gaeba yababadi himwauwahiyedi mohomoho vehabana. }dslNa hesi Yaubada yana walo ana wahuwahu yaiyaina ainai mwalona hilelelelene iwalo, ‘Yada Bada yana tomowa ihanahanapuidi’, na hinage, ‘Hiya hibom yada Bada ainai hitalamwedi, ilowoinanedi na yadi mumuga yababana hitaꞌwataꞌwataedi’. Qclna hitau bwauwone bada veꞌita moiha hilaugabainaꞌo na hiwalo, ‘Taumwalowoi yadi towolouyo ana hauga bada iꞌoviꞌo’, ta tupwadi ada geluwo yadi oyama hibenalei ainaena yadi yemidi itapiya. /bWlMoiha, walo awaꞌawawa dova bonu na mata tomowa atediyai imwalaꞌi ta yababa mwalaꞌina ivetuwuni. Tauwalo awaꞌawawaone yehadi teina, neta Haimeniyo yo Pilito, a lNa tauwalo awaꞌawawa yadi boda havena aidiyai uluwuluwu, wuwuna walo awaꞌawawa ainaena yababa mwalaꞌina himahamahalava. R` lEeta ebeha owa uꞌaipate wahiwahiyala Yaubada ainai na uvetaupaihowa, mata nigele uyahinimaya na hesi iꞌawa namwanamwaego. Neta vehabana na yana walo dumwadumwaluna uveꞌitaei iliꞌilimani. $_AlAinaena Yaubada mehenai yam tomowa uguguyeidi na uvenuwamwauwedi yo uꞌabiye nuwanuwatuwudi ta tapwalolo ana walo sebasebai vehabana havena hiꞌawa paꞌipaꞌiꞌi. Wuwuna awapaꞌipaꞌiꞌi awaꞌawawa mata nigele taumugaiwone iyahaguidi, na hesi mata iꞌabiye beꞌudi. 9^kl
Ebe nigele Besinana tayanuwapwanopwanowei, mata nigele iyanuwapwanopwanowegita. Besinana yana nuwatuwu idumwalu ta imulita iliꞌilimani. Yaubada yana taupaihowa namwanamwadi "]=l Ebe Besinana baidada yada miya vitai aidiyai taꞌalamaꞌiꞌita, howola baidada taloinatoyawaEbe Besinana tauvalae howola abo iyuvalaegita. \{l Walo teina walo moiha:Ebe Besinana baidada tamwalowoi howola abo baidada yawahida namwanamwana talobai. 4[al
Teina vehabana yagu miya vitai aidiyena yaꞌalamaꞌiꞌita, na Yaubada ivesinuwaidiꞌo ebeha yahaguidi ta Yeisu Besinana ilivahidi eeta wasawasa vateyai hilobai. 1Z[l Yagu guguya vehabana yau bada miya ivitai yalobaiyaꞌo na vada abapai ainai hipaigau dova tauyababa ehebo. Na Yaubada yana walo havena ehebo yaiya iꞌabiye laumwau. Y#lYeisu Besinana unuwatuwu avivini iya Deivida yana huhu, na mwalowoiyena itowolouyoꞌo bada yawalo mahalavaenaꞌo yagu guguya ainai. jXMlYagu walowone teina unuwatuwu avivinidi, na adi nuwamasele maudoina yada Bada iya imohego. }WslDova hinage taulau venuvenu, ebe ipaihowa wahiwahiyala oya ainai mata yana paihowa ainona neta mahuli ilobai.
o~~H}~}|}{zz2yUxx@w|vuu,tt
s[rrfqqooYnnkmll+kjjihggff0eccbb2a``"_^]]K\[[ ZqYhXfWW VTUTSS/R5QPuONN)M%LL K7JII3HGGBFEDD
BB'A0@@?S>>{=<Na tomowaone Saulo baidanao hilaulau hitautowolo na tomowa alinana hibenalei na hesi nigele teya hiyaꞌita. jKM Na hesi utowolo na uluwu dalavai na tenemai amvenuwamwau ubenalei, yo hava mata upaihowaine.’ nJU Saulo iwalo, ‘Bada, yaiya owa?’ Na alinane iwalo, ‘Yau Yeisu, uꞌabiꞌabiye muyagaune. ~Iu Ta ibeꞌu baleꞌuwai na ehebo alina ibenalei, iwalo, ‘Saulo, Saulo, hava vehabana uꞌabiꞌabiye muyagaune?’ rH] Na Saulo ilaulau ta Damasiko ainai muhamuhana imahalava, na masele galewaena imasele ta iꞌiꞌiliyei. G+ nuwanuwana yana letao ileleledi na ilawedi Yudeya yadi miyagogoi Damasiko aidiyai. Na letaone aidiyena ebe Yeisu yana amwaha adi taumulitao ilobaidi, towatowaho yo waiwaihiudi iꞌabi avivinidi na ivaidima Yelusalem ainai habi lauvetalaedi. Eeta letadine ivaidi na ilau. jF O Saulo howola iꞌaleꞌaleha Bada ana taumulitao aidiyai. Eeta ilau taupwaoli mwalaꞌina ainai, E5(Na Pilipi hilobai dalava Asotosi ainai ilaulau na wasa namwanamwana iguguyaei dalava ehebo ehebo aidiyai, na ana higa imahalava Sisaliya ainai."D='Ainaena bwahiyena hihaema na Bada Aluꞌaluwana Pilipi ilauvai, na towahone Pilipi nigele iyaꞌitauyoi, ainaena mayana yaliyaya ilalaune yana dalavai. C9&Ta yana taupaihowa iloinaei na waga niuniuli ilaumwauwi, na hitau bwau Pilipi baidana hiꞌaitulu bwahiyai, na Pilipi towahone iꞌabiye bapitaisone. B-$Eeta amwahanane hilaulau, na bwahi hiꞌita lobai, ta towahonane iwalo, ‘Tenem weꞌahane! Vedova howahowana ainaena uvebapitaisogau?’ ]A3#Ainaena Pilipi ivetuwuni vahilinane ana livahi ainai, na Yeisu wasana iveꞌitaei. @9"Na towaho Itiyopiyaenane Pilipi iwalo ainai, ‘Yaiya vehabana tauwalo mahalava teina iwalowalone? Ibom vehabana nuwana vali towaho vehabana?’ A?{!Na hinage yana lauvetala ainai nigele hiya abiye dumwaluyana ililimani, na ihinimaya. Ainaena nigele teya natunao ta ebe hiwalo mahalavae, wuwuna yawahina baleꞌuwai iꞌoꞌovi.’ V>% Yaubada yana Buki ivahivahili iwalo:‘Ibom dova sipi mata hiwunui, ta dova sipi natuna ebe hiwunuwunui, na ana tautomne mehenai itowotowolo, nigele alinana yo nigele teya hava iyawalowei. G= Na towahonane iwalo, ‘Nigele, wuwuna nigele teya yaiya na ebe iꞌaubabada iliꞌilimani aliguwai’. Na iwalo ta Pilipi imwalae taohani ta waga niuniuline ainai baidana himimiyane. 7<g Eeta Pilipi isagena ilau ainai ta ibenabenali na towahone ilaulauvahili Aisaya yana buki ainaena. Na Pilipi ipanivilaei iwalo, ‘Uhanapuiyaꞌo hava uvahivahiline?’ m;S Ainaena Aluꞌaluwa Veꞌahihi Pilipi iwalo ainai, ‘Ulau mwayamwayau waga niuniuli vahalinai’. L: Igelu ta ilaulau na waloyemidi bukina Aisaya ainai ilaulauvahili.
9
Eeta Pilipi itowolo ta ilalaune. Tenem hauganane tauloina mwalaꞌina, Itiyopiyaena ilaulau gwaipile yana dalavai. Iya Itiyopiya yadi alawata yehana Kanidesi yana mane iꞌitaꞌita avivini. Iya ilau Yelusalem ta Yaubada iwalo vetuvehaeyei na iwuyowuyoma. 48aNa Bada yana tausagena wasa Pilipi iwalo, ainai ‘Uꞌatububuni na ulau tupwa yavana amwaha Yelusalem yo ilau Gasa ainai’. Amwahane ilaulau balabala awawa ainai. 7Mulitai Pita na Yoni yadi Bada vehabana hiwalowalo mahalava na yana walo higuguyaei, na hiwuyo Yelusalem ainai, na yadi wuyone ainai wasa namwanamwana hiwalo mahalavaei Sameliya tupwanao aidiyai. Pilipi towaho Itiyopiya ehebo iꞌabiye bapitaiso 65Na Saimoni iwalo, ‘Amꞌawaꞌawanoi Bada ainai ta ginauline yababadine amwalo mahalavaediꞌo, havena aliguwai himiyamiya yo hilaolaoma’. R5 Na yahanapui atem paipaina alomagigili, yo mumuga yababana aidiyena.’ q4[Eeta ilowoinanego na yam yababa ainaena unuwabui, na uꞌawaꞌawanoi Bada ainai, na ebe inuwahamuigo. H3 Owa nigele yama boda, na atem imumuga yababa Yaubada mehenai. 2Ta Pita Saimoni iwalowei, iwalo, ‘Yam mane baidam amsilahe vateyai, wuwuna ebeha Yaubada yana velau yam mane ainaena uyemaiha. 1Na iwalo, ‘Teina alaꞌalawowoline ammohegau ta ebe yaiya nimagu ainai yamwauwi mata Aluꞌaluwa Veꞌahihi iluwui’. C0Na Saimoni paihowa teina iꞌita ebeha Yeisu yana tauyewasao nimadi himwau tomowa aidiyai na Aluꞌaluwa Veꞌahihi aidiyai iluwu, ainaena mani ivai ta ebeha Pita na Yoni imohedi. `/9Ainaena Pita na Yoni nimadi aidiyai himwauwi na Aluꞌaluwa Veꞌahihi aidiyai iluwu. .Wuwuna howola nigele teya yaiya Aluꞌaluwa Veꞌahihi iyaꞌoiye mwau na bapitaiso ibom Bada Yeisu yehanaena hivaiyaꞌo. -Na hitau bwaune hidobi Sameliya ainai, na tauyemidi vauvaudi vehabadi hiꞌawaꞌawanoi, na Aluꞌaluwa Veꞌahihi aidiyai iluwu. 3,_Ainaena Yeisu yana tauyewasao Yelusalem ainai himiyamiya, wasa hibenalei ebeha bada Sameliya hitalamꞌo Yaubada yana walo ainai, eeta Pita na Yoni hivetamaledima. i+K
Na Saimoni hinage Yaubada iyemidiyei, na yana bapitaiso tuluhanai Pilipi baidana himiyamiya. Na Saimoninane Pilipi yana alaꞌalawowoli yo yana veꞌiveꞌila ipaihowaidi wahiwahiyaladi iꞌitadi, na inuwapwanopwano moiha. ;*o Na mulitai Pilipinane imahalavama na wasana namwanamwana Besinana Yeisu yehana yo Yaubada yana loina vehabadi, iguguya, na hiyemidiyei, na hibapitaiso, towatowaho yo waiwaihiu. v)e Eeta Saimoni yana walowone hibenaledi wuwuna yana obaena iꞌabiye nuwapwanopwanodi hauga maudoina aidiyai. (#
Tomowa maudoidi, tomowa mohili yo tomowa mwalaꞌidi ainai hibenabenali ta hiwalo, ‘Teina tomowane dova Yaubada. Owa uwahiyala alili.’ A'{ Na taumiya dalava ehebo yehana Saimoni, iya Pilipi yana walo iyemidiyei. Saimoninane mwalona tauꞌobaꞌoba na oyamaena iwalo mahalavaeuyowei ebeha iya teya towaho mwalaꞌina. >&wNa ainaena abayaliyaya mwalaꞌina dalavanane ainai. i%KEbe yaiyadiwo hiꞌasiyebwa, aluꞌaluwa yababana aidiyena mata imwau mahalavaedi, mayogayogadi yo hinage taubelubelu, yo taulepelowo iꞌabiye namwanamwadi. Ainaena bodaone hitalatalam toyatoyawa Pilipi yana guguya ainai. ]$3Na maudoidi Pilipi yana walo hibenalei, na yana paihowa wahiwahiyalana hiꞌitadi, p#YAinaena Pilipi idobi Sameliya tupwanane ainai, na tenemai Besinana Tomowana wasana iguguyaei aidiyai. u"cTauyemidiwo hiloꞌuhagwali, ta ebeha tupwa teya ainai wasana namwanamwana higuguyaei tomowa aidiyai. d!ANa hesi Saulo itowoi na tauyemidiwo yadi boda iꞌoiye sawali. Vada ehebo ehebo iluwuluwuidi na tauyemidiwo towatowahodi yo waiwaihiudi ilaulaugogoidi na vada paipaiyai imwaumwauluwuwedi. Pilipi iguguya Sameliya ainai s _Na tupwana tomowa Yaubada ana tauyemidiwo Sitiveni hivai ta hidoudouwi iꞌovi na abo higagaliyaunaeine. F Na Saulo bodaone iꞌawa namwanamwaedi Sitiveni ana oiyemwalowoi vehabana. Saulo tauyemidiwo iꞌalehaidi Ahubena tenem ainai tauyemidiwo tupwa Yelusalem ainai adi alehao hivetuwuni na hiꞌaleha, ainaena hilouhagwali Yudeya yo Sameliya tupwanao aidiyai, na Yeisu yana tauyewasao hitau 12 Yelusalem ainai himiyamiya. ; o ;Sitiveni howola gaimaena hitalatalai na Bada ainai iꞌawaꞌawanoi, iwalo, ‘Bada Yeisu aluꞌaluwagu uvaiyawa’. 3:Na dalavane tuluhanai higabaei aituluwei, na gaimaena hitatalaine. Na tauꞌaisamasamaniwone adi luwuluwu himwauwi hevali teya yehana Saulo aenai. 39Hiwuiwui wahiyala, na talinadi hiꞌabi auhidi, na ebeha havena yana walo hibenabenalei. Eeta maudoidi vehabana hisagena na hiꞌabi avivini. ve8Na iwalo, ‘Amꞌita, galewa ilotahoꞌe na Tomowa Moihana Yaubada nimatautuwanai yaꞌita itowotowolo.’ 8i7Na hesi Aluꞌaluwa Veꞌahihi Sitiveni iꞌoiye mwau, ta galewa ivinuvinunui, na Yaubada yana wasawasa masele ainai ihae na Yeisu nimatautuwanai itowotowolo, iꞌiꞌitane.
6Sitiveni yana walo tauloinao hibenalei ta adi modi iꞌini mwalaꞌina, na awadi hitauveꞌalahi yadi modiꞌini vehabana. }5Na omiu Yaubada yana loina himohegomiu tausagena wasao aidiyena, na nigele amyamulitaei.’ Sitiveni hiꞌoiye mwalowoi oW4Walo moiha tubumiyao tauwalo mahalavao maudoidi hiꞌabiye muyadi na hiꞌoiye mwalowoidi. Hiya Taudumwaluwa yana laoma vehabana hiwalo mugaiyeiwa, na teina hauga omiu hinage Taudumwaluwa amhuhulaei, ta amꞌoꞌoiye mwalowoine. b=3Na Sitiveni iwalo, ‘Omiu tauꞌateyaiyaiwo. Yaubada wasana ainai neta atemiu yabidaidiꞌo yo talinamiu yagohaye tuidiꞌo. Omiu bada dova hauga daodaona tubumiyao Aluꞌaluwa Veꞌahihi amtaꞌwataꞌwataei. @{2Wuwuna ginauli teina maudoidi yau yapaihowaidi.” ’ (I1“Galewa yagu abamiya wasawasa, na baleꞌu aegu adi abamwau.Ainaena aiteya vada howahowana, na vehabagu amꞌabi na vadanane ainai yaꞌaiyawasi? /0‘Yaubada ewaꞌaliliyai yana vada tomowa nimadiyena hiꞌabiꞌabi nigele alonai iyamiyamiya, dova tauwalo mahalava yana walo iwalo: M/Na hesi Yaubada yana vadane Deivida natuna Solomoni iꞌaꞌabine. .Iya Yaubada ana awanamwanamwa imohei. Na Yaubada ainai ipanivila na ebeha italamwei ta Yakobo, yana Yaubada yana vada iꞌabi.
-Mulitai tubudiyao Yosuwa baidanao teina gwaune hivaiyama na tupwanane ainai tubudao taumiya dalavao hiheusilidi tupwa teina ainaena, na Yaubada ihaguidi ta hiwahiyala, na yadi baleꞌu teina hivai, na gwaune imiyamiya ana higa Deivida ivetauwasawasa aidiyai. eC,Na Sitiveni iwalo, ‘Mosese gwaune iꞌabi, neta dova Yaubada iveꞌita maꞌamaꞌayaune ainai. Ainaena hiꞌabi na hauganane tupwa balabala awawai hilaulau Yaubada yana gwaune hinage hiꞌavalai vali tupwai”. ^
5+Na yami abapwagogo yehana Moloke yana gwau, amꞌavalai yami abapwagogo na hinage Lepani yana utui amtagi yo ainai amwalowalo vetuvehae.Ainaena mata yaꞌoipeiyegomiu na amlau Babiloni tulutuluhanai.” ’ H *Eeta Yaubada itaꞌwataꞌwataedi, na hibom yadi nuwatuwu hipaihowai, neta utuiwo galewa aidiyai hipwagopwagogo, dova tauwalo mahalavao yadi buki holanai Yaubada yana walo imiyamiya, iwalo:“Omiu Isileli tupwa balabala awawai bolimai 40 ammiyamiya, lagulaguwao amwunuidi, na nigele aliguwai amyapwaopwaoli. @ y)Tenem haugane ainai abapwagogo aiwa tagitagi hipaihowai ta ana ita dova bulumakau natuna. Na ainai hipwaopwaoli yo nimadiyena hava hipapaihowaine hiyaliyayai ainaena na higuyaguyau. -
S(Na Eloni ainai hiwalo, “Yada abapwagogowo uꞌatububunidi, na himugaiyegita, wuwuna Mosese ibom mwalona Itipita ainaena imugaiyegitamawa, havaidova ilaoꞌo”. v e'‘Na tubudaone Mosese yana loina hitaꞌwataꞌwataei, ta nuwanuwadi yo hilau gwaipile Itipita ainai, 5c&Na hinage Mosesenane nuꞌulai Isileli tubunao maudoidi baidanao, oya Sainai ainai himiyamiya na tauwalo mahalava Mosese loina namwanamwana yawahida vehabana imomohedine. 3_%‘Teina Mosese Isileli aidiyai iwalo, “Yaubada howola abo tahimiyaone aidiyena ehebo Tauwalo mahalava ivesinuwai vehabamiu, dova mwalona yau ivesinuwaigaune.” 6e$Yudeyaone imugaiyedi ta Itipita hiꞌaitulu gagaeine. Mulitai ginauli abanuwapwanopwano na veꞌiveꞌilala iꞌabiye mahalavadi Itipita ainai yo niꞌu hawahawawalina ainai. Na hinage ginauli abanuwapwanopwano yo veꞌiveꞌilala iꞌabiye mahalavadi balabala awawai neta bolimai adi bagibagili 40. ,Q#‘Isileliwone Mosese hitaꞌwataꞌwataei, hiwalo, “Yaiya owa ebeha utowoi na uvetauloina na uꞌabiye dumwalugai?”. Eeta Isileliwone hitaꞌwataꞌwataei na Yaubada yana vesinuwa haugana tauwalo mahalava aiwa alaꞌalahawawalina ainai ivesinuwai iwalo iya tauloina na taulivahi. S "Yagu tomowa yadi miya vitai Itipita holanai yahanapuiyaꞌo, na yadi dou, bada yabenalenaꞌo, ainaena yadobima habi haguidi. Eeta owa utowolo na yavetamalego Itipita ainai, paihowa teina vehabana.” y!‘Ainaena Bada iwalo, “Am ae humahuma uwuludi wuwuna neta baleꞌune ainai utowotowolone baleꞌu veꞌahihi. “Yau tubumwao hibom Abelaham yo Aisake yo Yakobo yadi Yaubada”. Na Mosese yana meheuhiyena ibatubatutuli, ta nigele iyaꞌita lau. # Ta Mosese iꞌaluwagavai ta iwutulau tupwanane alaꞌalahinane vahalinai ebeha iꞌita iliꞌilimani, ainaena Bada alinana ibenalei iwalo, W ' ‘Bolimai 40 tuluhanai Mosese tupwa balabala awawai oya Sainai vahalinai ilowolowouhi, na Yaubada yana tauwalo mahalava iꞌabiyamahalavauyoi aiwa alahawahawalina ainaena aiwa lugulugudi holadiyena. 3 Walo teina Mosese ibenalei ta imeheuhi, na idena ilau Midiyani ainai, imiya taumana, na tenemai itawahola yo natunao towatowahodi bwau, ilabahidi. h~I Vedova? Nuwanuwam na uꞌoiye mwalowoigau, lavi dova Itipita towahona uꞌoiye mwalowoine?” }‘Na tauꞌalehaone ehebo aidiyena Mosese yana walo iyemaiha, na iwalo, “Yaiya owa utuwoi na uvetauloina alimaiyai? 4|aIꞌahubena ta Mosese tahinao bwau ilolobaidine, na nuwanuwana ebeha iꞌauhidi ta iwalo, “Augeluwo, omiu boda ehebo na hava vehabana yami miyamiya amveyaveyababa?”. ){KNa Mosese yana nuwatuwu ebeha yana huhuwone mata hihanapui, neta Yaubada nimanane iyeyepaihowa ta Itipitaone aidiyena ivaivehuludi na hesi nigele hiyahanapui. zAinaena yana itane ainai Itipita ehebo towaho Isileli italai awawai, eeta Mosese tahina ihagui na towaho Itipita iꞌoiye mwalowoine. dyA‘Hauganane ana bolimai 40 ilobai Mosese nuwanuwana yana tomowao Isileli iꞌitadi. xEeta Mosese Itipita yadi hanapu maudoina hiveꞌitaei, ta ihanahanapuidi na yana walowone yo yana paihowao hiwahiyala alili. w#Na mulitai yadi vadaena himwau mahalavaei, na Pelo natuna waihiuna ilolobaine, na ilauvaiyama yana vadai, na ebeha natuna iꞌita avivini. v7‘Gama Mosese itubui hauga tenem ainai, ibom ana ita inamwanamwa, na tamana yo hinana yadi vadai hiꞌitaꞌita avivini neta waiꞌena tonuga. $uATubudaone iꞌoyaꞌoyamaedi, na muya imohemohedi. Na iwalo wahiyala ta ebe natudiyao vauvaudi hitubui higabae mahalavaedi ta himwalowoi balabala awawai. jtMNa tauwasawasa vauvauna itowolo ta yana hauga loina, na tauwasawasane Yosepa nigele iyahanapui. Ls‘Na hauga bada ilau tebitebiniyaꞌo ta Yaubada yana waloyemidi ainona imiya mahalava Abelaham ainai neta ebeha Isileliwone Itipita hiꞌaitulu gabaei. Wuwuna tubudaone adi boda ihaehae. Ar{Na yadi asiyebwao mwalomwalowoidi hilawedi ta mwalona Abelaham igimwalaiyaꞌo Sikem, hibom Emoli natunao aidiyena na magainane ana maiha siliba imomohedine neta ainai hiyeyemagaine. `q9Eeta tubudane Yakobo manatunao hidobi Itipita ta nemai himiyamiya ta himwamwalowoine. rp]Ainaena Yosepa tamana Yakobo mayana huhuwo iyogaedima, adi bagibagili 75, na Itipita ainai hilalaomane. @oy
Mulitai ivetamaleuyoidi Itipita ainai, na Yosepa tahinao aidiyai iwalo mahalava, iwalo, “Yau tahimu Yosepa”, na hinage Pelo ainai iwalo mahalavaedi iwalo, “Teina tahiguwao”. n Ta Yakobo wasa ibenalei ebeha aiꞌai Itipita ainai imiyamiya, na natunao towatowahodi ivetamaledi Itipita ainai, aiꞌai vehabana. m ‘Na mulitai vahali imahalava Itipita maudoina yo Kenani aidiyai, na miya vitai imahalava na tubudaone nigele adi. sl_
Na ihagui ana vitai aidiyena, na hinage hanapu namwanamwana imohei, Itipita yadi Pelo hanapunane iꞌita lobai, ainaena Pelo Yosepa iꞌabihinine na loina imohei tupwa Itipita maudoina ainai, na hinage tauwasawasa yana vada holanai. 6ke ‘Tubudane Yakobo natunao hiya tahidi Yosepa hivegimwalaei Itipita aidiyai, wuwuna hiꞌalomagigiliyei ta nemai ivetaupaihowa nigele maihana na hesi Yaubada baidana. %jCEeta Yaubada Abelaham ulewahi ana veꞌiveꞌilala imohei neta ꞌwapi ana hapi vehabana. Abelaham Aisake ilabahi ta hawahawaga ehebo iꞌovi na hapi himomoheine. Dova hinage Aisake natuna Yakobo hapi imohei. Na Yakobo hinage natunao towotowohodi 12 adi bagibagili hapi imomohedine. Ai{Na hesi Yaubada iwalo, “Howola abo dalava tanitaniwagadi loina vitavitaina yamohedi, na mulitai tupwa tenem ainaena yagu boda himahalava na hipwagogo aliguwai tupwa teina ainai”. NhNa hinage Yaubada iwalo mugai ebeha Abelaham tubunao himiya taumana vali boda yadi tupwa ainai, yo dalavaone tanitaniwagadiyaone paihowa vitavitaidi himohedi, na himiya vitai bolimai 400 aidiyai. bg=Ta nigele hinage teya tupwa nuwana baleꞌu iyamohei Abelaham yana abaloina, na Yaubada iwalo yemidi hauga teina ebeha tupwanane Abelaham mayana huhuwo yadi baleꞌu hivai, na hauganane ainai Abelaham nigele natuna. 7fg‘Neta ainaena Kalidiya ilaugabaei, na ivedalava Halana ainai. Na Abelaham tamana imwalowoi mulitai abo Yaubada imugaiyei na ivedalavane tupwa teina ainai tamiyamiya. eNa iwalo Abelaham ainai, “Yam dalava yo yam huhuwo teina ulaugabaidi na ulau vali dalavai, tupwanane yaveꞌitago ainai umiya”. ^d5Na Sitiveni yadi walo iyemaiha iwalo, ‘Tahiguwao yo tamaguwao, yagu walo teina ambenalei, Yaubada Didigana mwalona tubudawa Abelaham Mesapotemiya ainai imiyamiya, na howola nigele iyavedalava Halana ainai zc oTaupwaoliwo yadi tauloina Sitiveni ipanivilaei, iwalo, ‘Teina tomowaone hava hiwalowalowedine neta moihadi?’ ubcTauꞌulewahiwone maudoidi Sitiveni maninane hivinuvinunui, ana ita dova Tauwalo mahalava manina.Ya+Na hinage yana walo abenalei iwalo, “Yeisu ibom towaho Nasaleti howola abo vada tapwalolo teina iloꞌe vehulu, na yada mumuga Mosese ainaena ivetuwuni na ilalaomawa imwaubuidi, na vagadi imwauwidi”.’ +`O
Na tauꞌawa oyaꞌoyamaone hilauvaidima na hiwalo, ‘Towaho teina, hauga maudoina aidiyai, Mosese yana loinao yo vada tapwalolo masemaselena hinage ihinalidi. a_; Ta tomowa nuwadiyai himwauwi na Sitiveni hiveꞌalehaei, ainaena maudoidi yo babadao yo tauloinao yo hinage loina ana tauveꞌitao hilaoma, na hiꞌabi avivini, na hilauvai tauꞌulewahiwo yadi abamiya gogoi ainai. ^ Eeta dawaniyena tomowa hiyemaihadi na hivetowolodi ta hiya hiwalo, ‘Abenabenali na Mosese yo Yaubada iꞌawaꞌawa yababaedi’. p]Y
Na nigele howahowana hiwahiyala, wuwuna Sitiveni yana walo hanahanapu Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena. \y Na tupwana tomowa hilaoma na Sitiveni baidadi hiꞌawa paꞌipaꞌi hiya tupwana Yudeya yadi tapwalolo yehana himwauwi ‘Talatalamdi’, na tupwana Sailini ainaena, na tupwana Alekisanidiliya ainaena, na tupwana Silisiya yo Esiya aidiyena. /[WSitiveni Yaubada yana alaꞌalawowoli yo yana atemuyamuya iꞌoiye mwau, na paihowa abanuwapwanopwano yo veꞌiveꞌilalao ipaihowaidi tomowa ahiꞌahipudiyai. aZ;Eeta Yaubada yana walo idabalala tomowa aidiyai, na tauyemidi adi boda imwalaꞌi iꞌalili tupwa Yelusalem ainai, na taupwaoliwo bodadi hinage walone hibenalei, na Yeisu hiyemidiyei. Sitiveni hiꞌabi avivini 0YYAinaena tomowaone teina hiꞌabihinidi Yeisu yana tauyewasao mehediyai, na hiꞌabidebaidi na vehabadi hiꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai, na paihowane hiveꞌavalaidi. WX'Boda maudoidi hiyaliyaya yadi loina teina vehabana, eeta hitau 7 hivesinuwadi neta, Sitiveni, ibom yana yemidi mwalaꞌina Yeisu ainai, na Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana wahiyala ainai, yo Pilipi yo Pilikolasi yo Nikano yo Timoni yo Pamenasi yo hinage Nikolasi, ibom towaho Anitiyoki na bada Yudeya yadi tapwalolo ainai iluwuꞌo. bW=Na ai aꞌaipate awanoi vehabana, na hinage Yaubada yana walo ana veꞌita vehabana.’ vVeEeta tahimaiyao, omiu alimiyena towatowaho hitau 7 amvesinuwaidi, yaiyadiwo maꞌadi veꞌahihi, na hanahanapudi, na hinage ebeha Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana wahiyala aidiyai, ta paihowa teina aiꞌai ana aiyauya vehabana tavetowolodi. =UsAinaena Yeisu yana tauyewasao hitau 12 tauyemidiwo maudoidi hiyogaedima na hiwalo, ‘Nigele howahowana Yaubada yana walo ana guguya alaumwauwi na ebeha aiꞌai aꞌaiyauya. iT MHaugana tenem ainai Yeisu yana boda imwalamwalaꞌi, ta Gilisiwone Yudeyaone baidadiyao hivetaꞌetaꞌe. Gilisiwone hiwalo aiꞌai ana aiyauya ahubena ehebo ehebo aidiyai yadi hiwahiwapewo hiꞌitaꞌita diꞌwadiꞌwaidi. WS'*Ahubena ehebo ehebo aidiyai himiyamiya ahai vada tapwalolo mwalaꞌina holanai na hinage tomowa yadi vada aidiyai Yeisu ibom Besinana towahona wasana namwanamwana hiveꞌiveꞌitaei yo higuguguguyaei.R))Na tauꞌulewahiwo hilaugabaidi, yo hilau hibom yadi boda aidiyai mayadi yaliyaya, wuwuna howahowana muyamuya hilobaidi Yeisu yehanaena. 1Q[(Eeta Gameliyeli yana loina himulitaei, na tauyewasao hiyogaedima aidiyai, na hisapidi, na hiwalo, ‘Havena Yeisu yehanaena amꞌauꞌaubabada tomowa aidiyai’. P'Na hesi ebe yadi loina Yaubada ainaena imahalava, nigele howahowamiu na amꞌauhidi, wuwuna mata dova ta Yaubada amveꞌalehaei.’ GO&‘Ainaena teina hauga yawalo alimiyai, ebeha havena hava amloiloina towatowaho tenem vehabadi. Ebe adi loina nuwana yadi paihowa teina tomowa aidiyena imahalava, howola abo hitapiya. ~Nu%‘Na mulitai tomowa vahilina haugana ainai, ehebo hinage towaho Galiliyena itowolo mahalava yehana Yudasa na tomowa tupwadi iniulidi na himumulitaeine. Iya hinage tomowa tupwadi hiꞌoiye mwalowoi na ana taumulitaone hiloloꞌuhagwaline. M$Amnuwatuwu avivini haugana mwalona Tudesi imahalava ebeha ibom taumugai vagana ehebo, na tomowa adi bagibagili dova 400 hiluwu yana boda ainai, na hesi Tudesinane hiꞌoiye mwalowoi, na ana taumulitao hitaubudebudeyanaedi, na yadi boda iꞌoꞌovine. L!#Ainaena mulitai iwalo tauloinao aidiyai, ‘Omiu Isileli ee, amꞌita avivinigomiu na havena amloiloina wahiyala teina tomowaone aidiyai. eKC"Na ehebo aidiyena yehana Gameliyela ibom Palisi na loina ana tauveꞌita, na maꞌana veꞌahihi tauꞌulewahiwo bodadi aidiyai, itowolo na iloina ta ebeha Yeisu yana tauyewasao himahalavaedi hauga ubwaꞌubwana ainai. J !Na tauloinao Yeisu yana tauyewasao yadi walo teina hibenaledi, na adi modiꞌiꞌini moiha, na nuwanuwadi ta hiꞌoiye mwalowoidi. ?Iw Eeta ai ginauli teina vehabadi awalowalo mahalava na hesi Aluꞌaluwa Veꞌahihi ibom tauwalo mahalava, iya Yaubada yana aiyauya ana tauꞌawa abiwo alidai.’ Gameliyela yana walo 'HG na iꞌabihini nimatautuwanai imwamwauwine ta ibom Taumugaiyegita yo Taulivahigita, ta ebeha tanuwabui, na ainaena ita Isileliwone yada yababa inuwahamuidi. G Walo moiha omiu Yeisu aiwa ainai amtutuye patu na ana higa imwalowoi, na tubudao yadi Yaubada Yeisu iꞌabiye towolouyoine, F{ Na Pita yo tauyewasao tupwadi hiwalo, ‘Ilowoinanegai na Yaubada yana walo amulitaei na havena tomowa yadi walo. E+ ‘Waloꞌauhi wahiwahiyalana amohegomiuꞌo, awalo havena Yeisu yehanaena amveꞌiveꞌita boda aidiyai. Na amꞌitayaꞌo hava ampapaihowaine? Yami veꞌita amtaluye dabalala ta Yelusalem iꞌoiye mwau, na teina towahone yana mwalowoi vehabana ebeha amveꞌewaigai.’ }DsTauyewasaone hiluwuwedi ta tauꞌulewahiwo mehediyai hivetowolodi. Na taupwaoli yadi tauloina ipanivilaedi, iwalo, jCMEeta vada paipai taniwagana yana hevali baidana hilau ta tauyewasaowa hilauvaidi ta hiwuwuyone. Na hesi nigele hiyatotoyaidi wuwuna himeheuhi hiwalo mata tomowa himodiꞌini na tauꞌita aviviniwone hiveꞌalagaimaidi. B5Ainaena ehebo towaho aidiyai ilaoma iwalo, ‘Tomowaone vada paipaiyai ammwamwauwidiwa, vada tapwalolo ainai hiveꞌiveꞌita boda aidiyai’. %ACNa vada tapwalolo ana tauꞌita avivini mwalaꞌidi yo taupwaoliwo mwalaꞌidi wasa hibenalei ta hiꞌatehawawali mwalaꞌina, hava mata imahalavane. :@m‘Vada paipai guduguduna aꞌiꞌitane, na ana tauꞌita aviviniwone hitowotowolo awaꞌedane ainai, na hauganane awaꞌedane ahoꞌe alonane nigele teya tomowa ayaꞌita.’ P?Na hilau ta vada paipai aꞌavana hiꞌiꞌitane, na hiwuyoma hiwalo, *>MAinaena tausagenawasa yana walo hibenalei na iꞌahubena ta vada tapwalolo ainai hiluwu, na boda hiveꞌiveꞌitadi. Taupwaoli mwalaꞌina yo maꞌana geluwo Isileliwone babadadiyao hiyogaedi yo hiya tauꞌulewahi himiya ahai, neta Isileliwone yadi boda mugamugaina. Na maudoidi hiyogaedima ta yadi taupaihowa vada paipaiyai tupwana hivetamaledi ta Yeisu yana tauyewasao hilauvaidima, na hilauvetala mehediyai. = Na iwalo aidiyai, ‘Amlau vada tapwalolo ainai ta nemai amtowolo yo tomowa aidiyai walone yawahi namwanamwadi vehabadi amguguyaedi’. x<iNa boniyaiyena Bada yana tausagenawasa vada paipai ana awaꞌeda ihoꞌe na ilauvaidi ta himamahalavane. j;MAinaena hitowolo na Yeisu yana tauyewasao hiꞌabi avivinidi na vada paipaiyai himwamwauwidine. x:iTaupwaoliwo yadi babadao mwalaꞌidi yo Sadusiyao yadi boda baidadiyao himanini na hiꞌalomagigiliyedi. {9oHinage dalavaone Yelusalem vahalinai adi taumiyao himiya ahaidima na yadi tauꞌasiyebwao yo tupwadi yaiyadiwo aluꞌaluwa yababadi hiꞌabiye asiyebwadi hivaidima ta maudoidi hiꞌabiye namwanamwadi. Yeisu yana tauyewasao hiꞌabiye muyadi x8iTauyewasao yadi paihowa aidiyena na tauꞌasiyebwao hilauvaidima ta amwahai gwalatau yo halabi aidiyai hiveveꞌenodine. Ebe Pita yana lau ainai, na mahana ihinali ta aluꞌaluwana italu tauꞌasiꞌasiyebwaone aidiyai mata hinamwanamwa. ~7uNa hesi tauyemidiwone yadi boda imwalamwalaꞌi towatowaho yo waiwaihiu yaiyadiwo Bada hiyemidiyei neta hiluwuluwu. 67
Na boda maudoidi himeheuhi ta nigele hiyaluwu tauyemidi baidadiyao, na tomowa maudoidi tauyewasao hiveꞌahihiyedi na hinoꞌowedi mwalaꞌina. U5# Hinage boda ahiꞌahipudiyai Yeisu yana tauyewasao alaꞌalawowoli na ilaꞌilala bagibagilidi hiꞌabiye mahalavadi. Na tauyemidi maudoidi himiya ahaidi vada tapwalolo ainai, Solomoni yana tupwai. 41 Ainaena tauyemidi maudoidi himeheuhi mwalaꞌina na hinage yaiyadiwo wasanane hibebenaleine hinage himeheuhi. Alaꞌalawowoli yo ilaꞌilala =3s
Mai ehebo na Sapaila ibeꞌu Pita aenai, ta imwamwalowoine na hevahevaliwone hiluwuma ta hiꞌita bada imwalowoiꞌo, ta hiꞌavalai na hilau himagaiyai mwanenane vahalinai. A2{ Eeta Pita iwalo, ‘Vedova ta amtau bwau ebeha Bada Aluꞌaluwana amtowoi? Ubenalei, mwanemne ana taumagaiwone hiluluwuma na hiꞌavala mahalavaego hinage yam oyama vehabana.’ 61eNa Pita ipanivilaei iwalo, ‘Sapaila, yami tanovine amvegimwalaeine, viha ana maiha amvavaine? Dova mwanem iwalo alimwai?’ Na Sapaila iwalo, ‘Ehe moiha, neta dova’. x0iDova mahana hawahawagana tonuga hiꞌovi na mwanenane imahalava ta nigele iyahanapui hava imamahalavane. p/YNa hevahevali hilaoma ta tauna aleꞌowena hihuma na hiꞌavala mahalavaei ta magaiyai himwamwauwine. .)Pita yana walo teina Ananayasi ibenalei na ibeꞌu ta imwamwalowoine. Ainaena tomowa maudoidi wasane hibenalei na himeheuhi mwalaꞌina. -%Mwalona nigele uyavegimwalaei, tanovine owa yam abaloina, hinage hauganane uvegimwalaei manena owa yam abaloina. Na hava vehabana atemwai unuwanuwatuwu dawani mane vehabana na uꞌoyama. Na yam oyama teina nigele alimaiyai yo tomowa aidiyai, na hesi Yaubada ainai.’ 0,YEeta Pita iwalo auline, ‘Ananayasi hava vehabana Tomodulele nuwam ivai na tanovi ana maiha tupwana umwaudawanine? Neta yam oyama Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainai. +7Hitaubwaune hiloina ta tupwana mane hidawani, na ana tupwa Ananayasi ivaiyama tauyewasaone aidiyai, na iꞌoyama iwalo teina tanovi manena maudoina. * {Towaho ehebo mamwanena yadi tanovi higimwalaei, na manena hivaiyama. Towahonane yehana Ananayasi na mwanenane Sapaila. n)U%Na ibom yana tanovi ivegimwalaei na manenane ivaiyama na imohedi Yeisu yana tauyewasao aidiyai..(U$Towaho ehebo Saipilosiyena yehana Yosepa na yehana vauvauna tauyewasao himohei Banabasi, neta ana nuwamasele, ‘Tauꞌabiye atepatu’, iya Livai yana huhu ehebo. '#Na adi maiha maudoina hivaiyama na himohedi Yeisu yana tauyewasao, aidiyai na hibom hiꞌaiyauya yaiyadiwo himiya vitai aidiyai. &"Na hinage maudoidi maꞌadi yo maꞌadi aleꞌo, wuwuna vewasawasao aidiyena bada yadi baleꞌu yo yadi vadao hivegimwalaediꞌo.
%
!Na hinage Bada Yeisu yana tauyewasao hiwahiyala alili yana towolouyo ana walomahalava vehabana, na maudoidi hivelau toyatoyawa. E$ Tauyemidi maudoidi yadi nuwatuwu yo yadi velau ehebo. Nigele teya yaiya iyawalo, ‘Yau teina yagu ginauli’. Na hesi yaiya ginauli yehana itanitaniwagaeine neta maudoidi vehabadi. u#c Yadi awanoi teina hiveꞌovidi na vada ainai himiyamiyawa imwahali, na maudoidi Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana wahiyalaena iꞌoiye mwaudi. Na Yaubada yana walo hiwalo mahalavaei. Yadi tobwatobwa hiꞌaiyauyanedi ehebo ehebo aidiyai @"y Na hinage yam wahiyalaena tauꞌasiyebwao uhaguidi, yo uꞌabiye namwanamwadi. Yam taupaihowa Yeisu vesivesinuwana yehanaena veꞌiveꞌilalao yo vedevedede uꞌabiye mahalavadi.’ !1 Bada ee, yadi walo manimanini yam taupaihowao alimaiyai havena ubenabenaledi na hesi uꞌabiye wahiyalagai, na mayama atepatu yam walo ayewasaei. r ] Na hipapaihowaine hava dova owa yam alaꞌalawowoli yo yam nuwatuwu mwalona uloina na hipaihowaidiꞌo. Y +‘Walo moiha dalava teina holanaena hilaoma habi aleha yam taupaihowa masemaselena yo Besinana ibom Yeisu ainai. Hibom tauꞌalehaone neta Helodi yo Ponitiyo Pailato yo Yudeya yo hinage nigele Yudeya. Ainaena baleꞌu yadi tauwasawasao yo yadi tauloinao himiya ahaidi na hiꞌatububuni habi aleha Bada yo yana Besinana aidiyai.” b =ainaena yam taupaihowa neta tubumai Deivida Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana wahiyalaena yam walo iwalo mahalavaei iwalo:“Hava wuwuna abaloina maudoina Bada ainai hiveꞌaleha. Na hinage hinuwanuwatuwu awawa? Q Na adi geluwone hibenalei ta maudoidi nuwadi ehebo na hitapwalolo Yaubada ainai hiwalo, ‘Bada, owa Tauwasawasa, galewa na baleꞌu yo niꞌu na ginauli maudoina holadiyai himiyamiya tauyemaseledi, Pita na Yoni himahalava na hilau adi geluwo aidiyai na taupwaoliwo mwalaꞌidi yo babadao yadi walo hiwalo mahalavaedi. s_Wuwuna ae peupeunane ana bolimai 40 na tupwana bada hiꞌabiye namwanamwayaꞌo. Tauyemidiwo yadi awanoi FTauyewasaone walo auhi wahiwahiyalana himohedi na hiꞌabigabaedi ta hilalaune. Nigele howahowana ta hipaidi wuwuna hava imahamahalavane vehabana tomowa maudoidi Yaubada hinoꞌowei. q[Na ai nigele howahowamai na yama walo ilaumwau ginaulidine aꞌitadiꞌo yo abenalediꞌo vehabadi.’ /WHesi Pita na Yoni yadi walo hiyemaihadi, hiwalo, ‘Omiu ambom amꞌita sipwai aiteya Yaubada mehenai idumwalu, aꞌawa abiye gomiu, bo Yaubada aꞌawa abiyei.
Hiyogaedima na hiluwuyo aidiyai na hiloinaedi ta ebe havena Yeisu yehanaena hiꞌauꞌaubabada yo hiveꞌiveꞌita tomowa aidiyai.
o 2~J}}|c{{"zyxxmwvuu tfsrr,qq(ponnVmmlkjuiEhhEgg1feddcc byaa``c__U^^6]t]\Z[[[YY-XX#WW:V!U{TT+SARQgPP'OvNMMM(LrKJJFHHUGFFaEEDD/CC;BBAx@x??$>==;::39928<77P6&5433P22E10/.--,
*))(''_&%%_$p#"f" !I , " A F"`4X7K
/
C?e07!o !
+Na boda vada tapwalolowena himahalava, na tupwana Yudeya yo tupwana Yaubada ana tauyemidiwo vali tupwa yo vali tupwa aidiyena, Paulo na Banabasi himulitaedi, ainaena Paulo na Banabasi aidiyai higuguya ta ebeha Yaubada yana veꞌiꞌila hiꞌita yo hiꞌabi avivini. %
*Haugana Paulo na Banabasi himahalava, na bodaone hiꞌawanoiyedi ta vali tapwalolo ainai veꞌita teina vehabana aidiyai hiwaloweuyoi. kO
)“Omiu tauꞌabitalawahi ambenabenali, amlau yabayababa na ammwalowoi. Wuwuna yami hauga ainai paihowa hava yapaipaihowaine mata nigele amyayemidiyei. Bwagana teya tomowa iwalo auligomiu na mata nigele amyayemidiyei.” ’ ~-
(Ainaena amꞌita avivinigomiu na walonane tauwalo mahalavao mwalona vehabana hiwalowalo yemidiwa, havena amveꞌaveꞌalo. Walonane iwalo: }
'Na ebe yaiya ibom ainai yemidi, yana lauhapuli aidiyena ilivahi, na hesi Mosese yana loina nigele howahowana ilivahigomiu. |1
&‘Ainaena tahiguwao amhanapui moiha ebeha teina towahone ainaena yami lauhapuli inuwahamuidi ta neta vehabana na wasana aguguyaei alimiyai. V{%
%Na hesi towahonane mwalowoiyena Yaubada iꞌabiye towolone nigele iyapwaha. ;zo
$‘Walo teina nigele Deivida vehabana. Deividanane yana hauga ainai Yaubada yana nuwatuwu ipaihowaidi, na imwalowoi na himwauwi magaiyai, na tubunao baidanao hipwapwahane. sy_
#Na ainaena iwalouyo iwalo,“Havena utalatalam ta yam taupaihowa veꞌaveꞌahihina ipwahapwaha”. Vx%
"Na Yaubada Yeisu iꞌabiye towolouyoi ta nigele howahowana Yeisu ipwaha, dova yana walo tenem dova iwalo:“Mata awanamwanamwa veꞌaveꞌahihina yamohego neta Deivida ainai yawawalo yemidiyeiwa”. wy
!Na bada hiꞌabiye mahalavayaꞌo yaso vauvauna ita alidai, haugana Yeisu yana mwalowoiyena iꞌabiye towolouyoi. Teina vehabana Sam bwauna ainai Yaubada yana walo hiwalo mugaiyei, iwalo:“Owa natugu wau teina ainai yaꞌawa Natuguwego”. pvY
‘Na ai hinage wasana namwanamwana amohegomiu, mwalona Yaubada yana waloyemidi tubudao aidiyai. \u1
na ahubena tupwana bagibagilina aidiyai imahamahalava, ana taumulitaone aidiyai. Hibom mwalona baidanao Galiliyena yo Yelusalemaena hilaoma. Hiya teina wau ana tauwalo moiha hiwalowalo mahalava tomowa aidiyai. 9tm
Eeta Yaubada mwalowoiyena iꞌabiye towolouyoi, fsE
Ainaena walodine Buki Veꞌahihi ainai hiwalo mugaiyediꞌo Taulivahi vehabana na maudoina Yudeya bada hipaihowaidiꞌo, na yana mwalowoi tuluhanai aiwa lagalagana ainaena himwau aituluwei, ta magai ainai himwamwauwine. prY
Nigele teya yana lauhapuli hiyaꞌita lobai, na hesi Pailato hiꞌawanoiyei ebeha hiꞌoiye mwalowoi. Rq
Wasane neta Yeisu vehabana, na hesi yaiyadiwo Yelusalem ana taumiyao yadi tauloinao baidadiyao nigele hiyahanapui ebeha iya Taulivahine. Na hinage tauwalo mahalavao yadi walo tapwalolo bagibagilidi aidiyai hivahivahili neta nigele hiyanuwatuwu lobai. Hesi Yeisu hiveꞌewai ta ainaena tauwalo mahalavao yadi walo iyemala moiha. Bp}
‘Tahiguwao, omiu Isileli yo Abelaham tubunao, na omiu nigele Yudeya yaiyadiwo Yaubada hinoꞌonoꞌowei teina ainai, ita alidai teina livahine wasana Yaubada ivevetamalenamane. hoI
Yoni yana paihowa ana abaꞌovi ainai iwalo, omiu amnuwatuwui ebeha yau yaiya? Yau nigele Taulivahine na iya tuluhaguwena ilalaoma iya imwalaꞌi gabaegau, ainaena yau nigele iyalowoinanegau na ana aehumahuma yavaivehulu. n)
Na mwalona hauganane ainai Yeisu nigele iyadobima, Yoni iguguya Isileli aidiyai, na yadi lauhapuli aidiyena hinuwabui, na iꞌabibapitaisodi. m{
‘Ta Deivida yana huhu ainaena Yaubada Isileli adi Taulivahi Yeisu iꞌabiye mahalava, dova mwalona iwalo mugai. Xl)
Mulitai Yaubada Saulo isosomanaei, na yadi tauwasawasa vauvauna Deivida imwauwi, iya Deivida vehabana iwalo, “Yesi natuna Deivida yalobai, na yavelauwei wuwuna yagu nuwatuwu maudoina mata ipaihowaidi”. &kE
‘Hiꞌawaꞌawanoi na Yaubada yadi tauwasawasa imohedi Saulo, ibom Kisa natuna, na yana huhu Beniyamina ainaena, na bolimai 40 aidiyai iloiloinaedi. 2j_
neta bolimai ana bagibagili 450 aidiyai. i
Na Kenani baleꞌune holanai dalava ana bagibagili 7 matomowadi imumutudine. Na tubudaone italamwedi ta Kenani baleꞌune hiloloinaeine, fhE
Na bolimai 40 aidiyai yadi tapiyao iꞌalamaꞌiꞌitaedi haugana balabala awawai hilaulau. Eg
Yaubada mwalona Isileli tubudao ivesinuwaidi, na yadi boda iꞌabiye mwalaꞌi yadi miya taumana Itipita ainai, na yana wahiyala mwalaꞌina ainaena imugaiyedi, ta Itipita hilaugabaeine. )fK
Ainaena Paulo itowolo na nimana iꞌabihini, ta iwalo, ‘Tahiguwao Isileli yo omiu vali tupwaena Yaubada ana tauveꞌahihiwo, yagu walo teina ambenalei. ew
Haugana Mosese yana loinao yo tauwalo mahalavao yadi laulele vahilina tuluhanai vada tapwalolo adi babadao walo hivetamalei Paulo maꞌana geluwo aidiyai hiwalo, ‘Tahimaiyao, ebe tomowa abiye wahiyalana aubabadadi alimiyai neta amwalowedi’. Pd
Na bodaone Pega hilaugabaei, na Anitiyoki ainai himahalava, neta tupwa Pisidiya holanai. Eena ahubena Yudeya yadi tapwalolo ana ahubena ainai hiluwu Yudeya yadi vada tapwalolo ainai hitalumiyahiwa. -cS
Paulo maꞌana bodao Paposiyena higelu, na hiꞌadauyo ta Pega ainai hiluluwune, tupwa Pamipiliya holanai. Na Yoni Maki ilaugabaidi ta iwuyo Yelusalem ainai. -bS
Na tauloinane Sagiyo Bada yana alaꞌalawowoli teina iꞌita na Bada wasana vehabana nuwana ipwanopwano, eeta iyemidiyei. Hilau Anitiyoki tupwana Pisidiya holanai a{
Eeta teina mata Bada yana wahiyalaena mehem igibu ta mata nigele uyavinunuyo ana higa Yaubada yam ahubena iwawaloweiwa ainai abo uvinunuyo.’ Hauga tenem ainai dova hogahoga na tauꞌobane mehena iguguyou, ta ibehabeha yaiya ihagui na ivedadabi. ]`3
Na iwalo, ‘Owa Tomodulele yo Alawai yana boda, na oyama wuwuna, ainaena paihowa dumwadumwaluna uveꞌalehaei na Bada yana amwaha dumwadumwaluna hauga maudoina utowotowoi ta uꞌabiye yababa yo uꞌabiye giyo. w_g
Na Saulo iya yehana bwauna hiyogaei Paulo, Aluꞌaluwa Veꞌahihi iꞌoiye mwau na tauꞌobane ivinuvinunui. ^)
Na hesi tauꞌobane iꞌauhidi, wuwuna nigele nuwanuwana na tauloinane Yeisu ainai iyemidi. Tauꞌobane yehana ana bui Elimasi neta taubalau. G]
Na Bayeisunane Sagiyo Paulosi baidana, iya dalava ana tauloina, na towaho hanahanapuna. Ainaena Sagiyo Paulosi Banabasi na Saulo iyogaedima, na nuwanuwana ebeha Yaubada yana walo ibenalei. 9\k
Bwanabwanane maudoina hitaꞌiꞌiliyei, na dalava Paposi ainai himahalava, ta tenemai tauꞌoba yehana Bayeisu, towaho Yudeya, ibom teya tauwalo mahalava oyaꞌoyamana. 8[i
Na dalava yehana Salamisi ainai hiduna, ta nemai Yudeya yadi vada tapwalolo ainai Yaubada yana walo higuguyaei. Na ehebo yadi hevali baidadi hitaꞌiꞌili yehana Yoni Maki. Z
Aluꞌaluwa Veꞌahihi bada ivetamalediꞌo ta hiꞌaitulu Selusiya, na wagaena higelu ta hiꞌadau bwanabwana Saipilosi vehabana. %YC
Eeta Yaubada ainai hiꞌawanoiuyo mayadi hudi, na hiꞌabivahuidi, na Banabasi yo Saulo hivetamaledi yadi paihowane vehabana. Yadi paihowa Saipilosi ainai ]X3
Hibom hitapwatapwalolo mayadi hudi Yaubada ainai na Aluꞌaluwa Veꞌahihi iwalo aidiyai, iwalo, ‘Nuwanuwagu Banabasi na Saulo yagu paihowa ehebo vehabana hipaihowai, ainaena amtalamwedi paihowanane ainai’. W
Tauyemidiwo Anitiyoki ainai, neta tupwadi yadi tauwalo mahalavao yo tauveꞌitao. Eeta teina yehadi, Banabasi na Simiyoni iya hiyogaei taugibagibana, na Lusiyasi iya gama Sailini, na Manaꞌeni iya tauwasawasa Helodi ana abiꞌabiyemwalaꞌi, yo Saulo. V3 Na Banabasi yo Saulo yadi paihowa Yelusalem ainai hiveꞌoviyaꞌo, ta hidobiuyo Anitiyoki ainai, na Yoni yehana bwauna Maki hilauvai baidadi.yUk Neta hauganane ainai tomowa Yaubada yana walo hibenalei yo hiꞌawa abiyei. Na yadi boda imwalamwalaꞌi. 3T_ Na yadi noꞌo ivai ta nigele Yaubada iyawalo vetuvehaeyei eeta Bada yana tausagenawasa Helodi ipaihowai ta iꞌaꞌasiyebwane ta mwatamwata hiwomali ta imwamwalowoine. cS? Na bodaone hiyogayoga, na hiwalo, ‘Yam aubabada bada dova Yaubada na nigele tomowa’. )RK Na Helodi ehebo ahubena iwalowei na baidadi hiꞌauꞌaubabada, na ahubenanane ainai ana aleꞌo vauvauna iliꞌwa, na yana abamiya wasawasa ainai imiya. YQ+ Helodi hiya Taya yo Saidoni imodiꞌiniyedi eeta hiya nuwanuwadi ebeha hivenuwa ehebouyo. Ainaena hilaoma ta yana vada ana tauꞌita avivini yehana Bilasito baidadi hiꞌawa heliheliyam. Na hiꞌawanoiyei ta ebeha tauwasawasane yo hiya hivenuwa ehebo. Wuwuna tauwasawasane yana dalavai hiduivahali lau aiꞌai yana tupwa ainaena. kPO Na Helodi iloinaedi ta Pita hibehaei, na nigele hiyalobai, ainaena tauꞌita aviviniwone yadi lauvetala ipaihowai, na adi oiyemwalowoi iloinaei. Eeta Helodinane Yudeya ainaena idobima Sisaliya imimiyane. Helodi yana mwalowoi O Iꞌahubena na tauꞌalehao nuwadi ipwanopwano, na hiꞌatehawawali mwalaꞌina Pita vehabana, vedova imamahalavane. NN Na Pita nimanaena iꞌauhidi na hinobu, na iwalo aulidi Bada vada paipaiyena ilauvaiyama. Ainaena iwalo, ‘Wasa teina amwalowei Yemesa yo augeluwo aidiyai’. Na ilaugabaidi ta ilau vali tupwai. "M= Hiꞌawa paꞌipaꞌiꞌi na Pita howola iꞌaiꞌaigohagoha, ainaena awaꞌeda hihoꞌe ta hiꞌita ebeha ibom Pita, na nuwadi ipwanopwano moiha. L Na hiwalo, ‘Nuwana uyauyaule!’. Na waihiune awana ipaꞌiꞌi ebeha Pitanane. Eeta hiwalo, ‘Nuwana Pita aluꞌaluwana’. -KS Na Pita alinana ibenali lobai, ta iyaliyaya mwalaꞌina, na nigele awaꞌeda ihoꞌe, eeta ilau gwaipile ta vada holanai iwalo, ‘Pita awaꞌedai itowotowolo’. lJQ
Na Pita vada ana awaꞌeda ainai iꞌaigohagoha, na taupaihowa waihiuna ehebo yehana Loda ilaoma. II Pita bada nuwana imaseleꞌo na ilau Meli yana vadai, Yoni hinana, na Yoni yehana bwauna Maki, na vadanane holanai tauyemidiwo maudoidi himiya gogoi, na hiꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai. H Ainaena Pita inuwamasele, na iwalo, ‘Yahanapuiyaꞌo ebeha yau Helodi nimanaena Bada iyaiyovigau na yana tausagenawasa ivetamalei, ta ihahaloigaune. Na hinage Yudeyaone yadi nuwanuwatuwu ebeha aliguwai hava hipaihowai neta yalaugabaidiꞌo.’ G5
Hilaoma ta tauꞌita avivini ehebo hilaugabaei, na bwauna hinage hilaugabaei, na awaꞌeda mwalaꞌina pwawati hipapaihowaine ainai hilaoma, na awaꞌedane ibom ilotahoꞌe, na himahalava dalavai, na amwahaena hilau bwaubwau nigele daona na tausagenawasane Pita ilaugabaeine. sF_ Eeta tausagenawasane imahalava na Pita imulitaei ta vada paipaine iꞌaitulu gabaeine. Na hesi tausagenawasane hava ipaipaihowaidine neta moihadi himahamahalava na Pita nigele iyanuwamasele. Yana nuwatuwu ebeha iꞌeꞌeno nivinivi. ]E3 Na tauwagenawasane iwalo lau Pita ainai iwalo, ‘Am aleꞌo yo am aehumahuma uliꞌwadi’. Eeta Pita iꞌawa abiyei, na tausagenawasane iwalouyo iwalo, ‘Am abobo ainaena uꞌohamuigo na umulitaegau’. fDE Nigele bweda na masele vadane alonai ihinali ta Yaubada yana tausagenawasa itowolo mahalava. Towahone Pita labelabenai igoha na ivanoi iwalo, ‘Utowolo mwayamwayau’. Gulawa pwawapwawatiwowa Pita nimanai hibebeꞌune. 'CG Mata iꞌahubena na boniyainane ainai Helodi Pita mata iꞌoiye mwalowoi. Na wau boniyainane tauꞌalehao bwau awaꞌedane neta gulawa pwawapwawati ainaena Pita hipaigwaigwaipileyei yo himomohi bwauwedi na hiꞌenoꞌeno na hinage tauꞌaleha bwau vehaudi hiꞌitaꞌita avivini. B- Eeta vada paipaiyai himwauwi ta imiyamiya na hesi tauyemidiwo vehabana hiꞌawaꞌawanoi wahiyala Yaubada ainai. Tausagenawasa Pita ihagui |Aq Na haugana Pita ipai ta vada paipaiyai imwauwi ta iꞌovi na tauꞌita avivini tomowa vehopali vehopali ihiwaidi ta ilau boda vehopali ipapaihowaidine. Yana nuwatuwu ebeha Buidiꞌwa guyauna tuluhanai Yudeyaone imohedi na hiꞌoiye mwalowoi. ,@Q Na iꞌiꞌitane neta teina mumugane Yudeyaone iꞌabiye yaliyayadi eeta ihamadudui ta Pita ipapaine. Teina mumugane neta Buidiꞌwa guyauna ainai ivevetuwunine. n?U Ainaena Yemesa Yoni tahina, Helodi yana loinaena na elepa aleꞌaleha ainaena hiꞌoiye mwalowoine. > ' Hauganane ainai tauwasawasa Helodi yana loina wahiyala ainaena yana tauꞌalehao tupwana tauyemidiwo hiꞌabi avivinidi na hiꞌabiyababadi. =# Teina yadi vehaguhagune neta Banabasi na Saulo nimadiyai himwamwauwine ta hilalaweine tauyemidiwo yadi tauloinao tupwa Yudeya aidiyai.J<
Hauganane Yeisu yana tauyewasao Agabusi yana walone hibenalei, hibom hiloiloina ta ehebo ehebo hitowotowoi na velau hagu mane hivetamalei adi geluwone tupwa Yudeya ainai himiyamiya hihaguidi. ; Na ehebo aidiyena yehana Agabusi, yadi miyagogoi ainai itowolo, na Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana wahiyalaena iwalo mugai ebeha howola vahali mwalaꞌina imahalava tupwa maudoina aidiyai. Mulitai tauloina Kalodiyosi yana hauga ainai vahali mwalaꞌina imahalava. Z:- Haugana tenem ainai tauwalo mahalava Yelusalemaena hidobi Anitiyoki ainai. &9E na ilobai, ebeha baidana hilau gwaipile Anitiyoki ainai. hitau bwau bolimai ehebo holanai hiluwuluwu tauyemidiwo yadi miya toyawa aidiyai, na tomowa maudoidi hiveꞌiveꞌitadi dalavadine Anitiyoki ainai, ta Yeisu yana tauyewasao hauganane ainai hivetuwuni yehanane Keliso yana boda. 98m Banabasi ilau Tasisi ainai, Paulo ibehaei, ,7Q Wuwuna Banabasi towaho namwanamwana, Aluꞌaluwa Veꞌahihi iꞌoiye mwau na mayana yemidi mwalaꞌina Bada ainai. Eeta tomowa boda mwalaꞌina Bada hiyemidiyei. r6] Haugana imahalava neta Yaubada yana veꞌiꞌila mwalaꞌina iꞌita lobai ta iyaliyaya. Ainaena iꞌabiye wahiyaladi na ebeha maudoidi hauga daodaona Bada ainai hiꞌawaꞌawa abi na nuwadi maudoina ainaena hinuwanuwatuwu avivini. 5 Hibom nigele Yudeya, na hesi hiyemidiꞌo Bada ainai, eeta tauyemidiwo Yelusalem ainai ta Banabasi hivetamalei Anitiyoki ainai. k4O Na Bada iꞌabiye wahiyaladi, na tomowa maudoidi yadi walo hiyemidiyei, na hinuwabui Bada ainai. 3% Mulitai tupwana tauyemidiwo, Saipilosi yo Sailini, himahalava Anitiyoki ainai na Bada Yeisu wasana higuguyaei nigele Yudeya hinage aidiyai. )2K Mwalona tauyemidiwo adi alehao Sitiveni hiꞌoiye mwalowoi, na hinage hitowoi na tauyemidiwo maudoidi hiꞌoiye uhagwalidi ta hilau Pinisiya yo Saipilosi yo Anitiyoki aidiyai, na wasana namwanamwana hiwalowei Yudeya hibom aidiyai, na nigele dalavanane adi taumiya maudoidi aidiyai. 1 Haugana teina walowone hibenaledi ta yadi walo wahiwahiwo hilaumwauwidi na Yaubada hinoꞌowei na hiwalo, ‘Abo Yaubada nigele Yudeya hawahawaga imohedi ta ebe hinuwabui yo yawahi miyamiya vateyaina hivai.’ Tauyemidiwo dalava Anitiyoki ainai @0y Na ana masele neta Yaubada yana aiyauya aidiyai dova ita alidai, hauganane tayemidi Bada Yeisu Besinana ainai. Ainaena yau nigele howahowana Yaubada yana paihowa teina yaꞌauhi.’ =/s Ainaena Bada yana walo mwalona yanuwatuwu avivini, iwalo, “Yoni bwahiyena iꞌabiye bapitaisodi, na omiu mata howola abo Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena amꞌabiye bapitaiso”. .+ ‘Eeta yaꞌavalahini na yaꞌauꞌaubabada, na Aluꞌaluwa Veꞌahihi aidiyai iꞌaituluma, dova mwalona ita alidai iꞌaitulu mugaiwa. b-= na iya wasanane mata iwalowedi alimiyai yo ainaena owa mayam huhuwo livahi amvai’.” k,O
‘Na towahonane alimaiyai iꞌauꞌaubabada iwalo, “Mwalona ehebo tausagenawasa yaꞌita yagu vada holanai itowotowolo”, na iwalo, ‘Koniliyosi, tomowa uvetamaledi Yopa ainai, na Saimoni yehana Pita, hilauvaiyama, |+q Eena Aluꞌaluwa Veꞌahihi iwalo aliguwai, iwalo, “Utowolo yo havena unuwanuwabwaubwau na tomowaone baidamwao amlau”. Na tahidao Yopaene hitau 6 hiꞌwayabuigau, ta alau Sisaliya ainai ta maudoimai aluluwune Koniliyosi yana vada alonai. * ‘Na tenem mahanane ainai, towatowaho tonuga himahalavama vadanane ainai himiyamiya, Sisaliya ainaena hilaoma vehabagu. )
Ginauline mai tonuga aliguwai imahalava, na alinane hinage mai tonuga iwalo aliguwai, na mulitai maudoina ihae na iꞌwadalele galewai. (3 ‘Na alinane galewaena iwalouyo, iwalo, “Yaubada lagulagu neta bada iꞌabiye maselediꞌo, ainaena havena uꞌawaꞌawa yabayababaedi”. ~'u ‘Na yau yawalo, “Bada badagi! Wuwuna nigele hinage teya lagulagu laulaugagayodi teina dova yayaꞌaidi.” p&Y Na ehebo alina yabenalei iwalo aliguwai, iwalo, “Pita, utowolo na amlagulagu ulauwunu na uꞌai”. % Ginaulinane yavinuvinunui, na lagulaguwao, yo lagulagu daladaladi, yo hinage lowolowo, aleꞌonane holanai yaꞌiꞌitadine. _$7 ‘Mwalona yau Yopa ainai yamiyamiya na yaꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai, na enoꞌitaꞌita ainaena, ehebo ginauli yaꞌita dova aleꞌo mwalaꞌina na papalina vehopali aidiyena hiꞌabaꞌabahi dobima aliguwai. X#) Eeta Pita iꞌavalaihini ta yana paihowa maudoina iꞌaubabadaei, iwalo, f"E hiwalo, ‘Vedova ta owa uluwu hibom nigele Yudeya yadi vadai na baidamwao amꞌaiꞌai?’ ! Ainaena hauganane Pita iheuyo Yelusalem ainai, Yeisu ana taumulitao hibom Mosese yana loina ana tauyewasao Pitanane hiꞌulumiyanei, * O Yeisu yana tauyewasao yo tauyemidiwo, hibom Yudeya ana taumiyao, bada wasa hibenalenaꞌo ebeha tupwana nigele Yudeya tomowadiyao Yaubada yana walo hiyemidiyei. / W
0Ainaena Pita iloina Besinana Yeisu yehanaena hibapitaiso, na mulitai tomowadine Pita hiꞌawanoiyei yo tupwana ahubena hinage himiyamiya, baidadi ta itatalamne. 1
/‘Augeluwo! Amꞌita Aluꞌaluwa Veꞌahihi bada hivaiyaꞌo dova ita mwalona, eeta nigele howahowana yadi bapitaiso bwahiyena taꞌauhi awa?’ M
-Na vali alina yo vali alina aidiyena hiꞌauꞌaubabada, na Yaubada hiwalowalo vetuvehaeyei, na Yudeya hibom Yeisu ana tauyemidiwo Pita baidanao Yopa ainaena hilalaomawa, nuwadi ipwanopwano, wuwuna hiꞌita Yaubada bada yana velau Aluꞌaluwa Veꞌahihi imohediꞌo hibom nigele Yudeya aidiyai. Ainaena Pita iwalo aidiyai, h I
,Pita howola iꞌauꞌaubabada na Aluꞌaluwa Veꞌahihi iꞌaitulu taubenabenali aidiyai hI
+Tauwalo mahalava hinage mwalona hiwalo mahalava mugai, ebeha yaiyadiwo Yeisu ainai hiyemidi yadi pwanoli ana nuwahamu Yaubada ainaena hivai Yeisu yehanaena.’ Aluꞌaluwa Veꞌahihi iꞌaitulu hibom nigele Yudeya aidiyai Q
*Na iloinaegai ta tomowa aidiyai aguguya ebeha Yaubada Yeisunane ivesinuwai yo hauga yana abaꞌovi ainai lauvetala ipaihowai, tomowa hibom bada himwalowoi vehabadi na hinage ita mayawahida vehabada. 2]
)Nigele tomowa maudoidi aidiyai, na ai Yaubada ivesinuwaigai ebeha tauwalo moiha alimaiyai, na ana higa yana towolouyo tuluhanai aꞌai na anumanuma Yeisunane baidamai. [/
(Na ahubena tonuga ainai Yaubada iꞌabiye towolouyoi, na iꞌabiye mahalavauyoi. C
'‘Na ai Yeisu ana tauwalo moiha, wuwuna yana paihowao aꞌitadiꞌo Yudeya tupwanane aidiyai yo Yelusalem ainai na ana higa aiwa lagalagana ainai hitutuye patu ta imwamwalowoine. %C
&Wasanane ebeha Yaubada Yeisu towaho Nasaleti iꞌabiye wahiyala Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena, ta iꞌalaꞌalawowoli na tomowa ihaguhaguidi, ebe yaiyadiwo Tomodulele yana alaꞌalawowoliyena hiꞌasiyebwa, Yeisu iꞌabiye namwanamwadi, wuwuna Yaubada yana alaꞌalawowoli ainaena. -S
%Wuwuna Yoni wasanane ivetuwuni Galili ainaena, hauganane iguguya, na tomowa iꞌabiye bapitaisodi na mulitai Yeisu wasana ivetuwuni Yudeya tupwana maudoina ainai. 8i
$Na Besinana Yeisu ibom maudoida yada Bada na Yaubada nuwadaumwali wasana namwanamwana Yeisu imohegai, ai Isileli yama awanamwanamwa vehabana. Na omiu wasanane amhanahanapui. y
#Na hesi vali tomowa tupwa ehebo ehebo tomodiyao ebe hiveꞌahihiyei, na himumuga dumwalu, Yaubada iyaliyaya vehabadi. %C
"Eeta Pita iwalo aidiyai, ‘Walo moiha bada nuwagu imaseleꞌo ebeha tomowa maudoidi Yaubada mehenai toyatoyawa, na nigele Yudeya hibom iyavelauwedi. -S
!Eeta vehabam walo yavetamale mwayamwayawenawane ta uꞌatemuyamuyaegai na ulalaomane. Ainaena mata maudoimai teina Yaubada mehenai na ginauliwone hava Bada iwawalo auligowa ebeha uꞌaubabadaei neta maudoimai ahaꞌwahaꞌwa ebeha abenalei.’ Pita yana walo Koniliyosi mayana bodao aidiyai fE
Tomowa uvetamaledi ta hilau Yopa ainai towaho yehana Saimoni Pita hilauvai. Na towaho teya hinage yehana Saimoni iya lagulagu ꞌwapidi ana taulauhaili ainai ivetaumana na Saimoninane yana vada neta niꞌu vahalinai.” pY
Ta iwalo, “Koniliyosi, Yaubada yam awanoi yo yam aiyauya ihanapuidiꞌo ainaena iꞌatemuyamuyaego. Y+
Koniliyosi iwalo, ‘Ahubena vehopali bada hiꞌoviꞌo ainai lavilaviyai, dova wau teina ulalaomane eeta yagu vadai yaꞌawaꞌawanoi na tomowa ehebo ana aleꞌo namanamalina meheguwai itaumahalavane. "
=
Ainaena hauganane Koniliyosi yana walo ivetamalenama nigele yayataꞌwataꞌwata, na hesi yatalamwegau ta yalalaomane. Na hava vehabana uyogaegaune?’ #
Eeta iwalo lau aidiyai iwalo, ‘Omiu amhanapuiyaꞌo neta ai Yudeyaone nigele howahowana na omiu nigele Yudeya baidamaiyao taꞌawa heliheliyam, neta yama laugagayo ta ebe havena aboꞌeboꞌeyegomiu. Na hesi Yaubada iveꞌitagau ebeha laugagayone bada iꞌoviꞌo. w
Ainaena Pita yo Koniliyosi baidana hiꞌauꞌaubabada na hiluwu vadai, na Pita boda iꞌitadi hihaꞌwahaꞌwa. d
A
Na Pita Koniliyosi iꞌabiye towolo, na iwalo, ‘Utowolo! Yau tomowa mohili owa dova.’ c ?
Na Pita imahalava vadai na Koniliyosi imahalavama Pita mehenai ibeꞌu dobi na ipwagogo. 9
Iꞌahubenauyo abo himamahalavane Sisaliya ainai, na tenem ainai Koniliyosi yana huhuwo yo ana geluwo iyoga ahaidima, na yana vadai hihaꞌwahaꞌwa. "=
Pita tomowaone iyogaedi, na vadai hivetaumana. Iꞌahubena na hitowolo ta Pita baidadi hilau, na tupwana adi geluwo Yopa ainaena baidadiyao hilaulaune.
Na hiwalo, ‘Tauꞌalehao yadi taumugai yehana Koniliyosi ivetamalegai ta alalaomane. Iya towaho dumwadumwaluna na Yaubada iwalowalo vetuvehaeyei. Eeta hiya Yudeya maudoidi hiveꞌahihiyei. Yaubada yana tausagenawasa masemaselena Koniliyosi iwalo auli ta ivetamalegai yo alaoma ebeha aveꞌiꞌimanego ta talau yana vadai, yo hava mata uꞌauꞌaubabadaneine ibenalei.’ kO
Ta ainaena Pitanane iꞌaitulu aidiyai na iwalo, ‘Yau Pita. Hava vehabana amlalaomane?’
Ainaena utowolo na uꞌaitulu aidiyai ta baidamwao amlau na havena unuwatuwu gwaigwaipile, wuwuna yau tomowaone yavetamaledima.’ :m
Vadanane ewanai Pita inuwatuwu behabeha, na Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainai iwalo, ‘Pita, towatowaho hitau tonuga hibehabehaego, na bada hilaomaꞌo ta elauhai himiyamiya. Y+
Na hipanavila hiwalo, ‘Teina ainai taumana yehana Saimoni Pita imiyamiya?’ >u
Pita howola yana enoꞌitaꞌitane ainona inuwanuwatuwui na Koniliyosi tomowaowa tonuga ivevetamalediwa Saimoni yana vada hilobai na hilaoma ta ali awaꞌedanai hitowotowolo.
Ginauli teina mai tonuga Pita ainai imahalava, alinanane mai tonuga dova iwalowei, na mulitai ginaulinane iheheuyone galewai.
Na alinane iwalouyo iwalo, ‘Yaubada lagulagu bada iꞌabiye maselediꞌo, ainaena havena uꞌawaꞌawa yabayababaedi’. ~
Na Pita itaꞌwataꞌwataedi, iwalo, ‘Bada, badagi wuwuna nigele teya hinage lagulagu laulaugagayodi teina dova yayaꞌaidi’. v}e
Ainaena ehebo alina Pita iwalo ainai, iwalo, ‘Pita, utowolo yo neta lagulaguwone uwunuidi na uꞌaidi’. b|=
Na holanai vali lagulagu yo vali lagulagu daladaladi yo vali lowolowo yo vali lowolowo. 6{e
Na galewa iꞌiꞌitane ilotahoꞌe, na ehebo ginauli iꞌita idobidobima, ana ita dova aleꞌo mwalaꞌina papalina vehopali aidiyena hiꞌabaꞌabahi dobima baleꞌuwai. nzU
Iꞌawaꞌawanoi mavahalina na howola vadai aiꞌai hiꞌatuꞌatububuni na Pita iꞌeno itaꞌita. y}
Iꞌahubenama mahana alaꞌalapwahiyai hilaulau Yopa vahalinai, na Pita vadai imiyamiya, na ihae ewai habi awanoi. x
Ainaena tausagenawasane yana walomahalava Koniliyosi iꞌaubabadaei hitau tonugane aidiyai, na ivetamaledi Yopa ainai ta hilalaune. Uw#
Tausagenawasane yana walo iꞌovi na ilalaune. Na Koniliyosi yana taupaihowao bwau iyogaedima na yana tauꞌaleha ehebo hinage Yaubada ana tauveꞌahihi mwalaꞌina iya Koniliyosi taumiya vahalina. v9
Pitanane ehebo hinage Saimoni yana vadai leꞌawa ainai imiyamiya, na Saimoninane yana paihowa lagulagu ꞌwapidi aidiyena ginauli ipaipaihowaidi.’ su_
Eeta yam taupaihowao tupwadi uvetamaledi, na hilau Yopa ta Saimoni iya yehana himwau Pita, hilauvaiyama. _t7
Koniliyosi tausagenawasane ivinuvinunui na mayana meheuhi, iwalo, ‘Bada, hava?’ Na tausagenawasa iwalo, ‘Yaubada yam awanoi yo yam hagu tauwewelohe aidiyai ihanahanapui, na ainaena inuwatuwu avivinigo. -sS
Ahubena ehebo lavilaviyena, Koniliyosi iꞌeno itaꞌita na Yaubada yana tausagenawasa ehebo iꞌitaꞌita iliꞌilimani na ilaoma ainai iwalo, ‘Koniliyosi!’. r/
Ibom towaho namwanamwana na mayana huhuwo Yaubada hiveꞌahihiyei, na hauga maudoina tauwewelohe ihaguhaguidi na iꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai. xq k
Dalava Sisaliya ainai ehebo towaho yehana Koniliyosi imiyamiya, iya Italiwone yadi tauꞌalehao, adi taumugai. p# +Na Pita Yopa ainai imiya daodao, towaho yehana Saimoni yana vadai, ibom yana paihowa lagulagu ꞌwapidiyena tobwatobwa ipaipaihowaidi.loQ *Na wasane iyewasaei tupwa Yopa maudoina ainai, ainaena tomowa maudoidi Bada Yeisu ainai hiyemidi.
n )Na Pita nimanai iꞌabi na iꞌabiye towolone. Na tauyemidiwo yo hiwahiwapewo iyogaedima, na Tabita mayawahina iveꞌitae aidiyai. ,mQ (Na Pita iloinaedi ta vadaena himahalava, na ibom imiyamiya, na aetutulina iꞌatuwomalei yo iꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai, eena iꞌita gwaipile na tauna iwalo lau ainai iwalo, ‘Tabita utowolo’. Na waihiune mehena iꞌitanei na Pita iꞌitane, ta enoꞌenowena itowolo imimiyane. l5 'Eeta Pita itowolo na tomowaone baidanao hilalaune, haugana himahalava neta hilauvai ta hihae vadane ana hevala ewanai. Na hiwahiwapewone maudoidi Pita hitowolo gwaigwaipileyei na luwuluwu yo abalauliꞌwa Dokasa mwalona ipapaihowaidiwa hiꞌabiye mahalavadi na hidoudou. nkU &Yopa neta Lida vahalinai ainaena haugana Yeisu ana taumulitao Pita wasana hibenalei ta tomowa bwau hivetamaledi Lida ainai Pita vehabana. Tomowaone wasa hilawei Pita ainai hiwalo, ‘Ulau mwayamwayauma taꞌulaoma alimaiyai’. j %Tenem hauganane ainai iꞌasiyebwa yo imwalowoi, na wagawagana hivai ta hivehuguvi, na hevala ehebo ewanai himwamwauwine. Yi+ $Na dalava Yopa ainai Yeisu ana taumulita ehebo waihiuna imiyamiya, yehana Tabita, na ana bui Dokasa, na Dokasa ana bui neta lagulagu teya yehana, na waihiunane velau wuwuna ta tauwewelohe ihaguhaguidi. ehC #Na tomowaone Lida yo Saloni adi taumiyaone hiꞌita na ainaena Bada Yeisu ainai hinuwabui. !g; "Eeta Pita iwalo ainai, ‘Eniyasi, Yeisu Besinana iꞌabiye namwanamwago. Ainaena utowolo na yam halabi uꞌavalai na ulau, ta itowolo mwayamwayau.’ f !Na ehebo towaho taubelubeluna ilobai, yehana Eniyasi ibom bolimai 8 yana abaꞌeno ainai iꞌenoꞌeno, nigele howahowana ilowouhi. vee Pita itaꞌiꞌili Yaubada yana tomowa masemaseledi aidiyai, na ilaoma ehebo dalava yehana Lida ainai. d5 Ainaena tautapwalolo Yudeya yo Galili yo Sameliya dalavadi maudoidi himiya iliꞌilimani. Na Bada hiveꞌahihiyei, na Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana wahiyala yo yana vehaguhagu aidiyai na himiyamiya, ta yadi boda imwalamwalaꞌi. Pita yana taꞌiꞌili Lida yo Yopa aidiyai yck Na Yeisu ana taumulitao hibenalei, ta Saulo hilawei Sisaliya, na tenem ainai hivetamalei ta ilau Tasisi ainai. b Na Yudeya hibom tauꞌalina Gilisi Saulo baidadi hiveꞌawa paꞌipaꞌiꞌi, na hiloiloina vedova na hiꞌoiye mwalowoi. a Eeta hitalam Saulo baidadi himiyamiya. Na Yelusalem maudoina itaꞌiꞌiliyei mayana wahiyala Bada yehanaena iguguguguya. `{ Na Banabasi ibom Saulo ihagui, na ilauvaiyama Yeisu yana tauyewasao aidiyai, na iꞌauꞌaubabada vedova Saulo amwahai Bada ilolobaine ta alinana ibebenaleine. Na vedova Saulo iguguya atepatu Damasiko ainai Yeisu yehanaena hinage iꞌaubabadanei. )_K Eeta Saulonane iwuyo Yelusalem na itowoi ta ebeha iluwu Yeisu ana taumulitao aidiyai, na himeheuhei, wuwuna nigele hiyayemidiyei ebeha bada inuwabuiꞌo. ^7 Na hesi boniyai ehebo ainai Saulo ana taumulitao boha ainai hiyemiya, na hivedawedawe dobiyei aline hawahawagana ainaena. Saulo yana laoma Yelusalem ,]Q Na hesi yadi loina dawani bada Saulo ihanapuidiꞌo. Boniyai yo ahubena dalavane alina ana awaꞌeda hivinuvinunui ebeha yana aitulu ainai na hiꞌoiye mwalowoi. ^\5 Saulo Damasiko ainai imiyamiya, na Yudeya hiloiloina ebeha hiꞌoiye mwalowoi. t[a Na hesi Saulo yana guguya iꞌalaꞌalawowoli, ana moiha ebeha Yeisu iya Yaubada yana Besinana neta wuwuna ivenuwavaivai moiha ainaena ta Yudeyaone himiyamiya Damasiko nigele howahowana yana walo hiyemaiha. Saulo Yudeya idena gabaedi WZ' Na taubenaliwo hinuwapwanopwano mwalaꞌina, na hiwalo, ‘Yana guguya teina ambenalei ibom mwalona Yeisu ana taumulitao Yelusalem ainai iveꞌaveꞌalehaedi. Na hinage yana laoma teina wuwuna ebeha Yeisu ana taumulitao teinai himiyamiya iꞌabi avivinidi na ipaidi ta ilawedi Yelusalem, taupwaoliwo mwalaꞌidi aidiyai, bo?’ pYY Na Yudeya yadi vada tapwalolo aidiyai Saulonane iguguya, ‘Ebeha Yeisu ibom Yaubada Natuna moiha’. ?Xw na hinage aiꞌai ivai na iꞌai ta yana wahiyala ilolobauyoine. Saulo iguguya Damasiko ainai Tupwana ahubena aidiyai Saulo Yeisu ana taumulitao baidanao himiyamiya Damasiko ainai. jWM Eeta Saulo mehenaena dova yama onavidi hibeꞌu na iꞌitauyone. Ainaena itowolo na ibapitaiso, V Ainaena Ananayasi ilau, na Yudasa yana vadai iluwu, na nimana imwauwi Saulo uluꞌuluna ewanai iwalo, ‘Tahigu Saulo, Bada Yeisu imahalava alimwai, ibom ivetamalegauma mehem yaꞌabiye masele, yo hinage Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena iꞌoiye mwaugo’. lUQ Na hinage yaveꞌitae yana muyamuyao mwalaꞌidi mata ilobaidi, yau agu walomahalava vehabana.’ NT Na Bada iwalo ainai, ‘Badagi, ulau ainai. Wuwuna iya bada yavesinuwaiyaꞌo na wasagu iwalowei tomowa tupwa vehopali alodiyai, yo tauloinao mwalaꞌidi mehediyai yo Isileli hinage aidiyai. S/ Na hinage taupwaoliwo mwalaꞌidi hitalamwei na hauga teina ilaoma ta ambodao maudoina Damasiko ainai habi paigai ebe yehamwena awaꞌawanoi.’ 7Rg
Na Ananayasinane iwalo, ‘Bada, towahonane wasana tomowa maudoidi hibenalenaꞌo ebeha towaho yababana, na yam tauyemidiwo Yelusalem ainai bada iveꞌaleha aliliyedi. Q Na enoꞌitaꞌitaena iꞌitaꞌita na ehebo towaho yehana Ananayasi iluwu ta nimana uluꞌulunai imwauwi na ebe ivinunuyo.’ dPA Eeta Bada iwalo, ‘Utowolo na ahiꞌahipuwena ulau amwaha yehana Dumwadumwaluna ainai, yo Yudasa yana vadai ehebo towaho upanivilae, ibom towaho Tasosiyena na yehana Saulo, na hauga teina ainai iꞌawaꞌawanoi. JO
Na Damasiko ainai Yeisu ana taumulita ehebo imiyamiya, yehana Ananayasi, na yana eno niviniviyena Bada iwalo ainai, iwalo, ‘Ananayasi’. Ta Ananayasinane iwalo, ‘Bada, Yau teina’.
~~}|{{zz yxxrwTvv u_u tosrrEqpp:nnmm=l%kCjiihhh0gf&edcbb ``o_d^t^]\[[HZZ\YYMYXWVU}TqSSRRJQPPONNzN=MLLUKJJ3IHH6GTFEE6DeDCIBIA@?>=<;:998n7796654B33 2111-0|/.-,,R++*')I(m'Z&p%%b$#""V!w I E ^"m5cO 0R
Z
j) /'Na igelu ta Sisaliya ainai iduna, na ihae Yelusalem ainai na tauyemidiwo baidanao hiꞌawa heliheliyam, na mulitai ilalaune Anitiyoki ainai. g.GNa hesi iwalo howola abo yawuyoma, ebe Yaubada italamwegau eeta Epeso ilaugabaei na igeluyo. c-?Ainaena hiꞌawanoiyei na ebeha hauga daodaona baidadi himiyamiya, na itaꞌwataꞌwata. %,CNa Kenikiliya hiꞌadau ta hilau Epeso ainai, ta Pilisila na Akwila ilaugabaidi na iluwu Yudeya yadi vada tapwalolo ainai, ta baidanao hiꞌauꞌaubabada. 1+[Paulo Kolinita ainai imiyamiya ahubena bagibagilina na abo mulitai tauyemidiwo ilaugabaidi na Akwila mwanena Pilisila baidanao wagaena higelu na hiꞌadau Siliya vehabana. Na ehebo ginauli neta mulitai abo higelu Paulo iwalo hae Yaubada mehenai Kenikiliya ainai ta vahuna hiꞌwaꞌwahine. X*)Na bodaone Sositeni hiꞌabi avivini, iya Yudeya yadi vada tapwalolo ana tauꞌita avivini na hitatalaine Galiyo yana abalauvetala mehenai, na hesi Galiyonane nigele vehabadi iyamode. Paulo iwuyo Anitiyoki ?)yNa abalauvetala ainaena iheusilidi ta himamahalavane. (Na hesi nuwatuwu teina omiu ambom yami walowo yo yehao yo loinao yami dalavaena. Ainaena omiu amloina, na yau yataꞌwataꞌwata.’ ^'5Ta Paulo ebeha iwalouyo, na Galiyo iwalo mugai Yudeya aidiyai, na iwalo, ‘Yudeya omiu yagu walo ambenalei. Ebe towaho teina imumuga yababa yo lauhapuli paipaihowai, ilowoinanei na yami veꞌewa yabenalei. &
Na hiwalo towaho teina tomowa nuwadi iꞌoiꞌoidi, na ebeha Yaubada hiwalo vetuvehaiyei na neta yada loinao ihoꞌehoꞌedi.’ % Haugana Galiyo ivetauloina mwalaꞌina, dalava Gilisi ainai, Yudeyaone hiloina na Paulo hilawei habi lauvetala Galiyonane ainai. q$[ Eeta bolimai ehebo na tupwana aidiyai Paulo tenemai imiyamiya, na Yaubada yana walo iveꞌiveꞌitaei. =#s
Na yau baidamiu tamiyamiya, wuwuna dalava teina ainai tomowa bagibagilidi hiyemidiyegau, yo yagu bodao imwalaꞌi na nigele howahowana yaiya iꞌaleha alimwai, yo iveyababago.’ @"y Masigiliyena Paulo yana eno meheꞌitaꞌitaena Bada Yeisu iꞌiꞌitane, na Yeisu iwalo, ‘Paulo, havena uꞌateꞌatehawawali, na hesi wasa uwalowei, na havena ulaulau mwau. P!Na vada tapwalolone ana taumugai yehana Kilisiposi, mayana huhuwo Bada Yeisu ainai hiyemidi, na hinage Kolinita bagibagilidi Paulo yana guguya hibenalei, na Yeisu ainai hiyemidi yo bapitaiso hivai. < qAinaena yadi vada tapwalolo ainaena himahalava, na hiluwu Titiyo Yusito yana vadai, ibom Yaubada ana tauveꞌahihi ehebo, na yana vada Yudeya yadi vada tapwalolo vahalinai. ( IEeta hiꞌawa paꞌipaꞌiꞌi na hiꞌawa oyaꞌoyama, ta Paulo ana luwuluwu muꞌamuꞌalina iꞌoiye hoyeholu mehediyai, neta yadi abitauꞌwata ana abaꞌita ipaihowaine, na iwalo aidiyai, ‘Omiu howola abo amsilahe yami abitauꞌwata vehabana, ta neta omiu ami veꞌewa na nigele yau agu veꞌewa. Eeta wauꞌivetuwuni ta ilaulau mata yalaugabaigomiu na wasana namwanamwana yalawei nigele Yudeya aidiyai.’ l QHaugana Sailasa na Timoti Masedoniyaena himahalavama, neta Paulo yana paihowa palae hailina ilaugabaei na yana hauga guguya ainai igagabaeine. Na Yudeyaone iwalowalo auli iliꞌilimanidi neta Yeisu iya Besinana towahona. )Tapwalolo bagibagili aidiyai vada tapwalolowai Yudeyaone yo Gilisiwone baidadiyao hivetaꞌetaꞌe. Na iꞌaiꞌaipate ebeha nuwadi igwapile. Ainaena Paulo ilau itauboꞌeyedi na baidadi himiyamiya, wuwuna iya yo hiya yadi mane amwahana neta palae hipaipaihowai. W'Na tenemai Yudeya towahona ilobai, yehana Akwila, na yana dalava Ponita, na mwanena Pilisila vauvauna Italiyena hilaoma, wuwuna tauwasawasa Kalodiyosi Yudeya maudoidi iloinaedi na Loma ainaena himahalava. K Mulitai Paulo Atenisi ilaugabaei na itaꞌiꞌili Kolinita ainai. ta"Na tupwana tomowa Paulo yana walo hiyemidiyei na yana boda ainai hiluwu, na holadiyena ehebo towaho yehana Diyonisiyo, iya vada abalauvetala ana taupaihowa ehebo na ehebo waihiu yehana Damalisi, na tupwana hinage boda baidadiyao.3a!Ainaena Paulo bodaone aidiyena imahalava. A{ Na taumwalowoiwo yadi towolouyo wasana hibenalenaꞌo, na tupwadi hiwalo sebasebai, na tupwadi hiwalo, ‘Nuwanuwamai ebe nuwatuwu teina vehabana uꞌaubabadauyo na abenalei’. Wuwuna yada ahubena lauvetala howola Yaubada iwalowenaꞌo na baleꞌu maudoina ada loina dumwaluna imohegita, towahone ivesinuwaiyaꞌo ainaena, na towahonane mwalowoiyena iꞌabiye towolouyoi na ainaena tomowa maudoida wasa teina taꞌawa moihaei.’ +O Nuwapwanopwano haugadi aidiyai Yaubada nigele tomowa yemaihana iyamodeyei. Na wau tomowa maudoida iwalowalo auligita iwalo, ‘Yami mumuga yababadi amtalamwedi. Z- ‘Yaubada natunao ita ainaena nigele ebeha Yaubada ana ita tanuwanuwatuwui dova abapwagogo tomowa yadi nuwatuwuwena hipaihowaidi. Gola bo siliba bo gaima ainaena hileleleledi, hiya nigele dova Yaubada. >u Wuwuna ibom ainaena yawahida tavaivai na baidada talaulau yo baidada tamiyamiya. Na dova yami tauwalo mahalava teya Yaubada vehabana iwalowalo neta ita hinage maudoida natunao.” s_Yana nuwatuwu ebeha ibom hibehaei yo howola abo hitowoi ta hilobai. Na hesi Yaubada vahalidai imiyamiya. lQNa ehebo towaho yehana Adam ainaena Yaubada vali tupwa yo vali tupwa tomowadiyao iyemaseledi yo tomowa hidabalala baleꞌu maudoina aidiyai, eeta boda ehebo ehebo yadi hauga yo yadi abamiya higana Yaubada mwalona iwalowedine. *MNa tomowa ita nigele howahowana na ehebo hava nimadaena tamohei Yaubada ainai, wuwuna iya yawahida yo aluꞌaluwada yo yada ginauli maudoidi adi tauꞌaiyauya. N‘Yaubada baleꞌu tauyemaselena yo ginauli maudoidi ainai himiyamiya tauyemaseledi, eeta iya galewa na baleꞌu ana Bada, na vada tapwalolo tomowa hipaipaihowaidi nigele ainai iyamiyamiya. 4aWuwuna yami dalavao yaꞌita yayahidi yo yalau na abatapwalolo dalavadi yaꞌiꞌitadine yo gwalatau aidiyai teina walowone yalolobaidine, iwalo, “Yaubada nigele tayahanapui yana gwalatau”. Ainaena Yaubadane iya amwalo vetuvehaeyeine na hesi nigele amyahanapui iya yaꞌaubabadaneine alimiyai. 1
[Ainaena Paulo vada miyagogoi holanai itowolo, na iguguya aidiyai, iwalo, ‘Atenisi omiu, bada yahanapuigomiuꞌo ebeha ammwahamwahaliuhi yami tapwalolo aidiyai. E (Yadi panivila wuwuna teina, Atenisiwone yo hinage vali tupwa tomowadi Atenisi ainai himiyamiya neta nigele teya hava hiyapaipaihowai na ginauli vauvaudi hitaꞌeyedi na hiwalowalowedi.) p YNa ana benali alimaiyai abanuwapwanopwano, eeta ulivahi alimaiyai na nuwamai imasele, na ahanapui.’ )
KEeta Paulo hilauvai yo hilawei tauloina yadi miyagogoi yehana Aliyopago ainai ta hiwalo, ‘Veꞌita vauvauna teina owa uꞌauꞌaubabadaneine ebeha ahanapui. 6 eNa tauhanahanapuwo yadi boda yehadi Epikulo yo Sitoeke Paulo baidanao hivetaꞌetaꞌe. Na tupwadi hiwalo, ‘Teina yauyaulene hava ebeha iwaloweine?’ Tupwadi hiwalo, ‘Ana ita dova tupwa teya yaubadadi adi tauguguya’. Teina walone hiwalowei wuwuna Yeisu wasana yo yana towolouyo iguguguyaeine. yEeta Yudeya na tupwana Yaubada ana tauyemidiwo, baidadiyao hivetaꞌetaꞌe nuwatuwu teina vehabana, Yudeya yadi vada tapwalolo ainai, na hinage tomowa tupwadi ebe yalobaidi abagimwala ainai baidanao hivetaꞌetaꞌe ahubena ehebo ehebo aidiyai. 6ePaulo Atenisi ainai Sailasa yo Timoti vehabadi ihaꞌwahaꞌwa, na inuwayababa vehabadi, wuwuna iꞌita dalavanane ainai yadi abayemidi vagadi aidiyai hipwagopwagogo. r]Tupwana tauyemidiwo aidiyena Paulo hiꞌwayabui ta hilalaune Atenisi na Paulo loina imohedi ebeha Sailasa yo Timoti hilau mwayamwayauma Atenisi ainai, eeta tauveꞌwayabuwone hilau gwaipile Beliya. Paulo yana miyamiya Atenisi ainai {oEeta tauyemidiwo Paulo hivetamalei ta iꞌdodobine leꞌawai na Sailasa Timoti baidanao himiyamiya Beliya ainai. [/
Na Yudeya Tesalonaika ana taumiyao hibenalei ebeha Paulo Yaubada wasana bada iguguyaenaꞌo dalava Beliya ainai, ta hilau mwayamwayauma na bodao hivenuwamwau aidiyai ebeha Paulo na Sailasa hiꞌalehaidi. + Eeta Yudeya bodadi hiyemidiyei, na hinage Gilisi waiwaihiu tupwadi hibom yehadi mwalaꞌidi na hinage Gilisi towatowaho bagibagilidi hiyemidi. w Mwalona Tesalonaika ainai Yudeya nigele nuwanuwadi wasanane, na Yudeya Beliya ainai yadi talam namwanamwana ta wasanane nuwadi ivai, ainaena ahubena ehebo ehebo Buki Veꞌahihi hivahivahili na nuwanuwadi wasana namwanamwana ana moiha hihanapui. 7g
Masigiliyena tauyemidiwo Paulo na Sailasa hivetamaledi ta hilalaune Beliya, hauganane himahalava hiluwu Yudeya yadi vada tapwalolo ainai, na Yeisu wasana hiveꞌitaei. - S na hiwalo ta Yesoni ana geluwo baidanao hiyemaiha mane ainaena adi livahi vehabana abo mulitai hiꞌabigabaedine. Paulo na Sailasa yadi paihowa tupwa Beliya ainai T!Dalava ana tauloinao yo bodao walo teina hibenaledi, ta hivetaꞌetaꞌe, 3~_Ta Yesoni yana vada ainai imwauwidi ta himiyamiya. Hiya yada tauwasawasa mwalaꞌina Sisa yana laugagayo hidiꞌwadiꞌwai. Na hiwalo, ‘Wasawasa teya yehana Yeisu’. f}EHesi nigele hiyalobaidi, eeta Yesoni yo tauyemidiwo tupwadi hiniulilawedi dalava adi tauloinao aidiyai na hiwuiwui hiwalo, ‘Paulo na Sailasa hiya neta tupwa maudoina hiveyaveyababa. Na wau hiluwuma yada dalava alonai. |Hesi Yudeyaone hiꞌalomagigili ta tomowa yababadi hilaugogoidi ta boda hipapaihowaine. Na dalavane maudoina alonai hidagudagugu ta Yesoni yana vada hiveꞌalehaei, ebeha vedova na Paulo yo Sailasa hibehaedi ta ebe hiꞌaituluwedi tomowa bodadi mehediyai. X{)Yudeyao tupwadi hiꞌawa moihaei na Paulo yo Sailasa yadi boda ainai hiluwu, na Yaubada ana tauyemidiwo yo ana tauveꞌahihi hiya Gilisi aidiyena yo waiwaihiu yehadi mwalaꞌidi aidiyena maudoidi hiyemidi. Zz-na Paulo hanapu imohedi iwalo, ‘Besinana ilowoinanei ebe muyamuya ilobai na imwalowoi, na hinage mwalowoiyena itowolouyo’. Na hinage iwalo, ‘Yeisunane yawawaloweiwa alimiyai, ibom Besinana towahona’. kyOEeta Paulo yadi tapwalolo ainai iluwu ipaihowa dova tupwa maudoidi aidiyai ipaipaihowa, na tenem ainai tapwalolo tonuga himiyamiya, na aidiyai Yaubada yana Buki iveꞌiveꞌita, na baidadiyao hiꞌawaꞌawa paꞌipaꞌiꞌi, %x EAinaena Paulo na Sailasa Ampipolisi yo Apoloniya aidiyena hilau na Tesalonaika ainai himahalava, na Tesalonaika ainai Yudeya yadi vada tapwalolo imiyamiya. w(Eeta Paulo yo Sailasa vada paipaiyena hilau Lidiya yana vadai, na tauyemidiwo hiꞌabiye wahiyaladi na mulitai hilalaugabaidine.%vC'Eeta hilaoma vada paipaiyai na atemuyamuyaena hiwalo velau Paulo na Sailasa aidiyai, na vada paipaiyena hivaidi, na hiꞌawanoiyedi ta hilau vali dalavai. u5&Na taulaupaiwo teina walowone hiwalowedi taulauvetala aidiyai ta taulauvetalaone himeheuhi mwalaꞌina wuwuna Paulo na Sailasa neta hiya Loma. Yt+%Na Paulo itaꞌwataꞌwata, ta iwalo, ‘Havena alaulau. Wuwuna nigele teya yama lauhapuli lauvetala ainai hiyalobai, na babadao mehediyai hisapigai na vada paipaiyai himwauwigai, wuwuna ai Loma tomowadiyao. Na hava vehabana ebeha hilivahigai ta dawaniyena himwau mahalavaegai? Na hesi hibom hilaoma na hilauvaigai, na amahalava. -sS$Na tauꞌita avivini walo teina iwalowei Paulo ainai, iwalo, ‘Tauloinao wasa hivetamalema ebeha yalivahigomiu, ainaena ammahalavama na mayami yaliyaya amlau’. Mr#Iꞌahubena ta tauloinao yadi taulaupaiwo hivetamaledi, ta vada paipai ana tauꞌita avivini hivenuwa mwau ainai, ebeha tomawa bwau vada paipaiyai amwauwidiꞌo, ulivahidi na himahalava.’ -qS"Na abo ilauvaidi ta hihae yana vada ainai ta aiꞌai imohedi ta hiꞌaꞌaine. Na tomowane yana huhuwo baidanao hiyaliyaya mwalaꞌina wuwuna Yaubada hiyemidiyei. p!Boniyai tenem ainai Paulo na Sailasa ivai mahalavaedi, ta elodi iwuwadi na iya yo yana huhuwo hiyaliyaya na hibapitaiso. Fo Eeta Bada wasana hiyewasae ibom yo yana vada alona aidiyai. nw Na Paulo yo Sailasa hiwalo ebe Bada Yeisu ainai uyemidi, mata owa na yam vada alona tomowadi livahi amlobai.’ m Na mulitai itowolo ta ivaimahalavaedi, na iwalo, ‘Babadao, amwalo aliguwai hava yapaihowai, na yawahigu Yaubada ilivahi?’ .lU Na tauꞌita avivinine yana taupaihowao aidiyai iyoga na lampa hivaiyama, na lampane ivai ta iluwu mayana meheuhi, na ibeꞌu dobi Paulo yo Sailasa mehediyai. k{ Na Paulo iꞌita ta iyoga iwalo, ‘Augelu, havena ubom uꞌoiꞌoiye mwalowoigo, wuwuna maudoimai teina amiyamiya’. Sj Na vada paipai ana tauꞌita avivini aluwana igavai, na itowolo ta awaꞌeda hoꞌehoꞌedi iꞌitadi na yana nuwatuwu tauguguyaone bada hidenaꞌo, eeta elepa ivai na ebeha ibom iꞌoiye mwalowouyoi. kiONigele bweda na mwaniꞌiniꞌi mwalaꞌina isagena ta vada paipai ana logidi inuꞌuvi na aluwadi igavai, na vada paipai ana awaꞌeda maudoina hilotahoꞌe, na tauluwu vada paipaiyai aedi adi gulawao maudoidi hilotalivahi. h-Boniyai gamwagamwana na Paulo yo Sailasa hiꞌawaꞌawanoi yo hiwaliwali Yaubada ainai, na tauluwu vada paipaiyai maudoidi hibenabenaledi. gNa tauꞌita avivini walo ibenalei, na imwau luwuwedi vada paipai holanai, na aedi ihipwaidi aiwa aidiyai, ta ebe havena hidenadena. !f;Ta pwedipwedili mwalaꞌina himohedi, mulitai abo vada paipaiyai himwamwauwidine, na vada paipai ana tauꞌita avivini hiloinaei na vada igudu momohi. eNa bodao hinage hiveꞌewaidi, ainaena tauloinao hiloina ta Paulo na Banabasi adi aleꞌo hilivahidi, na hipwedipwedilidine. dWuwuna laugagayo hiveꞌiveꞌitaei neta ita Loma yada laugagayowo hidiꞌwadiꞌwai ta nigele howahowana tavaidi yo tamulitaedi.’ cHilawedima ta taulauvetala Loma mehediyai na hiwalo, ‘Teina Yudeya tomowadiyao na yada dalava alonai tausosomana himwaumwauwi. ~buNa waihiune yana tauloinao himodiꞌiniyedi, wuwuna yadi mane mwalaꞌina abalobaina waihiunane, na bada Paulo iꞌabiye namwanamwayaꞌo, ta Paulo yo Sailasa hiꞌabi avivinidi, na hiniuli lawedi abagimwala tupwana adi tauloinao aidiyai. Ha Waihiunane tenem dova iyogayoga ahubena ehebo ehebo aidiyai, ana higa Paulo taunane itaꞌwataꞌwata, na iꞌita gwaipile ta aluꞌaluwa obaꞌobanawa iwalo lauwi, iwalo, ‘Yeisu Besinana yehanaena yaloinaego na waihiu neta ainaena umahalava. Nigebweda na aluꞌaluwa obaꞌobanane wahiune iꞌaitulu gabaeine. 6`eAinaena waihiunane Paulo na ai imulimulitagai na iyogayoga, ‘Teina tomowaone Yaubada ewa aliliyai yana taupaihowao hiya livahi amwahana hiꞌauꞌaubabadaei alimiyai.’ -_SVali ahubena ainai alaulau abaꞌawanoi dalavana ainai na taupaihowa waihiuna alolobaine. Waihiune neta aluꞌaluwa obaꞌobana iluwui, na howahowana iwalo mahalavaedi hava mata himahalavane hauga mehedai. Teina paihowane ainai na mane mwalaꞌina yana tauloinao vehabadi ipaipaihowai. %^CTa tenem hauganane ainai iya yo yana vada alona tomowanao hibapitaiso na tuluhanai iveꞌiꞌimanegai iwalo, ‘Omiu amwalo yau Bada ana tauyemidi moihana ainaena amlaoma ta yagu vadai ammiya’. Na nuwamaiyaone iꞌoiꞌoidi ta alalaune. Paulo yo Sailasa adi mwau vada paipai ainai ]Taubenaligaine ehebo neta Lidiya, wahiu Tayatailaena. Iya luwuluwu hawahawawalidi ivegivegimwalaedi. Waihiune neta Yaubada ana tauwalo vetuvehae teya eeta nuwanuwana yo Bada iꞌabihoꞌe ainai na Paulo hava iwalowalowedine neta aidiyai iꞌawa moiha. [\/
Eeta tapwalolowai dalavane alaugabaei ta alau bwahi papalinai, ta yama nuwatuwu mata Yudeyaone yadi abaꞌawanoi tenemai alobai. Waiwaihiu nemai himiya ahai ta ainaena amiya na aidiyai aꞌauꞌaubabada. 7[g Tenem ainaena na aluwu ta alau Masedoniya dalavana mwalaꞌina Pilipai ainai. Dalavane hinage Loma himimiyaine. Na nigele ahubena hiyabagibagili dalavanane ainai amiyamiya. /ZW Eeta Tilowasiyena waga avai ta aꞌuꞌe yo adumwalu ta agegeyoꞌawane bwanabwana yehana Samotilesi ainai. Na iꞌahubenama ta agegeyoꞌawane Niyapoli ainai. |Yq
Haugana Paulo towahone iꞌeno itaꞌitaei ta itautowolo yo aꞌatububuni ta yau ebeha baidaguwao alau Masedoniya wuwuna anuwatuwui neta Yaubada iyogaegai ta wasa namwanamwana tomowa tenem aidiyai aguguyaei. Lidiya yana nuwabui Pilipai ainai NX Na tenem boniyaine ainai Paulo iꞌeno itaꞌita ta tomowa Masedoniyaena ivinuvinunui na Paulo iꞌawaꞌawanoiyei iwalo, ‘Uꞌatemuyamuyaegai na ugeyoꞌawama Masedoniya ainai yo uhaguigai’. GWEeta Maisiyaena hisoꞌeꞌeli ta hidodobine Tilowasi ainai. MVEeta Misiya tupwanane ainai hilau ta sigane ainai himahalava ta hiꞌaiꞌaipate ebeha Bitiniya tupwane hiluwui. Na hesi Yeisu Aluꞌaluwana Veꞌaveꞌahihina nigele iyatalamwedi ebeha hiluwui. U9Hiꞌadau ta hilau tupwa Piligiya yo Galetiya aidiyai na Aluꞌaluwa Veꞌahihi nigele iyatalamwedi ebeha Bada yana walo higuguyaei Esiya ainai. 4TaEeta tauyemidi yadi boda hiꞌabiye wahiyaladi ta ahubena ehebo ehebo tomowa hinuwanuwabui na tauyemidi yadi boda imwalamwalaꞌi. Paulo iꞌeno itaꞌita Tilowasi ainai >SuLisitila hilaugabaei yo hilaulau dalava ehebo ehebo hiluwuidi ta Yelusalem ana tauyewasao yo ana tauloinao hava hiloloinaewa neta tauyemidiwo hiwalo aulidi ebeha hiꞌawa abiyedi. ^R5Paulo nuwanuwana ebeha Timoti ilauvai. Eeta Yudeyaone yadi paihowaena yadi veꞌiveꞌilala ꞌwapi ana hapi ivai wuwuna tomowa nemai taumiya hiya Yudeyaone hihanapuiyaꞌo ebeha Timoti tamana towaho Gilisiyena. dQATauyemidi maudoidi Lisitila yo Aikoniyom aidiyai neta Timoti hiꞌawa namwanamwaei moiha. uP eNeta hauganane ainai Paulo na Sailasa hilau Debi ta hinage hilaugabaei yo hilau Lisitila. Na nemai Lisitila ehebo taumulita imiyamiya, yehana Timoti. Timoti hinana neta waihiu Yudeyaena na Yeisu iyemidiyei. Na tamana towaho Gilisiyena. O+)Na hisoꞌeꞌeli ta Siliya na Silisiya yadi abaloina dalavadiyao hiluwuidi yo tauyemidiwo yadi boda maudoidi hiꞌabiꞌabiye wahiyaladi.@Ny(Na Paulo Sailasa ivesinuwai ta baidana ebeha hilau, nigele ta adi geluwo hiꞌawaꞌawanoi Paulo yo Sailasa vehabadi ebe Bada yana veꞌiꞌila yo yana itaꞌavivini imiya vahalidi. *MM'Ainaena Paulo na Banabasi teina walowone aidiyena na hiꞌawa paꞌipaꞌiꞌi ta hiwawaheine. Banabasi Yoni Maki ilauvai ta hiꞌuꞌe yo hilalaune Saipilosi. ,LQ&Na Paulo inuwanuwatuwu ta nigele iyadumwalu, wuwuna mwalona Pamipiliya himiyamiya ta Yoni Maki idena gabaedi na nigele iyamulitaedi ta yadi paihowa hiyaveꞌovi. JK
%Banabasi yana venuwa ebeha Yoni Maki hilauvai ta baidadi hilau. kJO$Ahubena viha hiꞌovi na Paulo iwalolau Banabasi ainai, iwalo, ‘Talau gwaipileuyo ta tahidaone tatauboꞌeyedi mwalona dalavaowa aidiyai Bada yana walo taguguyaeiwa hola taꞌitauyoidi vedova yadi miyamiya ana ita’. (II#Paulo na Banabasi Anitiyoki ainai himiyamiya, na tomowa bagibagilidi baidadiyao Bada yana walo higuguyaei yo heveꞌitaei. Paulo na Banabasi yadi lau hiwahei :Ho"[Hesi Sailasa inuwanuwatuwu ta nemai imimiyane.] |Gq!Hiya baidadiyao himiya daodao, na abo hivetamaledi yo mayadi nuwadaumwali hilau gwaipile tauvetamalediwa aidiyai. 'FG Yudasa na Sailasa neta hiya Yaubada yana tauwalo mahalavao eeta adi geluwo baidadiyao hiꞌaubabada mwalaꞌina. Hiꞌabiye wahiyaladi ta hitowolo wahiyala. _E7 Na tomowaone letane hivahili ta yana walo abiyewahiyala ainaena ta hiyaliyaya moiha. D Tauyewasaone hivetamaledi ta hilalauwa neta hidobi Anitiyoki ainai ta tauyemidiwo yadi boda hilau ahaidi na letane himomohedine. C Aiꞌai himohemohedi abapwagogo aidiyai havena amꞌaiꞌaidi. Havena uibai maꞌwahinadi yo gadodi hiꞌiꞌidi amꞌaiꞌaidi. Havena ammehemeheꞌayo. Ebe teina ginauliwone havena aidiyai amyaꞌabiꞌabilau neta mata ammiya iliꞌilimani. Kaiyoni. "B= Wuwuna Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana nuwatuwu dova yama nuwatuwu ta ebeha havena aꞌabiꞌabiye vitaigomiu, na hesi teina ginauliwone hibom ammulitaedi. wAgNa Yudasa yo Sailasa avetamalediwaꞌo hiya mata ginauliwowa alelelelediwa howahowadi mata hiwalo auligomiu. G@Hitaubwau yawahidi hitalamwei Bada Yeisu Besinana yahanaena. ?Eeta amiya ahai ta maudoimai atalam na tomowa avesinuwaidi ta hilalaowane alimiyai ada geluwo Banabasi yo Paulo baidadiyao. U>#Bada abenalenaꞌo neta yama boda ainai tomowa hilaowa ta hiꞌabiye vitaigomiu yo nuwamiu hiꞌabiye yababadiꞌo yadi walo aidiyena hesi nigele alimaiyai hiyapanivila na teina laulaune hipapaihowaine. = Tomowaone hivetamaledi leta baidana ta hilalaune neta tenem dova yana walo: Tauyewasao yo tauloinao ai tahimiyao yama awayauwedo omiu tahimaiyao maudoimiu alimiyai. Omiu nigele Yudeya tomowadiyao Anitiyoki ainai yo Siliya ainai yo Silisiya adi taumiyao. Z<-Tauyewasao yo tauloinao yo tauyemidiwo bodadi baididiyao hiꞌulewahi ta tomowa hivesinuwaidi bodane alonai. Hiya mata Paulo na Banabasi baidadiyao hivetamaledi ta hilau Anitiyoki ainai. Tomowaone hivevetowolodine neta Yudasa (yehana vehauna Basabasi) na hinage Sailasa. Neta hitau bwauwone tahidaone hiveꞌahihi iliꞌilimanidi. g;GWuwuna teina loinaone Mosese ileleleledine hauga daodaona higuguguyaei hiya Yudeya yadi vada tapwalolo ainai. Ta yana walo higuguyaei tapwalolo ehebo ehebo dalava maudoina ainai.’ Taumiya ganamuli yadi leta hivetamalei Q:Na hesi tawalo aulidi leta ainaena ta havena aiꞌai himohemohedi abapwagogo aidiyai hiꞌaiꞌaidi. Havena himehemeheꞌayo. Hinage havena uibai maꞌwahinana yo gadodi hiꞌiꞌidi hiꞌaiꞌaidi. j9M‘Eeta yagu loina ebeha nigele Yudeya Yaubada hiyemidiyei, havena adi vitai tamwaumwauwi. B8Teina dova Bada alinana mwalona iwawalo mahalavaeine.” m7Syo mata tomowa maudoidi yau Bada hibehaegau.Na nigele Yudeya mayehadi mata yagu tomowao. 6/“Teina tuluhanai mata yawuyoma yo Deivida yana vada iguguliwa yavetowolouyoi.Hava iyayababawa mata yaꞌabiye vauvauyoi, na yavetowolodi, g5GTenemdova tauwalo mahalavao yadi walo Yaubada yana buki ainai iꞌawa namwanamwa iwalo: 4wPita iꞌaubabadaei vedova Yaubada nigele Yudeya aidiyai iꞌabiye mahalavauyoi ta aidiyai yana tomowa ivesinuwaidi. [3/
Yadi aubabada tuluhanai Yemesa iwawalone iwalo, ‘Tahiguwao, ambenabenali! z2m Pita yana walo tuluhanai tomowa maudoidi himiya nobu ta nigele alinadi. Na mulitai Banabasi yo Paulo Yaubada yana veꞌiveꞌilala yo yana alaꞌalawowoli maudoidi nigele Yudeya aidiyai ipapaihowaidiwa neta maudoina hiꞌaubabadanedi. m1S Ta yemidiꞌo ta Bada Yeisu yana veꞌiꞌilaena livahi taveꞌaloyaꞌo bada dova hiya hinage.’ z0m
Ainaena taumulita vauvaudi havena taꞌabiꞌabiye beꞌudi Mosese yana loina ainaena. Teina vitaine nigele howahowana ebeha taꞌavalai wuwuna mwalona ta wau neta loinane yada ababeꞌu. Teina paihowane ainaena havena Yaubada tatowotowoi. _/7 Hiya yo ita nigele iyaꞌita veꞌahagita. Atedi iꞌabiye maseledi wuwuna hiyemidi. l.QNa tomowa yadi nuwatuwu neta Yaubada ihanapu iliꞌilimanidiꞌo, ta nigele Yudeya yaiyadiwo hiyemidiyei iꞌawa namwanamwaedi. Yana awanamwanamwa iꞌabiye mahalava neta Aluꞌaluwa veꞌahihi imohedi dova ita imomohegitane. -Na yadi aubabadane ana daodao alonai neta Pita itowolo ta iwalolau aidiyai iwalo, ‘Tahiguwao, amhanapuiyaꞌo mwalona alomiyena na Yaubada ivesinuwaigau yo ebeha hibom nigele Yudeya aidiyai wasa namwanamwana yaguguyaei, na mata hibenalei yo hiyemidi. `,9Eeta tauyewasao yo tauloinao himiya ahai ta teina walone hiꞌaꞌaubabadaneine. 6+eHesi Yudeyaone yadi loina adi tauveꞌitao tupwadi Yeisu himulitaei ainaena hitowolo ta hiwalo, ‘Hiya nigele Yudeya tomowadiyao yaiyadiwo Yeisu hiyemidiyei amwalo aulidi amwalo, “Veꞌiveꞌilala ꞌwapi ana hapi amvai ta dova Mosese yana loina ilelelelewa neta ebeha amꞌawa abiyei”.’ P*Haugana Yelusalem ainai himahalava, tauyemidi yadi boda yo tauyewasao yo tauloinao hiꞌabiye yaliyayadi. Na Paulo na Banabasi Yaubada ginauli maudoidi aidiyai ipapaihowaidiwa neta hiwalo aulidine. ))Paulo na Banabasi yo tomowaone hivetamaledi ta hilaulau neta haugana Pinisiya tupwanane yo Sameliya tupwanane hiluwuidi ta hilau na hiwalowalo mahalava hiwalo, ‘Hiya nigele Yudeya Yaubada hiyemidiyei’. Teina wasane ainaena tauyemidi maudoidi hiyaliyaya mwalaꞌina. t(aPaulo na Banabasi tomowaone baidadiyao hevetaꞌetaꞌe teina walone vehabana. Eeta Paulo na Banabasi tomowa tupwadi hivevetowolodiwa baidadiyao hilau Yelusalem ainai ta tauyewasao yo tauloinao ebeha hiꞌitadi teina walone vehabana. d' CTomowa tupwadi Yudeyaena hilaoma Anitiyoki ainai ta adi geluwo hiveꞌiveꞌitadi hiwalo, ‘Ebe nigele yami veꞌiveꞌilala ꞌwapi ana hapi amyavai dova Mosese iloina ilelelelewa ainai mata nigele livahi amyavai’. G& Na Anitiyoki ainai tauyemidiwo baidadiyao himiya daodao.]%3Haugana Anitiyoki ainai himahalava, tauyemidiwo yadi boda hitauꞌahaidi na Yaubada ginauli maudoidi aidiyai ipaipaihowaidi neta hiwalo aulidi. Na nigele Yudeya Yaubada yadi hawahawaga imohedi ta hiyemidi. %$CTa Ateliya ainai na higelu ta hilalaune Anitiyoki teya ainai neta Siliya tupwanai. Mwalona Anitiyoki ainai tauyemidiwo Yaubada yana veꞌiꞌila yo yana itaꞌavivini vehabana hiꞌawanoi ta Paulo na Banabasi hivevetamalediwa neta himahalavauyo wuwuna yadi paihowa hiveꞌovidiꞌo. M#Wasa namwanamwana Pega ainai higuguyaei na abo hidodobine Ateliya. X")Pisidiya tupwana hitauyayahi na abo hilalaune Pamipiliya yana abaloina ainai. 7!gPaulo na Banabasi boda ehebo ehebo alodiyai yadi babadao hivetowolodi. Na mayadi awanoi yo mayadi hudi hiꞌaiyauyaedi Bada nimanai wuwuna iya ainai yadi yemidi himwauwidi. O Yadi lau aidiyai tauyemidiwo hiꞌabiye wahiyaladi ta hiwalo, ‘Am atepatu yami yemidiwo aidiyai. Wuwuna toꞌotoꞌo bagibagilidi mata tagiulidi na abo Yaubada yana Abaloina ainai tamahalava.’ V %Paulo na Banabasi wasa namwanamwana Debi ainai higuguyaei ta tomowa bodadi hiꞌabiye nuwabuidi. Na hilau gwaipile ta hilau Lisitila ainai yo Aikoniyom ainai yo hilau Anitiyoki neta Pisidiya alonai. ^ 5Na hesi haugana tauyemidiwo hilaoma na hitowolo gwaigwaipileyei, itowolo ta dalavane ainai iluluwuyone. Iꞌahubenama ta iya na Banabasi baidana hilalaune Debi. Paulo na Banabasi yadi laugwaipile Anitiyoki ainai !Tupwadi Yudeya Anitiyokiyena hilalaomane neta Pisidiya alonai yo Aikoniyomyena hilaoma Lisitila ainai. Hiya tomowa bodadi yadi nuwatuwuwo hiꞌoiye tomatomadi ta Paulo gaimaena hitalai na hiniulilawei dalavane papalinai. Yadi nuwatuwu ebeha bada imwalowoiꞌo. Teina abawalo auꞌauhine wuwudi hiwalowedi na hesi howola boda hiꞌaiꞌaipate ebeha Paulo na Banabasi hipwaoli aidiyai. 6eHesi mumuga namwanamwadi hauga maudoina ipaipaihowaidi neta hiyemala moiha aidiyai. Mahuli yo dohi galewaena imohegita. Aiꞌai imohegita ta ateda iꞌabiye yaliyayadi.’ X)Mwalona yaso mugamugaina italamwedi ta yadi nuwatuwuwo hibom himulimulitaedi. [/‘Vedova ta teina mumugane ampaipaihowaine? Ai tomowa mohili dova omiu. Na alaoma ebeha wasana namwanamwana aꞌaubabadaei alimiyai ta teina mumugaone amtaꞌwataꞌwataedi na amꞌita gwaipile Yaubada Mayawahine ainai. Teina Yaubadane iya galewa yo baleꞌu yo niꞌu iyeyemaseledine. Na alodiyai hava himiyamiya hinage iyemaseledine. Hesi Paulo na Banabasi teina paihowaone hibenalenaꞌo ta yadi luwuluwu hilivahidi na boda alodiyai hiluwu ta hiwuiwui hiwalo, C
Yaubada Siusi yana taupwaoli yana vada tapwalolo dalavane vahalinai neta bulumakau yo vane ilawedima dalavane awaꞌedanai na ainai ebeha tomowa baidanao hipwaoli tauyewasaone aidiyai. .U Banabasi yadi yaubada hiyewaligehaei ta hiwalo ‘Siusi’. Na Paulo yadi yaubada vehauna hiyewaligehaei ta hiwalo ‘Hemisi’, wuwuna iya miyagogoi ana tauloina. 'G Hava Paulo ipapaihowaine, boda hiꞌitayaꞌo ta Laikoniya alinadiyena hiwui hiwalo, ‘Yaubada bwau hiyemala tomowa mohili ta hiꞌaituluma alidai’. U#
Eeta Paulo ilaumwau na towahone ivinuvinunui ta alinana mwalaꞌina ainaena iwalolau iwalo, ‘Aemwena utowolo dumwadumwalu!’. Towahone itaugavai ihae na idobi italutowolone ta aenaena ilau na ilaoma. "= Iya Paulo yana walo ibenalei na Paulo towahone ivinuvinunu iliꞌilimani ta iwalo, ‘Teina towahone yana yemidi vehabana howahowana na inamwanamwa’.
Tomowa ehebo Lisitila ainai imiyamiya neta hinana diyanai aena yababana ta haugana itubui nigele iyalaulau na hesi imiyamiya. \1aidiyai Yaubada yana walo higuguyaei. Paulo na Banabasi Lisitila yo Debi alodiyai <qHaugana yadi ulewahine hihanapui Paulo na Banabasi hidena ta hilalaune Lisitila yo Debi, dalava mwalaꞌina Laikoniya tupwanane ainai. Na hinage davala tupwadi Laikoniya alonai, -Eeta Yudeyaone yo nigele Yudeyaone, yadi babadao baidadiyao hiꞌulewahi ta ebeha Paulo na Banabasi hiwalo sebasebaiyedi na gaimaena hitalaidi. Dalavane alonai neta tomowa hiwahei ta boda bwau. Tupwadi tauyemidiwone aidiyena hilalaune na tupwadi Yudeyaone aidiyena hilalaune.
-Eeta Paulo na Banabasi himiya daodao Aikoniyom ainai. Bada vehabana hiꞌauꞌaubabada wahiyala. Na Bada yana veꞌiꞌila iyemala moiha yadi walowo vehabadi neta Paulo na Banabasi ipaihowaidi ta veꞌiveꞌilala yo alaꞌalawowoli nimadiyena hiꞌabiꞌabiye mahalavadi. Na Yudeya tupwadi Besinana nigele hiyayemidiyei, na hiwalo huluhuluidi hibom nigele Yudeya ta tauyemidiwo heveꞌalehaedi. 3 aAikoniyom ainai Paulo na Banabasi Yudeyaone yadi vada vaꞌahihi ainai hiluwu ta higuguya. Yadi guguya ainai hibom Yudeya na nigele Yudeya boda mwalaꞌina hiyeyemidine. g
G
4Na ainaena taumulitao hiyaliyaya mwalaꞌina, na Aluꞌaluwa Veꞌahihi iꞌoiye mwaudi.
3Na mulitai abo tupwanane hilaugabaei, aedi namonamona hiꞌoiye hoyeholudi yadi tupwai neta abaꞌita taumiya dalava aidiyai. S
2Na Yudeya Paulo na Banabasi hiveꞌalehaedi, na hiꞌulumiyaedi, hiya waiwaihiu alawatao yo tautapwalolo yo hinage dalava adi babadao. Eeta Paulo na Banabasi hiheusilidi, ta tupwanane hilalaugabaeine. L
1Na Bada wasana ivehulu tupwa maudoina aidiyai, yo holadiyai. {
0Ainaena hibom nigele Yudeya Paulo na Banabasi yadi walo teina hibenalei, na hiyaliyaya mwalaꞌina, ta Yaubada wasana hiꞌawa namwanamawaei. Na yaiyadiwo Yaubada ivesinuwaidi yo yawahidi miyamiya vateyaina hilobai, ebe walonane hiyemidiyei. ;o
/Wuwuna Bada ivenuwamwauꞌo alidai, iwalo:“Yami paihowa bada yamohegomiuꞌo na ebeha omiu nigele Yudeya yadi masele, na tupwa maudoina aidiyai adi livahi amlawei”.’ gG
.Hesi Paulo na Banabasi mayadi atepatu hiwalo mahalava Yudeya aidiyai, hiwalo, ‘Ilowoinanei na Yaubada yana walo awalo mahalava mugai alimiyai, na hesi amtaꞌwataꞌwataei, na omiu ambom amloinaegomiu ebeha nigele howahowana na yawahi vateyai amlobai, neta vehabana ataꞌwataꞌawataegomiu ta vali bodao aidiyai aguguya hibom nigele Yudeya. ~u
-Hiya Yudeya boda mwalaꞌina hiꞌiꞌitane, na hiꞌalomagigili, yo Paulo yana guguya ainai hiꞌawa yabayababaei. w
,Na vali tapwalolo ainai dalava ana taumiyaone maudoidi himiya ahaidi Bada yana walo vehabana yo habi benaleina.
~W}|{ezzy>xwwvvv tt'ssqpoo'nmmtll kjihg fee9dcbb9a`__2^^9]]m\[[ ZYXXsWWVUUuTT]SRRQUPP
O3NN LLLKsJnIIMHxGG,FEE(DDKCC BTA@@u??I>>2=$<;;B:999$8766Z543210&/=.-,,4+x**d)(''&&/$$E""F!!' f F K-t u+`T pa
K
upO D\Na hevalinane iwalo, ‘Yudeya yadi tauꞌulehiwo hiꞌawanoiyego ebeha iꞌahubena Paulo ulauvai na udobiyei yadi abamiya gogoi ainai yo ebeha yana lauhapuli yadi tupwai hibehaei. [Ainaena tauloinane hevalinane iꞌabinimai na tupwana hilau, hibom, na ipanivilaei, iwalo, ‘Hava ebeha uwalowei aliguwai?’ RZ Ta ilauvaiyama tauloinane ainai, na iwalo ainai, ‘Paulo vada paipaiyai imiyamiya iyogaegau na iwalo aliguwai ebeha hevaline teina yalauvaiyama, na hava yana nuwatuwu iwalo mahalava alimwai.’ 5YcNa Paulo tauꞌalehao yadi taumugai ehebo iyogaenama, na iwalo ainai, ‘Hevali teina ulawei aleha ana tauloina ainai, na hava yana nuwatuwu iwalo mahalava ainai.’ XPaulo yana gama tauꞌoiye mwalowoiwone yadi ulewahi ibenalei, na tauꞌaleha yadi abamiya iluwui na Paulo ainai iwalo mahalava. sW_Eeta omiu yo tauꞌulewahiwo baidamiyao amlau aleha ana tauloina ainai, na amꞌoyamaei ta Paulo ilauvaiyama ta ebeha yana lauhapuli habi behaei moiha. Na ai aꞌaꞌatububuni ebe hauganane alidai ilalaoma bada aꞌoiye mwalowoi.’ 0VYEeta hilau taupwaoli mwalaꞌidi yo babadao aidiyai, na hiwalo, ‘Ai bada awalo haeꞌo, ta ebeha havena teya aiꞌai alaulautowoi ana higa Paulo aꞌoiye mwalowoi. QU
Tomowa ana bagibagili 40 idiꞌwai neta hiya ulewahine hipapaihowaine. T% Iꞌahubena, ta Yudeyaone tupwadi hiꞌulewahi yo hiwalohae ebeha mata nigele hiyaꞌai bo hiyanuma ana higa Paulo hiꞌoiye mwalowoi. cS? Boniyaiyena Bada Paulo vahalinai itowolo, na iwalo, ‘Paulo uꞌatepatu. Bada uwalo mahalavaegauꞌo Yelusalem ainai, yo dova hinage mata Loma aidiyai uwalo mahalavaegau’. Paulo oiyemwalowoina hiꞌulewahiyei mRS
Yadi vetaꞌetaꞌe mwalaꞌina ilaulau ta aleha ana tauloina bodao imeheuhedi, wuwuna mata Paulo hiꞌabi avivini na hiꞌoiye mwalowoi. Eeta tauꞌalehaone iloinaedi na hidobi, ta Paulo ahiꞌahipudiyena hivavaiyamane vadai. 4Qa Eeta taꞌetaꞌe mwalaꞌina imahalava, ta tupwana loina adi tauveꞌitao hiya Palisi yadi boda aidiyena hitowolo, na hiwalo wahiyala, hiwalo, ‘Teina towahone nigele howahowana hava yababana alobai ainai. Nuwana aluꞌaluwa bo Yaubada yana tausagenawasa moiha Paulo ainai iwawalo laune.’ "P=Wuwuna Sadusiyao hiwalo taumwalowoi nigele howahowana hitowolouyo, na hinage hiwalo ebeha tausagenawasa yo aluꞌaluwa yababadi nigele ehebo iyamiyamiya, na hesi Palisi hiyemidi ebeha taumwalomwalowoi mata hitowolouyo, na hinage tausagenawasao yo aluꞌaluwa yababadi himiyamiya. uOcPaulo yana walo teina vehabana Palisiwo, yo Sadusiyao, hiveꞌawa paꞌipaꞌiꞌi, na ainai boda hiwahei. LNTeina hauga Paulo iꞌita ebeha taumiya dalavaone yadi boda bwau, ehebo Sadusiyao na ehebo Palisiwo, eeta aidiyai iyoga mahalava, iwalo, ‘Tahiguwao, yau ehebo Palisi yadi boda, wuwuna tamagu hinage iya Palisi yadi boda, na yagu lauvetala teina wuwuna yayemidi, ebeha taumwalowoi mwalowoiyena mata hitowolouyoma.’ BM}Na Paulo iwalo, ‘Yauwedo tahiguwao! Nigele yayahanapui ebeha neta taupwaoli mwalaꞌina. Buki Veꞌahihi yana walo dova, iwalo, ‘Havena yam tauloina ainai uwalo sebasebai.’ L Na hiya hitowotowolo Paulo vahalinai hiwalo, ‘Vedova ta Yaubada yana taupwaoli mwalaꞌina ainai uwalo sebasebaine?’ KyAinaena Paulo iwalo Ananayasi ainai iwalo, ‘Owa amꞌita namwanamwana, na hesi atemwai yababa mwalaꞌina, Yaubada mata italaigo. Neta ainai umiya na ebeha loinaena ulauvetalaegau na hesi tomowa uwalo ta hitatalaigaune neta loina udiꞌwai?’ |JqNa Ananayasi iya taupwaoli mwalaꞌina, na hiya Paulo vahalinai hitowotowolo iwalo aidiyai na Paulo awana hisapi. +I QEeta Paulo Yudeya yadi tauꞌulewahiwo iꞌitadi, na iwalo aidiyai, iwalo ‘Tahiguwao mwalona ta wau yagu nuwalele ebeha Yaubada yana loina yamulitaei moiha’. 1H[ Tauꞌalehaone yadi tauloina inuwanuwatuwu mwalaꞌina ebeha ihanapui hava vehabana Yudeyaone Paulo hiveveꞌewaine. Eeta iꞌahubena na iwalo ta taupwaoliwo babadadiyao yo tauꞌulewahiwo maudoidi himiya ahai. Eena Paulo vada paipaiyai ivaivehulu ta ilawei yo mehediyai ivevetowolone.G Eeta tautalainaowa maiꞌehebo na hilaugabaeine. Na tauꞌaleha yadi tauloina iꞌitaꞌita ta imeheuhi moiha wuwuna loina idiꞌwai ta Paulo Loma towahona na iwalo ta aena yo nimana hipaipaidine. Paulo yana lauvetala Yudeya yadi tauloina mehediyai GF Eeta tauloinane iwalo, ‘Yau nigele Loma natudi na hesi mane mwalaꞌina yamwauwi ta yaluluwune alodiyai’. Na Paulo iwalo, ‘Yau Loma natudi wuwuna Tasisi ainai hilabahigaune.’. ETa tauloinane ilaoma na Paulo iwalo ainai, ‘Uwalo moiha owa Loma towahone?’ Na Paulo iwalo, ‘Ehe, yau towaho Lomaena’. LDEeta taumugaine Paulo yana walo ibenalei, ta ilau mwayamwayau ilau yadi aleha ana tauloina ainai, na ipanivilaei iwalo, ‘Hava ebeha upaihowai towahone ainai? Towaho teina iya Lomaena?’ C)Na hilawei vadai, na hipai habisapina, na tauꞌalehao adi taumugai vahalinai itowolo, na Paulo taumugainane iwalo ainai, ‘Yau bada yave-Lomao, na nigele teya loina iyamiyamiya ta ebeha amsapigau, wuwuna nigele teya hava yagu lauhapuli amyalolobai lauvetala ainai’. HB Na tauꞌaleha adi tauloina yana tauꞌalehao iloinaedi, iwalo, ‘Towaho teina amlau vadai, yo sapi bagibagilina ammohei, na ana higa iwalo mahalava hava yadi modiꞌini ainai vehabana’. ANa dova hiyogayoga, ta yadi modiꞌini vehabana adi luwuluwuwo higabagabaehinidi, na namonamo hinage higabagabaehinidi. h@ITomowa hinobu na hibenabenali ana higa Paulo walowone teina iwalowedi, na hinage hivetuwuni na hiwuiwui alinadi mwalaꞌina ainaena hiwalo, ‘Taꞌoiye mwalowoi towaho teina nigele iyalowoinanaei ebeha imiyamiya’. 7?g‘Eeta Bada iwalo aliguwai, “Teina ainaena mata yavetamalego na ulau dalava amwaha daodaowai nigele Yudeya aidiyai”.’ Paulo iwalo tauꞌaleha adi tauloina ainai I> Na hauganane yam tauwalo mahalava Sitiveni hiꞌoiye mwalowoi, yau hinage vahalinai yatowotowolo, na yadi paihowao aidiyai yatalam, na hinage tautalaiwone adi ꞌwamao yaꞌita avivinidi.” 5=c‘Na yawalo ainai, “Bada, hibom bada hihanapuigauꞌo ebeha yadi vada tapwalolo ehebo ehebo aidiyai amtauyemidiwo yatalatalaidi, yo vada paipaiyai yamwaumwauwidi. <3Bada yaꞌita, iwalowalo aliguwai, iwalo, “Ulau mwayamwayau na Yelusalem ulaugabaei, wuwuna howola yam walowena vehabagu mata hisosomanaego?”. z;m‘Mulitai yalau gwaipile Yelusalem, na vada tapwalolo ainai yaꞌawaꞌawanoi, na dova yaꞌeno nivinivi. x:iNa hava uhaꞌwahaꞌwaine? Utowolo na yehana uyogaei, na ainaena ubapitaiso, yo yam yababa iwuwa gabaedi.” }9sIbom vehabana uwalo mahalava, yo hinage hava uꞌitayaꞌo na ubenalenaꞌo vehabana tomowa maudoidi uwalo aulidi. 8 ‘Na iwalo aliguwai, “Tubudao yadi Yaubada ivesinuwaigo yo yana nuwatuwu uhanapui, yo Taudumwalune uꞌita, na alinana ubenalei. 87i
Na Ananayasinane ilaoma vahaliguwai itowolo, na iwalo aliguwai, iwalo, “Tahigu Saulo, mehem imaseleuyo”, tenem ainai mehegu inamwanamwauyo, na towahonane yaꞌiꞌitane. I6 ‘Na Damasiko ainai ehebo towaho yehana Ananayasi, imiyamiya ibom Yaubada ana tauyemidi moiha, na Mosese yana loina ana taumulita, na Yudeya tupwana ana taumiyao hiꞌawa namwanamwaei. 5} Na masele yana wahiyalaena mehegu igibu, ainaena hiya baidaguwao alalauwa hiꞌabinimaigau, ta alalaune Damasiko ainai. 4#
‘Na yawalo, “Bada, hava yapaihowai?”. ‘Na iwalo aliguwai, “Utowolo, na Damasiko ainai ulau, na tenemai amloina ubenalei”. 35 Hauga tenem ainai towatowahowone baidaguwao alaulau maselenane hiꞌiꞌitane, na hesi towahone iwalowalo laoma aliguwai ainona nigele hiyahanapui.
2
‘ “Na yapanivila, Bada, yaiya owa?”. ‘Na iwalo aliguwai, “Yau Yeisu Nasaletiyena, uꞌabiꞌabiye muyagaune”.
1Eeta baleꞌuwai yabeꞌu, na alina ehebo yabenalei aliguwai, iwalo, “Saulo, Saulo, hava vehabana uꞌabiꞌabiye muyagaune?”. '0G‘Ta mahana alaꞌalapwahiyai yalaulau, na Damasiko ainai ebeha yamahalava, na masele mwalaꞌina galewaena imahalavama, na imasele taꞌiꞌiliyegau. P/Taupwaoli mwalaꞌina yo tauꞌaleha babadadiyao howahowana hava yawalowaloweine hiꞌawa moihaei. Hiya Yudeya tomowadiyao Damasiko ainai himiyamiya yadi leta hileledi ta abeha yalawedi. Eeta yalaulau tenemai ta Bada Yeisu ana taumulitao ebeha gulawa pwawapwawatiyena yapaipaidi yo yalawedi Yelusalem ainai ta hilauvetalaedi. .5Na yemidi vauvauna teina ana taumulitao yaveꞌalehaedi, na towatowaho yo waiwaihiu vada paipaiyai yamwauluwuwedi, na tupwadi yaꞌoiye mwalowoidi. D-‘Yau towaho Yudeyaena. Na Silisiya dalavana yehana Tasisi ainai yatutubuine, na hesi teina Yelusalem ainai yamwalaꞌi ta yaseꞌulu, yagu tauveꞌita yehana Gameliyela, na iveꞌitagau tubudao yadi loina wahiwahiyalana ainaena. Na yaꞌaipate moiha ta Yaubada ainai yatalam wegau dova maudoimiu wau yami talam. o,WTomowaone hibenabenali na Paulo Yudeya alinadiyena iꞌauꞌaubabada eeta hinobo iliꞌilimani. c+ A‘Tahiguwao yo tamaguwao, ambenabenali na mehemiyai yau vehabagu yagu walo yawalowei.’ 0*Y(Na ainaena italamwei na Paulo vada ana awaꞌeda ainai itowolo, na nimana iꞌavalaihini, ta hinobu, na maudoidi aidiyai aiꞌaubabada alina Hibulu ainaena.2)]'Na Paulo tauloina yana walo iyemaiha iwalo, ‘Nigele. Yau towaho Yudeyaena na Silisiya tupwanaei dalava yehana Tasisi ainai hilalabahigaune. Tenem dalavane Silisiya ihae alili na yau dalavane towahona. Yaꞌawa yauwedo mwalaꞌina alimwai na utalamwegau yo tomowa aidiyai yaꞌaubabada.’ (%&Yagu nuwatuwu owa Itipita towahona, mwalona ulaoma tauꞌoiye mwalowoi 4,000 iyoga ahaidi aleha vehabana, na umugaiyedi nuꞌula awawai.’ U'#%Muhamuhana hilauvaiyama vadai, na Paulo aleha ana tauloina iꞌawanoiyei, iwalo, ‘Howahowana walo ehebo alimwai yawalowei’. Na tauloinane aluwana igavai, na iwalo, ‘Alina Gilisi uhanahanapui? z&m$Na hinage hiꞌavalai wuwuna tomowaone hiwuiwui hiwalo, ‘Taꞌoiye mwalowoi!’. Paulo yana walo boda aidiyai % #Paulo hihaeyei neta vada ana amwaha ainai na hiꞌavalai wuwuna boda tuluhanaena hilaolaoma himodiꞌini alili ebeha hiꞌoiye mwalowoi. 8$i"Na boda hiyoga alinadi vagana yo vagana, ta aleha ana tauloina nigele howahowana na ibenaledi wui wahiwahiyala ainaina, eeta iloina ta ebeha tauꞌalehao yadi vadai hilawei. D#!Eeta aleha ana tauloina idobima na Paulo iꞌabi avivini ta iloina na balavai pwawati bwau aidiyena hipai, na ipanivila boda aidiyai, iwalo, ‘Yaiya iya? Na hava ipapaihowaine?’ Q" Ainaena ilau mwayamwayau na tauꞌalehao mayadi taumugaiwo ivaidi, na boda aidiyai hisagena aitulu. Na hauganane boda tauꞌalehao mayadi tauloina hilaolaoma hiꞌitadi, Paulo ana talai hilaumwauwi. 5!c Tomowaone bodadi hiꞌaiꞌaipate ebeha Paulo hiꞌoiye mwalowoi ta walo hivetamalei Lomaone yadi tauꞌaleha adi tauloina ainai hiwalo Yelusalemaone maudoidi himamanini. / W Teina vehabana Yelusalem maudoidi himodiꞌini, ta hisagenama, na Paulo hiꞌabi avivini, ta vada tapwalolowena hiniuli mahalavaei, na awaꞌeda higuguduidine. e C (Teina walowone hiwalowalowedi wuwuna Paulo na Tilopimo Epesowena hiꞌitaꞌitadi na hihae yo hidobi dalavane ainai. Na yadi nuwatuwu hiwalo Paulo Tilopimonane ilauvai ta hiluluwune vada tapwalolo mwalaꞌina alonai.) q [ Na hiwuiwui hiwalo, ‘Ama geluwo omiu Yudeya amhaguigai. Teina iya towahone tupwa maudoina itaꞌiꞌiliyei na tomowa iveꞌiveꞌitadi iwalo Yudeya tomowadi Mosese yana loina yo teina vada tapwalolone havena hiꞌawaꞌawa abiyei. Na wau hinage nigele Yudeya ilauvaidi ta hiluwuma vada tapwalolo mwalaꞌina ainai ta teina tupwa haehaena hiyeyebiꞌine.’ ` 9Yadi ahubenao muhamuhana na 7 hiꞌovi, ainaena Yudeya hiya mwalona himiyamiya Esiya ainai, hilaoma Paulo hiꞌita vada tapwalolo mwalaꞌina holanai, na boda hiꞌoiye mwahalidi, ta Paulo hiꞌabi avivinine.
Iꞌahubena na Paulo tomowaowa vehopali ilauvaidi ta baidanao hiꞌabiye maseleuyoidi. Na vada tapwalolo mwalaꞌina iluwui ta tomowa iwalo aulidi mata ahubena viha abiye maseleuyoidi iꞌovi na yadi abapwaoli hiꞌaiyauyanedi. Paulo hiꞌabi avivini )KNa Yeisu ana tauyemidiwo hiya nigele Yudeya bada yadi leta avetamalenaꞌo, na ebeha hava dova tomowa hipwaopwaoliyedi vali abayemidiwo aidiyai havena hiꞌaiꞌaidi, na hinage lagulagu maꞌwahinadi yo gadodi hiꞌiꞌiꞌiꞌidi havena hiꞌaiꞌaidi, na hinage havena hipwanopwanoli. &ETeina tomowaone ulauvaidi ta amlau yo hiꞌabiye maseleuyoidi neta owa baidadi. Na uyemaiha ta ebe vahumiu hiꞌwahi vehuludi. Teina mumugane ainaena na mata tomowa vehabam hiꞌauꞌaubabada na hiꞌawa oyaꞌoyamaeuyowedi. Na mata hiwalo owa hinage Mosese yana loina umulimulitaei. s_Yama nuwatuwu tenem dova, Towatowaho hitau vehopali yama boda ainaena bada Yaubada ainai hiwalo haeꞌo. a;Na mata tomowa bodadi hibenalei ebeha bada ulaomaꞌo, ainaena hava mata tapaihowaine? }sNa wasam hibenalei ebeha owa Yudeya vali tupwanao adi taumiya uveꞌiveꞌitadi yo ebeha Mosese yana loina hitaꞌwataꞌwataei, na uwalo aidiyai ebeha havena natudiyao towatowahodi hihapihapidi yo tubudiyao yadi mumuga havena himulimulitaei. kONa maudoidi hibenalei ta Yaubada hinoꞌowei, na hiwalo Paulo ainai, ‘Tahimai, uꞌita tausani viha boda bada Yeisu ainai hiyemidiꞌo, yo bagibagilidi tauyemidiwone Yudeya, yo Mosese yana loina howola himulimulitaei. s_Ta Paulo ivelauwedi, na Yaubada yana paihowa nigele Yudeya holadiyai vehabana iꞌauꞌaubabada aidiyai. veNa iꞌahubenama ta Paulo baidamai alau Yemesa yana vadai, na tenemai tauyemidiwo yadi taumugaiwo alobaidi. \1Bada Yelusalem ainai alaomaꞌo, na taumulitao hivelauwegai mayadi yaliyaya. b=Na tupwadi Yeisu ana taumulitao Sisaliya ainaena baidamaiyao alau, na hilawegaima Nesoni towaho Saipilosiyena yana vadai, iya Yeisu ana taumulita mugai teya, ebeha ainai amiyamiya. Paulo na Yemesa yadi velaulobaloba ]3Ahubenaone hiꞌovi, na yama tobwatobwa aꞌatububuni, ta ahahaene Yelusalem. kONa aꞌauhi ahayai ta alaumwauwi ‘Inamwanamwa neta, hava Bada yana nuwatuwu dova ipaihowai.’ nU
Na hesi yama walo igwaipile iwalo, ‘Hava ampaipaihowaine ta teina dova amdoudou na ategu amꞌabiꞌabiyemuya. Bada yatalamwegauꞌo na himwaugau vada paipaiyai yo hiꞌoiye mwalowoigau Yelusalem ainai Bada Yeisu vehabana.’ w Ai na dalavanane ana taumiyaone walo teina abenalei, na Paulo aꞌawanoiyei, awalo havena uhaehae Yelusalem.’
Na alimaiyai ilaoma ta Paulo ana tulituli ivai, na aena yo nimana ipaipaiuyoidi, na iwalo, ‘Aluꞌaluwa Veꞌahihi iwalo teina dova, Yudeya tomowadiyao Yelusalem ainai mata teina tulituline taniwagana hipai, yo himohedi hiya taumiya ganamuli aidiyai.’ g G
Ahubena tupwana amiyamiya, na ehebo tauwalo mahalava yehana Agabusi, Yudeyaena idobima. ) K Na Pilipi natunao hitau vehopali waiwaihiudi, na hesi nigele hiyatawahola, hiya yadi paihowa neta Yaubada yana nuwatuwu hiwalowalo mahalavaedi tomowa aidiyai. |
qIꞌahubenama na alau Sisaliya, ta Pilipi iya tauguguya hitau 7 aidiyena yana vadai aluwu, na amiyamiya baidamai. ) KTaya alaugabaei na aꞌadauyo, na Tolemaisi ainai aluwu, na aꞌaitulu ta taumulitao alobaidi na aꞌawa yauwedo, ta ahubena ehebo baidamaiyao amiyamiya. QNa aꞌawa yauwedo, na agelu wagai, na hibom hilau gwaipilene dalavai. =sAinaena yama ahubena hiꞌovi ta adobi wagai, na mamwanediyao yo manatudiyao hidobiyegai dalava yana abaꞌovi leꞌawai, aemai aꞌatuwomaledi na aꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai. FNa tupwana Yeisu ana taumulitao alobaidi, ta baidamaiyao amiyamiya ahubena 7. Na Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana nuwamaseleyena ama geluwone Paulo hiwalo auli, ‘Havena uhaehae Yelusalem.’ DAlaoma ta Saipilosi bwanabwanana aꞌita lawei na waga higwaipile ta alalaune tupwa yavana na adudunane Taya Siliya tupwanai. Waga ginauli idodoꞌoidi ebeha tenemai ihiwaꞌaituluwedi. pYNa Patala ainai waga alobai habi geyoꞌawa Pinisiya, ta waganane ainai agelu geyoꞌawa ta alalaune. 8 kPaulo baidamai ama geluwo avelauwedi, na aꞌuꞌe dumwadumwaluna Kosa bwanabwanana ainai. Iꞌahubenama ta aꞌuꞌeuyo Lodi ainai aluwu, na vali ahubena aluwu Patala ainai. &Na hinuwayababa mwalaꞌina wuwuna iwalo aidiyai, ‘Mata nigele amyaꞌitayoigau’. Na hidobiyei wagai ta hivevegelune.N%Na maudoidi Paulo hiꞌatuhapwali na hidouwi iꞌovi na hivelauwei. x i$Paulo yana walo iꞌovi na aetutulina iꞌatuwomalei babada baidanao na hiꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai. y#Yagu mumuga ainaena yaveꞌitagomiu ebeha ilowoinanegita na ita yada paihowaena tautapitapiya tahaguidi. Dova hinage Bada Yeisu yana walo amnuwatuwui, iwalo, “Tavai mohilei, yaliyayana ihabulu, na aiyauya yaliyayana imwalaꞌi iꞌalili”.’ ~{"Na hesi amhanapuiyaꞌo ebeha teina nimaguwena agu yo yagu tobwatobwa yalobalobaidi, na hinage augeluwo yahaguhaguidi. r}]!Haugana yau baidamiu tamiyamiya, nigele teya yaiya yana mane yo yana aleꞌo namwanamwadi yayavenuwadi. S| ‘Na wau Yaubada nimanai ta yana veꞌiꞌila walona ainai yamwauwigomiu, iya mata iꞌabiye wahiyalagomiu. Natunao masemaseleda vehabada na awanamwanamwa imwauwi taꞌimiyamiya mata imohegomiu. Q{ Ainaena amꞌita avivinidi yo hinage yagu guguya amnuwatuwu avivini, neta bolimai tonuga holadiyai nigele yayaꞌaiyawasi, ahubena yo boniyai aidiyai, mamehelinogu yaguguguguya ehebo ehebo alimiyai. z Na omiu howola alimiyena tomowa hitowolo na hiveꞌita oyaꞌoyama alimiyai yo tupwana taumulitao hiniulidi hibom yadi bodao aidiyai. y Yahanahanapui hinage yagu lautuluhanai mata tauveꞌita yababadi, dova edewa manimanini, hilaoma na sipi tupwadi hiveyababadi. x{ Na hesi taumugaiwone omiu ambom amꞌita aviviniuyoigomiu na yami sipiwone amꞌita avivinidi, wuwuna Aluꞌaluwa Veꞌahihi yami paihowa imohegomiu ta Yaubada yana boda amꞌita avivinidi, wuwuna yada Bada Yeisu ꞌwahinanaena igimwalaigitaꞌo. Uw#Ainaena teina hauga yawalo mahalava alimiyai ebeha Yaubada yana loinao maudoidi bada yamohe gomiuꞌo, nigele teya yayadawani alimiyai. Eeta ebe teya alimiyena iꞌwadalele neta nigele yau agu veꞌewa. (vIHaugana baidamiu tamiyamiya Yaubada yana Abaloina vehabana yaguguya na yalau yo yalaoma. Na wau yahanapuiyaꞌo ebeha mata nigele manigu amyaꞌitauyoi. uNa nigele yawahigu vehabana yayanuwanuwatuwu na yayanuwavi yo yayaꞌauhi. Na hesi yagu amwaha yo yagu paihowane Bada Yeisu imomohegauwa vehabana yanuwanuwatuwu na ebeha yaveꞌovi, neta veꞌiꞌila ana walomahalava wasa namwanamwana vehabana Yaubada ainaena. t1Na hesi dalava ehebo ehebo aidiyai Aluꞌaluwa Veꞌahihi iwalowalo mahalava aliguwai ebeha howola abo Yelusalem ainai pai yo muyamuya yalobaidi. sTa ainaena Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana loinaena yalau Yelusalem, na nigele yayahanapui hava mata imahalava aliguwai. Sr Na yagu veꞌita alimiyai dova Yudeya alimiyai na hinage omiu vali tomowao dova, maudoimiu yaguguyaꞌo alimiyai ta yami mumuga yababana aidiyena amnuwabuiꞌo Yaubada ainai na Bada Yeisu amyemidiyei. 0qYNa nigele ehebo hava Bada wasana namwanamwana ana walomahalava yayanuwavi, na hesi maudoina yaveꞌitagomiu yami tapwalolo aidiyai, yo yami vada ehebo ehebo aidiyai. p Neta Bada vehabana yapaipaihowa mayagu nuwadobi yo mayagu dou yo hinage muya yalobaidi ahubena ehebo ehebo aidiyai Yudeya yadi loinaena. 9okHaugana himahalava ta Paulo iwalo aidiyai, iwalo, ‘Omiu amhanahanapui yagu mumuga haugana tamiyamiya baidaguwao, Esiya ainai yagu laoma mugai ainaena na ana higa wau teina. nwEeta Melito ainaena na walo ivetamalei ta ilalaune Epeso ainai tauyemidiwo yadi taumugaiwo hihaꞌwahaꞌwaidi. mPaulo bada iwaloꞌo alimaiyai ebeha Epeso alaugabaei, na havena ahubena agabagabaei Esiya tupwanao aidiyai, wuwuna nuwanuwana ilau mwayamwayau ebe howahowana Yelusalem ilobai Penitikosi aiꞌaina ana ahubena ainai. Paulo yana walovelau Epeso aidiyai Haugana Asosi ainai na ilobaigai ta igelu, na alalaune Mitilini ainai. ;jo
Amugai alau wagai na aꞌuꞌe ta atata iꞌiline Asosi ainai na ebeha tenem ainai Paulo adoꞌoi, wuwuna iwalo alimaiyai iwalo, ‘Wagaena amlau na yau aeguwena yalau.’ iw Na hevalinane hiꞌavalaihini mayawahina ta mayadi nuwadaumwali hilalaune. Tilowasi ainaena aꞌadau Molita vehabana Dh Eeta Paulo imwalaeuyo na beledi iꞌaiyauya aidiyai, na iniulidi hibom yadi bodao aidiyai, na hiꞌai ta baidadiyao hiꞌauꞌaubabada ana higa iꞌahubena, na hitowolo ta hilaugabaidi. g!
Na Paulo iꞌaitulu ta ainai ipwagogo na iꞌatuhapwali, na aidiyai iwalo, ‘Havena amꞌateꞌatehawawali wuwuna yawahina imiyamiya’. f) Na hevali ehebo yehana Yutikosi vada ana awaꞌeda ana heva ainai imiya, na mehena iꞌenoꞌeno, na Paulo howola iꞌauꞌaubabada na Yutikosinane iꞌeno iꞌiwahi, ya ibeꞌu dobi baleꞌuwai, eeta hiꞌaitulu hiꞌavalai na hiꞌabihini, na hesi bada imwalowoiꞌo. ae;Na vada ana hae dova vada tonuga adi hae ainai amwalae, na lampa bagibagilidi agabudi. `d9Tapwalolo ainai amiya ahaigai yo aꞌaiꞌai Bada abanuwatuwu avivinina avai, na Paulo iꞌaubabada tomowa aidiyai. Iꞌaubabadane neta ilau ta boniyai gamwagamwana ivai wuwuna ebeha mata iꞌahubena na ilau. yckNa ai Pilipai ainai amiyamiya ana higa pwalawa aꞌavana aiꞌaina apaihowai na mulitai agelu, na ahubena 5 holadiyai asagesagena, na mulitai aluwu Tilowasi, na ama geluwo alobaidi na ahubena 7 amiyamiya. Paulo yana paihowa Tilowasi ainai NbHibom teina hilau mugai wagaena ta Tilowasi ainai hihaꞌwahaꞌwa. haIPilosi natuna yehana Sopata Beliya towahona yo Tesalonaika hitau bwau, Alisitako yo Sikanidosi na Debi towahona yehana Gayosi yo Timoti yo Tikiko yo Tilopimo Esiya tupwanaena, teina hiya maudoidi Paulo baidanao hilalaune. o`WTenemai waiꞌena tonuga imiyamiya na muhamuhana wagaena iꞌadau Siliya vehabana, na tupwana walo ibenalei ebeha Yudeyaone hiloiloina vehabana habi abiꞌavivinina, eeta yana amwaha ibui na Masedoniya holanaena ilau gwaipilene. _{Na Masedoniya tupwanao aidiyai, iꞌabiye wahiyaladi yana taꞌiꞌili aidiyai, na mulitai Gilisi ainai imamahalavane. w^ iWalo iꞌovi, na Paulo taumulitao iyogaedima na iꞌabiye wahiyaladi, yo iꞌawa yauwedo, na ilau Masedoniya. O])Na yana walo iveꞌovi na boda ivetamaledi ta hiloꞌuhagwaline.e\C(Na wau yami walo awaꞌawawa vehabana ana ita mata loina talobai, wuwuna nigele yada wuwu.
['Na hesi ebe nuwanuwamiu ginauli tupwadi amꞌaubabadaedi mata dalava tomowadiyao yadi miya ahai ainai loinaena hiꞌabiye dumwalu. )ZK&Ainaena na ebe Dimitilo mayana taupaihowao tomowa teya hiveꞌewai, neta abalauvetala himiyamiya yo tauloinao himiyamiya, howahowana tenemai hiveꞌewauyoidi. "Y=%Na amꞌita tomowaone teina amlauvaidimane hiya nigele yada vada tapwalolo ainaena hiyaꞌaivavali, yo yada abapwagogo waihiuna hiyaꞌawa yabayababae? yXk$Mata nigele yaiya teya teina ginauliwone iyauvalaedi. Ainaena na ebeha amnobu na havena ampaipaihowa yauyaule. 4Wa#Eeta dalavane adi tauloinao yadi taulaulele tomowaone iꞌabiye nobudi na iwalo ‘Augeluwo omiu Epeso, tomowa maudoida tahanapuiyaꞌo Epeso dalavanane neta Dayana haehae alilina yana vada tapwalolo ana tauꞌita avivini na hinage gaima galewaena ibeꞌu dobima neta iya tauꞌita avivinina. +VO"Na hesi Alesana hiꞌita lobai ebeha iya towaho Yudeyaena ainaena mahana hawahawagana bwau alonai hiwuiwui toyatoyawa hiwalo, ‘Dayana Epesowena ihae alili’. vUe!Tomowa tupwadi hiwalo Alesana iya maninine ivevetuwunine wuwuna Yudeyaone hiwalo ta ihae boda mehediyai. Na Alesana nimana iꞌabihinidi yo iꞌoiꞌauꞌauhidi ebeha hinobu na iwalo aulidi neta Yudeyaone havena hiveꞌeꞌveꞌewaidi. JT
Tauwuiwone tupwadi ginauli vagana hiwuiwuiyei na tupwadi ginauli vagana hiwuiwuiyei. Wuwuna tomowa bodadi hiluwuluwu neta hinuwapwanopwano ta nigele hiyahanapui hava vehabana hiluluwune. S Na tupwana ana geluwo Esiya babadadi walo hivetamaledi na Paulo hiꞌawanoiyei ebeha havena iluwuluwu vada miyagogo ainai. SR Na Paulo nuwanuwana tauwuiwone aidiyai ilau, na tauyemidiwone hiꞌauhi. oQW Eeta tomowa maudoidi hisagena gogoidi na hiyogayoga awaꞌawawa, na Masedoniya towatowahodi bwau hiꞌabi avivinidi ta vada abamiya gogoi ainai hiluluwuwedine. Hiya teina Paulo baidadi hiꞌadaꞌadau yehadi Gayosi na Alisitako. P Na bodaone Dimitilo yana walo hibenalei na himodiꞌini mwalaꞌina, na hiyogayoga, ‘Dayana Epesowena ihae alili’. zOmAinaena ebeha tadena moiha wuwuna mata teina yada paihowane yehana iyababa. Na hinage nigele yada paihowa yehana ibom, na ebeha tadena wuwuna mata yada abapwagogo waihiuna haehaena yehana Dayana yana vada tapwalolo nigele hiyaveꞌahihiyei. Teina yada abapwagogo waihiuna Esiya tupwana maudoina yo baleꞌu maudoina hiwalowalo vetuvehaeyei mata ana noꞌo iꞌovi.’ -NSBada amꞌitayaꞌo yo amhanapuiyaꞌo ebeha teina towahone Paulo hava ipaipaihowaidine. Iya iwalo abapwagogo tomowa nimadiyena hipaipaihowaidi neta nigele yadi alaꞌalawowoli. Na tomowa bodadi ivenuwavaidi ta hiꞌaꞌawa abiyeine. Nigele Epeso tomowadi hiyabom na Esiya tupwana maudoina. BM}Na Dimitilo yana taupaihowao iyoga ahaidima na tomowa tupwadi hinage yadi paihowa dova, na iwalo, ‘Augeluwo amnuwatuwu avivini ebeha paihowa teina ainaena yada wasawasa talobalobai. !L;Towaho ehebo yehana Dimitilo ibom samali ana taupaihowa siliba ainaena, na Epeso yadi abapwagogo waihiuna yehana Dayana, yana vada tapwalolo aluꞌaluwa habuludi isamalidi na igimwagimwalaedi tomowa aidiyai na wasawasa mwalaꞌina ainaena ilobalobai, yo yana taupaihowao hinage. wKgHauga tenem ainai tomowa himanini wuwuna nigele nuwanuwadi ebeha Bada yana amwaha Paulo iꞌaubabadaei. JEeta imiyamiya Esiya hauga ubwaꞌubwana ainai ana tauꞌabihaguwo Timoti yo Elasitosi ivetamaledi na hilalaune Masedoniya. FITeina paihowaone tuluhadiyai Paulo iꞌulewahi ebeha Masedoniya yo Gilisi tupwadiyaone itauyayahidi yo ilau Yelusalem. Na iwalo, ‘Yalalau Yelusalem ainai mulitai abo yalau Loma’. uHcTenem ainai Yaubada yana walo iꞌini ta imwalaꞌi yo iwahiyala tomowa maudoidi aidiyai. Epeso hiꞌaleha BG}Ebeha hibom hinage hiꞌobaꞌoba. Na yadi obao bukidi hivaidima na boda maudoidi mehediyai higabudi, na bukiwone hitanoꞌahaidi na adi maiha kina 50,000 maudoina ana mwalaꞌi dova. rF]Na tauyemidi vauvaudi boda hilaoma na boda mehediyai yadi mumuga yababadi yo mumuga guguyou hiwalowedi. E1Na wasane teina Epeso ana taumiyaoe maudoidi hibenalei, na himeheuhi hiya Yudeya yo nigele Yudeya. Na Bada Yeisu yehana hiꞌawa wahiyalaei. AD{Towahone teina ainai aluꞌaluwa yababana imiyamiya neta itautowolo yo italaidi, na elo imohedi yo adi aleꞌo ipulipulihidi ta tauꞌaꞌavadi higavai aitulu yo hidena ta hilalaune. tCaNa aluꞌaluwa yababanane iwalo, ‘Yeisu yahanahanapui yo Paulo yahanahanapui na hesi omiu yaiyediwo?’ }Bs
Na tupwana Yudeya yadi tauꞌobao himiyamiya na hauga maudoina hitaꞌitaꞌiꞌili aluꞌaluwa yababadi higabagabaei aituluwedi. Ainaena Paulo wasana hibenalei yo yana paihowa hiya neta taupwaoli mwalaꞌina yehana Sikiva natunao towatowahodi hitau 7. Na hitau 7 hitowoi ebeha Bada Yeisu yehanaena aluꞌaluwa yababadi tauꞌasiyebwao aidiyena hiheusilidi eeta ehebo aluꞌaluwa yababana ainai, hiwalo, ‘Yeisunane, Paulo iguguyaei ibom yehanaena aloinaego na towahone ulaugabaei na ulau.’ BA} Ainaena tomowa manidi ababaꞌilina yo adi luwuluwu Paulo iꞌabitowoidi na hivaidi ta hilawedi tauꞌasiyebwao aidiyai na adi asiyebwao hiꞌovi yo aluꞌaluwa yababadi hilaugabaidi. Z@- Yaubada vedevedede mwalaꞌidi iꞌabiye mahalavadi Paulo yana paihowaena. F?
Yana paihowaone teina dova ipaipaihowai bolimai bwau aidiyai. Ainaena tupwa Esiya ana taumiyao maudoidi hibom Yudeya yo hinage tupwana nigele Yudeya, Bada wasana hibenalei. Sikiva natunao >! Na hesi tupwadi hiꞌabitauꞌwata ta nigele hiyayemidi, na Bada yana Amwaha hiꞌabiyebaba. Eeta Paulo taumulitaone ivaidi ta baidanao, na tomowaone hilaugabaidine. Na ahubena ehebo ehebo tauveꞌita yehana Tilanasi yana abaveꞌita vadana ainai iꞌauꞌaubabada. 8=iTa waiꞌena tonuga aidiyai Yudeya yadi vada tapwalolo holanai Paulo iguguguguya na Yaubada yana Abaloina vehabana mayana atepatu iꞌauꞌaubabada na ihamahamaduduidi. -<UNa maudoidi adi bagibagili dova 12. ,;QNa Paulo iꞌabidebaidi na Aluꞌaluwa Veꞌahihi iluwu atediyai na yana wahiyalaena vali alina yo vali alina aidiyena hiꞌauꞌaubabada na hiwalowalo mahalava. M:Teina Epesowone hibenalei na Bada Yeisu yehanaena bapitaiso hivai. E9Paulo iwalo aidiyai, ‘Yoni yana bapitaiso neta nuwabui ana bapitaiso yo mumuga yababana vehabana. Na Yoni ivenuwamwauwedi ebeha iya howola abo ilaoma ainai hiyemidi neta Yeisu’. }8sAinaena Paulo iwalo, ‘Aiteya bapitaiso ainaena ambabapitaisone?’ Na hiwalo, ‘Yoni yana bapitaiso ainaena’. P7Na iwalo, ‘Augeluwo, hauganane Yeisu amyemidiyei neta Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana wahiyala amlobai bo nigele? Na hiyemaiha hiwalo howola nigele ayabenalei neta Aluꞌaluwa Veꞌahihi vehabana’. 76 iApolosa howola Kolinita ainai imiyamiya, na Paulo itaꞌiꞌili tupwana nuꞌula aidiyena na Epeso ainai ilaoma leꞌawai. Tenem ainai tupwana Yeisu ana taumulitao ilobaidi. 5! Na yana veꞌita Yudeya yadi veꞌita iwahiyala gabaei wuwuna Buki Veꞌahihi ainaena iveꞌitadi ebeha Besinana towahona ibom Yeisu.F4Mulitai Apolosa inuwanuwatuwu ebeha igeyoꞌawa Gilisi ainai, eeta tauyemidiwo Epeso ainai hihagui ta hilaulelelau taumulitao Gilisi aidiyai. Hiwalo aulidi ebe Apolosa hiyaliyayai na hilauvai. Haugana imahalava neta Yaubada yana veꞌiꞌila itaꞌaviviniyena na tomowa hiyemidi neta aidiyai ivehaguhagu moiha. c3?Yudeyaone yadi vada tapwalolowai ivetuwuni ta iꞌaubabada wahiyala na haugana Pilisila na Akwila hibenalei ta hilalauvaine. Hilauvai ta hilawei yadi vada ainai ta Yaubada yana Amwaha hiꞌaubabadaye dumwalune ainai. =2sVeꞌita Bada yana Amwaha ainai ivai ta italam moiha yo Yeisu vehabana iveꞌiveꞌitadi yo iꞌauꞌaubabadaedi neta ivedumwaludi. Na hesi Yoni yana bapitaiso ibom ihahanapuine. 81iHauganane ainai ehebo Yudeya towahona yehana Apolosa na Alekisanideliyaena ilaoma Epeso, ibom tauguguya wahiwahiyalana Yeisu vehabana, na Buki Veꞌahihi ihanapu moiha. i0KAnitiyoki ainai imiya daodao, na abo mulitai itowolo ta ilau Galetiya yo Piligiya tupwane ehebo ehebo aidiyai itaꞌita iꞌili, na Yeisu ana taumulitao maudoidi iꞌabiꞌabiye wahiyaladi. Apolosa iguguya Epeso ainai
~~"||t|7{{
zzxxxwwv==#<|;;&::79877S65544-322100!.--z-,q++ **.)(('G&&l%$$)#g""Y!g < K J`wk]Gu i)
5 eCX n WDwuwuna wasamiu abenalei ebeha Yeisu Besinana amyemidiyei na Yaubada yana bodao maudoidi amvelauwedi, !DYaubada iya Yeisu Besinana Tamana, na hauga maudoina yama awanoiyena, anuwanuwatuwu avivinigomiu na vehabamiu aꞌawaꞌawa yauwedo, B Domiu Kolosewone Yaubada yana bodao na hinage Besinana ana tauyemidiwo alimiyai. Yaubada tamada yana veꞌiꞌila na yana nuwadaumwali alimiyai. Paulo iꞌawa yauwedo Kolosewone aidiyai
DYau Paulo, Yaubada yana vesinuwaena yavetauyewasa Yeisu Besinana ainai. Na tahidane Timoti ihaguigau ta yami leta teina aleleyawa ; o Na Yaubada yana Abaloina vehabana iguguya mayana nuwatuwu wahiwahiyalana na iveꞌitadi Bada Yeisu Besinana vehabana, na nigele teya yaiya iyatowoi na yana guguya iꞌauhi.& E Eeta Paulo yana vada teina iyemayemaiha na ainai imiyamiya bolimai bwau aidiyai, na tomowa maudoidi yana vadai hiluwuluwu na baidanao hiꞌawa heliheliyam. E
[Na walo teina hibenalei na hiwalowalo mwalaꞌina hibom.] I Eeta Paulo walonane hinage iwalowei, iwalo, ‘Amhanapui ebeha Yaubada yana walomahalava ada livahi vehabana bada ivetamalenamaꞌo nigele Yudeya aidiyai, na hiya mata walone hibenalei. Wuwuna tomowa teina yadi nuwatuwu hipwanopwanoꞌo, na talinadi ituiꞌo; na hinage mehedi ihogaꞌo.Mata dova ta mehediyena hiꞌita na talinadiyena hibenalei, na hinuwamasele, na aliguwai hiꞌita gwaipile,
na yaꞌabiye namwanamwadi.” ’ # “Ulau na tomowaone uwalo aidiyai, Ambenalei na mata nigele nuwamiu iyamasele yo hinage amvinuvinunu na hesi mata nigele amyaꞌita. 6e Ta Paulo yana walo ehebo tuluhanai hiloꞌuhagwali wuwuna holadiyai nuwatuwu vagadi vagadi ivevetuwunine. Ana wuwune neta teina dova iwalo, ‘Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana alaꞌalawowoliyena Yaubada tauwalo mahalava yehana Aisaya tubudao aidiyai iꞌaubabada neta iwalo iliꞌilimaniꞌo iwalo: 5e Eeta tupwadi hiyemidiyei na tupwadi nigele. 'G Ainaena ahubena himwauwi, na boda maudoidi hilaoma Paulo yana vadai na malatomtomwena ta ana higa iboni aidiyai iguguya, Yaubada yana Abaloina vehabana, na Mosese yana loina ainaena yo tauwalo mahalavao yadi walo aidiyena iveꞌitadi Yeisu vehabana, na itowoi ta ebeha hinuwabui. Na hesi nuwanuwamai abenalei alimwena hava yam nuwatuwuwone wuwuna ta tupwa maudoidi tomowadiyao yam boda hiꞌawa yababaedi.’ 9 Na Paulo ainai hiwalo, ‘Nigele teya leta Yudaena ayavai owa vehabam. Na nigele tahida teya wasam iyalawenama ta wasam yababana iya aubabadaei. %C Neta vehabana ta yayogaegomiuma na tauꞌauꞌaubabada. Wuwuna ita Isileli yada haꞌwa yo yada yemidi teina vehabana vada paipaiyai himwauluwuwegaune.’ B } Na Yudeyaone hesi nuwatuwune hitowolo auhine. Teina paihowane iduiduigau ta lauvetala Sisa ainai yaꞌaꞌawanoiyeine. Na hesi yagu dalava tomowadiyao nigele teya veꞌewa yayamohedi. { Na yagu lauvetala mugai ainai Loma nuwanuwadi ebeha hilauvaigau, wuwuna nigele teya yagu lauhapuli na ebeha yamwalowoi <~q Ahubena tonuga hiꞌovi, na Paulo Yudeya yadi taumugaiwo iyoga ahaidima, na iwalo aidiyai, ‘Tahiguwao, yau nigele hava teya yababana yada bodao aidiyai yayapaihowai, yo yada mumuga tubudao aidiyena yayahoꞌe, na hesi hipaihowaigau ta Yelusalem ainai hipaigau yo Lomaone nimadiyai himwamwauwigaune. *}M Haugana alau Loma ainai amahalava, na tauꞌalehao Paulo hitalamwei ta ibom imiyamiya na tauꞌaleha ehebo iꞌitaꞌita avivini. Paulo yana paihowa Loma ainai |{ Na taumulitaone Loma ainai wasamai hibenalei, na hilaoma amwahai hivedunagai tupwa abagimwala yehana Apiyosi ainai na Vada Taumana Tonuga aidiyai. Hauganane ainai Paulo ama geluwone ilobaidi, na Yaubada ainai iꞌawa yauwedo, na iꞌatepatu. +{O Puteyoli ainai tupwana taumulitao alolobaidine, ta hiyogaegai yadi vadai, na aidiyai amiyamiya hawahawaga ehebo ainai. Na tenem ainaena alau Loma vehabana. &zE
Tenem ainaena ataꞌiꞌili Legiyom ainai awulihi, na iꞌahubenama yavana itowama, ta aꞌuꞌeuyo asagesagena na iꞌahubenauyo aluluwune Puteyoli ainai. Qy Na aꞌuꞌe ta Silakusa ainai awulihi, ahubena tonuga amiyamiya. ixK Bwanabwanai amiyamiya neta waiꞌena tonuga hiꞌoviꞌo. Na mulitai abo waga teya Alekisanideliyaena hauga yababa alonai na ihaꞌwahaꞌwa ainai agegelune. Teina wagane aimehenai neta abapwagogo bwau hisasamalidine.
w
Na velau maudoina himohegai ta yama hauga gelu ainai hava yama venuwa himohegai adoꞌoidi ta aꞌaꞌadaune. Molita na Loma ainai hvI Eena bwanabwanaone maudoidi tauꞌasiyebwao hilaoma Paulo ainai, ta iꞌabiye yawahaidi. zum Na hauganane ainai Pubiliyosi tamana vadai iꞌenoꞌeno mayana asiyebwa, na yana asiyebwane neta alaꞌalawowoli yo diyasagena, na Paulo iluwu ainai na vehabana iꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai, na tauna iꞌabitowoi, ta inamwanamwane. )tK Na bwanabwanane ana bada yehana Pubiliyosi, na yana dalava vahalinai aluluwune na Pubiliyosinane ilauvaigai ta ahubena tonuga aidiyai iꞌita avivinigai.
s
Na bwanabwanaone ana taumiyaone Paulo hivinuvinunui, ta yadi nuwatuwu ebeha mata nimanane iloloni yo tauna iꞌapeꞌape, na imwalowoi, na hihaꞌwahaꞌwa ta Paulo nigele hava iyavai, eeta yadi nuwatuwu hibui na hiwalo, ‘Towahone teina yaubada teya’. nrU Na Paulo mwatane igoha avalai aiwa alaꞌalahina ainai na hesi nigele muya iyalobai yo iyalautowoi. rq] Na taumiya dalava hiꞌita Paulo nimanai mwata iꞌabaꞌabahi, na hiꞌauꞌaubabada hibom, hiwalo, ‘Moiha towaho teina nuwana taubalau eeta Yaubada iyemaiha ta niꞌuwai nigele iyamwaloi ta mwata ainaena mata imwalowoi.’ !p; Na Paulo aiwa itanoiyama na aiwa alaꞌalahina ainai imwaulawei na alaꞌalawowolinane ainaena mwata itauteli ta Paulo nimanai iꞌoipaipaiyeine. o- Na bwanabwanane hivelau alimaiyai, na aiwa hiyuvi na maudoimai hiyogaegai ta amwaibwa aiwane ainai, wuwuna ꞌwesu yo gwaugwau ana hauga ainai. n Manamwanamwamai atubataohani magumaguwai na bwanabwanane ana taumiyao hiwalo alimaiyai ebeha bwanabwanane teina yehana Molita. ;mo,Na yaiyadiwo nigele tuba hiyahanapuine neta aiwa yo wagane tupwatupwadi aidiyena hiꞌabi avivini na hitubahae.’ Teina dova maudoimai manamwanamwamai na ahahaena muguwai.flE+Na hesi aleha adi taumugaine nuwanuwana na Paulo ihagui, eeta iꞌauhidi ebeha havena hiꞌoiꞌoiye mwalowoidi. Na tomowa maudoidi iwalo aulidi iwalo, ‘Yaiyadiwo tuba hihanapui higavai mugai yo hitubahae magumaguwai. k*Ainaena tauꞌalehao hinuwanuwatuwu na ebeha vada paipai ana taumiyao hiꞌoiye mwalowoidi, wuwuna mata hitubahae maguwai na hidena. Tj!)Na aluhi ilibawahiyegai na waga avedunaei namonamo magumaguna ainai, ta waga aimehenai iduna, na nigele howahowana imwahali na hinage dubinai bagodu ilasalasa na iꞌoiꞌoiwowoli ta tupwatupwadi. niU(Eeta lowom hitomwutuhidi ta niꞌuwai himiyamiya na hilalaugabaidine. Na hinage yabiyabi bwau gulawaena hipapaidine neta gulawadine hitomwutuhidine. Abo waga aimehenai dibi hiꞌuꞌei na yaumai iyuviꞌona na ahahaene maguwai. h9'Iꞌahubena na leꞌawa nigele hiyaꞌatai na hesi leꞌawa namonamona hiꞌita lobai, na hinuwanuwatuwu ebe howahowana wagane hihaeyei maguwai. rg]&Bada diyamai hisesehaꞌo, na witi waga holanaena hihiwa aituluwei niꞌuwai, ta ebeha waga imalamalai. Iwalo iꞌovi na beledi ivai na vehabana maudoimai mehemaiyai iꞌawa yauwedo Yaubada ainai ta iꞌabitomwahi, na ibom iꞌaꞌai mugaine. c "Ainaena na yaꞌawanoiyegomiu ebeha amꞌai wuwuna aiꞌai vahunaena mata amyawahai. Na mata nigele teya yaiya iyamwalowoi.’ nbU!Iꞌahubena gabaei ta ilaulau na Paulo tomowa maudoidi iꞌawanoiyedi ebeha hitowoi na hiꞌai. Teina dova iwalo, ‘Amhaꞌwahaꞌwa neta hawahawaga bwau teina wau. Na hawahawaganane ainai neta nigele hava amyaꞌaitowoi. ]a3 Eeta tauꞌalehaone wagane habuluna gulawana hitomwutuhi na hivelibai ta ilalaune. *`M Na hesi Paulo iwalo tauꞌalehao na aleha ana taumugai aidiyai iwalo, ‘Ebe teina wagane ana taupaihowao nigele wagai hiyamiyamiya mata nigele amyayawahai.’ >_u Na tupwana waga ana taupaihowao nuwanuwadi ebeha waga hidena gabaei na waga habuluna higabae aituluwei niꞌuwai, na hinage hiꞌoyama na ebeha lowom higabaei waga mehenaena. /^W Na himeheuhi gaima vehabana mata ainai hiduna, eeta lowom vehopali higabaedi, waga tuluhanai na hiꞌawaꞌawanoi ahubena vehabana na ebeha iꞌahubena mwayamwayau. K] Eeta niꞌu hilivetowotowoi ana daodao, na hilobai dova guli ana bagibagili 20 ana dobi. Na tupwana ilibahaiyegai, na hinage hilivetowoi na hiꞌita lobai dova ana dobi 15 guli ana bagibagili. =\sHawahawaga bwau hiꞌovi na niꞌu didigai howola ilibalibaigai. Dova boniyai gamwagamwana na wagane ana taupaihowao hiꞌita lobai ebeha bada leꞌawa atauvahavahaliyaꞌo. F[Na howola bwanabwana ehebo ainai mata taduna.’ Waga iduna ZAinaena babadao ebeha amꞌatepatu, wuwuna Yaubada yayemidiyei, na howola ipaihowai alidai dova yana tausagenawasa iwalo auligaune. OYna iwalo aliguwai, “Paulo havena umehemheuhi, mata Sisa mehenai utowolo, wuwuna yam awanoi ainaena waga ana taugeluwo maudoidi baidamwao mata Yaubada iyayovigomiu ta mata nigele amyamwalowoi.” mXSWuwuna boniyaiyena yagu Yaubada ibom yayemidiyei ta yana tausagenawasa ilaoma vahaliguwai itowolo, vWeHesi yawalo auligomiu ebeha amꞌatepatu, na mata nigele teya iyamwalowoi, na hesi waga ibom mata tagabaei. 'VGNa bada ahubena bagibagilidi hiꞌovi, ta waga ana taugelugeluwo nigele hiyaꞌai, ahubena maudoina aidiyai, na Paulo ahiꞌahipudiyai itowolo ta iwalo, ‘Tahiguwao, ebe yagu walo ambenalei na havena Kilitiyena tagelugeluma, mata nigele vitai tayalobai yo ginauli taya vehuludi. UNa ahubena maudoina aidiyai nigele mahana yo utui ayaꞌitadi, na yaumaine howola imutumutugai eeta yama nuwatuwu mata amwalowoi. ZT-Na ahubena tonugana ainai waga ana tobwatobwao hivaidi, na hivehulu aituluwedi. {SoNa wowoli mwalaꞌina waga iꞌoiꞌoi buibui aliliyei, na ana aidoꞌo maudoina hihiwa dobiyedi niꞌuwai. ORNa wagane habuluna ana taupaihowao hiniulihini na wagane mwalaꞌina gulawanaena hiꞌwamꞌwam alateine. Saitisi ainai tavali himeheuhei na wolewole mwalaꞌina hiwulihi na ilibaigai ta alalaune. Q7Na bwanabwana habuluna yehana Kalodiya woyonaena iwoyoigai ta alalaune na aꞌaipate wahiwahiyala ta wagane ana waga habuluna amwau iliꞌilimanine. cP?Yaumaine waga ainai igohagoha ta nigele howahowamai na mehenaena alau eeta aboboyoweine. PONigele daona na yaumai bwauli mwalaꞌina itowa dobima oyane ainaena. \N1
Haugana yavana manumanuwana itowatowa yadi nuwatuwu hiwalo bada yaumai namwanamwana hiveꞌaloyaꞌo. Eeta yadi lowom hitabeidi na hiꞌuꞌe ta Kiliti niꞌu papalinaena aꞌabiꞌabiye patu na alalaune. pMY Abadunane neta ehive yo hauga yababa haugadi aidiyai nigele iyanamwanamwa ilimani. Ainaena na tomowa hibagibagili alili yadi venuwa ebeha higelu aitutlu na howahowadi mata hiꞌaipate na Pinikisi hivai. Pinikisi neta abaduna teya Kiliti bwanabwanane ainai. Teina abadunane mehena tupwa yalasi ainai eeta mata hiꞌaiyawasi hauga yababa ainai. Wowoli hilobai L% Na tauꞌalehao adi taumugai waga taniwagana yo waga ana tauyiu alinadi ibenaledi, ta nigele Paulo yana walo vehabana iyanuwanuwatuwu. CK
iwalo, ‘Babada, ilowoinanei na taꞌaiyawasi teina ainai. Havena tatowotowoi na taꞌadaꞌadau mata dova ta tasilahe, na tobwatobwa yo waga tavesilahe, yo ita hinage ta mwalowoi.’ J Hauga daodaona agabaei, ta vahali ana hauga iꞌovi, na yaumai ana hauga yababana bada ivetuwuniyaꞌo, eeta Paulo iwalo aidiyai, ILeꞌawa papalinaena aꞌabiꞌabivelolo na alau ta Lasiya dalavana vahalinai alo teya yehana Abaduna Namwanamwana ainai adudunane. HAꞌuꞌe ta alaulau neta nigele ayasagena ainaena na ahubena viha agabaedi na mulitai Nidosi leꞌawana papalinai adudunane. Yaumaine howola itowatowa eeta nigele dumwaluwena ayalau na Kiliti bwanabwanana woyonaena alalaune ta Salimone yihuna ataꞌiꞌiliyei. mGSTenem ainai Lasiya wagana Alekisanidelaena ilalau Itali alobai eeta ainai agelu geyoꞌawane. dFANa bada Silisiya yo Pamipiliya niꞌunao alaugabaidi, na Maela aluwu, tupwa Lasiya ainai. oEWTenem ainai na agelu neta yaumai mehena atupatupai eeta Saipilosi bwanabwananane woyonaena alalaune. D3Iꞌahubena na Saidoni ainai aluwu, na Yuliyasi Paulo iꞌatemuyamuyaei na italamwei ta ilau ana geluwo aidiyai, na yana venuwa hava neta himohei. TC!Adilamitiyom ainaena wagaena agelu, na ibom waganane ebeha isagena ilalau Esiya leꞌawana tupwanao aidiyai, ta aꞌuꞌe Alisitako baidamai, ibom yana dalava Masidoniya tupwa Tesalonaika ainaena. PB Loina bada hiwalowenaꞌo ebeha Itali ainai alau, eeta Paulo yo tupwadi paipaidi baidanao Sisa yana tauꞌalehao adi taumugai nimanai himwauwi yehana Yuliyasi na yama adau ainai iꞌita avivinidine. "A= Ainaena wasawasa Agalipa Pesitosi ainai iwalo, ‘Towaho teina ebe nigele Sisa yana lauvetala vehabana iyaꞌawanoiyei howahowana talivahi.’@! Na hibom hiꞌauꞌaubabada hiwalo, ‘Towaho teina nigele teya hava yana lauhapuli, na vehabana imwalowoi bo tamwauwi vada paipaiyai.’ o?W Eeta tauwasawasa yo mwanenane Benisi yo gabana taumiya aitulu maudoidi hitowolo, na himahalava. 0>Y Na Paulo Agalipa yana walo iyemaiha iwalo, ‘Hauga ubwaꞌubwana bo daodaona ainai nigele yayamode. Hesi yagu tapwalolo Yaubada ainai neta owa yo omiu maudoimiu ambenabenali aliguwai yawalo ebeha mata iyawegu ampeli. Na hesi nigele nuwanuwagu ebeha gulawa pwawapwawatiyena hipaipaigomiu. p=Y Agalipa Paulo ainai iwalo, ‘Yamnuwatuwu ebe hauga ubwaꞌubwana ainai uꞌabiye nuwabuigau!’ y<kTauwasawasa Agalipa, tauwalo mahalavao yadi walowo uyemidiyedi? Bada yahanapuiyaꞌo ebeha uyemidiyediꞌo.’ M;Ginauli teina tauwasawasa Agalipa ihanahanapuidi, yo mehenai yawalowalo nigele mayagu hinimaya, na yahanahanapui ginauli teina nigele teya dawadawanina, wuwuna teina nigele paihowa dawadawanina. :{Na Paulo iwalo, ‘Bada Pesitosi nigele yayayauyaule, na hesi hava yawalowaloweine neta walo moiha, na dumwaluna. #9?Paulo teina dova iꞌauꞌaubabada na Pesitosi iwalo wahiyala, iwalo, ‘Paulo yauyaulem! Nuwana useꞌulu alili ainaena iꞌabiye yauyaulegone.’ 48aNeta ebeha Besinana towahona muyamuya ilobai, na mwalowoi ainaena itowolo mugai, na masele ivehulu Yudeya yo nigele Yudeya aidiyai.’ Pesitosi Paulo iꞌawa yauyauleyei q7[Na ilaoma ainaena ta ana higa wau Yaubada ihaguhaguigau ta yatowolo na yawalowalo mahalava tomowa haehaedi yo dobidobidi aidiyai. Hava tauwalo mahalava yo Mosese hiwawaloweiwa ebeha mata ivetuwuni neta walone ehebo awalowaloweine. 6‘Yagu paihowa teina ainaena Yudeya hiꞌabi avivinigau vada tapwalolo mwalaꞌina ainai, ebeha hiꞌoiye mwalowoigau. '5GNa hesi Damasiko ainai yawalo mahalava mugai, na mulitai Yelusalem ainai na Yudeya tupwana maudoidi aidiyai, na hinage nigele Yudeya aidiyai, yawalo mahalava ta ebeha yadi mumuga yababana aidiyena hinuwabui Yaubada ainai, na yadi mumuga namwanamwana ainaena yadi nuwabui hiveꞌitaei. y4k‘Tauwasawasa Agalipa, teina vehabana enoꞌitaꞌita galewaena yaꞌita na nigele yataꞌwataꞌwataei. "3=Wuwuna nigele Yudeya aidiyena yavetamalego, na mehedi uꞌabiye maseledi, na guguyou ainaena hinuwabui masele ainai, na hinage Tomodulele yana wahiyala ainaena himahalavama na yadi yababa Yaubada inuwahamuidi, na yadi yemidi aliguwena mata Yaubada yana tomowa abamiya hilobai.” U2#Na ebe Yudeya yo nigele Yudeya hitowoi na hiꞌabiye muyamuyago yahaguigo. |1qNa hesi aemwena utowolo. Yaꞌabiye mahalavauyoigau ebeha yavetowologo ta owa yagu taupaihowa. Wau hava aliguwai uꞌiꞌitawa ebeha tomowa tupwadi uwalo aulidi. Na hinage hauga mehedai hava yaveꞌiveꞌitago neta ebeha tomowa uwalo aulidi. i0K‘Na yawalo, “Bada, yaiya owa?” na iwalo, “Yau Yeisu uꞌabiꞌabiye muyagaune”. `/9Na maudoimai abeꞌu dobi baleꞌuwai, na alina yabenalei alina Hibulu ainaena iwalowalo, iwalo, “Saulo, Saulo hava vehabana uꞌabiꞌabiye muyagaune? Moiha ubom uveꞌaleha aliguwai yo upewapewauyoigo.” W.'
Na tauwasawasa uꞌita ahubenanane yalalau Damasiko mahana alaꞌalapwahiyai, na galewaena masele mwalaꞌina imaselema na nigele dova mahana maselena, na yaꞌita maꞌaugeluwo masele itaꞌiꞌiliyegai. W-' ‘Ainaena taupwaoliwo mwalaꞌidi hiloinaegau na Damasiko ainai yalau. 1,[ Na hauga bagibagilina vada tapwalolo maudoidi aidiyai yaꞌauhidi yo yahamahamadudu na Yeisu hitaꞌwataꞌwataei, eeta yamodiꞌini yo yatalaidi vali dalava aidiyai. 6+e
Teina vehabana Yelusalem ainai tauyemidiwo maudoidi yamwauwidi vada paipaiyai, dova taupwaoli mwalaꞌidi hiwalo aliguwai ta hiꞌoiye mwalowoidi, yau dova hinage yatalam. */ ‘Walo moiha, yau mwalona yagu nuwatuwu ebeha ginauli maudoidi yatowoidi, na Yeisu towaho Nasaleti yehana yaꞌabiye yababa, yo yaꞌauhi. {)oHava vehabana Yaubada tomowa mwalowoi ainai na iꞌabiye towolouyoidi tupwamiu nigele howahowana ta amyemidiyei? H( Na hesi yada huhu ana bagibagili 12 ahubena yo boniyai aidiyai Yaubada hiwalowalo vetuvehaeyei, na teina waloyemidi ainai hihaꞌwahaꞌwa na hiyemidi ebeha mata hilobai. Tauwasawasa owa, teina ainaede haꞌwane yo yemidine vehabana na Yudeyaone hiveꞌewaigau wuwuna yaꞌauꞌaubabada Yeisu yana towolouyo vehabana. 1'[‘Na wau teina ainai yatowolo na hilauvetalaegau, wuwuna Yaubada yana waloyemidi tubudao aidiyai towolouyo vehabana neta ainai yahaꞌwahaꞌwa na yayemiyemidi. ,&QMwalona bada hihanapuiyaꞌo yada tapwalolo ana loina wahiwahiyalana moiha yana boda yehana Palisi neta yau adi gelu teya. Ebe nuwanuwadi, abo hiwalo mahalavaei. 2%]‘Mahabuluguwai na yagu miya ilaoma ta wau Yudeyaone hihanapuiyaꞌo. Yawahigu yagu dalavai yo Yelusalem ainai neta ivetuwuni ta ilalaomane bada hihanapuiyaꞌo. ${Yudeya yama mumuga yo yama hamahamadudu uhanapuidiꞌo. Eeta yaꞌawanoiyego mayam alamaꞌiꞌita yagu walo ubenalei. #)‘Tauwasawasa Agalipa ee, wau yayaliyaya mwalaꞌina wuwuna owa mehemwai yatowolo, na Yudeya yadi veꞌewao aliguwai vehabadi yaꞌaubabada, " +Ainaena Agalipa Paulo ainai iwalo, ‘Inamwanamwa Paulo, ubom vehabam uꞌaubabada’. Ta Paulo nimana iꞌabihini, na iwalo ainai tenem dova, !'Wuwuna nigele iyadumwalu ebeha tomowa vada paipai ana taumiya yavetamalei, na nigele teya hava veꞌewa vehabana yayamwau yemahalava.’ )Na nigele teya yana lauhapuli vehabana, na yada Bada Sisa ainai yalaulele. Teina ainaena yalauvaiyama mehemiyai omiu maudoimiu, na ana dumwalu owa tauwasawasa Agalipa mehemwai. Na lauvetala teina tuluhanai yana lauhapuli ehebo talobai, na vehabana yalaulele Sisa ainai. ? wNa nigele teya yana lauhapuli yayalobai, na vehabana imwalowoi, na ibom nuwanuwana na yada tauwasawasa mwalaꞌina Sisa ainai ilauvetala, ainaena yaloina na yavetamalei Sisa ainai. )Eeta Pesitosi iwalo, ‘Owa tauwasawasa Agalipa, yo omiu amlaoma maudoimiu, towaho teina amꞌita. Ibom vehabana Yudeya maudoidi Yelusalemaena yo hinage tupwa teina ainaena hiꞌawanoiyegau, na hiwalo wahiyala aliguwai hiwalo, ‘Towaho teina mwalowoi ibom ilowoinanei. 'Ainaena iꞌahubena ta Agalipa yo Benisi hilaoma yadi wasawasa aleꞌona hiꞌaupasaedi na vada abamiya gogoi ainai hiluwu, na aleha ana tauloinao yo dalavanane ana babadao hiꞌabiye dunadi mayadi veꞌahihi, na Pesitosi iloinaedi na Paulo hilauvai vada holanai. 6 eNa Agalipa Pesitosi iwalo ainai, ‘Yau hinage nuwanuwagu na towahonane yana walo yabenalei’. Na Pesitosi iwalo, ‘Inamwanamwa, ahubena mata yana walo ubenalei’. I Na Paulonane itaꞌwataꞌwata, na Sisa yana lauvetala vehabana iꞌawanoi. Eeta vehabana yatalamwei na vada paipaiyai imiyamiya, howola ana higa amwaha alobai, na yavetamalei Sisa ainai.’ (INa yau yanuwanuwatuwu bwaubwau, vedova na ginauli teina vehabana yaloina, eeta Paulonane yapanivilaei ebeha howahowana hihae Yelusalem na tenemai ilauvetala. ]3Hava maudoina hiwawalowedina neta hiya hibom yadi yemidi yo yadi miyamiya vehabadi. Na towaho ehebo yehana Yeisu hiwalowalowei hiwalo, Bada imwalowoiꞌo, na Paulo iwalo, “Nigele, howola mayawahina imiyamiya. s_Na ana tauveꞌewao hitowolo, ta yagu nuwatuwu mata hava yana yababa vehabana hiwalowei. Na hesi nigele. #Eeta hilaoma teina ainai, na nigele yayabweda, na iꞌahubena na abamiya lauvetala ainai yamiya, na yawalo ta towahonane hilalauvaiyamane. 5‘Hesi yawalo aulidi yawalo, ‘Loma yama mumuga neta nigele howahowana ta lauhapuli taupaihowaina awalo ta hiꞌoiye mwalowoi awawai, ana higa tauveꞌewanane baidana hilauvetala. Na lauhapuline ana taupaihowane yana hawahawaga amohei yo ibom vehabana iꞌaubabada.’ GIya towahonane vehabana mwalona Yelusalem ainai yamiyamiya, na Yudeya yadi taupwaoli mwalaꞌidi yo yadi babadao aliguwai hiwalo, na hiꞌawanoiyegau ebeha yaloinaei yo hiꞌoiye mwalowoi. QNa yadi miyamiya ahubena bagibagilina ainai Pesitosi tauwasawasa Agalipa ainai Paulo ana veꞌewao iwalo mahalavaedi, na hiꞌauꞌaubabada, ‘Towaho ehebo teina vada paipaiyai Pilikesa ilaugabaei.
Ahubena viha iꞌovi, na tauwasawasa Agalipa mamwanena Benisi baidana Sisaliya ainai himahalava, Pesitosi habi walovelauweina. Ainaena Pesitosinane imahalava na yana tauhanapuwone baidanao hiꞌauꞌaubabada, ta iwuyoma mayana yemaiha, iwalo, ‘Inamwanamwa, nuwanuwam Sisa yana lauvetala, ainaina Sisa yana lauvetala ainai yavetamalego.’ Agalipa mamwanena himahalavama >u Ebe loina yehana bada yadiꞌwayaꞌo na lauhapuli yapaihowayaꞌo inamwanamwa yo yamwalowoi. Nigele ebeha mwalowoi yadena gabaei. Na ebe teina veꞌewaone oyama mata nigele teya yaiya imohe geyoꞌawahegau teina tomowaone aidiyai. Yagu awanoi ebeha Sisa yada tauwasawasa mwalaꞌina mehenai yalauvetala.’ wg
Na Paulo iwalo, ‘Nigele nuwagu yagu lauvetala vehabana Yudeya hiloinaegau, wuwuna nigele teya hava aidiyai yayaꞌabiye yababa, na owa bada uhanapuiyaꞌo na hesi Loma yami abalauvetala ainai yatowotowolo, na teina ilowoinanegau. R Na Pesitosi hesi nuwanuwana ta Yudeyaone iꞌabiye yaliyayadi, ainaena Paulo ainai iwalouyo iwalo, ‘Vedova, nuwanuwam na Yelusalem ainai uhae, na amveꞌewaone teina vehabadi ulauvetalaedi?’ -SNa Paulo ibom iwalolau Pesitosi ainai iwalo, ‘Yau nigele Yudeya yadi loina yo vada tapwalolo mwalaꞌina ana loina, yo Sisa yana loina yayahoꞌehoꞌe’. I
Paulo ilaoma na Yudeyaone hiya Yelusalemaena hidobima, na hitowolo taꞌiꞌiliyei, na yadi veꞌewa Paulo vehabana hiwalowedi, mayadi modiꞌini, na maudoidi yadi walomahalava nigele moiha. 8 iHawahawaga ehebo na tupwana aidiyai imiyamiya, ta ainaena idobi Sisaliya, na iꞌahubena, ta lauvetala ana abamiya ainai imimiyane, na iloina ta Paulo hilalauvaiyamane. | qna ebe nuwanuwamiu yami tauloinao baidaguwao adobi, na hava yami veꞌewa Paulo vehabana tenemai amlau vetala.’
Eeta Pesitosi iyemaiha iwalo, ‘Havena yatalatalam, na hesi Paulo Sisaliya vada paipaiyai bada imiyamiya, na yau abo yawuyowa Sisaliya, b =Na Pesitosi ainai hiꞌawanoi wahiwahiyala hiwalo, ‘Howahowana na Paulo uvetamalenama Yelusalem, na teinai alauvetalai?’ Na yadi nuwatuwu moiha, neta ebeha Paulo hiꞌoiye mwalowoi amwahai, hauganane ebe ilaoma. xiNa taupwaoliwo mwalaꞌidi yo Yudeya yadi babadao hilaoma, ta yadi veꞌewa Paulo vehabana hiwalo mahalavaei. s aPesitosinane ilaoma Sisaliya, na ivetuwuni yana vetauloina, ta ahubena tonuga hiꞌovi na ihae Yelusalem. S Eeta ana higa bolimai bwau hiꞌovi, na Posiu Pesitosi neta Pilikesa iveꞌaivelaheyeine. Na Pilikesa nuwanuwana Yudeya hiꞌawa namwanawaei, ainaena iloina ta Paulo vada paipaiyai imiyamiya.Na Pilikesa nuwanuwana mane ilobai Paulo ana livahi vehabana, na tenem vehabana iyogayoga hamahamadudu na baidana hiꞌauꞌaubabada. kONa Pilikesa imeheuhi, hauganane Paulo yana guguya ibenalei, ta mumuga dumwaluna, yo atepatu, yo lauvetala ilalaoma vehabana, na Pilikesa iwalo, ‘Badagi! Ulau gwaipile, na aiteya hauga malamalaina aliguwai abo yayogaego.’ J
Ahubena veha hiꞌovi na Pilikesa mwanena Dalusila baidana hilaoma, iya Yudeya waihiuna, na Pilikesanane Paulo iyogaenama, ta yana aubabada hibenalei neta yemidi Yeisu Besinana vehabana. ;oEeta Pilikesa aleha adi taumugai iwalo auli iwalo, ‘Paulo amꞌita avivini na hesi habuluna amꞌabigabaei ta yana venuwa hava ana geluwo himohemohei’. Paulo vada paipaiyai ~uYaiyadiwo Yeisu yana veꞌitao tomowa himulimulitaedi neta Pilikesa ihanapui iliꞌilimanidiꞌo ainaena na lauvetala igudui na iwalo, ‘Tauꞌaleha yadi tauloina yehana Lisiyasi imahalavama abo yami lauvetala vehabana yanuwanuwatuwu.’ n UNa ehebo walo yawalo mahalavaei, hauganane ahiꞌahipudiyai yatowotowolo, na vehabana hiveꞌewaigau, neta walo moiha. “Na yagu walone ebeha wau mehemiyai yalauvetala, wuwuna yayemidi ebeha taumwalowoi mata hitowolouyo”.’ -SAinaena hiya bada hilaomaꞌo teina mehemwai, ilowoinanedi na hava yagu lauhapuli hiꞌita lobai, hauganane yadi tauꞌulewahiwo hilauvetalagau hiwalowei alimwai. ~ Hesi Yudeyaone Esiya tupwanaena hilalaomawa neta tenemai. Hiya ebe yadi nuwayababa aliguwai eeta hilaoma yo alimwai ebe hiveꞌewaigau. #}?Yau bada yaꞌabiye maselegauꞌo, na pwaolinane yapaihowai vada tapwalolo mwalaꞌina holanai, na nigele boda baidaguwao, yo nigele paihowa yabayababa. | ‘Na bolimai bada hiꞌoviꞌo yawuyoma Yelusalem na velau mane yalawenama yagu boda aidiyai, na hinage yapwaoli Yaubada vehabana. v{eEeta hauga maudoina aidiyai yatowotowoi wahiyala ebeha yamumuga dumwalu Yaubada mehenai, yo tomowa aidiyai. z3Na yagu nuwatuwu avivini Yaubada ainai dova teina hiya tomowaone, neta tomowa maudoidi namwanamwadi yo yababadi mata mwalowoi ainaena hitowolouyo. y1Na teina yawalo auligo, Yeisu yana amwaha taumulitaena yau eeta hiꞌawa oyaꞌoyamaegau. Na hesi tubumaiyao yadi Yaubada yawalowalo vetuvehaeyei na Mosese yana loinao yamulitaedi na tauwalo mahalavao yadi buki aidiyai ginauli maudoidi hilelelelediwa neta yau yayemidiyedi. Qx
Teina wau hiveveꞌewaigaune neta nigele howahowana na hiyemala moiha. Qw Nigele teya yaiya baidagu ayavetaꞌetaꞌe na Yudeya tomowadiyao hiyalobaigau. Na vada tapwalolo mwalaꞌina yo habuludi yo Yelusalem alonai nigele tomowa yayaꞌabiye modiꞌinidi na hiyalobaigau. &vE Ebe tomowa upanivilaedi, hiwalo mahalava alimwai neta ahubena 12 hiꞌoviꞌo aidiyai, hauganane yahaema Yelusalem ainai ebeha Yaubada yawalo vetuvehaeyei. cu?
Ainaena gabana nimanaena Paulo ainai iwalo ta ebeha iꞌaubabada, eeta Paulo iwalo, ‘Yahanapui owa abaloina teina ainai bolimai bagibagilina uloiloina, eeta mayagu yaliyaya, na mehemwai yaꞌaubabada vehabagu. 5te Na Yudeya veꞌewane hiꞌawa moihaei. !s;Na iloina ebeha ana tauveꞌewaone alaoma alimwai, na alau vetala. Eeta abo ubom upanivilaei, ta yana pwanoli uꞌita lobai dova yama walomahalava.’ [r/Na Lisiyasi iya aleha ana tauloina ilaoma, na nimanaena ihaloigai ta ilalaweine. qIya hinage itowoi na yama vada tapwalolo mwalaꞌina iꞌabiye yababa, na aꞌabi avivini yo ebeha aloinaei yama loinaena. upc‘Walo moiha towaho teina aꞌita lobai neta iya towaho yababaꞌalilina. Baleꞌu tupwa vehopali ainai Yudeyaone aidiyai hauga daodaona manini ivetuvetuwuni. Na Yeisu towaho Nasaletiyena yana boda iloiloinaei na imugamugaiyedi. 8oiNa nigele nuwagu hinage yagu walo yaꞌabiye daodao alimwai, na hesi yaꞌawanoiyego ta nuwanamwanamwaena yama walo ahuꞌahubalina yawalo mahalavaedi towaho teina vehabana. Tn!Teina miyane tupwa maudoina, ayaliyayai yo aꞌawa yauwedo moiha alimwai. mwEeta Paulo hilauvai mahalavaei, na Tetalosi itowolo na veꞌewa Paulo vehabana iwalo mahalavaei, iwalo, ‘Yauwedo owa yam loina namwanamwadi aidiyena mumuga yababana bada hidumwaluꞌo abaloina teina holanai, na teina hauga amiyamiya daumwali. rl _Ahubena 5 hiꞌovi na Ananayasi, taupwaoli mwalaꞌina yo tupwadi Yudeya yadi babadao, na hinage ehebo towaho iya taulauvetala, yehana Tetalosi, iya baidanao hidobima, na gabana Pilikesa ainai yadi veꞌewa Paulo vehabana hivaiyama. Ek#Eeta gabana iwalo, ‘Amtauveꞌewaone hilaoma abo yam lauvetala yapaihowai’. Na tauꞌalehao iloinaedi na Paulo hiꞌita avivini vada wasawasa mwalona Helodi yana vada ainai.j+"Na gabana yana leta ivahili iꞌovi, na Paulo ainai ipanivila, ‘Havaidova yam dalava?’ Na Paulo iwalo, ‘Yagu dalava Silisiya holanai.’ si_!Paulo hilauvai ta hidobi Sisaliya ainai ta letane gabana Pilikesa himohei na Paulo hilauyemiyaine ainai. xhi Na iꞌahubena ta tupwana tauꞌalehaone hilau gwaipile yadi tupwai, na taugelu hosi hibom Paulo hilalaweine. ag; Tauꞌalehao walo himulitaei ta Paulo boniyaiyena hilauvaiyama Anitipatili ainai. f Bada yadi ulewahi yabenalenaꞌo Paulo ana oiyemwalowoi vehabana, eeta yamwayamwayau na yavetamalenawa alimwai, ta ana tauveꞌewaone hinage yawalo aidiyai, na hilaowa alimwai, na netai hiwalo mahalava hava yadi veꞌewa wuwuna towaho teina vehabana.’ e5 Na yaꞌita lobai nigele teya hava yana yababa ta ebe imwalowoi bo vada paipaiyai amwauwi. Tomowaone hiveveꞌewaine neta hiya hibom yadi loinaena. edC Na nuwanuwagu yadi veꞌewane wuwuna yahanapui, eeta yadi tauꞌulewahi, ainai yawawalone. =csTowaho teina Yudeya hiꞌabi avivini na mata hiꞌoiye mwalowoi, na wasana yabenalei ebeha ibom Loma towahona eeta tauꞌalehao baidaguwao alau aidiyai, na nimadiyena ahahaguine. fbE‘Yauwedo owa gabana mwalaꞌina Pilikesa alimwai, yau Kalodiyosi Lisiyasi aliguwena. :aoNa hinage leta ilele tenem dova iwalo: q`[Na hosi tupwadi amvaidi na ainaena Paulo igelu, na mayana namwanamwa amlawei gabana Pilikesa ainai.’ 6_eAinaena aleha ana tauloina yana taumugaiwo bwau iyogaedi na iwalo, mata taꞌalehao 200 amꞌabinonovaidi, na hosi adi taugeluwo 70 adi bagibagili na gita adi tauꞌavala adi bagibagili 200 baidamiyao amlau Sisaliya ainai. Amꞌatububuni ta boniyena dova eno ana mahana ainai amtowolo yo amlau. 7^gAinaena tauloinane iwalo, ‘Ulau na havena teya yaiya ainai uwalowalo mahalava neta bada yadi nuwatuwu dawani aliguwai uwalowenaꞌo. Paulo hivetamalei Sisaliya ainai ]7Na yadi awanoi havena ubenabenalei, wuwuna hitau 40 idiꞌwai hiꞌeno dawani amwahai Paulo vehabana, na bada hiwalo yemidiꞌo ebeha havena hiꞌaiꞌai yo hinumanuma ana higa Paulo hiꞌoiye mwalowoi mugaiyei. Maudoidi hihaꞌwahaꞌwa ebeha talam hilobai Paulo vehabana.’
" c~}}g|l{{(zzyywwlvvHuu tXs'r@qqoo
nmlll7kljj?ihih`gfee^ddcba``I_^]]]I\[[[NZZ^YXWIVV UTNSS RR.QPPOO2NMLLIKKJeIIHGFEEDeCC0BAAk@??o>>8=<;;::98c7n76m5x44[432 10//G.--++>*t)(('&&;%%J$r## ""! J )x8 ACeo$
k
?
C 9(q#D" N50Moiha, tauyababa nigele howahowana hiluwu Besinana yo Yaubada yadi abaloina ainai, dova hiya taupwanoli yo taumeheꞌayo yo tauꞌaiduma, wuwuna tobwatobwa ana nuwalele ainona teina, ebeha yada yemidi tamwauwi tobwatobwa aidiyai, na nigele Yaubada ainai. Masele vehabana [M/0Hinage havena mumuga biꞌibiꞌidi amꞌataꞌataidi yo walo awaꞌawawa amꞌataꞌataidi, yo walo talawahi wuwuna walodine nigele adi lowoinana holamiyai, na hesi yami walowena Yaubada amwalo vetuvehaeyei. 1L[0Omiu Yaubada ana tauyemidiwo, ainaena ilowoinanegomiu na pwanoli yo meheꞌayo yo wasawasa ana nuwalele amlaugabaidi, na havena vehabadi hava teya amwalowalowei. FK0Hinage amvelavelauyoigomiu dova Besinana yana velaune, ta italamweuyoi na ivetaupwaoli Yaubada ainai ita vehabada ta imwamwalowoine dova pwaoli panena Yaubada ibenalei ebeha namwanamwana. mJ U0Yaubada yana velauwena bada iꞌawa natunaegomiuꞌo, ainaena iya yana mumugane amveꞌaoꞌaonaei. 1I[0 Hesi amvehaguhaguyoigomiu, yo amnuwahegoya ta ami geluwo yadi yababa amnuwahamuidi ehebo ehebo ainai, dova Yaubada yami yababao Besinana ainaena inuwahamuidiꞌo.&HE0 Na hinage yababaone teina dova amtaꞌwataꞌwataedi: walo abelena, modiꞌini, awapaꞌipaꞌiꞌi, manini, awayabayababa, na hinage walo hinahinali, 3G_0 Havena Aluꞌaluwa Veꞌahihi nuwana amꞌabiꞌabiye yababa, wuwuna Aluꞌaluwa Veꞌahihinane dova veꞌiveꞌilala alidai, ebeha howola abo ada abiye vauvau talobai.
F0 Havena hinage teya walo yababana amꞌataꞌataidi, na hesi walo namwanamwa aꞌavadi tomowa adi hagu vehabana, hava hauga ehebo ehebo ana lowoinana vehabana amꞌauꞌaubabada, ta ainaena yaiyadiwo hiya hibenalegomiu yami aubabadaena mata hagu hilobai. 2E]0 Tauꞌaivavali ilowoinanedi na hilaumwau, na hesi ginauli namwanamwadi nimadiyena hipaihowaidi, ta paihowanane ana maiha ainaena hagu himohemohedi tauwewelohe aidiyai. QD0Havena Tomodulele yana hawahawaga ammohemohei ta ivetauloina alimiyai. fCE0Na ebe ammodiꞌini, havena ammumuga yababa, na hesi amtowoi na amnuwadaumwali mwayamwayau. B0Ainaena oyama amtaꞌwataꞌwataei na maudoimiu amwalowalo dumwalu ehebo ehebo alimiyai, wuwuna maudoida Besinana tauna yaunao.
A0Ta ainaena mumuga vauvauna amvai, Yaubada yana mumuga dova, wuwuna iya atedai mumuga dumwadumwaluna yo masemaselena imwauwiyaꞌo. B@0na hesi howahowana yami nuwatuwuwo yo atemiu hivauvauyo. %?C0Ainaena mumuga miyamiyana amtaꞌwataꞌwataedi, neta paihowadine mwalona ampaipaihowaidi, hauganane nuwadawaniwo hiꞌabiꞌabiye yababagomiu moiha, X>)0Wuwuna mwalona amwaha moiha ambenalenaꞌo ta Yeisu vehabana hiveꞌitagomiu. O=0Na omiu Besinana yana mumuga bada amhanapuiyaꞌo ebeha vagana. <0Ainaena bada hiyababa aliliꞌo, ta hitalamwedi mumuga meheꞌayo aidiyai, na mumuga biꞌibiꞌidi maudoidi nuwadi ivai. ;0Yadi hanapu higuguyou, na nigele Yaubada yawahina aidiyai iyamiyamiya, eeta yadi uluꞌulu yaiya aidiyena bada talinadi ituiꞌo. :30Teina hinage Bada yehanaena yaguguya alimiyai ebeha yami mumuga taumiya ganamuli dova amlaumwauwi, wuwuna yadi nuwatuwu awaꞌawawa aidiyena. 69e0Wuwuna ita Besinana taunao, na yau vagadi yo vagadi imohegita ebeha ta tubweuyoidi yo tavehaguhaguyoigita velauwena na tawahiwahiyala. Mumuga miyamiyana na mumuga vauvauna
80Na hesi ilowoinanegita na velauwena tawalowalo moiha, eeta yada mumuga maudoidi himwalaꞌi uluꞌuluda Besinana yana mumuga dova. r7]0Teina ainaena heda mumugana alidaena talaugabaidi, wuwuna mwalona yada hanapu tapitapiyana ainai veꞌita vagadi yo vagadi hiꞌabiꞌabiye nuꞌuvigita, neta tupwadi tauꞌoyama yadi veꞌita amꞌamnadi yo yababadi aidiyena. 6+0
Na maudoida tayemidi ovi, na hinage Yaubada Natuna tahanapui mayada mumuga hunadi, dova Besinana yana mumuga hunana, na namwanamwana maudoina. 50 Na maudoida yada paihowa ehebo ehebo neta yana boda ada hagu vehabana na ebeha tawahiyala, Besinana bodana yana mwalaꞌi vehabana. +4O0 Na yana aiyauyane teina dova, ebeha tupwadi tomowa tauyewasao, na tupwadi tauwalo mahalava na tupwadi tauguguya na tupwadi taumugai na tupwadi tauveꞌita. |3q0
Na iya tauꞌaitulune ihae ta galewa ihae gabaei ewai, ainaena iya tupwa maudoidi aidiyai imiyamiya na iloiloina. |2q0 Walo teina ebeha “ihae galewai”, na vedova? Nigele iyabom iyahae na hesi iꞌaitulu baleꞌu holaꞌalilinai. 1%0Teina vehabana Buki Veꞌahihi yana walo, iwalo:“Haugana ihae ewai ana alehao iwahiyala gabaedi, na tomowa iꞌaiyauyanei adiyau.” @0{0Na Besinana yana wasawasa ainaena ada yau iꞌaiyauya. b/=0Tamada Yaubada ehebo taꞌi, iya ginauli maudoidi ewadiyai, na hinage alidai imiyamiya. g.G0Yada Bada hinage ehebo taꞌi, yada yemidi ehebo taꞌi, yada bapitaiso hinage ehebo taꞌi. /-W0Moiha ita bada ehebo, Aluꞌaluwa Veꞌahihi hinage ehebo taꞌi, ta iyogaegita omiu yo ai, na tanuwanuwatuwu ada livahi ehebo aꞌava hauga ilalaoma vehabana. x,i0Na amꞌaipate wahiyala, ta ebe Aluꞌaluwa Veꞌahihi iꞌuinigomiu, ta mayami nuwadaumwali ammiya yaliyaya. +'0Na mayami nuwadobi, yo mayami atetalam, yo mayami alamaꞌiꞌita, na ehebo ehebo amvelauyoigomiu, yo amnuwatuwu avivini ami geluwo aidiyai. * y0Yau Bada yana taupaihowa paipaina, yagu nuwatuwu ebeha yami mumugao hinamwanamwa ta dova iya iyogaegomiu yana mumuga. ) 0Ainaena yana boda maudoida Yeisu Besinana yehanaena tanoꞌovateyai, yaso ta yaso hilalaoma hauga maudoina aidiyai. Moiha./(W0Moiha, yana wahiyala holadai ipaipaihowa, ta ebe hava vehabana taꞌawanoi mayada yemidi, iya howahowana na ipaihowai, maꞌana yemutulai mwalaꞌina vehabada. &'E0Ainaena taumaselewo maudoidi baidamiyao howahowamiu Besinana yana velau amhanapu iliꞌilimani neta ana tabataba, yo ana daodao, yo ana hae, yo ana dobi, nigele ana live. Besinana yana velau imwalaꞌi alili, yo hinage Yaubada iya tauwahiyala moiha yana mumugaena iꞌoiye mwaugomiu. &0Na hinage yami yemidiyena Besinana imiyamiya atemiyai, ta mumugamiu yo yami miya maudoina ana wuwu moihana velau taꞌi. %'0Na yaꞌawaꞌawanoi ainai ta ebeha yana wasawasa yo yana wahiyala italamwei alimiyai, ta ebe iya Aluꞌaluwana atemiu iꞌabiye wahiyaladi. :$o0Iya huhu maudoidi galewai yo baleꞌuwai wuwudi. F#0Teina wuwuna yau aetutuligu yatauyoudi Tamada mehenai. :"m0
Ainaena agu muyao teina vehabamiu havena vehabana atemiu hitapitapiya, na hesi amhanapui ebeha agu muyaone teina omiu yami vewasawasa vehabana. Besinana yana velau mwalaꞌina v!e0 Besinana bada tayemidiyenaꞌo eeta taꞌatepatu na baidada taluwu Yaubada mehenai taꞌawaꞌawanoi ainai. 0 Teina Yaubada yana nuwatuwu mwalona ta ana higa wau, na teina taꞌi iꞌabiye mahalavayaꞌo yada Bada Yeisu Besinana ainaena. 1 [0
Eeta Yaubada yana waloyemidi ebeha ita yana boda alidaena yana hanapu vagana yo vagana iꞌabiye mahalavadi galewa ana tauloinao yo tauwahiyalao dawadawanidi aidiyai. D 0 Yo hinage tomowa maudoidi hihanapui ebeha Yaubada iya ginauli maudoina adi tauyemasele, na hauga daodaona aidiyai yana nuwatuwu idawani, ta wau yagu paihowaena iꞌabiye mahalavayaꞌo. k O0Na yau dova wewelohe tauyemidiwo holadiyai, na hesi Yaubada yana veꞌiꞌilaena paihowa teina imohegau, na omiu nigele Yudeya alimiyai Besinana wasana yaguguyaei, ta ainaena yana wasawasa mwalaꞌi alilina amꞌita lobaidi. '0Na Yaubada yana wahiyalaena yo yana velauwena paihowa teina imohegau, ta ebeha wasa namwanamwanane Besinana vehabana yawalo mahalavaei. fE0Hanapu dawadawanina ainaena omiu nigele Yudeya howahowana na Yaubada yana livahi amlobai, ai Yudeya dova. Yana livahi mwalona iwalo yemidiyenaꞌo, eeta Yeisu Besinana wasana ainaena talobaiyaꞌo ta taveboda eheboꞌo. )K0Na hanapunane yaso mugamugaidi nigele hiyahanapui, eeta teina taꞌi Aluꞌaluwa Veꞌahihi iꞌabiye mahalava yana tauyewasao yo tauwalo mahalavao alimaiyai. jM0Na ebe amvahili mata amꞌita lobai ebeha Besinana ana hanapu dawdawanina bada yahanapuiyaꞌo. 8i0Na yagu paihowa teina hanapu mwalona dawadawanina vehabana, na hesi ana nuwamasele Yaubada bada iveꞌitagauꞌo, dova mwalona yaleleyawa yami leta ubwaꞌubwana ainai. 0Mwalona yagu paihowa wasana ambenalenaꞌo, ta yagu paihowane Yaubada imohegau, na ebeha iya yana veꞌiꞌilaena omiu ami hagu amlobai. T #0Teina vehabana yau Paulo yapwagogo na yaꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai, iya yagu paihowa imohegau omiu nigele Yudeya alimiyai, na Yeisu yana paihowa vehabana vada paipaiyai himwauwigauꞌo ta yamiyamiya. oW0Na omiu nigele Yudeya ta hesi bada amyemala ginaginauliꞌo, Yaubada Aluꞌaluwana yana abamiya.|q0na ainaena ita maudoida vada ana ginaginauli, na Yeisu iꞌabigita ta tayevada mwalaꞌina na veꞌaveꞌahihida. /W0Omiu hinage hiꞌabigomiu, eeta ita dova vada, na Yeisu Besinana iya yada wahuwahu, iya ainai logidi mwalaꞌidi neta Yeisu ana tausagenawasao yo tauwalo mahalavao, 1[0Omiu mwalona taumanao ammiya wahiꞌo, na hauga teina hesi bada amvetaniwaga toyawaꞌo Yaubada yana bodao baidamiyao, na amveboda ehebo Yaubada yana huhu ainai. [/0Eeta iya ainaena, omiu yo ai Aluꞌaluwa ehebo ainaena ilauvaigita Tamada ainai. 0Ainaena Yeisunane ilaowa na daumwali iguguyaei omiu taumiya amwaha daodao alimiyai, yo ai hinage vahalinai amiyamiya alimaiyai. hI0Hinage yada wahei aidiyena ilivahigita ta ivaigitama Yaubada ainai yo iya baidada taꞌawa auꞌaugeluyoꞌo, ta yana paihowane, iya tauna ehebo ainaena aiwa lagalaga ainai hiꞌoiye patu, ta veꞌalehaone hiꞌoꞌovine. pY0Iya tauna ana ꞌoiyemwalowoi ainaena Mosese yana laugagayowo itauꞌauꞌauhigomiu maudoidi ibohoidi, eeta ilau ahaigita ta taveboda ehebo iya baidada, na nigele dova mwalona boda bwau himiyamiya, na teina hauga tamiya daumwali. F
0Mwalona tamiya tulutuluhauyoigita ta ai Yudeya na omiu nigele Yudeya na teina haugane Besinana yada miyawahei ihoꞌeyaꞌo na imwauwi iliꞌilimanigita daumwali alonai ta ita huhu ehebo. -0
Mwalona ammiyawahi, na teina haugane Yeisu Besinana imwalowoi na ꞌwahinana isagena vehabamiu eeta ilauvaigomiu ta amlaomaꞌo vahalinai. / W0 Mwalona omiu nigele Besinana yana boda, ainaena ammiya bala daodao, ta Isileli yana abaloina ammiya tulutuluhaei na Yaubada yana waloyemidi iwawalo mahalavaeiwa, nigele habuluna amyaꞌita lobai. Ainaena nigele amyaꞌita haeyei, wuwuna Yaubada nigele amyahanapui na nigele amyanuwanuwatuwui. L
0 Omiu taumiya ganamuli na nigele Yudeya tomowadiyao na nigele Yudeya, eeta hiya Yudeya yadi veꞌiveꞌilala neta ꞌwapi ana hapi tomowa nimadiyena nigele amyavaivai, ta hihinahinaligomiu. _ 70
Na hesi Yaubada iya yana paihowa atedai iꞌatububunidiꞌo Yeisu Besinana ainaena, na ebeha tapaipaihowai paihowaone namwanamwadi Yaubada mugamugaina ivesinuwanediꞌo vehabada. Besinana yehanaena taveboda ehebo {0 Yada abihagune nigele ebeha yada paihowa ainaena tayalobai, mata dova ta tanuwahaehae ebeha ita bada yada wahiyalaena. $A0Moiha, yana veꞌiꞌila ainaena ilivahigomiuꞌo yami yemidi vehabana, na nigele ambom yami paihowa aidiyena, na hesi Yaubada yana aiyauya ainaena. +0Teina ipaihowai na ebeha hauga ilalaoma aidiyai yana veꞌiꞌila mwalaꞌi alilina iveꞌitaei, neta yana atemuyamuya Yeisu Besinana ainaena. 0na hinage Besinana baidada iꞌabihinigita, na galewa yana wahiyala imohegita, ta Yeisu Besinana yana besinanaena taloiloina. 0Ainaena yada lauhapuliwone hiꞌoiꞌoiye mwalowoigita, na hesi Yaubada yana atemuyamuya imwalaꞌi alili yo yana veꞌiꞌila mwalaꞌina alidai na ainaena iꞌabiye towolouyoigita, Besinana baidada. Yaubada iya yana velau ainaena ilivahigita, _70Mwalona hinage ita dova hiya na tauda yana nuwatuwu dawaniwo tamulimulitaedi, ta hava ita yada nuwatuwu tapaipaihowaidi. Ainaena Yaubada imodiꞌiniyegita wuwuna mumugada yababadi, dova taumiya baleꞌu maudoidi. ~u0Na mwalona baleꞌu mumugana yababadi ampaipaihowaidi, wuwuna aluꞌaluwa yababadi hiya yadi bada yana wahiyala alonai ammiyamiya yo amꞌawaꞌawa abiyei, eeta neta aluꞌaluwane, iya tauwalo sebasebaiwo himulimulitaei ta nuwadiyai imiyamiya. S !0Omiu mwalona dova mwalomwalowoimiu yami awasewa yo yami yababao aidiyena. 0Wuwuna tauyemidiwo ita dova Besinana taunao, ainaena Besinananane iꞌoiye mwauwigita dova ginauli maudoidi iꞌoiye mwauwidi.
0Wuwuna Yaubada Besinana ana loina imohei ginauli maudoidi ebeha iloinaedi, na tauyemidiwo ita hinage maudoida iloiloina alidai. q~ ]0Ainaena Besinana tomowa dawadawanidi yadi loinao maudoidi imwalaꞌi gabaedi, nuwana ꞌtausagenawasao yadi loinao bo aluꞌaluwa yababadi yadi loinao, bo hiya yehadi mwalaꞌina yadi loinao, teina hauga yo hauga hilalaoma aidiyai. } 50Yana wahiyalane iveꞌitaei Besinana ainaena, haugana mwalowoiyena iꞌabiye towolouyoi, na yana abamiya galewai imohei, Yaubada nima tautuwanaena. ]| 50Na hinage mata amhanapui Yaubada ipaipaihowa wahiyala ita ana tauyemidiwo vehabada. q{ ]0Yo hinage atemiyena ginaulidine namwanamwadi vehabadi iyogaegomiuꞌo mata amhanapuidi, yo amyemidiyei ebeha howola abo amlobaidi. Ta ebe amhanapuidi yana aiyauya mwalaꞌina yana tomowao ita alidai, neta iya yana wasawasa ainaena. -z U0Na yagu awanoi vehabamiu ebeha yada Bada Yeisu Besinana yana Yaubada, iya Tamada na Tauwasawasa mwalaꞌina, iꞌabiye hanapugomiu, na iya amhanapui iliꞌilimani. xy k0Hauga maudoina aidiyai omiu vehabamiu yaꞌawaꞌawa yauwedo Yaubada ainai, na yaꞌawaꞌawanoi vehabamiu, wuwuna wasamiu yabenalenaꞌo neta Bada Yeisu amyemidiyenaꞌo, na hinage ana tauyemidiwo maudoidi atemiyena amvelavelauwedi. (x K0iya dova ilaꞌilala, ta ainaena tahanapui ebeha ada maiha galewai Yaubada ainaena howola abo talobai, na ainaena yana wasawasa tanoꞌowei. Paulo yana awanoi Tw #0
Na hinage omiu Besinana ainaena wasa moiha na namwanamwana, neta ami livahi vehabana, ambenalenaꞌo, eeta iya amyemidiyei na hinage Aluꞌaluwa Veꞌahihiwa iwalo yemidiyenaꞌo ta imohegomiuꞌo, Ov 0 ebeha tauyemidi mugamugaimai Besinana ainai yana wasawasa anoꞌowei. >u w0 Na Yaubada ibom yana nuwatuwuwena iloiloina, ta yana paihowa maudoina ipaipaihowaidi, na inuwatuwu mugai vehabada ta ivesinuwaegita na iloinaegita Besinana yana boda vehabana, Tt #0
Yana waloyemidi teina ebeha hauga yana abaꞌovi ainai Besinana ginauli maudoidi imwauꞌahaidi na hiyemala ehebo, neta ginauli galewai yo hinage ginauli baleꞌuwai maudoidi imwauꞌahaidi iya mehenai. 4s c0 Hinage nuwamasele yo hanapu imohegita, eeta ibom yana nuwatuwu dawadawanidi tahanahanapuidi, wuwuna yana waloyemidi miyamiyana ebeha Besinana ainaena hagu imohegita. =r u0Na natunane ꞌwahinanaena ilivahigita yada pwanoli aidiyena, ta Yaubada inuwahamuidi, neta iya yana veꞌiꞌila mwalaꞌi alilina imohegita. Na ana mwalaꞌi nigele ana abalive. sq a0na Yaubada tanoꞌowei teina veꞌiꞌila namwanamwa alilina vehabana, iya Natuna moiha imohe awawaigita. yp m0Ainaena Yaubada nuwanuwana na yana velauwena ivesinuwaegita na Yeisu Besinana ainaena iꞌawa natunaegita, Do 0Wuwuna mwalona howola baleꞌu nigele iyayemasele, na ivesinuwa mugaiyegita ta ebeha taveboda ehebo Besinana baidada, yo Yaubada mehenai mumugada masemaselena, na nigele ada abaveꞌewa. 4n c0Augeluwo taꞌawa yauwedo Yaubada ainai, iya yada Bada Yeisu Besinana Tamana, na Besinana ainaena aluꞌaluwada ivelauwedi na wasawasa galewa maudoina imohegitaꞌo. m 0Tamada Yaubada yo Bada Yeisu Besinana yadi veꞌiꞌilaena na yadi nuwadaumwali himiya vahaligomiu. Abihagu Besinana ainaena l %0Yauwedowo omiu Yeisu Besinana ana tauyemidiwo, yami leta teina yau Paulo aliguwena. Yaubada yana nuwatuwuwena yavetauyewasa Yeisu vehabana. k7DAwayauwedo teina yau nimaguwena yalelelelene, Yau Paulo. Na amnuwatu avivinigau ebeha yau vada paipaiyai yamiyamiya. Veꞌiꞌila alimiyai.^j5DAkiposi amwalo ainai, ‘Paihowawa yada Bada imohegoꞌo uwahiyala na uveꞌovi.’ PiDYami leta teina omiu Yaubada yana bodao amvahili mugaiyei, mulitai amvetamalei Yaubada yana bodao tupwa Laodisiya aidiyai, yo Laodisiyao yadi letane hinage hivetamalenawa alimiyai na amvahili. *hMDTahidao tupwa Laodisiya ainai himiyamiya yagu awayauwedo amwalowei aidiyai, yo hinage Yaubada yana bodaone waihiu Nimipasi yana vadai hitapwatapwalolo aidiyai. rg]DHinage ada gelu Luke iya tauꞌasiyebwaone yadi taulaumulamula yo Dimasa yadi awayauwedo alimiyai. wfgD
Moiha taꞌi, Epapilasi ibom ipaihowaꞌo mwalaꞌina vehabamiu, yo Laodisiyaone yo Hiyelapolowone vehabadi. e D Epapilasi hinage yana awayauwedo alimiyai, na iya yami boda alimiyena na ipaipaihowa Besinana Yeisu vehabana. Na hinage yana awanoiwone aidiyai iꞌawaꞌawanoi mwalaꞌina ebe amtowolo wahiyala mayami mumuga namwanamwana maudoina dova Yaubada yana nuwatuwu. ~duD Na hinage Yeisu iya yehana bwauna Yasitosi, na hitau tonuga yadi awayauwedo alimiyai. Hitautonugaone teina hiya Yudeya na baidaguwo apaipaihowa Yaubada yana Abaloina vehabana, na hiya yagu miya vitai aidiyena hiꞌabiꞌabiye wahiyalagau. xciD
Alisitako iya baidagu vada paipaiyai amiyamiya, na yana awayauwedo alimiyai teina yawalowenawa, na hinage Maki, neta Banabasi nubaina, mwalona bada nuwamiyai yamwauwiyaꞌo Maki vehabana, na ebe ilaowa alimiyai, amyogaei yami vadai. FbD Tahidane Onesimo Tikiko baidana hilalaowa. Onesimo iya yami dalava towahona, na tahida velavelauna mayana yemidi. Na hinage hava teinai himahamahalava mata hiꞌaubabadaedi alimiyai. a{DTa bada yavetamalenawaꞌo alimiyai abo iya yama miya iꞌaubabadaei, na hinage yana walowena iꞌabiye wahiyalagomiu. 1`[DTikiko howola abo ilaowa na yagu paihowa maudoina iwalowei alimiyai. Na iya tahida velavelauna, yada Bada yana taupaihowa dumwaluna, na baidamai apaipaihowa ovi. 7_gDAmꞌaubabada iliꞌilimani hauga maudoina mayami nuwamasele moiha, na ebe ami geluwo hipanivilaegomiu amyemaiha dumwalu ehebo ehebo aidiyai. Walo velau Kolose aidiyai q^[DNa hinage hiya Yeisu nigele hiyayemidiyei aidiyai ammumuga dumwalu, na havena yami hauga amgabagabaei. ]}DAinaena amꞌawaꞌawanoi vehabagu, ta wasanane ana nuwamasele yaꞌabiye masele. Yagu paihowa ana lowainana dova. \DNa hinage ai vehabamai amꞌawaꞌawanoi ta ebe Yaubada amwaha iꞌabiye mahalava alimayai, na Besinana wasana mwalona dawadawaninawa ebe ayewasaei tomowa aidiyai, na teina wasane vehabana himwamwauwigaune vada paipaiyai Yeisu wasana ana guguya vehabana. [-DAmꞌita avivinigomiu, na havena yami awanoi itapitapiya, na hesi amꞌawa yauwedo Yaubada ainai, yo amꞌalamaꞌiꞌita awanoi aidiyena. /Z YDOmiu tautaubadao amloina dumwalu yami taupaihowaone ehebo ehebo aidiyai, wuwuna amnuwatuwu avivini omiu hinage yami Taubada imiyamiya galewai. Guguya awanoi vehabana nYUDNa hesi tauyababao iyemaihadi ginauli yababadi aidiyena, wuwuna Bada mata nigele iyaveꞌahadi.lXQDEeta mulitai abo Besinana ainai ami maiha amvai, wuwuna yada Bada Besinana vehabana tapaipaihowa. lWQDYami paihowa maudoina aidiyena amtuluhahegoya nigele tomowa vehabadi, na hesi Bada vehabana. +VODOmiu hinage taupaihowaone yami tautaubadao baleꞌuwai alinadi ammulitaedi ginauli maudoidi vehabadi, na nigele ebeha hiyaꞌitaꞌitagomiu abo aidiyai ampaihowa mayami tuluha hegoya, na ebeha amꞌabiye yaliyayadi hauga maudoina aidiyai mayami atetalam, ta ebe Bada amveꞌahihiyei. {UoDNa omiu tama, natumiyao havena amꞌabiꞌabiye modiꞌinidi, mata dova ta taudi hisosomana yo hiꞌwataꞌwata. TDHedaheda habulumiu, omiu hauga maudoina tamamiyao yo hinamiyao alinadi ammulitaedi teina yada Bada yana abayaliyaya. cS?DHinage dova omiu towatowaho mwanemiyaone amvelau aidiyai, na havena amwalowalowedi. zRmDYada Bada yana tomowao ita ada lowainana ebeha waiwaihiu tawatawaholamiu mwanemiyao yadi walo ammulitaedi. 1Q[DNa yami paihowao yo yami walowo maudoina aidiyena yada Bada Yeisu yehanaena ampaihowaidi mayami awayauwedo Tamada Yaubada ainai. Vali boda yo vali boda adi loina -PSDHinage Besinana yana walo namwanamwa alilidi hiꞌiniꞌini iliꞌilimani atemiyai, yo ainaena ehebo ehebo ainai amveꞌita yo amguguya hanapu moiha ainaena; yo yami wali yo Sam walinao aidiyena yo walibui ta ebe Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena amꞌawa yauwedo Yaubada ainai atemiyena. O-DNa hinage Besinana yana nuwadaumwali atemiu iloinaei, wuwuna Yaubada maudoida iyogaegita ta tayeboda ehebo eeta taꞌawa yauwedo Yaubada ainai. dNADNa velau amliꞌwa wuwuna velau mumuga haehae alilina na mumuga maudoidi iꞌuinidi. AM{D
Na amvehaguhagu ehebo ehebo ainai, ta havena ami geluwo amꞌawaꞌawa yaliyedi, na hesi hiya yadi pwanoliwone amnuwahamuidi, wuwuna yada Bada hinage yami pwanoliwo inuwahamuidiꞌo. JL
D Omiu Yaubada yana velauwena ivesinuwaigomiu ta ebe veꞌaveꞌahihimiu ibom vehabana, ainaena amꞌatemuyamuya yo amvelauyoigomiu yo amnuwadobi mayami atetalam yo mayami alamaꞌiꞌita. K%D Eeta nigele teya wahei iyamiyamiya, na amwalo, ‘Yudeya vali boda bo hiya nigele Yudeya vali boda’, bo nuwana amwalo, ‘Hiya ꞌwapidi hihapidi boda vagana, na hiya nigele hiyahapidi boda vagana’, bo ‘Taumanao yo dalava tanitaniwagadi’, bo ‘Taupaihowao mohili yo tauloinao’, na hesi boda teina maudoina Besinana yana boda, eeta iya atedai imiyamiya na ibom taꞌi ilaulau ahaigita. )JKD
Ainaena mumuga vauvauna amlobaiyaꞌo, ta ada tauꞌabiye masele hauga maudoina iꞌabiꞌabiye vauvaugomiu, ebeha amhanapui ta ami lautowoi ana ita dova iya. yIkD Hinage havena amꞌoyaꞌoyama ami geluwo aidiyai, wuwuna mumuga baleꞌu bada amtaꞌwataꞌwataenaꞌo. qH[Dta teina taꞌi amtaꞌwataꞌwataedi, neta modiꞌini, aleha, alomagigili yo hinali yo awayabayababa. IG DMumugaone yababadine teina mwalona bada ampaihowaidiꞌo, IF DNa ginauliwone teina vehabadi mata Yaubada imodiꞌini alidai. .EUDAinaena baleꞌu mumugana atemiyai amyemwalowoidi, dova ainatole yo paihowa yababadi yo nuwatuwu dawani yo aiduma yo vetobwatobwa neta vali abayemidi pwanowo. -DSDEeta yawahida namwanamwana Besinana ainaena tavaiyaꞌo, ta ebe haugana Besinana ilaoma omiu hinage Besinana baidamiu ammahalava yana wasawasa masemaselena ainai. _C7DWuwuna bada ammwalowoiꞌo na teina hauga yawahimiu Besinana baidamiu Yaubada ainai. LBDHinage yami nuwatuwuwo ammwauwidi galewai, havena baleꞌu ainai. =A uDYaubada Besinana baidamiu bada mwalowoiyena iꞌabiye towolouyoigomiuꞌo eeta howahowana galewa ana nuwatuwu ambehaedi, wuwuna Besinana Yaubada nima tautuwanai imiyamiya galewai. q@[DTeina loinaone adi ita aꞌava dova hanapu moiha, na adi taumulitao himumuga mayadi nuwadobi, yo hinage taudi hilaugagayowedi, na hesi loinadine nigele teya yadi wahiyala, ainaena taudi yana nuwatuwu dawadawanidi iloiloinaedi.?#DTeina ginauli sawasawalidi na ebe tayepaihowadi mata hiꞌovi. Wuwuna tomowa yadi nuwatuwuwena yo yadi veꞌita aidiyena hilalaomane. x>iDyo yadi loinao ammulimulitaedi, ebeha havena ginauli laulaugagayodi amꞌabiꞌabitowoidi yo amlaulautowoidi? ^=5DMwalona ammwalowoiꞌo Besinana baidamiu, neta aluꞌaluwa yababadi yadi loina alimiyai bada iꞌoviꞌo, na hava vehabana howola ampaipaihowa dova baleꞌu yadi paihowa? Hava vehabana tomowa yadi veꞌitao <DNa hesi Besinana nigele hiyaꞌabi avivini, ibom uluꞌuluda, na ita Besinana taunao ehebo ehebo, na taunane ehebo taꞌi ainai tapaipaihowa yana namwanamwa vehabana, yo taunane imwalamwalaꞌi Yaubada yana paihowa ainaena. Yawahi vauvauna Besinana ainaena l;QDNa havena yaiya teya iꞌawaꞌawa yabababaegomiu wuwuna omiu nigele amyatapwatapwalolo mayami nuwadobi tausagenawasa aidiyai. Tomowadine yadi nuwamasele niviniviyena vehabana hinuwahaehae baleꞌu ana nuwatuwu aidiyena. k:ODGinauliwone abaꞌita taꞌi, na hesi adi hanapu moiha Besinana ibom ainaena iꞌabiye maseledi. .9UDNigele howahowana teya yaiya iꞌawaꞌawa yababaegomiu amiu bo ami bwahi bo yami guyau bo waiꞌena vauvauna ana haugai bo tapwalolo aidiyai, dova Yudeyaone. 8#DNa hinage Tomodulele yo maꞌana geluwo maudoidi imwau aituluwedi, na ana aiwa lagalagana ainai adi hinimaya imwauwi yo iwahiyala gabaedi. {7oDAda vagavaga ana loina vitaina bada itomgabaenaꞌo, na ana aiwa lagalagana ainai hitutuye patune vehabada. F6D
Omiu mwalona nigele hapi amyavai, ta yami mumuga yababana ainai ammwalowoi moiha, na hesi Besinana baidada yawahi vauvauna Yaubada imohegitaꞌo na yada pwanoliwone inuwahamuidiꞌo. m5SD Hinage Besinana baidamiu bapitaiso amvaiyaꞌo neta himagaiyegomiuꞌo, na Besinana baidamiu yami bapitaisowa ainaena amtowolouyoꞌo, wuwuna Yaubada yana wahiyala amyemidiyei neta Besinana mwalowoiyena iꞌabiye towoloyaꞌo. E4D Na hinage Besinana ainaena yami veꞌiveꞌilala amlobaiyaꞌo ana ita dova hapi, nigele hapi ababwaꞌabwaꞌala ꞌwapina ainai, na hesi mumuga baleꞌu atemiyai itom gabaediꞌo. 39D
Na Besinana ainaena miya namwanamwa moihana bada amlobaiyaꞌo ta tausagenawasao yo aluꞌaluwa yababadi maudoidi iwahiyala gabaedi, na iloiloinaedi. a2;D Besinana ibom ainai Yaubada yana wahiyala yo hinage mumugana maudoina himiyamiya. S1 DHavena teya yaiya iꞌoyaꞌoyamaegomiu tomowa yadi hanapu aidiyena, yo aluꞌaluwa yababadi yadi nuwatuwena wuwuna yadi nuwamaselene ginauli awaꞌawawa baleꞌuwena, na nigele Besinana ainaena. 10[DWuwuna Besinana yami yemidi ana wahuwahu, na yami yemidi ana abiyemwalaꞌi, yo ana abiyewahiyala, dova hiveveꞌitagomiune, ta vehabana amꞌawa yauwedo mwalaꞌina. u/cDEeta Besinana Yeisu yada Bada ainai amꞌatetalamꞌo, ainaena ibom taꞌi yana wahiyalaena amlaulau. G.DTeina hauga taugu imiyawahi alimiyena, na yagu nuwanuwatuwu alimiyai imiyamiya, na yayaliyaya yami miya namwanamwana yo yami yemidi wahiwahiyalana Besinana ainai vehabadi. Besinana baidada d-ADYawalowalo ebeha havena vali tomowa yadi walo amꞌamnana ainaena hiꞌoyaꞌoyamaegomiu. Q,DNa Besinana ainai hanapu yo nuwamasele maudoina wasawasadi himiyamiya. y+kDTa ebe ainaena hibom velauwena hiꞌawa heliheliyam moiha maꞌadi lautowoi namwanamwana yo mayadi nuwamasele moiha. Ainaena hiyaliyaya mwalaꞌina, wuwuna bada nuwadi imaseleꞌo mwalona nuwatuwu dawadawanina vehabana, neta iya Besinana. +* QDNuwanuwagu amnuwamasele ebeha yau yapaipaihowa mwalaꞌina omiu vehabamiu yo hinage taumiya Laodisiya vehabadi, yo hinage hiya manigu nigele hiyaꞌita vehabadi. l) SD Teina vehabana yapaipaihowa na yawahiwahiyala ibom yana wahiyala mwalaꞌina aliguwai ainaena.i( MD Ibom Besinanane awalowaloweiwa na mayama nuwamasele moihaena aguguya na aveꞌita tomowa maudoimiu alimiyai, na omiu Besinana ana taumulitao ebeha aꞌabiye mahalavaegomiu mayami mumuga maudoina namwanamwana yo hunana. ' DWuwuna Yaubada ana hanapu mwalona dawadawanina, na inamwanamwa alili, eeta nuwanuwana iꞌabiye mahalava omiu nigele Yudeya alimiyai, hanapunane ebeha Besinana imiyamiya atemiyai, yo ainaena amnuwatuwu avivini ebeha tupwa wasawasa holanai mata amluvu. & )DWalonane mwalona tomowa mugamugaidi ita tubudao aidiyena imwau dawanidi, na teina hauga imwau mahalavaedi Yaubada yana bodao ita alidai. % 7DYau hinage Yaubada yana loinaena yavetauvepaihowa omiu Yaubada yana bodao vehabamiu, ta ebeha Yaubada yana walo maudoina yaꞌauꞌaubabadaedi. c$ ADTeina hauga yagu muya yalobalobai omiu vehabamiu, na hesi mayagu yaliyaya. Yau taugu yana muya na Besinana yana muya ilauhepoiyedi na imwalaꞌiꞌo Yaubada yana bodao vehabamiu, wuwuna omiu neta Besinana taunao. -# UDNeta ebe yami yemidi havena hitapitapiya, na hinage amtowolo wahiyala wasana namwanamwana ambebenaleiwa ana yemidi ainai, ta havena amlaulaugabaei. Wasanane ana guguya tomowa maudoidi baleꞌuwai hibenalenaꞌo, na yau Paulo ana tauguguya teya. Paulo yana paihowa Yaubada yana bodao vehabadi 0" [DNa Yeisu tauna mwalowoiyena ivaigomiuma ta iꞌabiye veꞌahihigomiuꞌo na hinage iꞌabiye maselegomiuꞌo ta ebe imwau hinigomiu Yaubada mehenai madumwadumwalumiu. ~! wDOmiu hinage mwalona ammiyawahi alili na yami nuwanuwatuwu aidiyena Yaubada ainai amꞌaleha na ammumuga yababa. 7 iDNa Yeisu aiwa lagalagana ainai ꞌwahinana yana sagenaena ginauli maudoidi baleꞌuwai yo galewai himimiyawahiwa, bada ivaidimaꞌo Yaubada ainai habi awaheliheliyamyo. o YDYaubada yana nuwatuwuwena na yana wahiyalaena yo mumugana maudoina aidiyena Yeisu iꞌoiye mwau. . WDIta Yaubada yana bodao dova taunao, hinage iya ibom uluꞌuluda yo ibom abavetuwuni na iya ibom mwalowoiyena itowolo mugai, eeta ginauli maudoidi adi taumugai. w iDMulitai abo yana yemaselewo himahalava iya imiyamiya, na yana wahiyalaena ginauli maudoina hipaipaihowa. $ CDWuwuna iya ginauli maudoidi galewai yo baleꞌuwai ibom wuwudi, ginauli taꞌitaꞌitadi yo ginauli nigele tayaꞌitaꞌitadi, yo hinage tausagenawasao yo tauloinao yo tauwahiyalao yo aluꞌaluwao, hiya maudoidi Yaubada iyemaseledi Natuna yana paihowaena, na Natunane vehabana. , SDIta nigele howahowada Yaubada taꞌita, na hesi ana ita dova Natunane, na Besinana Yeisu yemaselewo maudoidi aidiyena inamwanamwa gabaedi, ta iya ihae alili. R DWuwuna iya igimwalaigita, ta yada pwanoli aidiyena iꞌabiye maselegita. n WD
Iya tupwa guguyou ainaena ilauvaigita ta imwaulawegita Natuna namwanamwana yana Abaloina ainai. ;D na hinage mayami yaliyaya, amꞌawa yauwedo Tamada ainai, iya ibom yana talamwena wau teina tamiyamiya tupwa masemaselena ainai, yana tomowa baidadao. 3D yo hinage ibom ana wahiyala mwalaꞌinaena iꞌabiye wahiyalagomiu, na yami paihowa maudoidi aidiyena, amꞌalamaꞌiꞌita, na amtowolo wahiyala, ;D
na hinage yami paihowaena yada Bada amꞌabiye yaliyaya yo hinage mumugamiu namwanamwana iꞌaiꞌaino, ta Yaubada ana hanapu atemiyai ebe imwalaꞌi, w iD Hauganane wasamiu abenali mugaiyei ana higa wau, nigele awanoi ayalaumwauwi vehabamiu, na hesi Yaubada ainai aꞌawaꞌawanoi na ebe Aluꞌaluwa Veꞌahihi nuwamiu iꞌabiye maseledi, ta amhanapui moiha hava yana nuwatuwu vehabamiu, | sDNa Epapilasi Aluꞌaluwa Veꞌahihi ana velau atemiyena bada iwalo mahalavaenaꞌo aliguwai. Besinana yana paihowa /DMoiha, adage Epapilasi towaho namwanamwana. Wasane iveveꞌita mugaiyegomiune, iya aiꞌaivelahemai ipaipaihowa Besinana vehabana alimiyai. [ 1DWasane ambebenaleine imwalamwalaꞌi na hinage iꞌaiꞌaino, teina hauga tupwa maudoina aidiyai. Dova omiu hauganane ainai Yaubada yana veꞌiꞌila ambenali mugaiyei Epapilasi ainaena na amꞌawa moiha. -Deena amnuwatuwu avivini ebeha yami abayaliyaya howola abo galewai amlobai, dova mwalona wasa namwanamwana, neta walomoiha, bada ambenalenaꞌo.
a~~~ }}_||{{6zznyy9xx/ww+vv uttPss]rr^qq+ppOonmm*lkWjj`ihh`gg^fee>doc>|==H<=;;~:_9877
43342w1g0/t..-u,,=++t*))<((<'&&r%%=$n##X""-!{ k O BxiFW=^S
o
| m.#x =u&Na ada avaꞌavala tabom ehebo ehebo taꞌavalaidi. a;&Eeta howahowana ehebo ehebo ibom yana mumuga iꞌita, aiteya paihowa namwanamwana na aiteya yababana. Na ebe namwanamwana, anawalo vetuvehaei yana nuwatuwuwena ibom ilautowoi na havena ana geluwo yadi walo ainaena. Z-&Ebe yaiya iꞌabihiniuyoi ebeha iya tauwasawasa, neta iꞌoꞌoyamauyowei. s_&Ami avaꞌavalao vitavitaidi aidiyai amvehaguhaguyoigomiu, wuwuna teina ada loina Besinana ainaena. u e&Tahiguwao, ebe tahida ehebo yana lauhapuli ainaena ibeꞌu, omiu aluꞌaluwamiu wahiwahiyaladi amtowoi ta tahidane amvedumwalu, nuwahegoyaena, na hesi amꞌitaꞌitayoigomiu, ta ebe havena hinage yana aba beꞌune ainai ambeꞌubeꞌu. ve&Na havena tanuwanuwahae, bo nuwana ada geluwo tataꞌwataꞌwatadi, bo taꞌaloꞌalomagigiliyedi.~u&Na yawahi namwanamwana imohegita Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena, ta howahowana Aluꞌaluwa Veꞌahihi imugaiyegita. &Na hesi ita Yeisu Besinana iloinaegita, ta yada nuwalelewo yababadi iꞌoiye mwalowoidiꞌo ana aiwala lagalagana ainaena. i K&nuwahegoya, yo tuluhegoya. Na nigele teya loina iyamiyamiya yo mumugaone teina ilaugagayowedi. 'G&Na Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainona namwanamwana atedai hibom neta, velau, yaliyaya, nuwadaumwali, alamaꞌiꞌita, atemuyamuya, vehaguhagu, nuwaꞌehebo, ~&yo hinage abayaliyaya yababana bwahi wahiwahiyalana ana numa ainaena, yo tupwadi mumuga yababadi. Mumugaone teina vehabadi mugai yavenuwamwauꞌo, ta wau hinage yavenuwamwau alimiyai, ebeha adi taupaihowao havena Yaubada yana Abaloina ainai hiluwuluwu. j}M&balau, alawai awapaꞌipaꞌiꞌi, aleha, alonagigili, modiꞌini, aiduma, wahei, vehinahinali, a|;&Yada nuwalelewo yana paihowa tahanahanapuidi, neta pwanoli, meheꞌayo, aihigani, k{O&Neta taꞌi ebe Aluꞌaluwa Veꞌahihi imugaiyegomiu, Mosese yana loinao hiꞌoꞌovi alimiyena. z&Wuwuna yada nuwalelewo Aluꞌaluwa Veꞌahihi iveꞌaveꞌalehaedi, ainaena hinage Aluꞌaluwa Veꞌahihi yada nuwalelewo iveꞌaveꞌalehaedi. Eeta holadai hiꞌaleꞌaleha, na hava namwanamwana nuwanuwada ebe tapaihowai nigele howahowada tapaihowai. gyG&Alimiyai yawalo, Aluꞌaluwa Veꞌahihi ammulitaei ta havena mumugada ainaena amlaulau. (xI&Ebe loinane teina amtaugabaei na ambom alimiyai amveveꞌalehauyoigomiu, howola ami boda amvesawali. Aluꞌaluwa ainona vagana na yada nuwalelewo vagana w&Wuwuna loina maudoina adi uini, loina ehebo teina, iwalo,‘Am geluwo uvelau namwanamwaedi dova ubom amvelaune.’ rv]&
Tahiguwao, Yaubada bada ivesinuwaigomiuꞌo ta livalivahimiu, na havena amnuwanuwatuwui ebeha nigele ami loina teya ta mumuga baleꞌu ammulimulitaedi, na hesi velau namwanamwa ana loinaena amlau ta ambom amvehaguhaguyoigomiu. Yu+& Moiha taꞌi howahowana yo ami tauꞌabiye tapiyaone hivehapihapiuyoidi hibom. t/& Tahiguwao, havena amnuwanuwatuwu yagu guguya vehabadi ta ebeha tomowa hapi hivai yo Yudeyao yadi loina himulitaei, na yagu guguya hesi Besinana yana mwalowoi aiwa lagalagana ainai vehabana, na guguya teina vehabana taumiya Yudeya hinuwanuwayababa ta hiveve alehaegau. As{&
Yau yada Bada yayemidiyei ebeha howahowana iꞌabiye nuwamaselegomiu, ta yagu loina aꞌava ammulitaei na ebe yaiya iꞌabiye tapiyagomiu, ana maiha Yaubada ainaena mata ilobai. krO& Teina dova ehebo ginauli iuꞌiuna na yababana, tahowahowana yo maudoimiu iꞌabiye yababagomiu. q+&Laugagayo teina nigele Yaubada ainaena, wuwuna mugai Yaubada iyogaegomiu ibom yana amwaha ainai, na hesi laugagayo teina vali tomowa aidiyena. kpO&Omiu mugai amsagena wahiyala yemidi ana amwaha moihana ainaena, na yaiya imwau auhigomiune? o &Moiha taꞌi, Yeisu Besinana ainai Yudeyao adi veꞌiveꞌilala, neta hapi, nigele iyaꞌabiye dumwalugita, yo hinage ebe hapi tataꞌwataꞌwataei neta nigele ginauli mwalaꞌina. Na hesi ebeha Yeisu tayemidi ainai na tavelawei, ibom ada tauꞌabiye dumwalu. n5&Na ita Yaubada tayemidiyei mata iꞌawa dumwaluwegita. Teina yada nuwaꞌavivini Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena, na vehabana tahaꞌwahaꞌwa. 4ma&yo ebe yaiya owa nuwanuwam na Mosese yana loinao adi awaꞌabiyena mata awanamwanamwa ulobai, bada Besinana yana veꞌiꞌila alimwai ugabaenaꞌo, ta utom vehuluyaꞌo. l &Wuwuna ebe yaiya alimiyena italam ta ꞌwapina hihapi vehulu, howahowana yo hinage Mosese yana loina maudoidi iꞌawa abiyedi, Hk &Yau Paulo yaguguya alimiyai ta ebe Mosese yana loinao aidiyai amtalam na Yudeyao yadi veꞌiveꞌilala ꞌwapimiu hihapi vehulu mata Besinana yana hagu alimiyai iveginauli awaꞌawawa. =j u&Miya namwanamwa vehabadi Besinana ilivahigita ada paiwo aidiyena, eeta amtowolo wahiyala na havena amtalatalamyo Mosese yana loina paipaina ainai. Besinana yana loina namwanamwana i& Ita nigele Isimeli dova, wuwuna Isimeli taupaihowa paipaina natuna, na hesi ita Aisake dova, ta yada miya namwanamwana.Uh#& Na Buki Veꞌahihi holanai loina lelelelena iwalo:‘Vahalane manatuna uheusili mahalavaedi. Havena vahala natuna na natum moiha hiloiloina eheꞌehebo. Na hesi Aisake ibom abaloinane ivai.’ tga& Na Isimeli Aisake iveꞌalehaei. Abaꞌita teina, ibom mumuga baleꞌu ainaena hilalabahine iveꞌalehaei iya waloyemidiyena hilalabahine. Mugai hiya hitau bwauwone dova wau teina hinage tomowa, adi geluwo aidiyai hipaipaihowai. f& Tahiguwao, ita Aisake dova, wuwuna Aisake hinana yaiyaipoina, na mulitai Yaubada yana waloyemidi vehabana ta ilalabalabane. e7&Ginauli teina vehabana Buki Veꞌahihi ainai hileleyaꞌo, iwalo:‘Waihiu owa yaiyaipoim uyaliyaya.Mugai nigele uyalabalaba, na hesi uyaliyaya mwalaꞌina natumwao boda mwalaꞌina vehabana, na waihiune iya mamwanena himiyamiya manatudiyao, nigele adi boda.’ fdE&Na Sela ana ita dova ita Yelusalem galewaena tomowada wuwuna ita natunao livalivahida. "c=&Na yadi tupwa Alebiya holanai, oya Sainai ainai, na Heiga ana ꞌita dova hibom taumiya Yelusalem wuwuna wau hiya paipaidi Mosese yana loinao aidiyena. b&Na teina waiwaihiuwone auꞌaubabadadi aidiyena waloyemidi bwau taꞌita lobaidiꞌo. Waiwaihiu hitau bwau adi nuwamasele teina: Heiga dova Yaubada yana loina tomowa imohemohedi oya Sainai ainaena. Eeta natunao ilabahidi hiya taupaihowa paipaidi. Omiu nuwanuwamiu ta Mosese yana loinao ammulitaedi, na hesi adi hanapuwo nigele amyahanapuidi. <^q&Ebe dova yau baidamiu tamiyamiya, na ainaena amnuwabui ta agu lautowoi hinamwanamwa, na hesi bada yanuwanuwatuwu mwalaꞌina yami yababao vehabadi. Heiga yo Sela aubabadadi A]{&Natuguwao, vehabamiu ategu imuyamuya hauga maudoina yami nuwabui vehabana, na ana higa Besinana alimiyai imahalavauyo, ta atemiyai imiya, ta ainaena yagu abayaliyaya yalobauyoi. <\q&Yagu loina teina ebe yau baidamiu tamiyamiya, bo nuwana ebe alimiyena yamiya daodao, yagu loina ehebo taꞌi, neta howahowamiu ta amꞌaipate paihowa namwanamwana vehabana. S[ &Yami nuwabui wuwuna yami tauveꞌitao vauvaudi bada hiꞌaiꞌaipate vehabamiu, na hesi hiꞌoyaꞌoyamaegomiu. Hibom nuwanuwadi ta yagu loina amtaꞌwataꞌwataei na yadi loinao nuwamiu hivaidi. XZ)&Ana ita dova bada amveveꞌalehaegau, wuwuna walo moiha bada yamohegomiuꞌo. 1Y[&Na hinage amveꞌauꞌaugeluwegau moiha, ebe howahowana mehemiu amvaivehuludi ta ammohegau mehegu yababadi adi miyalae. Na teina hauga vedova yada veꞌauꞌaugeluwa? .XU&Ta nigele amyasosomanaegau taugu yana tapiya vehabana, na hesi amtalam aliguwai ta amlauvaigau dova Yaubada yana tausagenawasa ehebo bo nuwana Yeisu Besinana dova. yWk&
Na amnuwatuwu avivini mugai yalaowa alimiyai maꞌagu lovala, na besiwa wasa namwanamwana yaguguyaei alimiyai. +VO& Tahiguwao, bada ami boda ainai yaluwuꞌo ta yau dova omiu, eeta ilowoinanegomiu ebe omiu yagu mumugao amvaidi. Nigele teya yababana aliguwai amyapaihowai. mUS& Teina vehabadi yaꞌatehawawali, ta nuwana mata yagu paihowao alimiyai amveginauli awaꞌawawaedi. "T=&
Yami nuwatuwu pwano vehabadi na tupwana ahubena, bo waiꞌena, bo nuwana bolimai, bo vali hauga na vali hauga vehabadi yami paihowaone ampaipaihowaidi. KS& Na teina hauga Yaubada amhanapuiyaꞌo, nuwana tawalo Yaubada ihanapuigomiuꞌo. Ainaena havena Yaubada amtaꞌwataꞌwataei, na amwuyowuyo yami abayemidiwo tapitapiyadi vehabadi ampaipaihowa. R&Omiu mugai Yaubada nigele amyahanapui, ta yami abayemidiwo baleꞌu ginaulidi aidiyai, hibom dova yaubada oyaꞌoyamao. &QE&Ainaena, omiu nigele ebeha yana taupaihowao, na hesi natunao, howola abo yana abaloina imohegomiu, dova yana waloyemidi. Taumiya Galetiyao Paulo nuwanuwana sP_&Eeta Yaubada Natuna aluꞌaluwana atedai imwauwiyaꞌo ta Yaubada iꞌawa tamanaei, iwalo, ‘Tamagu!’ vOe&Ainaena Yaubada Natuna yana hauga ana lowainana ainai ivetamalenama, na hinana ilabahi ta ivetomowa alidai, neta ita Mosese yana loinao hipaipaigita, ta aidiyena ivavai vehulugitane. Teina ainaena Yaubada maudoida iꞌawa natuguwegita. WN'&Ita dova, wuwuna mugai yada yemidi mugamugaidi vehabadi tavetaupaihowa. uMc&na yana tauveꞌitao alinadi iꞌawa abiyedi, ana higa aiteya hauga tamana italam na natunane ivetauloina. L &Ebe yaiya yana hauga gama ainai na tamana yana abaloina imohei, gamanane mata nigele iyavetauloina, na hesi ivetaupaihowa, K& ta maudoida Abelaham yana huhu, wuwuna maudoida Besinana yana bodao, eeta Yaubada yana waloyemidi Abelaham ainai bada tavaiyaꞌo.$JA& Na hinage maudoida Besinana baidada, na nigele teya wahei holadai iyamiyamiya. Ainaena taumiya Yudeya yo vali bodao ita ehebo, na taubadao yo yana taupaihowao hiya boda ehebo, yo hinage towatowaho na waiwaihiu hiya boda ehebo, ta maudoida Yeisu Besinana ainaena taveboda eheboꞌo, xIi&Wuwuna yaiyadiwo omiu ambapitaisoꞌo Yeisu Besinana yehanaena bada Besinana ibom baidamiu ammiya ehebo. cH?&na hesi yada yemidiyena Yaubada howahowana iꞌawa natuguwegita, Yeisu Besinana baidada. `G9&Teina hauga Besinana bada ilaomaꞌo, eeta loina yana ita avivini alidai iꞌoviꞌo,
F
&Ta loinanane iꞌitaꞌita avivinigita ana higa Besinana imahalava, na ebe tayemidi ainai mata Yaubada iꞌawa namwanamwaegita. &EE&Mugai haugana nigele yemidi tayahanapui, ita Mosese yana loina iꞌabi avivinigita na tamiya vitai, ana higa Yaubada yemidi iꞌabiye mahalava alidai. D&Na hesi Buki Veꞌahihi maudoida iꞌawa yababaegita, eeta Yeisu Besinana ana tauyemidiwo hibom Yaubada yana waloyemidi hilobalobai. SC &Havena amnuwanuwatuwu ebeha Mosese yana loina Yaubada yana waloyemidi iveveꞌalehaei? Wuwuna nigele hinage teya loina howahowana yo yawahida imohegita bo yada mumuga iꞌabiye dumwaludi. Nigele. B&Na Yaubada yana waloyemidi ana mohene vagana, wuwuna Yaubada imohe dumwalu Abelaham ainai. Yada yemidiyena Yaubada iꞌawa natunaegita A &Na hava vehabana loina imamahalavane? Loinane iꞌaꞌabiye mahalavane alidai yada yababao vehabadi ta alidai imiyamiya ana higa Abelaham yana huhuwa Yaubada iwalo yemidiyeiwa imamahalavamane. Na loinane tausagenawasa aidiyena Mosese ivai, ta tomowa imohedi. Y@+&Amnuwanuwatuwu avivini, ebe ada awanamwanamwa talobai Mosese yana loina ainaena, neta mata nigele Yaubada yana walo yemidi tayalobai. Na hesi mugai Yaubada awanamwanamwa iwalo yemidiyei Abelaham ainai. ?&Ana hanapu neta Yaubada yana ulewahi ivenuwamwau mugaiyei Abelaham ainai, eeta bolimai 430 tuluhanai Mosese yana loina imahalava. Na nigele howahowana waloyemidine ihoꞌe, bo imwau gwaipilei loinanane ainaena, na hesi mayana wahiyala howola imiyamiya. 9>k&Dova hinage Yaubada yana waloyemidi Abelaham yana huhu imohei. Nigele ebeha Buki Veꞌahihi iyawalo, ‘Huhuwo aidiyai’ na hesi yana huhu ehebo taꞌi ainai, neta Besinana. D=&Tahiguwao, ehebo abaꞌita yada mumuga ainaena yamohegomiu, teina dova: Ebe towaho iwalo yemidi yana heda ainai, yana waloyemidine nigele teya yaiya howahowana yo imwau gwaipiledi. q<[&Ta Yeisu Besinana ainaena nigele Yudeya yaliyaya hilobai, dova yaliyayawa Yaubada iwalo yemidiyeiwa Abelaham ainai, ebeha maudoida yada yemidiyena mata Aluꞌaluwa Veꞌahihi iwawalo yemidiyeiwa imohegita. Waloyemidi vehabana ;#&
Na nigele howahowana na loina maudoina tamulitaedi, eeta Besinana iveꞌaivelahegita ta ihaguigita teina loinane ana vitai ainaena. Loina ana vitai teina ebe nigele tayamulitaei mata tamwalowoi, eeta Besinana ita vehabada imwalowoi dova tauyababa mwalaꞌidi adi oiyemwalowoi aiwa lagalagana ainai. Buki Veꞌahihi mugai yana walo teina dova iwalo,‘Ebe yaiyadiwo aiwa lagalagana ainai himwauwidi ta himwalowoi,
hiya awayababa hilobai Yaubada ainaena.’ Ta Besinana ita vehabada vitainane iꞌaꞌavalaine. h:I& Mosese yana loina ana amwaha vagana, na yemidi ana amwaha vagana. Loina ana amwaha Buki Veꞌahihi ainai teina dova hileleyaꞌo, iwalo,‘Ebe yaiya loina maudoina iꞌawa abiyedi, yawahi namwanamwana ilobai.’ Z9-& Nigele howahowana Yaubada iꞌawa dumwaluwegita ebe Mosese yana loina aꞌava taꞌawaꞌabiyei. Wuwuna Buki Veꞌahihi dova iwalo,‘Taudumwalu yadi yemidiyena yawahi namwanamwana mata hilobai.’ 8 &
Na yaiyadiwo yadi nuwatuwu neta ebeha Mosese yana loina ana awaꞌabi ainaena hinamwanamwa, mata awayababa aꞌava hilobai, wuwuna Buki Veꞌahihi iwalo,‘Loina maudoina buki teina holanai ebe yaiya nigele
iyamulitaei moiha, awayababa abo ilobai.’ q7[& Eeta tahanahanapui neta tauyemidiwone maudoidi adi awanamwanamwa hilobai, hiya Abelaham baidanao. 6/&Mwalona Yaubada Abelaham iwalo auli, iwalo,‘Owa alimwena mulitai vali dalava yadi awanamwanamwa hilobai.’Na Yaubada yana walo teina Buki Veꞌahihi holanai iwalo mahalava mugai, neta dalava bagibagilidi adi abiye dumwalu Yaubada ana yemidi ibom ainaena. L5&yo amhanapui neta Yaubada ana tauyemidiwo hibom Abelaham natunao. m4S&Amnuwatuwu avivini Abelaham neta ibom Yaubada iyemidiyei, ainaena Yaubada iꞌawa dumwaluwei, 3&Ehebo hinage panivila: Yaubada ibom Aluꞌaluwa Veꞌahihi imohemohe alimiyai, na yana wahiyalaena yami paihowa wahiwahiyaladi ampaipaihowaidi. Vedova yana aiyauyao alimiyai, Mosese yana loinao adi awaꞌabi, bo Besinana wasana ana yemidi ainaena? k2O&Vedova ta ami lautowoi maudoina amyepaipaihiyei, na Besinana ana yemidi ainai amꞌaipate ahaya? B1}&Yauyaulemiu! Yami tapwalolo yana vetuwuni amhanapuiyaꞌo ebeha Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena, eeta havena amtowotowoi ta ebeha yami tapwalolo amveꞌovi ambom yami paihowa aidiyena. >0u&Ehebo panivila yapanivilaegomiu: Aiteya amwaha ainaena Aluꞌaluwa Veꞌahihi amvavaine? Mosese yana loina ana paihowa ainaena, bo Besinana wasana ambenalei ta ana yemidi ainaena? 2/ _&Omiu Galetiyao yauyaulemiu! Yaiya ivevenayaigomiune ta nuwamiune hipwanopwanone? Mugai aveꞌitagomiu ta nuwamiune himasele moiha Yeisu Besinana vehabana, ebeha aiwa lagalagana ainai imwalowoi na hesi amnuwagabaenaꞌo! Ainaena yami nuwatuwu ebeha Mosese yana loina ana yemidiyena livahi amlobai? q.[&Havena Yaubada yana veꞌiꞌilane aliguwai yauvauvalaei. Havena tanuwanuwatuwu ebeha Mosese yana loinao adi awaꞌabi ainaena Yaubada iꞌawa namwanamwaegita. Mata dova ta Besinana yana mwalowoine iveginauli awaꞌawawa.W-'&Besinana baidagu bada hiveꞌabahi gogoigaiꞌo, ta yamwamwalowoine na hesi yawahigu yalobauyoi, nigele yau yawahiguwena na Besinana yawahina aliguwai imiyamiya. Teina hauga mayawahigu yamiyamiya, na yawahigune wuwuna neta yagu yemidi Yaubada Natuna ainai. Besinana ibom yana veꞌiꞌilaena italamyowei, ta vehabagu imwamwalowoine. +,O&Wuwuna Mosese yana loinane bada iyemwalowoigauꞌo, na mulitai yana wahiyala aliguwena iꞌoviꞌo, ta ebeha yawahi moiha yalobai Yaubada yana paihowa vehabana. e+C&Yau ebe yawuyouyo ta yagu yemidi Mosese yana loina ainai yamwauwi, neta yayababaꞌo. `*9&Maudoimai taumiya Yudeya nuwanuwamai yo Besinana yana mwalowoi ainaena Yaubada iꞌawa dumwaluwegai. Na tupwana hauga alaulau hapuli pwanoli ainaena, vedova teina, nuwana Besinana ivevelau pwanoligai? Nigele. B)}&tahanahanapui neta Yaubada tomowa iꞌawaꞌawa dumwaluwegita nigele Mosese yana loina ana awaꞌabiyena, na hesi yada yemidi Yeisu Besinana ainai vehabana. Wuwuna ita yada yemidi Yeisu Besinana ainai tamwauwiyaꞌo ta Yaubada iꞌawa dumwadumwaluwegita. Na hesi yada yemidi nigele Mosese yana loina ana awaꞌabi ainai tayamwaumwauwi, wuwuna Yaubada nigele tomowa iyaꞌawaꞌawa dumwadumwaluwedi Mosese yana loina ana awaꞌabi vehabana. m(S&Hiya nigele Yudeya dalava maudoina aidiyai yabayababadi taꞌi, na tabom hesi taumiya Yudeya, R' &Ainaena yau yahanapuiyaꞌo ebeha Yeisu Besinana wasana dumwadumwaluna nigele hiyamulimulitaei moiha, ta maudoidi mehediyai Pita yapanivilaei, yawalo, ‘Augelu, owa Yudeya towahona, na tupwana hauga taumiya Yudeya yada mumugao utautau gabaedi na vali dalava mumugadi uveꞌaoꞌaonaedi, eeta vedova mata vali dalava tomowadiyaone uꞌabiye nuwabuidine ta ita Yudeya mumugada himulitaei?’ Yaubada iꞌawa namwanamwaegita yada yemidi aꞌava ainaena c&?&
Eeta taumiya Yudeya bahudi hinage hiꞌoyama, ta Banabasi hinage yadi oyamane imulitaei. [%/& Moiha taꞌi, yana lau mugaima ainai yana mumuga namwanamwana, eeta Yaubada yana bodao hiya nigele Yudeya iꞌawa auꞌaugeluwedi ta baidanao hiꞌaiꞌai ehebo, na mulitai tupwadi Yemesa yana bodao hilaoma, ta Pita Yudeyao imeheuhedi, eeta ai toyawa nigele Yudeya baidanao itaꞌwataꞌwataei, yo ilaugabaidi. Neta Pita yana lauhapuli. $ & Hauganane Pita ilaoma Anitiyoki ainai, ta nemai yana mumuga nigele hiyadumwalu, ta yawalo debadebai yana mumuga yababadi vehabana. E#&
Ta ehebo ginauli vehabana hivenuwamwauwegai, ebeha wewelohedi ahaguidi. Ginauli teina inamwanamwa alili eeta hauga maudoina yaꞌaiꞌaipate wahiyala vehabana. Paulo Pita iwalo debadebai 8"i& Ainaena taumugaiwone, Yemesa, Pita na Yoni, Yaubada yana velau aliguwai hiꞌita lobai, na hitalam Banabasi yo yau alimaiyai, ta nimamaena avelau. Hitau tonugaone tomowa hiꞌawa taumugaiyedi hitalam alimaiyai ta ebe yau yo Banabasi alau hiya nigele Yudeya aidiyai, na hibom hilau Yudeya aidiyai. !7&Wuwuna Yaubada Pita wahiyala imohenaꞌo yana paihowa Yudeya aidiyai, na yau hinage dova wahiyala imohegau yagu paihowa hiya nigele Yudeya vehabadi. 9 k&Na hesi taumugaiwone Yaubada yana veguveguyai hihanapuiyaꞌo ebe yau wasa namwanamwana yaguguguyaei hiya nigele Yudeya aidiyai, na Pita hesi iguguguyaei Yudeya aidiyai. x i&Na hinage tauyewasao tomowa hiyogaedi adi taumugaiwo, na hesi nigele yayamodemode aidiyai nuwana hiya taumugaiwo bo taumulitao wuwuna maudoida Yaubada mehenai tatoyatoyawa, hiya havena teya lauhepoi himwaumwauwi yagu guguyane ainai.
&Na hesi yadi loina maudoina ataꞌwataꞌwataei, ta nigele teya hava ainai ayatalam. Havena yada wasa moihana himwaumwau gwaipile. \ 1&Na tupwadi adi geluwo oyaꞌoyamadi bada alimaiyai hiluwumaꞌo, nuwanuwadi yada miya namwanamwana Yeisu Besinana imomohegitawa hiꞌita, na hibom nigele tauyemidi moiha, nuwanuwadi yo loina vitaina himohegai. ? w&Na Taito iꞌwayabuigau ta ahahaene Yelusalem, ibom teya towaho Gilisi, na hesi taumugaiwone nigele hiyaloinaei yo ebe ꞌwapina hihapi vehulu ana veꞌiveꞌilala dova hibom. B}&Na yagu lau wuwuna Yaubada yana veꞌita aliguwai. Eeta yahae Yelusalem, na yalau Yaubada yana bodao adi taumugaiwo aidiyai, ta abom aꞌauꞌaubabada, na yagu yewasa yaguguyaei hiya nigele Yudeya aidiyai. Wuwuna nigele nuwagu yaguguya awaꞌawawa, eeta yadi taumugaiwo yagu guguyane hiꞌawa namwanamwaei. k Q&Bolimai 14 hiꞌovi na Banabasi baidagu ahaeuyo Yelusalem na Taito yalauvai ta baidamai ahahaene. H &Ainaena Yaubada hiwalo vetuvehaeyei yagu nuwabui vehabana.. W&Bada wasagu hibenalenaꞌo ebeha ‘Ibom mugai iyeyemuyagitawa, na hesi bada inuwabuiꞌo, ta wasa namwanamwana mugai ilaulaugagayoweiwa hauga teina iguguguyaei.’ q ]&Na haugana yamiyamiya aidiyai Besinana yana bodao Yudeya tupwanao aidiyai nigele agu oleya hiyahanapui. ] 5&Iꞌovi na Yelusalem yalaugabaei ta yalau Siliya yo Silisiya yadi tupwa ainai. M &Yagu walo teina Tamada mehenai yalelediwa nigele teya hinage oyama. e E&Na Yeisu ana tauyewasa bahudi nigele yayaꞌitadi. Neta bada Yemesa, ibom yada Bada tahina. y&Mulitai bolimai tonuga tuluhadiyai yahae Yelusalem, Pita yatau boꞌeyei, na nemai baidagu ahubena 15 amiyamiya. )&Nigele yayalau Yelusalem Besinana ana tauyewasa mugai aidiyai, na hesi yalau Alebiya, ta nemai yamiyamiya ana higa yalau gwaipilema Damasiko. ; q&ta ibom yana nuwatuwena natuna aliguwai iveꞌitaei, ta yavetauyewasa vehabana nigele Yudeya aidiyai. Ainaena nigele yayalaulau tomowa aidiyai habi panivila wasa teina vehabana. i M&Haugana nigele hiyalabahigau, na mugai Yaubada yana veꞌiꞌilaena bada ivesinuwagauꞌo, 7 i&Ainaena agu yasowone taumiya Yudeya holanai yawahiyala gabaedi, wuwuna tubudao yadi mumuga vehabana yaꞌaiꞌaipate wahiyala na agu yasoyasowowa yadi aipate tupwana taꞌi. ; q&
Na yagu mumuga mugamugaina, haugana taumiya Yudeya yadi boda holanai yamiyamiya, neta ambenalenaꞌo, ebeha Yaubada yana bodao yaꞌabiꞌabiye muyadi na nuwanuwagu yo yamutudi.
& Wasane nigele tomowa yadi walomahalavao yo yadi veꞌitao aidiyena, na hesi Yeisu Besinana yana veꞌitao aliguwai ainaena. q ]& Tahiguwao, amnuwatuwu avivini neta wasa namwanamwana yawalowalo mahalavae, nigele tomowa aidiyena. l S&
Vedova, tomowadine adi walo vetuvehae vehabana yanuwanuwatuwu, bo nuwana Yaubada ana walo vetuvehae? Wuwuna ebe tomowa yadi nuwatuwu yapaipaihowai, nigele howahowagu ta Besinana vehabana yavetaupaihowa. Paulo yana nuwabui
9& Bada mugai awalo mahalavaꞌo alimiyai, na teina hinage yawalo mahalavauyo neta ebe yaiya vali wasa imohegomiu, yababana mata ilobai Yaubada ainaena. 9&Besinana wasana mugai ambenaleine neta moihana, eeta havena teya yaiya vali wasa imohemohegomiu. Ai yo tausagenawasa galewaena nigele howahowana wasa vagana ayamohegomiu. Na ebe yaiya wasa namwanamwana imwau gwaipile ta vali wasa iyemahalava, vitai mata ilobai Yaubada ainaena. b ?&Wasa namwanamwana ehebo taꞌi, na nigele teya hinage wasa iyamiyamiya, na hesi tupwadi tomowa bada hivelau pwanopwanogomiuꞌo, wuwuna nuwanuwadi yo Besinana wasana himwau gwaipile ta ainaena hiꞌoyaꞌoyamaegomiu. y&Abanuwapwanopwano teina aliguwai, wuwuna Yaubada mugai ivesinuwaigomiu ta ebe Besinana ainaena veꞌiꞌila amlobai, yo wasana namwanamwana amyemidiyei. Na mwayamwayauwena teina hauga amtaꞌwataꞌwataenaꞌo, na wasa vagana amyemidiyeine. y m&teina vehabana Yaubada ainai tawalowalo vetuvehae, nigele yana abaꞌovi. Moiha. Wasa namwanamwana ehebo taꞌi 1 ]&Wuwuna Tamada Yaubada yana nuwatuwu teina dova, ainaena Yeisu ibom italam ta imwalowoi yada pwanoli vehabadi, eeta ihaguigita teina baleꞌu yababana yana wahiyalaena, a =&Tamada Yaubada yo yada Bada Yeisu Besinana yadi veꞌiꞌilaena ammiya namwanamwa. ~ w&Na tahidao baidaguwao yami leta avetamalenawa omiu tautapwalolo, boda ehebo ehebo tupwa Galetiya holanai ammiyamiya. ? {&Yau Paulo, Yeisu Besinana yana tauyewasa teya, nigele tomowa yadi vesinuwaena, na hesi Yeisu yana vesinuwaena, yo hinage Tamada Yaubada. Ibom Yeisu mwalowoiyena iꞌabiye towolouyoi. 0Yo hinage yaiyadiwo baidamiyao, ebe yada Bada Yeisu Besinana ainai hivelau vateyai, iya yana veꞌiꞌilaena hinage ivelauwedi.x i0Velau yo yemidi yo nuwadaumwali Tamada Yaubada yo Bada Yeisu Besinana aidiyena omiu tahiguwao moiha alimiyai. /W0Tikiko, iya tahida namwanamwana, ta iꞌaiꞌaipate yada Bada yana paihowa ainai, na yavetamalenawaꞌo ta ebe wasagu maudoina iꞌaubabadaei alimiyai, na ebeha yagu miya yo yagu paihowa vehabadi amhanapuidi, eena yama miya vehabana ivenuwamwauwegomiu, yo hinage iꞌabiye wahiyalagomiu. K~0Wasa teina ana paihowa vehabana vada paipaiyai himwauwigau, ainaena amꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai ta ebe wasanane yawalo mahalavaei mayagu atepatu, wuwuna ana lowoinana teina dova. Abaꞌovi }}s0Yo yau hinage vehabagu, ta ebe mayagu atepatu wasa namwanamwana ana nuwamasele dawadawanina yawalowalo mahalavaei. |0Hauga maudoina Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana hagu ainaena amꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai awanoi bagibagilidi aidiyena. Havena amtapitapiya na hesi amtowolo wahiyala na amꞌita avivinigomiu na amꞌawanoi Yaubada yana tomowao maudoidi vehabadi. {#0Uluꞌulumiu ana oiꞌauꞌauhi Yaubada yana livahi amvai, yo Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana elepa aleꞌaleha amvai, neta Yaubada yana walo. z)0Na hinage yami yemidi dova yami ꞌwapeya ainaena amlau auꞌauhigomiu, neta howahowana Tomodulele yana gita hawahawawalina ilau auꞌauhidi. cy?0Yo ami aehumahuma amliꞌwadi neta nuwadaumwali, wasa namwanamwana ainaena amlauliꞌwa. wxg0Eeta amtowolo na walomoihana amlau tulituliyei, na nuwaꞌepomiu amlau auꞌauhidi mumuga dumwaluna ainaena. Kw0
Teina vehabana Yaubada yana abaꞌaleha maudoina amliꞌwadi, na ebe havena amtapitapiya howola hauga yababana ainai, na ainaena mayami wahiyala ana higa hauga ilalaoma amtowolo wahiyala. 3v_0 Wuwuna yada alehane nigele tomowa baidadao, na hesi tauloina yababadi aidiyai, hiya guguyou teina taꞌi baleꞌuwai adi tauloinao, yo galewa ana aluꞌaluwao yababadi. u0 Yo Yaubada yana abaꞌaleha maudoina aidiyena amlauliꞌwa, na ainaena havena amtapitapiya hauganane ebe Tomodulele iꞌoyamaegomiu. at;0
Tahiguwao, yana abaꞌovi teina, Bada yana ꞌalaꞌalawowoli ainaena amwahiyala. 8si0 Omiu babadao hinage ammumuga iliꞌilimani yami taupaihowao aidiyai, na havena amwalowalo yagaidi, na hesi amnuwatuwu avivini ebeha omiu na hiya yami Bada galewai imiyamiya, eeta yana loina alimiyai eheꞌehebona maudoimiu vehabamiu, nigele vagana yo vagana. Yaubada yana abaꞌaleha tobwatobwana r 0Ta amnuwatuwu avivini ebeha babadao yo yadi taupaihowao maudoidi yadi paihowa namwanamwadi adi maiha Bada ainaena hilobai eheꞌehebona. 'qG0Omiu Besinana yana bodao, ilowoinanegomiu na yami babadao aidiyai amꞌatetalam, dova Bada ainai amꞌateꞌatetalamne, na vehabadi ampaihowa iliꞌilimani. Np0Nigele ebeha hauganane yami babadaone hivinuvinunuigomiu na abo aidiyai ampaihowa iliꞌilimani, na hesi Yaubada vehabana amtuluhahegoya atemiyena na Besinana vehabana ampaipaihowa iliꞌilimani. Wo'0Omiu taupaihowa mohili yami babadao baleꞌuwai yadi walo mayami meheuhi amveꞌahihiyedi, yo yadi walo amꞌawa abiyedi, dova Besinana yana walo amꞌawa abiyei, na havena hinage yami nuwatuwu bwau. In 0Omiu tama hinage havena natumiyao adi tauꞌwataꞌwata amwaumwauwi ta mata himodiꞌiniyegomiu, na hesi yada Bada yana loinao yo yana veꞌitao amguguyaedi. Babadao yo taupaihowao adi loina Sm 0Teina dova iwalo, “Aba yaliyaya ulobai na baleꞌuwai umiya daodao”. l}0Hinage, “Tamam yo hinam uveꞌahihiyedi”. Teina loina mugamugaina maꞌana waloyemidi ana tauꞌawa abiwo vehabadi. k ;0Omiu hedaheda ilowoinanegomiu na hinamiyao yo tamamiyao yadi walo amꞌawa abiyedi, yada Bada mehenai, wuwuna teina ainaena ebeha ammumuga namwanamwa. j0!Eeta ilowoinanegomiu na ehebo ehebo mwanena ivelauwei ibom dova, na waihiu tawatawaholana howahowana mwanena iveꞌahihiyei.ri]0 Walo teina dova walo vegevegedi dawadawanina, na ana hanapu neta Besinana yo tauyemidiwo vehabada. h0 Yaubada yana Buki iwalowei:“Towaho tamana yo hinana ilaugabaidi na mamwanena himiya ehebo, dova tau ehebo taꞌi.” $gC0 Eeta ita iya tauna yaunao. Hf 0 Wuwuna nigele teya hinage tomowa ibom tauna ainai iyaveꞌaleha, na hesi iꞌita avivini na ana aiꞌai imohei tauna ana hagu vehabana, dova Besinana yana boda ita iꞌita avivinigita. &eE0 Neta dova towatowaho ilowoinanegomiu na mwanemiyao amvelauwedi, omiu taumiu dova. Wuwuna ebe yaiya mwanena ivelauwei, neta ibom bada ivelauyowenaꞌo. &dE0Ainaena ita mata iꞌita lobaigita yana boda namanamalina, na nigele ebeha biꞌi bo hava yababana alidai, na hesi maudoina bada namwanamwana, na vauvauna. bc=0Ada abiye masele vehabana, neta yada yababa ana abaꞌuwa weꞌahana yana walo ainaena. #b?0Tautawahola towatowaho ilowoinanegomiu na mwanemiyao amvelauwedi, dova Besinana yana boda ivelauwegita, eeta iya italamyowei ta imwalowoi vehabada. xai0Ainaena ita Besinana yana boda ta tamulitaei, dova hinage waiwaihiu mwanediyao yadi nuwatuwu himulimulitaedi. ` 0Wuwuna waihiu ana taumugai neta mwanena, dova Besinana ita yana boda ada taumugai na ada Taulivahi, na ita dova tauna yaunao. u_c0Omiu waiwaihiu tawatawaholamiu mwanemiyao yadi walo amveꞌahihiyedi, dova yami veꞌahihi Besinana ainai. ^^50Yami veꞌahihi Besinana ainai dova hinage omiu ambom amveꞌahihiyuyowegomiu. %]C0Na hauga maudoina amꞌawaꞌawa yauwedo ginauli maudoidi vehabadi, yada Bada Yeisu Besinana yehanaena Tamada Yaubada ainai. Hiya tawatawaholadi adi loina \'0Na amwaliwali maꞌami geluwo, wali tapwalolo, yo Sam walinao, yo hinage walibui aidiyena, mayami yaliyaya atemiyena amwali yada Bada ainai. [%0Havena weꞌaha wahiwahiyalana ainaena amnumanuma yauyaule, neta ginauli abasilahe, na hesi Aluꞌaluwa Veꞌahihi iꞌoiye mwaugomiu. iZK0Ainaena havena amyauyaule, na hesi nuwamiu imasele, hava Yaubada dova yana nuwatuwu vehabamiu. YY+0Havena yami hawahawaga amgabagabaei, wuwuna teina taꞌi hauga yababa alilina. X0Ilowoinanegomiu na yami mumuga amꞌita iliꞌilimanidi na havena ampaipaihowa awaꞌawawa, na hesi amhanapui iliꞌilimani. eWC0Wuwuna masele ginauli biꞌibiꞌidi mata iꞌabiye mahalavadi ta ainodi tahanapuidi. Teina vehabana na hiꞌauꞌaubabada na hiwalo:“Owa tauꞌenoꞌeno, mwalowoiyena utowolo ta Besinana maselena imaseleigo.” FV0
Na masele ana taupaihowa mata yababao iꞌabiye mahalavadi. dUA0 Moiha taꞌi abahinimaya, ebe hiya yadi paihowa dawadawanidi vehabadi taꞌauꞌaubabada. ^T50 Na guguyou ana paihowa awaꞌawawa aidiyena amdena, ta amveꞌitadi ebeha yababadi. ]S30
Na hinage hava yada Badane nuwanuwana amtowoi ta amhanapuidi na ampaihowaidi. [R/0 Ta mumugaone namwanamwadi yo dumwaludi yo moihadi himahamahalava masele ainaena. Q0Wuwuna omiu guguyou mwalona ainaena bada amgeyoꞌawamaꞌo Bada yana masele ainai, eeta masele mumugadi ampaipaihowaidi. XP)0Na hinage havena loina ana tauhoꞌewo baidamiyao amꞌawaꞌawa auꞌaugelu. O/0Mumuga teina vehabadi Yaubada loina ana tauhoꞌewo imodiꞌiniyedi, eeta havena teya yaiya yana walo awaꞌawawaena iꞌoyaꞌoyamaegomiu.
y~~:}||{zyxx w>=R;;8:99_8776I5y44 3n2211F//E.-,G+x**) (X''K&%%1$`##M"_"!& * : R'`<brBj
^
CE%c4 /{ Na ebe howola mayawahina mata nigele loinanane hiyamulitaei. Neta bada ebe imwalowoi, loinane iwahiyala na himulitaei. V.% Amhanapuiyaꞌo mwalona ebeha yaiya mulitai na imwalowoi mugai loina imwauwi nuwana ilele yana tobwatobwa maudoina ana veguyai vehabadi na ebe haugana imwalowoi, mata loinanane yana huhu himulitaei. Q- Eeta Besinana waloyemidi vauvauna ivaiyama ta ainaena talaoma Yaubada baidada taveꞌauꞌaugelu na ebe ivesinuwaigita mata yawahi miyamiya vateyaina iwalo yemidiyenaꞌo imohegita. Wuwuna ita waloyemidi mugamugaina tahoꞌeyaꞌo ainaena ilowoinanei ta tamwalowoi, na hesi Besinana bada vehabada imwalowoiꞌo habi haloigita. >,u Na Besinana ꞌwahinana abaꞌabiye masele moiha, wuwuna ateda iꞌabiye maseledi na ebe paihowaone mwalowoi vehabana tataꞌwataꞌwataedi wuwuna Aluꞌaluwa Veꞌahihi miyamiya vateyaina Besinana iꞌabiye wahiyala ta ainaena iya mumugana maudoina dumwadumwaluna na nigele teya hinage yababana ainai. Eeta iya ipwaoliuyowei Yaubada ainai, neta imwalowoi ita ada abiyemasele vehabana ta ebe Yaubada Mayawahina vehabana tavetaupaihowa. +1
Ebe ginauli biꞌibiꞌidi taꞌabi towoidi mata aidiyena tauda taꞌabiye biꞌidi na goti ꞌwahinana nuwana bulumakau ꞌwahinana ainaena taꞌoihiuhiuligita, nuwana bulumakau yauyaubona tagabu na ainaena tapwaoli Yaubada ainai, neta tauda ana abiyevauvau vehabana. z*m Ainaena Yeisu tupwa veꞌahihi moiha ainai iluwu maiꞌehebo, ta ꞌwahina ainaena ipwaoli, na ꞌwahinane nigele lagulagu ꞌwahinadi, goti nuwana bulumakau habuludi ꞌwahinadi, na hesi iya ꞌwahinana ainaena yawahi vateyai talolobaine. S) Besinana iya taupwaoli mwalaꞌina eeta miya namwanamwana moiha imohegita, ta vali vada veꞌahihi ainai iluwu, na vadanane namwanamwana na mwalaꞌina, neta tomowa nigele baleꞌuwai hiyaꞌabi. y(k
Wuwuna loinaone tomowa himulimulitaedi aiꞌai yo numanuma yo vehuguvi vehabadi. Neta mwalona loinadine miyamiyadi Yaubada imwauwidi ta himiyamiya taudao vehabadi ana higa Yeisu Besinana imahalavama ta loina ibubuine. Besinana yana pwaoli #'? Neta veꞌiveꞌilala teina haugane vehabana, ta ainaena ta ita lobai ebeha velauwo yo pwaoliwo aidiyena mata nigele abiyemasele tayalobai ateda ainai,. D& Teina abaꞌita ainaena Aluꞌaluwa Veꞌahihi iveꞌitagita nigele teya yaiya howahowana tupwa veꞌaveꞌahihina moiha iluwui haugana vada veꞌahihi mugamugaina hiyepayepaihowa. 7%g Na hesi tupwa veꞌaveꞌahihina moiha ainai taupwaoli mwalaꞌina ibom iluwu, na bolimai ehebo holanai maiꞌehebo taꞌi. Ta hauganane iluwuluwu ꞌwahina ivai na ꞌwahinane iꞌoihiuhiuli, ta ebe ipwaoli Yaubada ainai yana mumuga yababadi vehabadi na hinage tomowa maudoidi yadi yababao vehabadi. $+ Ebeha tobwatobwa maudoidi hiꞌatububunidi, abo taupwaoli hiluwu tupwa veꞌahihi holanai ta yadi paihowa hipaipaihowaidi hauga maudoina. # Na dedewagane ewanai tausagenawasa pigapigabudi bwau hipaihowadi ta dedewaganane hitowolo logulogui, neta Yaubada yana abamiya tomowa yadi yababao adi nuwahamu vehabana, na hesi nigele howahowada na hauga teina tanuwanuwatuwu tobwatobwadiyaone vehabadi. T"! Na tupwa veꞌahihi moiha holanai abagabu imiyamiya dova gadoꞌa vehabana neta goula ainaena hipapaihowaine, na hinage loina ana dedewaga imiyamiya, neta goula hinage ainaena hipapaihowaine, dedewaganane holanai gaeba goula imiyamiya, na gaebanane holanai tubudao adiwa yehana mana, tupwana imiyamiya. Ta hinage dedewagane holanai Eloni yana digona imiyamiya neta mwalona iꞌiꞌinine, yo waloyemidi gaimadiyaowa Yaubada yana loina ilelelediwa himiyamiya. G! Na vadanane lagulagu wapidiyena hipapaihowaine, na aleꞌo ainaena hibiliutuhi bwauwi, na biliutuhi mwalaꞌina hiyogaei tupwa veꞌahihi na biliutuhi habuluna holanai moiha hiyogaei tupwa veꞌahihi moiha. Biliutuhi mwalaꞌina holanai lampa adi abamwau na ehebo gwalatau ainai pwalawa himwaumwauwi Yaubada mehenai.
Waloyemidi mugamugaina holanai loina bagibagilidi himiyamiya miyagogoi vehabana, na hinage vada veꞌahihi baleꞌuwai vehabana. x i
Yaubada waloyemidi vauvauna imwauwi wuwuna waloyemidi miyamiyana bada itapiyaꞌo, ta muhamuhana isawali.l Q Na mata yaꞌatemuyamuyaedi yo yadi mumuga yababadi yanuwahamuidi na yanuwapwanopwanowedi.” ’ D Ainaena nigele howahowadi adi geluwo yo tahidiyao hiveꞌitadi yo hiwalo, ‘Omiu Bada amhanapui’, wuwuna maudoidi mata hihanapuigau, hiya yehadi mwalaꞌidi yo hiya tauwewelohe. ! ;
“Howola abo yagu waloyemidi vauvaudi Isileliwo yamohedi na atediyai yagu loina yaleledi, ta hihanapuigau yau yadi Yaubada na hiya yagu tomowao. lQ Nigele dova waloyemidiwa yamwamwauwine tubudiyao vehabadi, haugana nimaguwena yamugaiyedi ta Itipita ainaena himahalava ta hilalaune yadi tupwai. Wuwuna waloyemidiwa yamwamwauwiwa hidiꞌwai ta nimagu aidiyena yavavaine! V%Mugai Yaubada ihanapuiyaꞌo ebeha Isileliwo yadi mumuga nigele namwanamwana, eeta vehabadi iwalo:‘Ahubena hilalauma aidiyai mata waloyemidi vauvauna yamwauwi Isileliwone yo Yudaone vehabadi. 8iEbe waloyemidi miyamiyana tomowa maudoidi ihaguidi, mata nigele tayanuwanuwatuwu waloyemidi vauvauna vehabana. Na hesi nigele iyahaguigita, ainaena vauvauna nuwanuwada. 3Eeta teina taꞌi Besinana yana paihowa, paihowa miyamiyana inamwanamwa gabaei, dova hinage yana loinane, loina mugamugaina inamwanamwa gabaei, wuwuna yana loinane waloyemidi vauvauna ainaena imamahalavane. Na waloyemidinane waloyemidi mugamugainawa inamwanamwa gabaei. Na yadi paihowa vada veꞌahihi holanai. Na vada veꞌahihine baleꞌuwai abaꞌita dova maꞌamaꞌayau taꞌi, na hesi vada veꞌahihi moiha galewai imiyamiya. Wuwuna Mosese vada veꞌahihi mugamugaina iꞌabi, na Yaubada ivenuwamwauwei, iwalo, ‘Mosese unuwatuwu avivini vadawa ana ita maudoina oyai bada yaveꞌitagoꞌo, maudoina uveꞌaoꞌaonaei ta yagu vada veꞌahihine uꞌabi’. -SNa iya ebe baleꞌuwai imiyamiya nigele howahowana ivetaupwaoli wuwuna taupwaoli bagibagilidi himiyamiya, na hauga maudoina hipwaopwaoli, dova Mosese yana loinao. CBaleꞌu ana taupwaoli maudoidi yadi paihowa neta velau na pwaoli himohemohe Yaubada ainai, ainaena yada taupwaoli vauvaunane iya hinage ilowoinanei yo ehebo velau Yaubada imohei. Na iya ivetaupaihowa Yaubada yana vada veꞌahihi moiha ainai. Vadanane tomowa nigele hiyaꞌabi, na hesi Bada iya iꞌaꞌabine. )Yagu walo ainona teina, yada taupwaoli mwalaꞌina imiyamiya, na teina Yaubada yana wasawasa haehae alilina galewai nimatautuwanai imimiyane. dA Yaso mugamugaidi aidiyai Mosese yana loinaena tomowa tapitapiyadi hivesinuvaedi ta hivetaupwaoli mwalaꞌina, na mulitai Yaubada yana awatamada ainaena Natuna iya mumugana dumwadumwaluna ivetaupwaoli vateyai._7Na taupwaoli mugamugaidi ahubena ehebo ehebo Yaubada ainai hipwaopwaoli hiya yadi yababao yo tomowa yadi yababao vehabadi. Na Yeisu maiꞌehebo taꞌi tauna italamwei ta ipwapwaoliuyoweine Yaubada ainai vehabada. s_Moiha, Yeisu ilowoinanei ta ivetaupwaoli vehabada, wuwuna iya veꞌaveꞌahihina yo masemaselena yo yana mumuga namwanamwana, na nigele dova ita tauyababao, ainaena Yaubada Yeisu iꞌabihini ta galewa ana taumiyao ihae gabaedi. @yNa Yeisu hauga maudoina howahowana ilivahigita ebe yana amwahaena ta lau Yaubada mehenai, wuwuna Yeisu miyamiya vateyaina, ta hauga maudoina vehabada iꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai. ONa hesi Yeisu iya yada taupwaoli vateyai ainaena nigele ana miyalae.
Mugai taupwaoli mugamugaidi bagibagilidi hipaipaihowa ana higa tupwadi himwalowoi na mulitai vauvaudi hiyemiyalaedi. q [Ainaena Yeisu yana waloyemidi vauvauna tahanapui moiha ebeha waloyemidi miyamiyana inamwanamwa gabaei. d ANa taupwaoli tupwadi Yaubada yana awatamada nigele hiyalobai. Na Besinana ibom vehabana Yaubada yana Buki ainai iwalo:‘Bada iꞌawa tamadaꞌo mata nigele yana nuwatuwu iyabuiuyoi: Mata uvetaupwaoli vateyai’. N
Na Yaubada mugai Besinana yana vetaupwaoli vehabana iꞌawa tamada. j MMoiha, Mosese yana loinao nigele howahowadi na iꞌabiye dumwalu iliꞌilimani, eeta loina mugamugaina talauvehulu, wuwuna itapiya, na yemidi vauvauna yo ausalana mata imahalava, eena yemidinane ainaena Yaubada tatauvahali. oWIya Yeisu, na vehabana Buki Veꞌahihi iwalo:‘Owa uvetaupwaoli vateyai, dova Melikisedeki’. 3Eeta yada taupwaoli vauvauna Melikisedeki dova. Nigele Mosese yana loinaena ivetaupwaoli, na hesi yawahina miyamiya vateyaina na wahiyala ainaena. M
Tahanapuiyaꞌo ebeha Besinana iya yada taupwaoli vauvauna, nigele Livai yana huhu ainaena, na hesi Yuda yana huhu ainaena ilaoma, hiya nigele vesinuwa hiyalobai Mosese ainaena na hivetaupwaoli. L Eeta ebe taupwaoli vagana tamwauwi, loina hinage vagana tamwauwi. *M Livai tubunao hiya yadi paihowa neta Yaubada yana loinao Isileliwo ita hiveꞌiveꞌitagita na loinadine nigele howahowana hiꞌabiye dumwalugita moiha, eeta nuwanuwada ehebo taupwaoli vauvauna ta iꞌabiye dumwalugita. Taupwaoline dova Melikisedeki, na nigele dova Eloni matubunao. +
Wuwuna Livai Abelaham tubuna na haugana Abelaham velaune Melikisedeki imohei iya Abelaham diyanai imiyamiya. Yeisu taupwaoli dova Melikisedeki ^5 Na Livai hinage iya tomowa yadi velau tauvaina, Melikisedeki yana velau imomoheine. (ITeina taꞌi Livai yana bodao yadi tobwatobwa tupwana hivaivai, na howola mata himwalowoi. Na hesi Melikisedeki aubabadana ebeha iya miyamiya vateyaina. - SNa Melikisedeki Abelaham imwalaꞌi gabaei, wuwuna hiya yehadi habuludi awanamwanamwa hivaivai hiya yehadi mwalaꞌidi aidiyena. Yeisu taupwaoli dova Melikisedeki Na Melikisedeki nigele auꞌaubabadana, na yana miya hae aꞌava ainaena tobwatobwa tupwana ivavaine Abelaham ainaena, na hinage Melikisedeki yana awanamwanamwa Abelaham imohei. Abelaham towaho mwalaꞌina, wuwuna mwalona Yaubada yana walovelau imohei. [~/Na taupwaoliwo hiya Livai yana bodao yadi tobwatobwa tupwana hivaivai ita Abelaham tubunao alidaena, wuwuna hiya yo ita huhu ehebo taꞌi, na hinage maꞌadi loina tobwatobwa ana vai tomowa aidiyena vehabana. }{Moiha, Melikisedeki towaho haehaena eeta ada mumuga Abelaham yana tobwatobwa ainaena tupwana imohei Melikisedeki. K|Na Melikisedeki nigele tamana yo nigele hinana, yo hinage nigele ana auꞌaubabada yo nigele abalabahina yo yana mwalowoi nigele ana hanapu na ana ita dova Yaubada Natuna ivetaupwaoli vateyai. ;{oAinaena Abelaham yana tobwatobwa iwaheidi veguveguyai 10 adi bagibagili, ta ehebo Melikisedeki imomoheine, na Abelaham iya 9 ivavaidine. Na Melikisedeki yehana ana bui neta, ‘Tauwasawasa Dumwadumwaluna’ na yana dalava yehana Salema, ana bui “Daumwali”. Eeta iya hinage Daumwali ana Tauwasawasana. #z AMelikisedeki Salema yadi tauwasawasa, na Yaubada Ewa aliliyai iya yana taupwaoli. Na mugai Melikisedeki Abelaham ilobai, haugana aleha ainaena ilaulau gwaipile. Na Abelahamnane tauloinao bagibagilidi maꞌadi bodao bada imutudiꞌo, eeta Melikisedeki Abelaham iꞌawa namwanamwaei. y!Tenem ainai Yeisu bada vehabada iluwu mugaiꞌo, na ivetaupwaoli mwalaꞌina yo miyamiya vateyaina vehabada, dova Melikisedeki mugai.+xOYada nuwatuwuhae dova yada lowom wahiwahiyalana aluꞌaluwada vehabana, ta ebe ainaena aleꞌo biliwutuhi taluwulapai na taluwu Yaubada yana abamiya ainai. NwEeta ginauli wahiwahiyaladi bwau miyamiya vateyaidi, neta Yaubada yana waloyemidi na yana awatamada. Ainaena tahanapuiyaꞌo Yaubada nigele howahowana na iꞌoyama. Ainaena ita bada Yaubada ainai tadena lauꞌo ta ihaguigitaꞌo, eeta taꞌatepatu na tanuwatuwu hae ebeha yana waloyemidi alidai mata nigele iyalaugabaigita. +vOYaubada dova nuwanuwana yana walomoihana ita iveꞌitagita ebeha hava iwalo yemidiyeiwa alidai mata howola abo talobai, ainaena ibom yehanaena iꞌawa tamadane. u5Ita tomowa ebe taveꞌawa paꞌipaꞌiꞌi mata ehebo yeha mwalaꞌina ainaena taꞌawa tamada ta ebeha nuwanuwada tomowa hiꞌawa moihaegita. ]t3Na Abelaham iꞌalamaꞌiꞌita hauga daodaona abo waloyemidiwa ainona ilolobaine. tsaNa yana waloyemidine teina:‘Moiha, mata yaꞌawa namwanamwaego na ana higa tubumwao hidabalala’. *rM
Mwalona Yaubada yana waloyemidi Abelaham imohei, ta Yaubada ibom yehanaena iwalo yemidi, wuwuna nigele teya yeha miyamiya haena na ainaena iꞌawa tamada. Uq# Havena amꞌabiꞌabitauꞌwata, na hesi tomowaone amveꞌaoꞌaonaedi, wuwuna hiya mayadi alamaꞌiꞌita hiyemiyemidi ta ebe ginauliwone Yaubada iwalowalo yemidiyedine hivaidi. Yaubada yana waloyemidi py Eena nuwanuwagu ebeha omiu ehebo ehebo ampaihowa wahiyala ta ebe yami yemidine ainona maudoina hauga mulitai amlobai. Lo
Yaubada yana loina alimiyai dumwadumwaluna, ainaena yami paihowa namwanamwadi mata nigele iyanuwapwanopwanowedi, neta hauga maudoina yami velau Yaubada yehanaena yami hagu yana tomowao aidiyai. :nm Eeta augeluwo, yagu walo teina venuwamwau taꞌi, na yanuwatuwu avivini ebeha havena amtaꞌwataꞌwataei na hesi omiu Besinana yana livahi ana tauvaiwo amwahiyala moiha. m#Na hesi ebe toputopune ainai awahi yo haihaili womawomalidi hiꞌini, toputopunane Yaubada ivenayaiyaꞌo, ta laumohe aꞌava ilowoinanei. nlUNa oya vehabana tanuwatuwu, ebe iꞌwesu alaꞌalabili, mata toputopu igwagwama na venuvenu iꞌini iliꞌilimani mayana wahiyala, neta oya taniwagana yana abanamwanamwa wuwuna Yaubada toputopune iꞌawa namwanamwaenaꞌo. Ik na ebe mulitai hitaꞌwataꞌwataei, nigele howahowana na hinuwabuiuyo, wuwuna hiya yadi mumugaena Yaubada Natuna bada hiveꞌabahiuyoiyaꞌo na yehanane hiꞌawa ginauli awaꞌawawaenaꞌo. jna hinage Yaubada yana walo hilautowoiyaꞌo ebeha namwanamwana, na yana wahiyala hauga ilalaoma vehabana hinage hilausawahiyaꞌo, NiHiya hitaꞌwataꞌwataei nigele howahowana hinuwabui wuwuna yaiyadiwo mwalona Yaubada vehabana nuwadi himaseleꞌo, ta velaunane galewaena hilautowoiyaꞌo, na Aluꞌaluwa Veꞌahihi hivai, rh]Ebe Yaubada italam, hanapu mugamugaidi amꞌabi avivinidi na ana yemutulai hinage yaveꞌitagomiu. g1bapitaiso na abivahu veꞌitadi, na taumwalowoi yadi towolouyo, na yababana ana maiha na muya nigele ana higa. Veꞌitadine bada amhanapuidiꞌo. vf gVeꞌita mugamugaina Besinana vehabana bada ambenalenaꞌo, na amhanapuidiꞌo, ainaena nuwanuwagu hanapu vauvauna Besinana vehabana yaveꞌitagomiu ta yami nuwatuwu aidiyai amvetowaho. Veꞌitadine bada tabenalediꞌo na tahanapuidiꞌo ta havena tabwaubwauyoidi. Veꞌitadine teina: yada mumuga mwalona yababadi taꞌwataꞌwataei na yada Yaubada ainai tayemidi, CeNa ebe yaiyadiwo yadi nuwatuwuwo hihuna, hiya dova aiꞌai yaiyaina adi tauꞌaiwo, wuwuna nuwadi bada imaseleꞌo ainaena howahowadi hivesinuwa hava namwanamwana na hava yababana.)dK
Eeta omiu dova hedaheda amwaha dumwadumwaluna nigele nuwamiu hiyamasele moiha, ainaena ami lowoinana ebe veꞌita hegohegoyadi aidiyena aveꞌai mugaiyegomiu. c Hauga teina ilowoinanegomiu na vali tomowa aidiyai amveꞌitadi na nigele howahowamiu, wuwuna Yaubada wasana ana walomoiha nigele amyahanapui ainaena howola aveꞌiveꞌitagomiu. Omiu huhu aꞌava ilowoinanegomiu wuwuna aiꞌai yaiyaina nigele howahowamiu. +bO Ginauliwone teina vehabadi neta walodi hibagibagili alili himiyamiya. Nuwanuwagu yo yawalo mahalavaedi alimiyai, na nigele howahowana wuwuna amteibabaꞌo. ~au
Wuwuna Yaubada Yeisu ivesinuwaei ta ivetaupwaoli mwalaꞌina dova Melikisedeki. Havena Yaubada tataꞌwataꞌwataei ` Ainaena yana mumuga maudoina dumwadumwaluna. Eeta ebe taꞌawa abi, livahi miyamiya vateyaina Yeisu ainaena mata talobai. f_EYeisu iya Yaubada Natuna, na hesi muya ilobai ta yana alamaꞌiꞌitaena iꞌawa abi moiha. ]^3Haugana Yeisu baleꞌuwai ivetomowa mohili ta imiyamiya mayana dou yo mamehelinona iꞌawaꞌawanoi Tamana ainai, ta nuwanuwana mwalowoiyena ihaloi. Na tamana yana awanoi ibenalei yana veꞌahihi vehabana. f]ENa hinage yana walo bwauna iwalo, ‘Owa yamvetaupwaoli imiya vateyai dova Melikisedeki’. 1\[Hinage Besinana nigele ibom iyaꞌabi hiniuyoi ta ivetaupwaoli, na Yaubada ivesinuwaei ta iwalo auli, iwalo:“Owa natugu, wau taꞌi yaꞌawa natuguwegoꞌo.” ![;Nigele howahowana na teya yaiya yana nuwatuwuwena ivetaupwaoli, na hesi Yaubada yana yogaena, dova mugai Yaubada Eloni iyogaei ta ivetaupwaoline. |ZqEeta hiya yadi pwanoli vehabana na hinage tomowa bagibagilidi yadi pwanoliwo vehabadi hipwaopwaoli Yaubada ainai. "Y=Ilowoinanei na yada taupwaoliwone hinuwanamwanamwa taunuwapwanopwanowo yo taulaupwanowo aidiyai, wuwuna taupwaoliwone hiya tomowa taꞌi mayadi tapiya. X 9Taupwaoliwo mwalaꞌidi Yaubada ivesinuwaediꞌo tomowa aidiyena ta imwauwidiꞌo na iya mehenai hipwaopwaoli ita tomowa yada mumuga yababa vehabadi. !W;Ainaena mayada atepatu talau yo taꞌawaꞌawanoi ada Tauloinane ainai ta ainaena yada miya vitai aidiyai iveꞌiꞌilaegita na hinage ihaguigita.)VKTupwadi taupwaoliwo nigele hiyaꞌatemuyamuyaegita yada tapiyao vehabadi, na Yeisu hesi yada miya vitai ihanapuidiꞌo ta iꞌatemuyamuyaegita, wuwuna mwalona baleꞌuwai Tomodulele yana woya maudoina ilobaidiꞌo dova ita taꞌi talobalobaidi, ta Yeisu nigele teya hinage yana pwanoli. U%Yada taupwaoli mwalaꞌina imiyamiya, iya Yeisu Yaubada Natuna, vehabada ihaeꞌo galewai, ainaena yada yemidi ainai taꞌabi avivini. BT}
Wuwuna Yaubada mehenai nigele teya ginauli iyamiya aidawani, maudoina maseleyai, na iya ainai howola abo yada paihowa maudoina tawalo mahalavaedi. Yada taupwaoli mwalaꞌina iya Yeisu hSI Moiha, Yaubada yana walo mayawahina na wahiwahiyalana dova elepa aleꞌaleha yana mehemehegai matupwa bwaubwauna, na howahowana itomgita ta hola aliꞌalilidai nuwatuwu yo mumuga dawadawanidi himiyamiya iveꞌitaedi. ,RQ Na ilowoinanegita ebe tatowolo wahiyala ta aiyawasinane talobai, na havena teya yaiya iꞌawaꞌawa sewa mata dova ta ibeꞌu, dova hiya mugai hibebeꞌune. Qy
Eeta ebe talobai, ita yada paihowa ainaena taꞌaiyawasi, dova mugai Yaubada yana paihowa ainaena iꞌaꞌaiyawasine. wPg Na Yaubada yana tomowa ita yada abaꞌaiyawasi imiyamiya, na abaꞌaiyawasinane Tapwalolo ana aiyawasi dova. MOTa abaꞌaiyawasine Yaubada iwawaloweine nigele Yosuwa yo yana bodao yadi abaꞌaiyawasi, na hesi vali abaꞌaiyawasi, neta hauga ehebo vauvauna imwauwiyaꞌo ta ebe tomowa aiyawasinane hilobai. TN!Ainaena Yaubada hauga vauvauna imwauwi na ainai tomowa abaꞌaiyawasi hilobai, na hanapu Deivida ainai imohei ta Deividanane iwalo:‘Ebe Yaubada alinana ambenalei havena amꞌuluꞌulu yaiyai’. MMTeina haugane abaꞌaiyawasinane imiyamiya na hesi mugai nigele bagibagilidi hiyalobai. Mosese yana hauga ainai hiya wasa hibenale mugaiyei na wasane hiꞌawa sewaei. Eeta nigele hiyalobai. kLOEeta tanuwanuwatuwu yana walo teina vehabana, ‘Havena abaꞌaiyawasi aliguwena hilobalobai’. ‘Yamodiꞌiniyedi ainaena yawalo venayaidi ta havena aiyawasi aliguwena hilobalobai’. Yaubada yana aiyawasi imiyamiya, wuwuna baleꞌu maudoina iyemasele iꞌovi, na iꞌaꞌaiyawasine. !I;Moiha wasa namwanamwana imohegitaꞌo, dova hiya mugai imohediꞌo, ta wasanane nigele iyahaguidi, wuwuna hibenalenaꞌo na nigele hiyayemidiyei. 8H kYaubada yana waloyemidiwa howola imiyamiya ebeha yana abaꞌaiyawasi iya ainaena talobai, eeta ilowoinanegita na tameheuhei mata dova ta tupwada tabeꞌu na nigele tayalobai. [G/Ainaena taꞌita lobaiyaꞌo hiya nigele hiyaluwu, wuwuna nigele hiyayemidi. F Wuwuna hiya yana walo nigele hiyamulitaei, eeta iwalo venayaidi iwalo, ‘Havena yagu abaꞌaiyawasi ainai hiluwuluwu’. E Hiya bolimai 40 holanai yadi mumuga yababadi vehabadi Yaubada iꞌalaꞌiꞌiwahi ta tauyababaowa nuꞌulai himwalowoi ovine. DYaiyadiwo yede Yaubada yana walo hibenalei na hitaꞌwataꞌwataeine? Hiya Mosese Itipitaena imugaiyedi na himamahalavamane, awa? *CMDova Buki Veꞌahihi yana walo, iwalo, ‘Ebe Yaubada alinana ambenalei, havena amꞌuluꞌulu yaiyai dova tubumiuyaone mugai yagu loinao hitaꞌwataꞌwataei. DBIta mwalona yada yemidi Besinana ainai tamwauwiyaꞌo, ta ebe yada yemidine taꞌabi avivini iliꞌilimani ana higa hauga yana abaꞌovi ainai, Besinana baidadai tayaliyaya toyawa. =As
Na teina hauga ambom amvehaguhagu yoigomiu ahubena ehebo ehebo aidiyai ta ainaena havena mumuga yababana iꞌoyaꞌoyamaegomiu na Yaubada alinana amꞌabiꞌabitauꞌwataei. 1@[ Tahiguwao, yami nuwanuwatuwu amꞌita avivinidi mata dova ta yababana ivaigomiu na yemidi amwahana amlaugabaei ta amlaupwano na Yaubada Mayawahina ammiya vehulu. |?q Ainaena yamodi iniyedi na yawalo venayaidi, yawalo, “Havena hinage yagu abaꞌaiyawasi ainai himluwuluwu”.’ %>C Wuwuna bolimai 40 holadiyai yagu paihowa wahiwahiyaladi bagibagilidi hiꞌitadiꞌo, na tubumiyaone yadi ulumiyaiyena hitowoigau, ta vehabadi yaꞌalaꞌiꞌiwahiꞌo, na yawalo, “Hauga maudoina hiya yadi nuwatuwuwena hilaulauhapuli, wuwuna yagu amwaha nigele hiyahanapui”. = havena amꞌuluꞌulu yaiyai dova tubumiyaone mugamugaina nuꞌula awawai hitowoigau ta yagu loina hitaꞌwataꞌwataei. e<CEeta Aluꞌaluwa Veꞌahihi iwalo auligita, iwalo:‘Mata ebe alinana ambenalei, ;Na Besinana Yaubada yana vada iꞌaipatei nigele taupaihowa dova, na hesi iya natu mohimohihilina. Ita tabom Yaubada yana vadane taꞌi, ta ebeha tayemidi vateyai mayada atepatu yo mayada nuwatuwuhae. Yaubada yana bodao ita howola abo taꞌaiyawasi :/Mosese Yaubada yana vada iꞌaipatei dova taupaihowa. Na Yaubada yana walowo ginauliwone howola abo himahalava vehabadi, iwalo mahalavaedi. q9[Moiha, vada ehebo ehebo adi tauꞌabi himiyamiya, na hesi ginauli maudoidi adi tauꞌabi Yaubada. n8UAinaena Yeisu walo vetuvehae mwalaꞌina ilobai, na Mosese ana noꞌo tupwana taꞌi, dova vada namwanamwana nigele iya ana noꞌo mwalaꞌina iyalobalobai, na ana tauꞌabine hesi. Na Mosese dova vada, na Yeisu tauꞌabi. |7qNa iꞌaipate yana paihowawa Yaubada imomoheiwa vehabana, neta dova Mosese mwalona iꞌaipate Yaubada yana vadai. ]6 5Tahiguwao veꞌaveꞌahihimiu, omiu na yau Yaubada iyogaegitaꞌo yana tupwa vehabana, ilowoinanegita na Yeisu tanuwatuwu avivini, wuwuna iya yada yemidi ana tauyewasa yo hinage yada taupwaoli mwalaꞌi alilina. C5Na hinage Yeisu baleꞌuwai miyavitai yo abatowoi bagibagilidi ilobaidi, ta ebe Tomodulele itowoigita Yeisu bada abatowoinane ihanapuidiꞌo ta howahowana aidiyena ihaguigita.~4uAinaena Yeisu iyemala tomowa mohili mumugada maudoidi aidiyena ita tahinao vehabada ta ebeha ivetaupwaoli mwalaꞌina mayana atemuyamuya moiha Yaubada yana paihowa ainai eeta ipwaoli yada mumuga yababadi vehabadi ta ebeha Yaubada inuwahamuidi. d3AYana vehaguhagu nigele tausagenawasa vehabadi na hesi ita Abelaham tubunao vehabada. m2SNa mwalowoi ana meheuhi yo yana pai wahiwahiyalana yada hauga maudoina aidiyena ilauyeyawahaigita. 1Moiha taꞌi, Yeisu yana hedahedao ita tomowa mabunumada na maꞌwahinada, ainaena Yeisu hinage ivetowaho na towaho tauda ivai ta imwalowoi, eeta yana mwalowoiyena Tomodulele igohapeiyei, na Tomodulele yana loina mwalowoi vehabana hinage iꞌoiye uhagwali. ,0Q
Na hinage iwalo:‘Yaubada ainai mata yagu yemidi yamwauwi’. Na hinage iwalo,‘Hedahedaowa Yaubada imomohegauwa baidaguwao teinai amiyamiya’.
/ wuwuna yana walo tamana ainai iwalo,‘Yeham mata yawalo mahalavaei tahiguwao aidiyai na miya ahai holadiyai yanoꞌowego’. R. Yeisu iya veꞌaveꞌahihina ta yana veꞌahihiyena iya iꞌabiye veꞌahihigitane, ainaena iya na ita huhu ehebo. Eeta mata nigele Yeisu iyahinimaya vehabada, na hesi iꞌawaꞌawa tahinaegita, "-=
Yaubada ginauli maudoina ipaihowaidi iya vehabana, ainaena nuwanuwana natunao maumaudoida ilauvaigita iya yana tupwa wasawasa ainai, na howahowana Yaubada ada Taulivahiwa iꞌabiye masele, teina wuwuna muya mwalaꞌina iveꞌalo, ta ainaena mumugana maudoina dumwadumwaluna. G, Na hesi Yeisu bada taꞌitayaꞌo, neta hauga ahuꞌahubalina ainai imiya aitulu tausagenawasao elauhadiyai na mulitai ana veꞌahihi yo ana walo vetuvehae mwalaꞌina ilolobaidine ana muyao yo yana mwalowoi aidiyena. Neta Yaubada yana veꞌiꞌila alidai. Wuwuna Yeisu mwalowoi ana muya iveꞌalo maudoida vehabada. +Na ginauli maudoidi logulogunai umwauwidi ta iloinaedi.” Na yana abaloinanane ginauli maudoina aidiyai iloina. Eeta yana abaloina ainai mata nigele teya hava iyamiyamiya. Na nigele teina taꞌi, na hesi howola abo iloina ginauli maudoina aidiyai. *'Hauga ahuꞌahubali aꞌavana umwau aituluwei tausagenawasao elauhadiyai, na mulitai vewasawasa walo vetuvehaena ainaena uꞌabi vahui. c)?na hesi tomowa ehebo imohenaꞌo, wuwuna Buki Veꞌahihi ainai iwalo mahalavaenaꞌo iwalo:‘Yaubada ee, hava vehabana tomowane unuwanuwatuwuidine?Na tomowane moihana yaiya ta uꞌitaꞌita avivinine? (3Aꞌauꞌaubada alimiyai dalava vauvauna howola abo talobai, na Yaubada tausagenawasao mata nigele yadi loina iyamohedi teina dalavane ainai, }'sNa Yaubada hinage walonane iꞌabiye moihaedi, neta veꞌiveꞌilala yo vedevededewo abanuwapwanopwano aidiyena. Ta Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana aiyauya iꞌaꞌaiyauyanei hiya aidiyai Yaubada yana nuwatuwuwena. Ada Taulivahi ana muya vehabana &yIta hinage ebe livahine mwalaꞌinane tataꞌwataꞌwataei, Yaubada yana lauvetala talobai na nigele mata tayadena gabaei. Walone livahi vehabana yada Bada Yeisu iwalo mahalava mugaiyei, ainaena yana walowone ana taubenaliwo hiya himohegitaꞌo. <%qMwalona tausagenawasaone Yaubada yana walo hiwalo mahalavaei tomowa alidai, na walonane walo moiha, ainaena ebe tomowa nigele hiyamulitaedi, neta yadi pwanoli ana maiha hilobai. h$ KAinaena howahowana walowowa tabebenalediwa ta nuwatuwu avivinidi na havena tavelibai awawaidi. x# kNa tausagenawasaone hiya aluꞌaluwa taupaihowa Yaubada imwauwidi ta ebe hihaguigita livahi vehabana. " ;
Na Yaubada nigele teya hinage tausagenawasa ainai iyawalo,‘Nima tautuwaguwena umiya ana higa am alehao yamwau aituluwedi aem elauhanai’. h! K na uyoudi dova abobo na adi ita hibuidi, na owa mata nigele uyabuigo na hesi umiya vateyai.’ t c Ginauliwone howola abo hisawali na owa umiya vateyai, na ginauli maudoidi mata himiyamiya ta dova aleꞌo, #
Na ehebo yana walo Natunane ainai iwalo,‘Bada ee, hauga mugai ainai baleꞌu uyemasele na nimamwena galewa upapaihowaine. c A Mumuga dumwadumwaluna amhenuhenuwa na mumuga yababana amtaꞌwataꞌwata. Ainaena Yaubada, yam Yaubada bada ibesinanaigoꞌo yaliyaya moiha ainaena na yam yaliyayane am geluwo yadi yaliyaya imwalaꞌi gabaedi.’ Na hesi Natunane vehabana iwalo,‘Owa Yaubada uloina vateyai taꞌi.Na mayam loina dumwadumwaluna uloina’. W )Na hesi tausagenawasaone vehabadi yana walovagana, iwalo,‘Yaubada yana tausagenawasaone iꞌabiye mahalavaedi, ainaena yadi lau dova yaumai, na yana taupaihowaone dova aiwa lohalohawawalina’. #Na haugana Natuna tautuwana ivetamalenama baleꞌuwai, iwalo,‘Yaubada yana tausagenawasao galewai mata iya ainai hipwagogo’. y mWuwuna nigele teya hauga Yaubada tausagenawasao aidiyai iyawalo,‘Moiha na wau yau Tamam na mata owa Natugu’. Na nigele teya tausagenawasa vehabana iyawalo,‘Yau aliguwai uꞌawa tamagu na yau alimwai yaꞌawa natugu’. x kIya ihae alili abo tausagenawasaone, na yehanane Yaubada imohei tausagenawasaone yehadiyao imwalaꞌi gabaedi. 7Yaubada Natuna tamanane yana masele iꞌabiye maseleyei na iya Yaubada ana oleya dova, na yana walo wahiwahiyalana ainaena ginauli maudoina galewai na baleꞌuwai iꞌabi avivinidi. Na yada pwanoliwo aidiyena iuwagita na mulitai Yaubada Ewa aliliyai nima tautuwanai imimiyane. d CNa yana abaꞌovi ita yada haugai yana walowone iwalo mahalavaediꞌo alidai Natuna ainaena. Yaubada Natuna ivesinuwai ta ebeha ginauli maudoina aidiyai iloina, na mugai Natuna ainaena ginauli maudoina iyeyemaseledine. + SMugai vali hauga yo vali amwaha aidiyai ta nuwatuwu bagibagilidi aidiyena Yaubada yana walo tauwalo mahalavao imohedi, na hiya hiwalo mahalavaedi tubudao aidiyai. uc&Tahiguwao, yada Bada Yeisu Besinana yana veꞌiꞌila namwanamwana aluꞌaluwamiu aidiyai. Moiha.\1&Teina hauga yo hauga ilalaoma aidiyai havena teya yaiya iꞌabiꞌabiye tauꞌwataꞌwatagau, wuwuna ꞌwapiguwai Yeisu yana veꞌiveꞌilala himiyamiya, teina ꞌweyadine yalobaidi yana paihowa vehabana. y&Ebe iꞌabiye vauvaugita mata Yaubada yana nuwadaumwali yo yana atemuyamuya imiya vahaligita ta dova Isileliwo moiha. ]3&Moiha taꞌi, hapi nigele ginauli mwalaꞌina, na hinage ebe hapi nigele tayavai teina nigele ginauli mwalaꞌina. Ginauli mwalaꞌinane ehebo taꞌi, neta ebeha Yaubada Aluꞌaluwana iꞌabiye vauvaugita. %C&Na yau havena yawalo haehae, na hesi yada Bada Yeisu Besinana ana aiwa lagalagana vehabana yawalo haehae, wuwuna mumuga baleꞌu iꞌoiye mwalowoiyaꞌo ta yana loinane aliguwai iꞌoviꞌo, na hinage hibom mumuga baleꞌu ana taumulitao hitaꞌwataꞌwataegau dova yau taumwalowoi. xi&
Na amnuwatuwu avivini ebeha hapi ana tauvaiwo ilowoinanedi yo Mosese yana loinao maudoidi himulitaedi, na hesi nigele hiyamulimulitaedi. Neta taꞌi nuwanuwadi hapi amvai, ta tenem yadi abagagasa yami luwu adi boda holanai vehabana. & Yudeya yadi hapi ana tauvaiwo nigele nuwadi yagu guguyane teina dova: ada abiyedumwalu talobai Besinana yana mwalowoi aꞌava ainaena, na nigele hapi ainaena. Eeta hiveꞌiveꞌiꞌimanegomiu ta ebeha yadi hapine amvai, ta hiꞌawa namwanamwaegomiu. H & Lele teina mehena mwalaꞌina yau nimaguwena yaleleyawa.
%&
Ainaena howahowada hauga maudoina tomowa maudoidi tahaguhaguidi, na hesi Yaubada ana tauyemidiwo tahaguidi mwalaꞌina. Walo yana abaꞌovi # ?& Havena yada paihowa namwanamwadi aidiyena tatapitapiya, wuwuna ebe havena tatapitapiya, mata laulauꞌeli ana hauga lauꞌeli namwanamwana talobai. ) K&Ebe yada nuwalelewo ainaena iꞌuma, lauꞌeline ainai yababana ilobai, na ebe Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena iꞌuma, mata yawahi miyamiya vateyaina iꞌeli.
&Havena ubom uꞌoyaꞌoyamauyoigo, wuwuna nigele howahowana Yaubada taꞌoyamaei. Havaidova towaho itudai, ainaena ilauꞌeli. &Tapwalolo ana tauveꞌitao, ebe hanapu hiveꞌitagita, howahowana ginauli tamohedi, ebe teya hava aidiyai iꞌubwa.
_~8}}Q|i{-znyrxtwvutt:ss(rqqp[oon3mm>llkkjziiEh^=<877966534%3\3!210// .)-y,,+8*!)[''N&%%b%
$J#B"!
+ Ns3C U wJBt
z@bZl [ Tahiguwao, omiu yada Bada Yeisu Besinana namwanamwana ana tauyemidiwo havena yami vesinuwa ammwaumwauwi tauwasawasao aidiyai. jZ ONa hesi tapwalolo masemaselena yo dumwadumwaluna Yaubada Tamada mehenai teina ebeha hiya sinasinagehedi yo hiwahiwapewo yadi miya vitai ainai tahaguidi, na hinage havena mumuga baleꞌu ainaena taꞌabiꞌabiye biꞌidi.Y +Na ebe teya towaho inuwahaehae ebeha iya tautapwalolo moiha, na nigele yana walo iyaꞌita avivini, yana tapwalolone ginauli awaꞌawawa. {X qNa Yaubada yana loina dumwadumwaluna ainaena yada yababao aidiyena ilivahigita. Eeta ebe yaiya loinanane vehabana inuwanuwatuwui na ipaipaihowai, na nigele iyanuwanuwapwanopwanowei, iya towahonane yana paihowa maudoina yaliyaya aꞌava. jW Ona mulitai ilau, na hauga ahuꞌahubalina ainai maninawa ana itawa bada inuwapwanopwanowenaꞌo. uV eWuwuna ebe benali aꞌavana na nigele ana paihowa neta dova towaho ehebo gelasi ainai manina iꞌitaꞌita, cU ANa havena ambenabenali mohili, neta amꞌoꞌoyamaegomiu, na hesi ampaihowai hinage. ST !Eeta yami mumuga yo yami paihowa yababadi amtauvehuludi, na amtalamwegomiu Yaubada ainai, na hinage Yaubada walowa atemiyai iꞌuꞌumaiwa amyemidiyei, na amꞌawa abiyei ta ebe ainaena livahi amlobai. `S ;Wuwuna tomowa yadi modiꞌini Yaubada yana amwaha dumwadumwaluna nigele iyalowoinanei. R yTahiguwao, howahowana na walo ambenalei iliꞌilimani, na havena waloveuyo yo modiꞌini aidiyai amwahiwahiyala. :Q oNa yana nuwatuwu ibom ainaena, na hinage yana walomoiha ainaena, iyemasele mugaiyegita ta ita yana yemaselewo maudoidi aidiyena tahae alili. Walo ana benali na ana paihowa P Eeta amnuwatuwu avivini ebeha velau namwanamwagaugauna yo hinage velau namwanamwadi moiha galewaena hiꞌaiꞌaituluma Yaubada ainaena, ibom taꞌi masele adi Tauꞌabiye mahalava na hinage nigele howahowana imwaugwaipiledi, dova abaꞌailogulogu hibuibuidi. NO Yauwedowo tahiguwao, havena yami nuwatuwu ammwaumwau pwanolidi. nN WNa yada nuwatuwu dawaniwone aidiyena paihowa yababadi himahamahalava, na mulitai mwalowoi imahalava. VM 'na hesi tabom yada nuwatuwu dawani aidiyena nuwatuwu yababadi iniuniuligita. hL K
Na yaiya ebe owa abatowoiwone ulobaidi, havena unuwanuwatuwu pwano, na uwalo ebeha ‘Yaubada itowotowoigau’. Nigele howahowana na Yaubada tomowa itowoi wuwuna paihowa yababadi Yaubada nigele iyaꞌawa namwanamwaei, lK S Ebe yaiya owa abatowoiwo aidiyai utowolo tamomohi, uyaliyaya vehabana, wuwuna mata ammaiha namwanamwana Yaubada ainaena ulobai. Neta yawahi miyamiyavateyaina. Teina Yaubada yana waloyemidi maudoida alidai, ebe tavelauwei. J Wuwuna ebe mahana ihinali aidiyai mata yana wahiyalaena tayadine hiꞌwelai na hibeꞌu na hinage adi ita namwanamwadiwa isawali. Dova taꞌi tauwasawasaone howola mata yadi wasawasaone vehabadi hipaipaihowa na yadi mwalowoi nigele iyabweda. Abatowoiwo %I E
Na hinage tauwasawasa ilowoinanedi yo hiyaliyaya ebe Yaubada imwauꞌaituluwedi, ta tomowa iveꞌitaei yana wasawasao dova awahi tayadi mata hisawali. \H 3 Ebe ada gelu ehebo iwewelohe iyaliyaya wuwuna Yaubada bada iꞌabihiniyaꞌo. lG SWuwuna yadi mumuga maudoina iveꞌitaei ebeha hiya taulauyabayababa. Tauwasawasao na tauwewelohewo SF !Taunuwatuwu bwaubwau mata nigele mumuga teya hiyalobai yada Bada ainaena. .E WNa amꞌawanoi mayami yemidi moiha na havena yami nuwatuwu bwau, wuwuna hiya mayadi nuwatuwubwau hiya dova bagodu hilasalasa niꞌu awawai, na yaumai ihivehiveyedi. -D UNa ebe yaiyadiwo omiu Yaubada ana hanapu moiha nigele alimiyai, Yaubada ainai amꞌawanoi ta alimiyai iꞌaiyauya. Wuwuna iya Tautalam na Tauꞌaiyauya moiha. yC mHauga maudoina amtowolo wahiyala na ana higa amhuna iliꞌilimani ta Yaubada yana paihowa maudoina howahowamiu. OB wuwuna tahanapui ebeha teina abatowoine yemidiyena tatowolo wahiyala. ?A {Tahiguwao, vitaidi amlobaidi vehabadi amyaliyaya, r@ aAꞌawa yauwedo omiu Yaubada yana tomowao huhu 12 aidiyena amlolouhagwaline na amlau ammiya taumana tupwa maudoina aidiyai. Teina yami leta yaleleyawa. Yau Yemesa, Yaubada yo yada Bada Yeisu Besinana yadi taupaihowa. Yemidi yo hanapu Q?
Yaubada yana veꞌiꞌila maudoimiu imiya vahaligomiu. Moiha.'>G
Yama awayauwedo yavetamalenawa ami taumugaiwo yo tauyemidiwo maudoimiu alimiyai. Na Italiwone hinage yadi awayauwedo hivetamalenawa maudoimiu alimiyai. 0=Y
Nuwanuwagu hinage ada gelu Timoti wasana ambenalei, wuwuna bada vada paipaiyene hilivahiyaꞌo, ainaena ebe imwayamwayau aliguwai, mata baidagu alaowa alimiyai. <
Tahiguwao, yami leta teina bada ahuꞌahubalina na yaꞌawanoi alimiyai mayami alamaꞌiꞌita yagu guguya teina ambenalei. E;
Yaubada howahowana ginauli maudoina namwanamwadi imohegomiu na aidiyena yana nuwatuwu maudoina ammulita iliꞌilimanidi ta Yeisu Besinana yana paihowaena Yaubada iꞌabiye namwanamwagomiu hava dova yana nuwatuwu na vehabamiu iyaliyaya. Ainaena Yeisu Besinana tawalo vetuvehaeyei, nigele yana abaꞌovi. Moiha. :
Yaubada miyadaumwali ana taumohe, na iya hinage yada Bada Yeisu mwalowoiyena iꞌabiye towolouyoine, na Yeisu yana tauyemidiwo ita ada tauꞌita avivini moiha, na iya ꞌwahinana ainaena ada waloyemidi namwanamwana na miyamiya vateyaina imohegita. 9)
Ainaena ateguwena yaꞌawaꞌawanoi alimiyai ta ebe yami awanoiyena yagu amwaha idumwalu na yalau gwaipile mwayamwayauwa alimiyai. Awayauwedo F8
Nuwanuwamai hinage ai vehabamai amꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai. Teina taꞌi anuwatuwuiyaꞌo ebeha yama mumuga ausaladi, ta nuwanuwamai mumuga namwanamwanane ainai atowolo vateyai. r7]
Yami taumugaiwo aidiyai amꞌawa abi na amtalamwegomiu yadi loinao aidiyai, wuwuna aluꞌaluwamiune hiꞌitaꞌita avivinidi, eeta ebe hauga ilalaoma yami mumuga vehabana hiwalo mahalava Yaubada ainai. Ilowoinanegomiu na amꞌaipate iliꞌilimani ta yami paihowa vehabadi hiyaliyayaigomiu na nigele ebeha hiꞌabiye hinimayagomiu, eeta mata hagu amlobai. 6y
Ehebo pwaoli hinage Yaubada nuwanuwana mwalaꞌina, neta tavelau tomowa aidiyai yo yada tobwatobwaena tahaguidi. &5E
Eeta Yeisu yana hagu ainaena hauga maudoina aidiyai Yaubada tawalowalo vetuvehaeyei. Teina yada pwaoli nonovana, ebe iya yehana taꞌawa mwalaꞌiyei. )4K
Wuwuna teina baleꞌuwai nigele teya yada dalava miyamiya vateyaina, ainaena ilowoinanegita na dalava miyamiyavateyaina tabehaei hauga ilalaoma vehabana. o3W
Ita hinage howahowana talau dalava tuluhanai neta Yeisu ainai, na abahinimaya talobai dova iya. h2I
Ainaena Yeisu hinage dalava tuluhanai muya ilobai ta ebe ꞌwahinanaena iꞌabiye maselegita. n1U
Moiha, yadi taupwaoliwo mwalaꞌidi lagulagu ꞌwahinadi hivaivaidima tupwa veꞌaveꞌahihi moiha holanai, na mumuga yababadi vehabadi hipwaopwaoli Yaubada ainai, na mulitai lagulaguwowa taudi higabu vehuludi dalava tuluhanai. 0}
Na ita mayada abapwaoli, eeta vada veꞌahihi baleꞌuwai ana taupwaoliwo nigele howahowana yo hiꞌai abapwaoli ainai. r/]
Ainaena havena veꞌita vagadi yo vagadi ambenabenaledi, wuwuna ateda bada hiwahiyalaꞌo Yaubada yana veꞌiꞌila ainaena na nigele hudi aidiyena. Hudi aiꞌai vehabana tomowa himulimulitaedi nigele howahowana hiꞌabi haguigita. n.U
Yeisu Besinana mumugana mwalona ta wau ta hauga hilalaoma aidiyai mata nigele iyaꞌabibuibui. S-
Ami taumugaiwo amnuwatuwu avivinidi wuwuna mugai Yaubada wasana himohegomiuꞌo na hinage amnuwatuwui ebeha yadi yemidi ainona namwanamwana bada hilobaiyaꞌo, ainaena yadi yemidi amveꞌaoꞌaonaedi. !,;
Ainaena mayada atepatu moiha tawalo,‘Bada iya agu tauhagu eeta havena hava yamehemeheuhei, nuwana ebe tomowa hipaipaihowa yababana aliguwai’. +
Havena tobwatobwa baleꞌuwai nuwamiu ivaivaidi na hesi amyaliyaya hava bada amlobalobai vehabana, na havena vali ginauli yo vali ginauli vehabadi amꞌaiꞌaipate, wuwuna Yaubada iwalo:‘Mata nigele yayanuwanuwapwanopwanowego nuwana yalaulaugabaigo.’ &*E
Maudoimiu tawahola amveꞌahihiyei na tautawahola maudoimiu havena ampwanopwanoli wuwuna taupwanoliwo yo tauꞌaihiganiwo howola abo Yaubada ilauvetalaedi. )
Na hinage ami geluwo amnuwatuwu avivinidi hiya vada paipaiyai himiyamiya, na amhaguidi dova omiu vada paipaiyai baidamiyao ammiyamiyane. Dova hinage ami geluwo hiya taumiyavitai amnuwatuwu avivinidi yo amhaguidi, wuwuna omiu tomowa taꞌi dova hiya! <(q
Na hinage taumanao amyogaedi alimiyai, dova mwalona tupwana tomowa taumanao hiꞌita avivinidi na hesi taumanaone hiya tausagenawasao, na dalava taniwagadi nigele hiyahanapuidi. U' %
Hauga bagibagilina amvelavelauyoigomiu ta dova tahimiyao amvelavelauwedine. <&s wuwuna yada Yaubadane dova aiwa alaꞌalahina.v%e Teina ada loina vauvauna ainai taluwuluwune, wahiwahiyalana na miyamiya vateyaina, ainaena ilowoinanegita na Yaubada ainai taꞌawa yauwedo na tatapwalolo hava dova yana nuwatuwu ana lowoinana, yo hinage taveꞌahihiyei mayada meheuhi, /$W Teina dova iwawalone wuwuna ginauli iyeyemaselediwa ebeha inuꞌuvitowoidi ta ebe ginauli nigele hiyayaiyaine hibeꞌu na ginauli yaiyai aꞌavadi hitowolo vateyai. +#O Wuwuna alinana mwalona baleꞌu inuꞌuvi na teina bada iwalo yemidiꞌo ebeha, ‘Howola abo galewa yo baleꞌu hinage yanuꞌuvidi maiꞌehebo taꞌi’. Z"- Eeta amꞌita avivinigomiu ta iya galewaena iwalowalone alidai havena alinana amtaꞌwataꞌwataei. Wuwuna mwalona tupwadi tomowa baleꞌuwai Mosese yana guguya hitaꞌwataꞌwataei, ta vitai hilolobaine. Na teina taꞌi Yaubada galewaena iguguguguya alidai, ainaena ebe alinana taꞌwataꞌwataei vitai mwalaꞌi alilina talobai. B!} na hinage ta laomaꞌo Yeisu ainai, iya waloyemidi vauvauna ana taumohe na ꞌwahinana ana lauhiuhiuli ainaena ilivahigitaꞌo, ta nigele dova Abeli ꞌwahinana wuwuna neta abasilahe. Eeta bada ta luwuꞌo Yaubada Natuna tautuwana yana boda alonai ta yehada galewai ilelediꞌo. Ainaena bada talaomaꞌo Yaubada taulauvetalaegita ainai, yo hinage ginauli maudoidi taulauvetalaedi. Na hiya aluꞌaluwadi Yaubada iꞌabiꞌabiye dumwaludi himiyamiya, V % Na ita hesi bada talaomaꞌo Saiyoni oyana ainai, neta Yaubada iya mayawahina yana dalava, Yelusalem galewai, tausagenawasao bagibagili alilidi ainai himiyamiya na hiyaliyayaliyaya dova guyau ainai. Moiha, oyanane abameheuhi mwalaꞌina, ainaena Mosese iya hinage imeheuhi ta iꞌaubabada iwalo, ‘Yagu meheuhi ainaena yabatutuli’. M Wuwuna loina hibebenaleine iꞌabiye meheuhidi ebeha, ‘Havena teya, hava oya teina ainai hiꞌabiꞌabitowoi, na ebe ehebo lagulagu ilaoma oyanane ainai, gaimaena hiꞌoiye mwalowoi taꞌi’. , Q yo yoguli alinana, na hinage tomowa alinana oyanane ainai, eeta Isileliwone himeheuhi mwalaꞌina, na hiꞌawaꞌawanoi ta ebeha havena alinane hibenabenaleuyoi. oW Teina taꞌi talaomaꞌo Yaubada ainai nigele dova mwalona Mosese yo Isileliwone baidanao hilau na lautowoi oya Sainai ainai hivaivai. Wuwuna aiwa alaꞌalaha wawalina yo guguyou badobadona yo hogahoga yo wowoli mwalaꞌina 3 Tanuwatuwu avivini ebeha mulitai Iso waloyemidiwa inuwatuwui, ta vehabana idodoune, na nigele howahowana na ivaiyoi wuwuna bada tahina ivaiyaꞌo. fE Havena ampwanopwanoli yo hinage havena Yaubada yana atemuyamuya amtaꞌwataꞌwataei, dova Iso mwalona Yaubada yana waloyemidi iya vehabana na iꞌuneyei tahinane ainai, ana maiha aiꞌai ehebo mohimohili vehabana. Amꞌita avivinigomiu ta havena teya yaiya alimiyena Yaubada yana veꞌiꞌila ivehuvehulu awawai. Ainaena amꞌita aviviniuyoigomiu mata dova ta gamwagamwanimiyai tomowa tupwadi dova aino abeꞌabelena, wuwuna tomowa bagibagilidi iꞌabiꞌabiye beꞌudi. K Amtowoi wahiyala na ammiya daumwali tomowa maudoidi baidamiyao, na hinage amtowoi na yami mumuga himasele maudoina, wuwuna ebe yaiya yana mumuga nigele iyamasele mata nigele Yaubada iyaꞌita. )
Na yami amwaha amꞌabiye dumwaludi, ta ebe peupeudi hilalau havena ainai hibeꞌubeꞌu na hesi aedi hinamwanamwa na hiya hinage hiwahiyala. 8k Ainaena yami tapiya amtauvehulu na amwahiyala. E Haugana ada mehesabu ta veꞌalo mata nigele ta yayaliyaya wuwuna muya taveveꞌalone, na hesi hauga ilalaoma ainai mata aino namwanamwana talobai, neta mumuga dumwaluna yo nuwadaumwali.
Wuwuna tamadao baleꞌuwai hiya yadi nuwatuwu aidiyena hisapisapigita na hiꞌabiye dumwalugita hauga ahuꞌahubalina taꞌi vehabana, na Yaubada hesi isapisapigita ada hagu vehabana ta ebe iꞌabiye maselegita na tamumuga namwanamwa iya yana mumuga dova. M Amnuwatuwui hinage ebe tamadao baleꞌuwai hisapigita taveꞌahihiyedi, ainaena ilowoinanegita mwalaꞌina na aluꞌaluwada Tamadi galewai taveꞌahihiyei yo ebe yawahida namwanamwana imohegita. 9 Ainaena Yaubada hinage maudoida isapisapigita, na ebe yaiya owa Yaubada nigele iyasapigo neta owa nigele natuna moiha, na hesi owa teya tamabudabuda.
Ta ebe sapi amlobai Yaubada ainaena besiwa amꞌalamaꞌiꞌita ta dova tama maudoidi natudiyao hisapidi habi abiyedumwaludi. Wuwuna ebe yaiya Yaubada iꞌawa natunaei na ivelauwei ilowoinanei na sapi ilobai yana pwanoli vehabadi na ainaena inamwanamwauyo.’ a; Nuwana guguyane amnuwapwanopwanowenaꞌo, guguyanane ainai iꞌawa natunaegomiu, iwalo,‘Natugu, ebe haugana yada Bada mehem isabui neta habi abiyedumwalugo teina vehabana unuwatuwu na havena utapitapiya
Na haugana mumuga yababana amꞌalehaei yami miya vitai habuluna taꞌi na tomowa nigele hiyaꞌoiyemwalowoigomiu dova Yeisu. - S Yeisu amnuwatuwui ebeha iꞌalamaꞌiꞌita mwalaꞌina tauyababao yadi aleha ainaena, eeta omiu hinage dova ebeha havena amhabuhabulolo nuwana amtapitapiya. f E Na Yeisu ainai tavinuvinunu mehedai. Wuwuna Yeisunane yada yemidi yana abavetuwuni na yana abaꞌovi. Haugana Yeisu baleꞌuwai imiyamiya ihanapuiyaꞌo howola mata abayaliyaya mwalaꞌina ilobai, eeta aiwa lagalagana ana muya iꞌalamaꞌiꞌitanei, ta hinimaya nigele iyadena gabaei ana higa ihahaene galewai ta Yaubada nimatautuwanai imimiyane.
Tauyemidiwo bagibagilidi himiya taꞌiꞌileyegita na hivinuvinunuigita na howahowada ginauli vitavitaidi alidaena taꞌabi vehuludi na ainaena tasagena wahiyala abasagenane ana amwaha ainai, na mumuga yababadi hiꞌabiꞌabi avivinigita taꞌabi gabaedi. y (na hesi abanamwanamwa ita vehabada Yaubada iꞌaubabadaenaꞌo, ebeha hiya howola abo baidadao tamiya namwanamwa."= 'Ta tauyemidiwowa auꞌaubabadadi namwanamwadi bada tabenalediꞌo na hesi Yaubada yana waloyemidi ainona moiha nigele hiyalobai, hiya yadi hauga ainai, J
&Na hesi tauyemidiwone taumiya baleꞌu hinamwanamwa gabaedi ainaena nuꞌula awawai yo oya aidiyai hilowolowouhi, na hinage toputopu gudadi yo gaima gudadi aidiyai hiꞌenoꞌeno lalaꞌauhi. %Tupwadi hinage gaima mwalaꞌidi aidiyena hiveꞌalagaimaidi, na tupwadi hitomtom bwauwedi, na tupwadi elepa aleꞌaleha aidiyena hiꞌoiꞌoiye mwalowoidi, na tupwadi sipi yo gouti ꞌwapidi hilaulauliꞌwa ta mayadi wewelohe himiyamiya lalaꞌauhi. $Tupwadi hinage adi alehao hiꞌabiꞌabitalawahiyedi na balavaiyena hitalatalaidi na hinage vada paipaiyai himwauluwuwedi na hipaipaidi. \1 #Na tomowa tupwadi waiwaihiu hinage yadi mwadimwadiwo mwalowoiyena hitowolouyo. Tupwadi hinage tauyemidiwone adi alehaone aidiyena muya hilobaidi, ainaena hitowoidi ebeha hiꞌabiye gwaipiledima na yadi yemidi hilaumwau, ta hitowoi ahayaidi, wuwuna hiyemidi wahiyala ebeha howola abo mwalowoiyena hitowolouyo na yawahi namwanamwana hivai. a; "aiwa alahawahawawalidi mwalaꞌidi hibohoidi yo aleha elepadi mehedi hidena gabaedi ta yadi hauga tapiya ainai hiwahiyala, yo aleha ainai hiwahiyala alili, ta adi alehao hibagibagili alili hiheuheusili budeyanaedi. eC !Hiya yadi yemidiyena hiwahiyala adi alehao aidiyena, na hinage yadi tomowao hiloina dumwadumwaluwedi na hinage Yaubada yana waloyemidi ainona hilobaidi, na hinage laiyoni manimaninidi awadi hiꞌabiye taludi, yo hinage T! Na hava mata yawalo auligomiune tauyemidi bagibagilidi vehabadi? Neta Gidiyoni, Belaki, Samisoni, Yepita, Deivida, Samwela na hinage tauwalo mahalavao, nigele howahowada yehadi tavahiliveꞌovidi. 0 Y Eeta dalava taniwagadiyaowa hiwunui veꞌovidi yadi awasewa vehabana. Na hesi waihiu yehana Lehabi iya mehemeheꞌayona nigele hiyaꞌoiye mwalowoi, wuwuna waihiunane mayana yemidi, hauganane mwalona Yosuwa yana tauꞌalehao bwau ivetamaledi dalavanane ainai hiluwu na Lehabinane ihahaguidine. 2] Na hinage haugana Isileliwo dalava Yeliko hitaꞌiꞌiliyei mabodadi ahubena 7 aidiyai, yadi yemidi ainaena dalavanane ana abwalu mwalaꞌina iguli ta hiluluwune. Y~+ Bodadine yadi yemidiyena niꞌu hawahawawalina higeyoꞌawai dova toputopu leleyaina ainaena hilalaune, na Itipitaone himulitaedi ebeha hinage higeyo awa ta nigele howahowadi, na maudoidi hihahanenene. U}# Na hinage yana yemidiyena Buidiꞌwa guyauna hipapaihowaine na ꞌwahina ainaena yadi vadao hiꞌoihiulidine, ebeha havena tautuwao adi tauꞌoiye mwalowoi aidiyai iluwuluwu na iꞌoiꞌoiye mwalowoidi. |! Ainaena yana yemidiyena Itipita itauvehulu na nigele tauwasawasa Pelo yana modiꞌini iyameheuhei na hesi iꞌatepatu wuwuna iꞌitayaꞌo Yaubada mehenai imiyamiya, ta iꞌalamaꞌiꞌita ta Yaubada nigele mehenaena iyaꞌita na hesi yana yemidiyena iꞌiꞌitane. *{M Na nigele nuwana wasawasa baleꞌu Itipita holanai na hesi muya Besinana vehabana ivesinuwaenaꞌo, wuwuna ihanapuiyaꞌo howola abo maiha namwanamwana ilobai. 4za Eena Mosese nigele nuwanuwana, ta hauga ahuꞌahubalina ainai iyaliyaliyaya mumuga yababana vehabana, na hesi nuwanuwana ebeha Yaubada yana tomowao baidanao himiyavitai. Oy Mosese hinage haugana ivetowaho, yana yemidiyena nigele nuwanuwana na tomowa hiwalo, “Mosese iya Pelo tubuna”, wuwuna Pelo natuna waihiuna Mosese ivai iꞌita avivini ta iꞌawa natunaei. _x7 Mosese haugana hilabahi, tamana yo hinana yadi yemidiyena himwaudawani waiꞌena tonuga holanai, wuwuna gamane ana ita namwanamwa gaugauna, na hinage tauwasawasa Pelo yana loina yaiyaina nigele hiyameheuhei. 8wi Yosepa hinage ana bolimai yana abaꞌovi ainai yana yemidiyena iwalo mahalava Isileliwo yadi mahalava Itipita ainaena na iwalo aulimugaiyedi ana mwau magaiyai vehabana. Kv Yakobo hinage haugana habi mwalowoi yana digona ihagui ta itowolo ta Yaubada ainai ipwagogo, na yana yemidiyena Yosepa natunao bwau yadi abanamwanamwa mulitai vehabana iwalo mahalavaeine. u} Aisake hinage yana yemidiyena natunaone Yakobo yo Iso iwalo yemidiyedi yadi abanamwanamwa hauga ilalaoma vehabana. t) wuwuna Abelaham ihanapuiyaꞌo Yaubada howahowana taumwalowoiwo iꞌabiye towolodi, ainaena abaꞌita bada ta natunane mwalowoiyena iyemaiha. sw ta iwalo, ‘Howola Aisake ainaena yam boda imahalava’. Na Abelaham natunane italamwei ta ebeha iꞌoiye mwalowoi, Ir Abelaham hinage mayana yemidi hauganane abatowoi ilobai Yaubada ainaena ebeha natu mohimohilina Aisake ipwaoliyei Yaubada ainai. Mwalona Yaubada yana waloyemidiwo imohei Abelaham ainai, Tq! na hesi nigele hiyalau gwaipile, wuwuna nuwanuwadi dalavane namwanamwa gaugauna neta galewai. Ainaena Yaubada nigele iyahinimaya na hesi iya yadi Yaubada moiha, ta yadi dalava bada iꞌatububuniyaꞌo.
p Na babada mugamugaidi yadi dalavao hilaugabaidi, na ebe nuwanuwadi na hilau gwaipile, mata amwaꞌamwaha hibeha na hilau gwaipile, so_ Moiha, ebe taꞌawa taumanaegita, neta bada tawalo mahalavaꞌo ebeha yada dalava moiha tabehabeha. n
Teina tauyemidiwone mayadi yemidi na hesi himwalowoiꞌo ainaena waloyemidiwone ainodi nigele hiyalobaidi na hesi amwaha daodaowena hiꞌitayamaꞌo na hiꞌawa yauwedo vehabana, na hinage hibom hiꞌawa taumanaedi dova taumanao tupwa teina baleꞌu ainai. Rm Moiha, Abelaham bada ivetautaubadaꞌo ta muhamuhana imwalowoi, na hesi boda mwalaꞌina iyadayada ainaena adi bagibagili dova utuiwone galewai, na hinage dova namonamo leꞌawai adi bagibagili. 0lY Abelaham mwanena yehana Sela hinage ivemala aiꞌaihaleꞌo na yana yemidiyena tauna iwahiyala ta ihihiumane, wuwuna Yaubada yana waloyemidiwa iyemidiyei moiha. k/
Na Abelaham inuwatuwuiyaꞌo ebeha dalava mata yaiyaina ainai iluwu, neta Yaubada yana nuwatuwuwena iyemasele na dalavane mata nigele iyasawali. !j; Na hinage yana yemidiyena dalava walowalo yemidinawa ainai manatunao Aisake yo Yakobo himimiyane, dova taumana na yadi vada lagulagu ꞌwapina ainaena hiꞌaꞌabidine, dalavane Yaubada iwalowalo yemidiyeiwa ebeha Abelaham ainai ivedalava, na mulitai tubunao hinage yadi dalava. Ui# Abelaham hinage yana yemidiyena Yaubada yana yoga imulitae ta yana dalava ilaugabaei na yana dalava vauvauna vali tupwa ibehaei, eeta itowolo ilau na nigele iyahanapui aiteya tupwa ainai ilaulaune. .hU Nowa hinage Yaubada iveꞌita hava mata imahalava aidiyai, eeta Nowa imeheuhi, na yana yemidiyena waga mwalaꞌina iꞌabi ta ainaena iya mayana huhuwo ihahaloidine. Na yana lauꞌabi ainaena iveꞌitaei neta iya towaho dumwadumwaluna Yaubada mehenai na tomowa maudoidi hiya tauyababao. jgM Moiha, ebe nigele tayayemidi Yaubada ainai, nigele mata vehabada iyayaliyaya. Wuwuna ebe nuwanuwada na Yaubada ainai tahululau, tayemidi mugai ebeha Yaubada imiyamiya ta yada yemidiyena ana taumulitao ita iyemaihagita. Hf Inoke hinage yana yemidiyena nigele iyamwalowoi na hesi mayawahina Yaubada ivai galewai na tomowa nigele hiyalobai, ta Yaubada iwalo mahalava mugai ebeha, Inoke iya vehabana iyaliyaya. e Na Abeli hinage mayana yemidi ipwaoli Yaubada ainai, Abeli yana pwaoli Keni yana pwaoli inamwanamwa gabaei, na Yaubada iyaliyaya Abeli yana pwaoli vehabana, ta iꞌawa dumwaluwei. Abeli bada imwalowoiꞌo na hesi yana yemidi ainaena iveꞌiveꞌita alidai. odW Ita hinage yada yemidi ainaena tahanahanapui ebeha Yaubada yana walo ainaena baleꞌu maudoina iꞌaꞌabiye maseledine, neta ginauliwowa nigele tayaꞌitadiwa aidiyena ginauli maudoina taꞌitaꞌitadi iꞌaꞌabiye maseledine. cc? Tubudao mwalona tanuwatuwu avivinidi hiya yadi yemidiyena Yaubada iꞌawa namwanamwaedi. yb m Yada yemidi ainaena ta nuwatuwu avivini ebeha yada nuwanuwatuwuhae ginauli nigele tayaꞌitadi mata taꞌitadi. a
'Na ita nigele tayaꞌitaꞌita gwaipile, wuwuna neta abasilahe. Bada taꞌi mayada yemidi na aluꞌaluwada himiya namwanamwa.-`S
&Ainaena yaiyadiwo hiya taudumwalu yadi yemidiyena yawahidi namwanamwana hilobai na ebe hiꞌatehawawali na hitaugwaipile Yaubada mata nigele iyayaliyaya vehabadi. X_)
%Wuwuna hauga muhamuhana na taulaomawa imahalavama, nigele mata iyabweda. j^M
$Eeta amꞌalamaꞌiꞌita na Yaubada yana nuwatuwu ampaihowai, na yana waloyemidi ainona amvai. ]+
#Ainaena yami yemidine amꞌabi avivini na havena amtaꞌwataꞌwata wuwuna howola abo yami yemidine ana maiha namwanamwa alilina amlobai. \
"Na hinage tupwadi vada paipaiyai himwauwidi vehabadi amꞌatemuyamuya, na hinage haugana tomowa yami paulao alimiyena hiꞌaluhewaidi amyaliyaya moiha, wuwuna amhanapuiyaꞌo ebeha galewai yami paulao namwanamwa alilidi na miyamiya vateyaidi himiyamiya. ['
!neta tupwadi hauga tomowa hiꞌabiye hinimayagomiu na hitaꞌwataꞌwataegomiu yo tupwadi hauga ami geluwo baidamiyao ammuyamuya toyatoyawa. {Zo
Mwalona masele yana mugaima alimiyai, amnuwatuwu avivini haugana yami miya vitai aidiyena amtowoi wahiyala, JY
Ainaena Yaubada Mayawahina tameheuhei mata dova ta iloinaegita. sX_
Wuwuna bada tahanapuiyaꞌo ada Tauloina mwalaꞌina iwalo auligitaꞌo, iwalo:‘Yau yagu loina ainaena tauyababao yayemaihadi muya ainaena’. Na hinage iwalo,‘Yau yami Bada, na omiu yagu tomowao mata yaloinaegomiu’. yWk
Ainaena ebe yaiya Yaubada Natunane isosomanei, na waloyemidi ꞌwahinanaowa iꞌabiꞌabiye maselewa iꞌawa yababaei, na hinage Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana veꞌiꞌila iꞌawa yababaei muya mata mwalaꞌi alilina ilobai Yaubada ainaena. HV
Mwalona ebe yaiya teya Mosese yana loinao idiꞌwaidi na tauwalo mahalava bwau nuwana tonuga yana mumuga hiwalo mahalavaei, mata nigele hiyaꞌatemuyamuyaei na hesi mata hiꞌoiye mwalowoi. +UO
na hesi mayada meheuhi neta mata lauvetala talobai, neta aiwa alaꞌalahina ainaena igabu veꞌovigita. Teina Yaubada iꞌabi nonovaiyaꞌo ana alehao vehabadi. 4Ta
Na ebe tanuwamasele Yaubada wasana moihana ainai, na mulitai tatalamwegita mumuga yababana ainai, mata nigele teya hinage pwaoli iyamiyamiya ta ebe iꞌabiye maselegita, S'
Tupwadi ada geluwo tapwalolo ana miyaꞌahai hinuwapwanopwanowediꞌo, na havena omiu dova, na hesi hauga maudoina amꞌabiye wahiyalagomiu ta ebe aiteya hauga amhanapui ebeha Yeisu yana laugwaipilema ilalau tebitebini amvehaguhagu mwalaꞌina, yami miyagogoi aidiyai. qR[
Ilowoinanegita hinage na ita tavelauyoigita yo tavehaguhagu yo paihowa namwanamwadi tapaihowaidi. 'QG
Eeta Yeisu taꞌabi avivini, yo tawalo mahalava tomowa aidiyai, ta tatowolo wahiyala yada yemidi ainai, wuwuna iya iwalo yemidiyegita ta mata iyemala moiha. P
Ainaena Yaubada tatauvahali mayada atetalam yo mayada yemidi moiha na ainaena tauda taꞌabiye maseledi bwahi namwanamwana ainaena, na hinage yada nuwatuwu himasele, wuwuna Yeisu yana lauhiuhiuli ainaena yada nuwatuwu yababadi iꞌabiye maselediꞌo. [O/
Na hinage yada taupwaoline ihae alili ta Yaubada yana vada vehabana ipaipaihowa. SN
Neta amwaha vauvauna yawahida vehabana, mwalona Yaubada yana tupwa veꞌahihi aleꞌo ainaena hibiliutuhine na Yeisu ihohoꞌene ibom tauna yana mwalowoi ainaena ta howahowana na taluwu Yaubada ainai. M)
Tahiguwao, Yeisu ꞌwahinana vehabada bada isagenaꞌo, ainaena mayada atepatu taluwu Yaubada yana tupwa veꞌahihi aliꞌalilina ainai. L)
Teina vehabana havena hinage tapwaopwaoli yada mumuga yababadi vehabadi, wuwuna Yaubada bada inuwahamuigitaꞌo. Ita tavehaguhaguyoigita _K7
Na hinage iwalo,‘Yadi yababao yo yadi pwanoliwo mata yanuwapwanopwanowedi’. pJY
‘Howola abo waloyemidi vauvauna yamohedi yo yagu loinao nuwadiyai yamwauwi na atediyai yaleledi’. 3I_
Abiye masele teina vehabana Aluꞌaluwa Veꞌahihi hinage Buki Veꞌahihi ainai iveꞌitagita Bada yana walo neta mwalona haugana vehabada iwalo mahalavaei, iwalo: H
Wuwuna yana pwaoli maiꞌehebo taꞌi, ainaena howahowana ta hauga maudoina aidiyai iꞌabiye maselegita yo iꞌabiye namwanamwagita. ^G5
Na ihaꞌwahaꞌwa aiteya hauga ana alehao Yaubada imwau aituluwedi aena elauhanai. MF
Na Besinana hesi maiꞌehebo aꞌava ipwaoli mumuga yababana vehabana, na yana pwaoline hauga maudoina howahowana mata iveꞌalo ta yana pwaoline tuluhanai Yaubada nimatautuwanai imimiyane. ME
Na taupwaoliwo maudoidi vada tapwalolo ainai hitowotowolo na ahubena ehebo ehebo yadi pwaoliwone himohemohei Yaubada ainai, na hesi pwaoliwone nigele howahowana yo mumuga yababadi hivaivehuludi. D}
Na Yaubada yana nuwatuwuwena Yeisu Besinana tauna ipwaoliyei ta iꞌabiye maselegita yana mwalowoi maiꞌehebo ainaena. "C=
Na hinage iwalo, ‘Bada yatalamwegauꞌo alimwai na ebe yam nuwatuwu yapaihowai’. Neta ebeha loina mugamugaina ivaivehulu na loina vauvauna imwauwi. sB_
Yana walowa amnuwatuwu avivini, iwalo, ‘Nigele nuwanuwam velau pwaoli, bo nuwana lagulagu higabugabudi, bo nuwana hava hipwaoliyei yadi mumuga yababana vehabadi, mata nigele uyayaliyaya paihowaowa Mosese yana loinaena vehabadi’. ;Ao
Eeta yawalowalo alimwai, yawalo, Yatalamwegau, owa Yaubada alimwai ta bada yalaomaꞌo, yam nuwatuwu yapaihowai, dova mwalona Buki youyouna ainai vehabagu hilelelelewa.’ n@U
Hinage nigele nuwam lagulagu gabugabudi ebe tomowa hipwaoliyedi yadi mumuga yababadi vehabadi. -?S
Na haugana Besinana baleꞌuwai ilaoma, Besinanane Yaubada ainai iwalo:‘Pwaoli yo velau nigele nuwanuwam, ainaena taugu umohegau yam paihowa vehabana. ^>5
Wuwuna bulumakau na gouti ꞌwahinadi nigele howahowana na pwanoliwo hivaivehuludi. %=C
Nigele! Na hesi bolimai ehebo ehebo hipaipaihowai abanuwatuwu avivini yadi mumuga yababadi vehabadi, ainaena adi lautowoine nigele howahowana inamwanamwa. A<{
Wuwuna ebe paihowanane howahowana na iꞌabiye maseledi, maiꞌehebo taꞌi hipaihowai na adi lautowoi inamwanamwa vateyai, eeta ebe havena bolimai ehebo ehebo hipaipaihowaiyoi, awa? ,; S
Howola abo abanamwanamwa moiha imahalava, na hesi Mosese yana loina neta maꞌamaꞌayau aꞌavana, na nigele abanamwanamwa moiha. Mosese yana loinane ebeha bolimai ta bolimai lagulagu hiwunuwunuidi na Yaubada ainai hipwaopwaoliyedi, na paihowanane nigele howahowana yo iꞌabiye dumwaludi. :/ Dova hinage Besinana yana mwalowoiyena iya ipwaoliuyowei maiꞌehebo taꞌi, na bagibagilida mumugada yababadi iboho vehuludine. Na howola abo ilau gwaipilema, nigele ebeha mumuga yababadi iboho vehuluyoidi na hesi habi livahigita ebe mayada nuwalele tahaꞌwahaꞌwa.z9m Tomowa ita ada loina imiyamiya ebeha maiꞌehebo tamwalowoi na mulitai abo Yaubada yana lauvetala talobai. z8m Moiha ebe Besinana yana paihowane dova taupwaoliwone mwalaꞌidi, mata imwalomwalowoiuyo baleꞌu ivetuwuni ta wau, na hesi maiꞌehebo taꞌi, hauga yana abaꞌovi teina ainai, tauna ibom ipwaoliyei, mumuga yababadi adi nuwahamu vehabadi. x7i Besinana mata nigele hauga bagibagilina iyapwaoliuyowei Yaubada ainai dova bolimai ehebo ehebo tupwa veꞌahihi moiha holanai taupwaoli mwalaꞌina iluwuluwu na ꞌwahina ainaena ipwaopwaoli, neta ꞌwahinane iya nigele ꞌwahinana. ;6o Na Besinana nigele iyaluwu vada veꞌahihi abiꞌabina ainai, neta vada moiha ana maꞌamaꞌayau taꞌi, na hesi galewai iluwu Yaubada mehenai imiyamiya na ihaguhagu vehabada. 85i Vada veꞌahihi ana tobwatobwao galewai himiyamiya, na adi maꞌamaꞌayau baleꞌuwai Mosese ipaihowaidi, ainaena ilowoinanei na ꞌwahina ana paihowaena ipwaoli Yaubada ainai ta iꞌabiye maseledi, na hesi ginauliwone galewai adi pwaoli namwanamwa alilina ainaena, neta Besinana ꞌwahinanaena. d4A Wuwuna Mosese yana loina aidiyai ebeha ꞌwahina ainaena ginauli maudoidi mata himasele. Na mumuga yababana ana nuwahamu hinage ꞌwahina ainaena. Na ebe nigele ꞌwahina iyasagena, nigele howahowana nuwahamu talobai. `39 Hinage dova vada veꞌahihi yo gaeba vada veꞌahihinane ainai ꞌwahinaena ihiulidi. 2y na Mosese iwalo, ‘Waloyemidi Yaubada imwau vehabamiu, ana veꞌiveꞌilala ꞌwahina teina eeta amꞌawa abiyei’. #1? Wuwuna loina maudoina iwalo mahalavaedi tomowa aidiyai, eeta bulumakau habuludi yo gouti ꞌwahinadi bwahi baidana iyebwelidi na ivai ta sipi wiyawiyana hawahawawalina na aiwa yehana isopa mehenai iwomalei ta ꞌwahina yo bwahi ainaena iyebuta, na ainaena buki yo tomowa ihiulidi, 03 Hinage dova loina mugamugaina Mosese ainaena, mugai tupwadi lagulagu hiꞌoiye mwalowoidi, na ꞌwahinadine ainaena waloyemidi hiꞌabiye dumwalu.
6~\}|| {{
zjzy xlwvv[uu:t)sorr7qppGojnnm-l}kzji\hhgaff ebdd)cc*aa}`_^^ ]Q\z\[lZZYY8XeWhVV2UUUTTSRR3QPP8ONMVKKKJII)HFGG8F]EEEDD'CC9BBB AAc@?>>T=<;;_:L98766s5433Q21N00-//;.c--I,++,*)((+']&%%$$ ##""!!! N k s 8i=1xF 3
g K
)F J
Ta Yoni aidiyai iwawalone, iwalo, ‘Nigele teya yaiya howahowana iyemala towaho mwalaꞌina, ebe nigele Yaubada ainai iyatalam, wuwuna ginauli maudoina Yaubada ibom ainaena hilalaomane. a;Eeta tauꞌawa paꞌipaꞌiꞌiwone hilau ta Yoni ainai hiwawalone, hiwalo, ‘Taubada, unuwatuwu avivini towahowa mwalona Yolidani vali geyoꞌwanai baidam, eena alimaiyai uwawalo mahalavane towahonane vehabana, iya bada teina haugane tomowa iꞌabiꞌabiye bapitaisowedi, na maudoidi yana abiye bapitaisone nuwanuwadi, ta ainai hilaulau’. PNa Yoni ana taumulitaone yo ehebo Yudeya towahona baidadi walowena hiꞌawa paꞌipaꞌiꞌi abiye bapitaiso vehabana, ebeha yaiya yana abiye bapitaiso namwanamwana ta tomowaone iꞌabiye maseledi. GTenem hauganane ainai Yoni nigele vada abapaiyai hiyamwauwi. a
;Yoni hinage tomowaone iꞌabiꞌabiye bapitaisowedi Ainoni tupwanane ainai neta Salim vahalinai, wuwuna tupwanane ainai weꞌaha mwalaꞌina. Ainaena tomowa maudoidi hilaulau ainai na iꞌabiꞌabiye bapitaisowedi. * MMulitai Yeisu mayana taumulitao hilau dalava mwalaꞌina Yudeya ainai, ta nemai tupwana ahubena himiyamiya, na Yeisu tomowa iꞌabiꞌabiye bapitaisowedi. ` 9Na ebe yaiyadiwo hiya mumugadi dumwadumwaludi howahowana maselene ainai hibwaleni ta ebe maselene iꞌabiye mahalavadi ebeha hiya yadi paihowa namwanamwana Yaubada ainaena.’ Yoni yana walomahalava Yeisu vehabana <
qAinaena yaiyadiwo ebe mumugadi yababadi, tomowadine maselene hitaꞌwataꞌwataei ta nigele ainai hiyalaoma, ta mata maselene iꞌabiye mahalavaedi ebeha hiya mumugadi yababadi. _ 7Tomowa yadi lauvetala wuwuna teina maselene bada baleꞌuwai ilaomaꞌo na yadi paihowa yababadi imiya mahalava na hesi tomowaone guguyoune nuwanuwadi, ta maselene hitaꞌwataꞌwataei wuwuna mumugadine hiyababa. LEbe yaiya Yaubada Natuna iyemidiyei nigele howahowana lauvetala ilobai, na ebe yaiya nigele iyayemidiyei, iya bada lauvetala ainai iluwuꞌo. Wuwuna nigele Yaubada Natuna moiha ainai iyayemidi.
Na Yaubada Natunane baleꞌuwai ivetamalenama nigele ebeha omiu taumiya baleꞌu iyaveꞌewaigomiu na hesi habi lauyeyawahaigomiu. =s‘Yaubada tomowa maudoidi baleꞌuwai ivelauwedi ta Natuna ibom italamwei ta ebe yaiyadiwo hiyemidiyei mata nigele hiyamwalowoi na hesi yawahidi miyamiya vateyaina hilobai. S Ta ebe yaiyadiwo hiyemidi aliguwai, yawahidi miyamiya vateyaina hilobai. B}Dova mwalona hauganane Isileliwone hilaulau balabala awawai, ta Mosese weso pwawati ainaena ipaihowai ta aiwa ainai iꞌabiye patu na iꞌaꞌabihinine, dova yau mata hiꞌabihinigau. s_
Wuwuna nigele teya iyahae galewai, na hesi yau Tomowa Moihagu, wuwuna yau galewaena yaꞌaꞌaitulumane. &E Ebe baleꞌu ginaulidi alimiyai vehabadi yawalowalo mahalavaedi na nigele amyayemidiyedi, vedova mata ginauliwone galewa vehabana yaveꞌitaei amhanapuine. (I Yawalo moiha alimwai neta ginauliwone bada yaꞌitadiꞌo yo yahanapuidiꞌo ainaena yawalowalo mahalavaedine alimwai, na nigele yagu walowone uyayemidiyedi. y
Na Yeisu iwalo, ‘Owa Isileli yadi tauveꞌita mwalaꞌina, na teina yagu walone vehabana nigele uyanuwamasele. eC Na Nikodimo Yeisu ipanivilaei, iwalo, ‘Teina yam walone vedova ana nuwamaselene?’ T~!Dova bada yaumai yana towa tupwa vagana yo vagana ainai daguguna tabenabenalei, na nigele tayahanapui havaena yaumai ilaolaomane yo havaidova ilalau. Dova hinage hiya Aluꞌaluwa ainaena hitubuiuyo.’ L}Havena unuwanuwapwanopwano wuwuna yawalo alimwai ebeha utubuiuyo. r|]Hinadaone aidiyena tatubuima tomowa mohili. Na Aluꞌaluwa yana tubuiuyo Yaubada Aluꞌaluwana ainaena. 9{kNa Yeisu iwawalouyone, ‘Yawalo moiha alimwai ebe nigele weꞌahaena yo Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena uyatubuiuyo, nigele howahowana Yaubada yana Abaloina ainai uluwu. 5zcTa Nikodimo Yeisu ipanivilaei, iwalo, ‘Vedova ta yau towaho mwalaꞌigu na ebeha yatubuiuyo? Moiha nigele howahowana na hinagu diyanaena yaluwuyo na yatubuiuyo.’
yNa Yeisu iyemaiha iwalo, ‘Yawalo moiha alimwai, ebe nigele uyatubuiuyo, nigele howahowana Yaubada yana Abaloina uꞌita’. ]x3na boniyaiyena ilaoma Yeisu ainai ta iwawalone, iwalo, ‘Bada yahanapuigoꞌo ebeha owa tauveꞌita Yaubada ainaena, wuwuna nigele teya yaiya yana paihowa wahiwahiyalana dova owa ebe Yaubada nigele baidana’. Yw -Ehebo towaho yehana Nikodimo, iya teya Palisi yo hinage Yudeyaone adi taumugai, v/Nigele howahowana na tomowa tupwadi hiꞌaubabadaneuyowedi Yeisu ainai, wuwuna hava yadi nuwatuwu atediyai bada ihanapu iliꞌilimanidiꞌo.cu?Na Yeisu nigele iyaꞌawa moihaedi, wuwuna maudoidi yadi nuwatuwu ihanapu mugaiyediꞌo. t/Yeisu haugana Buidiꞌwa guyaunane holanai imiyamiya tomowa maudoidi yana paihowa wahiwahiyaladi hiꞌiꞌitadine, eeta yehana hiyemidiyei. as;Eena hauganane Yeisu mwalowoiyena itowolouyo ta ana taumulitaone Buki Veꞌahihi yana walo yo hinage Yeisu yana walo aidiyena hinuwatuwu avivini ta hiyemidi moiha. Yeisu tomowa maudoidi yadi nuwatuwu ihanapuidiꞌo krONa Yeisu nigele vadanane vehabana iya walowalo na hesi yana mwalowoi yo yana towolouyo vehabana. Aq{Na hiya hinage hiwalo, ‘Ebeha teina, vadane ahubena tonuga ainai uꞌabiuyoi? Na unuwatuwu avivini ebeha vadane teina, bolimai 46 holanai hiꞌabiꞌabi abo hiveveꞌovine.’ pwNa Yeisu aidiyai iwalo, ‘Teina Yaubada yana vadane ebe amloꞌe, ahubena tonuga ainai mata yavetowolouyoi’. GoEena Yudeyaone adi taumugaiwone hilaoma ta Yeisu hipanivilaei, hiwalo, ‘Teya veꞌiveꞌilala uveꞌitagai ta ebe ahanapui yaiya yana loinaena teina ginauliwone upaipaihowaidine?’ %nCNa ana taumulitaone walowa Buki Veꞌahihi holanai hinuwatuwu avivinine iwalo, ‘Aee Yaubada, yam vadane inamwanamwa alili ainaena nuwagune ivai’. 4mana tauvegimwalao gabubuwone aidiyai iwalo, ‘Yami lowolowo maudoidi teinaena amhiwa bwalenedi na havena Tamagu yana Vadane amyebiyebiꞌi yo ebeha yami abavegimwala’. KlAinaena balavai veiveina ivai ta tomowaone yo lagulaguwone vada tapwalolo ainaena iheheusilidine, na hinage mane ana tauvesaugelasiwo yadi vatavata iꞌoipeiyedi ta yadi manewone ibudeyanaedi, Tk!Ta iluwu vada tapwalolo mwalaꞌina holanai na taugimwalaone iꞌiꞌitadine hiya bulumakau yo sipi yo gabubu adi tauvegimwalao, na hinage mane ana tauvesaugelasi vada tapwalolo holanai hidabadabalala. jw
Hauga bada ilautebitebiniyaꞌo na Yudeyaone yadi Buidiꞌwa guyauna. Hauganane ainai Yeisu ihahaene Yelusalem. ]i3 Guyaune iꞌovi ta Yeisu hinanane yo tahinaone yo hinage ana taumulitaone baidanao hidodobine Kapaneum, ta tenem ainai ahubena tupwadi aidiyai himiyamiya. Yeisu taugimwala iheusilidi vada tapwalolo ainaena tha Teina ainai Yeisu yana paihowa wahiwahiyalana yo mugamugaina ana veꞌiveꞌilala iꞌabiye mahalavaeine Kena dalavanai, Galili tupwanane ainai, na yana wahiyalane iveꞌitaei tomowaone aidiyai ta ana taumulitaone hiyemidiyeine. _g7
ta ainai iwawalone, iwalo, ‘Ita mumugada neta waini namwanamwana tomowa tamohe mugaiyedi abo mulitai waini yababana tamohedi. Na owa hava wuwuna ta wainine namwanamwa alilinane umwau dawani ta uvemulitaeine?’ If Ta guyaune taniwaganane weꞌahawa ilautowoi ta ana lautowoine vagana, nigele dova weꞌaha na hesi dova waini ana lautowoi namwanamwana. Na guyaunane taniwaganane nigele iyahanapui havaena waininane hivavaine, na hesi taupaihowaone hibom hihahanapuine. Eeta guyaune taniwaganane tautawaholane towahonane iyogaei, e}Na Yeisu aidiyai iwalo ta weꞌahane iuꞌiuna higoini abahiwaone holadiyena ta hilalaweine guyaune taniwaganane ainai. fdEAinaena Yeisu iwalo taupaihowaone aidiyai ta abahiwaone hiꞌoꞌoiye mwaudine weꞌahaena. cHauganane ainai Yudeyaone mumugadi neta, weꞌaha abahiwa hipaihowaidi gaima ainaena abaꞌuwa vehabana. Na tenem guyaune hauganane ainai abahiwa 6 himiyamiya, ovaꞌovaꞌaꞌavadi na mwalaꞌidi, howahowana weꞌaha mwalaꞌi alilina aidiyai hihiwai. bEena Yeisu hinanane taupaihowaone aidiyai iwawalone, ‘Ebe hava nuwanuwana na ampaihowaidi, ampaihowaidi taꞌi’. laQNa Yeisu iwalo, ‘Hinagu, hava vehabana ebeha uyepaihowagau? Howola nigele yayavetuwuni.’ `Hauganane yadi aine holanai adi waini hinuma veꞌovidi, ta Yeisu hinana iwalo, ‘Natugu, wainine maudoina bada iꞌoviꞌo’. j_MYeisu hinage mayana taumulitao guyaunane ainai hiyogaedi ta baidadiyao hiluwu ta hiꞌaꞌaine. ^
Ahubena bwau hiꞌovi ta tawahola guyauna hipaihowai Kena dalavanai, Galili tupwanane ainai. Na Yeisu hinanane guyaune holanai. G] 3Na Yeisu hinage iwalo, ‘Yawalo moiha alimwai howola abo galewa ilotahoꞌe na Yaubada yana tausagenawasao mata amꞌitadi hihaehae yo hiꞌaiꞌaitulu yau Tomowa Moihagu aliguwena’.O\ 2Na Yeisu iwawalone ainai iwalo, ‘Uyemidiyegau wuwuna alimwai yawalo owa damayane wuwunai yaꞌiꞌitagone, awa? Teina bada abaꞌita iuꞌiuna na howola abo ginauli mwalaꞌidi uꞌitadi.’ ![ =1Tenem hauganane ainai Nataniyela aluwana igavai ta Yeisu ainai iwalo, ‘Bada moiha taꞌi owa Yaubada Natuna, na owa Isileli yama Tauwasawasa’. JZ 0Na Nataniyela ipanivila Yeisu ainai iwalo, ‘Vedova ta uhahanapuigaune?’ Na Yeisu iwalo, ‘Mulitai abo Pilipi iyoyogaegone yau bada yaꞌita mugaiyegoꞌo damaya wuwunai umiyamiya’. Hauganane Yeisu Nataniyela iꞌita ta tomowaone aidiyai iwawalone Nataniyela vehabana, iwalo, ‘Tenem towahone iya Isileli towahona moiha na nigele teya lauhapuli ainai’. CX .Na Nataniyela Pilipi ainai iwalo, ‘Moiha mata Nasaleti hava namwanamwana ainaena ibwalenine?’ Eeta Pilipi iwalo, ‘Ulaoma na towahonane uꞌita’. Ta Yeisu ainai hilalaomane. W 1-Na Pilipi Nataniyela ilobai na iwawalone ainai, iwalo, ‘Bada Besinana towahonawa alobaiyaꞌo, iya mwalona Mosese yana Buki loinao aidiyai yo hinage tauwalo mahalavaone yadi laulelewone aidiyai hiwalo mahalavaewa, iya Nasaleti towahona, Yosepa natuna, yehanaede Yeisu’. XV +,Pilipi iya yana dalava Bedesaida, neta Andulu yo Pita yadi dalava hinage. U %+Ainaena iꞌahubenama Yeisu nuwanuwana ilau Galili, eeta ilau ta nemai Pilipi ilolobaine, na iwawalone ainai iwalo, ‘Umulitaegau’. MT *Na Saimoni ilauvai ta Yeisu ainai ilauvaiyamane. Tenem ainai Yeisu Saimoni iꞌiꞌitane na iwalo auli iwalo, ‘Owa yeham Saimoni, Yoni natuna, na yeham vauvauna yamwauwi Pita, ana bui Gaima’. /S Y)Andulu, imwayamwayau ta tuwanane ilobai na iwawalone iwalo, ‘Saimoni, Yaubada yana Besinana towahona bada alobaiyaꞌo’. (Besinana towahona ana bui neta Keliso.) bR ?(Taumulitaone hitau bwaune aidiyena ehebo yehanaede Andulu, iya Saimoni Pita tahina. 1Q ]'Na Yeisu aidiyai iwawalone iwalo, ‘Ammulitaegau na yagu abamiyane yaveꞌitagomiu’. Ta lavilaviyena hibwabwalenine tupwanane ainai na nemai himimiya yebonine. TP #&Na Yeisu tuluhanaena hilaulau na iꞌita gwaipile ta iꞌiꞌitadine. Ta ipanivilaedine iwalo, ‘Hava nuwanuwamiu?’ Na hiya hiwalo, ‘Labai, haidova umiyamiyane?’ (Labai ana bui neta tauveꞌita.) [O 1%Tenem ainai hitau bwauwone Yoni yana walo hibenalei ta Yeisu himumulitaeine. N $na Yeisu hiꞌiꞌitane vahalidiyena ilaulau. Ainaena Yoni ana taumulitaone aidiyai iwalo, ‘Tenem towahone iya Yaubada yana Lami’. YM -#Iꞌahubenama, ta Yoni yo ana taumulitao hitau bwau baidanao hitowotowolo, AL }"Na hinage Yoni aidiyai iwalo, ‘Yau towahonane meheguwena bada yaꞌitayaꞌo, ainaena teina yawalowalo mahalavane ebeha iya Yaubada Natuna moiha’. Yeisu ana taumulitao mugamugaidi :K o!Mwalona nigele yayahanapui iya yaiya, na Yaubada iya ivetamalegauma ta bapitaiso weꞌahaena yapaihowaidi, na aliguwai iwalo mahalavaeine, iwalo, “Howola abo Aluꞌaluwagu uꞌita mata iꞌaituluma ta towaho ainai itowa, iya mata Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena iꞌabiye bapitaiso tomowa aidiyai”.’ AJ } Walone teina Yoni iwalo mahalava Yeisu vehabana, ta aidiyai iwalo, ‘Aluꞌaluwa Veꞌahihi yaꞌiꞌitane ana itane dova gabubu galewaena iꞌaituluma ta Yeisu ainai itotowone. $I C Mwalona nigele yayahanapui ebeha yaiya iya, na yau weꞌahaena yaꞌabiye bapitaisogomiu, ta ebe omiu Isileliwone yadi Yaubada yana Besinana amhanapui.’ RH Mwalona teina towahone vehabana yawalowalone, hauganane yawalo alimiyai neta towaho tuluhaguwena ilalaoma na iya imwalaꞌi gabaegau, wuwuna mulitai abo yau yalaoma na hesi iya bada mwalona imiyamiya. hG K Iꞌahubenama na Yoni Yeisu iꞌita ilaolaoma ainai, ta Yoni tomowaone aidiyai iwawalone, ‘Tenem towahone iya Yaubada yana Lami taumiya baleꞌu maudoida vehabada mata imwalowoi na mumugada yababadi ihoꞌevehuludi. 4F c Teina ginauliwone maudoidi neta Betani ainai himamahalavane, Yoni yana abaꞌabiye bapitaiso tupwanane ainai, weꞌaha Yolidani vali geyoꞌawai. Yaubada yana pwaoli E iya tuluhaguwena ilalaoma, ta yau nigele iyalowoinanaegau na aenane ana huma yalivahi, wuwuna iya imwalaꞌi gabaegau’. /D YNa Yoni iwawalone aidiyai iwalo, ‘Yau weꞌahaena tomowa yaꞌabiꞌabiye bapitaisowedi, na ehebo towaho nigele amyahanapui ahipumiyai teina taꞌi itotowolo, ^C 7Na Palisiwone yadi tauyewasaone Yoni hipanivilaei hiwalo, ‘Ebe owa nigele Besinana towahona, bo nigele Elaitiya, bo nigele teya vali tauwalo mahalava, hava wuwuna tomowa uꞌabiꞌabiye bapitaisowedine?’ -B UNa Yoni yadi panivilane iyemaiha ta iwalo mahalava iwalo, ‘Mwalona tauwalo mahalava Aisaya yana buki ainai vehabagu iwalo mahalava tenem dova, Tomowa ehebo nuꞌula awawai tupwanane ainai ibwaleni ta iyogayoga yo iwalowalo, “Bada yana amwaha amsepa yo amꞌabiye dumwadumwalu”.’ A Na hiya hinage hiwalo, ‘Owa yede yaiya? Hava yam walo vehabam, ta ebe awuyo na ama tauvetamalewone aidiyai awalowei.’ @ Eena hinage hipanivilauyo, hiwalo, ‘Yaiya yede owa? Owa ebeha Elaitiya awa?’ Na Yoni iwalo, ‘Yau nigele’. Na hinage hipanivilauyoi, ‘Nuwana owa tauwalo mahalavanaede Mosese vehabana iwalowalowa?’ Yo hinage Yoni iyemaiha iwalo, ‘Yau nigele’. ? /Na Yoni nigele iyauvala yadi panivilane vehabana na hesi yemaiha masemaselena yo namwanamwana imohedi iwalo, ‘Yau nigele Besinana towahona’. L> Hauganane tenem ainai Yudeyaone yadi taumugaiwo Yelusalem ainai himiyamiya, ta tupwadi taupwaoliwone yo tupwadi Livai yana huhuwo hivetamaledi Yoni ainai, habi panivilaeina ebeha iya yaiya. == uNigele teya hauga tomowa Yaubada ana oleya hiyaꞌita, na hesi Natuna moihanane iya vahalinai imiyamiya ta Tamanane iya ana ita bada iveꞌitagitaꞌo. Yoni Yeisu vehabana iyewasa B< Mosese yana aiyauya namwanamwana, neta loinadine Buki Veꞌahihi ainai, na hesi Yeisu Besinana yana aiyauya inamwanamwa alili, wuwuna veꞌiꞌila yo mumuga namwanamwana imohegitaꞌo. X; +Iya tauꞌaiyauya namwanamwana yo yana veꞌiꞌila ainaena iꞌoiye mwaugita. : +Mugai Yoni Yeisu iwalo mahalavaei alinana mwalaꞌina ainaena iwalo, ‘Teina iya towahowa yawalowaloweine vehabana hauganane yawalo mahalava neta ehebo towaho tuluhaguwena ilalaoma iya imwalaꞌi gabaegau, wuwuna mulitai abo hilalabahigaune iya mugai imiyamiya’. f9 GWalonane bada ilaomaꞌo ta iyemala tomowa alidai yo hinage baidada tamiyamiya teina haugane ainai. Na taꞌitayaꞌo yana wasawasa wuwuna iya Yaubada Natuna moiha, na hinage iya tauvelau yo mumugana dumwadumwaluna. *8 O
Eeta tomowa teina tawalowedi ebeha hiya bada hitubuiuyoꞌo tubuiuyone nigele dova tomowa ꞌwahinadiyena yo yadi nuwatuwuwena na hesi tubuiuyo Yaubada ainaena. [7 1 Tomowa tupwadi hiyemidiyei ebeha iya taulivahi na italam yo hiya Yaubada natunao. G6 Ilaoma ibom yana tomowa aidiyai na hiya hitaꞌwataꞌwataei. {5 q
Walowa ilaomaꞌo baleꞌuwai, na iya baleꞌu ana tauyemasele, na hesi taumiya baleꞌu nigele hiyahanapui. T4 # Teina maselene masele moiha, na taumiya baleꞌu maudoida ihinayayahigita. V3 'Iya Yoni nigele maselene, na hesi ilaoma na ebeha maselene iwalo mahalavaei. 2 Iya ilaoma na tomowa nuwadiyai habi mwauwina maselene vehabana na ebe tomowa maudoidi hibenalei ta maselene ainai hiyemidi. b1 ?Yaubada yana tauyewasa ivetamalenama, towaho yehana Yoni iya tauꞌabiye bapitaiso. o0 YNa masele ihinali guguyou badobadona ainai na guguyou badobadona nigele howahowana na maselene ihuma. j/ ONa Walonane iya yawahi moiha. Na yawahi moiha ainaena masele ivaivaiyama tomowa maudoida alidai. . na Walonane iya Besinana Yaubada baidana galewa yo baleꞌu yo ginauli maudoidi hiyeyemaseledine na nigele teya tauyemasele. A- Abavetuwuni ainai Walone iya Yaubada baidana himiyamiya, , Hauga yana abavetuwuni mayamayauni ainai Walo imiyamiya. Na Walonane iya Besinana Yaubada baidana yo iya taꞌi Yaubadanane. W+'Teina amnuwatuwu avivini ebe teya towaho amwaha ipwanoli ta aluꞌaluwana imwalowoi na towaho teya ilauvai ta ihagui, neta mwalowoi ainaena uhaloiyaꞌo ta yana yababao Yaubada ibaꞌili vehuludiꞌo. *Na tahiguwao, ebe ehebo alimiyena teya amwaha namwanamwana ilauvehulu, ami gelune amlauvaiyoiyama amwaha namwanamwana ainai. {)oNa hinage dova iꞌawaꞌawanoiuyo ta galewaena ꞌwesu italuma na aiꞌai maudoina hiꞌini iliꞌilimaniuyone. _(7Teina ehebo abaꞌita alidai, neta Elaitiya, ibom tomowa taꞌi dova ita na iꞌawaꞌawanoi nuwana maudoina ainaena ta ebe havena ꞌwesu italutalu bolimai tonuga matupwana aidiyai, eeta dova imamahalavane. G'Eeta ehebo ehebo yami pwanoliwo alimiyai vehabadi amwalo mahalavaei ta vehabadi amꞌawaꞌawanoi ta ebe yami namwanamwa amlobai. Moiha taꞌi taudumwaluwo yadi awanoi wahiwahiyalana. "&=Na ebe mayadi yemidi hiꞌawaꞌawanoi, Yaubada mata ihagui taulovalane, na iꞌabiye namwanamwa, na hinage ebe mayana pwanoli Yaubada mata inuwahamui. -%SNa hinage ebe teya alimiyai mayana lovala, tauyemidiwo yadi taumugaiwo iyogaedima na hiꞌawanoi vehabana, na hinage woloi ainai hihiwai yada Bada yehanaena. $
Ebe yaiya yana miya ivitai, howahowana iꞌawanoi taꞌi Yaubada ainai. Ebe yaiya mayana yaliyaya, waliyena Yaubada inoꞌowei. t#a Na tahiguwao, ehebo ginauli mwalaꞌina havena amꞌawaꞌawa tamada Tamada yehanaena, yo baleꞌu ginaulidi aidiyena, yo bada aiteya ginauli aidiyena ebe yami waloyemidi aidiyai. Na hesi ebe amwalo, ‘Ehe’, ebe yami nuwatuwu dova, na ebe nigele, amwalo, ‘Nigele’. Wuwuna ebe ginauli mwalaꞌidi amꞌataidi mata howola abo Yaubada ilauvetalaegomiu. M" Na ebe yaiyadiwo dova hiya, tayogaedi tauyaliyaya wuwuna vitaiwone aidiyena hitowolo wahiyalaꞌo. Na teina hinage ehebo abaꞌita Yobi yana alamaꞌiꞌita vehabana. Bada amhanapuiyaꞌo ebeha Yobi yana miya vitai yana abaꞌovi ainai ana hagu ilobai yada Bada ainaena, wuwuna iya yada Bada tauvelau na tauꞌatemuyamuya. ~!u
Ainaena tahiguwao, amnuwatuwu avivini tauwalo mahalavao, hiya yada Bada vehabana hiwalowalo mahalava. Teina abaꞌita namwanamwana alimiyai, wuwuna tauwalo mahalavao yadi miya vitai aidiyena hiꞌalamaꞌiꞌita, na hitowotowolo wahiyala. Na tahiguwao, havena ambom amꞌuluꞌulumiyanegomiu, wuwuna mata yada Badane ilauvetalaegomiu, ta muhamuhana na imahalava. n UAinaena omiu hinage amꞌalamaꞌiꞌita mayami atepatu wuwuna mata yada Badane ilau gwaipileuyoma. k OTahiguwao, amꞌalamaꞌiꞌita ana higa yada Bada iwuyoma dova tanovi ana taupaihowa mayana alamaꞌiꞌita na ihaꞌwahaꞌwa ꞌwesu yo yaigalugalu na bolimai adi hauga ainai ta ana higa laulauꞌeli ana hauga ainai. 'Wuwuna hiya dumwadumwaludi amhinahinabodaidiꞌo yo amyemwalowoidiꞌo, ta nigele howahowana na alimiyai hiyemaiha. Alamaꞌiꞌita vehabana 5 cNa yami miya baleꞌuwai inamwanamwa alili wuwuna hauga maudoina mayami yaliyaya, na ami sinibu mwalaꞌidi oiyemwalowoi ilowoinanegomiu, dova taꞌi guyau maheyadi. (INa yami oya adi taupaihowao nigele amyayemaiha iliꞌilimanidi. Eeta taupaihowaone yadi ulumiyai na yadi dou bada Yaubada Tauwahiwahiyala ibenalenaꞌo. jMYami manewowa biꞌibiꞌidi mata hiwalo mahalavaegomiu, wuwuna nigele tomowa amyamohemohedi ainaena Yaubada yana hauga lauvetala ainai yami tobwatobwaone mata hiꞌabigwaipile ta dova aiwa alaꞌalahina taumiu alonai. a;Yami wasawasao bada hipwapwaha, na hinage ami aleꞌowone bada wesoweso hiꞌaidiꞌo. h KOmiu tauwasawasao, amdou iliꞌilimani, wuwuna hauga vitaina mata vehabana amdou taꞌetaꞌe. pYAinaena ebe yaiya ginauli namwanamwadi ihanapuidi na nigele iyapaihowaidi neta yana pwanoli.gGNa teina mayami gagasa amwalowalo haehae, na amnuwatuwui ebeha walo haehae ginauli yababana. Na hesi ilowoinanegita ebe teina dova amwalo, ‘Ebe yada Bada italam, neta amiyamiya na ginaulidine nuwanuwamai apaihowaidi’. 5Na hesi nigele amyahanapui yawahimiu yana lau iꞌahubena vehabana, wuwuna ita tomowa dova malagau, imahalava hauga habuluna, na hinage isawaliuyo. yk
Ambenali iliꞌilimani, ebe yaiyadiwo omiu amwalowalo gagasa na amwalo, ‘Mata bo iꞌahubena alau vali tupwa dalava mwalaꞌidi aidiyai na nemai bolimai ehebo amiyamiya, na abom yama paihowa apaihowaidi, na ebe ayemala wasawasa’. O Na amhanapui ebeha Yaubada ibom loina ana taumohe, na hinage tauloina, ibom howahowana ilivahigo yo iyemwalowoigo. Ainaena omiu havena ami geluwo amꞌawaꞌawa yababaedi. Havena amwalowalo haehae 3 Tahiguwao, havena ami geluwo amvetavetalapiliyedi, wuwuna ebe yaiya, iya tahina ivetalapiliyei, nuwana iloinaei, iya nigele Yaubada yana loina iyamulitaei. Hinage ebe yaiya loinaone iwalo dobidobiyei neta towahone iya tauꞌawa paꞌipaꞌiꞌi na nigele tauꞌawa abi. Z-
Na amnuwadobi yada Bada mehenai eeta ibom iꞌabihinigomiu. Vetalapili vehabana 2] Na yami mumuga yababadi vehabadi amdou taꞌetaꞌe mayami nuwayababa na yami maluwone amyemiya buidi ta amdou, yo hinage yami yaliyaya amyemiya buidi ta amnuwayababa. $ANa amlaoma Yaubada vahalinai ta ebe iya ilaowa vahalimiyai na omiu tauyababao nimamiu amꞌuwadi yo omiu taunuwatuwu bwaubwau atemiu amꞌabiye maseledi. c
?Eeta Yaubada ainai amtalamwegomi na Tomodulele amsosomanaei, eena idena gabaegomiu. S Ainaena Yaubada yana hagu alidai imwalaꞌi iꞌalili, wuwuna Buki Veꞌahihi ainai iwalo mahalava iwalo:‘Yaubada taugagasa aidiyai iꞌauhi na hesi taunuwayababa aidiyai italam na ihaguidi.’ 6 eAinaena havena Buki Veꞌahihi yana walomahalava amwalowalo dobidobiyei hauganane iwalo:‘Aluꞌaluwa Yaubada imwamwauwiwa alidai nuwanuwana mwalaꞌina ita.’ T
!Omiu tauyemidi oyaꞌoyamao amhanapui ebe baleꞌu mumugana amvelauwei, Yaubada bada amꞌabiye ꞌwaunihanihayaꞌo, wuwuna ebe yaiya inuwalele baleꞌu mumugana ainai iya neta Yaubada ana aleha. B }Na ebe amꞌawaꞌawanoi vehabadi na nigele adi maiha amyalobaidi yami awanoine nigele namwanamwana, wuwuna ginaulidine vehabadi amꞌawaꞌawanoine neta ambom yami yaliyaya vehabana. FTupwana hauga nuwanuwamiu na ami geluwo yadi tobwatobwa amvaidi, na nigele howahowamiu, eeta amꞌoiyemwalowoidi na ginaulidine amhaloidi. Tomowa nigele howahowana yadi tobwatobwa amvaidi ainaena manini amvetuwuni. Na ginaulidine nigele amyalobalobaidi wuwuna nigele Yaubada ainai amyaꞌawaꞌawanoi vehabadi. Hava vehabana aleha yo awapaꞌipaiꞌi himahamahalavane alimiyai? Nuwana ana wuwu teina, ehebo ehebo amnuwanuwalele dawani. zmNa hinage hiya tauꞌabiye nuwadaumwali yadi paihowaena mumuga namwanamwana hiꞌabiꞌabiye mahalava.,QNa ebe yaiya yana hanapu galewaena ilaoma, iya yana mumuga masemaselena na hinage nuwanuwadaumwalina wuwuna iya taumumuga hegoya, yo veꞌauꞌaugelu, yo atemuyamuya, na hinage ainona namwanamwana aidiyena himahamahalava, na nigele ana geluwo iyasosomanaedi nuwana iya oyaꞌoyamaedi. Wuwuna ebe tomowa hiꞌalomagigili yo hibom vehabadi hinuwanuwatuwu, mata miya tulutuluha na mumuga yababadi maudoina himahamahalava. hINuwatuwuwone teina dova nigele galewaena na hesi baleꞌuwene hilaoma yo Tomodulele aidiyena. )KEbe atemwai alomagili yo ꞌwaunihaniha himiyamiya, ebeha neta yababana. Ainaena havena amꞌoyaꞌoyamauyowegomiu ta amwalo, ‘Walomoiha tamulitaei’.
Ebe yaiya owa mayam hanapu, upaihowa namwanamwa mayam nuwa dobi ta ebe tomowa hihanapui ebeha yam mumuga dumwadumwaluna. : m Wuwuna yagahu ainaena nigele howahowana na bwahi namwanamwana talobai. Tahiguwao, dova hinage damaya aiwana nigele howahowana na mwagolu ainona imwauwi. Hanapu Yaubada ainaena Na tanuwatuwui bwahi bidalaena ana lautowoi nigele teya hauga iyabuibui, ta tupwana hauga namwanamwana na tupwana hauga abelena. )~K
Ainaena tahiguwao ebeha ginauliwone teina hopa ehebo ainaena neta ginauli namwanamwadi na ginauli yababadi himahamahalavamane, ta ana ita nigele namwanamwana. "}= Moiha taꞌi, hopadaena Tamada Yaubada tawalowalo vetuvehaeyei na hinage hopadaena ada geluwo taꞌawaꞌawa yababaedi, hiya Yaubada ana ita dova. ,|Qna hesi nigele howahowada memenada taꞌabiye manaham wuwuna memenada ginauli yababa alilidi na newanewalidi himiyamiya ainaena ana abiye manahamne ivitai moiha. !{;Moiha taꞌi, tomowa ita howahowada na lagulagu taꞌabiye manahamdi hiya dova maheyanuꞌula yo lowolowo yo lagulagu daladaladi na hinage yamao, "z=Na memenada dova aiwa yana paihowa, wuwuna ginauli yababadi maudoina yadi abavetuwuni. Ainaena tauda maudoina taꞌabiꞌabiye yababadi memenadane habulunane ainaena. Moiha, yababa maudoina ilaolaoma Tomodulele ibom ainaena, na ginauli maudoidi awadaena iꞌabiꞌabiye yababadi. tyaDova memenadane yana paihowane, ginauli habuluna na howahowana yo ginauli mwalaꞌidi iloinaedi. Teina hinage ehebo abaꞌita ebe aiwa alaꞌalahina habuluna ainaena pwatula uloumohei, howahowana aiwanane pwatulane iꞌalahiveꞌovi. xwAbaꞌita teina hinage ehebo, ebe tanuwatuwui waga vehabana, wagane mwalaꞌina na yaumai mwalaꞌina ainai isagena, na ana eyaisine habuluna taꞌi, tauyiune howahowana na wagane iloinaei ta ebe havaidova nuwanuwana ilau bada taꞌi ilau. ,wQDova lagulagu hosi ana abaꞌeyaisi awanai tamwauwi ta ebe ainaena taꞌabiye dumwalu, na ebe nuwanuwada havaidova ilawegita, gulawane ainaena ta eyaisiyei. Uv#Moiha taꞌi, maudoida lauhapuli tapaipaihowai. Eena ebe yaiya iya nigele walo yababadi awanaena hiyamahamahalava, iya towaho namwanamwana na dumwadumwaluna, eeta howahowana na ibom tauna iloinaei. Au }Tahiguwao, havena amtowotowoi ta ebeha amvetauveꞌita bagibagilimiu, na hesi amnuwatuwui ebe taveꞌita na nigele tayapaihowai, howola abo Yaubada yana lauvetala mwalaꞌina talobai. t/Dova taꞌi ebe tauda nigele Aluꞌaluwana neta bada mwalomwalowoina, na ebe yemidi nigele paihowa baidana, yemidinane mwalomwalowoina.Ys+Abaꞌita bwauna teina! Lehabi ibom mehemeheganawalina na yana paihowa namwanamwana ainaena Yaubada iꞌawa dumwaluwei, wuwuna Yosuwa yana tauyewasao hitau bwau ihaguidi, eeta vali amwahaena hilalaune. }rsAinaena tahanapui ebeha Yaubada iꞌawa dumwaluwegita yada paihowaena na nigele ebeha yada yemidi aꞌava ainaena. Bq}Eeta Buki Veꞌahihi yana walowa imahalava iliꞌilimani iwalo, ‘Abelaham Yaubada iyemidiyei, eeta yana yemidiwa vehabana Yaubada iꞌawa dumwadumwaluwei’, yo iꞌawa augeluweine. &pETeina ainaena tahanapui ebeha Abelaham yana yemidi yo yana paihowa hipaipaihowa toyatoyawa, ainaena yana paihowaena yana yemidi moiha iꞌabiye mahalavaei. :omAbaꞌita ehebo teina, tubudawa Abelaham yana paihowa ainaena Yaubada iꞌawa namwanamwaei. Yana paihowane neta natuna Aisake italamwei ta ebeha ipwaoliyei Yaubada ainai. wngOwa yauyaulem, Teina abaꞌita yamohego ebeha yemidi aꞌavana, na nigele paihowa, neta ginauli awaꞌawawa. 6meOwa uyemidi ebeha Yaubada ehebo, awa? Ehe neta ausala, eena unuwatuwu avivini ebeha Tomodulele maꞌana geluwo hiya hinage yadi yemidi dova, na hinage mayadi meheuhi.
lNa ebe tupwadi tomowa hiwalo, ‘Owa mayam yemidi na yau mayagu paihowa’. Yau yagu maiha yawalo, ‘Yam yemidine nigele paihowa baidana? Na yau teina yagu paihowaena yagu yemidi yaveꞌitaei na owa mata vedova yam yemidine ana oleya uveꞌitaeine.’. rk]Teina dova yemidine ebe yemidi aꞌavana, na nigele paihowa baidana, yemidinane yemidi mwalomwalowoina. (jIna aidiyai tawalo velau tawalo, ‘Yauwedo ammiya namwanamwa na amꞌai iliꞌilimani’, na ebe nigele hagu tayamohemohedi, hava yada walone ana namwanamwa? miSNa ebe tanuwatuwui tahidao yo nuhudao vehabadi, hiya nigele adi aleꞌo yo hinage nigele adi, 8hiTahiguwao, hava ana namwanamwa ebe yaiya iwalo, ‘Yau yayemidiꞌo’, na nigele iyavehaguhagu, yana yemidine mata iveginauli awaꞌawawa na mata nigele hagu iyalobai. ag;
Ebe yaiya ana gelu nigele iyaꞌatemuyamuyaei, Yaubada hinage towahonane mata nigele iyaꞌatemuyamuyaei. Eena ebe yaiya tauꞌatemuyamuya Yaubada yana lauvetala mata nigele iyameheuhei. Yemidi paihowa baidana -fS Ainaena yami walo yo yami paihowa amꞌita avivinidi, wuwuna Yaubada howola abo ivesinuwa yana loinaena, na yana loinane neta tomowa yawahida ada livahi vehabana. geG Wuwuna loina maudoina adi taumohe ehebo mohimohili taꞌi na iwalo, ‘Havena meheganawali’, na hinage iwalo, ‘Havena lauwunu’. Na ebe nigele amyameheganawali, na hesi amlauwunu neta bada yana loina amloꞌeyaꞌo. _d7
Ta ebe yaiya loina ehebo iloꞌe neta bada loina maudoina hinage iloꞌediꞌo. c1 Na ebe tupwadi tomowa amveꞌahihiyedi na tupwadi tomowa nigele, neta bada loinanane amloꞌeyaꞌo na ambom yami mumuga amꞌabiye yababayaꞌo. b/Na yada Bada yana loina mwalaꞌina Buki Veꞌahihi ainai iwalo, ‘Am geluwo uvelauwedi dova ubom amvelaune’. Teina mumuga namwanamwana. ra]Amnuwatuwui hinage ebeha yada Bada yehana imohegita na hiya hesi yehanane hiꞌawaꞌawa yababaei. T`!Na hesi tauwewelohewone nigele amyaveꞌahihiyedi. Na amnuwatuwui tauwasawasa yadi laulau, hiya hauga maudoina loina vitavitaina adiyena hiyemoyemodegomiu na lauvetala haugadi aidiyai hiveꞌewaigomiu. p_YTahiguwao, yagu walo teina ambenaledi, neta ebeha Yaubada tauwewelohe baleꞌuwai ivesinuwaedi ta ebe yemidi ainaena hivewasawasa wuwuna Yaubada yana Abaloinane iwalo yemidiyenaꞌo ta ainai himahalava, ebe ibom hiyemidiyei. o^WNa ebe yami vesinuwa teina dova, ana ita nigele namwanamwana, wuwuna nuwatuwunane nigele iyadumwalu. V]%Ta ebe bwauwone amiꞌitadi mata tauwasawasane amveꞌahihiyei na ainai amwalo, ‘Abamiya teina namwanamwanane ainai umiya’, na wewelohewa mata ainai amwalo, ‘Netai utowolo’ o ‘Umiya hevalai’. F\Eeta ebe tomowa bwau hiluwu yami vada tapwalolo holanai, ehebo iya tauwasawasa ana aleꞌo namwanamwana na hinage ana pasa namwanamwadi, na bwaunane wewelohena ana aleꞌo biꞌibiꞌidi.
E~7}||%{{ zyy_xxZwwUvuu#t3sCrqqkpooonamlkkj4ihhxg^ffYeee.ddDcAbibam``0_^^=]\[ZZYXXgWWVnUTT6SnS ROQ PP2ONNMLLLKwJIHH6GFEDDRCCSBAA.@??$>=x<=iA01 ?NJ Q
` A
P PkGY 5UcEena Yudeyaone tenem ainai nuwadine ipwanopwano mwalaꞌina na hiwalo, ‘Havanaena teina towahone yana hanapune ilolobaine? Iya nigele abaseꞌulu teya ainai iyaluwu.’ pTYNa bada guyau gamwagamwana ta Yeisu iluwu vada tapwalolo holanai ta yana veꞌita ivevetuwunine. Sy
Na tomowa bagibagilidi Yudeyaone yadi tauloinao himeheuhedi ta nigele yaiya teya iyaꞌawa namwanamwa Yeisu vehabana. PR Ta tenem ainai tomowa bagibagilidi hibom aidiyai hiꞌuluꞌulumiya Yeisu vehabana, ta tupwadi hiwalo, ‘Iya towaho namwanamwana’. Na tupwadi hiwalo, ‘Nigele! Iya towaho oyaꞌoyamana.’
Q Hauganane ainai Yudeyaone yadi tauloinao Yeisu hibehabehaei guyaune holanai na hiꞌauꞌaubabada, ‘Haidova teina towahonane?’ /PW
Yeisu tahinaone hilaugabaei ta hilaoꞌo guyaune ainai, na Yeisu tuluhadiyena ilaudawadawani ta tupwanane ainai ibwabwalehine, na nigele teya yaiya iyahanapui. vOe Teina walone imohedi ta hilalaune na iya Galili ainai bada imiyamiya. Yeisu yana paihowa Gwau guyauna ainai NInamwanamwa omiu ambom amlau guyaune ainai. Yau mata nigele yayalaowa ainai, wuwuna nigele yagu hauga moiha iyabwaleni.’ $MAWuwuna omiu nigele howahowana taumiya baleꞌuwone hiveꞌalehaegomiu, na yau hesi hiveꞌalehaegau wuwuna mumugadi yababadiyaone yawalowalo mahalavaedi. KLTa tenem ainai iwawalone aidiyai, iwalo, ‘Yagu hauga moihana nigele iyabwaleni na tenem tupwanane ainai yalau, na omiu hesi ilowoinanegomiu ta ainai amlau, ebe aiteya hauga nuwanuwamiu. RK Tahinaone teina walone hiwawaloweine ainai wuwuna nigele hiyayemidiyei. aJ;Yo hinage ainai, hiwalo, ‘Uhanapui neta ebeha nigele teya yaiya paihowa dawaniyena ainaena yehana iyamwalamwalaꞌi, na ebe nuwanuwam na tomowaone maudoidi hihanapuigo, ubom uveꞌitauyowego tomowaone aidiyai’. I9Eeta Yeisu tahinaone ainai hiwawalone, hiwalo, ‘Teina tupwane ulaugabaei na Yudeya ainai ulau ta ebe nemai amtau mulitaone yam paihowa hiꞌita’. YH+Hauga tenem ainai Yudeyaone yadi Gwau guyauna ana hauga ilau tebitebiniyaꞌo. GG Mulita Yeisu Galili maudoina ainai itataꞌiꞌiline. Na hesi nigele nuwanuwana na Yudeya tupwanane ainai itaꞌiꞌili, wuwuna Yudeyaone yadi tauloinao nuwanuwadi ebeha hiꞌoiye mwalowoi. &FEG(Yeisu teina iwalowalone Yudasa vehabana, iya Saimoni Isakaliyota natuna. Na Yudasanane iya teya Yeisu ana taumulita na hesi howola abo iya ihuhulaei.)yEkFNa Yeisu iwalo, ‘Moiha, amtau 12 yavesinuwaigomiu, na hesi ehebo alimiyena iya Tomodulele yana boda’. qD[ENa ai bada ayemidiyegoꞌo yo ahanapuigoꞌo ebeha owa Besinana Veꞌaveꞌahihina Yaubada ainaena.’ 'CGDEena Saimoni Pita iwawalone Yeisu ainai, iwalo, ‘Bada, yaiya ainai mata alaune? Wuwuna owa ubom yawahi miyamiya vateyaina ana walo alimwai imiyamiya. ByCNa hitau 12 aꞌava hitutupwane, na Yeisu aidiyai iwawalone, iwalo, ‘Omiu hinage nuwanuwamiu na amlau, awa?’ jAMBTeina ainaena Yeisu ana taumulitaone bagibagilidi hitaꞌwataꞌwataei ta hilalaugabaeine. J@
ANa hinage aidiyai iwawalone, iwalo, ‘Teina vehabana mwalona yawawalo mugaine alimiyai, ebeha nigele howahowana na yaiya ibom ilaoma aliguwai na hesi yaiyadiwo hiya Tamagu aidiyai italam’. G?@Hesi tupwamiu nigele amyayemidiyegau.’ Yeisu teina walowone iwalowedine, wuwuna ihanapu mugaiyenaꞌo, yaiyadiwo hiya nigele hiyayemidiyei na hinage ihanapuiyaꞌo yaiya ana tauhuhulane. Z>-?Na Yaubada Aluꞌaluwana iya yawahimiu ana taumohe ta nigele howahowana na tomowa hibom yadi wahiyalaena. Yagu walo teina bada yamohegomiuꞌo, na aidiyena Yaubada Aluꞌaluwana ainaena yawahimiu imohegomiu. =w>Yau Tomowa Moihagu mwalona galewaena yadobima na howola abo yawuyo. Na ebe yagu wuyone amꞌita, mata amyemidiyegau? #<?=Na Yeisu iya ihanapu mugaiyenaꞌo ebeha teina walone vehabadi hiꞌuluꞌulumiyaine, ta aidiyai iwalo, ‘Teina walone vehabana nuwamiune iyababa. ';G<Ana taumulitaone bagibagilidi Yeisu yana walone teina hibenalei ta hibom aidiyai hiwalo, ‘Teina walone ana benaline ivitai. Yaiya mata ibenaleine?’ .:U;Teina ginauliwone maudoina iwalo mahalavaedi hauganane iveꞌiveꞌita vada tapwalolo holanai tupwa Kapaneum ainai. Yawahida miyamiya vateyaina aubabadana vehabana @9y:Teina aiꞌaine galewaena ilalaomane nigele dova aiꞌaiwa tubumiyaone hiꞌaꞌaiwa, balabala awawai wuwuna mwalona aiꞌaiwa hiꞌaꞌaine nigele ainaena yawahidi miyamiya vateyaina hiyalobai, na bada himwamwalowoine. Eeta teina aiꞌaine aliguwena ebe yaiya iꞌai yawahi miyamiya vateyaina mata ilobai.’ )8K9Tamagu iya mayawahina ivetamalegauma ta iya hauga maudoina ainaena yawahigune yavaivaine. Yau hinage dova, ebe yaiya iꞌaigau mata yawahina aliguwena ilobai. }7s8Ainaena ebe yaiya iya taugune iꞌai yo ꞌwahinagune inuma iya aliguwai imiyamiya na yau hinage ainai yamiyamiya. ]637Na amnuwatuwu avivini ebeha taugune aiꞌai moiha, na ꞌwahinagune abanuma moiha. $5A6Na ebe yaiya taugune iꞌai yo ꞌwahinagune inuma, yawahi miyamiya vateyaina ilobai, na hauga yana abaꞌovi ainai mwalowoiyena yaꞌabiye towolouyowei. J4
5Eeta Yeisu aidiyai iwawalone, iwalo, ‘Yawalo moiha alimiyai, yau Tomowa Moihagu, na ebe taugu nigele amyaꞌai yo hinage ꞌwahinagune nigele amyanuma, mata nigele yawahimiu amyalobai. 3)4Ta tenem ainaena Yudeyaone hivetuwuni na hibom hivetaꞌetaꞌe, hiwalo, ‘Vedova ta teina towahone ebeha taunane imohegita taꞌai?’ {2o3Yau yawahimiune ana galewaena yaꞌaꞌaitulumane ta ebe yaiya aiꞌainane iꞌai yawahina miyamiya vateyaina ilobai, na aiꞌainane yamohegomiu neta yau taugu, wuwuna taugune yatalamwei taumiya baleꞌu bagibagilimiu yawahimiu vehabana.’ d1A2Ta teina aiꞌaine galewaena iꞌaꞌaitulumane ebe yaiya iꞌai mata nigele iyamwalowoi. &0E1Mwalona nuꞌula awawai tubumiyaone aiꞌai yehanaede mana hiꞌaiꞌai na hesi nigele yawahi miyamiya vateyaina ainaena hiyalobai na bada himwamwalowoine. %/E0Wuwuna yau yawahimiune ana. f.E/Yawalo moiha alimiyai ebeha yaiyadiwo hiya hiyemidiyegau yawahi miyamiya vateyaina hilobai. h-I.Na omiu nigele teya alimiyena Tamadane iyaꞌita, bada yabom, wuwuna yau ainaena yalalaomane. },s-Teina walone bada mwalona tauwalo mahalavao hileleyaꞌo Buki Veꞌahihi ainai, hiwalo, ꞌTomowa bagibagilidi adi veꞌita hilobai Yaubada ainaena, na ebe yaiyadiwo hiya Tamagu yana veꞌita hibenalei yo hihanapui hiya mata aliguwai hilaoma. H+ ,Nigele howahowana yaiya ibom nuwanaena ilaoma aliguwai na hesi ebe yaiyadiwo hiya Tamagu iniulidi na aliguwai hilaoma, hiya hauga yana abaꞌovi ainai mwalowoiyena yaꞌabiye towolouyowedi. h*I+Na Yeisu aidiyai iwawalone, iwalo, ‘Havena abom alimiyai amꞌuluꞌulumiyai vehabagu. 9)k*Na hinage hiya hiwalo, ‘Teina towahone Yosepa natuna, iya Yeisu, awa? Na tamanane yo hinanane tahanahanapuidi, na vedova ta iwalo ebeha iya galewaena iꞌaꞌaitulumane?’ +(O)Tenem ainai Yudeyaone yana walone hibenalei ta hiꞌuꞌulumiyaneine, wuwuna yana walone ainai iwalo, ‘Yau aiꞌainaede galewaena yaꞌaꞌaitulumane’. _'7(Teina Tamagu yana nuwatuwu dova, ebe yaiyadiwo hiya, yau natunane hiꞌitagau yo hinage hiyemidiyegau yawahi miyamiya vateyaina hilobai, na hauga yana abaꞌovi ainai yau mwalowoiyena yaꞌabiye towolouyowedi.’ E&'Agu tauvetamalene yagu tomowa imohegauꞌo, na teina yana nuwatuwu ta ebeha havena teya aidiyena yavesavesawali, na hesi hauga yana abaꞌovi ainai mwalowoiyena yaꞌabiye towolouyowedi. %&Wuwuna yau galewaena yalaoma nigele yabom yagu nuwatuwu habi paihowaina, na hesi iya ivetamalegaumane yana nuwatuwuwena. b$=%Tomowaone hiya Tamagu imomohegaune mata hilaoma aliguwai na nigele mata yayasosomanedi. Y#+$Bada yawaloꞌo alimiyai ebeha amꞌitagauꞌo na hesi nigele amyayemidiyegau. <"q#Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Yau aiꞌai yawahi vehabana ta ebe yaiya ilaoma aliguwai, mata nigele iyavahali, na hinage ebe yaiya iyemidiyegau mata nigele gadonane iyamaguni. u!c"Na hiya hinage Yeisu ainai hiwawalone, hiwalo, ‘Taubada teina aiꞌaine umohegai hauga maudoina’. q [!Na aiꞌainane neta Yaubada ainaena iya bada ilaomaꞌo baleꞌuwai ta tomowa yawahidi imohemohedi.’ < q Na Yeisu tomowaone aidiyai iwalo, ‘Yawalo moiha alimiyai neta Mosese iya nigele aiꞌai galewaena iyamohegomiu, na hesi Tamagu iya aiꞌai moiha galewaena imohemohegomiu. s _ Mwalona dova tubumaiyaone nuꞌulu awawai na aiꞌainane hiꞌaiꞌai, yehanaede mana, dova Buki Veꞌahihi yana walo, aiꞌai galewaena imohedi ta hiꞌaꞌaine. Eeta owa havaidova hinage yam veꞌiveꞌilala upaihowai, na aꞌita. W ' Ta ainai hiwalo, ‘Yede veꞌiveꞌilala upaihowai ta ebe ayemidiyego.
Na Yeisu aidiyai iwawalone, iwalo, ‘Yaubada yana paihowa teina, ebeha amyemidiyegau yau Tomowa Moihagu ivetamalegaumane’. nU Na hiya ainai hiwawalone, hiwalo, ‘Hava mata aidiyena Yaubada yana paihowane apaihowaine?’ ~uOmiu havena aiꞌai oviꞌovina vehabana ampaipaihowa na hesi aiꞌai yawahi miyamiya vateyaina vehabana ampaihowa. Yau Tomowa Moihagu teina aiꞌainane yamohemohegomiu, wuwuna Yaubada Tamagu iya ivesinuwaigau teina yana paihowane vehabana.’ ucNa tomowaone aidiyai iwalo, ‘Yawalo moiha alimiyai omiu nigele amyabehabehaegau yagu paihowa wahiwahiyaladi adi veꞌiveꞌilala vehabadi, na hesi yami beha wuwuna neta belediwone amꞌaidi ta amꞌaiꞌiꞌiꞌwahine vehabana. eCHigeyoꞌawa ta hilobai na ainai hipanivila hiwalo, ‘Bada, maivihana ulalaomane?’ )Ta tenem ainai tomowa maudoidi Yeisu mayana taumulitao hibeha ahayaidi, eeta higelu ta higegeyoꞌawane Kapeneum wagaena Yeisu habi behaeina. Ahubenanane ainai Taibiliyaena waga tupwadi hilaoma ta tupwanane ainai Yeisu bodaowa belediyena iveveꞌaidiwa vahalinai hiluluwune. 2]Iꞌahubenama ta vali geyoꞌawai Galili leꞌawanai ana taumiyao hihanapuiyaꞌo hiya Yeisu ana taumulitao hibom waga higelui ta hilalaune, Yeisu nigele baidadi. 9Eena taumulitaone hiwalo ta Yeisu igegelune wagai. Na wagane itaumwayaumwayau ta hidunahaene Kapeneum leꞌawanai. Yeisu iya aiꞌai moiha mayawahina FEeta aidiyai iwalo, “Havena ammehemeheuhi. Yau taꞌi.” -Na bada hiwohe ta muhamuhana amwaha daodaowai, na Yeisu niꞌune ewanaena ilaolaoma yadi wagane vahalinai hiꞌiꞌitane ta maudoidi himeheuhi. DHauganane ainai yaumai yo bagodu mwalaꞌina hilolobaine. 3na yadi wagane ainai higelu ta ebeha higeyoꞌawauyo Kapeneum tupwanane ainai. Gabwai hiwohewohe ta iguguyouꞌo na Yeisu nigele aidiyai iyalaoma. `9Iꞌimwaꞌimwaꞌauhi na ana taumulitaone hidodobine Galili leꞌawanane ainai, T!Ta tenem ainai Yeisu tomowaone ihanapuidi ebeha muhamuhana na hiꞌabi avivini ta aidiyai ivetauwasawasa. Na Yeisu ibom nigele nuwanuwana eeta ibom ilau ta ihahaene oyai. Yeisu yana lau niꞌu ewanaena T
!Tenem hauganane ainai tomowaone Yeisu yana paihowa wahiwahiyalana ana veꞌiveꞌilala hiꞌita ta hiwalo, “Moiha teina tauwalo mahalavanaede hiwalo yemidiyeiwa ebeha baleꞌuwai mata ilaoma”. y
Eeta beledi 5 ainaena tomowaone hiꞌaꞌaine, na taumulitaone tupwawa hitanoꞌahaidi ta boha 12 hiꞌoiye mwaudine. Hiꞌai iꞌovi na Yeisu ana taumulitaone aidiyai iwalo, ‘Beledi tupwatupwadine amtanoꞌahai. Havena teya tupwa amgabagabaei.’ ]
3 Na Yeisu belediwa ivaidi ta vehabadi iꞌawa yauwedo Yaubada ainai, na mulitai tomowaone himimiyane aidiyai higuguyauweine. Na hinage yamaone bwau dova aidiyai hipapaihowaine, ta maudoidi hiꞌai ta howahowadi? { o
Ta Yeisu ana taumulitaone aidiyai iwalo, ‘Tomowaone maudoidi aidiyai amwalo ta awahine ainai himiya’. Wuwuna tupwanane tenem iꞌawahi ta tomowa himimiyane ainai. Na towatowaho hibom hivavahilidine ta adi bagibagili dova tausani 5. # iwalo, ‘Ehebo gama teina yalobaiyaꞌo maꞌana beledi nima eheꞌehebo na yama bwau ainai, na nuwana teina bodane nigele howahowadi’. c?Na hinage teya Yeisu ana taumulita Andulu, iya Saimoni Pita tahina ainai iwawalone, GEeta Pilipi Yeisu ainai iwawalone iwalo, ‘Teina boda imwalaꞌi alili, na ebe 200 kina ainaena beledi tagimwalai na taguyauwei aidiyai, mata nigele howahowana maudoidi hilautowo’. {oTeina panivilane ainaena Yeisu Pilipi itotowoine, na bada ihanapuiyaꞌo hava mata ipaihowai tomowaone vehabadi. LEeta Yeisu iꞌita gwaipile ta boda mwalaꞌina iꞌiꞌitadine hilaolaoma ainai. Ta Yeisu Pilipi ainai iwalo, ‘Pilipi havaena mata aiꞌai tagimwala ta teina tomowaone taveꞌaidine?’ kOHauganane ainai bada hauga ilautebitebiniyaꞌo ta Yudeyaone yadi Buidiꞌwa guyauna hipaihowai. MEeta Yeisu ana taumulitaone baidanao hihae oyai ta hitalumiyahiwa. Na hinage boda mwalaꞌina Yeisu himulimulitaei, wuwuna bada yana paihowa wahiwahiyalana taulovala aidiyai hiꞌitayaꞌo. Yeisu Galili leꞌawanane imiyamiya, na leꞌawanane yehana bwauna neta Taibiliya. Ta Yeisu igelu na igegeyoꞌawane vali geyoꞌawai. pY/Na yana walomahalavane nigele amyayemidiyei ainaena nigele howahowana yagu walone amyemidiyei.’~+.Na ebe omiu Mosese amyemidiyei moiha, yau hinage amyemidiyegau, wuwuna iya mwalona Buki Veꞌahihi ainai vehabagu iwalo mahalava ta ilelelene. I} -‘Havena amnuwanuwatuwu ebeha yau mata yaveꞌewaigomiu Tamagu mehenai. Hesi Mosese mata howola abo iveꞌewaigomiu. Yami nuwatuwu ebeha Mosese yana laugagayo ihaguigomiu, mata nigele. (|I,Omiu nuwanuwamiu tomowa aidiyena walo vetuvehae ambenalei, na hesi ami walo vetuvehae Yaubada ainaena nigele nuwanuwamiu. Eeta neta wuwuna nigele amyayemidi. !{;+Am ita yau Tamagu yehanaena yalalaomane na nigele vehabagu amyayaliyaya, na ebe yaiya ibom yehanaena na ilaoma alimiyai, iya vehabana mata amyaliyaya. az;*Na omiu bada yahanapuiyaꞌo ebeha nigele teya Yaubada ana velau atemiyai iyamiyamiya. ay;)‘Yau nigele yayanuwanuwatuwu yabom agu walo vetuvehae vehabana tomowa aidiyena. Zx-(Ainaena nigele nuwanuwamiu yawahi miyamiya vateyaina vehabana amlaoma aliguwai. Ew'Hauga maudoina Buki Veꞌahihi amvahivahili na yami nuwatuwu ebeha howola mata yawahi miyamiya vateyaina amlobai, na nigele amyanuwamasele ebeha Buki Veꞌahihine iwalowalo mahalavaegau.
v
&Na hinage yana walowone alimiyai nigele atemiyai hiyamiya. Wuwuna nigele amyayemidiyegau ebeha yau Yaubada ainaena yalalaomane. {uo%Na Tamagu hinage iya iwalo mahalavaegau, na omiu nigele teya hauga alinanane amyabenalei bo maninane amyaꞌita. t9$‘Yoni yana walomahalavane vehabagu neta ginauli mwalaꞌina, na hesi ehebo ginauli mwalaꞌi alilina imiyamiya, neta abaꞌitao teina Tamagu ainaena yapaipaihowaidine. Ebe paihowadine vehabadi amnuwatuwu iliꞌilimani mata amnuwamasele ebeha Tamagu iya ivetamalegaumane. s#Yoni dova lampa masemaselena, ta omiu mwalona hauga iuꞌiuna ainai nuwanuwamiu, ta yana maselene ainaena amyaliyaliyaya. Tr!"Hinage Yeisu aidiyai iwalo, ‘Yau nigele tomowa yadi walomahalava vehabana yayanuwanuwatuwu, na vehabamiu yawalowalo mahalava Yoni yana aubabada vehabana, ta ebeha amnuwamasele ta livahi amlobai. q1!Mwalona omiu tauyewasa tupwadi amvetamaledi towahonane Yoni ainai, ta iya walomoiha ainaena vehabagu iwawalone, ta alimiyai hiwalo mahalavane.’ p Na hesi vali tomowa iya vehabagu bada iwalo mahalavaꞌo ta yahanapuiyaꞌo hava dova yana walomahalavane vehabagu neta walo moiha. Uo# ‘Ebe yabom vehabagu yawalo mahalava neta nigele walomahalava moiha. 9nk Yau nigele howahowagu yabom paihowa yapaihowaidi, wuwuna yagu loina lauvetala vehabana Yaubada iveꞌitagauꞌo, ainaena yagu loina dumwaluna. Wuwuna yau nigele yatowotowoi na yagu nuwatuwu yabom yapaihowaidi, na hava dova iya ivetamalegaumane yana nuwatuwu yapaihowaidi.’ Yeisu ana tauwalo mahalavao m na magaiyena hibwalenima, ta hiya mumugadi namwanamwadi yawahi namwanamwana hilobai, na hiya mumugadi yababadi lauvetala hilobai. l! ‘Eena havena amꞌaluꞌaluwagavai teina ginauliwone vehabadi. Hauga ilalaoma ainai taumwalowoi maudoidi alinagune mata hibenalei, dkANa hinage lauvetala ana loina imohegauꞌo ta yau yapaihowaidi wuwuna yau Tomowa Moihagu. [j/Tamagu iya yawahi moiha wuwuna, italamꞌo aliguwai na yau hinage yawahi wuwuna. diANa hinage yawalo moiha alimiyai ebeha hauga ilalaoma na bada teina ilaomaꞌo ta ebe taumwalowoiwo Yaubada Natuna alinana hibenalei, neta yau alinagu. Na ebe yaiyadiwo alinagu hibenalenaꞌo yawahidi vauvauna hilobai. 4ha‘Yawalo moiha alimiyai ebe yaiyadiwo yagu walowone hibenaledi na iya ivetamalegaumane hiyemidiyei yawahi miyamiyavateyaina hilobai. Na ebe lauvetala ana hauga ainai omiu mata nigele loina amyalobai, wuwuna bada mwalowoi yana tupwa amlaugabainaꞌo ta amgeyoꞌawaꞌo yawahi vauvauna ainai. CgEeta maudoimiu amveꞌahihiyegau bada dova Tamagu amveꞌaveꞌahihiyeine. Na yaiyadiwo hiya nigele hiyaveꞌahihiyegau, hiya hinage Tamagu tauvetamalegaumane nigele hiyaveꞌahihiyei. f/Nigele hinage teya Tamagu yana loina tomowa adi lauvetala vehabana, wuwuna lauvetala ana loina maudoina bada imohegauꞌo ta yabom yapaihowaidi. .eUDova Tamagu taumwalowoiwone iꞌabiye towolodi ta yawahidine imohemohedine, yau hinage dova yawahi vauvauna yamohe tomowa aidiyai, yaiyadiwo hiya ivesinuwaidiꞌo. PdTamagu ivelauwegau mwalaꞌina ainaena yana paihowa maudoidi ipaipaihowaidi iveꞌitagau, ta yana paihowa yapaihowaidi. Na mata aluwamiu higavai wuwuna paihowa mwalaꞌi alilidi iveꞌiveꞌitagau. Bc}Yeisu tomowaone aidiyai iwalo, ‘Yawalo moiha alimiyai, yau nigele howahowagu yabom paihowa hava yapaihowai. Na Tamagu yana paihowa, yaꞌitadi ta dova hinage yapaipaihowaidine. qb[Yudeyaone yana walone hibenalei ta hitowotowoi vedova na hiꞌoiye mwalowoi. Wuwuna tapwalolo ana loina idiꞌwai yo hinage iwalo ebeha iya Yaubada Tamana moihana, yo ebeha Yaubada baidana hivetoyatoyawa. Yaubada Natuna yana loina
a
Tenem ainai Yeisu Yudeyaone aidiyai iwawalone iwalo, ‘Tamagu ahubena maudoidi aidiyai ipaipaihowa ainaena yau hinage dova’. x`iTeina ainaena Yudeyaone Yeisu hiveꞌalehaeine wuwuna paihowanane ahubena tapwalolo ainai ipapaihowaine. q_[Na towahonane ilau ta Yudeyaone aidiyai iwalo mahalavane ebeha ana tauꞌabiye namwanamwane iya Yeisu. y^kHauga mulitai Yeisu towahonane ilolobaine vada tapwalolo mwalaꞌina holanai, ta ainai iwawalone iwalo, ‘Uꞌita bada unamwanamwaꞌo, na havena hinage yababana upaipaihowai, mata dova ta ginauli yababa alilina ibwaleni alimwai’. ]/
Eeta towahowa lovalaena inamwanamwawa nigele iyahanapui yaiya towaho. Wuwuna Yeisu bada ilaoꞌo tomowa alodiyai ta nigele iyaꞌita lobai. _\7 Na hinage hipanivilaei hiwalo, ‘Aiteya towaho neta dova alimwai iwawalone?’ [ Na yadi walone iyemaiha iwalo, ‘Towahone agu tauꞌabiye namwanamwane aliguwai iwalo, “Yam halabine uꞌavalai ta ulau” ’. &ZE
Na Yudeyaone adi taumugaiwone towahonane hiꞌita ta ainai hiwawalone, hiwalo, ‘Hava wuwuna tapwalolo udiꞌwai na yam halabine uꞌavaꞌavalauheine?’ Y{ Tenem ainai towahone inamwanamwa ta yana halabine iꞌavalai ta ilalaune. Tenem hauganane ainai tapwalolo ana ahubena. bX=Na Yeisu towahonane ainai iwalo, ‘Utowolo na yam halabine uꞌavalai ta ulau’. /WWNa taulovalane iwalo, ‘Taubada, nigele teya agu tauhagu ta teina weꞌahane ainai imwau aituluwegau ebe weꞌahane yana hauga mwahali. Hauga maudoina yatowoi ebeha yabom yaꞌaitulu na nigele howahowagu, vali taulovalao hilaoma ta hiꞌaitulu ta hinamwanamwa na yau bada agu itaede.’ KVNa Yeisu ibwaleni ta towahonane iꞌiꞌitane na hinage ihanapuiyaꞌo ebeha bolimai bagibagilidi lovala ainai imiyamiya, eeta Yeisu towahonane ipanivilaei, iwalo, ‘Nuwanuwam unamwanamwa?’ MUNa taulovalaone aidiyena ehebo towaho ilovalovala neta bolimai 38. DTWuwuna hauga maudoina Yaubada yana tausagenawasa ilaolaoma na weꞌahanane inuꞌunuꞌuvi na ebe yaiya taulovala teya imwayamwayau na idalahugu mugai mata ana lovalane iꞌovi ainaena. %SCNa vadaone aidiyai taulovala bagibagilidi himiyamiya, taumehe gibugibu yo daladaladi yo tapitapiyadi na hihaꞌwahaꞌwa weꞌahane yana mwahali vehabana. xRiNa Yelusalem ainai neta sipiwone yadi awaꞌedane ainai ehebo weꞌaha niꞌuniꞌuna imiyamiya. Weꞌahanane Yudeyaone alinadiyena hiwalo Bedesaida. Na tupwanane ainai vada abaꞌaiyawasi 5 hiꞌabidi ta himiyamiya weꞌahane papalinai. Q Hauga teina tuluhanai Yudeyaone ehebo abanuwatuwu avivini hipaihowai Yelusalem ainai, eeta Yeisu ihahaene Yelusalem guyaune vehabana. P6Teina Yeisu yana paihowa wahiwahiyalana ana veꞌiveꞌilala bwauna hauganane Yudeyaena ilaoma ta Galili ainai ipaipaihowa.-OS5Ta tauloinawa inuwatuwui tenem hauganane ainai Yeisu iwalo, ‘Natumne bada inamwanamwaꞌo’. Eeta towahonane yana huhuwone baidanao Yeisu hiyeyemidiyeine. 1N[4Ta aidiyai ipapanivilane mahana viha ainai natunane ana lovalane iꞌoꞌovine. Na hiya hiwalo, ‘Lavi mahana alaꞌalapwahiyai ana alaꞌalawowoline isasawaline’. M3Hauganane yana laugwaipilene ainai yana taupaihowaone ilobaidi ta wasa himomoheine, hiwalo, ‘Natumwa bada ana lovala iꞌoviꞌo’. #L?2Na Yeisu iwalo, ‘Uwuyouyo yam vadai ta natumne uꞌita bada inamwanamwaꞌo’. Na towahonane Yeisu yana walone iyemidiyei ta ilau gwaipileuyone. rK]1Na tauloinane Yeisu ainai iwalo ‘Bada, umwayamwayau ta talau mata dova ta natugune imwalowoi’. =Js0Na Yeisu towahonane ainai iwalo, ‘Omiu alimiyena nigele teya towaho iya yemidiyegau na ebe yagu paihowa wahiwahiyalana ana veꞌiveꞌilala amꞌita, abo amyemidiyegau’. Iw/Hauganane ibenalei ebeha Yeisu tupwa Yudeyaena ilaoma ta Galili ainai imiyamiya, tauloinanane ilau na Yeisu ainai iꞌawanoi iwalo, ‘Howahowana talau Kapaneum na natugu ilovala uꞌabiye namwanamwa, wuwuna muhamuhana na yana hauga iꞌovi’. tHa.Ta ainaena Yeisu iwuwuyone Kena dalavanane holanai neta Galili tupwanane ainai. Mwalona tupwanane ainai weꞌaha mohili ipaihowai ta iyemala wainine. Tenem ainai ehebo tauloina mwalaꞌina natuna towahona ilovala Kapaneum ainai. UG#-Hauganane ibwaleni Galili ainai, Galiliwone hiyaliyaya yana bwalenine vehabana, wuwuna Buidiꞌwa guyauna Yelusalem ainai hilau ta Yeisu yana paihowa bada hiꞌitayaꞌo guyaune holanai ipapaihowaidine. F,Ta Yeisu yana aubabada tenem dova iwalo, ‘Tauwalo mahalavaone nigele teya adi veꞌahihi ebe hibom yadi tupwai higuguguguya’. [E/+Ahubena bwau hiꞌovi ta Yeisu tenem tupwane ilaugabaei ta ilalaune Galili. >Du*Na waihiunane ainai hiwalo, ‘Yam walone ainaena aꞌawa moihaꞌo, nigele ebeha yam walo aꞌava vehabadi na hesi ai ibom yana walone abenalenaꞌo na ainaena ahanapui iliꞌilimaniyaꞌo ebeha iya Taulivahinaede taumiya baleꞌu maudoida vehabada’. Yeisu ehebo tauloina natuna iꞌabiye namwanamwa PC)Na hinage tomowa bagibagilidi Yeisu hiyemidiyei yana walone vehabana. B (Eeta Sameliyaone hilaoma Yeisu ainai ta hiꞌawanoiyei ebeha baidadi himiyamiya ta Yeisu nemai ahubena bwau aidiyai imiyamiya. ,AQ'Tenem dalavanane ainai Sameliyaone bagibagilidi Yeisu hiyemidiyei wuwuna waihiunane aidiyai iwalo mahalava iwalo, ‘Mumugagu maudoina iwalo mahalavaedi’. @'&Yau yavetamalegomiu laulauꞌeli vehabana ta tomowa amtanoidi. Tomowa tupwadi mwalona hilaupeli na hiꞌabiye masele na omiu amlauꞌeli.’ ^?5%Teina walone walo moiha ebeha towaho ehebo taulaupeli na towaho ehebo taulauꞌeli. T>!$Yaiyadiwo hiya hilaulauꞌeli adi maiha hilobai, na laulauꞌeline tomowa yawahidi miyamiya vateyaina vehabana. Eeta yaiyadiwo hiya hilalaupeliwa na yaiyadiwo hiya hilalauꞌeline hiyaliyaya oviꞌovi. =w#Na hinage aidiyai iwalo, ‘Yami walo ehebo imiyamiya ebeha waiꞌena vehopali hiꞌovi na abo laulau eli, na yawalo moiha alimiyai amꞌita gwaipile na tanovine ana itane amꞌita bada aiꞌaine ihunaꞌo ta ana lowoinane laulau eli ana hauga. x<i"Na Yeisu aidiyai iwalouyo na iwalo, ‘Agu wede neta agu tauvetamalene yana nuwatuwu yaꞌabigabaedi’. l;Q!Ta ana taumulitaone hibom hiꞌauꞌaubabada, hiwalo, ‘Nuwana yaiya ana ilawenamaꞌo?’, Q: Ta yadi walone iyemaiha na iwalo, ‘Agune nigele amyahanapui.’ x9i Hauganane ainai Yeisu ana taumulitaone hiveveꞌiꞌimanei hiwalo, ‘Tauveꞌita, teina aiꞌaine uꞌai’. Y8+ Ta tomowaone dalava mwalaꞌina ainaena hibwalenima ta Yeisu ainai ilalaomane. 7+ iwalo, ‘Amlaoma na towahonane amꞌita, iya mumugagune maudoina vehabana aliguwai iwalo mahalavediꞌo. Eeta teina iya Besinana towahona.’ e6C Eeta waihiunane yana abagoi ilaugabai ta ilau dalavai ta tomowaone aidiyai iwawalone, 5%Tenem hauganane ainai Yeisu ana taumulitaone hiwuyoma ta yadi taubadane hiꞌiꞌitane waihiu baidana hiꞌauꞌaubabada, ta aluwadine igagavaine, na hesi nigele teya yaiya iyawalo, ‘Hava nuwanuwam?’ bo ‘Hava wuwuna waihiune baidam amꞌauꞌaubabadane?’ Z4-Na Yeisu waihiune ainai iwalo, ‘Yau Besinanaede teina yawalowalowane’. M3Na waihiune Yeisu ainai iwalo, ‘Bada yahanapuiyaꞌo ebeha howola mata Besinana towahona ilaoma, iya hiyoyogaeine Keliso, na ebe ilaoma iya hanapu maudoina mata iwalo mahalavae alidai’.
2
Yaubada iya aluꞌaluwa na yaiyadiwo hiya ainai hitapwalolo, aluꞌaluwadi maudoina yo hinage walomoiha ainaena hitapwalolo.’ a1;Na hauga teina bada ibwalenimaꞌo ta hiya Tamadane ana tautapwalolo moihadi ainai hitapwalolo ta yadi tapwalolone aluꞌaluwadi maudoina ainaena yo hinage walomoiha ainaena. Yaubada tomowa teina dova ibehabehaedi. W0'Howahowana uhanapui ebeha omiu Sameliyaone nigele amyahanapui yaiya ainai amtapwatapwalolone, na ai Yudeyaone hesi ahanahanapui yaiya ainai atapwatapwalolone wuwuna Taulivahine alimaiyena ibwabwalenimane. g/GEeta Yeisu waihiune yana walone iyemaiha iwalo, ‘Waihiu, yagu walone uyemidiyei wuwuna hauga ilalaoma ainai mata tomowao nigele howahowana Yaubada ainai hitapwalolo teina Sameliya oyanane ainai bo Yelusalem ainai. x.iEeta uwalo moiha aliguwai aiteya tupwa ainai Yaubada ana walovetuvehae ilowoinaneine? Wuwuna ai tubumaiyaone aidiyena ta wau teina, Sameliya oyanane ainai atapwatapwalolone, na omiu Yudeyaone amwalo ebeha Yelusalem abatapwalolo moiha.’ -}Tenem ainai waihiune Yeisu yana walo iyemaiha ta iwalo, ‘Taubada bada yahanapuigoꞌo owa teya tauwalo mahalava. +,Ona hesi owa mwanemwone adi bagibagili 5, na towahone utatawaholaine ta baidam ammiyamiyane dalavai nigele mwanem moiha. Na hava uwawaloweine neta walo moiha.’ +Na waihiune iwalo, ‘Yau nigele teya mwanegu’. Yeisu hinage iwalouyo, iwalo, ‘Neta walo moiha ebeha nigele teya mwanem, @*{Na Yeisu iwalo, ‘Ulau, mwanemne ulauvaiyama’. 1)[Na waihiune Yeisu ainai iwalo, ‘Taubada, weꞌahanane umohegau, ta ebe havena gadogune imagumaguni yo havena yawuyouyoma teina weꞌahane ainai habi goiuyo’. O(na ebe yaiya teina weꞌahane aliguwena inuma nigele howahowana mata gadonane iyamaguniuyo. Wuwuna ebe weꞌahanane yamohei iya atenai ivebidala ta ebe yawahi miyamiya vateyaina ilobai ainaena.’ |'q
Na Yeisu iwawalone waihiune ainai iwalo, ‘Ebe yaiya teina weꞌahane ainaena inuma mata gadona imaguniuyo, -&S Moiha owa tubudane Yakobo umwalaꞌi gabaei? Yakobo iya weꞌaha eline teina ipapaihowaine ta mwalona natunaone yo yadi lagulaguwone weꞌahanane yadi abanuma.’ $%A Ainaena waihinane iwalo, ‘Taubada nigele yam vedigolo na hinage weꞌaha eline idobi alili. Na havaena mata weꞌahane umohegaune yawahi vehabana? l$Q
Eeta Yeisu iwawalone waihiune Sameliyaenane ainai iwalo, ‘Ebe uhanapui Yaubada yana velaune alimwai yo hinage ebe uhanapuiyaꞌo ebeha yau yaiya ilowoinanego na uꞌawanoiyegau ta weꞌaha yawahim vehabana yamohego’. l#Q Tenem ainai waihiune iwawalone Yeisu ainai, iwalo, ‘Uꞌita, owa Yudeya towahona na yau Sameliya waihiuna na hava wuwuna ta uꞌaꞌawa weꞌahane aliguwai?’ (Wuwuna Yudeya na Sameliya nigele hiyaꞌawa heliheliyam.) "Tenem hauganane ainai Yeisu ibom imiyamiya wuwuna ana taumulitaone bada hilaoꞌo dalava mwalaꞌina ainai adi tamahina habi gimwala. H! Hauga muhamuhana ainai na ehebo Sameliya waihiuna ibwabwalenine habi weꞌaha goi na Yeisu waihiunane iꞌita ta ainai iꞌaꞌawanoine iwalo, ꞌWaihiu weꞌaha umohegau ta yanumaꞌ. N Dalavane ainai ehebo weꞌaha eli imiyamiya, iya Yakobo ana eliꞌeli, na Yeisu ilau ta mahana alaꞌalapwahiyai ibwabwalenine tupwanane ainai, na amnanane hiyababa ta imiya gabaei habi aiyawasi. ! ;ta Sameliya dalavana ehebo yehanaede Saika ainai ibwabwalenine. Saika ainaena baleꞌuwa mwalona Yakobo natuna Yosepa imomoheiwa nigele amwaha daodao. ] 3Na yana hauga wuyouyo ainai, Sameliya dalavanaone ahiꞌahipudiyena ilalaune, 1Eeta Yeisu bada ihanapuiyaꞌo ebeha Palisiwone bada Yeisu yana paihowaone wasana hibenalenaꞌo, ta Yudeya ilaugabaei habi wuyouyo Galili ainai. b =Na Yeisu nigele iyaꞌabiꞌabiye bapitaiso, na ana taumulitaone hibom hipaipaihowaine. yYeisu yana abiye bapitaisowena ana taumulitao bagibagilidi ilolobaidine na Yoni ana taumulitaone nigele bagibagilidi. eC$ta ebe yaiya iya iyemidiyei yawahina miyamiya vateyaina ilobai, na ebe yaiya iya itaꞌwataꞌwataei mata nigele yawahina miyamiya vateyaina iyalobai, na hesi Yaubada yana modiꞌini ainai mata nigele iyaꞌovi.’P#Badane Natunane ivelauwei eeta ginauli maudoina nimanai imwamwauwine,
"Towahonane iya Yaubada ivetamalenama iya Yaubada yana walo iwalowalo mahalavaei, wuwuna Yaubada Aluꞌaluwana iꞌoiye mwau moiha. ta!Na ebe yaiyadiwo yana walomahalavane hiyemidiyei tenem ainai hiꞌawa moiha ebeha Yaubada iya taudumwalu. % Ginaulidine bada iꞌitadiꞌo, vehabadi iwalowalo mahalava na nigele teya yaiya iyabenaledi na iyayemidiyei yana walomahalavaone vehabadi. Towahonane galewaena ilaoma, tomowa maudoida imwalaꞌi gabaegita, na hesi yaiya iya baleꞌuwena ilaoma iya baleꞌu tomowana, yo baleꞌu ginaulinao vehabadi iꞌauꞌaubabada. Na towahonane galewaena iꞌaꞌaitulumane tomowa maudoida imwalaꞌi gabaegita. ^5 Ainaena Yeisu mata imwalaꞌi na yau mata yaꞌiuꞌiu.’ Iya galewaena ilalaomane
Yeisu bada iya dova tautawahola towahona na ita ana geluwo, ainaena wasanane yabenalei ta mayagu yaliyaya mwalaꞌina. Dova bada tautawaholane towahonane mwanena ilobai, yo ebe tautawaholane alinana teya ana gelune ibenalei, ana gelune vehabana iyaliyaya. 7g Omiu bada alimiyai yawaloꞌo ta ambenalenaꞌo ebeha yau nigele Yaubada yana Besinana towahona, na hesi yau Yaubada ivetamale mugaiyegauma abo Besinana towahona imulitama.
`~}}(|V{zyyKxwwVuuatsrrrqqp oQnmllKkk3jiiQi hggOfeee]ddcbbaEa` _^]]\#[ZZXYYXW9VDUTTLSTSRQhPPuP OGNNMMLcKJJWIRHGxGFDEiDCCUBA@@?3>>*==<;::a:
9r88G77C6Q55
3211500/;.b-- ,v,+r+*o)((z''%&b&%%7$r##"S!!& B S ! |q.H]x[^Jw
B m
%Daf 2PC $A
Na Yeisu yana walo ainona ebeha Lasalo bada imwalowoiꞌo, na hesi ana taumulitaone yadi nuwatuwu ebeha moiha iꞌeno iꞌiwahiꞌo vehabana iwalowalone. q[ Na ana taumulitaone hiwalo, ‘Bada, unuwatuwui ebeha iꞌeno iꞌiwahi neta mata inamwanamwa’. # Yana nuwatuwu teina iwalowedi iꞌovi na iwalouyo iwalo, ‘Ada gelune Lasalo bada iꞌeno iꞌiwahiꞌo ainaena talau na yavanoi’. hI
na hesi ebe masigili ainai ilau neta mata ibeꞌu, wuwuna nigele masele ainai iyamiyamiya.’ G Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Ahubena maudoina ainai neta malatomtomwena ana higa ilavilavi, na ebe yaiya ahubenaena ilau mata nigele iyalautupatupa wuwuna baleꞌu ana masele imiyamiya, (I Na ana taumulitaone Yeisu ainai hiwalo, ‘Bada, havena talaulau tupwanane ainai, wuwuna Yudeyaone howola taꞌi nuwanuwadi ebeha gaimaena hitalaigo’. hI Ahubena bwau hiꞌovi na ana taumulitao aidiyai iwalo, ‘Teina taꞌi tawuyo Yudeya’. kO Ta hauganane wasa ibenalei ebeha Lasalo ilovala, eeta tupwanane ainai ahubena bwau imimiyauyone. X
) Na Yeisu Malida yo tahinane na hinage nuhudine Lasalo ivelauwedi mwalaꞌina. w g Ta Yeisu wasane ibenalei na iwalo, ‘Lovala teina ainona ebeha Lasolo mata nigele yana hauga mwalowoi na hesi Yaubada yana wahiyala tomowa maudoidi hiꞌita na Yaubada hiwalo vetuvehaeyei na hinage Natuna hiwalo vetuvehaeyegau’. Na haugana nuhudine Lasalo ilovala, na nuhunaone wasa hivetamalei Yeisu ainai hiwalo, ‘Bada, am geluwo Lasalo ilovala’. V
% Na Melinane iya howola mata Yeisu aena iyewoloidi yo vahunaena ibaꞌilidi. Ehebo towaho lovalovalana yehanaede Lasalo. Lasalo iya Betani towahona na hinage nuhunao bwau, neta Meli na Malida baidana himiyamiya. J
*Eeta tupwanane ainai tomowa bagibagilidi Yeisu hiyemidiyei.U#
)na tenem ainai tomowa bagibagilidi ainai hilaoma na hibom hiwalo, ‘Yoni nigele teya paihowa wahiwahiyalana iyapaihowaidi, na hesi Yoni yana walomahalava towaho teina vehabana moihana imahalavaꞌo’.
(Ilau Yolidani bwahi igeyoꞌawauyoi, neta Yoni yana abaꞌabiye bapitaiso mugai tupwanane ainai na tenemai imimiyane, ta
'Tenem ainai Yudeyaone hitowoi na ebeha hiꞌabi avivini ta nigele howahowadi, eeta Yeisu ilalaugabaidine. y
&Na hesi ebe amnuwatuwui paihowadine yapaipaihowaidi na nigele amyayemidiyegau, bada yede paihowadiyaone amyemidiyedi na tenem ainaena hiꞌabiye gwaipilegomiu na amhanapuigau ebeha yau Tamagu aliguwai imiyamiya na yau hinage ainai yamiyamiya.’ hI
%Eeta am nuwatuwui ebe yau Tamagu yana paihowa nigele yayapaihowaidi havena amyemiyemidiyegau. Q
$Eeta hava wuwuna haugana yawalo, ebeha yau Yaubada Natuna, na yagu walone vehabana amnuwatuwu ebeha walo awawa. Na yau ihanapuigau ta ivetamalegauma baleꞌuwai yalaoma na yana paihowa yapaihowaidi. 8i
#Na tahanapuiyaꞌo ebeha yana walomahalava maudoina nigele oyama, na Buki Veꞌahihi tenemdova yana walomahalava ebeha hiya Yaubada yana walo imohediꞌo iꞌawa yaubadaedi.
"Na Yeisu hinage aidiyai iwalo, ‘Loina lelelelena yami Buki Veꞌahihi holanai iwalo, “Bada yawaloꞌo Ebeha omiu yaubadao”. `9
!Na Yudeyaone Yeisu yana walowa hiyamaiha, hiwalo, ‘Nigele ebeha yam paihowa namwanamwadi vehabadi atalaigo, na hesi yam walo yaiyai vehabadi atalaigo, wuwuna owa towaho mohili na uwalo ebeha owa Yaubada’. O~
Na Yeisu iꞌitadi ta aidiyai iwalo, ‘Paihowa bagibagilidi na namwanamwadi Tamagu ainaena bada yapaihowaidiꞌo alimiyai, na vedova ta amꞌawa yabayababaegaune, ta ebeha gaimaena amtalaigau’. K}
Eeta Yudeyaone hinage gaima hivaidi na ebeha Yeisu hitalai. (|K
Yau na Tamagu ehebo taꞌi.’ {'
Hiya sipiwone Tamagu imohegau, ainaena nigele teya howahowana na Tamagu nimanaena iꞌwayai, wuwuna iya ginauli maudoina imwalaꞌi gabaedi. z
Na yawahi miyamiya ateyaina yamohedi ta nigele mata hiyamwalowoi, eeta nigele mata yaiya nimaguwena iyaꞌwayaꞌwayaidi. ry]
Na yau yagu sipiwone alinagu hibenabenalei, na hiya hinage yahanapuidiꞌo ta ainaena himulimulitaegau. Qx
na bada taꞌi nigele amyayemidiyegau, wuwuna omiu nigele yagu sipiwo. Ew
Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Bada alimiyai yawalo mahalavaꞌo na hesi nigele amyayemidiyegau. Na hinage paihowadine Tamagu yehanaena yapapaihowaidine aidiyena bada hiveꞌitagauꞌo, av;
Tenem ainai Yudeyaone Yeisu hitowolo gwaigwaipileyei na hiwalo auline, ‘Owa hauga maudoina nuwamai uꞌoiꞌoiye pwanopwano na aiteya hauga ainai abo alimaiyai uwalo mahalava moiha ebeha owa Besinana towahona?’ zum
Eena Yeisu vada tapwalolo holanai ilowolowouhi, ehebo biliutuhi ainai neta tauwasawasa Solomoni yana biliutuhi. ktO
Bolibolimai haugana ainai na Yelusalem vada tapwalolo mwalaꞌina abiyemaselena hipaihowai. Os
Na tupwadi hiwalo, ‘Teina nigele dova viꞌaviꞌa yana walo, wuwuna viꞌaviꞌa nigele howahowana towaho mehegibugibuna mehena iꞌabiye maseledi!’. Yudeyaone Yeisu hitaꞌwataꞌwataei r
Na tomowa bagibagilidi hiwalo, ‘Iya viꞌaviꞌa ainai imiyamiya ainaena iꞌabiye buwane. Havena yana walo ambenabenaledi.’ qy
Yeisu yana walo teina vehabadi Yudeyaone hibom aidiyai hivetaꞌetaꞌe mwalaꞌina, ta wahei aidiyai imahalava. Lp
Nigele mata yaiya iyaloinaegau ta yamwalowoi. Yau taꞌi yatalamwegau ta yamwalowoi, eena howahowagu yawahigu yavaiuyoi. Wuwuna teina dova Tamagu yana nuwatuwu na hinage yana loina aliguwai.’ poY
Tamagu ivelauwegau moiha wuwuna yawahigu yatalamwei ta ebe yamwalowoi, na mulitai yawahigu yalobuyoi. n
Tupwadi yagu sipiwone himiyamiya, neta hiya teina taꞌi nigele yagu abwaluwai hiyamiyamiya, hiya sipiwone aliguwai yalauvaidima ta ebe alinagu hibenalei na hilaoma aliguwai, na maꞌadi geluwo hiyeboda ehebo, na ebe adi tauꞌita avivini ehebo taꞌi. m
Dova hinage Tamagu ihanapuigau na yau yahanapuiyaꞌo. Ta yau yawahigu bada yatalamwenaꞌo ta yagu sipiwone vehabadi yamwalowoi. }ls
‘Yau sipi adi tauꞌita avivini namwanamwana, wuwuna yagu sipiwone yahanapuidi na hiya hinage hihanapuigau. k
Towahonane yana dena wuwuna wau maiha vehabana ipaipaihowa, na sipiwone iya nigele ainaena, eeta vehabadi nigele iyanuwanuwatuwu. j{
Na ebe yaiya nigele yana sipiwo na maiha vehabana iꞌitaꞌita avivini, na ebe edewa manimaninina iꞌita ilaolaoma sipiwone ilauvehuludi na idena. Na edewanane sipi tupwadi iꞌoiye mwalowoidi, yo meheuhiyena sipi maudoidi hitaubudebudeyanaedi. i/
‘Na hinage aidiyai iwalo, ꞌYau sipi adi tauꞌita avivini namwanamwana wuwuna yawahigu yatalamwei ta yagu sipiwone vehabadi yamwalowoi. Eh
na tauꞌaivavali yadi paihowa neta hilaoma hiꞌaivavali yo hiꞌoiye mwalowoidi yo hinage hiꞌabiye yababadi, na yau yalaoma tomowa yawahidi namwanamwana mwaumwauna aliguwena hilobai. Fg
Yau hesi sipiwone yadi awaꞌeda na ebe yaiya iya aliguwena iluwuma iya mata namwanamwa ilobai, wuwuna hauga bagibagilina hiluwuluwu yo himahamahalava na awahi namwanamwana hilobalobaidi, f
Na mugamugaidi tauꞌita aviviniwone hilaoma, hiya tauꞌaivavali na taulauwunu eeta sipiwone nigele alinadi hiyabenaledi. ce?
Yeisu hinage iwalo aulidi iwalo, ‘Yawalo moiha alimiyai, yau sipi yadi awaꞌeda. 3d_
Walo vegevegedi teina Yeisu iwalo mahalavaei aidiyai, na ginaulinane vehabana iwalo aulidi nigele iyamasele hibom aidiyai. Yeisu iya tauꞌita avivini sipi namwanamwana (cI
Na sipiwone nigele howahowana na vali towaho himulitaei, na hesi mata ainaena hidena, wuwuna alinanane nigele hiyahanapui na hinage nigele hiyamanahamwei.’ ~bu
Maudoidi himahalava na adi tauꞌita avivinine imugai na himulitaei wuwuna alinana hihanapuiyaꞌo na himanahamwei. Ta!
wuwuna yadi amwahane ana tauꞌita avivini amwahanane mata ihoꞌe ta sipi ana tauꞌita avivinine iluwu na yana sipiwone yehadiyena iyogaedi ta alinana hibenalei na himulitaei ta himahalava maseleyai. R`
Na ebe yaiya sipi yadi amwahaena iluwu iya adi tauꞌita avivini moiha, ;_ q
Yeisu hinage aidiyai iwalo, ‘Yawalo moiha alimiyai ebe yaiya sipi adi abwalu amwahanaena nigele iyaluwu na vali tupwaena imwalaediꞌwa, iya neta tauꞌaivavali na taulauwunu. b^= )Na Yeisu iwalo aulidi iwalo, ‘Ebe omiu mamehegibugibumiu mata nigele mumuga yababadi alimiyai hiyamiyamiya, na omiu amwalo, ai mehemai aꞌitanediꞌo, ainaena mata yami mumuga yababadi himiya vateyai’.w]g (Ta Palisiwone Yeisu yana walo hibenaledi na hiwalo, ‘Vedova, ebeha ai hinage mehegibugibumai, awa?’ A\{ 'Na Yeisu iwalo, ‘Yau baleꞌuwai bada yalaomaꞌo ta yaloinaegomiu, ta ebe yaiyadiwo mamehegibugibudi mata hiꞌitanedi, na yaiyadiwo mehedi hiꞌitaꞌitanedi mata higibu’. h[I &Ta towahowa iwalo, ‘Bada yayemidiyegoꞌo’, na italumiyahiwa ta ainai ipwapwagogone. lZQ %Na Yeisu iwalo, ‘Towahonane teina taꞌi uvinuvinunuine na baidam amꞌauꞌaubabadane’. NY $Na towahowa iwalo, ‘Taubada, yaiya iya ta ainai yayemidi?’ ?Xw #Na Yeisu towahowa wasana ibenalei ebeha vada tapwalolowena hiheusiliyaꞌo, ta ibehaei na haugana ilobai iwalo auli iwalo, ‘Yaubada yana Besinana towahona uyemidiyei awa?’ VW% "Ta Palisiwone taumehegibugibune hiwawalo auline hiwalo, ‘Owa tauyababa yam hauga heda ainaena ta wau. Ta ebeha uveꞌitagai yaiya owa?’ Eeta vada tapwalolowena hiheusili ta iꞌaitulu gabaedine. xVi !Ebe towaho teina nigele Yaubada ainaena, mata nigele howahowana veꞌiveꞌilala teina dova iyapaihowaidi.’ }Us Na bada tahanapuiyaꞌo mugai ta wau nigele teya yaiya tayabenalei ebeha taumehegibugibu iyaꞌabiye namwanamwadi. GT Na bada tahanapuiyaꞌo Yaubada nigele tauyababa alinadi iyamulimulitaedi, na hesi ebe yaiya Yaubada iveꞌahihiyei yo yana nuwatuwu ipaihowaidi, mata Yaubada towahonane alinana imulitaei. &SE Na towahowa aidiyai iwalo, ‘Teina ginauli palipalina wuwuna towahonane mehegu iꞌabiye namwanamwadi na nigele amyahanapui ebeha havaena ilalaomane. R wuwuna bada ahanapuiyaꞌo ebeha Yaubada iꞌauꞌaubabada Mosese ainai, na towahone Yeisu nigele ayahanapui havaena ilalaomane’. nQU Tenem ainai hinahinabodai na hiwalo, ‘Owa bada ana taumulitaede na ai Mosese ana taumulitao, $PA Na iwalo, ‘Bada yawalo auligomiuꞌo na nigele alinagu amyabenalei. Hava wuwuna nuwanuwamiu ebeha ambenaliuyoi, nuwana omiu ana taumulitao awa?’ YO+ Na ainai hiwalo, ‘Hava ipapaihowaine ta mehemwone uꞌiꞌitanedine?’ "N= Na iwalo, ‘Nigele yayahanapui nuwana iya tauyababa bo nigele. Na neta bada yahahanapuine ebeha meheguwone higibu na iꞌabiye namwanamwadine.’ SM Eeta taumehegibugibuwa hiyogaeuyowei na hiwalo auli hiwalo, ‘Havena Yeisu unoꞌonoꞌowei na Yaubada unoꞌowei wuwuna iya ililivahigone na neta towahone ahanapuiyaꞌo iya towaho yababana.’ lLQ Teina wuwuna towahonane tamana yo hinana hiwalo, ‘Ibom ampanivilaei wau bada imwalaꞌiꞌo’. UK# Tamana yo hinana walo teina hiꞌataidi wuwuna yadi tautaubadaone aidiyai himeheuhi. Wuwuna tautaubadaone yadi loina himwauwidi ta ebe yaiya Yeisu iꞌawa Besinanaei iya vada tapwalolowena hisosomanaei. UJ# na hesi nigele ayahanapui vedova ta mehenane iꞌitanedine, na hinage yaiya iꞌabiye namwanamwadine nigele ayahanapui. Ta hola ampanivilaei na ibom vehabana iꞌaubabada, wuwuna bada imwalaꞌiꞌo.’ I' Eena towahonane tamanawa yo hinawa Palisiwone aidiyai hiwalo, ‘Ahanapuiyaꞌo iya moiha natumai na hinage mehegibugibuna alalabahine, H} ta hipanivilaedi hiwalo, ‘Ebeha heda teina mehegibugibuna amlalabahine? Na vedova yede ta mehenaone iꞌitanedine?’ /GW Na Yudeya babadaone nigele hiyayemidi ebeha towahonane mamehegibugibuna itutubuine na teina taꞌi mehena iꞌitanedine. Eeta tamanawa yo hinanawa hiyogaedima, DF Na hinage Palisiwone mehegibuginane hipanivilauyowei hiwalo, ‘Na owa vedova yam nuwatuwu iya mehemne iꞌabiye maseledine vehabana?’ Na iwalo, ‘Iya tauwalo mahalava ehebo’. JE
Na tupwadi Palisiwone hiwalo, ‘Iya taupaihowainane nigele Yaubada ainaena, wuwuna ahubena tapwalolo yana loina nigele iyamulitaei’. Na tupwadi hinage hiwalo, ‘Vedova ta tauyababa veꞌiveꞌilala wahiwahiyalana teina dova ipapaihowaidine? Nuwana nigele howahowana awa?’ Tenem ainai wahei imahalava aidiyai. D Na Palisiwone taumehegibugibuwa hipanivilauyowei, hiwalo, ‘Vedova ta mehemne uꞌiꞌitanedine?’ Eena iwalo aulidi iwalo, ‘Yeisu tobatoba ipaihowaidi ta meheguwai iꞌabiꞌabiyedi na weꞌaha ainaena yauuwane, ta meheguwone yaꞌiꞌitanedine’. !C;
Yeisu ahubena tapwalolo ainai towahonane mehena tobatobaena iꞌaꞌabiye namwanamwadine, neta wuwuna towahonane hilauvaiyama Palisiwone aidiyai. B5 Eena hipanivilaei, hiwalo, ‘Haidova ainaede?’ Na towahonane iwalo, ‘Nigele yayahanapui’. Palisiwone nuwanuwadi ginauli teina hihanapui nAU Na iwalo aulidi iwalo, ‘Ehebo towaho yehanaede Yeisu, tobatoba ipaihowai na mehegu iꞌabidi, na aliguwai iwalo, “Ulau Sailowam bwahinane ainai mehem uuwa”. Ainaena yalau ta mehegune yauwadi ta yaꞌiꞌitanedine.’ N@
Eeta hiwalo, ‘Vedova yede ta mehemwone uꞌiꞌitanedine?’ /?W Na tupwadi hiwalo, ‘Iya ainaede taꞌi’. Na tupwadi hiwalo, ‘Nigele, teya towaho. Na hesi ana oleya bada dova’. Na towahonane iwalo, ‘Yau ainaede’. i>K Na towahonane ana geluwo hiꞌita na hiwalo, ‘Teina nuwana iya tauꞌawaꞌawanoiwa?’ ;=o na iwalo auli iwalo, ‘Ulau ta Sailowam bwahinane ainai mehemne uuwa’. (Sailowam ana bui Vetamale.) Eeta ilau ta ihuhugune, na mehenane iꞌitanedine, ta ilau gwaipileuyone. <' Walo teina iwalowedi iꞌovi na baleꞌu ihowai na tobatoba ipapaihowaine, eena tobatobane ivai ta towahonane mehenane iꞌaꞌabidine, Q; Eena yau hauganane baleꞌuwai yamiyamiya, yau baleꞌu ana masele.’ : Iya ivetamalegauma yana paihowa tapaihowaidi ahubenaena wuwuna ebe masigili ilaoma nigele teya yaiya howahowana na ipaihowa. a9; Eeta Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Nigele iya yana yababayena, nuwana tamana na hinana, na hesi mamehegibugibuna hilabahi ta ainaena Yaubada yana paihowa wahiwahiyalana tomowa maudoidi hiꞌita towahone ainai. S8 Na ana taumulitaone hiꞌita ta Yeisu hipanivilaei, hiwalo, ‘Tauveꞌita, yaiya yana yababa ainaena towaho teina mamehegibugibuna na hilalabahine, iya yana yababa bo tamana na hinana yadi yababa?’ i7 M Teya hauga ainai Yeisu ilaulau amwahai na towaho ehebo ilobai mamehegibugibuna na hilalabahine. 6;Eeta Yudeyaone gaima hivaidi ebeha hiꞌoiye mwalowoi, na Yeisu aidiyena iꞌaidawanedi na vada tapwaloloyena imamahalavane.5:Na Yeisu iwalo aulidi iwalo, ‘Yawalo moiha alimiyai, ebeha mulitai abo Abelaham itubui na yau bada yamiyamiya’. 4y9Na Yudeyaone ainai hiwalo, ‘Owa howola nigele ambolimai 50 uyalobai, na uwalo ebeha Abelaham uꞌitayaꞌo’. 3{8Na tubumiune Abelaham yana yaliyayane ebeha yagu hauga iꞌita ta bada iꞌitayaꞌo ainaena iyaliyaya mwalaꞌina.’ O27Omiu nigele Yaubada amyahanapui, na hesi yau yahanapuiyaꞌo, ebe yawalo, “Nigele, yayahanapui”, mata yaꞌoyama, dova omiu yami oyamaone. Na hesi yahanapuiyaꞌo ta yana walo yaꞌawa abiyei. D16Eeta Yeisu aidiyai iwalo, ‘Ebe yau yabom yawalo vetuvehaegau, agu walovetuvehaene neta ginauli awaꞌawawa, na Tamagu iya iwalowalo vetuvehaegaune, iya amwalo ebeha yami Yaubada. ^055Yaiya towaho yede owa? Tubumai Abelaham bada imwalowoiꞌo, ainaena havena utowotowoi ta ebeha umwalaꞌi gabaei. Na hinage tauwalo mahalavao bada himwalowoiꞌo, na yam nuwatuwu ebeha umwalaꞌi gabaedi awa?’ 9/k4Ta Yudeyaone Yeisu hiwalo auli, hiwalo, ‘Ahanapuigoꞌo moiha ebeha viꞌaviꞌa alimwai imiyamiya, wuwuna Abelaham ahanapuiyaꞌo ebeha iya bada imwalowoiꞌo, na hinage tauwalo mahalava ahanapuidi ebeha bada himwalowoiꞌo, na uwalo ebe yaiya yam walo imulitaedi moiha mata nigele iyamwalowoi. e.C3Yawalo moiha alimiyai ebe yaiya yagu walo imulitaedi moiha iya mata nigele iyamwalowoi.’ -2Yau nigele yabom yehagu yayaꞌabiꞌabihini, na hesi ehebo Tauloina iya yehagu ana tauꞌabihini iya iꞌawa moihaegau. 8,i1Na Yeisu tautaubadaone iwalo aulidi iwalo, ‘Yau yabom nigele teya viꞌaviꞌa aliguwai, wuwuna Tamagu yaveꞌahihiyei moiha, na omiu hesi nigele amyaveꞌahihiyegau. M+0Tenem ainai Yudeyao yadi tautaubadaone Yeisu ainai hiwalo, ‘Yama walo mugai ainona moiha bada imahalavaꞌo, wuwuna awalo, owa ehebo tomowa Sameliya, na viꞌaviꞌa alimwai imiyamiya’. W*'/Wuwuna ebe yaiya iya Yaubada ainaena ilaoma, iya Yaubada yana walo ana taubenali iliꞌilimani. Na omiu nuwana nigele Yaubada ainaena amyalaoma, neta wuwuna nigele Yaubada yana walowone amyabenaledine.’ R) .Vedova, howahowamiu alimiyena ehebo yaiya mumugagu yababadi iwalo mahalavaedi? Nuwana nigele howahowamiu awa? Na ebe walo moihaena yaꞌauꞌaubabada alimiyai, hava vehabana nigele amyayemidiyegaune? [(/-Na yau hesi walo moiha alimiyai yawalowalo mahalavaedi, na nigele amyemidiyegau. L',Yahanapuigomiu omiu Tomodulele natunao, ainaena nuwanuwamiu na tamamiu yana nuwatuwu ampaihowaidi. Wuwuna hauga yana abavetuwuni ilau ana higa wau ibom tauꞌoiye mwalowoi na nigele teya amwaha dumwaluna ainai iyamiyamiya. Hauga maudoina oyamaena iꞌauꞌaubabada ta iya yana amwaha moihana eeta iya tauꞌoyamao tamadi. &+Hava wuwuna yagu walo alimiyai nigele hiyamasele? Yahanapuiyaꞌo wuwuna nigele yagu walomahalava amyabenale iliꞌilimani. %{*Yeisu hinage aidiyai iwalo, ‘Ebe Yaubada ibom tamamiu moiha amvelauwegau wuwuna yau Yaubada ivetamalegauma ta tupwa teina ainai yalalaomane, yau nigele yabom yagu nuwatuwuwena yayalaoma na hesi iya ivevetamalegaumane yana nuwatuwu ainaena. $!)Omiu tamamiu yana paihowa ammulimulitaedi.’ Na hibom hinage hiwalo, ‘Aee, ai nigele tama budabuda. Ai tamamai ehebo bada, Yaubada.’ J#
(Na hesi omiu yami nuwatuwu vagadi ainaena ebeha amtowotowoi ta amꞌoiye mwalowoigau, yau Yaubada yana walo moihadi adi tauwalo mahalava. Na amꞌita Abelaham mumugana nigele teya tenem dova. ""='Ta Yeisu yana walo hiyemaiha hiwalo, ‘Ai tubumai Abelaham’. Na hinage Yeisu iwalo, ‘Ebe omiu Abelaham tubunao moiha, mumuganane ammulitaedi. !9&Yau hava dova Tamagu iveꞌitagau teina alimiyai yawalowalowedine, na omiu hesi hava dova tamamiu ainaena ambebenalediwa hinage ampaipaihowaidine.’ " =%Yahanapuigomiuꞌo ebeha omiu Abelaham yana huhuwo, na hesi amtowotowoi ebeha amꞌoiye mwalowoigau, wuwuna nigele yagu veꞌita atemiyai amyamwauwidi. d A$Omiu hinage dova ebe Yaubada Natunane ilivahigomiu, mata teina taꞌi ilivahigomiu moiha. #Wuwuna yana taupaihowa mohili mamaihana nigele yana huhuwone aidiyai iyamiya vateyai, na hesi towaho natuna huhu holanai imiya vateyai. +"Yeisu iwalo, ‘Yawalo moiha alimiyai ebe yaiyadiwo mumugadi yababana, hibom yababanane ipaipaidi, yo yababa yana tupwa ainai himiyamiya. S !Na hibom Yeisu hiwalo auli hiwalo, ‘Ai Abelaham yana huhu, ainaena nigele teya yaiya yana loina ainaena iyatauꞌauhigai. Na hava yam walo ana nuwamasele haugana uwalo, “Livahi amlobai”?’ T! Na ainaena hanapu moiha amlobai, na hanapunane ainaena livahi amlobai.’ ~u Yudeyaowa Yeisu hiyemidiyeiwa iwalo aulidi, iwalo, ‘Ebe yagu veꞌita ammulitaedi omiu agu taumulitao moiha. oW Tenem ainai tomowa maudoidi Yeisu yana walo hibenaledi na ainai hiyemidi moiha. Abelaham yana huhuwo ) Na tauvetamalegaune nigele iyalaulaugabaigau na hesi baidagu apaipaihowa ta hauga maudoina yagu paihowa ainaena yaꞌabiꞌabiye yaliyaya.’ Ta Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Howola mata yau Tomowa Moihagu amꞌabihinigau abo neta ainai amhanapuigau yaiya yau, ta amhanapui ebeha yau nigele yagu nuwatuwuwena yayapaihowa na hesi hava dova Tamagu iveꞌitagaune aidiyena yaꞌauꞌaubabadaedine. BNa yana walo Tamana vehabana nigele hiyanuwamasele. taGinauli bagibagilidi vehabamiu howahowana na yaveꞌewaigomiu, na hesi mata nigele wuwuna iya ivetamalegaune yana mumuga dumwaluna, eeta hava dova ainaena yabebenalediwa teina vehabadi taumiya baleꞌu alimiyai yawalo mahalavaedi.’ Eena hipanivilaei, ‘Yaiya owa?’ Na hinage iwalo aulidi, iwalo, ‘Teina dova mwalona yawalo mahalava alimiyaiꞌ. 2]Eena yawalo auligomiu ebeha mumuga yababadi aidiyena mata ammwalowoi ebe nigele amyayemidiyegau, neta ainaena yawalo alimiyai ebeha ammwalowoi mayami mumuga yababa.’ 5cNa Yeisu iwalo aulidi iwalo, ‘Omiu duyaena amlalaomane na yau ewaena yalalaomane. Ana nuwamasele ebeha omiu baleꞌuwena na yau hesi nigele baleꞌuwena yayalaoma. q[Eena Yudeyaone hibom aidiyai hiwalo, ‘Yana walone hola ambenalei haugana iwalo, “Tupwanane ainai yalalau omiu nigele howahowamiu na ainai amlaowa”. Yana walo teina ana nuwamasele ebeha ibom iꞌoiye mwalowoiuyo, awa?’ FYeisu hinage aidiyai iwalo, ‘Mata yalauvehulugomiu na omiu ambeha ahayaigau ta mayami mumuga yababa ammwalowoi. Wuwuna tupwanane ainai yalalau omiu nigele howahowamiu amyalaowa.’ Yeisu yana veꞌitao teina vada tapwalolo mwalaꞌina holanai iveꞌiveꞌitadi neta velau dedewaganane vahalinai na tenem ainai nigele teya yaiya Yeisu iyaꞌabi avivini wuwuna yana hauga nigele iyalobai. Tupwanane ainai yalalau omiu mata nigele ainai amyalaowa GEena hipanivilaei, hiwalo, ‘Haidova tamamne?’ Na Yeisu iwalo, ‘Nigele amyahanapuigau ainaena Tamagu hinage nigele amyahanapui. Na omiu ebe amhanapuigau neta Tamagu amhanapui.’ r
]Neta dova yau vehabagu yawalowalo na hinage Tamagu iya ivetamalegauma vehabagu iwawalo mahalavamane.’ #Na hinage yada loinaone leleledi ainai hiwalo mahalava ebeha tauwalo mahalava hitau bwau yadi walo eheꞌehebona, neta walomahalava moiha. # ?Ebe tomowa yaveꞌewaidi, teina loina dumwadumwaluna, wuwuna loina teina nigele yau yagu loina na hesi Tamagu iyaꞌivetamalegaumane baidagu yama loina.
Na omiu yami veꞌewa, taumiya baleꞌu yadi nuwatuwuwena amveꞌeveꞌewaigau na yau nigele teya yaiya yayaveꞌeveꞌewai. [ /Na Yeisu hinage iwalouyo aidiyai iwalo, ‘Moiha yabom vehabagu yaꞌauꞌaubabada na hesi hava dova yagu walomahalava, neta walo moiha, wuwuna tupwanane ainaena yalalaomane yo hinage mulitai abo ainai yawuyo yahanapuiyaꞌo. Na hesi omiu tupwanane ainaena yalalaomane na hinage howola mata ainai yalau gwaipile nigele amyahanapui. wg
Na Palisiwone Yeisu hiwalo auli hiwalo, ‘Owa ubom vehabam uwalowalo, ainaena nigele ayayemidiyego’. 9k Yeisu aidiyai iwalouyo, iwalo, ‘Yau tomowa yadi masele, na ebe yaiya iya imulitaegau maselegu yawahina ainai ihinali, na mata nigele hinage guguyou ainai iyalaulau’. V% Na waihiuwa iwalo, ‘Taubada, nigele teya yaiya’. Eena Yeisu iwalo, ‘Ehe, yau hinage mata nigele yayaveꞌewaigo. Ausala, ulau, na hesi havena upwanopwanoliuyo.’] Yeisu iya tomowa yadi masele
Yeisu itowolo ta waihiuwa iwalo auli, iwalo, ‘Towatowahowa havaidova hilaoꞌo? Nigele teya iyatupwa ta iyaveꞌewaigo?’ c? Tenem ainai Yeisu yana walo hibenalei ta yadi pwanoliwo hinuwatuwuidi eeta ehebo ehebo ilaulau. Hiya Tautaubadao hilau mugai na maudoidi tuluhadiyena ta hitau bwau hitutupwane Yeisu na waihiuwa ibom itowotowolo. =uEena hinage ipwagogo ta namonamowai ilaulauleleuyo. Qna hibom bada howola hipanipanivilaei. Eeta Yeisu itowolo ta iwalo aulidine iwalo, ‘Ehe, ausala, ebe alimiyena nigele teya yaiya yana yababa, mata iya gaima utuwu mugaiyei waihiune tenem ainai’. OWalo teina hiꞌaꞌataine ebeha Yeisu yana walo pwano hilobai na hiveꞌewai. Eeta Yeisu nigele teya yadi walone iyayemaiha na hesi imiyanobu na ipwagogo ta nimagiginaena namonamowai ilaulaulele, + ONa ita yada loina Mosese ainaena ebe waihiu teina dova talobai, gaimaena tagohayeꞌiꞌiwahi ta imwalowoi. Na owa vedova yam nuwatuwu waihiu teina vehabana?’ c?na Yeisu hiwalo auline, hiwalo, ‘Tauveꞌita, waihiu teina bada alobaiyaꞌo ipwanoli. "~=Na loina ana tauveꞌitao yo hinage Palisiwo waihiu ehebo hilauvaiyama, wuwuna iya hilobai ipwanoli eeta waihiunane tomowa ahiꞌahipudiyai hivetowolo, 1}[Na malatomtomwai Yeisu ilau gwaipileuyoma vada tapwalolo mwalaꞌina holanai na tomowa maudoidi himiya gwaigwaipileyei na iya hinage italumiyahiwa ta iveveꞌitadine. (| MYeisu Olive oyanane ainai ihae. I{ 5Eeta maudoidi bada hiloꞌuhagwali na hiwuyo yadi dalavai.Pz4Na babadaone Nikodimo hiwalo yagai, hiwalo, ‘Nuwana owa hinage gama Galiliyena awa? Na Buki Veꞌahihi uvahili ta uhanapui ebeha nigele hinage teya tauwalo mahalava Galiliyena iyalaoma.’ [ #y?3iwalo, ‘Ita yada loina tenem dova, ebeha havena taloiloina awaꞌawawa na hesi mugai towaho tapanivilaei na yana yababa hava abo ana loina tamohei’. !x;2Ehebo hinage aidiyena tauloina yehanaede Nikodimo, iya mwalona boniyaiyena ilau ta Yeisu baidana hiꞌaubabadane, ana geluwone aidiyai iwawalone, (wI1Na hesi tomowa maudoidi Yeisu hiyemidiyei, wuwuna tomowaone nigele Mosese yana loinane ainai hiyanuwamasele, eeta Yaubada adi maiha yababana mata imohedi.’ ivK0Na amhanapui ebeha nigele teya yaiya tauloina nuwana Palisiwone alimaiyena Yeisu ayayemidiyei. Bu/Ta Palisiwone hiwalo, ‘Mwali nuwamiune ivai, awa? t5.Na tauꞌalehaone yadi babadaone aidiyai hiwawalone hiwalo, ‘Tenem towahone yana walone inamwanamwa alili. Nigele teya hinage yaiya dova.’ "s=-Eeta tauꞌalehao hiwuyo taupwaoli mwalamwalaꞌidi yo Palisiwone aidiyai, na hipanivilaedi hiwalo, ‘Hava wuwuna nigele amyaꞌabi avivinine?’ r%,Ta tupwadi nuwanuwadi na Yeisu hiꞌabi avivini, na nigele teya yaiya iyaꞌabitowoi. Yudeyaone yadi tauloinaone nigele Yeisu hiyayemidiyei Kq+Tenem ainai na waheine ibwabwalenine tomowaone ahiꞌahipudiyai. Fp*Nigele howahowana, wuwuna Buki Veꞌahihi bada ainai iwalo mahalavaꞌo ebeha Besinana Deivida yana huhu ainaena ilalaoma ta Deivida yana dalavane Betelehem ainai mata Besinana itubui.’ o))Na tupwadi hinage hiwalo, ‘Iya Besinana towahona’. Na hinage tupwadi aidiyena hiwalo, ‘Ebeha Besinana moiha Galiliyena ilalaomane? n)(Yeisu yana walo tomowa bagibagilidi hibenalei, ta tupwadi hiwalo, ‘Moiha, teina towahone iya tauwalo mahalavanaede hiwalowaloweine’. 9mk'Yeisu yana walone neta Aluꞌaluwa Veꞌahihi vehabana iꞌauꞌaubabadane wuwuna, Aluꞌaluwa Veꞌahihi mata tauyemidiwo atedi iꞌoiye mwaudi. Na hauga tenem ainai Aluꞌaluwa Veꞌahihi nigele iyaluwu tomowaone aidiyai, wuwuna Yeisu howola nigele iyayemala wasawasa. Tomowa holadiyai wahei ibwaleni
l&Wuwuna Buki Veꞌahihi ainai iwalo mahalavaenao, iwalo, “Agu tauyemidiwone atediyena dova weꞌaha mayawahina isagesagena”.’ Hk %Guyau ana ahubena mwalaꞌina yana abaꞌovi ainai, Yeisu ahiꞌahipudiyai itowolo na alinana mwalaꞌina ainaena iyogayoga, iwalo, ‘Yaiya owa gadom imaguni ulaoma aliguwai ta unuma. ojW$Teina yana walone vedova ana nuwamasele? Wuwuna iwalo, “Howola abo ambehaegau na mata nigele amyalobaigau”, na hinage iwalo, “Tupwanane ainai yamiyamiyane omiu nigele howahowamiu na ainai amlaowa”.’ Weꞌaha mayawahina Li#Eeta Yudeyaone hibom aidiyai hiwalo, ‘Havaidova ainai ebeha ilalau ta mata nigele tayalobai? Ebeha ilalau hiya Yudeyaone himiyamiya taumiya ganamuli yadi tupwa ainai ta iveꞌitadi, awa? h"Na howola mata ambehaegau na nigele mata amyalobaigau, na tupwanane ainai yamiyamiyane omiu nigele howahowamiu na ainai amlaowa.’ g !Eena Yeisu iwawalone, iwalo, ‘Yau bada hauga ubwaꞌubwana ainai baidamiu na hinage yawuyouyo agu tauvetamalene ainai. 6fe Tenem ainai tomowaone yadi walo himhim Palisiwone hibenalei, ta hiya yo taupwaoliwone mwalamwalaꞌidi yadi tauꞌalehao hivetamaledi na Yeisu ebeha hiꞌabi avivini. yek Na hesi tomowa bagibagilidi hiyemidiyei ta hiwalo, ‘Moiha teina Besinana towahona, nigele howahowana na besinana teya ilaoma na yana paihowa wahiwahiyalana imugaiyei’ Yudeyaone yadi tauloinao nuwanuwadi na ebeha Yeisu hiꞌabi avivini (dI Tenem ainai tomowaone hitowoi ta ebeha hiꞌabi avivini, na hesi nigele teya yaiya iyaꞌabitowoi, wuwuna iya nigele yana hauga iyabwaleni na imwalowoi. Wc' Na yau yahanapuiyaꞌo, wuwuna iya ivetamalegauma ta ainaena yalalaomane.’ b' Hauganane Yeisu howola iveꞌiveꞌita vada tapwalolo holanai alinana mwalaꞌina ainaena iwawalone, ‘Moiha amhanapuigauꞌo ebeha yau havaena yalalaomane? Na amnuwatuwu avivini iya ivetamalegaumane ta yana loinaena yalalaomane. Nigele yau yagu loina ainaena na dalava teina ainai yalaoma, na agu tauvetamalene mumuganane inamwanamwa yo idumwalu, na omiu hesi nigele amyahanapui iya yaiya. !a;Na tupwadi hiwalo, ‘Maudoida bada tahanapuiyaꞌo havaena ilalaomane. Na ebeha Besinana towahona mata yana abalaoma nigele teya yaiya iyahanapui.’ L`Na amꞌita tomowaone ahiꞌahipudiyai itowotowolo na iꞌauꞌaubabadane aidiyai, na nigele teya alinanane iyayemaiha. Nuwana ada taumugaiwone hiꞌawa moihae ebeha iya Besinana towahona, awa? }_sTenem ainai tupwadi Yelusalemaone hiwalo, ‘Nuwana teina towahone iya nuwanuwadi na hiꞌoiye mwalowoi, awa? !^;Havena walo vesivesinuwaena amveꞌewa oyaꞌoyamaegau na hesi mumugagu yo yagu walo amvinunu iliꞌilimanidi. Teina towahone ebeha Besinana towahona? ?]wNa amwaꞌamwahane towatowahodi aidiyai ampaipaihowai ahubena Tapwalolo ainai. Hava wuwuna ta amveꞌalehaegaune hauganane ahubena Tapwalolo ainai towahone yaꞌabiye namwanamwane? \Na vedova omiu yami paihowa ahubena Tapwalolo ainai? Wuwuna Mosese yana loinaena natumiyaone towatowahodine taudiyai veꞌiveꞌilala amhapihapidi. (Na teina loinane nigele Mosese ainaena na hesi mwalona tubudaone mumugadiyaone aidiyena ilalaomane.) ['Eena Yeisu yadi walone iyemaiha na aidiyai iwalo, ꞌNuwamiune ipwanopwano wuwuna ahubena Tapwalolo ainai towaho yaꞌabiye namwanamwa. NZAinaena tomowaone yana walone hiyemaiha na hiwalo, ‘Vedova aluꞌaluwa yababana uluꞌulum iꞌabiye yauyaule, eeta neta dova uwalowalone? Na yaiya nuwanuwana ebeha iꞌoiye mwalowoigo?’ {YoMosese yana loina imohemohegomiu maudoimiu amtaꞌwataꞌwataei eeta nuwanuwamiu ebeha amꞌoiye mwalowoigau.’ XHesi amnuwatuwu avivini ebe yaiya ibom yana nuwatuwuwena iveꞌiveꞌita iya ibom yehana vehabana ipaipaihowane. Na yau hesi nigele dova omiu, wuwuna yau nuwanuwagu na agu tauvetamalene yehanane yaꞌabiye mwalaꞌi, eeta yana walone hidumwalu na hinamwanamwa. #W?Omiu hinage ebe nuwanuwamiu na Yaubada yana nuwatuwu ampaihowai, yagu veꞌitane amhanapui ebeha Yaubada ainaena, na nigele yabom yagu nuwatuwu ainaena. V1Na Yeisu iwawalone aidiyai, iwalo, ‘Yau nigele yabom yagu nuwatuwuwena na hesi agu tauvetamalene yana nuwatuwu ainaena yaveꞌiveꞌitane.
~~A}}y||d{{k{zyy>xx!wwavv uZtttFs_rqqfpp4onnSmmlAkjii hgg"f:erdd;c^bbJaU``_^]\\2[ZYY~XX WwVV\UUT4SIR{QQQPP;OONNMM/L#KJJIGHHyH"GFF EDCC B]AAB@@Y??>R==1<eQCNa hesi howola ami Tauhagune Tamagu ainaena ivetamalenama, ta iya iwalo mahalavaegau, #P?Na yadi paihowane yababadine imahalava moiha wuwuna Buki Veꞌahihi ainai iwalo yemidi mugai, iwalo: ‘Yadi taꞌwataꞌwata vehabagu nigele wuwuna.’ OMugai paihowa abanuwapwanopwano mehediyai yapaipaihowaidi, neta nigele teya yaiya howahowana na ipaihowaidi. Paihowa abanuwapwanopwano hiꞌitadiꞌo ta hitaꞌwataꞌwataegau na Tamagu hitaꞌwataꞌwataei na mata iveꞌewaidi ta nigele teya yadi abauvala. YN+Na ebe yaiya iya itaꞌwataꞌwataegau, iya hinage Tamagu itaꞌwataꞌwataei. _M7Ebe mugai nigele yayalaoma ta aidiyai yayawalo mahalava, nigele yadi pwanoli iyamiyamiya. Na hesi bada yalaomaꞌo ta aidiyai yavenuwamwauꞌo, ainaena nigele howahowana na yadi pwanoli vehabana hiwalogeyoꞌawa. LGinauliwone yababadi teina hipaipaihowaidi alimiyai wuwuna omiu yagu bodao, yo hinage agu tauvetamalene nigele hiyahanapui. KAmnuwatuwu avivini walo mugai yamohegomiu neta nigele teya taupaihowa yana taubada iyataudiꞌwai. Yau mugai hiveꞌalehaegau, ainaena omiu hinage dova mata hiveꞌalehaegomiu. Na ebe mugai yagu walo hiyemidiyedi omiu hinage yami walo hiyemidiyedi. 6JeNa ebe omiu mumugamiu dova taumiya baleꞌu mata taumiya baleꞌu hivelau alimiyai, wuwuna omiu adi geluwo. Na hesi baleꞌu teina ainaena omiu bada yavai mahalavaegomiuꞌo, ainaena nigele taumiya baleꞌu yadi boda ainai amyamiyamiya. Neta wuwuna ta mata taumiya baleꞌu hitaꞌwataꞌwataegomiu. #I?Yeisu hinage aidiyai iwalo, ‘Ebe taumiya baleꞌu hitaꞌwataꞌwataegomiu, amnuwatuwu avivini ebeha yau hinage mwalona hitaꞌwataꞌwataegaune. H#Neta bada yagu loinaede alimiyai yawalo mahalavaenaꞌo, ebeha amvelauyoigomiu.’ Taumiya baleꞌu Yeisu yana bodao hitaꞌwataꞌwataedi GOmiu nigele amyavesinuwaegau na hesi yau yavesinuwaigomiu ta ebeha yavetamalegomiu ta ampaihowa, na yami paihowane ainaena ainomiu namwanamwadi himahalava, na ainomiune himiya vateyai. Na hinage ebe hava yehaguwena amꞌawanoiyei, Tamagu taꞌi imohegomiu. iFKNigele howahowana ta yaꞌawa taupaihowaegomiu, wuwuna taupaihowao yadi taubada yana nuwatuwu nigele hiyahanapui. Na hesi yaꞌawa augeluwoegomiu, wuwuna hava dova Tamagu ainaena yabebenalediwa bada yawalo mahalavaediꞌo. KEOmiu hinage dova ebe yagu loina amꞌawa abiyedi, omiu augeluwo. TD!
Na ebe yaiya ana geluwo vehabadi imwalowoi, neta velau mwalaꞌi alilina. [C/ Na teina yagu loina alimiyai ebeha amvelauyoigomiu dova yau yagu velau alimiyai. |Bq Bada dova yawalo auligomiuꞌo na teina taꞌi yagu yaliyayaena amyaliyaya, ta nuwamiu maudoina hiyaliyaya moiha. A
Ebe yagu loina ammulita moiha, yagu velau ainai ammiyamiya. Dova yau Tamagu yana loina yamulitaedi, ta yau yana velau ainai yamiyamiya. h@I ‘Tamagu ivelauwegau, dova yau hinage yavelauwegomiu, ta yagu velaune ainai ammiyamiya. i?KEbe ammulitaegau moiha, ainomiu hinamwanamwa, na ainaena Tamagu yana wasawasa tomowa hiꞌita. >{Na ebe aliguwai ammiyamiya na hinage yagu walo alimiyai imiyamiya, na ebe hava nuwanuwamiu amꞌawanoi mata amlobaidi. !=;Na ebe yaiya iya nigele aliguwai iyamiyamiya, mata hitom vehulu ta iwelai, ta lagalaga tomtom vehuludi hitanoidi ta aiwa alaꞌalahina ainai higabudi. ?<w‘Yau aiwaꞌahipuna na omiu lagalagaguwao, eeta ebe yaiya aliguwai imiyamiya, iꞌaino iliꞌilimani. Wuwuna ebe yau nigele, mata nigele hava teya namwanamwana amyapaihowai. p;YEeta omiu aliguwai ammiyamiya, yau hinage alimiyai yamiyamiya. Wuwuna ebe omiu nigele aliguwai amyamiyamiya, mata nigele amyaꞌaino iliꞌilimani. Dova ebe aiwa lagalagana nigele aiwana ainai iyamiyamiya, mata nigele iyaꞌaino. E:Na omiu dova yagu walo ainaena bada yagulayawahigomiuꞌo. 97Na ebe lagalagaguwone nigele hiyaꞌaino, mata itom vehuludi; na ebe lagalagaguwone ainodi imwauwidi, igula yawahidi ta ebe hiꞌaino iliꞌilimani. l8 SYeisu hinage aidiyai iwalo, ‘Yau aiwa ainona moiha, waini aiwana dova, na Tamagu iya taupaihowa. 37_ na agu loina hesi Tamagu ainaena hauga maudoina yapaipaihowaidi, ta teina ainaena taumiya baleꞌu hihanapui ebeha Tamagu yavelauwei. ‘Badagi! Amtowolo, talau.’!6; Mata nigele hauga daodaona yaꞌauꞌaubabada alimiyai, wuwuna baleꞌu ana tauloina, Tomodulele, ilalaoma, na iya nigele teya yana wahiyala aliguwai, 5 Hauga teina ainai ginaulidine yawalo mahalavaedi alimiyai, ta ebe hauga ilalaoma ainai himahalava, neta yagu walone amꞌawa moihaedi. \41 ‘Yagu walo bada ambenalenaꞌo ebeha howola mata yalau na mulitai abo yawuyoma alimiyai. Na ebe omiu amvelauwegau, yagu laune Tamadane ainai vehabana amyaliyaya, wuwuna Tamadane iya imwalaꞌi gabaegau. B3}Teina na yalau vehulugomiu, ainaena yagu nuwadaumwali yamwauwi, na nuwadaumwalinane nigele dova taumiya baleꞌu yadi nuwadaumwali. Eeta havena amꞌaluꞌaluwagavai bo ammehemeheuhi. F2na howola Tauhagune, yehaguwena Yaubada ivetamalenama iya Aluꞌaluwa Veꞌahihi, ibom mata ginauli bahudi iveꞌitagomiu, yo hinage walowone maudoidi yawalowalowedine ivenuwamwauwegomiu. V1%‘Ginauli teina yawalo auligomiuꞌo haugana yau baidamiu tamiyamiya, T0!Na ebe owa yaiya nigele uyavelauwegau, owa yagu walo nigele uyamulitaedi, na yagu walo nigele uyayemidiyedi. Na walone neta ambebenaledine nigele aliguwena, na hesi iya agu tauvetamale Yaubada ainaena. >/uNa Yeisu ainai iwalo, ‘Ebe owa yaiya uvelauwegau yagu walo umulitaedi, eeta Tamagu mata ivelauwego, yo ainaena Tamagu baidagu alaowa alimwai, ta owa baidamai tamiya toyawa. *.MEhebo Yudasa (iya nigele Yudasa Isakaliyota) Yeisu ainai iwalo, ‘Bada, vedova ta abom alimaiyai mata umahalavauyo na nigele taumiya baleꞌu aidiyai?’ 6-eEbe yaiya owa yagu loina uhanapuidi yo uyemidiyedi, owa bada uvelauwegauꞌo. Eena Tamagu hinage ivelauwegoꞌo yo yau hinage yavelauwego na yaveꞌitauyowegau alimwai.’ ,Na hauganane tenem ainai amhanapuigau ebeha yau Tamagu ainai yamiyamiya, na omiu aliguwai ammiyamiya na yau alimiyai yamiyamiya. T+!Na hauga muhamuhana ainai mata yalaugabaigomiu, ta nigele mata taumiya baleꞌu hiyaꞌitauyoigau, na omiu howola abo amꞌitagau mayawahigu yamiyamiya, ainaena omiu hinage dova mayawahimiu ammiyamiya. c*?Mata nigele yayalaugabaigomiu, ta dova sinasinagehemiu, wuwuna mata yalau gwaipileuyoma. S) Na hiya taumiya baleꞌu nigele howahowadi ta Aluꞌaluwane hilauvai, wuwuna ana oleya nigele hiyaꞌita yo nigele hiyahanapui. Na hesi Tauhagune amhanapuiyaꞌo iya hauga maudoina atemiyai imiyamiya. %(Cna howola abo Tamagu ainai yaꞌawanoi ta ami Tauhagu ehebo imohegomiu. Iya Tauhagune, Aluꞌaluwa moiha yo dumwadumwaluna, ta iya alimiyai imiya vateyai. `'9Na hinage Yeisu aidiyai iwalo, ‘Ebe amvelauwegau, yagu loina amꞌawa abiyedi, &Ebe teya ginauli vehabana yehaguwena amꞌawanoi mata yapaihowai taꞌi.’ Yeisu yana waloyemidi Aluꞌaluwa Veꞌahihi vehabana %#
Ebe hava dova nuwanuwamiu na yehaguwena amꞌawanoi, yamohegomiu taꞌi, na neta ainaena Tamagu yana wasawasa ilobai yagu paihowa ainaena. $} Na yawalo moiha alimiyai, ebe yaiyadiwo omiu amyemidiyegau, mata paihowa wahiwahiyaladi yapaipaihowaidiwa omiu hinage dova mata ampaihowaidi, yo hinage howola abo paihowa wahiwahiyala alilidi amꞌabiye mahalavadi, wuwuna yau yalalau Tamagu ainai. u#c Teina hauga amyemidiyegau neta yau Tamagu ainai yamiyamiya, na Tamagu hinage iya aliguwai imiyamiya. Na ebe yagu walowone nigele amyayemidiyedi, yede yagu paihowaone wahiwahiyaladine amnuwatuwu avivinidi, ta ainaena ebe amyemidiyegau. "3
Nuwana nigele uyayemidiyegau ebeha yau Tamagu ainai yamiyamiya, na hinage Tamagu ibom aliguwai imiyamiya, awa? Walowone bada yawalowediꞌo alimiyai nigele yau yagu walo na hesi Tamagu ainaena, wuwuna ibom aliguwai imiyamiya, yo hinage aliguwena yana paihowa ipaipaihowaidi. ! Eeta Yeisu Pilipi ainai iwalo, ‘Hauga daodaona alimiyai yamiyamiya na nigele amyahanapuigau? Na yaiyadiwo omiu bada amꞌitagauꞌo, omiu hinage Tamagu bada amꞌitayaꞌo yo amhanapuiyaꞌo. Eeta hava vehabana uwalo “Tamamne uveꞌitagai”? o WNa Pilipi Yeisu ainai iwalo, ‘Bada, nuwanuwamai na Tamamne uveꞌitagai neta bada ainaede’. ( INa Yeisu hinage aidiyai iwalo, ‘Yau bada amhanapuigauꞌo, ainaena Tamagu amhanapuiyaꞌo. Moiha, Tamagu bada amhanapuiyaꞌo, yo hinage amꞌitayaꞌo.’ L Na Yeisu Tomasi ainai iwalo, ‘Yau amwahaede, na yau walomoiha yo yau yawahimiu wuwudi. Ebe yaiya nuwanuwana na ilau Tamagu ainai, nigele teya amwaha iyamiyamiya, neta bada yau taꞌi.’ o WEeta Tomasi iwalo, ‘Bada, aiteya amwaha ainaena ulaulaune? Vedova ebe amwahanane ahanapui?’ A }Na amwahanane ainai yalaulaune bada amhanapuiyaꞌo.’ +Na ebe yalau na yami abamiya yaꞌatububuni, howola abo yawuyoma na yalauvaigomiu ta tupwanae ainai yamiyamiyane omiu hinage ainai ammiyamiya. <qNa Tamagu yana tupwa ainai abaꞌaiyawasi bahudi. Ainaena yalalau ta yami abamiya yaꞌatububuni. Ebe teina nigele walo moiha, mata nigele teina dova yayawalo mahalava alimiyai. | sYeisu iguguyeidi iwalo, ‘Havena amꞌaluꞌaluwagavai, na hesi Yaubada amyemidiyei, yo hinage yau amyemidiyegau. K
&Ta Yeisu Pita ainai iwalo, ‘Yam walo aliguwai nigele yayaꞌawa moihayei, na yawalo moiha alimiwai ebeha mata masigili teina ainai uuvalaegau mai tonuga, na mulitai amꞌam idou’."=
%Eena Pita Yeisu ipanivilaei, iwalo, ‘Bada, hava wuwuna teina hauga havena yamulimulitaego? Bada yatalamꞌo ta vehabam howahowana yamwalowoi.’ Z-
$Ainaena Saimoni Pita Yeisu ipanivilaei, iwalo, ‘Bada, havaidova mata ulalau?’ Ta Yeisu iwalo, ‘Nigele howahowam na hauga teina ainai umulitaegau, na hesi howola abo umulitaegau tupwanane ainai’. }s
#ta yami velau ainaena tomowa bodadi hihanapui ebeha omiu agu taumulitao.’ Pita yana uvala Yeisu iwalo mahalavaei #
"‘Ainaena omiu hinage teina hauga loina vauvauna yamohegomiu, neta atemiyena amvelau ehebo ehebo ainai, dova yau yavevelauwegomiune, _7
!‘Natuguwao, hauga iuꞌiu alilina ainai yau baidamiu, na mulitai ambehaegau, dova mwalona Yudeyaone aidiyai yawalo mahalavaꞌo, yawalo, tupwanane ainai yalaulaune omiu nigele howahowamiu na ainai amlaowa. )K
Na ebe aliguwena Yaubada yana wasawasa iꞌabiye mahalava, yau hinage Natuna mata iꞌabiye wasawasaegau ta yagu wasawasane iꞌabiye mahalava mwayamwayauwei. L
Yudasa bada ilaugabaidiꞌo, na Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Yagu hauga bada imahalavaꞌo na mata yau Tomowa Moihagu yagu wasawasa imahalava yo Yaubada yana wasawasa hinage yayemahalava.
Eeta Yudasa belediwa iꞌai, na mwayamwayauwena imahalava maseleyai. Neta bada imasigiliꞌo. Loina vauvauna Yeisu ainaena D
Yudasa iya yadi mane ana tauꞌitaꞌita avivini, eeta yadi nuwatuwu ebeha Yeisu iwalo auli ta Yudasa ilalau yadi guyau pwalawana iyemaihadi, bo ilalau tupwana mane tauwewelohe imohedi. ve
Na hiya Yeisu baidanao hiꞌaꞌaine nigele teya yaiya aidiyena iyahanapui hava Yeisu vehabana iwalowalone.
Hauganane Yudasa beledi ivai Tomodulele iluwu ainai. Ta Yeisu Yudasa iwalo auli, ‘Umwayamwayau ta yam nuwatuwu upaihowai.’ ` 9
Ta Yeisu iwalo auli, iwalo, ‘Mata beledi yatomwahi ta yayebuta na yamohei, iya neta towahonaede’. Eeta Yeisu beledine iuꞌiuna ivai ta iyebuta ta Yudasa imomoheine, Yudasa iya Saimoni Isakaliyota natuna. }
Eeta iduivahali iliꞌilimani Yeisu ainai na talinanai iwalohimhim, iwalo, ‘Bada, yaiya vehabana uwalowalone?’ Y
+
na Saimoni Pita nimanaena iwalo, ‘Upanivilaei yaiya vehabana iwalowalone’. T !
Na ehebo ana taumulita, ibom Yeisu ana gelu moiha iduivahali Yeisu ainai,
Na ana taumulitao maudoidi hibom hivinuvinunuyoidi, ta nuwadi ipwanopwano mwalaꞌina. Wuwuna yana walo ana maselene nigele hiyahanapui. C
Yeisu ginauliwone teina iwalowediꞌo ta nuwana ivitai mwalaꞌina, eeta ana taumulitao aidiyai iwalo mahalava iwalo, ‘Yawalo moiha alimiyai ehebo alimiyena mata ihuhulaegau’. wg
‘Moiha, mulitai abo yavetamalegomiu boda aidiyai na ebe yaiya iꞌabiye yaliyayagomiu, neta yau iꞌabiye yaliyayagau na ebe yaiya iꞌabiye yaliyayagau agu tauvetamalene iꞌabiye yaliyaya.’ Yeisu ana huhula vehabana iwalo mahalava
‘Ginaulidine teina alimiyai yawalo mahalavaediꞌo mulitai abo himahalava, ta ebe haugana himahalava amyemidiyegau taꞌi.
‘Ginauli teina nigele ebeha maudoimiu vehabamiu yayawalowalo, na hesi hiya yavesinuwaediꞌo vehabadi yawalowalone, na Buki Veꞌahihi yana walomahalava teya towaho vehabana iwalo:“Towaho teina iya aiꞌai yamohei, itaugwaipile ta iveꞌalehaegau.” gG
Ainaena veꞌitao teina amhanahanapuidi na ebe ampaipaihowaidi mata awanamwanamwa amlobaidi. '
Na yawalo moiha alimiyai mata nigele teya taupaihowa yana taubada iyadiꞌwai, yo nigele mata teya tauyewasa ana tauvetamale iyataudiꞌwai. oW
dova hava teina yaveꞌiveꞌitaedi alimiyai amveꞌaoꞌaonaedi ta ampaihowaidi ami geluwo aidiyai.
Yau yami Bada yo hinage Tauveꞌita na bada aemi yauwadiꞌo, ainaena omiu amveꞌaoꞌaonaegau ta hinage ami geluwo aedi amuwadi, ^5
Omiu amyogaigauꞌo ebeha yau Tauveꞌita, na hinage yami Bada, ta neta walo moiha. ~9
Eeta aedi iuuwadiꞌo ta ana luwuluwu iliꞌwauyoi ta imiyauyo na aidiyai iꞌaubabada, iwalo, ‘Amhanapuiyaꞌo hava yapaipaihowaine alimiyai? z}m
Yeisu bada ihanapu mugaiyenaꞌo yaiya iya howola abo ihuhulaei, eeta iwalo, ‘Nigele maudoimiu amyamasele’. E|
Na Yeisu iwalo, ‘Ebe yaiyadiwo omiu bada amhuguꞌo, howahowana aeꞌaꞌavamiu amꞌuwadi na ainaena taumiu maudoina imasele. Bada omiu ammaseleꞌo, na hesi nigele maudoimiu.’ {y
Eeta Saimoni Pita italam, iwalo, ‘Bada, ausala. Na hesi havena aeꞌaꞌavagu, na nimagu yo vahugu uwuwadi’. 6ze
Na Pita Yeisu ainai iwalo, ‘Havena hinage teya hauga aegu uuwauwadi.’ Eena Yeisu Pita yana walo iyemaiha, iwalo, ‘Ebe nigele aem yayauwadi owa nigele augelu’. wyg
Na Yeisu iwalo, ‘Nigele uyahanapui hava wau yapaipaihowaidi alimwai na hesi howola abo uhanapuidi’. lxQ
Na haugana Yeisu ilaoma Saimoni Pita ainai, Pita iwalo, ‘Bada, havena aegu uwuwawuwadi’. w9
Na bwahi ihiwai gaeba mwalaꞌina ainai na ivetuwuni ta ana taumulitao aedi iuwadi na mulitai tawelowa ilalau tulituliyeiwa ainaena aedi ibaꞌilidi. tva
Ainaena yadi abaꞌaiyena Yeisu itowolo ta ana luwuluwu ivai vehuludi na tawelo ivai ta ilau tulituliyei. ?uw
Yeisu bada ihanapuiyaꞌo ebeha Yaubada ginauli maudoidi imohenaꞌo ta ibom iloina, yo hinage ihanapuiyaꞌo iya Yaubada ainaena ilaoma yo hinage mata Yaubada ainai ilau gwaipile. !t;
Na Tomodulele bada Yudasa ainai iluwuꞌo ta ivenuwamwauwenaꞌo ebeha Yeisu ihuhulaei. Yudasa iya Saimoni Isakaliyota natuna. Eeta yadi ai ainai s 9
Bada hauga iuꞌiuna na Buidiꞌwa guyauna ana ahubena ebe hipaihowai, ta Yeisu ihanapuiyaꞌo bada yana hauga imamahalava na baleꞌu teina ilaugabaei na iwuyo Tamana ainai. Hesi Yeisu yana bodao iꞌatemuyamuyaedi mwalaꞌina, hauga yana abavetuwuni ta ilaoma yana abaꞌovi. )rK 2Na yana venuwamwau yahanapuiyaꞌo yawahi miyamiya vateyaina ainai imiyamiya. Ainaena hava Tamagu yana venuwamwau aliguwai teina dova yawalowalowedine.’q 1Wuwuna walowone nigele yagu nuwatuwuwena, na hesi agu tauvetamalene hava dova ivenuwamwauwegauwa yawalo mahalava alimiyai. Ap{ 0Eeta ebe yaiya owa utaꞌwataꞌwataegau yo hinage yagu walo utaꞌwataꞌwataedi, hauga yana abaꞌovi ainai loina ulobai, nigele aliguwena na hesi yagu walowo aidiyena mata ulobai. ‘Na ebe yaiya alinagu ibenalei na nigele iyamulitaedi, nigele mata yababa vehabana yayalauvetalaei. Wuwuna yau yalaoma nigele habi lauvetala na hesi tomowa habi livahidi. |nq .Yau maseleyede teina yalaoma baleꞌuwai ta ebe yaiyadiwo amyemidiyegau nigele hinage guguyou ainai amyamiyamiya. Tm! -Na yaiyadiwo omiu amꞌitagauꞌo, agu tauvetamalene bada amꞌitayaꞌo. l{ ,Yeisu boda aidiyai iwalo mahalava iwalo, ‘Ebe yaiyadiwo omiu amyemidiyegau, agu tauvetamale hinage amyemidiyei. Fk +Hiya nuwanuwadi hinoꞌowedi ainaena Yaubada nigele nuwadi. Dj *Tenem ainai Yudeyaone adi taumugaiwo tupwana bagibagilidi Yeisu hiyemidiyei, na nigele hiyawalo mahalava, wuwuna Palisiwone himeheuhedi, mata dova vada tapwalolowena hivaivehuludi. wig )Aisaya walo iꞌataidi wuwuna Besinana yana wasawasa iꞌita mugaiyediꞌo, eeta vehabana iwalo mahalavaedi. "h= (‘Yaubada bada mehedi iꞌabiye gibudiꞌo, yo hinage yadi nuwatuwu iꞌabi auhidiꞌo, Eeta nigele howahowana ta mehediyena hiꞌitadi, na nigele howahowadi yadi nuwatuwu ainaena hanapu hivai, na nigele howahowadi hiꞌita gwaipilema aliguwai ta ebe yaꞌabiye namwanamwadi.’ qg[ 'Na hibom nigele hiyayemidi wuwuna Aisaya hinage Buki Veꞌahihi ainai iwalo mahalava, iwalo: f &Ainaena dova tauwalo mahalava Aisaya mwalona Buki Veꞌahihi ainai iwawaloweiwa, iyemala moihaꞌo, haugana iwalo:“Bada, wasanane awalo mahalavaenaꞌo, na nigele teya yaiya iyayemidiyedi? Yam wahiyala bada hiꞌitayaꞌo na nigele hiyayemidi.” deA %Yeisu bada veꞌiveꞌilala bahudi iveꞌitadiꞌo na bada taꞌi nigele hiyayemidi. 4da $Teina haugane masele alimiyai imiyamiya, ta maselene amyemidiyei, omiu masele natunao.’ Yeisu yana walo teina iꞌataidi na ilaugabaidi ta aidiyena iꞌaꞌaidawanine. @cy #Yeisu iwalo, ‘Hauga ubwaꞌubwana ainai masele alimiyai imiyamiya ta teina hauga maselene ainai amlau. Wuwuna ebe yaiya guguyou ainai ilau mata nigele amwaha iyaꞌita lobai. `b9 "Bodaone yana walo hibenalei ta hiyemaiha, hiwalo, ‘Yama Buki Veꞌahihi iwalo mahalava ebeha Yaubada yana Besinana miyamiya vateyaina, na vedova ta uwalo mata Towahonane hiꞌabihini? Yaiya teina Towaho?’ Ba !Eeta tenem dova Yeisu iveꞌitadi, vedova yana mwalowoi. f`E Na yau baleꞌuwena hiꞌabihinigau aiwa ainai, ta tomowa maudoidi yaniulidima aliguwai.’ )_K Hauga teina bada imahalavaꞌo yo tauyababa baleꞌuwai himiyamiya Yaubada iloinaedi, yo hinage baleꞌu teina ana tauloina Tomodulele mata igabaei aituluwei. q^[ Mulitai Yeisu aidiyai iwalo, ‘Alinane ambebenaleine nigele yau vehabagu na hesi omiu vehabamiu. 2]] Na bodaone tenem ainai hitowotowolo, alinane hibenalei ta hiwalo, ‘Tutu idagudagugune’. Tupwadi hiwalo, ‘Nigele, tausagenawasa hesi ainai iꞌauꞌaubabadane’. J\
Na hesi yaꞌawanoi na Tamagu ainai yawalo, ‘Tamagu, yeham uꞌabihini!’. Eena ehebo alina galewaena hibenalei, iwalo, ‘Yehagu bada yaꞌabihiniyaꞌo na mulitai abo yaꞌabihiniyoi’. g[G ‘Hauga teina ainai nuwagu ivitai mwalaꞌina, ta vedova mata yagu awaꞌawanoine? Ta vitai teina ainai Tamagu ivaivehulugau. Nuwana havena tenem dova yaꞌawaꞌawanoi, wuwuna vitai teina iya vehabana yalalaomane. MZ Ainaena ebe yaiya nuwanuwana na aliguwai ivetaupaihowa, mugai imulitaegau, yo hinage ebe yaiya vehabagu ivetau paihowa Tamagu iꞌawa namwanamwaei.’ Yeisu yana mwalowoi vehabana iwalo mahalava )YK Omiu dova hinage patu ebe yawahimiu amnuwavidi mata amvetaudawanidi na ebe yawahimiu amtalamwedi, hauga ilalaoma ainai yawahi miyamiya vateyaina mata amlobai. &XE Yawalo moiha alimiyai, ebe patu baleꞌu ainai taꞌumai, mulitai baleꞌu holanai ipwaha, na holanaena mata iꞌini yo iꞌaino namwanamwa yo mwalaꞌidi. W} Ta Yeisu Gilisiwone yadi walo iyemaiha iwalo, ‘Hauga bada imahalavaꞌo na Tomowa Moihagu yagu wasawasa yalobai. V Na Pilipi ilau ta Andulu ainai iwalo mahalava ta hitau bwau Yeisu ainai hilaoma ta taumiya Gilisi yadi nuwatuwu hiwawalo mahalavaeine. $UA Na taumiya Gilisi mayadi panivila hilau Pilipi ainai. Na Pilipi iya Bedesaida towahona, neta Galili tupwanai. Eeta hilau hipanivilaei ebe Yeisu hiꞌita. T Guyaune ainai tupwadi Gilisiwone ahiꞌahipudiyai himiyamiya na hiya habi tapwalolo ta hihae Yelusalem Buidiꞌwane guyauna ainai. ES Eeta Palisiwone hibom aidiyai hiwalo, ‘Amꞌita, yada wahiyala bada iꞌoviꞌo, wuwuna tomowa maudoidi Yeisu yana boda aidiyai hilaulau’. Tupwadi Gilisi nuwanuwadi na Yeisu hiꞌita wRg Tenem ainai Yudeya bagibagilidi Yeisu yana paihowa wahiwahiyalana wasana hibenalei, Eeta hilaoma habi itana. Eena tupwadi mwalona mehediyai Yeisu Lasalo magaiyena iyogaei na mwalowoiyena itowolouyo, bada hilaoꞌo adi geluwo aidiyai, ta wasanane hiwalo mahalavaei amwaha daodaowai. OP Hauganane tenem ainai ana taumulitao nigele walone vehabana hiyanuwamasele, na hesi Yeisu yana towolouyo wasawasana abo nuwadiyena ihae neta Buki Veꞌahihi hilelelelewa ainona imamahalavane. #O? ‘Saiyoni dalava didigana tomowamiu havena ammehemeheuhi. Teina hauga yami tauwasawasa bada iluluwuwa alimiyai, lagulagu ase yauyaubona ainai igelu.’ {No Na Yeisu lagulagu yehana ase ainai igelu ta ilaulau, dova mwalo Buki Veꞌahihi ainai iwalo mahalava iwalo: LM
Eeta luwuluwu hivaidi ta himahalava habi lauvaina na hiwuiwui alinadi mwalaꞌina hiwalo:‘Hosana! Anoꞌowego Bada! Yaubada yehanaena ulaoma uvetauloina mwalaꞌina Isileli alimaiyai.’ L Iꞌahubena na boda mwalaꞌina hilaoma Buidiꞌwa guyauna ainai ta Yeisu wasana hibenalei ebeha ilalaoma Yelusalem. |Kq
Tenem ainai Lasalo hiꞌiꞌitane na Yudeya bagibagilidi yadi taumugaiwo yadi loina hitaꞌwataꞌwataedi na Yeisu ibom hiyemidiyei, eeta taupwaoli mwalamwalaꞌidi hiloina toyawa ta ebeha Lasalo hiꞌoiye mwalowoi. Yeisu yana luwu Yelusalem zJm Ta Yudeya bodadi Yeisu wasana hibenalei ebeha Betani ainai imiyamiya, ta dalavanane ainai hilalaune. Yadi lau wuwuna ebeha nuwanuwadi Yeisu hiꞌita, yo hinage Lasalo hiꞌita, ibom mwalowoiyena Yeisu yana walowena iꞌabiye towolone. I! Na tauwewelohe uwawalowedine hauga maudoina vahalimiwai mata himiyamiya, na yau hesi nigele hauga daodaona mata baidamiu tayamiyamiya.’ 3H_ Eeta Yeisu iwalolau Yudasa ainai iwalo, ‘Badagi, havena waihiu teina uꞌuluꞌulumiyanei. Wuwuna hava teina aliguwai ipapaihowaine neta agu mwau magai vehabana. qG[ Yudasa yana walo nigele teina walo moiha ebeha tauwewelohe vehabadi, na hesi ibom vehabana, wuwuna iya tauꞌaivavali ehebo, na hinage Yeisu mayana taumulitao yadi mane ana tauꞌita avivini, na manenane ainaena iꞌaiꞌaivavali. |Fq ‘Hava vehabana ta woloine nigele iyagimwalaei ta ana maiha dova 300 kina iyavai ta tauwewelohe iyahaguidine?’ E Eena Yudasa Isakaliyota, ibom ehebo Yeisu ana taumulita yo hinage iya mata mulitai Yeisu iꞌalomagigiyei inuwanuwatuwu ta iwalo, YD+ Na Meli woloi dova oiwaga, ana maiha mwalaꞌina, ivai ta Yeisu aenai ihihiwaine. Mulitai abo Meli ipwagogo ta vahunaena Yeisu aena ibabaꞌilidine. Na woloiwa panena mwalaꞌina ainaena vadane ilauꞌauhi. C Na nemai aiꞌai hilauliga Yeisu vehabana, na Malida ilauhuwa, ta Lasalo yo Yeisu mayana bodao himiyagogoi ta hiꞌaiꞌai. )B M Ahubena 6 hihaꞌwahaꞌwana na Buidiꞌwa guyauna hipaihowai, na Yeisu ilau Betani Lasalo yana dalavai, iya mwalona mwalowoiyena Yeisu iꞌabiye towolouyoine. DA 9Taupwaoliwo yadi babadao na hinage Palisiwone tomowa aidiyai hiloina neta ebe teya tupwa ainai Yeisu hilobai hiwalo mahalava mwayamwayau babadaone aidiyai ta Yeisu hiꞌabi avivini.d@A 8Tenem ainai Yeisu hibehaei, na yadi behane ainai vada tapwalolo vahalinai hitowotowolo na hibom aidiyai hiwalo auliyoidi hiwalo, ‘Vedova yami nuwatuwu? Moiha towahonane nigele mata iyalaoma guyau teina ainai awa?’ F? 7Na hauganane ainai Yudeyaone yadi Buidiꞌwa guyauna ana hauga muhamuhana ta tomowa bagibagilidi yadi dalavaena hihae Yelusalem habi abiye maseledi abo mulitai Buidiꞌwa hipaihowai. I> 6Tenem ainai Yeisu nigele Yudeyaone mehediyai iyalowolowouhi, eeta ilaugabaidi ta ilau nuꞌula papalinai ehebo dalava yehanaede Ipileim ainai, na tenemai maꞌana taumulitao himiyamiya. c=? 5Ahubenanane tenem ainai tauloinaone yadi loina himwau na ebeha Yeisu hiꞌoiye mwalowoi. < 4Na nigele ebeha Yudeyaone hiya vehabadi na hesi tupwa maudoidi aidiyai Yaubada yana tomowao ilaugogoidima ta hiveboda ehebo. };s 3Na Kayapasi walo teina iꞌaꞌataidine nigele iya yana nuwatuwuwena, na hesi bolimai tenem ainai iya taupwaoli yadi taubada mwalaꞌina. Ainaena hauga tenem ainai iwalo mahalava howola abo Yeisu mata imwalowoi Yudeyaone bodadi vehabadi. [:/ 2Ainaena nigele amyanuwamasele ebeha ginauli namwanamwana alidai imahalava neta ehebo towaho imwalowoi tomowa maudoida vehabada. Na nigele ana ita namwanamwana ebe ita Yudeyaone yada boda hiꞌabiye yababa.’ 39_ 1Na ehebo aidiyena yehanaede Kayapasi iya bolimai tenem ainai taupwaoli yadi taubada mwalaꞌina, ana geluwone iwalo aulidi iwalo, ‘Omiu taꞌi nuwapwanopwanomiu! @8y 0Na ebe nigele hava ainai tayapaihowai mata tomowa maudoidi ainai hiyemidi na Lomaone yadi loina imahalava ta yada vada tapwalolo na hinage yada boda maudoidi hiꞌabiye yababadi.’ 37_ /Ta Palisiwone na taupwaoliwo mayadi babadao maudoidi himiya ahaidi na hiwalo, ‘Towahone hava ainai mata tapaihowai? Wuwuna paihowa wahiwahiyaladi ipaipaihowaidi. 6 .na hesi tupwadi nigele hiyayemidiyei, ta hilau gwaipile Palisiwone aidiyai hiwalo mahalava hava dova hiꞌitayaꞌo Yeisu ipapaihowaine. |5q -Tenem ainai Yudeyaone Meli ana tauboꞌewone Yeisu yana paihowa hiꞌita, na bagibagilidi hiyemidiyei moiha, u4c ,Na taumwalowoiwa maꞌana huma imamahalavamane, wuwuna nimana yo aena na hinage maninane aleꞌowena hihuma, eena boda iwalo aulidi, iwalo, ‘Amlivahi vehulu na amꞌabigabaei ta ilau’. Yudeyaone nuwanuwadi Yeisu hiꞌoiye mwalowoi f3E +Eeta yana awanoi tuluhanai alinana mwalaꞌina iyoga iwalo, ‘Lasalo, umahalavama!’ 2 *Na teina yaꞌawaꞌawanoine tomowa teina vehabadi ta ebe yam wahiyala hiꞌita na hiyemidi moiha ebeha owa uvetamalegaumane.’ 17 )Eeta gaimane hivaivehulu na Yeisu iꞌita hae na iꞌawanoi, iwalo, ‘Tamagu yauwedo mwalaꞌina, wuwuna hauga maudoina alinagu ubenabenaledi.
0 (Na Yeisu Malida ainai iwalo, ‘Wau yawalo mahalava alimwai ebeha ebe uyemidiyegau mata Yaubada yana wahiyala abo uꞌita’. K/ 'Eena Yeisu boda aidiyai iwalo, ‘Gaimane amvaivehulu’. Na Malida iya taumwalowoiwa nuhunane iwalo, ‘Bada, bada ibovaꞌo, wuwuna ahubena vehopali bada hiꞌoviꞌo ainai himwamwauwine’. .# &Yeisu mayana nuwayababa na ihae magai ainai, na magaine bada duluva ta ana awaꞌedane gaima mwalaꞌina ainaena hiveꞌenoꞌauhine. c-? %Na tupwadi aidiyena hiwalo, ‘Yeisu iya tauwahiyala, na howahowana mehegibugibudi mehedi iꞌabiye maseledi awa? Na vedova ta nigele iyalaoma lavinai na ana gelune iyalauyeyawahaine ta havena imwalomwalowoi.’ p,Y $Na Yudeyaone Yeisu yana dou hiꞌita, eeta hiwalo, ‘Moiha ana gelune ivelauwei mwalaꞌina’. $+C #Na Yeisu hinage idou. w*g "Na aidiyai ipanivila iwalo, ‘Havaidova ainai ana magaine?’ Na hiwalo, ‘Bada, ulaoma ta aveꞌitago’. -)S !Na tenem ainai Yeisu Meli yana dou iꞌita na hinage Yudeyaone hiya baidanao hilaoma yadi dou hinage iꞌitadi na atena imuya, na nuwana iyababa mwalaꞌina. 2(] Meli tupwanane ainai imahalava ta Yeisu iꞌita, na mehenai ipwagogo aitulu na ainai iwalo, ‘Bada, ebe owa teinai umiyamiya mata nigele nuhugune iyamwalowoi’. '1 Na Yudeyaone hiya Meli baidanao vadai hidoudou, Meli yana lau hiꞌita na yadi nuwatuwu ebeha ilalau magaiyai habi dou, ta tuluhanaena hilalaune. h&I Na Yeisu howola nigele iyalaoma dalavai, na hesi tupwanane ainai Malida ilolobaiwa imiyamiya. R% Haugana Meli ibenalei, itowolo mwayamwayau ta imamahalavane habi itana. !$; Malida yana walo tuluhanai ilau gwaipile vadai na tahina Meli ainai iwalo dawani, iwalo, ‘Tauveꞌitawa bada ilaomaꞌo na ipanipanivilaego’. u#c Na Malida iwalo, ‘Bada, yayemidiyego ebeha owa Besibesinanam, Yaubada Natuna baleꞌuwai ulaoma’. "% Na ebe yaiyadiwo hiya mayawahidi hiyemidiyegau mata nigele hiyamwalowoi. Na owa vedova? Yagu walo teina vehabana uyemidiyegau bo nigele?’ +!O Na Yeisu iwalo, ‘Yau towolouyo wuwuna yo hinage yawahi moiha. Ainaena ebe yaiya iyemidiyegau, na haugana imwalowoi mata yawahi miyamiya vateyaina ilobai. Na waihiune iwalo, ‘Ehe, yahanapuiyaꞌo ebeha mulitai hauga yana abaꞌovi ainai mwalowoiyena abo itowolouyo’. Z - Eeta Yeisu Malida ainai iwalo, ‘Nuhumne mwalowoiyena mata itowolouyo’. r ] Na yahanapuiyaꞌo ebeha hauga teina ebe hava vehabana Yaubada ainai uꞌawanoi mata imohego taꞌi.’ y Malida Yeisu ilobai na ainai iwalo, ‘Bada, ebe owa mwalona teinai umiyamiya, nigele mata nuhugune iyamwalowoi. ~ u Na Malida wasa ibenalei ebeha Yeisu ilalaoma, eeta imahalava Yeisu habi lawenama, na tahinane Meli vadai imiyamiya. eeta Yudeyaone bagibagilidi mayadi atemuyamuya hilaoma ebeha Malida na Meli nuwadi tupwana hiꞌabiye namwanamwadi nuhudine vehabana. 3a Betani na Yelusalem nigele amwaha daodao, Haugana Yeisu ilaoma Betani vahalinai wasa ibenalei ebeha ahubena vehopali iꞌoviꞌo aidiyai Lasalo himwauwiyaꞌo magaiyai. 4a Na Tomasi iya yehana himwauwi patubwau, iꞌapuhini na ana geluwo aidiyai iwalo, ‘Badagi yada tauveꞌita baidada talau na ebe imwalowoi ita hinage tamwalowoi’. #? na yayaliyaya wuwuna yana mwalowoine nigele ainai yayamiyamiya na ainaena yagu paihowa amꞌita na amyemidiyegau. Inamwanamwa bada talau na taꞌita.’ ]3 Eeta Yeisu aidiyai iwalo mahalava moiha, iwalo, ‘Lasalo bada imwalowoiꞌo,
]~}}}A|A{{ztymxwwvNu~tssrqqopooznmll kxjjGii-h`gg(fe/d|cbbbaa0`__p^s]\[[DZYYIXX#WcVUU@TNSS5RQPP*ONMM-LNKK!J_IIGG;FEEGDD*CBA^@??>>=`<;;::%9|8766 5y433e2210 /-,,+/*T)Q('&&& %%$Z#"y! + X { ]zL D +g_X53
)
,Pj & EHiꞌai iꞌovi na Yeisu iwawalone Saimoni Pita ainai, iwalo, ‘Saimoni owa Yoni natuna, yam velau imwalaꞌi alili aliguwai, na hiya teina tupwana awa?’ Pita iwalo, ‘Bada uhanapuigauꞌo ebeha yavelauwego mwalaꞌina’. Yeisu iwalo, ‘Yagu sipiwone uꞌita avivinidi’. | qTeina Yeisu yana mahalava tonugana ana taumulitaone aidiyai yana towolouyo tuluhanai. Yeisu na Pita yadi aubabada f
E
Eena Yeisu ilau ta belediwa yo yamawa ivaidi aliꞌahuwena ta ana taumulitaone imomohedine. = s Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Amlaoma na amꞌai’. Hihanapuiyaꞌo ebeha iya yadi Badawa, ta nigele teya aidiyena iyapanivilaei ebeha ‘Yaiya owa?’ Wuwuna bada hihanapuiyaꞌo. 8i Ta Saimoni Pita wagai igeluyo ta vinayawa iniulihini maguwai, na vinayane imwau moiha ta yama ana bagibagili 153 hiꞌoꞌonadine na hesi vinayane nigele iyalotapulihi. `9
Na hinage Yeisu aidiyai iwalo, ‘Viha hinage ami yama amvaidima na tagabudi?’ ve Ta taumulitaone maguwai hiꞌaitulu na yama yo beledi hiꞌiꞌitadine aliꞌahuwai Yeisu bada igabudiꞌo. Na Yeisu ana taumulitaone maudoidi hiwohema vinayane mayamadi hiniulidima ta hidudunane maguwai, wuwuna leꞌawane nigele amwaha daodao. ]3Tenem ainai Yeisu ana taumulitawa iya ana gelu moihawa Pita ainai iwawalone, iwalo, ‘Tenem iya yada Badawa’. Hauganane Pita ibenalei ebeha yadi Badawa, ana luwuluwu iliꞌwa na idadalahugune niꞌuwai. ^5Na hinage aidiyai iwalo, ‘Amtaudobi ta vinayane amyahuwei wagane ateyaniyena na yama amꞌonadi’. Eeta yadi vinayane hiyahuwei na yama bahudi hiꞌoꞌonadine, ta nigele howahowadi vinayane hiniulihini. kOEeta Yeisu aidiyai iwalo, ‘Tahiguwao viha yamane amꞌoꞌonadine?’ Na hiwalo, ‘Nigele’. Na bada malane itomtom ta taumulitaone Yeisu hiꞌiꞌitane maguwai itowotowolo, na hesi nigele hiyahanapui ebeha iya Yeisu. Tenem ainai Saimoni Pita taumulitaone aidiyai iwalo, ‘Augeluwo, nuwana yalalau yayama’. Na ana geluwone hiwalo, ‘Ehe inamwanamwa, talaowa’. Ta maudoidi higelu wagaena hiwowohene, na tenem boniyainane ainai hiyama ahubena na nigele teya yama hiyaꞌona. iKTemdova yana mahalava aidiyai. Ana taumulitaone teina Saimoni Pita yo Tomasi, iya hiwalo Patubwau yo Nataniyela iya yana dalava Kena, neta Galili holanai, na hinage Sebedi natunaone, yo hinage bwau taumulitaone baidadiyao. T~ #Yeisu iꞌabiye mahalavauyoi ana taumulitaone aidiyai Taibiliya niꞌunai. ?}w Na bada vihavihadi teina amvahili ta amhanapui yo hinage Yeisu amyemidiyei ebeha iya Yaubada yana Besinana na Yaubada Natuna ta Yeisu yehanaena yawahi miyamiya vateyaina amvai.| Ta Yeisu abaꞌita bahudi ipaihowaidiꞌo ana taumulitaone mehediyai, na maudoina nigele yayaleledi teina Bukine ainai. >{u Na Yeisu ainai iwalo, ‘Tomasi bada uꞌitagau ta uyemidiꞌo, awa? Na hiya nigele hiyaꞌitagau na hesi hiyemidiyegau mata moiha hiyaliyaya.’ Buki teina ana lele vehabana Ez Na Tomasi iwalo, ‘Owa yagu Bada yo yagu Yaubada’. OyNa Tomasi ainai iwalo, ‘Nimagigim utautuwuyama nimagu ainai ta uꞌita. Na hinage nimam utautuwuyama luhuluhugu ainai ta umwauwi na havena unuwanuwatuwu bwaubwau na uꞌawaꞌawa oyaꞌoyama.’ cx?Wiki ehebo iꞌovi na taumulitaone vada ehebonane ainai hiluwu na higudu auhiyoidi ta holanai himiyamiya, na Tomasi baidadi. Na Yeisu ibwalenima ta ahiꞌahipudiyai itowolo, na iwalo, ‘Havena ammehemeheuhi’. KwTupwadi hiwalolau Tomasi ainai hiwalo, ‘Yada Bada aꞌitayaꞌo’. Na iya iwalo, ‘Neta amꞌoꞌoyama, yau ebe ana elowone aidiyai nimagune yamwauwidi yo yaꞌabisawahidi abo yayemidi’. vveTomasi iya hitau 12 aidiyena na yehana bwauna Patubwau, haugana Yeisu itaumahalava iya nigele baidadi. /uWNa hinage iwalo, ‘Ebe towaho yadi pwanoli amnuwahamuidi, mata Yaubada inuwahamuidi, na ebe nigele, mata besiwa imiyamiya aidiyai’. Tomasi yana awaꞌoyaꞌoyama mtSIwalo iꞌovi na yawahinane iyuvi geyoꞌawahei aidiyai iwalo, ‘Aluꞌaluwa Veꞌahihi amvai’. s+Na hinage Yeisu aidiyai iwalo, ‘Havena ammehemeheuhi, na hesi amꞌatepatu, wuwuna Tamagu iya ivetamalegauma na yau yavetamalegomiu’. grGMulitai nimana yo luhuluhuna iveꞌitadi ta hiyaliyaya wuwuna yadi Bada bada hiꞌitayaꞌo. qWiki ana ahubena mugamugaina, lavilavinane ainai taumulitaone ehebo vada ainai hiluwu ta awaꞌedane higudui na holanai himiyamiya, mayadi meheuhi Yudeyaone aidiyai. Na Yeisu ilaoma ahiꞌahipudiyai itowolo ta iwalo, ‘Havena ammehemeheuhi’. @pyNa Meli ilau taumulitaone aidiyai iwalo, ‘Badawa yaꞌitayaꞌo’. Na hava Yeisu iwawaloweiwa, iwalowedine taumulitaone aidiyai. Yeisu yana mahalava ana taumulitaone aidiyai ]o3Yeisu iwalo, ‘Havena aliguwai uꞌabiꞌabi. Nigele yayahae Tamagu ainai na hesi ulau ta tahiguwone nuwadiyai umwauwi, yahahae Tamagu ainai na omiu hinage Tamamiu, yagu Yaubada na hinage yami Yaubada.’ %nCNa Yeisu Meli yehanane iꞌatai, iwalo, ‘Meli!’. Na Meli iꞌita gwaipile iwalo, ‘Labonai’. (Yudeyaone alinadiyena ana bui neta Tauveꞌita.) mEeta Yeisu Meli ainai iwalo, ‘Waihiu, hava vehabana uꞌaiꞌaimehelinone, na yaiya ubehabehaeine?’ Na Meli yana nuwatuwu ebeha tanovi ana taupaihowa teya, eeta iwalo, ‘Taubada ebe owa uvavai mahalavaeine uwalo mahalavaei, havaidova ta yavai’. }lsIwalo iꞌovi na ebeha iꞌita gwaipile ta Yeisu vahalinai itowotowolo, na hesi nigele iyahanapui ebeha iya Yeisu. 6ke
Na hitau bwau Meli ainai hiwalo, ‘Hava vehabana udoudoune?’ Na aidiyai iwalo, ‘Yagu Bada magaiyena hivaiyaꞌo na nigele yayahanapui havaidova himwamwauwine’. j Na tausagenawasa bwau iꞌiꞌitadine ehebo Yeisu abaꞌulunai na ehebo abaꞌaenai himiyamiya na adi luwuluwu hewahewadi. iy Na Meli ibom itowolo magaine papalinai iꞌaiꞌaimehelino, na mamehelinona ipwagogo ta iꞌita luwu magaine holanai. >hw
Tenem ainai taumulitaone hiwuwuyone yadi vadai. g- (Na hesi nigele hiyanuwamasele Buki Veꞌahihi yana walomahalava, iwalo, ‘Iya mata itowolouyo’.) Yeisu yana mahalava Meli Magidalaena ainai fMulitai abo towahowa taubwaleni mugaiwa iluluwune magaine holanai Pita ainai, ta hinage aleꞌowone iꞌitadi ta iꞌawa moihane. Se Na uluꞌulunane ana pai na taunane ana huma nigele teya iyabudeyanaedi. d Mulitai abo Saimoni Pita igavaibwaleni ta itauꞌaliꞌaliline magaine holanai na hinage humaowone iꞌiꞌitadine himiyamiya. wcgta ipwagogo na iꞌitaluwu magaine holanai ta huma aꞌava iꞌiꞌitadine hidabadabalala na nigele iyaluwu. b9Hitau bwau hitowolo na hilalaune magaiyai, na yadi laune ainai hisagesagena mohili ta Yeisu ana gelu moihane itauwahiwahiyala ta imumugaine magaiyai, GaEeta taumulitaone Saimoni Pita na Yeisu ana gelu moiha. `Na isagena iwuyo ta Pita na Yeisu ana gelu moihawa aidiyai iwalo, ‘Badawa magaiyena bada hivaiyaꞌo ta havaidova himwauyaꞌo’. (_ KBada wiki ana ahubena mugamugaina ibwaleniꞌo ta howola maguguyouna, Meli Magidalaena ilau magaiyai ta magaine ana oiꞌauhi gaima bada hiveꞌiwahiyenaꞌo. ^/*Ta magainane ainai Yeisu taunane himwamwauwine, wuwuna vahalidiyai na hinage bada Yudeyaone yadi tapwalolo ana ahubena ilautebitebiniyaꞌo.])Na Yeisu yana abamwalowoi vahalinai, teya tanovi, na ainai magai, na magainane nigele teya taumwalowoi hiya mwauwi ainai. q\[(Ta towatowahowone hitau bwau Yeisu taunane hivai ta woloinane ainaena hiyewoloi na aleꞌo daodaodi, na hewahewadi ainaena hihuma woloine baidana, bada dova Yudeyaone yadi yemagai yo yadi atuꞌatububuni taumwalomwalowoi vehabadi. U[#'Hinage Nikodimo ilaoma Yosepa ihagui ta Yeisu taunane hivavaine. Iya Nikodimonane mwalona masigiliyena ilau Yeisu ainai ta baidana hiꞌaꞌaubabadane, na Nikodimo woloi teya mwalaꞌina na vitavitaina ivai ta ilawenama, na woloinane ana vitaine dova towaho ana vitai na aiwa bwau aidiyena hipapaihowaine hiya hiwalo mulo yo aloe. FZ&Ta bada ginauli maudoina hiꞌoviꞌo na ehebo towaho ilaoma ta Yeisu taunane Pailato ainai iꞌaꞌawanoiyeine. Iya Alimatiya towahona, yehanaede Yosepa, na hinage iya Yeisu ana taumulita dawadawanina, wuwuna Yudeyaone adi taumugaiwone aidiyai imeheuhi, na Pailato italam Yosepa ainai ta Yeisu tauna ivavaine. Y %Na hinage Buki Veꞌahihi yana walomahalava teya iwalo, ‘Towahonane hiwowomaline mata mulitai abo hiꞌita’. Yeisu ana mwau magaiyai 2X]$Teina ginauliwone bada hibwaleniꞌo, ta ebe Buki Veꞌahihi yana walomahalava ibwaleni iliꞌilimani, hauganane iwalo, ‘Nigele mata teya hilihiliyanane hiyagodu’. W1#Yau ana taumulita teya hava meheguwena yaꞌiꞌitadine teina vehabana yawalowalo alimiyai ta ebeha walo moihana teina amhanapui yo amyemidiyedi. lVQ"Na hesi ehebo tauꞌaleha, gitaena luhuluhunai iwowomaline ta ꞌwahina yo weꞌaha hisasagenane. oUW!Na haugana hilau Yeisu ainai hilautaꞌai, hiꞌita bada imwalowoiꞌo, ta nigele aenane hiyagodudi. T Nigele ta Pailato italam ta tauꞌaleha tupwadi ivetamaledi hilau towatowahowone hitau bwauwa aedine higogodudine, ta himwamwalowoine. S5 Yeisu yo towatowahowowa hitau bwau hitutuye patudi na Yudeyaone adi taumugaiwone hilau ta Pailato ainai hiꞌawanoi ebe howahowana italam ta aedine higodudi na ebe himwalowoi mwayamwayau ta ebe hiꞌavala aituluwuwedi adi aiwa lagalaganane aidiyena, wuwuna bada ahubena mwalaꞌina ilau tebitebiniyaꞌo, eeta hiya nigele nuwadi ebeha towatowahowone besiwa hiꞌabaꞌabahi ahubena tapwalolo ainai. R Mulitai Yeisu iwalo, ‘Bada iꞌoviꞌo’. Eeta uluꞌuluna iyagelo na yawahina iꞌoꞌovine. Yeisu luhuluhuna hiwomali Qw Tupwanane ainai waini mayumayuyuna mavedina himwauwi ta imiyamiya, na balou hivai ta hiyebuta weꞌahane mavedina ainai na teya aiwa yehanaede hisopa hivai ta baloune mabutabutana hiꞌatuwomalei na hivelele haeyei Yeisu awanai ta imalahuhuine. WP' Tenem hauganane ainai Yeisu ihanapuiyaꞌo ebeha ginauli maudoina bada hiꞌoviꞌo ta iwalo, ‘Gadogune imaguni’. Ta teina walone ainaena Buki Veꞌahihi yana walomahalava ibwaleni iliꞌilimani. [O/Na hinage ana taumulitane ainai iwalo, ‘Augelu, hinam uꞌita’. Tenem ainai Yeisu yana mwalowoi tulahanai taumulitawa Yeisu hinanane ilauvai hilau yana vadai ta iꞌita avivinine. Yeisu yana mwalowoi WN'Tenem ainai Yeisu iꞌitadobi ta hinanane waiwaihiuwone baidanao hitowotowolo iꞌiꞌitadine na hinage taumulitawa iya ivelauwei moiha iꞌiꞌitane, na hinanane ainai iwalo, ‘Hinagu, natum uꞌita’. 7MgNa Yeisu ana aiwa lagalagana vahalinai waiwaihiu hitau vehopali hitowotowolo, hiya Yeisu hinana matahina yo vali Meli iya Kilopasi mwanena, na hinage Meli Magidalaena. L3Na tauꞌaleha hitau vehopali Yeisu hiꞌoꞌoiye patune, ana aleꞌowa hivaidi ta higuyauwei hibom aidiyai na ana luwuluwu hivai ta hibom hiwalo havena tapulipulihi, wuwuna luwuluwu mwalaꞌina na tabatabana na nigele ana dahe, eeta ehebo aiꞌopiꞌopi hipaihowai dova kati, ta ebe yaiya imugai abo luwuluwunane ivai. Nuwatuwunane dova hipapaihowaine ta ebeha hava Yaubada yana Buki Veꞌahihi ainai iwawaloweiwa ana moiha imahalava haugana iwalo:‘Agu aleꞌo higuyauwedi’, na agu luwuluwu hiꞌaiꞌopiꞌopiyedi. WK'Na Pailato aidiyai iwalo, ‘Hava yalelelelene imiyamiya lelelelena’. aJ;Na Yudeya yadi taupwaoli babadadiyao hilaoma ta Pailato ainai hiwalo, ‘Taubada, hava wuwuna ulele uwalo, Yudeya yama Tauwasawasa? Na hesi ebe ulele uwalo teina towahone iwalo ebeha iya Yudeya yadi Tauwasawasa.’ IwNa tupwanane ainai Yeisu hiꞌoiye patune nigele amwaha daodao Yelusalem ainaena, eeta laulelene Yeisu vahunai himwamwauwiwa Yudeyaone maudoidi hivavahiline, wuwuna alina tonuga ainaena, hilelelene, alina Yudeya alina Loma na alina Gilisi. H5Pailato ilaulele ta hiꞌoꞌoiye patune Yeisu ana aiwa lagalaganane ainai, iwalo:‘Yeisu towaho Nasaleti iya Yudeya yadi Tauwasawasa’ 8GiTa tenem ainai hiꞌoiye patu na hinage towatowaho bwau hiꞌoiye patudi ta hivetowolodine vahalinai, ehebo nima tautuwanaena na ehebo nima ehaꞌehanaena na Yeisu ahipuwai. FIbom ana aiwa lagalagana iꞌavalai ta hilalaune tupwa ehebo ainai yehanaede uluꞌulu dalavana (na alina Yudeyaena hiwalo Goligota). EEeta Pailato italam ta ebe Yeisu hiꞌoiye patu. Yeisu ana tutuye patu Tauꞌalehaone Yeisu hiꞌabi avivini ta hilalaweine. lDQNa hiya hiwuiwui hiwalo, ‘Amtutuye patu’. Hinage Pailato ipanivilauyo, ‘Vedova ta yami tauwasawasa na ebeha hiꞌoiye mwalowoi?’ Na taupwaoli mwalaꞌidi yana walone hiyemaiha hiwalo, ‘Yama tauwasawasa Sisa ibom’. C9Na bada mahana alaꞌalapwahi ainai mulitai abo vali ahubena, na Buidiꞌwa guyauna hiꞌai. Ta Pailato iwalo, ‘Amꞌita yami tauwasawasa teina’. &BE
Ta Pailato yadi walone ibenalei eeta Yeisu ilauvai ibwaleniyenama ta Pailato imiyatalu yana abamiya talitalini ainai, Yudeyaone yadi yeha neta Gabata. %AC Pailato walone tenem ibenalei ta nuwanuwana mwalaꞌina ebeha Yeisu ilivahi. Na Yudeyaone hiwuiwui mwalaꞌina hiwalo, ‘Ebe neta towahone ulivahi, owa nigele Sisa ana gelu. Wuwuna neta towahone iwalo ebeha iya tauwasawasa, ainaena tahanapuiyaꞌo ebeha iya Sisa ana aleha.’ c@? Yeisu iwalo, ‘Nigele teya yam loina aliguwai imiyamiya ebe Yaubada nigele iyatalamwegau alimwai, na hesi uhanapui neta towahone iya itatalamwegaune yam loina ainai, iya ana veꞌewa mwalaꞌina, na abo owa’. !?;
Ta Pailato iwawalouyone, ‘Nigele yagu panivilane uyayemaiha awa? Na uhanapuiyaꞌo ebeha mayagu loina ta hilivahigo na mayagu loina ta umwalowoi.’ %>C Na hinage Yeisu ilauvaiyoi ta hiluluwune yana vadai na ipanivilaei, iwalo, ‘Owa havaena ulalaomane?’ Na Yeisu nigele hava teya iyawalowei; bada inobu. _=7Tenem ainai Pailato walone ibenaledi ta imeheuhi mwalaꞌina Yudeyaone aidiyai. < Ta Yudeyaone hiwalouyo, hiwalo, ‘Yama loina neta iya bada mata imwalowoi, wuwuna iꞌoyama ebeha iya Yaubada Natuna’. f;ENa taupwaoliwo yadi babadao mayadi taupaihowao Yeisu hiꞌita ta hiwuiwui hiwalo, ‘Amtutu yepatu’. Na Pailato aidiyai iwalo, ‘Ambom amlauvai ta amtutuye patu, wuwuna yau nigele teya yana pwanoli yayalobai’. 1:[Na mulitai Yeisu uluꞌuluna maꞌana pwaopwaomi yo maꞌana luwuluwu hawahawawalina hibwaleniyenama, na Pailato bodaone aidiyai iwalo, ‘Towahowa teina amꞌita’. )9KPailato ibwalenima ta bodaone aidiyai iwalo, ‘Amꞌita towahowa teina yamahalavaenamaꞌo ta ebe amhanapui neta nigele teya pwanoli yayalobai ainai’. 89mulitai hilaoma vahalinai na hiꞌabiꞌabitalawahiyei hiwalo, ‘Yauwedo, owa Yudeya yadi tauwasawasa!’. Na hinage nimadiyena higohagohanavanavai. 73Hinage haihaili womawomalina hivai ta ana pwaopwaomi hipai ta uluꞌulunai himwamwauwine yo hinage luwuluwu hawahawawalina hivai ta hiveveluwuine, f6 GPailato Yeisu ilauvai ta yana tauꞌalehaone imomohedine, ta balavai ainaena hipwepwediline. 5'(Maudoidi hiwuiwui mwalaꞌina na hiwalowalo, ‘Havena iya na hesi Balabasi ulivahi’. Na Balabasi iya tauꞌaivavali mwalaꞌina.b4='Pailato iwalo Yudeyaone aidiyai, ‘Omiu mumugamiu neta ebe Buidiꞌwa guyauna ana hauga ainai mata teya taupwanoli yalivahi vehabamiu, ainaena vedova, nuwanuwamiu Yudeya yami tauwasawasa yalivahi vehabamiu?’ K3&Na hinage Pailato ipanivila, ‘walomoiha hava?’ Pailato ibwaleniuyoma na Yudeyaone aidiyai iwalo, ‘Nigele teya pwanoli yayalobai ainai’. Pailato iloina Yeisu yana mwalowoi vehabana !2;%Hinage Pailato ipanivilaei iwalo, ‘Moiha owa tauwasawasa?’ Yeisu iwalo, ‘Ehe, neta dova yau tauwasawasa. Yalaoma baleꞌuwai hilabahigau ebeha yavetauwasawasa na mumuga dumwadumwaluna yawalo mahalavaei. Ebe yaiyadiwo nuwadi himasele mata walomoiha hiꞌawa abiyei.’ 1y$Na Yeisu iwalo, ‘Yagu abaloina nigele teina baleꞌuwai, wuwuna ebe yagu abaloina moiha teina baleꞌuwai mata yagu hevahevaliwo hiꞌaleha vehabagu na nigele howahowana Yudeyaone hiꞌabi avivinigau, na hesi yagu abaloina hali tupwai’. 07#Na Pailato iwalo, ‘Yau nigele Yudeya towahona, owa hesi yam tomowao yo yam taupwaoliwo hilalauvaigomane aliguwai, hava yede yam pwanoline?’ {/o"Na Yeisu iwalo, ‘Teina owa yam nuwatuwu ebeha yau Yudeya yadi tauwasawasa, bo nuwana tomowa yadi walo?’ ./!Ta Pailato iluwuyo yana vadai, na Yeisu iyogaei ta hinage iluluwune ainai, ta ipapanivilaeine, iwalo, ‘Owa Yudeyaone yadi tauwasawasa?’ -1 Na Yeisu yana mwalowoi aiwa lagalagana ainai vehabana mwalona bada ibom iwalowediꞌo ta teina haugane ainai walowone hibwabwaleni iliꞌilimani. Z,- Na hinage Pailato aidiyai iwalo, ‘Ausala, yede ambom amlauvai amlawei na yami loinaena amlauvetalaei.’ Na Yudeyaone hiwalo, ‘Ai nigele ama talam ebeha towaho teya yana mwalowoi vehabana aloina’. s+_ Na Yudeyaone hiwalo, ‘Ebe teina towahone nigele taupwanoli, mata nigele ayalauvaiyama alimwai’. *y Ainaena Pailato ibwalenima yana vadaena ta ipapanivilaedine, iwalo, ‘Hava yami veꞌewa teina towahone vehabana?’ N) Eeta Yeisu Kayapasi yana vadaena hilauvai ta hilalaweine tauloina mwalaꞌina, Pailato yana vadai, na bada malane itomyaꞌo, eeta nigele howahowana Yudeyaone hiluwu Pailato yana vadai, wuwuna hauganane ebe Buidiꞌwa guyauna hiꞌai nigele howahowana Loma tomowana yana vadai hiluwu, neta yadi veꞌahihi mwalaꞌina. s(_Na Pita hinage iuvala, na tenem hauganane ainai amꞌamne idodoune. Yeisu yana lauvetala Pailato mehenai T'!Na taupwaoli mwalaꞌina yana taupaihowa teya mwalona Pita talinanane itotomvehulune ana gelu ehebo Pita hinage ipanivilauyoi iwalo, ‘Owa hinage Yeisu baidam alowai yaꞌiꞌitagomꞌune awa?’ >&uNa Pita besiwa baidadi hitowotowolo na himwaimwaibwa, ta hipanivilaei, hiwalo, ‘Owa teina towahone ana taumulita teya, bo?’ Na Pita hinage iuvala iwalo, ‘Yau nigele’. v%eNa Anase Yeisu ivetamalei, ta maꞌana pai tauꞌalehaone hilalaweine taupwaoli mwalaꞌina Kayapasi ainai. 0$YTowahonane yana walo Yeisu iyemaiha iwalo, ‘Ebe hava yagu walopwano, uwalo mahalava tomowa aidiyai, na ebe yagu walo dumwaluna hava vehabana utatalaigaune?’ [#/Hauganane Yeisu yana walo tenem dova iwalo mahalavaei, ehebo tauꞌaleha vahalinai itowotowolo nimanaena Yeisu iꞌoꞌoinavanavavaine na iwalo, ‘Hava vehabana taupwaoli mwalaꞌina uwalowalo mehei’. %"CNa hava wuwuna ta nigele hiya aidiyai uyapanivilane, wuwuna hiya yagu walo maudoina bada hibenalediꞌo na hava yagu walo aidiyai bada hihanapuiyaꞌo.’ !7Na Yeisu iwalo, ‘Yau yagu veꞌitane maseleyai yo vada tapwalolo holadiyai, yo hinage Yelusalem vada tapwalolo mwalaꞌina holanai, eena hiya Yudeyaone maudoidi hauganane ainai hiluwuluwu ta bada yagu veꞌita hibenalediꞌo, wuwuna nigele aidiyena yayaveꞌita dawani. Na taupwaoline mwalaꞌinane Yeisu ipanivilaei, ‘Yaiyadiwo amtaumulitaone yo hinage vedova yam veꞌita aidiyai’. $ ANa hauganane gwaugwau ana hauga, ta taupaihowaone yo tauꞌalehaone aiwa hiyuvi na himwaimwaibwa, eena Pita iluwu aidiyai ta baidanao himwaimwaibwa. Na waihiuwa Pita ipanivilaei iwalo, ‘Owa nuwana ehebo Yeisu ana taumulita, awa?’ Na Pita iuvala iwalo, ‘Yau nigele’.
Pita nigele iyaluwu na hesi awaꞌedane vahalinai itowotowolo, eena taumulitawa iya taupwaoli mwalaꞌina ana geluwa imahalavauyoma ta awaꞌedane ana tauꞌita avivini ehebo waihiu ainai iwalo ebeha Pita hinage iluwu, eeta waihiuwa italam ta Pita iluluwune. _ 7Na Yeisu hilauvai yo ana taumulitaone hitau bwau Saimoni Pita na ehebo hinage Yeisu ana taumulita iya taupwaoline mwalaꞌinane ana gelu ta bodaone baidadiyao hiluluwune taupwaoline mwalaꞌinane yana vadai. Na hinage iya Kayapasi mwalona Yudeyaone aidiyai iwalo. ‘Howahowana teya towaho imwalowoi tomowa maudoidi vehabadi’. %
Iꞌovi na hilalaweine Anase yana vadai, Anase iya Kayapasi bwahiyana, bolimai tenem ainai Kayapasi iya taupwaoli adi taumugai mwalaꞌina. |q Tauꞌalehaone mayadi taumugaiwo yo Yudeyaone mayadi taupaihowao Yeisu hiꞌabi avivini ta nimanane hipaidi. nU Na Yeisu iwalo Pita ainai, ‘Yam elepane umwauyoi abamwauwinane ainai, nigele howahowana agu muya vedinane ulaugagayowei. Wuwuna vedi teina Tamagu imohegau ta ebeha yanuma.’ Yeisu hivetowolo Anase mehenai na Pita iuvala 4a
Na Saimoni Pita vahalinai itowotowolo yana aleha elepana iwunihiyama ta ehebo taupwaoli mwalaꞌina yana taupaihowa talina tautuwana itotomvehulune, yehanaede Maki. .U Yeisu walone teina dova iꞌaꞌataine wuwuna yana awanoiwa ebe imahalava iliꞌilimani, haugana iwalo: ‘Tamagu tomowaowa umomohegauwa nigele teya yayagabaei.’ 5cNa hinage aidiyai iwalouyo, iwalo, ‘Bada alimiyai yawaloꞌo ebeha yau teina, na ebe yau amꞌabi avivinigau agu taumulitaone amtalamwedi ta hilau yadi dalavai’. <qTauꞌalehaone hitowolouyoma baleꞌuwena na hinage Yeisu ipanivilauyone, iwalo, ‘Yaiya yede ambehabehaeine?’ Na hiwalo, ‘Ehebo Nasaleti towahona, yehanaede Yeisu.’ veNa hauganane Yeisu iwalo, ‘Yau teina,’ maudoidi hitowolo siꞌisiꞌi ta hibebeꞌune baleꞌuwai. )KNa hiya hiwalo, ‘Ehebo Nasaleti towahona, yehanaede Yeisu.’ Ta Yeisu aidiyai iwalo, ‘Yau teina.’ Yudasa na tauꞌalehawone baidanao hitowotowolo. -Na Yeisu bada ihanapuiyaꞌo hava mata imahalavane ainai, eeta ilau ta tauꞌalehaone ipapanivilaedine, iwalo, ‘Yaiya ambehabehaeine?’ NEeta Yudasa tauꞌalehaone baidanao hilalaune tupwanane ainai, mayadi wodam yo lampa yo hinage mayadi gogoꞌaleha, wuwuna tauꞌalehaone hiya taupwaoliwo yo Palisiwo hivetamaledi Yudasa baidadi. Yudasa iya tauhuhulane dalavanane ihanahanapui, wuwuna hauga maudoina Yeisu mayana taumulitao tupwanane ainai hilaulau. * OYeisu yana awanoi iveꞌoviyaꞌo, ta ana taumulitaone baidanao hilau ta ehebo weꞌaha yehanaede Kidiloni higeyoꞌawai, ta hilau Olibe oyana ainai hiluluwune. c
?Eeta mumugam yaveꞌitaenaꞌo aidiyai, na howola abo yaveꞌitauyoidi ta hihanapu iliꞌilimanigo, na ainaena yam velaune ateguwai imiyamiya, hiya hinage atediyai imiyamiya, na yau hinage atediyai yamiyamiya.’= s‘Tamagu yo, owa taudumwalu, na taumiya baleꞌu nigele hiyahanapuigo, na hesi yau yahanapuigoꞌo. Na hinage teina bodaone bada hihanapuigoꞌo ebeha owa uvetamalegaumane. U #‘Tamagu yo, hiya bada umohediꞌo aliguwai nuwanuwagu na baidaguwao amiyamiya. Ta tenem ainaena yagu wasawasawa umomohegauwa hiꞌita, wuwuna mulitai abo baleꞌu upaihowai owa uvelau mugaiyegau. y
kTa yau aidiyai yamiyamiya, owa hinage aliguwai umiyamiya, ta teina ainaena hiveꞌehebo moiha. Ta teina ainaena taumiya baleꞌu hihanapuigau ebeha owa uvetamalegauma, yo hinage hihanapuigo ebeha owa hiya uvelauwedi, dova yau uvelauwegau. {Mugai yam wasawasa umomohegauwa bada bodadine yamohediꞌo, ta ainaena hiveꞌeheboꞌo, dova tabom yada veꞌehebone. )KYaꞌawanoi alimwai ta ebe maudoidi hiveꞌehebo alidai, dova owa na yau ehebo taꞌi, na ainaena taumiya baleꞌu hiyemidiyegau ebeha owa uvevetamalegaumane.
‘Tamagu yo, nigele ebeha hibom vehabadi yayaꞌawanoi, na hesi hiya hinage mulitai yadi walowena hiyemidiyegau vehabadi. r]Yagu bodao vehabadi yatalamwegau alimwai ta ebe hauga ilalaoma ainai hiya hinage hitalam moiha alimwai. s_Dova owa uvetamalegauma taumiya baleꞌu aidiyai yau hinage teina yavetamaledi taumiya baleꞌu aidiyai. kOYaꞌawanoi alimwai ta yam walo moihaena uꞌabiye veꞌahihiyedi ta ebe yam bodao masemaseledi. oWAinaena teina hauga hiya nigele taumiya baleꞌu yadi boda ainai hiyamiyamiya, wuwuna hiya dova yau. "=Nigele yayaꞌawanoi vehabadi ta ebeha baleꞌuwena uvai mahalavaedi, na hesi yaꞌawaꞌawanoi vehabadi ta ebe havena Tomodulele iꞌabiꞌabitowoidi. W'Ta tomowadine yam walo bada yamohediꞌo, na hesi taumiya baleꞌu hiveꞌalehaedi, wuwuna hiya nigele taumiya baleꞌu yadi boda aidiyai hiyamiyamiya, dova hinage yau nigele yadi boda ainai yayamiyamiya. / W
‘Ta yau bada teina na yalalaowa alimwai, na yagu walo teina baleꞌuwai yagu bodao yawalowalowedine aidiyai ebe yagu yaliyaya ainaena hiyaliyaya mwalaꞌina. [/ Haugana yau baidadi yam wahiyalane umohegauꞌo ainaena yaꞌiꞌita avivinidine, ta nigele teya yayagabaei, na ehebo aꞌava yababa ainaena mugai Buki Veꞌahihi ainai iwalo mahalavaꞌo ta ebe iꞌwadalele. ~% Na yau hauga teina baleꞌu yalaugabaei na alimwai yalaowa, na hiya baleꞌuwai himiyamiya, vehabadi yaꞌawaꞌawanoi. Tamagu tauwahiyala yeham alaꞌalawowolina ainaena uꞌita avivinidi na yeham umomohegauwa, ainaena hiyeboda ehebo, dova owa na yau taveꞌehebone. }
Na yam bodaone yau yagu bodao dova hinage yagu bodaone owa yam bodao. Eeta yada bodaone yadi yemidi ainaena yavewasawasaꞌo. (|I Ainaena teina hauga vehabadi yaꞌawaꞌawanoi alimwai. Nigele ebeha taumiya baleꞌu vehabadi, na hesi bodaone umomohegaune vehabadi, wuwuna hiya yam bodao. I{ Eeta walowa umomohegaune bada yaveꞌitadiꞌo ta atediyai himwaudiꞌo, ainaena hihanapu iliꞌilimanigau ebeha owa alimwena yalalaomane, yo hinage hiyemidiyegau ebeha owa uvetamalegaumane. bz=yo hinage ginauli maudoina umomohegaune hihanapuidiꞌo ebeha owa alimwena hilalaomane. 1y[‘Ta mumugam maudoina bada yaveꞌitaenaꞌo hiya taumiya baleꞌu umomohegaune aidiyai, wuwuna owa yam bodao na umomohegaune, ta yam walo maudoina himulitaedi, )xKTamagu ee, owa, teina hauga mehemwai uꞌabiye wasawasaegau, dova mugai owa na yau yada wasawasawa ainai tamiyamiya, na mulitai baleꞌu taꞌaꞌatububunine. wyBaleꞌu teina ainai yam wasawasa yaꞌabiye mahalavayaꞌo, wuwuna yagu paihowao umomohegauwa bada yaveꞌovidiꞌo. v9Neta yawahi miyamiya vateyaina mata tomowa hihanapuigo ebeha owa ubom Yaubada moiha, yo yau Besibesinanagu hihanapuigau ebeha owa uvevetamalegaumane. uDova owa loina umohegau tomowa maudoidi vehabadi, na ainaena yau yawahi miyamiya vateyaina tomowaowa yamohe geyoꞌawaei aidiyai. ht KGinauli teina Yeisu bada iꞌataꞌidiꞌo ta galewa ainai itamayahi, ta iꞌawaꞌawanoi, iwalo, ‘Tamagu, yagu hauga bada ibwalenimaꞌo. Ainaena yau natum mata yam wasawasa umohegau ta yam wasawasa yaꞌabiye mahalava. s!‘Walo teina yawalo mahalavaediꞌo alimiyai ta ebe mayami nuwadaumwali ammiyamiya, wuwuna yau baidamiu. Hinage howola abo baleꞌu ainai vitai amlobai na hesi amꞌatepatu, wuwuna yau baleꞌu maudoina ana loina yawahiyala gabaenaꞌo.’Vr% Na howola abo hauga imahalava, nuwana tawalo, bada hauga imahalavamaꞌo, na maudoimiu amtaubudebudeyanaei yami dalava aidiyai, na yau yabom yamiyamiya. Ta nigele ebeha yau yabom, na hesi Tamagu baidagu. Nq Eeta Yeisu iwalo aulidi iwalo, ‘Bada amyemidiyegauꞌo, awa? zpm Teina ainaena ebe ahanapu iliꞌilimanigo neta owa ginauli bagibagilidi uhanahanapuidi. Ainaena nigele mata ayapanivilaego, wuwuna bada yama nuwatuwu maudoidi uhanahanapuidi. Na bada ayemidiyegoꞌo ebeha owa Yaubada ainaena ulalaomane.’ "o= Eena ana taumulitao hibenalei ta hiwalo auli, hiwalo, ‘Bada, teina hauga bada uwalo mahalavaꞌo moiha alimaiyai, na havena walo vegevegediyena. n Yau Tamagu ainaena yalaoma ta baleꞌuwai yamiyamiya, ainaena teina hauga baleꞌu yalalaugabaei ta yawuwuyo Tamagu ainai.’ m7wuwuna Tamagu iya bada ivelauwegomiuꞌo. Na yana velauwegomiune wuwuna omiu amveluwegau, yo hinage amyemidiyegau ebeha Yaubada ainaena yalalaomane. zlmHauga howola ainai omiu yehaguwena amꞌawanoi Yaubada ainai, na mata nigele yau vehabamiu yayaꞌawaꞌawanoi, _k7‘Bada walo vegevegediyena ginauli teina yawalo mahalavaediꞌo alimiyai. Na howola hauga ilalaoma mata nigele walo vegevegediyena yayawalo auligomiu, na hesi Tamagu vehabana yawalo mahalava moiha alimiyai. ?jwMwalona ta wau nigele teya hava vehabana yehaguwena amyaꞌawaꞌawanoi. Ainaena teina hauga ebe hava nuwanuwamiu vehabana amꞌawanoi mata imohegomiu, na ainaena amyaliyaya moiha. 9ikTa ebe hauganane ilaoma, omiu havena hava aliguwai vehabana ampanipanivila. Na yawalo moiha alimiyai ebe yehaguwena Tamagu ainai hava vehabana amꞌawanoi, imohegomiu taꞌi. LhOmiu dova hinage, wuwuna nuwayababa alimiyai, hauga teina, na howola yalau gwaipilema na amꞌitagau, na vehabagu amyaliyaya moiha. Na yaliyayane mata nigele teya yaiya alimiyena iyavai vehulu. =gsDova haugana ebe waihiu yana hauga labalaba ainai mata muya ilobai, na yana labalaba tuluhanai, muya maudoina inuwavehuludi, wuwuna gama bada iꞌavalaiyaꞌo ta mayana yaliyaya. -fSYawalo moiha alimiyai mata howola mayami nuwayababa amdoudou, na hesi taumiya baleꞌu maudoidi hiyaliyaya. Na omiu howola abo yami nuwayababane ibui ta yaliyaya. e5Na Yeisu ana taumulitaowa yadi nuwatuwu bada ihanapuidiꞌo ebeha ainai hipanivila, eeta aidiyai iwalo, ‘Hava vehabana ambom ampanipanivilauyowegomiune?’ Eena iwalo, ‘Hauga muhamuhana mata nigele amyaꞌitagau, na hauga muhamuhana mulitai abo amꞌitauyoigau, awa? deeta hava “Hauga muhamuhana ana hanapu”?’ Na hiwalo, ‘Taꞌiꞌita! Nigele tayahanapui hava vehabana iwalowalone’. cNa tupwadi ana taumulitaowa adi geluwo aidiyai hiwalo, ‘Hava yana walo teina ana hanapu? Wuwuna alidai iwalo, “Hauga muhamuhana ainai nigele mata amyaꞌitagau, na hauga muhamuhana ainai abo amꞌitauyoigau. Wuwuna yalalau Tamagu ainai”, bYeisu iwalouyo, iwalo, ‘Hauga muhamuhana ainai mata nigele amyaꞌitagau, na hinage hauga muhamuhana ainai abo amꞌitagau’. Sa Hinage hava Tamagu yana ginauli maudoina yau aliguwena mata iꞌabiye mahalava. Neta vehabana yawalo auligomiu yawalo Aluꞌaluwana mata iveꞌitagomiu yau vehabagu.’ Nuwayababa tuluhanai yayaliyaya _`7Eena yagu hanapuwena alimiyai iveꞌita ta ainaena yagu wasawasa iꞌabiye mahalava. |_q
Howola mata Aluꞌaluwa Veꞌahihi ilaoma abo iya imugaiyegomiu ginauli dumwadumwaludi maudoidi aidiyai. Na iya mata nigele yana nuwatuwuwena iyawalowalo, na hesi hava ibebenalediwa, iwalowedi, yo hinage iwalowalo ginauli mehemiyai vehabadi. ^5 ‘Na veꞌita bahudi himiyamiya, na hesi nigele mata maudoina hauga teina yawalo mahalavaedi alimiyai, wuwuna nigele howahowamiu amhanapuidi. ]% Na lauvetala iꞌabiye mahalavadi wuwuna Yaubada Tomodulele baleꞌu loinana bada ilauvetalaenaꞌo ta yana yababa maihana iveꞌaloyaꞌo. \
Paihowa dumwadumwaluna iꞌabiye mahalavadi wuwuna yau bada yalalau Tamagu ainai na nigele mata amyaꞌitaꞌitauyoigau. V[% Paihowa yababadi iꞌabiye mahalavadi wuwuna tomawa nigele hiyayemidiyegau. Z7Ebe ilaoma, baleꞌuwai mata yadi paihowa yababana iꞌabiye mahalavadi na Yaubada yana paihowa namwanamwana yo yana lauvetala iꞌabiye mahalavadi.
}|@{wzz+yxNwvvut0rqpo\nKmglkj iAhrgffneeQdcc~ba``>_^^r]d\\][[/ZZ8YYXWWVIUTTSkRUQQbPPOtNNNMMLsLK>JJ[IIHH)GGDFFSFEE.DDOCCiBBpBAaA@???W?>l==<<=;;?::>99F88}77t66>54443332110//]..R-- ,,++:*R))('&&S%b%$$7### !!L _ ( {8q
?jE#xc
n 4O 9
e] Q na Livai tamana Simiyoni, na Simiyoni tamana Yuda, na Yuda tamana Yosepa, na Yosepa tamana Yonam, na Yonam tamana Elayakim, P na Eli tamana Yosuwa, na Yosuwa tamana Eliyesa, na Eliyesa tamana Yolim, na Yolim tamana Madati, na Madati tamana Livai, ~Ou na Neli tamana Meliki, na Meliki tamana Adi, na Adi tamana Kosam, na Kosam tamana Elimadam, na Elimadam tamana Eli, Nna Yoda tamana Yaonani, na Yaonani tamana Lesa, na Lesa tamana Selubabela, na Selubabela tamana Selatiyeli, na Selatiyeli tamana Neli, Mna Nagai tamana Madi, na Madi tamana Matadaya, na Matadaya tamana Semini, na Semini tamana Yoseki, na Yoseki tamana Yoda, Lna Yosepa tamana Matadaya, na Matadaya tamana Emosi, na Emosi tamana Nahum, na Nahum tamana Esili, na Esili tamana Nagai, Kyna Heli tamana Madati, na Madati tamana Livai na Livai tamana Meliki, na Meliki tamana Yanai, na Yanai tamana Yosepa, 'JGHauganane Yeisu ana bolimai dova 30 ilobai, yana paihowa tomowa aidiyai ivetuwuni. Na tomowa hinuwatuwui ebeha iya tamana Yosepa na Yosepa tamana Heli, LIna Aluꞌaluwa Veꞌahihi iyemala gabubu, ta iꞌaituluma Yeisu ainai, eena ehebo alina galewaena hibenalei, iwalo, ‘Owa natugu yavelauwego na vehabam yayaliyaya mwalaꞌina’. Yeisu tubunao 3H_Na Yoni boda maudoidi bada iꞌabiye bapitaisodiꞌo, abo mulitai Yeisu hinage iꞌabiye bapitaiso, ta Yeisu Yaubada ainai iꞌawaꞌawanoi, na galewa ilotahoꞌe, GAinaena Helodi vada abapaiyai imwauluwuweine. Tenem ainaena Helodi yana pwanoli imwalaꞌi moiha. Yoni Yeisu iꞌabiye bapitaiso aF;na hinage Yoni tauwasawasa yehana Helodi iꞌawa yababaei, iwalo, ‘Helodi, bada ilauhapuliꞌo. Helodiyasa iya tahina mwanena, na itatawaholaine.’ Na tupwadi hinage Helodi yana pwanoliwo Yoni iwalo mahalavaedi. gEGNa guguya hinage bagibagilidi aidiyena wasa namwanamwana Yoni iguguyaei tomowa aidiyai, LDNa towahonane yana digonaena mata witi itapidi ta ainona hiholu na mulitai abo ainona namwanamwadi ihiwaihinidi yana vadavadai na mohomohonane aiwa alaꞌalahawawali vateyaina ainai igabudi.’ MCEeta Yoni maudoidi aidiyai iwalo mahalava iwalo, ‘Yau nigele. Yau bwahiyena yaꞌabiye bapitaisogomiu, na hesi ehebo towaho tuluhaguwena ilalaoma mata Aluꞌaluwa Veꞌahihi na aiwa alaꞌalahawawalina ainaena iꞌabiye bapitaisogomiu. Iya imwalaꞌi gabaegau, na nigele iyalowoinanegau na ana ae humahuma yalivahi. LBNa tomowa maudoidi mayadi yemidi hihaꞌwahaꞌwa Besinana towahona yana laoma vehabana, ta Yoni hiꞌita na maudoidi hivenuwatuwu bwaubwau hiwalo, ‘Iya Besinana towahona, bo nigele?’. uAcNa tupwadi hinage tauꞌalehao hipanivilaei, hiwalo, ‘Na ai, mata hava apaihowaine?’ Eeta Yoni iwalo, ‘Tomowa yadi tobwatobwa havena amhalohaloidi bo oyamaena amvaivaidi. Na hesi yami paihowa maihadi vehabadi amyaliyaya.’ h@I
Na Yoni iwalo, ‘Takesi ana mwalaꞌiyena amvaivai, na havena lauhepoi ammwaumwauwi’. ?/ Na tupwadi takesi ana tauvaiwo hilaoma yadi bapitaiso vehabana, na Yoni ainai hipanivila, hiwalo, ‘Tauveꞌita! Hava mata apaihowaine?’ M> Na Yoni iwalo, ‘Ebe yaiyadiwo omiu ami aleꞌo bwau na ami geluwo hiya nigele adi aleꞌo, ehebo ammohedi. Na hinage ebe amiu mwalaꞌina, tupwana tauvahaliwo aidiyai amꞌaiyauyanedi.’ i=K
Iꞌovi na bodaowa Yoni hipanivilaei, hiwalo, ‘Hava yede ilowoinanegai ta apaihowai?’ D< Teina haugane Yaubada ilam iꞌabinonovaiyaꞌo ta ebe aiwa lamlamdi igohaidi. Wuwuna aiwa maudoina nigele hiyaꞌaiꞌaino mata higoha vehuludi na aiwa alaꞌalahina ainai higabudi.’ ;+Ilowoinanegomiu ta yami nuwabui moiha amveꞌitaedi yami paihowa namwanamwadi aidiyena. Na havena amwalo, “Ai Abelaham tubunao ainaena Yaubada mata iꞌatemuyamuyaegai.” Nigele taꞌi! Amꞌita, Yaubada howahowana gaima teina aidiyena Abelaham tubunao iꞌabilawedi. [:/Ainaena tomowa bagibagilidi hilau Yoni ainai ta iꞌabiye bapitaisodi, na Yoni iwalo aulidine, iwalo, ‘Tauꞌoyama omiu, dova weso! Yami nuwatuwu ebeha mata Yaubada yana modiꞌini ainaena amdena, awa? F9Na ebe tomowa maudoida Yaubada yana livahi taꞌita.” ’ ?8wOyao maudoina amꞌelidi ta hiyemala ꞌwabu, na aloꞌalodi amhamuidi.Yo hinage amwaha giyogiyodi maudoina amꞌabiye dumwaludi na daꞌwadaꞌwadi amtalaꞌwaꞌwalidi. i7KDova Yaubada yana Buki ainai tauwalo mahalava Aisaya iwalo mahalava mugaiyei, iwalo:‘Towaho ehebo nuꞌula awawai alinana mwalaꞌina iyogayoga iwalo:“Bada yana amwaha amsepa, na amꞌabiye dumwadumwalu. h6ITenem ainai Yoni itowolo ta Yolidani maudoina ainai ilalaune na tomowa aidiyai iguguguguya, iwalo, ‘Yami paihowa yababadi amtaꞌwataꞌwataedi na yaꞌabiye bapitaisogomiu ta ebe Yaubada yami pwanoliwo inuwahamuidi’. '5GNa Anasa yo Kayapasi hiya taupwaoliwo adi tauloinao. Hauga tenem ainai Yaubada yana walo ilaoma Sekalaya natunane Yoni ainai, iya balabala awawai imiyamiya. 4 7Tauwasawasa mwalaꞌina Sisa, iya yehana Taibiliya iloiloina bolimai 15, na elauhanai Ponitiyo Pailato Yudeya iloiloinaei, eena Helodi neta Galili tupwanane iloiloinaei, na tahinane Pilipi neta tupwa Ituliya yo Tilakiniti iloiloinaedi, na Lisaniyasi tupwa Abiline iloiloinaei. ~3u4Na Yeisu imwalamwalaꞌi mayana hanapu na Yaubada iyaliyaya mwalaꞌina yo tomowa hinage dova hiyaliyaya ainai. 293Iꞌovi na baidanao hilau gwaipile Nasaleti, ta nemai yadi walowo imulitaedi. Na hesi hinanane ginauli teina vehabana inuwanuwatuwu mwalaꞌina. R1 2Na tamanane yo hinanane nigele nuwadine iyamasele yana walone vehabana. }0s1Eeta Yeisu iwalo, ‘Hava vehabana ambehabehaegaune? Nigele amyahanapui neta Tamagu yana vadai yamiyamiya?’ J/
0Na haugana tamana yo hinana hiꞌita, hiꞌaluwagavai mwalaꞌina eeta hinanane iwalo, ‘Natugu, hava vehabana teina dova upapaihowaine, ta mayama nuwayababa tamamne baidagu abehabehaego?’ a.;/Na yana maihao namwanamwadi yo dumwaludi hibenaledi, ainaena maudoidi hiꞌaluwagavai. C-.na hesi nigele hiyalobai ana higa ahubena tonuga hiꞌovi, abo hilolobaine vada tapwalolo mwalaꞌina holanai, Yudeya yadi tauveꞌita baidanao ibenabenali aidiyai yo ipanipanivilaedi. @,{-na nigele hiyalobai, ta hiwuyo Yelusalem hibehabehaei, +,na yadi nuwatuwu ebeha iya bodaone holadiyai. Ainaena hilaulau ta imasigili, na Yeisu hibehabehaei yadi bodaone yo adi geluwo aidiyai, *5+Eeta guyaune iꞌovi na maudoidi hilaulau gwaipile yadi dalavai, na gamawa Yeisu Yelusalem ainai imiyamiya. Na tamana yo hinana nigele hiyahanapui, T)!*Na haugana Yeisu ana bolimai 12 ilobai baidadi hihahaene guyaunane ainai. s(_)Bolimai ehebo ehebo aidiyai Yeisu hinana yo tamana hihaehae Yelusalem, Buidiꞌwa guyauna vehabana. %'C(Na gamane imwalaꞌi mayana wahiyala, na mayana hanapu, wuwuna Yaubada gamanane ivelauwei mwalaꞌina. Gama Yeisu tauveꞌitao baidanao hiꞌauꞌaubabada &'Eeta paihowa maudoina hiveꞌovidi hava dova Yaubada yana loina, na hilalau gwaipilene Galili, wuwuna hiya Nasaleti yadi dalava. U%#&Hauga tenem ainai waihiunane ilaoma na Yaubada ainai iꞌawa yauwedo, na gamanane vehabana iꞌaubabada, iwalo, ‘Gamane teina Yelusalem ada Taulivahiwa tahaꞌwahaꞌwaine’. Yadi wuyo Nasaleti ainai F$%Eena bada ihiwapeꞌo na imiyamiya bolimai 84 na hesi vada tapwalolo mwalaꞌina nigele iyalaulaugabai ahubena yo boniyai aidiyai, Yaubada iveꞌahihiyei na iꞌawaꞌawanoi yo ihudihudi. i#K$Tenem ainai ehebo tauwalo mahalava waihiuna imiyamiya, yehana Ana, iya Panuweli natuna, na hinage Ase yana huhu ehebo. Waihiunane bada iveꞌaiꞌaihaleꞌo, na mugai itawahola ta mwamwanena himiyamiya dova bolimai 7. "##eeta yadi nuwatuwu dawadawanidi imwau mahalavaedi. Na owa Meli mata yam nuwayababane dova elepa aleꞌaleha atem iwomali.’ Ana yana walo 4!a"Iꞌovi na Simiyoni iwalo velauwedi, na iwalo Meli ainai, iwalo, ‘Uꞌita gamane teina, Yaubada ivesinuwaei mata howola abo Isileliwo bagibagilidi iꞌabiye beꞌudi na bagibagilidi iꞌabiye towolodi na iya mata hinage iyemala veꞌiveꞌilala tomowa aidiyai, na tupwadi hiꞌawa oyaꞌoyamaei, ` 9!Na tamana yo hinana hiꞌaluwagavai mwalaꞌina yana walowone natudine vehabana. _ 7 ta hiya ganamuli yadi masele, na ai yam bodao Isileliwone yama wasawasa vehabana.’ R teina ainaena umwamwau mahalavaeine bada meheguwena yaꞌitayaꞌo M Wuwuna yam livahine tomowa maudoidi vehabadi uꞌabinonovaiyaꞌo, ~ u ‘Yaubada yam waloyemidi aliguwai bada yalobaiyaꞌo, eeta teina taꞌi utalam ta mayagu yaliyaya yamwalowoi. W' Simiyoni gamawa iꞌavalai ta Yaubada ainai iꞌaꞌawa yauwedo, iwalo: mSNa Aluꞌaluwa Veꞌahihi ivenuwamwauwei, ta Simiyoni iluluwune vada tapwalolo mwalaꞌina ainai, na Yosepa yo Meli gamane Yeisu hiꞌavalaiyama vada tapwalolo mwalaꞌina ainai, ta hava dova Mosese yana loina hiꞌawa abiyei. !Na Aluꞌaluwa Veꞌahihi iveꞌita ebeha mata nigele iyamwalowoi ana higa Bada yana Besinana towahona iꞌita mugaiyei na abo imwalowoi. yHauganane Yelusalem ainai ehebo taubada yehana Simiyoni imiyamiya. Ibom towaho namwanamwana, na hinage Yaubada iveꞌahihiyei mwalaꞌina na ihaꞌwahaꞌwa Isileliwone adi livahi vehabana. Towahonane Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainai imiyamiya. 1Na hinage yadi pwaoli Yaubada ainai hilawedi, dova yana loina imwauwi iwalo, ‘Yami pwaoli gabubu bwau bo natunatudi bwau’. Simiyoni yana walo s_Yaubada yana loina teina dova hilele, iwalo, ‘Hedaheda tautuwa towatowahodi amtalamwedi Bada ainai’. Na mulitai Meli ana abiye masele ana ahubena ainai natunane ilawei Yelusalem habi moheina Bada ainai dova Mosese yana loina. 9kWiki ehebo iꞌovi, ta gamane yana veꞌiveꞌilala neta tauna hihapi na yehana himwauwi Yeisu, iya mwalona tausagenawasa Meli imomoheine haugana howola nigele iyahiuma. dANa tauꞌitaꞌita sipiwone hilau gwaipile na yadi walo vetuvehae ainaena Yaubada yehana hiꞌabiye mwalaꞌi, wuwuna tausagenawasane yana walomahalava aidiyai ana moiha hiꞌitayaꞌo. Yeisu hilawei vada tapwaloloyai X)Na Meli walo maudoina inuwatuwu avivinidi ta vehabadi inuwanuwatuwu behabeha. {oEena tupwadi tomowa wasanane hibenalei ta hiꞌaluwagavai moiha tauꞌitaꞌita sipiwone yadi aubabada vehabana. wHiꞌita iꞌovi na gamane tamana yo hinana hiwalo aulidi hava dova tausagenawasa yana walo aidiyai gamane vehabana. Eeta himwayamwayau hilalaune, na Meli yo Yosepa na gamane lagulagu yadi abaꞌai ainai iꞌenoꞌeno hilolobaidine. DIꞌovi na tausagenawasaowa hilau gwaipile galewai, na sipi adi tauꞌita aviviniwone hibom aidiyai hiwalo, ‘Betelehem ainai talau ta ginauliwa iꞌaubabadaeiwa hola taꞌita’. k
Ohiwalo, ‘Yaubada ewa aliliyai ta noꞌowei, na baleꞌuwai ana tauyemidiwo himiya daumwali’. z m
Maiꞌehebo na tausagenawasa bagibagilidi himahalava, tausagenawasanane baidadi Yaubada hinoꞌonoꞌowei,
Na ana abaꞌataiyede teina, iya gamanane aleꞌo ainaena hihuma na lagulagu yadi abaꞌai ainai iꞌenoꞌeno mata amlobai.’
Wasanane teina, wau masigiline Deivida yana dalavai Taulivahiwa bada itubuiꞌo iya Bada Yaubada yana Besinana towahona. ? w
Eeta tausagenawasane iwalo aulidi, iwalo, ‘Havena ammehemeheuhi, na hesi amyaliyaya, wuwuna wasa namwanamwana yavaiyama alimiyai na ainaena mata tomowa maudoina yadi abayaliyaya. mS na Bada yana tausagenawasa iveꞌaluwagavaidima na masele pigapigabuna ainaena maudoidi himeheuhi. Na tupwanane ainai Sipi adi tauꞌita aviviniwo masigiliyena hihilahilawa na yadi sipiwone hiꞌitaꞌita avivinidi, Na ilabalaba ta yana tautuwa towaho iꞌavalai na aleꞌo ainaena ihuma ta lagulagu yadi abaꞌai ainai imwamwauwine. Wuwuna vada taumana bada imwauꞌo, na nigele teya hinage tupwa vehabadi ta ainai hiꞌeno. Sipi adi tauꞌita aviviniwo Yeisu hiboꞌeyei U#Haugana Betelehem ainai himiyamiya yana ahubena ilobaiya ta ilalabalabane. ~uEena iya Meli ainai Yosepa hiwalo abiꞌabiyei baidana hilau ta ebe nemai yehadi hileledi, na Meli bada ihiumaꞌo. (IYosepa hinage Nasaletiyena itowolo neta Galili holanaena ta ilau Yudeya, Deivida yana dalava yehana Betelehem ainai wuwuna Yosepa iya Deivida yana huhu. S Ainaena tomowa maudoidi hilau dalava tamadiyai na yehadi nemai hileledi. V%Loina teina ivetuwuni haugana Kwiliniyo yana hauga vetauloina Siliya ainai. , SYoni yana hauga heda ainai ehebo tauwasawasa mwalaꞌina yehana Sisa Ogusito imiyamiya, na yana loina imwauwi ta ebe dalava ehebo ehebo tomowanao yehadi hileledi. ( KPTa gamane imwalaꞌi yo yana nuwatuwuwo hinage hiwahiyala, na hesi ibom balabala awawai imiyamiya ana higa Isileliwone aidiyai imahalava, na iguguya.~ /Oeeta hiya guguyou yo mwalowoi tupwanao aidiyai himiyamiya hinage iꞌabiye maseledi, na maudoida imugaiyegita miya daumwali ana amwaha ainai.’ } #NWuwuna Yaubada yana atemuyamuya alidai imwalaꞌi iꞌalili na howola abo ada livahi galewaena dova masele iꞌabiye mahalava alidai, s| aMyo hinage yana bodao uvenuwamwauwedi neta yadi mumugao yababadi mata inuwahamuidi na livahi hilobai. { LNa owa natugu, mata hiyogaego Tauwahiyala moiha yana tauwalo mahalava, wuwuna owa mata umugai na Bada yana amwaha uꞌatububuni, iz MKYo hinage mata yada mumuga masemaselena yo dumwadumwaluna ahubena ehebo ehebo iya mehenai. Zy /Jneta mata ilivahigita ada alehao aidiyena ta ebe mayada atepatu ainai tapaihowa. Hx IWaloyemidi teina tubuda Abelaham vehabana Yaubada ainaena )w MHna hinage mwalona iwalo yemidi ebeha tubudao mugamugaidi mata iꞌatemuyamuyaedi, na yana waloyemidine veꞌaveꞌahihina nigele iyanuwanuwapwanopwanowei. uv eGTaulivahi mata ivetamalei ta ihaguigita ada alehao aidiyena, yo hinage hiya ada tausosomanao aidiyena, u Fmwalona tauwalo mahalavao veꞌaveꞌahihidi mugamugaidi Yaubada yana walo teina dova hiwalo mahalava mugaiyei hiwalo. it MEAinaena yana hevali Deivida yana huhuwena ada Tauvaivehulu iꞌabiye mahalavayaꞌo alidai s D‘Bada tanoꞌowei, iya Isileli tomowadi yadi Yaubada, wuwuna bada ilomaꞌo habi haguigita yo miya vitai ainaena ilivahigita. Zr /CSekalaya Aluꞌaluwa Veꞌahihi iꞌoiye mwau ta iwalo mahalava iwalo: kq QBNa tomowaowa yaiyadiwo hibebenaleine hinuwatuwu behabeha, na hibom hipanivilauyoidi hiwalo, ‘Gama teina vedova mata yana paipaihowa?’ Wuwuna hiꞌitayaꞌo Yaubada yana wahiyala ainai imiyamiya. Sekalaya yana walomahalava np WANa hesi ana geluwo himeheuhi, na wasanane itaꞌiꞌili Yudeya oyanao na tupwanane maudoidi aidiyai. oo Y@Na hauganane tenem ainai Sekalaya memenana imalamalaiuyo, ta iꞌaubabadauyone na Yaubada inoꞌowei. n !?Ta Sekalaya abalaulele iꞌawanoiyei ta gamanane yehana ilele, iwalo, ‘Yehanaede Yoni’. Na boda maudoidi hiꞌita ta hiꞌaluwagavai. Qm >Eeta nimidiyena tamana hipanivilaei ta ebe vedova yehana hiyogaei. Jl =Ana geluwone hiwalo, ‘Neta yehane omiu nigele yehamiu’. Qk Na gamanane yana tubui neta ahubena eitina ainai yana bodao hitauꞌahaiyama gamanane yana veꞌiveꞌilala neta tauna hihapi yo ebeha tamana ainai hiyewaligehaei. fi G:Na yana bodao yo ana geluwo Bada yana velau ainai hibenalei ta maudoidi baidanao hiyaliyaya. Gh 9Elisabeti imiyamiya ta ilabalaba, gama towahona ilabahi. g 78Eeta Meli Elisabeti baidana himiyamiya dova waiꞌena tonuga, abo mulitai ilalau gwaipilene yana dalavai. Yoni tauꞌabiye bapitaiso yana tubui jf O7dova yana waloyemidi tubudane Abelaham matubunaone aidiyai ebeha iꞌatemuyamuya vateyaiyedi.’ e y6Ibom yana waloyemidine tubudao aidiyai inuwatuwu avivini ainaena ita Isileli iꞌatemuyamuyaegita na ihaguigita, td c5Na hinage tauvahaliwo iveꞌaidi ta hiꞌai iꞌiwahi na tauwasawasao ivetamaledi nimanima aꞌavadi. uc e4Na hinage tauwasawasao imwau aituluwedi yadi abamiya wasawasa aidiyena eena tauwewelohe iꞌabihinidi. kb Q3Na hesi hiya taugagasao yo taunuwahaehaewo nimana wahiwahiyalana ainaena iꞌoiꞌoipeiyedi. Ua %2Hiya ana tauveꞌahihiwo yaso ehebo ehebo aidiyena iꞌatemuyamuyaedi. ` 1Wuwuna Yaubada iya Tauwahiyala moiha paihowa wahiwahiyalana ipaipaihowai vehabagu, na iya yehana Veꞌaveꞌahihina. _ #0Yau yana taupaihowa wewelohegu taꞌi, na hesi iꞌita dobima aliguwai na ebe hauga mulitai hilalaoma aidiyai yaso vauvaudi hinoꞌowegau. N^ /na ategune iwalo vetuvehaeyei wuwuna Yaubada iya agu Taulivahi. 9] o.Na Meli iwalo:‘Bada yanoꞌoꞌowei, \ -Na owa Yaubada yana walo ana tauyemidi, ainaena uyaliyaya, wuwuna mata ana moiha imahalava alimwai.’ Meli Bada inoꞌowei e[ E,Hola uꞌita, yam walovelau yabenaledi, na gama yana yaliyaya ainaena diyaguwai iwutugavai. AZ +Vedova ta owa yagu Bada hinana ulaoma, uboboꞌeyegaune? Y 5*eeta alinana mwalaꞌina iwalo, ‘Yaubada ivelauwegoꞌo, nigele teya hinage waihiu dova owa. Na natumne mata ulabahine namwanamwa gaugauna moiha.
X )Na hauganane Elisabeti alinana ibenalei, gamawa diyanai iwutugavaine, na hinage Aluꞌaluwa Veꞌahihi Elisabetinane iꞌoiye mwau, QW (Imahalava ta Sekalaya yana vadai iluwu na Elisabeti iwawalo velauweine. {V q'Na teina tuluhanai Meli itowolo ta Yudeya oyana ibuidiꞌwaidi ta Elisabeti yana dalava ainai imamahalavane. KU &Ainaena Meli iwalo, ‘Yau Yaubada yana taupaihowa. Hava dova yam walo aliguwai imahalava taꞌi.’ Eeta tausagenawasanane Meli ilaugabaei na ilalaune. Meli yana tauboꞌe Elisabeti ainai DT %Wuwuna ginauli maudoina Yaubada howahowana ipaihowaidi.’ S +$Na uhanapui ebeha yam huhuwena waihiu yehana Elisabeti iꞌaiꞌaihaleꞌo na yaiyaipoina, na hesi bada ihiumaꞌo, ta teina yana waiꞌena 6. ER #Na tausagenawasa iwalo, ‘Aluꞌaluwa Veꞌahihi mata alimwai iꞌaituluma na Yaubada iꞌabiye wahiyalago na natum ulabahi gama veꞌaveꞌahihina iya mata hiyogaei Yaubada Natuna. iQ M"Eeta Meli tausagenawasane ainai iwalo, ‘Vedova mata teina? Wuwuna yau nigele mwanegu.’ P !eena Yakobo yana huhuwone alonai ivewasawasa hauga maudoina ilaulau yo nigele ana higa na yana abaloina mata nigele yana abaꞌovi.’ BO Iya howola mata tauwahiyala moiha, na tomowa mata hiwalo vetuvehaeyei na hiwalo, Yaubada Haehae alilina Natuna, na Yaubada mata wahiyala imohei, dova tauwasawasa Deivida yana wasawasa, KN na mata uhiuma ta natum towahona ulabahi na yehana umwauwi Yeisu. yM m Na tausagenawasanane iwalo, ‘Meli, havena umehemeheuhi. Yaubada yana velau alimwai mwalaꞌi alili imiyamiya, [L 1 Ta Meli nuwana ipwanopwano na inuwanuwatuwu behabeha walone hava ana masele. |K s Na tausagenawasane ilau iwalo auli, iwalo, ‘Yauwedo Meli, Bada yana velau mwalaꞌina alimwai, na iya baidam’. J ;Na ehebo waihiu nuwanuwapuyona ainai imahalava, yehana Meli. Vahalanane iya Yosepa ainai hiwalo abiꞌabiyei, na towahonane Deivida yana huhu ainaena. "I ?Elisabeti ihiuma na imiyamiya waiꞌena ana bagibagili 6 na Yaubada tausagenawasa Gabeliyela ivetamalei Galili, ehebo dalava yehana Nasaleti ainai. H ;Na iwalo, ‘Teina agu hagu Bada ainaena. Mugai yayaipoi ta yahinimaya na hesi teina taꞌi agu hinimayawa iꞌoviꞌo.’ Yeisu yana tubui aubabadana G Na hauga mulitai, mwanena Elisabeti ihiuma, ta waiꞌena nima eheꞌehebo holadiyai nigele iyalowolowowouhi na hesi vadai imiyamiya. ^F 7Na Sekalaya yana pwaoli ana ahubenao iꞌovi ta ilalau gwaipilene yana dalavai. E Mulitai Sekalaya imahalava, ta nigele howahowana iꞌaubabada aidiyai, wuwuna memenanane ivitai. Eeta hihanapui ebeha vada tapwalolo mwalaꞌina holanai veꞌiveꞌilala iꞌitayaꞌo. Ainaena nigele howahowana iꞌaubabada aidiyai, ta nimanaena iꞌauꞌaubabada. D 9Na tomowa maudoidi howola maseleyai hihaꞌwahaꞌwa, na hinuwanuwatuwu hava vehabana Sekalaya ibwedabwedane vada tapwalolo mwalaꞌina holanai. GC Na hesi yagu walone alimwai nigele uyaꞌawa moihaei, ainaena mata memenam ivitai ta nigele howahowana uꞌaubabada ana higa yagu walone ana moiha imahalava, abo mulitai uꞌaubabadauyo.’ 0B [Na tausagenawasane iwalo, ‘Yau Gabeliyela, na hauga maudoina Yaubada mehenai yatowotowolo, na wau ivetamalegau wasa teina namwanamwana yaꞌaubabadaei alimwai. 8A kNa Sekalaya tausagenawasane iwalo auline, iwalo, ‘Walo teina vedova ana awamoiha, wuwuna yau bada yatautaubadaꞌo na mwanegune hinage bada iyemala aiꞌaihaleꞌo’. H@ Iya mata Bada mehenai imugai ta yana nuwatuwu yo yana alaꞌalawowoli dova tauwalo mahalava Elaitiya yana wahiyalane, na yana guguya ainaena tamadiyao nuwadi ibuidi ta natudiyao hinuwatuwu avivini, yo hinage hiya loina adi tauloꞌewo nuwadi ibuidima amwaha dumwaluna ainai, na Bada vehabana tomowa iꞌatububunidi.’ X? +Eena iya mata Isileliwo bagibagilidi ilauvaiyoidima yadi Badane Yaubada ainai. ?> yWuwuna gamanane mata yehana imwalaꞌi Yaubada mehenai. Havena waini yo bwahi wahiwahiyaladi inumanuwadi, na hinage hauga labahina ainaena mata Aluꞌaluwa Veꞌahihi iꞌoiye mwau. [= 1Eeta uyaliyaya na hinage tomowa maudoidi hiyaliyaya gamanane ana labahi vehabana. M<
Na tausagenawasane iwalo, ‘Sekalaya, havena umehemeheuhi na hesi uyaliyaya, wuwuna Yaubada yam awanoi bada ibenalenaꞌo, ta mwanem Elisabeti mata natum towahona ilabahi na yehana uyogaei Yoni. S; ! Tenem ainai Sekalaya iꞌita na iꞌaluwagavai, na hinage mayana meheuhi. : Na Yaubada yana tausagenawasa ehebo imahalava Sekalaya mehenai, na itowotowolo gadoꞌa panena ana abagabu nima tautuwanaena. d9 C
Na panene ana hauga gabu ainai boda mwalaꞌina maseleyai hiꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai. @8 { Wuwuna dova yadi mumuga, ta ana geluwone aidiyena Sekalaya vesinuwa ilobai, ainaena Bada yana vada tapwalolo mwalaꞌina holanai iluwu na ebe gadoꞌa panena igabu abapwaoline ainai. g7 IEhebo hauga ainai Sekalaya yana boda yadi ahubena na pwaoli hipaihowai, Yaubada mehenai. 6 Na hesi nigele natudi, wuwuna Elisabeti iya iyaipoi na iyemala aiꞌaihaleꞌo yo hinage mwanena bada iyemala tautaubadaꞌo. y5 mNa hitau bwauwone Yaubada mehenai himumuga dumwalu ta Yaubada yana loina maudoina hiꞌawa abi iliꞌilimanidi.
4 Yagu aubabada ana abavetuwuni teina dova: Hauganane Helodi ivetauwasawasa Yudeya ainai, ehebo taupwaoli yehana Sekalaya imiyamiya. Na mwanena yehana Elisabeti. Hitaubwaune yadi huhuwone taupwaoliwo, na hesi Sekalaya yana boda taupwauliwo yehana Abaya. r3 _Ta ebe ginaulidine bada ubenalediꞌo wuwudi uhanapuidi na hinage uꞌawa moihaedi. Elisabeti yana hiuma G2 Ainaena ginaulidine maudoidi hauga mugai ainaena ta wau yahanapui moiha, eeta nuwanuwagu na ebe ginaulidine yaꞌaubabada iliꞌilimanidi alimwai, owa Tiyopilo tauloina namwanamwam vehabam. 1 Yeisu wasana hilelediꞌo hava dova hiya mehediyena hiꞌiꞌitamugaiyei, eeta higuguyanei na hiꞌauꞌaubabadanei alimaiyai. n0 YAee taubada Tiyopilo. Tomowa bagibagilidi hiꞌaipate ebeha hilele dobiyei hava alidai ivevetuwunine. r/ _Yaubada iya ibom ada Taulivahi, neta yada Bada Yeisu Besinana yana mumuga ainaena, eeta tawalo vetuvehaeyei yana wasawasa yo yana namanamalina yo yana wahiyala yo yana loina mugai ta wau yo hinage hauga hilalaoma aidiyai. Moiha.]. 5Yaubada howahowana iꞌita avivinigomiu ta havena ambeꞌubeꞌu, ana higa haugana iya mehenai ilauvaigomiu yana dalava masemaselena ainai, mayami mumuga namwanamwana, na hinage mayami yaliyaya mwalaꞌina. t- cTupwadi hinage dalava alaꞌalahina ainai himiyamiya, amtowoi ta amhaloidi. Tupwadi hinage taulauhapuliwo amꞌatemuyamuyaedi mayami meheuhi, ta yadi nuwalele yababadi dova luwuluwu biꞌibiꞌidi amtaꞌwataꞌwataedi. Walo vetuvehae U, %Na tupwadi ada geluwo hinuwabwaubwau amꞌatemuyamuyaedi na amhaguidi. 5+ eNa hinage velaune Yaubada ainaena amꞌabi avivini, na amhaꞌwahaꞌwa maivihana abo yada Bada Yeisu Besinana yana atemuyamuyaena yawahimiu miyamiya vateyaina imohegomiu. >* wAugeluwo, ilowoinanegomiu na yami yemidi veꞌaveꞌahihinaena amabiuyoigomiu ta amtowolo wahiyala na Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana nuwatuwuwena amꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai. ) {Tomowaone mumuga baleꞌu himulimulitaei, ainaena hiya tauyemidiwo adi tauwaheiwo, ta Aluꞌaluwa nigele aidiyai. ( %‘Hauga yana abaꞌovi ainai tupwadi tomowa mata mumuga dumwaluna hiꞌabi talawahiyei, wuwuna hiya adi lautowoi yababana iloiloinaedi’. ~' wAugeluwo, yada Bada Yeisu Besinana yana tauyewasao yadi walomahalava amnuwatuwu avivini haugana mwalona hiwalo, T& #Tomowaone tauꞌulumiyai na tauꞌawa yali, na hiya adi lautowoi ainaena hilaulau. Hinage tauwalo haehae, na ebe adi geluwo aidiyai hiwalo amꞌamna, neta tobwatobwa vehabadi. Amꞌita avivinigomiu '% Ina ebe tomowa maudoidi iloinaedi na ilauvetalaedi yadi mumuga bagibagilidi na yababadi vehabana, na hinage yadi awayababa Yaubada ainai maudoina vehabadi.’ K$ Mugai Adam yana hauga ainai ta ilaoma Inoke ainai neta yaso maudoina 7. Inoke iwalo mahalava tomowaone vehabadi iwalo, ‘Amꞌita Bada ana tauveꞌahihiwo tausani viha baidanao hilalaoma, G#
Na hinage adi oleya dova bagodu mwalaꞌidi na gwalagwalabuhodi yadi paihowao abahinimaya. Hinage adi oleya dova utui hilowolowouhi awawauhi ta mata guguyou yana tupwa ainai himiya vateyai. " y Ebe tapwalolo toyawa ainai aiꞌai ampaihowai, na tomowaone hiluwuwa, na aine hiꞌabiye yababa, wuwuna hiꞌai alaꞌalabili na hibom hinuwanuwatuwuyoidi. Nuwanuwadi hiya hiyaliyaya, ta adi oleya dova yalovi gibana yaumai ipeiyei, na nigele ꞌwesu. Hinage adi oleya dova aiwa yana hauga aino na nigele ainona, eeta lamlamna hidavai vehulu ta imwalowoi iliꞌilimani. ! ' Nuwayabayababadi, wuwuna Keni yana amwaha yababana ainaena hilaulau, na yadi tobwatobwa vehabana himumuga yababa dova hinage Balam mugai yana mumuga. Ainaena mata hisilahe, wuwuna Yaubada yana loina hitaꞌwataꞌwataenaꞌo, dova Kola mugai loina itaꞌwataꞌwataei. : o
Na tomowaone, ebe hava nigele hiyahanapuidi bada taꞌi hiꞌawa yababaedi, wuwuna hiya dova lagulagu, ta adi lautowoi iloiloinaedi, ta hiya hiꞌabiꞌabiye yababauyoidi. ` ; Na hesi tausagenawasao adi taumugai Maikeli mugai iꞌawa paꞌipaꞌiꞌi Tomodulele baidana, Mosese tauna vehabana, na Maikeli nigele Tomodulele iyahinahinabodai. Na teina dova iwalo, ‘Bada ihinahinabodaigo’.
Na tomowaone, bada hiluwuwaꞌo alimiyai, yadi mumuga eheꞌehebonane, wuwuna hiya yadi enoniviniviwo aidiyena veꞌita yababadi, hipaipaihowaidi, neta meheꞌayo na Yaubada yana loinao hiuvalaedi, na taumiya galewa masemaseledi hiꞌawaꞌawa yababaedi. O Hiya yadi mumuga dova tupwadi dalava mugai, neta Sodoma yo Gomola yo tupwadi dalavao vahalidiyai, wuwuna pwanoli ana nuwavai mwalaꞌina ainaena hipaipaihowa awaꞌawawa na yadi taliya towatowahowo baidadiyao hipwanopwanoli, eeta Yaubada igabudi aiwa alaꞌalahi vateyaina ainai. Ta veꞌita tenem ita maudoida vehabada. p [Tausagenawasao hinage amnuwatuwu avivinidi, wuwuna yadi abamiyao hilaugabaidi ta himwauihiniuyoidi, ainaena Yaubada ipaidi ta dalava guguyou holanai imwauwidiꞌo, ta nemai himiyamiya ana higa lauvetala ana ahubena imahalava. l SYagu venuwa yawalouyowei, neta mugai amnuwamasele ainaena amnuwatuwu avivini, neta mwalona Bada yana boda ihaguidi ta himahalava tupwa Itipita ainaena, na mulitai aidiyena tupwadi imumutudine, neta hiya nigele hiyayemidi. -Vitai teina bada alimiyai imahalavaꞌo neta tupwadi tauyababao hiꞌoyaꞌoyamaegomiu ta ami boda ainai hiluwuꞌo, eeta Yaubada yana veꞌiꞌila alidai hiya yadi veꞌitaena himwaugwaipiledi ta pwanoli adi amwaꞌamwaha aidiyai, yo hinage yada Taubada yo yada Bada Yeisu Besinana hitaꞌwataꞌwataedi. Hiya yadi pwanoli vehabana adi loina vitaina mugai Yaubada yana buki ainai hileleyaꞌo. \ 3Augeluwo, nuwanuwagu ada livahi vehabana yalaulelewa, na hesi nigele howahowana, wuwuna ehebo veꞌita vaga bada alimiyai imahalavaꞌo, eeta leta teina ainaena yaguguyeigomiu ta ebe havena yada abayemidi dumwaluna amtaꞌwataꞌwataei, na hesi amꞌaipate vehabana. Wuwuna tauveꞌahihiwo ita bada Yaubada abayemidiwo imohegitaꞌo. s aYaubada yana atemuyamuya yo yana nuwadaumwali yo yana velau imwalaꞌi alimiyai. Tauveꞌita oyaꞌoyamao G Yau Yude, Yeisu Besinana yana taupaihowa, na tahigu neta Yemesa. Teina yami leta yaleleyawa, omiu Tamada Yaubada ana vesivesinuwao, eeta ivelauwegomiu na Yeisu Besinana iꞌita avivinigomiu. *MYeisu yana paihowa ibagibagili alili, na ebe ehebo ehebo taleledi, yanuwatuwui mata buki hibagibagili alili na baleꞌu tupwa vehopali hiꞌoiye mwau.KTaumulitanane iya ginauliwone teina vehabadi iwawalo mahalavane hinage iya walowone ileleledine teina aubabadane ainai, bada tahanapuiyaꞌo hava iwalo mahalavaedine, walo moiha maudoina. 6eAinaena Yeisu ana taumulitaone teina yana walone hibenalei, eeta hibom aidiyai hiꞌauꞌaubabada wuwuna yadi nuwatuwu ebeha taumulitanane mata nigele iyamwalowoi, na Yeisu nigele tenem dova iyawalo, na hesi iwalo, ‘Ebe nuwanuwagu iya imiyamiya ana higa yawuyoma, neta nigele teya hava alimwai’. 7Ta Yeisu Pita yana walone iyemaiha iwalo, ‘Ebe nuwanuwagu iya imiyamiya ana higa yawuyoma, neta nigele teya hava, na owa hesi umulitaegau’. veNa Pita towahonane iꞌiꞌitane, imulimulitaedi ta iwawalone, ‘Bada, teina towahone vedova ana loina?’ OPita iꞌita gwaipile ta teya taumulitawa Yeisu ana gelu moihawa iꞌiꞌitane (iya aine hauganane ainai Yeisu vahalinai iduivahali ta ipapanivilaeine, iwalo, ‘Bada yaiya amtauhuhulane’). ETeina walone ainaena Yeisu ilaulau livahi Pita yana mwalowoi vehabana, ta ebe yana mwalowoine ainaena Yaubada yehanane iꞌabiye mwalaꞌi. Na hinage Pita ainai iwalo, ‘Umulitaegau.’ J
Yawalo moiha alimwai neta yam hauga heda ainai ubom am luwuluwu uliꞌwaliꞌwa, na ebe nuwanuwam teya tupwa ainai ulau, mata bada ulau, na mulitai yam hauga yemala tautaubada ainai nimamne utau velele na vali tomowa am luwuluwune hiveliꞌwago na aiteya tupwa ainai nigele nuwam ulau, tupwanane ainai mata hilawego.’
Yeisu hinage yana walo tonugana Pita ainai iwalo, ‘Saimoni, owa Yoni natuna, uvelauwegau?’ Ta tenem ainai Pita nuwanane iyayababane, wuwuna Yeisu ipanivila mai tonuga ainai, iwalo, ‘Uvelauwegau?’ Na Pita iwalo ainai iwalo, ‘Bada ginauli maudoina uhanapuidiꞌo, ainaena uhanapuigauꞌo ebeha yavelauwego’. Ta Yeisu Pita ainai iwalo, ‘Yagu sipiwo uꞌita avivinidi. `
9Yeisu hinage iwalouyo, iwalo, ‘Saimoni owa Yoni natuna, uvelauwegau mwalaꞌina?’ Pita iwalo, ‘Ehe, bada uhanapuigauꞌo ebeha yavelauwego’. Ainaena Yeisu iwalo, ‘Yagu sipiwone uꞌita avivinidi’.
v~~E}}D||+{{/zzyaxx8wvv,utt==DEhebo hauga Palisi ehebo yehana Saimoni Yeisu iyogaei ta baidana habi ai. Eeta Yeisu iluwu vadai ta imiya habi ai. ~ #Na hesi hiya tauhanapu moiha mata yadi paihowa namwanamwadi aidiyena hanapu moiha imahamahalava.’ Tauyababa ehebo Yeisu aena iyewoloi t}a"Yau Tomowa Moihagu yalaoma yaꞌaiꞌai na yanumanuma na hinage vehabagu amꞌuluꞌulumiya, amwalo, “Towaho teina taunuma yo tauꞌaiꞌalaꞌalabili, na hinage takesi ana tauvaiwo yo tupwadi yabayababadi iveꞌauꞌaugeluwedi”. A|{!Waloyepatu teina ana hanapu neta, Yoni tauꞌabiye bapitaiso ilaoma ta ihudihudi yo waini nigele iyanumanuma, ainaena amwalo ebeha aluꞌaluwa yababana Yoni iꞌabiye yauyauleyaꞌo? z{m Nuwana yawalo, omiu bada dova hedaheda abagimwala holanai hiꞌaiꞌaiꞌopiꞌopi na adi geluwo aidiyai hiyogayoga, hiwalo, “Ama geluwo vedova ta aꞌabiꞌabi sinaha na nigele amyasobune, na hinage ayebwayebwasa na nigele amyadoune”. Nz Eeta Yeisu iwalo, ‘Omiu yaso teina vedova ebe yayepategomiu? y) Na hesi Palisiwone yo loina ana tauveꞌitao Yaubada yana nuwatuwu hitaꞌwataꞌwataei, ainaena nigele nuwadi na Yoni iꞌabiye bapitaisodi. (xI Eena bodaone yo takesi adi tauvaiwo Yeisu yana aubabada teina hibenaledi ta Yaubada hiwalo vetuvehaeyei, wuwuna hiya mwalona Yoni iꞌabiye bapitaisodi. 0wY Na Yeisu hinage iwalo, ‘Yoni iya taumiya baleꞌu maudoina imwalaꞌi gabaedi, na hesi maudoidi hiya Yaubada yana Abaloina holanai Yoni himwalaꞌi gabaei’. 1v[Yoni vehabana mwalona Yaubada yana Buki ainai teina dova iwalo mahalava mugaiyei iwalo:“Teina yagu tausagenawasa yavetamale mugaiyei na yam amwaha isepa”.’ Mu‘Na hava yede vehabana amlalaune balabala awawai? Bo yami nuwatuwu ebeha ehebo tauwalo mahalava amꞌita, awa? Moiha taꞌi towahonane amꞌiꞌitane tauwalo mahalavao imwalaꞌi gabaedi. 2t]Bo ehebo towaho ana aleꞌo wasawasa habi itana? Nigele, awa? Wuwuna hiya adi aleꞌo namwanamwadi moiha tauloina mwalaꞌidi yadi tupwai himiyamiya na hiyaliyaliyaya. .sUHaugana Yoni ana taumulitaowowa hilaulau gwaipile, na Yeisu ivetuwuni boda aidiyai Yoni vehabana iwalo mahalava, iwalo, ‘Mwalona maudoimiu tupwa balabala awawai amlau Yoni habi benaleina, na hava nuwanuwamiu ebeha amꞌita? Bo ebeha ehebo awahi mwalaꞌina yaumai iguhuguhui amꞌita? FrEeta amlau na Yoni amwalo auli havena vehabagu inuwanuwatuwu bwaubwau, wuwuna ebe yaiya yana yemidi aliguwai nigele iyatapitapiya, mata iyaliyaya.’ Yeisu yana walomahalava Yoni vehabana -qSEeta iꞌovi na mulitai yadi panivilawa iyemaiha, iwalo, ‘Amwuyo ta Yoni ainai amꞌaubabada ginauliwone aliguwena hava bada amꞌitadiꞌo yo ambenalediꞌo, neta: taumehegibugibu mehedi bada himaseleꞌo, taupeu bada hinamwanamwaꞌo ta hilaulau, taulepelo taudi hinamwanamwauyoꞌo, tautalina tui bada talinadi hinamwanamwaꞌo, taumwalowoi hitowolouyo na hinage tauwewelohe bada wasa namwanamwana hibenalenaꞌo. ;poHauga tenem ainai Yeisu howola taulovalao adi lovala yo adi muya yo viꞌaviꞌa aidiyena iꞌabiꞌabiye namwanamwadi yo hinage taumehegibugibu mehedi iꞌabiye maseledi. *oMNa hilaoma ta Yeisu hiwalo auli, hiwalo, ‘Yoni taubapitaiso ivetamalegai alaoma habi panivilaego ebe owa Besinanawa, bo vali towaho ahaꞌwahaꞌwai?’ Bn}Ainaena ana taumulitao hitau bwau iyogaedima na iwalo aulidine, iwalo, ‘Amlau na ampanivilaei, ebe iya Besinanawa vehabana yaꞌauꞌaubabadane, bo vali towaho hinage tahaꞌwai?’ Rm Na mulitai Yoni ana taumulitao wasa teina hiwalo mahalavaei ainai. lEeta Yeisu wasana hiyewasaei Yudeya maudoina, na hinage dalavao vahalinai aidiyai. Yoni taubapitaiso yana panivila Yeisu vehabana ?kwAinaena tomowaowa himeheuhi na Yaubada hiwalo vetuvehae, hiwalo, ‘Tauwalo mahalava mwalaꞌina bada imahalavamaꞌo. Teina Yaubada yana tauboꞌe ita yana tomowao alidai.’ kjOTa hevaliwa imiya towolo ta iꞌauꞌaubabada, na Yeisu hevaliwa ilauvai ta hinanawa imomoheine. iNa iwutu lau ta mwalowoiwa ana huma iꞌabitowoi eena tauꞌavalaowa hitowotowolo. Na Yeisu iwalo, ‘Hevali, utowolo’. mhS
Tenem ainai Yeisu hiwapene iꞌiꞌitane na iꞌatemuyamuyaei ta iwalo, ‘Havena udoudou’. hgI Ilaoma dalavanane ainai ta taumwalowoi himahamahalavaenama dalavanane ainaena. Na taumwalowoine neta hiwape ehebo natuna, bada ehebo mohimohili, ainaena hiwapenane boda mwalaꞌina baidana hilaulau habi mwauwina magaiyai. f5 Nigele hauga daodaona tuluhanai Yeisu ilau ehebo dalava ainai, yehana Naini. Na ana taumulitao yo hinage boda mwalaꞌina hiꞌwaꞌwayabuine. ?ew
Eena tauloinawa yana hevahevaliwone hilau gwaipile yana vadai, ta nemai yana hevaliwa hilobai bada inamwanamwaꞌo. Hiwape ehebo natuna towahona Yeisu mwalowoiyena iꞌabiye towolo mdS Teina walowone Yeisu ibenaledi na iꞌaluwagavai moiha na iꞌita gwaipile ta bodaowa himulimulitaeine iwalo aulidi, iwalo, ‘Moiha taꞌi nigele teya yaiya Isileli alimiyena yayalobai yana yemidi dova teina towahone’. lcQNa hinage alinana teina dova iwalo, “Yau loina yahanahanapui na agu tauloina yadi walo ana tauꞌawa abi, na hinage yagu tauꞌalehao yaloiloinaedi, na ebe teya ainai yawalo, ‘Ulau’ bada ilau taꞌi; na ebe ehebo ainai yawalo, ‘Ulaoma’ bada taꞌi ilaoma, na ebe yagu taupaihowa ehebo ainai yawalo, ‘Teina upaihowai’, bada ipaihowai”.’ bNa hinage nigele iyalowoinanego na baidam amwahai amvelobaloba. Na hesi nuwanuwana ebe uwalo mohili na yana hevaline inamwanamwa. .aUEeta Yeisu baidadi hilalaune. Hilau ta dalavanane ainai himahamahalava, eena tauloinawa ana geluwo tupwadi hinage ivetamaledi Yeisu habi auhina. Na hilau Yeisu ainai ta hiwalo, ‘Bada, yama taumugai iwalo ebeha owa towaho mwalaꞌina ainaena nigele iyalowoinanego ebe uluwu yana vadai. t`aWuwuna iya towaho namwanamwana, na Yudeya maudoida ivelauwegita, ta yada vada tapwalolo iꞌaꞌabine.’ _#Ta babadaowa hilau Yeisu ainai hiꞌawanoi, hiwalo, ‘Bada, nuwanuwamai ebe talau teina towahone awalowaloweiwa ana dumwalu ebeha uhagui. <^qNa tauloinanane Yeisu yana laoma wasana ibenalei, eeta Yudeya yadi babadao tupwadi ivetamaledi Yeisu ainai habi awanoiyei ebe Yeisu ilaoma na yana hevaline iꞌabiye namwanamwa. G]Dalavanane ainai tauꞌalehao hiya Loma adi taumugai ehebo mayana hevali himiyamiya. Na yana hevaline ivelauwei iliꞌilimani. Na hauga tenem ainai ilovala mwalaꞌina ta habi imwalowoina. T\ #Yeisu yana walo tomowa aidiyai iꞌoviꞌo, ta imahalava na ilau Kapaneum. [1‘Na hesi ebe yaiya owa yagu walo ubenaledi na nigele uyamulitaedi, owa bada dova tauꞌabi vada namonamo aꞌavana ainai yana vada iꞌaꞌabine. Eeta haugana abaꞌita imahalava vadanane iguhui ta ibeꞌu mwayamwayau na maudoina iloꞌevehulune.’!Z;0Iya dova tauꞌabi vada yana wahuwahu yaiyaina ilobai, gaima aꞌavana ainai, ta yana vadane ainai iꞌaꞌabine. Na haugana ꞌwesu mwalaꞌina iꞌaituluma na abaꞌita isagena, ta vadanane iguhui na nigele iyaꞌabiye yababa, wuwuna wahuwahu namwanamwana ainai iꞌaꞌabine. Y /Na ebe yaiya owa ulaoma na yagu walo ubenaledi na upaihowaidi, owa yam mumuga dova ehebo tauꞌabi vada yaveꞌitaei alimiyai. jXM.‘Ainaena hava vehabana amꞌawaꞌawa Badaegaune, na yagu walo nigele amyamulimulitaedi. W'-Dova towaho yana mumuga, ebe towaho yana nuwatuwu ausalana yana mumuga maudoina namwanamwana. Na ebe yana nuwatuwu yababadi mumugana maudoina yababadi. Wuwuna nuwatuwuwone hava dova atemiyai himiyamiya hauga maudoina awamiyena himahamahalava. Tauꞌabi vada hitau bwau V},Ainaena aiwa ehebo ehebo ainodi aidiyena tahanahanapuidi ebeha aiwadine namwanamwadi bo newanewalidi. Moiha neta, nigele howahowana na haihaili aidiyena damaya ainona talobai, dova hinage nigele howahowana na vilolo ainaena sibweya ainona talobai. $UA+‘Aiwa namwanamwana nigele howahowana na ainona newanewalina imwauwi. Hinage dova aiwa newanewalina nigele howahowana na ainona namwanamwa imwauwi. T5*Ainaena havena tahim ainai uwalowalo, uwalo, “Tahigu, ilowoinanegau ebe aiwa muꞌamuꞌalina mehemwena yavai vehulu”, wuwuna owa hinage etupwa mwalaꞌina mehemwai imiyamiya, nigele uyaꞌita. Moiha, owa ehebo tauꞌoyama, awa? Na hesi etupwane mehemwai uvai mugaiyei, ta ebe uꞌita iliꞌilimani na mulitai tahimne mehenaena aiwa muꞌamuꞌalinane uvaivehulu. Tomowa yadi mumuga dova aiwa ainona 0SY)‘Nigele iyalowoinanego na tahim vehabana uwalo ebeha mehenai aiwa muꞌamuꞌalina imiyamiya, wuwuna owa hinage mehemwai etupwa imiyamiya na nigele uyaꞌita. -RS(Dova hinage taubenali, nigele howahowana na yana tauveꞌita ihae gabaei. Na hesi bada ebe yana hanapune imwalaꞌi ta ebe hitau bwauwone yadi hanapu itoyatoyawa. OQ'Ainaena walo vegevegedi teina imohedi, iwalo, ‘Vedova? Howahowana taumehegibugibu ana gelu mehegibugibuna imugaiyei? Mata nigele, awa? Ebe dova ipaihowai hitau bwauwone guda ainai hibeꞌu. UP#&Na ebe amꞌaiyauya mata Yaubada iꞌaiyauya alimiyai. Hava mwaumwauna yo maꞌana lauhepoi mata alimiyai iꞌatuhiwai. Wuwuna ginauliwone ana mwalaꞌi hava mata uꞌaꞌaiyauyaneine mata ulobauyoi.’ ;Oo%‘Hinage havena tomowa amꞌawaꞌawa yababaedi, mata dova ta Yaubada hinage iꞌawa yababaegomiu. Na hinage havena ami geluwo amveꞌeveꞌewaidi, ta ebe omiu havena veꞌewa amlobalobai Yaubada ainaena, na hesi ami geluwo yadi mumuga amnuwahamuidi, ta ebe Yaubada yami mumuga hinage inuwahamuidi. N$Ainaena omiu hinage amꞌatemuyamuya, dova Tamamiune iꞌateꞌatemuyamuyane. Havena ami geluwo amꞌawaꞌawa yababaedi M}#Na hesi ami alehao amvelauwedi na amꞌabi iliꞌilimanidi, na havena yemaiha vehabana amnuwanuwatuwu. Ainaena ami maiha mata mwalaꞌina amlobai, ta omiu Yaubada Ewaꞌaliliyai natunao. Wuwuna hiya tauyababao yo tauꞌaidumao aidiyai inamwanamwa. lLQ"Na ebe yaiyaidiwo uhanapuidi ebeha yam tobwatobwa umomohediwa mata hiyemaihauyoi, hava ana namwanamwa alimiwai? Wuwuna hiya tauyababao hiꞌaiꞌaiyauya adi geluwo aidiyai mata yadi ginauliwone adi mwalaꞌi hivedumwaluyoidi. (KI!Na ebe tauꞌabi iliꞌilimanigo hibom uꞌabi iliꞌilimanidi, hava vehabana mata awanamwanamwa uvai, wuwuna tauyababao hinage neta paihowane hipaipaihowai. )JK ‘Na ebe tomowa tauvelauwego hiya hibom uvelavelauwedi, hava vehabana mata awanamwanamwa uvai? Wuwuna tauyababao adi tauvelauwo, hinage hivelavelauwedi. kIO ‘Na ebe hava nuwanuwamiu tomowa alimiyai hipaihowai, omiu hinage dova aidiyai ampaihowai. /HW Na hinage ebe yaiya alimwai iꞌawanoi ehebo ginauli vehabana, ginaulinane umohei. Na ebe yaiya yam tobwatobwa ivai na ainai imiyamiya havena vehabana uwalowalouyo. DG Na ebe yaiya navanavam isapi, havena nimana uveuveuyo, na hesi vali navanavamne hinage umohei ta isapi. Ebe yaiya yam gwaugwau luwuluwuna ivai, amluwuluwu mohili hinage utalamwei ainai. F% na hinage hiya hiꞌawa yababaegomiu amꞌawa namwanamwaedi, na hiya hiꞌaleꞌalehaegomiu vehabadi amꞌawaꞌawanoi ta Yaubada ihaguidi. uEc‘Yagu veꞌita teina ambenalei, ami alehao amvelauwedi, na hiya hitaꞌwataꞌwataegomiu amhaguidi, zDm‘Na haugadine aidiyai ebe tomowa bagibagilidi hiꞌawa namwanamwaegomiu, amnuwatuwu gwaipile na amnuwayababa, wuwuna mwalona hiya tubudiyaone hinage dova tauwalo mahalava oyaꞌoyama hiꞌawa namwanamwaedi.’ Ami alehao amvelauwedi OCNa yaiyadiwo omiu teina taꞌi bada amꞌaiꞌiꞌiwahi moiha, amnuwayababa wuwuna muhamuhana vahali mwalaꞌina amlobai. Na hinage ebe teina taꞌi ammalumalu, howola abo mayami nuwayababa amdou. B‘Na hinage ebe omiu amvewasawasa, nuwayabayababamiu, wuwuna yami wasawasa bada amlobaiyaꞌo ta mulitai mata nigele. A Hauga tenem ainai ebe vitaiwone himahalava vehabadi amyaliyaya na amtowolo amselo, wuwuna ami maiha namwanamwana galewai imiyamiya. Na amnuwatuwui ebeha tauꞌawa yababaone tubudiyao mwalona tauwalo mahalavao hiꞌawa yababaedi, dova teina haugane ainai. @9Amyaliyaya ebe yau Tomowa Moihagu vehabagu tomowa hiveꞌalehaegomiu, bo hitaꞌwataꞌwataegomiu, bo hisosomanaegomiu bo hiꞌawa yababaegomiu.
?
Na omiu ebe amvahali amyaliyaya, wuwuna howola abo diyamiu himwau. Na hinage omiu amdoudou amyaliyaya wuwuna howola abo ammalu. >#Yeisu ana taumulitaowowa ivinuvinunuidi na iwalo aulidi, iwalo, ‘Ebe omiu amwewelohe, amyaliyaya wuwuna Yaubada nimanai ammiyamiya. .=UBodaone maudoidi hitowoi ta ebeha Yeisu hiꞌabisawahi wuwuna wahiyala imahamahalava ainaena na tomowa maudoidi iꞌabiꞌabiye namwanamwadi. Nuwavitai na yaliyaya I< Ta hilaoma Yeisu yana aubabada habi benaleina yo hinage ebeha adi lovala iꞌabiye namwanamwadi. Na hinage hiya aluꞌaluwa yababadi aidiyai hiluwu nuwanuwadi na iꞌabiye namwanamwadi. ;Yana tauyewasaone yo hinage ana taumulitao maudoidi baidanao oyaena hiꞌaituluma ta ꞌwabuwai hitowolo, na ꞌwabunane ainai boda mwalaꞌina himiyamiya, hiya hilaoma Yudeya yo Yelusalem na hinage Taya na Saidoni tupwa leꞌawadine aidiyena. :-yo Yudasa iya Yemesa natuna, na hinage Yudasa Isakaliyota, iya howola abo Yeisu ihuhulaei. Yeisu taulovalao bagibagilidi iꞌabiye namwanamwadi 9Madiu yo Tomasi yo vali Yemesa iya Alipiyosi natuna, na hinage vali Saimoni iya tauhamadudu mwalaꞌina abaloina vehabana, 8Tauyewasaone yehadi teina: Saimoni, iya iyogaei Pita na tahina Andulu na hinage Yemesa yo Yoni na Pilipi yo Batolomiu. f7E
Iꞌahubenama ta ana taumulitao aidiyena hitau 12 ivesinuwaedi ta iyogaedi yana tauyewasao. l6Q Hauga tenem ainai Yeisu ihae oyai na nemai masigili maudoina Yaubada ainai iꞌawaꞌawanoi. %5C Na hesi tauloinaone modiꞌini iꞌoiye mwaudi na hivetuwuni hibommo hiꞌauꞌaubabada hava mata Yeisu ainai hipaihowaine. Yeisu ana mulitao ivesinuwaedi $4A
Tenem ainai maudoidi ivinunuꞌabiꞌabidi na towahowa iwalo auli iwalo, ‘Nimam utautuwudi’. Eeta towahowa nimana itautuwudi ta inanamwanamwane. Z3- Ta Yeisu iwalo aidiyai na iwalo, ‘Hola yapanivilaegomiu. Hava yada loinane itatalamweine Tapwalolo ainai. Tomowa taꞌabiye namwanamwadi bo taꞌabiye yababadi, bo tomowa tahaguidi bo taꞌabiye muyadi?’ 2+Na hesi yadi nuwatuwune ihanapuiyaꞌo, ainaena towahonane iwalo auli, iwalo, ‘Utowolo na uhaema’. Eeta towahowa itowolo ta ihahaene. S1 Na hinage tupwadi loina ana tauveꞌitao yo Palisiwo himiyamiya, Yeisu hiꞌitaꞌita sipwai mata dova ta towahonane iꞌabiye namwanamwa Tapwalolo ainai eeta ebe ainaena hiveꞌewai tauloina mehenai. 09Ehebo hinage Tapwalolo ainai Yeisu iluwu vada tapwalolo ainai ta iveꞌiveꞌita. Vadanane ainai ehebo towaho imiyamiya nima tautuwana peupeuna. _/7Na Yeisu hinage iwalo aulidi iwalo, ‘Yau Tomowa Moihagu Tapwalolo ana tauloina’. K.Yaubada yana vadai iluwu na beledi veꞌaveꞌahihina ivai ta hiꞌaꞌaine. Beledinane maꞌana loina ebeha taupwaoli aꞌava adi talam yo hiꞌai. Na hivahali alili ta bada hiꞌaꞌaine.’ .-UEeta Yeisu Palisiwone yadi walo iyemaiha iwalo, ‘Yaubada yana Buki ainai hilele Deivida vehabana ebe amvahili amhanapui neta iya maꞌana geluwo hivahali ta ,9Na tupwadi Palisiwone hiwalo, ‘Yada loina iwalo mahalava ebeha havena tapwalolo ainai tapaipaihowa na omiu vedova ta teina dova ampaipaihowaine?’ + )Tapwalolo ehebo ainai Yeisu mayana taumulitao baidanao tanovi holanaena hilaulau, na ana taumulitaone witi ainona higigidi ta hiꞌaiꞌaidi. * 'Na ebe yaiya waini miyamiyana inuma, mata iwalo ebeha nigele nuwanuwana vauvauna, wuwuna waini miyamiyana hesi inamwanamwa alili.’D)&Na hesi tahiwai ꞌwapi abahiwa vauvau aꞌavadi aidiyai. =(s%Na hinage nigele teya yaiya bwahi wahiwahiyalana dova waini vauvauna iyahiwahiwai abahiwa ꞌwapi miyamiyana aidiyai, mata dova ta ilotapulihi ta bwahi yo abahiwa hiyepaipaihedi. >'u$Na hinage ehebo walo vegevegedi iꞌaubabadaei aidiyai, iwalo, ‘Nigele howahowana luwuluwu vauvauna tupwana ta vai na luwuluwu miyamiyana ta bwalui. Nigele! Na ebe dova, neta luwuluwu vauvaunane bada iꞌabiye yababaꞌo na hinage vauvaunawa tupwatupwanane luwuluwu miyamiyanane nigele iyalowoinanei. &%#Na amnuwatuwu avivini ebeha hauga ilalaoma ebe tautawaholawa ilaugabaidi abo hesi hinuwayababa na hiveꞌahihi, aiꞌai yo numa ainaena.’ F%"Eeta Yeisu iwalo vegevegedi iwalo, ‘Vedova, howahowana na tautawahola towahona ana taumanao hiveꞌahihi ai yo numa ainaena ebe tautawahola towahona baidadi hiyaliyaya? Nigele awa? "$=!Militai hinage tupwadi tomowa Yeisu hiwalo auli hiwalo, ‘Yoni ana taumulitao hauga maudoina mavahalidi hiꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai, dova Palisiwone adi taumulitaone yadi paihowa, na vedova ta owa am taumulitaone nigele hiyahudihudine, na hiꞌaiꞌai yo hinumanuma’. ##? Yau yalaoma nigele ebeha taunamwanamwa vehabadi, na hesi taupwanoliwo habi haguidi, ta ebe hinuwabui.’ Yeisu yana walo aiꞌai ana veꞌahihi vehabana "/ Na yadi walowone Yeisu iyemaihadi iwalo, ‘Hiya namwanamwadi taulaumulamula nigele nuwadi, na hesi lovalovaladi nuwanuwadi taulaumulamula. [!/ Tenem ainai Palisiwo yo loina ana tauveꞌitao hiꞌuluꞌulumiyai Yeisu ana taumulitao aidiyai, hiwalo, ‘Hava wuwuna ta takesi ana tauvaiwo yo hinage tauyababao tupwadi baidamiyao amꞌaiꞌai toyawane?’ : m Na Livaiwa aiꞌai mwalaꞌina ipaihowai Yeisu vehabana, eeta boda mwalaꞌina hilaoma Livai yana vadai aiꞌaine vehabana, na takesi ana tauvaiwo bodadi hinage baidanao. [ / Ainaena Livai itowolo ta ginauli maudoina itauvehuludi eena Yeisu imumulitaeine. 3 _Mulitai Yeisu imahalava ta ehebo takesi ana tauvai yehana Livai iꞌita lobai yana vada abapaihowa ainai imiyamiya na iwalo auline, iwalo, ‘Livai umulitaegau’. F Tenem ainai boda maudoidi nuwadi ipwanopwano mwalaꞌina, eeta mayadi veꞌahihi Yaubada hiwalo vetuvehaeyei, hiwalo, ‘Wau ehebo abanuwapwanopwano taꞌitayaꞌo’. Yeisu Livai iyogaei Na itautowolo ta boda mehediyena yana halabi iꞌavalai ilalaune yana dalavai mayana yaliyaya Yaubada inoꞌonoꞌowei. q[Mata amhanapui yau Tomowa Moihagu mayagu loina baleꞌuwai ebeha tomowa yadi mumuga yababao mata yanuwahamuidi.’ Eeta taupeuwa iwalo auli, iwalo, ‘Yau teina yawalo auligo, utowolo yam halabi uꞌavalai na ulau yam dalavai!’. Na hava amnuwatuwui ebe towaho teina ainai yawalowei, “Yam mumuga yababao bada yanuwahamuidiꞌo”, bo yawalo, “Utowolo ulau”? pYYadi nuwatuwu Yeisu bada ihanapuiyaꞌo eeta iwalo, ‘Hava vehabana neta dova amnuwanuwatuwune? 8iNa hesi loina ana tauveꞌitao yo Palisiwowa Yeisu yana aubabadane hibenalenaꞌo ta hibom aidiyai hiꞌauꞌaubabada hiwalo, ‘Towaho teina vedova ta Yaubada iꞌabiꞌabitalawahiyeine wuwuna nigele teya yaiya howahowana tomowa yadi mumuga yababao inuwahamuidi, bada Yaubada ibom howahowana’. 3Eena Yeisu tomowaowa yadi yemidi ihanapuiyaꞌo ta towahonane iwalo auli, iwalo, ‘Augelu, mumugam yababa adi nuwahamu bada ulobaiyaꞌo’. wNa hesi nigele howahowadi, wuwuna bodane imwalaꞌi alili. Eeta taupeuwa hiꞌavala mwalaeyei vadane ewanai na ana atovine hivaivehulu ta ainaena taupeuwa maꞌana abaꞌavala hivelele dobiyei bodaowa ahipudiyai, ta Yeisu mehenai himwamwauwine. Ainaena bodaone aidiyena ehebo taupeu mahalabina hiꞌavalaiyama na hitowotowoi ebeha hiluwuwei vadai ta Yeisu mehenai himwauwi. ?wEhebo ahubena ainai Yeisu boda iveꞌiveꞌitadi, na tupwadi Palisiwo yo loina ana tauveꞌitao hiya Galili dalavanao maudoidi yo Yudeya na Yelusalem aidiyena hilaoma na boda baidadiyao himiyamiya na hiꞌauꞌaubabada. Hauga tenem ainai Yaubada yana wahiyalaena Yeisu taulovalao iꞌabiye namwanamwadi. na hesi hauga maudoina boda aidiyena itautauwahi na ibom iꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai. Yeisu ehebo taupeu iꞌabiye namwanamwa 6eNa hesi tenem ainai Yeisu wasana imwalaꞌi moiha ta boda bagibagilidi hilaoma ebeha Yeisu yana aubabada hibenalei, na hinage adi lovala ebeha iꞌabiye namwanamwadi, +Na Yeisu towahonane ivenuwamwauwei iwalo, ‘Ulau na havena yaiya teya ainai uwalowalo mahalavaegau na hesi udumwalu taupwaoli ainai ta iꞌitago, na upwaoli Yaubada ainai, hava dova ada loina Mosese ainaena, ta ebe tomowa hihanapuigo ebeha bada uyawahaiuyoꞌo’. 1
Na Yeisu nimanaena towahowa taunane iꞌabitowoi na iwalo, ‘Ehe, nuwanuwagu. Badagi na unamwanamwa.’ Eeta towahowa ana lepelowa iꞌovi. !; Hauga teya ainai Yeisu hinage ehebo dalava ainai imiyamiya. Tupwanane ainai ehebo towaho tauna maudoina lepelo ivai. Eena towahonane Yeisu iꞌita lobai ta ainai italupwagogo na iꞌawanoiyei, iwalo, ‘Taubada, ebe dova yam nuwatuwu, howahowana uꞌabiye namwanamwagau’. ' Na wagaone hiniulihaedi leꞌawai na ginauli maudoina hitauvehuludi na Yeisu himumulitaeine. Yeisu ehebo taulepelo iꞌabiye namwanamwa V
%
na Saimoni ana tauhaguwo Yemesa yo Yoni, hiya Sebedi natunao hinage hiꞌaluwagavai moiha. Na Yeisu Pita iwalo auli, iwalo, ‘Havena umehemeheuhi. Mata ivetuwuni na ilaulau owa mata tomowa uꞌonadi.’ v e Walo teina iꞌatai wuwuna maꞌana geluwo nuwadi ipwanopwano alili yamaone hiꞌoꞌonadine vehabadi, Tenem ainai Saimoni Pita iꞌitaꞌita ta Yeisu ainai ipwagogo, ta iwalo, ‘Taubada ulaugabaigau, wuwuna yau tauyababa’. !
;Eeta adi geluwone vali wagaena hiyogaedi ebeha hilaoma hihaguidi, ta hiya yadi wagaena hilaoma na waga bwau hiꞌoiye mwaudi eeta muhamuhana hihanene. b =Hiyahuwei ta yama ibagibagili alili hiꞌonadi ta vinayawa muhamuhana ilotapulihi. Na Saimoni iwalo, ‘Taubada, boniyena taꞌi ayama ahubena na nigele teya yama ayaꞌona. Na yam walo vehabana mata ayahuwei.’ Na yana veꞌita iꞌovi ta Saimoni iwawalo auline, iwalo, ‘Saimoni tupwana uꞌoidobi niꞌuwai na yami vinayane amyahuwei’. FEena Yeisu waga ehebo ainai igelu, neta Saimoni yana waga, eeta Saimoni iwalo auli ta ebe tupwana iꞌoidobi, ainaena iꞌoidobi niꞌuwai ta wagane ainai imiya na iveꞌita boda aidiyai. !;Tenem ainai tauyamayamao yadi waga bwau iꞌiꞌitadine vahalinai hiniulidi magumaguwai, na tauyamaone bada hiꞌaituluꞌo ta yadi vinaya hiuwauwadi. 5Ehebo hauga Yeisu itowotowolo leꞌawa Genesaleta papalinai na boda hilaoma ta hitowolo tutuniyama ebeha Yaubada yana walo Yeisu ainaena hibenalei. y,Eeta imahalava ilalaune Yudeya dalavanao maudoidi aidiyai, na yadi vada tapwalolo holadiyai iguguya taꞌiꞌili.&E+Na iwalo aulidi, iwalo, ‘Tupwadi hinage dalava aidiyai yalau ta Yaubada yana Abaloina wasana yaguguyaei. Teina wasane vehabana Yaubada ivetamalegaune.’ gG*Bada mala itomtom ta Yeisu dalavanane ilauvehulu na ibom ilau balabala awawai. Na tomowa bagibagilidi hivetuwuni Yeisu hibehabehaei, na hauganane hilobai hiwalo auli, hiwalo, ‘Havena ulaulau. Teinai tamiyamiya.’ ')Na hinage bagibagilidi aidiyena viꞌaviꞌa himahalava ta hitautau wuiwui, hiwalo, ‘Moiha taꞌi owa Yaubada Natuna!’. Na hesi Yeisu ilaugagayowedi havena dova hiꞌauꞌaubabada, wuwuna bada hihanapuiyaꞌo ebeha iya Besinana towahona. Yeisu iguguya taꞌiꞌili :m(Na bada mahana ihuguꞌo na taumiya dalavao taniwagadi yadi taulovalao adi lovala vagadi vagadi hilauvaidima Yeisu ainai, ta maudoidi, iꞌabitowoidi ta hinanamwanamwane. 4~a'Eeta Yeisu iluwu yana abaꞌeno vahalinai itowolo, na tauꞌalaꞌalawowoline iwalowei na tauꞌalaꞌawawowoline iꞌoꞌovine, na wahiuwa itowolo ta adi ipapaihowaine. @}y&Yeisu vada tapwalolo ainaena imahalava ta Saimoni yana vadai iluwu. Eena Saimoni lawana ilovala tauꞌalaꞌalawowoli ainaena, na Yeisu hiꞌawanoiyei ebe iꞌabiye namwanamwa. |%Tenem ainaena Yeisu wasana hivetala auꞌaubabadaei Galili dalavanao aidiyai. Yeisu taulovala bagibagilidi iꞌabiye namwanamwadi ){K$Ainaena maudoidi hiꞌaluwagavai ta hibom hipanivila, hiwalo, ‘Vedova teina? Ta walo yana wahiyala ainaena viꞌaviꞌa iloinaedi ta himahamahalava.’ dzA#Eena Yeisu iloinaei, iwalo, ‘Ulaumwau na towahone ainaena umahalava’. Eeta boda mehediyai viꞌaviꞌawa towahowa igabaei baleꞌuwai na ainaena imahalava, na nigele teya havana tomowanane iyaꞌabiye yababa. 0yY"‘Ya! Owa towaho Nasaleti, hava wuwuna ulalaomane alimaiyai? Nuwanuwam na ebeha umutugai awa? Na owa bada yahanapuigoꞌo, owa Yaubada ainaena Veꞌaveꞌahihim.’ x !Na vada tapwalolone ainai ehebo towaho imiyamiya, na towahonane alonai viꞌaviꞌa imiyamiya, na alinana mwalaꞌina iwui, iwalo, ^w5 Na tomowa maudoidi nuwadi ipwanopwano wuwuna yana veꞌita maudoina wahiwahiyalana. fvE Mulitai idobi Kapaneum, neta Galili tupwanai ta nemai Tapwalolowai tomowa iveꞌitadi. luQ Na iya bodaone iwaheidi ta ilalaune. Yeisu ehebo towaho iꞌabiye namwanamwa viꞌaviꞌa ainaena 1t[ hitowolo ta Yeisu hiꞌabi avivini na dalavaena hilauvai himahalavaei ta hihahaeyeine yadi dalavane oyana ainai, ta oya ewanai himwauwi ebeha hiꞌoipeiyei tapatapai. ksO Yeisu yana aubabadaone teina aidiyena hiya vada tapwalolowo holanai iꞌabiye modiꞌinidi, prYNa hinage tauwalo mahalava Elaisa yana haugai taulepelo bagibagilidi Isileli ainai himiyamiya, na nigele teya yaiya aidiyena iyaꞌabiye namwanamwa, na hesi ehebo mohimohili towaho Siliya iꞌabiye namwanamwane, yehana Nemani.’ kqONa amnuwatuwu avivini neta mwalona tauyewasa Elaitiya yana haugai hiwahiwape bagibagilidi Isileli ainai himiyamiya, na Yaubada nigele teya Isileli waihiuna iyavesinuwaei ta iyaꞌita avivini hauga vahali ainai, neta bolimai tonuga na tupwana aidiyai nigele dohi, na hesi hiwape Salepati ivesinuwaei Elaitiya ta iꞌita avivinine iya Saidoni tupwanaena. p‘Na hesi yawalo iliꞌilimani alimiyai neta nigele teya tauwalo mahalava yana bodao aidiyena ana veꞌahihi iyalobalobai. yokEena iwalo aulidi, iwalo, ‘Bada yahanapuigomiuꞌo mata walo vegevegediyena amwalo auligau amwalo, “Owa tauꞌabiye namwanamwa taꞌi, ainaena ubom uꞌabiye namwanamwago”. Na hinage mata yami walo teya ainaena amwalo auligau amwalo, “Paihowaowa wahiwahiyaladi dalava Kapeneum ainai upapaihowaidiwa, dova hinage upaihowaidi teina yada dalavane ainai”. 2n]Na hiya nuwadi ipwanopwano moiha, ainaena yana aubabadao maudoina vehabadi hinoꞌowei mwalaꞌina, hiwalo, ‘Towaho teina Yosepa natuna, awa? Na hesi vedova?’
mEeta iwalo aulidi iwalo, ‘Aubabadane yavavahiline ambenalenaꞌo, mwalona hiꞌaubabada mugaiyei, na wao bada himahalavaꞌo’. DlTa Yeisu Bukine ivahili iꞌovi na iyou, ta buki ana tauꞌita avivini imoheuyoi, na imimiyane. Na hesi taubenaliwo maudoidi bada nuwadi ivaiyaꞌo, ta himiyamiya na hivinuvinunui. Sk Na aiteya bolimai mata Bada ihaguigomiune vehabana yawalo mahalavaei.’ @jy‘Bada Aluꞌaluwana aliguwai imiyamiya. Ibom ivesinuwaegau ta tauwewelohe aidiyai wasa namwanamwana yaguguyaei. Yo paipaidi hinage aidiyai ivetamalegau ta adi livahi vehabana aidiyai yawalo mahalava.Yo mehedigibugibudi hinage hivinunuyo. Na hinage ivetamalegau taumiya vitai yaꞌabiye yaliyayadi. Zi-tauwalo mahalava Aisaya yana lele ainaena, eena iꞌala ta ivahili, iwalo: =hsNa mulitai Yeisu ilaoma Nasaleti, iya yana dalava moiha. Na ehebo Tapwalolo ainai Yeisu iluwu vada tapwalolowai, mumugana dova. Eeta itowolo Yaubada yana Buki habi vahilina, ^g5Na Galili yadi vada tapwalolowo aidiyai iguguya, na maudoidi hiꞌawa namwanamwaei. f3Yeisu Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana wahiyalaena ilau gwaipile Galili. Na tenem ainai Yeisu wasana hiꞌauꞌaubabadaei Galili tupwanao aidiyai. =es
Eeta Tomodulele yana towoiwowa maudoina bada Yeisu ainai iveꞌovidiꞌo, na ilalauvehulune hauga ahuꞌahubalina aꞌava vehabana. Yeisu yana paihowa Galili ainai ivetuwuni d# Ta Yeisu walonane iyemaiha iwalo, ‘Yaubada yana Buki ainai ehebo walo imiyamiya iwalo, “Havena Bada yam Yaubada utowotowoi”.’ c Na hinage ehebo yana walo, iwalo mahalava:“Mata yana tausagenawasa hiꞌavalaigo ta havena aem hisilasilahe gaima aidiyai”.’ b
wuwuna Yaubada yana Buki bada iwalo mahalavaꞌo, iwalo:“Yaubada yana tausagenawasao mata iloinaedi ta hiꞌita avivinigo”. Wa' Iꞌovi na Tomodulele Yeisu ilauvai ilalaweine Yelusalem vada tapwalolo mwalaꞌina ewa alilinai imwamwalaeyeine na ainai iwalo, ‘Ebe owa Yaubada Natuna, teina ainaena ugavai na havena usilasilahe, `-Na Yeisu iwalo, ‘Yaubada yana Buki holanai loina imiyamiya iwalo: “Yam Yaubada ibom ainai upwagogo na ibom yana walo umulitaedi”.’ !_;‘Teina abaloinao maudoidi yamohego ebe aliguwai upwagogo. Wuwuna maudoidi bada yagu abaloina. Na ebe yaiya nuwanuwagu na yamohei, yamohei taꞌi.’ ^yIꞌovi na Tomodulele Yeisu ihaeyei ewai na baleꞌu yana abaloinao maudoidi iveꞌita mwayamwayauwei, na iwalo, ]1Eena Yeisu iwalo, ‘Yaubada yana Buki holanai loina imiyamiya ebeha: “Tomowa yawahidi nigele aiꞌai aꞌava ainaena hiyalobalobai”.’ \Na Tomodulele Yeisu iwalo auli, iwalo, ‘Ebe owa Yaubada Natuna, gaima teina uloinaedi na hiyemala aiꞌai vehabam’. [7Eena ahubena 40 aidiyai Tomodulele itowotowoi yo ebeha Yeisu iꞌabiye beꞌu, na ahubenadine aidiyai Yeisu nigele iyaꞌai, ta ivahali mwalaꞌina. Z Aluꞌaluwa Veꞌahihi Yeisu iꞌoiye mwau na Yolidaniyena ilaulau gwaipile ta Aluꞌaluwa Veꞌahihi ilalaweine balabala awawai. jYM&na Keinana tamana Inosi, na Inosi tamana Seti, na Seti tamana Adam, na Adam tamana Yaubada.X%na Lameki tamana Metusela, na Metusela tamana Inoke, na Inoke tamana Yeledi, na Yeledi tamana Mahalili, na Mahalili tamana Keinana, W$na Sala tamana Keinana, na Keinana tamana Apakisadi, na Apakisadi tamana Sem, na Sem tamana Nowa, na Nowa tamana Lameki, wVg#na Neho tamana Seluge, na Seluge tamana Leu, na Leu tamana Pelegi, na Pelegi tamana Ebe, na Ebe tamana Sala, U"na Yuda tamana Yakobo, na Yakobo tamana Aisake, na Aisake tamana Abelaham, na Abelaham tamana Tela, na Tela tamana Neho, %TC!na Nasoni tamana Aminadaba, na Aminadaba tamana Adimana na Adimana tamana Anai, na Anai tamana Hesiloni, na Hesiloni tamana Pelesi, na Pelesi tamana Yuda, S na Deivida tamana Yesi, na Yesi tamana Obedi, na Obedi tamana Boasa, na Boasa tamana Salimoni, na Salimoni tamana Nasoni, R na Elayakim tamana Meleya, na Meleya tamana Mena, na Mena tamana Matada, na Matada tamana Natani, na Natani tamana Deivida,
U~~ }1|{dzzyyOxx
waveuvtt!ssrqpp#oOnQmRlck~jii8hggVfedd,cb*``__^[]\{\ [[ZYrXWVV$USTSPRQQLPnOO0NN?MLL&KzKJ4IKHfGFEDCBAA@?>==^<;::69877P66P5433V22100$/.-,,
+(**0)(H'&&N%%3$$$#M"X! , ] e svA7I
g
Xo L-O ^,5
)Na Yeisu iwalo, ‘Malida, havena ginauli bagibagilidi vehabadi unuwanuwatuwu. Z+-
(Na Malida aiꞌai ipaipaihowai, na yana paihowane bagibagilidi. Ainaena Malida ilaoma Yeisu ainai iwalo, ‘Taubada vedova ta tahigune baidam ammiyamiya na nigele iyahaguigaune. Uwalo ta ilaoma ihaguigau.’ *
'na hinage waihiune tahina imiyamiya, yehanaede Meli. Eena Meli ilaoma ta Yeisu vahalinai imiya, yana walo habi benaleina. )
&Mulitai Yeisu mayana taumulitao hilau ta himahalava ehebo dalava ainai, na waihiu ehebo yehana Malida ilauvaidi ta hilau yana vadai 9(k
%Na towahowa iwalo, ‘Towahone ana tauvelaune’. Ainaena Yeisu iwalo, ‘Neta walo moiha, ainaena ulau na dova upaihowai’. Yeisu yana tauboꞌe Meli yo Malida aidiyai t'a
$Ta Yeisu towahone ipanivilaei, iwalo, ‘Hitautonugane aidiyena yaiya tausilahene ana gelu moiha?’ &w
#Malatomtomwai mane siliba bwau ivaidi ta vadane ana tauꞌita avivinine imomoheine, na ainai iwalo, “Tausilahe teina uꞌita avivini vehabagu, na hinage ebe viha mane ewanai umwauwi vehabana, mata yalau gwaipilema abo yayemaiha alimwai”.’ h%I
"ainaena ilau vahalinai ta woloi na waini imwau mahalavaedi na ana elowone aidiyai ihiwaidi na ipaidi, iꞌovi na yana lagulaguwa ainai ivegelu ta baidana hilalaune ehebo vada taumana ainai, ta nemai iꞌitaꞌita avivini. [$/
!‘Na mulitai ehebo Sameliya imahalava na towahowa iꞌita ta iꞌatemuyamuyaei, #
Na hinage taupwaoli adi boda Livai ehebo imamahalavane ta towahowa iꞌiꞌitane na hinage ivinunumohilei na ilalaugabaeine. |"q
Iꞌenoꞌeno na taupwaoli ehebo imahalava ta tausilahene iꞌiꞌitane na ilau ta amwahane papalinaena ilalaune. !5
Eena Yeisu walo vegevegediyena towahone ainai iwalo, ‘Ehebo towaho Yelusalemaena itowolo na ilaulau Yeliko ta amwahai tauꞌaivavali ilobaidi ta hiꞌabi avivini na ana aleꞌo hipulihi igabaedi na hitalai ta hiveyababa moiha, muhamuhana imwalowoi, na hilalaugabaeine. %
Na towahone inuwatuwuiyoi ebeha iya taudumwalu, ainaena Yeisu hinage ipanivilauyoi, iwalo, ‘Yaiya yede vahaliguwai ana taumiyane?’ X )
‘Neta walo moiha. Ainaena dova upaihowai na yawahim vateyai ulobai.’ t a
Na towahowa iwalo, ‘Ehe loinanane teina dova, “Bada yam Yaubada uvelauwei atem yo aluꞌaluwam yo yam wahiyala yo yam nuwanuwatuwu maudoina aidiyena. Na hinage tomowa vahalimwai taumiya uvelauwedi dova owa ubom amvelaune.” ~ u
Na Yeisu iyemaiha iwalo, ‘Loinaone aidiyai Mosese hava ileleleledine. Na hava uvavahiline ana nuwamasele.’ 7
Ehebo loina ana taumugai ilaoma Yeisu ainai na panivilaena ebeha itowoi na iwalo, ‘Taubada hava mata yapaihowai na yawahi vateyai yalobai?’
Yawalo moiha, mwalona tauwalo mahalavao yo tauloinao bagibagilidi nuwanuwadi na ginauli teina hiꞌitadi, yo hinage walowone ambebenaledine, hiya nuwanuwadi ebe hinage hibenaledi, na hesi nigele hiyalobaidi.’ Walo vegevegedi Sameliya ehebo vehabana 5c
Haugana Yeisu ana taumulitao baidanao hiꞌulewahi na mulitai iꞌita gwaipile ta aidiyai iwalo, ‘Omiu amyaliyaya wuwuna ginauli teina mehemiyena amꞌitaꞌitadi. ~u
Yo hinage iwalo, ‘Ginauli maudoina bada Tamagu nimaguwai imwaudiꞌo, na Tamagu ibom ihanahanapuigau, na yau hinage yabom Tamagu yahanahanapui, yo hinage yaiyadiwo nuwanuwagu na Tamagu yaveꞌitaei aidiyai, hiya hinage hihanahanapui.’ B}
Tenem hauganane ainai Aluꞌaluwa Veꞌahihi Yeisu iꞌabiye yaliyaya na iwalo, ‘Yauwedo Tamagu, owa galewa yo baleꞌu adi tauloina, veꞌitane teina udawani tauhanapu yo taunuwamaselewo aidiyai na hesi taunuwapwanopwanowo aidiyai uveꞌitaenaꞌo. Na moiha Tamagu, yam nuwatuwune teina namwanamwana.’ W'
Na hinage yawalo auligomiu, ‘Havena amyaliyaliyaya, yami paihowa aluꞌaluwa yababadi aidiyai wahiwahiyalana vehabana, na hesi amyaliyaya wuwuna yehamiu bada galewai hilelediꞌo’. Yeisu yana yaliyaya hI
Eeta ambenalei, bada alaꞌalawowoli yamohegomiuꞌo ta howahowana weso womawomalidi ewadiyena amlau yo alivai amwutu alatedi yo Tomodulele yana alaꞌalawowoli maudoidi amdiꞌwaidi na mata nigele muya amyaveꞌalodi.’ kO
Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Tomodulele yaꞌitayaꞌo galewaena ibeꞌubeꞌuma dova namali. jM
Eeta ana taumulitao hitau 72 yadi paihowaena hilau gwaipilema na mayadi yaliyaya Yeisu ainai hiꞌaubabada, hiwalo, ‘Bada, awalo mahalava alimwai neta aluꞌaluwa yababadi hinage yehamwena aloinaedi na himahalava’.
‘Ebe yaiya yami walo ibenaledi neta yau yagu walo ibenalenaꞌo. Na ebe yaiya itaꞌwataꞌwataegomiu yau hinage itaꞌwataꞌwataegauꞌo, na hinage agu tauvetamalene itaꞌwataꞌwataeinaꞌo. Taumulitao 72 yadi paihowa ainaena hilau gwaipile
Na Kapaneum omiu vedova, ebeha amꞌabihinigomiu galewai, awa? Mata nigele! Na hesi mata Yaubada igabae aituluwegomiu bwebweso ainai.’ 4a
Na hesi omiu nigele aliꞌalili, ainaena Yaubada yana ahubena lauvetala mwalaꞌina ana hauga ainai, mata Yaubada hiya Taya na Saidoni iꞌatemuyamuyaedi na omiu nigele. ~u
Dalava ana taumiyao iwalo aidiyai, iwalo, ‘Omiu Kolasini yo omiu Bedesaida nuwayababamiu wuwuna abanuwapwanopwano bada yapaihowadiꞌo mehemiyai na hesi nigele amyanuwabui. Na ebe Taya yo Saidoni aidiyai yapaihowai nuwana mwalona bada hinuwabuiꞌo, ta ebe hilaunohiꞌo yo higibaꞌo ta ebe hiveꞌitauyoidi ebeha yadi mumuga yababana aidiyena bada hinuwabuiꞌo. xi
Yawalo moiha alimiyai, howola Yaubada yana loina ana ahubena, mwalaꞌina ainai, hiya dalavaowa hitataꞌwataꞌwataegomiuwa mata muya mwalaꞌi alilina hilobai, na abo Sodoma adi muya.’ Tupwana tupwa aidiyai Yeisu nigele hiyayemidiyei !
amꞌita, yami dalava namonamona aemaiyena agoha yehoyeholuyaꞌo, na amhanapui ebeha bada Yaubada yana Abaloina vahalimiya imiyamiya!’ i
K
Na ebe aiteya dalava ainai ammahalava, na hisosomanaegomiu, amlau papaliyai na amwalo aidiyai, K
Na hinage dalavanane ainai ammiyamiyane yadi tauꞌasiyebwao amꞌabiye namwanamwadi, na dalava tanitaniwagadiyao aidiyai, amwalo, “Yaubada yana Abaloina muhamuhana na imahalava alimiyai”.
‘Na ebe aiteya dalava ainai mayadi yaliyaya hilauvaigomiu na aidiyai amluwu, na hava mehemiyai himwau mahalavayei amꞌai bada. y
k
‘Na ebe vadanane ainai ammiyamiya, na hava amiu bo weꞌaha mehemiya himwauwi, amꞌai, wuwuna taupaihowao ilowoinanedi ebe adi maiha hilobai. Na havena amlaulau vali vada aidiyai, na hesi vadawa ainai amluluwu mugaiwa ainai ammiyamiya.
Na ebe nuwadaumwali ana taupaihowao himiyamiya yami velau aidiyai imiyaꞌalili. Na ebe nigele, velaunane ilau gwaipilewa alimiyai. ]3
‘Na ebe ehebo vada ainai amluwu, mugai amwalo, “Nuwadaumwali alimiyai”.
‘Havena mane amvaivai, nuwana boha, nuwana ami aehumahuma amvaivaidi. Na ebe amlaulau havena amwahai yaiya am velavelauwei. iK
Am lau. Yau yavetamalegomiu omiu dova sipi manamanahamiu amlalau edewa manimaninidi holadiyai. K
Na aidiyai iwalo, ‘Lauꞌeli namwanamwana na hesi taulauꞌeliwone omiu nigele bagibagilimiu, ainaena tanovi ana Bada ainai amꞌawanoi ta taupaihowao ivetamaledi na yana alowai hilauꞌeli. _ 9
Teina tuluhanai, Yeisu tupwadi hinage ana taumulitao ivesinuwaidi, 72 adi bagibagili, na bwau bwau ivetamale mugaiyedi tupwadi dalava aidiyai na taumiya dalava hiꞌatububunidi Yeisu yana lowouhi aidiyai vehabana. C >Ainaena Yeisu hinage iwalo auline, iwalo, ‘Ebe yaiya owa nuwanuwam upaihowa na hesi mayam nuwatuwu bwau, nigele iyalowoinanego ta Yaubada yana Abaloina vehabana upaihowa’.>u =Na tonugana hinage ilaoma, iwalo, ‘Taubada, inamwanamwa yamulitaego, na hesi utalam mugaiyegau ta yawuyo yagu bodao aidiyai, yaꞌawa yauwedo na mulitai abo yamulitaego’. <q <Na Yeisu iwalo, ‘Badagi tamamne. Hiya taumwalomwalowoi yadi taumwalowowo himagaiyedi. Na owa hesi yam paihowa ebeha uvetauwalo mahalava Yaubada yana Abaloina vehabana.’ q [ ;Eena bwauna hinage ilaoma ta Yeisu towahonane ainai iwalo, ‘Umulitaegau’. Na iya iwalo, ‘Taubada, utalamwegau ta mugai yawuyo tamagu yahaꞌwahaꞌwai yana mwalowoi vehabana na yamwaumagaiyei abo mulitai yamulitaego’. 0Y :Ainaena Yeisu towahonane iwalo auli, iwalo, ‘Lagulagu nuꞌula mayadi guda yo hinage lowolowo mayadi noi, na hesi yau Tomowa Moihagu nigele yagu abaꞌeno’. ~ 9Hilaulau, na ehebo towaho ilaoma ta Yeisu ainai iwalo, ‘Yau nuwanuwagu yamulitaego. Aiteya tupwa ainai ulalau yau yamulitaego.’ [}/ 8Eeta vali dalavai hilalaune. Tomowa hitau tonuga nuwanuwadi ebe Yeisu himulitaei :|o 7Na Yeisu iwalowedi, ‘Havena neta dova’. 5{c 6Na Yemesa yo Yoni walo teina hibenalei, ta Yeisu ainai hiwalo, ‘Taubada, vedova? Nuwanuwam aiwa alaꞌalahina galewaena ayogaei ta iꞌaituluma na iꞌalayesawalidi?’ _z7 5Na taumiya dalavaone nigele hiyatalam, wuwuna hihanapuyaꞌo Yeisu ilalau Yelusalem. y 4Hilaulau ta Yeisu ana taumulitao tupwadi ivetamalemugaiyedi, Sameliya yadi dalavai ta ebe yana abaꞌaiyawasi vehabana hiꞌatububuni. .xU 3Bada ahubena ilautebitebiꞌo na Yeisu ilau gwaipile galewai, ainaena yana nuwatuwu imwauwi ebeha ilau Yelusalem. Eeta itowolo na mayana taumulitao hilalaune. /wW 2Na Yeisu iwalo, ‘Havena amꞌauꞌauhi! Wuwuna ebe yaiya iya nigele iyaveꞌaveꞌalehaegomiu iya ami tauhagu.’ Sameliya tupwadi Yeisu hitaꞌwataꞌwataei Kv 1Yoni iꞌapuhini iwalo, ‘Taubada, ehebo towaho aꞌitayaꞌo yehamwena aluꞌaluwa yababadi igabagabae mahalavaedi. Ainaena alaugagayowei, wuwuna towahonane nigele yada boda holanai.’ u# 0‘Gama teina amꞌita. Ebe yaiya gama teina yehaguwena ivelauwei, neta bada ivelauwegauꞌo, na hinage agu tauvetamalene bada ivelauwenaꞌo. Eena ebe yaiya alimiyena idobi alili iya mata ihae alili.’ Ebe yaiya iya nigele iyaꞌaleꞌalehaegita iya ihaguhaguigita t /Na Yeisu hesi bada yadi nuwatuwu ihanapuiyaꞌo. Ainaena ehebo gama ilauvaiyama ta vahalidiyai ivetowolo, na iwalo aulidi iwalo, as; .Mulitai ana taumulitaowa hiveꞌawa paꞌipaꞌiꞌi yaiya aidiyena adi taumugai. ^r5 -Tenem ainai iꞌabiye nuwapwanopwanodi, ainaena nigele howahowadi yo ginauli teina vehabadi nuwadi imasele, ta Yeisu ainai nigele hiyapanivila na ebe iꞌabiye masele aidiyai, wuwuna himeheuhi. Taumugai himulita 2q] ,iwalo, ‘Yagu walone teina mata yawalo mahalavaeine alimiyai amnuwatuwu avivini, neta Tomowa Moihagu mata hihuhulaegau na agu alehao aidiyai himwaugeyoꞌawahegau’. Zp- +Hauga tenem ainai tomowa maudoidi Yaubada yana wahiyala bada hiꞌitayaꞌo, ainaena nuwadi ipwanopwano mwalaꞌina. Na tomowadine howola mayadi nuwanuwapwanopwano, na Yeisu ana taumulitao iwalo aulidi,
o *Na gamawa ilaoma Yeisu ainai, ta aluꞌaluwa yababanawa gamawa ibuiyei baleꞌuwai ta itataine. Eena Yeisu iloina ta aluꞌaluwawa imahalava na gama inamwanamwane. Abo mulitai Yeisu gamanane ilawei tamanawa ainai. Yeisu iꞌaubabadauyo yana mwalowoi vehabana sn_ )Ainaena Yeisu iyemaiha iwalo, ‘Omiu teina yasone nigele yami yemidi ta tomowa yababamiu? Hauga daodaona maiviha mata yamiya vahaligomiu yo yanuwatuwuigomiu?’ Ainaena towahonane ainai iwalo, ‘Natumne ulawenama aliguwai’. {mo (Na amtaumulitaone yaꞌawanoiyedi ebeha aluꞌaluwa yababanane higabae mahalavaei, na hesi nigele howahowadi.’ @ly 'Na hauga bagibagilina ebe aluꞌaluwa yababana gamanane iꞌabi avivini, iwuiwui mwalaꞌina na awanaena gwalagwalabuho himahamahalava. Hauga bagibagilina dova iꞌabiꞌabiye muya. k3 &Na ehebo towaho bodaone aidiyena Yeisu iꞌita na iyoga, iwalo, ‘Tauveꞌita, nuwanuwagu natugu uꞌabiye namwanamwa, natugune ehebo mohimohili. j{ %Iꞌahubena ta Yeisu mayana taumulitao oyaena hiꞌaitulu dalavai na boda mwalaꞌina baidadiyao hivelaulobaloba. Ki $Ta alinawa iꞌovi, na Yeisu ibom hiꞌiꞌitane itowotowolo. Hauga tenem ainai hava dova mehediyena hiꞌiꞌitane nigele teya yaiya ainai hiyawalo mahalavaei. Yeisu gama iꞌabiye namwanamwa vhe #Na hogahogane ainaena ehebo alina hibenalei, iwalo, ‘Teina Natugu. Iya yavesinuwai na amꞌawa abiyei.’ g "Pita yana aubabadane howola nigele iyaveꞌovi, na ewadiyena hogahoga iꞌaituluma iꞌoihamuidi, ainaena taumulitaowa himeheuhi. f !Na mulitai hitau bwauwowa Yeisu hilaugabaei, na Pita iꞌapuhini iwalo, ‘Taubada, inamwanamwa baidadao teinai tamiyamiya na yami gwau tonuga aꞌabidi, ehebo owa vehabam, ehebo Mosese vehabana, na ehebo Elaitiya vehabana’. Pita bada iwalowalo awawa. e+ Na Pita maꞌana geluwo bada hiꞌeno iꞌiwahiꞌo, na mulitai hiꞌeno towolo, ta masele mwalaꞌina hiꞌita Yeisu maꞌana geluwo aidiyai. 8di Hiya hinage aidiyena masele ihinahinadi, na Yeisu baidadi hiꞌauꞌaubabada vedova mata Yeisu yana mwalowoi Yelusalem ainai Yaubada yana nuwatuwu ana yemala moiha vehabana. ncU Eena towatowaho bwau himahalava, ta Yeisu baidadi hiꞌauꞌaubabada, hiya neta Mosese na Elaitiya. b Eeta howola Yeisu iꞌawaꞌawanoi na maninane ana oleya maudoina igwaipile yo hinage ana aleꞌone iwadaheya moiha dova namali. *aM Walowone teina hiꞌovi na dova wiki ehebo tuluhanai, Pita yo Yoni yo Yemesa Yeisu ilauvaidi ta baidanao hihae ehebo oya ainai habi awanoi Yaubada ainai. ` Yawalo moiha alimiyai tomowa tupwamiu teina mata nigele amyamwalowoi ana higa Yaubada yana Abaloina amꞌita. Yeisu ana ita igwaipile _) ‘Ebe yaiya tomowa vehabagu ihinimaya na yagu veꞌita vahabadi ihinimaya mata yau Tomowa Moihagu yagu hauga laoma ainai mata yahinimayaei. Haugana yalaolaoma yagu wasawasa ainaena na Tamagu yo yana tausagenawasao veꞌaveꞌahihidi yadi wasawasa namanamalinaena. ^ Ebe yaiya yana tobwatobwa mwalaꞌina, mata Yaubada yana mumuga inuwapwanopwanowei, eeta hava mata namwanamwana ilobaine? (]I Ebe yaiya yawahina inuvavi howola abo yawahinane iveꞌwadalele. Na ebe yaiya yawahina vehabagu italamwei na imwalowoi, ibom mata yawahi namwanamwana ilobai. K\ Mulitai maudoidi aidiyai iwalo, ‘Ebe yaiya owa nuwanuwam umulitaegau, havena ubom vehabam unuwanuwatuwu. Na hesi ubom yam aiwa lagalagana uꞌavalai ahubena ehebo ehebo, na umulitaegau. 3[_ Yo hinage iwalo aulidi, iwalo, ‘Yau Tomowa Moihagu howola abo muya mwalaꞌina yalobai. Wuwuna babadao yo taupwaoli mwalaꞌidi yo hinage loina ana tauveꞌitao mata hisosomanaegau na hiꞌoiye mwalowoigau, na ahubena tonugana ainai Yaubada iꞌabiye towolouyoigau.’ Yeisu ana mulita vehabana sZ_ Tenem ainai Yeisu ana taumulitao ivenuwamwauwedi ebeha havena hiwalowalo mahalavaei tomowa aidiyai. Y3 Hinage ipanivilaedi iwalo, ‘Na omiu vedova yami nuwatuwu ebeha yau yaiya?’ Eeta Pita iwalo, ‘Owa Besinana towahona, Yaubada ainaena’. hXI Na ana taumulitaowa hiwalo, ‘Tomowa tupwadi hiwalo, ebeha owa Yoni tauꞌabiye bapitaiso, na tupwadi hiwalo ebeha owa Elaitiya, na tupwadi hiwalo ebeha owa tauwalo mahalava mugamugaina mwalowoiyena itowolouyoma’. vWe Yeisu ana taumulitaone hilaoꞌo hilowolowouhi na Yeisu ibom imiyamiya, Yaubada ainai iꞌawaꞌawanoi. Iꞌawanoi iꞌovi na ana taumulitaowa hilaoma ta ipanivilaedi iwalo, ‘Vedova tomowa yadi walo vehabagu, ebeha yau yaiya?’ 7Vg Na maudoidi hiꞌai ta hiꞌai iꞌiwahi, na aiꞌai tupwatupwadi hitanoꞌahaidi, neta boha 12 hiꞌoiye mwaudine. Pita yana walomahalava ebeha Yeisu iya Besinana towahona dUA Eena Yeisu beledi nima eheꞌehebo na hinage yama bwauwa ivaidi, na galewai iꞌita hae na aiꞌaiwone vahabadi iꞌawa yauwedo. Abo mulitai iꞌabitomwahidi na ana taumulitao imohedi na hiveguyau tomowa aidiyai. ZT- Eeta yana loinaone maudoina dova hipaihowaidi, ta yadi boda aidiyai himimiyane. hSI Na bodaone aidiyena towatowaho aꞌava adi bagibagili dova 5,000. Ainaena Yeisu ana taumulitao iwalo aulidi, iwalo, ‘Tomowaone amwaheidi na yadi boda aidiyai ammwauwidi, dova 50 boda ehebo ehebo aidiyai, himiya’. R
Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Omiu aiꞌai ammohedi ta hiꞌai?’ Na hiya hiwalo, ‘Vedova mata teina aveꞌaidine? Wuwuna amaine nigele mwalaꞌina. Beledi nima eheꞌehebo na yama bwau hitutupwane. Nuwanuwam ebeha alau na bodaone adi agimwala, awa?’ Q Himiyamiya ee mahana ihugu, na hitau 12 hilaoma Yeisu hiwawalo auline, hiwalo, ‘Taubada, boda teina uvetamaledi ta hiwuyo dalavao vahalidai aidiyai, ta nemai aiꞌai yo abaꞌeno hibeha, yo hiꞌaiyawasi. Wuwuna teina bada balabala awawa.’ ^P5 Na nigele howahowadi, wuwuna boda wasa hibenalenaꞌo ta Yeisu himulitaei hilaoma ainai. Eena Yeisu iyaliyayaidi ta aidiyai Yaubada yana Abaloina vehabana iveꞌita, na hinage adi lovalao iꞌabiye namwanamwadi. oOW
Yeisu yana tauyewasao yadi taꞌiꞌiliyena hiwuyo ta yadi paihowa maudoina hiꞌaubabadaei Yeisu ainai. Mulitai yadi taubadane ilauvaidi ta baidanao hilau ehebo dalava yehana Bedesaida ainai, ta ebe hibom nemai himiyamiya. kNO Ainaena Helodi iwalo, ‘Yoni yau yagu loinaena ta gadona hitotomne. Na aiteya yede towaho teina hiwalowaloweine.’ Tenem ainai Helodi iꞌaiꞌaipate mwalaꞌina ebe Yeisu iꞌita. Yeisu tomowa bagibagilidi iveꞌaidi 6Me Na tupwadi hiwalo, ‘Nigele, Elaitiya imahalavaꞌo’, na hinage tupwadi hiwalo, ebeha ‘Ibom ehebo tauwalo mahalava mwalona imwalowoi na teina hauga itowolouyoꞌo’. aL; Helodi iya Galili ana tauꞌita avivini, ginauli teina himahamahalava wasadi ibenaledi na nuwana ipwanopwano mwalaꞌina wuwuna tupwadi tomowa hiwalo, ‘Yoni taubapitaiso ebeha mwalowoiyena itowolouyoꞌo’. eKC Eeta ana taumulitaone hilau ta tupwa maudoina aidiyai hitaꞌiꞌili na wasa namwanamwana higuguyaei, na hinage taulovala tupwa ehebo ehebo aidiyai hiꞌabiye namwanamwadi. Helodi nuwana ipwanopwano Yeisu vehabana IJ Na ebe aiteya dalava ainai nigele hiyalauvaigomiu yadi vadai, dalavanane gawalanane aemiyena amꞌoiyeholudi na amlaugabaidi, eena ainaena amveꞌitadi ebeha mata vitai aidiyai imahalava.’ vIe Na ebe aiteya vada ainai hiyogaegomiu na amluwu, vadanane ainai amvetaumana ana higa tupwanane amlaugabaei. (HI Na hinage yana aubabada ainai iloinaedi iwalo, ‘Havena teya hava amvaivai. Havena digona nuwana boha nuwana aiꞌai nuwana mane, nuwana ami aleꞌo bwauna. Gy Eeta ivetamaledi ebeha Yaubada yana Abaloina tomowa aidiyai higuguyaei, yo hinage taulovalao hiꞌabiye namwanamwadi. RF Yeisu ana taumulitao hitau 12 iyoga ahaidi na adi loina yo wahiyala imohedi ta ebe howahowadi aluꞌaluwa yababadi tomowa aidiyena hiheusili mahalavaedi, yo hinage adi lovalao hiꞌabiye namwanamwadi. ;Eo8Tenem ainai tamana yo hinana nuwadi ipwanopwano moiha. Na Yeisu hinage ivenuwamwauwedi iwalo, ‘Havena teya yaiya ainai amwalowalo mahalava yagu paihowa teina vehabana’.D7Na gamahinewa yawahina iwuyoma ta itotowolone. Eena Yeisu gamahinewa hinana yo tamana aidiyai iwalo, ‘Aiꞌai ammohei na iꞌai’. ZC-6Eena Yeisu hedawa nimanai iꞌabi na iwalo auli, iwalo, ‘Gamahine utowolo’. aB;5Na maudoidi Yeisu himaluwei wuwuna hihanapuiyaꞌo gamahinene bada imwalowoiꞌo. VA%4Na boda vadai howola hidoudou na hinage hiwoewoe gamahinewa vehabana. Ainaena Yeisu iꞌauhidi iwalo, ‘Badagi! Dou amlaumwau, wuwuna gamahinene nigele iyamwalowoi, na hesi iꞌenoꞌeno mohili.’ Z@-3Ainaena hilau ta dalavai himahalava, eena Yeisu boda maudoidi iꞌauhidi ta ebe vadanane ainai havena hiluwuluwu, bada nuwanuwana Pita na Yoni yo Yemesa na hinage gamahinewa hinana yo tamana baidanao hiluwu. ? 2Wasa teina Yeisu ibenalei ta Yailo iwalo auli, iwalo, ‘Havena umehemeheuhi na hesi uyemidiyegau ebeha natum mata inamwanamwa’. \>11Hauganane Yeisu iwalowalo waihiuwa ainai Yailo yana vadaena yana taupaihowa ehebo wasa ilawenama Yailo ainai, iwalo, ‘Taubada, natum bada imwalowoiꞌo na havena tauveꞌitane yana hauga igabagabaei.’
=
0Eeta Yeisu waihiunane iwalo auli, iwalo, ‘Natugu, yam yemidi ainaena unamwanamwaꞌo. Utowolo na mayam yaliyaya ulau.’ F</Na waihiuwa ilautowoiyaꞌo ebeha Yeisu bada yana paihowane ihanapuiyaꞌo, ainaena ilaoma na mayana batutuli ibeꞌu aitulu Yeisu aenai, na boda mehediyai yana paihowawa wuwuna iwalo mahalavaei, iwalo, ‘Taubada, nuwanuwagu na yanamwanamwa, ainaena amꞌaleꞌone yaꞌaꞌabitowoine, ta yananamwanamwane’. 5;c.Na Yeisu iwalo, ‘Nigele. Teya yaiya agu aleꞌo iꞌabitowoine, wuwuna yalautowoi aliguwena wahiyala imahalavaꞌo na tauꞌabitowoigaune ainai igeyoꞌawaꞌo.’ M:-Ainaena Yeisu itautowolo, ta iwalo, ‘Eei! Yaiya iꞌaꞌabitowoigaune?’ Na maudoidi hiuvala. Na hesi Pita iwalo auli, iwalo, ‘Bada, nuwana bodaone hiveveduidui ta hitatautupane alimwai’. 9{,Eena wahiunane Yeisu tuluhanaena ilaoma ta ana aleꞌo papalinane iꞌabitowoine na wahinawa yana sagena ilalaumwaune. 8}+Na bodaone holadiyai ehebo wahiu baidadi, maꞌana lovala. Lovalanane neta ꞌwahina isagesagenaei bolimai 12 hiꞌoviꞌo, na besiwa isagesagena. Hauga bagibagilina taulaumulamula hitowotowoi ebeha hiꞌabiye namwanamwa na hesi nigele howahowadi. 7 *ta natugu ilovala mwalaꞌina uꞌabiye namwanamwa. Iya bada ehebo mohimohili natugune, ana bolimai 12 na vadai iꞌeꞌeno na hauga habuluna na imwalowoi.’ Eeta baidana hilalaune. Hilaulau amwahai na boda mwalaꞌina himulimulitaedi, ta hiveveduidui. 36_)Eena ehebo towaho iluwu mahalava, yehana Yailo, iya yadi vada tapwalolo ana tauꞌita avivini. Ilaoma ta Yeisu ainai italupwagogo na iwalo, ‘Taubada talau yagu vadai, 5(Yeisu mayana taumulitao higeyoꞌawauyo na boda mwalaꞌina mayadi yaliyaya hivevedunane. Wuwuna iya vehabana hihaꞌwahaꞌwane. x4i'‘Nigele. Hesi ulau gwaipile dalavai ta hava Yaubada alimwai ipaihowaiyaꞌo uꞌaubabadaei.’ Eeta towahowa ilau dalavai na Yeisu yana paihowa iꞌaubabadaei taumiya dalava maudoidi aidiyai. Yeisu waiwaihiu bwau iꞌabiye namwanamwadi 3 &Ta towahowa iꞌabiye namwanamwawa iwalo atemuyamuya Yeisu ainai iwalo, ‘Uwalo ta owa na yau talau?’ Na Yeisu iwalo, 2 %Eeta Gelasinewowa maudoidi himeheuhi mwalaꞌina ta Yeisu hisosomanaei ebe ilaugabaidi. Ainaena Yeisu wagai idodobi habi gelu. \11$Eena tauyewasaowa tomowa aidiyai hiꞌaubabada vedova towahonane yana namwanamwa. "0=#Eeta tomowa bagibagilidi hilaoma ta ebe hiya mehediyena hiꞌita hava imamahalavane. Ta Yeisu ainai hilaoma ta towahowa hiꞌita mwalona aluꞌaluwa yababadi holanai himiyamiya bada inamwanamwaꞌo ta aleꞌo iliꞌwa na Yeisu vahalinai imiyamiya. Tenem ainai maudoidi himeheuhi. 6/e"Na maheyaowa adi tauꞌita aviviniwowa hiꞌita na hidena ta hilalaune hiyewasa hava dova hiꞌiꞌitane, dalava mwalaꞌidi yo dalava habuludi tomowadiyaone aidiyai. 5.c!Ta towahowa ainaena himahalava ta maheyaowa aidiyai hiluluwune. Tenem ainai maheyaowa maudoidi hiyauyaule ta hisagena tapatapana ainai hibeꞌu ta niꞌuwai hihahanenene. }-s Na hesi uvetamalegai ta aluwu maheyaone bagibagilidine tenem hidumudumuline oyane aidiyai. Eeta Yeisu italam. ,w Na aluꞌaluwaowa Yeisu ainai hiꞌawaꞌawanoi, hiwalo, ‘Havena ugabagabae aituluwegai guda abasilahe ainai. 4+a Eeta Yeisu towahonane ipanivilaei, iwalo, ‘Vedova yeham?’ Na towahowa iwalo, ‘Yehaguwede Bagibagilimai’, wuwuna aluꞌaluwa bagibagilidi holanai himiyamiya. X*) Walo teina iꞌaꞌataine wuwuna Yeisu bada iwalo auliyaꞌo, ta ebeha aluꞌaluwa yababana towahone iꞌaitulu gabaei. Towahonane hauga bagibagilina aluꞌaluwane iꞌabiye yeyauyaule eeta hiꞌabiꞌabi avivini na nimana yo aena hipaipaidi pwawati aidiyena, na hesi pwawatine iwutuwutuhidi na towahonane ilawelawei nuꞌula awawai. U)# Ta towahowa Yeisu iꞌita, na ilohagali ta ibeꞌu ainai na iwui mwalamwalaꞌi, iwalo ‘Yeisu yo, owa Yaubada Ewa aliliyai Natuna, hava ebeha upaihowai? Badagi! Havena uꞌabiꞌabiye muyagau.’ %(CEena Yeisu iꞌaitulu leꞌawai na ehebo taumiya dalava imahalavama ainai. Towahonane aluꞌaluwa yababadi hiluwu holanai ta ainai himiyamiya. Na towahonane hauga daodaona aleꞌo nigele iyaliꞌwaliꞌwa, na vada aidiyai nigele iyamiyamiya na hesi magai gudadi aidiyai imiyamiyane. Y'+ Galili vali tupwanai higeyoꞌawaꞌo ta hiluwu Gelasiwone yadi gadowai. A&{Ainaena Yeisu ana taumulitaowa iwalo aulidi, iwalo, ‘Vedova? Nuwana nigele amyayemidiyegau awa?’ Na hiya mayadi meheuhi hiꞌaluwagavai na hibom aidiyai hiwalo, ‘Towaho yehana teina? Ta yaumai yo bagodu alinana hiꞌaꞌawa abiyeine.’ Ehebo towaho aluꞌaluwa yababadi bagibagilidi holanaena himahalava Z%-Eeta ana taumulitaowa Yeisu hivanoi hiwalo, ‘Taubada, Taubada, utowolo, mata tahanene!’ Eeta Yeisu itowolo ta yaumai yo bagodune iꞌahonedi, iwalo, ‘Amlaumwau!’ Eeta hilaumwau na idadaumwaline. '$Ghisagesagena na Yeisu iꞌenoꞌeno ta iꞌeno iꞌiwahine. Na yaumai mwalaꞌina itowa ta bagodu mwalaꞌina ihiwahiwadiꞌwa wagai na muhamuhana hihanene. # Ehebo hauga Yeisu mayana taumulitao higelu na aidiyai iwalo, ‘Taꞌuꞌe tageyoꞌawa vali tupwai’. Eeta hiꞌuꞌe, I" Na Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Nigele hibom, na hesi ebe yaiyadiwo Yaubada yana walo hibenalei na hiꞌawa abiyedi hiya neta hinaguwao yo tahiguwao’. Yeisu wowoli iꞌabiye daumwali !Ta walo aꞌava hivetamalei, hiwalo, ‘Taubada, hinam yo tahimwowa tenem maseleyai hitowotowolo, ebeha nuwanuwadi owa’. Mulitai Yeisu hinana yo tahinao hilaoma habi itana na hesi boda imwalaꞌi alili, eeta nigele howahowana hiluwu Yeisu ainai. -‘Eeta amꞌita avivini yami benabenali aidiyena. Wuwuna yaiya ainai hava namwanamwana imiyamiya mata Yaubada ilauhepoiyei iya ainai. Na hesi ebe yaiya ainai nigele na yana nuwatuwu ebeha hava habuluna ainai imiyamiya, mata Yaubada ivaivehulu.’ Yeisu hinana yo tahinao !Hava dawadawanina mata imiya mahalava ta tomowa hibenalei. Na hava oiꞌoihamuina mata hilobai na hivaiyama maseleyai ta tomowa hiꞌita. a ;Yeisu hinage aidiyai iwalo, ‘Nigele teya yaiya lampa iyagabu na gaeba ainaena iyaꞌoihamui bo abaꞌeno elauhanai iyamwauwi na hesi abamwau ewanai imwauwi ta ebe tomowa maselene hiꞌita haugana hiluwuluwu. k ONa patuwowa toputopu namwanamwana aidiyai hibebeꞌune neta hiya tomowao mayadi atetalam Yaubada yana walo hibenaledi, yo mayadi alamaꞌiꞌita ainaena Yaubada yana walo aidiyai iꞌaino moiha.’ Masele ana walo vegevegedi {oNa patuwowa haihaili aidiyai hibebeꞌune neta tomowaowa hiya walowa hibenalei, na yadi nuwatuwu maudoina hilaulau nuwatuwu bagibagili yo wasawasa yo baleꞌu yaliyayanao aidiyai. Ainaena Yaubada yana walo aidiyai nigele ainona iyamahalava. zm
Na patuwowa hibebeꞌune toputopu malagaigaimana aidiyai neta tomowaowa hiya Yaubada yana walo vehabana hiyaliyaya, na hesi nigele lamlamdi hiyayaiyai wuwuna yadi yemidi nigele mwalaꞌina, ta ebe abatowoi aidiyai himahalava mata hibeꞌu. P Na patuwowa amwahai hibebeꞌune hiya neta tomowa walo hibenali mohilei, na hesi Tomodulele ilaoma ta atediyena walowa ivaivehulune, ta nigele howahowana hiyemidi ebeha Yaubada howahowana ihaguidi. _7 ‘Na walo vegevegedinane ana livahi teina dova: Patune neta Yaubada yana walo.
Na iya iwalo, ‘Omiu Yaubada alimiyai italam ta yana loina holana moiha ana tauhanapuwo, na hesi bagibagilidi walo vegevegedi aꞌava hibenalei.“Na adi nuwamasele nigele hiyahanapui, yo hinage ana hanapu hibehabehaei na hesi nigele hiyalobai.” s_ Mulitai ana taumulitaowowa Yeisu hipanivilaei, hiwalo, ‘Yam walo vegevegedine hava ana hanapu?’ Na hesi tupwadi patu toputopu namwanamwana ainai hibeꞌu ta himwalaꞌi na hiꞌaino, ta aidiyena aino namwanamwana ilobai.’ Iꞌovi na Yeisu bodaone ivenuwamwauwedi, iwalo ‘Ebe matalinamiu walo teina ambenaledi’. Patu walo vegevegedina ana livahi }Na tupwadi patu haihaili aidiyai hibeꞌu ta hiꞌini mwalomwalowoi wuwuna haihailine iwahiyala ta iꞌoiye mwalowoidi. Na tupwadi patu malagaigaimana ainai hibeꞌu ta hiꞌini na mulitai hiwewelaine, wuwuna toputopunane nigele gwagwamana. B}‘Tauꞌuma ehebo ilau yana oyai patu ivehulubudebudeyanaedi. Tupwadi patu amwahai hibeꞌu ta tomowa aediyena hiwutuꞌalatedi yo lowolowo hiꞌitadi ta hiꞌaitulu hiꞌaꞌaidine. Tomowa maudoidi dalava bagibagilidi aidiyena hitaugogoiyama Yeisu ainai, eena Yeisu walo vegevegediyena iveꞌitadi, iwalo, kOna hinage Yoana iya Kusa mwanena, Kusanane Helodi yana taupaihowa, na hinage Susana yo tupwadi waiwaihiu baidadiyao. Waiwaihiuwone hiya yadi tobwatobwaena Yeisu maꞌana geluwo hiꞌiꞌita avivinidi. Patu ana walovegevegedi xiNa hinage tupwadi waiwaihiu baidanao, neta hiya mwalona lovala yo aluꞌaluwa yababadi aidiyena Yeisu abiye namwanamwadi. Waiwaihiuwone neta Meli Magidalaena iya mwalona ainaena aluꞌaluwa yababadi maudoina 7 Yeisu iheusili mahalavaedi, ( KMulitai Yeisu itowolo na ilau dalava mwalaꞌidi yo habuludi aidiyai Yaubada yana Abaloina wasa namwanamwana iguguyaei, na ana taumulitaowa hitau 12 baidanao.
w2Eena Yeisu waihiuwa ainai iwalo, ‘Yam yemidi ainaena bada livahi ulobaiyaꞌo, ta mayam yaliyaya ulau’.< q1Na tomowaowa Yeisu baidanao hiꞌaiꞌaine, Yeisu yana walo hibenalei ta hibom aidiyai hiꞌuluꞌulumiyaei, hiwalo, ‘Yaiya yede teina ta ebeha pwanoliwo inuwahamuidi?’ h I0Iꞌovi na Yeisu waihiuwa iwalo auli, iwalo, ‘Yam pwanoliwo bada yanuwahamuidiꞌo’. G
/Iya yana pwanoliwo bagibagilidi bada yanuwahamuidiꞌo, ainaena ivelauwegau mwalaꞌina, na hesi ebe yaiya yana pwanoliwo habuludi na yanuwahamuidi, yana velau aliguwai hinage habuluna.’ a ;.Nigele hinage woloiyena vahugu uyayewoloi, na iya hesi yana woloiyena aegu iyewoloidi. xi-Na owa yagu mahalava ana niho nigele uyapaihowai aliguwai, na hesi iya yagu mahalava vauvauwai aegu inihoidi. #?,Na iꞌita gwaipile waihiuwa ainai, na iwalo, ‘Saimoni, waihiune teina yana paihowa vehabagu uꞌitayaꞌo, nigele dova owa. Wuwuna yam vadai yaluwuma na bwahi aegu anauwa vehabana nigele uyamohegau na hesi waihiune teina mehelinonaena aegu iuwadi na vahunaena ibaꞌilidi. "=+Ta Saimoni Yeisu alinana iyemaiha, iwalo, ‘Towahone iya ana vagavaga mwalaꞌinane ivelauwei mwalaꞌina’. Eena Yeisu iwalo, ‘Ehe, moiha’. V%*Na hitau bwauwone nigele howahowadi na hiyemaihadi. Ainaena tauwasawasawa hitau bwauwowa adi vagavaga inuwahamuidi. Na yapanivilaego. Hitaubwauwone aidiyena yaiya yadi taubadane ivelauwei mwalaꞌina?’ )Ta Yeisu iwalo, ‘Ehebo tauwasawasa na tomowa bwau adi vagavaga imwauwi, ehebo ana vagavaga dova 50 kina, na ehebo dova 5 kina. 2](Na Yeisu iꞌapuhini iwalo, ‘Saimoni, nuwanuwagu ehebo ginauli yawalo mahalavaei alimwai’. Eeta Saimoni iwalo, ‘Ehewa, aiteya ginauli? Uwalowei aliguwai’. 'G'Eena Palisiwa ibom inuwanuwatuwu iwalo, ‘Towaho teina, ebe iya tauwalo mahalava, ihanapui waihiune teina tauyababa, ta havena ainai iꞌabiꞌabi’.
:~d}}|{{?zSyyFxx:wvuutmsErzqpponm^m l*k_ji~hgvfSeddccgbbaaQ_^^L]\\[DZwYXX WW/UUTSS=RQPP}ONNUMM)L]KKJwIKHGG>FEEWDCBcAAnA@u?[>>6=U<_;:9988765533B210/..|--^,+*Y))>(W'&%$$[##*""? C A e1sL!
r 2
N V\`G_ qU[‘Na hinage ehebo iwalo, “Yau vauvaugu yatatawaholane ainaena nuwana mata nigele yayalaowa”. LT‘Na ehebo hinage iwalo, “Yauwedo mwalaꞌina, na yau hinage mata nigele yayalaowa wuwuna bulumakau 10 na hinage abatudai 5 bada yagimwalaidiꞌo ainaena yalalau ebeha yayepaihowadi”. dSA‘Na maudoidi nigele nuwadi, eeta vali walo yo vali walo himohei. Ehebo iwalo, “Bada tanovi vauvauna yagimwalaiyaꞌo ainaena nuwana yalalau na yatauboꞌeyei. Na yauwedo mwalaꞌina, mata nigele yayalaowa.” *RMNa aiꞌai iꞌatububuni ta yana hevali ivetamalei tomowa aidiyai na iwalo, “Bada aiꞌai hiꞌatububuyaꞌo ainaena amlaoma talau na aiꞌainane amꞌai”.
QAinaena Yeisu towahonane yana walo iyemaiha iwalo, ‘Ehebo towaho aiꞌai mwalaꞌina ipaihowai na tomowa maudoidi iyogaedi. VP%Eeta baidanao hiꞌaiꞌai na ehebo aidiyena walo teina ibenalei ta Yeisu iwalo auli iwalo, ‘Ehe dova! Ebe yaiyadiwo hiluluwu Yaubada yana Abaloina ainai na hiꞌai mata hiyaliyaya mwalaꞌina.’ xOita ebe awanamwanamwa moiha ulobai, wuwuna hiya nigele howahowadi na yam velaune hiyemaiha. Na hesi Yaubada ainaena mata ammaiha ulobai, haugana taunamwanamwa mwalowoiyena iꞌabiye towolodi.’ Taubada ehebo aiꞌai mwalaꞌina ipaihowai vNe
Na hesi ebe aiꞌai upaihowai hiya wewelohewo yo yabayababadi yo peupeudi yo hiya taumehegibugibu uyogaedi, eMC Ainaena Yeisu Palisinane iyogaei na ainai iwalo, ‘Ebe aiꞌai upaihowai, havena am geluwo yo tahimwao yo yam bodao yo tauwasawasao uyogayogaedi aine ainai, wuwuna hibom howola abo hiyogaego habi yemaiha alimwai. L! Teina ainaena tahanapui ebeha yaiya iꞌabihiniuyoi mata howola himwau aituluwei na ebe yaiya imwau aituluweuyoi mata himwauhini ewai.’ tKa
Ainaena ebe hiyogaego na ululuwu aidiyai abamiya papaliyai uvesinuwaei ta ainai umiya, na ebe haugana guyau taniwagana ilaoma iꞌitago mata alimwai iwalo, “Augelu umiyahae ahipuwai, eeta maꞌam walo vetuvehae tomowa mehediyai”. J9 na guyaune taniwaganane iwalo alimwai na ulau papaliyai na yam abamiyane ainai towahowa mwalaꞌinawa imiya. Na owa mata mayam hinimaya umiya aitulu. (II‘Ebe yaiya yana dalavai iyogaego tawahola guyauna vehabana havena abamiya namwanamuwana ainai umiyamiya wuwuna mata dova ta teya towaho mwalaꞌina ilaoma, HAine holanai Yeisu tomowa iꞌitadi nuwanuwadi abamiya namwanamwana ainai himiyamiya, eeta ehebo walo vegevegedi imohedi, iwalo, TG!Na hiya bada nigele teya yadi walo.’ Nuwadobi na veꞌawaꞌauꞌaugelu eFCIlaulau na Yeisu iꞌita gwaipile aidiyai iwalo, ‘Yaiya ebe mayana lagulagu dova hosi bo bulumakau na ebe teya lagulagune ahubena Tapwalolo ainai ibeꞌu guda ainai, mata vedova? Howahowana iniulihini bo nigele? +EONa yana walone nigele hiyayemaiha na mulitai Yeisu taulovalane nimanai iꞌabi na ana lovalawa iꞌabiye namwanamwane. Eena ivetamalei ta ilalaune yana dalavai. SD Eena Yeisu taulovalane vehabana ipanivila loina ana tauveꞌitao yo Palisi aidiyai, iwalo, ‘Vedova yami nuwatuwu? Howahowana ebe taulovala ahubena Tapwalolo ainai taꞌabiye namwanamwa bo nigele?’ QCwuwuna tenem ainai ehebo taulovala imiyamiya, tauna maudoina hiseseha. B
Tapwalolo ehebo ainai Yeisu ilau habi ai Palisi yadi taumugai ehebo yana vadai. Vadanane ainai iluwuluwu na boda hivinuvinunui, qA[
#Ainaena mata Yaubada yam vada tapwalolo mwalaꞌina ilaugabaei, na yawalo auligo mata nigele hinage uyaꞌitauyoigau ana higa yam bodao hitalam aliguwai na hiwalo, “Iya Yaubada yehanaena ilalaomane tawalo vetuvehaeyei”.’+@O
"‘Oo kaiyoni Yelusalem, kaiyoni Yelusalem, vedova ta tauwalo mahalavao oiyemwalowoidine, na hinage Yaubada yana tauyewasao ulau gaimaidine? Hauga bagibagilina nuwanuwagu na yam bodao yayoga ahaidima dova amꞌam natunao pepenaena iꞌoiꞌauꞌauhidi, na bada hitaꞌwataꞌwataegauꞌo! ?}
!‘Na yau howola yalalau Yelusalem, mata yo iꞌahubena yo iꞌahubenauyo yamahalava, na nemai yamwalowoi, wuwuna tauwalo mahalavao maudoimai yama abamwalowoi Yelusalem’. Ainaena Yeisu nuwanane iyababa ta Yelusalem vehabana idodoune, iwalo, >
Eena Yeisu aidiyai iwalo, ‘Amlau na taumaninine amwalo auli mata teina taꞌi aluꞌaluwa yababadi tomowa aidiyena yavehulu mahalavaedi, na taulovalao yaꞌabiye namwanamwadi, na iꞌahubena hinage dova, na iꞌahubenauyo yagu paihowa maudoina yaveꞌovi. .=U
Tenem haugane ainai tupwadi Palisiwo hilaoma na Yeisu hiwalo auli, hiwalo, ‘Teina taꞌi umwayamwayau na udena, mata dova ta Helodi iꞌoiye mwalowoigo!’. %<C
Eeta ebe yaiyadiwo teina taꞌi himugamugai howola abo himulita, na yaiyadiwo himulimulita howola abo himugai.’ Yeisu yana nuwayababa Yelusalem vehabana p;Y
Na dalava maudoina aidiyena boda hilaoma ta yadi abamiya namwanamwadi hivaidi Yaubada yana Abaloinai. w:g
‘Na mulitai mata Abelaham yo Aisake yo Yakobo yo hinage tauwalo mahalavao maudoidi baidadiyao amꞌitadi Yaubada yana Abaloinai himiyamiya na omiu mayami dou yo mayami sala tauꞌalahe hauganane ainai mata tulutuluhai ammiyamiya. )9K
‘Eena mata taubadanane iwalo, “Moiha, nigele yayahanapuigomiu. Havanaena amlalaomane? Amlau gwaipile na havena amluwuluwuma wuwuna omiu yababamiu!” 87
‘Na ebe omiu amyemaiha amwalo, “Ai mugai baidamwao taꞌaiꞌai, yo tanumanuma toyawa. Na hinage yama dalavai alimaiyai uveꞌiveꞌita”. 07Y
Na mata hinage vadane taniwaganane amwaha igudui na omiu maseleyai amtowotowolo na awaꞌedai amꞌaigohagoha, na amdoudou, amwalo, “Taubada, awaꞌedane uhoꞌe na aluwuwa.” ‘Na mata taubadanane yami walo iyemaiha na alimiyai iwalo, “Havanaena amlalaomane? Nigele yayahanapuigomiu!” 56c
Na Yeisu iwalo, ‘Ehe, dova, na hesi amtowoi wahiyala ta amluwu amwahanane dinodinona ainaena. Wuwuna bagibagilidi hitowotowoi na ebeha hiluwu ta hiꞌaipate ahaya. ~5u
Na ehebo towaho Yeisu ipanivilaei, iwalo, ‘Taubada, vedova? Nuwana mata tomowa vihavihadi livahi hilobai, awa?’ 45
Haugana Yeisu ilaulau Yelusalem na amwahai tupwadi dalava mwalaꞌidi yo habuludi aidiyai imahalava ta aidiyai iveꞌiveꞌita yo iguguguguya. B3}
Nuwana tenem dova: Waihiu ehebo pwalawa ana abaꞌabiye seseha habuluna taꞌi ivai ta pwalawa mwalaꞌina baidana ivivilaine, ainaena pwalawawa maudoina iseseha.’ Amwaha dinodinona 2
Iꞌovi na iwalo aulidi, iwalo, ‘Walo vegevegedi teina vedova mata yayemaselene ta ebe ainaena Yaubada yana Abaloina amhanapui? #1?
Towaho ehebo haiyala patuna ivai ta maseleyai iꞌumai ta imwalaꞌi, na mulitai lowolowo hilaoma ta yadi noi lagalaganaone aidiyai hiꞌaꞌabidine.’ !0;
Mulitai bodaone aidiyai hinage iwalo, ‘Vedova mata Yaubada yana Abaloina yayemaselene alimiyai. Nuwana tenem dova, ehebo aiwa ainaena yalivahi. g/G
Yeisu yana walo teina ainaena tauꞌawa ulumwowa ivehinimayadi, na hesi boda ibagibagili alili hiyaliyaya mwalaꞌina Yeisu yana paihowa wahiwahiyaladi vehabana. Yeisu iwalo vegevegedi Yaubada yana Abaloina vehabana u.c
Na vedova waihiune yami nuwatuwune ta ebeha havena yana miyavitai ainaena yalivalivahi na hagu ilobai dova yami lagulaguwone. Teina waihiune iya Abelaham yana boda ehebo, na hesi Tomodulele bolimai 18 holanai iꞌabiꞌabi avivini.’ 7-g
Eeta yana walo Bada iyemaiha iwalo, ‘Omiu ita oyaꞌoyama ampaipaihowai. Nigele teya yaiya yana bulumakau bo yana doniki tapwalolowai iya livahi ta iya numanuma, bo? 4,a
Teina ainai vada tapwalolo ana tauꞌita aviviniwa Yeisu yana paihowane iꞌita, na ana modiꞌiꞌini wuwuna tapwalolowai taulovala iꞌabiye namwanamwa, ainaena towahowa boda aidiyai iwalo mahamahalava iwalo, ‘Maudoida, laugagayo tahanahanapui neta ahubena 6 aidiyai yada paihowao tapaipaihowaidi. Teina nigele ana itane iyanamwanamwa ebe tapwalolowai taulovalao hilawedima na adi lovalao habi abiye namwanamwadi.’ M+
Mai ehebo na itowolo dumwadumwalu ta Yaubada iwalo vetuvehaeyeine. *'
Ta Yeisu waihiunane iꞌita ta iyogaei, iwalo, ‘Waihiu, ulaoma’. Ilaoma na iwalo auli, iwalo, ‘Aihale, amlovala ainaena yalivahigo’. P)
Na ehebo waihiu imiyamiya, na bolimai 18 holanai aluꞌaluwa yababana ainai imiyamiya, ainaena ilovalovala, na yana lau neta ilaulau pwagopwagogo, na nigele howahowana itowolo ta ilau dumwadumwalu. Z(-
Ehebo tapwalolo ainai Yeisu vada tapwalolo ainai iluwu ta iveꞌiveꞌita. ''
na ebe iꞌaino, bada taꞌi itowotowolo; na ebe nigele iyaꞌaino, abo tagoha vehulu.” ’ Tapwalolowai Yeisu waihiu iꞌabiye namwanamwa Q&
‘Na tauꞌita aviviniwa yana taubadane iwalo auli, iwalo, “Taubada, badagi! Havena yagohagoha vehulu, na hesi yana yababa yabehaei na gawala ainai yamwauwi na vali bolimaine ainai taꞌita, %
Ainaena yana oyane ana tauꞌita avivinine iwalo auli, iwalo, “Bada uhanapuiyaꞌo ebeha bolimai tonuga yalaolaoma teinai mawiho ainona habi gigina, na hesi nigele teya ainona yayalobai. Teina hauga ugohavehulu wuwuna baleꞌu namwanamwana iniꞌini awawai!” g$G
Mulitai ehebo hinage walovegevegedi imohedi, iwalo, ‘Ehebo towaho yana oyai aiwa dova mawiho iꞌumai. Na hauga bagibagilina ilaolaoma aiwanane ainai ta ebe ainona igigi, na hesi nigele teya hauga ainona iyalobai. #
Nigele taꞌi! Omiu hinage ebe nigele yami mumugao aidiyena amyanuwabui, mata ammwalowoi hitau 18 dova.’ Aiwa nigele ainona c"?
Na vedova yami nuwatuwu Siloamao hitau 18 vehabadi, haugana vada haliyana daodaona iguli taꞌiꞌohamuidine, ebeha hibom yadi mumuga yababa alilina taumiya Yelusalem maudoidi aidiyena, eeta mwalowoinane hilolobaine? g!G
Na omiu mata ammwalowoi bada dova hibom, ebe yami mumuga yababa aidiyena nigele amyanuwabui. - S
Eena Yeisu iwalo, ‘Yami nuwatuwu ebaha hibom tauyababao moiha, ainaena hiꞌoiye mwalowoidine, awa? Nigele! Taumiya Galili maudoidi yadi yababao bada dova. < s
Hauganane ainai tupwadi tomowa hilaoma ta Yeisu ainai hiꞌaubabada, taumiya Galili vehabadi, hiwalo, ‘Taubada, taumiya Galili tupwadi hitapwatapwalolo Yaubada ainai na Pailato yana tauꞌalehao iloinaedi ta tomowadine hiꞌoiye mwalowoidiꞌo na ꞌwahinadi lagulagu ꞌwahinadi baidana iyeyebweline’. | q ;Na yawalo moiha mata nigele hiya livahigo vada paipaiyena ana higa am vagavaga maudoina uyemaiha veꞌovi.’B } :Na ebe amꞌaleha ilaoma na iꞌitago ebeha ilauvetalaego, ilauwainanei ebe haugana amlaulau amwahai, utowoi na lauhapuliwa upapaihowaiwa uꞌabiye dumwalu, ta ebe havena amtaulauvetalane ilawelawego tauloina ainai, mata dova ta tauloinane vada paipai ana tauꞌita avivini iloinaei ta vada paipaiyai imwauwigo. m S 9‘Na hava wuwuna ta nigele amyavesinuwa iliꞌilimani ta amwaha dumwaluna ainaena amyalaune? *M 8Moiha, omiu baleꞌu adi ilaꞌilalao amhanahanapuidi na hesi Yaubada yana ilaꞌilalao nigele amyahanapuidi hauga vauvauna mehedai vehabana. Teina yami oyama. w 7Na ebe tupwa yalasi ainaena yaumai itowatowama, neta bada amhanapuiyaꞌo ebeha hauga muhamuha na mahavai imahalava. (I 6 Yeisu hinage tomowaone aidiyai iwalo, ‘Haugana ebe amꞌita bolibolime yalovi gibagibadi hihaehaema, amhanapuiyaꞌo ebeha mata iꞌwesu, neta moiha. >u 5Mata hiwahei ta tama natuna towahona iveꞌalehaei, na natu towahona tamana ainai iveꞌaleha. Hinage mata hina natuna waihiuna iveꞌalehaei na natu waihiuna hinana ainai iveꞌaleha. Aihale mata lawana iveꞌalehaei na wainiune mata lawanane aihalewa iveꞌalehaei.’ Veꞌiveꞌilala adi hanapu vehabana } 4Hauga teina aidiyena na hauga hilalaoma aidiyai, mata huhu aidiyena wahei himahalava. Huhuwone alodiyai ebe tomowa adi bagibagili dova nima ehebo, mata alodiyena hitau tonuga himanini hitau bwau aidiyai bo hitau bwau himanini hitau tonuga aidiyai. 6e 3‘Na vedova? Yami nuwatuwu ebeha yagu laoma baleꞌuwai neta daumwali amlobai? Nigele taꞌi. Na hesi yawalo alimiyai, ebeha mata aleha yo wahei alimiyai himahalava. 2Na hesi hauga muhamuhana na bapitaiso muyamuyana mata yalobai, ainaena mayagu ate hawawali, ana higa bapitaisonane aliguwai hipaihowai. hI 1‘Yalaoma ebeha aiwa yayuvi baleꞌuwai ta nuwanuwagu imwayamwayau na iꞌala hawawali. a; 0Na taupaihowa yaiya yana taubada yana nuwatuwu nigele iyahanapui, na ipaihowa pwanoli, mata sapi iveꞌalo, na nigele mwalaꞌina mata iyavai. Na hava mwalaꞌina ilolobaine ebeha mwalaꞌina italamwei. Na yaiya ainai mwalaꞌi alilina tomowa himwaumwauwi, hiya mata yadi awanoi mwaliꞌi alilina hipaihowai.’ Yeisu vehabana wahei imahalava /‘Ainaena ebe yaiya yana Taubada yana nuwatuwu ihanahanapui na nigele iyapaihowai mata sapi mwalaꞌina iveꞌalo. y .Na mulitai abo yana taubadawa ahubena ehebo ainai mata ilaoma. Na yana laomane neta taupaihowane yana nuwatuwu ebeha mata nigele iyalaoma ta mahanana havena ihanahanapui. Na mata iyemaiha ta taupaihowawa awaꞌawasewanane baidana imwau eheboidi.
-Na ebe taupaihowane ibom ainai iwalo, “Yagu taubadane howola ibwedabweda”, ainaena yabom yagu nuwatuwu yapaihowaidi. Ainaena ana geluwo towatowaho yo waiwaihiu italatalaidi, yo nigele aiꞌai iyamohedi, na ibom iꞌaiꞌai yo inumanuma ta inuma yauyaule. fE ,“Yam paihowa namwanamwana vehabana mata ginauli maudoina adi loina yamohego ta uloina”. +Na yana taubadane ilau gwaipilema ta yana taupaihowane ilobai yana paihowa dumwaluna, mata vehabana iyaliyaya na ainai iwalo, Y
+ *Na Yeisu iwalo, ‘Taupaihowa namwanamwadi na hanahanapudi yadi mumuga teina dova, ebe yaiya iya yana taubada ivesinuwaei na vada iꞌita avivini, na ana geluwo aiꞌai imohemohedi ahubena ehebo ehebo. h I )Eena Pita iwalo, ‘Bada, neta ai vehabamai uwalowalone, bo tomowa maudoidi vehabadi?’ 3 _ (Ainaena omiu hinage amꞌatububuni iliꞌilimani, wuwuna yau Tomowa Moihagu yagu laugwaipilema ana mahana ainai amwalo mata nigele yayalaoma neta ainai mata yalaoma.’ g
G '‘Hinage ginauli ehebo teina amnuwatuwu avivini ebe vada taniwagana ihanapui aiteya hauga ainai tauꞌaivavali iluwuluwune yana vadai, iꞌatububuni iliꞌilimani na ihilahilawa ta ebe havena yana vadane ipapapapa. N &Na hinage ebe yana hauga laugwaipile ainai na ibwedabweda ta masigili holana bo nuwana iꞌahuꞌahubena na imahalava na bada dova yadi miyamiyane na ilobaidi, mata hinage hiyaliyaya mwalaꞌina. r] %Ainaena ebe hihilahilawa na hiꞌatuꞌatububuni na hihaꞌwahaꞌwa na ilobaidi, mata hiyaliyaya mwalaꞌina. Na yawalo moiha, yadi taubadane mata luwuluwu abapaihowa iliꞌwadi ta taupaihowao himiya na iya vehabadi ivetaupaihowa. ]3 $dova taupaihowao yadi taubada hihaꞌwahaꞌwai yana laugwaipilema tawahola mahulina vehabana. Eeta ebe aiteya hauga ainai imahalava na awaꞌeda ainai iꞌaigohagoha, mwayamwayau awaꞌedane hihoꞌe ta iluwu. #‘Eeta amꞌabinonovai iliꞌilimani ta ami luwuluwu amliꞌwadi, na hinage mayami lampa masemaseledi amhaꞌwahaꞌwa, # "Eeta amhanahanapui neta aiteya tupwa ainai yami wasawasa imiyamiyane neta ainai yami nuwatuwu isagena. Taupaihowa namwanamwadi na yababadi % !‘Na yami tobwatobwao amvegimwalaedi na manedine amꞌaiyauyanedi tauwewelohe aidiyai, ta ebe galewai yami wasawasa imiyavateyai. Wasawasane galewai imiyamiyane nigele yana abaꞌovi, wuwuna nigele teya tauꞌaivavali tupwanane ainai, yo hinage nigele hulahula. Eeta moiha, omiu Tamamiu yana sipiwo, ta havena ammehemeheuhi, wuwuna bada ivesinuwagomiuꞌo ta ebe yana abaloina ainai amluwu. gG Na ilowoinanegomiu ebe mugai Yaubada yana loina ambehaei, ta ainaena ginauliwone imohegomiu. } Taumiya baleꞌu maudoidi ginauli teina vehabadi hinuwanuwatuwu, na hava yami nuwanuwatuwu Tamamiu bada ihanapuidiꞌo. l Q Ainaena havena amnuwanuwatuwu mwalaꞌina yo amꞌateꞌatehawawali aiꞌai yo weꞌaha vehabadi. E Ainaena amnuwanuwatuwu Yaubada yana itaꞌavivini alimiyai vehabana. Iya nuꞌula iyepasadi pwalawasi namwanamwadi aidiyena, mata hitaya na iꞌahubena hiwelai na higabudi, na omiu nuꞌula pwalawasidi amnamwanamwa gabaei, ainaena howahowana ami aleꞌo imohegomiu. Eeta havena yami yemidi Yaubada ainai ibelubelu. )~K ‘Na hinage teina teya abaꞌita, pwalawasi yadi ini vehabana amnuwanuwatuwu. Hauga maudoina nigele hiyapaipaihowa, na hinage nigele adi aleꞌo hiyapaipaihowadi. Na moiha, Solomoni ana aleꞌowone yo ana pasaone adi ita namwanamwadi, na hesi pwalawasi adi ita hinamwanamwa alili. {}o Ebe nigele howahowamiu na ginauli habuludi ampaihowaidi, hava vehabadi vagadi vehabadi amꞌateꞌatehawawaline? p|Y Yaiya alimiyena yana nuwatuwu ainaena howahowana yana hauga baleꞌuwai iꞌabiye daodao? Nigele awa? {{o ‘Teina teya abaꞌita yamohegomiu aoꞌao vehabana hauga maudoina nigele hiyalaulaupeli, nuwana hiyalaulauꞌeli, na hinage nigele yadi vadavada, na Yaubada hauga maudoina aiꞌai imohemohedi; na hesi omiu amhae alili abo ꞌaoꞌao. rz] Wuwuna yawahida ginauli mwalaꞌina maudoida alidai na ginauli tau vehabadi nigele ginauli mwalaꞌina. y! Eena ana taumulitaowo aidiyai iwalo, ‘Havena yami miya baleꞌu vehabana amnuwanuwatuwu mwalaꞌina, amiu yo ami aleꞌo vehabana. 4xa Na Yeisu yana walo abaꞌovi ainai iwalo, ‘Teina dova mata hiya wasawasa hibom vehabadi hihiwahiwagogoi mata nigele hiyavewasawasa Yaubada mehenai.’ Atehawawali 9wk ‘Na hesi Yaubada towahowa ainai iwalo, “Owa, yauyaulem! Masigili teina ainai yawahim yavaivehulu. Na teina ginauliwone uꞌabinonovaidine mata yaiya vehabana.” ’ (vI na mulitai mayagu yaliyaya yawalo, ‘Yau tauwasawasa ehebo bada yaꞌatububuni vateyaiꞌo na yagu wasawasaone maudoina howahowana bolimai viha hilalaoma vehabadi. Eeta paihowa ainaena yaꞌaiyawasi na hesi yaliyaya taꞌi, wuwuna bada agu yo agu weꞌaha maudoina howahowagu.’ ” u' Nuwana vadavada miyamiyadiwa yaloꞌe vehuludi na vauvaudi yo mwalaꞌidi yaꞌabidi ta aiꞌai yo yagu ginauli maudoina aidiyai yamwauwidi, t% Ainaena towahonane ibom inuwanuwatuwu, ta iwalo, “Aiꞌai mwalaꞌina na yagu vadavada nigele howahowana. Ainaena mata hava yapaihowaine? -sS Eeta ehebo abaꞌita imohedi walo vegevegediyena, iwalo, ‘Ehebo tauwasawasa yana tanovi mwalaꞌidi na bagibagilidi ta aiꞌai mwalaꞌina aidiyena ilobai. Hr Na hinage yana walone itubwei ta boda maudoidi aidiyai iwalo, ‘Amꞌita avivinigomiu na havena wasawasa nuwamiu ivaivai, wuwuna nigele mata wasawasa ainaena yawahi namwanamwana amyalobai.
q Na Yeisu towahone yana walo iyemaiha, iwalo, ‘Augelu, yaiya loina imohegau ta ebeha yavetauloina bo yaveꞌaha alimiyai?’ p'
Bodaone aidiyena towaho ehebo iwalo, ‘Tauveꞌita, tahigu ainai uwalo ta tupwana abaloina imohegau mwalona tamamaiwa iwawaloweine’. o- wuwuna hauganane ainai Aluꞌaluwa Veꞌahihi baidamiu, na iya mata iveꞌitagomiu hava mata amwaloweine.’ Walo vegevegedi wasawasao vehabadi Gn ‘Na ebe tomowa hilauvaigomiu vada tapwalolo aidiyai habi lauvetala babadao yo tauloinao mehediyai havena ammehemeheuhi nuwana amnuwanuwatuwu vedova mata yadi panivila amyemaihadine, ;mo
‘Yau Tomowa Moihagu ebe yaiya iꞌawa yabayababaegau Yaubada mata inuwahamui. Na ebe yaiya Aluꞌaluwa Veꞌahihi iꞌawa yabayababaei, mata nigele Yaubada iyanuwahamui. {lo Na ebe yaiyadiwo hiuvalaegau tomowa mehediya, yau hinage howola Yaubada yana tausagenawasao mehediya yauvalaedi. ?kw ‘Teina hinage amhanapu iliꞌilimani. Ebe yaiyadiwo vehabagu tomowa mehediya hiwalo mahalava, yau Tomowa Moihagu mata yawalo mahalavaei Yaubada yana Tausagenawasao mehediya. Bj} Na hinage uluꞌulumiu vahudi maudoidi Yaubada ivahili veꞌovidi. Ainaena havena ammehemeheuhi, wuwuna omiu amhae alili na abo lowolowo bodadi. Yeisu ana yemidi yo ana uvala vehabana 5ic ‘Viha dova lowolowo adi maiha? Nigele mwalaꞌina, dova toea bwau na lowolowone adi bagibagili nima ehebo. Na Yaubada nigele lowolowone ehebo iyanuwapwanopwanowei. h7 Na hesi Yaubada ammeheuhei, wuwuna iya howahowana dalava alaꞌalahina ainai taumiu na aluꞌaluwamiu iveyababa bwauwedi. Moiha iya ibom ammeheuhei! Ng ‘Na augeluwo yavenuwamwauwegomiu, hiya taumiu adi tauꞌoiye mwalowoi, havena ammehemeheuhedi, wuwuna hiya taumiu ibom howahowana na hiꞌoiye mwalowoi na aluꞌaluwamiu nigele howahowadi. Tf! Na hinage hava guguyou ainai amwalowalowedi mata ahubena aidiyai tomowa hibenaledi. Na hava nuwana vehabana amwalo himhim vada holanai mata tomowa maudoina aidiyai hiwalo mahalavaei. Yaubada tameheuhei Ze- na ginauli dawadawanidi howola Yaubada abo iꞌabiye mahalavaedi, na hihanapui. Dd Boda mwalaꞌina hihuluhuluꞌahaiyama ta hitupatupauyoidi, na Yeisu iwalo mugai ana taumulitaowo aidiyai iwalo, ‘Amꞌita avivinigomiu na havena Palisiwo yadi paihowa oyaꞌoyama ampaipaihowaidi, wuwuna yadi paihowa dova pwalawa ana abi yeseseha. Abaꞌabiye sesehane ebe hava habuluna mata iꞌabiye mwalaꞌi, Nc 6ebeha vedova na yana walohapuli hilobai ta ainaena hiveꞌewai.b+ 5Haugana Yeisu dalavanane ilaugabaei loina ana tauveꞌitao yo Palisiwo hiwalo dobidobiyei. Na ginauli bagibagilidi vehabadi hipanivilaei, Ja
4‘Na hinage omiu loina ana tauveꞌitao nuwayabayababamiu wuwuna hanapu ana amwaha amguduiyaꞌo, ta omiu nigele howahowana amluwu, na hinage hiya nuwanuwadi na hiluwu amguduguduidi.’ t`a 3Neta Abeli hiꞌoiye mwalowoi na ainaena hiꞌoiꞌoiye mwalowoi ana higa Sekalaya hiꞌoiye mwalowoi vada tapwalolo ana abapwaoli veꞌaveꞌahihina ahiꞌahipudiyai. Ainaena oiye mwalowoi maudoina adi maiha yaso teina mata amlobai. _ 2Ainaena yaso teina mata maiha maudoina amlobai tauwalo mahalavaowa himwamwalowoiwa baleꞌu yana abavetuwuni ainaena ta wau vehabadi, I^ 1Ginauli teina vehabadi Yaubada yana hanapu imwauwi, iwalo, ‘Howola abo tauwalo mahalavao yo yagu tauyewasao yavetamalediwa, na tupwadi amꞌoiye mwalowoidi na tupwadi amꞌabiye muyadi’. M] 0Eeta paihowanane ainaena tubumiyaowa amꞌawaꞌawa namwanamwaedi, ebeha hiya tauwalo mahalavaowa hiꞌoiye mwalowoidiꞌo na omiu adi magaiwowa aidiyai adi abanuwatuwu avivini amꞌabiꞌabidi. \ /‘Nuwayabayababamiu, omiu wuwuna tubumiyaowa tauwalo mahalavao higogohaye mwalowoidiwa adi magaiwone amꞌabi iliꞌilimanidi.
[
.Na Yeisu iwalo, ‘Omiu loina ana tauveꞌitao nuwayababamiu, wuwuna tomowa vitai mwalaꞌidi nigele howahowadi na hiꞌavalaidi na omiu hesi amveꞌaveꞌavalaidi. Na omiu nigele habuluna nima gigimiu ehebo amyatuwu ta tenem vitaine amyaꞌabitowoi. Z -Eena ehebo loina ana tauveꞌita iwalo Yeisu ainai, iwalo, ‘Tauveꞌita yam walowone teina aidiyena ai hinage uhinahinaligai!’ zYm ,‘Omiu nuwayabayababamiu, wuwuna ami ita dova magai nigele ilaꞌilaladi na ewadiyena tomowa hilaulau.’ tXa +‘Omiu Palisiwone nuwayabayababamiu wuwuna vada tapwalolo aidiyai nuwanuwamiu abamiya namwanamwadi aidiyai ammiyamiya, na hinage nuwanuwamiu ebeha tomowa hivelavelauwegomiu abagimwala aidiyai veꞌahihiyena hiveꞌahihiyegomiu. W *‘Omiu Palisiwone nuwayabayababamiu! Yami ginauli maudoina 10 na alodiyai ehebo. Yaubada ammohemohei, ginauliwone dova haiyala yo pam yo aiꞌai adi abiye namwanamwa maudoidi. Na hesi mumuga dumwaluna na Yaubada ana velau nigele vehabadi amyanuwanuwatuwu. Teina paihowaone neta ginauli mwalaꞌidi ebeha ammulitaedi, na yami aiyauya Yaubada ainai havena amnuwanuwapwanopwanowedi. ]V3 )Na ebe yami atemuyamuyaena tauwewelohe hagu ammohemohedi neta mata omiu taumasele. gUG (Omiu buwa! Yaubada ginauli maudoidi dageladi ipaihowaidi eeta iya hinage holadi ipaihowaidi. XT) 'Na Yeisu Palisine bada yana nuwatuwu ihanapuiyaꞌo, ta ainai iwalo, ‘Omiu Palisiwone dova vedi na gaeba, wuwuna dagela aꞌavadi amuwadi, na hesi holamiune imwau aiduma yo mumuga yababadi aidiyena. mSS &Na Palisine nuwana ipwanopwano wuwuna iꞌitayaꞌo Yeisu nimanane nigele iyauwadi na iꞌaiꞌai. Ry %Yeisu iꞌaubabada iꞌovi, na ehebo Palisi Yeisu iyogaei na baidana hiꞌai eeta iluwu na imiya abaꞌai ainai. BQ} $Na ebe taum maudoina masele iꞌoyemau, na nigele teya guguyou ainai, maudoina mata masemaselena dova lampa mwalaꞌina yana masele. Palisiwo yo loina ana tauveꞌitau Yeisu iwalowedi FP #Ainaena uꞌita avivini mata dova ta yam maselene iguguyou. "O= "Ainaena mehemne taum ana masele dova, ta ebe mehem masemaselena taum maudoina masele iꞌoiye mwau. Eena ebe mehem iyababa mata taum maudoina iguguyou. /NW !‘Mata nigele teya yaiya lampa iyagabu na iyadawadawani guda ainai bo gaeba alonai, na hesi imwauhini abamwau ewanai ta vada ana tauluwuwo iꞌabiye maseledi. M7 ‘Dova hinage Yaubada yana lauvetala ana ahubena ainai hiya Nineva mata yaso teina hiveꞌewaigomiu wuwuna Yona aidiyai iguguya ta yadi mumuga yababadi aidiyena hinuwabuiꞌo, na yawalo auligomiu, teina ainai tomowa teya ihae alili na abo Yona. Lampa ana walo vegevegedi -LS ‘Eeta moiha Yaubada yana lauvetala ana ahubena ainai mata Siba yadi tauꞌalawata itowolo na omiu yaso teina iveꞌewaigomiu wuwuna waihiunane amwaha daodaowena ilaoma Solomoni yana walo hanahanapu habi benaleina, na yawalo auligomiu, teina ainai tomowa teya ihae alili abo Solomoni. SK Wuwuna Yona yana paihowa ainaena Nineva hihahanapuine ebeha iya Yaubada ainaena ilaoma. Dova hinage yau Tomowa Moihagu yagu paihowa aidiyena omiu yaso teina amhanapuigau ebeha Yaubada ainaena yalaoma. 0JY Haugana bodaone Yeisu hitowolo polupoluwei, ainaena ivetuwuni aidiyai iwalo, ‘Yaso teina yaso yababana! Wuwuna veꞌiveꞌilala vehabana hiꞌawanoi na hesi mata nigele Yaubada iyaꞌabiye mahalava aidiyai na veꞌiveꞌilalane alaꞌalawowolina neta Yona ibom iꞌaꞌabiye mahalavane. )IK Na Yeisu iwalo, ‘Hiya hesi Yaubada yana walo hibenalei na walonane hiꞌawaꞌawa abiyei, hiya moiha tauyaliyayaede’. Yona iya ehebo abaꞌita alidai GH Haugana Yeisu iꞌauꞌaubabada na ehebo waihiu bodaowa aidiyena alinana mwalaꞌina Yeisu iwalo auli, iwalo, ‘Waihiu yehana ilalabahigone na ivevehuhugone iya tauyaliyaya moiha’. [G/ ainaena ilau na aluꞌaluwa 7 yababa alilidi hinage ilauvaidima ta baidanao hiluwu abamiyawa ainai, ta nemai baidanao himiyamiya na towahonane yana miya hiꞌabiye yababa moiha, na abo mwalona. Yaliyaya moiha RF Eeta ilau gwaipile ta ilobai abamiyawa masemaselena na atuꞌatububuna, :Em ‘Ebe aluꞌaluwa yababana imahalava towaho ehebo ainaena, towahonane mata inamwanamwa, na aluꞌaluwawa yababanane mata ilau yabayababauhi na yana abamiya ibehabeha. Na ebe nigele iyalobai mata aluꞌaluwawa ibom ainai iwalo, “Nuwana ana ita yalau gwaipileuyo yagu abamiyane miyamiyanawa ainai. dDA ‘Ebe yaiyadiwo hiya nigele agu tauhaguwo hiya agu alehao. Na hinage yaiyadiwo nigele baidaguwao ayapaipaihowa toyawa, hiya yagu paihowa hiꞌabiꞌabiye yababa. Aluꞌaluwa yababana ilau gwaipile towaho holanai C Na ebe ehebo towaho wahiyalana imahalava, mata towahonane ipai na yana tobwatobwa alehaone itanoidi nimanaena ta ana geluwo imohedi. UB# ‘Tomodulele iya dova towaho ehebo wahiwahiyalana na mayana tobwatobwa aleha ainaena yana vada mwalaꞌina iꞌitaꞌita avivini ta ebe havena teya yaiya yana tobwatobwao iꞌabiꞌabiye yababadi. ,AQ Na yau hesi Yaubada yana alaꞌalawowoliyena aluꞌaluwa yababadi yagabagabae mahalavaedi ainaena amhanapui ebeha Yaubada yana loina bada imahalavaꞌo alimiyai. V@% na yaiya yede yana alaꞌalawowoliyena omiu yami tomowao aluꞌaluwa yababadi higabagabae mahalavaedine? Tomodulele ainaena bo Yaubada ainaena? Teina vehabana amnuwanuwatuwu na amhanapui ebeha yau yaiya? G? Tomodulele dova ebe mayana bodao hiꞌalehauyoidi, mata yana abaloinane ibeꞌu. Na vedova ta amwalo ebeha Tomodulele yana alaꞌalawowoliyena aluꞌaluwa yababadi yagabagabae mahalavaedi, $>A Na Yeisu bodaone yadi nuwatuwu bada ihanapuiyaꞌo, ta iwalo aidiyai iwalo, ‘Ebe ehebo abaloina ainai tomowa hivewahewahei na hibom hiꞌaleꞌalehauyoidi, mata abaloinane itapiya na ibeꞌu. Na hinage dova ebe ehebo huhu hibom hiꞌaleꞌalehauyoidi mata yadi miya iyababa. )=K Na tupwadi hinage Yeisu hitowoi na ebeha ilaꞌilala ehebo ipaihowai vehabadi, ta ebe ainaena hihanapui ebeha yana alaꞌalawowoli Yaubada ainaena ilalaomane.
<
Eeta tupwadi hiwalo, ‘Alawai yadi badane Tomodulele yana alaꞌalawowoliyena Yeisu aluꞌaluwa yababana igabae mahalavaei’. ;3 Yeisu ehebo towaho ilobai iya aluꞌaluwa yababana yana wahiyalaena memenana ivitai ta nigele howahowana iꞌaubabada ainaena Yeisu aluꞌaluwa yababana igabae mahalavaei ta towahonawa inamwanamwa ta iꞌauꞌaubabada. Tenem ainai tomowa hiꞌita na nuwadi ipwanopwano. !:;
Omiu tauyababa, na hesi yami aiyauya natumiyao aidiyai bada amhanahanapui ebeha ginauli namwanamwa aꞌavadi ammohemohedi. Dova hinage tamamiu galewai yana aiyauya alimiyai inamwanamwa alili, ainaena ebe amꞌawanoi mata Aluꞌaluwa Veꞌahihi imohegomiu.’ Yeisu na Tomodulele I9 Bo ebe pou vehabana hiꞌawanoi, mata alivai ammohedi? Nigele! j8M ‘Na vedova omiu taulabalaba ebe natumiyao yama vehabana hiꞌawanoi, mata weso ammohedi? 7/
Moiha taꞌi, ebe taꞌawanoi Yaubada ainai mata imohe alidai, na ebe tabeha mata talobai, na ebe taꞌaigohagoha mata awaꞌeda ihoꞌe alidai. 6+ ‘Ainaena nuwamiyai yamwauwi, amꞌawanoi ta Yaubada imohegomiu. Na ambeha ta amlobai, na amꞌaigohagoha ta awaꞌeda ihoꞌe alimiyai. m5S Na ebe iꞌawa sewa alimwai, bada uhamadudu, ta ebe iꞌenotowolo na hava yam awanoi dova imohego. h4I ‘Na ebe towahone vadane holanaena yam walo iyemaihayama iwalo, “Augelu, havena uvetavetausosomana wuwuna manatuguwao aꞌeꞌeno, na hinage awaꞌeda bada yaguduiyaꞌo, ainaena nigele howahowagu na yahaguigo”. w3g wuwuna ehebo augelu abomohili amwaha daodaowena ilaoma, na nigele teya hava aliguwai ta tamahina yamohei.” <2q Na hinage Yeisu aidiyai iwalo, ‘Awanoi ana mumuga teina dova. Ebe yaiya owa amtaumana masigili holana ilaoma alimwai na nigele teya hava alimwai ebe umohei tamahina vehabana, ainaena howahowana am gelu teya ainai ulau na uꞌawanoi uwalo, “Augelu, howahowana uhaguigau ebe beledi tonuga umohegau, 1! Na mumugamai yababadi unuwahamuidi, dova ai hinage ama geluwo yadi yababa anuwahamuidi. Na hesi havena towoi mwalaꞌina umohemohegai.” 80k Amai ahubena ehebo ehebo aidiyai umohemohegai. /! Ainaena Yeisu aidiyai iwalo, ‘Teina dova amꞌawanoi amwalo:“Tamamai yeham aveꞌahihiyei, na aꞌawanoi ta owa uloinaegai. R. Ehebo hauga ainai Yeisu ibom tupwa ehebo ainai iꞌawaꞌawanoi. Yana awanoi tuluhanai ana taumulita teya ainai hiwalo, ‘Bada awanoi uveꞌitagai, dova Yoni ana taumulitao awanoi iveveꞌitadine’. B-}
*Na hesi ehebo taꞌi ginauli mwalaꞌina vehabana unuwanuwatuwu, dova tahimne Meli yana vesinuwane. Meli nuwanuwana na yagu walo ibenaledi, ainaena havena teya paihowa igudugudui.
~}}W||r{{"zXyyUxttHss0rqppKoo/nmm-llTkk+jiih#ggff$eUdcAbaa:`1_]^V]\\6[YYXMWW(UUeTlS6RQPPWOO"NMLKKlKJILHsGGFEEhDyCC+BAA9@@t??D? >==o''&c%$$:#""A! " $ $ Y:u#[e!
) x "
1 EQg 0["Ta hiwalo, ‘Bada nuwanuwana’. ~u!Na haugana donikiwa hilivalivahi, ana taniwagane ipanivilaedi, iwalo, ‘Hava ta yagu lagulagune amlivalivahine?’ R Eeta hilau ta ginauli maudoina hilobaidi dova Yeisu iwawalowediwa. Na ebe yaiya iwalo, “Hava vehabana neta lagulagune amlivalivahine?” towahonane amwalo auli, amwalo, “Taubadane nuwanuwana”.’ :m iwalo, ‘Dalavane tenem mehedaine ainai ammugai ta mata ehebo lagulagu amꞌita, neta doniki yauyaubona, iya tomowa nigele hiyagelugelui, lagulagunane amlivahi ta amlawenama. 5c na yadi lau ainai Bedipegi yo Betani vahalidiyai himahamahalava, neta Olibe oyana elauhanai, eena ana taumulitao bwau ivetamale mugaiyedi dalavadine aidiyai na iloinaedi, M Yeisu yana walo teina iꞌovi na hihaehae Yelusalem vehabana, D
Eena teina hauga agu alehaowa hiya hitaꞌwataꞌwataegau ta ebeha nigele nuwanuwadi aidiyai yavetau loina, amvaidima ta meheguwai amꞌoiye mwalowoidi.” ’ Yeisu yana luwu Yelusalem h I‘Na taubadawa aidiyai iwalo, “Bada taꞌi ammohei wuwuna ebe yaiya ana veguveguyai ilauhepoiyei, tupwana hinage mata ilobai, na hesi ebe yaiya nigele iyalauhepoiyei hava ainai imiyamiya mata ainaena hivai vehulu. v e“Na hiya hiwalo, “Taubada, havena amohemohei, wuwuna iya bada mane 10 ivaidiꞌo ta howahowana”. /
W‘Ainaena tupwadi tomowa vahalinai hitowotowolo iwalo aulidi, iwalo, “Yagu manene ainaena amvai na towahone ibom lauhepoi mwalaꞌina ilolobaine ammohei”. Ainaena hava ta yagu mane nigele banikai uyamwauwine? Eeta yagu laugwaipilema haugana ainai yagu mane maꞌana lauhepoi yayavaine!” ‘Teina taupaihowane ainai iwalo, “Owa taupaihowa yababana. Walo hava awamwena hiꞌaiꞌaitulu mata aidiyena yaveꞌewaigo. Uhanapuiyaꞌo neta yau tomowa abiꞌabitauꞌwatagu. Hava nigele aliguwena yavaivai yo hava nigele yayaꞌumaꞌumai yavaivai Wuwuna yamatauhego owa towaho yaiyaim na yam mane uvaivai tomowa vagadi yadi paihowa aidiyena. Ainaena yam manewa teina uvaiuyoi.”
‘Na tonugadiwa hinage ilaoma ta iwalo, “Taubada, yam manewa teina, aleꞌo ainaena yahuma ta yamwau dawani iliꞌilimani. ]3‘Ainaena ibom hinage iwalo auli, iwalo, “Dalava 5 aidiyai uvetauloina”. ‘Na towaho bwauna hinage ilaoma ta iwalo, “Taubada, yam manewa ehebo mugai umomohegauwa teina ana lauhepoi 5 yalolobaidine”. <q‘Eeta taubadawa iwalo, “Ausala owa tauꞌawa abi moiha, wuwuna ginauli habuluna na uꞌabiye mwalaꞌi ainaena am maiha yamohego, neta dalava 10 aidiyai uvetauloina”. -STa ehebo towaho imugai ta yana taubada mehenai itowolo na iwalo auline, iwalo, “Yam mane ehebo mugai umomohegauwa teina ana lauhepoi hinage 10 yalolobaidine”. K‘Na bada taꞌi ivevetauloinane, ta haugana ilau gwaipilema, na yana taupaihowaowa iyoga ahaidima ta ebeha nuwanuwana na ihanapui viha adi veguveguyaiwa aidiyena lauhepoi hilobaidiꞌo. M ‘Na mulitai tauloinawa yana bodao tupwadi hitaꞌwataꞌwataei, nigele nuwadi ivetauloina, ainaena wasa hivetamalei, hiwalo, “Towaho neta nigele nuwanuwamai yo alimaiyai ivetauloina”. 8i
yana taupaihowao iyogaidima na adi veguveguyai mane ehebo ehebo imohedi na iwalo, “Ami veguveguyai teina amyepaihowadi ta ana lauhepoi amlobaidi, ana higa yawuyouyoma!”. ~) iwalo, ‘Ehebo tauloina bada iꞌatububuniꞌo ta ilalau tupwa amwaha daodao ainai ta ebe nemai ivetauloina, na mulitai abo ilau gwaipilema, '}G Eeta Yelusalem ainai himahamahalava, na bodaone hinuwanuwatuwu ebeha Yaubada yana Abaloina muhamuhana ivetuwuni, ainaena walo vegevegedi teina imohedi, |#
Moiha yau Tomowa Moihagu yalaoma taulaupwanopwano yabehaedi ta livahidi, towaho teina yalobaiyaꞌo dova.’ Walo vegevegedi mane vehabana { Ainaena Yeisu iwalo auli, iwalo, ‘Teina vadane ainai livahi wau imahalavaꞌo, wuwuna towaho teina ibom ehebo Abelaham yana boda. zNa Sakiusa itowolo ta Bada iwalo ainai iwalo, ‘Bada, wau mata ainai yagu tobwatobwa maudoina yatom bwauwi ta tupwa ehebo maudoina tauwewelohewo yamohedi. Yo hinage ebe yaiya ainaena mugai yaꞌaivavali yayemaiha maꞌana lauhepoi vehopali dova yamohei.’
y
Tenem ainai tomowa ginauli teina hiꞌitadi, na hiꞌulumiya hiwalo, ‘Vedova ta Yeisu iluluwune tauyababa yana vadai’. \x1Sakiusa mwayamwayauwena iꞌaitulu na mayana yaliyaya Yeisu baidana hivelobaloba. Hw Na haugana Yeisu ilaoma vahalinai, ilau taꞌai ta Sakiusawa iꞌiꞌitane, eeta iwalo auli iwalo, ‘Sakiusa, uꞌaitulu mwayamwayauma, wuwuna mata owa na yau yam vadai tamiyamiya’.
vAinaena itau mugai ta aiwa ehebo imwalaei, yehana sikamole, ta ebeha tenem ainaena Yeisu iꞌita, haugana ebe vahalinaena ilaulau. DuNa haugana Yeisu ilaulau, Sakiusa nuwanuwana na Yeisu iꞌita ebeha iya yaiya, na hesi nigele howahowana yo iꞌita, wuwuna ibom towaho ubwaꞌubwana taꞌi, na hinage boda mwalaꞌina. jtMDalavane ainai ehebo takesi tauvai adi taumugai imiyamiya, yehana Sakiusa, ibom wasawasa ehebo. @s }Yeisu Yeliko ainai iluwu ta dalavane holanaena ilaulau. r5+Tenem ainai mehena himasele ta iꞌawa yauwedo Yaubada ainai na Yeisu imumulitaeine. Na bodaone hiꞌita, ta maudoidi Yaubada hinoꞌowei.Pq*Na Yeisu iwalo, ‘Uvinunuyo wuwuna yam yemidi ilivahigoꞌo’. opW)‘Hava nuwanuwam yapaihowai alimwai?’ Na iwalo, ‘Bada, nuwanuwagu ebeha mehegu hinamwanamwa?’ foE(Yeisu itowolo na iwalo aidiyai ta towahowa hiyogaenama. Na ilaoma ta ipanivila? iwalo, 2n]'Na tomowaowa himugai ta towahonane hiꞌauhi hiwalo, ‘Ulau mwau havena uyogayoga!’. Na iyoga hamahamadudu iwalo, ‘Deivida tubuna yo, uꞌatemuyamuyaegau’. }ms&Na taumehegibugibunawa iyoga mwalaꞌi na iwalo, ‘Yeisu yo, owa Deivida yana huhu, uꞌatemuyamuyaegau!’. Bl%Na hiwalo, ‘Yeisu towaho Nasaleti ilaolaomane’. bk=$Towahowa Yeisu mayana bodao alinadi ibenalei ta isupuna na iwalo, ‘Yaiyadiwo neta?’ j #Yeisu Yeliko ainai imahalava na ehebo taumehegibugibu amwahai imiyamiya, na iꞌawaꞌawanoi mane yo tobwatobwa vehabadi. i"Na ana taumulitaowa nigele teya yana walone ana nuwamasele aidiyai iyaluwu. Yeisu ehebo taumehegibugibu iꞌabiye namwanamwa hy!yo hinage balavaiyena hipwediligau na abo hiꞌoiye mwalowoigau, na ahubena tonuga ainai mwalowoiyena yatowolouyo.’ sg_ Mugai hivaigau nigele Yudeya aidiyai, na hiꞌabi talawahiyegau yo hiꞌabiye hinimayagau na hihowaigau, nfU Yeisu hitau 12 iyoga ahaidi ta iyemiya wahiyedi na aidiyai iwalo, ‘Teina hauga tahahae Yelusalem na ginauli maudoina tauwalo mahalavao mwalona hileleyaꞌo yau Tomowa Moihagu vehabagu muhamuhana himahalava ta amꞌitadi. e! hauga teina ainai maiha mwalaꞌina amlobai, na hinage hauga ilalaoma ainai yawahi vateyai amvai’. Yeisu yana mwalowoi iwalo mahalavaei mdS Na Yeisu maudoidi iwalo aulidi iwalo, ‘Yawalo dumwalu alimiyai ebe yaiyadiwo omiu yami dalava yo mwanemiyao yo tahimiyao yo tamamiyao yo hinamiyao yo natumiyao amlaugabaidi na Yaubada yana Abaloina ainai amtalamwegomiu,
c
Ainaena Pita Yeisu ainai iwalo, ‘Taubada, ai mata vedova? Wuwuna bada yama dalavao alaugabaidiꞌo na amumulitaegone’. |bqEeta aidiyai iwalo, ‘Hava tomowa aidiyai nigele howahowadi, mata Yaubada ainai ginaulinane malamalaidi’. (aITaumulitaowa Yeisu baidanao himiyamiyawa walonane hibenalei ta hipanivila hiwalo, ‘Ebe teina dova, yaiya yede howahowana na awanamwanamwane ilobai?’ -`SMoiha, kameli iya lagulagu mwalaꞌina, ta tupwana ivitai na nidili gudana ainaena iluwu, na hesi wasawasao yadi luwu Yaubada yana Abaloina ainai ivitai alili.’ >_uYana nuwavitaine bada Yeisu ihanapuiyaꞌo, eeta tomowa aidiyai iwalo, ‘Ebe yaiyadiwo hiya mayadi tobwatobwa mwalaꞌina yadi luwu Yaubada yana Abaloina ainai ivitai alili. i^KWalone teina towahonane ibenalei ta inuwayababa moiha wuwuna yana tobwatobwa imwalaꞌi alili. ] Yana walo teina dova Yeisu ibenalei, eeta iwalo, ‘Ehebo ginauli hinage nigele alimwai, neta yam tobwatobwa maudoina uvegimwalaedi na adi maihaone tauwewelohe aidiyai uꞌaiyauyaei, na ulaoma ta umulitaegau ta ebe howola abo yamtobwatobwa galewai ulobai’. t\aNa towahowa iwalo, ‘Yagu hauga heda ainaena ta wau loinaone teina yamulita iliꞌilimanidiꞌo’. @[yNa Yaubada yana loinao bada uhanapuidiꞌo, neta ebeha: Havena pwanoli, havena yemwalowoi, havena aivavali, havena veꞌewa oyaꞌoyama. Na hinage tamam yo hinam uveꞌahihiyedi.’ Z+Na Yeisu towahonane iwalo auli iwalo, ‘Vedova ta uꞌaꞌawa namwanamwaegau? Wuwuna nigele teya yaiya iyanamwanamwa, bada Yaubada ibom. DYYudeya yadi taumugai ehebo ilaoma na Yeisu ipanivilae, iwalo, ‘Taubada yahanahanapui ebeha owa tauveꞌita namwanamwana, ainaena hava yapaihowai ta ebe yawahi vateyai yalobai?’ 0XYWuwuna ebe yaiyadiwo dova teina hedahedaone yadi yemidine, howahowana Yaubada yana Abaloina ainai hiluwu, na ebe nigele, mata nigele hiyaluwu.’ Tobwatobwa vehabana W1Na Yeisu iwalo lau aidiyai iwalo, ‘Hedaheda amtalamwedi ta aliguwai hilaoma. Hedaheda teina dova Yaubada yana Abaloina ilowonanaedi moiha. VTupwadi tomowa natudiyao habuludi hilauvaidima ta ebe Yeisu iꞌabi towoidi, na ana taumulitaone hiꞌaꞌauhidine. 1U[Eeta Yeisu aidiyai iwalo, ‘Moiha, towaho teina yana awanoine vehabana mata ana awanamwanamwa ilobai Yaubada ainaena, na hesi Palisine nigele. Wuwuna ebe yaiya iꞌabihiniuyoi mata hiꞌabiye talu, na ebe yaiya iꞌabiye taluyoi mata Yaubada iꞌabihini.’ Hedaheda Yeisu iwalo velauwedi iTK
‘Na hesi takesi ana tauvaine lovaena itowolo na mayana hinimaya nuwanuwana itutututu na ipwagogo na iꞌawaꞌawanoi iwalo, “Yaubada yo, bada uhanapuigauꞌo ebeha yau tauyababa ainaena uꞌatemuyamuyaegau!”.’ zSm Yau hesi wiki ehebo ehebo ahubena bwau yahudihudi, yo hinage yagu tobwatobwao aidiyena tupwadi yamohemohego.” R Palisiwa ibom itowololau lovai iꞌawaꞌawanoi iwalo, “Yaubada yo, yaꞌawa yauwedo alimwai wuwuna yau nigele dova augeluwo mumugadine wuwuna hiya hiꞌaiꞌaivavali, yo hiꞌoyaꞌoyama yo hipwanopwanoli, na yau nigele dova takesi ana tauvaine tenem. $QA
iwalo, ‘Ehebo hauga ainai tomowa hitau bwau hiluwu vada tapwalolo mwalaꞌina ainai habi awanoi Yaubada ainai. Ehebo Palisi na ehebo takesi ana tauvai. P Tomowa tupwadi hinuwanuwatuwu ebeha hiya taudumwalu na vali tomowa nigele, eeta Yeisu iwalo vegevegediyedi teina dova, Ona yana hagune mata dumwaluna ipaihowa aidiyai. ‘Na vedova omiu yami nuwatuwu ebe hauganane Yau Tomowa Moihagu yalau gwaipilema baleꞌuwai, viha tomowa mata mayadi yemidi yalobaidi hitowotowolo wahiyala?’ Palisi na takesi ana tauvai yadi awanoi N Hinage dova Yaubada yana tomowao vesivesinuwadi ihaguidi hauganane ebe hiꞌawaꞌawanoi hamahamadudu ainai ahubena yo boniyai aidiyai, #M?Ainaena Yeisu hinage iwalo aulidi iwalo, ‘Taubada teina yana walo vehabana am nuwanuwatuwu walo moiha ibom towaho yababana na hesi hiwape ihagui. L'na hesi hiwapene teina yana lau alaꞌalabilima aliguwai vehabana yavedumwalu ana aleha ainaena, mata dova ta agu tausosomana imwauwi”.’ }Ks‘Hauga ehebo ehebo dova yana paihowa na hesi tauloinane nigele nuwana ihagui. Na ehebo hauga ainai tauloinanane tauna isosomana na iya ibom ainai iwalo, “Badagi, Yaubada nigele yayameheuhei na hinage tomowa nigele yayaveꞌahihiyedi, RJ Na tupwanane ainai hinage ehebo hiwape imiyamiya, hauga bagibagilina hiwapenane imahamahalava tauloinane ainai na iꞌawaꞌawanoi hagu vehabana iwalo, “Taubada, agu aleha ainaena uvedumwalugau”. "I=Teina dova iwalo, ‘Ehebo dalava ainai tauloina ehebo mwalaꞌina imiyamiya, iya nigele Yaubada iyameheuhei na hinage tomowa nigele iyaveꞌahihiyedi. ZH /Ehebo walo vegevegedi Yeisu imohedi ta ebeha havena awanoi ainaena hitapitapiya. 8Gi%Eeta ana taumulitao hipanivilaei, hiwalo, ‘Taubada, havaidova ainai?’ Na Yeisu iwalo, ‘Havaidova ainai mwalowoi imiyamiya neta ainai aoꞌao hiyauyaugogoi’.aF;#Dova hinage ebe waiwaihiu bwau hiꞌehaꞌehalo, ehebo yalauvai na ehebo imiyamiya.’ E"Na yawalo moiha alimiyai boniyainane ainai ebe tomowa bwau abaꞌeno ehebo ainai hiꞌenoꞌeno, ehebo yalauvai na ehebo imiyamiya. D5!Neta ebe yaiya yawahina vehabana ipaipaihowa mata yawahinane iveꞌwadalele na ebe yaiya yawahina italamwei na iveꞌwadalele howola abo ilobauyoi. NC Eena amnuwatuwu avivini hava dova Lota mwanena ainai imamahalavane. WB' ‘Na ahubenanane ainai ebe yaiya vatavatai imiyamiya mata nigele howahowana iluwu vadai ta ebeha yana ginauli iꞌavala, hinage ebe yaiya oyai ipaipaihowa, nigele howahowana isagena dalava vehabana. A Ginauli hava himamahalavane aidiyai, hinage mata dova tomowa aidiyai himahalava, hauganane yau Tomowa Moihagu yalau gwaipilema ainai. 1@[ ana higa Lota Sodoma ilaugabaei na aiwa alaꞌala hawahawawalina yo gaima alaꞌalawowolidi galawaena hibeꞌuma dova ꞌwesu, na tomowa maudoidi iꞌoiye mwalowoidi. I? ‘Na hinage Lota yana haugai dova, hauganane ainai tomowa maudoidi hiꞌaiꞌai na hinumanuma, yo hinage hipaipaihowa oyai, yo higimwagimwala na hivegivegimwala yo hiꞌabiꞌabi vada, j>MWuwuna Nowa yana haugai tomowa hiꞌaiꞌai na hinumanuma yo hinage hitawatawahola ana higa Nowa yana wagai igelu na abaꞌita imahalava ta ainaena tomowa maudoidi imumutudine. Yau Tomowa Moihagu yagu laugwaipileuyoma dova. B=Yagu laugwaipilema ana hauga ainai Nowa yana hauga dova. }<s‘Mulitai na ginaulidine himahalava, mugai yaso teina hitaꞌwataꞌwataegau na aidiyena muyamuya yalobaidi. k;OWuwuna hauganane ebe yalaoma, galewa ana ita masele aꞌava dova namali mwalaꞌina yana masele. e:CNa ebe tomowa hiwalo, “Besinana tenem”, o nuwana, “Teina”, havena ammulimulitaedi. c9?Ainaena ana taumulitao aidiyai iwalo, ‘Howola abo yalaugabaigomiu, na mulitai nuwanuwamiu mwalaꞌina na yau Tomowa Moihagu baidamiu tamiyamiya ahubena ehebo taꞌi vehabana, na hesi mata nigele amyaꞌitagau. 8!Na hinage nigele howahowana na hiwalo, “Amꞌita teina”, bo “Tenem”, wuwuna Yaubada yana Abaloina gamwagamwanimiyai imiyamiya.’ w7gPalisiwo tupwadi hilaoma na Yeisu hipanivilae aiteya hauga ainai mata Yaubada yana Abaloina imahalava. Eeta Yeisu yadi panivilane iyemaiha teina dova iwalo. ‘Nigele howahowana na Yaubada yana Abaloina veꞌiveꞌilalana taꞌita. ~6uAinaena yam yemidiyena livahi ulobai. Inamwanamwa utowolo na ulau.’ Yaubada yana Abaloina hauga ilalaoma vehabana 5Hava ta nigele hiyawuyoma na Yaubada ainai hiyaꞌawa yauwedone? Na owa taumana nigele Yudeya ainaena, na hesi ulaoma habi awayauwedo. x4iAinaena Yeisu towahonane ainai iwalo, ‘Wau amtau 10 yaꞌabiye namwanamwagomiune na havaidova hitau 9? A3}na Yeisu aenai ibeꞌu aitulu na ainai iꞌawa yauwedo. 2na ehebo towaho aidiyena Sameliya towahona iꞌita ebeha bada inamwanamwaꞌo ta iwuyouyo na alinana mwalaꞌina Yaubada inoꞌowei, 1+Ainaena iꞌita gwaipile na iwalo, ‘Amlau na taupwaoliwo aidiyai amveꞌitaegomiu’. Ta hilaulau amwahai na adi lepelo hiꞌoꞌovine, b0=
na hiyogayoga alinadi mwalaꞌina, na hiwalo, ‘Taubada Yeisu, uꞌatemuyamuyaegai’. ]/3 Na ehebo dalava ainai ilaoma na taulepelo 10 ilobaidi yana amwahaena hitowotowolo, k.O Yeisu bada ilalau Yelusalem vehabana, na Sameliya yo Galili ahiꞌahipudiyai imahamahalava. x-i
Na omiu hinage dova, ebe haugana ginauli maudoina ampaihowaidi hava dova yaloinaei, amwalo, “Ai taupaihowa taꞌi hava dova ama loina ta dova apapaihowaine, neta hesi ama lowoinana moiha”.’ Yeisu taulepelo 10 iꞌabiye namwanamwadi , Eeta hevalinane yana paihowa vehabana mata yana taubadane nigele iyaꞌawa yauwedowei, wuwuna iya taꞌi yana taupaihowa. t+ana hesi uwalo, “Agu uꞌatububuni ta uꞌita avivinigau na yaꞌai, abo owa mulitai uꞌai na unuma”. S* Hinage adiyai iwalo, ‘Ebe yaiya owa mayam taupaihowa nuwana tautudai bo lagulagu ana tauꞌita avivini, na ebe haugana hevalinane paihowaena imahalava, mata nigele uyaloinaei ta iyaꞌai mugai, k)ONa Bada iwalo, ‘Ebe yami yemidi ana wahiyala dova haiyala patuna, howahowamiu aiwa teina mwalaꞌina ainai amwalo, “Uhuluviyoigo na udobi gabwwai umaiuyoigo”; mata yami walone imulitaei.’ Taupaihowa yana paihowa c(?Eeta Bada yana tauyewasao hiwalo auli hiwalo, ‘Yama yemidi uꞌabiye wahiyala’. S' Ta ebe tahimne ahubena ehebo ainai, na mai 7 ipaihowa yababana alimwai, na ehebo ehebo lauhapuline ainai iꞌawaꞌawanoi alimwai nuwahamu vehabana howahowana maudoina unuwahamuidi.’ Yemidi vehabana r&]‘Ebe am gelu alimwai ipaihowai yababana, uwalowei yana lauhapuline eeta ebe inuwabui unuwahamui. %+Ilowoinanei na gaima mwalaꞌina hihipwai gadonai na niꞌu didigai higabaei, ta ebe havena tautapitapiya himulimulitaei.’ Nuwahamu vehabana 8$ kYeisu ana taumulitao aidiyai iwalo, ‘Tomowa tupwadi mata abatowoi hipaihowaidi alimiyai ebeha hiꞌabiye beꞌugomiu, na ebe yaiya abatowoine ipaihowaidi iya atemuyamuyana! U## Na Abelaham iwalo, “Ebe Mosese yo tauwalo mahalavao yadi walo nigele hiyayemidiyei, nigele howahowana teya yaiya hiyemidiyei, bwagana ebe ehebo mwalowoiyena itowolouyo na ilau alidiyai”.’5"c Na hesi wasawasawa iwalo, “Tamagu, neta nigele howahowana. Hesi ebe yaiya mwalowoiyena itowolouyo na ilau aidiyai, na iya hiꞌita, abo hinuwabui iliꞌilimani.” x!i Eeta Abelaham wasawasawa iwalo auli iwalo, “Tahimwone adi tauvenuwamwauwo himiyamiya, hibom neta Mosese yo tauwalo mahalavao yadi walowo Buki Veꞌahihi ainai. Walowone holanaine howahowana na tahimwone hibenalei iliꞌilimani.” h I na tahiguwao hitau 5 nuwadiyai imwauwi ta havena hibom hinage hilaolaoma muya teina ainai”. t a‘Wasawasawa iwalo, “Oo, yede yaꞌawanoiyego nuwanuwagu na Lasalo uvetamalei yagu bodao aidiyai, [ /Na hinage uhanapui ebeha ahiꞌahipudai hawahawaga mwalaꞌina imiyamiya itomgitaꞌo ainaena nigele howahowana teina ainaena ageyoꞌawawa alimiyai, omiu hinage nigele howahowana amgeyoꞌawama alimaiyai.” ] 3‘Na Abelaham iwalo, “Natugu, uhanapuiyaꞌo ebeha mwalona yawahim maudoina yaliyaya aꞌava, na hesi Lasalo nigele teya abayaliyaya iyalobai, ainaena teina haugane iya mayana yaliyaya na owa umuyamuya. q [Na iyoga mwalaꞌina iwalo, “Tamagu yo! Uꞌatemuyamuyaegau na Lasalo uvetamalenama ta weꞌaha gwagwamana nimanaena memenagu iꞌabiye gwagwama, wuwuna teina hauga yamuyamuya mwalaꞌina, aiwa alaꞌala hawahawawalina ainai.” na iya mayana muya mwalaꞌina taumwalomwalowoi yadi tupwa ainai iꞌita hae ta Lasalo iꞌita Abelaham baidana himiyamiya. 0YHaugana Lasalo imwalowoi tausagenawasao hilauvai ta Abelaham vahalinai himwau hiya taudumwaluwo yadi tupwai. Na mulitai hinage wasawasawa imwalowoi na hiye magaiyei, ~una ebeha wasawasane ana tupwatupwadi ainaena iꞌai. Na Lasalonane hauga bagibagilina bonunaone edewa hilemlemhidi. eCNa Lasalo hesi wewelohena yo bonubonuna, eeta wasawasawa yana vada awaꞌedanai imiyamiya, Z-Hinage Yeisu iwalo, ‘Ehebo hauga wasawasa ehebo na Lasalo himiyamiya. Wasawasane ana aleꞌowo namwanamwadi na hinage anao maudoidi namwanamwadi, ahubena ehebo ehebo aidiyai mayana yaliyaya imiyamiya. Na Yeisu hinage aidiyai iwalo, ‘Ebe yaiya towaho mwanena ivinawaheyei, na itawahola geyoꞌawa vali waihiu ainai, bada ipwanoliꞌo. Na hinage ebe waihiu vinavinawahena itawahola vali towaho ainai, towahonane hinage ipwanoliꞌo.’ Wasawasa ehebo na Lasalo wGalewa na baleꞌu yadi sawali malamalaina, na hesi Mosese yana loinao bwagana iuꞌiuna, mata nigele hiyaꞌovi.’ 2]Na moiha Mosese yo tauwalo mahalavao yadi laulelewo alimiyai imiyamiya ana higa Yoni tauꞌabiye bapitaiso ilaoma, na hauga tenem ainaena ta wau, wasa namwanamwana Yaubada yana Abaloina vehabana howola awalowalo mahalavaedi, na abaloinane vehabana tomowa bagibagilidi mayadi wahiyala hiluwuluwu. ucEeta Yeisu Palisiwone aidiyai iwalo, ‘Omiu amnuwatuwui ebeha mumugamiu namwanamwana tomowa mehediyai na hesi yababana maudoina atemiyai Yaubada ihanahanapuidi, wuwuna ginaulidine tomowa nuwadi ivai Yaubada ainai ginauli awaꞌawawa. taPalisiwone walone hibenalei ta Yeisu hiꞌabi talawahiyei, wuwuna hibom mane nuwanuwadi mwalaꞌina. H
‘Ainaena taupaihowa nigele howahowana na ivetaupaihowa tautaubadao bwau aidiyai, ehebo mata itaꞌwataꞌwataei na ehebo vehabana ipaihowa, yo hinage ehebo iꞌawa namwanamwaei na ehebo iꞌawa yababaei, eeta nigele howahowana Yaubada yana paihowa na wasawasa baleꞌu taꞌabibwauwedi.’ Palisiwo yadi mumuga Na ebe ami geluwo yadi wasawasa vehabadi nigele amyapaihowa iliꞌilimani, nigele howahowana hinage Yaubada yami wasawasane imohegomiu. Omiu hinage ebe nigele baleꞌu wasawasanao vehabadi amyapaihowa iliꞌilimani, mata Yaubada nigele wasawasa moiha iyamohegomiu. D
‘Wuwuna ebe yaiya ginauli habuluna ainai iꞌawa abi, mata hinage ginauli mwalaꞌidi aidiyai iꞌawa abi. Na ebe habuludi aidiyai iꞌoyama hinage mwalaꞌidi aidiyai iꞌoyama. D
Eena Yeisu iwalo, ‘Baleꞌu wasawasanao na ebe wasawasaone aidiyena ami geluwone amvelauwedi mata howola hiya hivedunagomiu abamiya vateyai ainai, hauganane wasawasaone hiꞌovi. 4 a‘Ainaena yana taubadawa yana paihowa teina wasana ibenalei na inoꞌowei yana hanapu vehabana. Walo vegevegedi teina ainaena iveꞌita moiha neta taumiya baleꞌu hiwahiyala yadi wasawasa ana paihowa vehabana, na hesi Yaubada yana bodao yadi paihowao masele vehabana nigele hiyawahiyala.’ 3‘Na ehebo hinage iluwu na ipanivilaei iwalo, “Na owa, viha am vagavaga?” ‘Na iwalo, “Aiꞌai adi bagibagili 100 yavaidiꞌo agu vagavagaone”. ‘Na hinage iwalo, “Peipa ainai ulele am vagaone 80 aꞌava”. ‘Na maudoidi dova adi vagao himwau aituluwedi. &
E‘Na iwalo, “Woloi adi bagibagili 100 agu vagao”. ‘Na tauꞌita avivinine iwalo, “Peipane teina ainai amvagavagane ulele 50 aꞌava umwau”. : m‘Ainaena tauꞌita aviviniwa hiya maꞌadi vagavagao maudoidi iyogaedi na ehebo ehebo aidiyai ipanivila. Towaho mugamugaina ainai iwalo, “Viha am vagavaga teinai?”. 4aInuwanuwatuwu, eeta ehebo amwaha inuwatuwu lobai, iwalo, “Ehe teina dova yapaihowai na ainaena augeluwo bagibagilidi yalobaidi ebe paihowa teina ainaena yamahalava”. ‘Ainaena tauꞌita aviviniwa inuwanuwatuwu, iwalo, “Vedova mata yapaihowane wuwuna bada yagu taubada isosomanegauꞌo? Eeta nigele howahowagu yatudai, na hinage abahinimaya ebe yalau tomowa aidiyai na aiꞌai vehabana yaꞌawaꞌawanoi.” PAinaena wasawasawa yana tauꞌita avivinine iyogaenama na ainai iwalo, “Tupwadi walo yababana vehabam yabenalei, eeta teina hauga yagu tobwatobwa adi peipao umoheuyoigau na aliguwena uꞌovi?”. Yeisu hinage walo vegevegedi ehebo ana taumulitao imohedi iwalo, ‘Wasawasa ehebo mayana tauꞌita avivini yana ginauliwo iꞌita avivinidi. Na tomowa wasawasane ainai, hiwalo, “Taubada, yam tauꞌita avivinine yam tobwatobwaowa iyeyepaipaihedi”. Inamwanamwa na taꞌai ovi yo tayaliyaya wuwuna tahimne teina imwalowoi na hesi iyayawahaine, iꞌwadalele na iwuwuyomane.” ’2] ‘Na taubadawa natunawa ainai iwalo, “Natugu, uhanapuiyaꞌo neta owa hauga maudoina vahaliguwai umiyamiya ta hava yagu abaloinao maudoina nimamwai himiyamiya. 9k Na natumne teina yam tobwatobwa maudoina iyepaipaihiyei taumeheꞌayo aidiyai, na hava vehabana uvelavelauweine ta bulumakau yauyaubona na tubutubuina uwuwunuine vehabana?” P Na towahonane itaꞌwataꞌwata, wuwuna imodiꞌini mwalaꞌina ainaena tamanawa ainai iwalo, “Tamagu, viha bolimai hiꞌoviꞌo vehabam yapaipaihowa ta yam veꞌabei maudoina yapaipaihowaidi, na nigele teya hauga uyavelauwegau, hinage nigele teya lagulagu uyamohegau na maꞌaugeluwo ayaꞌai na ayayaliyaya. Moiha nigele! < q ‘Walo teina ibenalei na imodiꞌini mwalaꞌina eeta nigele nuwanuwana iluwu vadai. Na tamanawa imahalava ta natunane mwalaꞌinawa iwalo auli ebeha baidana hiluwu vadai. KNa taupaihowawa iwalo, “Tahimwa bada iwuyomaꞌo eeta tamamne iwalo ta bulumakau yauyaubona tubutubuina hiwunui ta baidamai ayayaliyaya, wuwuna natunane mayana namwanamwa ilobauyoiyaꞌo”. k~OAinaena ehebo yadi taupaihowa iyogaei na ipanivilaei iwalo, “Hava wuwuna hiyaliyaliyayane?”. }‘Na hesi natunawa mwalaꞌinawa howola oyai ipaipaihowa, na haugana dalavai imahamahalava wali yo selo ibenaledi. |!Wuwuna natugune teina mwalona imwalowoiꞌo, na teina hauga mayawahina talobauyoiyaꞌo, eeta hivetuwuni ai hihagahagani mayadi yaliyaya. o{Wna mulitai amlau bulumakau yauyaubona na tubutubuina amwunuiyama ta taꞌai toyawa na tayaliyaya.” mzS‘Na hesi tamanawa yana taupaihowao iyogaedi na iwalo, “Mwayamwayau aleꞌo namwanamwana amvaiyama, na natugu amveliꞌwa yo hinage nimana ana pasapasa amvaiyama ta nimanai ammwauwi yo hinage aehumahuma aenai ammwauwi, @yy‘Eeta iꞌovi na tamanawa iwalo auli, iwalo, “Tamagu bada yalauhapuliꞌo Yaubada mehenai yo hinage owa mehemwai, ainaena nigele iyalowoinanegau ebe uꞌawa natuguwegau”. _x7‘Teina dova inuwanuwatuwu, iꞌovi na itowolo ta tamanawa vehabana iwuwuyone, na amwaha daodaowena tamanawa iꞌitayama ilaolaoma na mayana atemuyamuya isagena iꞌatuhapwali ta inihoi na baidana hidoudou. mwSAinaena nigele agu lowoinane ebe uꞌawa natuguwegau na hesi ebeha uꞌawa taupaihowaegau.’ ” vAinaena mata yatowolo na yalau tamagu ainai, yawalo, ‘Tamagu bada yalauhapuliꞌo Yaubada mehenai, na hinage owa mehemwai. u-‘Eena tenem ainai, nuwana imasele na ibom ainai iwalo, “Moiha, tamagu yana taupaihowaone maꞌadi, na yau teinai vahali iwunuwunuigau. PtNa towahonane nuwanuwana na maheya adiyena iꞌai, wuwuna nigele ana. s}Eeta towahowa paihowa ibehabeha ta ehebo dalava ana taubada ilobai, ta ivetamalei yana maheyao iꞌitaꞌita avivinidi. rYana mane maudoina iꞌovi na nimaꞌaꞌavana imiyamiya, na hauga tenem ainai vahali mwalaꞌina tupwanane ainai imahalava. Kq
‘Ahubena tupwana hiꞌovi na habalunane yana ginauli ivegimwalaedi. Na ana maihaowa ivai, ta ilalaune amwaha daodaowai ta tenemai yaliyaya awaꞌawawa aidiyai yana manewa iveveꞌovine. $pA na habulune tamana ainai iwalo, “Tamagu, nuwanuwagu teina hauga agu veguveguyau umohegau”. Ainaena taubadawa ginauli maudoina iwahei natunao aidiyai. xoi Hinage Yeisu iwalo vegevegediyedi iwalo, ‘Ehebo taubada natunao towatowahodi bwau baidanao himiyamiya, n3
Dova hinage ebe ehebo tauyababa inuwabui, mata Yaubada yana tausagenawasao vehabana hiyaliyaya mwalaꞌina.’ Taubada natuna ꞌwadaꞌwadalelena m- Na ebe ilobai ana geluwo iyogaedima na aidiyai iwalo, “Yagu kinawa ꞌwadaꞌwadalelenawa bada yalobaiyaꞌo, ainaena vehabana tayaliyaya”. Yl+‘Dova hinage ebe waihiu yana mane ana bagibagili 10 kina na ehebo iveꞌwadalele mata hava ipaihowai na manenane ilobai? Lampa igabu na vada maudoina iseꞌili na ibeha iliꞌilimani ana higa ilobai. ^k5Eeta dova hinage ebe ehebo tauyababa inuwabui mata taumiya galewa vehabana hiyaliyaya mwalaꞌina na hesi taunamwanamwa hitau 99 vehabadi yadi yaliyaya bada tupwana. Kina ꞌwadaꞌwadalelena ana walo vegevegedi jna ana geluwo iyoga ahaidi na iwalo, “Sipiwa ꞌwadaꞌwadalelenawa bada yalobaiyaꞌo, ainaena vehabana tayaliyaya”. Zi-Na ebe ilobai mayana yaliyaya iꞌavalai nimanai na ilau gwaipile yana dalavai, 7hg‘Vedova ebe ehebo alimiyena yana sipi adi bagibagili 100 na ehebo iꞌwadalele, mata 99 nuꞌulai ilaugabaidi na sipiwa ꞌwadaꞌwadalelenane ibehaei ana higa ilobai’. Jg
Eeta yadi walone Yeisu iyemaiha walo vegevegediyena iwalo, %fCEena Palisiwo yo loina ana tauveꞌitao hiꞌuluꞌulumiyai hiwalo, ‘Towaho teina tauyababao iꞌawa heliheliyamwedi yo hinage baidanao hiꞌaiꞌai’. de CEhebo hauga takesi ana tauvaiwo na hinage tupwadi tauyababao hilaoma Yeisu habi benaleina. d%#Nigele hinage ilowoinanei na baleꞌu iꞌabiye namwanamwa, na hesi bada tataꞌwataꞌwataei. Ebe matalinamiu walo teina ambenalei.’hcI"‘Yagahu ginauli namwanamwana. Na ebe amnana iꞌovi, nigele howahowana na iꞌamnauyo. Fb!Iꞌovi na Yeisu iwalo aulidi iwalo, ‘Tenem dova agu mulita ana amwaha ebe yaiya owa nuwanuwam na umulitaegau mugai yam tobwatobwa maudoina ulaugabaidi’. Yagahu walo vegevegedina Da Na ebe nigele, yana tausagenawasao ivetamaledi na hisagena auhidi, ta vali tauwasawasane mayana tauꞌalehao howola amwaha daodaowai, na baidanao hiꞌaubabada nuwadaumwali vehabana.’ `# ‘Hinage dova ebe ehebo tauwasawasa mayana tauꞌalehao 10,000 hilalau habi aleha teya tauwasawasa mayana bodao 20,000 adi bagibagili aidiyai, vedova tauwasawasane yana nuwatuwu? Mata mugai imiya na inuwatuwu howahowana hiwahiyala adi alehao aidiyai bo nigele? w_g hiwalo, “Towaho teina dova wahiwahiyalana ta logidi ivetowolodi na nigele vadanane maudoina iyaꞌabi?”. ^ Ebe nigele yana mane mata logidi aꞌava ivetowolo, na nigele howahowana iveꞌovi. Tomowa maudoidi hiꞌita ta himaluwei, F] ‘Na yaiya inuwanuwatuwu ebeha vada haliyana daodaona iꞌabi? Ginauli mugaimugaina mata imiya na maiha vehabana inuwanuwatuwu: Ebe mane howahowana mata paihowa iveꞌovi bo nigele? }\sNa ebe yaiya yawahina nigele iyatalamwei na imwalowoi aiwa lagalagana ainai, iya nigele howahowana na imulitaegau. L[‘Yaiya ebe nuwanuwana na imulitaegau mugai inuwaleleyegau na tamana yo hinana yo natunao yo tahinao yo nuhunao na hinage ibom itaꞌwataꞌwatauyowei. Na ebe nigele, iya nigele agu taumulita. VZ%Boda mwalaꞌina baidanao hilaulau ta Yeisu iꞌita gwaipile na iwalo, Y Na hesi tomowaowa yayoyogamugaiyediwa mata nigele teya aidiyena yagu aiꞌaine iyaꞌaisawahi.” ’ Vedova Yeisu ana mulita X ‘Hinage Taubadawa iwalo, “Amwaha maudoidi aidiyai ulau na tomowa ulauvaidi ta hilaoma yo yagu vadane hiꞌoiye mwau. W9‘Eeta hevaliwa ipaihowai dova na mulitai ilaoma na iwalo, “Taubada, tomowaone yayogaedimaꞌo na hesi yam vadane nigele hiyaꞌoiye mwau?” uVc‘Ainaena hevaliwa ilau gwaipile yana taubadawa ainai iwalo, “Maudoidi nigele nuwadi”. Na vadane taniwaganane imodiꞌini ta yana taupaihowane ainai iwalo, “Ulau mwayamwayau dalava mwalaꞌina adi amwahao maudoidi aidiyai na viha tomowao ulobaidi wewelohedi yo tapitapiyadi yo mehegibugibudi yo yabayababadi besiwa ulauvaidima maudoidi ta hiꞌai”.
n r$~>}}|l{{{yyxxwvv`v utt&srrq pp oGn4mlkkihggg.fbeedcbbba``x`_i^l]\\1[[tZZXWWVVUT#SRQBPOO(MMMGLL+KKK%JsIHH
FE-D~CBB^AAt@7??>w==<<;Z::89t8877 655M433L211L00_//8.--,,F+*))('&&!%v$$=##""0! , 0 I.?v
xS e|Eu
8 a
$ Fl%ln 4TaNa tomowaowa nuwanuwadi ta ebeha Balabasi ilivahi vehabadi, ibom tauꞌoiye mwalowoi teya vada paipaiyai himwamwauwine, mugai iya taumiya Loma adi taumugaiwo iꞌaleꞌalehaidi. Eeta Pailato bodaowa nimadiyai Yeisu imwauwi ta ebe yadi nuwatuwuwa hipaihowai. Yeisu aiwa lagalaga ainai hitutuye patu FSainaena Pailato aidiyai italam ta ebeha Yeisu hiveꞌabahi. R%Na bodaowa howola taꞌi hiwuiwui hamahamadudu, hiwalo, ‘Aiwa lagalaga ainai taꞌoiye mwalowoi!’. Eeta yadi wuine iꞌawa abiyei, _Q7Pailato yana walo tonugana ainai iloinaedi, iwalo, ‘Hava yede yana pwanoli ta ebeha mwalowoi ilobai? Wuwuna nigele teya lauhapuli ainaena yayalobai. Na hesi sapi aꞌava ilowoinanei na mulitai talivahi.’ RP na hesi hiya taꞌi hiyogauyo, hiwalo, ‘Uveꞌabahi, uveꞌabahi!’. aO;Na hesi Pailato nuwanuwana ebeha Yeisu ilivahi, ainaena bodaone ipanivilaeuyoidi, HN Balabasi iya oiyemwalowoi vehabana vada paipaiyai himwamwauwine, wuwuna dalavanane ainai mugai Balabasi maꞌana geluwo, taumiya Loma hiloꞌalehaidi ta tupwadi boda hiꞌoiye mwalowoidine. xMiAinaena bodaone hiwui toyawatoyawa hiwalo, ‘Ibom imwalowoi, na hesi Balabasi ulivahiyama vehabamai’.
LBuidiꞌwa abanuwatuwu avivinina ehebo ehebo ainai Pailato taupwanoli ehebo ilivalivahi vada paipaiyena, ebe boda nuwanuwadi. FKna hesi sapi aꞌava ammohei na yatalam ebeha imahalava.’ JHelodi hinage nigele teya lauhapuli iyalobai, eeta aliguwai ivevetamalenamane. Ainaena nigele oiyemwalowoi iyalowoinanei, gIGta iwalo, ‘Towaho teina aliguwai amlawenama ta amwalo mahalavaei ebeha tomowa iveꞌiveꞌita pwanolidi, ta bada hinage mehemiyai yalauvetalaenaꞌo na hesi nigele teya yana pwanoli yayalobai yami veꞌewaone aidiyena. hHI
Ainaena Pailato taupwaoli babadadiyao yo babadao tupwadi yo taumiya Yudeya iyogagogoidi, G Hauga tenem ainai Helodi yo Pailato yadi abiꞌwaunihaniha hauga daodaona ainai hiveꞌauꞌaugelu. Yeisu yana mwalowoi vehabana *FM Eeta Helodi mayana tauꞌalehao Yeisu hiꞌabitalawahiyei yo hiꞌawa yababaei. Na mulitai tauwasawasa adi aleꞌo hiveliꞌwa na hivetamaleuyoi Pailato ainai. uEc
Na taupwaoli babadadi yo loina ana tauveꞌitao hihae Helodi ainai ta Yeisu hiveꞌewa hamahamadudui. \D1 Ainaena Helodi Yeisu ipanivilauhei, na hesi nigele teya yana walowone iyayemaiha. `C9Hilawei Helodi ainai, na haugana Helodi Yeisu iꞌita, iyaliyaya mwalaꞌina, wuwuna hauga daodaona Helodi nuwanuwana Yeisu iꞌita, na wasana ibenalediꞌo ta yana paihowa vedevedede nuwanuwana yo iꞌitadi. oBWNa hiya hiwalo, ‘Ehe, neta dova’. Ainaena Pailato iloinaedi, iwalo, ‘Galili neta Helodi yana abaloina, ainaena Yeisu amlawei Helodi ainai ta ibom iloinaei, wuwuna teina hauga Helodi bada Yelusalem ainai ilaomaꞌo’. cA?Yadi walo Pailato benaledi na aidiyai iwalo, ‘Vedova teina Galili gamana, awa?’ L@Hesi hiya hiwalo hamahamadudu hiwalo, ‘Yana veꞌitaena tomowa gamwagamwanidiyai manini ivetuvetuwuni, Yudeya tupwana maudoina alonai Galili ainai ivetuwuni ilaoma ta wau teina ainai.’
?Na mulitai Pailato taupwaoliwo babadadi yo bodao iwalo aidiyai, iwalo, ‘Towaho teina nigele teya yana pwanoli yayalobai’. ">=Eeta Pailato Yeisu ipanivilaei, iwalo, ‘Uwalo mahalava: owa Yudeya yadi Tauwasawasa, awa?’ Na Yeisu iyemaiha, iwalo ‘Bada neta uwaloꞌo’. e=CNa hivetuwuni yo hiveꞌewai hiwalo, ‘Towaho teina yana veꞌitao abenalediꞌo neta alobai tomowa iveꞌiveꞌita pwanolidi iwalo havena Sisa ainai ataketakesi, wuwuna, iwalo iya Besinana towahona yo tauwasawasa’. j< OAinaena maudoidi hitowolo ta Yeisu hilauvai hilawei tauloina mwalaꞌina yehana Pailato mehenai. <;qGEeta hiwalo, ‘Yana walo yababana bada tabenalenaꞌo, ainaena havena ana tauveꞌewao vehabadi tanuwanuwatuwu, wuwuna bada tabom tabenalenaꞌo hava iwawalowedine’.: FAinaena maudoidi hiwalo, ‘Yede, owa Yaubada Natuna?’ Eena yadi walo iyemaiha, iwalo, ‘Bada amwaloꞌo neta yau’. 9ENa amhanapui ebe hauga teina iꞌovi na mulitai yau Towaho Moihagu mata Yaubada Tauwahiyala nima tautuwanai yamiyamiya.’ E8Dwuwuna ebe panivila yamohegomiu nigele mata amyayemaihadi. ?7wCNa hipanivilaei, hiwalo, ‘Uwalo dumwalu alimaiyai ebeha owa Besinana towahona’. Eeta Yeisu aidiyai iwalo, ‘Nigele amyayemidiyegau ainaena havena yawalowalo mahalava alimiyai, 63BIꞌahubena gabaei, ta tauꞌulewahiwo yo taupwaoli babadadi yo loina ana tauveꞌitao himiya ahaiyama, ta ahiꞌahipudiyai Yeisu hivetowolo. D5ANa tupwadi hinage walo yababadi aidiyena hiwalowalodebai. v4e@Yo hinage mehena hihumadi ta ebe havena iꞌitaꞌitadi na hiwalo, ‘Uwalo mahalava yaiya itatalaigone?’ b3=?Tauꞌalehaone Yeisu hiꞌabi avivini na hiꞌabiꞌabitalawahiyei na hitalatalai. 2>Ainaena Pita nuwana iyababa mwalaꞌina ta imahalava maseleyai na idoudou vehuludi. Yeisu yana lauvetala Yudeya yadi babadao mehediyai G1=Eena Bada iꞌita gwaipile ta Pita ivinuvinunui, na tenem ainai Pita inuwatuwui haugana Bada yana walo iwalo, ‘Mata boniyaine, mulitai abo amꞌam idou owa uuvalaegau mai tonuga’. 0-<Na Pita iwalo, ‘Augelu, towahone vehabana uwalowalone nigele yayahanapui’. Howola iꞌauꞌaubabada na bada amꞌam towahona idodoune. E/;Eena tupwana himiya daodao na towaho ehebo hinage alinana mwalaꞌina ana geluwo aidiyai iwalo, ‘Moiha teina towahone iya Yeisu ana taumulita ehebo, wuwuna iya Galili towahona’. .#:Mulitai ehebo hinage towaho Pita ivinuvinunui ta ainai iwalo, ‘Owa ehebo ana taumulita’. Na Pita iwalo, ‘Towaho! Yau nigele!’ S- 9Na Pita iuvala, iwalo, ‘Waihiu, Yeisu nigele yayahanapu towoi’. ,}8Eena taupaihowa ehebo waihiuna Pita ivinuvinunui ta iwalo, ‘Towahone teina mwalona Yeisu baidana yaꞌiꞌitadine’. +7Vadanane ana abwalu holanai taupaihowao aiwa hivatali ta himwaimwaibwa. Pita iꞌitadi ta aidiyai hinage iluluwune ta himiyamiya. *6Eeta Yeisu hiꞌabi avivini ta hilawei taupwaoli yadi tauloina mwalaꞌina yana vadai. Na Pita amwaha daodaowena imulimulitaedi. )15Na hava ta nigele amyaꞌabi avivinigaune ahubena bagibagilidi haugana ahiꞌahipumiyai yamiyamiya vada tapwalolo mwalaꞌina holanai, na yaveꞌiveꞌita tomowa aidiyai. Hesi teina omiu yami mahana haugana yo guguyou yana wahiyala iloina.’ Pita mai tonuga Yeisu iuvalaei (y4Eeta taupwaoli babadadiyao yo vada tapwalolo ana tauꞌita aviviniwo yo Yudeya yadi tauloinao hilalaomane, na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Hava ta dova yau tauꞌaivavali na mayami elepa aleꞌalehao yo yami wepasi amlaoma habi abiꞌavivinigau! '53Na Yeisu iwalo teina mumugane amlaumwau, ‘Havena neta dova!’ Na mulitai Yeisu towahowa talinanawa iꞌabisawahi ta iꞌabiye namwanamwane. & 2Na ehebo ana taumulita yana elepa aleꞌaleha ilauhini ta taupwaoli mwalaꞌina yana taupaihowa talina tautuwana itomvehulune. %-1Na Yeisu ana taumulitaowa hihanapuiyaꞌo hava mata imahalava, ainaena hiwalo, ‘Bada yama elepa aleꞌalehao ayepaihowadi, bo havedi?’ [$/0na Yeisu iwalo, ‘Yudasa, ebeha yau Towaho Moihagu nihowena uhuhulaegau, bo?’ <#q/Yeisu howola iꞌauꞌaubabada na boda himahalava, Yudasa baidadi, ibom Yeisu ana taumulita ehebo, na bodaone imumugaiyedine. Yudasa ilaoma Yeisu vahalinai ta ebeha inihoi, "3.eeta iwalo aulidi, iwalo, ‘Havena amꞌenoꞌeno. Amtowolo na amꞌawaꞌawanoi, ta ebe havena towoi amveꞌaveꞌalo.’ Yeisu hiꞌabi avivini !7-Yeisu yana awanoi iꞌovi na itowolo ta ilau gwaipileuyo, ana taumulitaowa aidiyai, na ilobaidi nuwayababa ainaena bada hiꞌeno iꞌiwahiꞌo, } s,na hesi nuwanane ivitai moiha, na iꞌawanoi hamahamadudu, ta yamuyamumuna dova ꞌwahina isagesagena baleꞌuwai. e C+Ainaena Yaubada yana tausagenawasa galewaena imahalava ta Yeisu iꞌabiye wahiyalane, " =*iwalo, ‘Tamagu yo, ebe nuwanuwam muya vedina teina aliguwena uvaivehulu. Havena yau yagu nuwatuwu ainaena, na hesi owa yam nuwatuwuwena upaihowai.’ | q)Na ilaugabaidi ta ilau lovai dova gaima ta gabaei ana daodao na aetutu tulina iꞌatuwomalei ta iꞌawaꞌawanoi, 9(Dalavanane ainai hilaoma ta Yeisu ana taumulitao iwalo aulidi iwalo, ‘Amꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai ta ebe havena abatowoi amveꞌaveꞌalodi’. 'Yeisu dalava mwalaꞌina ilaugabaei ta mayana taumulitao hilau gwaipile Olibe oyana ainai. Hauga tupwadi teina dova yadi paihowa. 'G&Yo hinage hiwalo, ‘Bada, uꞌita teina elepa aleꞌalehao bwau’. Na Yeisu iyemaihadi iwalo, ‘Neta badagi’. Yeisu iꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai >u%‘Yawalo auligomiu ebeha teina wuwuna ta Buki Veꞌahihi ainai iwalo, ‘Iya taumumuga yababao baidanao hivahili eheboidi, wuwuna hava vehabagu hilelelelene iyeyemala moiha. c?$Ainaena Yeisu iwalo, ‘Hesi wau yami mane ana abadoꞌo yo yami pehi amvaidi. Na ebe yaiya alimiyena nigele yana elepa aleꞌaleha ana aleꞌo ivegimwalaei ta maihanane ainaena yana elepa aleꞌaleha igimwalai. #Eena Yeisu ipanivilaedi iwalo, ‘Haugana yavetamalegomiu na amlaulau havena yami mane ana abadoꞌo amvavai yo havena yami peha yo aehumahuma amvavaidi. Hauganane ainai vitai amlobai, bo nigele?’ Na hibom hiwalo, ‘Nigele teya hinage hava’. 0Y"Na Yeisu iwalo, ‘Pita yawalo moiha alimwai, mata masigiliyena mulitai abo amꞌam towahona idou, owa mata mai tonuga uuvalaegau ebeha nigele uyahanapuigau’. pY!Na Pita iwalo, ‘Bada, yatalamwegauꞌo mata owa baidagu talau vada paipaiyai ta tamwalowoi’. E na hesi havena towoiwone ainai utapitapiya, wuwuna bada vehabam yaꞌawanoiꞌo yamtowolo wahiyala vehabana. Ta ebe aiteya hauga uꞌita gwaipile tahimwao hinage uꞌabiye wahiyaladi.’ 7g Hinage Yeisu iwalo, ‘Saimoni, ubenali, Tomodulele bada talam ivaiyaꞌo ebeha maudoimiu itowoigomiu, yo iwaheigomiu dova oya ana taupaihowa yana witiwo iwahewaheidi, C ta omiu yagu abaloina ainai baidaguwo mata taꞌai yo tanuma, yo hinage vatavata wasawasa aidiyai ammiya na Isileli yadi huhuwo 12 amloinaedi.’ Pita yana uvala Yeisu iwalo mahalavaei ^5 Ainaena hava dova Tamagu yagu abaloina imohegauꞌo omiu hinage dova yamomohegomiu, q[ ‘Moiha omiu yagu miya vitai aidiyena amtowolo wahiyalaꞌo ta teina hauga baidaguwo tamiyamiya. S ‘Yaiya tomowa iya ihae aliline? Tomowane abaꞌaiyai imiyamiyane bo tomowane ipaipaihowane? Nuwana tomowane abaꞌaiyai imiyamiyane iya ihae alili, bo? Na yau gamwagamwanimiyai dova taupaihowa. 5na omiu nigele dova hiya, na hesi yaiya omiu alimiyena ihae howahowana imiyaꞌaitulu dova heda, yo hinage ami taumugaiwo hivetaupaihowa vehabamiu.
9Eeta Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Baleꞌuwai tauwasawasao yadi tomowao aidiyai hiloiloina, ta taupaihowao yadi loinao hiꞌawaꞌawa namwanamwaedi, | qYeisu ana taumulitaone aidiyena veꞌawapaꞌipaꞌiꞌi imahalava ebeha yaiya ihae alili maudoidi aidiyena. $ AAinaena ana taumulitaone hibom aidiyai hiꞌauꞌaubabada, hiwalo, ‘Yaiya yede yana nuwatuwu tenem dova ta ebeha ipaihowai?’ Vetauloina vehabana x
iTomowa Moihagu mata Yaubada yana nuwatuwuwena yamwalowoi, na yaiya tauhuhulaegaune neta iya taunuwayababa!’ o WAine alonai Yeisu iwalo, ‘Amꞌita, tauhuhulaegaune towahonane iya baidagu teina abaꞌaine ainai. !;Dova hinage ai tuluhanai na vedi ivai ta iwalo, ‘Teina ꞌwahinagu Yaubada yana waloyemidi vauvauna tomowa maudoimiu vehabamiu mata isagena’. LMulitai aiꞌai ivai ta iꞌawa yauwedo na itomwatomwahi ta imohemohedi na iwawalone iwalo, ‘Teina taugu, omiu yamomohegomiu agu abanuwatuwu avivini vehabana teina dova ampaipaihowai.’ Na yawalo alimiyai hauga teina na tuluhanai, waini teina havena mata yanumauyoi ana higa Yaubada yana Abaloina imahalava.’ *MAinaena waini mavedina ivai ta vehabana iꞌawa yauwedo Yaubada ainai na mulitai iwalo aulidi, iwalo, ‘Vedi teina amvai ta ehebo ehebo maudoimiu amnuma. (IMoiha, yagu ai teina yana abaꞌovi, ta havena hinage Buidiꞌwa guyauna yaꞌaiꞌaiuyoi ana higa ana hanapu moiha imahalava Yaubada yana Abaloina ainai.’ #?na yadi ai holanai Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Nuwanuwagu mwalaꞌina na omiu baidagwao Buidiꞌwa aiꞌaina teina taꞌai na ebe mulitai taugu imuya. veBada aiꞌai hiꞌatububuniyaꞌo ta Yeisu mayana tauyewasao himiya ahaiyama ta baidanao hiꞌaiꞌai, @y
Eeta taumulitaowa hilau ta hava dova Yeisu iwawalo mahalavaeiwa ginauli maudoina hilolobaidine, ta vadanane ainai Buidiꞌwa guyauna hiꞌaꞌatububunine vehabadi. Bada yana ai s _ Iya mata tupwa mwalaꞌina ewai iveꞌitagomiu, ta ainai Buidiꞌwa guyauna amꞌabinonovai vehabada.’ G Na vadane taniwaganane amwalo auli teina dova, amwalo, “Yama tauveꞌita teina dova iwawalone, iwalo, Nuwanuwagu teya tupwa utalamwei ta maꞌagu taumulitao Buidiꞌwa guyauna aꞌai?” J~
Yeisu aidiyai iwalo, ‘Amlau Yelusalem ammahalava na ebe towaho ehebo bwahi abagoi iꞌavaꞌavalai amlobai, towahonane ammulitaei, na ebe vadai iluwu omiu hinage vadanane ainai amluwu. M} Na hiwalo, ‘Havaidova ainai nuwanuwam ebe aꞌatububuni?’ |Ainaena Yeisu ana taumulitao Yoni na Pita ivenuwamwauwedi, iwalo, ‘Amlau ta Buidiꞌwa guyauna vehabada amꞌatububuni’. @{yBuidiꞌwa guyauna ana ahubena bada ilaomaꞌo ta pwalawa nigele ana abiye seseha hiꞌaiꞌai, yo hinage sipi natunatudi hiwunuidi Buidiꞌwa ana abanuwatuwu avivini vehabana. 3z_Ta Yudasa aidiyai italam, ainaena hauga namwanamwana ihaꞌwahaꞌwai ta ebe Yeisu aidiyai ihuhulaei na hiꞌabi avivini, na havena tomowa mehediyai. Buidiꞌwa guyauna hyIAinaena Yudasa yana walo vehabana hiyaliyaya na ainai hiwalo yemidi ta ebe ana maiha himohei. 3x_Eeta Yudasa ilau taupwaoli yadi babadao yo vada tapwalolo ana tauꞌita ita aviviniwo aidiyai baidadi hiꞌulewahi ta ebe vedova na Yeisu ihuhulaei ta hiꞌabi avivini. wTenem ainai Tomodulele Yudasa ainai iluwu, ibom yehana bwauna Isakaliyota, na hinage Yeisu ana taumulita ehebo hitau 12 aidiyena. Uv#Hauganane ainai taupwaoliwo yadi babadao yo loina ana tauveꞌitao hinuwanuwatuwu behabeha vedova na Yeisu hiꞌabi avivini ana oiyemwalowoi vehabana, na hesi nigele howahowadi, wuwuna boda himeheuhedi. {u qBuidiꞌwa guyauna ana hauga bada ilauvahavahaliyaꞌo ta pwalawa aꞌavana nigele ana abiye seseha hiꞌaiꞌai. wtg&na malatomtom habuluna tomowa ehebo ehebo hilaulau vada tapwalolo mwalaꞌina ainai Yeisu habibenaleina. s %Hauga tenem aidiyai Yeisu vada tapwalolo ainai iveꞌiveꞌita, na lavilaviyena iwuyo Olibe oyana ainai ta iꞌeꞌenona, :rm$Ainaena amꞌatububuni vateyai na hauga maudoina amꞌawaꞌawanoi ta ebe mayami atepatu ginauli teina aidiyena amwahiwahiyala na ebe yau Tomowa Moihagu meheguwai amtowolo.’ rq]#Wuwuna ahubenanane ainai mata taumiya baleꞌu maudoidi iveꞌaluwagavaidi loina yana mahalava ainaena. 9pk"‘Amꞌita avivinigomiu ta havena amyemayemahuli yo numanuma wahiwahiyalana adi numa aidiyai amlaulau alaꞌalabili, yo hinage havena yami miyamiya baleꞌuwai vehabana amnuwanuwatuwu alaꞌalabili, mata dova ta ahubenanane ainai Yaubada iveꞌaluwagavaigomiu ta dova vinaya ainaena iꞌonagomiu. o!Galewa yo baleꞌu mata hisawali na hesi yagu walowo mata nigele hiyasawali. Amꞌita avivinigomiu na amꞌabiꞌabinonovai ]n3 ‘Moiha yaso teina nigele mata amyaꞌovi ana higa ginauli teina himahalava. m Dova hinage ebe veꞌiveꞌilalaone amꞌita lobaidi, amhanapuiyaꞌo ebeha iuꞌiuna na Yaubada yana loina imahalavama. Ul# Yeisu hinage ehebo walo vegevegedi iwalowei, iwalo, ‘Aiwane hapelo yo hinage tupwadi aiwao ebe amꞌitadi na ainodi vauvaudi imwaumwauwidi, amhanapuiyaꞌo ebeha ehive ana hauga ilalauvahavahali. ‘Hinage mulitai mata veꞌiveꞌilala himahalavama mahana yo waiꞌena yo utui aidiyena, na taumiya baleꞌu maudoidi mata yadi meheuhiyena hitai, wuwuna bagodu woiyawa udoidi mata hilasahaema, na ainaena mayadi meheuhi mwalaꞌina hihaꞌwahaꞌwa ebeha aiteya ginauli yo hinage aiteya yababa mata baleꞌuwai imahalava, wuwuna ginauli bagibagilidi galewai himiyamiya yadi wahiyala mata hitapiya. 9hkNeta mata tauꞌalehao tupwadi tomowa hiꞌoiye mwalowoidi na tupwadi hiꞌabi avivinidi ta dalava vagana vagana aidiyai hivetamaledi, na alehanane ainai, nigele Yudeya mata hiwahiyala ta Yelusalem maudoina hiloinaei na ainai hilaulau gwaigwaipile ana higa yadi hauga ilaumwau. Yeisu yana laugwaipilema ag;‘Hauga tenem ainai tauhiuhiumao yo tauvehuhuwo mata hiveꞌatemuyamuya, wuwuna hauga vitaina taumiya baleꞌu vehabadi, na tenem ainai mata Yaubada yana modiꞌiniyena taumiya Yudeya miyavitai moiha hilobai. $fAAhubenaone teina aidiyai Yaubada yana loina mata imahalava tomowa aidiyai, ta ebe Yaubada yana Buki yana walomahalava mugai ana moiha maudoina imahalava. Ue#Ainaena Yudeya ana taumiyao howahowana ebe oya aidiyai hidena. Na hinage Yelusalem ana taumiyao howahowana ebe dalavaena himahalava. Hinage dova hiya nuꞌulai hipaipaihowa havena dalavai hiwuyowuyouyo. .dU‘Ebe aiteya hauga ainai Yelusalem amꞌita na tauꞌalehao himiya gwaigwaipileyei amhanapuiyaꞌo ebeha bada Yelusalem yana hauga yababana ilalauvahavahali. icKYami towolo wahiyala vehabana mata livahi moihana amlobai. Yelusalem ana abiye yababa vehabana Hb Na hesi mata nigele uluꞌulumiyai vahu ehebo iyaꞌwadalele. LaMata yehagu vehabana na tomowa maudoidi hitaꞌwataꞌwataegomiu. `-Haugana ainai mata tamamiyao yo hinamiyao yo tahimiyao yo yami huhuwo yo hinage ami geluwo hihuhulaegomiu, na tupwadi alimiyena hiyemwalowoidi. {_oWuwuna yau mata walo dumwaluna yo hanapu yamohegomiu, ta ebe ami alehao havena hiꞌawaꞌawa oyaꞌoyamaegomiu. X^)Na havena yami nuwatuwu bahudi, ebe haugana amtowoi ta aidiyai amꞌaubabada. B]
Yami lauvetala aidiyai wasagu amwalo mahalavaei aidiyai. =\s Na mulitai teina ginauli himahalava, mugai ami alehao hiꞌabi avivinigomiu na hiꞌabiye muyagomiu, na hinage vada tapwalolo aidiyai hilauvetalaegomiu na vada paipaiyai hihiwaluwuwegomiu. Na hinage mata tauwasawasao yo tauloinao mwalaꞌidi aidiyai hilawegomiu ta hilauvetalaegomiu wuwuna omiu yagu bodao. C[ Na hauganane ainai mwaniꞌiniꞌi dalava bagibagilidi aidiyai, yo vahali mwalaꞌina, yo dawodawowo mwalaꞌina, yo hinage mata abanuwapwanopwano na abameheuhi galewaena himahalavama. Z
Na hinage iwalo, ‘Mulitai mata teya boda hiveꞌaleha teya boda ainai. Yo hinage teya abaloina iveꞌaleha vali abaloina ainai. :Ym Na ebe hinage aleha yo manini wasadi ambenaledi, havena amꞌateꞌatehawawali, wuwuna ginauli teina mata himahalava mugai na hesi baleꞌu yana abaꞌovi ana hauga howola.’ BX}Ta Yeisu aidiyai iwalo, ‘Amꞌita avivinigomiu mata dova ta tomowa tupwadi hiꞌoyamaegomiu, wuwuna howola abo tomowa bagibagilidi yehaguwena hilaoma na himugai pwanoliyegomiu na hiwalo, “Yau Yaubada yana Besinana”, ta hiwalo, “Hauga bada imahalavaꞌo”. Na hesi havena yadi walo ammulimulitaedi. W{Eeta Yeisu ainai hipanivila, hiwalo, ‘Tauveꞌita uwalo alimaiyai aiteya hauga ainai vada tapwalolone mwalaꞌinane mata hiloꞌene, na aiteya veꞌiveꞌilala adi oleya aidiyena ahanapui ebeha ginauliwowa uwawalowedine mata himahalava?’ V ‘Vadaone wau amꞌitaꞌitadine, mata hauga ilalaoma ainai maudoidi hiloꞌevehuludi na nigele hinage teya tupwana amyaꞌitauyoi’. oUWYeisu ana taumulitao tupwadi vada tapwalolo mwalaꞌina ana ita namwanamwana hiꞌitayaꞌo ta Yeisu ainai hiwalo, ‘Taubada, vada tapwalolo mwalaꞌina teina ana pasao adi ita hinamwanamwa alili, wuwuna gaima mwalaꞌidi aidiyena hiꞌaꞌabine, na hinage tomowa yadi velau tobwatobwa namwanamwadi aidiyena hiyeyepasane’. Eeta Yeisu aidiyai iwalo, sT_wuwuna tomowa maudoidi yadi tupwa mwalaꞌidi himiyamiya, na hesi hiwapene tenem wewelohena, na yana mane maudoina imwauwiyaꞌo na nigele teya hinage yana tupwa iyamiyamiya ta ebe ainaena ana igimwala’. Hauga vitai mata imahalava hSIAinaena Yeisu iwalo, ‘Moiha maudoidi aidiyena hiwapene tenem yana velaune imwalaꞌi alili, RIvinuvinunu na ehebo hiwape wewelohena iꞌita lobai, ihae ta yana velau mane bwau habuludi dova toea ehebo imwamwauwine. [Q 1 Yeisu ivinuvinunu na wasawasao yadi velau mane ana abamwau ainai himwaumwauwidi. P!/Na hinage tomowa maudoidi mehediyai Yaubada ainai yadi awanoi daodaona, na hesi yadi awanoine nigele namwanamwana, wuwuna atediyai hinuwanuwatuwu vedova mata hiwahiwapewo hiꞌoyamaedi ta yadi tobwatobwao hivaidi. Ainaena Yaubada mata maiha yababana imohedi.’
O
.‘Tahiguwao, havena loina ana tauveꞌitao yadi mumuga ammulimulitaedi. Wuwuna hiya mumugadi taꞌi dova hauga maudoina nuwanuwadi adi aleꞌowo daodaodi hiliꞌwaliꞌwadi na tomowa ahiꞌahipudiyai hilaulau gwaipileuhi ta ebe hiveꞌahihiyedi. Na hinage nuwanuwadi yadi abamiya namwanamwadi vada tapwalolo aidiyai yo hinage yemahuli adi haugai nuwanuwadi ebe vatavatai himiyamiya. QN-Boda maudoidi hibenabenali na Yeisu ana taumulitao aidiyai iwalo, M),Deivida iya Besinana iꞌawa badaei, vedova yede ta Deivida tubuna ainaena mulitai abo Besinana ilaoma?’ Loina ana tauveꞌitao yadi mumuga BL+ana higa amꞌalehao yamwau aituluwedi aem elauhanai.” uKc*wuwuna Sam ainai Deivida iwalo:“Yaubada iwalo yagu Bada ainai, iwalo:Nima tautuwaguwena umiya, J5)Eeta Yeisu hinage ipanivila aidiyai, iwalo, ‘Vedova ta tupwadi tomowa hiwalo Deivida yana huhu ainaena Yaubada yana Besinana mata imahalava, QI'Tenem ainai loina ana tauveꞌitao himeheuhi, ta tupwadi hiwalo, ‘Tauveꞌita, yam yemaiha inawanamwa alili’, ainaena nigele teya panivila hiyamohei. Besinana towahona iya Deivida yana huhu @Hy&Teina tahanapui ebeha iya nigele taumwalomwalowoi yadi Yaubada na hesi hiya mayawahidi yadi Yaubada, wuwuna teina babadaone Yaubada yana tupwai teina hauga mayawahidi himiyamiya.’ yGk%‘Mosese mugai bada iveꞌita iliꞌilimanigitaꞌo taumwalowoi yadi towolouyo vehabana. Haugana nuꞌula awawai ilaulau na Yaubada aiwa hawahawawalina ainaena iwalo auli, iwalo, “Yau Abelaham yo Aisake yo Yakobo yadi Yaubada!”. F+$Wuwuna mata hiya dova tausagenawasao na mata havena hiyamwalomwalowoi, na hesi Yaubada iꞌawa natunaedi, wuwuna mwalowoiyena hitowolouyoꞌo. oEW#na hesi hauga ilalaoma ainai ebe waihiu na towaho mwalowoiyena hitowolouyo nigele mata hiyatawahola. D"Eeta Yeisu yadi walo iyemaiha, iwalo, ‘Amnuwatuwu avivini neta hauga teina ainai waihiu na towaho hitawatawahola, )CK!Hava unuwatuwui teina tomowaone vehabadi, aiteya towaho wahiune mwanena moiha, haugana ebe mwalowoiyena hitowolouyo? Wuwuna hitau 7 bada hitawaholaiyaꞌo.’ `B9 Na bada tomowaone maudoidi himwalowoiꞌo, na mulitai waihiuwa hinage imwamwalowoine. qA[ Yo hinage tonugadine na maudoidine adi bagibagili 7 dova hinage. Nigele natudiyao na himwalowoi ovine. 1@] Na vahalinaena waihiune itatawaholaine. L? Eeta abaꞌita himohei, hiwalo, ‘Ehebo towaho matahinao himiyamiya adi bagibagili hitau 7, na adi tautuwane itawahola na mulitai mwanena nigele iyalabalaba, na towahonane imwamwalowoine. t>a ‘Taubada, ada loina teina dova Mosese ileleyaꞌo, iwalo, “Ebe teya towaho itawahola na nigele natunao na imwalowoi, towahonane tahina hiwapenane itawaholai ta ebe waihiune ilabalaba neta natunaone taumwalowoine miyalaenao”.’ =Hinage tupwadi Sadusiyao, hiya nigele hiyayemidi taumwalowoi yadi towolouyo vehabana, hilaoma ta Yeisu ainai hipanivila, hiwalo, @<yYeisu yana walo teina boda mehediyai maudoina dumwadumwaluna, nigele teya walo hapuli ainaena hiyalobai, na hesi mayadi nuwapwanopwano himiya nobu. Taumwalowoiwo yadi towolouyo ;Eeta Yeisu iwalo, ‘Ehe, ainaena Sisa yana ginauli, ammoheuyoi Sisa ainai, na Yaubada yana ginauli Yaubada ammohei’. H: ‘Yede manene amvaiyama ta yaꞌita’. Eeta himohei na iwalo aulidi, iwalo, ‘Amwalo aliguwai yaiya teina aluꞌaluwana yo yehana manene ainai?’ Na hiya hiwalo, ‘Tauwasawasa Sisa’. O9Na hesi Yeisu bada yadi oyama ihanapuiyaꞌo, ta aidiyai iwalo, X8)Eeta vedova, howahowana Tauwasawasa Sisa ainai takesi tamwauwi, bo nigele?’ 7Ainaena tomowadine hilaoma ta Yeisu hiwalo auli, hiwalo, ‘Taubada, moiha owa yam walowo yo yam veꞌitao maudoina dumwadumwaludi, yo hinage ahanapuigoꞌo ebeha nigele teya tomowa uyamehemeheuhei, na hesi owa Yaubada yana nuwatuwuwo ana tauveꞌita moiha. ~6uEeta hauga maudoina Yeisu hiꞌitaꞌita auhi ta ebe hava yana lauhapuli hilobai, na hiwalo mahalava tauloina ainai ta ilauvetalaei, ainaena tomowa tupwadi hivetamaledi Yeisu ainai ebeha panivilaena hiꞌoyamaei ta yana lauhapuli hilobai. 5%Tenem ainai taupwaoliwo yo loina ana tauveꞌitao teya amwaꞌamwaha hibehabehaei ta ebe Yeisu hiꞌabi avivini, wuwuna hihanapuiyaꞌo ebeha hibom vehabadi iwalowalo vegevegedine, na hesi nigele hiyaꞌabi avivini wuwuna boda aidiyai himeheuhi. Sisa yana takesi 4!Ebe yaiya ibeꞌu logidine ainai, mata ilogawowoli ta tupwatupwadi, na ebe logidinane ibeꞌu teya ewanai mata tauna iꞌoipihapihagi.’ o3WNa Yeisu iꞌitadi ta aidiyai iwalo, ‘Vedova yede teina walone Yaubada yana Buki ainai hava ana nuwamasele? Na iwalo:“Logidiwa iya tauvada abi hitaꞌwataꞌwataei, teina wau itaugwaipile ta inamwanamwa diꞌwa.” n2UWalo moiha taubadane mata ilaoma na tauꞌita aviviniwone iꞌoiye mwalowoidi ta ebe oyane ana tauꞌita avivini vagadi imohedi.’ Ainaena babadaowa Yeisu yana walo teina dova hibenalei ta hiwalo, ‘Mata nigele tenem dova!’ ,1QEeta hiꞌabi avivini ta oyaena higabaei aituluwei maseleyai na nemai higohaye mwalowoine. ‘Hava mata taubadane yana tauꞌita aviviniwone aidiyai ipaihowaine? 0‘Na hesi haugana tauꞌita aviviniwowa taubadawa natunane hiꞌita ilaolaoma hibom hiꞌauꞌaubabada hiwalo, “Augeluwo, towahone tenem ilaolaomane, ibom taubadawa natuꞌeheꞌehebona taꞌi, ainaena mata taꞌoiye mwalowoi na ita oyane taloinaei”. @/y
‘Ainaena oyawa taniwagana inuwanuwatuwu ta iwalo, “Hava hinage mata yapaihowaine? Nuwana yau taꞌi natugu moiha yavetamalei eeta ebe hiveꞌahihiyei wuwuna ibom natugu.” q.[ Na hinage tonugana ivetamalei aidiyai yo hinage hitalai yeꞌiꞌiwahi na hiheusili mahalavaei oyaena. -- Eena taubadawa yana hevali bwauna ivetamalei aidiyai ta hitalai na hinage hiꞌabiye hinimaya na nimanimaꞌaꞌavana hivetamalei ta iwuwuyone. z,m
Na gigina ana hauga ainai taubadawa yana hevali ehebo ivetamalei ta ebe waini ainona tupwanawa ana tauꞌita aviviniwowa aidiyena ivaidima. Ilaulau ta nigele hiyamohei, na bada hisapi ta nimanima aꞌavana hivetamalei ta ilalau gwaipilene. V+% Yeisu tomowadine iwalo vegevegediyedi, iwalo, ‘Ehebo towaho yana oya iꞌumai gologolowa aꞌava, na yana taupaihowao iloinaedi ta hiꞌita avivini, na ibom ilau hali tupwai ta nemai imiya daodao. D*Ainaena Yeisu hinage iwalo, ‘Yau hinage havena alimiyai yawalowalo mahalava yaiya yana loinaena ta teina dova yapaipaihowane’. Taubada yana oya ana taupaihowa walo vegevegedina f)EEeta yana panivilawa nigele hiyayemaiha iliꞌilimani hiwalo, ‘Nigele ayahanapui’. (9Na ebe tawalo, “Tomowa aidiyena”, mata bodaone gaimaena hitalaigita, wuwuna tomowa maudoina Yoni hiyemidiyei ebeha iya ehebo tauwalo mahalava.’ U'#Ainaena hibom hinuwanuwatuwu, hiwalo, ‘Yana walone mata vedova tayemaihane? Wuwuna ebe tawalo, “Yaubada ainaena”, mata iyemaiha iwalo, “Hava yede vehabana ta Yoni nigele amyayemidiyeine?” f&EYaiya yana loinaena ta Yoni tauꞌabiye bapitaiso ipaipaihowane, Yaubada bo teya tomowa?’ Q%Ainaena Yeisu iwalo aidiyai, iwalo, ‘Mugai yapanivila alimiyai. P$hiwalo, ‘Yaiya towaho yana loinaena ta teina dova upaipaihowane?’ c# AEhebo hauga ainai Yeisu iveꞌiveꞌita vada tapwalolo mwalaꞌina ainai, wasa namwanamwana iwalowalo mahalavaei tomowa aidiyai, na taupwaoliwo yo loina ana tauveꞌitao yo hinage babadao hilaoma ta Yeisu hipanivilaei r"]0na hesi nigele howahowadi, wuwuna Yeisu yana veꞌitao tomowa bagibagili alilina nuwadi ivaiyaꞌo.J!
/Na ahubena ehebo ehebo vada tapwalolonane ainai iveꞌiveꞌita, na taupwaoli mwalaꞌidi yo loina ana tauveꞌitao yo hinage taumugaiwo hiꞌaiꞌaipate ta ebe Yeisu hiꞌoiye mwalowoi, 3 _.iwalo, ‘Buki Veꞌahihi ainai Yaubada yana walo hileleyaꞌo iwalo:“Yagu Vadane neta abaꞌawaꞌawanoi, na hesi omiu ambui ta ebeha yami abaꞌaivavali”.’ ] 3-Yeisu iluwu vada tapwalolo holanai na tauvegimwalao iheusilidi, na iwalowedi, ,yo higohaloꞌego baleꞌuwai. Na tomowa alomwai mata hiꞌabiye yababadi. Vada maudoidi mata hiꞌovi, na mata nigele gaima ehebo yawenai iyamiyamiya, wuwuna nigele uyaꞌita lobai haugana Yaubada ilalaowa tauhaguigo.’ Yeisu vada tapwalolowena iheusilidi | q+Hauga ilalaoma mata am alehao maꞌwapeyadi hiꞌaligwaigwaipileyego na tupwa maudoina ainai hiwutuꞌauꞌauhigo j M*‘Ebe wau teina nuwadaumwali amwahana uhanapui, na hesi wau mehemwai bada itauꞌaidawaniꞌo. yk)Yeisu imahamahalava Yelusalem vahalinai na dalavane mwalaꞌina iꞌita na nuwana iyababa ta idou, iwalo, (Na Yeisu iwalo, ‘Havena yalaulaugagayowedi, wuwuna ebe hiya hinobu mata hinage gaimaone hiwui’. Yeisu idou Yelusalem vehabana 'Ainaena Palisiwo tupwadi bodaone aidiyena Yeisu hiwalo auli, hiwalo, ‘Taubada am taumulitaone uwalo aidiyai ta hilaumwau’. 'G&hiwalo, ‘Owa Tauwasawasa, Bada yehanaena ulaoma Yaubada iꞌawa namwanamwaego!’ ‘Nuwadaumwali galewai na walo vetuvehae owa haehae alilim alimwai!’. b=%Na bada hilaomaꞌo Yelusalem vahalinai ta hiꞌaꞌaitulu Olibe amwahana ainai na ana taumulitaone bodadi mayadi yaliyaya Yaubada hiwalowalo vetuvehaeyei wuwuna bada yana paihowa wahiwahiyaladi hiꞌitadiꞌo, K$Ilaulau na tomowa bagibagilidi adi aleꞌowo amwahai hiveheyedi.
#Ta lagulaguwa hilauvai na hilalaweine Yeisu ainai, na adi aleꞌowena dagelana hiꞌoihamui, ta Yeisu ainai igelu taohani.
~~I}||_{{}z%yx%wwavvPuu!tt(ss)rqq*phnnmvmlnkk
jjWi}hhg]g$fedd0cc\cbja`__R^^-]]\[[4ZZYXXHWVUUU TT=T SRR[QPPOO;NNtNMM LLSKKTK JJYJI`HHH@GG|F%EKDCiBB*AA@??>p==‘Na ebe ehebo towaho iveꞌewaigo na ilawego habi lauvetalaego, ilowoinanego ebe mugai pwanoli uꞌabiye dumwadumwalu mwayamwayauwei baidam. Na ebe nigele, mata am tauveꞌewane ilawego tauloina ainai na am loina ulobai, neta himwauwigo vada abapaiyai. B}ilowoinanego yo yam velaune umwauwi abapwaoline vahalinai na uwuyo tahim ainai na utowoi ta baidam amveꞌauꞌaugeluyo, eena mulitai uwuyoma abo yam velauwa Yaubada ainai upwaoliyei. ‘Yaiya owa yam velau uvaiyama yo upwaoliyei Yaubada ainai na ebe unuwatuwui ehebo tahim mayana nuwayababaowa mumugam vehabana, nU‘Na yau yaloinaegomiu ebe yaiya owa tahim ainai umodiꞌini loina ulobai. Na ebe tahim uꞌawa yabayababaei loina ulobai, tauloinao aidiyena. Na hinage ebe tahim uꞌawa yauyauleyei, howola abo dalava alaꞌalahina uveꞌalo. ‘Loina mugamugaina tubudao aidiyai amhanapuiyaꞌo, iwalo, “Havena yemwalowoi, ebe yaiya iꞌyemwalowoi mata loina ilobai”. q[‘Hinage yawalo alimiyai ebe mumugamiu inamwanamwa mata Palisiwone yo loina ana tauveꞌitaone mumugadine omiu mumugamiune inamwanamwa gabaedi. Na ebe nigele, mata nigele Yaubada yana Abaloina ainai amyaluwu. Manini vehabana *MNa ebe yaiya loinadine ehebo aidiyena iuꞌiu isoꞌisosolina itaꞌwataꞌwataei yo tomowa hinage nigele iyaveꞌitadi, iya Yaubada yana Abaloina holanai duyaꞌaliꞌaliyai moiha, na hesi ebeha loinadine upaihowaidi yo uveꞌitaedi, yeham mata imwalaꞌi Yaubada yana Abaloina holanai. *MYawalo moiha alimiyai, mata baleꞌu na galewa hisawali, na loina mwalaꞌina yo iuꞌiu isoꞌisosolina mata nigele hiyaꞌovi na hesi ainodi mata himahalava. B}‘Havena amnuwanuwatuwu ebeha yau yalaoma na Mosese yana loinao nuwana tauwalo mahalavao yadi veꞌitao yavaivehuludi. Na hesi yalaoma ebeha yaꞌabiye mahalava iliꞌilimanidi. Omiu masele tomowa aidiyai, eeta howahowana yami paihowa namwanamwadi hiꞌita na Tamamiu galewai hinoꞌowei. Loina vehabana
wNa hinage omiu dova masele taumiya baleꞌu vehabadi. Ebe lampa tagabu havena walata ainaena taꞌoiꞌoihamui, na hesi ewai tamwauwi, ta vada maudoina imasele. Hinage dova ebe oya vahupounai tadalava sepa nigele howahowana dalavanane tadawani. P
‘Omiu dova yagahu taumiya baleꞌu vehabadi. Na amnuwatuwu avivini ebe yagahu yana wahiyala iꞌovi nigele howahowana na inamwanamwauyo, ainaena tataꞌwataꞌwataei na tahiwavehulu amwahai. Moiha taꞌi howahowana amyaliyaya mwalaꞌina, wuwuna howola abo ami maiha namwanamwana galewai mata amlobai. Na omiu dova Yaubada yana tauwalo mahalavao mwalona. Wuwuna hiya hinage yadi miyavitai hilobaidi tomowa aidiyena.’ Yagahu na masele vehabadi
% Na ebe vehabagu tomowa hiꞌuluꞌulumiyaegomiu yo iveꞌaveꞌalehaegomiu yo yadi oyamaena hiꞌawaꞌawa yababaegomiu, amyaliyaya taꞌi.
Na omiu yami paihowa namwanamwana vehabadi tomowa hiveꞌaveꞌalehaegomiu, amyaliyaya wuwuna Yaubada yana Abaloina alimiyai. c? Omiu tauꞌabiye nuwadaumwali amyaliyaya, wuwuna Yaubada mata iꞌawa natunaegomiu. X)Omiu atemiu masemaseledi amyaliyaya, wuwuna howola abo Yaubada amꞌita. hINa omiu tauꞌatemuyamuya amyaliyaya, wuwuna Yaubada hinage mata iꞌatemuya muyaegomiu. 9kNa ebe omiu mumuga dumwaluna nuwanuwamiu na amvahavahali amyaliyaya, yo hinage amgadogadomaguni vehabana amyaliyaya, wuwuna mumuga namwanamwana mata atemiyai imwalaꞌi. oWOmiu mumugamiu hegohegoyadi amyaliyaya, wuwuna howola abo Yaubada baleꞌu maudoina imohegomiu. [/Omiu taudou hinage amyaliyaya, wuwuna mata Yaubada iꞌabiye yaliyayagomiu. Y+‘Omiu mayami nuwadobi amyaliyaya wuwuna Yaubada yana Abaloina alimiyai. ;qna Yeisu ivetuwuni iveꞌita aidiyai, iwalo, x kYeisu boda mwalaꞌina iꞌiꞌitadine, na ihae oyai ta tenemai imimiyane, na ana taumulitao hinage hihahaene, &ETeina wuwuna boda mwalaꞌina Yeisu himulimulitaei. Hiya Galiliyena yo Dekapolisiyena yo Yelusalemaena yo Yudeyaena yo hinage Yolidani vali tupwanaena.K~Ainaena Yeisu wasana imahalava Siliya dalavanao maudoidi aidiyai, eeta taulovalao bagibagilidi hilawelawedi ainai, hiya hilovala mwalaꞌina na hiya maꞌadi muyamuyao yo hiya viꞌaviꞌa iꞌabiye yauyauledi yo hiya adi lovala ainaena hiꞌabiꞌabivelolo, yo hinage taupeuwo, na Yeisu iꞌabiye namwanamwadi maudoidi. n}UYeisu Galili maudoina itaꞌiꞌiliyei na yadi vada tapwalolo aidiyai iguguya, na wasa namwanamwana Yaubada yana loina vehabana iwalo mahalava, na hinage tomowa adi lovalao vagadi yo vagadi aidiyena iꞌabiye namwanamwadi. ~|una hitowolo mwayamwayau tamadiwa wagai hilalaugabaeine, na Yeisu himumulitaeine. Yeisu tomowa bagibagilidi ihaguidi W{'Na hinage tupwana ivasanelau na tauyamao hitau tonuga wagai yadi vinaya hiꞌatuꞌatububunidi iꞌiꞌita lobaidine, hiya Yemesa yo Yoni yo tamadi, ibom yehana Sebedi. Eeta Yemesa matahina iyogaedi, Iz Tenem ainai yadi vinayawa hilaugabaei na Yeisu himumulitaeine. KyNa iyogaedima na iwalo, ‘Ammulitaegau na tomowa amꞌonadi’. Sx Na ehebo hauga Yeisu niꞌu Galili leꞌawanai ivasavasane na tauyama hitau bwau matahina ilolobaidine yadi vinaya hiyahuyahuwei, ehebo Saimoni, iya hinage hiyogaei Pita, na tahina yehana Andulu. ^w5Hauga tenem ainaena Yeisu yana guguya ivetuwuni na iwalo, ‘Yami paihowa yababadi aidiyena amnuwabui, wuwuna hauga bada imahalavaꞌo na Yaubada ivetauloina alidai’. Tauyama hitau vehopali Yeisu iyogaedi kvOHibom guguyou yana tupwa ainai himiyamiya na hesi teina hauga masele mwalaꞌina bada hiꞌitayaꞌo.Wuwuna mwalona mwalowoi yana tupwa yababana ainai himiyamiya na teina hauga bada masele aidiyai iꞌalataohaniꞌo.’ u ‘Sebuloni yo Napitalai yadi dalavao neta niꞌu yo bwahi Yolidani ahipudiyai, nigele Yudeyao yadi tupwa yehana Galili. twGinauli teina vehabana tauwalo mahalava Aisaya mwalona iwalo mahalava na Buki Veꞌahihi ainai ilelelene iwalo: zsm
Na Nasaleti ilauvehulu ta imimiyane Kapaneum leꞌawanai, neta huhuwone Sebuloni yo Napitalai yadi toputopuwai. r Na mulitai Yeisu wasa ibenalei ebeha Yoni vada abapaiyai himwauluwuwenaꞌo, ainaena iwuyo Nasaleti Galili tupwanai. q) Ainaena Tomodulele Yeisu ilauvehulu na mulitai tausagenawasao himahalava ta hihahaguine. Yeisu yana paihowa ivetuwuni tupwa Galili ainai Qp
Eena Yeisu iwalouyo, iwalo, ‘Tomodulele, ulau vehulugau! Buki Veꞌahihi holanai loina imiyamiya ebeha:“Yam Yaubada ibom ainai upwagogo yo utapwalolo yo ibom yana walo upaihowai”.’ o% na hinage itowouyoi, iwalo, ‘Tupwa tenem maudoina mata yamohego. Ebe ubeꞌu aitulu na aliguwai upwagogo, na ebe abaloinaone yamohego.’ n#Na Tomodulele Yeisu ilauvai ilawei oya mwalaꞌina ewanai na tenem ainai dalava wasawasaowa baleꞌuwai maudoidi Yeisu iveveꞌitane, mNa Yeisu hinage iwalo, ‘Ehebo walo Buki Veꞌahihi ainai imiyamiya iwalo:“Havena yam Bada Yaubada utowotowoi”.’ Tl!na ainai iwalo, ‘Ebe owa Yaubada Natuna, teina ainaena ugavai, na mata nigele howahowana uyasilahe. Wuwuna Buki Veꞌahihi bada iwalo mahalavaꞌo, iwalo:“Yaubada yana tausagenawasao iloinaedi ta hiꞌita avivinigo”. Yo hinage iwalo:“Nimadiyena hiꞌavalaigo, na ebe havena aem hisilasilahe gaima aidiyai”.’ kIꞌovi na Tomodulele Yeisu ilauvai ta ilalaweine Yelusalem, na vada tapwalolo mwalaꞌina ewaꞌalilinai ihahaeyeine, ^j5Na Yeisu iwalo, ‘Buki Veꞌahihi holanai loina imiyamiya ebeha:“Tomowa yawahidi nigele aiꞌai aꞌava ainaena, na hesi walowo maudoidi Yaubada awanaena hilaoma iya tomowa yadi abanamwanamwa”.’ yikNa tautowoinane imahalava na iwalo, Ebe owa Yaubada Natuna, gaima teina uloinaedi ta hiyemala aiꞌai’. QhNa ahubena 40 holanai nigele iyaꞌai, ta ainaena ivahali mwalaꞌina. g Teina ainaena Yaubada Aluꞌaluwana Yeisu ilauvai ta ilalaweine balabala awawai ta ebeha ana towoi Tomodulele ainaena ilobai. fNa hinage ehebo alinana galewaena hibenalei iwalo, ‘Teina natugu yavelauwei iya vehabana yayaliyaya mwalaꞌina’.geGEeta Yoni italam ta Yeisu iꞌabiye bapitaisone. Na Yeisu howola bwahiyena igayogayo taohani, na galewa ilotahoꞌe na Yeisu Yaubada Aluꞌaluwana iꞌiꞌitane ana oleya dova gabubu iꞌaituluma na ainai itotowane. 5dcNa Yeisu Yoni yana walone iyemaihane, iwalo, ‘Nigele. Hesi teina dova. Owa uꞌabiye bapitaisogau, wuwuna teina ainaena loina maudoidi namwanamwadi tamulitaedi.’ 1c[Eeta Yoni itowoi na Yeisu yana nuwatuwu higwaipile ta iwalo, ‘Ilowoinanei na owa uꞌabiye bapitaisogau, na vedova ta ulaoma ta ebeha yau yaꞌabiye bapitaisogo?’ kbO
Hauga tenem ainai Yeisu tupwa Galili ilauvehulu na ilau Yolidani Yoni ainai habi bapitaiso. ~au Na towaho teina yana goliyena mata aiꞌai dova pegapega itapidi yo ainodi hiholu na mulitai ainodi namwanamwadi ivehae yana vadavada ainai, na mohomohodine aiwa alaꞌalahina miyamiya vateyaina ainai igabudi.’ Yoni Yeisu iꞌabiye bapitaiso 3`_ ‘Na ebe amnuwabui, yau weꞌahaena yaꞌabiye bapitaisogomiu na hesi howola abo ehebo towaho ilalaoma, iya imwalaꞌi gabaegau, na nigele howahowagu na aena ana huma yaꞌavalai. Na towahonane mata ilaoma na Aluꞌaluwa Veꞌahihi, dova aiwa alaꞌalahina ainaena iꞌabiye bapitaisogomiu. F_
Na ebe mumugamiu nigele namwanamwana mata Yaubada iwalo yagaigomiu, dova aiwa, ebe nigele ainona namwanamwana tomowa higoha vehuludi ta aiwa alaꞌalahina ainai hivehuludi na iꞌalahidi. ^% Na havena amnuwahaehae wuwuna ebeha omiu Abelaham tubunao na hesi Yaubada howahowana yo gaimao teina aidiyena Abelaham tubunao ipaihowaidi. j]MAinaena ilowoinanegomiu yo yami nuwabui moiha amveꞌitaedi yami paihowa namwanamwadi aidiyena. k\ONa Palisiwone yo Sadusiwone bagibagilidi hinage hilaolaoma habi bapitaiso, na Yoni iꞌitadi ta iwalowedi, iwalo, ‘Tauꞌoyamao! omiu dova weso! Na yami nuwatuwu ebeha mata Yaubada yana modiꞌini ainaena amdena, awa? s[_na mumugadi yababadi hiwalo mahalavaedi ainai, eena iꞌabiꞌabiye bapitaisodi weꞌaha Yolidani ainai. Z3Na Yoni balabala awawai iloguguguya na Yelusalemaone yo Yudeyaone yo weꞌaha Yolidani papalinane ana taumiyaone maudoidi hilaoma Yoni ainai,
Y
Yoni ana aleꞌo lagulagu kameli wiyawiyana, na ana tulituli kameli ꞌwapina, na ana mwaimwaiꞌeꞌe yo mwagagau taꞌi. jXMTauwalo mahalava Aisaya mugai Yoni vehabana iwalo mahalava, iwalo:‘Towaho ehebo tupwa balabala awawai alinana mwalaꞌina ainaena iyogayoga, iwalo:“Bada yana amwaha amsepa na amꞌabiye duyedumwalu”.’ iWK‘Mumugamiu yababadi aidiyena amnuwabui wuwuna Yaubada mata muhamuhana alidai ivetauloina’. yV m Hauga tenem ainai Yoni tauꞌabiye bapitaiso imahalava balabala awawai tupwa Yudeya holanai na iguguya, iwalo, )UKNa Nasaleti ainai hivedalava ta himiyamiya. Teina ainaena tauwalo mahalava yadi walomahalava mugamugaina iwalo: ‘Iya yehana himwauwi towaho Nasaleti’.T%Na haugana hiwuyo Yosepa wasa ibenalei ebeha Helodi natuna Akeleyosi iveꞌaivelaheyei na ivetauwasawasa Yudeya holanai, eeta Yosepa imeheuhi na nige nuwana ilau gwaipile Yudeya, eena niviniviyena veꞌita Yaubada imohei ta hitaꞌiꞌili Galili tupwanane ainai. ZS-Na Yosepa itowolo, ta gamane yo hinanane ilauvaidi, na hiwuwuyone Isileli. R}iwalo, ‘Yosepa utowolo na gama mahinana ulauvaidi na amwuyo Isileli, wuwuna gamane ana alehawa bada imwalowoiꞌo’. ,QQEeta Helodi yana mwalowoi tuluhanai Yaubada yana tausagenawasa imahalava Yosepa ainai, haugana Itipita ainai howola himiyamiya, na niviniviyena iwalo ainai, Py‘Dou taꞌetaꞌe dalava Lamaꞌa ainena yabenalei. Muya na mehelino hidou taꞌetaꞌeyedi. Letiyeli idoudou natunao vehabadi, na yana dou ainaena nigele howahowana iyaliyaya, natunao yadi mwalowoi vehabana.’ Yadi laugwaipile Nasaleti ainai wOgAinaena hauganane imahalava hava tauwalo mahalava Yelemaya mwalona iwalo mahalava mugaiyei, iwalo: N#Na Helodi tausonogaowa ihaꞌwaꞌahayaidi ta nigele hiyalau gwaipilema. Yadi oyama vehabana imodiꞌiꞌini mwalaꞌina, eeta Helodi yana tauꞌalehao ivetamaledi Betelehem dalavanao aidiyai, yo ebeha hedaheda towatowahodi hiya adi bolimai bwau ainaena iꞌaituluyo, hiꞌoiye mwalowoidi. Wuwuna tausonogao yadi aubabada ainaena bada ihanapuiyaꞌo aiteya hauga ainai gamanane itutubuine. bM=Na nemai Itipita himiyamiya ana higa Helodi imwamwalowoine. Yadi vetaumana ainaena Yaubada yana walomahalava, neta ehebo tauwalo mahalava iwalo mahalava mugaiyei, iwalo:‘Itipita ainaena natugu yayogaenama’. jLMEeta masigilinane ainai Yosepa itowolo ta gamane mahinana ilauvaidi na hidedenane Itipita. wKg
Na tausonogao bada hilaoꞌo na masigiliyena Yaubada yana tausagenawasa niviniviyena Yosepa ainai imahalava ta ivenuwamwauwei iwalo, ‘Utowolo na gama mahinana ulauvaidi ta amdena tupwa Itipita ainai, na nemai ammiyamiya ana higa yavenuwamwauwegomiu, abo amlau gwaipilema. Yami dena teina wuwuna, Helodi mata gama teina ibehaei na ebeha iꞌoiye mwalowoi.’ RJ Na mulitai niviniviyena Yaubada ivenuwamwauwedi ebeha havena Helodi ainai hiwuyowuyouyo, eeta hitowolo na vali amwahaena hilau gwaipile yadi dalavai. Yosepa yo gama mahinana hidena Itipita ainai @Iy Hiluwu vadai ta gamanawa hinana Meli baidana hiꞌiꞌitadine, na hipwagogo gamane ainai. Na velauwowa hivavaidimawa gamanane ainai himwamwauwidine, neta goula yo gadoꞌa yo emodi. 4Hc
na utuiwa vehabana hiyaliyaya mwalaꞌina. nGU Wasawasa alinana hibenalei na hisoꞌeꞌeli ta hilau na utuiwa mwalona tupwa bomatuwena hiꞌiꞌitawa mehediyai imahalava na ihinahinali eeta himulitaei na gamanane yana abamiya itowoloveꞌilala na ainai himamahalavane, HF Eeta Helodi yadi walo ibenaledi na iloinaedi, iwalo, ‘Amlau Betelehem ainai na gamanane ambehaei, na ebe amlobai amwuyoma amvenuwamwauwegau, ta ebe yau hinage yalau na yapwagogo ainai’. sE_Ta Helodi tausonogaowa iyoga dawaniyedima, na ipanivilaedi aiteya hauga ainai utuine imamahalavane. ND“Vehabana Betelehem dalava wasawasa na mwalaꞌina Yudeya dalavanao maudoidi aidiyena. Wuwuna Betelehem holanaena howola abo Isileli adi tauloina imahalava, na iya yagu bodao imugaiyedi.” ’ CNa hiwalo, ‘Betelehem ainai, neta Yudeya holanai, dova tauwalo mahalava yana walomahalava Buki Veꞌahihi holanai, iwalo: =BsAinaena Helodi Yudeyaone yadi taupwaoli mwalaꞌidi yo yadi loina ana tauveꞌitao iyoga ahaidi na aidiyai ipanivila, iwalo, ‘Havaidova ainai Besinana towahona hilalabahine?’ A5Yadi walo teina wasawasa Helodi ibenalei na iꞌaluwagavai mwalaꞌina yo hinage Yelusalemao bagibagilidi hiꞌaluwagavai walo teina vehabana. `@9hiwalo, ‘Havaidova Yudeya yami wasawasa vauvauna hilabahi? Ahanapuiyaꞌo bada hilabahiyaꞌo, wuwuna ana veꞌiveꞌilala utui aꞌitayaꞌo tupwa bomatuwena ipoetaohanine, ainaena alaoma habi pwagogo ainai.’ 2? _Yeisu hilabahi Betelehem ainai, haugana Helodi iya iloiloina Yudeya holanai. Na hauganane ainai tausonogao tupwa bomatuwena hilaoma ta Yelusalemaone aidiyai hipanivila, k> Qna nigele ꞌwapina iyaꞌabitowoi ta ana higa ilabalaba na Yosepa gamane yehana imwau Yeisu.r= _Eeta Yosepa enoꞌenowena itowolo na tausagenawasanane yana walo imulitaei, ta Meli itatawaholaine, < )‘Vahala nuwanuwapuyona mata ihiuma yo natuna towahona ilabahi, na yehana himwauwi Imanuweli’. Na Imanuweli ana bui ‘Yaubada baidada’. 0; [Ginauli teina bada himahalavaꞌo wuwuna mwalona tauwalo mahalava ehebo Yaubada yana walo iwalo mahalava mugaiyei ta Buki Veꞌahihi ainai ilelelene, iwalo: : Howola abo natuna towahona ilabahi, na yehana umwauwi Yeisu, wuwuna iya yana bodao yadi pwanoliwo aidiyena mata ilivahidi.’ !9 =Na Yosepa yana nuwatuwu howola ipaipaihowa, na yana hauga eno ainai niviniviyena Yaubada yana tausagenawasa ehebo ainai iwalo, ‘Yosepa, owa Deivida tubuna, havena unuwanuwayababa Meli yana hiumane vehabana, neta Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena, na hesi bada ulauvai mwanem. 98 mNa mwanena Yosepa towaho dumwadumwaluna ta nigele ebeha Meli yana hiumane iyataꞌeyei ana geluwo aidiyai, na inuwavitai ta ebeha yana nuwatuwu dawaniyena itaꞌwataꞌwataei. V7 'Teina dova Yeisu Besinana ana labahine. Yeisu hinana Meli hiwalo abiꞌabiyei Yosepa ainai, na howola nigele hiyamiya bwau na Meli hesi ihiumaꞌo na yana hiumane neta Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena. S6 !Ebe Abelaham ainaena na tavahilidima Deivida ainai, neta yaso adi bagibagili 14. Eeta ebe Deivida ainaena yaso tavahilidima haugana Babiloniwone Yudeyaone hilalawedine Babiloni ainai, neta adi bagibagili 14. Na yadi hauga Babiloni ainaena na Besinana towahona yana hauga ainai yaso adi bagibagili hinage 14. Yeisu ana labahi j5 OYakobo natuna Yosepa, iya Meli mwanena, na Meli natuna Yeisu, na Yeisu hiꞌawa Besinanaei. T4 #Eliyuda natuna Eliyesa, na Eliyesa natuna Madani, na Madani natuna Yakobo. M3 Esoli natuna Sadoka, na Sadoka natuna Ekim, na Ekim natuna Eliyuda. Z2 /
Selubabela natuna Abiyuda, na Abiyuda natuna Elayakim, na Elayakim natuna Esoli. p1 [ Hauganane Babiloni ainai himiyamiya, Yekonaya natuna Selatiyeli, na Selatiyeli natuna Selubabela. $0 C Yosaya natunao Yekonaya matahinao, na yadi haugai Babiloniwone hilaoma ta Yudeyaone hiꞌabi avivinidi na hilalawedine tupwa Babiloni ainai ta himiyamiya. N/
Hesekaya natuna Manasa, na Manasa natuna Amoni, Amoni natuna Yosaya. N. Usaya natuna Yodam, na Yodam natuna Ehasi, na Ehasi natuna Hesekaya. S- !Esa natuna Yehosepata, na Yehosepata natuna Yolam, na Yolam natuna Usaya. Q, Solomoni natuna Lehobouma, Lehobouma natuna Abaya, na Abaya natuna Esa. w+ iYesi natuna Deivida, iya Tauwasawasa, na Deivida Ulaya hiwapena itawaholai, na natudi Solomoni hilabahi. * }na Salimoni mwanena Lehabi na natudi Boasa, na Boasa mwanena Ludi, na Boasa yo Ludi natudi Obedi, na Obedi natuna Yesi. Z) /na Alam natuna Aminadaba, na Aminadaba natuna Nasoni, na Nasoni natuna Salimoni, j( OYuda natunao Pelesi yo Selaha na hinadi Temali, Pelesi natuna Hesiloni, na Hesiloni natuna Alam, s' aWuwuna teina dova: Abelaham iya natuna Aisake, na Aisake natuna Yakobo, na Yakobo natunao Yuda matahinao. y& oLaulele teina Besinana Yeisu ana mumugao vehabadi. Yeisu tubuna Deivida, na Deivida tubuna mugamugaina Abelaham. b%=5Hiwuyo ta vada tapwalolo holanai hauga ehebo ehebo Yaubada hiwalowalo vetuvehaeyei.$4Hiya yana abahaewa ainai hitalupwagogo yo hinoꞌonoꞌowei na mulitai mayadi yaliyaya mwalaꞌina hiwuwuyone Yelusalem. =#u3Yana walovelaune ainai itowolo ta ihahaene galewai.
"2Yeisu yana walo iwalowedi na mulitai ana taumulitaowa ilauvaidi hilau Betani, ta nemai nimana iꞌabihini na iwalo velauwedi. Y!+1Na hesi yau mata Tamagu yana waloyemidiwa, neta Aluꞌaluwana yavetamalenama ta alaꞌalawowoli ewaena iꞌatuluma alimiyai, ainaena mata Yelusalem ainai amhaꞌwahaꞌwa vehabana.’ Yeisu yana hae galewai > w0‘Ginauli teina ainodi omiu ana tauwalo moiha. @ y/na mulitai yehanaena wasa namwanamwana, yo nuwabui yo pwanoli adi nuwahamu vehabadi higuguyaei. Yadi guguyane mata hivetuwuni Yelusalem ainai na ilau taꞌiꞌili baleꞌu maudoina. ) K.Na aidiyai iwalo, ‘Teina dova hileleyaꞌo, iwalo: Besinana towahona mata muya yo mwalowoi ilobaidi, na ahubena tonugana ainai mwalowoiyena itowolouyo, P -Tenem ainai nuwadi iꞌabiye masele ta Buki Veꞌahihi hihahanapuine. 2 ],Ainaena iwalo aulidi iwalo, ‘Teina ginauliwone bada yaꞌaubabadaediꞌo alimiyai haugana yau baidamiu, neta hava maudoina vehabagu hilelediꞌo Mosese yana Buki ainai yo tauwalo mahalavao yadi Buki aidiyai yo hinage wali Sam aidiyai, eeta yagu walowowa ana hanapu moiha imahalavaꞌo’. $C+ta mehediyai iꞌaꞌaine. /Y*Eeta yama tupwana ligaligana himohei, +O)Tenem ainai hiyaliyaya mwalaꞌina, na hesi tupwana mayadi matauhi wuwuna nigele hiyayemidi moiha, ainaena iwalo, ‘Viha aiꞌai, ammohegau ta yaꞌai?’ 1](Ainaena nimanawa yo aenawa iveꞌitadi. #'Nimagu yo aegu hola amꞌitadi yo amꞌabi sawahidi, wuwuna aluꞌaluwa nigele bunumana yo nigele hilihiliyanao dova yau amꞌitagaune.’ ;q&Hava wuwuna amnuwavitai na amnuwanuwatuwu bwaune. kO$Howola adi geluwowa aidiyai hiꞌauꞌaubabada na Yeisu imahalava ta ahiꞌahipudiyai itowotowolo, na hiꞌita ta himeheuhi, yadi nuwatuwu ehebo aluꞌaluwa. Ainaena Yeisu iwalo, aulidi, iwalo, ‘Nuwadaumwali alimiyai! ]3#Eena hitau bwauwa hinage hiꞌaubabadaei hava dova amwahai aidiyai imamahalavane, yo hinage haugana Yeisu beledi iꞌabi tomwahi na imohedi ta ainaena abo hiꞌaꞌataine. Yeisu imahalava ana taumulitao aidiyai ~u"na Yeisu vehabana hiꞌauꞌaubabada, hiwalo, ‘Saimoni bada Badane iꞌitayaꞌo, mwalowoiyena itowolouyoꞌo’. !Eeta hitowolo mwayamwayau hilau Yelusalem, na nemai adi geluwowa hitau 11 hilobaidi yo tupwadi adi geluwo baidadiyao himiyamiya, K Ainaena hitau bwauwa hiꞌaubabada, hiwalo, ‘Moiha haugana talaolaoma na iꞌauꞌaubabada yo Buki Veꞌahihi ilivalivahi alidai ada lausawahiwone vagadi dova aiwa atedai iꞌalaꞌalahi’. a; Tenem ainai mehedi imasele ta Yeisu abo hiꞌaꞌataine, na hesi aidiyena isasawaline. + Yadi hauga ai ainai Yeisu beledi ivai, ta vehabana iꞌawanoi yo iꞌawa yauwedo Yaubada ainai, na mulitai iꞌabitomwahi ta imomohedine. Ta hiya hiwalo, ‘Nigele! Havena ulaulau, teinai taꞌeno, wuwuna bada iboniꞌo.’ Ainaena italam ta iluwu yadi vadai. }
s Eena dalava ainai hilaulauwa bada vahalinai himamahalava ta Yeisu aidiyai iwalo, ‘Ammiyamiya na yalalau’. j MAbo ivetuwuni ta aidiyai ilivalivahi hava dova Buki Veꞌahihi yana walomahalava iya vehabana. Mosese yo tauwalo mahalavao yadi Bukiwo aidiyena ivetuwuni na Buki Veꞌahihi maudoina iveꞌovi, ta ebe ainaena hanapu hilobai. t aNa am hanapui ebeha Besinana towahona teina muyaone ilobaidi ta ainaena abo yana wasawasa ainai iluwu.’ ~
uAinaena Yeisu aidiyai iwalo, ‘Yauyaulemiu, wuwuna nigele mugai tauwalo mahalavao yadi walowo amyayemidiyedi. Hinage dova tupwadi alimaiyena hilau magaiyai ta hiꞌita dova waiwaihiuwowa yadi walomahalavawa na hesi Yeisu nigele hiyaꞌita.’ &Eta Yeisu tauna nigele hiyaꞌita, na hilau gwaipile ta hava dova Yaubada yana tausagenawasao yadi walo hiwalo mahalava alimaiyai ebeha bada itowolouyoꞌo. xiNa tupwadi waiwaihiu alimaiyena nuwamai hiꞌabiye pwanopwano, wuwuna wau malatomtom habuluna hilau magaiyai, na ayemidiyei ebeha ibom mata ai Isileli ilivahigai. Ginauli teina ahubena bwau hiꞌoviꞌo aidiyai himahalava na wau ahubena tonugana. $ANa yama taupwaoli babadadiyao yo yama taumugaiwo towahonane hiloinaei yana mwalowoi vehabana na mulitai tauꞌalehao hitutuye patune aiwa lagalaga ainai,
Yeisu ipanivilaedi iwalo, ‘Ginauli yehana?’ Na hiya hiwalo, ‘Ginauliwone Yeisu Nasaleti towahona ainai imamahalavane vehabadi. Towahone teina ibom tauwalo mahalava, yo Yaubada na tomowa mehediyai yana walowo yo hinage yana paihowao wahiwahiyaladi. DTa ana geluwa yehana Kaliyopasa iwalo Yeisu ainai, iwalo, ‘Nuwana owa taumana teya Yelusalem holanai ta nigele uyahanapui hava imamahalavane ahubena tonuga hiꞌoviꞌo ainai, awa?’ +OAinaena hitau bwauwa ipanivilaedi, iwalo, ‘Ginauli yehana vehabana amlaulau auꞌaubabadane?’ Na hiya aluwagavaiyena mayadi nuwayababa hitowolo benali. @{Yeisu bada hiꞌitayaꞌo, na hesi nigele hiyaꞌatai. a ;Hiꞌauꞌaubabada na hilaulau, eena Yeisu aidiyai iwutu mahalava ta baidadi hilaulau. mSHitaubwauwone hilaulau na yodi hiꞌauꞌaubabada ginauliwowa Yeisu ainai himamahalavawa vehabadi. E~
Ahubena ehebonane ainai Yeisu ana taumulitao bwau hilaulau ehebo dalava ainai, yehana Emeusa. Dalavanane ana daodao Yelusalem ainaena dova mahana hawahawagana bwau ainai tamahalava. <}q na hesi Yeisu ana taumulitaone waiwaihiuwowa yadi walone nigele hiyayemidiyei, yadi nuwatuwu ebeha bada hiꞌaꞌabitalawahi. Towatowaho hitau bwau yadi velobaloba Yeisu baidadi B|}
Tauꞌaubabadao neta Meli Magidalaena yo Yowana yo Meli iya Yemesa hinana, yo hinage tupwadi waiwaihiu baidadiyao, Yeisu yana towolouyo vehabana ana taumulitao hiwawalo aulidine, !{; ainaena magaiwa hilaugabaei ta hiwuyo Yeisu ana taumulitao hitau 11 maꞌadi geluwo aidiyai, ta hiwalo mahalava hava dova magaiwa ainai imamahalavane. 6zgWaiwaihiuwowa walo teina hinuwatuwuidi, .yU“Yau Towaho Moihagu mata tauyababao nimadiyai himwauwigau, ta aiwa lagalagana ainai hitutuye patugau, na ahubena tonugana ainai mwalowoiyena yatowolouyoma”.’ x#Iya nigele teinai, bada itowolouyoꞌo, na hesi yana walo alimiyai amnuwaꞌavivini mugai Galili ainai baidamiu ammiyamiya, haugana iwalo, QwWaiwaihiuwowa towatowahowowa hiꞌitadi ta himeheuhi, ainaena hitalupwagogo baleꞌuwai, na towatowahowowa hiwalo, ‘Hava vehabana mwalomwalowoidi yadi tupwai towaho mayawahina ambehabehaeine? Vv%Ainaena magaiwa ainai mayadi nuwayababa himiya ta hiꞌitaꞌita behabehauhi, na hauga habuluna ainai towatowaho bwau adi aleꞌo namanamalina na masemaseledi himahalava ta vahalidiyai hitowotowolo. Tu!Eeta magaiwa holanai hiluluwune, na hesi Yeisu taunawa nigele hiyaꞌita. Yt+Hilaoma ta hiꞌitayaꞌo magaiwa ana gudu gaimawa bada hiveꞌi wahiyenaꞌo. s /Ainaena iꞌahubenauyo neta wiki ana ahubena mugamugaina malatomtomwai waiwaihiuwowa woloiwa hiꞌaꞌabinonovaiwa hivai ta hilalawedi magaiyai. Br}8Ainaena hiwuyouyoma dalavai ta woloi namwanamwana hiꞌabinonovai Yeisu tauna ana yewoloi vehabana. Vali ahubena nigele hiyalau na hesi hiꞌaiyawasi, wuwuna Tapwalolo yana loina.!q;7Na waiwaihiuwowa mwalona Galiliyena Yeisu himumulitaenamawa hiya hilau ta Yeisu magaina hiꞌitayaꞌo yo hinage tauna ana abamwauwina hiꞌitayaꞌo. `p96Ahubena tenem ainai taumiya Yudeya yadi hauga atububuni yadi Tapwalolo vehabana. o 5Ainaena Pailato ainai italamwei, ta Yosepa Yeisu tauna aiwa lagalagana ainaena iꞌavala aituluwei, ta ihuma aleꞌo hewahewana ainaena, na mulitai magaiyai imwamwauwine. Magaine hilapai dova duluva gaima holanai na nigele teya hauga taumwalowoi ainai hiyamwauwi. ^n54Towahonane Pailato ainai ilau ta Yeisu tauna iꞌawanoiyei ta ebe magaiyai imwauwi. wmg2Towaho ehebo yehana Yosepa, Yudeya towahona, yana dalava habuluna Alimatiya, ibom towaho namwanamwana yo hinage mayana yemidi mwalaꞌina. Towahonane ibom ihaꞌwahaꞌwa Yaubada yana Abaloina vehabana. Towahonane ibom ehebo taumiya Yudeya yadi tauꞌulewahi teya na hauganane tauꞌulewahiwone nuwanuwadi yo Yeisu hiꞌoiye mwalowoi Yosepa nigele nuwanuwana. >lu1Na Yeisu ana geluwo yo hinage waiwaihiuwowa mugai Galiliyena himumulitaenama, hiya amwaha daodaowai hitowotowolo na Yeisu yana mwalowoi hiꞌitaꞌitayama. Yeisu ana mwau magaiyai k/0Na hinage tauvinunu maudoidi hitauꞌahaiyama Yeisu hiꞌitayaꞌo ebeha bada imwalowoiꞌo, ainaena mayadi nuwayababa hiwuyo yadi dalavai. 6je/Tenem ainai tauꞌalehao adi taumugai iꞌita bada Yeisu yawahina iꞌoviꞌo, ainaena Yaubada iwalo vetuvehae, iwalo, ‘Moiha towaho teina towaho dumwadumwaluna’. "i=.Eena Yeisu alinana mwalaꞌina iyoga, iwalo, ‘Tamagu yo, aluꞌaluwagu nimamwai yamwamwauwi’. Yana walo teina iꞌataidi na yawahina iꞌoꞌovine. phY-Na aleꞌo vada tapwalolo mwaliꞌina ainaena hivebiliwutuhiyeine hauganane ainai ipupulihi bwauwine. g ,Ahubena ilauꞌahiꞌahipuwi ainai mahana iguguyou, ta dalava maudoina iguguyou ana higa lavilaviyena dalava imaseleuyo. }fs+Na Yeisu iwalo, ‘Yawalo moiha alimwai owa na yau mata Abamiya haehaena ainai tamiya’. Yeisu yana mwalowoi vee*Eena Yeisu ainai iwalo, ‘Yeisu, Howola abo yam Abaloina ana haugai, howahowana ebe unuwatuwuigau?’ d)ta loinanane owa na yau ilowoinanegita, wuwuna ita mayada pwanoliwo, na hesi towahone teina nigele teya yana lauhapuli.’ "c=(Na vehaunawa ana geluwa iwalowei, iwalo, ‘Hava ta Yaubada nigele uyamehuheine? Na uꞌita maihana ita tavaivaine ehebonane iya hinage ivaivaine, b!'Aiwa lagalaga aidiyena ehebo taupwanoliwa Yeisu ainai iwalo yaiyai, iwalo, ‘Moiha owa Besinana towahona? Owa yo ai ulivahigita.’ vae&Yo hinage ana aiwa lagalaga vahunai yana mwalowoi wuwuna hilele hiwalo: TEINA YUDEYA YADI TAUWASAWASA. J`
%na hiwalo, ‘Ebe owa Yudeya yadi tauwasawasa ulivahiuyoigo’. t_a$Tauꞌalehaowa hinage Yeisu hiꞌabitalawahiyei na waini abeꞌabelena hivaiyama ta hiveleleihinine, o^W#Tenem ainai boda hivinuvinunu, na taumiya Yudeya adi taumugaiwo Yeisu hiꞌabiꞌabitalawahiyei, hiwalo, ‘Tomowa vagadi ihaguhaguidi, na hola ebe teina taꞌi ibom ihaguyoi, ebeha iya Besinana towahona Yaubada ainaena’. ] "Na Yeisu iwalo, ‘Tamagu yo, yadi paihowa teina unuwahamuidi, wuwuna nigele hiyahanapui hava hipaipaihowaine’. Na tauꞌalehaowa Yeisu ana aleꞌowa hivai ta vehabana hiꞌaiꞌai opiꞌopi dova kati ta yaiyadiwo himugai aleꞌodine mata hivaidi. T\!!Eeta hilau ehebo tupwa ainai himahalava yehana Uluꞌulu, dalavana ta aiwa lagalaga baleꞌuwai himwauwi na Yeisu ainai hitutuye patu na hivetowolone, hinage towatowahowowa yababadiwa hitau bwauwa adi aiwa lagalaga aidiyai hinage hitutuye patudi, ehebo Yeisu nima tautuwanaena na ehebo Yeisu nima ehaꞌehanaena hivevetowolodine. d[A Eena towatowaho yababadi bwau hilauvaidi Yeisu baidanao ta ebe hiꞌoiye mwalowoidi. xZi Wuwuna ebe ginauli teina hipaihowai haugana aiwa maꞌidahina, hava mata imahalavane haugana aiwane ipogi?’ Y Haugadine aidiyai mata tomowa oya aidiyai hiwalo, ‘Ambeꞌuma ewamaiyai!’, na oya habuludi aidiyai hiwalo, ‘Amhamuigai!’. !X; wuwuna hauga ilalaoma ainai vitai mata imahalava na yaiyadiwo omiu yaiyaipoimiu yo nigele natumiyao yo nigele amyavehuvehuhu, mata namwanamwa amlobai. 1W[ Na Yeisu iꞌita gwaipile ta waiwaihiwowa aidiyai iwalo, “Omiu Yelusalem waiwaihiuwo, havena vehabagu amdoudou, na hesi ambom vehabamiu yo natumiyao vehabadi amdou, V#Na boda mwalaꞌina Yeisu himulimulitaei, na hinage waiwaihiu bagibagilidi himulimulita na hidoudou mayadi nuwayababa Yeisu vehabana. U-Yeisu hilauvai hilalawei na amwahai ehebo towaho yehana Saimoni hilobai, iya Sailini towahona, dalava tulunaena imahalava ta iluluwu dalava mwalaꞌina ainai. Ainaena tauloꞌalehaone Saimoni hiꞌabiye meheuhi ta Yeisu ana aiwa lagalaga iꞌavalai ta imulimulitaei.
)~||5zz
yxxHww vDuu4tgss[r]qrpypo2mm_lkjjihhhEgg{ffLe=ddc1b@aa_`_o^h]'\[[,YYfXWWBVVUiTT S8RR$QQQPRONN-MeLLDKK2JIIHfGGFbEEiDDCCNAAt@@?>=<‘Na ebe ehebo tupwa ainai hitalatalaigomiu amdena vali dalava ainai. Yawalo moiha mata nigele dalava maudoina Isileli holanai amyapaihowa veꞌovi na yau Tomowa Moihagu yalaoma. ZK-
Mata tomowa maudoidi hiveꞌalehaegomiu wuwuna omiu ebeha agu tauyemidiwo. Na ebe yaiyadiwo hiꞌalamaꞌiꞌita na hitowolo wahiyala ana higa hauga yana abaꞌovi ainai, yaliyaya miyamiya vateyaina hilobai. J
‘Na hinage hauga hilalaoma aidiyai tomowa yadi huhu holanai aleha himahalava vehabagu, neta towaho tahina ihuhulaei yo hiyemwalowoi. Hinage dova tama natuna ihuhulaei yo hiyemwalowoi. Hinage hedaheda hinadiyao yo tamadiyao hiꞌalehaedi na hiyemwalowoidi. pIY
na nigele ebeha omiu amꞌauꞌaubabadane na hesi Tamamiu Aluꞌaluwana alimiyena iꞌaꞌaubabadane. 1H[
‘Na ebe mehediyai hivetowologomiu havena amꞌateꞌatehawawali ebeha vedova mata amwalone, wuwuna howola abo hauganane ainai Yaubada yami aubabada imohegomiu, _G7
yo hilauvaigomiu na hilawegomiu tauloina yo tauwasawasa mehediyai na hiveꞌewaigomiu wuwuna omiu ebeha yagu bodao, na wasagu aidiyai amꞌauꞌaubabadaedi, yo hinage taumiya ganamuli yami walomahalava hibenalei. &FE
‘Eeta amꞌita avivinigomiu, wuwuna howola abo tomowa hilawegomiu lauvetala vehabana yo hinage vada tapwalolo aidiyai howola abo hiꞌaitutuwegomiu, ^E5
‘Amnuwatuwu avivini ebeha yau yavetamalegomiu dova omiu sipi manamanahamiu amlalau edewa manimaninidi ahiꞌahipudiyai, ainaena howahowana amnuwatuwu hanapu weso dova, na hesi ammumuga hegoya dova gabubu. fDE
Yawalo moiha, howola abo Yaubada yana lauvetala ana hauga ainai hiya dalavaowa hitaꞌwataꞌwataegomiuwa muya mwalaꞌi aliꞌalilina hilobai, na Sodomaowa yo Gomolaowa yadi muya mata iꞌiuꞌiu. Muya mehedai vehabana C)
‘Na ebe nigele teya yaiya iyalauvaigomiu yana vadai, bo yami walo nigele iyabenaledi, dalavanane ainaena ammahalava na aemiu gawalanane amꞌoiye hoyeholu dalavanane ainai, neta abaꞌita dalavane taniwagadiyaone aidiyai, eena mulitai abo dalavanane amlauvehulu. B%
Na ebe wuwunidiyaone yami walovelau ilauwoinanedi, yami velau imiyamiya, na ebe nigele iyalauwoinanedi, yami walovelau iwuyouyowa alimiyai. A-
Haugana amluwu vada teya ainai mugai amwalo velau tomowanane ainai na amwalo, “Yaubada yana nuwadaumwali baidam ammiyamiya”, na abo amluwu. '@G
‘Na ebe dalava mwalaꞌina bo iuꞌiuna ainai amluwu, ambeha mugai yaiya mumugana namwanamwana, na ainai amvetaumana ana higa dalavanane amlauvehulu. E?
Havena hinage peha amvaivai. Havena hinage ami aleꞌo bwauna amvaivaidi, nuwana aemiu ana huma bwauna, nuwana yami digona bwauna amvaivaidi, wuwuna paihowa aiꞌaina howahowana amlobai. n>U
‘Na yami taꞌiꞌiline ainai havena teya mane yami pehai amdoꞌodoꞌoi tamahina vehabana. =3
Taulovalao amꞌabiye yawahaidi yo taumwalowoiwo amꞌabiye towolodi yo taulepelowo amꞌabiye namwanamwadi, na hinage viꞌaviꞌa tomowa aidiyena amgabae mahalavaedi. Yaubada yana wahiyala bada imohegomiuꞌo, ainaena omiu hinage ilowoinanegomiu yo amvelau tomowa aidiyai. O<
na aidiyai amwalo mahalava ebeha Yaubada yana loina bada ilaomaꞌo. U;#
na hesi sipi sawasawalidi aidiyai amlau, hiya neta yada bodao Isileliwone, $:A
Yeisu hitau 12 iloinaedi na ivetamaledi, iwalo, ‘Havena amlaulau nigele Yudeyaone aidiyai, na hinage havena Sameliya dalavanao aidiyai amluwuluwu, R9
na hinage vali Saimoni, iya tauhamadudu mwalaꞌina Isileli yana miyawahi Loma yana abaloina ainaena vehabana, yo Yudasa Isakaliyota, iya howola abo Yeisu ihuhulaei. Yeisu ana tauyewasao yadi paihowa 8
yo Pilipi yo Batolomiu yo Tomasi yo Madiu, iya takesi ana tauvai, na hinage vali Yemesa iya Alipiyosi natuna, yo Tadiusa, 75
Yeisu ana tauyewasao hiya yehadi tauwalo mahalava: Mugai Saimoni, iya iyogaei Pita, na tahina Andulu, yo Yemesa na tahina Yoni, hiya tamadi Sebedi, P6
Yeisu ana taumulitao hitau 12 iyogaedi na loina yo wahiyala imohedi ta ebe howahowadi aluꞌaluwa yababadi tomowa aidiyena hivai vehuludi yo lovala na tapiya tomowa aidiyena hiꞌabiye namwanamwadi. m5S &ainaena oyane taniwagana ainai amꞌawanoi ta taupaihowa ivetamaledima yana oyane hiꞌeli’.v4e %Na ana taumulitao iwalo aulidi, ‘Laulauꞌeli namwanamwana na omiu taulauꞌeliwone nigele bagibagilimiu, 3 $Na bodaone iꞌitadi na iꞌatemuyamuyaedi, wuwuna adi vitai aidiyena nigele adi tauhagu, dova sipi nigele adi tauꞌita avivini. |2q #Ainaena Yeisu dalava mwalaꞌidi yo iuꞌiudi aidiyai itaꞌiꞌili, na yadi vada tapwalolowo aidiyai iveꞌiveꞌita na iloguguya Yaubada yana loina wasana vehabana, na hinage lovala bagibagilidi aidiyena tomowa iꞌabiye namwanamwadi. ?1w "Na hesi Palisiwone hiwalo, ‘Alawaiwowa yadi taubada yana wahiyalaena Yeisu alawaiwone iheuheusilidine, na nigele Yaubada yana wahiyalaena’. Yeisu tomowa iꞌatemuyamuyaedi \01 !Eeta Yeisu alawaiwa iheusili, na towahowa inamwanamwa ta iꞌaꞌaubabadane. Na bodaone mayadi yaliyaya Yeisu hinoꞌowei, na hiwalo, ‘Nigele dova yaiya yana paihowa teina dova tayaꞌita Isileli holanai’. / Na Yeisu mayana taumulitao hilaulau na ehebo towaho alawai memenana iꞌaꞌabigwaipilene, ta hilauvaiyama Yeisu ainai. %.C Na hesi hilau ta Yeisu yana walo hidiꞌwai ta yana paihowawa aidiyai hiwalo mahalavaei dalava maudoina aidiyai. Yeisu yauyaule ehebo iꞌabiye namwanamwa -w na mehedi himamaseleuyone. Na Yeisu loina yaiyaina imohedi, iwalo, ‘Havena yaiya ainai amwalowalo mahalavaegau’. f,E Ainaena mehedi iꞌabitowoidi na iwalo, ‘Yami yemidiyena mehemiu himaseleuyoꞌo’, J+
Eena vadai iluwu ta taumehe gibugibuwowa hilaoma ainai na Yeisu iwalo, ‘Vedova, amyemidiyegau ebeha howahowagu mehemiu yaꞌabiye maseledi?’ Na hiya hiwalo, ‘Taubada, howahowam’. A*{ Tupwa tenem Yeisu ilaugabaei na ilaulau, na taumehe gibugibu bwau himulimulitaei na hiyogayoga alinadi mwalaꞌina ainaena hiwalo, ‘Deivida tubuna yo, uꞌatemuyamuyaegai!’. v)e Na mulitai wasa teina hiyewasaei dalava maudoina aidiyai. Yeisu taumehegibugibu bwau iꞌabiye namwanamwadi o(W Ta bodaowa himahalava na Yeisu iluwu ta gamahinewa nimanai iꞌaꞌabine na mayawahina itowolo. "'= Eeta iwalo aulidi iwalo, ‘Ammahalava! Gamahinene teina nigele iyamwalowoi na hesi iꞌeno iꞌiwahiꞌo’. Walo teina ainaena na maudoidi himaluwei. 0&Y Eena Yeisu ilau tauloinane yana vadai imahalava na iꞌitadi huwehuwena adi taulauyuviwo hilaulauyuvi yadi nuwavitai vehabana, na hidoudou alinadi mwalaꞌina moiha. <%q Na Yeisu iꞌita gwaipile ta waihiunane iꞌiꞌitane, na iwalo, ‘Yauwedo natugu, yam yemidi ainaena bada unamwanamwaꞌo’. Na hauga tenem ainai waihiuwa inamwanamwane. w$g wuwuna yana nuwatuwu atenai iwalo, ‘Bada ebe Yeisu ana aleꞌo aꞌava yaꞌabitowoi mata yanamwanamwa’. # Hilaulau na waihiu ehebo ꞌwahinana isagesagena bolimai 12, tuluhadiyena ilaoma ta Yeisu ana aleꞌone papalinane iꞌaꞌabitowoine, G" Eeta Yeisu mayana taumulitao tauloinane himumulitaeine. X!) Yeisu howola iꞌauꞌaubabada na ehebo tauloina ilaoma ta Yeisu mehenai ipwagogo, na iwalo, ‘Taubada, natugu waihiuna wau imwalowoiꞌo, na nuwanuwagu ulaoma ta tauna uꞌabitowoi na itowolouyo’. ' Na nigele hinage howahowana ebe waini vauvauna wahiwahiyalana tahiwai ꞌwapi abahiwa miyamiyana ainai. Ebe teina dova tapaihowai, weꞌahane yana seseha ainaena ꞌwapiwa ilotapulihi na weꞌahane ilotapahiwai, na isagenavehulu. Hesi ilowainanei ebe waini vauvauna na wahiwahiyalana tahiwai abahiwa vauvauna holanai, eeta ebe maudoina namwanamwana.’ Yeisu waiwaihiu bwau iꞌabiye namwanamwadi S Na ehebo hinage walovegevegedi ainaena iwalo aulidi, iwalo, ‘Nigele howahowana ebe aleꞌo vauvauna tupwatupwana ainaena luwuluwu miyamiyana tahaili auhi mata dova ta lotapulihinawa imwalaꞌi. ' Yeisu walo vegevegedi imohedi, iwalo, ‘Vedova, howahowana tawahola ana tauvinunuwo hinuwavitai ebe tautawahola towahona baidadi hiyaliyaliyaya? Bo nigele awa? Na amnuwatuwu avivini ebeha haugana tautawahola towahonane ilaugabaidi mata hinuwayababa na hihudi.’ H Na Yoni ana taumulitao hilaoma ta Yeisu hiwalo auli, hiwalo, ‘Ai na Palisiwone yama tapwalolo vehabana ahudihudi, na vedova ta owa am taumulitaone baidamwao nigele amyahudihudine?’
Ainaena ilowoinanegomiu ebe Yaubada yana walo ainai amnuwamasele Buki Veꞌahihi ainai iwalo, “Nuwanuwagu atemuyamuya, na nigele nuwagu pwaoli”. Teina yalaoma nigele taudumwadumwalu vehabadi, na hesi tauyababao habi haguidi.’ Yeisu yana walo hudi vehabana ' Na Yeisu walo teina ibenalei ta iwalo, ‘Hiya ausaladi nigele nuwanuwadi taulaumulamula, na hesi tauꞌasiyebwao nuwanuwadi taulaumulamula. Z- Eeta tupwadi Palisiwo hiꞌiꞌitane ta Yeisu ana taumulitaone aidiyai hipanivila, hiwalo, ‘Hava vehabana yami tauveꞌitane takesi ana tauvaiwo yo tupwadi hinage tauyababao baidanao hiꞌaiꞌaitoyawa?’ >u
Mulitai vada ehebo ainai Yeisu iluwu habi ai na tauyababao dova takesi adi tauvaiwo yo hinage tupwadi tauyababao hilaoma Yeisu mayana taumulitao baidadiyao himimiyaꞌahaine. W' Yeisu tupwa teina ilauvehulu ta ilau na towaho ehebo ilobai, yehana Madiu, takesi ana vadane ainai imiyamiya na iwalo auli, iwalo, ‘Madiu, umulitaegau!’ Eeta Madiu itowolo ta Yeisu imumulitaeine. "= Na bodaowa paihowa teina hiꞌita na ainaena hiveꞌahihi yo Yaubada hinoꞌowei, wuwunane iya Yeisu ana tauꞌabiye wahiyala. Yeisu Madiu iyogaei >w Eeta taupeuwa itowolo na ilalaune yana dalavai. U# Na amhanapui ebeha yau Tomowa Moihagu mayagu loina baleꞌuwai ta tomowa mumugadi yababadi yanuwahamuidi.’ Na taupeuwa iwalo auli, iwalo, ‘Utowolo na yam abaꞌeno uꞌavalai na ulau yam dalavai’. 9 Na hava amnuwatuwui ebe yawalowei towaho teina ainai, nuwana yawalo, “Mumugam yababadi bada yanuwahamuidiꞌo”, bo yawalo, “Utowolo na ulau”? xi Yadi nuwatuwune Yeisu bada ihanapuiyaꞌo ta iwalo aulidi iwalo, ‘Hava vehabana am nuwanuwatuwu pwano? .U Na tupwadi loina ana tauveꞌitao Yeisu yana walo hibenalei ta hibom aidiyai hiꞌauꞌaubabada, hiwalo, ‘Yeisu teina iwalowalo hinahinali Yaubada ainai’. ta Na ehebo towaho peupeuna boda hiꞌavalai yana abaꞌeno ainaena ta hilawei Yeisu ainai. Bodaone yadi yemidi Yeisu ihanapuiyaꞌo ta taupeuwa iwalo auli iwalo, ‘Natugu, uyaliyaya, mumugam yababadi adi nuwahamu bada ulobaiyaꞌo’. = w Yeisu wagai igelu ta higegeyoꞌawauyo yana dalavai. -"Eeta dalava ana taumiyao maudoidi himahalava Yeisu habi itana, na hauganane hiꞌita lobai, hisosomanaei ta ebeha yadi dalavane ilauvehulu.!Na maheyaowa adi tauꞌitaꞌita aviviniwowa yadi meheuhi ainaena hidena ta hilalaune yadi dalavai, na ginauliwone hiꞌiꞌitadiwa maudoina hiwalo mahamahalavaedi dalava tanitaniwagadiyao aidiyai, neta hava imamahalavane yauyaulewowa aidiyai. x
i Na Yeisu iwalo, ‘Ammahalava!’ Eeta towatowahowowa bwauwowa aidiyena viꞌaviꞌaowa himahalava ta hidedenane maheyaowa aidiyai hiluluwune, na maheyaowa maudoidi hisagena aliꞌalili ta tapatapai hiholu ta niꞌuwai hihahanenene. Na viꞌaviꞌaowa Yeisu ainai hiꞌawanoi, hiwalo, ‘Ebe ugabae mahalavaegai, howahowana na maheyaone tenem aidiyai uvetamalegai?’ j M Na vahalidiyai maheya hidumudumuli, na adi tauꞌita aviviniwone hiꞌitaꞌita avivinidi. Q
Hitaubwauwone Yeisu hiꞌita na hilohagali, hiwalo, ‘Ee! Owa Yaubada Natuna, hava utowotowoi na ebeha upaihowai alimaiyai? Lauvetala ana hauga howola, hava vehabana wau ulaoma habi vesilahegai?’ y k Na bada higeyoꞌawaꞌo ta hiluluwune Gadalawone yadi tupwai, na towatowaho hitau bwau viꞌaviꞌa iꞌabiye yauyauledi ta magai holanaena himamahalavane. Na mayadi modiꞌini, ainaena nigele howahowana teya yaiya yadi tupwai ilau. 9kIdaumwali, eeta ana taumulitaowa nuwadi hipwanopwano na hiwalo, ‘Towaho havahava teina, ta yaumai yo bagodu alinana hibenalei?’ Yeisu viꞌaviꞌa igabae mahalavaedi KNa Yeisu iwalo, ‘Hava vehabana ammeheuhi? Vedova ta nigele yami yemidine, awa?’ Na itowolo ta yaumai yo bagodu iwalo yagaidi, iwalo, ‘Amlaumwau!’ Na niꞌu maudoina idadaumwaline. S Ainaena Yeisu hivanoi na hiwalo, ‘Taubada uhaguigita mata tahanene’. R na hiꞌuꞌe higeyogeyoꞌawa vali tupwai, eena wagai Yeisu iꞌeno iꞌiwahiꞌo. Hiꞌadaꞌadau ta yaumai mwalaꞌina itotowamane ta bagodu ihiwahiwa doꞌodoꞌowei wagai na muhamuhana hihanene. 4cYeisu mayana taumulitao higelu wagai, ;oNa Yeisu iwalo, ‘Badagi! Nemai tamamne, na ulaoma umulitaegau, na hiya abo mwalomwalowoidi yadi taumwalowoiwo himagaiyedi’. Yeisu yaumai mwalaꞌina iꞌabiye daumwali EEena ehebo hinage taumulita ilaoma ta Yeisu ainai iwalo, ‘Taubada, utalamwegau na mugai yawuyo ta tamagu yahaꞌwahaꞌwai yana mwalowoi, yamwauwi magaiyai, na abo yamulitaego’. ,QNa Yeisu towahonane iwalo auli, iwalo, ‘Lagulagu nuꞌula mayadi guda, na hinage lowolowo ewai mayadi noi, na yau Tomowa Moihagu nigele yagu abaꞌeno’. 3Na ehebo loina ana tauveꞌita ilaoma, Yeisu iwalo auli, iwalo, ‘Tauveꞌita, nuwanuwagu yamulitaego. Havaidova ainai ulau, yau baidam talau’. !Hauga tenem ainai Yeisu boda mwalaꞌina iꞌitadi hinoinoini, ainaena ana taumulitao iloinaedi ta wagaena higeyoꞌawa vali tupwai. n~UGinauli teina himahalava na ainaena Aisaya tauwalo mahalava yana walo mahalava mugai imahalava, dova Buki Veꞌahihi ainai iwalo mahalava, iwalo, ‘Iya ada muyao na ada lovalao ana tauꞌavala’. Tomowa ebeha Yeisu himulitaei f}ELavilaviyena dalavane tanitaniwagadiyaone tupwadi tomowa hilawedima, hiya viꞌaviꞌa aidiyai himiyamiya, ta Yeisu viꞌaviꞌaone yana walowena igabae mahalavaedi na hinage taulovala maudoidi iꞌabiye namwanamwadine. {|oeeta ilau, nimanai iꞌabi, na ana lovalawa itatalune, na itowolo ta aiꞌai iꞌaꞌatububunine Yeisu vehabana. p{Y Mulitai Yeisu Pita yana vadai iluwu, na Pita lawana iꞌita ilovala, tauna iꞌalaꞌalawowoli, {zo
Badagi na Yeisu tauꞌalehaone adi taumugaiwa ainai iwalo, ‘Ausala, uwuyo. Yam hevaline mata inamwanamwa, dova yam yemidine’. Tenem hauganane ainai taulovalawa yana wahiyala ilolobauyoine. Tomowa bahudi Yeisu iꞌabiye namwanamwadi xyi na omiu hesi ebeha Yaubada natunaowa igabae mahalavaegomiu guguyou holanai na nemai amdoudou muya ainaena.’ Nx na yawalo mahalava alimiyai neta tomowa bagibagili alilidi howola abo tupwa maudoina aidiyena hihoꞌeyama na Abelaham yo Aisake yo Yakobo baidadiyao hiꞌai toyawa Yaubada yana Abaloina holanai, }ws
Towahowa yana aubabada teina vehabana Yeisu iꞌaluwagavai mwalaꞌina, na iwutu gwaipile ta bodaowa himulimulitaeiwa iwalo aulidi, iwalo, ‘Yawalo moiha, nigele teya yaiya yayalobai omiu Isileli alimiyena yana yemidi towaho teina dova, Cv Wuwuna yau loina yahanahanapui, na agu tauloinao yadi walo ana tauꞌawa abi, na hinage yagu tauꞌalehao yaloiloinaedi, na ebe teya ainai yawalo, “Ulau” ilau taꞌi, na ehebo ainai yawalo, “Ulaoma” mata ilaoma; na ebe yagu taupaihowa ehebo yawalo auli na yawalo, “Teina upaihowai” mata ipaihowai.’ .uUNa towahowa Yeisu yana walo iyemaiha, iwalo, ‘Taubada, nigele iyalowoinanego ebe yagu vadai uluwu, na hesi uꞌaubabada mohili na yagu hevaline inamwanamwa. LtNa Yeisu iwalo, ‘Mata yalaowa na yaꞌabiye namwanamwa’. siwalo, ‘Taubada yagu hevali ehebo ilovala na vadai maꞌana muya mwalaꞌina iꞌenoꞌeno, na nigele yana wahiyala’. r}Yeisu ilaoma dalava Kapeneum ainai, na tauꞌalehao hiya Loma adi taumugai ehebo ilaoma na iꞌawanoi Yeisu ainai, PqNa Yeisu iwalo, ‘Ulau na havena teya yaiya hinage ainai uwalowalo mahalavaegau, na hesi udumwalu ulau taupwaoli ainai ta iꞌitago na hinage upwaoli Yaubada ainai hava dova ada loina Mosese ainaena, eeta ebe tomowa hihanapuigo ebeha bada namwanamwa ulobaiyaꞌo’. Tauꞌaleha adi taumugai yana hevali ana abiye namwanamwa *pMEeta Yeisu nimanaena towahowa iꞌabisawahi, na iwalo, ‘Ehe, nuwanuwagu. Unamwanamwa’. Ta towahowa ana lepelo iꞌovi mwayamwayau na inamwanamwauyone. o Na ehebo aidiyena mayana lepelo ilaoma Yeisu ainai ipwagogo na iwalo, ‘Taubada, ebe nuwanuwam, howahowana uꞌabiye namwanamwagau?’ An Oyaena Yeisu idobima ta boda mwalaꞌina himumulitaeine. m na hiwalo, ‘Veꞌita teina dumwadumwaluna na wahiwahiyalana, na ita yada loina ana tauveꞌitao yadi veꞌita tapitapiyadi’.Xl) Haugana veꞌitaone teina Yeisu iveꞌovidi bodaone nuwadi hipwanopwano, k-na mulitai ꞌwesu mwalaꞌina italu na abaita isagena na hinage yaumai mwalaꞌina itowa mata vadanane ibuiyei na iꞌoiloꞌeloꞌe moiha.’ (jI‘Na ebe yaiya yagu walowone teina ibenalediꞌo na nigele iyapaihowaidi, iya dova tauvadaꞌabi yauyaulena yana wahuwahu namonamo ainai iꞌaꞌabine, 6iena mulitai ꞌwesu italu na abaita isagena yo hinage yaumai mwalaꞌina itowa na hesi yana vadane nigele iyabuiyei, wuwuna ana logidiwone gaima ainai hiꞌabi aviviniꞌo. h-‘Yagu walo teina ebe yaiya ibenaledi na ipaihowaidi iya dova ehebo tauꞌabi vada hanahanapuna, yana wahuwahu gaima ainai iꞌaꞌabine, g3‘Mata aidiyai yawalo, “Nigele yayahanapuigomiu yaiyadiwo omiu, amwuyo na havena amluwuluwuma wuwuna omiu tauyababao”. Vada ana wahuwahu rf]Hauga ilalaoma ainai tomowa bagibagilidi howola abo aliguwai hiwalo, “Taubada vehabam apapaihowane, neta yehamwena awalo mahalava yo viꞌaviꞌa tomowa aidiyena agabae mahalavaedi yo paihowa abanuwapwanopwano apapaihowaidine”. @ey‘Bagibagilidi aliguwai hiꞌawaꞌawa taubada na hesi mata nigele hiyaluwu Yaubada yana Abaloina ainai, na yaiyadiwo hiya Tamagu galewai yana walo ana taupaihowao hiya hibom. ndUDova hinage tauwalo mahalava oyaꞌoyama yadi paihowa aidiyena howahowana amhanapuidi. Tauꞌoyamao Vc%Ainaena ebe aiwa nigele hiyaꞌaino namwanamwa tagoha vehuludi na tagabudi. 5bcNeta moiha, aiwa ausaladi nigele howahowana na ainodi newanewalidi hiꞌainowedi, na aiwa newanewalidi hinage dova nigele howahowana na ainodi namwanamwadi hiꞌainowedi. Za-Wuwuna aiwa namwanamwadi ainodi ausaladi, na aiwa newanewalidi ainodi yababadi. @`yNa yadi paihowa aidiyena howola mata abo amhanapuidi. Wuwuna haihaili nigele howahowana na ainona iyemala sibweya. Buyubuyuwa hinage dova nigele howahowana na ainona iyemala damaya. D_‘Tauyewasao oyaꞌoyama aidiyena amꞌita avivinigomiu. Wuwuna mata tupwadi howola abo alimiyai hilaowa, adi ita dova sipi manamanahamdi, na holadiyai hesi dova edewa manimanini. ^#Na yawahi namwanamwana ana amwaha ana lau vitaina na ana awaꞌeda dinodinona taꞌi, ainaena tomowa vihavihadi hiluwuluwu. Aiwa na ainona G]
‘Amwaha dinodinona ainaena amluwu na havena amwaha tabatabana ainaena, neta abasilahe ana amwaha. Amwahane tabatabanane ana lau malamalaina, na ainaena tomowa bagibagilidi hilaulau. =\s ‘Na ebe hava nuwanuwamiu na tomowa alimiyai hipaihowai omiu hinage dova aidiyai ampaihowai, wuwuna teina Mosese yo tauwalo mahalavao yadi loina ana uini. Amwaha dinodinona {[o Moiha omiu tauyababa, na yami aiyauya natumiyao aidiyai bada amhanahanapui, ebeha ginauli namwanamwa aꞌavadi ammohemohedi, dova hinage Tamamiu galewai, ebe amꞌawanoi ainai, ihanapuiyaꞌo hava namwanamwana ilowoinanegomiu na imohegomiu. QZ
Nuwana ebe yama vehabana hiꞌawaꞌawanoi weso ammohedi? Mata nigele! |Yq ‘Na vedova omiu hedaheda tamadiyao, ebe natumiyao aiꞌai vehabana hiꞌawaꞌawanoi, mata gaima ammohedi? XMoiha ebe taꞌawanoi, Yaubada imohegita na ebe tabeha howola abo talobai, na hinage ebe taꞌaigohagoha awaꞌeda hihoꞌe vehabada. }Ws‘Amꞌawanoi, na Yaubada imohegomiu. Na ambeha ta amlobai. Na hinage amꞌaigohagoha ta awaꞌeda hihoꞌe. aV;‘Havena Yaubada yana paulao edewa umohemohedi, mata dova ta hitaꞌwataꞌwataedi na hiꞌalahigo. Nigele howahowana hinage yami bagi maheya ammohemohedi mata dova ta hiwutuye biꞌibiꞌidi. Awanoi vehabana 9UkMoiha tauꞌoyama ehebo owa, awa? Na hesi etupwane mehemwena uvaimugaiyei, na ainaena uvinunu iliꞌilimani na mulitai abo tahimne mehenaena aiwa muꞌamuꞌalina uvaivehulu. TEeta havena tahim uwalowalo ainai ebeha aiwa muꞌamuꞌalina mehenaena uvaivehulu, wuwuna owa hinage mehemwai etupwa imiyamiya. *SM‘Na nigele howahowana tahim ainai uwalo ebeha mehenai aiwa muꞌamuꞌalina imiyamiya, wuwuna owa hinage mehemwai etupwa imiyamiya, ta nigele uyaꞌita. ?RwWuwuna aiteya ginauli aidiyena tomowa amꞌawa yababaedi mata aidiyena Yaubada iꞌawa yababaegomiu, na hinage vedova mumugamiu tomowa aidiyai Yaubada dova hinage imumuga alimiyai. eQ E‘Havena tomowa amꞌawaꞌawa yababaedi mata dova ta Yaubada hinage iꞌawa yababaegomiu. %PC"‘Ahubena ehebo ehebo ana nuwanuwatuwu himiyamiya; mata vehabana na iꞌahubena vehabana. Eeta mata havena am nuwanuwatuwu iꞌahubena vehabana.&OE!‘Eeta howahowana ebe mugai Yaubada yana loina yo yana amwaha dumwadumwaluna ambehaei na ammulitaei, ta ebe aiꞌai yo hinage ami aleꞌo imohegomiu. MN Walo teina dova hiya howola guguyou ainai himiyamiya yadi aubabada. Na hava yami nuwatuwu Tamamiu galewai bada ihanapuiyaꞌo, dova aiꞌai yo ami bwahi yo hinage ami aleꞌo, na imohemohegomiu. M ‘Na havena amnuwanuwatuwu pwano amwalowalo, “Hava aꞌai?” nuwana “Hava anuma?” nuwana “Hava aliꞌwa?” 9Lk Eeta amnuwatuwu avivini Yaubada yana itaꞌavivini alimiyai vehabana. Iya awahi iveꞌaupasadi vane namwanamwadi aidiyena. Mata vane hitaya na iꞌahubenama hiwelai yo higabudi, na omiu awahi amnamwanamwa gabaei. Na moiha, ami aleꞌowo imohegomiu. Ainaena yami yemidi Yaubada ainai havena itapitapiya. vKe Na moiha, Solomoni ana aleꞌowo yo ana pasao adi ita namwanamwadi, na vane adi ita hesi inamwanamwa alili. J{ ‘Na hava vehabana amnuwanuwatuwu mwalaꞌina ami aleꞌo vehabadi? Na ehebo hinage teina abaꞌita, vane yadi ini dalavai vehabana amnuwatuwu behabehaei. Hauga maudoina nigele hiyapaipaihowa, na hinage nigele adi aleꞌo hiyapaipaihowaidi. zImNa viha alimiyena howahowana yana nuwatuwuwena mata yana hauga baleꞌuwai iꞌabiꞌabiye daodao? Nigele, awa? =Hs‘Teina ehebo abaꞌita yamohegomiu lowolowo ainaena, hiya nigele hiyalaulaupeli na nigele hiyalaulauꞌeli, na hinage nigele yadi vadavada. Lowolowowone ginauli iuꞌiudi na hesi Tamadane galewai hauga maudoina aiꞌai imohemohedi. Na amnuwatuwu avivini ebeha omiu ginauli mwalaꞌina Yaubada ainai. G‘Na yawalo auligomiu ebeha havena yami miyamiya baleꞌuwai vehabana amnuwatuwu mwalaꞌina, aiꞌai yo ami bwahi yo ami aleꞌo vehabadi. Wuwuna yawahida ginauli mwalaꞌina alidai, na tobwatobwa ꞌwapi vehabadi nigele ginauli mwalaꞌina. @Fy‘Taupaihowa ehebo nigele howahowana na ipaihowa tautaubadao bwau aidiyai, mata ehebo itaꞌwataꞌwataei na ehebo vehabana ipaihowa, na ehebo iꞌawa namwanamwaei na ehebo iꞌawa yababaei. Dova hinage nigele howahowana Yaubada yana paihowa na wasawasa baleꞌuwai taꞌabi bwauwedi. Havena atehawawali (EIna ebe meheda hiyababa tauda hinage maudoina higuguyou, na ebe maselene alidai iboho, mata guguyou mwalaꞌina itaꞌiꞌiliyegita. Yada taubada ehebo taꞌi bD=‘Meheda dova tauda ana masele. Eeta ebe meheda ausaladi tauda maudoina himasele, yCkEeta aiteya tupwa ainai yami wasawasa imiyamiya, neta tupwanane ainai yami nuwatuwu hisagena. Tauda ana masele mBSna hesi howahowana na yami wasawasa galewa vehabana amꞌaipate wahiwahiyala. Wuwuna galewai nigele wesoweso na pwaha ainai hiyamiyamiya. Ainaena yami wasawasa mata nigele hiyaꞌabiye yababadi na hinage nigele tauꞌaivavali. QA‘Havena yami wasawasa baleꞌuwai amtautauꞌahaidi, wuwuna wesoweso na pwaha, wasawasa baleꞌu hiꞌabiꞌabiye yababadi na hinage tauꞌaivavali hiluwuluwu yami vada aidiyai habi aivavali, 1@[ta ebe tomowa yami hudine havena hihanahanapui, na Tamamiu taꞌi hava atemiyai imiyamiya ihanapuiyaꞌo, na ana maiha namwanamwana imohegomiu. Maiha galewai vehabana ?wNa omiu hesi haugana am hudi tapwalolo vehabana, ammaniꞌabi yo amhuwali, ta ami oleya hinamwanamwa tomowa aidiyai, >‘Ebe haugana tapwalolo vehabana amhudi, havena ami oleya hiyabayababa dova taunuwayababa. Teina tauꞌoyama yadi paihowa dova, wuwuna hiya adi ita hiꞌabiye yababadi ta ebeha yadi hudi tomowa hihanapui. Bada neta adi noꞌo hauga teina hilobalobai. !=;Na ebe ami geluwo yadi yababao alimiyai nigele amyanuwahamuidi, Tamamiu hinage omiu yami yababao mata nigele iyanuwahamuidi. Aiꞌai ana hudi vehabana <‘Ebe omiu ami geluwo yadi yababao alimiyai amnuwahamuidi, Tamamiu galewai hinage yami yababao alimiyai inuwahamuidi. M;
Havena utowotowoigai, na hesi iya yababanane ainaena uhaguigai.” w:g Na mumugamai yababana unuwahamuidi, dova ai hinage ama geluwo mumugadi yababadi alimaiyai anuwahamuidi. 79i Amai ahubena ehebo ehebo ainai umohegai. }8s
na aꞌawanoi ta owa uloinaegai, ta yam nuwatuwu ebeha apaihowai baleꞌuwai dova hiya galewai hipaipaihowai. ~7u “Ainaena awanoi ana hauga aidiyai teina dova amꞌawanoi:Tamamai owa galewai yeham aveꞌahihiyei, 6Havena omiu dova, wuwuna omiu Tamamiu imiyamiya, na iya yami nuwatuwu dawani ihanapuidiꞌo na abo mulitai vehabadi amꞌawanoi. I5 ‘Na hinage yam awanoi aidiyai havena walo uꞌataꞌataiuyoi dova hiya taumiya guguyou yadi obaꞌobao. Hiya yadi yemidi ebeha walo bagibagilidi aidiyena Yaubada yadi awanoi ibenalei. 44aNa owa ebe uꞌawanoi, uluwu mugai yam vada holanai na awaꞌeda uguduꞌauhi na uꞌawanoi dawani Tamada ainai, na ibom iꞌitago na mulitai maiha namwanamwana imohego. %3C‘Yami awanoi teina dova, ebe amꞌawanoi Yaubada ainai havena tauꞌoyaꞌoyamao dova amꞌawaꞌawanoi, wuwuna hiya nuwanuwadi na tomowa mehediyai nuwana tapwalolo holanai nuwana dalava aidiyai hitowotowolo na hiꞌawaꞌawanoi. Bada neta adi noꞌo hauga teina hilobalobai. 25ta ebe havena tomowa hiꞌitaꞌita, na Tamamiu ibom yami velau dawani iꞌitayaꞌo mata mulitai maiha namwanamwana imohegomiu.’ Awanoi vehabana 1Eeta omiu haugana velau ampaihowai, bada ammohe dawaniyei, ta nima tautuwamiu yana velau, havena nima ehaꞌehamiu ihanahanapui, @0y‘Eeta haugana amvelau wewelohedi aidiyai havena yoguli amyuviyuvi, dova tauꞌoyamao hiya vada tapwalolo nuwana dalava aidiyai yadi velau tuluhanai yoguli hiyuvidi ta ebeha tomowa hinoꞌowedi. Bada neta adi maiha hauga teina taꞌi ainai hilobalobai na hesi hauga ilalaoma nigele maiha mata hiyalobai. P/ Yeisu iwalo, ‘Ebe nuwanuwamiu amvelau hiya wewelohedi aidiyai, havena tomowa mehediyai ampaipaihowai. Ebe dova ampaihowai, mata nigele awanamwanamwa nuwana maiha amyalobai Tamamiu galewai ainaena. p.Y0‘Na omiu ilowoinanegomiu na baleꞌuwai mumugamiu hinamwanamwa ta dova Tamamiu galewai.’u-c/‘Hinage ebe tahiꞌaꞌavamiyao amꞌawa heliheliyamwedi mata mumugamiu ganamuli mumugadi nigele iyanamwanamwa gabaedi, wuwuna hiya adi geluwo aꞌava hiveveꞌauꞌaugeluwedi, eeta hiya na omiu bada mumugamiu hitoyatoyawaꞌo. g,G.‘Na ebe ami geluwo aꞌava amvelauwedi, nigele howahowana na paula namwanamwana Yaubada ainaena amlobai, wuwuna tauyababao, dova takesi ana tauvaiwo, mumugadi dova yami velaune, adi geluwo aꞌava hivelavelauwedi. z+m-Teina ainaena Tamada galewai iꞌawa natunaegomiu, wuwuna ibom velau wuwuna, na ibom yana mahana ihinahinali tauyababa yo hinage taunamwanamwa aidiyai, na hinage yana ꞌwesu italamwei taudumwaluwo yo hinage hiya nigele taudumwalu aidiyai. *,Na yau yaloinaegomiu ami alehao amvelauwedi na hiya hiꞌabiꞌabiye muyagomiu vehabadi amꞌawanoi ta Yaubada ihaguidi. ){+‘Loina mugamugaina bada amhanapuiyaꞌo, iwalo, “Ami geluwo amvelauwedi, na hesi ami alahao amsosomanaedi”. I( *‘Na hinage ebe yaiya iꞌawanoi alimwai ehebo ginauli vehabana, ginaulinane umohei, na yaiya yam tobwatobwa iꞌawanoiyei na iyepaihowa, havena unuwanuwavi. Tavelau ada alehao aidiyai .'U)‘Hinage ebe yaiya iloinaego na yana tobwatobwa uꞌavalai ehebo dalava ainaena ulau ehebo dalava ainai, howahowana utalam dalava bwauna hinage ainai ulawei. [&/(Na hinage ebe yaiya lauvetala ainaena am aleꞌo ivai, hinage am abobone umohei. C%'Na yau yaloinaegomiu ebeha havena amvaivai maiha, na hesi ebe yaiya navanava tautuwamwena igoha, havena nimanane uyemayemaiha, na hesi vali navanavamne hinage utalamwei ta ainai igoha. $&‘Loina miyamiyana amhanapuiyaꞌo iwalo, “Mehe ehebo ana maiha mehe ehebo, na sala ana maiha hinage sala ehebo”. /#W%Na hesi ebe utalam, uwalo, “Ehewa”, na ebe uuvala, uwalo, “Nigele”. Wuwuna ebe aubabada bagibagilina, neta Tomodulele ainaena. Havena yababana amyemayemaiha "%$Hinage havena uluꞌulumiu vehabana amꞌawaꞌawa tamada, wuwuna nigele howahowamiu na vahumiu ehebo amloinaei ta ihewa nuwana igiba, awa? ;!o#Hinage havena baleꞌu vehabana amꞌawaꞌawa tamada, wuwuna aena ana abamwau, hinage havena Yelusalem vehabana amꞌawaꞌawa tamada, wuwuna tauloina mwalaꞌina yana dalava. i K"Na alimiyai yawalo, havena galewa vehabana amꞌawaꞌawa tamada, wuwuna Yaubada yana abamiya. , Q!‘Hinage loina miyamiyana bada amhanahanapui iwalo: “Ebe amꞌawa tamada, havena yami walowone amhoꞌehoꞌedi na hesi Yaubada vehabana ampaihowaidi”. t a Na yau yaloinaegomiu neta, ebe towaho mwanena nigele iyapwanoli na towaho taꞌi ivinawahe ta itawahola geyoꞌawa vali waihiu ainai, towaho teina mwanena mugamugaina bada iꞌabiye beꞌuyaꞌo ebe waihiunane itawahola geyoꞌawa vali towaho ainai. Eeta towahowa ebe itawahola waihiu vinavinawahena ainai neta towahonane hinage ipwanoliꞌo. Awatamada vehabana * M ‘Loina mugamugaina hinage iwalo: “Ebe towaho ehebo nuwanuwana na mwanena ivinawaheyei, towahonane leta ilele na mwanenane imohei ta ebe hivinawahe”. * M ‘Hinage dova ebe nima tautuwam yana paihowaena iꞌabiye beꞌugo ilowoinanego ebe utom vehulu. Muya nigele mwalaꞌina ebe taum ehebo uvesawali, na hesi muya mwalaꞌi alilina ebe nimam vehabana Yaubada taum maudoina igabae aituluwei dalava alaꞌalahina ainai. Vinawahe vehabana ! Ainaena ebe mehe tautuwam yana vinunuwena iꞌabiye beꞌugo ilowoinanego ebe uwunihi vehulu. Muya nigele mwalaꞌina ebe taum ehebo uvesawali, na hesi muya mwalaꞌi alilina ebe mehem vehabana Yaubada taum maudoina igabae aituluwei dalava alaꞌalahina ainai. uc Na yau yaloinaegomiu neta ebe yaiya towaho bo waihiu ainai inuwatuwu dawani, iya atenai bada ipwanoliꞌo. \1‘Loina mugamugaina bada amhanapuiyaꞌo, iwalo, “Havena meheganawali”.
d~~
}F| {Qzzpyy*xx,wwvwuu`trsrr'qq ooncmll*kNjj iighhgjee
cpbaO`__^^%]]5\[[EZYYvXXjXVV9UUTSSTRQQhPP8OZNN LL/K
JVI;H}GFEDD8C{CBYA@5? =<;::9x988 77)6655"433]22Y100/.--\,v++
*((7'{'&S%$##K"!! C L 8 [Sg&\F Zn[
U
i 9]d 5cTenem ainai ana taumulitaowa Yeisu hiꞌiꞌitane niꞌu ewanaena ilaolaoma, ta himeheuhi mwalaꞌina, eeta hilomaꞌayaꞌaya, yadi nuwatuwu ebeha alawai hiꞌiꞌitane. b=Na ahubena yana tupwa ainai Yeisu niꞌu ewanaena ilaolaoma ana taumulitao vahalidiyai. 6eNa ana taumulitaowowa yadi wagane hiwohedobiyei niꞌu awawai, na bagodu mwalaꞌina hilobai ta yadi wagawa igohagoha buibuiyei na hinage yaumai mehediyena ilaolaoma. Eeta higelu, na Yeisu boda ivetamaledi, na mulitai ibom oyai ihae habi awanoi Yaubada ainai. Ta bada iboniꞌo, na Yeisu ibom imiyamiya. $ATenem ainaena ana taumulitao iloinaedi ta wagaena higelu yo ebeha himugai vali tupwai. Na iya ebeha tomowa maudoidi ivetamaledi hiwuyo yadi dalavai. ~'Tauꞌaiwone towatowaho aꞌava adi bagibagili 5,000 dova, na waiwaihiu yo hedaheda maudoidi nigele hiyavahilidi. Yeisu niꞌu ewanaena ilau }Eena maudoidi hiꞌai na hiꞌai iꞌiwahi moiha, na aiꞌai hiꞌai yetupwa hitano ahaidi, neta boha 12 hiꞌoiye mwaudi.
|
Na bodaowa iloinaedi ta awahine ainai himimiyane na beledi nima eheꞌehebo yo yama bwau ivaidi, na iꞌita hae galewai, ta aiꞌaiwone vehabadi iꞌawa yauwedo, na mulitai itomwahidi, na ana taumulitao imohedi ta hiya tomowa aidiyai higuguyauwedine. B{Na Yeisu iwalo, ‘Beledine yo yamane ammohegau’. lzQEena hiwalo, ‘Ya! Amaine nigele bahuna, neta bada beledi nima eheꞌehebo na yama bwau.’ ]y3Na Yeisu iwalo, ‘Havena hilaulau, omiu hesi aiꞌai ammohedi ta hiꞌai’. Rx Na lavilaviyena ana taumulitaone Yeisu hiwalo auline, hiwalo, ‘Taubada, tupwa teina balabala awawa na mata iguguyou. Na boda teina uvetamaledi ta hilau, na adi higimwala dalava vahalidiyai.’ w7Na hauganane Yeisu wagaena iꞌaitulu maguwai boda mwalaꞌina iꞌiꞌitadine, na atemuyamuyaena tauꞌasiꞌasiyebwao iꞌabiye namwanamwadi. dvA
Na Yeisu ginauli teina ibenaledi, ainaena imahalava ta wagai igelu ta ilalaune balabala awawai. Na bodaone Yeisu yana lau wasana hibenalei, eeta yadi dalava aidiyena himahalava ta amwahaena hilalaune Yeisu ainai. 3u_ Na Yoni ana taumulitao hilaoma ta Yoni tauna hivai ta himamagaiyeine, na mulitai hilau Yeisu ainai na ginauli teina hiwalo mahalavaei. Boda mwalaꞌina Yeisu iveꞌaidi t{ na uluꞌuluna gaebai hidoꞌoi ta hilawenama, na vahalawa himomoheine. Na vahalawa ivai ta ilalaweine hinanane ainai. Ts!
na yana taupaihowao ivetamaledi vada abapaiyai, ta Yoni gadona hitotomne, r/ Eeta Helodi nuwana iyababa mwalaꞌina. Na hesi yana awatamadawa vehabana inuwatuwu avivini, na boda bada yana walo hibenalenaꞌo, eeta italam, 6qeEeta hinanane iwalo vahalawa ainai ta ainaena vahalawa Helodi iwalo auline, iwalo, ‘Nuwanuwagu Yoni tauꞌabiye bapitaiso uluꞌuluna gaeba ainai umwauwi na umohegau’. ppYNa Helodi vahalane ainai iwalovelau yo ebeha hava nuwanuwana imohei taꞌi, na hinage iꞌawa tamada. To!Mulitai Helodi yana ahubena abalabahina ana abanuwatuwu avivini guyauna ainai tomowa bagibagilidi hitauꞌahaiyama, na Helodiyasa natuna waihiuna boda mehediyai iselo na Helodi iꞌabiye yaliyaya. 7ngNeta wuwuna Helodi nuwanuwana Yoni iꞌoiye mwalowoi, na hesi tomowa bagibagilidi Yoni hiꞌawa tauwalo mahalavaei, eeta Helodi imeheuhi ta nigele Yoni iyaꞌoiye mwalowoi. m3na Helodi ihaloi ta itatawaholaine, na Yoni Helodi iwalo auline, iwalo, ‘Neta nigele mumuga namwanmawana wuwuna tahim mwanena utatawaholaine’. =lsWuwuna mwalona Helodi Yoni iꞌabi avivini na ipai ta vada abapai ainai imwamwauwine. Na Yoni ana abimomohi ehebo waihiu yehana Helodiyasa neta Helodi tahina Pilipi asolena, -kSna yana taupaihowao iwalo aulidi, iwalo, ‘Nuwana towahone iya Yoni tauꞌabiye bapitaiso bada ebeha mwalowoiyena itowolouyo ta wahiyala teina ipaipaihowaine’. bj ?Hauga tenem ainai Helodi iya Galili ana Tauwasawasa, Yeisu yana paihowa wasana ibenalei, i
:Ainaena Yeisu nemai yana paihowa wahiwahiyaladi nigele bagibagilidi iyapaihowaidi, wuwuna nigele hiyayemidiyei.Bh}
9Ainaena hisosomanaei, na Yeisu iwalo aulidine, iwalo, ‘Tauwalo mahalava adi veꞌahihi hilobai vali dalavao aidiyai. Na yana dalavai yo yana huhuwo nigele hiyaveꞌahihiyei.’ ag;
8na hinage nuhunao baidadao tamiyamiya. Na vedova ta towaho teina ihahanapu aliline?’
f
7Na hinage hiwalo, ‘Towaho teina iya taulaulauꞌabi natuna? Na hinana Meli, na tahinao Yemesa yo Yosepa yo Saimoni yo Yudasa, Ve%
6ta iwuwuyone yana dalavai, na yadi vada tapwalolo ainai iluwu ta iveꞌiveꞌita, na tomowa nuwadi ipwanopwano na hiwalo, ‘Towaho teina havaena yana hanapu yo yana paihowa wahiwahiyaladi ivavaidine?’ Wd'
5Yeisu yana walovegevegedi teina iveꞌovidi, na tupwa tenem ilauvehulu, c
4Na aidiyai iwalo, ‘Teina taꞌi amhanapui ebeha loina ana tauveꞌitao ebe Yaubada yana Abaloina himulitaei, hiya dova ehebo henala taniwagana yana tobwatobwa miyamiyadi na vauvaudi imwau hinidi yana vada ainaena’. Nasaletiwone Yeisu hitaꞌwataꞌwataei
b
3Na Yeisu ipanivilaedi, iwalo, ‘Vedova, walovegevegedi teina bagibagilidi amhanapuidiꞌo?’ Na hitalam, hiwalo, ‘Ehe!’ 'aG
2ta higabae mahalavaedi aiwa alaꞌalahina holanai, na ainai hidoudou na saladi hivetauꞌalahedi muya ainaena.’ Tobwatobwa wasawasa vauvaudi na miyamiyadi
`
1Dova hinage, hauga yana abaꞌovi ainai, tausagenawasao hilaoma ta tauyababao hiveꞌahadi na hiwaheidi taunamwanamwa aidiyena, ?_w
0na vinayanane imwau yabayababa moiha ta hiniulihini magumaguwai, na himiya, na yama maudoina hiveꞌahadi, ta yama namwanamwadi gaeba aidiyai himwauwidi na yama yababadi higabaedi. {^o
/‘Na Yaubada yana Abaloina bada dova vinaya tomowa hiyahuwei niꞌuwai, vali yama yo vali yama hiꞌonadi, ^]5
.Eeta yana tobwatobwa igabaedi ta aivelahena giniuba mehena namwanamwa alilina ivai. \
-‘Yaubada yana Abaloina dova giniuba mehena namwanamwana imiyamiya na tomowa ehebo yana venuwa ebe bada taꞌi ilobai. [
,‘Yaubada yana Abaloina bada dova wasawasa tobwatobwa mwalaꞌina, toputopu holanai. Na ehebo towaho ilobai, na idawaniuyoi. Ainaena mayana yaliyaya ilau ta yana tobwatobwa maudoina igimwalaedi, na adi maiha ivai na toputopunane igigimwalaine. #Z?
+Yo mulitai taudumwadumwaluwo Tamadi yana abaloina holanai himasele, dova mahana ihinahinali. Ebe yaiya matalinana ibenalei. Walovegevegedi tonuga hinage Y
*higabae mahalavaedi aiwa alaꞌalahina holanai, neta tupwane ainai tomowao hidou na saladi hivetauꞌalahedi muya mwalaꞌina ainaena. X3
)Na yau Tomowa Moihagu yagu tausagenawasao yavetamaledi ta yababana ana tauveꞌitao yo ana taupaihowao hitanoꞌahaidima ta yagu abaloina ainaena, fWE
(na hauga ana abaꞌovi ainai tauyababao hiya dova awahi hitanoꞌahaidi ta higabu vehuludi. 'VG
'na awahi ana tauvehulu budebudeyana neta ada alehane, iya Tomodulele, na hauga laulauꞌeli neta hauga yana abaꞌovi, na taulauꞌeliwo hiya tausagenawasa, U9
&na tanovine neta baleꞌu maudoina, na patu namwanamwadi neta hiya Yaubada yana Abaloina ana taumulitao, na awahi neta hiya yababana ana taupaihowao, PT
%Na Yeisu iwalo, ‘Patune ana tauꞌuma neta yau Tomowa Moihagu, 1S[
$Na Yeisu boda itauvehuludi ta iluwu vadai, na ana taumulitao hilaoma na ainai hiwalo, ‘Walovegevegedi awahi tanovi ainai ana hanapu ulivahi ta anuwamaselei’. R
#Teina ainaena tauwalo mahalava yana waloyemidi imahalava, neta mwalona iwalo mahalava mugai, iwalo:‘Walo vegevegediyena yaꞌaubabada, na hava Yaubada imwau dawanidi baleꞌu ana paihowa vegai ainaena yawalowei’. Awahi yana paihowa ana hanapu. ,QQ
"Yeisu yana aubabada teina maudoina walovegevegedi aidiyena tomowa iveꞌitadi, wuwuna ibom hauga maudoina walovegevegediyena iveꞌiveꞌita tomowa aidiyai. zPm
!Ehebo hinage walovegevegedi imohedi, iwalo, ‘Yaubada yana Abaloina dova pwalawa ana abaꞌabiye seseha. Iuꞌiuna taꞌi waihiu ivai na pwalawa mwalaꞌina baidana ivivilaine, na maudoina isesehane.’ Walovegevegedi yana mahalava wuwuna O%
Magimagi patuna iuꞌiuna taꞌi na yana ini tuluhanai iveꞌaiwa yo ainaena lowolowo hilaoma na lagalagana aidiyai yadi noi hiꞌabidi.’ "N=
Ehebo hinage walovegevegedi imohedi, iwalo, ‘Yaubada yana Abaloina bada dova magimagi patuna ehebo towaho ivai na tanovi holanai iꞌuꞌumaine. M
Na hauganane laulauꞌeli hesi ainai taupaihowa yaloinaedi ta awahi hitanoꞌahai mugaiyedi ta hiꞌuinidi na higabuvehuludi, abo patu hitanoꞌahaidi ta yagu vadavada holanai hihiwahinidi.” ’ Patu iuꞌiuna yo abaꞌabiye seseha adi walovegevegedi 'LG
‘Na taubadane iwalo, “Badagi! Ammwauwi ta hiꞌini ehebo, wuwuna ebe amtowoi na awahi amdavaidi, mata tupwana patu hinage baidadi amdavai eheboidi. (KI
‘Na tanovi taniwagana iwalo, “Nuwana agu aleha ehebo ivevehuludine”. ‘Na yana taupaihowao hiwalo, “Vedova? Howahowana ebe awahine adavaidi?” ;Jo
‘Eena taupaihowaowa hilaoma ta hiwalo auline, “Taubada, patu namwanamwana yam tanovi holanai mwalona tavehuludi, na vedova ta awahi baidadiyao hiꞌini oviꞌovine?” fIE
Na maudoidi hiꞌini ta hiꞌaino na taubadane yana taupaihowao awahiwone hiꞌita lobaidi. 8Hi
Na boniyaiyena hiꞌeno iꞌiwahiꞌo na ana aleha ehebo ilaoma tanoviyai na awahi ana ita ehebo dova patu hinage ivevehuludine patu mohiliwa holadiyai, na mulitai ilalaune. G9
Na walovegevegedi ehebo hinage Yeisu imohedi, iwalo, ‘Yaubada yana Abaloina bada dova ehebo towaho patu namwanamwadi yana tanoviyai ivehuludi. 1F[
Na patuwa toputopu namwanamwadi aidiyai hibebeꞌuwa hiya wasa namwanamwana hibenalei na ana nuwatuwu aidiyai imiyamiya ta ainodi namwanamwadi imwauwidi. Tupwadi ainodi bagibagili alilidi, na tupwadi ahipuwai na tupwadi nigele hiyaꞌaino iliꞌilimani.’ Walovegevegedi patu na awahi vehabadi yEk
Na patuwowa haihaili talitalina aidiyai hibebeꞌuwa hiya wasa namwanamwana hibenalei na hesi yadi nuwatuwu baleꞌu vehabana, na hinage wasawasa ana hamwawo aidiyena wasa namwanamwana hiyemwalowoi, ainaena nigele howahowana na hiꞌaino. WD'
na hesi nigele lamlamdi hiya yaiyai ainaena hauga ahuꞌahubalina taꞌi ainai himiyamiya, na ebe aiteya hauga ainai wasa namwanamwana ana yemidi vehabana vitai bo aleha hilobai mata hibeꞌu mwayamwayau.
C
Na hinage patuwowa toputopu malagaigaimana ainai hibebeꞌune neta hiya wasa namwanamwana hibenalei ta mayadi yaliyaya hitalam, bB=
Ebe yaiya Yaubada yana Abaloina aubabadana ibenali mohilei, na nigele iyanuwamasele, mata howola abo tauyababawa ilaoma na walowowa towaho atenaena ivaivehuludi. Neta patuwa hibebeꞌune amwaha papalinai ana masele. MA
‘Ainaena patu ana vehulu budebudeyana ana hanapu ambenalei. h@I
Yawalo moiha, ginauli teina amꞌitaꞌitadine na ambenabenaledine mwalona tauwalo mahalava yo taudumwadumwaluwo nuwanuwadi mwalaꞌina ebe hiꞌitadi yo hibenaledi, na nigele hiyalobaidi. Patu walovegevegedina ana livahi l?Q
‘Na omiu mayami yaliyaya, wuwuna mehemiyena amꞌitayaꞌo na talinamiyena ambenalenaꞌo. {>o
Wuwuna tomowa teina nuwadi hipwanopwano, ta talinadi hiꞌwabaliꞌo, na hinage mehedi higibuꞌo.Mata dova ta mehediyena hiꞌita, na talinadiyena hibenali na hinuwamasele, na aliguwai hiꞌita gwaipile, ta yaꞌabiye namwanamwadi.” T=!
‘Tomowa teina vehabadi mwalona tauwalo mahalava Aisaya iwalo mugayedi, iwalo:“Mata ambenalei na nigele nuwamiu hiyamasele. Na hinage mata amꞌita, na mata nigele nuwamiu hiyamasele. 0<Y
Teina wuwuna ta walovegevegedi yaveꞌita aidiyai, wuwuna yadi vinunu aidiyena nigele hiyaꞌita iliꞌilimani, na hinage yadi benali aidiyena nigele hiyanuwamasele. C;
Ebe yaiyadiwo dova mayadi nuwamasele, mata abihepoi mwalaꞌi alilina hilobai, na hesi ebe yaiyadiwo nigele yadi nuwamasele na hava nuwana aidiyai imiyamiya mata maudoina hivesawalidi. v:e
Ainaena Yeisu iwalo, ‘Omiu Yaubada yana Abaloina holana moiha ana tauhanapuwo, na boda teina nigele. 9
Na ana taumulitao hilau ta Yeisu ainai hiwalo, ‘Hava wuwuna walo vegevegediyena bodaone aidiyai uveꞌiveꞌitane?’ W8'
Ebe matalinamiu walo teina ambenalei.’ Walovegevegedi yana mahalava wuwuna Y7+
Eena tupwadi patu toputopu namwanamwana ainai hibebeꞌune, na hiꞌini na himwalaꞌi ta hiꞌaino, eeta tupwadi ainodi hibagibagili alili, na tupwadi ahipuwai, na tupwadi nigele hiyaꞌaino iliꞌilimani.
6
Na tupwadi patu haihaili womawomalina aidiyai hibebeꞌune ta hiꞌini toyawa na haihailine iwahiyala ta ihailiye mwalowoidine. f5E
eeta mahana ihinalidi ta hiwewelaine, wuwuna lamlamdi nigele toputopu gwagwamana hiyalobai. 4{
Na tupwadi patu toputopu malagaigaimana ainai hibebeꞌune, na hiꞌini mwayamwayau, wuwuna toputopune nigele iyabado, z3m
ta tupwadi patune amwaha papalinai hibebeꞌune, ainaena lowolowo hiꞌitadi ta hiꞌaitulu na hiꞌaꞌaidine. 2)
Na veꞌita bagibagilidi iveꞌitaedi walo vegevegediyena, iwalo, ‘Taupaihowa ehebo yana tanovi ainai ilau, ta patu ivehulu budebudeyanaei, 1
Eena boda mwalaꞌina hitauꞌahaiyama ainai, ta ehebo waga iꞌavaꞌavai ainai igelu ta imiyamiya, na bodaone leꞌawai hitowotowolo. Z0 /
Ahubena tenem ainai Yeisu vadane ainaena imahalava ta idobi leꞌawai imimiyane. x/i 2Wuwuna ebe yaiyadiwo Tamagu galewai yana nuwatuwu himulimulitaedi, hiya tahiguwao nuhuguwao hinaguwao’.l.Q 1Eena ana taumulitaone iꞌainima veleleyedi na iwalo, ‘Omiu teina hinaguwowede yo tahiguwowede. o-W 0Na Yeisu towahonane yana walo iyemaiha, iwalo, ‘Yaiya yede hinagu na yaiyadiwo tahiguwone?’ , /Eeta ehebo towaho alinadi ilawei Yeisu ainai, na iwalo, ‘Tahimwone, hinamne baidadi nuwanuwadi na ebeha amꞌaubabada’. +9 .Yeisu howola boda aidiyai iꞌauꞌaubabada na hinana yo tahinao hilaoma ta maseleyai hitowotowolo na hibehabeha vedova ebe ainai hiꞌaubabada. * -Na ainaena ilau ta aluꞌaluwa hitau 7 yababa alilidi ilauvaidima ta baidanao hiluwu abamiyawa holanai himiya na abo hiꞌabiꞌabiye yababa ilimani, mwalona nigele dova. Omiu yasone teina dova na mata yami yababa himwalaꞌi alili.’ Yeisu hinana yo tahinao c)? ,Mata aluꞌaluwanane ibom ainai iwalo, “Nuwana ana ita dova yalau gwaipileuyo yagu abamiyawa mugamugainawa ainai”. Eeta ilau gwaipile ta abamiyanawa ilobai wagawaga aꞌavana na masemaselena yo atuꞌatububunina. ^(5 +‘Ebe aluꞌaluwa yababana towaho ehebo holanaena imahalava, mata towahonane inamwanamwa, na aluꞌaluwa yababanane imahalava maseleyai ilowolowouhi na yana abaꞌaiyawasi ibehabeha na ebe nigele iyalobai. '+ *Hinage dova alawata tupwa yalasi ainaena ilaoma Solomoni yana walo hanahanapu habi benaleina, na howola mata Yaubada yana lauvetala ana ahubena ainai itowolo na omiu teina yasone iveꞌewaigomiu, wuwuna iya amwaha daodaowena ilau Solomoni yana walo hanahanapu habi benaleina. Na yawalo auligomiu, teina ainai towaho teya ihae alili abo Solomoni. Aluꞌaluwa yababana ilau gwaipileuyo towaho holanai & )‘Howola abo Yaubada yana lauvetala ana ahubena ainai mata Ninevaone hitowolo na yasomiune teina hiveꞌewaigomiu, wuwuna Yona Ninevaone aidiyai iguguya na mumugadi yababadi aidiyena hinuwabui, na yawalo auligomiu teina ainai towaho teya ihae alili abo Yona. H% (wuwuna Yona ahubena tonuga na boniyai tonuga aidiyai yama mwalaꞌina diyanai imiyamiya, na yau Tomowa Moihagu hinage dova ahubena tonuga na boniyai tonuga baleꞌu holanai mata yamiyamiya. T$! 'Na Yeisu iwalo, ‘Yaso teina omiu yababamiu na mehemeheꞌayomiu, neta wuwuna veꞌiveꞌilala ambehabeha na ebeha aidiyena amhanapu iliꞌilimanigau ebeha Yaubada ainaena yalaoma, na mata nigele veꞌiveꞌilalaone amyaꞌitadi. Na hesi tauwalo mahalava Yona vehabana amnuwatuwu avivini, iya veꞌiveꞌilalaede vehabamiu, *#M &Eeta loina ana tauveꞌitao yo tupwana Palisiwo Yeisu hiwalo auline, hiwalo, ‘Tauveꞌita, nuwanuwamai ebe veꞌiveꞌila ehebo upaihowai na aꞌita’. q"[ %Yam walo aidiyena Yaubada abo iꞌawa namwanamwaego bo iꞌawa yababaego.’ Veꞌiveꞌilala vehabana 9!k $‘Na yawalo alimiyai ahubenanane Yaubada yana lauvetala ana hauga ainai omiu yami walo yababao maudoidi vehabadi Yaubada ipanivilaegomiu na vehabadi amwalo mahalavaedi. #Wuwuna towaho namwanamwana atenaena ginauli namwanamwadi himahamahalava, na towaho yababana atenaena ginauli yababadi himahamahalava. p Y "‘Omiu tauyababao dova weso natunao, ainaena nigele howahowana na walo namwanamwadi amꞌataidi, wuwuna maudoimiu yababamiu, na hinage yami nuwatuwuwone hava dova atemiyai himiyamiya hauga maudoina awamiyena himahamahalava. S !Yeisu hinage iwalo aulidi, iwalo, ‘Aiwa ebe ausalana, ainona hinage namwanamwana, na ebe aiwa newanewalina, ainona hinage yababadi. Eeta aiwa ehebo ehebo ainodi aidiyena taꞌitaꞌita lobaidi. w Yau Tomowa Moihagu na ebe yaiya iꞌawa yabayababaegau Yaubada mata walonane inuwahamui, na ebe yaiya Aluꞌaluwa Veꞌahihi iꞌawa yabayababaei nigele howahowana Yaubada inuwahamui, hauga teina ainai na hauga hilalaoma aidiyai.’ Aiwa ainodi _ 7 Eena teina yawalo iliꞌilimani alimiyai ebeha tomowa yadi pwanoliwo yo yadi walo yababadi maudoina Yaubada mata inuwahamuidi. Ebe Aluꞌaluwa Veꞌahihi hiꞌawa yabayababaei, mata nigele Yaubada iyanuwahamuidi. :m ‘Ebe yaiyadiwo nigele hiyahaguhaguigau, hiya agu alehao. Na hinage yaiyadiwo hiya nigele baidaguwao ayapaipaihowa toyatoyawa, hiya yagu paihowa hiꞌabiꞌabiye yababa. ' ‘Abaꞌita towaho wahiwahiyalana yana vadai. Nigele howahowana na yaiya teya iluwu na yana tobwatobwa ivaidi, na hesi ebe ehebo towaho balavaiyena tauwahiyalane nimanane yo aenane ipai mugaiyedi na abo mulitai howahowana iluwu vadai ta yana tobwatobwane ivaidi. 0Y Na ebe Yaubada Aluꞌaluwana yana wahiyalaena aluꞌaluwa yababadi yagebegebe mahalavaedi, ainaena amhanapui ebeha Yaubada yana Abaloina bada imahalavaꞌo alimiyai. !; Bada amwaloꞌo ebeha yau Tomodulele yana wahiyalaena aluꞌaluwa yababadi yagebegebe mahalavaedi, eeta yaiya yede yana wahiyalaena omiu ami geluwo higebegebe mahalavaedine? Tomodulele ainaena, bo nuwana Yaubada ainaena? Teina vehabana amnuwanuwatuwu na ebe amhanapui yau yaiya. lQ Tomodulele hinage dova, ebe mayana bodao hibom hiloloꞌalehauyoidi mata yana abaloinane ibeꞌu. jM Na Yeisu yadi nuwatuwu bada ihanapuiyaꞌo ta iwalo aulidi, iwalo, ‘Tomodulele iya ana geluwo nigele hiyagebe mahalavaedi’. Na hinage iwalo, ‘Ebe ehebo abaloina ainai tomowa hiwahewahei na hibom hiloloꞌalehauyoidi, mata abaloinanane itapiya na ibeꞌu. Dalava nuwana huhu hinage dova, ebe wahei imahalava, howola abo hitapiya na hibeꞌu. =s Na Palisiwone paihowa teina wasana hibenalei na hiwalo, ‘Nigele, na hesi alawaiwowa yadi taubada Tomodulele yana wahiyalaena aluꞌaluwa yababadi igebegebe mahalavaedi’. Ainaena tomowa bagibagilidi nuwadi ipwanopwano na hiwalo, ‘Towaho teina Besinana towahona, Deivida yana huhuwena, nuwana?’ Z- Ehebo towaho, mwalona alawai yadi paihowaena mehena higigibuine, na hinage memenana hibui, eeta hilawei Yeisu ainai na iꞌabiye namwanamwane, na mulitai towahonane ivetuwuni na iꞌaubabada na ivinunu. eC yo hinage iya yehanaena taumiya ganamuli boda maumaudoidi hiyemidi.’ Yeisu na Tomodulele D Tautapitapiya yadi digona lotalotagodudi nigele mata iyataꞌwataꞌwataedi. Na hinage wodam butabutana nigele mata iyagabaei, ana higa ibom ainaena loina dumwadumwaluna iwahiyala, Iya mata nigele iyaꞌawa paꞌipaꞌiꞌi bo iyalohalohagali, bo dalava holanai iyaꞌauꞌaubabada alinana mwalaꞌinaena. a; ‘Amꞌita yagu taupaihowa teina itaꞌitasipwana na ateguwena yavelauwei mayagu yaliyaya.Aluꞌaluwagu yamwauwi ainai na loina dumwadumwaludi iwalo mahalavaedi taumiya ganamuli boda maumaudoidi aidiyai. ta Yana paihowa teina mwalona Aisaya tauwalo mahalava Yaubada yana walo iwalo mahalava mugaiyei, iwalo: K
na hinage iloinaedi havena hiwalowalo mahalavaei tomowa aidiyai. \ 1 Na yadi loina dawanine Yeisu bada ihanapuiyaꞌo, ainaena tupwa tenem ilauvehulu na ilalaune vali tupwai, na tomowa bagibagilidi himulitaei, na tenem ainai taulovala maudoidi iꞌaꞌabiye namwanamwadine, Eena Palisiwone mayadi modiꞌini himahalava na hibom hiloiloina vedova ebe Yeisu hiꞌoiye mwalowoi. Yaubada yana taupaihowa
Eeta Yeisu towahowa iwalo auline, iwalo, ‘Nimam utuwu’. Na towahone nimanane itautuwu ta inamwanamwauyone, dova hali nimanane. Eena lagulagu ginauli iuꞌiuna, na tomowa teina ginauli mwalaꞌina. Tapwalolo ainai howahowana paihowa namwanamwadi tapaihowaidi.’ ?w Na yadi walo iyemaiha, iwalo, ‘Vedova omiu ebe teya mayana lagulagu ehebo mohimohili, na ahubenane Tapwalolo ainai guda holanai ibeꞌu, howahowana na iniulihini, bo nigele? /
Na nemai towaho nimana giyogiyona ilobai. Na Palisiwone Yeisu ainai hipanivila hiwalo, ‘Taubada, vedova, howahowana na Tapwalolo ainai tomowa taꞌabiye namwanamwadi?’ Na hesi yadi panivila teina wuwuna ebeha Yeisu iwalo pwano, na ainaena hiveꞌewai tauloina mehenai. L Tenem ainaena Yeisu ilau ta yadi vada tapwalolo ainai iluwu. W' Wuwuna yau Tomowa Moihagu, Tapwalolo ana tauloina.’ Towaho nima giyogiyona .U Yaubada yana walo ebeha, “Pwaoli nigele nuwagu na atemuyamuya hesi”. Ebe walo teina ana hanapu amhanahanapui, havena agu taumulitaone amꞌawaꞌawa yababaedi. pY Yawalo moiha, vada tapwalolo ginauli mwalaꞌina, na hesi ehebo ginauli mwalaꞌi aliꞌalilina neta, 7 Buki Veꞌahihi holanai loina hinage imiyamiya ebeha vada tapwalolo ana taupwaoliwo Tapwalolo ana loina hihoꞌehoꞌe, na hesi neta nigele pwanoli. 5c ta Yaubada yana vadai iluwu ta beledi veꞌaveꞌahihina ivai ta hiꞌaꞌaine. Beledinane maꞌana loina, ebeha taupwaoli aꞌava adi talam hiꞌai na nigele teya yaiya. $ A Na Yeisu yadi walone iyemaiha, iwalo, ‘Buki Veꞌahihi ainai hileleyaꞌo Deivida vehabana ebe amvahili, amhanapui ebeha maꞌana geluwo hivahali, 7 Na hauganane Palisiwone hiꞌitadi, Yeisu hiwalo auline, hiwalo, ‘Taubada, hava vehabana ta am taumulitaone Tapwalolo ana loina hididiꞌwaine?’ !~ = Tapwalolowai Yeisu mayana taumulitao tanovi holanaena hilaulau, na ana taumulitaone hivahali, ta aiꞌai dova pegapega hiꞌabiloloidi na hiꞌaiꞌai. G} Eena paihowa yo avaꞌavala yamohegomiu, malamalaidi.’"|= Na omiu amveꞌaoꞌaonaegau ta baidaguwao tapaihowa, na ainaena aluꞌaluwamiu yadi aiyawasi hilobai, wuwuna yau mumugagu hegohegoyana yo taunuwadobi. z{m ‘Eena omiu yaiyadiwo ami avaꞌavala yo yami paihowa vitaina, amlaoma aliguwai, na yaveꞌaiyawasigomiu. ~zu Na hinage iwalo, ‘Ginauli maudoina bada Tamagu nimaguwai imwaudiꞌo, na Tamagu ibom ihanapuigauꞌo, na yau hinage Tamagu yahanahanapui, na hinage ebe yaiyadiwo nuwanuwagu na Tamagu yaveꞌitaei aidiyai, hiya hinage Tamagune hihanapui. By Moiha taꞌi Tamagu, yam nuwatuwu teina namwanamwana.’ \x1 Hauga tenem ainai Yeisu iwalo, ‘Yauwedo Tamagu, owa galewa na baleꞌu adi tauloina, hanapu teina udadawanine tauhanapuwo yo taunuwamaselewo aidiyena, na hesi taunuwapwanopwanowo aidiyai uveꞌitaedine. w} Eeta Yaubada yana loina ana ahubena ainai, mata Sodomaone iꞌatemuyamuyaedi, na omiu nigele.’ Aiyawasi Yeisu ainaena vy ‘Na Kapeneumiwone omiu vedova? Ebeha ambom amꞌabihinigomiu galewai, awa? Nigele! Na hesi mata Bwebweso duyanai higabae aituluwegomiu, wuwuna abanuwapwanopwanowo bada yapaihowaidiꞌo alimiyai. Na hesi nigele amyanuwabui. Na ebe Sodoma aidiyai yapaihowa mugaiyei nuwana mwalona bada hinuwabuiꞌo, ainaena Yaubada nigele iyalamanidi, na wau yadi dalavane imiyamiya. u+ Na hesi omiu nigele, ainaena Yaubada yana lauvetala ana ahubena ainai Yaubada mata Tayawone yo Saidoniwone iꞌatemuyamuyaedi, na omiu nigele. t% ‘Aiyoi Kolasiniwo! Aiyoi Bedesaidawo! Atemuyamuyamiu taꞌi. Wuwuna abanuwapwanopwanowo bada yapaihowaidiꞌo alimiyai, na hesi nigele amyanuwabui, na ebe Taya yo Saidoni aidiyai yapaihowa mugaiyei, nuwana mwalona ebe bada hinuwabuiꞌo, ta maudoidi sibauwa adi aleꞌo hiliꞌwadi yo pwaꞌahu aidiyena hilopwaꞌahuyoidi, na hiveꞌitaedi ebeha mumugadi yababadi aidiyena bada hinuwabuiꞌo. $sA Na Yeisu dalavadine aidiyai yana paihowa wahiwahiyalana hiꞌitadi na nigele hiyanuwabui yadi pwanoliwo aidiyena, hiya vehabadi iꞌahoni, na iwalo, 4ra Na yau Tomowa Moihagu yalaoma, yaꞌaiꞌai na yanumanuma na hinage vehabagu amꞌuluꞌulumiyai, amwalo, “Towaho teina tauꞌai na taunuma alaꞌalabili, na hinage takesi ana tauvaiwo yo tupwadi hinage tauyababao nuwana taupwanoliwo iveꞌauꞌaugeluwedi”. Na hiya tauhanapu moiha howola abo yadi paihowa namwanamwadi aidiyena hanapu moiha himahalava.’ Tupwadi dalava yababadi howola abo Yaubada yana lauvetala hilobai ,qQ ‘Waloyepatu teina ana hanapu ebeha Yoni ilaoma na nigele iyaꞌai na nigele iyanuma, na amwalo, “Ebeha aluꞌaluwa yababana Yoni iꞌabiye yauyauleyaꞌo”. p “Ama geluwo vedova ta ai alaulauhi sinaha na nigele amyasobune? Na hinage aꞌalaꞌalagumgum, na nigele amyadoune?” Bo} ‘Omiu teina yasone vedova ebe yayepateyegomiu? Nuwana yawalo omiu bada taꞌi dova hedaheda maketi holanai hiꞌaiꞌaiꞌopiꞌopi na adi geluwo aidiyai hiwuiwui, hiwalo: 7ni Na ebe yaiya matalinana walo teina ibenaledi. zmm Na ebe nuwanuwamiu amnuwamasele Yoni vehabana, amhanapui ebeha iya Elaitiya taꞌi vehabana amhaꞌwahaꞌwane. l
Mwalona tauwalo mahalava maudoidi yadi walowo yo Mosese yana loinao aidiyena waloyemidi hiwalo mugaiyedi ta ana higa Yoni ilaoma. k1 ‘Haugana Yoni tauꞌabiye bapitaiso yana hauga ainai ta ilaoma wau, tauwahiyala yadi wahiyalaena Yaubada yana Abaloina holanai hiluwuluwu. Xj) Na Yeisu hinage iꞌaubabada iwalo, ‘Moiha, Yoni tauꞌabiye bapitaiso, iya taumiya baleꞌu maudoidi imwalaꞌi gabaedi, na hesi maudoidi hiya Yaubada yana Abaloina holanai Yoni himwalaꞌi gabaei. 5ic
Yoni vehabana mwalona Yaubada yana walo Buki Veꞌahihi ainai teina dova iwalo mahalava, iwalo:“Teina yagu tauyewasa yavetamale mugaiyei na yam amwaha isepa”.’ ^h5 ‘Na hava yede vehabana amlalaune balabala awawai? Nuwana yami nuwatuwu ebeha mata ehebo tauwalo mahalava amꞌita, awa? Yawalo moiha, towahone amꞌiꞌitane tauwalo mahalavao maudoidi imwalaꞌi gabaedi. g- Nuwana ehebo towaho ana aleꞌo wasawasa habi itana? Nigele, wuwuna hiya maꞌadi aleꞌo wasawasa tauloina mwalaꞌidi yadi tupwai himiyamiya. =fs Haugana Yoni ana taumulitao hilaulau gwaipile, Yeisu ivetuwuni na boda aidiyai Yoni vehabana iꞌauꞌaubabada, iwalo, ‘Mwalona maudoimiu tupwa balabala awawai amlau Yoni habi benaleina, na hava nuwanuwamiu ebeha amꞌita? Nuwana yami nuwatuwu ehebo gwelugwelulu yaumai inuꞌunuꞌuvi amꞌita, bo? Le Yaiya nigele vehabagu iyanuwatuwu bwaubwau iya mata iyaliyaya.’ d! taumehegibugibu mehedi bada himaseleꞌo daladaladi bada hinamwanamwaꞌo ta hilaulau, taulepelo taudi bada hinamwanamwauyoꞌo na talina ꞌwabaꞌwabalidi bada walo hibenalediꞌo, taumwalowoi hitowolouyo, na hinage wewelohe wasa namwanamwana bada hibenalenaꞌo. c1 Na yadi walo Yeisu iyemaiha, iwalo, ‘Amwuyo na Yoni ainai amꞌaubabada ginauliwone aliguwena bada ambenalediꞌo na amꞌitadiꞌo, neta, ybk na hipanivila hiwalo, ‘Vedova owa Besinana towahonawa vehabam ahaꞌwahaꞌwane bo vali towaho ahaꞌwai?’ Pa Hauga tenem ainai Yoni tauꞌabiye bapitaiso bada vada abapai ainai himwauwiyaꞌo na Besinana towahona yana paihowa wasana ibenalei ta tupwadi ana taumulitao ivetamaledi hilalaune Yeisu ainai W` ) Yeisu yana guguya ana taumulitao hitau 12 aidiyai iveꞌovi na tupwanane ilauvehulu ta itataꞌiꞌiline dalava ehebo ehebo aidiyai, iveꞌita na iloguguya. Yoni tauꞌabiye bapitaiso Yeisu wasana ibenalei _)
*Na ebe yaiya tauyemidi vauvauna bwahi gwagwama imohei wuwuna iya agu taumulita yawalo auligo howola abo ana maiha namwanamwana ulobai.’j^M
)Na ebe owa tauwalo mahalava ulauvai yana walomahalava vehabana, howola abo walomahalava ana maiha ulobai. Na ebe owa towaho namwanamwana ulauvai mumugana namwanamwa vehabana, howola abo towaho namwanamwana ana maiha ulobai. ^]5
(‘Na omiu ebe yaiya ilauvaigomiu, yau na agu tauvetamalene hinage ilauvaigai. 2\]
'Na ebe yaiya iya yawahina vehabana ipaipaihowa, howola abo ivesawali. Na ebe yaiya yawahina ivesawali vehabagu, howola abo yawahina namwanamwana ilobai. Maiha vehabana [
&Na ebe yaiya yawahina nigele iyatalamwei na imwalowoi aiwa lagalagana ainai, dova yau, iya nigele howahowana na imulitaegau. vZe
%‘Na ebe yaiya tamana yo hinana ivelauwedi mwalaꞌina na yau iuꞌiuna, iya nigele howahowana na imulitaegau. Na ebe yaiya natuna towahona bo waihiuna ivelauwei mwalaꞌina na yau iuꞌiuna, iya nigele howahowana na imulitaegau. -YU
$na towaho yana huhu hiveꞌalehaei. X
#Yagu laoma ainai towaho tamana mata iveꞌalehaei, na hinage waihiu hinana iveꞌalehaei, na hinage waihiu lawana ivaꞌalehaei, lWQ
"‘Havena amnuwanuwatuwu ebeha nuwadaumwali yalawenama baleꞌuwai. Nigele, na aleha hinage. ,VQ
!Na ebe yaiyadiwo hiuvalaegau tomowa mehediyai, yau hinage howola abo galewai Tamagu mehenai yauvalaedi. Nigele veꞌauꞌaugelu Yeisu iyalawenama na aleha hinage U
‘Ebe yaiyadiwo hiwalo mahalava vehabagu tomowa mehediyai, howola abo galewai yau hinage vehabadi yawalo mahalava Tamagu mehenai. aT;
Eeta havena am mehemeheuhi, wuwuna omiu am hae alili, na abo mesimesisiꞌwa maudoidi. zSm
Na omiu hinage nigele howahowana na vahu amvahili ehebo uluꞌulu ainai, Yaubada adi bagibagili ihanahanapuidi. HR
‘Abaꞌita teina, ebe mesimesisiꞌwa bwau tagimwalaidi adi maiha neta toea ehebo, na hesi Yaubada iꞌitaꞌita avivinidi, na ebe ehebo imwalowoi neta Tamamiu yana nuwatuwu ainaena. %QC
‘Na hiya taumiu hiꞌoiꞌoiye mwalowoidi havena ammehemeheuhedi wuwuna hiya taumiu howahowana hiꞌoiye mwalowoi na hesi aluꞌaluwamiu nigele howahowadi. Hesi Yaubada ammeheuhei, wuwuna ibom howahowana dalava alaꞌalahina ainai taumiu na aluꞌaluwamiu iveyababa bwauwedi. CP
Na hava guguyou ainai yaꞌauꞌaubabadaeine alimiyai ahubenai amwalo mahalavaedi tomowa maudoidi aidiyai na hava yawalo himhimwedi alimiyai amwalo mahalavaedi yami vatavata ewadiyena. O
‘Na havena tomowa ammehemeheuhedi, wuwuna ginauliwone dawadawanidi howola abo Yaubada iꞌabiye mahalavadi na himasele. FN
Na hesi inamwanamwa ebe omiu agu taumulitao baidaguwao tatoyatoyawa. Na yau bada yehagu himwauyaꞌo Tomodulele, omiu yagu bodaone howola abo hiꞌawa yababaegomiu moiha. Meheuhi vehabana M)
‘Taumulita nigele howahowana na yana tauveꞌita imwalaꞌi gabaei. Dova hinage taupaihowa nigele howahowana na yana taubada iloinaei.
3~~7}}[||I{zzQyyOxywvvQvutu tnssprrPqqqpooTnrmm:llmkjj~ihvgsffQfefddsccbnaK__K^^/]B\r[[ZYbXX#WVV,UoTS=RQPP(ONTMM LfLKJII\IHAGGFYEE5CCBB0Ao@@)?>><++a*))j(( '{&&/%$$ ##"I! M & v
QjH1Z
`
? @
SwM ?wna mulitai hiꞌaiyauyanegau hiya ganamuli aidiyai na hitalawahiyegau yo balavaena hisapigau, na aiwa lagalagana ainai hitutuye patugau, na ahubena tonugana ainai Yaubada iꞌabiye towolouyoigau.’ Yemesa yo Yoni hinadi yana awanoi Yeisu ainai A>{iwalo, ‘Teina taꞌi tahae Yelusalem. Yau Tomowa Moihagu agu tauhuhulawa mata ihuhulaegau taupwaoli mwalaꞌidi yo loina adi tauveꞌitao aidiyai na yagu mwalowoi vehabana hiloina, =Yeisu mayana taumulitao hitau 12 ilauvaidi ta howola Yelusalem vehabana hihaehae na amwaha papalinai hibom, na iwalo aulidi, </‘Eeta hiya himulimulitane howola abo himugai na hiya himugamugaine howola abo himulita.’ Yeisu yana mwalowoi vehabana iwalo mahalavauyo ;Maiha teina yau yagu abaloina. Nigele omiu amyaloina. Havena yagu velau tomowa aidiyai vehabana amveꞌaloꞌalomagigili.” :}Yami kina teina amvai ta amlau. Na yau yaloina ebeha tomowa taulau mulimulita adi maiha yamohedi omiu dova ami maihane. 9+
‘Na tauloinawa iwalo aulidi, iwalo, “Augeluwo, nigele yagu loina iyayababa alimiyai, eeta kina ehebo ehebo amtalamwei ta neta badagi. 58c na hiwalo, “Tomowaone abomohili yadi paihowa hauga ahuꞌahubalina, na ai ahubena maudoina mahana holanai apaihowa, na adi maiha dova maudoimai apaihowa oviꞌovine”. T7! Ainaena yadi kina hivaidi na tanovi taniwagana ainai hiꞌuluꞌulumiyai, &6E
Mulitai maudoidi taupaihowaowa hilaoma na maihadi kina ehebo ehebo hivavaidine. Na taupaihowa mugamugaidi, hiya ahubena maudoina ainai hipapaihowane hilaoma na hinuwanuwatuwu ebeha mata maiha maꞌana lauhepoi hivai, na hesi nigele, hibom hinage kina ehebo ehebo aꞌava hivavaidine. 85i ‘Eeta hiya mahana ilulululuvi ainai hipapaihowane hilaoma na adi maiha kina ehebo ehebo hiꞌaꞌavalane dova hinage tomowa maudoidi mata kina ehebo ehebo hiꞌavala. 4)‘Na bada iꞌimwaꞌimwaꞌauhi ta tanovi taniwaganawa yana paihowa ana taumugai iwalo auli, iwalo. “Taupaihowao maudoidi uyogaedima na adi maiha umohedi, hiya taulau mulimulita aidiyena uvetuwuni ana higa hiya ahubena maudoina hipapaihowane ainai ulaumwau”. 3‘Na hiwalo, “Wuwuna nigele teya iyayogaegai habi paihowa”. Na towahowa iwalo, “Omiu hinage amlau tanoviyai ampaihowa”. 62eNa mahana ilulululuvi na imahalavauyo ta ilau dalavai na tomowa tupwadi hinage ilobaidi, eena ipanivilaedi, iwalo, “Hava vehabana ahubena maudoina ammiyamiya awawane?” 81iEeta hilalaune tanoviyai. ‘Na mahana alaꞌalapwahiyai na lavilaviyena hinage ilau gwaipileuyo na tupwadi hinage ilobaidi na iyogaedi ta ivetamaledine hilalaune tanoviyai. 0Eena iyogaedi na iwalo, “Omiu hinage amlau yagu tanoviyai ampaihowa, na yami paihowa ana maiha dumwaluna yamohegomiu”. /y‘Na mahana ihaehaei na towahonane ilau gwaipile abagimwala ainai, na tomowa tupwadi ilobaidi himiyamiya awawa. .+Na loina imwauwi neta ebeha ahubena ehebo paihowa ana maiha kina ehebo, ta hitalam. Eena ivetamaledi ta hilalaune yana tanoviyai habi paihowa. )- M‘Yaubada yana Abaloina dova towaho ehebo mayana tanovi. Towahonane malatomtomwai itowolo na ilau ta yana taupaihowa iyogaedi ta ebe hipaihowa yana tanoviyai. s,_ Na teina hauga taumugai bagibagilidi howola abo himulita, na hiya himulimulitane howola abo himugai.y+k Na ebe yaiyadiwo omiu yami vadao yo tahimiyao yo nuhumiyao yo tamamiyao yo hinamiyao yo natumiyao yo yami oyao amtauvehuludiꞌo, howola abo ginaulidine adi maihao maꞌadi lauhepoi analedi amlobaidi, yawahimiu miyamiya vateyaina baidana. * Na Yeisu iwalo, ‘Moiha taꞌi, howola abo baleꞌu ana abiye vauvau ainai yau Tomowa Moihagu yagu vatavata wasawasa ainai yamiya, na hinage omiu agu taumulitao am tau 12 yami vatavata 12 aidiyai hinage ammiya na Isileli yadi huhuwo 12 amloinaedi. o)WNa Pita iwalo, ‘Ai vedova? Wuwuna yama tobwatobwa maudoina atauvehuludi na amumulitaegone.’ !(;Ainaena Yeisu ivinuvinunuidi na iwalo, ‘Ginauli teina ivitai aliꞌalili tomowa aidiyai, na hesi Yaubada ainai ginauli maudoina malamalaidi’. 3'_Yeisu ana taumulitao yana walo teina hibenalei na nuwadi ipwanopwano mwalaꞌina, na hiwalo, ‘Ebe teina dova, yaiya yede howahowana na awanamwanamwane ilobai?’ S& Na hinage yawalo auligomiu ebeha lagulagu mwalaꞌina kameli nigele howahowana na nidili gudana ainai iluwu, na hesi tomowa wasawasadi yadi luwu Yaubada yana Abaloina holanai iꞌololo aliꞌalili.’ %Eeta ana taumulitaowa iwalo aulidi, iwalo, ‘Neta moiha, tomowa wasawasadi yadi luwu Yaubada yana Abaloina holanai iꞌololo. ${Hevaliwa Yeisu yana walo teina ibenalei na mayana nuwavitai iwuwuyone. Wuwuna yana tobwatobwao ibagibagili alili. #5Na Yeisu iwalo, ‘Ebe nuwanuwam mumugam maudoina namwanamwadi, ulau gwaipile yam dalavai na yam tobwatobwa maudoina uvegimwalaedi na adi maihane uꞌaiyauyanedi tauwewelohe aidiyai, na mulitai ulaoma umulitaegau ta ebe ainaena howola abo yam wasawasa galewai ulobai’. v"eNa towahowa iwalo, ‘Loina teina maudoina yamulita iliꞌilimanidiꞌo, na hava hinage yapaihowai?’ k!Ona tamam yo hinam uveꞌahihiyedi; yo hinage am geluwo uvelauwedi dova ubom uvelavelauwegone’. ( INa towahowa ipanivila, iwalo, ‘Aiteya loina?’ Na Yeisu iwalo, ‘Havena yemwalowoi; havena meheꞌayo; havena aivavali; havena veꞌewa awaꞌawawa; x iNa Yeisu iwalo, ‘Hava wuwuna upanivila aliguwai paihowa namwanamwana vehabana? Wuwuna taunamwanamwa ehebo mohimohili imiyamiya, ainaena ebe nuwanuwam yawahi miyamiya vateyaina ulobai ilowoinanego na ibom yana loinao umulitaedi.’ . U Mulitai ehebo hevali Yeisu ainai ilaoma na iwalo, ‘Tauveꞌita, aiteya paihowa namwanamwana yapaihowai na ainaena ebe yawahi miyamiya vateyaina yalobai?’ _ 7Eena Yeisu hedahedaone iꞌabitowoidi na mulitai ilalauvehuludine. Wasawasa vehabana 1 [Na Yeisu iwalo, ‘Havena hedaheda amlaulaugagayowedi na hesi amtalamwedi ta aliguwai hilaoma, wuwuna hedaheda teina dova Yaubada yana Abaloina ilowoinanedi moiha’. 0Y
Tupwadi tomowa hedaheda hilawedima Yeisu ainai ta ebe iꞌabitowoidi na vehabadi iꞌawanoi Yaubada ainai. Na ana taumulitaone hesi hedahedaone hilaugagayowedi. wuwuna tupwadi towatowaho yadi hauga tubui ainaena nigele tawahola ana nuwatuwu aidiyai iyamiyamiya. Na tupwadi towatowaho uvidi hihapihapidi ainaena nigele howahowana na hitawahola. Na hinage tupwana towatowaho Yaubada yana Abaloina vehabana hibom hiveꞌahihiuyowedi eeta nigele hiyatawatawahola. Ebe yaiya amwahane howahowana ilowoinanei na imulitaei.’ Yeisu hedaheda iwalovelauwedi
Na Yeisu iwalo, ‘Nuwatuwu teina nigele tomowa maudoidi vehabadi, na hesi yaiyadiwo Yaubada nuwatuwu imohemohedi hiya hibom,
Na ana taumulitao hiwalo auli, hiwalo, ‘Ebe towaho na waihiu adi loina teina dova, howahowana havena hitawatawahola’. - Na yawalo alimiyai neta ebe towaho mwanena nigele iyapwanoli na bada ivinawaheyei na itawahola wahi vali waihiu ainai, neta imehemeheꞌayo.’ [/Na Yeisu iwalo, ‘Neta uluꞌulumiu yaiyaidi vehabana Mosese itatalamne alimiyai ta mwanemiyao ebe dova amvinawaheyedi, na hesi hauga abavetuwuni ainai nigele hinage talam vinawahe vehabana iyamiyamiya. &EEena hipanivila, hiwalo, ‘Hava wuwuna Mosese iloina ebeha towaho howahowana na vinawahe peipana ilele na mwanena imohei abo mulitai ivinawaheyei?’ $ATeina ainaena bada hiveꞌeheboꞌo na nigele hiyamiyawahi. Eeta Yaubada bada iyemiya bwauwediꞌo ainaena havena teya tomowa mata iyayemiya wahiyedi.’ 7Na lele teya iwalo, “Teina wuwuna ta towaho tamana na hinana ilauvehuludi na asolena baidana himiya bwau, na hitau bwauwone taudi ehebo taꞌi”. -SNa Yeisu iwalo, ‘Buki Veꞌahihi ainai lelelewa bada amhanapuiyaꞌo ebeha hauga ana abavetuwuni ainai Yaubada tomowa bwau iyemaseledine, towaho na waihiu. LNa Palisiwone hilaoma ta nuwanuwadi Yeisu hitowoi, ainaena ainai hipanivila, hiwalo, ‘Taubada, ebe towaho mwanena yana paihowa vehabana nigele iyayaliyaya, howahowana na ivinawaheyei?’ gGNa boda hinage mwalaꞌina Yeisu himulitaei na nemai yadi taulovalao iꞌabiye namwanamwadi. Yeisu yana veꞌitao iveꞌovidi na tupwa Galili ilauvehulu na Yudeya tupwanai ilalaune, neta bwahi Yolidani vali tupwanai. \1#Na Yeisu yana walo iveꞌovi, iwalo, ‘Tamagu galewai hinage mata dova alimiyai ipaihowai, ebe tahimiyao nigele amyaꞌatemuyamuyaedi na yadi yababao amyanuwahamuidi mata nigele iyanuwahamiugomiu’.b
="‘Ainaena tauwasawasane imodiꞌini moiha ta vada abapai ana tauꞌita aviviniwo iloinaedi ta taupaihowawa vada abapaiyai himwamwauwine ta ebe nemai imiyamiya ana higa ana buki maudoina iyemaiha veꞌovidi.’ Z -!eeta owa hinage howahowana am gelu uꞌatemuyamuyaei na ana buki unuwahamui”. ) K Na tauwasawasane yana taupaihowawa iyogaenama na iwalo auline, iwalo, “Owa taupaihowa yababam, wuwuna uꞌawanoi aliguwai na am buki maudoina yanuwahamuidi,
/ ‘Na taupaihowaowa adi gelune mumuganawa hiꞌiꞌitane, ainaena hinuwayababa mwalaꞌina, na hilau tauwasawasane ainai hiwalo mahalavaei.
Na ana gelune nigele alinana iyabenalei na vada abapaiyai imwamwauwine ta ebe nemai imiyamiya ana higa ana buki maudoina iyemaiha. ‘Na ana geluwa italupwagogo na ainai iꞌawanoi, iwalo, “Uꞌatemuyamuyaegau na howola abo yayemaiha alimwai”. R ‘Imahalava na ana gelu ehebo ilobai, na ana gelune ana buki toea 10 aꞌava ainai, na ana geluwa gadona iꞌabi avivini na iꞌiꞌiꞌine, iwalo, “Teina taꞌi am buki aliguwai uyemaiha!” q[Eeta tauwasawasane iꞌatemuyamuyaei na ana buki maudoina inuwahamuidi, na taupaihowawa imamahalavane. &E‘Na taupaihowawa mayana nuwavitai ipwagogo na iꞌawanoi ainai, iwalo, “Taubada, uꞌatemuyamuyaegau na howola abo agu buki maudoina yayemaiha”. U#na nigele howahowana iyemaiha, eeta tauwasawasane iloina ta ebeha towahowa mwanena yo natunao yo yadi tobwatobwao maudoidi higimwalaedi, na adi maihane tauwasawasane ivai taupaihowawa ana buki vehabana. QAinaena ivetuwuni ta towaho ehebo hilawenama ana buki 10 tausani kina, ‘Wuwuna Yaubada yana Abaloina dova tauwasawasa ehebo, iya nuwanuwana ebe yana taupaihowao adi buki hiyemaiha ainai. X)Na Yeisu iwalo, ‘Nigele mai 7 aꞌava, na hesi 7 ana bagibagili 70’. J
Ta Pita ilaoma Yeisu iwalo auli, iwalo, ‘Taubada, ebe tahigu hauga bagibagilina aliguwai yababana ipaipaihowai, maiviha howahowana na yana yababaone yanuwahamuidi, mai 7 bo maiviha?’ 'Wuwuna ebe ehebo tupwa ainai bwau nuwana tonuga tomowa yehaguwena himiyatoyawa, yau hinage ahiꞌahipudiyai yamiyamiya.’ Nuwahamu vehabana C~‘Teina taꞌi yawalo alimiyai, neta ebe yaiyadiwo hitau bwau alimiyena baleꞌuwai hitalam ehebo ginauli vehabana na vehabana hiꞌawanoi Tamagu galewai ainai, ipaihowai taꞌi. 5}c‘Yawalo moiha hava ebe baleꞌuwai ampaidi, ginaulidine galewai mata hinage hipaidi, na hinage ebe hava baleꞌuwai amlivahidi mata ginaulidine galewai hilivahidi. l|QNa ebe bada nigele nuwana na ibenalegomiu, amwalo mahalava Yaubada yana bodao aidiyai, na ebe hinage nigele nuwanuwana Yaubada yana bodaone yadi walo ibenalei, amtaꞌwataꞌwataei na imiya mahalava dova takesi ana tautanowo. #{?Na ebe nigele nuwanuwana alinam ibenalei, tomowa ehebo bo bwau hinage ulauvaidi ta baidamwao tahimne ainai amwalo na yana pwanoli iꞌita iliꞌilimani. 3z_‘Na ebe tahim yababana ipaihowai alimwai, utowoi na yana paihowa yababanane amꞌabiye dumwalu, na ebe alinam ibenalei, ausala, neta bada amveꞌauꞌaugeluꞌo. !y;Ainaena teina taꞌi amhanapui ebeha Tamagu galewai nigele nuwana ebe yaiya teya gama yababa iveꞌalo na ilauyabayababa. Tahida yana pwanoli vehabana x/
Na ebe ilobauyoi, yawalo moiha alimiyai mata yana yaliyaya mwalaꞌi alilina. Na hesi hitau 99 namwanamwadine nigele vehabadi iyayaliyaya moiha. 9wk ‘Na vedova ebe towaho yana sipiwo adi bagibagili analedi ehebo, na ehebo ilaupwanopwano na iꞌwadalele, mata 99 oyai imwauwidi na ꞌwadaꞌwadalelenane ibehaei, awa? v Moiha, hedahedawone adi tauꞌita aviviniwo neta tausagenawasao hauga maudoina galewai Tamagu mehenai himiyamiya na hivinuvinunuidi. Nu
‘Hedaheda teina dova havena teya aidiyena amsosososomanaedi. /tW Mehem hinage dova ebe iꞌabiye beꞌugo umaꞌi vehulu taꞌi, wuwuna nigele hinage hava ana yababa, ebe mamehe eheꞌehebom mata yawahi namwanamwana ulobai. Na hesi iyababa aliꞌalili alimwai ebe mamehe bwaubwaum higabae aituluwego dalava alaꞌalahina ainai. Hedaheda havena amsosomanaedi 4sa‘Na ebe nimam bo aem iꞌabiye beꞌugo ilowoinanei na utomvehulu. Neta nigele ana yababa ebe nimam tomtomna, nuwana aem tomtomna mata yawahi namwanamwana ulobai. Na hesi iyababa alili alimwai ebe manima bwaubwaum yo maꞌae bwaubwaum na higabae aituluwego aiwa alaꞌalahi vateyaina ainai. br=Omiu taumiya baleꞌu atemuyamuyamiu wuwuna ababeꞌu bagibagilidi tomowa ammohemohedi. Moiha, ababeꞌuwo mata hilaoma, na hesi ebe yaiya ana geluwo iꞌabiye beꞌudi howola abo tomowanane iveꞌatemuyamuya moiha. @qyNa hesi ebe yaiya agu tauyemidiwo gamane dova teina ehebo iꞌabiye beꞌu, ilowoinanei na gaima mwalaꞌina gadonai hilauhipwai na magaimana higabae aituluwei niꞌuwai ta ihanene. `p9Ainaena ebe ehebo tomowa gama teina dova ilauvai vehabagu, iya hinage yau ilauvaigau. voeYawalo moiha yaiyadiwo omiu ebe amnuwadobi gama teina dova, omiu taumiya ewa Yaubada yana Abaloina holanai. n na iwalo aulidine, ‘Ebe nigele amyanuwabui na mumugamiu hedaheda iuꞌiudi dova, mata nigele amyaluwu yana abaloinane ainai. Wm'Na Yeisu gama ehebo iyogaenama, na gamanane ahiꞌahipudiyai ivetowolo, l ;Hauga tenem ainai Yeisu ana taumulitao hilaoma hiwalo auline, hiwalo, ‘Taubada, yaiya alimaiyena yehana imwalaꞌi Yaubada yana Abaloina holanai?’ kNa havena tataꞌwataꞌwata, mata dova alidai hinuwayababa. Ainaena teina taꞌi pisilaeni uvai na udobi leꞌawai ta yama iꞌaimugai uꞌatuni, na awanane uꞌabiye yanali ta holanai mane uvaiyama ta umohedi, neta owa na yau yada takesi, howahowadai.’j-Na Pita iwalo, ‘Vali tomowa aidiyena’. Na Yeisu hinage iwalouyo, iwalo, ‘Neta moiha! Na hesi hiya natudiyaone nigele teya adi vitai. i/Na Pita iwalo, ‘Ehe, mata yana takesi imwauwi’. Hauganane Pita iwuyo vadai, Yeisu Pita iwalo auline, iwalo, ‘Saimoni, hava yam nuwatuwu tauloinaone baleꞌuwai vehabadi? Yaiyadiwo aidiyena takesi hivaivaine? Hibom natudiyao aidiyena, bo vali tomowa aidiyena?’ 7hgMulitai hilau Kapeneum ainai, na takesi vada tapwalolo vehabana ana tautanowo hilaoma ta Pita ainai hiwalo, ‘Vedova, howahowana na yami tauveꞌitane itakesi, bo?’ Hg na hiꞌoiye mwalowoigau, na ahubena tonugana ainai Yaubada iꞌabiye towolouyoigau’. Yeisu yana walomahalava teina vehabana hinuwayababa mwalaꞌina. Yadi takesi vada Veꞌahihi vehabana f3Galili ainai himiyamiya, na Yeisu iwawalo aulidine, iwalo, ‘Yau Tomowa Moihagu, howola abo agu tauhuhula iꞌaiyauyanegau tomowa nimadiyai, ewmata iꞌawa abi. Dova hinage ginauli maudoina howahowamiu na ampaihowaidi.’ Yeisu yana mwalowoi vehabana iwalouyo @dyNa Yeisu iwalo, ‘Wuwuna yami yemidine hitapiya. Yawalo moiha ebe yami yemidi ana wahiyala dova haiyala patuna, howola oyane tenem ainai amwalo, “Teina ainaena umiyadobi”, =csMulitai Yeisu ana taumulitao hilaoma na hibom Yeisu baidadi, na hiwalo auli, hiwalo, ‘Taubada, vedova ta ai nigele howahowamai aluꞌaluwa yababanane agabae mahalavaei’. }bsEeta Yeisu aluꞌaluwa yababanane iloinaei ta manihubu bwadanawa gamane ainaena imamahalavane ta inamwanamwauyone. haINa Yeisu iwalo, ‘Omiu teina yasone vedova? Ainaena uluꞌulumiune yaiyaidi. Nuwana nigele amyayemidiyegau awa? Viha hauga mata yamiya vahaligomiu na yanuwanuwatuwu vehabamiu. Hola gamanane amvaiyama ta yaꞌita?’ ^`5Na am taumulitao aidiyai yalawenama, na nigele howahowadi hiꞌabiye namwanamwa.’ 4_ana iwalo, ‘Taubada, natugu uꞌatemuyamuyaei na uꞌabiye namwanamwa, wuwuna hauga maudoina manihubu bwadana ivaivai na abiꞌabivelolo, na tauna himuyamuya mwalaꞌina, na tupwana hauga aidiyai aiwa alaꞌalahina aidiyai ibeꞌubeꞌu, na tupwana hauga bwahi niꞌuniꞌuna aidiyai ihanehanene. {^oHauganane Yeisu mayana taumulitao hiꞌaitulu boda aidiyai, ehebo towaho ilaoma italupwagogo Yeisu mehenai, "]=
Ainaena taumulitaone tenem ainai hinuwatuwui ebeha Yeisu Yoni tauꞌabiye bapitaiso vehabana iꞌauꞌaubabadane. Ehebo gama Yeisu iꞌabiye namwanamwa <\q Na hesi Elaitiyanane bada ilaomaꞌo, na tomowa nigele hiyaꞌatai na hesi himumuga yababaei hava yadi nuwatuwu dova, mata hinage yau Tomowa Moihagu aliguwai mumugadine dova.’ q[[ Na Yeisu iwalo, ‘Ehewa, Elaitiya ebeha ilaumugaima ta ebe ginauli maudoina iꞌabiye dumwaludi. 0ZY
Na Yeisu ana taumulitao ainai hipanivila, hiwalo, ‘Hava wuwuna loina ana tauveꞌitao hiwalo ebeha Elaitiya imugaima na mulitai abo Besinana towahona imahalava?’ NY Eeta oyaena hiꞌaitulu na Yeisu iloinaedi, iwalo, ‘Ginauliwowa wau amꞌiꞌitadine havena tomowa aidiyai amwalowalo mahalavaedi ana higa yau Tomowa Moihagu mwalowoiyena yatowolouyoma’. FXEena hilautaꞌai ta Yeisu ibom itowotowolo hiꞌiꞌitane. WW'na Yeisu ilaoma iꞌabitowoidi, iwalo, ‘Amtowolo. Havena ammehemeheuhi’. _V7Na taumulitaowa hitau tonuga alinawa hibenalei ta mayadi meheuhi hitalupwagogo, vUePita yana aubabada howola nigele iyaveꞌovi na hogahoga maselena itauhamuidine, na hogahogane ainaena alina ehebo hibenalei, iwalo, ‘Teina Natugu yavelauwei, iya vehabana yayaliyaya mwalaꞌina, ainaena yana walo ambenaledi’. oTWNa Pita iꞌapuhini na Yeisu iwalo auline, iwalo, ‘Taubada teina dova yada miyane inamwanamwa, ainaena howahowana ebe utalam gwau tonuga taꞌabidi, ehebo owa vehabam, ehebo Mosese vehabana, na ehebo Elaitiya vehabana’. ^S5Na tenem ainai Elaitiya yo Mosese himahalavama na Yeisu baidadi hiꞌauꞌaubabada. !R;Hauganane hibom himiyamiya oyai Yeisu manina hiꞌiꞌitane pigapigabuna dova mahana ana ita, na ana aleꞌo hewahewana dova masele iꞌalahi taohani. $Q CAhubena 6 tuluhanai Yeisu ana taumulitao tonuga ilauvaidi, na baidanao hihahaene ehebo oya daodaona ainai. Taumulitaone hiya Pita na Yemesa matahina Yoni. P3 Yawalo moiha alimiyai ebeha tomowa tupwamiu mata nigele amyamwalowoi ana higa yau Tomowa Moihagu yagu loina wasawasa ainaena am itauyoigau.’@Oy‘Howola abo yau Tomowa Moihagu yawuyouyoma, Tamagu yana wasawasa pigapigabuna ainaena yalaoma, na hinage tausagenawasao baidaguwao, ta tomowa yadi paihowa ana maiha yamohedi. N‘Ebe yaiya yana tobwatobwa bagibagilidi na Yaubada yana amwaha inuwapwanopwanowei, neta ginauli awaꞌawawa, na hesi ginauli mwalaꞌina neta yawahi namwanamwana. Wuwuna ebe yawahi namwanamwana tavesawali, mata nigele teya hinage maihana iyamiyamiya. 0MY‘Na ebe yaiya yawahina inuwavi, howola abo yawahinane ivesawali. Na ebe yaiya yawahina vehabagu italamwei na imwalowoi, iya mata yawahina namwanamwana ilobai. |LqEeta Yeisu ana taumulitao iꞌaubabada aidiyai, iwalo, ‘Yaiya ebe nuwanuwana imulitaegau, ilowoinanei ebe iya yana nuwatuwu itaꞌwataꞌwataedi, na ibom ana aiwa lagalagana iꞌavalai, na imwalowoi, neta dova agu mulitane ana amwaha. XK)Na Yeisu itowolo gwaipile ta Pita ainai iwalo, ‘Tomodulele, teina taꞌi ulauvehulugau! Havena utautauꞌauhigau! Yam nuwatuwune dova tomowa mohili yadi nuwatuwu, na nigele Yaubada yana nuwatuwu’. J{Na Pita Yeisu ilauvai, ilawei, ta iwawaloweine iwalo, ‘Taubada, ginauli teina havena alimwai imahamahalava!’. II Hauga tenem ainai Yeisu ivetuwuni na ana taumulitao aidiyai iveꞌita, iwalo, ‘Ilowoinanei ebe yalau Yelusalem na nemai muya maudoina yalobaidi, tauloinao yo taupwaoliwo mwalaꞌidi yo loina ana tauveꞌitao aidiyena, na nemai hiꞌoiye mwalowoigau, na ahubena tonugana ainai Yaubada iꞌabiye towolouyoigau’. aH;Tenem ainai Yeisu ana taumulitao venuwamwau wahiwahiyalana aidiyai imwauwi, iwalo, ‘Havena teya yaiya ainai amwalowalo mahalavaegau ebeha yau Besinana towahona’. Yeisu yana mwalowoi vehabana iwalo mahalava 9GkNa hinage abaloina galewai ana abahoꞌe yamohego, ta ebe hava baleꞌuwai ugudui, galewai hinage higudui, na hinage ebe hava baleꞌuwai uhoꞌe, galewai hinage hihoꞌe.’ 5FcEeta yawalo alimwai owa yeham Pita, ana bui gaima, ta mata gaima teina ewanai yagu boda yavetowolodi ta ebe nigele howahowana mwalowoi yana wahiyala iꞌabiꞌabitowoidi. LENa Yeisu Pita iwalo auline, iwalo, ‘Saimoni, Yona natuna, owa moiha tauyaliyaya ehebo, wuwuna yam nuwamasele teina nigele tomowa aidiyena, na hesi Tamagu galewai yana hanapu imomohegone. kDOEeta Saimoni Pita iyemaiha na iwalo, ‘Owa Besinana towahona Yaubada Mayawahina Natuna’. aC;Na Yeisu ipanivilaedi, iwalo, ‘Na omiu vedova yami nuwatuwu ebeha yau yaiya?’ WB'Ta hiwalo, ‘Tupwadi tomowa hiwalo ebeha owa Yoni tauꞌabiye bapitaiso, na tupwadi tomowa hiwalo ebeha owa Elaitiya, na tupwadi hiwalo owa Yelemaiya bo nuwana tauwalo mahalava mugamugaina ehebo’. *AM
Na Yeisu ilaoma Sisaliya Pilipai tupwanane ainai na ipanivila ana taumulitao aidiyai, iwalo, ‘Vedova tomowa yadi walo ebeha yau Tomowa Moihagu yaiya?’ p@Y Tenem ainai nuwadi imasele ebeha nigele beledi moiha ana abaꞌabiye seseha vehabana iya auꞌaubabada, na hesi ebeha Palisiwone yo Sadusiwone yadi veꞌitao aidiyena hiꞌita avivinidi. Pita yana walomahalava Yeisu vehabana E? Na hava wuwuna ta nigele amyanuwamaselene ebeha nigele aiꞌai vehabana yayawalo? Na hesi yawalo vegevegedi Palisiwo yo Sadusiwo yadi abaꞌabiye seseha ainaena amꞌita avivinigomiu.’ !>;
Tomowa hinage 4,000, beledi 7 aidiyena yaveveꞌaidine na ana tupwa maudoina amtanoꞌahaidi na boha ana bagibagili 7 hinage amꞌoꞌoiye mwauwidine? L= Nigele amyanuwamasele hauganane beledi nima eheꞌehebo aidiyena tomowa 5,000 yaveveꞌaidine, na aiꞌai ana tupwa maudoina amtanoꞌahaidi, na boha ana bagibagili 12 amꞌoꞌoiye mwauwidine? i<KNa Yeisu yadi nuwatuwu bada ihanapuiyaꞌo, ta iwawalo aulidine, ‘Hava wuwuna amꞌauꞌaubabadane na amwalo, “Nigele ada tamahina”? Nigele ami tamahina vehabana yayawalowalo. Nuwana nigele amyayemidiyegau, awa? ;Eeta ana taumulitaone hibom aidiyai hiwalo, ‘Nuwana Yeisu yana walo teina wuwuna wau ada tamahinane tanuwapwanopwanoweine’. :Na Yeisu iwalo lau iwalo, ‘Palisiwone yo Sadusiwone adi pwalawa ana abaꞌabiye seseha ainaena amꞌita avivinigomiu’. 9Eeta vali tupwai higeyogeyoꞌawa, na ana taumulitaone nigele adi tamahina amwaha vehabana hiyavai, wuwuna hinuwapwanopwanowedi. h8IYaso teina omiu yababamiu yo mehemeheꞌayomiu, neta wuwuna veꞌiveꞌilala ambehabeha ta ebeha aidiyena amhanapuigau moiha ebeha Yaubada ainaena yalalaomane, na nigele Yona vehabana amyanuwatuwu avivini, iya taꞌi veꞌiveꞌilala vehabamiu.’ Ainaena Yeisu ilauvehuludi na ilalaune. Palisiwo yo Sadusiwo yadi abaꞌabiye seseha pwalawa vehabana 77Na ebe malatomtomwai galewa hawahawawalina na guguyou amꞌita, neta amwalo ebeha ꞌwesu ana veꞌiveꞌilala. Omiu hauga ana oleya vedova na mata galewa amꞌita, na amwalo yemidiyedi. Na hesi vedova ta teina haugane Yaubada yana paihowa ainona nigele howahowamiu amwalowei. '6GNa Yeisu iwalo, ‘Omiu ebe mahana amꞌita ilulululuvi na galewai yaloyalovi hihawahawawali, ainaena amhanapui ebeha iꞌahubena mahavai namwanamwana. Y5 -Ehebo hauga ainai tupwadi Palisi yo Sadusi hilaoma na Yeisu hipanivilaei, habi towoina, hiwalo, ‘Howahowana ehebo veꞌiveꞌilala upaihowai na aꞌawa moiha ebeha yam wahiyalane Yaubada ainaena ilaoma?’ z4m'Mulitai bodaowa ivetamaledi hilalau gwaipilene, na Yeisu wagaena igelu, ta Megadani tupwanai ilalaune.v3e&Tauꞌaiwo towatowaho adi bagibagili dova 4,000, na waiwaihiu yo hedaheda bagibagilidi nigele hiyavahilidi. w2g%Na maudoidi hiꞌai na hiꞌai iꞌiwahi na mulitai uleya hitanoꞌahaidi ta boha 7 hiꞌoiye mwaudine. '1G$Na beledi 7 yo yamaowa ivaidi ta vehabadi iꞌawa yauwedo Yaubada ainai, na iꞌabitomwahidine na imohedi ana taumulitao ta bodaone aidiyai higuguyauwedine. =0u#Eeta boda iloinaedi ta baleꞌuwai himimiyane. /"Na Yeisu ipanivilaedi iwalo, ‘Viha ami beledine himiyamiyane?’ Na hiwalo, ‘Beledi 7 na yama tupwadi iuꞌiudi’. . !Na ana taumulitaone hiwalo auline, hiwalo, ‘Tupwa teina balabala awawa, na boda mwalaꞌina teina adine mata vedova talobaine?’ -w Na Yeisu ana taumulitao iyogaedima na iwawalo aulidine, ‘Boda teina yaꞌatemuyamuyaedi wuwuna hiya ahubena tonuga teinai baidaguwao amiyamiya ta nigele adi, na nigele nuwagu mavahalidi yavetamaledi yo hiwuyo, mata amwahai himwalowoi’. , Na bodaowa hiꞌitadi buwabuwadiyaowa hiꞌauꞌaubabada yo aedi tapitapiyadi hiwahiyalauyo yo daladaladi hilaulau dumwadumwalu, yo taumehegibugibu mehedi hiꞌitanedi. Ainaena bodaowa hiteibaba na Isileli yadi Yaubada hinoꞌowei. Yeisu boda iveꞌaidi x+i Na boda mwalaꞌina yadi tauꞌasiyebwao hihaeyedi Yeisu ainai, hiya daladaladi, yo hiya mehedi gibugibudi yo aedi tapitapiyadi yo buwabuwadi yo vali tauꞌasiyebwao hinage hiya hilaoma Yeisu aenai himwauwidi ta iꞌabiye namwanamwadine. w*g Na hinage Yeisu tupwanane ilauvehulu na ivasane Galili leꞌawanaena, ta oyai ihae, na nemai imimiyane. })s Eeta Yeisu waihiu alinana iyemaiha, iwalo, ‘Waihiu, owa tauyemidi moiha. Ainaena teina hauga yam yemidi ainona imahalava’. Na hauga tenem ainai waihiunane natuna inanamwanamwauyone. Tauꞌasiyebwao bagibagilidi iꞌabiye namwanamwadi q([Na waihiuwa iwalo, ‘Taubada, neta walo moiha. Na edewa hedaheda adi mugumugudi hilemlemhidi.’ _'7Na Yeisu iwalo, ‘Nigele iyadumwalu na hedaheda adi tamohedi edewa aidiyai’. h&INa hesi waihiunane ilaoma Yeisu mehenai italupwagogo, na iwalo, ‘Taubada uhaguigau’. {%oNa Yeisu iwalo, ‘Yau yalaoma sipi ꞌwadaꞌwadaleledi Isileli aꞌava yana abaloina holanai vehabadi’. 6$eNa Yeisu waihiunane yana yoga nigele iyayemaiha, na ana taumulitaone hilaoma ta Yeisu hiꞌawanoiyei, hiwalo, ‘Waihiune usosomanaei ta ilau, wuwuna ivetalinagudaguda’. ^#5Na tupwanane ainai Kenani waihiuna ehebo imahalava ta Yeisu iwalo auli, iwalo, ‘Taubada owa Deivida yana huhu, uꞌatemuyamuyaegau, wuwuna natugu waihiuna bada aluꞌaluwa yababana iꞌabiye yauyauleyaꞌo’. r"]Tenem ainaena Yeisu Isileli tupwanane ilauvehulu na ilalaune Taya yo Saidoni tupwadiyaone aidiyai. D!Ginauli teina aidiyena tomowa iꞌabiꞌabiye biꞌidi, na ebe nimada nigele tayauwadi hauga ai ainai neta aluꞌaluwada mata nigele iyaꞌabiye biꞌidi.’ Kenani waihiuna yana yemidi ~ uneta nuwatuwu biꞌibiꞌidi yo lauwunu yo pwanoli yo meheꞌayo yo aivavali yo waloꞌoyaꞌoyama yo vehinahinali. o WNa hesi hava tomowa awadiyena himahamahalava neta atediyena hilaolaoma na hiꞌabiꞌabiye biꞌidi, i Kainaena nigele amyahanapui hava awadaena iluwuluwu diyadai, na mulitai ilaulau mohomoho ainai. ] 3Na Yeisu hinage iwalo, ‘Nuwana omiu hinage howola nigele nuwamiu iyamasele, k ONa Pita Yeisu ainai iwalo, ‘Walo vegevegedi ana nuwamasele vehabana ulivahi alimaiyai’. .UNa Palisiwone havena himiyamiya ana higa hibeꞌu, wuwuna ebe taumugaiwo mehegibugibudi, na adi geluwo mehegibugibudi himugaiyedi, mata maudoidi gudai hibeꞌu.’ \1
Na Yeisu iwalo, ‘Aiwaowa Tamagu nigele iyaꞌumaidi, mata idavai vehuludi. / Na ana taumulitaowowa Yeisu ainai hilaoma na hiwalo, ‘Taubada, bada ubenalenaꞌo ebeha Palisiwowa yam walo teina vehabana hihinimaya?’ ,Q ebeha aiꞌaiwone awadaena hiluwuluwu nigele howahowana na hiꞌabiye biꞌigita na hesi walo awadaena himahamahalavane hiya hesi hiꞌabiꞌabiye biꞌigita’. S
Eena tomowa iyogaedi na iwalo, ‘Walo teina ambenalei ta amhanapui
na hinage aliguwai hitapwalolo awaꞌawawa, wuwuna yadi veꞌitao yau nigele aliguwena, na hesi tomowa yadi nuwatuwuwena”.’ L“Tomowao teina awadiyena hiveꞌahihiyegau na atediyena nigele, 7‘Moiha omiu tauꞌoyaꞌoyama! Mugai tauwalo mahalava Aisaya vehabamiu ilele mugayei, haugana Yaubada yana walo iwalo mahalavaei, iwalo: 5cEeta neta towahone yana hagu yo yana veꞌahihi tamana na hinana aidiyai iꞌoviꞌo. Tubumiyao yadi loina teina ainaena Yaubada yana walo amveginauli awaꞌawawaenaꞌo. H Na omiu yami veꞌita oyaꞌoyama, amwalo, “Ebe yaiya hinana yo tamana iwalo aulidi, iwalo, ‘Yagu tobwatobwa bada yatalamwediꞌo Yaubada ainai, nigele howahowana na yahaguigomiu’.” R Yaubada yana loina bwau teina, ehebo iwalo, “Tamam yo hinam uveꞌahihiyedi”, na bwauna hinage iwalo, “Ebe yaiya tamana nuwana hinana iꞌawa yabayababaei, ilowoinanei na amꞌoiye mwalowoi”. ~uNa Yeisu iwalo, ‘Omiu hinage Yaubada yana loina amhoꞌehoꞌe, wuwuna tubumiyaone mumugadi ammulimulitaedi. ~u‘Hava wuwuna am taumulitaone ebe ai iꞌovi nigele nimadi hiyauwadine, neta tubudao yadi loina hihoꞌehoꞌe?’ q ]Mulitai Palisiwone na loina ana tauveꞌitao Yelusalemaena hilaoma Yeisu ainai, na hiwalo auli, hiwalo, Y
+$na hiꞌawanoiyei, hiwalo, ‘Taubada, howahowana na taulovalovalaone teina am aleꞌo papali aꞌavana hiꞌabitowoi?’ Na Yeisu italam, ta yaiyadiwo hiya ana aleꞌo hiꞌabitowoine hinanamwanamwane.# ?#Na tupwane ana taumiyaone Yeisu hiꞌataiyaꞌo, eeta wasa hivetamaledi dalavaone maudoidi aidiyai ta yadi taulovalovalao maudoidi hilawedi Yeisu ainai, [ /"Ainaena higeyoꞌawa tupwa Genesaleta ainai ta hiꞌaꞌaitulune leꞌawai. 0
Y!Na hiya wagane ana taumiyaone hipwagogo Yeisu ainai, na hiwalo, ‘Moiha taꞌi, owa Yaubada Natuna’. Tauꞌasiyebwao iꞌabiye namwanamwadi tupwa Genesaleta ainai J
Eena hitau bwauwowa higegelune wagai, na yaumai idaumwali. Na Yeisu ilomwayamwayau ta Pita iꞌabi avivini na iwalo, ‘Yam yemidi iuꞌiuna, hava vehabana unuwanuwatuwu bwaubwau?’ Hauganane ilaulau yaumai malaꞌina iꞌita, na imeheuhi, ta niꞌuwai ihahanenene, na iwui, ‘Taubada, uyayovigau!’. r] Na Yeisu iwalo, ‘Ulaoma!’ Eeta Pita wagaena iꞌaitulu na niꞌu ewanaena ilaulau Yeisu ainai. mS Na Pita iꞌaubabada, iwalo, ‘Taubada, uwalo auligau ta niꞌu ewanaena yalaowa alimwai’. Z-Na Yeisu iwalo, ‘Havena ammehemeheuhi! Yau taꞌi, bada yami Taubada.’
O ~}||{nzzEy&xxw6vvvuntt'srrrqpp oHnFmill jjdihh]gSffejdcqb^aal`_l^,\[[.ZZY=XX===2<<;;;,::199%8w8;77655 443322K11:/.y-,,H++ *('&&j%e$##R"""2! i 0 Q [dOT S
l
/HtO G|+Na amnuwatuwu avivini neta ebe vada taniwagana masigiliyena tauꞌaivavali yana laoma ana mahana ihanapui mata, iꞌatububu moiha na ihilahilawa ta ebe havena yana vadai iꞌaiꞌaivavali. t{a*Ainaena amꞌita avivini iliꞌilimani, wuwuna yau yami Taubada yagu wuyoma ana hauga nigele amyahanapui. _z7)Hinage ebe waiwaihiu hitau bwau hiꞌehaꞌehalo, ehebo yalauvai na ehebo imiyamiya. ~yu(‘Hauga tenem ainai ebe towatowaho hitau bwau hipaipaihowa tanovi holanai, ehebo yalauvai na ehebo imiyamiya. xw'na abaita idobi ta iveꞌaluwagavaidine, ainaena tomowa maudoidi hihanene; eeta yau Tomowa Moihagu yagu wuyoma dova. w'&Wuwuna Nowa yana haugai tomowa hiꞌaiꞌai na hinumanuma na hivevetawahola na hinage hitawatawahola, na ana higa Nowa yana wagai igegelune; Ev%Yau Tomowa Moihagu yagu hauga laoma dova Nowa yana haugai. guG$‘Hauga tenem ainai nigele teya yaiya iyahanapui aiteya ahubena bo mahana dova hinage tausagenawasa galewai nigele hiyahanapui. Yau Yaubada Natuna hinage nigele yayahanapui na Tamagu ibom mohimohili ihanapuiyaꞌo. ty#Howola abo galewa na baleꞌu hisawali, na yagu walo mata nigele hiyasawali. Hauga tenem nigele teya yaiya iyahanapui jsM"Moiha taꞌi, yaso teina mata nigele amyaꞌovi ana higa ginaulidine maudoina himahalava mugai. Wr'!Na hinage ebe veꞌiveꞌilalaone hava yawawalo auligomiuwa amꞌita lobaidi bada amhanapuiyaꞌo ebeha yagu hauga laugwaipilema bada ilautebitebiniyaꞌo na mata imahalava wuwuna awaꞌedai yatowotowolo. q/ ‘Abaꞌita hapelo ainaena yaveꞌitagomiu neta ebe hapelo luguna vauvaudi imwamwauwidi amhanapuiyaꞌo ebeha ehive ana hauga imamahalava. Ep Hinage yoguli hiyuvi yo yagu tausagenawasao yavetamaledi na yagu boda vesivesinuwadi hitanoꞌahaidima baleꞌu maudoina ainai na yaumai tupwa vehopali aidiyena. Abaꞌita hapelo ainaena ro] Yau Tomowa Moihagu, na hauga tenem ainai yagu veꞌiveꞌilala galewaena imahalavama, na boda maudoidi baleꞌuwai hiꞌitagau yaloyalovi ewanaena mayagu wahiyala na mayagu wasawasa mwalaꞌina yalaolaoma, na hidoudou taꞌetaꞌe. inK ‘Na hauga vitainane iꞌovi na mulitai mahana yana wahiyala mata itapiya na iguguyou, yo hinage waiꞌena yana masele iboho, na utui galewaena hibeꞌu, yo ginauli maudoina galewai himiyamiya yadi wahiyala hitapiya.
m ‘Aiteya tupwa lagulagu mwalomwalowoina iꞌenoꞌeno ainai neta ainai aoꞌao hitautauꞌahaiyama. Yeisu yana laugwaipilema lwYau Tomowa Moihagu, na yagu laugwaipilema ana ita dova pigabu mwalaꞌina bomatuwena ilohawawali na ana higa bwauli. Uk#‘Eeta ebe hiwalo auligomiu, hiwalo, “Besinana balabala awawai imiyamiya”. Havena balabala awawai amlaulau. Na ebe hiwalo, “Besinana vada holanai moiha imiyamiya”, havena amyemiyemidiyedi. OjNa omiu ginauli teina vehabana bada yawalo mahalavaenaꞌo alimiyai. jiMWuwuna Besinana oyaꞌoyama yo tauwalo mahalava oyaꞌoyama mata himahalava na veꞌiveꞌilala wahiwahiyaladi aidiyai hiveꞌitaedi na aidiyena ebe howahowadi Yaubada yana tomowao vesivesinuwadi hinage ebeha hiꞌoyamaedi. h}‘Ainaena ebe yaiya iwalo auligomiu iwalo, “Besinana teina”, bo “Besinana tenem”, havena amyemiyemidiyei. Bg}Vitaine ana hauga ebe Yaubada nigele iyaꞌabiye ahubali, mata tomowa maudoidi himwalowoi, na hesi Yaubada haugane iꞌabiye ahubaliyaꞌo, neta yana tomowa itaꞌitasipwadi vehabadi. 5fc‘Moiha, hauganane ivitai aliꞌalili, wuwuna baleꞌu yana abavetuwuni ainaena ta wau nigele teya hinage vitai dova, na mulitai vitaine mata nigele iyamahalavauyo. e5Ainaena amꞌawaꞌawanoi ta hauga namwanamwana Yaubada imohegomiu hauga dena ainai, na havena gwaugwau ana haugai, bo Tapwalolo ana ahubena ainai. Wd'‘Na hauga tenem ainai tauhiuhiumao yo tauvehuhuwo hiveꞌatemuyamuya. tcaNa ebe yaiya tanoviyai ipaipaihowa havena ilaulau gwaipile ana aleꞌo vali tupwai imwamwauwine vehabana. {boNa ebe yaiya vatavatai imiyamiya idena mwayamwayau, na havena iluwuluwuyo yana vadai yana tobwatobwa habi avala. Ta!Hauga tenem ainai Yudeya ana taumiyao ilowoinanedi ta oya aidiyai hidena. w`g‘Howola abo veꞌiveꞌilalawa tauwalo mahalava Daniyela mugai iwawalo mahalavaeiwa imahalava, neta ginauli yababa alilina na didigana tupwa veꞌaveꞌahihina ainai itowolo. (Ebe yaiya walo teina ivahili howahowana inuwamasele.) )_K‘Eena Yaubada yana Abaloina wasana namwanamwana higuguya mugaiyei tupwa vehopali aidiyai, abo mulitai hauga yana abaꞌovi imahalava. Vitai mwalaꞌina ^
Na ebe yaiya iꞌalamaꞌiꞌita na itowolo wahiyala ana higa baleꞌu yana abaꞌovi ainai yaliyaya miyamiya vateyaina mata ilobai. m]S Yo hinage mumuga yababana yana mwalaꞌi ainaena tomowa bagibagilidi yadi velau atediyena itapiya. b\= Hinage tauwalo mahalava oyaꞌoyamao mata himahalava na tupwadi himugai pwanoliyegomiu. {[o
Hauga vitai ainai howola abo bagibagilidi yadi yemidi itapiya na adi geluwo hihuhulaedi bo nuwana hiꞌalehaidi. GZ ‘Omiu mata tomowa hiꞌabi avivinigomiu na hiꞌabiye muyamuyaegomiu nuwana hiꞌoiye mwalowoigomiu na tupwa maudoina tomowanao hiveꞌalehaegomiu wuwuna omiu ebeha agu tauyemidiwo. @Y{Na ginauli teina hauga vitaidi adi abavetuwuni taꞌi. QXHowola abo vali boda na vali boda aidiyai hiloꞌaleha, na hinage vali abaloina na vali abaloina aidiyai hiloꞌaleha, na vahali mwalaꞌina yo mwaniꞌiniꞌi himahalava tupwa bagibagilidi aidiyai. TW!Hinage wasa howola abo ambenaledi alehao vahalimiyai na amwaha daodaowai vehabadi, na havena amꞌateꞌatehawawali, wuwuna ginauli teina mata himahalava mugaima na hesi baleꞌu yana abaꞌovi howola. :VmWuwuna howola abo tomowa bagibagilidi yehaguwena hilaoma ta ebeha himugai pwanoliyegomiu na ehebo ehebo iwalo, “Yau Besinana towahona”, na tomowa bagibagilidi himulitaedi. vUeEena Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Amꞌita avivinigomiu mata dova ta tomowa tupwadi hiꞌoyamaegomiu. 6TeMulitai ilau Olibe oyana ainai, na ana taumulitao ainai hilaoma ta hibom himiyamiya na hipanivilaei, hiwalo, ‘Taubada, uwalo auligai aiteya hauga ainai vada tapwalolone hiloꞌevehulu, yo yam hauga wuyoma, yo hauga yana abaꞌovi vehabana adi veꞌiveꞌilala uveꞌitagai ta ebe ahanapui’. +SONa Yeisu iwalo, ‘Vadaone, maudoidi amꞌitaꞌitadine, yawalo moiha howola abo maudoidi hiloꞌevehuludi na havena hinage teya gaima iyawenai imiyamiyauyo’. R Yeisu vada tapwalolo mwalaꞌina habi lauvehuluna na ana taumulitaone hilaoma ta vada tapwalolo ana ita vehabana Yeisu hiveveꞌitane. Q3'Na yawalo auligo ebeha mata nigele uyaꞌitauyoigau ana higa yam tomowaone aliguwai hiwalo, “Iya Yaubada yehanaena ilaoma tanoꞌowei”.’;Pq&Ainaena Yaubada mata ilauvehulugo na umiya awawa. 5Oc%‘Aee Yelusalem! Yelusalem vedova ta tauwalo mahalavao uꞌoꞌoiye mwalowoidine na hinage Yaubada yana tauyewasao gaimaena uꞌoꞌoiye mwalowoidine. Hauga maudoina nuwanuwagu na yam tomowao yayoga ahaidima dova amꞌam natunao pepenaena iꞌoiꞌauꞌauhidi, na hesi hitaꞌwataꞌwataegau. Nw$Moiha taꞌi, oiyemwalowoi maudoidi adi maiha yaso teina mata amlobai. Yeisu idou Yelusalem vehabana (Luke 13:34-35) &ME#Eeta yana abaꞌovi ainai, taudumwalu adi oiyemwalowoi ana maiha maudoina omiu mata amlobai. Towaho Abeli iya dumwadumwaluna hiꞌoiye mwalowoiyaꞌo na ainaena ivetuwuni ta ana higa wau Balakaya natuna Sekalaya hinage hiꞌoiye mwalowoi vada tapwalolo na abapwaoli ahiꞌahipudiyai. L+"Ainaena tauwalo mahalavao yo tauhanapuwo yo loina ana tauveꞌitao yavetamalediwa na mata tupwadi amꞌoiye mwalowoidi, nuwana aiwa lagalagana ainai amtutuye patudi, yo tupwadi yami vada tapwalolo aidiyai balavaiyena amsapidi, na dalava ehebo ehebo aidiyena amheusilidi. iKK!‘Omiu weso natunao, eeta nigele howahowana na dalava aiwa alaꞌalahina ainaena amdena. 9Jm Ainaena hiya yadi paihowaone mata amveꞌovidi. uIc Yami walo teina ainaena amwalo mahalava ebeha tauwalo mahalava adi tauꞌoiye mwalowoiwone tubudiyao omiu. H na amwalo, ebe mwalona tamiyamiya tubudao yadi haugai, havena tahaguhaguidi tauwalo mahalava adi oiyemwalowoi vehabana.’ G ‘Omiu loina ana tauveꞌitao yo Palisiwone atemuyamuyamiu na tauꞌoyaꞌoyama, wuwuna tauwalo mahalavao mugamugaidi adi magai aidiyai, abanuwatuwu avivini amꞌabiꞌabidi na hinage taudumwaluwo mugai adi abanuwatuwu avivini amꞌatuꞌatububunidi, xFi Omiu ami ita tomowa mehediyai ebeha taumugai namwanamwamiu, na holamiyai oyama na yababa maudoina himiyamiya. E{‘Omiu loina ana tauveꞌitao yo Palisiwone atemuyamuyamiu wuwuna omiu tauꞌoyaꞌoyama, dova magai hewahewadi na masemaselena, ewanai adi ita namwanamwa gaugauna, na hesi holadiyai tomowa hilihiliyadi na ginauli biꞌibiꞌidi himiyamiya.
D
Omiu Palisiwone mehegibugibumiu, ami vedi yo ami gaeba holadi amꞌabiye masele mugaiyedi, eeta ebe papalidine hinage himasele. ~Cu‘Omiu loina ana tauveꞌitao yo Palisiwone atemuyamuyamiu moiha, wuwuna yami oyamaena ami vedi yo gaeba papaliꞌaꞌavadi amꞌabiꞌabiye maseledi na hesi holadine biꞌibiꞌidi, neta aivavali yo mumuga yababadi hiꞌoiye mwaudiꞌo. B#Omiu taumugaiwone mehegibugibumiu, ami liꞌu ainaena nabugala amvaivai vehuludi na hesi lagulagu mwalaꞌidi kameli dova, amtonotonolidi.
A
‘Omiu loina ana tauveꞌitao yo Palisiwone atemuyamuyamiu, wuwuna omiu tauꞌoyaꞌoyama. Moiha yami velau Yaubada ainai namwanamwana, wuwuna yami velauwone yami ginauli maudoidi aidiyena, tobwatobwa mwalaꞌidi yo hinage ginauli iuꞌiudi dova vali yaba yo vali yaba aidiyena. Na hesi loina tonuga mwalaꞌidi, amnuwapwanopwanowediꞌo, neta mumuga dumwadumwaluna yo atemuyamuya na yemidi. Howahowana ginauli teina mwalaꞌidine ampaihowaidi, na hinage havena ginauli iuꞌiuna amnuwanuwapwanopwanowedi. y@kNa ebe yaiya galewa yehanaena iꞌawa tamada, iya Yaubada na hinage yana abamiya yehanaena iꞌawa tamadaꞌo. ?Na hinage ebe yaiya vada tapwalolo yehanaena iꞌawa tamada, iya hinage vada tapwalolo ana tobwatobwao yehanaena iꞌawa tamadaꞌo. >!‘Ainaena ebe yaiya abapwaoli yehanaena iꞌawa tamada, iya hinage abapwaoli yana tobwatobwao maudoidi aidiyena iꞌawa tamadaꞌo. w=gOmiu yauyaulemiu! Hava mwalaꞌina? Velaune, bo abapwaoli? Abapwaoline ainaena velaune iꞌaꞌabiye tabune. {<o‘Na hinage amwalo ebeha, “Ebe yaiya abapwaoli yehanaena iꞌawa tamada, neta nigele teya hava, na hesi ebe iꞌawa tamada velaunane abapwaoli ainai neta ginauli mwalaꞌina, na ebe hava iwalo yemidiyenaꞌo howahowana ipaihowai”. 4;aMoiha, omiu yauyaulemiu na mehegibugibumiu! Hava ihae alili moiha? Vada tapwalolo ana goula, bo vada tapwalolo? Wuwuna vada tapwalolo ainaena goula iꞌaꞌabiye tabune. 2:]‘Taumugaiwone atemuyamuyamiu, wuwuna omiu mehegibugibumiu, amwalo, “Ebe yaiya vada tapwalolo yehanaena iꞌawa tamada neta nigele teya hava, na hesi ebe yaiya goulaone vada tapwalolo holanai aidiyena iꞌawa tamada neta ginauli mwalaꞌina, ta ilowoinanei na ginaulidine ipaihowaidi”. 9‘Omiu loina ana tauveꞌitao yo Palisiwo atemuyamuyamiu, wuwuna ehebo teina yami pwanoli. Amꞌadaꞌadau taꞌiꞌili dalava bagibagilina aidiyai na ebeha ami taumulita ehebo amlobai, na mulitai tomowanane amveꞌita ta dova omiu hava ampaipaihowaine iya dova ipaihowai, ta yana yababa imwalaꞌi iꞌalili eeta ilowoinanei ta iya na omiu dalava alaꞌalahina am veꞌalo. c8?Omiu havena amluwuluwu wuwuna tomowa yaiyadiwo nuwanuwadi ebeha hiluwu amꞌauꞌauhidi. '7G
‘Omiu loina ana tauveꞌitao yo Palisiwo atemuyamuyamiu, wuwuna yami oyamaena tomowa amꞌauꞌauhidi ta Yaubada yana Abaloina ainai nigele hiyaluwu. t6a wuwuna ebe alimiyena iꞌabihiniuyoi mata imiyaꞌaitulu, na hesi ebe yaiya imwau aituluweuyoi mata ihae. P5 Na ebe yaiya alimiyena ivetaumugai howahowana ivetaupaihowa alimiyai; n4U
Havena hinage tomowa hiꞌawaꞌawa taubadaegomiu, wuwuna Besinana towahona yau yabom yami Taubada.
3 ‘Hinage havena teya yaiya baleꞌu ainai amꞌawaꞌawa “Tamaguwei”, wuwuna Tamamiu ehebo mohimohili galewai imiyamiya. 2Na omiu nigele tomowa hiyaꞌawa tauveꞌitaegomiu, wuwuna yami tauveꞌitane ehebo mohimohili, na maudoimiu amvetoyatoyawa. z1mna ebe abagimwala aidiyai hilau nuwanuwadi na tomowa bagibagilidi hiwalo velauwedi, yo hiꞌawa tauveꞌitaedi. |0qna guyau adi haugai nuwanuwadi vatavatai himiya yo hinage vada tapwalolo aidiyai abamiya namwanamwadi nuwanuwadi, i/K‘Yadi paihowa maudoina hipaipaihowaidi ta ebeha tomowa hiꞌitadi na hinoꞌowedi, na walowone Buki Veꞌahihi ainaena leleleledi manidiyai yo nimadiyai hiꞌabiye patudi, na adi aleꞌo daodaodi hiliꞌwaliꞌwadi, .{Hiya avaꞌavala vitaidi tomowa himohemohedi na nigele habuluna hiyaꞌaipate ta avaꞌavaladine aidiyena hiyahaguidi. )-KAinaena hava dova hiveꞌitagomiu ammulitaedi, na hesi yadi paihowao havena amveveꞌaoꞌaonaedi, wuwuna hiya hiveꞌita aꞌava na nigele hiyapaipaihowaidi. {,o‘Mwalona Isileliwo Mosese iloiloinaedi na wau loina ana tauveꞌitao yo Palisiwo dova hinage hiloiloinaegomiu. 9+ oEeta Yeisu boda yo ana taumulitao aidiyai iwalo, **M.Yeisu yana panivila teina nigele teya yaiya howahowana na iyemaiha, na hauganane tenem ainai nigele yaiya iyaꞌatepatu ta iyapanivilauyo Yeisu ainai.u)c-Deivida iya Besinana iꞌawa badaei, vedova yede ta Deivida tubuna ainaena mulitai abo Besinana ilaoma?’ (,“Yaubada iꞌaubabada yagu Taubada ainai iwalo, ‘Nimatautuwaguwai umiya ana higa am alehao yamwau aituluwedi aem elauhanai’.” "'=+Na Yeisu iwalo, ‘Vedova ta mwalona Aluꞌaluwa Veꞌahihi Deivida iꞌabiye hanapu ta Deivida Besinana towahona iꞌawa Taubadaeine, iwalo: R& *‘Vedova Besinana towahona, yaiya natuna?’ Na hiwalo, ‘Deivida’. P%)Haugana Palisiwone hilau ahaiyama, na Yeisu iwalo aulidi, iwalo, r$](Loinao bwau teina loina maudoidi yo tauwalo mahalavao yadi walo maudoina adi wuwu.’ Besinana towahona #'Na bwauna hinage loina mwalaꞌina teina dova iwalo, “Tomowa taumiya vahalimwai uvelauwedi, dova ubom uvelavelauwegone”. 1"]&Teina loina mugamugaina na mwalaꞌina. |!q%Na Yeisu iwalo, ‘ “Bada yam Yaubada uvelauwei atem yo aluꞌaluwam yo yam nuwatuwu maudoina aidiyena”. T !$‘Tauveꞌita, loina maudoina aidiyena aiteya loina imwalaꞌi alili?’ [ /#na aidiyena ehebo loina ana tauhanapu Yeisu ainai ipanivila habi towoina, iwalo, 3 _"Ainaena Palisiwone bada hibenalenaꞌo ebeha Yeisu Sadusiwone yadi panivila iyemaihayaꞌo ta nigele teya hinage yadi abawalo, eeta Palisiwone Yeisu ainai hilaoma, y!Yeisu yana walo teina boda hibenalei na hiꞌaluwagavai yana veꞌita wahiwahiyalana vehabana. Loina mwalaꞌina r ] “Yau Abelaham yana Yaubada na Aisake yana Yaubada na Yakobo yana Yaubada”. Yaubada nigele tomowa mwalomwalowoidi yadi Yaubada, na hesi tomowa mayawahidi yadi Yaubada, ainaena tautaubadaowa mayawahidi teina taꞌi himiyamiya.’ O Na Yaubada yana walo towolouyo vehabana Buki Veꞌahihi ainai iwalo, Towolouyo ana hauga ainai tomowa nigele mata hiyatawahola yo mata nigele hiyavetawahola na hesi yadi miya tausagenawasa galewai dova. 2] Eeta Yeisu panivila teina iyemaiha, iwalo, ‘Teina yami lauhapuli, wuwuna Buki Veꞌahihi nigele amyahanapui, na hinage Yaubada yana wahiyala nigele amyahanapui. }s Ainaena towolouyo ana hauga ainai, waihiunane yaiya mata mwanena moiha? Wuwuna maudoidi bada hitawaholaiyaꞌo.’ 4cna tuluhadiyai wahiunane hinage imwalowoi. na hinage tahinawa imwalowoi, na iya hinage nigele natuna. Na dova hinage bada tahinaone maudoidi hiwapene hitatawaholaine, 1[Ehebo towaho tahinao 6 baidanao himiyamiya, na towahonane itawahola na imwalowoi, na nigele natuna, ta taumwalowoiwa tahina vahalinaena hiwapenane baidana hitawahola, ykhiwalo, ‘Tauveꞌita, Mosese yana loina iwalo, “Ebe towaho itawahola na mwanenane nigele natudi na towahone imwalowoi, towahonane tahina hiwapenane baidana hitawahola, ta ebe waihiune ilabalaba natunaone neta taumwalowoiwa ainaena”. 'Tenem ahubenanane ainai tupwadi Sadusiwone, hiya nigele hiyayemidi taumwalowoi yadi towolouyo vehabana, hilaoma Yeisu ainai hipanivila, Yeisu yana walo moiha hibenalei ta hiꞌaluwagavai moiha, ainaena hitauvehulu na hilalaune. Taumwalowoi yadi towolouyo +Na hiwalo, ‘Sisa’. Ainaena Yeisu iwalo, ‘Ehe, dova. Ebe Sisa yana paula Sisa ammohei, na ebe Yaubada yana paula Yaubada ammohei.’ hINa Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Amwalo auligau, mane teina yaiya aluꞌaluwana na yehana?’ U#Hola manewa takesi vehabana amveꞌitagau.’ Eeta mane ehebo himomoheine. Yeisu yadi nuwatuwu yababana bada ihanapuiyaꞌo ainaena iꞌaubabada, iwalo, ‘Omiu tauꞌoyama! Hava wuwuna amtowotowoigau? w
gAinaena teina taꞌi uwalo alimaiyai, vedova howahowana na Sisa vehabana takesi mane tamwauwi, bo nigele?’ E Ta loina hilobaiyaꞌo, na adi taumulitao yo Helodi yana bodao baidadiyao hivetamaledi Yeisu ainai hiwalo, ‘Taubada, bada ahanapuiyaꞌo ebeha owa tauveꞌita moiha ta Yaubada yana nuwatuwu uveꞌitai na hinage tomowa yadi wahiyala vehabana nigele uyameheuhi, na walomoiha uwalo mahalava tomowa maudoidi aidiyai. { oPalisiwo hibom hitauꞌahai ta hiloina vedova ebe panivilaena Yeisu hiꞌoyamaei na yana lauhapuli hilobai.
‘Ainaena tomowa bagibagilidi Yaubada yana venuwamwau hilobaiyaꞌo, na hesi vihavihadi ivesinuwaedi.’ Takesi Sisa vehabana l Q
Na tauwasawasane yana taupaihowao iwalo aulidi, “Towaho tenem amꞌabi avivini na aena yo nimana ampaidi na amgabae mahalavaei tupwa guguyou ainai, na tenem ainai tomowa hidoudou na awadi hivetauꞌalahedi muya aidiyena”. :m ainaena ipanivilaei, iwalo, “Augelu, vedova ta tawahola aleꞌona nigele uyaliꞌwa, na havanaena ululuwumane?”. Towahonane nigele howahowana yo panivilane teina iyemaiha. ‘Hauganane tauwasawasa ilaoma taumanao habi itadi na towaho ehebo iꞌita lobai, iya nigele tawahola aleꞌona iyaliꞌwa, "=
Eeta himahalava amwahai ta tomowa bagibagilidi hitanoꞌahaidi, tupwadi yabayababadi na tupwadi namwanamwadi eeta tawahola ana vadawa hiꞌoiye mwaune. ta Ainaena amwaha aidiyai amtaꞌiꞌili ta yaiyadiwo amlobaidi amlauvaidima ta tawahola guyauna hiꞌai.” 9k‘Na tauwasawasane yana taupaihowao aidiyai iwalo, “Tawahola guyauna bada atuꞌatububunina na hesi hiya yavenuwamwauwediꞌo nigele hiyalaoma wuwuna hiya tauyababao. 0Y‘Ainaena tauwasawasane ana modiꞌiꞌini moiha na yana tauꞌalehao ivetamaledi na tauꞌoiye mwalowoiwowa hilamani yeꞌwahadi na yadi dalavao higagabudine. yNa tomowa tupwadi tauwasawasane yana taupaihowao hiꞌabi avivinidi na hiꞌabiye hinimayadi na hiꞌoiye mwalowoidi. (INa hiya nigele hiyalaoma, eeta hitaudawani ta vali tupwa yo vali tupwa aidiyai hilalaune. Ehebo towaho yana oyai ilalaune, ehebo yana paihowa ainai ilalaune. . U‘Ainaena tupwadi hinage yana taupaihowao ivetamaledi ta tomowa hiwalo aulidi ebeha yana guyau bada iꞌatububuniyaꞌo. Yana bulumakau mwalaꞌidi yo bulumakau yauyaubodi bada iwunuidiꞌo na aiꞌai maudoina iꞌatububuniyaꞌo. Amlaoma na talau natuna yana tawahola guyauna amꞌai. ,QAinaena yana taupaihowao ivetamaledi yo yaiyadiwo hiya ivenuwamwauwediꞌo hiyogaedima guyaune ainai, eeta hilau habi yogaedima na tomowadine hitaꞌwataꞌwata. r~]‘Yaubada yana Abaloina dova tauwasawasa ehebo guyau ipaihowai natuna towahona yana tawahola vehabana. :} qEhebo hinage walovegevegedi Yeisu imohedi, iwalo, S| .Eeta tupwadi amwaꞌamwaha hibehabeha ta ebeha Yeisu hiꞌabi avivini, na hesi nigele howahowana hiꞌabi avivini, wuwuna boda aidiyai himeheuhi, na bodaone Yeisu hiꞌawa tauwalo mahalavaenaꞌo. {5-Yeisu yana walovegevegedi teina taupwaoliwo mwalaꞌidi yo Palisiwone hibenalei ta hihanapuiyaꞌo ebeha hiya vehabadi iwalowalo vegevegedine. !z;,Ebe yaiya ibeꞌu teina logidine ainai mata hilihiliyana igodudi, na ebe logidinane ibeꞌu teya yaiya ewanai mata tauna ilotamutumutu dova gawala.’ 4ya+‘Ainaena yawalo auligomiu ebeha Yaubada yana Abaloina alimiyena mata ivaivehulu, na imohedi vali boda aidiyai, ta ebe hiya aidiyena ainona namwanamwana imahalava. oxW*Eena Yeisu hinage Buki Veꞌahihi ainaena iwalo mahalavaei, iwalo, ‘Nuwana Buki Veꞌahihi yana walomahalava nigele amyanuwatuwu avivini, iwalo:“Logidiwa mwalona tauꞌabi vada hitataꞌwataeiwa teina hauga bada hivetowoloyaꞌo na ivelogidi mugai, ta logidi maudoidi iloinaedi. Neta Yaubada yana paihowa, mehedai abanuwapwanopwano alidai.” Nw)Na hiwalo, ‘Tauꞌoiye mwalowoiwone mata iꞌabiye yababadi moiha na tanovine italamwei tauꞌita avivini namwanamwadi aidiyai, ta ebe tanovine ainona tupwana tanovi taniwagana himohei’. v!(Na Yeisu ipanivila iwalo, ‘Hauganane tanovi taniwagana ilau gwaipilema, hava mata yana tauꞌita aviviniwone aidiyai ipaihowai?’ fuE'Eeta hiꞌabi avivini na higabaei mahalavaei tanovine tuluhanai na hiꞌoiye mwalowoine.’ St &‘Na natunawa imahalava aidiyai, na tauꞌita aviviniwowa hibom aidiyai hiwalo, “Augeluwo, towaho teina howola abo oyane iloinaei, ainaena mata taꞌoiye mwalowoi na ita tanovine taloinaei”. s%Na yana abaꞌovi ainai natuna towahona ivetamalei aidiyai na iwalo, “Ibom natugu moiha, ainaena mata hiveꞌahihiyei”. r$Mulitai oyawa taniwaganawa tupwadi hinage yana hevahevaliwo bodadi ivetamaledi, na hiya hinage dova hipaihowai ehebonane aidiyai. 6qe#Na hauganane hilau tauꞌita aviviniwone hevahevaliwowa hiꞌabi avivinidi ta ehebo hisasapine na bwaunane hiꞌoiye mwalowoi na tonuganane gaimaena hiꞌoiyeꞌiꞌiwahi. /pW"‘Na laulauꞌeli ana haugai taubadawa yana hevahevaliwo tupwadi ivetamaledi yana tanoviyai gileipa ainona habi vaidi tanovi ana tauꞌita aviviniwo aidiyena.
o!Na Yeisu hinage iwalo aulidi, iwalo, ‘Ehebo walovegevegedi hinage ambenalei, tanovi ana taupaihowa vehabana. Taupaihowane gileipa aꞌava iꞌumaidi yana tanoviyai na abwalu ipaihowai ta itataꞌiꞌiline na gileipa ana abatam hinage ipaihowai, na vada abavinunu tanovi holanai iꞌaꞌabine, na yana taupaihowao iloinaedi ta hiꞌitaꞌita avivini, na iya ilau amwaha daodaowai. Yeisu iwalo, ‘Vedova yam nuwatuwu? Towaho natunao towatowahodi bwau na tamadine tautuwanane ainai iwalo, “Natugu, mata ulau oyai upaihowa”, iAinaena Yeisu yana panivila nigele hiyayemaiha iliꞌilimani, na hesi hiwalo, ‘Nigele ayahanapui’. Eeta Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Yau hinage mata nigele yayawalo mahalava alimiyai, yaiya yana loinaena ta teina dova yapaipaihowane’. Towaho natuna bwau !h;Na hinage nigele howahowana tawalo, “Tomowa aidiyena”, mata dova ta boda himanini alidai wuwuna maudoidi Yoni hiꞌawa tauwalo mahalavaenaꞌo.’ PgYagu panivila teina: Yaiya yana loinaena Yoni tauꞌabiye bapitaiso ipaipaihowane? Yaubada bo teya tomowa?’ Ta hibom aidiyai hiveꞌawa paꞌipaꞌiꞌi, hiwalo, ‘Yana walo vedova mata tayemaihane? Wuwuna ebe tawalo, “Yaubada ainaena”, mata iwalouyo na iwalo, “Hava yede vehabana ta Yoni nigele amyayemidiyeine?”. f!Ta Yeisu iwawalo aulidine, iwalo, ‘Hola yapanivila mugaiyegomiu, na ebe amyemaiha, yau hinage yawalo alimiyai yagu loina vehabana. geGYeisu ilau gwaipileuyoma na vada tapwalolo ainai iluwu ta iveꞌiveꞌita, na taupwaoliwo mwalaꞌidi yo tautaubadao hilaoma ta Yeisu hipapanivilaeine, hiwalo, ‘Yaiya yana loinaena ta teina dova upaipaihowaine?’ cd?Yo ebe mayami yemidi Yaubada ainai amꞌawanoi mata amlobai.’ Yeisu ana loina vehabana cNa Yeisu iwalo, ‘Yawalo moiha alimiyai, ebe mayami yemidi na nigele mayami nuwatuwu bwaubwau, ginauli teina aiwane ainai yapapaihowaine omiu hinage dova mata ampaihowai, na ebe oya tenem amloinaei, amwalo, “Udobi niꞌuwai”, ipaihowai dova. b Na Yeisu ana taumulitao hiꞌitayaꞌo na nuwadi ipwanopwano na hiwalo, ‘Vedova ta aiwanane iwewelai mwayamwayaune?’ a na amwahai aiwa ana ita dova damaya iꞌita lobaine ta iwutulau vahalinai na nigele teya ainona iyaꞌita, bada lugulugu aꞌavana. Ainaena Yeisu aiwanane iꞌwalotutunei, iwalo, ‘Howola mata nigele hinage uyaꞌainouyo’. Eena aiwanane iwewelai mwayamwayaune. b`=Malatomtomwai Yeisu iꞌenotowolo ta ilalau gwaipilene Yelusalem, maꞌana vahali, _Eeta Yeisu itauvehuludi na Yelusalemaena imahalava na Betani ainai iluwu ta nemai iꞌeꞌenone. Yeisu ehebo aiwa iꞌwalotutunei ^Ainaena tauloinaone Yeisu himodiꞌiniyei hiwalo, ‘Hedaheda teina yadi walo ubenalenaꞌo?’ Na Yeisu iwalo, ‘Ehe, bada yabenalenaꞌo. Na yede Buki Veꞌahihi ainai amvahiliyaꞌo, iwalo: “Hedaheda iuꞌiudi awadiyena am noꞌo moiha ulobai”.’ W]'Na taupwaoliwo mwalaꞌidi yo loina ana tauveꞌitao Yeisu yana paihowa wahiwahiyaladi hiꞌitadi, na hinage hedaheda hibenaledi vada tapwalolo holanai, hiwuiwui, hiwalo, ‘Deivida tubuna tanoꞌowei’. \wNa taumehegibugibu yo daladaladi Yeisu ainai hilaoma vada tapwalolo holanai na maudoidi iꞌabiye namwanamwadi. Y[+
na iwalo aulidi, iwalo, ‘Buki Veꞌahihi ainai Yaubada yana walo hileleyaꞌo, iwalo, “Yagu vada yehana himwauwi vada abaꞌawanoi”, na omiu amꞌabibui ta ebeha tauꞌaivavali yadi abaꞌaidawani.’ ~Zu Na Yeisu iluwu Yaubada yana vada tapwalolo mwalaꞌina ainai na taugimwalao yo tauvegimwalao maudoidi ihiwa mahalavaedi, na mane ana tauvesaugelasi yadi gwalatau iꞌoibuiyedi na gabubu adi tauvegimwalao yadi abamiya hinage iꞌoibuiyedi, QY Na ana ꞌwayabuwowa yadi walo hiyemaiha, hiwalo, ‘Teina tauwalo mahalava Nasaleti towahona, yehana Yeisu, na Galili yana abaloina ainaena ilalaomane’. Vada tapwalolo Yeisu iꞌabiye masele kXO
Na hauganane Yeisu iluwu Yelusalem tomowa maudoidi hibatutuli na hiwalo, ‘Yaiya teina?’ W Na tupwadi boda Yeisu nuwanuwanaena, na tupwadi boda tuluhanaena himulimulita, na maudoidi hinoꞌonoꞌowei na hiyeliyeli hiwalo:‘Awalo vetuvehaeyego Deivida tubuna. Owa Yaubada yehanaena ulaoma iꞌawa namwanamwaego. Hosana iya ewa aliliyai.’ |VqNa bodaone adi aleꞌowo amwahai hivehedi, na tupwadi aiwa lagalagadi malugudi higuladi amwaha ana pasa vehabana. Uwna doniki manatuna hilobaidi ta hilawedima, na tupwadi aleꞌo ase tuluhanai hivehedi na Yeisu igelu taohani ewanai. XT)Eeta Yeisu yana walowa ana taumulitao hibenalei ta himulitaei hilalaune, GS‘Saiyoni tomowanao amwalo aulidi, amwalo:Amꞌita yami wasawasa mwalaꞌina ilalaoma alimiyai. Iya taunuwadobi moiha, na doniki ainai igelu. Na donikinane towahona na yauyaubona.’ fREGinauli teina himahalava wuwuna mwalona tauwalo mahalava iwalo mahalavaei, iwalo: QEbe yaiya ipanivilaegomiu yami paihowane vehabana, amwalo, “Taubada nuwanuwana, na iyepaihowa” ta ebe italamwei alimiyai.’ 4Paiwalo, ‘Amlau dalavane mehedaenane ainai lagulagu doniki amꞌita, aiwa ainai hilauhipwaiyaꞌo, natuna towahona baidana himiyamiya, amlivahidi na amlawedima aliguwai. O %Hihaehae Yelusalem vehabana ta Bedipegi vahalinai himahamahalava, neta oya Olibe ainai. Eeta Yeisu ana taumulitao bwau ivetamale mugaiyedi, }Ns"Na Yeisu iꞌatemuyamuyaedi ta mehedi iꞌabitowoidi na hinanamwanamwane, ta Yeisu hinage himumulitaeine.PM!Na hiwalo, ‘Taubada, howahowana mehemai uꞌabiye maseledi?’ YL+ Eeta Yeisu itowolo na iyogaedi, iwalo, ‘Hava nuwanuwamiu yapaihowai?’ ]K3 Na bodaone hitau bwauwa alinadine hibenalei, ta hilaugagayowedi, hiwalo, ‘Amnobu! Badagi yogane!’. Na hesi hitau bwauwowa hiyoga wahiwahiyala, hiwalo, ‘Taubada, owa Deivida tubuna, uꞌatemuyamuyaegai’. :Jm Na mehegibugibudi hitau bwau amwaha papalinai himiyamiya Yeisu yana taꞌiꞌili wasana hibenalei, ta Yeisu ainai hiyoga, hiwalo, ‘Deivida tubuna yo, uꞌatemuyamuyaegai’. NI Eeta Yeliko hilaugabaei, na boda mwalaꞌina Yeisu himulitaei. H/ Dova hinage yau Tomowa Moihagu yalaoma baleꞌuwai nigele ebeha tomowa vehabagu hipaihowa, na yau hesi yavetaupaihowa tomowa vehabadi, na hinage yatalamwegau mwalowoi ainai tomowa bagibagilimiu ami livahi vehabana.’ Mehegibugibudi hitau bwau Yeisu iꞌabiye namwanamwadi ~GuNa hinage ebe yaiya owa nuwanuwam na alimiyena ivetaumugai ilowainanego yo am geluwo vehabadi uvetaupaihowa mohili. $FAna omiu havena hinage dova amveveꞌaoꞌaonaedi. Eeta ebe yaiya owa nuwanuwam na alimiyena uvetauloina am lowoinana yo am geluwo vehabadi uvetaupaihowa. E3Eeta Yeisu maudoidi iyoga ahaidi, na aidiyai iwalo, ‘Omiu amhanapuiyaꞌo neta tauloinao baleꞌuwai yadi bodao hiloiloina wahiyala adiyai, pDYNa vali taumulitaone hitau nimabwaubwau Yemesa na Yoni yadi awanoi hibenalei, ta hiꞌwaunihanihaedi. *CMNa Yeisu iwalo, ‘Neta moiha. Vedine ainaena yanumanumane omiu hinage ainaena mata amnuma. Na hesi nigele howahowagu yaloina yaiyadiwo howola abo yagu abaloina ainai nima tautuwaguwena bo nima ehaꞌehaguwena himiya, wuwuna teina Tamagu ibom taꞌi yana abaloina ta ibom iloina.’ aB;Eeta Yeisu towatowahowa aidiyai iwalo, ‘Omiu yami awanoine ana masele nigele amyahanapui. Vedova, muya vedina ainaena mata yanumanumane howahowana omiu hinage ainaena amnuma?’ Na hiwalo, ‘Howahowamai’. fAENa Yeisu iwalo, ‘Hava nuwanuwam?’ Na waihiuwa iwalo, ‘Nuwanuwagu na natuguwone aidiyai utalam na ebe hauganane uvetauloina, howahowana na vahalimwai himiya, ehebo nima tautuwamwena na ehebo nima ehaꞌehamwena’. ~@uSebedi mwanena manatunao hilaoma na hinadine Yeisu aenai ipwagogo na ainai iꞌawanoi Yemesa na Yoni vehabadi.
3~e}}]||\{{.zTyyyDxx?ww=vuu_ttLsrqq_ppSowndmlkkjj`ihgg`ffredd2czc bba-`_^^K]]{\\ [ZZxYY XX WwW&V?UUDTSRRIQQtPP[OrNN MMLfKJJJ2IHGGZFEDD CvBBAAG@??->>"=<Ainaena hilau aibadi hivai, na magai awana ana gudu gaimane hinage hiꞌaibadini iliꞌilimani na ana tauꞌita aviviniwo hivevetowolodine.>ANa Pailato iwalo aulidi, iwalo, ‘Yami tauꞌita aviviniwo tauꞌalehao amlawedi, na magai hiꞌita avivini iliꞌilimani’. U=#@Ainaena ebe howahowana uloina na magai ana tauꞌita aviviniwo hiꞌita avivini iliꞌilimani ana higa ahubena tonuga, mata dova ta ana taumulitao hilaoma na Yeisu tauna hivai hilawei, na tomowa hiꞌoyamayedi ebeha Yeisu mwalowoiyena bada itowolouyoꞌo; yo ainaena oyama mulimulitana mata oyama mugamugaina imwalaꞌi gabaei.’ )<K?na hiwalo, ‘Taubada, tauꞌoyamawa mwalona mayawahina imiyamiya yana walo anuwatuwu avivini, iwalo, “Ahubena tonugana ainai mwalowoiyena yatowolouyoma”. B;}>Yeisu hiveꞌabahi neta Yudeyaone yadi ahubena atububu ainai, na iꞌahubena neta yadi Tapwalolo ana ahubena, na Taupwaoli mwalaꞌidi yo Palisiwo baidadiyao hilau Pailato ainai, {:o=Meli Magidalaena mayana waligeha magaine vahalinai himiyamiya na hiꞌitaꞌita sipwaidi. Magai hiꞌita avivini U9#Ainaena Yosepa Yeisu tauna hivai, na aleꞌo masemaselena ainaena hihuma. U7#:Na Pailato ainai Yeisu tauna iꞌawanoiyei, ta Pailato italam na ebe ivai. 6 9Lavilaviyena ehebo Alimatiya towahona ilau Pailato ainai, iya wasawasa towahona na hinage Yeisu ana taumulita teya, yehana Yosepa. 5!8Ehebo yehana Meli Magidalaena mayana waligeha, iya Yemesa yo Yosepa hinadi, na hinage Sebedi natunao bwau hinadi. Yeisu ana mwau magaiyai 47Tupwadi waiwaihiu hinage lovaena hiꞌitayama. Hiya mwalona Galiliyena Yeisu himulitaenama yo hinage ana hipaipaihowai. g3G6Na tauꞌalehaone mayadi taumugai howola Yeisu hiꞌitaꞌita avivini, na mwaniꞌiniꞌi yo ginauli maudoidi himahalava hiꞌitadi, na himeheuhi mwalaꞌina, na hiwalo, ‘Moiha, towaho teina iya Yaubada Natuna’. 2/5Yeisu yana towolouyo tuluhanai hiya hinage magai aidiyena himahalavama na Yelusalem ainai hiluwu, na tomowa bagibagilidi aidiyai himamahalavane. t1a4Yo hinage magai awadi hilotahoꞌe, na tauyemidiwo bagibagilidi mwalona himwamwalowoiwa hitowolouyo, 40a3Na aleꞌo mwalaꞌina vada tapwalolo mwalaꞌina ana biliwutuhi ilotapulihi ewaena, ta iꞌaitulu duyai, na mwaniꞌiniꞌi isagena, na gaima mwalaꞌidi hilotatomwahi. T/!2Na Yeisu alinana mwalaꞌinaena iyogauyo, na yawahina iꞌoꞌovine. {.o1Na towahonane ana geluwo hiwalo, ‘Hola ulaumwau na tahaꞌwahaꞌwa, nuwana mata Elaitiya ilaoma na ihagui’. =-s0Eena ehebo aidiyena isagena ta balou ivai yo waini abeꞌabelena ainaena ivedaꞌwa na ehebo aipwala mehenai iwomalei, na iveleleihini Yeisu awanai, ta ebeha imalaꞌuꞌui. , /Tupwana tomowa vahalinai hitowotowolo yana yoga hibenalei, na hiwalo, ‘Ambenalei towaho teina Elaitiya iyogayogaei’. A+{.Lavilaviyai neta Yeisu alinana mwalaꞌinaena iyoga na iwalo, ‘Eli, Eli, lama sabakitani?’ Na ana bui neta, ‘Yagu Yaubada, yagu Yaubada, hava vehabana ulalaugabaigaune?’ X*)-Mahana alaꞌalapwahiyai ana higa lavilaviyena dalava maudoina iguguyou. p)Y,Tauꞌaivavaliwone Yeisu baidanao hiveꞌabahidi hiya hinage Yeisu hihinali. Yeisu yana mwalowoi ( +Iya Yaubada Natuna na Yaubada iyemidiyei ta iwalo, “Yau Yaubada Natuna”. Hola teina taꞌi Yaubada ihagui na taꞌita!’ '%*‘Vali tomowa ihaguhaguidi, na ibom nigele iyahauguyowei, ebe iya Isileli ana tauwasawasa, aiwa lagalaganaena iꞌaituluma ta tayemidiyei. ~&u)Hinage dova Taupwaoliwo mwalaꞌidi yo loina ana tauveꞌitao yo babadao Yeisu hiꞌabitalawahiyei, na hiwalo: M%(hiwalo, ‘Atemuyamuyam! Uwalo ebeha howahowam vada tapwalolo uloꞌe na ahubena tonuga holadiyai uꞌabiyoi. Hola ubom uhaguiyoigo na aiwa lagalaganaena uꞌaituluma, ebe owa Yaubada Natuna.’ O$'Na taulowolowouhi uluꞌuludi hilaulauꞌwadiyedi na himaluwei, # &Na hinage tauꞌaivavaliwowa hitau bwau hiveꞌabahigogoidi, ehebo Yeisu nima tautuwanaena na ehebo nima ehaꞌehanaena. t"a%Hinage ana aiwa lagalagana vahunai hilele: YEISU TEINA YUDEYA YADI TAUWASAWASA Neta yana mwalowoi wuwuna. ;!q$Na mulitai himiya ta hiꞌitaꞌita avivini. { o#Yeisu aiwa lagalagana ainai hitutuye patune, ta hivetowolo, na mulitai tauꞌalehaowowa Yeisu ana aleꞌowowa hivaidi na higuguyauwedine hibom aidiyai, na yadi aiyauya dova kati ana yepaipaihi, ta yaiya ebe imugai iya ana aleꞌo ivai. 3 _"Na waini yo weꞌaha abeꞌabelena baidana hiyebweli ta himohei yo ebe havena muya ilaulautowoi mwalaꞌina. Na Yeisu waininane ilautowoi ta itaꞌwataꞌwataeine. w g!Na Saimoni iꞌavalai ana higa himahalava dalava Goligota ainai. (Goligota ana bui neta Uluꞌulu Dalavana.) ) K Na Yeisu himahalavaei ta hilalaweine, na amwahai ehebo Sailini towahona yehana Saimoni hilobai, ta hiloinaei ta ebe Yeisu ana aiwa lagalagana iꞌavalai. V % eena yadi abitalawahi iꞌovi, na aleꞌo wasawasa ainaena hiwulu, ta ibom ana aleꞌowena hiveliꞌwauyoi, na hilauvai habi tutuye patuna aiwa lagalagana ainai. Yeisu hitutuye patu aiwa lagalagana ainai Q Na hihowahowai yo hinage yana digona hivai ta vahunai higogohane, mS Na ana pwaopwaomi haihaili womawomalina ainaena hipaihowai ta vahunai himwamwauwine, na digona nimanai himwauwi, na hinage mehenai hitalupwagogo ta hiꞌabiꞌabitalawahiyei, hiwalo, ‘Yauwedo, owa Yudeya yadi tauwasawasa!’ wg Na ana aleꞌo hiwuludi na aleꞌo hawahawawalina wasawasana ainaena hiveliꞌwa habi abitalawahiyeina. 7Ainaena Pailato yana tauꞌalehao Yeisu hisasapine na hiluwuwei vada mwalaꞌina holanai, na tauꞌaleha maudoidi hitauꞌahaidima Yeisu ainai. lQEena Pailato yadi walo bada ibenalenaꞌo, ta Balabasi ilivahi, na hinage yana tauꞌalehao iloinaedi ta Yeisu balavaiyena hisapi na mulitai abo hitutuye patu aiwa lagalagana ainai. Tauꞌalehao Yeisu hiꞌabitalawahiyei }sNa boda maudoidi hiwalo, ‘Inamwanamwa. Abom aloinaei, na yana mwalowoi maihana ai yo natumaiyao aidiyai.’ FAinaena Pailato ihanapuiyaꞌo ebeha nigele yana wahiyala teya na boda hihamahamadudu, ana ita dova mata hivetuwuni na hiꞌaleha. Na bwahiyena nimanane iuwadi tomowa mehediyai, na iwalo, ‘Havena hinage hava teya yaloiloinaei towaho namwanamwana teina yana mwalowoi vehabana, na omiu taꞌi ambom amloina’. B}Na Pailato iwalo, ‘Hava yede yana lauhapuli na ainaena ebeha aiwa lagalagana ainai tatutuye patu?’ Na hiwui mwalamwalaꞌi, hiwalo, ‘Aiwa lagalagana ainai tatutuye patu’. .UNa Pailato iwalo aidiyai, ‘Vedova mata yaloinaeine Yeisu iya hiveyehaei Besinana towahona?’ Na maudoidi hiwalo, ‘Aiwa lagalagana ainai tatutuye patu’. Ainaena Pailato ipanivilauyowedi, iwalo, ‘Hitaubwau aidiyena yaiya nuwanuwamiu na vehabamiu yalivahi?’ Na hiwalo, ‘Balabasi’. /WNa hesi Taupwaoliwo mwalaꞌidi yo babadao tomowa hiwalo huluhuluidi ta ebe hiꞌawanoi Pailato ainai na Balabasi ilivahi aidiyai, na Yeisu hiꞌoiye mwalowoi. Na hinage hauganane howola Pailato lauvetala ipaipaihowai na mwanena wasa ivetamalenama, na iwalo, ‘Havena teya hava hinage uloiloinaei towaho teina dumwadumwaluna vehabana, wuwuna wau yaꞌeno niviniviyeine ta abameheuhi mwalaꞌina aliguwai’. ^5Wuwuna Pailato ihanapuiyaꞌo ebeha alomagigiliyena hihuhulaei habi oiyemwalowoina. ;oAinaena tomowa himiya ahaiyama Pailato ainai, na Pailato iwalo aulidi, iwalo, ‘Aiteya towaho nuwanuwamiu yalivahi? Balabasi bo Yeisu iya hiveyehaei Besinana towahona?’
%Na hauga tenem ainai ehebo towaho vada abapaiyai imiyamiya yehana Balabasi, tomowa maudoidi hihanapuyaꞌo ebeha iya tauyababa mwalaꞌina. + OBolimai ehebo ehebo aidiyai Buidiꞌwa guyauna ainai Lomaone yadi mumuga neta vada abapaiyena ehebo towaho ilivahi na imahalava, ebe yaiya boda nuwanuwadi. ( INa Yeisu nigele hinage iyayemaiha na bada taꞌi inobu. Ainaena Pailato nuwanane ipwanopwano mwalaꞌina. Pailato iloina na Yeisu ebe hiꞌoiye mwalowoi b
=
Na Pailato iwalo, ‘Vedova walomahalava teina am veꞌewane vehabana ubenalediꞌo?’ { o Eena taupwaoli mwalaꞌidi yo babadao Yeisu hiveꞌewai Pailato mehenai, na Yeisu nigele teya yana yemaiha. \1 Na Yeisu Pailato mehenai hivetowolo, ibom tauloina mwalaꞌina, na Pailatonane Yeisu ipanivilaei, iwalo, ‘Uwalo mahalava owa Yudeyaone yadi tauwasawasa awa?’ Na Yeisu iwalo, ‘Bada neta uwaloꞌo’. {
ta ainaena tauꞌabi walata yana toputopu hiyemaihane dova yada Taubada ivenuwamwauwegau’. Pailato Yeisu ipanivilaei iK Tenem ainaena tauwalo mahalava Yelemaiya yana waloyemidi imahalava, wuwuna mwalona Buki Veꞌahihi ainai yana walo hileleyaꞌo neta:‘Isileliwone ana maiha hiyogai ana bagibagili 30 siliba, na manedine hivaidi, c?Eena toputopunane yehana himwauwi Wahina Toputopuna, na yehanane howola teina imiyamiya. Ainaena hibom hiloina na manenane ainaena ehebo tauꞌabi walata yana toputopu higimwalai yo ebe toputopunane taumanao adi magai. 0YNa taupwaoliwone mane hitanogogoidi, na hiwalo, ‘Nigele howahowana ebe Yaubada ana velau ainai tamwauwi, wuwuna mane teina tomowa ana oiyemwalowoi maihana’. 1[Ainaena manewone 30 ivehulu aituluwedi vada tapwalolo mwalaꞌina holanai, na imahalava ta ilau, na balavaiyena gadona ibom ihipwaꞌiꞌiuyoi na imwamwalowoine. A{na iwalo, ‘Bada lauhapuli yapaihowaiyaꞌo wuwuna towaho namwanamwana alimiyai yahuhulaenaꞌo’. Na hiwalo, ‘Neta nigele teya hava alimaiyai, na owa hesi vehabana unuwatuwu’. = sNa Yeisu ana tauhuhulane, Yudasa ihanapuiyaꞌo ebeha mata Yeisu hiꞌoiye mwalowoi, ta inuwabui na yana mane 30 siliba iwuyowedi taupwaoliwo mwalaꞌidi yo babadao aidiyai, Ainaena Yeisu nimana hipaidi na hilawei Loma yadi tauloina mwalaꞌina Pailato ainai yo ebeha Pailato iloinaei. Yudasa yana mwalowoi o~ YMalatomtomwena Taupwaoli mwalaꞌidi yo babadaone maudoidi hiloiloina ebeha Yeisu hiꞌoiye mwalowoi. G}KAinaena Pita Yeisu yana walowa inuwatuwui ebeha, ‘Mulitai abo amꞌam idou, na owa mai tonuga uuvalaegau’. Ainaena Pita nuwana iyababa mwalaꞌina, na imahalava maseleyai idodoune.| JEena Pita ivuluma na walo yababana ainaena iwalo, ‘Tamada! Towaho neta nigele yayahanapui’. Na hauga tenem ainai amꞌam idou. ){KIHauga iuꞌiuna ainai tauvinunuwone Pita ainai hilaoma, na hiwalo, ‘Moiha uꞌoyama! Owa Yeisu yana boda ehebo, wuwuna alinamne dova Galili alinadi.’ rz]HNa Pita iuvalauyo na iwuluma, iwalo, ‘Yaubada ihanapui ebeha towahone yau nigele yayahanapui’. CyGNa Pita iwutu mahalava tupwana abwalu awaꞌedanai. Na ehebo vahala Pita iꞌita, na taumiyaone aidiyai iwalo, ‘Towaho tenem mwalona Yeisu towaho Nasaleti baidana himayamiya’. zxmFNa tomowa bagibagilidi mehediyai Pita iuvala, iwalo, ‘Ginauli hava uwalowaloweine nigele yayahanapui’. GwENa Pita howola abwalu alonai imiyamiya, na taupaihowa vahavahalana ehebo imamahalavamane ta ipanivilaeine, iwalo, ‘Mwalona towahowa Galiliyenawa Yeisu iya baidam ammiyamiya, awa?’ vDna hipanivilaei hiwalo, ‘Ebe owa Besinana towahona, uwalo mahalava alimaiyai yaiya isasapigone?’ Pita Yeisu iuvalaei OuCAinaena maninane hihowai yo higoha navanavai, yo hinage hisapi, ct?BVedova yami nuwatuwu Yeisu vehabana?’ Na hiya hiwalo, ‘Iloweinanei ebe imwalowoi’. yskAAinaena Taupwaoli mwalaꞌina imodiꞌini moiha ta ibom ana aleꞌo ipulihi, na iwalo, ‘Yana walo yababadi ambenalediꞌo? Moiha, towaho teina Yaubada ihinali. Badagi! Havena hinage tauveꞌewa hiwalowalo yana pwanoliwone vehabadi. cr?@Na Yeisu iwalo, ‘Neta bada uwalowenaꞌo, na hinage yawalo alimwai howola abo yau Tomowa Moihagu amꞌitagau Tauwahiyala moiha nima tautuwanai yamiyamiya yo hinage galewa yaloyalovinao ewadiyena yalaolaoma’. 9qk?Na Yeisu bada inobu, na Taupwaoli mwalaꞌina Yeisu iwalo auline, ‘Uwalo moiha Yaubada Mayawahina mehenai, owa ainaede Besinana towahona, Yaubada Natuna, bo nigele?’ p)>Eena taupwaoliwo yadi tauloina mwalaꞌina itowolo, na iwalo, ‘Nigele yam yemaiha, awa? Tomowa yadi veꞌewa alimwai ubenalediꞌo?’ o=na hiwalo, ‘Mwalona Yeisu iwalo, “Howahowagu Yaubada yana vada yaloꞌe vehulu na ahubena tonuga aidiyai yaꞌabiuyoi”.’ n Na Taupwaoli mwalaꞌidi yo tauꞌulewahiwo nuwanuwadi Yeisu ana veꞌewa oyaꞌoyama hilobai na yadi veꞌewa oyaꞌoyama ainaena ebe Yeisu hiꞌoiye mwalowoi. Ul#:Na Pita amwaha daodaowena Yeisu imulitaeine, ta ilaoma Taupwaoli mwalaꞌina yana vada ana abwalu ainai iluwu, na tauꞌita aviviniwone baidanao himiyamiya yo ebe Pitanane Yeisu ana loina ibenalei. ikK9Bodaone bada Yeisu hiꞌabi aviviniyaꞌo na hilauvaiyama taupwaloliwone yadi taubada mwalaꞌina yehana Kayapasi ainai. Na Kayapasi yana vadai loina ana tauveꞌitao yo babadao bada hihuluꞌahaimaꞌo ta himiyamiya. Rj 8Na ginauli teina himahalava yo ebe tauwalo mahalavao yadi walomugai Buki Veꞌahihi holanai himahalava.’ Na Yeisu ana taumulitaone maudoidi hidedena vehulune. Yeisu yana lauvetala babadao mehediyai 8ii7Tenem ainai Yeisu bodaone iwalo aulidi, iwalo, ‘Ebeha yau tauꞌaivavali ta ainaena mayami elepa aleꞌaleha yo wepasi amlaoma habi abiꞌavivinigau! Na hava wuwuna ahubena maudoidi vada tapwalolo mwalaꞌina ainai yamiyamiya na yaveꞌiveꞌita tomowa aidiyai, na nigele amyaꞌabi avivinigau? yhk6Na nigele! Wuwuna teina amwahane ainaena Buki Veꞌahihi yana walomugai vehabagu mata adi moiha himahalava.’
g
5Uhanapui ebeha ebe nuwanuwagu Tamagu ainai yaꞌawanoi agu hagu vehabana, bada mata tausagenawasa bahuꞌalilidi ivetamaledima. f/4Na Yeisu towahone iwawalo auline, iwalo, ‘Badagi! Elepa aleꞌalehane umwauyoi yana abamwauwai. Wuwuna tauꞌalehawone aleha yadi abamwalowoi. e 3Na Yeisu ana bodao aidiyena ehebo yana elepa iwunihiyama ta Taupwaoli mwalaꞌina yana taupaihowa talinana itom vehulune. {do2Na Yeisu iwalo, ‘Augelu hava vehabana ulalaomane?’ Eena bodaone himahalava ta Yeisu hiꞌabi avivinine. [c/1Eeta idumwalu Yeisu ainai, inihoi na ivelauwei, na iwalo, ‘Yauwedo Taubada’. b 0Yudasa veꞌiveꞌilala bada iwalowenaꞌo na aidiyai iwalo, ‘Ebe yaiya yanihoi neta iya Yeisunane, na amꞌabi avivini’. ,aQ/Yeisu howola iꞌauꞌaubabada na ehebo ana taumulitawa yehana Yudasa tauꞌalehawone baidanao himamahalavamane. Taupwaoli mwalaꞌidi yo Isileliwone yadi babadao, tauꞌalehawone hivetamaledine Yudasa baidadi, na bodaone mayadi elepa aleꞌaleha yo wepasi Yeisu habi abiꞌavivinina. e`C.Amtowolo talau, wuwuna agu tauhuhulawa teina bada imahalavaꞌo.’ Yeisu hiꞌabi avivini S_ -Na ilau gwaipilema ana taumulitao ivanoidi, iwalo, ‘Howola amꞌenoꞌeno yo amꞌaiꞌaiyawasi? Na amꞌita Tomowa Moihagu yau yagu hauga bada imahalavaꞌo na hihuhulaegau tauyababao aidiyai. Z^-,Na hinage ilau vehuludi yo ilau yana awanoi itonugai dova yana awanoi bwauwone. ]+Na Yeisu ilau gwaipileuyo ana taumulitao aidiyai, na ilobaidi hinage hiꞌeno iꞌiwahiꞌo, wuwuna mehedi iꞌenoꞌeno alili. "\=*Na Yeisu iheuyo na iꞌawaꞌawanoi, iwalo, ‘Tamagu, muya vedina teina nigele nuwanuwagu ainaena yanuma na hesi ebe yam nuwatuwu, yamulitaei’. B[})Na hinage iwalo maudoidi aidiyai, iwalo, ‘Amhilahilawa na amꞌawaꞌawanoi yo ebe havena towoi amveꞌaveꞌalo. Moiha taꞌi, aluꞌaluwamiu nuwanuwana na hesi taumiu hitapiya’. JZ
(Iꞌovi na ilau gwaipileuyo ta ana taumulitaowowa hitau tonuga bada hiꞌenoꞌo, na Pita ivanoi na iwalo, ‘Pita, nigele howahowana na mahana hawahawaga ehebo taꞌitaꞌitaꞌauhi?’ Y 'Na Yeisu ihae tupwana na ibeꞌu aitulu baleꞌuwai, na iꞌawanoi, iwalo, ‘Tamagu ee, ebe howahowana muya vedina teina aliguwai uvaivehulu, na havena ainaena yanumanuma, na owa hesi yam nuwatuwuwena upaihowai, na nigele yau yagu nuwatuwuwena’. X-&iwalo, ‘Ategu imuyamuya mwalaꞌina, nuwana muhamuhana na mata yamwalowoi, ainaena teinai ammiyamiya na amꞌitaꞌita avivini baidaguwao’. W}%Na hitau tonuga ilauvaidi Pita yo Sebedi natunao bwau. Na Yeisu mayana atemuyamuya na mayana nuwayababa iwalo aulidine, IV $Eena Yeisu mayana taumulitao baidanao hilau tanovi ehebo yehanaede Getesemani ainai, na iwawalo aulidine, iwalo, ‘Teinai ammiyamiya, na yau yawutuhae, na yaꞌawanoi Yaubada ainai’. rU]#Na Pita iwalo, ‘Taubada, nigele howahowana yauvalaego! Ebe hiꞌoiye mwalowoigo yau hinage baidam hiꞌoiye mwalowoigita’. Taumulitaowa maudoidi hinage dova hiwawalone. Tanovi Getesemani ainai Yeisu iꞌawanoi Tamana ainai T"Na Yeisu Pita ainai iwalo, ‘Yawalo moiha boniyai teina mata, mulitai abo amꞌam idou, owa mata mai tonuga uuvalaegau’. fSE!Na Pita yana walo iyemaiha, iwalo, ‘Mata maudoidi hidena gabaego na yabom baidam’. \R1 Na yagu towolouyo tuluhanai Galili ainai yamugai na omiu tuluhaguwena amlaowa’. cQ? Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Mata boniyaiyena maudoimiu amdena vehulugau dova Buki Veꞌahihi yana walomahalava, iwalo: “Sipi adi tauꞌita avivini yaꞌoiye iꞌiwahi na sipi maudoina hitaubudebudeyanaei”. P{ Eena wali ehebo hiwaliwaliyei na himahalava ta hihahaene oya Olibe. Yeisu iwalo mahalava ebeha Pita mata iuvalaei 1O[ Na yawalo auligomiu hauga teina na tuluhanai waini teina havena ainaena yanumanumauyo na ana higa omiu baidaguwao waini vauvauna tanuma Tamagu yana abaloina ainai.’ Ny Teina ꞌwahinagu, Yaubada yana ulewahi loina vehabana, isagesagena tomowa bagibagilidi yadi yababao ana abanuwahamu. }MsNa waini mavedina hinage ivai ta vehabana iwalovelau Yaubada ainai na imohedi, na iwalo, ‘Maudoimiu amnuma. (LIHowola hiꞌaiꞌai na Yeisu aiꞌai ivai ta vehabana iwalovelau na iꞌabitomwahi ta ana taumulitao imohedi, iwalo, ‘Teina taugu amvai ta amꞌai’. #K?Ainaena ana tauhuhulane Yudasa iwalo, ‘Taubada, aiteya towaho yede? Nuwana yau?’ Na Yeisu iwalo, ‘Bada neta uwalowegoꞌo’. Taubada yana ai eJCYau Tomowa Moihagu mata yamwalowoi dova mwalona Buki Veꞌahihi ainai iwalo mahalava mugaiyei vehabagu, na hesi agu tauhuhulane iveꞌatemuyamuya, bada ebe mwalona hinanane havena ilabalabahi mata inamwanamwa alili.’ rI]Na Yeisu iwalo, ‘Towahonane iya baidagu gaeba ehebo ainaena aꞌaiꞌaine, iya mata ihuhulaegau. H9Na Yeisu yana walo teina vehabana hinuwayababa moiha, ainaena ehebo ehebo Yeisu ainai hipanivila, hiwalo, ‘Taubada, yaiya neta? Nuwana yau?’ nGUNa haugana hiꞌaiꞌai Yeisu iwalo, ‘Augeluwo, yawalo moiha mata ehebo alimiyena ihuhulaegau’. aF;Na lavilaviyena Yeisu mayana taumulitao hitau 12 hiluwu ta guyaune hiꞌaꞌaine. {EoNa ana taumulitaowowa Yeisu yana walo himulitaei ta towahowa yana vadai Buidiꞌwa guyauna hiꞌaꞌatububunine. uDcNa Yeisu iwalo, ‘Amlau Yelusalem na yagu awanoi ehebo towaho ainai amwalowei, amwalo, “Taubada yana walo teina dova: Yagu hauga bada ilautebitebiniyao ta nuwanuwagu yam vadai Buidiꞌwa guyauna ma agu taumulitao aꞌai”.’ C Buidiꞌwa guyauna hipaihowai beledi aꞌavana nigele ana abiye seseha hauga ainai. Na Buidiꞌwa ana ahubena mugamugaina ainai Yeisu tupwadi ana taumulitao hilaoma ainai na hiwalo, ‘Aiteya vada ainai nuwanuwam ebe guyau vehabam aꞌatububuni?’ uBcEena Yudasa yana hawahawaga ihaꞌwahaꞌwai ta ebe Yeisu aidiyai ihuhulaei. Buidiꞌwa guyauna hipaihowai A na iwalo, ‘Viha agu maiha mata ammohegaune ebe Yeisu alimiyai yahuhulaei?’ Eeta mane siliba ana bagibagili 30 himomoheine. k@O Na Yeisu ana taumulita ehebo yehana Yudasa Isakaliyota ilau taupwaoli mwalaꞌidi aidiyai, c??
Na moiha, howola abo wasagu ana guguya tomowa hibenalei baleꞌu maudoina ainai, na waihiu teina yana paihowa aliguwai ana abanuwatuwu avivini auꞌaubabadana hiyewasaei hinage.’ Yudasa italam ebeha Yeisu ihuhulaei N> Waihiu teina bada iyewoloigauꞌo taugu ana mwau magaiyai vehabana. = Tauwewelohewo amwalowalowedine hauga maudoina vahalimiyai himiyamiya, na yau hesi mata nigele hauga daodaona baidamiu tayamiyamiya. "<=
Na Yeisu yadi walo teina ibenalenaꞌo, ta iwalo, ‘Havena waihiu teina amꞌuluꞌulumiyaei, wuwuna yana velau teina aliguwai inamwanamwa moiha. m;S Ilowoinanei ebe woloinane hivegimwalaei na ana maiha mwalaꞌina hivai ta tauwewelohe himohedi.’ {:oNa Yeisu ana taumulitaowowa hiꞌita ta waihiuwa hiꞌulumiyanei hiwalo, ‘Hava wuwuna woloi iyepaipaihei? W9'Na ehebo waihiu mayana woloi ilalaomane, na woloinane ana maiha mwalaꞌina na gaimapatu namwanamwagaugauna ainai. Yeisu howola vadai iꞌaiꞌai, na waihiunane ilaoma ta woloiwa Yeisu vahunai ihihiwaine. e8CHaugana Yeisu Betani ainai imiyamiya, Saimoni yana vadai, iya mwalona taulepelo teya. @7yna hiwalo, ‘Havena Buidiꞌwa guyauna holanai Yeisu taꞌabiꞌabi avivini, mata dova ta tomowa himodiꞌiniyegita na hiꞌalehaegita’. Waihiu Yeisu iyewoloi dalava Betani ainai e6CNa babadaowa hibom hiloina ta ebeha oyamaena Yeisu hiꞌabi avivini na hiꞌoiye mwalowoi, 5/Na taupwaoli mwalaꞌidi yo Isileli yadi babadao hitauꞌahai Kayapasi yana vada mwalaꞌina ainai, iya taupwaoli yadi taubada mwalaꞌina. L4iwalo, ‘Amhanapuiyaꞌo ahubena bwau, na Buidiꞌwa guyauna tapaihowai, na ebe agu tauhuhulane ihuhulaegau agu alehao aidiyai, na aiwa lagalagana ainai hitutuye patugau yau Tomowa Moihagu’. K3 Yeisu yana aubabadao iveꞌovidi, na ana taumulitao iwalo aulidi, 2w.Eeta hiya abo hilau muya miyamiya vateyaina ainai, na Taudumwalu hesi hiya yawahi miyamiya vateyaina hilobai.’1!-‘Na yawalo, “Moiha taꞌi haugadine aidiyai ebe tomowa iuꞌiudi teina dova nigele amyahagui, neta ainai nigele amyahaguigau”. 0,‘Mulitai hiya walo teina hiyemaiha hiwalo, “Taubada, aiteya hauga aꞌiꞌitagone maꞌamvahali, nuwana gadom imaguni, bo nuwana uvetaumana alimayai, nuwana nigele am aleꞌo, bo ulovala, bo vada abapaiyai umiyamiya na nigele ayahaguigo?” E/+na yavetaumana yami dalavai na nigele amyayogaegau yami vadai, yo nigele agu aleꞌo na nigele amyaveliꞌwagau, yo yalovala na vada abapaiyai yamiyamiya na nigele amyatauboꞌeyegau.” v.e*Wuwuna mwalona mavahaligu na nigele aiꞌai amyamohegau, hinage gadogu imaguni na nigele bwahi amyamohegau, j-M)‘Na hiya nimaꞌehaꞌehaguwena himiyamiyane yawalo aulidi, yawalo, “Omiu yababamiu amlauvehulugau amlau aiwa alaꞌalahi miyamiya vateyaina ainai, neta Yaubada iꞌatububuniyaꞌo Tomodulele mayana bodao vehabadi, ,)(Eena yawalo aidiyai, “Ehe! Neta moiha, ebe yaiya owa augeluwo iuꞌiudi ehebo aidiyena uhagui, neta ainai yau hinage uhahaguigaune”. R+ 'bo nuwana ulovala bo vada paipaiyai umiyamiya na atatauboꞌeyegone?” k*O&Bo uvetaumana yama dalavai na ayoyogaegone yama vadai? Bo nigele am aleꞌo na aveveliꞌwagone? 4)a%‘Na taudumwaluwowa aliguwai hiwalo, “Taubada, aiteya hauga yede aꞌiꞌitagone maꞌam vahali na aiꞌaine aveveꞌaigone? Bo gadom imagu na bwahi amomohegone? 8(i$na hinage nigele agu aleꞌo na aleꞌo ammohegau ta yaliliꞌwane, na hinage yalovala na amꞌita avivinigau, na hinage vada abapaiyai yamiyamiya na amtautauboꞌeyegau.” "'=#Wuwuna mwalona yavahali na aiꞌai ammohegau, na hinage gadogu imaguni na bwahi ammohegau, na hinage yavetaumana yami dalavai na amyogaegau yami vadai, Z&-"Na yau yadi tauwasawasa howola mata hiya nimatautuwaguwena aidiyai yawalo, “Omiu Tamagu yana velauwena amyaliyaya, amlaoma na yami abaloinawa baleꞌu ana abavetuwuni ainai iꞌatububuniwa vehabamiu amvai. T%!!na sipi yamwauwahiyedi nimatautuwaguwena na gouti nimaꞌehaꞌehaguwena. $ na abaloina baleꞌuwai maudoina meheguwai hitanoꞌahaidima na yaveꞌahadi dova sipi adi tauꞌita avivini iveꞌahadi gouti aidiyena, #% ‘Yau Tomowa Moihagu, howola abo mayagu wasawasa pigapigabuna na mayagu tausagenawasao alaoma na yagu vatavata wasawasa ainai yamiya, "w Ainaena yana hevahevaliwo iloinaedi ta taupaihowa yababawa higabae mahalavaei maseleyai tupwa guguyou ainai, tenem ainai tomowa maꞌadi muya hidoudou na awadi hivetauꞌalahedi baidanao. Yeisu taumiya baleꞌu maudoidi howola abo ilauvetalaedi Y!+ Wuwuna ebe yaiya ana avaꞌavala iyepaihowa mata, ana lauhepoi hinage ilobai, ta imwalaꞌi iꞌalili, na ebe yaiya nigele ana avaꞌavala iyapaihowai, hava ainai imiyamiyane howola abo ainaena hivaivehulu. } Ta yana hevahevaliwo aidiyai iwalo, “Yagu 1,000 kina ainaena amvai ta towahowa iya 10,000 kina ilolobaine ammohei”. n Ueeta howahowana yagu manene banika ainai umwauwi, ta haugana yawuyoma maꞌana lauhepoi yalobai”. 2 ]‘Na taubadawa iwalowei, “Owa taupaihowa yababam na tauꞌabitauꞌwata ehebo, uhanapuigauꞌo neta yagu wasawasa yavaivaine vali tomowa yadi paihowa aidiyena, c ?ainaena yameheuhi ta 1,000 kinawa toputopu holanai yadadawanine, na yam manewa teina”. 6 e‘Eena towaho tonugana yana 1,000 kina ilawenama na iwalo, “Taubada yahanapuigoꞌo owa towaho yaiyaim na yam wasawasa uvaivaine vali tomowa yadi paihowa aidiyena, ‘Na taubadawa iwalo, “Ausala, owa taupaihowa namwanamwana na dumwadumwaluna. Bada upaihowa wahiyalaꞌo ginauli iuꞌiudi aidiyena, ainaena am loina ginauli mwalaꞌidi vehabadi yamohego na owa hinage yagu abayaliyaya teina ainai umiyamiya.” .U‘Mulitai towaho bwauna mayana 2,000 kina imahalava na iwalo, “Taubada, 2,000 kina umomohegaune na ana lauhepoi hinage 2,000 kina yalolobaine, ta teina”. ‘Na yana taubadawa iwalo, “Ausala, owa taupaihowa namwanamwana na dumwadumwaluna moiha. Bada upaihowa wahiyalaꞌo ginauli iuꞌiudi aidiyena, ainaena am loina ginauli mwalaꞌidi vehabadi yamohego, na hinage yagu abayaliyaya teina ainai umiyamiya”. X)Ainaena towaho iya mayana 5,000 kina ilaoma maꞌana lauhepoi 5,000 kina hinage ilawenama ta imomoheine na iwalo, “Taubada 5,000 kina umomohegaune na 5,000 kina hinage yalolobaine, ta teina manenaede”. }s‘Na hauga daodaona tuluhanai yadi taubadawa ilau gwaipilema na ipanivilaedi yadi paihowawa ainona vehabana. Na towaho tonugana, iya mayana 1,000 kina, ivai ta toputopu iꞌeli na yana taubada yana manewa idadawanine toputopu holanai. Towaho bwauna hinage dova yana 2,000 kinawa iyepaihowa ta ainaena yana taubada yana mane ana lauhepoi 2,000 kina ilolobaine. 9‘Ainaena towahowa iya mayana 5,000 kina yana taubada yana manewa ivaidi ta aidiyena iyepaihowadi ta adi lauhepoi 5,000 kina hinage ilolobaine.
Eeta ehebo yana manene yana taupaihowawa imohei ana bagibagili 5,000 kina na towaho bwauna 2,000 kina, na towaho tonugana 1,000 kina, eeta yana aiyauyane aidiyai hiya ehebo ehebo yana hanapu dova, na mulitai taubadanane ilaugabaidi ilalaune amwaha daodaowai. )K‘Yaubada yana loina hinage dova ehebo taubada mata ilalau vali tupwa, na yana taupaihowao iyogaedima ta iloinaedi ebeha yana abaloina hiꞌita avivini. -S
‘Ainaena amꞌita avivinigomiu, wuwuna yagu hauga laugwaipilema ahubenana nuwana mahanana nigele amyahanapui. Taubada yana aiyauya yana taupaihowao aidiyai _7 ‘Na yadi walo iyemaiha, iwalo, “Omiu vali boda, nigele yayahanapuigomiu”. eC Mulitai adi geluwowa gimwalaena hiwuyoma ta hiwalo, “Taubada gudu uhoꞌe ta aluwuwa”. 9k
‘Eeta hilaulau habi gimwala, na tautawahola towahonawa imahalava ta hiya bada hiꞌatububuꞌo baidanao hiluluwune tawahola guyauna vehabana, na awaꞌeda higuguduine. 5
c ‘Na tauhanapuwowa hiwalo, “Nuwana nigele howahowana yama bwahi tupwana amohegomiu, bada omiu amlau tauvegimwalao aidiyai na yami lampa adi bwahi amgimwalaidi”. + ONa vavahalaowa yauyaulediwowa adi geluwone aidiyai hiꞌawanoi, hiwalo, “Ama geluwo, lampa ana bwahi tupwana ammohegai, wuwuna yama lampa bada habi bohodi”. P Ta vavahalaowa maudoidi hitowolo yadi lampawowa hiꞌatuꞌatububuni.
Na bada boniyai holana ta ehebo tomowa iwui, iwalo, “Tautawahola towahonawa bada teina ilalaoma. Amtowolo na tayaliyayai.” u c‘Na tautawahola towahonawa ibwedabweda, eeta maudoidi hihaꞌwahaꞌwa ta hiꞌeꞌenoꞌi iwahine. b=na hesi hiya hanahanapudiwa yadi bwahi ana lauhepoi hivaidiꞌo yadi lampao baidadiyao. NNa yauyaulediwa yadi lampa ana bwahi ana lauhepoi nigele hiyavaidi, W'Aidiyena hitau nima eheꞌehebo yauyauledi na nima eheꞌehebo hanahanapudi. V 'Yeisu hinage iwalo aulidi, iwalo, ‘Yaubada yana Abaloina teina dova: Vavahala nimabwaubwau yadi lampa hivaidi na hilalaune tautawahola towahona ebeha baidadi hivelaulobaloba yana tawahola guyauna ainai. %3Ta elepa daodaona ainaena igohamutu na tauꞌoyaꞌoyamao baidanao imwau eheboidi maꞌadi muya hidoudou na awadi hivetauꞌalahedi.’2Eeta yana badawa iveꞌaluwagavaiyama na yana paihowa yababana iꞌita lobai, wuwuna taubadane yana laoma mahanana nigele iyahanapui. ta1na ivetuwuni ta taupaihowaowa tupwadi iꞌaitutuwedi yo iꞌaiꞌalaꞌalabili nuwana inumanuma yauyaule. 0‘Na hesi ebe taupaihowane imumuga yababa mata ibom ainai iwalo, “Yagu Taubadane yana laugwaipilema ibwedabweda”, u c/“Yam paihowa namwanamwana vehabadi yayaliyaya, ainaena ginauli maudoina adi loina yamohego ta uloina”. .howola abo taubadane ilau gwaipilema na yana taupaihowane ilobai ipaipaihowa dumwadumwalu mata vehabana iyaliyaya na ainai iwalo, J~
-‘Taupaihowa namwanamwadi na hanahanapudi mumugadi teina dova: ebe yaiya iya yana taubada iꞌita sipwai ta vada iꞌita avivini na taupaihowa tupwadi adi imohemohe ahubena ehebo ehebo, I} ,Ainaena omiu hinage amꞌatububu iliꞌilimani na yagu wuyoma vehabana amhaꞌwaigau, wuwuna yau Tomowa Moihagu yagu wuyoma ana mahana nigele amyahanapui. Taupaihowa namwanamwadi na yababadi
P~~ }|X{{zAyyxsww vvuLtt sFrqppwoo7nmmcm
kk9jiiiKhh2gffRee@dccSbb[aa$`__^^v^])\\[[ZY> ==!<<);;r::/987766547332p11Y000 /O...,--G,+++*A)('''&z%%&$#o""j"5! K 3| W9I0z7,/
{
g $3R t a$Na Yeisu wasane ibenalei ta Yailo ainai iwalo, ‘Havena uꞌaluꞌalugavai na hesi uyemidiyegau’. \1#Haugana Yeisu iꞌauꞌaubabada waihiune ainai, tupwadi tomowa Yailo yana vadaena wasa hilawenama ta hiwalo, ‘Natumwa bada yawahina iꞌoviꞌo, na havena hinage tauveꞌitane yana hauga ugabagabaei’. '"Na Yeisu iwalo, ‘Natugu, yam yemidi ainaena unamwanamwaꞌo. Utowolo na mayam yaliyaya ulau. Yam lovala maudoina bada iꞌoviꞌo.’ >u!Na waihiunane ibom yana namwanamwa wau ilolobaine ihanapuiyaꞌo, ta ilaoma mayana batutuli yo mayana meheuhi na ipwagogo mehenai, ta iwalo mahalava moiha ebeha iya ipapaihowaine. {o Na Yeisu iꞌitaꞌita behabeha tomowa ahipudiyai yo ebe iꞌita yaiya ainai yana wahiyala igegeyoꞌawane. 0Y Ta ana taumulitaone hiwalo auline, ‘Taubada, bada uꞌitayaꞌo boda hinoinoihamuigo na hiꞌuhaꞌuhauhi na owa upanivila, “Yaiya iꞌabitowoigaune?” ’ +O Yeisu bada ilautowoiyaꞌo ebeha wahiyala ainaena imahalavaꞌo ta iꞌita gwaipile ta boda ipanivilaedi iwalo, ‘Yaiya agu aleꞌo iꞌaꞌabitowoine?’ r] Na ꞌwahinana yana sagena ilaumwau taꞌi, ta ibom tauna holanai ilautowoi ebeha bada inamwanamwaꞌo. oWWaihiunane Yeisu imumulitaeine wuwuna mwalona wasana ibenalenaꞌo, ta atenai inuwanuwatuwu iwalo, ‘Ebe bada Yeisu ana aleꞌo aꞌava yaꞌabitowoi mata yanamwanamwa’. Eeta itauvahali ta ana aleꞌo iꞌaꞌabitowoine. Mwalona tauꞌabiye namwanamwao bagibagilidi aidiyai yana mane maudoina iveꞌovidi, na hesi ana lovalane imwalamwalaꞌi. q[Na bodaone holadiyai ehebo waihiu maꞌana lovala. Lovalanane neta ꞌwahina isagesagenaei bolimai 12. q~[Eeta Yeisu baidana hilaulau, na boda mwalaꞌina himulimulitaedi na hiꞌuhaꞌuhauyoidi amwahai. K}ta iꞌawanoi wahiwahiyala, iwalo, ‘Taubada, natugu waihiuna ana lovala ivitai moiha, na iya bada gamahine, na nuwanuwagu ulaoma na uꞌabisawahi ta inamwanamwa, na havena imwalomwalowoi’. | Eena ehebo towaho yehana Yailo iya vada tapwalolo ana tauꞌita avivini ilaoma ta Yeisu ilobai na mehenai ipwapwagogone, g{GYeisu mayana taumulitao higeyoꞌawauyo ta boda mwalaꞌina hitauꞌahaiyama leꞌawai. lzQNa towahonane ilau abaloina Dekapolisi ana dalava 10 aidiyai, ta Yeisu yana paihowa wahiwahiyaladi vehabadi iyeyewasane, na tomowa maudoidi hibebenaleine ta nuwadi ipwanopwano. Yeisu waiwaihiu bwau iꞌabiye namwanamwadi 6yeNa Yeisu iwalo, ‘Nigele howahowana, na hesi uwuyo yo ulau yam huhu aidiyai na Yaubada yana atemuyamuyaena iꞌaꞌabiye namwanamwagone uꞌaubabada ta hibenalei’. x9Eeta Yeisu idobidobi wagai habi gelu, na towahowa wau iꞌaꞌabiye namwanamwawa Yeisu ainai iꞌawanoi iwalo, ‘Taubada, howahowana yamulitaego?’ twaNa dalava taniwagadiyao hivetuwuni tenem ainaena ta Yeisu hisosomanaei ebeha yadi dalava ilaugabaei. v#Hiꞌita iꞌovi, na tauvinunuwone tomowa aidiyai hiꞌaubabadaei vedova towahonane inamwanamwane, na vedova maheyaone yadi mwalowoi. OuNa Yeisu ainai hilaoma ta towahowa hiꞌiꞌitane, mugai aluꞌaluwa yababadi holanai himiyamiyawa bada inamwanamwaꞌo ta aleꞌo iliꞌwayaꞌo na imiyamiya. Tenem ainai maudoidi himeheuhi. &tEMaheyaone adi tauꞌita aviviniwone yadi meheuhiyena hidena ta hilalaune dalavai, ta ginauliwowa hiꞌiꞌitadiwa maudoina hiwalo mahalavaedi dalava mwalaꞌidi yo dalava habuludi tomowadiyao aidiyai. Na dalavaowa taniwagadiyao hilaoma yo ebeha hiya mehediyena moihana hiꞌita. s
Na Yeisu italamwedi ta aluꞌaluwaowa towahone ainaena himahalava ta maheyaowowa aidiyai hiluluwune, eeta maheyaowowa hiyauyaule ta maudoidi hisagena budebudeyana ta tapatapa ainai higavai ta niꞌuwai hihahanene. Na maheyaowa adi bagibagili dova 2000. xri Ta aluꞌaluwa yababadine hiꞌawanoi Yeisu ainai hiwalo, ‘Uvetamalegai yo aluwu maheya tenem holadiyai’. Dq Na tupwanane ainai maheya bagibagilidi hidumudumuli oyai. ~pu
Na iꞌawaꞌawanoi wahiwahiyala Yeisu ainai iwalo, ebeha havena abamiyane tenem ainaena ivetavetamale mahalavaedi. 2o] Na Yeisu hinage ipanivila aluꞌaluwane ainai iwalo, ‘Vedova yehamne?’ Ta iya iwalo, ‘Yehaguwede Bagibagilimai, wuwuna amaboda towaho teina holanai amiyamiya’. nWalo teina iꞌaꞌataine wuwuna Yeisu bada ainai iwaloꞌo, ‘Aluꞌaluwa yababam, towaho teina ainaena umahalava’. Kmna ilohagali iwalo, ‘Yeisu yo, owa Yaubada Tauwahiyala Natuna, hava utowotowoi ta mata upaihowai aliguwai? Badagi! Yaubada yehanaena yaꞌawanoi alimwai ta havena uꞌabiꞌabiye muyagau.’ ql[Na towahonane Yeisu bada amwaha daodaowena iꞌitayaꞌo, eeta isagena ta Yeisu mehenai ipwagogo, ~kuna ana boniyai yo ana ahubena magaiyai yo oya aidiyai ilohalohagali, na hauga maudoina gaima ainaena italatalauyoi. jNa towaho teina mwalona tomowa hitowoi ebeha hipai gulawa pwawapwawati ainaena, na nigele howahowadi, wuwuna hauga maudoina gulawaone iwutuwutuhidi nimanaena yo aenaena, na nigele yaiya howahowana yo iꞌabi avivini, na ilauvehuludi ta ilau nuꞌulai, 7igta wagaena Yeisu iꞌaitulu magumaguwai, na towaho ehebo ilolobaine aluꞌaluwa yababana ainai imiyamiya, yana abamiya guda ainaena imahalava, na gudanane tomowa adi magai. Ch Haugana higeyoꞌawa ta hiluwu Gelasinewone yadi gadowai, &gE)Na nuwadi hipwanopwano na himeheuhi, ta hibom aidiyai hiwalo, ‘Towaho havahava teina ta yaumai yo bagodu alinana hibenalei yo himumulitaeine?’ofW(Na ana taumulitaone aidiyai iwalo, ‘Hava vehabana ammemeheuhine? Vedova nigele amyayemidiyegau?’ (eI'Eeta Yeisu itowolo ta yaumai yo bagodu iloinaedi, iwalo, ‘Badagi ulaumwau yo udaumwali!’ Eeta yaumai itowalaumwau, na niꞌu maudoina idadaumwaline. Bd}&Na Yeisu waga aiyiuwai ana uludai bada imwauwiyaꞌo ta iꞌeno iꞌiwahiꞌo, na ana taumulitaone hivavanoine ta hiwalo, ‘Taubada, utowolo ta uhaguigita mata dova ta tamwalowoi’. mcS%na ꞌwavilivili mwalaꞌina itowama, ta bagodu wagai ihiwadoꞌodoꞌowei ta muhamuhana hihanene. Yb+$Higelu na boda leꞌawai hilaugabaidi, na tupwana waga hinage baidadiyao, a#Lavilaviyai Yeisu yana guguya wagaena iveꞌovi ta ana taumulitaone aidiyai iwalo, ‘Amgeluma yo ta geyoꞌawa vali tupwai’. 3`_"Iya hauga bagibagilidi walovegevegediyena iguguya bodao aidiyai, na yana hevahevaliwone hibom aidiyai walovegevegediwone ilivalivahidi. Yeisu yaumai yo bagodu iloinaedi _!Yeisu yana guguya aidiyai walovegevegedi bagibagilidi aidiyena iveꞌiveꞌita, yo ebe tomowa aidiyena howahowana hihanapui. E^ na ebe taꞌumai na iꞌini yo iveꞌaiwa mwalaꞌi, mata lagalaganao mwalaꞌidi imwauwidi, ta lagalaganao logulogudiyai lowolowo yadi abatowa.’ Yeisu yana walovegevegedi bagibagilidi t]a Nuwana teina dova ehebo aiwa patuna ainai yawalo yepatu neta magimagi vehabana. Magimagi patuna habuluna, \w Yeisu hinage iwalo aulidi iwalo, ‘Vedova Yaubada yana Abaloina walovegevegediyena yaꞌabiye masele alimiyai? {[o na mulitai abo ainona ihuna tauꞌabi tanoviwa ivetuwuni yo ilauꞌeli.’ Walovegevegedi patu habuluna vehabana EZ Wuwuna toputopu iya iloina yadi ini yo yadi aino vehabana, %YCna towahonane boniyai ehebo ehebo iꞌeno na iꞌahubena itowolo, na venuvenuwone hiꞌiniꞌini yo hihaihaili, na hesi yadi ini wuwuna nigele iyahanapui. X Yeisu hinage iwalo, ‘Yaubada yana paihowa nuwana yana loina tomowa aidiyai dova hinage venuvenu towaho yana tanoviyai iꞌumaidi, xWiWuwuna ebe yaiya ainai Yaubada yana tobwatobwa, mata tobwatobwanane ilauhepoiyei. Na ebe yaiya ainai nigele Yaubada yana tobwatobwa, mata hava namwanamwana ainai imiyamiya Yaubada ainaena ivaivehuludi.’ Walovegevegedi venuvenu vehabana *VMNa hinage, ‘Amnuwatuwu avivini yo walo ambenali iliꞌilimanidi, wuwuna ebe omiu hava amꞌaiyauya mata dova ana maiha amvai na hesi maꞌana yemutulai. 2U_Ebe matalinamiu walo teina ambenalei.’ aT;Ta ebe ginauliwo dawadawanidi abo mata maselenane iꞌabiye mahalavaedi yo taꞌitadi. S3Yeisu hinage alidiyai iwalo, ‘Havena lampa alaꞌalahina walata yo halabi ainaena taꞌoiꞌoihamui, na hesi maseleyai tamwauwi ta imasele. #R?‘Na patuwa toputopu namwanamwana ainai hibebeꞌuwa dova tomowaowa hiya mayadi atetalam Yaubada yana walo hibenalei, ta ainodi namwanamwadi. Tupwadi ainodi bagibagili alilidi, na tupwadi ahipuwai na tupwadi nigele hiyaꞌaino iliꞌilimani.’ Walovegevegedi lampa vehabana Qna wasawasa yo baleꞌu yana paulao adi nuwatuwu aidiyena Yaubada yana walo hinuwapwanopwanowei eeta nigele howahowana hiꞌaino. xPi‘Na patuwa haihaili womawomalidi aidiyai hibebeꞌuwa dova tomowaowa hiya Yaubada yana walo hibenalei, UO#na nigele lamdine iyayaiyai yo iyaꞌabidobi, eeta hauga habuluna ainai himiyamiya, yo ebe aiteya hauga ainai Yaubada yana walo ana yemidi vehabana vitai nuwana alehao hilobai mata hibeꞌu mwayamwayau. N!‘Hinage dova patuwone malagaigaima ainai hibeꞌubeꞌu, ebeha tomowadine Yaubada yana walo hibenalei mayadi yaliyaya hitatalamne, MTupwadi patuwa hibeꞌu amwahai dova tomowa hiya Yaubada yana walo hibenalei na Tomodulele ilaoma aidiyena ivaivehuludi. IL ‘Taupaihowane Yaubada yana walo ivehulu budebudeyanaei. *KM
Ta Yeisu aidiyai iwalo, ‘Vedova yagu walovegevegedi teina nigele amyanuwamasele awa? Yede vedova mata tupwana walovegevegedi teina dova amnuwamaseleine? J Hiya walovegevegedi hibenalei na ana nuwamasele nigele hiyahanapui, na hinage ana hanapu hibehabeha na nigele howahowadi hilobai. Eeta hinage nigele howahowana yadi pwanoliwone aidiyena hinuwabui na Yaubada inuwahamuidi.’ Walovegevegedi patu vehabana ana livahi I! Na Yeisu iwalo, ‘Omiu bada Yaubada hanapu imohegomiuꞌo yo yana loina holadi amhanahanapuidi, na hesi tomowa bagibagilidi nigele. fHE
Mulitai bodaone hiloꞌuhagwali na Yeisu ibom imiyamiya, ta tupwadi tomowa na ana taumulitaowowa hitau tuwelo wone baidadiyao hilaoma ta Yeisu ainai hipanivila, hiwalo, ‘Yam walovegevegediwone hava adi masele?’ zGm Ta Yeisu aidiyai iwalo, ‘Ebe matalinamiu walo teina ambenalei’. Hava vehabana Yeisu iwalo vegevegedine \F1Eena tupwadi patu toputopu namwanamwana ainai hibebeꞌune, na hiꞌini na himwalaꞌi ta hiꞌaino, eeta tupwadi ainodi hibagibagili alili, na tupwadi ahipuwai, na tupwadi nigele hiyaꞌaino iliꞌilimani.’ ;EoNa tupwana haihaili womawomalidi aidiyai hibeꞌu ta hiꞌini mwalomwalowoi, ta nigele howahowana yo hiꞌaino, wuwuna haihaili womawomalidi hiwahiyala ta hipaiye mwalowoidine. nDUna mahana iꞌalahidi ta hiwelai wuwuna patune lamlamdine nigele toputopune gwagwamanane hiyalobai. qC[Tupwadi hibeꞌu toputopu malagaigaimana ainai ta hiꞌini mwayamwayau, wuwuna toputopu habuluna bada, iBKna tupwana patuwone amwahai hibeꞌu, eeta lowolowo hiꞌitadi ta hiꞌaitulu hiꞌaꞌaidine. \A1‘Ambenalei! Taupaihowa ehebo yana tanoviyai ilau ta holanai patu ivevehuludine, U@#Na Yeisu walovegevegedi bahudi aidiyena iveꞌita tomowa aidiyai na iwalo, M? Mulitai hinage Yeisu iwuyoma Galili leꞌawanai habi guguya na boda mwalaꞌina hitauꞌahaiyama ainai, eeta ehebo waga iꞌavaꞌavai ainai igelu ta imimiyane na bodaone leꞌawai hitowotowolo. u>c#Ebe yaiyadiwo Yaubada yana nuwatuwu himulimulitaei hiya tahiguwao yo nuhuguwao yo hinage hinaguwao.’c=?"Na hiya vahalinai himimiyane ivinuvinunuidi na iwalo, ‘Teina hiya hinagu yo tahiguwao. X<)!Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Yaiyadiwo yede hiya tahiguwao yo hinagune?’ ; Na tomowaone Yeisu vahalinai himimiyane hiwalo auli, ‘Taubada, hinam yo tahimwao maseleyai na ebeha nuwanuwadi owa’. : Yeisu hinana na tahinao hilaoma ta maseleyai hitowolo, na walo aꞌava hivetamalei vadai ta ebeha Yeisu imahalavama aidiyai.
9 Teina Yeisu yana walo wuwuna tomowa hiwalowalo ebeha ana tauhaguwede neta Tomodulele. Yeisu hinana yo tahinao ainai hilalaune 83 na hesi ebe yaiya Aluꞌaluwa Veꞌahihi iꞌawa yababaei, Yaubada nigele howahowana inuwahamui, na mumuga yababanane ainai mata imiya vateyai’. 7 ‘Eeta teina yawalo iliꞌilimani alimiyai ebeha tomowa yadi pwanoliwo yo yadi walo yababana maudoina Yaubada mata inuwahamuidi, W6'‘Abaꞌita hinage towaho wahiwahiyalana, neta Tomodulele yana vada, nigele howahowana ehebo yaiya iluwu tauwahiyalane yana vadai yo yana tobwatobwa iꞌaluhewaidi. Na hesi ebe ehebo towaho gulawa ainaena tauwahiyalane nimanane yo aenane ipai mugaiyedi na mulitai howahowana iluwu yana vadai yo yana tobwatobwa iꞌaluhewaidi. |5qTomodulele hinage dova ebe mayana bodao hibom hiloꞌalehauyowedi mata yana abaloinane ibeꞌu yo iꞌovi taꞌi. q4[Hinage dova ebe huhu ehebo na hiwahei yo hibom hiloꞌalehauyowedi mata hitapiya yo yadi miya iyababa. 3 Na hinage iwalo, ‘Ebe teya abaloina ainai tomowaone hiwahei na hibom hiloꞌalehauyowedi mata abaloinane itapiya yo ibeꞌu. 42aNa Yeisu tomowaone iyogaedima ta abaꞌita aidiyena iveꞌita aidiyai, ipanivila, iwalo, ‘Nigele howahowana Tomodulele ebeha iya ana bodao aidiyai iveꞌaleha’. 1!Na loina ana tauveꞌitao tupwadi bada Yelusalemaena hidobima ta Yeisu yana paihowa mwalaꞌina hiꞌitayaꞌo ta hiwalo, ‘Towaho teina yana paihowa ana ita dova alawaiwone yadi taubada, neta Tomodulele yana wahiyalaena aluꞌaluwa yababadi iheuheusilidi’. "0=Na yana huhuwone hibenalenaꞌo ebeha Yeisu nigele iyaꞌaiyawasi towoi, ta hilau habi lauvaiyama, wuwuna hinuwatuwui hiwalo, ‘Bada iyauyauleꞌo’. #/?Mulitai Yeisu iwuyo yana dalavai, na boda imwalaꞌi alili hitauꞌahaiyama, ta nigele howahowana Yeisu mayana taumulitao hiꞌaiyawasi yo hiꞌai. ].3na hinage Yudasa Isakaliyota, iya howola mata Yeisu ihuhulaei. Yeisu na Tomodulele _-7na hinage Andulu yo Pilipi yo Batolomiu yo Madiu yo Tomasi yo vali Yemesa, iya Alipiyosi natuna, yo Tadiusa yo vali Saimoni, iya tauꞌawa paꞌipaꞌiꞌi mwalaꞌina Isileli yana miyawahi Loma ainaena vehabana, f,Ena hinage Yemesa matahina Yoni, hiya Sebedi natunao, na Yeisu iyogaedi yehadi Tutu natunao; K+Na yehadiyao teina: Saimoni (iya hinage hiyogayogaei Pita); X*)na wahiyalaena aluꞌaluwa yababadi tomowa aidiyena amheusili mahalavaedi’. )+Ta aidiyai iwalo, ‘Omiu am tau12 yavesinuwaigomiu na baidaguwao tamiyamiya, yo mulitai abo yavetamalegomiu tupwana dalava aidiyai, amguguya, o(W
Mulitai malapoꞌewana ainai ihae ta ana taumulitaone ivesinuwaidi iyogaedi ta hihahaene ainai. ' Na Yeisu ilaugagayowedi, iwalo, ‘Havena amwalowalo mahalava ebeha yau Yaubada Natuna’. Yeisu hitau 12 ivesinuwaidi !&; Na tomowaone aidiyai aluꞌaluwa yababadi hiluwuꞌo, ebe Yeisu hiꞌita, hibeꞌu pwagogo mehenai na hiwuiwui, hiwalo, ‘Owa Yaubada Natuna’. w%g Ta Yeisu taulovalao iꞌabiye namwanamwadi, na hesi taulovalao bagibagilidi hinoinoini habi abisawahina, eeta Yeisu ana taumulitaone aidiyai iwalo, ‘Waga vehabagu amvaiyama ta ebe tomowaone besiwa hinoinoinigaune yagelu wagai’. X$)Bodawone teina Yeisu wasanane hibenalei ta Galiliyena yo Yudeyaena yo Yelusalemaena yo Idumeya tupwanaena yo Yolidani hali tupwanaena na tupwadi dalavaone Taya yo Saidoni vahalidiyena hitatauꞌahaiyamane. ~#uAinaena Yeisu itauvehuludi ta mayana taumulitao hidobi Galili leꞌawanai, na boda mwalaꞌina himumulitaeine. "-Ainaena Palisiwone himahalava ta Helodi yana bodao baidadiyao hiꞌulewahi vedova na ebe Yeisu hiꞌoiye mwalowoi. Boda Galili leꞌawanai R! Ta Yeisu mayana modoꞌini ivinunu gwaigwaipile aidiyai, yo mayana nuwayababa yadi uluꞌuluyaiyai vehabana, ta towahonane ainai iwalo, ‘Nimam utuwu’, ta towahone nimana ituwu ta inanamwanamwane. y kNa Yeisu babadaone iwalo aulidine iwalo, ‘Teina yagu panivila alimiyai, aiteya paihowa namwanamwana alidai? Tapwalolo ainai tomowa tahaguidi bo taꞌabiye yababadi? Tahaguidi bo tayemwalowoidi?’ Ta yana walone nigele hiyayemaiha. g GTa Yeisu towahonane ainai iwalo, ‘Utowolo ta uhaema’. Na towahonane itowolo ta ihahaene. z mNa Palisiwone Yeisu hiꞌitaꞌita sipwai na ebe towahonane iꞌabiye namwanamwa Tapwalolowai mata hiveꞌewai. h KMulitai Yeisu iwuyoma vada tapwalolo ainai ta nemai ehebo towaho nimana giyogiyona ilolobaine. A } Eeta yau Tomowa Moihagu, Tapwalolo ana tauloina.’ 9Yeisu hinage iwawalo aulidine, iwalo, ‘Yaubada Tapwalolo imohegita yada namwanamwa vehabana, nigele ebeha ita ipaihowagita Tapwalolo vehabana. }sTa Yaubada yana vadai iluwu ta beledi veꞌahihi ivai ta hiꞌaꞌaine. Beledinane ana loina ebeha taupwaoli aꞌava adi talam ta hiꞌai. Na bada taꞌi hivahali alili, eeta taupwaoli mwalaꞌina yehana Abayada italamwei ta hiꞌaꞌaine.’ &ENa Yeisu aidiyai iwalo, ‘Buki Veꞌahihi ainai hilelelene Deivida vehabana na ebe amvahili amhanapui ebeha iya maꞌana geluwo hivahali mwalaꞌina.
Na Palisiwone hiꞌiꞌitadine ta Yeisu ainai hiwalo, ‘Taubada, vedova ta am taumulitao Tapwalolo ana loina hihoꞌehoꞌene?’
Tapwalolowai Yeisu mayana taumulitao tanovi holanaena hilaulau ta ana taumulitaone witi patuna hipupudi ta hiꞌaiꞌaidi. eCNa hinage nigele howahowana waini vauvauna tahiwai ꞌwapi abahiwa miyamiyana aidiyai, mata dova ilotapulihi yo waini na abahiwa tayepaipaihedi, na hesi tahiwai abahiwa vauvaudi aidiyai.’ Yeisu Tapwalolo ana tauloina FTa ehebo hinage walo vegevegedi imohedi, iwalo, ‘Nigele howahowana yo aleꞌo vauvauna tupwatupwana luwuluwu miyamiyana taꞌaibadiꞌauhi mata dova ta itavapulipulihi mwalaꞌina. 'Na hesi amnuwatuwu avivini ebeha hauga ilalaoma yo tautawahola ana alehao hivaivehulu mata hinuwayababa yo hiveꞌahihi aiꞌai aidiyena.’ hIEeta Yeisu walo vegevegediyena aidiyai iwalo, ‘Vedova, ilowoinanei yo tawahola ana tauvinunuwo hiveꞌahihi ebe tautawahola towahona baidadi himiyamiya? Nigele taꞌi! Wuwuna iya baidadi ta maudoidi hiyaliyaliyaya. I Ta Yoni tauꞌabiye bapitaiso ana taumulitao yo hinage Palisiwo aiꞌai ainaena hiveꞌahihi yadi tapwalolo vehabana, eeta tupwadi tomowa Yeisu ainai hilaoma na hiwalo, ‘Yoni ana taumulitao yo hinage Palisiwo adi taumulitao hiveꞌahihi aiꞌai aidiyena, na vedova ta am taumulitaone nigele hiyaveꞌahihine?’ #?Na Yeisu walone teina ibenaledi ta iwawalone, ‘Hiya ausaladi taulaumulamula nigele nuwadi, na taulovala hesi nuwanuwadi taulaumulamula. Yau yalaoma nigele ebeha taunamwanamwa aꞌava vehabadi, na hesi tauyababao yahaguidi.’ Yeisu yana walo aiꞌai ana veꞌahihi vehabana Haugana himiyamiya Palisi yadi loina adi tauveꞌitao hiꞌiꞌitane, ta Yeisu ana taumulitaone aidiyai hipanivila, hiwalo, ‘Hava vehabana yami tauveꞌitane takesi adi tauvai yo hinage yabayababadi tupwadi baidanao hiꞌaiꞌai toyawane?’ dAEena Yeisu mayana taumulitao hilaoma Livai yana vadai habi ai, na boda Yeisu himulitaei, hiya tauyababa dova takesi ana tauvaiwo, yo tupwadi tauyababa hinage, na maudoidi Yeisu mayana taumulitao baidadiyao himiyamiya.
Na yana veꞌita iveꞌovi ta ilaulau na ehebo takesi ana tauvai iꞌiꞌitane takesi abapaihowa vadana ainai imiyamiya. Towahonane yehana Livai, na tamanane Alipiyosi. Ta Yeisu iwalo, ‘Livai, umulitaegau!’ Eeta Livaiwa itowolo na Yeisu imumulitaeine. v
e
Mulitai Yeisu imahalavauyo Galili leꞌawai, ta hinage boda hitauꞌahaiyama ta iveveꞌitane aidiyai. Eeta itowolo yo yana abaꞌeno iꞌavalai ta bodaowa mehediyena imamahalavane. Tenem ainai boda maudoidi nuwadi ipwanopwano na Yaubada hinoꞌowei, hiwalo, ‘Paihowa teina abanuwapwanopwano. Wau mai ehebo taꞌiꞌitane.’ Yeisu Livai iyogaei | q Eeta peupeunane ainai iwalo, ‘Yau teina yawalowalone, utowolo, yam abaꞌeno uꞌavalai ta ulau yam dalavai’.
Na mata amhanapui ebeha yau Tomowa Moihagu mayagu loina baleꞌuwai na tomowa yadi mumuga yababadi yanuwanuwahamuidi.’ * M Mata vedova teina peupeunane vehabana yawalone, “Yam mumuga yababadi bada yanuwahamuidiꞌo”, bo yawalo, “Utowolo na yam abaꞌeno uꞌavalai ta ulau?” wNa hesi Yeisu holanai bada yadi nuwatuwu ihanapuiyaꞌo, ta iwalo, ‘Hava vehabana neta dova amnuwanuwatuwune? 2]‘Yeisu teina vedova ta Yaubada ainai iwalo hinahinali? Wuwuna nigele teya howahowana yo tomowa yadi mumuga yababadi inuwahamuidi, na hesi Yaubada ibom howahowana.’ }Na tupwadi loina ana tauveꞌitao Yeisu vahalinai himiyamiya yana walo hibenalei ta hibom atediyai hinuwanuwatuwu, -SHimwauwi na Yeisu bada towatowahowone yadi yemidi ihanapuiyaꞌo ta peupeunawa iwalo ainai, ‘Natugu, yam mumuga yababadi adi nuwahamu bada ulobaiyaꞌo’. na hitowoi yo ebeha peupeunane iluwuwei Yeisu ainai na nigele howahowadi, wuwuna boda imwalaꞌi alili, eeta hiꞌavalaihini vada ewanai na ana atovi hivai vehuludi ta ainaena peupeunawa maꞌabaꞌenona hivehoni aituluwei Yeisu mehenai himwamwauwine. `9Na towaho peupeuna ehebo hilawenama na ana tauꞌavalaone hitau vehopali hipageiyama, jMTa boda mwalaꞌina vada holanai yo hinage maseleyai himiya ahaiyama, ta Yeisu iguguya aidiyai. {Ahubena tupwadi hiꞌoviꞌo na Yeisu iwuwuyone Kapaneum ainai, na wasana hibenalenaꞌo ebeha Yeisu bada iwuyomaꞌo. D -Ta taulepelowa nigele Yeisu yana loina iyamulitaei, na hesi tomowa bagibagilidi aidiyai iwalo mahamahalava, na boda mwalaꞌina hilaoma. Teina vehabana Yeisu nigele howahowana imahalava dalavanane ainai, eeta ilau balabala awawai ta nemai imiyamiya, na tomowa dalava bagibagilidi aidiyena hilalaune ainai. {,iwalo, ‘Ee, ulau, na havena yaiya ainai uwalowalo mahalavaegau, na hesi udumwalu ulau taupwaoli ainai yo iꞌitago, ta ebe yam velau umwauwi Yaubada ainai, hava dova ada loina Mosese ainaena, eeta tomowa hihanapuigo ebeha bada uvauvauyoꞌo’. 7~ k+Na Yeisu towahonane walo yaiyaina imohei, L} *Ta towahonane ana lepelo isawali mwayamwayau, ta inamwanamwauyone. {| q)Eeta Yeisu iꞌatemuyamuyaei, ta nimanaena towahonane ꞌwapinai iꞌabi ta iwalo, ‘Ehe ausala, unamwanamwa!’ { '(Taulepelo ehebo Yeisu ainai ilaoma, ta ipwagogo na iꞌawanoi iwalo, ‘Ebe yam nuwatuwu dova howahowana yo uꞌabiye namwanamwagau’. Uz %'Eeta Galili tupwana maudoina hitaꞌiꞌiliyei ta yadi vada tapwalolo aidiyai iguguya na hinage aluꞌaluwa yababadi tomowao aidiyena iheusili mahalavaedi. Yeisu taulepelo ehebo iꞌabiye namwanamwa qy ]&Ta Yeisu iwalo, ‘Talau tupwana hinage dalava aidiyai yo yaguguya. Teina vehabana yalalaomane.’ Cx %ta hilobai na ainai hiwalo, ‘Bodaowa nuwanuwadi owa’. Rw $Na Saimoni maꞌana geluwo hinage himahalava ta Yeisu hibehabehaei, v #Malatomtom iuꞌiuna Yeisu itowolo ta vadaena imahalava ta ibom ilau balabala awawai, ta iꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai. u ;"Na taulovalao bahudi yo hiya aluꞌaluwa yababadi iꞌabiye yauyauledi maudoidi Yeisu iꞌabiye namwanamwadi, na ebe aluꞌaluwa yababadi iheusilidi himahalava mata iꞌauhidi na havena hiwalowalo mahalavaei, wuwuna iya bada hihanapuiyaꞌo. Yeisu Galili tupwanane ainai iguguya at =!yo hinage dalava ana taumiyao maudoidi hilaugogoima ta vadanane mehenaena hitowotowolo. s 5 Lavilaviyena mahana bada ihuhugu ta tomowaone yadi taulovalao yo hiya aluꞌaluwa yababadi aidiyena hilolovalane maudoidi hilauvaidima Yeisu ainai, r Ta Yeisu iluwu ainai, nimanai iꞌabi ta iꞌabiye towolo, eena ana lovala itatalune. Na waihiunane imahalava ta adi iꞌaꞌatububuine. mq U Na Saimoni lawana ilovala, tauna hiꞌalaꞌalawowoli, eeta Yeisu hiwalo auli taulovalane vehabana. p Iꞌovi na Yeisu vada tapwalolo ainaena imahalava, ta Yemesa na Yoni baidanao hilalaune Saimoni yo Andulu yadi vadai. o } Hauganane ainai Yeisu wasana hiyewasaei Galili tupwanao maudoidi aidiyai. Yeisu taulovala bahudi iꞌabiye namwanamwadi In
Na tomowa maudoidi hinuwapwanopwano, na hibom hipanivilauyowedi hiwalo, ‘Veꞌita vauvauna teina vedova? Teina towahone howahowana aluꞌaluwa yababadi iloinaedi na hiꞌawa abiyei.’ m )Eeta aluꞌaluwa yababanawa towahone iꞌabiye tai ta ibatubatutuli na ilohagali mwalaꞌina, na mulitai towahowa ainaena imamahalavane. [l 1Ta Yeisu iloinaei iwalo, ‘Ulaumwau, na towahone neta ainaena umahalava’. 0k [iwalo, ‘Yeisu, owa towaho Nasaleti hava wuwuna ulalaomane alimaiyai? Nuwanuwam ta ebeha umutugai awa? Na owa hesi bada yahanapuigoꞌo owa taꞌi Yaubada Natuna.’ j 3Na vada tapwalolone ainai ehebo tomowa imiyamiya na towahonane holanai aluꞌaluwa yababana imiyamiya, eeta towahonane Yeisu ainai ilohagali, >i wNa tomowa maudoidi nuwadi ipwanopwano yana veꞌita vehabana, ta hiwalo, ‘Veꞌita teina moihana na wahiwahiyalana, ita hesi yada loina ana tauveꞌitao yadi veꞌita itapiya.’ {h qMulitai hilaoma dalava yehana Kapeneum ainai, ta Tapwalolowai Yeisu vada tapwalolo ainai iluwu ta iveꞌita. g ;ta iyogaedima eena tamadiwa mayana taupaihowao hilaugabaidi wagai na Yeisu himumulitaeine. Yeisu ehebo towaho ainaena aluꞌaluwa yababana ivai vehulu rf _Ivasanelau tupwana ta Yemesa yo Yoni hiya Sebedi natunao iꞌitadi, yadi vinaya hiꞌabiꞌabinonovaidi, @e }Eeta yadi vinayawa hilaugabaei na Yeisu himumulitaeine. Ld Ta Yeisu iyogaedima iwalo, ‘Amulitaegau na tomowa amꞌonadi’. -c UEhebo hauga Yeisu Galili leꞌawanai ivasavasane ta tauyamao hitau bwau matahina iꞌitadi Galili niꞌuwai yadi vinaya hiyahuyahuwei, hiya Saimoni yo Andulu. 'b Iiwalo, ‘Hauga bada imahalavamaꞌo ta Yaubada ebe ivetauloina alidai. Ainaena yami paihowa yababadi aidiyena amnuwabui na wasa namwanamwana amyemidiyei.’ :a oHauganane ainai Wasawasa Helodi iloina ta Yoni vada paipaiyai himwauluwei. Himwau iꞌovi na mulitai Yeisu imahalava Galili ta wasa namwanamwana Yaubada ainaena iguguyaei, `
ta ahubena 40 tenem ainai imiyamiya, na hauganane aidiyai Tomodulele itowotowoi, nuwanuwana Yeisu iꞌabiye beꞌu, na tupwanane ainai lagulagu manimaninidi hinage himiyamiya, na tausagenawasao Yeisu hiꞌitaꞌita avivini. Tauyama hitau vehopali Yeisu iyogaedi V_ ' Ainaena Yaubada Aluꞌaluwana Yeisu ivetamalei ta ilau balabala awawai, ^ y Na hinage ehebo alina galewaena iwalo, ‘Owa natugu moiha vehabam yayaliyaya mwalaꞌina’. Tomodulele Yeisu itowoi &] G
Na Yeisu bada bwahiyena igayogayo taohanima na iꞌitamayahi ta galewa iꞌita ilotahoꞌe na Aluꞌaluwa Veꞌahihi ana ita dova gabubu iꞌaituluma ainai. $\ C Hauga tenem ainai Yeisu dalava Nasaleti ilaugabaei, neta tupwa Galili ainaena, ta ilalaomane bwahi Yolidani ainai, ta Yoni Yeisu iꞌabiye bapitaiso. [ 7Yau weꞌahaena teina yaꞌabiye bapitaisogomiu, na iya Aluꞌaluwa Veꞌahihiyena howola abo iꞌabiye bapitaisogomiu.’ Yeisu ana abiye bapitaiso Z /Na Yoni iguguya ta iwalo, ‘Iya dagelaguwena ilalaoma imwalaꞌi gabaegau, na nigele howahowana aenai yapwagogo na aena ana huma yalivahi. }Y uYoni ana aleꞌone lagulagu kameli wiyawiyana na ana tulituline kameli ꞌwapina, na anane bilolo yo mwagagau bada. cX ANa tomowa maudoidi tupwa Yudeya ainaena yo hinage dalava Yelusalem ainaena hihoꞌeyama Yoni yana guguya habi benaleina, ta yadi mumuga yababadi hiwalo mahalavaedi ta iꞌabiye bapitaisowedi bwahi Yolidani ainai. NW Yoni tauꞌabiye bapitaiso imahalava balabala awawai ta iguguya tomowa aidiyai, iwalo, ‘Yami mumuga yababadi aidiyena amnuwabui na ambapitaiso ta ebe Yaubada yami mumugaone inuwahamuidi’. V na balabala awawai alinana mwalaꞌina ainaena iwalo mahalava na iwalowalo, “Yada Bada yana amwaha amsepa yo amꞌabiye dumwalu”.’ RU Mwalona tauwalo mahalava Aisaya Yeisu wasana vehabana ileleyaꞌo, neta Yaubada yana walo iwalo mahalavaenaꞌo, iwalo:‘Teina yagu tausagenawasa yavetamale mugaiyei na vehabam yam amwaha isepa, eT GTeina wasa namwanamwana Besinana Yeisu vehabana, iya Yaubada Natuna, wasana ana abavetuwuni. DS Na veꞌita maudoina bada yamohegomiuꞌo amveꞌitadi na hiya hinage himulitaedi. Na moiha, yau baidamiu tamiyamiya hauga maudoina wau yo ana higa baleꞌu yana abaꞌovi ainai.’GR Na amlau tupwa maudoidi aidiyai amguguya na ainaena tomowa himulitaegau, yo hinage amꞌabiye bapitaisowedi Tamagu yehanaena, yo Natuna yau yehaguwena, yo Aluꞌaluwa Veꞌahihi yehanaena. Q Yeisu ilaoma aidiyai na iwalo aulidi, iwalo, ‘Tamagu bada loina wahiwahiyalana maudoina imohegauꞌo galewai yo baleꞌuwai. qP[ Na Yeisu hiꞌiꞌitane, na ainai hitalu pwagogo, na tupwadi aidiyena howola mayadi nuwatuwu bwaubwau. rO] Ainaena Yeisu ana taumulitao hitau 11 hilau Galili, ta hihae oyawa Yeisu iwalo mahalavaeiwa ainai. ]N3 Ainaena yadi mane hivaidi, na Taupwaoliwo yo babadao yadi nuwatuwuwone himumulitaedine. Na yadi oyamawa idabalala Yudeyaone aidiyai, ta wau hinage dova hiwalowalo. Yeisu ana taumulitao yadi paihowa imohedi M- Yo hinage hiwalo aulidi, hiwalo, ‘Ebe Loma tauloina mwalaꞌina wasa teina ibenalei, mata aꞌoyamaei, na ebe havena alimiyai imanimanini’. L1
Ta ebe tomowa aidiyai hivetalaꞌaubabadaei, na hiwalo, ‘Masigiliyena aꞌenoꞌeno na Yeisu ana taumulitaone hilaoma, na taunane hivavaine’. K Ainaena Taupwaoliwone yo babadao baidadiyao himiya ahaidima, na hiloina, ta mane mwalaꞌina tauꞌita aviviniwone himohedi. OJ Waiwaihiudiyaone howola amwahai hilaulau, na magai ana tauꞌita aviviniwone tupwadi hilau dalava Yelusalem ainai, na hava dova imamahalavane hiwalo mahalavaedi Taupwaoli mwalaꞌidi aidiyai. MI
Eena Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Havena ammehemeheuhi, na hesi amlau augeluwo nuwadiyai ammwauwi na hilau Galili ainai, ta nemai hiꞌitagau’. Magai ana tauꞌita aviviniwo yadi walomahalava pHY Na Yeisu amwahai ilobaidi na ivelauwedi, na hilaoma aena hiꞌabitowoidi, na hiwalovetuvehaeyei. Na waiwaihiuwone mayadi meheuhi na hinage mayadi yaliyaya magai hilau vehulu na hisagena mwayamwayau ta ebe Yeisu ana taumulitaone aidiyai ginauli teina hiwalo mahalavaedi. dFA Na amlau mwayamwayayau ana taumulitao amwalo aidiyai ebeha Yeisu mwalowoiyena bada itowolouyoꞌo, na mata imugai Galili ainai, na omiu abo ammulitaei tenemai na amꞌita. Teina yami wasa bada yawalo auligomiuꞌo.’ E3 Iya nigele teinai, wuwuna mwalowoiyena bada itowolouyoꞌo, dova mwalona iwalo alimiyai. Amlaoma ta yana abaꞌeno ovaꞌovaꞌaꞌavana amꞌita. +DO Na tausagenawasanane waiwaihiuwone iwalo aulidi, iwalo, ‘Havena ammehemeheuhi. Yahanapuiyaꞌo omiu Yeisu iya bada hiꞌoiye mwalowoiyaꞌo ambehabehaei. ,CQ Na magai ana tauꞌita aviviniwo tausagenawasanane hiꞌiꞌitane na himeheuhi mwalaꞌina na hibatubatutuli, na hibeꞌu baleꞌuwai dova taumwalomwalowoi.
b~~L}}-|{{zMyuxwvvuutsarqq"pooo,nml9k9jihhGgg"ffddcbb'a``,__q^z^G]]\\l\ [IZZFYYXXXWVGUUVTSSR!QPP&OINWMMPLL3K`JII@IHGGEEDCCFBBA4@@$?v>|==p<‘Yagahu ginauli namwanamwana na ebe ana lautowoi isawali nigele howahowana yo inamwanamwauyo. Ta ilowoinanegomiu yo yami mumuga ambom amlautowoidi adi amna dova amvelauwegomiu ehebo ehebo ainai.’> 1‘Ainaena tomowa maudoidi aiwa alaꞌalahina iꞌabiye namwanamwadi dova yagahu aiꞌai iꞌabiꞌabiye namwanamwa. w=g 0Tupwanane ainai wesoweso hiꞌaiꞌaidi na nigele yadi abaꞌovi, na aiwa alaꞌalahina nigele yana ababoho. <% /‘Mehem hinage dova, ebe iꞌabiye beꞌugo uwunihivehulu taꞌi, wuwuna nigele ehebo hinage ana yababa ebe mamehe eheꞌehebom mata Yaubada yana Abaloina ulobai. Na hesi yababa alilina alimwai ebe mamehe bwaubwaum higabae aituluwego dalava alaꞌalahina ainai. ; ,‘Yo hinage ebe aem iꞌabiye beꞌugo ilowoinanei utomvehulu. Neta nigele ana yababa teya ebe ae eheꞌehebom mata yawahim namwanamwana ulobai. Na hesi yababaꞌalili alimwai ebe maꞌae bwaubwaum na higabae aituluwego dalava alaꞌalahina ainai. /:W +‘Hinage ebe nimam iꞌabiye beꞌugo ilowoinanego yo utom vehulu. Neta nigele ana yababa ebe manima tomtomna mata yawahim namwanamwana ulobai. Na hesi iyababa alili alimwai ebe manima bwaubwaum na higabae aituluwego dalava alaꞌalahina ainai, tupwanane ainai aiwa nigele yana ababoho. P9 *‘Ebe yaiya itowoi na agu tauyemidi teya heda teina dova na iꞌabiye beꞌu, towahonane nuwana waihiunane ilowoinanei na gaima mwalaꞌina gadonai hihipwai ta magaimana hivehanene niꞌuwai. Q8 )‘Na hinage amnuwatuwu avivini neta ebe gadomiu imagumaguni na yaiya bwahi ivenumagomiu wuwuna omiu Besinana yana bodao, iya ana maiha namwanamwana howola abo ilobai. Hava iꞌabiye yababagita D7 (Ebe yaiyadiwo nigele hiyaveꞌalehaegita hiya ada haguwo. !6; 'Na Yeisu hesi iwalo, ‘Havena amlaulaugagayo. Wuwuna ebe ehebo yaiya ginauli wahiwahiyaladi yehaguwena ipaipaihowaidi, nigele mata iyahinaligau. 85i &Yoni ivetuwuni na iwalo, ‘Taubada, ehebo towaho aꞌiꞌitane yehamwena aluꞌaluwa yababadi iheuheusilidi, eeta alaugagayowei, wuwuna towahonane nigele yada boda’. 4) %iwalo, ‘Ebe yaiya owa gama teina dova uꞌawa taumanaei yau vehabagu, neta yau hinage yaꞌawa taumanaego, na nigele ebeha yabom aliguwai, na hinage agu tauvetamale Yaubada baidagu uꞌawa taumanaegai’. Ebe yaiya iya nigele iyaꞌaleꞌalehaegita iya ihaguhaguigita f3E $Ta ehebo gama ilauvaiyama ta ahipudiyai ivetowolo na iꞌatuhapwali ta iwalo aulidine, X2) #Eeta Yeisu imiya na hitau 12 iyogaedima na iveꞌita aidiyai, iwalo, ‘Ebe yaiya owa nuwanuwam ta alimiyena uvetauloina ilowoinanego na ubom umwau aituluyowego yo uvetaupaihowa am geluwo vehabadi’. v1e "Na hihinimaya ta nigele hiyayemaiha, wuwuna yadi awapaꞌipaꞌiꞌi neta ebeha yaiya aidiyena ivetaumugai. H0 !Bada dalava Kapeneum ainai himahalava ta vadai hiluluwune, ta nemai Yeisu ipanivila ana taumulitao aidiyai iwalo, ‘Aiteya ginauli vehabana amꞌawaꞌawa paꞌipaꞌiꞌi amwahai?’ / Na yana aubabadane vehabana nigele hiyahanapui, na hesi nigele ainai hiyapanivila, wuwuna himeheuhi. Tauloina iya taumulita c.? ta ana taumulitao iveꞌitadine yana mwalowoi vehabana, iwalo, ‘Howola yau Tomowa Moihagu agu tauhuhulawa abo ihuhulaegau agu alehao aidiyai yo hiꞌoiye mwalowoigau, na ahubena tonuga tuluhanai abo yatowolouyo’. +-O Yeisu mayana taumulitaone dalavanane hitauvehulu. Ta Yeisu nigele nuwanuwana boda hihanapui aiteya ainai hilalau, ainaede Galili ana amwahanaena hilalaune, 5,c Na Yeisu iwalo, ‘Nigele teya hava ainaena aluꞌaluwa yababadi taheusilidi. Neta taꞌi awanoiyena Yaubada ainai.’ Yeisu yana mwalowoi vehabana iꞌauꞌaubabada S+ Mulitai Yeisu mayana taumulitao hiluwu vadai, ta nemai hibom. Eena ana taumulitaone Yeisu ainai hiwalo, ‘Taubada, vedova ai ta nigele howahowamai yo aluꞌaluwa yababana aheusili mahalavaei?’ U*# Na Yeisu gama nimanai iꞌabi ta iꞌabiye towolone, bada inamwanamwaꞌo. )w Eeta aluꞌaluwawa iwuiwui ta gama iꞌabiye tai, ta ibatubatutuli mwalaꞌina, na aluꞌaluwa yababana ainaena imahalava ta ilalaune. Na bodaone gama hiꞌiꞌitane ana ita dova imwalowoi, na himeheuhi ta hiwalo, ‘Bada imwalowoiꞌo’. }(s Na Yeisu boda maudoidi hisagesagenama iꞌitadine, eeta aluꞌaluwa yababana iwaloweine, iwalo, ‘Owa aluꞌaluwa yababam yam paihowaena gama iyauyaule, yaloinaego yo utauvehulu taꞌi, yo havena hinage ehebo hauga uluwuluwuyo ainai’. '3 Tenem ainai towahonane iwalo mwalaꞌi, iwalo, ‘Bada yayemidiꞌo, na nigele yemidi moiha. Nuwanuwagu yo yagu yemidi uꞌabiye wahiyala.’ $&A Na Yeisu towahonane iwalo auline, ‘Bada uwalo ebe howahowana, awa? Na hesi unuwatuwu avivini ebe tayemidi, ginauli maudoina malamalaidi alidai.’ /%W Ebe itai hauga tupwana ainai igebeuyoi aiwa alaꞌalahidi aidiyai, na tupwana hauga weꞌaha niꞌuniꞌudi aidiyai igebeuyoi yo muhamuhana iꞌoiye mwalowoiuyo.’ $ Na Yeisu gama tamana ainai iwalo, ‘Aiteya hauga ainai yana lovala ivevetuwunine?’ Na tamana iwalo, ‘Yana hauga heda ainaena. N# Eeta gamanane hilawei ainai, na aluꞌaluwa yababana Yeisu iꞌiꞌitane, eeta iꞌabilauwi ta gamawa itai, na baleꞌuwai ibeꞌu, na ibatubatutuli na awanaena gwalagwalabuho imahamahalava. :"m Ta Yeisu aidiyai iwalo, ‘Omiu yede vedova? Ta nuwamiu hipwanopwano aliline! Bada yami nuwapwano ainaena yaꞌabitauꞌwataꞌo. Hola gamanane amlauvaiyama, yaꞌita.’ +!O Na ana lovalane tupwana hauga aluꞌaluwa yababana yana paihowaena itai na awanaena gwalagwalabuho himahamahalava, yo ivesalatauꞌiꞌi eena ibatubatutuli. Na am taumulitaone bada yaꞌawanoiyediꞌo yo ebeha aluꞌaluwa yababana gama ainaena higabae mahalavaei, na nigele howahowadi.’ ~ u Na ehebo towaho bodaone aidiyena Yeisu ainai iwalo, ‘Taubada yadi veꞌawapaꞌipaꞌiꞌi wuwuna natugu, aluꞌaluwa yababana ainai ta nigele howahowana yo iꞌaubabada, na hesi am taumulitao nigele howahowadi yo hiꞌabiye namwanamwa. { o Na Yeisu yadi veꞌawapaꞌipaꞌiꞌi vehabana ipanivila, iwalo, ‘Hava vehabana amꞌauꞌaubabadane?’ } s Na hauganane bodaone Yeisu hiꞌita, nuwadi hipwanopwano mwalaꞌina, ta ainai hisagena mwayamwayau habi velauwei. @ y Mulitai oyaena hiꞌaituluma ta ana taumulitao maudoidi hilobauyoidi yo boda bagibagilidi baidadiyao, na hinage loina ana tauveꞌitao baidadiyao hiveveꞌawa paꞌipaꞌiꞌi. $ A Na Yeisu iwalo, ‘Ehe, Elaitiya iya ebeha ilaumugaima yo ainaena ginauli maudoidi iꞌabiye dumwadumwaludi. Na hesi Elaitiyawa bada ilaomaꞌo, na hesi tomowa hipaihowa yababana ainai hava yadi nuwatuwu, dova Buki Veꞌahihi iwalo mahalavaenaꞌo. Na hinage yau Tomowa Moihagu, Buki Veꞌahihi iwalo mahalavaegau ebeha muya mwalaꞌina yalobaidi yo hinage tomowa hisosomanaegau?’ Ehebo gama ana lovala &E Na Yeisu ainai hipanivilane hinage, hiwalo, ‘Hava vehabana loina ana tauveꞌitao hiwalo, ebeha Elaitiya ilaumugaima mulitai abo Besinana ilaoma?’
Ta laugagayowa hinobuwei, na hibom hiꞌauꞌaubabada hiwalo, ‘Yana walowone towolouyo vehabana vedova ana hanapu?’ Z- Eeta oyaena hiꞌaiꞌaitulu, na Yeisu ilaugagayowedi, iwalo, ‘Ginauliwone wau amꞌiꞌitadine, havena tomowa aidiyai amwalowalo mahalavaedi ana higa yau Tomowa Moihagu mwalowoiyena yatowolouyoma’. jM Ta himwayamwayau hiꞌitaꞌitaꞌauhi, na Yeisu bada ibom na nigele teya hava hiyaꞌita. =s Iꞌovi na yaloyalovi hinage iꞌaituluma ta iꞌoihamuidine, na yaloyalovine ainaena ehebo alinana hibebenaleine, iwalo, ‘Teina Natugu moihana. Yana walowo ambenaledi.’ W' Neta Pita bada iwalowalo awaꞌawawa wuwuna maꞌana geluwone himeheuhiꞌo. ,Q Ta Pita Yeisu iwalo auline, iwalo, ‘Taubada, yada miya teina namwanamwana, eeta yami gwau tonuga aꞌabidi, ehebo owa, ehebo Mosese, na ehebo Elaitiya’. W' Na hinage Elaitiya yo Mosese himahalava ta Yeisu baidadi hiꞌauꞌaubabada. na ana aleꞌowone hihewahewa moiha, ana ita nigele ehebo yaiya baleꞌuwai howahowana yo aleꞌo iꞌabiye masele yo ana hewa dova. V% Ahubena 6 hiꞌovi, na Yeisu ana taumulitao tonuga ilauvaidi, hiya Pita yo Yemesa yo Yoni, ta baidanao hihahaene oya ehebo ewanai ta hibom himiyamiya, na hiꞌiꞌitane Yeisu ana oleya pigapigabuna, = u ‘Na hinage yawalo iliꞌilimani alimiyai ebeha tupwadi alimiyena havena ammwalomwalowoi ana higa Yaubada yana loina wahiwahiyalana imahalava yo amꞌita’. Yeisu ana ita udoina |q&Yau Tomowa Moihagu, na ebe yaiya owa vehabagu uhinimaya na uuvalaegau, yaso teina yababadi na pwanopwanolidi mehediyai, howola abo yauvalaego, hauganane Tamagu yana wasawasa pigapigabuna ainaena yawuyoma yana tausagenawasaone baidaguwao.dA%Wuwuna ebe yawahida moiha tavetauꞌwadalele, nigele hinage teya ana miyalae iyamiyamiya.
$Ebe yada wasawasao mwalaꞌidi baleꞌuwai talobaidi neta ginauli awaꞌawawa, na hesi ginauli mwalaꞌina neta yawahida moiha. A
{#Na ebe yaiya yawahina inuwavi, mata yawahinane ivetauꞌwadalele. Na ebe yaiya vehabagu yo wasa namwanamwana vehabana yawahina italamwei na imwalowoi, iya mata yawahina moiha ilobai. "Eeta Yeisu boda maudoidi yo ana taumulitao baidadiyao iyogaedima ta aidiyai iwalo, ‘Yaiya ebe nuwanuwam na umulitaegau, ilowoinanego na yam nuwatuwu utaꞌwataꞌwataedi yo hinage am aiwa lagalagana uꞌavalai ta umwalowoi, neta dova agu mulita ana amwaha. g G!Na Yeisu iꞌita gwaipile ta ana taumulitao ivinuvinunuidi, ta Pita iwalo yagai, iwalo, ‘Owa Tomodulele, teina taꞌi ulaugabaigau, wuwuna yam nuwatuwu tomowa yadi nuwatuwu na nigele Yaubada yana nuwatuwu dova’. M
Yeisu yana walo teina ainaena imwau mahalavaenaꞌo yana mwalowoi vehabana. Na Pita Yeisu ilauvai ta baidana hilau lovai, ta iwalo tomtom ebe havena ginauliwone teina himahamahalava Yeisu ainai. 9 k Hinage ivetuwuni yo hava howola abo ilobai iveꞌitaei aidiyai, iwalo, ‘Yau Tomowa Moihagu howola abo muya mwalaꞌina yalobai. Wuwuna babadaone yo taupwaoliwone mwalaꞌidi yo loina ana tauveꞌitao mata hisosomanegau, yo hiꞌoiye mwalowoigau, na ahubena tonuga dagelanai abo yatowolouyoma.’ Na Yeisu ivenuwamwauwedi, iwalo, ‘Havena yaiya ainai amwalowalo mahalavaegau’. Yeisu iwalo mahalava yana mwalowoi vehabana ) Eena hinage ipanivilauyowedine, ‘Na omiu vedova yami nuwatuwu ebeha yau yaiya?’ Na Pita iyemaiha iwalo, ‘Owa Besinana towahona’. R Na ana taumulitaone hiwalo, ‘Tomowa tupwadi hiwalo ebeha owa Yoni tauꞌabiye bapitaiso, na tupwadi hiwalo ebeha owa Elaitiya, na tupwadi hiwalo ebeha owa tauwalo mahalava mugamugaina teya’. A{Tenem ainai Yeisu mayana taumulitao hilalau Sisaliya Pilipai dalavanao vehabadi, na amwahai ana taumulitao aidiyai iwalo, ‘Vedova tomowa yadi walo vehabagu ebeha yau yaiya?’ -Iꞌovi na Yeisu ivetamalei, iwalo, ‘Havena uwuyowuyo dalava mwalaꞌina ainai, na hesi ulau yam vadai’. Pita iwalo mahalava Yeisu vehabana Na Yeisu hinage towahonane mehena iꞌabitowoiuyoi, ta ivinunuyo, mehena himasele moiha, na ginauli maudoidi iꞌitadine. oWNa towahonane ivinuvinunu ta iwalo, ‘Tomowa yaꞌitadi na adi ita dova aiwa hilowolowouhi’. V%Na Yeisu taumehe gibugibuwa nimanai iꞌabi ta ilauvai, na dalavanane ainaena himahalava. Ta Yeisu towahonane mehena iwulaidi na nimanaena mehena iꞌabitowoidi na iwalo, ‘Howahowana hava uꞌitadi?’ " =Mulitai Bedesaida ainai hilaoma, ta towaho taumehe gibugibu tomowa hilauvaiyama Yeisu ainai, ta hiꞌawanoiyei yo ebe iꞌabitowoi na inamwanamwa. yEeta Yeisu iwalo, ‘Omiu besiwa yami nuwatuwu nigele hiyamasele’. Yeisu taumehe gibugibu iꞌabiye namwanamwa 3~_Na Yeisu ipanivila hinage, iwalo, ‘Na hauganane beledi 7 ainaena tomowa 4000 yaveveꞌaidine, na tupwa viha boha amtatanoꞌahaidine?’ Na hiwalo, ‘Boha 7’. }%Hauganane beledi nima eheꞌehebo ainaena tomowa 5000 yaveveꞌaidine, na tupwa viha boha amtatanoꞌahaidine?’ Ta hiwalo, ‘Boha 12’. A|{Mamehemiu na hesi nigele amyaꞌita, na hinage matalinamiu, na hesi nigele amyabenaledi, ainaede nigele howahowana amnuwatuwu avivinidi yagu paihowa bodaone adi veꞌai vehabana awa? l{QNa Yeisu yadi nuwatuwu bada ihanapuiyaꞌo ta iwalo, ‘Hava vehabana amwalowalo ebeha nigele ami tamahina? Neta nigele vehabana yayawalo. Nuwana howola manuwapwanopwanomiu, ta nigele howahowana yo yagu walo amhanapuidi. }zsEeta taumulitaone hibom aidiyai hiwalo, ‘Nuwana Yeisu yana walo wuwuna ada tamahina tanuwapwanopwanowei’. ywTa Yeisu ivenuwamwauwedi iwalo, ‘Palisiwone yo Helodi adi beledi ana abiyeseseha ainaena amꞌita avivinigomiu’. qx[Adi tamahina nigele hiyavai wuwuna hinuwapwanopwanowedi, na beledi ehebo taꞌi wagai itutupwane. w+
Iꞌovi na itauvehuludi na wagai igeluyo ta higegeyoꞌawane hali tupwai. Helodi yo Palisiwone yadi veꞌita dova beledi ana abaꞌabiyeseseha #v? Na Yeisu mayana nuwayababa aidiyai iwalo, ‘Vedova ta yaso teina omiu nuwanuwamiu veꞌiveꞌilala, na hesi mata nigele veꞌiveꞌilala amyaꞌita’. Iu Palisiwone hilaoma, ta Yeisu ainai hiꞌawa paꞌipaꞌiꞌi, ta hitowoi yo ebeha veꞌiveꞌilala ehebo ipaihowai vehabadi na hiꞌawa moiha ebeha yana wahiyala Yaubada ainaena ilaoma. 9tk
Tenem ainai ivetamaleuyoidi, na mayana taumulitao himwayamwayau ta yadi wagai higelu, ta Dalimanuta tupwanaena hilalaune. Palisiwone nuwanuwadi veꞌiveꞌilala hiꞌita .sW Na bodaone adi bagibagili 4000 dova. {roEeta maudoidi hiꞌai ta hiꞌai iꞌiwahi na mulitai uleya hitanoꞌahaiyama ta boha 7 hiꞌoiye mwaudine. q+Tupwana yama habuludi hinage himiyamiya, ta Yeisu vehabadi iꞌawa yauwedo ta ana taumulitao iloinaedi hinage higuyauwedi tomowa aidiyai. \p1Eeta boda iloinaedi ta baleꞌuwai himimiyane, na beledi 7 ivaidi, na vehabadi iꞌawa yauwedo Yaubada ainai, ta iꞌabitomwahidi, na ana taumulitao imohedi, yo tomowa aidiyai higuyauwei ta hiꞌaꞌaine. bo=Ta Yeisu ipanivilaedi iwalo, ‘Viha ami belediwone?’ Na hiwalo, ‘Beledi 7’. nEena Yeisu ana taumulitaone ainai hiwalo, ‘Vedova balabala awawa teina, na mata vedova tomowaone adi talobaine?’ omWEbe mavahalidi yavetamaleuyoidi mata amwahai hitai, wuwuna tupwadi amwaha daodaowena hilalaomane.’ vle‘Tomowa teina yaꞌatemuyamuyaedi, wuwuna bada ahubena tonuga teinai baidaguwao amiyamiya, na nigele adi. k Hauga tenem ainai boda mwalaꞌina hinage hitauꞌahaiyama Yeisu ainai, na nigele adi. Ta ana taumulitao iyogaedima na aidiyai iwalo, vje%Ta hiya bada hibenalenaꞌo nuwadi ipwanopwano mwalaꞌina na hiwalo, ‘Yana paihowa maudoina namwanamwana na abanuwapwanopwano, wuwuna talina ꞌwabali iꞌabiye maseledi, na gugugudi iꞌabiye dumwaludi ta hiꞌauꞌaubabada’.*iM$Yeisu tomowa iꞌauhidi ta ebeha havena yana paihowawa hiwalowalo mahalavaei. Na laugagayone nigele hiyaꞌita avivini, na hesi hiyewasaei tomowa aidiyai. h#Eeta towahonane talinana hilotahoꞌe, na hinage memenana bada inamwanamwaꞌo, yo howahowana iꞌaubabada na ibenali iliꞌilimani. zgm"Ta Yeisu iꞌita hae galewai na atemuyamuyaena iwalo auli iwalo, ‘Epapata’, neta ana bui ‘Ulotahoꞌe’. Nf!Na Yeisu towahonane ilauvai ta bodaone aidiyena hitatauwahine hibom, na Yeisu nimana towahowa talinanai imwauluwuwedi, na mulitai ibom nimana ihowai, na towahone memenana iꞌaꞌabitowoine. %eC Na ehebo towaho hilauvaiyamane Yeisu ainai iya talinana ꞌwabaꞌwabalina, na hinage guguguna. Yeisu hiꞌawanoiyei yo ebeha iꞌabitowoi na inamwanamwa. d Yeisu Taya ilaugabaei na ilalaune Saidoni, na hinage ibuidiꞌwa Dekapolisi tupwanaone aidiyena ta imahalava Galili niꞌuna ainai. c3 Eeta itowolo ta ilalaune yana vadai, na natunane ilobai yana abaꞌeno ainai, bada inamwanamwaꞌo. Yeisu tautalina ꞌwabali iꞌabiye namwanamwa b1 Na Yeisu iwalo, ‘Neta walo moiha. Utowolo na uwuyo yam vadai, aluꞌaluwa yababana natum ainaena imahalavaꞌo ta bada inamwanamwaꞌo.’ a Na waihiune iwalo, ‘Ehewa Taubada, na hesi edewa vatavata elauhanaena hedaheda adi mugumuguna ainaena hiꞌaiꞌai’. `Na Yeisu iwalo, ‘Ilowoinanei ta hedaheda adi yamohe mugaiyedi, na nigele howahowana hedaheda adi yavai ta edewa yamohedi’. m_Swuwuna ehebo waihiu Yeisu yana laoma wasana ibenalenaꞌo. Na waihiunane nigele Yudeya tomowana na hesi iya Pinisiya waihiuna tupwa Siliya holanaena, na natuna waihiuna bada aluꞌaluwa yababana iꞌabiye yababayaꞌo, eeta hinana ilaoma ta Yeisu ainai ipwagogo aitulu, ta iꞌawanoiyeine yo ebe aluꞌaluwa yababanawa natuna ainaena iheusili mahalavaei. c^?Tenem ainaena Yeisu itowolo na ilalaune Taya yo Saidoni tupwadiyaone aidiyai, ta ehebo vada ainai iluwu, wuwuna nigele nuwana yo tomowa hihanapui yana laoma vehabana. Na hesi nigele howahowana yo imiya aidawani, ]Teina nuwatuwu yababadine tomowa holadiyena himahamahalava na hiꞌabiꞌabiye biꞌidi.’ Ehebo waihiu yana yemidi Yeisu ainai u\caiduma, nuwatuwu biꞌibiꞌidi, oyama, abimaitawahola, alomagigili, vetalapili, nuwahaehae, na talinatui. 9[mdova meheꞌayo, aivavali, yemwalowoi, pwanoli, iZKYeisu hinage iwalo, ‘Hava tomowa atediyena imahamahalava howahowana iꞌabiye biꞌidi, hYIwuwuna nigele atedai iyalau na hesi diyada aꞌava ainai iluwu, na mulitai abo ilau mohomoho ainai.’ (Yeisu yana veꞌita teina ana hanapu, ebeha nigele teya aiꞌai laulaugagayona, na hesi maudoina howahowana taꞌai.) DXNa Yeisu aidiyai iwalo, ‘Nuwana omiu hinage yami nuwatuwu nigele iyamasele awa? Ainaede nigele amyahanapui ebeha hava taꞌai na iluwu holadai mata nigele iyaꞌabiye biꞌigita, OWEeta Yeisu mayana taumulitao bodaone hilauvehuludi ta vadai hiluluwune, na ana taumulitaone hipanivilaeine hiwalo, ‘Howahowana yam walo vegevegedine tomowa aidiyai ebe ulivahi alimaiyai?’ $VANigele teya hava iyamiyamiya ebe taꞌai na hiꞌabiye biꞌigita, na hesi nuwatuwuwo atedaena hilaolaoma hiya howahowana hiꞌabiꞌabiye biꞌigita.’ rU]Bodaone iyogauyowedima na iwalo aulidine, ‘Yagu walo teina maudoimiu ambenaledi na amnuwamasele: T/
Tubumiyaone yadi loina teina ainaena, yo yami veꞌita bagibagilidi dova aidiyena, Yaubada yana loina amyepaipaihiyei.’ Tomowa adi abiyeyababa eSC Teina yami loina ainaena tomowa yadi hagu tamadiyao yo hinadiyao aidiyai amꞌauꞌauhidi. nRU Na omiu yami veꞌita oyaꞌoyama teina dova, “Ebe ehebo yaiya tamana yo hinana iwalo aulidi iwalo, ‘Yagu tobwatobwa bada yatalamwenaꞌo Yaubada ainai ta veꞌaveꞌahihina, ainaena nigele howahowana yo yahaguigomiu’.” YQ+
Mugai Mosese Yaubada yana loina iwalo mahalavaenaꞌo, iwalo, “Tamam yo hinam uveꞌahihiyedi”. Na hinage iwalo, “Ebe yaiya tamana nuwana hinana iꞌawa yababaedi, ilowoinane yo amꞌoiye mwalowoi”. (PI Na hinage iwalo, ‘Amhanapu moiha ta yami paihowa ainaena; Yaubada yana loina amtaꞌwataꞌwataedi na hesi tubumiyaone yadi mumuga amꞌabi avivinidi. 8OiTa Yeisu iwalo aulidi hinage, iwalo, ‘Moiha taꞌi, yami mumuga yababadi aidiyena Yaubada yana loina ammwaudawanidi, na tubumiyao hesi yadi mumuga ammulimulitaedi’. NNa hinage aliguwai hitapwatapwalolo oyama, wuwuna yadi veꞌitao yau nigele aliguwena, na hesi tomowa bada yadi nuwatuwuwena.” ’ sM_Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Tauꞌoyama omiu! Mwalona Aisaya tauwalo mahalava vehabamiu iwalo mahalava, na Yaubada yana walone hilelelene teina dova:“Tomowaone teina hopadiyena hiveꞌahihiyegau, na atediyena nigele. ZL-Eeta teina Palisiwone yo loina ana tauveꞌitaone Yeisu ainai hipanivila, hiwalo, ‘Hava vehabana am taumulitaone tubudao yadi loina nigele hiyaveꞌahihiyedi, na manima biꞌibiꞌidi hiꞌaiꞌai?’ :KmNa hinage ebe maketi ainaena hilaoma nimadi hiuwa mugaiyedi, mulitai hiꞌai. Na hinage loina bahudi tubudiyaone aidiyena gaeba yo vedi yo walata adi uwa vehabadi himulitaedi. J5Wuwuna Palisiwone yo hinage Yudeyaone maudoidi yadi mumuga tubudiyao aidiyena neta dova: Mugai nimadi hiuwa iliꞌilimanidi na abo mulitai hiꞌai. {Iota hiꞌita lobaidi Yeisu ana taumulitao tupwadi hiꞌaiꞌai, na nigele nimadi hiyauwadi, eeta hiꞌulumiyaedi. pH [Palisiwone yo loina ana tauveꞌitao tupwadi hinage Yelusalemaena hilaoma ta Yeisu ainai hitauꞌahai, G18Ta Yeisu itaꞌiꞌili tupwa bagibagilidi aidiyai, tupwana dalava mwalaꞌidi yo dalava habuludi yo oyao aidiyai, na tomowa bahudi yadi tauꞌasiyebwao hilawedima ta abamaketi aidiyai hihaꞌwahaꞌwa ta hiꞌawanoiyeine hiwalo, ‘Taubada howahowana yo yama tauꞌasiyebwaone am aleꞌo papalinane hiꞌabitowoi?’ Na Yeisu aidiyai italam, ta ana aleꞌo hiꞌabisawahi na hinanamwanamwane.4Fa7eeta hisagesagena ta hilau dalava maudoidi aidiyai, ta taulovalao hipageidima mayadi halabi Yeisu ainai, aiteya tupwa ainai hibenalenaꞌo ilalau na boda himulimulitaei. :Eo6Hihae na dalava taniwagadiyaone Yeisu hiꞌatai, yDk5Higeyoꞌawa tupwa Genesaleta ainai ta leꞌawanai hiluwu, na yadi waga tenem ainai hilowom ta hihahaene. C4haugana boda iveveꞌaidine nigele hiyanuwamasele wuwuna atedi mehedi igibu. Taulovalao iꞌabiye namwanamwadi tupwa Genesaleta ainai WB'3Ta wagai igelu baidanao na niꞌu idadaumwaline. Na nuwadi ipwanopwano, rA]2ta himeheuhi mwalaꞌina. Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Havena ammehemeheuhi. Yau taꞌi, amꞌatepatu.’
@
1Tenem ainai Yeisu ana taumulitaone maudoidi Yeisu hiꞌita niꞌune ewanaena ilaolaoma na hinuwanuwatuwu ebeha iya alawai, 3?_0iꞌitadi yadi wohe ainaena hitapiyaꞌo, wuwuna wau yaumai mehediyena ilaolaoma. Muhamuhana na iꞌahubena Yeisu niꞌune ewanaena ilaolaoma, ta ebe vahalidiyena ilau. i>K/Bada iboniꞌo na ana taumulitao niꞌu awawai hiwohewohe, na hesi Yeisu ibom magumaguwai g=G.Ta higelu na Yeisu bodaowa ivetamaledi iꞌovi, na ihae oyai habi awanoi Yaubada ainai. 0<Y-Mulitai ana taumulitao iloinaedi ta wagai higelu, na Yeisu iwalo, ‘Amgelu ammugai Bedesaida hali tupwai na yabom teinai bodaone yawalo hiwuyo yadi dalavai’. c;?,Tauꞌaiwone towatowaho aꞌava adi bagibagili 5000 dova. Yeisu niꞌu ewanaena ilalaune T:!+Na beledi yo yama uleyadi hitauꞌahaiyama ta boha 12 hiꞌoiye mwaudine. 09[*Maudoidi hiꞌai ta hiꞌai iꞌiwahi. s8_)Ta beledi nimaꞌeheꞌehebo yo yama bwau ivaidi ta Tamana ainai itamayahi na iꞌawa yauwedo aiꞌaiwone vehabadi, na iꞌabitomwahidi ta ana taumulitao imohedi ta hiꞌaiyauyanedi. Na hinage yama bwauwa dova iꞌabitomwahidi. W7'(Hiwaheidi ta himimiyane, boda tupwadi tomowa 100, yo boda tupwadi tomowa 50. ^65'Eeta Yeisu ana taumulitao iloinaedi yo bodao hiyemiyadi boda yo boda awahiyai. F5&Yeisu ipanivilaedi iwalo, ‘Viha beledi alimiyai? Amlau ambeha.’ Eeta bada hilobaiyaꞌo, ta Yeisu hiwalo auline hiwalo, ‘Beledi nimaꞌeheꞌehebo na yama bwau alobaidiꞌo’. K4%Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Vedova? Omiu mata nigele amyaveꞌaidi awa?’ Na ana taumulitao hiwalo, ‘Taubada, nigele howahowamai, wuwuna maudoidi adi ana maiha nuwana 2000 kina dova’. _37$boda teina uvetamaledi hilau adi higimwala dalavao yo vadao vahalidiyai aidiyena’. 2#Na lavilaviyai ana taumulitaone hilaoma ta Yeisu ainai hiwalo, ‘Taubada, tupwa teina balabala awawa na bada mahana ihuguꞌo, 1 "Na mulitai abo waga iduna, Yeisu iꞌaitulu maguwai, ta boda mwalaꞌina namonamowai iꞌiꞌitadine, na iꞌatemuyamuyaedi wuwuna hiya bada dova sipiwo nigele adi tauꞌita aviviniwo, eeta ivetuwuni na hanapu bahuna aidiyena iveveꞌitane aidiyai. j0M!Na bodaone Yeisu mayana taumulitao yadi gelu hiꞌitayaꞌo ta hihanapuiyaꞌo tupwa yehana ainai hilalaune, eeta hiya yo dalava bahudi tomowadi hinage baidadiyao amwahaena hisagena ta himahalava mugai tupwanane ainai. F/ Eena waga ainai higelu ta hilau ehebo balabala awawa ainai. .} Na tomowa bagibagilidi hilaolaoma yo hiwuyowuyo, ta nigele howahowana na Yeisu mayana taumulitao hiꞌaiyawasi yo hiꞌai, eeta aidiyai iwalo, ‘Tupwa teina talauvehulu na talau ehebo tupwa balabala awawai yo tenem ainai tupwana amꞌaiyawasi’. - Yeisu yana tauyewasao hitau 12 bada hiwuyomaꞌo na Yeisu ainai yadi paihowa yo yadi veꞌitao maudoina hiꞌaubabadaedi. , Na Yoni ana taumulitao yana mwalowoi wasana hibenalei ta hilaoma Yoni taunane hivai himamagaiyeine. Yeisu bodao iveveꞌaidine p+Y eena uluꞌulunawa gaeba ainai idoꞌoi ta ilawenama, vahalawa imohei, ta ivai ilalaune hinana ainai. .*UEeta vada paipai ana tauꞌitaꞌita avivini ehebo iloinaei ta ilau Yoni gadona habitomna. Ainaena tauꞌita aviviniwa vada paipaiyai ilau ta Yoni gadona itotomne, )Ta Helodi inuwayababa moiha, na nigele howahowana yo itaꞌwataꞌwata, wuwuna wau bada iwalo yemidiꞌo taumanaone mehediyai. 3(_Vahalawa ilau mwayamwayau ta iwuyo wasawasa ainai, na iwalo, ‘Nuwanuwagu teina taꞌi Yoni tauꞌabiye bapitaiso uluꞌuluna gaeba ainai umwauwi, na umohegau’. |'qEeta vahalanane imahalava ta ilau hinana ainai ipanivila, iwalo, ‘Hinagu, hava yam nuwatuwu ta wasawasa ainai yaꞌawanoi?’ Na hinana iwalo, ‘Wasawasa uwalo auli uwalo, “Nuwanuwagu Yoni tauꞌabiye bapitaiso uluꞌuluna’ ”. %&CNa hinage iwalo hae iꞌawa tamada, iwalo, ‘Moiha yawalo yemidi hava nuwanuwam yamohego, ebe yagu abaloina vehabana uꞌawanoi mata tupwana yamohego.’ |%qHauganane Helodi maꞌana taumanao hiꞌaiꞌai, Helodiyasa natuna waihiuna iluwuma ta selowena iꞌabiye yaliyayadi. Eeta Helodi vahalawa ainai iwalo yemidi, iwalo, ‘Ebe aiteya ginauli nuwanuwam uꞌawanoiyegau mata yatalamwei alimwai’. m$SMulitai Helodiwa yana ahubena labahina imahalava ta Helodiyasa bada amwaha inuwatuwu lobaiyaꞌo Yoni ana oiyemwalowoi vehabana. Ahubena labahinane ana abanuwatuwu avivini mahulina hipapaihowai, ta tupwana taumanao hiyogaedima habi ai. Taumanaone neta gabemani adi tauloinao, yo tauꞌalehao adi taumugaiwo yo tupwadi Galili dalavanaone adi babadao. d#Awuwuna Helodi inuwavi ebeha Yoni towaho dumwaluna na Yaubada yana taupaihowa ehebo, eeta Helodiwa Yoni iveꞌahihiyei, na hauga bagibagilina Helodi nuwanuwana na Yoni yana walo ibenabenalei ta vehabadi iꞌaluwagavai. "%Na Yoni yana guguya teina vehabana waihiuwa Helodiyasa inuwayababa moiha ta nuwanuwana na Yoni iꞌoiye mwalowoi, na nigele howahowana r!]na Yoni Helodi iwalo auline ebeha, ‘Tenem nigele mumuga namwanamwana, wuwuna tahim asolena uhaloi’. J
Wuwuna mwalona Helodi Yoni iꞌabi avivini ta vada paipaiyai imwauwi, na Yoni ana abiꞌavivini wuwuna neta ehebo waihiu yehana Helodiyasa, Helodi tahina Pilipi asolena na Helodi ihaloi, / WHelodi hinage Yeisu wasana bada ibenalenaꞌo ta iwalo, ‘Nuwana iya Yoni tauꞌabiye bapitaisowa, mwalona yaꞌoꞌoiye mwalowoiwa na bada itowolouyoꞌo’. Na tupwadi hiwalo, ‘Iya Elaitiya’. Na tupwadi hinage hiwalo, ‘Iya tauwalo mahalava ehebo dova tauwalo mahalavao mugamugaidi’. v eYeisu wasana tomowa hivetala auꞌaubabadaei tupwa maudoina aidiyai, ta wasawasa Helodi ibebenaleine tupwadi tomowa hiwalowalo ebeha ‘Yoni tauꞌabiye bapitaiso mwalowoiyena bada itowolouyoꞌo ta mayana wahiyala ipaipaihowa’. - S
yo hinage aluꞌaluwa yababadi tomowa aidiyena hiheusilidi, yo taulovalao maudoidi woloiyena hihaudi ta hinanamwanamwane. Yoni tauꞌabiye bapitaiso yana mwalowoi #? Eeta ana taumulitaone hitaꞌiꞌili dalava bagibagilidi aidiyai, ta higuguya ebeha tomowa yadi mumuga yababadi hitaꞌwataꞌwataedi na hinuwabui,
Na ebe hinage dalava tupwana aidiyai ammahalava, na tomowadine nigele hiyayogaegomiu, yo hinage nigele yami guguya hiyabenaledi, dalavadine gawaladine aemiyena amꞌoiyeholudi na amlaugabaidi, yo ainaena amveꞌitadi ebeha mata vitai aidiyai imahalava.’ 1
Na hinage iwalo aulidine, ‘Ebe aiteya vada ainai hiyogaegomiu yo ainai amluwu, vadanane ainai amvetaumana ana higa dalavanane amlaugabaei. V% yo aemi adi huma amliꞌwadi na hesi havena ami aleꞌo bwauna amvaivai.’ +Ota yana guguya ainai iloinaedi, iwalo, ‘Havena ehebo hava amvaivai. Havena aiꞌai nuwana peha nuwana mane tamahina vehabana. Neta bada yami digona nimamiyai, `9Na ana taumulitao hitau 12 iyogaedima ta iloinaedi yo ebeha bwaubwau hitaꞌiꞌili dalava aidiyai, na hinage loina yo wahiyala imohedi ta ebe howahowadi aluꞌaluwa yababadi tomowa aidiyena hiheusili mahalavaedi, {oNa Yeisu nuwana ipwanopwano wuwuna tomowa nigele hiyayemidiyei, eeta nigele howahowana na paihowa wahiwahiyaladi ipaihowaidi. Ta bada taulovalao bwaubwaudi iꞌabisawahidi ta hinanamwanamwane. Yeisu ana taumulitaone ivetamaledi habi paihowa PNa Yeisu aidiyai iwalo, ‘Tauwalo mahalavao adi veꞌahihi hilobalobai vali dalava aidiyai. Na hiya yadi dalavai nigele adi veꞌahihi, wuwuna hiya yadi bodao yo yadi huhuwo hisosomanaedi.’ T!Na hinage hiwalo, ‘Towaho teina iya kapentawa awa? Na hinana Meli yo tahinao Yemesa yo Yosepa, yo Yudasi, yo Saimoni, yo hinage nuhunao baidadao tamiyamiya awa?’ Vehabana tomowa Yeisu hisosomanaei. W'Ta Tapwalolowai yadi vada tapwalolo ainai iluwu, ta ivetuwuni iveꞌiveꞌita, na tomowa hibenalei, ta maudoidi nuwadi ipwanopwano yana hanapu, yo yana paihowa vehabadi, na hiwalo, ‘Towaho teina havaena yana hanapune ilolobaine? Na hinage paihowaone wahiwahiyaladine nimanaena ipaipaihowaidine havaena yana wahiyala ilolobaine?’ J Na Yeisu iwuyo yana dalavai, na ana taumulitaone himumulitaeine. +O+Eena Yeisu iꞌauhidi iwalo, ‘Havena teya yaiya ainai amwalowalo mahalava yagu paihowa teina vehabana, na hesi gamahinene ana amꞌatububuni ta iꞌai’.*Na itowolo mwayamwayau ta ilowolowouhi, wuwuna iya ana bolimai 12 ilobaiyaꞌo. Na maudoidi nuwadi ipwanopwano moiha. q[)Ta Yeisu gamahinene nimanai iꞌabi na iwalo, ‘Talita kumi’. Na ana bui, ‘Gamahine utowoloma’. '
G(na hesi Yeisu iheusilidi ta himahalava na gamahine tamana yo hinana yo ana taumulitaowa hitau tonugawa Yeisu baidadi hiluwu gamahinewa yana abaꞌeno ainai. * M'Na Yeisu iluwu ta iwalo aulidine, ‘Hava vehabana amdoudoune na amwoewoene? Gamahinene nigele iyamwalowoi na hesi iꞌeno iꞌiwahiꞌo.’ Ta himaluwei, e C&Hilau ta Yailo yana vadai himahamahalava, na woe yo dou mwalaꞌina holanai hibebenaleine.
-%Eeta Yeisu boda maudoidi iꞌauhidi havena himulimulitaei na bada ana taumulitao hitau tonuga baidanao, neta Pita yo Yemesa matahina Yoni.
;~~.}}F||l|{zz+yxxj=ihhhg fFee
dfcc5b:a ``__2^^*]|\p[hZYYXXX5WVVSU1TSSQQPONNYMMPLaKK JQIIZHGG@FeEJDDCBAA&@?>>O<#m"!! l +^BEnO
= r 6<Q"O lNa waihiu teina hava dova ipapaihowaine aliguwai, neta taugu ivewoloi mugaiyei habi atububunigau agu mwau magaiyai vehabana. OkWewelohewone amwalowalowedine hauga maudoina vahalimiyai himiyamiyane, yo ebe nuwanuwamiu aiteya hauga na amhaguidi, amhaguidi taꞌi. Na yau hesi nigele mata hauga daodaona baidamiu tayamiyamiya. j'Na Yeisu iwalo aidiyai, iwalo, ‘Badagi, amlaumwau. Havena waihiune amꞌabiꞌabiye dou, wuwuna yana hagu aliguwai inamwanamwa alili. iHowahowana ebe woloinane ivegimwalaei na ana maiha 300 kina dova ivai, na imohedi wewelohe aidiyai.’ Eeta waihiunane hiwawaloweine. hwNa tupwana tomowa hiꞌiꞌitane, ta waihiune hiꞌulumiyanei, hiwalo, ‘Hava vehabana woloine iyepaipaiheine? egCYeisu howola Betani ainai imiyamiya Saimoni yana vadai, iya mwalona taulepelo ehebo. Na hauganane ainai Saimoni yana vadai iꞌaiꞌai, eena waihiu ehebo mayana woloi iluwu, ta woloinane yehana nadi, ana maiha mwalaꞌina, na ana gaimapatu namwanamwana moiha, na waihiunane gaimapatu awana iꞌoiwowoli na woloinane Yeisu vahunai ihihiwaine. 2f]na hiwalo, ‘Havena guyaune holanai Yeisu taꞌabiꞌabi avivini, mata dova ta tomowa himanini alidai na hiꞌalehaegita’. Waihiu Yeisu iyewoloi dalava Betani ainai @e {Buidiꞌwa guyauna ana abanuwatuwu avivini ebe imahalava, ahubena bwau tuluhadiyai. Guyaunane ainai pwalawa aꞌava, nigele ana abiye seseha hiꞌaiꞌai. Na taupwaoliwo mwalaꞌidi yo loina ana tauveꞌitao hinuwanuwatuwu behabeha vedova Yeisu ebe hiꞌoyamaei yo ebeha hiꞌabi avivini na hiꞌoiye mwalowoi, tda
%‘Yagu loina teina omiu alimiyai na tomowa maudoina aidiyai, amꞌita avivini iliꞌilimani.’Wc'
$Havena amꞌenoꞌeno, mata dova ta yamahalavama na yaveꞌaluwa gavaigomiu. hbI
#Eeta howahowana amꞌitaꞌita avivini yo amhaꞌwahaꞌwaigau, wuwuna dova vada taniwagana yana laoma ana hauga nigele amyahanapui, nuwana lavilaviyai, nuwana boniyaiyena, nuwana iꞌahuꞌahubena, nuwana malatomtomwena. {ao
"Abaꞌita hinage Yeisu imohedi iwalo, ‘Ebe ehebo taubada yana vada habi laugabaina yo ilalau vali tupwai. Mulitai abo ilau, yana taupaihowao ehebo ehebo yadi paihowa imohedi, na iloinaedi yo ebeha yana vada hiꞌita avivini, na hinage vada ana awaꞌeda ana tauꞌita avivini ainai iwalo, “Havena uꞌenoꞌeno, na hesi uꞌitaꞌita avivini iliꞌilimani”. S`
!Eeta amꞌita avivini wuwuna yagu hauga wuyouyoma nigele amyahanapui.’ ]_3
‘Nigele teya yaiya iyahanapui aiteya hauga nuwana ahubena ainai yawuyouyoma, na hinage tausagenawasaone galewai nigele hiyahanapui. Yau hinage nigele yayahanapui. Na hesi Tamagu ibom taꞌi ihanahanapui. ^
‘Howola abo galewa yo baleꞌu hisawali, na yagu walowone nigele howahowana hisawali. Yana laoma ana hauga nigele tauhanapuina m]S
Yawalo moiha alimiyai, yaso teina mata nigele amyaꞌovi ana higa ginauliwone maudoidi himahalava. \5
Ta hinage veꞌiveꞌilalaowa alimiyai bada yawalo mahalavaediꞌo, ebe aiteya hauga amlobaidi amhanapuiyaꞌo ebeha yagu hauga wuyoma imamahalava. [%
‘Abaꞌita hapelo ainaena yaveꞌitagomiu. Ebe hapelo lugudi vauvaudi imwaumwauwidi amhanapuiyaꞌo ebeha ehive ana hauga vahalinai. 8Zi
eeta yagu tausagenawasaone yavetamaledi yo yagu boda veꞌaveꞌahadi hitauꞌahaidima baleꞌu yo galewa yo yaumai maudoidi yadi abalaoma aidiyena. Abaꞌita hapelo ainaena EY
‘Hauga tenem ainai taumiya baleꞌuwone maudoidi yau Tomowa Moihagu hiꞌitagau yaloyalovi aidiyena yaꞌaiꞌaituluma mayagu loina wahiwahiyalana yo mayagu wasawasa pigapigabuna, fXE
na utui galewaena hibeꞌuma yo ginauli maudoidi galewai himiyamiya yadi wahiyala hitapiya. kWO
‘Hauga vitaiwa iꞌovi na mulitai mahana iguguyou, yo hinage waiꞌena yana masele iboho, V
Na omiu hesi amꞌita avivinigomiu, wuwuna ginauliwone teina vehabadi bada yawalo mahalava mugaiyediꞌo alimiyai. Yeisu yana wuyoma eUC
Wuwuna Besinana oyaꞌoyama yo tauwalo mahalava oyaꞌoyama mata himahalava yo veꞌiveꞌilala wahiwahiyaladi tomowa aidiyai hiveꞌitaedi, yo aidiyena ebe howahowana Yaubada yana bodao veꞌaveꞌahadi hiꞌoyamaedi. ~Tu
‘Tenem haugana ainai ebe yaiya alimiyai iwalo, “Besinana teina”, na “tenem”, havena amyemiyemidiyei. US#
Vitai tenem ana ahubenao ebe nigele Yaubada iyaꞌabiye ahubalidi, mata tomowa maudoidi himwalowoi, na hesi Yaubada ahubenadine iꞌabiye ahubalidiyaꞌo, neta iya yana tomowa veꞌaveꞌahadi vehabadi. qR[
‘Ehe, hauga tenem ivitai aliꞌalili, wuwuna hauganane Yaubada baleꞌu ivetuwuni ainaena ta wau nigele teya hinage vitai tenem dova iyamahalava, na hauga hilalaoma aidiyai mata nigele teya vitai teina dova hiyamahalavauyo.
Q
Eeta maudoimiu amꞌawaꞌawanoi yo hauga namwanamwana Yaubada imohegomiu yami hauga dena ainai, na havena gwaugwau ana haugai. VP%
‘Hauga tenem ainai tauhiumao yo tauvehuhuwo mata hiveꞌatemuyamuya. dOA
Yo ebe yaiya tanoviyai ipaipaihowa, havena iwuyowuyo ana aleꞌowa ilaugabaeiwa vehabana.
N
Na ebe yaiya vatavatai imiyamiya, howahowana idena mwayamwayau, na havena iluwuluwuyo yana vadai yana tobwatobwa habi avalaidi. xMi
‘Howola abo omiu amꞌita tomowa vagadiyao ginauli yababana na didigana moiha hivetowolodi tupwa veꞌaveꞌahihina ainai (ebe yaiya walo teina ivahili ihanapui), hauga tenem ainai Yudeya ana taumiyaone howahowana ebe hidena oyai. gLG
Yo tomowa maudoidi hiveꞌalehaegomiu wuwuna omiu ebeha agu tauyemidiwo. Na hesi yaiyadiwo omiu vehabagu amꞌalamaꞌiꞌita ana higa hauga yana abaꞌovi ainai, mata omiu taꞌi awanamwanamwa amlobai. Vitai mwalaꞌina K#
‘Na hinage hauga hilalaoma aidiyai tomowa yadi huhu holanai aleha himahalava vehabagu, neta towaho tahina ihuhulaei yo hiyemwalowoi. Yo hinage dova tama natuna ihuhulaei yo hiyemwalowoi. Yo hinage hedaheda hinadiyao yo tamadiyao hihuhulaedi yo hiyemwalowoidi. ;Jo
‘Na ebe tauloinao mehediyai hivetowologomiu habi lauvetala havena amꞌaluꞌaluwagavai vedova mata amꞌaubabadane, na hesi mayami atepatu amꞌaubabada taꞌi, wuwuna nigele ebeha omiu yami walo amꞌaubabadaei, na hesi Aluꞌaluwa Veꞌahihi hauga tenem ainai walo imohegomiu, yo amꞌaubabada. wIg
Mata wasa namwanamwana hiwalo mahalava mugaiyei tupwa maudoina aidiyai, na mulitai abo hauga yana abaꞌovi. SH
‘Na omiu hesi amꞌita avivinigomiu, mata tomowa hiꞌabi avivinigomiu, yo hilawegomiu lauvetala vehabana, yo vada tapwalolo aidiyai abo hisapigomiu, na hinage mata tauloinao yo tauwasawasawo mehediyai hilawegomiu yo amtowolo na hilauvetalaegomiu. Wuwuna omiu ebeha yagu bodao, yo hinage wasagu aidiyai amwalo mahalavaei. G
Howola abo vali boda yo vali boda hiꞌaleha, na hinage vali abaloina yo vali abaloina hiꞌaleha, na hinage mwaniꞌiniꞌi hisagena tupwa bagibagilidi aidiyai, yo hinage vahali mwalaꞌina himahalavama. Na ginauliwo teina hauga vitaina ana abavetuwuni taꞌi. zFm
Hinage wasa abo ambenaledi alehao vahalimiyai na amwaha daodaowai hibom hiꞌaleꞌalehauyoidi, havena amꞌaluꞌaluvagavaiyedi. Ginauliwone teina moiha taꞌi mata himahalava mugai, na hesi baleꞌu yana abaꞌovi ana hauga howola alili. CE
Wuwuna howola abo tomowa bagibagilidi yehaguwena hilalaoma na ebeha oyamaena himugaiyegomiu, ta ehebo ehebo aidiyena hiwalo, “Yau Besinananane”, na tomowa bagibagilidi himulitaedi. D
Eeta Yeisu iꞌapuhini, yo aidiyai iwalo mahalava ta iwalo, ‘Amꞌita avivinigomiu, havena tomowa tupwadi hiꞌoyaꞌoyamaegomiu. .CU
‘Taubada, uwalo auligai aiteya hauga ainai vada tapwalolo mwalaꞌina hiloꞌe na aiteya veꞌiveꞌilala aidiyena ahanapui ebeha ginauliwone mata himahalava?’ RB
Mulitai Yeisu ilau Olibe oyana ainai na italumiyahiwa, na ainaena vada tapwalolo Yelusalem ainai ivinuvinunui, na Pita, Yemesa, Yoni yo Andulu hilaoma ta hibom Yeisu baidadi, hiwalo auli hiwalo, A
Na Yeisu iwalo, ‘Vadaone mwalaꞌidi uꞌiꞌitadine mata maudoidi hiloꞌeloꞌedi na nigele teya tupwa uyaꞌitauyoi’. e@ E
Yeisu mayana taumulitao vada tapwalolo mwalaꞌina ainaena himalava, na ana taumulita ehebo ipanivila, iwalo, ‘Taubada, uꞌita vadao teina adi paihowa namwanamwa alili, gaima mwalaꞌidi aidiyena hiꞌaꞌabidine’. M? ,Wuwuna hibom yadi tupwao mwalaꞌina himiyamiya, na hesi hiwape tenem wewelohenane yana mane maudoina imwauwiyaꞌo, ta nigele hinage teya yana tupwa iyamiyamiya ebe ainaena ana igimwala.’> +Eeta Yeisu ana taumulitao iyoga ahaidima, ta aidiyai iwalo, ‘Tenem, hiwapene yana velau maudoidi yadi velauwo imwalaꞌi gabaedi. _=7 *Na hinage hiwape wewelohena iꞌiꞌitane yana velau toea bwau aꞌava imwamwauwine. < )Mulitai Yeisu velau ana abamwau vahalinai imiyamiya, na wasawasao bagibagilidi yadi velau mwalaꞌidi iꞌitaꞌitadi. ;7 (Na hinage tomowa mehediyai Yaubada ainai yadi awanoi daodaodi, na hesi yadi awanoine nigele namwanamwana, wuwuna atediyai hinuwanuwatuwu vedova mata hiwahiwapewo hiꞌoyamaedi, yo yadi tobwatobwa hivaidi. Ainaena howola abo Yaubada maiha yababana imohedi.’ Hiwape yana velau : 'Na hinage nuwanuwadi abamiya namwanamwadi vada tapwalolo aidiyai yo hinage guyau adi hauga aidiyai nuwanuwadi yo vatavatai himiyamiya.
9
&Yeisu hinage aidiyai iwalo, ‘Havena loina ana tauveꞌitao yadi mumuga ammulimulitaei, wuwuna hiya yadi laulau taꞌi nuwanuwadi yo adi aleꞌowo daodaodi hiliꞌwaliꞌwadi na tomowa ahiꞌahipudiyai hitaꞌitaꞌiꞌili ta ebe hiwalo vetuvehaedi. V8% %Deivida iya Besinana iꞌawa badaei, vedova yede ta Deivida tubuna ainaena mulitai abo Besinana ilaoma?’ Na boda maudoidi Yeisu yana veꞌita nuwadi ivai. Yeisu loina ana tauveꞌitao iꞌawa yababaedi x7i $Mwalona vehabana Aluꞌaluwa Veꞌahihi Deivida iveꞌita, eeta Deivida Besinana iꞌawa Bada ainai, iwalo:“Yaubada iwalo yagu Bada ainai,‘Nima tautuwaguwena umiya ana higa am alehao yamwau aituluwedi aem elauhanai’ ”. V6% #Mulitai Yeisu vada tapwalolo mwalaꞌina holanai iveꞌiveꞌita tomowa aidiyai ta iwalo, ‘Vedova ta tupwana loina ana tauveꞌitao hiwalo ebeha Deivida tubunao ainaena Besinana towahona ilalaoma. 5 "Na Yeisu towahonane yana walo ibenalenaꞌo bada moiha, ta aidiyai iwalo, ‘Neta walo moiha, na owa Yaubada yana Abaloina vahalinai umamahalava’. Iꞌovi na tomowaowa Yeisu higagadaei, ta nigele teya iyapanivilauyo ainai. Besinana iya Deivida yana huhu J4
!Howahowana tavelavelau ainai ateda maudoina ainaena, na yada nuwatuwu maudoina ainaena, na yada wahiyala maudoina ainaena, na hinage ada geluwo tavelavelau aidiyai dova ita tavelavelauyoigita. Loina bwauwone mwalaꞌidi, na hesi lagulagu bo aiꞌai tapwaopwaoliyedi Yaubada ainai, hiya nigele loina mwalaꞌina, awa?’ 13[ Loina ana tauveꞌitawa Yeisu yana walo ibenalenaꞌo, ta iwalo, ‘Taubada, yam walo neta walo moiha, ebeha iya taꞌi Yaubada, nigele teya Yaubada iyamiyamiya. 62e ‘Na ehebo hinage loina mwalaꞌina teina, “Am geluwo uvelau aidiyai dova ubom uvelavelauyoigone”. ‘Loina bwauwone teina loina maudoidi himwalaꞌi gabaedi.’ 11[ ainaena ada Tauloina Yaubada uvelauwei atem maudoina ainaena na aluꞌaluwam maudoina ainaena na yam nuwatuwu maudoina na hinage yam wahiyala maudoina aidiyena”.’ 0 Ta Yeisu iwalo, ‘Loina mwalaꞌina teina: “Omiu Isileliwone yagu walo teina ambenalei neta Yaubada yada Bada ehebo taꞌi, '/G Hinage loina ana tauveꞌita ehebo ilaoma, ta hiya yadi aubabada Yeisu baidadi ibenalenaꞌo, ta yadi panivila adi maiha Yeisu ainaena ibenalediꞌo hinamwanamwa alili, eeta iya hinage Yeisu ainai ipanivila, iwalo, ‘Taubada, loina maudoidi aidiyena aiteya loina mwalaꞌina?’ I. Ainaena Yaubada nigele tomowa mwalomwalowoidi yadi Yaubada, na hesi tomowa mayawahidi yadi Yaubada, na omiu hava yami veꞌitaone ginauli teina vehabana nigele moihana.’ Loinao mwalaꞌidi %-C Mwalona Yaubada iwalo Mosese ainai towolouyo vehabana, ebe Buki Veꞌahihi amvahili amꞌita lobai, hauganane Mosese balabala awawai ilaulau na Yaubada aiwa lohawahawawalina ainaena Mosese ainai iwalo, “Yau Abelaham yana Yaubada, na Aisake yana Yaubada, na Yakobo yana Yaubada”. o,W Towolouyo tuluhanai tomowa nigele hiyatawatawahola, na hesi yadi miya tausagenawasaone galewai dova. -+S Na Yeisu panivila teina iyemaiha, iwalo, ‘Neta yami pwanoli, wuwuna Buki Veꞌahihi nigele amyahanapui, na hinage Yaubada yana wahiyala nigele amyahanapui. |*q Eeta towolouyo ana haugai waihiunane mata aiteya towaho mwanena moiha? Wuwuna maudoidi bada hitawaholaiyaꞌo.’ )! Dova bada tahinao maudoidi hiwapenane hitatawaholaine na himwamwalowoine, na nigele hinage natudiyao; na mulitai hiwapewa imwamwalowoine. I( Eena hinage tahina vahalinaena hiwapenawa itawaholai, ta hinage dova nigele iyalabalaba na imwalowoi. Hinage tahina vahalinaena hiwapenane itawaholai ta dova nigele iyalabalaba na imwalowoi. K' Na abaꞌita himohei hiwalo, ‘Ehebo towaho matahinao himiyamiya adi bagibagili hitau 7, na adi tautuwane itawahola, na mulitai mwanenane nigele iyalabalaba na towahonane imwamwalowoine. y&k ‘Taubada, ada loina teina dova Mosese ileleyaꞌo, iwalo, “Ebe ehebo towaho itawahola na nigele natuna na imwalowoi, towahonane tahina hiwapenane baidana hitawahola, na ebe waihiunane natunao ilabahidi taumwalowoiwa aivelahenao”.’ % Hinage Sadusiwone hilaoma Yeisu ainai, hibom nigele hiyayemidi taumwalowoi yadi towolouyo vehabana, ta hipanivila hiwalo, d$A Eeta Yeisu iwalo, ‘Ehe dova neta ebe Sisa yana paula ammohe sisa ainai, na ebe Yaubada yana paula Yaubada ammohei’. Na Yeisu yana walo teina vehabana nuwadi ipwanopwano mwalaꞌina. Taumwalowoi yadi towolouyo #1 Eeta mane siliba ehebo himomoheine. Na Yeisu iwalo, ‘Mane teina ainai yaiya ꞌaluꞌaluwana yo yehana?’ Na hiwalo, ‘Wasawasa Sisa’. U"# Vedova, howahowana yo Wasawasa Sisa vehabana takesi tamwauwi, bo havena? Na Yeisu yadi oyama bada ihanapuiyaꞌo, ta iwalo, ‘Hava vehabana amtowotowoigaune? Abo hola manenane amvaiyama yo yaꞌita.’ ! Hilaoma Yeisu ainai ta hiwalo, ‘Taubada, bada ahanapuiyaꞌo ebeha owa tauveꞌita moiha, na tomowa yadi wahiyala vehabana nigele uyameheuhi, na hesi walomoiha uwalo mahalava ehebo ehebo tomowa maudoidi aidiyai, neta Yaubada yana amwaha uveꞌita moiha. ' G
Eeta tautaubadaone tupwadi Palisiwone yo hinage Helodi yana bodao hivetamaledi Yeisu ainai yo ebeha panivilaena hiꞌoyamaei ta yana lauhapuli hilobai. ] 3 Yeisu yana walo vegevegedi teina taupwaoliwone mwalaꞌidi yo Palisiwone hibenalenaꞌo ta hihanapuiyaꞌo ebeha hiya taꞌi vehabadi iꞌauꞌaubabadane, ainaede tupwana amwaꞌamwaha hibehebeha yo ebeha hiꞌabi avivini, na hesi nigele hiyaꞌabi avivini wuwuna himeheuhi boda aidiyai. Ta hilauvehulu ta hilalaune. Sisa yana takesi F Teina Yaubada yana paihowa abanuwapwanopwano alidai.” ’ B }
Yeisu hinage walo vegevegedi Buki Veꞌahihi ainaena iwalo mahalavaei iwalo, ‘Amnuwatuwu avivini Buki Veꞌahihi iwalo mahalava teina dova:“Logidiwa mwalona tauꞌabi vada hitaꞌwataꞌwataeiwa, na teina hauga bada hivetowoloyaꞌo yo ivelogidi mugai, na logidi maudoidi inamwanamwa gabaedi. b = Yeisu iꞌaubabada iꞌovi, na ipanivila aidiyai iwalo, ‘Hava mata taubadanane ipaihowai? Moiha taubadanane mata ilaoma yo taupaihowaowa iꞌoiye mwalowoidi, eena tanoviwa tauꞌita avivini vagadi imohedi.’ _7 Eeta hiꞌabi avivini ta hiꞌoiye mwalowoi, na tanovi ainaena higabae mahalavae.’ B} ‘Ta natunawa imahalava aidiyai, na tauꞌita aviviniwo hibom aidiyai hiwalo, “Taubada teina natuna ilalaoma, na ebe taꞌoiye mwalowoi, mata tanovi teina maudoina taloina”. ,Q ‘Tenem ainai ehebo taꞌi imiyamiya, iya natuna moiha, dova hinage ivetamalei aidiyai, yana nuwatuwu iwalo, “Iya taꞌi natugu, mata hiveꞌahihiyei”. `9 ‘Hinage tonugana ivetamalei aidiyai ta hiꞌoiye mwalowoi. Na hinage bagibagilidi ivetamaleidi aidiyai, ta tupwadi hitalaidi na tupwadi hiꞌoiye mwalowoidi, na hinage dova bagidagilidi hiꞌabiye yababadi. % ‘Taubadanane yana hevali bwauna hinage ivetamalei, ta hinage ilau aidiyai, ta hitalai vahunai, na mayana hinimaya ilalau gwaipilene. Ilaulau ta nigele hiyamohei, na hesi hiꞌabi avivini ta hiꞌaitutuwei, na nimanima aꞌavana hivetamalei ta iwuwuyone. %C ‘Na bada aiꞌaino ana hauga, ta taubadanane yana hevali ehebo ivetamalei ta ebeha gileipa ainona tanovi ana tauꞌita aviviniwo aidiyena ivaidima. ) Yeisu iwalo vegevegediyedi, iwalo, ‘Ehebo towaho yana tanovi iꞌumai gileipa aꞌava na abwalu ipaihowai, ta gileipa yana abatam ipaihowai, na vada tanovi holanai iꞌaꞌabine, eena yana taupaihowao iloinaedi ta hiꞌitaꞌita avivini, na iya ilauꞌo hali tupwai. W' !Eeta Yeisu yana walo hiyemaiha hiwalo, ‘Nigele ayahanapui’. Yeisu hinage aidiyai iwalo, ‘Yau havena hinage alimiyai yawalowalo mahalava yaiya yana loinaena ta teina dova yapaipaihowaine’.!; Na ebe tawalo, “Tomowa ainaena”, mata boda hiꞌwaunihanihaegita.’ Wuwuna tomowa bagibagilidi Yoni hiyemidiyei ebeha iya tauwalo mahalava moiha. iK Na hibom aidiyai hiꞌawa paꞌipaꞌiꞌiuyowedi, hiwalo, ‘Yana walo vedova mata tayemaihane? Ebe tawalo, “Yaubada ainaena”, mata iwalouyoma yo iwalo, “Abo! Hava yede vehabana ta Yoni nigele amyayemidiyei?” Yagu panivila teina: Yaiya yana loinaena ta Yoni tauꞌabiye bapitaiso ipaipaihowane? Yaubada? bo nuwana ehebo tomowa?’ Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Mugai yapanivila alimiyai na ebe amyemaiha, yau hinage yawalo auligomiu yagu loina vehabana. iK ta Yeisu hipanivilaei, hiwalo, ‘Towaho, yaiya yana loinaena ta teina dova upaipaihowaine?’ 4
a Hinage hiwuyoma Yelusalem, ta Yeisu vada tapwalolo mwalaꞌina holanai ilowolowouhi, ta taupwaoliwo mwalaꞌidi yo loina ana tauveꞌitao yo hinage babadao hilaoma, \ 1 Hinage ebe amꞌawanoi Yaubada ainai ami geluwo yadi pwanoliwo amnuwahamuidi ebe hava yadi mumuga alimiyai, yo teina ainaena Tamada galewai omiu hinage yami pwanoliwo inuwahamuidi.’ Yeisu yana loina vehabana u c ‘Eeta yawalo alimiyai ebe hava amꞌawanoiyei Yaubada ainai amyemidi taꞌi, ta howola abo amlobai. k
O Hinage yawalo moiha alimiyai ebe yaiya owa nigele uyavenuwabwau na hesi uyemiyemidi yo hava uwalowei mata imahalava taꞌi, ebe oya tenem uloinaei yo uwalo, “Umiyadobi uhanene niꞌuwai,” yam walone iꞌawa abiye taꞌi. Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Ebe yami yemidi ammwauwi Yaubada ainai, omiu hinage paihowa wahiwahiyaladi ampaihowaidi. w Eeta Pita Yeisu yana walo yagaiwa inuwatuwui ta iwalo, ‘Taubada uꞌita aiwawa uwawalo yagaiwa bada iwelaiꞌo’. Iꞌahubena na hitowolo habi wuyo Yelusalem, ta amwahai hilaulau, na Yeisu aiwawa iwawalo yagaiwa hiꞌitayaꞌo bada iwelaiꞌo. ' Na bada imasigiliꞌo, ta Yeisu mayana taumulitao Yelusalem hilaugabaei, ta Betani ainai hilalaune. Aiwawa Yeisu iwawalo yagaiwa iwelai - Na taupwaoliwo mwalaꞌidi yo loina ana tauveꞌitao Yeisu yana paihowa teina wasana hibenalei, na himodiꞌiniyei, ta hinuwanuwatuwu vedova na hiꞌoiye mwalowoi, na hesi nigele howahowadi wuwuna himeheuhei na hinage Yeisu yana veꞌita tomowa maudoidi nuwadi ivai. iK Na iveꞌitadi iwalo, ‘Buki Veꞌahihi ainai Yaubada yana walo hilelelene amhanapuiyaꞌo, iwalo, “Yagu vada mata hiyogaei vada abaꞌawanoi tomowa maudoidi vehabadi”, na omiu amꞌabigwaipile yami abaꞌaivavali’. fE Na hinage vada holana ilaugagayowei yo havena tomowa mayadi maketi hilaulau vada holanaena. Haugana Yelusalem ainai hilaoma, na vada tapwalolo mwalaꞌina holanai iluwu, na tauvegimwalao yo taugimwalao holanaena iheusili mahalavaedi, na mane ana tausenisiwo yadi tebeli iꞌoibuiyedi, na gabubu adi tauvegimwala yadi abamiya hinage iꞌoibuiyedi. ^5 Eeta Yeisu aiwanane iwalo yagai, iwalo, ‘Havena hinage uꞌaiꞌainouyo yo tomowa alimwena hiꞌaiꞌai’. Ta yana walo teina ana taumulitao hibebenaleine. Yeisu taugimwala iheusilidi vada tapwalolo holanaena T !
na amwaha daodaowena aiwa ana ita dova damaya maluguna iꞌiꞌitane, eeta ilau vahalinai yo nuwanuwana ebeha ainona iꞌai, na hesi iꞌitayawa lugu aꞌavana, wuwuna aiwa aiꞌaino howola yadi hauga. eC Iꞌahubena na hitowolo ta Betaniyena hiwuyouyo Yelusalem vehabana, ta Yeisu ivahali, ~5 Ta Yeisu bada Yelusalem ainai imahalavaꞌo ta vada tapwalolo mwalaꞌina ainai iluwu, ta ginauli bahudi vada tapwalolo holanai iꞌiꞌitadine, na bada ilavilaviꞌo, eeta mayana taumulitao hitau 12 baidanao hiwuyo Betani ta nemai hiꞌeꞌenone. Yeisu aiwa iwalo yagai y}k
Abaloina tubumaiyao Deivida ainaena imahalavauyoma. Teina vehabana Yaubada ewaꞌaliliyai anoꞌonoꞌowei.’ F| Na tupwana boda adi mugai na tupwana boda adi mulita, na maudoidi Yeisu hinoꞌonoꞌowei na hiwuiwui, hiwalo, ‘Awalo vetuvehaeyego Taubada, Yaubada yehanaena ulaoma habi haguigai. {) Na boda bagibagilidi hinage adi aleꞌowo amwahai hivehedi, na tupwadi aiwa lagalagadi malugulugudi higuladi amwaha ana yepasa vehabana.
z Ta lagulagunane hilauvai ta hilalaweine Yeisu ainai, na adi ꞌwamaena dagelana hivevehene, eeta Yeisu igelu taohani, ta ilalaune. y Hitaubwauwa hiwalo, ‘Taubada nuwanuwana, yo hauga ahuꞌahubalina taꞌi abo ivetamaleuyowenama’. Ta aidiyai hitalamweine. ~xu Hilivalivahi na tupwana tomowa hitowotowolo vahalidiyai hiwalo, ‘Hava vehabana neta lagulagune amlivalivahine?’ #w? Eeta hitau bwauwa hilau dalavanane ainai ta lagulagu doniki hilobai vada meheꞌawanaena, na aiwa ainai hilauhipwaine, eeta hivetuwuni yo hilivahi. dvA Na ebe yaiya ipanivila alimiyai na iwalo, “Hava vehabana neta lagulagune amlivalivahine?” Towahonane amwalo auli amwalo, “Taubada nuwanuwana, na hauga ahuꞌahubalina taꞌi abo mulitai ivetamaleuyowenama”.’ u na aidiyai iwalo, ‘Amlau dalava tenem mehedaine ainai, na ebe ammahalava dalavanane ainai, lagulagu ehebo amꞌita lobai aiwa ainai hilauhipwaiyaꞌo, neta doniki vauvauna, iya nigele tomowa ainai hiyagelugelu, lagulagunane amlivahi yo amlawenama. t Haugana hihaehae Yelusalem vehabana na dalavao habuludi Betani na Bedipegi vahalidiyai himahamahalava, neta oya Olibe elauhanai, na Yelusalem mehediyai tupwana amwaha daodaona. Eeta Yeisu ana taumulitao bwau ivetamalemugaiyedi dalavaowa habuludi aidiyai, *sM
4Ta Yeisu iwalo, ‘Ausala! Teina taꞌi yam yemidiyena bada mehem hinamwanamwaꞌo.’ Tenem ainai mehena himaseleuyo, ta amwahai Yeisu imumulitaeine.%rC
3Ta Yeisu ainai iwalo, ‘Hava nuwanuwam yo vehabam yapaihowai?’ Na taumehegibugibuwa iwalo, ‘Taubada, howahowana yo mehegu uꞌabiye maseledi?’ \q1
2Eeta ana abobo ivaivehuludi, na itowolo mwayamwayau ta Yeisu ainai ilalaune. xpi
1Eena Yeisu itowolo ta iwalo, ‘Amyogaenama’. Na boda hinage hiwalo, ‘Ausala, Yeisu iyogayogaego’. /oW
0Eeta tomowa maudoidi Batimiyo hiꞌauhi, hiwalo, ‘Ulaumwau! Havena wui!’ Na bada iwui mwalamwalaꞌi, iwalo, ‘Owa Deivida tubuna, uꞌatemuyamuyaegau’. %nC
/Na Batimiyo wasa ibenalei ebeha Yeisu towaho Nasaleti ilalau, eeta Yeisu ainai iyoga, iwalo, ‘Ae Yeisu, owa Deivida tubuna, uꞌatemuyamuyaegau!’ -mS
.Mulitai hilalau Yeliko ainai, na hauganane Yeisu mayana taumulitao Yeliko hilauvehulu, boda mwalaꞌina hinage himulitaedi, ta taumehe gibugibu yehana Batimiyo hilolobaine, iya Timiyo natuna, na hauga maudoina amwaha papalinai imiyamiya ta iꞌawaꞌawanoi mane yo tobwatobwa vehabadi. wlg
-‘Na yau Tomowa Moihagu yalaoma baleꞌuwai nigele ebeha tomowa vehabagu hipaihowa, na hesi habi paihowa tomowa vehabadi, na hinage yatalamwegau yo yamwalowoi tomowa bagibagilidi adi livahi vehabana.’ Batimiyo mehena inamwanamwa }ks
,Yaiya hinage ebe owa nuwanuwam yo alimiyena uvetaumugai ilowoinanego yo am geluwo maudoidi vehabadi uvetaupaihowa. -jS
+Na omiu hesi havena hinage dova hiya ampaipaihowai. Na hesi ebe yaiya owa ebe nuwanuwam yo alimiyena uvetauloina ilowoinanego yo am geluwo vehabadi uvetaupaihowa. #i?
*Ta Yeisu maudoidi iyoga ahaidima na iwalo aulidine, ‘Omiu amhanapuiyaꞌo hiya baleꞌuwai hiyogaedi ebeha babadao yadi tomowao hiloiloina yaiyaiyedi. sh_
)Taumulitao hitau nima bwaubwau Yemesa yo Yoni yadi awanoi vehabana hibenalei ta adi modiꞌiniyedi. ?gw
(na hesi nigele howahowagu yavesinuwa yaiyadiwo howola abo yagu vetauloina ainai nima tautuwaguwena yo nima ehaꞌehaguwena himiya, wuwuna Yaubada iya yana abaloina na ivesinuwa?’ Sf
'Na hiwalo, ‘Howahowamai’. Yeisu iwalo, ‘Moiha, vedinane ainaena mata yanumane, omiu hinage ainaena mata amnuma, yo hinage bapitaisonane ainaena abo yabapitaiso omiu hinage dova ambapitaiso, zem
&Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Omiu yami awanoi teina vehabana nigele amyahanapui. Muya vedina ainaena mata yanuma, omiu howahowana amnuma? Na hinage mwalowoi ana bapitaiso vitainane abo yalobai, omiu hinage howahowamiu yo ambapitaiso?’
d
%Na hiwalo, ‘Nuwanuwamai na yam abaloina ainai vahalimwai amiya, ehebo nima tautuwamwena na ehebo nima ehaꞌehamwena’. Oc
$Na Yeisu iwalo, ‘Hava nuwanuwamiu yo yapaihowai vehabamiu?’ b
#Yemesa yo Yoni, hiya Sebedi natunao, Yeisu ainai hilaoma yo ainai hiwalo, ‘Taubada, alaoma habi awanoi alimwai’. 6ae
"yo hitalawahiyegau na hihowaigau ta balavaiyena hisapigau, yo mulitai hiꞌoiye mwalowoigau, na ahubena tonuga abo yatowolouyoma.’ Yemesa yo Yoni yadi awanoi Yeisu ainai }`s
!iwalo, ‘Teina taꞌi tahahae Yelusalem. Yau Tomowa Moihagu na agu tauhuhulane ihuhulaegau taupwaoliwo mwalaꞌidi yo loina ana tauveꞌitao aidiyai, yo yagu mwalowoi vehabana hiloina, yo mulitai abo himohegeyo awaegau nigele Yudeya aidiyai, (_I
Howola amwahai hihaehae Yelusalem vehabana, na Yeisu imugamugai, na ana taumulitao himulimulita, na mayadi nuwapwanopwano, na tupwana tomowa hinage mayadi meheuhi amwahai himulimulitaedi. Eeta ana taumulitaone hitau 12 iyogaꞌahauyowedi, na ivetamaledi hava mata imahalava ainai, ^9
Na teina taꞌi taumugaiwone bagibagilidi howola abo himulita, na hiya taumulita howola abo himugai.’ Yeisu yana mwalowoi ana walomahalava tonugana C]
ami maiha teina taꞌi amlobai dova 100 vadao yo tahimiyao yo nuhumiyao yo hinamiyao yo natumiyao yo yami toputopuwo, yo hinage howola abo galewai yawahimiu miyamiya vateyaina amlobai. z\m
Na Yeisu iwalo, ‘Moiha, ebe yaiyadiwo omiu yami vadao, yo tahimiyao yo nuhumiyao yo hinamiyao yo tamamiyao yo natumiyao yo yami toputopu amtauvehuluidi, na hinage muya amlobai vehabagu na wasa namwanamwana ana walomahalava vehabana, [
Na Pita iwalo, ‘Taubada, ai vedova? Wuwuna yama tobwatobwao maudoidi bada atauvehuluidiꞌo na amumulitaegone.’ AZ{
Eeta Yeisu ivinunuidi na iwalo, ‘Ginauli teina vitai aliꞌalilina tomowa aidiyai, na hesi nigele iyavitai Yaubada ainai, wuwuna Yaubada ainai ginauli maudoina malamalaina’. (YI
Yeisu yana walo teina vehabana, ana taumulitao hinuwapwanopwano moiha ta hiwalo auline, ‘Ebe dova, yaiya yede howahowana na awanamwanamwane ilobai?’ EX
Moiha taꞌi kameli iya lagulagu mwalaꞌina, eeta tupwana vitaina yo kameli nidili gudana holanaena iluwu, na hesi wasawasao yadi luwu Yaubada yana Abaloina ainai ivitai aliꞌalili.’ !W;
Na ana taumulitao nuwadi ipwanopwano yana walo teina vehabana. Ta Yeisu aidiyai iwalo, ‘Natuguwao, Yaubada yana Abaloina ana luwu ivitai alili. 1V[
Eeta Yeisu iꞌita gwaipile ta ana taumulitao aidiyai iwalo, ‘Ebe yaiyadiwo hiya mayadi wasawasa mwalaꞌina yadi luwu Yaubada yana Abaloina holanai ivitai’. &UE
Walo teina towahonane ibenalei na yana wasawasa mwalaꞌina inuwavi, ainaena nuwana iyababa moiha, ta iwuwuyone na Yeisu yana walo nigele iyamulitaei. )TK
Eeta Yeisu mayana yaliyaya towahonane ivinunui, na iwalo, ‘Neta taꞌi ehebo ginauli iꞌabiye beꞌugone. Uwuyo yam dalavai, yo yam tobwatobwa maudoina uvegimwalaedi, yo adi maiha uꞌaiyauyanei wewelohe aidiyai, na ulaoma umulitaegau, ta mulitai yam wasawasa galewai ulobai.’ zSm
Na towahonane iwalo, ‘Taubada, yagu hauga heda ainaena na teina wau loinaone teina yamulitaedi moiha’. rR]
Na Yaubada yana loinao bada uhanapuidiꞌo, neta ebeha: Havena yemwalowoi, havena pwanoli, havena aivavali, havena veꞌewa oyaꞌoyama, havena oyamaena tomowa yadi tobwatobwa uvaivaidi. Na hinage tamam yo hinam uveꞌahihiyedi.’ Q!
Na Yeisu towahonane iwalo auli iwalo, ‘Vedova ta uꞌawa namwanamwaegaune? Nigele teya yaiya namwanamwana; neta bada Yaubada ibom. qP[
Yeisu itowolo ta ebeha ilau, na ehebo towaho isagenama ta ipwagogo Yeisu mehenai na iwalo, ‘Taubada, yahanapuiyaꞌo ebeha owa tauveꞌita namwanamwana, eeta hava mata yapaihowai ta ebe yawahi miyamiya vateyaina yalobai?’ tOa
Eeta Yeisu hedahedaone iꞌavalaidi ta nimana imwau aidiyai, na iwalo velauwedine. Wasawasa vehabana N
Moiha taꞌi ebe yaiyadiwo nigele dova teina hedahedaone yadi yemidine, nigele mata Yaubada yana Abaloina ainai hiyaluwu.’ \M1
Na Yeisu ana taumulitao iꞌitadi ta ihinahinabodaidi iwalo, ‘Havena hedaheda amlaulaugagayowedi, na hesi amtalamwedi yo aliguwai hilaoma, wuwuna hedaheda teina dova Yaubada yana Abaloina ilowoinanedi moiha. Ly
Tomowa hedaheda hilawedima Yeisu ainai ta ebe iꞌabi aidiyai. Na hesi ana taumulitaone hedahedaone hiꞌauhidi. K-
Na hinage ebe waihiu asolena ivinawaheyei na itawahola geyoꞌawa vali towaho ainai, waihiunane ipwanoliꞌo.’ Yeisu hedaheda iwalo velauwedi CJ
Na Yeisu iwalo aulidine, ‘Ebe yaiya towaho asolena ivinawaheyei na itawahola geyoꞌawa vali waihiu ainai, towaho teina mwanena mugamugaina ainai ipaihowai yababana, wuwuna ipwanoli. uIc
Na mulitai Yeisu mayana taumulitao hiwuyoma vadai ta taumulitaone hipanivilauyowei vinawahe vehabana. aH;
Yaubada bada imwaubwauwediꞌo, eeta nigele howahowana yaiya teya iyemiya wahiyedi.’ yGk
yo hitau bwauwone taudi ehebo taꞌi. Mwalona hitau bwau himiya wahiwahi na teina hauga bada hiveꞌeheboꞌo. [F/
Teina wuwuna towaho tamana yo hinana ilauvehuludi na asolena baidana himiyabwau, yEk
Na hesi amnuwatuwu avivini Yaubada yana yemasele mugai ainaena tomowa bwau iyemaseledine towahona na waihiuna. iDK
Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Mosese loina neta ilelelene omiu yami nuwapwanopwano vehabana. =Cs
Na Palisiwone hiwalo, ‘Mosese italam yo ebe towaho nuwanuwana ivinawahe, mugai pepa ainai yana taꞌwataꞌwata iwalo mahalava, eena mwanena imohei ta ebe ivinawaheyei’. IB
Na Yeisu iwalo, ‘Vedova Mosese loina imomohegomiune?’ AA{
Na Palisiwone hilaoma ta nuwanuwadi yo Yeisu hitowoi, eeta ainai hipanivila hiwalo, ‘Taubada vedova yada loina vinawahe vehabana? Howahowana yo towaho mwanena ivinawaheyei?’
&~}|{YzzyBy x6ww.uuXttMss%rYqqq poonnYmml1kPkj1ihgcffafeqdccbbaa`X__v^^S]\\ ZYYSXXGWVVEUDT@SSJRR'QpP>O|ONMM4LL:KHJzIIxIHAGZFFhE2DDmCBBBA@??]>9==<Teina vehabana Yaubada Yeisu iꞌabihini na yehanane iꞌabihiniuyoi yeha maudoidi ewadiyai, ]+3:Hinage yana nuwadobi ainaena, ibom italamyowei ta imwalowoi aiwa lagalagana ainai. y*k:aenaena Yaubada yana wasawasa ilaugabaei, na hilabahi baleꞌuwai, ta ivetaupaihowa ana oleya tomowa ita dova. U)#:Iya Yaubada, na hesi nigele nuwanuwana ta yana vetauloina iꞌabi avivini, Q(:Howahowana ebe yami nuwatuwuwo Yeisu Besinana yana nuwatuwu dova. }'s:Havena ambom yami paihowa vehabana amnuwanuwatuwu na hesi ami geluwo yadi miya namwanamwa vehabana amnuwanuwatuwu. l&Q:Havena amꞌaiꞌaiduma yo amnuwahaehae, na hesi amnuwadobi, yo ami geluwo yehadi amꞌabihinidi. ,%Q:Ebe dova, amvenuwatoyawa na amvelau namwanamwaegomiu, aluꞌaluwamiyena yo atemiyena amveꞌehebo ta ebe yami velau namwanamwana teina vehabana yayaliyaya moiha. S$ !:Howahowana Besinana iꞌabiye atepatugita, bo yana velauwena taꞌaiꞌaipate? Howahowana Aluꞌaluwa Veꞌahihi iveꞌauꞌaugeluwegita, yo ainaena tavelau namwanamwaegita yo taꞌatemuyamuyauyoigita? 0# [: Dova yagu loꞌaleha Besinana vehabana yo agu muyao amꞌitadiꞌo, na teina hauga ambenabenaledi, ta omiu hinage yami loꞌaleha yo ami muyao dova amlobalobaidi." : Wuwuna Yaubada bada italamꞌo alimiyai ta Besinana ainai amyemiyemidi ta ibom hinage vehabana muyao mata amlobaidi. ! #: Havena hinage ammehemeheuhi ami alehao aidiyai. Teina wuwuna hibom hihanapui moiha ebe hisilahe, omiu mata livahi amlobai Yaubada ainaena. J :Amꞌita avivinigomiu ebeha yami paihowaena tomowa Besinana wasana hiꞌawa namwanamawaei, eeta yatau boꞌeyegomiu, bo nuwana ebe yamiyauyo, bada taꞌi wasamiu namwanamwana yabenabenalei ebeha mayami atetalam amtowotowolo wahiyala, na yami nuwatuwu ehebo ta amꞌaiꞌaipate wasa namwanamwana ana yemidi vehabana. x k:yo hinage yagu laugwaipilewa alimiyai vehabana amyaliyaya mwalaꞌina, wuwuna Yeisu Besinana yana hagu alidai. :Eena yahanapui moiha mata omiu baidaguwao tamiyamiya na yahaguigomiu ta amyaliyaya yami yemidi Besinana ainai vehabana, R :Na hesi ilowoinanegau ta baleꞌuwai yamiyamiya yo ebe yahaguhaguigomiu. - U:Na ginauli bwau aidiyena adi vesinuwa aliguwai hivitai alili. Nuwanuwagu yo baleꞌu teina yalaugabaei ta Besinana baidagu amiyamiya, neta abayaliyaya mwalaꞌina. 7:Ebe baleꞌuwai yamiyamiya yagu paihowao namwanamwadi Besinana vehabana himahamahalava, eeta nigele yayahanapui hava mata nuwanuwagu yavesinuwaeine.
:Moiha taꞌi, yagu miya baleꞌuwai neta Besinana baidagu, na hesi yagu mwalowoi ainai lauhepoi Besinana ainaena mata yalobai. :Hinage mayagu nuwatuwuhae ta nuwanuwagu mwalaꞌina ebeha havena yahinihinimaya, na hesi mayagu atepatu teina taꞌi ta hauga maudoina Besinana yehana yaꞌabiꞌabiye mwalaꞌi, nuwana yagu miya baleꞌuwai mayawahigu, bo nuwana yagu mwalowoi ainaena. , S:Yo hinage yayaliyaya, wuwuna yahanahanapui neta Yeisu Besinana Aluꞌaluwana yana hagu ainaena, yo yami awanoi aidiyena, ebe hilivahigau teina miya vitai ainaena. u e:Besiwa, na Besinana wasana ana guguya mwalaꞌina vehabana yayaliyaliyaya, nuwana oyamaena bo walomoihaena. = u:Na hesi tauꞌalomagigiliwone nuwanuwadi ta hiꞌabiye nuwavitaiyegau hauga teina vada paipaiyai yamiyamiya, eeta oyamaena Besinana wasana higuguguguyaei hibom yadi boda vehabana. v g:ta hiya hivelauwegau yo hihanapuigau neta vada paipaiyai yamiyamiya wasa namwanamwana ana veꞌita vehabana, :Tupwadi tauguguyao alomagigiliyena higuguguguya Besinana vehabana, na tupwadi neta nuwatuwu namwanamwa ainaena higuguguguya, 0 [:Yo hinage tahidao bodadi yagu miya vada paipaiyai hiꞌitayaꞌo, ta hinuwamotu yada Bada yana paihowa ainai, yo Yaubada yana walo hiwalowalo mahalava mayadi atepatu. %:
Ainaena dalava teina Sisa yana tauꞌalehao yo tomowa maudoidi bada hibenalenaꞌo ebeha Besinana vehabana himwamwauwigaune vada paipaiyai. " ?: Tauhiguwao, nuwanuwagu yo amhanapui ebeha vitaiwone teina bada yalobaidiꞌo ta aidiyena wasa namwanamwana iꞌaiyauya tomowa bagibagilidi aidiyai. + Q: na yami paihowa namwanamwadi Yeisu Besinana yana wahiyalaena vehabamiu tomowa Yaubada hiwalo vetuvehaeyei yo hiꞌawa wasawasaei. Paulo yana talam Besinana ainai :
Ta ainaena ginauli namwanamwadi amvesinuwaidi, eeta Besinana yana ahubena ainai mata mumugamiu dumwadumwaludi yo masemaseledi, q ]: Na yaꞌawa awanoi vehabamiu ta yami velau namwanamwa imwalaꞌi, mayami hanapu yo nuwamasele maudoina. c
A:Yaubada ihanahanapuigau neta Yeisu Besinana yana velauwena nuwanuwagu yavelauweomiu. s a:Yagu yaliyaya vehabamiu idumwalu wuwuna omiu nuwagu amvaiyaꞌo, ta omiu baidaguwao Yaubada ihaguhaguigita teina hauga vada paipaiyai yamiyamiya, yo ihaguhaguigita hinage wasa namwanamwana ana loꞌaleha, yo yana abawahiyala aidiyai. . W:Yo hinage yahanapui ebeha Yaubada yana paihowa namwanamwadi bada alimiyai ivetuwuniyaꞌo ta ibom mata iveꞌovi Yeisu Besinana yana ahubena mwalaꞌina ainai.
:Yo Yaubada ainai yaꞌawa yauwedo ama haguwo alimiyena alobalobaidi, wasa namwanamwana ana walomahalava abavetuwuni ainai ta wau. 7 k:Na yayaliyaya vehabamiu yagu awanoiwo aidiyai. V ':Hauga teina Yaubada ainai yaꞌawa yauwedo, hauganane yanuwatuwuigomiu. % E:Aꞌawanoi Tamada Yaubada na yada Bada Yeisu Besinana yadi veꞌiꞌila yo yadi nuwadaumwali imiyamiya alimiyai. Paulo yana awanoi taumiya Pilipai vehabadi e G:Yau Paulo na Timoti baidagu apaipaihowa Taulivahi Yeisu vehabana, yami leta aleleyawa omiu taumiya Pilipai Yeisu Besinana yana Yaubada yana bodao yo hinage yami taumugaiwo na Besinana yana taupaihowao maudoimiu alimiyai. X +Yada Bada Yeisu Besinana yana veꞌiꞌila aluꞌaluwam imiya vahali.g IDova hiya hinage baidaguwao apaipaihowa: Maki, Alisitako, Dimasa yo Luke, yadi velau alimwai. Epapilasi baidagu Yeisu Besinana yana paihowa vehabana vada paipaiyai himwauwigai, na Epapilasi yana velau alimwai. Z /Ehebo ginauli hinage nuwanuwagu, neta yagu abaꞌeno yam vadai uꞌatububuni, wuwuna yanuwanuwatuwu yami awanoi Yaubada ainai mata ainaena hauga muhamuhana vada paipaiyena hilivahigau na yalaowa alimwai. Yagu nuwatuwu teina bada yaleleyawaꞌo, mayagu yemidi ebe yagu walone ubenaledi na umulitaedi, na hinage uꞌabiye mwalaꞌi. Ae taihigu, nuwanuwagu Bada vehabana Onesimo uvelauwei, neta hagu mwalaꞌina aliguwai, na Besinana yehanaena uꞌabiye yaliyayagau. E Yau Paulo nimaguwena teina yalelewa mata maudoina yayemaiha veꞌovi. Na havena am vagavaga aliguwai vehabana yawalowalo, wuwuna mwalona yau yagu paihowaena ta aluꞌaluwam ivauvauyoꞌo. W~ )Hava mwalona yana yababa yo ana vagavaga alimwai umwauwi abo yau yayemaihadi. }
Pilimoni, owa na yau bada taꞌawa tahinaꞌo, ainaena agu velau yo agu lauvai dova Onesimo ulauvaiyoi atemwai yam hevali. "| ?Mwalona iya yam taupaihowa mohili, na teina haugane nigele ebeha ivetaupaihowa mohili na hesi ebe taꞌawa tahiguwei Yeisu Besinana ainaena. Yau bada yaꞌawa tahiguwenaꞌo, na owa howahowana uꞌawa tahi moiha ainai, wuwuna owa yam taupaihowa, na hinage tahim yada Bada ainaena. { yNuwana teina wuwuna eeta Onesimo ilaugabaigo hauga ubwaꞌubwana taꞌi na ebe ilau gwaipilewa baidam ammiya vateyai. $z CNa hesi nigele mata yayanuwavi, wuwuna owa ana tauloina. Na hinage nuwanuwagu yam talam aliguwai velauwena upaihowai, na havena yagu veꞌiꞌima ainaena. y
Eeta vada abapaiyai yamiyamiya wasa namwanamwana vehabana ainaena nuwanuwagu Onesimo yanuwavi aivelahem na ebe ihaguigau. Fx Ainaena Onesimo yavevetamaleuyoiyawa mayagu nuwayababa. Nw Mwalona Onesimo yana paihowa alimwai nigele iyanamwanamwa, na teina hauga bada inuwabuiꞌo, na yana paihowane inamwanamwa aliguwai, na hinage yahanapuiyaꞌo yana mumuga alimwai mata inamwanamwa. v '
Ta yaꞌawanoi alimwai natugu Onesimo vehabana, iya yama miya vada abapaiyai ainaena yaꞌawa natuguwei yana yemidi Besinana ainai vehabana. +u Q Nigele neta dova na yaꞌawanoi hiyahiyau alimwai velau vehabana. Yau Paulo Bada yayemala tautaubadaꞌo, na teina haugane yau paipaigau Yeisu Besinana vehabana. :t qHowahowana na Besinana yehanaena yaloinaego. ts cTahigu, yam velau ainaena taumaselewo uhaguhaguidi na adi lautowoi uꞌabiye namwanamwadiꞌo, na wasam yo mumugam namwanamwana vehabam yabenalenaꞌo, eeta yayaliyaya mwalaꞌina. Paulo nuwanuwana na Pilimoni italamwei Onesimo ainai. 3r aNa yagu awanoi yada awaheliheliyam Besinana ainaena iꞌabiye wahiyalago, na hinage ginauli bagibagilidi namwanamwadi Besinana ainaena himahamahalavama ebeha uhanapuidi. Lq Wasam bada yabenalenaꞌo neta yada Bada Yeisu uyemidiyenaꞌo na ana tauyemidiwo maudoidi uvelauwedi moiha, ainaena hauga maudoina yagu awanoi ainai yaꞌawa yauwedo Yaubada ainai vehabam. p -Yada Bada Yeisu Besinana yo hinage Tamada Yaubada yadi veꞌiꞌilaena na yadi nuwadaumwali himiya vahaligo. Pilimoni yana mumuga namwanamwana. !o =Na nuhudane Apiya na tahidane Akiposi taupaihowa haguigita ta Besinana yana boda na Pilimoni yam vada alonai hauga maudoina himiyamiya ahai avelauwedi. %n GYau Paulo, Yeisu Besinana yehana vehabana hipaigau. Tahida Timoti baidagu amiyamiya. Owa tahimai Pilimoni yam leta yaleleyawa ta owa na ai tapaihowa toyawa. umcNa ana taumulitaowa hilau tupwa maudoidi aidiyai na Yeisu wasana higuguyaei, na hesi yadi Bada taꞌi baidadi hipaipaihowa, na yana wahiyalaena paihowao abanuwapwanopwano hipaihowaidi, neta ainaena tomowa wasanane hiyeyemidiyeine.lYada Bada Yeisu yana venuwamwau aidiyai bada iꞌoviꞌo ta ihahaene galewai, na Yaubada nima tautuwanai imimiyane. Xk)yo ebe weso hiꞌabihinidi na hiwomalidi, mata nigele hiyamwalowoi, yo ebe bwahi newanewalidi hinuma mata nigele hiyamwalowoi, na ebe taulovalao hiꞌabisawahidi, hinamwanamwa taꞌi.’ Yeisu ihae galewai Vj%Na agu tauyemidiwone veꞌiveꞌilala wahiwahiyaladi hipaihowaidi, neta yehaguwena aluꞌaluwa yababadi tomowa aidiyena hiheusili mahalavaedi, na hinage alina vagavagadi aidiyena hiꞌauꞌaubabada, i/Ta ebe yaiyadiwo hiyemidiyegau amꞌabiye bapitaisowedi na livahi hilobai, na ebe yaiyadiwo nigele hiyayemidi howola abo loina yababana hilobai. sh_Na loina imohedi iwalo, ‘Amlau tupwa maudoina aidiyai, wasagu tomowa maudoidi aidiyai amguguyaei. gMulitai Yeisu ana taumulitao hitau 11 hiꞌaiꞌai na Yeisu mehediyai imahalava, na iwalowedi yadi nuwatupatupa vehabana, iwalo, ‘Ada geluwo hiya yagu towolouyo tuluhanai hiꞌitagau na alimiyai hiwalo mahalavaꞌo, na vedova ta nigele amyayemidiyedi?’ f7
Mulitai hitau bwauwa Yelusalem ainai hiwuyo na adi geluwo hivenuwamwauwedi, na hesi nigele hiyayemidiyedi. Yeisu ana taumulitao yadi paihowa imohedi $eA Mulitai Yeisu ana taumulitao hitau bwau Yelusalemaena himahalava na vali dalava vehabana hilaulau, na Yeisu iꞌabiye mahalavauyoi vali ita ainaena. 2d] Ta Meli wasa imohedi iwalo, ‘Yeisu mayawahina imiyamiya, bada yaꞌitayaꞌo’. Na hiya hiꞌawa oyaꞌoyamaei. Yeisu yana velaulobaloba ana taumulitao bwau aidiyai ~cu
Eeta Meliwa ilau na Yeisu ana taumulitao ivenuwamwauwedi, na hiya howola mayadi nuwayababa hidoudou Yeisu vehabana. Db Wiki ana ahubena mugamugaina malatomtomwai, Yeisu yana towolouyo ainai imahalava mugai Meli Magidalaena ainai, iya ainaena mwalona aluꞌaluwa yababadi hitau 7 Yeisu ivai vehuludi. paYEeta waiwaihiuwowa magaiyena himahalava mwayamwayau na hidedenane, wuwuna nuwadi ipwanopwano moiha, na hinage hibatubatutuli mayadi meheuhi, na nigele yaiya ainai hiyawalo mahalava. Yeisu yana mahalava Meli Magidalaena ainai z`mNa omiu amlau gwaipile yo Yeisu ana taumulitao aidiyai amwalo mahalava na hinage Pita ainai amwalo mahalava, amwalo, “Yeisu ilau mugaiꞌo Galili na omiu ammulitaei yo tenem ainai amꞌita. Dova mwalona yana walomahalava alimiyai.” ’ f_ENa hevaliwa aidiyai iwalo, ‘Havena amꞌaluꞌaluwagavai, Yeisu towaho Nasaleti iya hitutuye patuwa ambehabehaei, iya nigele teinai, wuwuna bada mwalowoiyena itowolouyoꞌo, yana abaꞌeno aꞌava teina amꞌita. ^%Waiwaihiuwone magaiyai hiluwu, na nimatautuwadiyena hevali ehebo hiꞌiꞌitane, ana aleꞌo hewahewana imiyamiya, ta hiꞌaluwagavai. X])Na hiꞌita hae magaiwa ana gudu gaimawa bada awanaena hiveꞌi wahiyenaꞌo. \+Na hibom aidiyai hiꞌauꞌaubabada, hiwalo, ‘Yaiya mata gaimane magai awanaena hiveꞌi wahiyei vehabada?’ Wuwuna gaimanane ivitai alili. +[OEeta malatomtomwai, neta wiki ana ahubena mugamugaina ainai, na mahana yana hinali taohani ainai, waiwaihiuwone mayadi woloi hilaoma Yeisu ana magai ainai. :Z oYudeya yadi Tapwalolo ana ahubena iꞌovi, ta Meli Magidalaena mayana waligeha, iya Yemesa hinana, yo Salome baidadi woloi namwanamwana higimwalai ta ebe Yeisu tauna hiyewoloi. /YW/Na Meli Magidalaena yo mayana waligeha, iya Yosa hinana, baidana hiꞌitaꞌita sipwaidi, na magaine ainai tauna mwalomwalowoina himwauwine hiꞌiꞌitane.tXa.Na Yosepa aleꞌo hewahewana igimwalai, na ivai, ta mayana taumulitao Yeisu tauna mwalomwalowoina aiwa lagalagana ainaena hivaiꞌaituluwenama, na aleꞌonane ainaena hihuhumane, na mulitai abo magai ainai himwamwauwine. Na magainane dova duluva gaima holana yatuyatu nonovaina, na gaima mwalaꞌina na poꞌupoꞌuwana ainaena magai awana himwauꞌauhine. W-Na towahonane iwalo, ‘Oo, bada imwalowoiꞌo’. Eeta Pailato italam yo Yosepa Yeisu tauna mwalomwalowoina ivavaine. RV ,Pailato iꞌaluwagavai, iwalo, ‘Ae! Yeisu bada imwalowoiꞌo?’ 1U[+Eeta ehebo towaho Alimatiyaena, yehana Yosepa ilaoma, iya ehebo Yudeyaone yadi taumugai mayana yemidi, na ihaꞌwahaꞌwa aiteya hauga Yaubada baleꞌuwai ivetauloina. Yosepawa ilaoma na mayana atepatu iluwu Pailato mehenai, na Yeisu tauna mwalomwalowoina iꞌawanoiyei yo ebe imwauwi magaiyai. gTG*Bada lavilaviꞌo na hiꞌatububuni vali ahubena vehabana, neta Yudeyao yadi Tapwalolo. ]S3)Hiya mwalona Yeisu himulitaei na ana hipapaihowaine yana taꞌiꞌili Galili ainai, na tupwadi waiwaihiu hinage Galiliyena Yeisu baidanao hihaema Yelusalem ainai, maudoidi hivinuvinunui. Yeisu ana mwau magaiyai %RC(Tupwadi waiwaihiu amwaha daodaowena hivinuvinunu, neta Meli Magidalaena mayana waligeha, iya Yosa yo tahina alomauna Yemesa hinadi, yo Salome hinage. 8Qi'Na tauꞌaleha adi taumugai aiwa lagalagana mehenai itowotowolo Yeisu yana mwalowoi ana ita teina dova iꞌiꞌitane, ta iwalo, ‘Moiha towaho teina Yaubada Natuna’. gPG&Na aleꞌowa vada tapwalolo ana biliwutuhi ilotapulihi bwau, ewanaena ta idobi duyanai. FO%Na Yeisu iyoga mwalaꞌina, ta yawahina iꞌoꞌovine. N9$Eena ehebo aidiyena isagena, ta balou ivai, na waini abeꞌabelena ainai ivedaꞌwa, na ehebo aiwa mehenai iwomali, ta iveleleihini Yeisu awanai, ta imalaꞌuꞌuine. Na towahonane iwalo, ‘Hola tahaꞌwahaꞌwa, nuwana mata Elaitiya ilaoma na aiwa lagalagaena ihagui’. My#Na tupwadi tomowa vahalinai hitowotowolo yana yoga hibenalei, ta hiwalo, ‘Ambenalei Elaitiya iyogayogaeine’. ?Lw"Na lavilaviyai Yeisu alinana mwalaꞌina ainaena iyoga, na iwalo, ‘Eloi, eloi lama sabakitani’, na ana bui neta, ‘Yagu Yaubada, yagu Yaubada, hava vehabana ulaugabaigaune?’ ZK-!Mahana alaꞌalapwahiyai, tupwa maudoina iguguyou ta ana higa lavilaviyai. Jy Ibom ebeha Besinana na Isileli ana tauwasawasa, hola aiwa lagalagaena iꞌaituluma na taꞌita yo tayemidiyei.’ Na tauꞌaivavaliwowa Yeisu baidadi hitutuye patudiwa hinage yadi aiwa lagalagaena hiyogalau na Yeisu hiwalo yagai. Yeisu imwalowoi 1I[ Na hinage taupwaoli mwalaꞌidi yo loina ana tauveꞌitao hibom aidiyai hiwalowalo gagasa, na Yeisu hitalawahiyei hiwalo, ‘Vali tomowa ihaguidi, na iya nigele! AH} Hola uhaguiyoigo na aiwa lagalaganaena uꞌaituluma.’ RG Na tomowa tupwadi amwahaena Yeisu aiwa lagalagana ainai hiꞌabitalawahiyei, na himalumaluwei hiwalo, ‘Aha! Uwalo ebeha howahowam vada tapwalolo uloꞌe, na ahubena tonuga aidiyai uꞌabiuyoi. F#Na hinage tauꞌaivavali bwau hitutuye patudi adi aiwa lagalagao aidiyai ehebo Yeisu nimatautuwanaena na ehebo nimaꞌehaꞌehanaena. mESNa ana aiwa lagalagana ainai hilelelene, ‘Yudeya yadi tauwasawasa’. Neta yana mwalowoi wuwuna. RD Haugana Yeisu hitutuye patu neta malatomtom ana ahiꞌahipu ainai. 2C]Eeta aiwa lagalagana baleꞌuwai himwauwi na Yeisu ainai hitutuye patune, na maꞌana aiwa lagalagana hivetowolone. Mulitai tauꞌalehaowa Yeisu ana aleꞌo hivaidi, ta hiveguyauwedi hibom aidiyai, na yadi veguyau dova kati ana aiꞌopiꞌopi ainaena, ta ebe yaiya imugai ana aleꞌo ehebo ivai. BNa mulamula himomoheine, neta waini mulo baidana yo ebe havena muya ilaulautowoi mwalaꞌina, na Yeisu itaꞌwataꞌwataei. eACYeisu hilalaweine tupwa Goligota ainai (Goligota ana hanapu neta Uluꞌulu dalavana). c@?Dalava mwalaꞌina ainaena himahalava, ta ehebo Sailini towahona nuꞌulaena ilaolaoma hilobai, ta hiloinaei na Yeisu ana aiwa lagalagana iꞌavalai, towahonane yehana Saimoni, na iya Alekisana yo Luposi tamadi. ??wNa yadi talawahi iꞌovi, ta aleꞌo wasawasa ainaena hilivahi, na ibom ana aleꞌowa hiveliꞌwauyoi, na himahalavaei habi tutuye patuna. Yeisu hitutuye patu aiwa lagalagana ainai q>[Na hinage digona ainaena Yeisu vahunai higoha, na hihowahowai, na talawahiyena mehenai hipwagogo. [=/Na hiꞌabiꞌabitalawahiyei hiwalo, ‘Yauwedo, owa Yudeya yadi tauwasawasa!’ <9Na wasawasao adi aleꞌo hawahawawalina ainaena Yeisu hiveveliꞌwane na ana pwaopwaomi talitali ainaena hiꞌabilawei ta uluꞌulunai himwamwauwine. J;
Pailato yana tauꞌalehao Yeisu hisapi na hilauvai ta yana vadai hiluluwuweine, neta tauꞌalehao yadi tupwa mwalaꞌina vada holanai, na tauꞌalehao yadi boda maudoidi hiyoga ahaidima. n:UEeta Pailato nuwanuwana yo boda iꞌabiye yaliyayadi ta Balabasi ilivahi, na yana tauꞌalehao iloinaedi yo Yeisu balavaiyena hisapi na mulitai abo hitutuye patu aiwa lagalagana ainai. Tauꞌaleha Yeisu hiꞌabitalawahiyei "9=Na Pailato iwalo, ‘Hava yede yana pwanoli ta ebe mwalowo ilobai?’ Na hiyoga mwalamwalaꞌi, hiwalo, ‘Aiwa lagalagana ainai tatutuye patu’. Q8
Na hilohagali, hiwalo, ‘Aiwa lagalagana ainai tatutuye patu!’ z7m Na Pailato iwalo aulidi iwalo, ‘Hava nuwanuwamiu ebeha omiu Yudeya yami tauwasawasa ainai yapaihowai?’ M6 Na hesi taupwaoli mwalaꞌidi bada tomowa nuwatuwu yababadi hivenuwamwauwediꞌo aidiyai, ainaena Yeisu hitaꞌwataꞌwataei na Balabasi hesi yehana hiꞌataꞌatai na ebe ilivahi vehabadi. 5{
Wuwuna Pailato ihanapuiyaꞌo ebeha taupwaoli mwalaꞌidi yadi alomagigiliyena Yeisu hilauvaiyama habi oiyemwalowoina. r4] Na Pailato iwalo aulidi, ‘Nuwanuwamiu ebe Yudeyaone yami tauwasawasa yalivahi vehabamiu, awa?’ >3uTa boda hitauꞌahaiyama, na hiꞌawanoi Pailato ainai, hiwalo, ‘Howahowana yo ehebo towaho ulivahi vahabamai, dova yama awanoi upaipaihowai bolimai ehebo ehebo aidiyai?’ .2UHauga tenem ainai tupwadi Loma adi tauꞌalehao vada paipaiyai himiyamiya, wuwuna nigele nuwadi Loma yadi loina, ta hiꞌalehaidi, na ehebo yehana Balabasi alehane holanai tomowa iꞌoiye mwalowoidi. Eeta Lomaone Balabasi maꞌana geluwo hiꞌabi avivinidi ta vada paipaiyai himwamwauwidine. 31_Bolimai ehebo ehebo, Buidiꞌwa guyauna ana hauga ainai, loina himwauwi neta vada paipaiyena ehebo tomowa ilivahi vehabadi na imahalava, ebe iya boda hivesinuwaei. 0Na Yeisu nigele teya hinage yana walo. Ainaena Pailato nuwana ipwanopwano mwalaꞌina. Hiloina ebe Yeisu hiꞌoiye mwalowoi /Eeta Pailato Yeisu ipanivilauyoi, iwalo, ‘Vedova ta nigele yam maihane? Walo mahalava teina, am veꞌewa vehabana ubenalenaꞌo?’ _.7Ta taupwaoli mwalaꞌidiwa ginauli bagibagilidi vehabadi Yeisu hiveveꞌewaine. -Na Pailato Yeisu ipanivilaei, iwalo, ‘Uwalo mahalava owa Yudeya yadi tauwasawasa?’ Na Yeisu iwalo ‘Neta bada uwaloꞌo’. , {Iꞌahuꞌahubena na taupwaoliwo mwalaꞌidi yo tauꞌulewahiwo yo loina adi tauveꞌitao yo tauloinao maudoidi hitauꞌahaiyama ta hiloiloina Yeisu vehabana, na nimana hipaidi ta hilalaweine tauloinane Pailato ainai, ta ebeha Pailato iya iloina. }+sHNa hauga tenem ainai amꞌam idou bwauna, na Pita inuwatuwu avivini Yeisu yana walowa ebeha, ‘Mulitai abo amꞌam idou mai bwau, owa mata uuvalaegau mai tonuga’. Na hinage Pita yana oyama yababanawa inuwatuwui, ta mehelinona hisagena.*#GNa Pita iꞌawa tamada, na walo yababana ainaena iyogahae iwalo, ‘Yeisu iya vehabana amwalowalo, yau nigele yayahanapui, Tamada!’ c)?FNa Pita ibenalei ta iuvalauyo iwalo, ‘Yau nigele’. Hauga ubwaꞌubwana tuluhanai tauvinunuwone Pita hiwawalo auline, hiwalo, ‘Moiha taꞌi uꞌoyama, owa Yeisu yana boda ehebo, wuwuna owa towaho Galili’. (wENa vahalawa Pita iꞌainimaveleleyei taumiyaone aidiyai, iwalo, ‘Towahone tenem iya Yeisu yana boda ehebo’. z'mDNa Pita iuvala iwalo, ‘Ginauline uwawaloweine nigele yayahanapui’. Na Pita idena ta tupwana imahalava. &Cta Pita iꞌita imwaimwaibwa, eeta waihiune Pita ivinuvinunui ta iwalo, ‘Yeisu towaho Nasaleti, owa baidam ammiyamiya, awa?’ %yBNa Pita howola gelegeleyai imiyamiya, na taupwaoli mwalaꞌina yana taupaihowa vahavahalana ehebo imamahalavane, a$;ATenem ainai tupwadi tomowa Yeisu hihowai, na mehena aleꞌowena hihuma na hisapi mayadi talawahi, hiwalo, ‘Uwalo yaiya itatalaigone?’ Na tauꞌalehaone Yeisu hiꞌabi avivini ta hitalatalai na hilawelawei. ]#3?Eeta taupwaoli mwalaꞌinawa imodiꞌini moiha, ta ibom ana aleꞌo ipupulihine, na iwalo, ‘Yana walo yababana ambenalenaꞌo? Moiha towaho teina Yaubada ihinali. Badagi, havena ana tauveꞌewao hinage hiwalowalo yana lauhapuliwo vehabadi. Na vedova yami nuwatuwu Yeisu vehabana?’ Maudoidi hiwalo, ‘Ilowoinanei na imwalowoi’. ;"o>Na Yeisu iwalo, ‘Ehe, yau Tomowa Moihagu, na howola abo amꞌitagau Tauwahiyala moiha nima tautuwanai yamiyamiya, na hinage galewa yaloyalovinao ewadiyena yalaolaoma’. 4!a=Na Yeisu bada inobu, nigele iyawalo. Na hinage taupwaoli mwalaꞌinawa Yeisu ainai ipanivilauyo, iwalo, ‘Vedova, owa Yaubada Natuna yo Besinana towahona, bo nigele?’ ; o<Teina ainaena taupwaoli mwalaꞌina itowolo mehediyai, na Yeisu ipanivilaei iwalo, ‘Nigele teya yam maiha awa? tomowa tenem yadi veꞌewao alimwai bada ubenalediꞌo?’ K ;Na yadi veꞌewao ginauli teina vehabana, nigele hiyatoyatoyawa. Q :‘Yeisu yana walo ehebo abebenaleine iwalo, “Vada tapwalolo teina tomowa hiꞌaꞌabine, howola mata yaloꞌevehulu na ahubena tonuga aidiyai yaꞌabiuyoi, na hesi nigele tomowa nimadiyena”.’ I 9Na tupwadi hitowolo ta Yeisu hiveꞌewa oyaꞌoyamaei, hiwalo, 8Wuwuna tauveꞌewa bagibagilidi hiwalowalo mahalava na hesi yadi walomahalavane nigele hiyatoyatoyawa. Hiya maudoidi bada tauꞌoyamao. 4a7Na taupwaoli mwalaꞌidi yo tauꞌulewahiwo nuwanuwadi Yeisu ana tauveꞌewao hibehaedi ta yadi veꞌewa ainaena Yeisu hiꞌoiye mwalowoi, na nigele teya hiyalobai. 9k6Hinage Pita amwaha daodaowena Yeisu imumulitaeine, ta ilaoma taupwaoli mwalaꞌinawa yana dalavai. Ta Pita tauꞌita aviviniwowa baidanao himiyamiya aiwa ainai himwaimwaibwa. /W5Yeisu hilauvai ta hilawei taupwaoliwo yadi tauloina yana vadai, vadanane ainai taupwaoli mwalaꞌidi yo babadao, yo loina ana tauveꞌitao hitautauꞌahaiyama. wg4na hiꞌabihapuli ta ana luwuluwu aꞌava hivai na mabugebugewana idedenane. Yeisu hilawei tauloinao aidiyai 3Na ehebo towaho hevahevalina maꞌana aleꞌo daodaona ibom Yeisu imumulitaeine, na tauꞌalehao nuwanuwadi hiꞌabi avivini, L2Hauganane ainai Yeisu ana taumulitao maudoidi hidena vehulu. xi1Hava wuwuna ta nigele amyaꞌabi avivinigaune ahubena maudoina ahiꞌahipumiyai yamiyamiya vada tapwalolo ainai yaveꞌiveꞌita tomowa aidiyai? Eeta ginauli teina himahalavaꞌo na ebe Buki Veꞌahihi yana walomahalava iyemala moiha.’ 10Na Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Vedova yau yami tauꞌaivavali, ta mayami elepa aleꞌaleha yo mayami wepasi amlalaomane habi abimomohigau? $A/Na ehebo aidiyena Yeisu vahalinai itowotowolo yana elepa aleꞌaleha iniuli wunihi, ta taupwaoli mwalaꞌina yana taupaihowa talinana itom vehulune. E.Ta tauꞌalehauwa hilaoma na Yeisu hiꞌaꞌabi avivinine. X)-Eeta Yudasa ilaoma Yeisu ainai na iwalo, ‘Bada’, na iꞌaꞌatuhapwaline. #?,Na Yudasa bada veꞌiveꞌilala imohediꞌo, iwalo, ‘Ebe yaiya yaꞌatuhapwali neta Yeisu, na amꞌabi avivini na amꞌita avivini yo talawei’. G+Yeisu howola iꞌauꞌaubabada na Yudasa imamahalavane, (iya Yeisu ehebo ana taumulita hitau 12 aidiyena). Na taupwaoliwo mwalaꞌidi yo loina ana tauveꞌitao yo babadao tauꞌalehao hivetamaledi Yudasa baidadi ta ebe Yeisu hiꞌabi avivini, na tauꞌalehaone mayadi elepa aleꞌaleha yo wepwasiwo hilalaomane. dA*Amtowolo na talau, wuwuna agu tauhuhulawa bada teina ilalaoma.’ Yeisu ana abiꞌavivini
))Na Yeisu hinage iheuyo ta iꞌawanoi, na yana wuyoma tonugana ainai ilobaidi hiꞌeno iꞌiwahiꞌo ta iwalo aulidi, ‘Vedova howola amꞌenoꞌeno na amꞌaiꞌaiyawasi, awa? Na amꞌita yau Tomowa Moihagu yagu hauga huhula tauyababao aidiyai bada imahalavaꞌo. [ /(Haugana Yeisu ilau gwaipile ana taumulitao aidiyai, hinage ilobaidi hiꞌeno iꞌiwahiꞌo, wuwuna mehedi bada iꞌenoꞌeno alili, eeta ivanoidi, ta hitowolo mayadi hinimaya, na nigele hava hiyawalowei. = u'Na Yeisu iheuyo ta yana awanoiwa ibwabwauwine. ]
3&Na hinage iwalo maudoidi aidiyai, ‘Howahowana ebe mehemiu hihilahilawa na amꞌawaꞌawanoi, ta ebe havena Tomodulele itowotowoigomiu. Moiha taꞌi, aluꞌaluwamiu nuwanuwana, na hesi taumiu hitapiya’. e C%Hauganane ilau gwaipile hitau tonugaowa ilobaidi bada hiꞌeno iꞌiwahiꞌo, na Pita ainai iwalo, ‘Saimoni, vedova ta uꞌenoꞌenone. Nigele howahowana na hauga ahuꞌahubalina ainai uꞌitaꞌita auhi awa?’ :m$iwalo, ‘Tamagu, paihowa maudoina howahowam, nuwanuwagu yo muya vedina teina aliguwena uvaivehulu, na havena yau yagu nuwatuwuwena, na owa hesi yam nuwatuwuwena upaihowai’. ~u#Na Yeisu iwutuhae tupwana, na ibeꞌu aitulu ta iꞌawaꞌawanoi ebe howahowana muya teina Yaubada ivaivehulu, "iwalo aulidi iwalo, ‘Ategu imuyamuya mwalaꞌina, nuwana mata yamwalowoi, eeta teinai amhaꞌwahaꞌwa na amꞌitaꞌita auhi.’ y!Na hitau tonuga baidanao ilalauvaidine, hiya Pita yo Yemesa yo Yoni, na Yeisu mayana atehawawali na mayana nuwavitai, (I Mulitai hilalaune ehebo tupwa ainai, yehana Getesemani, na ana taumulitao aidiyai iwalo, ‘Teina ainai ammiyamiya, na yau yaꞌawanoi Yaubada ainai’. lQ Na Pita mayana walo wahiyala iwalo, ‘Taubada, mata nigele yayauvalaego. Ebe hiꞌoiye mwalowoigo yau hinage baidam hiꞌoiye mwalowoigita’. Taumulitao maudoidi dova hiwawalone. Yeisu Getesemani ainai iꞌawaꞌawanoi Na Yeisu Pita iwalo ainai, ‘Yawalo moiha, mata masigiliyena mulitai abo amꞌam idou mai bwau, owa mata uuvalaegau mai tonuga’. R Na Pita iwalo, ‘Mata maudoidi hitauvehulugo, na yabom baidam’. _ 7 Na yagu towolouyo tuluhanai Galili ainai yalau, na omiu tuluhaguwena abo amlaowa.’ H Yeisu iwalo aidiyai, ‘Mata maudoimiu amdena vehulugau, dova Buki Veꞌahihi yana walomahalava, iwalo, “Tauꞌitaꞌita sipi yaꞌoiye mwalowoi, na sipiwone hitaubudebudeyanaedi”. ~Eeta wali ehebo hiwaliyei iꞌovi na himahalava ta hihae oya Olive ainai. Yeisu iwalo mahalava Pita yana uvala vehabana }+Na yawalo alimiyai hauga teina yo tuluhanai waini teina havena ainaena yanumanumauyo na ana higa waini vauvauna yanuma Yaubada yana tupwai.’ ||qNa hinage iwalo aidiyai, ‘Teina ꞌwahinagu isagesagena tomowa bagibagilidi vehabadi, neta waloyemidi vauvauna. { Na hinage waini mavedina ivai, ta vehabana iꞌawa yauwedo Yaubada ainai, na hinage imomohedine, ta maudoidi hinunumane. z7Howola hiꞌaiꞌai, na Yeisu aiꞌai ivai, na vehabana iꞌawa yauwedo, ta itomwahi na imomohedine, iwalo, ‘Teina taugu amvai na amꞌai’. /yWYau Tomowa Moihagu, howola abo yalau amwahanane mugai Buki Veꞌahihi ainai iwalo mahalavainaꞌo, na hesi agu tauhuhulane iveꞌatemuyamuya taꞌi, inamwanamwa ebe mwalona hinana havena ilabalabahi, wuwuna yana tubui ainaena iveꞌatemuyamuya yana paihowa yababana vehabana.’ Yeisu yana ai {xoNa Yeisu iwalo, ‘Agu tauhuhulane omiu amtau 12 alimiyena, na iya baidagu gaeba ehebo ainaena aꞌaiꞌai. wNa Yeisu yana walo teina vehabana hinuwavitai na ehebo ehebo Yeisu ainai hiwalo, ‘Taubada yaiya neta? Nuwana yau?’ Fvna hitau 12 himiya habi ai, na yadi aine holanai Yeisu iwalo aidiyai, ‘Augeluwo, yawalo moiha neta ehebo towaho, teina taꞌi baidada taꞌaiꞌaine, mata iya muhamuhana ihuhulaegau’. ?uyNa lavilaviyena Yeisu mayana taumulitao hilaoma, Bt}Eeta taumulitaone hilau dalava Yelusalem ainai, na hava Yeisu dova ginauli iwawalowediwa maudoidi hilobaidi, na vadanane ainai Buidiꞌwa aiꞌaina hiꞌaꞌatububunine vehabadi. swTa mata tupwa atuꞌatububunina ewai iveꞌitagomiu, na tenem ainai Buidiꞌwa aiꞌaina amꞌatububuni vehabada.’ Kryo baidamiu amluwu vadai, na vada taniwagana amwalo ainai, amwalo, “Yama tauveꞌita teina dova iwawalone: Aiteya tupwa utalamwei yo ainai maꞌagu taumulitao Buidiꞌwa aiꞌaina aꞌai?” ;qo
Eeta ana taumulitao bwau ivetamaledi na iwalo aidiyai, ‘Amlau Yelusalem yo ebe towaho ehebo mayana abagoi weꞌaha iꞌavaꞌavalai amlobai towahonane tuluhanaena amlau, kpO Buidiꞌwa guyauna holanai pwalawa aꞌavana nigele ana abaꞌabiye seseha hiꞌaiꞌai, na guyaunane ana ahubena mugamugaina ainai, lamiwo hiwunuidi, Buidiꞌwa ana abanuwatuwu abivini vehabana. Na ahubenanane ainai Yeisu ana taumulitao hiwalo auline, hiwalo, ‘Taubada, havaidova ainai nuwanuwam yo Buidiꞌwa guyauna vehabana aꞌatububuni?’ wog Na Yudasa yana walo hibenalenaꞌo, ta hiyaliyaya na ainai hiwalo yemidi yo ebe ana maiha himohei. Eeta Yudasa hauga namwanamwana ihaꞌwahaꞌwai, ta ebe Yeisu ihuhulaei aidiyai na hiꞌabi avivini. Yeisu mayana taumulitao hiꞌaiꞌai n9
Yeisu ana taumulita ehebo hitau 12 aidiyena iya Yudasa Isakaliyota, ilau taupwaoli mwalaꞌidi aidiyai na nuwanuwana na Yeisu aidiyai ihuhulaei. Vm% Na yawalo moiha, howola abo wasagu ana guguya tomowa hibenalei baleꞌu maudoina ainai, na hinage waihiu teina yana paihowa aliguwai wasana hiꞌaubabadaei.’ Yudasa yana talam Yeisu ana huhula vehabana
y~n~}||{v{3zzyxxx%w=vuu?tssrqq=pXoo4n m lVlk>jfjiAhhhg{ff e-dpcbbPaa`A_8^3]\\\[|ZpZY`XWWVVqV TTESWQ*PONMLL$KuJJ|JI-HxGG>F;DCCrBAAQ@)>=<;:9o8E77 5t4M3P11<0/..t-,,`*)('&&A$#"!!G L 9 UHdM$JtjAxg
% } . BL )L MNa Lamine yaꞌita lauhipwa ehebo ililivahine lauhipwaowa aidiyena, na meimeituwaone vehopali aidiyena ehebo alinana dova tutu yabenalei, iwalo, ‘Ulaoma!’. K Na meimeituwaone hitau vehopali hiwalo, ‘Moiha’, na hinage babadaone hibeꞌutalu, na hipwagopwagogo na hiwalowalo vetuvehaeyei.[J/
Na hinage Yaubada yana yemaselewo ehebo ehebo galewai yo baleꞌuwai yo baleꞌu holanai yo niꞌuwai, na hinage yana yemaselewo tupwa maudoina aidiyena, yabenaledi hiwaliwali, hiwalo:‘Iya abamiya wasawasa ainai imiyamiya na hinage Lamine baidana walo vetuvehae yo veꞌahihi yo noꞌo, yo wahiyala aidiyai imiya vateyai’. YI+ na alinadi mwalaꞌina yabenalei hiwaliwali, hiwalo,‘Iya Laminane hiꞌoiye mwalowoiwa howahowana loina yo wasawasa yo hanapu yo wahiyala yo veꞌahihi yo walo vetuvehae yo hinage noꞌo ilobaidi’. ]H3 Na hinage yaꞌita na yabenalei tausagenawasao tausani ta tausani, nigele howahowana tavahili veꞌovidi. Tausagenawasaone abamiya wasawasane na meimeituwaone na hinage babadaone hitowolo taꞌiꞌiliyedi, G-
Wuwuna owa uꞌabiye lowoinanedi ta ebeha yam abaloina holanai hivetaupwaoli yada Yaubada vehabana, yo hinage baleꞌuwai mata hivetauloina.’ IF Na wali vauvauna hiwaliyei, hiwalo,‘Moiha, owa ilowoinanego na peipa youyouna neta uvai, na hinage ilowoinanego ta ana lauhipwao ulivahidi, wuwuna bada hiꞌoiye mwalowoigoꞌo, na ꞌwahinamwena tomowa uyemaihadiꞌo Yaubada vehabana, hiya bodaone yo alinaone yo huhuwone yo abaloinaone maudoidi aidiyena. ?EwNa peipanane youyounane ivai na meimeituwao hitau vehopali, na hinage babadaone hitau 24 Lamiwa mehenai hibeꞌutalu mayadi abayepaipaihi, na hinage mayadi gaeba goula namwanamwadi, na gadoꞌa panena namwanamwana gaeba holadiyai hiꞌoiye mwaudi na ana nuwamasele neta Yaubada yana tomowao yadi awanoi. lDQNa Lamine ilau ta peipane youyounawa ivai iya abamiya wasawasa ainai imiyamiya nima tautuwanaena. dCANa hinage abamiya wasawasa vahalinai ehebo Lami yaꞌita, meimeituwa vehopali ahiꞌahipudiyai itowotowolo, na babadao hinage ahiꞌahipudiyai, na ana ita dova tomowa Lamine hiꞌoiye mwalowoiyaꞌo. Na waꞌiyanao maudoina 7 na hinage mehenao maudoina 7, hiya mehenaone Yaubada Aluꞌaluwanao hitau 7 ivetamaledi baleꞌu maudoina aidiyai. zBmEeta babadao aidiyena ehebo aliguwai iwalo, ‘Havena udoudou, wuwuna laiyonine Yuda ainaena, iya Deivida yana huhuwena bada Tomodulele iwahiyala gabaenaꞌo, ta iya howahowana na lauhipwane 7 ilivahidi na peipane youyouna iꞌala’. wAgAinaena yanuwayababa moiha na yadou, wuwuna nigele yaiya teya howahowana na peipa iꞌala na holana iꞌita. $@ANa moiha, nigele yaiya teya iyalobai galewai yo baleꞌuwai yo baleꞌu elauhanai ebeha howahowana na lauhipwaone ilivahidi na peipa holana iꞌita. +?ONa hinage ehebo tausagenawasa wahiwahiyalana yaꞌita, na alinana mwalaꞌina iyogayoga, iwalo, ‘Yaiya ilowoinanei lauhipwane ilivahidi na peipane iꞌala?’ N> Eeta iya abamiya wasawasana ainai imiya na yaꞌiꞌitane, na nima tautuwanaena peipa youyouna iꞌabi avivini, na lelelelena holanai yo tuluhanai, na hinage peipane ana hipwaone adi bagibagili 7. ==s ‘Owa yama Bada na yama Yaubada, na walo vetuvehae yo veꞌahihi yo wahiyala ilowoinanego, wuwuna owa ginauli maudoidi uyemaseledi ubom yamnuwatuwuwena ta wau himiyamiya.’
<
Na hauga bagibagilidi ebe meimeituwaone hiwaliwali babadaone hitau 24 hipwagogo iya miyamiya vateyaina yana abamiya wasawasane mehenai na hiwalowalo vetuvehae ainai. Na adi pwaopwaomi wasawasao abamiya wasawasa mehenai himwauwi aituluwedi na hiwalowalo, E; Taumiya vateyaine yana abamiya wasawasa ainai imiya, na hauga bagibagilidi meimeituwaone teina hiwaliwali vetuvehae na hiveꞌaveꞌahihiyei, na hinage hiꞌawaꞌawa yauwedo ainai. p:YNa ehebo ehebo pepediyao adi bagibagili 6, na pepediyaone maudoidi aidiyai mehe hiꞌoiye mwaudi pepedi ewadiyai yo elauhadiyai. Na hauga maudoina, ahubena yo masigili aidiyai, hiwaliwali, na hiwalowalo:‘Veꞌahihim, veꞌahihim, veꞌahihim, Bada Yaubada Tauwahiyala alili.Owa hauga mugai, na hauga teina na hauga ilalaoma aidiyai umiyamiya.’ 19[Ehebo meimeituwa ana ita dova laiyoni, na bwaunane dova bulumakau, na tonuganane maninane ana ita dova tomowa, na hinage vehopalinane ana ita dova manihubu iyevayeva. 8Na abamiya wasawasane mehenai ehebo ginauli inamanamali dova daumwali namwanamwana niꞌu ewanai, ana ita dova vihilo. Na hinage abamiya wasawasane vahalinai meimeituwa vehopali hitowolo taꞌiꞌiliyei, na mehedi dageladi yo nuwanuwadi iꞌoiye mwau. R7 Na abamiya wasawasane ahiꞌahipudiyena tupwana ginauli himahamahalava, namali na dagugu na tutu. Na hinage abamiya wasawasa mehenai lampa 7 hiꞌalaꞌalahi, hiya neta Yaubada Aluꞌaluwanao 7. V6%Na abamiyao wasawasadi adi bagibagili 24 himiya gwaigwaipileyei na abamiya wasawasa aidiyai babadao hitau 24 himiyamiya maꞌadi aleꞌo hewahewadi na hinage maꞌadi pwaopwaomi wasawasa goula vahudiyai. 5 Na maninane yaꞌita inamanamali dova gaima wasawasa. Na yana abamiya wasawasane hulele alaꞌalawana itowolo gwaigwaipileyei. 4)Maiꞌehebo na Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana wahiyala yalautowoi, na galewai ehebo towaho yaꞌiꞌitane yana abamiya wasawasa ainai imiyamiya. 3 !Ginauli teina bada hiꞌoviꞌo na yavinuvinunu, ta ehebo awaꞌeda yaꞌiꞌitane galewaena ilotahoꞌe. Na hinage ehebo alinana yabenalei dova yoguli, iya mwalona yabebenaleiwa, aliguwai iwalowalo iwalo, ‘Uhaema na yaveꞌitago hava mata mulitai imahalavane’. |2q‘Eeta ebe alimiyena yaiya matalinana Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana walo tauyemidiwo aidiyai ibenalei.’j1MNa ebe yaiyadiwo alimiyena Tomodulele amwahiyala gabaei, yatalam alimiyai na baidaguwao tamiya yagu abamiya wasawasa ainai, dova yau Tomodulele yawahiyala gabaeine, ta Tamagu yana abamiya wasawasa ainai baidagu amiyamiyane. Q0Na amꞌita, yau yami awaꞌedai yatowotowolo na yaꞌaigohagoha. Na ebe yaiya owa alinagu ubenalei awaꞌeda uhoꞌe, mata yaluwuwa na owa na yau taveꞌauꞌaugelu, na owa baidagu taꞌai yaugogo. /5‘Na amnuwatuwu avivini ebeha yaiyadiwo omiu yavelauwegomiu, ta yahinahinabodaigomiu neta yaꞌabiye dumwalugomiu ta amwahiyala na amnuwabui. . Ta ainaena yavenuwamwauwegomiu na aliguwena goula moiha amgimwala na ainaena amwasawasa, na hinage aleꞌo hewahewadi amgimwala na amliꞌwadi na havena mabugebugewamiu amlaulau, na hinage mulamula amgimwala na mehemiyai amhiwaidi na mehemiu himaseleuyo. =-sNa omiu amwalo, “Yau wasawasa, na ginauli maudoina howahowagu”, na nigele amyahanapui ebeha omiu bada wewelohe, na atemuyamuyamiu, na hinage mehegibugibumiu na bugebugewamiu. ,#Na hesi omiu bada ahiꞌahipuwai, nigele alaꞌala wowoli yo gwagwama yadi tupwai amyamiyamiya. Ainaena awaguwena mata yahowa vehulugomiu. +Yami paihowao bada yahanapuidiꞌo ebeha nigele alaꞌala wowoli yo gwagwama. Nuwanuwagu ehebo tupwa ainai ammiyamiya. *‘Tausagenawasane tautapwalolowone Laodisiya ainai iꞌitaꞌita avivinidine yana leta ulele Laodisiyaone vehabadi, na uwalo, ‘Wasa teina ilaoma Moiha ainaena iya tauwalo moiha, na hinage iya Yaubada yana paihowao wuwuna, iwalo mahalava alimiyai iwalo:
)
‘Eeta ebe alimiyena yaiya matalinana, Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana walo tauyemidiwo aidiyai ibenalei. Laodisiya yadi leta i(K Na ebe alimiyena teya Tomodulele iwahiyala gabaei, yaloina na ivelogidi Yaubada yana vada veꞌahihi vehabana, na mata nigele hinage iyalaugabaei, na alimiyai Yaubada yehana yalele, na hinage Yaubada yana dalava yehana yalele, neta Yelusalem vauvauna, howola abo galewaena iꞌaituluma yagu Yaubada ainaena. Na hinage alimiyai yehagu vauvauna yalele. ' ‘Muhamuhana abo yalaowa na hava dova alimiyai imiyamiya amꞌabi avivinidi na mata nigele yaiya maihane alimiyena iyavaivehulu. V&%
Na howola abo hauga vitai imahalava baleꞌuwai, na tomowa maudoidi itowoidi na omiu hesi mata vitaine ainai yaꞌita avivinigomiu wuwuna yagu walo ammulimulitaedi na vehabagu amꞌalamaꞌiꞌitaegomiu. R% Na moiha, hiya Tomodulele yana bodao hiꞌoyama hiwalo ebeha hiya Yudeya, na hesi nigele. Eeta howola abo yaloinaedi na hilaoma mehemiyai na hipwagogo na maudoidi hihanapui ebeha omiu yavelauwegomiu. ,$QIya teina yana walomahalava alimiyai iwalo: ‘Yami paihowao bada yahanapuidiꞌo, na hinage yahanahanapui yami wahiyala tupwana imiyamiya, wuwuna yagu veꞌitao ammulimulitaedi, na hinage yehagu nigele amyauvalaei. Eeta amwaha yahoꞌeyaꞌo mehemiyai na nigele teya howahowana na igudui. #{‘Tausagenawasane tautapwalolowone Piladelipiya ainai iꞌitaꞌita avivinidine yana leta ulele Piladelipiyaone vehabadi na uwalo, ‘Wasa teina ilaoma iya masemaselena na moihana ainaena, na hinage iya Deivida yana abahoꞌe nimanai iꞌabiꞌabi avivini, na ebe awaꞌeda ihoꞌe nigele teya howahowana na igudui, na hinage ebe igudui nigele teya howahowana ihoꞌe. "‘Eeta ebe alimiyena yaiya matalinana Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana walo tauyemidiwo aidiyai ibenalei. Piladelipiya yadi leta !3Na ebe yaiyadiwo alimiyena Tomodulele amwahiyala gabaei omiu hinage ami aleꞌo hewahewana amliꞌwadi, na havena yehamiu yawahi bukina ainaena yahoꞌehoꞌe vehulu, na hesi ebeha yehamiu mata yawalo mahalavaedi Tamagu mayana tausagenawasao mehediyai, ebeha omiu yagu boda. * M‘Na tupwamiu Sadisi ainai ami aleꞌo masemaseledi, howola abo omiu baidaguwao talau oviꞌovi maꞌada aleꞌo hewahewadi, wuwuna omiu ilowoinanegomiu. 3 _Na mwalona veꞌitanane hiveꞌitagomiuꞌo yo ambenalenaꞌo, howahowana amnuwatuwu avivini na amnuwabui, ta ammulita iliꞌilimani. Na ebe nigele enoꞌenowena amyatowolo, howola abo alimiyai yalaowa na aluwamiu yavegavai dova tauꞌaivavali, na nigele amyahanapui aiteya ahubena ainai yalaowa. N Ainaena enoꞌenowena amtowolo na hava habuluna alimiyai imiyamiya amꞌabiye mwalaꞌi, na havena maudoina imwalomwalowoi. Yahanapui yami paihowa yagu Yaubada mehenai tupwana nigele hiyadumwalu. 3 a‘Tausagenawasane tautapwalolowone Sadisi ainai iꞌitaꞌita avivinidine yana leta ulele Sadisiwone vehabadi, na uwalo, ‘Wasa teina ilaoma towahone ainaena, iya towahone Yaubada Aluꞌaluwana 7 yo hinage utui 7 ainai himiyamiya. Iya teina yana walomahalava alimiyai, iwalo: ‘Yami paihowa bada yahanapuidiꞌo, na wasamiu yabenalei ebeha mayawahimiu ammiyamiya, na hesi nigele, wuwuna aluꞌaluwamiu bada himwalowoiꞌo. z m ‘Eeta ebe alimiyena yaiya matalinana, Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana walo tauyemidiwo aidiyai ibenalei.4c Na hinage utui sailohana mata yamohegomiu. \1‘Hinage ebe yaiyadiwo omiu Tomodulele amwahiyala gabaei, na yagu paihowaone besiwa ampaipaihowaidi ana higa yana abaꞌovi ainai, loina yamohegomiu na tupwa maudoidi amloinaedi, dova Tamagu loina imohegauꞌo. Na yami loinane wahiwahiyalana ainaena amloina tomowa aidiyai, dova pwawati ainaena walata taꞌoiwowoli yehaꞌahaꞌa. ENa hesi mayami yemidi amtowolo wahiyala ana higa yawuyoma. I Na hesi omiu Tayatailawone maudoimiu, vitai teina yababanane nigele amyamulitaedi, yo Tomodulele yana nuwatuwu honihoni nigele amyahanapui, mata nigele avaꞌavala vitavitaina yayamohegomiu. Na hinage natunao mata yaꞌoiye mwalowoidi, na ainaena tauyemidiwo maudoidi hihanapuigau ebeha yau tomowa maudoidi yadi nuwanuwatuwu atediyai maudoina yahanahanapuidi, na hinage maudoina alimiyai yayemaiha hava dova yami paihowao, namwanamwadi bo yababadi. 7Eeta asiyebwa mata yamohei na ebe yaiyadiwo hiya baidanao hipwanoli muya mwalaꞌina hilobai, ebe yadi paihowa yababana aidiyena nigele hiyanuwabui. 9Na bada waihiunane yana hauga yamohenaꞌo na ebeha yana meheganawali aidiyena inuwabui, na hesi nigele nuwana na yana pwanoline itaꞌwataꞌwataei. lQ‘Na hesi teina ainai ehebo ginauli vehabana nigele yayayaliyaya, wuwuna Yesibeli ainai amtalamwegomiu, ibom waihiune iwawalone ebeha iya ehebo Yaubada ana tauwalo mahalava, na nigele. Hesi waihiune yagu taupaihowaone iveꞌita pwanolidi ta higanaganawali yo hinage aiwa tagitagi aidiyena iniuniulidi, ta ana himohemohei na tupwana hiꞌaiꞌaidi. ykIya teina yana walomahalava alimiyai, iwalo: ‘Yami paihowao bada yahanapuidiꞌo, yami velau yo yami yemidi yo yami paihowa yo yami alamaꞌiꞌita, na yahanapuigomiuꞌo teina hauga yami paihowao hinamwanamwa alili, na mwalona tupwana. #?‘Tausagenawasane tautapwalolowone Tayataila ainai iꞌitaꞌita avivinidine yana leta ulele Tayatailawone vehabadi, na uwalo, ‘Wasa teina ilaoma Yaubada Natuna ainaena, iya mehena adi ita dova aiwa hawahawawalina, na hinage aena namanamalidi dova pwawati vauvauna higabu. ‘Eeta ebe alimiyena yaiya matalinana, Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana walo tauyemidiwo aidiyai ibenalei. Na ebe yaiyadiwo Tomodulele amwahiyala gabaei, aiꞌai dawadawanina yamohegomiu. Na hinage ehebo ehebo ainai yaꞌaiyauya gaima hewahewadi, na gaimadine aidiyai yehamiu vauvaudi leleleledi, neta nigele teya howahowana ihanapuidi, bada hibom tauvainane hihanapuidi. Tayataila yadi leta :mAinaena teina taꞌi mumuga yababana aidiyena amnuwabui. Na ebe nigele, hauga habuluna ainai yalaowa na yaꞌalehaigomiu, elepa aleꞌalehaena awaguwena imahamahalava ainaena. ykNa hesi ehebo ginauli nigele namwanamwana, neta tupwamiu Nikoleitani yana bodao yadi veꞌita ammulimulitaedi. &E‘Mumugamiu tupwana vehabana nigele yayayaliyaya, wuwuna tupwamiu Balam yana veꞌitao ammulimulitaedi. Na yana veꞌitaone mwalona Belaki imulitaedi, na Isileli mumuga yababana iveꞌitadi, neta aiwa tagitagi aiꞌai himomoheiwa, ta hiꞌaiꞌai, yo hinage himehemeheganawali. 4
a
Bada yahanapuiyaꞌo tupwanane ainai ammiyamiyane neta Tomodulele yana abamiya wasawasana. Na hesi amyemidiyegau, wuwuna nigele amyauvalaegau. Na Tomodulele yana tupwane ainai mwalona ehebo agu tauwalo moiha hiꞌoiye mwalowoiyaꞌo, yehana Anitipasa, na hesi amꞌabi avivinigau mwalaꞌina. # ‘Tausagenawasane tautapwalolowone Pegamosi ainai iꞌitaꞌita avivinidine yana leta ulele Pegamosiwone vehabadi, na uwalo, ‘Wasa teina ilaoma iya mayana elepa aleꞌaleha, mehemehegaina tupwa bwaubwauna ainaena. Iya teina yana walomahalava alimiyai, iwalo: y k ‘Eeta ebe alimiyena yaiya matalinana Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana walo tauyemidiwo aidiyai ibenalei, na hinage yaiyadiwo alimiyena Tomodulele amwahiyala gabaei, mata nigele mwalowoi bwauna iyaꞌabiye yababagomiu. Pegamosi yadi leta 8
i
Na havena ammehemeheuhi ebe ginauli teya ainai muya amlobai. Amnuwatuwu avivini mata howola Tomodulele abo itowoigomiu na tupwamiu hipaigomiu na vada paipaiyai himwauwigomiu, na hesi ami vitaine ahubena 10 aꞌava vehabana. Na amtowolo wahiyala ana higa mwalowoi, ta ebe yawahimiu vateyai yamohegomiu. } ‘Bada yahanapuiyaꞌo amveꞌatemuyamuya, neta omiu wewelohe, na hesi moiha omiu wasawasa. Na hinage yahanapuiyaꞌo ebeha tupwadi hiꞌawaꞌawa yababaegomiu na hinage hiwalo, “Ai Yudeya”, na nigele. Na hesi hiya Tomodulele yana bodao. &E‘Tausagenawasane tautapwalolo Simenawone ainai iꞌitaꞌita avivinidine yana leta ulele Simena vehabadi na uwalo, Wasa teina ilaoma iya abavetuwuni yo abaꞌovi ainaena, iya imwalowoiꞌo na itowolouyo ta mayawahina imiyamiya. Iya teina ibom yana walomahalava alimiyai iwalo: $A‘Eeta ebe alimiyena yaiya matalinana ibenalei Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana walo tauyemidiwone aidiyai. Na ebe alimiyena yaiya Tomodulele iwahiyala, gabae iya yawahi ana aiwa ainona yatalamwei iꞌai, aiwane itowotowolo Yaubada yana tanovi namwanamwana ainai. Simena yadi leta
Na yahanapuigomiuꞌo ebeha ginauli namwanamwana alimiyai, neta Nikoleitani yana bodao yadi mumuga amtaꞌwataꞌwataei, yau dova. lQMwalona namwanamwamiu, na amnuwatuwu avivini yami miyamiyawa ainaena ambebeꞌune, eeta amnuwabui na ampaihowa namwanamwa, dova mwalona. Na ebe nigele amyanuwabui mata yalaowa na yami masele abamwauwina yavaivehulu alimiyena. 1‘Na yau ehebo ginauli alimiyai yaꞌita nigele iyanamwanamwa, neta mwalona yami velau namwanamwana aliguwai na hesi bada amlau mwauyaꞌo. {Na hinage alamaꞌiꞌita amhanahanapui, ta paihowa vitaidi na mwalaꞌidi aidiyena nigele amyatapiya yehagu vehabana. zm‘Yahanapuiyaꞌo, neta yami paihowa mwalaꞌina ainaena, yo yami alamaꞌiꞌita aidiyena, amwahiyalaꞌo, eena tauyababao nigele nuwamiu, eeta amtowoidi ta ebeha hiya tauyewasao na hesi hiya nigele, ta yadi oyamaꞌo amlobaidiꞌo. B ‘Tausagenawasane tautapwalolowone Epeso ainai iꞌitaꞌita avivinidine yana leta ulele Epesowone vehabadi, na uwalo, ‘Wasa teina ilaoma towahone ainaena iya utuiwone 7 nima tautuwanaena iꞌabi avivinidine, na masele abamwauwina goula 7 ahiꞌahipudiyai ilaulau. Iya teina yana walomahalava alimiyai, iwalo: yTeina utuine 7 nima tautuwaguwai na hinage masele adi abamwau 7 uꞌitadiꞌo, adi nuwamasele dawadawanidi, alimwai yaꞌabiye masele. Utui 7 neta tausagenawasao 7 tauyemidiwo 7 vehabadi, na masele abamwauwina 7 neta hiya boda tauyemidiwo 7.s a‘Inamwanamwa. Ginauli teina uꞌitadiꞌo uleledi, na hinage hava mata mulitai himahalava uleledi. @~ {Mayawahigu yamiyamiya, mwalona yamwalowoi na uꞌita yau yamiyamiya na mata nigele yayaꞌovi. Eeta nimaguwai mwalowoi yo Bwebweso adi awaꞌeda abahoꞌena yaꞌabiꞌabi avivinidi. 1} ]Na haugana yaꞌita, aenai yabeꞌu dova yamwalowoi, na nima tautuwanaena iꞌabi aliguwai, na iwalo, ‘Havena umehemeheuhi, wuwuna yau abavetuwuni yo abaꞌovi. U| %na hinage utui 7 nima tautuwanaena iꞌabihinidi, na hinage awanaena elepa aleꞌaleha imahamahalava mehemehegaina tupwa bwaubwauna ainaena, na maninane dova mahana ihinahinali, mahana alaꞌalapwahiyai. s{ aNa aena namanamalina dova pwawati vauvauna higabu, na alinana ana benali dova bwahi mwalaꞌidi dagugudi, ez Ena vahunane hewahewa alilina, dova ahole vauvauna, na mehena dova aiwa alaꞌalahawawalina.
y
Na ahiꞌahipudiyai ehebo yaꞌita, dova Towaho Moihana, ana aleꞌo dabalonaena ta idobi aenai, na nuwanuwanai ana tulituli goula, +x Q Eeta yatowolo gwaipile ebeha yaꞌita yaiya aliguwai iꞌauꞌaubabadane. Tenem ainai masele adi abamwau 7 yaꞌiꞌitadine goula aidiyena hipapaihowaidine. Vw ' ‘Ginaulidine howola abo uꞌitadi na vehabadi ulaulele buki ainai, na bukine uvetamalei boda tauyemidiwo 7 aidiyai, neta Epeso, Simena, Pegamosi, Tayataila, Sadisi, Piladelipiya yo Laodisiya aidiyai’. Fv
Tenem ainai yada Badane yana ahubena ainai Aluꞌaluwa Veꞌahihi yalautowoi aliguwai, na ainaena ehebo alinana mwalaꞌina yabenalei dova yoguli iꞌauꞌaubabada dagelaguwai, iwalo, u # Yau tahimiu Yoni. Taveboda eheboꞌo Yeisu Besinana baidada, yana abaloina holanai omiu na yau taꞌalamaꞌiꞌitanegita muyamuya yo vitai aidiyena. Yau mwalona hipaigau na himwauwigau bwanabwana Patimo ainai, wuwuna yaguguya Yaubada yana walo yo Yeisu wasana. .t WYada Bada iwalo, ‘Yau abavetuwuni yo abaꞌovi’. Ibom Yaubadane Tauwahiyala moiha, na mwalona yo wau yo hauga hilalaoma aidiyai imiyamiya. Besinana ana ita ss aNa amꞌita iya ilalaoma yalovi ainaena, na tomowa maudoidi yo hinage ana tauwomaliwo maudoidi hiꞌita, na taumiya baleꞌu tupwa maudoina aidiyena hinuwaꞌuvali na vehabana mata hidou mwalaꞌina. Teina mata imahalava. Moiha. r 5Eeta imwau ahaigita na ebeha tavetauloina na tapwaoli Tamana Yaubada ainai. Iya Yeisunane yana wasawasa yo yana wahiyala miyamiya vateyaidi. Moiha. )q MYau Yoni yami leta yaleleyawa omiu boda tauyemidiwo tupwa 7 Esiya holanai. Atemuyamuya na nuwadaumwali alimiyai, Yaubada ainaena, na hinage aluꞌaluwa 7 aidiyena, hinage Yeisu Besinana ainaena. Iya Yaubada mwalona, ta hauga teina, yo hauga ilalaoma aidiyai imiyamiya, na aluꞌaluwaone 7 hiya Yaubada yana abamiya wasawasa mehenai himiyamiya. Yeisu Besinana iya tauwalo moiha, na hinage iya mwalowoiyena itowolo mugai, ta baleꞌu ana tauwasawasao yadi Tauwasawasa. Ibom Yeisune ivelauwegita na yada pwanoliwone ꞌwahinanaena iwuwadine. jp OUyaliyaya owa taulauvahili na amyaliyaya omiu taubenali, eeta teina walomahalava lelelelena ambenalei na ammulitaei, wuwuna ginaulidine yawalo mahalavaedine muhamuhana mata himahalava. Awayauwedo boda maudoina 7 aidiyai o Yau ginaulidine bada yaꞌitadiꞌo maudoina, ainaena yamwau mahalavaedine, neta Yaubada yana walo, na hinage Yeisu Besinana yana wasa. -n WBuki teina ainai Yeisu Besinana yana veꞌita wasana, Yaubada iꞌaiyauyaei na ebeha Yeisu iveꞌitaei yana taupaihowao aidiyai na hihanapui hava mata muhamuhana imahalavane. Teina veꞌitane Yeisu Besinana yana tausagenawasa ivetamalei yau yana taupaihowa Yoni aliguwai na yawalo mahalavaei. cm?:Yada Bada Yeisu Besinana yana veꞌiꞌilaena aluꞌaluwamiu himiya namwanamwa.l}:yo Yaubada yana bodaone Sisa yana vadai hipaipaihowane, yo hinage Yaubada yana bodao maudoidi yadi awayauwedo alimiyai. 'kG:Yagu awayauwedo Yeisu Besinana yana Yaubada yana bodaone maudoidi aidiyai, yo tahiguwone teinai baidaguwao amiyamiyane hinage yadi awayauwedo alimiyai, Nj:Ainaena Tamada Yaubada tanoꞌowei ta nigele yana abaꞌovi. Moiha. i':Eeta yagu Yaubada yami venuwao maudoidi imohemohegomiu, neta ibom yana wasawasa ibagibagili alili Yeisu Besinana yana paihowa aidiyena. Nh:Na yami velauwa Epapilodaito ivavaiyamawa maudoina yalobaiyaꞌo ta imwalaꞌi alili bada dova yami pwaoliwo Yaubada ainai amgabudiꞌo ta panena namwanamwana ibenalediꞌo ta vehabana iyaliyaya. #g?:Yagu walo teina nigele ebeha nuwanuwagu aiyauya awawa ammohemohegau, na hesi ebeha yami aiyauya ainona alimiyai imwalaꞌi ami hagu moiha vehabana. ffE:Hauga mugai Tesalonaika ainai yamiyamiya amhaguigauꞌo na mulitai hinage amhahaguyoigaune. e :Omiu taumiya Pilipai amhanapuiyaꞌo wasa namwanamwana ana walomahalavao mugai alimiyai, na haugana Masedoniya yalaugabaei, nigele teya Yaubada yana bodao tobwatobwa yo aiꞌai ainaena hiyahaguhaguigau, na omiu hesi taumiya Pilipai ambom amhahaguigaune. d:Na yagu miyavitai teina bada amꞌabiye malamalaiyaꞌo yami haguwena, ta vehabana yaꞌawa yauwedo mwalaꞌina alimiyai. c}:
Howahowagu miya maudoidi aidiyai ebeha yayaliyaya, wuwuna Besinana ibom baidagu ta ainaena iꞌabiꞌabiye wahiyalagau. _b7: Hauga miyavitai bo yaliyaya; hauga mahuli bo vahali; hauga vewasawasa bo vewewelohe. *aM: Ta havena yaꞌuluꞌulumiyai yagu miya vitai mwalona vehabana, wuwuna bada yahanapuiyaꞌo ta howahowagu yagu miyamiya maudoina aidiyai yayaliyaliyaya taꞌi: `#:
Yada Bada iveyaliyayagauꞌo wuwuna teina hauga amꞌatemuyamuyaegauꞌo. Mwalona nuwanuwamiu amhaguigau, na hesi nigele teya amwaha. _{: Omiu amveꞌaoꞌaonaegau, yagu paihowaone amꞌiꞌitadine aidiyena, yo yagu walowone aidiyena na yagu veꞌitaone ambebenaledine ta amhanapuidiꞌo. Ainaena Yaubada mayana nuwadaumwali baidamiu ammiyamiya. Taumiya Pilipai yadi velau Paulo ainai ^:Tahiguwao, teina yagu walo ana higa, neta ginauli moihadi vehabadi amnuwanuwatuwu: Ginauli namwanamwadi, yo dumwadumwaludi, yo masemaseledi, yo adi oleya namwanamwadi, yo venuwavaivaidi, ta hava ebe namwanamwa aidiyai, vehabadi amwalo vetuvehai. Q]:Ta Yaubada yana nuwadaumwali ainaena iꞌabiye yaliyayagomiu. Na yana nuwadaumwaline nigele howahowana tanuwamaseleyei eeta ainaena Yeisu Besinana baidamiu atemiu yo yami nuwatuwu himiya namwanamwa. E\:Havena teya hava vehabana amꞌateꞌatehawawali, na hesi amꞌawa yauwedo ginauli maudoidi vehabadi Yaubada ainai, na ampwagopwagogo, ta yami nuwatuwuwo vehabadi amꞌawaꞌawanoi. n[U:Howahowana yo tomowa maudoidi yami alamaꞌiꞌita hihanahanapui, wuwuna mata yada Bada iwuyouyoma. gZG:Hauga maudoina amyaliyaliyaya yada Bada vehabana, na yawalouyo ebeha amyaliyaya taꞌi. !Y;:Hinage owa augelu moiha, yaꞌawanoi ta waiwaihiu teina uhaguidi, wuwuna mwalona hibom baidaguwao apaipaihowa toyawa wasa namwanamwana ana walomahalava vehabana, yo hinage Kalemeniti na tupwadi agu tauhaguwo baidamaiyao apaipaihowa, hiya yehadi yawahi bukina holanai leleleledi.
X:Omiu waiwaihiu, Yuwodiya na Sinitiki yaꞌawanoi alimiyai ebeha amveꞌawa auꞌaugeluyo, yada Bada yana nuwatuwu teina dova. 9W m:Tauhiguwao, yagu velau alimiyai wuwuna omiu yagu abayaliyaya yo yagu abanoꞌo, eeta yagu nuwatuwu mwalaꞌina ebe yaꞌitauyoigomiu. Amtowolo wahiyala yada Bada ainai. Guguya lVQ:Na haugana iwuyoma, mata tauda tapitapiyadi imwau gwaipiledi, ta tauda wahiwahiyaladi yo masemaseledi dova ibom taunane. Yana paihowa teina ibom yana wahiyalaena, wuwuna howahowana yo ginauli maudoidi aidiyai ivetauloina.U):Na ita hesi yada dalava galewai, ta ainaena ada Taulivahi, ibom yada Bada Yeisu Besinana, howola abo iwuyoma, eeta vehabana tahaꞌwahaꞌwa. >Tu:Hibom yadi abaꞌovi ainai mata hisilahe, wuwuna yadi abayemidi diyadi ibom vehabana, yo ginauliwo abahinimaya hiwalowalo vetuvehaeyedi, wuwuna ginauli baleꞌu taꞌi nuwanuwadi. iSK:Na hesi tomowa bagibagilidi yadi mumuga ainaena Besinana yana mwalowoi aiwa lagalagana ainai hiveꞌalehaei. Hiya mwalona yawalo mahalavaediꞌo alimiyai, na teina hauga hinage mayagu dou yawawalouyo tauyababaone vehabadi.
R
:Tahiguwao, maudoimiu amveꞌaoꞌaonaegau, na ebe yaiyadiwo yadi mumuga dova yau, amvinuvinunuidi ta omiu amvemumuga dova. HQ :Na hava talobalobaidi ebeha taꞌabi avivini iliꞌilimanidi. ?Pw:Eeta maudoida teina dova tanuwatuwu toyatoyawa ebe yada nuwatuwu bada hihunaꞌo. Na ebe yami nuwatuwu vagadi, ginauli teina vehabadi howola abo Yaubada iveꞌitaedi alimiyai. _O7:neta abamasiwa, Yaubada yana yoga haehaena ana maiha galewai Yeisu Besinana ainaena. TN!:
Tahiguwao, nigele yayawalowalo ebeha bada yaꞌabi aviviniyaꞌo, na hesi yagu nuwatuwu ehebo taꞌi, ainaina ginauli dagelaguwai yanuwagabaediꞌo ta hava meheguwai vehabadi yaꞌaiꞌaipate wahiyala, TM!: Nigele ebeha towolouyo bada yalobaiyaꞌo, bo nuwana yagu mumugao maudoidi hinamwanamwaꞌo na hesi teina ebeha yaꞌabi avivini. Ginauli teina vehabana Yeisu Besinana bada iꞌabi avivinigauꞌo. =Lu: ta ainaena ebe mwalowoiyena yau hinage yatowolouyo. 1K[:
Nuwanuwagu hinage Besinana yahanapui yo yana towolouyo ana wahiyala yalautowoi, ta ana muyao baidagu aveꞌavaꞌavalaedi, na hinage yana mwalowoi yaveꞌaoꞌaonaei,
J: Yo hinage nuwanuwagu Besinana ainai yamiyamiya nigele ebeha yabom yagu mumuga dumwaluwena bo Mosese yana loinao aidiyena, na hesi yagu yemidi Besinana ainai vehabana. Neta mumuga dumwaluna Yaubada ainaena na imohemohegita yada yemidi Besinana ainai vehabana. I!:Moiha, yagu Bada Yeisu Besinana ana hanapu iya ginauli mwalaꞌi alilina, na ginauli baleꞌuwai imwalaꞌi gabaedi, eeta mumugawone teina nigele nuwagu, ta Yeisu ibom vehabana ginauli maudoina yamwauvehuludi yo yaꞌawa yababaedi wuwuna nuwanuwagu Besinana taꞌi. yHk:Na hesi teina mumugaone bada yaꞌawa ginauli awaꞌawawaediꞌo, wuwuna Besinana ibom ainai yatalamwegauꞌo. $GA:Na tapwalolo ainaena yaꞌaiꞌaipate mwalaꞌina Yaubada yana bodao adi abiyemuya vehabana, na loina ainai nigele teya Mosese yana laugagayo yayahoꞌe. aF;:Yau taꞌi Isileli towahona moiha, na yagu huhu Beniyamina, ta agu ulutubu Hibulu na ꞌwapiguwai hihapigau yagu tubui ana ahubena 8 ainai, ta taupwaoliwo yadi loinao yamulita iliꞌilimanidi dova Palisi yadi boda. mES:Yau baleꞌu mumugana aidiyena yanuwahaehae, wuwuna yau hinage tomowa tupwadi yamwalaꞌi gabaedi. oDW:Na hesi ita ada hapi atedai, ta Yaubada ainai tapwagopwagogo Aluꞌaluwana ainaena, eeta Yeisu Besinana ibom tawalowalo vetuvehaeyei, na nigele ginauli baleꞌu ainai tayayemiyemidi, neta ainaena ita hapi moiha bada tavaiyaꞌo. wCg:Amꞌita avivinigomiu tauyababao yadi mumuga dova edewa, hibom hapi ꞌwapidiyai ana tauvai bodadi aidiyena. &B G:Tahiguwao, yada Bada vehabana amyaliyaya. Mwalona nuwatuwu teina yaleleyawaꞌo, na teina hinage nuwanuwagu ebeha yaleleuyoi, yami miya namwanamwa vehabana. BA}: Moiha Epapilodaito muhamuhana na Besinana yana paihowa ainaena imwalowoi, wuwuna omiu nigele howahowamiu yo amhaguigau, eeta iya italam ta ihahaguigaune neta vehabana ilolovalane.1@[: Haugana imahalavawa yada Bada yehanaena amyogaei yami vadai mayami yaliyaya. Yo hinage tupwadi yada Bada yana taupaihowao, ebe hilaowa alimiyai dova amveꞌahihiyedi. ?: Ainaena nuwanuwagu mwalaꞌina yavetamalenawa na amꞌitauyoi mayana namwanamwa ta ebe amyaliyaya, eeta yagu nuwayababa iꞌovi. 6>e:Bada ilovalaꞌo mwalaꞌina, na hesi Yaubada iꞌatemuyamuyaei, yo hinage yau iꞌatemuyamuyaegau wuwuna mata dova ta Epapilodaito imwalowoi na ainaena yanuwavitai moiha. 1=[:na teina taꞌi iya nuwanuwana omiu, ta haugana yana lovala wasana ilaowa ta ambenalenaꞌo, inuwavitai moiha wuwuna omiu amꞌateꞌatehawawali yana lovala vehabana. d<A:Teina hauga nuwanuwagu Epapilodaito yavetamalenawa ilau gwaipilewa alimiyai, ibom tahigu baidagu apaipaihowa, bada dova aꞌaleꞌaleha Yeisu Besinana vehabana. Epapilodaito mugai agu hagu alimiyena ivaiyamaꞌo, q;[:Na yayemidi mata yada Bada yana hagu yalobai ta hauga iuꞌiuna taꞌi na yau hinage yalaowa alimiyai. ^:5:Eeta haugana ebe agu loina yabenalei, nuwanuwagu na Timoti yavetamalenawa alimiyai. 9}:Timoti amhanapuiyaꞌo neta towaho namwanamwana, ta iya dova natugu baidagu wasa namwanamwana vehabana aꞌaiꞌaipate. 8:Na agu tauꞌabihaguwo bagibagilidi hibom vehabadi hinuwanuwatuwu, na nigele Yeisu Besinana yana paihowa vehabana hiyanuwanuwatuwu. p7Y:Timoti ibom agu tauhagune, na nigele teya yaiya iyamiyamiya ta ebe vehabamiu inuwatuwu iliꞌilimani. *6M:Yanuwatuwuhae ebeha yada Bada Yeisu yana haguwena mata hauga iuꞌiuna ainai Timoti yavetamalaenawa ta wasamiu ivaiyama, eeta yabenalei na ebe yayaliyaya. @5{:Ta ebe howahowana na omiu baidaguwo tayaliyaya toyawa. 4:Ebe agu alehao hiꞌoiye mwalowoigau, neta dova hipwaoliyegau yami yemidi vehabana, ta mata omiu baidaguwao tayaliyaya. F3:Augeluwo, wasa namwanamwana amꞌabi avivini ta ainaena yawahi vateyai amlobai, na haugana Besinana ilau gwaipilema yayaliyaya, wuwuna nigele nuwagu yagu paihowao alimiyai yagabaedi. @2y:ta ainaena omiu Yaubada natunao namwanamwamiu yo masemaselemiu, eeta nigele teya yami yababa, na hesi taumiya baleꞌu yadi masele omiu, wuwuna hibom mumugadi guguyouna yo yababana. s1_:Yami paihowa aidiyai amtalam ampaihowa, na havena amtaꞌwataꞌwata yo nuwana amꞌuluꞌulumiyai, f0E:
Yaubada iya atemiyai ipaipaihowa, ta ibom yana nuwatuwuwena amnuwanuwatuwu na ampaipaihowa. /: Augeluwo, mwalona amꞌawa abi moiha na teina taꞌi alimiyena yamiya amwaha daodaoꞌo, na besiwa howola amꞌawaꞌawa abi iliꞌilimani, ta mayami meheuhi na mayami atehawawali ampaipaihowa ta ebe livahi namwanamwana ainai ammiya iliꞌilimani. .: yo taꞌawa moiha ebeha Yeisu Besinana ibom yada Bada, neta Tamada Yaubada tanoꞌowei. Masele taumiya baleꞌu vehabadi
z O~}|{{HyTx@wcv u0tt-sUrqpoo nXmmmJlkejii?hgffCesddYbb3a `_t^^ \\zZY|XX%WVUUVTTYSS R>QQ=POfNMLLJxJI*HsGG+FEDDBBPA@??->=<;::9-8766K5F432p100f/.{-- ,o+*)('&&%%,$x$6#:"!! c [v
Y;=z ?f yEhebo hinage abanuwapwanopwano mwalaꞌina yaꞌita galewai, neta tausagenawasa 7, mayadi muyamuya yababadi 7. Na muyamuyaone yababadine neta Yaubada yana modiꞌini yana abaꞌovi. zemNa guleipine maudoina ipihagidi, abapihagi ainai, neta dalava mwalaꞌina tulutuluhanai, na ꞌwahina isagesagena abapihagi holanaena, dova abaita, ana daodao 300 kilomita, na ana hae dova baleꞌuwena na hosi itowotowolo gadona ainai.-dSEeta tausagenawasane yana elepaena guleipi ainona baleꞌuwai itomdi, na abapihagi mwalaꞌina holanai ihiwaidi. Na abapihagine neta Yaubada yana modiꞌini. c%Na ehebo hinage tausagenawasa abapwaoli ainaena ilaoma, iya aiwa alaꞌalahi ana tauloina, na alinana mwalaꞌina iyoga tausagenawasane mayana elepane ainai, iwalo, ‘Yam elepane uyepaihowa na guleipi ainona baleꞌuwai utanoꞌahai, wuwuna bada hibuinaꞌo’. |bqNa ehebo tausagenawasa vada veꞌahihiyena galewa ainaena imahalava, iya hinage elepa mehemehegaina nimanai. qa[Ainaena towahowa yaloyalovine ewanai yana elepa ilauꞌwadiyei ta baleꞌu lauꞌelina ihiwa ahaidine. `#Na ehebo tausagenawasa vada veꞌahihi ainaena imahalava, na alinana mwalaꞌina ainaena iyogahae towahone yaloyalovine ewanai imimiyane ainai, iwalo, ‘Yam elepaena ulautom, wuwuna baleꞌuwai hauga lauꞌeli bada imahalavaꞌo, ta bada aiꞌai hihunaꞌo’. P_Yavinuvinunu na yaloyalovi hewahewana yaꞌita, na yaloyalovinane ainai dova Towaho Moihana yaꞌiꞌitane, imiya na vahunai ana pwaopwaomi wasawasa goula, na nimanai yana elepa mehemehegaina. o^W
Hinage galewaena alinana yabenalei iwalo, ‘Teina uleledi, ebe yaiyadiwo yada Bada ana tauyemidiwo teina haugane talaulaune, hiya himwalowoi mata hiyaliyaya’. Na Aluꞌaluwa Veꞌahihi hinage iwalo, ‘Moiha mata hiyaliyaya, wuwuna mata hiꞌaiyawasi yadi paihowa wahiyala ainaena, na yadi paihowa maihana mata hilobai’. Baleꞌu ana laulauꞌeli ] Walo teina ainaena Yaubada yana tomowao hiꞌalamaꞌiꞌita, hiya yana loina ana taumulitao na Yeisu ana tauyemidiwo. ~\u Na adi muya neta aiwane asuna ihaehae vateyai, na nigele yana abaꞌovi. Na nigele teya yadi aiyawasi ahubena yo boniyai aidiyai wuwuna tomowaone hiya lagulagune mayana aiwa tagitagi ana tautapwalolowo, na ana veꞌiveꞌilala adi tauvaiwo.’ $[A
hiya Yaubada yana waini wahiwahiyalana mata hinuma, na waininane neta Yaubada yana manini moiha bada ihiwaiyaꞌo modiꞌini vedina ainai. Na hinage aiwa alaꞌalahawawalina yo gaima alaꞌalawolidi tomowaone taudiyai mata hilautowoi, Yaubada yana tausagenawasao yo Lami mehediyai. Z Tausagenawasa bwauwone tuluhadiyena ehebo hinage imulitaedima, na tausagenawasanane iya hinage iyoga alinana mwalaꞌina, iwalo,‘Ebe yaiyadiwo lagulagune yo yana aiwa tagitagi aidiyai hipwagogo, na adi veꞌiveꞌilala manidiyai bo nimadiyai, gYGNa tausagenawasa bwauna imulitaenama na iyoga, iwalo,‘Babiloni bada ibeꞌuꞌo, bada ibeꞌuꞌo, dalavanane yana mumugaena boda maudoidi ivenumadi, mumuganane neta tauda ana nuwalele mumuga yababana vehabana’. X!Na tauwagenawasanane alinana mwalaꞌina iwalo,‘Yaubada ammeheuhei na amwalo vetuvehaeyei, wuwuna yana hauga lauvetala bada imahalavaꞌo, iya galewa yo baleꞌu yo niꞌu, yo hinage bwahi bidala adi tauyemasele ainaena mehenai aemiu amyoudi na ampwagogo’. jWMHinage ehebo tausagenawasa yaꞌita ewaena iyevayeva, ilaoma wasa namwanamwana miyamiya vateyaina habi walomahalavaeina taumiya baleꞌu aidiyai, neta abaloinao yo huhu yo alina ehebo ehebo yo boda ehebo ehebo aidiyai. mVSHiya nigele teya oyama awadiyena, yo nigele teya lauhapuli aidiyai. Tausagenawasa tonuga yadi wasa #U?Na towatowahowone hiya nigele lauhapuli waiwaihiu baidadiyao hiyapaihowai, wuwuna hiya nuwanuwapuyodi, na hesi Lami himulitaei iliꞌilimani, ebe havaidova ilalau. Hiya bada Yaubada igimwala mugaiyediꞌo tomowa aidiyena, hiya neta Yaubada na Lami yadi lauꞌeli mugamugaina. 8TiNa tomowaone abamiya wasawasa mehenai hitowolo, neta meimeituwa vehopali na babadaone mehediyai, na wali vauvauna hiwaliwaliyei. Na walinane nigele teya yaiya howahowana ihanapui, bada taꞌi hiya bodadine hitau 144 tausani howahowadi, na hesi hibom taumiya baleꞌu Yaubada bada igimwalaidiꞌo. =SsEena galewaena alina ehebo yabenalei dova bwahi daguguna, na hinage dova tutu daguguna. Na alinane yabenalei dova tomowa mayadi aiꞌopiꞌopi higohagoha adi benali namwanamwadi. =R uHinage yavinuvinunu, na Lami yaꞌita oya Saiyoni ewanai itowotowolo, na tomowa hitau 144 tausani baidanao, hiya neta Lamine yehana yo hinage Tamana yehana manidiyai hilelediꞌo.
Q
Na ana nuwamasele imiyamiya ebe yaiya mayana nuwamasele lagulagunane ana numela ivahililobai, neta ehebo towaho yehana 666.TP!
na aidiyai loina yaiyaina imwauwi neta hiya ebe veꞌiveꞌilalanane nigele aidiyai, havena hinage hivegivegimwala, bo higimwagimwala, Na lagulagunane ana veꞌiveꞌilalane teina yehana yo ana numela. cO?
Na hinage maudoidi iloinaedi, habuhabuludi yo mwalamwalaꞌidi na wasawasao yo wewelohewo, na hinage tautaubadao, yo tomowa mohili yo taupaihowao, ta nima tautuwadiyai na uluꞌuludiyai ana veꞌiveꞌilala himwauwi, Nw
Eeta hitagi na lagulagune bwaunane teina mayana wahiyala ainaena aiwa tagitagiwa ana ita dova lagulaguwa mugamugainawa yawahina imohei ta howahowana iꞌaubabada, na iloina ta ebe yaiyadiwo tomowa nigele ainai hiyapwagogo mwalowoi hilobai. GM
Na bada talam ivaiyaꞌo ta Yaubada ainaena ebe lagulaguwa niꞌuwenane mehenai veꞌiveꞌilala ipaihowaidi, ta ainaena taumiya baleꞌu maudoidi iꞌoyamaedi. Eeta yana oyamaena aidiyai iwalo, ‘Aiwa tagitagi ehebo amtagi, ta ana ita dova lagulagune iya elepa aleꞌalehaena isisilahewa, na inanamwanamwauyone’. L5
Na hinage veꞌiveꞌilala mwalaꞌidi ipaihowaidi, dova aiwa alaꞌala hawahawawalina ipaihowai ta galewaena ibeꞌu baleꞌuwai tomowa mehediyai. GK
Na lagulaguwa niꞌuwenane yana wahiyala maudoina lagulagune bwaunane imohei ta ebeha ibom iloina, ta lagulagune niꞌuwenane iꞌitaꞌita mohilei. Eeta lagulagune bwaunane taumiya baleꞌu maudoina iloinaedi, na lagulaguwa niꞌuwenane ainai hipwagopwagogo, iya mwalona uluꞌulunawa isilahe na inanamwanamwauyone. .JU
Hinage lagulagu bwauna yaꞌita baleꞌuwena imahalava na waꞌiyanao bwau dova lami waꞌiyanao, na iꞌauꞌaubabada dova wesowa hawahawawalinawa alinanane. I}
‘Ebe yaiya hiꞌabi avivini, mata hiꞌabi avivini taꞌi, na hinage yaiya ebe elepa aleꞌalehaena hiꞌoiye mwalowoi mata hiꞌoiye mwalowoi taꞌi’. Walo teina ainaena howahowana Yaubada yana tomowao hiyemidiyei na hiꞌaipate wahiwahiyala. NH
Ainaena ebe yaiya matalinana walo teina ibenalei, wuwuna, G
Na taumiya baleꞌu maudoina howola abo ainai hipwagogo, hiya neta nigele yehadi hiyamiyamiya yawahi bukina holanai, bukinane Lamine hiyeyemwalowoine bukina, wuwuna bukine holanai mwalona nigele yehadi hiyalele mugaiyedi abo mulitai baleꞌu iyeyemaselene. [F/
Na hinage talam ivai ebeha Yaubada yana tomowao iꞌalehaidi na iwahiyala, na hinage mayana loina bodao bagibagilididi aidiyai, na huhuwao yo alina bagibagilidi aidiyai, yo abaloina bagibagilidi aidiyai. E
Na lagulagunane ivetuwuni ta Yaubada iꞌawa yababaei, yehana yo yana dalava yo galewa ana taumiyao iꞌawa yabayababaedi. D7
Na lagulagunane bada talam ivaiyaꞌo Yaubada ainaena ta iwalo haehae na iꞌabiꞌabitalawahiyei, na hinage mayana loina waiꞌena 42 holanai. C'
Na hinage tomowa maudoina weso hawahawalina ainai hipwagopwagogo, wuwuna bada loina imohenaꞌo lagulaguwa niꞌuwenane ainai. Na hinage lagulagu niꞌuwenane ainai hipwagopwagogo, hiwalo, ‘Nigele teya yaiya yana wahiyala lagulagune teina dova ta ebe hiꞌalehai’. uBc
Na lagulagune niꞌuwenane uluꞌuluna ehebo ana ita dova silasilahena, na bada mwalowoiyena inamwanamwauyoꞌo. Na tenem ainai taumiya baleꞌu maudoidi nuwadi hipwanopwano mwalaꞌina, na lagulagune niꞌuwenane himulimulitaei. A1
Na lagulagune yaꞌiꞌitane ana ita dova simai mwalaꞌina, na aena adi ita dova hagwai aedi, na awana dova laiyoni awadi. Eena wesowa iya hawahawawalinawa ibom yana wahiyala lagulagune niꞌuwenane imohei, na hinage yana abamiya wasawasa yo yana loina mwalaꞌina imohei. x@ k
Yavinuvinunu na ehebo lagulagu yaꞌita ihaema niꞌuwena, na waꞌiyanao adi bagibagili 10, na uluꞌuluna adi bagibagili 7 na waꞌiyanao maudoina maꞌadi pwaopwaomi wasawasa, na uluꞌulunaone aidiyai Yaubada ana walo hinali hileledi. ??y Na wesowa hawahawawalinawa leꞌawai itowotowolo.0>Y Eeta wesone imodiꞌini moiha waihiune ainai, ta ilau waihiune yana huhu iꞌalehaidi, hiya neta Yaubada yana walo ana tautuluhahegoyao, yo Yeisu ana tauwalo moihao. x=i Na baleꞌu waihiuwa ihagui, wuwuna baleꞌunane ilotahoꞌe na bwahi maudoina wesowa awanaenawa itotonoline. k<O Hinage wesone awanaena weꞌaha isagena dova abaita waihiune dagelanaena, ebeha waihiune ilibai. ^;5 Waihiunane manihubu mwalaꞌina peipanao Yaubada imohei, ta ainaena iyeva yana tupwai balabala awawai, na nemai Yaubada iꞌita avivini bolimai tonuga na tupwana aidiyai, ta ebe havena wesone iꞌabiꞌabitovoi. :9
Tenem ainai weso hawahawawalinawa inuwamasele ebeha bada baleꞌuwai higabae aituluwenaꞌo, eeta iheusili waihiuwa, iya gamawa ana taulabahiwa.
9
‘Eeta omiu taumiya galewa maudoimiu amyaliyaya, na hesi omiu baleꞌu yo niꞌu ana taumiyao vitai mwalaꞌina alimiyai, wuwuna Tomodulele bada iꞌaituluꞌo alimiyai mayana manini, ta ihanapuiyaꞌo ebeha yana hauga iuꞌiuna taꞌi imiyamiya.’ _87 Na tahidaone moiha yawahidi hitalamwedi ta Besinana vehabana himwalowoi, wuwuna Tomodulele baidadi hiꞌaleꞌaleha ta hiwahiyala. Na yadi wahiyalane Lami ꞌwahinanaena, hinage yadi walomahalavane Lami vehabana. Q7
Na mulitai galewaena alina mwalaꞌina yabenalei, iwalo, ‘Teina hauga Yaubada yana wahiyalaena iloinaegita, yo ilivahigita. Na hinage ada Besinana ivetauloina alidai, wuwuna tahidao adi tauveꞌewa, iya mwalona ahubena yo boniyai Yaubada mehenai itowotowolo na iveꞌeveꞌewaidi, bada galewaena higabae aituluwenaꞌo. D6 Wesonane hawahawalina na mwalaꞌina, iya weso miyamiyana yehana Tomodulele, bo Seitani, iya baleꞌu ana tauꞌoyama. Iya mayana tausagenawasao maudoidi baleꞌuwai higabae aituluwedi. B5} Eeta wesowa mayana tausagenawasao nigele howahowana na hiwahiyala Maikeli mayana bodao aidiyai, eeta wesonane mayana tausagenawasao galewaena hiꞌabi avivinidi ta higabae aituluwedi. 4+ Ainaena galewai aleha imahalava. Alehanane ainai Maikeli mayana tausagenawasao na wesowa hawahawawalina mayana tausagenawasao hiꞌaleha. %3C Na waihiuwa balabala awawai idena. Tenem ainai waihiune yana abamiya Yaubada iꞌatububuni, na ainai iꞌita avivini ahubena adi bagibagili 1,260 aidiyai. B2} Eeta waihiuwa ilabalaba, ta towahona, iya ebeha tupwa maudoina adi tauloina wahiwahiyalana dova pwawati yana wahiyala, na gamanane Yaubada iꞌabivai ibom yana abamiya wasawasa ainai. 1y Na wulinaena utui bagibagilidi iniulidi na igabaedi baleꞌuwai. Ebe utui maudoina tawahei boda tonuga aidiyena, ehebo boda bada igabaediꞌo, na bwau hitupwa. Na weso hawahawawalina waihiu mehenai itowotowolo, ta ebe ilabalaba, gamanane iꞌai. c0? Hinage ehebo abanuwapwanopwano galewai imahalava, neta weso mwalaꞌina hawahawawalina, na uluꞌuluna adi bagibagili 7 yo waꞌiyanao adi bagibagili 10, na uluꞌulunao 7 aidiyai pwaopwaomi wasawasa himiyamiya. P/ Na waihiunane hiuhiumana na muya mwalaꞌina isidasida habi labalaba. F. Na galewai abanuwapwanopwano mwalaꞌina imahalava, neta waihiu ehebo ana aleꞌo dova mahana, na waiꞌena aena elauhanai, na vahuna ana pwaopwaomi wasawasa neta utui 12 hiꞌalaꞌalahi. i-K Ainaena Yaubada yana vada veꞌahihi galewai ihoꞌe, ta Dedewaga Veꞌahihi vada veꞌahihi holanai, yaꞌita. Na namali yo dagugu yo tutu igoha, yo mwaniꞌiniꞌi isagena, yo ꞌwesu patupatuna dova aisi italu.n,U Hiya taumiya ganamuli himodiꞌini moiha, na hesi yam hauga lauvetala ana hauga imahalavaꞌo ta taumwalowoi hitowolo na uloinaedi yo yam tauwalo mahalavao adi maiha umohedi yo yam tomowa maudoidi adi maiha umohedi, hiya mwalaꞌidi yo hiya habuhabuludi aidiyai, wuwuna hiya am tauveꞌahihiwo. Na hesi baleꞌu ana tauꞌabiye yababao owa uveyababadi.’ D+ hiwalo,‘Yama Bada Yaubada tauwahiyala moiha, owa umiyamiya, wau yo mwalona aidiyai, awayauwedo alimwai, wuwuna yam wahiyala mwalaꞌina uꞌabiye mahalava, eeta uvetuwuni uloina. *) Na babadao hitau 24 Yaubada mehenai himiyamiyawa yadi abamiya wasawasa aidiyena, hibeꞌu aitulu na ainai hipwagopwagogo na hinoꞌowei, ){ Eeta tausagenawasa sebenina yana yoguli iyuvi, na galewaena alina mwalaꞌina hiwalo, ‘Bada mayana Besinana teina hauga yadi alaꞌalawowoli ta hiloina baleꞌu yana abaloina maudoina aidiyai, na yana loinane mata nigele yana abaꞌovi.’ b(= Na muya bwauna bada iꞌoviꞌo, na tonugana muhamuhana imahalava. Yoguli sebenina *'M
Hauganane tenem ainai mwaniꞌiniꞌi mwalaꞌina isagena, na dalava mwalaꞌina ana biliutuhi teni aidiyena ehebo tupwa iloloꞌene, ta tomowa adi bagibagili 7 tausani himwalowoi mwaniꞌiniꞌine ainaena. Na tomowaowa himiyamiyane himeheuhi mwalaꞌina, na Yaubada galewai hinoꞌowei. '&G Na tauwalo mahalava bwauwone alina galewaena hibenalei, aidiyai iwalo, ‘Amhaema teinai’. Eeta yaloyaloviyena hihahaene, na adi alehaowa hivinuvinunuidi. %9 Eeta ahubena tonuga na tupwana hiꞌovi, na Yaubada yawahi imohedi, ta hitowolouyo, na tomowa bagibagilidi hiꞌitadi, ta himeheuhi mwalaꞌina. b$=
Na taumiya baleꞌu hiyaliyaya tauwalo moiha bwauwone yadi mwalowoi vehabana, ta hiyemahuli, na velau himohe ehebo ehebo aidiyai, wuwuna tauwalo mahalava bwauwone muya mwalaꞌina taumiya baleꞌu aidiyai hivaiyama. _#7 Tomowa bagibagilidi hitauꞌahaiyama, boda, huhuwo yo alinao yo abaloinao aidiyena, eeta taumwalowoiwone hivinuvinuidi ahubena tonuga na tupwana aidiyai. Na taumwalowoiwowa adi mwau magaiyai hilaugagayowedi. @"y Na mwalomwalowoidi hiꞌenoꞌeno maseleyai dalava mwalaꞌina ainai. Dalavanane mwalona yada Bada ainai hiveꞌabahi, na walo dawaniyena yehana himwauwi hiwalo, Sodoma, bo Itipita. b!= Eeta tauwalo moiha bwauwone yadi walo tomowa aidiyai iꞌovi, na mata lagulagu manimaninina ehebo guda mwalaꞌina ainaena imahalava, ta iꞌaleha tauwalo moihaone baidanao, na iwahiyala ta iꞌoiye mwalowoidi. V % Hitau bwau teina mayadi wahiyala ta hauganane ainai Yaubada yana walo hiwalowalowei, howahowana ꞌwesu galewaena higudui. Hinage mayadi wahiyala bwahi yo bidala aidiyai, ta hiyemala ꞌwahina. Hinage mayadi wahiyala vitai vaganavagana yo muyamuya vehabadi, ta ebe aiteya hauga nuwanuwadi vitaiwone himahalava mata himahalava. 0 Y Na ebe yaiya itowoi na iveꞌaleha tauwalo moihaone aidiyai, aiwa alaꞌalahawawalina awadiyena imahalava na adi alehaone hiveyababadi, na hiꞌoiꞌoiye mwalowoidi. | q Tauwalo moihaone neta aiwa olibe bwau na masele abamwauwina bwau hitowotowolone baleꞌu ana Badane mehenai. E Na tauwalo moiha bwau mata yavetamaledi na alaꞌalawowoli yamohedi ta hiwalo mahalava, adi aleꞌo dova hiwahiwape adi aleꞌo, na Yaubada yana walo hiwalowei ahubena 1260 holadiyai.’ { o Na hesi vada veꞌahihi mwalaꞌina tuluhanai havena ulivelivei, wuwuna tuluhanane neta taumiya ganamuli vehabadi, hiya neta nigele Yudeya, mata aediyena Yaubada yana dalava veꞌaveꞌahihina hiwutuye biꞌibiꞌidi waiꞌena 42 holadiyai. 4 c Mulitai aiꞌaiwa ehebo imohegau dova abalive, na aliguwai iwalo, ‘Utowolo na Yaubada yana vada veꞌahihi yo abapwaoli uliveidi, na tautapwalolowone holanai uvahilidi. 7
Na hinage aliguwai iwalo, ‘Owa mata Yaubada yana walowone bodao yo abaloinao yo alinao yo tauwasawasao vehabadi uwalo mahalavauyowedi’. 7
Eeta peipa youyouna habuluna yavai yaꞌai, na awaguwai ana amna igawawali, dova mwagagau, na hesi yatonoli na diyaguwai yalautowoi iꞌabele alili. /
Eeta yalau tausagenawasane ainai peipa youyouna habuluna yaꞌawa noiyeine. Ta peipa youyouna habuluna imohegau na aliguwai iwalo, ‘Inamwanamwa, uvai, uꞌai. Na haugana utonoli, howola ana abele diyamwai ulautowoi, na hesi awamwai ana amna gawawalina, dova mwagagau’. :m
Na alinawa galewaena yabenale mugaiyeiwa hinage aliguwai iwalo, “Ulau peipa youyouna alaꞌalana tausagenawasane itowotowolo niꞌuwai yo baleꞌuwai nimanaena uvai.” S
Ta mata tausagenawasa sebenina yana yoguli iyuvi na Yaubada yana nuwatuwu dawadawanidi maudoidi iveꞌovidi, hava yana taupaihowao hiya neta tauwalo mahalavao mwalona aidiyai iwalo mahalavaediꞌo’. ve
na iꞌawa Tamada Yaubada yehanaena iya miyamiya vateyaina, na hinage iya galewa maudoina, yo baleꞌu maudoina yo hinage niꞌu yo ginauli maudoidi holadiyai, adi tauyemasele. Na tausagenawasanane iwalo, ‘Bada hauga iꞌahubaliꞌo.
Eeta tausagenawasane ibom yaꞌiꞌitawa niꞌu yo baleꞌu aidiyai itowotowolowa, nima tautuwana iꞌabihini galewai, -S
Tutuwone alinadi yabenaledi ta ebeha yaleledi, na galewaena alina yabenalei iwalo, ‘Tutu alinadi hitau 7 bada ubenalediꞌo udawanidi, na havena uleleleledi’.
Na alinana mwalaꞌina iyoga ana benali dova laiyoni iyogayoga. Eeta yana yoga iꞌovi na tutu adi bagibagili 7 yana yoga hiyeyemaihane. 3_
Tausagenawasanane nimanai peipa youyouna habuluna iꞌabi avivini na alaꞌalavateyaina, na iꞌaituluma ae tautuwana niꞌuwai iwutuwei, na ae ehaꞌehana baleꞌuwai. V '
Ehebo hinage tausagenawasa wahiwahiyalana galewaena iꞌaiꞌaituluma yaꞌita yaloviyena ihumauyoi, na uluꞌulunai hulele itowolo taꞌiꞌiliyei, na manina dova mahana, na aena dova aiwa alaꞌalahina. q[ Na hinage tomowaone nigele hiyanuwanuwabui oiyemwalowoi yo oba yo meheꞌayo yo aivavali aidiyena. Na tomowaone maudoidi nigele hiyamwalowoi ginauliwone teina yababadine aidiyena. Wuwuna hava ibom hipapaihowaidiwa nigele hiyataꞌwataꞌwataedi. Na hesi hiꞌabi avivini mwalaꞌina na hipwagopwagogo aidiyai. Ginauliwone dova aluꞌaluwa yababadi yo aiwa tagitagi goula yo siliba yo kopa yo gaima yo aiwa. Teina aiwa tagitagiwone nigele howahowadi na hivinunu yo hibenali yo hilowouhi.
) Wuwuna hosiwone yadi wahiyala awadiyai yo wulidiyai himiyamiya, na wulidine dova weso maꞌawadi, na aidiyena tomowa hiꞌabiꞌabiye muyadi. X ) Eeta boda tonuga baleꞌuwai hiveꞌahadi, ta boda ehebo hiꞌoiye mwalowoidine, teina ginauli tonugaone aidiyena. Neta aiwa alaꞌalahawawalina yo asu yo gaima alaꞌalawowolidi, awadiyena himahamahalava. [ / Na teina enoꞌitaꞌita ainai hosiwone yaꞌiꞌitadine, na adi taugeluwone maꞌadi lauꞌauꞌauhi nuwanuwadiyai himwauwidi, tupwadi hawahawawalidi na tupwadi alaꞌalawadi na tupwadi yogeyogedi. Na hosiwone uluꞌuludi dova laiyoni uluꞌuludi, na aiwa alaꞌalahawawalidi yo asu yo gaima alaꞌalawowolidi awadiyena himahamahalava. }
s Na tauꞌalehaone yadi bodao adi vahivahili yabenalei ebeha 200 miliyoni, maudoidi hosi ainaena hisagesagena. / Eeta tausagenawasa vehopaliwone ilivahidi ta hilalaune, wuwuna Yaubada iꞌatububunidiꞌo yadi ahubena, yo waiꞌena, yo bolimai ta ebe tomowa bagibagilidi hiꞌoiye mwalowoidi. Na ebe tomowa maudoina baleꞌuwai tawahei boda tonuga, mata boda ehebo hiꞌoiye mwalowoidi. 4a Na alinane iwalo tausagenawasa sikisinane mayana yoguli ainai, ‘Tausagenawasa hitau vehopali paipaidi bwahi mwalaꞌina yehana Yupeletisi ainai ulivahidi, na hilau’. 4a
Na tausagenawasa sikisina yana yoguli iyuvi, na ehebo alina yabenalei ilalaomane abapwaoli tupwa vehopali aidiyena, abapwaoline goulane Yaubada mehenai itowotowolo. F Na vitai ehebo iꞌoviꞌo, na howola vitai bwau hilalaoma. \1 Na hinage mayadi tauloina, iya tausagenawasa gudane ana tauꞌita avivini, na yehana Hibulu alinadiyena hiwalo, ‘Abadoni’, na alina Gilisi hiwalo, ‘Apoliyoni’, na ana nuwamasele neta ‘Tauveyababa’.
Na hinage mawulidi, dova ilamgigina wulidi, wuwuna wulidiyena howahowana tomowa hiwomalidi, na waiꞌena 5 aidiyai himuyamuya. *M Na nuwanuwadi hilau auꞌauhidi ana ita dova pwawati aidiyena. Na pepediyaone yadi dagugu dova hosi bagibagilidi mayadi waga niuniuli hisagesagena aleha ainai. S na hinage vahudi daodaodi dova waiwaihiu, na saladi dova laiyoni saladi. #? Na mwaimwaiꞌeꞌewone adi ita dova hosi atuꞌatububunidi aleha vehabana, na vahudiyai dova pwaopwaomi goula himwauwidi, na manidi dova tomowa manidi, + Na waiꞌenaone aidiyai taumuyaone mwalowoi hilauꞌamumuwei, na hesi nigele mata hiyamwalowoi, wuwuna mwalowoi ana amwaha hibeha ahayai. 0Y Na mwaimwaiꞌeꞌewone nigele adi talam na tomowa hiyemwalowoidi, na hesi muya himohedi waiꞌena 5 aidiyai. Na muyaone mwalaꞌidi, dova ilamgigina yadi awa alahi. k~O na hinage Yaubada iꞌauhidi ta havena awahi hiꞌabiꞌabiye yababadi, yo aiwa, yo hinage aiꞌai iniꞌinidi, na hesi tomowaone hibom nigele Yaubada ana veꞌiveꞌilala manidiyai iyamiyamiya hiya hesi hiꞌabiye yababadi. } Na asune holanaena mwaimwaiꞌeꞌe hiꞌaiꞌaituluma baleꞌuwai, na yadi wahiyala hilobai dova ilamgigina yadi wahiyala, )|K na gudanane ihohoꞌene, na holanaena asu imahamahalavama, dova guguyou mwalaꞌina, ta mahana iguguyou, na hinage baleꞌu maudoina iguguyou asunane ainaena. &{ G Hinage tausagenawasa paibina yana yoguli iyuvi, na ehebo utui yaꞌiꞌitane galewaena ibeꞌuma baleꞌuwai, na utuine guda mwalaꞌina ana abahoꞌe ivai, )zK
Eena yavinuvinunu ta manihubu mwalaꞌina iyevayeva galewai yaꞌiꞌitane, na alinana mwalaꞌina yabenalei iwalo, ‘Vitai, vitai, vitai, omiu baleꞌu ana taumiyao, wuwuna ebe tausagenawasao tonuga hinage yoguli tonuga hiyuvidi, mata vitai mwalaꞌina imahalava alimiyai’.My Hinage tausagenawasa vehopalina yana yoguli iyuvi na mahana tupwa ehebo iguguyou na tupwa bwau namwanamwadi, na hinage waiꞌena tupwa ehebo iguguyou na tupwa bwau namwanamwadi, na hinage utuiwone ebe tawaheidi tupwa tonuga aidiyai, tupwa ehebo ana utuiwo higuguyou, na tupwa bwau aidiyai himasemasele. Na ahubena maudoina ana wahei tonuga, ehebo hauga guguyou na bwau namwanamwadi. Dova hinage boniyai ehebo hauga guguyou, na bwau namwanamwadi. xxi Utuinane yehana ‘Abele’, na ebe tomowa bagibagilidi bwahine abeꞌabelena ainaena hinuma mata himwalowoi. w
Na tausagenawasa tonugana yana yoguli iyuvi, na utui mwalaꞌina iꞌalaꞌalahi ana ita dova wodam galewaena ibeꞌuma, ta baleꞌune wahei tonugaei na ehebo waheine ainai utuine ibebeꞌune ta bwahinao yo bidalanao maudoina hiꞌabele gogoidine. Yv+ Na ebe niꞌu maudoina tawahei tonuga, ehebo aidiyena iyemala ꞌwahina, na bwau namwanamwadi. Na niꞌune iyemala ꞌwahina ta yama na ginauli maudoidi himwalowoi na waga maudoidi ainai hilotalotaloꞌene. u Eena tausagenawasa bwauna, yana yoguli iyuvi, na ehebo ginauli ana ita dova oya mwalaꞌina iꞌala hawawali na niꞌuwai higabaei. PtNa ehebo yana yoguli iyuvi na ꞌwesu ana ita vagana iꞌaitulu dova aisi poupouwana, na hinage aiwa alaꞌalahina ꞌwahina baidana hiholuholuma baleꞌuwai. Ebe baleꞌu maudoina tawahei tonuga, ehebo tupwa iꞌalahi na tupwa bwau nigele. Na tupwanane iꞌalaꞌalahine ainai aiwa yo awahi maudoina iꞌala veꞌovidi. Ss Eeta tausagenawasaone 7 yadi yoguli hiꞌabi avivinidi habi yuvidi. rNa tausagenawasane gaeba aꞌavana ivai, na abapwaoline ainaena aiwa alaꞌalahina ivai, ta gaebane iꞌoiye mwau, na igabaei aituluwei baleꞌuwai, na tenem ainai namali yo tutu yo tupwadi dagugu mwalaꞌidi na hinage mwaniꞌiniꞌi himahalava. Yoguli hiyuvidi qyNa gadoꞌa gaebana iꞌabi avivini na Yaubada mehenai itowotowolo ta awanoi yo gadoꞌa asuna baidana hihaehae. p5Na hinage ehebo tausagenawasa mayana gaeba goula ilaoma, na abapwaoli mehenai itowolo. Na abapwaoline goulane Yaubada yana abamiya wasawasa vahalinai. Na Yaubada gaeba goulane iꞌoiye mwau gadoꞌa ainaena, na tausagenawasane imohei. Eeta tausagenawasane abapwaoline ainai imwauwi na igabu ta panenane Yaubada yana tomowao veꞌaveꞌahihidi yadi awanoi baidana ivilai ta ihahaene Yaubada mehenai. |oqNa mulitai tausagenawasaone 7 Yaubada mehenai hitowotowolo yaꞌitadi na Yaubada yadi yoguli ehebo ehebo imohedi. n )Na Lamine lauhipwa sebenina ililivahine mahana ana hawahawaga tupwana holanai, nigele teya hinage taꞌetaꞌe yo dagugu yayabenalei galewai. LmWuwuna Lamine, iya abamiya wasawasa holanai imiyamiya, iya adi tauꞌita aviviniyede, eeta iya imugaiyedi bidala aidiyai, yawahidi vehabana, na Yaubada mata mehelinodi ibaꞌilivehuludi.’l}Nigele mata hiyavahaliuyo yo gadodi hiyamaguniuyo, na nigele mata mahana yo hava alaꞌalawowolina ainaena hiyamuyauyo. vkeNeta wuwuna Yaubada yana abamiya wasawasa mehenai himiyamiya, na ahubena yo boniyai aidiyai yana paihowao hipaipaihowaidi yana vada veꞌahihi holanai. Na hinage Yaubada yana abamiya wasawasa ainai imimiya, iya iꞌitaꞌita avivinidi. cj?Na ainai yawalo, ‘Taubada owa uhanahanapuidi, yau nigele’. Na iwalo aliguwai, iwalo, ‘Teina tomowaone baleꞌu muyana mwalaꞌina hiveꞌalo, na adi aleꞌowone Lamine ꞌwahinanaena hiuwadi ta hihehewane. i
Na babadaone aidiyena ehebo ipanivila aliguwai, iwalo, ‘Yaiyadiwo teina maꞌadi aleꞌo hewahewadi? Na havaena hilalaomane?’ "h= hiwalo, ‘Moiha, yada Yaubada ainai tanoꞌo, yo taꞌawa wasawasaei yo hanapu yo awayauwedo yo veꞌahihi yo wahiyala himiya vateyai ainai. Moiha!’ [g/ Na tausagenawasaone abamiya wasawasanane yo hinage babadaone yo meimeituwaone vehopali hitowolo gwaigwaipileyedi, na maudoidi hibeꞌutalu na Yaubada ainai hipwagopwagogo ta mehenai hiwalowalo vetuvehae, f3
na alinadi mwalaꞌinaena hiyogayoga, hiwalo, ‘Ada livahi yada Yaubada ainai, iya abamiya wasawasa ainai imiyamiya, na hinage Laminane ainai’. peY Mulitai, yavinuvinunu na boda imwalaꞌi alilina yaꞌiꞌitadine, nigele aivahili. Tomowaone abaloina ehebo ehebo aidiyena, na huhu ehebo ehebo aidiyena, na boda ehebo ehebo aidiyena, na alinao ehebo ehebo aidiyena, maudoidi abamiya wasawasa mehenai na hinage Lami mehenai hitowotowolo na adi aleꞌo hewahewadi, na labulabu luguna hiꞌabi avivinidi, ndUhinage Sebuloni 12,000, na Yosepa 12,000, na hinage Beniyamina 12,000. Boda mwalaꞌi aliꞌalilina Echinage Simiyoni 12,000, na Livai 12,000, na Aisake 12,000, Dbhinage Ase 12,000, na Napitalai 12,000, na Manasa 12,000, |aqHuhu Yuda aidiyena tomowa adi bagibagili neta 12,000 manidiyai himwauwidi, na Lubeni 12,000, na Gada 12,000, 0`YEeta veꞌiveꞌilalane himwauwi tupwana Isileli manidiyai, na mulitai Isileliwone adi bagibagili yabenaledi, neta 144,000 maudoina, neta Isileli huhu aidiyena. $_Aiwalo, ‘Havena baleꞌu yo niꞌu yo aiwao amꞌabiꞌabiye yababadi ana higa yada Yaubada yana taupaihowao adi veꞌiveꞌilala tamwauwi manidiyai’. #^?Yaubada italam na ebeha tausagenawasaone baleꞌu yo niꞌu hiꞌabiye yababadi. Na ehebo hinage tausagenawasa yaꞌita mahana yana abapoetaohaniyena ilaolaoma na nimanai Yaubada miyamiya vateyaina ana veꞌiveꞌilala. Tausaganawasanane iyoga tausagenawasaone vehopaline aidiyai,
] Ginauli teina tuluhanai tausagenawasa vehopali yaꞌiꞌitadine hitowotowolo baleꞌu tupwanao vehopali aidiyai. Tausagenawasawone yaumai mehena adi bagibagili vehopali hiꞌabiꞌabi avivinidi ta ebeha havena baleꞌu yo niꞌu yo aiwa aidiyai hitowatowa. &\E‘Wuwuna Yaubada na Lamine yadi modiꞌini ana ahubena mwalaꞌina bada imahalavamaꞌo, na nigele teya yaiya howahowana na iwahiyala gabaedi.’>[uEena hiyoga gaima yo oya aidiyai, hiwalo, ‘Ambeꞌuma ewamaiyai, ta ebe havena iya abamiya wasawasa ainai imiyamiyane iꞌitaꞌitagai, na hinage Lamine yana modiꞌini ainaena. TZ!Na baleꞌu adi tauwasawasao yo tauloinao yo aleha adi babadao yo wasawasao yo tauwahiyalao, yo hinage tomowa mohili yo taupaihowao, maudoidi hidena oyai, na duluva yo gaima aidiyai hiꞌaidawani. YNa galewa yaꞌita dova peipa iyou ta isawali, na oya ehebo ehebo yo bwanabwanao himiya geyoꞌawa vali tupwa aidiyai. vXe
Na utuiwone galewaena hibeꞌuma, dova ebe aiwa ainona yaumai wahiwahiyalana itowa ta ainonaone hiholuholu. XW) Na Lamine hinage yaꞌita lauhipwa 6 ilivahi na mwaniꞌiniꞌi mwalaꞌina isagena, na mahana iguguyou, ana ita dova walata dubina, na hinage waiꞌena ana ita maudoina hawahawawalina ꞌwahina dova. SV Eeta adi aleꞌo hewahewadi imohedi, na iwalo ta hauga ubwaꞌubwana hiꞌaiyawasi, ana higa tupwadi hinage yadi taliya taupaihowao yo tahidiyao taumiya baleꞌu hiꞌoiye mwalowoidi, ta dova mwalona hiya himwamwalowoiwa Yaubada yana paihowa vehabana ta adi vahivahili howahowadi na abo Yaubada taumiya baleꞌu iyemaihadi. YU+
Na aluꞌaluwaone alinadi mwalaꞌinaena hiyogayoga, hiwalo, ‘Bada Tauwahiyala moiha na veꞌaveꞌahihim, aiteya hauga ainai mata ama tauꞌoiye mwalowoiwone baleꞌuwai ulauvetalaedi na uyemahaidine’. T Na hinage Laminane lauhipwa 5 ilivahi, na Yaubada yana abapwaoli elauhanai yana tamowao aluꞌaluwadi yaꞌitadi, hiya mwalona baleꞌuwai Yaubada yana walo ana tauwalo moiha namwanamwadi, na teina vehabana tomowa hiveꞌalehaedi na hiꞌoiye mwalowoidine. pSYEeta yavinuvinunu na ehebo hosi ana ita tupwana hewahewana ilaoma. Na ana taugelune yehana Mwalowoi na hinage Bwebweso vahalinai imulimulitaei, na hitau bwauwone loina hivai Yaubada ainaena ebeha tomowa maudoidi himutudi alehaena yo vahaliyena yo asiyebwaena yo hinage lagulagu manimaninidi aidiyena, na nigele ebeha tomowa maudoidi himutudi, na hesi baleꞌu maudoina ainaena boda tawahei adi bagibagili vehopali, na aidiyena mata ehebo boda maudoidi himutudi, na boda tonuga hitupwa. RNa Lamine hinage lauhipwa vehopalina ilivahi, na hinage meimeituwa vehopalina alinana yabenalei, iwalo, ‘Ulaoma’. )QKNa ehebo alina meimeituwaone vehopali ahiꞌahipudiyena yabenalei, iwalo, ‘Aee, kapole vahali mwalaꞌina: pegapega ana vitai ehebo neta ahubena ehebo ana maiha na pwalawa ana vitai tonuga neta ahubena ehebo ana maiha. Na hesi olibe aiwadi yo guleipi oyadi havena amveyaveyababadi.’ fPENa Lamine hinage lauhipwa tonugana ilivahi na hinage meimeituwa tonugana alinana yabenalei iwalo, ‘Ulaoma’. Eeta yavinuvinunu na ehebo hosi gibagibana ilaoma, ana taugelune nimanai yana sikele aiꞌai vehabana. kOOEeta hinage teya hosi hawahawawalina ilaoma, na ana taugelune Yaubada wahiyala himohei ta aleha ivaiyama baleꞌuwai, na ebe tomowa maudoidi hibom hiꞌalehauyoidi ta hiwunuwunuyoidi. Ta elepa aleꞌaleha mwalaꞌina imohei. uNcNa Lamine lauhipwa bwauna ilivahi, na hinage meimeituwa bwauna alinana yabenalei iwalo, ‘Ulaoma’. -MSEeta yavinuvinunu na ehebo hosi hewahewana ilaoma, na ana taugelune nimanai gita, na Yaubada pwaopwaomi wasawasana imomoheine. Na ilau iꞌaleha ta ebe iwahiyala.
~}|{{&zgy\xwvutssJrqppaonmlkk j.hhtgfedccb?an_^^D]\\\
[3ZvYXX!WzVUTTJSxRQPPOpNHMLKK J*IHGFEDCsBAA@3?|>u==6<8:9918877 65432<1 0/.,,`+Z**)9''-&%c$$[#"!!" _ a$MMZq&
2 T (
I~/nv Z}-Omiu walomahalavao buki teina ana taubenaliwo teina ami venuwamwau, ebeha havena yami walowena amyemuyemutulai, mata dova muyamuya buki teina holanai iwalo mahalavaediꞌo Yaubada iyemutulaidi alimiyai. -|SEeta Aluꞌaluwa Veꞌahihi na Lami mwanena hiwalo, ‘Yeisu ulaoma’. Yo yaiyadiwo omiu walo teina ambenalenaꞌo, omiu hinage amwalo, ‘Yeisu ulaoma’. Na hiya gadodi himaguni hilaoma, yo yaiyadiwo hiya nuwanuwadi yawahi bwahina hivai awawai na hinuma. Nigele ana maiha. Abaꞌovi W{'‘Yau Yeisu, na yagu tausagenawasa bada yavetamalenawaꞌo alimiyai, ta ginauli teina iwalowedi tauyemidiwo alimiyai. Yau Deivida wuwuna yo yana huhu ainaena yalaoma, na yau hinage sailohana maselena.’ hzINa dalavanane maseleyai ana taumiyao adi ita dova edewa, neta tomowa yadi mumuga biꞌibiꞌidi, yo balabalaudi, yo taumeheꞌayowo, yo tauꞌoiye mwalowoiwo, yo alawai adi tauyemidiwo, yo hinage oyamao adi taunuwalelewo. =ysNa amyaliyaya ebe yaiyadiwo omiu ami aleꞌo amꞌabiye maseledi, wuwuna omiu mata aiwa ainona yawahida vehabana amꞌaidi, yo hinage dalavanane ana awaꞌedao aidiyena amluluwu. Lx
wuwuna yau Taumugai yo Taumulita, na abavetuwuni yo abaꞌovi’. w! Ainaena Yeisu iwalo, ‘Mata muhamuhana na yalaowa ta ami maiha yavaidiwa ta yaꞌaiyauya alimiyai, dova yami paihowa ana mwalaꞌi, /vW na ebe hiya tauyababa besiwa mata yababana aidiyai imiyamiya, na ebe hiya yadi mumuga biꞌibiꞌidi besiwa biꞌi ainai himiyamiya, na ebe hiya yadi mumuga namwanamwana besiwa yadi mumuga namwanamwana ainai himiyamiya, na hinage hiya veꞌaveꞌahihidi besiwa veꞌahihi ainai himiyamiya’. u
Na hinage iwalo auligau, iwalo, ‘Havena waloyemidine buki teina holanai udawadawanidi, wuwuna hauga bada ilauvahavahaliyaꞌo, Tt! Eeta iwalo aliguwai, iwalo, ‘Havena dova, wuwuna yau taupaihowa bada dova owa na tahidao hiya tauwalo mahalavao, yo hinage hiya buki teina ana tauꞌawa abiwo. Na Yaubada hesi ainai upwagogo.’ `s9Yau Yoni ginauli teina maudoina yabenalediꞌo, na yaꞌitadiꞌo. Teina ginauliwone yabenaledi na yaꞌitadi ta tausagenawasanane aenai yatalupwagogo na yatapwalolo iya ginaulidine iveveꞌitagaune vehabana. rNa Yeisu iwalo, ‘Amꞌita! Teina hauga na yalaowa, na hiya waloyemidi buki teina ainai adi tauꞌawa abiwo hiyaliyaya’. (qIAinaena tausagenawasane iwalo aliguwai, iwalo, ‘Walo teina moiha na howahowana tayemidiyedi, wuwuna Bada Yaubada ibom Aluꞌaluwana ana taumohe tauwalo mahalavao aidiyai, na yana tausagenawasa ivetamalei na yana taupaihowao aidiyai iveꞌita hava mata muhamuhana imahalavama’. p'Nigele masigili, na nigele mahana yo lampa, wuwuna Bada yada Yaubada iya taꞌi yadi maselene na mata hiloina vateyai. Yeisu yana laoma @o{Yo hinage manina hiꞌita, na hiya yehanane manidiyai. NnNa hesi Yaubada ginauliwowa iꞌawa yababaediwa mata nigele dalavanane ainai hiyalobaidi Yaubada yo Lamine yadi abamiya wasawasa ainai himiyamiya, na Lamine yana taupaihowao ainai hipaihowa. m5Ta dalavane ana amwaha ahiꞌahipunaena isagesagena dobi. Na bwahine papalina ainai yawahida aiwanao hitowotowolo. Aiwadine ainodi waiꞌena ehebo ehebo vagadi na vagadi, eeta bolimai ehebo holanai maituwelo hiꞌaiꞌaino, na lugunao boda maudoidi baleꞌuwai yadi mulamula. )l MEeta tausagenawasane yawahi bwahina iveꞌitagau, bwahinane mehena masemaselena moiha dova vihilo, Yaubada yo Lami yadi abamiya wasawasa ainaena isagesagenama. Tk!Na nigele howahowana ginauli biꞌibiꞌidi dalavanane ainai hiluwu, dova mumuga vedeba hinihinimayadi yo tauꞌoyamao. Na hesi hiya yehadi hilelediꞌo Lamine yana yawahi bukina ainai mata hiluwu.jjMNa abaloinao maudoidi yadi veꞌahihi yo yadi walo vetuvehae hivaidima dalavanane holanai. si_Na dalavanane ana awaꞌedao nigele howahowana ahubenaena higuduidi, na tenem ainai nigele teya boniyai. hNa maselenane ainaena taumiya baleꞌu hilowolowouhi, na baleꞌu ana tauwasawasao yadi wasawasa hivaiyama dalavanane ainai. Mahana yo waiꞌena nigele adi lowoinana ta hihinali dalavanane ainai, wuwuna Yaubada yana wasawasaena ihinahinali maudoina, na hinage Lami iyemala masele dalavanane ainai. f!Dalavanane ainai nigele vada veꞌahihi yayaꞌita, wuwuna Taubada iya Yaubada Tauwahiyala alili yo Lami, hiya vada veꞌahihinaede. eeCNa dalavane ana awaꞌedao tuwelowone giniuba mwalaꞌidi tuwelo aidiyena hipapaihowaidine, na awaꞌeda ehebo giniuba ehebo ainaena hipaihowai. Na dalavanane ana amwaha maudoina goula aꞌava, inamanamali dova vihilo. odWpaibina dova siyae, sikisina hawahawawalina, na sebenina yogeyogena, na eitina dova tavali alaꞌalawana, na naenina magomagolona, na tenina hulehulelena, na lebenina dova niꞌu gibagibana, na tuwelona gibagibana dova nabuꞌa. |cqDalavanane ana wahuwahu gaimanaone, gaima wasawasa na namanamalidi aidiyena hiyepasane, wahuwahu mugai ana pasa ehebo gaima wasawasa hewahewana, gaima bwauna ana ita dova giniuba, tonugana yebweyebwelina, na vehopalinane dova mwadaya tayana, 3b_Dalava mwalaꞌina ana abwalune gaima wasawasa na namanamalidi aidiyena hiꞌaꞌabine, na dalava holana goula ainaena hiꞌaꞌabine, na hinamanamali dova vihilo. aNa abwalune ana bado nimanaena ilivei ta ilobai 36 ana bado neta 144 kiubita. Tausagenawasanane nimana dova towaho nimana ana daodao. h`IDalava mwalaꞌina ana daodao yo ana tabataba tupwa vehopali eheꞌehebodi. Eena tausagenawasane yana abalive ainaena dalavanane ilivei, na ana daodao yo ana tabataba yo ana hae maudoina eheꞌehebodi, neta 2400 kilomita. _1Na tausagenawasane aliguwai iꞌaꞌaubabadawa, nimanai abalive goula, na ebeha ainaena dalavane yo ana awaꞌedao yo ana abwalune iliveidi. *^MDalavane mwalaꞌina ana abwalu wahuwahuna, neta gaima namwanamwadi 12 yaiyaidi ewadiyai, na gaimadine aidiyai Lami ana tauyewasao 12 yehadiyaone hilelediꞌo. P]
Abwalu ana waheiwone vehopali. Ehebo tupwa aluwabu ainaena, na ana awaꞌedao tonuga, tupwa bomatu ainaena awaꞌedao tonuga, yalasiyena hinage awaꞌedao tonuga, na tupwa bwauli awaꞌedao tonuga. t\a Na dalavanane ana abwalu mwalaꞌina na ewaꞌaliliyai, na ana awaꞌeda adi bagibagili 12, na awaꞌedaone adi tauꞌita avivini tausagenawasao 12, hinage awaꞌedanane aidiyai huhu 12 Isileli aidiyena yehadiyaone hilelediꞌo. ?[w Na Yaubada yana wasawasa maselena dalavanane ainai ihinahinali, na dalavanane maselena dova gaima wasawasa alaꞌalawana yo hawahawawalina, na inamanamali dova vihilo masemaselena. 3Z_
Na Aluꞌaluwa Veꞌahihi ilauvaigau oya haehae alilina ewanai, na dalava masemaselena iveꞌitagau, yehana Yelusalem, galewaena iꞌaiꞌaituluma Yaubada ainaena. ?Yw Eeta tausagenawasaone 7 mwalona muyamuya vedidi 7 adi tauꞌavalao, ehebo aidiyena ilaoma, na iwalo auligau, iwalo, ‘Ulaoma na waihiu yaveꞌitago, neta iya Lami mwanena’. X)Na hesi hiya nigele tauꞌatepatu na nigele hiyayemidi, na tauveyababa yo tauꞌoiye mwalowoi yo taupwanoliwo yo taubalau, yo aiwa tagitagi tautapwalolowo, yo tauꞌoyamao maudoidi, hiya teina yadi tupwa dalava alaꞌalahina, neta mwalowoi bwauna.’ Yelusalem vauvauna
WNa ebe yaiyadiwo Tomodulele hiwahiyala gabaei, mata ginauli namwanamwana aliguwena yamohedi ta yau yadi Yaubada na hiya natuguwao. SV Na hinage iwalo auligau, iwalo, ‘Bada iꞌoviꞌo. Yau abavetuwuni na abaꞌovi na Taumugai yo Taumulita. Na ebe yaiyadiwo hiya gadodi himaguni weꞌaha bidalaena yamohe mohiledi, yawahidi vehabana. ?UwEena abamiya wasawasa ana taumiyane iwalo, ‘Ginauli maudoidi yaꞌabiye vauvaudi’, na hinage iwalo, ‘Walo teina uleledi, wuwuna walo moiha na howahowana tayemidiyedi’. 1T[Yaubadane mehelinodi ibaꞌilidi, ta mata nigele mwalowoi, nuwana nuwayababa yo muyamuya yo dou aidiyai iyamahamahalava, wuwuna mumuga miyamiyana bada iꞌoviꞌo.’ aS;Na abamiya wasawasa ainaena alinana mwalaꞌina yabenalei, iwalo, ‘Uꞌita teina hauga, Yaubada mayana tomowao himiyamiya, wuwuna iya mata baidanao, na hiya mata yana tomowao. Moiha Yaubada ibom iya baidadi. dRANa dalava mwalaꞌina veꞌaveꞌahihi yaꞌiꞌitane, iya Yelusalem vauvauna, galewaena iꞌaiꞌaituluma Yaubada ainaena, bada iyepasayaꞌo dova tautawahola waihiuna ipasa, na mwanena baidana hivelau lobaloba. 3Q aAinaena galewa yo baleꞌu miyamiyadi yaꞌitaꞌitadi na hitauꞌaidawani ta hisasawaline, na galewa vauvauna na baleꞌu vauvauna hitaumahalava, na hesi nigele niꞌu. vPeNa ebe yaiyadiwo nigele yehadi iyalobaidi yawahi bukina ainai igabaedi dalava alaꞌalahina ainai. OAinaena mwalowoi yo Bwebweso igabae aituluwedi dalava alaꞌalahi holanai, na teina dalava alaꞌalahinane neta mwalowoi bwauna. /NW
Hiya niꞌu adi tauꞌenowo hilaoma, na Bwebweso ana taumiyao, yo baleꞌu ana taumwalowoiwo maudoidi hilaoma, na ehebo ehebo iloinaedi, hava yadi mumuga dova. M Na taumwalowoiwo maudoidi yaꞌitadi, mwalaꞌidi yo habuludi, abamiya wasawasane mehenai hitowotowolo, na buki hiꞌaladi, na ehebo hinage buki hiꞌala, iya yawahi ana buki, na taumwalowoi iloinaedi, hava dova mumugadi lelelelena bukiwone aidiyai imiyamiya. 4La Na yaꞌita ehebo abamiya wasawasa hewahewana na mwalaꞌina, na abamiyane ana taumiyane mehenaena galewa yo baleꞌu hisawali, ta nigele howahowana taꞌitauyoidi. PK
Eena tauꞌoyamawa Tomodulele, tomowa iꞌoyaꞌoyamaediwa bada higabaenaꞌo dalava alaꞌalahi holanai. Alaꞌalawowoline holanai mwalona lagulagunane na tauwalo mahalava oyaꞌoyamawa higabaediꞌo, na tupwanane ainai hitau tonugaone himuyamuya ahubena yo boniyai aidiyai, na havena iꞌoviꞌovi. Lauvetala yana abaꞌovi XJ) Ainaena baleꞌu maudoina hitauꞌahai ta Yaubada yana tomowao yadi abamiya na dalavane Yaubada ivevelauweiwa himiya gwaigwaipileyei na aiwa alaꞌalahawawalina galewaena iꞌaituluma ta iꞌalaveꞌovidi. aI;na ilau baleꞌu maudoina aidiyai habi oyamaedi, tupwadine dova Gogi na Meigogi aidiyai. Ainaena Tomodulele tauꞌaleha maudoidi iꞌatuꞌahaidi habi aleha, adi bagibagili tavahili ahayai, dova namonamo leꞌawai. ]H3Bolimai tausani hiꞌovi, abo Tomodulele abapaiyena hilivahi, na imahalavama, G}Ta hiya tautowolo mugamugaidi masemaseledi, ainaena mayadi yaliyaya, na mwalowoi bwauna nigele mata hiyalobai, na hesi Yaubada na Besinana yadi taupwaoliwo, na Besinana baidadi mata hivetauloina bolimai tausani aidiyai. Tomodulele yana tapiya FNa taumwalowoi maudoidi mata nigele hiyayawahaiuyo ana higa bolimai tausani hiꞌovi. Teina taumwalowoiwone yadi towolo mugamugaina. uEcNa hinage tupwana abamiya wasawasa yaꞌitadi aidiyai hiya Yaubada loina imohediꞌo himiyamiya, na hinage tomowaone gadodi mwalona hitomdiꞌo, wuwuna hiya Yeisu ana tauwalo mahalavao na Yaubada yana walo ana tauyewasaeina, aluꞌaluwadi yaꞌitadi, hiya nigele lagulagune yo yana aiwa tagitagine aidiyai hiyapwagogo, na nigele ana veꞌiveꞌilala vahudiyai yo nimadiyai hiyamwauwidi. Hiya teina mwalowoiyena bada hitowoloꞌo, na Besinana baidadi hiloiloina bolimai tausani aidiyai. yDkEeta tausagenawasane wesone iꞌabihini, na igabaei guda mwalaꞌina holanai, na nemai iguduꞌauhi, na iꞌabiye yaiyai, ta havena boda iꞌoyaꞌoyamaedi ana higa bolimai tausani hiꞌovi, na mulitai ilivahi hauga habuhabuluna vehabana. C na weso hawahawawalinane iꞌabi avivini, iya weso mugamugaina, neta Tomodulele, bo Seitani, na ipai ana higa tausani bolimai hiꞌovi. B -Ehebo hinage tausagenawasa yaꞌita galewaena iꞌaiꞌaituluma, na gudane mwalaꞌina ana abahoꞌe, na balavai mwalaꞌina ivaidi, ta ilaoma, A1Na elepa aleꞌalehane hosi ana taugelune awanaena imahamahalava na ainaena lagulagune yo yana tauwalo mahalava oyaꞌoyama yadi tauꞌalehao bagibagilidi iꞌoiye mwalowoidi. Eeta lowolowo bagibagilidi hilaoma ta taumwalowoi bunumadiwa hiꞌaidi, na diyadi imwau.@ Tenem ainai lagulagune mayana tauwalo mahalava oyaꞌoyamao hiꞌabi avivinidi na mayawahidi higabaedi dalava alaꞌala wowoli mwalaꞌina holanai. Tauwalo mahalava oyaꞌoyamane iya mwalona yana paihowa wahiwahiyaladi ipaihowaidi lagulagune mehenai na aidiyena tomowa iꞌoyaꞌoyamaedi, hiya lagulagune ana veꞌiveꞌilala aidiyai imiyamiya, na yana aiwa tagitagine ana taupwagogowo. 6?eNa lagulagune niꞌuwena ilaoma, na baleꞌu ana tauwasawasao mayadi tauꞌalehao yaꞌitadi hilau ahaidi habi aleha hosine ana taugelune mayana tauꞌalehao aidiyai. > na amꞌai tauwasawasao bunumadi, yo aleha adi taumugaiwo bunumadi, yo tauꞌalehao bunumadi, na hinage hosiwone, yo adi taugeluwo bunumadi, na hinage tomowa maudoidi bunumadi, hiya tomowa mohili na hinage taupaihowao, tomowa mwalaꞌidi yo habuludi.’ d=AEena ehebo tausagenawasa yaꞌita mahana ainai itowotowolo, na alinana mwalaꞌina ainaena iyogayoga lowolowo maudoidi ahipuwai hiyevayeva aidiyai, iwalo, ‘Amhulu gogoiyama Yaubada yana guyau mwalaꞌina ainai, <+Na ana aleꞌo yo esiꞌesina aidiyai yehana hilele, hiwalo, ‘Towaho teina tauwasawasao yadi Tauwasawasa, na hinage babadao yadi Taubada’. ;%Na yadi taumugaine awanaena elepa aleꞌaleha mehemehegaina imahamahalava, iya mata elepane ainaena tupwa maudoina iwahiyala gabaedi na aidiyai iloina dova pwawati, na hinage waini abapihagi ainai ipihagidi, neta Yaubada Tauwahiyala alili yana modiꞌini mwalaꞌina. ~:uNa galewa yana tauꞌalehao yadi hosi hewahewadi higeluidi, na himulitaei, adi aleꞌo hewahewadi na gaugaudi. v9e
Na ana aleꞌone iliꞌwa, ꞌwahina ainaena hiyebuta, na yehana himwauwi, hiwalo, ‘Yaubada yana Walo’. E8 Na mehena adi ita dova aiwa alaꞌalahawawalina, na vahunai ana pwaopwaomi wasawasao bagibagilidi himiyamiya. Na hinage yehana hilele nigele howahowana yaiya ihanapui. Ibom ihanahanapui. O7 Ainaena galewa yaꞌita ilotahoꞌe, na ainai hosi hewahewana imahalava, na ana taugelune yehana himwauwi Taudumwalu na Moiha. Na yana loina dumwaluna ainaena ilauvetala, yo hinage iꞌaleha. g6G
Na aenai yabeꞌutalu ta ebeha yapwagogo ainai, eena iwalo, ‘Havena dova. Yau Yeisu yana taupaihowa, owa dova, na hinage dova tahimwao hiya Yeisu ana tauwalo mahalavao, Yaubada hesi ainai upwagogo.’ Wuwuna Yeisu ana tauꞌawa moihao Yaubada Aluꞌaluwana ipaihowaidi ta hiꞌauꞌaubabada dova tauwalo mahalava. Hosi hewahewana ana taugelu z5m Eeta tausagenawasane aliguwai iwalo, ‘Walo teina uleledi “Yaiyadiwo omiu Yaubada iyogaegomiu Lamine yana tawahola guyauna ainai, amyaliyaya” ’. Na hinage tausagenawasane iwalouyo, na iwalo, ‘Teina Yaubada yana walo moiha’. &4Ena wahiune bada ana aleꞌo hewahewana na masemaselena Yaubada imohenaꞌo.’ Na aleꞌone ana nuwamasele neta Yaubada yana tomowao yadi mumuga dumwaluna. 3Tayaliyaya mwalaꞌina, na hinage tanoꞌowei, Lami yana tawahola vehabana, na waihiu bada iꞌaupasaꞌo yadi tawahola vehabana, 2Na hinage yabenalei dova boda mwalaꞌina alinadi, na hinage dova weꞌaha sagesagenana daguguna, yo hinage dova tutu daguguna iwalowalo,‘Yaubada amnoꞌowei wuwuna iya yada Bada, Yaubada Tauwahiyala alili, na bada ivetauloinaꞌo. 31_Abamiya wasawasa ainaena ehebo alina ilaoma iwalo,‘Omiu Yaubada yana taupaihowao yo ana tauveꞌahihiwo habulumiu yo mwalaꞌimiu amwalo vetuvehae ainai’. Y0+Eena babadaone hitau 24 na hinage meimeituwaone hitau vehopali hitalupwagogo Yaubada yana abamiya wasawasa ainai imiyamiya mehenai, na ainai hiwalo, ‘Moiha. Anoꞌowego!’ Lami yana tawahola guyauna /!Na hinage hiyoga hiwalo,‘Yaubada tanoꞌowei wuwuna dalavane mwalaꞌina iꞌalaꞌalahi, na asuna hauga maudoina ihaehae’.
.Na yana loina maudoina dumwaluna na namwanamwana, wuwuna taumeheꞌayowa yana meheganawaliyena baleꞌu maudoina iꞌabiye yababane, ta ana maiha ilobaiyaꞌo. Na hinage dalavanane Yaubada yana tomowao hiꞌoiye mwalowoidine, ainaena ilaumehesabuwenaꞌo.’ 6- gMulitai taꞌetaꞌe mwalaꞌina galewaena yabenalei dova boda mwalaꞌina alinadi hiwalowalo,‘Yaubada tanoꞌowei, iya livahi yo wasawasa yo alaꞌalawowoli wuwuna. ,%Na hinage mwalona tomowa bagibagilidi hiya tauwalo mahalavao, yo Yaubada yana tomowao hiꞌoiye mwalowoidiꞌo dalavane Babiloni ainai. Moiha ulauhapuliꞌo wuwuna taumiya bagibagilidi uꞌoiye mwalowoidiꞌo ainaena ana mehesabu mata ilobai Yaubada ainaena.=+s‘Na masele abamwauwina maseledi ainai mata nigele hiyaꞌitadi. Na hinage tauvetawahola alinadi dalavane ainaena mata nigele hiya benaliuyowei. ‘Moiha, baleꞌu maudoina ainaena dalavane ana tauwasawasao hihae alili, na yadi balau aidiyena tomowa maudoina baleꞌu ana taumiya hiꞌoyaꞌoyamaedi. {*o‘Ainaena dalavane ana yaliyaya iꞌoꞌovi, na nigele teya abaꞌaiꞌopiꞌopi alinana, yo yoguli alinana hiyabenabenalei. Na hinage paihowa adi tauhanapuwo nigele mata hiyaꞌitadi, na hinage witi abamutuna daguguna iꞌovi ainaena c)?Eena ehebo tausagenawasa wahiwahiyalana gaimatau mwalaꞌi alilina iꞌavalaihini ta niꞌuwai ivehanenene iwalo, ‘Dalava mwalaꞌina Babiloni mata ibeꞌu teina dova gaimane, na mata nigele tayaꞌitauyoi’. j(M‘Amyaliyaya galewai omiu Yaubada yana tomowao, yo hinage tauyewasao yo ana tauwalo mahalavao amyaliyaya, wuwuna mwalona ami muyao dalavanane ainaena amlobalobai na teina taꞌi Yaubada muya ainaena iyemaihadiꞌo.’ n'UAinaena vahudi higawalaidi, yo hidou mwalaꞌina, hiwalo, ‘Aiyoi, aiyoi, dalava tenem mwalaꞌina ainaena tauꞌadauwo yadi wasawasa hilobalobaidi na hauga muhamuhana taꞌi ainai yana wasawasa maudoina bada isawaliꞌo. & na dalavane asuna hiꞌita, na hiyoga, hiwalo, ‘Nigele teya dalava ana ita dova teina dalavane mwalaꞌinane, na teina wau vedova?’ q%[na hauga habuluna taꞌi ainai yana wasawasaone hiꞌoviꞌo’. Na hinage hiya tauꞌabiꞌeyaisi, yo yadi taugelugelu maudoidi yo niꞌu ana tauꞌadau bagibagilidi ainaena yadi namwanamwa hilobalobai amwaha daodaowena hitowolo, 5$chiwalo, ‘Aiyoi, aiyoi, dalava tenem mwalaꞌina mwalona ipasa aleꞌo wasawasa yo hewahewadi na hawahawawalidi na ihumauyoi goula yo gaima wasawasa yo giniuba aidiyena, K#Na tauꞌawa unewone hiya wasawasa mwalaꞌina dalavanane ainaena hilobaidi, hitowolo amwaha daodaowai, wuwuna dalavane ana muyao hiꞌitayaꞌo, ta himeheuhi, na mayadi nuwayababa hidou, ^"5Na tauꞌawa unewo hiwalo dalavane ainai, hiwalo, ‘Ginauli namwanamwadi hiya nuwanuwam bada hiꞌoviꞌo, na hinage yam wasawasa, yo amwalo vetuvehae maudoina iꞌoviꞌo, na mata nigele uyalobauyoidi’. ;!o
yo gadoꞌa yo haiyala yo waini yo woloi olibe yo pwalawa yo witi yo bulumakau yo sipi yo hosi yo waga niuniuli, na hinage tomowa mayawahidi higimwalaidi na hinage taupaihowao. $ A Yadi tobwatobwaone goula yo siliba yo gaima wasawasa yo giniuba yo aleꞌo namanamalidi hewahewadi yo aleꞌo wasawasa yebweyebwelidi yo aiwa panepanedi bagibagilidi yo ginauliwo waꞌiya ainaena hipapahowaidine yo aiwa namwanamwadi dova gavi yo kopa yo pwawati yo gaima hewahewadi - Na hinage baleꞌuwai tauꞌawa unewo hinuwavitai na dalavanane vehabana hidou, wuwuna yadi tobwatobwao nigele teya hinage adi taugimwala. C
Na himeheuhi ana muya vehabana, eena amwaha daodaowai hitowolo na hiwalo, ‘Aiyoi, aiyoi! Teina taꞌi dalava mwalaꞌina na wahiwahiyalana Babiloni bada ana mehesabu ilobaiyaꞌo.’ d A Na baleꞌu ana tauwasawasao, hiya waihiune baidadi hipwanoliꞌo na himehemeheꞌayo, hibom hinage dalavanane vehabana hidou vahivahili, na mehelinodi hisagena haugana dalavane iꞌalaꞌalahi na asuna hiꞌita. e CAinaena maiꞌehebo muyamuya teina ainai himahalava, neta asiyebwa yo dou yo vahali na aiwa alaꞌalahawawalina iꞌalahiye sawali. Na Taubadawa Yaubada abo waihiune ana maiha imoihei, wuwuna ibom Tauwahiyala moiha.’ NNa hinage yana walo haehae yo yana meheꞌayo adi maiha umohei, muya yo dou, wuwuna iya iwalo, “Yau alawata, nigele mata hiwape yana tupwa ainai yayamiyamiya, na hinage nigele dou yayalobai”. NNa hinage tausagenawasanane iwalo, ‘Dalava tenem uyemaiha dova yana paihowane, na uyemaiha mai bwau yana paihowa vehabana. Hinage iya yana waini yababana uyebweli mai bwau ta umohei inuma. Wuwuna yana yababa ana mwalaꞌi dova galewa yana hae, na yana mumuga yababanane teina vehabadi Yaubada inuwanuwatuwu na iyemaiha.’ :mHinage galewaena ehebo alina yabenalei, iwalo, ‘Yagu tomowao dalava neta ainaena ammahalavama, na mata yana yababane alimiyai igeyoꞌawa na ana maiha yababana amlobai. {Wuwuna Babiloni yana waini boda bagibagilidi ivenumadi, waininane neta pwanoli yababana. Iya taumeheꞌayo ainaena baleꞌu ana tauwasawasao baidadi hipwanopwanoli, na pwanolinane aidiyena tauꞌawa une yadi wasawasa mwalaꞌina hilobalobaidi.’ U#na alinana mwalaꞌinaena ilohagali iwalo, ‘Dalava mwalaꞌina Babiloni bada ibeꞌuꞌo, na Tomodulele mayana aluꞌaluwao yababadi bahudi yo hinage lowolowo yababadi vagadi vagadi hivedalavaenaꞌo. # AMulitai ehebo tausagenawasa yaꞌita galewaena iꞌaiꞌaituluma, iya mayana loina mwalaꞌina, na hinage maselenaena baleꞌu maudoina iꞌabiye masele, ‘Na waihiune uꞌitaꞌitane, iya dalava mwalaꞌina, na iloiloina baleꞌu ana tauwasawasa maudoidi aidiyai.’eCWuwuna Yaubada bada atediyai ivenuwamwauwediꞌo ta yana nuwatuwu hipaihowai, neta yadi paihowa eheꞌehebona yo yadi wahiyala na yadi loina lagulagune himohei, na iya iloina ana higa Yaubada yana walowone ipaihowaidi. ^5Na waꞌiyanao 10 yo lagulagune hiya uꞌitaꞌitadine mata howola abo taumeheꞌayone hiveꞌalehaei, yo hiveyababa moiha ta mabumabugewana imiyamiya, yo hinage bunumana hiꞌai, na hilihiliyana aiwaena higabu. 9kNa tausagenawasa aliguwai hinage iwalo, ‘Weꞌahaone bada uꞌitadiꞌo, aidiyai waihiune taumeheꞌayone imiyamiyane, adi nuwamaselewo neta bodao yo huhuwo yo alinao. V%Eena mata Lami ainai hiꞌaleha, ta Laminane iwahiyala alili, wuwuna iya babadao yadi Taubada, na tauwasawasao yadi Tauwasawasa, na hinage iya yana vesinuwaena iyogaedima ana taumulita moiha baidanao.’ w
‘Hiya hitau 10 yadi nuwatuwu ehebo, neta nuwanuwadi yadi wahiyala na yadi loina hitalamwedi lagulagune ainai. I ‘Na waꞌiyanao 10 uꞌitadiꞌo neta tauwasawasa adi bagibagili 10, hiya nigele hiyavetuwuni na hiloina, na howola abo hiloina, hauga ubwaꞌubwana taꞌi ainai lagulagunane baidadi. d
A ‘Na tauwasawasaone 7 yadi loina mata iꞌovi, na tauwasawasa teya yadi bodane ainaena neta lagulaguwa mwalona mayawahina ta imwamwalowoiwa mata adi boda iyemutulai na hesi mata ilau ta imwalowoi na abo hilobai. 0 Y
na 5 aidiyena bada hibeꞌuꞌo, na ehebo teina taꞌi howola iloiloina, na ehebo howola nigele iyamahalava, na haugana imahalava mata hauga ubwaꞌubwana imiyamiya. 4 a ‘Ebe nuwamasele alimwai, uhanapu ebeha uluꞌulunane 7, neta oya adi bagibagili 7, na aidiyai waihiunane imiyamiya, na ana nuwamasele hinage tauwasawasao hitau 7, :
mLagulagune uꞌitaꞌitane mwalona mayawahina na bada imwalowoiꞌo, howola abo imahalava guda mwalaꞌina ainaena ta ilau, na mata hiveyababa moiha. Na tomowa taumiya baleꞌu, yaiyadiwo hiya yehadi Yaubada nigele iyaleledi yawahi bukina holanai, haugana baleꞌu ana yemasele mugai ainai, hiya lagulagunane mata hiꞌita na nuwadi ipwanopwano, wuwuna mwalona mayawahina na teina hauga imwalowoiꞌo, na howola abo imahalavauyoma. M Eeta tausagenawasane iwalo auligau, iwalo, ‘Havena nuwam ipwanopwano, mata yalivahi alimwai hava waihiune na lagulagune ainai igegelune iya uluꞌuluna 7 na waꞌiyanao 10 adi nuwamasele. QNa waihiunane yaꞌitayaꞌo, Yaubada yana tomowao yo Yeisu ana tauwalo moihao yadi mwalowoiyena ꞌwahinadi inumadiꞌo, na ainaena iyauyaule ta nuwagu ipwanopwano waihiunane ana ita vehabana. 7Na uluꞌulunai yehana hilele, na ana nuwamaselese dawadawanina iwalo, ‘Babiloni mwalaꞌina, neta taumeheꞌayo yo taupwanoli yababadi hinadi’. jMNa waihiune ana aleꞌo hawahawawalina dova wasawasao adi aleꞌo, na ana pasao goula yo gaima wasawasa yo epo, na nimanai vedi goula iꞌabi avivini, bada iꞌoiye mwauyaꞌo mumuga yababana ainaena, pwanoli vehabana. 1[Na Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena yalautowoi dova tausagenawasawa ilauvaigau tupwa balabala awawai, na waihiu ehebo yaꞌita lagulagu hawahawawalina ainai igelu, na lagulagunane tauna maudoina ainai yeha yababadi hileledi, na uluꞌuluna ana bagibagili 7, na waꞌiyanao ana bagibagili 10. .Una baleꞌu ana tauwasawasao pwanoli ainai hiwahiyala taumeheꞌayone baidadi, na ainaena taumiya baleꞌu maudoidi lauhapuli mumuganane hinuma na hiyauyaulene.’ 1Tausagenawasao 7 mayadi vedi 7 Yaubada ainaena, ehebo aidiyena ilaoma na iwalo aliguwai, ‘Ulaoma yaveꞌitago Yaubada yana lauvetala waihiu ainai yana meheꞌayo vehabana, na taumeheꞌayone ana nuwamasele neta dalava mwalaꞌina weꞌaha bagibagilidi ewadiyai imiyamiya, ENa hinage ꞌwesu mwalaꞌidi na poꞌupoꞌuwadi, dova gaima mwalaꞌidi galewaena hibeꞌuma tomowa aidiyai. Na tomowaone Yaubada hiꞌawa yabayababaei ꞌwesu yababanane vehabana.`9Na hinage bwanabwanao yo oya maudoidi hisawali, na nigele howahowana na talobauyoidi. S Eeta dalava mwalaꞌinawa itom iwahei, ta tupwa tonuga himamahalavane. Na dalavao mwalaꞌidi yadi tupwao maudoidi aidiyai mwaniꞌiniꞌine iꞌabiye yababadi. Na dalava mwalaꞌina yehana Babiloni yana yababa Yaubada inuwatuwu avivini, na yana vedi ainaena waini ivenuma, na waininane neta yana modiꞌini mwalaꞌina wainina. kOTenem ainai pigabu yo dagugu yo tutu yo hinage mwaniꞌiniꞌi mwalaꞌina himahalava. Mwalona ta ana higa wau tomowa yadi hauga ainai nigele teya mwaniꞌiniꞌi ana mwalaꞌi dova iyamahalava. Na teina moiha iyababa alili. K~Tausagenawasa sebenina hinage yana vedi ivai na hawahawaga awawa ewanai iꞌatuhiwai, na abamiya wasawasa vada veꞌahihi holanaena ehebo alina mwalaꞌina iwalo, ‘Teina iꞌoviꞌo’. }Na aluꞌaluwaone tauwasawasaone mayadi bodao hiyemiya ahaidima ehebo tupwa ainai, neta alina Hibuluwena hiwalo ‘Amagedoni’. |‘Ambenali iliꞌilimani, wuwuna mata yagu laoma dova tauꞌaivavali yadi laoma, na ebe yaiya owa uhilahilawa na am aleꞌo uꞌita avivini iliꞌilimani, owa mata uyaliyaya, nigele mata uyahinimaya tomowa ahiꞌahipudiyai wuwuna nigele uyabugewa’. {-Aluꞌaluwa tonugaone neta Tomodulele yana hedahedao, hiya abanuwapwanopwano hipaihowaidi, na hiya teina hilau ta tauwasawasaone baleꞌu maudoina ainai ebeha yadi bodao hiyemiya ahaidi habi alehaidi, neta Yaubada Tauwahiyala moiha yana ahubena yana abaꞌovi ainai. [z/
Na aluꞌaluwa tonuga yababadi adi ita dova ꞌweꞌwe, yaꞌitadi himahalava wesone hawahawawalinane awanaena, na lagulagune niꞌuwenane awanaena na hinage yana tauwalo mahalava oyaꞌoyamane awanaena. Vy% Na tausagenawasa sikisina yana vedi ivai ta bwahi mwalaꞌina yehana Yupilitisi ainai iꞌatuhiwai, na weꞌahanane maudoina iguma ta ainaena tupwadi tauwasawasa aluwabu ainaena mata higeyoꞌawama. x Na Yaubada galewai hiꞌawa yabayababaei bonudine yadi muya vehabadi, na hesi nigele hiyanuwabui yadi paihowa yababadi aidiyena. Bw}
Eena tausagenawasa paibina hinage yana vedi iꞌatuhiwai lagulaguwa yana abamiya wasawasa ainai, na yana abaloina maudoina iguguyou. Na tomowa muya ainaena memenadi hiꞌalahidi. fvE Eeta alaꞌalawowoli mwalaꞌina tomowa iꞌalahidi, ainaena Yaubada yehana hiꞌawa yabayababaei, wuwuna iya yana loinaena muyamuyaone himahamahalava. Na hesi nigele hiyanuwabui ta ebe Yaubada hiwalo vetuvehaeyei. &uENa hinage tausagenawasa vehopalina yana vedi ivai ta mahana ainai iꞌatuhiwai, ta mahana yana wahiyala ilauhepoiyei ta howahowana tomowa iꞌalahidi. #t?Na alina ehebo hinage yabenalei abapwaoli ainaena iwalo, ‘Taubada ee, owa Yaubada Tauwahiyala moiha yam loina teina namwanamwadi na dumwaludi’. Qsna yam tomowao yo hinage yam tauwalo mahalavao hiꞌoiye mwalowoidi ta ꞌwahinadi hivesagenadi. Ainaena adi maiha bada umohediꞌo ebeha ꞌwahina hinuma, na neta adi maihane ilowoinanedi moiha.’ &rENa tausagenawasane iya weꞌaha ana tauloina alinana yabenalei, iwalo,‘Veꞌaveꞌahihim Yaubada ee, owa hauga teina aidiyai umiyamiya na hinage hauga hiꞌoviꞌo umiyamiya, owa dumwadumwalum na masemaselem. Yam lauvetala teina idumwalu alili, wuwuna tomowaone yababadi, (qINa tausagenawasa tonugana hinage yana vedi ivai ta weꞌaha sagesagenadi yo weꞌaha eli yo bidala aidiyai iꞌatuhiwaidi, na hinage hiyemala ꞌwahina. ipKNa tausagenawasa bwauna hinage yana vedi ivai na niꞌuwai iꞌatuhiwai, ta niꞌune maudoina iyemala ꞌwahina, ana ita dova ehebo taumwalowoi ꞌwahinana. Na ainaena ginauli maudoina mayawahidi niꞌuwai himwalowoi. ~ouEeta tausagenawasa mugamugaina ilau na yana vedi baleꞌuwai iꞌatuhiwai, ta bonu yababadi yo muyamuyadi himahalava hiya lagulagune yana aiwa tagitagi ana tautapwalolo aidiyai, hiya neta lagulagune ana veꞌiveꞌilala aidiyai imiyamiya. Mn Hinage vada veꞌahihi holanaena ehebo alina mwalaꞌina yabenalei, iwalowalo tausagenawasaone 7 aidiyai, iwalo, ‘Ammahalava na Yaubada yana modiꞌini vedinao 7 amꞌatuhiwaidi baleꞌuwai’. mTenem ainai vada veꞌahihi holana imwau Yaubada yana wasawasa yo yana alaꞌalawowoli ainaena, ana ita dova asu, na nigele teya yaiya howahowana vada veꞌahihine ainai iluwu, ana higa tausagenawasao 7 yadi paihowa muyamuyaone 7 hiveꞌovidi.;loNa meimeituwa vehopali aidiyena ehebo vedi goula 7 ivaidi, ta tausagenawasaone 7 imohedi, na vediwone holadiyai Yaubada miyamiya vateyaina yana modiꞌini iꞌoiye mwaudi. LkNa vada veꞌahihine ainaena tausagenawasa hitau 7 himahalavama na muyamuya 7 nimadiyai. Tausagenawasaone adi aleꞌo hewahewadi na masemaseledi, na adi tulituli goula nuwanuwadiyai hihipwaidi. j+Na mulitai hinage yaꞌita galewai Yaubada yana vada veꞌahihi hoꞌehoꞌena, na vadanane holanai yana waloyemidi lelelelena imiyamiya. yik‘Taubada ee, tomowa maudoina hiveꞌahihiyego, na hiꞌawa wasawasaego, hinage owa taumasele, ainaena taumiya baleꞌu maudoidi mata hilaoma mehemwai na hipwagogo, wuwuna tomowa maudoidi yam loinao dumwadumwaludi bada hiꞌitadiꞌo.’ 7hgna maudoina Mosese yana wali hiwaliwaliyei, iya Yaubada yana taupaihowa, na hinage Lami walina hiwaliwaliyei, hiwalo,‘Taubada Yaubada Tauwahiyala moiha, yam paihowao mwalaꞌidi na abanuwapwanopwano, na yam mumuga maudoina namwanamwana na dumwaludi, na hinage abaloina maudoidi uloinaedi. 1g[Na hinage yaꞌita dova niꞌu yana daumwali na aiwa alaꞌala hawahawawalina, na niꞌunane dova vihilo papalinai boda hitowotowolo, hiya lagulaguwo yo aiwa tagitagi yo hinage yehana ana numela ainaena bada hiwahiyala gabaediꞌo. Na bodane nimadiyai abaꞌaiꞌopiꞌopi Yaubada ainaena,
~~@}}9||?{yzzNy&xwwQvvBu%t]ssqq%ponnmml*k(j-ijhggjfeeLdgcbbQa`` _c_)]]g\[[!ZYY`XXOWrVV@U)TnS==<''&;%g$##! p h tzJ2T@ #
x
e+C
Na loinanane ainona ebeha mata yawahi ivaiyama na yau aliguwai neta mwalowoi ivavaiyamane. -*S Yau hinage mwalona loinane nigele yayahanapui neta mayagu yaliyaya yamiyamiya. Na hesi haugana loinane yahanapui ta yababa iveꞌita lobaigau ta yau yanuwayababa. 9)kHesi loina teina ainaena na yababa yana hawahawaga ilobai ta nuwalele aiduma ana ita vagana ateguwai imahamahalava. Ebe nigele loina mata yababana nigele ana ita yayahanapui. 4(aAinaena hava mata tawaloweine? Ebeha loinaone neta yababadi, bo? Nigele! Na hesi ebe nigele loina, mata nigele yababa yayahanapui. Ebe nigele loina teina dova iyawalowei iwalo, ‘Hava tomowa teya ainaena havena unuwanuwaleleyei’, mata nigele yayahanapui neta nuwalele tenem dova imiyamiya. .'UNa hesi wau loinanane yana pai ainai bada tamiya wahiꞌo, wuwuna mwalona loinanane iꞌabi avivinigitane bada tamwalowoi gabaenaꞌo. Ainaena taꞌita nigele loina miyamiyana lelelelena ainai tayapaipaihowa na Aluꞌaluwa Veꞌahihi mayawahina vauvauna ainai tapaipaihowane. Loina na yababa G&Wuwuna haugana tabom yada nuwatuwuwena tamiyamiya neta loina ada lautowoi holadai biꞌibiꞌidi iꞌoiꞌoiye mwahalidi ta hipaipaihowa ta ebeha taꞌaino iliꞌilimani mwalowoi vehabana. % Tahiguwao, howahowana hinage dova ita. Loina ainai ita bada tamwalowoiꞌo Besinana Tauna ainaena wuwuna ita Besinana tauna yaunao. Na iya mwalowoi ainaena Yaubada iꞌabiye towolouyoi ta ita iya ainaena ebe taꞌaino iliꞌilimani Yaubada vehabana. $Ainaena ebe mwanena howola mayawahina na waihiune teya towaho baidana himiyamiya neta mata iya yehana taumeheꞌayo. Hesi ebe mwanena imwalowoi mata loinanaena iya nigele pai ainai iyamiyamiya ta mata nigele yehana taumeheꞌayo ebe towaho teya itawaholai. `#9Abaꞌita dova waihiu tawatawaholana. Loinaena mata waihiune mwanena ainai imiyamiya ana higa towahone imwalowoi. Hesi ebe towahone imwalowoi mata loina waihiune ipapaiyepatune towahone ainai bada ilotahoꞌeꞌo. U" %Tahiguwao, hava ebeha mata yawalowei neta amhanapui iliꞌilimaniyaꞌo wuwuna maudoimiu Mosese yana loina amhanapuiyaꞌo. Loinane neta tomowa iloiloinaei ana higa tomowane yawahina baleꞌuwai iꞌovi. !%Wuwuna yababa ana maiha neta mwalowoi, na hesi Yaubada yana aiyauya nigele maihana, neta yawahi vateyai yada Bada Yeisu Besinana ainai.W 'Hesi wau yababa yana paiyena Yaubada ivaivehulugita ta ita Yaubada yana taupaihowao. Yada vetaupaihowa maihana mata miya veꞌaveꞌahihina iya ainai talobai ta tuluhanai mata aiyawasi vateyai taveꞌalo. 8 iNeta mumugaone wau tahinimayaedi. Hesi mwalona tapaipaihowaidi hava namwanamwana aidiyena talolobaidine. Neta mumugaone tapaipaihowaidine tuluhanai mata mwalowoi taveꞌalo. ` 9Haugana ita yababa iyepaihowagita, nigele habuluna mumuga dumwaluna tayaꞌita lobai. * MYaiyadiwo tomowa hiꞌauꞌaubabada alimiyai neta dova yau yaꞌauꞌaubabada vetaupaihowa vehabana wuwuna yami hanapu nigele iyamwalaꞌi. Mwalona taumiu yaudiyao tupwadi amtalamwedi ta amyepaihowadi miya biꞌibiꞌidi ta yababadi aidiyai ta yababana iyepaihowagomiu. Howahowana dova wau, taumiu yaudiyao amtalamwedi ta amyepaihowadi mumuga dumwaluna ainai ta miya veꞌaveꞌahihina vehabana amvetaupaihowa. X )Na yababaena Yaubada ivaivehulugomiu ta wau mumuga dumwaluna ana taupaihowao. 2]Hesi Yaubada yaꞌawa yauwedowei wuwuna mwalona yababa iyepaihowagomiu na wau veꞌita teya ana ita amvai ta veꞌitane ainai yami nuwatuwu holadiyena amꞌawa abiyei. Tahanapui iliꞌilimani neta ebe tauloina teya ainai tatalamyowegita ebeha tavetaupaihowa moihana ita neta tauloinane taꞌawaꞌawa abiyeine. Ebe yababa ainai tatalamyowegita mata tamwalowoi na ebe Yaubada taꞌawa abiyei mata imwau yedumwalugita. (IYede mata vedova? Howahowana yababa tamulitaei wuwuna nigele Mosese loinaena tayamiyamiya na Yaubada yana veꞌiꞌilaena ilivahigita, bo? Nigele alili! Yababa havena iloiloinaegomiu, wuwuna Yaubada yana veꞌiꞌila ammiyamiya, na nigele yana loina ainaena. Dumwalu ana taupaihowao y
Havena taumiu yaunao amtalatalamwedi ta tau ana yepaihowa yababana vehabadi. Na hesi Yaubada ainai amtalamwegomiu dova tomowa mwalowoiyena iꞌabiye yawahaigomiu. Yaubada ainai maudoina amtalamwedi ta iya mumuga dumwalu vehabana iyepaihowagomiu. Yababa havena amtalatalamwei ta taumiu yana paihowa biꞌibiꞌidi iloiloinaegomiu ta yadi nuwalelewo ammulimulitaedi. Ainaena ita yababa ana tupwa ainai tavahiliuyoigitaꞌo neta bada tamwalowoiꞌo na Yeisu Besinana ainaena Yaubada vehabana tamiyamiya. 7
Besinana maiꞌehebo imwalowoi eeta yababa yana wahiyala iya ainaena bada iꞌoviꞌo ta wau livahine imiyamiyane neta Yaubada vehabana imiyamiyane. $A Wuwuna tahanapuiyaꞌo neta Besinana mwalowoiyena itowolouyoꞌo ta mata nigele hinage iyamwalowoiuyo. Mwalowoi yana wahiyala iya ainai bada iꞌoviꞌo. mSNa ebe Besinana baidada tamwalowoi toyawa tayemidi mata iya baidada mayawahida tamiya toyawa. V%Wuwuna haugana tomowa imwalowoi, neta bada yababa yana pai ilotalivahiꞌo. Z-Tahanapuiyaꞌo neta ada lautowoi miyamiyadi bada Besinana baidana hiveꞌabahi oviyediꞌo. Eeta tauda adi lautowoi biꞌibiꞌidi yadi wahiyala bada ibohoidiꞌo ta mata nigele yababa ainai tavetaupaihowa. ~uNa ita bada yana mwalowoine alonai taveꞌeheboꞌo. Eeta mata iya yo ita taveꞌehebo yana towolouyo ainaena. {oAinaena haugana ta bapitaiso neta Besinana baidada tamwalowoi, ta hiyemagai eheboigitaꞌo. Teina vehabana na Besinana Tamana yana wasawasaena mwalowoiyena iꞌabiye towolouyoi neta dova hinage ita mata yawahi vauvauna ainai tamiya ilimani.
!Wuwuna tahanapui neta haugana bapitaiso tavavaine, yada veꞌehebo Yeisu Besinana baidada hinage bapitaiso ainaena tamwalowoi toyatoyawa. 3Nigele alili! Ita tamwalowoiꞌo yada yababao miyamiyadi ainaedi nigele howahowana talautowoi na vedova ta mata tamiyamiya alabili yababa holanai? Yede hava mata tawaloweine? Ita ebeha mumuga yababana ainai besiwa tamiyamiya na Yaubada yana veꞌiꞌila alidai imwalaꞌi, bo? v
eAinaena tahanapuiyaꞌo ebeha yababa ainona neta mwalowoi iwahiyala tomowa aidiyai, na Yaubada yana veꞌiꞌila ainona iwahiyala alili, eeta imwau yedumwalugita iya baidada na yawahi vateyai tavai yada Bada Yeisu Besinana ainaena.! ;Moiha, hauganane Mosese yana loina imahalava, yababa imwalaꞌi, na haugana yababa imwalaꞌi alili Yaubada yana veꞌiꞌila imwalaꞌi diꞌwa. @yEeta ehebo towaho yana loina hoꞌe ainaena tomowa maudoidi hiyababa, na hinage ehebo towaho yana awaꞌabi ainaena tomowa maudoidi iꞌabiye maseledi ta Yaubada iꞌawa dumaluwedi. $AAinaede tahanahanapui ebeha ehebo towaho yana yababa ainaena na tomowa maudoida lauvetala veꞌewana taveveꞌalone. Dova hinage ehebo towaho yana paihowa dumwaluna ainaena howahowana tomowa maudoida ilivahigita, na Yaubada iꞌawa namwanamwaegita na yawahi vateyai imohegita. _7Eeta, towaho ehebo taꞌi yana yababa ainaena mwalowoi ivetauloina towaho ehebo yana yababa ainaena. Na hesi towahone bwaunane yana paihowa iwahiyala alili, ibom Yeisu Besinana Yaubada yana veꞌiꞌila imohe vehulugita nigele iꞌawa maimaiha, na hesi imwau yedumwalugita iya baidada. Ta mata aiyawasi ainai Yeisu Besinana ainaena taloina. Na tenem ehebo ana vagavaga gamwagamwai neta Yaubada yana aiyauya na towaho ehebo yana lauhapuli. Lauhapuline tuluhanai yababa veꞌewana ana lauvetala ilalaomane na hesi lauhapuli bagibagilidi tuluhadiyai aiyauya ainona Yaubada imwau yedumwalugita. iKNa hitau bwauwone nigele eheꞌehebodine wuwuna Yaubada yana aiyauya nigele dova Adam yana lauhapuli. Moiha neta tomowa maudoina himwalowoi wuwuna ehebo towaho yana lauhapuli ainaena. Na hesi Yaubada yana veꞌiꞌila imwalaꞌi alili na hinage yana aiyauya tomowa bagibagilidi aidiyai ehebo towaho yana veꞌiꞌila ainaena neta Yeisu Besinana. /WEeta, Adam yana haugai ana higa Mosese yana hauga ainai mwalowoi iloina tomowa maudoidi aidiyai. Bwagana hiya yaiyadiwo nigele hiyalauhapuli dova Adam ipapaihowaine haugana Yaubada yana loina iꞌawa sewaedine na hesi mwalowoi iloinaedi. Towaho mata mulitai ilalaoma neta ana oleya dova Adam. -S
Na mwalona Mosese yana loina nigele baleꞌuwai hiyamiyamiya, yababa imiyamiya, na hesi Yaubada nigele tomowa iyaꞌawa yababaedi wuwuna nigele loinanane aidiyai. ^5 Mugai mumuga yababana ilaoma baleꞌuwai ehebo towaho ainaena, na yana yababa ainaena mwalowoi baidana ivaiyama, eeta ainona neta mwalowoi idabalala tomowa maudoida alidai, wuwuna maudoida taumumuga yababa. @ y Hesi neta nigele ibom, ita hinage tayaliyaya wuwuna hava Yaubada ipapaihowaine yada Bada Yeisu Besinana ainaena ta hauga teina Yaubada ainai taꞌawa auꞌaugeluyo. Adam na Besinana P
Eeta moiha, mwalona ita Yaubada ana alehao na hesi natuna yana mwalowoi ainaena bada taveꞌauꞌaugeluꞌo. Ta teina haugane ita Yaubada ana geluwo eeta Besinana yana yawahaiyena mata ilivahigita. W~' Iya ꞌwahinana yana sagena vehabana imwau yedumwalugita Yaubada baidada ainaena ta hanapui iliꞌilimani Yaubada yana modiꞌini mata nigele tayaveꞌalo wuwuna Besinana bada imwalowoiꞌo vehabada. }yHesi Yaubada iveꞌitagita yana velau ana mwalaꞌi haugana ita howola tauyababa neta Besinana yana mwalowoi ainaena. |9Ginauli oloꞌololona ebe yaiya imwalowoi taudumwalu vehabana. Nuwana mata dova ta tomowa teya iꞌatepatu ta imwalowoi tomowa namwanamwana vehabana. y{kHaugana ita howola tapitapiyada Besinana imwalowoi yada yababao vehabadi mahananane ivevesinuwaiwa ainai. 1z[Nuwatuwuhaene teina nigele teya nuwaꞌuvali ainai iyamiyamiya, wuwuna Yaubada yana velau ilauꞌatuhiwai atedai Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena neta iya yana aiyauya. yNa alamaꞌiꞌita iya Yaubada yana mumuga namwanamwa ilawelawenama. Na mumuga namwanamwana iya yemidi miya haꞌwana ilawelawenama. nxUHinage tayaliyaya hauga vitai aidiyai wuwuna ta hanapui neta vitai iya alamaꞌiꞌita ivaivaiyama. ;woTa yemidiyena Yeisu iya iluwuwegita Yaubada yana veꞌiꞌila alonai ta wau tamiyamiya. Na Yaubada yana wasawasa veꞌalona tahaꞌwai mayada yemidi diꞌwaena tayaliyaliyayai. v 'Ainaena teina hauga yada yemidiyena bada Yaubada imwau yedumwalugitaꞌo ta Yaubada baidada tanuwadaumwalu yada Bada Yeisu Besinana ainaena. %uCNa ita yada yababao vehabana Yeisu hiyemwalowoi, na mwalowoiyena Yaubada iꞌabiye towolouyoi, ta ainaena ebeha iꞌabiye dumwalugita Yaubada mehenai.4taita hinage maudoida vehabada hilele. Ebeha mayada yemidi Yaubada ainai, iya yada Bada Yeisu mwalowoiyena iꞌabiye towolouyoi mata ivahiligita ita tomowa dumwadumwaluda. Xs)Walowone ainaena ana awadumwalu ilolobaine nigele iya ibom vehabana hiyalele, LrNeta vehabana ta Abelaham yana yemidi Yaubada iꞌawa dumwaluwei. \q1Iya atenai iwahiyala alili, ebeha Yaubada yana waloyemidine howahowana ipaihowai. >puNa yana yemidi nigele iyalaugabaei eeta Yaubada iwalo yemidiyei ebeha havena inuwanuwatuwu bwaubwau. Na hesi yemidi wahiyala ainaena iꞌoiye mwau ta Yaubada iwalo vetuvehaeyeine. GoEeta, Abelaham bada ana bolimai muhamuhana na 100 na hesi yana yemidi nigele iyatapiya haugana inuwatuwui tauna bada imwalowoiꞌo yo hinage mwanena Sela nigele howahowana na heda ilobahi. _n7Abelaham iyemidi na inuwatuwuhae. Bwagana nigele teya nuwatuwuhae ana aino iyaꞌita, na hesi dalava maudoida iya ada mumuga. Dova Buki yana walo, ‘Tubumwao adi bagibagili mata dova utui adi bagibagili’. zmmDova Yaubada yana Buki ainai iwalo, ‘Yavesinuwaigoꞌo ta owa baleꞌu maudoina tubudi’. Abelaham Yaubada iyemidiyei. Ibom Yaubada taumwalowoi adi tauꞌabiye towolouyo, na hinage hava nigele iyamiyamiya howahowana iwalo na himahalava. wlgEeta neta waloyemidine ita tauyemidiwo alidai imiyamiya. Teina vehabana na waloyemidine yana wahiyala imiya geyoꞌawa Abelaham tubunao aidiyai neta yana veꞌiꞌila nigele maihana. Ita nigele tauꞌawa abi tayabom alidai na hiya hinage loina nigele hiyabenabenalei na hiyemidi dova Abelaham iyeyemidine. Ainaena Abelaham iya maudoida ada mumuga mugamugaina. kWuwuna loina ainaena Yaubada yana modiꞌini ilawelawenama. Na havaidova ainai nigele loina neta ainai nigele loina ana awasewa. j7Eeta, ebe Yaubada yana waloyemidi loina ana awaꞌabi ainaena, neta mata yada yemidi nigele ainona, yo hinage Yaubada yana waloyemidi nigele ainona. `i9
Yaubada Abelaham iwalo yemidiyei ebeha mata mayana huhuwo baleꞌu maudoina hiloina. Na yana waloyemidi neta nigele yana awaꞌabi loina vehabana ainaena, na hesi yemidiyena awadumwalu ilobai Yaubada ainaena. ch? Hiya mayadi veꞌiveꞌilalao neta Abelaham adi mumuga, na yemidinane ainai himiyamiya na himulimulitaei dova Abelaham yana yemidine mulitai abo veꞌiveꞌilalanane ivavaine. Yemidiyena Yaubada yana waloyemidi tavai 3g_ Neta haugane nigele veꞌiveꞌilala hiyamwauwi na veꞌiveꞌilalane ebeha iꞌabiye mahalava neta yana yemidi vehabana na Yaubada ivahili iya tomowa dumwadumwaluna. Teina ainona neta yaiyadiwo maꞌadi veꞌiveꞌilalao na hiyemidi ebeha Yaubada imwaumwau yedumwaludi, hiya Abelaham adi mumuga. jfM
Maivihana teina laulaune ivevetuwunine? Howola nigele Abelaham yana veꞌiveꞌilala hiyamwauwi bo bada himwauyaꞌo na ivevetuwunine? Howola nigele Abelaham yana veꞌiveꞌilala hiyamwauwi na teina laulaune ivevetuwunine. ;eo Teina yaliyayane Deivida iwawaloweine tomowa hibom taudi hapihapidi veꞌiveꞌilaladi vehabadi, bo? Nigele alili! Hiya hinage nigele taudi veꞌiveꞌilaladi aidiyai. Eeta bada awalowenaꞌo awalo, ‘Abelaham Yaubada iyemidiyei ta yana yemidi vehabana Yaubada ivahili iya tomowa dumwadumwaluna’. Vd%Hiya hinage hiyaliyaya wuwuna Bada yadi yababao mata nigele iyavahilidi.’ qc[‘Hiya tauyaliyaya moiha wuwuna Yaubada yadi yababao maudoidi inuwahamuidi na imwauwahiyediꞌo. 3b_Na mwalona bada Deivida iwaloꞌo haugana tomowa teya Yaubada iꞌawa dumwaluwei nigele yana paihowaena na hesi yana yemidiyena. Eeta yana yaliyaya vehabana iwalo: :amAinaena ebe yaiya tomowa nigele yana paihowa na hesi Yaubada iyemidiyei neta iya tauyababao inuwanuwahamuidi. Neta tomowane yana yemidi vehabana na Yaubada iꞌawa dumwaluwei. `Towaho ipaihowa neta ana maiha himohemohei, ta nigele hiyawalowei ebeha dova ana aiyauya, na hesi yana alaꞌiꞌiwahi ana maiha. _Wuwuna Buki Veꞌahihi iwalo, ‘Abelaham Yaubada iyemidiyei, ta yana yemidi ainaena Yaubada ivahili ta iya tomowa dumwadumwaluna’. ^!Ebe iya Yaubada imwau dumwaluwei ginauliwone ipaipaihowaidine aidiyena, howahowana vehabadi iwalo haehae, na hesi havena Yaubada mehenai. o] YNa hava mata Abelaham vehabana tawalowei? Abelaham iya tubuda mugamugaina, na hava iya yana ita loba? \ Eeta ebeha teina yemidine vehabana na Mosese yana loina tamwau gabaei, bo? Nigele! Hesi loina ana tupwa ainai tatowolo wahiyala.[) Yaubada ehebo taꞌi. Ainaena na ita Yudeya imwauye dumwalugita yada yemidiyena, na hinage nigele Yudeya yadi yemidiyena imwau yedumwaluwedi. dZA Yede Yaubada ita Yudeya tabom yada Yaubada? Nigele, na nigele Yudeya hinage yadi Yaubada. Y Ainaena taꞌita lobai neta tomowa yada yemidiyena Yaubada mata iꞌawa dumwaluwegita, na nigele loina ana awaꞌabi ainaena. CXEena vedova, howahowana tawalo haehae ginauli teina vehabana? Nigele taꞌi! Wuwuna yada yemidi aꞌava ainaena iꞌawaꞌawa dumwaluwegita, na nigele loina ana awaꞌabi ainaena. WwEeta teina hauga Yaubada iveꞌitagita ebeha ibom taudumwaluna, ta Yeisu ana tauyemidiwo ita iꞌawa dumwaluwegitai. PVNa Yaubada Natuna iꞌaiyauyanei ta ꞌwahinanaena ilauvaigita Yaubada ainai baidada taveꞌauꞌaugelu, neta ebe Yeisu tayemidiyei. Teina Yaubada ipaihowai ta ainaena iveꞌitagita ebeha iya taudumwalu, wuwuna mwalona tomowa yadi yababao iꞌitadiꞌwaidi na iꞌalamaꞌiꞌita ana higa Yeisu Besinana ivetamalenama alidai. ~UuNa hesi Yaubada yana aiyauya veꞌiꞌilaena maudoida imwau yedumwalugita Yeisu Besinana ainaena ta ihahaloigitane. ]T3Taumiya baleꞌu maudoida tauyababa, na tamiya wahi Yaubada yana wasawasa ainaena. DSYaubada tomowa imwau yedumwalugita yada yemidi ainaena Yeisu Besinana ainai. Teina dova Yaubada ipaihowai maudoida Yeisu Besinana ana tauyemidiwo alidai wuwuna nigele teya ana vagavaga. kROHesi teina hauga Yaubada tomowa imwauye dumwalugitawa iya baidana bada imiya mahalavaꞌo. Iya nigele yana paihowa loina yana tupwa ainai. Bwagana Mosese yana loina yo tauwalo mahalavao teina mumugane hiwaloꞌauligita. }QsWuwuna mata nigele yaiya teya iwalo, ‘Yaubada mehenai yau yadumwalu wuwuna yana loina hava iwalowalowei maudoina yamulimulitaei’. Loina yana paihowa tomowa ipaihowaidi ta hiꞌitauyoidi ebeha bada hiyababaꞌo. Yaubada imwau dumwaluwegita wPgNa wau tahanapuiyaꞌo Mosese yana loina hava iwalowaloweine neta iwalowalo lawei yaiyadiwo loina alonai adi taumiya aidiyai. Eeta neta ainai na tomowa mata nigele hiyawalo auꞌauhi na Yaubada mata tomowa maudoida ilauvetalaegita. GOYo hinage nigele Yaubada ana meheuhi aidiyai iyamiyamiya.’ PNNigele teya nuwadaumwali bo veꞌawa auꞌaugelu aidiyai iyamiyamiya. qM[Na ebe aiteya tupwa ainai hilalau, mata ginauli maudoina hiꞌabiye yababadi yo hivenuwayababadi. AL}Na aedi himwayamwayau tomowa adi oiyemwalowoi vehabadi. KKNa walo yabayababa yo manini hauga maudoina himahamahalava. J/
Na awadi hibowa dova magai hoꞌehoꞌena, ta veꞌoyaꞌoyama memenadiyena himahamahalava.Hopadiyena yadi walowone dova weso womawomalidi. $IA Eeta, tomowa maudoidi bada hilau hapuliꞌo ta amwaha yababana ainai himahalavaꞌo.Nigele teya hinage yana paihowa namwanamwana. Nigele alili. `H9 Nigele hinage teya yaiya iyahanapui, ta nigele teya yaiya Yaubada iyabehabehaei. pGY
Dova Buki Veꞌahihi yana walomahalava iwalo:‘Nigele teya yana mumuga dumwaluna. Nigele alili. F- Ebeha ita Yudeya yada miyamiyane nigele Yudeya yadi miyamiya inamwanamwa gabaei? Nigele! Bada yaveꞌitagitaꞌo ebeha maudoida tauyababa. E'Na nuwana amwaꞌamwaha yababadi ta paipaihowaidi aidiyena na mata Yaubada yana namwanamwa taꞌita lobai, bo? Mata nigele. Tomowa tupwadi teina veꞌitane vehabana na hiwalo sebasebaiyegau. Na ana dumwalu hiya mata veꞌewa hivai. Nigele teya yana mumuga namwanamwana D5Eeta yada veꞌoyaꞌoyamaena mata Yaubada yana vewasawasa yo yana dumwalu taꞌabiye mahalava, hava vehabana na mata veꞌewa tavai ita tauyababa. rC]Mata nigele. Wuwuna ebe Yaubada nigele yana dumwalu nigele howahowana taumiya baleꞌu ilauvetalaegita. sB_Hesi ebe yada mumuga yababa Yaubada yana mumuga namwanamwana iꞌabiye mahalava, na hava vehabana mata ilaumehe sabuwegitane. Nuwana mumugana nigele hiꞌabiye dumwalu, bo? (Teina tomowa yadi nuwatuwuwena yaꞌauꞌaubabadane.) A)Mata nigele! Bwagana tomowa maudoidi hiꞌoyaꞌoyama na Yaubada mata nigele iyaꞌoyama. Dova Yaubada yana Buki ainai hilele hiwalo,‘Yam walo aidiyai ebeha tomowa hiꞌawa dumwaluwego.Lauvetala ainai yam walo hidumwalu ta havena tomowa hiwalo auꞌauhi.’ ,@QNa ebe Yudeyaone tupwadi nigele hiyayemidi, neta mata vedova? Mata taunuwatuwu bwaubwau vehabadi na Yaubada yana waloyemidi mata nigele iyayemala moiha, bo?
?Ta moiha, ginauli namwanamwadi bagibagilidi alidai himiyamiya. Na ginauli mugamugaina neta Yaubada yana walo alidai imwauwiyaꞌo. > Ebe dova, hava ana namwanamwa ita boda teina yehada Yudeya? Na hinage hava ana namwanamwa veꞌiveꞌilala tauda hihapihapidi? {=o Hesi Yudeya tomowana moihana neta atenai veꞌiveꞌilalane. Nigele loina lelelelena yana paihowaena na Yaubada Aluꞌaluwana yana paihowaena. Nuwana tomowa teina dova mata nigele tomowa hiyanoꞌowedi, na hesi Yaubada mata inoꞌowedi.<{ Eeta aiteya tomowa ana veꞌiveꞌilala tauna hapi tomowa nimadiyena hipaipaihowai, neta iya nigele Yudeya moiha. .;UAinaena omiu Yudeya howola abo nigele Yudeya hiwalo meheigomiu, wuwuna Mosese yana loina yo Abelaham yana ilaꞌilalane alimiyai imiyamiya, na nigele loinadine amyamulimulitaedi, na hesi nigele Yudeya bwagana nigele Abelaham yana ilaꞌilalane taudi ainai, Mosese yana loina himulimulitaedi. 7:gNa hesi nigele Yudeya Abelaham yana veꞌiveꞌilalane nigele taudiyai iyamiyamiya, na ebe loinadine hiꞌawa abiyedi hiya adi oleya dova ilaꞌilalanane aidiyai imiyamiya. 9 Na moiha omiu Yudeya Abelaham yana ilaꞌilala hapi taumiyai imiyamiya. Na ebe Mosese yana loinaone ammulitaedi, ilaꞌilalawa hapine ginauli namwanamwana alimiyai, na hesi ebe loinanane nigele amyamulitaedi moiha ilaꞌilalanane alimiyai ginauli awaꞌawawa. 8{Dova Buki yana walomahalava, iwalo, ‘Omiu Yudeya yami mumuga ainaena nigele Yudeya Yaubada hiꞌawa yabayababaei’. )7KOmiu amwalo haehae alili amwalo, ‘Mosese yana loina alimaiyai imiyamiya’, na hesi loinanane nigele amyamulitaedi, ainaena yada Yaubada ammwaumwau dobiyei. Y6+Na hinage ebe uwalo, ‘Havena ampwanopwanoli’, na owa upwanopwanoli. Na ebe uwalo yau yaubada oyaꞌoyama yataꞌwataꞌwataenaꞌo, na owa yaubada oyaꞌoyamane yana vada tapwalolowai uꞌaiꞌaivavali? 5}Owa uveꞌiveꞌita tomowa aidiyai, na vedova owa? Ebe aidiyai uwalo, ‘Havena aivavali’, na owa, uꞌaiꞌaivavali? 4Na yauyauledi yo hedaheda aidiyai amvetauveꞌita, ebeha omiu Mosese yana loina ainaena nuwamasele na walomoiha amvaiyaꞌo. 3 Eena ambom amꞌawa hanapuwegomiu ebeha tomowa mehegibugibudi adi taumugaiwo, yo hiya mumuga guguyou ana taumiyao, amꞌabiye maseledi. 2Eeta Yaubada yana nuwatuwu bada ahanapuiyaꞌo wuwuna loinanane bada iveꞌitagomiuꞌo, mumuga namwanamwa alilina vehabana. 11Na omiu vedova? Ta ambom amꞌabiꞌabihihiyoigomiune na amwalo, ‘Ai Yudeya Yaubada ihaguhagugai na yana loina imohegai Mosese ainaena’. S0 Wasana namwanamwana, bada yaguguyaenaꞌo alimiyai ta mata lauvetala ana hauga ainai Yaubada Yeisu Besinana iloinaei ta ibom tomowa yada nuwatuwu dawadawanidi vehabadi ilauvetalaegita. Yudeya vehabadi G/Ainaena yadi paihowa aidiyena tahanapui ebeha atediyai loina namwanamwana imiyamiya dova Mosese yana loina, ta hiya yadi mumuga hihanapuidiꞌo neta aiteya yababana na aiteya namwanamwana. .9Hiya nigele Yudeyaone loinane Mosese ainaenane nigele aidiyai, na hesi hiya yadi nuwatuwuwena hipaihowa hava namwanamwana, neta bada hiya yadi loina. -w
Wuwuna nigele loina ana benali aꞌava ainaena Yaubada iyamwau yedumwalugita na hesi yana loina ana paihowa ainaena. <,q Na yaiyadiwo howola Mosese yana loina nigele hiyabenalei na mumuga yababana hipaipaihowai mata nigele iyalauvetalaedi yadi yababa vehabana ta maudoidi mata himwalowoi. Dova hinage Yudeyaone hiya bada Mosese yana loina hihanapuiyaꞌo na ebe hilauhapuli mata ilauvetalaedi Mosese yana loinao aidiyena. 7+i Yaubada mata maudoida iloinaetoyatoyawaegita. 8*i
Na taumumuga dumwalu maudoida mata Yaubada yana vewasawasa yo veꞌahihi yo nuwadaumwali imohegita. Ita Yudeya Yaubada mata iyemaiha mugaiyegita na abo hinage nigele Yudeya. )/ Eeta yaiyaidiwo mumuga yababana ana taupaihowao mata loina vitaina yo muyamuya mwalaꞌina hilobai, mugai Yudeyao na mulitai abo nigele Yudeyao. @(yNa hesi tupwadi tomowa hiꞌuluꞌuluyaiyai alili ta mumuga namwanamwana hitaꞌwataꞌwataei, na mumuga yababana himulimulitaei, ainaena ebe Yaubada imodiꞌiniyedi mata iloinaedi. K'Tomowa tupwadi amwaha namwanamwana hipaihowai alaꞌalabiliyei ta ebeha Yaubada yana vewasawasa yo veꞌahihi yo velau miyamiya vateyaina hibehaei, ta hiya mata Yaubada yawahi vateyai imohedi. T&!Wuwuna maudoida mata ehebo ehebo alidai iyemaiha, hava yada paihowa dova. w%gTa omiu yami talinatui yo yami tuluhayaiyai vehabana ami maiha yababana amhiwahiwai ewanai. Eeta haugana Yaubada yana modiꞌini yo yana lauvetala dumwadumwaluna iꞌabiye mahalava ana ahubena ainai ami maiha mata imwalaꞌi alili. @$yNa havena Yaubada yana velau amꞌawaꞌawa ginauli yabayababaedi, wuwuna iꞌatemuyamuyaegomiu na vehabamiu iꞌalama iꞌita ta ebeha yami yababa ainaena iꞌabiye buigomiu ainai. a#;Ainaena augeluwo omiu, ebe vali tomowa amꞌawaꞌawa yababaedi havena amnuwanuwatuwu ebeha Yaubada yana lauvetala mata nigele amyalobai. Nigele! Mata iloinaegomiu hinage, wuwuna mumugane omiu dova ampaipaihowaidi. s"_Na tahanapuiyaꞌo ebeha Yaubada ibom ilowoinanei na taupaihowa yababaone ana dumwaluwena ilauvetalaedi. B! Augeluwo havena ami geluwo yadi mumuga vehabana amꞌawa yababaedi, wuwuna ebe amꞌawa yababaedi na omiu hinage mumuga ehebonane ampaipaihowai neta, ambom amꞌawaꞌawa yababaegomiu. ^ 7 Teina tomowaone Yaubada yana loina hihanapuiyaꞌo ta ebe yaiyadiwo dova himumuga mwalowoi taꞌi ilowoinanedi, na hesi yababanane hipaipaihowai ta ainaena adi geluwo hiveꞌaoꞌaonaedi na hiwalo huluhulidi. } Na hiya yauyaule, ta yadi waloyemidi nigele hiya paihowaidi, na hinage nigele velau yo atemuyamuya aidiyai iyamiyamiya. 3 a walo yabayababa yo veꞌaleha Yaubada ainai yo awasewa yo nuwahaehae yo gagasa yo paihowa yababadi adi tauꞌabiye mwalaꞌi, na tamadiyao yo hinadiyao hiꞌawa sewaedi. @ { Hiya mumuga yababa maudoina iꞌoiye mwaudi, dova tobwatobwa nuwanuwadi yo mumuga yababa yo alomagigili yo oiyemwalowoi yo awapaꞌipaꞌiꞌi yo oyamao yo tauvesosomana yo ulumiyai, ? y Tenem ainaena nigele nuwadi Yaubada ana nuwatuwu hanapu, eeta Yaubada aidiyai italam ebeha nuwatuwu yababana iꞌoiye mwaudi ta ginaulidine nigele iyalowoinanedi, hipaihowaidi. w iNa hinage dova towatowahodi. Veꞌawa auꞌaugelu moihana waiwaihiu baidadiyao hibui ta yadi taliya towatowaho baidadiyao hinuwanuwaleleuyoidi. Taudi ana yepaihowa vedebahinihinimayadi aidiyena ta yababana ana maiha ewanai mata yababana. ~ wAinaena Yaubada italam ta yadi nuwatuwudawaniwo yababadine hipaihowaidi, eeta yadi waiwaihiuwone nigele taudi ana yepaihowa moihana ainaena hiyalaulau, na vali mumuga ainaena hilaulau neta yadi taliya waiwaihiuwo baidadiyao hiꞌenoꞌeno. Y -Wuwuna walomoiha Yaubada vehabana higwaipile oyama vehabana ainaena Yaubada nimaginaulidi aidiyai hitapwatapwalolo, na Tauyemaselediwa nigele hiyawalo vetuvehaeyei, ibom ana noꞌo miyamiya vateyaina. Moiha. . WAinaena Yaubada italam ta yadi nuwatuwu biꞌibiꞌidi atediyai himiyamiya hipaipaihowaidi, eeta gamwagamwadiyena taudi hipwanopwanoli mumuga yababana ainaena. g IWuwuna Yaubada miyamiya vateyaina nigele hiyawalo vetuvehaeyei, na hesi miyalaena yadi abayemidi ginauli vagadi hipaihowaidi adi ita dova tomowa yo lagulagu yo lowolowo yo lagulagu daladaladi, ta aidiyai hitapwatapwalolo. ; sNa hiya hiꞌawa hanapuyowedi, na hesi yauyauledi. M Na hihanapuiyaꞌo ibom Yaubada, na hesi nigele hiyaveꞌahihi bo ainai hiyaꞌawa yauwedo, ainaena ta nuwatuwu awaꞌawawao aidiyai hiwahiyala, eeta guguyou ana amwahao atedi iꞌoiye mwau. o YHaugana Yaubada baleꞌu iyemasele, yana mumuga dawadawanidi dova yana alaꞌalawowoli miyamiya vateyaina yo lautowoi haehaedi aidiyena tomowa bada hiꞌitayaꞌo. Eeta nigele howahowana ta tomowa hiwalo, ‘Nigele ayahanapui’. | sYaubada ana hanapu bada iꞌabiye mahalavayaꞌo aidiyai, na ibom iveꞌitauyowenaꞌo ta nuwadi bada imaseleꞌo. B Yaubada hinage galewaena yana modiꞌini bada iveꞌitaenaꞌo hiya taumumuga yababa maudoidi aidiyai, wuwuna hiya yadi mumuga yababana aidiyena mumuga dumwaluna hiꞌauꞌauhidi. )Eeta moiha, wasa namwanamwana teina iveꞌitagita ebeha yada yemidi aꞌava ainaena Yaubada imwau yedumwalugita ta hauga maudoina mayada yemidi. Wuwuna Buki Veꞌahihi yana walo dova, iwalo, ‘Taudumwaluwo yadi yemidiyena yawahi hilobai’. Tomowa yadi mumuga yababana t cWasa namwanamwana ana guguya vehabana nigele yayahinihinimaya, wuwuna Yaubada yana wahiyala ainai imiyamiya ainaena ebe yaiyadiwo hiyemidi ilauyeyawahaidi, mugai ai Yudeya alimaiyai, na omiu taumiya ganamuli mulitai abo alimiyai. \ 3Ainaena omiu Lomaone nuwanuwagu mwalaꞌina wasa namwanamwana alimiyai yaguguyaei. D Wuwuna ilowoinanegau ebe boda maudoidi aidiyai yapaihowa, hiya dalava mwalaꞌidi aidiyai himiyamiya, yo hinage nuꞌula adi taumiyao, yo tauhanapuwo, yo hinage taunuwapwanopwanowo.
-
Tahiguwao, nuwanuwagu ta amhanapui neta hauga bagibagilidi yagu nuwatuwu ebeha yatauboꞌeyegomiu na hesi nigele howahowagu. Na nuwanuwagu ebeha gamwagamwanimiyai tupwamiu yaꞌabiye nuwabuigomiu ta dova taumiya ganamuli tomowadi gamwagamwanidiyai yaꞌabiye nuwabuidine. { Teina ainaena omiu na yau tavehaguhagu, eeta omiu yami yemidiyena amhaguigau, yau hinage yagu yemidiyena yahaguigomiu. Wuwuna nuwanuwagu mwalaꞌina yo yaꞌitagomiu, ta Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana aiyauya ainaena yaꞌabiye wahiyalagomiu.
}
Yagu awanoi Yaubada ainai hauga maudoina ebeha howahowana yalaowa yatauboꞌeyegomiu, ebe teina iya yana nuwatuwu dova. 7 i Yaubada ihanapuigauꞌo, hauga maudoina yagu awanoi ainai yanuwanuwatuwuigomiu. Yaubada ibom yana paihowa ainai yatalamyowegau mwalaꞌina Natuna wasana ana guguya vehabana. Yaꞌawa yauwedo Yaubada ainai Yeisu Besinana ainaena, wuwuna bagibagilimiu yami yemidi wasana hibenabenalei tupwa maudoina ainai. $ CAinaena na yalaulele omiu maudoimiu Loma ainai ana taumiya. Omiu Yaubada ivelauwegomiu ta iyogaegomiu ebeha omiu iya yana tomowao veꞌaveꞌahihimiu. Yaubada Tamada na Bada Yeisu Besinana yadi atemuyamuya yo yadi nuwadaumwali imiya vahaligomiu. Paulo nuwanuwana Loma itauboꞌeyedi r _Na omiu hinage Loma Yaubada bada iyogaegomiuꞌo ta omiu Yeisu Besinana yana boda ainai ammiyamiya. 2 _Na iya ainaena Yaubada iꞌatemuyamuyaegau ta ivesinuwaigau ebeha Besinana yehana vehabana yavetau yewasa ta ebeha tomowa tupwa maudoidi yemidi awaꞌabina yamugaiyedi. B na mulitai Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana wahiyalaena iꞌabiye mahalava neta iya Yaubada Natuna na mwalowoiyena iꞌabiye towolouyoi, ta iveꞌitagita ebeha Yeisu Besinana iya yada Bada. q ]Wasane neta Yaubada Natuna Yeisu Besinana vehabana ibom iyemala tomowa moiha Deivida yana huhu ainaena, Wasa namwanamwana mwalona Yaubada iwalo yemidiyei yana tauwalo mahalavao aidiyai, ta hileleyaꞌo Buki Veꞌahihi ainai. !Yau Paulo Yeisu Besinana yana taupaihowa, yo tauyewasa Yaubada iyogaegau yo imwauwahiyegau na wasa namwanamwana vehabana yawalo mahalava. n UYada Bada Yeisu yana veꞌiꞌila yo yana velau maudoimiu ana tauyemidiwo alimiyai. Moiha.{Walo teina ana tauꞌabiye mahalava iwalo, ‘Moiha. Teina na yalaowa.’‘Dova Bada, ulaoma, owa Yeisu’. 7~gNa hinage havena ehebo walomahalavao buki teina ainaena amvaivai vehulu, mata dova ta Yaubada hinage ami aiꞌaiyauya yawahi aiwana ainaena ivai vehulu, na hinage yami abamiya dalavane masemaselena holanai, yo ginauli bagibagilidi namwanamwadi buki teina ainai iwalowediꞌo, alimiyena ivai vehuludi.
~}|| {{9zzyxxwwvuuss6r qlqp o(n\mmlkk3jaii+hngg.fe d}c]blaa`__B^]]
\?[ZYXXGWLVhUU3TSS}QQtPP==<[;;:99|876654o322 1-0S/Z..-,L+r*)((:'&%$##V"r! + } Ct!+p{q|
8 q
d &f Ty
Ami vagavaga tomowa aidiyai imiyamiya amvedumwaludi. Ebe ami vagavaga takesi ainaena amvedumwalu. Ebe ami vagavaga tomowa aidiyai ainaena amvedumwaludi. Eeta yami veꞌahihi maudoidi amꞌabiye mahalava yo tomowa maudoidi amveꞌahihiyedi. Velau sS_
Hinage howahowana yada takesi tamohedi, wuwuna hiya Yaubada ivesinuwanedi teina paihowane vehabana. R
Eeta howahowana ebe tauloinao amꞌawa abiyedi ta Yaubada yana modiꞌini havena amveꞌaveꞌalo yo amꞌateꞌatehawawali. yQk
Wuwuna hibom Yaubada yana taupaihowao imwauwidi habi haguigomiu. Na ebe ammumuga yababa, mata ammeheuhi, wuwuna hiya tauloinao ta howahowana hiloinaegomiu. Neta Yaubada yadi abatowolo imohediꞌo ta ebeha loina himwauwi tauyababa aidiyai. lPQ
Na tauloinaone nigele yadi paihowa ebeha taunamwanamwao hiꞌabiye meheuhidi, tauyababa aidiyai. Ainaena ebe nigele nuwanuwamiu tauloinao ammeheuhedi, howahowana ammumuga dumwalu, ta ebe tauloinaone hiꞌawa namwanamwaegomiu. vOe
Ainaena ebe yaiya tauloinao ihinalidi, neta Yaubada yana paihowa ihinaliyaꞌo, eeta maiha yababana ilobai. HN
Maudoida howahowana ebe yada gabemaniwo taveꞌahihiyedi, wuwuna yadi abatowolowo Yaubada imohedi. Na ebe yadi abatowolowone nigele Yaubada ainaena, nigele howahowana na alidai hivetauloina. M- Ainaena havena yababa ainai amtalatalamwegomiu ta alimiyai iwahiwahiyala, na omiu hesi amwahiyala gabaei yami mumuga namwanamwana aidiyena. L3 ‘Na ebe ami alehao hivahali, aiꞌai am mohedi yo ebe gadodi imaguni, bwahi am mohedi,
ta ebe yadi yababao aidiyena hihinimaya iꞌiwahi.’ K/ Na havena tauyababa aidiyai amvaivai maiha yo ebeha yadi yababao amyemaihadi, wuwuna ginauli teina Yaubada ibom ana tauloina, vehabana Buki Veꞌahihi ainai bada iwalo mahalavaꞌo, iwalo, ‘Yayoi tomowa yadi yababa vehabana yaloina’. Teina dova Taubada yana walo: zJm Na hinage amtowoi wahiyala ta mumuga namwanamwana ainaena miya daumwali vehabana amiya tomowa maudoidi aidiyai. =Is Ebe yaiyadiwo hiveꞌalehaegomiu, havena mumuga yababana ainaena amyemayemaiha aidiyai, na hesi amyemaihadi mumugane tomowa maudoidi hiꞌawaꞌawa namwanamwaedine aidiyena. 5Hc ainaena maudoimiu nuwami ehebo na amiyamiya. Havena amnuwahaehae na hesi paihowa nuwanuwadobidi amvaidi. Havena amnuwanuwatuwuyoigomiu na amwalo ebeha omiu tauhanahanapu. vGe Na ebe tauyaliyayao amꞌitadi, baidamiyao amyaliyaya. Hinage dova ebe taudou amꞌitadi, baidamiyao amdou, mFS Ebe yaiyadiwo hitaꞌwataꞌwataegomiu havena amwalowalowedi, na hesi amꞌawa namwanamwaedi. hEI
Na ebe tauyemidiwo hiꞌabiye ahubali, yami tobwatobwaena amhaguidi, na amyogaedi yami vadai. CD Na amnuwatuwu avivini neta howola abo Yaubada yana hagu imahalava alidai yo vehabana amyaliyaya, ainaena yami miya vitai aidiyai amꞌawaꞌawanoi Yaubada ainai mayami alamaꞌiꞌita. lCQ Na havena Yaubada yana paihowa ainai amꞌabiꞌabitauꞌwata, na hesi mayami atetalam ampaihowa. bB=
Awa tahina ana velau ainaena amvelauweuyoigomiu yo veꞌahihi ainai amvelauweuyoigomiu. mAS Amvelau moiha na yababana amtaꞌwataꞌwataei, na hesi mumuga namwanamwana amꞌabi avivini. v@e Na ebe yaiya iꞌaiꞌaipate yo ana geluwo hauga maudoina iꞌabiꞌabiye wahiyaladi, dova yana paihowa. Na ebe yaiya hauga bagibagilina iꞌaiꞌaiyauya awawa, mayana talam ipaihowa dova. Na ebe taumugaiwone paihowa ilowoinanedi, hipaihowa bada. Na hinage ebe yaiya yana atemuyamuyaena ana geluwo ihaguhaguidi, mayana yaliyaya ipaihowa. Velau amwaꞌamwaha moiha x?i Na ebe yada aiyauya neta abihagu, taꞌabi hagu iliꞌilimani. Na ebe Yada aiyauya veꞌita, taveꞌita dova. j>M Eeta veꞌiꞌila ana mwalaꞌi viha Yaubada imohemohegita neta hinage dova ebeha ada aiyauya vagadi vagadi tayepaihowadi. Ebe ada aiyauya Yaubada yana tauwalo mahalava, mata yada yemidi ana mwalaꞌiyena tawalo mahalavaei. Ta ebe yaiya alimiyena mayana yemidi yo hinage mayana nuwamasele walomahalava vehabana, ana lowoinana moiha ebe bada ipaihowai. =) Na ita hinage Yeisu Besinana Tauna, na yada paihowa vagadi yo vagadi, na hesi maudoida Besinana ainai taveboda ehebo, na tavehaguhaguyoigita. n<U Na tauda ehebo taꞌi, na hesi yaudao bagibagilidi na yaudaone maudoidi yadi paihowa vagadi vagadi. ; Yau Yaubada ainaena atemuyamuya yalobai, eeta ilowoinaegau na yaꞌaubabada alimiyai na ebe nuwatuwu moiha amvai ta havena amnuwahaehae, na hesi mayami nuwamasele amliveliveuyoigomiu wuwuna yami yemidi ehebo ehebo amlobalobai Yaubada yana aiyauya ainaena. :! Havena ampaihowauyoigomiu ta mumuga baleꞌu ammulimulitaei, na Yaubada ainai amtalamyowegomiu, ta yami nuwatuwu ilauyevauvaudi ta ainaena ami oleya ibuidi ta mata howahowana Yaubada yana nuwatuwu hava namwanamwadi, yo yaliyaliyayadi, yo dumwadumwaludi amhanapuidi. U9 % Tahiguwao, amnuwatuwu avivini neta Yaubada yana atemuyamuya alidai imwalaꞌi alili, ainaena teina yagu awanoi alimiyai ebeha haugana mayawahimiu ampwaoliyegomiu Yaubada ainai, wuwuna Yaubada nuwanuwana na taumiu maudoina amtalamwedi yana paihowa veꞌaveꞌahihina ainai. Teina tapwalolo moiha Yaubada mehenai ebe dova ampaihowai. 78g $Wuwuna ibom ginauli maudoina adi taupaihowa, yo hinage ibom yana wahiyalaena ginauli maudoina ibom vehabana iginaulidi. Ainaena Yaubada tawalo vetuvehae vateyai. Moiha.[7/ #Na nigele howahowana ta ana vagavaga tamwauwi na ebeha alidai iyemaihauyoi. 6! "Eeta moiha, yana hanapu imwalaꞌi alili, ainaena nigele howahowada tadiꞌwai yo ebeha taveꞌita ainai teya hava ginauli vehabana. %5C !Yaubada yana wasawasa yo yana nuwatuwu honihoni imwalaꞌi alili ainaena ita nigele teya howahowana Yaubada yana nuwatuwu yo yana paihowa ihanapuidi. &4E Wuwuna Yaubada tomowa maudoida ipaihowigita ta awasewa yana pai holanai tamiyamiya. Eeta iya mata yana atemuyamuya iꞌabiye mahalava maudoida alidai. 3w Ainaena wau Yudeyaone Yaubada hiꞌawa sewaei ta atemuyamuyane ehebonane amveveꞌalone hiya hinage mata hiveꞌalo. .2U Na omiu nigele Yudeya mwalona Yaubada nigele amyamulitaei, na teina hauga Yaubada yana atemuyamuya bada amlobaiyaꞌo, wuwuna Isileli Yaubada hitaꞌwataꞌwataei. i1K Wuwuna Yaubada mumugana yo yana velau yo yana vesinuwa aidiyai mata nigele iyamwau gwaipiledi. +0O Na moiha, teina hauga Yudeya Yaubada hiveꞌaveꞌalehaei, wuwuna yana wasa namwanamwana hitaꞌwataꞌwataei, ainaena omiu nigele Yudeya livahi amlobalobai, na hesi amnuwatuwu avivini ebeha Isileli Yaubada ivelauwedi, wuwuna mwalona tubudiyaone Yaubada ivesinuwanediꞌo yana bodao. \/1 Na haugana ebe yadi yababa yavaivehulu, mata waloyemidi namwanamwana yamohedi.’ W.' Na howola abo Isileli livahi hilobai. Wuwuna Buki Veꞌahihi ainai iwalo mahalava, iwalo:‘Taulivahine towaho Saiyoni howola abo imahalava na Yakobo yana huhu yadi yababa aidiyena ivaivehuludi. -5 Tahiguwao, nuwanuwagu ehebo ginauli dawadawanina Isileli vehabadi yawalo mahalava alimiyai na ebe havena amnuwahaehae, na hesi ginauli teina amhanapui neta howola Isileli mayadi awasewa himiyamiya ana higa omiu nigele Yudeya ami vahivahili maudoina ilaoma Yaubada ainai. , Na omiu nigele Yudeya amnuwatuwu avivini neta mwalona omiu vali aiwa lagalaganao, ta nigele Yaubada yana aiwane ainai amyamiyamiya, na hesi yana paihowa abanuwapwanopwano mwalaꞌina alimiyai ipaihowai, wuwuna yana aiwane ainai itubweigomiu, eeta Yudeyaone, hiya Yaubada yana aiwa lagalaganao moiha, ta Yaubada howahowana itubweuyoidi yana aiwane ainai. Isileli mata livahi hilobai {+o Na ebe Yudeya hinuwabuiuyo na hiyemidiuyowei, mata Yaubada itubweuyoidi, wuwuna Yaubada howahowana na ipaihowai. 9*k Veꞌita teina iveꞌitagita ebeha Yaubada yana veꞌiꞌila yo yana lauvetala taꞌita lobaiyaꞌo, neta taubeꞌu aidiyai loina imwauwi. Na omiu mata inuwanamwanamwa alimiyai ebe nuwanamwanamwa ainai ammiyamiya. Na hesi ebe yana veꞌiꞌilane amtaꞌwataꞌwataei, omiu hinage igoduvehulugomiu. ) Yudeyaone hiya lagana moihadi na Yaubada itaꞌwataꞌwataedi. Yami nuwatuwu amwalo ebeha mata nigele iyatom vehulugomiu, bo? `(9 Neta walo moiha. Na hesi amnuwatuwu avivini neta lagalaganaone igogodudine, nigele hiyayemidiyei, ainaena omiu yami yemidiyena amtowolo wahiyala. Eeta ilowoinanegomiu ebe Yaubada ammeheuhei na havena amnuwahaehae, ' Wuwuna ebe amnuwahaehae na amwalo, ‘Yaubada yana aiwa lagalaganao bada igodudiꞌo na ai alimaiyena itoleꞌaivelaheyedi’. "&= Na hesi velaunane havena vehabana amnuwatuwu haehae, wuwuna lagalaga nigele howahowana wuwu iloinaei, na hesi aiwa wuwuna howahowana lagalaga iloinaei. /%W Na Yudeyaone dova Yaubada yana aiwa, wuwuna lagalaganao tupwadi igodudi na omiu alimiyena itoleꞌaivelaheyedi, wuwuna omiu vali aiwa laganao na hesi ivaigomiu ta yana aiwa ainai itubweigomiu, eeta yana aiwane ana bwahiyena amnumanuma, neta Yaubada yana velau hauga maudoina amlobalobai. t$a Ebe pwalawa tupwana Yaubada tamohei, neta veꞌaveꞌahihina ta pwalawane maudoina mata veꞌaveꞌahihina. Dova hinage aiwa ebe lamlamna amꞌita veꞌaveꞌahihina, bada amhanapuiyaꞌo ebeha lagalagana maudoina veꞌaveꞌahihidi. p#Y Na moiha, Yaubada Yudeya itaꞌwataꞌwataedi na omiu nigele Yudeya Yaubada iꞌawa auꞌaugeluwegomiu, na ebe aiteya hauga ainai Yudeyaone hinuwabui neta, ginauli namwanamwana, na ainona taumwalowoi mata hiyawahai iliꞌilimani. " Ta ebe Yudeyao hiꞌalomagigiliyegomiu, na yadi alomagigiline ainaena nuwadi iꞌabi gwaipiledi, ta livahi hilobai Yaubada ainaena. !7
Yagu walo teina omiu nigele Yudeya vehabamiu, wuwuna yavetauyewasa omiu nigele Yudeya vehabami eeta yagu paihowa teina vehabana yawalo haehaei. . U Na moiha omiu nigele Yudeya awanamwanamwa amlobalobai wuwuna hiya Yudeya bada hibeꞌuꞌo, na hesi ebe hitowolouyo neta awanamwanamwa mwalaꞌina maudoida alidai.
Na yapanivila, nuwana Yudeyaone bada hibeꞌu vateyaiꞌo ta nigele mata hiyatowolouyo, bo? Nigele, howola abo hitowolouyo. Eeta amnuwatuwu avivini neta hiya hilauhapuli ta omiu nigele Yudeya livahi amlobalobai ta Isileliwone hiꞌalomagigiliyegomiu. Q
Na hinage ilowoinanedi ebe mehe gibugibudi havena hava hiꞌitaꞌita, na hinage hauga maudoina adi avaꞌavala vitaidi aidiyena tuluhadi hilotayou vateyai.” Hiya nigele Yudeya adi livahi vehabana V % Deivida hinage yana walomahalava dova iwalo:“Ilowoinanedi ebe yadi guyau aidiyena mata hiꞌona na ilauhipwaidi dova hipwahipwa, yo hinage dova haꞌe aidiyai hibeꞌu, ta maihana hiveꞌalo. 3 _ Na Buki Veꞌahihi dova yana walomahalava, iwalo:“Mwalona ta wau Yaubada iꞌabiye nuwapwanopwano, ainaena mehedi igibuidi na hinage talinadi iꞌabiye tuidi”. y Yede vedova. Teina ainaena Isileli maudoidi hava hibehabehaeine nigele hiyalobai, na hesi ai vihaviha aꞌavamai Yaubada yana bodao ivesinuwanegai ta livahine alolobaine. Na maudoidi talinadine itui ta Yaubada yana yoga nigele hiya benalei. 1[ Hagu teina alobai nigele ebeha yama paihowao aidiyena, na hesi Yaubada yana veꞌiꞌila ainaena, wuwuna veꞌiꞌila maꞌana maiha neta nigele veꞌiꞌila moihana. - Hinage dova teina taꞌi Yaubada bada yana bodao Yudeya aꞌava vihavihamai ivesinuwaegai yana veꞌiꞌilaena, na ai teina atupwa amiyamiyane. uc Na yana panivilane maihana hava Yaubada ainai iwawaloweine? Na Yaubada iwalo, ‘Nigele ebeha ubom umiyamiyane, yagu bodao hitau 7,000 hinage himiyamiya, hiya Baꞌala ainaena yaꞌabi avivinidi, ta nigele ainai hiyatapwatapwalolo’. V% ‘Bada, yam tauwalo mahalavao maudoidi hiꞌoiye mwalowoidiꞌo yo hinage yam abapwaoli hiꞌabiye yababayaꞌo, na yau yabom yatutupwane, na teina taꞌi nuwanuwadi ebeha hiꞌoiꞌoiye mwalowoigau’. oW Ainaena yahanapuiyaꞌo ebeha ai Yaubada yana bodao ivesinuwa mugaiyegai ta ai yana tomowao, eeta nigele mata iyasosomanaegai. Mwalona Elaitiya Isileli ivetalapiliyedi Yaubada ainai, na yana walowone Buki Veꞌahihi ainai iwalo, 6 g Yapanivila, moiha Yaubada yana bodao Isileliwone itaꞌwataꞌwataediꞌo, bo? Nigele! Yau ehebo Isileli huhu Beniyamina ainaena, na ama mumuga mwalaꞌina yehana Abelaham. ,Q
Hesi Isileliwone vehabadi iwalo:“Hauga maudoina yayogayoga ebeha hilaoma aliguwai, na hesi hitaꞌwataꞌwataegau, wuwuna hiya tauꞌabitauꞌwata”.a;
Aisaya hinage iwalo wahiyala Yaubada yana walo vehabana iwalo:“Yaiyadiwo, nigele hiyabehabehaegau hiya hilobaigauꞌo, na hiya nigele hiyapanipanivila vehabagu, bada aidiyai yaꞌabiye mahalavauyoigaꞌo”. %
Na vedova? Walo teina vehabana Isileli hinuwamaseleꞌo bo nigele? Bada hihanapuiyaꞌo, wuwuna Yaubada mwalona Mosese ainai iwalo:“Omiu Isileli, mata yagu paihowa ainaena vali tomowa amꞌalomagigiliyedi, yo hinage ammodiꞌiniyedi, nigele Yudeya vehabadi.” }
Na yapanivila Yudeyaone bada yana walone hibenalenaꞌo, bo nigele? Bada hibenalenaꞌo, wuwuna Buki Veꞌahihi ainai iwalo:“Yadi guguya bada dalava maudoina hibenalenaꞌo, wuwuna baleꞌu maudoina ainai walonane hiwalo mahalavaenaꞌo”. dA
Eeta yemidi wasa ainaena ilaolaomane. Na wasana neta Besinana guguyana ainaena ilaolaoma. >u
Na hesi tomowa tupwadi wasa namwanamwana nigele hiyaꞌawa abiyei, dova Aisaya iwalo mahalavaꞌo vehabadi, iwalo, ‘Bada, yam walo teina vehabana nigele hiyayemidiyegau’. R
Mata vedova wasane namwanamwana higuguyaei ebe tauguguyaone nigele hiyavetamaledi? Dova Buki Veꞌahihi ainai iwalo, ‘Tauguguyaone hiya wasa namwanamwanane higuguyaedi iyawedi inamwanamwa alili’. j
M
Na moiha, tomowa nigele howahowana na livahi vehabana hiꞌawanoi ainai, ebe nigele hiyayemidiyei. Na ebe nigele hiyayemidiyei mata vedova wasanane hibenaleine. Na nigele howahowana hibenalei ebe nigele yadi tauguguya. ^ 5
Dova Buki Veꞌahihi yana walo, ‘Ebe yaiya yehanaena iꞌawanoi, mata ilivahi’. G
Eeta nigele teya wahei alidai iyamiyamiya, ai Yudeya na omiu nigele Yudeya ahiꞌahipudai, wuwuna maudoida ita yada Bada. Ainaena ebe ainai taꞌawanoi mata awanamwanamwa mwaumwauna tavai. g
G
dova Buki Veꞌahihi iwalo, ‘Ebe yaiyadiwo hiyemidiyei, mata nigele hinimaya hiyalobai’. w
Wuwuna atedaena Yaubada tayemiyemidiyei na imwau yedumwalugita, na awadaena tawalowalo mahalava, ta ilivalivahigita, C
Ainaena ebe Yaubada nuwanuwada ilivahigita awadaena tatalam, tawalo, ‘Yagu Bada owa Yeisu’, na atedaena tayemidi moihana neta Yaubada Yeisu mwalowoiyena iꞌabiye towolouyoiyaꞌo. 6e
Na hesi Buki Veꞌahihi yana walomahalava dumwadumwaluna iwalo, ‘Walonane vahalimiyai imiyamiya neta awamiyai yo hinage atemiyai’. Eeta ai yemidi vehabana aguguguguya. 8i
Na hinage havena yaiya alimiyena inuwanuwatuwu iwalo, “Yaiya iꞌaitulu baleꞌu elauhanai?”.’ (Ana nuwamasele ebeha yaiya Besinana iꞌabiye towolouyoi mwalowoiyena?) %C
Na teina taꞌi ita yada yemidi ebeha Yaubada ibom iꞌabiye dumwalugita, wuwuna ginauli teina vehabana Buki Veꞌahihi yana walomahalava ainai iwalo, ‘Havena teya alimiyena inuwanuwatuwu iwalo, “Yaiya mata ihae galewai?”.’ (Ana nuwamasele ebeha yaiya Besinana ilauvaiyama?)
Mosese yana loina ada awadumwalu vehabana, na ilele, iwalo, ‘Ebe yaiya loina maudoina imulitaedi, mata yawahi ilobai’. :m
Eeta Mosese yana loina neta Besinana itomvehuluyaꞌo, ta ebe yaiya Besinana iyemidiyei mata awanamwanamwa ilobai Yaubada ainaena. Yaubada yana livahi tomowa maudoida vehabada ^5
Amwahanane iyababa, ainaena hiya yadi nuwatuwu himulimulitaedi, ta ebeha ainaena Yaubada iꞌawa dumwaluwaedi, na hitowoi ahaya, wuwuna Yaubada yana nuwatuwune adi awadumwalu vehabadinane nigele hiyatalamyowedi. }s
Yahanahanapuidi ebeha Yaubada vehabana hiꞌaiꞌaipate wahiyala, na hesi nigele ana amwaha moiha ainaena hiyalau. < s
Tahiguwao, walo moiha yagu bodaone vehabadi yanuwanuwatuwu mwalaꞌina vedova na livahi hilobai, ainaena hauga bagibagilina vehabadi yaꞌawaꞌawanoi wahiwahiyala Yaubada ainai. r] !Eeta Buki Veꞌahihi ainai vehabana iwalo:“Amꞌita avivinigomiu wuwuna gaimane mata Saiyoni ainai yamwauwi, na tomowa bagibagilidi ainai hibeꞌu, na hesi ebe yaiyadiwo ainai hiyemidi, mata nigele hinimaya hiyalobai”.-~S Hiya yadi nuwatuwu ebeha yadi paihowa vehabana mata Yaubada iꞌawa dumwaluwedi ainaena, ta nigele hiyayemidiyei. Neta yadi lauhapuli dova gaima ainai hitupatupa. } Na hesi Isileliwone hiꞌaiꞌaipate ta ebeha loina ana awaꞌabi ainaena Yaubada iꞌawa dumwaluwedi, na hesi hiꞌaiꞌaipate ahaya. +|O Teina ainaena tahanapui ebeha nigele Yudeya nigele hiyatowotowoi ta ebeha Yaubada iꞌawa dumwaluwedi, na hesi yadi yemidi aidiyena awadumwalu hilobalobai. { Dova hinage mwalona Aisaya yana walo, iwalo:“Yaubada ibom Tauwahiyala, ainaena ebe nigele teya ada mumuga iyaꞌatemuyamuyaedi,
mata maudoida imutugita, dova Sodoma yo Gomola maudoidi iꞌoiye mwalowoidine”. Isileliwo nigele hiyayemidiyei Mz Wuwuna Bada mata baleꞌu maudoina ilaumehesabu mwayamwayauwei”. Iy Aisaya hinage dova Isileli vehabadi iwalo mahalava, iwalo:“Howola abo Isileli bodanao idabalala dova namonamo leꞌawai, na hesi mata aidiyena vihavihadi Yaubada ilauyeyawahaidi. (xI Na dalavanane ainai Yaubada iwalo aidiyai, iwalo: Omiu nigele yagu bodao, mata walonane hibui ta hiyogaedi hiwalo, ‘Hiya Yaubada Miyawahina natunao!’.” uwc Dova tauwalo mahalava Hoseya yana Buki ainai iwalo mahalava, iwalo:“Tomowao hiya nigele yagu bodao yayogaedima ta yagu boda ainai hiluwu, wuwuna mwalona nigele yagu velau ainai hiyamiyamiya, na teina hauga bada yavelauwediꞌo. bv= Eeta boda bwau aidiyena iyogaegita, Yudeya alimaiyena, na omiu nigele Yudeya alimiyena.
u Hinage nuwanuwana na yana wasawasaone mugai iꞌatububunidiꞌo ita ivesinuwaegita vehabada, ebeha yana atemuyamuya iveꞌitagita. `t9 Yaubada hinage dova yana paihowa ibom iloiloina, na hauga maudoina tauyababa aidiyai iꞌalaꞌalamaꞌiꞌita mwalaꞌina, na yadi yababa nigele iyaveuveuyodi, ta yana modiꞌini yo yana wahiyala hiyaꞌita. Xs) Na hesi ana dumwalune neta tauꞌabi walatane ibom yana paihowa iloinaei, ebe nuwanuwana na toputopu ehebonane ainaena walata bwau iꞌabidi, ehebo ana ita namwanamwana na ehebo nigele. Ibom abo iloiloina. sr_ Augeluwo, ita havena teina dova Yaubada taꞌuluꞌulumiyanei, dova walata ana tauꞌabi, ehebo hauga towahonane walata iꞌabidi, na ehebo walata tauꞌabiwa iwalo auline, iwalo, ‘Hava wuwuna nigele uyaꞌabigau dova augelune?’ &qE Nuwana tupwamiu omiu ginauli teina vehabana amnuwanuwatuwu, ebeha maudoida yada mumugaone Yaubada yana vesinuwaena, hava yede vehabana iveꞌewaigita? Np Eeta moiha, ebe Yaubada nuwanuwana na yaiya iꞌatemuyamuyaei mata iꞌatemuyamuyaei bada, na ebe yaiya nuwanuwana na iꞌabiye tui mata iꞌabiye tui. Yaubada yana modiꞌini yo yana atemuyamuya *oM Na teina hinage ehebo abaꞌita Itipita yadi tauwasawasa ainaena, wuwuna mwalona Yaubada yana walo Pelo vehabana, iwalo, ‘Yavetowologo ta owa tomowa mwalaꞌina wuwuna ebeha alimwena yagu wahiyala yaꞌabiye mahalava yo hinage yehagu uꞌabiye dabalala baleꞌu tupwa maudoina aidiyai. =ns Teina ainaena iveꞌitagita ebeha Yaubada yana velau nigele iyamahamahalava awawa, tomowa yadi nuwatuwuwo bo nuwana yadi paihowao aidiyena, na hesi ibom bada yana atemuyamuyaena. ;mo Wuwuna Mosese yana loina ainai, Yaubada iwalo:‘Ebe teya nuwanuwagu yaꞌatemuyamuyaei mata yaꞌatemuyamuyaei, hinage ebe yaiya nuwanuwagu yavelauwei mata yavelauwei’. vle Ainaena hava mata tawaloweine Yaubada yana paihowa teina vehabana, ebeha nigele dumwaluna, bo? Nigele! k
Dova hinage Yaubada iwalo mahalava Buki Veꞌahihi ainai, iwalo, ‘Yakobo yavelauwei, na hesi Iso yataꞌwataꞌwataei’. {jo na mulitai abo Lebeka ilabalaba, Yaubada iwalo auli, iwalo, ‘Ebe natumwone ulabahidi alomauna ivetauloina tautuwa ainai’. Teina ainai tahanapui moiha ebeha hedahedadaone nigele yadi paihowa namwanamwana bo yababana aidiyena iyavesinuwaedi na hesi yana waloyemidi ainaena, wuwuna Yaubada nigele tomowa yadi paihowaena iyavesinuwaedi, na hesi ibom yana nuwatuwuwena. \i1
Na hinage dova tubuda Aisake Lebeka itawaholai, na natunao patubwau diyanai, 1h[ Wuwuna mwalona Yaubada Abelaham ainai iwalo yemidi, iwalo, ‘Howola abo hauga yawalowei ainai, yalau gwaipilema na natum towahona yamohego, mwanemne Sela ainaena’. g5 Eeta teina ana nuwamasele iveꞌitagitaꞌo moiha ebeha Yaubada natunao nigele Abelaham yana huhu ainaena, na hesi Yaubada yana waloyemidi ainaena. 8fi Eeta moiha, nigele Abelaham yana huhu maudoina Yaubada iyaꞌawa natunaedi, wuwuna Yaubada iwalo, ‘Yam huhuwo Aisake natunao ainaena’, mata nigele Aisake tahina ainaena. vee Nigele Yaubada yana waloyemidi iyabeꞌu wuwuna Isileli tomowadi maudoidi nigele Yaubada yana tomowao. `d9 Babada mugamugaidi aidiyai, hiya dova Abelaham yo Aisake yo Yakobo na mulitai yadi huhu ainaena Besinana imahalava. Eeta ginauli teina vehabadi Yaubada ibom imwalaꞌi alili tawalo vetuvehae hauga maudoina. Moiha. wcg Wuwuna hiya Yudeyaone ivesinuwaidi ta hiya natunao yo aidiyai yana wasawasa iꞌabiye mahalava. Yana waloyemidi ipaihowa hiya baidadi ta Mosese yana loina imohedi. Hiya walovetuvehae moiha aidiyai yo Yaubada yana waloyemidi hivaiyaꞌo. b Bada ebe vehabadi na Yaubada yana awayababa alonai yamiyamiya ta Besinana vehabadi iveꞌahagau ta hiya yagu huhuwo hivebesinana. a ! Yawalo dumwalu alimiyai, yau Besinana baidagu na nigele yayaꞌoyaꞌoyama, neta yagu huhu Isileli vehabadi nuwagu iyababa mwalaꞌina, ainaena hauga bagibagilina ategu imuyamuya vehabadi. Yagu walomahalava teina Aluꞌaluwa Veꞌahihi ihanahanapui neta walo moiha. 4`a'Yo tauloinao galewai bo baleꞌuwai yadi wahiyalaena, wuwuna nigele teya yaiya howahowana Yaubada yana velaune yada Bada Yeisu Besinana ainaena, ivaivehulu alidaena._ &Bada yahanapuiyaꞌo moiha neta nigele teya ginauli howahowana Yaubada yana velau alidaena ivai vehuludi, ita mayawahida yo mwalomwalowoida, yo hinage tausagenawasao yo Tomodulele maꞌana geluwo yadi paihowao aidiyena, hauga teina ainai yo hauga ilalaoma aidiyai. ^w%Na hesi ginauli maudoina teina aidiyena tawahiyala alili, wuwuna Besinana yana velau yo yana hagu alidai imwalaꞌi. G]$Wuwuna Buki Veꞌahihi ainai waloyemidi ehebo iwalo:‘Ahubena ehebo ehebo aidiyai yam paihowa vehabana na abamwalowoi ainai atowotowolo, dova sipi ainai guyau habi oiyemwalowoidi’. 9\k#Eeta nigele teya ginauli howahowana Besinana yana velau alidaena iwaheigita, vitaiwone dova, walosebasebai yo muya yo alomagigili yo vahali yo wewelohe yo silahe yo mwalowoi. p[Y"Na hinage nigele howahowana yaiya ebeha lauvetala veꞌewana alidai imwauwi, wuwuna Besinana Yeisu imwalowoiꞌo vehabada na mwalowoiyena itowolouyo, ta teina hauga Yaubada nima tautuwanai imiyamiya, na vehabada iꞌawaꞌawanoi. Z!Ainaena nigele howahowana yaiya teya iveꞌewaigita wuwuna Yaubada bada ivesinuwaegitaꞌo yo iꞌawa dumwaluwegitaꞌo. Y% Na Yaubada Natuna moiha nigele iyanuwavi, na hesi italamwei maudoida vehabada, ainaena ginauli maudoina hinage howola abo imohe awawaigita. -XS Moiha, Yaubada yana velaune vehabana nigele howahowana hava tawalowei, wuwuna ebe Yaubada baidada na ihaguhaguigita nigele howahowana yaiya iveꞌalehaegita.
W
Yaubada ivesinuwaegita ta iyogaegita na iꞌawa dumwaluwegita yo hinage yada abamiya wasawasa imohemohegita. Yaubada yana velau V3 Ainaena yaiyadiwo ita iyogaegitaꞌo bada iwalo yemidiyegitaꞌo ebeha natunao, bada dova natunane, eeta ibom ada tautuwa na ita maudoida tahinao. ,UQ Tahanapuiyaꞌo neta yaiyadiwo Yaubada tavelauwei yo ita yaiyadiwo yana nuwatuwuwena na iyogayogaegita mata ginauli maudoidi vehabada imwau iliꞌilimanidi. mTSYaubada ibom ateda iꞌita yayahidiꞌo na ihanapuidiꞌo hava Aluꞌaluwa Veꞌahihi inuwanuwatuwuine. Wuwuna ita yana tomowa veꞌaveꞌahihida eeta Aluꞌaluwa Veꞌahihi iꞌawaꞌawanoi vehabada Yaubada yana nuwatuwuwena. S1Aluꞌaluwa Veꞌahihi hinage yada tapiya aidiyena ihaguhaguigita, wuwuna yada awanoi aidiyai nigele tayahanapui vedova mata taꞌawanoine. Hesi Aluꞌaluwa Veꞌahihi ibom ateda yana sida ainaena na Yaubada ainai iꞌawaꞌawanoi vehabada nigele howahowana tawalowei. R Na ebe yada nuwatuwuhae ainona nigele tayalobai, bada besiwa mayada alamaꞌiꞌita tahaꞌwahaꞌwa ana higa taꞌita lobai. {QoHauga teina yemidiyena ta haꞌwahaꞌwa neta ada livahi ainona ebeha taꞌita. Wuwuna neta yada nuwatuwuhae nigele tayaꞌita lobai. Moiha, howola nigele tayaꞌita ginauli hava taꞌitaꞌitadine neta vehabana havena tanuwanuwatuwu mugai. "P=Na ita hinage Aluꞌaluwa Veꞌahihi lautowoi namwanamwana habuluna taꞌi imohemohegita na mulitai abo miya namwanamwana moiha talobai, ainaena teina taꞌi maꞌada muyao tasidasida na tahaꞌwahaꞌwa, aiteya hauga ainai tauda iꞌabiye vauvau, na iꞌawa natuna moiha alidai. O!Tahanapuiyaꞌo neta Yaubada yana yemaselewo hauga maudoina adi muyamuyao aidiyena hisidasida, dova waihiu ana muyao labalaba ainai. $NAWuwuna howola abo Yaubada iꞌabiye vauvaudi ta havena hipwahapwaha, na yadi miya namwanamwana imohedi, dova ita natunaone na yadi vewasawasa hiveꞌalo. 9MkNa Yaubada yana yemaselewo nigele yababadi, na iloinaedi ta teina hauga hiveginauli awaꞌawawa, na hesi yana yemaselewone maꞌadi yemidi hihaꞌwahaꞌwa mata ivedumwaludi. L wuwuna Yaubada yana yemaselewo maudoidi hihaꞌwahaꞌwa nuwanuwadi mwalaꞌina ebeha natunaone iꞌabiye mahalavagita ta hiꞌitagita. K1Muya teina hauga talobalobai yanuwatuwui ebeha nigele ginauli mwalaꞌina, wuwuna miya wasawasa howola abo talobai, neta namwanamwa alilidi, NJEbe ita Yaubada natunao mata Besinana baidada awanamwanamwa talobai Yaubada ainaena. Na hesi tamuya dova Besinana yana muya ta ebe wasawasa talobai dova Besinana yana wasawasa. Vewasawasa mehedai rI]Yo hinage Aluꞌaluwanaena aluꞌaluwada hanapu imohedi ta ebe tahanahanapui ebeha ita Yaubada natunao. HWuwuna Aluꞌaluwane Yaubada imomohegitawa nigele ebeha ipaihowaigita ta mayada meheuhi tapaihowa. Na hesi Aluꞌaluwane ipaihowaigita ta ita Yaubada natunao yo Aluꞌaluwane yana alaꞌalawowoliyena tayoga Yaubada ainai na tawalo, ‘Aba, Tamamai’. PGNa hinage Yaubada iꞌawa natugu alidai ebe Aluꞌaluwana tamulitaei. hFI
Mata dova ta tamwalowoi, na hesi ada lautowoi tapitapiyana tataꞌwataꞌwataei na Yaubada Aluꞌaluwana tamulitaei ta ebe Aluꞌaluwanaena ada lautowoi tapitapiyana taꞌoiye mwalowoi, ta ebe yawahi namwanamwana talobai. hEI Ainaena tahiguwao, nigele iyalowoinanegita ebe ada lautowoi tapitapiyana tamulimulitaei. HD Yaubada Aluꞌaluwana Yeisu mwalowoiyena iꞌabiye towolouyoi, eeta ebe alimiyai imiyamiya, mata Yaubada Aluꞌaluwanane ainaena taumiu mwalomwalowoidi alimiyai yawahi vauvaudi iꞌaiyauya. ]C3
Eeta moiha, tauda mwalomwalowoidi mumuga yababa ainaena, na ebe Besinana alidai imiyamiya, aluꞌaluwada nigele howahowana imwalowoi, na hesi mayawahida tamiya namwanamwa, wuwuna bada iꞌabiye dumwalugitaꞌo. B{ Na hesi omiu Yaubada Aluꞌaluwana iloiloinaegomiu yo hinage alimiyai imiyamiya, ainaena ambom ami lautowoi tapitapiyana nigele iyaloiloinaegomiu. Eeta ebe yaiya nigele Besinana Aluꞌaluwana ainai iyamiyamiya, iya nigele Besinana yana boda. [A/Eeta ebe ada lautowoi tapitapiyana nigele howahowana Yaubada iyaliyaya vehabada. @Na ebe ada lautowoi tapitapiyana tamulitaei, neta bada Yaubada taveꞌaveꞌalehaei, ainaena nigele howahowana yana loina tamulitaei. 2?]Wuwuna ebe yaiyadiwo adi lautowoi tapitapiyana himulimulitaedi neta hibom vehabadi hinuwanuwatuwu, na mumugane ainaena mwalowoi hilobalobai, na yaiyadiwo ebe Aluꞌaluwa Veꞌahihi himulimulitaei, hiya Yaubada yana nuwatuwu hipaipaihowai, adi maiha neta yawahi namwanamwana yo miyadaumwali. >1eeta teina hauga Yaubada Aluꞌaluwana yana hagu ainaena howahowana loina dumwadumwaluna tamulitaei, na nigele ada lautowoi tapitapiyana ainaena. .=ULivahine teina Mosese yana loinane nigele howahowana, wuwuna ada lautowoi tapitapiyana, ainaena Yaubada livahine ipaihowai, neta Natuna moiha italamwei idobima baleꞌuwai ana oleya dova ita tauyababa tauda iliꞌwa, na yada yababa vehabana ipwaoliuyowei ta yada yababaone iwahiyala gabaedi, *<MBesinana Yeisu baidada, ainaena Yaubada Aluꞌaluwana yana wahiyalena yababa yo mwalowoi yadi loina aidiyena ilivahigitaꞌo, ta yawahi vauvauna talobaiyaꞌo. \; 3Eeta moiha ebe Yeisu Besinana baidada, nigele mata yababa veꞌewana tayaveꞌalo. o:WNa hesi taꞌawa yauwedo Yaubada ainai wuwuna yada Bada Yeisu Besinana ihaloigauꞌo. Ainaena yagu miya teina dova yau ategu yatalamwei moiha Yaubada yana loina yapaihowai, na hesi taugu nuwanuwana loina yababana yapaihowai.w9gMoiha yau tomowa ate muyamuyagu! Teina nuwalelene taugu ilawelawei mwalowoi ainai na mata yaiya ihaloigaune? }8sna hesi vali loinao aidiyena taugu maudoina iloiloinaegau, hauga maudoina lautowoi yababana ateguwai iwahiyala alili ta yagu nuwatuwu namwanamwadi iꞌabiꞌabiye tapiyadi, na taugu yana paihowa yababana ainaena pai yo mwalowoi yalobalobaidi. W7'Yahanapu iliꞌilimaniuyoigauꞌo Yaubada yana loina ainai yayaliyaya moiha, "6=Ginauli teina hiveꞌita iliꞌilimanigau ebeha hava namwanamwana nuwanuwagu yapaihowaidi, na hesi yababa ihaꞌwahaꞌwa ta mata bada yapaihowai. 5Teina ainaena tahanapui ebeha yababanane yapaipaihowaine nigele yau aliguwena, na hesi lautowoi yababana ateguwai iya yana paihowa, }4sAinaena, nuwanuwagu mwalaꞌina yamumuga namwanamwa na hesi nigele howahowagu, wuwuna yababa howola yapaipaihowai. 39Yahanapuiyaꞌo ebeha nigele teya mumuga namwanamwana tauguwai iyamiyamiya, eeta mumuga namwanamwana nuwanuwagu na hesi nigele howahowagu yapaihowai. Y2+Nigele ebeha yau yagu paihowa na hesi lautowoi yababana ateguwai yana paihowa. s1_Eeta, Mosese yana loinane yaꞌawa moihaei, wuwuna yababa yapaihowaiyaꞌo nigele namwanamwana aliguwai. A0{Eena nigele yayanuwamasele hava vehabana ginaulidine yapapaihowaidine, wuwuna hava yataꞌwataꞌwaediꞌo besiwa yapaipaihowaidi, na hesi hava nuwanuwagune nigele yayapaipaihowaidi. //WMosese yana loinane bada tahanapuiyaꞌo ebeha Yaubada ainaena, na yau neta tomowa mohili ta taugu yana nuwaleleyena yamiyamiya yo yababana ainai yapaipaihowa. q.[
Yede teina loinane namwanamwanane mwalowoi ivaivaiyama aliguwai, bo? Nigele alili. Yababana iya yagu mwalowoi ivaivaiyama. Na hava namwanamwana ainaena mwalowoi ipaipaihowa holaguwai neta ebeha yababana iꞌabiye mahalava neta yababana. Eeta loinane ainaena ebeha iꞌabiye mahalava neta yababa moiha iyababa vateyai. Aluꞌaluwada na tauda yadi paihowa -) Eeta Mosese yana loina neta ginauli veꞌaveꞌahihina, ta loinane ana aubabada neta idumwalu yo inamwanamwa ta iya ainai veꞌaveꞌahihina. i,K Loinane ainaena yababana yana hawahawaga ilobai ta iꞌoyamaegau yo iꞌoiꞌoiye mwalowoigau.
~
}O|Z{zzZyy
x w?v
t,ss rqppionm%lkk(jii#h6gHffBeUdcbbaq`6__Y^]\\[["ZYYX.WaVV UUSS8RQQPPNONN M*L KJJEIIHGGOFFECBAA;@@0?>=<<=;G:99!8^7b6'5_433 2E11Y0l//n.--,,I+}**@))P(''/&%%$2#"""!6 F R[ vTeinai mayagu bodao yama awayauwedo alimiyai, na ada geluwo, yada Bada ana taumulitao baidamwao ammiyamiya, hiya hinage yama awayauwedo aidiyai. Yaubada yana veꞌiꞌila maudoimiu alimiyai.ZvAinaena yadi bodao maudoidi uveꞌitadi na hiꞌawa abi, ta howahowana taumiya vitai hihaguidi, na havena himiyamiya awawauhi. Yv
Loina ana tauhanapu hiya Senasi yo hinage Apolosa uhaguidi, ta manimaꞌabidi uvetamaledi yadi adau ainai eeta mayadi yaliyaya. 3X_v Howola abo Atemasi na Tikiko yavetamalediwa alimwai, na ebe hilaowa, ulau mwayamwayauma wuwuna gwaugwau ana hauga ta nuwanuwagu dalava Nikopolisi ainai yamiyamiya. W v wuwuna yana nuwatuwu nigele dumwaludi, neta ibom ihanapuiyaꞌo ta ginaulidine ipaipaihowaidine yababadi. Walo yana abaꞌovi Vwv
Eeta ebe yaiya manini nuwanuwana mai ehebo nuwana mai bwau na ilaumwauwi, na ebe nigele iyalaumwau, ulaugabaei, U!v Taꞌaiꞌaipate awawa loina aidiyai, yo hinage yaso mugamugaidi yehadi vehabadi, teina nigele hihaguhaguigita, ainaena ulaugabaidi. UT#vWalo moiha maudoina ainaena uvaivai adi guguya vehabana, yo ainaena hiya Yaubada ana tauyemidiwo walowone himulitaedi na paihowa namwanamwadi hipaihowaidi. Teina ginauli namwanamwana tomowa adi abahagu. rS]vIbom yana veꞌiꞌilaena iꞌawa namwanamwaegita na yawahi vateyai ana nuwatuwu avivini imomohegitane. `R9vNa ada Taulivahi Yeisu Besinana ainaena Yaubada Aluꞌaluwa Veꞌahihi ihiwai atedai. YQ+vna ilivahigita, nigele ebeha taudumwalu vehabadi, na hesi ibom yana atemuyamuyaena yana Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena yada yababao inuwahamuidi, na iꞌabiye maselegita, ta yawahida vauvauna imomohegitane. kPOvNa mulitai Yaubada iya ada Taulivahi yana velau yo yana atemuyamuya iꞌabiye mahalavaei alidai, JO
vMoiha taꞌi, ita mwalona yauyauleda yo abitauꞌwata wuwuna, yo nuwadawani yo yaliyaya awaꞌawawa adi nuwatuwu aidiyena amwaha namwanamwana talaugabaenaꞌo. Na hinage ita mwalona veꞌaleha yo alomagigili wuwuna, na vali tomowa aidiyai tamumuga yababa, na alidai hinuwayababa na hinage ita aidiyai tanuwayababa. pNYvNa havena hiwalo yabayababa yo himanimanini tomowa aidiyai na hesi himumuga hegoya mayadi veꞌahihi.
M vNuwadiyai hinage umwauwi neta dalava adi tauloinao yadi loina aidiyai hitalam, yo hiꞌawa abi, yadi paihowa namwanamwa ainaena. *LMvVeꞌita teina uveꞌitaei tomowa aidiyai, ta loina dumwadumwaluna aidiyena uguguyeidi na ebe himumuga namwanamwa. Nigele mata yaiya teya iyawalo hinaligo.HK vIbom italamwei vehabada na imwalowoi habi yemaihagita yada yababa maudoidi aidiyena, yo iꞌabiye maselegita na ana boda ainai imwauwigita yo yana paihowa namwanamwadi aidiyena tamulitaedi. 1J[v
Teina hauga mayada yaliyaya ada Taulivahi Yeisu Besinana tayemidiyei, ibom yada Yaubada wahiwahiyalana na mayana wasawasa, yo yana mahalava vehabana tahaꞌwahaꞌwa. I1v Na iveꞌitagita ebeha mumuga awaꞌawawa na nuwatuwu yababadi tataꞌwataꞌwatadaedi, na hesi tamiya mumuga namwanamwadi yo dumwaludi aidiyena. ZH-v Yaubada yana veꞌiꞌila bada imahalavamaꞌo tomowa adi livahi vehabana, Gv
Havena aivavali na hesi mayadi veꞌahihi moiha Yaubada Taulivahigita wasana hiꞌabiye mahalava, yadi paihowa namwanamwana ainaena.
F
v Taupaihowa awawao hinage uwalo aidiyai na yadi tautaubadao yadi loina hiveꞌahihiyedi ta havena hiꞌabiꞌabitauꞌwata. +EOvEeta yam veꞌitao havena tomowa hiꞌawaꞌawa oyaꞌoyamaei, na hesi yam walo namwanamwadi aidiyena amꞌalehao uvehinimayadi yadi alomagigili awawa vehabana. HD vNa owa mumugam namwanamwana maudoina ainaena tomowa uveꞌitadi ta hinage hibom himumuga namwanamwa. Na mumuga dumwaluna ainaena uveꞌita, ta yam mumuga yo yam veꞌita adi ita ehebo. KCvYam hevahevaliwo uguguyeidi ta mumugadi hiꞌita avivinidi. sB_vNa mayadi veꞌahihi yo mumuga maselena aidiyena yadi vada hiꞌita avivinidi. Na hinage mwanediyao hivelauwedi na alinadi himulitaedi, yo ebe ainaena Yaubada yana walo tomowa hiveꞌahihiyei, na havena hiꞌawaꞌawa yababaei. YA+vEeta waiwaihiu vauvaudi hiꞌita lobai ta mwanediyao yo natudiyao hivelauwedi. 5@cvAiꞌaihale hinage uwalo aidiyai ta hiveꞌahihi na havena tomowa hiꞌawaꞌawa yababaedi, yo havena waini hinumanuma alili, na hesi mumuga namwanamwana hiveꞌita. G?vTa babadao uwalo aidiyai havena hinumanuma yauyaule bwahi wahiwahiyalana ainaena na hiyaliyaliyaya awawauhi, na hesi Yaubada hiyemidiyei moiha, na velau yo alamaꞌiꞌita iꞌoiye mwaudi. 4> evNa owa veꞌita dumwadumwaluna uveꞌitaei. C= vNa hiya hiwalo ebeha Yaubada hihanapiyaꞌo, na yadi paihowa aidiyena Yaubada hiuvalaei, wuwuna hiya tauyababa na loina ana tauhinali, na paihowa namwanamwadi nigele iyalowoinanedi.i< MvTomowa masemaseledi aidiyai ginauli maudoidi masemaseledi, na hiya wasa namwanamwana ana tauꞌabitauꞌwata, yadi mumuga yababana, hiya aidiyai nigele teya ginauli masemaselena, wuwuna yadi nuwatuwu maudoina yababana. ; {vHinage uꞌauhidi havena Yudeya yadi vedevedede hibenabenaledi, yo hinage tauꞌabitauꞌwatao havena himulimulitaedi. e: Ev
Na yana walone teina walo moiha. Eeta uhinahinabodaidi ta hinuwabui yo hiyemidi moiha. S9 !v Teina ainaena tauwalo mahalava ehebo iya Kilitiyena iwalo, “Kiliti hiya tauꞌoyamao yo tauꞌabitauꞌwatao, na mumugadi dova lagulagu, neta ai iꞌiwahi vehabana hinuwanuwatuwu mwalaꞌina”. I8
v Ainaena yadi aubabada oyaꞌoyama vehabana taꞌauhidi, wuwuna tomowa natudiyao baidadiyao hibenabenaledi na hilaulau yabayababa, na yadi veꞌita oyaꞌoyama ainaena nuwanuwadi mane hilobai. )7 Mv
Wuwuna tauꞌabitauꞌwata bagibagilidi himiyamiya, na Yudeya yadi loina ana taumulitao hibagibagili alili hiwalowalo awawa yo tomowa hiꞌoyaꞌoyamaedi. E6 v Na hinage veꞌita moiha bada hibenalenaꞌo ta hiyemidiꞌo, eeta hiꞌabi avivinidi, ta ebe vali tomowa aidiyai hiveꞌita, na yaiyadiwo tauꞌawa oyaꞌoyama hiꞌabiye dumwaludi. D5 vNa hesi ilowoinanedi na taumanao hiꞌita avivinidi, ta mumugadi dova taumumuga namwanamwana, yadi nuwatuwuwo hunadi. Hinage mumugadi dumwaluna yo masemaseledi na alamaꞌiꞌita wuwudi. 74 ivWuwuna taumugaiwo Yaubada vehabana hipaipaihowa, ainaena ilowoinanedi na mumugadi namwanamwana, na havena veꞌewa aidiyai yo havena hiꞌawa paꞌipaꞌiꞌi yo himodimodiꞌini, yo havena weꞌaha wahiwahiyalana ainaena hinumanuma yauyaule, bo tomowa hitalatalaidi, yo tobwatobwa hinuwanuwaleleyedi. x3 kvNa yagu loina taumugai aidiyai vesinuwa vehabana, ebe towaho mumugana namwanamwana, na mwanena ehebo, ta natudiyao Yaubada ainai hiyemidi eeta ainaena hiya nigele tauꞌalomagigili, yo nigele tauyababa, yo nigele tauꞌabitauꞌwata. ?2 yvYalaugabaigo Kiliti ainai eeta ebe hava tapwalolo holadiyai nigele namwanamwana uꞌabiye dumwalu, yo taumugaiwo uvesinuwaidi dalava ehebo ehebo aidiyai dova yawawalo auligowa. X1 +vTaito owa yaꞌawa natuna moiha alimwai yada yemidi ehebo ainaena, tamada Yaubada yo ada Taulivahi Yeisu Besinana yadi veꞌiꞌila na yadi nuwadaumwali himiya vahaligo. Taito yana paihowa Kiliti ainai 40 cvAinaena Yaubada ibom yana walowena hauga vesivesinuwana ainai Yeisu ilaoma na yawahida vateyai iꞌabiye mahalava, na Yaubada, iya ada Taulivahi iloinaegau na yaguguyaei. / vHanapu na yemidi ainodi neta ebeha yawahi vateyai Yaubada imohedi, dova hauga mugai ainai iwawalo yemidiyeiwa ta nigele iyaꞌoyama. r. avYau Paulo, Yaubada yana taupaihowa na Yeisu Besinana ana tauyewasa, yagu paihowa teina imohegau ebeha Yaubada ivesinuwaidiꞌo yaꞌabiye wahiyaladi, na hiyemidi moiha, na walomoihana yaveꞌitaei na ainaena yalauvaidima ta hihanapu. |-qYaubada ibom tauhanapu moiha, ainaena howahowana Yeisu Besinana yehanaena tanoꞌowei, hauga maudoina. Moiha.v,ena hesi teina hauga bada iꞌabiye mahalavayaꞌo alidai tauwalo mahalavao yadi leleowa aidiyena, na hinage Yaubada Miyamiya vateyaina iloina na ebeha dalava maudoina tomowadiyao wasa teina hihanapui ta ebe hiyemidi na hiꞌawa abiyei. +Ainaena teina hauga Yaubada tanoꞌowei, wuwuna ibom howahowana na iꞌabiye wahiyalagomiu, yau yagu guguya ainaena, neta Yeisu Besinana wasana. Na hinage mwalona bolimai daodaodi aidiyai wasa teina dawadawanina na teina hauga iꞌabiye mahalavayaꞌo. J*
Yada Bada Yeisu Besinana yana veꞌiꞌila maudoimiu alimiyai.] )+Na hinage towahone yana vadai amiyamiya, Yehana Gayosi, yana velau alimiyai, vada teina Yaubada yana boda yadi abamiya dalavai. Na hinage Elasitosi, ibom dalava teina mwalaꞌina ana mane ana tauꞌita avivini, na tahidane Kwatasi, hitau bwau yadi velau alimiyai. [ g(GYau Tetiyasi leta teina yalele Paulo vehabana, yagu awayauwedo alimiyai Bada yehanaena. '3Timoti baidagu apaipaihowa na yana velau ilalaowa alimiyai, dova hinage tupwadi ama geluwo Yudeya aidiyena, Lusiyasi yo Yesoni yo Sosipateli. %&CWalo moiha, Yaubada ibom nuwadaumwali wuwuna, na aemiu vahalinai mata Tomodulele igoha mutumutu. Yada Bada Yeisu Besinana yana veꞌiꞌila alimiyai. }%sNa omiu bada tomowa hihanapuigomiuꞌo maudoimiu ebeha wasa namwanamwana ana taumulitao, ainaena vehabamiu yayaliyaya mwalaꞌina. Na hinage nuwanuwagu na mumuga namwanamwana maudoina amhanapui moiha, na mumuga yababana amtaꞌwataꞌwataedi. $Ebe yaiyadiwo yadi paihowa tenem dova, hiya nigele yada Bada Besinana vehabana hiyapaihowa, na hesi hiya yadi aiduma hipaipaihowaidine, wuwuna yadi walo amꞌamnadi aidiyena tomowa hiya nigele wahiwahiyaladi hiꞌoyaꞌoyamaedi, na hiniuniuli wuyowedi. #7Tahiguwao, teina yagu awanoi mwalaꞌina alimiyai ebeha amꞌita avivinigomiu hiya tauwahei aidiyena, wuwuna veꞌitanane mwalona amvaiyaꞌo hiya nigele nuwadi, ainaena hiꞌawaꞌawa yababaei, na hinage tomowa yadi yemidi hiꞌabiꞌabiye tapiyaedi eeta amdena gabaedi. x"iAinaena ehebo ehebo ami geluwo awaꞌauꞌaugelu moiha ainaena amvelauwedi. Na hinage Besinana yana bodao maudoidi tupwa maudoina aidiyena, yadi velau omiu Yaubada yana bodao Loma ainai alimiyai. Paulo yana venuwamwau yana abaꞌovi +!OYagu awayauwedo Pilologosi yo Yuliya aidiyai, na hinage towahone Neliyosi manuhuna aidiyai, yo Olimipasi, yo Yaubada yana tomowao bodaone baidanao aidiyai.
Yagu awayauwedo hinage Asinikilito yo Pilegoni yo Hemisi yo Patalobasi yo Hemasi, yo Yaubada yana bodaone baidadiyao aidiyai.
Na yagu awayauwedo hinage Luposi ainai, iya Bada ivesinuwai, yo hinanane hinage ainai, iya ivelauwegau dova yau natuna moiha. 9 k Yagu awayauwedo hinage Bada yana taupaihowao hiya waiwaihiudiyao Tilipena yo Tiliposa aidiyai. Na hinage augelu Pesisi ainai, ibom Bada vehabana ipaipaihowa mwalaꞌina. s _ yo hinage Helodiyoni iya Yudeya towahona, na hinage Bada yana bodao hiya Nasisosi yana vadai himiyamiya. )
Na hinage yagu awayauwedo Apelisi ainai, iya Besinana ana tauyemidi moiha. Na Alisitobulosi mayana bodao yagu awayauwedo hinage aidiyai, Na hinage yagu awayauwedo Ebanosi ainai, iya baidada Besinana vehabana tapaipaihowa, hinage yagu awayauwedo augelu Sitakisi ainai. fENa hinage yagu awayauwedo augelu moiha Ampiliyasi ainai, iya Bada ana tauyemidi ehebo. Yaꞌawa yauwedo hinage augeluwo Anidalonikosi yo Yuniyasi aidiyai, hiya Yudeya mwalona baidaguwao vada paipaiyai amiyamiya, hitau bwaune maꞌadi veꞌahihi Yeisu ana tauyewasao aidiyena, wuwuna hiya Besinana ana tauyemidiwo mugamugaidi, na mulitai yau. \1Na hinage yagu awayauwedo Meli ainai, iya ipaipaihowa mwalaꞌina vehabamiu. Na hinage yagu awayauwedo amwalo mahalavaei hiya Yaubada yana bodao himiya gogoi Pilisila yo Akwila yadi vada ainai. Na yagu awayauwedo amwalo mahalavaei augelu Epenitosi ainai, iya Yeisu Besinana ana tauyemidi mugai Esiya yana abaloinao aidiyena. [/Na hinage yawahidi hitalamwedi vehabagu hauga abasilahe aidiyai. Ainaena vehabadi yaꞌawa yauwedo, na nigele ebeha yabom yagu awayauwedo, na hinage Yaubada yana bodao hibom himiyamiya nigele Yudeya aidiyena. Na hinage yagu awayauwedo Pilisila yo Akwila aidiyai amwalowei, hiya mwalona baidaguwao Besinana Yeisu vehabana avetau paihowa. ;ona hauganane ilaowa alimiyai, nuwanuwagu na yami vadai amyogaei, Bada yehanaena, wuwuna amwaꞌamwaha teina dova Yaubada yana tomowa ilowoinanedi, eeta Pibi amhagui ebe tupwadi ginauli aidiyena iꞌubwa, wuwuna ibom hinage dova Yaubada yana boda bagibagilidi ivelauwediꞌo, na hinage yau dova ihaguigau. p [Nuwamiyai yamwauwi nuhudane Pibi vehabana, iya dalava Kenikiliya ainai Yaubada yana boda ihaguhaguidi, F!Yaubada baidamiu, ibom nuwadaumwali wuwuna. Moiha.yk Eeta Yaubada yana nuwatuwu teina dova, mata mayagu yaliyaya yalaowa alimiyai, ta netai alimiyai yaꞌaiyawasi. ?w neta Yudeya tupwadi Yeisu nigele hiyayemidiyei, ta ebe havena hipaipaigau, yo hinage Yaubada yana bodao Yelusalem ainai vehabadi, na ebe velau teina yalalawedi vehabadi hiyaliyaya. <q Tahiguwao, yada Bada Yeisu Besinana yehanaena na Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana velauwena, alimiyai yaꞌawanoi mwalaꞌina ebe omiu na yau Yaubada ainai taꞌawanoi vehabagu, 5 Na yahanapuiyaꞌo mata yagu tauboꞌene inamwanamwa, wuwuna Besinana yana awanamwanamwa mwalaꞌina aliguwai imiyamiya, ainaena tayaliyaya toyawa. 0
Y Ainaena teinai yagu paihowane yaveꞌovi, neta velaune teina Yelusalem yamohedi, na mulitai yalaowa alimiyai na yaꞌitagomiu, na alimiyena yageluyo ta yalau Sipeni. ! ;Tenem velaune hiya adi yaliyaya na hesi ana dumwalu wuwuna adi vagavaga hiya Yudeyaone aidiyai mwalona. Yudeyaone wasa namwanamwana hilawei aidiyai ta Besinana Yeisu hilobai eeta adi lowoinana ta teina hauga yadi vehaguhagu hinage mane habuluna hivetamalei ta yalawei Yelusalem. x iWuwuna Masidoniya yo Gilisi nuwanuwadi ebe yadi velau yamohedi Yaubada yana bodao wewelohedi Yelusalem ainai. z
mNa hesi mulitai abo yalaowa alimiyai, nuwanuwagu yalau mugai Yelusalem na Yaubada yana bodao adi hagu yamohedi. { oAinaena teina hauga yaꞌita mugaiyegomiu, na tupwana omiu baidaguwao tayaliyaya, na amhaguigau ta yalau Sipeni. V%Teina wuwuna ta nigele yayaꞌitagomiune. Na hesi moiha, bolimai bagibagilina aidiyai nuwanuwagu na yaꞌitagomiu, na nigele howahowagu. Na tupwaone teina aidiyai yagu paihowa bada yaveꞌovidiꞌo. I Wuwuna Buki Veꞌahihi iwalo mahalavaꞌo iwalo:‘Yaiyadiwo hiya Besinana wasana nigele hiyabenalei, mata howola abo hibenalei, na hinuwamasele’. Paulo nuwanuwana Loma itauboꞌeyedi R Na wasa namwanamwana nuwanuwagu tupwa vauvaudi hiya aidiyai yaguguya mugai, hibom tupwadine nigele Besinana wasana hiyabenalei, wuwuna nigele nuwanuwagu na vali tauguguyao yadi paihowa yayemutulaidi. `9Na hinage yagu paihowao veꞌiveꞌiladi yo wahiwahiyaladi yo abanuwapwanopwano ta Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana wahiyalaena Besinana wasana maudoina yaguguya taꞌiꞌiliyei Yelusalemaena ana higa yalaoma Ililikom. 0YEeta hava Besinana ipaihowai ta omiu nigele Yudeya Yaubada amꞌawa abiyei ta mata mayagu atepatu ibom yawalowei. Teina yagu walo yo yagu paihowa ipaihowai aidiyena. }Eena moiha, mayagu yaliyaya Yaubada yana paihowa vehabana yapaipaihowa, wuwuna Yeisu Besinana baidagu apaipaihowa. 5cneta Yeisu Besinana vehabana yawalo mahalava omiu nigele Yudeya alimiyai. Yagu paihowa teina ainai dova pwaoli yapaipaihowai ta ebe Yeisu wasana ambenalei, na mulitai yamohegomiu Yaubada ainai, wuwuna Aluꞌaluwa Veꞌahihi bada iꞌabiye maselegomiuꞌo ta Yaubada vehabamiu iyaliyaya mwalaꞌina. Na mayagu atepatu yami leta teina yaleleyawa ta tupwadi ginauli amnuwatuwu avivinidi, wuwuna yagu paihowa teina Yaubada imohegau, 0 YTahiguwao, bada yahanapuigomiuꞌo moiha ebeha omiu tomowa namwanamwamiu na hanahanapumiu, ainaena howahowana ami geluwo aidiyai amwaha namwanamwana amveꞌita. }s
Yaubada iya nuwatuwuhae wuwuna na iya yami yemidiyena yaliyaya mwalaꞌina yo nuwadaumwali maudoina mata imohegomiu ta Aluꞌaluwa Veꞌahihi yana alaꞌalawowoliyena yami nuwatuwuhaene mata imwalaꞌi alili. Paulo yana loguguya vehabana 5~c Hinage dova Aisaya yana Buki ainai iwalo:‘Yesi yana huhu ainaena ehebo towaho ilaoma na tupwa maudoidi aidiyai ivetoloina, na nigele Yudeya hinuwatuwuhae ainai’. r}] Na hinage iwalo:‘Omiu nigele Yudeya Bada amnoꞌowei, na hinage tomowa maudoimiu amnoꞌowei’. e|C
Na hinage iwalo:‘Omiu nigele Yudeya, Yaubada yana tomowao baidamiyao amyaliyaya’. 7{g na hinage hibom nigele Yudeya tupwa maudoina aidiyai himiyamiya, Yaubada hinoꞌowei yana atemuyamuya aidiyai vehabadi. Wuwuna ehebo lele Buki Veꞌahihi ainai iwalo:‘Teina ainaena nigele Yudeya baidaguwao awalo vetuvehaego, na hinage yeham vehabana mayama walo vetuvehae awaliwali alimwai’. z5Na yawalo auligomiu ebeha Besinana hinage Yudeya aidiyai ivetau paihowa, ta Yaubada yana waloyemidi babada mugamugaidi aidiyai ana moiha imahalava, ^y5Ainaena ami geluwo ehebo ehebo amyaliyayaidi yami awaꞌauꞌaugelu aidiyena, dova Yeisu Besinana ita iꞌawa auꞌaugeluwegita, ta yami awaꞌauꞌaugelu namwanamwana ainaena Yaubada ana noꞌo imwalaꞌi. 1x[ta ebe maudoida nuwatuwu ehebo ainaena Yaubada tanoꞌowei, iya yada Bada Yeisu Besinana Tamana yo yana Yaubada. Wasana namwanamwana teina omiu nigele Yudeya alimiyai QwAinaena tanuwatuwu avivini ebeha Yaubada ibom alamaꞌiꞌita yo abiye wahiyala wuwuna, eeta ibom howahowana na iꞌabiye wahiyalagita nuwatuwu ehebo ainaena, dova Besinana Yeisu yana nuwatuwu, Rv Na hinage veꞌita bagibagilidi Buki Veꞌahihi ainai imiyamiya Yaubada yana veꞌitawone vehabada. Na mayada alamaꞌiꞌita tahaꞌwahaꞌwa na Buki Veꞌahihi yana haguwena mata nuwatuwuhae tavai. iuKWuwuna Besinana hinage dova nigele ibom vehabana iyanuwanuwatuwu, na hesi dova Yaubada yana Buki Veꞌahihi ainai iwalo mahalavaꞌo, iwalo, ‘Yaiyaidiwo hiꞌawaꞌawa yababaego, yadi awayababane aliguwai hiꞌataidi’. ]t3Ainaena ehebo ehebo howahowana ada geluwo tahaguidi ta ebe yadi yemidi imwalaꞌi. "s ?Yaiyadiwo ita yada yemidi wahiwahiyalana, ilowoinanegita na ada geluwo hiya yadi yemidi tapitapiyana tahaguidi, na havena tabom vehabada tanuwanuwatuwu. jrMNa hinage ebe mayada nuwabwaubwau aiꞌaidine taꞌaidi, neta bada talauhapuliꞌo Yaubada mehenai, wuwuna nigele tayayemidi. Na bada tahanapuiyaꞌo ebeha hava tapaihowaiyaꞌo, na nigele mayada yemidi, neta lauhapuli.iqKYam yemidi ana miyamiya teina mumugane ainaena nigele tomowa hiyahanahanapui na owa Yaubada ubom alimwai. Hiya nigele adi lautowoi yababana hauganane na ginauli teya hipaihowai na hiꞌawa dumwaluwei hiya tauyaliyaya. 3p_Ainaena teina taꞌi howahowana ginaulidine vehabadi ada geluwone hiveꞌaveꞌahihine, bunuma yo waini, havena taꞌabiꞌabitowoidi, mata dova ta taꞌabiye beꞌudi. hoINa hesi havena aiꞌai aidiyena Yaubada yana paihowa amꞌabiꞌabiye yababa, wuwuna aiꞌai maudoina namwanamwadi, na ebe tupwadi aiꞌai aidiyena ada geluwo taꞌabiye beꞌudi, aiꞌainane havena hinage taꞌaiꞌaidi. _n7Eeta yada abamasi nuwadaumwali, ta ebe ehebo ehebo taꞌabiye wahiyalauyoigita. m'Ta ebe mumugane teina aidiyena Besinana yana paihowa tapaihowai, mata Yaubada vehabada iyaliyaya, na hinage tomowa hiꞌawa namwanamwaegita. Hl Na hesi amnuwatuwu avivini ebeha Yaubada yana Abaloina nigele aiꞌai yo bwahi vehabadi, na hesi mumuga dumwadumwaluna yo nuwadaumwali yo yaliyaya, Aluꞌaluwa Veꞌahihi ainaena, vehabadi. k Na aiꞌainane alimwai ebeha namwanamwana, na hesi vali tomowa aidiyai nigele, ta ebe hiꞌitago na uꞌai mata hiꞌawa yabayababaego. djANa ebe tupwadi tahidao hinuwanuwatuwu ebeha bunuma ginauli laulaugagayodi, na ebe bunuma uꞌaiꞌai mata tomowadine taꞌabiye nuwayababadi ta bada velau amwahana tagabaenaꞌo. Na hesi unuwatuwu avivini neta tomowadine vehabadi Besinana imwalowoi, ainaena havena ginauli veꞌaveꞌahihinane mehediyai uꞌaiꞌai mata dova uꞌabiye tapiyadi. i Na moiha, yada Bada Yeisu bada iꞌabiye nuwamaselegauꞌo ta yahanapuiyaꞌo ebeha nigele teya aiꞌai laulaugagayona iyamiyamiya, na hesi ebe teya tomowa inuwatuwui tupwadi aiꞌai laulaugagayodi, laugagayodine ibom bada vehabana ainaena ibiꞌibiꞌi. Kh
Ainaena tahida havena taꞌawaꞌawa yababaedi, na hesi tabom yada paihowa yo yada mumuga taꞌita avivinidi, ta ebe havena teya ada gelu taꞌabiꞌabiye beꞌu yana veꞌahihi aidiyena. gw Mata ita ehebo ehebo tabom yada mumuga tawalo mahalavaedi Yaubada ainai. Havena ada geluwo taꞌabiꞌabiye tapiyadi \f1 dova Buki Veꞌahihi yana walomahalava ainai Yaubada iwalo:‘Moiha, yau miyamiya vateyaigu, eeta tomowa maudoidi meheguwai hipwagogo, na alinadi mwalaꞌinaena hiwalo vetuvehaegau na hiwalo, Yau Bada’. 9ek
Eeta amnuwatuwu avivini na havena ami geluwo amꞌuluꞌulumiyaedi na amꞌawaꞌawa yababaedi, wuwuna howola mata maudoida Yaubada mehenai tatowolo na ibom iloinaegita, udc Teina ainaena Besinana imwalowoi na itowolouyo, eeta taumwalowoi yo ita mayawahida maudoida alidai iloina. LcEbe tayawayawahai, neta yada Bada vehabana tayawayawahaine. Na ebe tamwalowoi, neta yada Bada vehabana tamwalomwalowoine. Ainaena yada Bada ibom yawahida maudoina yo yada mwalowoi adi tauloina. Yb+Na moiha, nigele tabom tayaloiloinauyowegita bwagana mayawahida bo tamwalowoi. ]a3Wuwuna ebe yaiya ahubena teya inuwatuwuidi ebeha ahubena mwalaꞌidi, neta ibom yana nuwatuwu ebeha tenem ainaena Bada iveꞌahihiyei. Hinage dova ebe yaiya aiꞌai maudoina iꞌaiꞌaidi, neta ibom yana nuwatuwu ebe ainaena Bada iveꞌahihiyei, eeta aiꞌaidine vehabadi iꞌawa yauwedo Yaubada ainai. Hinage dova ebe yaiya tupwadi aiꞌai aidiyena iveꞌahihi, ibom hinage yana nuwatuwu ta ainaena Bada iveꞌahihiyei mayana velau na iꞌawa yauwedo Yaubada ainai. .`UTupwadi tomowa hinage dova yadi nuwatuwu, ebeha tupwadi ahubena, ahubena mwalaꞌidi, na hesi tupwadi adi geluwo yadi nuwatuwu ebeha ahubena maudoina eheꞌehebonane bada. Ebe ginauli teina dova talobaidi, howahowana na ehebo ehebo tabom, ebe hava tahanapui neta inamwanamwa tamulitaei. =_sOmiu vedova ta Yaubada yana taupaihowao amloiloinaedi. Wuwuna Yaubada ibom yana taupaihowao ebe iꞌawa namwanamwaedi bo iꞌawa yabayababaeidi na ibom mata iꞌabiye wahiyaladi. ^Howahowana na hibom lagulagu bunumadi adi tauꞌai havena adi geluwo hiꞌuluꞌulumiyaedi, dova hiya bunuma ana tauveꞌahihi havena hinage adi geluwo hiya bunuma adi tauꞌai hiꞌuluꞌulumiyaedi, wuwuna Yaubada bada ivesinuwaediꞌo ebeha natunao, )]KTupwadi tomowa hiwalo, ‘Aiꞌai maudoina howahowana taꞌaidi’, na tupwadi yadi yemidi tapitapiyana hiwalo, ‘Lagulagu bunumadi havena taꞌaiꞌaidi’. \ 9Tupwana tomowa yadi yemidi tapitapiyadi, nigele wahiwahiyaladi, ainaena howahowana tatalam na baidadao taveboda ehebo, na havena taꞌawa yagayagala. |[q
Na hesi Bada Yeisu Besinana taliꞌwa na havena baleꞌu mumugana vehabana tanuwanuwatuwu na tamulimulitaedi.MZ
Eeta taꞌita avivinigita ta dova tomowa masele ana taumiya. Na havena tapwanopwanoli, na havena tanuma yauyaule, na havena meheganawali, na havena aleha, na havena wahei, na havena alomagigili. ,YQ
Boniyai nige bweda na iꞌovi ta masele muhamuhana na imahalava. Ainaena na guguyou mumugadi ta paipaihowaidi talaumwauwidi na masele aleha ginaulidi taliꞌwadi qX[
Eeta teina taꞌi howahowana na dova ampaihowa, wuwuna hauga muhamuhana na iꞌovi. Yeisu bada amyemidiyenaꞌo, ainaena havena amꞌenoꞌeno, na hesi amhilahilawa, wuwuna hauga muhamuhana ainai na ada Taulivahi imahalavama. :Wm
Ta ebe loina teina umulitaei, Mosese yana loinao maudoidi bada uꞌawa abiyediꞌo, wuwuna ebe yaiya velau atenai imiyamiya, mata nigele ana geluwo iyaꞌabiꞌabiye yababadi. V}
Loina dova havena pwanoli, yo havena yemwalowoi, yo havena aivavali, yo havena tomowa yadi tobwatobwa amnuwanuwaleleyedi, yo hinage loinao tupwadi himiyamiya, na hesi loinaone adi uini teina dova iwalo, ‘Am geluwo uvelauwedi dova owa amvelau’. iUK
Ami vagavagao amyemaiha veꞌovidi, ta ebe vagavaga ehebo taꞌi neta velau vehabana amnuwanuwatuwu wuwuna velau nigele howahowana amyemaihadi, ainaena ebe ada geluwo tavelauwedi, loina maudoidi bada tapaihowaidiꞌo,
2v }rg\QF;0%~~~~~~~~~~~~w~k~_~S~G~;~/~#~~ }}}}}}}}}}}}|}p}d}X}L}@}4}(} }}||||||||||||u|i|]|Q|E|9|-|!|| {{{{{{{{{{{{z{n{b{V{J{>{2{&{{{zzzzzzzzzzz~zrzfzZzNzBz6z*z zzyyyyyyyyyyyywyky_ySyGy;y/y#yy xxxxxxxxxxxx{xoxcxWxKx?x3x'xxxwwwwwwwwwwwwtwhw\wPwDw8w,w wwvvvvvvvvvvvvyvmvavUvIv=v1v%vv
vuuuuuuuuuuu}uqueuYuMuAu5u)u uuttttttttttttvtjt^tRtFt:t.t"tt
sssssssssssszsnsbsWsKs?s3s'sssrrrrrrrrrrrrsrgr[rOrCr7r+r rrqqqqqqqqqqqqwqkq`qTqHqk2k&kkkjjjjjjjjjjjjsjgj[jOjCj7j+j jjiiiiiiiiiiiiwiki_iSiGi^2^&^^^]]]]]]]]]]]]s]g][]O]C]7]+] ]]\\\\\\\\\\\\w\k\_\S\G\;\/\#\\ [[[[[[[[[[[[|[p[d[X[L[@[4[([ [[ZZZZZZZZZZZZtZhZ\ZPZDZ8Z,Z ZZ YYYYYYYYYYYYyYmYaYUYIY=Y1Y%YY
YXXXXXXXXXXX}XqXeXYXMXAX5X)X XXWWWWWWWWWWWWvWjW^WRWFW:W.W"WW
VVVVVVVVVVVVzVnVbVVVJV>V2V&VVVUUUUUUUUUUUUsUgU[UOUCU7U+U UUTTTTTTTTTTTTwTkT_TSTGT;T/T#TT SSSSSSSSSSSS{SoScSWSKS?S3S'SSSRRRRRRRRRRRRsRgR[RORCR7R+R RRQQQQQQQQQQQQxQlQ`QTQHQH2H&HHHGGGGGGGGGGG~GrGfGZGNGCG7G+G GGFFFFFFFFFFFFwFkF_FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE{EoEcEXELE@E4E(E EEDDDDDDDDDDDDtDhD\DPDDD8D,D DDCCCCCCCCCCCCxClC`CTCHC@2@&@@@???????????~?r?f?[?O?C?7?+? ??>>>>>>>>>>>>w>k>_>S>G>;>/>#>> ============{=o=c=W=K=?=3=(= ==<<<<<<<<<<<828&88877777777777~7r7f7Z7N7B767+7 77666666666666w6k6_6S6G6;6/6#66 555555555555{5p5d5X5L5@545(5 55444444444444t4h4\4P4D484,4 44333333333333x3l3`3T3H3<303$33 3 22222222222|2p2d2X2L2@242(2 22111111111111u1i1]1Q1E191-1!11 000000000000y0m0a0U0I0=010%00
0///////////~/r/f/Z/N/B/6/*/ //.............y.n.c.X.M.B.7.,.!.. . ------------|-q-f-[-P-E-:-/-$---,,,,,,,,,,,,,t,i,^,S,H,=,2,', ,,+++++++++++++t+h+\+P+D+8+,+ ++************x*l*`*T*H*<*0*$** * )))))))))))|)p)d)X)L)@)4))) ))((((((((((((u(i(](Q(E(9(-(!(( ''''''''''''y'm'b'V'J'>'2'&'''&&&&&&&&&&&~&r&f&Z&N&B&6&*& &&%%%%%%%%%%%%v%k%_%S%G%;%/%#%% $$$$$$$$$$$${$o$c$W$K$?$3$'$$$############t#h#\#P#D#8#,# ##""""""""""""x"l"`"T"H"<"0"$"" " !!!!!!!!!!!|!p!d!X!M!A!5!)! !! u i ] Q E 9 - ! y m a U I = 1 %
~ r f Z N B 6 * v j ^ R F : . "
z n b W K ? 3 ' sg[OC7+ wk_SG;/# {pdXL@4( th\PD8, ymaUI=1%
}qeYMA5) ui]QE9-! znbVJ>2&~rfZNB6* v 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + *
) ( '
& % $ # " !
6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !
*
)
(
'
&
%
$
#
"
!
> = < ; : 9~ 8} 7| 6{ 5z 4y 3x 2w 1v 0u /t .s -r ,q +p *o )n (m 'l &k %j $i #h "g !f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S
R Q P
O N M L K J I H G
F 8E 7D 6C 5B 4A 3@ 2? 1> 0= /< .; -: ,9 +8 *7 )6 (5 '4 &3 %2 $1 #0 "/ !. - , + * ) ( ' & % $ # " !
2
1 0 /
. - , + * ) ( ' & % $ # " !
1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !
' & % $ # " !
, + * ) ( '~ &} %| ${ #z "y !x w v u t s r q p o n m l k j i h g f
e d c
b a ` _ ^ ] \ [
Z &Y %X $W #V "U !T S R Q P O N M L K J I H G F E D C B A
@ ? >
= < ; : 9 8 7 6 5
4 43 32 21 10 0/ /. .- -, ,+ +* *) )( (' '& &% %$ $# #" "! !
P
O
N
M
L
K
J
I
H
G
F
E
D
C
B
A
@
?
>
=
<
;
:
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
/
.
-
,
+
*
)
(
'
&
%
$
#
"
!
/ . - , + * ) ( ' & % $ # " !
H G F E D C B A ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " ! ~ } | { z y x w v u t s r
q p o
n m l k j i h g f
e
%d
$c
#b
"a
!`
_
^
]
\
[
Z
Y
X
W
V
U
T
S
R
Q
P
O
N
M
L
K
J
I
H
G
F
E
D
C
B
A
@ ,? +> *= )< (; ': &9 %8 $7 #6 "5 !4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !
!
4
3
2
1
0
/
.
-
,
+
*
)
(
'
&
%
$
#
"
!
2 1 0 / , + * ) ( ' & % $ # " !
& % $ # " ! ~ } | { z y x
w v u
t s r q p o n m l
k %j $i #h "g !f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U
T S R
Q P O N M L K J I
H 8G 7F 6E 5D 4C 3B 2A 1@ 0? /> .= -< ,; +: *9 )8 (7 '6 &5 %4 $3 #2 "1 !0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !
+ * ) (
' & %
$ # " !
) ( ' & % $ # " !
# " !
-
,
+~
*}
)|
({
'z
&y
%x
$w
#v
"u
!t
s
r
q
p
o
n
m
l
k
j
i
h
g
f
e
d
c
b
a
`
_
^
]
\
[
Z
Y
X
W
V
U T S R Q P O N M
L K J
I H G F E D C B A
@ B? A> @= ?< >; =: <9 ;8 :7 96 85 74 63 52 41 30 2/ 1. 0- /, .+ -* ,) +( *' )& (% '$ &# %" $! # " !
K J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !
. - , + * ) ( ' & % $ # " !
3 2 1 0 / . -~ ,} +| *{ )z (y 'x &w %v $u #t "s !r q p o n m l k j i h g f e d c b a ` _
^ ] \
[ Z Y X W V U T S
R 'Q &P %O $N #M "L !K J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8
7 6 5
4 3 2 1 0 / . - ,
+ .* -) ,( +' *& )% ($ '# &" %! $ # " !
. - , + * ) ( ' & % $ # " !
" !
# " ! ~ } | { z y
x w v
u t s r q p o n m
l k j i h g f e d c b a ` _ ^
] \ [
Z Y X W V U T S R
Q P O N M L K J I H G F E D C B
A @ ?
> = < ; : 9 8 7 6
5 '4 &3 %2 $1 #0 "/ !. - , + * ) ( ' & % $ # " !
$
# " !
:
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
/
.
-
,
+
*
)
(
'
&
%
$
#
"
!
2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !
~ } | { z y x w v u t s r q p o n m
l k j
i h g f e d c b a
`
*_
)^
(]
'\
&[
%Z
$Y
#X
"W
!V
U
T
S
R
Q
P
O
N
M
L
K
J
I
H
G
F
E
D
C
B
A
@
?
>
=
<
;
:
9
8
7
6 &5 %4 $3 #2 "1 !0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !
" !
" !
0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !
~ } | { z y x w v u t
s r q
p o n m l k j i h
g f e d c
b a `
_ ^ ] \ [ Z Y X W
V U T S R Q P O N M L
K J I
H G F E D C B A @
?
>
=
<
;
:
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
/
.
-
,
+
*
)
(
' &
-l }qeYMA5) ~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~
}}}}}}}}}}}}z}n}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|s|g|[|O|C|7|+| ||{{{{{{{{{{{{w{k{_{S{G{;{/{#{{ zzzzzzzzzzzz|zpzdzXzLz@z4z(z zzyyyyyyyyyyyyuyiy]yQyEy9y-y!yy xxxxxxxxxxxxyxmxaxUxIx=x1x%xx
xwwwwwwwwwww~wrwfwZwNwBw6w*w wwvvvvvvvvvvvvvvjv^vRvFv:v.v"vv
uuuuuuuuuuuu{uoucuWuKu?u3u'uuuttttttttttttstgt[tOtCt7t+t ttssssssssssssxsls`sTsHsm2m&mmmlllllllllll~lrlgl[lOlCl7l+l llkkkkkkkkkkkkwkkk_kSkGk;k/k#kk jjjjjjjjjjjj{jojcjWjKj?j3j'jjjiiiiiiiiiiiitihi\iPiDi8i,i iihhhhhhhhhhhhxhlh`hThHhf3f(f ffeeeeeeeeeeeeexemebeWeLe@e4e(e eeddddddddddddtdhd\dPdDd8d,d!dd ccccccccccccycmcacUcIc=c1c%cc
cbbbbbbbbbbb}brbfbZbNbBb6b*b bbaaaaaaaaaaaavaja^aRaFa:a.a"aa
````````````z`n`b`V`J`>`2`&```____________s_g_[_O_C_7_+_ __^^^^^^^^^^^^w^k^_^S^G^;^/^#^^ ]]]]]]]]]]]]|]p]d]X]L]@]4](] ]]\\\\\\\\\\\\t\h\\\P\D\8\,\ \\[[[[[[[[[[[[x[l[`[T[H[<[0[$[[ [ ZZZZZZZZZZZ|ZpZeZYZMZAZ5Z)Z ZZYYYYYYYYYYYYuYiY]YQYEY9Y-Y!YY XXXXXXXXXXXXyXmXaXUXIX=X1X%XX
XWWWWWWWWWWW~WrWfWZWNWBW6W*W WWVVVVVVVVVVVVvVjV^VRVFV:V.V"VV
UUUUUUUUUUUUzUnUbUVUJU>U2U'UUUTTTTTTTTTTTTsTgT[TOTCT7T+T TTSSSSSSSSSSSSwSkS_SSSHSM2M&MMMLLLLLLLLLLL~LrLfL[LOLCL7L+L LLKKKKKKKKKKKKwKkK_KSKGK;K/K#KK JJJJJJJJJJJJ|JpJdJXJLJ@J4J(J JJIIIIIIIIIIIItIhI\IPIDI8I,I!II HHHHHHHHHHHHyHmHaHUHIH=H1H%HH
HGGGGGGGGGGG~GrGfGZGNGBG6G*G GGFFFFFFFFFFFFvFjF^FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE{EoEcEWEKE?E3E'E EEDDDDDDDDDDDDtDhD\DPDDD8D,D DDCCCCCCCCCCCCxClC`CTCHC=C1C%CC
CBBBBBBBBBBB}BqBeBYBMBAB5B)B BBAAAAAAAAAAAAuAiA]ARAFA:A.A"AA
@@@@@@@@@@@@z@n@b@V@J@>@2@&@@@????????????s?g?[?O?C?7?+? ??>>>>>>>>>>>>~>s>h>]>R>G><>1>&>>>=============s=g=[=O=C=7=+= ==<<<<<<<<<<<)2)&)))(((((((((((~(r(f(Z(N(B(6(*( ((''''''''''''w'k'_'S'G';'/'#'' &&&&&&&&&&&&|&p&d&X&L&@&4&(& &&%%%%%%%%%%%%t%h%\%P%D%8%,% %%$$$$$$$$$$$$y$m$a$U$I$=$1$%$$
$###########}#q#e#Y#M#A#5#)# ##""""""""""""v"j"^"R"F":".""""
!!!!!!!!!!!!z!n!b!V!J!?!3!'!!! s g [ O C 7 + x l ` T H < 0 $ | p d X L @ 4 ( u i ] Q E 9 - ! y m a V J > 2 & ~rfZNB6* wk_SG;/# {ocWK?3'th\PD8, xmaUI=1%
}qeYMA5* vj^RF:."
{ocWK?3'sh\PD8, xl
~ } | { z y
x w v
u t s r q p o n m
l #k "j !i h g f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V
U T S
R Q P O N M L K J
I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8
7 6 5
4 3 2 1 0 / . - ,
+ (* ') &( %' $& #% "$ !# " !
& % $ # " !
) ( ' & % $ # " !
" !
~ } | { z y
x (w 'v &u %t $s #r "q !p o n m l k j i h g f e d c b a ` _ ^ ]
\ [ Z
Y X W V U T S R Q
P )O (N 'M &L %K $J #I "H !G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4
3 2 1
0 / . - , + * ) (
' & % $ # " !
4
3
2
1
0
/
.
-
,
+
*
)
(
'
&
%
$
#
"
!
0
/
-
,
+
*
)
(
'
&
%
$
#
"
!
~
}
|
{
z
y
x
w
v
u
t
s
r
q +p *o )n (m 'l &k %j $i #h "g !f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S
R Q P
O N M L K J I H G
F (E 'D &C $B #A "@ !? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - ,
+ * )
( ' & % $ # " !
< ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , +
* ) (
' & % $ # " !
* ) ( ' & % $ # " !
% $ # " !
~ } | { z y x
w v u
t s r q p o n m l
k /j .i -h ,g +f *e )d (c 'b &a %` $_ #^ "] !\ [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J I
H G F
E D C B A @ ? > =
<
;
:
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
/
.
-
,
+
*
)
(
'
&
%
$
# "
~ } | { z y x w v u t s r q p o n m l
k j i
h g f e d c b a `
_ *^ )] (\ '[ &Z %Y $X #W "V !U T S R Q P O N M L K J I H G F E D C
B A @
? > = < ; : 9 8 7
6 (5 '4 &3 %2 $1 #0 "/ !. - , + * ) ( ' & % $ # " !
!
&
%
$
#
"
!
~
}
|
{
z
y
x
w
v
u
t
s 2r 1q 0p /o .n -m ,l +k *j )i (h 'g &f %e $d #c "b !a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R Q P O N
M L
K J I H G F E D C
B 9A 8@ 7? 6> 5= 4< 3; 2: 19 08 /7 .6 -5 ,4 +3 *2 )1 (0 '/ &. %- $, #+ "* !) ( ' & % $ # " !
*
)
(
'
&
%
$
#
"
!
)
(
'
&
%
$
#
"
!
;
:
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
/
.
-
,
+
*
)
(
'
&
%
$
#
"
!
~
}
| 5
{ 4
z 3
y 2
x 1
w 0
v /
u .
t -
s ,
r +
q *
p )
o (
n '
m &
l %
k $
j #
i "
h !
g
f
e
d
c
b
a
`
_
^
]
\
[
Z
Y
X
W
V
U
T
S
R
Q
P
O
N
M
L
K
J
I
H
G G
F F
E E
D D
C C
B B
A A
@ @
? ?
> >
= =
< <
; ;
: :
9 9
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
0 0
/ /
. .
- -
, ,
+ +
* *
) )
( (
' '
& &
% %
$ $
# #
" "
! !
/ . - , + * ) ( ' & % $ # " !
6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !
$ # " !
~ } | { z y x
w v u t s r q p o n m l k
j i h
g f e d c b a ` _
^
3 ]
2 \
1 [
0 Z
/ Y
. X
- W
, V
+ U
* T
) S
( R
' Q
& P
% O
$ N
# M
" L
! K
J
I
H
G
F
E
D
C
B
A
@
?
>
=
<
;
:
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
/
.
- , 5% 4$ 3# 2" 1! 0 / . - , + * ) ( ' & $ # " !
8 7 6 5 4 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !
G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !
~ } | { z y x w v
u &t %s $r #q "p !o n m l k j i h g f e d c b a ` _ ^
] \ [
Z Y X W V U T S R
Q /P .O -N ,M +L *K )J 'I &H %G $F #E "D !C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
/ . -
, + * ) ( ' & % $
# 0" /! . - , + * ) ( ' & % $ # " !
+ * ) ( ' & % $ # " !
% # " !
~ } | { z y x w v u t s r
q p o
n m l k j i h g f
e #d "c !b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R Q P O
N M L
K J I H G F E D C
B
#A
"@
!?
>
=
<
;
:
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
/
.
-
,
+
*
)
(
'
&
%
$
#
"
!
; : 9 8
J|pdXL@4( ~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}|}q}f}[}P}E}:}/}$}}}|||||||||||||t|i|^|S|H|=|2|'|||{{{{{{{{{{{{s{g{[{O{C{7{+{ {{zzzzzzzzzzzzxzlz`zTzHzw3w'wwwvvvvvvvvvvvvsvgv[vOvCv7v+v vvuuuuuuuuuuuuxulu`uTuHur2r&rrrqqqqqqqqqqqqsqgq[qOqCq7q+q qqppppppppppppxplp`pTpHp\3\'\\\[[[[[[[[[[[[t[h[\[P[D[8[,[ [[ZZZZZZZZZZZZxZlZ`ZTZHZK2K&KKKJJJJJJJJJJJJsJgJ[JOJCJ7J-J"JJ JIIIIIIIIIIII}IrIgI\IQIFI;I0I%II
IHHHHHHHHHHH}HqHeHYHMHAH5H*H HHGGGGGGGGGGGGvGjG^GRGFG:G.G"GG
FFFFFFFFFFFF{FoFcFWFKF?F3F'FFFEEEEEEEEEEEEsEhE\EPEDE8E,E EEDDDDDDDDDDDDxDlD`DTDHD>>>>>>>>>>>{>o>c>W>K>?>3>'>>>============t=h=\=P=D=8=,= ==<<<<<<<<<<<828&888777777777777y7n7c7X7M7B777,7!77 7 666666666666|6q6e6Y6M6A656)6 66555555555555u5i5^5R5F5:5.5"55
444444444444z4n4b4V4J4>434'444333333333333s3g3]3R3G3<313&333222222222222w2k2_2S2G2;2/2#22 2 11111111111|1p1e1Y1M1A151)1 11000000000000v0j0^0R0F0:0.0"00
////////////z/n/b/V/L/A/6/+/ //
.............t.h.\.P.D.8.,. .. ------------y-m-a-U-I-=-3-(- --,,,,,,,,,,,,,x,m,b,W,K,?,3,',,,++++++++++++t+h+\+P+D+8+,+ ++************y*m*a*U*I*=*2*&***)))))))))))~)r)f)Z)N)B)6)*) ))((((((((((((w(k(_(S(G(;(/(#((
(''''''''''''~'s'h']'R'G';'/'#'' &&&&&&&&&&&&{&o&c&W&K&?&3&'&&&%%%%%%%%%%%%t%h%\%P%E%9%-%!%% $$$$$$$$$$$$y$m$a$U$I$?$4$)$ $$#############w#k#_#S#G#;#/#### """"""""""""|"p"d"X"L"@"4"*" "" !!!!!!!!!!!!!z!o!d!Y!N!C!8!-!#!!
! } q e Y M A 5 ) v j ^ R F : . "
{ o c W K ? 3 ' u i ] Q E 9 - ! z n b V J > 2 & ~rf[OC7+ xl`TH<0$ }qeYMA5) ui]QE9-! znbVJ>2&~rfZNB6* wk_SG;/# {pdXL@4( th\PF;0%
( ' & % $ # " ! ~ } | { z y x w v u t s r q p o
n m l
k j i h g f e d c
b
' a
& `
% _
$ ^
# ]
" \
! [
Z
Y
X
W
V
U
T
S
R
Q
P
O
N
M
L
K
J
I
H
G
F
E
D
C
B
A
@
?
>
=
<
; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - ,
+ * )
( ' & % $ # " !
v v v
v v v
v v v v v v v v
v v v v
v v v
v v v v v v v v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v v l l l l l l
l l l
l
l l l
l l l l l l l l
l l l l l l
l l l
l l l l l l l l
l l l l l l l l l l l l l l l
l l l
l l l l l l l l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l l bJ bI bH bG bF bE bD bC b
B b A b @ b
? b > b= b< b; b: b9 b8 b7
b6 b5 b4 b3 b2 b1 b0 b/ b. b- b, b+ b* b
) b ( b ' b
& b % b$ b# b" b! b b b
b b b b b
b b b
b b b b b b b b
b
b b b
b
b b b
b b b b b b b b
b b b b
b b b b b b b b b b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b b X X X X X X
X X X
X X X X X X X X
X X X X X X
X X
X X X X X X X X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X X N N N N N N N N N N N N N N N N N N
N N N N N N N N
N N N N N N N
N N N
N N N N N N N N
N N
N N N
N N N N N N N N
N N N N N N N N N
N N N
N N N N N N N N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N N D k D j D i D h D g D
f D e D d D
c D b D a D ` D _ D ^ D ] D \ D [
D Z D Y D X D W D V D U D T D S D R D Q D P D O D N D
M D L D K D
J D I D H D G D F D E D D D C D B
D A D @ D ? D > D = D < D ; D : D 9 D 8 D 7 D
6 D 5 D 4 D
3 D 2 D 1 D 0 D / D . D - D , D +
D *
D )
D (
D '
D &
D %
D $
D #
D "
D !
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D D
:m :l :k :j :i :h :g :f :e :d :
c : b : a :
` : _ :^ :] :\ :[ :Z :Y :X
:W :V :U :T :S :R :Q :P :O :
N : M : L :
K : J :I :H :G :F :E :D :C
:B : A : @ : ? :> := :< :; :: :9 :8 :7 :6 :5 :4 :3 :2 :1 :
0 : / : . :
- : , :+ :* :) :( :' :& :%
:$
: #
: "
: !
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
: : 0
0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0! 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0
0 0 0 0 0 0 0
0
0
0
0 ~
0 }
0 |
0 {
0 z
0 y
0 x
0
w
0 v
0 u
0
t
0 s
0 r
0 q
0 p
0 o
0 n
0 m 0 l &
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
~ &
} &
| &
{ &
z &
y &
x &
w &
v &
u &
t &
s &
r &
q &
p &
o &
n &
m &
l &
k
&
j &
i &
h &
g &
f &
e &
d &
c &
b &
a &
` &
_ &
^ &
] &
\ &
[ &
Z &
Y &
X &
W &
V &
U &
T &
S &
R &
Q &
P &
O &
N &
M
&
L &
K &
J &
I &
H &
G &
F &
E &
D &
C &
B &
A &
@ &
? &
> &
= &
< &
; &
: &
9 &
8 &
7 &
6 &
5 &
4 &
3 &
2 &
1 &
0
&
/ &
. &
- &
, &
+ &
* &
) &
( &
' &
& &
% &
$ &
# &
" &
! &
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
H
G
F
E
D
C
B
A
@
?
>
=
< ; : 9 8 7 6 5 4
3 2 1
0 / . - , + * )
( !' & % $ # " !
~
} | { z y x w v u
t s r q p
o n m
l k j i h g f e d
c
b
a
`
_
^
]
\
[
Z
Y
X
W
V
U
T
S
R
Q
P
O
N
M
L K
: 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " ! ~ } | { z y x w v u t s r q p o n
m l k
j i h g f e d c
b (a '` &_ %^ $] #\ "[ !Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J I H G
F E D
C B A @ ? > = < ;
:
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
/
.
- , + * ) ( ' & % $ # " !
"
!
!
( ' & % $ # " !
~
}
| {
z
y
x
w
v
u
t
s
r
q
p
o
n
m
l
k
j
i
h g
f
e
d
c
b
a
`
_
^
]
\
[ Z
Y
X
W
V
U
T
S
R
Q
P
O
N
M
L
K
J
I
H
G
F E
D
C
B
A
@
?
>
=
<
;
:
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
/ .
-
,
+
*
)
(
'
&
%
$
#
"
!
!
~ }
| { z y x w v u t
s r q p o n m l k j i
h g f
e d c b a ` _ ^ ]
\
[
Z
Y
X
W
V
U
T
S
R
Q
P
O
N M L K J I H G F
E D C
B A @ ? > = < ; :
9 $ 8 # 7 " 6 ! 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # "
!
!
' & % $ # " !
~ } | { z y x w
v u t s r q p o n m l k j
i h g
f e d c b a ` _ ^
] \ [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L K
J I H
G F E D C B A @ ?
> = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / .
- , +
* ) ( ' & % $ # "
!
, + * ) ( ' & % $ # " !
/Z~ {ocWK?3'~~~~~~~~~~~~s~g~[~P~D~8~,~ ~~}}}}}}}}}}}}y}m}a}U}I}=}1}%}}
}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|*| ||{{{{{{{{{{{{~{s{h{]{R{G{<{1{&{{{zzzzzzzzzzzz}zqzezYzMzAz5z)z zzyyyyyyyyyyyyvyjy^yRyFy:y.y"yy
xxxxxxxxxxxx{xoxcxWxKx?x3x'xxxwwwwwwwwwwwwtwhw\wPwDw8w,w wwvvvvvvvvvvvvvzvovdvYvNvCv8v-v"vv
uuuuuuuuuuuuzunubuVuJu>u2u&uuuttttttttttttstgt[tOtEt:t/t$tttssssssssssssvsjs^sRsFs:s.s"ss
rrrrrrrrrrrr{rorcrWrKr?r3r'rrrqqqqqqqqqqqqsqhq\qPqDq8q,q qqppppppppppppxpmpapUpIp=p1p%pp
pooooooooooo}osoho]oRoGok2k&kkkjjjjjjjjjjjjsjgj[jOjCj7j+j jjiiiiiiiiiiiiyimiaiUiIi=i1i%ii
ihhhhhhhhhhh~hrhfhZhNhBh6h*h hhggggggggggggwgkg_gSgHgb2b&bbbaaaaaaaaaaaasaga[aPaDa8a,a aa````````````x`l```U`I`=`1`%``
`___________~_r_f_Z_N_B_6_*_ __^^^^^^^^^^^^v^j^_^S^G^;^/^#^^ ]]]]]]]]]]]]{]o]d]X]L]@]4](] ]]\\\\\\\\\\\\u\i\]\Q\E\9\-\!\\ [[[[[[[[[[[[y[n[b[V[J[>[2[&[[[ZZZZZZZZZZZ~
~ } | {
z y x
w v u t s r q p o
n m l k j i h g
f e d c b a ` _
^ ] \
[ Z Y X W V U T S
R
Q
P
O
N
M
L
K
J
I
H
G
F
E
D
C
B
A
@ ? > = < ;
: 9 8
7 6 5 4 3 2 1 0 /
. - , + * ) (
' & %
$ # " !
~
}
|
{
z
y
x
w
v
u
t
s
r
q
p
o n
!
U
T
S
R
Q
P
O
N
M
L
K
J I
~ } | { z y x w
v u t
s r q p o n m l k
j
i
h
g
f
e
d
c
b
a
`
_
^
]
\
[
Z
Y
X
W V
~ } | { z y x w v
u t s r q p o
n m l
k j i h g f e d c
b a ` _ ^ ] \ [ Z Y
X W V
U T S R Q P O N
M L K J I H G F E D C B A
@ ? >
= < ; : 9 8 7 6 5
4
3
2
1
0
/
.
-
,
+
*
)
(
'
&
%
$
#
"
!
+ * ) ( ' & %
$ # "
!