SQLite format 3@ ~)Di~)- ~YH~~Yi%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse)atablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" NUMERIC, "book_number" NUMERIC, "short_name" NUMERIC, "long_name" TEXT)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT) pY>& regionPeru'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalse!languageAmarakaeri)chapter_stringChaptert#WdescriptionJesucristo oy oa’pak: Kenda Jesucristoa; monigka’uyatenok; Diostaj mo’manopo’yarea’ika’ne:~@|vpjd^XRLF@:4.(" ~~~~~~~~~~~~~~~~?> =<{;:,9;8X7765l4=32l1^0D/7.6--,+~*v)l(n'{&}%$t#m"b!d OL-##<Un~jbY?& * 7 < ; <5 } v\=~~~~~f~I~,~}}}}}}u}\}C}+} ##ff7c80ApoApocalipsis#00ff00JudJudas#00ff003Jn3 Juan#00ff002Jn2 Juan#00ff001Jn1 Juan#00ff002Ped2 Pedro#00ff001Ped1 Pedro#00ff00SanSantiago#ffff00HebHebreos#ffff00FlmnFilemón#ffff00vTitTito#ffff00l2Tim2 Timoteo#ffff00b1Tim1 Timoteo"-#ffff00X2Tes2 Tesalonicenses" -#ffff00N1Tes1 Tesalonicenses !#ffff00DColColosenses !#ffff00:FilFilipenses #ffff000EfeEfesios #ffff00&GálGálatas##ffff002Cor2 Corintios##ffff001Cor1 Corintios#ffff00RomRomanos#00ffffHecHechos#ff6600JohnSan Juan#ff6600LucSan Lucas!#ff6600MarSan Marcos#ff6600MatSan MateoDC   B $A  ( CJ}||xwRvuttKssEonmlkkihgfeeGdcMba``s_c^d\\"[wZJYkX~WVUTfSNRcQ#== @ dXMg:C%Konig do opud to̱e̱pakhueʼ e̱ʼi̱kaʼnayo huadakda o̱ʼe̱. Opud to̱e̱pakhued hua̱e̱ʼeritaj kenpaʼti ayhuataj oʼnonaʼne. gGDo hua̱to̱e̱ to̱e̱hueʼ i̱jje̱y. Do i̱jje̱nig konig ayaʼada e̱e̱ʼnayo kenda do eʼpaktada nogte kanʼto̱e̱pakeʼpo Diosa oʼbatihuapokikaʼ kenpaʼti nogte to̱e̱hueʼ kaʼneʼpo Diosa oʼbatihuapokikaʼ. q~[“Yanʼto̱e̱pak.” Manahueʼ i̱jje̱y. Eʼto̱e̱paktaʼ eʼpaknayo to̱e̱pakdik moʼe̱ne. }-Hua̱to̱e̱ eʼpaktada “Bakdeahueʼ i̱jje̱y,” ahueʼ yanikatiʼ. Kenokaʼ onpapayoʼ boʼpakpo sueʼda huameʼnoe bakdejhueʼ yaʼnunhuatiʼ. Aʼtionaʼpakyaʼpo sueʼda huameʼnoe bakdejhueʼ yaʼnunhuatiʼ. Ken onaʼti hua̱to̱e̱ere yanʼhuedikatiʼ. I̱dada onteʼti hua̱to̱e̱ere eʼhuednayo konig huanopoada namaʼda oʼpaknok kenpaʼti kenda totoʼ oʼpaknok kahueʼ moʼe̱a̱pone. |Huabokerek eʼto̱e̱pakdeʼ hua̱toeen hua̱so̱ʼ onʼta̱i̱kaʼ. Kenpaʼti ettoneʼa̱ hua̱toeen hua̱so̱ʼ onʼto̱i̱kaʼ. ${AEttoneʼ eʼbakdejtaʼ eʼpaknayo hua̱to̱e̱ereda bakdejdik o̱ʼe̱. Konigti huabokerek eʼbakdejtaʼ eʼpaknayo hua̱to̱e̱ereda bakdejdik o̱ʼe̱. 6weOroʼen hua̱so̱ʼ Diosen jak o̱ʼe̱ne. Oroʼomeytaj Diosa keʼnen Noki̱re̱g boʼyokuyne. Oroʼen hua̱so̱ʼyo o̱ʼi̱kaʼ. Oroʼen hua̱so̱ʼ Diosen o̱ʼta̱e̱. uvcNogen hua̱to̱e̱a̱ eʼbakdejtaʼ eʼpaknayo yanʼmakmonikatiʼ. Kenpaʼti nogen hua̱to̱e̱ʼtaj on eʼbakdejtaʼ eʼpaknayo ka̱e̱ʼ yanʼnopo̱e̱po yanʼmonikatiʼ. Nog ettoneʼtaj hua̱tino eʼmati̱e̱ʼnayo o̱ʼnen hua̱so̱ʼtada dakhueaʼda iʼkaʼne. Nogda katepiʼ dakhueaʼ ekaʼnayo o̱ʼnen hua̱so̱ʼtaj dakhueʼ o̱gkahueʼ i̱ʼe̱ne. (uIAyaʼda huaknopo̱e̱ʼeri Cristotaj oʼnoknopo̱e̱po Cristoere konig nogtida hua̱so̱ʼ o̱ʼne. Konig Cristo oʼpakikaʼnig kenomey konigti onʼpakikaʼ. Ht Huabokerek huabakdejeritaj eʼbakdejnayo bottaʼ e̱ʼe̱a̱da konig nogtida o̱ʼne. Kenda opud moʼnopo̱e̱tpiʼ. “Bottaʼ eʼbakdeada konig nogtida o̱ʼne.” Apagbaʼa kenpaʼ oaʼ. sOroʼen hua̱so̱ʼ Cristoen o̱ʼta̱e̱ne. Do Cristoenso̱ʼ i̱jje̱po huabakdejeritaj sigpiʼ bakdejhueʼdikda i̱ji̱kay. r7Diosa Jesús Huairitaj huakudakaʼda e̱e̱ʼtada oʼnoyhuada̱ʼuyatenig konigti kubarakyaʼ Diosa teyda o̱ʼe̱po moʼnoyhuada̱ʼapone oroʼtaj. q Huaaypotehuapa Diosa aypo moʼnigkaʼuyate. Aypotehuapaʼ Diosa huaaypo boʼkaʼuyate. Nogok aypo ehueʼ o̱ʼe̱a̱po kenpaʼti huaaypo ehueʼda o̱ʼe̱a̱pone Diosa kenpaʼ oaʼnok. Nogen hua̱to̱e̱ʼtaj kanʼbakdeʼikeʼpo Diosa oroʼen hua̱so̱ʼ kahueʼ o̱ʼu̱yate. Cristotaj huadakdayoʼ ka̱gkikeʼpo Diosa oroʼen hua̱so̱ʼ oʼkuyate. Kenpaʼti Cristoa dakaʼ mogkikaʼne. jpM “Katepiʼ eʼkaʼtaʼ ijpakpo kaʼdik i̱jje̱y.” Aratbuta onʼbatiaʼpakikaʼ. Katepiʼ kahueʼ yanikaʼ Diosa manahueʼ e̱e̱ʼnayo kenda kaʼdik e̱e̱ʼpiʼ kenda kikaʼdik e̱ʼe̱a̱da tihuapokhueʼdik moʼi̱kaʼne. Katepiʼ oroʼomey kikaʼdik e̱ʼe̱a̱da batikhueʼdik o̱ʼe̱a̱petpiʼ oʼnopo̱e̱po kenda kikahueʼ moʼnikaʼ. o1 Nogte huakkaʼmona opud kenpaʼ boʼkikaʼuynigʼa Diosa bokkahueaʼuyne kenpaʼti Diosa moʼnopoʼto̱e̱nok Diosenyoʼda boʼkikaʼne. Jesús Huairi oʼpaknok Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼpaknok “huadakda moʼe̱ne,” Diosa monaʼuyne. Oroʼen hua̱so̱ʼ Diosen o̱ʼe̱. ^n5 Namaʼda huaaʼeritaj manpe̱e̱hueʼ yanikaʼ. Nogok ayaʼada Diostaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼneapo. Dakhueaʼ huakaʼeri Diosere i̱kahueʼ o̱ʼneapo. Kenpaʼti hua̱to̱e̱ere ehueʼada nogtaj nogtaj ettoneʼtaj huabakdejeri Diosere i̱kahueʼdikda o̱ʼneapo. Kenpaʼti eʼketkaʼ Diostaʼ huaeretpakeri Diosere i̱kahueʼdikda o̱ʼneapo. Kenpaʼti nogen hua̱to̱e̱ʼtaj huabakdejeri Diosere i̱kahueʼdikda o̱ʼneapo. Kenpaʼti huabotbokerekaʼ huabakdejeri Diosere i̱kahueʼdikda o̱ʼneapo. Kenpaʼti huabereeri Diosere i̱kahueʼdikda o̱ʼneapo. Kenpaʼti nogen enʼtamaeʼ huaeretpakeri Diosere i̱kahueʼdikda o̱ʼneapo. Kenpaʼti borrachoaʼ huakikaʼeri. Diosere i̱kahueʼdikda o̱ʼneapo. Kenpaʼti huamahui̱a̱ʼeri Diosere i̱kahueʼdikda o̱ʼneapo Kenpaʼti namaʼda iaʼpo huabakbereʼeri Diosere i̱kahueʼdikda o̱ʼneapo. m !l;Opud huaknopo̱e̱ʼeria nog huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj huayahuaya dakhueaʼda boʼkikaʼne. Kenpaʼti moʼberikaʼne. Dakhueaʼda boʼkikaʼne. +kOKenokaʼ nog huaknopo̱e̱ʼeria opudtaj dakhueaʼda mogkaʼnok kanʼmanoeye̱ʼpo oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri huairite moʼbatohuaʼikaʼne. Kenpaʼ boʼkikaʼpo dakhueʼnanada boʼkikaʼne. Nog huaknopo̱e̱ʼeria ontaj dakhueaʼ e̱gkaʼte sohuataʼda i̱kaʼdik i̱ʼe̱t kenda huadakda o̱ʼe̱. Nog huaknopo̱e̱ʼeri ontaj ekbereʼnayo kenpaʼda kakeʼ nopo̱e̱tdik i̱ʼe̱t kenda huadakda o̱ʼe̱. jwHuamaʼbuya dakhueaʼ e̱gkaʼnayo oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri huairite kanʼmanoeye̱ʼpo batohuahueʼ yanikaʼ. }isKenda monaʼnig opud biraʼdik moʼe̱ne. Opudere nogtida huaknopo̱e̱ʼeriapiʼ nog huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhueaʼda e̱gkaʼnayo opudere nogtida huamaʼbuy huadakda huanopo̱e̱ʼeria menpaʼ ya̱ʼe̱. Keʼna manoeynoeyikaʼdik o̱ʼe̱. zhmHuamaʼbuy nog huamaʼbuytaj dakhueaʼ ekaʼnayo oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri huairite batohuahueʼ yanikaʼ. gDiosen huataʼmoneria namaʼda e̱gkaʼnayo namaʼda o̱gkaʼ oroʼa bahuaaʼdik o̱ʼe̱a̱pone. Kenda moʼnopo̱e̱. Konige̱po oroʼen huaknopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ oʼpe̱e̱po dakhueaʼ oʼkaʼ huaaʼdik o̱ʼe̱a̱pone. Yanʼmanoeynoeypo yanʼbakkahueaʼ. Yf+Nogok keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete ayaʼ aratbut katepiʼ o̱gkadhuahuikaʼuyate Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeria onʼmape̱e̱depo, “Dakhueaʼ onʼmagkadhuahuikaʼuyate.” Onʼbahuaaʼapo. Kenda moʼnopo̱e̱ne. Opudere huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuya sueʼda namaʼda dakhueaʼ ekaʼnayo opuden huairianayo manoeyikaʼdik moʼe̱ne. fe GMenokapiʼ o̱ʼnen huamaʼbuy huaknopo̱e̱ʼeri opudtaj dakhueaʼ oʼkaʼ moʼnopo̱e̱po gobierno huairitaj moʼbatohuaʼikaʼnigʼa. Gobierno huairi Cristotaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱. ¿Menaʼpo Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeried huairite batohuahueʼ moʼi̱kaʼ? Huadakpiʼ dakhueaʼpiʼ oʼkaʼ opuden huairia onaʼdik moʼe̱ne. ddA Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj dakhueaʼda boʼkaʼne. Manahueʼdik i̱ji̱kay. Diosayoʼda kenda manaʼdik o̱ʼe̱. Opudomey huaknopo̱e̱ʼeri boʼkupopakikaʼne. Beʼapi dakhueaʼ eʼkikaʼnayo opuda̱da maoro̱kaʼdik moʼi̱kaʼne. Konige̱po keʼna huaknopo̱e̱ʼeri keʼnen huaoen hua̱to̱e̱ʼtaj okto̱i̱kaʼ, kentaj yanenʼ. c ybk Aratbut Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy i̱jje̱y eaʼada nogta nogta ettoneʼtaj onʼbakdeʼikapiʼ, eʼmato̱e̱a̱da nogda nogda onʼeretpakikapiʼ, eʼketkaʼ diostaj onʼpakikapiʼ, nogeria onʼtierikikapiʼ, borrachoaʼ o̱ʼi̱kapiʼ, huabereʼeri o̱ʼnepiʼ, Kenomeyere i̱kahueʼ yanikaʼ. Kemomeyere bapehueʼ yanikaʼ. Kenda eʼmanaʼtaʼ ijpaki. `a9 Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria nogtaj nogtaj onʼbakdeʼikaʼ, kenpaʼti noga̱ eʼeretmato̱e̱a̱da nogi̱ti nogi̱ti huakkaʼda onʼpakikaʼ, kenpaʼti noga̱ onʼberikaʼ, kenpaʼti noga̱ eʼketkaʼ diostaj onʼderetpakikaʼ. Kenomeyere i̱kahueʼdik yanikaʼ opudtaj onahueʼ o̱ʼnuyne. Kenomeytaj kenpaʼda bakhuahueʼdik moʼe̱ne. 9`k Huabokerek to̱e̱pakhued e̱ʼe̱a̱da ettoneʼtaj enʼbakdeʼikaʼnayo dakhueʼnanada o̱ʼe̱. Kenomeyere i̱kahueʼdik moʼe̱ne. Kenda aʼnenda oʼnigmadoyaʼuyate. _ Konige̱po huadaknopoʼda moʼto̱i̱kaʼpo kenpaʼti buttidayoʼ moʼnopo̱i̱kaʼpo nogi̱ti Cristotaj yanoknopo̱i̱kaʼ nogi̱ti Cristotaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ kenpaʼti nogomeytaj bahuadiayhueʼ yanikaʼ, kenpaʼti nogomeytaj batuktukhueʼ yanikaʼ. ^}Opud dakhueaʼ kahueʼ moʼe̱a̱petpiʼ kenpaʼti huadak boʼkikaʼapetpiʼ kenpaʼti Cristotaj dakaʼ moʼnigpe̱i̱kaʼapetpiʼ ken huabokerek dakhueaʼ eʼkaʼtaj yanentiʼ. ʼUrunopoʼda kaʼnikeʼpo Cristo cruzte oroʼtaj moʼnigbueyʼuyate. 4]aDakhueaʼ huakaʼeritaj, “Dakhueaʼ iʼkikaʼne. Kenpaʼda ya̱o̱ro̱ktiʼ.” Onahued moʼe̱ne. “Huadakda oʼkikay.” Opuda̱ namaʼda boaʼikaʼne. Nogtiada opudya̱ʼ dakhueaʼ eʼkikaʼnayo kenpaʼti kentaj o̱ro̱kahueʼ e̱e̱ʼnayo aʼti ayaʼadakon dakhueaʼda boʼkikaʼapone. V\%Ken dakhueʼ huabokerek keʼnen hua̱so̱ʼtaj castiga ka̱gkeʼpo totoʼtaj yanʼyoktiʼ. Nogok Jesús Huairi eʼtiakte keʼnen noki̱re̱g onteʼti Diosere kaʼnoeanhuahuikeʼpo totoʼtaj yanʼyoktiʼ. 4[aHuairi Jesucristo oʼpaknok yanʼkupopak. Doʼhued noki̱re̱g opudere moʼe̱a̱pone. Kenpaʼti Jesús Huairia opudtaj boʼtihuapokapone. Diosen kaʼdik moʼe̱a̱pone. Z1Doʼhued hua̱so̱ʼ opudere ehueʼ e̱e̱ʼpiʼ doʼhued noki̱re̱gnayo opudere o̱ʼi̱kaʼ. Ken huabokerek dakhueaʼda oʼkikaʼ ijhuaaʼdey. QYOroʼomey huadakda o̱ʼe̱y. ¿Menaʼpo kenpaʼ opud huataʼda moʼtinopo̱i̱kaʼ? Keʼna dakhueaʼda oʼkikaʼpo suhueʼnanada e̱ʼdik moʼi̱kaʼne. Opud eʼkupopakyaʼ maoro̱kaʼdik yanikaʼ. ZX /Opudomeyere nogtida huaknopo̱e̱ʼeria keʼnen huaoen hua̱to̱e̱ʼtaj okto̱e̱, oʼtipe̱e̱y. Kenda dakhueaʼnanada o̱ʼe̱. Ken konig Cristotaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritipiʼ kahueʼ o̱ʼnikaʼ. W1¿Kateataj boʼpak opud? Aʼti do eʼtiakte opudtaj dakhueaʼda eʼmagkapiʼ diʼ eʼmaepiʼ dakaʼda eʼmato̱e̱ʼpiʼ. ¿Kateataj boʼpak?6VeDios Huairitaj eʼnigpe̱i̱kaʼ huakkaʼdik huapa ehueʼ o̱ʼe̱ Dios Huairitaj eʼnigpe̱i̱kaʼte Diosa oroʼtaj moʼnopoʼto̱e̱po Diosen eʼkaʼ montihuapokikaʼne. cU?aʼti opudte ijtiakapoy ijnopo̱e̱y Diosa eʼpaknayo. Kenokaʼ do eʼtiakte huadakda i̱jje̱y huaaʼeri menpaʼ huadak kaʼdik o̱ʼneapo ijnopo̱e̱a̱poy. Oy kenda ondapakikaʼnig buttida o̱ʼe̱ ijnopo̱a̱poy. TPablo omeʼpukpo oroʼte tiakhueʼ ya̱ʼe̱a̱pet sueʼada do huadakda i̱jje̱y huanopo̱e̱ʼeria eʼnopo̱e̱ʼtada, SKonige̱po opudtaj Timoteotaj onʼnigtaʼmonameʼne. Timoteo Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po konig doʼhued huasiʼpo huadiʼnanada o̱ʼe̱. Keʼna Diostaj dakaʼ oʼnigpe̱i̱kaʼ. Konig Jesucristotaj ijnigpe̱i̱kaʼnig kenda monbatiaʼpakapone. Nog huakkaʼ jakyo nog huakkaʼ jakyo Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeritaj ijmanmadikikaʼuynig kenda Timoteoa monbatiaʼpakapone. gRGKonig do ʼuruaʼda ijkikaʼnig konigti ya̱gʼkikaʼ. Kenda huakkaʼda ijpakpo oʼnonaʼne. (QIJesucristoen huadak huaʼa huamanmadikaʼeria huakkaʼda eʼto̱e̱ʼpiʼ huaknopo̱e̱ʼeri nogtida huaoj moʼto̱e̱ne. Doʼtaj moʼto̱e̱ne. Konig opuden huaoj i̱jje̱y. Jesucristo Diosen huamanoeanhuahuikaʼeri o̱ʼe̱ opudtaj oʼnonbatiaʼpakikaʼuynok opud moknopo̱e̱ʼuyne. PKanʼbireʼpo opudtaj nigmadoyahueʼ o̱ʼnene. Opud konig doʼhued huasiʼpo moʼe̱nok dakaʼda onʼboroaypo onʼnigmadoyaʼne. eOC Dakhueaʼda oroʼtaj enʼhuaaʼtada oroa kenomeytaj huadakda huaʼa oʼmaboroayikay. Aʼnenda oydakon oroʼ konig tajpo o̱ʼe̱nok, oroʼ konig pakhueʼ o̱ʼnikaʼnig o̱ʼe̱nok oroʼtaj pakhueʼ moʼe̱po moʼenne. rN] Aypotehuapaʼ yudtatehuapaʼ huakkaʼda oʼbaaʼikaʼpo o̱ʼa̱ro̱gikay. Aratbuta oroʼtaj eʼtidiʼkeʼtada oroʼnayo kenomeytaj huadakda huaʼa oʼbaaʼtokikay. Kenokaʼ oroʼtaj dakhueaʼ e̱gkaʼte bahuadiayhueʼ o̱ʼi̱kay. M{ Aʼnenda oydakon aypotaʼ o̱ʼi̱kay kenpaʼti maymaya̱ʼ o̱ʼi̱kay. Kenpaʼti yudtataʼ paiʼda o̱ʼi̱kay. Aratbuta oroʼtaj dakhueaʼda mogkikaʼne. Oroʼ konig nogyon nogyon oʼhuaʼudhuahuikay. Oroʼen jak sigpiʼ ehueʼda o̱ʼi̱kaʼ. iLK Cristoen oʼkikaʼnok huasegda o̱ʼnepo o̱gkikaʼ aratbuta oroʼtaj moʼtinopo̱e̱po. Oroʼnayo Jesucristotaj dakaʼ oknopo̱i̱kay huataʼda moʼtinopo̱i̱kaʼne. Oroʼnayo teyhueʼda o̱ʼe̱y. Opudnayo teyda moʼe̱ne. Nopo̱e̱hueʼda o̱ʼne. Oroʼtaj aratbuta moʼtinopo̱i̱kaʼnok opudomey huadakda o̱ʼne aratbuta moʼtinopo̱i̱keʼpo. zKm Jesucristoen huadak huaʼa kanʼmanbatiaʼpakeʼpo oroʼtaj Diosa moʼtaʼmonaʼuyne. Diosa oʼpaknok oroʼ huairi ehueʼ o̱ʼe̱y. Huanabaʼonig o̱ʼe̱y. Kenda ayaʼada boʼtiahuayikaʼnig bueydik o̱ʼne. Aratbuta onʼbatiaʼpakikaʼ. FJHuakkaʼda Diostaj oknopo̱i̱kay. Ayaʼda katepiʼ oʼpaknig oʼmato̱e̱y. Opud oy moʼnopo̱e̱nigʼa. Oroʼ huairi o̱ʼe̱y, Pablo Sósteneseretaj pakhueʼ o̱ʼe̱y opuda̱ moʼnopo̱e̱nigʼa. Opudomey huairi kaʼneʼ ijjeretpaki. Opud huairi e̱e̱ʼnayo oroʼ opudere huairi yahueʼdik o̱ʼe̱a̱pet. I“Oroʼnayo huadakda o̱ʼe̱y. Nogomey sueʼda huadak o̱ʼne.” Kenpaʼ nopo̱e̱hueʼdik moʼe̱ne. Ayaʼda moʼmato̱i̱kaʼnig kenpaʼti ayaʼda moʼnopo̱i̱kaʼnig Diosa moʼbayokuyne. Konige̱po doʼhuada ayaʼda ijbaeʼikaʼuy nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. HKenda huaboaʼda oʼnonaʼdene, egomey, kenda opudtehuapaʼ onʼnigbatiaʼpakne. Konig Apolos doere Apagbaʼ oʼkikaʼnig opudtaj oʼnonmadikaʼne. Apagbaʼtayoʼda nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱ne. Diosen huamanmadikaʼeri noga̱ “Huadakda o̱ʼe̱. Kentaj ijpaki. Noga̱ huamanmadikaʼeri dakhueʼda o̱ʼe̱.” Ken konig ahueʼ yanikaʼ. Ayaʼtada konigti yanʼbapakikaʼ. 3G_Kurudya̱ʼ Cristo tiakhued e̱e̱ʼted. “Cristoen huanabaʼ huadak oʼkaʼ dakhueaʼ oʼkaʼ,” ahueʼ yanikaʼ. Cristo eʼtiakte katepiʼ huanabaʼ huanopoyaʼda oʼnopo̱i̱kaʼnig kenpaʼti katepiʼ oʼkikaʼnig konig i̱re̱gi̱re̱g oʼkikaʼnig kenda Cristoa oʼbatiahuayʼeaʼapo. Ayaʼ Cristoa kenda oʼmanopo̱e̱a̱ʼapo. Huabokerek ʼuruaʼda eʼkikaʼnayo, “Huadakda iʼkikameʼne.” Cristoa oʼmanaʼapo. GFOpudomeyere dakhueʼ huamanmadikaʼeri huanabaʼ ehueʼ i̱ji̱kaʼuy donayo ijnopo̱e̱y. Konige̱po Diostaj huadakda i̱jje̱y ahueʼdik i̱jje̱y. Diosayoʼda kenda huaaʼdik meʼe̱ne. E#Pablo huadakda huanabaʼ Diosen oʼkikaʼ doʼtaj opudomey moʼnopo̱e̱tpiʼ. Pablo sueʼda huadak huanabaʼ oʼkikaʼ moʼnopo̱e̱tpiʼ. Kenda mepuʼkehueʼdik i̱jje̱y. Kenda ijkikaʼuy huadakpiʼ dakhueʼpiʼ do kenpaʼti huataʼda tomeʼpukhueʼdik i̱jje̱y. DHuanabaʼa huairien oʼtamato̱e̱po dakaʼda tamato̱e̱dik o̱ʼnikaʼpo kenpaʼti keʼnen huairitaj dakaʼda kanʼnigpeeonhuahuikeʼ. QC Apolos doere Cristoen huanabaʼ o̱ʼe̱po Jesucristoen buttida huaʼa dakaʼ kanʼmanmadikeʼpo Diosa moʼnopo̱e̱a̱ʼuyne kenpaʼti moʼtaʼmonaʼuyne. Ken konigda opuda̱ oroʼtaj moki̱e̱ʼne. HB Opud Cristoen moʼe̱ne kenpaʼti Cristo Diosen o̱ʼe̱.gAGKanʼmanmadikikeʼpo opudtaj Diosa Pablo Apolosere Pedrotaere boʼyokuyne. Huadari boʼyokuyne. Eʼnoeʼ kenpaʼti eʼbuey boʼyokuyne. Oyda kenpaʼti nogok moʼnoeonhuahuikaʼapone. Kenda ayaʼda oʼpuden moʼta̱e̱ne. %@CKonige̱po, “Oroʼen huamanmadikaʼerinayo ʼuruaʼda monmadikikaʼne,” ken konig batiaʼpakhueʼ yanikaʼ. Diosanayo opudtaj ayaʼda boʼyokdemeʼne. +?O“Huakkaʼ huanopo̱e̱ʼerien eʼnopo̱i̱kaʼtaj Diosanayo oʼnopo̱e̱. Kenomey namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼnig Diosa oʼnopo̱e̱.” Kendakon Apagbaʼ oaʼ. >{In huadariyaʼ huabokerek huakkaʼda onʼnopo̱i̱kaʼ. Aratbutada eʼnopo̱e̱ʼ Diosa pakhueʼda o̱ʼi̱kaʼ. “Huakkaʼda ijnopo̱e̱y aratbuta eaʼada namaʼda o̱gkikaʼnok Diosa oʼnopo̱e̱po ehueʼda oʼmaeaʼ.” Apagbaʼ kenpaʼ oaʼ. =)Huataʼda namaʼda onahueʼ yanikaʼ. “Donayo huakkaʼ ijnopo̱e̱y.” Ahueʼ yanikaʼ. Aratbutenda eʼnopo̱e̱ʼ huakkaʼda ijnopo̱e̱y bepiʼ eʼnopo̱e̱ʼnayo hueretda eʼnopo̱e̱ʼ aʼnopo̱e̱yaʼpo “nopo̱e̱hueʼda i̱jje̱y,” kanʼnopo̱i̱keʼ. <Diosen jak kenpaʼda ʼuruaʼda o̱ʼi̱kaʼ. Diostaj ʼuruaʼda o̱ʼe̱. Kenpaʼti opud Diosen jak konig moʼe̱ne. ʼUruaʼda Diostaj moʼi̱kaʼnok. Diosen huaknopo̱e̱ʼeritaj beʼapiʼ dakhueaʼ eʼbatokaʼnayo Diosa kentaj keʼpoda castiga oʼmagkaʼapo. ;Opud Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri moʼe̱ne. Opud konig Diosen jak moʼe̱po Diosen Noki̱re̱g opudennopoʼyo o̱ʼi̱kaʼ. ':GSueʼda huadak huamanmadikaʼerien huaknopo̱e̱ʼeri eknopo̱e̱ʼada eʼbatiknayo Diosen huaʼa huamanmadikaʼeria sueʼda huadakamon onʼmanmadikikaʼnok ehueʼda o̱ʼe̱a̱po. Huamanmadikaʼeriyoʼda konig jak eʼbakpakyaʼ oʼnoro̱kpo Cristoere onteʼti onʼnoeonhuahuikaʼapo. 9Konig ʼiddute jak o̱gkadhuaʼpo Diosen huadak huaʼa onʼmanmadikikaʼuy. Huaknopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ onʼmanmadikikaʼuy. Huaknopo̱e̱ʼeri dakaʼda eknopounhuahuikaʼnayo batikhueʼda e̱ʼi̱kaʼnayo huamanmadikaʼeritaj dakhuapa yaʼbayokapet Diosa. q8[ Jesús eʼtiakte Diosen keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe o̱ʼe̱a̱po. Kenokaʼ ayaʼda Diosen dakhuapa onʼbaaʼdeʼikaʼnigʼa ayaʼada onʼtiahuayapo. Diosa oʼbatiahuayʼeaʼapo. Dios konig taʼak oʼbakpakaʼapo. Sueʼda huadak enʼbaaʼnayo oʼbakpakapo. Sueʼda huadak eʼmanmadikaʼ oʼbakpakaʼapo. Huadakda eʼmanmadikikaʼ bakpakahueʼ o̱ʼe̱a̱po. ,7Q Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj nogte huamanmadikaʼeria ʼuruaʼda onʼmanmadikaʼapo. Nogomeya̱ sueʼda huadakdik huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼmanmadikaʼapo. f6E Jesucristo konig Diosen jak ʼiddu Diosa onhuada̱ʼ noga̱ jak ʼiddu ehueʼdikda o̱ʼne. <5q Do konig ʼuru jak huakaʼeri i̱jje̱po Diosa beʼteyaʼnok jak huanhuad konig ʼiddu ijkaʼuy. Jesucristoen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakikay. Ijmanmadikikay. Diosa beʼtihuapokonhuahuaʼuyne. Jak ʼiddu ayaʼ jak huanhuad o̱ʼe̱. Jesucristotaj eknopo̱e̱ʼ konig jak iddu o̱ʼe̱. Huaknopo̱e̱ʼeritaj noga̱ Diosen huaʼa onʼmanmadikikaʼ. Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeritaj kanʼmanmadikikeʼpo dakaʼ kanʼmanmadikikeʼ. Z4- Oroʼ Diosenyoʼda huanigkaʼeri o̱ʼe̱ne. Opudnayo konig Diosen taʼba moʼe̱ne. Opudtaj ʼuruaʼnanada Diosa mogkikaʼne. Opudomey Jesucristotaj moknopo̱e̱nok konig Diosen jak moʼe̱ne Diosa oʼkaʼ. E3Jesucristoen huadak huaʼa huamanbatiaʼpakeri kenpaʼti Diosen huamanmadikaʼeri konigti huadaknada o̱gkikaʼ. Kenda noga̱ noga̱ o̱gkikaʼ Diosa oʼnopo̱e̱po dakhuapa oʼbayokapo. U2#Beʼapiʼ Cristoen huadak huaʼa huamanbatiaʼpakeri hueretda ehueʼda o̱ʼne. Beʼapiʼ huamanmadikaʼeri hueretda ehueʼda o̱ʼne. Diosayoʼda nogi̱ti nogi̱ti yaknopo̱e̱ʼtaj oʼbatihuapokikaʼ. c1?Do Jesucristoen huadak huaʼa oʼnonbatiaʼpakonhuahuikaʼuyne. Diosa opudtaj huaboaʼda moknopo̱e̱a̱ʼuyne. Apolosa opudtaj monmadikikaʼuyne. Diosa oʼtihuapoknok nogi̱ti nogi̱ti Cristotaj moknopo̱e̱ʼuyate. 0yDo Pablo Apolosere Diosen huanabaʼ o̱ʼe̱po Diosen oʼkikay. Jesucristoen huadak huaʼa oʼnonmadikaʼuynok opudomey Jesústaj moknopo̱e̱ʼuy. Konig Diosa menaʼuynigda ijmanmadikikaʼuy. Konig Diosa Apolostaj onaʼuynigda oʼkikaʼuy. ]/3“Pabloen huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱y.” Noga̱ boaʼne. “Apolosen huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱y.” Noga̱ boikaʼne. Konig huabokerek Diosen Noki̱re̱g nopoʼto̱e̱hueʼnanada hua̱e̱ʼeri moʼi̱kaʼ. L.Aratbutada onʼpakpo o̱gkikaʼnig opudomeya̱kon Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼpakikaʼnig kikahueʼ moʼi̱kaʼne. Nogtaj nogtaj dig moʼbahuahuaypo kenpaʼti nogtaj nogtaj moʼmaboyikaʼne. Konig Diostaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri o̱gkikaʼnig opudomey bokikaʼne Diosen Noki̱re̱gtaj nigpe̱e̱hueʼda moʼi̱kaʼne. $-AKonig huasiʼpotaj onʼhue̱ onʼyokikaʼ konig sigda sigda dakaʼda opudtaj oʼnonmadikikaʼuyne. Konig huabokerektaj ijmanmadikikay opudtaj onmadikahueʼ o̱ʼnikaʼuyne. Huabokerektaj eʼmanmadikaʼ pe̱e̱hueʼdikda moʼi̱kaʼuyne oyda kenpaʼti pe̱e̱hueʼdik moʼi̱kaʼne. h, KKen konig huabokerek Diosen Noki̱re̱ga̱ nopoʼto̱e̱hueʼda moʼe̱nok opudtaj onbatiaʼpakdik i̱ji̱kaʼuy, egomey, pogomey. Konig huasiʼpo huaboaʼda Cristotaj oʼnoknopo̱e̱denigtaj onbatiaʼpakdik i̱ji̱kaʼuy. +#“Kenda Dios Huairi oʼnopo̱i̱kaʼnig beʼapiʼ nopo̱e̱hueʼdik o̱ʼne. Diostaj onmadikahueʼdik o̱ʼne.” Apagbaʼa kenpaʼ oaʼ. Oroʼnayo Diosen Noki̱re̱g oʼnopoʼto̱e̱ne oʼnopo̱e̱y. Konige̱po Cristoen eʼnopo̱e̱ʼ oroʼakon oʼnopo̱e̱ne.%*CAratbut Diosen Noki̱re̱g onʼnopoʼto̱e̱po ayaʼda nopo̱e̱ʼdik o̱ʼne. Huadak ya̱ʼe̱tpiʼ dakhueʼ ya̱ʼe̱tpiʼ nopo̱e̱ʼdik o̱ʼne. Nogomey Diosen Noki̱re̱g to̱e̱hueʼ o̱ʼnepo “dakhueaʼ o̱gkaʼ,” oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeritaj huaahueʼdik o̱ʼnikaʼ. C)Aratbuta Diosen Noki̱re̱g to̱e̱hueʼ o̱ʼnepo kenda Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanmadikikaʼnig pe̱e̱hueʼdik o̱ʼnikaʼ. Diosen eʼmanmadikaʼ namaʼda o̱ʼe̱ onʼnopo̱e̱po. Diosen eʼmanmadikaʼ nopounkahueʼ o̱ʼnikaʼ. Kenomeynayo Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱nok onʼnopoenkikaʼ. ( Kenda Diosa oroʼtaj moʼnigkikaʼapone Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. Kenda oʼmanmadikikay. Konig huabokerekada onʼnopo̱i̱kaʼnig manmadikahueʼ o̱ʼi̱kay. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok Diosen huaʼa oroʼa oʼmanmadikikay. '' Konigti kenda Diosa katetehueʼ moʼnigkikaʼaponig aʼnopoenkayaʼpo Diosen Noki̱re̱g oeʼuy. Aratbuten noki̱re̱g baehueʼ o̱ʼu̱yne. j&M Konig nog aratbuta onʼnopo̱i̱kaʼnig oroʼomeynayo nopo̱e̱hueʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Keʼnen noki̱re̱ga̱yoʼda kenda onʼnopo̱e̱. Konigti kenda Dios oʼnopo̱i̱kaʼnig Diosen Noki̱re̱ga̱yoʼda oʼnopo̱e̱. \%1 Kenda Diosa moʼnigkikaʼaponig oroʼtaj aʼmanopoenkayaʼpo Diosen Noki̱re̱ga̱ boʼtihuapokuyne. Ayaʼda Diosa oʼnopo̱e̱ Diosen Noki̱re̱g kenpaʼti oʼnopo̱e̱po oroʼtaj moʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. *$M Apagbaʼa oaʼpo:Diostaj diʼda hua̱e̱ʼeritaj ʼuruaʼda Diosa moʼnigkikaʼapone. Kenda Dios ʼuruaʼda moʼnigkikaponig aratbuten huakpoa tiahuayhueʼdikda o̱ʼnikaʼuy. Kenda pe̱e̱hueʼda o̱ʼnikaʼuy. Kenpaʼti kenda Diosa moʼnigkikaponig nopo̱e̱hueʼda o̱ʼnikaʼuy. (#IKenda nogbayo nogbayo huairi nopoenkahueʼ o̱ʼneʼuyate. Eʼnopoenkaʼnayo Jesús oroʼen ʼuruda huairitaj hue̱ypa cruzte arakhueʼ ya̱ʼneayʼu̱ye̱t. Q"Aʼnennanada Dios soatayoʼ oʼnopo̱i̱kaʼuyatenig aratbuttaj ijmanbatiaʼpakikay. Huadari kahued oroʼtaj kurudyo̱ ijbatohuaʼapoy Diosa soatayoʼ oʼnopo̱e̱ʼuyate. Kenda ijmanbatiaʼpakikay. k!OHuaknopo̱e̱ʼeri dakaʼda oʼnoknopoeonhuahuikaʼnigtaj Diosen ʼuruaʼda huanopo̱e̱ʼ oʼmanmadikikay. Kenda oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri onʼnopo̱i̱kaʼnig manmadikahueʼ o̱ʼi̱kay. Oy gobierno huairi o̱ʼnikaʼnignayo onʼbueyapo kenpaʼti kenomeyen eʼnopo̱e̱ʼ ehueʼda o̱ʼe̱a̱po. Kenomeyen huaʼa manmadikahueʼ o̱ʼi̱kay. | qHuabokereken ʼuruda huaʼa moʼpe̱e̱depo Diostaj moknopo̱e̱nigʼa Dios kenda pakhueʼ o̱ʼe̱. Diosen teyda huaʼa moʼpe̱e̱depo moknopo̱i̱kaʼ. Kenda Dios oʼpak. Diosen eʼnopo̱e̱ʼ Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopo̱e̱a̱ʼikaʼ Jesucristoen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakpo konig huakkaʼ huamanopo̱e̱ʼeria ʼurunanada onʼmanmadikaʼnig manmadikahueʼ i̱ji̱kaʼuy. Diosen Noki̱re̱ga̱nayo teyda beʼtihuapokikaʼnok dakaʼ Jesucristoen huadak huaʼayoʼda ijmanbatiaʼpakikaʼuy. wJesucristoen huadak huaʼa ijmanmadikaʼpo konig teyhueʼda i̱ji̱kaʼpo kenpaʼti ijjiriga̱ʼpo ijmeʼpukikaʼuy. FAʼnenda opudomeyere i̱jjunhuaʼpo opudtaj Jesucristotayoʼda eʼtiaʼpakikaʼtaʼ ijpakuy. Kenpaʼti Cristo hue̱ypa cruzte oʼbueyʼuyate kendayoʼda eʼmanbatiaʼpaktaʼ ijpakikaʼuy. A }Aʼnenda opudomeytaj ataʼhuadeyaʼpo onʼhuahuaʼuy, egomey. Jesucristoa moʼnigkaʼuyatenig ijmanbatiaʼpakikaʼuy. Diga̱ʼda huanopo̱e̱ʼerien huaʼa onikahueʼ o̱ʼnikaʼuyne. I  Konige̱po, “Huaboroʼda Dios. Huadakda o̱ʼe̱ Dios. Huamatinepahuiʼeri Dios o̱ʼe̱. Huakkaʼda oʼkaʼuyate. Kenpaʼ aratbuta kanʼmanbatiaʼpakikeʼ.” Ken konig Apagbaʼa oaʼ.d CDiosa oʼpaknok oroʼomey Jesucristotaj oknopo̱i̱kaʼne. Jesucristotaj oknopo̱e̱po Diosa ʼuruaʼda eʼkikaʼ moʼnopo̱i̱kaʼne. Jesucristotaj oknopo̱e̱po Diostaj huadakyoʼ o̱ʼi̱kaʼne. Jesucristotaj oknopo̱e̱po Diosenyoʼda eʼkikataʼ oʼpakikaʼne. Jesucristotaj oknopo̱e̱nok Diosa moʼnopoʼto̱e̱po moʼnoeanhuahuikaʼapone.  “Huadakda i̱jje̱y. Huairi i̱jje̱y. Huakkaʼda ijnopo̱e̱y.” Dios eʼpe̱e̱te ahueʼdikda kaʼnikeʼpo kenda Diosa oʼkaʼuy.  +Aratbuttaj huairi ehueʼkon kanʼbayahueʼpo Diosa huairi ehueʼtakon huanabaʼtaj paiʼda aratbuttaj huatibiraeʼeritaj oʼbaktieʼeaʼuyate.  Diosa oʼpakpo sueʼda huanopo̱e̱ʼeritaj oʼbaktieʼeaʼuyate. Huakkaʼ huanopo̱e̱ʼeria kanʼbiraʼeʼpo Diosa nopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj oʼbaktieʼeaʼuyate. Teyda aratbut kanʼbiraʼeʼpo aratbut sueʼda teytaj Diosa oʼpakpo oʼbaktieʼeaʼuyate. e EOpudomey huaknopo̱e̱ʼeri sueʼada huakkaʼ huanopo̱e̱ʼeri e̱e̱ʼpiʼ sueʼada teyda huairi e̱e̱ʼpiʼ sueʼada huairi huairiensiʼpo e̱e̱ʼpiʼ Diosa boktieʼeaʼuyne. Kenda nopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne, egomey. x kKamanigbueyeʼpo Diosa kurudya̱ʼ Jesústaj oʼtaʼmonaʼuyate. Dios nopo̱e̱hueʼada oʼkaʼ teyhueʼada oʼkaʼuy aratbutada enʼnopo̱e̱ʼtada Diosa kenda oʼkaʼpo huakkaʼnanada oʼnopo̱e̱po oʼkaʼuyate. Teynanada oʼkaʼuyate. s aJudío aratbut huaknopo̱e̱ʼeri kenpaʼti nog aratbut huaknopo̱e̱ʼeri Jesucristotaj onʼnigpe̱e̱nok kenomeytanayo Diosa oʼbakkahueaʼpo onteʼti Diosere oʼmanoeanhuahuikaʼapo. Kenda Dios oʼnopo̱e̱po ʼuruaʼda oʼkikaʼ. 5 eHue̱ypa cruzte Cristo oroʼtaj moʼnigbueyʼuyate. Oroʼa oʼmanbatiaʼpakikay. Kenda judío aratbut onʼpe̱e̱po huakkaʼ oʼnokbiraʼpo oknopo̱e̱hueʼdik o̱ʼnikaʼ. Jesús hue̱ypa cruzte aratbuttaj oʼmanigbueyʼuyate nog aratbutada onʼpe̱e̱po namaʼda huaʼa o̱ʼe̱ onʼnopo̱i̱kaʼ. 1 ]Judío aratbuta aknopo̱e̱yaʼpo konig Diosayoʼda kaʼdik o̱ʼe̱nig eaktiahuayentaʼ onʼpakikaʼ. Nogda nogda eʼnopo̱e̱ʼtaʼ nog aratbutada onʼpakikaʼ.  7Dios oʼpaknok aratbut hua̱ʼenda dakaʼ onʼnopunhuahuikaʼpo Diostaj oknopo̱e̱hueʼdik o̱ʼnikaʼ. Diosa dakaʼ oʼnopo̱e̱po Jesúsen huadak huaʼa huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmanopoʼyareaʼikaʼ. Ken huadak huaʼataj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼerianayo onʼtierikikaʼ. ( KHuakkaʼ huanopo̱e̱ʼeri ʼuruaʼda huanopo̱e̱ʼeri namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼnigʼa Diosa oʼmanopo̱e̱a̱ʼde. Diosyoʼda huadaknada oʼnopo̱e̱.  Apagbaʼte inpaʼ oʼmadoyaʼuyate:Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria huakkaʼ katetapiʼ onʼnopo̱i̱kaʼnigʼa. Nogok nopo̱e̱hueʼda o̱ʼneapo. Aratbut huakkaʼ onʼnopo̱e̱nigʼa kenda namaʼda onʼnopo̱e̱ ijhuaaʼapoy. Aʼnennada Diosa oaʼuyate. R Hue̱ypa cruzte Cristo oʼbueyʼuyate oʼmanmadikaʼikay. Kenda huaʼa namaʼda o̱ʼe̱ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria onʼnopo̱i̱kaʼpo kenpaʼda bueydik o̱ʼnikaʼapo. Oroʼnayo Cristoen huadak huaʼa oknopo̱i̱kaʼpo onteʼti Cristoere oʼnoeonhuahuikaʼapone. Teyda huadika Dios oroʼtaj moʼnoeanhuahuikaʼapone. X  +Bautiza kamagkeʼpo Cristoa taʼmonahueʼ meʼu̱yne. Jesúsen huadak huaʼa kamanbatiaʼpakikeʼpo Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Aratbuttaj Jesúsa oʼmanigbueyʼuyate. Oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ aʼbakkahueayaʼpo oʼmanigbueyʼuyate. Jesús onteʼti oʼnoepo aratbuttaj oʼmanoeanhuahuikaʼapo. Kenpaʼ Jesúsa oʼkaʼuyate kamanbatiaʼpakikeʼpo meʼtaʼmonaʼuyne. Doʼhuedda ʼuruaʼda huadik kamanbatiaʼpakikeʼpo taʼmonahueʼ meʼu̱yne. ʼUruaʼda huadik aratbuten huadikda eʼmanbatiaʼpakikaʼnayo Cristotaj oknopo̱e̱hueʼdikda ya̱ʼneapet. Kenpaʼti Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ bakkahueahueʼdik ya̱ʼe̱a̱pet. Kenpaʼti Cristoere noeonhuahuahueʼdik ya̱ʼneapet. Onteʼti kanʼmanounhuahuikeʼpo Jesús oʼmanigbueyʼuyate. Kenda Diosa oʼmanigkaʼuyate. Kenda huadak huaʼa huakkaʼda oʼnoknopo̱e̱denok Diosa oʼmanopoʼyareaʼde.  ;...Aaʼ yokkahueate nogtaj bautiza yo̱gkaʼuy. Estéfanas huabeteretaj bautiza yo̱gkaʼuy. Nogtanayo bautiza magkahueʼda i̱jje̱ʼuy ijnopo̱e̱y. a  =Pabloen huaknopo̱e̱ʼeri ka̱e̱ʼpo bautiza mogkaʼuyne beʼapiʼ ahueʼdik o̱ʼne.   Bottaʼtayoʼda bautiza ijmagkaʼuy. Crispotaj Gayotaere bautiza ijmagkaʼuy. Nogtanayo bautiza magkahueʼda i̱jje̱ʼuy. /  Y Cristotaj poʼsakeahueʼ o̱ʼnuy. Hue̱ypa cruzte do Pabloa nigbueyhueʼ o̱ʼneʼuyne. Konig doʼhued huaknopo̱e̱ʼeri kaʼneʼpo bautiza o̱gkahueʼ o̱ʼnuyne. M  “Pabloen huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱y.” Sueʼada oʼdaʼikaʼ. “Apolosen huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱y.” Nogomeya̱ oʼdaʼikaʼ. “Pedroen huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱y.” Nogomeya̱ oʼdaʼikaʼ. “Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱y.” Nogomeya̱ oʼdaʼikaʼ. Ken konig nogpaʼ nogpaʼ opuda̱ boaʼikaʼne. | s Huayahuaya nogpaʼ nogpaʼ huadik onʼbatiaʼpakikaʼ. Cloéen jak hua̱e̱ʼeri kenda menameʼne, egomey pogomey. / Y Opud huakkaʼda moʼe̱po konigyoʼ ayaʼada yanʼnopo̱i̱kaʼ. Konigyoʼ yanʼbatiaʼpakikaʼ. Nogpaʼ nogpaʼ batiaʼpakhueʼ yanikaʼ. Konigyoʼ yanʼnopo̱i̱kaʼ. Konig Dios oʼpakikaʼnig yanʼnopo̱i̱kaʼ, egomey pogomey. Jesucristo Huairi kenda oʼpaknok diga̱ʼda oʼnonaʼne. i MKenda Diosa oʼikaʼnig kenda oʼkikaʼapo. Diosen huasiʼpoere moʼnoeonhuahuikeʼpo Diosa opudtaj moʼbaktieʼeaʼuyate. Cristo Jesústaj moknopo̱i̱kaʼnok Diosa huakkaʼ boʼtihuapokikaʼne. Diostaj moʼnigpe̱e̱nok ʼurunanada e̱ʼhua̱e̱ʼ huakkaʼ boʼtihuapokikaʼne. Jesucristotaj moknopo̱e̱nok ayaʼ opuda̱ Diosen dakaʼ ka̱gkikeʼpo Diosa huakkaʼ boʼtihuapokikaʼne. ʼUrudayoʼ kanʼbatiaʼpakikeʼpo Diosa boʼtihuapokikaʼne. Diosen opuda̱ kanʼnopo̱i̱keʼpo Diosa boʼtihuapokikaʼne. Jesucristoen eʼmanmadikaʼte kanʼpe̱e̱ʼpo Diosa eʼtihuapokok dakaʼda moknopo̱i̱kaʼpo moʼnigpe̱i̱kaʼ. Konige̱po Jesucristo onteʼti eʼtiakapoʼte moʼnigunhuahuikaʼnok Diosa ayaʼ dakaʼ ka̱gkikeʼpo boʼtihuapokikaʼne. Kenpaʼti Jesucristo eʼtiakapoʼte keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoetedakon Diosa moʼnopoʼteypakaʼikaʼapet. Keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete “Dakhueaʼ o̱gkaʼ,” beʼapiʼ huaahueʼdik o̱ʼneapo. Konige̱po Diostaj dakiti yonikay. Opud bokupopakpo Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱ne, kenpayoʼda yanʼnopo̱i̱kaʼ. Nogpaʼ nogpaʼ nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ.   y mApag Dios oroʼen o̱ʼe̱. Dios, Huairi Jesucristoerea opudtaj huadakda montihuapokikeʼ kenpaʼti opudtaj huadaknopoaʼda mogkikeʼ. Moʼnopoʼnoeyikeʼ. Jesucristotaj moknopo̱e̱nok Diosa opudtaj dakaʼ mogkikaʼpo boʼtihuapokikaʼne. L Opud Corinto huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeri moʼe̱ne. Diosensiʼpo kaʼneʼpo Diosa opudtaj boktieʼeaʼuyate. Jesucristotaj moknopo̱e̱po Diosen moʼe̱ne. Opudtaj onʼnigmadoyaʼne. Nogyon nogyon ayaʼtada Huairi Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼnigmadoyaʼne. Jesucristo oroʼomeyen kenomeyenere Huairi o̱ʼe̱. 3 cDo Pablo i̱jje̱y. Jesucristoen huadak huaʼa kaʼmanbatiaʼpakikeʼpo Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Opudtaj oʼnigmadoyaʼne. Do huamaʼbuy Sósteneserea onʼnigmadoyaʼne. ~w}|{yxwv}u^tdsrqpFofn~mm:lgkj:ishhfedd cba``@__^j]b\W[^ZY5XW#UTSSXSQqPPONN MiKJJ IUHqGFFEPDiCtBA@g@[?>==6Oroʼen hua̱so̱ʼa̱ huaʼi huaku huabaʼ nogda nogda eʼto̱e̱a̱da nogso̱ʼtida o̱ʼe̱ne. Konigti Cristoen hua̱so̱ʼ huakkaʼ e̱ʼe̱a̱da konig nogso̱ʼtida o̱ʼe̱ne. Oroʼ huaknopo̱e̱ʼeri konig Cristoen nogso̱ʼtida o̱ʼe̱ne. <q Ken koniga̱ʼ ijjaʼdey nogda nogda kaʼdik o̱ʼe̱ne Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼbatihuapokikaʼnok. Nogtiada Diosen Noki̱re̱ga̱yoʼda oʼbatihuapokikaʼ. Diosen Huanoki̱re̱ga̱da oʼpakpo nogda nogda eʼkaʼ nogtaj nogtaj oʼbatihuapokikaʼ. Ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeri konig nogso̱ʼtida o̱ʼnikaʼ. oW Nogomeytaj Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼbatihuapoknok konig Diosayoʼda kaʼdik o̱ʼi̱kaʼnig kaʼdik o̱ʼnikaʼapo. Nogomeytaj Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopo̱e̱a̱ʼnok Diosen manbatiaʼpakikaʼdik o̱ʼnikaʼapo. Kenpaʼti nogomeytaj huamaki̱e̱ʼ Diosa oʼtihuapokikaʼ. Buttida huamanmadikaʼeria eʼtiakpiʼ namaʼda huamanmadikaʼeri eʼtiakpiʼ maki̱e̱ʼdik o̱ʼnikaʼapo. Nogomeytaj Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼbatihuapoknok nogen huaʼate manbatiaʼpakikaʼdik o̱ʼnikaʼapo. Kenpaʼti nogomey Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼnopo̱e̱a̱ʼnok nogen huaʼate oʼmanpe̱e̱depo opuden huaʼate konigti oaʼ. 6e Nogomeytaj Jesústaj huakkaʼ huaknopo̱e̱ʼ oʼbatihuapokikaʼ. Kenpaʼti nogomeytaj konigti Diosen Noki̱re̱g oʼbatihuapoknok dakhueʼtaj bayareaʼdik o̱ʼnikaʼapo.  Nogte Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼbatihuapoknok ʼuruaʼda eʼkaʼ eʼnopo̱e̱ʼ manmadikaʼdik o̱ʼnikaʼ. Nogte Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼbatihuapoknok Diostaj ʼuruaʼda eʼnopo̱e̱ʼ onʼmanbatiaʼpakikaʼ. Kenpaʼti eʼmanmadikaʼ Diosa oʼbatihuapokikaʼ. 7 Ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeritada aʼtihuapokikayaʼpo nogtaʼti nogtaʼti ayaʼtada huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱i̱kaʼpo. a; Noga̱ nogda nogda Diosen kikaʼdik kaʼnikeʼpo Diosada ayaʼtada oʼbatihuapokikaʼ. lQ Dios Huairitayoʼda oʼnigpe̱i̱kapo nogpaʼ nogpaʼ eʼkaʼ oroʼ aratbuttaj oʼbatihuapokikay. xi Diosa oʼpakpo nogda nogda eʼkikaʼ Diosen Noki̱re̱gyoʼda nogtida e̱ʼe̱a̱da boʼtihuapokikaʼne. # Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼnopoʼto̱e̱nok “Jesús dakhueʼda o̱ʼe̱,” beʼapiʼ ahueʼdikda o̱ʼne. Kenpaʼti Diosen Noki̱re̱ga̱ nopoʼto̱e̱hueʼ o̱ʼe̱nok “Jesús Huairi o̱ʼe̱,” beʼapiʼ ahueʼdik o̱ʼne. Kenda eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ ijpaki.  { Aʼnenda huaknopo̱e̱ʼeri ehued e̱e̱ʼted eʼketkaʼ dios apakhueʼdikda e̱e̱ʼtada opuda̱ boʼpakikaʼuy. ;  q Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱nok noga̱ noga̱ nogda nogda Diosen kikaʼdik o̱ʼne Diosen huaknopo̱e̱ʼeria. Kenda eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ ijpaki, egomey, pogomey. ( I "Diosa castiga kahueʼdik ka̱e̱ʼpo beʼapiʼ huakkaʼ aypotaj e̱e̱ʼnayo o̱ʼnen jakyaʼda yanʼbapikatiʼ. Do ijtiakdepo nogda oʼnonmadikaʼapone.  !Ken Jesústaj okkahuehueʼ e̱e̱ʼ aypo aʼbapeyaʼpo boʼkupopakpo adte pehueʼ ya̱ʼnepo yanʼmanige̱ʼikaʼ, egomey pogomey. w g Diosa oroʼtaj eʼnopoʼkoreaʼtaʼ boʼtipakpo sigpiʼ castiga mogkaʼene. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj Diosa kenpaʼda castiga oʼmagkaʼapo. Oroʼ huaknopo̱e̱ʼeritanayo kenpaʼda castiga e̱gkaʼtaʼ tipakhueʼ moʼi̱kaʼne.  “Menpaʼ do huadakda ijkikaʼ,” oroʼada dakaʼda eʼnopo̱i̱kaʼnayo Dios oroʼtaj dakhueaʼ o̱gkahueʼdik moʼe̱a̱pone. ~u Konige̱po opud huakkaʼda dakhueʼda moʼe̱ne, huakkaʼda teyhueʼda moʼe̱ne, kenpaʼti sueʼda onʼbueydemeʼ. )K Jesús hua̱so̱ʼda moʼnigbueyʼuyate okkahuepo beʼapiʼ adte namaʼda eʼpeʼnayo kenpaʼti adte namaʼda eʼmaiʼnayo Diosa kentaj castiga oʼmagkaʼapo. *M Bapehueda̱ded menpaʼ Diostaj dakaʼ ijnigpe̱i̱kay huakkuruda yanʼnopo̱e̱ʼ. Diostaj huadakda eʼkikaʼnayo ken pan kanʼbapikeʼ ken vino kanʼmayikeʼ. nU Huamaʼbuytaj diʼ ehueʼada kenpaʼti dakaʼ oknopo̱e̱hueʼada beʼapiʼ Jesústaj okkahuehueʼ hua̱e̱ʼ pan eʼpeʼnayo Jesúsen hua̱so̱ʼtaj dakhueaʼda oʼkaʼ. Huamaʼbuytaj diʼ ehueʼada kenpaʼti dakaʼ oknopo̱e̱hueʼada beʼapiʼ Jesústaj okkahuehueʼ hua̱e̱ʼ vino adte namaʼda eʼmaiʼnayo Jesúsen mimitaj dakhueaʼda oʼkaʼ. |q Jesús onteʼti tiakhued e̱e̱ʼted menokapiʼ in pan moʼbapeʼikaʼ kenpaʼti in vino moʼmaiʼikaʼ Jesús Huairi moʼnigbueyʼuyne opuda̱ moʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼne. Monig Jesústaj okkahuehueʼ hua̱e̱ʼ aypo bapeʼdik o̱ʼi̱kaʼ.  Onʼbapeʼdepo konigti vino huamaiʼpuʼ huabaʼte oʼto̱e̱po, “In vino huamaiʼpuʼ konig doʼhued mimi ijmanigjoy opuden dakhueaʼ eʼkaʼ yokkahueaʼapoy. Menokapiʼ yanʼmayi̱kaʼpo doʼtaj okkahuehueʼ yanikatiʼ.” Jesúsa oʼmanaʼuyate. $A Kenda Jesúsa menmadikaʼuynig oʼnonmadikaʼne: Ken sikyo Jesústaj takaʼtaj bahuayahued e̱e̱ʼted Jesús pan huabaʼte oʼto̱e̱po dakiti, Apag Dios, oaʼdepo oʼposakeaʼuyate. “In doʼhued hua̱so̱ʼ o̱ʼe̱. Opudtehuapaʼ Diosa moʼbayokne. Yanʼbapeʼ. Kenokaʼ Diostaj yanʼkupopakikaʼpo pan eʼposakeaʼ moʼbapeʼpo doʼtaj okkahuehueʼ hua̱e̱ʼ ya̱gʼkikatiʼ.” Jesúsa oʼmanaʼuyate.  # Menaʼpo kenpaʼ boʼkikaʼ. Jakbet moʼe̱ne. Huakkaʼ eʼkusitoknayo opuden jakyaʼda bapeʼdik mayi̱kaʼdik moʼe̱ne. Kenpaʼ boʼkikaʼpo Diosen huabaktieʼeaʼeritaj dakhueaʼda moʼmanigkikaʼne. Kenda opud boʼkikaʼpo paiʼda aratbuttaj moʼmabiraʼikaʼne. Opud eʼkupopakte huadakda boʼkikaʼne ahueʼdik i̱jje̱y. Jesús eʼbuey okkahuehueʼ huaunhuahuikaʼ aypo onʼbapeʼuyate. =~s Aypo enʼbatokaʼdeʼte noga̱ huakkuruda huakkaʼ onʼbakbapeʼpo. Nogte bapehueʼ o̱ʼnepo aypotaʼ o̱ʼnika. Noga̱ huakkaʼda borrachoaʼ o̱ʼnikaʼ. Dakhueaʼ boʼkikaʼ. }/ Ondikyoʼ nopo̱i̱kahueʼ moʼe̱po boʼkupopakpo ken aypo moʼbapeʼpo hueretda Jesús eʼbuey okkahuehueʼ e̱e̱ʼ aypo bapehueʼ moʼe̱ne. t|a Buttida Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeritaj aki̱e̱yaʼpo ondikyoʼ nopo̱e̱hueʼada moʼe̱po moʼi̱kaʼ. {9 Aʼbatadiʼkeayaʼpo boʼkupopakpo onyoʼ eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ moʼi̱kaʼne. Kenda huakkuruda onʼtipe̱e̱meʼne buttida ondaʼ ijnopo̱e̱y. z  In onʼnigmadoyaʼnig huadakda boʼkikaʼ opudtaj ahueʼdik i̱jje̱y. Opud Diostaj boʼkupopakpo dakhueaʼ boʼkikaʼne. Ey Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeri aʼbatadiʼkeayaʼpo e̱gkupopakyo “Ettoneʼ kumoothueʼdik moʼe̱ne,” beʼapiʼ eʼmanaʼtaʼ eʼpaknayo oroʼ nog huaknopo̱e̱ʼeriere kenda manahueʼdik o̱ʼe̱ne kanʼnopo̱e̱ʼ. Jesús eʼbuey okkahuehueʼ e̱e̱ʼ aypo aʼbapeyaʼpo eʼkupopakada dakhueaʼ o̱gkikaʼ. xw Ettoneʼnayo huabidkuhuijda huakkaʼ onʼpak. Huakuhuij konig ettoneʼen akumoot o̱ʼe̱. Diosa kenda boʼyokuyate. fwE Huabokerek huabidkuhuijda o̱ʼe̱po biraʼdik o̱ʼe̱. Kenda opuda̱ moʼnopo̱i̱kaʼne. v Menpaʼ ettoneʼ kumoothueʼada Diostaj tionaʼpakdik ya̱ʼne. Opud Corintoyaʼ huaknopo̱e̱ʼeri nopo̱i̱kaʼdik moʼe̱ne. u/ Huabokerekenpid ettoneʼ oʼkaʼuyate. Kenpaʼti huabokerek ettoneʼendapoyaʼ onʼsiʼpopakikaʼ. Huabokerek ettoneʼeretaj Diosa oʼkaʼuyate. Ct Huabokerek ettoneʼere Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱po onpayoʼ huadakda o̱ʼne. Diostaj huabokerek huadak o̱ʼe̱. Ettoneʼkon Diostaj huadak o̱ʼe̱. Onpayoʼ Diosen o̱gkikaʼpo. s  Konige̱po ettoneʼ kumootdik yanikaʼ. O̱gkumootpo huabokerektaj huanigpe̱e̱ʼeri o̱ʼnikaʼ ayaʼada nopo̱e̱ʼdik o̱ʼne. Kenpaʼti Diosen huataʼmoneria boʼtiahuayikaʼnok ettoneʼ kumootdik yanikaʼ. Hua̱to̱e̱ʼtaj nigpe̱e̱ʼdik yanikaʼ. }rs Huabokerektehuapaʼ ettoneʼtaj oʼkaʼuyate Diosa. Ettoneʼtehuapaʼ huabokerektanayo kahueʼ o̱ʼu̱yate Diosa. eqC Huakkuru huabokerektaj Diosa oʼkaʼuyate. Diosa huabokerekenpid ettoneʼtaj oʼkaʼuyate. +pO Dios onigda huabokerektaj oʼkaʼuyate. Huabokerektaj onʼtiahuaypo Dios ʼuruda o̱ʼe̱, ayaʼada aratbut nopo̱e̱ʼdik o̱ʼnikaʼ. Konige̱po Diostaj o̱gkupopakpo huabokerek kumoothueʼdik o̱ʼnikaʼ. Huabokerek ʼuruda o̱ʼnenok ettoneʼtakon ʼuruda ayaʼada tiahuaydik o̱ʼne. :om Huaknopo̱e̱ʼeri e̱gkupopakyo ettoneʼ eʼkumoottaʼ pakhueʼ e̱e̱ʼnayo ayaʼda huakuhuij ka̱gʼkupiʼeʼ. Ayaʼda e̱gʼkupiʼete eʼkubiraʼnayo kumootdik kaʼnikeʼ. In  Kumoothueʼ e̱e̱ʼnayo ettoneʼ oʼtionaʼpakpopiʼ Diosen eʼnopo̱e̱ʼ oʼmanmadikaʼpo kubiraeʼdik o̱ʼe̱. Konig kuse̱renaʼda eʼkupiʼunig o̱ʼe̱. Dakhueʼda e̱ʼdik o̱ʼe̱. m5 Huaknopo̱e̱ʼeri Diostaj o̱gkupopakpo onʼbatadiʼkeaʼpo huabokerek oʼkumootpo eʼtionaʼpaknayo Diosen eʼmanmadikaʼnayo biraeʼdik o̱ʼne. 2l] In oʼnonaʼne yanʼnopoenkaʼ. Cristo ayaʼda huabokereken huairi o̱ʼe̱. Ettoneʼen hua̱to̱e̱ keʼnen huairi o̱ʼne. Ken konigti Dios Cristoen huairi o̱ʼe̱. k1 Doʼtaj okkahuehueʼ moʼi̱kaʼ kenpaʼti doʼhued eʼmanmadikaʼ moʼnigpe̱i̱kaʼnok huadakda o̱ʼne opudtaj ijtiaʼpakpo ijmanaʼikay. j 5 Konig Jesucristo oʼkikaʼuyate konigti ijkikay. Konig do ijkikay konigti ya̱gʼkikatiʼ. Diosen eʼmanmadikayaʼ ettoneʼ kate kikaʼdik o̱ʼne. >iu !Ayaʼada Jesucristotaj kanʼnopoʼkoreʼpo ayaʼtada eʼmadurugpakataʼ ijpakpo dakaʼ ijkikay. Doʼtehuapaʼ eʼkikaʼtaʼ pakhueʼ i̱jje̱po nogtehuapaʼ huadakaʼ ijkikay.Nh Dakaʼda Diosen ya̱gʼkikatiʼ. Judío aratbut, nog aratbutda Diosen huabaktieʼeaʼeria oroʼtaj boʼtiahuaypo namaʼda dakhueʼ kahueʼ ya̱ʼneapetpiʼ oknopo̱e̱batikhueʼ ya̱ʼneapetpiʼ. +gO Opud eʼbapeʼnayo eʼmaiʼnayo katepiʼ bokaʼpo ʼuruaʼda Diosen ya̱gʼkikaʼ. Aratbut opudomeytaj boʼtiahuaypo ʼuruaʼda Dios o̱ʼe̱ onʼbatiaʼpakapo. Zf- Do aypotaj Diostaj dakiti eaʼnayo “Dakhueaʼ oʼkaʼ,” huaahueʼ menikaʼ. e9 “In huaen eʼketkaʼ diostaj eʼyokdeʼ o̱ʼe̱.” Beʼapiʼ edaʼnayo bapehueʼ yanikaʼ. Eʼpeʼnayo keʼna oaʼnigʼa namaʼda oʼbapeʼ moʼtinopo̱a̱pet. Namaʼda oʼkaʼ noga̱ eʼtinopo̱e̱piʼ menaʼpo kenda kahueʼdik i̱jje̱y. Beʼapiʼ doʼtaj menaʼapetpiʼ. d 7cg Opudtaj “Monʼbapeʼ,” nogomey oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria enaʼnayo opud eʼbapeʼtaʼ eʼpaknayo yanʼbapikatiʼ. Ayaʼda katepiʼ yanʼbapikatiʼ. Huaen bapehueʼdikpiʼ ya̱ʼe̱t eʼnopo̱e̱ʼtaʼ iʼpakpo. “Menpaʼ eʼketkaʼ diostaj eyokdeʼ ya̱ʼe̱,” manahueʼ moʼnikaʼ. b7 Huadari o̱jpaiʼ ʼuhua, ayaʼda aypo Diosa oʼkaʼuyatenok dakhueaʼda ijkay nopo̱e̱hueʼada aypo jakyaʼ huaen monʼbaikaʼpo monʼbapeʼikaʼ. a Q` Oroʼtehuapayoʼda eretpakhueʼada nogomeytakon huadak monʼnigkikaʼ. _ Katepiʼ oʼpakpo kaʼdik o̱ʼe̱ne. Aratbuta eʼdaʼikaʼtada nogomeytaj tihuapokhueʼ e̱e̱ʼnayo kahueʼ moʼnikaʼ. Katepiʼ oʼpaki kikaʼdik e̱e̱ʼtada nogomey Diostaj nogi̱ti diʼ e̱ʼi̱kaʼtaj tihuapokhueʼ e̱e̱ʼnayo kahueʼ moʼnikaʼ. )^K Totoʼtaj aypo eʼyokdeʼ eʼpeʼnayo Jesús Huairia yaʼdiayapet. Konige̱po ken aypo bapehueʼ moʼnikaʼ. Jesús Huairinayo teyda o̱ʼe̱nok okmonhueʼdikda o̱ʼe̱ne. Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri Diostaj huadak kikaʼdik o̱ʼne kenpaʼti diʼ maikaʼdik o̱ʼne. Pabloa oaʼuyate. t]a Jesús Huairien mimi okkahuehueʼ e̱e̱ʼ vino nogmeʼnoetekon yanʼmaiʼdepo totoʼen vinokon mayhueʼdikda yanikaʼ. Jesús Huairien okkahuehueʼ e̱e̱ʼ aypo yanʼbapeʼdepo nogmeʼnoete totoʼen aypokon bapehueʼdikda yanikaʼ. \ Diostaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri huaen eʼketkaʼ diostaj onʼnokyokpo dakhueʼ totoʼted onʼnokyokikaʼ. Dios kuruderitaj yokhueʼ o̱ʼnikaʼ. Kenda eaʼtaʼ ijpaki. Huaen totoʼtaj eʼyokdeʼ totoʼen huaknopo̱e̱ʼeriere bapehueʼ yanikaʼ. [ Eʼketkaʼ dios ehueʼ o̱ʼe̱. Noehueʼda o̱ʼe̱nok huaen eʼketkaʼ diostaj eyokdeʼ dakiti ehueʼ o̱ʼe̱. Kenda eaʼtaʼ ijpaki. Z Israel aratbuttaj yanʼnopo̱e̱po. Diosen jak huabaaʼeria ʼuhua eʼnigarakdeʼ Diostaj onʼyokdepo onʼbapeʼikaʼ. %YC Huakkaʼnada e̱e̱ʼpiʼ Cristotaj oknopo̱i̱kaʼpo nogso̱ʼtida o̱ʼe̱ne. Konigti ken pan oʼbapeʼpo nogso̱ʼtida Cristoen hua̱so̱ʼ o̱ʼe̱ne. X% Cristotaj aʼbatadiʼkeyaʼpo oʼkupopakpo vino oʼmaiʼuyatenig Jesúsen mimi okkahuehueʼ e̱e̱ʼ vino oʼmaiʼikaʼapoy Diostaj dakiti onaʼpo maiʼdik o̱ʼi̱kaʼapoy. Cristo oroʼtaj moʼnigbueyʼuyatenig okkahuehueʼ o̱ʼe̱po pan eʼposakeaʼ oʼbapeʼikay. }Ws Opudomey dakaʼ moʼnopo̱i̱kaʼpo kenda ijjay menpaʼ buttida ya̱ʼe̱t opuda̱da dakaʼ nopo̱e̱ʼdik yaneʼ. YV+ Kenaʼpo eʼketkaʼ diostaj eretpakhueʼ yanikaʼ, diʼda egomey pogomey. 2U] Totoʼa ayaʼtada meʼnigpe̱e̱ʼpo dakhueaʼ ka̱gkeʼpo oʼmadikdikikaʼ. Opudomeytakon konigti moʼdikdikikaʼ. Opudomeytanayo Diosa boʼtihuapokikaʼnok dakhueaʼ kahueʼdik moʼi̱kaʼ. Totoʼa eʼdikdikte Diostaj moknopo̱e̱po dakhueaʼ kahueʼdik o̱ʼe̱a̱poy dakaʼ yanʼnopo̱e̱ʼ. 3T_ Huadakda Diostaj oʼkikaʼpo oknopo̱i̱kay batikhueʼdik o̱ʼe̱a̱poy. Kenpapiʼ moʼnopo̱i̱ket. Keyoj, oknopo̱e̱batikdikpiʼ moʼe̱t dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼ. S Oroʼen adhueaʼpaneʼtaj ken konig Diosa castiga oʼmagkaʼuyate. Kenda Apagbaʼte oroʼtehuapaʼ moʼnigmadoyaʼuyate. Oroʼ oʼbaʼtiahuaypo in keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete kate ʼuruaʼda nigkikaʼdik o̱ʼe̱a̱po nopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. LR “Dakhueaʼda Diosa mogkikaʼne.” Sueʼada Diostaj onʼhuaaʼnok Diosen huataʼmoneri huabarakeria kenomeytaj oʼbarakuyate. Konig kenomeya̱ dakhueaʼda o̱gkaʼuyatenig kahueʼ moʼnikaʼ. Q9 Huakkaʼada Diostaj onʼdikdikuyatenok bihuia oʼmabokenok huakkaʼnada onʼmabueyʼuyate. Konig kenomey o̱gkaʼuyatenig konigti kahueʼ moʼnikaʼ. EP Kenomey adhueaʼpaneʼa̱ hua̱to̱e̱ ehueʼtada onʼbakdeʼuyate. Kenmeʼnoe veintitrés mil onʼmabueyʼuyate. Konig kenomeya̱ dakhueaʼ o̱gkaʼuyate oroʼnayo kikahueʼ moʼnikaʼ. yOk Konige̱po eʼketkaʼ diostaʼ pakhueʼ yanikaʼ. Kenomeya̱ eʼketkaʼ diospaʼ o̱gkaʼuyate. O̱gkaʼdepo “Aʼbapeyaʼpo kenpaʼti aʼmamayyaʼpo onʼbahuadpo baile a̱ʼe̱ya̱ʼpo onʼboduyate.” Apagbaʼte kenda oʼmadoyaʼuyate. %NC Konig kenomey dakhueaʼ o̱gkikaʼuyatenig oroʼomey konigti dakhueaʼ kikahueʼ kaʼnikeʼpo Diosa judío adhueaʼpaneʼtaj castiga oʼmagkaʼuyate. 9Mk Kenomeynayo ayaʼdamon Diostaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnuyatenok Diosa oʼbahuadiayʼuyate. Konige̱po aratbut ehueʼ e̱ʼi̱kaʼyaʼ huakkaʼnada onʼmabueyʼuyate. ^L5 Ken hue̱ʼe̱y Cristoada oʼbayokikaʼuyatenig ayaʼada onʼmaiʼikaʼuyate. Sipanaya̱ʼda hue̱ʼe̱y oʼmanigo̱ro̱kikaʼuyate. Cristo konig ken sipananig kenomeyere oʼhuaʼikaʼpo oʼbatihuapokikaʼuyate. UK# Kenpaʼti ken aypo Diosa oʼbayokikaʼuyatenig ayaʼada onʼbapikaʼuyate. J Ken Moiséstaj kanʼnigpe̱i̱keʼpo e̱ʼsi̱hui̱ʼyo̱ kenpaʼti e̱ʼpo̱gyo̱ konig bautiza e̱gkaʼnigti oʼnoktegu̱yate. dI C In ijmanmadikaʼapoy yanʼnopo̱e̱ʼ, egomey, pogomey. Oroʼen judío adhueaʼpaneʼomey Diosen e̱ʼsi̱hui̱ʼtaj onʼtahuaʼikaʼuyate. E̱ʼpo̱g huabed huanopoda ayaʼada Diosa kanoktegeʼpo oʼmanigokparatuyate. RH Cristoere eʼnoeonhuahuikaʼtaʼ ijjeretpakpo eʼkeʼtepaʼ kethueʼ i̱ji̱kaʼpo namaʼda eʼbatuktukpaʼ kikahueʼ i̱ji̱kaʼpo konig huanopoa ijpaknig kikahueʼ i̱jje̱po konig Cristo oʼpaknig ijkikay. Nogomeytaj eʼmanmadikikadeʼte “kurudyo̱ huahueʼdik i̱ʼe̱ne,” nogok Diosa doʼtaj onahueʼdik meʼe̱ne. G @Fy Bola huakaʼeri a̱ro̱ghueʼ a̱ʼi̱kayaʼpo dakaʼda huataʼ tiokikaʼdik o̱ʼnikaʼ. ʼUru eʼba eʼbijkiok gana huakaʼeritaj onʼbayokikaʼ. Ken eʼba huakiok i̱dada oʼayikaʼ. Oroʼnayo konig gana huakaʼerionig moʼnepo kurudyo̱ Diosere aʼnoeonhuahuikayaʼpo Cristotaj dakaʼ monʼnigpe̱i̱kaʼ. E Onʼbakeʼtepo nogda nogda onʼbakeʼtenigʼa nogtiada a̱ro̱ghueʼda o̱ʼe̱po huakkuruda o̱kye̱dik o̱ʼne. Opud kenda moʼnopo̱e̱t. Cristoen eʼkaʼ konig eʼbakeʼteʼikanig o̱ʼe̱nok Diosyo kurudyo̱ a̱kye̱yaʼpo diga̱ʼda Cristoen mogkikaʼ. /DW Kenpaʼ ijkikaʼpo aratbut Jesucristotaj kanʼpe̱e̱ʼpo kanʼnopoʼkoreʼpo Diosere onteʼti kanʼnoeonhuahuikeʼpo do kenomeyere onteʼti aʼnoeonhuahuikayaʼpo. qC[ Diosere onteʼti kanʼnoeonhuahuikeʼpo aʼtihuapokyaʼpo teyda oknopo̱e̱hueʼda huaknopo̱e̱ʼeriere i̱ji̱kaʼpo kenomeyonigti ijyahuikay. Ken nogte aʼmanopoʼyareayaʼpo konig aratbut o̱ʼnikaʼnig konigti ijbatayahuikay. cB? Nog aratbut Moisésenbaʼ to̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj aʼmanopoʼkoreayaʼpo kenomeyere i̱ji̱kaʼpo Moisésenbaʼ kahueʼ o̱ʼnikaʼnig dokon nigpe̱e̱hueʼdikda i̱jje̱po Cristotaj Dioseretaj ijnigpe̱i̱kay. -AS Judío aratbut Cristotaj aʼnopoʼkoreayaʼpo kenokaʼ judío aratbutere i̱jje̱po konig judío o̱gkikaʼnig konigti ijkikay. Moisésenbaʼ huanigpe̱i̱kaʼeri Cristotaj aʼnopoʼkoreayaʼpo kenomeyere ijmata̱i̱kaʼpo Moisésenbaʼtaj nigpe̱i̱kahueʼdik e̱e̱ʼpiʼ ijnigpe̱i̱kay. z@m Do huanabaʼ ehueʼ e̱ʼe̱a̱da konig ayaʼenda huanabaʼ ijyahuepo huakkaʼtada aʼmanopoʼkoreayaʼpo. A?{ Ken Cristoen huadak huaʼa ijmanmadikikaʼpo huakupe baehueʼ i̱ji̱kaʼpo ijdurugpaki. Cristoen huadak huaʼa ijmanmadikikaʼpo dakhuapa baeʼdik e̱ʼe̱a̱da baehueʼ i̱ji̱kay. *>M Do ijpakpo Jesucristoen huadak huaʼa eʼmanmadikikaʼnayo Diosa dakhuapa bayokdik meʼe̱a̱pone. Diosa menaʼuynok Jesucristoen huadak huaʼa ijmanmadikikay. `=9 Jesucristoen huadak huaʼa manmadikaʼdik i̱jje̱po ijmanmadikaʼpo “Do huadakda ijkay.” Do huataʼ huaahueʼ i̱ji̱kay. Cristotaj manmadikahueʼ e̱e̱ʼnayo doʼtehuapaʼ dakhueʼda e̱ʼdik o̱ʼe̱. 3<_ Huakupete yudtapopiʼ manmadikahueʼ i̱ji̱kay. In berobaʼte dakhuapa beyok kenpaʼti nigmadoyahueʼ o̱ʼnikaʼne. Katetehueʼ eʼmanmadikaʼtaʼ huakkaʼ ijpakikay. 6;e Konigti Jesucristoen huadak huaʼa huamanmadikaʼeria onʼmanbatiaʼpakonhuahuikaʼnok dakhuapa aypo huakupepiʼ baeʼdik o̱ʼnikaʼ. Kenda Jesús Huairia oʼmanaʼuyate. *:M Judío aratbuta aypo Diostaj onʼnigbatotiakikaʼ. Diosen jakyo oʼnigbatotiakikaʼ. Diosen jakyaʼ huabaaʼeria ken aypo onʼbapeʼikaʼ. Kenomeyen aypo o̱ʼe̱. ʼUhua Diostaj onʼnigarakpo Diostaj onʼnigmahui̱gikaʼ. Ken eʼmey oktaʼpe onʼbapeʼikaʼ. Kenda opud moʼnopo̱e̱ne. q9[ Nog huamanmadikaʼeri dakhuapa beyok aʼdik e̱ʼnepiʼ dakhuapa nogi̱ti beyok oroʼataj onaʼdik e̱ʼe̱a̱da ahueʼdik o̱ʼi̱kay. “Pablomey huakupetaʼ onʼpakpo Jesucristoen huadak huaʼa onʼmanmadikikaʼnok oroʼomey oknopo̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱y.” Noga̱ nopo̱e̱ʼdikpiʼ o̱ʼnenok oʼbaaʼikaʼpo huakupe aypopiʼ menyok ahueʼ o̱ʼi̱kay. 81 Diosen huaʼa Jesúsen huadak huaʼakon opudomeytaj oʼmanmadikaʼonhuahuaʼuynok oroʼtaj dakhuapa yokdik moʼe̱ne, oroʼa huaaʼdik o̱ʼe̱y. /7W oroʼtaʼkon oʼmepuʼkikaʼ. Kenda oroʼtehuapaʼ Diosa moʼnigaʼuyate. Konige̱po kenomey onʼburupo kenpaʼti oʼnogkupaeaʼpo ijbapeʼdeapoy onʼnopo̱i̱kaʼ. W6' “Vaca ʼuhua huakidtaj oʼti̱o̱gkubereʼepo eʼtikaaʼte o̱jpatidokahueʼdik ka̱i̱keʼ. Vaca sueʼpiʼ bapeʼdik ka̱i̱keʼ.” Moisésa Apagbaʼte oʼmanaʼuyate. Diosa vacataʼ oʼmepuʼkenigʼa }5s Konig aratbutada onʼbatiaʼpakikaʼ kenpaʼti o̱gkikaʼnig kenda onahueʼ i̱jje̱y. Moisésenbaʼ konigti oaʼ: 94k Sorotataj taʼba kahueʼdik o̱ʼnikaʼ. Nog aratbutanayo taʼba ekaʼnayo taʼbayo aypo bapeʼdik o̱ʼnikaʼ. Oveja huamato̱e̱ʼeria oveja onʼhue̱ maiʼdik o̱ʼnikaʼ. 3+ Jesucristoen huadak huaʼa aʼmanbatiaʼpakikayaʼpo Bernabé doereyoʼda eʼbaaʼ batikhueʼdik o̱ʼne. Kenpaʼ namaʼda moʼnopo̱e̱tpiʼ. 2 Ayaʼada Jesucristoen huataʼmoneria hua̱to̱e̱ onʼtohuaʼikaʼ. Kenpaʼti konig Jesús Huairien huamaʼbuy kenpaʼti konig Pedro huaknopo̱e̱ʼeri hua̱to̱e̱ onʼtohuaʼikaʼ dokon eʼpaknayo huaknopo̱e̱ʼeri hua̱to̱e̱ tohuaʼikaʼdik i̱jje̱y. Nog huakkaʼ jakyo nog huakkaʼ jakyo eʼhuaʼte Jesucristoen huadak huaʼa aʼmanmadikayaʼpo hua̱to̱e̱ tohuaʼikaʼdik i̱jje̱y. M1 Aypo hue̱ʼe̱yere aratbuta eʼyokpiʼ baʼpokikaʼdik i̱jje̱y. q0[ Nogda nogda Pabloa kikahueʼdik o̱ʼi̱kaʼ. Sueʼada onʼhuaaʼikaʼne. Kenomeytaj ijbaaʼtoki. w/g Do Jesucristoen huataʼmoneri o̱ʼe̱ nogte aratbut oknopo̱e̱hueʼ meʼnene. Do Jesucristoen huataʼmoneri o̱ʼe̱ opudnayo moʼnopo̱e̱ne. Do Jesucristoen huadak huaʼa eʼmanbatiaʼpakte opud Jesús Huairitaj moknopo̱e̱ʼuyate. *. O Jesucristoen huadak huaʼa kamanmadikeʼpo Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Jesúsen huataʼmoneri i̱jje̱po nogda nogda kikaʼdik i̱jje̱y. Jesús Huairitaj ijtiahuayʼuy. Jesucristoen huadak huaʼa opudtaj oʼnonmadikaʼuynok Diostaj opud moʼnopoʼkoreaʼuyne kenpaʼti Diosen boʼkikaʼne. *-M Huamaʼbuytaj dakhueaʼ eʼmanigkaʼtaʼ pakhueʼ i̱jje̱y. Ken huaen do eʼpeʼnayo doʼhued huamaʼbuykon beʼtiahuaypo konig pehueʼdik i̱jje̱y eʼnopo̱i̱kaʼada yaʼbapeapetpiʼ kenda ijtinopo̱e̱po keʼna dakhueaʼ kahueʼ kaʼneʼpo ken huaen bapehueʼda i̱ji̱kaʼapoy.a,; Kenda boʼpakpo huaen moʼbapeʼnok huamaʼbuy teyda oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo opudtaj boʼtiahuaypo namaʼda ijkay oʼnopo̱e̱po eʼpeʼnayo opud kenda namaʼda moʼnigkaʼnok Cristotaj dakhueaʼda boʼkikaʼne. )+K Huaen eʼketkaʼ diostaj eʼyokdeʼ bapeʼdik o̱ʼe̱ iʼnopo̱e̱po on eʼpeʼnayo huamaʼbuy teyda oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po onʼtaj beʼtiahuaypo eʼpeʼnayo namaʼda ijkay eʼnopo̱a̱da oknopo̱e̱batikpo kenpaʼda bueydik o̱ʼe̱a̱po. Kentabetaʼ Cristo oʼnigbueyʼuynigʼa. \*1 Huaen eʼketkaʼ diostaj eʼyokdeʼtaj bapeʼdik o̱ʼe̱ o̱ʼnapiʼ iʼnopo̱e̱po eʼketkaʼ diosen jakyo eʼbapeʼnayo huamaʼbuy teyda oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po ken huaen bapehueʼdik o̱ʼe̱ oʼnopo̱e̱nigʼa onʼtaj beʼtiahuaypo keʼnakon yaʼbapeapetpiʼ. Namaʼda ijkay eʼnopo̱e̱ʼada oʼbapeʼ. Ken dakhueʼda o̱ʼe̱. E) Ken huaen bapeʼdik e̱ʼe̱a̱da huamaʼbuy teyda Diostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo on kenda huaen eʼpeʼte onʼtiahuaypo keʼnakon eʼbapeʼnayo dakhueaʼ ijkay yanʼnopo̱e̱a̱pet. u(cHuaen eʼbapeʼnayo nogi̱ti Diostaj huadak i̱kahueʼ o̱ʼe̱a̱pone. Huaen bapehueʼ e̱e̱ʼpiʼ nogi̱ti Diostaj huadak i̱kahueʼ o̱ʼe̱a̱pone. Huaen eʼpeʼpiʼ pehueʼ e̱e̱ʼpiʼ Diosa oroʼtaj konigti diʼ moʼi̱kaʼne. 'Ayaʼada kenda nopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. Nogte aʼnenda eʼketkaʼ diostaj onʼpakikaʼpo huaen eʼketkaʼ diostaj eʼyokada o̱ʼnada onʼbapikaʼ. Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri e̱ʼe̱a̱da kenda huaen onʼbapeʼpo namaʼda ijkay onʼnopo̱i̱kaʼ. &nogtida Apag Dios oroʼnayo oʼto̱e̱ne. Apag Diosa ayaʼnada oʼkaʼuyate. Kenpaʼti kentayoʼda oʼnignoikaʼne. Kenpaʼti nogtida Jesucristo Huairi o̱ʼe̱. Keʼna katetapiʼ ayaʼtada oʼmato̱i̱kaʼ. Kenpaʼti oroʼomeytaj moʼto̱i̱kaʼne. %Kurudyo̱ kenpaʼti huadariyo nogda nogda dios o̱ʼnepo dios oʼdikkaʼ aratbuta. Huakkaʼ dios kenpaʼti huakkaʼ huairi e̱e̱ʼtada T$!¿Aypo eʼketkaʼ diostaj eʼyokdeʼtaj menpaʼ oroʼ bapeʼdik o̱ʼe̱? Kenda onʼnopo̱e̱a̱ʼdene. Eʼketkaʼ dios noehueʼ o̱ʼne. Oroʼomey oʼnopo̱e̱ne. Kenpaʼti nogtida Dios o̱ʼe̱. e#Coroʼomey Diostaj diʼ e̱e̱ʼnayo doʼhuedsiʼpo o̱ʼneaʼ Diosa moʼtinopo̱i̱kaʼne. "Aratbut beʼapiʼ huakkaʼda ijnopo̱e̱y eʼnopo̱e̱ʼnayo konig dakaʼ nopo̱e̱hued e̱ʼe̱a̱da sueʼda onʼnopo̱e̱nigʼa *! OEʼketkaʼ diostaj huaen eʼyokdeʼ menpaʼ bapeʼdik o̱ʼi̱kaʼapo oy ijtimadoyaʼapoy. Kenda huakkaʼda moʼnopo̱i̱kaʼpo huadakda i̱jje̱y huadakda nopo̱i̱kaʼdik moʼe̱ne. Nogomeytaj oroʼ diʼ eʼmaikaʼnayo huadakda o̱ʼe̱po nogi̱ti nogi̱ti Diostaj oknopo̱i̱kaʼapone. L (Onaʼti eʼto̱e̱paknayo sueʼda durugmon o̱ʼnikaʼapo. To̱e̱pakhueʼ e̱e̱ʼnayo durugnada o̱ʼnikaʼapo. Ken buttida ijnopo̱e̱y. Kenda Diosen Noki̱re̱ga̱ meʼnopo̱e̱a̱ʼne.=s'Ettoneʼen hua̱to̱e̱ eʼnoeʼnayo monhueʼdik o̱ʼe̱nigʼa hua̱to̱e̱ ekbueynayo nogtaj beʼerepiʼ oʼpakpo Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeritation to̱e̱pakdik o̱ʼne. &Konige̱po huaoa keʼnen hua̱yo̱bu eʼto̱e̱pakaʼnayo sueʼda huadak oʼkaʼ. To̱e̱pakahueʼ e̱e̱ʼnayo huadakda o̱gkaʼ. &E%Nogen hua̱yo̱bu to̱e̱pakhued e̱ʼta̱e̱ted to̱e̱pakhueʼdik o̱ʼe̱ huaoa dakaʼ oknopo̱e̱nok to̱e̱pakhueʼdik o̱ʼne. Kenda huadak o̱ʼe̱. =s$Huabokereken hua̱yo̱bu to̱e̱pakhueda̱ded oʼtoneʼpaknok to̱e̱pakdik o̱ʼe̱de apag onʼtanopo̱e̱nok kanʼto̱e̱pakikeʼ. Kenda dakhueaʼ eʼkaʼ ehueʼ o̱ʼe̱. #Opudtehuapaʼ kenda ʼuruda oʼnonaʼne. To̱e̱pakhueʼdikda moʼe̱ne. Nogda nogda kahueʼdik moʼe̱ne, onahueʼ o̱ʼnene. Huadak eʼkaʼ kenpaʼti butukda eʼkaʼ kenpaʼti kenda Dios oʼpakikaʼnig ya̱gʼkikatiʼ. Yanʼeretpakpo Diosen ya̱gʼkikatiʼ. lQ"Muneʼyo̱ to̱e̱hueʼ o̱ʼnepo Diosenyoʼda eʼkataʼ pakdik o̱ʼnikaʼ. Keʼnen hua̱so̱ʼ kenpaʼti keʼnennopoʼ ʼurunanada o̱ʼnepo kenpaʼda Diostaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ onʼpak. Ettoneʼ eʼto̱e̱pakdeʼ nogtaʼ nogtaʼ oʼpak. Jaktaʼ manhuada̱ʼdik i̱jje̱y onʼnopo̱i̱kaʼ. Kenpaʼti hua̱to̱e̱ʼtaʼ durugpakaʼdik o̱ʼi̱kaʼ.  !Huabokerek eʼto̱e̱pakdeʼ katetapiʼ mepukeʼdik o̱ʼnikaʼ. Kenpaʼti hua̱to̱e̱ʼtaj tihuapokikaʼdik o̱ʼnikaʼapo. Q Katetapiʼ mepuʼkehueʼ ya̱ʼnepo Diosen ya̱gʼkikatiʼ. Kenda ijpaki. Huabokerek to̱e̱pakhued o̱ʼe̱po Diostaj huakkaʼ pakdik o̱ʼi̱kaʼ. Kenpaʼti Diostaj eʼdurugpakaʼtaʼ oʼpak. CIndariyo moʼi̱kaʼpo boʼkikaʼpo katetapiʼ eretpakhueʼ ya̱ʼnepo dakaʼ ya̱gʼkikaʼ. Katetapiʼ indariyo diga̱ʼ durugpakhueʼ yanikaʼ. Ken konig ijpakpo oʼnonaʼne, egomey. Z-Kenpaʼti on suhueʼnada i̱ʼe̱po paiʼda e̱e̱ʼnayo i̱da yabatikpo Diosen yakatiʼ kenpaʼti fiesta o̱gkaʼpo enʼdurugpaknayo konig kenomeyere durugpakhueʼ e̱e̱ʼpiʼ dakaʼ Diosen ya̱gʼkikatiʼ. Kenpaʼti opudomey huakupete eʼbaikapiʼ konig to̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼerionig e̱e̱ʼpiʼ Diosention dakaʼ ya̱gʼkikatiʼ. KI̱damon Cristo oʼtiakaponok tionaʼpakonhuahuaʼdik yanikaʼ kenpaʼti huayahuaya batihuapokikaʼdik yanikatiʼ. Eʼto̱e̱pakdeʼ konig to̱e̱pakhued hua̱e̱ʼerionig yanʼnoikatiʼ. OEʼto̱e̱paknayo Diostaj dakhueaʼ kahueʼ moʼe̱. Muneʼyo̱ eʼto̱e̱paknayo Diostaj dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼe̱nigʼa moʼto̱e̱pakdepo oyda paiʼda nopo̱e̱ʼdik moʼe̱tpiʼ ijnopo̱e̱y. 7Ettoneʼ hua̱to̱e̱ eʼto̱e̱ʼnayo enhueʼ yanikaʼ. Hua̱to̱e̱ to̱e̱hueʼ e̱ʼi̱kaʼnayo ettoneʼ aʼto̱e̱pakyaʼpo ʼukhueʼ yanikaʼ. 3Oyda oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria oroʼomeytaj dakhueaʼda mogkikaʼnok opudomey huaknopo̱e̱ʼeri oyda konig moʼi̱kaʼnig konigda yanikaʼ. dAEttoneʼ to̱e̱pakhued hua̱e̱ʼeria kate kaʼdik ya̱ʼne. Cristoa doʼtaj onahueʼ meʼu̱ynigʼa doada ijnopo̱e̱po oʼnonaʼne. Diosa doʼtaj meʼtinepahuiʼuynok konige̱po opuda̱ doʼtaj menʼpe̱e̱ʼ. \1Yanʼnopoʼkoreaʼ Cristotaj yanoknopo̱e̱ʼ Diosa monaʼuyne. Kenokaʼ ken konig moʼi̱kaʼuynig huanabaʼpiʼ konigti yanikaʼ. Jesúsa kenpaʼ onahueʼ moʼu̱ynigʼa doʼhuada oʼnonaʼne egomey pogomey. A{Oroʼtaj aʼmanopoʼyareayaʼpo huakkaʼteda e̱e̱ʼtada boʼyokuyate. Diosa Cristotaj cruzte moʼnigbueyaʼuyate. Konige̱po konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼnig konigti nopo̱i̱kahueʼ yanikaʼ kenpaʼti konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria o̱gkikaʼnig kikahueʼ yanikaʼ. fEYanʼnopoʼkoreaʼ Cristotaj yanoknopo̱e̱ʼ Diosa monaʼuyne. Kenokaʼ opud nogen huanabaʼ e̱e̱ʼpiʼ oyda Diosention ʼuruda kikaʼdik moʼi̱kaʼapone. Kenokaʼ yanʼnopoʼkoreaʼ Cristotaj yanoknopo̱e̱ʼ Diosa monaʼuyne nogen huanabaʼ ehueʼ e̱e̱ʼnayo opud konig Cristoen huanabaʼonig katepiʼ Diosa oʼpakikaʼnig ya̱gʼkikatiʼ. e CYanʼnopoʼkoreaʼ Cristotaj yanoknopo̱e̱ʼ Diosa monaʼuyne. Kenokaʼ on nogen huanabaʼ e̱e̱ʼnayo huanabaʼ e̱e̱ʼpiʼ mepuʼkehueʼ yanikatiʼ. “Kenpaʼda yahuatiʼ.” O̱ʼnen huairia enaʼnayo yahuatiʼ.  }Yanʼnopoʼkoreaʼ Cristotaj yanoknopo̱e̱ʼ Diosa monaʼuyne. Kenokaʼ konig boʼkikaʼuynig konigti ya̱gʼkikatiʼ. v eHuabokerekensiʼdak ektegdeʼ e̱e̱ʼnayo Diostaj huadakda o̱ʼe̱. Kenpaʼti huabokerekensiʼdak okteghueʼ e̱e̱ʼpiʼ konigti Diostaj huadakda o̱ʼe̱. Oroʼomeya̱ Diostaj ʼuruaʼda eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ boʼerettipakne Diosa.  /Cristotaj yanopoʼkoreaʼ kenpaʼti yanoknopo̱e̱ʼ Diosa enaʼte kenokaʼ huabokerekensiʼdak ektegnayo kenpaʼda yanikatiʼ. Cristotaj yanʼnopoʼkoreaʼ kenpaʼti yanoknopo̱e̱ʼ Diosa enaʼte kenokaʼ huabokerekensiʼdak okteghueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼda yanikatiʼ.  )Konig Diosa monaʼuyne, konig Diosa oʼpakikaʼnig ya̱gʼkikaʼ. Kenpaʼti nopoʼkoreahued moʼe̱po moʼi̱kaʼnig konigti yanikatiʼ. KEttoneʼ o̱ʼnen hua̱to̱e̱ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj enhueʼ e̱e̱ʼnayo hua̱to̱e̱ iʼnopoʼkoreaʼnok Jesústaj oknopo̱e̱ʼdikpiʼ o̱ʼne. Kenda nopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. Huabokerek o̱ʼnen hua̱to̱e̱ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj enhueʼ e̱e̱ʼnayo hua̱to̱e̱ iʼnopoʼkoreaʼnok oknopo̱e̱ʼdikpiʼ o̱ʼne. Kenda nopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. Kenda Cristoa onahueʼ moʼu̱ynigʼa doʼhuada ijnopo̱e̱po oʼnonaʼne. Huabokerektapiʼ ettoneʼtapiʼ hua̱to̱e̱ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria pakhueʼ o̱ʼe̱po e̱ʼentaʼ eʼpaknayo kaʼneneʼ. E̱ʼennayo huabokerekapiʼ ettoneapiʼ huaknopo̱e̱ʼeria huaʼdik o̱ʼne. Oroʼtaj eʼnopoʼnoeyaʼtaʼ oʼpakikaʼ Diosa. c?Cristotaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri hua̱to̱e̱ e̱ʼta̱e̱ʼpiʼ enhueʼ e̱ʼnikaʼnayo ettoneʼ huaknopo̱e̱ʼerien hua̱to̱e̱ Diostaj ʼuruda e̱ʼdik o̱ʼnikaʼapo. Kenpaʼti huabokerek huaknopo̱e̱ʼerien hua̱to̱e̱ Diostaj ʼuruda e̱ʼdik o̱ʼnikaʼapo. Hua̱to̱e̱ʼtaj e̱ʼennayo huasiʼpo konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriensiʼponig ya̱ʼneapet. Dakhueʼda ya̱ʼneapet. Hua̱to̱e̱ enhueʼ e̱e̱ʼnayo huasiʼpo huadakda o̱ʼnikaʼapo. X) Kenpaʼti ettoneʼ huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po hua̱to̱e̱ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri e̱ʼe̱a̱da hua̱to̱e̱ʼtaj e̱ʼentaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱nok ettoneʼa̱ hua̱to̱e̱ʼtaj enhueʼ yanikaʼ. hI Huabokerek huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po keʼnen hua̱to̱e̱ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri e̱ʼe̱a̱da keʼnen hua̱to̱e̱ʼtaj e̱ʼentaʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼnok huabokereka hua̱to̱e̱ʼtaj enhueʼ yanikaʼ. K Ettoneʼa̱ hua̱to̱e̱ʼtaj e̱ʼennayo nogdakon to̱e̱pakhueʼ kaʼnikeʼ. Onteʼti hua̱to̱e̱ʼtaj kanʼnoeyikeʼ. Konigti huabokereka hua̱to̱e̱ʼtaj kenpaʼti enhueʼdik kaʼnikeʼ.   Hua̱to̱e̱ʼtaj enhueʼ yanikaʼ. Ettoneʼ eʼto̱e̱pakdeʼtaj ijmanay. Kenda Jesús Huairia huakkuruda oʼmanaʼuyate. wg Huakkaʼda hua̱tino eʼmati̱e̱ʼtaʼ eʼpaknayo kenpaʼti bakdejdikda moʼe̱po, yanʼto̱e̱paktiʼ. Eʼto̱e̱paknayo huadakda o̱ʼe̱. Hua̱to̱e̱ to̱e̱hueʼ e̱ʼe̱a̱da eʼbakdejtaʼ eʼeretpakikaʼnayo dakhueʼda o̱ʼe̱. ~~}||h|{zzyxxwvgt5s r@qonmlkujixhkhgRf\dcba`_|]v\9[ZYYY X"W:VUSSYRQ{PmOMSLwKJ&HGFF;EDDCBfA@??!>=<;; :x99D88L7t6b544}322s1110i/..a--,g+m*)).(h'"&]%s%$?##]"q! /jCuZ"Q/*-   '  fo wLNRj5 OKenpaʼ Jesústaj onʼtimadoyaʼne doere huakkaʼ monʼdurugpakikaʼ. Dios jeynada o̱ʼi̱kaʼ. x4 kOroʼ Diostaj Jesucristotaere oknopo̱i̱kaʼnig oroʼere konigti Diostaj moknopo̱i̱keʼpo kenpaʼti oroʼere konigti Diosen Huasiʼpo Jesústaj moknopo̱i̱keʼpo kenda oʼtiahuayikaʼuynig kenda oʼpe̱i̱kaʼuynig oʼnonbatiaʼpakne. z3 oCristo Diosen huamanoeanhuahuikaʼeri oʼsiʼpoe̱ʼuyate. Eʼkerekdeʼte oroa oʼtiahuayʼuy. Keʼna Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱ buttida oʼnonaʼne. Oʼnoeonhuahuikaʼpo Apag Diosere o̱ʼi̱kaʼuyate. Diosa Cristotaj boʼtiahuayʼeaʼuyne. '2 KOpudomeytaj oʼnigmadoyaʼne. Aʼnennada Cristo oʼnoikaʼuyate. Huadari kurudere kahued e̱e̱ʼte o̱ʼu̱yate. Keʼna eʼmanmadikaʼte oʼpe̱e̱ʼuy. Kentaj oʼtiahuayʼuy. Kentaj hua̱so̱ʼteda huabaʼa oroa oʼtibataʼteʼeʼuy. Keʼna oroʼtaj onteʼti moʼnoeanhuahuikaʼapone. O1Cristo Jesús meʼnopoʼto̱e̱nok opudtaj diʼda o̱ʼnikaʼne.A0}Jesucristo Huairia opudtaj dakaʼ moʼto̱i̱keʼ. /Beʼapiʼ Jesucristo Huairitaj diʼ ehueʼ e̱e̱ʼnayo Diosa kenpaʼda castiga kamagkikeʼ. “Oroʼen Huairi katiakeʼ.” Ijjay. \.1In saludo huaʼa huadik ijdiktaʼmonay. Do Pabloa doʼhuedbaʼada ijmadoyay. i-KAyaʼ huamaʼbuyada saludos onʼdiktaʼmonaʼ. Huayahuaya diʼda yanʼmaepo yanʼmabajbajtiʼ. s,_Asia huadaribayaʼ Diosen huabaktieʼeaʼeri huakupopakeria saludos onʼdiktaʼmonaʼ. Aguila Priscilaere kenpaʼti kenomeyen jakyo huakupopakeriere saludos onʼdiktaʼmonaʼ. Jesús Huairia oʼpaknok saludos onʼdiktaʼmonaʼ. +Diostaj nogi̱ti eknopo̱e̱ʼ montihuapokmeʼne. Opudtaj konigti boʼtihuapokmeʼne. Kenomey huadakda o̱gkikaʼ yanʼmaknopo̱i̱kaʼ. *Estéfanas Fortunato Acaicoere onʼtiakmeʼnok ijdurugpaki. Opud ayaʼda tiakhueʼdik moʼe̱nok kenomeynayo eʼtiakte ijdurugpaki. q)[Estéfanasomeytaj yanʼnigpe̱i̱katiʼ. Kenpaʼti Estéfanasen huatihuapokeritaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. [(/Estéfanas hua̱to̱e̱ere huasiʼpoere Acaya huadaribayaʼ huakkuruda Cristotaj oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj kenpaʼda onʼbatihuapokikaʼ. Oy opudtion kenpaʼ moʼnopo̱e̱ne. B'Ayaʼda ya̱gʼkikaʼpo diʼda yanʼmaepo ya̱gʼkikaʼ. H&  Cristo oʼtiakaponok dakaʼ yaʼnonmaboʼikaʼ. Diostaj dakaʼda yanoknopo̱i̱kaʼ. Oknopo̱e̱batikhueʼ yanikaʼ. Huabokerekonig meʼpukhueʼ yanikaʼpo. Diosen teyda ya̱gʼkikaʼ. % “Corinto huaknopo̱e̱ʼeritaj aʼbataʼhuade̱ya̱ʼpo nogmaʼbuyere yahuatiʼ.” Apolostaj diga̱ʼda enaʼtada oynayo huahueʼdik o̱ʼe̱po. Nogok huaʼdik o̱ʼe̱po oʼhuaʼapo. Taʼpote keneʼhua̱ya̱ʼ saludo Pabloa oʼmadiktaʼmonaʼuyate. $  “Timoteo dakhueʼda o̱ʼe̱.” Huaahueʼ yanetiʼ. Doʼte Timoteo ehuaʼte yanʼtihuapoktiʼ. Nogmaʼbuyere o̱ʼnige̱y. # Timoteo opudte eʼtiaknayo ʼuruaʼda yanʼto̱e̱tiʼ. Do eʼkapaʼti Diosen oʼkikaʼnok ʼuruaʼda yanʼto̱e̱tiʼ. l"QI̱yo̱ Cristoen huadak huaʼa manmadikikaʼdik i̱jje̱y. Huakkaʼada eʼnopoʼkoreaʼtaʼ onʼpaknok kenpaʼti huakkaʼada Cristoen huadak huaʼa pakhueʼ o̱ʼnikaʼnok. I̱yo̱da Efesoyo Pentecostés fiestate ijpokanapoy. ! z mHuapokateda eʼtiahuaytaʼ pakhueʼ o̱ʼnene. Diosa eʼpaknayo opudere ijhueʼda i̱ji̱kaʼapoy ijnopo̱e̱y. %Opudere ijhueʼda i̱ji̱kaʼapetpiʼ. Uuaʼ huakaʼok i̱ji̱kaʼapetpiʼ. Opudere ijjundepo meyo̱piʼ ehuaʼte tihuapokdik o̱ʼneapone. Ijhuaʼudhuahuaʼpo Macedoniabayo do aʼbataʼhuadunyaʼpo pokdik i̱jje̱a̱poy. Nogok Corintoyo huakkaʼ jakyo ijhuaʼapoy. iKDo huaʼdik e̱e̱ʼnayo kenomeyere ijhuaʼapoy. Nogyon nogyon ijhuaʼeapoy, Pabloa oaʼuyate. {Do eʼtiakdeʼte huakupe kanʼtohueʼpo sueʼda huabokerektaj opuda̱ eʼbaktieʼeaʼdeʼte Jerusalényo̱ ijmataʼmonaʼapoy. Opuden huakupe moʼmanigya̱ʼikaʼnig onʼtohuaʼapo. Kenpaʼti berobaʼte kenda ijmanigmadoyaʼaponig onʼtohuaʼapo. 5Ayaʼ huameʼnoe ibaaʼpo huakupe eʼikaʼ domingote suepiʼ yanʼmanigya̱ʼikaʼ. Huakkaʼ eʼto̱e̱ʼnayo sueʼda huakkaʼ yanʼmanigya̱ʼikaʼ. Do eʼtiakte dakhuapa huakupe eʼmanigya̱ʼdeʼ ya̱ʼe̱a̱pet. Onteʼti onteʼti “beyok” manahueʼdik moʼi̱kaʼapet. M Jerusalényo̱ paiʼda huamaʼbuy huaknopo̱e̱ʼeritaj huakupe aʼbayokyaʼpo yanʼmanigi̱kaʼ. Konig Galacia huadaribayo huaknopo̱e̱ʼeritaj ijmanaʼuynig opud konigti yanʼmanigya̱ʼikaʼ. nU:Konige̱po Jesús Huairienyoʼda dakaʼ mogkikaʼ. Kiriga̱yo̱ʼ dakaʼ mogkikaʼ. Nogi̱ti nogi̱ti dakaʼ mogkikaʼ. Batikhueada mogkikaʼ. Jesústaj moknopo̱e̱po Diosen bokikaʼpo namaʼda kikahueʼdik moʼe̱ne.=s9Jesucristo Huairi oroʼtaj moʼnigbueyʼuyatenok ʼuruaʼda kikaʼdik o̱ʼi̱kaʼne kenpaʼti kenpaʼda bueyhueʼdik o̱ʼe̱a̱pone. Konige̱po “Dakiti Dios,” onaʼikaʼne. {8Dakhueaʼ oʼkaʼpo bueydik o̱ʼe̱nigʼa, Moisésenbaʼ nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼe̱po dakhueaʼ oʼkikaʼuynigʼa, y7Oroʼ Cristoere oʼnoeonhuehuikaʼpo paiʼda nopoʼe̱hueʼdik o̱ʼe̱a̱pone. Onteʼti bueyhueʼdik o̱ʼe̱a̱poy. #?6Oroʼen hua̱so̱ʼnayo bueydik o̱ʼi̱kaʼne. Nogok nogda hua̱so̱ʼ oʼto̱e̱deapone. Parahueʼdik kenpaʼti bueyhueʼdikda o̱ʼe̱a̱pone. “ʼUruaʼda Diosa oʼmanoeaʼnok onaʼti bueyhueʼdikda o̱ʼe̱a̱pone,” Diosbaʼa kenpaʼ oaʼ. Nogok ken konigda o̱ʼe̱a̱po. ,Q5Oroʼen hua̱so̱ʼnayo bueydik o̱ʼi̱kaʼne. Nogda hua̱so̱ʼ to̱e̱dik o̱ʼe̱a̱pone. Konig parahueʼdik kenpaʼti bueyhueʼdik e̱ʼdik o̱ʼe̱a̱pone. '4Nogok Diosen huatokaʼpuʼ taʼpotaʼda enʼtokaʼte aʼtimon konig ekposikatupaʼ i̱dada oʼmanoyhuada̱ʼapo. Nogpaʼda o̱ʼe̱a̱pone. Eʼbueyʼuy kenpaʼda oʼmanounhuahuikaʼapone. Onaʼti bueyhueʼdikda o̱ʼe̱a̱pone. Oroʼ ayaʼda nogpaʼda o̱ʼe̱a̱pone. !;3Kenda Diosayoʼda sohuatayoʼ oʼnopo̱i̱kaʼnig kenda ijmanopo̱e̱a̱ʼapoy. Oroʼ ayaʼda bueyhued e̱e̱ʼpiʼ ayaʼda nogpaʼda o̱ʼe̱a̱pone. "=2Aratbut huadarieri hua̱so̱ʼ huaayʼere i̱dada onʼbueyapo. Konige̱po Dios Huairiere ehueʼdik o̱ʼneonhuahuikaʼapo, ijjay, egomey, pogomey. )1Diosa soroktaj Adántaj oʼkaʼuyate. Oroʼ Adánonigti o̱ʼe̱ne. Cristo kuruderi o̱ʼe̱po moʼnigtiakuyate. Cristonigti o̱ʼe̱a̱pone. r]0Ayaʼda huabokerek huadarieri konigti Adán o̱ʼnikaʼ. Soroktaj eʼkaʼ o̱ʼe̱ne. Ayaʼda Cristoen huaknopo̱e̱ʼeria konig Cristoen hua̱so̱ʼ onʼto̱e̱a̱po. Konig kurudyo̱ hua̱e̱ʼerien hua̱so̱ʼ onʼto̱i̱kaʼapo. /Huakkuruda huabokerek soroktaj eʼkaʼ o̱ʼu̱yate. Sorokte hua̱i̱kaʼ o̱ʼu̱yate. Nogokda Jesús Huairi kurudya̱ʼ oʼtiakuyate. o W.Huakkuruda oroʼen hua̱so̱ʼ oʼto̱e̱ne. Nogok noki̱re̱gda hua̱so̱ʼkon oʼto̱i̱kaʼapone. s _-“Adán huakkuruda huabokerek o̱ʼu̱yate. Diosa oʼnoeaʼnok oʼnoeʼuyate.” Apagbaʼte kenpaʼ oʼmadoyaʼuyate. Cristonayo konig nog Adán huataʼpoeri o̱ʼe̱po oʼmanoeaʼpo kenpaʼti onteʼti oʼmanoeanhuahuikaʼapo. : m,Aratbuten hua̱so̱ʼda onʼkubarakkaʼpo noki̱re̱g hua̱so̱ʼda onʼnoyhuada̱po. Aratbuten hua̱so̱ʼda o̱ʼnikaʼ. Kenpaʼti noki̱re̱g hua̱so̱ʼdation o̱ʼnikaʼ. A {+Kenpaʼti hua̱so̱ʼ kubarakyaʼ dakhueʼda o̱ʼne. ʼUruaʼnanada Diosa oʼmanoyhuada̱ʼapo. Hua̱so̱ʼ kubarakyaʼ teyhueʼda o̱ʼnikaʼ. Eʼnoyhuada̱deʼte teyda o̱ʼneapo.  #*Konigti hua̱so̱ʼ onʼbueydepo eʼkubarakkaʼdeʼte paraʼdik o̱ʼne. Nogpaʼda onʼnoyhuada̱po. Onteʼti bueyhueʼdik o̱ʼnikaʼapo. ?w)Niokpo jeyda o̱ʼi̱kaʼ. Puugnayo sigda jey o̱ʼi̱kaʼ. Siokpo suhuigda jey o̱ʼi̱kaʼ. Nog siokpoa jeymon o̱ʼnikaʼ. Nogda nogda siokpo nogpaʼ nogpaʼ jeymon o̱ʼnikaʼ. b=(Kurudyo̱ hua̱e̱ʼerien hua̱so̱ʼ onʼto̱i̱kaʼ. Huadariyo hua̱e̱ʼerien hua̱so̱ʼ onʼto̱i̱kaʼ. Kurudyo̱ hua̱e̱ʼeri ʼurunanada o̱ʼne. Huadariyo hua̱e̱ʼeri ʼuruda o̱ʼnepo nogpaʼda o̱ʼne. hI'Nogda nogda hua̱so̱ʼ Diosa oʼkaʼuyate. Ayaʼda hua̱so̱ʼ konigti ehueʼ o̱ʼne. Aratbuten hua̱so̱ʼ o̱ʼe̱. O̱jpaiʼ nog hua̱so̱ʼda o̱ʼne. Bakoy nog hua̱so̱ʼda o̱ʼne. Biig nog hua̱so̱ʼda o̱ʼne. Z-&Konig Dios oʼpakpo nogti nogti huakidtaj huakiden nogso̱ʼdakon oʼkaʼuyate. {%Ken eʼbatukeʼ huakidyoʼda o̱ʼe̱, toketkidpiʼ katekidpiʼ. Huakpi eʼkerekte huakid konigti ehueʼ o̱ʼi̱kaʼ. E$Konig aʼayʼ nopo̱e̱hueʼ e̱ʼe̱a̱da yanʼdaʼapet. Huakid eʼbatukeʼonig aratbut huakudakaʼda o̱ʼnikaʼ. Huakid eʼbatukeʼte huakpi oʼtibodepo huakidnayo paraʼdik o̱ʼe̱. hI#¿Monig eʼbuey yanʼnoyhuada̱pet? ¿Monigso̱ʼ ya̱ʼneapet? Beʼapiʼ yanʼdaʼapet. fE"Yanʼnopoʼyareaʼ. Dakhueaʼ eʼkaʼ yanʼbatik. ʼUruaʼda Diostaj ya̱gʼkikaʼ. Opud sueʼada Diostaj oknopo̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼne. Opud meʼpukdik kaʼnikeʼpo kenda ijjay. ¿Monig eʼbueyomey yanʼnoyhuada̱pet? A{!Nog aratbuta namaʼda eʼdaʼnayo pe̱e̱hueʼ yanikaʼ. “Huadakda huakaʼeri dakhueaʼ huakaʼeriere e̱ʼi̱kaʼnayo huadak huakaʼeri onteʼti dakhueaʼda o̱gkikaʼapo.” B} Do Jesúsen huadak huaʼa ijmanmadikikaʼnok Efeso oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria konig o̱jpaiʼ toyahuehueʼdik hua̱e̱ʼeria diga̱ʼ meʼnogkikaʼuyne. Enʼbuey noyhuadhueʼdik eneʼnayo namaʼda paiʼda ijnopoʼe̱ayetnigʼa konig oʼdaʼikaʼ monʼbapeʼ monʼmamaiʼ monʼdurugpak emeʼte oʼbueyapone. B~}Ayaʼda huameʼnoe kiriga̱yo̱ʼ doʼtaj eʼaraktaʼ menʼtipakikaʼne. Buttida ijjay. Kenpaʼti Jesucristo Huairitaj dakaʼda moknopo̱i̱kaʼnok, durugda i̱jje̱y, egomey pogomey. r}]¿Eʼbuey noyhuadhueʼdik eneʼnayo menaʼpo oroʼtaj kiriga̱yo̱ʼ eʼaraktaʼ boʼtipakikaʼne? Z|-Nogi̱ti in yanʼnopo̱e̱ʼ: Sueʼada aratbut eʼbueytaj bautiza onʼmagkikaʼ. ¿Menaʼpo kenpaʼ ya̱gʼkikaʼ? ¿Eʼbuey noyhuadhueʼ e̱e̱ʼnayo menaʼpo nogomey eʼbueytaj bautiza yanʼmagkikaʼ? h{IDoʼhued Huasiʼpoa ayaʼtada manikaʼdik o̱ʼe̱. Diosa oʼmanaʼuyate. Kenokaʼ ayaʼada Cristotaj onʼnigpe̱e̱depo Cristo Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱po Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼapo. Ayedda huairi Dios o̱ʼi̱kaʼapo. vzeAyaʼada Cristotaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼnikaʼapo. Diosa oʼmanaʼuyate. Ayaʼada Cristotaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼnenigʼa Diosayoʼda nigpe̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱. Diosa oʼmanaʼpo Diosayoʼda Cristotaj nigpe̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱. 2y]Eʼbueyikaʼ Cristoen keneʼhua̱ya̱ʼ takaʼ o̱ʼe̱. Taʼpotaʼda eʼbueyikaʼ oʼbatikaʼapo onteʼti aratbut bueyhueʼdik o̱ʼnikaʼapo. Onʼnoeonhuahuikaʼapo. exCCristoen takaʼtaj ayaʼtada maenhued e̱e̱ʼted Cristoa huairi e̱ʼdik o̱ʼi̱kaʼapo. Xw)Kenokaʼ keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe o̱ʼe̱deaponok gobierno huairitaj, huantopataj, kurud huairitaj Cristoa kenpaʼda oʼmabatikaʼdeapo. Apag Diostaj ayaʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj Cristoa oʼbayokapo. |vqHuakkuruda Cristoa oʼnoyhuaduyate. Nogok Cristo eʼtiakte ayaʼada Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri onʼnoyhuada̱po. .uUAyaʼda aratbut Adánen adhueaʼ huasiʼpoen o̱ʼnepo onʼmabueyikaʼapo. Kenpaʼti ayaʼda Cristoen huanigpe̱i̱kaʼeri onteʼti Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. StNogtida huabokerek Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po huakkuruda oʼbueyʼuyatenok oy ayaʼda onʼmabueyikaʼ. Konigti nogtida huabokerek huakkuruda oʼnoyhuaduyatenok ayaʼda noyhuaddik ya̱ʼneapet. "s=Cristo eʼbueyada oʼnoyhuaduyate. Buttida ijjay. Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri eʼmabueyada onʼmanoyhuada̱po. Cristo huakkuruda oʼnoyhuaduyate. qr[Oyda oʼnoepoed oroʼ Cristotaj nogok noyhuadhueʼdikda e̱e̱ʼnayo paiʼnanada o̱ʼe̱a̱yetnigʼa. _q7Kenpaʼti Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri onʼbueydepo kenpaʼda yanʼbueyʼayetnigʼa. p Cristo noyhuadhueʼ e̱e̱ʼnayo namaʼda Cristotaj moknopo̱e̱ayetnigʼa kenpaʼti dakhueaʼ eʼkaʼ moʼto̱e̱a̱yetnigʼa. [o/Eʼbuey noyhuadhueʼdik e̱e̱ʼnayo Cristokon noyhuadhueʼ ya̱ʼe̱a̱yʼuyet. nCristo noyhuadhueʼ e̱ʼu̱ynayo oroʼ Diosen namaʼda huamanbatiaʼpakeri o̱ʼi̱kaʼyet. Dios Cristotaj oʼnoyhuada̱ʼuyatenig oroʼa oʼnonbatiaʼpakikaʼuy. Ken enʼbueyada noyhuadhueʼdik buttida e̱e̱ʼnayo Cristokon noyhuadhueʼ ya̱ʼe̱a̱yʼuyet. m#Cristo noyhuadhueʼ e̱ʼu̱ynayo oroʼ huadak huaʼa namaʼda oʼmanbatiaʼpakikayet kenpaʼti opud Cristotaj namaʼda moknopo̱i̱kayet. `l9 Onʼbueydepo noyhuadhueʼdik e̱e̱ʼnayo Cristokon noyhuadhueʼ ya̱ʼe̱a̱yʼuyet. 1k[ Cristo huakudakaʼda e̱ʼe̱a̱da oʼnoyhuaduy. Oroʼa oʼmanbatiaʼpakikay. “Onʼbueypo noyhuadhueʼ o̱ʼnikaʼapo.” Menaʼpo sueʼada kenpaʼ boaʼikaʼ. Ij  Nog Cristoen huataʼmoneria doapiʼ Cristoen huadak huaʼa oʼnonbatiaʼpakuynok opudomey moknopo̱e̱deʼuy. Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri enʼbueyikaʼtada nogok Diosa oʼmanoyhuada̱ʼapo. i Diosa meʼtinepahuiʼpo bekkahueaʼuynok Cristoen huataʼmoneri i̱jje̱ʼuy. Namaʼda okkahueahueʼ meʼu̱yne. Nogomey Diosen sueʼda o̱gkikaʼuy. Donayo huakkaʼmon Diosen ijkikay. Doʼhuada kikahueʼ i̱jje̱po Diosa doʼtaj meʼnopoʼto̱e̱nok ijkikay. Th! Nog Cristoen huataʼmoneri huadakda o̱ʼne. Donayo dakhueʼmon i̱jje̱y. Kenpaʼti Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhueaʼda ijmagkikaʼuynok doʼtaj Cristoen huataʼmoneri dikkahueʼdik o̱ʼnene. ugcJesús doʼtaj kenpaʼti taʼpotaʼda beʼhuahuayʼuyne. Do nogpaʼda taʼpotaʼda ijnopoʼkoreaʼuy. }fsNogok Jacobotaj Jesúsa oʼhuahuayʼeaʼuyate kenpaʼti ayaʼda Cristoen huataʼmoneritaj oʼbahuahuayʼeaʼuyate. e%Nogok onteteyoʼ quinientos huamaʼbuya Jesústaj onʼtiahuayʼuyate. Onenʼ kenomey huakkaʼmon bueyhued o̱ʼne. Nogte onʼmabueyʼuyate. d%Cristo oʼnoyhuaddepo Pedrotaj oʼhuahuaʼpo oʼhuahuayʼeaʼuyate. Nogok doce Cristoen huamataʼmoneritaj Jesúsa oʼbahuahuayʼeaʼuyate. cE̱gkubarakkaʼdeʼte bapaʼ huameʼnoe eʼtipokdeʼte konig Apagbaʼ oaʼuyatenigda konigda Diosa Cristotaj oʼnoyhuada̱ʼuyate. ab;Kenda Diosa meʼnopo̱e̱a̱ʼuynig huakkuruda opudtaj oʼnonmadikaʼuyne. Konig Apagbaʼte Cristotaj oʼtimadoyaʼuyatenig konigti oroʼ dakhueaʼ oʼkikaʼnok Cristo moʼnigbueyʼuyatenig oʼnonmadikaʼuyne. haIMoknopo̱i̱kaʼnok Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼuyne kenpaʼti onteʼti moʼnoeanhuahuikaʼapone dakaʼda eknopo̱i̱kaʼnayo. Dakaʼda oknopo̱i̱kahueʼ e̱e̱ʼnayo onteʼti noeanhuahuikahueʼdik moʼe̱a̱pone. d` CKenda yanʼdiknopo̱i̱kaʼ oydakon onaʼti oʼnonaʼne, egomey, pogomey. Opudtaj aʼmanoeanhuahuikayaʼpo Jesucristoa moʼnigbueyʼuyate. Oʼnonaʼuynok opuda̱ moknopo̱e̱ʼuy. Kenpaʼti dakaʼda moknopo̱i̱kaʼne. 9_k(Nogen huaʼate aʼdik e̱e̱ʼpiʼ onokteteyoʼ ahueʼ yanikaʼ. Onaʼti onaʼti nogda nogda ʼuruaʼda kikaʼdik moʼe̱ne. Ayaʼda huadakayoʼ kikaʼdik moʼe̱a̱pone.^5'Diosen eʼnopo̱e̱ʼ aʼmanopo̱e̱a̱yaʼpo yaderetpakikaʼ. Noga̱ nogen huaʼate eaʼtaʼ enʼpaknayo keeʼ manahueʼdik yanikaʼ, egomey. ]#&Konig do onʼnigmadoyaʼnig kenomey huamanmadikaʼeria eʼnopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ e̱e̱ʼnayo keʼnen huaʼa pe̱e̱hueʼdik yanikatiʼ. T\!%Diosenbaʼ manmadikaʼdik i̱jje̱y kenpaʼti Diosen Noki̱re̱ga̱ meʼnopo̱e̱ne kenda beʼapiʼ eʼnopo̱i̱kaʼnayo kenda do Pabloa onʼnigmadoyaʼnig Jesúsen huaʼa o̱ʼe̱, kanʼnopo̱i̱keʼ. k[O$Oroʼomey Jesucristoen huadak huaʼa huakkuruda oʼpe̱e̱ʼuy nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Oroyoʼda huadak huaʼa oʼnigpe̱i̱kay nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Nogomey kenpaʼti Diosen huaʼa onʼeʼuyate. Yanʼnopo̱i̱kaʼ. aZ;#Onʼbatadiʼkeaʼpo e̱gkupopakyaʼ ettoneʼ eʼbatiaʼpaknayo dakhueʼda o̱ʼe̱. Konige̱po ettoneʼ hua̱to̱e̱ʼtaj kateaʼ yaaʼ enatutaʼ eʼpaknayo hua̱ʼen jakyo yanʼtiakdepo kateaʼ yaaʼ kaʼnonikeʼ. -YS"Enʼbatadiʼkeaʼte mogkupopakpo ettoneʼ soatayopiʼ batiaʼpakhueʼ kaʼnikeʼ. Konig Apagbaʼa oʼmanaʼikaʼnigda hua̱to̱e̱ʼtaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. }Xs!Konige̱po eʼkupopakyaʼ onokteyoʼ yanʼbatiaʼpakikaʼ Diosanayo manahueʼ o̱ʼe̱. Nogti nogtiada eʼnigaʼpaktaʼ Diosa oʼpak. Nogya̱ʼ nogya̱ʼ Diosen huabaktieʼeaʼeri Diostaj o̱gkupopakpo ettoneʼomey batiaʼpakhueʼ kaʼnikeʼ. -WS Kenomey Diosen Noki̱re̱ga̱ eʼmanopo̱e̱a̱deʼte manbatiaʼpakdik o̱ʼnepo eʼpaknayo kenpaʼti noga̱ eʼmanbatiaʼpakte dakaʼda nigi̱kaʼdik o̱ʼneapo. wVgAyaʼda opudomey Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼmanopo̱e̱a̱ʼdenok yanʼmanbatiaʼpaktiʼ. Nogti nogtiada yanʼmanbatiaʼpakikaʼ. Ayaʼda huaknopo̱e̱ʼeri kanʼmanopo̱e̱ʼpo kenpaʼti Diosen kanʼeretpakeʼpo yanʼmanbatiaʼpakikaʼ. tUaNog huabokerektaj Diosa huaboaʼda eʼmanopo̱e̱a̱ʼnayo keʼna oʼmanbatiaʼpakdenigʼa kanʼbatikeʼ. 3T_Diosen Noki̱re̱ga̱ eʼmanopo̱e̱a̱ʼnayo bottaʼa bapaʼapiʼ kanʼdapakeʼ. Menpaʼ buttida yadet. Namaʼdapiʼ yadet. Noga̱ dakaʼda yanʼmape̱e̱depo yandaʼ. kSOE̱gkupopakyaʼ nogen huaʼate eaʼnayo koniga̱ʼ oaʼ beʼapiʼ mationtaahueʼdik e̱e̱ʼnayo nogen huaʼate ahueʼ yanikaʼ. Nogen huaʼate soatayoʼ yanʼbatiaʼpakikaʼ kenpaʼti Diostaj soatayoʼ yanʼtionaʼpakikaʼ. ;RoNogen huaʼate eʼmanbatiaʼpaknayo kenigada bottaʼ bapaʼapiʼ aʼdik kaʼneʼ. Nogti nogtiada kanʼbatiaʼpakeʼ kenpaʼti noga̱ beʼapiʼ koniga̱ʼ oaʼ kanʼmanaʼikeʼ. Q}In konig boʼkikaʼne ijjaʼapoy, egomey. Boʼkupopakdepo opud sueʼada moʼbatadiʼkikaʼne, noga̱ onʼmanmadikikaʼ, noga̱ Diosen eʼnopo̱e̱ʼ onʼmanbatiaʼpakikaʼ, noga̱ nogen huaʼate onʼmanbatiaʼpakikaʼ noga̱ koniga̱ʼ oaʼ onʼmanaʼikaʼ. Kenda ayaʼda boʼkikaʼpo huaknopo̱e̱ʼeria nogi̱ti moknopo̱i̱kaʼapone ʼuruaʼda Diosen boʼkikaʼapone. kPOKenomey dakhueaʼda ijkikaʼmey huanopoyaʼda onʼnopo̱e̱po ʼuruaʼda Dios o̱ʼe̱ onʼbatiaʼpakapo. Kenpaʼti opudere Dios o̱ʼi̱kaʼ onʼdaʼapo. Huaknopo̱e̱ʼeri Diostaj ya̱gkupopakpo ʼuruaʼda ya̱gʼkikatiʼ. ^O5Diosen Noki̱re̱ga̱ huaknopo̱e̱ʼeritaj moʼnopo̱e̱a̱ʼnok Diosen eʼnopo̱e̱ʼ ayaʼada eʼmanbatiaʼpaknayo esoeripiʼ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeripiʼ onʼkudpo moʼpe̱e̱po namaʼda dakhueaʼ ijkikaʼmey onʼnopo̱e̱a̱po. Ayaʼda onʼtiahuaydepo Apagbaʼkon onʼpe̱e̱po namaʼda dakhueaʼ ijkikaʼmey onʼnopo̱e̱a̱po. XN)Ken ayaʼ Diosen huabaktieʼeaʼeri e̱gkupopakyo nogen huaʼate ayaʼada eʼtionaʼpaknayo esoeripiʼ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeripiʼ eʼkudnayo, opudtaj “huaseg o̱ʼne,” huaaʼdik moʼe̱a̱pone. -MSDiosen Noki̱re̱ga̱ huakkaʼmontaj moʼnopoʼto̱e̱nok nogen huaʼate eʼmanaʼnayo huaknopo̱e̱ʼeritaj nogi̱ti tihuapokhueʼ moʼi̱kaʼapone. Diosa keʼpoda castiga magkaʼdik o̱ʼe̱a̱po. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria nopo̱e̱ʼdik o̱ʼneapo. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok Diosen eʼnopo̱e̱ʼ opud huaknopo̱e̱ʼeri enʼmanbatiaʼpaknayo opud nogi̱ti oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱a̱pone. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼerinayo eʼpe̱e̱a̱da Diosa keʼpoda castiga magkaʼdik o̱ʼe̱a̱po oknopo̱e̱hueʼda o̱ʼnikaʼ. eLC“In aratbuttaj nogen huaʼate ijmanbatiaʼpakapoy. Nog aratbut nogbayaʼ do ijpaknok onʼmanbatiaʼpakaponigʼa doʼhued aratbuta pe̱e̱hueʼda meʼneapone.” Dios Huairia oaʼ. Kenpaʼ Diosbaʼte oʼmadoyaʼuyate. K Huasiʼpo sueʼda huadak oʼnopo̱i̱kaʼ konig huasiʼpo nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Huasiʼpo dakhueaʼ eʼkikaʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. Ken konigyoʼ yanʼnopo̱i̱kaʼ. Konig huatoneʼ onʼnopo̱i̱kaʼnig dakaʼ yanʼnopo̱i̱kaʼ, egomey pogomey. *JMDiostaj aʼbatadiʼkeayaʼpo Diosen huabaktieʼeaʼeri e̱gkupopakyaʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj ijmanmadikaʼpo kanʼnopo̱e̱gkeʼpo aratbuten huaʼate huabaniga̱ʼ huadikyoʼda eaʼtaʼ ijpaki. Nog huaʼada aratbut nopoenkahueʼdik o̱ʼnenok huakkaʼ huadik eaʼtaʼ pakhueʼ i̱jje̱y. ,IQNogen huaʼate donayo huakkaʼda tionaʼpakikaʼdik i̱jje̱y. Opudomeynayo nogen huaʼate sueʼda tionaʼpakdik moʼi̱kaʼne. Konige̱po Diostaj dakiti ijikay. HNogen huaʼate ʼuruaʼda moʼtionaʼpakikaʼnigʼa nogomey nopoenkahueʼ o̱ʼnikaʼpo nogi̱ti Diostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼneapo. -GSOpuda̱da huakkaʼmona Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok nogen huaʼate boʼtionaʼpakikaʼnigʼa opudomeyen huaʼatekon manahueʼ e̱e̱ʼnayo nog huaknopo̱e̱ʼeri eʼpe̱e̱a̱da opudere, “Dakiti Dios,” tionaʼpakhueʼdik o̱ʼneapo. Opudtaj nopo̱gkahueʼdikda o̱ʼneapo. fFEDiosen Noki̱re̱ga̱ meʼnopoʼto̱e̱nok nogen huaʼate ijtionaʼpakikaʼapoy. Kenpaʼti oroʼen huaʼate ijtionaʼpakikaʼapoy. Kennayo nopoenkaʼdik o̱ʼnikaʼapo. Diosen Noki̱re̱ga̱ meʼnopoʼto̱e̱nok nogen huaʼate ijbatadiʼkikaʼapoy. Kenpaʼti oroʼen huaʼatekon ijbatadiʼkikaʼapoy. Aratbuta kennayo nopoenkaʼdik o̱ʼnikaʼapo. .EUDoʼhua nogen huaʼate nopo̱e̱hueʼ e̱ʼe̱a̱da eʼtionaʼpaknayo doʼhued noki̱re̱ga̱ oʼtionaʼpak. Kenda huadik ijtionaʼpaknig nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱y. dDA Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok nogen huaʼate eʼmanmadikaʼnayo ken huaʼa nopo̱e̱hueʼ e̱ʼe̱a̱da “Huaknopo̱e̱ʼeritaj kenpaʼ ijjay huamanaʼkon beʼtihuapok Dios,” yanʼtionaʼpakikaʼ. cC? Konige̱po nogda nogda Diosen ʼurunanada aʼkikayaʼpo Diosen Noki̱re̱g eʼnopoʼto̱e̱taʼ boʼpakikaʼpo Diosen huabaktieʼeaʼeri nogi̱ti nogi̱ti kanoknopo̱i̱keʼpo Diosen Noki̱re̱gtaj yanʼeretpakikaʼ. Bw Nogen huaʼata do nopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼtada beʼapi doʼtaj batiaʼpakdik moʼi̱kaʼne. Konig esoerida moʼe̱po. jAM Indariyo huakkaʼnada huaʼa o̱ʼne. Ayaʼ aratbutada hua̱ʼen huaʼada pe̱e̱ʼdik o̱ʼne. 2@] Konigti opud nogen huaʼate eʼmanmadikaʼnayo huaknopo̱e̱ʼeri pe̱e̱hueʼda o̱ʼnepo peunkahueʼ o̱ʼnepo. Nogen huaʼate boaʼpo kenda bapokatayoʼda monaʼne. M?Sorotataa aʼbarakyaʼpo yanʼhuatiʼ huatokaʼpuʼte ʼuruaʼda eaʼnayo onokteteyoʼ ayaʼda huaʼdik o̱ʼne. Huatokaʼpuʼa nogpaʼda eaʼnayo aʼbarakyaʼpo beʼapiʼ huahueʼdikda o̱ʼne. 6>eHuatokaʼpuʼa kenpaʼti guitarra dakaʼda batadiʼkeahueʼ e̱e̱ʼnayo kateaʼ ya̱ʼe̱t nopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. Huatokaʼpuʼ guitarraere noehueʼ o̱ʼnikaʼ. 9=kKonige̱po do nogen huaʼate opudtaj eʼmanikaʼnayo Diosen eʼkikaʼ nopo̱e̱a̱hueʼdik o̱ʼnene. O̱ʼnen huaʼate Diosen eʼnopo̱e̱ʼ eʼmanmadikikaʼnayo Diosen huakikaʼ nopo̱e̱a̱ʼdik o̱ʼnene. Diosenbaʼ eʼmanmadikikaʼnayo Diosen huakikaʼ nopo̱e̱a̱ʼdik o̱ʼnene, egomey pogomey. <}Ayaʼada opud nogen huaʼate aʼdik kaʼneʼ kenda sueʼda ijpaki. Opudomey ayaʼada Diosen eʼnopo̱e̱ʼ o̱ʼnen huaʼateda manbatiaʼpakikaʼdik kaʼneʼ kenda huakkaʼda ijpaki. Diosen eʼnopo̱e̱ʼ eʼmanbatiaʼpakikaʼnayo nogi̱ti onʼmaknopo̱e̱a̱ʼikaʼ. Nogen huaʼate eaʼnayo sueʼda huadak o̱ʼe̱. Nogen huaʼate eʼmanmadikaʼte noga̱ kenpaʼ oaʼ oroʼen huaʼate eʼikaʼnayo huadakda o̱ʼe̱. Diosen huabaktieʼeaʼeri nogi̱ti Diostaj dakaʼ oknopo̱i̱kaʼdik o̱ʼneapo. ;Beʼapiʼ nogen huaʼateda Diostaj onʼtionaʼpakikapiʼ keʼnayoʼda nogi̱ti nogi̱ti oʼnoknopo̱i̱kaʼapo. Noga̱nayo dakaʼ Diosen eʼnopo̱e̱ʼ onʼmanbatiaʼpakikaʼnok Diosen huabaktieʼeaʼeri Diosaj nogi̱ti nogi̱ti dakaʼ oʼnoknopo̱i̱kaʼapo. :Nogen huaʼate eaʼnayo huaknopo̱e̱ʼeria nopoenkahueʼ o̱ʼnepo kenomeyen huaʼateda Diosen eʼnopo̱e̱ʼ eʼmanbatiaʼpaknayo aratbut onʼnopoenkaʼpo nogi̱ti Diostaj oʼnoknopo̱e̱a̱po nogi̱ti Diostaʼ onʼpakapo kenpaʼti Diostaj onʼnopoʼdurugpakapo. 89iKenomey nogen huaʼate enaʼnayo Diostaj onʼtionaʼpakpo aratbuttehuapaʼ maniga̱hueʼ o̱ʼe̱. Aratbuten huaʼate ahueʼ o̱ʼnenok manpe̱e̱hueʼda o̱ʼnikaʼ. Diosen noki̱re̱ga̱yoʼda nogen huaʼate oʼmanopo̱e̱a̱ʼnok onʼbatiaʼpak. Kenda Diosyoʼda oʼnopo̱i̱kaʼnig onʼbatiaʼpak. 8 Diʼ eʼmaetaʼ yaderetpakikaʼ. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok nogda nogda Diosenyoʼda kikaʼdik e̱ʼhua̱e̱ʼ yanʼpak. Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopo̱e̱a̱ʼnok Diosen eʼnopo̱e̱ʼ manbatiaʼpakdik moʼe̱ne yanʼnopo̱e̱po yanʼpakikaʼ. i7K Diostaj oknopoeonhuahuikaʼpo. Kenpaʼti konig Diosa oroʼtehuapaʼ oʼkikaʼaponig batikhueʼ oknopounhuahuikaʼpo. Kenpaʼti batikhueʼ diʼ oʼmaunhuahuikaʼpo. Kenpaʼda diʼ eʼmaunhuahuikaʼ huakkaʼ Dios oʼpak.v6e Konigti oyda Diosen sueʼpiʼ huadak oʼnopo̱i̱kaʼne oroʼ. Konig huakoktiahuaytoneʼte sigda huadak oʼtiahuayikaʼnig konig oyda Diosen sueʼpiʼ huadak oʼtiahuayikaʼne. Nogoknayo Diosen ʼuruaʼda oʼtiahuayikaʼapone. Oyda suigda ijnopo̱e̱y nogok ayaʼda ijnopo̱e̱a̱poy. Dios doʼtaj ayaʼda meknopo̱e̱a̱ʼaponok ayaʼda Diosen ijnopo̱e̱a̱poy. r5] Do huasiʼpo e̱ʼhua̱e̱ʼokaʼ huasiʼpoa menpinig ijbatiaʼpakikaʼuy. Huasiʼpoa onʼnopo̱i̱kaʼnig ijnopo̱i̱kaʼuy. Huasiʼpoa onʼpakikaʼnig ijpakikaʼuy. Huabokerek i̱jje̱depo huasiʼpoa ijkikaʼuynig ijbatikuy. /4W Jesús eʼtiakte Diostaj ayaʼ dakhuapada oʼnopo̱e̱a̱pone. Kenpaʼti konig oy suhuigda oʼnopo̱e̱po oʼkikaʼnig onaʼti konigti kahueʼdikda o̱ʼe̱a̱pone. c3? Ken oyda suhuigda Diosen oʼnopo̱e̱ne. Suhuigda Diosen huaʼa oʼmanbatiaʼpakikaʼne. 2  Diʼ eʼmaikaʼ kenpaʼda o̱ʼunhuahuikaʼapo. Nogok Diosen huaʼa manbatiaʼpakikahueʼdikda o̱ʼneapo. Nogok nogda nogda aratbuten huaʼate batiaʼpakhueʼdikda o̱ʼneapo. Kenpaʼti nogok huakkaʼ eʼnopo̱e̱ʼtaʼ mepuʼkehueʼdik o̱ʼneapo. ]13 Diʼ oʼmaepo nogomeytaj dakhueaʼda o̱gkaʼ eʼbahuaaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱po diʼ huamaeʼeria huadak o̱gkaʼniga̱ oaʼ maknopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. Kenpaʼti nogomey aʼti huadakaʼda o̱gkaapopiʼ diʼ huamaeʼeri oʼmaknopo̱i̱kaʼne. Diʼ oʼmaepo katepiʼ dakhueʼda e̱e̱ʼpiʼ kenpaʼda diʼ oʼmaepo batikhueʼ monikaʼ. 0) Noga̱ dakhueaʼda ekaʼnayo diʼ huamaeʼeria durugda ehueʼ o̱ʼnikaʼ. Noga̱ buttida eʼikaʼnayo diʼ huamaeʼeria durugda o̱ʼnikaʼ. / Diʼ oʼmaepo oroayoʼda huakkaʼ oʼnopo̱i̱kaʼne ahueʼ monikaʼ. Diʼ eʼmaeada dakhueaʼ bahuaahueʼ monikaʼ. Diʼ eʼmaeada oroʼenda pakhueʼ monikaʼ. Diʼ oʼmaepo diayhueʼ moʼi̱kaʼ. Dakhueʼ eʼkuyte diʼ oʼmaepo bakkahuehueʼ ehueʼ monikaʼ. ".= Diʼ eʼmaikaʼ konig o̱ʼe̱ oʼnonmadikaʼapone. Beʼtapiʼ oʼmaepo i̱da bahuadiayhueʼ monikaʼpo. Beʼtapiʼ diʼ oʼmaepo matinepahuiʼikaʼdik o̱ʼi̱kaʼapone. Beʼtapiʼ diʼ oʼmaepo dig huahuayhueʼ monʼmaikaʼ. Diʼ oʼmaepo huairi i̱jje̱y ahueʼ monikaʼ. - Ayaʼda doʼhued katepiʼ ijmato̱e̱po paiʼda hua̱e̱ʼeritaj iʼbayokikaʼpo kenpaʼti Cristotaj doʼhued hua̱so̱ʼ kanʼnigbakpakeʼ doʼhua enaʼnayo diʼ maehueʼ e̱ʼe̱a̱da ken konig eaʼnayo doʼtehuapaʼ dakhueʼda e̱ʼdik o̱ʼe̱. A,{ Do Diosen huaʼa eʼmanbatiaʼpakpiʼ ayaʼda Diosen i̱re̱gi̱re̱g eʼnopo̱e̱ʼ do eʼnopo̱e̱piʼ kenpaʼti ayaʼda aratbuten eʼnopo̱e̱ʼ do eʼnopo̱e̱piʼ kenpaʼti do huakkaʼ yoknopo̱e̱po huakupaʼtaj taʼmonaʼdik e̱e̱ʼpiʼ do diʼ maehueʼ e̱ʼi̱kaʼnayo dakhueaʼda e̱ʼdik i̱jje̱y. +  Diʼ eʼmaikaʼtaj daknanada o̱ʼe̱. Aratbuttaj diʼ maehueʼ e̱ʼi̱kaʼnayo nogda nogda nogen nogen huaʼa do ʼuruaʼnanada eʼbatiaʼpakikaʼnayo kenpaʼti konig Diosen huataʼmonerien huaʼanig eʼbatiaʼpakikaʼnayo Diostehuapaʼ konig tambor eʼpobitbitpaʼ kenpayoʼda eʼanig e̱ʼdik i̱jje̱y. Kenpaʼti konig siroenpa eʼbitbitte kenpayoʼda eʼanig e̱ʼdik i̱jje̱y. 4*a ʼUruaʼda Diosen o̱gkikaʼnig yanʼpakikaʼ. Kenda huadak e̱e̱ʼpiʼ nogi̱ti nogi̱ti ʼuruda eʼkikaʼ onʼnigmadoyaʼne. Kention ayaʼada kikaʼdik moʼe̱ne.E) Dakhueʼ e̱e̱ʼ Diosen huabayareaʼeri sueʼda o̱ʼne. Nogen huaʼate sueʼada batiaʼpakdik o̱ʼne. Sueʼada nogen huaʼate onʼmape̱e̱depo opuden huaʼate konigti aʼdik o̱ʼne. ((I Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri huakkaʼda o̱ʼne. Ayaʼda Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri suigda Cristoen huamataʼmoneri o̱ʼne. Sueʼda Diosen eʼnopo̱e̱ʼ huamanbatiaʼpakeri o̱ʼne. Sueʼda huamanmadikaʼeri o̱ʼne. Konig tiahuayhued oʼneunhuahuikaʼnig huakaʼeri sueʼda o̱ʼne. .'U Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj kanʼbatihuapokikeʼpo sueʼtada Diosa oʼbaktieʼeaʼuyate. Huakkuruda Cristoen huamataʼmoneritaj oʼmataʼmonaʼuyate. Bottaʼtaj Diosen eʼnopo̱e̱ʼ huamanbatiaʼpakerikon oʼbaktieʼeaʼuyate. Bapaʼtakon huamanmadikaʼeritaj oʼbaktieʼeaʼuyate. Noga̱ konig tiahuayhued oʼneunhuahuikaʼnig huakaʼerikon oʼbaktieʼeaʼuyate. Noga̱ dakhueʼ e̱e̱ʼ huabayareaʼeri oʼbaktieʼeaʼuyate. Huatihuapokeri konig ya̱gkaʼ huamanaʼerikon oʼbaktieʼeaʼuyate. Nogen huaʼate huaapakkon oʼbaktieʼeaʼuyate. *&M Ken oroʼomey Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po Cristoen hua̱so̱ʼ o̱ʼe̱ne. Nogda nogda huakkaʼda e̱e̱ʼpiʼ Cristoen hua̱so̱ʼ o̱ʼe̱ne. x%i Nogtaʼtipiʼ huakpopiʼ huaʼipiʼ huabaʼpiʼ katetaʼpiʼ dakhueʼda e̱e̱ʼnayo ayaʼda hua̱so̱ʼ paiʼda nopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱. Nogtiada huabaʼa huakpoapiʼ ʼuruaʼda ekaʼnayo ayaʼda hua̱so̱ʼ durugda e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. $1 Huakpopiʼ huabaʼpiʼ huaʼipiʼ Diosa ʼuruaʼda oʼkaʼuyatenok ayaʼda nogtiada oʼkikaʼne. Ayaʼ hua̱so̱ʼen tihuapokikaʼdik o̱ʼe̱ne. #- Nogtaʼ hua̱so̱ʼtaʼ othueʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Ken konig kikaʼdik kaʼneʼpo oroʼen hua̱so̱ʼtaj nogda nogda Diosa oʼkaʼuyate. Katepiʼ hua̱so̱ʼen dakhueʼ e̱e̱ʼpiʼ oʼnopo̱e̱po dakaʼda to̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. Ken konig hua̱e̱ʼ Diosa oʼkaʼuyate. J"  Ken hua̱so̱ʼen katepiʼ sueʼda ʼuruda o̱ʼe̱ eʼnopo̱e̱piʼ ʼuruda oʼotikaʼne. Kenpaʼti nog hua̱so̱ʼen katepiʼ tiahuayahueʼdik o̱ʼe̱ oʼnopo̱e̱po dakaʼda oʼotikaʼne. Z!- Ken hua̱so̱ʼen katepiʼ sueʼda huadak e̱e̱ʼpiʼ kentaj huakkaʼ oʼpaki. H   “Ontaj pakhueʼ o̱ʼe̱ne,” aʼdik e̱ʼe̱a̱da huabaʼtaj huakpoa ahueʼdik, o̱ʼe̱. “Ontaj pakhueʼ o̱ʼe̱ne,” aʼdik e̱ʼe̱a̱da huaʼitaj huakua ahueʼdik o̱ʼe̱. K Kenpaʼti nogda nogda e̱e̱ʼpiʼ nogtida hua̱so̱ʼ o̱ʼe̱. Q Hua̱so̱ʼ o̱ʼe̱po huaʼi huaku nogda nogda to̱e̱ʼdik o̱ʼe̱.  Konig Diosa oʼpakpo hua̱so̱ʼ oʼkaʼuyate. Kente akayʼ oʼnopo̱e̱po huakpo huapeok huaʼi huabaʼ huaku oʼkaʼuyate. 4a Ayaʼda hua̱so̱ʼ huakpoyoʼda e̱e̱ʼnayo sigpiʼ pe̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱ne. Ayaʼda hua̱so̱ʼ huapeokyoʼda e̱e̱ʼnayo sigpiʼ hui̱ri̱khueʼdikda o̱ʼe̱ne. oW “Huakpo hua̱so̱ʼen ehueʼ i̱jje̱y,” huapeokapiʼ eaʼpiʼ ayaʼenda hua̱so̱ʼen o̱ʼe̱. mS “Huabaʼ hua̱so̱ʼen ehueʼ i̱jje̱y,” huaʼiapiʼ eaʼpiʼ ayaʼenda hua̱so̱ʼ o̱ʼe̱. ta Nogtida hua̱so̱ʼ nogda nogda oʼto̱e̱. Huaku oʼto̱e̱. Huaʼi oʼto̱e̱. Huabaʼ oʼto̱e̱. xi Ken, oroʼ ayaʼda nogda nogda aratbutda o̱ʼe̱po judío aratbutpiʼ griego aratbutpiʼ huanabaʼpiʼ huanabaʼ ehueʼpiʼ bautiza e̱gkaʼdeʼte Diosen Noki̱re̱ga̱yoʼda nogtiada moʼnopoʼto̱e̱nok nogtida hua̱so̱ʼ o̱ʼe̱ne. 4~}R|{{Gzayyxpww%vwu6tQsrr9pon lk*jhhgKfXed}d1cba`__=^k]\\[4YYDWW`VUTSRQPPWOO@NMMKJIRGG EXDDKCBBIAB@@?Z>=^Oroʼomeynayo Jesucristotaj oʼpakpo oknopo̱e̱nok Diosa moʼbaktieʼeaʼuyne. Kenpaʼti Dios Huairien huamanigtionaʼpakeri o̱ʼe̱ne. ʼUrunopoʼ monopoʼkaʼpo Diosenyoʼda ʼuruaʼnada kikaʼdik o̱ʼe̱ne. Diosen aratbut oʼmaene. Aʼnenda oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po dakhueaʼ oʼkikaʼuyne konig sikki̱re̱gyo̱ o̱ʼi̱kaʼuyne oroʼomey. Diosa moʼtinepahuiʼpo moʼnopoʼyareaʼpo konig Diosen huakjeyyo moʼbakuda̱ʼuyne. “ʼUruaʼnanada Diosa mogkaʼne. ʼUrunanada Dios o̱ʼe̱po oʼkikaʼ. Dakiti Dios.” Oy batiaʼpakdik o̱ʼe̱ne. Kenda Diosa oʼpak. s;_KenpaʼtiKeʼna konig dagte huid eʼhuedte o̱ʼe̱po aratbut onʼpakpo konig tiahuayhueʼ o̱ʼnepo onʼtikudepo onʼhueda̱toʼ. Kenda Cristotaj oʼbatiaʼpakuy, aratbut huadak huaʼa Jesucristotaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnepo dakhueaʼ o̱gkaʼpo kenpaʼda ehueʼda o̱ʼneapo. Kenda aʼnenda Diosa oʼnopo̱e̱ʼuyate. Diosen aratbut oʼmaene. .:UOpudomey Jesucristotaj moknopo̱e̱po huakkaʼda boʼpakikaʼne. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj Apagbaʼ oʼbatiaʼpakpo,Jak huakaʼeriomey ʼuru jak entaʼpoeda̱ʼ huid onʼtiahuaypo pakhueʼ e̱ʼneʼtada keʼna konig Diosen ʼuru jak entaʼpoeda̱ʼ huid o̱ʼe̱. Apagbaʼ oaʼ. J9 Kenpaʼti aʼnenda Apagbaʼ oaʼpo, Jesucristotaj oʼbatiaʼpakpo,Ke̱yo̱ Jerusalén jakyo, ken judío aratbutenbayo ijtaʼmonaʼapopo keʼna konig doʼhued jak entaʼpoeda̱ʼ huid ijhuada̱ʼapoy. Kentaj yoktieʼeaʼpo huakkaʼ ijpaki. Ayaʼada kentaj oʼnoknopo̱e̱po durugda o̱ʼneapo. Birahueʼ o̱ʼneapo. $8AOpudnayo konig Diosen huid huakpa moʼe̱po moʼnigpe̱i̱kaʼpo Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱po Diostaj moʼnoeonhuahuikaʼpo Diostayoʼda yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Nogomey nogomeytaj yanʼmaknopo̱e̱po Diosa kamanopoʼyareʼpo yanʼmanigtionaʼpakikaʼ. Kenpaʼti Jesucristotaj moknopo̱e̱po huadakyoʼ ya̱gʼkikatiʼ. Huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ. Dakiti Dios ya̱ʼnonaʼikaʼ. Kenda Diosa oʼpak. 47aJesucristo Huairi konig jak iddu entaʼpoeda̱ʼ huid o̱ʼe̱po ayaʼ jak huid ontaʼtihuedikaʼnig. Aratbutanayo Jesús Huairitaʼ pakhueʼ e̱e̱ʼtada Diosnayo huakkaʼ oʼpakpo konig huamanoeaʼ huid oktieʼeaʼuyate. Jesucristo Huairi huamanoeanhuahuikaʼeritaj dakaʼ yanoknopo̱e̱ʼ. 6Jesús Huairia moʼmatinepahuiʼnok nogi̱ti boʼeretpakpo nogi̱ti yanoknopo̱e̱ʼ. Jesucristo konig jak huakaʼ huid o̱ʼe̱. Oroʼ huaknopo̱e̱ʼeri konig jak huakaʼ huidsiʼpo o̱ʼe̱ne. Konig Diosen jak o̱ʼe̱po Jesucristo moʼnoeanhuahuikaʼne. K5Aʼkerekyaʼpo yo̱bed diga̱ʼda eʼmiʼnogta onʼpak. Opud huaboaʼda huaknopo̱e̱ʼeri moʼe̱po konig Diosen yo̱bed moʼe̱po Diosensiʼpo moʼe̱po Diosen huaʼa yaderetpakikaʼ. Diostaj dakaʼ aknopo̱i̱kayaʼpo Diosen huaʼa yanʼnopo̱i̱kaʼpo yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Nogi̱ti nogi̱ti Diostaj yanoknopo̱e̱ʼ. 4 !Konige̱po dakhueaʼ eʼkaʼ kenpaʼda yaʼnenpo yanʼbatik. Onteʼti dakhueaʼ kahueʼ yaneʼ. Namaʼda onahueʼ yaneʼ. Dakhueʼda e̱ʼe̱a̱da “huadakda i̱jje̱y,” batiaʼpakhueʼ yaneʼ. Kenpaʼti dig bahuahuayhueʼ yaneʼ. Kenpaʼti bahuaʼehueʼ yaneʼ. ~3 wDios Huairien huaʼanayo o̱ʼunhuahuikaʼapo. Batikhueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼda o̱ʼunhuahuikaʼapo. Kenda Apagbaʼ oaʼuyate. Ken huaʼa Jesucristoen huadak huaʼa Cristoen huamataʼmonaʼeria monʼbatiaʼpakonhuaʼuyne opudomeytaj.F2 Kenpaʼ Apagbaʼte oʼmanigmadoyaʼuyate oaʼpo,Toket huakpi i̱da oʼay. Aratbut konigti i̱da oʼtoneʼpakpo oʼbuey. Kenpaʼti huakhuen ʼurunanada e̱ʼe̱a̱da i̱da oʼkot. Eʼhueʼda o̱ʼe̱a̱po. Aratbut konigti ʼurunanada e̱ʼe̱a̱da onʼbueyapo. ʼUrunanada katepiʼ eʼkaʼada ehueʼda o̱ʼneapo u1 eHuaoj hua̱ye̱ere onʼmabueyikaʼnig keʼnanayo oroʼtaj noeanhuahuikahueʼdik e̱ʼe̱a̱da Diosbaʼtaj oknopo̱e̱nok Diosa moʼsiʼpoe̱a̱ʼuyne. Diosbaʼa moʼnoeanhuahuikaʼnok oroʼomeya̱ oknopo̱e̱po oʼnoeonhuahuikaʼapone. )0 MKenpaʼti oy Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok Diosen buttida huaʼa oʼnigpeeonhuaʼdepo ʼurunopoʼ oʼnopoʼto̱e̱depo huamaʼbuy huidpoeretaj diʼ monʼmaikaʼ. Huayahuaya diʼ monʼmaikaʼpo huanopoabetaʼ monʼeretpakpo diʼ monʼmaikaʼ. Diga̱ʼ diʼ monʼmaikaʼ. N/ Jesús eʼbueytada Diosa oʼnoyhuada̱ʼpo kurudyo̱ oʼtobehuikpo ʼurunanada oʼyahueʼuyate. Jesucristotaj oknopo̱e̱po Diostakon oknopo̱e̱ne. Diosaʼ moʼnoeanhuahuikaʼapone oknopo̱e̱ne. S. !Huadari niokpo siokpo ayaʼ oʼtiahuayikaʼnig Diosa kahued “Aratbuttaj kamanigbueyeʼpo huadariyo iʼsiʼpoe̱ʼapo.” Diosa onaʼuyate. Huaboaʼda oʼsiʼpoe̱depo boʼhuahuayaʼuyne oroʼomeytaj. y- mOroʼomeyen adhueaʼpaneʼ Diostaj nigpe̱e̱hueʼada namaʼda o̱gkikaʼuyate. Aʼnen oroʼ konigti namaʼda oʼkikaʼuynigʼa moʼnopoʼyarepo Diosere moʼnoeanhuahuikeʼpo Jesucristoa moʼnigbueyʼuyate. Jesús konig oveja ʼuruso̱ʼda o̱ʼe̱po moʼnigbueypo mimi oʼhuaʼuyate. Orokupe sirokupepiʼ oroʼomeytaj kanʼnopoʼyareʼpo Diosa yokhueʼ o̱ʼu̱yate. , i+ MKenda katepiʼ oʼkikaʼnok Apag Diosa ayaʼtada konigti diga̱ʼ magkaʼdik moʼe̱a̱pone. Dakhueaʼ ekaʼnayo diga̱ʼ o̱gkaʼdik moʼe̱a̱pone. Diostaj “Pag” beʼapiʼ enaʼnayo okmeʼpukdik o̱ʼi̱kaʼpone. * -Apagbaʼ oʼmanaʼpo, “Dios kenpaʼda huadak oʼkikaʼnok. Diosenyoʼda ʼuruaʼda ya̱gʼkikaʼ.” Apagbaʼte kenpaʼ moʼnigmadoyaʼuyate. ) %Dios kenyoʼda huadakda o̱ʼi̱kaʼpo kenpaʼda ʼuruaʼnanada oʼkikaʼnok oroʼomeykon Diosensiʼpo o̱ʼe̱po ʼuruaʼnanada mogkikaʼ. B( Aʼnenda Diostaj oknopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼte nogtaj nogtaj oʼeretpakikaʼuyne. Dakhueaʼ eʼkaʼ oʼeretpakikaʼuyne. Oynayo Diosensiʼpo o̱ʼe̱po dakhueaʼ eʼkaʼ pakhueʼ moʼne. K'  Konige̱po katepiʼ mogkaʼpo dakaʼ monʼnopo̱e̱po mogkikaʼ. Jesucristo eʼtiakte Diosa moʼmatinepahuiʼapone. ʼUruaʼnanada mogkaʼapone. Dakaʼ moʼnonmaboikaʼpo huadak mogkikaʼ. '& I Ontehuapaʼda madoyahueʼ e̱ʼe̱a̱da oroʼomeytaj moʼnigmadoyaʼuyate. Kenda Diosa oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate moʼnigmadoyaʼuyate. Oy huabokerek Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱nok huadak huaʼa monʼbatiaʼpakdepo oroʼomeytaj dakhueaʼ eʼkaʼ kanʼnopoʼyareʼpo Jesús oʼsiʼpoe̱ʼpo paiʼda oʼnopoʼe̱po moʼnigbueypo moʼnignoyhuadpo kenda onʼmanbatiaʼpakuyate. Kenda Diosen huataʼmoneriakon kurudya̱ʼ eʼnopo̱e̱ʼtaʼ onʼpak. Dios kenyoʼda huadaknanada o̱ʼi̱kaʼ. Oroʼomey konigti huadaknanada mogkikaʼne. r% _ Cristo paiʼda oʼnopoʼe̱po oʼbueyapo oʼnoyhuadapo huairi o̱ʼe̱po Diosere onteʼti oʼmanaʼapo, onteʼti huiyokda oʼmanaʼapo. Ken Diosen huamanbatiaʼpakeria aʼnennada onʼmanigmadoyaʼuyate. Cristoen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopo̱e̱a̱ʼnok kenda onʼmanigmadoyaʼuyate. Jesús siʼpoe̱hued onʼmanigmadoyaʼuyate. Nopoenkahueʼada onʼmanigmadoyaʼpo beʼa paiʼda oʼnopoʼe̱a̱po moʼnigbueyapo kenpaʼti menokaʼ oʼmanigbueyapo diga̱ʼ eʼnopo̱e̱ʼtaʼ onʼpakuynigʼa. %$ E “Opudomeytaj moʼmatinepahuiʼapone Diosa kenpaʼti dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼapone, onteʼti moʼnoeanhuahuikaʼapone.” Aʼnennada Diosen huamanbatiaʼpakeria kenda oʼmanaʼuyate. “Monig kenda Diosa moʼnigkaʼapone.” Eʼnopo̱e̱ʼtaʼ onpakpo onʼbatiaʼpakuyate. $# C Moknopoeonhuahuikaʼnok dakhueaʼ eʼkaʼ Diosa bokkahueaʼapopo moʼmanopoʼyareaʼapopo konig Diosensiʼpo Jesúsere kurudyo̱ moʼnoeanhuahuikaʼapone. " 7Jesucristotaj tiahuayhueʼpiʼ e̱ʼi̱kaʼda diʼ moʼe̱ne. Kenpaʼti oy tiahuayhueʼ e̱ʼe̱a̱da moknopo̱e̱po diga̱ʼda moʼmadurugpak. 9! mDiostaj opuden eknopo̱e̱ʼ Diosa huakkaʼ oʼpak. Eknopo̱e̱ʼ konig huakkaʼteda o̱ʼunhuahuikaʼ. Oro sirokupenayo huakkaʼteda e̱e̱ʼtada nogok ehueʼda o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼti oro menpaʼti oroyoʼ ya̱e̱t aʼnopo̱e̱yaʼpo huatihueʼ taʼaka e̱ʼi̱kaʼyo onʼtihuepo. Opudomeynayo hueretda moknopounhuahuikaʼ Diosa moʼtinopo̱e̱ʼpo paiʼda moʼnopoʼe̱po batikhueʼ moknopounhuahuikaʼpo nogok Jesucristo eʼtiakte “ʼUruda moʼe̱ne.” “Huadakda o̱gkikaʼ.” Diosa boʼhuaaʼapone. ʼUruda o̱ʼne ayaʼada moʼtinopo̱e̱a̱pone. 5  eKonige̱po durugnanada moʼe̱ne. Oypiʼ ijhueʼ ehueʼ paiʼda eʼnopoʼe̱piʼ sueʼda dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ eʼpakpiʼ dakaʼ moknopo̱e̱po durugnanada moʼe̱ne.  Diostaj oknopo̱e̱nok teyda boʼtiokikaʼpo moʼtounhuahuikaʼpo nogok keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete kurudyo̱ boʼtohuaʼapone. M Kurudyo̱ Dios ʼurunanada moʼnigkadhuahuikaʼdepo dakaʼ moʼmatounhuahuikaʼpo kenda Dios oʼkaʼ huadakda o̱ʼunhuahuikaʼapo batitikhueʼdik o̱ʼe̱a̱ponok durugda o̱ʼunhuahuikaʼapone. O Dios Jesucristoen Apag ʼurunanada o̱ʼe̱ monʼbatiaʼpakikaʼ. Oroʼomeytaj moʼmatinepahuieʼpo Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱depo Diosensiʼpoaʼ oʼyahuedepo kenpaʼti Dios Jesucristo eʼbueytada oʼnoyhuada̱ʼuynok oroʼtakon moʼmanoyhuada̱ʼapone Diosere oʼnoeonhuahuikaʼapone oknopounhuahuikaʼne. i MAʼnenda Apag Dios oʼpakpo opudtaj bokbatieʼeaʼuyate. Oy Jesucristotaj moknopo̱e̱ kenda Dios oʼnopo̱i̱kaʼuyate. ʼUrunopoʼ yanʼnopoʼto̱i̱kaʼpo Jesucristoenyoʼda yanʼnigpe̱i̱kaʼpo Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱i̱kaʼne. Kenpaʼti opudomeytaj bokkahueʼpo Jesús moʼnigbueypo mimia moʼnopoʼtihuekeʼpo. Ken Dios ʼuruaʼda botihuapokikeʼ kenpaʼti moʼnopoʼnoeyikeʼpo, ijtionaʼpaki ken. Diosere ʼuruda oʼnoeonhuahuikaʼapoy kenda oknopo̱i̱kay. U 'Do Pedro i̱jje̱po onʼnigmadoyaʼne. Jesucristotaj aʼmanbatiaʼpakikayaʼpo Dios Jesucristoere meʼtaʼmonaʼuyne. Jesucristoen huanigpe̱i̱kaʼeri moʼe̱nok o̱ʼnenbayaʼ moʼbakmonʼuyate. Nogenbayo moʼi̱kaʼpo Ponto huadaribayo Galacia huadaribayo Capadocia huadaribayo Asia huadaribayo Bitinia huadaribayo moʼi̱kaʼne. iKKatetapiʼ eretpakhueʼ yanikaʼ. Konig dios eʼketkatapiʼ pakhueʼ yanikatiʼ, sionomey.  Dios kurudyo̱ hueretda Dios o̱ʼe̱. Kenda oroʼtaj kanopo̱e̱ʼpo Diosen Huasiʼpo oʼtiakuyate oʼnopo̱e̱ne. Diosen Huasiʼpo Jesucristotaj oroʼ oknopo̱i̱kaʼne. Jesús hueretda Dios o̱ʼe̱po oroʼtaj moʼnoeanhuahuikaʼne oʼnopo̱e̱ne. #?Oroʼ Diosensiʼpo o̱ʼe̱ne oʼnopo̱e̱ne. Ayaʼda Cristotaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria totoʼ huairitaj onʼnigpe̱i̱kaʼ oʼnopo̱e̱ne. wAyaʼada Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱po Diosensiʼpo o̱ʼnepo dakhueaʼ kikahueʼ o̱ʼneonhuahuikaʼ. Jesús Diosen Huasiʼpoa oʼmatinoeaʼikaʼ. Totoʼ huairia kenomeytaj engaña magkahueʼdik o̱ʼe̱. Kenda oroʼomey oʼnopo̱e̱ne. GDakhueaʼ eʼkaʼ konig Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼe̱nig dakhueaʼda o̱ʼe̱. Aratbut Diostaj nigpe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo onteʼti eʼnopoʼkoreaʼnayo kenpaʼda bueyhueʼ o̱ʼneapo. "=Huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuya dakhueaʼ eʼkikaʼnayo Diostaj kenpaʼda oknopo̱e̱batikhueʼda eʼkikaʼnayo kentaj monʼtionaʼpaknok Diosa oʼnoeanhuahuikaʼapo. Huamaʼbuy kenpaʼda oknopo̱e̱batikdepo kenpaʼda oʼbueyapo. Kentaj tionaʼpakhueʼdik o̱ʼe̱ne, ijjay. 5Diostaj oʼtionaʼpakpo oroʼtaj moʼpe̱e̱ne dakaʼ oʼnopo̱e̱ne. Konig oʼtionaʼpaknigda kenda Diosa moʼnigkaʼapone. Dakaʼ oʼnopo̱e̱ne. xiKonig Diosa oʼpaknig oroʼa konigti oʼpakpo oʼtionaʼpakpo Diosa moʼpe̱e̱ne dakaʼ oʼnopo̱e̱ne.  Diosen Huasiʼpotaj moknopo̱e̱po onteʼti Jesúsere moʼnoeanhuahuikaʼ kanʼnopo̱e̱ʼpo opudomeytaj onʼnigmadoyaʼne. F Ayaʼada Diosen Huasiʼpotaj oʼnoknopo̱e̱po Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Ayaʼada oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo Diosere noehueʼ o̱ʼnikaʼapo. Juana moʼnigmadoyaʼdepo moʼboroayne. xi Diosa keʼnen Huasiʼpo oroʼtaj boʼyokpo huadakda moʼnoeanhuahuikaʼne. Onteʼti moʼnoeanhuahuikaʼapone. ) Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱ ayaʼada oʼnoknopo̱e̱po buttida huaʼa o̱ʼe̱ huanopoyaʼda dakaʼ onʼnopo̱e̱. “Jesús doʼhued huasiʼpo o̱ʼe̱.” Diosa oaʼuynig ayaʼada oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria “Dios da huaaʼeri o̱ʼe̱,” onʼhuaaʼikaʼ. oW Bapaʼ huabokereka konigti enʼhuaaʼnayo oroʼ pe̱e̱ʼdik e̱ʼe̱a̱da Diosa buttida oʼmanikaʼnok oroʼ nogi̱ti pe̱e̱ʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Jesús doʼhued Huasiʼpo o̱ʼe̱. Diosa oaʼnok oknopo̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne. ' GKenpaʼti indariyaʼ “Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱.” Diosa bautiza e̱gkaʼte oaʼuyate. Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱po Jesús oʼbueyʼuy. “Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱,” Diosen Noki̱re̱ga̱ oaʼuyate. “Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱,” Bapaʼa konigti oaʼuyate. J  “Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱,” Diosen Noki̱re̱ga̱ huanopoyaʼda oaʼ, Diosa oaʼ, kenpaʼti Diosen huaʼa oaʼ. Bapaʼa konigti oaʼ. “Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱,” oaʼ. z mJesústaj bautiza e̱gkaʼte “In doʼhued huadiʼda huasiʼpo o̱ʼe̱.” Diosa oaʼuyatenok kenpaʼti Jesús eʼbueyte mimi oʼmimihuaʼuyatenok Jesús Diosyaʼ oʼtiakuy oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. Diosen Noki̱re̱g buttida huaaʼeri o̱ʼe̱po “Jesús Diosyaʼ oʼtiakuyate,” oʼhuaaʼnok Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱ oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. N Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱. Ayaʼada oʼnoknopo̱e̱po dakhueaʼ kikahueʼ o̱ʼne. Huakpoa onʼtiahuaypo eretpakhueʼdik o̱ʼne. Diosenyoʼda o̱gkikaʼ. Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱. K Ayaʼada Jesústaj oʼnoknopo̱e̱po Diosensiʼpo o̱ʼne. Jesústaj oʼnoknopo̱e̱po katetapiʼ eretpakhueʼ o̱ʼnikaʼpo dakhueaʼ kikahueʼ o̱ʼnikaʼ. Diosenyoʼda onʼpakpo o̱gkikaʼ. Diostaj diʼ o̱ʼe̱po Diosen huaʼa oʼnigpe̱i̱kaʼne. Diostaj diʼ o̱ʼe̱po Diosen huaʼa dakaʼ nigkikaʼdik o̱ʼe̱ne. Oroʼ Diostaj diʼ o̱ʼe̱po Diosen huaʼa oʼnigpe̱i̱kaʼpo kenokaʼ Diosensiʼpo huaknopo̱e̱ʼeritaj diʼ oʼmaey oʼnopo̱e̱ne. k QJesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱, Jesús Diosen Cristo o̱ʼe̱po kurudya̱ʼ oʼtiakuyate. Ayaʼada kenda oʼnoknopo̱e̱po Apag Diosensiʼpo o̱ʼne. Ayaʼada Apag Diostaj diʼ o̱ʼnepo, Diosensiʼpotakon diʼ onʼmaikaʼ. \1Diostaj diʼ moʼe̱po nog aratbuttakon diʼ yanʼmaikaʼ. Diosa monaʼuyate.oW“Diostaj diʼ i̱jje̱y.” Oroʼapiʼ eaʼada nogomeytaj eʼhuadiaynayo da huaaʼeri o̱ʼe̱y. Diostaj tiahuayhueʼdik o̱ʼe̱po huamaʼbuytaj eʼtiahuayada diʼ ehueʼ e̱e̱ʼnayo Diostaj sigpiʼ diʼ ehueʼdik o̱ʼe̱y. ]3Diosa huakkuruda oroʼtaj diʼ moʼu̱ynok kenpaʼti Diostaj diʼ o̱ʼe̱ne. xiKenda huayahuaya diʼ oʼmaikaʼpo meʼpukhueʼdik o̱ʼe̱ne. Kenokaʼ diʼ oʼmaikaʼpo huadakda oʼkikaʼnig oʼnopo̱e̱po castiga e̱gkaʼtaj okmeʼpukhueʼdik o̱ʼe̱ne. Eʼmeʼpuknayo sigda diʼ oʼmaikaʼnig nokotdik o̱ʼe̱ne. 2]Oroʼ Diosere oʼnoikaʼpo oroʼyo Dios oʼnoikaʼpo nogi̱ti nogi̱ti huakkaʼ Diostaj diʼ o̱ʼe̱po nogok keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete Diosa castiga eʼmagkaʼte oroʼ mididhueʼ o̱ʼe̱a̱pone. Konig Diosen Huasiʼpo Jesús oroʼomeykon diʼ oʼmaikaʼpo meʼpukhueʼdik o̱ʼe̱a̱pone. B}Oroʼtaj huakkaʼ diʼ moʼi̱kaʼne Diosa. Dakaʼ oʼnopo̱e̱ne. Dios diʼ moʼe̱nok nogomeytaj diʼ oʼmaikaʼpo Diosere oʼnoikaʼne kenpaʼti Dios oroʼomeyyo̱ oʼnoikaʼ. $A“Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱.” Ayaʼada oʼnoknopo̱e̱po onʼhuaaʼikaʼpo Dios kenomeyyo̱ o̱ʼi̱kaʼ. Kenpaʼti kenomey Diosyo o̱ʼnikaʼ. ~1Dakhueaʼ huakaʼeritaj kamanopoʼyareʼpo Apag Diosa Huasiʼpo oʼtaʼmonaʼuyate. Oroʼada Diosen Huasiʼpotaj oʼtiahuayikaʼuy oʼhuaaʼikay. }1 Oroʼennopoʼyo Diosa keʼnen Noki̱re̱g boʼyokuynok Diosere oʼnoikaʼne kenpaʼti oroʼyo Dios o̱ʼi̱kaʼ dakaʼ nopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. | Oroʼ aratbuta beʼapiʼ Diostaj tiahuayhueʼ e̱ʼi̱kaʼada huayahuaya diʼ eʼmaikaʼnayo Dios oroʼomeytaj moʼnopoʼto̱i̱kaʼne. Diosa diʼ moʼi̱kaʼpo moʼnopoʼto̱e̱nok huayahuaya nogi̱tida diʼ oʼmaikaʼne, huadiʼda egomey pogomey. c{? Diosa huakkaʼda oroʼtaj diʼ moʼu̱ynok huayahuaya diʼ maeʼdik o̱ʼi̱kaʼne. jzM Dios oroʼtaj diʼ moʼe̱po keʼnensiʼpo oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ kamanopoʼtihuekeʼpo oʼtaʼmonaʼuyate. Kenda oʼkaʼuynig Diosa huakkaʼnada diʼ moʼe̱ne oʼnopo̱e̱ne. Oroʼanayo Diostaj sueʼda diʼ o̱ʼe̱ne. *yM Oroʼomeytaj kamanoeanhuahuikeʼpo Diosa diʼ moʼe̱po keʼnen nogsiʼpotida indariyo oʼtaʼmonaʼuyatenok Dios diʼ moʼe̱ne nopo̱e̱ʼdik o̱ʼi̱kaʼne. jxMDios diʼnada eʼmaikaʼtada beʼapi diʼ ehueʼ eʼmaeʼnayo Diostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. w1Dios oroʼtaj diʼ moʼe̱nok oroʼ huayahuaya diʼ monʼmaikaʼ. Ayaʼtada diʼ huamaeʼeri Diosensiʼpo o̱ʼnepo Diostaj oʼnoknopo̱e̱. /vWOroʼomeynayo Diosensiʼpo o̱ʼe̱ne. Diostaj huaknopo̱e̱ʼeri oroʼtaj dakaʼ moʼnigpe̱i̱kaʼne. Nogomey Diostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo oroʼtaj nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼne. Oroʼtaj huanigpe̱e̱ʼeri Diosen Noki̱re̱g huanopoʼto̱e̱ʼeritaj maki̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne kenpaʼti namaʼda huamanmadikaʼeritaj maki̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. Dios oroʼtaj diʼ moʼe̱nok oroʼkon huayahuaya diʼ monʼmaikaʼ. juMNamaʼda huamanmadikaʼeri Cristotaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼpo aratbutada onʼeretpakikaʼnig onʼmanbatiaʼpakikaʼ. Aratbut Diostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo namaʼda huamanmadikaʼeritaj onʼpakpo onʼmape̱i̱kaʼ. Ut#Diosensiʼpo moʼe̱po Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok namaʼda huamanmadikaʼeritaj manigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼne. Diosen Noki̱re̱g teyda o̱ʼe̱po huadak eʼkikaʼ huakkaʼ tihuapokikaʼdik moʼe̱ne. Cristoen takaʼ noki̱re̱gnayo teyhueʼda o̱ʼe̱nok nigpe̱i̱kahueʼdik moʼe̱ne, huadiʼda sionomey. {soJesús Diosen Huasiʼpo ehueʼ o̱ʼe̱. Kurudya̱ʼ tiakhueʼ o̱ʼu̱yate. Ayaʼda huamanmadikaʼeri kenda onʼmanmadikikaʼpo, Diostaj oknopo̱e̱hueʼya o̱ʼne. Diosen Noki̱re̱g to̱e̱hueʼ o̱ʼne. Cristoen takaʼ noki̱re̱g onʼto̱e̱. Cristoen takaʼ noki̱re̱g oʼtiakapo moʼtipe̱i̱kameʼnig, indariyo aratbutere o̱ʼe̱de, huadiʼda egomey pogomey. !r;Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱po kurudya̱ʼ oʼtiakuyate. Hua̱so̱ʼda oʼsiʼpoe̱ʼuyate huabokerek. Ayaʼ huamanmadikaʼeria kenda oʼmanmadikikaʼpo Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱po kenpaʼti Diosen hueretda huamanmadikaʼeri o̱ʼne nopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. #q AHuakkaʼda namaʼda huamanmadikaʼeri o̱ʼnepo buttida huaʼa Diosa meʼnopo̱e̱a̱ʼnok buttida huaʼa ijmanmadikikay ondaʼikaʼnok menpaʼ buttida huamanmadikaʼeri yanetaʼpo yanʼbataʼhuahuaytiʼ. Menpaʼti Diosen Noki̱re̱ga̱ yaʼmanopoʼto̱e̱t yanʼbataʼhuahuaytiʼ. Hp Diosen huaʼa ayaʼada o̱gkikaʼpo Diosyo o̱ʼnikaʼ kenpaʼti Diosa kenomeyennopoʼyo o̱ʼi̱kaʼ. Diosen Noki̱re̱g oroʼtaj boʼyokuypo Dios oroʼere o̱ʼi̱kaʼ oʼnopo̱e̱ne.&oEJesucristo Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱. Kenda oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. Diosen huaʼa kenpaʼ oaʼ. Huayahuaya diʼ maeʼdik moʼe̱ne. Diosa kenpaʼ oaʼ. )nKDiosen huaʼa oʼnigpe̱i̱kaʼpo kenpaʼti Dios oʼpaknigda oʼkikaʼnok oroʼ eʼtionaʼpakte Diosa oroʼtaj moʼnigpe̱i̱kaʼne, huadiʼda egomey pogomey. mDiostaj oʼnigpe̱i̱kay oroʼ huanopoyaʼda eʼnopo̱e̱ʼnayo Diosensiʼpo o̱ʼe̱y dakaʼ nopo̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne. l Namaʼda ijkay huanopoyaʼda oroʼ eʼnopo̱e̱ʼnayo Dios huahuakda o̱ʼe̱po ayaʼda oʼnopo̱e̱po okkahueaʼdik moʼe̱ne. kOroʼ nog aratbuttaj diʼ o̱ʼi̱kaʼpo buttida huaʼa oʼnigpe̱i̱kaʼpo Diosensiʼpo o̱ʼe̱ne nopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. Uj#“Nogtaj diʼ monʼmae,” oroʼa eaʼnayo hueretda diʼ oʼmaepo monʼbatihuapokikaʼ, aypopiʼ monʼbayokikaʼ. Diosen huaʼa eʼkikaʼnayo Diosensiʼpo o̱ʼe̱ne dakaʼ nopo̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne. OiOroʼomeya̱piʼ aypo oʼto̱e̱po nog huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy aypobayoʼ e̱e̱ʼte eʼtiahuayada sueʼnopoʼda o̱ʼe̱po sigpiʼ yokhueʼ e̱e̱ʼnayo Diostaj diʼ ehueʼdikda o̱ʼe̱ne. `h9Jesucristo huakkaʼ oroʼtaj diʼnanada moʼe̱po aʼnopoʼyareayaʼpo oʼpakpo moʼnigbueyʼuyne oʼnopo̱e̱ne. Kenaʼpo oroʼen huamaʼbuy huaknopo̱e̱ʼeritaj huakkaʼ diʼ moʼnepo huadakyoʼ eʼkikaʼ mantihuapokikaʼdik o̱ʼe̱ne. Konig Jesús huakkaʼ diʼ moʼe̱ne konigti huamaʼbuytaj diga̱ʼda diʼnada i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne. gAyaʼada nog aratbuttaj huabahuadiayeri konig huabarakeri o̱ʼne. Huabarakeri Diosere onteʼti noeonhuahuikahueʼdik o̱ʼneapo. {foOroʼ totoʼen eʼkikaʼtada Diosa moʼnopoʼnoeameʼnok oy Diosen o̱ʼe̱ne. Nog huaknopo̱e̱ʼeritaj diʼ o̱ʼe̱po kenda oʼnopo̱e̱ne. Kenomey nog aratbuttaj diʼ maehueʼ o̱ʼnikaʼpo totoʼen o̱gkikaʼpo Diosen ehueʼda o̱ʼne. e Opuda̱ Diostaj moʼnigpe̱i̱kaʼnok Diostaj pakhueʼ hua̱e̱ʼeria opudtaj eʼhuadiaynayo mepukehueʼ yanikaʼ, doʼhued egomey. =ds Konig Caín kikahueʼdik o̱ʼe̱ne. Caín totoʼen o̱ʼe̱po totoʼtaj oʼnigpe̱e̱po huamaʼbuytaj oʼhuadiaypo oʼarakuyate. Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po dakhueaʼ oʼkaʼuyate. Keʼnen huamaʼbuy huadakda oʼkaʼpo Diostaj oʼnigpe̱e̱nok Caína oʼarakuyate. Konig Caín kikahueʼ moʼnikaʼ. cc? Huayahuaya diʼ monʼmaikaʼ. Kenda huaʼa oroʼa aʼnennada oʼpeunhuahuikaʼuyne. zbm Diostaj nigpe̱e̱hueʼ hua̱i̱kaʼeri Diosensiʼpo ehueʼda o̱ʼne. Nog aratbuttaj diʼ ehueʼ hua̱e̱ʼeri Diosensiʼpo ehueʼda o̱ʼne. Kenda oʼnopo̱e̱po Diosensiʼpotaj maki̱a̱ʼdik o̱ʼe̱ne oroʼ. Aratbut totoʼ namaʼda huaaʼeriensiʼpo o̱ʼne maki̱a̱ʼdik o̱ʼe̱ne oroʼ. Huayahuaya diʼda monʼmaikaʼpo huadak eʼkikaʼ monʼbatihuapokikaʼ. 'aG Ayaʼda Diosensiʼpo Diosa oʼnopoʼto̱i̱kaʼnok Diostaj dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼnikaʼ. Diosensiʼpo o̱ʼnepo nigpe̱e̱hueʼ ehueʼdik o̱ʼnikaʼ. A`{Aʼnennada huakkurutedda totoʼ namaʼda huamanaʼeri o̱ʼe̱po huaboaʼdakon Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼeonhuahuikaʼnok ayaʼda Diostaj nigpe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria totoʼ huairien huanabaʼ o̱ʼne. Totoʼa dakhueaʼ oʼbakikaʼnigtaj da oʼmanikaʼnigtaj aʼbatikayaʼpo Diosen Huasiʼpo oʼtiakuyate. O_Namaʼda da huamanmadikaʼeritaj pe̱e̱hueʼ yanikaʼ, doʼhued sionomey. Konig Cristo Diostehuapaʼ huadak o̱ʼe̱nig konigti ayaʼada Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼpo Cristonigda huadakda o̱ʼne. s^_Ayaʼada Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱po onʼnigpe̱i̱kaʼpo Diostaj dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼnikaʼ. Ayaʼda Diostaj nigpe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼerinayo Cristotaj o̱ki̱e̱hueʼ o̱ʼnepo kenpaʼti Cristotaj nopo̱e̱hueʼda o̱ʼne. L]Aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼ aʼbakkahueayaʼpo Jesucristo aratbutte oʼtiakuyate, moʼnopo̱e̱de. Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Jesúsa sigpiʼ dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼu̱yate moʼnopo̱e̱t. \+Ayaʼada dakhueaʼ o̱gkikaʼpo Diostaj nigpe̱e̱hueʼda o̱ʼne. Dakhueaʼ eʼkikaʼ konigti Diostaj nigpe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼ o̱ʼe̱. N[Cristonigtion e̱ʼdik i̱jje̱a̱poy, ayaʼada kenda onʼnopo̱e̱po konig Cristo Diosen huaʼa oʼkikaʼuynig, huadakyoʼ oʼkikaʼuynig dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼuynig konigti ka̱gkikeʼ. 3Z_Oyedda Diosensiʼpo o̱ʼe̱ne. Monig o̱ʼe̱a̱pet nopo̱e̱hued o̱ʼe̱ne. Jesucristo eʼtiakdeʼte oroʼa oʼtiahuaydepo konigti o̱ʼe̱a̱pone, huadiʼda egomey. pY [Apag Diosa oroʼomeytaj huakkaʼda diʼ moʼe̱ne. Huakkaʼ diʼ moʼe̱po, “doʼhuedsiʼpo moʼe̱ne,” monaʼne. Huakkaʼada Diostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo oroʼ Diosensiʼpo o̱ʼe̱nig sigpiʼ o̱ki̱e̱hueʼ moʼe̱ne. X Cristo huadakda o̱ʼi̱kaʼpo Diosen huaʼa oʼnigpe̱i̱kaʼpo sigpiʼ dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Kenda opud moʼnopo̱e̱ne. Kenpaʼti ayaʼada huadakda o̱gkikaʼpo Diosen huaʼataj onʼnigpe̱i̱kaʼpo Diosensiʼpo o̱ʼnede moʼnopo̱e̱ne.#W?Oy Cristotaj dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼpo Cristo eʼtiakte dakaʼ moknopo̱e̱po meʼpukhueʼ moʼe̱a̱pet kenpaʼti birahueʼ moʼe̱a̱pet, sion. EVJesúsa Diosen Noki̱re̱g boʼyokeʼuynok moʼnopoʼto̱e̱po buttida huaʼa o̱ki̱e̱ʼdik moʼi̱kaʼne. Diosen Noki̱re̱ga̱ ayaʼda moʼnopo̱e̱a̱ʼikaʼne. Buttida huaʼayoʼda moʼnopo̱e̱a̱ʼpo da nopo̱e̱a̱hueʼ moʼe̱ne. Konig moʼnopo̱e̱a̱ʼikaʼnigtaj Cristotaj dakaʼ yaʼnoknopo̱i̱kaʼ. HU Opudomeytaj da huamanmadikaʼeritaj onʼnigmadoyaʼdene. IT Kenpaʼti Cristoa moʼnoeanhuahuikaʼapone Cristoa monaʼuyne. S!Kenda aʼnenda huakkuruda Jesucristoen huadak huaʼa moʼpeeonhuaʼuynigtaj dakaʼ yaʼnoknopounhuahuikaʼ. Kenda huakkuruda moʼpeeonhuaʼuyate eknopounhuahuikaʼnayo Diosen Huasiʼpotaj moʼnopoʼtoeonhuahuikaʼpo kenpaʼti Apag Diostaj moknopoeonhuahuikaʼ. ?RwJesús Diosen Huasiʼpo ehueʼ o̱ʼe̱. Ayaʼada kenda eaʼnayo Apag Diostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱. Ayaʼada eaʼnayo Diostaj oʼnoknopo̱e̱. oQWKonig da huaaʼeri o̱ʼne oʼnonaʼapone. Jesús Diosen Huasiʼpo ehueʼ o̱ʼe̱ eaʼnayo da huaaʼeri o̱ʼne. Cristoen takaʼ o̱ʼne. Apag Diostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. Diosen Huasiʼpotaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. AP{Kenaʼpo buttida huaʼa nopo̱e̱hueʼ moʼe̱nok onahueʼdik i̱jje̱y. Buttida huaʼa opud moʼnopo̱e̱nok onʼnigmadoyaʼne. Beʼapiʼ da eaʼnayo buttida huaʼa ehueʼ o̱ʼe̱. mOSOpudomeytanayo Cristoa Diosen Noki̱re̱g boʼyokuynok Diosen buttida huaʼa moʼnopo̱e̱ne. NCristoen takaʼ huamanmadikaʼeri aʼnenda oroʼomeyere eʼnikaʼada konig oroʼ Cristotaj oknopo̱e̱po kenomey oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼpo onʼbakhuameʼ. Aʼnenda kenomey konig oroʼ eknopo̱i̱kaʼnayo oroʼere o̱ʼnikaʼpo bakhuahueʼ moʼe̱a̱ymet. Kenomey onʼbakhuameʼ kenaʼpo konig Cristotaj oʼnigpe̱e̱ʼnig oroʼ, kenomey nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼne, oʼnopo̱e̱ne, sion. MKeneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe o̱ʼe̱deapo. Aʼti Cristo oʼtiakapo. Cristoen takaʼ huairi oʼtiakapo moʼtipe̱e̱meʼne. Ken Cristoen takaʼ huakkaʼda onʼtiakdemeʼ. Kenaʼpo keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe o̱ʼe̱po aʼti Cristo oʼtiakapo oʼnopo̱e̱ne. ELAyaʼda katetapiʼ namaʼda o̱gkikaʼpo, ayaʼda namaʼda onʼnopo̱e̱po ken konig ehueʼ o̱ʼe̱a̱po. Ayaʼada dakhueaʼ eʼkataʼ oʼderetpakikaʼnig ehueʼ o̱ʼneapo. Diostaj huanigpe̱i̱kaʼerinayo onteʼti Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Okbatikhueʼ onʼnoeonhuahuikaʼapo. Jesúsen hueretda huaknopo̱e̱ʼeri buttida huaʼa onʼnopo̱i̱kaʼ. Jesús ehueʼ o̱ʼe̱ Diosen Cristo. Da huaaʼeria kenda namaʼda onʼmanmadikikaʼ. )KKKenda aratbut oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri onʼnopo̱e̱po o̱gkikaʼnigtaj Dios kenpaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱. Huakkaʼ dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ oʼderetpakikaʼ. Katetapiʼ huakpoa oʼtiahuaypo oʼderetpakikaʼ. Huataʼda diʼnada o̱ʼnikaʼ. Ayada dakhueaʼda onʼnopo̱e̱po o̱gkikaʼ. rJ]Konig aratbut oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri dakhueʼda o̱ʼnikaʼnig konigti ehueʼ yanikaʼ. Konigti pakhueʼ yanikaʼ. Konig namaʼda o̱gkikaʼnig kahueʼ yanikaʼ. Konig namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼnig nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Konig nogomey katetapiʼ onʼeretpakikaʼnig eretpakhueʼ yanikaʼ. Eʼeretpakikaʼnayo Apag Diostaj pakhueʼdik moʼe̱ne. 9IkCristo huakkurueri huanoeonhuahuikaʼeritaj opud huaknopo̱e̱ʼeritoneʼ moknopo̱e̱ne, doʼhued huaojonigtaj onʼnigmadoyaʼne, pag. Opudomey huabo huaknopo̱e̱ʼeri Diosen huaʼa huanopoyaʼ moknopo̱i̱kaʼpo teyda moʼe̱po totoʼtaj nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼne. Opudomeytaj onʼnigmadoyaʼne. bH= Cristo aʼnennada oʼnoikaʼuyate. Ayaʼda oʼtiahuayikaʼnig oʼkaʼuyate. Opudomey toneʼbokerek Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼnigmadoyaʼne. Totoʼtaj nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼpo dakhueaʼ kikahueʼ moʼi̱kaʼnok opudomey huabokerek ettoneʼeretaj onʼnigmadoyaʼne. Apag Diostaj moknopo̱e̱nok opudtaj onʼnigmadoyaʼne, sion. G5 Opud Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri dakhueaʼ eʼkaʼtaj Jesucristoa moʼnigbueyʼuypo moʼmanopoʼtihuekeaʼdemeʼnok opudtaj onʼnigmadoyaʼne. XF) Beʼapiʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼhuadiaypo dakhueʼda o̱ʼe̱po konig sikki̱re̱gya̱ʼ dakhueaʼda oʼkikaʼ. Namaʼda oʼkikaʼpo konig ekpobigo̱nig o̱ʼe̱po Diosen huaʼa nopo̱gkahueʼ o̱ʼe̱. E% Beʼapiʼ nog huaknopo̱e̱ʼeritaj huadiʼda o̱ʼe̱po huadak oʼkikaʼ. Namaʼda kikahueʼ o̱ʼe̱a̱po. Diostaj huadakda oʼkikaʼapo. aD; “Huakjeyyo i̱jje̱po Cristotaj yoknopo̱e̱po huadakda ijkikay,” beʼapiʼ eaʼpiʼ nog huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼdiaypo namaʼda oaʼnigʼa Cristotaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po sikki̱re̱gyo̱ o̱ʼe̱. =CsHuayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ onteʼti oʼnonaʼne. Cristo aratbuttaj diʼ oʼmaikaʼuyate kenpaʼti oroʼomey huayahuaya diʼ monʼmaikaʼ. Aʼnenda konig sikki̱re̱gya̱ʼ nopo̱e̱hueʼ moʼe̱po dakhueaʼ bokikaʼuyatenigʼa oynayo konig huakjeyyo huaboaʼda Cristotaj moknopo̱e̱po huadakda bokikaʼ. *BMAʼnenda diʼ yanʼmaikaʼ Cristoa oʼmanaʼuyatenok moʼpe̱e̱ʼuy. Konig aʼnenda oʼmanaʼuyate konigti oʼnonaʼpo oʼnigmadoyaʼne, egomey, pogomey. !A;“Diosensiʼpo i̱jje̱y.” Oroʼomeya̱ eaʼnayo konig Jesucristo oʼkikaʼuynig konigti mogʼkikaʼ. Diʼ yanʼmaikaʼ Juana huaboaʼda oʼmanaʼ. "@=Beʼapiʼ Cristoen huaʼa oʼnigpe̱i̱kaʼpo, oʼkikaʼpo, Diostaj nogi̱ti nogi̱ti diʼ o̱ʼe̱ne. Kenpaʼti Diosensiʼpo o̱ʼe̱y oʼnopo̱e̱ne. '?G“Diostaj yoknopo̱e̱y.” Beʼapiʼ eaʼnayo Cristoen huaʼa nigpe̱e̱hueʼ e̱ʼe̱a̱da da huaaʼeri o̱ʼe̱po Diosen huaʼa nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱. }>sDiosen huaʼa oroʼ eʼnigpe̱i̱kaʼnayo Diostaj oknopo̱e̱po Diosensiʼpo o̱ʼe̱y dakaʼ oʼnopo̱e̱ne. B=}Oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼtaj Jesucristoa moʼnigbueyʼuypo moʼnopoʼtihuekeaʼne. Cristo oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼtaj kenpaʼti ayaʼenda dakhueaʼ eʼkaʼtaj moʼnopoʼtihuekeaʼne. b< ?Dakhueaʼ kikahueʼ kaʼnikeʼpo opudomeytaj onʼnigmadoyaʼne, sion. Dakhueaʼ ekaʼnayo Jesucristo huadakda o̱ʼe̱po Diostaj nigtionaʼpakdik moʼe̱po dakhueaʼ eʼkaʼ yanopoʼtihuekeaʼ moʼnigtionaʼpakapone. ; ; “Do dakhueaʼ kahueʼ i̱jje̱mey.” Oroapiʼ eaʼnayo Dios da huaaʼeri o̱ʼe̱ oʼhuaaʼpo Diosen huaʼa hueretda o̱ki̱e̱hued o̱ʼe̱ne.R:  “Dakhueaʼ ijkamey. Bekkahueaʼ, Apag Dios.” Oroʼ eʼtionaʼpakikaʼnayo Dios huadakda o̱ʼe̱po buttida huaaʼeri o̱ʼe̱po moʼnopoʼtihuekeʼapone oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼapone. 9 “Do dakhueaʼ kahueʼ i̱jje̱y,” oroʼ eaʼnayo huataʼda namaʼda oʼhuaaʼpo oay. Cristotaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱y. N8 Konig Dios huakjeyonig o̱ʼe̱po huadakda oʼkikaʼnig oroʼ kenpaʼti Diosen huadakda eʼkikaʼnayo nogere nogere durugnada Diostaj oroʼ oknopo̱i̱kaʼpo o̱ʼe̱ne. Kenpaʼti Cristo Diosen Huasiʼpo moʼnigbueyʼuyatenok ayaʼda dakhueaʼ eʼkaʼ moʼnopoʼtihuekeaʼne oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ moʼnopoʼtihuekeaʼne. 7 Oroʼomey dakhueaʼda eʼkikaʼnayo “Diostaj oknopo̱e̱po Jesúsen huadiʼ o̱ʼe̱y,” eaʼnayo, da oaʼpo, dakhueaʼ oʼkay. H6  Dios jeynada o̱ʼe̱po huadakda o̱ʼe̱. Diosa sigpiʼ dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Kenda Diosen Huasiʼpo Jesucristoa monmadikaʼuyne oʼpe̱e̱po, opudomeytaj oʼnonbatiaʼpakne. ~}||{{zyjwvutssr}qpypmnmlkjihg;ffBBA?>\=G<; :(97r7b55y3210}.-,~*)('C&I%q$#G"'" sG@]Vy< u M Z !QW;'N Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri onʼbueydepo onteʼti noyhuadhueʼ o̱ʼneaponok kenomeyen huabeta diga̱ʼda onʼtabahuikikaʼ. Huaknopo̱e̱ʼeria ekbueydeʼte suhueʼ ehueʼdik o̱ʼe̱ne kenpaʼti oroʼnayo huikhueʼdik o̱ʼe̱ne, egomey. Huaknopo̱e̱ʼerinayo noyhuaddik o̱ʼneapo. Kenda eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ oʼpaki. |:qN Ken konig boʼkikaʼnok oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria dakaʼ moknokotdepo manaʼdik moʼe̱ne. Konig ayaʼda eʼtoeonigti e̱ʼdik moʼe̱a̱pone. Kusitokhueʼdik moʼe̱a̱pone. Jesucristo oʼtiakpo huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼbatobehuikapo. 9N Huakkaʼ boʼpakpo dakaʼ yanikaʼ. Nogtaj dakhueʼda bahuaahueʼ yanikaʼpo o̱ʼnenda ya̱gʼkikaʼ. Kenda aʼnenda oʼnonaʼuyne. 87N Huabada nogyon nogyon Macedonia huadaribayo huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj diʼ moʼmaikaʼ. Nogi̱ti nogi̱ti diʼnada yanʼmaikaʼ, oʼnonaʼne. w7gN Kenda Diosa monʼmadikaʼuynok huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ. Nogi̱ti doʼakon ahueʼ o̱ʼnene egomey. 46aNBeʼapiʼ oroʼtaj eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ e̱e̱ʼnayo Diostaj pe̱e̱hueʼ o̱ʼne. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱ne. Oroʼomey Diostayoʼda oʼnigpe̱i̱kay. 5)NHuadaknanada ka̱gkikeʼpo kenpaʼti Diostayoʼda kanʼdurugpakikeʼpo Diosa boʼbaeaʼuyne. Dakhueaʼ ka̱gkeʼpo Diosa baehueʼ moʼu̱yne. M4NDakhueaʼ kahueʼ yaneʼ. Huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuyen hua̱to̱e̱ʼtaj bakdejhueʼ yaneʼ. Kenpaʼ huakaʼeritaj Jesús Huairia castiga oʼmagkaʼapo. Kenpaʼ dakaʼ aʼnenda oʼnonaʼuyne. H3 NDiostaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria onʼto̱e̱pakpo dakaʼ mato̱e̱hueʼ o̱ʼnepo hua̱to̱e̱da oʼderetpakpo kenpaʼda onʼbakdejikaʼ. Kenomey o̱gkikaʼ konigti kahueʼ yanikaʼ. b2=NHua̱to̱e̱ʼtaj dakaʼ yanʼmato̱i̱kaʼ. Konig Diosa oʼpak dakaʼda yanʼmanikaʼ. <1qNHuadakda yanikaʼ. Diosenyoʼda dakaʼ ya̱gʼkikaʼ. Kenda Diosa huakkaʼ oʼpak. Nog huabokerekere bakdejhueʼ yanikaʼ. O̱ʼnen hua̱to̱e̱ ehueʼtada bakdejhueʼ yanikaʼ. v0eNJesús Huairia kenda oʼpaknok kikaʼdik moʼe̱ne oʼnonaʼuyne. Kenda oʼnonaʼuynig moʼnopo̱e̱t. o/ YNOyedda, egomey pogomey, Jesús Huairia kenda oʼpaknok i̱ghuaʼda onaʼne. Dakaʼ menʼpe̱e̱ʼ doʼtaj. Diostaj aʼdurugpakayaʼpo monig kikaʼdik o̱ʼe̱y aʼnenda oʼnonmadikaʼuyne. Kenda nogi̱ti nogi̱ti ya̱gʼkikatiʼ. H. N Kenpaʼti huaknopo̱i̱kaʼ yamanopoʼteypakaʼ, Dios. Kenpaʼda huadaknada huamaeʼ, dakhueaʼ kahueʼ kanʼmaikeʼpo Diosa yabatihuapokikaʼ. Jesús Huairiere huaknopo̱e̱ʼeriyoʼ enʼtiakte ʼuruda eʼnoknopo̱i̱kaʼte, kenpaʼda huadakda enʼmaikaʼte yabahuahuaytiʼ.” Kenpaʼ Diostaj oʼtionaʼpakikay.X-)N Konig Tesalónica huaknopo̱e̱ʼeritaj oroʼa diʼnanada oʼmaikay. Konigti Tesalónica huaknopo̱e̱ʼeria huayahuaya diʼ eʼmaikaʼ kenpaʼti ayaʼtada diʼ eʼmaikaʼ yabatihuapokikaʼ, Jesús Huairi. \,1N “Tesalónica huaknopo̱e̱ʼeriedbayo betohuaʼ, Apag Dios, Jesús Huairi. |+qN “Tesalónica huaknopo̱e̱ʼeritaj Jesucristoen nogi̱ti nogi̱ti kanʼmanmadikeʼpo, nogi̱ti nogi̱ti eknopo̱e̱ʼ nogi̱ti nogi̱ti eʼnigpe̱i̱kaʼ kanʼmantihuapokeʼpo motaʼmonaʼ.” Sikyo huameʼnoeere Diostaj oʼtionaʼpakikay. e*CN Kenpaʼti opuda̱ dakaʼ moknopo̱i̱kaʼnok durugnanada o̱ʼe̱po dakiti Dios onaʼikay. ,)QNOy opudomey Jesucristotaj oknopo̱e̱batikhueʼda moknopo̱i̱kaʼpo dakaʼ moʼnigpe̱i̱kaʼpo oroʼomeya̱ kenda oʼnopo̱e̱po durugnanada oʼnoeonhuahuikay. d(ANJesucristoen huadak huaʼa ijmanmadikikaʼnok aratbuta menhuadiayikaʼne kenpaʼti dakhueaʼ meʼnogkikaʼne. Opudomeynayo Jesucristotaj dakaʼ moknopo̱i̱kaʼtenok onʼtipe̱e̱depo durugnanada o̱ʼneaʼne doʼtaj. ('INOynayo Timoteo boʼtaʼhuadunhuaʼdepo doʼtekon oʼkumejdemeʼ. Huadakda Diostaj oʼnoknopo̱i̱kaʼte kenpaʼti huayahuaya diʼda onʼmaikaʼte menbatiaʼpakatoʼmeʼne. Oroʼtaj diʼda moknopo̱i̱kaʼpo kenpaʼti eʼtiaktaʼ onʼtipaknok konigti opudtaj eʼtatiaktaʼ oʼpaki. u&cNKonige̱po “Menpaʼ opudtaj totoʼ huairia kenda yanoknopo̱e̱batik namaʼda yaʼmanetpiʼ. Kenpaʼti yanoknopo̱e̱batikdetpiʼ. Huadak huaʼa oʼnonmadikaʼuynigʼa.” Ijnopo̱e̱po ijmepuʼkuy. Kenpaʼ ijnopo̱e̱po Timoteotaj onʼnigtaʼmonaʼuyne. “Jesucristotaj monig moknopo̱i̱kaʼ. Monig monigpe̱i̱kaʼ.” Yamanatiʼ. Timoteotaj yonaʼuy, ken. %NKenpaʼti opudtaj onʼtaʼhuadunhuaʼpo, “Jesústaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria oroʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj moʼbatierikapone kenpaʼti dakhueaʼ mogkaʼapone.” Kenda oʼnonaʼuyne. Kenda opudtaj mogkaʼdepo kenpaʼti oroʼtakon mogkaʼuy moʼnopo̱e̱t. $NKenpaʼti aratbuta opudtaj enʼtieriktada kenpaʼti dakhueaʼ e̱gkaʼtada moknopo̱e̱po batikhueʼ kaʼneʼpo onʼnigtaʼmonaʼuyne. Jesucristo moknopo̱e̱nok aratbuta boʼtierekonhuaʼapone, boʼtidiʼkudhuaʼapone, dakhueaʼ mogkadhuaʼapone moʼnopo̱e̱t. /#WNTimoteotaj oroʼen huamaʼbuy opudtaj aʼmanigtaʼmonayʼ.” Ijnopo̱e̱ʼuy. Diosa Timoteotaj oktieʼeaʼuy, huadak huaʼa kamanbatiaʼpakikeʼpo kamanmadikikeʼpo oktieʼeaʼuy. Doere huadak huaʼa dakaʼ oʼmanbatiaʼpakikaʼuy. Opudomeytaj nogi̱ti nogi̱ti eknopounhuahuikaʼ kabatihuapokeʼpo onʼnigtaʼmonaʼuyne. Kenpaʼti nogi̱ti nogi̱ti eʼnigpe̱i̱kaʼ kabatihuapokeʼpo onʼnigtaʼmonaʼuyne Timoteotaj. " NKonige̱po Atenas jakyo i̱ji̱kaʼpo opudomeytaj tipe̱e̱hued i̱jje̱po “Tesalónica huaknopo̱e̱ʼeri monig yanoknopo̱e̱t monig Diostaj yanʼnigpe̱i̱ket,” ijnopo̱e̱po, “I̱yo̱ Atenas jakyo Silvanoere bottaʼyoʼda a̱ʼi̱kayaʼpo. }!sNAʼtimon Jesucristo Huairia onteʼti boʼhuatiakapone. Eʼhuatiakdeʼte doʼhua eʼmanmadikaʼ Jesucristoen dakaʼ moknopounhuaʼpo ʼuruaʼda moʼnigpeunhuaʼnok Jesucristo Huairia eʼbahuahuaydeʼte durugnanada ijdurugpakapoy. Kenpaʼti huadakda moknopounhuaʼnok kenpaʼti Jesucristo Huairitaj dakaʼ monigpe̱i̱kaʼnok “dakiti Dios” yonaʼikaʼapoy, egomey. N.UNOpudtaj aʼbataʼhuadey eʼnopo̱i̱kaʼtada huahueʼdik o̱ʼi̱kamey. Donayo nogok nogok aʼbataʼhuadey eʼnopo̱i̱kaʼtada totoʼ huairia menokboeʼikameʼne. 9NOpudtaj oʼnokhuaʼdepo nogyo̱da adteda oʼnoki̱kaʼpo opudtaj huakkaʼ ijnopo̱i̱kay. Kenpaʼti eʼtaʼhuadunhuaʼtaʼ huakkaʼ ijpakikamey. !NDios judío ehueʼtaj dakhueaʼ eʼkaʼ kamanopoʼkoreʼpo Jesucristoen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakikaʼuy. Judío aratbuta moʼmanmadikaʼbatikaʼuyne. Ken konig o̱gkikaʼnigʼa Diostaj nogi̱ti nogi̱ti dakhueaʼda o̱gkikaʼ. Oynayo Diosa diga̱ʼ oʼbahuadiaydepo keʼponanada castiga oʼmagkaʼapo. Tesalónica jak huaknopo̱e̱ʼeritaj onteʼti eʼbataʼhuadunhuaʼtaʼ oʼpak Pabloa. kONAʼnennada judío aratbuten adhueaʼpaneʼ Diosen huamanbatiaʼpakeritaj onʼbatiarakikameʼte. Kenpaʼti judíoa Jesús Huairitaj onʼarakuyate. Doʼtakon dakhueaʼ mogkikaʼpo doʼtaj meʼnenʼuyne. Kenpaʼda dakhueaʼ o̱gkikaʼpo Diostaj durugpakahueʼ o̱ʼnikaʼ. Aratbuta huadak huaʼa pe̱e̱hueʼdik kaʼnikeʼpo dakhueaʼda onʼkadhuahuikaʼ. (INJesucristotaj moknopo̱i̱kaʼnok onyoyoʼ hua̱e̱ʼeria boʼtierikonhuameʼne. Dakhueaʼnanada mogkadhuahuameʼne, egomey pogomey. Konigti Judea huadaribayo judío huaknopo̱e̱ʼerien onyoyoʼ hua̱e̱ʼeria dakhueaʼ onʼmagkaʼikaʼ. Judío huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼmagkaʼikaʼ. [/N Diosen huaʼa oʼnonbatiaʼpakonhuaʼuynig moʼnigpe̱e̱po moknopo̱e̱ʼuyne. Konig huabokereken eʼmanmadikaʼ o̱ʼe̱ nopo̱e̱hueʼada moʼpe̱e̱po, moknopo̱e̱ʼuyne. Diosen buttida eʼmanmadikaʼ o̱ʼe̱ moʼnopo̱e̱po moʼnigpe̱e̱ʼuy. Konige̱po opud Tesalónica huaknopo̱e̱ʼeritaj “dakiti Dios,” yonaʼikay. EN Konig beʼapiʼ huaoa huasiʼpotaj dakaʼ oʼmanmadikikaʼ ken konig Diostaj dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ dakaʼ oʼnonmadikikameʼne opudtaj. Diosen moʼe̱ne. Konig Diosensiʼpo moʼe̱ne. Diosere ʼurunanada moʼnoeonhuahuikaʼapone. Diosensiʼpo ya̱ʼnepo huadak ya̱gʼkikaʼ. Kenda ayaʼtada oʼnonaʼikaʼne. N 1N Opud huaknopo̱e̱ʼeriere i̱ji̱kaʼuy. Doʼtaj boʼtiahuayikameʼne onʼpe̱i̱kameʼne. Diostaj dakaʼ yoknopo̱i̱kaʼuy, kenpaʼti huadakda ijkikaʼuy kenda onʼtinopo̱e̱ne kenpaʼti Diosa meʼtinopo̱e̱ne. Dakhueaʼ oʼkaʼuy beʼapiʼ huaahueʼdik meʼnene. SN “Diosen huaʼa oʼnonmadikikaʼnig kente huakupe menʼyok.” Eʼmanaʼtaʼ pakhueʼ i̱jje̱po huadak huaʼayoʼda kenpaʼda eʼmanmadikikaʼtaʼ ijpakpo oʼnonmadikikaʼne. Huadak huaʼa oʼnonmadikendepo doʼhueddakon aypotehuapaʼ diga̱ʼ ijbaaʼikaʼuy. Huameʼnoe sikyoere diga̱ʼ ijbaaʼikaʼuy. Kenda moʼnopo̱e̱t. ONHuakkaʼ diʼ o̱ʼnepo Jesucristoen huadak huaʼa eʼmanmadikikaʼtaʼ ijpakpo kenpaʼti Jesucristotaj kanoknopo̱e̱ʼpo kenpaʼti kanʼnigpe̱i̱keʼpo opudomeytaj oʼtihuapoktaʼ ijpakikaʼuy. T!NDakaʼ onʼto̱i̱kaʼne. Doʼtayoʼda meʼnigpe̱i̱keʼpo i̱ghuaʼ onahueʼ o̱ʼnikaʼne. Konig hua̱ye̱ yo̱bedtaj diʼ o̱ʼnikaʼ dakaʼ onʼto̱i̱kaʼ, ken konigti opudtaj diʼ o̱ʼnikaʼne. veN“Pablomey huadakda o̱ʼe̱ne.” Yanʼbatiaʼpakonhuaʼ. Oroʼanayo onahueʼ o̱ʼnikaʼuyne. “Oroʼ Cristoen huataʼmoneri o̱ʼe̱y. Oroʼtaj nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱ne.” Kenda onaʼdik o̱ʼnenigʼa onahueʼ o̱ʼnikaʼuyne. A{NDoʼtaj meʼnonpe̱i̱keʼpo “Huadakda moʼe̱ne, huadakda boʼkikaʼ,” kenda namaʼda onahueʼ o̱ʼnikaʼuyne. O̱ʼnen huakupe aʼbakayaʼpo namaʼda onahueʼ o̱ʼnikaʼuyne. ;oNHuadak huaʼa Pablo dakaʼ oʼmanbatiaʼpakikaʼ Diosa oʼnopo̱e̱nok “Ayaʼtada huadak huaʼa yamanbatiaʼpakikaʼ,” Diosa menaʼuyne. Konige̱po huadak huaʼa ʼuruda ijmanbatiaʼpakikay. “Huadakda oʼmanbatiaʼpakikaʼ.” Kenpaʼ aratbuta eʼhuaaʼtaj pakhueʼ e̱ʼe̱a̱da “Huadakda oʼmanmadikaʼikaʼ, doʼhuedyoʼda oʼkikaʼ,” Diosayoʼda eʼhuaaʼtaʼ ijpakpo. Diosa oroʼen eʼnopo̱e̱ʼ oʼnopo̱e̱ʼikaʼ. c?NHuadak huaʼa namaʼda manbatiaʼpakhueʼ i̱jjunhuaʼpo aratbuttaj namaʼda huaknopo̱e̱ʼ namaʼda eʼmanaʼ manmadikahueʼ i̱ji̱kay. Aratbuttaj buttida huaknopo̱e̱ʼ daknopoʼda buttida huaʼa ijmanmadikikay. LNAʼnenda Filipos huakkaʼ jakyo i̱jjeonhuaʼpo Jesucristoen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakonhuaʼdepo diga̱ʼ doʼtaj mentidiʼkudhuaʼpo kenpaʼti dakhueaʼ menogkadhuaʼuyne. Aʼti o̱ʼnen jakyokon opudtaj ijtiakpo huadak huaʼa eʼmanbatiaʼpakte huakkaʼmona pakhueʼ e̱ʼneʼtada kenda nopo̱e̱hueʼada kenpaʼti meʼpukhueʼada Diosa beʼtihuapoknok teynopoʼda Jesucristoen huadak huaʼa oʼnonbatiaʼpakonhuaʼuyne. Kenda moʼnopo̱e̱t.  'NAʼnenda opudtaj ijmata̱ʼunhuaʼpo Jesucristoen huadak huaʼa oʼnonbatiaʼpakonhuaʼpo daknopoada oʼnonbatiaʼpakonhuaʼnok moʼnopoʼkoreaʼpo dakaʼ Jesucristotaj moknopo̱e̱ʼuy. Namaʼda i̱jje̱po ta̱ʼunhuahuahueʼ o̱ʼneʼuy, kenda moʼnopo̱e̱t egomey. V  'N Kenpaʼti Diosensiʼpo Jesústaj eʼbueytada Diosa oʼnoyhuada̱ʼuyate. Kenpaʼti Diosa keʼponananada castiga oʼmagkaʼapo. Jesúsa oroʼtanayo huaknopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ boʼtiokaʼapone. Ken Jesucristo kurudya̱ʼ oʼtiakapo. Jesucristotaj dakaʼ oʼnoknopo̱e̱po oʼnonmaboʼikaʼ. Kenda nogba nogbayaʼ boʼhuaikaʼne.   N Opud Tesalónica huaknopo̱e̱ʼeria Jesucristotaj dakaʼ oʼnoknopo̱i̱kaʼ. Kenda nogya̱ʼ nogya̱ʼ boʼhuaikaʼne. “Tesalónica huaknopo̱e̱ʼeria Pablomeytaj durugteda onʼbaedpo onʼmanigpe̱e̱ʼuyate. Kenpaʼti onʼnopoʼkoreaʼdepo keʼnen eʼketkaʼ diostaj onʼmaenondepo huaboaʼda hueretda Diostaj oʼnoknopo̱i̱kaʼ.” Kenda nogya̱ʼ nogya̱ʼ boʼhuaikaʼne. }  uNHuakkaʼ aratbuttaj nogyon nogyon Jesucristoen huadak huaʼa moʼmanbatiaʼpakonhuameʼne. Macedonia huadaribayo hua̱e̱ʼeria Acaya huadaribayo hua̱e̱ʼeria nogbayaʼ nogbayaʼ hua̱e̱ʼeria huadak huaʼa onʼpe̱e̱depo kenpaʼti Diostaj dakaʼ moknopo̱e̱ onʼtipe̱e̱de. Konige̱po Diostaj moknopo̱e̱nok kenda nogya̱ʼ nogya̱ʼ batiaʼpakhueʼdik o̱ʼe̱y. !  =NMacedoniabayo Acayabayo ayaʼada Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeria kenda moʼtipe̱e̱depo opudomeyo̱nig Jesucristotaj eknopo̱e̱ʼtaʼ onʼpakikaʼ. @  {NJesucristoa Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo paiʼnanada oʼnopoʼe̱ʼuyate. Oroʼakon Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo paiʼnanada oʼnopoʼi̱kay. Opud konigti Jesucristoen huadak huaʼa durugnanada moʼpe̱e̱ʼuy. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼdurugpakaʼuyne. Moknopo̱i̱kaʼnok paiʼnanada moʼnopoʼe̱ʼikaʼ.  NAʼnenda opudomeyere o̱ʼi̱kaʼpo Jesucristoen huadak huaʼa oʼnonbatiaʼpakonhuahuameʼne. Ijjaʼpoda onbatiaʼpakhueʼ o̱ʼnemeʼne. Diosen huaʼa oʼnonbatiaʼpakikameʼne. Kenda huadak huaʼa buttida o̱ʼe̱ Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopo̱e̱a̱meʼne. Diostaj eknopo̱e̱ʼ aʼtihuapokyaʼpo Diostaj oʼnigpe̱i̱kay. Huadakda opudere o̱ʼi̱kaʼmey opud kenda moʼnopo̱e̱t. t cNDiosa diʼnanada moʼe̱ne. Keʼnensiʼpo hua̱e̱ʼ moʼbaktieʼeaʼuyne oʼnopo̱e̱ne, egomey, pogomey. n WNJesucristotaj dakaʼ moknopo̱e̱po nogomeytaj huadakda bokikaʼ. Kenpaʼti Diostaj diʼ moʼe̱po nogomeytakon dakaʼ moʼmatihuapokikaʼne. Kenpaʼti moknopo̱e̱po batikhueʼda Jesucristo Huairi eʼtiaktaj monʼmaboikaʼ. Kenda durugda onʼtinopo̱e̱po Apag Diostaj “Tesalónica huaknopo̱e̱ʼeritaj dakiti Dios,” kiriga̱yo̱ʼ oʼtionaʼpakikay.  N# CNHuadiʼda huamaʼbuy huadiʼda huidpo oʼmaene. Apag Diostaj Jesucristo Huairitaere moknopo̱e̱po. Tesalónica jakyo bokupopakikaʼ. Aʼbatadiʼkeayaʼpo boʼkupopakikaʼ. Do Pabloa onʼnigmadoyaʼne. Doere Silvano kenpaʼti Timoteoere o̱ʼe̱y. Apag Diosa Jesucristo Huairierea dakaʼ ʼuruaʼda moʼtounhueʼ, boʼtihuapokonhueʼ moʼnopoʼnoeyanhueʼpo ijtionaʼpaki. Tesalónica jak huaknopo̱e̱ʼeriomey Jesucristotaj dakaʼ oʼnoknopo̱e̱po ʼuruaʼnanada o̱gkikaʼ. Pabloa onaʼti oʼmatinopo̱e̱po Diostaj dakiti onaʼuyate. Diʼda yanʼmaepo huayahuaya yanʼmabajbaj. Dakaʼ moknopo̱i̱keʼpo meʼpukehueʼda dakaʼ moʼmanopoʼnoeynoeyikeʼ, ken.`9 Babilonia huakkaʼ jakyaʼ huaknopo̱e̱ʼeri Diosa oʼbaktieʼeaʼuyate. Opudere oʼbaktieʼeaʼuyate. Opudomeytaj diʼ o̱ʼnepo onʼdiktaʼmonaʼne. Marcos doʼhuedsiʼponig o̱ʼe̱po moʼdiktaʼmonaʼne.  Silvano dakaʼ huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy o̱ʼe̱ ijnopo̱e̱y. Keʼna beʼtihuapokpo in berobaʼte moʼnigmadoyaʼne. Opudomeytaj sueʼda oʼnigmadoyaʼne. Diosen huaʼa nogi̱ti eknopo̱eʼ onʼmaboroayne. Kenpaʼti Dios diga̱ʼ diʼ moʼmaikaʼpo moʼmatinepahuiʼne. Moʼmatinepahuiʼpo durugnanada mogkaʼne. Buttida ijjay. Dakaʼ moʼnoknopo̱e̱po batikhueʼ yanetiʼ. 'G Diosyoʼda teynanada o̱ʼe̱po ayaʼtada oʼmanaʼonhuahuikaʼ. Ayaʼada Diostaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Oʼdiktaʼmonaʼpo dakhuapa oʼmanigmadoyaʼuy.  Oroʼtaj diʼda moʼe̱ne Diosa. Oʼmatinepahuiʼnok ijhueʼmon paiʼda oʼnopoʼeonhuaʼdepo oroʼtaj moʼnopoʼteypakapone. Dakaʼ eknopo̱e̱ʼ boʼtihuapokapone. Jesucristotaj oknopo̱e̱nok kurudyo̱ boʼtohuaʼapone. Jesucristoere moʼnoeonhuahuikaʼapone. ~+ Totoʼtaj nigpe̱e̱hueʼ yanikaʼ. Jesucristotayoʼda yanʼnigpe̱i̱kaʼpo dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼ. Jesucristotaj moknopo̱e̱nok paiʼda moʼnopoʼe̱a̱popiʼ. Doʼtayoʼda dakhueaʼ megkaʼne. Doyoʼda paiʼda ijnopoʼe̱y, nopo̱e̱hueʼ yaneʼ. Konigti nogbayaʼ nogbayaʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj konigti diga̱ʼda onʼmagkaʼ. Huaknopo̱e̱ʼeri paiʼda onʼnopoʼi̱kaʼ yanʼnopo̱e̱ʼ. }1Dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼ. Totoʼ oroʼen takaʼ da eaʼtaʼ boʼtipakikaʼne. Engaña e̱gkaʼtaʼ boʼeretpakikaʼne. Konig huiyokda apetpet o̱ʼi̱kaʼ. Aʼbarakyaʼpo oʼhuaeʼikaʼa. Konigti totoʼa aratbut huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼkaʼpo huaknopo̱e̱ʼeritaj eʼbatikaʼtaʼ boʼtipakikaʼne. Konige̱po Apagbaʼ dakaʼ ya̱gʼkikatiʼ. Dakaʼ yanonmaboikaʼpo ʼuruda yanoknopo̱i̱kaʼ. j|MKatetapiʼ meʼpukehueʼ ya̱ʼnepo Diosa moʼtinepahuiʼpo boʼtihuapokapone yanoknopo̱e̱ʼ. 7{gPaiʼda eʼnopoʼe̱nayo Diostaj huadiayhueʼ yaneʼ. Diosnayo teynanada o̱ʼi̱kaʼ. Dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Nogok ʼuruda moʼnigkaʼapone. ʼUrunanada moʼe̱a̱po. yzkJesucristoen huaknopo̱e̱ʼeri huairitaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Nogomey huadakda o̱ʼnepo donayo sueʼda huadak i̱jje̱y, huayahuaya yanʼmatinopo̱e̱po huayahuaya yanʼbatihuapokikaʼ. Konige̱po,ʼUruda i̱jje̱y huanopo̱e̱ʼeritaj Dios pakhueʼ e̱e̱ʼtada. Sueʼda huadak i̱jje̱y huanopo̱e̱ʼeritaj Diosa oʼmatinepahuiʼikaʼ. Apagbaʼa oaʼ. SyJesucristo oroʼ huaknopo̱e̱ʼerien huamato̱e̱ʼeri Huairi eʼtiakte opud Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼerien huairitaj ʼurunanada moʼnigkadhuahuikaʼapone. Batikhueʼda moʼnigkadhuahuikaʼapone. GtHuadak huakikaʼeri paiʼda eʼnopoʼunhuahuikaʼpiʼ dakaʼ oknopo̱i̱kaʼpo Diosere durugda onʼnoeonhuahuikaʼapo. Dakhueaʼ huakaʼerinayo kenpaʼda paiʼda onʼnopoʼunhuahuikaʼapo. s9Oyda Diosa castiga oʼmagkaʼdepo huakkuruda Diosen huaknopo̱e̱ʼeritaj kanʼnopo̱e̱tpakeʼpo sueʼda castiga oʼmagkaʼdepo. Oroʼomeytaj castiga eʼmagkaʼnayo oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriataj diga̱ʼda castiga oʼmagkaʼapo paiʼnanada onʼnopoʼunhuahuikaʼapo. r/Jesucristotaj moknopo̱e̱nok dakhueaʼ e̱gkaʼnayo bakbiraʼ ehueʼ ya̱ʼnepo, “Dakiti Dios, huadakda iʼkikaʼ.” Yanʼtionaʼpakikatiʼ. Hq Yanʼhuadiaypo barakhueʼ yanetiʼ. Nogen enʼtamaeʼ berehueʼ yaneʼ. Nogomeytaj dakhueaʼ kahueʼ yanetiʼ. Kenda dakhueʼda o̱ʼe̱. Ken konig ekaʼnayo paiʼda nopoʼe̱dik moʼe̱ne. pwJesucristoen huanigpe̱i̱kaʼeri moʼe̱nok opudtaj enʼtidikeʼnayo durugda moʼe̱, Diosen ʼuru Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok durugda moʼne. Kenomey Jesucristotaj dakhueaʼda enʼbatiaʼpaktada opudnayo huadakda yanʼbatiaʼpakikaʼ. /oW Paiʼda moʼnopoʼe̱depo mepuʼkehueʼ ya̱ʼnepo yanʼdurugpaktiʼ. Jesucristo cruzte paiʼnanada oʼnopoʼe̱ʼuyate. Ken Jesucristoere paiʼda eʼnopoʼe̱nayo durugda moʼe̱a̱po. Jesucristo ʼurunanada o̱ʼe̱po teynanada o̱ʼe̱po oʼtiakapo. Eʼtiakdeʼte durugnanada moʼe̱a̱po. 2n] Ken, diga̱ʼda mogkaʼaponigʼa meʼpukehueʼ moʼne. Menpaʼti Jesucristotaj hueretda huaknopo̱e̱ʼeri ya̱ʼnetaʼpo diga̱ʼ mogkaʼapone, huadiʼda egomey. "m= Huaknopo̱e̱ʼeritaj beʼapiʼ eʼmanmadikaʼnayo konig Apagbaʼ oʼikaʼnig konigda kanʼmanmadikikeʼ. Huaknopo̱e̱ʼeritaj eʼtihuapoknayo Diosa boʼteypakaʼnok monʼbatiahuapokikaʼ. Ken konig ʼurunanada boʼkikaʼnok huakkaʼada Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱a̱po onʼbatiaʼpakpo, “ʼUruaʼda o̱ʼe̱ Dios.” “Diga̱ʼda boʼtihuapokikaʼ.” “Teynanada Huairi o̱ʼe̱.” Huakkaʼada onʼbatiaʼpakikaʼapo. Jesucristotaj moknopo̱e̱nok konig Jesucristo paiʼda oʼnopoʼe̱ʼuy konigti paiʼda moʼnopoʼe̱a̱po. >lu Nogpaʼ nogpaʼ kaʼdik kaʼneʼpo Diosa boʼtihuapokikaʼne. Diostaj moknopo̱i̱kaʼpo konig Diosen huadak huamanigtihuapokeri moʼmatinepahuiʼpo huayahuaya yanʼbatihuapokeʼ. k Durugda huanopoyaʼda ya̱ʼnepo esoeri huaknopo̱e̱ʼeritaj huayahuaya o̱ʼnen jakyo yanʼbatokudikaʼpo aypo yanʼbatobapikaʼ. =jsDiga̱ʼda yanʼpakpo huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ. Kenda Diosa oʼpak. Diʼ eʼmaikaʼnayo nogomeytaj moʼmanoeya̱ʼapo. Nogen dakhueaʼ eʼkaʼ okkahueaʼdik moʼi̱kaʼapone. iIndariyo ayaʼ Diosa katepiʼ eʼkaʼtaʼ oʼpakpo oʼkaynigʼa aʼti oʼdakeaʼapo. Aʼti keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe o̱ʼe̱a̱po. Konige̱po dakaʼ yanʼnopo̱e̱po nogta nogta eretpakhueʼ ya̱ʼnikaʼpo dakaʼ Diostayoʼda yanʼtionaʼpakikaʼ. hKonige̱po kanʼmanopoʼkoreʼpo Jesucristo huadak huaʼa ayaʼtada onʼmanbatiaʼpakuyate. Aʼnen aratbutkudaktakon huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakuyate Jesúsa. Eʼbueya oʼnoknopo̱e̱depo noki̱re̱gyoʼda Diosere durugda onʼnoeonhuahuikaʼapo. RgKenomeytaj pe̱e̱hueʼ yaneʼ. Nogok Diosa castiga oʼmagkaʼapo. Huanoeʼeri eʼbueytaeri katepiʼ dakhueaʼ o̱gkaʼuy. Nogda nogda o̱gkaʼuy. Buttida oʼbahuaaʼdepo Diosa castiga oʼmagkaʼapo. zfmOynayo Diosen boʼkikaʼnok “Kenpihuay, menaʼpo inomey huaknopo̱e̱ʼeri oroʼere mayhueʼ o̱ʼne, menaʼpo oroʼere bokerekbohueʼ o̱ʼne. Dakhueʼda o̱ʼne.” Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria onʼhuaaʼpo opudtaj moʼbatidikeʼpo. `e9Konig Diostaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri oʼderetpakpo o̱gkikaʼpo dakhueaʼ o̱gkikaʼnig opudomeykon konigti boʼkikaʼuy aʼnenda. Nogen hua̱to̱e̱ʼtaj nogtaj nogtaj moʼbaktohuedikaʼpo sinea moʼbakkuda̱ʼikaʼpo, moʼbatuktukikaʼpo kenpaʼti eʼketkaʼ diostaj namaʼde boʼeretpakikaʼuyate. Kenpaʼda konig boʼkikaʼuyate. +dOIn huadariyo eʼnoeonhuahuikadeʼte kenyoʼda katepiʼ hua̱ʼenda boʼeretpakikaʼnig nopo̱e̱hueʼada kenda Dios oʼpak yanʼnopo̱i̱kaʼpo ya̱gʼkikatiʼ. Hc Hue̱ypa cruzte Jesucristo paiʼda oʼnopoʼe̱ʼuyatenok Dios eʼpaknayo oroʼomeykon paiʼda nopoʼe̱ʼdik o̱ʼe̱ne. Paiʼda eʼnopoʼe̱deʼ onteʼti dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼe̱a̱pone. bKurudyo̱ oʼhuaʼdepo Diosere o̱ʼi̱kaʼ. Diosa Jesucristo huairi oʼyahueaʼnok ayaʼtada huiyoka oʼmanaʼikaʼ. Ayaʼada Jesucristotaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne Diosen huataʼmoneri, nog huairiomey. Ayaʼda onʼnigpe̱i̱kaʼ Jesucristotaj.-aSKonigti oy Diosa oroʼomeytaj moʼnopoto̱e̱po moʼnopoʼyareaʼne. Hue̱ʼe̱ya̱ bautiza e̱gkaʼte Diosa ʼurunopoʼ mogkaʼne. Bautiza e̱gkaʼ so̱ʼkoyoahueʼ e̱ʼe̱a̱da konig eʼnopoʼtihuekeʼ o̱ʼe̱. Oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ moʼnopoʼyareayaʼpo Jesucristo oʼnoyhuaduyate. ~`uAʼnenda Noé eʼnoeʼokaʼ kusiʼpetoneʼ eʼkadhuahuikaʼte Diosa oʼmanigunhuahuikaʼpo huakkaʼda Diosen huaʼataj enʼpeunhuahuaʼtada nigpe̱e̱hueʼda onʼbaʼtakotpo onʼmabueyʼuyate. Noki̱re̱gomey huanoki̱re̱g huakudbayo e̱ʼnikaʼyo Jesús Noki̱re̱g oʼhuaʼdepo huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpokonhuaʼuyate. Huanoki̱re̱gtaj oʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate. Kusiʼpetoneʼyo Noéere ocho aratbut bataʼkothueʼ o̱ʼnepo. Diosa oʼmato̱e̱nok hue̱ʼe̱yya̱ʼ bueyhueʼ o̱ʼnuyate. _f^EJesucristo kenpaʼda huadakda e̱ʼi̱kaʼtada oroʼnayo dakhueaʼnanada oʼkikaʼpo Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼuynigʼa oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ aʼbakkahueayaʼpo moʼnigbueyʼuy. Diosere aʼmanoeanhuahuikayaʼpo moʼnigbueyʼuyate. Nogaʼtida oʼbueyʼuyate. Hua̱so̱ʼnayo eʼbueyada Jesúsen Noki̱re̱g oʼnoeonhuahuikaʼapo. 3]_Huadaknada eʼkaʼada. Diosa eʼpaknayo paiʼda nopoʼe̱ʼdikpiʼ kenda huadakda o̱ʼe̱. Dakhueʼ iʼkaʼpo paiʼda eʼnopoʼe̱nayo kennayo dakhueʼnanada o̱ʼe̱. M\Diayhueʼ moʼe̱po huadak yanʼmadeaʼpo huadakyoʼ ya̱gʼkikaʼpo birahueʼdik moʼe̱a̱po. Jesucristotaj moknopo̱e̱nok enʼtidikeʼnayo namaʼda ijjay onʼnopo̱e̱po yanʼbiraʼapetpiʼ. [yJesucristo Huairitaj dakaʼ yanoknopo̱e̱po konig doʼhued huakhuairi moʼta̱e̱ne huanopoyaʼda dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼ. “¿Menaʼpo Jesucristotaj moknopo̱e̱?” Beʼapiʼ enaʼte dakaʼ yanʼnopo̱e̱po buttida huadik yanʼmadeaʼ. Diostaj dakaʼ yanoknopo̱e̱po ʼuruda yanʼmadeaʼ kenpaʼti huataʼda ‘huadakda i̱jje̱y’ tinopo̱e̱hueʼada yanʼmadeaʼ. Huadakda eʼkikaʼnayo dakhueaʼ o̱gkahueʼ moʼe̱apetpiʼ. ~Xu Jesús Huairi huadak huakaʼeritaj dakaʼ oʼmato̱i̱kaʼnok huadak huakaʼerien eʼtionaʼpaktaj oʼpe̱i̱kaʼ. Dakhueaʼ huakaʼeritaj mape̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Kenda Apagbaʼa oaʼ. Huadak o̱gkikaʼdepo huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼnenok paiʼda onʼnopoʼe̱a̱po. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria onʼhuadiaypo dakhueaʼ oʼmagkaʼpo paiʼda onʼmanopoʼe̱a̱ʼapo. |Wq Dakhueaʼ eʼkaʼ yanʼnopoʼkoreaʼpo huadakda ya̱gʼkikatiʼ. Ayaʼtada yanʼmanoeynoeypo huadiayhueʼ yaneʼ. }Vs Konigti Apagbaʼ oaʼpo,Durugda eʼnoikaʼtaʼ eʼpaknayo dakhueaʼ ahueʼ yaneʼ kenpaʼti da ahueʼ yaneʼ. NU Beʼapiʼ dakhueaʼ e̱gkaʼnayo konigti eʼkaʼtino ehueʼ yaneʼ. Kentaj dakhueaʼ kahueʼ yaneʼ. Noga̱ eʼtidikeʼnayo kentaj dakhueaʼ huaahueʼ ya̱e̱po huadakaʼda yanatiʼ. Kenpaʼti kentaj dakaʼ yationaʼpakikatiʼ. Diosa dakaʼ ya̱gkaʼ yationaʼpakikatiʼ. Kenda Dios oʼpakpo oroʼtakon huadak mogkaʼapone. T-Kenpaʼti opudomeytaj ijmanaʼapoy. Konigti noga̱ noga̱ yanʼnopo̱i̱kaʼ. Huayahuaya yanʼmatinepahuikaʼpo huaknopo̱e̱ʼeri huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ. Huayahuaya dakaʼ yanʼmato̱i̱kaʼ. “Donayo huadakda i̱jje̱y,” huataʼda tinopo̱e̱hueʼ yaneʼ. :SmHuabokerekkon hua̱to̱e̱ere dakaʼ yanikatiʼ. Dakaʼ yanʼtinopo̱e̱po yanʼto̱i̱kaʼ. Ettoneʼ sueʼda tey o̱ʼe̱nok dakaʼ yanʼto̱i̱kaʼ. Hua̱to̱e̱ere moknopo̱e̱po Diosere moʼnoeonhuahuikaʼapo. Eʼtionaʼpakte Diosa moʼpe̱e̱ʼpo hua̱to̱e̱ʼtaj ʼuruaʼda yanʼto̱i̱kaʼ. RSarakon Abrahamen hua̱to̱e̱ oʼnigpe̱i̱kaʼuyate. “Doʼhued huairi” onaʼpo oʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Konigti huadak eʼkikaʼnayo kenpaʼti meʼpukhueʼda hua̱to̱e̱ʼtaj eʼnigpe̱i̱kaʼnayo konig Sara i̱ʼe̱a̱po. Diosa dakaʼ boʼkikaʼapone. 0QYKonigti aʼnenda aʼneneri ettoneʼ Diostaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱gkikaʼuyate. ʼUrunopoʼda Diosen huadakda o̱gkikaʼpo hua̱to̱e̱ʼtaj onʼnigpe̱i̱kaʼuyate. NPKenyoʼda ʼurunopoʼda yanʼpakikaʼ. ʼUrunopoʼda o̱ʼunhuahuikaʼapo. Batikhueʼ o̱ʼe̱a̱po. Dakaʼ oʼnopo̱i̱kaʼpo diayhueʼ o̱ʼe̱. Kenpaʼti yanʼnopoʼnoeyʼ. Kenda Diosa oʼpak. DOSueʼada ettoneʼ hua̱ʼenda kenpaʼda ʼurunanada e̱e̱ʼtaʼ oʼderetpakikaʼ. Huakuhuij ʼurunanada eʼkikaʼtaʼ oʼderetpak. Huakkaʼ oro sakbij eʼmatihua̱ktaʼ oʼderetpakikaʼ. Huakkaʼteda e̱ʼhua̱e̱ʼ huaok eʼbaottaʼ oʼderetpakikaʼ. Ken konig pakhueʼ yaneʼ. Ken konigti meʼpukehueʼ yaneʼ. !N =Ettoneʼ hua̱to̱e̱ʼtaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Huakkaʼiti Jesucristoen huadak huaʼa oknopo̱e̱hued e̱e̱ʼnayo kanoknopo̱e̱ʼpopiʼ dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Dakaʼ yanʼbaaʼikaʼ. Dakaʼ yanʼmanhuada̱ʼikaʼ. Nogbokerektaj muneʼbohueʼ yaneʼ. Madiʼpakhueʼ yaneʼ. Kenpaʼda Diostaj yanʼpakpo huadak ya̱gʼkikaʼ. Hua̱to̱e̱a̱ boʼtiahuaypo apakhueʼda Diostaj yanoknopo̱e̱a̱petpiʼ. ML7Oroʼ konig oveja o̱ʼi̱kaʼuyne. Ovejaomey i̱da oʼyoyahueʼ. Dag meyon ya̱ʼe̱ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. Oroʼ konigti Diosendagyaʼ diga̱ʼda oʼyoyahueʼikaʼpo dakhueaʼ eʼkikaʼtada oynayo Jesucristo oroʼen huairitaj oʼkumejdene. Oroʼomeytaj boʼtiokikaʼne.]K3Oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ aʼbatikayaʼpo onteʼti huadakdakon akikayaʼpo hua̱so̱ʼ oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ oʼto̱e̱po hue̱ypa cruzte moʼnigbueyʼuyate. Oroʼtaj moʼnopoʼyareaʼpo moʼnigenhuaduyate. J!Dakhueaʼ enaʼtepiʼ madeahueʼ o̱ʼu̱yate. Paiʼda eʼnopoʼe̱a̱ʼte bahuadiayhueʼ o̱ʼu̱yate. Apag Diosa dakaʼ meʼto̱i̱kaʼne oknopo̱i̱kaʼpo Dios buttida oʼnopo̱i̱kaʼpo dakaʼ oʼmatinopo̱e̱po castiga oʼmagkaʼapo Jesúsa oknopo̱e̱ʼuyate. eICJesúsnayo dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼuyate. Sigpiʼ namaʼda ahueʼ o̱ʼi̱kaʼuyate. jHMHuadak eʼkikaʼte dakhueʼ e̱gkaʼnayo huadiayhueʼ yaneʼ. Kenda Diosa oʼpak. Jesucristoa moʼnigbueyʼuyate. Paiʼda moʼnignopoʼe̱ʼuyate. Kentaj monoknopo̱e̱po paiʼda monʼnopoʼe̱po huadiayhueʼ moʼneunhuaʼ. ~GuOpud dakhueaʼ ekaʼnayo kenaʼpo castiga e̱gkaʼte diayhueʼ e̱e̱ʼnayo “Huadak i̱ʼe̱,” Diosa onahueʼdik e̱e̱ʼtada huadak eʼkaʼtada huairia castiga e̱gkaʼnayo, huadiayhueʼ e̱e̱ʼnayo “Huadak i̱ʼe̱,” Diosa onaʼapo. Huanabaʼ e̱e̱ʼnayo o̱ʼnen huairitaj huadakda yanoknopo̱i̱kaʼpo yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Huadak e̱ʼhua̱e̱ʼtaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Dakhueaʼ huaaʼeri huairitakon yanʼnigpe̱i̱kaʼ. eDCAyaʼtada huadakda yanʼmaknopo̱i̱kaʼ. Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj diʼ yanʼmaikaʼ. Diosa dakhueaʼ huakaʼeritaj huiyoknanada oʼmagkaʼapo kenpaʼti huadaknanada o̱ʼi̱kaʼ. Diostaj dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼ. Gobierno huakhuairitaj huadakda yanʼmaknopo̱i̱kaʼ. Jesucristo oʼbueypo paiʼda oʼnopoʼe̱po bahuadiayhueʼada oʼbueyʼuyate. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria dakhueaʼ e̱gkaʼte paiʼda yanʼnopoʼe̱po Jesucristonig bahuadiayhueʼ yanikaʼ. $CAJesucristotaj moknopo̱e̱po oy totoʼen huanabaʼ ehueʼda moʼe̱po katepiʼ boʼpakpo kikaʼdik moʼe̱. Katepiʼ huadak e̱ʼhua̱e̱ʼ kikaʼdik moʼe̱. “Katepiʼ ijpakpo kaʼdik i̱jje̱y. Dakhueaʼ kaʼdik i̱jje̱y.” Nopo̱e̱hueʼada Diostaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. sB_Huadakda eʼkikaʼte oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri namaʼda bahuaahueʼdik o̱ʼne. Kenda Diosa oʼpak. jAMKenpaʼti Presidenteen huairi kaʼyahueʼ teniente gobernadortaj sorotatataj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Ken huairi dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga onʼmagkaʼikaʼ. Huadak huakaʼeritaj “Huadak o̱gkikaʼ,” onʼbahuaaʼikaʼ. @} Jesús Huairi oʼpaknok ayaʼada gobierno huairitaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Presidente huairitaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. ?3 Huakkaʼada Diostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. “Dakhueʼda moʼe̱ne,” namaʼda opudomeytaj eʼhuaaʼpiʼ ʼurunanada ya̱gʼkikaʼ. Huadakda ya̱gʼkikaʼ. Kenda boʼtiahuayapone. Kenmeʼnoe Dios eʼtiakte “Dakiti Dios.” “Dios ʼuruda oʼkaʼ.” Onʼhuaaʼpakapo. 7>g Nogda eʼmanaʼtaʼ ijjeretpaki, huadiʼda egomey. Jesucristo huaknopo̱e̱ʼeri moʼe̱po Diosensiʼpo moʼe̱po i̱yo̱ indariyo konig esoeri moʼe̱nok konig huanopoʼa namaʼda oʼeretpakikaʼ kahueʼ yanikaʼ. Dakhueaʼ kikahueʼ yaneʼ. Totoʼ Diostaj eʼbaktiparattaʼ boʼeretpakikaʼne. $=A Aʼnennayo Diosen aratbut ehueʼ e̱ʼe̱a̱da oynayo Diosen aratbut o̱ʼe̱ne. Aʼnenda Dios moʼtinepahuiʼuyne oknopo̱e̱hued o̱ʼu̱ynigʼa oynayo moʼtinepahuiʼne oknopo̱e̱po Diosensiʼpo o̱ʼe̱ne oroʼomey. Diosenyoʼda ya̱gʼkikaʼpo ʼuruaʼnanada ya̱gʼkikatiʼ. 3}|{{qzyxCx7vuuGs?rqppoImmDllkjjti!hgffffeeoedc c``8__^~^s[2ZYWW-VTSQQ'P.OkN?MM%LyKJxI8I,GOFF4EE CB@_?>l=;:9q876544w30/^.-a-U,*)(('['%$a#'"!A d$b DG{P/ % [3n<UbKenomey huakkaʼda ijnopo̱e̱y namaʼda onʼnopo̱e̱nigʼa nopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. Dakhueʼnopoada nogpaʼ nogpaʼ namaʼda eʼbatiaʼpaktaʼ oʼderetpak. Huadiktaj eʼbatiaʼpaktaʼ oʼderetpaknok kenomeytaj onʼpe̱e̱po onʼbahuadiayo̱gkaʼapo, huayahuaya dakhueaʼ onʼmanaʼapo, onʼmahui̱ʼi̱a̱ʼapo namaʼda huayahuaya onʼmatinopo̱e̱a̱po. ; bSueʼmon huamanmadikaʼeri Jesucristo Huairitaj buttida eʼmanmadikaʼtaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnepiʼ kenpaʼti Diosen huamanmadikaʼ pakhueʼ o̱ʼnepiʼ nogpaʼda eʼmanmadikaʼtaʼ eʼpaknayo kenomey konig o̱ʼne onʼbatiaʼpakapone. :ybHuairi huaknopo̱e̱ʼeri e̱e̱ʼnayo “Doʼed huamaʼbuy huairi sueʼda huadak tinopo̱e̱ʼdik i̱jje̱po kenpaʼti sueʼda nigpe̱e̱dik i̱jje̱y,” huanabaʼa ahueʼ kaʼneʼ. Diosa huairitaj diʼ o̱ʼta̱e̱nok kenpaʼti huairi huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy o̱ʼe̱nok nogi̱ti nogi̱ti huadak kanʼtihuapokikeʼ kanʼnigpe̱i̱keʼ. Kenda yamanmadikaʼ kenpaʼti yamanaʼ. Huaknopo̱e̱ʼeritaj yamanaʼ. Diostaj eʼnigpe̱i̱kaʼ huadakda o̱ʼe̱nok durugnopoʼda o̱ʼneonhuahuikaʼapo. "9 ?bHuakkaʼahuiti huairien huanabaʼ huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼne. Ayaʼada huanabaʼ huairitaj ʼuruda kanʼmanigkikeʼ. Huairi oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱piʼ dakaʼ kanʼtinopo̱i̱keʼ huadiayhueʼ kaʼnikeʼ, dakaʼ kanʼnigpe̱i̱keʼ. Ken konig e̱gkikaʼnayo aratbuta huanabaʼtaj onʼbatiahuaypo Diosendiktaj tidikehueʼ o̱ʼneapo kenpaʼti Jesústaj huadak huaʼa tierikikahueʼ o̱ʼneapo. (8IbKenpaʼti aratbuta enʼtiahuaytada huabokerekpiʼ huadakda o̱gkikaʼ. Kenda ayaʼda onʼtinopo̱e̱po huairi hua̱e̱ʼ baeʼdik ya̱e̱ʼ. Soatayoʼ huadakda e̱gkikapiʼ nogok huadakda o̱gkikaʼ ayaʼ onʼmatinokotdepo huaknopo̱e̱ʼerien huairi hua̱e̱ʼ baeʼdik ya̱e̱ʼ.7bAratbuta enʼtiahuaytada sueʼda huakkaʼa dakhueaʼ o̱gkikaʼ. Dakhueaʼ o̱gkikaʼ ayaʼada onʼmatinopo̱e̱. Dakhueʼda o̱gkikaʼ eʼtinopo̱e̱ʼnayo konig huaknopo̱e̱ʼerien huairi hua̱e̱ʼ baehueʼdik ya̱e̱ʼ. Aratbuta tiahuayhueʼ e̱e̱ʼte nogomey konig i̱re̱gi̱re̱g dakhueaʼ o̱gkikaʼnok menpaʼ dakhueaʼ o̱gkikapiʼ menpaʼ huadak o̱gkikapiʼ dakaʼ yamaknopo̱e̱po. Dakaʼ yabatiahuayikaʼ. Dakhueaʼ o̱gkikaʼ eʼmatinopo̱e̱ʼnayo kentaj huairi hua̱e̱ʼ baehueʼ ya̱e̱ʼ. 6 bNogok nogok o̱ʼnen huadapo dakhueʼ i̱ʼi̱kaʼnok kenpaʼ i̱ʼi̱kaʼnok hue̱ʼe̱y sueʼda vinoere yakmayikatiʼ. 5-bDakaʼ ya̱ʼnako̱kienpo huaknopo̱e̱ʼerien huairi hua̱e̱ʼ baeʼdik ya̱e̱ʼikaʼ. I̱da maki̱e̱a̱hueda̱da baehueʼ ya̱i̱kaʼ. I̱dada maki̱e̱a̱hueʼada eʼbaeʼnayo dakhueaʼ kaʼdikpiʼ ya̱ʼnet kenpaʼti namaʼda oʼbaey nogomeya̱ moʼtinopo̱e̱a̱pet. Huadakda o̱ʼe̱ yatinopoeonhuahuikaʼpo namaʼda kikahueʼ ya̱e̱ʼ. Dakhueʼen kikahueʼ ya̱e̱ʼ. Huadakyoʼ yakikaʼ. D4bDiosa menʼtiahuayne, Jesucristoa menʼtiahuayne. Diosen huataʼmoneria kurudya̱ʼ boʼtiahuayne, i̱ghuaʼda yonay. Kenda huaboaʼda oʼnigmadoyaʼne huadakda yanopo̱e̱po, yakikatiʼ. Hua̱ʼenda yapakpo kikahueʼ ya̱e̱ʼ. O̱ʼnen huadiʼtaj matinepahuihueʼ ya̱e̱po yakaʼ. Ayaʼtada konigti yakikatiʼ. 39bHuairia dakhueaʼ o̱gkaʼnok batikhueʼda o̱gkaʼnok ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeria onpe̱e̱depo “Namaʼda bokaʼ. Yanʼnopoʼkoreaʼpo onteʼti huadakda ya̱gʼkikaʼ.” O̱ʼna i̱ghuaʼ yamanaʼ. Ayaʼada moʼpe̱e̱po onmeʼpukpo dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼneapo. M2bHuaknopo̱e̱ʼerien huairitaj “Dakhueaʼ oʼkaʼ,” nogtiadapiʼ eʼhuaaʼnayo pe̱e̱hueʼdik kaʼneʼ. “Dakhueaʼ oʼkaʼ,” bottaʼa bapaʼapiʼ enʼhuaakda pe̱e̱ʼdik kaʼneʼ. L1b“Vacapiʼ huakidtaj trigokidpiʼ onʼti̱o̱gkubereʼepo onʼtikaaʼikaʼ, hua̱o̱jpataj tinukuhueʼdik kaʼneʼ. Vacaa sueʼpiʼ huakid bapikaʼdik kaʼneʼ.” Kenpaʼti “Huanabaʼtaj dakhuapa bayokikaʼdik kaʼneʼ.” Kenda Apagbaʼa oʼmanaʼnok konigti huairitaj dakhuapa kanʼbayokikeʼpo huaknopo̱e̱ʼeria. '0GbHuaknopo̱e̱ʼerien huairi huadakda huaknopo̱e̱ʼeritaj huadak huaʼa eʼmanaʼikaʼnayo dakhuapa kanʼbayokikeʼpo huaknopo̱e̱ʼeria kenpaʼti huadak o̱ʼne kanʼmatinopo̱i̱keʼ. Eʼmanbatiaʼpakikaʼnayo kenpaʼti eʼmanmadikikaʼnayo nogi̱ti dakhuapa kanʼbayokikeʼ. /bHuabokerek ettoneʼpiʼ huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼnepo paiʼda ayhua huabeta enʼta̱e̱ʼnayo yudtaj kenpaʼti aypo kanʼbayokikeʼ, huaknopo̱e̱ʼeri huakupopakerianayo ayaʼada bayokhueʼdik kaʼnikeʼ. Nog huerettayoʼda ayhuataj bayokikaʼdik kaʼneʼ. 4.abTotoʼ engaña e̱gkak huakkaʼahuiti ayhua Jesucristotaj e̱ʼnigpe̱e̱i̱kaʼada o̱ʼnokbatikpo totoʼtakon onʼnigpe̱e̱depo. Cristotaj oʼnoknopo̱e̱batikmeʼte. y-kbKonige̱po ayhua huatoneʼ ehued e̱e̱ʼted kanʼto̱e̱pakpo kansiʼpopakpo taʼba jakeretaj dakaʼ kanʼmato̱e̱ʼ. Huadakda o̱gkikaʼnok oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomeya̱ sigpiʼ dakhueaʼ bahuaahueʼdik o̱ʼneapo ijnopo̱e̱y. 9,kb Kenpaʼti kenomey ayhuataj eʼbayokikaʼnayo katepiʼ kahueʼdikda o̱ʼneapo. Nog jak nog jakyo onʼhuaʼepo, onʼmahui̱ʼi̱a̱ʼpo nogtaj nogtaj namaʼda onʼbahuaaʼapo. +{b Keʼnada onʼdikjenonpo dakhueaʼda o̱gkaʼ. Ayaʼada onʼtipe̱e̱a̱po dakhueaʼda oʼkaʼ, bahuaaʼdik o̱ʼneapo. <*qb Ayhua sesenta huabayok ehued e̱e̱ʼtaj aypopiʼ katetapiʼ bayokhueʼ kanʼmaikeʼ huaknopo̱e̱ʼeria. “Onteʼti to̱e̱pakhueʼ i̱jje̱po Jesucristotayoʼda ijnigpe̱i̱kaʼapoy,” eaʼada huabokerektaj eʼmuneʼboʼ o̱ʼnepo Cristotaj oʼnendepo onteʼti eʼto̱e̱paktaʼ yanʼpakapetpiʼ. A){b ¿Huaknopo̱e̱ʼeria beʼ ayhuatataj aypo yudtapiʼ bayokikaʼdik ya̱ʼne? Paiʼda ayhua huatoneʼnada konig sesenta nogi̱tipiʼ huabayok e̱e̱ʼnayo, nogtida hua̱to̱e̱ eʼto̱e̱ʼuynayo, “huadakda oʼkikaʼ,” aratbuta enʼbatiaʼpaknayo, keʼnensiʼpotaj dakaʼ eʼmato̱e̱ʼikaʼuynayo, esoeri huaknopo̱e̱ʼeritaj jakyo eʼbatokudikaʼnayo, paiʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj eʼtihuapokikaʼnayo, dakhueʼtaj eʼmatinoikameʼnayo, kenpaʼti katepiʼ nogda nogda huadak eʼkikameʼnayo kenomey ayhuataj aypo yudtapiʼ huaknopo̱e̱ʼeria kanʼbayokikeʼ. (b B'}bHuabet konig paiʼda huapaneʼtoneʼpiʼ huamamatoneʼpiʼ kenpaʼti hua̱ye̱ ayhuapiʼ paiʼda e̱ʼta̱e̱tada beʼapiʼ dakaʼ mato̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo kennayo dakhueʼnanada o̱ʼe̱. Kenomey namaʼda Diostaj oʼnoknopo̱e̱nigʼa konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri nogi̱tinada dakhueaʼnada o̱ʼne. >&ubKenda huaknopo̱e̱ʼeritaj yamanaʼ. Ayhuaensiʼpoapiʼ huayayoapiʼ katepiʼ aypopiʼ yanʼbayokikaʼ. Yamanaʼ. Eʼbayokikaʼnayo beʼapiʼ dakhueaʼ bahuaahueʼdik o̱ʼneapo. F%bNog ayhuanayo hua̱ʼenda diga̱ʼda oʼderetpakikaʼ, huakkaʼda oʼderetpakikaʼ, kenomeynayo konig nopoʼnoeyhueʼ o̱ʼne. Hueretda ayhua ehueʼ o̱ʼnenok batihuapokhueʼ kaʼnikeʼ. {$obKen ayhua huabet to̱e̱hueʼda konig paiʼda o̱ʼnepo Diosa beʼtihuapokapone onʼnopo̱e̱po, kenpaʼti huameʼnoe sikyoere Diostaj onʼtionaʼpakikaʼ. Kenomey hueretda ayhua o̱ʼne. Kenomeytaj huaknopo̱e̱ʼeria kanʼbatihuapokikeʼ. %#CbBepiʼ ayhuaen huasiʼpo eʼkerekdeʼ hua̱yo̱bupiʼ eʼkerekdeʼ eʼtamaenayo huasiʼpo hua̱yo̱bupiʼ huaojen hua̱ye̱ereen aʼnen moʼnigbaeʼikaʼuynig huakkaʼda dehueaʼ o̱ʼne. Huaojtoneʼtaj hua̱ye̱toneʼtapiʼ kanʼtihuapokikeʼ Diosa kenda oʼpaknok kanʼbayokikeʼ. "'bAyhuatoneʼen huabet ehueʼda o̱ʼta̱e̱ʼnok konig paiʼda e̱e̱ʼo̱k ayhuatoneʼtaj katepiʼ kanʼbayokikeʼ huaknopo̱e̱ʼeria. /!WbEttoneʼtoneʼtaj konig o̱ʼnen hua̱ye̱taj enapaʼ dakaʼ yamaboroayʼikaʼ. Kenpaʼti muneʼyo̱taj konig huaidpotaj bokerekbohueʼ ya̱e̱po dakaʼ yamaboroay. Y  -bHuaknopo̱e̱ʼeritoneʼtaj i̱ghuaʼ onahueʼ ya̱e̱po konig huadiʼ huaojtaj enapaʼ dakaʼ yamaboroay. Huabokerek sueʼda huatoneʼmon hua̱e̱ʼeri konig huamaʼbuytaj enapaʼ ʼuruda yamaboroayʼikaʼ. ?wbDakhueaʼpiʼ ijkay huataʼ yatinopo̱i̱kaʼ. Menpaʼ namaʼdapiʼ ijmanmadikay huataʼda yatinopo̱i̱katiʼ. Dakaʼ yanopo̱e̱po ʼurunanada Diosen huaʼa yamanmadikikaʼ. Kenda eʼkikaʼnayo Diosere durugda iʼnoeonhuahuikaʼapo. Ontaj huanigpe̱i̱kaʼerikon Diosere durugda onʼnoeonhuahuikaʼapo.7bKenda huairia monaʼuyne kenda yanopo̱i̱kaʼpo dakaʼ yakikaʼ. Nogi̱ti nogi̱ti ʼuruda Diosen iʼkikaʼnok ayaʼada tiahuaydik meʼneʼpo. 6ebDiosen Noki̱re̱ga̱ huaknopo̱e̱ʼeri huairitaj oʼmanopo̱e̱a̱ʼnok “Diosa beʼtihuapokikaʼapone, eʼmaboroayʼ, eʼmanmadikaʼ, eʼmato̱e̱ʼ kenda beʼtihuapokapone.” Huairia boʼtibataʼteʼpo monaʼuyne. Kenda okkahuehueʼ ya̱e̱po mepuʼkehueʼ i̱ʼe̱po dakaʼ yamaboroayʼikaʼ. 1b Aʼti ijhuahuaʼapoy. Ontaj huatiakhued e̱e̱ʼte huaknopo̱e̱ʼeri e̱gkupopakte Apag Diosbaʼ yamanikaʼ, yamaboroayʼikaʼ, yamanmadikikaʼ. %b ʼUrudikyoʼ yabatiaʼpakikaʼ. Huaknopo̱e̱ʼeria ontaj boʼtiahuaypo konigti huadakdikyoʼ batiaʼpakdik o̱ʼneapo. Huadakyoʼ yakikaʼ. Ontaj boʼtiahuaypo konigti huadakyoʼ kikaʼdik o̱ʼneapo. Diostaj aratbuttere diʼ yamaikaʼ. Ontaj boʼtiahuaypo konigti diʼ onʼmaeapo. Cristoen noki̱re̱ga̱ ʼurunopoʼda ya̱i̱kaʼ kenpaʼti dakaʼ yaknopo̱i̱kaʼ. Ontaj boʼtiahuaypo ʼurunopoʼda o̱ʼnikaʼapo kenpaʼti dakaʼ oʼnoknopo̱i̱kaʼapo. Sueʼda huatoneʼmon e̱e̱ʼpiʼ ontaj nigpe̱e̱dik o̱ʼneapo. =ub Kenda yamanaʼikaʼ kenpaʼti yamanmadikikaʼ. (Ib Konige̱po Diosen diga̱ʼda oʼkikay kenpaʼti oroʼtaj eʼtidiʼkudhuaʼte diayhueʼ o̱ʼe̱po dakaʼ oʼnigi̱kay. Kenaʼpo Dios huanoeonhuahuikaʼeri o̱ʼe̱ dakaʼ oknopo̱e̱y. Ayaʼ hueretda huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosa oʼmanopoʼtoeonhuahuikaʼpo oʼnopoʼnoeanhuahuikaʼapo. Gb Kenda buttida o̱ʼe̱. Ayaʼada oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. bHua̱so̱ʼ aʼteypakyaʼpo eʼketeʼnayo sueʼda huadak moʼe̱a̱ʼne. Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo huadaknanada moʼe̱a̱ʼne. Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼnok oy Diosa boʼtihuapokne. Durugda o̱ʼi̱kay kenpaʼti nogok Diosere durugnanada oʼnoeonhuahuikaʼapoy. eCbSueʼda huamanmadikaʼeriomey namaʼda onʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼ. Konig judío adhueaʼpaneʼ onʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼ. Kenomeytaj manigpe̱e̱hueʼ ya̱e̱ʼ. Diostaj yamationaʼpakikaʼ. Diosenyoʼda yakikatiʼ. 0YbEfeso jak huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj kenda dakaʼ yamanmadikaʼ. Iʼmanmadikaʼpo Jesucristoen ʼuruda iʼnigpe̱e̱po huadak huaʼa iknopo̱e̱po Diostaj nogi̱ti teynopoʼda i̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼti buttida eknopo̱e̱ʼ dakaʼ iknopo̱e̱po Diostaj ʼurunopoʼda i̱ʼi̱kaʼapo. MbKenaʼpo Diosa ayaʼtada oʼkaʼuyatenok ayaʼda huadakda o̱ʼe̱. “Huadak o̱ʼe̱.” Diosa oaʼuyate. Kenpaʼti dakiti Dios monʼtionaʼpakdepo monʼbapeʼ. Bapokhueʼ ehueʼdik o̱ʼe̱ne. Jesucristoen huamanmadikaʼeri dakaʼ nopo̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Huadak oknopo̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Huadakda kikaʼdik o̱ʼne. bkOb“To̱e̱pakhueʼdik yaneʼ.” Namaʼda onʼmanaʼikaʼ. Kenpaʼti “nogda nogda o̱jpaiʼ aypopiʼ bapehueʼ yanikaʼ,” onʼmanaʼapo. Kenda namaʼda onʼmanaʼapo. Diosa ken o̱jpaiʼ aypoere oʼkaʼuyatenok Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri buttida huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼnepo Diostaj dakiti oʼnonaʼdepo aypo o̱jpaiʼeritaj kanʼbapeʼikeʼ.  bDa huaaʼikaʼeri da ijjayaʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po namaʼda onʼmanmadikaʼapo. Huakkaʼahuiti onʼmanigpeonhuahuikaʼapo. O bNogok Jesucristotaj hueretda eknopo̱e̱ʼ huakkaʼahuiti oʼnoknopo̱e̱denigʼa oʼnoknopo̱e̱batikapo. Onteʼti Jesucristotaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼneapo. Da huaaʼeri totoʼ noki̱re̱gtaj onʼpe̱i̱kaʼapo. Totoʼen namaʼda huamanmadikaʼeritaj onʼnigpeonhuahuikaʼapo. Diosen Noki̱re̱ga̱ kenda dakaʼ monaʼuyne. hIbButtida Jesucristoen huaʼa Diosa moknopo̱e̱a̱ʼuyne ʼuruaʼnanada o̱ʼe̱. Aʼnenda nopo̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼuyne.Kurudya̱ʼ Dios oʼsiʼpoe̱ʼuyate aratbutenso̱ʼnigda. Jesucristo kenpaʼda huadak o̱ʼi̱kaʼpo kenyoʼda buttida oaʼikaʼ. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. Diosen huataʼmoneria onʼtiahuayikaʼpo dakaʼ onʼtihuapokonhuahuikaʼuyate. Jesucristoen huadak huaʼa ayaʼ aratbuttaj ayaʼ huadaribayaʼ onʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼde. Nogbayaʼ nogbayaʼ nogdari nogdaribayaʼ aratbut Jesucristotaj oʼnoknopounhuahuikaʼde. Kurudyo̱ onteʼti oʼhuaʼuyate.V%bijhueʼtada eʼhuahuaʼnayopiʼ Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri huairi beʼa ya̱ʼneapet huabaktieʼeaʼ kenda aʼnopo̱e̱a̱yaʼpo ontaj oʼnigmadoyaʼne. Oroʼomey Diosen aratbut o̱ʼe̱y. Ken Dios oʼnoeonhuahuikaʼpo kenpaʼti buttida huaʼa dakaʼ moʼtounhuahuikeʼ. Kenpaʼti buttida huaʼaʼa dakaʼ boʼtiokaʼikaʼne. M bOnte i̱da ijhuahuaʼapetdapiʼ Timoteo. In oʼnigmadoyaʼnig , Qb Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼerien huatihuapokeri huairi ʼuruda enʼtihuapokikaʼnayo huadakda o̱ʼne aratbuta onʼtinopo̱e̱a̱po. Kenpaʼti nogi̱ti dakaʼ onʼnopo̱e̱po Jesucristoen huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakapo. Buttida huaʼa Diosa moknopo̱e̱a̱ʼuyne ʼurunanada o̱ʼe̱. ' Gb Huaknopo̱e̱ʼerien huatihuapokeri huairi nogtida ettoneʼ hua̱to̱e̱ to̱e̱ʼdik o̱ʼne. Hua̱to̱e̱ huasiʼpoeretaj dakaʼ mato̱i̱kaʼdik o̱ʼne. E b Kenomeyen hua̱to̱e̱kon ʼuruda kikaʼdik o̱ʼne. Ettoneʼen huanopoʼa dakaʼda oʼnoknopo̱e̱po kikaʼdik o̱ʼne. Huamahui̱a̱ʼeri ehueʼdik o̱ʼne. Huamaiʼhue̱ huapakeri ehueʼdik o̱ʼne. Dakaʼ huanopo̱e̱ʼeri e̱ʼdik o̱ʼne. Namaʼda ahueʼda keʼnen huaʼa kenda huakikaʼeri e̱ʼdik o̱ʼne. - Sb Diáconostaj oktieʼeaʼhued kenomeytaj dakaʼ yanʼbatiahuayonhuaʼpo yanʼmatinopo̱e̱po huadakda e̱ʼneʼnayo huaknopo̱e̱ʼerien huatihuapokeri kaʼneʼpo. Qb Jesucristotaj buttida huaʼa Diosa moʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. Oroʼa oknopo̱e̱y huaknopo̱e̱ʼerien huatihuapokeri huairikon dakaʼ oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼne. ʼUrunopoʼada oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼne. /WbJesucristotaj huaknopo̱e̱ʼerien huatihuapokeri huairi, diáconos o̱ʼnepo ʼuruda kikaʼdik o̱ʼne. ʼUruda dakaʼ nopo̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Nogpaʼ nogpaʼ huaaʼeri ehueʼdik o̱ʼne. Huakkaʼ huamaiʼhue̱ mayhueʼ o̱ʼnikaʼ. Huakupe engaña eʼmagkaʼ eretpakhueʼdik o̱ʼne. %CbKenpaʼti huadakda oʼkikaʼ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼne. Kenpaʼ oknopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo huairitaj dakhueaʼ huaʼadik o̱ʼne. Kenpaʼti totoʼ huairia engaña kaʼdik oʼmaeapo. Huaknopo̱e̱ʼerien huatihuapokeri huairi konig e̱ʼdik o̱ʼne. oWbJesucristotaj huaboaʼda eknopo̱e̱ʼnayo keʼna hueretda huaknopo̱e̱ʼeritaj huamato̱e̱ʼeri huairi ehueʼdik o̱ʼne. Konig aʼnennanada totoʼ huiri namaʼda oʼnopo̱e̱ʼuyate. ʼUrunanada i̱jje̱y namaʼda oʼnopo̱e̱ʼuyate, konige̱po Diosa castiga oʼmagkaʼpo tototaj oʼmaenʼuyate. Kenpaʼti hueretda huaknopo̱e̱ʼeri huamato̱e̱ʼeri huairi huaboaʼda eknopo̱e̱a̱da namaʼda huadakda i̱jje̱y nopo̱e̱ʼdik o̱ʼneapo. Dakhueʼapiʼ kaʼdikpiʼ o̱ʼneapo. (IbHuabokerekpiʼ hua̱to̱e̱ʼtaj huasiʼpoeretaj dakaʼ mato̱e̱hueʼdik e̱e̱ʼnayo kenpaʼti huaknopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ mato̱e̱hueʼdik ya̱ʼneapet. %bHuaknopo̱e̱ʼeritaj huamato̱e̱ʼeri huairi keʼnen huabettaj keʼnen hua̱to̱e̱ʼtaj huasiʼpoeretaj dakaʼ mato̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Dakaʼ manikaʼdik o̱ʼne. Keʼnensiʼpoa dakaʼ nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼnepo huaojtaj dakaʼ oknopo̱e̱po onikaʼdik o̱ʼne. U#bHuamaiʼhue̱ okkuda̱hueʼ i̱kaʼdik o̱ʼne. Huabatuktukeri ehueʼdik o̱ʼne. Huamanoeynoeyeri e̱ʼdik o̱ʼne. Huakupe engaña eʼmagkaʼtaʼ eretpakhueʼdik o̱ʼne. Sonnopoʼda e̱ʼdik o̱ʼne. `9bKonige̱po huaknopo̱e̱ʼeritaj huamato̱e̱ʼeri huairi huadakda e̱ʼdik o̱ʼne. Huadak o̱ʼnenok huaknopo̱e̱ʼeria dakhueaʼ huaahueʼdik o̱ʼnikaʼ. Nogtida ettoneʼ hua̱to̱e̱ to̱e̱ʼdik o̱ʼne. Sueʼda katetapiʼ huapakeri e̱ʼdik o̱ʼne. Huakkaʼ huamaiʼhue̱ mayhueʼdik o̱ʼne kenpaʼti katepiʼ oʼkaʼpo dakaʼ oʼnopo̱e̱po kadhuaʼdik o̱ʼne. ʼUruda kikaʼdik o̱ʼne. Huadakda o̱ʼne nogomeya̱ onʼmaknopo̱i̱kaʼ. Huaknopo̱e̱ʼeritaj huamato̱e̱ʼeri huairi esoeri huaknopo̱e̱ʼeritaj batokudikaʼdik o̱ʼne jakyo. Apagbaʼ ʼuruda manmadikaʼdik o̱ʼne. ' IbHuaknopo̱e̱ʼeritaj huamato̱e̱ʼeri huairi e̱e̱ʼtaʼ eʼpaknayo beʼapiʼ huadak e̱ʼdik o̱ʼe̱. Huaknopo̱e̱ʼeritaj huamato̱e̱ʼeri huairi huadik o̱ʼne obispo. Huaknopo̱e̱ʼeritaj huamato̱e̱ʼeri huairi ʼurunanada o̱gkikaʼ oʼnopo̱e̱y. Kenda buttida o̱ʼe̱. )bEttoneʼ Diostaj oʼnoknopo̱e̱po onsiʼpopakpo Diosen durugda o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Nogomeytaj diʼ o̱ʼnepo, Diosen dakaʼ o̱gkikaʼpo, dakaʼ onʼnopo̱e̱po dakaʼ o̱gkikaʼpo, Diostaj dakaʼ oʼnoknoponhuahuikaʼpo Diosere durugda o̱ʼneonhuahuikaʼapo.F~bTotoʼa da enaʼte Adán dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼu̱yate. Totoʼa da enaʼte ettoneʼnayo oʼnigpe̱e̱po dakhueaʼ oʼkaʼuyate. Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po dakhueaʼ oʼkaʼuyate. ]}3b Konige̱po huakkuruda Adántaj oʼkaʼuyate Diosa. Taʼpotaʼ Evataj oʼkaʼuyate. |b E̱gkupopakte ettoneʼa̱ huabokerektaj manmadikahueʼ kaʼneʼ. Konig huairia manahueʼ kaʼneʼ. Utakaʼ kaʼneʼ. Ijjay. {b O̱gkupopakpo ettoneʼ soataʼ kaʼneʼpo huadak huaʼataj dakaʼ kanʼpe̱e̱ʼpo huaknopo̱e̱ʼeri huairitaj kanʼnigpe̱e̱ʼ. Yz+b Kenpaʼti ettoneʼ huaknopo̱e̱ʼeriere e̱gkupopakyaʼ dakaʼ kanotikeʼpo, sueʼda huadak yudtaj kanotikeʼpo. ʼUru yudtaj huabokereka meʼnontiahuayyeʼpo othueʼ kaʼnikeʼ. Diosen o̱ʼnenok huadaknanada kanʼkikeʼpo. ʼUruaʼnanada huakuhuij a̱ʼe̱ya̱ʼpo ijhueʼda kumore̱tkadhuahuikahueʼ kaʼneʼ. Kenpaʼti siro oro huakaʼ kenpaʼti sakbij huakkaʼtenanada e̱e̱ʼtada kenpaʼti yudtaj huakkaʼtenanada e̱e̱ʼtada othueʼ kaʼnikeʼpo ijjay. yb Konige̱po meyo̱piʼ aratbut o̱gkupopakpo Diostaj aʼbatadiʼkeayaʼpo o̱gkupopakpo huabokerek yanʼtionaʼpakikaʼ. ʼUrunopoʼda konig dakhueaʼ kikahueʼ ya̱ʼnepo yanʼtionaʼpakikaʼ. Kenpaʼti huadiayhueʼ ya̱ʼnepo, maboyhueʼ ya̱ʼnepo Diostaj yanʼtionaʼpakikaʼ, kenda ijpakpo ijjay. w/bKenda aʼmanbatiaʼpakyaʼpo Diosa bektieʼeaʼuyne kenpaʼti meʼtaʼmonaʼuyne. Nog aratbutte Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Nog aratbut kanoknopo̱e̱ʼpo Jesucristotaj buttida huaʼa yamanmadikaʼ menaʼuyne. Jesucristotaj yoknopo̱e̱po buttida ijjay. Da ahueʼ i̱jje̱y. ^v5bKen Jesucristo huabokerek o̱ʼe̱po ayaʼtada dakhueaʼ eʼkaʼ aʼbakkahueayaʼpo kenpaʼti castiga eʼkaʼtaj aʼbatiokayaʼpo oʼpakpo moʼnigbueyʼuyate. Kenokaʼ Diosa oʼpakdepo kenda moknopo̱e̱a̱ʼuy. (uIbDiosyoʼda huadakda o̱ʼi̱kaʼ. Jesucristo nogbokerektida o̱ʼe̱po, huamanopoʼnoeya̱ʼeri o̱ʼe̱po keʼnayoʼda Diostaj manopoʼnoeyaʼdik moʼe̱ne. tbAyaʼtada eʼmanopoʼyareaʼtaʼ oʼpak kenpaʼti buttida huaʼa Jesucristotaj ayaʼda eknopo̱e̱ʼtaʼ boʼtipakikaʼne. sbKen konig eʼmationaʼpakikaʼ huadakda o̱ʼe̱. Diosa kenda oʼpak. Diosa oroʼen huamanopoʼyareaʼeri o̱ʼe̱po kenda oʼpak. (rIbGobierno huairia oroʼomeytaj huadiayhueʼ moʼe̱ʼpo, kenpaʼti oroʼomey ʼuruda a̱ʼe̱ya̱ʼpo, oroʼomeya̱ aʼmanopoʼnoeyayaʼpo, Diosenyoʼda aʼkikayaʼpo, huadak aʼkikayaʼpo, gobierno huakhuairitaj monʼmationaʼpakikaʼ kenpaʼti ayaʼ huairitada monʼmationaʼpakikaʼ. ?q ybHuakkuru huakkaʼ ijpakpo ijmanay. Yanʼmationaʼpakikaʼ ijmanay. Ayaʼ aratbuttaj “yamatinepahuiʼpo,” “yabatihuapokikaʼ, Dios” “dakiti, Dios” monʼmationaʼpakikaʼ. up ebHimeneo Alejandroere huabokerek o̱ʼnepo ken konig o̱gkaʼuyate. Huadak ijkay eʼnopo̱e̱a̱da dakhueaʼ o̱gkaʼuy. Diostaj dakhueaʼ onahueʼdik huaboaʼda kanopo̱e̱tpakeʼpo castiga kamagkeʼpo totoʼ huairitaj ijbayokʼuy.&o GbHuakkaʼahuiti huadak ijkay namaʼda eʼnopo̱e̱a̱da dakhueaʼ o̱gkaʼuy. Onteʼti Jesucristotaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo namaʼda oʼnoknopo̱e̱ʼuy. Fn bKonig doʼhuedsiʼpo o̱ʼta̱e̱ne, Timoteo. “Diosa beʼtihuapokikaʼapone, yaknopo̱i̱kaʼpo yanigpe̱i̱kaʼpo Diosen huaʼa yamanmadikaʼ,” Diosen huamanbatiaʼpakeria monaʼuyne. Okkahuehueʼ ya̱e̱ʼ. Yanopuenkaʼpo dakaʼ yaknopo̱e̱po, ʼurunopoʼda yanopo̱e̱po huadakda yakikaʼpo, meʼpukhueʼda buttida huaʼa yamanmadikikaʼ. Namaʼda huamanmadikaʼeritaj “namaʼda manmadikahueʼ yaneʼ,” yamanaʼ. Onaʼne, sion. {m qbKonige̱po “Dios Huairia ayaʼtada oʼmananhuahuikaʼ, bueyhueʼ o̱ʼi̱kaʼ, kentaj tiahuayhueʼdik o̱ʼe̱y, kenyoʼda hueretda Dios o̱ʼe̱, ayaʼnanada oʼnopo̱e̱, huadaknanada ʼuruaʼnanada o̱ʼi̱kaʼ.” Monʼbatiaʼpakikaʼ. vl gbDakhueaʼnanada eʼkikaʼtada Diosa diʼ meʼe̱po meʼtinepahuiʼpo meʼnopoʼkoreaʼuyne. Aratbuttaj diga̱ʼnanada oʼmatinepahuiʼudhuahuikaʼpo Diosa. Kenda kamanopoeanhuahuikeʼpo bekkahueaʼuyne. Doʼtaj dakhueaʼnanada huakaʼeri e̱e̱ʼtada bekkahueaʼuyne. Aratbut onʼtipe̱e̱po Diosere noeonhuahuikaʼdik kanoknopo̱e̱ʼpo Diosa menopoʼyareaʼuyne. k %bDakhueaʼ huakaʼeritaj aʼbakkahueayaʼpo aʼmanopoʼyareayaʼpo Jesucristo Diosyaʼ kurudya̱ʼ boʼhuatiakuyate. Kenda buttida oʼdaʼikaʼ. Dakaʼ oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. Nogomey sueʼda dakhueaʼ e̱gkikaʼtada donayo dakhueaʼnanada ijkadhuahuikaʼuy. lj SbKenpaʼti oroʼomeyen Huairia ʼuruaʼnanada megkaʼnok Jesucristotaj yoknopo̱e̱po diʼ oʼmaey. ni Wb Aʼnenda Jesucristoendiktaj ijtidikeʼikaʼuy. Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhueaʼnada ijmagkikaʼuy kenpaʼti ijbatidikeʼikaʼuy. Kenda eʼkikaʼtada Diosa meʼtinepahuiʼpo dakhueaʼ eʼkaʼ bekkahueaʼuyne. Diosensiʼpo Jesucristotaj oknopo̱e̱hued i̱jje̱po kenpaʼti nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱po dakhueaʼ ijkikaʼuynok Diosa bekkahueaʼuyne. h {b Diostaj doʼa dakaʼ oʼnigpe̱i̱kaʼapo Jesucristo Huairia meknopo̱e̱nok huadak huaʼa huamanbatiaʼpakonhuahuikaʼ Jesucristoa bektieʼeaʼuyne kenpaʼti teynanada kamanmadikeʼpo beʼtihuapokikaʼne. Konige̱po “dakiti” yonaʼikay. g 3b Kenda Jesucristoen huadak huaʼa dakaʼ oʼmanmadikaʼikay. Jesucristoen huadak huaʼa kamanmadikeʼpo Diosa huadak huaʼa yamanmadikaʼ menaʼpo meʼtaʼmonaʼuyne doʼtaj. Jesucristoa diʼ o̱ʼe̱po Pablotaj oʼtinepahuiʼuynok konige̱po dakiti Jesucristotaj onaʼuyate. =f ub Huanigpe̱i̱kaʼeritaj kenpaʼti huadak huakikaʼeritaj Moisésa manahueʼ o̱ʼu̱yate. Dakhueaʼ huakaʼeritaj manigpe̱e̱hueʼ huakaʼeritaj Diosa oʼpaknok Moisésa oʼmanaʼuyate. Dakhueaʼ eʼkaʼ kanʼnokoteʼpo kenpaʼti kanʼnopoʼkoreʼpo oʼmanaʼuyate. Diostaj pakhueʼ hua̱e̱ʼeritaj Diosen huaʼa huanigpe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj dakhueaʼ huakaʼeritaj Diostaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj Diostaj tionaʼpakhueʼ hua̱e̱ʼeritaj huaojtaj hua̱ye̱tapiʼ huarakeritaj i̱diaypo huabarakeritaj nogen hua̱to̱e̱ huabakdejeritaj nog huabotbokerekaʼ huabakdejeritaj huabakbereeritaj da huaaʼeritaj buttida ijjay namaʼda huaaʼeritaj Diosa oʼpaknok Moisésa oʼmanaʼuyate. Kenpaʼti nogomey huadak eʼmanmadikaʼtaj nigpe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo kanʼnopoʼkoreʼpo Moisésa oʼmanaʼuyate. e b d bKen Moisésen eʼmanmadikaʼ huadakda o̱ʼe̱ oʼnopo̱e̱ne. Oroʼnayo dakhueaʼ oʼkikay nopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. !c =bMoisésen eʼmanaʼ eʼmanmadikaʼtaʼ eʼpakada Moisésen eʼmanaʼ nopo̱e̱hueʼada o̱ʼnepo kenomeyen eʼmanmadikaʼkon nopoenkahueʼda o̱ʼnepo. b  bHuakkitihueʼ huamanmadikaʼeri huadakda eʼmandikaʼ nopoenkahueʼ o̱ʼnepo namaʼda onʼbatiaʼpakikaʼpo onʼmaboiʼikaʼ. .a WbKenda oʼboroayonʼuynok onaʼpo ʼurunopoʼda kenpaʼti buttida monʼnopo̱i̱kaʼpo dakaʼ Diostaj moʼnoknopo̱i̱kaʼpo aratbuttaj diʼnanada monʼmaikaʼ. "` ?bMacedonia huadaribayo huaboaʼda akhuaʼdeyaʼpo nogi̱ti dakaʼ oʼboroayonpo Efeso huakkaʼ jakyo ya̱i̱kaʼpo. Efeso huaknopo̱e̱ʼeriere sueʼda huakkaʼahuiti namaʼda onʼmanmadikaʼikaʼ kenpaʼti adhueaʼpaneʼendik batikhueʼada onʼbatiaʼpakonhuahuikaʼ. Kenda manmadikahueʼ yaneʼ, yamanaʼ. Dakaʼda onameʼne. Adhueaʼpaneʼendik eʼbatiaʼpakonhuahuikaʼnayo onpapayoʼ maboiʼdik o̱ʼe̱ne. Kenda eaʼnayo Diostaj eknopo̱e̱ʼ Diostaj eʼnigpe̱i̱kaʼ tihuapokhueʼdik moʼe̱ne. Akhuaʼdeyaʼpo oʼboroayonʼuyne. _ b@^ }bDo Pabloa oʼnigmadoyaʼne, huadiʼda Timoteo. Diosa Jesucristoerea meʼtaʼmonaʼuyne. Huadak huaʼa kamanbatiaʼpakeʼpo meʼtaʼmonaʼuyne. Diosa oroʼomeytaj oʼmanoeanhuahuikaʼ. Jesucristotaj oroʼomey e̱kpo̱e̱ʼ oʼnigi̱kaʼne. Jesucristoen huataʼmonaʼeri i̱jje̱nok, Jesucristotaj iknopo̱e̱denok konig doʼhued hueretda huaknopo̱e̱ʼeri huasiʼpo o̱ʼta̱e̱ne, Timoteo. Oroʼen Apag Dios Jesucristo Huairierea ʼurunanada megkadhuahuikeʼ metinepahuiodhueʼ menopoʼnoeyanhueʼ. Namaʼda enʼmanmadikaʼtaj yanʼbatik yamanaʼ, Pabloa onaʼuyate. ] by\kNJesucristo Huairia diʼ yamaikaʼ. Kenpaʼti yamatinepahuiʼikaʼ, opudomeytaj ijmationapakikay, ken.x[iNIn berobaʼ oʼnigmadoyaʼnig ayaʼ huamaʼbuytaj yanʼmanatiʼ. Jesús Huairierea doereada oʼnonaʼne. @Z{NHuamaʼbuytaj ke̱yo̱da yanʼmanigdiktaʼmonaʼ. 3YaNOroʼtakon motionaʼpakikaʼ egomey. X1NDiosa boktieʼeaʼuyne. Da onahueʼ moikaʼne. Ayaʼtada huadak eʼkikaʼ boʼtihuapokikaʼapone. Taʼpotaʼ eʼtionaʼpak oʼmanigdiktaʼmonaʼ. >WuNDiosa ʼurunopoaʼda moʼmanopoʼeanhueʼ, huadak eʼnopo̱i̱kaʼ boʼtihuapokonhueʼ, dakhueaʼ eʼnopo̱i̱kaʼte boʼtihuapokonhueʼ, Diostaj huadak huakikaʼ moʼtihuapokonhueʼ. Jesucristo onteʼti eʼtiakdeʼte opuda̱da huadakda ka̱gkikeʼpo kanʼnopo̱i̱keʼpo kenpaʼ onʼtionaʼpakikaʼne. ]V3NDakhueaʼ eʼkaʼ yanʼmaenonpo onteʼti dakhueʼ eʼkaʼtaʼ pakhueʼ yanikatiʼ. OUNSueʼada huamanmadikaʼeri buttida onʼnopo̱e̱po buttida huaʼa onʼmanmadikikaʼ. Nogomeynayo namaʼda onʼmanmadikaʼ. Dakaʼ yanʼmaknopo̱e̱po, menpaʼ buttida ondaʼ, namaʼdapiʼ eʼmanmadikaʼ o̱ʼe̱, dakaʼ yanʼmaknopo̱e̱po buttida huadik enʼmanmadikaʼnayo dakaʼ yanʼmaknopo̱e̱po yanʼmanigpe̱i̱kaʼ. eTCNHuamanmadikaʼeritaj Diosa dakaʼ oʼmanopo̱e̱a̱ʼnok kenomeytaj yanʼmanigpe̱i̱kaʼ. pSYNDiosen Noki̱re̱ga̱ opudtaj monʼmadikikaʼne moʼnopoʼto̱i̱kaʼne kenpaʼti boʼtihuapokikaʼne. Diosen Noki̱re̱ga̱ kenda e̱gkikaʼte “kejeʼ” ahueʼ yaneʼ. Diosen Noki̱re̱gtaj “kejeʼ” ahueʼdik yaneʼ. lRQNKeʼpoda e̱ʼe̱a̱dapiʼ dakhueʼda e̱ʼe̱a̱dapiʼ huadakda e̱ʼe̱a̱dapiʼ kenpaʼda Diostaj dakiti ya̱ʼnonaʼikaʼ. Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeri moʼe̱nok kenpaʼti Dios oʼpaknok dakiti yanʼtionaʼpakikatiʼ. :QoNKenpaʼda yanʼtionaʼpakonhuahuikatiʼ Diostaj. DPNDiostaj dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼpo yanʼdurugpakikatiʼ. ONBeʼapiʼ dakhueaʼ e̱gkaʼnayo kenpaʼti o̱gkahueʼ yaneʼ. Huayahuaya ʼurunanada yanʼmato̱i̱kaʼ. Ayaʼtada huadakda yanikaʼ. lNQNHuakkaʼahuiti baahueʼ o̱ʼnikaʼ. “Yanʼbaaʼ.” Yanʼmanikaʼ. Nogomeypiʼ nopoʼdurugpakhueʼ o̱ʼnikaʼ. “Yanʼnopoʼkoreaʼpo yanʼnopoʼdurugpak.” Yanʼmanatiʼ. Nogomeypiʼ sueʼda onʼnigpe̱i̱kaʼ. “Nogi̱ti nogi̱ti yanʼnoknopo̱e̱po yanʼnigpe̱i̱kaʼ.” Yanʼmanikatiʼ. Ayaʼtada bahuadiayhueʼda ya̱ʼneonhuahuikaʼ. dMAN Opuden huaknopo̱e̱ʼeri huairi o̱ʼnepo Jesucristoen moʼmanmadikikaʼne kenpaʼti Diostaj dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ monaʼikaʼne. Kenomeytaj dakaʼ yanʼmatinopo̱i̱kaʼpo, yanʼmanigpe̱i̱kaʼpo, kenpaʼti diʼ yanʼmaikaʼ. Kenda ijpakpo konig i̱ghuaʼda oʼnonaʼne, egomey pogomey. Kenpaʼti huayahuaya bahuadiayikahueʼ yanikatiʼ. LN KN Konige̱po huayahuaya dakaʼ yanʼbatiakpakikaʼ. ʼUruda yanoknopo̱e̱ʼ. Dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Huayahuaya yanʼbatiaʼpakikaʼ. Konig oy Diosen dakaʼ boʼkikaʼ konigti nogi̱ti nogi̱ti dakaʼ ya̱gʼkikatiʼ. Pabloa huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmaboroay. .JUN Jesucristoa aʼmanoeanhuahuikayaʼpo moʼnigbueyʼuyne. Jesús eʼtiakapotada oroʼ eʼbueyʼuynayopiʼ eʼnoenayopiʼ konigti Jesúsere oʼmanoeonhuahuikaʼapone. 2I]N Diosa castiga eʼmagkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱po eʼmanopoʼyareaʼtaʼ oʼpakikaʼ. Oroʼomeytaj aʼmanopoʼyareayaʼpo oroʼen Jesucristo Huairia moʼnigbueyʼuyate. HNOroʼomeynayo Diosensiʼpo o̱ʼe̱po konig huameʼnoete hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po, huadakda oʼkikaʼne. Okkuda̱hueʼ moʼnepo dakaʼ monʼnopo̱i̱kaʼ. Totoʼ huairia oroʼtaj namaʼda enaʼtaʼ boʼtipakikaʼne. Kentaj moʼnoktiokaʼ. Sorotataj hua̱so̱ʼtaj onʼtiokaʼikaʼ. Huakutaj onʼtiokaʼikaʼ. Ken konig dakaʼ Diostaj moʼnoknopo̱i̱kaʼpo kenpaʼti diʼ huayahuaya monʼmaikaʼpo moʼnoktiokaʼikaʼ. Konig huakutaj eʼtiokaʼnig a̱ʼe̱ya̱ʼpo Diosa moʼnopoʼyareʼpo oknopo̱i̱kay. SGNSikyo onʼbatayikaʼ. Kenpaʼti sikyokon onʼmamayikaʼ. Oʼnokkudikaʼ. FNNogomey sueʼda onʼnigpe̱e̱po Jesús Huairitaj onmabohueʼ o̱ʼnikaʼ. Konig kenomey o̱gkaʼ kahueʼ yanet opud. Yaʼnonmaboʼikaʼ. Jesús Huairitaj yaʼnonmaboʼikaʼ. Dakaʼda moʼnopo̱e̱po huadakda boʼkikaʼpo Jesús eʼtiakte yaʼnonmaboʼikaʼ. ENOpudnayo Diosen moʼe̱po konig huakjeyyo moʼi̱kaʼpo huadakda boʼkikaʼ. Huadak boʼkikaʼpo konig huameʼnoeteda moʼi̱kaʼ. Konig sikki̱re̱gyo̱ hua̱e̱ʼeri dakhueaʼ o̱gkikaʼ ken konig, dakhueaʼ kahueʼ yanikaʼ. Konig huabereeria aratbuttaj paiʼda oʼmanopoʼeanikaʼ, ken konig Jesús Huairi oʼtiakpo opudomeytaj paiʼda nopoʼeanhueʼ moʼe̱a̱pone, egomey. DNUC#N“Dakaʼda oʼmaene. Beʼapiʼ oroʼtaj o̱gkahueʼdik moʼe̱a̱pone.” Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria kenpaʼ eʼbatiaʼpakte i̱dada Diosa castiga oʼmagkaʼapo. Konig ettoneʼ bogdakhueʼ o̱ʼnepo asiʼpopakyaʼpo i̱dada diga̱ʼ onʼtiriʼikaʼ. Ken konig i̱dada castiga oʼmagkaʼapo. Beʼapiʼ monhueʼdik o̱ʼneapo. JB NCastiga aʼmagkayaʼpo Jesús Huairi oʼtiakapo. Kenmeʼnoete kenokaʼ onmabohueʼ e̱e̱ʼte i̱dapiʼ oʼtiakapo. Konig sikyopiʼ nopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼte huabereeri onʼtiakikaʼ. Ken konig nopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼte Jesús Huairi i̱da oʼtiakapo. Castiga aʼmagkayaʼpo i̱da oʼtiakapo. Kenda oyda moʼnopo̱e̱t. A NKeniga huabayok Jesús Huairi oʼtiakapo kenpaʼti kenokaʼ Jesús Huairi oʼtiakapo nigmadoyahueʼdik o̱ʼnene, egomey. \@1NKonige̱po kenda monʼbatiaʼpakikaʼpo huayahuaya monʼmadurugpakikaʼ, ken.d?ANKentaʼ oroʼomey bueyhued hua̱e̱ʼeritaj kenomeyere kurudyo̱ eʼsi̱hui̱ʼyo̱ Diosa boʼtobehuikapone. Kurudyo̱ onokteyoʼ Jesús Huairitaj oʼhuahuayapone. Jesús Huairiere kenpaʼda oʼmanoeonhuahuikaʼapone. >-NKen kurudya̱ʼ Jesús Huairi oʼhuarakapo. ʼUttaʼda oʼokoypo oʼhuarakapo. Konig Diosen huataʼmoneri huairi ʼuttaʼda oʼokoyapo, Diosen huatokaʼ trompeta ʼuttaʼnada eaʼte Jesús Huairi oʼhuarakapo. Huaknopo̱e̱ʼeri eʼbueyʼuytaj huakkuruda oʼmanoyhuadapo. 9=kNKenda Jesús Huairia moʼnopo̱e̱a̱ʼuynig kenda oʼnonmadikaʼapone. Jesús Huairi eʼhuatiakte Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeri onʼmabueydeʼuy keʼna noyhuadhued oroʼomeytaj huakkuru tohuahueʼdik moʼe̱a̱pone. Onokteteyoʼ boʼtohuaʼapone eʼbueyʼuytaere huanoeʼeriere moʼbatobehuikapone. i<KNJesús oʼbueyʼuyate. Eʼbueyada oʼnoyhuaduyate oʼnopo̱e̱ne. Kenpaʼti ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeri eʼbueyʼuytaj Jesús kenokaʼ eʼtiakte Diosa oʼmanoyhuada̱ʼapo. Jesúsere kurudyo̱ oʼbatobehuikapo oʼnopo̱e̱ne. {B~~]}}S|5{ywwvxu/sqqTponm]lkjiggDfve{dcbb__^@]G\\4ZZXWWQVUU>SRQQ&PPONMLKIIHCGECCBA?==M;;J:[9877/65[33N2K100 .,++!*A)b((&%$#V"+! tv]OJ@TC d 4 AHk/9NB7 “Pablo ʼuruda oʼkikaʼ.” Aratbuta onʼdaʼikaʼ. Nogok “Pablo dakhueaʼda oʼkaʼ.” Nog aratbuta onʼbatiaʼpakikaʼ. “Namaʼda huaaʼeri i̱ʼe̱ne,” meʼnonikaʼne. Kenpaʼti nogomeya̱ “buttida huaaʼeri i̱ʼe̱ne,” meʼnonikaʼne. g6GButtida huadik ijmanikay. Kenpaʼti Dios teyda o̱ʼe̱po beʼtihuapokikaʼnok Diosen ijkikay. Diostaj dakaʼ ijnigpe̱i̱kaʼpo totoʼ huairitaj yo̱gkikay. Kenpaʼti Diosa beʼtihuapokikaʼpo totoʼtaj beʼtiokikaʼne. r5]Diosen huadak huaʼa huamanbatiaʼpakeri i̱jje̱y. Kenda opudtaj aʼmanopo̱e̱a̱yaʼpo huadakyoʼ ijkikay. Dakhueaʼ kahueʼ i̱ji̱kaʼpo. Diosen buttida huaʼa huakkaʼda ijnopo̱i̱kay. Jesucristo oʼmanigbueyʼuyate kenpaʼti oʼnoyhuaduyate dakaʼda ijnopo̱i̱kay. Aratbuta beʼapiʼ doʼtaj dakhueaʼda e̱gkaʼtada diayhueʼ i̱ji̱kay. Huadaknopoʼda diʼda i̱jje̱po huadakda ijkikay. Diosen Noki̱re̱ga̱ meʼnopoʼto̱e̱po beʼtihuapokikaʼne. Dakaʼda diʼda ijmaikay. 84iHuabokereka menhuadiaypo keʼpoda doʼtaj menbitbituyne, huabakuda̱ʼ jakyo nogok nogok megkudi̱kaʼne, huakkaʼ aratbut o̱gkupopakpo huiyokda menʼhuadiaypo menʼboyʼuyne, huakkaʼ ijbaikaʼpo, sikyoereda ijbaaʼbedikaʼpo sueʼda ijtayʼikay. Nogok nogok bapehueʼ i̱ji̱kaʼpo sigda ijbapikay. Y3+Oroʼ paiʼda oʼnopoʼunhuahuikay oroʼtaj aratbut dakhueaʼda mogkikaʼpone, paiʼda o̱ʼi̱kaʼpone, oknopo̱e̱batikhueʼ o̱ʼe̱po. Diosen dakaʼ oʼkikaʼnok opudomeytakon moʼnopo̱e̱a̱ʼikaʼne. .2U“Pablomey huadak kikahueʼ o̱ʼnenok Jesucristotaj oknopo̱e̱hueʼ i̱jje̱a̱poy.” Aratbuta kenda ahueʼ kaʼneʼpo sigpiʼ dakhueaʼ kikahueʼ o̱ʼi̱kay. C1Kenokaʼ opudtaj doa onʼtinepahuiʼpo “Dakhueaʼ eʼkaʼ menopoʼyareaʼ.” Opuda̱ eʼnonaʼte onʼnigpe̱e̱ʼuy. Enadeʼte onʼtihuapokpo dakhueaʼ eʼkaʼ onʼnopoʼyareaʼuyne. Kenda Diosa oaʼuyate. Yanʼpe̱e̱ʼ. Oyda yanʼnopoʼkoreaʼ. Diosa moʼtinepahuiʼpo opudtaj eʼmanopoʼyareaʼtaʼ oʼpak. 0 Ken Timoteo doere Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo Jesucristoen huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakikaʼpo kenpaʼti oʼmanmadikikaʼpo opud Corinto huaknopo̱e̱ʼeritaj i̱ghuaʼda oʼnonaʼne. Konig Dios opudtaj diʼ oʼmaepo opuden dakhueaʼ eʼkaʼtaj aʼbakkahueayaʼpo Jesucristoa moʼnigbueyʼuyate. Kenda okkahuehueʼ yanikaʼ. Dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ. I̱ghuaʼda oʼnonaʼne. a/;Jesucristoa ayaʼ Diosa eʼhuapak oʼnigpe̱e̱po oʼkikaʼuyate. Dakhueaʼ kahueʼda o̱ʼi̱kaʼuyate. Cristotaj konig dakhueaʼ huakaʼerinigtaj Diosa paiʼda moʼnignopoʼe̱a̱ʼpo moʼnigbueyaʼuyate. Cristo oroʼtaj moʼnigbueyʼuynok Diosa oroʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj konig ʼurunopoʼda kaʼnikeʼ tinopo̱e̱ʼdik moʼi̱kaʼne.,.QKonige̱po Cristoa beʼtaʼmonaʼnok nogbayo nogbayo ijhuaudhuahuikaʼpo Jesucristoen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakikay. Diostaj nopoʼkoreahued e̱e̱ʼnayopiʼ Diosen eretpakhueʼ e̱e̱ʼnayopiʼ, “yanʼnopoʼkoreaʼ Diostaj yanʼnoeya̱ʼ.” Jesucristoere i̱ghuaʼda oʼnonikaʼne. [-/Kenda ayaʼda Diosa moʼnigkaʼpo Cristoa Diosensiʼpo hue̱ypa cruzte moʼnigbueyʼuyatenok oroʼtaj moʼnoeya̱ʼne, oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueameʼne. Dios Cristoere o̱ʼe̱po aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbakkahueaʼpo onteʼti “dakhueaʼ bokaʼne,” onahueʼ moʼe̱a̱pone. Kenpaʼda bokkahueaʼuyne. Kenda Cristo moʼnigkaʼuynok, Diosa aratbuttaj oʼmanoeya̱ʼ kenpaʼti oʼbakkahueaʼ kamanbatiaʼpakikeʼpo Diosa doʼtaj meʼtaʼmonaʼuyne. ,h+IOroʼomey Cristotaj oknopo̱e̱po Diostaj oʼnopoʼkoreaʼdepo Cristoenyoʼda o̱ʼe̱depo huabonopoʼdakon o̱ʼe̱ne. Konig aʼnenda oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kameʼne onaʼti nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱ne. Konig aʼnenda katetapiʼ diga̱ʼda oʼeretpakikameʼnigʼa onaʼti pakhueʼ o̱ʼe̱po aʼnenda namaʼda oʼkikameʼnigʼa onteʼti kikahueʼ o̱ʼe̱ne. Konig Diosa oʼpaknok huaboaʼda oʼnopo̱e̱po, oʼpakpo, oʼkikaʼpo. Oynayo huabonopoʼda o̱ʼe̱po oʼnoikaʼne. *Oroʼmey aratbuttaj oʼbatiahuaypo konig o̱ʼne, konig huadakpiʼ dakhueʼpiʼ oynayo matinopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱ne. ¿Beʼa keʼnen huaoj? ¿Kate aratbut ya̱ʼe̱? ¿Kate yakiket? Ken konig oyda matinopo̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼne. Aʼnennayo be ya̱ʼe̱t Cristotaj oʼtinopo̱e̱ʼikaʼuynigʼa, ¿Beʼa keʼnen huaoj? ¿Kate aratbut ya̱ʼe̱? ¿Kate yakikaʼ? Ken konig oʼtinopo̱e̱ʼuynigʼa oynayo kenda konig Cristotaj tinopo̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼne. Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱ oʼnopo̱i̱kaʼne. )Ayaʼada onʼnoepo Cristotaj oʼnoknopo̱e̱po kenomey kenpaʼda ontehuapaʼda nignoikahueʼ kaʼnikeʼpo Cristotayoʼda nignoikaʼdik kaʼnikeʼpo ayaʼtada Cristoa moʼnigbueyʼuyate. Huaknopo̱e̱ʼerien dakhueaʼ eʼkaʼtaj aʼbakkahueayaʼpo Cristoa moʼnigbueyʼuyate kenpaʼti oroʼtaj ʼurunopoʼda aʼmagkayaʼpo Diosa huakudakaʼda eʼbueytada moʼnignoyhuada̱ʼuyate. (}Cristoa oroʼtaj diʼda moʼe̱nok oknopo̱e̱po kenpaʼda Diostaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ pakikaʼdik o̱ʼe̱ne. Ayaʼada oknopo̱i̱kaʼdik meʼnikeʼpo Jesucristoa moʼnigbueyʼuyate. Oroʼen dakhueaʼ eʼkikaʼte Jesucristoa moʼnigbueyʼuyate. <'q Do ijjeretpakpo Diostaj ijnigpe̱i̱kaʼnok “Pablo huasegda o̱ʼi̱kaʼ,” aratbuta huaaʼdik meʼnene. Opudomeytaj aʼbatihuapokyaʼpo Diostaj ijjeretpakpo ijnigpe̱i̱kay. 1&[ Doʼhuada ijpakpo huataʼ doda huadak i̱ji̱kay. Ahueʼ e̱ʼi̱kaʼtada doʼtaj dakaʼ mentinopo̱e̱ʼ oʼnonaʼnok huamanmadikaʼeri opudere “Judío i̱jje̱y.” “Bokerekensiʼdak ekteg i̱jje̱y.” “ʼUruaʼda ijtionaʼpakikay.” “Hua̱i̱takeʼ jakyo ijkudikay,” onʼbatiaʼpakikaʼnigʼa huanopoyaʼ dakhueaʼda onʼnopo̱i̱kaʼnig kenomeytaj Pabloa buttida oʼbatiaʼpakikaʼ huaaʼdik moʼe̱a̱pet. H%  Do Diostaj yokmeʼpukpo nigpe̱i̱kaʼdik i̱ji̱kaʼpo Diostaj nopoʼkoreaʼdik yaneʼ aratbuttaj ijmanikay. Kenpaʼti Diostaj ijmaknopo̱e̱a̱y. Konig daknopoʼda i̱ji̱kay. Buttida ijmanikay. Diosa meʼtinopo̱e̱ne. Daknopoʼda i̱ji̱kaʼpo buttida oʼnonikaʼpo opudtaj eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ ijpakikay. >$u Ayaʼada huaknopo̱e̱ʼeria Cristotaj kurudyo̱ huahuaʼdik o̱ʼe̱a̱pone. Cristote eʼkokaʼ nigmabodik o̱ʼe̱a̱pone. Ayaʼda katepiʼ oroʼomey oʼkadhuahuaʼuy huadak eʼkaʼ dakhueaʼ eʼkapiʼ. Kenda Cristoa moʼtinopo̱e̱a̱pone. In oʼnoikaʼnigʼa oroʼ huadak eʼkikaʼuynayo Diosa katepiʼ huadak e̱e̱ʼ moʼnigkadhuahuikaʼapone. Oroʼtaj moʼdurugpakikaʼapone. In oʼnoikaʼnigʼa oroʼ dakaʼ kahueʼ eʼkikaʼuynayo Diosa katepiʼ huadak e̱e̱ʼ nigkahueʼdik moʼi̱kaʼapone. Oroʼtaj durugpakahueʼ moʼi̱kaʼpone. Konige̱po oy Jesús Huairitaj monʼdurugpakaʼikaʼ. Diosa oroʼ huaknopo̱e̱ʼeriomeytaj moʼnopoʼnoeya̱ʼuyate. Pabloa oʼmanbatiaʼpakuyate. Z#- Oroʼ eʼnoepiʼ eʼbueypiʼ Jesús Huairitaj eʼdurugpakaʼtaʼ oʼpakikaʼne. 8"iDakaʼ Diostaj oknopo̱e̱po oroʼen hua̱so̱ʼ e̱ʼendetaʼ oʼpakpo Jesús Huairiere e̱ʼi̱kaʼtaʼ oʼpakne. Kenerenayo huadaknanada o̱ʼi̱kaʼapone oʼnopo̱e̱ne. ! Kurudyo̱ Diosere monig o̱ʼe̱a̱pet nopo̱e̱hued o̱ʼe̱po Jesucristotaj oknopo̱e̱po oʼnigpe̱i̱kaʼpo oʼnoikaʼne. v eKonige̱po Diostaj dakaʼ oknopo̱e̱po kiriga̱yo̱ʼ durugda o̱ʼi̱kay. Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri kenigapiʼ huabayok in huadariyo oʼnoikaʼpo Jesús Huairiyo huahued o̱ʼe̱po kurudyo̱ Jesús Huairiere ehued o̱ʼe̱ne. (IDiosa huaboso̱ʼ dakaʼ monigkaʼdenok nogok Diosere oʼnoeonhuahuikaʼapone. Kenda oroʼ dakaʼ kanʼnopo̱i̱keʼpo Diosa keʼnen Noki̱re̱g boʼyokuyne. H Oroʼenso̱ʼ oʼnoepo paiʼda oʼnopoʼunhuahuikaʼpo eʼbueytaʼ pakhueʼ e̱ʼe̱a̱da Diosa huaboso̱a̱ʼ e̱gkaʼdetaʼ oʼpakpoe̱yo̱po Diosere eʼnoeonhuahuikaʼtaʼ oʼpakikaʼne. `9Oʼbueydepo hua̱so̱ʼ ehueʼda e̱ʼe̱a̱da huaboso̱ʼ oroʼomeyen o̱ʼe̱a̱po. )KOroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri oroʼen hua̱so̱ʼtaj oʼtinosikdepo kurudyo̱ Diosere ehuaʼtaʼ oʼpakikaʼne. Diosa huaboso̱ʼ e̱gkaʼdetaʼ oʼpakikaʼne. # AOroʼomey eʼbueydeʼte huaboso̱ʼ oroʼen o̱ʼe̱a̱po. Huabokerekada kahueʼ e̱e̱ʼtada Diosa oʼkaʼdepo kurudyo̱ Diosere o̱ʼunhuahuikaʼapone. 'GKatetapiʼ oyda oʼtiahuayikaʼnignayo onaʼti tiahuayhueʼ o̱ʼi̱kaʼapone. Kennayo oʼtiahuayikaʼnig o̱ʼe̱a̱po. Katetapiʼ oyda oʼtiahuayikaʼnig pakhueʼ o̱ʼi̱kaʼapone. Katepiʼ Diosen kurudyo̱ tiahuayhueʼ o̱ʼunhuahuikaʼnignayo kenpaʼda o̱ʼnunhuahuikaʼapo.<qOknopo̱e̱hue hua̱e̱ʼeria Cristotaj onʼhuadiaypo oroʼtaj dakhueaʼda mogkadhuahuikaʼnigʼa oroʼ konig sigda huakkaʼ paiʼda oʼnopoʼe̱po aʼti onteʼti paiʼda nopoʼi̱kahueʼdik o̱ʼe̱a̱poy. Jesucristoere Diosere ʼuruaʼnanada oʼnoeonhuahuikaʼapone. Durugnanada oʼnoeonhuahuikaʼapone. {Konige̱po Diosen huaʼataj ijmanbatiaʼpakpo batikhueʼdik i̱ji̱kay. Doʼhuedso̱ʼ nogok nogokaʼ ijtoneʼpakpo eʼa̱ro̱gpiʼ ayaʼmeʼnoeda Diosa beʼteypakaʼikaʼne. Doʼhued noki̱re̱ga̱ nogi̱ti nogi̱ti Diostaj yoknopo̱i̱kay. X)Opudomey Cristotaj dakaʼ kanoknopo̱e̱ʼ kenpaʼti Diostaj dakaʼ kanʼnigpe̱i̱keʼ huakkaʼ paiʼda ijnopoʼenhuahuikay. Kenpaʼti Diosa moʼmatinepahuiʼnok opudomeyere huakkaʼada dakaʼ oʼnoknopo̱e̱po “Dakiti Dios” huakkaʼada oʼnonaʼikaʼapo. Kenpaʼti Dios ʼurunanada o̱ʼe̱ oʼnoknopo̱e̱po oʼnonaʼikaʼapo. 9Jesús eʼbueytada Jesús Huairitaj Diosa oʼnoyhuada̱ʼuyate. Kenda oroʼomey oʼnopo̱i̱kaʼnok Diosa oroʼtakon Jesúseretaj moʼnoyhuada̱ʼapone. Oroʼtaj opudomeytere Diosyo boʼtohuaʼapone. Kenpaʼda Jesúsere oʼnoeonhuahuikaʼapone. Kenda dakaʼ oʼnopo̱i̱kaʼne. B} “Diostaj yoknopo̱e̱po Diosen huadik ijbatiaʼpakmey.” Apagbaʼte kenpaʼ oʼmanigmadoyaʼuyate. Do kenpaʼti Diostaj yoknopo̱e̱po Jesucristoen huaʼa ijmanbatiaʼpakikay. ~u Donayo paiʼda ijnopoʼe̱po ijbueyayikay. Opud Jesucristotaj moknopo̱e̱nok Diosa dakaʼda moʼnoeanhuahuikaʼne. [/ Jesús donopoyo o̱ʼe̱po meʼto̱i̱kaʼnok aratbuta kenda kanʼtiahuayikeʼpo do Jesucristoen huadak huaʼa huamanmadikaʼeri ijnoepo bueyhued e̱e̱ʼted doʼtaj nogok nogok eʼaraktaʼ menʼtipakikaʼne. \1 Konig aratbut Cristotaj dakhueaʼda oʼnogkaʼpo oʼdarakuy. Konigti doʼtakon dakhueaʼda meʼnogkikaʼne. Aratbuta kanʼtiahuaypo kanʼnopoenkeʼpo meyo̱piʼ ijhuaʼikaʼnig Jesúsa meʼnopoʼto̱i̱kaʼne. %C Dakhueaʼda meʼnogkadhuahuikaʼnigʼa Diosanayo doʼtaj ʼenhueʼ meʼi̱kaʼne. Sorokte doʼtaj beʼapiʼ e̱ʼenpiʼ huabueyaʼda ehueʼdik i̱ji̱kay. jMAratbuta doʼtaj dakhueaʼda meʼnogkadhuahuikaʼne. Nogpaʼ nogpaʼ dakhueaʼda meʼnogkadhuahuikaʼnigʼa Cristotaj oknopo̱e̱batikhueʼ i̱ji̱kay. Katiaʼta ijkaʼapet eʼnopo̱i̱kada oknopo̱e̱batikhueʼ i̱ji̱kay. U#Diosensiʼpo Jesucristo ʼurunanada o̱ʼe̱ huanopoʼada dakaʼ ijnopo̱i̱kay. Jesucristo Huairi o̱ʼe̱po oroʼomeytaj moʼnigbueyʼuyate huanopoʼada ijnopo̱i̱kay. Oroʼenso̱ʼnayo konig sorokkosonig i̱da sakdik o̱ʼe̱a̱ponok Dios teyda o̱ʼe̱, donayo teyhueʼda i̱jje̱y aratbuta nopo̱i̱kaʼdik o̱ʼnikaʼ. taSikki̱re̱gya̱ʼ “Huakjey kataʼteʼ,” Dios oaʼuyate. Kenpaʼti oroʼen huanopoyaʼ konig jeyda Diosa nopoʼeyda moʼe̱a̱ʼne. Dios ʼurunanada o̱ʼe̱ aʼnopo̱e̱a̱yaʼpo Diosa huanopoyaʼ jeyda moʼe̱a̱ʼne. Jesucristo ʼuruaʼnananada o̱ʼe̱nok Dios ʼurunanada o̱ʼe̱ oroʼomey oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Jesucristoen huadak huaʼa ijmanmadikikaʼpo paiʼda ijnopoʼi̱kaʼpo Jesucristo ʼurunanada o̱ʼe̱ ijmanopo̱e̱a̱ʼikay. Pabloa oʼmanigmadoyaʼuyate. ( IIjmanbatiaʼpakpo huataʼda huaahueʼ i̱ji̱kay. Jesucristo Dios Huairi o̱ʼe̱ ijmanmadikikay. Jesús oʼpaknok donayo opudomeyen huanabaʼnig i̱ji̱kay. i KJesucristo Diosonigtion o̱ʼi̱kaʼ. Jesucristoen huadak huaʼa konig huakjeytoneʼ ʼurunanada e̱e̱ʼtada oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri tiahuayhueʼ kaʼneʼpo nopoenkahueʼ kaʼneʼpo totoʼa namaʼda oʼmanaʼikaʼ. % CJesucristotaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomey kenpaʼda Diosbayoaʼ onʼmabueyapo. Kenomeynayo Jesucristoen huadak huaʼa nopoenkahueʼdik o̱ʼnikaʼ.  wKanʼmanopoʼkoreʼpo namaʼda huadik manbatiaʼpakhueʼ i̱jje̱a̱poy ijjaʼuy. Namaʼda Jesucristoen huadak huaʼa manmadikahueʼ i̱jje̱po Diostaj kenpaʼti aratbuttaj birahueʼ i̱jje̱po buttida Jesucristoen huadak huaʼa ijmanmadikikay.  Konige̱po Diosa meʼtinepahuiʼpo meʼtaʼmonaʼuynok Jesucristoen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakikaʼpo batikhueʼda i̱ji̱kay. zmKonige̱po oroʼomey Cristoen huaknopo̱e̱ʼerinayo koktidokahueʼ o̱ʼe̱po Jesucristotaj nogi̱ti nogi̱ti oknopoenkaʼpo, nogi̱ti nogi̱ti oʼnigpe̱e̱po nogi̱ti nogi̱ti konig Cristonig ʼurunanada o̱ʼe̱a̱pone. Jesucristo Huairi Noki̱re̱g o̱ʼe̱po oroʼomeytaj ʼuruaʼnanada mogkikaʼne. Diosa oroʼtaj Cristonigti ʼuruaʼnanada mogkikaʼapone.5cHuairi Jesucristoen Noki̱re̱g o̱ʼe̱po Diosere moʼnoeanhuahuikaʼpone. Jesucristoen Noki̱re̱ga̱ oroʼomeytaj moʼnopoʼto̱e̱nok huanopoada Diostaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ oʼpakikaʼne kenpaʼti Diostaj eʼdurugpakaʼtaʼ oʼpakikaʼne. Diostaj dakhueaʼ eʼnigkikataʼ pakhueʼ o̱ʼe̱ne. 'Jesucristo Huairitaj onʼnopoʼkoreaʼdepo konig eʼkoktidokaʼnig e̱ʼe̱a̱da oktikujdepo huaboaʼda Diosen huaʼa nopoenkaʼdik o̱ʼne. #Kenpaʼti oy Moisésenbaʼ eʼpe̱e̱a̱da israel aratbut nopoenkahueʼ o̱ʼnepo konig eʼkoktidokaʼnig o̱ʼnepo nopoenkahueʼ o̱ʼne. wKenpaʼti israel aratbut Moiséstaj eʼpe̱e̱a̱da nopoenkahueʼda o̱ʼnuyate. Oyda kenpaʼti Moisésenbaʼ eʼpe̱e̱a̱da israel aratbut nopoenkahueʼdik o̱ʼnikaʼ. Cristotaj oʼnoknopo̱e̱depo Moisésenbaʼ nopoenkaʼdik o̱ʼnikaʼapo. L Konig Moisésa oʼkaʼuyatenig konigti kahueʼ o̱ʼi̱kay. Moisésenkok senogda o̱ʼe̱po dakaʼda okbatitikpo israel aratbuta okpodejhueʼdik o̱ʼnenok Moisésa huataʼ oʼkoktidokaʼuyate. <q Diosen Noki̱re̱ga̱ Diosere moʼnoeanhuahuikaʼapone dakaʼ oknopo̱e̱y. Jesucristoen huadak huaʼa buttida o̱ʼe̱ dakaʼ oknopo̱e̱po meʼpukhueʼda oʼmanmadikikay. kO Moisésenbaʼ huamameʼpukaʼ senogda onʼbaʼeʼuyatenigʼa i̱da Moisésenbaʼ ehueʼda o̱ʼe̱a̱po. Diosen Noki̱re̱ga̱nayo ʼuruaʼda Jesucristoen huadak huaʼa moʼnopo̱e̱a̱ʼne kenpaʼda o̱ʼeonhuahuikaʼapone. &E Konigti Moisésenbaʼ ʼuruda o̱ʼu̱ynigʼa oynayo konig ʼuruda ehueʼ o̱ʼe̱. Oynayo Diosen Noki̱re̱ga̱ ʼuruaʼnananada huanopoʼ moʼe̱a̱ʼne. U# Ken Moisésenbaʼ ʼurunanada o̱ʼe̱po oroʼ eʼpe̱e̱deada dakhueaʼ oʼkikaʼnig oʼnopo̱e̱depo kenpaʼda bueydik o̱ʼe̱a̱poy oʼnopo̱e̱ne. Diosa moʼtinepahuiʼpo oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼpo, huadakda moʼe̱ne, Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopo̱e̱a̱ʼne. Diosen Noki̱re̱g huaʼa ʼurunananada o̱ʼe̱. y~kKenda Diosen Noki̱re̱ga̱nayo monaʼikaʼnig ʼuruaʼnananada o̱ʼe̱. Noeanhuahuikaʼdik moʼi̱kaʼapone. K}Moisésenbaʼ huakkuruda huidpentate Diosa oʼmanigmadoyaʼuyate. Moiséstaj Diosa huaʼa eʼyokdeʼte Dios senognanada ʼurunanada o̱ʼe̱nok Moisés oteyaʼ oʼbahuahuarakpo keʼnenkok senognanada o̱ʼe̱po israel aratbuta Moisésenkoktaj okpodejhueʼdik o̱ʼnuyate. Koksenognanada e̱ʼe̱a̱da sig sig oktaʼbitonyakuyate. Ken Moisésenbaʼ huidpentate Diosa oʼmadoyaʼuyatenig ʼurunanada e̱ʼe̱a̱da kenpaʼda moʼmabueyaʼikaʼne. ,|QOʼmatinepahuiʼpo Jesucristoa Diostaj oʼnigpe̱e̱po oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ aʼbakkahueayaʼpo moʼnigbueyʼuyate. Kenda Diosa huaboaʼda oʼmanopo̱e̱a̱ʼdeʼuy. Ken Diosa boʼtihuapokikaʼnok kenda manbatiaʼpakikaʼdik i̱ji̱kay. Diosere aʼnounhuahuikayaʼpo Moisésenbaʼ eʼnigpe̱i̱kaʼada moʼe̱po kenpaʼda bueydik o̱ʼe̱a̱pone. Diosere aʼnounhuahuikayaʼpo Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱po boʼtihuapokikaʼapone. Moisésenbaʼ noeanhuahuikahueʼdik moʼe̱ne. Diosen Noki̱re̱ga̱nayo moʼnoeanhuahuikaʼapone. ={sKatepiʼ doada ijnopo̱e̱po kahueʼdik e̱ʼe̱a̱da Diosa beʼteypakaʼnok aratbuttaj Jesucristoen huadak huaʼa manmadikaʼdik i̱jje̱po Diostaj manopoʼkoreaʼdik i̱jje̱y. zOpudtaj dakaʼ ijmanmadikikaʼmey aʼdik ijnopo̱e̱y. Jesucristoa doʼtaj beʼtihuapokikaʼnok Diostaj dakaʼ yoknopo̱i̱kay. Xy)Oroʼa Cristoen huadak huaʼa oʼmanmadikaʼuynok opuda̱ Cristotaj moʼnopoʼkoreaʼuyne. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok ʼuruaʼnada Cristoen boʼkikaʼnig ayaʼada tiahuaydik o̱ʼnikaʼapo. x Do dakaʼ Jesucristoen huadak huaʼa opudomeytaj oʼnonbatiaʼpakonhuahuaʼuynok opudomeya̱ Diostaj moʼnopoʼkoreaʼdepo huaboaʼda Jesucristotaj moʼnigpe̱i̱kaʼpo ʼuruaʼda boʼkikaʼuy. Ayaʼada nogya̱ʼ nogya̱ʼ opud Corinto huaknopo̱e̱ʼeritaj boʼtiahuaydepo Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼne moʼtinopo̱e̱po Pabloa buttida oʼmanmadikikaʼ onʼnopo̱e̱a̱po. w Kenda oʼnonaʼdenig donayo huadakda i̱jje̱y onahueʼ o̱ʼnene. Kenpaʼti “Pablo huadakda o̱ʼe̱. Buttida oʼmanmadikikaʼ.” Beʼapiʼ eʼnigmadoyabaʼ opudtaj nigtaʼmonahueʼdik moʼe̱ne. Kenpaʼti “Pablo huadakda o̱ʼe̱. Buttida oʼmanmadikikaʼ.” Opuda̱ menʼnigmadoyaʼ doʼa onahueʼdik o̱ʼnene. Sueʼada ken konig eʼnigmadoyabaʼ berobaʼ onʼpakikaʼ. 0vYHuakkaʼ huakupetaʼ onʼpakpo huakkaʼ nogyo̱ nogyo̱ onʼhuaʼepo Jesucristoen huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakikaʼ. Oroʼnayo ken konig kahueʼ o̱ʼi̱kay. Diosa oroʼtaj moʼtaʼmonaʼuynok Jesucristotaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo daknopoada Jesucristoen huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakikay.u%Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Cristotaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼerinayo kenpaʼda onʼmabueyapo. Diosere noeonhuahuikahueʼ o̱ʼneapo. Diosa oʼpaknok ayaʼtada Cristo Diosen ʼurunanada huamanopoʼyareaʼeri o̱ʼe̱nig oroʼ eʼmanbatiaʼpakikaʼtada sueʼda huakkaʼ oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo kenpaʼda onʼmabueyapo. Diosere noeonhuahuikahueʼ o̱ʼneapo. tgsGʼUruaʼda Cristoa moʼnigkikaʼuyate oknopo̱e̱po kenpaʼti oʼnigpe̱i̱kaʼnok Diosa boʼtihuapokikaʼnok totoʼ huairitaj sigpiʼ pe̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼne. Jesucristotaj oknopo̱e̱po kenpaʼti oʼnigpe̱i̱kaʼpo meyo̱piʼ ohuaʼikaʼpo Jesucristo ʼuruda o̱ʼe̱ oʼmanopo̱e̱a̱ʼikay. Konig eʼhui̱ri̱ko̱nig o̱ʼnepo huabada Cristo ʼuruda o̱ʼe̱ onʼnopo̱i̱kaʼ. ʼUruʼhui̱e̱da Diosa boʼtihuapokikaʼnok konige̱po “Dakiti Dios” onaʼikay. urc oroʼomeyen huamaʼbuy Titotaj huahuayhueʼ i̱jje̱po ijmepuʼkudhuaʼpo, “ijhuaʼapoy,” ijmananpo ijbakhuaʼmey. Macedonia huadaribayo ijhuaʼmey. Cristotaj oknopo̱i̱kaʼpo totoʼ huairitaj sigpiʼ pe̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼne. yqk Cristoen huadak huaʼa aʼmanmadikanhuayaʼpo Troasyo huakkaʼ jakyo yo̱kye̱mey. I̱kye̱depo Cristoen eʼmanbatiaʼpakte huakkaʼada eʼpe̱e̱taʼ onʼpakmeʼ. Huairi Cristoen huadak huaʼa huakkaʼ manbatiaʼpakdik e̱ʼe̱a̱da jpM Totoʼ huairia oroʼomeytaj engaña eʼmagkikataʼ diga̱ʼ oʼeretpakikaʼ oʼnopo̱e̱ne. Namaʼda kahueʼ kaʼnikeʼpo ken huabokerektaj yokkahueaʼdemey. Pablo Troas huakkaʼ jakyo o̱ʼunhuaʼpo oʼmepuʼkudhuaʼuyate. eoC Beʼtapiʼ opudomeya̱ bokkahueaʼde doʼhuakon ijbakkahueay. Beʼapiʼ doʼtaj dakhueaʼ e̱gkaʼnayo kentaj yokkahueay. Opudomey dakaʼ Diostaj kanʼnigpe̱i̱keʼpo kentaj yokkahueay. Cristoen huakpoteda yokkahueay. lnQ Doʼtaj menpaʼ eʼnigpe̱i̱kataʼ yanpakikaapet aʼnopo̱e̱yaʼpo opudtaj onʼnigmadoyaʼuyne. lmQKonige̱po “Diʼda o̱ʼe̱ne,” kentaj onteʼti ya̱ʼnonatiʼ. Kenda diga̱ʼda oʼnonaʼne. #l?Keʼna oʼnopoʼkoreaʼdenok oy yanokkahueatiʼ kenpaʼti yanʼnoeynoeytiʼ. Kentaj okkahueahueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼda suhueʼda o̱ʼunhuahuikaʼapo. k)Ken dakhueaʼ huakaʼeritaj opud huaknopo̱e̱ʼeriomeya̱ castiga mogkaʼdemeʼne. Kenpaʼda monameʼne. Nogi̱ti dakhueaʼ onahueʼ yaneʼ. }jsOpudomey huaknopo̱e̱ʼeria nogtiada dakhueaʼ oʼkaʼuynok opud suhueʼ moke̱ʼuynok. Doʼtakon suhueʼda meʼe̱a̱ʼuyne. Ayaʼtada opudtanayo suhueʼ moʼe̱a̱ʼuyne. Keʼna dakhueaʼ huakaʼeria suigpiʼ paiʼda moʼe̱a̱ʼuyne. iOpudomeytaj paiʼda nopoʼe̱a̱hueʼ aʼmaeyaʼpo onʼnigmadoyameʼne. Opudtaj huakkaʼda diʼda moʼe̱ne eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaj ijpakpo paiʼnanada oʼnoknopoʼe̱po opudtaj onʼnigmadoyameʼne. Dakhueaʼ huakaʼeritaj yanokkahueatiʼ Pabloa oʼmanaʼuyate. dhAAʼnenda oʼnigmadoyameʼne. Dakhueaʼ huakaʼeritaj yanoro̱kaʼdeʼ onʼnigmadoyameʼnok do ijtiakdepo huiyokada manahueʼdik i̱jje̱a̱pet. Kenpaʼti opud paiʼda ehueʼdik moʼe̱a̱pet. Opuda̱nayo doʼtaj durugda meʼneaʼ. Opud Diostaj eʼnigpe̱e̱ʼnayo durugda i̱jje̱a̱poy. Do durugda e̱e̱ʼnayo opudkon durugda moʼi̱kaʼapone. g%Doa opudomeytaj eʼhuatiaknayo huiyokada eʼmanaʼnayo paiʼda e̱ʼdik moʼe̱nok. Paiʼda moʼe̱po doʼtaj durugpakahueʼdik o̱ʼnenok. %f EOnteʼti opudtaj eʼtaʼhuadenhuahuaʼtaʼ eʼpakada onteʼti opud paiʼda e̱ʼdik moʼe̱nok onteʼti opudenbayo huahueʼ i̱jje̱a̱poy ijnopo̱e̱ʼuy. Le Opuda̱ Diostaj dakaʼ moknopo̱e̱nok konig opud oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne eʼmanataʼ pakhueʼ o̱ʼnene. Diostaj opuda̱ nogi̱ti kamadurugpakeʼpo opudtaj eʼmantihuapokikataʼ oʼpaki.d Opud Corinto huaknopo̱e̱ʼeriere dakhueaʼ huakikaʼeri o̱ʼnepo Diostaj nopoʼkoreahued o̱ʼnikaʼnok i̱ghuaʼnanada eʼmanataʼ pakhueʼ i̱jje̱po opudenbayo huahueʼ i̱jje̱ʼuy. Buttida oʼnonaʼne. Diosapiʼ buttida meknopo̱e̱ne. `c ;Oroʼomeya̱ Diostaj dakaʼ eknopo̱e̱ʼ oknopo̱e̱batikhueʼda kaʼneʼpo Diosa oroʼtaj boʼtihuapokikaʼne. Diosa boʼtihuapokikaʼnok dakaʼ Cristotaj oknopo̱i̱kaʼne. Okbatikhueʼda oknopo̱i̱kaʼne opudomeyere. Opudtaere Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱i̱kaʼne. Diosa oroʼtaj moʼbaktieʼeaʼuyne. Kenda Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopo̱e̱a̱ʼne oroʼtaj. Kenpaʼti Diosen o̱ʼe̱y, kenda Diosen Noki̱re̱ga̱kon moʼnopo̱e̱a̱ʼne. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok Diosere Diosensiʼpo oroʼ o̱ʼe̱po durugnanada o̱ʼunhuahuikaʼapone dakaʼ oʼnopo̱i̱kaʼne. b ja OKen kenpaʼ Cristoa oʼkaʼapo kahued e̱e̱ʼted Diosa huakkuruda Cristotaj buttida oʼhuaaʼuyate. Konig Diosa buttida oʼhuaaʼuyatenig Cristo oʼtiakdepo oʼkadhuahuikaʼuyate. Ayaʼda Diosen huaʼa buttida o̱ʼi̱kaʼ Cristoa oʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼuyate. Konige̱po “Dios ʼurunanada o̱ʼe̱,” Jesucristotaj oknopo̱e̱po buttida oaʼikay. 3` aKenpaʼti Jesucristo Diosen Huasiʼpo nogpaʼ nogpaʼ ahueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Buttida oaʼikaʼ. Jesucristoen huadak huaʼa Silvano Timoteoere opudtaj oʼnonmadikikameʼne. Y_ -Diosa doʼtaj dakaʼ oʼnopo̱i̱kaʼ. Do nogpaʼ nogpaʼ ahueʼdik i̱ji̱kay. u^ eKenda buttida ijnopo̱e̱ʼuynigʼa. Huahueda̱ded ijnopo̱e̱po namaʼda nopo̱e̱hueʼ a̱ʼe̱yʼ ijnopo̱e̱ʼuynigʼa. Konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria nogpaʼ nogpaʼ o̱daʼikaʼ donayo nogpaʼ nogpaʼ ahueʼdik i̱ji̱kay. ] 'Kenda dakaʼ ijnopo̱e̱y. Aʼmadurugpakayaʼpo opudtaj bottaʼaʼ eʼbataʼhuade̱ʼtaʼ eʼpakada Macedoniayo ijhuaʼpo Corintoyo ijpokpo opudtaj ijbataʼhuadunapoyaʼ ijnopo̱e̱meʼnigʼa kenpaʼti nogok Macedoniayaʼ ijtiakpo onteʼti opudtaj ijbataʼhuadunapoyaʼ. Onteʼti ijbataʼhuade̱po eʼtaʼhuadundeʼte Judea huadaribayo doʼtaj taʼmonaʼdik o̱ʼneapet. Namaʼda ijnopo̱e̱ʼuy. \ ![ = Huakkaʼ huadikda opudtaj onʼnigmadoyaʼuyne. Kenda opudomeya̱ ayaʼda huadik tiahuaydik kaʼneʼpo kenpaʼti nopoenkaʼdik kaʼneʼpo opud Corinto huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼnigmadoyaʼuyne suhueʼada moʼnopoenkameʼne. Opuda̱ ayaʼda huadik eʼnopoenkaʼtaʼ do Pabloa onʼtipakne. Ken huameʼnoe oroʼen Huairi Jesús eʼtiakapote Pabloa dakaʼ monmadikikameʼne opuda̱ durugteda moʼnopo̱e̱a̱pet kenpaʼti opud ʼuruaʼda Jesústaj moknopo̱i̱kaʼpo moʼnopoʼyareʼuy, konige̱po do opudomeytaj durugda onʼto̱e̱a̱pone. Z ~Y w Nog aratbutere huadakda ijkikaʼmey. Opuderenayo nogi̱ti huadakda oʼkikameʼne. Kenpaʼti sigpiʼ engaña magkahueʼda i̱jje̱po ʼuruaʼda oʼnigkikameʼne. Kenda doʼhuednopoyaʼda ijnopo̱e̱po durugda i̱ji̱kay. Diosen Noki̱re̱ga̱ beʼtihuapokikaʼnok dakaʼ ijkikay. Doʼada ijnopo̱e̱po kahueʼ i̱ji̱kay. Konig Diosa meʼnopo̱a̱ʼnok dakaʼ ijkikay. "X ? Pablotaj yabatiokaʼ, Dios, yanʼtionaʼpakikaʼ. Kenda opudomey eʼnigtionaʼpakikaʼnayo Diosa oroʼtaj dakaʼ boʼtiokikaʼapone kenpaʼti ʼuruaʼda mogkikaʼapone. Kenpaʼti huakkaʼada Diostaj dakiti oʼnonaʼapo. Corintoyo Pablo ehuataʼ eʼpakada huahueʼdik o̱ʼu̱yate. 5W e Eʼbueyaytada Diosa boʼtiokameʼnok bueyhueʼ o̱ʼemey. Oydation Diosa boʼtiokaʼne kenpaʼti boʼtiokaʼapone. Oroʼtaj boʼtiokadhuahuikaʼapone dakaʼ oʼnopo̱e̱y. wV i Oroʼtaj boʼarakapet namaʼda oʼnopo̱e̱meʼnigʼa. Diostaj nogi̱ti oknopo̱e̱ʼdik a̱ʼe̱ya̱ʼpo diga̱da paiʼda oʼnopoʼe̱mey. Diosanayo eʼbueytaj noyhuada̱ʼdik o̱ʼe̱. Oroʼnayo huataʼda noyhuada̱hueʼdik o̱ʼe̱ne. JU Asia huadaribayaʼ diga̱ʼ paiʼda oʼnopoʼunhuahuamey. Kenda yanʼnopo̱e̱ʼ, egomey pogomey. Cristotaj oknopo̱e̱nok diga̱ʼda mogkameʼne. Ehueʼda o̱ʼe̱a̱poy oʼnopo̱e̱mey. 4T cKonig oroʼ paiʼda oʼnopoʼi̱kay opudkon konigti paiʼda moʼnopoʼe̱nok Diosa opudomeytakon dakaʼ moʼnopoʼdurugpakikaʼapone. Oroʼa kenpaʼ dakaʼ oʼnopo̱e̱y. .S WDiosa opudomeytaj kamanopoʼdurugpakaʼikeʼpo kenpaʼti opudomeytaj Diosere kamanoeanhuahuikeʼpo oroʼa paiʼda onʼnignopoʼi̱kaʼne. Oroʼa paiʼda eʼnopoʼe̱te Diosa oroʼtaj moʼnopoʼdurugpakaʼikaʼne. Konige̱po opudomey konigti paiʼda eʼnopoʼe̱nayo konigti Diosa moʼnopoʼdurugpakaʼapone, moʼnoeanhuahuikaʼapone. Diostaj moknopo̱e̱po moʼnigpe̱i̱kaʼpo oknopo̱e̱batikhueʼdik moʼi̱kaʼapone. pR [Cristo huakkaʼ paiʼda moʼnignopoʼu̱ynok oroʼkon konigti Jesucristotaj oknopo̱i̱kaʼpo paiʼnanada oʼnopoʼunhuahuikaʼne. Jesucristotaj oknopo̱i̱kaʼnok Cristoa moʼnopoʼto̱e̱po huakkaʼ moʼnopoʼdurugpakaʼikaʼne. 0Q [Menokapiʼ oroʼ paiʼda eʼnopoʼe̱te Diosa moʼnopoʼdurugpakaʼikaʼne. Ken nogomey paiʼda eʼnopoʼe̱nayo nogomeytaj nopoʼdurugpakaʼdik a̱ʼe̱ya̱ʼpo oroʼ paiʼda eʼnopoʼe̱te Diosa oroʼtaj moʼnopoʼdurugpakikaʼne nogomeytakon konigti manopoʼdurugpakaʼdik o̱ʼi̱kaʼapone. EP ʼUruaʼda o̱ʼe̱ Dios. Apag Dios oroʼen Huairi Jesucristoen huaoj o̱ʼe̱. Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeritaj moʼtinepahuikaʼpo oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeritaj moʼnoeynoeyikeʼ. :O oDios oroʼen Apag o̱ʼe̱po Jesucristo Huairiere opudomeytaj dakaʼ montihuapokikeʼ kenpaʼti opudtaj daknopoaʼda moʼnopoʼnoeyi̱keʼ. Pablo paiʼda oʼnopoʼunhuahuaʼuy. bN ADo Pablo i̱jje̱y. Jesucristoen huadak huaʼa kamanbatiaʼpakikeʼpo Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Huamaʼbuy Timoteoere i̱jje̱po onʼnigmadoyaʼne. Corinto huakkaʼ jakyo Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri kenpaʼti Acaya huadaribayo Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeri moʼe̱ne. Diosa boktieʼeaʼuyatenok Diosen moʼe̱ne. Opudomeytaj onʼnigmadoyaʼne. RMbKenomey ʼurunanada ijnopo̱e̱y onʼnopo̱e̱nigʼa onteʼti Diosen hueretda eknopo̱e̱ʼ oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. Kenomeytaj pe̱e̱hueʼ yamaikaʼ, Timoteo. Ontaj Diosa dakaʼ meʼtounhueʼ.LbDiosa ʼurudikda huakkaʼ meʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. Dakaʼ yadikto̱i̱kaʼ. Dakaʼ yanigpe̱i̱kaʼ. Dakaʼ yamanmadikikaʼ. Nogomey namaʼda enʼmanbatiaʼpakonhuaʼte pe̱e̱hueʼ yamaikaʼ. ʼUrunanada oʼnopo̱e̱y namaʼda onʼbatiaʼpakikaʼ. ,KQbKen konig e̱gkikaʼnayo Diosa ʼuruaʼnanada oʼmato̱i̱kaʼapo kenpaʼti Diosere durugnanada onʼnoeonhuahuikaʼapo. Taʼpote kenpaʼda Timoteotaj onaʼuyate. Jb“Nogomeytaj huadakda ya̱gʼkikaʼ, yanʼbatihuapokikatiʼ, daknopoʼda ya̱ʼnepo yanʼbayokikatiʼ.” Kenda yamanikaʼ. MIbHuakkaʼda huamato̱e̱ʼeri huairitaj yamanatiʼ. “Huakkaʼ ijmato̱e̱y, huairi i̱jje̱y, huadak i̱jje̱y.” Huataʼda tinopo̱e̱hueʼ yaneʼ, yamanatiʼ. “Huakkaʼ ijmato̱e̱y katetapiʼ meʼpukehueʼdik i̱jje̱y,” nopo̱e̱hueʼ yaneʼ, yamanikatiʼ. Menokapiʼ kenda mato̱e̱hueʼdikda ya̱ʼneapet. “Oroʼtaj boʼtihuapokikaʼpo Diosa dakhuapa boʼyokikaʼne. Diosa dakhuapa beyokikaʼapone,” yanoknopo̱i̱kaʼ. Yamanaʼ. {HobDiosyoʼda bueyhueʼdik o̱ʼe̱po oʼnoeonhuahuikaʼ. Huakjeyyo oʼnoeonhuahuikaʼ. Ke̱yo̱ beʼapiʼ huahuahueʼdik o̱ʼe̱ne. Kenpaʼti Diostaj nogtiapiʼ aratbuta tiahuayhueʼda o̱ʼnikaʼ. Oydapiʼ tiahuayhueʼdik o̱ʼnikaʼ. Keʼnayoʼda huadaknanada o̱ʼi̱kaʼ ayaʼada kanʼbatiaʼpakikeʼ. Kentaj kanʼnigpe̱i̱keʼ ayaʼtada Diosa kamananhuahuikeʼpo. EGbNogok Diosa oʼpakdepo oʼtaʼmonaʼapo Jesucristotaj oʼbatiahuayʼeaʼapo. Dios huamadurugpakaʼeri o̱ʼe̱po kenyoʼda huamananhuaʼ huairitoneʼ o̱ʼi̱kaʼnok. Kenpaʼti teynanada o̱ʼi̱kaʼ. Ayaʼ gobiernoen huairi o̱ʼe̱. Huamataʼmonaʼerien huairi o̱ʼe̱. Diosnayo huaboroʼ huairida o̱ʼi̱kaʼ. EFb Diosa ayaʼtada oʼmanoeaʼikaʼ. Poncio Pilatotaj Jesucristoa meʼpukhueʼada “Judíoen Huairi i̱jje̱y,” buttida onaʼne. Diosen huaʼa yanigpe̱i̱kaʼ. Ayaʼda onaʼdenig dakaʼ yakikaʼ. “Dakhueaʼ iʼkaʼ,” beʼapiʼ onahueʼdik moʼe̱ne. Jesucristo Huairi tiakhued e̱e̱ʼted huadaknada yakikaʼ. Eb1D[b Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria eʼtieriknayo, batikhueʼ ya̱e̱ʼ. Dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ eʼpaknayo kahueʼ ya̱e̱ʼ. Jesucristotaj dakaʼ yaknopounhuahuikaʼpo Diostaj yanigpe̱i̱kaʼ. Diosere durugda ijnoeonhuahuikaʼapoy diga̱ʼ yaknopo̱i̱kaʼ. Huakkaʼ aratbut onʼpe̱e̱po “Ijnopoʼkoreʼuypo Jesucristotaj yoknopo̱i̱kay,” o̱ʼna dakaʼ eʼmanaʼte “Doere yanoeonhuahuikaʼ.” Kenpaʼ Diosa menuyne. Cb Onnayo Diosen huanigpe̱i̱kaʼeri i̱ʼe̱nok, Timoteo, kenda huaboaʼda onaʼne kahueʼ ya̱e̱ʼ, dakhueaʼ kahueʼ ya̱i̱kaʼ. Huakkaʼ yapakpo huadakda yakikaʼ, Diostaj diʼ ya̱e̱po dakaʼ yanigpe̱i̱kaʼ, Diostaj dakaʼ yaknopounhuahuikaʼ, ayaʼtada diʼ yamaikaʼ, huaknopo̱e̱ʼeriapiʼ dakhueaʼ e̱gkaʼnayo huadiayhueʼ ya̱e̱po dakaʼ yaknopo̱e̱po yamanaʼ. B9b Beʼapiʼ huakupetaʼ onʼeretpakpo nogda nogda dakhueaʼ o̱gkikaʼapo. Huakkaʼahuiti huakupe oʼderetpakpo namaʼda o̱gkaʼdepo Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱denigʼa oʼnokbatikdepo paiʼnanada onʼnopoʼunhuahuaʼ. Jesucristotaj dakaʼ yanigpe̱i̱kaʼpo yaknopo̱i̱kaʼ. A-b Nogomeynayo huakkaʼnada eʼmato̱e̱ʼtaʼ oʼderetpaknigʼa namaʼda nogda nogda baeʼdik ya̱ʼneapet. Totoʼtaj namaʼda yanʼnigpe̱e̱a̱petpiʼ. Kenpaʼti nogtaʼ nogtaʼ yanʼderetpakpo dakhueaʼ ya̱gkaʼapetpiʼ. Diosa castiga oʼmagkaʼpo kenpaʼda oʼmaenapo. @ybHuakkaʼda katepiʼ mato̱e̱hueʼ e̱ʼe̱a̱da aypo yudtaereyoʼda oʼto̱e̱po durugnada e̱ʼdik o̱ʼe̱a̱pone. ?}bKen eʼsiʼpoe̱ʼte katepiʼ mato̱e̱hueʼda o̱ʼu̱yne kenpaʼti oʼbueydepo sigpiʼ tohuahueʼdik o̱ʼe̱a̱pone. |>qbHuakkaʼ katepiʼ eʼmato̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱po Diosen eʼkikaʼnayo durugnanada o̱ʼunhuahuikaʼapone. =9bKenpaʼti namaʼda huamanmadikaʼeria huayahuaya onʼmaboyikaʼapo. Namaʼda huanopo̱e̱ʼeritaj kenpaʼti buttida huaʼa nopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj onʼmaboyikaʼapo. Diosen ekaʼnayo huakkaʼda katepiʼ ijmato̱e̱a̱poy namaʼda onʼnopo̱e̱. Kenomeytaj yabakhuatiʼ. sh~}|l|zybxwuu$srrHq-oInm:lkjhgcf=dd;ccbaL`_^v\[ZXWVV TiRQQ,P$NxMM5KJIIHFED'BA@?>_=<;;:9o7655&3X21002/.-,f+O*4('&&L$# 0?`[SnF) ~ 7N+h{*o Damasco huakkaʼ jakyo do e̱ʼu̱yte sorotataj doʼtaj huabakuda̱ʼ jakyo aʼtohuayaʼpo huairi Aretasen gobernador huairia sorotatataj doʼtaj Pablotaj kaʼdukeʼpo oʼmataʼmonaʼuyate. Huakkaʼ jak kuru huid jekbirik huakbogpete Pablotaj kaʼdukeʼpo oʼmataʼmonaʼuyate. Pablo aʼmonyaʼpo jekbirik huakbogpete eʼo̱ro̱knayo sorotataa tohuaʼdik o̱ʼnenigʼa ,)Q Dios Huairi Jesucristoen huaoj huadakda o̱ʼe̱po kenpaʼda huadakda oʼkikaʼ. Aratbuta kenpaʼ tiaʼpakikaʼdik o̱ʼne. Diosa buttida oaʼ meʼtinopo̱e̱ne. ( Do huadakda i̱jje̱y huataʼda tinopo̱e̱ʼdik e̱e̱ʼnayo tey ehueʼ i̱jje̱po, Diostaj paiʼda ijnignopoʼe̱po ijtiaʼpakapoy. T'! Opud beʼapiʼ sueʼda eknopo̱e̱ʼnayo namaʼda ekaʼnayopiʼ kenomeytaj ijmatinepahuiʼpo. Kenokaʼ beʼapiʼ opud huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhueaʼ eʼtokaʼnayo ijhuadiaypo kenpaʼti ijtibiraʼapoy. r&] Kenda kenpaʼti nogda nogda paiʼda ijnopoʼunhuahuaʼpo kenpaʼti ayaʼda Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj ijmatimepuʼkikay. Menpaʼti dakaʼ Jesucristotaj yanʼnigpe̱i̱kapet ayaʼmeʼnoeteda ijnopo̱e̱po ijmatimepuʼkikay. Q% Cristotaj ijnigpe̱i̱kaʼpo huakkaʼaʼda ijnigbaadhuahuamey. Kenpaʼti sikyotion ijkadhuahuikamey. Sueʼpiʼ ijtayʼikamey. Nogya̱ʼ nogya̱ʼ ijkusitokonhuahuamey kenpaʼti maymaytaʼ ijjadhuahuamey. Nogok nogok aʼtionaʼpakyaʼpo bapehueʼ i̱ji̱kamey. Nogok nogok ijjujuʼpakonhuahuamey. Sueʼda yudtaj ijto̱i̱kamey. e$C Cristotaj ijnigpeonhuahuaʼikaʼpo nogda nogda huakkaʼ jakyo ijhuaʼudhuahuikamey. Ke̱ya̱ʼ taʼkotdikda nogda nogda huiyokhue̱da hua̱hue̱ yoktegonhuamey. Dagte ke̱yo̱ huabereeri e̱ʼnikaʼyo doʼtaj okberediktada ijhuaʼudhuahuikamey. Nogyo̱ nogyo̱ huiyokda judío aratbutyo doʼhued aratbutyo i̱jjunhuahuikamey. Ke̱yo̱kon nog aratbut huiyokda e̱ʼneʼtada i̱jjunhuahuikamey. Huakkaʼ jakyo aratbutpiʼ doʼtaj dakhueaʼ o̱gkaʼdikpiʼ e̱ʼneʼtada i̱jjunhuahuikamey, kenteda jakbahueʼyo doʼtaj huiyokda o̱gkaʼdikpiʼ e̱ʼneʼtada i̱jjunhuahuikamey, huiyokda e̱ʼpo̱g taʼkotdik e̱e̱ʼtada yoktegikamey, kenpaʼti huamaʼbuy hueretda ehueʼ doʼtaj o̱gkaʼdikpiʼ e̱ʼneʼtada i̱jjunhuahuikaʼmey. C# Bapaaʼ hue̱ypaʼa menbitbitmeʼne. Nogmeʼnoetida huida̱ menpaeaʼuyne. E̱ʼpo̱gte kusiʼpetoneʼte ehuaʼte kusiʼpetoneʼa̱ mentaʼkotuyne. Bapaaʼ mentaʼkotuyne. E̱ʼpo̱gtoneʼyo̱ ijtaʼkotaymey. Nogtiaʼ eksik nogtiaʼ huameʼnoe kusiʼpe eʼtaʼkotdeʼte kusiʼpeente ijbetonhuamey. Ijkubodhuamey. n"U Nogok nogok huabaniga̱a̱ʼ judío aratbuta meʼbitbitmeʼne. Treinta y nueveaʼ meʼbitbitmeʼne. !5 Kenomey Cristoen huanabaʼ ya̱ʼnepiʼ. Sueʼda huadak huanabaʼ o̱ʼnenigʼa donayo Cristoen huanabaʼ i̱jje̱po huadakda i̱jje̱y. In ijjaʼpo konig huaseg eapaʼ ijjay. Namaʼda huamanmadikaʼerinayo sueʼda o̱gkadhuahuameʼ, donayo huakkaʼda ijkadhuahuaʼmey. Kenomeytaj suhuigdapiʼ eʼpidbianig onʼmabitbitonhuameʼte. Doʼtaj huakkaʼda eʼpidbianig moʼbitbitonhuameʼne. Huabakuda̱ʼ jakyo sueʼda onʼbakuda̱meʼ. Doʼtanayo huakkaʼda megkudi̱kameʼne. Nogok nogok donayo huakkaʼda huabueydikte i̱ji̱kaʼuy.  ! Kenomey namaʼda huamanmadikaʼeri hebreo huaʼate huaaʼpakeri ya̱ʼnepiʼ. Do kenpaʼti hebreo huaʼate huaaʼpakeri i̱jje̱y. Israel aratbut ya̱ʼnepiʼ. Do kenpaʼti Israel aratbut i̱jje̱y. Abrahamen huayayo ya̱ʼnepiʼ. Dokon Abrahamen huayayo i̱jje̱y. + Ijmeʼpukpo ken konig opudtaj o̱gkahueʼ i̱ji̱kamey. Ijbiraʼpo opudtaj oʼnonaʼne. Huadakda i̱jje̱y kenomey namaʼda huamanmadikaʼeria huataʼda onʼtiaʼpakikaʼ. Dokon konigti huadak i̱jje̱y aʼdik i̱jje̱nigʼa konig huasego̱nig i̱jje̱po oʼnonaʼapone. U# “Doʼtaj mentihuapokikaʼ.” Namaʼda huamanmadikaʼeria opudtaj monaʼikaʼ. Beyok huakupe namaʼda huamanmadikaʼeria monaʼikaʼ. Opudtaj namaʼda o̱gkikaʼ. Dakhueʼda moʼe̱. Opudtaj monaʼikaʼne. Opudtaj boʼpebasikaʼ. “O̱gkikaʼnig kenpaʼda yanʼbatik.” Namaʼda huamanmadikaʼeritaj opuda̱ manahueʼ moʼe̱. s_ Oroʼ huakkaʼda oʼnopo̱e̱y opud huataʼda moʼtinopo̱e̱po huasegtataj durugteda moʼmape̱i̱kaʼ. O Huakkaʼ nogomey huadakda i̱jje̱po huadakaʼ ijkikay opudtaj boʼhuaaʼikaʼ. Dokon konigti huadak i̱jje̱y huataʼ ijtiaʼpakapoy. Huadakda i̱jje̱po huadakaʼ ijkikay huataʼ ijtiaʼpakapoy. } Cristoa onahueʼtada ijjay. Konig huaseg e̱ʼe̱a̱dapiʼ huadakda i̱jje̱po huadakaʼ ijkikay huataʼda ijtiaʼpaki. { Onteʼti oʼnonaʼpone. Pablo huasegda o̱ʼe̱ opuda̱ oknopo̱e̱hueʼ meneʼ. Huaseg o̱ʼe̱piʼ eknopo̱e̱piʼ huataʼda ijtiaʼpakapoy kenda doʼtaj meʼnigpe̱e̱ʼ. Konig huasego̱nig i̱jje̱po do huataʼda ijtiaʼpakapoy. Huadakda i̱jje̱po huadakaʼ ijkikay huataʼ ijtiaʼpakapoy. Opudomeya̱ meʼnoknopo̱e̱ʼpo kenpaʼ sueʼpiʼ huataʼ ijtiaʼpakapoy. \1 Konige̱po oroʼ huadakda o̱ʼe̱y kenpaʼti huadakda oʼkikay. Namaʼda huamanmadikaʼeriomeya̱ totoʼ huairien huanabaʼ o̱ʼnepo namaʼda eʼmanopo̱e̱a̱ʼikataʼ onʼpakikaʼ. Namaʼda huamanopo̱e̱a̱ʼeri o̱ʼnenok Diosa castiga oʼmagkaʼapo. Pablo Jesucristoen huataʼmonaʼeri o̱ʼe̱po paiʼda oʼnopoʼunhuahuaʼuyate.  Kenomeya̱ namaʼda huamanmadikaʼeria namaʼda onʼmanikaʼnigtaj doʼtaj okmeʼpukehueʼ meʼnene. Konigti totoʼ huairi huadaknanada i̱jje̱y namaʼda oʼmanaʼikaʼ. Konig Diosen jeyda huataʼmonaʼeri i̱jje̱y totoʼa namaʼda oʼmanaʼikaʼ. 'G “Jesucristoen huamataʼmonaʼeri o̱ʼe̱y.” Kenomeya̱ huabokerek namaʼda o̱daʼnigʼa Jesucristoen huamataʼmonaʼeri ehueʼ o̱ʼne. Namaʼda huamanmadikaʼeri o̱ʼnikaʼpo “Oroʼ Jesucristoen huamataʼmonaʼeri o̱ʼe̱y,” namaʼda eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ onʼpakikaʼ.   “Konig Pabloa oʼkikaʼ oroʼ konigti oʼkikay.” Kenomeya̱ namaʼda huamanbatiaʼpakeria namaʼda onʼbatiaʼpaknigʼa kenpaʼtion kahueʼdik o̱ʼnikaʼ. Onteʼti namaʼda manbatiaʼpakhueʼdik kaʼneʼpo huakupe menyok ahueʼ i̱ji̱kaʼapoy. I  Opudtaj huakkaʼ diʼ o̱ʼnepo opuden huakupe bakbaehueʼ o̱ʼnikameʼpo “Pabloa oroʼtaj diʼ ehueʼ moʼe̱ne,” ahueʼ yaneʼ. Huakkaʼda doʼa diʼ o̱ʼnene. Diospiʼ oʼnopo̱e̱. 3 Jesucristoen huaʼa buttida o̱ʼe̱ ijnopo̱e̱po Cristoen huadak huaʼa opudtaj oʼnonbatiaʼpakikaʼpo huakupepiʼ aypopiʼ beyok onahueʼ o̱ʼnikaʼne. Ayaʼda huabada Acaya huadaribayo aypo huakupepiʼ beyok onahueʼdik o̱ʼnikaʼapone. Konige̱po durugda i̱ji̱kay. b= Do opudere o̱ʼi̱kameʼne kenpaʼti menokapiʼ aypobayoʼ huakupebayoʼ i̱jje̱depo “Beyok,” opudomeytaj onahueʼ o̱ʼnikameʼne. Macedonia huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy eʼtiakdeʼte aypoere huakupeere doʼtaj beyokikaʼuynok. Aypopiʼ huakupepiʼ opudomeytaj beyok onahueʼ o̱ʼnikameʼne. Kenpaʼti beyok onahueʼ o̱ʼnikaʼapone. *M Opudomeytaj katetehueʼ aʼmanmadikikayaʼpo nog huaknopo̱e̱ʼeria huakupe menyokikaʼuyne. Opudtehuapaʼ kenomeytaj konig eʼbaktiparatpaʼ oʼnokikaʼuyne. &E Jesucristoa oroʼtaj aʼmanopoʼyareayaʼpo moʼnigbueyʼuyne. Kenda ijhueʼda oʼnonbatiaʼpakonhuahuaʼuyne kenpaʼti oʼnonmadikaʼonhuahuaʼuyne. Katetehueʼ opudtaj oʼnonmadikaʼonhuahuaʼuyne. Kenda o̱gkikaʼpo namaʼda nigkahueʼ o̱ʼnuyne. Opudomey Diostaj dakaʼ eknopo̱i̱kataʼ onʼtipakuyne. Opudte huadakda moʼe̱ onʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. Do sueʼda i̱jje̱po onʼnopo̱e̱a̱ʼikaʼuyne. mS Do sueʼda huadak huamanbatiaʼpakeri i̱jje̱nigʼa kenda ijmanmadikikay dakaʼ ijnopo̱e̱y. Diosen huaʼa dakaʼ ijnopo̱e̱y. Kenda opudnayo dakaʼda moʼnopo̱e̱ne. Onteʼti onteʼti kenda opudtaj onʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. C Kenomey huabokerek Jesucristoen huataʼmonaʼeri o̱ʼe̱y namaʼda onʼnopo̱e̱po ʼurunanada o̱ʼe̱y huataʼda onʼtinopo̱e̱po. Huadakda o̱ʼnepiʼ. Dokonpiʼ huadak i̱jje̱y.  Opud huaknopo̱e̱ʼerite namaʼda huamanmadikaʼeriomeya̱ enhuatiakdeʼte Jesucristoen huadak huaʼa nogpaʼda onʼnopo̱e̱po namaʼda monmadikapet. Jesucristoen huadak huaʼa oroʼomeynayo buttida oʼmanmadikikay konig oroʼ kenomeya̱ buttida manmadikahueʼ o̱ʼnepo. Kenomeya̱ enʼtiakdeʼte opuda̱ boʼpakpo moʼmanigpe̱e̱a̱petpiʼ ijnopo̱e̱po ijmeʼpukey. Kenpaʼti nog noki̱re̱g Diosen Noki̱re̱g ehueʼtaʼ boʼpakapet ijnopo̱e̱po ijmeʼpukey. Konig dakhueaʼ eʼkaʼ kanʼmanopoʼyareʼpo oʼnonmadikikameʼne onʼpe̱e̱nede nogpaʼda eʼmanmadikaʼ eʼnigpe̱e̱taʼ boʼpakapet ijnopo̱e̱po onʼtomeʼpukne. 1 [ Konig bihuia Evataj namaʼda onaʼuyatenok Eva Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼu̱yate. Konigti opudomeya̱ namaʼda huamanmadikaʼeritaj moʼnigpe̱e̱a̱petpiʼ onteʼti Cristotaj dakaʼ diʼ ehueʼ moʼe̱a̱pet kenpaʼti ʼurunopohueʼada nigpe̱e̱hueʼ moʼe̱a̱pet. Kenda onʼtimeʼpukene.   Diosa oʼpaknok opudomeytaj huakkaʼnada ijpakikay. Huakkaʼda diʼda o̱ʼnikaʼne. Opudomeytaj Cristotaj onʼyokapone. Konig muneʼyo̱ to̱e̱pakhued dakhueaʼ kikahuedo̱nig nogbokerektida eʼto̱e̱pako̱nig opudomey Corinto huaknopo̱e̱ʼeri Cristotaj eʼyoktaʼ ijpakikay. Opudomeya̱ dakhueaʼ kikahueʼ moʼe̱po kenpaʼti Diostaj moʼnigpe̱i̱kaʼnok Cristotaj eʼyoktaʼ ijpaki. Y  - Sueʼda konig huaseg eapaʼ eʼnonbatiaʼpakpiʼ doʼtaj dakaʼ menʼpe̱e̱ʼ. & E “Huadakda i̱jje̱y.” Kenpaʼti “Huadakda ijkikay,” beʼapiʼ huataʼda eʼhuaikaʼnayo eʼtinopo̱i̱kaʼnayopiʼ. Kennayo Diostehuapaʼ dakhueʼda o̱ʼe̱piʼ. “Huadakda o̱ʼe̱.” “Huadakda oʼkikaʼ.” Beʼtapiʼ Diosada eʼhuaaʼnayo kennayo huadak o̱ʼe̱.q [ “Huadakda i̱jje̱y.” Kenpaʼti “Huadak ijkikay.” Huataʼda tinopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. “Dios Huairiyoʼda huadakda o̱ʼi̱kaʼ.” Kenpaʼti “Dios Huairi huadakda oʼkikaʼ.” Yanʼnopo̱i̱kaʼpo yadaʼikatiʼ. iK Opudtaj nogi̱ti nogi̱ti oʼnonmadikanhuahuaʼdepo nogbayo opudenba adpen bahuahuaʼdik i̱jje̱a̱poy. Kenteda nogomeya̱ Cristoen huadak huaʼa manbatiaʼpakhued eʼnahue̱ʼyo̱ ke̱yo̱ eʼhuaʼtaʼ ijpaki. Ke̱ya̱ʼ noga̱ onʼmanmadikameʼte doakon eʼhuaʼnayo ke̱ya̱ʼ doyoʼda Cristoen huadak huaʼa ijmanmadikaʼmey ahueʼdik i̱hue̱y. ' Ke̱yo̱ Diosa taʼmonahueʼ meʼu̱yne kenpaʼti ke̱yo̱ nogbokerekomey onʼmanmadikikaʼdemeʼte. Ke̱yo̱ti huadakda ijkikaʼmey. Donayo ahueʼ i̱ji̱kay. Opud nogi̱ti dakaʼ Jesucristotaj kanoknopo̱i̱keʼpo opudtaj nogi̱ti nogi̱ti eʼmanmadikaʼtaʼ ijpaki.  Ke̱yo̱ yahuatiʼ Diosa menaʼuynok ijhuaʼikaʼuy. Jesucristoen huadak huaʼa aʼmanbatiaʼpakyaʼpo ijhuaʼikaʼuy. Opudte Corintoyo Jesucristoen huadak huaʼa opudtaj huakkuruda oʼnonʼbatiaʼpakuyne. Do tiakhued e̱e̱ʼted noga̱ onbatiaʼpakhueʼ moʼu̱y. -S Nogda nogda huadakda ijkikamey namaʼda ahueʼ i̱jje̱a̱poy. Kenyoʼda kenda menigkikaʼ Diosa menaʼuynig ijkikay. Opudte Corintoyo yahuatiʼ Diosa menaʼuyne. fE Opudomeya̱ noga̱ huataʼda huadak i̱hue̱y onʼtinopo̱i̱kaʼ. Kenomey huadak o̱ʼne do konigti huadak ahueʼ i̱ji̱kay. Kenomeya̱ nogta nogta onʼbatiahuayikaʼpo, “Ken sueʼda huadak o̱ʼe̱, donayo huadaknada i̱jje̱y.” Kenda namaʼda onʼbatiaʼpakikaʼ. Konig huasegda o̱ʼnepo sigpiʼ nopo̱e̱hueʼda o̱ʼnepo oʼdikaʼ.  Bidteda oʼnoke̱po konigda ijnigmadoyaʼikaʼpo opudte ijtiakdepo konigti ijmanmadikikay. Kenpaʼ huaaʼeritaj yanʼmanopo̱e̱a̱ʼ. ) “Pabloa nogya̱ʼ oʼmadoyaʼpoaʼta huakkaʼdikda oʼmadoyaʼikaʼ. Huiyokaʼ oʼmadoyaʼikaʼnigʼa i̱yo̱ oroʼere o̱ʼe̱po huiyokda ehueʼ o̱ʼe̱po kenpaʼti oroʼere o̱ʼe̱po sueʼda huadak monaʼikaʼne.” Sueʼada opudomeya̱ doʼtaj onʼhuaaʼikaʼne. mS Huiyokda huadik doʼhua opudtaj onʼnigmadoyaʼnok opudtaj eʼmamepuʼkeadtaʼ pakhueʼ i̱jje̱y. 5c Opudomey nogi̱ti nogi̱ti Diostaj yanoknopo̱i̱kaʼ nogi̱ti dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ kamanmadikikeʼpo Cristoa meʼtaʼmonaʼuyne. Diosen huaʼa oʼnonikaʼne. Doʼtaj nigpe̱e̱dik meʼnikaʼ nogi̱ti nogi̱ti diga̱ʼda oʼnonikaʼne. Kenda kiriga̱yo̱ʼ oʼnonikaʼpo birahueʼ i̱ji̱kay. O Dakaʼ yanʼtiahuaypo kenpaʼti dakaʼ yanʼnopo̱e̱po. Cristoen huamanbatiaʼpakeri i̱jje̱y huakkaʼmona moʼnopo̱i̱kaʼ. Dokon Cristoen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱ yanʼnopo̱i̱kaʼ. &~E Noga̱ Cristotaj dakaʼ boʼpakpo dakhuapada moʼnigpe̱i̱kaʼ opudomey noga̱ nopoʼkorehueʼ e̱e̱ʼnayopiʼ kanʼnopoʼkoreʼpo castiga ijmagkaʼapoy. J}  Ken beʼapiʼ huabokereka namaʼda eʼbatiaʼpaknayo “Diostaj oknopo̱e̱hueʼdik yanikaʼ. Cristotaj oknopo̱e̱hueʼdik yanikaʼ.” Kenpaʼ eʼmanaʼnayo Diosa beʼtihuapokne namaʼda onʼmanaʼikaʼnig ayaʼtada ijmanopo̱e̱a̱ʼapoy. Aratbuta namaʼda Diostaj oʼnoknopo̱e̱po kanʼnopoʼkoreʼpo onteʼti Diostaj ʼuruaʼda kanoknopo̱e̱ʼpo kenpaʼti Cristotaj dakaʼ kanʼnigpe̱i̱keʼpo Diosa beʼtihuapokikaʼnok ijmanaʼikaʼapoy. C| Aratbut pi̱ya̱ʼa̱ kumejte takaʼtaj onʼbarakikaʼ ken konig donayo kahueʼ i̱ji̱kay. Diosen teyda huaʼa ijmanbatiaʼpakikaʼpo huakkaʼtada Diostehuapaʼ ijmanopoʼkoreaʼikay. >{u Huabokerektion i̱jje̱po indariyo nogbokerekere i̱ji̱kaʼpo doʼtaj namaʼda huaaʼeritaj makmeʼpukhueʼ i̱ji̱kaʼpo totoʼtaj kenpaʼti totoʼen huanabaʼtaj yo̱gkaʼikay. 3z_ Do huabokerekyoʼda i̱jje̱po Diosen Noki̱re̱g to̱e̱hueʼ i̱jje̱po ijkikaʼnig ijmanaʼikaʼnig sueʼada huabokereka doʼtaj namaʼda menhuaaʼpo. Opudte eʼtiakdeʼte doʼtaj dakhueaʼ huahuaaʼeritaj huiyokada manahueʼdik ka̱e̱ʼpo huiokda onenhueʼdik meʼneʼpo doʼtaj mentihuapok. y  Cristoa aratbuttaj dakaʼ oʼmanaʼikaʼuyate. Kenpaʼti huiyoka manahueʼ o̱ʼi̱kaʼuyate. Cristo oʼmatinepahuiʼpo oʼmanaʼikaʼuy. Do konig Cristonig i̱jje̱po oʼnonaʼne. Huakkaʼ opudtaj ijpakpo oʼnonaʼne. Do Pablo opudere i̱ji̱kaʼpo huiyokaʼ onahueʼ o̱ʼnikaʼne. Bidteda o̱ʼe̱poaʼta Pablo huiyokaʼ berobaʼte oaʼikaʼ. Sueʼada kenpaʼ onʼhuaaʼikaʼ. x7 Diosa keʼnen diʼnanada e̱ʼta̱e̱ʼtada nogsiʼpotida boʼyokuyate. ʼUrunanada boʼyokuyate. Konige̱po “dakiti Dios,” moʼnonaʼikaʼ.%wC Kenpaʼti opudomeytaj Diosa diʼnanada moʼe̱po ʼuruaʼnanada mogkikaʼne, kenpaʼti Diosa moʼtinepahuiʼpo huadak eʼkikaʼ boʼtihuapokikaʼne. Jerusalén huaknopo̱e̱ʼeria kenda onʼnopo̱e̱depo opudtaj diʼnanada moʼe̱a̱pone. Opudtaj kenpaʼti moʼtionaʼpakikaʼapone. gvG Jerusalényo̱ hua̱e̱ʼeritaj kenpaʼti nogomeytaj opudomey huakkaʼ eʼbayokdeʼte ayaʼada onʼtiahuaydepo Jesucristoen huadak huaʼa opuda̱ moknopo̱e̱po Diostaj dakaʼ moʼnigpe̱i̱kaʼnig moʼtinopo̱e̱a̱pone. Dios huaboroʼda o̱ʼe̱po ayaʼda kaʼdik o̱ʼi̱kaʼ. Dios ʼurunanada o̱ʼe̱. Kenomeya̱ huakkaʼada onʼbatiaʼpakapo. Vu% Konige̱po Jerusalényo̱ hua̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj huakupe eʼbayokdeʼte aypobayoʼ o̱ʼnepopiʼ baeʼdik o̱ʼneapo kenpaʼti nogi̱ti nogi̱ti nogda nogda Diostaj dakitiaʼ oʼnonaʼonhuahuaʼapo. [t/ Huakkaʼ aʼbayokikayaʼpo huakkaʼda moʼmato̱i̱kaʼapone. Huakkaʼ huakupe moʼbayokaponok paiʼda Jerusalényo̱ hua̱e̱ʼeria o̱ʼnen huakupe onʼbaedepo durugda o̱ʼnepo Diostaj dakiti oʼnonaʼapo. :sm Batukeʼdik kaʼnikeʼpo Diosa huakid oʼbayokikaʼ. Kenpaʼti aypo oʼbakerekaʼikaʼpo oʼbayokikaʼ. Huakkaʼ oʼbayokikaʼnok ken nogtaj nogtaj bayokikaʼdik moʼe̱po kenpaʼti nogtehuapaʼ huadakaʼda manigkikaʼdik moʼe̱ne. Paiʼda hua̱e̱ʼeri aratbuttaj huakkaʼ bayokikaʼdik moʼi̱kaʼne. ~ru ApagbaʼtePaiʼda hua̱e̱ʼeri aratbuttaj beʼapiʼ huakkaʼ eʼbayokikaʼnayo aratbuta kentaj okkahuehueʼ o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Apagbaʼa kenpaʼ oaʼ. Opudomey sonnopoʼda moʼe̱po eʼbayokikaʼnayo Diosa okkahuehueʼ moʼe̱a̱po. 1q[ Opudtaj katepiʼ huakkaʼda bayokikaʼdik moʼe̱ne Diosa. Nogda nogda huakkaʼda bayokikaʼdik moʼe̱ne. Ayaʼda boʼpakikaʼnig bayokdik moʼe̱ne. Ken ayaʼda boʼpakikaʼnig to̱e̱dik moʼe̱ne kenpaʼti opud nogomeytaj batihuapokikaʼdik moʼe̱po kenpaʼti bayokikaʼdik moʼi̱kaʼapo. Up# Durugteda huabayokeritaj Diosa diʼ moʼmaikaʼne. Huanopoyaʼda eʼbayoktaʼ yanʼeretpakpo yanʼbayokikatiʼ. Pakhueʼ e̱e̱ʼnayo yokhueʼ yanʼmaikaʼ. Beʼapiʼ yayok enapiʼ yokhueʼdik yanikaʼ. voe Konig taʼba huabatukeʼeri sueʼda huakid eʼbatukeʼnayo sueʼda oʼkerekpo. Sueʼda aypo o̱ʼe̱a̱po. Noga̱ taʼba o̱gkaʼdepo huakkaʼ eʼbatukeʼnayo huakkaʼda oʼkerekpo huakkaʼda aypo o̱ʼe̱a̱po. Konigti sueʼda huakupepiʼ paiʼda aratbuttaj eʼbayoknayo sueʼdation moʼmato̱e̱a̱po. Huakkaʼ eʼbayoknayo huakkaʼnada moʼmato̱e̱a̱po. jnM Konige̱po huakkuruda Titoere nog bottaʼ huamaʼbuyere opudte mataʼmonaʼdik i̱jje̱a̱poy ijnopo̱e̱y. Aʼnenda “Huakkaʼ huakupe oʼbayokikaʼapoy.” Boaʼuyne. Titomeya̱ huakupe eʼbaeʼ opudomeytaj boʼtihuapokapone. Ken opuden huakupe opuda̱da eʼbayoktaʼ boʼpaknok onʼmanigbaeʼapo. Doa yanʼbayoktiʼ enakda bayokhueʼdik moʼe̱ne. cm? Sueʼda Macedonia huabokerek doere opudenbayo nogok eʼtiakdeʼte opuda̱ huakupe Jerusalén huaknopo̱e̱ʼeritehuapaʼ bayokhueʼdik e̱e̱ʼnayo oroʼ huakkaʼda biraeʼdik o̱ʼe̱a̱poy. Huakkaʼ huakupe onʼbayokapo aʼnen dakaʼ ijnopo̱e̱mey. Yokhueʼ e̱e̱ʼnayo huakkaʼda biraeʼdik i̱jje̱a̱poy. Opuda̱kon biraeʼdik moʼe̱ne. l+ Opuda̱ huakkaʼ huakupe eʼyoktaʼ onʼpakikaʼ kenda ijmanbatiaʼpakmeʼnok opuden huakupe yanʼtounhuahuaʼpo Titomeytaj aʼbayokyaʼpo opudte nog huamaʼbuy Titomeytere ijtaʼmonaʼapoy. Huakupe enʼyokdeʼte Pabloa namaʼda oaʼikaʼ beʼapiʼ ahueʼdik kaʼnikeʼ. k  Jerusalényo̱ paiʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj huakupe eʼbayoktaʼ huakkaʼ boʼpakikaʼnig kenda ijnopo̱e̱po Macedonia huaknopo̱e̱ʼeritaj durugteda ijmanbatiaʼpakmey. Huabayok oʼpokmeʼnig kenokaʼda opud Acaya huaknopo̱e̱ʼeria huakupe enʼbayoktaʼ onʼpakuynig ijmanbatiaʼpakmeʼnok, “oroʼomeykon eʼbayoktaʼ oʼpaki.” Macedonia huaknopo̱e̱ʼeria monaʼuyne. j _i7Diʼnanada moʼnikaʼne kenpaʼti huadaknanada o̱gkikaʼnig ijbahuaaʼikaʼnok konige̱po huaknopo̱e̱ʼeri huakupopakeria tinopo̱i̱kaʼdik kaʼneʼpo Titomaytaj dakaʼ yanʼbaepo diʼnanada yanʼmaikaʼ.7hgTitonayo doere hua̱e̱ʼeri o̱ʼi̱kaʼ doere opudtaj oʼbatihuapokikay. Nog bottaʼakon opudte onʼhuaʼapo. Nog Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeriomeya̱ opudtaj moʼnigtaʼmonameʼte. Huadakda o̱gkikaʼnok kenomeytaj aratbuta onʼbatiahuaydepo “Dios ʼurunanada o̱ʼe̱,” onʼbatiaʼpakikaʼapo. egCTitomeyere nog huamaʼbuytaj oʼtaʼmonaʼapoy. Keʼna Diostaj huakkaʼ eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ oʼpakikaʼpo kenpaʼti nog aratbuttaj eʼbatihuapoktaʼ oʼeretpakikaʼ. Oʼtiahuaymey. Oynayo opud Jerusalényo̱ paiʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj eʼbayoktaʼ boʼpaknok kenda dakaʼ oʼnopo̱e̱po Titoere opudtaj eʼhuaʼtaʼ huakkaʼ oʼeretpak. `f9Diosa aratbutereada eʼtiahuayte daknopoʼda ʼuruaʼdayoʼ eʼkikaʼtaʼ oʼpakikay. \e1Jerusalényo̱ huaknopo̱e̱ʼeritaj huakupe aʼbayokyaʼpo huakkaʼ huakupe oʼbaeʼikay. Onokteteyoʼ oʼhuaʼikaʼpo dakaʼ oʼmanigto̱i̱kaʼnok Pablomeya̱ onʼberikaʼ aratbuta huaahueʼdikda moʼe̱ne. (dIKenpaʼti keʼna oroʼere kahuaʼikeʼ oroʼomeyere Jerusalényo̱ paiʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj huakupe oʼbaeʼikaʼpo keʼna boktihuapokikeʼpo Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri kentaj boktieʼeaʼuyate. Huairi Jesús huadakda o̱ʼe̱ aratbuta kanʼnopo̱e̱ʼpo kenpaʼti paiʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj opud Corinto huaknopo̱e̱ʼeri eʼbayoktaʼ huakkaʼ boʼeretpaknig oroʼa aratbuttaj oʼmaknopo̱e̱a̱ʼikay. cTitoere nog huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuyere ijmataʼmonaʼapoy. “Keʼna Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po Cristoen huadak huaʼa ʼuruaʼda oʼmanbatiaʼpakikaʼ.” Nogya̱ʼ nogya̱ʼ Jesucristoen huabaktieʼeaʼeria onʼhuaaʼikaʼ. Cb“Corinto huaknopo̱e̱ʼerite yahuatiʼ,” Titotaj enaʼte “Doada ijpakpo ijhuaʼapoy,” doʼtaj menaʼpo opudtaj huakkaʼda oʼpak kenpaʼti eʼbatihuapoktaʼ oʼpakikaʼ Titoa. aDoa opudtaj huakkaʼ diʼda o̱ʼnepo huakkaʼ ijmepuʼkikay. Diosa Titotaj oʼnopoʼto̱e̱nok konigti Tito opudtaj huakkaʼ diʼnada moʼe̱po oʼmepuʼkikaʼ. Opudtaj huakkaʼnada eʼtihuapoktaʼ oʼpakikaʼ. Konige̱po dakiti Dios, yonikay. j`M“Keʼna huakkaʼ aypo eʼto̱i̱kaʼada huakkiti to̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Keʼna sueʼda eʼto̱i̱kaʼada paiʼda ehueʼ o̱ʼi̱kaʼ.” Diosenbaʼa oaʼ. Huayahuaya onʼbayokikaʼpo ayaʼada dakhuapa aypo onʼto̱i̱kaʼapo. Titoere bottaʼ nog huaknopo̱e̱ʼeriere huakupe kanʼbaeʼpo Corinto huaknopo̱e̱ʼeritaj Pabloa oʼmataʼmonaʼapo. _5opud kenomeyere onigoniga̱yo̱ʼ huakupe yanʼto̱i̱katiʼ. Oyda Jerusalénya̱ʼ huaknopo̱e̱ʼeri paiʼda o̱ʼnenok opudomey Corinto huaknopo̱e̱ʼeria bayokdik moʼi̱kaʼne. Nogok Jerusalén huaknopo̱e̱ʼeri huakkaʼ huakupe enʼto̱e̱ʼnayo opud paiʼda e̱e̱ʼnayo opudtaj huakupe bayokikaʼdik moʼe̱a̱pone. Ken konigti opudomey kenpaʼti kenomey keʼniga̱ti to̱i̱kaʼdik moʼe̱ne. ^3 Ken Jerusalén huaknopo̱e̱ʼeri huakkaʼda huakupe kanʼmato̱e̱ʼ opudomeynayo paiʼda e̱ʼdik kaʼneʼ kenda doa pakhueʼ e̱ʼe̱a̱da ]1 Beʼapiʼ eʼyoktaʼ eʼpaknayo suepiʼ e̱ʼta̱hua̱e̱a̱ sueʼda eʼyoknayo Diosa durugda o̱ʼe̱a̱po. Huakkaʼmon e̱ʼta̱hua̱e̱a̱ huakkaʼmon eʼyoknayo Diosa durugda o̱ʼe̱a̱po. Sueʼda e̱ʼta̱hua̱e̱a̱ huakkaʼ yanʼbayoktiʼ. Diosa ahueʼdik o̱ʼe̱. .\U Oydakon huakupe nogda yanʼbayokonhuahuaʼpo kenpaʼti ayaʼda yanʼdakeatiʼ. Konig aʼnen huakkaʼ eʼbayoktaʼ boʼpakuy oydakon konigti huakkaʼ yanʼpakpo yanʼbayokikatiʼ. Huakkaʼ e̱ʼta̱hua̱e̱a̱ huakkaʼ yanʼbayokikatiʼ Sueʼda e̱ʼta̱hua̱e̱a̱ sueʼda yanʼbayokikatiʼ. ~[u Opudtehuapaʼ dakda kaʼnikeʼpo onʼboroayne. Doʼtaj dakaʼ yanʼpe̱e̱ʼ. Aʼnen nogbayok paiʼda huaknopo̱e̱ʼeri Jerusalényo̱ huakupe aʼtaʼmonayaʼpo opudomey huaboaʼda boʼyokikaʼuy. Kenda huakkaʼ boʼpakpo boʼyokikaʼuy. %ZC Huairi Jesucristoa huakkaʼ moʼtinepahuiʼpo diʼda moʼe̱ne. Moʼnopo̱e̱ne. Diosere Jesucristo o̱ʼi̱kaʼpo ayaʼtada oʼmato̱e̱ʼikaʼuyate. Opudomeytaj huakkaʼ diʼ moʼe̱po kurudyo̱ ayaʼda oʼmaeandepo paiʼda oʼmanigyahueʼuyate. Opudomey Diosere durugnanada kanʼmanoeonhuahuikeʼpo Jesúsa paiʼda oʼmanigyahueʼuyate. Konige̱po Jesucristonig diʼda yanʼmaepo nogomeytaj yanʼbayokikaʼ. |YqYanʼbayokikaʼ onahueʼ o̱ʼnene. Nog huaknopo̱e̱ʼeria huakkaʼda onʼpakpo onʼbayokikameʼtenig opudomeytaj eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ ijpaknok opudomeya̱ diʼnada onʼmaikaʼ nogomeya̱ kanʼnopo̱e̱ʼpo dakaʼ yanʼbayokikatiʼ. IX Ken opud Corinto huaknopo̱e̱ʼeri Diostehuapaʼ katepiʼ huakkaʼda nogda nogda ʼurudayoʼ boʼkikaʼne. Jesucristotaj dakaʼ diga̱ʼ moknopo̱i̱kaʼne. Diosen eknopo̱e̱ʼ dakaʼ moʼmanmadikikaʼne. Diosen huakkaʼ moʼnopo̱e̱ne. Diostaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ huakkaʼ boʼpakikaʼne. Kenpaʼti oroʼtaj huakkaʼ diʼda moʼi̱kaʼne. Konige̱po kenpaʼti huakkaʼda boʼpakpo paiʼda huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj yanʼbayokikatiʼ. @WyAʼnenda eʼmanigeʼikaʼuyada Titotaj opuden huakupe katetehueʼ boʼyokikaʼuy kenda eʼmanigeʼikaʼda ayaʼ manigeʼhued o̱ʼe̱po. Konige̱po “Corinto huaknopo̱e̱ʼeritaj onteʼti yabahuahuatiʼ. Jerusalényo̱ huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhuapa huakupe aʼmanigbaeyaʼpo yahuatiʼ.” Titotaj yonaʼuy. KVHuakupeyoʼda onʼmanigtaʼmonaʼapo ijnopo̱e̱ʼuynigʼa huakkuru Diostaj aʼnigpe̱i̱kayaʼpo keʼnen hua̱so̱ʼkon onʼyokuy, nogok Diosa oʼpaknok oroʼtakon nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼnuy. ?UwJesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeritaj durugteda eʼbayoktaʼ onʼpakpo, “Jerusalényo̱ huaknopo̱e̱ʼeritaj oroʼen huakupe yanʼmanigtohuaʼ.” Oroʼtaj i̱ghuaʼda monaʼuyne. LTHuakkaʼ eʼyoktaʼ onʼpakpo onʼbayokikaʼuy. Kenda bahuaaʼdik i̱jje̱y. Konigda bayokdik o̱ʼnikaʼpo huakupe onʼbayokikaʼuy. Kenpaʼti onʼpakpo nogi̱tida huakkaʼda onʼbayokikaʼuy. xSiMacedonia huaknopo̱e̱ʼeri paiʼnanada enʼnopoʼeonhuahuapiʼ oknopo̱e̱batikhueʼada huanopoʼada durugda o̱ʼnikaʼpo. Kenpaʼti paiʼda e̱e̱ʼpiʼ sonnopoʼda Jerusalén paiʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj huakkaʼmon onʼbayokuyate. #R AMacedonia huadaribayo huaknopo̱e̱ʼeritaj ʼuruʼnopoaʼda oʼmagkameʼte Diosa. Oy kenda opudtaj eʼmanbatiaʼpaktaʼ ijpaki, doʼhued egomey pogomey. yQkDiostaj kenpaʼti doʼtaj moʼnigpe̱i̱kaʼnok do Pabloa dakaʼda onʼtinopo̱e̱po durugnada i̱ji̱kay.OuOpud Corinto hua̱e̱ʼerienbayo Tito huahued e̱e̱ʼted “huadakda huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼnepo Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼ.” Titotaj buttida yonaʼmey. Namaʼda onahueʼ i̱jje̱po birahueʼdik i̱jje̱y. Tito opudere o̱ʼe̱depo ayaʼda opudtaj onhuaaʼpo buttida onhuaaʼuynok kenda boʼtiahuayʼuy. "N= Oroʼtaj huakkaʼ diʼ moʼe̱nok onteʼti mepuʼkehueʼ o̱ʼe̱depo durugda o̱ʼe̱y. Durugda o̱ʼe̱depo Tito opudenbayaʼ behuatiakdepo durugnanada o̱ʼe̱nok oroʼomeykon nogi̱ti durugnanada o̱ʼe̱y. Tito opudere e̱e̱ʼte dakaʼ boʼkikaʼnok durugda o̱ʼi̱kaʼuy. JM  Aʼnenda opudtaj onʼnigmadoyaʼpo kenbokerek dakhueaʼ huakikaʼeritaj kenpaʼti keʼna oʼbiraeʼuynigtaj kenomeytaj sueʼpiʼ ijmepuʼkepo onʼnigmadoyaʼne. Diosa boʼtiahuayikaʼpo oroʼtaj huakkaʼ diʼ moʼe̱ne kenpaʼti oroʼtaj huakkaʼ moʼtimepuʼkepo opuda̱da kenda kanʼnopo̱e̱ʼpo onʼnigmadoyaʼuyne. eLC Opud suhueʼ moʼunhuaʼuyne. Suhueʼ moʼi̱kaʼdepo Diostaj diga̱ʼda eʼnigpe̱e̱taʼ boʼpakuynok. Kenbokerektaj castiga o̱gkahued Diostaj boʼeretpakpo moʼenʼuy. Onteʼti dakyoʼda eʼkikataʼ beʼpakikaʼuy. Nogok doʼtaj etaʼhuade̱taʼ boʼpakuyne. Castiga mogkaʼuynok dakhueaʼ o̱gkaʼuy opudtaj beʼapiʼ huaahueʼdik moʼe̱ne. pKY Suhueʼ moʼe̱po dakhueaʼ eʼkikaʼ Diostaj moʼnopoʼkoreaʼpo onteʼti Diostaj moʼnigpe̱i̱kaʼnok Dios durugda o̱ʼe̱po dakhueaʼ eʼkaʼ moʼnopoʼyareaʼpo Diosere moʼnoeanhuahuikaʼapone. Onteʼti suhueʼ i̱kahueʼ moʼe̱a̱pone. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼerinayo suhueʼ e̱ʼe̱a̱da nopoʼkoreahueʼ o̱ʼnikaʼpo kenpaʼde onʼmabueyapo. J  Oyda durugda i̱jje̱y. Suhueʼ moeʼu̱ynok do kenpaʼti durugda ehueʼ i̱jje̱ʼuy. Suhueʼ moʼe̱po Diostaj moʼnopoʼkoreaʼuyne. Diosa oʼpakpo moʼnopoʼkoreaʼuyne. Konige̱po ijdurugpaki onʼnigmadoyaʼuyne dakhueaʼda nigkahueʼ o̱ʼneʼuyne. I/Berobaʼ onʼnigmadoyaʼuyne. Boʼtiahuaydepo sueʼmeʼnoeda suhueʼ e̱ʼu̱ypiʼ nogpaʼda ijmanigmadoyaʼuy nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱ʼuy. QHTitoa beʼhuatiakmeʼnok ijdurugpakmey kenpaʼti opudomeya̱ Titotaj moʼdurugpakameʼnok doakon onʼtipe̱e̱po durugnanada i̱jje̱mey. Doʼtaj huakkaʼ etaʼhuade̱taʼ boʼpakikaʼne. Doʼtaj suhueʼda moʼi̱kaʼpo kenpaʼti doʼtaj moʼmepuʼkudhuahuameʼte Titoa kenda menameʼnok nogi̱tinada huakkaʼda ijdurugpakmey. 6GeSuhueʼda o̱ʼnepo paiʼda eneʼte Diosa oʼmadurugpakaʼikaʼ. Diosada doʼtakon meʼdurugpakameʼne. Doʼtaj Titotaj Diosa meʼnigtotiakpo doʼtaj meʼdurugpakanmeʼne. `F9Macedonia huadaribayo ijtiakdemeʼpo do paiʼda ijnopoʼeunhuahuikaʼpo batikhueʼda paiʼda ijnopoʼeunhuahuikay Meyo̱piʼ ijhuaʼikaʼmey doʼtaj keʼpoda diga̱ʼda oʼnogkikameʼne. Huaknopo̱e̱ʼeritaj kenpaʼti Cristoen huadak huaʼa eʼmanbatiaʼpakte dakhueaʼ onʼbahuaʼaikaʼpo kenpaʼti huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼmagkikaʼnok huaknopo̱e̱ʼeri dakaʼ yanoknopo̱i̱kapet onteʼti oknopo̱e̱batikhueʼ ya̱ʼneapet ijnopo̱e̱po ijmeʼpukeʼikaʼuy. E'Huadak boʼkikaʼnok dakaʼ oʼnoknopo̱e̱ne. Opudomey Jesucristotaj dakaʼ moknopo̱e̱po Diostaj moʼnigpe̱i̱kaʼnok durugda i̱jje̱y. Do paiʼda eʼnopoʼi̱kaʼpiʼ opudomeytaj huakkaʼ ijdurugpaki. Opudomey Diostaj dakaʼ moknopo̱e̱nok huakkaʼ ijdurugpaki. %DC“Dakhueaʼ bokameʼne,” onahueʼ o̱ʼnene. Kenda konig oʼnonaʼdepo, “diʼda o̱ʼnene.” Oy diʼda o̱ʼnene. Nogoktion diʼda o̱ʼnikaʼapone. 7CgDoʼtaj Pablotaj diʼ menikaʼ. Opudomeytaj doʼhua beʼtapiʼ dakhueaʼ o̱gkahueʼ o̱ʼneʼuyne. Opudomeytapiʼ doʼhua nogtatipiʼ namaʼda onahueʼ o̱ʼneʼuyne. tB cKenda Diosa onʼnigkaʼapone oʼmanaʼuyate, huadiʼda egomey pogomey. Konige̱po oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ moʼnopoʼkoreaʼpo onteʼti ʼuruaʼda mogkikaʼ. Kenpaʼti Diostaj moʼnokmeʼpukpo Diosen huaʼayoʼda monʼpakpo Diostayoʼda monʼnigpe̱i̱kaʼ. Corinto huaknopo̱e̱ʼeriomeya̱ namaʼda dakhueaʼ oʼkikay onʼnopo̱e̱depo onʼnopoʼkoreaʼuyate. A+Opuden huaoj i̱jje̱a̱poy. Opud doʼhuedsiʼpo moʼe̱a̱pone.” Diosa oʼmanaʼuyate. Dios Huairi teynanada o̱ʼe̱po oʼmanaʼuyate.;@oKenpaʼti Diosa inpaʼ oaʼuyate: “Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriere moʼi̱kaʼuyne. Kenomeytaj yanʼbakhuaʼpo kenomeyere i̱kahueʼ yanikaʼ. Kenomeytaj to̱e̱pakhueʼ yanikaʼ. Konig dakhueaʼ o̱gkikaʼ konigti sigpiʼ kahueʼ yanikaʼ. Kenda e̱gkikaʼte opudtaj durugteda e̱ʼdik o̱ʼneapone. ?Eʼketkaʼ dios hueretda Dios ehueʼ o̱ʼe̱. Diosen jakyo eʼketkaʼ dios ehueʼdik o̱ʼi̱kaʼ oʼnopo̱e̱ne. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱i̱kaʼpo oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri konig Diosen jakonig o̱ʼi̱kaʼne.“Kenomeyere i̱ji̱kaʼapoy. Kenomeyere ijhuaʼikaʼapoy. Kenomeyen Dios ijmanigi̱kaʼapoy. Kenomey doʼhued aratbut o̱ʼnikaʼapo.” Diosa oaʼuyate. M>Konigti Cristoere totoʼ huairiere onyoʼ nopo̱e̱hueʼdik o̱ʼnikaʼ. Oroʼomey oʼnopo̱e̱ne. Kenpaʼti huaknopo̱e̱ʼeriere oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri konigti pakhueʼ o̱ʼnikaʼapo. =Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriere ehueʼ yanikaʼ. Huadak huakaʼeriere dakhueaʼ huakaʼeriere ehueʼdik o̱ʼi̱kaʼ. Konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj to̱e̱pakhueʼ yanikaʼ. Kenere eʼto̱e̱paknayo oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri huadak huakaʼeriere ehueʼdik o̱ʼnepo nogpaʼda eʼkikaʼtaʼ onʼpakikaʼ. Huakjeyere sikki̱re̱g ehueʼdik o̱ʼe̱ oʼnopo̱e̱ne. <9 Opudtaj konig doʼhuedsiʼpotanig ʼuruaʼda oʼnonikaʼne. “Konig opudtaj diʼnanada o̱ʼnikaʼne. Doʼtaj konigti diʼda menikaʼ.” Dakaʼ oʼnonaʼne. Dios oʼnoeonhuahuikaʼ. Oroʼenso̱ʼ konig Diosen jakonig o̱ʼe̱nok Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱i̱kaʼne. T;! Doʼtaj sigda diʼ o̱ʼnikaʼnigʼa opudtanayo diʼnanada o̱ʼnikaʼne. !:; Opud Corinto huaknopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ eʼmanbatiaʼpaktaʼ ijpakpo dakaʼ oʼnonaʼikaʼne. Opudomeytaj diʼnanada o̱ʼnene, egomey pogomey. !9; Huakkaʼmon Jesústaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnenok suhueʼda e̱ʼe̱a̱da Diostaj yoknopo̱e̱po durugda i̱ji̱kay. Paiʼda ijmanige̱po katepiʼ to̱e̱hueʼ i̱jje̱po Diostaj kanoknopo̱e̱ʼpo huakkaʼtada ijbatihuapokikay. Katepiʼ sigpiʼ to̱e̱hueʼ e̱e̱ʼpiʼ Diosa ayaʼda beyokikaʼne. Ken konig i̱ji̱kaʼpo Diosen huadakda huakikaʼeri i̱ji̱kaʼnig kenda ayaʼada nopo̱e̱ʼdik o̱ʼne. F8 “Pablotaj nigpe̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱y.” Sueʼada doʼtaj menʼtinopo̱i̱kaʼne. “Pablotaj nigpe̱e̱dik o̱ʼe̱y.” Nogomeya̱ menʼtinopo̱i̱kaʼne. “Pablo oʼbueydeapo.” Nogomeya̱ namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼ. Doʼtaj dakhueaʼ huakaʼeria castiga e̱gkikaʼada huabueyyaʼda arakhueʼ meʼnemeʼne. rcI~B~6}!|({yxMwv`tesqEpmkkjGiigcb`^^\}ZZgXXAWUTmT&SS;RQoPxOOHNMLLKLJIIGFE!CC_AAH@??9>k==<<&;L;A97764321_/h--,A*)((&~%I#" j+G"!mbi l M Pck QXOknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria boʼtierikikaʼne. Dakhueaʼ mogkikaʼne. Paiʼda eʼnopoʼunhuada Jesucristotaj oknopo̱e̱batikhueʼ moʼunhuaʼpo dakaʼ moknopounhuahuikaʼnok kenda durugteda Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj nogyo̱ nogyo̱ e̱gkupopakikaʼte oʼmanbatiaʼpakonhuaʼpo dakaʼ oʼnoknopounhuahuikaʼ oroʼada oʼmanbatiaʼpakonhuay. p [XNogi̱ti nogi̱ti Diostaj ʼurunanada moknopo̱e̱nok kenpaʼti huayahuaya nogi̱ti nogi̱ti diʼ moʼmaikaʼnok opudomeytaj onʼtinopo̱e̱po dakiti, Dios oʼtionaʼpakikay. Kenpaʼ eaʼ huadakda o̱ʼe̱nok, egomey pogomey. n WXOroʼomeyen Apag Dios Jesucristo Huairierea ʼuruaʼda motounhuahuikeʼ boʼtihuapokonhuahuikeʼ moʼmanopoʼnoeyikeʼ opudomeytaj. Jesucristo eʼtiakte Diosa castiga oʼmagkaʼapo. Dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga oʼmagkaʼapo. u gXTesalónica hua̱e̱ʼeri huamaʼbuey huidpoere huadiʼda onʼta̱e̱ne. Jesucristo Huairitaj kenpaʼti Apag Diostaj huaknopo̱e̱ʼeri moʼe̱po boʼkupopakikaʼ. Do Pabloa onʼnigmadoyaʼne. Do Silvano Timoteomeya̱ onʼnigmadoyaʼne. ^5Jesucristo Huairi oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ huamanopoʼyareaʼeritaj nogi̱ti nogi̱ti yanoknopo̱e̱ʼ. Kenpaʼti konig Jesús diʼ moʼe̱po moʼnigbueyʼuyate konigti nogi̱ti nogi̱ti diʼ yanʼmaeʼikatiʼ. Jesucristo Huairi kenpaʼda huadaknanada o̱ʼi̱kaʼ monʼbatiaʼpakikaʼ. ʼUrunanada o̱ʼe̱ monʼbatiaʼpakikaʼ. Ken.9kInomey Diostaj nigpe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri inomey namaʼda huaaʼeri inomey Diostaj nopoenkahueʼda hua̱e̱ʼeri konig o̱ʼne, onʼnokotaʼne, huadiʼda egomey. Namaʼda manmadikahued e̱ʼneʼted opudomeytaj onʼnopo̱e̱a̱ʼne. Kenpaʼti moknopo̱e̱po okbatikhueʼ ya̱ʼne onʼnokotaʼne. +OJesucristo oʼtiakdeapo kenpaʼti Diosen ʼuruaʼnanada ya̱gʼkikaʼ Pabloa oʼmanigmadoyaʼikaʼ. Pabloen huaʼa nogdik nogdik eʼmanigmadoyaʼ dakhuapa beʼapiʼ nopoenkahueʼdik o̱ʼne. Nopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri kenpaʼti eʼnopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ hua̱e̱ʼeri namaʼda nogpaʼda Pabloen eʼmanigmadoyaʼ onʼmanbatiaʼpakikaʼ. Kenpaʼti Apagbaʼtaj namaʼda nogpaʼda onʼbatiaʼpaknok Diosa oʼmaenapo. J Oroʼomeytaj aʼmanopoʼkoreayaʼpo kenpaʼti Jesucristotaj kanoknopo̱e̱ʼpo kenpaʼti nogomeytaj aʼmanopoʼyareayaʼpo Jesús Huairia oʼmatinepahuiʼpo moʼnigunhuahuikaʼne yanʼnopo̱e̱ʼ. Konigti huadiʼda huamaʼbuy Pabloa moʼnigmadoyaʼuyate. Diosa Pablotaj oʼnopo̱e̱a̱ʼnok Pabloa moʼnigmadoyaʼuyate. 8iJesucristo oʼtiakaponok huabo kurud huabodari o̱ʼe̱a̱ponok Jesucristo eʼtiakte huadak mogkikaʼ kenpaʼti huayahuaya moʼmanoeynoeyʼikaʼ. Kahuahuayeʼpo kenpaʼti opudomeytaj kamadurugpakeʼpo boʼeretpakpo diga̱ʼda Diosen ya̱gʼkikaʼ. ʼUrunanada ya̱gʼkikaʼ, huadiʼda huamaʼbuy. _7 Huabo kurud huabo huadariere o̱ʼe̱a̱po. Diosa oaʼuyatenok huabo kurud huabodaritakon oʼnigunhuahuikaʼne oroʼomey. Huabokurudyo̱ huabodariyaʼ ayaʼda huadakda o̱ʼe̱a̱po. Ayaʼda huadak o̱gkikaʼapo. yk Dios tiakdik o̱ʼe̱nok monʼnigunhuahuaʼikaʼ. Kenpaʼti Dios Huairi eʼtiakte dakaʼ moʼnonmabodhuahuaʼ. I̱da katiakeʼpo dakaʼ Diosen mogkikaʼ. Eʼtiakte kurudyo̱ ayaʼ oʼtiahuayikaʼnig oʼmahui̱gapo. Ehueʼda o̱ʼe̱a̱po. uc Ken ayaʼda oʼtiahuayikaʼnig oʼmameydepo ehueʼda o̱ʼe̱a̱po. Kenda monʼnopo̱e̱po monʼnopoʼkoreaʼ. Onteʼti dakhueaʼ kahueʼ moʼne. Diosenyoʼda mogkikaʼ. ʼUruaʼnanada mogkikaʼ. Diostayoʼda monʼnigpe̱i̱kaʼ. w Dapitaʼ Jesús Huairi oʼtiakapo. Kentaj e̱kpo̱e̱ʼ nige̱hueʼ e̱e̱ʼte oʼtiakapo. Kenokaʼ aratbut nopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼte huabereeri onʼtiak. Konigti Jesús oʼtiakapo. Eʼtiakte kurud ʼuttaʼnanada oaʼnig ehueʼda o̱ʼe̱a̱po. Ayaʼda oʼmameyʼa̱po. Huadaritaj kenpaʼti ayaʼda katepiʼ o̱ʼi̱kaʼnig oʼmahui̱gapo. Ehueʼnanada o̱ʼe̱a̱po.  Kenpaʼti “Ijtiakapoy.” Jesús Huairia monaʼuyne. Tiakhued o̱ʼe̱po ijhueʼnada o̱ʼe̱po oʼtiak sueʼda huakkaʼa namaʼda onʼnopo̱e̱nigʼa aratbuttaj oʼmatinepahuiʼpo castiga eʼmagkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱po dakhueaʼ huakaʼeritaj eʼmanopoʼkoreaʼtaʼ oʼmanigunhuahuaʼpo castiga eʼmagkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱po ayaʼtada eʼmanopoʼkoreaʼtaʼ oʼpak. RKenpaʼti mil huabayok ijhueʼnananada oʼpokonhuahuaʼ oroʼnayo oʼnopo̱e̱y. Diosnayo konig oroʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱. Mil huabayok ijhueʼnanada o̱ʼunhuahuaʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po i̱dada oʼpok oʼnopo̱e̱ Diosnayo. Mil huabayok e̱e̱ʼpiʼ nogmeʼnoetida Diosanayo oʼtonopo̱i̱kaʼ, huadiʼda egomey. 0 Y“Kurud huadariere ayaʼda boʼtiahuayikaʼnig ayaʼda mahui̱gdik o̱ʼe̱a̱po.” Diosa kenpaʼti oaʼpo oy taʼaka huamamey oʼnigi̱kaʼne. Nogok “Dakhueaʼ bokaʼnok castiga o̱gkaʼdik o̱ʼnene.” Diosa oʼmanaʼdepo castiga oʼmagkaʼapo kenpaʼti kurud huadariere oʼmahui̱gapo. , QKenpaʼti aʼnenda Noé eʼnoete aratbut dakhueaʼda o̱gkikaʼuynok Diosa castiga aʼmagkayaʼpo e̱ʼpo̱gtoneʼ oʼmatitaʼmonaʼpo ayaʼda onʼmabueyʼuyate. T !Aʼnennada Diosa oaʼuynok huaboaʼda kurud siokpoere niokpokon puug nog o̱ʼu̱yate. Kenpaʼti hue̱ʼe̱y o̱ʼu̱yate. Diosa onteʼti oaʼuynok hue̱ʼe̱yya̱ʼ huadari oteʼere o̱ʼo̱ro̱kaʼuyate. Huadariere e̱ʼpo̱g hua̱hue̱ere o̱ʼu̱yate. Kenda oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼne.  5“Onteʼti ijtiakapoy.” Jesúsa oaʼuyatenigʼa, menpaʼ namaʼda oaʼuyate. Ehueʼ tiakhueʼ o̱ʼe̱a̱po. Aʼnenda huadari eʼkaʼte oroʼen adhueaʼpaneʼ onʼmabueyʼuyate oy kenpaʼti huadari konigti o̱ʼe̱. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria onʼbatiaʼpakaponigʼa. t aIn ijbatiaʼpakaponig yanʼnopo̱e̱ʼ. Nogok Jesucristo tiakhued keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete huakkaʼ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri o̱ʼneapo. Katepiʼ dakhueʼda hua̱ʼenda onʼpakpo o̱gkikaʼapo. Diostaj onʼtierikapo. dADiosen huamanbatiaʼpakeri onʼmanaʼuyate. Kenda Diosa oʼkaʼapo kenpaʼti konig o̱ʼe̱a̱po onʼmanbatiaʼpakuyate. Onteʼti onteʼti onʼnopoeanhuaʼapone. Kenpaʼti Jesucristo oroʼen huairi kenpaʼti oroen dakhueaʼ eʼkaʼ huamanopoʼyareaʼerien eʼmanaʼ Cristoen huataʼmonaʼeria monaʼuyne. Onteʼti onteʼti onʼnopoeanhuaʼapone.  5Aʼnenda onʼnigmadoyaʼuyne. Onteʼti onʼnigmadoyaʼne, huadiʼ. Onteʼti eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ onʼtipakne. Onteʼti eʼmaboroayʼtaʼ ijpaki. !;Eknopo̱e̱deʼte onteʼti dakhueaʼ e̱gkikaʼnayo konig kuhua o̱ʼne kenpaʼti konig huakyariʼ o̱ʼne. “Kuhua hua̱ʼenda e̱ʼo̱kpiʼ onteʼti onʼminikaʼ. Huakyariʼ huaboaʼda e̱ʼo̱o̱ʼdeada onteʼti samibiyo oʼhuedikaʼ.” Kenda aratbut buttida oaʼikaʼ.`9Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria sueʼda dakhueʼmon e̱ʼe̱a̱da Diosen huadak huaʼa onʼpe̱e̱depo o̱ʼnoknopo̱e̱depo nogok eknopo̱e̱deada eʼbatiknayo onteʼti dakhueaʼ ekaʼnayo dakhueʼnanada o̱ʼne. ;oSueʼda aratbut dakhueaʼ o̱gkaʼdepo huaboaʼda Jesucristo Huairitaj oʼnoknopo̱e̱ʼdepo, Jesucristo huamanopoʼyareaʼeritaj onʼnopoʼkoreaʼdepo onteʼti Diosenyoʼda o̱gkikaʼdepo nogok onaʼti dakhueaʼ e̱gkikaʼnayo kenomeytaj keʼpoda e̱ʼdik o̱ʼneapo. Dakhueʼnanada e̱ʼdik o̱ʼneapo. “Katepiʼ boʼpakpo kikaʼdik moʼe̱ne.” Huaboaʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj namaʼda eʼmanaʼtada namaʼda huamanmadikaʼeria huadak kikahueʼdik o̱ʼnepo dakhueaʼ o̱gkikaʼ. Konig totoʼen huanabaʼ o̱ʼnepo dakhueaʼ o̱gkikaʼpo batikhueʼdik o̱ʼne. 7g“Dakhueaʼ eʼkaʼtada. Katepiʼ oʼpakpo eʼkikaʼtada. Diosa castiga o̱gkahueʼ moʼi̱kaʼne.” Da onʼmanaʼpo, “Yanʼtiak, oroʼere dakhueaʼ mogkaʼ.” Namaʼda onʼmanaʼpo huabokerek huaboaʼda eʼnoknopo̱e̱deʼte huaboaʼda Diosta eʼnigpe̱e̱deʼ kenomeytaj namaʼda onʼmanaʼpo. 4aKonig hue̱ʼe̱y okposagyo̱ ehueʼ e̱e̱ʼyo̱ namaʼda huamanmadikaʼeri konig o̱ʼne. Hue̱ʼe̱y okposagyo̱ ehueʼ e̱e̱ʼyo̱ bohuaʼnigʼa ehueʼ o̱ʼe̱. Namaʼda huamanmadikaʼeriyo bohuaʼnigʼa dakaʼ manmadikahueʼ o̱ʼne. Kenpaʼti konig e̱ʼsi̱hui̱ʼ huihued bapoka oʼtohuaʼ konigti kenomey o̱ʼne. Eʼhuiʼtaʼ boʼpaknigʼa huihueʼ o̱ʼe̱. ʼUruda eʼmanmadikaʼ eʼpe̱e̱taʼ boʼpaknigʼa pe̱e̱hueʼ moʼe̱. Namaʼda onʼmanmadikaʼnok Diosa castiga oʼmagkaʼapo. Sikki̱re̱gyo̱nanada onʼnoeonhuahuikaʼapo. oWDiostaj nigpe̱e̱hueʼada eʼhuaʼte Balaamen burra ʼuhuaʼa aratbuten huaʼa onaʼpo “Huakupetaʼ iʼpakpo Diostaj nigpe̱e̱hueʼada dakhueaʼ iʼkaʼne. Kenda kahueʼ ya̱e̱ʼ.” Burra ʼuhuaʼa onaʼnok oʼkoreʼuyate. `9Kenpaʼti inomey huamanmadikaʼeri buttida huaʼataj onʼbatikdepo konig Diosyaʼ ekyoyahueʼ namaʼda o̱gkikaʼpo. Konig Balaam oʼkaʼuyate inomey o̱gkikaʼ. Aʼnennada Balaam Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱po Beorensiʼpo o̱ʼu̱yate. Huakkaʼ huakupetaʼ oʼeretpakpo Diostaj nigpe̱e̱hueʼda o̱ʼe̱po dakhueaʼda oʼkaʼuyate. 1~[Namaʼda huamanmadikaʼeri ettoneʼ onʼtiahuaypo diga̱ʼ oʼderetpakikaʼpo dakhueaʼ o̱gkaʼpo sueʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj, “Durugteda dakhueaʼ mogkaʼ.” Namaʼda onʼmanikaʼpo kenpaʼti huakkaʼda katepiʼ eʼtamaetaʼ oʼderetpakikaʼ. “Dakhueʼda o̱ʼne,” Diosa oaʼde. }w Namaʼda huamanmadikaʼeri dakhueaʼ o̱gkikaʼnok paiʼnanada onʼnopoʼe̱a̱po. Kenpaʼda eʼdurugpaktaʼ onʼderetpakikaʼ. “Hueretda huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱y.” Namaʼda onʼbatiaʼpakpo opudere o̱gkupopakpo onʼbatadiʼkeaʼpo durugteda onʼbatobapeʼpo. Engaña ijmagkay onʼnopo̱e̱po durugda o̱ʼne. Namaʼda huamanmadikaʼeritaj bakbiraʼdik moʼe̱ne. p|Y Inomey namaʼda huamanmadikaʼeri nopo̱e̱hueʼada dakhueaʼ onʼdaʼikaʼ. Diosa castiga oʼmagkaʼapo. Onʼmabueyapo. Konig ʼuhuanig o̱ʼnepo. ʼUhuanayo nopo̱e̱hueʼada oʼpakpo oʼkaʼ. Huapeʼ onʼbatiarakaʼikaʼ. ,{Q Diosen huataʼmonerinayo teynanada e̱e̱ʼpiʼ i̱ghuaʼda manahueʼdik o̱ʼnepo Diosen ʼurunanada huairi “dakhueaʼ o̱gkaʼ,” huaahueʼ o̱ʼne Diostaj. &zE Kenomey namaʼda huamanmadikaʼeri hua̱ʼenda oʼderetpakpo Diostaj meʼpukhueʼ o̱ʼnepo Jesús Huairitaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnepo Diosen ʼurunanada huairitaj dakhueaʼ onʼbahuaaʼpo. Meʼpukhueʼda kenpaʼti huiyoka onʼbahuaaʼpo. Diosa castiga oʼmagkaʼapo. nyU Ken oroʼtakon Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ nopoʼtiokikaʼdik moʼe̱ne. Diosenyoʼda eʼkikaʼtaʼ eʼpaknayo totoʼ engaña e̱ʼnikaʼtada Diosa boʼtiokikaʼapone. Dakhueaʼ huakaʼeritanayo paiʼda onʼnopoʼunhuahuaʼpo Diosa oʼmatounhuahuikaʼpo nogok keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete “Dakhueaʼ bokaʼuy.” Diosa oʼmanaʼapo. Castiga oʼmagkaʼapo. exCLotnayo huadakaʼda o̱ʼu̱yate. Sodomayo o̱ʼi̱kaʼuyate. Jaktaj Diosa bakpakahued aratbut dakhueaʼda o̱gkikaʼuyate. Aratbut dakhueaʼnanada o̱gkikaʼnok Lot kenda oʼbatiahuayikaʼpo suhueʼda oʼmake̱po kenpaʼti paiʼda oʼmaknopoʼunhuahuaʼuyate. Ken Sodoma jaktaj Diosa bakpakahued e̱e̱ʼte Lottaj oʼto̱e̱po oʼto̱ro̱kuyate. w.vUKenpaʼti aʼnennanada Sodoma huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeri kenpaʼti Gomorra huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeri o̱ʼnepo dakhueaʼda o̱gkikaʼpo nopoʼkoreahueʼ o̱ʼnenok Diosa castiga oʼmagkaʼpo ayaʼtada jakbetaʼ oʼbakpakaʼuyate. Ayaʼda onʼmabueyʼuyate. Parokupoyoʼda o̱ʼu̱yate. Diosa ayaʼ dakhueaʼ huakaʼeritaj diga̱ʼ castiga oʼmagkaʼapo aʼmanopo̱e̱a̱yaʼpo Sodoma Gomorraeretaj oʼbakpakaʼuyate. su_Kenpaʼti aʼnennada e̱ʼpo̱gtoneʼ tiakhued Noéere huakkaʼnanada aratbut o̱ʼnuyate. Aratbut dakhueaʼnanada o̱gkikaʼuyate. “Yanʼnopoʼkoreaʼ, yanʼnopoʼkoreaʼ, Diostaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ, onteʼti huadak ya̱gʼkikaʼ.” Noéa oʼmananhuahuikaʼuynigʼa pe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼuyatenok Diosa matinepahuihueʼ o̱ʼe̱po e̱ʼpo̱gtoneʼ oʼtaʼmonaʼuyate. Ayaʼda onʼbataʼkotʼuyate. Noétaj sietetakon kusiʼpetoneʼyo Diosa oʼbatiokaʼnok taʼkothueʼ o̱ʼnuyate. It Aʼnennada sueʼda Diosen huataʼmoneri kurudyo̱ Diosere o̱ʼnepo Diostaj nigpe̱e̱hueʼda o̱ʼnepo dakhueaʼda o̱gkaʼuyate. Diosa matinepahuihueʼda castiga oʼmagkaʼpo sikki̱re̱gyo̱ paiʼda kanʼnopoʼunhuahuikeʼpo oʼmaenʼuyate. Diosen castiga diga̱ʼ e̱gkaʼte sikki̱re̱gyo̱ onʼmaunhuahuaʼ. swOpuden huakupe onʼpakpo namaʼda moʼmanmadikaʼapone. “Huakupe beyok,” monaʼapo. Aʼnenda “Dakhueaʼ huakaʼeritaj kenpaʼti namaʼda huamanmadikaʼeritaj castiga diga̱ʼ ijmagkaʼapoy.” Diosa oaʼuyate. Aʼti castiga oʼmagkaʼapo. drAOʼderetpakpo dakhueaʼda o̱gkikaʼapo. Namaʼda onʼmanmadikaʼpo namaʼda o̱gkikaʼapo. Huakkaʼ huaknopo̱e̱ʼeria onʼpe̱e̱depo konigti dakhueaʼda o̱gkikaʼapo. Jesucristoen buttida huaʼataj onʼtierikapo. q Aʼnennada Israel aratbuttaj Diosen hueretda huamanbatiaʼpakeria ʼuruda onʼmanaʼikaʼuyate. Buttida onʼmanmadikikaʼuyate. Kenpaʼti namaʼda huamanbatiaʼpakeria namaʼda onʼmanmadikaʼuyate. Oy konigti opudomeyere namaʼda huamanmadikaʼeri o̱ʼneapo. “Diostaj buttida oʼmanmadikay,” onʼbatiaʼpakpo da onʼmanmadikaʼapo. Kenomeytaj Cristo hue̱ypa cruzte oʼmanigbueyʼuynigʼa “Jesucristotaj oknopo̱e̱hueʼdik moʼe̱.” Namaʼda onʼbatiaʼpakaponok Diosa i̱da castiga oʼmagkaʼapo. Ep Diosen huamanbatiaʼpakeria Apagbaʼ onʼmanigmadoyaʼuyate. Cristotaj buttida onʼtimadoyaʼuyate. Hua̱ʼenda onʼnopo̱e̱po madoyahueʼada Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱po oʼmanopo̱e̱a̱nok Diosen huaʼa onʼbatiaʼpakpo kenpaʼti onʼmanigmadoyaʼuyate. Kenda dakaʼ yanʼnopo̱e̱tiʼ, ijjay.o kn QAʼnennada Diosen huamanbatiaʼpakeria Cristotaj onʼtimadoyaʼuyate. Apagbaʼte dakaʼ onʼtimadoyaʼuyate. Apagbaʼ monʼto̱e̱po buttida o̱ʼe̱ monʼnopo̱e̱po nigpe̱e̱dik moʼne. Huakjey oʼbakpakpo jeyda o̱ʼe̱nok ʼuruda tiahuaydik o̱ʼe̱ne. Konigti Apagbaʼ oʼtiahuaypo Jesucristotaj moknopo̱e̱a̱ʼne. Kenpaʼti Jesucristo eʼtiakte moʼnopoʼto̱e̱po ʼurunanada moknopo̱e̱a̱po. Konig jeyda siokpo huanopoʼtaj eʼtaʼte huadaknada moknopo̱e̱a̱po. Ym -Ken Jesúsere oteʼte o̱ʼe̱po, nog huanigpe̱i̱kaʼeri doere o̱ʼe̱po, konig Dios o̱ʼi̱kaʼ eynanada keregnada senognanada o̱ʼe̱a̱ʼnok Apag Diosa oʼeypakaʼuy. Kenpaʼti “In doʼhued Huasiʼpo huadiʼda meʼta̱e̱ne. Kentaj ijtodurugpaki.” Kurudya̱ʼ huaʼayoʼda oʼpe̱e̱ʼuy. Jeyyaʼda Diosyaʼ oʼpe̱e̱ʼuy. l Vk 'Jesucristo huaboroʼ huairi o̱ʼe̱po teynanada o̱ʼe̱. ʼUrunanada o̱ʼe̱po oʼtiakapo. ʼUrunanada kenpaʼti senogda oʼtiahuayʼuy. Da onahueʼ o̱ʼnene. Ijtiahuayʼuypo buttida oʼnonaʼne. j 9In onʼnigmadoyaʼnig do eʼbueydeʼte yanʼnopounhuahuikaʼapet. Cristotaj Pedro nogomeyere onʼtiahuayʼuyate. ʼUruaʼnanada senogda o̱ʼu̱yate. ji O Aʼti ijbueyapoy Jesucristo Huairia menopo̱e̱a̱ʼdene. Do bueyhued i̱jje̱po onaʼti onʼmanopo̱e̱a̱ʼne. ʼUrunopoʼda dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Diostaj ʼurunanada yanigpe̱i̱kaʼ. Onaʼti onʼmanopo̱e̱a̱ʼne. h %g E Kenda oʼnonaʼdene moʼnopo̱e̱det kenpaʼti buttida huaʼa dakaʼ moknopo̱i̱kaʼdet okkahuehueʼ kaʼneʼpo onteʼti onʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼne. Jf  Diosen ʼurunanada oʼkikaʼnok Jesucristo Huairi oʼpakpo durugteda kurudyo̱ boʼtohuaʼapone. Jesucristo huamanopoʼyareaʼeria moʼnoeanhuahuikaʼapone. Diosensiʼpo oʼnoeonhuahuikaʼapo. Be  Diosa konig huasiʼpo aʼmato̱e̱yaʼpo moʼbaktieʼeaʼuynok nogi̱ti nogi̱ti Diosen mogkikaʼpo nogi̱ti nogi̱ti moʼnoknopo̱i̱kaʼpo moʼnoknopo̱e̱po batikhueʼ moʼe̱a̱po. d ) Ken konig kikahueʼ e̱e̱ʼnayo konig ikpobig konig ikpohuiok o̱ʼe̱ne. Diosa oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼuyne i̱da okkahuedene. *c OKenda konig nogi̱ti nogi̱ti eʼkikaʼnayo namaʼda kikahueʼ o̱ʼe̱a̱pone kenpaʼti nogi̱ti nogi̱ti ʼuruda Jesucristo Huairitaj oknopo̱e̱a̱pone. b +Diosenyoʼda ya̱gʼkikaʼpo konig huamaʼbuytaj diʼ e̱e̱ʼpaʼ ayaʼtada diʼ monʼmae. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritakon diʼ monʼmae. wa iKenpaʼti katetapiʼ eʼeretpakpiʼ kejeʼ aʼdik moʼnepo nogi̱ti nogi̱ti huadakyoʼda ijkaʼapoy monʼnopo̱e̱po huadak mogkikaʼ. Dakhueaʼ kahueʼ moʼne. Kenpaʼti paiʼda eʼnopoʼe̱nayo diayhueʼada Diostaj dakaʼ moʼnoknopounhuahuaʼpo batikhueʼ moʼne. Kenpaʼti Diosda e̱ʼe̱paʼtij huakkaʼ monʼpakpo kenpaʼda Diosenyoʼda monʼpakpo mogkikaʼ. ` +Konige̱po Diostaj moʼnoknopo̱e̱po huakkaʼ moʼderetpakpo ʼuruaʼnanada mogkikaʼ. Kenpaʼti Diosen nogi̱ti nogi̱ti monʼnopo̱i̱kaʼ. "_ ?Dios oʼpakpo kenpaʼti teynanada o̱ʼe̱po, “Katetapiʼ boʼeretpakikaʼuy kanʼbatikeʼpo onʼtihuapokapone. Dakhueaʼ boʼkikaʼuy kanʼbatikeʼpo onʼtihuapokapone. Kenpaʼti konig Diosen ʼurunopoʼ kanʼnopoʼto̱i̱keʼpo onʼtihuapokapone.” Diosa oʼpakpo monaʼuyne. ^  Teynanada o̱ʼe̱ Dios. Teyda o̱ʼe̱po ʼuruaʼnanada eʼkaʼtaj boʼtihuapokikaʼne. Kenpaʼti dakaʼ kanʼnigpe̱i̱keʼpo boʼtihuapokikaʼne. Diostaj oknopo̱e̱nok nogi̱ti nogi̱ti ʼurunanada Diosen kikaʼdik o̱ʼe̱ne. Kenpaʼti Dios ʼurunanada o̱ʼe̱po huadaknanada oʼkikaʼpo oroʼtaj moʼbaktieʼeaʼuyne konig keʼnensiʼpo hua̱e̱ʼ moʼbaktieʼeaʼuyne. )] MDiostaj Jesús Huairitaere nogi̱ti nogi̱ti moknopo̱e̱nok Diosa nogi̱ti moʼtinepahuiʼpo ʼurunopoʼda moʼmanopoʼto̱i̱keʼ kenpaʼti dakaʼ moʼmanoeyeʼ. Kenda onʼnigtionaʼpakikaʼne. Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri nogi̱ti nogi̱ti ʼuruaʼnanada nopo̱i̱kaʼdik moʼe̱. '\ KDo Simón Pedro i̱jje̱po onʼnigmadoyaʼne, huadiʼda huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy. Jesucristoen huanigpe̱i̱kaʼeri i̱jje̱y. Jesucristoen kamanbatiaʼpakikeʼpo Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Opud konigti oroʼ Diostaj kenpaʼti Jesucristotaj moknopo̱e̱ne. Dios kenpaʼda huadakda o̱ʼe̱po Jesucristotaj oknopo̱e̱nok oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼpo moʼnopoʼyareaʼne. Huadakda moʼe̱ne monaʼne. _[ 9 O̱ʼnen huamaʼbueyen huasiʼpo huabaktieʼeaʼeria saludos moʼnigtaʼmonaʼne.DZ  Huakkaʼda eʼnonaʼtaʼ ijpaknigʼa oy berobaʼte nigmadoyahueʼdik o̱ʼnene. Aʼti opudte eʼhuataʼ ijpaki. Oroʼomey huakkaʼ aʼdurugpakyaʼpo opudtaj eʼtaʼhuadetaʼ ijpaki. Y / “Boʼtiak,” opuda̱ eʼmanaʼnayo namaʼda huamanmadikaʼeriere dakhueaʼ bokikaʼapone. Juana keneʼhua̱ya̱ʼ huaʼa oʼnigmadoyaʼuyate. 5X e Cristoen hueretda eʼmanmadikaʼ manmadikahueʼ e̱ʼi̱kaʼnayo o̱ʼnen jakyo enʼtiaknayo o̱ʼnen jakyo bakuda̱hueʼ yanʼmaikaʼ. “Boʼtiak,” manahueʼ yanikaʼ. vW g Cristoen eʼmanmadikaʼtaj ayaʼada eʼpe̱e̱unhuaʼdeʼada onʼbatikpo Diostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. Cristoen eʼmanmadikaʼtaj ayaʼada onʼnigpeeonhuahuikaʼpo Apag Diostaj Diosen Huasiʼpoeretaj dakaʼ oʼnoknopo̱i̱kaʼ. :V oDiosen ʼuruda boʼkikaʼdepo Diosyaʼ huadakhuapa aʼbaeyaʼpo da huamanmadikaʼeritaj pe̱e̱hueʼ yanikaʼ. Kenomeytaj pe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼpo huadakhuapa moʼbaeʼapone. iU MHuakkaʼda da huamanmadikaʼeri aratbutere o̱ʼnikaʼ. Oroʼtehuapaʼ Diosyaʼ Jesús tiakhueʼ o̱ʼu̱yate. Jesús hueretda huabokerek ehueʼ o̱ʼu̱yate. Namaʼda onʼmanmadikikaʼ. Jesucristotaj pakhueʼ o̱ʼne. T /Diostaj diʼ o̱ʼe̱po keʼnen huaʼa oʼnigpe̱e̱po oʼkikaʼne. Huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ. Ken Diosen huaʼa aʼnennada oʼpe̱e̱ʼuyne. S Oy ijjeretpakpo oʼnonaʼne, huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ. Aʼnennada kenda Diosa oʼmanaʼuyate. Onteʼti doʼhuakon oʼnonaʼne. R 3Huakkaʼmon huaknopo̱e̱ʼeri huasiʼpotaj ijbatiahuaypo Apag Diosen buttida huaʼa dakaʼ onʼnigpe̱i̱kaʼpo o̱gkikaʼnok ijdurugpakmey. sQ aJesucristo Huairi Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱po Apag Diosere oroʼtaj dakaʼ kamatinoikeʼ. Oroʼtaj kamatinepahuieʼpo kenpaʼti kanopoʼnoeye̱ʼ. Diosa kenda moʼnigkikapone buttida huaʼa oknopo̱e̱po huayahuaya diʼ monʼmaikaʼ. P Kenaʼpo Jesucristoen buttida huaʼa oroʼomeyen huanopoyaʼ oknopo̱i̱kaʼne. Buttida huaʼa oknopounhuahuikaʼpo diʼ o̱ʼnene. 7O kDo Juan huaknopo̱e̱ʼeritaj huamanmadikaʼeri i̱jje̱po onʼnigmadoyaʼne. Huidpo Cristoen huaktieʼeaʼeritaj oʼnigmadoyaʼne. O̱ʼnen huasiʼpo huaknopo̱e̱ʼeritaj ijmanigmadoyay. Buttida huaʼa yoknopo̱e̱po dakaʼ diʼ onʼmaene. Ayaʼ buttida huaʼa huaknopo̱e̱ʼeria diʼerea moʼe̱ne. N# Jesucristo Huairia opudtaj dakaʼ boʼtihuapokikeʼ. Diosa diʼ moʼmaikeʼ. Diosen Noki̱re̱ga̱ opudtaj kamanopoʼto̱i̱keʼ.OM Ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuya saludos onʼmanigdiktaʼmonaʼ. DL Nogtaj nogtaj diʼda yanʼmaepo huayahuaya yanʼmabajbaj. `K9 Kenyoʼda onʼnigmadoyaʼne, egomey, pogomey. Yanʼdurugpak, dakhueaʼ ekaʼnayo yanʼnopoʼkoreaʼ, nogi̱ti nogi̱ti Jesucristotaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Doʼtakon mennigpe̱i̱kaʼ. Nogtaj nogtaj bahuadiayhueʼ yanikaʼ. Nogtaj nogtaj yanʼmanopoʼnoeya̱ʼ. Dios diʼ oʼmaikaʼpo huamanoeya̱ʼikaʼeri o̱ʼe̱po opudere kaʼnikeʼ. JJ  Dakhueaʼ huakaʼeritaj huiyokaʼ maboroaydik i̱ʼe̱, castiga o̱gkaʼdik i̱ʼe̱ Jesús Huairia menaʼuyne. Do yo̱kye̱depo huiyokaʼ maboroayhueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo huahued i̱jje̱poed dakaʼ ijmanigmadoyay. Opuda̱ nogi̱ti nogi̱ti kanoknopo̱e̱ʼpo kenpaʼti okbatikhueʼ kaʼneʼpo Jesús Huairia menaʼuyne. I5 Castiga o̱gkahueʼdiko̱nig i̱jje̱po konig huiyok ehueʼ i̱jje̱y kenpaʼti opudomey Diostaj dakaʼ moʼnigpe̱i̱kaʼpo konig Diostaj teyda moʼe̱nok menokiti durugda i̱ji̱kaʼapoy. Opudomey nogi̱ti nogi̱ti ʼuruaʼnanada kaʼnigpe̱i̱keʼpo ijmanigtionaʼpakikay. :Hm Cristotaj moʼnigpe̱i̱kaʼpo buttida eʼhuaaʼnayo castiga o̱gkahueʼdik i̱jje̱y. Cristotaj nigpe̱e̱hueʼ moʼe̱po buttida eʼhuaaʼnayo castiga o̱gkaʼdik i̱jje̱y. dGA Opudomey dakhueaʼ kahueʼ kaʼnikeʼpo ijmanigtionaʼpakikay. Cristotaj yoknopo̱e̱po buttida ijjay kanʼnopo̱e̱ʼpo konige̱po kenpaʼ nigtionaʼpakhueʼ i̱jje̱y. Opud dakhueaʼ kahueʼ e̱ʼnikaʼtaʼ ijpaki. Pabloa ʼuruda oknopo̱i̱kaʼpo kenpaʼti huadakda o̱ʼi̱kaʼ doʼtaj kanʼbatiaʼpakeʼpo manigtionaʼpakikahueʼ i̱jje̱y. F Cristotaj yoknopo̱i̱kay kenpaʼti Cristoa meʼnopoʼto̱i̱kaʼne. Buttida ijjay. Kenda opudomeya̱ eknokottaʼ ijpaki. E  “¿Menpaʼ do dakaʼ Jesucristotaj yoknopo̱e̱?” Dakaʼ o̱ʼnada yanʼnopo̱e̱ʼ. “¿Menpaʼ Cristotaʼ dakaʼ ijnigpe̱i̱kaʼ?” Dakaʼ onda yanʼnopo̱e̱ʼ. “¿Menpaʼ hueretda Diosen huabaktieʼeaʼeri i̱jje̱?” Dakaʼ onda yanʼnopo̱e̱ʼ. Dakaʼ eknopo̱e̱ʼnayo Cristoa opudennopoʼ oʼnopoʼto̱e̱po hueretda Cristoen o̱ʼe̱y nopo̱e̱ʼdik moʼe̱. Dy Huabokereka Cristotaj hue̱ypa cruzte eʼarakte konig teyhueʼ e̱e̱ʼtada oynayo Dios teynanada o̱ʼe̱po Cristotaj oʼnoeanhuahuikaʼ. Konig Cristo teyhueʼ o̱ʼu̱yate. Oroʼ kenpaʼti teyhueʼda o̱ʼi̱kay. Opudtaj aʼtihuapokyaʼpo kenpaʼti aʼmanmadikayaʼpo Cristotaj dakaʼ oknopo̱e̱nok Diosa moʼnopoʼto̱e̱po moʼnopoʼteypakaʼnok ʼurunanada oʼnoikay. ]C3 Cristoa menaʼnok ijmaboroayikay kenda eʼnopo̱e̱ʼtaʼ boʼpaknok dakhueaʼ huakaʼeritaj Diosa castiga e̱gkadeʼte moʼnopo̱e̱a̱po. Cristoa opudtaj e̱gkaʼte teynanada o̱ʼe̱po moʼnopoʼto̱i̱kaʼ. }Bs Opudomeya̱ nogte dakhueaʼda bokaʼuy. Diostaj nigpe̱e̱hueʼada dakhueaʼda bokaʼuy. “Yanʼnopoʼkoreaʼ, dakhueaʼ eʼkaʼ yanʼbatik,” oʼnonaʼuy. Bottaaʼ opudtaj onʼtaʼhuadunhuahuaʼpo “Yanʼnopoʼkoreaʼ dakhueaʼ eʼkaʼ yanʼbatik,” oʼnonaʼuyne. Oy opudtaj taʼhuade̱hued i̱jje̱po onteʼti konigti oʼnonaʼne. Do onteʼti enʼhuatiakdeʼte kenomeyerea nogomeyerea nopoʼkoreahueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼti dakhueaʼ eʼkaʼ batikhueʼ e̱e̱ʼnayo castiga oʼnogkaʼapone. +A Q Onteʼti opudtaj ijhuahuaʼapoy. Bapaaʼ ijbahuahuaʼapoy. Aʼbataʼhuadunhuayapo ijbahuahuaʼapoy. Huaknopo̱e̱ʼeri dakhueaʼ ekaʼnayo castiga ijmagkaʼapoy. Huaknopo̱e̱ʼeri dakhueaʼ eʼkaʼdeʼte kentaj castiga ka̱gkeʼpo dakhueaʼ oʼkaʼ bapapiʼ bottapiʼ bahuaaʼdik o̱ʼne. @! Kenpaʼti opudomeyte onteʼti enʼhuatiakatodeʼte opuda̱ sueʼda aʼnen dakhueaʼda boʼkikaʼdepo nopoʼkoreahued moʼe̱po kenpaʼti nogomeya̱ eʼbokerekbo o̱gkaʼpo eʼmuneʼboʼ o̱gkaʼpo nogtaj nogtaj onʼbakdejpo Diostaj dakhueaʼda o̱gkikaʼpo do enʼhuatiakdeʼte opudomeytaj diga̱ʼda okbiraʼdik i̱jje̱a̱petpiʼ, huakkaʼda huikdik i̱jje̱a̱petpiʼ. Kenda ijmeʼpuki.? Opudtaj ijhuahuaʼapoy. Onʼhuatiakdepo kenda opudomeya̱ boʼkikaʼnok doʼhua pakhueʼdikpiʼ o̱ʼneapet ijmeʼpuki. Kenpaʼti doʼhua onʼhuatiakdepo kenda doʼhua oʼnogkaʼapetnig opudomeykon kenda pakhueʼ moʼe̱a̱pet. Kenda onʼtomepuʼkene Doʼhua enʼhuatiakatodeʼte opuda̱ nogtaj nogtaj i̱ghuaʼda moʼmanaʼpakapetnok onʼtomepuʼkene. Doʼhua enʼhuatiakatodeʼte opuda̱ nogtaj nogtaj dig moʼbahuahuayapetnok onʼtomepuʼkene. Enʼhuatiakatodeʼte opuda̱ dig moʼmahuanopo̱e̱a̱petnok onʼtomepuʼkene. Enʼhuatiakatodeʼte huataʼda huakkaʼ boʼeretpakikapetnok onʼtomepuʼkene. Doʼhua enʼhuatiakatodeʼte ayaʼda onʼpe̱e̱po huayahuaya dakhueaʼda moʼbahuaaʼapetnokpiʼ onʼtomepuʼkene. Enʼhuatiakatodeʼte nogtaj nogtaj moʼmanmahui̱ʼi̱apetnok onʼtomepuʼkene. Doʼhua enʼhuatiakatodeʼte opudomeya̱ huataʼda huakkaʼ diʼnanada i̱jje̱y moʼnopo̱e̱a̱pet onʼtomepuʼkene. Enʼhuatiakatodeʼte aratbuta onteteyoʼ dakhueaʼda yanʼmagkaʼapet ijnopo̱e̱po opudtaj onʼtomepuʼkene. '>G “Pablo huadakda o̱ʼe̱.” Opudomeya̱ doʼtaj kanʼtiaʼpakeʼpo huataʼda dakaʼ oʼbatiaʼpak opudomeya̱ namaʼda onʼtinopo̱e̱tpiʼ. Kenpaʼ tinopo̱e̱hueʼ meneʼ. Diosa beʼtiahuayikaʼne Jesucristotaj yoknopo̱e̱po opudtaj onʼnigmadoyaʼne kenpaʼtiʼ konige̱po opudomey Diostaj nogi̱ti nogi̱ti kanoknopo̱e̱ʼpo Jesucristotaj yoknopo̱e̱po onʼnigmadoyaʼne, huadiʼda egomey pogomey. Z=- “Corintoyo huaknopo̱e̱ʼeritaj yanʼbahuahuatiʼ.” Titotaj nog huaknopo̱e̱ʼerieretaj ijmanaʼuy. Titoa namaʼda magkahueʼ moʼmaeʼuy. Tito doere konigti oʼnopo̱i̱kay kenpaʼti konigti oʼkikay. ;<o Kanʼmanmadikeʼpo huabokerektaj opudte ijnigmataʼmonaʼuy. Opudomeytaj namaʼda kamagkeʼpo bataʼmonahueʼ o̱ʼnuyne. Opuden huakupe pakhueʼ o̱ʼnepo okbaehueʼ o̱ʼnuy. Y;+ “Pabloa oroʼen huakupe okbaehueʼ moʼu̱yne.” Opudomey beʼapiʼ yanʼbatiaʼpakapetnigʼa “Pabloa nogpaʼda oroʼtaj dakhueaʼ mogkaʼpo konig namaʼda mogkaʼuyne.” Yanʼbatiaʼpakapetpiʼ. ':G Do konig opudomeyen huaojonig i̱jje̱po opudomeytaj huakkaʼnanada onʼpakne. Ijpakpo opudtaj katetehueʼ onʼmanmadikanhuahuaʼapone kenpaʼti onʼtihuapokonhuahuaʼapone. Nogi̱ti nogi̱ti Jesucristotaj kanoknopo̱e̱ʼpo Diosere kanʼnoeonhuahuikeʼpo onʼtihuapokonhuahuaʼapone. Opudtaj nogi̱ti nogi̱ti diʼ o̱ʼnikaʼnigʼa doʼtaj diʼ o̱ʼnenok nogi̱ti nogi̱ti diʼ ehueʼ menikaʼ, ijnopo̱e̱po. v9e Onteʼti opudtaj aʼbataʼhuadunhuahuayaʼpo ijhuahuaʼapoy. Bapaaʼ ijhuahuaʼapoy. Enʼmandikayoʼda huakupepiʼ beyok onahueʼada oʼnoke̱a̱pone. Opuden huakupe pakhueʼ i̱jje̱po Jesucristotaj opuda̱ dakaʼ eknopo̱e̱ʼ kenpaʼti doʼtaj dakaʼ eʼpe̱e̱taʼ kenyoʼda ijpaki. Doa huakkuruda Jesucristoen huadak huaʼa oʼnonbatiaʼpakpo oʼnoknopo̱e̱a̱ʼuyne. Konige̱po do konig opud huaknopo̱e̱ʼerien huaojonig onʼta̱e̱ne. “Huakupe beyok, doʼhuedsiʼpo,” onahueʼ o̱ʼnikaʼne konige̱po huaojomeyapiʼ huasiʼpotaj onʼbayokikaʼ. Huasiʼpoanayo huaojomeytaj bayokhueʼdik o̱ʼnikaʼ. 98k Nog huakkaʼ jakyo nog Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj Jesucristoen huadak huaʼa dakaʼ ijmanmadikikaʼuy. Opudtakon konigti dakaʼ onʼmanmadikikaʼuyne. Kenomeya̱ huakupe boʼyokikaʼuy. Opudtanayo “Huakupe yokhueʼ meneʼ,” oʼnonaʼuyne. Opudomeytaj namaʼda enaʼnayo doʼtaj bekkahueaʼ. Q7 Diosa beʼteyaʼnok opudere ʼuruaʼda onʼnigkadhuahuikaʼuyne. Konig Diosayoʼda kaʼdik o̱ʼe̱nok ijkikaʼuy. Ijbayareaʼuy. Konig aratbuta tiahuayhued o̱ʼnikaʼnig doa onʼnigkaʼuyne. Eʼkaʼte, “kaʼtihuay” opudomeya̱ onʼdaʼuy. Do Jesucristoen huamataʼmonaʼeri i̱jje̱y. Kenda opudomey kanʼnopo̱e̱ʼpo konig Dios eʼkaʼpaʼ ʼuruaʼda oʼnigkikaʼuyne. Opud Corinto huaknopo̱e̱ʼeriere i̱jje̱po kenda onʼnigkadhuahuikaʼuyne. G6 Doʼtaj huadakda tiaʼpakdik e̱ʼneʼtada konig tiaʼpakhueʼ o̱ʼnemeʼnok konig opudere huadakda ijkikaʼuy huasego̱nig huataʼda opudtaj madoyaʼdik i̱jje̱y. Dopiʼ sigda huadak e̱e̱ʼpiʼ inomey ʼurunanada huamanmadikaʼeri huadak o̱ʼne moʼtinopo̱e̱piʼ dokon huadak i̱jje̱y yanʼnopo̱e̱ʼ. w5g Konige̱po tey ehueʼ i̱jje̱po durugda i̱jje̱y. Aratbuta dakhueaʼ doʼtaj enʼtidikeʼte durugda i̱jje̱y. Sueʼda aypo ijto̱e̱po eʼkusitokpiʼ durugda i̱jje̱y. Jesucristotaj ijnigpe̱i̱kaʼnok aratbuta dakhueaʼda menogkaʼnok durugda i̱jje̱y. Jesucristotaj yoknopo̱e̱po paiʼda ijnignopoʼe̱po durugda i̱jje̱y. Konige̱po kenokaʼ tey ehueʼ i̱jje̱nok Diosa beʼteypakaʼne kenpaʼti beʼtihuapokne. Corinto Jesucristoen huabaktieʼeaʼeritaj Pabloa oʼmatimepuʼkeʼuy 24] “Ontaj diʼ o̱ʼi̱keʼne. Kenpaʼda diʼ o̱ʼe̱po nog pakhueʼdik o̱ʼe̱nok aratbut tey ehueʼ e̱e̱ʼnayo doa teyda i̱jje̱po batiahuayaʼdik i̱ji̱kay.” Jesús Huairia menaʼuynok ken tey ehueʼ i̱jje̱po durugda i̱jje̱po Dios teynanada o̱ʼi̱kaʼ batiahuayaʼdik i̱ji̱kay. 33_ “Huakkaʼ paiʼda ijnopoʼunhuahuikaʼpo doʼtaj beʼyareʼpo totoʼen huataʼmonaʼeritaj mekmaenaʼ.” Jesús Huairitaj bapaaʼ huataʼda ijnigtionaʼpakmeʼnigʼa W2' Kurudyo̱ kenda ijtiahuayʼuynigtaj kenpaʼti ijpe̱e̱ʼuynigtaj ʼurunanada o̱ʼu̱ynok huadakda do i̱jje̱y do huataʼda tinopo̱e̱hueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo paiʼda nopo̱e̱ʼdik i̱ji̱kay. Konig eʼpida eʼtiokhuedpaʼ huanopoyaʼ i̱ji̱kay. Kenda kakeʼpo Diosa oʼpakmeʼnok totoʼen huataʼmonaʼeria behuatiakmeʼne. V1% Huadakda i̱jje̱y kenpaʼti dakaʼ ijkikay huataʼda eʼtiaʼpaktaʼ eʼpaknayo huataʼ tiaʼpakdik i̱jje̱y. Namaʼda tiaʼpakhueʼ i̱jje̱po huataʼda buttida ijtiaʼpakikay. Huadakda i̱jje̱y. Dakaʼ ijkikay tiaʼpakdik e̱ʼe̱a̱da kenpaʼ tiaʼpakhueʼ i̱jje̱y. Huadakda i̱jje̱y. Huadakda ijkikay. Aratbuta tinopo̱e̱hueʼ meʼneʼpo manahueʼ i̱jje̱y. Kenyoʼda kenda doʼtaj menʼtiahuaypo kenpaʼti menʼpe̱e̱po kenda menʼtinopo̱e̱ʼ. "0= Paraíso ijhuaʼuypo huadakda i̱jje̱y tiaʼpakdik e̱ʼe̱a̱da huadakda i̱jje̱y tiaʼpakhueʼ i̱jje̱po tey ehueʼ i̱jje̱nigtaj ijtiaʼpakapoy. u/c Paraíso ʼurubayo kurudyo̱ kenteda Diosere ayaʼda Diosen huabaktieʼeaʼeria durugnanada o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Ke̱yo̱ Diosa beʼtobehuikuyne. Ke̱ya̱ʼda Diosen huaʼa ijmape̱e̱ʼuy. Kendikti nogomeytaj manahueʼ yanikatiʼ. . Aʼnenda catorce huabayok kurudyo̱ kente Dios o̱ʼi̱kaʼpo Diosen Noki̱re̱ga̱ beʼtobehuikuyne. Cristotaj yoknopo̱i̱kaʼuynok beʼtobehuikuyne. Hua̱so̱ʼdapiʼ noki̱re̱gpiʼ kurudyo̱ beʼtobehuikuyet nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱y. Diosanayo oʼnopo̱e̱. - ,  Huadakda i̱jje̱y beʼapiʼ huataʼda eʼtiaʼpaknayo huadak ehueʼ e̱ʼe̱a̱da huadakda i̱jje̱y donayo huataʼda tiaʼpakdik i̱jje̱y. Kurudyo̱ Dios o̱ʼi̱kaʼpo beʼtiahuayaʼuyne kenpaʼti Dios Huairia ʼurunanada meʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. 3+_ !huakkaʼ jakyaʼ jekbirik ventanayaʼ kusogtoneʼte doʼtaj jekbirik kurupen meʼnonhuarakaʼuyne. Huakkaʼ jak jekbirik kurupen eʼnonhuarakaʼdeʼte ijmakmonʼuy. td~n}|{{Kz=xwqvutpsjs rzqqo"n.ll9k[jihgffdccGbtaa``_^^*]u\\\~YXWVTWS~QO$MULJIHH7H,EE:CBGA?>><;:598l70432h10Q.,+,('&%L$$"N!*Zo{ #@x < O 1h~S]dwlKeyoj ontakon dakhueaʼ megkaʼapetpiʼ. Jesúsen huadak huaʼa oʼmanmadikikaʼnig kennayo pakhueʼnanada o̱ʼe̱. 7lAlejandro sirosot huakaʼeri o̱ʼe̱. Doʼtaj keʼna dakhueaʼ megkameʼne. Dakhueaʼ oʼkameʼnok oroʼen Jesús Huairia castiga o̱gkaʼapo. l Kenokaʼ yatiakpo doʼhued yudtaj beʼtatotiak. Troas huakkaʼ jak Carpoen jakyo i̱jjeanmey. Kenpaʼti doʼhued berobaʼ beʼtatotiak. ; ql Efeso huakkaʼ jakyo Tíquicotaj ijtaʼmonaʼmey.  -l Lucasyoʼda doere o̱ʼi̱kaʼ. Marcostaj yaukpo yahuahuaypo i̱yo̱da onere yanʼtiak. Keʼnanayo eʼmanmadikaʼte tihuapokdik meʼe̱a̱pone. T !l Demas doere o̱ʼi̱kaʼnigʼa doʼtaj eʼtihuapokikaʼada katetapiʼ oʼbatiahuayikaʼnig kenda huakkaʼ oʼpakpo bekhuameʼne Tesalónica huakkaʼ jakyo. Kenpaʼti Crescente Titoere doere o̱ʼnikaʼnigʼa eʼtihuapokikaʼda Crescente Galacia huadaribayo bekhuameʼne kenpaʼti Titoa bekhuaʼpo Dalmacia huadaribayo oʼhuameʼ. ( Kl I̱damon behuatiak, sion. f ElKonige̱po konig “premio” kurudya̱ʼ Diosa meʼnoeanhuahuikaʼapone. Jesucristo Huairi eʼtiakdeʼte kurudya̱ʼ meʼnoeanhuahuikaʼapone. Oroʼ huadakda eʼkikaʼnayo Jesucristoa huadaknanada mogkikaʼapone oroʼtaj. Konig “premio” eʼyok Jesús Huairi huadakda huamanoeynoeyeria huakkaʼtada oʼmanoeanhuahuikaʼapo kurudya̱ʼ. Ayaʼ Jesucristotaj onʼmaboikaʼpo ayaʼtada oʼmanoeanhuahuikaʼapo kurudya̱ʼ Diosere. Timoteotehuapaʼyoʼda oʼbatiaʼpak Pabloa. ElBatikhueʼada ʼuruaʼda Diostaj ijnigpeonhuahuikay. Diosen huaʼa batikhueʼda ijmanmadikanhuahuikay. Totoʼtaj nigpe̱e̱hueʼ i̱ji̱kay. Ayaʼ Diosa menaʼuynig kenda ijkadhuahuikay. ylDiostaj dakaʼ yoknopo̱i̱kaʼnok i̱da huabokerekomeya̱ doʼtaj menʼarakaponok i̱da bueydik i̱jje̱a̱poy. lOnnayo, dakaʼ yanopo̱i̱kaʼpo huadakyoʼ yakikaʼ. Paiʼda eʼnopoʼe̱piʼ dakaʼ Jesucristotaj yaknopo̱i̱kaʼ. Jesucristoen huadak huaʼa batikhueʼada yamanbatiaʼpakikaʼ. Katepiʼ kaʼdik i̱ʼe̱po kenda yakikatiʼ. Ken dakaʼda onaʼne, Timoteo. lButtida eʼmanmadikaʼtaj onteʼti pe̱e̱hueʼ o̱ʼneapo. Adhueaʼpaneʼen enʼbatiaʼpaktaj huakkaʼ onʼpe̱i̱kaʼapo. iKlNogok huakkaʼ huaknopo̱e̱ʼeri buttida eʼmanmadikaʼtaj pakhueʼ o̱ʼneapo. Huamanoeanhuaʼdiktaj pakhueʼ o̱ʼneapo. Huadakda huakaʼ eʼmanmadikaʼ pakhueʼ o̱ʼneapo. Namaʼda huamanmadikaʼyoʼda onʼeretpakapo. 8ilMenokapiʼ aratbut e̱gkupopakte Diosen huadak huaʼa yamanmadikikaʼ. Eʼpe̱e̱taʼ enʼpaknayo eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ e̱ʼneʼtadapiʼ Diosen huadak huaʼa yamanmadikikaʼ. Batikhueʼda kiriga̱yo̱ʼ yamanaʼikaʼ. “Dakhueaʼ boʼkikaʼnig nopoʼkoreaʼdik moʼe̱ne. Jesucristotaj oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne.” Kiriga̱yo̱ʼ yamanaʼikaʼ. “Dakhueaʼ boʼkikaʼnig yanʼbatik yanʼnopoʼkoreaʼ huadakyoʼda ya̱gʼkikaʼpo Diostayoʼda yanʼnigpe̱i̱kaʼ.” Huaknopo̱e̱ʼeritaj kiriga̱yo̱ʼ yamanaʼikaʼ. Kiriga̱yo̱ʼ yamanmadikikaʼ. * OlOnteʼti Jesucristo Huairi oʼtiakapo. Ayaʼtehuapaʼda huakhuairi o̱ʼe̱po oʼtiakapo. Ayaʼada onʼnigpe̱i̱kaʼapo. Aratbut eʼnoetaj eʼbueytakon dakhueaʼ eʼkikaʼnayo Jesucristoa kenpaʼda dakhueaʼ mogkaʼapone. Ken Jesucristo Dioserea meʼpe̱e̱ʼpo ʼuruaʼda onaʼne, sion. %lKen ayaʼada Diosen huakadhuaʼ Diosenbaʼa dakaʼ moʼnopo̱e̱a̱ʼikaʼne. Ayaʼ huadak huakadhuaʼ Diosenbaʼa boʼtihuapokikaʼne.1[lAʼnennanada Diosen huamanbatiaʼpakeria moʼnigmadoyaʼuyate. Nogok nogok Diosenbaʼ moʼnigmadoyaʼuyate. Diosa oʼmanopo̱e̱a̱ʼnok moʼnigmadoyaʼuyate. Nogomeytaj Diosen buttida huaʼa huamanmadikaʼ Diosenbaʼa boʼtihuapokikaʼne. Diosen huaʼa boktibutukeaʼikaʼne. Dakhueaʼ oʼkikaʼnig keʼna moʼnopo̱e̱a̱ʼne. Huadak eʼkikaʼ kenpaʼti Diostaj eʼnigpe̱i̱kaʼ Diosenbaʼa moʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼne. *MlOn huasiʼpoeda̱da Diosen huaʼataj iʼpe̱i̱kaʼuy. Diosen huaʼa iʼpe̱e̱po Diostaj Jesucristoeretaj iknopo̱e̱ʼuy. Jesucristotaj iknopo̱e̱nok Diosa oʼnopoʼkoreaʼpo oʼnopoʼyareaʼ kenpaʼti Diostaj kiriga̱yo̱ʼ eʼnigpe̱i̱kaʼ huadak huakikaʼ Diosa betihuapokikaʼne. M~lKiriga̱yo̱ʼ dakhueaʼ e̱gkikaʼtada doʼa onʼmandikanhuameʼne kenda batikhueʼda yaknopo̱i̱kaʼ. Jesucristoen buttida huaʼa onʼmadikanhuameʼnok kenda dakaʼ yaknopoeonhuahuikaʼ. }l Huabokerekomey eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo dakhueʼda o̱ʼnepo da huaaʼeri o̱ʼnepo nogi̱ti nogi̱ti dakhueʼada onʼnopo̱e̱a̱po. Nogi̱ti nogi̱ti dakhueaʼ onʼmagkaʼapo. Da onʼmanaʼikaʼapo kenpaʼti nogtakon namaʼda onʼmaknopo̱e̱a̱po. 1|[l Kenpaʼti ayaʼda Jesucristotayoʼda huanigpe̱i̱kaʼeritaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomeya̱ dakhueaʼ onʼmagkaʼapo kenpaʼti paiʼda onʼmanopoʼe̱a̱ʼapo. N{l Huabokereka dakhueaʼda meʼnogkameʼne. Paiʼnanada ijnopoʼenhuahuaʼmey. Antioquía huakkaʼ jakyo kenpaʼti Iconio huakkaʼ jakyo kenpaʼti Listra huakkaʼ jakyo huabokereka dakhueaʼnada menogkameʼne. Huakkaʼ paiʼnanada enʼnopoʼeanhuahuaʼtada Diosa beʼtihuapokonhuahuameʼne. Kenda ayaʼ oʼtinopo̱e̱ne, sion. gzGl Diosen Jesucristoenere buttida huaʼa oʼmanmadikikaʼ dakaʼ oʼtinopo̱e̱ne, sion. Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼ oʼtinopo̱e̱ne. Kenda Diosa oʼpak oʼkikaʼ oʼtinopo̱e̱ne. Diostaj oʼdurugpakikaʼ oʼtinopo̱e̱ne. Diostaj Jesucristoeretaj dakaʼ oknopo̱i̱kaʼ oʼtinopo̱e̱ne. Beʼapiʼ oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼneonhuahuikaʼ kenomeytaj i̱dada bahuadiayonhueʼ o̱ʼi̱kaʼ oʼtinopo̱e̱ne. Doʼtaj dakhueaʼ eʼnogkaʼtada diayhueʼ o̱ʼi̱kaʼ oʼtinopo̱e̱ne. Aratbuttaj diʼ oʼmaikaʼ oʼtinopo̱e̱ne. Paiʼda eʼnopoʼunhuahuada oknopo̱e̱batikhueʼ o̱ʼi̱kaʼ oʼtinopo̱e̱ne. ?ywl Sueʼda huakkaʼmona onʼmanigpe̱e̱a̱po. I̱dada namaʼda onʼmanmadikanhuaʼ ayaʼada onʼmaknokotpo onʼmanigpe̱e̱batikapo. Konigti aʼnennanada Janes Jambresere namaʼda onʼbatiaʼpakʼuyate. Aratbuta i̱da onʼmaknokotpo onʼmanigpe̱e̱batikʼuyate. Keneʼhua̱ya̱ʼ Timoteotaj onaʼuyate Pabloa. -xSlAʼnennanada bottaʼ tidig huakaʼeri o̱ʼnikaʼuyate. Janes Jambresere o̱ʼnikaʼuyate. Egipto gobierno huairia Moiséstaj nigpe̱e̱hueʼ ka̱e̱ʼpo tidig o̱gkaʼuyate. Ken konig namaʼda huamanmadikaʼeri o̱gkikaʼpo. Jesucristoen buttida huaʼa oknopo̱e̱hueʼ yaneʼ namaʼda onʼmanikaʼapo. Namaʼdayoʼ onʼnopo̱i̱kaʼpo buttida huaʼa oʼmanmadikikay eʼmanaʼada Diosen namaʼnada onʼmanmadikaʼapo. wlKenpaʼti inomey ettoneʼ huabodik eʼmanmadikaʼtaj enʼpe̱i̱kaʼada Jesucristoen buttida huaʼa nopoenkahueʼdik o̱ʼnikaʼ. Wv'lSueʼdamon namaʼda huamanmadikaʼeri o̱ʼnepo Diostaj namaʼda eʼmanmadikaʼ onʼmanmadikikaʼ. Namaʼda onʼmanikaʼpo nogen jakyo onʼkudikaʼpo ettoneʼtaj namaʼda onʼbatiaʼpakpo engaña o̱gkikaʼ. Kenomey ettoneʼa̱ i̱da namaʼda eʼmanmadikaʼ oʼnoknopo̱i̱kaʼpo namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼpo dakhueaʼda o̱gkikaʼ. Au{lOnere yanʼbatadiʼkeaʼapetpiʼ. Onere yanʼtionaʼpakapetpiʼ. Ontaj monʼmadikaʼapetpiʼ, kenda eʼkaʼada “Dios teyhueʼ o̱ʼe̱. Aratbuttaj batihuapokhueʼdik o̱ʼe̱. Dakhueʼtaj yareahueʼdik, eʼbueytaj noyhuada̱hueʼdik o̱ʼe̱ Dios.” Aratbuttaj manaʼdik o̱ʼneapo. Kenomeytaj yamaki̱kaʼ. tlHuadiʼda onʼta̱e̱ne eʼmanaʼada dakhueaʼ onʼmagkaʼapo. Dakaʼ oknopo̱e̱hueʼada dakhueaʼ onʼmagkaʼapo. “Huairi i̱jje̱y.” “Huadaknanada i̱jje̱y.” “Huakkaʼ ijnopo̱e̱y.” Namaʼda onʼmanbatiaʼpakapo. Diostaj pakhueʼda o̱ʼnepo huamaiʼhue̱ eʼmamayikaʼtaʼ oʼderetpakapo, baile oʼderetpakikaʼapo, kenpaʼda eʼdurugpaktaʼ oʼderetpakikaʼapo. s9lNogomeytaj diʼ maehueʼ o̱ʼneapo. Matinepahuihueʼda o̱ʼneapo. Manoeynoeyhueʼ o̱ʼneapo. Bakkahueahueʼ o̱ʼneapo. Dakhueaʼ onʼmahui̱ʼi̱a̱ʼapo. Katetapiʼ oʼderetpakikaʼapo. Matinepahuihueʼda dakhueaʼ onʼmagkaʼapo. Huadak huakaʼeriomeytaj onʼbahuadiayapo /rWlHuataʼda diʼnanada o̱ʼneapo. Huakupe huakkaʼ oʼderetpakikaʼapo. ʼUruda i̱jje̱y kenpaʼda onʼnopo̱i̱kaʼapo. Huadaknanada ijkikay namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼapo. Huadaknanada ijkikay namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼapo. Diostaj onʼtibiraeʼikaʼapo. Huaojtaj hua̱ye̱eretaj manigpe̱i̱kahueʼ o̱ʼneapo. Nogomeya̱ huadak onʼmanigkikaʼnigʼa “Dakiti” manahueʼ o̱ʼnikaʼapo. Diostaj pakhueʼ o̱ʼneapo. Iq lNogok keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete Jesucristo tiakhued e̱e̱ʼte aratbut dakhueaʼnanada o̱gkikaʼapo. Keʼpoda o̱ʼe̱a̱po. Kenokaʼ ayaʼada Diostaj oknopounhuahuahueʼdik o̱ʼneapo. {polEʼnopoʼkoredeʼte onteʼti totoʼtaj nigpe̱i̱kahueʼ o̱ʼnepo Diostaj huaboaʼda onʼnigpe̱i̱kaʼapo.voelHueretda huaknopo̱e̱ʼeriere sueʼada namaʼda oʼnoknopo̱e̱po Diosen buttida huaʼa eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. Nopoenkahueʼ o̱ʼnepo totoʼtaj onʼnigpe̱i̱kaʼ. Dakteynopoʼda ya̱e̱po buttida huaʼayoʼ dakaʼ yamanmadikaʼ. Dakaʼ iʼmanmadikaʼpo kiriga̱yo̱ʼ yamationaʼpakpo Diosa kamanopoʼkoreʼpo buttida huaʼa kaʼnoknopo̱e̱ʼpo. .nUlOroʼ Jesucristoen huanigpe̱i̱kaʼeri o̱ʼe̱po Diosen huadak huaʼa huamanmadikaʼeri e̱ʼe̱a̱da oʼdiaypo batoareʼikahueʼdik o̱ʼe̱po ayaʼtada dakaʼda manbatiaʼpakdik o̱ʼi̱kaʼpo dakaʼ manmadikaʼdik o̱ʼe̱ne. Nogomey dakhueaʼ e̱gkaʼte bahuadiayonhueʼdik o̱ʼe̱ne. jmMlSueʼda huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼnikaʼ kenteda i̱ʼi̱kaʼne. Huakkaʼdikda onʼbatiaʼpakikaʼnigʼa namaʼda onʼbatiaʼpakikaʼ. I̱da huayahuaya onʼbahuadiaypo onʼbatoareʼikaʼ. Kenomeytaj manpe̱e̱hueʼ ya̱e̱ʼ. Bl}lHuaboa dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ huakkaʼ onʼnopo̱i̱kaʼpo dakhueaʼ eʼkaʼ oʼderetpakikaʼ. Ken konig pakhueʼ ya̱e̱. Dakhueaʼ eʼkaʼ nopo̱e̱hueʼ ya̱e̱ʼ. Huadak eʼka kenpaʼti kenda Diosa oʼpak kenyoʼda yanopo̱e̱po yaeretpakikaʼ. Huakkaʼ yapakpo Diostaj dakaʼ yaknopo̱i̱kaʼpo yanigpe̱i̱kaʼ. Huakkaʼ yapakpo aratbuttaj diʼ yamaikaʼ. Huakkaʼ yaʼpakpo huaknopo̱e̱ʼeri ayaʼtada yamanoeynoeyikaʼ. Nog huaknopo̱e̱ʼeri ʼurunopoʼda Diostaj dakaʼ onʼnigpe̱i̱kaʼ dakaʼ onʼtionaʼpakikaʼ kenomeyere ʼuruaʼda ya̱gʼkikaʼ. ak;lDiosen ʼurunada eʼkaʼtaʼ eʼpaknayo ʼurunopoʼda i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne huadaknada nopo̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne, huadakda kikaʼdik o̱ʼe̱ne, “Doʼtaj bekkahueaʼ,” tionaʼpakikaʼdik o̱ʼe̱ne, kenyoʼda huadakda oʼkikaʼpo ʼuruaʼda Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo Diosenyoʼda o̱ʼe̱po, Diosa oroʼtaj durugnanada moʼe̱a̱pone. Xj)lHuakkaʼmon Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeri eʼnopoʼkoredeʼte ʼurunopoʼda Apag Diostaj dakaʼ onʼnigpe̱i̱kaʼpo Diostaj onʼdurugpakaʼikaʼ. Kenomey konig huairien ʼuru platoʼ o̱ʼne. Konig huairien oro huakupe platoʼ konig o̱ʼne. Nog huairi enʼbatiakte onʼbatobapeʼpo ʼuru oro platoʼ hua̱e̱ʼte onʼbapeʼikaʼ. Nog huaknopo̱e̱ʼeria Jesúsen sueʼda oʼnoknopo̱e̱ dakiti nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnenok Diosa batodurugpakhueʼ oʼmae. Konig sorok koso o̱ʼnepo konig huakkaʼtehueʼ o̱ʼnepo konig oktig tajpo konig huaenaʼ o̱ʼne, beʼapiʼ pakhueʼdik o̱ʼne. `i9lDiosen buttida huaʼa o̱ʼunhuahuikaʼapo. Batikhueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼti hueretda huaknopo̱e̱ʼeri okbatikhueʼada oʼnoknopounhuahuikaʼapo. “Diosen hueretda huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosa oʼmaki̱e̱ʼ.” Diosbaʼ kenpaʼ oaʼ. “Ayaʼada Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri dakhueaʼ onteʼti kahueʼ kaʼneʼpo,” Diosa oaʼ. Ah{lJesucristotaj buttida huadik oʼnoknopo̱e̱batikdepo huaboaʼda namaʼda onʼmanmadikaʼde. “Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeri eʼbueydeʼ kurudyo̱ Diosyo onʼmabehuikdeʼuyate kenpaʼda o̱ʼe̱ne.” Kenda namaʼda onʼmanmadikikaʼ. Huakkaʼada onʼpe̱e̱depo onteʼti Jesústaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. NglNamaʼda onʼmanmadikaʼnok nogya̱ʼ nogya̱ʼ huakkaʼada onʼnigpe̱e̱po Jesústaj eknopo̱e̱ʼ sig sig oʼnoknopo̱e̱batikonhuaʼapo. Himeneo Filetoere namaʼda huamanmadikaʼeri o̱ʼnepo Wf'lKe̱yo̱da i̱ʼi̱kaʼnig ke̱ya̱ʼ namaʼda huamanmadikaʼeri o̱ʼnikaʼpo dakhueʼda onʼbatiaʼpakikaʼ. Manigpe̱e̱hueʼada konigti batiaʼpakhueʼ ya̱e̱ʼ. Namaʼda huamanmadikaʼeria namaʼda onʼbatiaʼpaknok Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeri sig sig oʼnoknopo̱e̱batikonhuaʼapo nogi̱ti nogi̱ti dakhueaʼ o̱gkikaʼapo. Xe)lDiostaj dakaʼ yanigpe̱i̱kaʼpo Diosen buttida huaʼa butuknanada yamanmadikikaʼ. Diosen dakaʼ iʼmanmadikikaʼpo “Huadakda iʼmanmadikikaʼuy.” Diosa menaʼapone okbirahueʼ i̱ʼe̱a̱po Diostaj. dlJesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeria oʼnoknopo̱e̱po onʼbueydepo Cristoere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Cristotaj moʼnoknopo̱e̱po batikhueʼ moʼne. “Cristotaj oknopo̱e̱hueʼ i̱jje̱y,” ahueʼdik o̱ʼe̱ne. Kenda Cristo oaʼuy oʼkaʼapo. Kention huaknopo̱e̱ʼeritaj onteʼti onteʼti yamanikaʼ. Kenpaʼti adhueaʼpaneʼen huaʼa maboyikahueʼdik moʼne. Kenda huaʼa eʼmaboiʼikaʼ ʼurunopoaʼ o̱gkikahueʼdik moʼe̱ne. Kenda huaʼa beʼapiʼ onʼpe̱i̱kaʼpo Jesucristotaj eknopo̱i̱kaʼada batikdikpiʼ onteʼti dakhueaʼ kikaʼdikpiʼ o̱ʼneapo. Huaknopo̱e̱ʼeria ʼuruaʼnanada kanʼbatiaʼpakikeʼpo Diosa oʼpak. 8cil Jesucristotaj eknopo̱e̱batikpiʼ kenda Cristoa monaʼuynig oʼkaʼapo. Kenda oaʼuypo oʼkaʼapo. Nogpaʼda adhueʼdik o̱ʼe̱po oʼkaʼapo. Huaknopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ yamanaʼikaʼ. Diostaj dakaʼ yanigpe̱i̱kaʼ. Dakaʼ eʼnigpe̱i̱kaʼte, “Dakaʼ oʼnigpe̱i̱kaʼne.” Diosa menaʼapone. &bEl Cristotaj oknopo̱e̱po paiʼda oʼmanopoʼe̱po batikhueʼ e̱e̱ʼnayo Cristoere huairi o̱ʼe̱a̱poy. “Jesucristotaj oknopo̱e̱hueʼ i̱jje̱y.” Oroʼ eaʼnayo Cristotaj oknopo̱e̱hueʼda hua̱e̱ʼeritaj “Doʼhuedsiʼpo ehueʼda moʼe̱ne.” Oroʼtaj monaʼapone Diosa. a/l In buttida huadik oʼdaʼikaʼ aratbuta: Oroʼ Jesucristotaj oknopo̱i̱kaʼpo paiʼda oʼnopoʼe̱po eʼbueynayo kenere oʼnoeonhuahuikaʼapoy. b`=l Huakkaʼtada Diosa oʼbaktieʼeaʼuyate. Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼ kenpaʼti huanopoʼkoreaʼ huanopoʼyareʼ oʼbaktieʼeaʼuyate. Huakkaʼ Jesucristotaj kanoknopo̱e̱ʼpo kanʼnopoʼkoreʼpo kanʼnopoʼyareʼpo Diosere kanʼnoeonhuahuikeʼpo paiʼnada eʼnopoʼunhuahuaʼada Diostaj batikhueʼ yoknopo̱e̱po batikhueʼ i̱ji̱kay. __7l Jesucristoen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakikaʼnok huakkaʼmon doʼtaj menhuadiayne. Dakhueaʼ menogkikaʼne, huabakuda̱ʼ jakyo megkudi̱kaʼne. Dakhueaʼ huakaʼerionig paiʼda ijnopoʼe̱y. Donayo huabakuda̱ʼ jakyo e̱e̱ʼpiʼ nogya̱ʼ nogya̱ʼ huabada nog huaknopo̱e̱ʼeria Jesucristoen huadak huaʼanayo onʼmanbatiaʼpakikaʼ. ^%lJesucristotaj yanopo̱e̱po Jesucristo David Huairien adhueaʼ huayayo o̱ʼe̱po eʼbueytada Diosa oʼnoyhuada̱ʼuyate. Kenda huadak huaʼa ayaʼtada ijmanbatiaʼpakikay. Aratbuta Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱po onʼnopoʼkorenok Diosa oʼmanopoʼyareaʼikaʼ. f]ElKenda huaboaʼda onaʼne dakaʼ yanoponhuaʼ. Jesucristo Huairia ayaʼda menopoenkaʼapone. \5lKenpaʼti oroʼ Cristoen huamanmadikaʼeri konig taʼba huakaʼeri o̱ʼe̱ne. Huairitaj taʼba huanigkaʼeri o̱gkikaʼpo huakkuru aypo eʼboyogte bapeʼdik o̱ʼnikaʼ. Oroʼ konig taʼba huakaʼeri e̱e̱ʼnayo Diosa oroʼtakon huakkuruda ʼuruaʼnanada moʼe̱a̱ʼapone. n[UlKenpaʼti huakeʼteʼeri nog huakeʼteʼeriere oʼketpo huakkuruda jako̱kye̱ya̱ʼpo i̱da okketpo. Gana a̱gkayaʼpo eʼkeʼteʼ huairitaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱. Oroʼ konigti Diosen ʼuruaʼda eʼkikaʼtaʼ eʼpaknayo dakaʼ Jesucristotaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne. “Huadakda iʼkikaʼuy. Doere iʼnoeonhuahuikaʼapone.” Diosa monaʼapone. .ZUlKenpaʼti sorotatanayo huakupete bahuayikahueʼdik o̱ʼne, huakupete katepiʼ sigpiʼ kikahueʼdik o̱ʼne, taʼbapiʼ kikahueʼdik o̱ʼne. Sorotataj keʼnen huairitayoʼda nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Oroʼomeykon konig sorotataj o̱ʼe̱po oroʼen huairi Jesucristotaj monʼnigpe̱i̱kaʼ. bY=lSorotataj menokanig paiʼda oʼnopoʼi̱kaʼ. Huadak sorotatanayo paiʼnanada eʼnopoʼi̱kaʼada monhueʼ o̱ʼne. Konig huadak sorotataj ya̱i̱kaʼ, Timoteo. Jesucristotaj iknopo̱e̱nok kenpaʼti iʼnigpe̱i̱kaʼnok aratbuta dakhueaʼ e̱gkaʼte kenpaʼti paiʼda eʼnopoʼe̱piʼ oknopo̱e̱batikhueʼ ya̱e̱ʼ. Monhueʼ ya̱e̱ʼ. X lAʼnenda Jesucristoen huadak huaʼa ijmanmadikanhuaʼpo huakkaʼtada ijmanmadikikaʼuy. Doʼhua eʼmanmadikaʼ meʼpe̱i̱kaʼuyne. Doʼhua eʼmanmadikaʼ nogomey huaknopo̱e̱ʼeritakon dakaʼ yamanmadikaʼ. Ken huabokerekomey dakaʼ Jesucristotaj yanʼnigpe̱i̱kaʼapet okbatikhueʼ ya̱ʼneapet kenpaʼti nogomeytaj manmadikikaʼdik ya̱ʼneapet, kenomeytaj yamanmadikanhuatiʼ. 9W mlKonig doʼhuedsiʼpo o̱ʼta̱e̱ne, sion. Jesucristotaj dakaʼ iknopo̱i̱kaʼnok Diosa dakaʼ menopoʼteypakikeʼ. Huadak huaʼa kamanbatiaʼpakikeʼ Dios beʼtihuapokeʼpo. 1V ]lOnesíforonayo kiriga̱yo̱ʼ beʼtaʼhuadikameʼne. Meʼnopoʼnoeya̱gkikameʼne. Doʼte huabakuda̱ʼ jakyo behuatiakikameʼne. Doʼtaj oʼtiahuaypo okbirahueʼ meʼi̱kaʼuyne. Roma huakkaʼ jakyo huaboaʼda oʼtiakdepo beʼukonhuaʼpo beʼukpo beʼhuahuaymeʼne. Kenpaʼti aʼnenda Efesoyo oroʼomeytaj huakkaʼ boʼtihuapokikaʼuyne iʼnopo̱e̱t. “Onesíforotaj yatinepahuiʼpo dakhueaʼ eʼkaʼ yakkahueaʼ. Keʼnen huabettaj yamatinepahuiʼpo yabakkahueaʼ. Jesucristo onteʼti eʼtiakte Onesíforotaj katinepahuieʼpo,” ijtionaʼpaki.U lT lHuakkaʼ Asia huadaribayo huaknopo̱e̱ʼeria doʼtaj meʼnokhuameʼne. Kenda iʼnopo̱e̱. Figelo Hermógenesere meʼnokhuameʼne. eS ElDiosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱ne. Diosen Noki̱re̱ga̱ beʼtihuapokpo Diosen buttida huaʼa meʼnopo̱e̱a̱ʼne dakaʼ yaknopo̱i̱kaʼpo dakaʼ yamanmadikaʼ. Batikhueʼda yaknopo̱i̱kaʼpo yamanmadikikaʼ. DR l Diostaj kenpaʼti Jesucristotaj buttida huaʼa onʼmadikikaʼne. Oʼpeonhuahuikaʼne, Timoteo. Doʼhua buttida eʼmanmadikaʼtaj yanopoeonhuahuaʼ. Okkahuehueʼ ya̱e̱ʼ. Jesucristotaj dakaʼ yaknopo̱i̱kaʼpo, Diostaj diʼ ya̱i̱kaʼ, kenpaʼti ayaʼ Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeriomeytaj diʼ yamaikaʼ. Q l Jesucristoen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakikaʼnok aratbuta dakhueaʼ meʼnogkikaʼne. Huabakuda̱ʼ jakyo eʼkuda̱ʼtada birahueʼ i̱jje̱y. Paiʼda eʼnopoʼe̱a̱da birahueʼ i̱jje̱y. Huadakda o̱ʼe̱ Dios. Teynanada o̱ʼe̱. “Huadak huaʼa yamanbatiaʼpakikaʼ.” Menaʼuynok Jesús nogok eʼtiakdeʼte doʼtaj beʼtihuapokikaʼapone beʼto̱e̱i̱kaʼne dakaʼ yoknopo̱e̱y. @P {l Huadak huaʼa kamanbatiaʼpakeʼpo, Jesucristoen huadak huaʼa kamanmadikeʼpo. Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. “Judío ehueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼtaj yamanmadikaʼ.” Diosa menaʼuyne. KO l Ken oynayo Diosa diʼ moʼe̱ne oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. Kenaʼpo oroʼen huamanopoʼyareaʼeri Jesucristo oʼsiʼpoe̱po, oʼkerekdepo oʼmanmadikaʼpo, oʼbatihuapokikaʼpo, ayaʼtada oʼmanigbueyʼuyate. Eʼbueytada Diosa oʼnoyhuada̱ʼpo kurudyo̱ oʼtohuaʼuyate. Dios diʼ moʼe̱po kenda moʼnigkaʼuyne oroʼtaj. Kenda huadak huaʼa o̱ʼe̱, oknopo̱e̱y. Oknopo̱e̱po kenpaʼda bueyhueʼdik o̱ʼe̱po Diosere oʼnoeonhuahuikaʼapoy. yN ml Oroʼ dakhueaʼ huakaʼeritaj Diosa moʼmanopoʼkoreaʼpo moʼnopoʼyareʼuynok kenpaʼda bueyhueʼdik o̱ʼe̱a̱pone. “Huadak ya̱gʼkikaʼ kenpaʼti doʼhuedyoʼda ya̱gʼkikaʼ. Onʼtihuapokikaʼapone.” Diosa monaʼne. Diosere oʼnoeonhuahuikaʼapoy. Oroʼada huadaknanada oʼkikaʼnok Diosa nopoʼyareahueʼ moʼe̱ne. Diosada diʼnanada moʼe̱po kenpaʼti boʼpakpo oroʼen dakhueaʼ eʼka bokkahueaʼpo moʼnopoʼyareaʼne. Aʼnennanada huadari kahued siokpoere kahued Diosa oaʼpo, “Aratbut dakhueaʼ huakaʼeritaj aʼmanopoʼyareayaʼpo doʼhuedsiʼpo ijmanigtaʼmonaʼapoy.” Diosa aʼnennanada oaʼuyate. YM -lKonige̱po meʼpukhueʼada Huairi Jesucristoen yamanbatiaʼpakikaʼ. Kenpaʼti Jesucristoen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakikaʼnok huabakuda̱ʼ jakyo i̱ji̱kay. Huabakuda̱ʼ jakyo e̱e̱ʼpiʼ doʼtaj okbirahueʼ o̱ʼe̱ne. Jesucristoen huadak huaʼa eʼmanbatiaʼpakonhuaʼte moʼhuadiayapone boʼtidiʼkeapone dakhueaʼda mogkaʼapone. Paiʼda eʼnopoʼe̱a̱da okbatikhueʼada nogi̱ti nogi̱ti huadak huaʼa yamanbatiaʼpakikaʼ. Diosa menopoʼteypakapone. UL %lDiosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok meʼpukhueʼ o̱ʼe̱po teynopoʼda Diostaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne, Huayahuaya diʼ oʼmaikaʼne, kenpaʼti huadakyoʼ huakaʼ oʼnopo̱e̱po oʼkikaʼne. mK UlKonige̱po Diosen Noki̱re̱ga̱ nogi̱ti nogi̱ti ontaj menopoʼteypakeʼpo betihuapokikeʼ. Nogi̱ti nogiti Diosen yakikaʼ. Jesucristoen huadak huaʼa yamanbatiaʼpakikaʼ. Huakkaʼ yamanmadikaʼ. “Yanʼnopoʼkoreaʼ, Jesucristotaj yanoknopo̱e̱ʼ.” Yamanaʼikaʼ. Aʼnennada oʼtibataʼtepo kenpaʼti oʼtionaʼpakuy. Eʼtionaʼpakdeʼte Diosa menopoʼto̱e̱ʼuyne. Huaboaʼda oʼtihuapokpo oʼnopoʼteypakuy. Huadak huaʼa eʼmanbatiaʼpak kenpaʼti eʼmanmadikaʼ Diosen Noki̱re̱ga̱ betihuapokikaʼne. Konige̱po nogi̱ti nogi̱ti Diosen huadak huaʼa yamanbatiaʼpakikaʼpo yamanmadikikaʼ. TJ #lDiostaj dakaʼ iknopo̱i̱kaʼ yoknopoenkikay O̱ʼnen huamama Loida hua̱ye̱ Euniceere huakkuruda Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. Oy o̱ʼnakon Jesucristotaj iknopo̱i̱kaʼ dakaʼ ijnopo̱e̱y. qI ]lKenpaʼti aʼnenda ontaj yokhuaʼdenok suhueʼ i̱ʼe̱po iʼhuikonʼuy. Iʼhuikuynok kenda oknopo̱i̱kaʼne. Konige̱po ontaj eʼhuahuaʼtaʼ ijpaki. Eʼtaʼhuadunhuaʼtaʼ ijpaki. Aʼdurugpakyaʼpo eʼtaʼhuadunhuaʼtaʼ ijpaki. 3H alDiostaj doʼhued adhueaʼpaneʼ onʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Konigti Diostaj ijnigpe̱i̱kaʼpo daknopoʼda i̱jje̱po ijnigpe̱i̱kay. Diostaj oʼtionaʼpakikaʼne. “Timoteo dakaʼ oknopo̱e̱po oʼnigpe̱i̱kaʼ, dakiti Dios. Dakaʼ yatihuapokikaʼ yanopoʼteypakika,” oʼtionaʼpakikaʼne. .G YlHuadiʼda Timoteo, do Pablo oʼnigmadoyaʼne, sion. Ontaj Jesucristoen huadak huaʼa oʼnigbatiaʼpakmeʼne. Iknopo̱e̱po oʼnigpe̱e̱meʼnok konig doʼhuedsiʼpo o̱ʼta̱e̱ne. “Jesucristotaj ayaʼada oʼnoknopo̱e̱po ayaʼada onʼnigpe̱e̱po Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo.” Diosa beʼpakpo doʼtaj bektieʼeaʼuyne, “Jesucristo huadak huaʼa ayaʼtada yamanbatiaʼpakikaʼ.” Menaʼpo nogbayo nogbayo nog aratbuttaj Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Ontaj sion ijtionaʼpakikay. “Apag Dios Huairia Jesucristoere ʼurunanada katiokikeʼpo, katinepahuikeʼpo, kenpaʼti kanopoʼnoeyikeʼpo,” oʼtionaʼpakikaʼne, sion. Jesucristoen huadak huaʼa yamanbatiaʼpakikaʼ. F liEKXOroʼen Jesucristo huairi opudomey ayaʼtada dakaʼ kamanigkikeʼpo ijtionaʼpakikay, ken.}DsXDo Pablo i̱jje̱po ijdiktaʼmonaʼpo doʼhued huabaʼa ijmadoyaʼpo konigti ayaʼ berobaʼte ijmadoyaʼikay. 1C[XJesucristo Huairi huamanopoʼnoeya̱ʼeri o̱ʼe̱po opudomeytaj kamanopoʼnoeyikeʼ, menokapiʼ kamanopoʼnoeyikeʼ, opudere ka̱i̱keʼ, onʼtionaʼpakikaʼne. 1B[XTakanig oknopo̱e̱hueʼ ya̱ʼnepo konig huamaʼbuytaj enapaʼ “yanopoʼkoreaʼ,” dakaʼ yanʼmanikatiʼ. Taʼpote keneʼhua̱ya̱ʼ Pabloa oʼmationaʼpakuyate. $AAXIn berobaʼ onʼnigmadoyaʼne beʼapiʼ eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ e̱e̱ʼnayo kentaj dakaʼ yanoki̱a̱ʼ. Kabireʼpo kentaj tiahuayahueʼdik yanikaʼ. @!X Nogomey sueʼda huadak e̱gkikaʼnayo opudomeynayo ʼurunanada ya̱gʼkikaʼ, batikhueʼda huadaknada ya̱gʼkikaʼ, egomey pogomey. ?X Baahueʼ hua̱e̱ʼeritaj ijmanay, “Soataʼda aypote yanʼbaaʼikaʼ.” Oroʼen Jesucristo Huairi kenda oʼpaknok oʼnonaʼne. _>7X Opudere sueʼada sigpiʼ baahueʼ o̱ʼnikaʼpo onʼmanmahui̱ʼi̱kaʼ oʼpe̱e̱y. v=eX Opudere e̱ʼhua̱e̱ʼokaʼ “beʼapiʼ baahueʼ e̱ʼnikaʼnayo bapehueʼdik kaʼneʼ,” oʼnonaʼuyne. f<EX Jesucristoen huadak huaʼa oʼnonmadikanhuaʼpo katetehueʼ aypo boyok onaʼdik o̱ʼneayʼuynigʼa kenpaʼ onahueʼ o̱ʼnikaʼne. Aypotehuapaʼ oʼbaaʼikaʼpo opuda̱ onʼtiahuaypo kenpaʼti eʼbaaʼtaʼ boʼpakapet. O;XBeʼtapiʼ aypote huakupe oʼbayokikaʼne. Aypo katetehueʼ beʼapiʼ yokhueʼdik moʼe̱nok sikyoetaʼ oʼbaaʼikaʼne kenpaʼti huameʼnoe oʼbaaʼikaʼne. Huakupe aypotehuapaʼ oʼbaeʼikaʼne. :1XOpudere o̱ʼi̱kaʼpo bakahueʼ hua̱e̱ʼeri ehueʼ o̱ʼi̱kaʼne. Aypo huabaeʼ oʼbaaʼikaʼne. Konigti kikaʼdik o̱ʼe̱ne moʼnopo̱e̱t. f9EXSueʼada huamaʼbuy aypo huabaeʼ eʼbaaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼne. Kenda oʼnonmadikaʼuynig nigpe̱i̱kahueʼ o̱ʼnikaʼ. Kenomeytaj huataʼ yanʼmaki̱katiʼ. Jesucristo Huairi kenda oʼpaknok oʼnonaʼne, egomey. B8}XDiosa diʼ oʼmaikaʼ. Diostaj nogi̱ti diʼ hua̱i̱kaʼ Jesús Huairia boʼtihuapokikeʼ. Kenpaʼti konig Jesucristo paiʼda eʼnopoʼu̱yada batikhueʼada dakaʼ oʼnigpe̱i̱kaʼ. Konigti opudomeykon batikhueʼada dakaʼ huaknopo̱i̱kaʼ Jesucristo Huairia boʼtihuapokikeʼ. Aypo huabaeʼ yanʼbaaʼikaʼ. 7XKenpaʼti kenda oʼnonameʼne boʼkikaʼ kenpaʼti boʼkadhuahuikaʼapo Jesucristo Huairitaj oknopo̱e̱po dakaʼ oʼtinopo̱e̱y. 6%XJesucristo Huairia kenda ijkaʼapoy oaʼpo kenda oʼkikaʼ. Kentayoʼda dakaʼ oknopo̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne. Opudomeya̱ dakaʼ Diostaj huaknopo̱i̱kaʼ dakaʼ huanigpe̱i̱kaʼ boʼtihuapokapone. Kenpaʼti totoʼen namaʼda huanopo̱e̱ʼtaj boʼtiokaʼikaʼapone. >5uXAyaʼda huaknopo̱e̱ʼeri ehueʼ o̱ʼnepo huakkaʼahuiti dakhueaʼ huakaʼeri oroʼtaj dakhueaʼ eʼmagkaʼtaʼ onʼpakikaʼnigta dakaʼ yabatiokaʼ Diostaj motionaʼpakikatiʼ. T4 #XKeneʼhua̱ya̱ʼ oʼnonaʼpone egomey pogomey oroʼtaj yanʼtionaʼpakikaʼ. Jesús Huairien eʼmanmadikaʼ ijhuiti ehueʼ manbatiaʼpakdik i̱jje̱a̱poypiʼ. Nogyo̱ nogyo̱ manbatiaʼpakdik i̱jje̱a̱poy. Kenpaʼti konig opudomey dakaʼ moʼpe̱e̱ʼuy. Konigti huakkaʼada kanʼnigpe̱e̱ʼpo ken konig yanʼtionaʼpakikaʼ. 39XKen Diosa ʼuruda huanopo̱e̱yoʼ moʼnopoʼtoeonhuahuikeʼ kenpaʼti huadakda huamanbatiaʼpakikaʼ huadak huakikaʼ monʼtihuapokonhueʼ, ken.W2'XOroʼen Jesucristo Huairi kenpaʼti oroʼen Apag Dios oʼpakpo oroʼomeytaj diʼ moʼe̱po moʼnopoʼdurugpakanhuahuikaʼapone kenpaʼti ʼuruaʼnanada mogkadhuahuikaʼapone oroʼtaj moʼnopo̱e̱a̱ʼne. Z1-XOpudtaj onʼta̱ʼunhuaʼpo dakaʼ oʼnonmadikadhuahuaʼpo kenpaʼti huamanmadikaʼ berobaʼte onʼnigmadoyadhuaʼuyne. Kenda okbatikhueʼda okkahuehueʼ ya̱ʼnepo dakaʼ yanoknopounhuahuikaʼ, egomey. 0/XDiosa oʼpaknok Jesucristoen huadak huaʼa oʼnonmabatiaʼpakuynok moknopo̱e̱ʼuyne. Jesucristo Huairiere ʼurunanada kanʼmanounhuahuikeʼpo. R/X Diosa aʼmanopoʼyareayaʼpo huakkuruednanada moʼbaeʼeaʼuyatenok “Dakiti Dios” tionaʼpakikaʼdik o̱ʼe̱ne, egomey pogomey. Jesús Huairied huadiʼ moʼe̱ne. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱po ʼurunopoaʼda mogkikaʼne kenpaʼti Jesucristoen buttida huaʼa moknopo̱e̱nok Diosa moʼnopoʼyareaʼikaʼne. p.YX Ken konig oʼkaʼpo ayaʼ buttida huaʼa oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj ayaʼ dakhueaʼ eʼkaʼ huapakeritaj kenpaʼda castiga oʼmagkaʼapo. Tesalónica huaknopo̱e̱ʼeritaj aʼmanopoʼyareayaʼpo Diosa oʼbaktieʼeaʼuyate. H- XKenokaʼ dakhueaʼ huakaʼeri huairi oʼtiakapo. Totoʼ huairia oʼtihuapoknok teyda o̱ʼe̱po oʼtiakapo. Namaʼde aʼmaknopo̱e̱a̱yaʼpo ʼuruaʼnanada oʼkikaʼapo. Konig tiahuayhueʼ o̱ʼnunhuahuikaʼ kenda oʼkaʼapo. Namaʼda oʼmanaʼapo. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj kenpaʼda huabueyeritaj dakhueaʼda oʼnopo̱e̱po namaʼda oʼmanopo̱e̱a̱ʼapo. Kenpaʼda onʼmabueyapo aʼnopoʼyareayaʼpo Jesucristoen buttida huaʼa pakhueʼ o̱ʼnenok. Konige̱po “Namaʼda kanoknopo̱e̱ʼ,” Diosa oaʼ. Kenpaʼti keʼna dakhueaʼ huakaʼeritaj Jesús Huairia oʼtipojpo oʼarakapo. Kenpaʼti Jesús Huairi ʼurunanada jeynanada oʼtiakpo dakhueaʼ huakaʼeritaj kenpaʼda oʼbatikanapo. ,X }+sXKonig i̱re̱gi̱re̱g dakhueaʼ oʼkaʼdepo oy dakhueaʼ huakaʼeritaj Diosa oʼto̱e̱po aʼti nogok oʼenonapo. *XOy nogtiada oʼpaknok dakhueaʼ huakaʼeri huairi tiakhueddik o̱ʼe̱. Nogok oʼpaknok tiakdik o̱ʼe̱a̱po. Kenda moʼnopo̱e̱t. Z)-XKenda opudomeyere i̱jje̱poed oʼnonbatiaʼpakuyne. Menpaʼ bokkahuepiʼ. (}XKeʼna dakhueaʼ huakaʼeria Diostaj diga̱ʼ oʼhuadiayapo. Dios eʼketkaʼtakon oʼbahuadiayapo. Donayo huadaknada i̱jje̱y oʼbatiaʼpakapo. Diosen jakyo oʼhuadpo “Dios i̱jje̱y,” “Doʼtaj menʼnigpe̱i̱kaʼ,” namaʼda oaʼikaʼapo. /'WX“Jesucristo Huairi oʼtiakdemeʼ.” Namaʼda monaʼapone. Kenda manpe̱e̱hueʼ yaneʼ. Nogok Jesús Huairi oʼtiakapo. Tiakhued e̱e̱ʼted huakkuru aratbut Diostaj onʼhuadiayapo kenpaʼti huabokerek dakhueaʼda huakaʼeri huairi o̱ʼe̱a̱po. Kentaj Diosa castiga o̱gkadhuahuikaʼapo. !&;XSueʼada namaʼda onʼbatiaʼpakpo namaʼda moʼnigmadoyaʼpo, doʼa Pabloa onʼnigmadoyaʼne namaʼda onʼbatiaʼpakapo. Jesucristo Huairi onteʼti oʼtiakdemeʼ namaʼda onʼbatiaʼpakapo. Jesucristo Huairi onteʼti oʼtiakdemeʼ eʼpe̱e̱ʼada i̱da meʼpuʼkudhueʼ yaneʼ. %% EXOroʼen Huairi Jesucristo oʼtiakapo. Kenere oʼkupopakapoy. Jesúsere Diosa oroʼtaj boʼkupopakaʼapone. Kenda eʼbatiaʼpaktaʼ oʼpaki, egomey pogomey. $ X Kenpaʼ oʼnigtionaʼpakikaʼnok ʼurunanada boʼkikaʼ, dakaʼ moknopo̱i̱kaʼ, kenda nogomeya̱ boʼtiahuayikaʼpo Jesús Huairi ʼurunanada o̱ʼe̱ oʼnoknopo̱e̱po onʼbatiaʼpakikaʼapo. Opudomeykon Jesús Huairien moʼe̱nok huadakda o̱ʼnikaʼ ayaʼada moknopo̱e̱a̱po. Diosere Jesucristo Huairiere diʼ moʼmaepo moʼmatinepahuiʼpo ʼurunanada monigkikaʼapone.># wX Opudomeytaj oʼnigtionaʼpakikaʼpo keʼnen ʼurusiʼponig eʼmaeʼ opudtaj moʼbayahueʼ, opudtaj moʼmadurugpakeʼ, huadak eʼkikaʼ boʼpaknok boʼtihuapokikeʼ, teyda o̱ʼe̱po boʼtihuapokikeʼ kenpaʼti huaknopo̱i̱kaʼ huanigpe̱i̱kaʼ teyda boʼtihuapokikeʼ, kenpaʼ oʼnigtionaʼpakikaʼne. " X Jesús Huairi eʼtiakte ayaʼada huaknopo̱e̱ʼeria opudomeyere onʼmeʼpukeʼpo ʼuruaʼnanada o̱ʼe̱ ayaʼada konigti oʼhuaaʼapone. Jesucristoen huadak huaʼa opudomeya̱ oroʼtaj moʼpe̱e̱ʼuynok Jesucristo eʼtiakte kenere moʼunhuahuikaʼapone. ! 7X Jesús Huairia castiga oʼmagkadhuahuikaʼapo. Jesús Huairi jeynananada kenpaʼti teynanada o̱ʼi̱kaʼpo kenpaʼnada ke̱yo̱da Diosa oʼmaenapo. +  QXDiostaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj kenpaʼti Jesucristoen huadak huaʼataj nigpe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj Jesucristoa oʼtiakdepo castiga oʼmagkaʼapo. A }XNogok Jesús Huairi kurudya̱ʼ eʼtiakte castiga aʼmagkayaʼpo eʼtiakte oroʼomey paiʼda huanopoʼunhuahuikaʼeritaj durugda moʼmanopoʼtounhuahuaʼapone, Diosere durugda monopoʼunhuahuikaʼapone. Jesús Huairi Diosyaʼ kurudya̱ʼ oʼhuarakpo eʼbakpaknopoyaʼ teyda Diosen huataʼmoneriere oʼhuarakapo.   XOpudtaj paiʼda huamanopoʼe̱a̱ʼeritaj Diosa dakaʼ oʼmatinopo̱e̱po kenomaytataj paiʼnanada oʼmanopoʼe̱a̱ʼapo.  XKonige̱po kenokaʼ opudtaj diga̱ʼ moʼhuanopo̱e̱po kenpaʼti diga̱ʼ mogkaʼnigʼa opuda̱ dakaʼ moknopo̱e̱ batikhueʼda moknopoeonhuahuikaʼnok Diosa opudtaj dakaʼ meʼnoknopo̱i̱kaʼne. Buttida Diosa oʼbatiaʼpakapo. Jesucristo kurudya̱ʼ eʼtiakte, “Konige̱po opud dakaʼ moknopo̱i̱kaʼnok opudtaj diga̱ʼ mogkikaʼne. Doʼhuedsiʼpo moʼe̱ne.” Diosa monaʼapone. ~3|| {{BzlyyxYwvvu%t}srq@onnn9mmljihhgeVdcbb`a!``_^^i]]\-\ZvYYXWW.VV-U-T~SSRRPOO^NNMwLKK IHGFxEE$D_CBAAA?K>=C=7;;: 87654\322C105/.l.--:,X++;*)('&@%O$$#""!  ; lU& Ayaʼda Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeri konig katepiʼ nogtiada aratbut konigti onʼpakikaʼuy, konigti onʼnopo̱i̱kaʼuy, konigti o̱gkikaʼuy. “In doʼhued meʼta̱e̱ne.” Ahueʼ o̱ʼnepo katepiʼ enta̱e̱ʼ ayedda onʼta̱i̱kaʼuyate. %{Enʼtionaʼpakdeʼte ken jakyo e̱gkupopakte o̱ʼi̱yi̱gʼuy. Ayaʼtada Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱ʼuyate. Ayaʼada meʼpukhueʼ o̱ʼnepo Diosen huadak huaʼa onʼmanikaʼuy. Katepiʼ enta̱e̱ʼ ayedda onʼta̱i̱kaʼuyate. b$=Jesús o̱ʼnen Huasiʼpoa ʼuruaʼda kabayereʼ, nogda nogda ʼuruaʼda kakeʼpo aratbut onʼtiahuaypo teyda o̱ʼe̱ Dios oʼnoknopo̱e̱a̱po, oroʼen Huairi Dios. —‍Huanigpe̱i̱kaʼeria onʼtionaʼpakuyate. :#mOy huiyokda orotaj monaʼdene, yamape̱e̱ʼ, Dios Huairi. Oroʼ o̱ʼnen huanabaʼtaj boʼtihuapok, moʼnopoʼteypakaʼ, o̱ʼnen huadak huaʼa meʼpukhueʼada oʼmanaʼapoy. N"Kenda o̱gkameʼnig kenda o̱gkaʼapo aʼnenda iʼnopo̱e̱ʼuyate. (!IIn huakkaʼ jakyo konig Davida oaʼuyatenigda Jesucristotaj aʼmagkayaʼpo o̱gkupopakmeʼ. O̱ʼnen huadakda huasiʼpo Jesús, kentaj Cristo iʼyahueaʼpo iʼtaʼmonaʼuyate. Herodes Huairi, Poncio Pilato Huairiere, nog aratbut, Israel aratbut Jesústaj aʼarakyaʼpo o̱gkupopakmeʼ. [ /Nogbayaʼ nogbayaʼ huairi onʼtiakpo onʼkupopakpo, nogda nogda jak huairiere onʼkupopakpo, Dios Huairitaj kenpaʼti Diosen Cristotaj dakhueaʼda eʼmagkaʼtaʼ onʼeretpakpo. Kenda Davida oʼmadoyaʼuyate. )O̱ʼnenbaʼte Davida o̱ʼnen huanabaʼa oaʼuy. O̱ʼnen Noki̱re̱g, Dios Noki̱re̱g Davidtaj oʼnopo̱e̱a̱ʼnok, oʼmadoyaʼuyate:¿Nog aratbut menaʼpo Diostaj yanʼhuadiayikaʼpo yanʼmaboyikaʼ. Menaʼpo Israel aratbut namaʼda huadik yanʼnopo̱i̱kaʼ? /Ayaʼada huanigpe̱i̱kaʼeria onʼpe̱e̱depo, onteteyoʼ Diostaj onʼtionaʼpakpo: —‍Dios Huairi i̱ʼe̱ne. Kurud iʼkaʼuy. Oteʼ huadari iʼkaʼuy. Hua̱hue̱ huaboroʼ e̱ʼpo̱g iʼkaʼuy. Kenpaʼti ayaʼda kurudyo̱ hua̱e̱ʼeri iʼkaʼuy. Ayaʼda oteʼyo hua̱e̱ʼeri ayaʼda huadariyo, hua̱hue̱yo̱, e̱ʼpo̱gyo̱ hua̱e̱ʼeri iʼkaʼuyate. Oroʼen Huairi Dios ayaʼda ikaʼuyate. KKenokaʼ Pedrotaj Juantaere eʼnoro̱kaʼdete Pedro Juanere Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj onʼbahuahuaʼuyate. Sacerdoteere huatoneʼ huairiere ayaʼ onʼmanaʼnig onʼbatiaʼpakuyate. ?wKen eʼketpaktaj Diosa oʼyareameʼ cuarenta huabayok yareahued oʼnoeonhuahuikaʼuyate. Teynopoʼda meʼpukhueʼada Diosen huadak huaʼa aʼmanayaʼpo Diostaj onʼtionaʼpakuyate.  Onteʼti yanʼbatik i̱ghuaʼda huairia onʼmanaʼdepo, Juantaj Pedrotaere onʼmaoro̱kaʼuyate. Aratbuttaj onʼmakmeʼpukpo mabitbithueʼada onʼmaoro̱kaʼuyate. Eʼketpaktaj oʼyareaʼnok “Dios huadakda o̱ʼe̱.” Ayaʼada aratbuta onaʼnok. }Kenda oʼtiahuayikamey. Kenda oroʼ oʼpe̱i̱kamey manikaʼdik o̱ʼe̱y. —‍Pedro Juanerea huairitaj onʼmanaʼuy. wg—‍¿Kate yaʼpak Diosa? ¿Beʼtaj nigpe̱e̱ʼdik opudtaj Diostapiʼ? ¿Menpaʼ moʼnopo̱e̱ opud? )KOnteʼti Pedrotaj Juantaere enʼbatotiakdeʼte, “Jesústaj batiaʼpakhueʼ yaneʼ. Kenpaʼti Jesúsen huaʼa manmadikahueʼ yaneʼ.” Onʼmanaʼuyate. xiKenda eʼketpaktaj onkaʼdemeʼte huabada nogtaj nogtaj batiaʼpakhueʼdik kaʼneʼ i̱ghuaʼda manaʼdik moʼne. “Jesucristotaj batiaʼpakhueʼ yaneʼ.” Juantaj Pedrotaere moʼnonaʼnok. —‍Huairia huayahuaya onʼbatiaʼpakuyate. ^5—‍Inomey huabokerektaj kate kaʼdik o̱ʼe̱ oroʼ. Konig tiahuayhued o̱ʼneonhuahuikaʼ o̱gkaʼdemeʼte ayaʼda Jerusalén hua̱e̱ʼeri onʼnopo̱e̱. Kahueʼ o̱ʼnemeʼ, ahueʼdik o̱ʼe̱y oroʼ. _7Pedrotaj Juantaere onʼmaoro̱kandepo huairi huaboaʼda huayahuaya onʼbatiaʼpakpo, 'Kenpaʼti eʼketpak onʼyaremeʼte kenteda Pedro Juanere oʼbataʼbonok, onʼtiahuaypo, “dakhueaʼ o̱gkameʼte,” ahueʼdik o̱ʼnuyate. *M Pedro Juanere meʼpukhueʼ o̱ʼnepo ʼuruaʼda onʼmanaʼnok huakkaʼ huairi onʼpe̱e̱po, onʼbatiahuaypo, “Kenpihuay, ¿Menpapiʼ ʼuruaʼda yanahuaʼ? Berobaʼ nopo̱e̱hueʼ kenpaʼti huairi konig ehueʼ o̱ʼne.” Oʼnopo̱e̱po, Jesúsere o̱ʼnikaʼuy onʼnoki̱e̱ʼuy. xi—‍Huabokerek eʼketpaktaj huadakda oʼkaʼmey. ¿Beʼa yaʼyareameʼ? ¿Beʼed huaʼate oʼkay? Kenda eʼnopo̱e̱taʼ eʼpaknayo dakaʼ yanʼpe̱e̱ʼ. Yanʼnopo̱e̱ʼ. Ayaʼ Israel aratbut kanoknopo̱e̱ʼ. Jesús Nazareteri oʼpaknok oʼyarudmeʼ kenbokerek eʼyaredeʼ huadakso̱ʼda i̱yo̱da oʼbo. Keʼna eʼketpak o̱ʼi̱kaʼuyate. Jesucristotaj hue̱ypa cruzte opuda̱ boʼarakmeʼne. Diosa eʼbueydeʼte oʼnoyhuada̱meʼte. Jesús konig jak huakaʼ huid o̱ʼe̱. Huidte jak onhuad. Opud Jesústaj nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kameʼpo jak huakaʼ huid moʼenmeʼte. Jesúste ayaʼ jakda oʼbahuaʼ. Aratbutanayo oroen dakhueaʼ eʼkaʼ nopoʼtihuekehueʼdik moʼi̱kaʼne. Aratbutanayo onteʼti Diosere noeanhuahuikahueʼdik moʼi̱kaʼne. Jesucristoayoʼda nopoʼtihuekeʼdik moʼe̱ne. Jesucristoayoʼda onteʼti Diosere noeanhuahuikaʼdik moʼe̱ne. Huakkaʼ jak huairitaj kenpaʼti huatoneʼ huairitaj ijjay. —‍Diosen Noki̱re̱ga̱ Pedrotaj oʼnopo̱e̱a̱ʼnok Pedroa oʼmanaʼuyate.  ?w“Pedrotaj Juantaere yanʼtotiak. Nopote yanʼmaboaʼ.” Onʼmanaʼuyate. Onʼmaboadepo, —‍¿Monig bayareaʼdik moʼe̱? ¿Beʼed huaʼate bokaʼ? Yadaʼ. —‍Onʼmanaʼuy. Kenpaʼti sacerdote huairi Anás o̱ʼu̱yate. Kenpaʼti Anás Caifás huabetere, Juan, kenpaʼti Alejandroere o̱gkupopakuyate. Emedeʼte judío aratbuten huairi o̱gkupopakpo, huatoneʼ huairi, Apagbaʼ huamadoyaʼeriere Jerusalényo̱ o̱gkupopakuyate. ^ 5Huakkaʼada Pedrotaj Juantaere onʼmape̱e̱depo Huairi Jesústaj oʼnoknopo̱e̱ʼuy. Kenokaʼ cinco mil huabokerek Jesústaj oʼnoknopo̱e̱ʼuy. Kenokaʼ cinco mil huabokerek Jesústaj oʼnoknopo̱e̱ʼuyate.  wOnʼmahuadiaypo Juantaj Pedrotaere onʼbatohuaʼpo, oʼsikaponok sorotataen huabakuda̱ʼ jakyo onʼbakuda̱ʼuyate. O Pedro Juanere aratbuttaj onʼmanmadikaʼnok kenpaʼti Jesús eʼbueyada oʼnoyhuadmeʼtenok aratbut eʼbueyada noyhuaddik o̱ʼneapo. Kenpaʼ onʼmanmadikaʼnok Saduceomeya̱ onʼbahuadiayʼuyate. r  _Pedro Juanere huakkaʼ aratbut eʼmananhuaʼte judío sacerdotea onʼhuatiakuyate. Sacerdote Diosen jak huato̱e̱ʼeri sorotataj huairi onʼhuatiakuyate. Saduceoa aratbut onʼbueypo noyhuadhueʼdik o̱ʼne onʼbatiaʼpakikaʼuyate. f EKenaʼpo Diosa Huasiʼpo oʼnoyhuada̱ʼdepo opudtakon dakaʼ ka̱gkikeʼpo oʼtaʼmonaʼuyate. Opuda̱ ayaʼada dakhueaʼ eʼkaʼ kanʼmanopoʼkoreʼpo moʼnigtaʼmonaʼuyate. —‍Pedroa kenda oʼmananhuaʼuyate.+OOpudomey Diosen huamanbatiaʼpakerien adhueaʼ huayayo moʼe̱po ayaʼ aratbuttaj huadaknada moʼmanigkaʼapone. Kenda Diosen huamanbatiaʼpakeriomeya̱ oʼmanbatiaʼpakuyate. “O̱ʼnen adhueaʼ huayayoa ayaʼ aratbuttaj ʼuruaʼnanada yaʼmanigkaʼapet.” Diosa Abrahamtaj onaʼuyate. Kenpaʼ oy oroʼ oʼbatiahuayde ayaʼda Diosenbaʼ huamanbatiaʼpakeri onʼbatiaʼpakuyate. Samuela Diosen huamanbatiaʼpakeria huakkuruda kenpaʼ oaʼuyate. Kenpaʼti nogok nogok nogda nogda Diosenbaʼ huamanbatiaʼpakeri kenpaʼ onʼdaʼuyate. -SAyaʼada Diosbaʼ huamanbatiaʼpakeritaj pe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo Diosa kenpaʼda oʼmaenapo. Diosen aratbut ehueʼdik o̱ʼneapo.” Kenpaʼ oaʼuyate Moisésa. “Dios Huairia huamanbatiaʼpakeritaj oʼtaʼmonaʼapo. Opudtaj moʼnigtaʼmonaʼapone. Keʼna onaratbutyoʼ judío o̱ʼe̱a̱po. Konigti doʼtaj meʼnigtaʼmonaʼuyne opudtaj moʼnigtaʼmonaʼapone. Ayaʼda moʼnikaʼapetnig yanʼnigpe̱i̱katiʼ. J Oy Jesús kurudyo̱ e̱ʼdik o̱ʼi̱kaʼ. Nogok Diosa ayaʼda huaboaʼda eʼkadeʼte onteʼti Jesús oʼtiakapo. Kenda Diosa oaʼuy. Keʼnen huadak huamanbatiaʼpakeria kenpaʼ oʼdaʼuyate: |qKenpaʼti Dios onteʼti opudte Jesústaj moʼnigtaʼmonaʼapone. Keʼna Cristo o̱ʼe̱po opuded huairi o̱ʼe̱. kODakhueaʼ eʼkaʼ yanʼbatik yanʼnopoʼkoreaʼ Diostaj yanoknopo̱e̱ʼ. Eʼnopoʼkoreaʼnayo Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ oʼnopoʼtihuekeʼapo kenpaʼti Diosa moʼmanopoʼdurugpakaʼapone. Kenpaʼti moʼmanopoʼteypakaʼapone. #?Cristo paiʼda nopoʼe̱dik o̱ʼe̱a̱po Diosen huamanbatiaʼpakeria oʼdaʼuyatenig kenda Diosa o̱gkameʼ. Jesús paiʼda oʼnopoʼe̱po oʼbueymeʼ. taOpuden huairiereada Jesústaj nopo̱e̱hueʼ moʼe̱po namaʼda boʼarakmeʼne, ijnopo̱e̱y egomey. Opuda̱ eʼketpaktaj boʼtiahuayikameʼne dakaʼ moki̱e̱ʼikaʼne. Jesústaj oroʼ oknopo̱e̱nok oʼyareadde. Kenda boʼtiahuayne. #~?Ken konig Diosen huamanoeanhuahuikaʼeritaj opuda̱ boʼarakmeʼnigʼa. Huabueyada e̱e̱ʼtada Diosa oʼnoyhuada̱meʼte oroʼada oʼtiahuaymeʼpo oay. m}SJesús Diosenyoʼda, oʼpakpo, ʼuruaʼda Diosenyoʼda oʼkadhuahuikameʼte. Kenpaʼda huadaknanada o̱ʼi̱kameʼte. “Jesústaj pakhueʼ o̱ʼe̱y. Dakhueaʼ huakkaʼeritaj ya̱o̱ro̱kaʼ.” Opudomey Pilatotaj monameʼne. ?|w Oroʼen Diostaj Abraham oʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Isaac Jacobere onʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Ken Diosa keʼnensiʼpotaj ʼuruaʼnanada oʼkaʼpo Jesústaj huaboroʼ huairia oʼyahueameʼte. Opudanayo kadarakeʼpo Pilatotaj boʼyokmeʼte. Pilato eʼo̱ro̱kaʼtaʼ eʼpaktada oʼpudomeya̱ “Kejeʼ” monameʼne. E{ Huakkaʼda kenomeytaj enʼkupopakte Pedroa oʼbatiahuaydepo, oʼmanmadikaʼpo: —‍¿Menaʼpo eʼyareaʼtaj moʼmamepuʼke? ¿Menapo oroʼtaj boʼtiahuayaʼ? Oroʼtaj teyda o̱ʼnepo onʼyareaʼ namaʼda moʼnopo̱e̱ne. Oroʼ huadakda o̱ʼnepo eʼketpaktaj onʼyareaʼ namaʼda moʼnopo̱e̱ne, Israel aratbut. z Diosen jak kurute oʼdikkaʼuyate Salomón. Kente Juantaj Pedrotaere eʼdakkaʼa oʼbataʼbodhuaʼpo ekhuaʼtaʼ pakhueʼ oʼmaeʼuy. Ayaʼ aratbuta eʼdakkaʼtaj onʼtipe̱e̱po onʼmepuʼkepo onʼbaketonyakpo Diosen jak kurute onʼkupopakuyate. y# Kentaj onʼnoki̱e̱ʼpo. ʼUruda akbogpete “Huakupe beyok” oʼmanaʼikaʼnok, kentaj onʼnoki̱e̱ʼpo onʼmepuʼkepo, “Kenpihuay Diosa ʼuruaʼda oʼkaʼ,” o̱daʼuyate. Diosen jak kurute oʼdikkaʼuyate Salomón. Kentaʼ Pedroa oʼmanmadikaʼonhuaʼuyate. Ix  Oʼhuaʼepo Diostaj dakiti eaʼte ayaʼada onʼtiahuayʼuyate. )wKKenokaʼ oʼkudajpo, oʼboatoʼpo oʼhuaʼe. Diosen jakyo Juan Pedroere oʼkudpo. Oʼhuaʼepo, oʼkudajpo, “Dakiti, Dios, huadakda megkaʼne,” onaʼuyate. mvSHuadaʼkopen oʼtaʼkoypo oʼboaʼ. Eʼbodeʼte huaʼi huabopiere oʼyareudpo, oʼteypakanʼuyate. ^u5—‍Huakupebayoʼ i̱jje̱y oropiʼ to̱e̱hueʼ i̱jje̱y kenda kaʼdik o̱ʼe̱po oʼkaʼapoy. Jesucristo Nazaret hua̱e̱ʼeria oʼpaknok yaupakonpo yaboʼ, yahuaeʼ. —‍Pedroa eʼketpaktaj onaʼuy. bt=Kenda eaʼte oʼbatiahuaypo, oʼmanige̱ʼuy. Huakupepiʼ menʼyokapone oʼnopo̱e̱po. esCPedro Juanere eʼketpaktaj onʼtiahuaypo, —‍Oroʼtaj boʼtiahuaiʼ. —‍Oʼnonaʼuy. br=Diosen jakyo huakuddikte eneʼte Pedro Juaneretaj, “Huakupe menʼyok,” oʼmanaʼuy. 9qkDiosen jak kurute huabokerek eʼketpak o̱ʼi̱kaʼpo, kenda eʼsiʼpoe̱ʼ eʼketpak o̱ʼi̱kaʼuyate. Diosen akbogpete ayaʼmeʼnoeda eʼketpaktaj onʼtotiakikaʼuyate. Ken akbogpeta oʼdikkaʼikaʼ “ʼUruda.” Aratbut Diosen jakyo enʼkuddeʼte “Huakupe beyok,” kaeʼpo onʼtotiakikaʼuyate. p Nogok tereaʼ eʼhuadte Pedroere Juanere Diosen jakyo onʼhuaʼuyate. Kente niokpo eʼhuadte aratbut onʼtionaʼpakikaʼuyate. Io /Diostaj durugda o̱ʼnepo, dakiti oʼnonaʼikaʼuyate. Jesústaj huanigpe̱i̱kaʼeria huadak o̱ʼne. Ayaʼada huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeria onʼbahuaaʼikaʼuyate. Ayaʼmeʼnoe Diosa oʼbatihuapokikaʼnok Jesucristotaj nogomeya̱ huaboaʼda oʼnoknopo̱e̱po, huanigpe̱i̱kaʼeriere oʼnoknopo̱e̱ʼi̱kaʼuyate.=ns.Ayaʼda huameʼnoe Diosen jakyo onʼkupopakikaʼuyate. Kenomeyen jakyaʼ huayahuaya onʼbatobapikaʼpo, durugda onʼbapeʼpo huanopoʼada huadak oʼnoknopo̱e̱po onʼbapikaʼpo, m -Kenomey katepiʼ onʼto̱e̱po, taʼba jakpiʼ nogda nogda onʼbahuayʼeaʼuyate. Paiʼda aratbuttaj huakupe onʼbayokeʼuyate. Jesúsen doce huamataʼmoneria kenda tiahuayhued o̱ʼneonhuahuikaʼ onʼkikaʼpo, Diosa oʼbatihuapoknok huakkaʼtada onʼbayareaʼikaʼ. Ayaʼ aratbutada onʼmamepuʼkeonhuaʼuyate. ]j3*Jesúsen doce huamataʼmoneria onʼmanmadikikaʼnok kenomey oʼnoknopo̱e̱depo ayaʼda huameʼnoeda dakaʼ onʼmape̱i̱kaʼuyate. Ayaʼda ontatayoʼ onʼbapikaʼuyate. Jesús eʼbueyʼuy okkahuehueʼ o̱ʼnepo, onʼbapikaʼuyate. Kenpaʼti Diostaj ontatayoʼ onʼtionaʼpakikaʼuyate. Konig huaboaʼ huaknopo̱e̱ʼeria o̱gkikaʼuyate. i )Ken, huakkaʼda Pedrotaj onʼpe̱e̱depo, oʼnoknopo̱e̱po, bautiza o̱gkaʼuyate. Kenmeʼnoeda tres mil Jesústaj huaboaʼda oʼnoknopo̱e̱po, Jesúsa huataʼmoneriere onʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼpo onʼbatadiʼkikaʼuyate. h(Kenda oʼmanaʼdepo nogi̱ti nogdakon oʼmanaʼpo oʼmaboroaypo: —‍In aratbut oyda o̱ʼnikaʼnigʼa oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri o̱ʼnepo dakhueaʼ o̱gkikaʼ. Opudnayo konigti kikahueʼada yanʼnopoʼkoreaʼ. —‍Pedroa oʼmanaʼuyate. g'Doʼhued Noki̱re̱g ijbayokapoy Diosa oaʼuyatepo opudtaj boʼyokapone, opuden huasiʼpotaj, kenpaʼti bidteda hua̱e̱ʼeritaʼ kenpaʼti nogbayo nogbayo hua̱e̱ʼeritaʼ Diosa oʼpakpo, keʼnen Noki̱re̱g oʼbayokeʼapo. —‍Pedroa oʼmanaʼuy. 'fG&—‍Diostaj yanʼnopoʼkoreaʼ. Diostaj huaboaʼda yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Jesucristoa oʼpaknok bautiza ya̱gʼkatiʼ. Jesústaj moknopo̱e̱nok Diosa o̱ʼnen dakhueaʼ eʼkaʼ moʼnopoʼtihuekeʼapone, bokkahueaʼapone. Kenpaʼti Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱a̱pone. e %Pedrotaj Israelen adhueaʼ huayayoa onʼmape̱e̱depo, kenda namaʼda oʼkamey onʼnopo̱e̱depo, paiʼda onʼmanopoʼu̱y. Paiʼnanada o̱ʼnepo, —‍¿Kate kikaʼdik o̱ʼe̱, egʼ? —‍Jesúsen doce huamataʼmoneritaj Pedrotakon onʼmanaʼuy. bd=$Opud Israelen adhueaʼ huayayo Jesústaj hue̱ypa cruzte moʼbetaʼpo boʼarakmeʼnigʼa Diosanayo Huairikon Cristotaj oʼyahueameʼte. Kenda dakaʼ yanʼnopo̱i̱katiʼ. —‍Pedroa ʼuttaʼda oʼmanaʼuyate. 7cg"David huataʼ tiaʼpakhueʼ o̱ʼe̱po kurudyo̱ huahueʼ o̱ʼu̱yate. Jesús Diosyo oʼhuaʼapo Davida oaʼuyate.“Diosen huadaʼkopen yahuad, Huairi. Takaʼtaj gana yo̱gkaʼdeaponok. Nogok ayaʼda o̱ʼnen takaa moʼnigpe̱i̱kaʼapone.” Doʼhued Huairitaj Diosa oaʼuy. Davida oaʼuyate. b#laQ!Kurudyo̱ Jesúsere aʼhuadikayaʼpo Diosa Jesústaj oʼbehuikameʼte. Kente e̱e̱ʼte ayaʼada Jesústaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼneapo. Jesústaj Diosen Noki̱re̱g oʼyokuyate. Konig Diosa oaʼuyatenigda. Kenda huaboaʼda opuda̱ boʼtiahuaynig kenpaʼti moʼpe̱e̱nig. Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼkaʼ. Jesúsa Diosen Noki̱re̱g moʼnigtaʼmonaʼdene. `! David Jesústaj oʼbatiaʼpakuyate. Diosa Jesústaj ayaʼada oʼtiahuaymey oʼnoyhuada̱meʼte, kenda oroʼ opudtaj huaaʼdik o̱ʼe̱ne. @_yDavid Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱po kenpaʼti “O̱ʼnen adhueaʼ huayayo nogok Cristo o̱ʼe̱a̱po. Cristo Israel Huairi o̱ʼe̱a̱po.” Diosa buttida onaʼuyate. David kenda oʼnopo̱e̱ʼuyate. Konige̱po kenda Diosa oʼkaʼapo oʼnopo̱e̱po, oʼbatiaʼpakuyate. Cristo eʼbueydeʼte Diosa kenpaʼda enhueʼ o̱ʼe̱a̱po, kenpaʼti so̱ʼparahueʼ o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼ David oʼbatiaʼpakuyatenig konigda o̱ʼe̱meʼ. ^!];Oroʼen adhueaʼpaneʼkudak David aʼnenda eʼbueyte onʼkubarakkaʼuyate. Oy huameʼnoete kubarak oʼtiahuayʼikay oroʼ. Buttida ijjay, egomey. q\[O̱ʼnen kakadhuahuikeʼpo iʼpakpo aʼnoeanhuahuikayaʼpo doʼtaj oʼnopo̱e̱a̱ʼnede. Kenpaʼti doere i̱ʼi̱kaʼpo doʼtaj huakkaʼ oʼdurugpakaʼikaʼapone. Kenda Davida aʼnennada Jesústaj oʼtiaʼpakpo, oʼmadoyaʼuyate. x[iKonige̱po on Dios doʼtaj kenpaʼda huabueyaʼda ka̱e̱ʼpo enhueʼ o̱ʼe̱a̱pone. Ke̱yo̱ eʼbuey noki̱re̱g o̱ʼnikaʼ doʼtaj enhueʼ o̱ʼe̱a̱pone. Kenpaʼti doʼtaj o̱ʼnen huadiʼtaj so̱ʼparahueʼdik o̱ʼi̱a̱ʼapone. *ZMKenaʼpo huakkaʼda ijdurugpakpo, kentaj durugda ijbatadiʼkikay. Konige̱po kenpaʼti eʼbueydeʼte kubarakyaʼ onteʼti ijnoyhuada̱poy dakaʼ yoknopo̱e̱y. AY{Kenpaʼti aʼnenda Jesústaj Davida in konig oʼtiaʼpakpo:Doʼhued Huairi Dios ontaj ijtiahuayikay. Doʼere o̱ʼi̱kaʼne. Doʼtaj oʼtihuapokikaʼnok meʼpukhueʼ i̱ji̱kay. 1X[Huabueytaj eʼto̱e̱o̱nig e̱e̱ʼtada Diosnayo teynananada o̱ʼe̱po oʼnoyhuada̱meʼte. Jesústaj huabueyada ka̱e̱ʼpo kenpaʼda to̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱meʼ. W/Jesústaj boʼtohuaʼpo cruzte kadarakeʼpo dakhueaʼ huakaʼeritaj boʼyokmeʼnigʼa. Kenda o̱gkaʼapo Diosa aʼnennanada oʼnopo̱e̱ʼuyate. ]V3Onteʼti menʼpe̱e̱ʼ. Opuda̱ Israel aratbut doʼtaj menʼpe̱e̱ʼ. Jesús Nazaret huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱meʼte. Konig huabokerekada kahueʼdik e̱e̱ʼtada ʼuruda Jesúsa oʼkikameʼte. Konig kahued o̱ʼneonhuahuikaʼuy Jesúsanayo Diosa oʼtiahuapokpo oʼkameʼte. Opuda̱da moʼnopo̱e̱ne Jesúsa oʼkaʼuynig. dUADoʼtaj meknopo̱e̱po, “Betiokaʼ, meʼnopoʼyareaʼ, doʼtaj meʼnoeanhuahuikaʼ, Huairi.” Ayaʼada kenda menaʼnok kennayo bueyhueʼ o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Kenda Joela Diosenbaʼ huamanaʼeri oʼmadoyaʼuyate. !T;Nogok Cristo oroʼen Huairi tiakhued e̱e̱ʼted huakkaʼ onʼmeʼpukapo. Niokpo yataʼsikonapet. Taʼtehueʼ ya̱ʼe̱a̱pet. Puug konig mimi bedda o̱ʼe̱a̱po. Cristo Huairi eʼtiakte Dios huaboroʼda o̱ʼe̱ yanʼnopo̱e̱a̱pet. ʼUruaʼnanada huameʼnoe ya̱ʼe̱a̱pet. !S;Kurudyo̱ konig tiahuayhued moeonhuahuikaʼuy ijkaʼapoy. Huadariyo nogda nogda ijkaʼaponok aratbut onʼtiahuaypo teyda Dios o̱ʼe̱ nopo̱e̱ʼdik o̱ʼneapo. Konig eʼbarak mimi onʼtiahuayapo. Konig huakkaʼ jak eʼmey onʼtiahuayapo. E̱ʼsi̱hui̱ʼtoneʼ onʼtiahuayapo. 9RkKenokaʼ doʼhued huakikaʼeri huabokerekere ettoneʼeretaj doʼhued Noki̱re̱g ijbayoʼkeapoy. Doʼhued Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱nok doʼhuedyoʼda onʼmanikaʼapo. Q7Nogok Diosen keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete doʼhued Noki̱re̱g huakkaʼ aratbuttaj ijbayoʼkeapoy. Opuden huasiʼpo, huabokerekere ettoneʼere Diosen huaʼa onʼmanmadikikaʼapo. Huaboaʼ eʼbayorokte Diostaj onʼtiahuayapo. Huatoneʼtaj eʼbayorokte ijmanopo̱e̱a̱ʼapoy. P Opudomey oʼmape̱e̱denig kenpaʼti oroʼtaj oʼbatiahuaydenig aʼnenda Diosenbaʼ huamanbatiaʼpakeri Joela oaʼuyate: OInomey oʼnokkuda̱ʼ namaʼda moʼnopo̱e̱ne. Okkuda̱hueʼ o̱ʼne. Sikyoedda o̱ʼe̱. Oroʼ sikyoedda okkuda̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼne. JN Kenokaʼ Pedro nog once Jesúsen huamataʼmoneriere oʼbopo ʼuttaʼda oʼmanaʼpo: —‍Dakaʼ doʼtaj menʼpe̱e̱ʼ, Judea huadarieri kenpaʼti Jerusalén huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeri. Mw Nogomey onʼtierikpo, —‍Oʼnokkuda̱ʼpo, ondaʼ. —‍Onʼmanaʼnigʼa ken. Pedroa oʼmanbatiaʼpakuyate. L  Ayaʼada diga̱ʼda onʼmamepukeʼpo huayahuaya onʼbatiaʼpakpo: —‍¿In kate ya̱ʼe̱t? —‍Onʼbatiaʼpakuyate. eKC Kenpaʼti Creta hua̱e̱ʼeri, Arabia hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱y. Konig huaboroʼda Dios o̱ʼe̱. Konig huakkaʼda oʼkaʼ Dios eʼbatiaʼpakte oroʼen huaʼate onaʼnok oʼpe̱e̱y. —‍Huayahuaya onʼbatiaʼpakeʼuy. ,JQ Frigia kenpaʼti Panfilia hua̱e̱ʼeri, Egipto hua̱e̱ʼeri, Africabayo idbodte Cirene hua̱e̱ʼeri, kenpaʼti esoeri Roma hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱y. Esoeri Romayaʼ judío aratbut o̱ʼnepo kenpaʼti nog aratbut e̱ʼe̱a̱da judío aratbut Diostaj onʼkikaʼnig konigti onʼkikaʼuyate. TI! Partia huadarieri o̱ʼe̱y. Media huadarieri o̱ʼe̱y. Elam aratbut o̱ʼe̱y. Mesopotamia huadarieri o̱ʼe̱y. Judea hua̱e̱ʼeri, Capadocia hua̱e̱ʼeri, Ponto hua̱e̱ʼeri, Asia hua̱e̱ʼeri, 9Hm¿Oroʼen huaʼate menpapiʼ ya̱ʼnanopo̱e̱? GOnʼmamepuʼkepo, huayahuaya onʼbatiaʼpakpo: —‍¿Oroʼtaj monaʼnig menpaʼ Galilea hua̱e̱ʼeri ayaʼda ya̱ʼne? [F/Kenda eʼbapokpaʼ ʼuttaʼda oʼadyaknigtaj huakkaʼada onʼpe̱e̱depo onʼkupopakonpo, nogen nogen huaʼa enʼbaaʼpakte ayaʼda nogda nogda keʼnenda huaʼa onʼmape̱e̱po diga̱ʼda onʼmamepukeʼuyate. +EOKen fiestate Jerusalényo̱ huakkaʼda judío aratbut o̱ʼnuyate. Diosen eʼkaʼtaʼ onʼpakpo nog jak nog jakyaʼ nogbayaʼ nogbayaʼ onʼbatiakeʼuyate. |DqHuabada Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱po, nogen nogen aratbuten huaʼa nopo̱e̱hueʼ e̱ʼi̱kada huaboaʼda onʼbaaʼpakuyate. Konig Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate nogen nogen aratbuten huaʼate onʼbaaʼpakuyate. VC%Kenokaʼ konig taʼak eʼbakpakonig ayaʼtada oʼbakutikotepo, oʼpijboepo. $BAi̱da konig huaboroʼ bapoka eapaʼ eʼadyakte onʼpe̱e̱ʼuy. Kurudya̱ʼ eʼadyakte onʼpe̱e̱po, ayaʼada ken jakyo onʼbahuadpo onʼpe̱e̱ʼuyate. A %Pentecostés fiesta kenokaʼ oʼmeʼdeʼuy. Jesús eʼbueyte cincuenta huameʼnoe oʼpokondepo, Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri e̱gkupopakte k@ QKonig huanopo̱e̱ʼ huid okmo onʼenʼuyate. Oʼnendepo onʼtiahuaypo, Matías oroʼere Jesústaj huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakapo, onʼnopo̱e̱ʼuy. Jesúsen huamataʼmoneri Matíasere doce onteʼti o̱ʼu̱yate.3? aInpaʼ onʼtionaʼpakpo: —‍On ayaʼen huanopoʼda iʼmaknokotikaʼne, Huairi. Judas dakhueaʼ oʼkaʼpo nogyoda huaʼdik o̱ʼe̱po oʼhuameʼ. ¿Beʼa keʼna e̱e̱ʼpaʼti ya̱ʼe̱a̱po? Bottaʼ huabokerek i̱yo̱ o̱ʼne. ¿Beʼtataj iʼpak? ¿Beʼtataj iʼeapo? —‍Onʼtionaʼpakuyate. > {= qBottaʼtaj eretnopoyo onʼtotiakuyate José Matíaseretaj. Josétaj bottaʼdik oʼdikkaʼuy Barsabás Justo. #< AOy Judas ehueʼda o̱ʼe̱nok noga̱ oroʼere “Jesús oʼnoyhuadmeʼte,” manbatiaʼpakikaʼdik ya̱ʼe̱a̱pet. Nogtatida eʼdik o̱ʼe̱y. Keʼna oroʼere kenpaʼti Jesúsere o̱ʼi̱kaʼuy. Jesústaj Juan bautiza e̱gkaʼte o̱ʼi̱kaʼuy, kenpaʼti Jesúsa eʼmanmadikaʼte o̱ʼi̱kaʼuy kenpaʼti Jesús eʼnoyhuaddeʼte oroʼere o̱ʼi̱kaʼ. Nogtatida eʼdik o̱ʼe̱y. —‍Pedroa oʼmanaʼuyate. ; ]: 5Ken konig Davida Judastaj Salmosbaʼte oʼtimadoyaʼuyate:Konig jak ekhuaʼnig i̱kahueʼ o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼti:Nogbokerekda keʼna eʼkikaʼ kakeʼ. David eʼbatadiʼkeaʼbaʼte oʼtimadoyaʼuyate. 9 'I̱da ayaʼ Jerusalén hua̱e̱ʼeria onʼtipeenʼuyate. Ken huadarisiʼpotaj Acéldama onʼdikkameʼte. Kendik Acéldama mimidari o̱ʼe̱. =8 udakhueaʼ eʼkaʼ huakupe o̱ʼe̱nok Sacerdote huairitaj oʼbatahuameʼte huadarisiʼpo onʼbakemeʼte. Huakupen oʼnennok oʼdapopotagonpo huamin ayaʼda o̱ʼo̱ro̱konʼuyate. C7 Judas oroʼere o̱ʼi̱kaʼpo, oroʼere oʼkikameʼnigʼa v6 g—‍Aʼnenda David Apagbaʼte oaʼpo kenda Judas oʼkameʼnig oaʼuyate. Konig Jesústaj takaʼtaj yanʼyokapet Davidtaj Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼnopoʼto̱e̱nok, David oaʼuy. Buttida Apagbaʼte oʼuyate konigti o̱ʼe̱meʼte. 35 aKenokaʼ onʼtionaʼpakonhuaʼpo huamaʼbuynopoyo Pedro oʼboʼuyate. Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri huamaʼbuy o̱ʼu̱yate. Ciento veinte huamaʼbuy enʼkupopakte: =4 uAyaʼada onʼpakpo kiriga̱yo̱ʼ Diostaj onʼtionaʼpakikaʼ. Sueʼda ettoneʼbetaʼ onʼtionaʼpakonhuaʼuyate. María, Jesúsen inag kenpaʼti Jesúsen huamaʼbuy, o̱ʼnuyate. ;3 q Huakkaʼ jak Jerusalényo̱ onʼtiakdepo jak ayta kutayo kente onʼtaiʼikaʼ onʼbehuikuy. Huakkaʼda o̱ʼnepo, Pedro, Jacobo, Juan, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Jacobo, Simón cananista kenpaʼti Judas o̱ʼnepo. Jacobo Alfeoensiʼpo o̱ʼu̱yate. Judas Jacoboen huamaʼbuy o̱ʼu̱yate. ]2 5 Oteʼ Olivosyaʼ onʼbahuaʼuy. Jerusalényo̱ meyo̱hueʼda onʼbahuaʼuyate. 1 1 —‍¿Menaʼpo kurud boʼtiahuayaʼ? Jesús kurudyo̱ oʼbehuikonde, opud e̱ʼe̱ya̱ʼ Jesús eʼbehuikte, boʼtiahuaynig konigti yaʼhuarakapet, Galilea huadarieri. —‍Diosen huataʼmoneria onʼmanaʼuyate. Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeri Matíastaj onʼdeʼuyate. .0 W Kurudyo̱ eʼbehuikdeʼte Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri kurudyo̱ enʼtiahuayate i̱da onteteyoʼ bottaʼ huabokerek onʼbataʼboatoʼpo yudtaj keregda onʼotuyate. A/ } Kenda eadeʼte huanigpe̱i̱kaʼeria enʼtiahuayate Diosa kurudyo̱ Jesústaj oʼtobehuikuyate. E̱ʼsi̱hui̱ʼyo̱ eʼkudonte onteʼti Jesústaj tiahuayhueʼdik o̱ʼneʼuyate. %. EDiosen Noki̱re̱g opudtaj oʼhuatiakpo opudtaj moʼnopoʼto̱e̱a̱pone boʼteypakaʼapone. Opudtaj ʼuruaʼda montihuapokikaʼapone. Diosen huakaʼ montihuapokikaʼapone. Jerusalén huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeritaj konig ijkikameʼnig konig ijbueymeʼnig ijnoyhuadmeʼnig manbatiaʼpakikaʼdik moʼi̱kaʼapone. Judeabayo konigti batiaʼpakdik moʼi̱kaʼapone. Kenpaʼti Samariabayo konigti batiaʼpakdik moʼi̱kaʼapone. Kenpaʼti huehueaʼda ayaʼbayoda ayaʼ aratbuttaj konigti manaʼdik moʼi̱kaʼapone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. - 1—‍Diosayoʼda kurudyo̱ ayaʼda kaʼdik o̱ʼe̱. Kenokaʼ oʼpakpo, oʼkaʼapo. Opudtaj kenmeʼnoe nopo̱e̱a̱hueʼdik o̱ʼe̱ Diosa. R, Onteʼti Jesúsere o̱ʼnepo, —‍¿Menpaʼ Romano gobierno huairitaj iʼmaenapo? ¿Menpaʼ oy onteʼti judío gobierno huairi to̱e̱dik o̱ʼe̱a̱pet, Huairi? —‍Jesústaj oʼnonaʼuyate. `+ ;Juana hue̱ʼe̱ya̱ bautiza oʼkikaʼuynigʼa aʼti Diosen Noki̱re̱ga̱ bautiza mogkaʼpo opudtaj oʼmanopoʼto̱e̱a̱po. Jesúsa keʼnen once huamataʼmoneritaj oʼmanaʼuyate. Jesús kurudyo̱ oʼbehuikuyate. `* ;Kenokaʼ Jesúsen once huamataʼmoneri Jesúsere o̱ʼnepo, nogi̱ti Jesúsa oʼmanaʼpo, —‍Jerusalénya̱ʼ huahueʼ yaneʼtiʼ. I̱yo̱ yanʼnige̱ʼ. Diosen Noki̱re̱g ijtaʼmonapoy. —‍Diosa ennak. ]) 5Jesús oʼbueydepo nogok nogok once huamataʼmoneritaj Jesúsa oʼbatiahuayʼeaʼuyate. Cuarenta huameʼnoe eʼpokte nogok nogok oʼbatiahuayʼeaʼpo kenomeytaj “doada i̱jje̱y” oʼmanaʼnok dakaʼ oʼmanopo̱e̱a̱ʼpo kenpaʼti Dios Huairitaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ kenpaʼti Diosensiʼpo moʼe̱a̱pone. Jesúsa oʼmanbatiaʼpakuyate. c( CHuadiʼda Teófilo, do Lucas aʼnenda oʼnigmadoyaʼuyne. Kenda Jesúsa oʼkadhuahuikaʼuynig oʼmanmadikadhuahuikaʼuynig ayaʼda oʼnigmadoyaʼuyne. Kenpaʼti kurudyo̱ huahued e̱e̱ʼted keʼnen huamataʼmoneri eʼbaktieʼeaʼuydeʼte Diosen Noki̱re̱gere oʼmanaʼuyate, kenpaʼti kenmeʼnoeteda kurudyo̱ oʼhuaʼuyate, oʼnigmadoyaʼuyne. ' && GDiosa menopoʼnoeye̱ʼ. Huadiʼda aratbut i̱ya̱ʼda saludos moʼdiktaʼmonaʼne. Kenpaʼti doʼhued huadiʼ ke̱yo̱da saludos ijmadiktaʼmonay.Q% Aʼti etaʼhuade̱taʼ ijpaki. Kenokaʼ hua̱so̱ʼteda meʼbatiaʼpak. Y$ - Huakkaʼ nogi̱ti enataʼ eʼpakada eʼnigmadoyaʼtaʼ pakhueʼ i̱jje̱y. #  Demetrio huadakbokerek o̱ʼe̱. Huadakda oʼkikaʼ. Ayaʼada onʼhuaaʼ. Diosen buttida huaʼa oʼkikaʼ. Huadakda o̱ʼe̱ oroʼakon oʼhuaay. Buttida oʼdikaʼ opuda̱ moʼnopo̱e̱ne. Juana taʼpote keneʼhua̱ya̱ʼkon oʼnigmadoyaʼuyate. L"  Konig dakhueaʼ huakikaʼeri o̱gkikaʼnig konigti kikahueʼ ya̱i̱kaʼ. Huadakda huakikaʼeri konig huadak o̱gkikaʼnig konigti yakikaʼ. Kenomey huadak o̱gkikaʼpo Diosensiʼpo o̱ʼne. Kenomey namaʼda o̱gkikaʼpo Diostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼne, ontaj onaʼne, huadiʼda egʼ. Demetrio huadakaʼda oʼkikaʼ. !  Do ijtiakdepo ayaʼda kenda dakhueaʼ oʼkikaʼnig ijhuaaʼapoy. Doʼtaj dakhueʼdikaʼda beʼhuaaʼpo da beʼhuaameʼne. Nog kenpaʼti dakhueʼ oʼkaʼpo Jesucristoen huadak huaʼa huamanmadikaʼeritaj totayhueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Jakyo kenpaʼti nogomeya̱ eʼbatotaytaʼ enʼpakte “kejeʼ,” oʼmanikaʼ. Kenomeya̱ onʼbatotaynok Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri e̱gkupopakyaʼ oʼmaenikaʼ. i  M Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼnenbayo e̱gkupopakikaʼyo berobaʼ ijnigmadoyaʼpo ijnigtaʼmonameʼnigʼa Diótrefes huabokerek opudya̱ʼ o̱ʼnada huairi e̱e̱ʼtaʼ oʼpakpo doʼtaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼe̱meʼ. 8 kKenaʼpo oroʼ huaknopo̱e̱ʼeriayoʼda bayokikaʼdik o̱ʼe̱ne. Oroʼ oʼbatihuapoknok kenomey buttida huaʼa manmadikikaʼdik o̱ʼnikaʼ. Diótrefes dakhueaʼ oʼkikaʼ. $ CCristotaj onʼnigpe̱i̱kaʼpo Cristoen huaʼa aʼmanmadikayaʼpo onʼhuaʼudhuahuaʼpo oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeried katepiʼ bakehueʼda o̱ʼnikaʼ. l SGayoa diʼ moʼi̱kaʼne moʼmato̱i̱kaʼne. Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri e̱gkupopakyaʼ boʼtiaʼpakmeʼne. Huadak huamanmadikaʼeri onteʼti enʼhuaʼte yabatihuapok. Aypopiʼ yabayoktiʼ. Diosa betiahuaypo oʼdurugpakapo. e ECristoen huadak huaʼa huamanmadikaʼeri enʼtiakdeʼte dakaʼ iʼmato̱i̱kaʼ. Kenpaʼti sueʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj nogbayaʼ iʼmato̱i̱kaʼ. Kenda iʼkaʼpo Diosen huaʼa dakaʼ iʼkikaʼpo, huadiʼda egʼ.  /Doʼhued huaknopo̱e̱ʼeri huasiʼpo Cristoen buttida huaʼa oʼnoknopo̱e̱po onʼnigpe̱i̱kaʼnigtaj ijtipe̱e̱po huakkaʼnada ijdurugpaki. 9 mJesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri sueʼda oʼnokye̱po i̱yo̱. “Gayo Jesucristoen buttida huaʼa oknopo̱e̱po huadakyoʼ oʼkikaʼ.” Boʼhuaaʼnok huakkaʼ ijdurugpakmey. A }Ayaʼda katepiʼ iʼkikaʼ huadakda ka̱e̱ʼ. Kenpaʼti huadaknopoʼ ka̱e̱ʼ. Ontehuapaʼ ijnigtionaʼpakikay. Diostaj durugda oʼnigpe̱i̱kaʼ ijnopo̱e̱po, huadiʼda egʼ.  Do Juan huaknopo̱e̱ʼeritaj huamanmadikaʼeri i̱jje̱po Gayotaj oʼnigmadoyaʼne. Buttida huaʼa iknopo̱e̱nok diʼda o̱ʼe̱ne. 8ilOntaj Jesucristo Huairia kanopoʼteypakikeʼpo kenpaʼti ayaʼ Efeso huaknopo̱e̱ʼeriomeytaj dakaʼ kamato̱i̱keʼpo ijtionaʼpaki. Kenda do Pabloa onaʼne, ken.RlHua̱hui̱o̱k tiakhued e̱e̱ʼte tiakdik e̱e̱ʼnayo doʼtaj yatiaktiʼ. Huakkaʼa moʼdiktaʼmonaʼne, Eubulo, Pudente, Lino, Claudia, ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuya moʼnigdiktaʼmonaʼne. lQlErasto Corintoyo oʼyahuemeʼ. Trófimo dakhueʼ o̱ʼemeʼnok Melito huakkaʼ jakyo i̱jjeanmey. Y+lPriscataj Aquilataj kenpaʼti Onesíforoen huabettaj ijmanigdiktaʼmonay. b=lDakhueaʼ e̱gkaʼtaʼ Diosa beʼtiokikaʼapone. Diosere kanoeonhuahuikeʼpo meʼto̱i̱kaʼne “Dios ʼuruda o̱ʼi̱kaʼ.” Monʼbatiaʼpakonhuahuikaʼ. Pabloa oʼkuhuitdepo keneʼhua̱ya̱ʼ oʼdiktaʼmonaʼpo. <qlRoma huairitaj eʼmanaʼpakte Jesús Huairia beʼtihuapokmeʼne. Diosa beʼtihuapokikaʼnok ayaʼ judío ehueʼ aratbuta kanʼmape̱e̱ʼpo Jesucristoen huadak huaʼa ijmanmadikanhuamey. Sueʼada doʼtaj diga̱ʼ menʼhuadiaymeʼne. Eʼaraktaʼ enʼtipaktada Diosa beʼtiokameʼnok arakhueʼ meʼnemeʼne. I lAʼnennada huakkuruda Romayo huakkaʼ jakyo huairitaj ijbahuahuaʼpo dakhueaʼ kahueʼ i̱ji̱kay. Ijmanaʼpo Jesucristoen huadak huaʼayoʼda ijmanmadikikay. Kenda huadak huaʼayoʼda nogyo̱ nogyo̱ ijmanmadikikay. Roma huairitaj ijmanaʼmey. Roma huairitaj eʼmanaʼte nogtiapiʼ ehueʼ doere menʼtobomeʼne. Beʼapiʼ tihuapokhueʼ meʼnemeʼne. Ayaʼda meʼnokhuameʼne. Diosa kabakkahueʼpo castiga magkahueʼ kamaeʼpo. Kenda ijpaki. %~}}|{{=zyzxxywvuutrr4qponnn%mikkJj,ihggWfCee2chbZa`` ^^ ]l\[[ZYnXWYVTTVS&R,PP0O>N5M\L!KKEJ,IHGpFiED=CBAA@?>>}=<<];~:: 9e88E7655433.2110/i--$++a*");'$#!!Q NFQQ]4$?(#a 0 J 9  k O&r}\O-?S—‍Ehueʼ, noponkahueʼ i̱jje̱y. Doʼtaj konig o̱ʼe̱ onahueʼ e̱e̱ʼnayo nopoenkahueʼdik i̱jje̱y. Doere carroyo yahuad. —‍Felipetaj onaʼuy. )>KKen Etiopíataj oʼhuaketdepo Isaíasbaʼ eʼbonaʼpakte Felipea oʼpe̱e̱depo, —‍Berobaʼ iʼtiahuaynig menpaʼ iʼnopoenkaʼ. —‍Felipea onaʼuyate. =—‍ʼUru carro caballoa huatohuaʼte yahuahuaʼ. Carrote yahuaʼ. —‍Diosen Noki̱re̱ga̱ Felipetaj onaʼuy. <}Oʼkumejdepo dagte ʼuru carro caballoa huatohuaʼte oʼhuadpo Isaíasa oʼmadoyaʼuyatenig Diosbaʼ oʼbonaʼpakuyate. ;3Ken Felipe oʼbodpo oʼhuaʼ. Ken dagte oʼhuaʼ Etiopía huadari hua̱e̱ʼeri huabokerek o̱deʼuy. Keʼna bakdejhueʼdik o̱ʼu̱y. Keʼna Etiopía ettoneʼ huairien huakupe huato̱e̱ʼeri o̱ʼu̱yate. Diostaj aʼtionaʼpakyaʼpo Jerusalényo̱ oʼhuaʼudhuahuaʼuyate. q:[Nogok Felipetaj Diosen huataʼmoneria onaʼpo, —‍Yabodpo Gaza huakkaʼ jakyon yahuatiʼ. Jerusalénya̱ʼ Gaza huakkaʼ jak dagte yahuatiʼ. —‍Diosen huataʼmoneria onaʼuy. Ken dagte sueʼda aratbut eʼnahue̱ʼyo̱. 09YKen, Juan Pedroere konig Jesucristo oʼkikuyatenig onʼmanbatiaʼpakonhuaʼdepo kenpaʼti Diosbaʼ onʼmananhuaʼdepo Jerusalényo̱ huaboaʼda onʼhuaʼuy. Onʼhuaʼpo nog huakkaʼ jakyo nog huakkaʼ jakyo Samariabayo onʼmata̱ʼunhuaʼpo kenda Jesucristoa oʼkaʼonhuaʼuyatenig onʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate. Huabokerek Etiopía huadari hua̱e̱ʼeri Felipetaj oʼpe̱e̱depo Jesucristotaj oʼnopoʼkoreaʼuyate. 8—‍Dakhueʼ Diosa megkaʼapone oʼnonaʼne. Diosa kenda kahueʼ ka̱e̱ʼpo. Diostaj meʼtionaʼpak. —‍Simóna onaʼuyate. 7Konig hua̱hui̱ʼ paiʼonignanada i̱ʼe̱ne. Dakhueaʼ iʼkikaʼpo batikhueʼdik i̱ʼe̱ne. Ijnopo̱e̱y. —‍Pedroa onaʼuyate. ,6QDakhueaʼ eʼkaʼ yanopoʼkoreaʼ, Diostaj dakaʼ yationaʼpak, “Doʼhuednopoa dakhueaʼda ijnopo̱i̱kay. Menopoʼtihuekeʼ. Bekkahueaʼ.” Yationaʼpaktiʼ. i5KDiostehuapaʼ oʼnennopoʼ dakhueʼda i̱ʼe̱po oroʼere in oʼkikay kikahueʼdik i̱ʼe̱ne. '4G—‍Namaʼda iʼnopo̱e̱nig o̱ʼnen huakupeere onʼere ehueʼdikda i̱ʼe̱ne. Diosen Noki̱re̱g huakupete yokdik meʼe̱ne namaʼda iʼnopo̱e̱. 37Jesúsen doce huamataʼmoneria eʼtibaʼtaʼtete Diosen Noki̱re̱ga̱ eʼmanopoʼto̱e̱te, Simóna kenda oʼtiahuaydepo, —‍Doa eʼtibaʼtaʼte betapiʼ Diosen Noki̱re̱ga̱ huamanopoʼtoeanhuaʼ kenda doʼtaj eʼyoknayo huakupe onʼyokapone. —‍Simóna oʼmanaʼnok. 21{Ken onʼtionaʼpakdepo Pedro Juanere onʼbatibataʼtepo Samariaeritaj Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱ʼuyate. ^05Kenomeytaj Diosen Noki̱re̱ga̱ nopoʼto̱e̱hued bautiza o̱gkaʼdeʼuyatenigʼa. /7Samaria huakkaʼ jakyo Samariaeri huanigpe̱i̱kaʼeritaj onʼmationaʼpakpo “Diosen Noki̱re̱ga̱ yamanopoʼto̱e̱ʼ.” Onʼmationaʼpakuyate. E.Samaria hua̱e̱ʼeri Diosen huadak huaʼa eʼnigpe̱e̱deʼte Jerusalényo̱ Jesúsen doce huamataʼmoneri onʼmati̱pe̱e̱depo Pedrotaj Juantaere Samariayo onʼmataʼmonaʼuyate. A-{ Simón kenpaʼti oknopo̱e̱ʼuyate. Simóntaj bautiza e̱gkadeʼte Felipeere oʼhuaeʼikaʼuy. Konig kahued o̱ʼeonhuahuikaʼuyate Felipe eʼkikaʼte oʼtihuaypo, oʼmepukeʼuyate. >,u Ayaʼda Dios Huairitaj eʼpe̱e̱deʼte kenpaʼti Jesucristoen huadak huaʼa Felipe eʼmanbatiaʼpakte aratbut oʼnoknopo̱e̱depo huabokerekere ettoneʼere bautiza o̱gkaʼuyate. o+W Simón tidig o̱gkikaʼpo namaʼda oʼmanopo̱e̱a̱ʼnok kentaj onʼnigpeunhuahuikaʼuynigʼa. * ayaʼada huanabaʼ huairierea onʼpe̱e̱po, —‍Kenbokerek konigti Dios, teyda o̱ʼe̱. —‍Ayaʼada onʼbatiaʼpakikaʼuyate. O) Kenda huakkaʼ jakte huabokerek o̱ʼu̱yate. Oʼdikkaʼ Simón. Aʼnenda tidig oʼkikaʼnok ayaʼada onʼtomepukeʼikaʼuyate Samaria hua̱e̱ʼeri. “Huairi i̱jje̱y,” namaʼda oaʼnok, A(}Ke̱ya̱ʼ huakkaʼ jakyo huakkaʼda onʼdurugpakuyate. a';Huakkaʼtada totoʼa aratbuttaj eʼmanopoʼto̱e̱tada Felipe totoʼtaj oʼmaoro̱kaʼpo oʼmanopoʼyareaʼnok ʼuttaʼda onʼbaokoyonpo onʼmamonʼuyate. Eʼketpaktaj kenpaʼti huakkettaj oʼbayareaʼonhuaʼuyate. &!aratbut o̱gkupopakpo dakaʼda onʼmapeeonhuaʼuyate. Konig aratbut tiahuayhued o̱ʼneonhuahuikaʼ Felipe oʼkaʼnok onʼtiahuayʼuyate. u%cSamaria huakkaʼ jakyo Felipe oʼhuaʼuyate. Konig Cristo oʼkaʼonhuahuaʼuyate kenda oʼmanbatiaʼpakpo, $Jerusalénya̱ʼ onʼbakmonpo, nogyon nogyon onʼbahuaʼpo, Jesucristoen huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate. 0#YJesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj dakhueaʼda oʼmagkaʼpo Sauloa, nog jakyo nog jakyo oʼkudpo, huabokerek ettoneʼere huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼbatohuaʼikaʼuyate. Huabakuda̱ʼ jakyo oʼbakuda̱ʼikaʼuyate. Samaria huakkaʼ jakyo Jesucristotaj huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate. i"KDiostaj huapakeria Estebantaj onʼkubarakkaʼuyate. Huakkaʼda onʼbahuikpo onʼkubarakkaʼuy. X! +Saulokon kanʼarakeʼ oʼnopo̱e̱ʼuyate. Kenmeʼnoeteda huaboaʼda Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj diga̱ʼda onʼmagkadhuahuaʼuyate Jerusalényo̱. Huanigpe̱i̱kaʼeri nogyon nogyon onʼmamonʼuyate. Judea huadaribayo kenpaʼti Samaria huadaribayo onʼmamonʼuyate. Jesúsen doce huamataʼmoneriyoʼda mamonhueʼ o̱ʼneʼuyate.  !~u;Enʼpaʼeaʼte Estebana oʼtionaʼpakpo: —‍Doʼhued noki̱re̱gtaj beeʼ, Huairi Jesús. —‍Onaʼuyate. :m:huakkaʼ jakyaʼ Estebantaj onʼto̱o̱ro̱kdepo, onʼpaʼeaʼuyate. Huida̱ huapaʼeaʼeria huaok Saulotaj meʼta̱to̱e̱po onʼbayokaʼuyate. Saulo toneʼbokerek o̱ʼu̱y. S9ʼUttaʼda onʼbasagkeaʼudpo onʼpeokbaʼtepo, onʼhuakupopakonpo, >u8—‍Menʼpe̱e̱ʼ, kurud ekhuikeʼ o̱ʼe̱. Ken Huabokerek Diosa oʼtaʼmonaʼuyate, Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱po Diosere eʼbote ijtiahuay. —‍Estebana oʼmanaʼuyate. %C7Estebannayo Diosen Noki̱re̱g oʼnopoʼto̱e̱nok kurudyo̱ oʼtiahuaypo Dios ʼurueyda oʼtiahuaypo Jesús Diosere onteteyoʼ eʼbote oʼtiahuayʼuyate. 6Kenomey judío huairi Estebantaj onʼpe̱e̱depo huakkaʼnada onʼhuadiaypo Estebantaj diga̱ʼda onʼhuadiayʼuyate. T!5Diosen huataʼmoneria Diosbaʼ moʼbaʼyokuyatenigʼa Diosenbaʼ opuda̱ moʼbaeʼdeʼuynigʼa nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼne. —‍Estebana judío huairiomeytaj oʼmanaʼuyate. Esteban oʼbueyʼuyate. ?w4Opuden adhueaʼpaneʼ ayaʼtada Diosenbaʼ huamanbatiaʼpakeritaj dakhueaʼda onʼmagkikaʼuyate. “Diosen ʼurunanada oʼtiakde,” enʼmanaʼtada huamanbatiaʼpakeritaj onʼbarakikaʼuyate. Oykon Diosen ʼurunanada huairi eʼtiakdetada boʼkupopakpo da boʼhuaaʼpo boʼtitohuaʼpo boʼarakmeʼne opuda̱. M3Diosen eʼkaʼtaʼ pakhueʼ moʼi̱kaʼ opudomey. Konig aratbut Diostaj oknopo̱e̱hueʼda o̱ʼnikaʼ konig opuden huanopoʼ moʼi̱kaʼne. Diosenbaʼtaj pe̱e̱hueʼdik moʼi̱kaʼne. Diosen Noki̱re̱gtaj eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ moʼi̱kaʼne. Konig opuden adhueaʼpaneʼ o̱ʼnuyate konigti opuda̱ moʼi̱kaʼne. hI2Ayaʼda ijkaʼuynig. ¿Menpaʼ moʼnopo̱e̱? Kenpaʼ oaʼuyate. Diosbaʼte oʼmadoyaʼuyate. +1Kurudyo̱ huairien huahuadte ijhuadikay. Huadariyo doʼhued huaʼibo o̱ʼe̱. Jak doʼtaj nigkahueʼdik moʼe̱ne. Jakyo tayhueʼ i̱ji̱kay. +O0Dios Huairi kurudyo̱ hua̱e̱ʼeri huabokerekada huaboroʼ jak eʼkaʼyo, i̱kahueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Kenpaʼ Diosbaʼ huamanbatiaʼpakeria oʼmadoyaʼuyate: Q/kahueʼ o̱ʼu̱yate. Davidensiʼpoa Salomón Diosen jak oʼkaʼuyate. !;.David Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼnok Davidtaj oʼpakuy Diosa. Huaboroʼ jak Diostaj eʼnigkataʼ oʼpakuy. David Jacoben Diostaj eʼnigkataʼ eʼpakada, %-Nogok Moisés eʼbueydeʼte adhueaʼpaneʼen huabatohuaʼ huairi Josué o̱ʼu̱yate. Diosen huasiʼdak jak onʼtohuaʼpo, kenda huadari Diosa oʼbayoknok onʼbahuaʼuyate. Diosa nog aratbutaj Israel aratbut ehueʼtaj oʼmaenʼuyate. Indariyaʼ onʼhuaʼpo huasiʼdak jak onʼtohuaeʼikaʼuyate. Nogok nogok onʼtoeonhuahuaʼuyate. David huairi hua̱e̱o̱k huasidak jak onʼto̱e̱ʼikaʼuyate. V%,Aratbut ehueʼ e̱ʼi̱kaʼyo oroʼen adhueaʼpaneʼ o̱ʼneonhuahuikaʼpo huasiʼdak jak Diostaj onʼnigto̱e̱ʼikaʼuyate. Diosa huidte oʼmanigmadoyaʼuyate. Jakyo ken huid onʼtounhuahuikaʼuyate. Konig Diosa oʼnopo̱e̱a̱ʼuynig Moisésa jak oʼkaʼuyate. Huasiʼdak jakyaʼ sacerdote Diostaj onʼtionaʼpakikaʼuyate. A{+Konig nog aratbuten eʼketkaʼ dios bokaʼuyate. Keʼnendik Moloc. Kentaj aʼtionaʼpakikayaʼpo bokaʼuyate. Kenpaʼti nog siokpo eʼketkaʼ dios bokaʼuyate. Keʼnendik Renfán. Kentaj aʼtionaʼpakikayaʼpo bokaʼuyate. Eʼketkaʼ dios Molocen jaksiʼpoyo opuda̱ boʼtohuaʼikaʼuynigʼa. Kenpaʼti siokpo eʼketkaʼ dios Renfántaj opuda̱ boʼtohuaʼikaʼuynigʼa. Oroʼen dios i̱ʼe̱ne oʼeretpaki monaʼikaʼpo kenaʼpo Diostaj kurudyo̱ nigpe̱e̱hueʼda namaʼda boʼkikaʼuyate. Konige̱po opuden jakyaʼ Babilonia huakkaʼ jakyo adteda opudtaj ijmataʼmonaʼapoy. Opudtaj Babiloniayo onʼbatohuaʼapo. Opud Israel aratbuttaj Apagbaʼ huamanbatiaʼpakeria kenpaʼ oʼmadoyaʼuyate.  *Siokpo oroʼen dios moʼta̱e̱ʼ onʼdaʼnok kenpaʼti siokpotaj oʼderetpaknok Diosa oʼbakhuaʼuyate. Diosen huamanbatiaʼpakeria oʼmadoyaʼuyatenig boʼtiahuayikaʼ:Aʼnenda aratbut ehueʼ e̱ʼi̱kaʼyo bohuaʼepo, cuarenta huabayok moʼunhuahuikaʼuy. Huakkaʼ ʼuhua moʼbatiarakaʼpo moʼbakpakikaʼuynigʼa. ¿Beʼtaj monigkiket? Kenda doʼtaj kahueʼ moʼi̱kaʼne. c ?)Kenokaʼ oro vacapaʼ diostaj eʼketkaʼ o̱gkaʼuyate. O̱gkaʼdepo kenomeyen ʼuhua konig oveja onʼnigbatiarakaʼpo oro eʼketkaʼ vacataj onʼbayokuyate. ʼUruda oʼkay namaʼda onʼnopo̱e̱po onʼdurugpakuyate. ; o(Moisés oteʼte o̱ʼunhuahuikaʼnok Moisésen huamaʼbuy Aaróntaj oʼnonaʼpo: “Moisés meyon ya̱ʼe̱ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱y oroʼ. Moisésa moʼbatotiakmeʼne Egiptobayaʼ. Oroʼtaj siro eʼketkaʼ dios monigkaʼ, huakkuru oroʼtaj boʼtohueʼpo.” Aaróntaj oʼnonaʼuy oroʼen adhueaʼpaneʼ.  'Oroʼen adhueaʼpaneʼkudaknayo Moiséstaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ e̱ʼneʼtada Egiptoyo eʼkumejtaʼ onʼpakuyate. 4 a&Aratbut ehueʼ e̱ʼi̱kaʼyo Israel aratbutere Moisés o̱ʼi̱kaʼuyate. Oteʼ Sinaíte Diosen huataʼmoneria kentaj oʼbatiaʼpakonhuahuaʼnig, kenda Moisésa oʼnigpe̱e̱depo oroʼen adhueaʼpaneʼtakon oʼmanaʼuyate. Diosen huanounhuahuikaʼ huaʼa oroʼen adhueaʼpaneʼtaj oʼmanaʼuyate. A {%“Konig Diosa beʼtaʼmonaʼuyne konigti opud e̱ʼhua̱i̱kayaʼ nogtatida Diosa oʼtaʼmonaʼapo. Kentaj yanʼnigpe̱i̱katiʼ.” Kenda Moisésa Israel aratbuttaj oʼmanaʼuyate. |q$Egiptoyo kenpaʼti e̱ʼpo̱gte oʼdikkikaʼ e̱ʼpo̱g huabed konig Diosyoʼda kaʼdik o̱ʼe̱nig konig tiahuayhued o̱ʼneonhuahuikaʼnig Moisésa oʼkikaʼuyate. Oʼkikaʼdepo Egiptoyaʼ oroʼen aratbut oʼbakbatohuaʼuyate. Aratbut ehueʼ e̱ʼi̱kaʼyo cuarenta huabayok oʼmatounhuahuikaʼuyate. Ke̱ya̱ʼkon konig Diosyoʼda kaʼdik o̱ʼe̱nig oʼkikaʼuyate. \1#Moiséstaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo “¿Oroʼen huairi kenpaʼti oroʼen huamanoeya̱ʼeri e̱e̱ʼtaj beʼa menaʼuy bokapeteaʼ huamananhuaʼ?” Onaʼuyate. Moisés kenomeyen huairi hua̱e̱ʼ Diosanayo oʼtaʼmonaʼuy. Moisésa kaʼbakbatohueʼpo oʼtaʼmonaʼuy. Diosen huataʼmoneria huakpisiʼpo eʼbakpakyaʼ oʼtaʼmonaʼuyate. w"Doʼhued aratbut Egiptoyo o̱ʼnepo, huadigda dakhueaʼ onʼmagkaʼnok Egipto aratbuta onʼmagkaʼnok eʼbahuikonhuahuaʼte ijmape̱e̱y. Aʼbaktohuaʼyaʼpo ijhuaraki. Yatiakpo Egiptobayo oʼtaʼmonapone.” Dios Huairia Moiséstaj onaʼuyate. b=!“I̱yo̱da do Dios i̱jje̱y. In doʼeddari o̱ʼe̱nok o̱ʼnen huaʼiot yakirokaʼ. yk “Dios i̱jje̱y. O̱ʼnen adhueaʼpaneʼen Dios i̱jje̱y. Abrahamkudak doʼtaj menigpe̱i̱kaʼuyne Isaackudak Jacobkudakere menʼnigpe̱i̱kaʼuyne.” Diosa oaʼnok Moisés oʼmeʼpukonpo huakpisiʼpotaj tiahuayhueʼdik o̱ʼu̱yate. |qMoisés oʼtiahuaypo, oʼmepukeʼuy. ʼUruda aʼtiahuayaʼpo adte oʼhuahuaʼpo Huairi Diostaj oʼpe̱e̱ʼuyate. (INogoknanada cuarenta huabayok eʼpokdeʼte aratbut ehueʼ e̱ʼi̱kaʼyo Moisés o̱ʼeonhuahuikaʼdepo oteʼ Sinaí ʼibodte Moisés Diosen huataʼmoneritaj oʼtiahuayʼuyate. Mahua̱i̱ʼhuia oʼbakpakuyate. Mahua̱i̱ʼhui eʼbakpakyo Diosen huataʼmoneritaj oʼtiahuayʼuyate. (IKenda Moisés oʼpe̱e̱depo, nogbayo oʼhuaʼuyate. Nog aratbutenbayo Madiánbayo esoeri o̱ʼeonhuahuikaʼuyate. Ke̱ya̱ʼ botsiʼpoaʼ oʼsiʼpopakuyate. jM¿Konig ʼikken Egiptoeritaj iʼarakmeʼte doʼtakon eʼaraktaʼ iʼpak?” Moiséstaj onaʼuy. >uKeʼna nog huabokerektaj dakhueaʼda o̱gkaʼpo Moiséstakon ondajpo, “¿Oroʼen huairi kenpaʼti oroʼen huamanoeya̱ʼeri e̱e̱ʼtaj beʼa menaʼuy bokapeteaʼ huamananhuaʼ? G~Emeʼte bottaʼ keʼnen onaratbutyoʼ oʼtiahuaypo, enʼbatuktukte oʼbatiahuayʼuy. Moisésa eʼmanoeyaʼtaʼ oʼpakpo, “Opud huamaʼbuy moʼe̱ne, moʼbatuktukapete,” oʼmanaʼuyate. B}}Egiptobayaʼ kaʼbatohueʼpo Diosa oʼtaʼmonaʼuy. Doʼhued onaratbutyoʼ yanʼnopo̱e̱a̱pet. Moisésa namaʼda oʼnopo̱e̱nigʼa keʼnen onaratbutyoʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnuyate. | Egiptoeri huabokereka Israel huabokerektaj dakhueaʼ e̱gkaʼte Moisésa oʼtiahuaypo Egiptoeritaj oʼtihuapokpo oʼarakuyate. {Moisés cuarenta huabayok oʼto̱e̱depo keʼnen onaratbutyoʼ Israel aratbuttaj eʼbatiahuaytaʼ oʼpakpo, oʼbahuahuaʼuyate. !z;Ayaʼ Egipto aratbuten eʼnopo̱e̱ʼ Moiséstaj onʼmanmadikaʼuyate. Moisés ʼuruaʼda oʼmanbatiaʼpakikaʼpo kenpaʼti ʼuruaʼda oʼkikaʼuyate. Hy Kenokaʼ enʼdik e̱e̱ʼte onʼeandepo Faraón huairien hua̱yo̱bua oʼhuahuaydepo, oʼtohuaʼpo keʼnen jakyo oʼtoeonhuahuikaʼuyate. Konig keʼnen huasiʼponig oʼtoeonhuahuikaʼuyate. $xAKenokaʼ Moisés oʼsiʼpoe̱ʼuyate. ʼUrusiʼpoda Diosa oʼtiahuayʼuyate. Apagere inagere huasiʼpo onʼto̱i̱kaʼpo, bapaʼ puug onʼto̱e̱ʼuyate. [w/Oroʼen onaratbutkudaktaj namaʼ oʼmagkaʼpo, dakhueʼda oʼmagkaʼdepo, kenomeyen huabokereksiʼpo yo̱bed kabueyeʼpo enʼdik moʼe̱ne. Ken konig oʼmanaʼuyate. Dakhueaʼda oʼmagkaʼuyate huabo huairia. v-Kenokaʼ nog huabokerek Egipto huairi o̱ʼe̱ʼuyate. Huaboaʼda huairi o̱ʼe̱po Josékudak ʼuruda oʼkikaʼuyate nopo̱e̱hueʼ o̱ʼu̱y. Bu}Huakkaʼ huabayok o̱ʼneonhuahuikaʼpo Jacobkudaken aratbut huakkaʼda oʼnitakpo, huakkaʼnada o̱ʼneʼuyate. Eʼnitakdeʼte Abrahamtaj Diosa onaʼuyatenigda aʼti oʼkaʼapo. 8tiNogoknanada eʼbueyen huaaytaj adtenanada onʼtotiakonhuahuaʼdepo Siquemyo̱ onʼbaaybukuyate. Ken kubarakkog aʼnennada Abrahama Hamorensiʼpotaj huakupete oʼbakeʼuyate. |sqKen Egiptoyo Jacobomey onʼhuaʼuyate. Ke̱yo̱ keʼnaere keʼnensiʼpoere onʼmatoneʼpakdepo onʼmabueyʼuyate. )rKJacob keʼnen apagtaj kenpaʼti ayaʼda keʼnen onaratbutyoʼ, “Yanʼtiak,” Joséa oʼmanaʼuy. Keʼnen onaratbutyoʼ setenta y cinco aratbut o̱ʼnuyate. jqM Nogok onteʼti aypote Egiptoyo onʼhuaʼuyate. José huamaʼbuytaj oʼmaki̱e̱ʼpo, “Do opuden huamaʼbuy i̱jje̱y.” Oʼmanaʼuyate. Kenokaʼ Faraón Egipto huairi Joséen onaratbutyoʼ huaboaʼda oʼmaki̱e̱ʼuyate. &pE Egiptoyo aypo onʼmato̱e̱ Jacob oʼpe̱e̱depo oroʼen adhueaʼpaneʼ o̱ʼe̱po huasiʼpotaj oʼmataʼmonaʼuyate. Ken huakkuruda aypote onʼhuaʼuyate. ?ow Nogoknada Egiptobayoere Canaánbayoere taʼba tibohueʼ o̱ʼe̱nok aypobayoʼ o̱ʼnepo huabada diga̱ʼda onʼkusitokuyate. Oroʼen adhueaʼpaneʼkon aypobayoʼ o̱ʼnedepo. n José paiʼda eʼnopoʼe̱te Diosa oʼtihuapokpo o̱ʼo̱ro̱kaʼuyate. Diosa dakaʼ oʼtihuapokikaʼnok kenpaʼti ʼuruda oʼnopo̱e̱a̱ʼnok Faraón Egipto huairia Josétaj oʼpakpo Egiptobayo huairi oʼyahueaʼuy. Kenpaʼti keʼnen jak huairi oʼyahueaʼuyate. m5 Kenomey Jacobensiʼpo oroʼen adhueaʼpaneʼ o̱ʼnepo kenomeyen huamaʼbuy huasuedtaj onʼhuadiayʼuyate. Josétaj onʼhuadiaypo Egiptobayo kanʼtohueʼpo huabahuayaeritaj huakupete onʼbayokuyate. A̱yo̱ huanabaʼ e̱e̱ʼte huadakda Diosa Joséere o̱ʼi̱kaʼuyate. rl]Kenda onaʼnig eknopo̱e̱ʼnayo huabokereksiʼdaktaj yabaktegaʼikaʼ. Abrahamtaj onaʼuynok Abrahamensiʼpotaj Isaac eʼsiʼpoe̱ʼde ocho huameʼnoe e̱e̱ʼte osiʼdakoktegʼuyate. Isaac kenpaʼti keʼnensiʼpo Jacobtaj osiʼdakoktegʼuyate. Jacoben doce huasiʼpotaj oʼbasiʼdakoktega̱ʼuyate, Kenomey oroʼen Israel aratbut adhueaʼpaneʼ o̱ʼnuyate. 2k]“Kenomeytakon castiga ijmagkaʼapoy. Castiga e̱gkadeʼte onteʼti onʼmaoro̱kaʼapo. I̱yo̱ onʼbatiakdepo doʼhued o̱gkikaʼapo.” Diosa Abrahamtaj onaʼuyate. j“O̱ʼnen adhueaʼ huayayo nogaratbutenbayo onʼmaeonhuahuikaʼapo. Nogaratbuta dakhueʼda onʼmagkadhuahuikaʼapet. Nog aratbuten huanabaʼ ya̱ʼneapet.” Dios Abrahamtaj onaʼuyate. Cuatrocientos huabayok dakhueʼda onʼmagkadhuahuikaʼuyate. Bi}I̱yo̱ konig keʼnen huadari ka̱ta̱e̱ʼpo yokhued o̱ʼu̱y Diosa. Taʼbasiʼpopiʼ yokhued o̱ʼe̱po, “Huadari ka̱ta̱e̱ʼpo ijyokapoy. On eʼbueyte o̱ʼnen huasiʼpotaj o̱ʼnen huayayotaj huayayoen huayayotaj huadari ijyokapoy.” Diosa eaʼte Abraham keʼnen huasiʼpo to̱e̱hued o̱ʼe̱ʼuyate. NhKen, Caldea aratbutenbayaʼ Abrahamomey onʼbakhuaʼuy. Harán huakkaʼ jakyo Abraham o̱ʼi̱kaʼuyate. Nogok keʼnen apag eʼbueydeʼte inbayo oroʼ o̱ʼi̱kay Diosa Abrahamtaj oʼtotiakuyate. g9“O̱ʼnen huadaribayaʼ o̱ʼnen huabetyaʼ yabakhuaʼ nogbayo yahuatiʼ ijtohuaʼapopo huadari oʼtiahuayaʼapone.” Diosa Abrahamtaj onaʼuyate. f#—‍Menʼpe̱e̱ʼ, egʼ, menʼpe̱e̱ʼ, huairitoneʼ. Oroʼen Dios teyda oʼkikaʼ. Diosa oroʼen onaratbutyoʼ adhueaʼpaneʼkudak Abrahamtaj oʼbatiaʼpakuyate. Abraham Haránbayo huahued Mesopotamiabayo e̱ʼi̱kaʼte Diosa Abrahamtaj oʼbatiaʼpakuyate. Xe +—‍¿Buttida menpaʼ yadaʼ? —‍Sacerdote huairia Estebantaj onaʼuynok, ~duAyaʼda huairi e̱gkupopakyaʼ Estebantaj onʼtiahuaypo, Diosen huataʼmonerienkokonig onʼtiahuayʼuyate.7cgDiosen jak oʼsakapo Jesús Nazareteria. Keʼna eaʼte oʼpe̱e̱mey. Kenpaʼti konig Moisésa oʼmanmadikadhuahuikaʼuynig oroʼ oʼkikaʼnig kenda Jesúsa kenpaʼda oʼmaenapo. Moisésen eʼmanmadikaʼ oʼenapo. Kenpaʼ Esteban eʼbatiaʼpakte oroʼ oʼpe̱e̱mey. —‍Da huaaʼeria onʼhuaaʼuy. Ub# Estebantaj da kanʼhuaaʼeʼpo da huaaʼeritaj onʼbatotiak. Namaʼda onʼmanaʼpo: —‍Esteban Diosen jaktaj dakhueʼda oʼhuaaʼikaʼ. Diosbaʼ Moiséskudak eʼmadoyaʼtaj dakhueʼda oʼhuaaʼikaʼ. a Ken konig namaʼda Estebantaj da huaaʼeria onʼmahui̱a̱ʼnok, huabada Estebantaj onʼhuadiaypo judío huatoneʼere Diosbaʼ huamanmadikaʼeriere onʼhuadiaypo, Estebantaj onʼhuahuaʼpo, onʼto̱e̱po, judío huairi e̱gkupopakyo onʼtohuaʼuyate. n`U Konige̱po da huaaʼeretaj da kadepo huakupe onʼbayokpo, “Moiséskudaktaj dakhueʼda oʼbatiaʼpak Estebana. Diostaj dakhueʼada oʼhuaaʼmeʼ. Oʼpe̱e̱mey.” Kenpaʼ yanhuaaʼ da huaaʼeritaj judío esoeria onʼmanaʼuy. 7_g Diosen Noki̱re̱ga̱ Estebantaj oʼnopoʼto̱e̱nok huakkaʼda oʼnopo̱e̱ʼpo ʼuruaʼda oʼmanbatiaʼpaknok nogbayo hua̱e̱ʼeria onteʼti katiaʼ onahueʼdik o̱ʼne. =^s Esteban namaʼda iʼmanmadikikaʼne sueʼada huabokerek onʼboypo oʼnonaʼuy. Judíoen hua̱i̱takeʼ jakyaʼ, oʼdikkaʼuy Esclavos Libertadosyo onʼbahuatiakdepo, Cirenebayo hua̱e̱ʼeri Alejandríabayo hua̱e̱ʼeri Ciliciabayo hua̱e̱ʼeri kenpaʼti Asiabayo hua̱e̱ʼeri Estebantaj onʼboyʼuyate. v]eKonig Diosayoʼda kaʼdik kakeʼpo Diosa Estebantaj ʼuruaʼda oʼnopoʼto̱e̱po oʼteypakaʼnok Esteban teyda oʼkikaʼuyate. Kenda aratbut tiahuayhued onʼneonhuahuikaʼ oʼkikaʼuyate. Aratbut enʼtiahuayte oʼbayarikaʼuyate. ,\QNogi̱ti huakkaʼda Jesús Huairitaj onʼmanmadikaʼuyate. Huaknopo̱e̱ʼeri Jerusalényo̱ huakkaʼda onʼnitakuyate. Huakkaʼda sacerdote kenpaʼti Jesústaj oʼnoknopo̱e̱po, onʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Estebantaj dakhueʼ aʼhuaayaʼpo judío huairi e̱gkupopakte onʼtohuaʼuyate. [Aʼti Jesúsen huamataʼmoneriyo onʼbatotiaknok, onʼbakutibataʼtepo dakaʼ Diosa kabatihuapokeʼpo onʼtionaʼpakuyate. 'ZGKenda Jesúsen huamataʼmoneria onʼmanaʼnok ayaʼda onʼpakpo Estebantaj onʼdepo, Esteban Diosen Noki̱re̱g huakkaʼda oʼnopoʼto̱e̱ʼuy kenpaʼti Diostaj huakkaʼda oknopo̱e̱ʼuyate. Kenpaʼti Felipetaj onʼdeʼuyate. Prócorotaj Nicanortaj, Timóntaj, Parmenastaj Nicolástaj onʼbaeʼuyate. Nicolás nogbayaʼ Antioquíayaʼ oʼtiakuyate. Aʼnenda judíoen eʼmanmadikaʼ oʼnigpe̱i̱kaʼuyate. KYAyhua aypo kanʼbayokikeʼpo, opuda̱ sietetaj eʼbaktieʼeaʼnayo oroataj Diostaj oʼtionaʼpakikaʼapoy kenpaʼti Diosbaʼ oʼmanmadikikaʼapoy. —‍Jesúsen huamataʼmoneria onʼmanaʼuy. DXSiete huamaʼbuy huaknopo̱e̱ʼeritaj yanʼbaktieʼeaʼ. Kenomey huadak huakaʼeri o̱ʼne ayaʼada onʼmatinopo̱e̱ kenpaʼti kenomeytaj Diosen Noki̱re̱ga̱ ʼuruaʼda oʼmanopoʼto̱i̱kaʼ kenpaʼti kenomey huadakda Diosen huaʼa onʼnopo̱e̱, kenomeytaj yanʼbaktieʼeaʼ ayhuataj aypo kanʼbayokikeʼpo. IW Kenaʼpo doce Jesúsen huataʼmoneria ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼkupopakaʼpo, —‍Apagbaʼ oroʼ manmadikikaʼdik o̱ʼe̱po aypo ayhuataj kiriga̱yo̱ʼ bayokikahueʼdik o̱ʼe̱ne. V ;Kenokaʼ Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeri oʼnitakpo griego huaknopo̱e̱ʼeria hebreo huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼbahuaaʼpo “Aypo eʼbayokete oroʼomeyen ayhua sueʼda aypo onʼbaeʼikaʼ hebreo ayhuanayo huakkaʼda onʼbaeʼikaʼ,” griego huaknopo̱e̱ʼeria onʼbahuaaʼuyate. |Uq*Diosen jakyo aratbuten jakyokon Jesucristotaj onʼbatiaʼpakonhuahuikaʼpo, onʼmanmadikaʼonhuahuikaʼuyate.CT)Jesúsen doce huataʼmoneri judío huairi e̱gkupopakyaʼ durugteda onʼbakhuaʼpo “oroʼ Jesústaj oʼhuaaʼnok huairia moʼbitbitne Diosa oʼpaknok.” Durugda onʼbatiaʼpakuyate. iSK(Kentaj dakaʼda onʼnigpe̱e̱depo jakyo onteʼti Jesúsen doce huamataʼmoneritaj onʼbatokuddepo, onʼmabitbitdepo, onaʼti Jesúsa oʼkikaʼnig tiaʼpakhueʼ yaneʼ i̱ghuaʼda onʼmanaʼdepo, onʼmaoro̱kaʼuyate. #R?'Diosen enʼmanaʼnayo mabatikahueʼdik moʼe̱ne. Kenpaʼti opudomeya̱ Diostaj dakhueʼda mogkaʼapet. —‍Gamaliela judío huairitaj oʼmanaʼuyate. Q+&Kenaʼpo in huabokerektaj magkahueʼ yaneʼ. Yanʼmaoro̱kaʼ. Huabokerekada onʼpakpo e̱gkaʼnayo ehueʼdik o̱ʼneapo. Batikdik o̱ʼneapo. ZP-%Nogok gobierno huairi aratbuttaj eʼmadikaʼte Judas Galileayo hua̱e̱ʼeri o̱ʼu̱yate. Huakkaʼada onʼnigpe̱i̱kaʼ kenpaʼti Judastaj oʼdarakdenok ayaʼ keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeri onʼbahuaʼuyate. "O=$Aʼnenda Teudas o̱ʼe̱po “Huaboroʼ huairi i̱jje̱y,” namaʼda oʼmanaʼnok huakkaʼada kentaj onʼnigpe̱i̱kameʼ. Cuatrocientosa onʼnigpe̱i̱kameʼnigʼa nogok Teudastaj oʼdarakdemeʼnok ayaʼda keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeri onʼbahuameʼte. Kenpaʼda onʼbatikuyate. |Nq#—‍Dakaʼ yanʼnopo̱e̱po, Jesúsen huamataʼmoneritaj kate oʼnogkaʼapet, Israel aratbut, oʼnonaʼne. FM"Nogtida fariseo huairi nog huairiomeyere o̱ʼu̱y. Keʼnen huadik o̱ʼu̱y Gamaliel. Gamaliel Moisés eʼmanaʼbaʼ huamanmadikaʼeri o̱ʼu̱yate. Ken huadakda o̱ʼe̱ ayaʼada aratbut onʼtinopo̱e̱ʼuy. Keʼna oʼbodpo jak kurute Jesúsen huamataʼmoneritaj oʼmaoro̱kaʼuyate. Judío huairitaj oʼmanaʼpo: Ly!Huakkaʼ huairi onʼkupopakpo Pedromeytaj onʼpe̱e̱depo, huakkaʼda onʼhuadiaypo, eʼbaraktaʼ onʼpaknigʼa. K  Ayaʼda Jesúsa eʼkaʼte oʼtiahuayikamey. Buttida oʼay Diosen Noki̱re̱ga̱ kenpaʼti Jesústaj buttida oʼhuaaʼ. Keʼna Jesústaj onʼnigpe̱i̱kaʼ Diosa keʼnen Noki̱re̱g oʼbayokeʼ. —‍Nog Jesúsen huamataʼmoneri Pedroerea onʼmanaʼuyate. FJKenpaʼti Diosa kurudyo̱ oʼtobehuikpo huadaʼkopen oʼhuadameʼte. Jesústaj huaboroʼ huairi oʼyahueameʼte. Jesús huaboroʼ huairi o̱ʼe̱nok ayaʼada kentayoʼda nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Jesúsa Diosere onteteyoʼ huamanopoʼyareaʼeri o̱ʼe̱po huabokereken dakhueaʼ eʼkaʼ nopoʼtihuekeʼdik o̱ʼi̱kaʼapo. Konige̱po Israel aratbut dakhueaʼ eʼkaʼ nopoʼkoreaʼdik ya̱ʼnepo kenpaʼti Diosa nopoʼtihuekeʼdik yaʼmaeapet. IOpuda̱ Jesústaj hue̱ypa cruzte moʼbetaʼpo boʼarakmeʼnigʼa, oroʼen huapaneʼkudaken Diosa eʼbueytada oʼnoyhuada̱meʼte. }Hs—‍Diostayoʼda nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱y oroʼ. Huabokereka nogda edaʼ manigpe̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱y. G—‍Jesúsen huaʼa manmadikahueʼ yaneʼ. I̱ghuaʼda oameʼnigʼa nigpe̱e̱hueʼ moʼe̱po, huabada Jerusalén hua̱e̱ʼeritaj moʼmanmadikaʼdemeʼne kenpaʼti oroʼtaj Jesústaj boʼarakmeʼ moʼbatiaʼpakmeʼ. —‍Sacerdote huairia onʼmanaʼuy. uFcIsrael huairi e̱gkupopakyo onʼbahuatotiakpo, eretnopoyo onʼmaboaʼuyate. Sacerdote huairi oʼmanaʼnok: bE=Sorotataj huairi kenda oʼpe̱e̱depo keʼnen sorotataj oʼbatohuaʼ. Jesúsen huamataʼmoneritaj oʼbatotiakuyate. Dakaʼda onʼbatotiakpo dakhueʼda e̱gkaʼnayo aratbut huida̱ menpaʼjiput, onʼnopo̱e̱po. ^D5Kenda enʼbatiaʼpakte nogtida huabokerek oʼtiakatoʼpo, —‍Kenomeytaj huabakuda̱ʼ jakyo moʼbakuda̱meʼne Diosen jakyo onʼbopo, onteʼti aratbuttaj onʼmanmadikaʼ. —‍Ken huabokereka oʼmanaʼuyate. CDiosen jak sorotataj huairi kenpaʼti sacerdote huairi sorotatataj onʼpe̱e̱depo, “monig ya̱ʼe̱a̱pet” onʼbatiaʼpakuy. B-—‍Huabakuda̱ʼ jakyo oʼtiakdepo huaki̱re̱gya̱ʼ eʼtiokkasaʼ e̱ʼi̱kaʼ. Jak huato̱e̱ʼeria sorotataj onʼtibopo, akbogpe onʼtiokaʼ. Akbogpe ekhuikeʼte ehueʼ o̱ʼne jakyo. Jesúsen huamataʼmoneri ehueʼda o̱ʼne. —‍Sorotataj onʼmanaʼuyate. {Aosorotataj onhuaʼnigʼa, Jesúsen huamataʼmoneri huabakuda̱ʼ jakyo bahuahuayhueʼ o̱ʼnedepo, onʼtiakuyate. @3Onʼpe̱e̱depo Diosen jakyo onʼkudpo, sikyoedda emeʼte onʼkudpo, huaboaʼda onʼmanmadikaʼuyate. E̱gkupopakyaʼ onʼmanmadikaʼuyate. Nog jakyo kenteda huairi o̱gkupopakikaʼ nogomeyere sacerdote huairi onʼtiakdepo, ayaʼda Israel huairitaj kenpaʼti Israel huatoneʼ huairitaj o̱gkupopakdepo, huabakuda̱ʼ jakyaʼ Jesúsen huamataʼmoneritaj kanʼbatotiakeʼpo onʼmataʼmonaʼuynigʼa, 8?i—‍Yanʼhuatiʼ. Diosen jakyo yanʼhuatiʼ. A̱yo̱da yanʼbopo, huaboda huadikkon huanoeanhuahuikaʼ yanʼmanmadikikaʼ. —‍Diosen huataʼmoneria oʼmanaʼuyate. >Sikyonayo Diosen huamataʼmoneria huabakuda̱ʼ akbogpe okhuikepo oʼmaoro̱kaʼpo Jesúsen huamataʼmoneritaj oʼmaoro̱kaʼpo. 2=_huabakuda̱ʼ jakyo onʼbakuda̱ʼuyate. &<EKenokaʼ sacerdote huairi kenpaʼti saduceo huaknopo̱e̱ʼeri ayaʼada digda onʼbahuahuaypo, Jesúsen doce huamataʼmoneritaj digda onʼbahuahuaypo, X;)Huakkaʼ jakyaʼ Jerusalén huakkaʼ jak ibodte Jerusalényo̱ onʼbatiakpo, nogda nogda huakkaʼ jakyaʼ onʼbatiakpo, aratbut eʼdigpaktaj onʼtotiakpo, aratbut totoʼa huamanopoʼto̱e̱ʼeritaj onʼtotiakuyate. Diosa ayaʼtada onʼbayareaʼuyate. Kenpaʼti totoʼtaj onʼmaenʼuyate. Pedrotaj Juantaere diga̱ʼ onʼmagkaʼuyate. W:'Ken, ʼuruaʼda Jesúsen huataʼmoneria o̱gkikaʼnok dagte eʼdigpak eʼketpak nogda nogda onʼbatohuaʼpo, asukte onʼbahueda̱ʼuy. Pedro huapokdikte keʼnen huanoki̱re̱ga̱ eʼtipokte yanʼyareapet. g9GHuakkaʼ huabokerek huakkaʼ ettoneʼere Jesús Huairitaj huaboaʼda oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. <8q Nogomeynayo oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria onʼmeʼpukpo huaknopo̱e̱ʼeriere kupopakhueʼ e̱ʼe̱a̱da Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri huadakda o̱ʼne onʼnopo̱i̱kaʼuyate. "7= Ken Jesúsen huataʼmoneritaj Diosa oʼtihuapokpo oʼbateypakaʼnok ʼuruaʼda o̱gkikaʼuyate. Konig tiahuayhued o̱ʼneonhuahuikaʼuyate o̱gkikaʼuyate. Kenpaʼti dakhueʼtaj onʼbayareaʼikaʼuyate. Ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeri Diosen jak kurute Salomónte o̱gkupopakikaʼ. ~6u Kenda ayaʼ Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeria onʼpe̱e̱depo, huakkaʼ onʼmididuyate. Ayaʼada aratbut onʼpe̱e̱depo, huakkaʼda onʼmameʼpukuyate. Konig tiahuayhued o̱ʼneonhuahuikaʼuyate Pedromey o̱gkaʼpo dakhueʼtaj onʼbayareaʼuyate. 55c I̱da ettoneʼ Pedroen huaʼite oʼbueyonpo o̱ʼhue̱ʼkuy. Huabo onʼkudpo eʼbueytaj onʼtiahuaypo, onʼbueytohuaʼpo, hua̱to̱e̱ere ontatayoʼ onʼkubarakkaʼuyate. u4c —‍Hua̱to̱e̱ere Diosen Noki̱re̱gtaj da menaʼpo onpapayoʼ moʼnopo̱e̱po, monaʼ. Yape̱e̱ʼ. Kenomey o̱ʼnen hua̱to̱e̱ʼtaj onʼkubarakkadpo akbogpete oʼnokye̱ʼdepo ontakon onʼtohuaʼapo. —‍Pedroa onaʼuy. 3!—‍¿Taʼbataj meniga̱ʼ huakupete moʼbahuayaʼ? ¿O̱ʼnen hua̱to̱e̱ oaʼde menpaʼ kennigaʼteda huakupete moʼbahuayaʼ? —‍Pedroa onaʼnok, —‍E̱e̱ʼ, konig doʼhued hua̱to̱e̱ menetnig kenda oroʼtaj boʼyokne. —‍Ettoneʼa̱ onaʼuy. 2Bapaʼ hora eʼpokdeʼte keʼnen hua̱to̱e̱ oʼkudonʼuy. Hua̱to̱e̱ bekbueydene nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po oʼkudonʼuyate. b1=Ken huabo onʼhuatiakpo asuk oʼnogkutaʼdokaʼpo, onʼtohuaʼpo, onʼkubarakkaʼuyate. 0)Ananías Pedrotaj kenda oʼpeeondepo oʼbueyonpo o̱ʼhue̱ʼkuy. Ayaʼada kenda huaboaʼda onʼnokotdepo huakkaʼda onʼmameʼpukeʼuy. /'Bahuayahued o̱ʼnen taʼba iʼta̱i̱kameʼ. Eʼbahuayaʼde huakupe o̱ʼnen o̱ʼe̱. ¿Menaʼpo kenpaʼ namaʼda iʼnopo̱e̱? “Ken ayaʼda huakupe ijyoki,” namaʼda iaʼ. Huabokerektaj da onahueʼ i̱ʼe̱ne. Diostaj da inaʼne, Ananías. —‍Pedroa onaʼuy. $.A—‍¿Totoʼtaj menaʼpo iʼnigpe̱e̱po Diosen Noki̱re̱gtaj da inaʼne? Taʼba eʼbahuayaʼ huakupe iʼposakaʼpo iʼi̱re̱gapo iʼtiokhueyne. ;-ohua̱to̱e̱ereada onʼnopo̱e̱po sueʼda huakupe nogte oʼi̱re̱gapo oʼtiokhueypo “In ayaʼ huakupe o̱ʼe̱,” da oaʼpo Jesúsen doce huamataʼmoneritaj oʼbayokuyate. $, CNog huabokereknayo o̱ʼu̱yate. Keʼnendik Ananías o̱ʼu̱y. Keʼnen hua̱to̱e̱ oʼta̱u̱yate huadik Safira. Hua̱to̱e̱ere taʼba onʼbahuayaʼpo, k+O%Taʼba oʼbahuayaʼuy. Jesúsen doce huamataʼmoneritaj huakupe oʼtohuaʼpo, oʼbayokuyate.J* $Kenpaʼ José oʼkaʼuyate. Josétaj nogdikkon oʼdikkaʼ Bernabé. (Bernabé eʼbatihuapok huadik o̱ʼe̱.) José levita aratbut o̱ʼu̱y. Chipre hua̱gkutaʼmejyo hua̱e̱ʼeri o̱ʼu̱y. 0)Y#Jesúsen doce huamataʼmoneritaj huakupe onʼbayoknok huakupe onʼbaedepo paiʼda hua̱e̱ʼeritaj onʼbayokeʼikaʼuynok nogtiapiʼ paiʼda ehueʼ o̱ʼnikaʼuyate. ("Paiʼda huaknopo̱e̱ʼeri ehueʼ o̱ʼnuy taʼba huato̱e̱ʼeria onʼbahuayaʼpo noga̱ jak onʼbahuayaʼpo huakupe onʼtotiakpo W''!Jesúsen huataʼmoneria meʼpukhueʼada Huairi Jesús eʼbueyada oʼnoyhuadmeʼte onʼbatiaʼpakikaʼuyate. Diosa oʼbatihuapoknok nogi̱ti oʼnoknopo̱e̱po huayahuaya nogi̱tinada diʼ onʼmaikaʼuyate. ~}=|{{2zyxwwvuvu[tissErqqp|oonVmlVkkjhgnff&e dAbbWa`_C^Q]][ZZ:YgWVV,UU$TbS&RpQvQP@OjNNGMMqLrLKvJJUI;HH3GGEDD1CC BAf@@?o>=b<<.;^:^8887654z33210/..;-,,#++d**!)((,'&s%$#!Kv <o" t p{[~Yu Nogya̱ʼ nogya̱ʼ Jesús Huairitaj onʼmanbatiaʼpakonhuaʼnok huakkaʼada huaboaʼda onʼnigpe̱e̱ʼuyate. 4Xa “Diosyoʼda huadakda o̱ʼi̱kaʼ.” Herodesa ahueʼ o̱ʼe̱nok ijhuiti ehueʼ Diosen huataʼmoneria dakhueʼ o̱ʼeanʼuy. Moro̱kduʼada oʼpeʼpo oʼbueyaʼuyate. W —‍Keʼna oʼmanbatiaʼpaknig “Huabokerek ehueʼ o̱ʼe̱. Keʼna Dios Huairi o̱ʼe̱.” —‍ʼUttaʼda onʼmanaʼuyate. SV Ken huameʼnoete meneʼbatiaʼpak. Herodesa oaʼmeʼpo ken huameʼnoete Herodes huairien ʼuruda huaok oʼotpo huairien huahuadte oʼhuaddepo. Tiro aratbuttaj Sidón aratbuttere oʼmanbatiaʼpakuyate. xUi Kenokaʼ Tiro huakkaʼ jak aratbuttaj kenpaʼti Sidón huakkaʼ jak aratbuttaj Herodes oʼmahua̱diayʼuyate. Herodes huairien huadariyaʼ Sidón aratbuttaj Tiro aratbuttere aypo oʼbayokikaʼuyatenok. Sidón aratbutere Tiro aratbutere Herodeste onʼbahuahuaʼnigʼa, huairitaj kudhued Blastotaj onʼhuahuaypo onʼbatiaʼpakuyate. Blasto huairien jak huato̱e̱ʼeri o̱ʼu̱yate “Oroʼtaj moʼtinoeye̱ʼ.” Huairitaj monigbatiaʼpak. Tiro aratbutere Sidón aratbutere oʼnonaʼuyate. QT “Pedrotaj yanʼukpo yanʼtotiak.” Herodesa eʼmanaʼte huahuayhueʼ o̱ʼnenok, “¿Menpaʼ yaʼmonate?” Sorotatataj oʼmanaʼpo, “Sorotatataj yanʼarak.” Herodesa oʼmanaʼuyate. Nogok Herodes Judea huadariyaʼ oʼhuaʼuyate. Cesarea huakkaʼ jakyo a̱ʼi̱kayaʼpo oʼhuaʼuyate. Herodestaj i̱da oʼbueyaʼuyate. S1 Emedeʼte, “¿Pedro men ya̱ʼe̱? ¿Beʼa yatikuj?” Huayahuaya huabakuda̱ʼ jakyaʼ sorotataj onʼmeʼpukpo diga̱ʼda onʼbatiaʼpakuyate. R Pedroa oʼbatepo yanʼbatik oʼmanaʼpo. Diosa huabakuda̱ʼ jakyaʼ meʼo̱ro̱kaʼne, Pedroa oʼmanbatiaʼpakpo, —‍Jacobotaj kenpaʼti huamaʼbuytaj konig ijmanbatiaʼpaki kenda yanʼmanbatiaʼpaktiʼ. —‍Pedroa oʼmanaʼdepo nogyon oʼbakhuaʼuyate. Q- Ken konig enʼbatiaʼpakte Pedroa menigokhuikeʼ oʼmananhuaʼuy. Kenokaʼ oʼnokhuikeʼdepo Pedrotaj onʼtiahuaypo onʼmameʼpukeonuyate. :Pm —‍Namaʼda iaʼ. —‍Eʼnonaʼte “buttida ijjay,” Rode oʼmanaʼuyate. —‍Pedro ehueʼ o̱ʼe̱. Keʼnen huataʼmoneri o̱ʼe̱ta. —‍Onaʼti oʼnonaʼuy. O Pedroa oaʼ o̱ki̱a̱ʼpo huakkaʼda oʼdurugpakonpo okhuikehueʼada oʼkorudpo oʼketpo, “Kurute Pedro o̱ʼe̱,” oʼmanaʼuyate. oNW Akbogpetaʼ Pedroa oʼmanaʼpo Rode muneʼyo̱a̱ akbogpete oʼhuatiakpo beati yaetapo oʼhuatiakuy. :Mm Kenda Pedro oʼnoponhuaʼpo Maríaen jakyo oʼhuaʼuyate. María Juan Marcosen hua̱ye̱ o̱ʼu̱y. Maríaen jakyo huakkaʼda onʼkupopak Diostaj onʼtionaʼpakonhuaʼpo. JL  —‍Huabakuda̱ʼ jakyaʼ Diosen huataʼmoneria doʼtaj meʼo̱ro̱kaʼdene, huaboaʼda Pedroa oʼnokotdepo, Herodes Huairitaj kenpaʼti judío aratbuta doʼtaj menarakapeyaʼpo doʼtaj katiokeʼpo Diosa keʼnen huataʼmoneri menigtaʼmonaʼdene, buttida o̱ʼe̱. —‍Pedroa huanopoyaʼda oʼnopo̱e̱ʼuyate. K Huakkuru sorotataj huatiokaʼeritaj oʼtimononpo nogtaʼkon oʼmatimononpo siro jakhuiʼkayte o̱ʼneatoʼuy. Siro jakhuiʼkay adpen huakkaʼ jak o̱ʼe̱. Onda ekhuikeʼte oʼnoro̱kuyate. Kurute oʼtohuaʼpo adtaʼmon Diosen huataʼmoneria Pedrotaj okhuaʼuyate. cJ? Ken Diosen huataʼmoneritaj oʼtahuaʼpo huabakuda̱ʼ jakyaʼ Pedro o̱ʼo̱ro̱kpo. Diosen huataʼmoneria meʼo̱ro̱ketpiʼ buttidapiʼ i̱jje̱t nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po ijyorokidapiʼ Pedro oʼnopo̱e̱po. UI# —‍Bakaʼbia teyaʼ yatagpotinukuʼ, huaʼiot yaoton. —‍Diosen huataʼmoneria onaʼuyate. Pedroa eʼotdeʼte, —‍Huaot yaotonpo, doʼtaj betahuaʼ. —‍Diosen huataʼmoneria onaʼuyate. uHc Jakyo ijhuiti ehueʼ Diosen huataʼmoneri oʼbo. Huabakuda̱ʼ jakyo jeyda o̱ʼe̱po Diosen huataʼmoneri Pedrotaj huapidtaʼ oʼdeydeypo oʼmaboaʼpo, —‍I̱dada yaboʼ. —‍Onaʼnok. Ken sirobia eʼbaʼtidukuʼ oktikuonkaʼuy. G+ Ken sikyo o̱ʼe̱po, emeʼte aratbut kanʼtiahuayeʼpo Herodes Pedrotaj o̱ro̱kaʼdik e̱e̱ʼtada bottaʼ sorotataa Pedrotaj nopoyo onhueda̱ʼpo onʼtotay. Bottaʼ sirobia onʼbaʼtidukupo Pedrotaj. Kenpaʼti akbogpete nogomey sorotataj huatiokaʼeri o̱ʼnepo. F Huabakuda̱ʼ jakyo sorotataj Pedrotaj dakaʼda enʼtiokikapiʼ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼerianayo onʼpakpo onʼtionaʼpakonhuaʼpo. Pedrotaj kaʼtihuapokeʼpo Diostaj onʼtionaʼpakonhuaʼuyate. Huabakuda̱ʼ jakyaʼ Diosa o̱ʼo̱ro̱kaʼuyate Pedrotaj. 0EY Pedrotaj enʼkuda̱deʼte meya̱huedda bottaʼ bottaʼ sorotataj onʼtiokikaʼpo, sikyoed nog kupoada onʼtiokikaʼpo, bisik nog kupoakon onʼtiokikaʼpo, sikyo nog kupoakon onʼtiokikaʼpo. Judíoen fiesta eʼpokdeʼte aʼarakyaʼpo aratbutpoyaʼ ijto̱o̱ro̱kapoy Herodesa oʼnopo̱e̱ʼuy. =Ds Jacobotaj enʼarakte judío huairi durugda o̱ʼnenok Herodes kenda oʼpe̱e̱depo Pedrotakon oʼkuda̱ʼuyate. Biahueʼ pan huapeʼ fiesta e̱e̱ʼte Pedrotaj o̱gkuda̱ʼuyate. C  Jacobotaj kanʼarakeʼpo sorotatataj oʼmataʼmonaʼnok siroa Jacobotaj onʼarakuyate. Jacobo Juanen huamaʼbuy o̱ʼu̱yate. B  Kenokaʼ Antioquía huanigpe̱i̱kaʼeria Judea huamaʼbuytaj huakupe onʼtaʼmonaʼuyate. Kenokaʼ Herodes Roma huairi Jerusalényo̱ o̱ʼe̱po keʼnen sorotataj Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj huaboaʼda dakhueaʼda onʼmagkaʼpo, sueʼtada onʼmagkaʼuyate. 5Ac Huakupe onʼhuede̱a̱ʼdepo kanʼtohueʼpo Saulotaj Bernabétaj onʼmataʼmonaʼpo, Judea huanigpe̱i̱kaʼeri huairitaj kanʼbayokeʼpo huakupe onʼtaʼmonaʼuyate.I@  Judea huamaʼbuytaj huakupe monʼmanigtaʼmonaʼ Antioquía huaknopo̱e̱ʼeri oʼdaʼpo keʼna sueʼda oʼto̱e̱po sueʼda kataʼmoneʼ, keʼna huakkaʼ oʼto̱e̱po huakkaʼ kataʼmoneʼ. ? Agabo oʼbodpo, oʼmanbatiaʼpakpo, “Ayaʼ huadariyaʼda aypo o̱jpaiʼere ehueʼda o̱ʼe̱a̱po.” Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼnopo̱e̱a̱ʼnok Agaboa oʼmanbatiaʼpakuyate. Kenokaʼ Claudio Roma huairi e̱e̱ʼte huabada aypo o̱jpaiʼere ehueʼ o̱ʼu̱yate. j>M Kenokaʼ Jerusalénya̱ʼ Antioquíayo sueʼada Diosen huamanbatiaʼpakeri onʼhuaʼuyate. = Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeriere o̱ʼneonhuahuaʼpo huakkaʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼmanmadikaʼonhuahuaʼuyate, nogbayoktida onʼmanmadikaʼonhuahuaʼpo. Ke̱ya̱ʼ Antioquíayaʼ huakkuruda Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeritaj cristianos onʼmadikkaʼuyate. y<k Nogok Bernabé Saulotaj aʼukyaʼpo Tarso jakyo oʼhuaʼuyate. Oʼhuahuaypo Antioquíayo oʼtohuaʼuyate. Z;- Bernabé huadakda o̱ʼe̱po Diosen Noki̱re̱ga̱ huakkaʼda oʼnopoʼto̱e̱nok Jesústaj dakaʼda oʼnigpe̱i̱kaʼpo oʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼnok huakkaʼada Jesústaj huaboaʼda oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. :{ Ken o̱kye̱depo Diosa ʼuruaʼda oʼmanopoʼtihuekeaʼdepo oʼmanopoʼdurugpakameʼte. Kenda Bernabé oʼtiahuaydepo durugnada o̱ʼe̱po “Jesús Huairitaj dakaʼda yanʼnigpeeunhuahuikatiʼ,” Antioquía huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmanaʼuyate. y9k Kenda Jerusalénya̱ʼ huanigpe̱i̱kaʼeri onʼpe̱e̱depo Antioquíayo Bernabétaj onʼtaʼmonaʼuyate. /8W Huaknopo̱e̱ʼeria onʼmanbatiaʼpakonhuaʼnok Diosa teyda oʼbatihuapoknok huakkaʼada Jesústaj huaboaʼda onʼnopoʼkoreaʼdepo oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. Nog aratbutadakon Jesústaj onʼnigpe̱e̱ʼuyate. Huabokereken eknopo̱i̱kaʼnayo oʼnenonpo Jesús Huairienkon oʼnoknopo̱i̱kaʼuy. 75 Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeri Chipre hua̱gkutaʼmej hua̱e̱ʼeri kenpaʼti Cirene huakkaʼ jak huaknopo̱e̱ʼeriere Antioquía jakyo onʼhuaʼuyate. Kenda Jesús oʼkadhuahuaʼuy kenda onʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate. Ayaʼtada onʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate. Judío aratbuttaj nog aratbuttakon kenda Jesúsa oʼkadhuahuaʼuy onʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate. Kanʼnopoʼyareʼpo onʼmanbatiaʼpakikaʼuyate. J6  Kenokaʼ judío aratbuta Estebantaj onʼarakdepo huaboaʼda Jesúsen nog huanigpe̱i̱kaʼeritakon onʼmagkaʼnok onʼmamonʼuyate. Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeri nogyon nogyon onʼbahuaʼuyate. Fenicia huadariyo onʼhuaʼuyate. Chipre hua̱gkutaʼmejyo onʼhuaʼuyate. Antioquía huakkaʼ jakyo onʼhuaʼuyate. Ke̱yo̱ ayaʼda Jesúsa oʼkadhuahuaʼuyate. Kenda onʼmanbatiaʼpakikaʼuyate. Judío aratbuttayoʼda onʼmanbatiaʼpakikaʼuyate. 5} Kenda judío aratbut onʼpe̱e̱depo dakhueʼ huaʼa oʼnokbatikonʼuy. —‍Huadakda i̱ʼe̱, Dios. Nog aratbut kenpaʼti Diostaj nopoʼkoreaʼdik o̱ʼne kenpaʼti Diosere onteʼti noeonhuahuikaʼdik o̱ʼneapo. —‍Judío huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuya o̱daʼuyate. Antioquía huakkaʼ jakyaʼ nog aratbut huakkaʼada Jesústaj huaboaʼda oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. 45 Kenokaʼ Jesús Huairitaj oroʼ oʼnigpe̱i̱kaʼdemey Dios Diosen Noki̱re̱g boʼyokdemeʼne. Konigti Diosa oʼpakpo nog aratbuttaj Diosen Noki̱re̱g oʼbayokmeʼte, “O̱ʼnen Noki̱re̱g bayokhueʼ ya̱e̱ʼ, Dios.” Ahueʼdik i̱jje̱mey. —‍Pedroa oʼmanaʼuyate. .3U “Hue̱ʼe̱ya̱ʼ Juan bautiza e̱gkapiʼ opudtanayo Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱apone.” Kenda Jesús Huairia monameʼne, kenda onaʼti ijnopounmey. %2C Ken, doʼhua huaboaʼda eʼmanbatiaʼpakdeʼte Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼbatikotepo oʼmanopoʼtoemeʼ konigti oroʼtaj huakkuruda moʼnopoʼto̱e̱ʼuyne. 1 Ontaj o̱ʼnen huabeteretaj oʼbatiaʼpakapo. Opud dakhueaʼ eʼkaʼtaj Diosa nopoʼtihuekeʼdik moʼe̱po oʼmanopoʼyareaʼpo onteʼti Diosere moʼnoeanhuahuikaʼapone. Pedroa opudtaj oʼbatiaʼpakapo.” Diosen huataʼmoneria huairitaj oʼbopo onameʼte. 0  Ken huairia keʼnen jakyaʼ Diosen huataʼmoneritaj oʼtiahuaymeʼte. “Jopeyo yamataʼmonaʼ. Simón Pedrotaj kanʼtotiakeʼ. G/ “Meʼpukhueʼada yahuatiʼ. Kenomeyere yahuatiʼ.” Diosen Noki̱re̱ga̱ meʼtaʼmonameʼne. In seis huamaʼbuy Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri doere oʼhuamey. Huairien jakyo oʼkudmey. .) Ayaʼda enʼbehuikondeʼte ken jakte i̱jjunhuaʼuy bapaʼ huabokerek oʼnokye̱demeʼ. Cesarea huakkaʼ jakyaʼ huairia oʼmataʼmonameʼte. - Onaʼti onaʼti bapaʼaʼ kurudya̱ʼ konigti ijpe̱e̱mey. Ijpe̱e̱depo kurudyo̱ onteʼti ayaʼda onʼbehuikonmeʼte. 8,i Onteʼti kurudya̱ʼ Jesúsa menaʼpo: Ken huaen “bapeʼdik moʼe̱ne.” Diosa huaboaʼda oaʼnok “bapehueʼdik o̱ʼe̱ne,” ahueʼ ya̱e̱ʼ. Kurudya̱ʼ menameʼne. f+E “Kejeʼ, Huairi, ken huaen bapehueʼdik o̱ʼe̱ne. Pehueʼda i̱ji̱kamey.” Yonaʼmey. S* “Yaboʼ Pedro, yaarakpo yabapeʼ.” Kurudya̱ʼ enaʼte ijpe̱e̱mey. 1)[ Dakaʼ ijtiahuaypo dubayo hua̱e̱ʼeri bottaʼ bottaʼ huaʼi o̱ʼnemeʼ barakyo hua̱e̱ʼeri o̱ʼnemeʼ bakoy o̱ʼnemeʼ bihuibetaʼ o̱ʼnemeʼ ijbatiahuaymey. ( —‍Jope huakkaʼ jakyo i̱jje̱po eʼtionaʼpakte konig eʼbayorokonig ijtiahuaymey kurudya̱ʼ cuperinatoneʼ huakubogpitaʼ eʼtinukuʼeʼ huabite onʼhuarakmeʼ. Do ehua̱e̱te meyo̱hueʼda onʼhuarakameʼ. Ken konig eʼyoroko̱nig ijtiahuaymey. P' Kenomeytaj ayaʼda konig o̱ʼe̱meʼ Pedroa oʼmanbatiaʼpakpo: 5&c —‍¿Menaʼpo nog aratbuttaj iʼbahuahuameʼ iʼmata̱ʼunhuameʼ kenpaʼti nog aratbutere iʼbapudhuameʼ? —‍Dakhueaʼda iʼkameʼte Pedrotaj oʼnonaʼuyate. ?%w Jerusalényo̱ onteʼti Pedro e̱kye̱deʼte sueʼada judío aratbut Pedrotaj kenda dakhueʼdikda oʼnonaʼuyate. Nog aratbuttaj huasiʼdak oktegdik o̱ʼnikaʼ huanopo̱e̱ʼeria. $ { Judío aratbutnayo Apagbaʼtaj oʼnigpeeonhuahuikameʼte. Oyda nog aratbutada Diosen huadak huaʼa huaboaʼda oʼnoknopo̱e̱po onʼnigpe̱e̱demeʼte. Kenda Jesúsen doce huamataʼmoneria ayaʼda huamaʼbuyere Judeayaʼ onʼmati̱pe̱e̱ʼuyate. k#O 0—‍Jesucristoa oʼpaknok bautiza mogkeʼ. —‍Pedroa oʼmanaʼuyate. Bautiza eʼmagkadeʼte “I̱yo̱ sueʼda huameʼnoe ya̱e̱ʼikaʼ.” Pedrotaj Corneliomeya̱ oʼnonaʼnok kenteda Pedro o̱ʼunhuaʼuyate.q"[ /—‍Konig oroʼtaj Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼmanopoʼto̱e̱ʼpo inomey nog aratbuttaj Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱denok. Inomeytaj bautiza o̱gkahueʼ ya̱e̱ʼ, ahueʼdik moʼe̱ne. —‍Pedroa oʼmanaʼdepo. 9!k -Nog aratbut judío ehueʼtaj Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱nok kenpaʼti nogda nogda huaʼa oʼdaʼpakpo ʼuruaʼda o̱ʼe̱ Dios, huaboroʼda o̱ʼe̱ Dios, huadakda oʼkikaʼ Dios onʼbatiaʼpaknok judío huanigpe̱i̱kaʼeri Pedroere onʼtiakdenigʼa kenda onʼpe̱e̱po onʼmepukeʼuyate.  . ,Pedroa aratbuttaj eʼmanbatiaʼpakte Pedrotaj dakaʼ huape̱e̱ʼeritaj Diosen Noki̱re̱ga̱ i̱da oʼmanopoʼto̱e̱ʼuyate. 9k +Ayaʼtada Jesústaj oʼnoknopo̱e̱po onʼnigpe̱i̱kaʼnok Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ yaʼbakkahueaʼapet. Kenpaʼ ayaʼada Diosen huamanbatiaʼpakeria onʼbatiaʼpakuyate. —‍Pedroa Corneliomeytaj oʼmanbatiaʼpakuyate. Nog aratbuttaj judío ehueʼtaj Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱ʼuyate.  *Huabueyeria huanoeʼeria huadak dakhueʼpiʼ o̱gkikaʼuyate. Dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga kamagkeʼpo, huadak huakaʼeritaj Diosere kamanoeanhuahuikeʼpo Diosa Jesústaj oeʼuyate. Kenda yanʼmanbatiaʼpakonhuahuikatiʼ Diosa monaʼuyne oroʼtaj. { )Jesúsa ayaʼ aratbuttaj batiahuayʼeahueʼ o̱ʼe̱meʼ. Oroʼtayoʼda boʼtiahuayʼeameʼne. Oroʼtaj Jesúsen aʼmanbatiaʼpakayaʼpo Diosa boktieʼeaʼuyne. Jesúsa eʼnoyhuaddeʼte kenere oroʼ oʼbapeʼmey kenpaʼti hue̱ʼe̱y oʼmaiʼmey. pY (bapaʼ huameʼnoe emeʼte Diosa Jesústaj oʼnoyhuada̱meʼte. Oroʼtaj Jesús boʼtiahuayʼeameʼne. =s 'Judeabayaʼ kenpaʼti Jerusalénya̱ʼ ayaʼda Jesúsa oʼkikameʼnig oroʼa oʼtiahuayikamey kenpaʼti judío aratbuta Jesústaj hue̱ypa cruzte onʼbetaʼpo onʼdarakmeʼnigʼa a; &Jesús Nazareteria ayaʼda kakikeʼpo Diosen Noki̱re̱g Jesústaj oʼyokuy Diosa, Diosen Noki̱re̱g Jesústaj oʼteypakaʼuyate. Opuda̱ moʼnopo̱e̱ne. Jesús huadakda oʼkikaʼpo oʼbayareaʼikaʼpo kenomeytaj totoʼa oʼmanopoʼto̱e̱nok totoʼtaj oʼmaenikaʼ, Diosa oʼtihuapoknok Jesúsa oʼkadhuahuikaʼnig opuda̱ moʼnopo̱e̱ne. |q %Juana yanʼnopoʼkoreaʼ, bautiza ya̱gkaʼ eʼmanbatiaʼpakikaʼdeʼte Jesucristoen huadak huaʼakon huakkuruda Galilea huadaribayaʼ onʼtopakonpo nogok ayaʼ Judeabayo onʼmanbatiaʼpakikaʼuyate. Opudomeya̱ kenda dakaʼ moʼnopo̱e̱ne. L $Jesucristotaj huadak huaʼa Diosa Israelen adhueaʼ huayayotaj oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmanopoʼnoeya̱ʼikaʼ. Jesucristo ayaʼenda Huairi o̱ʼi̱kaʼ.   #Nogbayo nogbayo aratbut Diostaj eʼnigpe̱e̱nayo kenpaʼti huadakda o̱gkikaʼnok Diosa kenomeytaj oʼpakpo baeʼdik o̱ʼe̱. "= "—‍Ayaʼda aratbuttaj konigti Diosa oʼpakikaʼpo eʼbaeʼtaʼ oʼpakikaʼ. Judío aratbuttaj nog aratbuteretaj oʼpak huaboaʼda ijnopo̱e̱y. -S !i̱da onʼtaj kanʼtotiakeʼpo ijmataʼmonaʼmey. ʼUruaʼda kenda iʼnigpe̱e̱po on iʼtiakdenok oy i̱yo̱da oroʼ o̱ʼe̱ne. Diosa eʼtiahuayte ayaʼda Diosa menuyetnig eʼpe̱e̱taʼ oʼpaki. —‍Cornelioa Pedrotaj onaʼuyate. Cornelioen jakyaʼ Pedroa oʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate. X) Jopeyo huanabaʼ yamataʼmonaʼ, Simón Pedrotaj kanʼdukeʼpo Simón siʼdak jabukkaʼ huakaʼerien jakyo o̱ʼi̱kaʼ. Keʼnen jak e̱ʼpo̱gtoneʼte o̱ʼe̱.” Senogda yudtaj oʼotpo huabokereka ennak  “Cornelio Diosa eʼtionaʼpak meʼpe̱i̱kaʼne. Kenpaʼti paiʼda aratbuttaj iʼbayokikameʼtenok Diosa okkahuehueʼ o̱ʼe̱po. 3_ —‍Nog adikken tereaʼ eʼhuadte konig oy tereaʼ eʼhuadte konig Diostaj ijtionaʼpakikay ijtionaʼpakmey. I̱dada huabokereka beʼtibomeʼne. Senogda oʼotpo, *M Kenaʼpo o̱ʼnen huanabaʼ “Yatiak,” menonameʼnok sigpiʼ manaʼpakhueʼada ijtiakmey. Menaʼpo menʼtotiak, menaʼ. —‍Pedroa Corneliotaj onaʼuyate. )K Oʼbahuahuaydepo Pedro oʼmanaʼpo: —‍Do judío aratbut i̱jje̱y. Judío aratbuttaj Moisésa monaʼnok nog aratbutere kupopakhueʼdik moʼe̱ne. Kenomeyen jakyo kudhueʼdik moʼe̱ne. Nog aratbutere kupopakdik moʼe̱ne. Ikken Diosa eʼyorokyanig huaboaʼda meʼnopo̱e̱a̱meʼne. ve Ken oʼboddepo onʼbatiaʼpakondepo jakyo oʼkudpo huakkaʼ aratbut e̱gkupopakte oʼbahuahuayʼuyate. x i Pedroa onaʼpo: —‍Yaboʼ. Dios ehueʼ i̱jje̱y. Huabokerek on onigti i̱jje̱y. —‍Pedroa onaʼuyate. & E Kenokaʼ Pedro Cornelioen jakyo e̱kye̱ʼte Cornelio oʼhua̱o̱ro̱kpo Pedrotaj oʼikudataʼtepo konig Diostaj onʼikudataʼtikaʼnig konig oʼkaʼuyate. 9 k Emeʼte Cesarea huakkaʼ jakyo onʼtiakuyate. Ke̱ya̱ʼ Cornelioere Cornelioen onaratbutyo keʼnen huabet kenpaʼti keʼnen huadiʼ o̱gkupopakpo Pedrotaj oʼnonmabopo. , Q Pedro huanabaʼtaj oʼbatokudnok ke̱yo̱ onʼtayʼuyate. Emeʼte kenomeyere Pedro oʼhuaʼpo kenpaʼti Jopeyo hua̱e̱ʼeri huamaʼbuy kenere onhuaʼuyate. m S —‍Cornelio capitána moʼtaʼmonameʼne. Keʼna huadakda o̱ʼe̱. Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼ. Keʼna huadakda o̱ʼe̱ ayaʼada judío aratbuta oʼnoknopo̱e̱ʼi̱kaʼ. “Pedrotaj o̱ʼnen jakyo yatotiak kenda eʼmanmadikaʼ aʼpe̱e̱yaʼpo yatotiak.” Diosen huataʼmoneria Corneliotaj onameʼte. —‍Cornelioen huanabaʼa oʼnonaʼuyate.   Ken Pedro huabokerek eʼnahueʼyo oʼhuarakonpo, —‍Doʼtaj onʼukne. ¿Menaʼpo boʼtiak? —‍Pedroa oʼmanaʼuyate.  Yabodpo, yahuarak, meʼpukhueʼ ya̱ʼe̱po kenomeyere yahuatiʼ onʼte ijbatotiakmey. —‍Diosen Noki̱re̱ga̱ Pedrotaj onaʼuyate.  Kenda Pedro eʼyorokyanig oʼtiahuayde oʼnopo̱e̱depo Diosen Noki̱re̱ga̱ onaʼpo, —‍Yape̱e̱ʼ, bapaʼ huabokereka boʼukne. pY Huanabaʼ oʼnokye̱depo “¿Menpaʼ in jakyo ya̱ʼi̱kaʼ Simón Pedro?” ʼuttaʼda ondaʼuyate. % Ken enʼtobehuikondeʼte, menaʼpo cuperinataj Diosa beʼtiahuayaʼne, Pedroa eʼnopo̱e̱te Cornelioen huanabaʼ oʼmataʼmonameʼtenig oʼnokye̱depo, Simónen jakyo oʼnokye̱depo, “¿Meyon ya̱ʼe̱ Simónen jak?” Simónen jak kurute onʼbopo onʼmanaʼuyate. `9 Bapaʼaʼ konigti Pedro eʼpe̱e̱deʼte cuperina onteʼti kurudyo̱ onʼbehuikuyate. :m —‍“Ken huaen bapeʼdik moʼe̱ne.” Diosa huaboaʼda oaʼnig “Bapehueʼdik i̱jje̱y.” Ahueʼ ya̱e̱ʼ. Onteʼti kurudya̱ʼ enaʼte Pedroa oʼpe̱e̱ʼuyate. ! —‍Kejeʼ, Huairi, ken huaen bapehueʼdik i̱jje̱y. Moisésa oʼmanaʼuyatenok, bapehueʼ i̱ji̱kamey. —‍Pedroa onaʼuyate. a; —‍Yaboʼ, Pedro, yaarak, yaarakpo yapeʼ. Kurudya̱ʼ enaʼte oʼpe̱e̱ʼuy. {o Cuperinatoneʼyo dubayo hua̱e̱ʼeri huadariyo hua̱e̱ʼeri bottaʼ bottaʼ huaʼi huato̱e̱ʼeri o̱ʼnepo barakyo hua̱e̱ʼeri o̱ʼnepo bihuibetaʼ o̱ʼnepo bakoy kenpaʼti o̱ʼnepo, kenomey judío aratbut bapehueʼdik o̱ʼnuyate. u~c kurudya̱ʼ cuperinatoneʼ huakubogpitaʼ eʼtinukuʼeʼ huabite onʼhuarakuyate Pedroa oʼtiahuayʼuyate. [}/ Ke̱ya̱ʼ aypotaʼ o̱ʼe̱po eʼbapeʼtaʼ eʼpakte noga̱ eʼnigmanhuada̱nig ,|Q Emeʼte dagte onʼhuaʼpo Jopeyo onʼhuatiakpo sueʼda bidtemon eneʼte Pedro jak o̱jkute oʼbehuikpo tokhuad eʼhuadte aʼtionaʼpakyaʼpo oʼbehuikuyate. p{Y Ken ayaʼda oʼtiahuaydenig oʼpe̱e̱denig oʼmanaʼdepo huakkaʼ jakyo Jopeyo oʼmataʼmonaʼuyate. Rz Kenokaʼ Diosen huataʼmoneri eʼhuadeʼte bottaʼ keʼnen huanabaʼtaj nogtida keʼnen huadiʼda sorotatataj “Yanʼtiak,” oʼmanaʼuyate. Ken sorotataj Diostaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼu̱y. Ny Nog Simón huasiʼdak jabukkaʼ huakaʼeriere o̱ʼi̱kaʼ. Keʼnen jak e̱ʼpo̱g ope o̱ʼi̱kaʼ. Kenda kaʼdik i̱ʼe̱a̱po Simón Pedroa menaʼapone. —‍Diosen huataʼmoneria onaʼuyate. ax; Jope huakkaʼ jakyo o̱ʼnen huanabaʼ yamataʼmonaʼ. Simón Pedrotaj kanʼtotiakeʼ. vwe Cornelio Diosen huataʼmoneritaj okpo̱e̱po huakkaʼ oʼmeʼpukpo, —‍¿Kate, Huairi? —‍Cornelioa onaʼuyate. —‍Dakaʼda Diostaj iʼtionaʼpakikaʼ. Paiʼda aratbuttaj iʼbayokikaʼnok Diosa onʼtaj okkahuehueʼ meene. 2v] Huameʼnoe huadukyo eʼhuadte konig eʼyorokyanig Diosen huataʼmoneria eʼhuakudte Cornelioa eʼtiahuaydeʼte. —‍Cornelio. —‍Diosen huataʼmoneria onaʼuyate. 8ui Ken Diostaʼ oʼpakikaʼpo Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo kenere keʼnen hua̱to̱e̱ere keʼnen huamaʼbuyere keʼnen huatioere keʼnen huaidpoere keʼnen inagere Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Paiʼda judío aratbuttaj oʼbayokikaʼuy. Diostaj oʼtionaʼpakikaʼuyate. Kenda Cornelioa oʼkikaʼuyate. >t w Ken Cesarea huakkaʼ jakyo Cornelio o̱ʼi̱kaʼpo sorotataj huairi o̱ʼu̱yate. Cornelio huakkaʼ sorotataj oʼmataʼmonaʼikaʼuyate. Keʼnen sorotataʼa onʼdikkikaʼ Italiano. s +Simón siʼdak jabukkaʼ huakkaʼeriere Pedro o̱ʼi̱kaʼpo sueʼda huameʼnoe o̱ʼi̱kaʼuyate Jope huakkaʼ jakyo.|rq *Jope huakkaʼ jakyaʼ ayaʼada huabada kenda onʼpe̱e̱depo huakkaʼada Jesús Huairitaj oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. Ken Pedro kenomeyere oʼtiakpo o̱kye̱depo jak kutahuetaʼ eʼbakariyo onʼtobehuikuyate. Kenteda eʼbuey eʼhuedyo onʼtohuaʼuyate. Ayaʼda ayhua onʼbahuikpo o̱gkupopakpo ettoneʼen huaok Dorcasa oʼmanigkikaʼnig Pedrotaj onʼtiahuayaʼpo kenpaʼti ettoneʼ opiot oʼmanigkikaʼnig Pedrotaj onʼtiahuayaʼpo. Dorcas bueyhued o̱ʼe̱po huakkaʼ yudtaj oʼnigkikameʼte. On &Lidayaʼ Jope meyo̱hueʼmon o̱ʼu̱y. Pedro Lidayo o̱ʼe̱ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria onʼtipe̱e̱depo bottaʼ huabokerek onʼtaʼmonaʼpo: —‍I̱da Jopeyo yatiak. —‍Oʼnonaʼuyate. m  %Kenokaʼ Dorcas dakhueʼ o̱ʼe̱po oʼbueyʼuyate. Onʼso̱ʼkoyoaʼdepo jak kutahuetaʼ eʼbakariyo onʼso̱hueda̱ʼuyate. tla $Kenokaʼ Jope huakkaʼ jakyo ettoneʼ o̱ʼu̱yate. Huanigpe̱i̱kaʼeri o̱ʼe̱po keʼnen huadik Tabita o̱ʼu̱y. Griego huaʼa onʼdikkikaʼ Dorcas. Keʼna kenpaʼda huadakda oʼkikaʼpo nog aratbuttaj oʼtihuapokikaʼuyate. Wk' #Ken ayaʼda Lida hua̱e̱ʼeri kenpaʼti ayaʼda Sarón huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeri eʼketpak eʼyareaʼte onʼtiahuaypo Jesústaj onʼnopoʼkoreaʼpo totoʼtaj hua̱hue̱ritaj kenpaʼti tidigtaj kenpaʼda oʼnenonpo Jesús Huairitayoʼda onʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Pedroa oʼtionaʼpaknok Dorcas eʼbuey e̱ʼe̱a̱da oʼnoyhuaduyate. j9 "—‍Jesucristoa beʼyareaʼne. Yabodpo, asuk yaudpo yahuaʼ, Eneas. —‍Pedroa onaʼuyate. Eneas kenda oʼpe̱e̱depo i̱dada oʼbodu̱yate. i !Ke̱yo̱ Eneastaj oʼhuahuayʼuyate. Eneas huabokerek eʼketpak o̱ʼunhuahuaʼuyate. Ocho huabayok aytate onpahuedonhuahuikaʼuyate. nhU Kenokaʼ nogyo̱ nogyo̱ Pedro oʼbataʼhuadeʼonhuaʼuyate. Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuyte oʼhuaʼuyate. Kenpaʼti Lida huakkaʼ jakyo oʼhuaʼuy. Lidayo huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj oʼmata̱ʼe̱ʼuyate. $gA Kenokaʼ huabada Judea huadaribayo Galilea huadaribayo Samaria huadaribayo Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj onteʼti dakhueaʼ magkikahueʼ o̱ʼnuyate. Nogi̱tinada ʼuruaʼda Jesústaj oʼnoknopoeonhuahuaʼuyate. Dios Huairitaj onʼpakpo dakaʼda Diosen o̱gkikaʼuyate. Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼbatihuapoknok huakkaʼda Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri oʼnitakuyate. Jesucristo Eneastaj oʼyareaʼuyate. %fC Kenda huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy onʼpe̱e̱depo Cesarea huakkaʼ jakyo onʼtohuaʼuyate. Ke̱ya̱ʼ Tarso huakkaʼ jakyo Saulotaj onʼtaʼmonaʼuyate. ?ew Kenpaʼti judío aratbut o̱ʼnepo griego huaʼa huaaʼeri o̱ʼnenok kenomeytaj kenpaʼti Sauloa Jesúsen huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakuynok Saulotaj eʼaraktaʼ onʼpakuynigʼa. d Ken, Saulo Jesúsen huataʼmoneriere o̱ʼi̱kaʼpo. Jerusalényo̱ onʼhuaʼepo ʼuruaʼda Jesústaj oʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate. Tc! Bernabénayo Saulotaj meʼpukhueʼ o̱ʼe̱po Jesúsen huataʼmoneritaj oʼtohuaʼuyate. Damasco dagte Saulo oʼhuaʼpo Jesús Huairitaj oʼtiahuaymeʼte. Kenpaʼti konig Jesúsa Saulotaj oʼbatiaʼpakmeʼte. Kenpaʼti konig Damascoyo ʼuruaʼda Jesústaj oʼmanbatiaʼpakonhuameʼte. Kenda dakaʼda Bernabéa oʼmanbatiaʼpakuy. Fb Ken, Saulo Jerusalényo̱ o̱kye̱depo Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeriere e̱e̱ʼtaʼ eʼpaktada ayaʼda onʼmididpo Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri ehueʼ o̱ʼe̱ oʼnoknopo̱e̱ʼuy. a' Ken sikyo Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria jak eʼtiokbirikyo onʼtohuaʼpo Saulo oktigtoneʼyo jak eʼtiokbirik kurute o̱jkuyaʼ oʼnonhuarakaʼpo kamoneʼpo oʼnonhuarakaʼuyate. Ken konig Saulo Damascoyaʼ oʼmakmonʼuyate. Saulo Jerusalényo̱ o̱ʼunhuahuaʼuyate. J`  Judío aratbut Saulotaj eʼaraktaʼ onʼpaknig beʼapiʼ Saulotaj oʼnonaʼuyate. Aʼarakyaʼpo huameʼnoe kenpaʼti sikyo huakkaʼ jakta eʼtiokbirik akbogpete judíomey oʼnokboikaʼnigʼa. w_g Huakkaʼ huameʼnoe eʼpokdeʼte, “Saulotaj monʼarak.” Judío aratbuta soatayoʼ onʼbatiaʼpakuy. y^k Saulonayo nogi̱ti nogi̱ti ʼuruaʼda oʼmanbatiaʼpakpo judío aratbuttaj dakaʼ oʼmanopo̱e̱a̱ʼpo, Diosa Jesústaj oʼtaʼmonaʼuyate dakaʼda oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. Saulo ʼuruaʼda Jesústaj oʼmanbatiaʼpaknok judío Damascoyaʼ onteʼti kateapiʼ enaʼ nopo̱e̱hueʼda o̱ʼnuyate. Judío aratbuta eʼaraktaʼ eʼtipaktada Saulo oʼbakmonʼuyate. ] Ayaʼda kentaj onʼpe̱e̱depo onʼmepuʼkepo, —‍¡Kenpihuay! ¿Menpaʼ Jerusalényo̱ in huabokerek Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj diga̱ʼda oʼmagkaʼikameʼte? ¿Menpaʼ in huabokerek kenpaʼti i̱yo̱kon yaʼtiakmeʼte Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj aʼbatohuayaʼpo Jerusalényo̱ sacerdote huairitaj aʼbayokyaʼpo huabakuda̱ʼ jakyo aʼkuda̱ʼyapo? —‍Onʼhuaaʼuyate. \% Ken judíoen hua̱i̱takeʼ jakyaʼ Jesucristotaj oʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate. Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱. Oʼmanaʼikaʼuyate. 7[g Ken oʼbapeʼdepo onteʼti notey o̱ʼu̱y. Kenteda Damascoyo huanigpe̱i̱kaʼeriere sueʼda huameʼnoe o̱ʼi̱kaʼuyate. Damascoyaʼ Sauloa oʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate. Zw Ananías kenda enadeʼte i̱dada onteʼti tiahuaydik o̱ʼunʼuyate. Oʼbodpo oʼhuaʼpo bautiza o̱gkaʼuyate. aY; Ken Ananías oʼpe̱e̱depo Saulotaj oʼhuahuaʼuyate. Ken jakyo Saulo e̱e̱ʼte oʼkuddepo Saulotaj oʼtibataʼtepo, —‍Saulo huamaʼbuy, dagte eʼtiakte Huairi Jesús behuatiakmeʼte keʼna onʼtaj kakpoyareʼpo meʼtaʼmonaʼne kenpaʼti Diosen Noki̱re̱g onʼtaj kanopoʼto̱e̱ʼpo meʼtaʼmonaʼne. —‍Ananíasa onaʼuyate. X' Kenda aratbut Saulotaj dakhueaʼda oʼnogkadhuahuaʼaponig Saulotaj ijnopo̱e̱a̱ʼapoy. Konige̱po yahuahuatiʼ. —‍Jesúsa onaʼuyate. ;Wo —‍Yahuahuatiʼ. Nog huadaribayo nog aratbuttaj nog huadari huairitaj kenpaʼti Israel aratbuttaj kenda ijkadhuahuikaʼmey kaʼmanbatiaʼpakonhuahueʼpo kentaj ijjemey. 6Ve Kenpaʼti i̱yo̱ sacerdote huairien berobaʼ yaʼtotiakmetpo ayaʼda Jesústaj huanigpe̱i̱kaʼeritaj batohuaʼdik o̱ʼe̱. —‍Ananíasa onaʼuyate Jesús Huairitaj. )UK —‍Jerusalényo̱ Saulo o̱ʼnen ʼurunanada huanigpe̱i̱kaʼeritaj dakhueaʼda oʼmagkadhuahuameʼte. Huakkaʼada kenda monbatiaʼpakmeʼne, Huairi. T% Ananías oʼkudonpo kakpoyareʼpo beʼtibataʼtepo, Sauloa ontaj oʼbayorokpo beʼtiahuaydene. —‍Jesús Huairia Ananíastaj onaʼuyate. NS —‍Yaboʼ. Ken dag onʼdikkikaʼ Butukda yahuatiʼ. Ke̱yo̱, Judasen jakyo, “¿Meyon ya̱ʼe̱ Saulo, Tarsoyo hua̱e̱ʼeri?” Yanatiʼ. Ke̱ya̱ʼ Saulo Diostaj oʼtionaʼpakonhuaʼ. Rw Ken Damascoyo huabokerek o̱ʼi̱kaʼuyate. Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri o̱ʼe̱po keʼnen huadik Ananías o̱ʼu̱y. Eʼyorokyaʼ Jesús Huairia onaʼpo, —‍Ananías. —‍Onaʼuy. —‍In i̱jje̱y, Huairi. —‍Ananías onaʼuy. WQ' Bapaʼ huameʼnoe o̱ʼu̱y ke̱yo̱. Mayhueʼ bapehueʼ o̱ʼeonhuaʼuyate. P Ken Saulo oʼbodepo e̱kpo̱e̱a̱da oʼmabopo tiahuayhueʼdik o̱ʼu̱yate. Onʼtaʼkoypoda Damascoyo onʼtohuaʼuyate. O+ Sauloere huabokerek onʼhuaʼuynigʼa diga̱ʼda onʼmeʼpukuy. Huaʼanayo eʼpe̱e̱a̱da Jesúsen hua̱so̱ʼ tiahuayhueʼ o̱ʼnuyate. nNU Saulo oʼmeʼpukpo oʼiriga̱ʼpo, —‍¿Do kate kakeʼ iʼnopo̱e̱, Huairi? —‍Yaboʼ. Huakkaʼ jakyo yakudpo ke̱yo̱da yanige̱ʼ. Kenda kaʼdik i̱ʼe̱a̱po monaʼapone. —‍Jesús Huairia Saulotaj onaʼuyate. )MK —‍¿Beʼa i̱ʼe̱ Huairi? —‍Sauloa onaʼuyate. —‍Jesús i̱jje̱y. Doʼtaj dakhueaʼda megkadhuaʼne. Huataʼda paiʼda iʼnopoʼe̱a̱ʼne. jLM Barakte oʼkotonʼuyate. —‍Saulo, Saulo, dakhueaʼ megkadhuaʼne. —‍Saulo oʼpe̱e̱po, K Ken, Damascoyo oʼhuaʼdepo, Damasco meyo̱hueʼda e̱ʼe̱deʼte kurudya̱ʼ Saulotaj huakjey i̱dada huabada oʼtaʼteonʼuyate. iJK “Damasco huakkaʼ jakyo ijhuaʼapoy Damasco hua̱i̱takeʼ jak huairitaj menigmadoyaʼ, Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj kabaeʼpo beʼtihuapokeʼ Jerusalényo̱ kaʼbatohueʼpo.” Sacerdote huairitaj Sauloa onaʼuyate. 'I I Saulonayo Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼbahuadiaypo, “Oknopo̱e̱batiakhueʼ e̱e̱ʼnayo ijbaarakapoy,” oʼikaʼpo sacerdote huairitaj oʼhuaʼpo, ?Hw(Huakkaʼ jakyo Azoto Felipetaj oʼenuyate. Felipe nogyo̱ nogyo̱ huakkaʼ jakyo oʼhuaʼepo kenda Jesucristo oʼkikuyate kenda huadak huaʼa oʼmanmadikaʼuyate. Cesarea huakkaʼ jak dagte oʼhuaʼdepo nog jakyo nog jakyo huadak huaʼa oʼmanmadikanhuaʼuyate. Nogok Cesarea huakkaʼ jakyo oʼtiakuyate.AG{'Ken enʼbehuikdeʼte Diosen Noki̱re̱ga̱ Felipetaj oʼtohuaʼuyate. Diosen Noki̱re̱g oʼtohuaʼnok huairi Felipetaj onteʼti tiahuayhueʼda o̱ʼe̱ʼuy. Durugnada oʼhuaʼuyate. F &Carrotaj yabatikaʼ. Huairia onaʼpo, maya̱koyo Felipeere huairiere onʼkotpo. Felipea huairitaj bautiza o̱gkaʼuyate. FE%—‍Jesucristotaj dakaʼ eknopo̱e̱ʼnayo bautiza o̱gkaʼdik o̱ʼe̱ne. —‍Felipea onaʼnok, —‍Jesucristo Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱, yoknopo̱e̱y. —‍Huairia onaʼuy. 0DY$dagte onʼhuaʼpo maya̱kote onʼe̱depo, —‍In hue̱ʼe̱y o̱ʼe̱. ¿Doʼtaj bautiza o̱gkahueʼdik o̱ʼe̱? —‍Etiopía huakupe huairia onaʼuy Felipetaj. C #Kenda Diosbaʼte huaboaʼda eʼbonapakdeʼte Felipea oʼnopo̱e̱a̱ʼpo kenda Jesúsa oʼkikaʼuynig dakaʼ onmadikaʼpo DB"—‍¿Betaj oʼtiaʼpakuyate Isaías Diosen huamanbatiaʼpakeria? ¿Huataʼdapiʼ yaʼtiaʼpakuyet? ¿Nogtadapiʼ yaaʼuyetpiʼ? —‍Kenpaʼ Etiopía huairia Felipetaj onaʼuy. yAk!Keʼna dakhueaʼ kahueʼ e̱e̱ʼpiʼ kentaj yanʼtierekapet yanʼtisupuʼeapet kenpaʼti yanarakapet. Kentaj huakkaʼananada oʼnoknopo̱e̱a̱po, beʼa sigpiʼ yaʼnopo̱e̱a̱pet. Kentaj yanʼarakapet. Kenda Diosbaʼ oʼbonaʼpakuyate. z@m In Diosbaʼte oʼbonaʼpakpo,Konig ovejataj aʼarakyaʼpo onʼtohuaʼikaʼ konigti kentaj aʼarakyaʼpo yanʼtohuaʼapet. Konig oveja eʼkupieʼte sagkiahueʼ o̱ʼe̱. In huabokerek konigti oveja konig soataʼda ya̱ʼe̱a̱pet. P}|`{-zYyxfwvv/uOts8rUqlpHonmlkjqirhgfecbb a`_^^0]\\X[ZZY:X*VUTSR>QEPO~NN LL+JJ,I|HH8GnFF DD"CPB@@>>:<<4;9s77z75p432x0/-,+*)) '&%%#$p$""c"!Ah9#MEz @   VGaP?bwLidiataj kenpaʼti ayaʼda Lidiaen jak hua̱e̱ʼeritaj bautiza oʼmagkaʼuy. Bautiza e̱gkadeʼte oroʼtaj monaʼpo: —‍Do Jesús Huairien huanigpe̱i̱kaʼeri o̱ʼe̱ o̱ʼna dakaʼ eʼnopo̱e̱ʼnayo doʼhued jakyo yanʼtiakpo yanikaʼ. —‍Lidia monameʼne. Konige̱po keʼnen jakyo o̱ʼi̱kaʼuy. SaNogtida ettoneʼ Lidia o̱ʼu̱yate. Lidia huakkaʼ jak Tiatirayo hua̱e̱ʼeri o̱ʼu̱yate. Keʼna tela huabed huabahuayaʼeri o̱ʼi̱kaʼuyate. Kenpaʼti Diostaj oʼpakpo oʼtionaʼpakikaʼuyate. Pablo Jesúsen huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpaknok Diosa Lidiataj oʼnopo̱e̱a̱ʼnok Lidia huaboaʼda Jesústaj oknopo̱e̱ʼuy. ` Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete huakkaʼ jak kurute o̱ʼo̱ro̱kpo, hua̱hue̱kubog aratbut ke̱yo̱da onʼtionaʼpakikaʼ ke̱yo̱ oʼhuaʼuy. Ettoneʼere e̱gkupopakte oroʼ oʼhuadpo ettoneʼtaj Jesúsen huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakonhuaʼuy. __7 Ke̱ya̱ʼ Filipos huakkaʼ jakyo oʼhuaʼuy. Kenteda huakkaʼ Roma aratbut o̱ʼnikaʼuy. Kenteyo Macedonia huadaribayo Filipos hueretda huakkaʼda jak o̱ʼu̱yate. Ke̱yo̱da sueʼda huameʼnoe o̱ʼunhuaʼuy. $^A Troas huakkaʼ jakyo kusiʼpetoneʼyo oʼkudondepo Samotracia hua̱gkutaʼmejyo oʼhuaʼuy. Emeʼte Neápolis huakkaʼ jakyo oktegdepo o̱kye̱ʼuy. ^]5 Konige̱po Macedoniayo aktegyaʼpo oroʼ oʼbahuede̱a̱ʼuy. Jesúsen huadak huaʼa kanʼmanbatiaʼpakeʼpo Diosa moʼtaʼmonaʼne oroʼ oʼnopo̱e̱ʼuy. Filipos huakkaʼ jakyo Pablo Silasere o̱ʼnikaʼuyate. b\= Ke̱ya̱ʼda sikyo Pablo konig eʼyorokyanig huabokerektaj oʼtiahuaynig, ken huabokerek Macedonia huadaribayo hua̱e̱ʼeri oʼbopo, onaʼpo: “Oroʼedbayo Macedoniayo yatiak. Oroʼtaj boʼtihuapok.” Onaʼuyate. d[AKonige̱po Misia onʼpokonpo huaboroʼ e̱ʼpo̱gte Troas huakkaʼ jakyo onʼhuarakuyate. $ZAMisia huadaribayo o̱ʼnedepo Bitinia huadaribayo ehuataʼ onʼpakuynigʼa “Huahueʼdik moʼe̱ne.” Jesúsen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. 8YiAsia huadaribayo Jesúsen huadak huaʼa manbatiaʼpakhueʼ yaneʼ. Diosen Noki̱re̱ga̱ Pablotaj onaʼnok Frigia huadaribayo kenpaʼti Galacia huadaribayo onʼhuaʼepo XKen huanigpe̱i̱kaʼeri o̱gkupopakikaʼpo nogi̱ti nogi̱ti Jesústaj dakaʼda onʼnigpe̱e̱po ayaʼda huameʼnoeda noga̱kon Jesústaj huaboaʼda oʼnoknopounhuaʼuyate. Pabloa Macedoniabayo hua̱e̱ʼeritaj konig eʼyorokeaʼnig oʼtiahuayʼuyate. 5WcNog huakkaʼ jakyo nog huakkaʼ jakyo onʼhuaʼepo kenda Jerusalén huaknopo̱e̱ʼeri huairi Jesúsen huataʼmoneriere onʼmanameʼnigda Pablomeya̱ onʼmananhuaʼuyate. QVPablo Timoteotaj nogyon nogyon eʼtohuaʼtaʼ oʼpakpo ke̱yo̱ Timoteoen apag nog aratbutda o̱ʼe̱ judío aratbut onʼnopo̱e̱nok huadiayhueʼ meʼnepo Pabloa Timoteotaj huasiʼdak oktegʼuyate. UListra huakkaʼ jakyo huanigpe̱i̱kaʼeria kenpaʼti Iconio huanigpe̱i̱kaʼeria Timoteo huadakda o̱ʼe̱ onʼbatiaʼpakikaʼuyate. 6T gPablo Silasere huakkuru Derbe huakkaʼ jakyo onʼhuaʼdepo konogyonda Listra huakkaʼ jakyo onʼhuaʼuyate. Timoteo Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po Listrayo o̱ʼi̱kaʼuyate. Keʼnen inag Jesústaj oknopo̱e̱po judío aratbut o̱ʼu̱yate. Timoteoen apag judío aratbut ehueʼ o̱ʼu̱yate. GS)Pablo Siria huadaribayo ohuaʼepo Cilicia huadaribayokon oʼhuaʼepo, “Jesucristotaj dakaʼda yanʼnigpe̱i̱kaʼ.” Nogya̱ʼ nogya̱ʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj onʼmaboroayʼuyate.R(Pablonayo Silastaj oeʼuyate. Diosa kabatihuapokeʼ huamaʼbuya onʼtionaʼpakdepo onʼmataʼmonaʼdenok onʼbakhuaʼuyate. NQ'Huakkaʼda huayahuaya onʼmahuadiayudpo konigti pakhueʼ o̱ʼnepo nogyon nogyon onʼbakhuaʼuyate. Bernabé Marcostaj oʼtohuaʼpo huaboroʼ kusiʼpeyo Chipre hua̱gkutaʼmejyo oʼnoktegʼuyate. vPe&Pablonayo eʼtohuaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱po. Panfilia huakkaʼ jakyaʼ oʼbakkumejmeʼnok Juana Pablomeyere nogyo̱ nogyo̱ Jesúsen huadak huaʼa aʼmanbatiaʼpakyaʼpo huahueʼ o̱ʼemeʼnok Pabloa eʼtohuaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼu̱y. AO}%Juan Marcostaj Bernabéa eʼtohuaʼtaʼ eʼpaktada N$Nogok Pabloa Bernabétaj onaʼpo: —‍Nog huakkaʼ jakyo nog huakkaʼ jakyo ayaʼ jakyaʼ oroʼ oʼmanmadikaʼuynig ke̱yo̱ bohuaʼ. Mobataʼhuade. Jesúsen huadak huaʼa menpaʼti dakaʼ yanʼnigpe̱i̱ket kenda monopo̱e̱. —‍Pabloa onaʼuyate. M#Pablo Bernabékon huahueʼda Antioquía huakkaʼ jakyo o̱ʼnepo nogomeyere Jesús Huairien huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼpo onʼmanmadikaʼonhuaʼuyate. Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeritaj aʼmaboroayaʼpo Pablomey onteʼti huaboaʼda onʼhuaʼuyate. JL "Silasnayo ehuaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱po huahueʼ o̱ʼu̱yate. K!Ijhueʼmon ke̱yo̱da o̱ʼneonhuahuaʼdepo Antioquía huamaʼbuya. Jerusalén huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼmataʼmonaʼuyate. 1J[ Judas Silasere Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼnepo huamaʼbuytaj ʼuruaʼda onʼmaboroaypo onʼmanmadikaʼonhuaʼnok ken huamaʼbuya Diosen dakaʼda o̱gkikaʼuyate. IKenokaʼ huamaʼbuy berobaʼ onʼtiahuaypo onʼbonaʼpakdepo berobaʼte ʼuruaʼda onʼmaboroaymeʼtenok huakkaʼda onʼmadurugpakuyate. H9Antioquíayo onʼmataʼmonaʼdenok onʼhuaʼuyate. Ayaʼtada huanigpe̱i̱kaʼeritaj onʼbakupopakandepo berobaʼ eʼnigmadoyaʼ onʼbayokuyate. EGHuaen eʼketkaʼ diostaj eʼyokdeʼ ken huaen bapehueʼ yanikaʼ. Konigti mimi bapehueʼ yanikatiʼ. Kenpaʼti eʼhuerenonukuʼpo eʼbuey huaen bapehueʼ yanikaʼ. Nogen hua̱to̱e̱ʼtaj bakdejhueʼ yanikaʼ. Kenpaʼda oʼnonaʼne. Kenda eʼnigpe̱i̱kaʼnayo huadakda boʼkikaʼpo. Kenpaʼda oʼnigmadoyaʼne.” *FMAyaʼda Moisésa oʼmanaʼuyate oroʼnayo manahueʼ o̱ʼnene. Kenda opud kikaʼdik moʼe̱ne oroʼere Diosen Noki̱re̱gere oʼnopo̱e̱po oroʼa oʼnonaʼne. xEiKen, Judas Silaseretaj oʼmataʼmonay. Kenda opudtaj oʼnigmadoyaʼne konigti kenomey ʼuruaʼda monaʼapone. ID Pablo Bernabéere Jesucristotaj onʼnigpe̱e̱po nog huakkaʼ jakyaʼ nog huakkaʼ jakyaʼ ke̱ya̱ʼ aratbut onʼhuadiaypo eʼbaraktaʼ onʼpakpo Jesúsen huadak huaʼa onʼmanmadikameʼte. 4CaBottaʼ oroʼen huaknopo̱e̱ʼeri huadiʼda huamaʼbuytaj Bernabéere Pabloere opudomeytaj eʼtaʼmonaʼtaʼ oʼpakpo onokteteyoʼ Silastaj Judastere oʼbaktieʼeaʼde. BwSueʼda oroen huamaʼbuy huabokereka boʼhuahuameʼte opudtaj namaʼda huadik monmadikameʼte. Huabokerekensiʼdak oktegdik moʼe̱ne. Konig Moisés oʼmanaʼuyate nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱ne. Kenpaʼ yanʼmanmadikaʼ manahueʼ o̱ʼemey oroʼ. #A?Ken berobaʼ eʼmadoyaʼ onʼmanigtaʼmonaʼuyate. “Oroʼ Jesúsen doce huamataʼmoneri huanigpe̱i̱kaʼeri huairiere kenpaʼti huamaʼbuyere opudtaj onʼdiktaʼmonaʼne, onʼnigmadoyaʼne. Opud nog aratbut Judío ehueʼ huamaʼbuy moʼe̱ne. Antioquía huakkaʼ jak hua̱i̱kaʼeri moʼe̱ne. Kenpaʼti Siria huadaribayo hua̱i̱kaʼeri moʼe̱ne. Kenpaʼti Cilicia huadaribayo hua̱i̱kaʼeri moʼe̱ne. @)Ken Jesúsen doce huamataʼmoneri huanigpe̱e̱ʼeri huairiere ayaʼda huanigpe̱i̱kaʼeriere ʼuruaʼda Jacobo oaʼ onʼnopo̱e̱po, “sueʼda oroʼen huanigpe̱i̱kaʼeritaj monʼmataʼmonaʼ. Antioquíayo Pablo Bernabéere bottaʼ monʼmataʼmonaʼ.” O̱ʼnuyate. Judas Barsabástaj onʼtaʼmonaʼuyate. Silastaj kenpaʼti onʼtaʼmonaʼuyate. Silas Barsabásere huairi o̱ʼneʼuyate. 4?aAʼnenda kenpaʼti oyda nogya̱ʼ nogya̱ʼ huakkaʼ jakyaʼ Moisésenbaʼ onʼbonapakikaʼ okmapi̱e̱ʼahuaddikte hua̱i̱takeʼ jakyaʼ. —‍Jacoboa oʼmanaʼuyate. >{“Eʼketkaʼ diostaj pakhueʼ yanikaʼpo kenpaʼti vacaen eʼketkaʼ diostaj eʼyokdeʼ ken huaen bapehueʼ yaneʼ. Nogen hua̱to̱e̱ʼtaj bakdejhueʼ yanikaʼ. Kenpaʼti eʼhuerenonukuʼpo eʼbuey huaen bapehueʼ yanikaʼpo hua̱hue̱ya̱ʼ eʼtaʼkot huaen bapehueʼ yanikaʼ. Huamimipiʼ bapehueʼ yanikaʼ.” Kenyoʼda nog aratbut huaknopo̱e̱ʼeritaj monigmadoyaʼ. ==sInomey nog aratbut Diostaj onʼnopoʼkoreaʼdepo Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼnok, “Moisés Diosbaʼ eʼmanaʼ nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱.” Oroʼ ahueʼdik o̱ʼe̱y. Ijjay. ^<5Ken konig Dios Huairia oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. Kenda Diosbaʼte oʼmadoyaʼuyate. ;'Ayaʼada nog aratbuta Diostaj ukdik kaʼnikeʼpo Daviden aratbuttaj ijmanopoʼkoreaʼapoy. Nog aratbuta doʼtaj oknopo̱i̱kaʼdik menikaʼ. :#Aʼnenda David huairien aratbut Diostaj dakaʼda onʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Nogok Daviden adhueaʼ huayayoa Diostaj nigpe̱e̱hueʼda o̱ʼnuyate. Nogok ijkumejapoy, Diosa oʼmanaʼpo, Daviden aratbuttaj ijmanopoʼkoreaʼaponok. Onteʼti Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼapo. V9%Ken konig ya̱ʼe̱a̱pet Diosen huamanbatiaʼpakeria onʼmanaʼuyate: /8WDiosa nog aratbuttaj judío ehueʼtaj huaboaʼda oʼmanopoʼtihuekedemeʼte Diostaj menʼnigpe̱i̱keʼpo Diosa oʼbaemeʼte. Simón Pedroa kenda monbatiaʼpakdene. j7M Kenokaʼ enʼmanbatiaʼpakbatikdeʼte Jacoboa oʼmanaʼpo: —‍Doʼtaj menʼpe̱e̱ʼ egomey. !6; Ken ayaʼda e̱gkupopakada onʼtiaʼpakbatikonʼuy. Bernabétaj Pablotaere onʼmape̱e̱ʼuyate. Konig tiahuayhued o̱ʼneonhuahuikaʼnig Diosa oroʼtaj oʼtihuapokpo nog aratbuttaj oʼkadhuahuaʼpo kenpaʼti oʼbayareamey. Pablo Bernabéerea onʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate. 5 Dios oroʼtaj diʼ moʼe̱po, katetehueʼda moʼnopoʼtihuekepo onteʼti kurudyo̱ moʼnoeanhuahuikaʼapone konigti Dios nog aratbuttaj diʼ oʼmaepo katetehueʼda oʼmanopoʼtihuekepo, onteʼti kurudyo̱ oʼmanoeanhuahuikaʼapo. —‍Pedroa oʼmanaʼuyate. B4} Diosa nog aratbuttaj oʼmanopoʼtihuekemeʼ, menaʼpo opuda̱ta oknopo̱e̱hueʼdik moʼi̱kaʼ. Ken Moisésa oʼmanaʼpo oʼmadoyaʼuyate. Kenda oroʼen adhueaʼpaneʼ kikahueʼdik o̱ʼnikaʼuyate. Oroʼkon kikahueʼdik o̱ʼe̱ne. Konige̱po kenda Moisésa oʼmanaʼuyate nog aratbuttaj manikahueʼ yanikaʼ. 3# Konig Diosa oroʼtaj diʼ moʼe̱ne konigti nog aratbuttaj diʼ oʼmaepo. Nogomey Diostaj oʼnoknopo̱e̱nok Diosa oʼmanopoʼtihuekemeʼ. ]23Diosa ayaʼ aratbuten huanopoʼ oʼmaki̱e̱ʼikaʼ. Nog aratbuttaj oʼbaeʼpo oroʼtaj oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyne. Konig oroʼtaj aʼnenda Diosen Noki̱re̱g boyoʼkemeʼne konigti nog aratbuttakon oʼbayokemeʼ. 11Ken huakkaʼda enʼbatiaʼpakonhuadeʼte Pedro oʼbodpo oʼmanaʼpo: —‍Nog aratbut judío ehueʼtaj Jesústaj kanoknopo̱e̱ʼpo “Jesústaj huadak huaʼa nog aratbuttaj yamanbatiaʼpak,” aʼnenda Diosa doʼtaj bektieʼeapo menameʼne. Kenda moʼnopo̱e̱ne, egomey. ^05¿Diostaj kanʼnopoʼkoreʼpo menpaʼ nog aratbuta Moisésen eʼmanaʼtaj nigpe̱i̱kaʼdik ya̱ʼne? Jesúsen doce huamataʼmoneri huanigpe̱i̱kaʼeri huairierea o̱gkupopakpo huayahuaya onʼmananhuaʼpo. %/Csueʼda fariseo aratbut Jesústaj oʼnoknopo̱e̱meʼpo onʼbodpo onʼmanaʼpo: —‍Nog aratbutada huanigpe̱i̱kaʼeritaj huabokereken huasiʼdak oktegdik o̱ʼnikaʼ. Kenpaʼti Moisésenbaʼ nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. —‍Fariseo aratbut huanigpe̱i̱kaʼeria onʼmanaʼuyate. g.GPablo Bernabéere Jerusalényo̱ eʼnokye̱deʼte ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeri Jesúsen doce huamataʼmoneri huanigpe̱i̱kaʼeri huairiere durugda onʼmato̱e̱po onʼmadokoeʼuyate. Ken nog huakkaʼ jakyo nog huakkaʼ jakyo Diosa oʼtihuapoknok Jesústaj onʼmanmadikaʼonhuaʼnok huakkaʼda onʼnigpe̱e̱meʼ. Pablomeya̱ onʼbatiaʼpaknigʼa, 7-gKen Antioquía huanigpe̱i̱kaʼeri onʼmataʼmonaʼnok onʼhuaʼuyate. Fenicia huadaribayo kenpaʼti Samaria huadaribayo onʼpokonhuaʼdepo onʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate. Nog aratbuta konig kenomeyen adhueaʼpaneʼ namaʼda o̱gkikaʼuynig konigti o̱gkikaʼpo, Diostakon aʼnigpe̱i̱kayaʼpo kenpaʼda onʼbatikuyate. Kenda ʼuruaʼda onʼmanbatiaʼpakonhuaʼnok huamaʼbuya onʼpe̱e̱depo huakkaʼda onʼdurugpakuyate. ,3Kenda onʼmanmadikaʼnok Pablo Bernabéere Judea huamanmadikaʼeriere huayahuaya nogpaʼ nogpaʼ eʼkaʼtaj i̱ghuaʼda onʼmanaʼuyate. Beʼa buttida yaaʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnenok Jerusalén huakkaʼ jakyo Jesúsen huataʼmoneritaj kenpaʼti huanigpe̱i̱kaʼeri huairitaj kenda kanʼbatiaʼpakeʼpo Pablotaj Bernabéeretaj kenpaʼti sueʼda Antioquía huanigpe̱i̱kaʼeritaj onʼmataʼmonaʼuyate. E+ Kenokaʼ Judea huadari hua̱e̱ʼeri Judeayaʼ Antioquía jakyo onʼbatiakuyate. Huamaʼbuy huanigpe̱i̱kaʼeritaj huaboaʼda onʼmanmadikaʼpo, konig Moisésa oʼmanaʼuyate huabokereken huasiʼdak oktegdik moʼe̱ne. Okteghueʼ e̱e̱ʼnayo Diosa nopoʼkoreahueʼ moʼe̱a̱pone. Huaboaʼda onʼmanmadikaʼuyate. Z*-Pablo Bernabéere huanigpe̱i̱kaʼeriere huakkaʼ puug o̱ʼnunhuaʼuyate.N)Antioquía huakkaʼ jakyo oʼnokye̱depo Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj onʼkupopakaʼdepo, “Oroʼ nog jak nog jakyo Jesúsen huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakikaʼpo Diosa ʼuruaʼda boʼtihuapokikaʼne. Diosa nog aratbut Jesústaj huaknopo̱e̱ʼ oʼbatihuapokikameʼ.” Pablo Bernabéerea kenda onʼmanbatiaʼpakuyate. (Ke̱ya̱ʼ kusiʼpetoneʼyo onʼkuddepo onteʼti Siriabayo Antioquíayo oʼnoktegpo. Ke̱ya̱ʼ aʼnenda Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeria Pablotaj Bernabéeretaj onʼmataʼmonaʼuyate. Onʼmataʼmonaʼpo, “Jesúsen huadak huaʼa aratbuttaj onʼmanbatiaʼpakapo. Kenomeytaj dakaʼ yamato̱i̱kaʼ, Dios.” onʼtionaʼpakuyate. Pablo Bernabéere ayaʼda onʼkuhuitdepo onaʼti onʼkumeʼuyate. r']Perge huakkaʼ jakyo Jesúsen huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakdepo Atalia huakkaʼ jakyo onʼhuaʼuyate. [&/Nogok Pisidia huadaribayo onpokonhuaʼpo Panfilia huadaribayo oʼnokye̱po. %'Nogyo̱ nogyo̱ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeriyoʼ o̱gkupopakpo huanigpe̱i̱kaʼeritaj huamato̱e̱ʼ huairi onʼbaktieʼeaʼuyate. Kenpaʼti Dios kaʼpe̱e̱ʼpo bapehueʼ o̱ʼnepo onʼmanigtionaʼpakpo: “Inomey huanigpe̱i̱kaʼeritaj huamato̱e̱ʼeri huairitaj dakaʼ yamato̱e̱ʼ, Dios Huairi.” Onʼmanigtionaʼpakuyate. Antioquía Siriabayo onaʼti Pablo Bernabéere onʼkumeʼuyate. $'Listra Iconio Antioquíayo Pablo Bernabéere huanigpe̱i̱kaʼeritaj dakaʼda yanʼnigpe̱i̱kaʼ onʼmanaʼpo. “Jesústaj dakaʼda yanʼnigpeeonhuahuikaʼ. Batikhueʼ yanikaʼ. Nogi̱ti nogi̱ti opudtaj Jesústaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria dakhueaʼ oʼmagkaʼaponok paiʼnanada moʼnopoʼunhuahuaʼpo Dios Huairiensiʼpo moʼe̱a̱pone. Diosere moʼi̱kaʼapone.” Onʼmanmadikaʼuyate. "#=Derbe huakkaʼ jakyo, “Jesúsa nopoʼtihuekeʼdik moʼe̱ne, onteʼti kurudyo̱ noeanhuahuikaʼdik moʼe̱ne,” onʼmanbatiaʼpaknok huakkaʼda huaboaʼda Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱ʼpo onʼnigpe̱e̱ʼuyate. Nogok Listra Iconio kenpaʼti Antioquíayo onʼkumeʼuyate. <"qJesústaj huaknopo̱e̱ʼeria Pablote enʼtikupopakte Pablo oʼbodpo onteʼti huakkaʼ jakyo oʼkuduyate. Emeʼte Bernabéere onʼbakhuaʼpo Derbe huakkaʼ jakyo onʼhuaʼuyate. B!}Ken Antioquía huakkaʼ jakyaʼ kenpaʼti Iconio huakkaʼ jakyaʼ sueʼda judío aratbut onʼbatiakdepo namaʼda huaaʼeri o̱ʼe̱po Pablotaj yanʼdarak onʼmanaʼnok huakkaʼ aratbuta Pablotaj huida̱ onʼpaʼeaʼdepo oʼbueyde onʼnopo̱e̱po huakkaʼ jak kurute onʼtotokuyate. Kenteda o̱ʼnenʼuyate.  1Kenpaʼ enʼmanaʼpiʼ kenomey dios o̱ʼne Listra aratbuta namaʼda onʼnopo̱e̱po vaca eʼnigaraktaʼ oʼderetpakpo oʼdarakayʼuynigʼa. 7gDios huadakda o̱ʼe̱. Aratbuta kanʼnopo̱i̱keʼpo ʼuruaʼda Diosa oroʼtaj boʼtihuapokonhuahuikaʼne. Oroʼtaj ehuiʼ moʼnigtaʼmonaʼikaʼne aypo moʼnigkerekaʼikaʼne, aypo boʼyokikaʼne kenpaʼti oroʼtaj moʼnopoʼdurugpakaʼikaʼne. —‍Pabloa Bernabéerea ʼuttaʼda onʼmanaʼuyate. Aʼnenda ayaʼda aʼneneria katepiʼ onʼpakpo o̱gkikaʼuyate. Diosa “Kahueʼdik yanikaʼ,” manahueʼ o̱ʼu̱yate. b=—‍¿Menaʼpo opuda̱ kenpaʼ bokaʼ? Huabokerek opudonigti o̱ʼe̱y. Dios ehueʼ o̱ʼe̱y. Kenda bokikaʼnig dakhueʼnanada o̱ʼe̱. Batikdik moʼe̱ne. Dios Huanoeonhuahuikeritayoʼda yanʼnopoʼkoreaʼpo yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Diosa kurud oʼkaʼuyate. Oteʼ huadariere e̱ʼpo̱g oʼkaʼuyate. Ayaʼda kurudyo̱ hua̱e̱ʼeri, ayaʼda huadariyo o̱ʼi̱kaʼnig ayaʼda huakupayo hua̱e̱ʼeri hua̱hue̱yo̱ hua̱e̱ʼeri e̱ʼpo̱g hua̱e̱ʼeri okaʼuyate. J Jesúsen huataʼmoneri Bernabé Pabloere kenokaʼ kenda sacerdote namaʼda yakaʼapet onʼnopo̱e̱po kenaʼpo opiot onʼhuisʼuyate. Aratbut e̱gkupopakyo onʼkudonpo ʼuttaʼda oʼmanaʼpo: N Listra huakkaʼ jak huakudte eatiokye̱ʼda dios Júpiteren jak o̱ʼu̱yate. Júpiter jak sacerdote vaca huakhuenere oʼbatotiakdepo Pablotaj Bernabétaere aʼyokyaʼpo eʼnigaraktaʼ eʼpakada. C Licaonia aratbuten dios Júpiter kenpaʼti Mercurio. Bernabé dios Júpiter o̱ʼe̱, onʼbatiaʼpakuy. Pabloa huamanaʼeri o̱ʼe̱po dios Mercurio o̱ʼe̱. Onʼbatiaʼpakuyate. 3 Pabloa huakkettaj oʼyareaʼnok Licaonia aratbut onʼtiahuaydepo kenomeyen huaʼate ʼuttaʼda onʼbasagkiaʼudpo: —‍Kenomey dios o̱ʼne. Aratbuten hua̱so̱ʼ o̱ʼnunpo kurudya̱ʼ oroʼomeytaj moʼnighuarakdene. —‍Licaonia aratbut ʼuttaʼda onʼbasagkiaʼuyate. /W ʼuttaʼda onaʼpo, —‍Yaboʼ. Huadaʼkobopipen butukaʼ yaboʼ. —‍Pabloa onaʼuyate. Ken huabokerek eʼyareadte i̱dada oʼbodpo huaboaʼda oʼhuaʼuduyate. -S Pablo eʼmanaʼte huabokerek huakket oʼpe̱e̱depo oknopo̱e̱po. Diosa yareaʼdik meʼe̱ne oknopo̱e̱denig Pabloa oknokotpo Diosa oʼyareaʼapo oʼnopo̱e̱po FListra huakkaʼ jakyo huabokerek huakket oʼhuadikaʼpo huaʼehueʼdik o̱ʼu̱yate. Kenda eʼsiʼpoe̱ʼ o̱ʼe̱po kenteda oʼhuadonhuahuikameʼte. Huaʼehueʼda o̱ʼi̱kaʼuyate. wKe̱ya̱ʼ Jesúsen huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate. Listra huakkaʼ jakyaʼ Pablotaj onʼpaʼeaʼuyate. >uKenda Pablo Bernabéere huaboaʼda onʼpe̱e̱po onʼmonʼuyate. Licaonia huadaribayo onʼmonʼuyate. Ke̱yo̱ Listra huakkaʼ jakyo kenpaʼti Derbe huakkaʼ jakyo onʼmonʼuyate, ,QKenokaʼ judío aratbutere nog aratbutere huakkaʼ jak huairiomeya̱ Pablotaj Bernabétere monʼbatidiʼke kenpaʼti monʼbapaʼeaʼ soatayoʼ onʼbahuaaʼuyate. 'GIconioya̱ʼ sueʼda huakkaʼ Pablotaj Bernabétaere onʼpakuy. Nog sueʼda huakkaʼmon aratbut kenomeytaj pakhueʼ o̱ʼnepo judío huairitaj onʼpakuyate. PKonige̱po Pablo Bernabéere ke̱yo̱ o̱ʼneonhuahuaʼpo Dios diʼda o̱ʼe̱po Jesústaj moʼnigtaʼmonaʼuyate. Kenda meʼpukhueʼada onʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate. Jesús Huairia oʼpaknok aratbuttaj Pablomeya̱ onʼbayareaʼonhuaʼuyate. Eʼbayareaʼte onʼtiahuaypo buttida onʼbatiaʼpak aratbuta onʼnopo̱e̱ʼuyate. Judío oknopo̱e̱hueʼda o̱ʼnepo nog aratbuttaj namaʼda onʼmanmahui̱a̱ʼpo dakhueʼdikda aʼmanopo̱e̱a̱yaʼpo. W )Ken Iconio huakkaʼ jakyo Pablo Bernabéere o̱ʼnepo judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo onokteyoʼ onʼkudonpo Jesúsen huadak huaʼa ʼuruaʼda onʼmanbatiaʼpaknok huakkaʼda Jesústaj huaboaʼda oʼnoknopoenkaʼpo, oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. Huakkaʼda judío aratbut kenpaʼti huakkaʼda nog aratbutada Jesústaj oʼnoknopo̱e̱ʼuyate.  4Ken, Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeri Antioquíayaʼ Diosen Noki̱re̱ga̱ huakkaʼda oʼmanopoʼto̱e̱nok durugda o̱ʼnikaʼuyate.Y + 3Pablo Bernabéere onʼbakhuaʼdepo huaʼi sorok onʼnonokbitbitanʼuyate. Aratbut huakkaʼ jakyaʼ dakhueaʼda o̱gkaʼdenok kanʼnokoteʼpo onʼnonokbitbitanʼuyate. Huakkaʼ jakyo Iconioyo onʼhuaʼuyate. ` 9 2Kenokaʼ judío aratbut Pablotaj Bernabéeretaj diga̱ʼda onʼmahuadiaypo ettoneʼ huairi Diostaj huationaʼpakikaʼeritaj kenpaʼti huakkaʼ jak huabokerek huairitaj judíomey onʼhuamahui̱ʼi̱a̱ʼuyate. Pablo Bernabéere dakhueʼda o̱gkaʼ onʼbahuaaʼnok aratbut Pablotaj Bernabéeretaj onʼmagkaʼpo kenomeyenbayaʼ onʼmaenʼuyate. ` 9 1Ken huadaribayo huabada Diosen huadak huaʼa Jesústaj onʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate. u c 0Kenda nog aratbuta onʼpe̱e̱po onʼdurugpakpo kenda Diosen eʼmanmadikaʼ ʼuruda o̱ʼe̱. Onʼbatiaʼpakuy. Kenomeytaj onteʼti Diosere oʼmanoeanhuahuikaʼapopo Diosa oʼbaktieʼeaʼuyate. Jesústakon oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. ^ 5 /In konig Dios Huairia oroʼtaj moʼtaʼmonaʼuyne:Judío aratbut ehueʼ hua̱e̱ʼerite onʼtaʼmonapone. Konig huakjey onyahueaʼdene monaʼpo. Ayaʼ aratbuttaj ayaʼ huadariyo huadak huaʼa kanʼmanopo̱e̱a̱ʼe̱ʼpo onteʼti Diosere manoeanhuahuikaʼdik kanʼmanopo̱e̱a̱ʼe̱ʼpo onʼtaʼmonapone. —‍Pabloa oʼmanaʼuyate. H  .Pablo Bernabéere meʼpukhueʼada ʼuruaʼda onʼmanaʼpo: —‍Opud judío aratbuttaj huakkuru Diosen huadak huaʼa Jesústaj manmadikaʼdik o̱ʼnenigʼa opudnayo eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ moʼe̱po onteʼti Diosere eʼnoeonhuahuikaʼtaʼ pakhueʼ moʼe̱nok nog aratbuttaj Jesúsen huadak huaʼa oʼmanmadikaʼapoy. ]3 -Kenokaʼ huakkaʼ aratbut Pablotaj aʼpe̱e̱yaʼpo e̱gkupopakte judío aratbuta onʼtiahuaydepo, digda onʼbahuahuaypo, “Namaʼda oʼmanaʼ.” Pablotaj onʼhuaaʼpo, Pablotaj dakhueaʼda onʼbahuaaʼuyate. >u ,Nog semanakon okmapi̱e̱ʼahuaddik e̱e̱ʼte ayaʼ huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeria o̱gkupopakuyate. Diosen huadak huaʼa Jesústaj eʼpe̱e̱taʼ onʼpakpo onʼkupopakuyate. ' +Ken judíoen hua̱i̱takeʼ jakyaʼ aratbut oʼnoro̱kdepo huakkaʼmon Pablotaj Bernabétaere onʼbatahuaʼpo, judío aratbut o̱ʼnepo kenpaʼti nog aratbut konigti judío aratbut e̱ʼdik o̱ʼnepo Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼpo onʼtionaʼpakikaʼpo. “Dios huadiʼda moʼe̱nok dakaʼda yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Jesústaj yanoknopo̱e̱po batikhueʼ yanikaʼ.” Pablo Bernabéere onʼmanaʼuyate.  *Ken Pablomey judíoen hua̱i̱takeʼ jakyaʼ eʼnoro̱kdeʼte “Nog okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete i̱yo̱ onteʼti yanʼkumej nogi̱ti konigti Jesústaj monbatiaʼpak.” Pablotaj oʼnonaʼuyate. Judío ehueʼ nog aratbuta kenpaʼ oʼnonaʼuyate. 4a (Diostaj huatierikeria yanʼtiahuayʼ. Diga̱ʼda moʼmameʼpukpo moʼmabueyapone. Opud eʼmanoete konig tiahuayhued o̱ʼneonhuahuikaʼuyate ʼuruaʼda ijkaʼapoy. Kenda opuda̱ oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱a̱pone. Kenda eʼmanbatiaʼpakikaʼtada oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱a̱pone. Kenda Apagbaʼ huamanbatiaʼpakeria aʼnenda oʼmanaʼpo, keyoj, dakaʼda yanʼnopo̱e̱po konigti kahueʼ yaneʼ. —‍Kenda Pabloa oʼmanaʼuyate.  )R 'Moiséstaj opuda̱ moʼnigpe̱i̱kaʼnok Diosa nopoʼtihuekehueʼ moʼi̱kaʼne. Oynayo ayaʼada beʼapiʼ Jesústaj oʼnoknopo̱e̱nok Diosa kenomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ oʼmanopoʼtihuekeʼapo. y &Jesústaj opudomeya̱ eknopo̱e̱ʼnayo Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ okkahueaʼdik moʼe̱ne yanʼnopo̱i̱katiʼ, egomey. J  %Jesústanayo Diosa oʼnoyhuada̱ʼnok parahueʼ o̱ʼe̱meʼte. `~9 $Ken aʼnennada David Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo Israel aratbuten gobierno huairi o̱ʼunhuahuikaʼuyate. Nogok oʼbueyʼuyate. Keʼnen apagkudakere ontayoʼ o̱gkubarakkaʼuyate. Kubarakyaʼ David oʼparaʼuyate. #}? #Kenpaʼtion nog salmote oaʼpo: “O̱ʼnen ʼurusiʼpoda huadiʼnanada o̱ʼe̱nok so̱ʼparahueʼdik ka̱e̱ʼ, Apag Dios.” Apagbaʼte kenpaʼ oaʼ. &|E "“Konig ʼurunanada oʼkaʼapone” Jesústaj eʼhuaada Davidtaj Diosa onaʼuyate. Kenda oaʼuypo Jesúsbuey parahueʼdik ka̱e̱ʼpo oʼnoyhuada̱meʼte. {  !Kenda Diosa oʼmanaʼuyatenig oy oroʼtaj moʼnigkaʼdemeʼte Jesústaj oʼnoyhuada̱meʼte. Oroʼ kenomeyen aʼneneriensiʼpo o̱ʼe̱ne. “On doʼhued Huasiʼpo meʼta̱e̱ne. Oy oʼnoyhuada̱ʼne.” Apagbaʼ salmo bottaʼaʼte kenda oʼmadoyaʼuyate. Fz Opuda̱ kanʼnopoʼdurugpakeʼpo oroʼa onʼnigbatiaʼpakne. “Doʼhued Huasiʼpotaj ijnoyhuada̱ʼapoy.” Diosa oroʼen adhueaʼpaneʼtaj oʼmanaʼuynok oroʼa oʼnonbatiaʼpakne. "y= Galileayaʼ Jerusalén jakyo Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria Jesúsere onʼhuaeʼikaʼuyate. Jesús eʼnoyhuaddeʼte kenomeytaj Jesús oʼbahuahuayonhuaʼuyate. Nog huameʼnoe nog huameʼnoe Jesúsa menʼtiahuaydeʼpo oʼbahuahuaʼuyate. Oy Jesústaj aratbuttaj onʼmanmadikikaʼ. 1x] Diosa eʼbueytada oʼnoyhuada̱ʼuyate. Fw Jesústaj ayaʼda ya̱gkapetnigtaj Apagbaʼte onʼtimadoyaʼuyate. Ayaʼda kenda o̱gkaʼdepo eʼbueydeʼte hue̱ypa cruzyaʼ onʼhuarakaʼpo onʼtohuaʼpo kubarakyo onʼhueda̱ʼuynigʼa Pv Jesús kenpaʼda huadaknada o̱ʼi̱kaʼpo sigpiʼ dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼnok “dakhueaʼ oʼkikaʼ,” huahuaaʼ nopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼpiʼ “Yaarak, yaarak.” Pilatotaj oʼnonaʼuyate. u Ken Jerusalén jak hua̱e̱ʼeri kenpaʼti kenomeyen huairi Jesústaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼneonhuahuikaʼuyate. Dios Jesústaj oʼtaʼmonaʼuyate oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼneʼuyate. Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete Diosen huamanbatiaʼpakerienbaʼ onʼmonaʼpakpo oroʼen judío huairia onʼpe̱i̱kaʼnigʼa nopoenkahueʼda o̱ʼnikaʼuyate. Konig Diosen huamanbatiaʼpakeria ondaʼikaʼuyatenig konigda Jerusalén jak hua̱e̱ʼeria huairiere dakhueaʼ oʼnogkaʼuyate. Kanʼarakeʼpo Jesústaj onʼbayokuyate. "t= Opudtaj oʼnonaʼne, egomey. Opud Abrahamen adhueaʼ huasiʼpoed huayayo huasiʼpoed huayayo moʼe̱ne. Kenpaʼti opudomey Diostaj huameʼpukeriomeytaj oʼnonaʼne. Diosa moʼnopoʼyareaʼapone onteʼti kurudyo̱ moʼnoeanhuahuikaʼapone, opudtehuapaʼ yanoknopo̱i̱katiʼ. s} Juana oʼmananhuahuikaʼdepo, oʼkuhuitdeapo nogi̱ti oʼmanaʼpo: “Diosen Cristo o̱ʼe̱. Doʼtaj moknopoenigʼa Cristo ehueʼ i̱jje̱y. Aʼti o̱ʼe̱a̱po aʼti boʼhuatiakapone. Keʼna huadaknanada o̱ʼe̱. Donayo dakhueʼda i̱jje̱y.” 0rY Jesúsa manmadikahued e̱e̱ʼted Juana ayaʼda Israel aratbuttaj oʼmanaʼpo: “Yanʼnopoʼkoreaʼ yanʼnopoʼkoreaʼpo bautiza ya̱gkaʼ.” Juana oʼmanaʼuyate. Uq# Nogtiada David adhueaʼ huasiʼpoed huayayo huasiʼpoed huayayoa Israel aratbuttaj oʼmanopoʼyareaʼapo onteʼti Diosere oʼmanoeanhuahuikaʼapo. Diosa oʼmanaʼuyate. Jesús kenda huabokerek o̱ʼe̱. {po Nogok Diosa Saúl huairi e̱e̱ʼ okkaypo oʼenpo Davidtaj Israelen huairi oʼyahueaʼuyate. “David Isaíensiʼpo huadakda oʼkikaʼ. Doʼtaj beʼnopoʼdurugpakaʼne. Ayaʼda ijpakikaʼnig oʼkikaʼapo.” Diosa Davidtaj oʼtiaʼpakuyate. -oS Kenokaʼ oroʼen adhueaʼpaneʼa̱ gobierno huairi onʼeretpakpo “Beyok.” Diostaj oʼnonaʼuyatenok. Diosa Saúl, Israel huairi oʼmanigyahueaʼuyate. Saúl Cisensiʼpo o̱ʼu̱yate. Benjamín aratbut o̱ʼu̱yate. Cuarenta huabayok Saúl Israel aratbuten huairi o̱ʼunhuahuikaʼuyate. an; Ken cuatrocientos cincuenta huabayok e̱e̱ʼted noga̱ noga̱ huamanoeya̱ʼeri huairi onʼkudi̱kaʼpo Israel aratbuttaj onʼmatoeonhuahuikaʼuyate. Taʼpote Samuel Diosen huamanbatiaʼpakeri huairi o̱ʼu̱yate. 9mk Ken, Canaán huadariyo nogda nogda aratbut o̱ʼneonhuahuaʼikaʼpo, ken huadariyo siete gobierno enʼmato̱e̱ʼikaʼte Diosa oroʼen adhueaʼpaneʼtaj Canaán huadari aʼbayokyaʼpo Canaán huadarieri aratbuttaj Diosa oʼtihuapoknok oroʼen adhueaʼpaneʼa̱ onʼbaarakpo ayaʼtada onʼbaarakʼuyate. :lm Nog huadariyo onʼbahuaeʼonhuahuaʼuyate. Sueʼda aratbut eʼnahue̱ʼyo̱ cuarenta huabayok onʼbahuaeʼonhuahuaʼpo ke̱yo̱da Diosa dakaʼda oʼmato̱e̱ʼunhuahuaʼuyate. k Israel aratbuten Dios oroʼen adhueaʼpaneʼtaj oʼbaktieʼeaʼuyate. Egipto huadaribayo nog aratbutenbayo oroʼen adhueaʼpaneʼ e̱ʼneonhuahuikayaʼ Diosa oʼmaitakaʼuyate. Kenpaʼti Egipto aratbuten huadariyaʼ Diosa teynanada o̱ʼe̱po oʼmaoro̱kaʼuyate. ,jQ Ken Pablo oʼbodpo edaʼte yanʼbatik oʼbatepo, —‍Yanʼpe̱e̱ʼ, Israel aratbut. Kenpaʼti yanʼpe̱e̱ʼ nog aratbutada Diostaj huanigpe̱i̱kaʼeri. i9 Ken Moisésbaʼ oʼbonaʼpakdepo kenpaʼti Diosen huamanbatiaʼpakbaʼ oʼbonaʼpakdepo hua̱i̱takeʼ jak huairia Pablotaj Bernabétere onʼmanaʼpo: —‍Aratbut e̱gkupopakte eʼmanmadikaʼtaʼ eʼpaknayo monmadikaʼ, egʼ. —‍Hua̱i̱takeʼ jak huairia onʼmanaʼuyate. ehC Nogok Perge jakyaʼ oʼnoro̱kpo, Pisidia huadariyo onʼhuaʼpo. Pisidia huadariyo nog Antioquía jakyo oʼnokye̱ʼuyate. Ke̱yo̱ okmapi̱e̱ʼahuaddikte judío aratbuten hua̱i̱takeʼ jakyo onʼkudpo onʼhuaduyate. _g7 Pablo Pafos jakyo kusiʼpetoneʼyo onʼbakudpo huaboroʼ e̱ʼpo̱g oʼnoktegpo Perge jakyo oʼnokye̱ʼuyate. Perge Panfilia huadariyo o̱ʼe̱. Juannayo Pergeyaʼ oʼbakkorepo Jerusalényo̱ oʼhuaʼuyate. Uf# Kenda gobierno huairi oʼtiahuaydepo, Dios Huairied eʼmanmadikaʼtaj oʼmeʼpukepo Dios Huairitaj huaboaʼda oknopo̱e̱ʼuyate. Pablo Bernabéere Pisidia huadariyo Antioquía jakyo o̱ʼnunhuaʼuyate. :em Oy Dios Huairia ontaj sueʼpiʼ dakhueaʼ megkaʼapone. Ekpobig i̱ʼe̱a̱pone. Sueʼda huameʼnoe niokpo tiahuayhueʼdik i̱ʼe̱tuapone. —‍Pablo Barjesústaj enaʼte kenokda okpobig o̱ʼunpo sikki̱re̱gda oʼmabodpo tiahuayhueʼdikda o̱ʼunpo beʼapiʼ menʼtaʼkoypo menʼtohueʼpo oʼbaukuy. \d1 —‍Namaʼda huaaʼeri i̱ʼe̱ne. Dakhueaʼ iʼkikaʼne. Totoʼensiʼpo i̱ʼe̱ne. Huadak eʼkikaʼ eretpakhueʼ i̱ʼi̱kaʼne. “Diostaj eʼnigpe̱e̱ʼ dakhueʼda o̱ʼe̱.” Namaʼda iʼikaʼne. c Ken Saulotaj onʼdikkaʼuyate Pablo Diosen Noki̱re̱ga̱ huakkaʼda oʼnopoʼto̱e̱nok Barjesústaj buttida dakaʼda oʼtiahuaypo, Lb Tidig huakaʼeritaj onʼdikkaʼuyate Elimas. Saulotaj Bernabétaere manigpe̱e̱hueʼ ya̱e̱ʼ. Namaʼda onʼmanaʼ. Gobernador huairitaj onaʼuyate. Kenda oknopo̱e̱hueʼ ya̱e̱ʼ. Onaʼuy. Pa Barjesús gobernador huairiere o̱ʼi̱kaʼpo gobernador huairi Sergio Paulo huakkaʼda oʼnopo̱i̱kaʼuyate. Apagbaʼ eʼpe̱e̱taʼ oʼpakpo “Bernabé Saulotere yanʼtotiak.” Oʼmanaʼuyate. (`I Huaboroʼ hua̱gkutaʼmejyo huabada onʼhuaeʼdepo Pafos huakkaʼ jakyo oʼnokye̱ʼuyate. Ke̱ya̱ʼ Barjesús judío aratbuttaj onʼhuahuayʼuyate. Barjesús tidig huakikaʼeri o̱ʼe̱po da huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱po Diosen huamanbatiaʼpakeri i̱jje̱y namaʼda oaʼikaʼuyate. C_ Salamina huakkaʼ jakyo e̱ʼpo̱g dagkotte onʼbetdepo judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo Jesucristoen huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakatoʼuyate. Juana huatihuapokonhuaʼ onʼtohuaʼuyate. P^ Ken Diosen Noki̱re̱ga̱ Bernabétaj Saulotere oʼmataʼmonaʼdenok Seleucia huakkaʼ jak e̱ʼpo̱gte oʼnokye̱ʼuyate. Ke̱ya̱ʼ Chipreyokon hua̱gkutaʼmejyo kusiʼpete oʼnoktegʼuyate. /]W Diostaj ayaʼ onʼtionaʼpakdepo kenpaʼti bapehueʼ e̱e̱ʼ onʼbatikdepo Bernabétaj Saulotaere onʼbatibataʼtepo Jesucristoen huadak huaʼa kanʼmanbatiaʼpakikeʼpo onʼmataʼmonaʼuyate. Chipre hua̱gkutaʼmejya̱ʼ Bernabé Sauloere Jesúsen huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakuyate. $\A Diostaj onʼbatadiʼkeaʼpo Diosa eʼtionaʼpakte meʼpe̱e̱ʼpo bapehueʼ o̱ʼnunhuaʼnok, —‍Bernabé Saulotaere yanʼmataʼmonaʼ. Nogya̱ʼ nogya̱ʼ Jesucristoen huadak huaʼa kanʼmanbatiaʼpakonhuahuikeʼpo yanʼmataʼmonaʼ. —‍Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanaʼuyate. [  Ken Antioquíayo Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱gkupopakikaʼpo Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼnuyate. Kenpaʼti huamanmadikaʼeri o̱ʼnuyate, Bernabé o̱ʼe̱po, Simón o̱ʼe̱po, Lucio o̱ʼe̱po, Manaénere Sauloere o̱ʼnepo. Simón onʼdikkaʼuyate Negro. Lucio Cirene huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeri o̱ʼu̱y. Herodes Galilea huadaribayo huairiere Manaénere onʼkerekuyate. iZK Ken, Bernabé Sauloere Jerusalényo̱ paiʼda aratbuttaj huakupe onʼbayokeʼdepo dakhuapa o̱gkaddepo Juantaj onʼtohuaʼpo Jerusalénya̱ʼ onʼkumejdepo. Antioquíayo onhuaʼuyate. Juan onʼdikkaʼuyate Marcos. ~?}_|y{{zqyxxsww1v|uu5tvss`rqq2pWnmm0lkjixgedc~c b>Y=<;;:987R654210/I-,H+*})(()'S'&$##O"Q! d/fiU3w887l  f  W@~gjGJak kutayaʼnada eʼbakariyaʼ oʼkupopakuy. Ke̱yo̱da huakkaʼ huakjeysiʼpo oʼbakpaknok. iDomingote pan aʼbapeyaʼpo konig Jesúsen huataʼmoneri o̱gkikaʼuyatenig oroʼ o̱gkupopakpo, Pabloa oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj monmadikanhuaʼpo. Emeʼte ijhuaʼapoy oʼnopo̱e̱po ijhueʼda monbatiaʼpakonhuaʼpo nopote sikyoda monbatiaʼpakbeduyne. dhAFilipos huakkaʼ jakyo judíoen fiestate oroʼ oʼbapeʼuy. Kenda fiestate judío aratbut biahueʼ pan bapeʼdik o̱ʼnikaʼ. Fiesta oʼpokandepo kusiʼpetoneʼyo oʼhuaʼuy. Cinco huameʼnoe e̱ʼpo̱gte oʼhuaʼunhuaʼpo Troas huakkaʼ jakyo o̱kye̱ʼdepo Troasyo siete huameʼnoe o̱ʼunʼuy. Troas huakkaʼ jakyo Pablo o̱ʼta̱ʼunʼuyate. ^g5Dagte huakkuru kenomey onʼhuaʼdepo huakkaʼ jak Troasyo oroʼtaj monige̱ʼuyate. ]f3Nogda huakkaʼ jakeri kenpaʼti nogda huadaribayo hua̱e̱ʼeri Pabloere onʼhuaʼuyate. Sópater Berea jak hua̱e̱ʼeri oʼhuaʼuy. Tesalónica jak hua̱e̱ʼeri, Aristarco kenpaʼti Segundo onʼbahuaʼpo, Derbe jak hua̱e̱ʼeri Gayo kenpaʼti Timoteo onʼbahuaʼpo Asia huadaribayo hua̱e̱ʼeri Tíquico Trófimoere onʼtahuaʼuyate. ^e5Ke̱yo̱ bapaʼ puug oʼmataʼunhuahuaʼpo Siria huadaribayo huaʼdikda e̱ʼe̱a̱da kusiʼpetoneʼyo huakuddik e̱ʼe̱a̱da judío aratbut Pablotaj aʼarakenyaʼpo onokkupobonok Pablo oʼnopo̱e̱depo kusiʼpetoneʼyo huahueʼ o̱ʼu̱yate. Konige̱po huaʼite onteʼti Macedonia huadaribayo ijhuaʼapoy, huaboaʼda oʼnopo̱e̱ʼuyate. \d1Macedonia huadaribayo nog huakkaʼ jakyo nog huakkaʼ jakyo oʼbataʼhuadunhuaʼpo Jesústaj huanigpe̱i̱kaʼeritaj dakaʼda oʼmaboroaypo oʼmanmadikanhuaʼuyate. Nogokaʼ Grecia huadaribayo o̱kye̱ʼuyate. Qc ʼUttaʼda eaʼpak enʼbatikdeʼte Pabloa huanigpe̱i̱kaʼeritaj aʼmaboroayonyaʼpo oʼbakupopakaʼuyate. Oʼmanmadikaʼdepo, “ijhuaʼdey,” oʼmanaʼdepo Macedonia huadaribayo oʼbakhuaʼuyate. Ob)Kenda oʼmanaʼdepo, “yanʼbahuatiʼ,” oʼmananʼuyate.maS(Eʼkupopakyaʼ ʼuttaʼda oʼdaʼpaknok kenpaʼti onʼbakeʼtenok, “Dakhueaʼda boʼkameʼte.” Roma huakhuairi aʼdik o̱ʼe̱. Kateapiʼ aʼtokhueʼdik o̱ʼe̱a̱pet oroʼa. —‍Huairien huamadoyaʼeria oʼmanaʼuyate. q`['Nogda eʼkaʼtaʼ eʼpaknayo huakkaʼ jak gobierno huairi e̱gkupopakyaʼ batiaʼpakdik moʼe̱a̱pet. N_&Demetrioere huabaaʼeria betapiʼ eʼhuaaʼtaʼ eʼpaknayo dakaʼ huanopo̱i̱kaʼeri huairitaj huaʼdik o̱ʼnikaʼ. Huanopo̱i̱kaʼeri huairia meʼpe̱e̱ʼpo huayahuaya batiaʼpakdik o̱ʼne. ^}%Kenomey huabokerek boʼtotiakdenig dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼne. Kenpaʼti opudomeyen diostaj dakhueaʼ huaahueʼ o̱ʼne. &]E$Kenda buttida o̱ʼe̱ ayaʼada huaaʼdik o̱ʼne yanʼbatik, basagkia ehueʼ yaneʼ. Nopo̱e̱hueʼada ahueʼ yaneʼ. Dakaʼda yanʼnopo̱e̱po ya̱gkaʼ. X\)#Ken gobierno huairien huamadoyaʼeri oʼbodpo aratbuttaj oʼbaaʼbatikaʼdepo oʼmanaʼpo: —‍Huairiomey Efeso hua̱e̱ʼeri ʼuru jak dios Dianaen oroʼ onʼtiokaʼikaʼ ayaʼbayaʼda aratbut onʼnopo̱e̱. Kenpaʼti Diana eʼketkaʼ dios kurudya̱ʼ oʼkotuynig. Oroʼa onʼtiokaʼikaʼ ayaʼbayaʼda aratbut onʼnopo̱e̱. G["Keʼna judío aratbut o̱ʼe̱ onʼnokotpo dos horas ʼuttaʼda onʼbasagkiaʼepo, —‍Efeso aratbuten dios Diana huadakdapitaʼ huairi o̱ʼe̱. —‍ʼUttaʼda onʼbasagkiaʼeʼuyate. }Zs!Alejandro judío huabokerek o̱ʼu̱y. Ken aratbuta o̱gkupopaknig Alejandrotaj onʼnopo̱a̱ʼdepo aratbut nopoyo judío aratbuta Alejandrotaj onʼtohuaʼnok eʼmanbatiaʼpaktaʼ oʼpakpo Alejandroa apakhueʼ kaʼneʼpo oʼmanigbaʼtenigʼa. &YE Hua̱i̱takeʼ jakyaʼ nogda huadik nogda huadik ʼuttaʼda o̱ʼdapo nopo̱e̱hueda̱da ʼuttaʼda o̱daʼpo menaʼpo o̱gkupopak nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnuy. 8XiKenpaʼti sueʼada Asia huadaribayo huairi Pabloen huadiʼ o̱ʼnepo Pablotaj kaʼnoneʼpo oʼmataʼmonaʼnok, “Hua̱i̱takeʼ jakyo kudhueʼ ya̱e̱ʼ.” Oʼnonaʼuyate. W%Huakkaʼ aratbut e̱gkupopakyo Pablo eʼkudtaʼ eʼpaktada Jesúsen huaknopo̱i̱kaʼeria Pablotaj onʼto̱e̱nok kudhueʼdik o̱ʼu̱yate. ~VuEfeso huakkaʼ jakyo huabada aratbut konig oʼkaʼapoy nopo̱e̱hueʼada o̱ʼnepo diga̱ʼda oʼdokoypo Gayotaj Aristarcoeretaj onʼbataʼkoyonpo Efeso aratbuten hua̱i̱takeʼ jakyo onʼbatotokonhuaʼpo nopoyo onʼmaboaʼuyate. Ken Gayo Aristarcotere Pabloa nogyo̱ nogyo̱ oʼbatohuaʼikaʼuyate. Gayo Aristarcoere Macedonia huadaribayo hua̱e̱ʼeri o̱ʼnuyate. 9UkKenda onʼpe̱e̱depo diga̱ʼda onʼmahuadiayonpo, —‍Efeso aratbuten dios Diana huadakdapitaʼ huairi o̱ʼi̱kaʼ. —‍Efeso aratbuta ʼuttaʼda oʼdokoyʼuyate. 8TiKenda oroʼtehuapaʼ dakhueʼda o̱ʼe̱. Onteʼti oroʼen siro eʼketkaʼ jaksiʼpo kenpaʼti oroʼen siro eʼketkaʼ aratbut pakhueʼdik o̱ʼneapo. Bahuayahueʼdikda moʼe̱a̱pone. Kenpaʼti aratbuta ʼuru dios Dianaen jaktoneʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼneapo. Oy dios Dianataj huakkaʼada Asiayaʼ onʼpak kenpaʼti nogbayaʼ nogbayaʼ onʼpak. Kenomeya̱ onaʼti dios Dianataʼ pakhueʼ o̱ʼneapo. —‍Demetrioa oʼmanaʼuyate. S5“Huabokerekada eʼkaʼ siro eʼketkaʼ dios hueretda Dios ehueʼ o̱ʼe̱.” Pabloa nogyo̱ nogyo̱ Asiayo i̱yo̱ Efesoyokon oʼhuaʼepo kenda huakkaʼtada oʼmanaʼnok Cristotayoʼda huakkaʼananada oʼnoknopo̱e̱. Kenda moʼbatiahuaydene kenpaʼti moʼmatipe̱e̱dene. RHuakkaʼ siro jaksiʼpo huakaʼeri nog siro eʼketkaʼ huakaʼeriere Demetrioa oʼbakupopakaʼpo, —‍Huairiomey, Dianataj siro jaksiʼpo huakkaʼda oʼkikaʼne kenpaʼti siro eʼketkaʼ dios oʼkikaʼne. Huakkaʼ huakupe oʼbaeʼikay opuda̱ moʼnopo̱e̱ne. NQDemetrio huabokerek siro jaksiʼpo diosen jakonig huakaʼeri o̱ʼu̱y. Efeso aratbut ayaʼada dios Dianataj oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. Ettoneʼ diostaj oʼdikkaʼuyate Diana. Demetrio huakkaʼ nog huabokerekere Dianataj huakkaʼ siro eʼketkaʼ jaksiʼpo o̱gkikaʼuyate. Onʼbahuayaʼpo huakkaʼ huakupe onʼbaeʼikaʼuyate. 'PGKenokaʼ Efesoyo Jesúsen huadak huaʼa onʼmanmadikikaʼnok huakkaʼ aratbut o̱gkupopakpo diga̱ʼda onʼmahuadiaypo diga̱ʼda oʼdokoyonhuaʼuyate. EOMacedoniayo Timoteo Erastoere huatihuapokeritaj oʼmataʼmonaʼdepo nogi̱ti Asiayo Pablo o̱ʼunʼuyate. Efeso aratbut o̱gkupopakpo digda onʼhuadiaypo diga̱ʼda oʼdokoyonhuaʼuyate. kNONogok Pablo Jerusalényo̱ eʼhuataʼ oʼpakpo, “huakkuru Macedonia huadaribayo ijbataʼhuadunhuaʼapoy kenpaʼti Acaya huadaribayokon ijbataʼhuadunhuaʼapoy. Jerusalénya̱ʼ Romayo ijhuaʼapoy.” Pabloa oaʼuyate. :MmKen konig nogya̱ʼ nogya̱ʼ huakkaʼada Jesús Huairien huadak huaʼa huaboaʼda oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. Kenpaʼti ʼuruaʼda onʼnigpe̱i̱kaʼpo Diosen onʼnigkikaʼuyate. `L9Huakkaʼmona tidig o̱gkikameʼte. Tidig huakaʼ huanopo̱e̱ʼ berobaʼ enʼbatotiakdeʼte huakkaʼada onʼtiahuaypo onʼmamaʼhui̱ga̱ʼuyate. Ken berobaʼ eʼbaeʼnayo quinientos gramos de oro yokdik o̱ʼe̱. K9Kenpaʼti huakkaʼda Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeriomey onʼkupopakuyate. Aratbut menʼpe̱e̱ʼpo nogda nogda namaʼda ijkikamey onʼmanaʼuyate. -JSKenda ayaʼada Efeso huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeri judío nog aratbutere huakkaʼ onʼmeʼpukpo. Huadakda Jesús Huairi o̱ʼe̱ oʼnoknopondepo onʼbatiaʼpakuyate. @IyKenda oʼmanaʼdepo kenbokereka Escevaensiʼpotaj ayaʼtada teynanada oʼmagkaʼnok jakyaʼ onʼmamonpo, juraʼbayoʼ kenpaʼti dakhueaʼ hua̱so̱ʼ e̱gkaʼ onʼmamonʼuyate. $HAKenpaʼ eʼmanadeʼte, —‍Jesústaj o̱ki̱e̱y. Pablotaj o̱ki̱e̱y. Opudtaj o̱ki̱e̱hueʼ o̱ʼe̱y. ¿Be moʼe̱t? —‍Totoʼa oʼmanaʼuyate. GKen konig Escevaen huasiʼpoa onʼdaʼuyate. Esceva judío sacerdote huairi o̱ʼu̱yate. Keʼnen sietesiʼpoa kenda onʼdaʼuyate. 5Fc Sueʼda judío nogyo̱ nogyo̱ huahuaeʼeri totoʼtaj huamakmaoro̱kaʼeri o̱ʼnepo, totoʼ aʼmakmaoro̱kaʼpo Jesúsendik dikkaʼdik o̱ʼe̱ne onʼnopo̱e̱po, —‍Yanoro̱k. Jesústaj Pabloa oʼmanbatiaʼpakikaʼ. Jesúsa oʼpaknok yanoro̱k. —‍Kenomeya̱ totoʼtaj onʼmanaʼuyate. zEm Kenaʼpo yudtataʼ onʼnejpo kenpaʼti yudtaj joktega̱ onʼnejdepo onʼtohuaʼpo, aratbut eʼdigpaktaj kenpaʼti dakhueʼ e̱e̱ʼtaj keʼna onʼmanejpo onʼbayareaʼuyate. Kenpaʼti dakhueʼ totoʼ noki̱re̱gtaj onʼmakmaoro̱kaʼuyate. }Ds Diosa Pablotaj teyda o̱ʼe̱a̱ʼnok konig Diosyoʼda kaʼdik o̱ʼe̱nig oʼkikaʼpo dakhueʼtaj oʼbayareaʼpo. iCK Ken bottaʼ huabayok Jesús Huairien huaʼa oʼmanbatiaʼpakonhuahuikaʼnok ayaʼda Asia huadaribayo hua̱e̱ʼeri Jesús Huairitaj eʼmanmadikaʼ onʼpe̱e̱ʼuyate. Judío hua̱e̱ʼeri nog aratbutere onʼpe̱e̱ʼuyate. UB# Sueʼada Jesústaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnepo Jesústaj eʼmanmadikaʼ huakkaʼda e̱gkupopakyaʼ dakhueaʼda onʼbatiaʼpakonhuaʼuyatenok. Konige̱po Pablo oʼbakhuaʼpo Tirannoen huamanmadikaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼbatohuaʼuyate. Ayaʼda huameʼnoe Jesús Huairien huaʼa oʼmanbatiaʼpakonhuahuikaʼuyate. xAiBapaʼ puugaʼ Pablo judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo ayaʼ okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete oʼkudikaʼpo Jesús Huairitaj oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱ oʼmanbatiaʼpakikaʼpo mididhueʼada oʼmanikaʼpo dakaʼ oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. ?@yDoce huabokerek Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. R?Kenokaʼ Pabloa eʼbatibaʼtaʼtete Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱nok nogen huaʼate onʼbaapakuyate. Kenda Diosen Noki̱re̱ga̱ huaboaʼda oʼmanopo̱e̱a̱ʼdenok onʼmanbatiaʼpakuyate. m>SPablotaj dakaʼda onʼpe̱e̱denok kenpaʼti Jesús Huairi oʼpaknok bautiza oʼmagkaʼuyate. =%—‍Aratbut eʼnopoʼkoreadeʼte Juananayo bautiza oʼmagkikaʼuyate. Bautiza oʼmagkaʼdepo “Noga̱ oʼtiakde Diosa kentaj kurudya̱ʼ oʼtaʼmonaʼuyate. Kentaj yanoknopo̱e̱ʼ.” Oʼmanikaʼuyate. —‍Kenda Pabloa huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmanaʼuyate. F<—‍¿Katetaʼ moknopo̱e̱po bautiza bokaʼuy? —‍Pabloa oʼmanaʼnok, —‍Juanen eʼmanmadikaʼ oknopo̱e̱nok bautiza mogkaʼuyne. —‍Huaknopo̱e̱ʼeria oʼnonaʼuyate. ;Oʼmanaʼpo: —‍¿Jesústaj huaboaʼda moknopo̱e̱depo, Diosen Noki̱re̱g menpaʼ moʼnopoʼto̱e̱ʼ? —‍Pabloa oʼmanaʼuyate. —‍Diosen Noki̱re̱gtaj sigpiʼ pe̱e̱hueʼda o̱ʼi̱kay. —‍Efeso huaknopo̱e̱ʼeria oʼnonaʼuyate. @: {Kenokaʼ Apolos Corinto huakkaʼ jakyo e̱ʼunhuahuikaʼte Pablo Efeso dagte oteʼte oʼpokonpo Efesoyo o̱kye̱ʼuyate. Ke̱yo̱ Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼbahuahuayʼuyate. a9;Judío aratbut oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj Jesúsen huadak huaʼa ʼurunanada oʼmanbatiaʼpakonhuaʼpo Jesús Diosen Cristo o̱ʼe̱ʼuyate. Kurudya̱ʼ oʼtaʼmonaʼuyate. Apagbaʼ oʼbonaʼpakpo Jesús hueretda Diosen Cristo o̱ʼu̱yate oʼmanopo̱e̱a̱ʼnok judíoa namaʼda iaʼ onahueʼdik o̱ʼnepo atokhueʼda o̱ʼnuyate.8)Nogok Acaya huadaribayo Apolos eʼhuataʼ oʼpaknok Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria eʼtihuapoktaʼ onʼpakpo berobaʼ onʼmanigmadoyaʼuyate. Acaya huadari huaknopo̱e̱ʼeri Apolostaj huadakda kanʼnigpe̱e̱ʼpo berobaʼ onʼmanigmadoyaʼpo kenbate berobaʼ onʼtaʼmonaʼuyate. O̱kye̱depo Jesústaj huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanmadikaʼpo huakkaʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼbatihuapokuyate. 47aApolos judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo meʼpukhueʼ o̱ʼe̱po huaboaʼda oʼmanbatiaʼpakpo Jesústaj sueʼda eʼnopo̱a̱da oʼmanmadikaʼuyate. Kenokaʼ Aquila Priscilaere onʼpe̱e̱depo bebahueʼyo huataʼ onʼtohuaʼpo. Ayaʼda Jesúsa oʼkikaʼuyatenig dakaʼda Apolostaj oʼnonmadikaʼuyate. `69Apolosa Jesús Huairitaj yaʼtipe̱e̱teda oknopo̱e̱po oʼeretpakpo Jesústaj durugteda oʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate. Kenda Jesúsa oʼkaʼuyate dakaʼda oʼmanmadikaʼuyate. Ayaʼda nopo̱e̱hueʼ o̱ʼu̱ynigʼa kenyoʼda Juana kenda Jesústaj oʼmanmadikaʼuyate kenpaʼti konig Juan bautiza o̱gkaʼuyatenig kenyoʼda oʼnopo̱e̱ʼuy. 5Kenokaʼ Efeso huakkaʼ jakyo judío huabokerek o̱kye̱ʼuyate. Keʼnen huadik Apolos o̱ʼu̱y. Alejandría huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeri o̱ʼu̱y. Apagbaʼ ʼuruaʼda huamanbatiaʼpakeri o̱ʼu̱yate kenpaʼti Apagbaʼtaj huadakda oʼnopo̱i̱kaʼuyate. Q4Antioquía sueʼda huakkaʼ huameʼnoe o̱ʼe̱depo onteʼti oʼhuaʼuyate. Onteʼti Galacia huadaribayo nog huakkaʼ jakyo nog huakkaʼ jakyo oʼbataʼhuadunhuaʼpo kenpaʼti Frigia huadaribayo nog huakkaʼ jakyo nog huakkaʼ jakyo oʼbataʼhuadunhuaʼpo, Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ oʼmanopoeanhuaʼuyate. Oʼmaboroaypo nogi̱ti nogi̱ti eknopo̱e̱ʼ oʼbatihuapokuyate. Efeso huakkaʼ jakyo Apolos Apagbaʼ oʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼuyate. <3qCesarea huakkaʼ jakyo oʼbetdepo Pablo Jerusalényo̱ dagte oʼhuaʼuyate. Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeritaj e̱gkupopakte oʼmabaakaʼepo Antioquía huakkaʼ jakyo oʼhuaʼuyate. ,2QAʼhuaʼdeyaʼpo oʼmanaʼpo: —‍Jerusalényo̱ Apag Diostaj fiesta onʼnigkaʼapo. Ke̱yo̱ fiestayo e̱ʼdik i̱jje̱y. Diosa eʼpaknayo opudtaj kumejdik i̱jje̱a̱poy. —‍Pabloa Efeso aratbuttaj oʼmanaʼuyate. Ken kusiʼpetoneʼyo oʼkuddepo Efeso huakkaʼ jakyaʼ okhuaʼuyate. 1“Huahueʼ ya̱e̱ʼ. Oroʼere huakkaʼ huameʼnoe yaunhuaʼ.” Ennaʼtada Pabloanayo, “ehueʼ, huaʼdik i̱jje̱y,” oʼmanaʼuy. 10[Efeso huakkaʼ jakyo oʼnokye̱depo Priscila Aquilaere ke̱yo̱ oʼmaenondepo. Judío hua̱i̱takeʼ jakyo Pablo oʼkudpo judío aratbuttaj ʼuruda oʼmanmadikaʼnok, #/?Corinto huakkaʼ jakyo Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeriere Pablo o̱ʼi̱kaʼpo, sueʼda huakkaʼ huameʼnoe o̱ʼi̱kaʼdepo, huanigpe̱i̱kaʼeritaj ijhuayaʼ oʼmanaʼdepo Priscila Aquilaere oʼbakhuaʼpo Siria huadaribayo kusiʼpetoneʼte onʼbakhuaʼuyate. Cencrea huakkaʼ jakyo eʼhuaʼte kusiʼpetoneʼyo huahued o̱ʼnepo, “Diostaj ijnigkaʼapoy,” oaʼpo kuse̱renaʼda Pablo oʼkupiudʼuyate. .'Roma huairien jak kurute Sóstenes judíoen hua̱i̱takeʼ jak huairitaj nog aratbuta onʼbitbituyate. Galión Roma gobierno huairia eʼtiahuayada sohuataʼ o̱ʼu̱yate. Antioquía huakkaʼ jakyo Pablo onteʼti oʼkumejdepo, onteʼti aʼmanmadikayaʼpo oʼhuaʼuyate. 7-iHuairien jakyaʼ huairia oʼmaenʼuyate. ;,oO̱ʼnen huadik o̱ʼnen eʼmanmadikaʼ eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnene. Opuda̱da yanʼnopo̱e̱po ya̱gkaʼ. Doa kahueʼdik i̱jje̱y. —‍Galión huairia oʼmanaʼuyate. =+sPabloa batiaʼpakhued Galión huairia oʼmanaʼpo: —‍Yanʼpe̱e̱ʼ, opud judío aratbut. In huabokerek oʼbere oʼbarakpiʼ doʼtaj enaʼnayo nigpe̱e̱ʼdik o̱ʼnene. |*q —‍Konig Moisésa oʼmanaʼuyatenig opudomey judío Diostaj nigpe̱i̱kahueʼdik moʼe̱ne. Nogda Diostaj nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱ne. Pabloa namaʼda oʼmanaʼikaʼ. —‍Judío aratbuta gobierno huairitaj namaʼda onʼhuaaʼuyate. R) Kenokaʼ Acaya huadaribayo Galión gobierno huairi o̱ʼu̱yate. Corinto jak Acaya huadaribayo o̱ʼu̱yate. Judío aratbuta o̱gkupopakdepo Pablotaj digda onhuahuaypo huairite onʼtohuaʼuyate. (1 Ken Corintoyo nogbayoktida o̱ʼe̱po seis puugkon Pablo o̱ʼunhuahuikaʼpo Corinto aratbuttaj Diosen huaʼa oʼmanmadikaʼonhuahuaʼuyate. 7'g Onere i̱jje̱nok, aratbut ontaj dakhueaʼ o̱gkahueʼdik moʼe̱ne kenpaʼti huakkaʼda in huakkaʼ jakyaʼ doʼtaj oʼnoknopo̱e̱a̱po. —‍Jesús Huairia onʼu̱yate. &3 Ken sikyo eʼyorokte Jesús Huairia Pablotaj onaʼpo: —‍Mididhueʼ ya̱e̱ʼ. Batikhueʼda nogi̱ti huadak huaʼa yamanbatiaʼpakonhuahuikaʼ. C%Kenpaʼti Crispo judíoen hua̱i̱takeʼ jak huairia Jesústaj huaboaʼda oknopo̱e̱ʼuyate. Keʼnen huabeta ayaʼada Jesústaj oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. Kenpaʼti huakkaʼda Corinto huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeri Jesúsen huadak huaʼa onʼpe̱e̱po huaboaʼda Jesústaj oʼnoknopo̱e̱depo bautiza onʼmagkaʼuyate. `$9Hua̱i̱takeʼ jakyaʼ oʼo̱ro̱kdepo Justoen jakyo oʼhuaʼuyate. Huabokerek nog aratbutda o̱ʼe̱po Diostaj diʼda o̱ʼi̱kaʼuy. Justoen jak judíoen hua̱i̱takeʼ jak onteteyoʼ o̱ʼta̱i̱kaʼuyate. #/Kenokaʼ judío aratbuta huaboaʼda Pablotaj eʼbatikataʼ onʼpakpo dakhueʼdikda onʼhuaaʼnok Pablo huaok onʼtodtodonʼuyate kenpaʼda oʼhuaʼapo aʼmanopo̱e̱a̱yaʼpo, —‍Kenda opuda̱ boʼkikaʼpo kenpaʼda moʼbueyapet. Do namaʼda ahueʼ e̱ʼi̱kaʼtada pe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼpo kenpaʼda moʼbueyapet. Oyda nog aratbutteda ijhuaʼapoy. —‍Pabloa judío aratbuttaj oʼmanaʼuyate. J" Macedonia huadaribayaʼ Silas Timoteoere enʼtiakdeʼte Pablo huasiʼdak jaka eʼkaʼ kenpaʼda oʼbatikuy. Ayaʼ huameʼnoeda Pabloa Jesúsen huadak huaʼa kenpaʼda oʼmanmadikikaʼuyate. “Jesús o̱ʼe̱ Cristo, Diosa kurudya̱ʼ oʼtaʼmonaʼuyate.” Pablo judío aratbuttaj dakaʼdakon oʼmanaʼikaʼuyate. ! Ayaʼda okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo Pablo oʼhuaʼikaʼuyate. Ke̱yo̱ judío aratbuttaj nog aratbuteretaj huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikikaʼuyate. Jesucristo buttida o̱ʼe̱ oʼmaknopo̱e̱a̱ʼuyate. 6 eAquila hua̱to̱e̱ere jaka huakaʼ huasiʼdak huakaʼeri o̱ʼnuyate. Pablo konigti jaka huakaʼ huasiʼdak huakaʼeri o̱ʼe̱po kenomeyere onya̱yo̱ʼ o̱gkikaʼuyate. 5cO̱kye̱depo judío huabokerek oʼhuahuayʼuyate. Keʼnen huadik Aquila o̱ʼu̱y. Nogbayo Ponto huadaribayo Aquila oʼsiʼpoe̱ʼuyate. Huaboaʼda hua̱to̱e̱ere Italia huadaribayaʼ onʼtiakmeʼte. Keʼnen hua̱to̱e̱ huadik Priscila o̱ʼu̱yate. Roma Huairia Romayaʼ oʼmaoro̱kameʼte. Judío aratbuttaj oʼmaoro̱kameʼtenok Aquila Priscilaere Romayaʼ onʼtiakdemeʼte. Ken aʼtahuade̱yaʼpo Pablo oʼhuahuaʼuyate. e ENogok Atenas huakkaʼ jakyaʼ Pablo oʼbakhuaʼuyate. Corinto huakkaʼ jakyo oʼhuaʼuyate. 2]"Sueʼada Pablotaj onʼpe̱e̱depo Jesústaj oʼnoknopo̱e̱po Pablotaj onʼtahuaʼuy. Nogtiaʼda ken huadika Dionisio Pablotaj oʼtahuaʼuy. Dionisio Areópago hua̱e̱ʼeri o̱ʼu̱y. Kenpaʼti ettoneʼ ken huadik Dámaris Pablotaj oʼtahuaʼuy. Kenpaʼti nogomeya̱ Pablotaj onʼtahuaʼuy.'I!Ken Pablo oʼbakhuaʼuy. w Huabokerek eʼbueyte Diosa oʼnoyhuada̱ʼuyate Pabloa eʼmanadeʼte kenda onʼpe̱e̱depo, sueʼada enʼtierektada nogomeya̱ oʼnonaʼpo: —‍Kenda iʼmanbatiaʼpaknig eʼpe̱e̱taʼ nogok oʼpaki. —‍Noga̱ Pablotaj oʼnonaʼuyate. <qDiosayoʼda ken huameʼnoe ya̱ʼe̱a̱petnigtaj oknopo̱e̱ʼuyate. Kenmeʼnoete ayaʼtada Cristoa dakaʼ oʼmape̱e̱depo castiga oʼmagkaʼapo. Nogtida huabokerek Cristotaj Diosa oktieʼuyate. Diosen Huasiʼpo buttida o̱ʼe̱ aʼnopo̱e̱yaʼpo Diosa oʼnoyhuada̱ʼuyate. —‍Pabloa oʼmanaʼuyate. jMAʼnenda aratbut Diostaj nopo̱ehueʼda o̱ʼnepo namaʼda o̱gkikaʼuyate. Diosa diga̱ʼ castiga o̱gkahueʼ oʼmaikaʼuy. Oynayo ayaʼtada nogya̱ʼ nogya̱ʼ dakhueaʼ eʼkaʼ nopoʼkoreaʼdik yaneʼ. Diosa oʼmanaʼde. 5Oroʼ Diosensiʼpo, e̱e̱ʼnayo oroʼen Dios dios eʼketkaʼ ehueʼdik o̱ʼe̱. Oro huabaʼa eʼketkaʼ dios Dios ehueʼdikda o̱ʼe̱. Siro eʼketkaʼ huid eʼketkaʼ dios Dios ehueʼdikda o̱ʼe̱. Huabokerekada konig onʼnopo̱e̱po onʼpakpo dios eʼketkaʼ o̱gkikaʼ. SDiosa oroʼtaj moʼnoeaʼikaʼne. Diosa oroʼtaj boʼtihuapoknok oʼhuaʼeʼikay. Diosa oroʼtaj moʼto̱e̱nok o̱ʼi̱kay. “Oroʼ Diosensiʼpo o̱ʼe̱y.” Opuden huanopo̱e̱ʼeria o̱daʼuyate. Aratbut Diostaj kadukikeʼpo kenpaʼti Diostaj kanoknopo̱i̱keʼpo Diosa ayaʼtada mogkuyate. Dios oroʼtaj ibodteda o̱ʼi̱kaʼ. 1Huakkuruda Dios nogtida huabokerek oʼkaʼuyate. Nogok Diosa o̱ʼi̱takaʼdepo ayaʼda aratbut nogtiedda mimi o̱ʼne. Nogyon nogyon oʼmataʼmonaʼuyate. Kendariyoda hua̱i̱kaʼ oʼmataʼmoneaʼuyate. Ken huabayok aratbut yanʼnoeapet aʼnenda Diosa oʼmanaʼuyate. ucDiosa ayaʼda oʼto̱e̱nok Diostaj oroʼa sigpiʼ tihuapokhueʼdik o̱ʼe̱ne. Diosanayo ayaʼtada aratbuttaj oʼmanoeaʼikaʼ. Ayaʼtada oʼmahue̱kpoaʼikaʼ. Kenpaʼti ayaʼtada katepiʼ oʼbayokikaʼ. Kenda Diosayoʼda oʼkikaʼ. Dios ayaʼda huadari oteʼere oʼkuyate. Ayaʼda huadarite hua̱e̱ʼ, ayaʼda oteʼyo hua̱e̱ʼ, hua̱hue̱yo̱ hua̱e̱ʼ Diosa oʼkuyate. Dios kurud huairi o̱ʼe̱. Dios huadari huairi o̱ʼe̱. Dios aratbuta jak eʼnigkaʼyo i̱kahueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Kenokaʼ ijhuaʼepo nogyo̱ nogyo̱ opuden eʼketkaʼ dios ijtiahuayikay. Opud eʼketkaʼ diostaj boʼpakpo boʼhuahuaʼikaʼ. Nogyon dios eʼketkaʼ huanhuada̱ʼ ijtiahuaymey, “dios o̱ki̱a̱hueʼya o̱ʼenigta huanhuada̱ʼ.” Ken huanhuada̱ʼte eʼmadoyaʼ ijhuahuaymey. Kenda Diostaj opuda̱ boʼpaknig o̱ki̱a̱hueʼ moʼe̱nok kaʼnoknopo̱e̱ʼpo ijbatiaʼpakapoy. 6eOteʼ Areópagoyo huakkaʼ huabokerek e̱gkupopaknopoyo Pablo oʼbopo oʼmanaʼpo: —‍Opuden dios eʼketkaʼtaj huakkaʼ boʼpakne ijnopo̱e̱y, Atenas huairiomey. W'Ayaʼda Atenas huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeri kenpaʼti nog aratbutabetaʼ ke̱yo̱da o̱ʼnikaʼuy. Katepiʼ huabodik eʼbatiaʼpakte diga̱ʼda eʼmape̱e̱taʼ onʼeretpakikaʼpo kenda oʼnonaʼnok. wNogpaʼda onʼbatiaʼpakne. Konig o̱ʼe̱ oroʼtehuapaʼ eʼnopo̱e̱ʼtaʼ oʼpaki. —‍Pablotaj oʼnonaʼuyate. FOteʼ Areópagote Pablotaj onʼtohuaʼuy. Kenteda huairi onʼkupopakikaʼpo Pablotaj oʼnonaʼpo: —‍¿Kate huabodik onmadikaʼ oroʼtaj? ¿Menpaʼ oroʼ kenda nopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱? j MEpicúreos huamanmadikaʼerien huanigpe̱i̱kaʼeri o̱ʼnepo kenpaʼti estoicos huamanmadikaʼerien huanigpe̱i̱kaʼeri o̱ʼnepo Pablotaj huaboaʼda onʼhuaaʼpo, —‍In huabokerek kateaʼ monet. —‍Sueʼada onʼhuaaʼuy. —‍Nog aratbuten diostaj oʼbatatiaʼpak oʼnopo̱e̱y. —‍Nogomeya̱ onʼbatiaʼpakuy. Pabloa Jesústaj oʼmanbatiaʼpak kenpaʼti Diosa aratbuttaj onteʼti kurudyo̱ oʼmanoeanhuahuikaʼapo. Pabloa oʼmanbatiaʼpaknok kenda onʼbatiaʼpakuy.  wKonige̱po judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo oʼmanbatiaʼpakpo, judío aratbut nog aratbutere Diostaj onʼpaknok kenomeytaj Pabloa huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakuyate. Huakkaʼ jak eretnopoyaʼ aratbut e̱ʼneʼya̱ʼ Pabloa oʼmanbatiaʼpakuyate. 2 ]Kenokaʼ Pabloa Silastaj Timoteoeretaj oʼmanigunhuahuaʼpo Atenas huakkaʼ jakyo. Ke̱yo̱ huakkaʼda eʼketkaʼ dios onʼto̱e̱nok oʼtiahuaypo, oʼmepukeʼuy. 1 [Nog huabokerek huamaʼbuya Pablotaj Atenas huakkaʼ jakyo onʼtohuaʼpo oʼnokye̱depo onteʼti Berea huakkaʼ jakyo onʼkumeʼuyate. Silastaj Timoteoeretaj i̱da kanʼtiakeʼ. Pabloa oʼmanigdiktaʼmonenʼuyate. Atenas huakkaʼ jakyo Pabloa Jesúsen huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakonhuaʼuyate.  /Ken i̱dada Jesústaj huanigpe̱i̱kaʼeria Pablotaj e̱ʼpo̱gyo̱ onʼtaʼmonaʼuyate. Berea huakkaʼ jakyo Silas Timoteoere onʼyahueʼuyate. 3 Ken judío aratbut Tesalónica huakkaʼ jakyo onʼtipe̱e̱po, Bereayo Pablo Diosen huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpak onʼtipe̱e̱depo ke̱yo̱da onʼtiakuyate. Onʼtiakdepo Pablotaj Silaseretaj dakhueaʼda i̱ghuaʼda onʼbahuaaʼpo huakkaʼ aratbuttaj onʼmamameʼpukeaʼuy. #? Konigda o̱ʼe̱nok huakkaʼda Jesústaj oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. Kenpaʼti nog aratbutada griego Jesústaj oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. Huakkaʼada onʼnigpe̱e̱po huakkaʼ konig huairi ettoneʼa̱kon Jesústaj onʼnigpe̱e̱ʼuy. Kenpaʼti huakkaʼ huabokereka onʼnigpe̱e̱ʼuyate. ~u Bereayaʼ judío aratbut huadaknopoʼda o̱ʼnepo huadak huaʼataj eʼpe̱e̱taʼ onʼpakuyate. Tesalónica aratbutnayo huadak huaʼataj eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼda o̱ʼnuyate. Pablotaj Silastaere dakaʼda onʼmapeeonhuahuaʼpo ayaʼ huameʼnoeda kenda onʼmanmadikikaʼnig menpaʼti buttida huaʼa ya̱ʼe̱tapo aʼnopo̱e̱yaʼpo Apagbaʼ eʼmadoyaʼ onʼbonapakikaʼuy. lQ Sikyo Jesústaj huanigpe̱i̱kaʼeria Pablotaj Silaseretaj i̱dada onʼmataʼmonaʼpo Berea huakkaʼ jakyo onʼmataʼmanaʼuyate. Oʼnokye̱depo dakaʼ aʼmanbatiaʼpakyaʼpo judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo onʼhuaʼuyate. K Jasónere nog aratbutere huairitaj huakupe onʼbayoknok huakkaʼ jak huairia Jasónomeytaj onʼmaenonʼuyate. Pablo Silasere Berea huakkaʼ jakyo Jesúsen huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakuyate. pYHuakkaʼ aratbut huakkaʼ jak huairiere kenda onʼmape̱e̱depo diga̱ʼda onʼmahuadiayʼuyate. Jasón keʼnen jakyo oʼmato̱e̱meʼte. Roma huairi eʼmanaʼ kenomey pakhueʼ o̱ʼnepo, nog gobierno huairitoneʼ o̱ʼe̱ onʼbatiaʼpakpo keʼnen huadik Jesús o̱ʼe̱ onʼbatiaʼpakpo. —‍Judío aratbuta digda onʼbahuahuaypo ʼuttaʼda o̱daʼuyate. 4aKe̱yo̱ bahuahuayhueʼ o̱ʼnepo Jasóntaj nog huanigpe̱i̱kaʼerieretaj onʼbataʼkoypo huakkaʼ jakyo huairitaj onʼbatohuaʼuy. ʼUttaʼda oʼnonaʼpo: —‍Nogbayo nogbayo Pablo Silasere ayaʼ aratbuttada onʼmanmadikaʼnok nogded onʼmaknopo̱e̱a̱ʼ. Kenpaʼti i̱yo̱dakon onʼtiakmeʼ. !Nog judío aratbut Jesucristotaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼerinayo Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj dig onʼbahuahuaypo dakhueaʼ huakaʼeri dagte baahueʼ hua̱e̱ʼeritaj onʼbatotiakdepo onʼkupopakaʼdepo “Pablotaj Silaseretaj i̱ghuaʼda yanʼbahuaaʼpo dakhueaʼda o̱gkikaʼ ʼuttaʼda yanʼdokoyʼ.” Digda onʼbahuahuaypo onʼbahuaʼuyate. Kenda ondadhuaʼpo huakkaʼda aratbuta onʼpe̱e̱depo onʼbahuaʼpo. Huakkaʼ aratbuttaj aʼbayokyaʼpo Pablotaj Silaseretaj oʼdukpo Jasónen jakyo onʼkudonʼnigʼa. Ken, huakkaʼamon judío aratbut onʼpe̱e̱depo huaboaʼda Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱po Pablomeyere o̱ʼnikaʼuyate. Kenpaʼti nog aratbutada huakkaʼada Diostaj huapakeri onʼpe̱e̱depo Jesústaj huaboaʼda onʼnigpe̱i̱kaʼpo Pabloere o̱ʼnikaʼuyate. Kenpaʼti huakkaʼ ettoneʼ konig huairi onʼnopo̱e̱po huaboaʼda Jesústaj onʼnigpe̱i̱kaʼpo Pabloere o̱ʼnikaʼuyate. <~qPablo Apagbaʼ oʼbonaʼpakpo, Cristo bueyʼdik o̱ʼe̱po kenpaʼti nogok noyhuaddik o̱ʼe̱a̱po oʼmanmadikaʼpo, —‍Jesústaj kenda oʼtiaʼpak. Jesústaj onʼarakuyate. Diosa oʼnoyhuada̱ʼuyate. Jesús Diosen Cristo o̱ʼe̱nok Diosa kurudya̱ʼ oʼtaʼmonaʼuyate. —‍Pabloa oʼmanaʼuyate. V}%Konig Pablo oʼkikaʼnig judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo oʼkuduyate. Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete bapaaʼteaʼ Apagbaʼ oʼmanmadikaʼuyate. Judío aratbuttataj nog aratbuttaere oʼmanmadikaʼuyate. o| YKen Pablo Silasere onʼhuaʼpo, Anfípolis huakkaʼ jakyo onʼpokonpo kenpaʼti Apolonia huakkaʼ jakyo onʼpokonpo onʼhuaʼpo Tesalónica huakkaʼ jakyo oʼnokye̱ʼuyate. Tesalónicayo judíoen hua̱i̱takeʼ jak o̱ʼu̱yate. '{G(Huabakuda̱ʼ jakyaʼ oʼnoro̱kdepo Lidiaen jakyo onʼhuaʼuy. Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj onʼmanbatiaʼpakpo onʼmaboroaydepo onʼbakhuaʼuyate.Jz 'huabakuda̱ʼ jakyo onʼhuaʼuy. “Namaʼda o̱gkameʼne, motinoeyʼ oroʼtaj.” Pablotaj Silastaere onʼmanaʼpo onʼmato̱o̱ro̱konpo, “Huakkaʼ jakyaʼ yanhuatiʼ.” Onʼmanaʼuyate. ^y5&Konig Pablo sorotatataj oʼmanaʼnig sorotataj huakkaʼ jak huairitaj onʼhuaʼdepo konigda onʼmanaʼuy. Pablo Silasere Roma hua̱e̱ʼeri o̱ʼnenok huakkaʼ jak huairi kenda onʼpe̱e̱depo onʼmeʼpukpo sx_%—‍Romano hua̱e̱ʼeri e̱e̱ʼtada huairia oroʼtaj pe̱e̱hued huakkaʼ aratbut bakpote sorotataj hue̱ypia moʼbitbitmeʼne. Huabakuda̱ʼ jakyo boʼkuda̱meʼne. Oyda i̱re̱gi̱re̱g eʼo̱ro̱kaʼtaʼ menaʼpo boʼtipak. Kejeʼ, keʼnada kanʼtiakpo aratbut bakpote moʼo̱ro̱keʼ. —‍Pabloa huakkaʼ jak huairien sorotatataj oʼmanaʼuyate. Ww'$Kenda eʼnonaʼte huabakuda̱ʼ jak huairi oʼpe̱e̱depo Pablotaj oʼmonaʼpo, —‍Opudtaj kanʼo̱ro̱keʼ. Huakkaʼ jak huairia menaʼne. Konige̱po opuda̱ dakteda huaʼdik moʼe̱ne. Eʼmanaʼtada. 6ve#Sikyoedda huakkaʼ jak huairi sorotatataj huabakuda̱ʼ jakyo onʼmataʼmonaʼpo, “Pablotaj Silastere yanʼmaoro̱kaʼ.” Huabakuda̱ʼ jak huairitaj ya̱ʼnonaʼ. 5uc"Bautiza eʼmagkadeʼte jakyo huairia oʼbatokudpo Pablotaj Silastaere aypo oʼbatobapeʼuyate. Huairi keʼnen huabetere Diostaj onʼnigpe̱e̱depo durugda o̱ʼneʼuyate. 7tg!Sikyo o̱ʼe̱po huabakuda̱ʼ jak huairi hue̱ypia mimia eʼmabitbitmeʼ oʼbatihuekeaʼuy. Pablo Silasere huairitaj keʼnen huabettaj ken sikyoda bautiza oʼmagkaʼuyate. jsM Jesucristo Huairien huadak huaʼa huairitaj keʼnen huabetterekon oʼmanbatiaʼpakbedʼuy. %rC—‍Jesucristo Huairitaj yaknopo̱e̱ʼ. Onere o̱ʼnen huabetere onʼnigpe̱e̱nok Diosa oʼmanopoʼyareaʼapo. —‍Pablo Silaserea oʼnonaʼuy. ;qoKenokaʼ Pablotaj Silaseretaj oʼmato̱ro̱kpo, —‍Dakhueaʼ ijkamey, aʼnopoʼyareayaʼpo kate kaʼdik i̱jje̱, huairiomey. —‍Huabakuda̱ʼ jak huairia oʼmanaʼuyate. FpKen huabakuda̱ʼ jak huairia “huakjey eʼbetaʼ menigtotiak,” oʼmanaʼpo, i̱da oʼkudonpo. Huakkaʼ oʼmeʼpukepo oʼiriga̱ʼpo Pablotaj Silastere huikudate oʼbatihuaduyate. zom—‍Kejeʼ huataʼ arakhueʼ ya̱e̱ʼ. Ayaʼda i̱yo̱da o̱ʼe̱y. —‍Pabloa ʼuttaʼda onaʼuyate. 1n[Huabakuda̱ʼ jak huairi oʼmabodepo ayaʼda jak eʼbakhuikeaʼ oʼtiahuaypo ayaʼda ebakuda̱ʼ onʼmamonate oʼnopo̱e̱po huataʼ aʼarakyaʼpo siro oʼutukonʼuy. 7mgIjhuiti ehueʼ huakkaʼda o̱ʼi̱ye̱gpo. Huabakuda̱ʼ jak diga̱ʼda o̱ʼi̱ye̱gpo ayaʼda oʼbakhuikeaʼuy. Ayaʼda sirobia huabakuderitaj eʼtidukuʼ oʼbakkujuyate. lNopote sikyo Pablo Silasere onʼtionaʼpakonhuaʼpo enʼbatadiʼkeadhuaʼte nog eʼbakuda̱ʼ onʼmape̱e̱ʼuyate. kKenda huabakuda̱ʼ jak huairi oʼpe̱e̱depo adyonda oʼbakuda̱ʼuyate. Monhueʼdikaʼ hue̱ymeyente oʼbaibetaʼuyate. -jSKen, diga̱ʼda onʼmabitbitdepo huabakuda̱ʼ jakyo onʼbakuda̱ʼdepo, “Dakaʼ yanʼmato̱e̱tiʼ.” Huabakuda̱ʼ jak huato̱e̱ʼeri huairitaj oʼnonaʼuy. Ai{Ken huakkaʼ aratbut e̱gkupopakyaʼ onʼpe̱e̱depo Pablotaj Silaseretaj i̱ghuaʼda onʼbahuaaʼpo “Huaot yanʼbakkirokaʼ. Hue̱ypia yanʼmabitbit.” Huairia onʼmanaʼuy. #h?kenda onʼmanmadikaʼnig oroʼ Roma aratbut o̱ʼe̱po pe̱e̱hueʼdik kenpaʼti kikahueʼdik o̱ʼe̱y. —‍Muneʼyoen huairia namaʼda onʼmanaʼuy. g!Huakkaʼ jakyo huairitaj onʼtotiakdepo, —‍Oroʼen huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeritaj inomey judío huabokerek dakhueaʼda onʼmagkaʼpo EfHuakkaʼ huakupe onteʼti ehueʼdik meʼta̱e̱a̱pone muneʼyoen huairi onʼnopo̱e̱depo Pablotaj Silastaere onʼbataʼkuypo huakkaʼ jak eretnopoyo Roma huairite onʼbatohuaʼuy. be=Huakkaʼ huameʼnoe konigti ʼuttaʼda oʼmanikaʼnok nogok Pabloa oʼdiayatupo oʼhuakorudpo, —‍Jesucristo oʼpaknok muneʼyo̱yaʼ yako̱ro̱k, totoʼ, yonay. —‍Pabloa onaʼnok totoʼ o̱ʼo̱ro̱kuy. \d1Pablotaj oroʼeretaj boʼtahuaʼpo, —‍Inomey huabokerek Dios kuruderien huanabaʼ o̱ʼnepo onteʼti kurudyo̱ noeonhuahuikaʼdik moʼe̱ne onʼmanbatiaʼpak. —‍Muneʼyo̱a̱ ʼuttaʼda oʼmanaʼuyate. =csNogok kenteyo huakkaʼ jak kurute hua̱hue̱te enʼtionaʼpakikaʼyo oʼhuaʼpo muneʼyo̱taj oʼdejmey. Muneʼyo̱ nog aratbuten huanabaʼ o̱ʼu̱yate. Totoʼa muneʼyo̱taj oʼnopoʼto̱e̱ʼnok muneʼyo̱ huanopoada oʼnokotikaʼuy. Konig o̱ʼe̱a̱po muneʼyo̱a̱ eʼbatiaʼpaknayo muneʼyo̱ huairien hua̱ta̱to̱e̱ʼtaj aratbut huakupe onʼyokikaʼpo konig o̱ʼneapo eʼnopo̱e̱taʼ onʼpakpo huakupe onʼyokikaʼuy. ~f}};||%{^yyoxwvvuxtrr*rqkpnmlkkqjii+hhg'fedccVbla `|_^]\\P[ZZ>YXWV(UTS=QONML/KPJIIH_GGFSEdDCCLBAe@>>/==;<<;c:m98866}5443*2\100/D.-,+*)((L'n']#"M!?n)EH^ng0I9 x 48B 4~+Diostaj ijnigpe̱i̱kay. Diostaj oroʼen huapaneʼkudak onʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Diostaj huanigmanopoʼyareaʼ huaboda eʼmanmadikaʼ ijnigpe̱i̱kay. Kenpaʼti Diosenbaʼ Moisésa oʼmadoyaʼuyate kenpaʼti Diosen huamanbatiaʼpakeribaʼ yoknopo̱e̱po ijnigpe̱i̱kay. R} Huadakda ijkikaʼnok dakhueaʼ oʼkaʼ beʼapiʼ huaahueʼdik meʼnene. R| Diosen jakyaʼ hua̱i̱takeʼ jakyaʼ kenpaʼti nogya̱ʼ nogya̱ʼ eʼmaboyte beʼapiʼ huahuayhueʼ meʼnikameʼne. Huakkaʼ aratbuttaj dakhueʼ eʼbahuaaʼte beʼapiʼ tiahuayhueʼ meʼnikameʼne. {{ O̱ʼnada yamanaʼ. Jerusalényo̱ yo̱kye̱meʼnig doce días beʼtipokdene. Diostaj ʼuruaʼda akayaʼpo ijhuaʼmey. /zW Pablotaj yabatiaʼpakaʼ huairia baʼbaʼ o̱ʼnenok, —‍Kenda ijkikameʼnig durugteda ontaj ijbatiaʼpakapoy. Indaribayo aratbuttaj huairi i̱ʼunhuahuikaʼnok. nyU Nog judío huairi kenteda onʼmaepo, “Ayaʼda Tértulo oaʼnig buttida oaʼ.” Oʼnonaʼuy. lxQ“Pablo dakhueaʼ oʼkaʼ huaaʼeri Félixte yanhuatiʼ.” Lisiasa monameʼne. O̱ʼnadakon Pablotaj yabatiaʼpak. Keʼna dakhueaʼ oʼkaʼ buttida onʼbatiaʼpak iʼnopo̱a̱pone. —‍Kenpaʼ Tértuloa Félixtaj onaʼuy. [w/sorotataj huairi Lisias oʼkudonpo huiyokda o̱ʼe̱po bokayonpo boktohuameʼne. 3v_Diosen jakyo nog aratbuttada eʼbatokudtaʼ oʼpakpo, Diosen huamanmadikaʼ jaktaj dakhueaʼda konig ta̱hui̱ri̱gda eʼkataʼ oʼpakmeʼte. Konige̱po oroʼa Pablotaj oʼto̱e̱mey. Konig Moisésenbaʼ oʼikaʼnigda menpaʼ dakhueaʼ yakiketpiʼ eʼnopo̱e̱ʼtaʼ oʼpakpo oʼto̱e̱meʼnigʼa xuiPablo dakhueaʼ huakkaʼeri o̱ʼe̱. Nogbayo nogbayo oʼhuaʼepo judío aratbuttaj oʼbapoespakeaʼpo nogpaʼda oʼmanmadikikaʼnok nogded judíotaj oʼmaknopo̱e̱a̱ʼ. Kenpaʼti Jesús Nazareterien huaknopo̱e̱ʼeri huairi o̱ʼe̱. At}Sueʼda eʼbatiaʼpaktaʼ ijpaki. Dakaʼ mepe̱e̱tiʼ. tsaKenda ʼuruaʼda oroʼtaj oʼnigkikaʼne. Huadakda i̱ʼe̱ne, Félix huairi. Nogi̱tinada dakiti huairi. rPablotaj enʼtotiakdeʼte Pabloa dakhueaʼda oʼkikaʼ Tértuloa huaboaʼda Félixtaj oʼhuaaʼpo: —‍Oroʼomey dakaʼ oʼnoikay, meʼpukhueʼ o̱ʼe̱po oʼnoey. Huakkaʼda iʼnopo̱e̱po ʼuruaʼda iʼmanikaʼ. Ontaj gobierno huairi dakiti oʼay. q Ken cinco huameʼnoe eʼpokdeʼte sacerdote huairi Ananíasere huatoneʼ huairi kenpaʼti aratbuttaj huairitaj huamanigbatiaʼpakeri huadik Tértuloere Cesareayo oʼnokye̱po gobierno huairitaj onʼhuahuaʼuy. Pablo dakhueaʼda oʼkikaʼ eʼhuaaʼtaʼ onʼpakpo. gpG#Onaʼpo, —‍Onʼtiakdepo Judíoa ontaj dakhueaʼ enhuaaʼte ijmape̱e̱a̱poy. —‍Gobierno huairia Pablotaj onaʼuy. “Herodes huairien jakyo yanʼtohuaʼ. Ke̱yo̱ sorotataj kanʼto̱e̱ʼ.” Oʼmanaʼuyate.6oe"Berobaʼ huairia oʼtiahuaydepo, “¿Meya̱ʼ iʼsiʼpoe̱ʼpo iʼkerekuy?” Pablotaj onaʼuy. “Cilicia hua̱e̱ʼeri i̱jje̱y.” Pablo jenak huairia oʼpe̱e̱depo, n!Cesareayo oʼnokye̱depo gobierno huairitaj berobaʼ onʼyokatoʼpo kenpaʼti sorotataj huairitaj Pablotaj onʼyokuyate. m{ Emeʼte sorotataj huaʼite huahuaʼeri jakyo onʼkumeʼuyate. Sorotataj caballote huahuaʼeri Pabloere onʼhuaʼuyate. lKen sorotataj onʼnigpe̱e̱po Pablotaj onʼto̱e̱po sikyo onʼtohuaʼbeduyate. Sikyo Antípatrisyo oʼnokye̱ʼuyate. MkPablotaj monʼarak. Judío aratbuta o̱daʼ huaboaʼda ijmatipe̱e̱po ontaj ijnigtaʼmonay. Kenpaʼti Pablo dakhueaʼ oʼkaʼ. Judío huairi kanʼhuaaʼeʼpo nogok onte ijmataʼmonaʼapoy katepiʼ Pabloa dakhueaʼ oʼkaʼ ontaj huaaʼdik ya̱ʼneapet. Kenpaʼda ijjay.” Berobaʼte sorotataj huairia oʼnigmadoyaʼuyate. pjYJudío aratbuten berobaʼ eʼmanaʼtaj Pabloa dakhueaʼda oʼkaʼ onʼhuaameʼ. Oroʼen gobierno berobaʼ eʼmanaʼtaj dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼe̱nok arakhueʼdik o̱ʼne. Kenpaʼti huabakuda̱ʼ jakyopiʼ kuda̱hueʼdik o̱ʼe̱. i5¿Kate Pabloa oʼkaʼ? ¿Kateaʼti yanʼhuaapet? eʼnopo̱e̱ʼtaʼ ijpakpo sacerdote huairitaj judío huatoneʼ huairi e̱gkupopakyo ijtohuaʼmey. 3h_Judío aratbut in huabokerektaj onʼtaʼkoypo aʼarakyaʼpo. Roma hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱ huaboaʼda ijnopo̱e̱depo doʼhued sorotataere ijbahuahuaʼpo ijbaktiparatmey. }gs“Judea Gobierno huairi Félix huadakda i̱ʼe̱ne. Saludos oʼhuaaʼne. Do Claudio Lisias oʼnigmadoyaʼne. DfSorotataere oʼnigtaʼmonaʼpo berobaʼ oʼnigmadoyaʼpo, Ken huabo eʼhuadeʼte sorotataj huairi bottaʼ capitántaj oʼmanokoypo. Eʼtiakdeʼte, “Bisik nuevete Cesarea huakkaʼ jakyo aʼhuayaʼpo doscientos sorotataj yanʼkupopak. Kenpaʼti setenta sorotataj caballote huahuaʼ yanʼkupopak kenpaʼti doscientos sorotataj huabarak sirohuiʼdakbet yanʼkupopak. mcS“Doʼtaj kenda huaboda onaʼnig beʼtapiʼ manahueʼ ya̱e̱ʼ. Kenigda yahuatiʼ.” Sorotataj huairia Pabloen huatoaʼyotaj onaʼuyate. Gobierno huairi Félixte Cesareayo sorotataj huairia Pablotaj oʼtaʼmonaʼuyate. 5bcKenomeytaj manigpe̱e̱hueʼ ya̱e̱ʼ. Cuarenta eʼpok huabokereka oʼnokmaire̱gi̱re̱ga̱po Pablotaj aʼarakyaʼpo onʼnige̱a̱po “Pablotaj arakhued oroʼ eʼbapeʼnayo Diosa oroʼtaj dakhueaʼda o̱gkaʼdik moʼe̱ne.” Ayaʼada kenpaʼ o̱dameʼte. Kenpaʼti oyeddapiʼ emeʼtepiʼ ijtaʼmonaʼapoy o̱ʼna eaʼte onʼpe̱e̱po e̱kpo̱e̱ʼ moʼnige̱a̱pone. —‍Pabloen huatoaʼyoa sorotataj huairitaj onaʼnok. faE—‍Judío aratbuta konigyoʼ onʼpakpo, “Emeʼte judío sacerdote huairitaj judío huatoneʼ huairieretaj Pablotaj monigtotiak. Nogi̱ti dakaʼda Pablotaj eʼpe̱e̱taʼ oʼpaki.” Namaʼda ontaj monaʼapone. 1`[Sorotataj huairia huabotaj oʼtaʼkoyonpo sueʼda adyon oʼtohuaʼdepo, —‍¿Kateaʼ doʼtaj eʼbatiaʼpaktaʼ iʼpak? —‍Pabloen huatoaʼyotaj onaʼuyate. X_)Sorotataj capitána Pabloen huatoaʼyotaj sorotataj huairite oʼtohuaʼdepo, —‍In huabo ontaj kaʼbatiaʼpakeʼpo sorotataj huairitaj yatohuaʼ. Pabloa menaʼne. —‍Sorotataj capitána onaʼuy. E^Pablo kenda oʼpe̱e̱po sorotataj Capitántaj onaʼpo: —‍In huabotaj sorotataj huairite yatohuaʼ. Huairitaj eʼbatiaʼpaktaʼ oʼpak. —‍Pabloa sorotataj capitántaj onaʼuyate. ]7Pablotaj onʼarakapo judío huabokereka kenda Pabloen huatoaʼyo oʼmape̱e̱po Pablotaj aʼbatiaʼpakyaʼpo sorotataen jakyo oʼhuahuaʼuyate. `\9Sorotataj huairite yanʼmataʼmonaʼ. Pablotaj nogi̱ti eʼpe̱e̱taʼ oʼpaki. Emeʼte oroʼtaj monigtotiak. Namaʼda yanatiʼ. Oroʼnayo dagte enʼtotiakte i̱yo̱ tiakhued dagtaʼ aʼarakyaʼpo oʼnige̱ʼapoy. [[/Sacerdote huairitaj judío huatoneʼ huairitere onʼbahuahuaʼpo onʼmanaʼpo: —‍Pablotaj arakhued oroʼ eʼbapudhuaʼnayo oroʼtaj Diosa dakhueaʼda o̱gkaʼdik moʼe̱ne, oroʼ ayaʼada kenpaʼ oaʼmey. cZ? Ken konig Pablotaj oʼarakapoy nogi̱ti cuarenta eʼpok huabokereka onʼbatiaʼpakuyate. `Y9 Emeʼte sueʼada judío aratbuta “Pablotaj monʼarak.” Ayaʼada onʼnopo̱e̱po o̱daʼpo: —‍Pablotaj arakhued oroʼ bapehueʼdik o̱ʼe̱a̱pone kenpaʼti mayhueʼdikda o̱ʼe̱a̱pone. Eʼpeʼnayo eʼmaiʼnayo oroʼ dakhueʼda maeʼdik o̱ʼe̱a̱pone. Nogpaʼdakon adhueʼdik o̱ʼe̱ne. —‍Ayaʼada onpayoʼ o̱daʼuyate. iXK Emeʼte esikdeʼte Pablotaj Jesús Huairi oʼtibopo, —‍Teyda ya̱i̱kaʼpo meʼpukhueʼ ya̱i̱kaʼ. I̱yo̱ Jerusalényo̱ doʼtaj ʼuruaʼda iʼmanbatiaʼpakmeʼne huakkaʼ jak Romayakon konigti manbatiaʼpakdik i̱ʼe̱a̱pone. —‍Jesús Huairia Pablotaj onaʼuyate. Pablotaj monʼarak. Sueʼada judíoa huayahuaya onʼbatiaʼpakuyate. W  Huiyokaʼda huayahuaya onʼmaboynok Pablotaj dakhueʼda yanogkaʼapet sorotataj huairia oʼnoponpo diga̱ʼda oʼtomeʼpukpo, “Judío huairi nopoyo yanhuaʼ. Pablotaj yanʼto̱ro̱kpo sorotataen jakyo yanʼtohuaʼ.” Sorotatataj oʼmataʼmonaʼuy. ~Vu Kenaʼpo huayahuaya ʼuttaʼda onʼmaboydepo sueʼda Apagbaʼ eʼmanaʼ huamanmadikaʼeri fariseo huaknopo̱e̱ʼeria onʼmanaʼpo: —‍In huabokerek dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Kentaj noki̱re̱ga̱piʼ yaʼbatiaʼpakuyetpiʼ kentaj Diosen huataʼmoneria yaʼbatiaʼpakuyetpiʼ. Diostaj dakhueaʼ o̱gkahueʼ moʼne. —‍Fariseo huaknopo̱e̱ʼeria onʼmanaʼuy. U Aratbut onʼbueydepo onaʼti noyhuadhueʼ o̱ʼneapo kenpaʼti Diosen huataʼmoneri ehueʼ o̱ʼne kenpaʼti noki̱re̱gpiʼ ehueʼ o̱ʼe̱. Kenda saduceo aratbut o̱daʼikaʼ. Aratbut onʼbueydepo onaʼti onʼnoyhuada̱po, Diosen huataʼmoneri o̱ʼne, kenpaʼti noki̱re̱g o̱ʼe̱. Kenda fariseomeynayo o̱daʼikaʼ. Sueʼda huakkaʼ judío huairitoneʼ saduceo o̱ʼnuy. Nogomey sueʼda huakkaʼ judío huairitoneʼ fariseo o̱ʼnuy. Pablo kenda oʼnopondepo ʼuttaʼda oʼmanaʼpo: —‍Fariseo i̱jje̱y. Doʼhued huabetkudakente fariseo o̱ʼne. Aratbut onʼbueyikaʼnig onaʼti onʼnoyhuada̱po yoknopo̱i̱kaʼnok i̱yo̱da opud huairia onʼtotiakne, doʼhued egomey. —‍Pabloa oʼmanaʼuy. Kenda eadeʼte fariseo noyhuaddik o̱ʼne o̱daʼnok saduceoata noyhuadhueʼdik o̱ʼne o̱daʼnok huayahuaya onʼmaboyʼuy. Kenomeya̱ huayahuaya kenda eʼmanpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnuy. TZS-—‍Keʼna Sacerdote Huairi o̱ʼe̱ nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱po ijjay, egomey. Apagbaʼte oaʼpo, “Opuden huairitaj dakhueaʼ ahueʼdik moʼe̱ne.” Apagbaʼa kenpaʼ oaʼ. —‍Pabloa oʼmanaʼuy. R—‍Kenpaʼ Diosen Sacerdote Huairitaj dakhueaʼ inaʼ. —‍Kente meyo̱hueʼda huaboeria Pablotaj oʼnonaʼnok. $QA—‍Diosa ontaj oʼbogbasapo. On namaʼda huanopo̱e̱ʼeri i̱ʼe̱po konig Moisésenbaʼte oʼuyatenig doʼtaj pe̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. Onʼnayo konig Moisésenbaʼ oʼmanaʼikaʼnig kenda nigpe̱e̱hueʼada doʼtaj yanʼbogbas namaʼda iʼmanaʼne. —‍Pabloa onaʼnok. "P=Pablo kenda eaʼte, “Huakittataʼ yanʼbogbas.” Sacerdote Huairia Ananíasa oʼmanaʼuy. Pablotaj meyo̱hueʼda huataʼboeritaj eʼmanaʼtada, dO CKen sacerdote huairitaj kenpaʼti judío huatoneʼ huairitaj Pabloa oʼbatiahuaypo oʼmanaʼpo: —‍Huadakda ijkikaʼmey oyda kenpaʼti. Diostaj huadakda i̱jje̱po durugnopoʼda i̱ji̱kay. —‍Pabloa oʼmanaʼuy. NNEmeʼte kate Pabloa yakameʼte judío huairia kenda kanʼhuaeʼpo sorotataj huairia eʼnopo̱e̱ʼtaʼ oʼpakpo Pabloen sirobij eʼtinukuʼ oʼkujpo kenpaʼti judío sacerdote huairitaj kenpaʼti judío huairitoneʼtaj ka̱gkupopakeʼ oʼbahuaaʼpo. Ken onʼkupopakdepo kenomey e̱gkupopakyo Pablotaj oʼtohuaʼuy.sM_Kenomeya̱ Pablotaj onʼbitbitaynig oʼnokbahuaʼuy. Kenpaʼti huairia Pablo Romayo hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱ oʼnopo̱e̱depo oʼmeʼpukpo okhuaʼuy. Judío Sacerdote Huairitaj kenpaʼti judío huairitoneʼtaj Pabloa oʼmanaʼuy. 2L]—‍Romayo hua̱e̱ʼeri a̱ʼe̱ya̱ʼpo huakkaʼ huakupe ijbayokuy. —‍Huairia onaʼnok, —‍Roma huadariyo donayo ijsiʼpoe̱ʼuy. —‍Pabloa onaʼuy. 7KgHuairi Pablotaj oʼhuatiakonpo, onaʼpo, —‍¿Buttida Roma huadariyo hua̱e̱ʼeri i̱ʼe̱? —‍Sorotataj huairia onaʼnok, —‍E̱e̱ʼ. —‍Pabloa onaʼuy. @JyKenda enadeʼte capitán sorotataj huairitaj oʼhuaʼpo onatoʼpo: —‍Keyoj, kateaʼ iʼmanaʼ. In huabokerek Roma huadariyo hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱. —‍Capitána onaʼuy. pIYAʼbitbityaʼpo enʼtinukuʼete, —‍Roma hua̱e̱ʼeritaj huairia Roma gobiernoen aratbuttaj pe̱e̱hued e̱ʼe̱a̱da mabitbithueʼdik o̱ʼe̱. Roma huadariyo hua̱e̱ʼeri i̱jje̱y do. —‍Ken capitántaj Pabloa onaʼuy. RH“Sorotataen jakyo yanʼkuda̱ʼ,” kenpaʼti “menaʼpo judío aratbut kentaj ʼuttaʼda onʼbasagkiaʼenok kenda eʼnopo̱e̱ʼtaʼ ijpaki Pablotaj yanʼbitbit.” Sorotataj huairia oʼmanaʼuy. GBatikhueʼ onʼbasagkiaʼudhuaʼpo kenpaʼti onʼhuadiaypo yudtaj oʼnokhuinhuinpo soroko̱gʼ kurudyo̱ o̱ʼneneʼpo JF Kenda eaʼte judío aratbuta Pablotaj onʼpe̱e̱nigʼa huaboaʼda ʼuttaʼda onʼbasagkiaʼuy. —‍In huabokerek kabueyeʼ. Noikahueʼdik ka̱e̱ʼ. —‍ʼUttaʼda onʼbasagkiaʼuy. UE#“Judío ehueʼtaj nog aratbutte oʼtaʼmonaʼapone. Yahuatiʼ.” Jesús Huairia menaʼuyne. —‍Kenda Pabloa huakkaʼ judío e̱gkupopakte oʼmanaʼuy. Pablotaj sorotataj huairia oʼmekto̱e̱ʼuy. iDKO̱ʼnen huamanbatiaʼpakeri Esteban kenokaʼ enʼarakte do kenteda ijbopo Estebantaj huaarakeri huadakda o̱gkaʼ ijnopo̱e̱ʼuy kenpaʼti huaarakerien yudtaj ijmata̱to̱e̱po i̱jje̱ʼuy.” Jesús Huairitaj yonaʼuy. PC“Ayaʼda huaknopo̱e̱ʼerien hua̱i̱takeʼ jakyo ijbahuahuaʼuy. O̱ʼnen huaknopo̱e̱ʼeritaj huabakuda̱ʼ jakyo ijbatohuaʼpo, ijmabitbitdepo ijbakuda̱ʼuy. In aratbut kenda onʼnopo̱e̱. 5BcHuairitaj ijtiahuayʼuy. Menameʼne: “Jerusalénya̱ʼ i̱dada yabakhuaʼ kenda doʼtaj iʼmanbatiaʼpaknig i̱yo̱ aratbut eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼda moʼe̱a̱pone.” mASKen, Jerusalényo̱ ijkumejdepo Diosen jakyo ijtionaʼpakpo konig eʼyorokpaʼ ijtiahuayʼuy. %@C¿Oy menaʼpo ijhueʼda iʼhuad? Yaboʼ. Bautiza yakaʼ. Jesucristotaj yaknopo̱e̱po eʼtionaʼpakte Diosa o̱ʼnen dakhueaʼ eʼkaʼtaj menopoʼtihuekeʼapone. Bekkahueaʼapone,” Ananíasa menaʼuyne. Konig nog aratbutyoda doʼtaj Diosa meʼtaʼmonaʼuy. Pabloa oʼbatiaʼpakuy. ?1Nogbayaʼ nogbayaʼ ayaʼda iʼtiahuaymetnig ayaʼda iʼpe̱e̱metnig iʼbatiaʼpakonhuahuikaʼapo, Jesucristoen iʼmanbatiaʼpakonhuahuikaʼapo. >Kenpaʼ menaʼpo: “Oroʼen Apag Dios aʼnennada ontaj bektieʼeaʼuy. Konig Apag Diosa oʼpaknig kaknopo̱e̱ʼpo, Cristo kenpaʼda huadak huakikaʼeritaj on beʼtiahuayʼepo kenpaʼti Jesús Huairitaj huaʼada meʼpe̱e̱ʼpo Diosa oktieʼeaʼuyate. (=I Ananías doʼtaj behuatiakuyate. “Huaboaʼda onaʼti tiahuaydik yaeʼ.” Menaʼuyne. Kenpaʼ enaʼte onaʼti huadakda ijtiahuayʼuy. Kentaj ijtiahuayʼuy. r<] Ken Damascoyo nogbokerektida o̱ʼe̱po huadik Ananías o̱ʼu̱y. Keʼna Apagbaʼ Moisés eʼmadoyaʼbaʼ dakaʼda oʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Ayaʼda judío Damasco hua̱e̱ʼeria Ananías huadakda o̱ʼe̱ onʼhuaaʼikaʼuyate. ;/ Huaboroʼ huakjeya bekpohuiukanʼuynok. Kenomey doere onʼhuaʼuynigʼa doʼtaj menʼtaʼkoypo menʼtohuaʼuyne. Ken Damascoyo menʼtokye̱ʼuy. 6:e “¿Kate kaʼdik i̱jje̱y, Huairi?” Yonaʼuy. “Yaboʼ, Damascoyo yahuaʼ. Ke̱ya̱ʼ kenda kaʼdik i̱ʼe̱a̱ponig noga̱ monaʼapone.” Jesús Huairia menaʼuyne. |9q Kenomey doere onʼhuaʼuynigʼa huakjey onʼtiahuaypo onʼmeʼpukonpo Jesústaj ʼuruda pe̱e̱hueʼ o̱ʼneʼuy. 8“¿Beʼa i̱ʼe̱, Huairi?” Yonaʼuy. “Jesús Nazareteri i̱jje̱y. Kentaj diga̱ʼ i̱gkaʼne.” Jesús Huairia menaʼuyne. _77sorokte i̱jhue̱konʼuy. “¿Menaʼpo diga̱ʼ megkaʼne, Saulo?” Ijpe̱e̱ʼuy. #6?Ken dagte ijhuaʼpo Damasco huakkaʼ jakyo meyo̱hueʼda e̱ʼe̱deʼte tokhuad eʼhuadte i̱dada kurudya̱ʼ huakjeytoneʼ doʼtaj beʼtitaʼtenok q5[Sacerdote huairi kenpaʼti ayaʼada huatoneʼ huairi huakupopakeria doʼtaj mentiahuayikaʼuyne konigti onbatiaʼpakdik moʼe̱ne. Kenpaʼti Damasco huakkaʼ jakyo judío huamaʼbuytaj kanʼbatotiakeʼpo menʼnigmadoyaʼuy. Ken berobaʼ doʼtaj menʼyokuyne. Kenda ijtohuaʼuy. A̱yo̱ Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj aʼbaukyaʼpo ijhuaʼuy. Jerusalényo̱ aʼbatotiakyaʼpo kanʼmabitbiteʼpo kanʼbakudeʼpo ijhuaʼuy. Konig Jesús Huairitaj ijnopoʼkoreaʼuy, Pabloa oʼbatiaʼpakuy. 4%Aʼnen Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj ijbaukikamey. Eʼbaraktaʼ ijpakpo, ijbaepo ijbakudikamey. Huabokerektaj ettoneʼtabetaʼ ijkikaʼuy. f3E—‍Judío aratbut i̱jje̱y. Cilicia huadaribayo Tarso huakkaʼ jakyo ijsiʼpoe̱ʼuy. I̱yo̱ Jerusalényo̱ ijkerekuy. Huamanmadikaʼeri Gamaliela meʼnonmadikaʼonhuaʼikaʼuyne. Ayaʼda adhueaʼpaneʼen eʼmanaʼ o̱gkikaʼnok dakaʼda yoknopo̱i̱kaʼuy. Kenpaʼti Diosen eʼkataʼ ijjeretpakpo ijkikaʼuy konig opud oy boʼkikaʼnig. z2mhebreo huaʼa kenomeyen huaʼate Pabloa oʼmanaʼnok aratbut onʼpe̱e̱depo nogi̱tinada soataʼda o̱ʼnenok, 1 —‍Kenda ijkadhuahuikamey oʼnontiaʼpakapone. Dakaʼ menʼpe̱e̱ʼ, egomey pogomey. —‍Pabloa huaboaʼda oʼmanaʼdenok K0(“Manaʼdik i̱ʼe̱ne.” Sorotataj huairia onaʼnok Pablo huabehuikte oʼbopo, oʼmanigbaʼtepo. Ken soataʼ e̱ʼneʼte enʼbatikdeʼte kenomeyen huaʼa hebreo huaʼa oʼmanaʼpo:8/i'—‍Do judío aratbut i̱jje̱y. Cilicia huadaribayaʼ huaboroʼmon Tarso huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeri i̱jje̱y. Aratbuttaj eʼmanaʼtaʼ ijpaki. —‍Pabloa onaʼuy. k.O&Aʼnenda Egiptoyo hua̱e̱ʼeri huabokerek Roma huairitaj e̱ʼentaʼ oʼpakpo kente aratbut ehueʼ e̱ʼi̱kaʼyo cuatro mil huabarakeri oʼbatohuaʼuyate. ¿Keʼna ehueʼ i̱ʼe̱? —‍Sorotataj huairia Pablotaj onaʼuy. >-u%Huakpayo huakuda̱ʼdikte e̱e̱ʼte huairitaj Pabloa onaʼpo: “¿Menpaʼ onʼere batiaʼpakdik i̱jje̱?” Pabloa onaʼuy. —‍¿Griegoen huaʼate menpaʼ iʼnopo̱e̱? ,'$Kenpaʼti —‍Yanarak keʼna kabueyeʼ. —‍Huakkaʼada taʼpoyen oʼdadyakuy. Huakkaʼ aratbuttaj Pabloa huataʼ oʼmantiaʼpakʼuyate. ++O#Sorotataen jak huabehuikyo e̱ʼe̱deʼte aratbuta Pablotaj dakhueaʼda e̱gkataʼ onʼpaknok sorotataj Pablotaj kutayo huabagkutopeʼte baktohuaʼdik o̱ʼnuy. 5*c"Huairitaj pe̱e̱hueʼada huakkaʼda nogda nogda huadik onʼmanaʼpo huairia nopo̱gkahueʼ o̱ʼe̱po kenigda oʼmanaʼuy. “Oroʼen jakyo yanʼtohuaʼ.” Oʼmanaʼuy. X))!Sorotataj huairia Pablotaj ibodteda oʼhuatiakdepo oʼto̱e̱a̱toʼpo, “Bottaʼ sirobia yanʼtinukuʼ,” oʼmanaʼpo, Kentaʼ oʼmanaʼpo: “¿Beʼa ya̱ʼe̱?” “¿Kate yakaʼ?” oʼmanaʼnigʼa. A({ i̱dada sorotataj sorotataj huairiere o̱gkupopakonpo aratbut e̱gkupopakyo onʼbaketonyakuy. Aratbuta huairitaj sorotatatere onʼbatiahuaydepo Pablotaj eʼtuktukada onʼbatikonʼuy. 'Kenokaʼ Pablotaj eʼaraktaʼ onʼpakpo, ayaʼda jak hua̱e̱ʼeri ʼuttaʼda onʼmaboyaʼ. Kenda Roma sorotataj huairi oʼmatipeundepo, [&/Ayaʼda Jerusalén jak hua̱e̱ʼeri onʼpe̱e̱depo, onʼdiayonpo, onʼhuaketonyakpo onʼkupopakpo. Pablotaj onʼto̱e̱po Diosen jak kurute onʼto̱ro̱konpo. Diosen huamanmadikaʼ jak i̱dada oʼnokhuikuy. M%Jerusalényo̱ ʼikken Pablo Trófimoere judíoa onʼtiahuaymeʼte. Diosen jakyo Pablo Trófimo Efeso hua̱e̱ʼeritaj oʼtokudtaj judíomey namaʼda onʼnopo̱e̱po namaʼda onʼhuaaʼuynigʼa. O$—‍Boʼtihuapok Israel huabokerek. In huabokerek nogbayo nogbayo oʼhuaeʼikaʼpo, oroen eʼmanmadikaʼ dakhueʼda o̱ʼe̱ oʼmanmadikikaʼpo, Moisésenbaʼtaj pe̱e̱hueʼdik yanikaʼ oʼmanmadikikaʼ, kenpaʼti in Diosen jaktaj dakhueaʼda oʼhuaaʼpo kenpaʼti nog aratbuttada Diosen jakyo oʼbakuda̱ʼnok Diostaj ta̱hui̱ri̱ga̱ʼda o̱gkikaʼpo. —‍Nogbayo judío huabokereka ʼuttaʼda onʼmanaʼuyate. Namaʼda onʼmanaʼuynigʼa. #Ken siete huameʼnoe huapokdikte e̱e̱ʼte sueʼda judío aratbut Asia huadaribayaʼ Diosen jakyo Pablotaj onʼtiahuaydepo huakkaʼda aratbut e̱gkupopakte Pablotaj dakhueaʼ onʼbatiaʼpakdenok Pablotaj onʼepo. Onʼto̱e̱ʼuy. ʼUttaʼda onʼmanaʼpo: 3"_Ken Pabloa bottaʼ bottaʼ huabokerektaj oʼbatohuaʼpo emeʼte kenomeyere onokteyoʼ Diostaj ʼuruʼdikyoʼ o̱gkaʼuyate. Siete huameʼnoe nige̱ʼdik o̱ʼnepo kenokaʼ Diostaj ovejapiʼ vacapiʼ oʼnigarakapet kenda sacerdotetaj aʼnaʼyaʼpo Diosen huamanmadikaʼ jakyo onʼkudonmeʼte. !1Kenpaʼti nog aratbut huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmanigmadoyaʼuy. Kenda kaʼdik e̱ʼhua̱e̱ʼ oʼmanigmadoyaʼuy oroa. Konig judíomey o̱gkikaʼnigtaj kikahueʼdik e̱e̱ʼtada ken huaen dios eʼketkaʼtaj eʼyokdeʼ bapehueʼdik yanikaʼ. Kenpaʼti mimipiʼ bapehueʼdik yanikaʼ. Kenpaʼti eʼhuerenpitidukuʼte eʼbuey bapehueʼ yanikaʼ. Kenpaʼti nogen hua̱to̱e̱ʼtaj bakdejhueʼdik yanikaʼ. Kenyoʼda oʼmanigmadoyaʼuy. —‍Jacoboomeya̱ Pablotaj oʼnonaʼuy. Diosen huamanmadikaʼ jakyaʼ Pablotaj onʼto̱ro̱kuy. ( IYanʼbatohuatiʼ. Kenomeyere Diosen jakte konig Moisésa oʼmanaʼuyatenigda Diostaj yanʼbayoktiʼ. Kenomeytaj oveja ʼuhua kaʼdeʼpo huakupe yabayoktiʼ. Oveja ʼuhua Diostaj eʼbatiarakadeʼte kuse̱renaʼda kupieʼdik moʼmaeapet. Kenda ekaʼnayo judío aratbut huaknopo̱e̱ʼeri opudtaj boʼtiahuaypo noga̱ namaʼda onʼhuaaʼmeʼte onʼnopo̱a̱po kenpaʼti Moisésenbaʼ oʼkikaʼ, onʼnopo̱a̱po, ken. *MKonig ya̱gʼkatiʼ oʼnonapone: Oroʼen bottaʼ bottaʼ huabokerek moʼe̱ne. Ken konig oʼkaʼapoy buttida Diostaj oʼnonameʼtenigda. Kenda kaʼdik o̱ʼne. ¿Konige̱po oroʼ kate kaʼdik o̱ʼe̱? Kenomey judío huaknopo̱e̱ʼeri Pablo oʼtiakde onʼpe̱e̱depo kupopakdik o̱ʼneapo. ^5Judío aratbuttaj nog aratbutenbayaʼ namaʼda Pabloa oʼmanmadikikaʼ. Kenda Moisésa oʼmanaʼuyate kahueʼdik o̱ʼne. Kenpaʼti huabokereksiʼpo huasiʼdak oktegi̱kahueʼdik o̱ʼne. Kenpaʼti konig judío aratbut o̱gkikaʼuyatenig kikahueʼdik o̱ʼne. Kenda iʼmanmadikikaʼnig ontaj judío huaknopo̱e̱ʼeria moʼtipe̱e̱meʼte. 5Kenda onʼpe̱e̱depo, huadakda o̱ʼe̱ Dios, ʼuruaʼda oʼkadhuahuameʼte Diosa, onʼbatiaʼpakdepo, Pablotaj oʼnonaʼpo: —‍Huadakda huamaʼbuy. Huakkaʼnada miles judío huaknopo̱e̱ʼeri i̱yo̱da e̱ʼe̱a̱da Moisésenkon ayaʼada nigpe̱i̱kaʼdik o̱daʼikaʼ. xi“Ijtiaki,” Pabloa oʼmanatoʼdepo, Diosa dakaʼ beʼtihuapoknok Jesúsen huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpaknok huakkaʼnada nog aratbut huaboaʼda onʼnopoʼkoreaʼpo Jesús Huairitaj oʼnoknopo̱e̱meʼ. Kenda Pabloa oʼmanbatiaʼpakuy. Jacobotaj aʼtaʼhuadyaʼpo emeʼte oroʼere Pablo oʼhuaʼuy. Jacoboere ayaʼda Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeri huairitoneʼ onʼmauy. xiJerusalényo̱ eʼtiakdeʼte Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuya durugteda boʼeduyne oroʼtaj. 2]Sueʼada Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeria Jerusalényo̱ boʼtahuaʼuy. Mnasónere oʼhuaʼpo keʼna Chipreyo hua̱e̱ʼeri o̱ʼu̱y. Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri o̱ʼi̱kaʼuyate. Mnasónen jakyo Jerusalényo̱ boʼtohuaʼuyne. Ke̱yo̱da o̱ʼi̱kaʼuy. Pablo Jacobotaj onʼtaʼhuade̱ʼuyate. ^5Ken katepiʼ e̱ʼta̱e̱ʼ kutamayo oʼbahueʼudpo Jerusalényo̱ oʼhuaʼuy. Pablo oroʼtaj nigpe̱e̱hueʼ moʼe̱nok, —‍Kate Jesús Huairia eʼkataʼ oʼpak megkeʼ. —‍Onaʼdepo okbatikonʼuy oroʼ. ) Pablonayo monaʼpo, —‍¿Menaʼpo dotaʼ moʼbahuik? ¿Menaʼpo paiʼda onʼnopoʼe̱a̱ʼ? Doʼtaj kuda̱ʼdik meʼnene kenpaʼti Jerusalén huakkaʼ jakyo Jesús Huairien huaʼa ijmanbatiaʼpakikaʼnok bueydik i̱jje̱po bueydik i̱jje̱y. —‍Pabloa monaʼuyne. %C Kenda oʼpe̱e̱depo oroʼ kenpaʼti Cesarea huaknopo̱e̱ʼeria Pablotaj onaʼpo, “Jerusalényo̱ huahueʼ ya̱e̱ʼ.” Diga̱ʼda onaʼuynigʼa. K Oroʼtaj aʼtaʼhuadyaʼpo oʼtiakuy. Agabo makaʼbij Pablotada jokbijjeatoʼpo huataʼ oʼitinukupo kenpaʼti oʼbaʼtinukupo oʼbatiaʼpakpo, —‍Jerusalényo̱ judío huairia Pablotaj in konig oʼnogkaʼapo. Kenpaʼti Roma aratbuttaj onʼbayokapo. Diosen Noki̱re̱ga̱ menameʼne. —‍Agaboa oroʼtaj monaʼuyne. } Huakkaʼ huameʼnoe e̱ʼe̱deʼte Diosenbaʼ huamanbatiaʼpakeri Judeabayaʼ o̱kye̱ʼuy. Keʼnendik Agabo o̱ʼu̱y. 9 Felipeen bottaʼ bottaʼ hua̱yo̱bu oʼta̱u̱y. To̱e̱pakhuedyoʼ oʼta̱u̱yate. Kenomeytaj Diosa oʼmanopo̱e̱a̱ʼnok kenda onʼmanikaʼuyate. H Emeʼte Pablo oroʼere oʼhuaʼuy. Cesarea huakkaʼ jakyo o̱kye̱ʼuy. Cesareayo Felipeen jakyo oʼhuaʼuy. Felipe Jesúsen huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakikaʼpo nogya̱ʼ nogya̱ʼ oʼmanbatiaʼpakikaʼuyate. Aʼnenda sieteʼa huabatihuapokikaʼ onʼbaktieʼeaʼuy. Keʼna nogtida o̱ʼu̱y. Kenere o̱ʼeonhuaʼuy. fEKen huakkaʼ jak Tiroyaʼ oʼbakhuaʼuy. E̱ʼpo̱gyo̱ kusiʼpetoneʼyo oʼhuaʼuy. Tolemaida huakkaʼ jakyo oʼbetuy. Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼbahuahuaypo nogmeʼnoetida kenomeyere oʼmata̱ʼe̱ahuaduy. /“Yanhuatiʼ,” eʼmabajbajte monaʼuyne. “Yanʼmaetiʼ,” oʼmanaʼdepo kusiʼpetoneʼyo oʼkuduy. Kenomey keʼnen jakyo onʼbahuaʼuyate. h IKen siete huameʼnoe o̱ʼe̱depo aʼhuayaʼpo o̱ʼo̱ro̱kʼuy. Huakkaʼ jak kurute ayaʼada Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeri ettoneʼere huasiʼpoere boʼtaʼtiakuyne. Kuhuadte huikudate oʼbahuadpo Diostaj oʼtionaʼpakuy.  'Tiro huakkaʼ jakyo Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼbahuahuaydepo kenomeyere siete huameʼnoe o̱ʼunhuaʼuy. Diosen Noki̱re̱ga̱ huaknopo̱e̱ʼeritaj kenda oʼmanopo̱e̱a̱ʼnok “Jerusalényo̱ huahueʼdik ya̱e̱ʼ, Pablo.” Huaknopo̱e̱ʼeria oʼnonaʼuy. = sEʼhuaʼte hua̱gkutaʼmej Chipre oʼtiahuayʼpo opetopen oʼhuaʼpo Siria huadariyo oʼhuaʼuy. Tiro huakkaʼ jakyo katepiʼ oʼbatatohuaʼpo batabakotandik o̱ʼe̱po oʼbetuy. g GPátara nog kusiʼpetoneʼ Fenicia huadaribayo huahuaʼ oʼhuahuayʼuy. Oʼkudpo oʼhuaʼuy. [  1Huamaʼbuytaj oʼbakhuaʼdepo kusiʼpetoneʼyo oʼkuduy. Cos hua̱gkutaʼmejyo meyo̱piʼ bethueʼda butukda oʼhuaʼuy. Emeʼte huakkaʼ jak Rodasyo oʼhuaʼuy. Ke̱ya̱ʼ huakkaʼ jakyo Pátarayo oʼhuaʼuy. 9&“Onteʼti doʼtaj tiahuayhueʼ o̱ʼneapone,” Pabloa oʼmanaʼdenok suhueʼnanada onʼmaeʼuyate. Kenokaʼ kusiʼpetoneʼte onʼtahuaʼuyate.~u%Pablotaj ayaʼada onʼtaʼbahuikpo onʼdokoʼepo kenpaʼti konig kenomey o̱gkikaʼuynig konigti onʼbuyukeʼuyate. }s$Kenda oaʼdepo Pabloa huikudate onʼbahuadpo ayaʼda Efeso huanigpe̱i̱kaʼeri huairiere oʼtionaʼpakuyate. J #Kenda ijbaikaʼpo paiʼda aratbuttaj ijbayokikamey opud konigti yanʼbaapo paiʼda eʼnahue̱ʼtaj yanʼbayokikatiʼ. “Katetehueʼ huabayokeria durugnanada o̱ʼnikaʼ. Eyokte huabaeʼerinayo sueʼda durugda o̱ʼne.” Kenda Jesús Huairia oaʼuyate. —‍Pabloa Efeso huanigpe̱i̱kaʼeri huairitaj oʼmanaʼuyate. uc"Doʼtehuapaʼ kenpaʼti doere huamanmadikaʼeritehuapaʼ ijbaikamey. Opuda̱ kenda dakaʼ moʼnopo̱e̱ne. uc!Aʼnenda opudere i̱jjunhuahuikaʼuy. Doʼtehuapaʼ opuden huakupe opuden yudtapiʼ pakhueʼ i̱ji̱kamey. Z- Ken, opudtehuapaʼ Diosa dakaʼ kabatiokikeʼpo Diosen diʼda huaʼa kamanopoʼto̱e̱ʼpo ken huaʼataj moʼnigpe̱i̱kaʼpo teyda moknopo̱e̱po, Diosen huanigpe̱i̱kaʼeriere moʼnoeonhuahuikaʼapo.  Namaʼda huamanmadikaʼeritaj keyoj, ijjay. Bapaʼ huabayok huameʼnoe kenpaʼti sikyo batikhueʼda opudtehuapaʼ Diostaj yonhuikpo Jesúsen huadak huaʼa onʼmaboroayonhuahuikaʼne. Ayaʼtada opudtaj oʼnonmadikikameʼne. Kenda okkahuehueʼ yanikatiʼ. 7gSueʼda huanigpe̱i̱kaʼeria opud e̱ʼhua̱i̱kayaʼda huaboaʼda namaʼda huadik monmadikaʼapet. Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeritaj kenda kanʼnigpe̱e̱ʼpo kanʼkikeʼpo. q[Doʼhua oʼnokhuaʼapone. Doʼhua eʼnokhuadeʼte namaʼda huamanmadikaʼerikon opudere a̱ʼe̱ya̱ʼpo Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj Diostaj eknopo̱e̱batikaʼtaʼ onʼeretpakpo yanʼbatiakapet. Konig dubakuhua ovejataj eʼbaraktaʼ onʼpakpo o̱ʼnikaʼ konigti namaʼda huamanmadikaʼeria opudtaj Diostaj eʼmaknopo̱e̱batikaʼtaʼ yanʼeretpakapet. d~AOpuda̱da huadaknopoʼda yanʼto̱i̱kaʼ. Opuda̱da dakaʼ yanʼnopo̱e̱po yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Huataʼda yanʼtiokaʼikaʼ. Ayaʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj Jesucristo oʼmanigbueyʼuyatenok konige̱po Jesúsenyoʼ oʼtamae. Ayaʼda Cristoen huanigpe̱i̱kaʼeritaj dakaʼda yanʼmanigto̱i̱kaʼ. Diosen Noki̱re̱ga̱ kenda monaʼuyne opudtaj. /}WAyaʼ Diosbaʼ dakaʼda oʼnonmadikikameʼne. Beʼapiʼ oknopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo “Pabloa Diosbaʼ dakaʼ onmadikahueʼ moʼi̱kaʼneʼ,” ahueʼdik o̱ʼne. |8{iKen Dios huairitaj nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱. Kenpaʼti Jesústaj huadak huaʼa opudere ijmanbatiaʼpakikaʼmey. Opudomey doʼtaj onteʼti tiahuayhueʼdik o̱ʼneapone. zKenda menogkaʼapone ijnopo̱e̱po mepuʼkehueʼdikda i̱jje̱y. Doʼhuedda huabidda eʼnoetaʼ pakhueʼ i̱jje̱po kenyoʼda durugda Diostaj ijpe̱e̱po keʼnenyoʼda huadakhuapa aʼkayaʼpo kikaʼdik i̱jje̱y. Diosen kakikeʼpo meʼtaʼmonaʼuynok kenpaʼda eʼdakeaʼtaʼ ijpaki. Diosa diʼnanada o̱ʼe̱po Jesúsa moʼnigbueyʼuynok ayaʼada nopoʼkoreaʼdik ya̱ʼnepo kenpaʼti dakhueaʼ eʼkaʼ Diosa oʼbakkahueaʼapet. Kenda nogyo̱ nogyo̱ durugteda ijmanbatiaʼpakonhuahuikaʼpoda eʼkuhuittaʼ ijpaki, ken. xyiKe̱ya̱ʼ huabakuda̱ʼ jakyo boʼkuda̱ʼapone. Paiʼda ijnopoʼe̱a̱pone. Diosen Noki̱re̱ga̱ menaʼne. "x=Oy Jerusalényo̱ ijhuaʼapoy. Diosen Noki̱re̱ga̱ beʼtaʼmonaʼnok ijhuaʼapoy. Ke̱ya̱ʼ menpapiʼ meʼnogkaʼapone nopo̱e̱hueʼda ijhuaʼapoy. !w;Dakhueaʼ eʼkaʼ yanʼbatik Diostaj yanʼnopoʼkoreaʼ, Jesucristo Huairitaj yanoknopo̱e̱ʼ. Judíotaj kenpaʼti nog aratbuttaj oʼnonaʼikaʼuyne. @vyDakaʼda eʼmanmadikaʼ opudtaj aʼtihuapokyaʼpo oʼnonmadikikaʼuyne. Jak kurute huakkaʼ aratbuta eʼpe̱e̱te oʼnonmadikikaʼuyne kenpaʼti opuden jakyaʼ oʼnonmadikikaʼuyne. #u?Botbayokaʼ opudere i̱ji̱kamey. Huadaknopoʼda Diostaj ijnigpe̱i̱kaʼpo Diosen ijkikaʼuy. Opud Diostaj dakaʼ kanʼnigpe̱i̱keʼpo huakkaʼ yonhuikonhuaʼuy. Judío aratbut doʼtaj eʼaraktaʼ onʼpakpo dakhueaʼda meʼnogkikaʼuyne opuda̱ Efeso huairi kenda moʼnopo̱e̱. =tsKen huairi enʼbatiakdeʼte —‍Asiayo yo̱kye̱ʼdepo huakkurutedda huameʼnoeyte huadakda ijkikaʼuy. Taʼpotaʼtion huadakda ijkikamey. Opuda̱ kenda dakaʼ moʼnopo̱e̱ne. ss_Miletoyo Pablo o̱ʼe̱po, Efeso huanigpe̱i̱kaʼeri huairitaj kanʼtotiakeʼpo oʼmataʼmonaʼuy. urcEfeso huakkaʼ jak Asia huadaribayo o̱ʼe̱. Jerusalényo̱ Pablo i̱da eʼhuaʼtaʼ oʼpakpo judío aratbuten fiesta Pentecostéste eʼbapeʼtaʼ oʼpakpo. Konige̱po i̱da eʼhuaʼtaʼ oʼpakpo Asiayo ijhueʼda e̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱po Efesoyo eʼhuaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼu̱y. Pabloa Efeso huaknopo̱e̱ʼeri huairitoneʼtaj oʼmanbatiaʼpakonhuaʼuy. CqKe̱ya̱ʼ oʼhuaʼuy. Emeʼte Quío hua̱gkutaʼmejte oʼpokonhuaʼpo admeʼtaʼ Samos huakkaʼ jakyo oʼtiakuy. Trogilioyo okmapi̱a̱huaduy. Emeʼte Mileto huakkaʼ jakyo oʼtiakuy. ppYAsón jakyo Pablotaj oʼhuahuaydepo kusiʼpetoneʼyo oʼbakudonpo Mitilene huakkaʼ jakyo oʼhuaʼuy. o7 Oroʼ huakkuruda oʼhuaʼuy. Asón huakkaʼ jakyo Pablotaj aʼeyaʼpo kusiʼpetoneʼte oʼhuaʼuy. Pablonayo huaʼite eʼhuaʼtaʼ oʼpakuyate. n Huabotaj eʼnoeʼ onʼtohuaʼnok ayaʼada durugnanada onʼmaeʼuy. Troasyaʼ Mileto huakkaʼ jakyo Pablomey onʼhuaʼuy. m9 Ken onaʼti jak kutayo oʼbehuikonpo pan oʼpohueseaʼpo oʼbatobapeʼdepo onteʼti oʼmanbatiaʼpakpo oʼtokmeʼuy. Oʼbatikdepo oʼbakhuaʼuy. 1l[ Ken Pablo oʼhuarakdepo huabotaj huikudate oʼtihuadatoʼpo oʼdokoʼepo, —‍Meʼpukhueʼ yaneʼ, huabo oʼnoe. —‍Huamaʼbuy huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmanaʼuy. ak; Huabo o̱ʼe̱po huaboendik Eutico ventanate oʼhuadpo ijhueʼda Pablo oʼmanbatiaʼpakbednok ken huabo diga̱ʼda taytayaʼ oaʼpo oʼtayonpo jak kutayaʼ oʼkotuy. Eʼbueyonʼ oʼdupakaʼpo jakyo onʼhueda̱ʼuy. x.~}u|J{{zCy wvutWsDrr.q3ppo4nUmMlkjiihdgfee>!=N /DCristoen huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy moʼe̱ne. Diosensiʼpo moʼe̱ne. Huakkaʼ jak Colosasyo moʼi̱kaʼne. Do Pabloa onʼnigmadoyaʼne. Opudomeytaj Apag Diosa kamatinepahuieʼpo diʼ kamaeʼ kamanopoʼnoeye̱ʼ. Pabloa huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmationaʼpakikaʼuyate.  DDo Pablo i̱jje̱y. Jesucristoen huadak huaʼa kamanbatiaʼpakikeʼpo Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Huamaʼbuy Timoteoere o̱ʼe̱po )Meʼpukhueʼda o̱ʼe̱po Jesús Huairitaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Oʼmanaʼikaʼuyate. Kenpaʼti dakaʼda Jesucristo Huairitaj huadak huaʼa oʼmanmadikikaʼuy, ʼuruaʼda oʼmanmadikaʼpo. “Kenda manmadikahueʼdik ya̱e̱ʼ.” Beʼapiʼ onahueʼ o̱ʼnuyate, ken.:mKen jakyo eʼtayhuayyak keʼnen huakupe oʼyokikaʼpo o̱ʼi̱kaʼuy. Bottaʼ huabayok o̱ʼi̱kaʼuy. Kenomey aʼtaʼhuadeyaʼpo enʼtiakte yanʼkud oʼmanaʼikaʼuyate. X)Pablo kenda eadeʼte judío huayahuaya onʼbatiaʼpakonpo onʼbahuaʼuy. r]Oy judío ehueʼ nog aratbuttaj Diosa oʼmanopoʼkoreaʼapo oʼmanopoʼtihuekeʼapo onteʼti kurudyo̱ oʼmanoeanhuahuikaʼapo. Kenomeynayo onʼnigpe̱i̱kaʼapo. Kenda yanʼnopo̱i̱kaʼ. —‍Pabloa judío huairitaj oʼmanaʼuy. H  Opud eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ moʼe̱ne. Nigpe̱e̱hueʼ moʼe̱ne. Diosen huaʼa eʼtiahuaytaʼ pakhueʼ moʼe̱ne. Kenaʼpo tiahuayhueʼdik moʼe̱ne, pe̱e̱hueʼdik moʼe̱ne nopoenkahueʼda moʼe̱ne. O̱ʼnen dakhueaʼ eʼkaʼ meʼnopoʼtihuekeʼpo Diostaj nopoʼkoreahueʼ moʼe̱ne. Isaíasa oʼmanaʼuyate. e CJudío aratbutte yahuatiʼ in konig yamanatiʼ: Onaʼti onaʼti doʼhued huaʼa moʼpeunhuahuikaʼaponigʼa noponkahueʼ moʼi̱kaʼapone. Onaʼti onaʼti boʼtiahuayonhuahuaʼaponigʼa nopo̱gkahueʼ moʼi̱kaʼapone. ) KOnpapayoʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo huaboaʼda yanʼbahuaʼapet, Pabloa oʼnopo̱e̱po nogi̱timon oʼmanaʼpo: —‍ʼUruaʼda Isaías oroʼen adhueaʼpaneʼtaj oʼmanaʼuyate, Isaías Diosen huamanbatiaʼpakeritaj Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼnopo̱e̱a̱ʼnok Isaíasa oʼmanaʼpo: h INoga̱ buttida oaʼ oʼnoknopo̱e̱ʼuy. Nogomeyanayo buttida oaʼ oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnuy. V %Nog huameʼnoete oʼtiakapoy, oʼnonaʼpo. Ken huameʼnoe emedeʼte Pablo e̱ʼhua̱e̱ʼyo judío onʼbatiakuy. Sikyoedda huaboaʼda oʼmanbatiaʼpakpo bisik oʼbatikuy. Aratbuta Jesús Huairitaj yanʼnigpe̱i̱kaʼapet. Moiséskudaka kenpaʼti Apagbaʼ huamanbatiaʼpakeria Jesústaj onʼtimadoyaʼuyate. Pabloa oʼmanaʼuy. s_Nogyon nogyon nog huakkaʼ jakyo nog huakkaʼ jakyo huabada Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhueʼda o̱ʼne onʼbahuaaʼnok kenaʼpo kenda iknopo̱e̱nig oroʼ eʼpe̱e̱taʼ oʼpaki. —‍Judío huairia Pablotaj oʼnonaʼuy. R—‍Judea huadaribayaʼ ontaj eʼtimadoyaʼ berobaʼ baʼehueʼ o̱ʼemey kenpaʼti judío aratbut Judeayaʼ onʼtiakmeʼ, “Pabloa dakhueaʼ oʼkaʼ,” noga̱tipiʼ huaahueʼ moʼe̱meʼne. J Konige̱po opudtaj kanʼtiakeʼ onhuaaʼne. Opudtaj aʼbatiahuayyaʼpo aʼmanbatiaʼpakyaʼpo kanʼtiakeʼ onhuaaʼne. Konig oroʼ judío aratbut oknopo̱e̱po oʼbueydepo nogok onteʼti oʼnoeapoy, oknopo̱e̱y, doʼhuakon kenda yoknopo̱e̱nok i̱ya̱ʼkon doʼtaj sirobia onʼtinukuʼikaʼ. —‍Pabloa oʼmanaʼuy. Roma gobierno huairitaj “kejeʼ, o̱ro̱kahueʼ yaneʼ,” judíoa oʼnonaʼnok, “Huakhuairitaj Romayo beʼtaʼmonaʼ. Keʼna doʼtaj meʼpe̱e̱ʼ,” yonaʼuy. Judío aratbuttaj katepiʼ dakhueaʼ o̱gkaʼ ahueʼ e̱e̱ʼpiʼ kenpaʼ yonaʼuy. 3Roma gobiernoen huairi doʼtaj oʼbatiaʼpakdepo doʼa dakhueaʼ kahueʼ i̱jje̱nok bueyhueʼdik i̱jje̱nok doʼtaj eʼo̱ro̱kaʼtaʼ eʼpakada q[Eʼtiakdeʼte bapaʼ huameʼnoe eʼpokdeʼte, “judío huairitaj yanʼbatotiak.” Pabloa oʼmanaʼuy. Onʼkupopakondepo, —‍Judío aratbuttaj dakhueaʼ kahueʼ e̱e̱ʼtada kenpaʼti kenda oroʼen adhueaʼpaneʼ o̱gkikaʼuyate dakhueʼ huaahueʼ e̱e̱ʼtada judíomey doʼtaj teyda menʼto̱e̱po Roma huairitaj Jerusalényo̱ menʼyokuy, egomey. Romayo oʼtiakdepo sorotataj huairia huamato̱i̱kaʼeritaj guardia huairitaj oʼbayokuy. Pablotanayo bayokhueʼ o̱ʼu̱y. Nog aratbuten jakyo Pablo i̱kaʼdik ya̱e̱ʼ huairia onaʼnok nogtida sorotataj oʼto̱i̱kaʼuy. Romayaʼ Pabloa oʼmanmadikaʼuy. A{Pablomey dagte onʼtiakpo huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuya Romayaʼ onʼtipe̱e̱depo oroʼtaj dagte aʼdejyaʼpo Romayaʼ oʼnoro̱kpo Foro Apio huakkaʼ jakyo sueʼda huakkaʼmon onʼtiakuyate. Noga̱ Tres Tabernasyo onʼtiakuyate. Oʼbatiahuaydepo Diostaj dakiti oaʼuy Pabloa kenpaʼti Diostaj oʼdurugpakuy. -SKe̱yo̱da sueʼda huamaʼbuy Cristo huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼhuahuaynok. “Oroʼeri nogtida semana yanikaʼ.” Monaʼuyne. Nogok Romayo dagte oroʼ oʼhuaʼuy. >u Onaʼti oʼhuaʼpo kubogte meyo̱hueʼda oʼhuaʼpo Regio huakkaʼ jakyo oʼtiakuy. Emeʼte huataʼpakyan oʼbapoknok i̱da oʼhuaʼpo emeʼte Puteoli huakkaʼ jakyo o̱kye̱ʼuy. y~k Siracusa huakkaʼ jakyo oʼtiakuy. Siracusa kusiʼpe huabetaʼ o̱ʼu̱y. Kenteda bapaʼ huameʼnoe o̱ʼu̱y. }3 Ken hua̱gkutaʼmejyo bapaʼ puug o̱ʼi̱kaʼdepo kusiʼpetoneʼyo oʼkuduy. Ken kusiʼpetoneʼ jujuʼok kenteda o̱ʼeonhuahuaʼuy Alejandría huakkaʼ jakyaʼ oʼtiakuy. Kusiʼpetoneʼ hua̱o̱jpate eʼketkaʼ dios Cástor kenpaʼti eʼketkaʼ dios Pólux o̱ʼu̱y. :|m Katetehueʼda huakkaʼda moʼbayokuyne oroʼtaj. Oʼhuaʼpo kusiʼpetoneʼyo oʼkudpo oroʼ ayaʼda katepiʼ eʼtohuaʼtaʼ oʼpaknok moʼbayokuyne. Romayo Pablo o̱kye̱ʼuy. *{M Pabloa eʼyareaddeʼte aratbut onʼtiahuaydepo nogda hua̱gkutaʼmej hua̱e̱ʼeri dakhueʼda o̱ʼnepo Pablotaj onʼhuatiakdenok kenomeytakon oʼbayareadʼuy. 7zgPublioen apag dakhueʼda o̱ʼe̱po oʼdigpakpo kenpaʼti oʼmeʼsurukpo onpahueduy. Aʼtiahuayaʼpo Pablo oʼhuahuaʼpo. Oʼtionaʼpakdepo oʼtibataʼtedepo oʼyareadʼuy. QyHua̱gkutaʼmej huairien taʼba ibodteda o̱ʼu̱y. Huairien huadik Publio o̱ʼe̱. Keʼnen jakyo oroʼtaj boʼtohuaʼuyne. Ke̱yo̱ bapaʼ huameʼnoe o̱ʼi̱kaʼpo aypo boʼtobapudhuaʼuyne. wxgOʼiyokapo, oʼbueyapopiʼ onʼnopo̱e̱po onʼnigunhuaʼpo ijhueʼda onʼnigunhuaʼpo iyokhueʼda kenpaʼti bueyhueʼda onʼtiahuaypo konogpaʼda onʼnopo̱e̱po, “keʼna nogtida oroʼen dios o̱ʼe̱,” huaboaʼda onʼbatiaʼpakuy. rw]Pablonayo huabaʼa onhuinokaʼpo bihui taʼakyo oʼkotuy. Pablo menpaʼpiʼ ehueʼda o̱ʼe̱ʼuy. v5Hua̱gkutaʼmejyo aratbut hua̱e̱ʼeria Pabloen huabaʼtaj bihui oʼtidteyyepo oʼtioronok onʼtiahuaydepo, —‍Keʼna aratbuttaj huabarakeri ya̱ʼe̱tpiʼ e̱ʼpo̱gyo̱ taʼkothueʼ e̱e̱ʼtada dakhueaʼ o̱gkaʼnok bueydik o̱ʼe̱. —‍Huayahuaya onʼbatiaʼpakuy. ,uQKen sueʼda itoʼpi eʼay oʼbeʼeadpo taʼakyo oʼtibahuedapo Pabloa. Taʼak jukda o̱ʼe̱nok bihui o̱ʼo̱ro̱kpo Pabloen huabataʼ oʼbokpo oʼtidteyyeʼuy. ;toNog aratbut kenteda o̱ʼnikaʼpo oroʼtaj ʼuruaʼda moʼto̱e̱ʼuyne. Ehuiʼ kenpaʼti jujuʼda o̱ʼe̱nok huaboro taʼak o̱gkaʼdepo “ibodte yanʼtiboʼ,” monaʼuyne. s Oroʼ sueʼpiʼ taʼkothueʼ o̱ʼe̱po kuhuadte o̱ʼe̱po hua̱gkutaʼmej oʼdikkikaʼ Malta huaboaʼda oʼnopo̱e̱ʼuy. Wr',nogomey taʼpote kusiʼpe huaentej kenpaʼti kusiʼpe hue̱ypate yanʼbetpo kuhuadte yaʼnonhuaʼ.” Sorotataj huairia oʼmanaʼuy. Ken taʼkothueʼ o̱ʼnepo hua̱gkutaʼmejyo ayaʼda onʼbahuaʼuy.Xq)+Pablotapiʼ eʼaraktaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱po sorotataj huairia, “barakhueʼ yaneʼ,” oʼmanaʼpo “kenpaʼti kenomey eʼdopieʼ moʼnopo̱e̱ huakkuruda ya̱gʼkot e̱ʼpo̱gyo̱ kuhuadte kanʼhuaʼepo opW*Titikonhueʼdik kaʼneʼpo sorotataj huabakuda̱ʼ jakyo hua̱e̱ʼeritaj eʼbaraktaʼ onʼpaknigʼa o)Oʼhuaʼpo kente bothue̱pura eʼpirukpak e̱ʼpo̱g burujda o̱ʼe̱po i̱a̱koyed kuhuadte kusiʼpetoneʼ o̱jpa oʼhuadatoʼpo. Kenteda o̱ʼu̱y. Menpaʼ tohuahueʼdik o̱ʼneʼuy. Huataʼpakte hua̱hue̱a̱ asakyaʼpo huaboaʼda oʼsakaʼdepo huataʼpakpen. n(Eʼbijtoneʼ oʼnoktega̱ʼpo kusiʼpe siro huato̱e̱ʼ e̱ʼpo̱gyo̱ onʼmaeanpo kusiʼpe huabutuka remo onʼkuj huabaʼte onʼto̱e̱po kenpaʼti kuperina hua̱o̱jpayon hue̱ypate onʼbetpo huaboaʼda bapoka kuhuadbayon kusiʼpetaj oʼtohuaʼdepo. m'Omeʼdepo kusiʼpe huato̱e̱ʼeria hua̱gkutaʼmejtaj o̱ki̱a̱hueʼya e̱ʼe̱a̱da konig i̱a̱ko huakud kenpaʼti kuhuadbaʼ onʼtiahuaypo menpaʼ a̱yo̱ huaʼdik o̱ʼe̱y onʼnopo̱e̱po kuhuad i̱a̱koyo aʼbetyaʼpo monhuaʼ, onʼbatiaʼpakpo. +lO&Dapoteyaʼ onʼbapeʼdepo aypo bapehued e̱ʼpo̱gyo̱ onʼmaenaʼuy. Kusiʼpetoneʼ pogkajda ka̱e̱ʼpo onʼmaenaʼuy. Kusiʼpetoneʼ oʼsakdepo oʼtaʼkotuy. Zk-%Kusiʼpetoneʼyo huakkaʼda o̱ʼneʼuy. Doscientos setenta y seis o̱ʼneʼuy. Fj$Kenda onʼtiahuaydepo ayaʼada onʼdurugpakpo onʼbapeʼuy. 7ig#Kenda oʼmanaʼdepo pan oʼbapadpo dakiti Diostaj oʼtionaʼpakpo. Ayaʼada kenteda enʼtiahuayte dakiti oʼtionaʼpakdepo oʼposakeaʼdepo huaboaʼda pan oʼbapeʼuy. Fh"Sueʼpiʼ yanʼbapeʼ oʼnonaʼne. Hua̱gkutaʼmejyo madopiʼdik moʼe̱ne nogtatipiʼ dakhueaʼ o̱gkahueʼ moʼe̱a̱pone. Nogtipiʼ bueyhueʼ o̱ʼe̱a̱pone. —‍Pabloa oʼmanaʼuy. !g;!Sikyoedda ayaʼda bapeʼdik moʼe̱ne. Pabloa oʼmanaʼpo: —‍Bottaʼ semana moʼeonhuahuaʼpo bapehueʼ kenpaʼti tayhueʼ moʼeonhuahuaʼpo. ofW Ken sorotataj kusiʼpesiʼpo huato̱e̱ʼbij oʼnoktegpo kusiʼpesiʼpo oʼkotnok oʼtohuaʼuy. :em—‍Kusiʼpe huatohuaʼeri kusiʼpetoneʼyoda ehueʼ e̱e̱ʼnayo eʼhue̱paʼ menpaʼ ehueʼdik moʼe̱ne. —‍Pabloa sorotataj huairitaj sorotataeretaj oʼmanaʼuy. bd=Kenokaʼ mehued o̱ʼe̱po kusiʼpe huatohuaʼeria kusiʼpesiʼpote eʼmontaʼ onʼpakpo huaboaʼda kusiʼpesiʼpo onʼhuarakaʼpo konig kusiʼpe hua̱o̱jpate siro kusiʼpe huabetaʼ e̱ʼenapaʼ namaʼ o̱gkaʼpo. .cUSipanaʼtoneʼa̱ e̱ʼpo̱gya̱ʼ kusiʼpetoneʼ yaʼsakapet onʼnopo̱e̱po ʼuru siro kusiʼpe huabetaʼ eʼbijtoneʼ eʼtinukuʼtada huataʼpaktaʼ e̱ʼpo̱gyo̱ onʼmaenaʼuy. Huataʼpakte onʼtinukupo onʼmaenaʼuy. Bottaʼ bottaʼ onʼmaenaʼpo onmameʼpukeʼpo emeʼ oʼnonmaboʼuy. "b=E̱ʼpo̱g odda huanigdikaj onʼnigdikaʼdepo treinta y seis metros odda o̱ʼu̱y. Nog adyon onteʼti onʼnigdikapo veintisiete metros odda o̱ʼu̱y. maSBottaʼ semana oroʼ e̱ʼpo̱gte oʼhuaʼpo Adria e̱ʼpo̱gte oʼhuaʼpo bapoka nogyon nogyon oroʼtaj monʼtohuaʼuy. Nopote sikyo kusiʼpe huatohuaʼeria huadari aktaʼbogpe meyo̱hueʼda o̱ʼe̱de onʼnopo̱e̱ʼuy. i`KHua̱gkutaʼmejyo bapoka boʼtohuaʼapo kusiʼpe oʼbetpo oʼsakapo. —‍Pabloa oʼmanaʼuy. v_eKenaʼpo yanʼmanopoʼnoeyʼ. Dios buttida oaʼ, dakaʼda ijnopo̱e̱po. Kenda oaʼnig kenda o̱ʼe̱a̱po. i^K“Meʼpukhueʼ, Pablo. Roma huairitaj huaʼdik i̱ʼe̱ kenpaʼti tiboʼdik i̱ʼe̱. Ontaj Diosa dakaʼda boʼtiokaʼnok ayaʼda in kusiʼpeyo onere o̱ʼnenig mabueyhueʼ o̱ʼneapo.” Diosen huataʼmoneria menameʼne. b]=Do Diosensiʼpo i̱jje̱po Diosen ijkikay. Bisik Diosen huataʼmoneri doʼte oʼtiakpo, \Oynayo meʼpukhueʼ moʼe̱ne. Kusiʼpetoneʼnayo ehueʼda o̱ʼe̱a̱ponigʼa opudanayo sigpiʼ bueyhueʼ moʼe̱a̱pone. x[iHuakkaʼda huameʼnoe bapehueʼ o̱ʼe̱nok Pabloa oʼbopo, oʼmanaʼpo: —‍¿Menaʼpo doʼtaj nigpe̱e̱hueʼ moʼe̱meʼ? ¿Menaʼpo Creta huakkaʼ jakyaʼ boʼtiakmeʼ? Namaʼda o̱ʼo̱ro̱kmeʼne. Oroʼ ʼikken Creta o̱ro̱khueʼ e̱e̱ʼnayo oroʼtaj keypoda ehueʼ o̱ʼe̱a̱ynigʼa kenpaʼti ayaʼda oʼmaenaʼnig maenahueʼ o̱ʼe̱a̱yyetnigʼa. Z'Huakkaʼ huameʼnoe niokpo kenpaʼti siokpo tiahuayhueʼda kenpaʼti diga̱ʼda oʼbapoknok oroʼ ayaʼda oʼbataʼkotapoy oʼnopo̱e̱ʼuy. Yadmeʼtaʼ kusiʼpetoneʼen kuperina eʼbijtoneʼere nogda nogda e̱ʼpo̱gyo̱ oʼmaenaʼuy, oroʼen huabaʼa oʼmaenapo. X5Emeʼte bapoka sueʼpiʼ batikhueʼ o̱ʼe̱nok teyda oʼbapokpo kenda kusiʼpetoneʼ oʼtohuaʼnok katepiʼ huaboaʼda e̱ʼpo̱gyo̱ onʼmaenapo, ]W3Onʼbehuikaʼdepo eʼbijtoneʼ kusiʼpetoneʼtaj onʼtihui̱yi̱gepo teyyaʼda o̱gkaʼuy. Kuhuadte e̱ʼpo̱g burujda o̱ʼi̱kaʼ kentaj oʼdikkikaʼ Sirte. Kusiʼpetoneʼ kuhuadte oʼbetaʼapo onʼmameʼpukpo cuperinatoneʼ hue̱ypate eʼbetikaʼ bapokaʼ kusiʼpe huatohuaʼ onʼhuarakaʼuy. Kenpaʼda bapoka kusiʼpe oʼtohuaʼuyate. PVHua̱gkutaʼmej Clauda adpente eʼpokondeʼte bapoka sueʼpiʼ oʼbatikuy. Kusiʼpesiʼpo eʼtohuikaʼ diga̱ʼda onʼbaaʼpo hue̱ʼe̱yya̱ʼ onʼbehuikaʼpo huaboroʼ kusiʼpeyo onʼhueda̱ʼuy. uUcOroʼtaj teyda monbapoknok eʼbapokte huahueʼdik o̱ʼe̱po o̱gkumeonnok bapokada oroʼtaj montohuaʼuy. #T?Ijhuiti ehueʼ e̱ʼpo̱gte eʼhuaʼte huiyokda oʼbapokuy. Diga̱ʼda oʼbapokuy. Ken bapokataj onʼdikkaʼuy Nordeste. Hua̱gkutaʼmejyanʼ oʼtiakuy. (SI Ken e̱ʼpo̱gya̱ʼ dakaʼda oʼbapokpo onaʼti huaʼdik o̱ʼe̱ne onʼnopo̱e̱ʼuy. Ken oʼhuaʼpo meyo̱hueʼda Creta hua̱gkutaʼmejyo oʼhuaʼuy. R+ Kenpaʼti hua̱hui̱o̱k kusiʼpe kente huabetaʼ dakhueʼda o̱ʼu̱y. Huaʼdik e̱e̱ʼnayo Fenice huakkaʼ jak Creta huadariyo e̱ʼpo̱gte kente sueʼda bapoka o̱ʼe̱nok Feniceyo huakkaʼada eʼhuaʼtaʼ onʼpakuy. E̱ʼpo̱gte diga̱ʼnanada oʼbapokonhuahuaʼuy. @Qy Sorotataj huairia kusiʼpetoneʼ hua̱ta̱e̱ʼeritanayo oʼnigpe̱e̱ʼuy. Kenpaʼti kusiʼpe huatohuaʼ huairitaj oʼnigpe̱e̱ʼuy Pablotanayo sigpiʼ pe̱e̱hueʼ o̱ʼnuy. P! —‍Oroʼ e̱ʼpo̱gte oʼhuaʼpo dakhueʼda o̱ʼe̱a̱po ijnopo̱e̱y huairi. Kusiʼpe ehueʼ o̱ʼe̱a̱po, kenda kusiʼpeyo oʼbatohuaʼnig ehueʼda o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼti oroʼ taʼkotdik o̱ʼe̱a̱poy. —‍Pabloa sorotataj huairitaj onaʼuynigʼa. 3O_ Eʼhuaʼonhuahuadeʼte huakkaʼ huameʼnoe eʼpokonhuadeʼte kenmeʼnoe judío aratbut bapehueʼdik fiesta o̱gkikaʼ eʼpokdeʼte kenok e̱ʼpo̱gte diga̱ʼda bapokdik o̱ʼe̱nok kusiʼpetoneʼte huiyokda o̱ʼe̱. Taʼkotdik o̱ʼe̱. Pabloa oʼnopo̱e̱po ʼuruda oʼmanopo̱e̱a̱ʼpo: 3N_Creta hua̱gkutaʼmejte kusiʼpeyo oʼhuaʼpo, huakkaʼ oʼbapoknok dakaʼda oʼhuaʼpo kente oʼdikkikaʼ Buenos Puertos oʼbetuy. Huakkaʼ jak Lasea ibodte o̱ʼu̱y. MySueʼda huameʼnoe ijhueʼda oʼhuaʼuy. I̱da huahueʼdikda nogok Gnido huakkaʼ jak oʼpokuy. Huakkaʼ oʼbapoknok konig oʼhuatiaknok nogyon okhuaʼdik o̱ʼe̱po Creta hua̱gkutaʼmej huadariba adpen oʼhuaʼpo Salmón huakkaʼ jak oʼpokuy. OLA̱yo̱ sorotataj huairia nog kusiʼpetoneʼ oʼhuahuayʼuy. Ken Alejandría kusiʼpe Italia huadaribayo oʼhuaʼapopo. Italia huadaribayo aʼhuayaʼpo ken kusiʼpeyo oroʼtaj boʼkuda̱ʼuy. K Huadariba Cilicia kenpaʼti Pamfilia oʼpokonhuaʼpo, Mira huakkaʼ jakyo oʼtiakuy. Mira Liciabayo o̱ʼe̱. Mirayo oʼbetuy. JNogok Sidónyaʼ oʼhuaʼuy kusiʼpetoneʼte oʼhuaʼuy. Bapoka boʼhuatiakpo Chipre hua̱gkutaʼmej opeʼtopen okpokuy. WI'Emeʼte huakkaʼ jak Sidón huaboroʼ e̱ʼpo̱gte oʼbetuy. Pablotaj huadiʼda Julioa o̱ʼe̱nok Pablo huadiʼenbayo Pablo huahuaʼdik o̱ʼu̱y. Pablotaj katepiʼ oʼpaknok aratbuta yokdik o̱ʼneʼuy. BH}Huaboroʼ kusiʼpe o̱ʼe̱po huakkaʼ jak Adramitio hua̱e̱ʼeried o̱ʼu̱yate. Huahuaʼdikteda e̱e̱ʼte oʼtiakatodepo oʼkuduy. Oroʼ Aristarcoere oʼkuddepo oʼhuaʼuy. Aristarco Tesalónica huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeri o̱ʼu̱y. Tesalónica Macedoniabayo o̱ʼe̱. Asia huadaribayo huaʼdik o̱ʼu̱y. kG QItalia huadaribayo do Lucastaj Pablotere nogomeyeretaj oy monʼmataʼmonaʼ huaboaʼda onʼnopo̱e̱depo sorotataj huairitaj oroʼtaj boʼyokuyne. Sorotataj huairien huadik Julio. Kenomey sorotataj Augusto sorotataj o̱ʼnuy. 9Fk —‍“Roma huairia doʼtaj meʼpe̱e̱ʼpo ijhuaʼapoy.” Pabloa ahueʼ e̱ʼe̱meʼnayo kenpaʼda o̱ro̱kaʼdik i̱jje̱a̱yyet. —‍Agripa Festotaj onaʼuy.uEcnogyon oʼnokbahuaʼuyate. Aʼbatiaʼpakyaʼpo oʼnokbahuaʼuyate. Huayahuaya onʼbatiaʼpakpo: —‍In huabokerek dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼe̱ʼuy, bueyahueʼdik o̱ʼe̱ne. Kenpaʼti kuda̱hueʼdik o̱ʼe̱ne. —‍Onʼbatiaʼpakuy. {DoPablo kenda eʼmanadeʼte Agripa huairi, Festoere Bereniceere kenpaʼti ayaʼda kente onʼbahuadpo onʼbopo ?Cw—‍I̱damonpiʼ konig Cristotaj yoknopo̱i̱kaʼnig o̱ʼnakon kenpaʼti nogomey menʼpe̱e̱nig yanoknopo̱i̱kaʼ huabakuda̱ʼ jakyo ehueʼada. —‍Pabloa oʼmanaʼuy. cB?—‍ʼUruaʼda enapiʼ oknopo̱e̱hued i̱jje̱y. —‍Agripa Pablotaj onaʼnok. A/¿Kenda Diosen huamanbatiaʼpakeria onʼmanaʼuyate menpaʼ iʼnopo̱e̱, Agripa huairi? Oʼnopo̱e̱ ijnopo̱e̱y. —‍Pabloa oʼmanaʼuyate. @Agripa huairi i̱yo̱ o̱ʼe̱. Ayaʼda ijmanbatiaʼpaknig keʼna huadakda oʼnopo̱e̱. Kentaj dakaʼda ijmanbatiaʼpakpo meʼpukhueʼ i̱jje̱po ijmanbatiaʼpaknok i̱re̱gi̱re̱g kahueʼada kenaʼpo huairi Agripa ayaʼda oʼnopo̱e̱ dakaʼ ijnopo̱e̱y. z?m—‍Huasegda ehueʼada namaʼda ahueʼ i̱jje̱y, ʼuru huairi Festo. Huadakda ijmanay. Buttida ijmanay. F>Pablo huataʼda eʼtiaʼpakte Festoa oʼokoypo: —‍Konig huaseg i̱ʼe̱po namaʼda iaʼ, Pablo. Huakkaʼda iʼmadoyaʼikaʼuyatepo namaʼda iaʼ. —‍Festoa ʼuttaʼda onaʼuy. 1=[Cristo paiʼda nopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱a̱po kenpaʼti nogok bueydik o̱ʼe̱a̱po kenpaʼti huakkuruda Diosa eʼbueytada oʼnoyhuada̱ʼapo. Oʼnoyhuaddepo, oroʼen judío aratbuttaj nog aratbuttaere Diosa oʼmanopoʼtihuekeʼapo kenpaʼti onteʼti kurudyo̱ oʼmanoeanhuahuikaʼapo, kenda Cristoa oʼmanbatiaʼpakapo. Kenda Moisésere Apagbaʼ huamanbatiaʼpakeria onʼtimadoyaʼuyate. Kenda ijmanmadikaʼonhuahuaʼuy. —‍Pabloa huairi Agripaomeytaj oʼmanaʼuy. Jesucristotaj oknopo̱e̱ʼdik ya̱e̱ʼ huairi Agripa. Pabloa oʼpakpo onaʼuyate. u<cDiosanayo doʼtaj mentihuapoknok oyda kenpaʼti dakaʼda ijmanmadikikay ayaʼtada huairitaj paiʼda aratbuttabetaʼ. Kenpaʼda kenda o̱ʼe̱a̱po Moiséskudak Diosen huamanbatiaʼpakeriere onʼtimadoyaʼuyate kenda ijmanmadikaʼikay. m;SKenaʼpo Diosen jakyo judío aratbuta menʼto̱e̱ʼuyne kenpaʼti doʼtaj eʼaraktaʼ menʼpakpo. :Huakkuruda Damasco huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeritaj ijmanmadikaʼpo nogok Jerusalén hua̱e̱ʼeritakon kenpaʼti ayaʼ Judea huadaribayo kenpaʼti nog aratbuttaj ijmanmadikaʼpo, Diostaj yanʼnopoʼkoreaʼ onteʼti dakhueaʼ kahueʼ yaneʼ onteʼti huadakda ya̱gʼkikaʼ. Huadakda bokaʼnok aratbut opudtaj onʼtiahuaypo onʼnopoʼkoreaʼde onʼnopo̱e̱a̱po. Ken konig ijmanmadikikaʼuy. `99Ken konig Jesúsa menaʼuyne ijpe̱e̱ʼuy huaboaʼda ijkikaʼuy, huairi Agripa. j8MKenomeya̱ doʼtaj konig okpohueʼa kanoknopoenkeʼpo, dakhueaʼ eʼkikaʼada kanʼnopoʼkoreʼpo konig Diosen huakjeyyo kanʼhuaʼepo, onteʼti totoʼtaj nigpe̱e̱hueʼ kaʼnikeʼpo, Diostaj kanʼnigpe̱i̱keʼpo, doʼtakon kanoknopo̱e̱ʼpo, Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbakkahueaʼpo kenpaʼti Diosen ʼuru aratbutere Diosere kanʼnoeonhuahuikeʼpo kenomeyte oʼtaʼmonaʼne.” Jesúsa kurudya̱ʼ menaʼuyne. Kenda Pabloa oʼtiahuayʼuynig huaboaʼda oʼnigpe̱i̱kaʼuyate. q7[Ontaj judío aratbut nog aratbutkon e̱gkataj oʼtiokaʼapone kenpaʼti nog aratbutte oʼtaʼmonaʼne. 6 Yaboʼ, o̱ʼna doʼhued kakikeʼpo oʼtiahuayeaʼne kenpaʼti onteʼti doʼtaj iʼtiahuayaponigkon kenda yamanbatiaʼpakikaʼ. b5=“¿Beʼa i̱ʼe̱, Huairi?” Yonaʼuy. “Jesús i̱jje̱y. Doʼtaj digda megkaʼne. a4;Ken oroʼ ayaʼda sorokte okmahue̱ʼkuy. Hebreoen huaʼate ijpe̱e̱po, “¿Doʼhued aratbuttaj menaʼpo iʼmagkaʼ, Saulo? O̱ʼna huataʼda dakhueaʼ i̱gkaʼne. Diga̱ʼda i̱gkaʼne.” Kenpaʼ ijpe̱e̱ʼuy. +3O Dagte eʼhuaʼete, huairi Agripa, tokhuad eʼhuadte niokpo huaboroʼmon huakjey kurudya̱ʼ doʼtaj beʼtitaʼtepo. Kenpaʼti doere nogomeytaere boʼtitaʼtepo. 2 Kenaʼpo huaknopo̱e̱ʼeritaj bakuda̱ʼdik berobaʼ judío sacerdote huairia boʼyokuynok Damasco huakkaʼ jakyo ijhuaʼdepo. &1E Jesucristotaj kanoknopo̱e̱batikeʼpo huakkaʼ kenomeytaj ijmabitbitikaʼuy. Nogda nogda judíoen hua̱i̱takeʼ jakyaʼ ijmabitbitikaʼuy. Huakkaʼ ijbahuadiaypo nog aratbuten jakyo aʼmabitbityaʼpo ijbahuahuikaʼuy. Pablo Cristotaj oʼnopoʼkoreaʼuyatenigkon oʼmanbatiaʼpakuy. 0) Jerusalénya̱ʼ ijkikaʼuy. Judío sacerdote huairia kenda huakaʼ oʼmadoyaʼpo beʼyoknok huabakuda̱ʼ jakyo huakkaʼtada ijbakudikaʼuy. Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeritaj ijbakudikaʼuy. Kenokaʼ enʼbarakdeʼte ʼuruaʼda o̱gkaʼ do kenpaʼti ijnopo̱e̱ʼikaʼuy. v/e Jesús Nazareteritaj huaknopo̱e̱ʼeritaj aʼnenda dakhueaʼda magkikaʼdik i̱jje̱y ijnopo̱e̱depo 1.[¿Eʼbueytada Diosa noyhuada̱ʼdik o̱ʼe̱ menaʼpo opudomeya̱ oknopo̱e̱hueʼdik moʼe̱? Konig Pabloa aʼnenda Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmagkikaʼuyate. P-Oroʼen Israel doce onaratbutyoʼ kenda oʼnoknopo̱e̱. Aratbut eʼbueytaj onteʼti Diosa oʼmanoyhuada̱ʼapo. Kenda oroʼ judío oʼnopo̱e̱ kenaʼpo huameʼnoe kenpaʼti sikyo Diosen o̱gkikaʼpo. Kenda doʼhuakon yoknopo̱e̱nok sueʼda judío aratbuta dakhueaʼda Pablo oʼkikaʼ namaʼda menʼhuaaʼpo, huairi Agripa. F,“Aratbut eʼbueytaj onteʼti ijmanoyhuada̱ʼapoy.” Oroʼen adhueaʼpaneʼtaj Apag Diosa oʼmanaʼuyate. Kenda yoknopo̱e̱nok gobierno huairia doʼtaj kanʼpe̱e̱ʼpo menʼtotiakne. ]+3Huasiʼpoted fariseoen huaknopo̱e̱ʼeri i̱jjunhuahuikaʼuy. Judío aratbut fariseonayo Apagbaʼ eʼmanaʼ onʼderetpakpo o̱gkikaʼ. Kenda judío onʼnopo̱e̱ kenpaʼti eaʼtaʼ eʼpaknayo aʼdik moʼe̱ne. )*KHuakkaʼ jak kente ijsiʼpoe̱ʼuy ayaʼda ijkikaʼuynig kenpaʼti Jerusalényo̱ isiʼpoted ayaʼda ijkikaʼuynig ayaʼda judío aratbuta onʼnopo̱e̱. )Kenda judío aratbut oʼnoknopo̱e̱po onʼkikaʼ. Kenpaʼti kenda kenomeya̱ onʼbatiaʼpakikaʼnig o̱ʼna huadakda iʼnopo̱e̱nok doʼtaj dakaʼ menʼpe̱e̱ʼ. Pabloa Cristotaj nopoʼkoreahued o̱ʼe̱po kenda konig oʼkikaʼuyatenig onʼbatiaʼpakuy. ({—‍Dakhueaʼ oʼkadhuahuaʼuy Judíomeya̱ menʼhuaaʼnok ontaj, huairi Agripa, durugda oʼnonbatiaʼpakapone. ' +—‍Kenda iʼkiketnig eʼbatiaʼpaktaʼ eʼpaknayo monaʼ. —‍Huairi Agripa Pablotaj onaʼuyate. Pablo huairi Agripataj oʼmanigbaʼtepo, G&Roma huairite Pablotaj eʼtaʼmonaʼte dakhueʼ yaʼkiketnig berobaʼte taʼmonahueʼ e̱e̱ʼnayo dakhueʼda e̱ʼdik o̱ʼe̱ ijnopo̱e̱y. —‍Festoa Agripaomeytaj oʼmanaʼuyate.6%eRoma huakhuairitaj berobaʼ eʼtaʼmonaʼtaʼ ijpaknigʼa katepiʼ eʼtimadoyaʼ nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱po opudtaj ijtotiaki kenpaʼti huairi Agripa ontaj ijtotiaki. Kentaj yanʼbatiaʼpakpo kenpaʼti yanʼpe̱e̱ʼ. Kenda Pabloa dakhueaʼ yakuyetpiʼ aʼtaʼmonayaʼpo timadoyaʼdik i̱jje̱a̱poy. 7$gKenda Pabloa oʼkaʼuyate dakhueʼ ehueʼ o̱ʼe̱nok arakhueʼdik moʼe̱t ijnopo̱e̱po, “Roma huakhuairite eʼhuataʼ ijpaki.” Pabloa oaʼnok kente ijtaʼmonaʼapoy. v#eEnʼtokuddeʼte Festoa Agripaomeytaj oʼmanaʼpo: —‍In huabokerektaj yanʼtiahuayʼ, Agripaomey. Huakkaʼ judío aratbut kentaj dakhueaʼada onʼhuaaʼpo i̱yo̱ Cesareayo kenpaʼti Jerusalényo̱ “Kabueyeʼ” monaʼikaʼnigʼa. '"GEmeʼte huairi Agripa Bereniceere ʼuruaʼda yudtaj huairied yudtaj onʼotpo enkupopakyo onʼkudnok ʼuruaʼda onʼbaeʼuy kenpaʼti onʼkudpo sueʼda huakkaʼ sorotataj huairi kenpaʼti Cesarea jak huairiere onʼkudpo. Onʼkuddepo, “Pablotaj yanʼtokud.” Festoa oʼmanaʼuy. !%—‍Do kenpaʼti Pablotaj eʼpe̱e̱taʼ ijpaki. —‍Agripa Festotaj onaʼuy. —‍Emeʼte iʼpe̱e̱a̱po. —‍Festoa onaʼuy. g G“Roma huakhuairi Augustote kahueʼpo keʼna menʼpe̱e̱ʼ.” Pabloa menameʼne. Kenaʼpo Pablotaj ijto̱e̱po nogok Roma huakhuairitaj taʼmonaʼdik i̱jje̱po ijtaʼmonaʼapoy. —‍Festo huairia Agripataj onaʼuy. ]3Pablotaj kate ijkaʼapet nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱po, “¿Judío huairia ontaj dakhueaʼ boʼhuaaʼnok do gobierno huairia ontaj meʼtipe̱e̱ʼpo menpaʼ Jerusalényo̱ eʼhuataʼ iʼpak?” Pablotaj yonaʼmey. ta“Konig oroʼen adhueaʼpaneʼ onʼkikaʼuyatenig Pablo kikahueʼ o̱ʼu̱yate. Nogpaʼda oʼkikaʼuyate. Kenpaʼti Jesús oʼbueyʼuyate onteʼti oʼnoeʼuy. Pabloa oʼmanmadikaʼonhuahuikaʼuyate.” Judío huairia meʼnonameʼne.  Oʼtiakdenok Pablo dakhueaʼda oʼkadhuahuameʼte judío huairia yanhuaaʼapetpiʼ ijnopo̱e̱piʼ kenda huaahueʼ o̱ʼnemeʼ. 8iKenaʼpo judío huairi i̱yo̱ enʼtiakdeʼte i̱da emeʼte gobierno jakte enkupopakte ijhuadpo huairien a̱pon huahuadte ijhuadmey. “Pablotaj yanʼtotiak.” Ijmanaʼmey. 7“Beʼapiʼ Roma gobierno huairi i̱da arakhueʼdik o̱ʼne. Dakhueaʼ oʼkaʼ hua̱so̱ʼteda huaaʼdik yaneʼ. Keʼna hua̱so̱ʼteda kenda kahueʼ i̱jje̱mey aʼdik o̱ʼe̱. Kenda huakkuruda gobierno huairia dakaʼ pe̱e̱ʼdik o̱ʼe̱.” Judío huairitaj ijmanaʼmey. 7gJerusalényo̱ do Festo i̱jje̱denok, “Pablo dakhueaʼ oʼkadhuahuaʼuyate. Kentaj kadarakeʼ.” Judío sacerdote huairi judío huatoneʼ huairierea doʼtaj monameʼne. 2]Sueʼda huakkaʼ huameʼnoe kenteda o̱ʼnunhuaʼnok Pablotaj Festoa oʼtiaʼpakpo: —‍Pablo huabakuda̱ʼ jakyo Félix huairia okhuameʼ. Pablo i̱yo̱da o̱ʼe̱.  Nogok sueʼda huameʼnoe gobierno huairi Agripaen huaidpo Berenice Agripaere Festotaj aʼbatiaʼpakyaʼpo Cesareayo onʼhuaʼuyate. ta Festoen huanopo̱e̱ʼeritaj Festoa oʼbatiaʼpakdepo, —‍Roma huakhuairi doʼtaj pe̱e̱ʼdik meʼe̱a̱pone, iaʼnok kentaj iʼhuaʼapo. —‍Festoa Pablotaj onaʼuyate. Agripa nog gobierno huairitaj Pabloa oʼtiboʼuyate. yk Doa dakhueaʼ ekaʼnayo bueydik i̱jje̱a̱yetnigʼa, kenda judío menhuaaʼne buttida ehueʼ e̱e̱ʼnayo beʼapiʼ kenomeytaj bayokhueʼdik meʼnene. Roma huakhuairi doʼtaj pe̱e̱ʼdik meʼe̱a̱pone. —‍Pabloa Festotaj onaʼuyate. ^5 —‍Roma huakhuairien huairitaj ijtibopo i̱yo̱ kenda menhuaaʼnig pe̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. Judíomeytaj dakhueaʼ kahueʼ i̱jje̱ʼuy. Sigpiʼ dakhueaʼ kahueʼ i̱jje̱ʼuy. Kenda dakaʼ iʼnopo̱e̱. A{ Festo huadakda o̱ʼe̱. Judíomeya̱ eʼhuaaʼtaʼ oʼpakpo, —‍¿Ontaj dakaʼda meʼtipe̱e̱ʼpo menpaʼ Jerusalényo̱ eʼhuaʼtaʼ iʼpak? —‍Festoa Pablotaj onaʼuy. —‍Dakhueaʼ kahueʼ i̱jje̱ʼuy. Judíoen eʼmanaʼ eʼmadoyaʼtaj dakhueaʼ kahueʼ i̱jje̱ʼuy. Diosen jaktaj dakhueaʼ kahueʼ i̱jje̱ʼuy. Kenpaʼti Roma gobierno huakhuairitaj dakhueaʼ kahueʼ i̱jje̱ʼuy. —‍Pabloa onaʼuyate. [/Pablo eʼkuddeʼte judío huairi Jerusalénya̱ʼ onʼtiakdepo Pablotaj onʼhuahuaʼpo, Pablo nogda nogda dakhueaʼ oʼkaʼuyate namaʼda onʼhuaaʼnigʼa buttida huaahueʼ o̱ʼne huairi oʼnopo̱e̱ʼuyate. `9Jerusalényo̱ ocho diezpiʼ huameʼnoe Festo o̱ʼe̱depo onaʼti Cesareayo oʼkumeʼuyate. Emeʼte kente e̱gkupopakte gobierno huairi a̱pon huahuadte oʼhuadpo, “Pablotaj yanʼtotiak.” Oʼmanaʼuyate. )KOpuden huairi Cesareayo doere huaʼdik moʼe̱ne. Pablo dakhueaʼ ekaʼnayo a̱ya̱ʼ huaaʼdik moʼe̱a̱pone. —‍Festoa judío aratbuttaj oʼmanaʼuyate. kO“Kejeʼ.” Festoa oʼmanaʼpo, —‍Pablotaj Cesareayo ijto̱e̱y aʼti a̱yo̱ ijhuaʼapoy. wgDagtaʼ Pablotaj monʼarak. Huakkuruda judío huairi soatayoʼ onʼbatiaʼpakdepo, “Oroʼ oʼpaknok Cesarea huakkaʼ jakyaʼ yataʼmonaʼ. I̱yo̱ Jerusalényo̱ Pablotaj moʼnigtotiakeʼ.” Festotaj judío huairia o̱ʼnonaʼnigʼa.  Jerusalényo̱ sacerdote huairiere judío huairiere Festotaj: “Pablo dakhueaʼ oʼkikaʼuyate,” namaʼda oʼnonaʼpo.  Cesareayokon gobierno huairi a̱ʼe̱ya̱ʼpo Festo o̱kye̱ʼuyate. Bapaʼ huameʼnoe o̱ʼundepo Jerusalényo̱ oʼhuaʼuyate.  Ken konig oʼadhuahuikaʼpo bottaʼ huabayok oʼpokpo Félix kenpaʼda o̱ʼo̱ro̱kuyate. Porcio Festo huabo gobierno huairi o̱ʼu̱yate. Félix judío huairitaj huadiʼda e̱e̱ʼtaʼ oʼpakpo konig jakyo Pablotaj o̱ro̱kahueda̱da Félix okhuaʼuyate.( IKenpaʼti eʼo̱ro̱kaʼhuayak huakupe hua̱o̱ro̱kaʼ Pabloa beyokapet Félix oʼnopo̱e̱po nogok nogok aʼbatiaʼpakyaʼpo Pablotaj oʼnokoyikaʼuy. ? wAratbut huadaknopoʼda o̱ʼnepo Diosenyoʼda kikaʼdik o̱ʼne. Hua̱so̱ʼa̱ katepiʼ oʼpakikaʼ kahueʼ yanikaʼ. Keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj dakhueaʼ o̱gkikaʼuynok Diosa castiga oʼmagkaʼapo. Kenda Félix oʼpe̱e̱po oʼmeʼpukudpo, —‍Oyedda kenpaʼda ijpe̱e̱dey. Yahuatiʼ. Nogok katepiʼ kahueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼokaʼ oʼnokoypo onʼtaj oʼpe̱e̱a̱pone. —‍Félixa onaʼuyate. !Sueʼda huameʼnoe eʼpokdeʼte Cesarea huakkaʼ jakyo onteʼti Félix huairi o̱kye̱ʼuyate hua̱to̱e̱ere. Hua̱to̱e̱ oʼdikkaʼ Drusila. Drusila judío aratbut o̱ʼu̱y. “Jesucristotaj menbatiaʼpakeʼ Pablotaj monigtotiak.” Félixa oʼmanaʼuyate. *M“Pablotaj jakyo yato̱e̱ʼ o̱ro̱khueʼdikda yato̱e̱ʼ. Tinukuhueʼ ya̱e̱ʼ. Jakyaʼ katepiʼ eʼkataʼ oʼpakpo kaʼdik ka̱ʼe̱ kenpaʼti keʼnen huadiʼa onʼpakpo taʼhuade̱ʼdik kaʼneʼ kenpaʼti aypo bayokikaʼdik kaʼneʼ.” Capitántaj onaʼuyate Félix huairia. 3_Kenda oʼpe̱e̱depo Félix kenda Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria oʼnoknopo̱i̱kaʼnigtaj huadakda oʼnopo̱e̱po nogda Pablotaj eʼkataʼ pakhueʼ o̱ʼe̱po, —‍Lisias sorotataj huairi oʼtiakdepo nogi̱ti menbatiaʼpakapone. Pablotaj nogiti yoknokotapoy. —‍Félixa oʼmanaʼuyate. G“Aratbut eʼbueyada onaʼti onʼnoyhuada̱po yoknopo̱i̱kaʼnok i̱yo̱da opud huairia onʼtotiakne.” Kenyoʼda huairitoneʼtaj ʼuttaʼda ijmanaʼmey. —‍Pabloa Félixtaj onaʼuy. Kenomey tiakhueʼ e̱e̱ʼnayo judío huairitoneʼ o̱gkupopakyaʼ do e̱e̱ʼteda namaʼda do eʼikaʼnayo ontada moneʼ. /WKeʼna Diosen jakyo, doʼtaj menʼhuahuaymeʼne dakhueaʼ doʼtaj eʼbatiaʼpaktaʼ eʼpaknayo i̱yo̱ kanʼtiakeʼ i̱ya̱ʼ gobierno huairitaj kanʼbatiaʼpakeʼ. 'GKenda eʼkadeʼte sueʼada judío aratbut Asiabayaʼ Diosen jakyo doʼtaj menhuahuaymeʼne. Dakhueaʼ eʼkaʼ eʼnighueda̱deʼte Diostaj konig oveja ʼuhua eʼarakdeʼ menhuahuaymeʼne. Huakkaʼ aratbut kupopakhueʼ e̱e̱ʼte kenpaʼti beʼapiʼ dakhueaʼ okaʼ huaahueʼ eneʼtada. /WNogbayo nogbayo nog huakkaʼ jakyo nog huakkaʼ jakyo huakkaʼ huabayok ijhuaʼeonhuahuikaʼdepo huaboaʼda onaʼti doʼhuedbayo ijkumejdepo paiʼda huamaʼbuytaj nog huaknopo̱e̱ʼeri nog huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuyen huakupe aʼbayokyaʼpo kenpaʼti Diostaj aʼyokyaʼpo ijkumejmey. }Konige̱po huadakda eʼkikaʼtaʼ huanopoyaʼ ijjeretpakpo ijkikay. Dioserea huabokereka kenda tiahuaydik meʼnikaʼne. NAyaʼada onteʼti onʼnoeapo. Ayaʼ huadak huakaʼeria kenpaʼti dakhueaʼ huakaʼeria onʼnoyhuadpo onteʼti onʼnoikaʼapo. Kenda yoknopo̱i̱kay konigti judío huairia kenda onʼnopo̱i̱kaʼ. qw~|{{@{0xJvutrqoBn@mIllkifeee c=aa<`_^D]\\>ZXXuWaVUTISQONLJHGGrDCB|A&?=<< ; :19 65I4g32y0c/U..-i,+x**.)((_&&9%D$]#"! >SS9)QX "   } lwd C0Ayaʼda Diosa oʼkaʼuyatenig ayaʼada Cristotaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Ayaʼada kuruderia ayaʼada huadarieria Cristotaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Apag Diosa oaʼuyate. Konig hua̱so̱ʼa̱ huanopoʼtaj oʼnigpe̱i̱kaʼ, Cristo ayaʼ huaknopo̱e̱ʼerien huanopoʼ o̱ʼe̱nok ayaʼada Cristotaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Diosa oaʼuyate. u e0Kurudyo̱ Cristo huakkuruda hua̱e̱ʼeri huairi kenpaʼti huadariyo huakkurueri huairi o̱ʼe̱. Ayaʼada gobierno huairi Cristotaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼnikaʼapo. Oy nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Nogokkon nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼneapo. G  0Diosa teynanada o̱ʼe̱po kubarakyaʼ Cristotaj oʼnoyhuada̱ʼpo kurudyo̱ oʼtobehuikuyate. Keʼnen huadaʼkopen oʼhuada̱ʼuyate. Kente Cristotaj ayaʼada nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼneapo. M 0Diosnayo teynanada o̱ʼi̱kaʼ. Kentaj oknopo̱i̱kaʼnok oroʼomeytaj teynanada boʼteypakikaʼne. Oroʼomey teyda o̱ʼe̱depo Diostaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱a̱pone huadakda kikaʼdik o̱ʼe̱a̱pone. Kenpaʼ kanoknopo̱i̱keʼpo ijtionaʼpakikay. Ken teynanada Diosa oʼkaʼuyatenig aratbuttaj oʼbatiahuayʼeaʼuy. t c0Kurudya̱ʼ kenda Diosa onʼnigkaʼapone, Diosa monaʼuyne. Opudomey dakaʼ kanoknopo̱i̱keʼ, ijtionaʼpaki. Opudomey Diosen moʼe̱nok Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ moʼnopoʼyareaʼpo kenpaʼti Jesús ʼuruaʼda o̱ʼe̱denig ʼuruaʼda boʼkikaʼapone kenpaʼti kenere kurudyo̱ durugda moʼnoeanhuahuikaʼapone. Kenda kanoknopo̱i̱keʼ onʼnigtionaʼpakikaʼne. # A0Dios Jesucristo Huairien Apagtaj ijmanigtionaʼpakikay. Ken ʼuruaʼnanada Apag Diostaj ijmanigtionaʼpakikay. Jesucristotaj ʼuruaʼda kanoknopo̱i̱keʼ kenpaʼti Cristoen eʼmanmadikaʼ kanoknopo̱i̱keʼ Diosa kamanopo̱e̱ʼpo kenpaʼ ijtionaʼpakikay. Diosen Huasiʼpo Jesucristotaj nogi̱ti nogi̱ti kanoknopoenkeʼ kenpaʼti Diostaj nogi̱ti nogi̱ti kanoknopoenkikeʼ. Opudtehuapaʼ ijtionaʼpakikay. g I0Diostaj okkahuehueʼda dakiti kiriga̱yo̱ʼ i̱ji̱kaʼpo opudomeytaj ijmanigtionaʼpakikay. ~ {0Jesús Huairitaj moknopo̱i̱kaʼuy kenpaʼti Diosen aratbuttaj ayaʼtada diʼ moʼi̱kaʼnok onʼtipe̱i̱kaʼpo } 0Diosen Noki̱re̱ga̱ oroʼomeytaj moʼnopoʼto̱e̱po Diosere durugnanada o̱ʼe̱a̱pone ʼurunanada Diosa mogkikaʼapone Diosen Noki̱re̱ga moʼnopo̱e̱a̱ʼikaʼne. Kenokaʼ ayaʼda Diosen aratbut eʼmanopoʼkoreadeʼte Diosa kenda moʼnigkikaʼapone. Kenda Diosen Noki̱re̱ga̱ oroʼomeytaj dakaʼ moʼnopo̱e̱a̱ʼikaʼne. “Dios ʼuruaʼda o̱ʼe̱. Dios huairitoneʼ o̱ʼe̱.” Ayaʼada onʼhuaaʼikaʼapo. “Huaknopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ eʼkaʼ yamanopo̱e̱a̱ʼ, Dios.” Pabloa oʼmationaʼpakuyate. |  0 Jesucristoen buttida huaʼa nopoʼyareaʼdik huaʼa opudomeykon moʼpe̱e̱depo moknopo̱e̱ʼuyne. Kenpaʼti Diosensiʼpo o̱ʼe̱y Diosen Noki̱re̱ga̱ dakaʼ moʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. “Doʼhued Noki̱re̱g onʼyokapone.” Aʼnennada Diosa oaʼuyate. F{ 0 Konige̱po oroʼ judío aratbut huakkuruda Cristotaj oknopo̱e̱deʼuy ʼuruaʼda oʼnoepo ʼuruaʼda oʼkikaʼnok aratbut oroʼtaj boʼtiahuaypo Dios ʼuruda o̱ʼe̱, onʼhuaaʼikaʼapo. z 0 Diosa oʼpakpo aʼnennada oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeritaj moʼbaktieʼeaʼuyate. Katepiʼ Diosen Huasiʼpoa oʼbaeʼaponig oroʼomeya̱ Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeriakon oʼbaeapone. Ayaʼda huadakda o̱ʼe̱ Diosa oʼnopo̱e̱po kenda oʼpakpo oʼkikaʼ. Wy )0 Kenda Diosa eʼkaʼtaʼ oʼpakpo oʼnopo̱e̱ʼuyate. Nogok kenmeʼnoe Diosa oʼpakpo ayaʼtada oʼbakupopakaʼapo. Ayaʼtada kurudyo̱ hua̱e̱ʼeritaj ayaʼtada huadariyo hua̱e̱ʼeritaj oʼbakupopakaʼapo. Cristoere kaʼnikeʼpo oʼbakupopakaʼapo. Ayaʼenda huairi Cristo o̱ʼe̱a̱po. Cristotaj ayaʼada onʼnigpe̱i̱kaʼapo. ux e0 Oroʼomeytaj dakhueaʼ eʼkaʼ aʼmanopoʼyareayaʼpo aʼbakkahueayaʼpo doʼhued Huasiʼpo ijtaʼmonaʼapoy Diosa kenda soatayoʼ oʼnopo̱e̱ʼuyate. Kenda Diosa eʼkaʼtaʼ oʼpakpo oʼnopo̱e̱ʼuyate. Kenda moʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. w )0Diosa diʼnanada moʼe̱po huakkaʼ moʼmatinepahuiʼpo oroʼomeytaj moʼmanopo̱e̱a̱ʼuyne. Nogi̱ti nogi̱ti moʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼne. 9v m0Diosa diʼnada moʼe̱po oroʼtaj aʼmanopoʼyareayaʼpo oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ aʼbakkahueayaʼpo hua̱ʼensiʼpoda moʼnigbueyaʼuyate. Keʼnen mimi moʼnigmimihuaʼuyate. Ken konig Diosa diʼnada moʼe̱po dakhueaʼ eʼkaʼ moʼnopoʼyareaʼuyne. Oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼuyne. u ;0Oroʼ Diosen huadiʼda Huasiʼpotaj huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosa diʼnanada moʼe̱po boeʼuynok “Dios ʼurunanada o̱ʼi̱kaʼ,” oʼhuaaʼikaʼne. t 0Oroʼomeytaj diga̱ʼda diʼnada moʼe̱po, doʼhuedsiʼpo o̱ʼneapo konig doʼhuedsiʼpo oroʼomeytaj ijbaeʼapoy Diosa oʼnopo̱e̱ʼuyate. Kenda Diosa aʼkayaʼpo hua̱ʼensiʼpoda Jesucristoa kamanigbueyeʼpo oʼtaʼmonaʼuyate. Diosa oʼpakpo oʼkaʼuyate. Ts #0Aʼnennada huadari kuruderetaj Diosa kahued o̱ʼe̱poed aratbut Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱a̱po Diosa oʼnopo̱e̱po oroʼomeytaj moʼbaktieʼeaʼuyate. Oroʼ kenpaʼda Diosen a̱ʼe̱a̱ya̱ʼpo kentayoʼda menʼnigpe̱i̱keʼpo kenpaʼti oroʼomey huadaknopoʼda a̱ʼe̱a̱ya̱ʼpo Diosa oroʼomeytaj moʼbaktieʼeaʼuyate. r '0Dios Jesucristo Huairien Apag ʼuruaʼnanada o̱ʼi̱kaʼ. Oroʼomeya̱ moʼdaʼikaʼ. Cristotaj oknopo̱e̱nok Diosa kurudya̱ʼ oroʼomeyen huanopoʼtaj dakaʼ mogkikaʼne. Moʼnopoʼyareaʼikaʼne, moʼnopoʼnoeya̱ʼikaʼne kenpaʼti moʼnoeanhuahuikaʼapone. -q U0Oroʼomeyen Apag Dios, Jesucristo Huairiere opudomeytaj dakaʼ mogkikaʼpo moʼnopoʼnoeyikeʼ. Cristotaj moknopo̱i̱kaʼnok Diosa nogda nogda dakaʼ mogkikaʼne. jp Q0Do Pablo i̱jje̱y. Jesucristoen kamanbatiaʼpakikeʼpo Diosa oʼpakpo meʼtaʼmonaʼuyne. Opudomey Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri moʼe̱ne. Diosen moʼe̱ne. Opudomey Efeso huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeritaj onʼnigmadoyaʼne. QoDIn saludo huadik onʼnigtaʼmonaʼne doʼhued huabaʼa onʼnigmadoyaʼne. Huabakuda̱ʼ jakyo i̱jjeonhuahuikay. Doʼtaj okkahuehueʼ menikaʼ. Dios opudomeytaj dakaʼ moʼto̱i̱keʼ, ken.n D“Huairi Jesús ayaʼda onaʼuyate, Arquipo, ʼuruda yanopo̱e̱po dakaʼ yakadhuahuikaʼ.” Kenda Arquipotaj yaʼnonatiʼ. gmGDIn berobaʼ ijnigmadoyaʼdey opuda̱ yanʼmonaʼpakdepo Laodicea huaknopo̱e̱ʼeritaj yanʼbataʼmonaʼ. Nogda berobaʼ Laodicea huaknopo̱e̱ʼeritaj ijnigmadoyaʼpo ijtaʼmonaʼmey eʼmokye̱deʼte yanʼmonaʼpaktiʼ. Ul#DLaodicea huamaʼbuytaj saludos ijmanigdiktaʼmonay. Ninfastakon saludos ijmanigdiktaʼmonay. Kenpaʼti Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri Ninfasen jakyo o̱gkupopakikaʼnigtaj saludos ijmanigdiktaʼmonay. kDLucas huamadakkaʼeri o̱ʼe̱. Diʼda moʼe̱ne. Opudomeytaj saludos moʼnigdiktaʼmonaʼne. Demasakon saludos moʼnigdiktaʼmonaʼne. }jsD Epafras opudomeytaj moʼtimepukepo diga̱ʼda moʼtionaʼpakikaʼne. Kenpaʼti Laodicea huaknopo̱e̱ʼeritaj kenpaʼti Hierápolis huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmatimepukepo oʼmanigtionaʼpakikaʼ. Kenda ijtiahuayikaʼpo opudomeytaj oʼnonaʼne. kiOD Epafras saludos moʼnigdiktaʼmonaʼne. Konig Cristoen huanabaʼ Cristoenyoʼda oʼkikaʼpo opudomeyen aratbut o̱ʼe̱. Opudomeytaj huakkaʼda moʼtionaʼpakikaʼne. Opudomey Diostaj dakaʼ moknopo̱i̱kaʼpo batikhueʼda yanoknopo̱i̱kaʼ. Ayaʼda Diosa oʼpak dakaʼda moknopo̱i̱kaʼpo ayaʼda boʼkikaʼapo. Kenda Epafrasa moʼtionaʼpakikaʼne. ah;D Kenpaʼti Jesús Justoa saludos moʼnigdiktaʼmonaʼne. Aristarco Marcosere Jesús Justoere judío huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼne. Kenomeyyoʼda judío huaknopo̱e̱ʼeri doerea onʼmanmadikikaʼpo, “Yanʼnopoʼkoreaʼpo Jesucristo Huairitaj yanʼnoknopo̱e̱po yanʼnigpe̱i̱kaʼ.” Doerea onʼmanaʼikaʼnok doʼtaj onʼdurugpakanhuameʼne. g3D Aristarco doere huabakuda̱ʼ jakyo o̱ʼe̱po, opudomeytaj saludos moʼnigdiktaʼmonaʼne. Marcosakon saludos moʼnigdiktaʼmonaʼne. Marcos Bernabéen huamaʼbuy o̱ʼe̱. Marcos huadaktion huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱nok kenpaʼti opudomeyte ehuaʼte dakaʼ yadetiʼ. 7fgD Kenere Onésimoeretaj onʼnigtaʼmonaʼne. Onésimo oroʼomeyen huamaʼbuytion o̱ʼe̱. Diʼda moʼta̱e̱ne. Diostayoʼda oʼnigpe̱i̱kaʼ. Opudomeyen aratbut o̱ʼe̱. Keʼna Tíquicoere monbatiaʼpakapone. I̱yo̱da ayaʼda huaknopo̱e̱ʼeria o̱gkikaʼnig kenda opudomeytaj monbatiaʼpakapone. 9ekDKonige̱po Tíquicotaj opudomeytaj onʼnigtaʼmonaʼne. Konig o̱ʼe̱a̱ʼ doʼtaj beʼhuaeʼpo kenpaʼti nogi̱ti nogi̱ti Cristotaj kanoknopo̱e̱ʼpo onʼnigtaʼmonaʼne. >duDTíquico oroʼomeyen huadiʼda huamaʼbuy o̱ʼe̱. Doʼtaj dakaʼ beʼtihuapokikaʼuyne. Doere Jesús Huairitaj oʼnigpe̱i̱kaʼuy. Do konig o̱ʼe̱a̱ʼ montiaʼpakapone. cc?DʼUruaʼda yanʼbatiaʼpakikaʼ. Nogomeytaj aʼbatihuapokyaʼpo huadakda yanʼbatiaʼpakikaʼ. Dakaʼ yanʼnopo̱e̱po dakteynopoada nogomeytaj dakaʼ yanʼmanbatiaʼpakatokikaʼ. Saludos onʼmanigdiktaʼmonaʼuyate. qb[DDakaʼ yanʼnopo̱i̱kaʼpo ya̱gʼkikaʼ. Ken oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri opudomeyere o̱ʼnikaʼpo opudomeytaj boʼtiahuayikaʼnok dakaʼ yanʼnopo̱e̱po ya̱gʼkikatiʼ. Nogomeytaj kiriga̱yo̱ʼ yanʼmantihuapokikaʼ. xaiDPabloa Cristoen huadak huaʼa aratbuttaj ʼuruaʼda kamanopo̱e̱a̱ʼikeʼpo doʼtaj menʼtionaʼpakikatiʼ. '`GDKenpaʼti oroʼtaj motionaʼpakikaʼ. Cristoen huadak huaʼa aʼnenda Diosa soatayoʼ eʼnopo̱e̱a̱da manopo̱e̱a̱hueʼ o̱ʼu̱yate. Oy Cristoen huadak huaʼa oroʼa eʼmanbatiaʼpaktaʼ oʼpaki. Oroa kanʼmanbatiaʼpakeʼpo Jesús Huairia oroʼtaj boʼtihuapokikeʼpo yanʼtionaʼpakikaʼ. Cristoen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakikameʼnok huabakuda̱ʼ jakyo megkuda̱meʼne. Huabakuda̱ʼ jakyo i̱jje̱y. _yDKiriga̱yo̱ʼ yanʼtionaʼpakikaʼ. Tayhueʼada dakaʼ yanʼtionaʼpakikaʼ. Dakiti Dios, yanʼtionaʼpakikaʼ. ^ +DHuairia huanabaʼtaj moʼmato̱i̱kaʼpo dakaʼ yanʼmato̱i̱kaʼ. Dakhuapa yanʼbayokikaʼ. Huairi moʼta̱i̱kaʼnok okkahuehueʼ yanikaʼ. +]ODBeʼapiʼ dakhueaʼ e̱gkaʼnayo paiʼda onʼnopoʼe̱a̱po. Beʼapiʼ huairi huanabaʼpiʼ dakhueaʼ e̱gkaʼnayo Diosa castiga diga̱ʼda yaʼmagkaʼapet.\DCristo opuden Huairi o̱ʼe̱nok kentayoʼda yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Diosen Huasiʼpoere moʼnoeonhuahuikaʼapo. Kenda moʼnopo̱e̱ne. 3[_DKatepiʼ boʼkikaʼnig dakaʼ ya̱gʼkikaʼ. Jesústehuapaʼ ijkay yanʼnopo̱e̱po ʼuruaʼnanada ya̱gʼkikaʼ. Huabokerektayoʼda ijmanigkay nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. 0ZYDOpudomey huanabaʼ moʼe̱po opuden huairitaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Huairia eʼtiahuayteyoʼda dakaʼ nigpe̱e̱hueʼ yaneʼ. Huairia eʼtiahuayte kenpaʼti huairia tiahuayhueʼ e̱e̱ʼtepiʼ dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ. ʼUrunopoʼda Diostaj dakaʼ yanoknopo̱e̱po dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ. 9YkDHuaoa huasiʼpotaj diga̱ʼda barakhueʼ yanikaʼ. Huasiʼpotaj diga̱ʼda eʼbitbitnayo huasiʼpo paiʼda ya̱ʼneapetpiʼ. Onteʼti dakaʼ nigpe̱e̱hueʼ ya̱ʼneapetpiʼ. /XWDApag Diosa oʼpaknok huasiʼpoa opudomeyen huaojtaj hua̱ye̱tere yanʼmanigpe̱i̱kaʼ. Huaojtaj hua̱ye̱tere eʼnigpe̱i̱kaʼnayo Diosa durugda o̱ʼi̱kaʼapo. WDHuabokereka opuden hua̱to̱e̱ʼtaj diʼda yanikaʼ. Hua̱to̱e̱ʼtaj huadiayhueʼ yanikaʼ. Kenpaʼti huiyokaʼda onahueʼ yanikaʼ. V7DEttoneʼa̱ Jesús Huairitaj eknopo̱e̱ʼnayo Huairi Jesúsen moʼe̱po, Jesús oʼpakikaʼnigda opuden hua̱to̱e̱ʼtaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. U DKatepiʼ boʼkikaʼnig katiaʼpiʼ boaʼ kenda Huairi Jesús oʼpakikaʼnig yadikaʼpo ya̱gʼkikaʼ. Jesústaj moknopo̱e̱po Diostaj dakitiaʼ yanʼtionaʼpakikatiʼ. Konig Cristoen huaknopo̱e̱ʼeria huayahuaya Cristotaj ʼuruaʼda nigkaʼdik o̱ʼne. TDAyaʼda Cristo oʼmanmadikaʼuyatenigtaj yanʼnopo̱i̱kaʼpo, huanopoyaʼda yanʼdikto̱i̱katiʼ. Kenda nogtaj nogtaj yanʼmanmadikikaʼ. Kenpaʼti Cristoen eʼmanmadikaʼtaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Nogomeyere huayahuaya yanʼmanikatiʼ. Diosen eʼmanmadikaʼ ʼuruaʼda yanʼnopo̱e̱po huayahuaya yanʼmandikikaʼ. Diostaj dakiti monaʼpo daknopoʼda Diostaj yanʼbatadiʼkeaʼikaʼ. Huanopoyaʼda dakiti yaʼnonaʼpo yanʼbatadiʼkeaʼikatiʼ. Dios Jesucristoere ʼuruaʼda moʼto̱i̱kaʼne yanʼbatadiʼkikaʼ. S DOpudomeyennopoʼtaj Diosa kamanopoʼnoeye̱ʼ. Kenda Diosa oʼpak. Ayaʼada konigti yanʼnopo̱i̱kaʼ. Konigti yanʼpakikaʼ. Konigti ya̱gʼkikatiʼ. Ken konig nogso̱ʼtida kaʼneʼpo Diosa moʼbaktieʼeaʼuyne. Kenpaʼti Diostaj dakiti ya̱ʼnonikaʼ. \R1DHuakkaʼ diʼ yanʼmaikaʼ. Huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ. Kenda Diosa huakkaʼ oʼpak. Diʼnada eʼmaikaʼnayo konig onpapayoʼ moʼi̱kaʼpo konigti Diostaj boʼpakikaʼpo ayaʼda ʼurunanada boʼkikaʼapone. ^Q5D Nogomeytaj dig mahuanopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Noga̱ dakhueaʼ e̱gkaʼnayo kentaj yanʼbakkahueaʼpo huadiayhueʼ yanikaʼ. Konig Cristo Huairi oroʼtaj bokkahueaʼuynig konigti nogomeytaj yanʼbakkahueaʼikaʼ. MPD Diosa opudomeytaj diʼ moʼe̱po moʼbaktieʼeaʼuynok Diosenyoʼda moʼe̱ne. Konige̱po ayaʼtada yanʼmatinepahuikaʼpo. Daknopoʼda huadakaʼda yanʼmanigkikaʼ. Donayo huairi ehueʼ i̱jje̱y, yanʼnopo̱i̱kaʼ. Nogomeytaj dakaʼ yanʼmanigpe̱i̱kaʼ. Nogomeya̱ dakhueaʼ e̱gkaʼnayo bahuadiayhueʼ yanikaʼ. O}D Ken konig Cristoere oʼnoepo huaboaʼda oʼnopo̱e̱po ken konig huaboaʼda oʼkikay, “Judío ehueʼ i̱jje̱y.” Ahueʼ o̱ʼe̱ne. “Judío i̱jje̱y.” Ahueʼ o̱ʼe̱ne. “Doʼhuedsiʼdak oktegʼuy.” Ahueʼ o̱ʼe̱ne. “Doʼhuedsiʼdak okteghueʼ o̱ʼu̱y.” Ahueʼ o̱ʼe̱ne. “Nog aratbut i̱jje̱y.” Ahueʼ o̱ʼe̱ne. “Esoeri i̱jje̱y.” Ahueʼ o̱ʼe̱ne. “Huanabaʼ i̱jje̱y.” Ahueʼ o̱ʼe̱ne. “Huanabaʼ ehueʼ i̱jje̱y.” Ahueʼ o̱ʼe̱ne. “Kenyoʼda Cristoen i̱jje̱y. Kenyoʼda Cristotaj ijpaki. Kenyoʼda Cristotaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ ijpaki.” Kenda ayaʼada aʼdik o̱ʼe̱ne. ND Oy konig huabonopoʼ moʼe̱depo konig Diosa oʼnopo̱i̱kaʼnig huaboaʼda moʼnopo̱i̱kaʼpo. Konig Diosa oʼpaknig nogi̱ti nogi̱ti boʼpakpo moʼnopo̱i̱kaʼne. Diosa aratbuttaj huamatimeaʼeri o̱ʼe̱nok nogi̱ti nogi̱ti dakaʼ moknopo̱e̱a̱pone. kMOD Huayahuaya da bahuaahueʼ yanikaʼ. Aʼnenda Cristotaj oknopo̱e̱hued moʼe̱po namaʼda moʼnopo̱i̱kaʼpo dakhueaʼda boʼkikaʼuyate. Oynayo Cristotaj moknopo̱e̱depo onteʼti konigti dakhueaʼ kikahueʼ moʼi̱kaʼne. fLEDOy Cristoere moʼnoedepo ayaʼ in konig onteʼti kahueʼ yanikaʼ: Nogomeytaj bahuadiayhueʼ yanikaʼ. Maboyhueʼ yanikaʼ. Mahui̱ʼi̱a̱hueʼ yanikaʼ. Batidiʼkehueʼ yanikaʼ. Dakhueaʼda bahuaaʼpakhueʼ yanikaʼ. KDKenda dakhueaʼda o̱gkikaʼnig opudomeya̱ boʼkikaʼuynigʼa konig Cristotaj oknopo̱e̱hued moʼe̱po boʼkikaʼuynigʼa. JDAratbut ken konig dakhueaʼda o̱gkikaʼpo Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼnok Diosa diga̱ʼnada castiga oʼmagkaʼapo. "I=DKatepiʼ dakhueaʼda eʼkaʼtaʼ eʼpaknayo Jesucristotaj yoknopo̱e̱po Cristoere doʼhuedso̱ʼ oʼbueyde, doʼhued eʼnopo̱e̱ʼ oʼbueyde, onteʼti dakhueaʼ kahueaʼdik i̱jje̱y, yanʼnopo̱i̱katiʼ. Ken konig moʼnopo̱e̱po, nogen hua̱to̱e̱ʼtaj bakdejhueʼ yanikaʼ. Huabokerek nogtaj nogtaj ettoneʼtaj bakdejhueʼ yanikaʼ. Ettoneʼ nogtaj nogtaj huabokerektaʼ bakdejhueʼ yanikatiʼ. Katepiʼ dakhueaʼda konig oroʼenso̱ʼ oʼpakikaʼ, onteʼti pakhueʼ yanikaʼ kenpaʼti kahueʼ yanikaʼ. Kenpaʼti katetapiʼ eʼtamaetaʼ eretpakhueʼ yanikatiʼ. Katetapiʼ eʼeretpaknayo konig eʼketkaʼ diostaj eʼpak o̱ʼe̱. Dakhueʼda o̱ʼe̱. ]H3DKen Cristo oroʼen huamanoeanhuahuikaʼeri o̱ʼe̱. Keʼna onteʼti kurudya̱ʼ eʼtiakte kenokaʼ oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri Cristoere ʼurunanada o̱ʼeonhuahuikaʼapone. Aʼnenda Cristotaj oknopo̱e̱hued moʼe̱po dakhueaʼda boʼkikameʼnigʼa. Oynayo Cristotaj moknopo̱e̱depo huadakda ya̱gʼkikaʼ. Diosenyoʼda ya̱gʼkikaʼ. RGDCristo oroʼomeytaj moʼnigbueyʼuyate oroʼomeya̱ oʼnopo̱e̱depo konig aratbut kubarakyaʼ katetapiʼ onteʼti dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼnenig, oroʼomeya̱kon onteʼti dakhueaʼ kahueʼ moʼnikaʼ. Oy huaboaʼda oknopo̱e̱po Cristoere Diosyo oʼnoikaʼne. Diosa dakaʼ moʼnopoʼto̱e̱nok Cristoere oʼnoeonhuahuikaʼapone. FDKurudyo̱ Dios oʼnoikaʼpo Cristoere oʼnoikaʼ. Kenda Cristo oʼpaknig konigti monʼpakikaʼ. Konig Cristo o̱ʼe̱po oʼkikaʼnig monʼnopo̱i̱kaʼ. Katepiʼ indariyo o̱ʼi̱kaʼnig kenpaʼti katepiʼ aratbuta o̱gkikaʼnig nopo̱i̱kahueʼ moʼnikaʼ. mE UDKen, Cristo eʼbueytada kubarakyaʼ Diosa oʼnoyhuada̱ʼpo onteʼti oʼnoeaʼuyate. Cristoere Diosa opudomeytaj moʼnoeaʼuyne. Konig Diosen ʼurunanada huaknopo̱e̱ʼeri moʼnoeaʼuyne. Konige̱po kenda Cristo kurudya̱ʼ oʼpakikaʼnig monʼpakpo mogkikaʼ. Cristo kurudyo̱ Diosere teynanada ʼurunanada o̱ʼi̱kaʼnok keʼnenyoʼda moderetpakikaʼ. qD[DKenda onʼmanikaʼnig ʼuruaʼda eʼnopo̱e̱ʼo̱nig aratbuta namaʼda onʼnopo̱e̱po. Aratbuta onʼmanigpe̱i̱kaʼpo namaʼda huaʼikudate onhuadpo Diosen huataʼmoneritaj onʼtionaʼpakikaʼpo, Diostaj onʼtionaʼpakikaʼpo, sueʼda i̱jje̱y huairihueʼ i̱jje̱y namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼpo, kenpaʼti namaʼda Diostaʼ paiʼda onʼnopoʼe̱po. Kenda o̱gkikaʼpo huadakda o̱ʼe̱y aratbuta namaʼda onʼnopo̱e̱po kenpaʼda dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ onʼeretpakikaʼ. Kenda huabokereka namaʼda onʼmanaʼikaʼnig kenpaʼti namaʼda onʼkikaʼnigʼa dakhueaʼ boʼkikaʼnigtaj batikhueʼdik o̱ʼnikaʼ.CDNejhueʼdik, pehueʼdik, bapadhueʼdik huabokerekayoʼda onʼmanaʼikaʼnig kenda onʼmanaʼikaʼnig ehueʼ o̱ʼe̱a̱po. =BsD“In nejhueʼ yanikatiʼ.” “Ken aypo pehueʼ yanikatiʼ.” “Kentaj huabaʼapiʼ to̱e̱a̱hueʼ yanikaʼ.” Ken konig onʼmanaʼikaʼnig manigpe̱e̱hueʼdik yanikatiʼ. pAYDCristoa oroʼomeytaj moʼnigbueyʼuyatenok opudomey aʼnopoʼyareayaʼpo moknopo̱e̱depo konig Cristoere moʼbueydepo konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼnig onteʼti nopo̱e̱hueʼ yanikatiʼ. Konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria namaʼda onʼnopo̱e̱po onʼmanaʼikaʼnig manigpe̱e̱hueʼ yanikaʼ. Aʼnopoʼyareayaʼpo kenda pe̱e̱hueʼdik yaneʼ. Konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomey nogen eʼmanmadikaʼ o̱gkikaʼ kenda kahueʼ yanikaʼ. @5DCristotaj dakaʼ oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼ. Cristo konig huaknopo̱e̱ʼerien huanopoʼ o̱ʼe̱. Huaknopo̱e̱ʼeri konig Cristoen hua̱so̱ʼ o̱ʼne. Huaknopo̱e̱ʼerinayo Cristotayoʼda onʼnigpe̱i̱kaʼ. Namaʼda huaaʼeri Cristotaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼ. Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri konig Cristoen hua̱so̱ʼ o̱ʼe̱ne. Konig nogso̱ʼtida o̱ʼe̱po nogi̱ti nogi̱ti moknopo̱e̱a̱ʼne Cristoa. Nogi̱ti nogi̱ti oʼnigpe̱i̱kaʼne. Kenpaʼti konig nogso̱ʼtida konigti Cristotaj moknopo̱e̱a̱ʼne Diosa. ?yDHuaʼikudate yanʼhuadpo Diosen huataʼmoneritaj tionaʼpakdik yanikatiʼ. Sueʼada namaʼda huamanmadikaʼeria onʼmanaʼnigʼa tiahuayhueda̱da namaʼda onʼnopo̱e̱po onʼmanaʼnigʼa. “Kenda oʼnonaʼnig nigpe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo namaʼda bokaʼ. Diosensiʼpo ehueʼ moʼe̱ne.” Kenomeya̱ enaʼnayo pe̱e̱hueʼdik yanikatiʼ. Konig aratbut Diostaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri o̱ʼnepo namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼpo. Huadakda i̱jje̱y, huadaknada ijkikay namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼpo. c>?DKenda fiestate aypote huamaiʼtakon judíoa onʼmanaʼikaʼpo o̱gkikaʼuynigʼa Cristo cruzte eʼbueydeʼte onteʼti kikahueʼdik moʼe̱ne. Cristoen hueretda huaʼa o̱ʼe̱nok Cristotayoʼda yanʼnigpe̱i̱katiʼ. =%DOynayo Cristotaj moknopo̱e̱po “Ken aypo moʼbapeʼpo pehueʼdik moʼe̱ne.” Beʼapiʼ enaʼnayo manigpe̱e̱hueʼ yanikatiʼ. “Ken huamaiʼ mayhueʼdik moʼne.” Beʼapiʼ enaʼnayo manigpe̱e̱hueʼ yanikatiʼ. Huabayok judíoen Diostaj eʼdurugpak fiestate huahueʼ e̱e̱ʼnayo, huabo puug judíoen Diostaj eʼdurugpak fiestate huahueʼ e̱e̱ʼnayo judíoen Diostaj eʼdurugpak okmapi̱e̱ʼahuaddik fiestate huahueʼ e̱e̱ʼnayo “Huaʼdik moʼne.” Beʼapiʼ eʼnaʼnayo manigpe̱e̱hueʼ yanikatiʼ. '<GDAratbuta enʼtiahuayaʼte Cristo cruzte oʼbueydepo totoʼ huairitaj okbiraepo oʼteyhueʼpakaʼuyatenok. Konige̱po oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri dakhueaʼ o̱gkaʼ totoʼ huairia onteʼti huaahueʼdik moʼe̱a̱pone. Kenda Cristo kurudyo̱ oʼpakikaʼnigtaj yanʼpakpo ya̱gʼkikaʼ. C;DDiosen huaʼa Moisésa oʼmanigmadoyaʼuyate. Opudomey kenda nigpe̱e̱hueʼada dakhueaʼ boʼkikaʼuyne. Moisésenbaʼtaj nigpe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj castiga magkaʼdik o̱ʼe̱. Oroʼomeya̱ dakhueaʼ oʼkikaʼnok Cristotaj hue̱ypa cruzte moʼnigbetaʼuyne siropia moʼnigbetaʼuynok moʼbakkahueaʼuyne. P:D Aʼnen Diostaj o̱ki̱e̱hued moʼe̱po dakhueaʼda boʼkikaʼpo Diostaj nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼuy. Huabokereksiʼdak okteghueʼ hua̱e̱ʼeri moʼe̱po Diosensiʼpo ehueʼ moʼu̱yne. Diostaj oknopo̱e̱hueʼda moʼu̱yne. Oynayo ayaʼ dakhueaʼ boʼkaʼuyatenigtaj Diosa bokkahueaʼdepo Cristoere moʼnoeanhuahuikaʼne. j9MD Kenpaʼti Jesucristo eʼbueydeʼte e̱gkubarakkaʼuytada Diosa teyda o̱ʼe̱po oʼnoyhuada̱ʼuyate. Opudomey kenda moknopo̱e̱po bautiza mogkaʼpo konigti Cristoere eʼkubarakkaʼnig Cristoere Diosa moʼnopoʼnoeaʼuyne. R8D Judío huabokerektaj onʼsiʼdakoktegikaʼpo. Opudomeynayo Cristotayoʼda moknopo̱e̱po Diosensiʼpo hueretda moʼe̱ne. Konig boʼeretpakikaʼpo dakhueaʼ eʼkikameada onteʼti kikahueʼ moʼe̱ne. 7D Opudomey Cristotaj moknopo̱e̱po Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱po, opudomeytaj moʼnoeaʼikaʼne. Cristo ayaʼ huairien huairi o̱ʼe̱. Cristoa ayaʼtada kuruderi huairitaj mataʼmonaʼdik oʼmaikaʼ. Ayaʼada Cristotaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼnikaʼ. M6D Ayaʼtehuapaʼda Dios o̱ʼe̱ konigti Cristodation o̱ʼe̱. c5?DKeyoj oʼnonaʼne. Opudomeyere namaʼda huamanmadikaʼeri o̱ʼnepo engaña e̱gkataʼ onʼpakpo konig aratbutada namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼnig opudomeytaj enmadikataʼ boʼtipakne. Dakaʼ Cristotayoʼda yanoknopo̱e̱po kenomeytanayo manigpe̱e̱hueʼ yanikatiʼ. Konig adhueaʼpaneʼ o̱gkikaʼuyatenig kenpaʼti onʼnopo̱i̱kuyatenig namaʼda monmadikapetnig manigpe̱e̱hueʼ yanikatiʼ. Kenda Cristo oʼmanmadikaʼuyatenig ken konig onmadikahueʼ moʼe̱a̱pet. 4DKonig hue̱ymey huaʼihuit sorokyo o̱ʼe̱po oʼkerekpo oʼmeybiaʼpo, teyda o̱ʼe̱po. Konigti kenpaʼda Cristoen yanʼpakikaʼpo dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼpo, nogi̱ti nogi̱ti yanoknopo̱i̱kaʼ. Cristotaj aʼnenda monmadikaʼonhuahuikaʼuynigtaj nogi̱ti nogi̱ti yanoknopo̱i̱kaʼpo Diostaj dakiti ya̱ʼnonikatiʼ. Cristotaj oknopo̱e̱nok Cristotere Diosa moʼnoeanhuahuikaʼne. <3qDHuairi Jesucristotaj konig huaboaʼda moknopo̱e̱deʼuynig kenpaʼti huaboaʼda durugda moʼnopoʼkoreaʼdeʼuynig konigti dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼpo yanʼnigpe̱i̱kaʼ. H2 DOpudenbayo opudere ehueʼ e̱ʼe̱a̱da opudomeytaj huakkaʼda ijpaki. Opudomey Cristotaj dakaʼ moknopo̱i̱kaʼnok kenpaʼti oknopo̱e̱batikhueʼ moʼi̱kaʼnok doʼa durugda i̱ji̱kay. w1gDNog aratbuta ʼuruaʼda eʼmanmadikaʼte engaña o̱gkahueʼdik ya̱ʼneapet. Kenda opudomeytaj oʼnonaʼne. Q0DCristo Diosen ayaʼda oʼnopo̱i̱kaʼ. Cristotaj dakaʼ eknopo̱e̱ʼnayo ʼuruaʼda eʼkaʼ moʼnopo̱i̱kaʼapone kenpaʼti huakkaʼnada moʼnopoenkikaʼapone. Cristo Diostere moknopoenkaʼapone. e/CDOpudomey nogi̱ti nogi̱ti Diostaj yanʼpakikaʼapet kenpaʼti huayahuaya diʼda yanʼmaikaʼapet, Cristotaj huakkaʼda yanoknopo̱i̱kaʼapet. Cristotaj moknopo̱e̱po Diostaj dakaʼda yanoknopoenkaʼapet. Kenpaʼti Cristotaj huaknopo̱e̱ʼ Diosa oʼi̱re̱ganhuahuikaʼuynig kendakon kanoknopo̱e̱ʼpo, doʼhua diga̱ʼ onʼtionaʼpakikaʼne. 6. gDOpudomeya̱ Laodiceaomeya̱ nogomeya̱kon doʼtaj tiahuayhued o̱ʼnene. Opudomeytaj kenomey huaknopo̱e̱ʼeritere huakkaʼda ijmepuʼkeʼikaʼpo onʼnigtionaʼpakikaʼne. `- ;DKenda diga̱ʼda ijkikay. Teyda ijkikay. Kenda kakikeʼpo Diosa beʼteypakikaʼne., /DAyaʼ huaknopo̱e̱ʼeri Cristotaj dakaʼ kanoknopo̱i̱keʼ kenpaʼti Cristotaj dakaʼ kanʼnigpe̱i̱keʼ, konig huaknopo̱e̱ʼeri nogi̱ti nogi̱ti kanoknopo̱i̱keʼpo Cristoen huadak huaʼa oʼmanmadikikay. “Diostaj yanʼpe̱e̱ʼ.” “Diostaj yanʼnigpe̱e̱ʼ.” “Diostaj yanʼnopoʼkoreaʼ.” Ayaʼtada oʼmaboroayikay. Dakaʼ kanʼnopoenkeʼpo ayaʼtada dakaʼ oʼmanmadikikay. J+ DOpud judío ehueʼ hua̱e̱ʼeritaj ʼurunanada oʼmagkikaʼpo Cristoen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱i̱kaʼ. Diosere durugnanada moʼnoeonhuahuikaʼapo Diosa moʼnopo̱e̱a̱ʼdene. Aʼnennada kenda ijkaʼapoy Dios eʼnopo̱i̱kaʼada judío aratbuttaj manopo̱e̱a̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼuyate. Judío ehueʼ hua̱e̱ʼeritaj ʼurunanada ijmagkaʼapoy manopo̱e̱a̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼuyate. Oynayo keʼnen huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmanopo̱e̱a̱ʼde. * Dy) mDOpudtehuapaʼ nog huaknopo̱e̱ʼeritere ayaʼda Diosen huaʼa kamanmadikadhuahueʼpo Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. a( =DOy durugda i̱jje̱po opudomeytehuapaʼ paiʼda onʼnignopoʼe̱ne. Ayaʼ Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj Cristo paiʼda oʼmanignopoʼe̱ʼuy. Opud huaknopo̱e̱ʼeritehuapaʼ Jesucristoen ayaʼ aʼdakeayaʼpo doʼhuakon hua̱so̱ʼda paiʼda onʼnignopoʼunhuahuikaʼne. Ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeriomey Cristoen hua̱so̱ʼ konigti o̱ʼne. ' 3DKonige̱po dakaʼ Jesucristotaj yanoknopoeonhuahuikaʼ. Oknopo̱e̱batikhueʼada yanoknopoeonhuahuikaʼ. Oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼtaj Cristo moʼnigbueyʼuyne. Oroʼtaj aʼmanopoʼyareayaʼpo moʼnigbueyʼuyne kenpaʼti kenere moʼnoeonhuahuikaʼapo. Kenda moʼpe̱e̱deikaʼnig, moknopoeonhuahuikaʼpo batikhueʼ yaneʼ, “Oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼtaj Cristo moʼnigbueyʼuyne. Oroʼtaj aʼmanopoʼyareayaʼpo moʼnigbueyʼuyne kenpaʼti kenere moʼnoeonhuahuikaʼapo.” Ayaʼ huadariyo hua̱e̱ʼeri aratbuttaj onʼmanbatiaʼpakuyate. Doa Pabloakon konigti ijmanbatiaʼpakikay. Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj yamanmadikikatiʼ. Diosa Pablotaj onaʼuyate. x& kDCristo hua̱so̱ʼa̱da paiʼda oʼnopoʼe̱po moʼnigbueypo Diostaj moʼmanopoʼnoeya̱ʼuyne. Daknopoʼda kenpaʼda Diosenyoʼda moʼi̱kaʼpo kentayoʼda moʼnigpe̱i̱kaʼne. Konig dakhueaʼ da ahueʼ moʼe̱nig, “Dakhueaʼ o̱gkaʼ.” Huaahueʼdik moʼe̱a̱pet. Ken konig opudomeytaj Diostaj kabayokeʼpo Cristo paiʼda moʼnignopoʼe̱po moʼnigbueyʼuyne. }% uDOpudomey aʼnenda nog aratbutda Diosen ehueʼ moʼi̱kaʼuyne. Konig Diosen takaʼ moʼe̱po Diostaj nigpe̱i̱kahueʼ moʼe̱po dakhueaʼ boʼkikaʼuynigʼa oynayo Diosa opudtaj moʼmanopoʼnoeya̱ʼdene. Oy Diosen huadiʼ moʼi̱kaʼne. J$ DDiosa ayaʼtada kamanoeye̱ʼpo cruzte Cristo oʼbueyʼuy. Huadariyo hua̱e̱ʼeritaj kenpaʼti kurudyo̱ hua̱e̱ʼeritaj ayaʼtada Diosa eʼmanoeyaʼtaʼ oʼpakpo, Cristo cruzte oʼbueyʼuy. d# CDKonig Dios o̱ʼe̱nig Diosa oʼpakpo konigti Cristo o̱ʼe̱. Cristo konig Dios o̱ʼe̱. s" aDAyaʼ huaknopo̱e̱ʼerien huairi Cristo o̱ʼe̱. Huaknopo̱e̱ʼeria Cristotaj onʼnigpe̱i̱kaʼ, Cristoa ayaʼtada oʼmanoeaʼikaʼ. Cristo huakkuruda kubarakyaʼ oʼnoyhuaduyate. Huakkurueri o̱ʼe̱po ayaʼenda huairi o̱ʼe̱. ~! wDIndari, kurudyo̱ hua̱e̱ʼerikon katepiʼ ehued e̱e̱ʼted Cristonayo oʼnoeʼikaʼuyate. Ayaʼda katepiʼ kahued e̱e̱ʼted kennayo oʼnoeʼikaʼuyate. Keʼna teynananada o̱ʼe̱po ayaʼda oʼmato̱i̱kaʼnok ayaʼda oʼmaunhuahuikaʼapo. K  DDios oʼpaknok Diosen Huasiʼpoa ayaʼda oʼkaʼuyate. Katepiʼ o̱ʼi̱kaʼnig kurudyo̱ ayaʼda oʼkaʼuyate. Katepiʼ huadariyo ayaʼda oʼkaʼuyate. Katepiʼ tiahuaydik o̱ʼi̱kaʼnig ayaʼda oʼkaʼuyate. Kenpaʼti ayaʼda katepiʼ tiahuayhueʼdik o̱ʼi̱kaʼnig oʼkaʼuyate. Diosen Huasiʼpoa kurudyo̱ noki̱re̱g huairi hua̱e̱ʼdiktaj oʼkaʼuyate. Diosen huataʼmoneri huairi hua̱e̱ʼdiktakon oʼkaʼuyate. Huataʼda oʼnigkaʼuyate. ) MDApag Diostaj tiahuayhueʼdik o̱ʼe̱ne. Diosen Huasiʼpo Jesucristo Diosonigtiʼ o̱ʼe̱po oʼtiakuypo Dios konig o̱ʼe̱nig oroʼtaj moʼmanopo̱e̱a̱ʼuyne. Diosen Huasiʼpo Cristo Diosere huakkuruda oʼnoikaʼuyate. Ayaʼda oʼtiahuayikaʼnig konig huadari, huadariyo hua̱e̱ʼeri, siokpo, niokpo, puug, aratbut, ayaʼda hua̱e̱ʼeri kahued Cristo oʼnoikaʼuyate. Cristo huakkuruda o̱ʼi̱kaʼuyate. F DJesús Diosen Huasiʼpoa moʼnigbueyʼuypo oroʼomeytaj eʼmanopoʼkoreadeʼte oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼpo moʼnopoʼyareaʼuyne. Opudomey Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼpo dakhueaʼda oʼkikaʼpo konig Diosen takaʼ o̱ʼi̱kaʼuyne. Cristoa moʼnigbueyʼuypo Diostaj moʼmanopoʼnoeya̱ʼuyne. | sD Oroʼomey Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼuyne. Konig huanabaʼ o̱ʼe̱po totoʼ huairitaj oʼnigpe̱i̱kaʼuyne. Konig sikki̱re̱gyo̱ oʼnoikaʼpo, oroada dakhueaʼ eʼkikaʼ batikahueʼdik o̱ʼi̱kaʼuyne. Apag Diosa boʼtihuapokuynok dakhueaʼ eʼkaʼ oʼmabatikuyne. Diosa huasiʼpotaj diʼnanada o̱ʼi̱kaʼpo oroʼomeytakon keʼnensiʼpo boʼyahueaʼdene. A }D Kenpaʼti Apag Diostaj dakiti kaʼnonaʼikeʼ onʼtionaʼpakikaʼne. Oroʼomey huakjeyyo Diosere nog huaknopo̱e̱ʼeriere aʼnoeanhuahuikayaʼpo oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ Apag Diosa bokkahueaʼuyne kenpaʼti oroʼtaj dakhueaʼ eʼkaʼ moʼmanopoʼyareaʼuyne. Konige̱po, dakiti Dios, onaʼikaʼdik o̱ʼe̱ne. y mD Dios ʼuruaʼda o̱ʼe̱po konig huakjey o̱ʼe̱po teynanada o̱ʼe̱po opudennopoʼtaj moʼmanopoʼteypakikeʼ teynanada moʼmaikeʼ. Kenpaʼ opudomeytaj onʼtionaʼpakikaʼne. Ken eʼmanopoʼteypakdeʼte aratbut opudomeytaj dakhueaʼ e̱gkaʼte paiʼda eʼnopoʼe̱a̱da batikhueʼada moknopo̱e̱po huadiayhueʼada durugda moʼi̱kaʼapone. Onʼtionaʼpakikaʼne. b ?D Jesús Huairitaj moknopo̱e̱po kenpaʼti nog huaknopo̱e̱ʼeritaj diʼ moʼmaikaʼ. Kenmeʼnoete kenda onʼtipe̱e̱depo huaboaʼda opudomeytaj onʼnigtionaʼpakikaʼpo, konig Dios Huairien Huasiʼpo ʼuruaʼda oʼkikaʼuyate opudomey konigti ya̱gʼkikatiʼ kenpaʼti konig Diosa oʼpaknig nogi̱ti nogi̱ti ya̱gʼkikatiʼ, kenpaʼti nog aratbut paiʼdapiʼ eneʼnayo yanʼbayokikatiʼ, yanʼtihuapokikatiʼ kenpaʼti nogi̱ti nogi̱ti Diostaj yanoknopo̱e̱ʼ. Kenda Diosa oʼpaknig opudomeytaj Diosa kamanopo̱e̱ʼ. Kenda onʼnigtionaʼpakikaʼne. Kenpaʼti huadak dakhueapiʼ eʼkaʼ kanʼnopo̱e̱ʼ kenpaʼti ʼuruaʼda kanʼnopoenkeʼ Diosen Noki̱re̱ga̱ opudtaj kabatihuapokikeʼ. Kenpaʼ onʼnigtionaʼpakikaʼne.  D  DOpudomeytaj Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱i̱kaʼnok diʼ moʼmaikaʼne. Kenda Epafrasa oroʼtaj monbatiaʼpakmeʼne. O DJesucristoen huadak huaʼa Epafrasa opudomey Colosenses aratbuttaj monmadikaʼuyne. Keʼna oroʼere Cristoen huadak huaʼa oʼmanmadikanhuamey. Oroʼ oʼpakuynok opudomeytaj dakaʼ monmadikikaʼuy. v gDNogbayo nogbayo huabada meyo̱piʼ aratbut o̱ʼnikaʼnig Jesucristoen huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpaknok huakkaʼamon huaboaʼda oʼnoknopo̱e̱po onʼnopoʼkoreaʼpo Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼ. Kenpaʼti buttida huaʼa Dios diʼnanada moʼe̱po moʼtinepahuiʼpo konigti opudomeya̱ moʼpe̱e̱depo buttida huaʼa o̱ʼe̱ moʼnopo̱e̱po moʼnigpe̱i̱kaʼuyne. f GDJesucristotaj dakaʼ moknopo̱i̱kaʼpo moʼnigpe̱i̱kaʼpo ayaʼ nog Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeriomeytaj diʼ moʼmaikaʼne. Kenpaʼti kurudyo̱ Diosere durugnanada o̱ʼunhuahuikaʼapoy moʼnopo̱e̱po moʼnigi̱kaʼ. Kenda onʼtipe̱e̱depo oʼtionaʼpakpo Apag Diostaj Jesucristoen Apagtaj dakiti onaʼikay. Jesucristoen huadak huaʼa, buttida huaʼa Diosere durugda huanoeanhuahuikaʼ huaʼa moʼpe̱e̱depo Diosere durugnanada o̱ʼunhuahuikaʼapoy moʼnopo̱i̱kaʼne. zz~~;|{ zyxw-uusIrOpColnm]lk8j/iVggfAe:ddcncbaN`_^D\[[|Z;YYdXoWWUSRQOOMMLKKJII`FFCB!@?5>fVkR DPfzhI0 Kenokaʼ totoʼ huiyoknanada eʼmanataʼ oʼeretpakikaʼnok, kenokaʼ da eʼmanataʼ oʼeretpakikaʼnok namaʼda kahueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo oknopo̱e̱batikhueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo Diosen teyda huatiokaʼ dakaʼ monʼotikaʼ. ~0 Konige̱po oroʼomeyen takaʼ aratbuten hua̱so̱ʼnig ehueʼ o̱ʼne. Oroʼomeyen takaʼtaj tiahuayhueʼdik o̱ʼe̱ne. Ken oroʼomeyen takaʼ totoʼ huairi o̱ʼne. Huiyokda o̱ʼne. Teyda o̱ʼne. Huakkaʼnanada aratbuta totoʼtaj onʼnigpe̱i̱kaʼpo dakhueaʼda o̱gkikaʼ. Sikki̱re̱gya̱ʼ totoʼ dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼne. Ayaʼyoda huabada totoʼa dakhueaʼ onʼmanaʼikaʼ. T}!0 Takaʼtaj huatiokaʼ Romano sorotataj siro akumoot onʼotikaʼpo, bakaʼbijtoneʼ onʼotikaʼpo sirope̱g huaka̱gkate onʼbetaʼpo teyda huaʼiot onʼotpo sirope̱g huatiokaʼ onʼbapadpo, kenpaʼti huabid siro onʼbapadikaʼ. Hua̱so̱ʼ ayaʼda keʼna beʼtiokeʼpo onʼotpo. Opudomeyen takaʼ totoʼ huairi o̱ʼne. Opudomey dakhueaʼ ka̱gkikeʼpo totoʼa namaʼda monikaʼne. Diostaj eknopo̱i̱kaʼ eʼbatikataʼ huakkaʼ boʼtipakikaʼnok Diostaj dakaʼ aknopo̱i̱kayaʼpo oknopo̱e̱batikhueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo Diosen huatiokaʼ yanʼotikaʼ. Diosa opudomeytaj kabatiokikeʼ. |0 Oydakon oʼnonapone, egomey. Jesucristo Huairi teynanada o̱ʼe̱. Kentaj oknopo̱i̱kaʼnok teyda totoʼtaj moʼnoki̱kaʼ. `{90 Opudomey huairi moʼe̱po huanabaʼ moʼto̱e̱po daknopoʼda huanabaʼtaj yanʼmato̱i̱kaʼ. “Huakkaʼda baahueʼ e̱e̱ʼnayo castiga o̱gkaʼapone.” Huanabaʼtaj i̱ghuaʼda manahueʼ yanikaʼ. Opudomey huairi huanabaʼere Jesucristo Huairien huanabaʼ moʼe̱ne. Okkahuehueʼ yanikaʼ. Jesucristo kurudyo̱ o̱ʼi̱kaʼ. Jesucristo Huairi ayaʼ huabokerektaj konigti oʼpak. Huairitaj konigti oʼpak. Huanabaʼtaj konigti oʼpak. Oroʼomeya̱ Cristotaj oknopo̱e̱nok totoʼ huairia oroʼtaj eʼbatikataʼ boʼtipakikaʼne. Totoʼtaj dakaʼ yanʼtiokaʼikaʼ. Pabloa monmadikaʼuyne. z50Huanabaʼpiʼ huanabaʼ ehuepiʼ nogaʼti katepiʼ huadak eʼkikaʼnayo Jesús Huairiakon konigti huadak moʼnigkikaʼapone. Kenda moʼnopo̱e̱ne. Vy%0Huabokerek huairitaj moʼbaaʼpo moʼnigpe̱e̱po, “Huabokerektayoʼda ijnigkay.” Nopo̱e̱hueʼ ya̱ʼnepo, “Dios Huairitakon ijnigbaay.” Yanʼnopo̱e̱po durugnopoʼda huadakda yanʼbaaʼikaʼ. ^x50O̱ʼnen huairia eʼtiahuayteyoʼda dakaʼ kahueʼ yanikaʼ. Huairia tiahuayhueʼ e̱e̱ʼpiʼ huadakaʼda ya̱gʼkikaʼ. Konig Cristoen huanabaʼ Diostaj aʼdurugpakayaʼpo yanʼpakpo dakaʼ ya̱gʼkikaʼ. ywk0Opudomey huanabaʼa o̱ʼnen huairitaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Dakaʼ yanʼnopo̱e̱po yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Yanʼmakmeʼpukpo yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Konig Cristotaj moʼnigpe̱i̱kaʼ konigti o̱ʼnen huairitaj dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ. /vW0Opud huaoa o̱ʼnensiʼpotaj yanʼmahuadiaypo diga̱ʼda mabitbithueʼ yanikaʼ. Diga̱ʼda eʼmabitbitnayo huasiʼpoa boʼhuadiayapone. Huasiʼpo nigpe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo sueʼdapiʼ castiga yanʼmagkikaʼ. Huasiʼpotaj yanʼmanmadikikaʼpo Jesús Huairitaj dakaʼ eknopo̱e̱ʼ nogi̱ti nogi̱ti eknopo̱e̱ʼ yanʼmanmadikikaʼ. Jesús Huairitaj nogi̱ti nogi̱ti eʼnigpe̱i̱kaʼ dakaʼ yanʼmanmadikikaʼ. iuK0Opuden huaoj hua̱ye̱ere huadakda meʼta̱e̱ne yanʼnopo̱i̱kaʼpo yanʼmanigpe̱i̱kaʼ. “Apag hua̱ye̱tere huadakda meʼta̱e̱ne eʼnopo̱i̱kaʼnayo kenpaʼti eʼmanigpe̱i̱kaʼnayo Diosa moʼdurugpakikaʼapone kenpaʼti huakkaʼda huabayok moʼnoeanhuahuikaʼapone in huadariyo.” Ken konigyoʼda huakkuruteda Apagbaʼte Diosa oaʼuyate. t0s 30Huasiʼpo Jesús Huairitaj moknopo̱e̱po opuden huaojtaj hua̱ye̱tere yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Kenda huadakda o̱ʼe̱nok kenda kikaʼdik moʼe̱ne. +rO0!Onteʼti oʼnonapone. Opudomey huabokerek ayaʼada o̱ʼnen hua̱to̱e̱ʼtaj diʼda i̱kaʼdik moʼe̱ne. Konig huataʼ diʼda moʼi̱kaʼ konigti hua̱to̱e̱ʼtaj diʼda yanikaʼ. Opudomey ettoneʼ o̱ʼnen hua̱to̱e̱ huadakda meʼte̱ne yanʼnopo̱i̱kaʼpo yanʼnigpe̱i̱kaʼ.qy0 Konigti Cristo oroʼomeyere o̱ʼe̱. Oroʼomey ayaʼada huaknopo̱e̱ʼeri oknopo̱e̱po oʼnigpe̱i̱kaʼpo konig Cristoenso̱ o̱ʼe̱ne. Kenere nogso̱ʼtida o̱ʼe̱ne. Kenda i̱re̱gi̱re̱g o̱ʼi̱kaʼuyniga oynayo oʼnopo̱e̱ne. Ijjay. 4pa0“Aʼto̱e̱pakyaʼpo huabokerekpiʼ huaojtaj hua̱ye̱tere oʼmakke̱ypo oʼto̱e̱pakdepo, bottaʼ e̱ʼe̱a̱da konig nogso̱ʼtida o̱ʼne.” Kenda Apagbaʼa oaʼ. 0oY0Beʼapiʼ huataʼ huadiayhueʼ o̱ʼnikaʼ. Huataʼ onʼpakpo onʼbapeʼikaʼ, dakaʼ onʼo̱o̱ʼi̱kaʼ, kenpaʼti yudtaj onʼotikaʼ. Kenpaʼti konig Jesucristo ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj diʼ oʼmaepo dakaʼ moʼmato̱e̱ʼikaʼne. Huaknopo̱e̱ʼeri keʼnen hua̱so̱ʼ konig o̱ʼnenok. n0m}0Ken huabokerekpiʼ konig huataʼda diʼda o̱ʼi̱kaʼnig konigti hua̱to̱e̱ʼtaj diʼnada yanikaʼ. Konige̱po huabokerek hua̱to̱e̱ere konig nogtida o̱ʼe̱po hua̱to̱e̱ʼtaj diʼ o̱ʼe̱po konigti huataʼda diʼ e̱e̱ʼonigti o̱ʼe̱. Zl-0ʼUruaʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj kurudyo̱ Cristote eʼbatohuataʼ Diosa oʼpak. Huaknopo̱e̱ʼeri ʼurunopoʼda onʼto̱e̱nok dakhueaʼ kahueʼda diayhueʼda ken konig huaknopo̱e̱ʼeritaj Cristote eʼbatohuataʼ Diosa oʼpak. Kurudya̱ʼ eʼbaetaʼ oʼpak. Cristo kenda oʼpakpo oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeritaj moʼnigbueyʼuyate. hkI0Huaknopo̱e̱ʼeritaj ʼuruda huanopoʼ kaʼnikeʼpo kenpaʼti Diosenyoʼda kaʼnikeʼpo Cristo diʼda moʼe̱po moʼnigbueyʼuyate. Ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj diʼda moʼe̱po moʼnigbueyʼuyate. Konig hue̱ʼe̱ya̱ bautiza e̱gkaʼ kenpaʼti Cristotaj huadak huaʼa onʼnigpe̱i̱kaʼpo Cristoa huaknopo̱e̱ʼeritaj moʼmanopoʼtihuekeaʼuyate. j30Konig Cristo ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj diʼ moʼe̱po moʼnigbueyʼuyate. Konigti opudomey huabokereka hua̱to̱e̱ʼtaj diʼnada yanikaʼ. i/0Konig ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeri Cristotaj oʼnoknopo̱e̱po onʼnigpe̱i̱kaʼ. Konigti ettoneʼa̱ hua̱to̱e̱ʼtaj nigpe̱i̱kaʼdik yanikaʼ. h!0Konige̱po ettoneʼen hua̱to̱e̱ keʼnen huairi o̱ʼe̱. Huabokerek hua̱to̱e̱ʼtaj diʼ o̱ʼe̱po, oʼtiokikaʼpo, kenpaʼti oʼtihuapokikaʼ. Konigti Cristoen huaknopo̱e̱ʼerien huairi o̱ʼe̱. Huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼbakkahueaʼpo, oʼmanoeanhuahuikaʼpo, oʼbatiokikaʼ. Huaknopo̱e̱ʼeri konig Cristoen hua̱so̱ʼ o̱ʼne. Cristo konig huaknopo̱e̱ʼerien huanopoʼ o̱ʼe̱. zgm0Opudomey ettoneʼ konig Jesús Huairitaj moʼnigpe̱i̱kaʼ konigti hua̱to̱e̱ʼtaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. f0Diostaj yanʼnigpe̱i̱kaʼpo huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ. Huayahuaya yanʼmanigpe̱i̱kaʼ. Yanʼbatihuapokikaʼ. 5ec0Apag Diostaj dakiti ya̱ʼnonaʼikaʼ. Ayaʼda katepiʼ huadakpiʼ dakhueʼ e̱e̱ʼpiʼ dakiti ya̱ʼnonaʼikaʼ. Oroʼomeyen Jesucristo Huairi kenda oʼpaknok dakiti ya̱ʼnonaʼikaʼ. Huabokereka hua̱to̱e̱ʼtaj diʼ e̱ʼdik yanikaʼ. Ettoneʼa̱ hua̱to̱e̱ʼtaj nigpe̱i̱kaʼdik yanikaʼ. d0Diosa moʼnopoʼto̱e̱nok, “Dios huadakda o̱ʼe̱.” “Jesucristo Huairi ʼuruaʼda o̱ʼe̱.” Huayahuaya yanʼmanbatiaʼpakikaʼpo yanʼbatadiʼkikaʼ. Jesucristo Huairitaj yanʼbatadiʼkikaʼ. Huanopoyaʼda durugda ya̱ʼnepo yanʼbatadiʼkikaʼ. fcE0Borracho kikahueʼ yanikaʼ. Beʼapiʼ borracho eʼkikaʼnayo dakhueaʼnada̱ kikaʼdik ya̱ʼneapet. Dakhueaʼ manaʼpakdik yanikaʼapet kenpaʼti Diostaj Jesucristotere oknopo̱i̱kahueʼ ya̱ʼneapet. Konige̱po borracho opud ehueʼ moʼe̱nok opudomeyennopoʼtaj Diosa kamanopoʼto̱i̱keʼ. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼdurugpakikaʼapone. tba0Huasego̱nig ehueʼ yanikaʼpo kenda Jesús Huairia oʼpakikaʼnig dakaʼ yanoknopo̱e̱po ya̱gʼkikaʼ. a0Ayaʼ huameʼnoete menokapiʼ huadak kaʼdik ya̱ʼnepo huadakda ya̱gʼkikatiʼ. Beʼtapiʼ dakaʼ yanʼbatihuapokikatiʼ. |`q0Dakaʼ yanʼnopo̱e̱po ya̱gʼkikaʼ. Konig Diosenbaʼtaj nopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri o̱gkikaʼ konigti kikahueʼ yanikaʼ. Konig aratbut Diosen buttida huaʼa onʼnopo̱e̱po ʼuruaʼda o̱gkikaʼ konigti ʼuruaʼda ya̱gʼkikatiʼ. E_0Konige̱po,Dakhueaʼda boʼkikaʼpo eʼbueyonig konig eʼtaiʼonig moʼe̱ne. Yanʼmaboʼ yanʼnopoʼkoreaʼ. Cristoa o̱ʼnen huakjey o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼ onʼbatadiʼkeaʼikaʼ. h^I0 Opudomeynayo huadakda boʼkikaʼpo Cristo Huairitaj moʼnigpe̱i̱kaʼpo konig huakjey moʼe̱ne. Huakjeyyaʼ katinig tiahuaydik o̱ʼneaponok, opudomeytaj onʼtiahuaydepo dakhueaʼda oʼkikay huataʼ yanʼtinopo̱a̱pet. ]10 Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomey konig sikki̱re̱gyo̱ o̱ʼnikaʼpo konig i̱re̱gi̱re̱g dakhueaʼnanada o̱gkikaʼ. Kenda o̱gkikaʼnig batiaʼpakhueʼdik, o̱ʼe̱ne. Kenda eʼbatiaʼpaknayo biraʼdik o̱ʼe̱a̱pone. Kenda o̱gkikaʼnig dakhueʼnanada o̱ʼe̱nok. a\;0 Diostaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri konig sikki̱re̱gyo̱ o̱ʼnikaʼpo dakhueaʼda o̱gkikaʼpo namaʼda o̱gkikaʼnig. Kenomeyere konig o̱gkikaʼ konigti kikahueʼ yanikaʼ. Opudomeynayo Cristotaj moknopo̱e̱po, moʼnigpe̱i̱kaʼpo huadakda boʼkikaʼnok kenomey dakhueaʼ huakikaʼeri i̱jje̱ya̱ʼ huataʼ yaʼnoknopo̱a̱petpiʼ. q[[0 Kenda Jesús Huairi oʼpakikaʼnig aʼnopo̱e̱yaʼpo nogi̱ti nogi̱ti yanʼpakpo yanʼnopo̱i̱kaʼ. uZc0Aʼnenda Diostaj oknopo̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼuy. Konig sikki̱re̱gya̱ʼ dakhueaʼ bokikaʼuynigʼa oyda Jesucristo Huairitaj moknopo̱e̱po huakjeyyo moʼi̱kaʼne. Aratbut Cristotaj oʼnoknopo̱e̱po huakjeyyo onʼnoikaʼpo huadakda o̱ʼnikaʼ, Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼ. Buttida huaʼa onʼpe̱i̱kaʼ. Buttida onʼbatiaʼpakikaʼ. Oyda Jesús Huairitaj moknopo̱e̱po. Huakjeyyo yanikaʼpo, huadakda yanʼkikaʼpo, Diostaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Kenpaʼti buttida yanʼbatiaʼpakikaʼ. Y0 WX'0Kenomey Diostaj nigpe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriere dakhueaʼ kahueʼ yanikaʼ. ;Wo0“Katepiʼ boʼpakpo kaʼdik moʼe̱ne dakhueaʼ eʼkaʼ ehueʼ o̱ʼe̱.” Sueʼada namaʼda monaʼapetpiʼ. Ken namaʼda eʼmanaʼ o̱ʼe̱. Pe̱e̱hueʼ yanikatiʼ. Aratbut ken konig dakhueaʼ o̱gkikaʼpo Diostaj nigpe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj Diosa oʼbahuadiaypo diga̱ʼ castiga oʼmagkaʼapo. hVI0Aratbut nogen hua̱to̱e̱ʼtaj enʼbatohuedikaʼnayo, nogtaj nogtaj dakhueaʼda eʼkikaʼnayo aratbut nogentaʼ eʼeretpakikaʼnayo Cristoere kenpaʼti Diosere noeonhuahuikahueʼ o̱ʼneapo. Kenomey konig Diosensiʼpo ehueʼ o̱ʼneapo. Kenda opudomey dakaʼ moʼnopo̱e̱ne. Nogentaʼ eʼeretpak konigti eʼketkaʼ diostaj eʼeretpakonig o̱ʼe̱. U!0Konig dakhueʼdik manahueʼ yanikaʼ. Konig namaʼda huasegeapaʼ batiaʼpakhueʼ yanikaʼ. Kanʼerikeʼpo dakhueʼdik manbatiaʼpakhueʼ yanikaʼ. Ken konig eʼikaʼnayo dakhueʼda o̱ʼe̱. Dios huadakda o̱ʼe̱ yanʼhuaaʼikaʼ. Kentaj dakiti ya̱ʼnonaʼikaʼ. KT0Diostaj moknopo̱e̱po Diosensiʼpo moʼe̱depo nogen hua̱to̱e̱ʼtaj bakdejhueʼ yanikaʼ. Kenpaʼti to̱e̱pakhueda̱da nogtaj nogtaj bakdejhueʼ yanikaʼ. Nogda katepiʼ dakhueʼda e̱e̱ʼnayo kahueʼ yanikaʼ. Katetapiʼ nogenpiʼ eretpakhueʼ yanikaʼ. Opudomeytaj dakhueaʼ oʼkaʼ huaahueʼdik kaʼnikeʼ. \S10Huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ. Konig Cristoa diʼ moʼi̱kaʼne konigti huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ. Cristoa diʼ moʼmaepo oroʼtaj oʼpaknok huabokereka onʼtohuaʼpo oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ oʼto̱e̱nok Cristotaj moʼnigarakuyate. Konig ʼuru ovejataj onʼarakikaʼpo Diostaj onʼyokikaʼpo, ken konig o̱gkaʼpo konig ʼuruʼhui̱e̱da Diosa durugda oʼhui̱ri̱kuy. Ken konig Cristoa diʼ moʼmaepo moʼnigbueyʼuyatenok huayahuaya diʼ yanʼmaeʼikaʼ. KR 0Opudomey Diosensiʼpo moʼe̱nok Diosa huakkaʼ diʼ moʼi̱kaʼne. Konig Dios o̱ʼi̱kaʼnig konigti opud a̱ʼe̱ya̱ʼ yanʼnopo̱i̱kaʼpo konig Diosa oʼkikaʼnig konigti ya̱gʼkikatiʼ. FQ0 Nogpaʼdakon ʼuruaʼda ya̱gʼkikaʼ. Huayahuaya diʼda yanʼmaikaʼpo huadakda ya̱gʼkikaʼ. Huadakda yanʼbatiaʼpakikaʼ. Huayahuaya yanʼmatinepahuiʼpo. Huayahuaya yanʼbakkahueaʼikaʼ Cristotaj moknopo̱e̱nok Diosa opudomeytaj bokkahueaʼuyne konigti noga̱ namaʼda e̱gkaʼnayo yaʼnokkahueaʼikaʼ.DP0Dig nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Sigpiʼ bahuadiayhueʼ yanikaʼ. Yanʼdiaypo ʼuttaʼda maboyhueʼ yanikaʼ. Matidiʼkehueʼ yanikaʼ. Kenpaʼti nogomeytaj dakhueaʼ kahueʼ yanikaʼ. oOW0Dakhueʼdik huaʼa eʼmanaʼnayo Diosen Noki̱re̱gtaj suhueʼ o̱ʼe̱a̱ʼnok dakhueʼdik huaʼa ahueʼ yanikaʼ. Diosen o̱ʼe̱y Diosen Noki̱re̱ga̱ oroʼomeytaj moʼnopo̱e̱a̱ʼikaʼne. Ken huameʼnoe nogok Cristo eʼtiakdeʼte kurudyo̱ Diosere kaʼnikeʼpo aʼtohuayaʼpo kenokaʼ Diosen o̱ʼe̱y Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoeanhuahuaʼapone. N+0Huaʼa dakhueʼdik ahueʼ yanikaʼ. Huaʼa huadakdik e̱ʼhua̱e̱ʼ yanʼmanaʼikaʼ. Ken huaʼa huadakdik aratbuttaj nogi̱ti nogi̱ti yanʼmaknopo̱e̱a̱ʼikaʼ kenda yanʼmanaʼikatiʼ. Ken huaʼa huadakdik aratbuttaj yanʼmadurugpakaʼ kenda yanʼmanaʼikaʼ. bM=0Opudomey sueʼada huabereeri moʼi̱kaʼuy. Kenpaʼda yanʼbatik onteʼti berehueʼ yanikaʼ. Berehueʼada huadakda yanʼbaaʼikaʼ. Dakaʼ yanʼbaaʼpo katepiʼ paiʼda aratbuttaj bayokikaʼdik moʼe̱a̱pone. 5Lc0Opuda̱ kanʼdiayeʼ kenpaʼti dakhueaʼ ka̱gkeʼ totoʼ huairia oʼpakikaʼ. Kentaj nigpe̱e̱hueʼ yanikaʼ. I̱da eʼdiay yanʼbatikikaʼ. Dakhueaʼ kahueʼ yanikaʼ. K 0Eʼhuadiaynayo dakhueaʼ kahueʼ yaneʼ. Dakhueaʼ onahueʼ yaneʼ. I̱da eʼdiay yanʼbatik. Kenmeʼnoeteda yanʼbatik. J0Konige̱po da ahueʼ yanikaʼ. Oroʼomey Cristotaj oknopo̱e̱po konig nogso̱ʼtida o̱ʼe̱nok huayahuaya buttida modaʼikaʼ. I0Konig Dios oʼpaknig huabonopoʼda ʼuruda yanʼnopoʼto̱i̱kaʼ. Konig Diosennopoʼ yanʼnopoʼto̱i̱kaʼ. Diosa eʼtihuapokte dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Diosenyoʼda dakaʼ ya̱gʼkikaʼ. Konig Diosa huadakda oʼkikaʼnig konigti ya̱gʼkikatiʼ. yHk0Nogpaʼda konig huabonopoʼda huaboaʼda yanʼnopo̱i̱kaʼpo yanʼeretpakpo huadakyoʼnanada ya̱gʼkikatiʼ. G)0Jesucristoen huadak huaʼa eʼpe̱e̱nayo kenpaʼti Jesústaj buttida eʼmanmadikaʼtaj eʼnigpe̱e̱ʼnayo konig aʼnen huanopoyaʼda dakhueaʼnanada moʼnopo̱i̱kaʼpo dakhueaʼda eʼkikaʼtaʼ boʼeretpakikaʼpo konig dakhueaʼ bokikaʼnig kenpaʼda yanʼbatiktiʼ. F0BE0Ken konig huakikaʼ Cristoanayo onmadikahueʼ moeʼuyne. 3D_0Dakhueaʼ eʼkikaʼada oynayo dakhueaʼ kahueʼ i̱jje̱y namaʼda onʼnopo̱e̱po birahueʼda o̱ʼnikaʼ. “Katepiʼ ijpakpo ijkaʼapoy.” Onʼnopo̱i̱kaʼpo. Nogtaj nogtaj ettoneʼpiʼ huabokerekapiʼ eʼbakdejtaʼ onʼeretpakikaʼ. Nogda nogda dakhueaʼ eʼkikaʼtaʼ enʼeretpakikaʼtada. -CS0oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri Cristotaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. Konig ekpobig o̱ʼnepo Diostaj oknoponkahueʼda o̱ʼnikaʼ. Huadak eʼkaʼ noponkahueʼ o̱ʼnepo konig sikki̱re̱gyo̱nig o̱ʼnepo Diostaj oknopo̱e̱hueʼdik o̱ʼnikaʼ. Konig Dios oʼkikaʼnig kenomey kikahueʼdik o̱ʼnikaʼ. Konige̱po Diostaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj ʼuruaʼda manoeanhuahuikahueʼdik oʼmaikaʼapo. -BS0Kenda Cristo Huairia menaʼuynig opudomeytaj oʼnonaʼne. Konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri o̱gkikaʼ konigti opudomey boʼkikaʼuy. Oynayo konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri o̱gkikaʼnig konigti kikahueʼ yanikaʼ. Kenomeynayo namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼpo namaʼda o̱gkikaʼpo 6Ae0Cristo oroʼomeyen huanopoʼ o̱ʼe̱nok ayaʼada onpapayoʼ Cristotaj oʼnigpe̱i̱kaʼne. Huayahuaya Cristotaj aknopo̱i̱kayaʼpo oʼbatihuapokikaʼne. Konig Cristoenso̱ʼ Cristotaj nogi̱ti nogi̱ti oknopo̱e̱po konig eʼkerekonig o̱ʼi̱kaʼne. Onpapayoʼ Cristoen dakaʼ oʼkikaʼne. Kenpaʼti nogi̱ti nogi̱ti, huayahuaya diʼ oʼmaikaʼapone. Cristotaj oknopo̱e̱po konig huabonopoʼda Diosen ʼuruaʼda mogkikaʼ. .@U0Diʼ monʼmaepo Diosen buttida huaʼa monʼbatiaʼpakikaʼ. Cristotaj nogi̱ti nogi̱ti moʼnoknopo̱i̱kaʼ. Konig Cristoa oʼkikaʼuyatenig konigti nogi̱ti nogi̱ti mogkikaʼ. Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri konig Cristoen hua̱so̱ʼ o̱ʼe̱ne. Cristo konig oroʼomeyen huanopoʼ o̱ʼe̱. ?{0Konig isiʼpo e̱ʼi̱kapaʼ ehueʼ moʼnikaʼ. Isiʼpo nogda nogda eʼmanmadikaʼtaj onʼmape̱i̱kaʼ. Kenpaʼti namaʼda eʼmanmadikaʼtada onʼmanigpeunkikaʼ. Ken konig isiʼpo e̱e̱ʼpaʼ ehueʼ moʼnikaʼ. Oroʼnayo nogded eʼmanmadikaʼ oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼne. Sueʼada huamanmadikaʼeria namaʼda onʼmanmadikaʼapo. Kenomeytaj pe̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱ne. Z>-0 Kenda onʼmanmadikaʼonhuahuaʼnok kenpaʼti Jesucristoen onʼmabatiaʼpakonhuahuaʼnok kenpaʼti huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼmantihuapokonhuahuaʼnok ayaʼda oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeria konigti Cristotaj kaknopo̱i̱keʼpo. Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri konigti oknopo̱e̱po konig nogi̱ti nogi̱ti oknopo̱i̱kaʼapone, nogi̱ti nogi̱ti oʼnigpe̱i̱kaʼapone. Kenda Diosa oʼpaknok oʼkikaʼapone. Ken nogi̱ti nogi̱ti konig Cristo o̱ʼi̱kaʼnig oroʼomeykon konigti o̱ʼi̱kaʼapone. Kenpaʼti nogi̱ti nogi̱ti konig Cristo oʼkikaʼuyatenig oroʼomeya̱kon konigti oʼkikaʼapone. 3=_0 Cristoa ken konig oʼmanopo̱e̱a̱ʼuynok ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeri Diostaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼnikaʼpo kenpaʼti nogi̱ti nogi̱ti teyda yanʼnoknopo̱i̱kaʼapet. !<;0 Konig nogda nogda eʼkaʼ huanopo̱e̱te oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. Doce huamataʼmoneritaj doeretakon konig Cristo o̱ʼe̱ kenpaʼti kenda Jesúsa oʼkaʼuyate, huamanbatiaʼpakikaʼte moʼmanopo̱e̱a̱ʼuyne Cristoa. Diosen huaʼa ʼuruaʼda manaʼdik kaʼnikeʼpo Cristoa nogomeytaj oʼmanopo̱e̱a̱ʼuy. Nogomeykon nogbayo nogbayo huaʼdik o̱ʼnepo, “Cristotaj yanʼnoknopo̱e̱po yanʼnopoʼkoreaʼ.” ʼUruaʼda manaʼdik kaʼnikeʼpo Cristoa nogomeytakon oʼmanopo̱e̱a̱ʼuy. Cristotaj manmadikaʼdik kaʼnikeʼpo nogomeytakon oʼmanopo̱e̱a̱ʼuy Cristoa. Huaknopo̱e̱ʼeri e̱gkupopakikaʼte huamato̱e̱ʼeritaj Cristoa oʼmanopo̱e̱a̱ʼuy. ;0 Keʼna oʼhuarakuyate onteʼti oʼbehuikuyate. Kurudyo̱ kutayonanada oʼbehuikuyate. Ayaʼbayoda a̱ʼi̱kayaʼpo oʼbehuikuyate. :0 “Kurudyo̱ oʼbehuikuyate.” Apagbaʼte Diosa oaʼuy. In kenpaʼ oaʼnigda: Huakkuruda Cristo kurudya̱ʼ oʼhuarakuyate. 930Konige̱po kenpaʼ Diosbaʼa Cristotaj oʼtiaʼpakuyate:Oʼnoyhuaddepo keʼnen takaʼtaj kenpaʼda huayakhueʼ oʼmagkaʼdepo kurudyo̱ oʼtobehuikuyate. Aratbuttaj katetehueʼ konig nogda nogda kikaʼdik nogta nogta oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. Kenda Apagbaʼa oaʼuyate. %8C0Cristonayo ayaʼda oʼnopo̱e̱ ayaʼda kaʼdik o̱ʼe̱po nogta nogta oroʼomeytaj huaknopo̱e̱ʼeritaj nogda nogda kikaʼdik moʼnopo̱e̱a̱ʼne. O70Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri nogtida Apag Dios moʼta̱e̱ne. Kentayoʼda ayaʼada oʼnigpe̱i̱kaʼne. Apag Diosa ayaʼ oroʼomeytaj boʼtihuapokpo oʼkikaʼ. Kenpaʼti oroʼomeyere o̱ʼi̱kaʼ. &6E0Nogtida Dios Huairi o̱ʼe̱. Oroʼomeya̱ konigdayoʼ Diostaj oknopo̱i̱kaʼne. Nogtiedda Cristoen huadikte huaknopo̱e̱ʼeritaj bautiza oʼmagkikaʼne. N50Oroʼomey Jesucristotaj konigti oknopo̱e̱po konig nogso̱ʼtida o̱ʼe̱ne. Konig Jesucristo nogso̱ʼtida o̱ʼe̱nig oroʼ huaknopo̱e̱ʼeri konigti nogso̱ʼtida o̱ʼe̱ne. Diosen Noki̱re̱gkon nogtida o̱ʼe̱. “Kurudyo̱ Diosere moʼnoeonhuahuikaʼapone.” Diosa monaʼuyne. Kenda onpapayoʼ oknopo̱i̱kaʼne. I4 0Opudomey huaknopo̱e̱ʼeri Diosen Noki̱re̱ga̱ huatihuapokeriere onpapayoʼ batikhueʼada Diostaj diʼnanada moʼi̱kaʼpo yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Kenpaʼti huayahuaya yanʼmanoeya̱ʼikaʼ. 3+0“Huadakda i̱ji̱kay.” “Kenpaʼda huadak ijkikay.” “Huairi i̱jje̱y,” nopo̱e̱hueʼ moʼnikaʼ. “Nogomeynayo huadakda o̱ʼne,” monʼnopo̱i̱kaʼ. Paiʼda aratbuttaj dakaʼ monʼmato̱i̱kaʼ. Nogtaj nogtaj diʼ monʼmaikaʼ. Nog aratbuttaj huadiayhueʼ moʼnikaʼ. Nogomey dakhueaʼ e̱gkapiʼ konigti pakhueʼ moʼnikaʼpo diʼ monʼmaikaʼ. Dig mahuanopo̱e̱hueʼ moʼnikaʼ. w2 i0Konige̱po Jesucristotaj ijnigpe̱i̱kaʼpo Jesucristoen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakikameʼnok huabakuda̱ʼ jakyo do i̱ji̱kay. Do Pabloa opudomeytaj dakaʼ oʼnonaʼne. Opudomey dakaʼ kanʼnopoʼkoreʼpo ʼuruaʼda kanʼnigpe̱i̱keʼpo Diosa opudomeytaj moʼbaktieʼeaʼuyne. Konige̱po Diosen ʼuruaʼda ya̱gʼkikaʼ, kenpaʼti Diostaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. )1K0“Dios ʼuruaʼda o̱ʼe̱.” “Dakiti Dios.” Jesucristo Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeriere kadaʼonhuahuikeʼ oy kenpaʼti nogok kadaʼonhuahuikeʼ.U0#0Oyda “ʼUruaʼda o̱ʼe̱ Dios. Dakiti Dios,” aʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Diosnayo teynanada o̱ʼe̱nok katepiʼ oʼtionaʼpakikaʼne nogda nogda huakkaʼnanada oroʼtehuapaʼ o̱gkikaʼdik moʼi̱kaʼne. Ken konig oroʼnayo nopo̱e̱hueʼdikda o̱ʼe̱ne. Dios teynanada o̱ʼe̱po huakkaʼnanada tihuapokikaʼdik moʼe̱ne. /0Jesucristoa huakkaʼda diʼ oʼmaeonhuahuikaʼ. Huakkaʼnanada diʼ oʼmaenok Cristoa diʼ huakkaʼda oʼmaikaʼnig oroʼomey nopoenkahueʼdik o̱ʼe̱ne. Konig Cristo huakkaʼnanada diʼ oʼmaikaʼnig opudomey ayaʼda huaknopo̱e̱ʼeriere nogi̱ti nogi̱ti kanʼnopoenkikeʼ kenpaʼti konig Cristo huakkaʼnanada diʼ oʼmae nogi̱ti nogi̱ti kanoknopo̱i̱keʼ onʼtionaʼpakne. Konig Dios o̱ʼi̱kaʼnig opudomey huanopoʼyo kanʼnopo̱i̱keʼ. Diosayoʼda opudomeytaj kamanopoʼto̱i̱keʼ. Diosa ʼuruaʼda oʼnoikaʼpo opudomeytaj kenpaʼda kamanopoʼto̱i̱keʼ. Konig Diosen eʼnoeʼ kanʼnopoʼto̱i̱keʼ. Kendakon onʼtionaʼpakne. .0G-0Diostaj moknopo̱e̱nok Cristoa opudtaj huanopoʼyo kamata̱ʼi̱keʼpo, onʼnigtionaʼpakne. Diostaj kenpaʼti nog aratbuttaj batikhueʼda diʼ kanʼmaikeʼ. Kenpakon onʼnigtionaʼpakne. q,[0Apag Dios huadaknanada o̱ʼe̱. Huakkaʼda oʼmatinepahuiʼikaʼ. Opudomeyen huanopoʼtaj dakaʼ yamanopoʼteypakikaʼ. Diosen Noki̱re̱ga̱ opud huaknopo̱e̱ʼeritaj teyaʼnada kamanopoʼteypakikeʼ. Kenda onʼnigtionaʼpakne. ^+50Kurudyo̱ hua̱e̱ʼeri kenpaʼti huadari hua̱e̱ʼeri Apag Diosen huabet o̱ʼne. s*_0Konige̱po Huairi Jesucristoen Apag Diostaj huikudate ijtihuadpo opudtehuapaʼ onʼnigtionaʼpakne. =)s0 Do Pabloa opudtehuapaʼ paiʼda onʼnignopoʼe̱po huabakuda̱ʼ jakyo i̱jje̱po kenda eʼtipe̱e̱piʼ Cristotaj oknopo̱e̱batikhueʼ yanikatiʼ. Pabloa opudomeytaj paiʼda onʼnignopoʼe̱nok opudomey huadakda o̱ʼne aratbut nopo̱e̱ʼdik o̱ʼneapo. Cristoa aratbuttaj huakkaʼda diʼnada moʼe̱po. z(m0 Jesucristotaj oknopo̱e̱po, meʼpukhueʼ o̱ʼe̱po, Diostaj tionaʼpakdik o̱ʼi̱kay, dakaʼ oʼnopo̱e̱ne. L'0 Dios kenda eʼkaʼtaʼ oʼpakonhuahuikaʼuyate. Jesucristo oroʼomeyen Huairitaj oʼtaʼmonaʼdepo Diosa huadakda oʼkikaʼnig kenpaʼti ʼuruaʼda oʼnopo̱i̱kaʼnig oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. w&g0 Judío ehueʼ hua̱e̱ʼeri aratbut judío aratbutere Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱po konig nogaratbuttida o̱ʼnikaʼ. Kenda Kuruderi Huairi kenpaʼti Kuruderi Huataʼmonaʼeria kanʼnopo̱e̱ʼpo kenpaʼti Diosa ʼuruaʼda oʼnopo̱e̱po kenpaʼda huadaknada oʼkikaʼ kanʼnopo̱e̱ʼpo, ayaʼada Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeria kenda oʼmanopo̱e̱a̱ʼdene. e%C0 Diosa ijkaʼapoy oʼnopo̱e̱ʼuynigda kenda Diosa aʼnennada ayaʼda oʼkaʼuyate. Judío ehueʼ hua̱e̱ʼeri aratbut Cristotaj oʼnoknopo̱e̱a̱po kenpaʼti judío ehueʼ hua̱e̱ʼeri aratbuttaj Diosa oʼmanopoʼkoreaʼapo. Kenda Diosa aʼnennada soatayoʼ oʼnopo̱i̱kaʼuyate. Kenda aratbuttaj kamanopo̱i̱keʼpo Diosa doʼtaj beeʼuyne. h$I0Nog huaknopo̱e̱ʼeriata huadaknada o̱ʼnepo huadaknada o̱gkikaʼnig donayo dakhueaʼda eʼkikaʼtada Diosa meʼtinepahuiʼpo bekkahueaʼpo nog aratbuttaj Cristoen huadak huaʼa kamanbatiaʼpakikeʼpo meʼtamonaʼuyne. 1#[0Doda huadakda ijkikaʼnok Diosa taʼmonahueʼ meʼu̱yne. Diosa oʼpakpo Cristoen huadak huaʼa kamanbatiaʼpakikeʼpo Diosa teyda o̱ʼe̱po meʼtaʼmonaʼuyne. "0Nog aratbut aʼnenda Diosen aratbut ehueʼ e̱ʼe̱a̱da oyda nog aratbut huaknopo̱e̱ʼeri Diosen aratbut o̱ʼne. Judío aratbutere konig nogtida aratbut o̱ʼnikaʼ. Kenda judíomeytaj ijkaʼapoy Diosa oaʼuyatenig konigti nog aratbut huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmanigkaʼapo. Jesucristoen huadak huaʼa onʼpe̱e̱depo oʼnoknopo̱e̱. Aʼnenda kenda nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼuyate. Oynayo Jesucristoen huadakda huataʼmoneritaj kenpaʼti huamanbatiaʼpakeritaj Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼuyate. !0 0Cristotaj konig i̱re̱gi̱re̱gte eknopo̱e̱ʼ ijnopo̱e̱y. In berobaʼ oʼnigmadoyaʼnok opudomey boʼtiahuaydepo moʼnokotapet. 70Jesucristotaj eknokot soatayoʼ Diosayoʼda oʼnopo̱i̱kaʼuyate. Kenda Diosa doʼtakon meʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. Kenda suhuigda onʼnigmadoyaʼuyne. 0Opudtehuapaʼ Jesucristoen huadak huaʼa kamanmadikikeʼpo Diosa moʼtinepahuiʼpo oʼtaʼmonaʼuy. Kenda moʼnopo̱e̱ne ijnopo̱e̱y.  0Konige̱po do Pabloa opudomeytehuapaʼ onʼnigtionaʼpakikaʼne. Jesucristotaj ijnigpe̱i̱kaʼpo kenpaʼti opudomey judío ehueʼ hua̱e̱ʼeritaj Jesucristoen huadak huaʼa oʼnonbatiaʼpakikaʼnok konige̱po huabakuda̱ʼ jakyo i̱jjeunhuahuikay. ;o0Ken opudomeykon Jesucristotaj moknopo̱i̱kaʼpo nog huaknopo̱e̱ʼeriere moknopo̱i̱kaʼne Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱i̱kaʼnok konig Diosen jak moʼi̱kaʼne.uc0Cristotaj moknopo̱e̱po konig jak hue̱ypa nogtaj nogtaj dakaʼ onʼtinukuikaʼnig konig onteteyoʼ moknopo̱e̱po konig jak Diosa oʼdakeaʼdepo konig Diosen jak moʼe̱po konig onpapayoʼ Diosenyoʼda nogi̱ti nogi̱ti oʼkikaʼne. Y+0Opudomey Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri konig huaboroʼ jakonig moʼi̱kaʼne. Jesúsen huamanbatiaʼpakeri kenpaʼti Diosen huamanbatiaʼpakeri opudomeytaj monmadikikaʼpo konig jak huakaʼerionig oneʼuy. Kenpaʼti Jesucristotaj moknopo̱e̱po Jesucristo konig huidtoneʼteonig ayaʼ huaboroʼ jaktoneʼo̱nig dakaʼ oʼhuadikaʼ. U#0Konige̱po opudomey judío ehueʼ hua̱e̱ʼeri konig nog aratbutenbayo hua̱e̱ʼeri ehueʼ moʼi̱kaʼne. Diosen aratbutere opudomeykon Diosenbayo hua̱e̱ʼeri moʼe̱po Diosen aratbut moʼi̱kaʼne. 0Cristoa moʼnigbueyʼuyatenok Apag Diostaj huahuaʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Oroʼ ayaʼada judío kenpaʼti judío ehueʼ hua̱e̱ʼeri Apag Diostaj huahuaʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Diosen Noki̱re̱ga̱ boʼtihuapokikaʼnok Diostaj huahuaʼdik o̱ʼi̱kaʼne. a;0Cristo oʼtiakdepo, Diostaj yanoknopo̱e̱po yanʼnopoʼnoeyʼ, Cristoa oʼmanaʼikaʼuyate. Judío aratbut ehueʼ hua̱e̱ʼeritaj oʼmanaʼikaʼuyate. Kenpaʼti judío aratbuttaj konigti oʼmanaʼikaʼuyate. <q0Ken Cristo cruzte moʼnigbueyʼuynok judío aratbut judío aratbut ehueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼtaj huayahuaya eʼbahuadiayikaʼtada Jesúsa kenpaʼda oʼmabatikaʼuyate, kenpaʼti oʼmanoeya̱ʼuyate. Diostehuapakon oʼmanoeya̱ʼuyate. Kenpaʼti bottaʼ aratbut e̱e̱ʼtada konig nogtida aratbut oʼkaʼuyate. "=0Jesús cruzte oʼmanigbueypo Moisésenbaʼ eʼnigpe̱i̱kaʼ oʼdakeaʼuyate. Oʼmanigbueypo nogtida huaboaʼ aratbutaʼ oʼkaʼuyate. Judío aratbut nog aratbut e̱ʼe̱a̱da nogtida huabo aratbutaʼ oʼkaʼuyate. Ken konig oʼkaʼpo judío nog aratbuttakon oʼmanoeya̱ʼuyate. eC0Oroʼ judío aratbuttaj kenpaʼti judío ehueʼ aratbuttaj moʼmanoeynoeyʼuyne Cristoa. Aʼnen huayahuaya oʼbahuadiayikaʼuy. Konig takaʼ o̱ʼi̱kaʼuy. Jesucristoa moʼmanoeya̱ʼdepo nogaratbuttida boʼkaʼuyate. S0 Aʼnen Diostaj konig bidteda e̱ʼu̱o̱nig moʼi̱kaʼuyne. Oynayo Jesucristotaj moknopo̱e̱depo Diosen aratbut moʼi̱kaʼne. Cristo moʼnigbueyʼuynok judío aratbutere Diosen aratbut moʼe̱dene.  0 Aʼnenda Cristotaj oknopo̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼuyne. Cristoere ehueʼ moʼi̱kaʼuyne. Diosen aratbut ehueʼ moʼi̱kaʼuyne. Israel aratbut ehueʼda moʼi̱kaʼuyne. Israel aratbutyoʼda Diosen aratbut o̱ʼnikaʼuy. Israel aratbuttaj ʼuruaʼda ijmanigkikaʼapoy Diosa oʼmanaʼuyate. Opudomey kenda nopo̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼuyne. Diosa nopoʼkoreaʼdik kenpaʼti Diosere nounhuahuikaʼdik o̱ʼe̱y oknopo̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼuyne. In huadariyo moʼnoikaʼnigʼa Diostaj oknopo̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼuyne. ve0 Opudomey judío aratbut ehueʼ moʼi̱kaʼuy. Judío aratbut huabokerekensiʼdak oʼnoktegi̱kaʼ. Judío aratbuttaj huaktege̱ri onʼbahuaaʼikaʼ. Opudomey okteghueʼ hua̱e̱ʼeri boʼhuaaʼikaʼne. Kenda okkahuehueʼ yanikaʼ. L0 Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosa ʼuruaʼda moʼnopoʼkaʼuyne. Huadaknanada kanʼnopo̱i̱keʼpo huadakda huaʼa kanʼbatiaʼpakikeʼpo, huadakda kanʼkikeʼpo, Diostaj kanʼnigpe̱i̱keʼpo, nogomeytaj diʼ kanʼmaikeʼpo Diosa aʼnennada oʼpakpo ʼuruaʼda moʼnopoʼkaʼuyne. Cristo Jesústaj oknopo̱e̱nok Diosa ʼuruaʼda moʼnopo̱e̱a̱ʼikaʼne. Cristotaj moknopo̱e̱nok Cristoa moʼmanopoʼnoeya̱ʼne. Diostaj moʼmanoeya̱ʼuyne. @y0 Oroʼ huadakaʼda oʼnigkikaʼnok oroʼomeytaj Diosa nopoʼyareahueʼdik moʼi̱kaʼapone. “ʼUruaʼda ijkikaʼnok Diosa meʼnopoʼyareaʼne.” Oroʼomeya̱ ahueʼdik o̱ʼe̱ne. L0Oroʼomey dakhueaʼ huakaʼeritaj Diosa moʼtinepahuiʼpo diʼ moʼe̱po moʼnopoʼkoreaʼuyne. Oroʼomey Cristotaj oʼnopoʼkoreaʼpo oknopo̱e̱nok Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ moʼnopoʼyareaʼuyne. Huataʼda dakhueaʼ eʼkaʼ nopoʼyareahueʼdikda o̱ʼi̱kaʼne. Diosa katetehueʼ dakhueaʼ eʼkaʼ moʼnopoʼyareaʼuyne. k O0Jesucristotaj moʼnigtaʼmonaʼuyne Diosa oroʼomeytaj huakkaʼda diʼ moʼmaepo oroʼomeytaj moʼnoeaʼuyne. Huakkaʼ moʼtinepahuiʼpo moʼnoeaʼuyne. Ken nogok ayaʼtada aʼmanopo̱i̱kayaʼpo Diosa kenda moʼnigkaʼuyne. n U0Kenpaʼti Cristotaj moknopo̱e̱nok Diosa moʼnoeaʼne. Huaboaʼda Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo Cristoere Diostaj oʼnoikaʼne. Cristoere kurudyo̱ oʼnoikaʼne. Cristoere ʼuruda o̱ʼi̱kaʼne kenpaʼti durugda o̱ʼi̱kaʼne. m S0Diosnayo huakkaʼda moʼtinepahuiʼpo oroʼomey Diostaj nigpe̱e̱hueʼ e̱ʼi̱kaʼte ken konig Diostaj noehueʼ o̱ʼe̱po Diostehuapaʼ konig eʼbueyonig oʼmauyne kenokaʼ Diosa moʼtinepahuiʼpo huakkaʼda diʼ moeʼu̱yne. Diosa diʼ moʼe̱po Cristo eʼbueydeʼte kubarakyaʼ moʼnignoyhuada̱ʼuyate. Oroʼomeytakon moʼnoeaʼuyne. Diosa diʼ moʼe̱po kenpaʼti oʼpakpo opudomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼuyne kenpaʼti moʼnoeaʼuyne kenpaʼti moʼnopoʼkoreaʼuyne. 0# ?0Oroʼomey judío hua̱e̱ʼeri judío ehueʼ hua̱e̱ʼeriere aʼnenda Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼuyne. Ken oroʼen hua̱so̱ʼa̱ katepiʼ oʼeretpakpo oʼkikaʼuyne. Katepiʼ oroʼen huanopoʼ oʼpakpo, katepiʼ oroʼada oʼpakpo, dakhueapiʼ oʼpakpo kenda oʼkikaʼuyne. Konigti nogomeytaj Diosa castiga o̱gkaʼdik oʼmaeapo kenpaʼti Diosa oroʼomeytaj castiga o̱gkaʼdik moʼe̱a̱yetnigʼa. 0Kenpaʼda dakhueaʼ boʼkikaʼpo Diostaj nigpe̱e̱hueʼda moʼi̱kaʼuyne. Konig noga̱ o̱gkikaʼnig opudomey konigti boʼkikaʼuyne. Konig noga̱ onʼnopo̱i̱kaʼnig konigti moʼnopo̱i̱kaʼuyne. Totoʼ huairitaj moʼnigpe̱i̱kaʼuyne. Totoʼ kurudyo̱ hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po namaʼda ayaʼtada oʼmanaʼikaʼpo Diostaj nigpe̱e̱hueʼ hua̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼikaʼ. 5 e0Dios Cristoere moʼnopoʼkoreaʼpo moʼnopoʼnoeaʼuyne. Aʼnenda Diostaj nigpe̱i̱kahueʼ moʼi̱kaʼuyne. Dakhueaʼ boʼkikaʼuyne. Diostaj eʼbueyonig moʼi̱kaʼuyne.   0Ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeria konig Cristoenso̱ʼ o̱ʼne. Cristo oroʼomeytaj moʼmanopoʼto̱i̱kaʼnok oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri ayaʼada Cristoen nogtida hua̱so̱ʼ o̱ʼe̱ne. Cristo ayaʼbayoda o̱ʼi̱kaʼpo ayaʼtada dakaʼ oʼmato̱i̱kaʼ. o6}}+{yxrwLuttXsss q(ponll jih-hfegd8ca``_y_(^^)\\/[YgXVuTSQQNMMAKiIGQFCBAk@>=Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼerinayo Diosen jak kurudyo̱ hua̱e̱ʼeri o̱ʼi̱kaʼpo Diosensiʼpo o̱ʼe̱ne. Aʼnounhuahuikayaʼpo Jesucristotayoʼda oknopo̱i̱kaʼne. Moisésenbaʼtaj nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼi̱kaʼne. m&Abrahamen bottaʼ hua̱to̱e̱ konig bottaʼ Diosen huaʼa o̱ʼne. Oteʼ Sinaíte Arabia huadaribayo Diosa Moiséstaj onaʼuyate. Konig Agar huasiʼpoere huanabaʼ o̱ʼnikaʼnig ayaʼ Moisésenbaʼ huanigpe̱i̱kaʼeri konigti huanabaʼ o̱ʼnikaʼ. Kenpaʼti Jerusalényo̱ hua̱i̱kaʼeri aʼnoeonhuahuikayaʼpo Moisésenbaʼ onʼnigpe̱i̱kaʼnigʼa huanabaʼnig o̱ʼnikaʼ. l&ekC&Saraen huanabaʼ ettoneʼa̱ oʼsiʼpopakuyate. Konig ayaʼ ettoneʼ onʼsiʼpopakikaʼnig Agar konigti oʼsiʼpopakuyate. “Huasiʼpo iʼto̱e̱a̱pone.” Diosa Abrahamtaj onaʼuyatenok Abrahamen hueretda hua̱to̱e̱nayo konig huanabaʼ ehueʼ e̱ʼe̱a̱da oʼsiʼpopakuyate. “Huasiʼpo iʼto̱e̱a̱pone.” Diosa onaʼnok oʼsiʼpopakuy. Yj+&Moisésenbaʼ sigpiʼ eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ ijpaki. Abraham bottaʼsiʼpo oʼto̱e̱ʼuyate. Agarkudak ettoneʼ huanabaʼ o̱ʼe̱po nogsiʼpotida Abrahamensiʼpo oʼsiʼpopakuyate. Abrahamen hueretda hua̱to̱e̱ Sarakudak o̱ʼe̱po huanabaʼ ehueʼ o̱ʼe̱po nogsiʼpotida oʼsiʼpopakuyate. Apagbaʼte kenpaʼ oʼmadoyaʼuyate. Ni&“Dakhueaʼ nigkahueʼ moʼe̱ne moʼtinopo̱e̱po.” Diosa moneʼ. Opudomeya̱ sueʼada Moisésenbaʼtaj eʼnigpe̱i̱kataʼ boʼpakikaʼnigʼa Moisésenbaʼtaj nopoenkahueʼda moʼe̱ne. :hm&Huakkaʼ opudtaj onʼtinepahuiʼpo a̱yo̱ opudere huakkaʼ e̱e̱ʼtaʼ ijpaki. Nogpaʼda ʼuruaʼdakon opudtaj eʼmanataʼ ijpaki. Monig moet opudomeytaj tinopo̱e̱hueʼ i̱jje̱y. Agarkudak konig oʼkikaʼuyate kenpaʼti Sarakudak konig oʼkikaʼuyate Pabloa oʼmanbatiaʼpakpo, oʼmanmadikaʼuyate. )gK&Doʼhua Jesucristoen huadak huaʼa opudtaj aʼnen eʼmanmadikaʼonhuahuaʼdeʼte moknopo̱e̱ʼuynok doʼhued huasiʼponig moʼe̱ne. Oy onteʼti opudtaj diga̱ʼ onʼtinepahuiʼpo onʼtomepuʼkene. Cristoa onteʼti dakaʼ moʼmanopoʼto̱e̱deapet opudtaj huakkaʼ onʼtinepahuikaʼne. ifK&Beʼapiʼ opudtaj huadak eʼkikaʼtaʼ eʼpaknayo opudtaj eʼtihuapoktaʼ eʼpaknayopiʼ kenda huadakda o̱ʼe̱. Do opudere e̱e̱ʼte opudere ehueʼ e̱e̱ʼtepiʼ huadak eʼkikaʼtaʼ eʼpaknayo kenda huadakda o̱ʼe̱. e&Judío namaʼda huamanmadikaʼeriomey konig judío aratbut Moisésenbaʼ o̱gkikaʼnig opudomey konigti ka̱gkikeʼpo namaʼda boʼpakne. Kenpaʼti kenomey opudtaj huakkaʼ onʼeretpakpo opudomeya̱ onteʼti doʼtaj nigpe̱e̱hueʼ kaʼnikeʼpo kenda onʼpak. Xd)&Oy buttida oʼnonmadikaʼpo opudomeytaj meʼhuadiayne, menpaʼ moʼnopo̱e̱. c7&Aʼnenda Jesucristoen huadak huaʼa oʼnonmadikaʼonhuahuaʼuyne. Doʼhua eʼnonmadikaʼonhuahuaʼte durugnada moʼu̱yne. Doʼtaj durugnada moʼu̱yne. Oy menaʼpo doʼtaj durugda ehueʼ moʼe̱. Aʼnenda katepiʼ ijpakikaʼuynok onʼyokikaʼuyne. Doʼa opuden huakpo eʼpakuynayo opuda̱ okpotokdik e̱e̱ʼnayo opuden huakpo onʼyokayʼuyyet. Oyda menpaʼ doʼtaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ moʼe̱ne. vbe&Do dakhueʼda e̱e̱ʼpiʼ konig paiʼda eʼnopoʼe̱tepiʼ doʼtaj dig huahuayhueʼ o̱ʼnuyne kenpaʼti tibiraehueʼ o̱ʼnuyne. Konig Diosen huataʼmoneritaj e̱gkapaʼ doʼtaj oʼdeʼuyne. Konig Jesucristotanig doʼtaj oʼdeʼuyne. 'aG& Aʼnenda opudere dakhueʼda i̱jje̱po Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo kenda huakkuruda opudtaj oʼnonbatiaʼpakonhuaʼuyne. l`Q& Ken “Dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene, moʼtinopo̱e̱po.” Diosa moneʼpo Moisésenbaʼ nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱ne. Judío aratbuta namaʼda monaʼikaʼnigʼa. Konig judíomey o̱gkikaʼnig opud konig kikahueʼ moʼu̱yne. Opudonigti i̱jje̱po oy kenda judíomey onʼmanaʼikaʼ kahueʼ i̱ji̱kay. Konig do ijkikaʼnig konigti ya̱gʼkikatiʼ. Kenda ijjeretpakpo oʼnonaʼne, egomey pogomey. Aʼnenda opudere e̱e̱ʼte doʼtaj diʼnada o̱ʼnepo dakaʼ onʼto̱e̱ʼuyne. _y& Konige̱po opudtaj onʼmatinepahuiʼpo onʼtomepuʼkene, huakkaʼaʼda namaʼda opudtaj oʼnonmadikaʼonhuahuaʼuyne. a^;& Diosa moʼnopoʼyareʼpo menaʼpo ayaʼ Moisésenbaʼ fiesta boʼkikaʼnigʼa huameʼnoe fiesta, sábado fiesta, puug fiesta huabayok fiesta kenpaʼ boʼkikaʼnigʼa, Diosa meʼnopoʼyareʼpo namaʼda boʼkikaʼne. }]s& Oynayo Diostaj moknopo̱e̱dene kenpaʼti Diosa moʼbaktieʼeaʼdeʼuyne. Konig judío adhueaʼpaneʼ o̱gkikaʼuynig menaʼpo konig huanabaʼ onteʼti eʼkikaʼtaʼ boʼpaknigʼa. Ken konig eʼkikaʼnayo nopoʼyareahueʼdik moʼi̱kaʼapone. j\M&Aʼnenda huerettaʼda Diostaj oknopo̱e̱hued e̱e̱ʼted totoʼtaj moʼmeʼpukikaʼuyate. M[&Ken Diosensiʼpo o̱ʼe̱depo Moisésenbaʼtaj nigpe̱i̱kaʼdik hua̱e̱ʼeri huanabaʼ ehueʼ o̱ʼe̱depo Jesucristotaj moknopo̱e̱nok. “Konig dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene, moʼtinopo̱e̱po,” Diosa monaʼpo moʼnoeanhuahuikaʼapone. Galacia huaknopo̱e̱ʼeritaj Pabloa oʼmatinepahuiʼpo oʼmatimepuʼkeʼuyate. WZ'&Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri Diosensiʼpo o̱ʼe̱denok Diosa oroʼomeytaj Huasiʼpoen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱ne, “Doʼhued Apag” Diostaj Cristoen Noki̱re̱ga̱ oroʼennopoyaʼ oʼokuy. mYS&Oroʼ judío hua̱e̱ʼeriomey huanabaʼonig o̱ʼe̱po Moisésenbaʼtaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼi̱kaʼuyate. Moisésenbaʼtaj aʼbakkayyaʼpo osiʼpoe̱ʼuyate. Kenpaʼti oroʼomey Diosensiʼpo kaʼnikeʼpo osiʼpoe̱ʼuyate. \X1&Kenmeʼnoete Diosa oʼpakpo keʼnen huasiʼpo oʼtaʼmonaʼuyate. Ettoneʼa̱ Diosen Huasiʼpo oʼsiʼpopakuyate. Huasiʼpo judío aratbutda oʼsiʼpoe̱po Moisésenbaʼtaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼi̱kaʼuyate. YW+&Oroʼ konigti o̱ʼi̱kaʼuy. Cristo tiakhued e̱e̱ʼted oroʼ konig huasiʼpo o̱ʼe̱po konig huabokerek ehued o̱ʼu̱y. Oroʼen adhueaʼpaneʼen eʼmanmadikaʼtaj konig huanabaʼ oʼnigpe̱i̱kaʼuyne. V )&Nogi̱ti dakaʼda oʼnonaʼapone. Huasiʼpo kerekhued e̱e̱ʼted huaoen eʼtamaeʼ huabaeʼeri e̱e̱ʼpiʼ konig huanabaʼ o̱ʼe̱po huaoen huatamato̱e̱ʼeritaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Kenokaʼ baeʼdik huaoa oʼdikkaʼuyatenok ayaʼda huaojkudaken oʼtabaeapo. U&T'&Abrahamtehuapaʼ ijnigkaʼapoy Diosa onaʼuyatenig konigti opudomey huaknopo̱e̱ʼeritakon Diosa mogkaʼapopo moʼnoeanhuahuikaʼapone.FS&Oroʼ Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po Diostaj konig nogaratbuttida o̱ʼe̱ne. Judío aratbut e̱e̱ʼpiʼ, griego aratbut e̱e̱ʼpiʼ, huanabaʼ e̱e̱ʼpiʼ, huanabaʼ ehueʼ e̱e̱ʼpiʼ, huabokerek e̱e̱ʼpiʼ, ettoneʼ e̱e̱ʼpiʼ, oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri Diostaj nogaratbuttida o̱ʼe̱ne. %RC&Opudomey Jesucristotaj moknopo̱e̱denok bautiza mogkaʼdeʼuyne. Cristoa moʼnopoʼto̱i̱kaʼnok Jesucristonig moʼi̱kaʼpo Diosensiʼpo moʼi̱kaʼne. Q &Oyda Jesucristotaj moknopo̱e̱po Diosensiʼpo moʼe̱ne. Ayaʼada moknopo̱e̱po Jesucristoere Diosensiʼpoda moʼe̱ne. /PW&Cristo oʼtiakdeuynok oynayo kentaj oknopo̱i̱kaʼnok Moisésenbaa oroʼtaj to̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Oynayo Moisésenbaʼtaj nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼi̱kaʼne. iOK&Cristo tiakhued e̱e̱ʼted Moisésenbaa konig oroʼen huamato̱e̱ʼerionig moʼto̱i̱kaʼuyne. Jesucristo eʼtiakdeʼte kentaj oknopo̱e̱denok “dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene, moʼtinopo̱e̱depo,” Diosa monaʼuyne. N &Cristoen huadak huaʼa pe̱e̱hued o̱ʼe̱po Jesucristotaj oknopo̱e̱hued o̱ʼe̱po oroʼ kenyoʼda Moisésenbaʼtaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼu̱ynigʼa. Cristo eʼtiakdeʼte Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ moʼnopoʼyareʼpo Cristotaj oknopo̱e̱ʼuy oroa. {Mo&Ayaʼada dakhueaʼda o̱gkikaʼdepo batikhueʼda dakhueaʼda o̱gkikaʼapo. Kenpaʼ Diosbaʼa oaʼuyatenigʼa konig Diosa Abrahamtaj onaʼuyatenig Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeriomeytaj Diosa moʼmanopoʼkoreaʼpo moʼnoeanhuahuikaʼapone. !L;&Diosa Abrahamtaj huayayo oʼyokapone onaʼuyate. Moisésenbaʼ Abrahamtaj huaʼa enʼhueʼdik o̱ʼe̱. Abrahamtaj huaʼa kenpaʼti Moisésen huaʼa huadaknada e̱ʼe̱a̱da Moisésenbaʼnayo manoeanhuahuikahueʼdik o̱ʼe̱po kenpaʼti ʼurunopoʼ kahueʼdik o̱ʼi̱kaʼ. qK[&Diosen huataʼmoneri Moisésere judío aratbuttaj onʼmanaʼuyate. Diosayoʼda huayayo iʼta̱e̱a̱pone Abrahamtaj onaʼpo, Jesucristotaj oʼtaʼmonaʼuyate. Ayaʼada dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼe̱dene, Moisésenbaʼ moʼnopo̱e̱a̱ʼne. Kenpaʼti Cristo tiakhued e̱e̱ʼted Moisésen huaʼa oroʼomeytaj konig huamato̱e̱ʼerioniga̱ moʼto̱i̱kaʼuyne. J/&Moisésenbaʼtaj aratbuta nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼnepo dakhueaʼda o̱gkikaʼnig kamanopo̱e̱gkikeʼpo judío aratbuttaj Diosen huaʼa Moisésa oʼmanaʼuyate. Konig Diosa Abrahamtaj onaʼuyatenig adhueaʼ huayayo Jesucristo oʼtiakapo. Tiakhued e̱e̱ʼted Moisésen huaʼa aratbut nigpe̱i̱kaʼdik yaneʼ oʼmanaʼuyate. Cristo eʼtiakdeʼuyte onteʼti Moisésenbaʼtaj nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼneapo. Diosen huataʼmoneria Moiséstaj oʼnopo̱e̱a̱ʼuyate. Diosa kenda oʼpaknok Moisésa aratbuttaj oʼmanaʼuyate. yIk&Moisésen huaʼa o̱ʼnen adhueaʼ huayayo enʼnigpe̱i̱kaʼnayo ijmanoeanhuahuikaʼapoy Diosa Abrahamtaj onahueʼ o̱ʼu̱yate. “Ijnoeanhuahuikaʼapoy,” Abrahamtaj Diosa onaʼuyatepo katetehueʼ manoeanhuahuikaʼdik oʼmaikaʼapone. 7Hg&Onteʼti dakaʼ oʼnonapone. Huakkuruda Diosa Abrahamtaj onaʼuyate. O̱ʼnen huayayotaj ʼuruda ijnigkaʼapoy Diosa onaʼuyate. Diosa kenda enadeʼte cuatrocientos treinta huabayok eʼpokdeʼte judío aratbuttaj Diosen huaʼa Moisésa oʼmanaʼuyate. Kenda Diosa huakkuruda Abrahamtaj onaʼuyatenigda kenpaʼda Diosa oʼkaʼapo. Kenda Moisésa oʼmanaʼuyatenig Abrahamtaj Diosa enaʼ dikenhueʼdik o̱ʼe̱po kenda oʼkaʼapo. "G=&Oʼnigkaʼapone Diosa Abrahamtaj nogok nogok onaʼikaʼuyate. O̱ʼnen huayayotaj ijnigkaʼapoy Diosa onaʼuyate. Kenda Abrahamen ayaʼ huayayotaj ijmanigkaʼapoy onahueʼ o̱ʼu̱yate. Kenda Abrahamen noghuayayotatida ijnigkaʼapoy, onaʼuyate. Kenda Cristotaj oʼtiaʼpakuyate. nFU&Konig oʼkikaʼnig ijmanbatiaʼpakapoy, egomey, pogomey. “Aʼti oʼnigkaʼapone.” Beʼapiʼ oʼmadoyaʼdepo keʼnen huadik oʼmadoyaʼdepo nogda kahueʼdik o̱ʼe̱a̱po kenpaʼti kenda oktihuekehueʼdik o̱ʼe̱a̱po. 'EG&“O̱ʼnen adhueaʼsiʼpotaj ijmanopoʼto̱e̱a̱poy.” Diosa Abrahamtaj onaʼuyate. Nog aratbut huaknopo̱e̱ʼeritakon Diosen Noki̱re̱ga̱ kamato̱i̱keʼpo Jesucristo moʼnigbueyʼuyate. Moisésen huaʼa konig o̱ʼe̱ kenpaʼti kenda Abrahamtaj ijnigkaʼapoy Diosa onaʼuyate. @Dy& “Paiʼnanada kanʼnopoʼunhueʼpo dakhueaʼnanada huakikaʼeritaj hue̱ypa cruzte onʼbetikaʼ.” Apagbaʼa kenpaʼ oaʼ. Oroʼtehuapaʼ Cristo hue̱ypa cruzte moʼnigbueyʼuyatenok oroʼomey Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj castiga o̱gkahueʼdik moʼe̱a̱pone. Kenpaʼda bueyhueʼdik o̱ʼe̱a̱pone. RC& “Dakhueaʼ nigkahueʼ meʼe̱ne, meʼtinopo̱e̱po.” Diosa moneʼpo Diostaj oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. Moisésen huaʼanayo kenpaʼ onahueʼ moʼe̱ne. “Diosere aʼnounhuahuikayaʼpo ayaʼnada Moisésen huaʼa nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱.” Kenpaʼ Moisésen huaʼa enaʼtada ayaʼnada nigpe̱i̱kahueʼdik moʼi̱kaʼne. hBI& “Diostehuapaʼ huadak huakikaʼeri Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱po Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo.” Diosa oaʼuynok Moisésenbaʼ huakikaʼeritaj “dakhueaʼ nigkahueʼ menʼe̱ne,” Diosa onahueʼdik o̱ʼe̱a̱po. AA{& “Ayaʼ huadik Moisésa oʼnigmadoyaʼuyate ayaʼada nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼnepo nogdiktida nigpe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo ‘Dakhueaʼ bokaʼne.’ Diosa oʼmanaʼpo castiga oʼmagkaʼapo.” Apagbaʼa oaʼuyatenok. Moisésen huaʼa do eʼnigpe̱i̱kaʼnayo “Dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene, meʼtinopo̱e̱po.” Diosa menaʼapet. Ayaʼada kenpaʼ enʼnopo̱i̱kaʼnayo “Dakhueaʼ bokaʼne.” Diosa monaʼpo castiga mogkaʼapone. R@& Ken Diosen huaʼataj Abraham oknopo̱e̱ʼuyate. Ayaʼda huabokerek konigti oʼnoknopo̱e̱nok kenomeytaj Abrahamtaere “Dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene, moʼtinopo̱e̱po.” Diosa oʼmanaʼikaʼapo. n?U&“Konig dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene, moʼtinopo̱e̱po.” Judío ehueʼ hua̱e̱ʼeri huaknopo̱e̱ʼeritaj ijmanaʼapoy, Diosa aʼnennada oʼnopo̱e̱po Abrahamtaj “Meknopo̱e̱nok kenpaʼti menigpe̱i̱kaʼnok, konige̱po huakkaʼ judío ehueʼ hua̱e̱ʼeria konigti eʼnoknopo̱e̱deʼte ‘Konig dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene, moʼtinopo̱e̱ʼpo,’ kenomeytaj ijmanaʼapoy.” Aʼnenda Diosa Abrahamtaj onaʼuyate. Apagbaʼte kenda oaʼuynig Moisésa oʼtimadoyaʼuyate. >+&Konige̱po huabokerek Diosen huaʼataj dakaʼ oʼnoknopo̱e̱po konigti Abrahamen hueretda huayayonig o̱ʼnepo kenda nopoenkaʼdik moʼe̱ne. '=G&Ken, aʼnennada Diosen huaʼataj Abrahama oknopo̱e̱ʼuynok “Konig dakhueaʼ nigkahueʼ meʼe̱ne, oʼtinopo̱e̱po.” Diosa Abrahamtaj onaʼuyate. 0<Y&Moisésen huaʼa moʼnigpe̱i̱kaʼnok Diosen Noki̱re̱ga̱ nopoʼto̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼne kenpaʼti opudomeytaj bayareahueʼ moʼi̱kaʼne. Jesucristotaj huadak huaʼa moʼpe̱e̱depo moknopo̱e̱ʼuynok Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱i̱kaʼne kenpaʼti opudomeytaj moʼbayarikaʼne. ~;u&Jesucristotaj moknopo̱e̱po huakkaʼda paiʼda moʼnopoʼeonhuahuaʼdemeʼne. Namaʼda paiʼda nopoʼe̱hueʼ moʼunhuahuameʼne ijnopo̱e̱y doʼhua. Jesucristotaj buttiaʼda moknopo̱e̱ne, oknopo̱e̱batikhueʼ moʼe̱a̱pone ijnopo̱e̱y. Y:+&Aʼnenmon huaboaʼda Jesucristotaj moknopo̱e̱deʼuynok Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱i̱kaʼne Diostaj dakaʼ moʼnigpe̱i̱kaʼuyne. Oy ʼuruʼnopoaʼda megkeʼpo nogda nogda kaʼdik o̱ʼe̱ne, konig huabokereksiʼdak oktegdik o̱ʼe̱ne kenpaʼnayo namaʼda moʼnopo̱i̱kaʼnigʼa Diosennayo nopounkahueʼda moʼi̱kaʼne. 29]&Moisésen huaʼa moʼnigpe̱i̱kaʼuynok Diosen Noki̱re̱ga̱ opudtaj nopoʼto̱e̱hueʼ moʼu̱yne. Cristo cruzte moʼnigbueyʼuyate onteʼti oʼnoyhuadʼuypo kurudyo̱ Diosere oʼnoeonhuahuikaʼ. Kenda moʼpe̱e̱depo moknopo̱e̱ʼuynok Diosen Noki̱re̱ga̱ opudtaj moʼnopoʼto̱i̱kaʼne. 8 1&Opud Galacia huaknopo̱e̱ʼeri konig nopoenkahueʼ hua̱e̱ʼeri moʼe̱ne. Nogomeya̱ namaʼda monʼmandikaʼnok opudomey i̱da moʼpe̱e̱demeʼnigʼa, Jesústaj buttida eʼmanmadikaʼ nigpe̱e̱hueʼdik yaneʼ, namaʼda moʼnopo̱e̱a̱meʼne. Jesucristoa oroʼtaj hue̱ypa cruzte moʼnigbueyʼuyate opudtaj huakpoteda dakaʼ oʼnonbatiaʼpakʼuynok opuda̱ dakaʼ moʼpe̱e̱po moknopoenkaʼuyne. E7&Diosa huakkaʼ diʼnanada moʼe̱po oroʼtehuapaʼ Jesucristoa moʼnigbueyʼuyne, Diosere ʼurunanada aʼnoeonhuahuikayaʼpo Jesústayoʼda oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. “Dakhueaʼ nigkahueʼ o̱ʼe̱ne meʼtinopo̱e̱po.” Diosa menaye̱t Moisésen huaʼataj do nigpe̱i̱kaʼdik e̱e̱ʼnayo Cristo namaʼda moʼnigbueyaʼuyet. Konige̱po Moisésen huaʼataj nigpe̱i̱kahueʼ i̱ji̱kaʼapoy. Jesucristotayoʼda yoknopo̱i̱kaʼapoy.M6&Jesucristo hue̱ypa cruzte oʼbueyʼuyate. Do Diostaj eʼnopoʼkoreadeʼte konig Jesúsere cruzte eʼbueyonig i̱jje̱po onteʼti dakhueaʼ kikahueʼ i̱jjeonhuahuikay. Doʼhuada katepiʼ ijpakpo kikahueʼ i̱ji̱kaʼpo Jesucristoen Noki̱re̱ga̱ meʼnopoʼto̱e̱nok Diosenyoʼda ijkikay. Hua̱so̱ʼa̱da ijnoepo Diosensiʼpotaj yoknopo̱e̱po ijnigpe̱i̱kaʼpo Diosen ijkikay. Diosensiʼpo doʼtaj huakkaʼ diʼnada meʼe̱po meʼnigbueyʼuyate. Y5+&“Konig dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene, meʼtinopo̱e̱po.” Diosa meneʼpo Moisésen huaʼataj nigpe̱i̱kahueʼdik i̱ji̱kaʼpo konig Moisésen huaʼataj konig eʼbueyonig i̱jje̱po Moisésen huaʼataj menpaʼ nigpe̱i̱kahueʼdik i̱jje̱ʼuynigʼa Jesucristotayoʼda yoknopo̱i̱kaʼpo Diosen ʼuruʼnanada kikaʼdik i̱jje̱y. ]43&Konig dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene, Diosa kaʼnopo̱e̱ʼpo Moisésen huaʼataj nigpe̱e̱hueʼdik moʼi̱kaʼne, doʼa eʼmanaʼnayo kenpaʼti nogok konig dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene, Dios kaʼnopo̱e̱ʼpo Moisésen huaʼataj nigpe̱e̱dik moʼi̱kaʼapone doa nogpaʼdakon eʼmanaʼnayo dakhueaʼ iʼkaʼne Diosa onaʼdik meʼe̱ne. "3=&Ken “Dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene, ijnopo̱e̱po.” Diosa moneʼ oroʼ Cristotaj oknopo̱e̱denok konig judío ehueʼ hua̱e̱ʼeri Moisésen huaʼataj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼpo oroʼomey dakhueʼ huakaʼerionig Cristoa mogkaʼne beʼapiʼ sigpiʼ ahueʼdik o̱ʼne. 2&Moisésen huaʼa eʼkikaʼnayo “Dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene ijnopo̱e̱po.” Kenda Diosa onahueʼ moʼe̱a̱pone. Kenyoʼda Jesucristotaj eʼnoknopo̱e̱ʼnayo “Dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene, ijnopo̱e̱po.” Diosa monaʼapone. Konige̱po “Dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene ijnopo̱e̱po.” Diosa moneʼpo oroʼ judío hua̱e̱ʼeri kenpaʼti Jesucristotaj oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. Moisésen huaʼataj oʼkikaʼnok “Dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene, ijnopo̱e̱po.” Diosa onahueʼdik moʼe̱a̱pone. Konige̱po beʼapiʼ Moisésen huaʼa eʼkikaʼnayo “Dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene ijnopo̱e̱po,” Diosa onahueʼdik o̱ʼe̱a̱po. E1&Oroʼomey judío hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po judío e̱ʼhua̱e̱yaʼ oʼsiʼpoe̱ʼuy. Huadakda oʼkikaʼpo Moisésen huaʼa kikahueʼ o̱ʼnepo dakhueaʼda o̱gkikaʼ oʼnopo̱e̱ne. v0e&Jesucristoen buttida huaʼa Pedroomey oʼnoknopo̱e̱nigʼa namaʼda o̱gkikameʼnigtaj doʼhua yoknokotdepo ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj “Judío e̱ʼe̱a̱da konig judío ehueʼ hua̱e̱ʼeri iʼkikameʼ. Konig Diosere aʼnoeanhuahuikayaʼpo Moisésen huaʼa kikahueʼ i̱ʼe̱meʼ. Diosere aʼnoeanhuahuikayaʼpo Moisésen huaʼa kikaʼdik moʼe̱. ¿Judío ehueʼ aratbuttaj menaʼpo iʼmanameʼ? Namaʼda iʼkameʼ.” Pedrotaj yonaʼuy. Judío konigti nog aratbut Jesucristotaj oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼne. Jesucristotaj eknopo̱e̱ʼnayo Diosa dakhueaʼ eʼkaʼtaj oʼbakkahueaʼpo Diosere oʼmanoeanhuahuikaʼapo. /-& Pedroa huadakda ijkikay namaʼda huataʼda oʼtinopo̱e̱po namaʼda oʼkaʼuy. Antioquíayaʼ nog judío huaknopo̱e̱ʼeri Pedrotaj onʼtiahuayonhuaʼpo konigti o̱gkaʼpo huadak oʼkikay namaʼda huataʼda onʼtinopo̱e̱nigʼa kenomeya̱ konigti namaʼda o̱gkaʼuy. Bernabékon oʼtiahuayonhuaʼpo kenpaʼti namaʼda oʼnopoenigʼa judío ehueʼ huaknopo̱e̱ʼeriere oʼbapeʼpo oʼbakbatikuy. T.!& Sueʼda judío huabokerektaj Jacoboa Pedrote oʼmataʼmonaʼuyate. Huabokerek tiakhued o̱ʼnepo Pedro judío ehueʼ huaknopo̱e̱ʼeriere oʼbapeʼikaʼuyate. Enhuatiakdeʼte judío ehueʼ huaknopo̱e̱ʼeriere Pedro sigda sigda eʼbapeʼada oʼbakbatikonhuaʼpo. Judío huabokerek onhuatiakdepo huabokereksiʼdak baktega̱ʼdik o̱ʼne onʼmanopo̱i̱kaʼuy. Kenomeytaj Pedro oʼmakmeʼpukpo judío ehueʼ huaknopo̱e̱ʼeriere eʼbapeʼada oʼbakbatikuy. -& Nogok Antioquíayo Pedro oʼtiakdepo dakhueaʼda oʼkaʼuynok, “Namaʼda iʼkameʼne, Pedro.” Huakpoteda onaʼuyne. },s& “Aratbut paiʼda e̱ʼi̱kaʼtaj bayokikaʼdik yaneʼ. Kenpaʼti nog aratbuttaj yanʼmanaʼ.” Jacoboomeya̱ monaʼuyne. Kenda huakkaʼ eʼkikaʼtaʼ ijpakikay. Antioquía huakkaʼ jakyaʼ “Namaʼda iʼkameʼne, Pedro.” Pabloa onaʼuy. 3+_& Konige̱po Jacobo Pedroere Juanere huaknopo̱e̱ʼerien hueretda huairi o̱ʼnepo Diosa Pablotaj oʼtaʼmonaʼuy kenpaʼti huakkaʼtada kamanopoʼkoreʼpo Diosa beʼtihuapokuyne Jacoboomey onʼnopoenkaʼdepo “Jesucristotaj oknopo̱e̱po, huamaʼbuy o̱ʼe̱y kenpaʼti oroʼtakon Diosa moʼtaʼmonaʼuyne.” Doʼtaj Bernabétere monaʼpo kenpaʼti “Nog aratbuttaj judío ehueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼtaj Jesucristotaj yanoknopo̱e̱ʼ kenpaʼti yanʼnopoʼkoreaʼ yanʼmanaʼ. Oroʼomey judío aratbuttaj konigti oʼmanaʼapoy.” Oroʼtaj monaʼpo, q*[&Ken Diosa judío aratbuttaj oʼtaʼmonaʼuyate Pedrotaj. Konigti kenda Dios judío aratbut ehueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼtaj doʼtaj meʼtaʼmonaʼuyne. Jesúsen huadak huaʼa huakkaʼ aratbuttaj kamanbatiaʼpakikeʼpo meʼtaʼmonaʼuyne. )&Nogdikda yamanmadikaʼ hueretda judío huaknopo̱e̱ʼeri huairia onahueʼ meʼnuyne. Judío aratbut ehueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼtaj Jesúsen huadak huaʼa kamanbatiaʼpakeʼpo Diosa do Pablotaj oʼtaʼmonaʼuyate onʼnokotuyate. Konigti judío aratbuttaj Jesúsen huadak huaʼa kamanbatiaʼpakikeʼpo Diosa Pedrotaj oʼtaʼmonaʼuyate. Judío huaknopo̱e̱ʼeri huairia onʼnopo̱e̱ʼuyate. _(7&Jesucristoen huadak huaʼa dakaʼ ijnopo̱e̱po ijmanmadikikaʼdenok Jerusalényo̱ Cristotaj huaknopo̱e̱ʼerien huairia doʼtaj nog eʼmanmadikaʼ manmadikaʼdik ya̱ʼe̱ onahueʼ meʼnuyne. Huairi e̱e̱ʼpiʼ huairi ehuepiʼ Dios eʼnopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Doʼhuakon kenpaʼ eʼnopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ i̱jje̱y. '&Namaʼda huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj sigpiʼ manpe̱e̱hueʼ o̱ʼu̱y. Jesucristotaj moknopo̱e̱nok Diosere moʼnoeanhuahuikaʼapo buttida huaʼa o̱ʼe̱ yanʼnopo̱e̱ʼ kenpaʼti Diosere aʼnounhuahuayaʼpo huasiʼdak bakteghueʼdik moʼe̱po kenpaʼti Moisésen eʼmanaʼ huaʼataj nigpe̱i̱kahueʼdik moʼe̱ne. Ken buttida o̱ʼe̱ oknopo̱e̱ʼdik moʼi̱kaʼne. (&I&“Titoensiʼdak oktegdik o̱ʼe̱.” Namaʼda huaknopo̱e̱ʼeria huamaʼbuya onaʼuynigʼa. I̱re̱gi̱re̱g oroʼomeyere o̱gkupopakpo kenpaʼti “Jesústaj oʼnoknopo̱e̱po huabokereksiʼdak okteghueʼdik o̱ʼne.” Oroʼa eaʼte aʼpe̱e̱yaʼpo o̱gkupopakuy. Pablo namaʼda oaʼ enataʼ onpakpo kenpaʼti, “Judío ehueʼ hua̱e̱ʼeri huabokereksiʼdak oktegdik o̱ʼne yanʼmanmadikaʼ kenpaʼti Moisésen eʼmanaʼ nigpe̱i̱kaʼdik kaʼneʼ, yanʼmanmadikaʼ.” Namaʼda huaknopo̱e̱ʼeria oroʼtaj enataʼ onʼpakuynigʼa. B%}&Kenpaʼti Tito doere o̱ʼe̱po Tito judío aratbut ehueʼ e̱e̱ʼpiʼ “Huabokerek i̱ʼe̱po huasiʼdak oktegdik i̱ʼe̱.” Huaknopo̱e̱ʼeri huairia Titotaj onahueʼ o̱ʼnuy. U$#&Jerusalényo̱ huaʼdik i̱ʼe̱. Diosa meʼnopo̱e̱a̱ʼuynok ijhuaʼuy. “Pablo Jesúsen huamataʼmoneri ehueʼ o̱ʼe̱. Namaʼda oʼmanmadikaʼ.” Judío huaknopo̱e̱ʼeri huairia onahueʼ meʼneʼpo. Jerusalényo̱ Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri huairitayoʼda ijmanbatiaʼpakuy. Jesucristo Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱po moʼnigbueyʼuyate. Oʼnoyhuadʼuyate. Kentaj ayaʼada oknopo̱e̱ʼdik kenpaʼti nigpe̱i̱kaʼdik ya̱ʼne. Oʼnoknopo̱e̱po Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Nog aratbuttaj judío aratbut ehueʼtaj ijmanmadikaʼikay. Kenda judío huairitaj ijmanbatiaʼpakuy. l# S&Catorce huabayok eʼpokdeʼte Jerusalényo̱ onteʼti ijhuaʼuy. Bernabéere Titotaj oʼtohuaʼuy. 0" [&Pablo oʼnopoʼkoreaʼpo Cristotayoʼda oknopo̱e̱ʼuy. Konige̱po “Dakiti Dios, huadakda i̱ʼe̱ne.” Cristoen huaknopo̱e̱ʼeria oʼnonaʼonhuahuaʼuyate.B! &Kenyoʼda doʼtaj onʼtipe̱e̱po, “Aʼnenda Pablo diga̱ʼda mogkikaʼuyne oroʼtaj. Oy nogyo̱ nogyo̱ oʼhuaʼpo, Cristoen huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakpo Cristotaj oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱. Oʼmanaʼikaʼ. Aʼnenda Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj eʼmadakeaʼtaʼ oʼpakikaʼuyate.” Onʼtipe̱e̱ʼuyate.   &Huamaʼbuy Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri Judea huadaribayo nogyo̱ nogyo̱ o̱gkupopakikaʼ doʼtaj o̱ki̱e̱hued o̱ʼnuy. s a&Nogok Siria huadaribayo kenpaʼti Cilicia huadaribayo Cristoen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakikaʼuy. N &In onʼnigmadoyaʼnig buttida ijjay. Diosa buttida meknopo̱e̱tane.  !&Nog Jesúsen huamataʼmoneritaj tiahuayhueʼ i̱jje̱ʼuynigʼa Jacobotayoʼda ijtiahuayʼuy. Jacobo Jesús Huairien huamaʼbuy o̱ʼe̱.  &Bapaʼ huabayok eʼpokdeʼte Pedrotaj aʼta̱ʼe̱ya̱ʼpo Jerusalényo̱ ijhuaʼuy. Bottaʼ semana i̱jta̱e̱ʼuy Pedrotaj. " ?&Kenpaʼti Jerusalényo̱ huakkurueri Jesúsen huamataʼmoneritaj aʼmape̱e̱a̱yaʼpo kenokaʼ huahueʼ i̱jje̱po aratbut ehueʼ e̱ʼi̱kaʼyo Arabia huadaribayo ijhuaʼuy. Diosayoʼda buttida huaʼa Jesucristotaj meknopo̱e̱a̱ʼuyne. Nogok Damasco huakkaʼ jakyo ijkumeʼuy. ? y&Jesucristo keʼnensiʼpotaj meknopo̱e̱a̱ʼuyne. Judío aratbut ehueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼtaj Jesucristoen huadak huaʼa kamanbatiaʼpakeʼpo kenpaʼti yanʼnopoʼkoreaʼ yanoknopo̱e̱ʼ kenpaʼti yanʼnounhuahuikaʼ kamanikeʼpo Diosa Jesucristotaj meknopo̱e̱a̱ʼuyne. Kenokaʼ kenda Diosa meknopo̱e̱a̱ʼdeʼuyne aratbuttaj batiaʼpakhueʼ i̱jje̱ʼuy. Jesucristotayoʼda yoknopo̱e̱po beʼtapiʼ batiaʼpakhueʼdik i̱jje̱ʼuy. + Q&Do siʼpoe̱hued e̱e̱ʼted Diosa bektieʼeaʼuyate. Huakkaʼ diʼ meʼe̱po “Saulo, Saulo, doʼtaj oyda menigpe̱i̱katiʼ,” menaʼuyne. Ken Diosa oʼpakpo + Q&Konig oroʼen judío adhueaʼpaneʼ Diostaj o̱gkikaʼuyatenig kenpaʼti oʼnoknopo̱i̱kaʼuyatenig dokon huakkaʼ ijjeretpakpo dakaʼ ijkikaʼuy. Judío huabokerek do konigok o̱ʼnepo suhueʼda onʼnopo̱e̱po suhueʼda o̱gkikaʼuy. Donayo huakkaʼda ijnopo̱e̱po huakkaʼ ijkikaʼuy. 4 c& Konig judío aratbut oʼnoknopo̱i̱kaʼpo o̱gkikaʼnig doʼhuakon konigti ijkikaʼuy. Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj diga̱ʼda ijmagkikaʼuy. Huabakuda̱ʼ jakyo ijbakudikaʼuy kenpaʼti kanʼbarakeʼ ijjaʼpo ijmataʼmonikaʼuy. Kenda opud Galacia huaknopo̱e̱ʼeri onʼtipe̱i̱kaʼuyne. z o& Huanounhuahuikaʼ huaʼa Cristoen huadak huaʼa nogyo̱ nogyo̱ aratbuttaj ijmanmadikikaʼuy. Huanounhuahuikaʼ huaʼa Cristoen huadak huaʼa huabokerekapiʼ onahueʼ meʼnuyne kenpaʼti onmadikahueʼ meʼnuyne. Jesucristoayoʼda meʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. Huanounhuahuikaʼ huaʼa Cristoen huadak huaʼa meʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. Kenda yanʼnopo̱i̱kaʼ, egomey, pogomey.  & [ 1& Kenpaʼ ijmanaʼpo aratbuttaj eʼmadurugpakaʼtaʼ pakhueʼ i̱jje̱y. Kenpaʼti “Pablotaj ijpaki,” aratbuta eʼhuaaʼtaʼ pakhueʼ i̱jje̱y. Diostayoʼda eʼdurugpakataʼ ijpakpo Cristoenyoʼda ijkikaʼpo kenda huaboaʼda ijjay. Cristotaj huadak huaʼa nogyo̱ nogyo̱ kamanmadikikeʼpo Diosa Pablotaj oʼmanigtaʼmonaʼuyate. ) M& Konig huaboaʼda oʼnonaʼne onʼnigmadoyaʼpo onaʼti oʼnonaʼne. Jesucristoen eʼnoeanhuahuikaʼ huaʼa oʼnonmadikaʼuyne opudomeya̱ moʼpe̱e̱depo moknopo̱e̱ʼuyne. Nogded eʼnounhuahuika huaʼa beʼapiʼ eʼmanmadikaʼnayo Diosa castiga diga̱ʼda o̱gkaʼdik oʼmaeapo, ijjay. O &Aʼnounhuahuikayaʼpo kate kaʼdik moʼe̱. Oʼnonaʼuyne doʼa. Aʼnounhuahuikayaʼpo Jesucristotaj oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. Hueretda huadik oʼnonaʼuyne. Beʼapiʼ doʼapiʼ Diosen huataʼmoneriapiʼ nogded eʼnoeanhuahuikaʼ huaʼa namaʼda eʼmanmadikaʼnayo Diosa kentaj castiga diga̱ʼda o̱gkaʼdik o̱ʼe̱a̱po. Q &Nog eʼmanmadikaʼ Diosere eʼmanoeanhuahuikaʼ huaʼa ehueʼ e̱e̱ʼtada suhueʼada huabokereka namaʼda opudomeytaj monmadikaʼnigʼa nogpaʼded eʼnoeanhuahuikaʼ huaʼa namaʼda monmadikikaʼne. 9 m&Diosa diʼ meʼe̱ʼpo, “yanʼnopoʼkoreaʼpo meʼnoknopo̱e̱po doʼtaj menʼnigpe̱i̱katiʼ,” monaʼuyne. Opudomey moknopo̱e̱po moʼnigpe̱e̱ʼuynigʼa oy i̱da Jesucristoen hueretda eʼmanmadikaʼ moʼdikendepo nog eʼmanmadikaʼkon moknopo̱e̱depo. Konig nog eʼnoeanhuahuikaʼ eʼmanmadikaʼ moknopo̱e̱ʼdenigʼa. Kenda nog eʼmanmadikaʼnayo noeanhuahuikahueʼdik moʼe̱ne. Konige̱po diga̱ʼda ijmepuʼkey. | s&“Dios huadaknada o̱ʼe̱.” “ʼUrunanada o̱ʼe̱ Dios.” Oroʼ kiriga̱yo̱ʼ okbatikhueʼada monʼbatiaʼpakikaʼ. Dios huadaknada o̱ʼi̱kaʼnok monʼbatiaʼpakikaʼ. Kanʼnopoʼkoreʼpo nogda eʼmanmadikaʼ huaʼa ehueʼ o̱ʼe̱. k Q&Ayaʼ huadaribayaʼ ayaʼ aratbut dakhueaʼda o̱gkikaʼ. Konigti dakhueaʼ kikahueʼ kaʼnikeʼpo Jesucristoa oʼpakpo oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼtaj moʼnigbueyʼuyate. Oroʼen Apag Diosa oʼpaknok Jesúsa moʼnigbueyʼuyate.   )&Apag Diosa oroʼen Huairi Jesucristoerea opudomeytaj dakaʼ moʼmatinepahuiʼpo montihuapokikeʼ moʼmadurugpakikeʼ kenpaʼti moʼmanoikeʼ. ^  9&Do Pablo i̱jje̱y. Opud Galacia huadaribayo huaknopo̱e̱ʼeri moʼe̱po Diostaj aʼtionaʼpakyaʼpo boʼkupopakikaʼnok opudomeytaj onʼnigmadoyaʼne. Ayaʼda huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy doere o̱ʼnepo onʼnigmadoyaʼne. Jesucristoen huadak huaʼa kamanbatiaʼpakikeʼpo Jesucristoa Apag Dioserea menʼtaʼmonaʼuyne. Diosa Jesucristotaj kubarakyaʼ oʼnoyhuada̱ʼuyate. Huakudakaʼda eʼbueytada oʼnoyhuada̱ʼuyate. Huabokereka doʼtaj taʼmonahueʼ meʼnuyne.   & /0Ayaʼda Jesucristo Huairitaj batikhueʼda diʼ o̱ʼnenok kenomeytaj Diosa moʼmadurugpakikeʼ kenpaʼti moʼmatinepahuikeʼ. Kenegda ijjay. 90Apag Dios Jesucristoerea huamaʼbuy huaknopo̱e̱ʼeritaj moʼmanoeyi̱keʼ, huayahuaya diʼ moʼmaikeʼ, kenpaʼti dakaʼ yanoknopo̱i̱katiʼ. 0Konige̱po opudomeyte Tíquicotaj onʼnigtaʼmonaʼne. I̱yo̱ konig oʼmaikaʼnig monbatiaʼpakpo opudomeytaj moʼmanopoʼdurugpakeʼ. pY0Tíquico huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy huadiʼda moʼta̱e̱ne. Jesús Huairien huadak huaʼa doere batikhueʼada oʼmanbatiaʼpakikaʼ. Do konig i̱ji̱kaʼnig opudtaj monbatiaʼpakapet. Kenda ijkikaʼnig monbatiaʼpakapet. fE0Cristoen huadak huaʼa nog aratbuttaj judío ehueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼtaj kamanbatiaʼpakeʼpo Dios huairia meʼtaʼmonaʼuyne. Huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakikameʼpo huabakuda̱ʼ jakyo i̱ji̱kay. Meʼpukhueʼda Cristoen huadak huaʼa manbatiaʼpakdik i̱ji̱kaʼnok doʼtaj menʼtionaʼpakikaʼ. Keneʼhue̱a̱ʼ Pabloa saludos oʼdiktaʼmonaʼuy. "=0Doʼtakon menʼtionaʼpakikaʼ. Do eʼmanmadikaʼte Dios doʼtaj keʼnen huaʼa meʼnopoenkeʼpo Cristoen huamanopoʼkoreaʼ huaʼa doʼhua meʼpukhueʼada kamanbatiaʼpakikeʼpo menʼtionaʼpakikaʼ. Aʼnenda Cristoen huamanopoʼkoreaʼ huaʼa Diosayoʼda oʼnopo̱i̱kaʼuyate. .U0Kenda mogkikaʼpo Diostaj monʼtionaʼpakikaʼ. Kenda Diosa oʼpaknok monʼtionaʼpakikaʼ. Diosen Noki̱re̱ga̱ boʼtihuapoknok monʼtionaʼpakikaʼ. Taytayaʼ ahueʼada monʼtionaʼpakikaʼ. Batikhueʼada monʼtionaʼpakikaʼ. Ayaʼ Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeritaj monʼmationaʼpakikaʼ. s_0Diosa oroʼomeytaj moʼnopoʼkoreʼpo Jesucristotaj dakaʼ moʼnoknopo̱i̱kaʼ ken konig Romano sorotataen siro akumoot onʼta̱e̱po huakutaʼ beʼtiokeʼpo onʼkumootikaʼ. Apagbaʼ monʼtiahueyikaʼpo monʼmanaʼikaʼ. Apagbaʼ monʼnopo̱i̱kaʼpo moʼnoknopo̱i̱kaʼ. Apagbaʼ konig Diosen Noki̱re̱gen huabid sironig totoʼtaj huatiokaʼ o̱ʼi̱kaʼ. 0Oroʼomeyen huanopoʼ huanopoʼkoreaʼeritaj Jesucristotaj dakaʼ moʼnoknopo̱i̱kaʼ. Ken konig oknopo̱i̱kaʼpo konig Romano sorotataen sirope̱g huatiokaʼ onʼto̱i̱kaʼpo takaʼen pi̱ya̱ʼtaj onʼtiokaʼikaʼ. Totoʼ oroʼomeyen takaʼ oroʼomeytaj engaña e̱gkikaʼtaʼ oʼeretpakpo konig pi̱ya̱ʼ eʼbakpaka oroʼomeytaj eʼtinajdajonig o̱ʼe̱. Cristotaj dakaʼ oknopo̱i̱kaʼpo konig huatiokaʼ o̱ʼe̱. Totoen pi̱ya̱ʼ eʼbakpaka huekhueʼdik moʼe̱ne. Dakhueaʼ kikahueʼ o̱ʼe̱a̱pone. C0Jesucristoen huadak huaʼa aʼmanbatiaʼpakyaʼpo nogi̱ti nogi̱ti Cristotaj yanoknopo̱i̱kaʼ. Konig Romano sorotataj aʼhuayaʼpo huaʼi teyda onʼiotikaʼ. Ken konig yanʼotikaʼ.  0Diostaj buttida eʼmanmadikaʼ oʼnigpe̱i̱kaʼpo konig boʼtiokaʼnok totoʼtaj pe̱e̱hueʼ moʼnikaʼ. Suigpiʼ dakhueaʼ kahueʼ moʼnikaʼ. Suigpiʼ da ahueʼ moʼnikaʼ. Kenpaʼti buttida moʼdaʼikaʼ. Kenda buttida huamanmadikikaʼ konig bakaʼbijtoneʼ boʼtiokeʼpo monʼotikaʼ. Huadakda mogkikaʼ. Diostaj monʼnigpe̱i̱kaʼ. Ken konig oʼkikaʼpo konig Romano sorotataj sironokbeta huaka̱gkataʼ onʼtiokaʼikaʼnig. Ken konig Diostaj monʼnigpe̱i̱kaʼpo totoʼ huairitaj monʼnopoʼtiokikaʼ. gC~O|{zyXxuw&v8tsrqppFoamm.kuji&hgyfe cma _p^\\'[4YiXWV;UyU SRQPP6NMKJIH^GFDBzA@=?]>B=a<-;G:,8753X2`0A,U+*:)!'%#"$!,eYEK_ ~ I*rpOC UT3Huadak huaʼa Diosere kurudyo̱ moʼnoeonhuahuikaʼapone. Durugda moʼeonhuahuikaʼapone. Oroʼomeytakon Diosa monaʼuyne. Israel aratbutnayo huadak huaʼataj eʼpe̱e̱a̱da nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼuyate. Konige̱po onʼmabueypo Diosenbayo Canányo huahueʼ o̱ʼnuyate. ~S wKen “Doʼhued aratbut doʼtaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼnepo doere oʼnokmaʼpi̱e̱ʼanhuahuikaʼapone. Doere onʼnoeonhuahuikaʼapone.” Diosa monaʼuynig oytion konigti monaʼne. Sueʼda huaknopo̱e̱ʼeripiʼ namaʼda ya̱gkaʼapetpiʼ Diostaj oʼnoknopo̱e̱batikapetpiʼ Diosyo huahueʼ o̱ʼneapo. Oroʼomey ayaʼada Diosere akmaʼpi̱e̱ʼunhuahuikayaʼpo kenpaʼti aʼnoeonhuahuikayaʼpo ʼuruaʼda moʼnoknopo̱i̱kaʼ. Dakaʼ monʼnigpe̱i̱kaʼ. Oknopo̱i̱kaʼpo okbatikhueʼdik moʼne. 4RaIsrael aratbut Diostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼuypo Canán huadaribayo huahueʼdik o̱ʼnuyate. Canányo akmaʼpi̱e̱ʼunhuahuikayaʼpo huahueʼdik o̱ʼnuyate.TQ!Huanigpe̱e̱hueʼ hua̱i̱kaʼeritaj “Doʼhued huadaribayo Canán huadaribayo bahuahueʼ moʼi̱kapone.” Diosa buttida ijjay oʼmanaʼuyate. Konige̱po huadariba se̱renya̱ʼda onʼmabueyʼuyate. CPKenomey Israel aratbut cuarenta huabayok huadaribayo o̱hue̱ybahueʼyo o̱ʼneonhuahuikaʼpo, Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼneonhuahuikaʼpo, dakhueaʼ o̱gkadhuahuikaʼuynok Diosa cuarenta huabayok oʼbahuadiayikaʼpo kenomey Israel aratbuttaj oʼbahuadiayikaʼuynok huadariba se̱renya̱ʼda onʼmabueyʼuyate. nOUHuakkaʼada adhueaʼpaneʼa̱ namaʼda Diostaj onʼpe̱e̱ʼuyate. Oʼnoknopo̱e̱batikuyate. Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼuyate. Israel aratbut o̱ʼnuyate. Aʼnenda Egipto huadaribayo Egipto aratbuten huanabaʼ o̱ʼnikaʼuyate. Paiʼnanada o̱ʼnikaʼuyate. Moisésa Diostaj oʼnigpe̱e̱po oʼmakmato̱ro̱kuyate. Ayaʼtada oʼbakbatohuaʼuyate. oNWKen Apagbaʼ oaʼpo:Oyda Diostaj yanʼpe̱e̱ʼ. “Ontaj nigpe̱e̱hueʼ i̱jje̱a̱poy, Dios.” Onahueʼ yanikaʼ. “Diostaj oknopo̱e̱hueʼ i̱jje̱a̱poy.” Huanopoyaʼ nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Opudomeyen adhueaʼpaneʼ Israel aratbutda o̱ʼnepo doʼtaj Diostaj moknopo̱e̱batikuyate. Onteʼti onteʼti adhueaʼpaneʼ doʼtaj Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼpo dakhueʼ o̱gkikaʼuyate. Konig kenomey o̱gkikaʼuynig konigti kikahueʼ yanikaʼ. Diosa oaʼuyate. LMJesucristotaj huakkurudamonʼ oknopo̱e̱ʼuypo dakaʼ oknopo̱i̱kaʼuy. Keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete Jesucristotaj dakaʼ oknopoeonhuahuikaʼpo Jesucristoere durugda oʼnoeonhuahuikaʼapoy. HL  Ayaʼmeʼnoeda huayahuaya yanʼmaboroay. “Dios huadakda o̱ʼe̱nok dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼ. Huadakada ya̱gʼkikaʼpo yanʼnigpeonhuaahuikaʼ.” Huayahuaya yanʼmaboroayikatiʼ. Beʼapiʼ dakhueaʼ kahueʼ kaʼneʼ. Beʼapiʼ oʼnoknopo̱i̱kaʼnig okbatikhueʼ kaʼneʼ. Huayahuaya dakaʼ yanʼmaboroayikatiʼ. 8Ki Keyoj keyoj, egomey pogomey. Huanopoada dakhueaʼ nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Dios oʼnoikaʼ. Diostaj moknopo̱e̱po batikhueʼda yanikaʼ. Dakaʼ yanoknopoeonhuahuikaʼ. UJ# “Doere akmaʼpi̱e̱ʼunhuahuikayaʼpo doʼhued huadaribayo bakudhueʼ ya̱ʼneapet.” Opudomeyen adhueaʼpaneʼtaj ijbahuadiaypo buttida ijjay ijmanaʼuy. Apagbaʼte Diosen Noki̱re̱ga̱ oaʼuyate. hII Konige̱po adhueaʼpaneʼtaj diga̱ʼda ijbahuadiayʼuy. Kenomeytaj “Namaʼda moʼnopo̱i̱kaʼne. Doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ moʼunhuahuikaʼne. Doʼtaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ moʼi̱kaʼne.” Aʼnennada ijmanaʼuy. 7Hg Huadaribatoneʼyo̱ aratbut bahueʼyo cuarenta huabayok e̱ʼunhuahuikaʼte opudomeyen adhueaʼpaneʼ o̱ʼnunhuahuikaʼuyate. Kenomeytaj ijbatohuaʼikaʼuy. Ijbatihuapokikaʼuy. Aypo ijbayokonhuahuikaʼuy. Kenda ijkadhuahuikaʼuy adhueaʼpaneʼ namaʼda enʼtiahuayonhuahuikaʼuypiʼ doʼtaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnunhuahuikaʼuyate. Diosa castiga o̱gkahueʼ moʼe̱a̱pet namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼpo dakhueaʼ mogkikaʼuyate. GAʼnenda sueʼda aratbut e̱ʼi̱kaʼyo judío aratbuta onteʼti eʼnigpe̱i̱kataʼ pakhueʼ o̱ʼnuyate. Huanopoyaʼda Diostaj pakhueʼ o̱ʼnuyate. Diosa castiga o̱gkahueʼ moʼe̱a̱pone namaʼda onʼnopo̱e̱ʼuyate. Konig o̱gkikaʼuynig kahueʼ yanikaʼ. eFCIn Apagbaʼte Diosen Noki̱re̱ga̱ oaʼpo:Oyda Diostaj dakaʼ yanʼpe̱i̱kaʼ. >EuJesucristonayo Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱po ayaʼtada Diosen aratbuttaj huamato̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po, dakaʼ oʼmanikaʼ. Oroʼomey hueretda Diosensiʼpo o̱ʼe̱po dakaʼ Jesucristotaj oknopo̱i̱kaʼpo oknopo̱e̱batikhueʼda oknopo̱i̱kaʼne. Diosyo kurudyo̱ ahuayʼ oʼnopo̱e̱po oʼdurugpaki. Diosen aratbut Diostaj dakaʼ eʼnoknopo̱i̱kaʼnayo akmaʼpi̱e̱ʼonhuahuayaʼpo Diosenbayo kuddik o̱ʼneapo. Diosa oʼmanaʼuyate. D9Moisés Diosen huanabaʼ o̱ʼu̱yate. Diosen aratbuttaj dakaʼ oʼmanaʼikaʼuyate. Kenda Diosa aratbuttaj yaʼmanapet Moisésa oʼmanaʼikaʼuyate. MCApag Diosa ayaʼtada oʼkaʼuyate. Jesucristoerea ayaʼtada oʼkaʼuyate. Jesúsnayo ʼurunanada o̱ʼe̱. Diosen ayaʼtada oʼkaʼuyate. Huakhuairida o̱ʼe̱. ʼUrunanada o̱ʼe̱, tiaʼpakdik o̱ʼi̱kaʼne. Moisésnayo sueʼda huairi o̱ʼu̱yate oknopo̱i̱kaʼne. Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeritaj Jesúsa dakhueaʼ eʼkaʼ oʼmanopoʼyareaʼikaʼpo aratbut Diosensiʼpo oʼkikaʼ. Moisésnayo aratbutda o̱ʼe̱po Diosen huanabaʼda o̱ʼu̱yate. BA{Jesús Diostaj dakaʼ oʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Konig Diosen huamanigtionaʼpakikaʼeri huairi Diosa oktieʼeaʼuyatenok Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼuyate Jesúsa. Moisésakon Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo Diosen aratbuttaj dakaʼ oʼmanmadikikaʼuyate. G@ Kurudya̱ʼ Apag Diosa Jesucristotaj moʼnigtaʼmonaʼuyate. Jesús oroʼomeyen sacerdote huairi huamanigtionaʼpakikaʼeritaj moʼnigtaʼmonaʼuyate. Kenda moʼnopo̱e̱po Jesústaj dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼ, egomey. Opudomeytaj Diosa moʼbaktieʼeaʼuynok Diosenyoʼda moʼi̱kaʼpo Diostayoʼda moʼnigpe̱i̱kaʼ. I? Diostaj nigpe̱e̱hueʼ ya̱e̱ʼ totoʼa namaʼda enaeʼted Jesús paiʼda oʼnopoe̱ʼuyate. Diostaj Jesúsa oʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Konige̱po oy ayaʼ oroʼomeytaj huadak eʼkikaʼ tihuapokdik moʼi̱kaʼne. “Dakhueaʼ yakaʼ. Diostaj oknopo̱e̱hueʼ ya̱e̱ʼ. Nigpe̱e̱hueʼ ya̱e̱ʼ.” Totoʼa oroʼomeytaj namaʼda enaʼte Jesúsa dakhueaʼ kahueʼ kaʼneʼpo boʼtihuapokapone. Onteʼti Diostaj nigpe̱e̱ʼdik o̱ʼe̱a̱pone.A>{Abrahamen huayayo Israel aratbut o̱ʼnikaʼpo Jesúskon Israel aratbuten ʼuru sacerdote huanigtionaʼpakikaʼeri a̱ʼe̱a̱ya̱ʼpo konigso̱ʼti o̱ʼu̱yate. Konig Diostaj ʼuruaʼda huanigpe̱i̱kaʼeri sacerdote huairi o̱ʼe̱a̱ʼuyate. Konig aratbuttaj ʼuruaʼda huamatinepahuiʼeri sacerdote huairi o̱ʼe̱a̱ʼuyate. Kenpaʼti aratbuten dakhueaʼ eʼka aʼbakkahueayaʼpo Jesús konigti Israel aratbut e̱ʼdik o̱ʼu̱yate. -=SBeʼapiʼ aratbut eʼbueytaj oʼnokmeʼpukonhuahuikaʼ. Jesúsa oʼmanigbueyʼuynok ayaʼada eʼbueytaj okmeʼpukhueʼdik o̱ʼneapo. Abrahamkudaken huayayo huaknopo̱e̱ʼeriomeya̱ eʼbueytaj okmeʼpukhueʼdik o̱ʼneapo. Abrahamen huayayo huaknopo̱e̱ʼeriomeytaj dakhueaʼ eʼkaʼ kamanopoʼyareʼpo Jesucristo kurudya̱ʼ oʼtiakuyate. Diosen huataʼmoneritaj kabatihuapokeʼpo Jesucristo tiakhueʼ o̱ʼu̱yate. <L;Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri Diosensiʼpoda huaenere mimiere oʼto̱e̱ne. Jesús konigti hua̱so̱ʼda o̱ʼe̱po huaenere mimiere o̱ʼto̱u̱yate. Aʼmanigbueyyaʼpo hua̱so̱ʼda oʼsiʼpoe̱ʼuyate. Jesúsa oʼmanigbueyʼuypo huabueyada totoʼ huabatiarakeritaj o̱gkaʼnok onteʼti barakhueʼdik o̱ʼe̱a̱po. s:_ Kenpaʼti oaʼpo:Diostaj dakaʼ yoknopo̱e̱y. Jesucristoa huamaʼbuyere oaʼ. Onteʼti oaʼpo:Diosensiʼpo huaknopo̱e̱ʼeri kamato̱e̱ʼpo Diosa meʼbayokuyne. Ijmato̱i̱kaʼpo huamaʼbuyere i̱jje̱y. Jesucristoa oaʼuyate. Ken “Huaknopo̱e̱ʼeri doʼhued huamaʼbuy meʼta̱e̱ne.” Jesúsa birahueʼada onaʼdik moʼe̱ne. Oʼnopo̱e̱ne. t9a Diosbaʼte Jesucristoa oaʼpo:Ontaj Dios doʼhued huamaʼbuytaj ijbaknopo̱e̱a̱ʼapoy. Huaknopo̱e̱ʼeri e̱gkupopakte doʼhued huamaʼbuyere oʼbatadiʼkeapoy. Dios ʼuruda o̱ʼe̱ oʼbatadiʼkeapoy. Jesucristoa onaʼuyate. 8} Oroʼomeyen Huairi Jesucristoa paiʼda oʼmanignopoʼe̱po oʼmanigbueyʼuypo oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼne. Kenpaʼti huadak eʼkikaʼ boʼtihuapokikaʼne. Kenpaʼti Diostayoʼda eʼnigpe̱i̱kataj boʼtihuapokikaʼne. Konige̱po “Doʼhued huamaʼbuy moʼta̱e̱ne.” “Doʼhued huaidpo moʼta̱e̱ne.” Huairi Jesucristoa birahueʼada onaʼdik moʼe̱ne. x7i Diosa ayaʼda oʼkaʼuyate. Ayaʼada Diostehuapaʼ o̱ʼnigunhuahuikaʼapo. Ayaʼtada Diosa oʼmatoeonhuahuikaʼpo. Huakkaʼ aratbuttaj kamanopoʼyareʼpo Jesús paiʼda nignopoe̱ʼdik o̱ʼe̱a̱po, Diosa oʼnopo̱e̱ʼuyate. Konige̱po Jesús ayaʼtada paiʼda oʼmanignopoʼe̱depo ayaʼ Diosa enaʼ oʼkaʼdepo oʼkuhuituy. Konige̱po Jesús huakkurueri huamanopoʼyareaʼeri huakkaʼtada dakhueaʼ eʼkaʼ oʼmanopoʼyareaʼnok Diosensiʼpo o̱ʼnepo Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. O6 Sueʼda huabayoktemon huabokerek Diosa oʼsiʼpoe̱a̱ʼuyate. Kuruderi e̱ʼe̱a̱da aratbutada Jesús oʼsiʼpoe̱ʼuyate. Diosa oʼpaknok sueʼda huabayoktemon hua̱so̱ʼda Jesús oʼnoikameʼpo kenokaʼ sueʼpiʼ huairimon o̱ʼunhuahuaʼpo Diosen huataʼmonerinayo teymon o̱ʼnuyate. Apag Dios ayaʼ aratbuttaj diʼ moʼmaepo moʼmatinepahuiʼpo Diosa oʼpaknok Jesús paiʼda oʼnopoʼe̱po ayaʼtada aratbuttaj oʼmanigbueyʼuyate. Konige̱po konig ʼurunanada Huairi Diosa Jesústaj kurudyo̱ oʼtobehuikpo Diosyo oʼtobehuikuyate. ʼUrunanada Dios Huairi o̱ʼe̱a̱ʼ. $5AO̱ʼna Dios iʼpaknok aratbut huairi o̱ʼneapo. Ayaʼtada onʼmanaʼapo. Diostaj Davida onaʼuyate. Diosbate onaʼuyate. Dapitaʼ ayaʼada nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼneapo. Huabokerektaj ayaʼada manigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼneapo. Oynayo huabokerektaj ayaʼada nigpe̱i̱kahued o̱ʼne. 4#Sueʼda huabayok e̱ʼunhuahuikaʼte huabokereka toteda huadariyo o̱ʼnedepo, kenokaʼ Diosen huataʼmonerinayo bueyhueʼdik o̱ʼnepo, kurudyo̱ Diosere o̱ʼnikaʼ. Nogok aratbuttaj ʼuruaʼda mogkaʼapo, Diosa. Aratbut Diosere ʼurunanada o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Z3-Huabokereka ayaʼtada onʼmanaʼapo, konig huairia ayaʼtada onʼmanaʼapo. Kenda Apagbaʼte Davida Diostaj onaʼpo:Oroʼomey aratbut suhuigda e̱e̱ʼpiʼ konig ehueʼda e̱e̱ʼpiʼ oroʼtaj Dios moʼtinopo̱i̱kaʼpo, boʼtihuapokikaʼne. Oroʼomeynayo bueydik e̱e̱ʼpiʼ oroʼomeytaj moʼtimepuʼkepo ʼuruaʼda mogkikaʼne. 92kNogok monig o̱ʼe̱a̱po oʼnonaʼapoy. Huabokerek konig huairia ayaʼtada onʼmanaʼikaʼapo. In huadariyo Diosen huataʼmonerinayo konig huairia manahueʼ o̱ʼneapo. h1IJesucristoa aʼmanopoʼyareayaʼpo moʼnigbueyʼuyate, moʼnignoyhuaduyate kurudyo̱ Diosere oʼnoeonhuahuikaʼapo. Diosa oʼpakpo oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. Kenda huadak huaʼa Jesucristotaj buttida huaʼa eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ oʼpakpo Diosa ʼuruaʼda oʼkikaʼuyate, konig Diosayoʼda kaʼtepiʼ kaʼdik o̱ʼe̱po oʼkaʼuyate. Kenpaʼti buttida huaʼa o̱ʼe̱ kanʼmanopo̱e̱ʼpo Diosa dakhueʼtaj oʼbayareaʼuyate. Eʼbueytakon oʼmanoyhuada̱ʼuyate. Kenpaʼti buttida huaʼa o̱ʼe̱ kanʼmanopo̱e̱ʼpo, Diosa oʼpakpo huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmanopoʼto̱e̱po Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱ʼuyate. Konige̱po ken huadak huaʼa buttida huaʼa o̱ʼe̱a̱ʼ oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri oʼnopo̱e̱ne. Konige̱po kenda Diosa moʼnigkaʼpo, huadak huaʼataj okkahuehueʼdik oroʼomey o̱ʼe̱po, huakkaʼ boʼpakpo Huairi Jesucristotaj moknopo̱e̱po monʼnigpe̱i̱kaʼ. Diosen Huasiʼpo kurudyo̱ o̱ʼi̱kaʼpo nogok huabokerek Diosa oʼsiʼpokaʼuyate Jesús. 0/Oroʼomeytaj Diosa castiga o̱gkahueʼ moke̱ʼpo Diosen Huasiʼpo paiʼda oʼnopoʼe̱po moʼnigbueyʼuyate. Konige̱po oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ okkahueaʼdik moʼe̱po, nopoʼyareaʼdik moʼe̱po, Diosere noeanhuahuikaʼdik moʼe̱ne. Huairi Jesucristo huakkuru kenda huadak huaʼa oʼmanaʼuyate. Nogomey onʼpe̱e̱depo buttida oaʼ dakaʼ onʼnopo̱e̱po buttida huaʼa oroʼomeytaj monaʼuyne. Konige̱po kenda Diosa moʼnigkaʼuyate, okkahuehueʼdik moʼe̱po, Jesucristotaj oknopo̱e̱po okbatikhueʼdik moʼnikaʼ. t/aDiosen huataʼmoneria Diosen buttida huaʼa onʼmanikaʼuyate. Ayaʼ aratbuta bepiʼ nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnenok castiga oʼmagkikaʼuyate Diosa. Nigpe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj Diosa castiga o̱gkaʼdik o̱ʼe̱po oʼmagkikaʼuyate. /. YCristo Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱nok huaboroʼ huairitoneʼ o̱ʼe̱nok teyda huairitoneʼ o̱ʼe̱nok konige̱po Cristoen huadak huaʼa dakaʼ pe̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne. Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri nogi̱ti nogi̱ti nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne. Dakaʼ oknopo̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne. Huakkaʼda nogi̱ti nogi̱ti oknopo̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne. Jesucristotaj moknopo̱e̱po sigda sigpiʼ okbatikhueʼ moʼne. Kenpaʼti moʼnigpe̱i̱kaʼpo sigda sigda okbatikhueʼ moʼne. Moʼderetpakpo Cristoen huadak huaʼa nogi̱ti nogi̱ti monʼnigpe̱i̱kaʼ. 1- ]Diosen huataʼmoneri ayaʼada Diosen huanabaʼ o̱ʼne. Konig noki̱re̱g o̱ʼne. Katepiʼ Diosa oʼpaknok oʼnigkikaʼ. Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj huabatihuapokikaʼeri o̱ʼne. Kanʼbatihuapokikeʼpo Diosa oʼmataʼmonaʼikaʼ. Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosa oʼmanopoʼyareaʼikaʼpo oʼmanoeanhuahuikaʼnok huaknopo̱e̱ʼeriomeytaj Diosen huataʼmoneria onʼbatihuapokikaʼ. Ken Diosen huataʼmoneria sueʼda tey o̱ʼnepo, sueʼda huadak o̱ʼne. Diosen Huasiʼponayo teynanada ayaʼda oʼmato̱i̱kaʼpo ʼurunanada o̱ʼi̱kaʼ.9, m Doere daʼkopen beʼhuad. Doere moʼmanikaʼ. Ontaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri kenpaʼti dakhueaʼ huakaʼeri konig o̱ʼnen takaʼ huamagkikaʼeri onteʼti onʼtaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼneapo. Diosen huataʼmoneritaj kenpaʼ Diosa manahueʼ o̱ʼe̱ʼuynigʼa keʼnen Huasiʼpotayoʼda onaʼuyate. ++ Q Konig yudtaʼtoneʼ oʼmaenikaʼpo huabo yudtaj oʼbaeʼikaʼ. Konigti huadari kurudere eʼtoneʼpakdeʼte oʼmaenapo. Huabo oʼbaeapo. Onnayo toneʼpakhueʼ i̱ʼe̱po kenpaʼda bueyhueʼ i̱ʼe̱po iʼnoeonhuahuikaʼapo. Diosa Huasiʼpotaj onaʼpo, aʼnennada Apagbaʼte onaʼuyate. * ) Huadari, puug, niokpo, siokpo ehueʼda o̱ʼe̱a̱po. O̱ʼna doʼhued Huasiʼponayo kenpaʼda bueyhueʼ i̱ʼe̱po iʼnoeonhuahuikaʼapo. Huadari, puug, niokpo, siokpo oʼtoneʼpakapo. Konig yudtaj oʼtoneʼpak. Konigti huadari kurudyo̱ hua̱e̱ʼeri oʼtoneʼpakapo. b) ? Onteʼti Huasiʼpotaj Diosa onaʼpo:O̱ʼna Huairi i̱ʼi̱kaʼpo, huadari iʼkaʼuyate. Aʼnennanada huakkuru huadari iʼkaʼuyate. Kurud hua̱e̱ʼerikon iʼkaʼuyate. Puug, niokpo siokpo ayaʼda iʼkaʼuyate. 0( [ Huadak eʼkikataʼ ijpakikaʼnig kenpaʼti huadakda i̱ji̱kaʼnig huakkaʼda iʼpak. Dakhueaʼ eʼkaʼ pakhueʼ i̱ji̱kaʼnig o̱ʼnakon pakhueʼ i̱ʼi̱kaʼ. Konige̱po ontaj huakkaʼda ijdurugpakay. O̱ʼnen huadiʼtaj sueʼpiʼ durugda ijmadurugpakay. Kenda Huasiʼpotaj Diosa onaʼuyate. ]' 5Diosen Huasiʼpotanayo oʼtiaʼpakpo:Konig gobierno huairia iʼmataʼmonaʼikaʼapo, Dios. Huairi i̱ʼunhuahuikaʼpo batikhueʼda i̱ʼunhuahuikaʼapone. Gobierno huairi i̱ʼi̱kaʼpo buttida iʼmanikaʼ. & )Diosen huataʼmoneritaj Diosa oʼtiaʼpakpo:Doʼhued huataʼmoneri i̱da huahuaʼeri o̱ʼne. Konig bapoka i̱da oʼhuaʼikaʼnig konigti i̱da onʼhuaʼikaʼ. Konig o̱jbed i̱da oʼkotikaʼnig konigti huataʼmoneri huanabaʼ i̱dada onʼhuaʼikaʼ. Diosa oaʼuy. \% 3Nogok Diosen Huasiʼpotaj in huadariyo aratbutte eʼtotiakuyteDiosen Huakkuruerisiʼpo huadakda o̱ʼe̱. ʼUrunanada o̱ʼe̱. Kenda ayaʼ Diosen huataʼmoneria kanʼbatiaʼpakikeʼ. Diosa oʼmanaʼuyate. _$ 9Doʼhued Huasiʼpo i̱ʼe̱nok eʼbueyte oyda ijnoyhuaday. Diosen huataʼmoneritaj Diosa kenpaʼ manahueʼ o̱ʼu̱yate. Diosen Huasiʼpotanayo kenda onaʼuyate.Keʼnen Apag i̱jje̱y. Ken doʼhued Huasiʼpo o̱ʼe̱. Diosen huataʼmoneritaj Diosa kenpaʼ tiaʼpakhueʼ o̱ʼu̱yate. Diosen Huasiʼpotanayo kenda Diosa oʼtiaʼpakuyate. V# 'Keʼnen Huasiʼpotaj Diosa diga̱ʼnanada diʼ o̱ʼi̱kaʼ. Diosere oʼhuadikaʼ. Doʼhued Huasiʼpo ʼuruʼdikda o̱ʼi̱kaʼ Diosa oaʼuyate. Diosen huataʼmoneritanayo digi̱ti pakhueʼ o̱ʼe̱. L" Dios huakjeytoneʼonig o̱ʼe̱po ʼuruaʼnanada o̱ʼe̱. Diosen Huasiʼpo konig Dios eynanada senognanada o̱ʼe̱po, konig Dios o̱ʼi̱kaʼ oʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼ. Diosen Huasiʼpo ayaʼtada oʼmanikaʼnok ayaʼada niokpo siokpo puug aratbut nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Teyaʼda oʼmato̱i̱ka. Ken Diosen Huasiʼpo oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ kabakkahueʼpo hue̱ypa cruzte oʼmanigbueydepo kurudyo̱ Diosere Dios huahuadte oʼhuadikaʼpo, Diosere ayaʼtada oʼmanaʼikaʼ. Diosen huataʼmoneritaj sueʼda oʼpakikaʼ. Keʼnen huasiʼpotanayo diga̱ʼnanada oʼpakikaʼ. 9! mOynayo keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe o̱ʼe̱. Oroʼomeytaj Diosen Huasiʼpoa Diosen huaʼa Diosa oʼpaknok moʼnigbatiaʼpakuyne. Diosa oʼpaknok Diosen Huasiʼpoa ayaʼda oʼkaʼpo huadari, niokpo, siokpo, puug, aratbutkon ayaʼda oʼkaʼuyate. Huasiʼpotaj kamato̱i̱keʼpo ayaʼda Diosa oʼyokuyate. @  }Aʼnennada oroʼomey Israel aratbuten adhueaʼpaneʼ o̱ʼnuyate. Diosen huamanbatiaʼpakeri Israel aratbut o̱ʼnepo adhueaʼpaneʼtaj onʼmanbatiaʼpakikaʼpo onteʼti onteʼti Diosen huaʼa onʼmanbatiaʼpakikaʼuyate. Huamanbatiaʼpakeritaj Diosa oʼmanopo̱e̱a̱ʼpo nogda nogda oʼmanopo̱e̱a̱ʼpo konig eʼbayorokte oʼmanopo̱e̱a̱ʼpo Diosen huataʼmoneria oʼmanopo̱e̱a̱ʼpo Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. &Opud huaknopo̱e̱ʼeritaj Huairi Jesucristoa kamatinepahuionhuahuikeʼ diʼda kamaikeʼ ijtionaʼpakikay, egomey, pogomey.<q&Jesucristoen hueretda huataʼmoneri ehueʼ o̱ʼe̱ oyda kenpaʼti nogok beʼapiʼ huaahueʼ menikatiʼ. Jesucristoen huadak huaʼa ijmanmadikikaʼpo huakkaʼ paiʼda ijnopoʼeonhuahuaʼdepo, doʼhuedso̱ʼtaʼ konig eʼtipaybahued. Jesúsen hueretda huanabaʼ i̱jje̱y ayaʼada tiahuaydik meʼnene. ta&Jesucristotaj moknopo̱i̱kaʼnok Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱po dakaʼ Diostaj moʼnigpe̱i̱kaʼnigtaj Diosa opudomeytaj kenpaʼti ayaʼ Diosen aratbuttaj kamanopoʼnoeyanhuahuikeʼpo kenpaʼti kamatinepahuionhuahuikeʼ. &Huabokereksiʼdak ekteg e̱e̱ʼpiʼ okteghueʼ e̱e̱ʼpiʼ konigti huadak o̱ʼe̱. Konigti Diosa oʼpakikaʼ. Diosen Noki̱re̱ga̱ oroʼtaj moʼnopoʼto̱e̱nok kenpaʼda Diostaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ oʼpaki. Kenpaʼda huadakaʼda eʼkikaʼtaʼ oʼpaki. ]3&Oroʼen Huairia Jesucristo hue̱ypa cruzte paiʼda moʼnignopoʼe̱po moʼnigbueyʼuyate. Oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ aʼbakkahueayaʼpo moʼnigbueyʼuyate. Donayo kenyoʼda yoknopo̱e̱po eʼmanbatiaʼpakikaʼtaʼ ijpaki. Konige̱po Jesucristo cruzte moʼnigbueyʼuyate yoknopo̱e̱po ken konigti indariyo aratbut dakhueaʼ o̱gkikaʼnig, oʼderetpakikaʼnig, kenpaʼti onʼbatiaʼpakikaʼnig donayo onteʼti eʼkikaʼtaʼ pakhueʼ i̱ji̱kay. Cristoenyoʼda ijkikay. xi& Kenomey huabokereka huabokereksiʼdak ektega̱da ayaʼ Moisésen huaʼataj nigpe̱e̱hueʼ e̱ʼe̱a̱da opuden huabokereksiʼdak ektegtaʼ huakkaʼ oʼderetpakikaʼ. Opuden huabokereksiʼdak oʼnoktegde eʼmanbatiaʼpaktaʼ onʼeretpak. .U& Huabokereksiʼdak oktegdik moʼe̱ne, huamanmadikaʼeria onʼmanaʼikaʼnok judíomeya̱ diga̱ʼ o̱gkahueʼ moʼe̱a̱pone onʼnopo̱e̱po kenpaʼti “Huamanmadikaʼeri huadakda o̱ʼne.” Kenpaʼ aratbuta eʼhuaaʼtaʼ onʼpakikaʼ. “Kamanopoʼyareʼ kamanoeanhuahuikeʼ Jesucristo hue̱ypa cruzte moʼnigbueyʼuyate.” Kenyoʼda eʼmanmadikaʼnayo judío aratbuta oroʼtaj diga̱ʼ mogkaʼapet onʼnopo̱e̱po.  & Huaboaʼda doʼhued huabaʼa onʼnigmadoyaʼne. Doʼhued huabaʼa huaboroʼdikaʼda onʼnigmadoyaʼne. Yanʼtiahuaytiʼ. & Konige̱po menokapiʼ kaʼdik o̱ʼe̱depo ayaʼ aratbuttaj beʼtapiʼ huadakda monʼbatihuapokikaʼ. Huakkuruda huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj dakaʼ monʼbatihuapokikaʼpo huadaknada mogkikaʼ. Taʼpotaʼ Pabloa oʼmaboroaypo saludos oʼdiktaʼmonaʼuyate. w& Ken nogomeytaj monʼbatihuapokonhuahuikaʼ huadakaʼda monʼbatihuapokonhuahuikaʼ. A̱ro̱ghueʼada huadakaʼda monʼnigkadhuahuikaʼ. Batikhueʼda huadak eʼkikaʼnayo Diosa oroʼtaj huadakda moʼnigkikaʼapone durugda o̱ʼunhuahuikaʼapone. r]&Kenpaʼti konig oroʼennopoʼ oʼpakpo eʼkikaʼnayo nogok keʼpoda o̱ʼe̱a̱po, kenpaʼda bueydik o̱ʼe̱a̱pone. Oy kenda Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼpaknig eʼkikaʼnayo nogok Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnoeanhuahuikaʼapone. :m&Huataʼda namaʼda tinopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Kenpaʼti Diostaj da huaahueʼdik o̱ʼe̱ne. Oroʼ huadak eʼkikaʼnayo huamanmadikaʼeritaj eʼbayokikaʼnayo Diosa oroʼtaj huadakda moʼnigkaʼapone. Dakhueaʼ eʼkikaʼnayo bayokhueʼ e̱e̱ʼnayo Dios konigti huadakaʼ o̱gkahueʼ moʼe̱a̱pone. jM&Opudomeyen huadak huaʼa huamanmadikaʼeritaj katepiʼ aypo huakupepiʼ yanʼbayokikatiʼ. >u&Ken oroʼenyoʼda dakhueaʼ eʼkaʼtaj ayaʼ nogti nogtiada nopoʼkoreaʼdik o̱ʼe̱ne kenpaʼti “doʼtaj dakhueaʼ eʼkaʼ bekkahueaʼ, Dios,” tionaʼpakikaʼdik o̱ʼe̱ne. B}&Kenda ijkikaʼnig menpaʼ huadak ya̱ʼe̱tpiʼ dakhueʼ ya̱ʼe̱tpiʼ oroʼa ayaʼada nogti nogtiada nopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. Huadakaʼ eʼkikaʼnayo Cristotaj eʼnigpe̱i̱kaʼnayo durugda e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. “Nogomeya̱ dakhueaʼ o̱gkikaʼnigʼa donayo huadak ijkikay.” Nopo̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱ne. }s&“Huadakda ijkikay, dakhueaʼ kahueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo menʼtihuapok ahueʼdik i̱jje̱y.” Beʼapiʼ kenda eʼnopo̱e̱ʼnayo namaʼda oʼnopo̱e̱nigʼa namaʼdapiʼ kikaʼdik o̱ʼneapo. Huataʼda namaʼda kenpaʼ onʼtinopo̱e̱po. c?&Diostaj kanʼnigpe̱i̱keʼpo huayahuaya yanʼbatihuapokikatiʼ. Kenpaʼti dakhueaʼ kahueʼ kaʼnikeʼpo yanʼbatihuapokikatiʼ. Ken konig moʼbatihuapokikaʼpo diʼnada yanʼmaikatiʼ. Kenda Cristoa oʼmanaʼuyate. G &Opudere Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri nogtiada namaʼda dakhueaʼ ekaʼnayo Diostaj nigpe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo, egomey, Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok opudomey kenda Diosa oʼpaknig boʼkikaʼpo dakhueaʼ huakaʼeri kanopoʼkoreʼpo dakaʼ yanʼtihuapoktiʼ. Onteʼti Diostaj kanigpe̱i̱keʼpo yanʼtihuapokikatiʼ, yanʼtinepahuiʼpo dakaʼ ya̱ʼnonatiʼ. Opudnayo dakaʼ ya̱gʼkikatiʼ. Keyoj konigti dakhueaʼ kahueʼ yanetiʼ. o W&Ken, “Donayo huadaknada i̱jje̱y,” nopo̱e̱hueʼdik moʼnikaʼ. Huataʼda eretpakhueʼ moʼnikaʼ. Huataʼda eʼeretpaknayo huayahuaya dig oʼbahuahuayapetpiʼ kenpaʼti huayahuaya dig oʼmahuanopo̱e̱a̱petpiʼ.Q &Ken Diosen Noki̱re̱ga̱ oroʼtaj Diosen eʼkikaʼ boʼtihuapokikaʼne. Diostaj eknopo̱i̱kaʼtaj boʼtihuapokikaʼne. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok ayaʼda Diosa oʼpaknig mogkikaʼ.  1&Kenpaʼti oroʼomey Jesucristotaj oknopo̱e̱po Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok onteʼti konig oroʼomeyennopoʼ dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ oʼeretpakikaʼuynigʼa konig cruzte Jesúsere oʼbueyʼuy onteʼti kenda oroʼ oʼeretpakikaʼuynig kahueʼ o̱ʼi̱kaʼapone. P &Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱denok oroʼtaj dakhueaʼ e̱gkaʼnayo bahuadiayhueʼ o̱ʼi̱kaʼapone. Oroʼennopoʼa dakhueaʼ eʼkataʼ eʼpaknayo kikahueʼ o̱ʼe̱a̱pone. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok huadakyoʼnada kikaʼdik o̱ʼi̱kaʼapone. Ken konig oʼkikaʼpo Diosen huaʼa ayaʼ oʼkikaʼne.  )&Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱denok nog aratbuttaj diʼ oʼmaikaʼapone, durugnada o̱ʼunhuahuikaʼapone, oʼnopoʼnoeyne, oynayo nog aratbuttaj huadiayhueʼ oʼmaene, nogomeya̱ oroʼomeytaj dakhueaʼ enaʼte i̱da bahuadiayhueʼ o̱ʼe̱ne, nogomeytaj dakaʼ oʼbatihuapokikaʼne, huadak katepiʼ nogomeytaj oʼbayokikaʼne, katepiʼ “Ijkaʼapoy,” enaʼnayo kenda oʼkaʼapoy. ]3&Kenpaʼti Diosen Noki̱re̱ga̱ nopoʼto̱e̱hueʼda e̱e̱ʼnayo oʼpakpo nogen katepiʼ enʼta̱e̱ʼ batihuadiayeʼdik o̱ʼe̱ne. Kenpaʼti nogomeytaj oʼhuadiaypo, barakdik o̱ʼe̱ne, kenpaʼti fiestate diga̱ʼda borracho e̱ʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Kenpaʼti Diosen Noki̱re̱ga̱ nopoʼto̱e̱hueʼda e̱e̱ʼnayo oʼpakpo nogda nogda dakhueaʼ kikaʼdik o̱ʼe̱ne. Ken konig eʼkikaʼnayo Dios oroʼen huairi to̱e̱hueʼ o̱ʼe̱a̱pone. Kenpaʼti Diosensiʼpo ehueʼdik o̱ʼe̱a̱pone. Diosere ehueʼdik o̱ʼe̱a̱pone. Kenda aʼnenda onʼboroayʼuyne konigti onteʼti onʼboroayne. /W&Kenpaʼti Diosen Noki̱re̱ga̱ nopoʼto̱e̱hueʼda e̱e̱ʼnayo eʼketkaʼ diostaj eretpakdik o̱ʼi̱kaʼne. Kenpaʼti tidig eretpakdik o̱ʼe̱ne. Kenpaʼti huayahuaya maboyikaʼdik o̱ʼe̱ne. Nogtaj nogtaj dig bahuahuaydik o̱ʼe̱ne. Nogomeytaj bahuadiaydik o̱ʼe̱ne. Kenpaʼti Diosen Noki̱re̱ga̱ nopoʼto̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo huataʼda oʼeretpakikaʼne. Nogpaʼda oʼpakpo oʼkikaʼpo maundik o̱ʼe̱ne. ?w&Diosen Noki̱re̱ga̱ nopoʼto̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo konig oroʼnopoada oʼpakpo dakhueaʼ kikaʼdik o̱ʼe̱ne, dakaʼ oʼnopo̱e̱ne. Kenpaʼti Diosen Noki̱re̱ga̱ nopoʼto̱e̱hueʼda e̱e̱ʼnayo oroʼada oʼpakpo nogen hua̱to̱e̱ʼtaj onʼbakdeʼikaʼ, huabokerekere nog ettoneʼere dakhueaʼda kaʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Kenpaʼti nogen hua̱to̱e̱ʼtaj eʼbokerekboʼ nogen hua̱to̱e̱ʼtaj ettoneʼa̱kon eʼmuneʼboʼ. &Diosen Noki̱re̱ga̱ eʼnopoʼto̱e̱ʼnayo Moisésenbaʼ nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Ken konig oʼnonaʼne, egomey, pogomey. %C&Oroʼennopoada dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ oʼeretpakikaʼ konigti Diosen Noki̱re̱ga̱ konig eʼnigkataʼ pakhueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Kenda Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼpak konig oroʼennopoada eʼkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼi̱kaʼne. Konige̱po kenda oʼpakikaʼnig menpaʼ kikahueʼdik o̱ʼe̱ne. y&Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼpaknigda mogkikaʼ. Kenda oroʼ namaʼda oʼeretpakikaʼnig ken konig kikahueʼ moʼne. nU&Opudomey huayahuaya dig eʼbahuadiayikaʼnayo, dig eʼbahuahuaynayo, huayahuaya eʼmamahui̱ʼi̱a̱ʼnayopiʼ, keyoj, oʼnonaʼne. Ken konig kikahueʼ yanikaʼ. Eʼkikaʼnayo Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri ehueʼ moʼe̱a̱pone. Konig dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ oʼeretpakikaʼuynig konigti kikahueʼ o̱ʼe̱po konig Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼpaknigda mogkikaʼ. Y+&“Konig opud huataʼda diʼda moʼi̱kaʼnig konigti nog aratbuttakon huakkaʼda diʼda yanʼmaikaʼ.” Diosbaʼa oʼmanaʼnok kenda oʼnigpe̱i̱kaʼpo konigti ayaʼ Diosen huaʼataj oʼnigpe̱i̱kaʼne. 5c& Diosa moʼbaktieʼeaʼuynok Moisésenbaʼtaj konig huanabaʼ ehueʼ moʼe̱po nigpe̱i̱kahueʼdik moʼe̱ne. Kenpaʼti konig judío o̱gkikaʼnig konigti kikahueʼdik moʼe̱ne. Cristotayoʼda yanoknopo̱i̱kaʼ. Diosa oʼmanaʼuyate. Konige̱po “Moisésbaʼtaj konig huanabaʼ ehueʼ i̱jje̱po katepiʼ ijpakpo kikaʼdik i̱jje̱y,” nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Diosa diʼ moʼe̱nok huayahuaya yanʼbatihuapokikatiʼ. H & Opud Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeritaj eknopo̱e̱batikaʼtaʼ oʼderetpakpo opudtaj namaʼda monmadikikaʼ. Kenpaʼda kanʼbahueʼ onteʼti opudere kupopakhueʼ kaʼnikeʼ. Kenda ijpaki. c~?& O̱ʼnen judío aratbuta dakhueaʼ mogkikaʼne. “Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ moʼnopoʼyareʼpo huabokereksiʼdak oktegdik moʼe̱.” Pabloa oʼmanmadikikaʼ. Sueʼada namaʼda doʼtaj menʼhuaaʼne. Kenpaʼ do manmadikahueʼ i̱ji̱kay. Kenpaʼ Jesucristoen huadak huaʼaere eʼmanmadikaʼnayo doʼtaj dakhueaʼ o̱gkikahueʼ ya̱ʼneayet. a};& Opud Galacia huaknopo̱e̱ʼeri nogpaʼda oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱a̱pone do Jesucristo Huairitaj yoknopo̱e̱po kenda onʼtinopo̱e̱ne. Kenpaʼti beʼapiʼ namaʼda monmadikikaʼne kentaj Diosa castiga kamagkeʼ. '|G& Sueʼada namaʼda huamanmadikaʼeria eʼmanmadikaʼnayo i̱da huakkaʼda namaʼda oʼnoknopo̱e̱a̱po, namaʼda o̱gkikaʼapo. Kenda okkahuehueʼ yanikaʼ. {5&“Moisésenbaʼtaj nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱.” Diosa oroʼtaj onahueʼ moʼu̱yne. “Cristotaj oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne.” Diosa monaʼuyne. nzU&Dakaʼ Cristotaj moknopo̱i̱kaʼuyne kenpaʼti Jesucristoen buttida huaʼa dakaʼ moʼnigpe̱i̱kaʼuynigʼa menpaʼ namaʼda huamanmadikaʼeritaj moʼpe̱e̱po Cristoen buttida huaʼataj eknopo̱e̱ʼ bokkahueʼdemeʼne. 9yk&Oroʼomey Cristotaj dakaʼ eʼmaknopo̱e̱deʼte Cristoen o̱ʼe̱dene. Huabokereksiʼdak eʼnoktegpiʼ huabokereksiʼdak okteghueʼ e̱e̱ʼpiʼ Diostaj konigti huadak o̱ʼnige̱ne. Oroa Jesucristotaj eknopo̱i̱kataʼ Diosa huakkaʼ oʼpak. Cristotaj oroʼ oknopo̱e̱po ayaʼtada diʼ oʼmaikaʼne. x&Oroʼtanayo Diosensiʼpotaj kanʼnigi̱keʼpo Diosen Noki̱re̱ga̱ boʼtihuapokikaʼne. Kenpaʼti dakaʼ Jesucristotaj oknopo̱e̱nok “Dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene moʼtinopo̱e̱po.” Diosa monaʼapone. Kenda oroa oknopo̱i̱kaʼpo Diostaj oʼnigi̱kaʼne. ]w3&“Dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene, moʼtinopo̱e̱po.” Diosa moneʼpo opudomeypiʼ Moisésenbaʼtaj moʼnigpe̱i̱kaʼnok konig onteʼti Diosensiʼpo ehueʼ moʼe̱depo Cristoen ehueʼ moʼe̱depo Diosa opudomeytaj matinepahuihueʼ moʼe̱deapone. “Dakhueaʼ nigkahueʼ meʼe̱ne moʼtinopo̱e̱po.” Diosa onahueʼdik moʼe̱a̱pone. jvM&“Dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene moʼtinopo̱e̱po.” Diosa moneʼpo ayaʼda huabokereka bokereksiʼdak eʼnoktegnayo ayaʼ Moisésenbaʼtaj kenpaʼda nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Onteʼti opudtaj oʼnonaʼne. Ku&Menʼpe̱e̱ʼ. Do Pabloa opudtaj oʼnonaʼne menʼnigpe̱e̱ʼ. “Dakhueaʼ nigkahueʼ meʼnene, moʼtinopo̱e̱po.” Diosa moneʼ. “Doʼhued bokereksiʼdak bekteg.” Opuda̱ enaʼnayo opudtehuapaʼ Cristoa hue̱ypa cruzte moʼnigbueyʼuyatenigʼa opudtaj dakhueaʼ eʼkaʼ nopoʼyareahueʼdik moʼe̱a̱pone. _t 9&Jesucristotaj oknopo̱e̱nok Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ moʼnopoʼyareaʼne. Aʼnopoʼyareayaʼpo Moisésenbaʼ onteʼti nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼe̱ne. Aʼnopoʼyareayaʼpo Moisésenbaʼ nigpe̱i̱kahueʼ yanikaʼ. 5sc&Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri konig Saraensiʼpo o̱ʼe̱ne. Huanabaʼensiʼpo ehueʼ o̱ʼe̱po aʼnopoʼkoreayaʼpo Moisésenbaʼtaj nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼe̱ne.|rq&“Ettoneʼ huanabaʼensiʼpotaj pakhueʼ i̱jje̱po noeanhuahuikahueʼ ijmaeapoy.” Diosa oaʼuynok Apagbaʼte, “Doʼhued ettoneʼ huanabaʼ yaen. Doʼhuedsiʼpoere Diosere noeonhuahuikahueʼdik o̱ʼneapo.” Sara Abrahamtaj onaʼuyate. Zq-&Ken konig ayaʼda isiʼpo onʼsiʼpopakikaʼnig konigti aʼnennada Ishmael Agarensiʼpo oʼsiʼpopakuyate. Abrahamen Saraenere nogsiʼpotida Isaactaj Ishmaela dakhueaʼ oʼkikaʼuyate. “Huasiʼpo iʼta̱e̱a̱po.” Diosen Noki̱re̱ga̱ Abrahamtaj o̱ʼnuynok Isaac oʼsiʼpoe̱ʼuyate. Oy konigti o̱ʼe̱. Cristotaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomeya̱ oroʼtaj dakhueaʼ mogkikaʼne. Oroʼ huaknopo̱e̱ʼeri Diosensiʼpo o̱ʼe̱nok dakhueaʼ mogkikaʼne. \p1&Ken oroʼomey Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeri konig Diosensiʼpo o̱ʼe̱ne. “Huasiʼpo iʼta̱e̱a̱po.” Diosa Abrahamtaj onaʼuyatenok, Abraham Isaacsiʼpo o̱ʼta̱e̱ʼuyate. Oroʼomey konig Saraensiʼpo Isaac o̱ʼe̱ne. Ken Diosa Abrahamtaj onaʼuyatenok oroʼkon huaknopo̱e̱ʼeri Diosensiʼpo o̱ʼe̱ne egomey pogomey. -oS&Siʼpopakhueʼdik i̱ʼe̱po huasiʼpo to̱e̱hueʼ i̱ʼe̱po yadurugpak, ettoneʼ. Siʼpopakhueʼ i̱ʼe̱po diga̱ʼ noehueʼ i̱ʼe̱po nogok huakkaʼ huasiʼpo iʼta̱e̱a̱po. Huakkaʼ huaknopo̱e̱ʼeri huasiʼpo iʼmato̱e̱a̱pone. Nog ettoneʼ hua̱to̱e̱bet e̱ʼe̱a̱da sueʼda huasiʼpo oʼto̱e̱a̱po. Apagbaʼa kenpaʼ oaʼ. Saraen huakkaʼnada adhueaʼsiʼpo o̱ʼta̱e̱. Agaren sueʼda oʼto̱e̱. g|/zyTyx@w%ucs~rJponmlkjihgfeKdydm`_]\a[g[VXvW@UqTS[RGPPOOpNMJJHGED!B@@>>><:998[7v665N5B221B00 /h.,*)i)]'q&x%t$"!  5tx I<y Konige̱po aʼnennada Moisésen huaʼa nigpe̱e̱ʼdik kaʼneʼpo huakkuru ʼuhua onʼnigarakpo mimi oʼtasurukuyate. k;O “Do eʼbueydeʼte huasiʼpotaj menʼtabayoketiʼ.” Judío aratbuta onʼmadoyaʼikaʼ. Huaoj eʼtanoeʼtednayo bayokhueʼdik o̱ʼnikaʼ. Eʼbueydeʼteataj huasiʼpoa huaojen mato̱e̱ʼdik o̱ʼneapo. Kenaʼpo Jesucristoa moʼnigbueydeʼuynok keʼnen huabo huaʼa nigpe̱e̱ʼdik o̱ʼe̱po. Cristotaj oknopo̱e̱po Diosere oʼnoeonhuahuikaʼapone. : /9W Cristoa oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼtaj moʼnigbueyʼuyate. Moisésen huaʼataj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po oroʼomey dakhueaʼ oʼkikaʼuyne. Oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼtaj Cristoa moʼnigbueyʼuyate. Konige̱po Diosen huabo huaʼa Cristo oroʼomeytaj konig huanigtionaʼpakeri moʼnigi̱kaʼne. Huabaktieʼeaʼeri Diosere kanʼmanoeonhuahuikeʼpo Diosen huabo huaʼa Cristo huanigtionaʼpakeri moʼnigi̱kaʼne. A8{ Jesucristo ʼuruaʼda o̱ʼi̱kaʼuyate. Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼuyate. Aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼ Diosa castiga magkahueʼ kamaeʼpo Jesucristoa oʼmanigbueyʼuyate. Dios oʼpaknok moʼnigbueyʼuyate. Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼtihuapoknok moʼnigbueyʼuyate. Cristo Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱po mimikon oʼtitaʼhuarakpo oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ Diosa nopoʼtihuekeʼdik moʼe̱ne. ʼUruaʼnanada okkahueaʼdik moʼe̱ne. Diosa ʼurunopoʼda eʼmagkaʼdeʼte Diostaj durugnopoʼda nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼeonhuahuikaʼapone. M7 Beʼapiʼ judío aratbut dakhueʼ e̱e̱ʼnayo Diosen jak kurute aʼtionaʼpakyaʼpo kudhueʼdik ya̱ʼnikaʼ. Moisésa oʼmanaʼuyate. Kenomey dakhueʼ e̱e̱ʼnayo sacerdote ʼuhua toropiʼ nigarakdik o̱ʼnepo mimia dakhueʼ eneʼte tionhui̱khui̱kaʼdik o̱ʼne. ʼUhua cabritopiʼ nigarakdik o̱ʼnepo mimia dakhueʼ eneʼte tionhui̱khui̱kaʼdik o̱ʼne. Kenpaʼti ʼuhua becerra hua̱so̱ʼ bakpakaʼdik o̱ʼnepo ken parokupoa hue̱ʼe̱yere dakhueʼ eneʼte tionhui̱khui̱kaʼdik o̱ʼne. Kenda o̱gkaʼdepo Diosen jak kurute kuddik o̱ʼne. Moisésa oʼmanaʼuyate. 6 Jesucristo adkorepen nogtiaʼada oʼkudpo kurudyo̱ Dioste oʼkuduyate. Konig Leví sacerdote huairi o̱gkikaʼpo ʼuhuataj onʼnigarakpo mimi huasiʼdakakyo onʼtokudikaʼ konigti Jesúsnayo ʼuhua mimi tohuahueʼada kurudyo̱ oʼkuduyate. Jesucristonayo keʼnen mimiada oʼtitaʼhuarakondepo nogtiaʼada kurudyo̱ oʼhuaʼpo oroʼomeytaj moʼmanopoʼyareaʼpo moʼnoeanhuahuikaʼapone. 25] Ken Jesucristo oʼtiakdeʼuyate, oynayo oknopo̱e̱ne. Oy oroʼomeyen sacerdote huamanigtionaʼpakeri huairi Jesucristo moʼta̱e̱ne. Oroʼomeytaj ʼuruaʼnanada boʼtihuapokikaʼne. Kurudyo̱ Diosere konig jak o̱ʼta̱e̱po ke̱yo̱ oroʼomeyen sacerdote huairi moʼta̱i̱kaʼpo moʼnigtionaʼpakikaʼne. Keʼnen jak kurudyo̱ hueretda o̱ʼta̱e̱po kurudya̱ʼ Jesucristoa oroʼomeytaj ʼurunopoaʼ mogkikaʼne. Keʼnen jak kurudyo̱ aratbuta kahueʼ o̱ʼnuyate. Diosanayo oʼkaʼuyate. Diosen jak kurudyo̱ kenpaʼda o̱ʼunhuahuikaʼapo. t4a Kenaʼpo Moisésen huaʼataj onʼnigpe̱i̱kaʼpo nogda nogda ʼuhua huaen bapehueʼdik o̱ʼnikaʼ. Nogda nogda huamaiʼhue̱ mayhueʼdik o̱ʼnikaʼ. Kenpaʼti ationaʼpakyaʼpo baʼkoyoʼdik o̱ʼnikaʼ. Moisésa oʼmanaʼuyate. Ken konig o̱gkikaʼpo ʼurunopoʼda kahueʼdik o̱ʼi̱kaʼ. Jesucristo eʼtiakdeʼte kenda o̱gkikaʼnigʼa batikdik o̱ʼnede. k3O Huasiʼdak jakyaʼ Diostaj sacerdote onʼnigkikaʼnigʼa. Huasiʼdak jakyaʼ Diostaj onʼbayokikaʼpo kenpaʼti jakkurute ʼuhua onʼbatiarakikaʼnigʼa ʼurunopoaʼda kahueʼdik o̱ʼnikaʼ. Nopoʼyareahueʼdik o̱ʼnikaʼ. 02Y Huasiʼdakak menʼnigkaʼ. Jakyaʼda menʼnigkikaʼ. Diosa oʼmanaʼuyate. Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼdepo huasiʼdakakyaʼ sacerdote onʼnigkikaʼpo, adkorepennayo kiriga̱yo̱ʼ kudhueʼdik o̱ʼnuy. Dios e̱ʼhua̱e̱ʼyo̱ kudhueʼdik o̱ʼnuy. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼmanopo̱e̱a̱ʼne. O1 Adkorepen Diosa ataʼhuadyaʼpo oʼtiakikaʼ, adkorepen sacerdote huairiyoʼda oʼkudikaʼ. Nogbayoktida nogmeʼnoetida oʼkudikaʼ. Keʼnenda dakhueaʼ eʼkaʼ ʼuhua mimi adkorepen oʼtokudikaʼ. Adkorepen manpotoneʼ huanokbette mimia onhui̱khui̱kikaʼ. Aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼtaj mimia oʼmanigonhui̱khui̱kikaʼ. 0 Diosen huasiʼdakak ibodyonkorepen sacerdote huanigkikaʼeri onʼkudikaʼuyate. Diostaj aʼnigkikayaʼpo onʼkudikaʼ. g/G Manpotoneʼo̱jkute bottaʼ querubines Diosen huataʼmonerionig oroso̱ʼada eʼketkaʼ onʼboʼikaʼuyate. Eʼkok eʼkokaʼ onʼboʼikaʼuyate. Diosonig eynanada o̱ʼi̱kaʼuyate. Manpotoneʼ huanokbetaʼ ʼuhuamimiaʼ oʼtibahuidhuidikaʼuyate. Diosa aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼtaj oʼmatinepahuiʼikaʼuyate. Diosen huataʼmoneri oroso̱ʼda eʼketkaʼ eʼokajpebakde. Ken konig Diosen huasiʼdakak o̱ʼu̱yate. Oyda huasiʼdakaktaj nogi̱ti manbatiaʼpakhueʼ i̱jje̱y. .# Yakudpen nogkutopasiʼpo oʼhuadikaʼuy. Oroa e̱ʼti̱hui̱t kutopasiʼpo eʼhuadika̱ya̱ʼ ken kutapen huasihuaj ʼuruʼhui̱e̱da oʼbakpakikaʼ. Adpen ʼuru huajen manpotoneʼ oʼhuedikaʼuy. Nogpen nogpen oroa e̱ʼti̱hui̱t o̱ʼu̱yate. Manpotoneʼ Diosen huaʼa eʼmanaʼ hua̱to̱i̱kaʼ o̱ʼu̱y. Manpotoneʼki̱re̱gyo̱ oropuʼ oʼtapuʼhuadikaʼuyate. Oropuʼki̱re̱gyo̱ maná aypo o̱ʼta̱i̱kaʼuyate. Judío aratbut Egipto huadaribayaʼ eʼbakhuadeʼte bahuayte enʼhuaʼudhuahuikaʼte Diosa maná aypo oʼbayokonhuahuikaʼuyate. Kenpaʼti manpotoneʼki̱re̱gyo̱ Aarónen hue̱ypa oʼteypa oʼtahuedikaʼuyate. Aarónen hue̱ypa oʼtipakboeʼuyate. Huidpentate Diosen eʼmanaʼ huaʼa Diosa oʼmadoyaʼuyate. Manpotoneʼki̱re̱gyo̱ oʼtahuedikaʼuyate. b-= Nopoyaʼ yudtaʼtoneʼa eʼtiokpakaʼ adyonda Diosa ataʼhuadeyaʼpo oʼtiakikaʼuyate. $,A Huasiʼdakak eʼnigkaʼdeʼte huasiʼdakakki̱re̱gya̱ʼ ibodpen sacerdote Diostaj onʼnigkikaʼpo kenteda oro siropate huakjey huakpakaʼ o̱ʼta̱i̱kaʼuy. Kenpaʼti kenteda oro e̱ʼti̱hui̱t kutopate pan onʼnighueda̱ʼikaʼuy. Diosa katiahuayeʼpo onʼnighueda̱ʼikaʼuy. a+ = Ken konig sacerdote Diostaj nigkikaʼdik o̱ʼne. Diosen huaʼa Moisésa oʼmanaʼuyate. Kenpaʼti huasiʼdakak menigkaʼne. Diosa oʼmanaʼuyate. Huasiʼdakakyaʼ sacerdote huanigkaʼeri Diostaj onʼnigkikaʼuyate. 2*] Diosen huaʼa Moisésa oʼmanaʼuyate. Doʼhued aratbuta nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kameʼne. Huatoneʼ huaʼanayo ʼurunopoaʼda maya̱hueʼdik o̱ʼu̱yate, Diosa oʼmaknopo̱e̱ʼpo huabo huaʼakon ijmanaʼapoy. Diosa oaʼuyate. Moisésen huaʼa konig yudtaʼtoneʼ e̱ʼenonig o̱ʼe̱a̱po.)1 Kenomeytaj diʼ ijmaepo kenomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ castiga magkahueʼ i̱jje̱a̱poy. Dakhueaʼ eʼkaʼ ijbakkahueaʼapoy. Diosa oʼmanaʼuyate. 1([ Ayaʼada doʼtaj moknopo̱e̱a̱pone. Huairiomeya̱ huanabaʼomeyerea moknopo̱e̱a̱pone. Doʼtaj moknopo̱e̱depo doʼtaj Dios Huairitaj kanoknopo̱e̱ʼpo nogtaj nogtaj manmadikahueʼdik o̱ʼneapo. Kenpaʼti huamaʼbuytaj manmadikahueʼdik o̱ʼneapo. Ayaʼada doʼtaj moknopo̱e̱a̱ponok. ' Nogok huakkaʼ huabayok Israel aratbuttaj nogda huabo huaʼa ijmanopo̱e̱a̱ʼpo ijmanaʼapoy. Doʼhued huaʼa huanopoyaʼda onʼnopo̱e̱a̱po. Huanopoyaʼda eʼnigpe̱e̱taʼ onʼpakikaʼapo. Do kenomeyen Huairi i̱jje̱a̱poy. Doʼhuedsiʼpo o̱ʼneapo. 7&g Aʼnennada Israel adhueaʼpaneʼtaj ijbakbatotiakuy. Egiptodaribayo huanabaʼ paiʼda o̱ʼnenok Egiptodaribayaʼ ijbatihuapokpo ijbakbatotiakuy. Do konig keʼnen huaojonig ijmanige̱po huasiʼpotemagkapaʼ huabataʼ eʼotakuiʼ ijbakbatotiakuy. Egiptoyaʼ onʼtiakdepo doʼhued huaʼa nigpe̱e̱hueʼda o̱ʼnikaʼuyate. Nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnenok kenaʼpo kenomeytaj onteʼti batihuapokhueʼ ijmaeʼuy. Dios Huairia oaʼuyate. j%MDoʼhued Israel aratbuta nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼuyne Diosa oʼnopo̱e̱po kenpaʼ huaojbaʼte oʼtiaʼpakpo:Nogok Israel aratbuttaj kenpaʼti Judá aratbuttaj huabo huaʼa ijmanaʼapoy. Dios Huairia oʼmanaʼuyate. [$/Diosen huaʼa aʼnennada Moisésa oʼmanaʼuyate. Israel aratbut nigpe̱e̱hueʼdik o̱ʼnikaʼuyate. Kenaʼpo konig huaboaʼda Diosa ʼuruaʼda huaʼa monaʼuyne. Konig huaboaʼda moknopo̱e̱a̱ʼuyne. w#gHuaboaʼda Diosa ʼuruaʼda monaʼuyne. Eʼnopoʼkoreaʼnayo Jesústaj eknopo̱e̱ʼnayo dakhueaʼ eʼkaʼ onʼbakkahueaʼapone. Onʼmanopoʼyareaʼapone. Diosa ʼuruaʼda monaʼuyne Jesúsa kurudya̱ʼ orotehuapaʼ ʼuruaʼda moʼnigkikaʼpo moʼnigtionaʼpakikaʼne. Moʼnignopoʼyareaʼikaʼne. Moisésenbaʼtaj eʼnigpe̱i̱kaʼnayo nopoʼyareahueʼ moʼe̱ne. S"Kurudyo̱ Diosen hueretda jak o̱ʼta̱e̱. Konig Jesucristo kurudyo̱ Diosen jakyo oʼkikaʼnig huadariyo Diosen carpa huasiʼdakakyo sacerdote huairi sueʼda konig Diosen o̱gkikaʼ. Moisésa jak kaʼdikte Moiséstaj “Oteʼte konig oʼtiahuayʼeameʼne huasiʼdaka eʼakkaʼ konigti yakatiʼ.” Moiséstaj Diosa onaʼuyate. !yJesucristo kurudyo̱ Diosere sacerdote huairi e̱ʼdik o̱ʼi̱kaʼ. Huadariyo Leví sacerdote huairi o̱ʼnepo Moisésen eʼmanaʼtaj onʼnigpe̱i̱kaʼpo ʼuhua onʼnigbatiarakikaʼnok. Jesús huadariyo sacerdote huairi ehueʼdik o̱ʼi̱kaʼ. u cAratbut dakhueaʼ o̱gkikaʼnok sacerdote Diostaj ʼuhua kanʼnigbatiarakikeʼ ayaʼ sacerdote huairitaj Moisésen huaʼa oʼmanaʼuyate. Konige̱po aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼtaj kabakkahueʼpo cruzte Jesucristoa oʼmanigbueyʼuyate. h KKen konig ʼuruaʼda sacerdote huairi moʼta̱e̱ne. ʼUruaʼnanada huamanigtionaʼpakeri moʼta̱e̱ne. Jesucristo o̱ʼe̱. Judío aratbutere Diosen huaʼa huehueaʼ oʼkaʼdepo, oʼkuhuitdepo kurudyo̱ oʼhuaʼdepo Diosere o̱ʼeonhuahuikaʼapo. Dios Huairitoneʼ o̱ʼe̱po Diosere o̱ʼeonhuahuikaʼapo Diosen jakyo Diosere kurudyo̱ moʼnigtionaʼpakonhuahuikaʼne. Kenda Diosa oʼpakuyate. Aratbutanayo konigjak kahueʼdik o̱ʼnuyate. Kenda eaʼtaʼ ijpakpo oʼnonaʼne. ]3Leví aratbut dakhueaʼ huakkaʼeri o̱ʼnenigʼa sacerdote huamanigtionaʼpakeri huairi kaʼneʼpo Moisésa Diosen huaʼate oʼmanaʼuyate. Nogok “Doʼhued Huasiʼpo sacerdote huairi o̱ʼunhuahuikaʼapo. Dios i̱jje̱po buttida ijjay.” Diosa oaʼuyate. Diosen Huasiʼpo Jesúsnayo huadakda sacerdote huairi o̱ʼunhuahuikaʼapo.Z-Ayaʼmeʼnoeteda Leví hua̱e̱ʼeri sacerdote huairi Diostaj ʼuhua onʼnigbatiarakikaʼuyate. Diosa castiga o̱gkahueʼ kamaeʼpo onʼnigbatiarakikaʼuyate. Diostaj onʼnighui̱gikaʼuyate. Kenomeyen dakhueaʼ eʼkaʼtaj kenpaʼti aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼtaj onʼmanigbatiarakikaʼuy. Ken konig Jesúsnayo kikahueʼ o̱ʼu̱yate. Aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼtaj ayaʼtada nogtiʼaʼda oʼmanigbueyʼuyate. Aratbuttehuapaʼ Jesús oʼpakpo oʼmanigbueyʼuyate. nUKen Jesús ʼuruaʼnanada sacerdote huamanigtionaʼpakeri huairi o̱ʼunhuahuikaʼaponok kentaʼ oknopo̱i̱kaʼdik moʼnikaʼ. Diosen huaʼayoʼda Jesúsa oʼkikaʼ. Huadakda o̱ʼi̱kaʼ. Kenpaʼda huadakda oʼkikaʼ. Dakhueaʼ eʼkaʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Kenpaʼti dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Konig dakhueaʼ huakaʼeri o̱gkikaʼ konigti Jesúsnayo kahueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Diosa Jesústaj ʼuruaʼnanada o̱ʼta̱e̱nok kurudyo̱ hua̱ʼenbayoda oʼtobehuikuyate. J Jesús oʼnoeonhuahuikaʼpo sacerdote o̱ʼe̱po oʼmanigtionaʼpakonhuahuikaʼpo, keʼnen huaknopo̱e̱ʼeritaj Jesúsa dakhueaʼ eʼkaʼ manopoʼyareaʼdik oʼmaepo oʼmanoeanhuahuikaʼapo. 5Jesucristonayo onteʼti bueyhueʼ o̱ʼe̱po oʼnoeonhuahuikaʼapo konige̱po sacerdote o̱ʼunhuahuikaʼapo. Nogda sacerdote ehueʼdik o̱ʼneapo. Leví bueydik aratbut o̱ʼnepo sacerdote ehueʼ o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Konige̱po nogok nogok huakkaʼda o̱ʼneonhuahuikaʼuyate. !;Diosa kenpaʼ onaʼnok Jesúsnayo oroʼtehuapaʼ ʼurunanada sacerdote huairi moʼunhuahuikaʼapone. (Kentaj oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼunhuahuikaʼapone.) 1Leví aratbut sacerdote huamanigtionaʼpakeri oʼnuynok konige̱po huasiʼpoakon sacerdote onʼyahueʼikaʼuyate. Sacerdote i̱ʼe̱, buttida ijjay, Diosa onahueʼtada huasiʼpo sacerdote onʼyahueaʼikaʼuyate.Sacerdote i̱ʼunhuahuikaʼapo. Konig Melquisedec i̱ʼunhuahuikaʼapo. Buttida yonay. Jesucristotayoʼda Diosa onaʼuyate. Nogpaʼda onahueʼ o̱ʼe̱a̱po Diosa. Apagbaʼte oaʼuyate. KKen aʼnennada Leví hua̱e̱ʼeri sacerdote huamanigtionaʼpakeri kaʼnikeʼpo Moisésa oʼmanaʼuyate. Moisésen eʼmanaʼtaj onʼnigpe̱i̱kaʼuynigʼa ʼurunopoʼ ehueʼdik o̱ʼnikaʼuyate. Kenpaʼti dakhueaʼ eʼkaʼ bakkahueahueʼdik o̱ʼnikaʼuyate. Kenpaʼti dakhueaʼ eʼkaʼ nopoʼyareahueʼdik o̱ʼnikaʼuyate. Konige̱po Leví aratbut sacerdote kaʼnikeʼpo Diosa onteʼti manahueʼ o̱ʼe̱. Jesucristo oroʼomeyen sacerdote Diosere o̱ʼeonhuahuikaʼapo dakaʼ oknopo̱e̱ne. Jesucristoanayo ʼurunopoʼ moʼi̱kaʼnok Diostaj tionaʼpakdik o̱ʼi̱kaʼapone. dADo ijpaknok Melquisedec huamanigtionaʼpakeri huairi o̱ʼunhuahuikaʼuyate. Melquisedeconigti o̱ʼnakon, sion, huamanigtionaʼpakeri huairi i̱ʼunhuahuikaʼapo. Diosa huasiʼpotaj onaʼuyate. Apagbaʼte onaʼuyate. <qMoisésa oʼmanaʼuynok Leví hua̱e̱ʼeri sacerdote huamanigtionaʼpakeri o̱ʼnikaʼuy. Diosa Jesústaj oʼnoyhuada̱ʼuynok Jesúsa sacerdote huamanigtionaʼpakeri o̱ʼeonhuahuikaʼapo. Jesús onteʼti bueyhueʼdik o̱ʼeonhuahuikaʼapo. Konige̱po oroʼomeytaj sacerdote moʼeonhuahuikaʼapone. a;Diosa nogda oʼpakpo Jesucristo sacerdote oʼyahueaʼuyate. Melquisedec sacerdote batikhueʼda o̱ʼeonhuahuikaʼuyate. Konigti Melquisedec Jesucristo sacerdote o̱ʼe̱depo batikhueʼda o̱ʼeonhuahuikaʼapo. &EOroʼomeyen Huairi Jesucristo Judá aratbut o̱ʼu̱yate. Dakaʼ oʼnopo̱e̱ne. Judá aratbut sacerdote o̱ʼnikaʼ. Moisésa manahueʼ o̱ʼi̱kaʼuyate. T! Jesucristo Leví hua̱e̱ʼeri ehueʼ e̱ʼi̱kaʼpiʼ sacerdote kayahueʼpo Diosa oʼtaʼmonaʼuyate. Jesús nog aratbut o̱ʼe̱po Judá aratbut o̱ʼe̱po Judáeri sacerdote ehueʼ o̱ʼnikaʼuyate. o W Leví hua̱e̱ʼeri sacerdote huamanigtionaʼpakeri o̱ʼnikaʼpo Moisésenbaʼ onʼmanaʼikaʼuyate. Nog huabokerek Leví hua̱e̱ʼeri ehueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼtaj sacerdote oʼyahueaʼdepo Diosa nog huaʼada manaʼdik o̱ʼu̱y. n U Abrahamen huayayo sueʼda Leví hua̱e̱ʼeri o̱ʼnepo, Aarón Leví aratbut kenpaʼti o̱ʼe̱po huakkuru Levíeri sacerdote huairi o̱ʼu̱yate. Aarónen huayayo nogok nogok sacerdote huamanigtionaʼpakeri o̱ʼnepo Moisésenbaʼ Diosen huaʼa Israel aratbuttaj onʼmanaʼikaʼnigʼa ʼurunopoʼda kahueʼdik o̱ʼnikaʼuyate. Nopoʼyareahueʼdik o̱ʼnikaʼuyate. Konige̱po Diosa nog sacerdote konig Melquisedec taʼmonaʼdik o̱ʼu̱yate. Jesucristotaj oʼtaʼmonaʼuyate. > u Leví hua̱e̱ʼeri sacerdote o̱ʼnepo sueʼdamon onʼbaeʼikaʼnigʼa Abrahamen huayayo Leví siʼpoe̱hued e̱ʼe̱a̱da Abrahamere Melquisedectaj huakkaʼmon oʼyokuyate. Konige̱po Melquisedec huaboroʼ huairi o̱ʼi̱kaʼuynig oʼnopo̱e̱ne. Abrahamnayo sueʼda huairi o̱ʼu̱yatenig oʼnopo̱e̱ne.  S Abrahamen huayayo Leví aratbut sacerdote o̱ʼnepo sueʼdamon onʼbaeʼikaʼ. Leví aratbut bueydik o̱ʼnepo sueʼdamon onʼbaeʼikaʼ. Melquisedecnayo bueyhueʼdik o̱ʼe̱po oʼnoeonhuahuikaʼapo. jMMelquisedec Levíen huayayo ehueʼ e̱e̱ʼpiʼ Abrahamen diezkupoaʼ onʼposakposakpo nogkupotida Melquisedeca oʼbaeʼuyate. Melquisedec huairitoneʼ o̱ʼe̱po “Abrahamtaj dakaʼ yatihuapokikaʼ. Dakaʼ yakikaʼ, Dios.” Diostaj oʼnigtionaʼpakuyate. Abrahamtaj dakaʼ oʼkaʼnok Melquisadec huaboroʼ huairi o̱ʼi̱kaʼuynig oʼnopo̱e̱ne. Abraham sueʼda huairi o̱ʼi̱kaʼuy oʼnopo̱e̱ne. Abrahamtaj “O̱ʼnen huayayo huakkaʼda oʼnitakapo.” Diosa onaʼuyate. 4aAbrahamen huayayo huakkaʼnada o̱ʼnepo sueʼda huayayo Leví aratbut o̱ʼne. Sueʼda Leví hua̱e̱ʼeri sacerdote o̱ʼnepo Diostaj onʼmanigtionaʼpakikaʼ. Moisés Diosen huaʼa oʼmanaʼnok aratbut onʼbaaʼpo onʼbaikaʼ konig diezkupoaʼ oʼposakaʼpo nogkupotida Leví hua̱e̱ʼeri sacerdotetaj bayokdik o̱ʼnikaʼ. Aratbut Abrahamen huayayo e̱e̱ʼpiʼ Leví hua̱e̱ʼeri sacerdotetaj bayokdiktion o̱ʼnikaʼ. wMelquisedec huairitoneʼ o̱ʼu̱yate, yanoknopo̱e̱ʼ. Abraham oroʼomeyen adhueaʼpaneʼ cinco huakkaʼ jak huairitaj huayakhueʼ onʼmagkaʼpo oʼbakbatiparatpo Melquisedectaj sueʼda huakkaʼmon oʼyokuyate. Konig diezkupoaʼ oʼposakposakpo nogkupotida oʼyokuyate. Melquisedectaj oʼyokuyate. Konige̱po Melquisedec huakhuairi o̱ʼi̱kaʼuynig oʼnopo̱e̱ne.  Melquisedecen huaojdik nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱ne. Hua̱ye̱ʼdik nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱ne. Adhueaʼpaneʼendik nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱ne. Kenok osiʼpoe̱ʼuyate nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱ne. Kenok oʼbueyʼuyate nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱ne. Cristo Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱po oʼmanigtionaʼpakonhuahuikaʼapo konigti Melquisedec oʼnoeonhuahuikaʼpo oʼmanigtionaʼpakonhuahuikaʼapo. MAbrahamomey cinco huakkaʼ jak huairitaj huayakhueʼ onʼmagkaʼpo huairien enʼtamaeʼ huakkaʼtada onʼbakbatiparatpo onʼbatotiakuyate. Melquisedec Diosen sacerdote o̱ʼe̱nok Melquisedectaj sueʼda huakkaʼ oʼyokuyate. Konig diezkupoaʼ oʼposakposakpo Melquisedectaj nogkupotida oʼyokuyate. Melquisedecdika ʼuruda huakikaʼeri huairi o̱ʼe̱. Kenpaʼti Melquisedec Salem huakkaʼ jak huairi o̱ʼe̱po huamanoeya̱ʼeri huairi o̱ʼu̱yate. m UAʼnennada Melquisedec Salem huakkaʼ jak huairi o̱ʼu̱yate. Teyda Diosen sacerdote Melquisedec huamanigtionaʼpakikaʼeri o̱ʼeonhuahuikaʼuyate. Kenokaʼ cinco huakkaʼ jak huairitaj Abrahamomeya̱ huayakhueʼ onʼmagkaʼuyate Abraham eʼkumejdeʼte Melquisedeca Abrahamtaj oʼdejpakpo Diosa Abrahamtaj dakaʼ meʼto̱i̱keʼpo oʼnigtionaʼpakuyate. ^5Diosere durugda oʼnoeonhuahuikaʼapone. Okbatikhueʼda oknopo̱e̱ne. Diosere kurudyo̱ konig oroʼomeyen huamanigtionaʼpakeri huakkuruda Jesús oʼbehuikuyate. Dakaʼ oknopo̱e̱ne. Oroʼomeytehuapaʼ moʼnigbehuikuyate. Kurudyo̱ Diosere Sacerdote Huairi o̱ʼe̱depo moʼnigbehuikdepo o̱ʼeonhuahuikaʼapo. Konig Melquisedec Sacerdote Huairi o̱ʼeonhuahuikaʼuyatenig Jesucristo konigti Sacerdote Huairi huamanigtionaʼpakikaʼeri moʼnigonhuahuikaʼapone. 7“Diosere durugnanada moʼnoeonhuahuikaʼapone.” Diosa kenda monaʼuyate. Kenpaʼti “Dios i̱jje̱po da ahueʼ i̱ji̱kay.” Diosa kendakon monaʼuyate. Kenpaʼti Diosa namaʼda ahueʼdik o̱ʼi̱kaʼnok oroʼomey oknopo̱e̱po oʼnopoʼdurugpakikaʼne. Jesucristoa oroʼomeytaj bokkahueaʼnok dakaʼ oknopo̱i̱kaʼne. Kenpaʼti Jesucristo oroʼomeytaj moʼnopoʼyareaʼdene oknopo̱e̱dene. Diosen buttida huaʼa batikhueʼda o̱ʼe̱a̱po oknopo̱e̱ne. Diosere durugnanada oʼnoeonhuahuikaʼapone dakaʼ oknopo̱i̱kaʼne. %~C“Diosere durugnanada moʼnoeonhuahuikaʼapone.” Israel adhueaʼpaneʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj kenpaʼti ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosa oʼmanaʼuyate. Kenda Diosa oʼmanaʼuyate, dapitaʼ oʼkaʼapo. Nogpaʼda kahueʼ o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼti nogpaʼda manahueʼ o̱ʼe̱a̱po. Kenda oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri dakaʼ aknopo̱e̱yaʼpo “Dios i̱jje̱po da ahueʼdik i̱ji̱kay.” Diosa monaʼuyate. B}}“Buttida ijjay Diosa meʼpe̱e̱ne.” Judío aratbuta enaʼnayo eʼmaboy batikdik o̱ʼne. Buttida oaʼ ayaʼada onʼnopo̱e̱. Da eaʼnayo Diosa castiga megkaʼapet onʼnopo̱e̱. k|OKen Abraham Diostaj oknopo̱e̱po oʼnigonhuahuaʼdepo huasiʼpo huayayokon oʼmato̱e̱ʼuyate. 3{_ “Ontaj huakkaʼ oʼtihuapokapone. Huasiʼpo kenpaʼti huakkaʼ huayayo oʼbayokapone. Buttida ijjay. Dios i̱jje̱po da ahueʼdik i̱jje̱y.” Abrahamtaj onaʼuyate. zy3 Jesústaj oknopo̱e̱po tinosikhueʼ moʼnepo, oknopo̱e̱po sigda sigda okbatikhueʼ moʼne. Eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ i̱hue̱y nopo̱e̱hueʼ yaneʼ. Huakkaʼmon aʼneneri aratbuta Diostaj ʼuruaʼda oʼnoknopoeonhuahuikaʼpo dakaʼ onʼnigonhuahuikaʼuy. Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Konigti ya̱gʼkikaʼ. ʼUruaʼda yanoknopoeonhuahuikaʼ. Dakaʼ yanʼnigonhuahuikaʼ. Kenda ijpakpo oʼnonaʼne. x Opudomey boʼeretpakpo ʼuruaʼda boʼkadhuahuikaʼdepo, Diosen boʼkadhuahuikaʼdepo, Jesucristo onteʼti eʼtiakdeʼte konigti boʼeretpakpo Diosen aratbuttaj diʼ moʼe̱po yanʼbatihuapokikaʼ. Ken konig eʼkikaʼnayo Diosere durugda moʼnoeonhuahuikaʼapo. [w/ Diostaj dakaʼ moknopo̱e̱po Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj ʼuruda okbatikhueʼda boʼtihuapokikameʼne. Diʼ moʼe̱po boʼtihuapokikameʼne. Nogi̱ti nogi̱ti boʼtihuapokikameʼne. Diosa kenda okkahuehueʼdik moʼe̱a̱pone. Dios buttida huanopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po huadak boʼkikaʼnok okkahuehueʼdik moʼe̱a̱pone. 3v_ Huiyokdikaʼ edapiʼ opudomeytaj Diosa ʼuruaʼda moʼmanopoʼyareaʼnok nogi̱ti nogi̱ti huadakda boʼkikaʼapone, dakaʼ ijnopo̱e̱y, huadiʼda egomey pogomey. KuDiosen huaʼa kenpaʼda eknopo̱e̱batiknayo konig o̱ʼne ijbatiaʼpakapoy. Konig dakhueʼdarionig o̱ʼne. Nogok nogok dakhueʼdariyaʼ eʼpidbada oʼtipakboikaʼ. Huadari huato̱e̱ʼeria oʼmahui̱gapo. Konigti Diosen huaʼa huaknopo̱e̱batikeritaj castiga oʼmagkaʼapo. Konige̱po Diosen huaʼa oknopo̱e̱batikhueʼada dakaʼ yanʼnigpeonhuahuikaʼ. Diosere moʼnoeonhuahuikaʼapone Diosa buttida monaʼuynok dakaʼ moʼnoknopounhuahuikaʼ. 2t]Diosen ʼuruda huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼnenig konigti ijbatiaʼpakapoy. Konig dakdarionig o̱ʼne. Nogok nogok ehuiʼ sorokyo oʼhue̱kud. Huadakbuaʼda oʼtipakboaʼpo, Diosa ʼuruaʼda moʼnigtipakboaʼne. Konigti ʼuruda huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosa oʼbatihuapokikaʼnok ʼuruaʼda o̱gkikaʼ. \s1Beʼomeyapiʼ Jesucristoen huadak huaʼa dakaʼ oʼnoknopo̱e̱po durugteda oʼnoknopoenkadhuahuaʼdepo, kenpaʼti Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼtoeonhuahuaʼdepo, Diosen buttida huaʼa ʼuruda o̱ʼe̱ oʼnoknopounhuahuikaʼdepo, kenpaʼti konig Dios teyda o̱ʼe̱po ʼuruaʼnanada oʼkadhuahuikaʼnigtaj oʼnoknopoeonhuahuikaʼdepo, nogokpiʼ Diosen huaʼa kenpaʼda e̱ʼennayo onteʼti menpaʼ nopoʼkorehueʼdik o̱ʼneapo. Jesucristotaj kenpaʼda eknopo̱e̱batiknayo konigti Diosen Huasiʼpotaj onteʼti cruzte oʼdarak. Diosen huaʼa kenpaʼda eknopo̱e̱batiknayo Diosen huasiʼpotaj tierikdik ya̱ʼneapet. Ayaʼada onʼtiahuaypo yanʼtierikapetpiʼ. Kenaʼpo onteʼti menpaʼ nopoʼkorehueʼdik o̱ʼneapo. rvqeKonige̱po Jesucristoen huadak huaʼa nogi̱ti nogi̱ti eʼmanmadikaʼtaʼ oʼpakne. Opudomey nogi̱ti nogi̱ti Jesucristotaj eʼnigoknopo̱e̱ʼtaʼ onʼtipakne. Kenpaʼti opudomeya̱ nogi̱ti nogi̱ti eʼnigpe̱i̱kataʼ onʼtipakne. wpgKenpaʼti “Jesucristotaj moknopo̱e̱depo bautiza o̱gkaʼdik moʼe̱ne.” “Huaknopo̱e̱ʼerien huairi ka̱e̱ʼpo yanʼtibataʼtepo yanʼtionaʼpak.” “Nogok ayaʼ eʼbueyte Diosa oʼmanoyhuada̱ʼapo.” “Dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga oʼmagkadhuahuikaʼapo.” Kenda eʼmanmadikaʼ moknopo̱e̱denok onteʼti konigti manmadikahueʼdik o̱ʼneapone. ,o SKonige̱po Jesucristotaj nogi̱ti nogi̱ti eʼmanmadikaʼtaʼ onʼtipakne. Opudomey nogi̱ti nogi̱ti eknopo̱e̱a̱taʼ onʼtipakne. Nogi̱ti nogi̱ti Diostaj eʼnigpe̱a̱ʼi̱kataʼ onʼtipakne. Huakkuruda eʼmanmadikaʼ moʼnopo̱e̱depo, “Dakhueaʼ eʼkikaʼtaj Diostaj nopoʼkoreaʼdik moʼe̱ne.” “Jesústaj oknopo̱i̱kaʼdik moʼe̱ne.” Kenda moknopo̱e̱denok onteʼti manmadikahueʼdik o̱ʼneapone. GnAratbut o̱gʼkerekdepo aypo kenpaʼti huaen onʼbapikaʼ. Konigti Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri nogi̱ti nogi̱ti eknopo̱i̱kaʼnayo, nogi̱ti nogi̱ti huadak eʼkikaʼnayo, kenpaʼti nogi̱ti nogi̱ti dakhueaʼ kikahueʼ e̱e̱ʼnayo nogi̱ti nogi̱ti huadak huamanmadikaʼ dakaʼ nopoenkaʼdik o̱ʼnikaʼapo.m Aʼnennada huaboaʼda moʼnopoʼkoreapo Jesucristotaj moknopo̱e̱ʼuyate. Huakkaʼ huabayok Jesúsen huadak huaʼa moʼpeunhuahuaʼdeʼuynigʼa sigdamon moʼnopo̱e̱ne. Konig huamanmadikaʼeri e̱ʼdik e̱ʼe̱a̱da ehueʼ moʼe̱ne. Sigdamon moʼnopo̱e̱ne. Opudomeytaj konig huakkuru Jesucristoen huadak huaʼa huamanmadikaʼ onteʼti manmadikaʼdik o̱ʼe̱y. Nog Diosen ʼuruaʼda eʼmanmadikaʼ oknopoenkahueʼdik moʼe̱ne. Opudomey konig yo̱bed huaknopo̱e̱ʼeri moʼe̱ne. Yo̱bed aypo bapehueʼdik o̱ʼi̱kaʼ. Onʼhue̱yoʼda onʼminogikaʼ. Opudomey konig yo̱bed huaminogonhuahuikaʼeri moʼe̱ne. Onʼhue̱ konig Jesucristoen huadak huaʼa huakkuru huamanmadikaʼ o̱ʼe̱. Kenyoʼda moknopo̱e̱dene. Sigda moknopo̱e̱dene. Konig yo̱bedo̱nig huaknopo̱e̱ʼeri moʼi̱kaʼ. Nogda nogda Cristoen huamanmadikaʼ nopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. Huadakda eʼkikaʼ nopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. l Nk Jesucristo Diostaj huamanigtionaʼpakikaʼeri konig o̱ʼi̱kaʼ huakkaʼ eʼmanmadikaʼtaʼ ijpaknigʼa opudomeynayo ijhueʼtaʼnada moʼnopoenkaʼnok dakaʼnanada manmadikaʼdik i̱jje̱y. Wj' Huamanopoʼyareaʼeri o̱ʼe̱nok Jesús sacerdote huairi ka̱e̱ʼpo oktieʼeaʼuyate Diosa. Konig Melquisedec Diosen sacerdote huairi huamanigtionaʼpakikaʼeri o̱ʼeonhuahuikaʼuynig. Jesucristo sacerdote huamanigtionaʼpakikaʼeri huairi konigti o̱ʼeonhuahuikaʼapo. Jesucristotaj eknopo̱e̱batiknayo paiʼda moʼe̱a̱pone. Xi) Diostaj ayaʼda oʼnigpe̱i̱kaʼdepo kurudyo̱ oʼhuaʼdepo huanigpe̱i̱kaʼerien dakhueaʼ eʼkaʼ huamanopoʼyareaʼeri oʼyahuepo o̱ʼeonhuahuikaʼapo. Huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanopoʼyarikaʼapo. hwHueretda Diosen Huasiʼpo e̱ʼe̱a̱da paiʼnanada oʼnopoʼe̱po nogi̱ti nogi̱ti Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼuyate. gJesucristo indariyo oʼnoikaʼpo Diostaj oʼtionaʼpakpo, “Paiʼda iʼnopoʼe̱po bueyhueʼdik ya̱e̱tiʼ, sion. Doʼtaj eʼpaknayo menatiʼ, Dios. Do konig ijpaknignayo kahueʼ i̱jje̱a̱poy. Konig on iʼpaknig ijkaʼapoy, pag.” Jesúsa ʼuttaʼda oʼokoypo oʼtionaʼpakuyate. Huakkaʼda oʼhuikpo oʼtionaʼpakuyate. Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼnok Diosa Jesústaj oʼpe̱e̱ʼuyate. 0fYNogyo̱ Apagbaʼte,Aʼnennada Melquisedec huairi o̱ʼu̱yate. Diosa sacerdote oʼyahueaʼuynok Melquisedec Diosen sacerdote o̱ʼeonhuahuikaʼ. Ontaj konigti sacerdote ka̱e̱ʼpo oktieʼeaʼne. Sacerdote i̱ʼeonhuahuikaʼapo, sion. Diosa Huasiʼpotaj onaʼuyate. Apagbaʼte onaʼuyate. e'Kenpaʼti Jesucristo huataʼda eʼpakada sacerdote huairi yahuehueʼda o̱ʼu̱yate. Diosa oʼpakpo Jesucristo sacerdote huairi oktieʼeaʼuyate.Doʼhued Huasiʼpo i̱ʼe̱ne. Oyda ijnoyhuada̱ʼpo. Doere Huairitoneʼ oʼyahueapone. Diosa Huasiʼpotaj onaʼuyate. d{Beʼapiʼ sacerdote huairi eʼyahuetaʼ eʼpakada yahuehueʼdik o̱ʼne. Diosa ektieʼeaʼnayo sacerdote huairi e̱ʼdik o̱ʼnikaʼ. Aarón Israel aratbuten huakkuruda sacerdote huairi o̱ʼu̱yate. Konigti Diosa Aaróntaj oktieʼeaʼuyate. icKAratbuten dakhueaʼ eʼkaʼ Diosa castiga magkahueʼ kamaeʼpo ʼuhuataj manigbatiarakikaʼdik o̱ʼnikaʼuyate. Sacerdote kenpaʼti dakhueaʼ o̱gkikaʼpo huataʼda dakhueaʼ eʼkaʼ ʼuhuataj nigarakdik o̱ʼnikaʼuyate. @byKonig aratbut dakhueaʼ o̱gkikaʼ sacerdote kenpaʼti dakhueaʼ kikaʼdik o̱ʼnikaʼuy. Konige̱po nopo̱e̱hueʼ dakhueaʼ huakaʼeritaj ʼuhua nigbatiarakikaʼdik o̱ʼnikaʼuy. Ua %Ayaʼda sacerdote huairi huamanigtionaʼpakeritaj Diosa oʼbaktieʼeaʼikaʼuyate. Huabokerektayoʼ oʼbaktieʼeaʼuyate. Aratbuttaj kanʼmanigtionaʼpakeʼpo oʼbaktieʼeaʼuyate. Kenpaʼti aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼ castiga magkahueʼ kamaeʼpo ʼuhua kanʼnigbatiarakikeʼpo sacerdote huairitaj Diosa oʼbaktieʼeaʼikaʼuyate. a`;Jesúsa moʼtinepahuikaʼnok kenpaʼti eʼtihuapoktaʼ boʼpakikaʼnok meʼpukhueʼ moʼnepo Dios Huairitaj dakaʼ monʼtionaʼpakikaʼ. Oroʼtaj moʼtinepahuiʼpo oroʼ eʼtionaʼpakte Diosa boʼtihuapokapone.k_OOroʼomey hua̱so̱ʼ o̱ʼe̱po dakhueʼ e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. Kenpaʼti dakhueaʼ kaʼdik o̱ʼe̱ne. Jesús oroʼomeyen sacerdote huairitoneʼ konigti hua̱so̱ o̱ʼe̱po totoʼa dakhueaʼ yakaʼ enikaʼtada dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼuyate. Konige̱po Jesús oroʼomeytaj moʼtinepahuikaʼpo dakhueaʼ kikahueʼ kaʼnikeʼpo boʼtihuapokikaʼne. 0^YJesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱. Oroʼomeyen sacerdote huairitoneʼ huamanigtionaʼpakikaʼeri Jesús o̱ʼe̱. Huairitoneʼ oroʼomeyen o̱ʼe̱. Diosyo oʼhuaʼuyate. Diosere o̱ʼi̱kaʼ. Konige̱po Jesústaj dakaʼ moʼnoknopo̱i̱kaʼ. Batikhueʼada ʼuruaʼda moʼnoknopo̱i̱kaʼ. a]; Diosere durugda aʼnoeonhuahuikayaʼpo Diostaj moʼderetpakikaʼ monʼnigpe̱i̱kaʼ Diostaj engaña kaʼdik o̱ʼe̱y, nopo̱e̱hueʼ moʼnikaʼ. Oroʼomey huanopoyaʼda oʼnopo̱i̱kaʼnig ayaʼda Diosa moknokotikaʼne. Oroʼomey katetapiʼ eʼeretpaknayopiʼ Diosa moknopo̱e̱ne. Diosa huamanoeaʼeri o̱ʼe̱po ayaʼda oʼnopo̱i̱kaʼ. Konige̱po Diostaj moʼderetpakpo dakaʼ monʼnigpe̱i̱kaʼ. Sacerdote Huairitoneʼ Huamanigtionaʼpakikaʼeri Jesús o̱ʼe̱. >\u Dios teynanada o̱ʼe̱po oʼnoikaʼpo Diosen huaʼakon teynanada o̱ʼe̱po manoeanhuahuikaʼdik o̱ʼe̱. Oy Diosa i̱ghuaʼda monaʼnok nigpe̱i̱kaʼdik moʼne. Diosen huaʼa konig siro igkuʼetnanada o̱ʼe̱po oktegdik moʼe̱ne. Diosen huaʼa konig siro igkuʼetnanada huanopoyaʼda aʼdik moʼi̱kaʼpo namaʼda eʼnopo̱e̱ʼnayo Diosen huaʼa moʼnopo̱e̱a̱ʼikaʼne. Namaʼda eʼeretpaknayo moʼnopo̱e̱a̱ʼikaʼne. [' Konige̱po Diosere durugteda akmapiunhuahuikayaʼpo huakkaʼ moʼderetpakpo Diosenbaʼtaj dakaʼ moʼnoknopo̱i̱kaʼpo monʼnigpeonhuahuikaʼ. Batikhueʼda dakaʼ monʼnigpeonhuahuikaʼ. Konig Israel aratbut oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼuynig konigti kikahueʼ moʼne. Oymeʼnoe Diosen huaʼataj eʼpe̱e̱ʼnayo “Diostaj nigpe̱e̱hueʼ i̱jje̱a̱poy. Diostaj oknopo̱e̱hueʼ i̱jje̱a̱poy,” huanopoada ahueʼ yaneʼ. Nogok huakkaʼ huabayok oʼpokonhuahuikaʼpo Davida Apagbaʼte oaʼuyate. MVOroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri kurudyo̱ Diosere durugda o̱ʼeonhuahuikaʼapoy. Adhueaʼpaneʼnayo oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo Diosyo huahueʼdik o̱ʼneapo.Doʼhued huadaribayo Canán huadaribayo doere jakmapi̱e̱ʼonhuahuikayaʼpo huahueʼ moʼi̱kaʼapone. Buttida ijjay. Diosa oʼbahuadiaypo oʼmanaʼuyate. Adhueaʼpaneʼ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj oʼmanaʼuyate. Diosanayo aʼnennada ayaʼda oʼkaʼuydepo huadari kurudere oʼkaʼuydepo onteʼti kahueʼ o̱ʼe̱po durugnanada okmapi̱e̱ʼonhuahuaʼuyate.Ayaʼda oʼkaʼdepo siete huameʼnoete okmapi̱e̱ʼuyate. Diosbaʼa oaʼpo, kenpaʼti nogkorepen doere okmapi̱e̱ʼonhuahuikahueʼ o̱ʼneapo. Diosa oaʼuyate. Israel adhueaʼpaneʼ aʼnennada Diosen huadak huaʼa onʼpe̱e̱nigʼa, nogok nogok onʼpe̱e̱batikpo nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼuyate. Konige̱po Diosere okmapi̱e̱hueʼ o̱ʼnuyate. Oroʼomeytanayo kenpaʼti nogomeytanayo Diosere ekmapiunhuahuikaʼtaʼ Diosa oʼpak. g^~D}|{ y1w2ut}sr'pp#pnmml*kTj6i-h]hQf5eddc7bu``_b^]`[ZYXW"VTSAR*PPPOON`MKK}IGFEB(@?->=R;99q8776F5S4.3J22/.-,X+R)6(_'%P$"} B2=b@xC^   CM^# Opudomey huaknopo̱e̱ʼeritaj ayaʼtada Diosa eʼtihuapoktaʼ boʼtipakikaʼne. Ayaʼtada ʼurunopoaʼ e̱gkataʼ boʼtipakikaʼne. Opudomeyere sueʼda huaknopo̱e̱ʼeri ekbatiktaʼ onʼpakpo namaʼda o̱gkikaʼ. Diostaj yanʼnopoʼkoreaʼ yanʼmaboroayikaʼ. Kenpaʼti nogtipiʼ huaknopo̱e̱ʼeri namaʼda eʼkikaʼnayo namaʼda eʼmanmadikaʼnayopiʼ keʼna konig paiʼnada hue̱ymeiʼhue̱ o̱ʼe̱. Nog huaknopo̱e̱ʼeri onʼtiahuaypo onʼpe̱e̱po onteʼti Diostaj oknopo̱e̱hueʼdik yanikapet. Namaʼda huamanmadikaʼeritaj yanʼboroay. Onteʼti Diostaj yaʼnigpe̱i̱kaʼ. Namaʼda manmadikahueʼ ya̱e̱ʼ yanʼmaboroay. c"? Ayaʼtada bahuadiayhueʼ yanikaʼ. Ayaʼtada eʼmaboytaʼ pakhueʼ yanikaʼ. Ayaʼtada eʼmanoeyaʼtaʼ yanʼpakikaʼ. Diostayoʼda eʼnigpe̱i̱kataʼ yanʼderetpakikatiʼ Diosenyoʼda huadaknananada eʼkikataʼ yanʼderetpakikatiʼ. Diosenyoʼda huadaknanada kikahueʼ e̱e̱ʼnayo Huairi Jesucristoere noeonhuahuikahueʼ moʼe̱a̱pone. 0!Y Jesucristoen butukdag yanʼdukpo yanʼhuatiʼ. Jesucristoen huaʼa dakaʼ ya̱gʼkikatiʼ. Opud Diosen huaʼa ʼurunanada boʼkikaʼnok nogomeya̱ sigda eknopo̱e̱a̱da opudtaj onʼtiahuaydepo okbatikhueʼ o̱ʼnepo nogi̱ti dakaʼ oʼnoknopo̱e̱a̱po. Nogi̱ti dakaʼ onʼnigpe̱i̱kaʼapo. z m Kenpaʼti Diostaj moʼnigpeonhuahuikaʼdepo onteʼti huadakda kikahueʼdik moet, suhueʼda oknopo̱e̱ʼdik moetpiʼ, Diostaj nogi̱ti nogi̱ti yanʼnigpe̱e̱ʼ. Onteʼti dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼ. Diostaj dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ. @y Oroʼomeytaj Diosa aʼmanmadike̱gkikayaʼpo suhueʼda castiga eʼmagkaʼte oroʼomey pakhueʼ o̱ʼe̱po paiʼnanada oʼnopoʼe̱tuypo nogokda Diosa oroʼomeytaj suhueʼda castiga e̱gkaʼdeʼte kiriga̱yo̱ʼ huadaknanada oʼkikaʼapone, onteʼti Diostaj kiriga̱yo̱ʼ oʼnigpe̱i̱kaʼapone. Kenpaʼti Diostaj oʼnopoʼdurugpakonhuahuikaʼapone. Diosa enaʼte ka̱e̱ya̱ʼ onahueʼ yanikaʼ. Yanoknopo̱e̱po, yanʼnigpe̱i̱katiʼ. O Oroʼomey huasiʼpoted, “Doʼhuedsiʼpotaj huadakda ijmanmadikay.” Oroʼomeyen huaoa konig onʼpakpo aʼmanigpe̱e̱a̱yaʼpo suhueʼda castiga mogkikaʼuyne. Suhueʼda huabayok oroʼ eʼkerekdeʼte castiga mogkikaʼuyne. Oroʼomey huadaknanada ka̱gkikeʼpo Diosanayo huadaknanada botaʼkaʼne. Konig Dios huadaknanada o̱ʼe̱, oroʼomey konigti kaʼnikeʼpo Diosa suhueʼda castiga mogkikaʼnok Diosen ʼuruaʼnanada kikaʼdik o̱ʼi̱kaʼapone. xi Kenpaʼti aʼnennada oroʼomey huasiʼpoted oroʼomeyen huaoen jakyo o̱ʼi̱kaʼuyne. Huaoen huaʼa kaʼnigpe̱e̱ʼpo oroʼomeyen huaoa suhueʼda castiga mogkikaʼuyne. Oroʼomeytaj castiga eʼmagkaʼdeʼte onteʼti dakaʼ oʼkikaʼuyne. Huaojtaj huadiayhueʼ o̱ʼu̱yne. Apag Diostanayo boʼeretpakpo nogi̱ti nogi̱ti monʼnigpe̱i̱kaʼ. Oroʼomeytaj suhueʼda castiga e̱gkaʼnayo i̱da monʼnopoʼkoreaʼ. I̱da onteʼti Apag Diostaj monʼnigpe̱i̱kaʼpo Diosere monʼnoeonhuahuikaʼ. J  Ayaʼtada Diosen isiʼpotaj Diosa ʼuruaʼda oʼmanmadike̱gkikaʼpo suhueʼda castiga oʼmagkikaʼ. Opudomeytaj Diosa castiga o̱gkahueʼ e̱e̱ʼnayo Diosensiʼpo hueretda ehueʼ moʼe̱ne. zm Opud kanʼnigpe̱i̱keʼpo Diosa castiga e̱gkaʼnayo okbatikhueʼda Diostaj yanoknopo̱i̱kaʼ. Konig huaoa isiʼpotaj ʼuruaʼda oʼmanmadikikaʼ, konigti Apag Diosa opudomeytaj ʼuruaʼda moʼmanmadike̱gkikaʼne. Isiʼpo huaojtaj kanigpe̱i̱keʼpo huaoa dakaʼ castiga oʼmagkikaʼ. Konigti Diosa opudomeytaj moʼmanmadike̱gkikaʼpo dakaʼ castiga oʼmagkikaʼ. a; Kenaʼpo Huairi Dios diʼ moʼe̱po oroʼ namaʼda eʼkaʼte ʼuruaʼda moʼmanmadike̱gkaʼne. Oroʼomeytaj konig keʼnensiʼpo moʼta̱e̱ne. Dakhueʼ eʼkaʼte konig isiʼpotaj castiga mogkaʼne. Apagbaʼa oaʼ. 7 Oroʼomey konig keʼnensiʼpotanig Diosa ʼuruaʼda moʼboroayʼuyne. Menpaʼ okkahuehueʼ moet.Opudomey huaknopo̱e̱ʼeri konig doʼhuedsiʼpo onʼta̱e̱ne. Doʼtaj menʼnigpe̱i̱keʼpo namaʼda ekaʼnayo konig isiʼpotaj e̱gkapaʼ castiga o̱gkaʼapone. Doʼtaj menʼnigpe̱i̱keʼpo castiga o̱gkikaʼapone. Kenpaʼti doʼhua castiga e̱gkaʼdeʼte doʼtaj oknopo̱e̱batikhueʼ ya̱ʼnikaʼ.  Jesús Diostaj oknopo̱e̱po paiʼnanada oʼnopoʼe̱po oʼbueyʼuyate. Opudomeynayo Diostaj moknopo̱i̱kaʼpo bueyhued moʼe̱ne.  Opudomey Jesucristotaj moknopo̱e̱po suhueʼda paiʼda moʼnopoʼi̱kaʼ. Jesúsnayo diga̱ʼnanada paiʼnananada oʼnopoʼu̱yate. Dakhueaʼ huakaʼeriomeya̱ diga̱ʼda onʼhuadiaypo cruzte onʼbetaʼuyate. Kenda moʼtinopo̱i̱kaʼpo Jesústaj oknopo̱e̱batikhueʼ ya̱ʼnikaʼ. Paiʼda moʼnopoʼe̱po oknopo̱e̱batikhueʼ ya̱ʼnikaʼ. Jesústaj dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼ. 4a Jesúsa huakkuru huamaknopo̱e̱a̱ʼeri oroʼomeytaj moʼmanopo̱e̱a̱ʼuyne. Kenpaʼti Jesúsa huamaknopo̱e̱a̱ʼ nogi̱ti nogi̱ti dakhuapa moʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼne. Dakhueaʼda huakaʼeritaj cruzte konig castiga o̱gkaʼpo gobiernoen sorotataa oʼdarakikaʼuyate. Diosa oʼpaknok Jesús cruzte paiʼda oʼnopoʼe̱po, cruzte oʼbetpo biraʼdik e̱e̱ʼpiʼ mepuʼkehueʼ o̱ʼu̱yate. Diosere durugda i̱jje̱a̱poy Jesúsa oʼnopo̱e̱ʼuyate. Oʼbueydepo kurudyo̱ Diosyo oʼbehuikuyate. Diosere Huairitoneʼ o̱ʼe̱po oʼmataʼmonaʼikaʼ. O  Ken aʼnennanada nogok nogok noga̱ noga̱ Diostaj buttida oʼnoknopo̱e̱po onʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Kenomey ʼuruaʼda oʼnoknopo̱i̱kaʼuyate monʼmatinopo̱e̱. Oroʼomey konigti huadakda aknopo̱i̱kayaʼpo huakkaʼda katetaʼpiʼ eretpakhueʼ moʼnikaʼ. Diostaj huadakda aknopo̱i̱kayaʼpo katetaʼpiʼ mepuʼkehueʼ moʼnikaʼ. Dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ pakhueʼ moʼnikaʼ. Diostaj huadakda aknopo̱i̱kayaʼpo dakhueaʼ eʼkaʼ monʼbatik. Diostaj huakkaʼ monʼderetpakpo huadakda moʼnoknopo̱i̱kaʼ. Nogok nogok moʼnoknopo̱i̱kaʼ. Batikhueʼada moʼnoknopo̱i̱kaʼ. K (Kenomeytere oroʼomeytere Diosa ʼuruaʼnanada mogkaʼapone oʼnopo̱e̱ʼuyate. Oroʼomeytaj kenomeytere ʼurunopoʼda mogkaʼapone. Onokteteyoʼ dakhueaʼ eʼkaʼtaj moʼnopoʼyareapone.W' '“Doere durugnanada moʼnoeonhuahuikaʼapone.” Kenomeyen adhueaʼpaneʼtaj Diosa oʼmanaʼuyate. Kenomey ayaʼada Diostaj buttida oʼnoknopo̱i̱kaʼuyate. Kenomeynayo Diosyo huahued onʼmabueyʼuyate. gG &Kenomey huaknopo̱e̱ʼeri ʼuruaʼda o̱gkikaʼuynok oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhueaʼ onʼbahuaaʼikaʼuyate. Diosanayo huadakda o̱ʼne oʼmaknopo̱i̱kaʼ. Diostaj oʼnoknopo̱i̱kaʼpo aratbut ehueʼ e̱ʼi̱kaʼyo huaeʼdik o̱ʼnikaʼuyate. Oteʼ huakupate onʼhuaeʼikaʼuyate. Sorokje̱yyo̱ onʼtayikaʼuyate.  %Kenpaʼti huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼbapaʼeaʼuyate. Kenpaʼti huanopotaʼ onʼbaktegʼuyate. Menpaʼ yanokbatikapetpiʼ aʼnopo̱e̱yaʼpo siroenpia onʼbarakuyate. Konig paiʼda hua̱e̱ʼeri yudtabayoʼ o̱ʼnepo ʼuhuasiʼdak onʼotikaʼpo nogyo̱ nogyo̱ onʼhuaeʼuyate. Paiʼda onʼnopoʼe̱po onʼhuaeʼuyate. Kenpaʼti huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhueaʼda onʼmagkaʼuyate.  $Nogomey Diostaj huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼtibiraeʼuyate. Kenpaʼti huiyokbiada oʼbatibitbitaʼuyate. Kenpaʼti sirobia huamataʼkoypitaʼ oʼbatidukuʼuyate. Kenpaʼti huaʼitaʼpotaʼ oʼbatidukuʼuyate. Kenpaʼti huabakuda̱ʼ jakyo onʼbakuda̱ʼuyate. F #Bottaʼ ettoneʼa̱ Diostaj dakaʼ oʼnoknopo̱i̱kaʼnok kenomeyensiʼpo eʼbueydeʼte Diosa oʼmatinepahuiʼpo oʼmanignoyhuada̱ʼuyate. Nogomey Diostaj dakaʼ oʼnoknopo̱i̱kaʼnok Diostaj eknopo̱e̱ʼ kanʼbatikeʼpo paiʼda e̱e̱ʼtada huakupen onʼtidukupo kenpaʼti huaʼitakpipen onʼtidukupo onʼbatotokeʼpo, paiʼda e̱e̱ʼtada onʼmabitbituyate. Kenomey huaknopo̱e̱ʼeri oʼnoknopo̱e̱po okbatikhueʼ o̱ʼnuyate. Diosere durugnanada eʼnoeonhuahuikaʼtaʼ onʼpakpo oʼnoknopo̱e̱po okbatikhueʼ o̱ʼnuyate. Paiʼda onʼnopoʼe̱po onʼbueyʼuyate. mS "Bapaʼ ʼurunanada huaknopo̱e̱ʼeritaj huaboroʼ taʼakyo juknananada e̱e̱ʼyo̱ onʼmaʼenʼuynigʼa bueyhueʼ o̱ʼnuyate. Diostaj oʼnoknopo̱e̱po meyhueʼ o̱ʼnuyate. Nogomeytaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼaria siroenpia eʼbaraktaʼ eʼpakada Diosa oʼbatihuapoknok onʼmonʼuyate. Nogomey huaknopo̱e̱ʼeritaj so̱ʼa̱ro̱gtada oʼmaso̱ʼteypakaʼuyate. Oʼmaso̱ʼteypakaʼdenok kenomeyen takaʼtaj onʼbarakuyate. Diostaj oʼnoknopo̱i̱kaʼpo gana onʼmagkaʼuyate.   !Kenomey huaknopo̱e̱ʼeri huairia Diostaj oʼnoknopo̱e̱po sorotataere nogbayo hua̱e̱ʼeri sorotatataj onʼbarakonhuaʼpo nogdari huairitaj gana o̱gkaʼuyate. Nogbayo hua̱e̱ʼeritaj ʼuruaʼda onʼmanikaʼuyate. “Doʼhua onʼtaʼkaʼapone,” Diosa oʼmanaʼuynok oʼnoknopo̱e̱nok Diosa oʼbataʼkaʼuyate. Diostaj huadakda oʼnoknopo̱e̱nok leóna mabokhueʼda o̱ʼu̱yate. = s Kateaʼ nogda oʼnonapet. Huaknopo̱e̱ʼeritaj ayaʼtada nogi̱ti nigmadoyahueʼdik i̱jje̱a̱poy. Gedeón Diostaj huadakda oknopo̱i̱kaʼuyate. Barac Sansón Jefté David Samuel Diosen huamanbatiaʼpakerikon huadakda oʼnoknopo̱i̱kaʼuyate. Kenomeytaj ayaʼtada nigmadoyahueʼdik i̱jje̱a̱poy. 0 Y Jericó aratbut Israel aratbuten Diostaj pakhueʼ o̱ʼnepo nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼuyate. Rahab ettoneʼ Jericóyo hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po huamuneʼboeri o̱ʼu̱yate. Rahabnayo Israel aratbuten Diostaj oknopo̱e̱po bottaʼ Israel huabatiahuayeritaj oʼbatiokaʼpo oʼmaki̱re̱ga̱ʼuyate. Nogok Jericóyo Diostaj nigpe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomeytaj Israel sorotataj onʼbarakpo Rahabtanayo arakhueʼ o̱ʼnuyate. W ' Nogoknanada Diosen buttida huaʼataj Israel aratbuta oʼnoknopo̱e̱po Jericó huakkaʼ jak huida̱ ekbirik kurute huationpiaʼ onʼhuaʼepo onʼpijkubereʼuyate. Siete huameʼnoeyo̱ʼda onʼpijkubereʼuyate. Oʼnoknopo̱e̱nok eʼpijkuberedeʼte Diosa huida̱ ekbirik oʼsakaʼuyate. Eʼsakdeʼte aʼbarakyaʼpo onʼkuduyate. S  Moisésere Israel aratbutere Diostaj oʼnoknopo̱e̱po e̱po̱g huabed Diosa e̱a̱ʼitandagte oʼnoktegʼuyate. Dag sorokjayda o̱ʼu̱yate. Egipto huairien sorotataj eʼbatahuada onʼbataʼkotuyate. ) Okkahuehueʼ o̱ʼnepo fiesta aʼkayaʼpo “ʼUruʼuhua yabatiarakaʼ, ʼuhua mimia akbogpetaʼ yanʼtionhui̱khui̱katiʼ. Diosa monaʼnok yanʼnigpe̱e̱ʼ.” Moisésa buttida oknopo̱e̱po Israel aratbutomeytaj oʼmanaʼuyate. Kenokaʼ Diosen huataʼmoneria Egipto aratbuten huakkuru huabokereksiʼpotaj oʼmabueyaʼuyate. Israel aratbuten huakkuru huabokereksiʼpotaj mabueyahueʼ kaʼneʼpo Israel aratbuta Moiséstaj onʼnigpe̱e̱po, ʼuruʼuhuataj onʼbatiarakanpo mimia akbogpete onʼtionhui̱khui̱kaʼuyate. } Egipto huadaribayaʼ Moisésa oʼhuaʼuyate. Diostaj oknopo̱e̱po oʼhuaʼuyate. Diostaj oknopo̱e̱po Egipto huairia eʼhuadiayte okmeʼpukhueʼ o̱ʼe̱po okhuaʼuyate. Diostaj tiahuayhueʼ e̱ʼe̱a̱da oknopo̱e̱po nogdaribayo oʼhuaʼuyate. :m “Diosen Cristo oʼtiakapo yoknopo̱e̱po paiʼda nopoʼunhuahuikaʼdik e̱e̱ʼnayo kenpaʼti aratbuta doʼtaj tidikeʼdik e̱ʼneʼnayo Diosa meʼdurugpakanhuahuikaʼapone, yoknopo̱e̱y. Do Egipto huadaribayo huairitoneʼ e̱e̱ʼnayo sueʼda durugda i̱jje̱a̱pet.” Moisésa oʼnopo̱e̱ʼuyate.  “Egipto huairi e̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ i̱jje̱y. Egiptoeri ettoneʼ pakhueʼ i̱jje̱y. Egipto huairien ʼuru aypotaʼ pakhueʼ i̱jje̱y. Doʼhued aratbutere Israel aratbutere paiʼda eʼnopoʼi̱kataʼ ijpaki,” Moisésa Diostaj oknopo̱e̱po oaʼuyate. B} Moisés oʼkerekdepo Diostaj dakaʼ oknopo̱e̱ʼuyate. Israel aratbuttaj Egiptodaribayaʼ eʼbato̱ro̱ktaʼ Diosa doʼtaj beʼtipakne. Moisésa oknopo̱e̱ʼuyate. Huasiʼpoteda Egipto huairien hua̱yo̱bu Moiséstaj eʼtounhuahuaʼikaʼuytada “Huairien hua̱yo̱buʼensiʼpo ehueʼ i̱jje̱y.” Oaʼuyate. B} Nogoknanada Jacobed adhueaʼ huayayo huakkaʼ oʼnitakdepo Israel aratbut Egiptodaribayo o̱ʼnepo paiʼnanada onʼnopoʼunhuahuikaʼpo huabokerekyo̱bedtaj arakdik o̱ʼnikaʼuyate. Kenda Egipto gobierno huairia oʼmanaʼuyate. Kenokaʼ Moisés oʼsiʼpoe̱ʼuyate. Moisésen huaoj hua̱ye̱ere Diostaj dakaʼ oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. ʼUruda huasiʼpo o̱ʼe̱, onʼnopo̱e̱po Diostaj oʼnoknopo̱e̱po gobierno huairitaj meʼpukhueʼ o̱ʼnepo jakyo bapaʼ puug oʼnire̱ganhuahuaʼuyate. Ken konig Moisésen huaoj hua̱ye̱ere Diostaj oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. ! Diosen huaʼa dakaʼ oknopo̱e̱po Josékon huabueydikte o̱ʼe̱po oʼmanaʼpo: “Egipto huadaribayaʼ opudomeyen adhueaʼ huayayo oʼnoro̱kapo. Kendari Abrahamtaj Diosa oʼyokuy ke̱yo̱ doʼhueday kanʼnigtohueʼpo.” José Israelen huayayotaj oʼmanaʼuyate. `9 Diosen huaʼa dakaʼ oknopo̱e̱po Jacob huabueydikte oteypate ontaʼdeypo, “Diosa dakaʼ megkaʼapone.” Diostaj huakkaʼ oʼpakpo, keʼnen huayayo Joséensiʼpotaj nogti nogtitaj Jacoba oʼnigtionaʼpakuyate. !; “Isaacen huasiʼpoen adhueaʼ huayayomey huakkaʼnanada oʼnitakapo.” Diosa onaʼuyate. Isaaca dakaʼ oknopo̱e̱po, “Diosa boʼtihuapokapone. Moʼi̱takapone.” Keʼnen huasiʼpotaj Jacoberetaj Esaúeretaj onaʼuyate. Diostaj dakaʼ oknopo̱e̱po Isaaca onaʼuyate. oW Dios teyda o̱ʼe̱po huakudakaʼda eʼbueytada manoyhuada̱ʼdik o̱ʼe̱. Abrahama buttiaʼ oknopounpo Isaacsiʼpotaj aʼarakyaʼpo oʼtobehuikuyate. Abrahama oʼarakaynigʼa konig eʼarakayada onteʼti huasiʼpotaj oeʼuyate. ~# “O̱ʼnen huasiʼpo Isaac o̱ʼe̱po Isaacen huasiʼpoen adhueaʼ huayayomey huakkaʼnanada oʼnitakapo.” Diosa Abrahamtaj enapiʼ nogok, menpaʼ Abrahama doʼtaj buttiaʼda meknopo̱e̱ʼ Diosa oʼnopo̱e̱po. “O̱ʼnensiʼpo Isaactaj yaarak.” Diosa Abrahamtaj onaʼuyate. Ken Abraham buttiaʼda oknopounpo Diostaj oʼnigpeunpo aʼnigarakyaʼpo Isaacsiʼpotaj oteʼyo oʼtobehuikuyate. }  |  ʼUruda huadari onʼpakuyate. ʼUruda jak onʼpakuyate. Diosere eʼnoeunhuahuikataʼ onʼpakuyate. “Doere e̱ʼi̱kataʼ onʼpaknok ijdurugpaki. Kenomeyen Dios i̱jje̱y.” Birahueʼada Diosa oʼmanaʼpo ʼuruaʼnanada huakkaʼ jakaʼda oʼnigkaʼnede. p{Y Abrahamomey Abrahamen huaoen jakyaʼ oʼnoro̱konʼuyate. Onteʼti eʼkumejtaʼ pakhueʼ o̱ʼnuyate. |zq Esoerionig o̱ʼi̱kaʼne onʼbatiaʼpakpo Diosere kurudyo̱ hua̱e̱ʼeri o̱ʼi̱kaʼapoy onʼnopo̱e̱ʼuyate. y Abrahamomey, huasiʼpo, huayayo huayayoʼensiʼpo o̱ʼnepo Diosen buttida huaʼataj oʼnoknopo̱e̱po onʼmabueyʼuyate. Huadari onʼyokapone, Diosa oʼmanaʼuyate. Huadari to̱e̱hueʼ o̱ʼnepo onʼmabueyʼuyate. Kenda Diosa boʼyokapone oʼto̱e̱a̱poy huanopoyaʼda onʼnopo̱e̱po onʼdurugpakuyate. Esoerionig o̱ʼi̱kaʼne Abrahamen huayayomeya̱ onʼbatiaʼpakikaʼuyate. Lx Abrahamkon huatoneʼnanada o̱ʼe̱po Sarataj onsiʼpokahueʼdik e̱e̱ʼpiʼ Diosa oʼtihuapokuynok huasiʼpo oʼto̱e̱ʼuyate. Isaacsiʼpotaj oʼto̱e̱ʼuyate. Kenpaʼti huayayoʼen huayayo huakkaʼnanada o̱ʼnuyate. Konig siokpo huakkaʼnanada o̱ʼi̱kaʼ konigti Abrahamen huayayo huakkaʼnanada o̱ʼneʼuyate. Konig kuhuad huakkaʼnanada o̱ʼi̱kaʼ konigti Abrahamen huayayo huakkaʼnanada o̱ʼnuyate. Beʼa dikkahueʼdikda o̱ʼnuyate. ?ww Sara Abrahamen hua̱to̱e̱ o̱ʼu̱yate. Abrahamereda Sara huatoneʼda o̱ʼnepo Sara siʼpopakhueʼdik e̱e̱ʼpiʼ Diosen huaʼataj oknopo̱e̱nok Sara kasiʼpopakeʼpo Diosa oʼtihuapokuyate. Sara isiʼpopakapo Diosa menameʼnok ijsiʼpopakapoy Saraa oknopo̱e̱po Abrahamensiʼpo oʼsiʼpopakuyate. v! Diosen jakyo i̱jje̱a̱poy Abraham oʼnopo̱e̱po huadak huid jak kahueʼ o̱ʼu̱yate. Diosen jak Diosa oʼkaʼpo o̱ʼunhuahuikaʼapo. u Diosa boʼyokaponok Abraham kendariyo Diosen huaʼataj oknopo̱e̱po o̱ʼi̱kaʼuyate. Abraham esoerionig nog aratbuten huadariyo o̱ʼi̱kaʼuyate. Yudtaj baʼakyo o̱ʼi̱kaʼuyate. Konigti keʼnensiʼpo Isaac yudtaj baʼakyo o̱ʼi̱kaʼuyate. Kenpaʼti keʼnen huayayo Jacob yudtaj baʼakyo o̱ʼi̱kaʼuyate. “Isaactere Jacobtere kenpaʼti indariba boʼyokapone.” Diosa onaʼuyne. bt= Nogoknanada Abrahamkon adhueaʼpaneʼ o̱ʼe̱po Diostaj ʼuruda oknopo̱i̱kaʼuyate. “Nogda huadari oʼyokapone. Kendariyo yahuatiʼ.” Diosa Abrahamtaj onaʼuyate. Abraham Diosen huaʼataj oknopo̱e̱po oʼnigpe̱e̱ʼuyate. Oʼnigpe̱e̱depo kendariyo oʼhuaʼuyate. Kendari tiahuayhued e̱ʼe̱a̱da oʼnigpe̱e̱po oʼhuaʼuyate. Vs% Noeʼ adhueaʼpaneʼkon nogoknada o̱ʼu̱yate. Diostaj ʼuruaʼda oknopo̱i̱kaʼuyate. “Dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga aʼmagkayaʼpo hue̱kurutoneʼ ijtaʼmonapoy. Ayaʼ huakupa ijtiokmaʼhua̱ya̱poy. Ayaʼda dakhueaʼ huakaʼeri onʼbataʼkotapo. Onere huabetere huabatokud kusiʼpetoneʼ yakatiʼ.” Aʼnennanada Noétaj Diosa onaʼuyate. Noé hue̱kuru tiahuayhued e̱ʼe̱a̱da oʼnigpe̱e̱po huaboroʼnanada kusiʼpetoneʼ oʼkaʼuyate. Oʼkuhuitdepo Noéere huabetere onʼbakuduyate. Hue̱kurutoneʼ oʼtiakpo ayaʼda onʼbataʼkotuyate. Noénayo huabetere taʼkothueʼ o̱ʼnuyate. Konige̱po Diostaj oknopo̱i̱kaʼpo taʼkothueʼ o̱ʼnuyate. Dakhueaʼ huakaʼeriomeynayo oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo onʼmabueyʼuyate. Kenaʼpo Noé Diostaj dakaʼ oknopo̱i̱kaʼnok “Huadakda o̱ʼe̱.” Noétaj Diosa oʼhuaaʼuyate. .rU Kenpaʼti Diostaj oknopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo Diostaj durugpakahueʼdik o̱ʼe̱ne. Kenaʼpo Diostaj aʼtionaʼpakyaʼpo Dios oʼnoikaʼ nopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne kenpaʼti Diostaj huaeretpakeritaj Diosa oʼmatinepahuiʼpo dakhueaʼ eʼkaʼ oʼmanopoʼyareaʼapo nopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. %qC Enoc judío adhueaʼpaneʼ o̱ʼe̱po Diostaj ʼuruaʼda oknopo̱i̱kaʼuyate. ʼUruaʼda oʼnigpe̱i̱kaʼpo Diostaj oʼdurugpakaʼuyate. Apagbaʼa oaʼ. Diostaj oʼdurugpakaʼnok bueyhued e̱e̱ʼted kurudyo̱ Diosa oʼtohuaʼuyate. Onteʼti Enoctaj huahuayhueʼ o̱ʼnuyate. Lp Aʼnennada Abela ʼuruʼuhuatada Diostaj oʼnigpe̱e̱po oʼarakuyate. Oknopo̱e̱po oʼarakpo oʼyokuyate. Diosa oeʼuyate. Caínnayo oknopo̱e̱hueʼada aypo eʼyoktada Diosa onbaʼpokhueʼ o̱ʼu̱yate. “Abel huadakda menigpe̱e̱ne. Meknopo̱e̱po ʼuruʼuhuatada menigarakne.” Diosa oaʼuyate. Abel aʼnennada oʼbueyʼuyate. Diostaj ʼuruaʼ oknopo̱e̱ʼuyate oroʼomeya̱kon oʼtipe̱e̱depo konigti ʼuruaʼda moʼnoknopo̱i̱kaʼ. Lo Aʼnennanada katepiʼ ehueʼ o̱ʼu̱yate. Diosyoʼda o̱ʼi̱kaʼuyate. Huadari ka̱e̱ʼ. Niokpo puug siokpo duba hua̱hue̱ ka̱e̱ʼ. Diosa oʼmanaʼuyate. Kenpaʼ oʼmanaʼdepo kenokda oʼmaeaʼuyate. Ayaʼda Diosa oʼkaʼuyate oknopo̱e̱ne. Diosa buttida monaʼuyne oroʼomeyen adhueaʼpaneʼ huaknopo̱e̱ʼeriomey dakaʼ oʼnoknopo̱i̱kaʼuyate. “Doʼtaj dakaʼ meʼnoknopounhuahuikaʼnok, konige̱po ijbatidurugpaki.” Diosa oaʼuyate. n  m  Diostaj tiahuayhueʼdik e̱e̱ʼpiʼ kennayo kenpaʼda oʼnoikaʼ. Diosa buttida moʼnikaʼuyne dakaʼ moʼnoknopounhuahuikaʼ. “Opudomeytaj dakaʼ onʼtihuapokapone. Onʼmanopoʼyareaʼapone. Kurudyo̱ doʼte moʼbehuikapone.” Diosa buttida monaʼuyne dakaʼ moʼnoknopounhuahuikaʼ. Konig Diosa monaʼuyne konigti mogkaʼapone. Moʼnoknopounhuahuikaʼpo o̱ʼnigunhuahuikaʼapone. Cl 'Sueʼda Jesucristotaj eʼnoknopoeonhuahuikaʼada paiʼda onʼnopoʼe̱depo onʼmeʼpukpo Jesucristoen huaʼataj oʼnokbatiknok Diosa kenpaʼda oʼmaenapo. Oroʼomeynayo Jesucristoen huaʼataj huakkaʼ oʼpakikaʼne. Okbatikhueʼ o̱ʼe̱po dakaʼ moknopounhuahuikaʼpo Diosere durugda o̱ʼunhuahuikaʼapone.0kY %Kenpaʼti Apagbaʼa oaʼpo:Aʼti Cristo onteʼti oʼtiakapo. I̱dada oʼtiakaponok dakaʼ doʼtaj yanoknopounhuahuikaʼpo yanʼnigpeonhuahuikaʼ. Dakaʼ eknopo̱i̱kaʼnayo “huadakda moʼe̱ne,” oʼnonaʼapone. Doʼtaj eknopo̱e̱batiknayo pakhueʼ o̱ʼneapone. Diosa oʼmanaʼuyate. j &,iQ $Jesucristotaj dakaʼ yanoknopounhuahuikaʼ. Moknopounhuahuikaʼpo Diostaj moʼnigpeonhuahuikaʼapone. Kenpaʼti kenda Diosa monaʼuyate konigti moʼnigkaʼapone. h #Okbatikhueʼda Jesucristotaj dakaʼ yanoknopounhuahuikaʼ. Moknopounhuahuikaʼdepo Diosere durugda moʼeunhuahuikaʼapone. Mg "Kenpaʼti nog huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼbahuadiaypo huabakuda̱ʼ jakyo enʼbakuda̱deʼte meʼpukhueʼada boʼtaʼhuade̱meʼne. Moʼtinepahuiʼpo boʼtaʼhuade̱meʼne. Kenpaʼti moknopo̱e̱nok katepiʼ eʼtamaeʼ eʼbakbakaydeʼte moʼdurugpakonmeʼpo, kurudyo̱ Diosere durugda o̱ʼunhuahuikaʼapoy moʼnopounmeʼne. f !Aratbutokpoteda opudomey huaknopo̱e̱ʼeritaj moʼtidiʼkikameʼne kenpaʼti diga̱ʼda mogkikameʼne. Nogok nogomey huaknopo̱e̱ʼeritaj eʼbatidikeʼdeʼte eʼmagkaʼdeʼte moʼtinepahuiʼuy. Opudomeynayo moknopo̱e̱depo oknopo̱e̱batikhueʼ moʼi̱kaʼuyne. e! Aʼnenda Jesucristoen huadak huaʼataj huaboaʼda moʼpe̱e̱depo oʼpudomey moʼpe̱e̱depo moknopo̱e̱ʼuy. Moknopo̱e̱denok oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomeya̱ dakhueaʼda opudomeytaj mogkikaʼuyne. Jesucristotaj moknopo̱e̱po oknopo̱e̱batikhueʼ moʼi̱kaʼuyne. Nogi̱ti dakhueaʼda e̱gkikaʼuyte paiʼda moʼnopoʼi̱kaʼpo Jesucristotaj oknopo̱e̱batikhueʼ moʼi̱kaʼuy. 7dg Dios oʼnoeonhuahuikaʼapo. Jesucristoen huadak huaʼa huaknopo̱e̱ʼeri onteʼti huadak huaʼa kenpaʼda e̱ʼnennayo Diosa diga̱ʼnanada castiga oʼmagkaʼapo. Diga̱ʼnanada meʼpukdik o̱ʼe̱ne. Konige̱po ʼuruaʼda Diosensiʼpotaj moʼnoknopo̱i̱kaʼ. Enhueʼda dakaʼ moʼnoknopo̱i̱kaʼ. c  “Do castiga huamagkaʼeri i̱jje̱po dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga ijmagkaʼapoy.” Dios Huairia oʼmanaʼuyate. Kenda oʼnopo̱e̱ne. “Diosa keʼnen aratbuttaj castiga oʼmagkaʼapo. Dakhueaʼ e̱gkaʼnayo castiga oʼmagkaʼapo.” Diosbaʼa oaʼ. Vb% Beʼapiʼ Diosen Huasiʼpotaj dakaʼ eknopo̱e̱deada kenpaʼda e̱ʼnennayo Jesucristotaj onteʼti oknopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo dakhueaʼda o̱gkaʼ. Kenomeytaj Diosa diga̱ʼda castiga oʼmagkaʼapo. Jesucristoen mimia oʼbakkahueaʼdepo, ʼurunopoʼ oʼmagkaʼdemeʼ. Kenomeya̱ Jesúsen mimitaj eʼtidikeʼnayo dakhueaʼda o̱gkaʼpo kenpaʼti Diosen Noki̱re̱g huatinepahuiʼeritaj dakhueaʼ onʼhuaaʼ. Diosa nogi̱ti diga̱ʼda castiga oʼmagkaʼapo. gaG Aʼnennada Moisésenbaʼtaj beʼapiʼ nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po dakhueaʼ ekaʼnayo bottaʼ bapapiʼ onʼtiahuaypo “dakhueaʼ oʼkaʼ,” enʼhuaaʼnayo matinepahuihueʼada castiga o̱gkaʼpo arakdik o̱ʼnikaʼuyate. b`= Kenpaʼda Diosa huiyoknanada castiga mogkadhuahuikaʼapone. Kenpaʼti Diosen takaʼtaj taʼakyo oʼmahui̱ga̱po. Oroʼomeytere moʼmahui̱ga̱pone. Cristotaj kenpaʼda eknopo̱e̱batiknayo moʼmahui̱ga̱pone, ken. n_U Cristoen huadak huaʼa oknopo̱e̱depo doʼhued dakhueaʼ eʼkaʼ Diosa bekkahueaʼdene oʼnopo̱e̱depo oroʼ oʼpakpo dakhueaʼ eʼkikaʼnayo oroʼtehuapaʼ Cristo moʼnigbueyʼuynigʼa Diosa okkahuehueʼ moʼe̱a̱pone. ^3 Sueʼda huaknopo̱e̱ʼeri aʼbatadiʼkeayaʼpo kupopakhueʼ e̱ʼnikaʼtada oroʼomeynayo aʼbatadiʼkeayaʼpo monʼkupopakikaʼ. Kenpaʼti huayahuaya diʼ kanʼmaeʼpo dakaʼ kanʼbatihuapokikeʼpo Diostaj kanʼnigpe̱i̱keʼpo huayahuaya monʼmaboroay. Aʼti onteʼti Jesús oʼtiakdeaponok nogi̱ti nogi̱ti diʼ monʼmaikaʼ. Nogi̱ti nogi̱ti monʼmantihuapokikaʼ. Huayahuaya monʼmaboroayikaʼ. ]5 Oroʼomeyen huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy huidpoere huayahuaya diʼda kanʼmaikeʼpo kenpaʼti huayahuaya dakaʼ kanʼbatihuapokikeʼpo oroʼomey huakkaʼ huayahuaya diʼ monʼmaikaʼ kenpaʼti huayahuaya dakaʼ monʼmantihuapokikaʼ. Kenpaʼti huayahuaya monʼmaboroayikaʼ. \\1 Doʼtaj eʼnopoʼkoreaʼnayo eknopoeonhuahuikaʼnayo kurudyo̱ doere moʼnounhuahuikaʼapone. Diosa buttida oʼmanaʼpo dapitaʼ moʼnigkaʼaponok sigpiʼ okbatikhueʼda Diostaj dakaʼ moʼnoknopounhuahuikaʼ. [ Ayaʼ huanigpe̱i̱kaʼerien sacerdote huairi Jesucristo o̱ʼe̱po oroʼomeyen sacerdote huamanigtionaʼpakeri huairi o̱ʼe̱nok ʼurunopoʼda Diostaj moʼnoknopo̱i̱kaʼ, dakaʼ oknopo̱i̱kaʼpo Diostaj monʼtionaʼpakikaʼ. Jesucristo moʼnigbueyʼuypo, bokkahueaʼpo, oroʼomeytaj ʼurunopoaʼ mogkaʼuyne. Kenpaʼti hue̱ʼe̱yya̱ʼ bautiza mogkaʼnok ʼurunopoʼda o̱ʼe̱ne. Z rY] Aʼnennada Leví sacerdote huairiyoʼda huabayok nogaʼtida huasidakakyon yudtaj eʼtiokpakaʼ adkorepen oʼkudikaʼuy. Adkorepen Diosa oʼhuatiakikaʼ oroʼomeya̱nayo kudhueʼdik o̱ʼi̱kaʼuyne. Oyedda Jesucristo moʼnigbueydepo, oʼnoyhuaddepo, kurudyo̱ Dioste oʼhuaʼdenok oroʼomeya̱kon Diostaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱po tionaʼpakdik o̱ʼe̱ne. >Xu Konige̱po Jesucristo oroʼomeytaj aʼbakkahueayaʼpo moʼnigbueyʼuynok ʼurunopoʼada dakaʼ oknopo̱e̱po kurudyo̱ Diostaj tionaʼpakikaʼdik o̱ʼe̱ne, egomey, pogomey. UW# Oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkikaʼ Diosa bokkahueaʼdenok dakhueaʼ eʼkaʼ onteʼti ʼuruʼuhua batiarakahueʼdik o̱ʼe̱a̱pone. ʼUrunopoʼda Diostaj dakaʼ moʼnoknopo̱i̱kaʼpo monʼtionaʼpakikaʼ. ,VQ Nogbayokkon monaʼpo:Kenomeyen dakhueaʼ o̱gkikaʼuynig ijbakkahueaʼapoy onteʼti castiga magkahueʼ i̱jje̱a̱poy. Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanaʼuyate. ]U3 Nogok Israel aratbuttaj huabo huaʼa ijmanopo̱e̱a̱ʼpo ijmanaʼapoy. Doʼhued huaʼa huanopoyaʼda onʼnopo̱e̱a̱po. Huanopoyaʼda eʼnigpe̱i̱kataʼ onʼpakikaʼapo. Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanaʼuyate. T Ayaʼenda dakhueaʼ eʼkaʼ kabakkahueʼpo Jesucristoa nogaʼtida moʼnigbueyʼuyate. Diosen Noki̱re̱ga̱kon konigti monaʼpo: S) Jesucristonayo ayaʼenda dakhueaʼ eʼkaʼtaj nogaʼtida moʼnigbueyʼuyate. Dakhuapada oʼdakeaʼuy. Nogaʼtida moʼnigbueyʼuypo ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbakkahueaʼpo ʼurunopoaʼda oʼmagkikaʼ. Oʼkaʼdepo Dioste kurudyo̱ oʼhuaʼuyate. Kurudyo̱ Diosere o̱ʼi̱kaʼ. Diosere oʼnigunhuahuaʼapo. Jesucristotaj pakhueʼ hua̱e̱ʼeri Diosen takaʼ o̱ʼnepo Diosa oʼpaknok Diosensiʼpo Jesucristo Huairitoneʼtaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼneapo. Kenokayoʼ Jesucristo Diosere oʼnigunhuahuaʼapo. R LQ Ken ayaʼ judío sacerdotea ʼuruʼuhua onʼnigbatiarakikaʼ. Ayaʼ huameʼnoeda onʼnigbatiarakikaʼ. Batikhueʼda enʼnigbatiarakikaʼtada dakhueaʼ eʼkaʼ bakkahueahueʼdikda o̱ʼe̱. P Kenpaʼti Diosa oʼpaknok Jesúsa oʼnigpe̱e̱po cruzte moʼnigbueyʼuyate. Nogaʼtida moʼnigbueyʼuyate. Moʼnigbueyʼuynok oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼtaj moʼnopoʼyareaʼpo ʼurunopoaʼ mogkikaʼne. Onteʼti Diosenyoʼda ʼuruaʼda oʼkikaʼapone. O- Onteʼti “Ontaj aʼnigpe̱i̱kayaʼpo huadariyo ijbahuatiakuy, Dios.” Cristoa onaʼuyate. Oynayo Jesucristoa oroʼomeytehuapaʼ moʼnigbueyʼuyate moknopo̱e̱nok oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼtaj Diosa kabakkahueʼpo onteʼti ʼuruʼuhua batiarakahueʼdik o̱ʼe̱ne. RN Judío aratbuta dakhueaʼ o̱gkikaʼnok ʼuhua batiarakaʼdik moʼi̱kaʼ. Kenpaʼti nigmahui̱gdik moʼi̱kaʼ. Moisésa eʼmanapiʼ Diosnayo ken konig pakhueʼ o̱ʼe̱. Kenpaʼ Cristoa onaʼuyate. WM' Onteʼti, “Onʼtaj aʼnigpe̱i̱kayaʼpo ijbahuatiakuy. Aratbuttaj ijbahuatiakuy, Dios. Konig o̱ʼnen huaʼate mentimadoyaʼuy, konigti aʼnigpe̱i̱kayaʼpo ijbahuatiakuy, Dios.” Cristoa onaʼuyate. JL  Judío aratbuta ontaj ʼuruʼuhua onʼnigmahui̱gikaʼ kenpaʼti dakhueaʼ eʼkaʼtaj kabakkahueʼpo ʼuruʼuhuataj onʼbatiarakikaʼ. Ken konig pakhueʼ i̱ʼe̱ne, Dios. Cristoa onaʼuyate. tKa Jesucristoa huadariyo eʼtiakte Diostaj onaʼpo:Aratbutomeya̱ ontaj moʼnigpe̱i̱keʼ kenyoʼda iʼpakikaʼne. ʼUhuataj eʼnigbatiarakikaʼtaʼ pakhueʼ i̱ʼe̱ne. Ontaj kanigpe̱i̱keʼpo doʼtaj oʼsiʼpoe̱a̱ʼuyne. HJ  Moiséstaj onʼnigpe̱i̱kaʼpo nogbayok nogbayokok Leví sacerdote ʼuruʼuhuataj eʼnigbatiarakaʼdeʼte dakhueaʼ huakaʼeri i̱jje̱y onteʼti onteʼti okkahuehueʼ o̱ʼnikaʼ. ʼUhuataj onʼnigbatiarakaʼpo ʼurunopoʼda ehueʼ e̱ʼneada ʼuhuaʼen mimianayo dakhueaʼ eʼkaʼtaj bakkahueahueʼdik o̱ʼnikaʼ. I 1H[ Moisésen huaʼataj onʼnigpe̱e̱po ʼurunopoʼ ekaʼnayo onteʼti Diostaj ʼurunopoʼda i̱jje̱y onʼnopo̱e̱po ʼuruʼuhua nigbatiarakahueʼdik ya̱ʼnikaʼapet. KG  Ken konig judío aratbuttaj Diosa oʼmanigkikaʼapo Moisésen huaʼa sueʼda huadakmon o̱ʼe̱po sueʼda oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. Nogbayok nogbayok ʼuruʼuhuataj sacerdote onʼnigbatiarakikaʼpo Moisésen huaʼataj onʼnigpe̱i̱kaʼpo onʼnigbatiarakikaʼpo huamationaʼpakeritaj ʼurunopoʼ magkahueʼdik oʼmaikaʼ. F5 Diosa oʼpaknok Jesucristo oʼmanigbueyʼuyate. Cruzte paiʼda moʼnignopoʼe̱po oʼmanigbueyʼuyate. Huakkaʼ aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼtaj nogaʼtida oʼmanigbueyʼuyate. Aʼbakkahueayaʼpo oʼmanigbueyʼuyate. Onteʼti boʼhuatiakapone. Onteʼti dakhueaʼ eʼkaʼtaj nigbueyhueʼ oʼmaeapo. Cristotaj e̱kpo̱e̱ʼ huanige̱ʼeritaj Diosyo oʼbatohuaʼapo. Durugnanada moʼnoeanhuahuikaʼapone.0EY Ken konig ayaʼada nogaʼtida bueydik o̱ʼneapo, kenpaʼti Diosen castigataj paiʼda nopoe̱ʼdik o̱ʼneapo. Huaknopo̱e̱ʼerinayo Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. LD Cristoa huadari oʼkaʼuyate. Aʼnennada eʼkaʼdeʼte Jesucristo nogok nogok aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼtaj kiriga̱yo̱ʼ nigbueyhueʼdik moʼi̱kaʼuyate. Oynayo keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete Jesucristo Diosyaʼ nogaʼtida oʼtiakuyate. Aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼtaj aʼbakkahueayaʼpo nogaʼtida moʼnigbueyʼuyate. aC; Leví sacerdote huairi ayaʼ huabayok nogaʼtida ʼuruʼuhua oʼnigbatiarakaʼdepo ʼuhua mimi huasiʼdakakyo oʼtokudikaʼpo adkorepen manpotoneʼ o̱jkute oʼtionhui̱khui̱kaʼuy. Cristonayo onteʼti onteʼti oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼtaj cruzte nigbueyhueʼ moʼu̱yate. Nogaʼtida cruzte moʼnigbueypo kurudyo̱ Diosyo oʼbehuikuyate. {Bo Diostaj huasiʼdakakaʼ yanʼnigkaʼ Moisésa oʼmanaʼuyate. Judío aratbuta onʼnigkaʼuyate. Konigtimon Diosen jak kurudyo̱ o̱ʼu̱yate. Leví hua̱e̱ʼeri sacerdote huamanigtionaʼpakeri Diostaj huasiʼdakakyo onʼnigkudikaʼuyate. Jesucristonayo huasiʼdakakyo kudhueʼ o̱ʼu̱yate. Dios e̱ʼi̱kaʼyo kurudyo̱ oʼhuaʼuyate. Oroʼomeyen sacerdote huairi aʼnigi̱kayaʼpo oʼbehuikuyate. Oroʼtehuapaʼ aʼmanigtionaʼpakhuayaʼpo oʼhuaʼuyate. Aʼbatihuapokhuayaʼpo oʼbehuikuyate. WA' Moisésa carpa siʼdakak oʼnigkaʼuyate. Jakyo ayaʼda eʼtamaeʼkon oʼnigkaʼuyate. Konig Diosenbayo o̱ʼi̱kaʼnig oʼnigkaʼuyate. Jakyo ayaʼda eʼtamaetaj mimia onhui̱khui̱kaʼuyate. ʼUhua mimia onhui̱khui̱kikaʼuy Diostehuapaʼ sueʼda huadak o̱ʼu̱yate. Diosen ʼurusiʼpoda Jesucristoanayo ʼuruaʼnanada moʼnigkaʼuyate. Dakhueaʼ eʼkaʼtaj aʼmanopoʼyareayaʼpo cruzte moʼnigbueyʼuyate. Keʼnen ʼurumimi moʼnigtitaʼhuarakuyate. @ Ayaʼda Diostehuapaʼ ʼuruda kamanigkeʼpo Diostaj ʼuhua nigarakdik moʼe̱po mimihuaʼdik ya̱ʼe̱a̱pet. ʼUhuabueymimi mimihuahueʼ e̱e̱ʼnayo dakhueaʼ eʼkaʼtaj Diosa okkahueahueʼdik moʼe̱a̱pone. Eʼmimihuaʼnayo okkahueaʼdik moʼe̱a̱pone. Ken konig Moisésenbaʼa oʼmanaʼuyate. Jesúsa oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼtaj moʼnigbueyʼuynok Diosa bakkahueaʼdik moʼe̱ne. b?= Moisésa Diosen huasiʼdakaktaj mimia oʼtionhui̱khui̱kaʼuyate. Kenpaʼti huakjey huabakpakaʼtaj pan huadope kutopataj ʼuruʼhui̱e̱da huabakpakaʼ kutopataj manpotoneʼtakon mimia oʼtionhui̱khui̱kaʼuyate. =>s Moisésen huaʼataj mimia oʼtionhui̱khui̱kaʼdepo, “Diosen huaʼataj mimia ijtionhui̱khui̱kaʼdenok oy ayaʼada nigpe̱e̱ʼdik moʼi̱kaʼapo.” Moisésa oʼmanaʼuyate. 8=i Aʼnennada ayaʼ judío aratbut e̱gkupopakte Moisésa Diosen huaʼa oʼmanaʼuyate. Moisésenbaʼ huaʼa oʼmanmadikaʼpo oʼmanaʼuyate. ʼUhuataj onʼdarakdepo mimiere hue̱ʼe̱yere kosoyo onʼtioktaoyʼuyate. Ken Moisésa hisopo huakpitaj ovejahuij kutajbibedada oʼtidukupo mimiere hue̱ʼe̱yyo̱ oʼtaʼbutaʼdepo Diosenbaʼ huaʼataj oʼtionhui̱khui̱kaʼuyate. Kenpaʼti ayaʼ aratbuttaj oʼmationhui̱khui̱kaʼuyate. v}|zyxxwu"s(q9pZoAmmplljigg.f(eb`_"^\&[-ZY(WV{USRwRQgPqP ONMLKaJJII'HrG(EiDeDC`CA@!?,>=m<<;::)8776k5w403/211/.-,1+)*)('&&!$$%#W"!|  !R=2e+{ p l wa*SvY# -Yanʼpe̱e̱ʼ, opud huakkaʼda eʼmato̱e̱ʼnayo huakkaʼda eʼeretpaknayo paiʼnada moʼnopoʼe̱po huakkaʼ boʼhuikapone. Huakkaʼda basagkeaeʼdik moʼe̱a̱pone. Opud dakhueaʼda moʼeonhuahuaʼapone. u"cKenda Diosa oʼpakikaʼ moʼnopo̱e̱ne. Opuda̱ kenda kahueʼ e̱ʼi̱kaʼnayo dakhueaʼda moʼe̱ne.\!1Opudnayo doʼhuada ijpakpo ijkaʼapoy boaʼikaʼnigʼa kenda dakhueʼda o̱ʼe̱.  -“Dios oroʼen Huairi eʼpaknayo oroʼ oʼnoeapone. Dios Huairi eʼpaknayo inpapiʼ nogpaʼdapiʼ oʼkaʼapoy.” Kenpaʼ ikaʼdik o̱ʼe̱ne. 9kInpaʼ iaʼnigʼa monig emeʼte o̱ʼe̱a̱petnig nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱ne. Emeʼte menpaʼ noeʼdik o̱ʼe̱t nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱ne. Menokpiʼ oroʼ bueydik o̱ʼe̱ne. X) “Oy emeʼtepiʼ adyonda huakkaʼ jakyo oroʼ oʼhuaʼapone. Nogbayoktida o̱ʼi̱kaʼapone. Kenteda oʼbaadhuahuapone. Huakkaʼ huakupe oʼbaeyapone.” Opud kenda boaʼnig eʼbatiaʼpaktaʼ ijpaki. 6e Diosayoʼda huadak huakikaʼ huaʼa oʼmanaʼuyate kenpaʼti Diosayoʼda aratbuttaj dakhueaʼda o̱gkaʼ huaaʼdik o̱ʼe̱. Diosa oroʼtaj noeanhuahuikaʼdik moʼe̱a̱pet kenpaʼti Dios oroʼtaj e̱ʼpo̱gtoneʼ taʼakyo enʼdik moʼe̱a̱pet. Emeʼte kate oʼkaʼapetnig Diosayoʼda oʼnopo̱e̱. ta Huayahuaya dakhueaʼ bahuaahueʼ yanikaʼ, egomey pogomey. Huamaʼbuytaj dakhueaʼ eʼhuaaʼnayo diʼ ehueʼ moʼe̱po Cristoen huaʼatakon dakhueaʼ boʼhuaaʼ. Huanigpe̱e̱ʼeri ehueʼ moʼe̱po dakhueaʼ huaaʼeri moʼe̱ne. hI Dakhueaʼ ijkikameʼpo Diosensiʼpo ehueʼdik i̱jje̱a̱pet, Huairi. Yanʼtionaʼpakikaʼ. Diosa boʼtihuapokapone. Diosensiʼpo moʼyahueaʼapone. Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj dakhueaʼ huaahueʼ yanikaʼ. ta Diostaj dakhueaʼda boʼkikaʼpo paiʼda ya̱ʼnepo yanʼhuik. Diostaj nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼpo yanʼerikbatik. Yanʼdurugpakbatikpo yanʼhuik. Namaʼda ijkikamey yanʼnopo̱e̱po yanʼhuik. Huadaritaj durugpakikahueʼ yanikaʼ. ;oDiostaj nogi̱ti nogi̱ti yanʼpakikaʼpo yanʼtionaʼpakikaʼ. Diostaj eʼtionaʼpakikaʼte Dios oroʼere meyo̱hueʼ o̱ʼe̱po boʼtihuapokikaʼapone. Namaʼda eʼkikaʼnayo Diostaj yanʼnopoʼkoreaʼ. Dioseretaj katetapiʼ eʼeretpakikaʼnayo yanʼnopoʼkoreaʼpo Diostayoʼda onteʼti yanʼpakikaʼ. 2]“Ontaj meʼnigpe̱i̱keʼpo beʼtihuapok, Dios,” yanʼtionaʼpakikaʼpo totoʼtaj nigpe̱e̱hueʼ yanikaʼ. Totoʼtaj nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼnok bokhuaʼapone. yDiostaj menʼnigpe̱i̱keʼpo Diosa moʼtinepahuiʼpo boʼtihuapokikaʼne. “Huataʼtada huapakeritaj Diosa pakhueʼ e̱ʼe̱a̱da paiʼda i̱jje̱y huanopo̱e̱ʼeritaj oʼmatinepahuiʼpo oʼmanopoʼkoreaʼika.” Apagbaʼte kenpaʼ oaʼikaʼ. “Diosen Noki̱re̱g oroʼtaj moʼnopoʼto̱e̱po huakkaʼnada boʼpakikaʼne.” Menpaʼ Apagbaʼ kenpaʼ namaʼda yaaʼ. 8iHua̱to̱e̱ eʼto̱e̱a̱da nogtaj nogtaj oʼpakikaʼnig konig moʼi̱kaʼne. Huakkaʼda boʼpakikaʼ. Kenpaʼda katetapiʼ eʼeretpakikaʼnayo Diosen takaʼonig moʼe̱ne. uc“Beyok,” Diostaj enaʼtada Dios ontaj yokhueʼ moʼe̱nok Diostaj namaʼda iʼpakpo inaʼnigʼa o̱ʼnada iʼpakpo namaʼda Diostaj iʼtionaʼpaknigʼa konig Diosa oʼpaknig tionaʼpakhueʼ moʼe̱nok Diosa yokhueʼ moʼi̱kaʼne. H Katetapiʼ huakkaʼda boʼeretpakpo to̱e̱hueʼ moʼe̱po noga̱ oʼto̱e̱nok akto̱e̱ya̱ʼpo kentaj boʼarakikaʼ. “Beyok, Dios,” onahueʼ moʼi̱kaʼpo to̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼne. , SNogte opuda̱ huayahuaya diga̱ʼda moʼbahuadiayikaʼne kenpaʼti moʼmagkikaʼne. Huakkaʼda boʼeretpakikaʼne. Nogpaʼ nogpaʼ dakhueʼdikyo boʼeretpakikaʼ. {oOroʼnayo oʼmanoeyaʼpo kenpaʼti nogomeytakon oʼmanoeynoeyikaʼnok nogomeykon huadakda ya̱gʼkikaʼapet.8iDiosa oroʼtanayo ʼuruaʼda eʼkaʼ moʼnopo̱e̱a̱ʼnok onteʼti dakhueaʼ kikahueʼ moʼne. Diostaj ʼuruaʼnada mogkikaʼ. Nogomeytaj monʼnoeynoeyikaʼ. Huadiayhueʼ moʼnikaʼ. Dakaʼda monʼnopo̱e̱po nog aratbuttaj dakaʼ monʼbatiaʼpakikaʼ. Nogomeytaj huadakda monʼmape̱i̱kaʼ. Nog aratbuttaj monʼmatinepahuiʼpo monʼtihuapokikaʼ. Nogtaj nogtaj huadakda mogkikaʼ. Dakaʼ monʼnopo̱e̱po monʼbatihuapokikaʼ. I Dig eʼhuahuayikaʼnayo kenpaʼti huataʼda eʼeretpakikaʼnayo diga̱ʼda eʼmaboyikaʼnayo nogtaj nogtaj dakhueaʼ onʼmanaʼpakikaʼapo kenpaʼti nogda nogda dakhueaʼda onʼmagkikaʼapo. Dig eʼmatioknoponkaʼ kenpaʼti huataʼda eʼeretpak Diosa kenda nopo̱e̱a̱hueʼ moʼe̱ne. Ken konig ekaʼnayo namaʼda boʼkikaʼapone. Dakhueʼnopoʼda moʼe̱nok kenda kaʼdik moʼe̱ne. Totoʼ huairia moʼnopo̱e̱a̱ʼnok kenda boʼkikaʼapet. 0 YOn dig eʼmatioknoponkaʼnayo kenpaʼti huakkaʼda huataʼ eʼeretpaknayo “Huakkaʼ ijnopo̱e̱po huadakyoʼ ijkikay.” Ahueʼ ya̱e̱ʼ. Dapiʼ aʼdik i̱ʼe̱t. / W Opudomeyere huakkaʼmon ʼuruda eʼkikaʼ dakaʼ moʼnopo̱e̱. ʼUruaʼda ijkikay nopo̱e̱hueʼada huaknopo̱e̱ʼeri kanʼtiahuayeʼpo huadakda ka̱gkikeʼ. C  Menpaʼ mangote kumehuiʼ dapakdik ya̱ʼe̱. Ehueʼ dapakhueʼdik o̱ʼe̱. Apoarete menpaʼ jo dapakdik ya̱ʼe̱. Ehueʼ dapakhueʼdik o̱ʼe̱. Kenpaʼti hue̱ʼe̱ypaiʼ jenhui̱poʼ ʼuruda hue̱ʼe̱yere o̱ro̱khueʼdik o̱ʼe̱. Huadakdikyoʼda modaʼikaʼ. Diosa ʼuruda eʼkikaʼ moʼnopo̱e̱a̱ʼne. d A ʼUruda hue̱ʼe̱y paiʼere nogtida jenhui̱poʼ onya̱yo̱ʼ o̱ro̱khueʼdik o̱ʼe̱. K  Nogtiaʼda huakittaʼ oʼto̱e̱po Diostaj “Huadakda i̱ʼe̱ne,” oaʼpo kenpaʼti huabokerektaj dakhueaʼda oʼhuaaʼne. Ken konig oʼikaʼne dakhueʼda o̱ʼe̱, doʼhued egomey pogomey. {o Oroʼen Apag Diostaj “Huadakda i̱ʼe̱ne,” onaʼikaʼne oroʼen huakittaʼa. Dios konig o̱ʼenigda huabokerektaj oʼkaʼuyate. Huabokerektaj dakhueaʼda eʼhuaaʼnayo oroʼen huakittaʼa, “Dios dakhueʼda o̱ʼe̱,” oʼhuaikaʼne. _7Aratbutnayo huakittaʼ toyahuehueʼdik o̱ʼne. Dakaʼ to̱e̱hueʼdik o̱ʼnikaʼ. Konig bihui eʼbueyʼuru huakittaʼ oʼto̱e̱po mabueyaʼdikonig o̱ʼe̱po. Oroʼen huakittaʼ dakhueaʼda kikaʼdik o̱ʼe̱. 'Ayaʼda dubayo hua̱e̱ʼeri toyahueʼdik o̱ʼne. Ayaʼda bakoy, barakte hua̱e̱ʼeri, hua̱hue̱yo̱ hua̱e̱ʼeri toyahueʼdik o̱ʼe̱. .UOroʼen huakittaʼ konig taʼak eʼbakpakonig dakhueaʼda kaʼdik o̱ʼe̱. Oroʼ huataʼda dakhueaʼ o̱gkaʼdik o̱ʼe̱ne. Totoʼa onʼpaknok aratbut dakhueaʼda o̱daʼpakikaʼ. Oʼnoepo oroʼen huakittaʼ konig taʼak eʼbakpakonig o̱ʼe̱po dakhueaʼda kikaʼdik o̱ʼeonhuahuikaʼne. H Kenpaʼti oroʼen hua̱so̱ʼ huaboroʼda e̱e̱ʼpiʼ huakittaʼ suhuigda o̱ʼe̱po huiyokda ikaʼdik o̱ʼe̱. Huakittaʼa aʼdik o̱ʼe̱. Kenpaʼti oroʼen huakittaʼ konig paiʼpasiʼponig e̱e̱ʼpiʼ huaboroaʼda bakpakdik o̱ʼe̱. Konigti oroʼ namaʼda eaʼnayo huakkaʼda dakhueaʼ kaʼdik o̱ʼi̱kaʼne. fEKenpaʼti huaboroʼ barcotoneʼ o̱ʼnepo kuperinatoneʼ eʼoroaʼ bapokaʼ oʼtohuaʼikaʼ. Huataʼpobetaʼeri huanokhuayaga̱ʼsiʼpo oʼbapadpo oʼtionbahueʼepo ke̱yo̱da ehuataʼ oʼpakpo o̱jpaendik o̱ʼi̱kaʼ. hICaballo oroʼtaj meʼnigpe̱e̱ʼpo tioroeʼdik caballo huakittaʼyo siropasiʼpo oʼkudikaʼne. Meyo̱piʼ ehuataʼ oʼpaknok boʼtohuaʼikaʼ. Huakittayaʼ siropasiʼpo caballo hua̱so̱ʼetaʼ tioroikaʼdik o̱ʼe̱ne. EOroʼomey huakkaʼda namaʼda oʼkikaʼne. Beʼapiʼ oʼbatiaʼpakpo namaʼda ahueʼ e̱ʼi̱kaʼnayo huadaknada o̱ʼe̱po ayaʼda katepiʼ oʼkaʼpo huadakda kikaʼdik o̱ʼi̱kaʼapo. K Huakkaʼda Diostaj huamanmadikaʼeri yahuehueʼ yanikaʼ, doʼhued egomey. Diosa ayaʼ huamanmadikaʼeritaj dakaʼda oʼmape̱i̱kaʼ. Namaʼda eʼmanmadikaʼnayo diga̱ʼ castiga mogkaʼapone. nUKonig aratbut eʼbueydeʼ hua̱so̱ʼyo̱ huanoki̱re̱g to̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼ. Konigti beʼapiʼ Diostaj eknopo̱e̱a̱da Diostaj dakaʼ nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnepo Diostaj oknopoenigʼa konig eʼbueyonig oknopo̱i̱kaʼ.'~GKonigti Rahab huakupete huabakdejeri e̱ʼe̱a̱da bottaʼ Diosen aratbuttaj oʼbatihuapoknok, “Huadakda i̱ʼe̱ne.” Diosa onaʼuyate. Judío aratbut huataʼmonaʼeritaj Rahab keʼnen jakyo sorotatataj aʼbatihuapokyaʼpo oʼbakuda̱ʼuy kenpaʼti nogdagpen oʼmataʼmonaʼuyate. ,}QDiostaj moknopo̱e̱nok kenpaʼti moʼnigpe̱i̱kaʼnok “Huadakda moʼe̱ne.” Diosa onaʼdik moʼe̱a̱pone. Eknopo̱e̱yoʼda dakhuapa ehueʼ o̱ʼe̱. J| Apagbaʼ oaʼuyatenigda Abraham oʼnigkaʼuyate. Doʼtaj meknopo̱i̱kaʼnok “Huadakda i̱ʼe̱ne, Abraham.” Diosa onaʼuyate. Kenpaʼti Dios Abrahamtaj huadiʼnada o̱ʼta̱i̱kaʼuyate. 2{]Ken Abraham Diostaj oknopo̱e̱po Diostaj konig dakhuapa oʼnigpe̱e̱ʼuyate nopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. Diostaj eknopo̱i̱kaʼ eʼnigpe̱i̱kaʼere Diosa oʼpakikaʼ. Bz}Menpaʼ bokkahueʼde. Aʼnennada Diosa oroʼen adhueaʼpaneʼ Abrahamkudaktaj “O̱ʼnensiʼpo menigarak,” onaʼuyatenig. Kenokaʼ Diosa Abrahamtaj enaʼte Abraham Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo huasiʼpo Isaactaj aʼnigarakyaʼpo oteʼyo oʼtohuaʼuyate. “Huadakda i̱ʼe̱ne.” Diosa Abrahamtaj onaʼuyate. y1Diostaj ijnopo̱e̱poyoʼda dakhuapa o̱ʼe̱ moʼnopo̱e̱po huadak kikahueʼ e̱e̱ʼnayo kenda Diostaj eknopo̱e̱ʼ dakhuapa ehueʼ o̱ʼe̱. gxGNogtida Dios o̱ʼi̱kaʼ moʼnopo̱i̱kaʼne. Kenda huadak e̱e̱ʼpiʼ huadak kikahueʼ e̱e̱ʼnayo onteʼti Diosere noehueʼ moʼi̱kaʼapone. Totoʼ kenpaʼti Diosen huadik eknopo̱a̱da diga̱ʼ oʼnokmeʼpukikaʼ. 4waSueʼdada Diostaj yoknopo̱e̱y kenpaʼda o̱daʼikaʼ. Noga̱ kenpaʼda huadak o̱gkikaʼ. Huadak kikahueʼ e̱e̱ʼnayo Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱ do oknopo̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱ne. Nogomeytaj doa eʼtihuapokikaʼnayo Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱ nopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. 5vcO̱ʼna Cristotaj yoknopo̱e̱ eaʼnayo nogomeytaj dakaʼda tihuapokikaʼdik i̱ʼe̱ne. Tihuapokhueʼ e̱e̱ʼnayo namaʼda Cristotaj iknopo̱e̱ne, doʼhued huamaʼbuy. xui“ʼUruaʼda yahuatiʼ, yudtaj yato̱e̱ʼ, Diosa mebayokeʼ. Aypo yabapeʼ, Diosa mebayokeʼ.” Opud Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeria eaʼada yudtaj yokhueʼ e̱e̱ʼnayo aypo yokhueʼ e̱e̱ʼnayo kenda namaʼda eaʼ dakhueʼda o̱ʼe̱. tHuaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy huidpopiʼ paiʼda e̱e̱ʼnayo yudtaj to̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo aypopiʼ to̱e̱hueʼ e̱e̱ʼtada sDiostaj Jesúseretaj yoknopo̱e̱y. Opuda̱ eaʼada paiʼda aratbuttaj tihuapokhueʼ e̱ʼi̱kaʼnayo “Diostaj yoknopo̱e̱y,” namaʼda boaʼnigʼa Diostaj namaʼda moknopo̱e̱nigʼa Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ nopoʼyareahueʼ moʼe̱a̱pone. zrm Oroʼa paiʼda hua̱e̱ʼeritaj kanʼmatinepahuikeʼ Diosa kenda oʼpak. Oroʼ nogomeytaj matinepahuihueʼ e̱e̱ʼnayo Diosa oroʼtaj tinepahuihueʼ moʼe̱a̱pone. Oroʼ paiʼda hua̱e̱ʼeritaj eʼmatinepahuiʼnayo Diosa boʼtiahuaypo oroʼtaj moʼtinepahuiʼpo dakhueaʼ boʼkikaʼne onahueʼ moʼe̱a̱pone. Diostaj eknopo̱e̱ʼnayo ʼurudayoʼ ya̱gʼkikatiʼ. xqi Jesúsen huadak huaʼa oʼpakpo oʼnigpe̱i̱kaʼne. Oroʼ eʼnigpe̱i̱kaʼnayo Diosa diʼ moʼe̱po, “Huadakda boʼkikaʼuy.” Monaʼapone. Konige̱po nogomeytaj diʼ monʼmaepo ʼuruaʼda moʼdaʼikaʼ kenpaʼti huadakda mogkikaʼ. :pm “Nogen hua̱to̱e̱ʼtaj bakdejhueʼ yanikaʼ.” Diosa oʼmanaʼuyate. “Nogtaj yadiaypo arakhueʼ yanikaʼ.” Kenpaʼti nogdakon Diosa oʼmanaʼuyate. Nogen hua̱to̱e̱ʼtaj bakdejhueʼ e̱ʼi̱kaʼada nogtaj eʼaraknayo ayaʼ Moisésenbaʼtaj nigpe̱e̱hueʼda i̱ʼe̱ne. Dakhueaʼda iʼkaʼne. "o= Diosa huakkaʼda huadik oroʼtaj monaʼuyate. Moisésenbaʼtaj ayaʼda nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne. Oroʼ nog ayaʼda eʼnigpe̱e̱a̱da nogdiktida nigpe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo Diostaj dakhueʼda o̱ʼe̱. Konigti Diostaj nigpe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼ o̱ʼe̱. Dakhueaʼda o̱ʼe̱. 4na Huakkaʼ huamato̱e̱ʼeritaj diʼda eʼmaikaʼada paiʼda aratbuttaj dakhueaʼda eʼkikaʼnayo Diosen eʼmanaʼtaj nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼpo dakhueaʼda boʼkikaʼ. OmKonig o̱ʼna huataʼda huakkaʼ iʼpakikaʼnig nog aratbuttakon konigti huakkaʼ diʼ yanʼmaikaʼ. Kenda Dios Huairia Apagbaʼte oʼmanaʼikaʼ. Kenda eʼkikaʼnayo huadaknada boʼkikaʼne. lHuairi huakkaʼ huamato̱e̱ʼeria Jesucristoen huadiktaj dakhueaʼda onʼhuaaʼikaʼ. Keʼnen ʼuru huadik opud moʼdikto̱i̱kaʼne. }ksPaiʼda aratbuttaj dakhueaʼda moʼmanikaʼnok onʼbiraʼikaʼ. Huairitaj huadakda boʼkikaʼnigʼa huakkaʼda huamato̱e̱ʼeria opudtaj dakhueaʼda moʼnikaʼne kenpaʼti opudtaj dakhueaʼ aʼhuaayaʼpo gobierno huairite boʼtohuaʼikaʼne. CjYanʼpe̱e̱ʼ, huadiʼda egomey pogomey. Diosa huakkaʼ paiʼda hua̱e̱ʼeritaj oʼbaeʼikaʼ. Kenomeya̱ Jesucristotaj dakaʼda oʼnoknopo̱i̱kaʼpo Diosere Jesucristo huairiere durugda onʼnoeonhuahuikaʼapo. Ayaʼada Diostaj huadiʼda o̱ʼnepo Diosere o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Diosa kenpaʼ oaʼuyate. piYdakhueaʼda kaʼdik moʼe̱ne. Opudpiʼ ayaʼda konigti huadak moʼe̱ne. Huairinayo huadak o̱ʼne. Paiʼda hua̱e̱ʼeri dakhueʼda o̱ʼne. Namaʼda moʼnopo̱e̱nigʼa dakhueaʼda moʼnopo̱e̱ne. Ken konig dakhueʼ o̱ʼe̱. .hUʼUruaʼda yudtaj eʼhuaottaj boʼtihuapokpo, “In ʼuru huahuadte yahuad.” Eaʼada paiʼda hua̱e̱ʼeritaj “A̱yo̱piʼ yaboʼ. Sorokte yahuad,” enaʼnayo FgOpud eʼkupopakyaʼ Diostaj eʼbatadiʼkeaʼyo huairi eʼkudnayo oro huabapiokot oʼmato̱e̱po ʼuruaʼda yudtaj oʼotpo kenpaʼti paiʼda hua̱e̱ʼeri eʼkudnayo yudtatoneʼda oʼotpo. f Doʼhued huaknopo̱e̱ʼeri egomey pogomey, Jesucristo Huairitaj dakaʼ moʼnoknopo̱i̱kaʼpo beʼedpiʼ huakkaʼda oʼtamaenok huadakda o̱ʼe̱ nopo̱e̱hueʼdik moʼnikaʼ. Noga̱ paiʼda e̱e̱ʼte kennayo dakhueʼda o̱ʼe̱ nopo̱e̱hueʼdik moʼnikaʼ. ,e SDiostaj eʼbatadiʼkeaʼtaʼ eʼpaknayo Diosen eʼkikaʼtaʼ eʼpaknayo kenpaʼti Apag Diostaj eʼdurugpakaʼtaʼ eʼpaknayo paiʼda ayhuayotaj ayhuaeretaj diʼ yanʼmaepo yanʼtihuapokikaʼ. Konig nog aratbut dakhueaʼda onʼkikaʼnig konig kikahueʼ yanikaʼ. Kenda Diosa oʼpakikaʼ.;d qBeʼapiʼ Diosen ijkikay eʼnopo̱e̱a̱da dakhueʼ oʼadhuahuikaʼpo batikhueʼdik e̱ʼe̱a̱da Diosen ijkikay namaʼda oʼnopo̱e̱nigʼa Diosen kahueʼdik o̱ʼi̱kaʼ. gc IDiosen huadak huaʼa ʼurunanada o̱ʼe̱nok eʼnigpe̱i̱kataʼ oʼpakpo Diosen huadak huaʼa okkahuehueʼ moʼnepo monʼnigpe̱i̱kaʼpo mogkikaʼ. Diosen huadak huaʼa oʼnigpe̱i̱kaʼpo durugnanada o̱ʼi̱kaʼapone. b Beʼapiʼ huabokerek Apagbaʼtaj oʼpe̱e̱po kate kikaʼdik i̱jje̱y huaboaʼda oʼnopo̱e̱nigʼa kikahueʼ e̱e̱ʼnayo ken konig huabokerekpiʼ sigda oʼkoktiahuayatupo konig huakok o̱ʼe̱nig huaboaʼda oʼnopo̱e̱nigʼa i̱da okkahueʼikaʼ. a ` Diosenbaʼtaj dakaʼda monʼnigpe̱i̱kaʼpo mogkikaʼ. Eʼpe̱e̱a̱da kikahueʼ e̱e̱ʼnayo namaʼda onʼpe̱e̱. 6_ gKenpaʼti ayaʼda dakhueaʼ eʼnopo̱e̱ʼ ayaʼ dakhueaʼ eʼkikaʼ kenpaʼda monʼbatik. Apagbaʼ oʼpe̱e̱demeʼne kenpaʼti huaboaʼda oʼpe̱e̱po huanopoyaʼda dakaʼda monʼnigpe̱i̱kaʼ. Apagbaʼ ʼuruaʼda o̱gkaʼdik moʼe̱ne. Oroʼtaj Diosere onteʼti noeanhuahuikaʼdik moʼe̱a̱pone. ^ }Kenaʼpo oroʼ oʼdiaypo kenda Diosa oʼpaknig kikahueʼdik o̱ʼe̱ne. Oʼdiaypo Diostaj durugpakahueʼdik o̱ʼe̱ne. q] ]Konige̱po doʼhued huadiʼda egomey pogomey Diosbataʼ eʼpe̱e̱taʼ yaderetpakikaʼ. Dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Dakaʼ nopo̱e̱hueʼada i̱da eʼmanmadikaʼtaʼ pakhueʼ yaneʼ. Dakaʼda eʼpe̱e̱piʼ diayhueʼ yanikaʼ. n\ WDios oʼpakpo keʼnen buttida huaʼaa moʼnopoʼnoikaʼne. Konig Diosen huakkurueri huasiʼpo konig ʼurusiʼpo Diosa eʼbaeʼpo moʼnopoʼnoeanhuahuikaʼne. Namaʼda Diostaj kikahueʼ moʼnepo ʼurunopoada ʼuruaʼda mogkikaʼ. m[ UKatepiʼ Diosa moʼnigkikaʼne kenpaʼti boʼtihuapokikaʼne kenpaʼda huadakda o̱ʼi̱kaʼ. Diosyaʼ kurudya̱ʼ kenpaʼda huadakyoʼda boʼyokikaʼne. Niokpo puugere ayaʼda siokpoere Diosa oʼkuyate. Niokpo sikyo taʼtehueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Siokpo puugere huameʼnoe taʼtehueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Diosnayo huakjey huakaʼeri huadak o̱ʼi̱kaʼ. Diosnayo nogok nogok konigti huadak o̱ʼi̱kaʼ kenpaʼti nogok nogok konigti huadak oʼkikaʼ. Nogpaʼ nogpaʼ manahueʼdik o̱ʼi̱kaʼ. YZ -Huataʼda namaʼda nopo̱e̱a̱hueʼ moʼnikaʼ, huadiʼda egomey pogomey. *Y Onogok diga̱ʼda oʼeretpakpo huaboaʼda dakhueaʼnada oʼkikaʼne. Ken dakhueaʼda eʼkikaʼnayo kenpaʼda oʼbueyapone. Diosere ehueʼdikda o̱ʼi̱kaʼapone. TX #Huakkuru oroʼen eʼpakikaʼa dakhueaʼ eʼkaʼ huanopoyaʼda oʼeretpakpo W { Kenokapiʼ dakhueaʼ kakeʼpo Diosa medikdikne nopo̱e̱hueʼdik yanikaʼ. Dios kenpaʼda huadaknopoʼda o̱ʼi̱kaʼ. Dakhueaʼ kakeʼpo Diosa madikdikhueʼdik o̱ʼe̱ kenpaʼti dakhueaʼ ka̱gkeʼpo Diosa oroʼtaj dikdikhueʼdik moʼi̱kaʼne. ;V q Opuda̱ dakhueaʼda ka̱gkeʼpo eʼdikdiktada dakhueaʼ kahueʼ e̱ʼi̱kaʼnayo durugda moʼi̱kaʼapone. Nogok nogok dakhueaʼ ka̱gkikeʼpo eʼdikdikte kahueʼ e̱ʼi̱kaʼnayo: —‍“Huadakda boʼkikaʼpo dakhueaʼ ka̱gkikeʼpo eʼdikdikte dakhueaʼ kikahueʼ moʼi̱kaʼnok huairi moʼe̱po doʼhued jakyo doere yanʼnoeonhuahuikaʼ.” Doʼhua oʼnonaʼapone. —‍Kenda Diosa huadiʼ hua̱e̱ʼeritaj oʼmanaʼuyate. FU  Kenokaʼ niokpo oʼbehuikdepo diga̱ʼda oʼtaʼtepo huakhuen i̱da okhuenayaʼikaʼ huehueaʼda oʼkotikaʼ. Onaʼti ʼuruda ehueʼ o̱ʼe̱a̱po. Huabokerek huakkaʼ onʼmato̱i̱kaʼ konig huakhuen o̱ʼnepo, eʼbaaʼikaʼpiʼ i̱da onʼbuey. Kenokaʼ dakhueaʼ ka̱gkeʼpo eʼdikdikte dakhueaʼ kahueʼ yanikaʼ. 1T ] Konig huakhuen i̱da oʼaypo okhuenkahuaʼikaʼ konigti huakkaʼda huamato̱e̱ʼeri aʼti onʼmabueyikaponok konige̱po Diostaj kanoknopo̱e̱ʼpo kanʼdurugpakikeʼ. S } On paiʼda hua̱e̱ʼeri e̱e̱ʼpiʼ, egʼ, Cristotaj iknopo̱e̱po yanʼdurugpakikaʼpo Diosensiʼpo i̱ʼe̱ne. QR Beʼapiʼ nogpaʼ nogpaʼ oʼnopo̱e̱ konig oy Diostaj oknopo̱e̱po emeʼte oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po kentaj Diosa tihuapokhueʼ o̱ʼi̱kaʼapo. Dakaʼ huakikaʼ nopo̱e̱a̱hueʼ o̱ʼe̱a̱po. Q QP “Dakaʼ eʼkaʼ menopo̱e̱a̱ʼ, Dios.” Yanʼtionaʼpak. Diosa moʼnopo̱e̱a̱ʼapone. Dakaʼ yanʼnopo̱i̱kaʼ. Diostaj dakaʼ oknopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo tihuapokhueʼdik moʼi̱kaʼapone. O Opudomeytaj nogda nogda dakhueaʼ ka̱gkeʼpo eʼdikdikpiʼ katepiʼ eʼkaʼ nopo̱e̱hueʼda e̱e̱ʼnayo Diostaj yanʼtionaʼpakikatiʼ. Doʼtaj konigyoʼda dakaʼ eʼkikaʼ menopo̱e̱a̱ʼ, yanʼtionaʼpakikatiʼ. Diosa boʼtihuapokpo dakaʼ eʼkikaʼ moʼnopo̱e̱a̱ʼapone. Diosa sueʼnopo ehueʼ o̱ʼe̱po eʼtihuapoktaʼ oʼpakpo dakaʼ eʼkikaʼ moʼnopo̱e̱a̱ʼikaʼapone. fN GNogi̱ti nogi̱ti eknopo̱i̱kaʼnayo dakhueaʼ eʼkaʼ kikahueʼdik o̱ʼe̱ne kenpaʼti kenda Diosa oʼpakikaʼnig nogi̱ti nogi̱ti kikaʼdik o̱ʼeonhuahuikaʼapone. Dakhuapa Dios Huairitaj moknopoeonhuahuikaʼapone. 0M [Oroʼ oknopo̱e̱batikdikpiʼ kaʼneʼpo eʼdikdikpiʼ nogi̱ti nogi̱ti Diostaj dakaʼ moʼnoknopo̱i̱kaʼ Diostaj moʼnoknopoeonhuahuikaʼpo batikhueʼ moʼnikaʼ. oL YKenokaʼ paiʼda eʼnopoʼe̱piʼ dakhueʼ e̱e̱ʼpiʼ paiʼda e̱e̱ʼpiʼ monʼdurugpakikaʼ. K )Do Santiago i̱jje̱y. Diosen Huairi Jesucristoenere huanabaʼ i̱jje̱y. Opud Israel huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼnigmadoyaʼne. Nog aratbutenbayo nogbayo nogbayo moʼi̱kaʼne. Saludos onʼdiktaʼmonaʼne. Diosa dakaʼ moʼnopo̱e̱a̱ʼnok huadakda kikaʼdik o̱ʼe̱ne. NJ Opudomey huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosa dakaʼ moʼnigkikeʼ.rI] Ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeri huairitaj oroʼen huadik yanʼmadiktaʼmonaʼ. Ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuyeretaj huaidpoeretaj huadik yanʼmadiktaʼmonaʼ. Italiayo hua̱e̱ʼeriomey huamaʼbuyakon huadik onʼmadiktaʼmonaʼ. H' Timoteo oroʼomeyen huamaʼbuytaj huabakuda̱ʼ jakyaʼ oʼnoro̱ka̱ʼdemeʼte, yanʼnopo̱e̱ʼ. I̱da eʼtiaknayo opudyo̱ ijtohuaʼapoy. rG] Sueʼda ijnigmadoyaʼdepo opudomeytaj moʼmaboroayne. Dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ, egomey, pogomey. 1F[ Ontaj kanʼnigpe̱i̱keʼpo ʼurunopoaʼ Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj yamagkikatiʼ. Konig o̱ʼna yapakpo yamagkikatiʼ. Jesucristo o̱ʼnen Huasiʼpotaj oʼnoknopo̱e̱po ʼuruaʼnanada kikaʼdik o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Cristo ʼuruaʼnanada o̱ʼi̱kaʼ.” Diostaj ijmanigtionaʼpaki. VE% Opudomeytaj ijmanigtionaʼpakpo, “Diosa huamanoeya̱ʼeria moʼmato̱e̱ne. Huabueyaʼda e̱e̱ʼtada Huairi Jesucristotaj iʼnoyhuada̱ʼuyate, Dios. Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri konig Jesúsen oveja o̱ʼe̱ne. Jesús oroʼomeyen huamato̱e̱ʼeri o̱ʼe̱. Oroʼomeytaj aʼmanopoʼyareayaʼpo kenpaʼti aʼmanoeanhuahuikayaʼpo moʼnigbueyʼuyate. Jesúsa moʼnigbueyʼuyatenok oroʼomeytaj moʼnopoʼyareaʼapone dakaʼ oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. qD[ Opudomeytaj eʼnigkumejtaʼ eʼpakada menpaʼ kumejhueʼdik i̱jje̱dey. I̱da kumejdikada i̱jje̱a̱pet mentionaʼpaktiʼ. Huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosa dakaʼ kamagkikeʼpo oʼmanigtionaʼpakpo huadik onʼmanigdiktaʼmonaʼuyate. C Doʼtaj menʼnigtionaʼpakikaʼ. Huadakada ijkikayaʼ, ijnopo̱e̱y. Ayaʼda katepiʼ ʼuruaʼda eʼkikataʼ ijpaki. !B; Opudomeyere suhueʼada Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱po Diosen ʼuruaʼda o̱gkikaʼpo huaknopo̱e̱ʼeritaj huamato̱e̱ʼeri huairi o̱ʼne. Kenomeytaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Opudomeyen huabatihuapokeri o̱ʼnepo dakaʼ moknopo̱i̱keʼpo tihuapokikaʼdik moʼe̱ne. Cristo onteʼti eʼtiakte “Huaknopo̱e̱ʼeritaj huadakda ijbatihuapokikamey.” Aʼdik o̱ʼneapo. Opudomeytaj eʼbatihuapokte huadakda eʼnigpe̱e̱ʼnayo durugda o̱ʼneapo. Dakaʼ nigpe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo suhueʼ o̱ʼneapo kenpaʼti paiʼda o̱ʼneapo. hAI Okkahuehueʼ ya̱ʼnepo huadakda yanʼmantihuapokikaʼ kenpaʼti okkahuehueʼ ya̱ʼnepo katepiʼ moʼtamaenig yanʼmabayokikaʼ. Paiʼda hua̱e̱ʼeritaj yanʼmabayokikaʼ. Kenda eʼkikaʼnayo Dios durugda o̱ʼe̱a̱po. @# Jesucristotaj oknopo̱e̱po, oʼnigpe̱e̱po, “Dakiti Dios, ʼuruaʼnanada moʼnigkaʼuyate, huadakda mogkikaʼne. ʼUruda i̱ʼi̱kaʼne Apag Dios,” monʼtionaʼpakikaʼ. “Dios ʼuruda o̱ʼi̱kaʼ. Huadakda megkikaʼne.” Nogomeytaj monʼmanbatiaʼpakikaʼ. u?c Indariyo aratbut noeonhuahuikahueʼ o̱ʼneapo. Diosen aratbutnayo kurudyo̱ onʼnoeonhuahuikaʼapo. Kurudyo̱ Diosen aratbutere eʼnoeonhuahuikaʼtaʼ oʼpakne. Oroʼomeytaj eʼtieriknayo dakhueaʼ eʼhuaaʼnayopiʼ kenpaʼda kadeʼ. ]>3 Konig judío aratbut namaʼda o̱gkikaʼpo Diosen kahueʼ o̱ʼnikaʼ. Konig o̱gkikaʼnigʼa konigti kahueʼ moʼne. Jesucristotayoʼda moʼnoknopo̱i̱kaʼ. Jesústaj oknopo̱i̱kaʼnok oroʼomeytaj boʼtierikapet, boʼhuadiaypo dakhueaʼ boʼhuaaʼapetpiʼ. Konig Jesústaj dakhueaʼ onʼhuaaʼuyate konigti oroʼomeytaj dakhueaʼ boʼhuaaʼapetpiʼ. Moisésen huaʼa huakikaʼerite moʼnokhuaʼ. Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱y huaaʼeriere moʼnikaʼ. =' Jesústaj kenpaʼti huakkaʼ jakyaʼ adyonda onʼtohuaʼdepo oʼdarakuyate. Jesúsen mimianayo konig dakhueaʼ eʼkaʼ kabakkahueʼpo Diostaj ʼurunopoaʼ kamagkeʼpo Jesúsa paiʼda moʼnignopoʼe̱po oʼmanigbueyʼuyate. Huakkaʼ jakyaʼ adyenda oʼmanigbueyʼuyate. 8<i Judío sacerdote huairi Moisésen huaʼataj onʼpe̱e̱po o̱gkikaʼ. Jesucristotaj oknopo̱e̱hued o̱ʼnepo ʼuhuataj onʼbatiarakikaʼ. Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ kabakkahueʼpo ʼuhuataj onʼbatiarakikaʼpo Diosen ʼuru huid jakyo adkorepen mimi onʼtohuaʼikaʼ. Diosen manpotoneʼtaj onʼtionhui̱khui̱kaʼikaʼ. Onʼtionhui̱khui̱kaʼdepo huakkaʼ jakyaʼ adteda ʼuhua hua̱so̱ʼ onʼtohuaʼpo adyo̱da onʼmahui̱gikaʼ. 9;k Jesucristoa cruzte moʼnigbueyʼuyate. Oroʼomeytaj huamanopoʼyareaʼ cruzte moʼnigbueyʼuyate. Cruzte moʼnigbueyʼuyate oknopo̱i̱kaʼnok Diosa moʼnopoʼyareadhuahuikaʼne. Judío sacerdote huasiʼdakak huakudikaʼerianayo ʼuhua onʼbatiarakikaʼpo onʼmahui̱gikaʼ. Ayaʼ kenpayoʼda oʼnoknopo̱e̱po Jesús cruzte moʼnigbueyʼuyate oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnenok Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ manopoʼyareahueʼ oʼmaeapo. :w Jesucristo ʼuruaʼnanada o̱ʼi̱kaʼnok Jesústaj ʼuruaʼda eʼmanmadikaʼ moʼpe̱e̱ʼuyne konigti dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼ. Nogda nogda huamanmadikaʼeri opudomeyere enʼtiaknayo nogpaʼda enʼmanmadikaʼnayo kenomeytaj nigpe̱e̱hueʼ yanikaʼ. Nogda aypo bapeʼdik moʼe̱ne. Nogdanayo bapehueʼdik moʼe̱ne. Nogda huaen bapeʼdik moʼe̱ne. Nogda huaennayo bapehueʼdik moʼe̱ne. Suhueʼada huamanmadikaʼeri namaʼda monaʼapetpiʼ. Kenomeytaj eʼnigpe̱e̱ʼnayo Diostaj ʼurunopoʼda nige̱hueʼdik moʼe̱a̱pone. Diostanayo Jesucristoeretanayo oknopo̱e̱nok Diosa moʼtinepahuiʼpo ʼurunopoaʼ mogkikaʼapone. 9 Aʼnennada Jesucristo Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱po ʼuruaʼnanada o̱ʼi̱kameʼuyate. Oytion Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱po ʼuruaʼnanada o̱ʼi̱kaʼ. Nogok nogok Jesucristo Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱po konigti ʼuruaʼnanada o̱ʼeonhuahuikaʼapo. 8} Opudomeyen huakkuru huairikudak Jesucristotaj ʼuruaʼnanada oʼnoknopo̱i̱kaʼuy. Opudomeytaj Diosen huaʼa monʼmadikikaʼuyne. Diosen ʼuruaʼda onʼkikaʼuy. Konig kenomey o̱gkikaʼuy dakaʼ yanʼnopo̱i̱kaʼpo konigti ya̱gʼkikatiʼ. I7  Beʼapiʼ huabokereka doʼtaj dakhueapiʼ o̱gkaʼdikpiʼ menet. Do meʼpukhueʼ i̱ji̱kay. Dios Huairia mentihuapokikaʼnok ijnopo̱e̱y. Kenda dakaʼ oʼnopo̱e̱po aʼdik o̱ʼi̱kaʼne. 69 Huakupetaʼ eretpakhueʼ yanikaʼ. Katepiʼ moʼtamaenigyoʼda kentaj yanʼtodurugpak. Huakkaʼ eʼtamaetaʼ pakhueʼ yanikaʼ. Kenaʼpo “Opudtaj onʼmatounhuahuikaʼapone. Opudere o̱ʼi̱kaʼapone. O̱ke̱ya̱hueʼdik o̱ʼi̱kaʼapone.” Apag Diosa monaʼuyate. s5_ Eʼto̱e̱pakdeʼ e̱e̱ʼnayo dakaʼ yanʼto̱i̱kaʼ. Kenpaʼti nogen hua̱to̱e̱ʼtaj bakdejhueʼ yanikaʼ. Nogen hua̱to̱e̱ʼtaj eʼbakdejnayo dakhueaʼda bokaʼnok Diosa castiga mogkaʼapone. Hua̱to̱e̱bet e̱ʼe̱a̱nayo huaboerepiʼ muneʼyo̱erepiʼ bakdejhueʼ yanikaʼ. Nogtaj eʼbakdejnayo dakhueaʼda bokaʼnok Diosa castiga mogkaʼapone. l4Q Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri huabakuda̱ʼ jakyo e̱ʼneʼte kenomeytaj bakkahuehueʼ ya̱ʼnepo yanʼmatinepahuiʼpo yanʼtahuade̱po aypopiʼ yanʼbayokikatiʼ. Nog huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhueaʼ eʼmagkaʼnayo paiʼda enʼnopo̱e̱ʼnayo paiʼda hua̱e̱ʼeritaj yanʼmatinepahuiʼpo kenpaʼti opudpiʼ paiʼda nopo̱e̱ʼdik moʼe̱a̱pet. X3) Bepiʼ enʼtiaknayo diʼ yanʼmaepo jakyo yanʼbakuda̱tiʼ. Bakkahuehueʼ ya̱ʼnepo yanʼbakuda̱tiʼ. Suhueʼada Diosen huataʼmoneritaj o̱ki̱e̱hueʼ e̱ʼe̱a̱da onʼbakuda̱ʼpo onʼtobapeʼuyate. 2  Ken bakbatikhueʼada huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ. Konig huamaʼbuytaj diʼ moʼmaikaʼnig konigti huayahuaya diʼ monʼmaikaʼ. 1  Dios konig huamahui̱g taʼakonig huiyokda o̱ʼe̱po oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomeytaj castiga oʼmagkadhuahuikaʼapo.?0w Dios oroʼomeyen huairia moknopo̱e̱a̱ʼuyne. Oroʼomey Diosensiʼpo oʼmauyne. Diosere oʼnoeonhuahuikaʼapone. Kenpaʼda bueyhueʼdik o̱ʼeonhuahuikaʼapone. Konige̱po “Huadakda iʼkikaʼ. Huadakda iʼikaʼ.” Diostaj moʼnonaʼikaʼ. Diostaj monʼmepuʼkepo moʼnoknopo̱e̱po moʼnigpe̱i̱kaʼapo /# “Onteʼti ijji̱ye̱gaʼapoy.” Diosa oaʼuyate. Konige̱po ayaʼda Diosa oʼkaʼuyatenig o̱ʼi̱ye̱gaʼapo. Nogtipiʼ yahuehueʼda o̱ʼe̱a̱po. Dios, Jesucristoere, Diosen aratbutere Diosen huataʼmoneriere batikhueʼda onʼnoeonhuahuikaʼapo oʼnopo̱e̱ne. [./ Aʼnennada oteʼkupataʼ Diosa oʼmanaʼuyate. Diosa eʼmanaʼte huadari o̱ʼi̱ye̱gʼuyate. “Aʼti onteʼti huadaritaj ijji̱ye̱gaʼapoy. Kurudtakon ijji̱ye̱gaʼapoy.” Oynayo Diosa oʼmanadeʼuyate. k-O Konige̱po Diosen eʼmanaʼ huaʼataj oknopo̱e̱po nigpe̱e̱ʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Aʼnennada oteʼkupataʼ Israel aratbuttaj Diosa oʼmanaʼuyate. Israel aratbutnayo eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnuyate. Diosa castiga e̱gkaʼte okmonhueʼdik o̱ʼnuyate. Castiga oʼmagkaʼuyate. Oynayo kurudya̱ʼ Diosa monaʼne. Oknopo̱e̱po nigpe̱e̱dik o̱ʼi̱kaʼne. Buttida oʼnonaʼne. Nigpe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo dapitaʼ castiga mogkaʼapone. Okmonhueʼdik o̱ʼe̱a̱pone. v,e Jesúsa aʼmanopoʼyareayaʼpo moʼnigbueypo mimia moʼnigtitaʼhuarakuyate. Jesúsa huabo huaʼa konig dakhueaʼ eʼkaʼ huamanopoʼyareaʼ huaʼa oʼmanaʼuyate. Jesústaj kenpaʼti Jesúsen mimitaj oknopo̱e̱po Jesúsen mimia oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ bakkahueaʼdik o̱ʼe̱ oknopo̱e̱ne. Aʼneneri Abel Diostaj ʼuhua oʼnigarakpo oʼmimihuaʼuyate. Ken mimianayo dakhueaʼ eʼkaʼ okkahueahueʼdik o̱ʼe̱ oʼnopo̱e̱ne. Ken konig oknopo̱e̱po Diostaj meyo̱hueʼda oʼti̱i̱kay. [+/ Kenpaʼti huakkaʼda huaknopo̱e̱ʼeri Diosensiʼpo o̱ʼnepo o̱gkupopakpo kenomeyendik Diosa kurudya̱ʼ oʼmanigmadoyaʼuyate. Kurudyo̱ onʼhuaʼapo. Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Kenomey Diosen ʼuru huaknopo̱e̱ʼeritaj oroʼomey konig oʼbahuahuaʼdepo. Kenpaʼti Diostaj oknopo̱e̱po konig oʼhuahuaʼdepo. Dios huairi o̱ʼe̱po dakhueaʼ huakaʼeritaj kenpaʼda castiga oʼmagkaʼapo. Huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmanoeanhuahuikaʼapo. Kenpaʼti huaknopo̱e̱ʼerikudak kurudyo̱ Diosere huadakda o̱ʼne Diosa ʼurunopoaʼda oʼmagkaʼdepo. Kenomeytaj oroʼomey oʼbahuahuaʼdepo. *3 Oroʼomeynayo Jesucristotaj oknopo̱e̱po Diosen oteʼ Siónyo oʼhuahuaʼdepo, kenpaʼti Dios huanoeonhuahuikaʼerien jakyo oʼhuahuaʼdepo Diosen jak Jerusalén kurudyo̱ oʼhuahuaʼdepo. Diosen huataʼmoneri Diostaj aʼbatadiʼkeyaʼpo e̱gkupopakyo oʼhuahuaʼdepo. W)' Diostaj oʼtiahuaypo, “Ijmeʼpukpo ijjiriga̱mey.” Moisésada oaʼuyate. :(m “Aratbut ʼuhuapiʼ huatotaʼpoyaʼ oteʼte eʼbehuiknayo kabueyeʼpo huida̱ yanʼpaʼeaʼtiʼ.” Diosa oʼmanaʼuyatenok. Diosen huaʼataj nigpe̱e̱hueʼdik o̱ʼnuyate. K' Trompeta ʼuttaʼnanada eaʼte onʼpe̱e̱ʼuyate. Kenokaʼ Diosen huaʼa huiyokaʼnanada o̱ʼu̱ynok adhueaʼpaneʼa̱ onʼpe̱e̱depo, “Onteʼti onahueʼ moeʼ.” Diostaj oʼnonaʼuyate. >&u Konig opudomeyen adhueaʼpaneʼtaj Israel aratbuttaj Diosa oʼmanaʼuyate. Konigti opudomeytaj manahueʼ moʼe̱ne. Aʼnennada Egipto huadaribayaʼ oʼnoro̱kondepo nog huadaribayo o̱ʼnedepo Dioste oteʼyo onʼhuahuaʼuyate. Moisésayoʼda Diosen huaʼataj aʼeyaʼpo oteʼyo oʼhuabehuikʼuyate. Dios oʼteʼte o̱ʼe̱po huiyoknanada o̱ʼu̱yate. Diga̱ʼnanada eʼbakpak onʼtiahuayʼuyate. Sikki̱re̱gnanada e̱e̱ʼ onʼtiahuayʼuyate, konig eʼsi̱hui̱ sikyo onʼtiahuayʼuyate. Huiyoknanada o̱ʼe̱po, diga̱ʼnanada eʼbapok onʼtiahuayʼuyate. y%k Nogok Esaúen huamaʼbuytaj Diosa huaboaʼda huadaknanada oʼtaʼkikaʼuyate. Esaútanayo taʼkahueʼda o̱ʼu̱yate. Diosa huadaknanada beʼtaʼkeʼpo eʼeretpaktada taʼkahueʼ o̱ʼe̱nok oʼhuikuynigʼa, Esaú diga̱ʼda oʼhuikuyate. 4$a Beʼapiʼ nogen hua̱to̱e̱ʼtaj bakdejhueʼ yanikaʼ huayahuaya yanʼmaboroaytiʼ. Kenpaʼti beʼapiʼ Diosen huaʼataj pakhueʼ e̱e̱ʼnayo nogi̱ti nogi̱ti Diosen huaʼataj yanʼpaktiʼ, huayahuaya yanʼmanikatiʼ. Konig Esaú Isaacen huakkuru huasiʼpo oʼkaʼuyate konigti kahueʼ yaneʼ. Huayahuaya yanʼmanatiʼ. Huakkurueri isiʼpotaj Diosa ʼuruaʼda oʼtaʼkikaʼuyate. Esaú huamaʼbuyen aypotaʼ oʼpakpo, Diosen eʼtaʼkikaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱po huamaʼbuytaj oʼyokuyate. Aypotehuapaʼ oʼyokuyate. Huamaʼbuyen aypo oʼbapeʼuyate. 6~h}`|{jz5ygxvus|rqq,oo"nmlakk=jhffee dcabau`g^]]p\[\YY WVUdUSS*RjQP1O?NNL@KK)JII(HGF2E{ECBBA@@?'>><<;:: 9e876a432110/.-,,:*)'(';%$<#" QN/JWM}  I  ) ;)H 6Q-Oroʼ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri aypo aʼbaetuyaʼpo, huakkaʼ jakyo oʼhuaʼdemey. Samariaeri ettoneʼ hue̱ʼe̱y aʼegatuyaʼpo oʼtiakuyate. —‍Hue̱ʼe̱y beyok. —‍Jesúsa onaʼuyate. ,U+#Kenteda Jacobkudaken hue̱ʼe̱y sorokkogya̱ʼ huaʼeg o̱ʼu̱yate. Jesús bidteda oʼhuaʼepo o̱ʼa̱ro̱gpo, oʼhuaduy. Tokhuada̱ʼ eʼhuadte oʼhuaduyate. Hue̱ʼe̱y sorokkogte oʼmanighuadʼuy. $*ASamaria huadariyo huakkaʼ jak Sicarte oʼtiakuy. Sicar Jacobkudaken taʼbate ibodteda o̱ʼe̱. Taʼba Jacobkudaken huasiʼpo Josékudaktaj oʼyokuyate. U)#Ken Galilea huadariyo oʼhuaʼpo, Samaria huadariyo pokdik o̱ʼu̱y. U(#Ken oʼmaknokotpo, Judeayaʼ oʼbakhuaʼuy. Galilea huadariyo oʼkumeʼuy. }' uKen, Jesústaj huakkaʼada onʼpe̱e̱depo huaboaʼda onʼtahuaʼuyate. Huaboaʼda onʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Bautiza eʼmagkadeʼte Jesústaj onʼnigpe̱i̱kaʼuy. Jesúsnayo bautiza kahueʼ e̱ʼe̱a̱da oroʼomeya̱ huanigpe̱i̱kaʼeria bautiza oʼmagkikaʼuy. Juantaj sueʼada oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. Kenda fariseo huairia onʼtipe̱e̱demeʼte, Jesúsa oʼmaknokotuy. &t%a$Kenomey Diosen Huasiʼpotaj oʼnoknopo̱e̱po onteʼti Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Kenomey Huasiʼpotaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo onteʼti Diosere noeonhuahuahueʼ o̱ʼneapo. Diosa kenomeytaj castiga oʼmagkadhuahuikaʼapo.Y$+#Apag Huasiʼpotaj diʼ o̱ʼe̱. Ayaʼen huairida ka̱e̱ʼpo oʼtaʼmonaʼuy. *#M"Diosa Jesústaj oʼtaʼmonaʼuyate. Diosa keʼnen noki̱re̱gda oʼyok. Jesústaj oʼyok. Dakhuapa keʼnen noki̱re̱g oʼyoknok. Diosen huaʼa oʼmanaʼikaʼ. a";!Kenomey Jesúsen huaʼa oʼnoknopo̱e̱po, Diosa buttida oaʼikaʼ oʼnoknopo̱e̱nok. &!E Katepiʼ Diosyo oʼbatiahuayonhuahuikaʼnig, katepiʼ oʼmapeeonhuahuikaʼnig, kenda oʼmanbatiaʼpakikaʼnigʼa, suhueʼada Jesústaj oʼnoknopo̱i̱kaʼ. @ yKeʼna Diosyaʼ oʼtiakmeʼpo Diosen huairitoneʼ o̱ʼe̱. Ayaʼtada mataʼmonaʼikaʼdik o̱ʼe̱. Aratbutnayo indari hua̱e̱ʼeri o̱ʼnenigʼa indaritaj onʼnopo̱e̱po onʼbatiaʼpakikaʼ. Jesúsnayo Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱po Diosyaʼ oʼtiakpo ʼurunopoʼda o̱ʼe̱po ayaʼenda huairi o̱ʼe̱. V%Jesústanayo huakkaʼada nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼnikaʼapo. Doʼtaj huaboaʼda sueʼda nigpe̱e̱ʼdik moʼe̱a̱pone. —‍Juana oʼmanaʼuyate. Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱po Diosyaʼ oʼtiakuyate. B}Huabokerek huaboaʼda oʼto̱e̱pakpo hua̱to̱e̱ oʼto̱e̱depo durugda o̱ʼe̱. Noga̱ ken huabokerektaj diʼ o̱ʼe̱po, kenpaʼti durugda o̱ʼe̱. Ken konig do Jesústaj diʼ i̱jje̱po durugda i̱jje̱y. Huakkaʼada Jesústaj onʼpakpo huaboaʼda onʼnigpe̱i̱kaʼ. Kenda duruga̱ʼda ijmati̱pe̱e̱y. .U“Do Cristo ehueʼ e̱e̱ʼtada Cristo tiakhued e̱e̱ʼte Diosa doʼtaj huakkuruda meʼtaʼmonaʼuyne.” Opudtaj oʼnonameʼne. Kenda doʼtaj onʼpe̱e̱meʼne. q[—‍Beʼ huabokerektapiʼ aratbuttaj eʼmanmadikaʼ Diosa oʼpakpo taʼmonaʼdik o̱ʼe̱ kenpaʼti tihuapokikaʼdik o̱ʼe̱. Jesústaj oʼtaʼmonaʼuyatepo Jesústaj oʼtihuapokikaʼ. Aratbuta Jesústaj onʼhuahuaʼdenok.  Juante onʼhuatiakonpo, —‍Jordánhue̱ akodpen Jesús onere o̱ʼi̱kameʼne. Jesústaj ʼuruda iʼmanbatiaʼpakmeʼne. Oy bautiza megkeʼpo ayaʼda Jesústaj onʼhuahuaʼ, huamanmadikaʼeri. —‍Juanen huanigpe̱i̱kaʼeria Juantaj oʼnonaʼuyate. 0Y“Beʼaen bautiza eʼmagkaʼ Diostaj ʼurunopoʼ kaʼdik yaʼmae, Jesúsenpiʼ Juanenpiʼ.” Juanen huanigpe̱i̱kaʼeri judío aratbutere onʼbatiaʼpakdepo, X)Huabakuda̱ʼ jakyo Juantaj kuda̱hued o̱ʼnenok, bautiza oʼmagkikaʼuyate. SEnón huakkaʼ jakte kenpaʼti Salim huakkaʼ jak ibodteda Juan kenpaʼti bautiza oʼmagkaʼuyate, ke̱yo̱ huakkaʼ hue̱ʼe̱y o̱ʼe̱nok. Aratbut huakkaʼ enʼtiakte Juana bautiza oʼmagkaʼuyate. %Nogok Judea huadariyo Jesús oroʼ keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeriere oʼhuaʼuy. Jesús oroʼere o̱ʼi̱kaʼpo, bautiza oʼmagkikaʼuy. $AHueretda huaknopo̱e̱ʼerinayo Diosen buttida huaʼa o̱gkikaʼpo Diosen huakjeytaj onʼpakpo Diosen Huasiʼpotaj oʼnoknopo̱e̱nok, Diosa oʼbatihuapokdenok ayaʼada tiahuaydik o̱ʼne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Onteʼti Juan bautiza huakaʼeria Jesúsen oʼmanbatiaʼpakuyate. $AAyaʼada dakhueaʼ e̱gkaʼte nogomeytaj eʼtiahuayataʼ pakhueʼ o̱ʼne. Kenaʼpo Diosen huakjeytaʼ pakhueʼ o̱ʼne. Doʼtaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼne. A{Diosen Huasiʼpo konig Diosen huakjey o̱ʼe̱po Diostaj oʼmaknopo̱e̱a̱ʼ. Indariyo aratbuttaj oʼbahuatiakuynigʼa aratbuta Diostaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo dakhueaʼ o̱gkikaʼpo sikki̱re̱gyo̱ e̱ʼi̱kaʼtaʼ oʼderetpakikaʼnok. Konige̱po “Dakhueaʼ o̱gkikaʼ.” Diosa oʼmanaʼapo. )Beʼapiʼ Diosen Huasiʼpotaj oʼnoknopo̱e̱de, “Dakhueaʼ o̱gkaʼ.” Diosa bahuaahueʼ o̱ʼe̱. Beʼapiʼ Huasiʼpotaj oknopo̱e̱hueʼda menta̱e̱nok, “Dakhueaʼ oʼkaʼ.” Diosa oaʼde kenaʼpo Diosen nogtiyoʼda huasiʼpotaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. %CDakhueaʼda bokikate aratbuttaj kamaneʼpo Diosa keʼnensiʼpotaj taʼmonahueʼ o̱ʼu̱yate. Aratbuttaj kamanopoʼyareʼpo Diosa oʼmanigtaʼmonaʼuynok. -S—‍Ayaʼ dakhueaʼ huakaʼeritaj Diosa huakkaʼda diʼ oʼmaepo keʼnen nogtiyoʼda huasiʼpo oʼmanigtaʼmonaʼuyatenok, kamanopoʼyareʼpo oʼmanigtaʼmonaʼuyatenok. Ayaʼada Diosen Huasiʼpotaj eʼnoknopo̱e̱ʼnayo kenpaʼda bueyhueʼ o̱ʼnepo, Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Doʼtaj cruzte eʼbetaʼdemeʼte ayaʼda doʼtaj oʼnoknopo̱e̱po kenpaʼda bueyhueʼ o̱ʼneapo onteʼti Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. —‍Jesúsa onaʼuyate. Dakhueaʼ huakaʼeritaj aʼmanopoʼyareayaʼpo Diosa huakkaʼnada diʼ oʼmaeʼuyate. c?Aratbut ehueʼ e̱ʼi̱kaʼyo Moiséskudak siro bihui eʼketkaʼ oʼbetaʼuyate. ʼIddute kutayo oʼbetaʼuyate. Kenomeynayo Diostaj oʼnoknopo̱e̱po, bihuitaj onʼtiahuaynok, Diosa oʼbayareaʼuyate. Konigti doʼtaj o̱gkaʼapo. Doa Huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne, doʼtaj ʼiddute kutayo menʼbetapone. Cruzte menʼbetapone. ]3 Diosenbayo kurudyo̱ opud behuikhued moʼe̱ne. Diosere ehueʼ moʼi̱kaʼuyne. Donayo huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Diosere i̱ji̱kaʼpo Diostaj dakaʼ ijnopo̱e̱y. Diosyaʼ ijtiakuy. A { I̱yo̱da konig aratbut o̱gkikaʼ doʼa onʼbatiaʼpakdenigʼa oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱ne. Konig Diosa moʼnigkikaʼne ontaj eʼbatiaʼpaknayo dapiʼ oknopo̱e̱hueʼdik meʼe̱ne. ( I Do ijnopo̱e̱po, ijbatiaʼpaki. Ijtiahuaypo, ijbatiaʼpaki. Do ijmanaʼnigʼa, opud judío huairi doʼtaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ moʼe̱. Buttida ijjay. v e —‍Israel aratbuten huamanmadikaʼeri i̱ʼe̱. ¿Menaʼpo kenda onaʼdene nopo̱e̱hueʼ i̱ʼe̱? i K —‍¿Monig Diosen Noki̱re̱gya̱ʼ siʼpoe̱ʼdik ya̱ʼe̱? —‍Nicodemoa onaʼuy.  /Bapoka oʼadyak. Iʼpe̱e̱nigʼa, meya̱ʼ yatiak, meyon yahuaʼ nopo̱e̱hueʼ i̱ʼe̱. Ayaʼda Diosen Noki̱re̱gya̱ʼ onʼsiʼpoe̱ konigti o̱ʼne. Onteʼti ʼuruaʼnanada o̱gkikaʼ. Monig Diosa monigkaʼ nopo̱e̱hueʼ i̱ʼe̱. —‍Jesúsa Nicodemotaj onaʼuy. q[“Kutayaʼ Diosen Noki̱re̱gya̱ʼ siʼpoe̱ʼdik i̱ʼe̱.” Ijjaʼdenok, meʼpukehueʼ ya̱e̱ʼ. Ettoneʼso̱ʼyaʼ onʼsiʼpopakpo, aratbutda o̱ʼne. Diosen Noki̱re̱g oʼmanopoʼto̱e̱po, ʼurunanada onʼnoeonhuahuikaʼ. J —‍ʼUrunopoʼ aʼnopoʼto̱e̱yaʼpo, kenpaʼti konig Diosensiʼponig a̱ʼe̱ya̱ʼpo dakhueaʼ eʼkaʼ nopoʼkoreaʼdik moʼe̱po, hue̱ʼe̱ya̱ bautiza o̱gkaʼdik moʼe̱po, kenpaʼti Diosen Noki̱re̱ga̱ nopoʼto̱e̱dik moʼe̱po. Kenaʼpo nopoʼkoreahueʼ e̱e̱ʼnayo hue̱ʼe̱ya̱ bautiza o̱gkahueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼti Diosen Noki̱re̱g nopoʼto̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo Diosensiʼpo ehueʼdik moʼe̱a̱po. Buttida ijjay. dA—‍¿Monig huabokerek ettoneʼendapoyaʼ siʼpopakdik ya̱ʼe̱t? Huabokerek hua̱yeendapoyo onteʼti kudhueʼdik o̱ʼe̱. Onteʼti siʼpoe̱hueʼdik o̱ʼe̱. —‍Nicodemo nopoenkahueʼ o̱ʼe̱po onaʼuy. 1[—‍Beʼapiʼ onteʼti eʼsiʼpoe̱ʼtaʼ eʼpaknayo Dios Huairitaj oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼneapo. Diosensiʼpo e̱ʼdik o̱ʼneapo. Onteʼti siʼpoe̱hueʼ e̱e̱ʼnayo Dios Huairitaj oknopo̱e̱hueʼdik o̱ʼneapo. Diosensiʼpo ehueʼdik o̱ʼneapo. Buttida ijjay. —‍Jesúsa onaʼuy. gGSikyo Jesúste anʼbatiaʼpakyaʼpo oʼhuatiakbedʼuyate. —‍Huamanmadikaʼeri i̱ʼe̱po, oroʼomeytaj aʼmanmadikayaʼpo Apag Diosyaʼ iʼtiakuy, oroʼ oʼnopo̱e̱y. Kenda konig kahued o̱ʼneonhuahuikaʼuyatenigʼa oyda iʼkikaʼ. Kenaʼpo Apag Dios beʼtihuapoknok ʼuruaʼda iʼkikaʼ, Huamanmadikaʼeri. —‍Nicodemoa Jesústaj onaʼuy.  Huabokerek o̱ʼu̱yate. Keʼna fariseo Moisésenbaʼ huaknopo̱e̱ʼeri huairi o̱ʼu̱yate. Fariseonayo Diosen huaʼa eʼkikaʼtaʼ onʼpakikaʼpo kenpaʼti adhueaʼpaneʼen huaʼa eʼkikaʼtaʼ onʼeretpakuyatenigʼa Diostaj ʼurunopoʼ nige̱hueʼ o̱ʼnuyate. Ken huabokerek fariseo huairi o̱ʼe̱po keʼnen huadik Nicodemo o̱ʼu̱yate. Nicodemo judío huairi kenpaʼti o̱ʼu̱yate. EJesúsa ayaʼtada huanopoyaʼda oʼmaki̱e̱ʼ. Kenaʼpo nogomeytaj, “¿Monig ya̱ʼne in aratbut?” Ahueʼdik o̱ʼe̱. Kenaʼpo ayaʼtada aratbut huanopoyaʼda oʼmaki̱e̱ʼuy.7Jesúsnayo ayaʼ aratbuttaj huanopoyaʼda oʼmaki̱e̱ʼpo inomey huaboaʼda moknopo̱e̱ne, sueʼda moknopo̱e̱ne, hueretda huaknopo̱e̱ʼeri ehueʼ o̱ʼne, Jesúsnayo oʼmaki̱e̱ʼuy. “Inomey hueretda huaknopo̱e̱ʼeri ehueʼ o̱ʼne.” Beʼapiʼ ahueʼdik o̱ʼe̱. eCJudío huakkurueri isiʼpo mabueyhueʼ e̱e̱ʼ okkahuehueʼ fiesta o̱e̱ʼuy. Jerusalén huakkaʼ jakyo huakkaʼnanada o̱gkupopakpo Jesúskon o̱ʼe̱po, konig Diosyoʼda kaʼdik o̱ʼe̱ konig teyda Jesúsa oʼkaʼuyate. Onʼtiahuaypo, huakkaʼda kentaj oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. Jesús Diosen Cristo ya̱ʼe̱tpiʼ oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. &~ENogok Diosa Jesústaj eʼnoyhuada̱deʼte kenda Jesúsa oʼmanaʼuy onteʼti kenda oʼnopoenʼuy. Kenpaʼti oroʼomey huanigpe̱i̱kaʼeri Diosbaʼ Jesústaj buttida onʼnigmadoyaʼuyate, oknopo̱e̱ʼuy. Jesucristo paiʼda oʼnopoʼe̱a̱po, oʼbueyapo, oʼnoyhuadapo Diosbaʼ buttida oʼbatiaʼpak oknopo̱e̱ʼuy. Kenpaʼti Jesúsa buttida oaʼ oknopo̱e̱ʼuy. Jesús ayaʼtada huanopoyaʼda oʼmaki̱e̱ʼ. /}WJesúsnayo Diosen huid jaktaj tiaʼpakhueʼ o̱ʼu̱y, Jesúsenso̱ʼtaj oʼtiaʼpakuy, “Doʼtaj menarakapone. Bapaʼmeʼnoe ijnoyhuadapoy.” Oʼtiaʼpakuy. *|M—‍In jak cuarenta y seis huabayok onʼkadhuahuaʼuy. Bapaʼ huameʼnoe Diosen jak eʼsakte kahueʼdik i̱ʼe̱a̱po. —‍Judío huairia oʼnonaʼuy. h{I—‍In jak yanʼsak. Bapaʼ huameʼnoe onteʼti ijkaʼapoy. —‍Oʼmanaʼuy Jesúsa. yzk—‍“Huakupete huabahuayaʼeritaj yamaoro̱kaʼ.” Diosa enaʼnayo oroʼomey kanʼtiahuayeʼpo konig Diosyoʼda kaʼdik o̱ʼe̱ konigti yakaʼ. —‍Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri judío huairia Jesústaj namaʼda oʼnonaʼuy. y)“O̱ʼnen jak ijjeretpaki, Dios. O̱ʼnen jaktaj ijpaknok huakkaʼ menhuadiayapone.” Apagbaʼte aʼnennada oʼmadoyaʼuyate. Apagbaʼ oʼtiahuayʼuy oroʼ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria huaboaʼda oʼnopoenʼuy. Jesústaj Apagbaʼa oʼtiaʼpakuynok oʼnokotuy. wxg—‍Ayaʼda yanʼtohuaʼ. Doʼhued Apagen jak huationaʼpak jak o̱ʼe̱. Huabahuayaʼ jak ehueʼ o̱ʼe̱. ʼUhuaeretaj huakupeeretaj yanʼbato̱ro̱k. I̱ya̱ʼ bahuayahueʼ yaneʼ. —‍Tukkuʼ huabahuayaʼeritaj oʼmanaʼuy. Vw%Eʼbia oʼbatinukupo huiokda huabitbitbia oʼkedpo, Jesúsa Apag Diosen jakyaʼ ayaʼtada oʼmaoro̱kaʼuy. Oveja vacakon oʼmaoro̱kaʼuy. Huakabiaʼerien huakupe onkutaʼtogʼuy. Mesa oʼbakkubukaʼuy. qv[Diosen jakki̱re̱gyo̱ oʼkudonpo, vaca ʼuhua oveja ʼuhua tukkuʼ ʼuhua huabahuayaʼeritaj oʼbatiahuayatoʼuy. Huakupe huakabiaʼeritakon oʼbatiahuayʼuy. Konig engaña huakaʼeri o̱ʼnepo jakki̱re̱g akbogpete onʼbahuad. Tu! Aʼti judío huakkurueri isiʼpo mabueyhueʼ e̱e̱ʼ okkahuehueʼ fiesta o̱ʼe̱deapo. Jerusalén huakkaʼ jak oteʼyo Jesúsa oʼbehuikuy. Oroʼomey keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeriere oʼbehuikuy. t Nogok Jesús Capernaum huakkaʼ jakyo oʼhuaʼpo, hua̱ye̱ere huamaʼbuyere oroʼomey huanigpe̱i̱kaʼeriere oʼhuaʼuy. Capernaum huakkaʼ jakyo o̱ʼi̱kaʼuy. Sueʼda huameʼnoe o̱ʼu̱y. Apag Diosen jakyaʼ Jesúsa huabahuayaʼeritaj oʼmaoro̱kaʼuy. s Ken Galileadariyo huakkaʼ jak Canáte Jesúsa kenda oʼkaʼuy. Aratbuta Jesústaj oknopo̱e̱ʼdik kaʼneʼpo Diosa Jesúsere o̱ʼe̱po oʼtihuapokpo kenda huakkuru ʼuruaʼda oʼkaʼuy. Vino oʼkaʼuy. Konig Diosyoʼda ʼuruaʼnanada kaʼdik, konig teyda oʼkaʼnok oroʼomey keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeri oʼtiahuaypo Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱ nogi̱ti oknopo̱e̱ʼuy. Rr —‍In vino huadaknanada o̱ʼe̱. Ayaʼ huabokerek vino onʼmatomayʼikaʼdepo huakkuru huadak vino onʼbayokikaʼ. Kenokaʼ huakkaʼaʼda onʼmamayʼdepo, sueʼda huadak vino onʼbayokikaʼ. O̱ʼnanayo huakkuru sueʼda huadak vino iʼmatomaydenigʼa, huaboaʼda huadak vino iʼtotiakne. —‍Aypo huairia onaʼuyate. $qA Hue̱ʼe̱y e̱e̱ʼtada huaboaʼda vino o̱ʼeanuy. Aypo huairi oʼmaiʼdepo ʼurunanada vino o̱ʼe̱ oʼnopo̱e̱po ke̱yan onʼtotiak nopo̱e̱hueʼ o̱ʼu̱y. Vino hua̱hue̱tohuaʼeriayoʼda onʼnopo̱e̱ʼuy. —‍Yatiak. —‍Ken huabokerek hua̱to̱e̱pakeritaj onaʼpo, p}—‍Huidkosoyo sigpiʼ yatoegpo. Aypo huairite yanʼtohuaʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Ken onʼtohuaʼuyate. !o;—‍Huidkosoyo hue̱ʼe̱y yaʼnonjoiʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Huakkaʼ hue̱ʼe̱y onʼtoegonpo hueda̱ʼda oʼnonjoyʼuyate. Onʼoydepo, inKHuaboroʼ huidkoso judío aratbut onʼto̱i̱kaʼpo, hue̱ʼe̱y onjoypo onʼbakoyoʼikaʼ. Kenda ekaʼnayo Diostaj ʼuruʼnopoʼda o̱ʼe̱a̱poy oʼnoknopo̱i̱kaʼuy, ken. Kenteda seis boroʼhuidkoso oʼbahuadʼuy. m—‍Katepiʼ Jesúsa ya̱gkaʼ enaʼte ya̱gkaʼ. —‍Ken Jesúsen hua̱ye̱a̱ vino hua̱hue̱tohuaʼeritaj oʼmanaʼuyate. l—‍¿Menapo doʼtaj onaʼ, nag? Ken konig ʼuruda ijkikaʼapoy, aratbuttaj tihuapokhued i̱jje̱y. —‍Jesúsa onaʼuy. /kWHuakkaʼnada o̱ʼnepo eʼto̱e̱pak aypo onʼbapeʼpo ayaʼda vino onʼmaiʼdepo, —‍Vino ehueʼ o̱ʼe̱. —‍Jesúsen hua̱ye̱a̱ onaʼ, Jesústaj onaʼuy. —‍Do Huabokerek i̱jje̱po, Diosyaʼ ijtiakuy, Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Kurud Diosenbayaʼ ekhuikeʼ doʼte Diosen huataʼmoneria mentihuarakatupo menokbehuikonapone, opudomeya̱ boʼtiahuayapone, buttida ijjay. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate.rg _2—‍Kenaʼpo higuera o̱hue̱ytaʼpote on tiakhued e̱e̱ʼte ontaj ijtiahuayi. Kenda onaʼnok doʼtaj oknoponne. Kennayo sigda ijjay. Doʼtaj nogi̱ti meknopo̱e̱ʼpo teynanada ijkaʼapoy. —‍Jesúsa Natanaeltaj onaʼpo, +f Q1Natanaela Jesústaj oʼpe̱e̱depo oknoponpo, —‍Diosen Huasiʼpo i̱ʼe̱. Israel aratbuten Huairi i̱ʼe̱, Huamanmadikaʼeri. —‍Natanaela onaʼuy. de C0Natanael Jesústaj oʼpe̱e̱depo, —‍¿Menpaʼpiʼ doʼtaj o̱ki̱e̱ʼ? —‍Natanaela onaʼuy. —‍Felipea ontaj totiakhued higuera o̱hue̱ytaʼpote onʼtaj ijtiahuayi. —‍Jesúsa Natanaeltaj onaʼuy. ld S/Natanael eʼtiakdeʼte Jesúsa Natanaeltaj oʼtiahuaypo, —‍Yanʼtiahuayʼ. Keʼna oʼtiakdepo hueretda Israel aratbut o̱ʼe̱. Keʼna ʼurunopoʼda da ahueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Buttida oʼikaʼ. —‍Jesúsa oʼhuaaʼuy. c /.—‍Nazaret huakkaʼ jakyo huadakda aratbut ehueʼ o̱ʼnikaʼ. —‍Natanaela oaʼuy. —‍Yatiak. Yatiahuayʼ. —‍Felipea onaʼuy. =b u-Ken Felipe Jesústaj oʼpe̱e̱depo oknopo̱e̱depo Natanaeltaj oʼukdepo oʼhuahuayʼuy. —‍Diosa huabokerek moʼnigtaʼmonaʼapone. Moiséskudak ken huabokerektaj oʼtimadoyaʼuyate. Konigti Apag Diosen huaʼa huamanbatiaʼpakeri onʼtimadoyaʼuyate. Ken huabokerek boʼhuatiakdenok oʼhuahuaydene. Keʼnendik Jesús o̱ʼe̱. Joséensiʼpo o̱ʼe̱. Nazaret huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱. —‍Felipea Natanaeltaj onaʼuy. ua e,Ken Felipe huakkaʼ jak Betsaidayo o̱ʼi̱kaʼuyate. Ke̱yo̱ti Andrésere Pedroere o̱ʼnikaʼuyate. 3` a+Emeʼte Jesús Galilea huadariyo aʼhuayaʼ oʼnopo̱e̱po Felipetaj oʼhuahuayʼuy. Oʼhuahuaydepo, —‍Menigpe̱i̱kaʼpo betaʼhuaikaʼ. —‍Jesúsa onaʼuy. i_ M*Jesúste oʼtotiakuyate. Jesúsa oʼtiahuaypo, —‍Simón i̱ʼe̱, Jonásensiʼpo i̱ʼe̱. O̱ʼnen huadik Cefas o̱ʼe̱a̱po. —‍Onaʼuy. Cefas konigdik Pedro o̱ʼe̱. Cefas huiddik o̱ʼe̱. Ken konig Cefas Jesústaj huaboaʼda oʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Felipe Natanaelere konig Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri huaboaʼda onʼtahuaʼuyate. ^ )I̱dada keʼnen huamaʼbuya Simóntaj oʼukpo, oʼhuahuayʼuy. Simóntaj oʼhuahuaydepo onaʼpo, —‍Cristotaj oʼhuahuayi, “Cristotaj ijtaʼmonaʼapoy.” Aʼnenda Diosa oaʼuyatenig. —‍Andrésa onaʼuy—‍. Jesús Diosen Cristo o̱ʼe̱. ] y(Doere Andrésere Juantaj oʼnigpe̱e̱ʼuy. Andrés Simón Pedroen huamaʼbuy o̱ʼe̱po Jesústaj oʼtahuaʼuy. F\ '—‍Yanʼtiak. Yanʼtiahuayʼ. —‍Jesúsa monameʼne. Ken oʼhuaʼpo, ke̱yo̱ e̱ʼhua̱i̱kaʼyo oʼtiahuayʼuy. Kenmeʼnoete Jesúsere o̱ʼunhuaʼmey. Baysikmon o̱ʼe̱meʼ. V[ '&Jesús boʼhuakorudpo, eʼtaʼtiakte oroʼtaj boʼtiahuaymeʼne. —‍¿Kate boʼpak? —‍Monameʼne. —‍Ontaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ oʼpaki. ¿Meyo̱ i̱ʼi̱kaʼ, Huamanmadikaʼeri? —‍Onaʼuy. ZZ /%Oroʼ Juanen bottaʼ huanigpe̱i̱kaʼeri oʼpe̱e̱dey, Jesústaj oʼtahuaʼuy. /Y Y$Jesús eʼpokte Juana oʼtiahuayʼuy. Jesústaj oʼtiahuaypo, —‍Yanʼtiahuayʼ. Ken huabokerek konig Apag Diosen Ovejasiʼponig o̱ʼe̱. —‍Juana monaʼuyne. aX =#Ken onteʼti emeʼte Juanere oroʼ Juanen bottaʼ huanigpe̱i̱kaʼeriere oʼbopo, ;W q Juana kenpaʼti oʼmanaʼpo, —‍Ken huabokerekte Apag Diosen Noki̱re̱g oʼkotpo, o̱ʼi̱kaʼpo, kentaj boʼtiahuayapone. Ken Huabokereka Diosen Noki̱re̱g aratbuttaj oʼmanopoʼto̱e̱a̱po. Diosa menameʼne. Hue̱ʼe̱ya̱ bautiza kamagkeʼpo, Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Ken kurudya̱ʼ Diosen Noki̱re̱g konig tukkuʼ oʼkotpo, Jesúste oʼkotpo, ke̱yo̱ Diosen Noki̱re̱g o̱ʼi̱kaʼ. Kenda ijtiahuaymey. Kenaʼpo “Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱.” Ijjay. —‍Juana oʼmanaʼuyate. Jesúsen huakkuruda huanigpe̱i̱kaʼeria onʼtahuaʼuyate. V ",U SIkken Jesústaj doʼhua o̱ki̱a̱hued e̱ʼe̱a̱da, Israel aratbuta Cristotaj kanoknopo̱e̱ʼpo hue̱ʼe̱ya̱ bautiza oʼnogkaʼpone. —‍Juana oʼmanaʼuy. nT WKentaj ijbatiaʼpakmey, “Jesústaj Diosa oʼtaʼmonaʼnok aʼti Diosen huaʼa oʼmanmadikaʼapo. Oroʼen huairi o̱ʼe̱. Do huairi ehueʼ i̱hue̱y. Do siʼpopakhued e̱e̱ʼte Jesús Diosere o̱ʼu̱yate.” Ijbatiaʼpakmey. eS EEmeʼte Jesús Juantaj oʼhuahuaʼnok Jesús eʼtiakte Juana oʼtiahuaydepo, oʼmanaʼpakpo, —‍Ken huabokerek konig Apag Diosen Ovejasiʼponig o̱ʼe̱. Konig aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼ kabakkahueʼpo oveja ʼuhuataj onʼnigarakikaʼ konigti aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼ aʼbakkahueayaʼpo Jesús konig ovejasiʼpo ʼuhua oʼmanigbueyapo. LR Juan bautiza oʼkaʼpo, Betábara huakkaʼ jakyo kenpaʼ onʼbatiaʼpakuyate. Betábara jak Jordánhue̱ akodpen o̱ʼe̱. Jesús konig Diosen ovejasiʼponig o̱ʼe̱, Juana oʼmanaʼuyate. —‍Do hue̱ʼe̱ya̱ bautiza ijkikay. Nogtida huabokerek opudenbayo o̱ʼe̱de, Cristo o̱ʼe̱de. Kentaj o̱ki̱a̱hueʼ moʼe̱. ;O q—‍¿O̱ʼna Cristo ehueʼ e̱e̱ʼnayo, Elíaskudak ehueʼ e̱e̱ʼnayo, Apag Diosen huaʼa huamanbatiaʼpakeri ehueʼ e̱e̱ʼnayo, menaʼpo bautiza imagkikaʼ? —‍Fariseoa Juantaj oʼnonaʼuyate. (Diosa Juantaj oʼmataʼmonaʼuyate. Kenda fariseo huairiomeya̱ oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼ.) `N ;Kenomeya̱ Juantaj onʼhuatiakpo, fariseo aratbut huairia onʼtaʼmonaʼuyatenok. XM +—‍Aratbut ehueʼ e̱ʼi̱kaʼyo nogtiaʼda ʼuttaʼda ijmanay, Dios Huairi oʼtiakde, yanʼnopoʼkoreaʼ. Keʼna oʼtiakdepo kentaj aʼnigpe̱e̱yaʼpo, yanʼnopoʼkoreaʼ. Aknopo̱e̱yaʼpo yanʼnopoʼkoreaʼ. Ijmanaʼikaʼpo. Konig Isaíaskudak Apag Diosen huaʼa huamanbatiaʼpakeria oaʼuyate. —‍Juana oʼmanaʼuyate. gL I—‍Judío huairi oroʼtaj boʼtaʼmonaʼne kenomeytaj batiaʼpakdik o̱ʼe̱nok, “¿Beʼa i̱ʼe̱?” “¿Kenda kamanbatiaʼpakikeʼpo beʼa metaʼmonuy?” —‍Sacerdoteomeya̱ onteʼti Juantaj oʼnonaʼuy. [K 1—‍¿Beʼa i̱ʼe̱? ¿Elíaskudak Diosen huamanbatiaʼpakeri menpaʼ i̱ʼe̱? —‍Oʼnonaʼuyate. —‍Elíaskudak ehueʼ i̱jje̱y. —‍Juana oʼmanaʼuyate. —‍¿Diosen huamanbatiaʼpakeritaj oʼmaboy, menpaʼ Diosen huamanbatiaʼpakeri i̱ʼe̱? —‍Oʼnonaʼpo, —‍Ehueʼ i̱jje̱y. —‍Juana oʼmanaʼuyate. 7J i—‍Ehueʼ, Cristo ehueʼ i̱jje̱y. Diosa Cristotaj oʼtaʼmonaʼapo. Oroʼtaj kabatihuapokeʼpo oʼtaʼmonaʼapo. —‍Juana buttida oʼmanaʼuy. Dahueʼda oaʼuy. I !Judío aratbut huairi Jerusalén huakkaʼ jakyo o̱ʼnuyate. Juante onʼmataʼmonaʼuyate. Sacerdote Diostaj huanigtionaʼpakeritaj onʼmataʼmonaʼuyate. Kenpaʼti levita aratbuttaj Juante onʼmataʼmonaʼuyate. Onʼhuatiakdepo, —‍Nogbokerektida ijtaʼmonaʼapoy. Cristo ijtaʼmonaʼapoy. Diosa oʼmanaʼuyate. ¿Menpaʼ Cristoda i̱ʼe̱? Kenda monaʼ. —‍Juantaj oʼnonaʼuyate. FH Beʼapiʼ aratbuta Diostaj tiahuayhueʼ o̱ʼnikaʼuyate. Cristonayo Diosensiʼpo o̱ʼe̱po diʼ oʼmaunhuahuikaʼpo Diosere o̱ʼunhuahuikaʼpo konig Dios o̱ʼe̱ ʼuruaʼnanada oʼnopo̱e̱po oroʼomeytaj ʼuruaʼnanada moknopo̱e̱a̱ʼuyne. Juan bautiza huakaʼeria Jesucristotaj ʼuruda oʼmanbatiaʼpakuyate. FG Aʼnennada Diosen huaʼa Moisésa moʼnigmadoyaʼuyate. Jesucristonayo diʼnanada boʼhuatiakpo moʼmatinepahuiʼpo, oroʼomeytaj dakhueaʼ eʼkaʼ aʼmanopoʼyareayaʼpo boʼhuatiakuyate. bF ?Jesucristo huakkaʼda diʼ moʼe̱ne. Oroʼtaj nogda nogda dakaʼ moʼmatinoeaʼne. iE M—‍Aʼti Cristoa oʼtiakde. Keʼna oroʼen huairi o̱ʼe̱. Do huairi ehueʼ i̱jje̱y. Do siʼpopakhued i̱jje̱po, Jesús Diosere o̱ʼu̱yate. Ikkenda kentaj ijmanbatiaʼpakmey. —‍Juana oʼmanbatiaʼpakuyate. !D =Ken Diosen huaʼa huamanaʼeri Jesucristo Diosere o̱ʼunhuahuikaʼdepo nogok Diosa oʼpakpo oʼsiʼpoe̱ʼuyate. Oroʼomeyere o̱ʼi̱kaʼuy. Jesucristo kenyoʼda huadaknanada oʼkikaʼuy. Huakkaʼnanada diʼ oʼmaikaʼuy. Huakkaʼnanada oʼmatinepahuikaʼpo buttida oaʼikaʼuy. Diosonig ʼuruaʼnanada oʼkikaʼnok konigti Dios o̱ʼe̱po Diosyaʼ oʼtiakpo Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱ oʼnopo̱e̱ne. C  Kenaʼpo ettoneʼyaʼ onʼsiʼpopakmeʼtenok Diosensiʼpo ehueʼ o̱ʼne. Kenaʼpo ettoneʼpiʼ huabokerekpiʼ eʼsiʼpopaktaʼ onʼpakikaʼnok Diosensiʼpo ehueʼ o̱ʼne. Diosen Cristotaj oʼnoknopo̱e̱po Diosen onʼsiʼpoe̱po Diosensiʼpo o̱ʼnuyate. B 7 Sueʼada Jesucristotaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ onʼpakpo oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. Oʼnoknopo̱e̱po Diosen onʼsiʼpoe̱po Diosensiʼpo o̱ʼneʼuyate. FA  Diosyaʼ oʼtiakdepo keʼnen judío aratbutere oʼnoikaʼuynigʼa Jesucristotaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnuyate. Aʼnenda Diosa judío aratbuten adhueaʼpaneʼtaj oʼbaktieʼeaʼuyatenigʼa Cristo Diosen huaʼataj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnuyate. Judío aratbuta eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnuyate. 7@ i Cristo ayaʼ huadari oʼkaʼuyate. Huadariyo o̱ʼi̱kaʼnigʼa huadari hua̱e̱ʼeria oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnuyate. Huadari huakaʼeritaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnuyate. m? U Ken Juana Cristotaj oʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼdepo indariyo hua̱e̱ʼeriomeytaj Diosen Huakjeytaj oʼmanoki̱a̱ʼuyate. Cristo Diosen hueretda Huakjeytaj aʼmaknopo̱e̱a̱yaʼpo oʼbahuatiakdepo, Juana oʼmanbatiaʼpakuyate. > Juan Diosen Huakjey ehueʼ o̱ʼu̱yate. Cristonayo Huakjey o̱ʼu̱yate. Cristotaj kamanbatiaʼpakeʼpo Juantaj oʼmataʼmonaʼuyate. v= gDiosa aratbuttaj Juan Bautistataj oʼmataʼmonaʼuyate. Cristotaj kamanbatiaʼpakikeʼpo Juantaj oʼmataʼmonaʼuyate. Aratbuta Cristotaj kanoknopo̱e̱ʼpo Juana Cristotaj oʼmanbatiaʼpakuyate. Diosen Huakjeytaj oʼmanbatiaʼpakuyate. < I;  In huadariyo aratbut Diostaj pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. Dakhueaʼ o̱gkikaʼ. Konig sikki̱re̱gyo̱ o̱ʼnepo Diostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼ kenpaʼti Diostaj pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. Cristo Diosen Huakjey in huadari aratbuttaj oʼtaʼtepo Diostaj moknopo̱e̱a̱ʼne. Diosen buttida huaʼataj moknopo̱e̱a̱ʼne. Katepiʼ huadak Diosa oʼpak moʼnopo̱e̱a̱ʼne. Huakkaʼda Cristotaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo kenpaʼda e̱ʼentaʼ onʼpaknigʼa enhueʼdik o̱ʼnuyate. Cristo konig Diosen Huakjey ʼuruaʼda oʼbataʼteonhuahuikaʼpo oʼmaknopoeanhuahuikaʼapo. :  Cristo Diosen huaʼa oʼnoikaʼpo huamanoeaʼeri o̱ʼi̱kaʼuyate. Cristokon konig Diosen Huakjey o̱ʼe̱. Huakjey oʼtaʼtepo katetapiʼ tiahuaydik o̱ʼe̱ne, katetapiʼ nopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. Konigti Cristo konig Diosen huakjey o̱ʼe̱po Diostaj moknopo̱e̱a̱ʼne kenpaʼti Diosen buttida huaʼataj moknopo̱e̱a̱ʼne. Katepiʼ huadak Diosa oʼpak moʼnopo̱e̱a̱ʼne. 59 eCristoa ayaʼtada oʼtiahuayikaʼnig oʼkaʼuyate. Konig Diosa oʼpaknok ayaʼtada oʼkaʼuyate. Noga̱ sigpiʼ kahueʼ o̱ʼu̱yate. Cristoayoʼda ayaʼtada oʼkaʼuyate. 8 Aʼnennada huakkuruda katepiʼ ehueʼ o̱ʼu̱yate, Cristo Diosen huaʼa huamanaʼeri o̱ʼi̱kaʼuyate. Diosere o̱ʼi̱kaʼuyate. 7 Aʼnennanada huakkuruda katepiʼ ehueʼ o̱ʼu̱yate. Cristo Diosen huaʼa huamanaʼeri o̱ʼi̱kaʼuyate. Cristo Diosda o̱ʼi̱kaʼ. 6Keʼna Diosen buttida eʼmanmadikataj onaʼti nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼe̱depo dakhueaʼda oʼkaʼnok. Beʼapiʼ kentaj Diosbaʼte oʼboroaypo dakhueaʼ eʼkaʼtaj oʼnopoʼkoreaʼpo onaʼti dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼda Diosa enhueʼ o̱ʼe̱a̱po. Diosere oʼnoeonhuahuikaʼapo. Huakkaʼ dakhueaʼ eʼkikaʼtaʼ Diosa oʼbakkahueaʼapo. Kenda yanʼnopo̱i̱kaʼ.F5Opud nogtiada Diosen buttida eʼmanmadikaʼtaj eknopo̱i̱kaʼada dakhueaʼ ekaʼnayo nog huaknopo̱e̱ʼeria oʼtihuapokpo onteʼti Diostaj eʼnopoʼkoreaʼnayo huadakda oʼkaʼapo. l4Q“Kahuieʼ.” Nogok Elías enadeʼte onaʼti oʼhuiʼikaʼuyate. Taʼbayo aypo oʼbakerekuyate. H3 Diosen huamanbatiaʼpakeri Elías oronigtion o̱ʼu̱yate. “Huihueʼ kaunhuahueʼ.” Kenokaʼ Diostaj diga̱ʼda enadeʼte bapaʼ huabayok seis puug eʼpok huihueʼ o̱ʼunhuahuaʼuyate. :2mKonige̱po nogtaj dakhueaʼda ekaʼnayo kentaj yahuahuaʼpo, “Namaʼda o̱gkaʼne, bekkahueaʼ,” yaʼdikaʼ. Ken konig huayahuaya yaʼdikaʼ. Kenpaʼti nogda dakhueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼtaj nog dakhueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼtaj yanʼmationaʼpakikaʼ. Diosa yaʼbayareaʼapet Diosa oʼpe̱e̱po oʼyareaʼapo. .1UDiostaj dakaʼ oʼnoknopo̱i̱kaʼpo onʼtionaʼpaknok dakhueʼtaj Diosa oʼyareaʼapo. Onaʼti huadakda o̱ʼe̱a̱po. Dakhueaʼ ekaʼnayo Diosa bekkahueaʼapone. l0QBeʼapiʼ dakhueʼ e̱e̱ʼnayo Diostaj huaknopo̱e̱ʼeri huamato̱e̱ʼeri huairitoneʼtaj kanʼtiakeʼpo yanʼmataʼmonikaʼ. Kenomey onʼtiakdepo sueʼda huasihuaj eʼkutioydeʼte Diosa kayareʼpo kanʼnigtionaʼpakikeʼ. */M Beʼapiʼ paiʼda eʼnopoʼe̱te Diostaj yanʼtionaʼpakikaʼ. Diosa beʼtihuapokikapone. On durugda beʼapiʼ ya̱ʼnepo Diostaj yanʼbatadiʼkeaʼikaʼ. .} Dakaʼ oʼnonay. Dakaʼ menʼpe̱e̱ʼ, egomey pogomey. Kenpaʼda buttida yadaʼikaʼ. Diosa castiga kahueʼ ka̱e̱ʼpo “e̱e̱ʼ, ijkaʼapoy,” eaʼnayo kenda yakatiʼ. “Kejeʼ,” eaʼnayo kahueʼ ya̱e̱tiʼ. “Ijkaʼapoy Diosapiʼ kurudya̱ʼ beʼtiahuayne.” Ahueʼ yanikaʼ. “Ijkaʼapoy huadariapiʼ kenda meʼtinopo̱e̱ne.” Ken konig ahueʼ yanikaʼ. J-  Kenomey Diosen huamanbatiaʼpakeri paiʼda eʼnopoʼe̱piʼ Diosen eʼkaʼ batikhueʼda o̱gkikaʼuyate. Diosen o̱gkikaʼpo durugda o̱ʼnikaʼuyate, oroʼ oʼnopo̱e̱ne. Job oʼbasetpo dakhueʼda e̱e̱ʼpiʼ Diostaj dakaʼda oknopoeonhuahuaʼpo oknopo̱e̱batikhueʼ o̱ʼu̱yate. Nogok Diosa Jobtaj onaʼti huadakda o̱ʼe̱a̱ʼuyate. Diosa oʼtinepahuiʼuyate. Konigti Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeritakon diʼda oʼmaepo oʼmatinepahuiʼikaʼ. 2,] Sueʼada Diosen huamanbatiaʼpakeri Dios Huairien huaʼa onʼmanbatiaʼpakikaʼuynok dakhueaʼ huakeri kenomeytaj dakhueaʼda onʼmagkikaʼuyate. Onʼbahuadiaypo dakhueaʼda onʼmagkikaʼuynigʼa kenomey Diosen huamanbatiaʼpakeri batikhueʼda onteʼti Dios Huairien huaʼa oʼmanikaʼuyate. Kenda huadak o̱gkikaʼuyatenig yanʼnopo̱e̱po konigti ya̱gʼkikaʼ. Diosen ya̱gʼkikaʼpo batikhueʼ yanikaʼ, egomey pogomey. ]+3 Huamaʼbuytaj huayahuaya dakhueaʼda huaahueʼ yanikaʼ, egomey pogomey. Kenpaʼ eʼhuaaʼikaʼnayo “Dakhueaʼda bokaʼne.” Diosakon aʼdik ya̱ʼe̱a̱pet. Jesús ʼibodteda o̱ʼe̱de aʼtimon oʼtiakapo. J* Konig taʼba huakaʼeri dakaʼda oʼnigi̱kaʼ konigti Jesús Huairitaj dakaʼda yanʼnigi̱katiʼ. Dakaʼda yanoknopo̱i̱kaʼ Diostaj. Jesús Huairi i̱da oʼtiakaponok batikhueʼ yanikaʼ. 1)[Konige̱po Jesús Huairitaj eʼtiaktaj dakaʼda yanʼnigunhuahuikaʼ. Taʼba huakaʼeria dakaʼda onʼnige̱po onʼbatukepo eʼtakerekte onʼnigunhuahuaʼ. Eʼboyogtaj dakaʼda onʼnigi̱kaʼ. Nogok nogok eʼhuiʼte onʼnigunhuahuikaʼ. Eʼtaboyogdeʼte ʼuruda aypo jakyo onʼtotiakikaʼ. /(WHuadak e̱e̱ʼpiʼ “Bueydik o̱ʼe̱ne,” monaʼikaʼne. Opud huakkaʼ huamato̱e̱ʼeria moʼmanaʼpo kenomeytaj moʼbarakikaʼne. Opudtaj beʼa tiokahueʼdik moʼe̱nok boʼarakikaʼne. Cristo eʼtiaktaj dakaʼda yanʼnigunhuahuikaʼ. Dakhueʼ e̱e̱ʼtaj yanʼtionaʼpakunhuahuikatiʼ. ?'wIndariyo moʼnoepo huakkaʼda moʼmato̱i̱kaʼpo huakkaʼda moʼdurugpakikaʼpo konig ʼuhua huasihuada arakdik moʼi̱kaʼnig konigti huaboaʼda kenpaʼda bueydik moʼe̱a̱pone. &O̱ʼnen taʼbate huakkaʼda aratbut onʼbaadhuahuaʼuyate. Huakkaʼda e̱ʼta̱e̱tada dakhuapa bayokhueʼ moʼmaeʼuynok “Oyda huakupe beyok,” ʼuttaʼda beyok eʼnonaʼte Dios kurudyo̱ sorotataj huairia oʼmape̱e̱depo castiga mogkaʼapone. %!O̱ʼnen oro huakupe o̱ʼnen plata huakupe huakkaʼda eʼmato̱i̱kaʼpiʼ ehueʼ moʼe̱a̱pone. Huakkaʼda eʼto̱e̱a̱da paiʼda aratbuttaj bayokhueʼ moʼi̱kaʼnok dakhueaʼ o̱gkaʼ onʼhuaaʼaponok keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete Diosa castiga mogkaʼapone. }$sHuakkaʼda moʼmato̱e̱nigʼa oʼbaparaʼde. Huithuit o̱ʼnen ʼuru yudtataj oʼbapeʼde. Dakhueʼda o̱ʼe̱de. ~}} {{=zxx0wvvuUtOs_sSqqRpoonmmllkji`iTgfeedcUba`_^]]\\M[ZZYhXxWVV_UTTTSRuQQP ONNTLuKJJIWGFEE6DD>BAA @w?>=<;;}:?99J887=6b55433?211Z00// -,,+/*-))K((K'']&F%s$#" |qK}{ss!a% "'{dL%BKenda eʼmanadeʼte huakkaʼada keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeriomeya̱ oʼnoknopo̱e̱batikuy. Onteʼti kenere taʼhuaehueʼ o̱ʼneʼuy. KA—‍Do Diosen Huasiʼpo i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Doʼtaj kanoknopo̱e̱ʼpo Diosa eʼtihuapokenayo oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. Doʼtaj kanoknopo̱e̱ʼpo Diosa tihuapokhueʼ e̱e̱ʼnayo oknopo̱e̱hueʼdik moʼe̱ne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. AJ{@Kenda ijjaʼdenigʼa opudomey sueʼada oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnene. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Ken huakkuruda Jesúsa aʼmanmadikayaʼpo tiakhued o̱ʼe̱poed beʼati doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ meʼneapone Jesúsa oʼnopo̱i̱kaʼuyate. Kenpaʼti Judasa kadarakeʼpo beʼtitotiakapone Jesúsa oʼnopo̱e̱ʼuyate. I+?Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanoeanhuahuikaʼ. Aratbuten hua̱so̱ʼa̱nayo manoeanhuahuikahueʼ o̱ʼe̱. Doʼhued huaʼa ijmanay konig Diosen Noki̱re̱g oʼmanoeanhuahuikaʼapo. Doʼhued huaʼataj moknopo̱i̱kaʼpo moʼnigpe̱i̱kaʼpo Diosere moʼnoeonhuahuikaʼapone. (HI>¿Do Huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne ke̱yo̱ kurudyo̱ i̱ji̱kaʼuy eʼbehuikte opuda̱ onʼtiahuaydepo menpaʼ doʼtaj moknopo̱e̱a̱pet? G-=Keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeri kenda onʼbatiaʼpakpo Jesúsa oʼnopo̱e̱po, —‍¿Doʼhued huaʼataj menpaʼ nigpe̱e̱hueʼdik moʼe̱? YF+<Sueʼda huakkaʼmon Jesúsen huanigpe̱i̱kaeria onʼpeeondepo, —‍Jesúsa oʼmanmadikaʼ kenda kahueʼdik o̱ʼe̱ne. Menpaʼ beʼapi nigpe̱e̱ʼdik ya̱ʼnet. —‍Kenomeya̱ onʼbatiaʼpakʼuy. #E?;Capernaum huakkaʼ jakyo judío aratbuten hua̱i̱takeʼ jakyo Jesúsa oʼmanmadikaʼpo kenda oʼmanaʼuy. Jesúsen huaʼa oʼmanoeanhuahuikaʼapo. sD_:Do konig aypo huamanoeanhuahuikaʼeri ka̱e̱ʼpo kurudya̱ʼ Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Aʼnennada adhueaʼpaneʼtaj Diosa maná aypo kurudya̱ʼ oʼbayokikaʼuyate. Eʼbapeʼikaʼada nogok onʼmabueyʼuyate. Ayaʼda doʼtaj moknopo̱e̱po konig huamanoeanhuahuikaʼ aypo onʼbapeʼpo Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. —‍Jesúsa judío huairitaj oʼmanaʼuy. CC9Doʼhued Paga̱ meʼtaʼmonaʼuyne. Apaga oʼnoeonhuahuikaʼpo doʼtakon meʼnoeanhuahuikaʼne. Ayaʼada konig doʼtaj moʼbapeʼpo doʼtaj moknopo̱e̱po doere onʼnoeonhuahuikaʼapo. B7Kenda oʼnonaʼnig doʼhued hua̱so̱ʼ huamanoeanhuahuikaʼ aypo o̱ʼe̱. Doʼhued mimi buttida huamaiʼ mimi o̱ʼe̱. Ayaʼada doʼhued hua̱so̱ʼ onʼbapeʼpo doʼhued mimi onʼmaiʼpo doyoyoʼ o̱ʼnikaʼ. Do kenpaʼti kenomeyere i̱ji̱kay. A8@@y6Kenomey doʼhued hua̱so̱ʼ onʼbapeʼpo kenpaʼti doʼhued mimi onʼmaiʼpo Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Diostehuapaʼ keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete kenomeytaj ijmanoeaʼapoy. M?5—‍Do Huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne doʼhued hua̱so̱ʼ bapehueʼ e̱e̱ʼnayo, doʼhued mimi mayhueʼ e̱e̱ʼnayo onteʼti Diosere noeonhuahuikahueʼ moʼe̱a̱pone. >4Huayahuaya judío huairia onʼbatiaʼpakpo, —‍Menpaʼ keʼnen hua̱so̱ʼ peʼdik o̱ʼe̱nok yaaʼ. —‍Onʼbatiaʼpakuy. l=Q3Aypo huamanoeanhuahuikaʼ do konig aypo i̱jje̱y. Kurudya̱ʼ Diosenbayaʼ ijtiakuypo, ayaʼada in aypo eʼbapeʼnayo Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Ken huamanoeanhuahuikaʼ aypo konig doʼhued hua̱so̱ʼ o̱ʼe̱. Aratbut kanʼnoeonhuahuikeʼpo ijmanigbueyapoy. Doʼtaj oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. —‍Oʼmanbatiaʼpakpo kenda Jesúsa oʼmanaʼuy. <2Nog aypo o̱ʼe̱. Huamanoeanhuahuikaʼ aypo o̱ʼe̱. Donayo konig huamanoeanhuahuikaʼ ayponig i̱jje̱y. Kurudya̱ʼ ijtiakuypo. Konig huamanoeanhuahuikaʼ aypo enʼbapeʼnayo, bueyhueʼ onʼnoeonhuahuikaʼapo. Kenda huamanoeanhuahuikaʼ ayponig i̱jje̱y. 6;e1Aratbut ehueʼ e̱ʼi̱kaʼyo opuden adhueaʼpaneʼ o̱ʼneonhuahuikaʼuyate. Diosa maná aypo eʼbayokikaʼtada Diosere noeonhuahuikahueʼ o̱ʼnuyate. Onʼmabueyʼuyate. _:70Do konig aypo huamanoeanhuahuikaʼeri i̱jje̱y. Aratbuttaj ijmanoeanhuahuikaʼapoy. [9//Kenomey doʼtaj oʼnoknopo̱e̱po Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Buttida ijjay. 8w.Apag Diosyaʼ ijtiakuy, doʼayoʼda Apagtaj ijtiahuayikaʼuy. Nogomeynayo Apagtaj tiahuayhueʼ o̱ʼnikameʼte. L7-“Diosa ayaʼtada oʼmanopo̱e̱a̱ʼapo.” Diosen huaʼa huamanbatiaʼpakeria oʼmadoyaʼuyate. Konige̱po ayaʼada Apagtaj onʼpe̱e̱po oʼnoknopo̱e̱po doʼtakon moʼnigpe̱i̱kaʼapone. |6q,Apag Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Huakkaʼtada Diosa oʼbatihuapokpo, doʼtaj huaknoponhuaʼ oʼbatihuapok. Kenomey huaknopo̱e̱ʼeritaj ijmanoyhuada̱ʼapoy. Keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete ijmanoyhuada̱ʼapoy. Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. 15]+—‍Onpapayoʼ huaahueʼ meneʼ. 4w*—‍In huabokerek Jesús o̱ʼe̱. Joséensiʼpo o̱ʼe̱. Keʼnen huaoj keʼnen hua̱ye̱kon o̱ki̱e̱y. “Kurudya̱ʼ Diosa meʼtaʼmonaʼuyne.” ¿Menaʼpo kenpaʼ aʼdik ya̱ʼe̱? —‍Judío huairia onpapayoʼ onʼbatiaʼpakuy. M3)“Do konig aypo huamanoeanhuahuikaʼeri i̱jje̱y. Kurudya̱ʼ doʼhued Apag Diosa meʼtaʼmonaʼuyne.” Jesúsa oaʼnok judío huairia Jesústaj onʼhuadiaypo onʼhuamahui̱ʼi̱a̱ʼpo, ~2u(Diosa oʼpakpo kenomey doʼtaj oʼnoknopo̱e̱ne, do Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱ oʼnoknopo̱e̱po kenda moʼbatiaʼpakpo Diosere onʼnoeonhuahuikaʼpo keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete onteʼti kenomeytaj ijmanoeaʼapoy. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. J1 'Huakkaʼ Diosataj huaknopo̱e̱ʼeri meʼbayokuyne nogtipiʼ titikhueʼ moʼe̱a̱pone. Keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete ayaʼtada ijmanoyhuada̱ʼapoy. Kenda oʼpakpo Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. 09&Kenaʼpo kurudya̱ʼ ijtiakuy Diosa meʼtaʼmonaʼuynok. Keʼnen eʼkaʼtaʼ ijpakpo ijtiakuy. Do huataʼda eʼkaʼtaʼ pakhueʼ i̱jje̱po ijtiakuy. O/%Apag Diosa doʼte ayaʼtada moʼtaʼmonaʼne doʼtaj moknopo̱e̱a̱pone kenpaʼti doʼtaj moʼnigpe̱i̱kaʼapone. Kenomeya̱ doʼtaj meʼnoknopo̱e̱nok ijbaeʼapoy, maenhueʼdik i̱jje̱a̱poy. +.O$Opudomeynayo doʼtaj pakhueʼ o̱ʼnepo doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnene. Konig huaboaʼda oʼnonaʼpo, doʼtaj eʼtiahuaymeʼpiʼ oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnene. -#—‍Konig aypo huamanoeanhuahuikaʼeri i̱jje̱po aratbuttaj manoeanhuahuikaʼdik i̱jje̱y. Ayaʼada onʼnopoʼkorepo doʼtaj moknopo̱e̱po moʼnigpe̱i̱kaʼpo konig noteyda durugnopoʼda o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Onʼnopoʼnoeyonhuahuikaʼapo. q,["—‍Kenda aypo boʼyokikaʼne, huairi. —‍Jesústaj nopoenkahueʼ e̱ʼe̱a̱da oʼnonaʼuy. #+? —‍Aʼnennada kurudya̱ʼ maná aypo Moisésa oʼbayokikaʼuyate namaʼda moʼnopo̱e̱nigʼa Moisésa bayokhueʼ o̱ʼu̱yate. Kurudya̱ʼ Diosa maná aypo oʼbayokonhuahuaʼikaʼuyate. Maná ayponayo manoeanhuahuikahueʼdik o̱ʼe̱. Kurudya̱ʼ doʼhued Apag Dios meʼtaʼmonaʼuyne. Konig aypo huamanoeanhuahuikaʼeri i̱jje̱y. Aratbuttaj aʼmanoeanhuahuikayaʼpo ijtiakuy. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. *!w)gAʼnennada oroʼomeyen adhueaʼpaneʼtaj Moisésa oʼbatohuaeʼikaʼuyate. Aratbut ehueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼi̱kaʼyo oʼbatohuaʼikaʼuyate. “Maná aypo kurudya̱ʼ oʼbatobapeʼikaʼuyate.” Apagbaʼ oaʼ. —‍Jesústaj oʼnonaʼuy. d(A—‍Oroʼomeya̱ ontaj meʼnoknopo̱e̱ʼpo konig Diosyoʼda oʼkikaʼ, konigti yakaʼ. Konig Diosa ʼuruaʼnanada oʼkikaʼ o̱ʼna konigti ekaʼnayo oknopo̱e̱a̱poy. Diosyaʼ oʼtiakuyate oknopo̱e̱a̱poy. '{—‍Opudte Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Doʼtaj meʼnoknopo̱e̱ʼ. Kenda Diosa oʼpak. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. &—‍Diosen eʼkaʼtaʼ oʼpaki. ¿Diosen huaʼa aʼkayaʼpo kate kaʼdik o̱ʼe̱y oroʼ? —‍Jesústaj namaʼda oʼnonaʼuy. +%OAypo kenpaʼti katetapiʼ boʼeretpakpiʼ, aʼbaeyaʼpo moʼbaaʼpopiʼ, boʼkikaʼnigʼa aypo kenpaʼti nogda aʼti ehueʼ o̱ʼe̱a̱po. Konige̱po aypoyoʼda kenpaʼti katetapiʼ eretpakhueʼ yaneʼ. Kikahueʼ yaneʼ. Aypoanayo moʼmanoteypakpo sueʼpiʼ moʼnoeaʼne. Doanayo Diosere manoeanhuahuikaʼdik o̱ʼnene. Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Doʼtaj mederetpakpo meʼnoknopo̱e̱ʼ. Diosa beʼtihuapoknok ijbayareaʼmey kenpaʼti konig Diosyoʼda teyda kaʼdik o̱ʼe̱, konigti ijkamey. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. $—‍Konig Diosyoʼda teyda kaʼdik o̱ʼe̱, do konigti ijkaʼdemeʼnigʼa kenda doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnene. Pan ijbiameʼnok opudomey dapoteyaʼda moʼbapemeʼpo, kenaʼpo doʼtaj oʼdukne. Aypoyoʼda boʼpakne. Buttida oʼnonaʼne. +#OKen akodpen kusiʼpete onʼbetdepo Capernaumyo Jesústaj oʼdukpo, onhuahuaydepo, —‍¿Menokaʼ i̱yo̱da iʼtiak, Huamanmadikaʼeri? —‍Oʼnonaʼuy. e"CKente Jesústaj huahuayhueʼda keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj huahuayhueʼda huakkaʼda aratbut kusiʼpeyo onʼkudonpo Jesústaj oʼdukpo Capernaumyo onʼhuaʼuyate. Jesús konig aypo huamanoeanhuahuikaʼeri o̱ʼe̱. O!Tiberias huakkaʼ jakyaʼ kusiʼpe oʼbatiakuyate. Huakkaʼda aratbut onʼbatiakuy. Kente Jesús Huairi pantaj dakiti oʼtionaʼpakmeʼ. Pankon onʼbapemeʼ kente ibodteda kusiʼpe oʼbatiakuyate.  Ken emeʼte akodpen huakkaʼda aratbut o̱ʼnuyate. Kente cinco miltaj oʼbatobapeʼuy. ʼIkken nogkusiʼpetida o̱ʼe̱meʼ. Ken kusiʼpeyo Jesús kudhueʼ o̱ʼemeʼnok Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeriomeynayo onʼbakudpo oʼnokbahuameʼnok onʼbatiahuayaʼuy. #“Kusiʼpeyo yakud.” Durugteda onaʼdepo, eʼkuddeʼte ijhuiti ehueʼ akodpen oʼhuaʼdepo onʼbetuy. Aratbuta Jesústaj oʼdukuy. R—‍Do i̱hue̱y. Meʼpukhueʼ yaneʼ. —‍Jesúsa monaʼuyne. .UBidteda eʼhuadeʼte, e̱ʼpo̱g hua̱hue̱tiudte Jesús oʼhuaeʼpo kusiʼpeyo Jesúsa eʼhuatiakte oroʼ oʼtiahuayʼuy. Jesústaj oʼtiahuaypo oʼmeʼpukonʼuy. Kdiga̱ʼda oʼbapokpo e̱ʼpo̱g huakkaʼda oʼkutaʼhuaropakuy. {Kusiʼpeyo oʼbakudpo, Capernaum huakkaʼ jakyo e̱ʼpo̱g oʼnoktegpo ektegte oʼbaksikpo, Jesús tiakhued e̱e̱ʼte Z-Ken osikdenok oroʼ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri e̱ʼpo̱gte oʼhuaʼuy. ~uJesústaj monʼtohuaʼ. Oroʼomeyen gobierno huairi ka̱e̱ʼ. Huakkaʼ aratbut e̱gkupopakte huanopoyaʼda onʼnopo̱e̱ʼuy. Jesúsa oʼnokotpo, oʼbakhuaʼpo nogtiaʼda oteʼyo oʼbakbehuikuyate. Jesús hua̱hue̱tiudte oʼhuaeʼuyate. QKenda konig Diosayoʼda kaʼdik o̱ʼe̱ Jesúsa konigti oʼkaʼnok aratbuta onʼtiahuaypo, —‍Diosen huaʼa huamanbatiaʼpakeri oroʼomeytaj moʼnigtiakapone, Apag Diosbaʼa oaʼ. Kentaj e̱kpo̱e̱ʼ o̱ʼnigunhuahuikaʼuy. Dapiʼ Jesús Diosen huaʼa huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱. —‍Judío aratbuta onʼbatiaʼpakuy. oW Ken oʼbaeaʼuy. Doce kusogyo̱ cebada pan boroʼtaʼsujmon hueda̱ʼhueda̱ʼda oʼkuda̱ʼuy. @y Kenokaʼ ayaʼda dapotey e̱ʼnedeʼte, —‍Pan huaboroʼ huaenmo boroʼtaʼsujmonere bapehueʼ eneʼ yanʼbaeaʼ. Ken sigpiʼ parahueʼdik ka̱e̱ʼpo. —‍Oroʼtaj monaʼuyne. M Jesúsa pan oʼto̱e̱po Diostaj dakiti oʼtionaʼpakuy. Oroʼomey keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼposakeaʼpo boʼyokeʼpo aratbut enʼbahuadte oroʼomeya̱ oʼbayokeʼuy. Konigti biig oʼmanokpukpukpo boʼyokeʼnok oroʼomeya̱ oʼbayokeʼuy. Noga̱ huakkaʼ enpakok huakkaʼ oʼbayokeʼuy. Dapoteyaʼda onʼbapeʼuy. 9k —‍“Yanʼbahuad.” Yanʼmanaʼ. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne. Kenteda huakkaʼda mire̱ o̱ʼu̱yate. Ken ayaʼda onʼbahuaduy. Cinco mil huabokerek o̱ʼnuy. a;—‍Huabokereksiʼpoa nogmanigtida cebadao̱gʼ pan bottaʼ biigere oʼto̱e̱nigʼa kenniga aratbuta kate bapehueʼdik o̱ʼnenok. —‍Andrésa, Simón Pedroen huamaʼbuy o̱ʼe̱po onaʼuy. Jesústaj onaʼuy.  )—‍Pan huabaeʼ doscientos denarios huakupe e̱e̱ʼnayo ayaʼada aratbuta sueʼpiʼ pan bapehueʼdik o̱ʼne. —‍Felipea onaʼuy. Menpaʼti Felipea oaʼapo eʼnopo̱e̱ʼtaʼ oʼpakpo onaʼuy. Kenda ijkaʼapoy soatayoʼ Jesúsa oʼnopo̱e̱ʼuy. GHuakkaʼda aratbut o̱gkupopakdepo enʼbatiakte Jesúsa oʼbatiahuayʼuy. Felipetaj —‍¿Huakkaʼda onʼbatiakde kanʼbapeʼpo meya̱ʼ pan oʼbaeyapet? —‍Jesúsa Felipetaj onaʼuy. Aʼti judío huakurueri isiʼpo mabueyhueʼ e̱e̱ʼ okkahuehueʼ aypo fiesta o̱ʼe̱a̱po. Konige̱po huakkaʼda aratbut o̱ʼnuy. d AAʼti huakupayo oʼbehuikuy. Oroʼomey Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeriere moʼbatohuaduyne. \ 1Jesús eʼhuaʼte huakkaʼada aratbut onʼtahuaʼpo, kenaʼpo konig Diosyoʼda kaʼdik o̱ʼe̱, konigti Jesúsa nogok nogok oʼkaʼpo, dakhueʼ e̱ʼnetaj oʼbayareaʼuy. Konige̱po huakkaʼada onʼtahuaʼuy.   yKen, Galilea e̱ʼpo̱g konogda oʼdikkaʼ Tiberias. Nogok Galilea e̱ʼpo̱g Jesús oktegʼuy. Oroʼomeyere okteguy. ? w/Kenda Moiséskudaka oʼmadoyaʼuyate oknopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo, doʼhued huaʼataj kenpaʼti oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱a̱pone. —‍Jesúsa judío huairitaj oʼmanaʼuyate. .Moisésa doʼtaj oʼtimadoyaʼuyate. Opuda̱ Moiséstaj hueretda oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱po kenaʼpo doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnene. W'-Opudtaj, “dakhueaʼ o̱gkikaʼ.” Apag Diostaj Jesúsa beʼhuaaʼapone. Nopo̱e̱hueʼ yaneʼ. “Opuda̱ dakhueaʼ bokikaʼuynig.” Moisésanayo kenda boʼhuaaʼapone. Moiséstaj namaʼda boaʼikaʼ. X),“Huadakda moʼe̱ne.” Aratbuta enataʼ eʼpe̱e̱taʼ boʼpakikaʼ. “Huadakda moʼe̱ne.” Diosa enataʼ eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ moʼe̱ne. Kenaʼpo Diosyaʼ oʼtiakuy oknopo̱e̱hueʼdik o̱ʼnene. Y++Apag Diosa doʼtaj meʼtaʼmonaʼuyne. Opudomeya̱nayo doʼtaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnene. Nog huabokerektaj Diosa taʼmonahueʼ e̱e̱ʼtada opudte eʼbahuatiaknayo kentanayo moʼnigpe̱e̱a̱po. Q*Opud judío huairia Diostaj diʼ ehueʼ o̱ʼne doa onʼtinopo̱e̱ne. \1)“Huadak o̱ʼe̱.” Huabokereka doʼtaj eʼhuaaʼtaʼ pakhueʼ i̱jje̱y. (Ayaʼada doʼtaj oʼnoknopo̱e̱po Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Opud judío huairinayo doʼtaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ moʼe̱ne. :m'Apagbaʼa doʼtaj beʼtiaʼpakne. Opudomeynayo doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. Diosyaʼ oʼtiakuy oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱po Apagbaʼtayoʼda moʼmonaʼpakikaʼpo, Diosere oʼnoeonhuahuikaʼapoy namaʼda moʼnopo̱e̱ne. Doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱nok Diosere noeonhuahuikahueʼ moʼe̱a̱pone. uc&keʼnen huaʼa eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ moʼe̱. Diosa oʼtaʼmonaʼuy. Doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. )K%Kenpaʼti Apaga Apagbaʼte doʼtaj beʼtiaʼpakuynigʼa opudomey judío huairinayo Diostaj tiahuayhueʼ moʼi̱kaʼpo kenpaʼti nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼpo, /W$Dios doʼhued Apag o̱ʼe̱po doʼtaj meʼtaʼmonaʼuyne. Kenda Juana buttida behuaameʼne, opudomeytaj monameʼnok doʼtaj oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱nok. Kenpaʼti konige̱po katepiʼ ʼuruaʼda Diosayoʼda kaʼdik o̱ʼe̱, doakon ijkikaʼnok Diosa oʼtaʼmonaʼuy oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. c~?#Juan konig jeyda huakjey ʼuruda oʼtaʼte, Juana ʼuruda oʼmanmadikikameʼpo. Opudomey judío aratbuttaj monʼmadikikameʼne. Opudomey huakjeytaj moʼdurugpakatumeʼne. Juantaj monʼpe̱e̱po moʼdurugpakatumeʼne. }"“Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱.” Huabokereka eʼhuaaʼte donayo pe̱e̱hueʼdik i̱jje̱y. Opudomeya̱nayo Juantaj nigpe̱e̱dik moʼe̱po doʼtaj oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne Diosere aʼnoeonhuahuikayaʼpo doʼtaj oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼnene. Oʼnonaʼne. $|A!“Jesús beʼati ya̱ʼe̱taʼpo.” Juantaj opudomeya̱ moʼtaʼmonameʼ. “Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱.” Juana buttida doʼtaj beʼhuaameʼne. { “Doʼhued Huasiʼpo meʼta̱e̱ne.” Diosa beʼhuaaʼne. Doʼtaj buttida beʼhuaaʼnok doʼtaj pe̱e̱ʼdik o̱ʼnene ijnopo̱e̱y. ,zQDoʼa Diosen Huasiʼpo i̱jje̱y. Doʼhuayoʼda ijnopo̱e̱po eaʼnayo kenpaʼ ahueʼ i̱jje̱a̱ynigʼa konig buttida doʼhued huaʼa pe̱e̱hueʼdik o̱ʼnene. oyW—‍Doʼhuada ijnopo̱e̱po kahueʼdik i̱jje̱y. Konigti Apag Diosa menaʼnok ijjay. Buttida ijjaʼikay. Kenaʼpo katepiʼ do ijpakpo kahueʼ i̱ji̱kay. Kenda Apag Dios oʼpaknok ijkikay. Apag Diosa meʼtaʼmonaʼuynok. xOnʼmaoro̱konkaʼapo. Huadak huakikaʼeri onteʼti Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Dakhueaʼ huakikaʼeri paiʼnanada onʼnopoʼunhuahuikaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Jesústaj kanoknopo̱e̱ʼpo “Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱nok Diosa oʼtaʼmonaʼuyate.” Juana oʼmanaʼuy. Kenpaʼti Jesústaj kanoknopo̱e̱ʼpo konig Diosenyoʼda kaʼdik o̱ʼe̱po Jesúsa oʼkaʼuy. lwQKenda mepuʼkehueʼ yaneʼ. Kenaʼpo nogok ayaʼ huabueyeri kubarakyaʼ doʼtaj onʼpe̱e̱a̱po. vDo huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Konige̱po, “Dakhueaʼ iʼkaʼne.” Aratbuttaj manaʼdik i̱jje̱y. 4uaApag Dios oʼnoeonhuahuikaʼpo onteʼti manoeanhuahuikaʼdik moʼe̱ne. Diosa oʼpaknok do Diosen Huasiʼpo kenpaʼti aratbuttaj onteʼti manoeanhuahuikaʼdik i̱jje̱y. :tmNogok kenpaʼti oyda kenomeya̱ konig Diostaj onʼnopoʼbueydenigʼa Apag Diosen Huasiʼpotaj onʼpe̱e̱a̱po. Onʼnigpe̱e̱po Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Buttida ijjay. /sWAyaʼada doʼtaj dakaʼ onʼpe̱e̱po kenpaʼti Apaga meʼtaʼmonaʼuyne, oʼnoknopo̱e̱po doere kurudyo̱ onʼnoeonhuahuikaʼapo. “Dakhueaʼ bokaʼne.” Diosa onahueʼ moʼe̱a̱pone. Konig Diostaj enʼnopoʼbueyde onʼnige̱ʼnigʼa Diosa moʼmanoeanhuahuikaʼapone. Buttida ijjay. traKenda Apaga oʼpaknok, “Diosen Huasiʼpo huadakda o̱ʼe̱.” Ayaʼada doʼtaj onʼtiaʼpakapone. Konig Apagtaj huadak onʼtiaʼpakpo, konigti doʼtaj huadak onʼtiaʼpakapone. “Huasiʼpo huadakda o̱ʼe̱.” Beʼapiʼ doʼtaj tiaʼpakhueʼ e̱e̱ʼnayo konigti “Apag Dios huadakda o̱ʼe̱,” tiaʼpakhueʼda o̱ʼne. Apaga doʼtaj meʼtaʼmonaʼuyne. ,qQ“Dakhueaʼ iʼkaʼ.” Apagayoʼda aratbuttaj ahueʼ o̱ʼe̱. Apaga oʼpaknok, “Dakhueaʼ iʼkaʼ.” Doa Apagen Huasiʼpo i̱jje̱po aʼdik i̱jje̱a̱poy. #p?Aratbut enʼbueydeʼte onteʼti Diosa manoeaʼdik o̱ʼe̱. Konigti do Diosen Huasiʼpo i̱jje̱po eʼbueytapiʼ eʼmanoeaʼtaʼ ijpakpo ijmanoeaʼapoy. ioKKenpaʼti Diosen Huasiʼpo i̱jje̱nok doʼtaj diʼ meʼe̱ne. Ayaʼda Diosa oʼkikaʼpo kenda doʼtakon meʼnopo̱e̱a̱ʼne. Huabokerektaj ijyareaʼdey. Nogi̱ti ʼuruaʼda ijkaʼapoy. ¡Kenpihuay! Aʼdik moʼe̱a̱pone. Vn%—‍Do Diosen Huasiʼpo i̱jje̱po doʼhuedda kahueʼdik i̱jje̱y. Katepiʼ Apaga oʼpaknok kenda do Diosen Huasiʼpo i̱jje̱po ijkikay. Konig doʼhued Apag oʼkaʼ konigti ijkay. Buttida ijjay. [m/Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete judío aratbut kahueʼdik yaneʼ, kenda judío huairien adhueaʼpaneʼa̱ onʼmanikaʼuynigʼa. Jesúsa manigpe̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete oʼyareaʼpo. Kenpaʼti Dios doʼhued Apag meʼta̱e̱ne, oaʼpo. “Konigti Dios i̱jje̱y.” Jesúsa oaʼnok, judío huairia onʼnopo̱e̱po nogi̱ti diga̱ʼda eʼaraktaʼ oʼderetpakuyate. Katepiʼ Apag Diosa kenda oʼpaknok Diosen Huasiʼpoa oʼkaʼ. jlM—‍Oy kenpaʼti doʼhued Apag Dios oʼkikaʼ doakon ijkikay. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Uk#Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete Jesús kenda oʼkaʼnok Judío huairia Jesústaj huaboaʼda diga̱ʼda onʼhuadiaypo dakhueaʼ onʼhuaadhuahuikaʼpo, kenpaʼti eʼaraktaʼ onʼtipakonhuahuikaʼuyate. pjYKenokaʼ judío huairite oʼhuaʼuyate. “Jesúsa beʼyareadne.” Huabokereka oʼbatiaʼpakuy. piYNogok Jesúsa Diosen jakyo oʼhuahuayʼuy. Huayareritaj oʼhuahuayʼuy. —‍E̱ya̱ʼ, oʼyaraddene. Dakhueaʼ onteʼti kahueʼ ya̱e̱ʼ. Onteʼti dakhueaʼ ekaʼnayo nogi̱ti dakhueʼda i̱ʼe̱a̱pone. —‍Jesúsa onaʼuy. Nh Jesúsendik nopo̱e̱hued o̱ʼe̱po kenpaʼti keʼna beʼyareadne nopo̱e̱hueʼ o̱ʼu̱y. Kenpaʼti huakkaʼada aratbut o̱ʼnenok Jesúsa okhuaʼnok Jesústaj tiahuayhueʼdik o̱ʼe̱po. g5 —‍“Yaʼudpo yahuaeʼ.” ¿Beʼa onʼtaj menaʼ? —‍Judío huairia oʼnonaʼuy. Jesúsa dakhueʼda onaʼ onʼnopo̱e̱po oʼnonaʼuy. f% —‍Kenbokereka doʼtaj beʼyareaʼne. “Colchón yaʼudpo yahuaeʼ.” Keʼna menaʼnok ijkay. —‍Judío huairitaj oʼmanaʼuy. |eq Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete sigpiʼ kahueʼdik moʼe̱ne. Judíoen adhueaʼpaneʼ namaʼda onʼmanikaʼuynok, —‍Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoe o̱ʼe̱nok colchón tohuahueʼdik o̱ʼe̱ne. —‍Judío huairia oʼnonaʼuy. dw Ijhuiti ehueʼ oʼyareadʼuy. Colchón oʼudpo oʼhuaʼudʼuy. Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete oʼyareaʼuy. Qc—‍Yaboʼ. Colchón yaʼudpo, yahuaeʼ. —‍Jesúsa onaʼuy. .bU—‍Ya̱ko eʼtihuarote beʼapiʼ doʼtaj tohuahueʼdik meʼnene. Doʼa dakaʼda ijhuaʼnok, noga̱ huakkuruda oʼkudikaʼ, Huairi. —‍Jesústaj onaʼuy. DaJesús okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete ya̱kote oʼtiakdepo, enpahuedikaʼtaj oʼtiahuaydepo onpahuedunhuahuikaʼ oknopo̱e̱po, —‍¿Eʼyareaʼtaʼ menpaʼ iʼpak? —‍Onaʼuy. _`7Kente treinta y ocho huabayok nogbokerektida dakhueʼ enpahued o̱ʼunhuahuaʼuyate. |_qYa̱kote nogok nogok Diosen huataʼmoneri onʼhuarakatuikaʼ. Oʼtiakdepo ya̱kotaj oʼtihuaroaʼuynok. Ya̱ko karogda eʼtihuaroyo beʼapiʼ huakkuruda yakudontaj oʼbayareaʼikaʼuyate. Katepiʼ dakhueʼ e̱ʼneʼte oʼbayareaʼikaʼuyate. 3^_Baʼakyo huakkaʼda oʼnonpabahuedikaʼ. Onʼdigpakpo oʼnonpabahuedikaʼ, ekpobig oʼnonpabahuedikaʼ, huakket oʼnonpabahuedikaʼ, eʼhue̱tihuarotaj oʼnonmaboikaʼ. l]QJerusalén huakkaʼ jak kurupen huida̱ eʼtiokpakaʼ akbogpe o̱ʼe̱. Akbogpedik oʼdikkaʼuy oveja. Oveja akbogpete ya̱ko o̱ʼe̱. Ya̱kodik oʼdikkaʼ Betesda. Betesda ya̱ko aktaʼbogpete huabaniga̱ʼ baʼak o̱ʼe̱. 1\ ]Nogok judío aratbut onteʼti onʼmabapeʼapo, Jerusalénya̱ʼ onʼmabapeʼapo kenpaʼti onʼtionaʼpakapo. Jesús Jerusalén huakkaʼ jakyo onteʼti oʼbehuikonʼuy. 7[g6Judea huadariyaʼ Jesús oʼkumejdepo Galilea huadariyo oʼtiakuy. Galilea huadariyo hue̱ʼe̱ytaj vino oʼkaʼuy. Kenpaʼti gobierno huairiensiʼpo oʼyareaʼuy.ZZ-5Kente niokpo eʼhuadte “O̱ʼnensiʼpo oʼyarede oʼnoe.” Jesúsa menameʼne. Huasiʼpoed huaoa oʼnoponpo. Keʼnen huabetomeya Jesús Diosen Huasiʼpo Diosyaʼ oʼtiakuyate, oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. Y4—‍¿Menokaʼ yaʼyarud? —‍Oʼmanaʼuy. —‍ʼIkken niokpo tokhuad eʼhuadte oʼyaremeʼ. —‍Huanabaʼa oʼnonaʼuyate. X73Jakyo eʼkumejte dagte keʼnen huanabaʼa onʼhuatiakpo, onʼdejpo, —‍O̱ʼnensiʼpo oʼyarede, oʼnoe. —‍Keʼnen huanabaʼa oʼnonaʼuyate. W2—‍Yahuatiʼ. O̱ʼnensiʼpo oʼyarede oʼnoe. —‍Jesúsa onaʼuy. Jesúsen huaʼataj buttida oknoponpo jakyo oʼkumeʼuyate. dVA1—‍Bueyhued e̱e̱ʼte doʼhuedsiʼpote bohuaʼ, huairi. —‍Jesústaj onaʼuy. hUI0—‍Opud Galilea hua̱e̱ʼeri doʼhued huaʼa eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ moʼe̱. ʼUruaʼda ekaʼnayo konig eʼbayareaʼnayo doʼhued huaʼataj yanoknopo̱e̱a̱petpiʼ. —‍Jesúsa Capernaum huairitaj onaʼuy. T{/Judea huadariyaʼ Jesúsa oʼtiakdepo, Galilea huadariyo Jesús o̱ʼi̱kaʼ. Kenda Capernaum huairi oʼtipe̱e̱depo Jesústaj oʼhuahuaʼdepo, “Capernaum huakkaʼ jakyaʼ doʼhuedsiʼpo oʼbueyapo. Bohuaʼ. Betayareaʼ.” Diga̱ʼda onaʼuy. ]S3.Ken, Caná huakkaʼ jak Galilea huadariyo ke̱yo̱ hue̱ʼe̱ytaj vino oʼkameʼ onteʼti Jesús oʼtiakuy. Capernaum huakkaʼ jak meyo̱hueʼda o̱ʼe̱po Capernaum gobierno huairiensiʼpo oʼdigpakuyate. R3-Galilea huadari hua̱e̱ʼeri Jerusalényo̱ aypo fiestate o̱ʼnemeʼte. Jerusalényo̱ Jesúsa ʼuruaʼnanada konig Dios ekapaʼ oʼkameʼnok onʼtiahuayʼuyate, Galilea hua̱e̱ʼeria. Jesúsa teynanada oʼkameʼnok Galileayo eʼkumejdeʼte durugteda Jesústaj oʼdeʼuy. FQ,Diosen huaʼa huamanbatiaʼpakerien jak hua̱e̱ʼeriomeynayo Diosen huamanbatiaʼpakeritaj eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. Jesúsa Galilea hua̱e̱ʼeritaj oʼmanbatiaʼpakuynigʼa. &PE+Botmeʼnoe Sicar huakkaʼ jakyo o̱ʼe̱depo oroʼomeyere Jesúsa oʼbakhuaʼuy. Galilea huadariyo oʼhuaʼuy. Galilea huadariyo Jesús oʼkerekuyate. fOE*—‍Ontayoʼda onʼpe̱e̱po oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱ʼnigʼa oy Jesústakon onʼpe̱e̱depo oknopo̱e̱y. Jesús Diosen Cristo o̱ʼe̱. Diosa moʼnigtaʼmonaʼuyne. Aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼ kabakkahueʼpo, huamanopoʼyareadhuaʼ o̱ʼe̱ monoknopo̱e̱y. —‍Ettoneʼtaj oʼnonaʼuy. Jesúsa gobierno huairiensiʼpotaj oʼyareaʼuy. UN#)Jesúsen huaʼataj onʼpe̱e̱po nogi̱ti huakkaʼada oʼnoknopo̱e̱ʼuy. M(Samaria hua̱e̱ʼeri onʼhuatiakde. “Oroʼomeytaj botaʼhuadunhuaʼ.” Jesústaj oʼnonaʼuy. Kente bottaʼ huameʼnoe o̱ʼu̱ynok. _L7'Ken jakte huakkaʼ Samaria hua̱e̱ʼeri o̱ʼnikaʼpo, “Ayaʼ nogok nogok ijkikaʼuynigda.” Menaʼne. Ettoneʼa̱ oʼmanbatiaʼpaknok, huakkaʼada Samariayo hua̱e̱ʼeria Jesústaj oʼnoknopo̱e̱ʼuy. K7&Nogomeya̱ onʼmanmadikadhuaʼdeʼuy. Aratbut i̱dada oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnuypo kanoknopo̱e̱ʼpo opudomeya̱ kanʼmanmadikeʼpo doʼa onʼtaʼmonaʼuyne. Opudomey huakkuru huamanmadikaʼeriere moʼmanmadikaʼnok moʼmaknopo̱e̱a̱ʼapo. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne. J1$“Nogtiada oʼbatukeʼ. Noga̱ aypo oʼtotiak.” Ken buttida onʼbatiaʼpakikaʼuy. Konig huabatukeʼeri i̱jje̱po konig huakkuruda Diosen huaʼa dakaʼ ijmanmadikay. Opudomey konig aypo huatotiakeri moʼe̱po doʼhued huaʼa moʼmanmadikikaʼaponok huakkaʼada doʼtaj moʼnigpe̱i̱kaʼapone. Doere Diosere moʼnoeonhuahuikaʼapone. Konig dakhuapa opudomeya̱ doere moʼdurugpakonhuahuikaʼapone. I%lHQ#Opudomey aypotaj huakkaʼ moʼnopo̱e̱po, “Aypopiʼ boyoghued e̱e̱ʼte aʼti bottaʼ bottaʼ puug oʼboyogaponok jakyo totiakdik o̱ʼe̱a̱poy.” Moʼbatiaʼpakikaʼnig. Oy konig eʼboyog a̱ʼe̱ya̱ʼpo huakkaʼ aratbut onʼbatiakdenok, yanʼtiahuayʼ. Oy huakkaʼada eʼnopoʼkoreaʼtaʼ onʼpak. Huakkaʼada Diostaj eknopo̱e̱ʼtaʼ onʼpak. 8Gi"—‍Diosa doʼtaj meʼtaʼmonaʼuyne. Katepiʼ Dios oʼpak kenda ijkikay. Ayaʼda keʼnen ijkuhuitapoy. Keʼnen ijjeretpakpo ijkikaʼpo, doʼhued aypo konig o̱ʼe̱. F !—‍Beʼapiʼ kentaj aypo yanigtotiaketpiʼ, oʼnopo̱e̱po oroʼomey huanigpe̱i̱kaʼeria huayahuaya oʼbatiaʼpakuy. tEa —‍Bapeahueʼ i̱jje̱y. Nogda aypo ijto̱e̱nig opud nopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. —‍Monaʼuyne. DHuakkaʼda aratbut tiakhued e̱ʼneʼte, —‍Yabapeʼ, Huamanmadikaʼeri. —‍Oroʼ keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeria onaʼuyne. ^C5Ken huakkaʼ jakyaʼ huakkaʼada onʼmaoro̱konpo, Jesústaj onʼhuatiakuyate. =Bs—‍Sorokkogte huabokereka behuatiakpo doʼtaj ʼuruaʼda menbatiaʼpakne. Nog huadaribayoeri o̱ʼe̱nigʼa ayaʼda nogok nogok ijkikameʼnig kenda menaʼne. Ayaʼda oʼnopo̱e̱po menaʼne. Keʼna Cristo ya̱ʼe̱tpiʼ. —‍Ettoneʼa̱ keʼnen ayaʼ huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeritaj oʼmanaʼuyate. *AMEttoneʼ sorokkoso oʼhuadanpo okhuaʼuyate. Keʼnen huakkaʼ jakyo Sicar okhuaʼuyate. Huakkaʼ jakyo oʼkudondepo, huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeritaj oʼmanaʼpo, p@YJesúsa ettoneʼtaj kenda eʼnadeʼte oroʼomey Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri Jesúste oʼtiakuy. Jesúsa ettoneʼtaj oʼbatiaʼpaknok oroʼa oʼtiahuaypo oʼmeʼpukeʼuy. (Aʼnennada judío huamanmadikaʼeri ettoneʼtaj batiaʼpakhueʼ o̱ʼnikaʼuy.) “¿Kaʼtiaʼpo ettoneʼtaj inaʼpak?” “¿Kate iʼpakpo iaʼ?” Jesústaj onahueʼ o̱ʼu̱y. l?Q—‍Cristo do i̱jje̱y. Doa onʼbatiaʼpaknig Cristo i̱jje̱y. —‍Jesúsa onaʼuyate. >—‍Nogok Diosa Cristotaj oʼtaʼmonaʼapo, yoknopo̱e̱y. Eʼtiakdeʼte ayaʼda oʼmanmadikaʼapo. —‍Ettoneʼa̱ onaʼuyate. f=EApag Dios noki̱re̱g o̱ʼe̱po buttida oaʼikaʼ. Apag Diosen huaʼa buttida o̱ʼe̱. Oy kenpaʼti nogokkon aratbut huadaknopoʼda Diosen buttida huaʼataj oʼnoknopo̱e̱po Apag Diostaj onʼtionaʼpakapo. Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱nok Apag Diostaj onʼtionaʼpakapo. Kenda Apag Diosa oʼpak. —‍Jesúsa ettoneʼtaj onaʼuyate. <l;QOpud Samaria hua̱e̱ʼeria Diostaj nopo̱e̱hueʼda namaʼda moʼtionaʼpaknigʼa, oroʼomeynayo judío aratbut o̱ʼe̱po Diostaj oknopo̱e̱po dakaʼ oʼtionaʼpakikay. Diosen huamanopoʼkoreaʼeri judío aratbut o̱ʼe̱. :}—‍Menʼpe̱e̱ʼ, ettoneʼ. Aʼti meyo̱piʼ moʼe̱po Apag Diostaj tionaʼpakdik moʼe̱ne. Apag Diostaj aʼtionaʼpakyaʼpo in oteʼte tiakhueʼdik moʼe̱a̱pone. Kenpaʼti aʼtionaʼpakyaʼpo Jerusalényo̱ huahueʼdik moʼe̱a̱pone. E9In oʼteʼyo “Huaboroʼda i̱ʼe̱, Apag Dios.” Oroʼ onaratbutyoʼ adhueaʼpaneʼkudak Samaria huadari hua̱e̱ʼeriomeya̱ onʼtionaʼpakikaʼuyate. Jerusalén huakkaʼ jakyo “Huaboroʼda i̱ʼe̱, Apag Dios.” Tionaʼpakdik moʼe̱ne. Opuda̱ judío aratbut onʼmanaʼikaʼ. —‍Ettoneʼa̱ onaʼuyate. [8/—‍Diosen huaʼa huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱, oʼtinopo̱e̱ne, huairi. 7/Huabaniga̱ʼ iʼta̱e̱ʼuynigʼa. Oyda kentaj eʼdipakada o̱ʼnen hua̱to̱e̱ ehueʼ o̱ʼe̱. Kenda buttida iaʼ. —‍Jesúsa onaʼuyate. 6—‍Hua̱to̱e̱ to̱e̱hueʼ i̱jje̱y. —‍Ettoneʼa̱ onaʼuyate. —‍Hua̱to̱e̱ to̱e̱hueʼ i̱jje̱y. Buttida iaʼ. _57—‍Yahuatiʼ. O̱ʼnen hua̱to̱e̱ʼtaj yatotiak. —‍Jesúsa onaʼuyate. n4U—‍Ken hue̱ʼe̱y beyok. Onteʼti maymaya̱ ahueʼdik a̱ʼe̱ya̱ʼpo, i̱yo̱ sorokkogyo̱ hue̱ʼe̱y aʼegyaʼpo tiakhueʼdik a̱ʼi̱kayaʼpo o̱ʼnen hue̱ʼe̱y ijmayapoy, huairi. —‍Ettoneʼa̱ onaʼpo, Jesúsen huaʼataj nopoenkahueʼda kenpaʼti Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱ oknopo̱e̱hued o̱ʼe̱po kenda Jesústaj onaʼuyate. 53cayaʼada doʼtaj moknopo̱e̱po Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Konig huanoeanhuahuikaʼ hue̱ʼe̱y oʼyoknok onʼmayʼpo, huanopoyo o̱ʼunhuahuikaʼapo, onteʼti “maymaya̱ ijjay” ahueʼ o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Doʼtaj moknopo̱e̱po Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. —‍Jesúsa onaʼuyate. h2I —‍Beʼapiʼ in sorokkog hue̱ʼe̱y oʼmaypo, onteʼti maymaya̱ʼ oʼdaʼikanigʼa, ^15 Oroʼen adhueaʼpaneʼa̱ Jacobkudak in sorokkog boʼyokuyne. Keʼnada oʼmayikaʼuyatenig. Keʼnen huasiʼpo kenpaʼti onʼmamayʼikaʼuyate. Keʼnen vacakon oʼmamayʼikaʼuyate. Oroʼomeytaj in sorokkog boʼyokonʼuyne. ¿Menpaʼ Jacobkudakitipi sigda huairi o̱e̱ʼuynigʼa, o̱ʼna huahuak huairi i̱ʼe̱? —‍Ettoneʼa̱ onaʼpo, 07 —‍Huaʼeg to̱e̱hueʼ i̱ʼe̱ne. Sorokkog huabidkogyoda hue̱ʼe̱y o̱ʼe̱. ¿Meya̱ʼ huanoeanhuahuikaʼ hue̱ʼe̱y iʼegapo, huairi? /- —‍Diosa huanounhuahuikaʼ hue̱ʼe̱y eʼyoktaʼ beʼtipakne. “Hue̱ʼe̱y beyok.” Ontaj onaʼnigʼa, “Huanounhuahuikaʼ hue̱ʼe̱y beyok.” Doʼtaj meknopo̱e̱po enaʼnayo huanounhuahuikaʼ hue̱ʼe̱y oʼyokapone. —‍Jesúsa ettoneʼtaj onaʼuyate. 1.[ Judío aratbuta Samaria hua̱e̱ʼeritaj batiaʼpakhueʼ o̱ʼi̱kaʼnigʼa Jesústaj ettoneʼa̱ oʼpe̱e̱depo, —‍O̱ʼna judío aratbut i̱ʼe̱nigʼa, Samaria hua̱e̱ʼeri do i̱jje̱y. ¿Menpaʼ hue̱ʼe̱y beyokaʼ doʼtaj menaʼ? —‍Samaria ettoneʼa̱ Jesústaj onaʼuyate. u~}}T|?{z_xww!uuCtsrrqGpTnn3m1kcj"ichgQeccba` _b^\[[ZGY*WVTRQQPPOpN{MMML`KJkHHH\GFFEgDCCFM —‍¿Men ya̱ʼe̱ kenbokerek? —‍Oʼnonaʼuy. —‍Nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱y. —‍Oʼmanaʼuy. ¿Menpaʼ i̱ʼe̱po ikpoyarud? Fariseo judío huairia ekpobigtaj oʼnonaʼuy. TL! —‍Jesúsa barakte oʼsupupo oʼdukutaʼpo soroka bekpodukutaʼpo, “Siloé ya̱koyo yahuatiʼ. Yakpokoyoaʼ.” Menaʼne. Ken ijhuaʼdepo yokpokoyodepo huaboaʼda ijmabodi. —‍Oʼmanaʼuy. ZK- —‍¿Monig ikpoyarudmeʼ? ¿Moniga̱ʼ iʼmabodmeʼ? —‍Oʼnonaʼuy. pJY —‍E̱e̱ʼ, keʼna o̱ʼe̱. —‍Nogomeya̱ oʼdaʼuy. —‍Ehueʼ, nogda o̱ʼe̱. Konigti o̱ʼe̱. —‍Nogomeya̱ oʼdaʼuy. —‍Do ekpobig i̱ji̱kaʼuynig i̱jje̱y. —‍Kenbokerek okpoyaredepo oʼmanaʼuy. #I? Yareahued ekpobig jak eretnopoyoda oʼhuadikaʼpo “huakupe menʼyok,” oʼmanaʼikaʼuy. Ayaʼada kentaj onʼnoki̱e̱ʼuy. Ekpobig o̱ʼi̱kaʼ ayaʼada onʼtiahuayikaʼuy. —‍Dapiʼ inbokerek oʼhuadpo “huakupe menʼyok,” oʼmanaʼikaʼuynig. —‍Sueʼada oʼdaʼuy. aH; —‍Yahuatiʼ. Siloé ya̱koyo yahuatiʼ. Yakpokoyoaʼ. —‍Ekpobigtaj onaʼuy. (Siloé judíoen huadik eʼdiktaʼmonaʼ o̱ʼe̱.) Ken, oʼhuaʼpo okpokoyodepo okpoyarudʼuy. Oʼtiakpo dakaʼ oʼmaboʼuy. pGY Kenda oaʼdepo barakte oʼsupupo igkusi̱ʼhue̱ oʼdukutaʼpo soroka ekpobigtaj okpodukutaʼuy. LF In huadariyo i̱jje̱depo konig Diosen huakjey i̱jje̱po Diostaj ijmaknopo̱e̱a̱ʼdey, Diosen huaʼa ijmanopo̱e̱a̱ʼdey. —‍Jesúsa oroʼtaj keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj monaʼuyne. 2E] Kenda Diosa oʼpak kakikeʼpo kenpaʼti Diostaj kanigpe̱i̱keʼpo Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Konige̱po oyedda Diosen kikaʼdik i̱jje̱y. Sueʼda huameʼnoe meke̱nok oyda Diosen kikaʼdik i̱jje̱y. Aʼti nogok kahueʼdik i̱jje̱a̱poy. Konig sikyonig o̱ʼe̱a̱po kahueʼdik i̱jje̱a̱poy. HD  —‍Ehueʼ, keʼna dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼu̱y. Keʼnen huaoa hua̱ye̱erea dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼnuyate. Konige̱po dakhueaʼ o̱gkuypo ekpobig ehueʼ o̱ʼe̱. Diosa teyda kikaʼdik ka̱e̱ʼpo bakpoyareaʼdik ka̱e̱ʼpo aratbuta kanʼtiahuayeʼpo kanʼnopo̱e̱ʼpo konige̱po ekpobig oʼsiʼpoe̱ʼuyate. vCe —‍¿Menaʼpo inbokerek ekpobig yasiʼpoe̱ʼuyate? ¿Beʼa dakhueaʼ yakuyet? ¿Huaoapiʼ hua̱ye̱a̱piʼ keʼnadapiʼ dakhueaʼ yakuyetpiʼ huamanmadikaʼeri? —‍Oroʼomey Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria Jesústaj onaʼuy. i@K:—‍Abraham siʼpoe̱hued Diosere i̱ji̱kay. Buttida ijjay. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. `?99—‍Ehueʼ. Abraham aʼnennanada o̱ʼi̱kaʼuyate. Onnayo huatoneʼ ehueʼ i̱ʼe̱ne. Menpaʼ Abrahamtaj iʼtiahuayʼuy. Ehueʼ. Abrahamtaj tiahuayhueʼ i̱e̱ʼuy. Da iaʼne. —‍Jesústaj oʼnonaʼuy. %>C8Doʼtaj oʼtiaʼpakpo Abrahamtaj Diosa onaʼuyate. “O̱ʼnen huayayo huaboroʼ huairitoneʼ o̱ʼe̱a̱po.” Doʼtaj oʼtiaʼpakpo Abrahamtaj onaʼuyate. Diostaj Abraham kenda oknopo̱e̱po do i̱jje̱a̱ponok durugnanada o̱ʼu̱yate. —‍Judío huairitaj Jesúsa oʼnanaʼuy. l=Q7Diostaj oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. “Diostaj yoknopo̱e̱y.” Buttida ijjay. “Diostaj oknopo̱e̱hueʼ i̱jje̱y.” Doa eaʼnayo opud konigti da huaaʼeri i̱jje̱a̱yet. Dapitaʼ Diostaj yoknopo̱e̱po ijnigpe̱i̱kay. e<C6—‍“Aratbuttaj manoeanhuahuikaʼdik i̱jje̱y.” Doda ijpakpo manahueʼ i̱ji̱kay. “Jesús huadakda o̱ʼe̱,” aratbuta menʼbatiaʼpakeʼpo manahueʼ i̱ji̱kay. Diosa oʼpaknok kenda ijmanikay. “Huairitoneʼ i̱ʼe̱ne. Doʼhued Huasiʼpo i̱ʼe̱ne.” Diosa menaʼikaʼne. “Oroʼen Dios o̱ʼe̱,” namaʼda boaʼikaʼne. J; 5Oroʼen huaoj Abraham teyda huairitoneʼ o̱ʼu̱y. Abraham oʼbueyʼuyate. Diosen huamanbatiaʼpakerikon onʼmabueyʼuyate. Menpaʼ Abrahamtaj nogi̱ti hueretda huairitoneʼ o̱ke̱hueʼdik i̱ʼe̱ne. Diosen huamanbatiaʼpakeritaj o̱ʼnayoʼda teyda huairitoneʼ make̱hueʼdik i̱ʼe̱ne. “Huairi i̱jje̱y,” namaʼda iʼnopo̱e̱po, da iaʼ, huairi ehueʼ i̱ʼe̱. —‍Judío huairia oknopo̱e̱hueʼda o̱ʼnepo Jesústaj oʼnonaʼuy. `:94—‍Totoʼ oʼnopoʼto̱e̱. Oynayo buttida oʼnopo̱e̱y. Oroʼomeyen adhueaʼpaneʼ Abrahama Diostaj eʼnigpe̱i̱kada oʼbueyʼuyate. Diosen huamanbatiaʼpakeriakon Diostaj e̱ʼnigpe̱i̱kada onʼmabueyʼuyate. “Doʼhued huaʼataj ayaʼada oʼnoknopo̱e̱po onʼnigpe̱i̱kaʼpo kenpaʼda bueyhueʼ o̱ʼneapo.” Namaʼda iaʼ. 99k3Doʼhued huaʼataj ayaʼada oʼnoknopo̱e̱po onʼnigpe̱i̱kaʼpo kenpaʼda bueyhueʼ o̱ʼneapo, Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. —‍Judío huairitaj Jesúsa oʼmanaʼuy. +8O2“Jesús huadakda o̱ʼe̱.” Menhuaikaʼ. Manahueʼ i̱ji̱kay. Apag Diosnayo doʼtaj buttida beʼtinopo̱e̱po, “Huadakda o̱ʼi̱kaʼ.” Beʼhuaikaʼne. o7W1—‍Doʼtaj totoʼa nopoʼto̱e̱hueʼ meʼe̱ne. Diostaj diʼnanada i̱ji̱kay. Ijnigpe̱i̱kay. Dios huadaknanada o̱ʼi̱kaʼ ijbatiaʼpakikay. Diostaj pakhueʼ moʼe̱po doʼtaj onʼhuadiaypo dakhueaʼda onʼhuaaʼne. Y6+0—‍Dapitaʼ dakhueʼnanada i̱ʼe̱ne. Samaria hua̱e̱ʼeri i̱ʼe̱ne. Totoʼa menopoʼto̱e̱ne. Buttida onaʼne. —‍Judío huairia huakkaʼ onʼhuadiaypo Jesústaj onʼtidiʼkepo oʼnonaʼuy. 57/Diostaj oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱po konige̱po doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnene. Diosen aratbut Diosen huanigpe̱i̱kaʼeriomey Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼ. Opudomeynayo Diosen huanigpe̱i̱kaʼeri ehueʼ moʼe̱ne. Diostaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ moʼe̱ne. —‍Jesúsa judío aratbuttaj oʼmanaʼuy. Aʼnennanada Abraham oʼsiʼpoe̱ʼuyate. Abraham siʼpoe̱hued e̱e̱ʼte Cristo o̱ʼi̱kaʼuy. 4%.Namaʼda oameʼ. Huaahueʼdik o̱ʼnene. Dakhueaʼ oʼkameʼ. Huaahueʼdik o̱ʼnene. Buttida oʼikaʼ. Doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnene. m3S-Konige̱po o̱ʼnen huaoj totoʼ da huaʼayoʼda eʼpe̱e̱taʼ boʼpakikaʼpo Diosen buttida huaʼa eʼmanaʼte eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ moʼi̱kaʼne. Diosen Huasiʼpo i̱jje̱nok doʼtaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnene. P2,Katepiʼ opudomeyen huaoj oʼpaknok kenda boʼkikaʼne. Opudomeyen huaoj totoʼ moʼta̱e̱ne. Kentayoʼda moʼnigpe̱i̱kaʼ. Huakkuruda totoʼa oʼbahuadiayikaʼpo huakkaʼtada oʼmanopoʼarakikaʼpo. Diosen buttida huaʼa totoʼa eʼnopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Buttida huaʼa nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po ahueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Da oaʼikaʼ. Da huaaʼeri o̱ʼe̱. Aratbuttaj da huaaʼeri oʼmaeaʼikaʼ. Aratbuttaj engaña huakaʼeri o̱ʼe̱. r1]+Dakhueʼda moʼe̱po Diostaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ moʼe̱ne. Huadak eʼkaʼtaʼ pakhueʼ moʼe̱ne. Konige̱po doʼhued huaʼa eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ moʼe̱ne. Kenpaʼti doʼhued huaʼa eʼnopoenkaʼtaʼ pakhueʼ moʼe̱ne. _07*—‍Dios opuden huaoj e̱e̱ʼnayo doʼtaj diʼ moʼe̱a̱ye̱t konige̱po Diosyaʼ ijtiakuy. Doda ijpakpo tiakhueʼ i̱jje̱ʼuy. Diosa oʼpakpo meʼtaʼmonaʼuyne. Opudnayo doʼtaj diʼ ehueʼ o̱ʼnene. D/)Konig opuden huaoj dakhueʼyoʼda oʼkikaʼ opudomeykon dakhueaʼ boʼkikaʼ. —‍Jesúsa judíotaj oʼmanaʼuy. —‍Oroʼ kate bahuetaʼ eʼsiʼpoe̱ʼ ehueʼ o̱ʼe̱y. Abrahamen hueretda adhueaʼ huayayo o̱ʼe̱y. Nogtida Apag Dios oʼte̱ne. Diostaj oʼnigpe̱i̱kay. —‍Judíoa Jesústaj oʼnonaʼuy. 5.c(Diosa meʼtaʼnonaʼuyne. Diosyaʼ ijtiakuy. Buttida huaʼa Diosa meʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. Diosen buttida huaʼa eʼnonaʼtada doʼtaj onʼhuadiaypo doʼtaj eʼaraktaʼ onʼtipakne. Ken konig Abrahama kahueʼ o̱ʼu̱y. Abraham Diostaj oknopo̱e̱po Diosen huataʼmoneritaj oʼmanigpe̱i̱kaʼuyate. W-''—‍Ehueʼ, dakhueaʼ huakaʼeri ehueʼ o̱ʼe̱y. Huadakda o̱ʼe̱y. Abraham oroʼen huaoj o̱ʼe̱. —‍Jesústaj oʼnonaʼuy. —‍Abraham Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Abrahamen hueretda huasiʼpo ehueʼ moʼe̱ne. Abrahamensiʼpo e̱e̱ʼnayo Diostaj moʼnigpe̱i̱kaʼyet. Kenpaʼti Diosen huaʼa boʼpakikaʼyet. &,E&Kurudyo̱ doʼhued Apagere i̱ji̱kaʼuy. Apagtaj ijtiahuayikaʼuy. Ijpe̱i̱kaʼuy. Kenda ijtiahuayikaʼuy ijpe̱i̱kaʼpo opudomeytaj oʼnonaʼne. Doʼtaj nigpe̱e̱hueʼ moʼe̱ne. O̱ʼnen huaojtaj moʼnigpe̱i̱kaʼpo dakhueaʼ boʼkikaʼne. —‍Judíotaj Jesúsa oʼmanaʼuy. :+m%Buttida boaʼne Abrahamen adhueaʼ huayayo moʼe̱ne ijnopo̱e̱y. Abrahamen adhueaʼ huayayo e̱ʼe̱a̱da doʼhued huaʼa pakhueʼ moʼe̱po doʼtaj eʼaraktaʼ onʼtipakne. 5*c$Do Diosen Huasiʼpo i̱jje̱y. Konig totoʼen huanabaʼ dakhueaʼ boʼkikaʼne. Doʼhua dakhueaʼ eʼkaʼ eʼmanopoʼyareaʼnayo Diostaj nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱a̱pone. )1#Huabokereken huasiʼpo huaojyoda o̱ʼnikaʼapo. Huanabaʼnayo huairiyoda i̱kahueʼ o̱ʼneapo. Nogok meyo̱piʼ kenpaʼda huaʼdik o̱ʼnikaʼ. ("—‍Ayaʼada dakhueaʼ o̱gkikaʼpo, batikhueʼda dakhueaʼ o̱gkikaʼpo dakhueaʼ huakikaʼeri huanabaʼ o̱ʼne. .'U!—‍Oroʼomey Abrahamen adhueaʼ huayayo o̱ʼe̱y. Nog aratbuten huanabaʼ ehueʼda o̱ʼi̱kay. Konig dakhueaʼ huakaʼeri huanabaʼ ehueʼda o̱ʼi̱kay. Onteʼti konig huanabaʼ dakhueaʼ kikahueʼdik o̱ʼe̱a̱poy. Namaʼda oroʼtaj kenpaʼ onaʼne. —‍Jesústaj oʼnonaʼuy. I& —‍Ayaʼada doʼhued huaʼa moʼnigpe̱i̱kaʼpo doʼhued hueretda huanigpe̱i̱kaʼeri moʼe̱ne. Doʼhued huaʼa buttida o̱ʼe̱ moknopo̱e̱po onteʼti totoʼtaj konig huanabaʼ nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼpo onteʼti dakhueaʼ kikahueʼdik moʼe̱a̱pone. —‍Judío huaknopo̱e̱ʼeritaj Jesúsa oʼmanaʼuy. % c$?Kenda Jesúsa eʼmanadeʼte huakkaʼada Jesústaj oʼnoknopo̱e̱ʼuy. Diosensiʼpomey Jesústaj diʼ o̱ʼne. Aratbut Jesústaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnepo konig totoʼen huanabaʼ o̱ʼnepo dakhueaʼ o̱gkikaʼ. z#mDoʼhued Apag Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Nogtiaʼda e̱a̱hueʼ meʼi̱kaʼne. Doere kenpaʼda o̱ʼi̱kaʼ. Kenda Diosa oʼpak ijkikay. —‍Jesúsa Judío huairitaj oʼmanaʼuy. Kenomeya̱ Jesústaj onʼhuadiaypo eʼaraktaʼ onʼtipakuy. <"q—‍Cruzte doʼtaj enʼdarakdeʼte Diosa oʼtaʼmonaʼuyate moʼnopo̱e̱a̱pone. Doʼhuedda sigpiʼ kahueʼ i̱ji̱kay. Kenda Diosa meʼnopo̱e̱a̱ʼne kenda ijmanikay. /!WJesúsa Apag Diostaj oʼmanmadikikaʼ. Judío huairianayo nopoenkahueʼ o̱ʼnuy. Kenpaʼti Apag Diosa oʼtaʼmonaʼuyate judíomey nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnuynok, > u“Inomey huairia dakhueʼda o̱gkikaʼ, ontaj oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne.” Diostaj huaaʼdik e̱ʼe̱a̱da oynayo huaahueʼdik o̱ʼnene. Keʼna meʼtaʼmonaʼuyne buttida oaʼikaʼ. Kenda Diosen ijpe̱e̱po aratbuttaj ijmanikay. —‍Jesúsa oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri judío huairitaj oʼmanaʼuy. =s—‍¿Beʼa i̱ʼe̱ on? —‍Kenda eʼnopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo namaʼda oʼnonaʼuy. —‍Kenda huakkuruda oʼnonaʼuyne. Menaʼpo onteʼti enaʼtaʼ boʼpak.  Diosen Huasiʼpo i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Do Diosen Huasiʼpo e̱e̱ʼtada doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo dakhueaʼ eʼkaʼ moʼto̱e̱po kenpaʼda moʼbueyapone. Diosa castiga mogkaʼapone. —‍Jesúsa judío huairitaj oʼmanaʼuy. —‍Huadariyo hua̱e̱ʼeri moʼe̱po konig dakhueaʼ huakaʼeri aratbut moʼe̱po, konig opudda boʼpakpo moʼnopo̱i̱kaʼpo, konigti boʼkikaʼ. Donayo kurudya̱ʼ ijhuarakuy. Apag Diosyaʼ ijtiakuy. Indariyo hua̱i̱kaʼeri ehueʼ i̱jje̱y. R—‍“Ke̱yo̱ ijhuaʼapoy huahueʼdik moʼe̱a̱pone.” Jesúsa monaʼne. Menpaʼ huataʼda arakdikpiʼ ya̱ʼe̱po ya̱ʼe̱t. —‍Judíomeya̱ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo onʼbatiaʼpakuy. 6e—‍Kenpaʼda oʼnokhuaʼapone. Doʼtaj oʼdukaponigʼa oknopo̱e̱hueʼda moʼe̱po kenpaʼda moʼbueyapone. Nopoʼkoreahueʼda dakhueaʼ eʼkaʼ moʼto̱e̱po moʼbueyapone. Ke̱yo̱ ijhuaʼapoy huahueʼdik moʼe̱a̱pone. —‍Judío oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj Jesúsa oʼmanaʼuy. !Diosen jakyo kenteda Diostaj huakupe huanigkuda̱ʼ cajaʼpo oʼhuadikaʼ, ke̱yo̱ Jesúsa kenokaʼ eʼmanmadikaʼte Jesús bueyhueʼ ka̱e̱ʼ Diosa oʼnopo̱e̱nok tohuahueʼdik o̱ʼnuy. Ke̱yo̱ ijhuaʼapoy huahueʼdik moʼe̱a̱pone. Jesúsa oʼmanaʼuy. E—‍Kaʼtiaʼ iaʼ, ¿O̱ʼnen Apag men i̱ta̱e̱? —‍Fariseoa oʼnonaʼuy. —‍Diosen Cristo o̱ʼe̱ oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. Aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼ huamanopoʼyareaʼeri o̱ʼe̱ nopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. Kenpaʼti Apag Diostaj konigti oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. oWKen do konig Diosen huakjey i̱jje̱po Diostaj huamaknopo̱e̱a̱ʼeri i̱jje̱po ijtiakuy. Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Kenda huataʼ ijhuaʼikay. Doʼhued Apaga Diosa konigti beʼhuaaʼikaʼne. Konige̱po buttida oaʼ oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. —‍Fariseo huairitaj Jesúsa oʼmanaʼuynigʼa Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱ oknopo̱e̱hueʼda o̱ʼnuy. 0YAʼnennada Diosen huaʼa Moisésa oʼmanigmadoyaʼuyate. Opudomey Moisésbaʼ moʼto̱e̱ne. Huabokerekpiʼ dakhueaʼ ekaʼnayo dakhueaʼ oʼkaʼ bottaʼbokereka konigti eʼhuaaʼnayo buttida onʼhuaaʼ moʼnopo̱e̱po dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga o̱gkaʼdik moʼe̱ne. Moisésa oaʼuyate. 5Aratbut oknopo̱e̱hueʼ e̱ʼneʼnayo nopoʼkoreahueʼ e̱ʼneʼnayopiʼ “Dakhueaʼ boʼkaʼnok Diosa castiga kamagkeʼ.” Aʼdik i̱jje̱a̱poy. Konige̱po nogtiaʼda ahueʼ i̱jje̱y. Apag Dios doere konigti oʼmanaʼikaʼ. Buttida oaʼ ayaʼada nopo̱e̱ʼdik o̱ʼne. kOKonig aratbuta onʼnopo̱i̱kaʼ opuda̱ moʼnopo̱e̱. Diosyaʼ oʼtiakuy nopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. Da oaʼ oʼnoknopo̱i̱kaʼne. “Dakhueaʼ boʼkikaʼpo bueydik moʼe̱ne,” kamanikeʼpo Diosa taʼmonahueʼ meʼu̱yne. 2]—‍Do huataʼda ijtiaʼpaknig buttida o̱ʼe̱. Doʼtaj nigpe̱e̱dik moʼe̱ konige̱po Apag Diosere i̱ji̱kaʼuy, Apag Diosyaʼ ijtiakuy ijnopo̱e̱y. Onteʼti Diosyo ijhuaʼapoy ijnopo̱e̱nok konige̱po doʼhued huaʼa buttida o̱ʼe̱ oknopo̱e̱dik moʼe̱ kenpaʼti doʼtaj nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱ne. Opudomeynayo ke̱ya̱ʼ oʼtiakuy nopo̱e̱hueʼ moʼe̱. Ke̱yo̱ oʼhuaʼapo nopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. ^5 —‍Onda iʼnopo̱e̱po huataʼ iʼtiaʼpakne noga̱ konigti kenda iaʼ tiaʼpakhueʼ o̱ʼnenok namaʼdapiʼ iaʼnok ontaj nigpe̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱y. —‍Fariseo huairiomeya̱ Jesústaj oʼnonaʼuy. 4a Diosen jakyo huakkaʼ aratbut o̱gkupopakuy. Onteʼti Jesúsa oʼmanmadikaʼapo, —‍Diostaj huamaknopo̱e̱a̱ʼeri konig Diosen huakjey i̱jje̱y. Konig Diosen huakjey i̱jje̱po aratbuttaj ijmaknopo̱e̱a̱ʼikay. Konig o̱ʼe̱ Dios huanopo̱e̱ʼ ijmaknopo̱e̱a̱ʼikay. Doʼtaj ayaʼada moknopo̱e̱po moʼnigpe̱i̱kaʼpo Diostakon oʼnoknopo̱e̱a̱po. Huadakda o̱gkikaʼpo Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Huakjeyyo o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Dakhueaʼ kikahueʼda sikki̱re̱gyo̱ ehueʼ o̱ʼneonhuahuikaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. # —‍Ayaʼ menokbahuaʼne. Sigpiʼ castiga o̱gkay huaahueʼ meʼnene, Huairi. —‍Ettoneʼa̱ Jesústaj onaʼuy. —‍Castiga kanogkeʼ dokon huaahueʼdik i̱jje̱y. Yahuatiʼ. Onteʼti dakhueaʼ kahueʼ ya̱e̱ʼ. —‍Jesúsa ettoneʼtaj onaʼuy. Jesús konig Diosen huakjey o̱ʼe̱. Diostaj oʼmaknopo̱e̱a̱ʼikaʼ. Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. 'G Jesúsa oʼbopo onaʼpo, —‍¿Dakhueaʼ oʼkaʼ boʼhuaaʼnig men ya̱ʼne? Sigpiʼ castiga o̱gkay huaahueʼ moʼe̱ne, ettoneʼ. —‍Jesúsa onaʼuy. Z- Ettoneʼ dakhueaʼ oʼkaʼ. Ayaʼada kenda enadeʼ nogtiaʼ nogtiaʼ huaboaʼda oʼnokbahuukaʼpo oroʼomeykon Diostaj dakhueaʼ oʼkaʼuy onʼnoponpo oʼnokhuaʼuy. Huakkuruda huatoneʼa̱ oʼnokbahuaʼpo nogti nogtiaʼ oʼnokbahuukaʼpo ayaʼada oʼnokbahuaʼdenok ettoneʼyoʼda oʼyahueʼuy. Ettoneʼere Jesúsereyoʼda oʼnunʼuy. SOnteʼti ʼikutagpite oʼhuadpo soroktaʼ huabaʼpia oʼmadoyaʼpo. v e“¿Menpaʼ kaʼdik o̱ʼe̱ oroʼ?” “¿Menpaʼ iʼnopo̱e̱?” Onteʼti Jesústaj namaʼda oʼnonaʼpo, —‍Beʼapiʼ dakhueaʼ kahueʼ eʼhua̱ʼi̱kaʼa huakkuru huida̱ kapaʼeʼ. —‍Jesúsa judío huairitaj oʼmanaʼpo. W 'Kenda namaʼda Jesúsa kaeʼpo namaʼda oʼnonaʼuy. Jesústaj namaʼda enaʼtadapiʼ kaeʼpo oʼnonaʼuy. Kenokaʼ kenda eʼnonaʼte Jesús ʼikutagpite oʼhuadpo soroktaʼ huabaʼpia oʼmadoyaʼuy. " =Ettoneʼ nogbokerekereda eʼbakdejnayo kabueyeʼpo huida̱ yanʼbapaʼikaʼ. Moisésbaʼa kenpaʼ monaʼne, huamanmadikaʼeri. ¿Menpaʼ kaʼdik o̱ʼe̱ oroʼ? ¿Menpaʼ iʼnopo̱e̱ o̱ʼna? —‍Moisésbaʼ huamanmadikaʼeri fariseoere Jesústaj namaʼda kaeʼpo oʼnonaʼuy. M —‍In ettoneʼ nogbokerekereda eʼbakdejte onʼhuahuayate.  Aʼtimon sueʼda Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri sueʼda fariseo huairi hua̱e̱ʼeriere Jesúste onʼhuatiakuy. Ettoneʼtaj onʼhuatotiakpo, ken ettoneʼ nogbokerekereda eʼbakdejte beʼapiʼ huaboaʼda onʼhuahuaydepo aratbutnopoyoda onʼboaʼpo, ucEmeʼte Diosen jakyo oʼkumeʼuy. Huakkaʼda enʼtikupopakte Jesús oʼhuadpo huaboaʼda oʼmanmadikaʼpo. . YJesúsnayo oteʼ Olivosyo oʼhuaʼuy. B5Jak eʼtahua̱e̱ʼyo ayaʼda onʼbahuaʼuyate.#4—‍Kaʼtiaʼ, o̱ʼnakon Galilea hua̱e̱ʼeri i̱ʼe̱po iaʼ. Apagbaʼ yatiahuayʼ. Galilea hua̱e̱ʼeri Diosen huamanbatiaʼpakeri ehueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Cristo Galileayaʼ tiakhueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Apagbaʼtaj iʼtiahuaypo kenda nopo̱e̱ʼdik i̱ʼe̱. —‍Judío huairia onʼdiaypo namaʼda oʼnonaʼuy. Nicodemotaj oʼnonaʼuyate. Ettoneʼ nogbokerekereda oʼbakdeʼuyate. F3—‍Betapiʼ, “Dakhueaʼ oʼkaʼ, castiga ka̱gkeʼpo.” Kenpaʼ ahued kenbokerektaj pe̱e̱ʼdik moʼe̱. Katepiʼ dakhueaʼpiʼ oʼkaʼ huakkuruda nopo̱e̱ʼdik moʼe̱. Kenpaʼ Moisésen eʼmanaʼ o̱ʼe̱. Kenda opudomey moʼnopo̱e̱t. —‍Nicodemoa oʼmanaʼuy. Nog fariseo huairitaj oʼmanaʼuy. 'G2Nicodemo fariseo huairi o̱ʼe̱po aʼnenda sikyo Jesústaj aʼbatiaʼpakyaʼpo oʼtaʼhuadbedʼuyate. Nicodemoa nogomey fariseo huairitaj oʼmanaʼpo, 4a1Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeria Moisésen huaʼataj nopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. Diosa castiga kamagkeʼ. —‍Fariseo huairi onʼhuadiaypo sorotataj huairitaj onʼmanaʼuyate. r]0Oroʼomey ayaʼ huairiada oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱y. —‍Fariseo huairikon oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. F/—‍Menpaʼ Jesúsa opudomeytakon engaña mogkaʼde. !;.—‍In huabokerek ʼuruaʼnanada oʼmanaʼ. Ken konig manahueʼ o̱ʼi̱kaʼuy. ʼUruaʼnanada oʼmanmadikaʼ. —‍Sorotataa onʼmanaʼuyate. q~[-Fariseo huairitaj kenpaʼti sacerdote huairitaj kenomeyen sorotataa onʼkumeʼuy. Jesústaj totiakhueʼada onʼkumeʼuy. —‍Jesústaj yanʼtotiak. Oʼnonaʼne. ¿Menaʼpo totiakhueʼ moʼe̱? —‍Huairia onʼmanaʼuyate. *}M,Huakkaʼada kanʼkude̱ʼpo eʼtohuaʼtaʼ eʼpakada tohuahueʼ o̱ʼnuy. Diosa Jesústaj oʼtaʼmonaʼuyate kenda judío huairia oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnuyate. `|9+Huakkaʼada Jesústaj oʼnoknopo̱e̱ʼuy. Nogomeya̱ oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnuy. {-*Cristo David huairien adhueaʼ huayayo o̱ʼe̱a̱po. Belényo oʼsiʼpoe̱ʼapo kenteda David oʼsiʼpoe̱ʼuyate. —‍Nogomeya̱ oʼdaʼuy. [z/)—‍Diosa oʼtaʼmonaʼuyate. Cristo o̱ʼe̱. —‍Nogomeya̱ oʼdaʼuy. —‍Ehueʼ. Cristo ehueʼ o̱ʼe̱. Galilea hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱. Galileayo hua̱e̱ʼeria Cristo ehueʼdik o̱ʼe̱a̱po. y#(Kenda Jesúsa eadeʼte, —‍Kentaj oʼnonmabodhuahuikaʼuy Diosen huamanbatiaʼpakeri Jesús o̱ʼe̱. —‍Huakkaʼada oʼdaʼuy. Px'Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱a̱po. Diosen durugteda o̱gkikaʼapo. Jesúsa kenpaʼ oʼbatiaʼpakuy. Enʼbatiaʼpakte Diosa keʼnen Noki̱re̱g huaknopo̱e̱ʼeritaj manigtaʼmonahued o̱ʼe̱po konige̱po Jesús bueyhued o̱ʼe̱po, kurudyo̱ huahued o̱ʼe̱po, Diosere ehued o̱ʼe̱po. Jesús Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱. Huakkaʼ oʼnoknopo̱e̱po. Diosa oʼtaʼmonaʼuyate, Diosen Cristo o̱ʼe̱. Nogomeya̱ oʼnoknopo̱e̱. Diosa taʼmonahueʼ o̱ʼe̱. Konige̱po Cristo ehueʼ o̱ʼe̱. Nogomeya̱ oʼnoknopo̱e̱po. w9&Konig Diosbaʼ oaʼpo, konig huakkaʼ hue̱ʼe̱y onʼmayikaʼpo durugda o̱ʼneonhuahuikaʼpo konigti kenomey doʼtaj beknopo̱e̱po durugnanada onʼnoeonhuahuikaʼapo, Diosere durugteda onʼnoeonhuahuikaʼapo. Nogomeytakon onʼmanoeanhuahuikaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. v%Fiesta keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete ʼuruaʼda o̱gkikaʼuyate. ʼUrumeʼnoe o̱ʼi̱kaʼuyate. Kenmeʼnoete Jesúsa oʼbopo huakkaʼ aratbuttaj ʼuttaʼda oʼmanaʼpo, —‍Beʼapiʼ durugnopoʼ e̱e̱ʼtaʼ eʼpaknayo doʼtaj kanʼnoknopo̱e̱ʼ doʼtaj kanʼnigpe̱e̱ʼ ijmanopoʼdurugpakikaʼapoy. Konigti beʼapiʼ maymaya̱ʼ eaʼnayo hue̱ʼe̱y ijbayoknok onʼdurugpakapo. u$“Doʼtaj oʼdukaponigʼa huahuayhueʼdik o̱ʼneapone.” “Doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼneapo konige̱po doʼtaj huatiakhueʼdik o̱ʼneapone.” Jesúsa oʼmanaʼ. ¿Kaʼtiaʼ yaaʼ? —‍Judío aratbut huayahuaya onʼbatiaʼpakpo. Diosen Noki̱re̱ga̱ huaknopo̱e̱ʼeriennopoʼtaj oʼmanopoʼto̱e̱apo. Diosa oʼmanoeanhuahuikaʼapo. Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. t+#Judío aratbuta onʼpe̱e̱depo huayahuaya onʼbatiaʼpakpo, —‍¿In huabokerek kaʼtiaʼ yaaʼ? ¿Meyon yahuaʼapet oroʼ huahuayhueʼdik o̱ʼe̱a̱pone? Nog huadaribayo ke̱yo̱ judío aratbut onʼmamonʼuyate nog aratbuttaj kamanmadikeʼpo yahuaʼapetdapiʼ. 5sc"Nogok doʼtaj oʼdukaponigʼa huahuayhueʼdik o̱ʼneapone. Doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo konige̱po doʼtaj huatiakhueʼdik o̱ʼneapone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Er!Kenokaʼ huakkaʼ aratbut e̱gkupopakte Jesúsa oʼmanaʼpo, —‍Opudomeyere sueʼda puug i̱jje̱a̱poy. Kenokaʼ Diosyo ijkumejapoy. Diosa meʼtaʼmonaʼuynig ke̱yo̱da ijhuaʼapoy. uqc Jesús Diosen Cristo o̱ʼe̱. Aratbuta onʼbatiaʼpakpo fariseo huairi kenpaʼti sacerdote huamationaʼpakikaʼeri huairiomeya̱ onʼtipe̱e̱depo onʼhuadiaypo Jesústaj kanʼtohueʼpo kenomeyen sorotataj onʼmataʼmonaʼuyate. NpNogomey huakkaʼ judío aratbut o̱gkupopakpo Jesústaj onʼpe̱e̱po Jesústaj oʼnoknopo̱e̱ʼuy. —‍Kenyoʼda Diosen Cristo ʼuruaʼda kikaʼdik o̱ʼe̱a̱po. In huabokerek kenda oʼkikaʼpo. In huabokereka aratbuttaj oʼbayareaʼ. Dapiʼ Diosen Cristo o̱ʼe̱ Jesús. —‍Aratbuta onʼbatiaʼpakuy. Diosen jakyo kente Jesúsa eʼmanmadikaʼte fariseo huairia sorotataj onʼmataʼmonaʼuyate. Jesústaj kanʼtohueʼpo onʼmataʼmonaʼuyate. Jo Jesústaj judío huairia onʼhuadiaypo eʼbakuda̱ʼ jakyo enʼtohuaʼtaʼ enʼtipaktada Diosa Jesústaj oʼtiokaʼnok tohuahueʼdik o̱ʼnuy. Jesús kenok huabuey ehued o̱ʼta̱e̱nok. :nmHueretda Diosa meʼtaʼmonaʼuynok Diosyaʼ ijtiakuy. Konige̱po Diostaj yoknopo̱i̱kay. Diostaj yo̱ki̱e̱y. Buttida aʼdik i̱jje̱y. —‍Jesúsa ʼuttaʼda oʼmanaʼuy. )mKKenda aratbuta namaʼda onʼbatiaʼpakpo Jesúsa oʼnopo̱e̱po huakkaʼ aratbut e̱gkupopakte oʼmanmadikaʼpo ʼuttaʼda oʼmanaʼpo, —‍Doʼtaj o̱ki̱e̱hueʼ o̱ʼnene kenpaʼti ke̱ya̱ʼ oʼtiakuy opudomeya̱ oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnene. Do huataʼda ijpakpo tiakhueʼ i̱jje̱ʼuy. Dios kurudyo̱, hueretda Diosa oʼpakpo meʼtaʼmonaʼuyne. Opudomeynayo hueretda Diostaj oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. l%Keʼna Cristo ehueʼ o̱ʼe̱. Konige̱po Jesús Galileayo hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱ oʼnopo̱e̱y. Cristo eʼtiakdeʼte meya̱ʼ yaʼtiaket nopo̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱a̱poy. —‍Sueʼda Jerusalényo̱ hua̱e̱ʼeria huaboaʼda namaʼda huayahuaya onʼmanbatiaʼpakuy. ;koi̱yo̱ Diosen jakyo eʼmanmadikaʼte judío huairinayo tohuahueʼ o̱ʼne. Diosa oʼtaʼmonaʼuy, Diosen Cristo o̱ʼe̱. Dapiʼ judío huairia kenda oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. Qj—‍In huabokerektaj judío huairia aʼarakyaʼpo oʼderetpakpo +iODoʼa eʼyareaʼte onʼtiahuaymeʼpo dakhueaʼ oʼkaʼ namaʼda onʼtinopo̱e̱po onʼhuadiaypo doʼtaj eʼaraktaʼ onʼtipakne. Konige̱po Dios ken huabokerektaj oʼmatinepahuiʼpo diʼ o̱ʼe̱nok ijyareaʼmey. Opudomey kenda nokotdik moʼe̱. Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete eʼbayareaʼ huadakda o̱ʼe̱ yanʼnopo̱e̱ʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Diosa buttida oaʼikaʼ. Diosyaʼ ijtiakuy. Jesúsa oaʼuy. $hAOkmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete kahueʼdik moʼe̱ opudomey moʼmanaʼikaʼnigʼa okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoe e̱e̱ʼpiʼ Moiséstaj moʼpe̱e̱po huabokereksiʼpoensiʼdak boktegikaʼne. Huabokerek dakhueʼda o̱ʼe̱po treinta y ocho huabayok enpahuedonhuahuikadeʼte okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete ijyareameʼnok doʼtaj onhuadiaymeʼne. ¿Menaʼpo onhuadiaymeʼ? Namaʼnanada onhuadiaymeʼne. >guHuabokereksiʼpotaj yo̱bedtaj huasiʼdak oktegdik yanikatiʼ, opudomeyen adhueaʼpaneʼa̱ monaʼuyate. Moisésa konigti monaʼuyate. Konige̱po Moiséstaj moʼnigpe̱e̱po huabokereksiʼpotaj ocho huameʼnoe eʼnoedeʼte huasiʼdak boktegikaʼ. Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoe e̱e̱ʼpiʼ boktegikaʼne. Lf—‍Huabokerek treinta y ocho huabayok dakhueʼda o̱ʼe̱po onpahuedonhuahuikaʼuyate. Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete ijyareameʼnok huakkaʼ moʼmepuʼkeʼpo doʼtaj onʼhuadiayne. ;eo—‍Dakhueʼ noki̱re̱ga̱ meʼnopoʼto̱e̱nok huasegda i̱ʼe̱po iaʼne. Beʼapiʼ ontaj eʼaraktaʼ pakhueʼ o̱ʼne. —‍Aratbuta Jesústaj namaʼda oʼnonaʼuy. =dsMoisésa Diosen huaʼa oʼmanaʼuyate. Diosen huaʼa buttida o̱ʼe̱. Moisésbaʼ moʼbaʼto̱i̱kaʼne. Kenda eʼnopo̱e̱a̱da ayaʼada nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼne. Moisésbaʼtaj nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼne. ¿Doʼtaj menaʼpo eʼaraktaʼ onʼtipak? —‍Jesúsa judío huairitaj oʼmanaʼuy. Jc Nogomey huakkaʼada onda onʼnopo̱e̱po onʼmanmadikikaʼ. “Keʼna huadakda huamanmadikaʼeri o̱ʼe̱.” “Huadakda o̱ʼe̱.” “Huairi o̱ʼe̱.” Aratbuta eʼhuaaʼte eʼpe̱e̱taʼ onʼpakpo onʼmanmadikikaʼ. Doʼtanayo Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. “Huadaknanada o̱ʼe̱ Dios.” “Huaboroʼnanada huairi o̱ʼe̱ Dios.” Opuda̱ eʼhuaaʼte eʼpe̱e̱taʼ ijpakpo buttida huaʼayoʼda ijmanmadikikay. Sigpiʼ da ahueʼ i̱ji̱kay. ~buDoʼtaj onʼpe̱e̱po ayaʼada Diostaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ onʼpakpo kenda Diosa meʼnopo̱e̱a̱ʼnig ijmanmadikikay dakaʼ kenda onʼnopo̱e̱a̱po. Doʼhuedda ijnopo̱e̱po manmadikahueʼ i̱jje̱y kenomeya̱ kenpaʼti onʼnopo̱e̱a̱po. 4aa—‍Doʼhuedda ijpakpo manmadikahueʼ i̱jje̱y. Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Kenda Diosa meʼnopo̱e̱a̱ʼnok ijmanmadikikay. Diosen buttida huaʼa ijmanmadikikay. e`CKen judío huairi Jesústaj onʼpe̱e̱depo onʼmepuʼkepo onʼhuadiaypo, —‍Oroʼen escuelayaʼ Diosbaʼ madoyahueʼ o̱ʼi̱kaʼuy Jesús. Kentaj onmadikahueʼ o̱ʼi̱kaʼuy. Konige̱po sigpiʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱. Buttida oʼnonaʼne. —‍Judío huairia Jesústaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo huakkaʼ aratbuttaj namaʼda onʼmanaʼuy. o_WFiesta bapaʼmeʼnoe o̱gkaʼdepo konig fiesta nopote e̱e̱ʼte Diosen jakyo Jesús oʼhuaʼpo o̱kye̱depo huaboaʼda oʼmanmadikaʼuy. Huakkaʼda aratbut e̱gkupopakdeʼte oʼmanmadikaʼuy. ʼUruaʼnada oʼmanmadikaʼuy. ;^o Huayahuaya utak utakaʼ onʼbatiaʼpakpo judío huairitaj onʼmeʼpukpo huakkaʼ aratbuttaj ʼuttaʼ batiaʼpakhueʼ o̱ʼnuy. ʼUttaʼ Jesústaj batiaʼpakhueʼ o̱ʼnuy. a]; Jesústaj huakkaʼada onʼtiaʼpakpo, “Huadakda o̱ʼe̱.” Huakkaʼada onʼtiaʼpakpo, “Dakhueʼda o̱ʼe̱. Namaʼda oʼmanmadikaʼ. Aratbuttaj engaña oʼmagkaʼ.” Nogomey huakkaʼada onʼtiaʼpakuy. ,\Q Jesús Jerusalényo̱ o̱kye̱hued e̱e̱ʼte judío huairiomeya̱ Jesústaj oʼnonmabopo, —‍¿Kenbokerek meyon ya̱ʼe̱? —‍Judío huairia onʼhuaaʼpo. h[I Jesúsen huamaʼbuy kenpaʼti ayaʼ huabokerekomey fiestate Jerusalényo̱ onʼhuaʼdepo dagte aratbutbahueʼ o̱ʼnenok Jesúskon Jerusalényo̱ oʼhuaʼuy. Aratbut Jesústaj tiahuayhueʼ oʼmaepo Jesús oʼhuaʼuy. 8Zi Kenda Jesúsa eʼnadeʼte huamaʼbuya oʼnokhuaʼuy. Jesúsnayo Galileayo o̱ʼi̱kaʼuy. Nogok baak fiestayo Jesús oʼhuaʼuy. Judío aratbuttaj oʼmanmadikanhuaʼuy. YyFiestayo yanʼbahuatiʼ. Donayo huahued i̱jje̱y. Oy huahueʼdik i̱jje̱y. —‍Jesúsa huamaʼbuytaj oʼmanaʼuy. VX%Huakkaʼ aratbuta doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. Konigti oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnene doʼtaj. Konige̱po kenomeya̱ opudtaj huadiayhueʼ moʼe̱ne. “Diostaj dakhueaʼ boʼkikaʼne. Diostaj nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼne.” Kenomey oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj ijmanikaʼnok konige̱po doʼtaj diga̱ʼda menhuadiayikaʼne. W—‍Oy huameʼnoenayo fiesta Jerusalényo̱ huahueʼdik i̱jje̱y. Opudnayo menokapiʼ boʼpakpo huaʼdik moʼe̱ne. ]V3Diosa Jesústaj oʼtaʼmonaʼuyate kenpaʼti Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱ Jesúsen huamaʼbuy oknopo̱e̱hued e̱ʼe̱a̱da kenpaʼ oʼnonaʼuyate. Jesúsere ehuaʼtaʼ onʼpakpoda kenpaʼ oʼnonaʼuy. OUOntaj huakkaʼada eknopo̱e̱ʼtaʼ eʼpaknayo, ontaj huakkaʼada eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ eʼpaknayo i̱yo̱ sueʼda aratbut eʼnahue̱ʼyo̱ ehueʼdik i̱ʼe̱ne. Ke̱yo̱ huakkaʼda aratbut eʼnahue̱ʼyo̱ huaʼdik i̱ʼe̱ne. Huairi o̱ʼe̱ aratbuta meʼnoknopo̱e̱ʼpo huakkaʼ aratbut e̱gkupopakyaʼ ʼuruaʼnanada yamanigkikaʼ, konig Diosayoʼda kaʼdik o̱ʼe̱ yamanigkikaʼ, yabayareaʼ. —‍Jesúsen huamaʼbuya Jesústaj oʼnonaʼuyate. 0TYKenokaʼ Jesúsen huamaʼbuy Jesúste onʼhuatiakdepo, oʼnonaʼpo, —‍I̱yo̱ Galileayo i̱kahueʼ ya̱e̱ʼ, egʼ. Fiestate Judeayo monhuaʼ. Huakkaʼda o̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeri Judeayo o̱ʼne, kenpaʼti ʼuruaʼda Diosen iʼkikaʼnig kanʼtiahuayeʼpo. Konige̱po Judeayo monhuaʼ. (SIAʼtimon judíoen baak fiesta o̱ʼe̱a̱po, Jerusalénya̱ʼ o̱ʼe̱a̱po. Siete huameʼnoe fiesta o̱ʼe̱a̱po. Ayaʼda judío huabokerek onʼbahuaʼapo. R Nogok Galilea huadaribayo Jesúsa nogi̱ti oʼmanmadikadhuahuikaʼuy. Nogyo̱ nogyo̱ oʼhuaʼepo oʼmanmadikadhuahuikaʼuy. Kenokaʼ Judea huadaribayo nogyo̱ nogyo̱ eʼmanmadikaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼu̱y Jesúsa. Judeayo judío huairia eʼaraktaʼ onʼtipaknok. !Q;GSimónensiʼpo Judas Iscariotetaj oʼbatiaʼpakpo kenaʼpo ken doce huanigpe̱i̱kaʼeriyaʼ kadarakeʼpo oʼbatotiakapo Jesúsa oʼnopo̱e̱ʼuy. P9F—‍Opud, doce huamataʼmonaʼeri ijbaktieʼeaʼuynigʼa, opuda̱ nogtatida totoʼ huairia moʼnopoʼto̱e̱a̱pone. —‍Jesúsa monaʼuyne. }OsECristo i̱ʼe̱po, Diosen Huasiʼpo i̱ʼe̱po ontaj Diosa bektieʼeaʼuyate, Huairi. —‍Simón Pedroa onaʼuy. UN#D—‍Ehueʼ, Huairi, o̱ʼna huanoeonhuahuikaʼ huaʼa onaʼikaʼne. MC—‍¿Opud kenpaʼti menpaʼ eknopo̱e̱batiktaʼ boʼpak? —‍Jesúsa oroʼ doce huamataʼmonaʼeritaj monaʼuyne. D||{2zHyxw3vu]ttsarrqypp[onymm1lkihgeedvcbb%aN`_^]]\n\][YYWWIVUeTT}SRPQsPOO*NNMLLK>X==l<<;::988Q776646#4y22&11k0/w.---d,++*D))('V&&>%g##"s"b kG=n^AFe A > -jDvde Doʼtaj kenpaʼti Apag Diostaj pakhueʼ o̱ʼnepo ayaʼada hua̱ʼenda onʼeretpakpo, katetapiʼ oʼderetpakpo, aratbuttaj oʼderetpakpo, huabettaj oʼderetpakpo kenpaʼda onʼmabueyapo. Nogomeynayo ayaʼtada huataʼda pakhueʼ o̱ʼnepo, katetaʼpiʼ eretpakhueʼ o̱ʼnepo doʼtayoʼda onʼpakpo doʼtayoʼda onʼnigpe̱i̱kaʼpo Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. (cI Doʼa ayaʼtada manigbueyhueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼti kubarakyo kudhueʼ e̱e̱ʼnayo Diosere noeonhuahuikahueʼdik o̱ʼneapo. Ken konig toketkid o̱ʼe̱, ijmanbatiaʼpaki. Toketkid batukehueʼ e̱e̱ʼnayo konig kidpoaghueʼ e̱e̱ʼnayo tipakbohueʼ o̱ʼe̱a̱po, huakkaʼ toket boyoghueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Sorokyo ʼuruaʼda eʼbatukeʼnayo nogok huakkaʼ toket oʼboyogapo. Huakkaʼda toket o̱ʼe̱a̱po. ?bw —‍Aʼti Diosa oʼtaʼmonaʼuy ayaʼada onʼnopo̱e̱a̱po. Ayaʼtada ijmanigbueyapoy. Ayaʼtada ijmanignoyhuadapoy. Konig Huairitoneʼ Apag Diosere i̱jjeunhuahuikaʼapoy. Ta! Felipe Andréste oʼbakhuaʼpo kenda griego huaʼa huaaʼpakeria oʼnonaʼde Andréstaj onaʼuy. Felipe Andrésere onokteyoʼ Jesúste onʼhuaʼuy. Kenda griegoa oʼnonaʼ Jesústakon oʼnonaʼuy. ` Felipe Jesúsen huataʼmonaʼeri o̱ʼe̱po Betsaida huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeri kenpaʼti Galilea huadarieri o̱ʼe̱nok sueʼda griego huaʼa huaaʼpakeria Felipetaj onʼhuatiakpo, —‍Jesústaj eʼbatiaʼpaktaʼ oʼpaki, huairi. —‍Felipetaj oʼnonaʼuy. &_E Fiestate Jerusalényo̱ huakkaʼda onʼbatiakuyate. Diostaj aʼtionaʼpakyaʼpo onʼbatiakuyate. Judíoere griego huaʼa huaaʼpakeri onʼbatiakuyate. m^S —‍Paj, kentaj batikahueʼdik o̱ʼe̱y oroʼ. Yanʼtiahuayʼ, ayaʼada kentaj onʼpakpo onʼnigpe̱i̱kaʼ. —‍Fariseo huairia huayahuaya onʼbatiaʼpakuyate. Sueʼda griego huaʼa huaaʼpakeria Jesústaj oʼdukuy. ] Konig Diosayoʼda kaʼdik o̱ʼe̱ Jesúsa oʼkaʼdenok huakkaʼada aratbuta onʼnopo̱e̱depo Jesústaj onʼhuahuaʼuyate. \w Kenokaʼ Jesúsa Lázarotaj eʼbueytaʼ eʼnoyhuada̱ʼte kenpaʼti “Ya̱o̱ro̱k, Lázaro,” enaʼte huakkaʼada judío aratbuta onʼtiahuayʼuy. ʼUruaʼnanada Jesúsa oʼkaʼnok kenda Jerusalényo̱ diga̱ʼda onʼmanbatiaʼpakuyate. d[A Jesús burrote eʼhuaddeʼte kenda Apagbaʼte Jesústaj oʼtiaʼpakuynig oroʼomey Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria nopoenkahueʼ o̱ʼu̱y. Nogoknayo Jesús kurudyo̱ oʼbehuikdepo kenpaʼti Diosen Noki̱re̱g moʼnopoʼto̱e̱denok kenda Jesústaj Apagbaʼte oʼtimadoyaʼuyate konigti Jesúsa kenda oʼkaʼuynok huaboaʼda oʼnopoenkaʼuy. 8Zi Jerusalényo̱ hua̱e̱ʼeria moʼe̱po opuden huairi eʼtiakte meʼpukhueʼdik moʼe̱. Burrote oʼhuadpo opudomeyen huairi oʼtiakapo. Apagbaʼte kenpaʼ oʼmadoyaʼuyate. Y# Jesúsa burrotaj oʼhuahuaypo kentaʼpite oʼhuaduy. Jesús siʼpoe̱hued e̱e̱ʼte Apagbaʼte kenpaʼ o̱ʼe̱a̱po oaʼuyate. DX huabotod onʼbaktegandepo Jesúste onʼto̱ro̱konpo onʼnigtohuaʼpo, —‍Oroʼomeytaj kabatiokeʼpo Diosa moʼnigtaʼmonaʼuyate. Dios huairia moʼnigtaʼmonaʼuyate. Huadaknanada o̱ʼe̱. Israel aratbuten gobierno huairitoneʼ o̱ʼe̱. Dakiti Dios. —‍Jesústaj onʼhuahuaʼpo ʼuttaʼnanada onʼdaʼuy. wWg Judío huakkurueri isiʼpo mabueyhueʼ e̱e̱ʼ okkahuehueʼ fiesta aʼbapeyaʼpo huakkaʼada aratbut Jerusalényo̱ onʼbahuaʼdepo oʼnokye̱depo. Emeʼte “Jerusalényo̱ Jesúsa oʼtiakonyakde,” huakkaʼada onʼtipe̱e̱depo }Vs Huakkaʼada judío aratbuta onteʼti judío huairitaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo onʼbakhuaʼpo Jesústaj oʼnoknopo̱e̱ʼuy. Konige̱po judío sacerdote huairi Lázarotakon onʼhuadiaypo “Lázarotaj moʼdarak,” konigti onpapayoʼ onʼnopo̱e̱ʼuyate. Jesúsa konig judío aratbuten gobiernonig huairitoneʼ Jerusalényo̱ oʼbahuahuaʼpo oʼkudʼuy. U 2T] Jesús Betania huakkaʼ jakyo o̱ʼe̱a̱ʼ, huakkaʼ judío aratbuta onʼtipe̱e̱po Betaniayo Jerusalénya̱ʼ onʼbahuaʼpo. Jesústayoʼda aʼtiahuayaʼpo huahueʼ o̱ʼnuy kenpaʼti Lázarotabetaʼ eʼtiahuaytaʼ onʼpakpo Betaniayo onʼhuaʼuy. Lázarotaj oʼnoyhuada̱meʼte Jesúsa. 6Se Paiʼda aratbuttanayo moʼmato̱i̱kaʼapone. Doʼtanayo to̱e̱hueʼ o̱ʼnunhuahuikaʼapone. —‍Jesúsa onaʼuy. Judío huairia Lázarotakon eʼaraktaʼ onʼpakuyate. gRG —‍Kejeʼ, dakhueʼ huaahueʼ ya̱e̱ʼ Maríataj. Aʼti oʼbueyapo María oʼnopo̱e̱po ʼuruʼhui̱e̱da huasihuaj meʼnigtoeonhuahuikaʼpo beʼitihuekene. ʼUruso̱ʼda kanʼkubarakkeʼpo meʼso̱ʼtihuekene. 1Q[ Paiʼda aratbuttaj matinepahuihueʼada huabereeri o̱ʼe̱po eʼberetaʼ oʼpakpo kenda oʼmanaʼuy. Huabereeri o̱ʼe̱ kenda oroʼomeya̱ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria nopo̱e̱hueʼ o̱ʼu̱y. Judas oroʼen huakupe huamato̱e̱ʼeri o̱ʼi̱kaʼnigʼa oroʼen huakupe oʼberikaʼuyate. #P? —‍¿Menaʼpo kenda yakaʼ? ¿Menaʼpo ken ʼurusihua bahuayahueʼ ya̱ʼe̱meʼ? Paiʼda aratbuttaj kanʼyokeʼpo ¿Menaʼpo bahuayahueʼ ya̱ʼu̱y? Huakkaʼteda e̱e̱ʼtada o̱ʼe̱. Konig trescientos denarioshuapa huakupe e̱e̱ʼtada o̱ʼe̱. —‍Judasa oʼmanaʼuy. Judas Simónensiʼpo o̱ʼu̱y. Judas Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri e̱ʼe̱a̱da Judío huairia kadarakeʼpo Judasa oʼbayokapo. O ON Ken onʼbapeʼdepo ʼuruʼhui̱e̱da huasihuaj María oʼtotiakpo, konig medio litro oʼtotiakpo nardo huasihuaj huakkaʼteda e̱e̱ʼtada oʼtotiakpo Jesústaj huakkaʼ oʼpakpo María Jesúsenʼitaj oʼitioypo oʼihuekedepo, huakuhuiʼakon oʼitidukutʼuy. Jakyaʼ ayaʼada huasihuaj ʼuruʼhui̱e̱ʼtaj onʼhui̱ri̱kuy. rM] Jesústaj ʼuru aypo onʼnigmanhuada̱ʼuy. Martaa aypo oʼmabayokeʼuy. Jesúsere Lázaro oʼbapeʼuy. L  Aʼtimon seis huameʼnoe eʼpokdeʼte judío aratbuten huakkurueri isiʼpo mabueyhueʼ e̱e̱ʼ okkahuehueʼ fiesta o̱ʼe̱a̱po, Jesús Betania huakkaʼ jakyo oʼtiakuy. Ke̱yo̱ Lázaro o̱ʼi̱kaʼuy. Jesúsa Lázarotaj eʼbueymeʼtada oʼnoyhuada̱ʼuy. KK 9“Beʼapiʼ Jesústaj eʼtiahuaynayo oroʼtaj monatiʼ.” Sacerdote huairiomey fariseo huairiere onʼmanaʼuyate. Jesústaj huabakuda̱ʼ jakyo kanʼtohueʼpo kenda onʼmanaʼuyate.J 8Jerusalényo̱ o̱ʼnedepo onʼhuaʼepo Jesústaj oʼnonmabopo. Diosen jakyo o̱ʼnedepo, —‍¿Menpaʼ moʼnopo̱e̱? ¿Menpaʼ Jesús fiestate yatiakapet? ¿Tiakhueʼ ya̱ʼe̱a̱petpiʼ? —‍Judío aratbuta huayahuaya onpayoʼ onʼbatiaʼpakuy. 9Ik 7Aʼti judío huakkurueri isiʼpo mabueyhueʼ e̱e̱ʼ okkahuehueʼ fiesta o̱ʼe̱a̱po. Nogya̱ʼ nogya̱ʼ nog huakkaʼ jakyaʼ nog huakkaʼ jakyaʼ Jerusalényo̱ huakkaʼda judío aratbut onʼbahuaʼuy. Fiesta ehued onʼbahuaʼuyate. Fiestayaʼ aʼbapeyaʼpo aʼmayaʼpo Diostaj ʼuru ʼuhua e̱ʼhua̱e̱ʼ onʼnigbatiarakuyate ʼurunopoʼda Diostaj aʼnigeyapo. Konige̱po fiesta kahued konig huakkuruda onʼhuaʼuyate. cH? 6Judío huairia eʼaraktaʼ onʼtipaknok ke̱yo̱ huakkaʼ judío aratbut e̱gkupopakyo onteʼti Jesús huahueʼ o̱ʼu̱y. Nogyo̱ oʼhuaʼuy. Efraín huakkaʼ jakyo oʼhuaʼuy. Oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeriere oʼhuaʼuy. Efraínyo sueʼda aratbut o̱ʼneʼuy. Kenpaʼti Efraín kurute sueʼada aratbut o̱ʼnuy. Oroʼomeyere o̱ʼi̱kaʼuy. wGg 5Caifás kenda eʼmanadeʼte “Jesústaj monig oʼarakapo.” Judío huairia huaboaʼda onʼbatiaʼpakuyate. yFk 3Caifásada oʼnopo̱e̱po kenda manahueʼ o̱ʼu̱ynigʼa kenbayok sacerdote huairi e̱e̱ʼte Diosa oʼnopo̱e̱a̱ʼnok “Ayaʼtada judío aratbuttaj Jesúsa oʼmanigbueyapo. Kenpaʼti Diosen aratbut, judío aratbut kenpaʼti nog aratbuttaj kamanopoʼkoreʼpo Diostaj konigti kanoknopo̱e̱ʼpo Jesúsa oʼmanigbueyapo.” Kenda sacerdote huairia oʼbatiaʼpakuy. E 4ZD- 1—‍Opudomeya̱ sigpiʼ nopo̱e̱hueʼda moʼe̱ne. Aratbuttaj nogtiada eʼmanigbueynayo oroʼtehuapaʼ huadakda o̱ʼe̱a̱po. Ayaʼda judío aratbut mabueyhueʼ kaʼneʼpo nogtiada manigbueydik o̱ʼe̱a̱po. Kenda nopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. —‍Caifása oʼmanaʼuyate. Caifás kenbayokte huaboroʼ sacerdote huairi o̱ʼu̱yate. C 2B{ 0Kentaj batikahueʼ e̱e̱ʼnayo ayaʼada kentaj oʼnoknopo̱e̱a̱po, kentaj ayaʼada onʼnigpe̱i̱kaʼapo. Jesús oroʼen huairi o̱ʼe̱. Aratbuta onʼbatiaʼpakapo Roma huairia kenda onʼtipe̱e̱dete boʼhuadiayapone, sorotataj moʼtitaʼmonaʼapone. Oroʼtaj mogkaʼapone. Kenpaʼti oroʼen Diosen jak onʼsakaʼapo. —‍Judío huairi huayahuaya onʼbatiaʼpakuyate. SA /Ken fariseoere sacerdote huairiere nog judío huairiere onʼkupopakdepo, —‍¿Kate oʼkaʼapo? Ken huabokerek konig Diosayoʼda kaʼdik o̱ʼe̱nig oʼkaʼ. Oʼbayareaʼ. Kenpaʼti oʼnoyhuada̱ʼ. z@m .Sueʼada fariseo huairitaj onʼbahuahuaʼpo, kenda Jesúsa oʼkaʼde fariseo huairiomeytaj onʼbatiaʼpakuyate. ?' -Judíomey Maríataj aʼtaʼhuade̱yaʼpo onʼhuatiakmeʼtenigʼa kenda Jesúsa oʼkaʼ onʼtiahuaydepo huakkaʼada oʼnoknopo̱e̱ʼuy. U># ,Eʼbueymeʼada oʼnoyhuaddepo o̱ʼo̱ro̱kpo huaʼitaj huabaʼtaj huakoktakon huabid telaa eʼtihui̱yi̱g o̱ʼo̱ro̱konʼuy. Ken konig Lázaroa o̱ʼo̱ro̱kuy. —‍Yanʼtikuj, kahuaʼeʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Jesústaj aʼarakyaʼpo monig oʼkaʼapo sacerdote huairiere fariseo huairiomeya̱ onʼbatiaʼpakuyate. l=Q *Doʼtaj kiriga̱yo̱ʼ menigpe̱e̱ne, ijnopo̱e̱y. Doʼtaj oʼtaʼmonaʼuyne in aratbuta kanoknopo̱e̱ʼpo “dakiti, Apag” onaʼne. —‍Jesúsa oʼtionaʼpakdepo, —‍Ya̱o̱ro̱k, Lázaro. —‍ʼUttaʼda onaʼuy. < +;# )Ken huaboroʼhuid eʼtinokbetaʼ oʼnokpokoreaʼuy. Jesúsa kurudyon oʼmabopo, —‍Doʼtaj oʼnigpe̱e̱nok, Apag, dakiti onaʼne. >:u (—‍“Eknopo̱e̱ʼnayo Diosa ʼuruaʼnanada oʼkaʼapo. Dios ʼurunanada o̱ʼe̱ ayaʼada onʼtiahuaypo onʼnopo̱e̱a̱po,” onaʼdene. —‍Jesúsa Martataj onaʼuy. Q9 '—‍Huaboroʼhuid yanokpokoreaʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. —‍Aʼnenda bottaʼ bottaʼ huameʼnoe oʼbueymeʼpo oyda pa̱gda o̱ʼe̱deta, Huairi. —‍Eʼbueyen huidpoa Martaa onaʼuy. 78g &Onteʼti Jesúsa huanopoyaʼda sueʼnanada o̱ʼe̱po kubarakte oʼhuatiakonpo Lázarotaj kubarakyo onʼhueda̱meʼte. Huaboroʼhuida̱da kubarak onʼtinokbetaʼuyate. J7  %—‍Huabokerek ekpobigtaj okpoyareameʼ. ¿Lázarotaj bueyhueʼ ka̱e̱ʼpo menpaʼ Jesúsa yareahueʼdik o̱ʼe̱meʼte? —‍Sueʼada judíoa onʼbatiaʼpakuy. Lázaro oʼnoyhuaduy. c6? $—‍Dapitaʼ Lázarotaj diʼnanada o̱ʼunhuahuikaʼ. —‍Judíoa onʼhuaaʼuy. +5Q #Ken Jesúskon oʼhuikonʼuy. 47 "—‍¿Lázarotaj meyo̱ ya̱gkubarakkameʼ? —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. —‍Yatiak. Yatiahuayʼ, Huairi. —‍María Martaerea oʼnonaʼuy. X3) !Kenda María onaʼdepo oʼhuik. Lázarotaj oʼhuikuy. Judío huairi kenere onʼhuatiakdepo kenere onʼbahuikpo. Maríaomey enhuikte Jesúsa oʼbatiahuaydepo sueʼe̱a̱da o̱ʼe̱po oʼmepuʼketuʼuy. 23 Jesústaj oʼhuatiakdepo Jesúsen huaʼitaʼpote huikudate oʼtihuadpo. —‍Aʼnen bottaʼ bottaʼ huameʼnoete o̱ʼna i̱yo̱ ehueʼ i̱ʼe̱meʼne on i̱yo̱ e̱ʼe̱meʼnayo doʼhued huidpo Lázaro bueyhueʼ o̱ʼe̱aymeʼ, Huairi. —‍María Jesústaj onaʼuy. O1 Ken María i̱da oʼbodpo i̱da o̱ʼo̱ro̱konpo. Judío huairi onʼbataʼhuadpo, onʼmanoeynoeypo Maríataj onʼtiahuaydepo kubarakyaʼ aʼhuikyaʼpo oʼhuaʼ onʼnopo̱e̱po onʼtaʼhuaʼuyate. h0I Huakkaʼ jakyo Jesús kudhued o̱ʼu̱y. Kenteda Martataj oʼbatiaʼpakpo kenteda o̱ʼe̱po. M/ María oʼpeundepo i̱da oʼbodpo Jesústaj oʼhuahuaʼuyate. F. Kenda Martaa onaʼdepo huamaʼbuy Maríataj atotiakyaʼpo Maríate oʼhuahuaʼuyate. —‍Huamanmadikaʼeri oʼtiakdepo ontaj katiakeʼ behuaaʼne. —‍Jutakaʼ Martaa onaʼuyate. - —‍E̱e̱ʼ, kenda do ijnopo̱e̱y, Huairi. “Aratbuttaj kamanopoʼkoreʼpo Cristotaj ijtaʼmonaʼapoy. Doʼhued Huasiʼpo ijtaʼmonaʼapoy.” Aʼnennada Diosa oʼmanaʼuyate. Diosyaʼ oʼtiakuyate. O̱ʼna Cristo o̱ʼe̱. Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱, ijnopo̱e̱y, Huairi. —‍Martaa Jesústaj onaʼuy, ken. Kubarakyo Lázarobuey eʼhuedtaʼda Jesúsa oʼhuikonʼuy. &,E —‍Huamanoyhuada̱ʼeri i̱jje̱po aratbut eʼbueyʼuytaj ijmanoyhuada̱ʼapoy. Diosere aratbuttaj durugda ijmanoeanhuahuikaʼapoy. Ayaʼada doʼtaj meʼnoknopo̱e̱po enʼbueynayo onteʼti kurudyo̱ Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Durugda onʼnoeonhuahuikaʼapo. Doʼtaj meʼnoknopo̱e̱po onʼnoeonhuahuikaʼapo. Onteʼti bueyhueʼdik o̱ʼneapo. ¿Kenda menpaʼ iʼnopo̱e̱, Marta? —‍Jesúsa onaʼuy. + * —‍Nogok keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete ayaʼada onʼnoyhuada̱po. Keʼnakon oʼnoyhuadapo ijnopo̱e̱y. —‍Martaa onaʼuy. K) —‍O̱ʼnen huidpo oʼnoyhuadapo. —‍Jesúsa onaʼuy. }(s Oy kenpaʼti katepiʼ iʼpakpo Diostaj eʼtionaʼpaknayo beyokapone, ijnopo̱e̱y. —‍Martaa Jesústaj onaʼuy. 6'e —‍Aʼnen bottaʼ bottaʼ huameʼnoete o̱ʼna i̱yo̱ ehueʼ i̱ʼe̱meʼne. On i̱yo̱ e̱ʼe̱meʼnayo doʼhued huidpo Lázaro bueyhueʼ o̱ʼe̱aymeʼ, Huairi. v&e Jesús oʼtiakde Marta oʼpeeondepo aʼeyaʼpo o̱ʼo̱ro̱kʼuy. Maríanayo jakyo o̱ro̱khueʼ o̱ʼu̱y. ^%5 María Martaeretaj aʼbataʼhuade̱ya̱ʼpo huakkaʼ judío huairi Betaniayo onʼtiakdepo, Jerusalénya̱ʼ onʼtiakdepo, aʼmanoeynoeya̱ʼpo onʼtiakuyate. Huidpoa oʼbakbueynok eʼmanoeynoeytaʼ onʼpakuyate. a$; Betaniayo Jerusalén meyo̱hueʼda o̱ʼe̱. Konig dos kilómetros y medio o̱ʼe̱nok #' Ken Jesúsere oʼhuaʼuy. Betaniayo e̱kye̱deʼte “Bottaʼ bottaʼ huameʼnoe Lázaro kubarakyo oʼhuedde.” Jesústaj oʼnonaʼuy. -"S —‍Oroʼomeykon monhuaʼ. Jesúsere aʼbueyyaʼpo monhuaʼ. —‍Oroʼomey huanigpe̱i̱kaʼeritaj Tomása monaʼuyne. Tomás konogda oʼdikkaʼ Gemelo. Jesúsa aratbuttaj huamanoyhuada̱ʼeri o̱ʼe̱po aratbuttaj durugteda oʼmanoeanhuahuikaʼapo. Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. .!U Opud nogi̱ti doʼtaj menoknopo̱e̱ʼpo Lázarote i̱da ikken huahuahueʼ i̱jje̱mey. Konige̱po durugda i̱jje̱y. Lázarote monhuaʼ. —‍Jesúsa monaʼuyne. 2 _ Konige̱po, —‍Lázaro oʼbueymeʼte. %C O̱ʼa̱ro̱gpo oʼtay oroʼomeya̱ oʼnopo̱e̱po Jesústaj oknopo̱e̱gkahueʼ o̱ʼu̱y. Eʼbueytada “Oʼtay,” oaʼpo Jesúsa oʼbatiaʼpakuy. wg —‍Eʼtaynayo oʼyareapo oʼnopo̱e̱y, Huairi. —‍Oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeria Jesústaj onaʼuy. oW —‍Doʼhued huadiʼ Lázaro oʼtaynigʼa, monhuaʼ, ijmaboaʼapoy. —‍Jesúsa monaʼuyne. c? Sikyo taʼtehueʼ o̱ʼe̱nok katepiʼ kahueʼdik o̱ʼnikaʼ. —‍Jesúsa monaʼuyne. ~u —‍Huameʼnoe jeyda o̱ʼe̱nok aratbuta katepiʼ kahuaddik o̱ʼnikaʼ. Diostaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Nogmeʼnoetida doce horas oʼtaʼtenok kahuaddik o̱ʼnikaʼ. Doʼtaj huaarak huameʼnoe ehued o̱ʼe̱nok doʼtaj arakhueʼdik meʼnene. Nogok ken horate huabuey Diosa baktieʼeaʼuyne ayaʼ Diosen eʼkadeʼte eʼkuhuitdeʼte doʼtaj arakdik meʼneapone. Q —‍Huaboaʼda huida̱ onʼtaj eʼpaʼeaʼtaʼ boʼtipakmeʼne judío huairia Judeayaʼ. ¿Ke̱yo̱ menpaʼ onteʼti iʼhuaʼapo, huamanmadikaʼeri? —‍Oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeria onaʼuy. &E Ken Martataj Martaen huamaʼbuytaj kenpaʼti Lázarotaj diʼda oʼmaepo Jesús ke̱ya̱da nog bottaʼmeʼnoe o̱ʼe̱a̱huadpo Lázaro dakhueʼda o̱ʼe̱ eʼpe̱e̱deada bottaʼ huameʼnoe o̱ʼe̱depo, —‍Judea huadaribayo monhuaʼ. —‍Oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj monaʼuy.     Jesúsa kenda oʼpe̱e̱depo, —‍Dakhueʼda o̱ʼe̱nigʼa kenpaʼda bueyhueʼ o̱ʼe̱a̱po. “Diosa ʼuruaʼda oʼkaʼ. Huadaknanada o̱ʼe̱,” aratbuta kanʼnopo̱e̱ʼpo keʼna dakhueʼ o̱ʼe̱. Kenpaʼti “Diosen Huasiʼpoa huadaknanada oʼkikaʼ. ʼUrunanada o̱ʼe̱.” Aratbuta kanʼhuaeʼpo keʼna dakhueʼda o̱ʼe̱. —‍Jesúsa oʼpe̱e̱depo oʼmanaʼuy. k Q Lázaro huabokerek o̱ʼu̱y. Jesúsa Lázarotaj diʼda o̱ʼi̱kaʼuy. Betania huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeri o̱ʼi̱kaʼuy. Betaniayo huidpo Maríaere Martaere o̱ʼnikaʼuy. Lázaro dakhueʼda o̱ʼe̱nok María Martaere Jesúste onʼtaʼmonaʼuy. —‍Lázarotaj diʼda i̱ʼi̱kaʼne. Dakhueʼda o̱ʼe̱, Huairi. Jesústaj yanatiʼ. —‍Oʼnonaʼuy. María Jesús huairien huaʼitaj huasihuaj ʼuruʼhui̱e̱a̱da ʼitioyhued kenpaʼti huakuhuiʼa ʼitidukuthued o̱ʼu̱y.  I  *Ke̱ya̱ʼ Jesústaj huakkaʼada oʼnoknopo̱e̱ʼuy.nU )Jesúste huakkaʼada onʼhuatiakuy. —‍Konig tiahuayhued o̱ʼi̱kaʼ konig Diosayoʼda kaʼdik o̱ʼe̱ Juananayo kahueʼ o̱ʼu̱y. Ayaʼda inbokerektaj oʼtiaʼpakikaʼuy, buttida oaʼikaʼte. —‍Aratbuta onʼhuaaʼuy. 1 (Onteʼti Jordánhue̱ akodpen Jesúsa oʼhuaʼuy. Kenteda Juana huakkuruda bautiza oʼmagkadhuaʼuyatenig. Kenteda Jesús o̱ʼunhuahuaʼpo. dA 'Onteʼti Jesústaj kanʼkude̱ʼpo eʼtohuaʼtaʼ enʼpaktada Jesúsa oʼmakmonʼuy. ) &Doʼa Diosen eʼkikaʼtada opudomeya̱ doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼpiʼ kenda do ijkikaʼnige̱yo̱ kenda yanoknopo̱e̱ʼ. Diosensiʼpo o̱ʼe̱ nopo̱e̱ʼdik moʼe̱. Konig Diosa oʼnopo̱e̱ konigti ijnopo̱e̱y. Konig do i̱jje̱y konigti Dios o̱ʼe̱. Konig doʼa ijnopo̱e̱y konigti Diosa oʼnopo̱e̱. Kenda nopo̱i̱kaʼdik moʼe̱a̱po. —‍Jesúsa judío huairitaj oʼmanaʼuy. ~u %Kenda doʼhued Apaga̱ menikaʼnig ijkikay. Do Diosen kikahueʼ e̱e̱ʼnayo doʼtaj oknopo̱e̱hueʼdik moʼe̱ne. }s $Apagtaj meʼnigpe̱i̱keʼpo Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Dakhueaʼ huakaʼerite meʼtaʼmonaʼuyne. Konige̱po “Diosen Huasiʼpo i̱jje̱y,” aʼdik i̱ji̱kay. Konige̱po “Diostaj dakhueʼda oʼtiaʼpak.” Doʼtaj huaahueʼ ya̱ʼnikaʼ. F  #Diosbaʼnayo namaʼda ahueʼdik o̱ʼe̱. Kenpaʼda buttida o̱ʼi̱kaʼ. “Oy opudomey Diostaj huanigpe̱i̱kaʼeri moʼe̱po diosdik moʼto̱e̱ne.” Apagbaʼa buttida oʼmanaʼuyate. + O "—‍“Oy opudomey Diostaj huanigpe̱i̱kaʼeri moʼe̱po diosdik moʼto̱e̱ne.” Diosa oʼmanaʼuyate. Kenpaʼ opudomeyen Diosbaʼte oʼmadoyaʼuyate. j M !—‍Ehueʼ. Huadakda iʼkikaʼnok paʼeahueʼ o̱ʼe̱a̱poy. Diostaj dakhueaʼnada iaʼnok huida̱ oʼpaʼeaʼapoy. Huabokerek e̱ʼe̱a̱da Dios i̱jje̱y iaʼnok huida̱ oʼpaʼeaʼapoy. —‍Judíoa oʼnonaʼuy. ] 3 —‍Opuda̱ onʼtiahuayikaʼne nogda nogda ʼuruaʼnanada ijkikay. Apaga̱ beʼtihuapoknok konig Diosayoʼda kaʼdik o̱ʼe̱ ijkikay. ¿Kateaʼpo menapoata doʼtaj onpaʼeapo? —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. P  Judío huairia huida̱ Jesústaj aʼpaʼeaʼyaʼpo onʼbaeaʼuy. P Apagere doere nogtida o̱ʼe̱y. —‍Jesúsa huairitaj oʼmanaʼuy. M Oveja huanigpe̱i̱kaʼeri meʼbayokuyne. Doʼhued Apag Diosa meʼbayokuyne. Teynanada o̱ʼe̱. Diosyoʼda teynanada o̱ʼe̱. Noga̱piʼ konig teyti ehueʼ o̱ʼnepo okkayhueʼdik o̱ʼnikaʼ. / Diosere durugnada ijmanoeanhuahuikaʼapoy. Kenpaʼda bueyhueʼdik o̱ʼneapo. Dakaʼ ijbatiokaʼnok beʼapiʼ sigpiʼ okkayhueʼdik meʼneapone. U# Doʼhued oveja huanigpe̱i̱kaʼeria doʼtaj menaʼ o̱ki̱a̱ʼpo onʼnigpe̱i̱kaʼ. Doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri doʼa ijmata̱e̱po dakaʼ ijmaki̱kay. Doʼtaj oʼnoknopo̱e̱po onʼnigpe̱i̱kaʼ. Y+ Konig Dios ʼuruaʼnanada oʼkikaʼ konigti ijkikaʼnigʼa opuda̱ doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼne. Doʼhued oveja huanigpe̱i̱kaʼeri ehueʼ moʼe̱po, doʼtaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnene. D —‍Kenda oʼnonameʼniga̱ doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnene. Opudomeya̱ doʼtaj dakaʼ kanoknopo̱e̱ʼpo konig Diosyoʼda kaʼdik o̱ʼe̱ ijkikamey. Diosa kenda beʼtihuapoknok ʼuruaʼda ijkikamey. Konigda eʼbayareaʼ ijkikamey. Cristo o̱ʼe̱ doʼtaj dakaʼ oknopo̱e̱ʼdik ʼuruaʼda ijkikamey. a; judío huairia Jesústaj onʼtikupobopo, —‍¿Meniga̱ʼ puug oroʼomey nigunhuahuaʼdik o̱ʼe̱? Diosa eʼtaʼmonuyʼnayo buttida oyedda monaʼ. Cristo buttida e̱e̱ʼnayo monaʼ. —‍Jesústaj oʼnonaʼuy. a; Diosen jak kurute Salomóna dagtaj jakaʼ oʼtikaʼuyate. Ken dagte Jesús eʼhuaʼete y Nogok Jerusalényo̱ Diosen jak onʼtoʼkaʼdepo fiesta okkahuehueʼ hua̱e̱ʼ o̱ʼu̱y. Huahuiʼok o̱ʼu̱y. ?w —‍ʼUruaʼnanada oʼmanbatiaʼpak. Totoʼa nopoʼto̱e̱hueʼ o̱ʼe̱. Totoʼa eʼnopoʼto̱e̱ʼnayo ʼuruda batiaʼpakhueʼ ya̱ʼe̱a̱yet. Kenpaʼti ekpobigtaj okpoyareahueʼdik o̱ʼe̱ totoʼa. —‍Nogomeya̱ onʼbatiaʼpakʼuy. Judío huairia Jesústaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnuy. ~3 —‍Totoʼa oʼnopoʼto̱e̱ʼnok Jesús huasegda o̱ʼe̱ Katiaʼpo kentaj moʼnigpe̱e̱ʼ. —‍Huakkaʼada kenpaʼ onʼbatiaʼpakʼuy. x}i Judíomeya̱ Jesústaj onʼpe̱e̱depo nogpaʼ nogpaʼ onʼnopo̱e̱po nogpaʼ nogpaʼ onʼbatiaʼpakuy. i|K Diostaj ijnigpe̱e̱nok, doʼtaj menʼtohuaʼ doʼtaj menʼarakeʼ ijnopo̱e̱po. Ken ijbueydeapoy onteʼti ijnoyhuada̱poy onteʼti ijnoeapoy. Konige̱po Apag Diosa diʼ meʼe̱ne. Huabokereka doʼtaj eʼaraktaʼ onʼpakpo arakhueʼdik meʼneapone. Konige̱po doada eʼnigbueytaʼ ijpakpo ijnigbueyapoy. Eʼnigbueytaʼ ijpakpo bueydik i̱jje̱a̱poy. Onteʼti eʼnoyhuadtaʼ ijpakpo noyhuaddik i̱jje̱a̱poy. Kenda doʼhued Apag Diosa menaʼuyne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. { >zu Nog huanigpe̱i̱kaʼeritakon ijmato̱e̱i̱kaʼapoy. Judío aratbut ehueʼ o̱ʼne. Nog aratbut o̱ʼne. Ken aratbuttakon manopoʼkoreaʼdik i̱jje̱y. Doʼtaj onʼnigpe̱i̱kaʼapo. Kenomeyere judíomeyere konig nogaratbuttida o̱ʼneapo. Kenpaʼti do kenomeytaj nogtiada huamato̱e̱ʼeri i̱jje̱a̱poy. Uy# Doa konig ovejataj dakaʼ huamato̱e̱ʼeri i̱jje̱y. Apag Diosa doʼtaj meki̱e̱ʼne konigti Apag Diostaj doa yo̱ki̱e̱y. Kenpaʼti doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeritaj ijmaki̱e̱y konigti doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeria doʼtaj meʼnoki̱e̱ʼne. Dakhueaʼ eʼkaʼ aʼmanopoʼyareayaʼpo huanigpe̱i̱kaʼeritaj ijmanigbueyapoy. x )wK Sueʼada huakupetaʼ huakkaʼ oʼderetpakpo nogen ovejataj onʼmatamato̱i̱kaʼ. Nubakuhuaa eʼhuatiakte onʼmatiokmonikaʼ. Oveja nogen onʼta̱e̱nok huakupeyoʼda oʼderetpakpo ovejataj pakhueʼ o̱ʼnepo onʼmatiokmonikaʼ. Nubakuhua onʼbahuatiakpo oʼmabokeʼpo oʼmamonaʼikaʼ. v bu= Do konig oveja huamato̱e̱ʼeri i̱jje̱y. Huadakaʼda huamato̱e̱ʼeri i̱jje̱y. Huanigpe̱i̱kaʼeritaj dakaʼnanada ijmato̱i̱kay. Ovejataj aʼbatiokayaʼpo, ovejataj aʼmanoeanhuahuikayaʼpo ijmanigbueyapoy. t Namaʼda huamanmadikaʼeri konig huabereeri o̱ʼne. Onʼberikaʼ. Onʼbarakikaʼ. Onʼbakbasakikaʼ. Donayo ijmanoeanhuahuikay. Hueretda huaknopo̱e̱ʼeritaj ijmanoeanhuahuikay. Huakkaʼda ijmatinepahuiʼpo ʼuruaʼnanada ijmanoeanhuahuikay. sw Do oveja eʼtiokpakaʼ akbogpe konig i̱jje̱y. Ayaʼada doʼtaj oʼnoknopo̱e̱po konig onʼkudpo Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Diostaj dakaʼ kanʼnigpe̱i̱keʼpo ijbatihuapokikay. Dakhueaʼ kahueʼ kaʼneʼpo kenomeytaj ijbatiokikaʼapoy. 3r_ Huakkaʼada konig huamanbatiaʼpakeri do tiakhued e̱e̱ʼted kenomey konig huabereeri engaña huakaʼeri o̱ʼneʼuyate. Hueretda ovejaa taʼhuahueʼ o̱ʼnikaʼuyate. Sq Onteʼti Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo, —‍Buttida ijjay. Do konig ovejaen akbogpe i̱jje̱y. Do konig oveja ijbatokudi. Ayaʼda huaknopo̱e̱ʼeri doʼtaj oʼnoknopo̱e̱po doere kuddik o̱ʼne. Qp Jesúsa kenda oʼmanbatiaʼpaknigʼa judío aratbuta eʼpe̱e̱a̱da nopo̱gkahueʼ o̱ʼneʼuy. Jesús konig oveja huamato̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po huanigpe̱i̱kaʼeritaj dakaʼ oʼmato̱i̱kaʼ. Qo Noga̱da eʼhuatiakte oveja oʼnokmamonapo. Keʼna menʼtahuaʼ enaʼte onʼpe̱e̱po o̱ki̱e̱hueʼ onʼe̱po oʼnokmamonapo. —‍Ken konig oveja huamato̱e̱ʼeritaj Jesúsa oʼmanbatiaʼpakuy. #n? Ayaʼtada oʼmaoro̱kandepo huakkuru oʼmanighuaʼikaʼ. Oveja hueretda huamato̱e̱ʼeritaj onʼpe̱e̱po oʼnoki̱e̱ʼpo konige̱po onʼtahuaʼikaʼ. Vm% Hueretda oveja huamato̱e̱ʼeria ovejataj oʼmatiokikaʼpo oʼmato̱i̱kaʼpo sikyoedda ovejataj aʼbaeyaʼpo akbogpete oʼhuahuaʼdepo kentaj akbogpe huato̱e̱ʼeria o̱ki̱e̱ʼpo oʼnigokhuike. Ken hueretda oveja huamato̱e̱ʼeri oʼkudde keʼnen ovejaa onʼnigpe̱e̱. Ayaʼ ovejaen huadik oʼmadikkaʼdepo oʼmaoro̱kaʼpo. l 9k m Diosen huanigpe̱e̱ʼeriomeytaj hueretda huamato̱e̱ʼeri doa i̱ji̱kay. Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo, —‍Buttida ijjay. Ovejataj kabatiokeʼpo oveja huamato̱e̱ʼeria huakpa ekbirikyo oʼbakuda̱ʼikaʼ. Bisik oʼbakuda̱ʼikaʼ. Oʼbakuda̱ʼdepo akbogpe huato̱e̱ʼeria teyaʼda okhuikikaʼ. Oveja huabereeri onʼtiakdepo akbogpeyaʼ kudhueʼdik o̱ʼnikaʼ. Nogyaʼda o̱gkudikaʼ. Huakpakuyaʼ onʼbehuikpo onʼkudikaʼ, =js )—‍“Diostaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱y,” eaʼnayo o̱ʼnen dakhueaʼ eʼkaʼ Diosa bakkahueaʼdik moʼe̱a̱ynigʼa “Diostaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri ehueʼ o̱ʼe̱y,” namaʼda boaʼnok Diosa bakkahueahueʼdik moʼe̱ne. —‍Jesúsa fariseo huairitaj oʼmanaʼuy.i (Ken, sueʼada fariseo huairi kenteda o̱ʼnepo Jesústaj onʼpe̱e̱depo, —‍Dapiʼ oroʼomeynayo Diostaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri ehueʼ o̱ʼe̱y. Oroʼomey ekpobig ehueʼ o̱ʼe̱y. Diostaj oknopo̱e̱y. —‍Jesústaj oʼnonaʼuy. jhM '—‍Huakkaʼada konig tiahuayhueʼdik o̱ʼnepo konig ekpobig o̱ʼnepo Diostaj oknopo̱e̱hued o̱ʼnepo doʼtaj oʼnoknopo̱e̱a̱popo Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Nogomeya̱ “Ekpobig ehueʼ o̱ʼe̱y. Tiahuaydik o̱ʼe̱y. Diostaj huadakda oknopo̱i̱kay.” Namaʼda onʼbatiaʼpakpo hueretda huaknopo̱e̱ʼeri ehueʼ o̱ʼnepo konig ekpobig o̱ʼnenok Diosa castiga magkaʼdik o̱ʼi̱kaʼapo. Konige̱po Diosa indariyo meʼtaʼmonaʼuyne. —‍Jesúsa oaʼuy. Hg  &Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱ oknopo̱e̱po huikudate oʼtihuadpo, —‍Diosen huataʼmonaʼeri i̱ʼe̱. Diosen Huasiʼpo i̱ʼe̱. Yoknopo̱e̱y, Huairi. —‍Jesústaj onaʼuy. f %—‍Kentaj iʼtiahuayne. Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. In do i̱jje̱y. Diosen Huasiʼpo i̱jje̱po onaʼne. —‍Jesúsa onaʼuy. ce? $—‍¿Beʼa ya̱ʼe̱, huairi? Eknopo̱e̱ʼtaʼ ijpaki. —‍Jesústaj onaʼuy. ^d5 #Huabokerek ekpoyareʼtaj hua̱i̱takeʼ jakyaʼ oʼnende Jesúsa oʼnopo̱e̱po oʼdeatopo, —‍¿Diosen Huasiʼpo, ken huabokerektaj Diosa oʼtaʼmonaʼuyate menpaʼ oknopo̱e̱ʼ? —‍Jesúsa onaʼuy. c1 "—‍Dakhueʼ eʼeretkaʼ iʼsiʼpoe̱ʼuy. Dakhueaʼ iʼkikaʼuy. Oroʼtaj onmandikahueʼdik o̱ʼe̱ne. —‍Judío huairia onʼhuadiaypo oʼnonaʼuy. Judío aratbuten hua̱i̱takeʼ jakyaʼ oʼnenʼuy. Diostaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri konig ekpobig o̱ʼne. >bu !Dapitaʼ Diosyaʼ oʼtiakuyate. Diosyaʼ tiakhueʼ e̱ʼu̱ynayo in huabokereka kenda sigpiʼ kahueʼdik o̱ʼe̱. Bakpoyareahueʼdik o̱ʼe̱. —‍Judío huairitaj oʼmanaʼuy. jaM Aʼnennanadapiʼ huakkuruda ekpobigtaj eʼsiʼpoe̱ʼ okpoyareaʼuy tipe̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kay. -`S Dakhueaʼ huakaʼeritaj Diosa manigpe̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Diostaj huanigpe̱i̱kaʼeritaj Diosa oʼmanigpe̱i̱kaʼ. Katepiʼ onʼpaknok Diosa oʼmanigkikaʼ. _/ —‍¡Kenpihuay! Kentaj menaʼpo oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱. Ken huabokereka bekpoyareaʼne. Ke̱ya̱ʼ oʼtiakuy nopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. K^ Moiséstaj Diosa onaʼikaʼuyate oknopo̱i̱kay. In huabokereknayo meya̱ʼ yaʼtiakuyet nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱y. —‍Fariseo huairiomeya̱ diga̱ʼda onʼhuadiaypo i̱ghuaʼda oʼnonaʼuy. w]g —‍O̱ʼna kentaj huanigpe̱i̱kaʼeri i̱ʼe̱. Oroʼnayo Moisésen huanigpe̱i̱kaʼeri o̱ʼe̱y. 2\] —‍Kenda huaboaʼda oʼnonaʼdene. ¿Menaʼpo onteʼti eʼpe̱e̱taʼ boʼpak? ¿Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri e̱e̱ʼtaʼ menpaʼ boʼpak? —‍Oʼmanaʼuy. r[] —‍¿Ontaj moniga̱ʼ megkaʼ? ¿Monig bekpoyareaʼ? —‍Onteʼti judío huairia oʼnonaʼuy. MZ —‍Dakhueaʼ huakaʼeripiʼ o̱ʼe̱piʼ ʼuruda huakaʼeri o̱ʼe̱piʼ nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱y. Nogtida ijnopo̱e̱y. ʼIkken ekpobig i̱jje̱mey. Oynayo ijtiahuay. —‍Oʼmanaʼuy. PY “Keʼna huabokerek ekpobig oʼsiʼpoe̱ʼuy. Kentaj yanʼtotiak.” Judío huairia onʼmanaʼuy. Eʼtiakdeʼte oʼnonaʼpo, —‍Buttida yaaʼ. “Diosa beʼyareaʼne.” Yaaʼ. Jesús dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼe̱, oʼtinopo̱i̱kay. Bayareahueʼdik o̱ʼe̱. Oroʼ oʼnopo̱i̱kay. —‍Judío huairia oʼnonaʼuy. Xw “Huabokerek o̱ʼe̱. Keʼna aʼdik o̱ʼe̱. Kentaj ya̱ʼnonaʼ.” Judío huairitaj namaʼda onʼmanaʼuy. W% Judío huairitaj onʼmakmeʼpukpo huaojerea hua̱ye̱erea kenda namaʼda huairitaj onʼmanaʼuy. “Jesús Diosen Cristo o̱ʼe̱. Diosa oʼtaʼmonaʼuyate.” Beʼapiʼ eaʼnayo Apagbaʼtaj aʼpe̱e̱yaʼpo judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo onteʼti kudhueʼdik o̱ʼneapo. Judío huairia onpapayoʼ ondaʼpo. Konige̱po huabokereken huaojere hua̱ye̱ere onʼmeʼpukpo, namaʼda onʼmanaʼuy. V Menaʼpo oyda tiahuaydik o̱ʼe̱ oroʼnayo nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱y. Kenpaʼti beʼa yakpoyaret nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱y. “¿Beʼa bekpoyareaʼ?” Ya̱ʼnonaʼ. Huabokerek o̱ʼe̱. Keʼnada aʼdik o̱ʼe̱. —‍Keʼnen huaoa hua̱ye̱erea onʼmanaʼuy. fUE —‍E̱e̱ʼ, keʼna oroʼensiʼpo o̱ʼe̱. Ekpobig oʼsiʼpoe̱ʼuy oʼnopo̱e̱y. fTE —‍¿In huabokerek menpaʼ o̱ʼnensiʼpo ya̱ʼe̱? ¿Menpaʼ ekpobig oʼsiʼpoe̱ʼuy, boʼtiaʼpakikaʼ? ¿Menaʼpo oyda tiahuaydik ya̱ʼe̱? —‍Judío huairia keʼnen huaojtaj hua̱ye̱tere onʼmanaʼuy. XS) Aʼnenda ekpobig o̱ʼi̱kaʼuy. Oyda okpoyaredepo tiahuaydik o̱ʼe̱. Kenda Judío huairia oknopo̱e̱hueʼdik o̱ʼnepo, “Keʼnen huaoj hua̱ye̱tere yanʼtotiak.” Onʼmanaʼuy. Enʼtiakdeʼte. ^R5 —‍¿On menpaʼ iʼnopo̱e̱ ken huabokerek huakpo beyareatenigtaj? —‍Huabokerek huakpoyareritaj judío huairia oʼnonaʼuy. —‍Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱, oʼnonaʼne. —‍Oʼmanaʼuy. Q9 —‍Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete aratbut katepiʼ kahueʼdik o̱ʼne. Oʼmanmadikikay. Inbokerek nigpe̱e̱hueʼda o̱ʼe̱po okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete oʼyareaʼnok keʼna Diosen huamanbatiaʼpakeri ehueʼdik o̱ʼe̱, oʼnopo̱e̱y. —‍Sueʼada onʼbatiaʼpakuy. —‍Dakhueaʼ huakaʼeri e̱e̱ʼnayo bayareahueʼdik o̱ʼe̱. Keʼna oʼyareaʼde dakhueaʼ huakaʼeri ehueʼdik o̱ʼe̱, oʼnopo̱e̱y. —‍Noga̱ onʼbatiaʼpakuy. Noga̱ nogpaʼ nogpaʼ onʼbatiaʼpakpo konigti ahueʼ o̱ʼneʼuyate. hPI —‍Ekpobig i̱ʼunhuahuikaʼuy. ¿Monig oyda huaboaʼda iʼtiahuay? —‍Fariseo huairia oʼnonaʼuy. —‍Soroka samibia bekpodukutaʼpo yokpokoyopo huaboaʼda ijtiahuayoni. —‍Fariseo huairitaj oʼmanaʼuy. ~E}|{1zz xwwwOusrcqHoo+mlxjiihgfpedcbb__O^^&]9\[mZYYZXlWVV TSRVQePPP7ONMM'LKKJZI(GGBF>EkDCCAk@??b>=`uOynayo doʼtaj meʼtaʼmonaʼuynigte ijhuahuaʼdeapoy. Doʼhued Apag Diostaj ijhuahuaʼdeapoy. Kenda moʼpe̱e̱depo suhueʼ e̱ʼe̱a̱da ¿Meyon iʼhuaʼapo? onahueʼ o̱ʼnene. _y^ mDoʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri moʼe̱nok judío huairiomeya̱ dakhueʼnanada mogkaʼapone. Opudtaj diga̱ʼ boʼhuadiaypo judíoen hua̱i̱takeʼ jakyaʼ mokenapone. Kenpaʼda moʼenapone. Nogokkon boʼarakapone. Diostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼpo, doʼtakon oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼpo, onʼarakpo Diostaj dakaʼ oʼnigpe̱e̱y namaʼda onʼnopo̱e̱a̱po. Kenpaʼ huaboaʼda oʼnonaʼpo e̱gkadeʼte meʼpukehueʼ kaʼneʼpo kenpaʼti dakaʼ moknopo̱e̱po oknopo̱e̱batikhueʼ kaʼneʼpo kenpaʼ oʼnonaʼne. Kenokaʼ opudtaj eʼhuadiayte diga̱ʼ e̱gkaʼte kenda oʼnonaʼnig moʼnoponapet. Huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosen Noki̱re̱g ijtaʼmonaʼapoy. Jesúsa oʼmanaʼuyate. Aʼnenda opudere i̱ji̱kameʼpo kenda onahueʼ o̱ʼnikaʼuyne. ]3\_Huakkurunada doere moʼi̱kaʼuyne. Ayaʼda ijkikamey boʼtiahuayikameʼne. Ayaʼda ijmanmadikaʼuynig moʼpe̱i̱kaʼuypo doʼhued huaʼa moʼbatiaʼpakikaʼapone.@[yOknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomeya̱ opudomeytaj eʼhuadiayte mepuʼkehueʼ ya̱ʼnepo Apag Dios oʼpaknok Diosen Noki̱re̱g onʼnigtaʼmonaʼapone. Diosen Noki̱re̱g buttida doʼtaj moknopo̱e̱a̱ʼapone. Opudomeya̱ huadak huaʼa kanʼbatiaʼpakikeʼpo Diosen Noki̱re̱ga̱ boʼtihuapokikaʼapone. 3Z_Kenda o̱gkaʼapo adhueaʼpaneʼa̱ huamanbatiaʼpakeria oʼmadoyaʼuyate konigti o̱gkaʼ. “Dakhueaʼ kahueʼda e̱e̱ʼtada menhuadiayapone.” Apagbaʼa oaʼuyate. —‍Doʼtaj moknopo̱e̱nok doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri moʼe̱nok oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomeya̱ moʼhuadiayapone meʼpukehueʼ yaneʼ. Doʼtaj huakkuruda menhuadiayʼuyne kenda okkahuehueʼ yanikaʼ. RyKonige̱po huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ onteʼti oʼnonaʼne, ken. —‍Jesúsa oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeriomeytaj monaʼuyne. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri aratbuta Jesústaj onʼhuadiaypo Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritakon yanʼbahuadiayapet. QKonig opuden huamanmadikaʼeri huairi hua̱ta̱e̱ʼ doʼtaj oktieʼeahueʼ o̱ʼneʼuyne. Diosen huaʼa ʼurunanada ka̱gkikeʼpo, huadakda ka̱gkikeʼpo huayahuaya diʼ kanʼmaikeʼpo kenpaʼti huakkaʼtada Diosen huadak huaʼa kanʼmanmadikanhuahuikeʼpo huakkaʼtada kanʼmanopoʼkoreʼpo opudomeytaj onʼbaktieʼeaʼuyne. Aratbut Diostaj kanoknopounhuahuikeʼpo oʼnokbatieʼeaʼuynok. Ken konig boʼkikaʼpo konig do ijpaki moʼtionaʼpakikaʼnok Apaga moʼnigpe̱i̱kaʼapone boʼtihuapokikaʼapone. P!Doʼhued huanabaʼ ehueʼ moʼe̱a̱pone. Doʼhued huadiʼ moʼe̱a̱pone. Kenda keʼnen huairi oʼnopo̱i̱kaʼ huanabaʼnayo nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼ. Doʼhued huadiʼ moʼe̱nok ayaʼda doʼhued Apaga menanhuahuikaʼne kenda opudomeytakon oʼnonanhuahuikaʼne. VO%Doʼhued huaʼataj eʼnigpe̱i̱kaʼnayo doʼhued huadiʼ moʼi̱kaʼapone. N% Doʼhued huadiʼtaj huakkaʼnanada diʼ ijmaepo ijmanigbueyapoy. Konig do huakkaʼ diʼ o̱ʼnikaʼne konigti huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ. AM{ Huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ, huayahuaya huakkaʼ diʼ yanʼmaikaʼ. Konig doʼa huakkaʼ diʼ o̱ʼnikaʼne konigti huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ kenpaʼ doʼhued eʼmanaʼ o̱ʼe̱. ]L3 Kenda oʼnonaʼdenok doʼtaj monigpe̱i̱kaʼpo durugnanada moʼi̱kaʼapone. tKa Apaga doʼtaj huakkaʼ diʼ meʼi̱kaʼne. Konigti doa diʼ o̱ʼnikaʼne. Doʼtaj oʼnoknopo̱i̱kaʼnok onʼnigpe̱i̱kaʼnok opudomeytaj dakaʼ diʼ o̱ʼnikaʼne. Do konigti Apagtaj ijnigpe̱i̱kaʼnok doʼtaj diʼ meʼi̱kaʼne. J 0IYDoʼtaj dakaʼ eknopo̱i̱kaʼte doʼhued huaʼataj eʼnigpe̱i̱kaʼte ken konig Diosen ʼuruaʼnanada boʼkikaʼnok doʼhued hueretda huanigpe̱i̱kaʼeri moʼe̱nok kenpaʼti aratbut opudomeytaj boʼtiahuaypo “Dios ʼurunanada o̱ʼe̱po huadaknanada oʼkikaʼ,” onʼbatiaʼpakapo. H#Doʼtaj moknopo̱i̱kaʼpo, doʼhued huaʼataj moʼnigpe̱i̱kaʼpo katepiʼ boʼpakpo moʼtionaʼpakikaʼnok Diosa moʼnigkaʼapone. bG=Kenomeya̱ doʼtaj oknopo̱i̱kahueʼ o̱ʼnepo, doʼhued huaʼataj nigpe̱i̱kahueʼ o̱ʼnenok kenomeytaj ijmaenapoy. Castiga ijmagkadhuahuikaʼaponok paiʼnanada onʼnopoʼunhuahuikaʼapo. Kenomey konig uva huantiʼoj huada onhuadhueʼ e̱e̱ʼte huato̱e̱ʼeria oʼkutege̱po, oʼmaenapo, eʼbaaydeʼte taʼakyo oʼmaenpo oʼbakpakaʼapo. LFDo konig uva huakpi i̱jje̱po opudomey konig uva huantiʼoj moʼe̱ne. Opudomey Diosen ʼuruaʼnanada ka̱gkikeʼpo onʼtihuapokikaʼne. Ayaʼada doʼhued huaʼataj onʼnigpe̱i̱kaʼpo doʼtaj dakaʼ moknopo̱i̱kaʼne kenpaʼti kenomeyere i̱ji̱kaʼpo ijmanopoʼto̱i̱kaʼnok Diosen dakaʼ kikaʼdik o̱ʼneapo. Doʼhua tihuapokhueʼ e̱e̱ʼnayopiʼ doʼhua nopoʼteypakahueʼ e̱e̱ʼnayo dapitaʼ Diosen ʼuruda kikahueʼdik o̱ʼneapo. E-Uva huatiʼoj ontiokteghueʼ e̱e̱ʼnayo huada onhuaddik o̱ʼi̱kaʼapo, enʼtiokteg e̱e̱ʼnayo huada onhuadhueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Konigti doʼhued huaʼataj dakaʼ nigpe̱i̱kahueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼti doʼtaj dakaʼ oknopo̱i̱kahueʼ e̱e̱ʼnayo Diosen ʼuruda kikahueʼdik moʼe̱a̱pone. Konige̱po doʼhued huaʼataj dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ, doʼtaj dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼ, kenda boʼkikaʼnok opudomeyere i̱ji̱kaʼapoy onʼnopoʼto̱i̱kaʼapone. Kenokaʼ Diosen ʼuruaʼnanada kikaʼdik moʼe̱a̱pone. DOpudomeytaj oʼnonmadikikaʼnok doʼhued huaʼa moʼnigpe̱i̱kaʼdepo ʼurunopoʼda moʼe̱depo Diosen dakaʼ kikaʼdik moʼe̱a̱pone. gCGUva huakpi huato̱e̱ʼeria huakutataj dakaʼ oʼtiahuayikaʼ. Huakutaa uva huada onhuadhueʼ e̱ʼi̱kaʼnayo ken huakutataj oʼkutege̱po oʼen. Ken huakutataj huada onhuadikaʼnok dakaʼ oʼto̱e̱po huakkaʼda onhuadapo. Ken konigti doʼhued Apaga doʼhued huaknopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ oʼbatiahuaypo doʼhued huaʼataj onteʼti pakhueʼ e̱ʼneʼnayo Diosen onteʼti dakaʼ kahueʼ e̱ʼnikaʼnayo oʼmaenapo. Nogomeynayo doʼhued huaʼa onʼnigpe̱i̱kaʼpo, Diosen dakaʼ onʼkikaʼpo, Diosa oʼmanopoʼkoyoikaʼnok dakaʼ oʼmanopoʼto̱i̱kaʼnok nogi̱ti ʼuruaʼda Diosen kikaʼdik o̱ʼneapo. NB Onteʼti oroʼ keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeriomeytaj Jesúsa monbatiaʼpakpo monmadikaʼuy. Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeriomey Diosen ʼuruaʼda ka̱gkikeʼpo konig kaʼdik yanikaʼ oroʼtaj monaʼpo, —‍Diosen aratbuta Diosen ʼuruaʼda ka̱gkikeʼpo doayoʼda tihuapokdik o̱ʼnene. Ken Diosen hueretda uva huakpi konig i̱jje̱po kenpaʼti doʼhued aratbut konig uva huaʼopi o̱ʼnepo doʼhued huaʼataj onʼnigpe̱i̱kaʼpo doʼtaj oʼnoknopo̱i̱kaʼapo. Doʼhued Apaga̱ta konig uva huakpi huato̱e̱ʼeri o̱ʼi̱kaʼ. Doʼhued huaknopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ oʼmato̱i̱kaʼ. cA?doda ijpakpo ayaʼtada aʼmanigbueyyaʼpo Apagtaj ijnigpe̱e̱nok medarakapone. Kenda eʼnogkadeʼte Apag Diostaj diʼ o̱ʼi̱kaʼ ayaʼada nopo̱e̱ʼdik o̱ʼneapo. Yanboʼ, monhuaʼ. —‍Jesúsa monaʼuyne.!@;Totoʼ huairia boʼhuatiakdeaponok oy nogi̱ti huakkaʼ batiaʼpakhueʼ i̱jje̱a̱poy. Totoʼanayo doʼtaj dakhueaʼ o̱gkahueʼdik e̱e̱ʼtada A?{Kenda ijkaʼapoy kahued i̱jje̱nig oʼnonaʼne. Nogok kenda do eʼkadeʼte opudomey oʼtiahuaydepo doʼtaj dakaʼ moknopo̱e̱a̱po, konige̱po kenda kahued i̱jje̱nig oʼnonaʼne. {>o“Doʼhued Apagte kurudyo̱ ijhuaʼapoy. Nogok onteʼti ijtiakapoy. Opudere a̱ʼi̱kayaʼpo ijkumejapoy.” Kenda doʼtaj opuda̱ eʼpe̱e̱te oʼnonaʼdene. Diosnayo nogi̱ti teynanada Huairi o̱ʼe̱. Donayo suhueʼda tey huairi i̱jje̱y. Konige̱po nogi̱ti diʼ meneʼ. Nogi̱ti diʼ e̱ʼe̱deʼte Apagyo oʼhuaʼapo moʼnopo̱e̱po durugnanada moʼe̱a̱pone. f=EOpudomeytaj onʼnopoʼnoeynoeyonpo oʼnokhuaʼapone. Doʼhuayoʼda onʼmanopoʼnoeyikaʼne. Aratbutnayo konigti manopoʼnoeyahueʼdik moʼi̱kaʼne. Do eʼhuadeʼte mepuʼkehueʼ ya̱ʼnepo mididhueʼ ya̱ʼnikaʼ. `<9Do Apagyo ijhuaʼdepo do ijpaknok Diosa keʼnen Noki̱re̱g moʼnigtaʼmonaʼapone. Opudtehuapaʼ moʼnigtaʼmonaʼapone. Diosen Noki̱re̱ga̱ doʼhued huaʼataj dakaʼ moʼnopoeanhuaʼapone. Moʼmaboroayonhuaʼapone. Doʼhued huaʼa okkahuehueʼ kaʼnikeʼpo boʼtihuapokikaʼapone. Doʼhued eʼmanmadikaʼ onaʼti moʼnopo̱e̱a̱ʼapone. w;gOpudomeyere e̱ʼi̱kadeʼte huakkaʼda oʼnonmadikanhuahuikaʼdenigʼa suhueʼda huadak moʼnopo̱e̱. /:WAyaʼada doʼtaj diʼ ehueʼ moʼe̱po doʼhued huaʼataj pe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼ. Ken huaʼa moʼpe̱e̱denig doʼhuedda ehueʼ o̱ʼe̱nok Apaga meʼtaʼmonaʼuyne keʼnen huaʼa oʼnonaʼikaʼne. Konige̱po ayaʼda oʼnonaʼdeʼuy, ayaʼda oʼnonmadikaʼdeʼuy dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ. M9—‍Ayaʼada doʼtaj diʼ o̱ʼnikaʼniga̱ doʼhued huaʼataj onʼnigpe̱i̱kaʼapo. Kenomeytaj doʼhued Apaga diʼ oʼmaikaʼapo. Doʼhued Apag doere kenomeyennopoʼyo o̱ʼi̱kaʼapoy. h8I—‍¿Menaʼpo on konig o̱ʼe̱ oroʼomeyyoʼda onʼnopo̱e̱a̱po? ¿Menaʼpo nogomey on konig o̱ʼe̱ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼneapo? —‍Nog Judasa Jesústaj onaʼuy. (Judas Iscariotea ahueʼ nog Judasa onaʼuy.) 7yAyaʼada doʼhued huaʼataj onʼpe̱i̱kaʼpo doʼtaj hueretda diʼ moʼe̱ne. Ayaʼada doʼta diʼ moʼe̱nok doʼhued Apaga̱kon diʼ moʼmaeapone. Doʼhuakon diʼ o̱ʼneapone. Do konig o̱ʼe̱ onʼnopo̱a̱ʼapone. —‍Jesúsa monaʼuyne. H6 Aʼti Diosen Noki̱re̱ga̱ eʼnopoʼto̱e̱deʼte doʼhued Apagere o̱ʼi̱kaʼ moʼnopo̱e̱a̱pone. Doʼhued Apag doʼere konig nogtida o̱ʼe̱ moʼnopo̱e̱a̱pone. Kenpaʼti doʼtaj moknopo̱e̱po konig doʼhuedso̱ʼ doere moʼi̱kaʼne kenpaʼti opudere i̱jje̱nok meʼnopoʼto̱i̱kaʼne moʼnopo̱e̱a̱po. u5cAʼtimon doʼtaj pakhueʼ i̱jje̱y huaaʼeria tiahuayhueʼdik meʼneapone, doere ehueʼdik o̱ʼneapo. Opudomeynayo doʼtaj moknopo̱i̱kaʼpo doere moʼi̱kaʼapone. Konige̱po ijnoeonhuahuikaʼaponok doere moʼnoeonhuahuikaʼapone. 4 Opudomeytaj kenpaʼda maenhueʼ i̱jje̱a̱poy. Konig doʼhued ayhuayo ehueʼ moʼe̱a̱pone. Opudte noki̱re̱gada ijtiakapoy. 3Diosen Noki̱re̱ga̱ buttida huaʼa moʼnopo̱e̱a̱ʼapone. Diostaj monoki̱a̱ʼapone. Diostaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomey Diosen Noki̱re̱ga̱ nopoʼto̱e̱hueʼdik moʼe̱a̱pone konige̱po Diosen Noki̱re̱gtaj o̱ki̱e̱hueʼ o̱ʼnenok. Diosen Noki̱re̱g opudere o̱ʼi̱kaʼaponok kenpaʼti oʼnopoʼto̱e̱a̱ponok opudomeynayo Diosen Huatihuapokeritaj moki̱e̱ʼapone. }2sDiosen Noki̱re̱ga̱ kabatihuapokikeʼpo. Doʼhued huaʼa huanigpe̱e̱ʼ kabatihuapokikeʼpo Diosen Noki̱re̱g opudomeyere kaʼnikeʼpo kenpaʼti kamanopoʼto̱i̱keʼpo “O̱ʼnen Huatihuapokeri yabayoktiʼ, Apag,” ijnigtionaʼpakapoy. f1E—‍Doʼtaj diʼ e̱e̱ʼnayo doʼhued huaʼatakon nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱a̱pone. %0C Kenpaʼti katepiʼ ijpakikaʼnig opudomey konigti yanʼpakpo doʼtaj yanʼtionaʼpakikaʼ, doʼhueddikte yanʼtionaʼpakikaʼ. Ken konig eʼtionaʼpakte “Apag Dios huadakda o̱ʼe̱po ʼuruaʼnanada oʼkikaʼ,” aratbuta kanʼbatiaʼpakeʼpo kenda mentionaʼpakikaʼnig onʼnigkaʼapone. —‍Jesúsa monaʼuy. Diosen Noki̱re̱ga̱ opudtaj kamanopoʼto̱e̱ʼpo ijmanigtaʼmonaʼapoy. Jesúsa oʼmanaʼuy. /I.  Diosen ijkikay. Konig Diosayoʼda kaʼdik o̱ʼe̱ konigti ijkikay. Konig aratbut tiahuayhued o̱ʼi̱kaʼuynig kenda ijkikay. Teyda ijkikay. Ayaʼada doʼtaj oʼnoknopo̱e̱po konig ijkikay konigti o̱gkaʼapo. Doʼhued Apag Dioste ijhuaʼaponok huaknopo̱e̱ʼeria nogdakon ʼuruaʼnanada o̱gkaʼapo. Buttida ijjay. e-C Do Apag Diosere nogtida o̱ʼe̱y. Apag Diosyo i̱ji̱kay kenpaʼti Apag Dios doyo o̱ʼi̱kaʼ, kenda dakaʼ yanoknopo̱e̱ʼ. Kenda oknopo̱e̱hueʼdik e̱e̱ʼnayo Diosen ijkikaʼnige̱yo̱ doʼtaj yanoknopo̱e̱ʼ. ,/ Doere Apag Diosere nogtida o̱ʼe̱y. Apag Diosyo i̱ji̱kay. Kenpaʼti Apag Dios doyo o̱ʼi̱kaʼ, dapitaʼ yaknopo̱e̱ʼ. Diosen huaʼayoʼda ijmanikay. Doʼhuada ijnopo̱e̱po ahueʼ i̱ji̱kay. Apag Dios doyo o̱ʼi̱kaʼpo konig Diosa oʼpaknok Apag Diosen ijkikay. +{ —‍Ijhueʼnanada opudomeyere i̱jjunhuahuikaʼnigʼa menpaʼ doʼtaj o̱ki̱e̱hued o̱ʼe̱, Felipe. Beʼapiʼ doʼtaj mentiahuaypo, doʼtaj meʼnoki̱e̱ʼpo Apagtakon oʼnoki̱e̱ʼde. “Apagtaj boʼtiahuayʼeaʼ.” ¿Menaʼpo onaʼ? $*A—‍Apag Diostaj eʼtiahuaytaʼ oʼpaki. Apag Diostaj boʼtiahuayʼeaʼ. Eʼtiahuaynayo durugnanada o̱ʼe̱a̱poy, Huairi. —‍Felipea onaʼuy. x)iDoʼtaj dakaʼ e̱ʼki̱e̱ʼnayo doʼhued Apagtakon moki̱e̱ʼapone. Oyda kenpaʼti nogok moki̱e̱ʼonhuahuikaʼapone. Apag Diostaj moki̱e̱ʼonhuahuikaʼapone. Oyda kenpaʼti nogok Apagtaj boʼtiahuayapone. —‍Jesúsa monaʼuyne. D(—‍Konig buttida huaaʼeri do i̱jje̱po Diosyo huabatohuaʼ dag i̱jje̱y. Doa konig huamanoeanhuahuikaʼeri i̱jje̱po aratbuttaj ijmanoeanhuahuikaʼnok Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Konig Apag Diosyo huaodhuaʼ dago̱nig i̱jje̱y. Doʼtayoʼda oʼnoknopo̱e̱nok Apag Diosyo huaʼdik moʼe̱a̱pone. '—‍Kenteda iʼhuaʼaponig nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱y. Ken dag o̱ki̱e̱hueʼ o̱ʼe̱y, Huairi. —‍Tomása Jesústaj onaʼuy. 8&iKente ijhuaʼapoy moʼnopo̱e̱. Ken dagte ijhuaʼapoy moʼnopo̱e̱. Kenteda i̱ji̱kaʼapoy moʼnopo̱e̱. —‍Oroʼ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj monaʼuyne Jesúsa. 3%_Opudomeytaj ayaʼda onʼnigkaʼdepo ayaʼda ijkuhuitdepo opudomeytakon aʼbaeyaʼpo ijkumejapoy. Doere onʼbatohuaʼapone. Doere kaʼnunhuahuikeʼpo onʼbatohuaʼapone. m$ U—‍Doʼhued Apagenbayo ijhuaʼapoy. Oʼnokhuaʼapone. Onteʼti opudomeyere ehueʼ i̱ji̱kaʼapoy. Do eʼhuadeʼte mepuʼkehueʼ yanikatiʼ. Mididhueʼ yanikatiʼ. Mepuʼkehueʼ ya̱ʼnepo Diostaj dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼ. Diosa boʼtihuapokapone. Doʼtakon dakaʼ yanoknopo̱i̱katiʼ. Onʼtihuapokapone. Dakaʼ huaknopo̱i̱kaʼ onʼtihuapokikaʼapone. Diosenbayo Diosen jakyo huaboroʼda o̱ʼe̱po ayaʼada huaknopo̱e̱ʼeriomey noeonhuahuikaʼdik o̱ʼneapo. Diosen huakkaʼ jakyo ijhuaʼapoy. Dios e̱ʼi̱kaʼyo kenteda Diosen huakkaʼ jakyo opudomeytaj huakkaʼ jak onʼnigkaʼapone, buttida ijjay. #x"i &—‍Onere eʼbueytaʼ ijpaki iaʼnigʼa. Huatahuaj sipoghued “Jesústaj o̱ki̱a̱ʼhue̱ʼyaj i̱jje̱y.” Bapaʼa iaʼapone. Bapaʼ eadeʼte huaboaʼda huatahuaj oʼsipogapo. Buttida ijjay. —‍Jesúsa Pedrotaj onaʼuy.! %—‍¿Menaʼpo oy taʼhuahueʼdik o̱ʼe̱, Huairi? Ontaj aʼtahuayaʼpo bueydik i̱jje̱y. —‍Pedroa onaʼuy. O  $—‍¿Meyon iʼhuaʼapo, Huairi? —‍Jesústaj Simón Pedroa onaʼuy. —‍Ke̱yo̱ ijhuaʼapoy oyda taʼhuahueʼdik o̱ʼe̱ne. Nogoknayo doʼtaj oʼtahuaʼapone. —‍Jesúsa onaʼuy. y #Huayahuaya diʼ eʼmaikaʼnayo Jesúsen huaknopo̱i̱kaʼeri o̱ʼne ayaʼada aratbuta onʼnopo̱e̱a̱po. —‍Jesúsa oroʼomey huanigpe̱i̱kaʼeritaj monaʼuyne. Jesústaj o̱ki̱a̱ʼhue̱ʼyaj i̱jje̱y. Iaʼapo. Pedrotaj Jesúsa onaʼuy. #? "Konig huabodikda eʼmanmadikaʼ eʼmanaʼtaʼ ijpaki. Huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ. Konig doʼa diʼ o̱ʼnikaʼne konigti huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼ. ;o !Huadiʼnanada onʼta̱e̱ne, doʼhuedsiʼpo. Opudere sueʼda hora i̱jje̱a̱poy. Onteʼti doʼtaj huahuayhueʼ o̱ʼneapone. Eʼukada huahuayhueʼ o̱ʼneapone. Ijhuaʼapoy. “Ke̱yo̱da ijhuaʼapoy tiakhueʼdik moʼe̱ne.” Aʼnen kenda judío huairitaj ijmanaʼmey konigti opudomeytakon oʼnonaʼne. .U Do Diosen Huasiʼpo Diostaj ijnigpe̱e̱po huakkaʼtada ijmanigbueypo Dios huadaknanada o̱ʼe̱, huakkaʼtada ijmanopo̱e̱a̱y Diosakon huakkaʼtada oʼmanopo̱e̱a̱ʼ. Keʼnen Huasiʼpo huadaknanada oʼkikaʼ, huadaknanada o̱ʼi̱kaʼ, oʼmanopo̱e̱a̱ʼ. I̱da oʼmanopo̱e̱a̱ʼapo. V% Judas ehuadeʼte, —‍Huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne, Diostaj dakaʼ ijnigpe̱e̱po oyda huakkaʼda aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼtaj ijmanigbueyapoy. Konige̱po huadaknanada ijkaʼdenok huakkaʼada onʼnopo̱e̱po, “Dakiti, Dios,” kenpaʼti “Huadaknanada o̱ʼe̱ Dios,” huakkaʼada onʼbatiaʼpakapo.  Judas pan oʼbapokdepo oʼbapeʼpo oʼo̱ro̱konpo oʼbakhuaʼbedʼuy. “Huayahuaya diʼ yanʼmaeʼ.” Jesúsa huaboaʼda oʼmanaʼuy. X) Judas oroʼen huakupe huato̱e̱ʼeri o̱ʼe̱nok, “Fiesta aypo nogi̱ti yabaeʼ.” Jesúsa onaʼ. Sueʼada onʼnopo̱e̱ʼuy. “Paiʼda aratbuttaj huakupe yayoktiʼ.” Onaʼ. Nogte onʼnopo̱e̱ʼuy. zm Oroʼomey kutopate Jesúsere Judasere oʼbapeʼpo kenda Jesúsa Judastaj enaʼte nopo̱gkahueʼ o̱ʼu̱y. :m Ken Judas pan onbaʼpokdepo oʼbapeʼpo eʼbapeʼdeʼ totoʼa Judastaj oʼnopoʼto̱e̱ʼpo Jesústaj dakhueaʼda ka̱gkeʼpo namaʼda oʼnopo̱e̱a̱ʼuy. Ken Judasa namaʼda oʼnopo̱e̱nig kenda Jesús oʼnopo̱e̱po, —‍Kenda doʼtaj megkaʼaponig i̱da megkatiʼ. —‍Jesúsa Judastaj onaʼuy. [/ —‍Pan hue̱ʼe̱yyo̱ ijtaʼbutapo ijyokapoy. Keʼna dakhueaʼ megkaʼapone. —‍Jesúsa menaʼuyne. Ken pan oʼtaʼbutaʼdepo Judas Iscariotetaj oʼyokuy. Judas Iscariote Simónensiʼpo o̱ʼu̱y. s_ Ken Jesústaj ijtipebetpo, —‍¿Beʼa ontaj dakhueaʼ mogkaʼapone, Huairi? —‍Jesústaj yonaʼuy. nU doʼtaj Simón Pedroa baʼbaʼ menepo, “¿Beʼtaj yaʼhuaet? Kenda menaʼ.” Simóna menaʼuyne. R Jesús diʼnanada meʼe̱ne doʼtaj Jesúsere onokteteyoʼ ijbapeʼnok, eC Betaj Jesúsa yaʼhuaet oroʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po huayahuaya oʼbatiahuayeʼuy. mS Jesúsa kenda monaʼdepo huakkaʼda oʼnopomeʼpukatupo, —‍Opuda̱ nogtiada meʼbahuayapone. Judío huairitaj menʼyokapone. Buttida oʼnonaʼne. —‍Jesúsa oroʼ doce huanigpe̱i̱kaʼeriomeytaj dakaʼ monaʼuyne. xi Huadak huaʼa kanʼmanbatiaʼpakeʼpo opudomeytaj onʼtaʼmonaʼne. Nogomeytakon ijmataʼmonaʼapoy. Opudomeya̱ eʼmanmadikaʼte eknopo̱e̱ʼnayo doʼtaj eeʼpaʼti unhuaʼdik o̱ʼneapo. Kenpaʼti Diostaj eeʼpaʼti unhuaʼdik o̱ʼneapo. Diosa meʼtaʼmonaʼuynigtaj. Buttida ijjay. —‍Jesúsa monaʼuyne. Judasa doʼtaj meʼbahuayapone. Jesúsa oʼmanaʼuy.  Dakhueaʼ megkaʼapone. Dakhueaʼ o̱gkahued e̱e̱ʼted oʼnonaʼne. E̱gkadeʼte doʼtaj oʼnoknopoeonhuahuaʼpo batikhueʼ moʼe̱po Diosa oʼtaʼmonaʼuy, kenda kanoknopoeonhuahuikeʼpo konige̱po oyda oʼnonaʼne. Konig huakkuruteda oʼnonaʼne. .U Opudomey doʼtaj moʼpe̱e̱po durugda moʼe̱a̱ponigʼa nogtiada durugda ehueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Opudomeytaj oʼnoktieʼeaʼuynigʼa nogtiada dakhueaʼ megkaʼapone. Kentaj Apagbaʼa oʼhuaaʼ. “Keʼna doere oʼbapeʼikaʼ doʼtaj dakhueaʼ megkaʼapone.” Kenpaʼ Apagbaʼa oaʼ.  } Kenda huaboaʼda oʼnonaʼnig opud eʼnopo̱e̱ʼnayo kenpaʼti dakaʼ menigpe̱i̱kaʼnayo durugnanada moʼe̱a̱pone.  3 Opud huanabaʼ e̱ʼe̱a̱da “Huaboroʼ huairi i̱jje̱y.” Nopo̱e̱hueʼ yaneʼ. “Doʼhued huairinayo sueʼda huairi o̱ʼe̱.” Nopo̱e̱hueʼ yaneʼ. Huamataʼmonaʼerinayo huairi o̱ʼne. Huahuaʼerinayo huairionig ehueʼ o̱ʼne. Yanʼnopo̱e̱ʼ. Buttida ijjay. 4 a Opuden huaʼi konig huanabaʼniga̱ onʼikoyoaʼne doʼtaj onʼtiahuaydene. Konig do ijkay konigti ya̱gʼkikaʼ. Konig huanabaʼniga̱ huayahuaya yanʼbatiahuapokikaʼ. j M Ken do opueden Huairi i̱jje̱po opuden Huamanmadikaʼeri i̱jje̱po konig huanabaʼ opuden huaʼitaj onʼikoyoaʼdenok opudomeya̱kon konigti huayahuaya baʼikoyoaʼdik yanikatiʼ. Huayahuaya batihuapokikaʼdik yanikatiʼ.  “Huamanmadikaʼeri” doʼtaj oʼnonikaʼne, kenpaʼti “Huairi” oʼnonikaʼne. Kenda buttida oʼnonikaʼne. Kenda i̱jje̱y. [/ Oroʼen huaʼi boʼikoyoaʼdepo oʼkuhuitdepo Jesús onteʼti huaok oʼotpo oroʼomeyere kutopate oʼhuadʼuy. Oʼhuaddepo, —‍Kenda opudtaj huaboaʼda oʼnogkaʼdepo opudtaj eʼnopoenkaʼtaʼ ijpaki. 7 —‍Nogtiada dakhueʼda o̱ʼe̱. —‍Onaʼuy. Nogtiada dakhueaʼ oʼkaʼapo. Judío huairitaj meʼbahuayaʼapone Jesúsa oʼnopo̱e̱ʼuy. 8i —‍Huaboaʼda e̱ʼo̱o̱ʼdeʼte ayaʼda eʼkoyodeʼ onteʼti koyohueʼdik moʼe̱po. Jakyo eʼtiakdeʼte huaʼiyoʼda sorokda o̱ʼe̱nok huaʼiyoʼda koyoaʼdik moʼe̱ne. Opudomeytaj Diosa moʼbakkahueaʼdepo ʼurunopoʼda moʼe̱nigʼa nogtiada dakhueʼda o̱ʼe̱. —‍Jesúsa onaʼuy.  —‍Kenda menaʼne. Hua̱so̱ʼ ayaʼda bekoyoʼ. Huaʼi, huabaʼ, huakukon bekoyoʼ, Huairi. —‍Simón Pedroa onaʼuy. iK —‍Kejeʼ. Menokapiʼ doʼhuedʼi ʼikoyoahueʼdik o̱ʼe̱ne. —‍Pedroa onaʼuy. —‍O̱ʼnenʼi ʼikoyoahueʼ e̱e̱ʼnayo doere Apag Diosere ehueʼdik i̱ʼunhuahuikaʼapone. —‍Jesúsa Pedrotaj onaʼuy. ve —‍Kenda ijkay oyda noponkahueʼ i̱ʼe̱nigʼa nogoknayo iʼnopo̱e̱a̱po. —‍Jesúsa onaʼuy. ,Q Simón Pedrotakon eʼhuatiakte aʼikoyoyaʼpo —‍Huairi i̱ʼe̱ne. Doʼhued huaʼi menpaʼ iʼikoyoaʼapo, doʼhued Huairi. —‍Simón Pedroa onaʼuy. *M Huaʼikoyoaʼ hue̱ʼe̱y kosoyo onoydepo huaboaʼda oroʼen huaʼi boʼikoyoaʼpo boʼikoyoaʼdepo hua̱so̱ʼtidukuta eʼteyi̱ga̱ʼa̱ boʼitidukutaʼuyne. y Oroʼomey Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri Jesúsere judío huakkurueri isiʼpo mabueyhueʼ e̱e̱ʼ okkahuehueʼ fiesta aypo huaboaʼda oʼbapeʼdeapoy. Totoʼa Judas Iscariotetaj engaña o̱gkaʼdepo, oʼnopoʼto̱e̱po Jesústaj judío huairitaj aʼbayoki oʼnopo̱e̱a̱ʼuy totoʼa. Judas Iscariote Simónensiʼpo o̱ʼu̱y. Jesúsere Judas Iscariote oʼbapeʼpo. Kenokaʼ Diosyaʼ ijtiakuy. Diosyo ijhuaʼapoy. Diosen ayaʼda ijtamato̱e̱apoy. Ayaʼada doʼtaj nigpe̱e̱dik o̱ʼneapo. Jesúsa oʼnopo̱e̱ʼuy. Ken Jesús oroʼere oʼbapeʼpo oʼbopo, huaok oʼkirokaʼpo oʼhueda̱ʼpo hua̱so̱ʼtidukuta oʼteyi̱gaʼuy.  c~ A Aʼti judío huakkurueri isiʼpo mabueyhueʼ e̱e̱ʼ okkahuehueʼ fiesta o̱gkaʼapo. Fiesta aypo onʼbapeʼapo. Bapehued e̱ʼneʼte, “Indaritaj yokhuaʼapoy. Doʼhued Apagtaj onteʼti ijkumejapoy.” Jesúsa oʼnopo̱e̱ʼuy. Oroʼtaj keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj diʼ moʼi̱kaʼpo oynayo huakkaʼnada diʼ moʼe̱po moʼnigbueydeapone. `}9 2Diosen huaʼa oʼnonaʼikaʼnig keʼna moʼnoeanhuahuikaʼapone. Doʼtaj eknopo̱e̱ʼnayo moʼnoeonhuahuikaʼapone. Apag Diosen huaʼa oʼnonaʼikaʼne. —‍Jesúsa judío aratbuttaj ʼuttaʼda oʼmanaʼuy.$|A 1Konig doada ijnopo̱e̱po konig doada ijpakpo manahueʼ i̱ji̱kay. Apag Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Kenda Apaga menaʼuynig ijmanmadikikaʼpo oʼnonaʼne. g{G 0Doʼtaj pakhueʼ hua̱e̱ʼeritaj kenpaʼti doʼhued huaʼataj nigpe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj “Dakhueaʼ boʼkikaʼuyne.” Keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete doʼhued huaʼaʼa oʼmanaʼapo. Diosa castiga oʼmagkaʼapo. z9 /Sueʼda huakkaʼ doʼhued huaʼataj nigpe̱e̱hueʼ moʼe̱a̱pone. “Dakhueaʼ bokaʼne,” manahueʼdik i̱jje̱a̱poy. “Dakhueaʼ iʼkaʼne,” aʼmanayaʼpo tiakhueʼ i̱jje̱ʼuy. Aratbuttaj aʼmanopoʼkoreayaʼpo ijtiakuy. Aratbuttaj aʼmanoeanhuahuikayaʼpo ijtiakuy. y .Huadariyo aratbutte ijtiakuy. Konig huakjey Diostaj aʼmaknopo̱e̱a̱yaʼpo ijtiakuy. Doʼtaj huaknopo̱e̱ʼeria Diostakon oʼnoknopo̱e̱a̱po. ʼUruda kikaʼdik o̱ʼneapo. Konig sikki̱re̱gyo̱ ehueʼ o̱ʼnikaʼapo. Dakhueaʼ onteʼti kikahueʼ o̱ʼneapo. hxI -Kenpaʼti ayaʼada doʼtaj mentiahuaypo Diostakon onʼtiahuay. Keʼna meʼtaʼmonaʼuynigtaj. wwg ,—‍Apag Diosa oʼtaʼmonaʼuy. Ayaʼada doʼtaj eknopo̱e̱nayo Diostaere oknoponhuaʼdik moʼe̱ne. Hv  +Kenpaʼti “Huadakda i̱ʼe̱ne.” “ʼUruda huairi i̱ʼe̱.” Aratbuta eaʼtada ekpe̱e̱taʼ oʼderetpakpo Diosa kenda eaʼtaʼ ekpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnepo Jesústaj yoknopo̱e̱y ahueʼ o̱ʼnuy. Jesústaj pakhueʼ hua̱e̱ʼeria dakhueaʼ o̱gkikaʼ. Jesúsen huaʼa oaʼnok Diosa castiga oʼmagkaʼapo. u+ *Huakkaʼamon judío aratbut Jesústaj oʼnoknopo̱e̱ʼuynigʼa sueʼda huakkaʼ huairiakon oʼnoknopo̱e̱ʼuyatenigʼa Jesústaj yoknopo̱e̱y aratbuta kanʼpe̱e̱ʼpo batiaʼpakhueʼda fariseo huairitaj onʼmeʼpukpo batiaʼpakhueʼ o̱ʼneʼuyate. Jesústaj yoknopo̱e̱y aratbuta eaʼpaknayo onteʼti judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo kudhueʼdik o̱ʼneapo. Fariseo huairia onʼmanaʼuynok. Ht  )Jesús paiʼnanada oʼmanignopoʼe̱po oʼmanigbueypo oʼnoyhuadpo Diosyo oʼbehuikpo kenda Diosa Isaíastaj oʼnopo̱e̱a̱ʼuyate. Konige̱po judío aratbuta Jesús, Diosen Huasiʼpotaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ ya̱ʼneapet. Kenpaʼti eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ ya̱ʼneapet. Isaíasa aʼnennanada oʼmanaʼuyate. cs? (Diostaj pakhueʼ o̱ʼnenok Diosa oʼbakpobiga̱ʼuy. Kenpaʼti nopoenkahueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼ oʼmagkaʼnok onteʼti ʼuruda Diosen eʼkaʼ menpaʼ tiahuayhueʼdik ya̱ʼneapet. Diosen huaʼa menpaʼ nopoenkahueʼdik ya̱ʼneapet. Dakhueaʼ eʼkaʼ aʼnopoʼkoreayaʼpo Diostaj menpaʼ nopoʼkoreahueʼdik ya̱ʼneapet. Isaíasa oʼmanaʼuyate. Wr' 'Menaʼpo oknopo̱e̱hueʼdik o̱ʼne onteʼti Isaías oʼmadoyaʼuyate, ?qw &Konig Diosen huamanigbatiaʼpakeri Isaíasa oaʼuyate, aʼnennanada oaʼuyate konigti o̱gkaʼuy. Jesústaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnuy. Isaías oʼmadoyaʼpo,O̱ʼnen huaʼa onʼpe̱i̱kaʼnigʼa konig huabokereknayo kahueʼdik o̱ʼnikaʼ konig teyda iʼkikaʼnig onʼtiahuayikaʼnigʼa oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼ. O̱ʼnen huaʼa oʼmanaʼnigʼa oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼne, Dios Huairi. Isaías aʼnennanada oʼmanigmadoyaʼuyate. p' %Konig Diosayoʼda kaʼdik o̱ʼe̱ aratbut kanʼtiahuayeʼpo Jesúsa nogda nogda oʼkikaʼuynigʼa aratbuta enʼtiahuayte oʼbayareaʼuy. Nogtaj oʼnoyhuada̱ʼuynigʼa Jesústaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnuyate. Huakkaʼ judío aratbuta oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnuyate. —‍Sueʼda huameʼnoe opudomeyere i̱jje̱a̱poy. Konig huakjey i̱jje̱po Diostaj kanoknopo̱e̱ʼpo oʼnonmadikaʼne. Konig Diostaj eknopo̱e̱ʼ kenpaʼti eʼnigpe̱e̱ʼ onʼtiahuayaʼne. Sueʼda huameʼnoe opudere i̱jje̱a̱ponok opudere e̱e̱ʼte doʼtaj dakaʼ menʼpe̱e̱ʼ kenpaʼti dakaʼ Diostaj yanoknopo̱e̱ʼ. Doʼtaj dakaʼ nigpe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo konig sikki̱re̱gyo̱da moʼe̱a̱pone. Diostaj menpaʼ oknopo̱e̱hueʼdik moʼe̱a̱pone. Diosen dag huahuayhueʼdik moʼe̱a̱pone. m% "—‍Oroʼen Apagbaʼ eʼmonaʼpakte oʼpe̱e̱po Dios Cristotaj oʼtaʼmonaʼaponok oroʼtaj boʼtiokadhuahuikaʼapone. Kenpaʼda Cristo bueyhueʼ o̱ʼe̱po oʼnoeonhuahuikaʼapo. Diosa ontaj eʼtaʼmonaʼnayo, “Cruzte ijbueyapoy.” ¿Menaʼpo iaʼ kenpaʼ? Diosa huabokerektaj oʼtaʼmonaʼapo. ¿Beʼa ya̱ʼe̱a̱po? —‍Aratbuta o̱gkupopakpo nogtiada Jesústaj kenpaʼ onaʼuy. Dl !Cruzte ijbueyapoy Jesúsa dakaʼ oʼmanbatiaʼpakuy. ]k3 Do cruzte ijbueyapoy. Cruzte ijbueydepo ijnoyhuadapoy. Kurudyo̱ Dioste ijhuaʼapoy. Ayaʼ aratbuta doʼtaj eʼnoknopo̱e̱deʼ Diosensiʼponig o̱ʼneapo. Kurudyo̱ ijbatobehuikapoy. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. j Doʼtaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo doʼtaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnepo aʼti doʼtaj enʼarakdeʼte “Dakhueaʼnanada boʼkaʼne. Doʼtaj nigpe̱e̱hueʼ moʼe̱ne. Castiga o̱gkaʼdik o̱ʼneapone.” Diosa oʼmanaʼapo. Kenpaʼti totoʼtaj Diosa konigti o̱gkaʼapo onteʼti huairitoneʼ ehueʼ o̱ʼe̱a̱po. Ayaʼtada onteʼti namaʼda manahueʼdik o̱ʼe̱a̱po. xii —‍Doʼtayoʼda kenda Diosa onahueʼ meʼe̱ne. Opudomey doʼtaj kaʼnoknopo̱e̱ʼpo kenda menaʼne. )hK Huakkaʼada aratbuta o̱gkupobopo onʼpe̱e̱depo, “Kuruda oaʼ,” onʼbatiaʼpakpo. “Diosen huataʼmoneria oʼdaʼ.” Nogomeya̱ onʼbatiaʼpakuy. 9gk Ontaj ijnigpe̱i̱kaʼpo ijmanigbueynok “Huadaknanada o̱ʼe̱ Dios. Huakkaʼ diʼda oʼmaikaʼ. Huakkaʼ oʼmatinepahuiʼikaʼ.” Ayaʼada aratbuta kenda kanʼbatiaʼpakikeʼpo. Jesúsa kenpaʼ oʼtionaʼpakuy. —‍Doʼtaj meʼnigpe̱i̱kaʼnok “Huadaknanada o̱ʼe̱ Dios.” Ayaʼ aratbutada kanʼnopo̱i̱keʼ nogok onaʼti konigti kanʼnopo̱i̱keʼ. —‍Kurudya̱ʼ Diosa ʼuttaʼda onaʼnok Jesúsa oʼpe̱e̱ʼuy. efC Huakkaʼtada paiʼda ijmanignopoʼe̱a̱poy. Huakkaʼtada ijmanigbueyapoy. Huakkaʼda eʼmeʼpukeada “Bueyhueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo beʼtiokaʼ, Apag” onahueʼ o̱ʼe̱ne. Aʼmanigbueyyaʼpo kurudya̱ʼ ijtiakuy. %eC Beʼapiʼ doʼtaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ eʼpaknayo konig ijkikay konigti kanʼkikeʼ, konig do paiʼda ijnopoʼi̱kay konigti paiʼda kanʼnopoʼi̱keʼ, konig do huataʼda ijpakpo kahueʼ i̱ji̱kay konigti huataʼda kanʼpakpo kahueʼ kaʼnikeʼ kenokaʼ doere doʼhued Apagere kurudyo̱ o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Kenomey doʼtaj onʼnigpe̱i̱kaʼ kenomeytaj Diosa oʼbakkahueaʼapo, “Huadakda moʼe̱ne.” Diosa oʼmanaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. “Cruzte menʼbehuikaʼapone. Cruzte ijbueyapoy.” Jesúsa oʼbatiaʼpakuyate. @|"{Wzyfwwv5ut>O=<;;d:N9L8776.5J42111//=.--+))s([''D&%%/$#"a"!l !6]M$_ \ # I @mDoa huakkuru e̱ʼe̱a̱toada taʼpote ijkudonpo ijtiahuaypo kenpaʼti yoknopo̱e̱ʼuy. Jesús onteʼti oʼnoyhuadde yoknopo̱e̱ʼuy. Glyudtaʼbia onʼkutihui̱yi̱gʼuynig huataʼ oʼhuedʼuyate. okWTaʼpotaʼ Simón Pedro oʼtiakatopo kubarakkogyo oʼkudonpo yudtaʼbijyoʼda eʼbahued oʼtiahuaypo jYonoktoatoʼpo ijtiahuayʼuy. Yudtaʼbijyoʼda eʼhued ijtiahuaypo Jesúsbueytaj tiahuayhueʼ i̱jje̱po kudhueʼ i̱jju̱y. iPedroere doere oʼhuaʼpo kubarakyo oʼhuaʼpo oroʼ bottaʼ oʼketpo donayo i̱da ijketpo huakkuruda kubarakyo i̱jji̱a̱toʼuy. hRgOʼtiahuaydepo oʼketonyakpo Simón Pedrotaj doeretaj boʼhuatiakuyne. —‍Kubarak huakogya̱ʼ Huairitaj onʼtohuaʼte. Ke̱yo̱ onʼhueda̱ʼtaj nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱y. —‍María monaʼuyne. 0f [Domingote eʼmeunyakte sikki̱re̱genteda kubarak eʼkogkaʼyo María Magdalena oʼhuaʼpo, huakogyo̱ huakhuida̱ eʼtinokbetaʼmeʼyo ekpokoreaʼ oʼtiahuayʼuyate. Me*Jesústaj onʼkubarakkaʼuy. Kenaʼpo emeʼte judíoen okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoe o̱ʼe̱a̱po kenpaʼti kubarak eʼkogkaʼ ʼibodteda o̱ʼe̱nok kenteda Jesústaj onʼkubarakkaʼuy.*dM)Kenteda Jesústaj yaarakteda taʼba o̱ʼu̱y. Kenteda taʼbayo huaboda kubarak hua̱e̱ʼ eʼkogkaʼ o̱ʼe̱po ke̱yo̱ sigpiʼ bakubarakkahued e̱e̱ʼyo̱. Sc(Joséere Nicodemoere Jesúsenso̱ʼ onʼtohuaʼpo konig mirra áloesere ʼuruʼhui̱e̱da yudtaʼbia onʼtihui̱yi̱gonpo. Ken konig judíoa onʼbakubarakkikaʼnig konigti Jesústaj onʼkubarakkaʼuy. lbQ'Nicodemo kenpaʼti oʼhuaʼuy. Keʼna aʼnenda sikyo Jesústaj aʼbatiaʼpakyaʼpo oʼhuahuaʼuyate. Ken mirraere áloesere oʼtohuaʼpo, mirra kenpaʼti áloes konig ʼuruʼhui̱e̱da e̱ʼe̱o̱k treinta kilos oʼtohuaʼpo, ay&Jesústaj enpidtukaʼdeʼte, —‍Hua̱so̱ʼ kakubarakkeʼpo beyok. —‍Pilatotaj José Arimatea huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeria onaʼuy. José Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po judío huairitaj oʼmididpo soatayoʼ Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼu̱yate. —‍Yatohuaʼ. —‍Pilatoa onaʼuynok cruzte oʼhuaʼpo, hua̱so̱ʼ oʼhuarakaʼpo oʼtohuaʼuy. `}%“Kentaj onʼpidtukapo kenda onʼtiahuayapo.” Nogya̱ʼ Apagbaʼte onʼtimadoyaʼuyate. Jesústaj o̱gkubarakkaʼuy. _$“Keʼnen huaʼay nogayʼtipiʼ okketekhueʼ o̱ʼneapo.” Apagbaʼa oaʼuyatenok Jesúsen huabopi okketekhueʼ o̱ʼnuy. ^-#Do Juan ayaʼtada ijtiahuayʼuy, buttida ijjay, ijnopo̱e̱y. Opudomey dakaʼ Jesústaj oknopo̱e̱ʼdik moʼi̱kaʼaponok buttida ijtimadoyay. ]'"Okketekhueʼada sorotataj nogtiada keʼnen siro huiʼdaka Jesústaj onʼpidtukaʼuy. Enpidtukaʼte i̱da mimi hue̱ʼe̱yere oʼmimihuaʼuy. \!Ken onʼbakketekdepo Jesústekon onʼhuahuaʼpo eʼbueyondeʼ onʼtiahuayatoʼpo keʼnen huabopi okketekhueʼ o̱ʼneʼuy. [/ Oʼnonaʼnok sorotataj onʼhuaʼpo huakkuru huabokerektaj huabopi oʼnokketekpo, nogtakon Jesúsere cruzte eʼbetaʼtaj huabopi oʼnokketekʼuy. ZEmeʼte okmapi̱e̱ʼahuaddik o̱ʼe̱a̱po kenpaʼti judío huakkurueri isiʼpo mabueyhueʼ o̱ʼnuy okkahuehueʼ fiesta o̱ʼe̱a̱po, Diostaj ʼurumeʼnoe o̱ʼe̱a̱ponok kenaʼpo hue̱ypa cruzte hua̱so̱ʼ e̱a̱hueʼdik o̱ʼnepo “Hue̱ypa cruzte huabeterien huabopi yanʼmabopiokketekpo yanʼbahuarakaʼ kenpaʼti yanʼbatohuaʼ.” Judío huairia Pilatotaj oʼnonaʼuy. 5YcVino paiʼ oʼmaiʼdepo, —‍Ayaʼda Diosa oʼpaknig ijkaʼdepo ijkuhuiti. —‍Jesúsa oaʼdepo, oʼkutaʼboypo oʼbueyʼuy. Siro huiʼdaka Jesústaj onʼpidtukaʼuy. XKosoyo vino paiʼ hueda̱ʼda onhuadʼuy. A̱pon esponja oʼnigoyeʼepo, hue̱ypate onʼbetaʼpo huakittaʼte oʼnigokteaʼuy. AW{Kenda Jesúsa oaʼdepo, ayaʼda Diosen huaʼa ijkuhuitdey Jesúsa oʼnopo̱e̱po, —‍Maymaya̱ ijjay. —‍Jesúsa oaʼuy. Kenda Apagbaʼa oʼbatiaʼpakuynig Jesúsa oaʼuy. NV—‍In o̱ʼnen hua̱ye̱ iʼta̱e̱ne. —‍Do Juantaj menaʼuyne. Kenokaʼ Jesúsen hua̱ye̱taj doʼhued jakyo ijtohuaʼuy, doʼhued jakyo ijto̱i̱kaʼuy. Konig Jesús oʼbueyʼuyate. UJesúsen hua̱ye̱ doere oʼbonok Jesúsa boʼtiahuaypo, —‍In o̱ʼnen huasiʼpo iʼta̱e̱ne ettoneʼ. —‍Hua̱ye̱taj onaʼuy. =TsOnteyoʼ Jesúsen cruzte o̱ʼnepo, Jesúsen hua̱ye̱, huamaʼbuyere o̱ʼnepo, kenpaʼti María, Cleofasen hua̱to̱e̱ o̱ʼe̱po kenpaʼti María Magdalena o̱ʼe̱ʼuy. XS)—‍Huishueʼ moʼne. Beʼa eʼdik aʼnopo̱e̱yaʼpo huid okmo moʼnenʼe̱. —‍Onpapayoʼ sorotataj oʼdadpo, ken konig Apagbaʼte oaʼuyate, “Doʼhued yudtaj nogti nogti yanʼdeʼeapet. Doʼhued huaoktaj beʼa yaʼeyapet aʼnopo̱e̱yaʼpo huid okmo yaʼnenʼe̱a̱pet.” Kenda Apagbaʼ oaʼuyatenig kenda o̱gkaʼuy. 0RYSorotataj Jesústaj onʼbetaʼdepo bottaʼ bottaʼa keʼnen yudtaj nogti nogti onʼdeʼeʼuy. Kenpaʼti keʼnen huaok tiokhuihuihueʼ nogtida huaok o̱ʼe̱nok, aQ;—‍Kejeʼ, kenda ijmadoyay kenpaʼda ijmadoyaʼdey. —‍Pilatoa oʼmanaʼuy. OP—‍“Judíoen huairi o̱ʼe̱,” madoyahueʼ ya̱e̱ʼ. “Judíoen huairi i̱jje̱y,” in huabokerek oameʼte. Kenpaʼ yamadoyaʼ. —‍Judío sacerdote huairia Pilatotaj oʼnonaʼuy. AO{Huakkaʼada judíoa eʼmadoyaʼ onʼtiahuayʼuy. Ken hue̱ypa cruzte enʼbettaʼte huakkaʼ jak Jerusalén ʼibodteda o̱ʼe̱nok, kenaʼpo huakkaʼada judíoa eʼmadoyaʼ onʼtiahuayʼuy. Judíoen huaʼate onʼmadoyaʼpo, Roma hua̱e̱ʼerien huaʼate onʼmadoyaʼpo, kenpaʼti griego huaʼate onʼmadoyaʼuy. *NM“Jesús Nazareteri judíoen gobierno huairi o̱ʼe̱.” Huaente yanʼmadoyaʼpo, cruz kutapen yanʼbetaʼ, Pilatoa oʼmanaʼnok onʼmadoyaʼpo onʼbetaʼuy. |MqKente e̱kye̱deʼte Roma sorotataj hue̱ypa cruzte siropia onʼti̱o̱gkoʼeaʼpo onʼbetaʼuy. Kenpaʼti nog bottaʼ huabokerektaj hue̱ypa cruzte onʼmabetaʼpo, nogkoreʼ nogkoreʼpen onʼmabetaʼuy. Jesústaj nopoyo cruzte onʼbetaʼuy. +LOKen Jesústaj onʼtohuaʼuy. Keʼnen hue̱ypa cruz Jesús oʼtohuaʼuy. Oteʼ huadik Huakuaiʼte oʼtohuaʼuy. Ken oteʼ judíoen huadik o̱ʼe̱ Gólgota. 7KgKenokaʼ Pilato kenomeytaj oʼmanigpe̱e̱po o̱hue̱yen cruzte kanʼarakeʼpo oʼmanaʼuy. Roma sorotataj hue̱ypa cruzte siropia onʼti̱o̱gkoʼeaʼpo onʼbetaʼuy. ,JQ—‍Yaarak. Yaarak. O̱hue̱yen cruzte yabetaʼ. —‍Judío huairia oʼdokoyʼuy. —‍¿Opuden huairitaj menpaʼ o̱hue̱yen cruzte doa eʼbetaʼtaʼ boʼpak? —‍Pilatoa oʼmanaʼuy. —‍Roma huantopa César kenyoʼda mota̱e̱ne. —‍Sacerdote huairiomeya̱ oʼnonaʼuy. JI Aʼti tokhuada̱ʼ oʼhuadapo kenpaʼti emeʼte judíoen okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoe o̱ʼe̱a̱ponok, —‍In o̱ʼnen huairi moʼta̱e̱ne. —‍Pilatoa judío huairitaj oʼmanaʼuy. *HM Kenda Pilato oʼpe̱e̱depo Jesústaj oʼto̱ro̱konpo huantopa huahuadte oʼhuadatoʼuy. Kenda judíoen huaʼa oʼdikkaʼ Gabata. Huidʼaytate o̱ʼu̱y. eGC Kenda Pilato oʼpe̱e̱depo eʼo̱ro̱kaʼtaʼ oʼpakpo, monig o̱ro̱kaʼdik i̱jje̱y oʼnopo̱e̱po oʼukʼuynigʼa, judíoa oʼdokoypo, —‍Kentaj o̱ro̱kahueʼ ya̱e̱ʼ, kentaj eʼo̱ro̱kanayo Roma gobierno huantopa huairia ontaj onteʼti pakhueʼ o̱ʼe̱po oʼenapo. César o̱ʼnen huantopa o̱ʼe̱nok. Beʼapiʼ “Do huairi i̱jje̱y,” huataʼda eʼhuaaʼnayo Césaren takaʼ o̱ʼe̱nok arakdik o̱ʼe̱. —‍Judío huairia ʼuttaʼda oʼdokoyʼuy. |Fq —‍Diosa oʼpaknok gobierno huairi i̱ʼe̱po doʼtaj hue̱ypa cruzte arakdik o̱ʼe̱ne. Judío huabokereka onʼtaj boʼyokne kenaʼtaj dakhueaʼda meʼnogkaʼne. O̱ʼnanayo suhueʼda dakhueaʼ o̱gkaʼne. —‍Jesúsa onaʼuyate. bE= —‍¿Menapaʼ doʼtaj aʼtokhueʼ o̱ke̱? Do gobierno huairi i̱jje̱po, ontaj o̱ro̱kaʼdik meʼe̱ne. Kenpaʼti hue̱ypa cruzte arakdik meʼe̱ne. ¿Menpaʼ iʼnopo̱e̱? —‍Pilatoa Jesústaj onaʼuy. .DU onteʼti gobierno huairien jakyo oʼkudonpo, —‍¿Meyo̱ hua̱e̱ʼeri i̱ʼe̱? ¿Beʼa i̱ʼe̱? —‍Jesústaj enaʼtada Jesúsa aʼtokhueʼda o̱ʼu̱yate. @C{Kenpaʼ oʼpe̱e̱depo Pilato nogi̱ti oʼmididpo 8Bi—‍Oroʼen huadik eʼmanaʼ oʼto̱e̱y. Keʼna bueydik o̱ʼe̱, oaʼ. “Diosen Huasiʼpo i̱jje̱y.” Oaʼnok bueydik o̱ʼe̱. —‍Judío huairia oʼnonaʼuy. ^A5Sacerdote huairiere Diosen jak huato̱e̱ʼeri Jesústaj onʼtiahuaydepo, oʼdokoypo, —‍Hue̱ypa cruzte yadarak. Hue̱ypa cruzte yadarak. —‍ʼUttaʼda oʼdokoyʼuy. —‍Opuda̱ yanʼpakpo yanʼtohuaʼ. Hue̱ypa cruzte yanʼpakpo yadarak. Keʼna dakhueaʼ sigpiʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼ ijnopo̱e̱y. —‍Pilatoa oʼmanaʼuy. ,@QKen, eʼpidonbij huakuok oʼkuotdepo okayag oʼotdepo, Jesúsa o̱ʼo̱ro̱kʼuy. —‍¡In huabokerek o̱ʼe̱! Yanʼtiahuayʼ. —‍Pilatoa oʼmanaʼuy. H? Onteʼti Pilato oʼmahua̱o̱ro̱konpo, —‍E̱ya̱ʼ, opudte Jesústaj ijto̱ro̱kdey. Dakhueaʼ sigpiʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼ, yanʼnopo̱e̱ʼ. —‍Judío aratbuttaj oʼmanaʼuy. >!Onʼhuahuaʼpo, —‍¡Yanoeunhuahuikatiʼ, judío gobierno huairi! —‍Sorotataa onʼtierikpo oʼnonaʼpo, huabaʼa onʼpebasʼuyate. -=SSorotataj onʼbitbitdepo eʼpidonbij onʼkuokkaʼpo Jesústaj onʼkuotaʼuyate. Okayagda huaok onʼotaʼuy. Okayag huaok gobierno huairiayoʼda onʼotikaʼ konig. t< cKenokaʼ “Jesústaj yanʼtohuaʼ, yanʼbitbittiʼ.” Oʼmanaʼpo Pilatoa sorotatataj oʼmataʼmonaʼuy. ;1(—‍Ehueʼ, kentaj pakhueʼ o̱ʼe̱y. Barrabástaj moʼnigo̱ro̱kaʼ. —‍Ayada oʼnokoyʼuy. Barrabás huabereʼeri o̱ʼu̱yate.:!'Ken konig opuda̱ boʼkikaʼ judío huakkurueri isiʼpo mabueyhueʼ o̱ʼnuy okkahuehueʼ fiestate opud boʼpaknok nogtida huabakuda̱ʼ jakyaʼ oʼnigo̱ro̱kaʼikaʼne. ¿Judíoen huairi hua̱e̱ʼ menpaʼ eʼnigo̱ro̱kaʼtaʼ boʼpak? —‍Pilatoa oʼmanaʼuy. 9&—‍¿Kate buttida huaʼa ya̱ʼe̱? —‍Pilatoa onaʼuyate. Jesústaj cruzte yadaraktiʼ Pilatoa oʼmanaʼuyate. e8C%—‍¿Huairi i̱ʼe̱ on? —‍Ken Pilatoa onaʼuyate. —‍E̱e̱ʼ, doa huairi i̱jje̱y. Kenda iaʼne. Huaknopo̱e̱ʼerien huairi a̱ʼe̱ya̱ʼpo kurudya̱ʼ ijhuarakpo isiʼpoe̱ʼuypo. Konig Dios o̱ʼe̱ aratbuttaj buttida aʼmanopo̱e̱a̱yaʼpo Diosyaʼ ijhuarakʼuy. Diostaj buttida huaʼa ayaʼada eʼpe̱e̱taʼ onʼpakpo doʼtaj onʼnigpe̱i̱kaʼ. Nogomey buttida huaʼa pakhueʼ o̱ʼnepo doʼtaj pe̱e̱hueʼ meʼnikaʼne. —‍Jesúsa onaʼuyate. 07Y$—‍In huadariyo aratbuten gobierno huairi ehueʼ i̱jje̱y. In huadariyo gobierno huairi doa e̱e̱ʼnayo judío huairia doʼtaj enʼtohuaʼte doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeria doʼtaj menʼtiokaʼpo yanʼmagkaymet. In huadariyo gobierno huairi ehueʼ i̱jje̱y. —‍Jesúsa onaʼuyate. V6%#—‍Ehueʼ, kenda eʼnopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ i̱jje̱po judío aratbut ehueʼ i̱jje̱y. O̱ʼnen aratbuta sacerdote huairierea doʼtaj mennigtotiakne. ¿Kate iʼkameʼ? —‍Pilatoa onaʼuyate. 5"—‍¿Menpaʼ onda iʼnopo̱e̱po doʼtaj menaʼ? ¿Menpaʼ nogomey kenpaʼ monaʼnok menaʼ? —‍Jesúsa Pilatotaj onaʼuyate. /4W!Roma huairien jakyo Pilato oʼkudonpo onteʼti. Jesústaj oʼtokudpo onaʼpo, —‍¿Judío aratbuten gobierno huairi menpaʼ i̱ʼe̱? —‍Jesústaj onaʼuyate. 73g “Cruz hue̱ypate nog aratbut meʼdarakapone.” Jesúsa oameʼnig. Konige̱po “Cruzte kabueyeʼpo,” Judío huairia oʼderetpakpo kenpayoʼ Pilatotaj oʼnonaʼuy. 52c—‍Yanʼtohuaʼ. Konig opuden adhueaʼpaneʼ onʼmanaʼuyate castiga ya̱gʼkatiʼ. —‍Pilatoa oʼmanaʼuy. —‍Dakhueaʼ huakaʼeritaj oroʼnayo arakhueʼdik o̱ʼe̱y. Opuda̱ Roma jak hua̱e̱ʼeria dakhueaʼ huakaʼeritaj cruzte arakdik moʼe̱ne. —‍Judío huairia oʼnonaʼuy. +1O—‍Dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼe̱nok onte oʼtotiaki. Dakhueaʼ kahueʼ e̱e̱ʼnayo ontaj yokhueʼ o̱ʼe̱a̱ynigʼa. —‍Judío huairia oʼnonaʼuy. B0}Jakyo kudhueʼdik o̱ʼneʼnok jak kurute Pilato oʼmahua̱o̱ro̱konpo, —‍¿In huabokerek kate dakhueaʼ yakaʼ? ¿Katiaʼ boʼhuaaʼ? —‍Pilatoa judío huairitaj oʼmanaʼuy. /Caifásen jakyaʼ Jesústaj onʼtohuaʼpo, Roma huairien jakyo onʼtohuaʼ. Judío huairi eʼaraktaʼ oʼderetpakpo onʼtohuaʼuy. Sikyoednada o̱ʼu̱y. Roma huairien jakyo judío aratbut kudhueʼdik o̱ʼneʼuy. Judío aratbut nog aratbuten jakyo kudhueʼdik o̱ʼneʼuynok, judío huakkurueri isiʼpo mabueyhueʼ o̱ʼnuy okkahuehueʼ fiesta aypo eʼbapeʼtaʼ onʼpakpo, Roma huairien jakyo kudhueʼdik o̱ʼne, eʼkudnayo, judío huakkurueri isiʼpo mabueyhueʼ o̱ʼnuy fiesta aypo bapehueʼdik o̱ʼneʼuy. .—‍Ehueʼ. —‍Onteʼti Pedroa onaʼuy. Kenpaʼ eadeʼte huatahuaja oʼsipogʼuy. Jesústaj Pilatotekon onʼtohuaʼuy. `-9Ken, nogtida sacerdote huairien huanabaʼ o̱ʼe̱po. Keʼnen huabettaj Pedroa oʼpesodʼoktegnig. Keʼnakon Pedrotaj onaʼpo, —‍¿Jesúsere taʼbayo onʼtaj oʼtiahuaynig menpaʼ i̱ʼe̱? —‍Onaʼuy. e,CKenokaʼ Pedro taʼakte aso̱ʼukkayaʼpo eʼbote, —‍¿Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri menpaʼ i̱ʼe̱? —‍Oʼnonaʼuy. —‍Ehueʼ, Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri ehueʼ i̱jje̱y. —‍Pedroa oʼmanaʼuy. <+qCaifás sacerdote huairite Anása oʼtaʼmonaʼuy. Onʼtinukupo oʼtaʼmonaʼuy. Onteʼti bottaʼaʼte “Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri ehueʼ i̱jje̱y.” Pedroa onaʼuy. 0*Y—‍Namaʼda onahueʼ i̱jje̱ynigʼa, namaʼda doa enaʼnayo kenda namaʼda iaʼne menaʼ. Huadakda doa yonaʼnigʼa menaʼpo oʼpebas. —‍Jesús onaʼuy. =)sKenda eaʼte nogtida Diosen jak huato̱e̱ʼeria sorotataj Jesústaj huabaʼa oʼpebaspo, —‍Sacerdote huairitaj dakhueaʼ iaʼ. —‍Jesústaj kameʼpukoneʼpo onaʼuy. ~(u“¿Kate iʼmanmadikikaʼ?” ¿Menaʼpo doʼtaj onaʼ? Ayaʼada doʼtaj menʼpe̱e̱i̱kaʼne, “¿Jesúsa kateaʼ monmadikameʼ?” Kenomeytaj yamanaʼ. Kenda ijmanaʼmey kenomeya̱ onʼnopo̱e̱. —‍Jesúsa sacerdote huairitaj onaʼuy. '—‍Ayaʼ aratbuta menʼpe̱e̱po ijmanmadikanhuahuaʼmey. Judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo ijmanmadikikaʼmey. Kenpaʼti Diosen jakyo ijmanmadikikaʼmey. Judío o̱gkupopakikaʼ ke̱ya̱ʼti ijmanmadikikaʼmey. I̱re̱gi̱re̱g manmadikahueʼ i̱ji̱kaʼmey. & “¿O̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeri menigaʼ iʼta̱e̱? ¿Kate iʼmanmadikikaʼ?” Sacerdote huairia Jesústaj onaʼuy. b%=Jujuʼ o̱ʼe̱nok, huanabaʼere Diosen jak huato̱e̱ʼeriere taʼak o̱gkaʼuy. Aso̱ʼukkayaʼpo onʼtimaboʼuy. Pedrokon kenomeyere aso̱ʼukkayaʼpo taʼakte oʼboʼuy. Sacerdote huairia Jesústaj onaʼuy. F$—‍¿Ken huabokereken huanigpe̱i̱kaʼeri o̱ʼna menpaʼ i̱ʼe̱? —‍Muneʼyo̱ akbogpe hua̱ta̱e̱ʼeria Pedrotaj onaʼuy. —‍Do ehueʼ i̱jje̱y. —‍Pedroa onaʼuy. +#OEʼtiokpakaʼ kurute akbogpete Pedro oʼboatoʼnok, do muneʼyo̱taj akbogpe huato̱e̱ʼeritaj ijhuahuaʼpo, “Yakuda̱ʼ,” yonaʼpo Pedrotaj ijtokudonʼuy. '"GSimón Pedro doere Jesústaj oʼtahuaʼuy. Sacerdote huairi doʼtaj huadak meki̱e̱ʼnok sacerdote huairien jak eʼtiokpakaʼyo Jesúsere ijkudonʼuy. l!QAyaʼ judío aratbut mabueyhueʼ kaʼneʼpo nogtiada eʼmanigbueynayo oroʼtaj huadakda o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼ Caifás judío huairitaj oʼbatiaʼpakmeʼte. “Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri ehueʼ i̱jje̱y.” Pedroa oaʼuy. ! ; Huakkuruda Anástaj onʼhuatohuaʼuy. Anás Caifásen huahue̱yhue̱y o̱ʼe̱nok, onʼhuatohuaʼpo, Caifás kenbayokte sacerdote huairi o̱ʼu̱yate. % Ken huakkaʼ sorotataj sorotataj huairiere, Diosen jak huato̱e̱ʼeria sorotataj Jesústaj onʼtaʼkuypo, huabaʼ onʼbaʼtinukuʼuy. `9 —‍Kejeʼ, kahueʼ ya̱e̱ʼ. Siro huato̱e̱ʼyo yakuda̱ʼ. Kenda Apag Diosa oʼpaknok paiʼnanada nopoʼe̱dik i̱jje̱a̱poy. —‍Jesúsa Pedrotaj onaʼuy. Sacerdote huairite Jesústaj onʼtohuaʼuy. )K Kenokaʼ Simón Pedroa siroa e̱ʼta̱e̱ʼ oʼedpo oʼbapadenpo sacerdoteen huanabaʼtaj huapesod huadaʼkopen oʼpesodokhueʼuy. Keʼnendik Malco o̱ʼu̱y. G Kenda huaboaʼda oaʼmeʼnig magkahueʼ kaʼneʼpo kenda oʼmanaʼ. “Kenomeytaj Diosa doʼtaj beyokuyne nogtipiʼ ehueʼ okbatikhueʼ o̱ʼneapone.” Huaboaʼda Jesúsa monameʼne. G—‍In do i̱jje̱y. Huaboaʼda oʼnonaʼdene. Doʼtaj eʼuknayo inomey doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeritaj magkahueʼ ya̱ʼnepo kentaj batohuahueʼ yaneʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. yk—‍¿Beʼtaj boʼuk? —‍Onteʼti oʼmanaʼuy. —‍Jesús Nazareteritaj oʼuki. —‍Oʼnonaʼuy. dA“In do i̱jje̱y.” Jesúsa eʼmanaʼte onʼmididonpo onʼtaʼnionpo onʼhue̱konʼuy. F—‍Jesús Nazareteritaj oʼuki. —‍Oʼnonaʼuy. —‍In do i̱jje̱y. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Judas judío huairitaj Jesústaj namaʼda oʼbayokpo sorotataere onʼtoboʼuy. Oʼnokye̱depo Jesúsa ayaʼda kenda meʼnogkaʼapone eʼnopo̱e̱ʼada oʼmadejpo, —‍¿Beʼtaj boʼuk? —‍Jesús oʼmanaʼuy. nUKen taʼbayo Judas oʼhuaʼpo, huakkaʼ sorotataj oʼbatohuaʼpo, Diosen jak huato̱e̱ʼeri sorotatatakon oʼbatohuaʼuyate. Diosen jak huato̱e̱ʼeri sorotatatakon fariseo huairia sacerdote huairierea onʼmataʼmonaʼuyate. Siro kenpaʼti hue̱ypa onʼtohuaʼpo. Sikyo o̱ʼe̱nok huakjey onʼtohuaʼbedʼuyate. Taʼbayo Jesúste onʼhuatiakbedʼuyate. taJudas judío huairitaj Jesústaj namaʼda oʼbayokapopo, ken taʼbayo o̱ʼe̱taj oʼnopo̱e̱ʼuy. Nogok nogok oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeriere Jesúsa ke̱yo̱ oʼkupopakikaʼuypo kenaʼpo Jesús ke̱yo̱ o̱ʼe̱taj oʼnopo̱e̱ʼuy. W )Jesús kenda oʼtionaʼpakdepo oʼhuaʼuy. Oroʼ keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeriere oʼhuaʼuy. Oʼhuaʼpo Cedrón huatotaʼpote oʼpokonpo taʼbayo oʼkudonʼuy. Jesús huanigpe̱i̱kaʼeriere onʼkudonʼuy. jMO̱ʼna konig o̱ʼe̱, doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeritaj ijmanopo̱e̱a̱ʼdemey. Kenpaʼti nogi̱ti nogi̱ti ijmanopo̱e̱a̱ʼapoy. Doʼtaj huakkaʼ diʼda o̱ʼi̱kaʼne. Kenomeykon konigti huakkaʼ diʼ kanʼmaikeʼ kenpaʼti doʼhua kamanopoʼto̱i̱keʼpo nogi̱ti nogi̱ti ijmanopo̱e̱a̱ʼapoy, Pag. —‍Jesúsa Apagtaj oʼtionaʼpakuy.zmAyaʼ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomey ontaj o̱ki̱e̱hueʼ moʼe̱nigʼa doʼhuanayo ontaj o̱ki̱e̱ʼne kenpaʼti doʼtaj oʼtaʼmonaʼuy doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeria moknopo̱e̱ne, Pag. Kenpaʼda huadaknanada i̱ʼi̱kaʼne, Pag. -Ayaʼ doʼhued huaknopo̱e̱ʼ doʼtaj meʼbayokuyne, huakkurunada diʼ o̱ʼe̱nok doere kaʼnikeʼpo on huakkuruda iʼpaknok doʼhua onere huaboroʼ huairi i̱ji̱kaʼpo, onere ʼurunanada i̱ji̱kaʼpo, onere teynanada i̱ji̱kaʼnok tiahuaydik meʼnikeʼpo, Pag. nUDoʼhuednopoʼyo i̱ʼi̱kaʼne, meʼnopoʼto̱i̱kaʼne. Konig nogtida o̱ʼe̱ne. Konigyoʼ oʼpakikaʼne. Konigyoʼ oʼnopo̱i̱kaʼne. Oroʼ konig nogtida kanʼpakikeʼpo, oroʼ konig diʼ kanʼmaikeʼpo, oroʼ konig nogtida kaʼnikeʼpo ijmanopoʼto̱i̱kay. Ontaj konigti kanoknopo̱i̱keʼpo, konigti kanʼnigpe̱i̱keʼpo doʼtaj meʼtaʼmonaʼuyne, doʼtaj diʼ meʼi̱kaʼne, konigti huaknopo̱e̱ʼeritaj diʼ moʼi̱kaʼne, ayaʼ aratbuta nopo̱e̱ʼdik ya̱ʼneapetpiʼ.   Doʼhuednopoʼyo i̱ʼi̱kaʼne. On konig iʼpakikaʼ konigti do ijpakikay. On konig diʼ iʼmaikaʼ konigti do diʼ ijmaikay, onpapayoʼ o̱ʼi̱kaʼne. Konigti ayaʼada oroʼen huaknopo̱e̱ʼeri oroʼomeytaj konigti kanoknopo̱i̱keʼpo, konig oroʼ diʼ oʼmaikay konigti diʼ kanʼmaikeʼpo, konig oroʼ konigti oʼpakikay kenomeya̱kon konigti kanʼpakikeʼpo ijmationaʼpaki, Pag. Ken, ayaʼada kenomeytaj onʼbatiahuaydepo onʼpe̱e̱depo doʼtaj Apag Diosa oʼtaʼmonaʼuy nopo̱e̱ʼdik ya̱ʼneapet. x iInomey o̱ʼnen huabaktieʼeaʼeriomey doʼhued huadak huaʼa oʼnonbatiaʼpakonhuahuikaʼapone. Nogok nogok doʼtaj huakkaʼananada moknopo̱e̱a̱pone. Huakkaʼananada doʼtaj moʼnigpe̱i̱kaʼapone. Kenomeytakon ijmationaʼpaki. | qO̱ʼnen buttida huaʼayoʼda kanʼnigpe̱i̱keʼpo, do konig huakkurueria o̱ʼnen huaʼayoʼda ijnigpe̱i̱kay. C Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomeyte meʼtaʼmonaʼuyne. Konig doʼtaj meʼtaʼmonaʼuyne konigti o̱ʼnen huabaktieʼeaʼeritaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomeyte ijmataʼmonaʼdey. Y +O̱ʼnen huaʼa buttida o̱ʼi̱kaʼ. Buttida huaʼa onʼpe̱e̱nok ʼurunopoaʼda yamagkikaʼ. O̱ʼnen buttida huaʼa kanʼnigpe̱i̱keʼpo yabatihuapokikaʼ. Ontayoʼda kanʼpakikeʼpo yabatihuapokikaʼ. * MKonig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomey o̱gkikaʼnig konigti kahueʼ i̱ji̱kay. O̱ʼnen huaknopo̱e̱ʼeriomey kenpaʼti dakhueaʼ kikahueʼ o̱ʼnikaʼpo. 9O̱ʼnen huabaktieʼeaʼeritaj ijmato̱i̱kaʼpo in huadariyo dakhueaʼ huakkaʼeriomeyere o̱ʼnikaʼ. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriyaʼ yamakto̱ro̱k tionaʼpakhueʼ i̱jje̱nok totoʼ engaña huakaʼeritaj yabatiokikaʼ. Totoʼ engaña kahueʼdik kamaeʼpo, ijtionaʼpaki. 'GO̱ʼnen huaʼa ijmanmadikadhuahuikaʼuy. O̱ʼnen huaʼa huakkaʼ onʼpakpo onʼnigpe̱i̱kaʼpo, konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomey o̱gkikaʼnig onteʼti kahueʼ o̱ʼnikaʼpo kenpaʼti doʼhua konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri o̱gkikaʼnig kahueʼ i̱ji̱kay. Do konig ijkikay konigti o̱ʼnen huaknopo̱i̱kaʼeria o̱gkikaʼnok konige̱po oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria diga̱ʼ onʼbahuadiaypo.  Oy onte ijbakbehuikapoy. O̱ʼnen huabaktieʼeaʼeri huakkaʼ kanʼdurugpakeʼpo konig do ontaj ijnigpe̱i̱kaʼpo durugnanada i̱ji̱kay kenomey konigti durugnanada kaʼnikeʼpo konige̱po ontaj dakaʼ ijtionaʼpakonhuaʼpo, onte huahued ijtionaʼpakonhuay. yk Indariyo o̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeriere i̱ji̱kaʼpo doʼtaj teyda oʼyoknok o̱ʼnen huabaktieʼeaʼeritaj huadakyoʼ ka̱gkikeʼpo ijbatihuapokikaʼpo, ijbatiokikaʼpo, dakaʼ ijmato̱i̱kaʼuy. Okbatikhueʼda ayaʼada dakaʼ oʼnoknopo̱i̱kaʼdepo nogtiaʼda oknopo̱e̱batikdepo kenpaʼda oʼbueyapo. Diosyo huahueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Kenda Apagbaʼa oaʼuy. B} In huadariyo noikahueʼ i̱jje̱a̱popo o̱ʼnen huaknopo̱e̱ʼeritaj ijbakhuaʼapopo onte ijbaktiakapoy. O̱ʼnen indariyo o̱ʼnikaʼponok huadaknanada i̱ʼi̱kaʼpo teynanada i̱ʼi̱kaʼpo o̱ʼnen huaknopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ yabatihuapokikaʼ. Dakaʼ ka̱gkikeʼpo yabatihuapokikaʼ. Dakhueaʼ kahueʼ kaʼnikeʼpo yabatiokikaʼ. O̱ʼnen huaknopo̱e̱ʼeri dakaʼ kanoknopo̱i̱keʼpo yabatihuapokikaʼ. Kenpaʼti huayahuaya diʼ kanʼmaikeʼpo yabatihuapokikaʼ, Pag. Oroʼ onpapayoʼ ondikyoʼ oʼpakikay kenomeykon konigti kanʼpakeʼpo yabatihuapokikaʼ. 'G O̱ʼnen huaknopo̱e̱ʼeri doʼtaj meʼbayokuyne. Doʼhued onmaenig oʼnenkon iʼtamaikaʼne. O̱ʼnen dakaʼ moʼnigpe̱i̱kaʼnok o̱ʼnen ʼuruaʼda o̱gkikaʼnok huadakda o̱ʼe̱ kenpaʼti Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱ aratbuta onʼnopo̱e̱po ‘Dakiti Dios’ onʼbatiaʼpakikaʼ. + Doʼhued huaknopo̱e̱ʼeritaj ijmationaʼpakpo, nog aratbuttaj mationaʼpakhueʼ i̱jje̱po. O̱ʼnendation o̱ʼnenok dakaʼ yamato̱i̱kaʼ @yO̱ʼnen huaktieʼeaʼeriomeytaj o̱ʼnen huadak huaʼa doʼhua ijmananhuahuikaʼdenok onʼpakpo onʼnigpe̱i̱kaʼde. Meʼtaʼmonaʼuyne kenpaʼti Diosyaʼ oʼtiakuy onʼnopo̱e̱. ^5Ayaʼda ijkikaʼnig, beʼtihuapokikaʼnok ijkikay kenpaʼti beʼteypakikaʼnok ʼuruaʼnanada ijkikay. O̱ʼnen huadak huaʼa meʼnopo̱e̱a̱ʼikaʼnok. Kenda doʼhued huaknopo̱e̱ʼeriomeya̱ onʼnopo̱e̱de. 1Huakkaʼ huadariyo hua̱e̱ʼeri meʼnigbaktieʼeaʼuyne, Pag. O̱ʼnen o̱ʼnenok “doʼhued huadak huaʼa dakaʼ yamanmadikikatiʼ,” onaʼuyne. O̱ʼnen huadak huaʼa ijmanmadikadhuahuaʼdey, ontaj ijmaknopo̱e̱a̱ʼdenok o̱ʼnen huadak huaʼa onʼnigpe̱e̱de. <~qOyedda o̱ʼnenbayo onte beʼtobehuik. Onere meto̱i̱kaʼ. Durugtenanada meto̱i̱kaʼ. Konig aʼnennanada onere i̱ji̱kaʼpo teynanada ijmanikaʼnig onteʼti konigti megkaʼ. } In huadariyo aratbutere i̱jjunhuahuikaʼdepo o̱ʼnen huaʼa ijkadhuahuikaʼdepo ontaj ijnigpeunhuahuikaʼdepo ayaʼda iʼpaknig kenda ijkuhuitdenok konige̱po “Apag Dios huadaknanada o̱ʼe̱. ʼUruaʼnanada oʼkikaʼ,” aratbuta onʼbatiaʼpakapo. |Hueretda Dios i̱ʼi̱kaʼ, ayaʼen huairida i̱ʼi̱kaʼne, ayaʼtada diʼ iʼmaikaʼne, buttida iʼikaʼne, ayaʼada ontaj dakaʼ moknopo̱e̱po, do Jesucristotakon moknopo̱e̱po oroʼere durugda moʼnoeonhuahuikaʼapone. Doʼtaj meʼtaʼmonaʼuyne. E{O̱ʼna oʼpakpo ayaʼtada meʼbayokne. Diosere kamanoeanhuahuikeʼpo. Teyaʼda megkaʼnok ayaʼtada manaʼdik i̱jje̱nok konige̱po ayaʼada aratbut nigpe̱i̱kaʼdik moʼi̱kaʼapone. z #Oroʼomeytaj Jesúsa kenda monaʼdepo kurudyo̱ oʼmabopo Apag Diostaj oʼtionaʼpakpo, —‍O̱ʼnensiʼpo i̱jje̱po, Apag. Oy o̱ʼnensiʼpoa kamanigbueyeʼpo, kamanignoyhuadeʼpo, kurudyo̱ onere kabehuikeʼpo, onere teyda kamanikeʼpo kenpaʼti “huadakda oʼkaʼ,” ayaʼada kanʼbatiaʼpakikeʼ. Kenda do eʼkadeʼte “Dios ʼuruaʼnanada oʼkikaʼ,” ayaʼada kanʼbatiaʼpakikeʼ. ;yo!Kenda oʼnonaʼdenok Diostaj ʼurunopoʼda moʼi̱kaʼapone kenpaʼti Diostaj moʼnopoʼnoeyapone. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomeya̱ boʼhuadiaypo dakhueaʼ mogkaʼaponigʼa yanʼnopoʼteypakpo doʼtaj dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼ. Doa totoʼ huairitaj kenpaʼti oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj nigpe̱e̱hueʼ i̱ji̱kaʼuy. Totoʼtaj huayakhueʼ huakaʼeri i̱jje̱y. —‍Jesúsa oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj monaʼuyne.Ox oyda nogyon nogyon oʼnokbahuaʼapone. Ayaʼada oʼnokbahuaʼapone. Opudomeyen jakyoda oʼnokbahuaʼapone. Nogtiaʼda oʼnenonaponigʼa nogtiaʼda ehueʼ i̱jje̱y doʼhued Apagere i̱jje̱a̱poy. Fw—‍Menpaʼ oy doʼtaj hueretda yoknopo̱e̱ eaʼada vAyaʼda oʼnopo̱e̱ oroʼomey oynayo oʼnopo̱e̱y. Huanopoyaʼda kateapiʼ oʼnopo̱i̱kay soatayoʼ oʼnopo̱i̱kaʼnig ayaʼda kenda iʼnopo̱i̱kaʼnok Diosyaʼ oʼtiakuyate oʼnopo̱e̱y. —‍Oroʼomey Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria onaʼuy. Pu—‍Oynayo dakaʼda onaʼne. Nopoenkaʼdik o̱ʼe̱y. Aʼnen konig o̱ʼe̱ onʼbatiaʼpakikameʼnig noponkahueʼdik o̱ʼi̱kaʼuy oroʼ. Oynayo konig o̱ʼe̱ onbatiaʼpakhueʼ o̱ʼe̱ne. DtApagere i̱ji̱kaʼuy. Apag Diosyaʼ ijjo̱ro̱kpo aratbutte ijtiakuy. Aratbutere ijmaunhuahuikaʼdepo onteʼti aratbutyaʼ ijbakhuaʼapoy. Apagte ijhuaʼapoy. —‍Jesúsa monaʼuyne. 4saApag Diosada diʼ moʼe̱po. Doʼtaj diʼ o̱ʼnenok doʼtaj oʼnoknopo̱e̱nok Apag Diosyaʼ oʼtiakuy oʼnoknopo̱e̱nok Apaga̱da diʼ moʼe̱po moʼpe̱i̱kaʼapone. r-Nogok doʼhueddik dakaʼ moknopo̱e̱po do konig ijpaknok Apagtaj moʼtionaʼpakikaʼapo. Donayo Apagtaj nigtionaʼpakhueʼdik i̱ji̱kaʼapoy. 6qeAʼnen konig o̱ʼe̱ oʼnonbatiaʼpakpo oʼnonmadikikameʼne. Aʼtinayo onteʼti ken konig onmadikahueʼ o̱ʼneaponigʼa Apagtaj dakaʼda oʼnoknopo̱e̱a̱ʼapone. :pmDoʼhueddiktaj dakaʼ yanoknopo̱e̱po, konig do ijpaknig Apagtaj tionaʼpakhued moʼe̱depo, doʼhueddiktaj dakaʼ yanoknopo̱e̱po konig ijpaknok Diostaj yanʼtionaʼpakikatiʼ. Diosa moʼpe̱i̱kaʼpo moʼnigkaʼapone. Durugnanada kaʼnikeʼpo Diosa moʼpe̱i̱kaʼpo mogkaʼapone. Jesucristo totoʼ huairitaj kenpaʼti oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼuy. Konig huayakhueʼ huakaʼeri o̱ʼu̱yate. Qo—‍Nogok Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱denok doʼhued huaʼa ʼurunanada moʼnopo̱e̱a̱po. Oʼnonaʼnig, ¿katiaʼ iaʼ? doʼtaj onahueʼdik o̱ʼneapone kenokaʼ. Doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri moʼe̱po doʼtaj moknopo̱e̱po katepiʼ boʼpakpo Apagtaj eʼtionaʼpakdeʼte boʼyokikaʼapone. Buttida ijjay. 4naKen konig moʼe̱ne. Aʼti ijbueyapoy moʼnopo̱e̱depo paiʼnanada moʼe̱a̱ponigʼa onteʼti ijnoyhuaddepo doʼtaj boʼtiahuayapopo durugnanada moʼe̱a̱pone. Durugnopoʼda moʼe̱a̱pone. Beʼapiʼ durugnopoʼ e̱ʼi̱kaʼ batikahueʼdik moʼe̱a̱pone. Buttida ijjay. —‍Jesúsa monaʼpo. )mKEttoneʼ onʼsiʼpopakpo paiʼnanada onʼnopoʼe̱nigʼa onʼsiʼpopakdepo paiʼnanada eʼnopoʼendeʼ oʼnokkahueʼapo. Yo̱bed onʼto̱e̱depo onʼdurugpak. lDo eʼbueydeʼte suhueʼnada moʼe̱a̱pone. Paiʼnada moʼbahuikapone. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼerinayo durugda o̱ʼneapo. Paiʼnanada e̱ʼe̱a̱da onteʼti durugnanada moʼe̱a̱pone. Eʼnoyhuaddeʼte doʼtaj onʼtiahuaypo durugnanada moʼe̱a̱pone. ?kwKenda oroʼ huayahuaya oʼbatiaʼpakʼuynig Jesúsa moknopo̱e̱po monaʼpo, —‍Aʼtimon doʼtaj onteʼti tiahuayhueʼ o̱ʼneapone. Nogokda aʼtimon onteʼti onʼtiahuayapone. Oʼnonaʼdene. ¿Katiaʼ yaaʼ? ¿Beʼa moʼnopoenkaʼ? Kenda eʼnopo̱e̱ʼtaʼ boʼpakpo huayahuaya moʼbatiaʼpaknigʼa. 2j]“Aʼtimon doʼtaj tiahuayhueʼ o̱ʼneapone,” monaʼne kenda nopo̱gkahueʼ o̱ʼe̱y. —‍Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria suhueʼada huayahuaya onʼbatiaʼpakuy. Yi+—‍¿Katiaʼ yaaʼ. Beʼa moʼnopoenkaʼ? “Aʼtimon doʼtaj onteʼti tiahuayhueʼ o̱ʼneapone. Nogokda aʼtimon onteʼti onʼtiahuayapone, Apag Diosyo ijhuaʼaponok.” Oroʼtaj kenpaʼ monaʼne. !h;—‍Apag Diosyo ijhuaʼaponok aʼtimon doʼtaj onteʼti tiahuayhueʼ o̱ʼneapone. Nogokda onteʼti onʼtiahuayapone. —‍Jesúsa monaʼuyne. +gOAyaʼda Apaga oʼnopo̱e̱ doʼhuakon ijnopo̱e̱y. Ayaʼda Apaga oʼto̱i̱kaʼnig doʼhuakon ijto̱i̱kay. Ayaʼda Apaga oʼkikaʼnig doʼhuakon ijkikay. Konige̱po Diosen Noki̱re̱ga̱ doʼhued eʼnopo̱e̱ʼ moʼnopo̱e̱a̱ʼapone. Dios konig o̱ʼe̱ moʼnopo̱e̱a̱ʼapone. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼpo. Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri suhueʼ e̱ʼi̱kaʼ aʼti moʼmadurugpakapo. Jesúsa oʼbatiaʼpakuy. $fADoʼhued huadak huaʼa opudomeytaj moʼnopo̱e̱a̱ʼaponok do huadakda i̱ji̱kaʼnig huadakda ijkikaʼnig Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopo̱e̱a̱ʼapo. Ee Diosen Noki̱re̱ga̱ opudomeytaj boʼhuatiakapone. Diosen Noki̱re̱g buttida huaaʼeri o̱ʼi̱kaʼ. Eʼhuatiakdeʼte doʼtaj huanopo̱e̱ʼ doʼhued huaʼa buttida monmadikikaʼapone. O̱ʼnenda oʼnopo̱e̱po onahueʼ moʼe̱a̱pone. Kenda Diosa oaʼ monaʼapone. Kenda o̱ʼe̱a̱ponig oʼmanopo̱e̱a̱ʼapo. Gd Nogi̱ti huakkaʼ huadak huaʼa opudomeytaj eʼmanmadikaʼtaʼ ijpaknigʼa oynayo nogi̱ti manmadikahueʼdik o̱ʼnene konige̱po oy nogi̱ti menpaʼ nopo̱e̱gkahueʼdikda moʼe̱ne. Zc-Diosen Noki̱re̱g onʼnigtaʼmonapone. Opudomeytaj oʼtiakpo oʼmanopoʼto̱e̱a̱po. ʼUruaʼnanada boʼkikaʼnok dakhueaʼ huakaʼeriomey boʼtiahuaydepo dakhueaʼ huakkaʼeri o̱ʼe̱y onʼnopo̱a̱po. Kenpaʼti huadak huaʼa moʼmanikaʼnigʼa onʼpe̱e̱denigʼa doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo dakhueaʼ huakkaʼeri o̱ʼe̱y onʼnopo̱e̱a̱po. Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopo̱e̱a̱ʼapo. Kenpaʼti do Apagyo eʼhuadeʼte Diosen ʼuruaʼnanada oʼkikaʼuy dakhueaʼ huakaʼeriomeya̱ onʼnopo̱e̱a̱po. Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopo̱e̱a̱ʼapo. Diosyo do eʼhuadeʼte onteʼti tiahuayhueʼ o̱ʼneapone. Totoʼ huairi dakhueaʼ huakaʼeretaj namaʼda onʼnigpe̱e̱po doʼtaj medarakapone. Dakhueaʼ oʼnogkaʼdeʼuynok Diosa castiga oʼmagkaʼapo. Diosen Noki̱re̱ga̱ kenda oʼmanopo̱e̱a̱ʼapo. Konige̱po totoʼ dakhueaʼ oʼkaʼ Diosa oaʼdepo castiga o̱gkaʼapo, kenda onʼnopo̱e̱a̱po. Ken konig Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼkaʼapo. Buttida ijjay. n~]}||S{-zyx{wzvuutXsrppNonmll(jjiihLgfffe3dudcka`_=^"] \[ZYXXVVTRNM>JIyH)FDR?==;I887A5n4k310/-|-q+**&(J'' &%% $P$#7#,!!(XN(=rs   N } D[N|t s>“¿Keʼnendik katedik iʼpak?” Konig Zacarías pe̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱nok huabaʼa onʼtohuaʼyaʼuyate. _s 9=—‍¿Menapo? O̱ʼnen huabet ken huadik ehueʼ o̱ʼne. —‍Oʼnonaʼuyate. dr C<—‍Ka̱e̱ʼ. Keʼnendik Juan o̱ʼe̱. —‍Keʼnen hua̱ye̱a̱ oʼmanaʼuyate. Rq ;Yo̱bed ocho huameʼnoe e̱e̱ʼte huabokereksiʼpoensiʼdak kaktegeʼpo konig judío aratbut o̱gkikaʼuyate, aktegyaʼpo onʼbatiakuyate. Siʼnontaj huaoendik Zacarías eʼdikkataʼ onʼpakuynigʼa. Bp :Onteteyoʼ huahuaderi kenpaʼti Elisabeten huabet hua̱e̱ʼeri onʼmapeeundepo ken Dios Elisabettaj oʼtinepahuiʼpo yo̱bed oʼyoknok onʼpe̱e̱depo Elisabetere onʼmadurugpakuyate. do C9Ken, kenokaʼ Elisabet huasiʼpopak o̱ʼe̱denok huabokereksiʼpo oʼsiʼpopakuyate. 9n m8Ken Elisabetere o̱ʼunhuahuaʼuyate. Bapaʼ puug María o̱ʼunhuahuaʼuyate. Bapaʼ puug o̱ʼe̱depo hua̱ʼen jakyo oʼkumeʼuyate. Juan Bautista oʼsiʼpoe̱ʼuyate. jm O7Oroʼen huapaneʼkudakomeytaj kenpaʼti Abrahamkudaktaj kenpaʼti ayaʼda keʼnensiʼpo keʼnen huayayo nogok nogok ayaʼtada “Ijmatinepahuiʼapoy” onaʼuyate Diosa. Kenda oʼkikaʼ. Kenda Maríaa Elisabettaj onaʼuyate. l 6Israel aratbut konig Diosen huanabaʼ e̱ʼhua̱e̱ʼtaj Diosa dakaʼ oʼmato̱i̱kaʼpo, okkahuehueʼ oʼmaepo oʼmatinepahuiʼikaʼpo. k '5Ken paiʼda hua̱e̱ʼeritaj huadakda oʼbayokikaʼ. Huakkaʼda huato̱e̱ʼeritaj oʼmataʼmonaʼ. Katepiʼ to̱e̱hueʼda oʼmataʼmonaʼ. Lj 4Huairitoneʼtaj oʼmaenpo paiʼda aratbuttaj huairi oʼbayahueaʼ. fi G3Diosa teyda oʼkikaʼ. Namaʼda ʼuruda i̱jje̱y huanopo̱e̱ʼeritaj kenpaʼda oʼmaenapo. _h 92Diostaj huakmeʼpukeritaj nogok nogok oʼmatinepahuikaʼpo, Diosa oʼmatinepahuikaʼ. kg Q1Keʼnendik ʼuruda o̱ʼe̱po ayaʼda kaʼdik o̱ʼe̱po konige̱po ʼuruaʼda doʼtaj megkaʼne. Mf 0Konige̱po doʼtaj beʼtiahuayne. Paiʼda huanabaʼ e̱e̱ʼpiʼ dakaʼ beʼtiahuayne. Kenda nogok nogok aratbuta moʼbatiaʼpakikaʼapone. Diosa ʼuruaʼda megkaʼnig. Kenda moʼbatiaʼpakapone. Ve '/Doʼhued Dios Huairi doʼtaj huanopoʼyareaʼeritaj durugnopoʼda i̱jje̱y. Fd .Dios Huairi ʼuruaʼda o̱ʼe̱ huanopoyaʼda yoknopo̱e̱y. 'c I-Dios Huairitaj iknopo̱e̱po durugda i̱ʼe̱ konige̱po kenda Diosa menameʼne kenda megkaʼapone. —‍Ken Elisabeta Maríataj ʼuttaʼda onaʼuyate. tb c,Ken huaboaʼda ontaj “Ijtiaki,” eaʼte ijpe̱e̱depo yo̱beda huakiokoyaʼ oʼdurugpakpo beʼtiarudne. na W+¿Beʼa i̱jje̱ do doʼhued Huairied hua̱ye̱a̱ oʼhuatiakne? ¿Menpaʼ Diosa ʼuruaʼda megkaʼ? ` !*—‍Diosa ayaʼ ettoneʼtaj dakaʼ mogkikaʼne. Ontanayo ʼuruaʼda megkaʼne. Kenpaʼti o̱ʼnensiʼpotaj ʼuruaʼda o̱gkaʼapo. -_ U)Kenokaʼ Elisabet Maríataj oʼpe̱e̱depo yo̱beda huakiokoyaʼ oʼtiarudʼuy. Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼnopoʼto̱e̱ʼuyate. Elisabettaj oʼnopoʼto̱e̱ʼuyate. O^ (Zacaríasen jakyo oʼkudondepo Elisabettaj “Ijtiaki,” onaʼuyate. ] %'Kenokaʼ María atoksikeyaʼpo oʼhuahuaʼuyate. I̱dada oʼhuaʼpo Judea oteʼbayo oʼhuaʼuyate. Oteʼ huakkaʼ jakyo oʼhuaʼuyate. e\ E&—‍Dios Huairien huanabaʼ i̱jje̱y. Ken konig onaʼnig kenda Diosa megkeʼ. —‍María onaʼuyate. Ken konig onaʼdepo Diosen huataʼmoneria okhuaʼuyate. María Elisabettaj bapaʼ puugaʼ oʼtoksikeʼuyate. T[ #%Diosnayo ayaʼda kaʼdik o̱ʼe̱. —‍Diosen huataʼmoneria onaʼuyate. EZ $Kenpaʼti o̱ʼnen huabet Elisabet huabokereksiʼpo oʼsiʼpopakapo. Keʼna huatoneʼnanada o̱ʼe̱nok siʼpopakhueʼdik onʼbatiaʼpakikameʼte. Keʼna seis puug bogdakhueʼ o̱ʼe̱de. 'Y I#—‍Diosen Noki̱re̱g betihuarakapone. Kenpaʼti Dios teynanada o̱ʼe̱po konig e̱ʼsi̱hui̱a̱ betibukapone, ontaj betibukapone. Konige̱po kensiʼpo oʼsiʼpoe̱apo Diosyaʼ oʼtiakapo. Diosenyoʼda oʼkikaʼapo. Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱. Aratbuta onʼbatiaʼpakikaʼapo. X "—‍¿Menpaʼ do ijsiʼpopakapo? Huabokerekere huedhued i̱jje̱y. —‍Maríaa Diosen huataʼmoneritaj onaʼuyate. W )!Ken Israel aratbuttaj oʼmanaʼonhuahuikaʼapopo, batikhueʼ o̱ʼeonhuahuikaʼapo. —‍Diosen huataʼmoneri Gabriela Maríataj onaʼuyate. `V ; Huairi o̱ʼe̱a̱po. Kentaj huakkaʼda oʼnoknopo̱e̱a̱popo onʼnigpe̱e̱a̱po. Diosen Huasiʼpo onʼdikkaʼapo. Dios Kuruderiensiʼpo onʼdikkaʼapo. Konig Davidkudak huairitoneʼ huakkaʼda aratbuttaj oʼmanaʼikaʼuyate. Konigti Dios Huairi Jesústaj huairitoneʼ oʼyahueaʼapo. Ken ayaʼda Israel aratbuttaj oʼmanaʼonhuahuikaʼapo. eU EBogdakhueʼ i̱ʼe̱a̱pone. Huabokereksiʼpoaʼ iʼsiʼpopakapone. Iʼdikkaʼapone JESÚS. `T ;—‍Meʼpukhueʼ ya̱e̱ʼ, María. Diosa metinepahuiʼpo ʼuruaʼda megkaʼne. "S ?Ken, Diosen huataʼmoneritaj oʼtiahuaydepo oʼpe̱e̱depo keʼnen huaʼataj oʼmeʼpukatupo, ¿Menaʼpo ken konig menaʼne? oʼnopo̱e̱po María. XR +Maríataj oʼhuahuaʼdepo, —‍Ijtiaki, María, Diosa ʼuruaʼda megkaʼne, onere o̱ʼe̱. Nog ettoneʼtaj Dios sueʼda huadak oʼmagkaʼnigʼa ontanayo huadakaʼda megkaʼne. —‍Maríataj onaʼuyate. Q }Muneʼyo̱ Maríataj oʼhuahuaʼuyate. María katenohued o̱ʼu̱yate. Kato̱e̱pakeʼpo Maríaen huaoa oʼyokuy Josétaj. José Davidkudak huairien onaratbutyoʼ konig huayayo o̱ʼu̱yate. María hueretda to̱e̱pakhued Gabriel oʼhuahuaʼuyate. 9P mKen Elisabet seis puug bogdakhueʼ e̱ʼe̱deʼte Diosen huataʼmoneri Gabrieltaj Diosa oʼtaʼmonaʼuyate. Nazaret huakkaʼ jakyo Galilea huadaribayo oʼtaʼmonaʼuyate. ~O w“Dakhueʼda o̱ʼe̱. Siʼpopakhueʼdik o̱ʼe̱.” Ken aratbut huaahueʼ meʼneapone. Dios Huairia meʼtinepahuiʼpo in megkaʼne. Elisabet oʼnopo̱e̱ʼuyate. Jesússiʼpo iʼto̱e̱a̱pone. Ken Diosen huataʼmoneria Maríataj onaʼuyate. !N =Nogok keʼnen hua̱to̱e̱ Elisabet huaboaʼda bogdakhueʼ o̱ʼu̱yate. Konig oʼi̱re̱gunhuahuaʼpo cinco puug jakkurute o̱ro̱khueʼ o̱ʼu̱yate. M  Ken ken huameʼnoete Diosen jakyaʼ konig sacerdote oʼbaaʼonhuahuaʼpo oʼkuhuitdepo hua̱ʼen jakyokon oʼhuaʼuyate. L Ken kenokaʼ Zacarías o̱ʼo̱ro̱kdepo aʼpakhueʼdik o̱ʼu̱yate. Diosen jakyo konig eʼyorokyanig Diosa Zacaríastaj oʼtiahuayaʼ kenomey aratbut onʼnokotuyate. Ken Zacarías huabaʼa oʼtohuaʼyadhuaʼuyate. Ken aʼpakhueʼdik o̱ʼu̱yate. K Kenokaʼ jakkurute aratbut o̱gkupopakpo Zacaríastaj onʼnige̱po ijhueʼda Diosen jakyo o̱ʼe̱nok aratbut onʼmeʼpukeʼuyate. J Kenda onaʼdenigʼa buttiaʼ oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱nok aʼpakhueʼdik i̱ʼe̱a̱pone. O̱ʼnensiʼpo eʼsiʼpoe̱deʼte onteʼti aʼpakdik i̱ʼe̱a̱pone. Kenokaʼ Diosa oʼpak kenda yonaʼdey o̱ʼe̱a̱po. —‍Diosen huataʼmoneria onaʼuyate. LI —‍Do Gabriel i̱jje̱y. Diosen huanabaʼ i̱jje̱y. Diosa meʼtaʼmonaʼne. Ontaj kanʼbatiaʼpakeʼpo Diosa meʼtaʼmonaʼne. Huadak huaʼa kanʼbatiaʼpakeʼpo Diosa meʼtaʼmonaʼne. EH —‍Kenda onaʼnig buttiaʼ oknopo̱e̱hueʼdik i̱jje̱y. Huatoneʼda i̱jje̱y, doʼhued hua̱to̱e̱kon huatoneʼda o̱ʼe̱. —‍Zacarías Diosen huataʼmoneritaj onaʼuyate. G !Cristo Huairitaj Juan huakkuruda o̱ʼe̱a̱po. Cristo tiakhued o̱ʼnensiʼpoa Juan huakkuruda o̱ʼe̱a̱po. Elíasen noki̱re̱ga̱ oʼnopoʼto̱e̱po konig Elías teyda o̱ʼu̱yate konigti Juan teyda kaʼdik o̱ʼe̱a̱po. Huaoj huasiʼpotaj onʼbakkahueaʼpo onʼmanoeynoeya̱po. Ken huayahuaya huaoa huasiʼpoa huadiʼda onʼmaeapo. Kenda Juana oʼkaʼapo. Kenpaʼti nigpe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj oʼmanopoʼkoreaʼapo onteʼti onʼnigpe̱e̱a̱po. ʼUruaʼda onʼnopo̱e̱po huadakda o̱gkaʼapo. Ken Cristo Huairitaj kanoknopo̱e̱ʼpo Juana aratbuttaj ʼuruʼnopoaʼda oʼmagkaʼapo. —‍Diosen huataʼmoneria Zacaríastaj onaʼuyate. dF CHuakkaʼtada Israel aratbuttaj Dios Huairitaj huaknopo̱e̱ʼ Juana oʼmanopoʼkoreaʼapo. 9E mO̱ʼnensiʼpoa Diostaj ʼuruaʼda oʼnigpe̱e̱a̱po konige̱po durugnanada i̱ʼe̱a̱pone. Kenpaʼti eʼsiʼpoe̱ʼte huakkaʼada onʼdurugpakapo. Vino mayhueʼ iʼta̱e̱a̱pone. Kenpaʼti piscoʼpiʼ mayhueʼ iʼta̱e̱a̱pone. Siʼpopakhued e̱e̱ʼted Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼnopoʼto̱e̱a̱po. D WC ) —‍Meʼpukhueʼ ya̱e̱ʼ, Zacarías. Kenda Diostaj iʼtionaʼpakuynok Diosa mepe̱e̱ʼuyate. O̱ʼnen hua̱to̱e̱ Elisabet bokereksiʼpoaʼ oʼsiʼpopakapo kenpaʼti kentaj iʼdikkaʼapone Juan. ;B s Zacarías oʼtiahuaypo huakkaʼ oʼmeʼpuʼkuyate. LA  Kenokaʼ Zacarías Dios Huairien huataʼmoneritaj oʼtiahuayʼuyate. Ken kutopate ʼuruʼhui̱e̱a̱da vela eʼbakpakte huadaʼkopen oʼboʼuyate. Dios huairien huataʼmoneri kente oʼboʼuyate. #@ A Ken Zacarías Dios Huairien jakyo o̱ʼe̱po vela ʼuruʼhui̱e̱a̱da oʼbakpakaʼdepo jakkurute huakkaʼda aratbut o̱gkupopakdepo onʼtionaʼpakuyate. [? 1 Konig sacerdote o̱gkikaʼ huidsiʼpo oʼnendepo onʼtiahuaydepo Zacaríasyoʼda Diosen jakyo kuddik o̱ʼu̱yate. Konig ʼuruʼhui̱e̱a̱da vela aʼbakpakayaʼpo Dios Huairitaj Zacarías kuddik o̱ʼu̱yate. a> =Nogmeʼnoetida Zacaríasomey konig sacerdote Diosen jakyo baaʼdik o̱ʼneʼuyate. v= gElisabet siʼpopakhueʼdik o̱ʼu̱yate kenpaʼti toneʼnanada o̱ʼnepo huasiʼpo to̱e̱hueʼ o̱ʼnuyate. C< Zacarías hua̱to̱e̱ Elisabetere Diostehuapaʼ ʼurunopoʼda o̱ʼnikaʼuyate. Ayaʼda Diosen eʼmanaʼ onʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Dakhueaʼda o̱gkaʼ beʼapiʼ bahuaahueʼdik o̱ʼne. X; +Aʼnennada Romano gobierno huairi Herodes Judea huadaribayo o̱ʼu̱yate. Kenokaʼ sacerdote o̱ʼe̱po sacerdote Diostaj kenda onʼbaaʼpo ʼuhua onʼnigbatiarakikaʼuyate. Zacaríasa sacerdote o̱ʼu̱yate. Zacaríasere nogomey sacerdote onʼbaaʼikaʼpo onteteyoʼ onʼbaaʼikaʼpo kenomeyendik onʼmadikkaʼuy Abías. Zacaríasen hua̱toeen huadik Elisabet. Elisabeten adhueaʼpaneʼ Aarón o̱ʼu̱yate. Aarón huakkuruda sacerdote huairi o̱ʼu̱yate. N: Kenda Jesústaj iʼnigpe̱e̱demeʼte buttida o̱ʼe̱ kanopo̱e̱ʼpo dakaʼda onʼnigmadoyaʼonhuahuaʼne. Juan bautiza huamagkaʼ oʼsiʼpoe̱apo. Ken Diosen huataʼmoneria nogtiada onaʼuyate. x9 kKenda Jesús oʼkadhuahuaʼuyate kenpaʼti Jesústaj onʼtimadoyaʼuyate aʼnennada huakkuruda ijbaʼtiahuayonhuahuaʼuy. Dakaʼnada yoknopoeonhuahuikay. Konige̱po doʼhuakon Jesústaj dakaʼ eʼtimadoyaʼonhuahuaʼtaʼ ijpaki, Teófilo. y8 oOʼnigmadoyaʼne, huadiʼda Teófilo. Kenda Jesús oʼkadhuahuaʼuyate kenpaʼti oʼmanmadikaʼonhuahuaʼuyate. Ken sueʼda huakkaʼa onʼtiahuayonhuahuaʼuyate. Ken Jesús huaboaʼda oʼkaʼuyate onʼtiahuayʼuyate. Kenpaʼti Diosbaʼ onʼmanmadikaʼuyate. Nogomey onʼpeeonhuahuaʼuypo onʼtimadoyaʼuyate. Ayaʼ kenda Jesús oʼkadhuahuaʼuyate onʼtimadoyaʼuyate. 7 s6 aDios nogtida o̱ʼi̱kaʼ. Keʼnayoʼda ayaʼda oʼnopo̱i̱kaʼ. Oroʼomeytaj dakhueaʼ eʼkaʼ moʼnopoʼyareaʼne. Moʼnoeanhuahuikaʼne. Dakhueaʼ kahueʼ kaʼneʼpo mato̱i̱kaʼdik moʼe̱a̱pone. ʼUrunopoʼda konig dakhueaʼ kahueʼ kurudyo̱ oroʼomeytaj hua̱ʼenbayo aʼmato̱e̱yaʼpo Diosa baeʼdik moʼe̱a̱pone. Boʼedenok diga̱ʼda oʼnopoʼdurugpakapone. Dios ʼurunanada konig eyda konig senogda kenere oʼnopoʼdurugpakapone. Jesucristoere Dios ʼurunanada o̱ʼi̱kaʼ, teynanada o̱ʼi̱kaʼpo i̱ghuaʼ oʼmanaʼikaʼ, aʼnennada, oyda, nogok batikhueʼda Dios ʼurunanada o̱ʼi̱kaʼapo. 5 q4 ]Namaʼda huamanmadikaʼeritaj huaknopo̱e̱ʼeri sueʼadamon yanʼpe̱e̱a̱petpiʼ. Oknopo̱e̱batikhueʼ kaʼneʼpo dakaʼ yanʼmanaʼ. Konig taʼak eʼbakpakyanig yanʼbatotokpo yanʼmanopoʼkoreaʼ. Nogomey dakhueaʼ huakikaʼeri keʼpoda o̱gkikaʼdepo yudtakon dakhueaʼda onʼta̱i̱kaʼ. Kenomeytaj eʼmatinepahuipiʼ konig o̱gkikaʼ, keyoj, konigti kikahueʼ yanikaʼ. ʼUrunanada o̱ʼi̱kaʼ Dios teynanada o̱ʼi̱kaʼ. Diostaj monʼhuaaʼikaʼ. Judasa moʼnigmadoyaʼuyate. 3 Namaʼda huamanmadikaʼeritaj sueʼda huaknopo̱e̱ʼeria onʼpe̱e̱nigʼa kenpaʼti nogomey yanʼpe̱e̱a̱petpiʼ. Opudtaj eʼpe̱e̱taʼ enʼpaknayo yanʼmatinepahuiʼpo dakaʼ kanoknopo̱e̱ʼpo Diosen buttida huaʼa dakaʼ yanʼmanopo̱e̱a̱tiʼ. _2 9Diosen diʼ eʼmaikaʼ ʼuruaʼda ya̱gʼkikaʼ. Onteʼti dakhueaʼ kahueʼ yanikaʼ. Diostaj dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Diosa castiga o̱gkahueʼ meʼe̱ʼpo huadakda ya̱gʼkikaʼ. Huairi Jesucristoa meʼtinepahuieʼpo e̱kpo̱e̱ʼ moʼnigi̱kaʼ. Huairi Jesucristo moʼmatinepahuiʼnok onteʼti Diosere durugda moʼnoeonhuahuikaʼapone. 1 yOpudomeynayo nogi̱ti nogi̱ti Diostaj ʼuruaʼnanada yanʼnigpe̱i̱kaʼpo yaʼnoknopo̱i̱kaʼ, huadiʼda egomey. Diosen ʼuruda huaʼa dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼ. Diosen Noki̱re̱ga̱ teyda beʼtihuapokeʼpo Diostaj yanʼtionaʼpakikaʼ. O0 Kenomey dakhueaʼda huabokerek namaʼda onʼmanmadikaʼpo sueʼda opudomey nogpaʼ nogpaʼ yanʼnopo̱e̱a̱petpiʼ onteʼti konigti hueretda oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱a̱petpiʼ, konigti pakhueʼ moʼe̱a̱petpiʼ. Namaʼda onʼmanmadikikaʼnok. Kenomeykon konig onʼpakpo o̱gkikaʼ. Dakhueaʼ o̱gkikaʼ. Diosen Noki̱re̱ga̱ manopoʼto̱e̱hueʼ oʼmae. Konig kenomeya̱ o̱gkikaʼ konigti kikahueʼ moʼnikaʼ. Kenomeytaj manigpe̱e̱hueʼ yanikaʼ. ]/ 5“Nogok huabokerek o̱ʼneapo. Diosen ʼuruda huaʼataj onʼtibiraʼeapo. Huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼbatibiraʼeapo, dakhueaʼda eʼkaʼtaʼ oʼderetpakpo dakhueaʼda o̱gkikaʼapo. Ken konigti o̱ʼneapo.” Kenda Huairi Jesucristoen huataʼmonaʼeriomeya̱ onʼmanaʼuyate, onteʼti kenda yanoknopo̱e̱ʼikaʼ, huadiʼda egomey pogomey. . - !Namaʼda huamanmadikaʼeriomey dakhueyoʼ ondaʼikaʼpo huairitaj dakhueaʼ onʼbahuaaʼikaʼpo gobierno huairitaj dakhueaʼ onʼbahuaaʼikaʼpo katetapiʼ namaʼda onʼeretpakikaʼpo durugnopoʼ ehueʼ o̱ʼnikaʼ. Katetapiʼ onʼderetpakpo o̱gkikaʼ. Kenpaʼda onʼderetpakpo o̱gkikaʼ. Namaʼda ʼuttaʼda onʼmanaʼikaʼ. Engaña eʼmagkaʼtaʼ onʼpakpo “huadakda o̱ʼi̱kaʼne,” “diʼda o̱ʼi̱kaʼne,” onʼmanaʼikaʼ. Namaʼda huamanmadikaʼeriomeya̱ ken konig o̱gkikaʼ. Keyoj, huabatidikeʼeritaj keyoj ijjay. Diostaj dakaʼ yanoknopo̱e̱po ʼuruaʼda ya̱gʼkikatiʼ. Judasa huaknopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ oʼmaboroayʼuyate. A, }Aʼnennada Adánen huasiʼpo huayayo huayayoensiʼpo keʼnensiʼpo keʼnensiʼpo keʼnensiʼpo sietea Enoc o̱ʼu̱yate. Enoca inomey namaʼda huamanmadikaʼeritaj oʼbahuaaʼpo inomey namaʼda huamanmadikaʼeritaj Diosa castiga oʼmagkaʼapo Enoca oʼbahuaaʼuyate. Oaʼpo, “Kenpihuay, ayaʼtada dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga oʼmagkaʼapo. Dakhueaʼda o̱gkikaʼuyate. Dakhueaʼda huaʼa Diostaj onʼhuaaʼikaʼuynok Diosa castiga oʼmagkaʼapo. Diosere Diosen huakkaʼada huataʼmoneri onʼbatiakapo. Castiga onʼmagkaʼapo.” Enoca aʼnennada oʼmanaʼuyate. + %* E Konig e̱ʼpo̱gtoneʼte diga̱ʼda eʼbapokte kuhuadbate huiyokda oʼbosakikaʼpo konig sorokda hue̱kuru kutaj huidbate onʼbosakikaʼ. Inomey namaʼda huamanmadikaʼeri konigti dakhueaʼda o̱gkikaʼnok ayaʼada batibiraʼdik o̱ʼnikaʼnigʼa birahueʼ o̱ʼnikaʼ. Kenomey namaʼda huamanmadikaʼeri konig siokpo eʼkotonig dakhueʼda o̱ʼne. Sikki̱re̱gyo̱ o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Kenomey huamanmadikaʼeriomey Diosen buttida huaʼa manmadikahueʼ o̱ʼnikaʼpo namaʼda onʼmanmadikikaʼnok kenomeytaj manigpe̱e̱hueʼ yanikaʼ. )   Nogok nogok opudomey huaknopo̱e̱ʼeriomey aʼbapeyaʼpo boʼkupopakikaʼpo huayahuaya diʼda moʼmaepo moʼbapeʼikaʼ. Ontatayoʼ moʼbapeʼpo kenomey namaʼda huamanmadikaʼeri opudomeyere o̱gkupopakikaʼ. Onʼbapeʼpo, huataʼda onʼpakpo dakhueaʼda o̱gkikaʼ. Namaʼda onʼbatiaʼpakpo, huataʼda onʼpakpo durugda onyoʼda huakkaʼ onʼbapeʼpo opudomeytaj yokhueʼ moʼi̱kaʼ. Birahueʼda o̱gkikaʼ. Kenomey huamanmadikaʼeri huataʼda dakaʼ onʼto̱i̱kaʼpo namaʼda opudomeytaj boʼhuatiakikaʼ. Kenomey konig o̱ʼnikaʼnig ijbatiaʼpakapoy. Kenomey konig e̱ʼsi̱hui̱ʼ o̱ʼnenigtaj ijjaʼapoy. E̱ʼsi̱hui̱ʼ oʼtiahuaypo oʼhuiʼapo namaʼda oʼnopo̱e̱po bapoka oʼtohuaʼnok sigpiʼ huihueʼdik o̱ʼe̱. Kenomey namaʼda huamanmadikaʼeri konig hue̱ymey o̱ʼnepo, huadapakok e̱ʼe̱a̱da dapakhueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Namaʼda huada oʼnonmaboʼikaʼ. Konigti namaʼda huamanmadikaʼeri o̱ʼnepo ʼuruda manmadikahueʼ o̱ʼnikaʼ. Namaʼda moʼpe̱e̱ne. Konig hue̱ymey oʼaynok onʼuruj. Eʼurujdeʼte kenpaʼda oʼparaʼapo. Konigti kenomey namaʼda huamanmadikaʼeri o̱ʼnepo sigpiʼ huadakaʼ kahueʼ o̱ʼnikaʼ. b( ? Konig Caína oʼkaʼuyate konigti o̱gkikaʼ. Caín Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼu̱yate. Inomey huamanmadikaʼerikon Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼpo paiʼda onʼnopoʼeonhuahuikaʼapo. Kenpaʼti Balaam huakupetaʼ oʼeretpakpo Diosen aratbuttaj namaʼda oʼmanmadikaʼuyate. Inomey konig Balaam huakupetaʼ oʼeretpakpo huakupete namaʼda onʼmanmadikikaʼ. Paiʼda onʼnopoʼe̱a̱po. Kenpaʼti aʼnennada konig Coré Dios huairitaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kameʼtepo oʼbueyʼuyate. Konigti namaʼda huamanmadikaʼeri nigpe̱e̱hueʼ e̱ʼi̱kaʼte Diosa castiga oʼmagkadhuahuikaʼapo. m' U Inomey namaʼda huamanmadikaʼerinayo Diostaj kenpaʼti Diosen huataʼmoneritaj nopo̱e̱hueʼada dakhueaʼda onʼbahuaaʼpakpo, dakhueʼda onʼbatidikkikaʼpo. Konig dubayo hua̱e̱ʼeri katepiʼ onʼpakpo o̱gkikaʼ konigti namaʼda huamanmadikaʼeriomey onʼeretpakpo o̱gkikaʼ. Dakhueaʼda o̱gkikaʼ. Konige̱po Diosa castiga oʼmagkadhuahuikaʼapo. L&  Miguel Diosen huataʼmoneri huairi huadakda o̱ʼe̱po huadakda oʼkikaʼuyate. Totoʼ huairitaj oʼbatiaʼpakpo Moisésenso̱ʼbueytaj totoʼa eʼtohuaʼtaʼ oʼpakuynok, “Dakhueaʼda iʼkaʼ.” Miguela o̱ʼnada totoʼtaj huiyoka onahueʼ o̱ʼe̱po. “Dakhueaʼ iʼkaʼ. Dios Huairia kaeʼpo.” Miguela onaʼuyate. C% Kenda namaʼda huamanmadikaʼeri namaʼda onʼnopo̱e̱po Diosa castiga magkahueʼ ya̱ʼe̱a̱pet opudomeyere o̱ʼnepo namaʼda eʼyorokyaʼ onʼnopo̱e̱po kenpaʼti ettoneʼtaj onʼbokerekboʼikaʼpo. Huairi Jesucristotaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼpo. Diosen huataʼmoneritaj onʼtidikkikaʼ. z$ oKenpaʼti jak Sodoma Gomorraere kenpaʼti meyo̱hueʼda huahuaderiomey dakhueaʼ o̱gkikaʼuyate. Konig sueʼda Diosen huataʼmoneria dakhueaʼ o̱gkaʼuyatenig kenomeykon dakhueaʼda o̱gkikaʼuyate. Sodoma nog huabotbokerekaʼ oʼderetpakpo onʼmabakdejpo dakhueaʼnanada o̱gkikaʼuyatenok Sodoma jaktaj Gomorra jaktakon Diosa castiga oʼmagkaʼpo oʼbakpakaʼuyate. Ayaʼada nopo̱e̱ʼdik ya̱ʼneapet, Diosa dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga oʼmagkaʼpo oʼmabakpakanhuahuikaʼapo. Ken dakhueaʼ huakaʼeritaj Diosa castiga oʼmagkadhuahuikaʼapo. Kenpaʼti namaʼda huamanmadikaʼeritaj castiga oʼmagkadhuahuikaʼapo. # 9Kenpaʼti aʼnennada Diosen huataʼmoneri sueʼda kurudyo̱ Diosere o̱ʼnepo Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼdepo konig huairi o̱ʼnedepo huataʼda onʼpakpo Diostaj oʼnokbahuaʼuyate. Nogokda keneʼhua̱ya̱ʼ castiga huamagkaʼ huameʼnoete castiga oʼmagkaʼapo. Kenomey dakhueʼda huataʼmoneritaj Diosa sikki̱re̱gyo̱ oʼmatoeonhuahuikaʼpo ke̱yo̱da huaunhuahuikaʼte bijteyanada oʼmatinukuʼikaʼ. 6" gDiosa Israel aratbut oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj castiga oʼmagkaʼuyate. Kenpaʼti Diosen huataʼmoneri nigpe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj castiga oʼmagkaʼuyate. Kenpaʼti huakkaʼ jak Sodomataj Gomorraeretaj castiga oʼmagkaʼuyate. Kenda opud eʼnopo̱e̱piʼ onteʼti onʼnopoeanhuaʼne. Diosen Israel aratbut Egipto huadaribayo o̱ʼneonhuahuikaʼuyate. Egipto aratbuten huanabaʼ o̱ʼneonhuahuikaʼpo, paiʼnanada o̱ʼneonhuahuikaʼpo, paiʼda onʼnopoʼeonhuahuikaʼpo Diosa teyda o̱ʼe̱po oʼbatihuapokpo oʼmato̱ro̱kuyate. Egipto huadaribayaʼ oʼmato̱ro̱kuyate. Nogok Israel aratbut eknopo̱e̱ʼ oʼnoknopo̱e̱batikuyate. Onteʼti Diostaj pakhueʼ o̱ʼnepo huakkaʼada oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnuyate. Diosa castiga oʼmagkaʼnok oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriyoʼ onʼmabueyʼuyate. ! !Sueʼda huamanmadikaʼeriomey namaʼda oʼnoknopo̱e̱. Hueretda huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱y namaʼda eʼada Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼ. Opudomeyere onʼkudpo aʼmanmadikayaʼpo onʼkudikaʼnok kenomeytaj sigpiʼ manpe̱e̱hueʼ yanikaʼ. Diostaj pakhueʼ o̱ʼnepo, namaʼdayoʼ onʼbatiaʼpakikaʼ. Diosa diʼda o̱ʼe̱po dakhueaʼ ekaʼnayo bekkahueaʼaponok ettoneʼtaj diga̱ʼda bakdejdik moʼe̱ne. Namaʼda onʼmanmadikikaʼ. Huairi Diostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼ. Huairi Jesucristotaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. Kenomeytaj Diosa castiga oʼmagkaʼapo aʼnennada Diosbaʼte kenpaʼ oʼmadoyaʼuyate. Q  Konig Diosa oroʼomeytaj moʼbakkahueaʼne, moʼmanopoʼyareaʼne, moʼmanoeanhuahuikaʼne eʼnigmadoyaʼtaʼ eʼpakada Dios Jesucristotaere buttida huaʼa ayaʼada Diosen huaknopo̱e̱ʼeritaj kenyoʼda oroʼomey oʼmanmadikikaʼuynig dakaʼ moknopo̱i̱kaʼpo manikaʼdik moʼe̱ne. Opudomeytaj nigmadoyaʼdik o̱ʼnene. A }Opudomeytaj Diosa nogi̱ti nogi̱ti moʼmatinepahuiʼpo, nogi̱ti nogi̱ti moʼmanoeye̱ʼpo, nogi̱ti nogi̱ti diʼda moʼmaikeʼ. Opudomey noga̱ namaʼda huamanmadikaʼeri o̱ʼne. 2 aJudas Jacoboen huamaʼbuy i̱jje̱y. Jesucristoen huanabaʼ i̱jje̱po ijnigkikay. Diosa moʼbaktieʼeaʼuynok Apag Diosensiʼpo moʼe̱po moʼnigpe̱i̱kaʼne. Apag Diosa diʼ moʼi̱kaʼne. Jesucristoere moʼnounhuahuikeʼpo, Apag Diosa dakaʼ moʼmato̱i̱kaʼne. Opudomeytaj onʼnigmadoyaʼne. c?Jesúsa huakkaʼda nogda nogda oʼkaʼuyate. Kenpaʼti huakkaʼda oʼmanmadikikaʼuyate. Kenda ayaʼda eʼmadoyadhuahuikaʼnayo in huadari ayaʼ berobaʼ dakhuapa to̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱, ijnopo̱e̱y, ken.'Doa Juan ayaʼda ijtiahuayikaʼpo, ijpe̱i̱kaʼpo kenpaʼti ijnopo̱e̱po onʼnigmadoyaʼne. Buttida ijmadoyay, buttida oʼnopo̱e̱y. 1[Juan bueyhueʼ o̱ʼe̱a̱po. Nog huanigpe̱i̱kaʼeria namaʼda onʼbatiaʼpakuy, “Juan bueyhueʼ o̱ʼe̱a̱po.” Jesúsa ahueʼ o̱ʼu̱ynigʼa, “Doʼa eʼpaknayo kurudya̱ʼ onteʼti eʼtiakdeʼte Juan bueyhued eʼnoeʼnayo meʼpukehueʼ ya̱e̱ʼ.” Kenpaʼ Jesúsa Pedrotaj onaʼuy. V%—‍Doʼa kurudyo̱ ijhuaʼapoy. Doʼhua eʼpaknayo doʼhua nogoknanada onteʼti eʼtiakdeʼte Juan bueyhued eʼnoeʼnayo meʼpukehueʼada doʼtaj menigpe̱i̱kaʼ. —‍Jesúsa Pedrotaj onaʼuy. jMPedroa beʼtiahuaydepo, —‍¿Juanataj monig bueydik ya̱ʼe̱, Huairi? —‍Pedroa onaʼuy. Jesúsa doʼtaj diʼnanada meʼi̱kaʼuyne. Aʼnen Jesúsere oʼbapeʼpo Jesústaj ijtipebetpo, “¿Beʼa ontaj judío huairitaj yaʼbayokapet, Huairi?” Doʼhua yonaʼmey. Ken oʼhuaʼdepo doʼtaj Pedro oʼkorepo huataʼpipen beʼtiahuayʼuyne. Ken konig oʼbueyapo. Jesúsa moʼnopoenkaʼuy. Kenpaʼti Pedro oʼbueydepo Dios ʼuruda o̱ʼe̱ oʼmanopo̱e̱a̱ʼapo. Jesúsa oʼbatiaʼpakʼuy. Kenpaʼti onaʼpo, —‍Doʼtaj menigpe̱i̱kaʼ. —‍Jesúsa onaʼuy. Jesúsa Juantaj diʼda o̱ʼu̱yate. 'Huabo i̱ʼe̱po konig iʼpakpo iʼotikaʼuy, meyo̱piʼ ehuaʼtaʼ iʼpakpo iʼhuaeʼikaʼuy. Nogok toneʼda e̱ʼe̱deʼte huabaʼ boʼosaddaapo noga̱ moʼtinukuʼapet. Ke̱yo̱ ehuaʼtaʼ pakhueʼ e̱e̱ʼtada boʼtohuaʼapet. Buttida ijjay. —‍Jesúsa onaʼuy. gG—‍¿Menpaʼ diʼ o̱ʼe̱, Simón, Jonásensiʼpo? —‍Bapaʼaʼ Jesúsa onaʼuy. “¿Menpaʼ diʼ o̱ʼe̱?” Bapaʼaʼ Jesúsa jenak Pedro huaboaʼda suhueʼ o̱ʼunpo, —‍On ayaʼda iʼnopo̱e̱, Huairi. Onʼtaj diʼda o̱ʼe̱ne iʼnopo̱e̱. —‍Simóna onaʼuy. —‍Doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeritaj dakaʼ yamato̱i̱kaʼ. )K—‍¿Menpaʼ doʼtaj diʼda o̱ʼe̱, Simón Jonásensiʼpo? —‍Onteʼti Jesúsa onaʼuy. —‍E̱e̱ʼ, Huairi. Ontaj diʼda i̱jje̱y. Kenda iʼnopo̱e̱ne. —‍Simóna onaʼnok, —‍Doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri dakaʼ yamato̱i̱kaʼ. —‍Jesúsa Pedrotaj onaʼuy. Ken onʼbapuddepo, —‍¿Menpaʼ inomeya̱ doʼtaj sueʼda diʼ meʼnene. Menpaʼ o̱ʼnanayo doʼtaj nogi̱ti huakaʼda diʼ o̱ʼe̱ne, Simón, Jonásensiʼpo? —‍Jesúsa onaʼuy. —‍E̱e̱ʼ, Huairi. Onʼtaj diʼda i̱jje̱y, kenda iʼnopo̱e̱ne. —‍Simóna onaʼnok, —‍Doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri konig oveja o̱ʼnenok dakaʼ yabatiokikaʼ. —‍Jesúsa onaʼuy. !Jesúsa oʼnoyhuaddepo oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj kenokaʼ bapaʼaʼ bohuahuayʼuyne. Simón Pedrotaj Jesúsa oʼbatiaʼpakuyate. oW Ken Jesúsa taʼakyo oʼtiakpo pan oʼetupo boʼyokeʼuyne. Kenpaʼti biig oʼetupo, boʼyokeʼuyne. :m —‍Yanʼtiak. Yanʼbapeʼ. —‍Jesúsa monaʼuyne. Huairi o̱ʼe̱ eʼnopo̱a̱da. “¿Beʼa i̱ʼe̱?” Anayʼ eʼnopo̱a̱da oroʼ oʼmeʼpukpo ahueʼ o̱ʼu̱y. eC Simón Pedro kusiʼpeyo oʼhuaʼpo aktaʼbogpete huakeneʼ onʼtotokʼuyate. Hueda̱ʼda onʼtotokpo ciento cincuenta y tres boroʼbiig e̱ʼe̱a̱da huakkaʼda e̱ʼe̱a̱da huakeneʼ onokpukonhueʼ o̱ʼu̱yate. pY —‍Suhueʼda biig huaboaʼda huakeneʼyo̱ montotoknig yanʼtotiak. —‍Jesúsa monaʼuyne. f E Oʼbetanpo taʼak oʼtiahuaypo, biigere panere taʼakte eʼtiayaʼ oroʼ oʼtiahuayatoʼuy.  !Oroʼ kusiʼpete oʼhuaʼuy. Aktaʼbogpeyo oʼhuaʼuy. Huakeneʼyo̱ biig hueda̱ʼda onʼtotokʼuy. Aktaʼbogpe meyo̱hueʼda o̱ʼu̱y. 8 i—‍¡Huairi o̱ʼe̱! —‍Doʼa Pedrotaj yonaʼuynok othueʼ o̱ʼe̱po biig okenepo, ken Huairi o̱ʼe̱, Simón Pedro oʼpeeonpo oʼotonpo hua̱hue̱yo̱ oaʼuy. 1 [—‍Nogkorepen huadaʼkopen yanoken, huakkaʼda montotokapone. —‍Jesúsa monaʼuyne. Ke̱yon okenpo, huakkaʼda biig oʼkudpo ontotokhueʼdik o̱ʼe̱ʼuy.  —‍¿Menpaʼ biig boʼkuda̱ʼ, huadiʼ? —‍Jesúsa monaʼnok —‍Kuda̱hueʼ o̱ʼe̱y. —‍Onaʼuy oroʼa. s_Huaboaʼda eʼmeunyakte aktaʼbogpete Jesústaj eʼhuahuayada Jesús o̱ʼe̱ o̱ki̱e̱hueʼ o̱ʼu̱y. iK—‍Biig yo̱gkaʼapoy. —‍Simón Pedroa monaʼuyne. —‍Oroʼtion oʼhuaʼapoy. —‍Onaʼuy. Ken, oʼhuaʼpo kusiʼpeyo oʼkudpo, e̱ʼpo̱g nopote okenʼe̱bedpo sigpiʼ biig ontotokhueʼda o̱ʼe̱bedʼuy. 6eSimón Pedroere Tomásere, Natanaelere, doere, doʼen huamaʼbuyere, kenpaʼti bottaʼ nog huanigpe̱i̱kaʼeriere onteteyoʼ o̱ʼu̱y. (Tomás konogda oʼdikkaʼ Gemelo.) (Natanael Caná Galileaeri o̱ʼu̱y.) (Doere doʼen huamaʼbuyere Zebedeoen huasiʼpo o̱ʼe̱y.) Oroʼ onteteyoʼ o̱ʼu̱y. B Nogok onteʼti Jesúsa hua̱so̱ʼda oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj boʼtiahuayʼeaʼuyne. E̱ʼpo̱g Tiberiaste Jesúsa hua̱so̱ʼda oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj boʼtiahuayʼeaʼpo. Z-In ijmadoyaʼnok Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱ kenpaʼti Cristo o̱ʼe̱po Diosyaʼ oʼtiakʼuyate oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. Ayaʼada kenda oʼnoknopo̱e̱po onteʼti Diosere onʼnoeunhuahuikaʼapo.W'Jesúsa huakkaʼda oʼbayareaʼuy. Kenpaʼti konig Diosayoʼda kaʼdik o̱ʼe̱nig Jesúsa oroʼere huakkaʼ oʼkikaʼuy. In berobaʼte ayaʼ madoyahueʼ i̱jje̱y. In berobaʼte suhueʼda ijmadoyay. 6e—‍Doʼtaj beʼtiahuaypo kenaʼpo doʼtaj meknopo̱e̱ne. Do Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱ meknopo̱e̱ne. Nogomeya̱ doʼtaj tiahuayhueʼ e̱ʼe̱a̱da meʼnoknopo̱e̱po durugda o̱ʼneapo. —‍Jesúsa onaʼuy. Juana in oʼmadoyaʼnok huakkaʼada Jesucristotaj oknopo̱e̱ʼdik ya̱ʼneapet. jM—‍Doʼhued Huairi o̱ʼta̱e̱ne. Doʼhued Dios o̱ʼta̱e̱ne. —‍Tomása onaʼuy. (I—‍Intaʼ menej. Doʼhued huabaʼ yatiahuayʼ. Huapidyo mebakud. Oknopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼ yabatikpo doʼtaj meknopo̱e̱ʼ. —‍Tomástaj onaʼuy. Ocho huameʼnoe eʼpokdeʼte oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeri onteʼti jakyo eʼkupopakte Tomásere o̱ʼe̱po akbogpe okyahueʼkaʼnigʼa Jesúsa oʼkudonpo oroʼ nopoyo oʼboatoʼuy. —‍Meʼpukhueʼ yaneʼ, yanʼmanopoʼnoeyʼ. —‍Monaʼuyne. ;~o—‍Jesús Huairitaj oʼtiahuay. —‍Nog huanigpe̱i̱kaʼeria Tomástaj oʼnonaʼuy. —‍Huabaʼtaʼ siropi onʼbati̱o̱gkoameʼte tiahuayhueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼti siropia eʼti̱o̱gkoaʼe̱yo̱ doʼhued huabaʼpiʼ kudhueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼti doʼhued huabaʼ keʼnen huapidte eʼpidtukaʼyo bakudhueʼ e̱e̱ʼnayo Huairi oʼnoyhuadmeʼte oknopo̱e̱hueʼdik i̱jje̱a̱poy. —‍Tomása oroʼtaj monaʼuyne. }Tomás, nogtiada doce huanigpe̱i̱kaʼeri o̱ʼe̱po, nogdikda Gemelo. Jesús huakkuruda oroʼere eʼbote Tomás ehueʼ o̱ʼu̱y. ,|QOpuda̱ nogen dakhueaʼ eʼkaʼ eʼbakkahueaʼnayo Diosakon kenomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbakkahueaʼdeapo. Nogen dakhueaʼ eʼkaʼ opudomeya̱ okkahueahueʼ e̱e̱ʼnayo Diosakon okkahueahueʼ oʼmaeapo. —‍Jesúsa monaʼuyne. Tomása Jesús Huairi eʼnoyhuaddeʼte oʼtiahuayʼuyate. e{CKenpaʼ oaʼpo oroʼtaj boʼtipoapo, —‍Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱ʼ. >zu—‍Yanʼnopoʼnoeyʼ meʼpukhueʼ yaneʼ. Konig doʼhued Apag doʼtaj meʼtaʼmonaʼuyne, ayaʼtada huadak huaʼa kamaneʼpo ijmataʼmonaʼapoy. —‍Onteʼti monaʼuyne. DyKenda eadeʼte keʼnen huabaʼ eʼbati̱o̱gkoaʼ boʼtiahuayʼeaʼuyne. Keʼnen huapid eʼpidtukaʼ boʼtiahuayʼeaʼuyne. Huairitaj oʼtiahuaypo oʼnoki̱a̱ʼdepo oʼdurugpakuy. }xsKenda huameʼnoe, domingo sikyo oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeri jakyoda oʼkupopakpo judío huairitaj oʼmididpo akbogpe oʼyahuekaʼpo. Jesús ihuiti ehueʼ oroʼ eʼkupopaknopoyo oʼbopo, —‍Meʼpukhueʼ yaneʼ. —‍Jesúsa monaʼuyne. wKen María Magdalena oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeriomeytaj boʼhuatiakdepo, “Huairitaj ijtiahuay.” Oroʼtaj monaʼpo kenda Jesúsa Maríataj enʼbatiaʼpak María monbatiaʼpakuyne. Oroʼtaj huanigpe̱i̱kaʼeritaj Jesúsa hua̱so̱ʼda boʼtiahuayʼeaʼuyne. rv]—‍Doʼtaj so̱ʼto̱e̱a̱hueʼ meeʼ. Apag Diosyo behuikhued i̱jje̱y. Doʼhued huamaʼbuyte yahuatiʼ. “Doʼhued Apag Dioste kenpaʼti opuden Dioste ijbehuikapoy,” oaʼ, yamanaʼ. —‍Jesúsa Maríataj onaʼuyate. !u;—‍¡María! —‍Jesúsa onaʼuyate. Kentaj oʼtikorudpo, o̱ki̱e̱ʼdepo, —‍Huamanmadikaʼeri. —‍María onaʼpo oʼdokoatoʼuyate. "t=—‍¿Menaʼpo iʼhuik, ettoneʼ? ¿Beʼtaj iʼuk? —‍Jesúsa onaʼuyate. —‍O̱ʼna eʼtohuaʼnayo ke̱yo̱ ijhueda̱y menaʼ. Doʼhua ijtohuaʼapoy. —‍María onaʼuyate. Taʼba huato̱e̱ʼeri keʼna o̱ʼe̱ namaʼda oʼnopo̱e̱po kenda Jesústaj onaʼuyate. sKenda oʼmanaʼdepo oʼbatipekorudpo Jesús eʼbote oʼtiahuayʼuynigʼa, Jesús o̱ʼe̱ o̱ki̱e̱hueʼ o̱ʼu̱yate. Dr —‍¿Menaʼpo iʼhuik, ettoneʼ? —‍Oʼnonaʼuy. —‍Doʼhued Huairitaj onʼtohuaʼtenok ijjay. Ke̱yon onʼhueda̱ʼ nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱y. —‍María oʼmanaʼuyate. 3q_ Bottaʼ Diosen huataʼmoneritaj oʼtiahuayʼuyate. Yereda onʼotpo kente Jesúsbuey oʼhuedmeʼte onʼhuad. Nogtida huakupen oʼhuadʼuy. Nogtida huaʼipen oʼhuadʼuy. "p= Kubarakkogte kurute María onteʼti oʼtiakdepo oʼbopo oʼhuikuyate. Oʼhuikpo kubarak eʼkogkaʼyo oʼkubuypo oʼnoktoatoʼpo oʼtiahuayʼuyate. hoI Oʼtiahuaydepo oroʼen jakyo oʼhuaʼuy. María Magdalenataj Jesúsada oʼtiahuayʼeaʼuyate. n Eʼbueyada onteʼti noyhuaddik o̱ʼe̱a̱po konig Apagbaʼ oaʼ oroʼ nopo̱e̱hued o̱ʼe̱ʼuynigʼa huaboaʼda oknopo̱e̱ʼuy. 27~}||{[zjz_x$vvutvs5rqqoonmZlkkejjDihggKffecbb`_\\\[[ZZ(XsWHV TSRQQP`OONMMALSKKNJoIGFEDZCC A@T?!>=<<:A97553332%10E/..-O,,+*})((&'o&%%S$#{""D!k!Z<vj\\j  {2C'enpahuedte Jesúsa oʼtiboatoʼpo oʼyareaʼnok keʼna oʼtaʼhuitatoʼdepo i̱da oʼbodpo oʼmanigmanhuada̱ʼuyate. Huakkaʼ aratbut dakhueʼda e̱ʼneʼte Jesúsa oʼbayareaʼuyate. r]&Ken Jesús oʼo̱ro̱konpo judío aratbuten hua̱i̱takeʼ jakyaʼ oʼo̱ro̱kondepo Simónen jakyo oʼkudonʼuyate. Ke̱yo̱ Simónen huasuʼ huakkaʼda oʼdigpaknok, “Oroʼen huasuʼtaj yayareaʼ.” Jesústaj oʼnonaʼnok %Ken huadaribayo nogyon nogyon Jesústaj onʼmanbatiaʼpakonhuahuikaʼuyate. Simón Pedroen huasuʼtaj Jesúsa oʼyareaʼuyate. "~=$Ayaʼada onʼtiahuaypo onʼmepukeʼuyate. Huayahuaya onʼmanbatiaʼpakpo, —‍ʼUruaʼda huadik oaʼ. Konig huairitoneʼ onaʼpo i̱ghuaʼda oʼmanaʼnok nigpe̱e̱dik o̱ʼnepo oʼmako̱ro̱kaʼ, dakhueʼ noki̱re̱g oʼmako̱ro̱kaʼ. —‍Huayahuaya onʼmanbatiaʼpakuyate. <}q#—‍Aʼpakhueʼ ya̱e̱ʼ. Huabokerekyaʼ yakhuaʼ, noki̱re̱g. —‍Jesúsa onaʼuyate. Ken huabokerektaj dakhueʼ noki̱re̱ga̱ sorokte oʼenʼuyate. Ayaʼ okpoda sorokte oʼenʼuyate. Oʼendepo oko̱ro̱konʼuyate. Huabokerektaj dakhueaʼ o̱gkadhueʼada dakhueʼ noki̱re̱ga̱ okhuaʼuyate. |!"—‍Oroʼomeytaj o̱gkahueʼ moeʼ. ¿Menaʼpo oroʼomeytaj o̱gkaʼ, Jesús Nazaret hua̱e̱ʼeri? ¿Oroʼtaj kenpaʼda aʼenya̱ʼpo menpaʼ oʼhuatiak? Ontaj o̱ke̱a̱ʼne. Diosenyoʼda i̱ʼe̱ne. —‍Dakhueʼ noki̱re̱ga̱ ʼuttaʼda oʼokoyʼuyate. y{k!Hua̱i̱takeʼ jakyo nogbokerektaʼtida dakhueʼ noki̱re̱ga̱ oʼnopoʼto̱e̱nok ʼuttaʼda oʼokoypo, yzk “Kenpihuay ʼuruaʼda oʼmanmadikaʼ, konig huairitoneʼ oʼmanmadikaʼ.” Aratbuta onʼtinopo̱e̱ʼuyate. yKen Capernaum huakkaʼ jakyo Jesúsa oʼhuaʼuyate. Capernaum Galilea huadaribayo o̱ʼe̱. Capernaumyo Jesús o̱ʼe̱po aratbuttaj oʼmanmadikaʼpo judío aratbuten hua̱i̱takeʼ jakyaʼ okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete oʼmanmadikaʼuyate. x9Jesúsa huakupakunojpote huakkaʼ aratbut e̱gkupopakte oʼbakpokonpo oʼbakhuaʼuyate. Dakhueʼda noki̱re̱ga̱ bokerektaj oʼnopoʼto̱e̱ʼuyate. ]w3Onʼbopo huakkaʼ jakyaʼ onʼto̱o̱ro̱kpo Jesústaj onʼto̱o̱ro̱kpo huakupakunojpoyo onʼtohuaʼpo ken huakupate kenomeyen huakkaʼ jak o̱ʼe̱ʼuy. Ken huakupakunojpoyaʼ andayaʼyo onʼtohuaʼuynigʼa. vJudío aratbuten hua̱i̱takeʼ jakyaʼ ayaʼada Israel aratbut o̱ʼnepo onʼpe̱e̱depo diga̱ʼda Jesústaj onʼhuadiayʼuyate. `u9Kenpaʼti Israel aratbut huadaribayo hua̱e̱ʼeri Eliseokudak o̱ʼu̱yate. Eliseo Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼu̱yate. Kenokaʼ huakkaʼ Israel aratbut keʼpoda onʼmaso̱ʼsetʼuyate. Eʼso̱ʼset Israel aratbuttaj bayareahueʼ oʼmauyate Diosa. Nogtatipiʼ bayareahueʼ Israeltanayo e̱ʼe̱a̱da Naamantayoʼda oʼyareaʼuyate. Naaman nog aratbutda Siria huadaribayo hua̱e̱ʼeri aratbut o̱ʼu̱yate. —‍Jesúsa hua̱ʼenbayaʼda Nazaretyo oʼmanaʼuyate. NtIsrael aratbut ʼayhuataj Elíaskudaktaj nigtaʼmonahueʼ o̱ʼu̱yate. Israel aratbuta oknopo̱e̱hueʼda o̱ʼnenok Israel ʼayhuataj aypo kabayokikeʼpo nigtaʼmonahueʼ o̱ʼu̱yate. Dios nog aratbut ʼayhuataj oʼnigtaʼmonaʼuyate. Ken Sarepta jak ʼayhuataj oʼtaʼmonaʼuyate. Serepta jak meyo̱hueʼda Sidón huakkaʼ jak o̱ʼe̱. Sarepta jak ʼayhua nog aratbutda o̱ʼu̱yate. Nog aratbut ʼayhua aypo kabayokikeʼpo oʼnigtaʼmonaʼuyate. Hs Aʼnennada Elíaskudak o̱ʼi̱kaʼuyate. Elíaskudak Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼu̱yate. Ke̱yo̱ Israel aratbut o̱ʼnikaʼ bapaʼ huabayok nogi̱ti nog seis puug huiʼhueʼ o̱ʼu̱yate. Aypo ehueʼda o̱ʼu̱yate. Israel aratbut aypo to̱e̱hueʼ o̱ʼnuyate. Kenokaʼ huakkaʼada Israel ʼayhua e̱e̱ʼtada Ir Jesúsa nogi̱ti oʼmanbatiaʼpakpo, —‍Beʼapiʼ Diosen huamanbatiaʼpakeria nogbayo eʼhuaʼnayo Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱ aratbuta oʼnoknopo̱e̱a̱po onʼnigpe̱e̱a̱po. Keʼnen huakkaʼ jakyaʼ yakerekyaʼda kentaj Diosen huamanbatiaʼpakeritaj aratbuta pakhueʼ o̱ʼnikaʼapo. Buttida ijjay. Bq}—‍Konig aratbut oaʼikaʼ, “Huamadakkaʼeri i̱ʼe̱po huataʼda yayareaʼ.” Doʼtaj enaʼtaʼ boʼpakne ijnopo̱e̱y, “Konig Capernaum huakkaʼ jakyo oʼbayareameʼte oʼpe̱e̱ i̱yo̱kon o̱ʼnen huadaribayaʼ konigti yakaʼ.” Oʼnonaʼapone. —‍Jesúsa Nazaret aratbuttaj oʼmanaʼuyate. p+Jesústaj “kenpihuay,” onʼbatiaʼpakpo “huadakda oaʼ,” “buttida oaʼ,” “ʼuruaʼda huaʼa oʼbatiaʼpak,” ayaʼada onʼbatiaʼpakuyate. —‍In Joséensiʼpo o̱ʼe̱nigʼa. —‍Onʼbatiaʼpakuyate. Nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo onʼbatiaʼpakuyate. 1o[—‍Ken Apagbaʼ huaboaʼda moʼpe̱e̱dene oy konig Isaías oaʼuyate oy kenda ijkay. Oy ijkaʼnig boʼtiahuayne. —‍Ken Jesúsa huaboaʼda oʼmanaʼuyate. Vn%Ken Jesús Apagbaʼ oʼbokhuikdepo judío aratbuten hua̱i̱takeʼ jak huato̱e̱ʼeritaj oʼbaʼyokdepo oʼhuaduyate. Ken ayaʼ aratbut hua̱i̱takeʼ jakyoda o̱ʼnepo Jesústaj onʼtiahuayaʼnok, $mAIn huadak huabayokte Dios Huairia oʼmatinepahuiʼpo kamabatiaʼpakeʼpo Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Ken Jesúsa Isaíasbaʼ oʼmonaʼpakpo oʼmanaʼuyate. Vl%Dios Huairien Noki̱re̱g meʼnopoʼto̱e̱ne konige̱po paiʼda aratbuttaj huadak huaʼa aʼmanbatiaʼpakyaʼpo bektieʼeaʼmeʼne. Paiʼda hua̱e̱ʼeri aratbuttaj kamadurugpakeʼpo Dios Huairia meʼtaʼmonaʼuyne. Huairien huanabaʼ kenpaʼda bahuaʼdik kaʼneʼpo kamaneʼpo Dios Huairia meʼtaʼmonaʼuyne. Ekpobigtaj kabakpoyareʼpo Dios Huairia meʼtaʼmonaʼuyne. Kenomeytaj dakhueaʼda onʼmagkikaʼnok kabaktohueʼpo Dios Huairia meʼtaʼmonaʼuyne. "k=Apagbaʼ ken Isaías huamanbatiaʼpakeria oʼmanigmadoyaʼuy. Kenda berobaʼ Jesústaj onʼyokuyate. Oʼukpo in oʼhuahuaydepo, oʼmonaʼpakuyate: &jEKen, Nazaret huakkaʼ jakyo Jesús oʼhuaʼuyate. Ke̱ya̱ʼ Jesús oʼkerekuyate. Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete judío aratbuten hua̱i̱takeʼ jakyo oʼkudʼuyate. Kenda oʼkikaʼpo oʼkudʼuyate. Oʼkudondepo Apagbaʼ oʼtiahuaypo Apagbaʼ abonaʼpakyaʼpo oʼboʼuyate. iJudío aratbuten hua̱i̱takeʼ jakyaʼ oʼmanmadikaʼpo nogda nogda nogyo̱ nogyo̱ judío aratbuten hua̱i̱takeʼ jakyaʼ oʼmanmadikaʼikaʼuyate. “ʼUruaʼda oʼmanmadikaʼ Jesúsa.” Ayaʼada onʼbatiaʼpakuyate. Nazaretyo Jesúsa o̱ʼi̱kaʼuyate. uhcGalilea huadaribayo Jesús oʼkumeʼuyate. Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼnopoʼto̱e̱nok Jesús teyda o̱ʼe̱ʼuyate. ʼUruaʼda oʼmanmadikaʼnok Jesústaj onʼbatiaʼpaknok huabada adtaʼda nogya̱ʼ nogya̱ʼ onʼbatiaʼpakuyate. g{ Jesús namaʼda kakeʼpo totoʼ huairia nogda nogda da onaʼdepo nogda namaʼda huanaʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱depo oʼbatikpo okhuaʼuyate. Nogokpiʼ da anayaʼpo yakumeapetdapiʼ. Galilea huadaribayo Jesúsa huaboaʼda oʼmanmadikaʼuyate. f/ —‍“Dios Huairi namaʼda kakeʼpo namaʼda ahueʼ ya̱e̱ʼ.” Apagbaʼ kenpaʼ oʼmadoyaʼuyate. —‍Jesúsa totoʼtaj onaʼuyate. e  Apagbaʼ oaʼpo:Kaʼnonokbaʼhuade̱ʼpo eʼkudajte Diosa keʼnen huataʼmoneritaj oʼmataʼmonaʼaponok huidbate kothueʼdik i̱ʼe̱a̱pone. Huabaʼa kutate monokbaʼhuada̱pone. Apagbaʼ kenpaʼ oʼmadoyaʼuyate. —‍Totoʼa namaʼda onaʼuyate. d Bc} Kenokaʼ Jerusalényo̱ Diosen jakyo oʼtohuaʼpo totoʼa oʼtohuaʼpo Diosen huaboroʼ jak jakkutagpiyo oʼtobehuikuyate. —‍On Diosen Huasiʼpo e̱e̱ʼnayo barakte yakudaj. 9bk—‍Bekhuaʼ, totoʼ, konige̱po “Dios Huairitayoʼda huikudate yanighuadpo yanʼnigpe̱e̱ʼ.” Apagbaʼa kenpaʼ oaʼ. —‍Kenpaʼ Jesúsa totoʼtaj onaʼuyate. ]a3—‍Ayaʼda ʼuruaʼda huadaribayo kenpaʼti huadariyo huairi hua̱e̱ʼ oʼbayokapone konige̱po doʼhuedda meʼtamaenok. Betapiʼ eʼyoktaʼ ijpakpo yokdik i̱jje̱y. Doʼtaj huikudate eʼtihuadnayo “ʼUruda huairi meʼta̱e̱ne.” Doʼtaj enaʼnayo ayaʼda iʼtiahuaynig oʼbayokapone. —‍Totoʼa Jesústaj namaʼda onaʼuyate. `U_#Kenokaʼ totoʼa oʼtohuaʼpo Jesústaj oʼtohuaʼpo kutayoda oteʼyo oʼtobehuikpo. Ken ijhuiti ehueʼ nogyo̱ nogyo̱da adteda ayaʼ huadaribayo gobierno huairi Jesústaj oʼbatiahuayʼeaʼuyate. 7^g—‍Aypoayoʼda noikahueʼdik o̱ʼne aratbut. Aypo onʼbapeʼpo ayaʼda Apagbaʼ huadik nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Apagbaʼa kenpaʼ oaʼ. —‍Jesúsa onaʼuyate. y]k—‍On buttida Diosen Huasiʼpo e̱e̱ʼnayo in huidtaj aypo yaean. —‍Jesústaj totoʼa onaʼuyate. \ Ke̱yo̱da cuarenta huameʼnoe o̱ʼeonhuahuikaʼpo. Ke̱yo̱da totoʼa Jesústaj oʼdikdikuyate dakhueaʼ kakeʼpo. Cuarenta huameʼnoe bapehueʼ o̱ʼunhuaʼpo kenpaʼti cuarentaaʼ sikyo bapehueʼ o̱ʼeonhuahuaʼdepo kenokaʼ aypotaʼ o̱ʼe̱ʼuyate. F[ Diosen Noki̱re̱g oʼnopoʼto̱e̱nok Jesúsa Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo Jordánhue̱ya̱ʼ oʼkumeʼuyate. Diosen Noki̱re̱ga̱ aratbut ehueʼ e̱ʼi̱kaʼyo Jesústaj oʼtohuaʼuyate. Z&Cainán Enósensiʼpo o̱ʼu̱yate. Enós Setensiʼpo o̱ʼu̱yate. Set Adánensiʼpo o̱ʼu̱yate. Adán Diosensiʼpo o̱ʼu̱yate.HY %Lemec Matusalénensiʼpo o̱ʼu̱yate. Matusalén Enocensiʼpo o̱ʼu̱yate. Enoc Jaredensiʼpo o̱ʼu̱yate. Jared Mahalaleelensiʼpo o̱ʼu̱yate. Mahalaleel Cainánensiʼpo o̱ʼu̱yate. 5Xc$Sala Cainánensiʼpo o̱ʼu̱yate. Cainán Arfaxadensiʼpo o̱ʼu̱yate. Arfaxad Semensiʼpo o̱ʼu̱yate. Sem Noéensiʼpo o̱ʼu̱yate. Noé Lamecensiʼpo o̱ʼu̱yate. 3W_#Nacor Serugensiʼpo o̱ʼu̱yate. Serug Ragauensiʼpo o̱ʼu̱yate. Ragau Pelegensiʼpo o̱ʼu̱yate. Peleg Heberensiʼpo o̱ʼu̱yate. Heber Salaensiʼpo o̱ʼu̱yate. 8Vi"Judá Jacobensiʼpo o̱ʼu̱yate. Jacob Isaacensiʼpo o̱ʼu̱yate. Isaac Abrahamensiʼpo o̱ʼu̱yate. Abraham Taréensiʼpo o̱ʼu̱yate. Taré Nacorensiʼpo o̱ʼu̱yate. :Um!Naasón Aminadabensiʼpo o̱ʼu̱yate. Aminadab Aramensiʼpo o̱ʼu̱yate. Aram Esromensiʼpo o̱ʼu̱yate. Esrom Faresensiʼpo o̱ʼu̱yate. Fares Judáensiʼpo o̱ʼu̱yate. YT+ Natán Davidensiʼpo o̱ʼu̱yate. David Isaíensiʼpo o̱ʼu̱yate. Isaí Obedensiʼpo o̱ʼu̱yate. Obed Boozensiʼpo o̱ʼu̱yate. Booz Salmónensiʼpo o̱ʼu̱yate. Salmón Naasónensiʼpo o̱ʼu̱yate. S1Eliaquim Meleaensiʼpo o̱ʼu̱yate. Melea Mainánensiʼpo o̱ʼu̱yate. Mainán Matataensiʼpo o̱ʼu̱yate. Matata Natánensiʼpo o̱ʼu̱yate. _R7Matat Levíensiʼpo o̱ʼu̱yate. Leví Simeónensiʼpo o̱ʼu̱yate. Simeón Judáensiʼpo o̱ʼu̱yate. Judá Joséensiʼpo o̱ʼu̱yate. José Jonánensiʼpo o̱ʼu̱yate. Jonán Eliaquimensiʼpo o̱ʼu̱yate. Q#Er Josuéensiʼpo o̱ʼu̱yate. Josué Eliezerensiʼpo o̱ʼu̱yate. Eliezer Jorimensiʼpo o̱ʼu̱yate. Jorim Matatensiʼpo o̱ʼu̱yate. 2P]Neri Melquiensiʼpo o̱ʼu̱yate. Melqui Adiensiʼpo o̱ʼu̱yate. Adi Cosamensiʼpo o̱ʼu̱yate. Cosam Elmodamensiʼpo o̱ʼu̱yate. Elmodam Erensiʼpo o̱ʼu̱yate. ?OwJudá Joanaensiʼpo o̱ʼu̱yate. Joana Resaensiʼpo o̱ʼu̱yate. Resa Zorobabelensiʼpo o̱ʼu̱yate. Zorobabel Salatielensiʼpo o̱ʼu̱yate. Salatiel Neriensiʼpo o̱ʼu̱yate. :NmNagai Maatensiʼpo o̱ʼu̱yate. Maat Matatíasensiʼpo o̱ʼu̱yate. Matatías Semeiensiʼpo o̱ʼu̱yate. Semei Joséensiʼpo o̱ʼu̱yate. José Judáensiʼpo o̱ʼu̱yate. :MmJosé Matatíasensiʼpo o̱ʼu̱yate. Matatías Amósensiʼpo o̱ʼu̱yate. Amós Nahumensiʼpo o̱ʼu̱yate. Nahum Esliensiʼpo o̱ʼu̱yate. Esli Nagaiensiʼpo o̱ʼu̱yate. 3L_Elí Matatensiʼpo o̱ʼu̱yate. Matat Levíensiʼpo o̱ʼu̱yate. Leví Melquiensiʼpo o̱ʼu̱yate. Melqui Janaensiʼpo o̱ʼu̱yate. Jana Joséensiʼpo o̱ʼu̱yate. HK Jesús konig treinta huabayok o̱ʼe̱po huaboaʼda judío aratbuttaj oʼmanmadikaʼonhuahuaʼpo. Joséensiʼpo o̱ʼe̱ aratbut onʼnopo̱i̱kaʼpiʼ. José Elíensiʼpo o̱ʼu̱yate. JDiosen Noki̱re̱g oʼhuahuarakpo konig tukkuʼ oʼhuarakpo Jesústaj oʼtikotpo, —‍On doʼhued Huasiʼpo o̱ʼta̱e̱ne. Huadiʼda o̱ʼta̱e̱ne. Ontaj durugda oʼto̱e̱ne. —‍Kurudya̱ʼ Diosa onaʼuyate. Jesucristoen adhueaʼpaneʼ o̱ʼnikaʼuyate. I Ken ʼikken Juantaj kuda̱hued Juan bautiza oʼmagkaʼpo, huakkaʼda aratbuttaj bautiza oʼmagkaʼdepo Jesústakon bautiza o̱gkaʼuyate. Ken Jesústaj bautiza e̱gkadeʼte Jesúsa Diostaj eʼtionaʼpakdeʼte konig kurudya̱ʼ akbogpe okhuikeʼuyate. 6HeJuana kenpaʼ eʼhuaaʼdeʼte Herodes nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼe̱depo nogda dakhueaʼ oʼkaʼpo huabakuda̱ʼ jakyo Juantaj oʼkuda̱ʼuyate. Jesústaj bautiza o̱gkaʼuyate. -GSHerodes Roma hua̱e̱ʼeri gobierno huairi o̱ʼe̱po Galilea huadaribayo gobierno huairi o̱ʼe̱po, “Dakhueaʼ oʼkaʼ.” Juana oʼhuaaʼdeʼuy. Herodes huamaʼbuyen hua̱to̱e̱ oʼto̱e̱po kenpaʼti nogda nogda dakhueaʼ oʼkameʼnok, “Dakhueaʼ oʼkaʼ.” Juana oʼhuaaʼdeʼuy. #F?Ken konig nogda nogda Juana oʼmanaʼonhuahuaʼpo judío aratbuttaj huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakpo Jesucristotaj ken Juana oʼmanbatiaʼpakuyate. ECristo oʼtiakdepo konig aroz huatuga̱ʼeri o̱ʼe̱po aroz oʼtugdepo oktipoaʼ. Ken oktipoaʼdepo jakyo oʼkudapo. Oʼkuda̱ʼdepo huakusiʼhue taʼakyo oʼhui̱gonhuahuikaʼpo okbithueʼ o̱ʼe̱a̱po. Ken huadak huakid konig Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼne. Onʼnigpe̱i̱kaʼ. Huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼbakuda̱ʼapo, Diosen jakyo oʼbakuda̱ʼapo. Huakusiʼhue konig aratbut Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼ. Konig castiga eʼmagkaʼ taʼakyo oʼmaenapo. —‍Juana ayaʼtada oʼmanaʼuyate. -DS—‍Cristo ehueʼ i̱jje̱y. Donayo hue̱ʼe̱ya̱ bautiza ijmagkikay. Cristonayo oʼtiakde opudomeytaj bautiza oʼmagkaʼapo. Diosen Noki̱re̱ga̱ bautiza oʼmagkaʼapo kenpaʼti taʼak eʼbakpakyaʼ bautiza oʼmagkaʼapo. Keʼna huakhuairi o̱ʼe̱po mataʼmonaʼdik o̱ʼe̱a̱po. Donayo huairi ehueʼda i̱jje̱y. Cristo ʼuruaʼda o̱ʼe̱po Diostaj huadaknada o̱ʼe̱. Donayo suhueʼda huadak i̱jje̱y. >CuDiosa Cristotaj oʼtaʼmonapo kenda huakkaʼada aratbut onʼnopo̱e̱po Juante o̱gkupopakdepo Cristotaj huakkaʼ oʼnonmabopo, Juantaj Cristo o̱ʼe̱piʼ onʼtinopo̱e̱po. UB#—‍¿Oroʼ kate kaʼdik o̱ʼe̱? —‍Roma sorotataj Juantaj oʼnonaʼuy. —‍Beʼtapiʼ katepiʼ bakkayhueʼ yanikaʼ. Katepiʼ aʼbakkayyaʼpo huiyokaʼda manahueʼ yanikaʼ. Namaʼda yanʼbahuaaʼpo bakkayhueʼ yaneʼ. Kenpaʼti ken huakupe gobierno boʼyokikaʼne konig sorotatayo e̱e̱ʼte huakupe boʼyokikaʼne. Kenpaʼda dakhuapa meʼte̱ne, nogi̱ti pakhueʼ a̱ʼe̱i̱ʼ yanʼnopo̱i̱kaʼ. —‍Ken Juana sorotatataj oʼmanaʼuyate. 2A] —‍Kenyoʼda ken huakupe Roma gobiernoa oʼmanaʼuynig kenyoʼda yanʼbaeʼ. Nogda baehueʼ yaneʼ. —‍Gobierno huakupe huabaeʼeritaj Juana oʼmanaʼuyate. k@O Juana bautiza megkeʼpo sueʼda gobierno huakupe huabaeʼeria Juantaj onʼhuahuaʼdepo engaña eʼkikada huakkaʼda huakupe eʼbakikada, —‍¿Oroʼ kate kaʼdik o̱ʼe̱, huamanmadikaʼeri? —‍Juantaj oʼnonaʼpo, g?G —‍Bottaʼ opiot e̱ʼta̱e̱ʼnayo kentaj opiotbayoʼ e̱ʼhua̱e̱ʼtaj nogtida yanʼbayokikaʼ. O̱ʼna aypo eʼto̱e̱ʼnayo kentaj aypobayoʼ e̱ʼhua̱e̱ʼtaj yanʼbayokikatiʼ. —‍Juana oʼmanaʼuyate. t>a —‍¿Diosa castiga kahueʼ moʼe̱ʼpo oroʼ kate kaʼdik o̱ʼe̱? —‍Juantaj oʼnonaʼuyate. /=W Nopoʼkoreahueʼ e̱e̱ʼnayo i̱da Diosa castiga mogkaʼapone. In konig o̱ʼe̱. Konig taʼbayo huada huato̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po. Huada ʼuruaʼda onhuadhueʼ o̱ʼeonhuahuikaʼnok dakaʼda oʼtiahuayonhuahuaʼdepo huateya oʼtaʼtegpo taʼakyo oʼmahui̱gikaʼ. —‍Juana oʼmanaʼuyate. C<ʼUruaʼda ya̱gʼkikatiʼ. Daknopoʼda ya̱gʼkikaʼpo Diostaj moʼnopoʼkoreaʼuynok ayaʼada tiahuaydik moʼe̱a̱pone. “Abraham oroʼomeyen adhueaʼpaneʼ o̱ʼe̱po Diostaj meʼpukhueʼdik o̱ʼe̱y.” Nopo̱e̱hueʼ yaneʼ. Diosa eʼpaknayo huid in oʼbahuednigtaj Abrahamen huayayo magkaʼdik o̱ʼe̱. j;MKen huakkaʼada Juantaj onʼhuahuaʼuyate. Juantaj bautiza megkeʼpo onʼhuahuaʼuyate. —‍Konig dakhueʼda bihui oʼmagkikaʼ. Konigti opudomey dakhueaʼda boʼkikaʼpo kenpaʼti opudomey namaʼda moʼnopo̱i̱kaʼpo. Nopoʼkoreahueʼtada bautiza e̱gkaʼte Diosa dakhueaʼda castiga e̱gkaʼte yoktitikonapoy. Kenda namaʼda moʼnopo̱e̱ne. 6:eKenpaʼti konig Dios aratbuttaj oʼmanopoʼyareaʼ ayaʼyaʼda huadariyaʼ ayaʼada aratbut onʼtiahuayapo.” Kenda Isaías oʼmadoyaʼuyate. Aʼnennada oʼmadoyaʼuyate. 9Huatotaʼpo yanokbuk. Konig oteʼ yanoktibutukaʼ. Sondoda dag e̱ʼe̱o̱k yanoktibutukaʼ. Kente ekkotatukaʼ dag yanʼtinokdejpakaʼ. g8GKonig Isaías Diosen huamanbatiaʼpakeri oʼtimadoyaʼuyate. Konigti Juana oʼkaʼuyate. Isaías oʼtimadoyaʼpo,Ke̱yo̱ aratbut ehueʼ e̱ʼi̱kaʼyo huabokerek ʼuttaʼda eʼmanaʼte aʼpe̱e̱yaʼpo aratbut onʼbahuahuaʼapo. “Dios Huairien dag kente huahuaeʼ dakaʼ dag yanʼnigkaʼ. Butukda yanʼnigkaʼ. Konig yanʼmanopoʼkoreaʼpo. R7Jordánhue̱te nogyon nogyon oʼhuaʼepo aratbuttaj oʼmanbatiaʼpakpo, —‍Dios opudomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ kabakkahueʼpo yanʼnopoʼkoreaʼpo bautiza ya̱gkaʼ. —‍Aratbuttaj oʼmanaʼuyate. 06YKenokaʼti Anás Caifásere konig huakkuru sacerdote huairi o̱ʼnuyate. Diosen jakyo o̱gkikaʼuyate. Kenokti Diosa Juantaj onaʼpo Diosen huaʼa ijmanbatiaʼpakapoy Diosa Juantaj oʼnopo̱e̱a̱ʼuyate. Juan Zacaríasensiʼpo o̱ʼe̱po aratbut huakkaʼ ehueʼ e̱e̱ʼyo̱ o̱ʼi̱kameʼte. v5 gHuakkaʼ huabayok eʼpokdeʼte Tiberio Roma hua̱e̱ʼeria gobierno Huairi o̱ʼu̱yate. Keʼna quince huabayok oʼmanaʼdeʼikaʼuyate. Kenokti Poncio Pilato Judeayo gobierno huairi o̱ʼu̱yate. Herodes Galilea huadaribayo Romayo hua̱e̱ʼeria gobierno huairi o̱ʼu̱yate. Kenokaʼti Herodesen huamaʼbuy Felipe Iturea huadaribayo gobierno huairi o̱ʼe̱po kenpaʼti Felipe Traconite huadaribayo huairi o̱ʼu̱yate. Kenokaʼti Lisanias Abilinia huadaribayo gobierno huairi o̱ʼu̱yate. "4=4Ken Jesús oʼkerekpo kenpaʼti nogi̱ti nogi̱ti oʼnopounhuahuaʼuyate. Jesús ʼuruaʼda oʼkikaʼ. Kenda Dios aratbutakon onʼnopo̱e̱ʼuyate.[3/3Ken Nazaretyo onʼkumejpo onteʼti Josétaj hua̱ye̱taere Jesúsa oʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Kenda Jesús oʼkaʼdepo Jerusalényo̱ María okkahuehueʼ o̱ʼe̱po huanopoyaʼ oʼnopoeonhuahuaʼikaʼuyate. U2#2José hua̱ye̱ere kenda Jesúsa oʼmanaʼ nopounkahueʼ o̱ʼnuyate. )1K1—‍¿Menaʼpo doʼtaj oʼduk? Kenda doʼhued Apag Dios oʼpaknok kaʼdik i̱jje̱y. ¿Menpaʼ kenda nopo̱e̱hueʼ moʼe̱? —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. j0M0Keʼnen hua̱ye̱ Joséere onʼtiahuaydepo onʼmepukeʼuyate. —‍¿Menaʼpo konig i̱ʼe̱ oroʼtaj? Ontaj huakkaʼ oʼmeʼpukeʼpo oʼukne. O̱ʼnen huaoj doere oʼukne. —‍Jesúsen hua̱ye̱a̱ Jesústaj onaʼuyate. 1/[/Ken ayaʼda Jesústaj onʼpe̱e̱depo ʼuruaʼda oʼbatiaʼpak onʼnopo̱e̱po kenpihuay huakkaʼ Jesús oʼnopo̱e̱ Jesústaj huape̱e̱ʼeria onʼnopo̱e̱ʼuyate. 5.c.Ken, bapaʼ huameʼnoe onʼukdepo onʼhuahuayʼuy, Jesús Diosen jakyo o̱ʼe̱po Diosbaʼ huamanmadikaʼeriere oʼhuadpo oʼbatiaʼpakpo kenomeyere oʼbatiaʼpakpo. g-G-huahuayhueʼ o̱ʼnepo Jerusalényo̱ onteʼti onʼkumeʼuyate. Aʼukyaʼpo onʼkumeʼuyate. (,I,Jesús nog aratbutere yatiaket namaʼda onʼnopo̱e̱po nogmeʼnoetida oʼnokhuaʼuyate, huabet eʼta̱hue̱ʼyo̱ kenpaʼti nog aratbutyo Jesústaj onʼukpo +'+Ken fiesta eʼpokdeʼte onʼkumejdepo José Jesúsen hua̱ye̱ere nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo Jesús huahueʼda Jerusalényo̱ o̱ʼe̱ʼuyate. 6*e*Ken Jesús doce huabayok eʼto̱e̱deʼte ayaʼda Jerusalényo̱ onʼhuaʼuyate. María Joséere Jesúsere onʼhuaʼuyate. Konig ken fiestate onʼhuikaʼpo onʼhuaʼuyate. \)1)Nogbayok nogbayok ayaʼ huabayokda Jerusalényo̱ Jesúsen huaoj hua̱ye̱ere Jerusalényo̱ onʼhuaʼikaʼuyate. Judío huakkurueri isiʼpo mabueyhueʼ e̱e̱ʼ okkahuehueʼ fiestate onʼhuaʼikaʼuyate. e(C(Ken Jesússiʼpo oʼkerekpo, oʼteyyepo kenpaʼti Diosen eʼkaʼ konig ʼuruaʼda eʼkaʼ nogi̱ti nogi̱ti oʼnopo̱e̱ʼuyate. Kenpaʼti Diosa dakaʼ oʼto̱i̱kaʼuyate. Diosen Jakyo Jesús huabosiʼpo o̱ʼu̱yate. )'K'Ken Dios Huairienbaʼ eʼmanaʼte ayaʼda onʼnigpe̱e̱depo José Maríaere Galilea huadaribayo onʼkumeʼuy. Kenomeyen jakyo Nazaretyo onʼkumeʼuyate. &7&Kenokaʼ Simeón enadeʼte Ana Jesústaj oʼhuahuaʼuyate. Anaʼa Diostaj dakiti oaʼdepo ken Jesúsa paiʼda enʼnopoʼe̱te Jerusalén aratbuttaj oʼmadurugpakapo. Kentaj huakkaʼda oʼnonmabonok Anaʼa Jesústaj oʼmanbatiaʼpak ken. Nazaret huakkaʼ jakyo onʼkumeʼuyate. T%!%Kenokaʼ Jesús Diosen jakyo e̱e̱ʼte konig ayhua ochenta y cuatro huabayok o̱ʼeonhuahuikaʼdeʼuy. Diosen jakyo o̱ʼi̱kaʼpo jakyaʼ huahueʼ o̱ʼi̱kaʼuyate. Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo nogok nogok Diostaj oʼpakpo bapehueʼda o̱ʼe̱po, Diostayoʼda oʼtionaʼpakahuadikaʼuyate. Kenpaʼti oʼtionaʼpakbedikaʼuyate. 9$k$Ke̱yo̱da Diosen jakyoda Ana o̱ʼu̱yate. Ana Diosen huaʼa huamanbatiaʼpakeri o̱ʼu̱yate. Ana Fanuelen hua̱yo̱bu kenpaʼti Aser aratbut o̱ʼu̱y. Huatoneʼnanada o̱ʼu̱yate. Konig muneʼyo̱ sueʼda huabayok e̱ʼta̱e̱tada oʼto̱e̱pakuyate. Siete huabayok hua̱to̱e̱ere onʼuyate. '#G#Onʼhuamahui̱ʼi̱a̱ʼpo dakhueaʼ huanopoyaʼ onʼnopo̱e̱nig kenda ayaʼada onʼnopo̱e̱a̱po. O̱ʼnakon María paiʼda i̱ʼe̱a̱pone. Konig siro eʼnopoʼhuekonig suhueʼnanada i̱ʼe̱a̱pone. —‍Ken Simeóna Maríataj onaʼuyate. María Jesúsen hua̱ye̱ o̱ʼu̱yate. 1"["“Diosa dakaʼ mogkaʼne.” Simeóna oʼmanaʼuyate Maríataj Josétaere. —‍E̱ya̱ʼ Diosa oʼpaknok insiʼpotaj huakkaʼ Israel aratbut oknopo̱e̱hueʼda o̱ʼnepo Diosere ehueʼ o̱ʼneapo nog Israel aratbuta oʼnoknopo̱e̱po Diosere kenpaʼda onʼnoeonhuahuikaʼapo. Diosen huaʼa oaʼikaʼnok kenpaʼti konig Dios oʼpak oʼkikaʼaponok huakkaʼada kentaj dakhueʼada onʼhuaaʼpo onʼhuamahui̱ʼi̱a̱ʼapo. v!e!Simeón Jesústaj ʼuruaʼda oʼbatiaʼpaknok Jesúsen huaoj hua̱ye̱ere kenpihuay onʼnopo̱e̱ʼuy. m S Insiʼpoa konig huakjey o̱ʼe̱po Dios konig o̱ʼe̱nig judío ehueʼ aratbuttaj oʼmaknopo̱e̱a̱ʼapo kenpaʼti Israel aratbut ʼuruda o̱ʼne keʼna ayaʼtada oʼmanopo̱e̱a̱ʼapo. Ken konig Diostaj Simeóna oaʼuyate. U#Kentaj ayaʼtada Diosa oʼbayokdenok ayaʼada aratbuta tiahuaydik o̱ʼne. 'GKonig menaʼuyne megkaʼdene. Konig menaʼuyne o̱ʼnen Huamanoeanhuahuikaʼeritaj ijtiahuaydey, Dios Huairi oyda menopoʼnoeyanpo kabueyeʼ meknopo̱e̱ʼ. NSimeón Jesússiʼpotaj oʼdokopo, ʼuruaʼnada oʼtiaʼpakpo: Ken Jerusalényo̱ oʼnokye̱depo Diosen jakyo onʼkudʼuyate. Diosenbaʼ Moisésa oʼnigmadoyaʼuyatenig aʼnigpe̱e̱yaʼpo onʼkudʼuyate. Jesústaj eʼnigkaʼ aʼnigpe̱e̱yaʼpo onʼkudʼuyate. Onʼkuddepo Simeón ke̱yo̱da o̱ʼe̱ʼuyate. Simeón Jerusalén huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeri o̱ʼu̱y. ʼUrunopoʼda o̱ʼe̱po Diostaj huakkaʼda oʼpakikaʼuyate. Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼnopoʼto̱e̱ʼuyate. Cristoa paiʼda Israel aratbuttaj oʼmanopoʼyareaʼapo. Kentaj Simeóna oʼnigunhuahuikaʼpo Cristotaj Dios Huairia oʼtaʼmonaʼapo Cristotaj ijtiahuayapoy, do bueyhued i̱jje̱po ijtiahuayapoy. Ken Diosa Simeóntaj oʼnopo̱e̱a̱ʼuyate. Yo̱bed Jesús huaojere hua̱ye̱ere Diosen jakyo eʼkudte Diosen Noki̱re̱ga̱ Simeóntaj oʼtokudʼuyate oWHuabokereksiʼpo eʼsiʼpopakdeʼte cuarenta huameʼnoe eʼpokdeʼte keʼnen huaoj hua̱ye̱ere bottaʼ apoyerepiʼ bottaʼ tukkupiʼ eʼnigarak Diostaj yokdik yaneʼ. Kenda judío aratbuttaj Moisésa oʼmanaʼuyate. Kenpaʼti ettoneʼen huakkurueri huabokereksiʼpo eʼsiʼpopakdeʼte “Diosen o̱ʼta̱e̱.” Kenda aratbuta kanʼbatiaʼpakeʼ. Judío aratbuttaj Moisésa oʼmanaʼuyate. Ken Jesús eʼsiʼpoe̱ʼte cuarenta huameʼnoe eʼpokdeʼte José Maríaere Jesústaj onʼtohuaʼuyate. Jerusalényo̱ onʼtohuaʼuyate. Ayaʼ Moisésa oʼmanaʼuyatenig kenda aʼkayaʼpo Jerusalényo̱ onʼtohuaʼuyate. &EKen eʼsiʼpopakte ocho huameʼnoe e̱ʼe̱deʼte huabokereksiʼpoensiʼdak oʼnoktegʼuyate. Oʼnoktegdepo onʼdikkaʼuyate Jesús. Ken huadik Diosen huataʼmoneria aʼnenda oʼdikyokʼuyate. María bogdakhueʼ ehueʼ e̱e̱ʼted oʼdikyokʼuyate. Kenda oʼdikkaʼuyate Jesús. A{Ken oveja huamato̱e̱ʼeriomeynayo o̱gkumeʼuyate. Ovejate o̱gkumeʼuyate. O̱gkumejpo “Diosen huataʼmoneria buttida monaʼnig. Konig monaʼnig Diosa oʼkaʼ, konig oʼpe̱e̱nig konigti oʼtiahuaydey. Dios ʼuruaʼda o̱ʼe̱po huadaknada oʼkikaʼ. Huadakda mogkaʼne. Dakiti Dios.” Ken oveja huamato̱e̱ʼeriomeya̱ onʼbatiaʼpakuyate. Diosen jakyo Jesús yo̱bedtaj onʼtohuaʼuyate. Diosa kaʼtiahuayeʼpo onʼtohuaʼuyate. Maríanayo kenda oveja huamato̱e̱ʼeriomeya̱ enʼbatiaʼpakdeʼte kenda okkahuehueʼ o̱ʼe̱po oʼnopoeonhuahuaʼuy. #?Ken, ayaʼda onʼpe̱e̱depo José Maríaere kenpihuay onʼnopo̱e̱ʼuyate. Kenda oveja huamato̱e̱ʼeriomeya̱ eʼbatiaʼpakdeʼte onʼmepukeʼuyate. )Jesús yo̱bedtaj onʼtiahuaydepo kenda Diosen huataʼmoneria huasiʼpotaj oʼhuaaʼnig ayaʼda Josétaj Maríataere oʼnonʼbatiaʼpakuyate. -SI̱dada onʼbahuaʼuyate. María Joséere kenpaʼti yo̱bedtaj onʼbahuahuayʼuyate. Yo̱bed vacaen mire̱ huabapeʼ cajaʼpoyo eʼhuedte onʼhuahuayʼuyate. dAKurudyo̱ Diosen huataʼmoneriomey enʼbehuikdeʼte, “Belényo monhuaʼ. Kenda Diosa oʼkaʼde Dios Huairia moʼnopo̱e̱a̱ʼdene monʼtiahuay.” Oveja huamato̱e̱ʼeriomeya̱ huayahuaya onʼbatiaʼpakuyate. M—‍Dios kutayo o̱ʼi̱kaʼpo ʼuruaʼda o̱ʼe̱po oʼkaʼde, i̱yo̱ huadariyo aratbuttaj Diosa oʼpakpo oʼmanoeya̱ʼ. —‍Diosen huataʼmonaʼeriomeya̱ ʼuruaʼnanada onʼmanaʼuyate.  Kenokaʼ ken Diosen huakkuru huataʼmoneri e̱e̱ʼted nog huakkaʼnanada huataʼmoneri kurudya̱ʼ onʼhuahuarakdepo, )K Kanʼnopo̱e̱ʼpo huasiʼpo atisuksiʼpo eʼtidokaʼ vacaen huabapeʼ aypo cajayo eʼhuedte boʼhuahuayapone. —‍Ken Diosen huataʼmoneria oʼmanaʼuyate. q [ Davidkudaken jakyo oy Diosen Huamanopoʼyareaʼeri oʼmanigsiʼpoe̱de. Keʼna Cristo Huairi o̱ʼe̱.   —‍Meʼpukhueʼ yaneʼ konige̱po huadak huaʼa oʼnigtotiakne. Ken ayaʼada onʼmape̱e̱depo onʼmadurugpakapo. @ y I̱dada Dios Huairien huataʼmoneritaj onʼtiahuayʼuyate. Oveja huamato̱e̱ʼeria onʼtiahuaypo Dios Huairi eynanada nogyen nogyen oʼbatitaʼtenok huakkaʼda onʼmeʼpukeʼuyate. % CBelén huakkaʼ jakyo meyo̱hueʼda oveja huamato̱e̱ʼeri o̱ʼnebedpo kenomeyen oveja onʼmato̱e̱bedpo mire̱ huadaribayo onʼmato̱e̱beduyate. m Shuakkuru huabokereksiʼpo oʼsiʼpopakuyate. Aratbuten huatay jakyo huakkaʼda o̱ʼnedepo kudhueʼdik o̱ʼnepo vaca ʼuhuaen jakyo oʼsiʼpopakuyate. Konig atisuksiʼpo yo̱bedtaj onʼtidokaʼpo vacaen huabapeʼ aypo cajayo onʼhueda̱ʼuyate. Diosen huataʼmoneritaj onʼtiahuaypo oveja huamato̱e̱ʼeria onʼtiahuaypo kenpaʼti onʼmape̱e̱ʼuyate. DKen Belényo o̱ʼnedepo kenokaʼ siʼpopakdik o̱ʼe̱po <qBelényo huadik i̱jje̱y aʼtimadoyayaʼpo oʼhuaʼpo Maríaere onʼhuaʼuyate. Maríaen huaoj Maríataj oʼto̱e̱pakanpo Joséere onʼhuaʼpo María bogdakhueʼ o̱ʼu̱yate. 1[Konige̱po Nazaret huakkaʼ jakyaʼ José oʼhuaʼuyate. Nazaret Galilea huadaribayo o̱ʼe̱. Nog huadaribayo oʼhuaʼuyate. Judea huadaribayo José oʼhuaʼuyate. Huakkaʼ jakyo Belényo oʼhuaʼuyate. Belényo Davidkudak oʼsiʼpoe̱ʼuyate. José Davidkudaken adhueaʼ huayayo o̱ʼu̱yate. 1Ken ayaʼda aratbut kenomeyen adhueaʼpaneʼen huakkaʼ jakyo huaʼdik o̱ʼnepo huadik gobiernoen berobaʼte aʼtimadoyayaʼpo onʼbahuaʼuyate. _7Ken konig huabokerekdik onʼmatimadoyaʼuyate, ken konig Romano huairi oʼpaknok huakkuruda ayaʼ huabokerekdiktaj onʼmatimadoyaʼuyate. Kenokaʼ Siria aratbut gobierno huairi Cireniotaj onʼnigpe̱i̱kaʼuyate. ' IKenokaʼ Romano huairitoneʼ o̱ʼi̱kaʼpo keʼnendik Augusto o̱ʼe̱ʼuyate. “Ayaʼ huabokerekdik kanʼmatimadoyeʼ.” Huairia Augustoa oʼmanaʼuyate. = uPKen Zacaríasensiʼpo oʼkerekpo kenpaʼti Diostaj dakaʼda oknopo̱e̱po nogi̱ti nogi̱ti oknopo̱e̱po aratbut ehueʼ e̱ʼneʼte o̱ʼeonhuahuikaʼpo Israel aratbuttaj aʼmanbatiaʼpakyaʼpo huahued aratbut ehueʼ e̱ʼneʼte o̱ʼeonhuahuikaʼpo. Nogok Israel aratbuttaj oʼmanbatiaʼpakuyate. OSikki̱re̱gyo̱ hua̱e̱ʼeritaj keʼna konig huakjey oʼmaeapo. Aratbut eʼbueytaj huameʼpukeritaj konig huakjey oʼmaeapo. Diostaj oʼmaknopo̱e̱a̱ʼapo. ʼUruda huakadhuaʼ monʼmadikaʼapone. Kenda enaʼte onʼnopoʼnoeyapone. Zacaríasa oaʼuyate, ken.  NKen oroʼen Diosa diʼ moʼe̱po moʼmatinepahuiʼpo konig niokpo oʼtaʼtikaʼnig kutayaʼ Cristo konigti oʼhuarakapo. : oMAratbut Cristotaj oʼnoknopo̱e̱depo onʼnigpe̱i̱kaʼpo dakhueaʼ eʼkaʼ Diosa oʼbakkahueaʼapo kenpaʼti oʼmanopoʼkoreaʼapo. Iʼmanmadikaʼaponok oʼnoknopo̱e̱a̱po. S~ !LKenpaʼti, o̱ʼna doʼhuedsiʼpo, Dios Kuruderien huamanbatiaʼpakeri moʼdikkaʼapone konige̱po Cristo Huairia manmadikahued o̱ʼna huaboaʼda iʼmanmadikaʼapo. Konig Cristo Huairi o̱ʼe̱a̱po huakkuruda iʼmanmadikaʼapone. Kenda iʼmanmadikaʼdepo aratbuttaj iʼmanopoʼkoreaʼapone. Cristotaj iʼmaknopo̱e̱a̱ʼapone. 7} iFOroʼen takaʼtaj akmaenyaʼpo Dios Huairia oʼmataʼmonaʼapo. Oroʼomeytaj huahuadiayeritaj Dios Huairia boʼtiokaʼpo oʼmaenapo. Kenpaʼti oroʼomeyen adhueaʼpaneʼtaj aʼmatinepahuiyaʼpo, “Meʼpukhueʼada o̱ʼna o̱ʼnen huayayoere Diostaj ʼurunopoʼda kanʼnigpe̱i̱keʼpo kenpaʼti Diostayoʼda kanʼnigpe̱i̱keʼpo opudomeyen takaʼtaj boʼtiokaʼapone.” Ken oroʼen huaoj Abrahamtaj kenda Diosa onaʼuyate. Kenda Diosa okkahuehueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Ken Diosa oaʼuyate. Kenda aʼnennada Diosen ʼuruaʼda huamanbatiaʼpakeria oʼmanaʼuyate. | Km{ UEKenpaʼti Diosen huanabaʼ Davidkudak huakkaʼda huayayo oʼmata̱e̱ʼnigʼa nogtida boʼyokdene. Dios Huairia oroʼomeytaj boʼyokdene. Keʼna Davidkudaken adhueaʼ huayayo o̱ʼe̱po teynanada huamanopoʼyareaʼeri o̱ʼe̱. 7z iDDios Huairitaj Israel aratbuta oʼnoknopo̱i̱kaʼ. Dios Huairi ʼuruaʼda o̱ʼe̱. Kanʼbatiaʼpakikeʼpo. Oroʼomey Israel aratbuttaj boʼhuatiakdepo moʼnopoʼyareaʼne. y {CJuansiʼpoen huaoj Zacarías o̱ʼe̱po Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼnopoʼto̱e̱nok Zacaríasa oʼmanaʼpakpo: x 5BKen ayaʼada onʼtipe̱e̱depo kenda onʼtinopoeonhuahuaʼpo nogtaj nogtaj onʼbatiaʼpakonhuaʼpo: —‍Keʼna huasiʼpo Juana Diostaj kate ʼuruaʼda yaʼnigkapet. —‍Diosa ʼuruaʼda o̱gkameʼnok onʼbatiaʼpakuyate. Zacarías konig oʼmanaʼuyate oʼbatadiʼkeaʼuy. Mw AAyaʼda aratbut ke̱yo̱da meyo̱hueʼda kenpihuay onʼnopo̱e̱ʼuyate. Kenda Zacarías oʼkaʼ kenpaʼti Juantaj huabada onʼbatiaʼpakeʼuy. Judea oteʼyo huabada kenda onʼbatiaʼpakeʼuyate. 'v I@Juanendik oʼmadoyaʼdepo Zacarías onteʼti huaboaʼda aʼpakdik o̱ʼu̱y. Dios Huairi ʼuruaʼda o̱ʼe̱po teyda oʼkikaʼ Zacaríasa oʼbatiaʼpakuyate. Eu ?Kamadoyeʼpo huaen tablataj meʼnigtotiak oʼmanaʼuy. Enʼtotiakdeʼte “Keʼnendik Juan o̱ʼe̱.” Zacaríasa oʼmadoyaʼuyate. Ayaʼda onʼtiahuaydepo kenpihuay onʼbatiaʼpakuyate. |R~}|0{-zyxwwAvuu)tosrr$ppKnmlkjihgGfedcb4a`_V^]g[ZXX^VUKTScRxQ[PONMLKJeIHHOGFFBEACC4BeAb@?> =<;j:988676438140.-r,)+)'%%8#o"" oZ~r4I #b,<<+ U /  %|/d^R }"|}Moisésenbaʼ huamanmadikaʼerinayo kenpaʼti fariseomeynayo konig huairi o̱ʼnepo Diostaj eʼnopoʼkoreaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo bautiza megkeʼpo Juantaj huahuahueʼ o̱ʼneʼuyate. Juana konige̱po kenomeytaj bautiza magkahueʼ oʼmaeʼuyate. G{Ayaʼ aratbuttaj kenpaʼti gobiernotaj huakupe huanigbaeʼeritaj Juana bautiza oʼmagkameʼnok kenomeya̱ Jesústaj eʼpe̱e̱deʼte “Diosa huadakda oʼkaʼ.” Onʼbatiaʼpakuyate. Iz Ayaʼda huabokerek sueʼda huadak o̱ʼnenok Juannayo huadaknada o̱ʼe̱nok Diosa huakkaʼ Juantaj oʼpak. Dios Huairitaj eʼnigpe̱i̱kaʼte Diosen Huasiʼpotaj huaknopo̱e̱ʼeri huadakda o̱ʼneapo. Diosa kenomeytataj huakkaʼnada oʼbaeretpakapo. Juantaj sueʼdamon oʼpakapo. Ijjay. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. tyaDoʼtaj katiapakeʼpo huakkuruda Diosa Juantaj oʼtaʼmonaʼuyate. Apagbaʼte kenpaʼ oʼtimadoyaʼpo:Ontaj huakkuruda doʼhued huataʼmonaʼeritaj ijtaʼmonaʼapoy. Dakhueaʼ o̱gkikaʼnok ayaʼtada yamanopoʼkoreaʼ. Diosen Huasiʼpotaj yanoknopo̱e̱ʼ. Aratbuttaj oʼmanaʼapo. Apagbaʼte oʼnigmadoyaʼuyate. Kenda Diosa Apagbaʼte menaʼuyne doʼtaj. oxWDiosen huamanbatiaʼpakeritaj aʼtiahuayaʼpo jakbahueʼyo bohuaʼuyne. Diosen huamanbatiaʼpakeri huadakda o̱ʼne. Juannayo nogi̱ti hueretnanada Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼi̱kaʼnok. Juantaj aʼtiahuayaʼpo bohuaʼuyne. >wuHuabokerek ʼurunada yudtaj eʼotte aʼtiahuayaʼpo huahueʼ moʼu̱yne. Aratbut ʼuru yudtaj onʼotikaʼpo konig katetapiʼ oʼderetpakikaʼpo huairien ʼuru jakyoda o̱ʼnikaʼ. xviKen Juan Bautistaen huanigpe̱i̱kaʼeri eʼnokhuadeʼte huakkaʼ aratbut e̱gkupopakte Jesúsa Juantaj oʼtiaʼpakpo, —‍Nogbayo jakbahueʼyo aratbut ehueʼ e̱ʼi̱kaʼyo opudomey bohuaʼuyne. Huabokerek konig teyda ehueʼ konig dakhueʼ kaʼhuey ahueʼ hua̱e̱ʼeri konig huihuipi eʼbapokte o̱ʼi̱kaʼ kentaj konig aʼtiahuayaʼpo huahueʼ moʼu̱yne uuc—‍Ekpobigtaj ijmakpoani, huakkettaj ijhuaʼeadi̱, keʼpoda eʼso̱ʼparaʼtaj ijbayareay, eʼpeokbettaj ijbayareay, huakudakaʼda eʼbueytada ijmanoyhuada̱y. “Doʼtaj eknopo̱e̱ʼnayo Diosere onteʼti moʼnoeonhuahuikaʼapone.” Paiʼda hua̱e̱ʼeriomeytaj ijmanikay. Doʼtaj okbirahueʼ hua̱e̱ʼeriomeytaj ijmadurugpakaʼapoy. Kenda eʼkaʼte onʼtiahuayne onʼpe̱e̱dene Juantaj yanhuahuaʼpo yanʼbatiaʼpaktiʼ. —‍Jesúsa Juanen huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate. t"s=Kenokaʼ bottaʼ enʼtiakdeʼte Jesúsa huakkaʼtada oʼbayareaʼpo, dakhueʼtaj oʼbayareaʼpo, paiʼda eʼnopoʼe̱te kenomeytaj oʼbayareaʼuyate. Nogomeytaj totoʼa eʼmanopoʼto̱e̱tada totoʼtaj oʼmaenʼuyate. Kenpaʼti Jesúsa huakkaʼ ekpobigtaj oʼmakpoanʼuyate. +rOKenomey Juanen huanigpe̱i̱kaʼeri bottaʼa Jesústaj onʼhuatiakdepo, —‍“¿Menpaʼ o̱ʼna Cristoda i̱ʼe̱? ¿On Cristo ehueʼ e̱e̱ʼnayo menpaʼ nogtaj onʼmabodik o̱ʼe̱a̱po oroʼomeya̱?” Ontaj kenpaʼ kanoneʼpo Juana boʼtaʼmonaʼne. —‍Jesústaj oʼnonaʼuyate. #q?Kenda Jesúsa oʼkaʼdenig Juan Bautistaen huanigpe̱i̱kaʼeria onʼbatiaʼpakdenok kenda Juana oʼtipe̱e̱depo bottaʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmataʼmonaʼpo, Jesúste oʼmataʼmonaʼpo, “Diosa Cristotaj moʼtaʼmonaʼapone. Cristo oʼtiakapo oknopo̱e̱y. ¿Menpaʼ o̱ʼna Cristoda i̱ʼe̱? ¿Oroʼomey menpaʼ nogtaj nige̱ʼdik o̱ʼe̱?” Jesús Huairitaj ya̱ʼnonatiʼ. Juana oʼmanaʼuyate. p|oqKenda Jesúsa oʼkaʼdenig onʼbatiaʼpakpo, nogya̱ʼ nogya̱ʼ adtaʼda onʼbatiaʼpakpo, Judea huadaribayo kenpaʼti Judea huadaribayaʼ nogya̱ʼ nogya̱ʼ onʼbatiaʼpakuyate. Jesúste Juan Bautista bottaʼtaj oʼmataʼmonaʼuyate. knOHuakkaʼada aratbut ke̱yo̱ o̱ʼnepo onʼtiahuaypo huakkaʼada onʼmamepuʼkudpo Diosa ʼuruaʼnanada o̱ʼe̱po huadaknanada oʼkikaʼ. Onʼbatiaʼpakpo, —‍Diosen huamanbatiaʼpakeri teyda o̱ʼe̱po orote oʼtiakde. —‍Ondaʼpo, kenpaʼti, —‍Diosa i̱yo̱ keʼnen aratbutte oʼtiakde. Oroʼomeytaj mantihuapokyaʼpone. —‍Ondaʼuyate. ~muKen huaboa oʼhuadatoʼpo huaboaʼda aratbuttaj oʼmanaʼpakatoʼuyate. Ken huabotaj hua̱ye̱taj oʼyokuyate. =lsKen Jesús oʼhuahuaʼpo o̱hue̱y cajónpotaʼ oʼtibataʼtenok huantohuaʼeriomeya̱ oʼnontoboatoʼuyate. —‍Yanoyhuad, huabo, doʼhua ijjay. —‍Jesúsa onaʼuyate. rk] Jesús Huairia ʼayhuataj oʼtiahuaydepo oʼtinepahuiʼpo, —‍Huikhueʼ ya̱e̱ʼ. —‍Onaʼuyate. 'jG Huakkaʼ jak hua̱kye̱ʼdikte oʼhuahuaʼdepo huabokudak huaboaʼda eʼbueydeʼte aʼkubarakkayaʼpo o̱hue̱y cajónpote eʼnontohuaʼte Jesúsa oʼtiahuayʼuyate. Ken huabokerekkudak ʼayhuaen nogtida huabosiʼpo o̱ʼta̱i̱kaʼuyate. ʼAyhuaere huakkaʼda aratbut onʼhuaʼuyate. i Nogokaʼda Naín huakkaʼ jakyo Jesús oʼhuaʼuyate. Jesús huanigpe̱i̱kaʼeriere kenpaʼti nogomey huakkaʼada onʼhuaʼuyate. yhk Jakyo eʼkumejdeʼte kenomeytaj capitán oʼmataʼmonaʼdenig o̱gkumejdepo capitánen huanabaʼ eʼyaredeʼ huadakda e̱ʼe̱deʼ onʼhuahuayatoʼuyate. ʼAyhuaensiʼpo huabokerek huaboaʼda eʼbueytada Jesúsa oʼnoyhuada̱ʼuyate. g% Kenda Jesús oʼpe̱e̱depo “Kenpihuay, huakkaʼda capitána meknopo̱e̱ne.” Jesúsa oʼnopo̱e̱po. Huakkaʼ aratbut huatahuaʼeritaj Jesúsa oʼbatiahuayʼepo, —‍Ken capitána huakkaʼda meknopo̱e̱ne. Huakkaʼda Diostaj oknopo̱e̱ʼ. Judío aratbutnayo Diostaj sueʼda oʼnoknopo̱e̱ ijnopo̱e̱y. Diostaj sueʼda oʼnoknopo̱e̱. Buttida ijjay. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. fDoʼhued sorotataj huairia menikaʼne kenda ijnigpe̱i̱kay. Kenpaʼti doʼhued sorotatataj ijmanikay doʼtaj mennigpe̱i̱kaʼne. “Yahuatiʼ,” doʼhued sorotatataj eʼnadeʼte oʼhuaʼikaʼ. Nogtaj “Yatiak,” enaʼte oʼtiakikaʼ. Doʼhued huanabaʼtaj katepiʼ “Yakaʼ,” enaʼnayo oʼkaʼikaʼ. Kenpaʼ Jesústaj ya̱ʼnonatiʼ. —‍Capitána huadiʼtaj oʼmanaʼuyate. e Doʼhuada ijpakpo ontaj huahuahueʼ o̱ʼe̱ne. “Kayareʼ,” yaaʼ. Kenda o̱ʼna eaʼte doʼhued huanabaʼ oʼyaruda̱po. [d/Ken huairitoneʼere Jesús oʼhuaʼuyate. Capitánte oʼhuaʼpo capitánen jak meyo̱hueʼda enʼtikayopakte capitána huadiʼ aratbuttaj oʼmataʼmonaʼuyate. Jesúste yanhuaʼ oʼmanaʼpo, —‍I̱yo̱ doʼhued jakyo kudhueʼ ka̱e̱ʼ konige̱po o̱ʼna ʼuruaʼda i̱ʼe̱. Huairi i̱ʼe̱ne. Donayo huairi ehueʼda i̱jje̱y. :cmJesústaj onhuahuaʼdepo diga̱ʼda onʼpakpo, —‍Roma sorotataj capitána oroʼomey judío aratbutaj huakkaʼda oʼpak. Oroʼomeytaj diʼda o̱ʼe̱. Oroʼen hua̱i̱takeʼ jak oʼkaʼuy. Konige̱po capitánen huanabaʼtaj yayareaʼ. —‍Judío huiritoneʼa̱ i̱ghuaʼda Jesústaj oʼnonaʼuyate. bXa)Jesúsa oʼbayareaʼdemeʼte oʼtipe̱e̱depo sueʼda judío huairitoneʼtaj oʼmataʼmonaʼpo Jesúste oʼmataʼmonaʼpo. “Doʼhued huanabaʼtaj betayareaʼ.” Jesústaj ya̱ʼnonatiʼ. Oʼmanaʼuyate. `Capernaumyo oʼkudondepo Roma gobierno sorotataj capitán o̱ʼe̱ʼuyate. Capitán cien sorotataj oʼmataʼmonaʼikaʼ. Huadiʼda huanabaʼ o̱ʼta̱e̱po kentaj huakkaʼ oʼpakikaʼuyate. Ken huanabaʼ dakhueʼda o̱ʼe̱po ehueʼ hua̱e̱ʼdikte o̱ʼu̱yate. c_ AJesúsa huakkaʼda oʼmanmadikandepo oʼbatikdepo huakkaʼ jak Capernaumyo oʼhuaʼuyate. ^!1Nogomeya̱ doʼtaj namaʼda menpe̱e̱nigʼa kenda ijmanay nigpe̱a̱hueʼ o̱ʼnikaʼpo konig dakhueʼ jak huakaʼeri o̱ʼne. Dakhueʼ jak huakaʼeri kuhuadtaʼ jak oʼkaʼpo, ʼiddu adteda kudya̱hueʼada jak oʼkaʼpo. Nogok hue̱kuru oʼhue̱tiakdepo ken jak o̱ʼhue̱kedepo hue̱kurua jaktaj oʼtohuaʼpo. Ayaʼda oʼtohuaʼ. Dakhueʼ jak huakaʼerien jak ehueʼda o̱ʼta̱e̱. Ken konig doʼtaj nigpe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri o̱ʼneapo. Ken konig e̱ʼdik o̱ʼneapo. —‍Kenda Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate.']G/Ayaʼda doʼtaj menhuatiakpo doʼtaj menigpe̱i̱kaʼpo doʼhued huaʼa boʼkikaʼ, konig ʼuruaʼda jak huakaʼeri dakaʼ jak oʼkaʼpo dariteyyaʼ oʼkaʼpo ʼiddu boroʼda adteda oʼkudya̱po jak oʼkaʼ. Hue̱kuru oʼtiakdepo jakta oʼpokpo dakaʼ jak oʼkaʼnok tohuahueʼdik o̱ʼe̱. Hue̱kurua tohuahueʼdik o̱ʼe̱. Ken konig doʼtaj huanigpe̱i̱kaʼeri o̱ʼnepo, oknopo̱e̱batikhueʼdik o̱ʼneapo. \0G[.“Doʼhued Huairi o̱ʼta̱e̱ne. Doʼhued Huairi o̱ʼta̱e̱ne.” Namaʼda doʼtaj oʼnonikaʼne. Doʼtaj nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼne. Kenda oʼnonikaʼne kahueʼ moʼi̱kaʼne. EZ-Konigti bepiʼ huabokerek huadakda e̱e̱ʼnayo huadakyoʼ oaʼikaʼ. Huadaknopoʼda o̱ʼe̱po huadakyoʼ oʼbatiaʼpakikaʼ. Kenpaʼti bepiʼ dakhueʼda o̱ʼe̱po dakhueʼyoʼ oaʼikaʼ. Dakhueʼnopoʼda o̱ʼe̱po dakhueaʼda oʼbatiaʼpakikaʼ. Konig huanopoʼa o̱ʼe̱, konig oʼnopo̱i̱kaʼpo ken konig oʼbatiaʼpakikaʼne. Jesústaj huanigpe̱i̱kaʼeri konig jak huakaʼeri o̱ʼne. Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. AY{,Hue̱ymeyen huada huadak e̱e̱ʼnayo oʼtiahuaydepo hue̱ymey huadakda o̱ʼe̱ oʼnopo̱e̱ne. Hue̱ymeyen huada dakhueʼ e̱e̱ʼnayo hue̱ymey dakhueʼda o̱ʼe̱ oʼnopo̱e̱ne. X+Aratbut konig hue̱ymey o̱ʼne. Huadak hue̱ymey e̱e̱ʼnayo dakhueʼdaaʼ huada dapakhueʼdik o̱ʼe̱. Huadakdayoʼ oʼdapakikaʼ. Kenpaʼti dakhueʼ hue̱ymey o̱ʼe̱po huadak huada dapakhueʼdik o̱ʼe̱. Dakhueʼayoʼ huada oʼdapakikaʼ. 9Wk*“Huataʼsuj huakpoyo oktokiʼ, egʼ.” Menpaʼ inaʼ. Namaʼda iaʼ. Ken o̱ʼnen huakpoyoaʼtaj huaboroʼtaʼsua bekpohuednigʼa tiahuayhueʼ i̱ʼe̱ne. Namaʼda huanopo̱e̱ʼeri i̱ʼe̱ne. Huakkuruda o̱ʼnen huakpoyaʼ huaboroʼtaʼsutaj on huataʼ yakokpotoken. Ken konig dakhueaʼ iʼkaʼne yanopoʼkoreaʼpo yabatik. Kenokaʼ iʼbatikdeʼpo dakaʼ iʼtiahuaydepo nogen taʼsujkon okpotokdik i̱ʼe̱a̱pone. Noga̱ namaʼda ekaʼnayo dakhueaʼ eʼhuakaʼ kabatikeʼpo tihuapokdik i̱ʼe̱a̱pone. Hue̱ymeyen huada huadakda e̱e̱ʼnayo oʼtiahuaypo hue̱ymey huadakda o̱ʼe̱ oʼnopo̱e̱ne. Konigti aratbut huadakda eʼbatiaʼpakikaʼnayo huadakda o̱ʼne oʼnopo̱e̱ne. PV)Noga̱ suepiʼ dakhueaʼ ekaʼnayo “Dakhueaʼ oʼkaʼ,” i̱da huaahueʼ yaneʼ. Onnayo dakhueaʼnanada iʼkuyʼetpiʼ. Kenda nopo̱e̱hueʼ i̱ʼe̱. In konig o̱ʼe̱ ijbatiaʼpakapoy. Nog aratbuten huakpoyo huataʼsujsiʼpo ekpohuedte o̱ʼna iʼtiahuaynigʼa. O̱ʼnen huakpoyoaʼtaj huaboroʼtaʼsua bekpohuedne. U(Huamanmadikaʼerien huanigpe̱i̱kaʼerinayo sueʼda onʼnopo̱e̱nigʼa keʼnen huamanmadikaʼerinayo huakkaʼda onʼnopo̱i̱kaʼ. Nogok eʼnigpeeonhuahuadeʼte konigti kenomeyen huamanmadikaʼeri oʼmanmadikaʼikaʼ nogomeytakon manmadikaʼdik o̱ʼneapo. ET'Konig huamanbatiaʼpakonhuaʼ Jesúsa oʼmanmadikaʼpo, —‍Huabot ekpobiga̱ʼ batohuahueʼdik o̱ʼne. Konige̱po huakogtoneʼyon bakotdik o̱ʼne. Ken konig beʼapiʼ huamanmadikaʼeritaj dakaʼ pe̱e̱hued e̱ʼe̱a̱da Diosenbaʼ dakaʼ kikahued e̱ʼe̱a̱da Diosbaʼ nogtaj manmadikahueʼdik o̱ʼne. PS&Nogomeytaj yanʼbayoktiʼ, konig enʼpakte huakkaʼ yanʼbayoktiʼ. Huakkaʼ eʼbayoknayo opudtakon huakkaʼnanada Diosa moʼbayokapone. Nogomeytaj sueʼda eʼbayoknayo kenpaʼti Diosa sueʼda boʼyokapone. Nogomeytaj huakkaʼda eʼbayoknayo Diosa opudtakon huakkaʼda moʼbayokapone. —‍Jesúsa kenda oʼmanmadikaʼuyate. IR %Nogtaj “Dakhueaʼ oʼkaʼ,” huaahueʼ yanikaʼ. “Dakhueaʼ oʼkaʼ,” huaahueʼ e̱ʼi̱kaʼnayo “Dakhueaʼ oʼkaʼ,” Dios opudtakon huaahueʼ moʼi̱kaʼapone. Kenpaʼti nogomeytaj “Dakhueaʼ oʼkaʼnok mabitbitdik o̱ʼe̱y,” ahueʼ yanikaʼ. Ken konig ahueʼ e̱e̱ʼnayo “Dakhueaʼ oʼkaʼnok mabitbitdik i̱jje̱y.” Diosa opudtakon onahueʼ moʼe̱a̱pone. Nogomeytaj bakkahueaʼnayo Diosa opudtakon bokkahueaʼapone. Q3$Konig opuden Apag Dios oʼmatinepahuikaʼ konigti yanʼmatinepahuikaʼ. Nog aratbuttaj dakhueaʼ oʼkaʼ, eʼnopo̱e̱ʼada bahuaahueʼdik yaneʼ. Py#Opudtaj huahuadiayeritaj kenpaʼti takaʼtaj diʼ yanʼmaikaʼ. Huadakda yanʼmagkikaʼ. Takaʼtaj huadakda yanʼmagkikaʼ. Kenomeytaj yanʼbaktoyokikaʼ. Kenpaʼti tahuahueʼ meʼta̱e̱a̱pone nopo̱e̱hueʼada yanʼbaktoyokikaʼ. Ken konig eʼkikaʼnayo Dios kurudyo̱ ʼuruaʼda boʼyokapone. Opudomey kenpaʼti Dios Huairi kuruderiensiʼpo moʼe̱a̱pone. Dios kuruderi teynanada o̱ʼe̱. Konige̱po dakiti ahueʼ hua̱e̱ʼeritaj kenpaʼti dakhueaʼ huakaʼeritaj Diosa huadakda oʼmanigkikaʼ. O"Kenomeya̱nayo kenpaʼti beʼtahuapone, yanʼnopo̱e̱po kenomeytayoʼda ektoyoknayo sueʼda huadak o̱ʼe̱. Kenda konig dakhueaʼ huakaʼeria o̱gkikaʼ. Nog dakhueaʼ huakaʼeritaj onʼbaktoyokikaʼ. Kenpaʼti beʼtahuapone onʼnopo̱e̱po. Nogomeya̱nayo onteʼti tahuahueʼ meʼta̱e̱a̱pone nopo̱e̱hueʼada opudomeynayo kenomeytaj yanʼbaktoyokikaʼ. Kenda huadaknanada o̱ʼe̱. UN#!Sueʼada opudomeytaj huadakda mogkikaʼpo montihuapokikaʼne. Kenomeytayoʼda eʼtihuapoknayo sueʼda huadak o̱ʼe̱. Ken konig dakhueaʼ huakaʼeri o̱gkikaʼ. Nogomey dakhueʼ hua̱e̱ʼeri huadak e̱gkaʼnayo eʼtihuapoknayo kenomeytaj dakhueʼ hua̱e̱ʼeria huadak o̱gkikaʼpo onʼtihuapokikaʼ. Opudomeytaj huadakda kahueʼ hua̱e̱ʼeritaj kenpaʼti tihuapokhueʼ hua̱e̱ʼeritaj huadakda ya̱gʼkikatiʼ. Kenda eʼkikaʼnayo huadaknanada o̱ʼe̱. M% Sueʼada opudomeytaj diʼ moʼe̱ne kenomeytayoʼda diʼ e̱e̱ʼnayo kenda sueʼda huadak o̱ʼe̱. Kenda dakhueaʼ huakaʼeria o̱gkikaʼnigtaj. Nogomeya̱ diʼda e̱e̱ʼnayo diʼ onʼmaeʼ. Dihueʼ hua̱e̱ʼeritakon diʼ yanʼmaeʼ. Kenda huadakda o̱ʼe̱. uLcKonigti huadakda nogomey opudtaj eʼnigkaʼtaʼ boʼpaknok kenomeytaj konigti huadakda yanʼmanigkikatiʼ. ?Kw“Aypo beyok.” Noga̱ enaʼnayo sueʼnopo ehueʼ ya̱e̱po yabayoktiʼ. Yudtaj bektoyok enaʼnayo daknopoʼda ya̱e̱po yaktoyoktiʼ. Onteʼti “Betahuaʼ,” ahueʼ ya̱e̱ʼ. 7JgNoga̱ opudtaj eʼtuktuknayo diayhueʼada kentaj dakaʼ yanaʼ. Onteʼti eʼbatuktuknayo onteʼti dakaʼ yanaʼ. Noga̱ opiot eʼkaiʼnayo diayhueʼada chompakon yayoktiʼ, mISOpudtehuapaʼ dakhueʼda ka̱e̱ʼ huahuaaʼeritaj Diostaj dakaʼ yamagkaʼ ya̱ʼnonaʼ. “Kenomeytaj Diosa kamanopoʼkoreʼ.” Yanʼtionaʼpaktiʼ. Kenpaʼti kenomeya̱ dakhueʼda mogkaʼne, kenomeytaj yanʼtionaʼpaktiʼ. AH{Doʼtaj onʼpe̱e̱ne opudomeytaj oʼnonaʼne. Opudtaj dig boʼhuahuayikaʼne konig takaʼ o̱ʼnepo dakhueaʼ mogkikaʼne. Kenomeytaj diʼ yanʼmaikaʼpo huadak yanʼmagkikaʼ. zGmHuadakda o̱ʼne. Ayaʼada opudtaj moʼtinopo̱e̱po onʼbatiaʼpakikaʼnigʼa nogokda paiʼda moʼnopoʼe̱a̱pone. Konigti aʼnennada da huamanbatiaʼpakeritaj onʼtinopo̱e̱ʼuyate, huadakda o̱ʼne namaʼda onʼtinopo̱e̱ʼuyate. Huadakda o̱ʼne namaʼda onʼbatiaʼpakuyate. Dig huabahuahuayʼeritaj konig takaʼtaj onteʼti diayhueʼada diʼ yanʼmaeʼ. Huakkaʼda aypopiʼ moʼto̱e̱po konig oy dapotey e̱ʼi̱kaʼada nogokda paiʼda moʼe̱a̱popo boʼkusitokapone. Oy durugteda eʼerikada paiʼda moʼe̱po boʼhuikapone. bE=Opudomey oy huakkaʼda moʼto̱e̱po moʼdurugpakne. Nogok paiʼda moʼe̱a̱pone. D{Nogok ken konig e̱gkaʼtada huakkaʼda yanʼmadurugpaktiʼ. Dios kurudya̱ʼ ʼuruaʼda moʼnigkaʼapone. Kenomey aratbuta opudomeytaj dakhueaʼda mogkaʼapone. Kenomeyen adhueaʼpaneʼ Diosen huamanbatiaʼpakeritaj dakhueaʼda onʼmagkaʼuyate. C/Opudomeytaj onʼhuadiayapo. Doʼtaj boʼpaknok onʼhuadiayapo. Do huabokerek i̱jje̱po Diosyaʼ ijtiakuy. Eʼhuadiaytada durugda moʼi̱kaʼapone. Kenpaʼti doʼtaj boʼpaknok moʼenapone. E̱ʼentada durugda moʼi̱kaʼapone. Kenpaʼti doʼtaj boʼpaknok eʼtidiʼkeʼtada durugda moʼi̱kaʼapone. Kenpaʼti doʼtaj boʼpaknok “dakhueʼda o̱ʼne,” eʼhuaaʼtada durugda moʼi̱kaʼapone. -BSOpudomey aypotaj e̱ʼe̱a̱da durugda moʼi̱kaʼapo dapotey moʼi̱kaʼapone. Opudomey oy suhueʼ moʼe̱depo boʼhuikdepo durugda moʼe̱po boʼerikapone. AwKen Jesús huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼbatiahuaypo, oʼmanmadikaʼpo, —‍Opudomey paiʼda moʼe̱po katepiʼ to̱e̱hueʼ moʼe̱. Dios opuden Huairi o̱ʼe̱. Diosa moʼnopoʼto̱e̱nok Diostaj moʼnigpe̱i̱kaʼ. Durugda moʼi̱kaʼne. K@Jesúsa ayaʼtada oʼbayareaʼikaʼnok ayaʼada aʼyareyaʼpo Jesústaj eʼnejtaʼ onʼpakuyate. Durugda aratbut o̱ʼnikaʼapo kenpaʼti noga̱ suhueʼ o̱ʼnikaʼapo. Jesúsa oʼmanaʼuyate. Q?Kenomeytaj totoʼa dakhueaʼ eʼmagkaʼtada Jesúsa oʼbayareaʼuyate. 5>cKen Jesús oteʼyaʼ oʼhuarakpo doce huamataʼmonaʼeriere huatotaʼyo onʼhuarakuyate. Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri huakkaʼnada o̱ʼnepo kenpaʼti nogomey huakkaʼ onʼbatiakdepo Judea huadariyaʼ Jerusalénya̱ʼ e̱ʼpo̱gya̱ʼ huakkaʼ jak Tiroyaʼ kenpaʼti e̱ʼpo̱gya̱ʼ huakkaʼ jak Sidónyaʼ onʼbatiakdeʼuyate. Jesústaj aʼpe̱e̱yaʼpo onʼbatiakpo Jesúsa beʼyareʼ onʼnopo̱e̱po onʼbatiakuyate. }=sKenpaʼti Jacoboen huamaʼbuy Judastaj oktieʼeaʼuyate, kenpaʼti Judas Iscariotetaj oktieʼeaʼuyate. Keʼna Judas Iscariote Jesústaj judío huairitaj nogok oʼbayokuyate. Kadarakepo oʼbayokuyate. Jesúsa huakkaʼtada oʼmanmadikaʼuyate. <1Mateotaj, Tomástaj oʼbaktieʼeaʼuyate. Alfeoensiʼpo Jacobo o̱ʼe̱po Jacobotakon oktieʼeaʼuyate. Kenpaʼti Simón Zelote oktieʼeaʼuyate. ';GSimóntaj oktieʼeaʼuyate. Simón konogda oʼdikkaʼuy Pedro. Simónen huamaʼbuy Andréstaj oktieʼeaʼuyate. Jacobotaj Juantaj, Felipetaj, Bartolométaj, >:u Emedeʼte keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmagkupopakaʼdepo doceyoʼda oʼbaktieʼeaʼuyate. Opuda̱ doce doʼhued huamataʼmonaʼeri moʼe̱a̱pone. Jesúsa oʼmadikkaʼuyate. 9 Nog huameʼnoete Jesúsa aʼtionaʼpakyaʼpo oteʼyo oʼbehuikpo ayaʼ sikyoda oʼtionaʼpakbedpo Diostaj oʼtionaʼpakbeduyate. :8m Fariseomeynayo Jesústaj huakkaʼda onʼhuadiaydepo aʼarakyaʼpo monig kaʼdik o̱ʼe̱, onʼbatiaʼpakuyate. Jesúsen doce huamataʼmonaʼeritaj Jesúsa oʼbaktieʼeaʼuyate @7y Konige̱po Jesús nogta nogta oʼbatiahuaypo, —‍Yabateʼ. —‍Jesúsa huabokerek ebaʼpoʼketpaktaj onaʼuyate. Oʼbaʼtedepo oʼbaʼyarudpo huadakbaʼda o̱ʼeanʼuyate. L6 —‍Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete huadak kaʼdik o̱ʼe̱ne. Dakhueaʼ kahueʼdik o̱ʼe̱ne. Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete dakhueʼtaj yareaʼdik o̱ʼe̱ne. Barakhueʼdik o̱ʼe̱ne. Menpaʼ kenpaʼ moʼnopo̱e̱ opuda̱. —‍Jesúsa oʼmanaʼnigʼa fariseomey soataʼ aʼtokhueʼda oʼnoke̱ʼuyate. ^55Kenda fariseomey enʼnopo̱e̱ʼte Jesúsnayo oʼmaknokotuy. Huabokerek ebaʼpoʼketpaktaj —‍Yaboʼ, i̱yo̱ eretnopoyo yaboatoʼ. —‍Jesúsa onaʼuyate. Ken huabokerek oʼbopo eretnopoyo oʼboatoʼuyate. 43Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri fariseomeyere Jesústaj onʼtiahuayaʼpo okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete menpaʼ oʼyareapopiʼ kenda eʼtiahuaytaʼ onʼpakpo. Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete eʼyareaʼnayo “Dakhueaʼ oʼkaʼ.” huaaʼdik o̱ʼe̱y onʼnopo̱e̱po. E3Nog okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo Jesús oʼkuddepo huaboaʼda oʼmanmadikaʼuyate. Ke̱yo̱ huabokerek huadaʼkopen ebaʼpoʼketpak o̱ʼu̱yate. .2UNogdakon Jesúsa oʼmanaʼpo, —‍Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Judío aratbuten okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete huairi i̱jje̱po katepiʼ ya̱gkaʼ aratbuttaj manaʼdik i̱jje̱y. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Ebaʼpoʼketpaktaj Jesúsa oʼbaʼyareaʼuyate. %1CDiosen carpa jakyo o̱gkudʼuyate. Pan Diostaj onʼnighueda̱ʼikaʼ oʼhuedʼuyate. Sacerdote Diostaj ʼuhua huanigbatiarakeriyoʼda ken pan bapeʼdik o̱ʼnikaʼ. David kenere hua̱e̱ʼeri o̱gkusitokpo ken pan oʼdepo onʼbapeʼuyate. —‍Jesúsa fariseomeytaj oʼmanaʼuyate. |0q—‍Apagbaʼte Davidtaj eʼbatiaʼpak moʼbaʼtiahuayʼuyate. David kenere hua̱e̱ʼeri o̱gkusitokuyate. /+Ken sueʼda fariseo huamanmadikaʼeri o̱ʼnepo, —‍Kenda Judíoen okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete o̱gkupayahueʼdik o̱ʼe̱nigʼa. ¿Menaʼpo boʼkaʼ? Dakhueaʼda boʼkaʼne. —‍Fariseo huamanmadikaʼeriomey Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj onʼmanaʼuyate. g. INogok judío aratbuten okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete Jesús taʼbayo oʼhuaʼepo huanigpe̱i̱kaʼeriere oʼhuaʼeʼuyate. Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri trigo oʼnogkupayaʼpo huabaʼa onʼtipitaʼpo onʼbapeʼuyate. (-I'Beʼapiʼ vinotoneʼ onʼmamayʼikameʼte huabo vino pakhueʼ o̱ʼnepo. “Vinotoneʼyoʼda huadakda o̱ʼe̱.” Oʼdaʼ. Ken konig adhueaʼpaneʼ o̱gkikaʼ beʼapiʼ o̱gkadhuahuikaʼdepo doʼhued huabo eʼmanmadikaʼ eʼkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate.8,i&Huabo vino huabosiʼdakyo onjoydik o̱ʼe̱ne. Konigti adhueaʼpaneʼ o̱gkikaʼ kahueʼdik yanikaʼ. Doʼhued huabo eʼmanmadikayoʼda yanʼnigpe̱i̱kaʼpo, ya̱gʼkikaʼ. +{%Huatoneʼsiʼdak vino hua̱to̱e̱ʼ ayda kenpaʼti kuruga̱da o̱ʼe̱po konige̱po huabo vino sineʼ hue̱biahued onjoyhueʼdik o̱ʼe̱ne. Huatoneʼsiʼdakyo huabo vino onjoyhueʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Huatoneʼsiʼdakyo huabo vino enjoynayo oʼhue̱poagpo huasiʼdak onʼtitagonapo. Vino oʼsurukapo kenpaʼti huasiʼdak keʼpoda oʼsuʼhuitonapo, dakhueʼda o̱ʼe̱a̱po. * $—‍Huatoneʼok keʼpoda eʼparaʼte akbetyaʼpo huabo huaoktaj okteghueʼ monikaʼ oroʼomey judío aratbut. Huaboenpa huatoneʼoktaj ekbetnayo onteʼti keʼpoda oʼparaʼapo kenpaʼti huabo huaok dakhueʼda o̱ʼe̱a̱po. Konigti adhueaʼpaneʼa̱ eʼmanmadikaʼ huatoneʼdik onteʼti nigpe̱e̱hueʼdik yaneʼ. Doʼhued huabodikyoʼda eʼmanmadikaʼ nigpe̱e̱dik yanikaʼ. )/#kenokaʼ doʼtaj kadarakeʼpo boktohuaʼdenok huadiʼ aratbuta bapehueʼ o̱ʼnunhuaʼpo onʼtionaʼpakonhuaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. ('"—‍Do konig huabokerek eʼto̱e̱pak konig i̱jje̱nok. Kenokaʼ huabokerek oʼto̱e̱pakapo huakkaʼ huadiʼa aʼdurugpakyaʼpo kenere aʼbapeyaʼpo onʼbahuatiakikaʼ. Kenokaʼ huadiʼ kenere o̱ʼnepo “Bapehueʼ yaʼnunhuaʼ,” manahueʼdik o̱ʼnenigʼa h'I!—‍Juan bautiza huakaʼerien huanigpe̱i̱kaʼeri kenpaʼti fariseoen huanigpe̱i̱kaʼeri Diosa meʼpe̱e̱ʼpo bapehueʼ o̱ʼnunhuaʼpo onʼtionaʼpakikaʼ. ¿Menpaʼ o̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeriata aypo onʼbapeʼikaʼ? —‍Fariseomey kenpaʼti Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeriomeya̱ namaʼda onʼnopo̱e̱po Jesústaj oʼnonaʼuyate. _&7 Konige̱po “Huadak huakaʼeri i̱jje̱y.” Aratbut kenda huataʼ huatinopo̱e̱ʼeritaj “Yanʼnopoʼkoreaʼ. Diostaj yanʼnigpe̱e̱ʼ,” aʼmanayaʼpo Diosyaʼ bahuatiakhueʼ i̱jje̱ʼuy. “Dakhueaʼ huakaʼeri i̱jje̱y.” Aratbut kenda huataʼ huatinopo̱e̱ʼeritaj “Yanʼnopoʼkoreaʼ. Diostaj yanʼnigpe̱e̱ʼ,” aʼmanayaʼpo Diosyaʼ ijbahuatiakuy. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Diosa kamape̱e̱ʼpo bapehueʼ oʼnunhuaʼdepo onʼtionaʼpakikaʼ. %#—‍Aratbut huadakda e̱e̱ʼnayo huamadakkaʼeriyo huahueʼ o̱ʼnikaʼ. Dakhueʼda e̱e̱ʼnayo huamadakkaʼeriyo onʼhuaʼikaʼ. R$Fariseo aratbut kenpaʼti Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri o̱ʼnepo huaboaʼda onʼbahuaaʼpo Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj onʼbahuaaʼdepo, —‍¿Gobierno huakupe huatabaeʼeriere kenpaʼti dakhueaʼ huakaʼeriere menaʼpo opudomeya̱ moʼbapeʼ? Kenomeyere bapehueʼ yaneʼ. Dakhueaʼda bokaʼne. —‍Onʼmanaʼuyate. Z#-Nogok Jesústaj huakkaʼda aypo onʼmanigmanhuada̱ʼpo Levíen huanabaʼa onʼnigmanhuada̱ʼuyate. Levíen jakyaʼ onʼnigmanhuada̱ʼuyate. Kutopate Jesúsere Levíere huakkaʼda onʼbahuadpo, gobiernotaj huakupe huatabaeʼeri onʼbahuadpo kenpaʼti nogomey onʼbahuadpo gobierno huakupe huatabaeʼeria engaña o̱gkikaʼuyate. Y"+Ken Leví oʼbodpo ayaʼda kenpaʼda oʼmaenanpo Jesúsere oʼhuaʼuyate. !9Nogokaʼ Jesúsa o̱ʼo̱ro̱kpo Levítaj oʼtiahuayʼuyate. Leví huabokerek o̱ʼe̱po gobiernotaj huakupe oʼtabaeʼikaʼpo gobierno huakupe huatabaeʼ jakyo oʼhuadʼuyate. —‍Diostaj aknopo̱e̱yaʼpo doʼtaj menigpeunhuahuikaʼ. —‍Jesúsa Levítaj onaʼuyate.  )Ayaʼada onʼtiahuaydepo onʼmepukeʼpo Dios ʼuruaʼda oʼkaʼ onʼbatiaʼpakuyate. Onʼmepuʼkudpo, —‍Oy konig aʼnenda tiahuayhueʼ o̱ʼnikaʼuynig oʼtiahuaydey. Diosa ʼuruaʼda oʼkaʼ oʼtiahuay. —‍Aratbuta onʼtiahuaydepo onʼbatiaʼpakuyate. —‍Diostaj aknopo̱e̱yaʼpo doʼtaj menigpe̱e̱po beʼtahuaʼ. —‍Jesúsa Levítaj onaʼuyate. (Leví konogda oʼdikkaʼuy Mateo) `9Huaboaʼda enaʼte keʼna oʼbodʼuyate. Huamanmadikaʼeri fariseoere enʼtiahuayte oʼbodpo, asuk oʼudpo keʼnen jakyo oʼhuaʼpo Diostaj dakiti oʼtionaʼpakpo Dios ʼuruaʼda megkaʼne oʼbatiaʼpakuyate. &EDo huabokerek i̱jje̱po Diosyaʼ ijtiakuy. Diostaj dakhueaʼ eʼkaʼ bakkahueaʼdik i̱jje̱y opudtaj aʼmanopo̱e̱a̱yaʼpo eʼketpaktaj ijyareapoy. —‍Jesúsa oʼmanaʼpo, —‍Yaboʼ, asuk yaʼudpo, o̱ʼnen jakyo yahuatiʼ. —‍Huabokerek eʼketpaktaj Jesúsa onaʼuyate. RDiostaj dakhueaʼ eʼkaʼ huabokereka okkahueahueʼdik o̱ʼe̱. Diosayoʼda dakhueaʼ eʼkaʼ okkahueaʼdik o̱ʼe̱. Huabokerekanayo sigpiʼ yareahueʼdik o̱ʼe̱. Diosayoʼda yareaʼdik o̱ʼe̱. Kenda fariseomey huanopoyaʼda onʼnopo̱e̱nig Jesúsa oʼnopo̱e̱ʼuyate. —‍Menpaʼ ken konig dakhueaʼ onʼtinopo̱e̱. Ken Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri kenpaʼti fariseo aratbut Jesústaj onʼpe̱e̱depo huaboaʼda onʼnopo̱e̱po “Diostaj dakhueaʼ Jesúsa oaʼ. Namaʼda oʼnopo̱e̱po dakhueaʼda Jesúsa oaʼ. Huabokerekanayo okkahueahueʼdik o̱ʼe̱. Diosayoʼda dakhueaʼ eʼkaʼ okkahueaʼdik o̱ʼe̱.” Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri fariseoere huaboaʼda huanopoyaʼda onʼnopo̱e̱po. _7Jesúsanayo oʼyareaʼapo onʼnopo̱e̱ʼuy. Kenda Jesúsa oknokot. Huabokerek eʼketpaktaj, —‍Ayaʼda Diostaj dakhueaʼ iʼkaʼuyatenigʼa doʼa yokkahueay, huabokerek. —‍Jesúsa eʼketpaktaj onaʼuyate. jMhuakkaʼnanada o̱ʼnenok meya̱ʼ kuda̱hueʼ o̱ʼneʼuy. Konige̱po jak kutayo onʼtobehuikpo jakonpid onʼtiokendepo huabokerek asukte enpahuedte oʼnonhuarakaʼpo aratbutnopote Jesústaj huakokpen oʼnonhuarakaʼuyate. ~uken Jesústaj huabokerek asukte enpahuedte onʼnigtotiakpo sueʼada huabokerek onʼnigtotiakuyate. Ken huabokereka asukte eʼketpak onpahuedikaʼuyate. Jakyo eʼkuda̱ʼtaʼ onʼpakpo Jesústaj aʼnighueda̱yaʼpo eʼkuda̱ʼtaʼ onʼpaknigʼa /WNogokaʼ Jesúsa eʼmanmadikaʼte ke̱yo̱ fariseo aratbut onʼbahuadpo fariseo Moisésenbaʼ onʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Kenpaʼti Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri onʼbahuadpo Galileayaʼ Judeayaʼ kenpaʼti Jerusalénya̱ʼ onʼhuatiakdeʼuyate. Kabayareʼpo Diosa Jesústaj oʼtihuapokpo KE̱gkupopaktada Jesúsnayo oʼbakhuaʼikaʼpo ke̱yo̱ aratbut ehueʼ hua̱e̱ʼyo oʼbakhuaʼikaʼuyate. Ke̱yo̱da oʼtionaʼpakonhuaʼuyate. Huabokerek eʼketpaktaj Jesúsa oʼyareaʼuyate. wʼUruaʼda Jesúsa oʼbayareaʼ huadaknada oʼmanmadikaʼ nogya̱ʼ nogya̱ʼ onʼtipe̱e̱po nogi̱ti nogi̱ti huakkaʼda onʼtipe̱e̱po huakkaʼda aratbut Jesústaj o̱gkupopakpo aʼpe̱e̱yaʼpo kenpaʼti beʼyareʼpo o̱gkupopakuyate. !—‍“Jesúsa beʼyareaʼne,” mantiaʼpakhueʼ ya̱e̱ʼ. Sacerdote Diostaj ʼuhua huanigbatiarakerite sacerdotete yahuatiʼ. Iʼyaredene betiahuayyeʼ. Aʼyareyaʼpo konig Moisésa oʼmanaʼuyate konig yayoktiʼ. Sacerdote ʼuhua Diostaj kanigarakeʼpo ʼuhuapiʼ yayoktiʼ. Ken konig iʼkaʼpo iʼyaredepo huadak i̱ʼe̱nok aratbut tiahuaydik o̱ʼneapo. —‍Jesúsa onaʼuyate.  Jesúsa oʼtibataʼtepo —‍Eʼyareaʼtaʼ ijpaki, “oʼyareayʼ.” —‍Jesúsa onaʼuyate. Enaʼte i̱dada oʼyarudʼuyate. ?w Ke̱yo̱ huakkaʼ jakyo Jesús o̱ʼe̱denok huabokereka oʼhuatiakʼuyate. Keʼna keʼpoda oʼso̱ʼseta̱ʼ Jesústaj oʼtiahuaydepo huikudate oʼhuadpo sorokyo oʼkutaʼboyʼuyate. (Ken konig gobierno huairitaj o̱gkikaʼuyate.) —‍O̱ʼna eʼpaknayo beyareaʼ, Huairi. —‍Jesústaj onaʼuyate. Q Ken kusiʼpe onʼbetandepo huakjeneʼeria ayaʼda onʼmaenanpo kenpaʼda onʼmaenanpo Jesústaj aʼnigpe̱i̱kayaʼpo onʼtahuaʼuyate. Huabokerek keʼpoda eʼso̱ʼset Jesúsa oʼyareaʼuyate. zm Kenpaʼti Jacobo Juanere Zebedeoensiʼpo Simónere huakjeneʼeri o̱ʼnuyate. Kenomeykon onʼmepukeʼuyate. —‍Mepuʼkehueʼ ya̱e̱ʼ. Oy huaboaʼda doʼtaj kanoknopo̱e̱ʼpo aratbuttaj iʼbaeʼapo. —‍Jesúsa Simóntaj onaʼuyate. uc Biig huakkaʼda o̱ʼe̱nok Simón omepukeʼpo kenpaʼti nogomey Simónere huakkaʼda onʼmepukeʼuy. 6eKenda Simón Pedro oʼtiahuaypo Jesúsen huaʼite huikudate oʼtihuadpo, —‍Bekhuaʼ, Huairi, donayo dakhueaʼ huakaʼeri i̱jje̱y. —‍Jesústaj Simóna onaʼuyate. M Nog huakjeneʼeri nog kusiʼpetaj Simóna huabaʼa baʼbaʼ oʼmanenok. Ken onʼtiakdepo kenomeyen bottaʼ kusiʼpeyo biig onʼbahueda̱ʼpo huakkaʼnada o̱ʼe̱po kusiʼpe oʼtaʼkotayʼuyate.  Ken oʼnokjeneʼdepo huakkaʼnada biig onʼkuda̱ʼdenok enʼtotokte huakjeneʼ huaboaʼda okputukonpo nogyen nogyen okputukonpo. . U—‍Ayaʼ sikyoda oroʼomey okjeneʼbednigʼa biig ehueʼda o̱ʼe̱, Huamanmadikaʼeri. O̱ʼna onaʼnok yokjeneʼapoy. —‍Simóna Jesústaj onaʼuyate. x iOʼmanmadikaʼbatikdepo, —‍E̱ʼpo̱g jodyoda yanhuaʼpo biigtaj yanokjeneʼ. —‍Simóntaj onaʼuyate. 8 iNogtida kusiʼpetoneʼyo Jesús oʼkudpo oʼboʼuyate, Simónen kusiʼpeyo oʼbopo. —‍Sueʼpiʼ e̱ʼpo̱gnopoʼte beʼtohuatuʼ, Simón. —‍Jesúsa Simóntaj onaʼuyate. Ke̱yo̱ kusiʼpeyo oʼhuaddepo huaboaʼda huakkaʼnada aratbuttaj oʼmanmadikaʼuyate. Kusiʼpeyaʼda oʼmanmadikaʼuyate. B}Bottaʼ kusiʼpetoneʼ meyo̱hueʼda aktaʼbogpete eʼbette Jesúsa oʼtiahuaypo sigpiʼ huadhueʼ o̱ʼnuy. Huakjeneʼeriomey kusiʼpetaj oʼnokhuaʼdepo huakjeneʼ onʼkoyoaʼuyate. X +Nogok Genesaret e̱ʼpo̱g aktaʼbogpete Jesús oʼboʼuyate. Diosen huaʼa aʼpe̱e̱yaʼpo huakkaʼnada aratbut onʼbatiakpo oʼnondaʼepo Diosen huaʼa eʼpe̱e̱taʼ onʼpakpo Jesústaj oʼnondaʼeʼuy. ,Ken nogda nogda judío aratbuten hua̱i̱takeʼ jakyo Galilea huadaribayo Jesúsa huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakikaʼuyate.w+—‍Huadak huaʼa konig aratbut Dios Huairitaj oknopo̱i̱kaʼdik o̱ʼneapo. Ken nog huakkaʼ jakyo nogyo̱ nogyo̱ huadak huaʼa manbatiaʼpakdik ka̱e̱ʼpo konige̱po Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. —‍Jesúsa aratbuttaj oʼmanaʼuyate. eC*Eʼmunyakte Jesúsa huakkaʼ jakyaʼ oʼo̱ro̱konpo aratbut ehueʼ e̱e̱ʼyo̱ oʼhuaʼuyate. Aratbuta oʼdukpo Jesústaj onʼhuahuayʼuyate. —‍Oroʼomeytaj okhuahueʼ moeʼ. —‍Jesústaj oʼnonaʼnigʼa, +)Nogomey kenpaʼti dakhueʼda e̱ʼneʼte Jesúsa totoʼtaj oʼmakenaʼuyate. Totoʼa oʼmako̱ro̱kpo ʼuttaʼda oʼdokoypo, —‍Diosen Huasiʼpo i̱ʼe̱ne. —‍Totoʼa onʼmanaʼuyate. Jesús Diosen Cristo Diosa oʼtaʼmonaʼdeʼuy totoʼa oʼnoknopo̱e̱nok, —‍Kejeʼ, ahueʼ yaneʼ. —‍Jesúsanayo totoʼtaj oʼmanaʼuy. Galilea huadaribayaʼ Jesúsa oʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼuyate. F(Nogyo̱ nogyo̱ huakkaʼ aratbut o̱ʼnepo, dakhueʼda o̱ʼnepo, noga̱ noga̱ dakhueʼda o̱ʼnepo, onʼdigpakpiʼ, ekpobigpiʼ, nogda nogda dakhueʼda o̱ʼneʼuyate. Ken eʼsikdeʼte kenomeyen huabeta onʼbatotiakpo Jesúste onʼbatotiakuyate. Jesús nogtati nogtatiaʼ oʼbatibataʼtepo oʼbayareaʼuyate. ~0yxx w utisrqpoornnmlkjihgUTlSRQ\OuNMLKJIIH=<;q:9918@7655543210/.m-{,*)('&>%!$T$#! nos5Vl4 ! b A ' E 2iI0{ 5Jesús Jerusalényo̱ oʼhuaʼnok Samaria huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeria Jesústaj i̱yo̱ yatayaʼ manahueʼ o̱ʼneʼuyate. z  4huakkuruda menigtayoʼda oʼmataʼmonaʼuyate. Samaria huadaribayo huakkaʼ jakyo oʼmataʼmonaʼuyate huatay jak kanʼukeʼpo. y 3Aʼti kurudyo̱ ijhuaʼapoy Jesús oʼnopo̱e̱po “Jerusalényo̱ ijhuaʼapoy,” meʼpukhueʼada ʼuruaʼda oʼnopo̱e̱depo x! 2—‍Ken huabokerektaj “Kahueʼ ya̱e̱ʼ,” onahueʼ yaneʼ. Ken aratbuta oroʼomeytaj dakhueaʼ e̱gkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo oroʼomeytaj boʼtihuapokne. —‍Jesúsa onaʼuyate. “Kenda ahueʼ yaneʼ.” Jacobotaj Juaneretaj Jesúsa oʼmanaʼuyate. pwY 1—‍Huabokerektaj eʼtiahuaydeʼte, keʼna o̱ʼnendik oʼdikkaʼpo totoʼtaj oʼmaenikaʼ, “Kejeʼ, kahueʼ ya̱e̱ʼ.” Oroʼa onaʼnok kenbokereka oroʼere huahueʼ o̱ʼi̱kaʼnok. —‍Juana Jesústaj onaʼnigʼa. }vs 0oʼmanaʼpo, —‍In huasiʼpo ehueʼ o̱ʼe̱ moknopo̱e̱ne. In huasiʼpotaj beʼapiʼ eeʼnayo do ijpaknok eeʼnayo konigti doʼtaj eʼdik moʼe̱ne kenpaʼti beʼapiʼ doʼtaj oʼdeapet doere doʼhued Apageretaj oʼdeapone. Doʼhued Apaga̱ meʼtaʼmonaʼuyne. Huasiʼpotaj huatihuapokeri konig hueret huairida o̱ʼne Diosnayo oʼnopo̱e̱. —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate. Ken aratbuta opudomeytaj dakhueaʼ e̱gkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo opudomeytaj onʼtihuapokikaʼ. }us /kenda huanigpe̱i̱kaʼeri huanopoyaʼ onʼnopo̱e̱nig Jesúsa oʼnopo̱e̱. Huasiʼpotaj oʼto̱e̱po oʼboaʼpo t .“¿Oroʼomeya̱ beʼata hueret huairida e̱ʼdik ya̱ʼe̱a̱po?” Ken huanigpe̱i̱kaʼeria huayahuaya onʼbatiaʼpaknigʼa 2s] -huanigpe̱i̱kaʼeri nopoenkahueʼ o̱ʼnenok konig Diosa oʼmaki̱re̱ga̱ʼpo manopoenkahueʼ oʼmaeaʼnok. “¿Monig ya̱ʼe̱?” Anaiʼ eʼnopo̱a̱da onmeʼpukpo onahueʼ o̱ʼneʼuyate. “¿Beʼa hueret huairida e̱ʼdik ya̱ʼe̱a̱pet?” Huanigpe̱i̱kaʼeriomey onʼbatiaʼpakuyate. r ,—‍Dakaʼ yanʼpe̱e̱ʼ. Okkahuehueʼ yaneʼ. Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Doʼtaj huairiomeytaj menyokapone. Huairiomeya̱ doʼtaj dakhueaʼda kaʼnogkeʼpo menyokapone. —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeriomeytaj oʼmanaʼnigʼa ^q5 +—‍Kenpihuay ijjay, Dios kutayo huaboroʼda o̱ʼe̱po ʼuruaʼda o̱ʼe̱po konig teyda oʼkikaʼ. —‍Ayaʼada onʼbatiaʼpakʼuyate. “Doʼtaj meʼdarakapone.” Onteʼti Jesúsa oʼbatiaʼpakʼuy. p% *Huasiʼpoa Jesústaj eʼhuahuadeʼte totoʼa barakte o̱ʼhue̱kanpo oʼiriga̱ʼuyate. Totoʼtaj, —‍Kejeʼ, kenpaʼda yakhuatiʼ. —‍Jesúsa totoʼtaj enadeʼte huasiʼpotaj oʼyareadʼuyate. Huasiʼpo huadakda e̱ʼundeʼte keʼnen huaojtaj oʼyokuyate. o3 )—‍Opudomey aratbut oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri moʼe̱po, dakhueaʼda moʼi̱kaʼne. Opudere huakkaʼda huameʼnoe i̱kahueʼdik i̱jje̱a̱poy. Opudomeytaj nogok nogok pe̱e̱hueʼdik i̱jjeonhuahuikaʼapoy. O̱ʼnensiʼpotaj yatotiak. —‍Jesúsa onaʼuyate. ;no (“Totoʼtaj yantaʼmonaʼ.” O̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj ijmanaʼdenigʼa okenhueʼdik o̱ʼnemeʼ, Huamanmadikaʼeri. —‍Huabokereka ʼuttaʼda Jesústaj onaʼuyate. Pm 'Totoʼa oʼnopoʼto̱e̱nok oʼsagkiaʼikaʼ, oʼiriga̱ʼikaʼ, huakittayaʼ kutajpoaʼ o̱ʼo̱ro̱kikaʼpo, kenpaʼti huasiʼpotaj diga̱ʼda o̱gkadhuahuikaʼpo e̱ʼenontaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱. l &Huakkaʼada aratbut e̱gkupopakyo nogtiada huabokereka ʼuttaʼda onaʼpo: —‍In doʼhued nogsiʼpotida meʼta̱e̱nig yatiahuayʼ. mkS %Emeʼte oteʼyaʼ Jesúsomey eʼhuarakdeʼte huakkaʼada aratbut Jesústaj onʼhuahuaʼuyate. j $Kenda Diosa eadeʼte Jesústayoʼda onʼtiahuayʼuyate. Soatayoʼ o̱ʼnepo kenda huaboaʼda onʼtiahuaydenig batiaʼpakhueʼ o̱ʼneonhuahuaʼuyate. Huasiʼpotaj totoʼ noki̱re̱ga̱ oʼnopoʼto̱e̱nok dakhueʼda e̱e̱ʼtada Jesúsa oʼyareaʼuyate. 5ic #E̱ʼsi̱hui̱ya̱ʼ onʼpe̱e̱po, —‍In doʼhued Huasiʼpo meʼta̱e̱ne. Huadiʼda meʼta̱e̱ne kentaj yanʼpe̱e̱ʼ. Ken e̱ʼsi̱hui̱ya̱ʼ onʼpe̱e̱ʼuyate. mhS "Pedro kenda eadeʼte e̱ʼsi̱hui̱ʼa̱ kenomeytaj oʼbatibukʼuyate, Eʼbatibukte onʼmeʼpukpo. 4ga !Huabokereka Jesústaj eʼnokhuaʼdeʼte —‍Oroʼ i̱yo̱ o̱ʼe̱po huadakda o̱ʼe̱. Bapaʼ bak oʼkaiʼ. Ontehuapaʼ nogtida Moiséstaj nogtida kenpaʼti Elíastaj nogtida bak oʼkaiʼ, Huamanmadikaʼeri. —‍Pedroa Jesústaj onaʼuyate. Pedroa koniga̱ʼ oaʼ nopo̱e̱hueʼada oaʼuyate. ffE Pedromey diga̱ʼda taytayaʼ eʼada tayhueʼ o̱ʼnepo Jesústaj onʼtiahuaypo Jesústaj ʼuruaʼda jeynanada onʼtiahuaypo. Kenpaʼti nog bottaʼ huabokerektaj onʼtiahuaypo Jesúsere e̱ʼneʼte onʼbatiahuayʼuyate. e7 ʼuruaʼda konig jeynanada o̱ʼnepo ken konig Jesús paiʼda oʼnopoʼe̱a̱po Jerusalénya̱ʼ kenpaʼti ken konig oʼbueyapo onʼbatiaʼpakuyate. #d? Ken kentaʼ Jesústaj bottaʼ huabokereka onʼbopo onʼbatiaʼpakpo adhueaʼpaneʼ Moiséskudak kenpaʼti adhueaʼpaneʼ Elíaskudakere onʼbatiaʼpakpo c Jesúsa oʼtionaʼpakdepo Jesúsen huakok kokeyda o̱ʼe̱tuy kenpaʼti yudtaj keregnada o̱ʼe̱tuy kenpaʼti senogda o̱ʼe̱tuyate. 0bY Jesúsa kenda eadeʼte ochopiʼ huameʼnoe eʼpokdeʼte Jesús oteʼyo oʼbehuikpo aʼtionaʼpakyaʼpo oʼbehuikpo Pedroere Jacoboere Juanere onʼbehuikʼuyate. taa Opudomey sueʼda i̱yo̱ moʼe̱nigʼa bueyhued moʼe̱po huakkaʼtada Dios Huairitaj eʼnoknopo̱i̱kaʼte enʼnigpe̱i̱kaʼte moʼbaʼtiahuayapet. Buttida ijjay. —‍Jesúsa ayaʼtada oʼmanaʼuyate. Jesúsa oʼjeypakatuʼuyate. ` Doʼtaj eʼnokbiraʼnayo kenpaʼti doʼhued eʼmanmadikaʼtaj enʼtobiraʼnayo nogok do ijtiakdepo kenomeytakon ijbakbiraʼapoy. Huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne konig Apag Dios huakhuairionig i̱jje̱po, ʼuruaʼda i̱jje̱po, Diosyaʼ kurudya̱ʼ ijhuarakdepo kenomeytakon ijbakbiraʼapoy. Kenpaʼti ijhuarakdepo konig Diosen huataʼmonerionig ʼuruaʼda i̱jje̱a̱poy. x_i Beʼapiʼ huabokerek katetapiʼ huakkaʼtaʼda onʼeretpakpo onʼbaeʼikaʼpo doʼtaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnepo kenpaʼda onʼbueyapo. Diosyo noeonhuahuahueʼ o̱ʼneapo. Huakkaʼ onʼmato̱e̱po Diosyo huahueʼdik o̱ʼneapo. {^o Kenomey kenpaʼda hua̱ʼenda onʼpakpo Cristoere kurudyo̱ onteʼti noeonhuahuikahueʼ o̱ʼneapo. Kenomey kenpaʼda hua̱ʼenda pakhueʼ o̱ʼnepo, Diostayoʼda eʼnigpe̱e̱taʼ huakkaʼ onʼpakpo onteʼti Diosere o̱ʼneonhuahuikaʼapo. \]1 Ayaʼtada oʼmanaʼpo, —‍Beʼapiʼ doʼhued eʼmanmadikaʼ eʼkaʼtaʼ eʼpaknayo katepiʼ hua̱ʼenda onʼpak onaʼti eretpakhueʼ kaʼneʼ. Onaʼti doʼhuedyoʼda kanʼpakikeʼ. Konig cruzte paiʼda ijnopoʼe̱a̱poy konigti kenomeya̱kon paiʼda kanʼnopoʼe̱ʼ. Kenpaʼti doʼtaj doʼhued enʼmanaʼtaj menʼnigpe̱i̱keʼ. <\q —‍Do huabokerek i̱jje̱po Diosyaʼ ijtiakuy. Huakkaʼda paiʼda ijnopoʼe̱a̱poy. Judío huairitoneʼ, sacerdote huairi, kenpaʼti Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeriere doʼtaj pakhueʼ o̱ʼnepo menʼarakapone. Bapaʼmeʼnoe eʼpokdeʼte Diosa meʼnoyhuada̱ʼapone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. }[s —‍Kenda Pedroa huaboaʼda menaʼnig manahueʼ yaneʼ. —‍Jesúsa i̱ghuaʼda oʼmanaʼuyate. Kenpaʼti Z  —‍¿Opuda̱ katedik o̱ʼe̱ doʼtaj onʼtinopo̱e̱? —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼnok. —‍Diosen Cristo i̱ʼe̱ne. Diosa kurudya̱ʼ ontaj metaʼmonaʼuyne. —‍Pedroa onaʼuyate. “Ijbueyapoy.” Jesúsa oʼmanaʼuyate. 7Yg —‍Juan Bautista keʼna o̱ʼe̱. Sueʼada boʼhuaaʼikaʼne. Noga̱ Elías keʼna o̱ʼe̱. Boʼhuaaʼikaʼne. Nogomeya̱ nogtida Diosen huamanbatiaʼpakerikudak aʼnennada o̱ʼu̱yatenig, oʼnoyhuadde, kena o̱ʼe̱. Boʼhuaaʼikaʼne. —‍Huanigpe̱i̱kaʼeria Jesústaj oʼnonaʼuyate. X  Nogok nogmeʼnoete aratbut bahueʼyo huanigpe̱i̱kaʼeriereyoʼda Jesúsere o̱ʼnepo Jesúsa oʼtionaʼpakpo, oʼtionaʼpakdepo huanigpe̱i̱kaʼeritaj —‍¿Beʼa i̱jje̱ do? ¿Katiaʼ doʼtaj aratbuta menhuaikaʼ? —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. W+ Ayaʼada onʼbapeʼpo dapoteymeya̱ʼ o̱gkaʼuyate. Onʼbapeʼdepo doce kusogyo̱ huataʼsuj hueda̱ʼda onʼdohueaʼ, huaboroʼ huaenmo boroʼtaʼsujmonere onʼtihueda̱ʼuyate. Diosen Cristo i̱ʼe̱ne. Diosa kurudya̱ʼ metaʼmonaʼuyne. Pedroa Jesústaj onaʼuyate. V Ken, Jesús huabaʼte cinco panes bottaʼ biigere oʼbapadpo kurudyo̱ oʼmabopo Diostaj dakiti oʼtionaʼpakdepo panes oʼposakeaʼpo biigkon okpukpukpo huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼbayokenok huanigpe̱i̱kaʼeriomeya̱ huakkaʼda aratbuttaj onʼbayokeʼuyate. =Uu Kenda onʼmanaʼnok ayaʼda onʼbahuadʼuyate. IT  Ken, cinco mil huabokerek o̱ʼneʼuyatepiʼ. —‍Yanʼbahuad. Yanʼmanaʼ. Cincuenta huakupo huakupoaʼ yanʼbahuad yanʼmanaʼ. —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate. S+ —‍Opudomeya̱ aypo yanʼbayok. —‍Jesúsa docetaj oʼmanaʼuyate. —‍Ehueʼda to̱e̱hueʼda o̱ʼe̱y. Cinco panes dos biigyoʼda oʼto̱e̱y. Biig aypoere kanokayatueʼpo menpaʼ oroʼtaj eʼtaʼmonaʼtaʼ oʼtipak. —‍Docea Jesústaj oʼnonaʼuyate. mRS Huaboaʼ eʼsikonyakte Jesúsen doce huataʼmonaʼeria Jesústaj onʼhuahuaʼpo —‍I̱yo̱ katepiʼ jak ehueʼ o̱ʼe̱, aratbut ehueʼ o̱ʼne, aypo ehueʼ o̱ʼe̱, konige̱po huakkaʼ aratbut e̱gkupopakte kanʼtayeʼpo kanʼbapeʼpo huakkaʼ jakyo meyo̱hueʼda yamataʼmonaʼ. —‍Jesúsen doce huataʼmonaʼeria Jesústaj oʼnonaʼnigʼa, AQ{ Jesús oʼpokonde onʼtipe̱e̱po huakkaʼ aratbut huakkaʼ jakyaʼ onʼnokotondepo Jesústaj onʼtahuaʼuyate. Jesúsa oʼbaedpo kenpaʼti huadak huaʼa konig aratbut Dios huairitaj oʼnoknopo̱e̱a̱pone moʼnigpe̱e̱a̱pone Jesúsa oʼmanmadikaʼpo kenpaʼti aratbut dakhueʼ e̱ʼneʼte oʼbayareaʼuyate. pPY Jesúsen doce huataʼmonaʼeri onʼkumejdepo kenda oʼkaʼmey Jesústaj oʼnonbatiaʼpakuyate. Ken doce huamataʼmonaʼeritaj oʼbatohuaʼuyate. Huakkaʼ jak Betsaidayon onʼbahuaʼpo kente aratbut ehueʼyo onʼbahuaʼuyate. O  —‍Juantaj yanʼhue̱renokteg ijmanaʼmey. Jesústaj eʼmanbatiaʼpak ijpe̱e̱y. Jesús be ya̱ʼe̱. —‍Herodesa oaʼpo. Jesústaj aʼtiahuayaʼpo Herodesa oʼukʼuyate. Cinco mil huabokerektaj Jesúsa aypotaj oʼbiaʼpo oʼbatobapeʼuyate. N9 “Diosen huamanbatiaʼpakeri Elíaskudak kurudya̱ʼ oʼhuarakdenok kentaj oʼtiahuayikay Jesús o̱ʼe̱taj.” Nogomeya̱ onʼbatiaʼpakpo, “Diosen huamanbatiaʼpakerikudak nogtida oʼnoyhuadmeʼte Jesús o̱ʼe̱taj.” Nogomeya̱ onʼbatiaʼpaknok Herodes oʼmepuʼkepo, _M7 Herodes Roma hua̱e̱ʼeri gobierno huairi o̱ʼe̱po Jesústaj tiahuayhued o̱ʼe̱po kenda Jesús oʼkikaʼnig oʼtipe̱e̱depo huaboaʼda oʼnopo̱e̱po oʼmepuʼkepo Herodes Juantaj onʼhue̱renoktegʼuy. Juan eʼbueyada oʼnoyhuadmeʼte sueʼada onʼbatiaʼpaknok, Juan o̱ʼe̱ Jesústaj oʼtinopo̱e̱po oʼmepuʼkeʼuy Herodes. nLU Ken doce huanigpe̱i̱kaʼeri onʼbahuaʼudhuahuikaʼpo, nog huakkaʼ jakyo nog huakkaʼ jakyo onʼhuaʼpo huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakpo dakhueʼ hua̱e̱ʼeritaj onʼbayareaʼuyate. Konig Juan Bautista oʼbueyʼuyate. ]K3 Ken huakkaʼ jakyo opudomeytaj eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ e̱ʼneʼte ken huakkaʼ jakyaʼ yanʼbakhuaʼ. Bohuaʼdepo soroka eʼitimabette yanʼitihuekead. Ken huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeriomey onʼtiahuaydepo onʼnopo̱e̱a̱po kenda o̱gkaʼde dakhueaʼda Diostaj o̱ʼe̱nok o̱gkaʼ onʼnopo̱e̱a̱po. —‍Jesúsa docetaj oʼmanaʼuyate. :Jm Huakkaʼ jakyo boʼkuddepo ken jakyo huaboaʼda boʼtayapet ke̱yo̱yoʼda yanikatiʼ. Nogen jakyo huahueʼ yaneʼ. Ken huakkaʼ jakyaʼ enʼbahuadeʼte ke̱yo̱da yanikatiʼ. I1 —‍Yanhuahuudhuahuikaʼpo dagte kaʼtepiʼ tohuahueʼ yanikatiʼ. Oteypaj tohuahueʼ yaneʼ. Cuperina yudtaj mantoahueʼ yaneʼ. Huenpu tohuahueʼ yaneʼ. Aypo tohuahueʼ yaneʼ. Huakupe tohuahueʼ yaneʼ. Nogtida ʼopiot yanʼot. Bottaʼ ʼopiot tohuahueʼ yaneʼ. qH[ Docetaj Jesúsa oʼmataʼmonaʼpo huadak huaʼa konig aratbut Dios Huairitaj oʼnoknopo̱e̱a̱pone onʼnigpe̱i̱kaʼapone. Kenda doce kanʼmanmadikeʼpo kenpaʼti dakhueʼtaj kanʼbayareʼpo docetaj Jesúsa oʼmataʼmonaʼuyate. #G A Doce huanigpe̱i̱kaʼeritaj Jesúsa “Intaʼ mogkupopak,” oʼmanaʼpo. Onʼkupopakdepo, “Doa oʼnonaʼnok nogda nogda dakhueʼ totoʼ noki̱re̱gtaj maendik moʼe̱a̱pone kenpaʼti ayaʼ aratbut dakhueʼ e̱e̱ʼ bayareaʼdik moʼe̱a̱pone.” Kenda Jesúsa oʼmanaʼuyate. FF8—‍Kenpihuay. —‍Muneʼyoen huaoj hua̱ye̱erea oʼdaʼuyate. —‍Kenda ijkay manbatiaʼpakhueʼ yaneʼ. Betapiʼ manbatiaʼpakhueʼ yaneʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate.mES7Keʼna oʼnoyhuaddepo i̱da oʼbodʼuyate. —‍Aypo yanʼyok. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Dw6Jesúsnayo muneʼyoen huabaʼtaʼ oʼbaʼpadpo, —‍Yaboʼ, muneʼyo̱siʼpo. —‍Jesúsa ʼuttaʼda onaʼuyate. uCc5Jesústaj onʼpe̱e̱po onʼtierikpo ettoneʼsiʼpo kenpaʼda oʼbueydenigʼa oaʼ onʼnopo̱e̱ʼuy. BB}4Huakkaʼ aratbut onʼkupopakdepo ettoneʼsiʼpo eʼbueytaʼ enʼbahuikte, —‍Huikhueʼ yaneʼ. Muneʼyo̱siʼpo bueyhueʼ o̱ʼe̱. Oʼtaypo o̱ʼe̱. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. @Ay3Jesús jakyo o̱kye̱depo, “Ettoneʼsiʼpoen hua̱ye̱ huaojere Pedroere Jacoboere Juanereyoʼda kuddik o̱ʼne. Nogomeynayo kudhueʼdik moʼe̱ne.” Jesúsa oʼmanaʼuyate. 6@e2Jesús kenda oʼpe̱e̱po, —‍Meʼpukehueʼ ya̱e̱ʼ. Doʼhua oʼyareaʼapo meknopo̱e̱ʼ. O̱ʼnen hua̱yo̱bu oʼyaruda̱po. —‍Jesúsa Jairotaj onaʼuyate. m?S1Jesúsa ettoneʼtaj eʼbatiaʼpakdeʼte Jairo hua̱i̱takeʼ jak huairien jakyaʼ huabokerekakon o̱kye̱yakpo, —‍O̱ʼnen huayetsiʼpo oʼbueyde. Huamanmadikaʼeritaj totiakhueʼ ya̱e̱ʼ. —‍Jairotaj onaʼuyate. o>W0—‍Doʼtaj oknopo̱e̱nok oʼyareaddene. Dakda yahuatiʼ. —‍Jesúsa ettoneʼtaj onaʼpo. 8=i/Doʼtaj beʼyareadne Jesúsa meʼtinopo̱e̱ne ettoneʼ oʼnokotdepo omeʼpukpo oʼiriga̱ʼpo Jesústaj oʼhuahuaʼpo Jesúsen huaʼite huikudate oʼtisakotuyate. Huakkaʼ aratbuttaj kanʼpe̱e̱ʼpo kenaʼpo Jesústaj ijnej kenpaʼti konig i̱dada beʼyareaddene ettoneʼa̱ oʼbatiaʼpakuyate. <.—‍Beʼapiʼ meʼnejne ijnopo̱e̱y konige̱po betapiʼ ijyareaʼdey huanopoʼada ijnopo̱e̱y. —‍Jesúsa oʼmanaʼnok. ;%-—‍¿Beʼa meʼnej? —‍Jesúsa oaʼuyate. Ehueʼ beʼa nejhueʼ meene, ayaʼada onʼbatiaʼpakpo —‍Huakkaʼada aratbutpoyaʼ ontaj mondaʼene andayaʼpo mogkaʼne. “¿Beʼa meʼnej?” ¿Menaʼpo iaʼ? —‍Pedro nogomeyere Jesústaj oʼnonaʼuyate. z:m,Jesústaʼpiyen oʼhuatiakpo, yudtaʼjok huakubogpitaʼ oʼnejpo, oʼnejdepo mimi oʼbatikonpo oʼyarudʼuyate. ~9u+Ettoneʼ o̱ʼe̱po huakkaʼ aratbutere o̱ʼe̱po keʼna dakhueʼda o̱ʼe̱po mimi batikhueʼ o̱ʼunhuahuikaʼpo doce huabayok oʼtipokde batikhueʼda o̱ʼunhuahuikaʼuyate. Nogtaj nogtaj huamadakkaʼeritaj oʼbahuahuaeʼikaʼuyate. Huamadakkaʼeritaj ayaʼda keʼnen huakupe gasta oʼtikaʼonhuahuaʼuyate. Huamadakkaʼeritaj eʼyoktada yareahueʼ o̱ʼu̱yate. G8)Ken huabokerek Jairodik oʼtiakuyate. Jairo judíoen hua̱i̱takeʼ jak huairi o̱ʼu̱yate. Jairo Jesúsen huaʼite huikudate oʼtisakotpo, —‍Nogtida huayetsiʼpo meʼta̱e̱ne. Doce años o̱ʼe̱po keʼpoda o̱ʼe̱po huabueydikte meke̱ne. Betayareaʼ, doʼhued jakyo yahuaʼ. —‍Jesústaj i̱ghuaʼda onaʼuyate. Ken Jesús eʼhuaʼte huakkaʼada aratbut o̱gkupopakpo Jesústaj huakkaʼada aratbutpoyaʼ andayaʼpo oʼnogkaʼuyate. 7*6(Jesús akudpen onteʼti oʼkumejdepo huakkaʼada aratbuta oʼnonmabopo o̱gkupopakpo durugteda huabada onʼdeʼuyate. i5K'O̱ʼnen jakyo yahuatiʼ. A̱yo̱ o̱ʼnenbayaʼ yamanbatiaʼpak. Ayaʼda Diosa menigkaʼdene yamanbatiaʼpakhuatiʼ. —‍Jesúsa ken huabokerektaj onaʼuyate. Kenpaʼ onaʼdepo Jesúsa oʼhuaʼuyate. Ken huabokerek aʼmanbatiaʼpakhuayaʼpo oʼhuaʼpo keʼnen jak hua̱e̱ʼeritaj Jesúsa huakkaʼ totoʼtaj mekmaenameʼne, beʼyareameʼne oʼmanbatiaʼpakhuaʼuyate. Jairoen hua̱yo̱butaj oʼnoyhuada̱ʼuyate. Kenpaʼti ettoneʼ Jesúsen yudtaj oʼnejdepo oʼyarudʼuyate. U4#&huahued e̱e̱ʼted ken huabokerekyaʼ totoʼa huaboaʼda oʼnokhuaʼde keʼna Jesúsere eʼhuaʼtaʼ oʼpakpo, —‍Onere eʼhuaʼtaʼ ijpaki. —‍Jesústaj onaʼnok. —‍Doere huahueʼ ya̱e̱ʼ. 3 %Kenda onʼpe̱e̱depo ayaʼ aratbut Gadara huadaribayo hua̱e̱ʼeri ke̱yo̱ o̱gkupopakdepo huakkaʼda onmeʼpukpo, —‍Oroʼedbayaʼ yahuadeʼ. —‍Jesústaj i̱ghuaʼda oʼnonaʼnok. Jesús kusiʼpetoneʼyo oʼhuadpo huahuaʼdikte o̱ʼe̱nigʼa !2;$Aratbut ke̱yo̱ Jesúsere e̱ʼhua̱e̱a̱ onʼtiahuaydepo kenda Jesúsa oʼkaʼde eatiahuayʼa onʼmanbatiaʼpakpo huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeritaj onʼmanbatiaʼpakpo, konig kentaj huakkaʼ totoʼa eʼnopoʼtounhuahuikaʼdeʼte Jesúsa oʼyareaʼdenig, onʼmanbatiaʼpakuyate. 1}#Kenda onʼpe̱e̱depo monig Jesúsa yakaʼ aʼtiahuayaʼpo huakkaʼ jakyaʼ huakkaʼada onʼmaoro̱kondepo Jesústaj onʼhuahuaʼpo onʼhuatiakdepo ken huabokerektaj huakkaʼ totoʼ huaboaʼda eʼnokbahuaʼdeʼ onʼtiahuaypo, ken huabokereka Jesúsen huaʼite oʼhuadpo, yudtaj oʼotpo, kenpaʼti oyda huadakda o̱ʼe̱. Ken huabokerektaj onʼtiahuaydepo onʼmeʼpukeʼuyate. Q0"Ken huakyariʼ huato̱e̱ʼeri kenda onʼtiahuaydepo onʼmameʼpukeʼpo kenda aʼmanbatiaʼpakyaʼpo huakkaʼ jakyo onʼbakeʼtuyate. Kenpaʼti taʼbayaʼ aʼmanbatiaʼpakyaʼpo onʼhuaʼuyate. \/1!Ken totoʼa huabokerektaj oʼnenonpo oʼnokhuaʼpo huakyaritaj onʼhuankudonpo ken huakyariʼ ayaʼda huaduk oʼbahuarakpo kubogyo onʼbaajpo e̱ʼpo̱gyo̱ oʼbataʼkoʼtuyate. Totoʼere onʼbataʼkoʼtuyate. Q. Kente oteʼte huakkaʼda huakyariʼ onʼpeʼnok, —‍Huakyariere a̱ʼe̱ya̱ʼpo yanʼkud. Monaʼ. —‍Jesústaj diga̱ʼda oʼnonaʼnok, —‍Yanʼkud. —‍Jesúsa totoʼtaj oʼmanaʼuyate. A-{—‍Sorokkogyo̱ adyonda dakhueaʼ totoʼomeya̱ paiʼda onʼnopoʼeunhuahuikaʼapo. Ke̱yo̱ oroʼomeytaj mataʼmonahueʼ moeʼ. —‍Totoʼomeya̱ Jesústaj oʼnonaʼuyate. V,%—‍¿Katedik i̱ʼe̱? —‍Jesúsa huabokerektaj onaʼnok, —‍Doʼhued huadik “Huakkaʼ” i̱jje̱y. —‍Onaʼuyate. Kenda onaʼnigtaj huakkaʼ totoʼ kentaj onʼnopoʼto̱i̱kaʼuyate. W+'Kenpaʼ enadeʼte Jesúsa totoʼtaj huamaenaʼdikte o̱ʼu̱yate. Nogok nogok huakkaʼ totoʼa onʼnopoʼto̱i̱kameʼte. Aratbuta kentaj sirobia huabaʼ kenpaʼti huaʼi onʼtinukupo dakaʼ aʼto̱e̱ya̱ʼpo. Onʼtinukunigʼa ken huabokereka oʼtipukpukanikaʼuy. Aratbut ehueʼ e̱ʼi̱kaʼyo totoʼomeya̱ onʼtohuaʼuyate. * Oʼtiahuaydepo Jesústaj huikudate oʼtisakotuyate. Oʼokoypo, —‍¿Menaʼpo doʼtaj oʼhuatiak, Jesús? Dios kutayo hua̱e̱ʼerien Huasiʼpo i̱ʼe̱. Doʼtaj o̱gkahueʼ meeʼ. Diga̱ʼda onaʼne. —‍Huabokereka ʼuttaʼda Jesústaj onaʼuyate. )Jesús eʼkotdeʼte Jesústaj nogbokerekatida huakkaʼ jakyaʼ oʼhuatiakonpo. Ken huabokerektaj huakkaʼ totoʼa onʼnopoʼtounhuahuaʼuyate. Yudtaj othueʼ o̱ʼunhuahuaʼuyate. Jakyo ehueʼ o̱ʼi̱kameʼte. Kubarakbayo o̱ʼunhuahuaʼikaʼuyate. s(_Ken akodpen Gadara huadaribayo onʼtiakpo onʼbeʼtuyate. Gadara eʼdeaʼ akudpen Galilea o̱ʼe̱. c'?—‍Menaʼpo doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱, —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate. Kenomeynayo Jesústaj onʼtomeʼpukepo huayahuaya, —‍¿Kenpihuay, be in huabokerek ya̱ʼe̱? Bapokataj onaʼnok oʼnigpe̱e̱ kenpaʼti e̱ʼpo̱gtaj onaʼnok e̱ʼpo̱ga̱kon oʼnigpe̱e̱. ¿Kenpihuay, be ya̱ʼe̱? —‍Huanigpe̱i̱kaʼeria huayahuaya onʼmanbatiaʼpakuyate. Gadara huadaribayo nogbokerektatida huakkaʼ totoʼa onʼnopoʼto̱e̱ʼuyate. ^&5Jesústaj onʼhuahuaʼpo aʼmaboayaʼpo, —‍Huamanmadikaʼeri, Huamanmadikaʼeri, montakotnede. —‍Jesústaj oʼnonaʼuyate. Ken Jesús oʼmabodpo, “Yabatik, bapokhueʼ ya̱e̱ʼ.” Kenpaʼti, “Yabatik, hue̱niri̱hueʼ ya̱e̱ʼ.” Jesúsa onaʼnok oʼbatikanpo bapokhueʼ o̱ʼu̱yate kenpaʼti hue̱niri̱hueʼ o̱ʼu̱yate. u%cKen eʼnonoktegte kusiʼpeyaʼ Jesús oʼtayʼuyate. E̱ʼpo̱gnopoyaʼ i̱da huaboroʼbapokada oʼbahuatiakpo. Teyaʼda oʼbapoknok huaboroʼ oʼhue̱niri̱ʼtoneʼpo diga̱ʼda oʼhue̱kudpo oʼtihuedpo huataʼkotdikte o̱ʼu̱yate. 1$[Nogok Jesús huanigpe̱i̱kaʼeriere huaboaʼda kusiʼpetoneʼyo onʼbahuadpo, —‍E̱ʼpo̱g monokteg. —‍Jesúsa oʼmanaʼnok huaboaʼda oʼnonhuaʼuyate. ##?—‍Beʼapiʼ Diosen huaʼa onʼpe̱e̱po onʼnigpe̱e̱po konig o̱gkikaʼ keʼna doʼhued hua̱ye̱ o̱ʼne, doʼhued huamaʼbuy o̱ʼne ijnopo̱e̱y. —‍Jesúsa ayaʼ huakupopakeritaj oʼmanaʼuyate. Jesúsa e̱ʼhue̱niri̱ʼtoneʼtaj bapokaʼtere oʼbatikanʼuyate. '"G—‍O̱ʼnen hua̱ye̱ o̱ʼnen huamaʼbuyere aratbuttiokpeyon moʼnigbone. Ontaj eʼbatiaʼpaktaʼ onʼpak. —‍Noga̱ Jesústaj oʼnonatuʼuyate. #!?Kenokaʼ Jesúsen hua̱ye̱ Jesúsen huamaʼbuyere Jesústaj onhuatiakuynigʼa huakkaʼnanada o̱gkupopaknok kentaj huatiakhueʼdik o̱ʼneʼuyate. u cKen, dakaʼ Apagbaʼtaj yanʼpe̱e̱ʼ konige̱po sueʼda eʼpe̱e̱ʼnayo sueʼda eknopo̱e̱ʼnayo Diosa boʼtihuapokapone nogi̱ti nogi̱ti Diostaj moknopo̱e̱a̱po, nogi̱ti nogi̱ti Diostaj moʼnigpe̱e̱a̱po. Dakaʼ pe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo Diosbaʼtaj oknopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo kenda moʼnopo̱e̱ Diosa bokkayapone onteʼti oknopo̱e̱hueʼdikada moʼe̱a̱pone. —‍Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. Jesúsen hua̱ye̱ Jesúsen huamaʼbuyere Jesústaj onʼhuatiakuynigʼa.  Ken konigti Diosen eʼnopo̱e̱ʼ oy konig eʼi̱re̱g e̱e̱ʼtada nogok ayaʼada onʼnopo̱e̱a̱po, ayaʼada onʼtiahuayapo. ySikyo jakki̱re̱gya̱ʼ huakjey eʼbakpakte kosoa tiokkubukhueʼdik o̱ʼnikaʼ. Kenpaʼti huakjey eʼbakpakte huataytoyo huada̱hueʼdik o̱ʼnikaʼ. Kutopate huakjey onʼhuada̱ʼikaʼ. Jakyoda ayaʼada onʼkuddepo tiahuaydik kaʼneʼpo. eCKen huakid huadak sorokyo oʼkidkahuaʼuyate. Ken konig aratbut huadaknopoʼda Diosbaʼtaj onʼpeeonhuahuikaʼpo onʼnigpeeonhuahuikaʼ. Dakaʼ konig ʼurunopoʼda onʼnigpe̱e̱po batikhueʼda huadakda o̱gkikaʼapo. Kenomey Diosensiʼpo o̱ʼne, huakkaʼada onʼnopo̱e̱a̱po. Jakki̱re̱gya̱ʼ huakjeytaj oʼbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. GHuakid okpotaʼpidsiʼbayo oʼkidkahuaʼuyate. Ken konig aratbut Diosen eʼmanmadikaʼtaj onʼpe̱e̱po onʼpe̱e̱nigʼa nogok nogtaʼ nogtaʼ onʼmamepuʼkepo onteʼti sig sig Diostaj oʼnoknopo̱e̱batikapo. Kenpaʼti huakkaʼ eʼta̱ʼmaetaʼ onʼpakpo sig sig Diostaj oʼnoknopo̱e̱batikapo. Kenpaʼti huataʼda eʼdurugpakaʼtaʼ onʼpakikaʼpo onteʼti Diostaj pakhueʼ o̱ʼneapo, nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼneapo. Diosen kahueʼ o̱ʼneapo. [/ Huidbate sueʼda oʼkidkahuaʼuyate. Ken konig aratbut Apagbaʼ enʼpe̱e̱a̱tuʼte durugda onʼpe̱e̱a̱tunigʼa konige̱po dakaʼ nigpeonhuahuahueʼ o̱ʼnepo sueʼda onʼnopoenkaʼpo sueʼda huameʼnoe oʼnoknopoeonhuaʼpo totoʼa namaʼda eʼmanadeʼte onteʼti Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnepo kenpaʼda okkahueʼdik o̱ʼneapo. /W Dagte sueʼda oʼkidkahuaʼuyate. Ken huakid dagte oʼkidkahuaʼuyate konig sueʼda aratbut Diosen eʼmanmadikaʼtaj onʼpe̱e̱nigʼa i̱da totoʼa oʼhuahuaʼpo huanopoyaʼ Diosen huaʼa oʼbakkaynok onteʼti Diostaj oknopo̱e̱hueʼdik o̱ʼneapo onteʼti nopoʼyareahueʼdikda o̱ʼneapo. iK —‍Ken huakidenaʼeri ijmanopo̱e̱a̱ʼapoy. Ken huakid konig Diosen huaʼa o̱ʼe̱.  —‍Opudomey doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri moʼe̱nok konig aratbut Diosen Huakhuairitaj onʼnigpe̱i̱kaʼapo, konig buttida o̱ʼe̱a̱po Diosa opudomeytanayo eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ oʼpak. Nogomeytaj doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri ehueʼtaj nogda ken konig o̱ʼe̱ ijmanbatiaʼpakikay. Kenda eʼmape̱e̱a̱da nopoenkahueʼ o̱ʼneapo. —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate. Huakidenaʼeri konig o̱ʼe̱ aʼnopoenkayaʼpo Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj dakaʼ oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. ^5 —‍Ken huakidenaʼeri ken konig oʼkaʼ huaboaʼda oroʼtaj onʼbatiaʼpaknig nopoenkahueʼda o̱ʼe̱y. Oroʼtaj dakaʼ moʼnopo̱e̱a̱ʼ. —‍Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria Jesústaj oʼnonaʼuyate. 1Nog huakid huadak sorokte oʼkidkahuaʼuyate. Oʼbatipakbodepo huakkaʼda huakid o̱gkupapakuyate. Sueʼda huakpi cien huakid o̱gkupapakpo noga̱ sueʼda huakid o̱gkupapakuyate. —‍Jesúsa kenda eʼmanaʼte, —‍Huadakpeok e̱ʼhua̱e̱a̱ dakaʼ menʼpe̱e̱ʼ. —‍Jesúsa ʼuttaʼda oʼmanaʼuyate. Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyatenok huakkaʼa nopoenkahueʼdik ya̱ʼneapet. $ANog huakid okpotaʼpidsiʼbayo oʼkidkahuaʼuyate. Huakpi sueʼda oʼbatipakbonigʼa okpotaʼpidsiʼ diga̱ʼda oʼbakerekpo huakpitaj oʼbatibukʼuyate. Huidbate kuhuado̱nokparedte sueʼda oʼkidkahuad. I̱da oʼkereknigʼa. Kuhuado̱nokparedte dariayda o̱ʼe̱nok i̱da oʼayʼuyate. H —‍Aʼbakidenayaʼpo huabakidenaʼeri oʼhuaʼuyate. Oʼhuaʼepo oʼbakidenaʼpo dagte sueʼda oʼkidkahuapo huaʼia oʼbakidtuge̱a̱ʼpo kenpaʼti nogte bakoya oʼkidye̱ʼkuyate. Y+Huakkaʼada aratbuta Jesústaj onʼhuahuaʼuyate. Nog jak nog jakyaʼ onʼhuahuaʼpo Jesústaj onʼtikupopaknok huabakidenaʼeri ken konig o̱gkikaʼ Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikanhuaʼuyate. OJuanakon Jesúsere o̱ʼi̱kaʼuyate. Juana Chuzaen hua̱to̱e̱ o̱ʼu̱yate. Chuza Huairi Herodesen jak huato̱e̱ʼeri o̱ʼu̱yate. Kenpaʼti Susana Jesúsere o̱ʼi̱kaʼuyate. Nogomey ettoneʼ sueʼda huakkaʼ Jesúsere o̱ʼnepo Jesúsomey hua̱e̱ʼeritaj katepiʼ onʼpaknok onʼbayokikaʼuyate. Aypopiʼ yudtapiʼ onʼbayokikaʼpo kenpaʼti onʼtihuapokikaʼuyate. Huabakidenaʼeri ken konig o̱gkikaʼ oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. ykEttoneʼere oʼhuaʼepo totoʼa eʼmanopoʼto̱e̱tada Jesúsa oʼmanopoʼyareameʼte totoʼ oʼmakenmeʼte. Nogomey ettoneʼtaj oʼbayareameʼte. María Magdalena Jesúsere o̱ʼi̱kaʼuyate. Jesúsa Maríataj siete totoʼ okmaenameʼte.  Nogok nogyo̱ nogyo̱ huakkaʼ jakyo Jesús oʼhuaʼepo huakkaʼ jakyo huadak huaʼa Diosen huairi o̱kye̱yakde Dios huairitaj yanoknopo̱e̱po yanʼnigpe̱i̱kaʼ, oʼmanmadikikaʼuyate. Jesúsen doce huamataʼmonaʼeri kenere onʼhuaʼudhuaʼpo. 3_2Ettoneʼtaj, —‍Doʼtaj oknopo̱e̱nok Diosa ontaj bekkahueaʼpo meʼnopoʼyareaʼne. Daknopoʼda ya̱e̱po yahuatiʼ. —‍Jesúsa ettoneʼtaj onaʼuyate.  1Nogomeya̱ kutopataʼ onʼbatobapeʼpo huayahuaya onʼbatiaʼpakpo, —‍Ken huabokereka dakhueaʼ eʼkaʼ okkahueaʼde. Konig Diosa okkahueaʼ keʼna dakhueaʼ eʼkaʼtaj okkahueaʼ. ¿Be ya̱ʼe̱? —‍Aypo huatobapeʼeria onʼbatiaʼpakuyate. g G0Ettoneʼtaj, —‍On dakhueaʼ iʼkaʼuyatenig okkahueaʼne. —‍Jesúsa onaʼuyate. E /Ettoneʼ huakkaʼ dakhueaʼ eʼkaʼ Diosa okkahueaʼnok ettoneʼ huakkaʼ diʼ meʼe̱dene. Kentaj Diosa sueʼda okkahueaʼnok sueʼda diʼ meʼe̱ne. —‍Jesúsa Simóntaj onaʼuyate.  .Eʼkudondeʼte huakutaʼ doʼtaj huasihuaj kutioyhueʼ o̱ʼe̱ne. Ettoneʼa̱nayo ʼuruʼhui̱e̱a̱da huasihuaj beʼitioyne. c ?-O̱ʼnanayo buyukhueʼ o̱ʼe̱ne. Ettoneʼa̱nayo huaboaʼda do eʼkudte beʼibuyukene. #,Ken Jesúsa ettoneʼtaj huatiahuayaʼaʼ, Simóntaj, —‍In ettoneʼtaj yatiahuayʼ. O̱ʼnen jakyo ijkudondey. Huaʼitaʼ aʼikoyoyaʼpo hue̱ʼe̱y yokhueʼ meʼe̱ne. In ettoneʼnayo huakpota̱ʼhue̱a̱ beʼikoyoaʼpo kenpaʼti huakuhuiʼa beʼitidukutne. \1+—‍Keʼna huakkaʼda dehueaʼ o̱ʼe̱po kentaj huakkaʼda oʼbatiokkahueʼuyate, keʼna huakkaʼ diʼ o̱ʼe̱, ijnopo̱e̱po. —‍Simóna onaʼuyate. —‍Buttida iaʼne. —‍Jesúsa onaʼuyate. *Huakupebayoʼ o̱ʼnepo tahuahueʼdik o̱ʼnenok huakupe huabaktoyokeria huabokerek bottaʼtaj huakupetaj betahuaʼ eʼmanataʼ pakhueʼ o̱ʼe̱po oʼbatiokkahueʼuyate. Oy, ¿menaʼtaj diʼda e̱ʼdik ya̱ʼe̱? —‍Jesúsa fariseotaj onaʼuyate. T!)—‍Huakupe huabaktoyokeritaj bottaʼ huabokereka huakupe dehueaʼ o̱ʼnuyate. Nogtiada quinientos denario huakupe dehueaʼ o̱ʼu̱yate. Noga̱ cincuenta denario huakupe dehueaʼ o̱ʼu̱yate. 3_(Jesúsa kenda joknokotpo, —‍Ontaj eʼbatiaʼpaktaʼ ijpaki, Simón. —‍Jesúsa fariseotaj onaʼuyate. —‍Menaʼ, Huamanmadikaʼeri. —‍Fariseoa onaʼuyate. B}'Ken fariseo Jesústaj oʼtobapeʼpo kenda ettoneʼ e̱gkadeʼte oʼtiahuaydepo “Diosen huamanbatiaʼpakeri Jesús ehueʼdik o̱ʼe̱, yoknopo̱e̱po Diosen huamanbatiaʼpakeri e̱e̱ʼnayo in ettoneʼ dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼe̱, yaʼnopo̱e̱yet.” Kenda fariseoa huanopoyaʼ namaʼda oʼnopo̱e̱ʼuyate. X)&Jesústaj huaʼitaʼpote oʼtihuadpo oʼhuikpo diga̱ʼda huakpota̱ʼhue̱a̱ Jesúsen huaʼitaʼ oʼitisurukaʼpo ken oʼikoyopo oʼitidukutpo ettoneʼa̱ huakuhuiʼa oʼitidukutpo huaʼitaʼ oʼibuyukepo, Jesústaj diʼda o̱ʼe̱po oʼibuyukepo kenpaʼti diʼ o̱ʼe̱po huaʼitaʼ ʼuruʼhui̱e̱da huasihuaʼa oʼihuekeʼuyate. }s%Ken ettoneʼ o̱ʼe̱po huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼu̱yate. Jesús fariseoen jakyo oʼbapeʼ oʼnopo̱e̱po Jesústaj oʼhuahuaʼpo ʼuruda yereda huidpuʼ ʼuruʼhui̱e̱a̱da huasihuaj oʼtohuaʼuyate. "=$“Doʼhued jakyaʼ mobapeʼ.” Nogtiada fariseo aratbut Jesústaj onaʼuyate. Jesús keʼnen jakyo oʼhuaʼpo kutopate oʼhuadpo oʼbapeʼuyate. |q#Diosa ʼuruaʼda oʼnopo̱i̱kaʼnok Diostaj huanigpe̱i̱kaʼerinayo ʼuruaʼda onʼnopoenkikaʼ. Kenomeyyoʼda durugda o̱ʼne. —‍Jesús Huairia oʼmanaʼuyate. Jesús Simónen jakyo oʼbapeʼuyate. Simón fariseo aratbut o̱ʼu̱yate. J~ Jesúsa nogi̱ti oʼmanaʼpo: —‍Aratbut oy ken konig o̱ʼnikaʼ ijbatiaʼpakapoy. Kenomeytaj beʼapiʼ madurugpakahueʼdik o̱ʼne. Katepiʼ nogomey onʼpakpo o̱gkikaʼnig kenomeynayo konigti eʼkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼne. Kenda Juan Bautista oʼkikaʼnig kenomeynayo pakhueʼ o̱ʼne. Kenpaʼti do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne konig do ijkikaʼnig kenda kenpaʼti pakhueʼda o̱ʼne. Juan bautista katepiʼ ʼuruaʼda aypo bapehueʼ o̱ʼi̱kaʼpo kenpaʼti vino konig sineʼ paiʼ mayhueʼ o̱ʼi̱kaʼpo. Kenda Juana oʼkikaʼnok totoʼa Juantaj oʼnopoʼto̱e̱ kenomeya̱ namaʼda onʼbatiaʼpakikaʼnigʼa. Nogok do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne opudere katepiʼ ʼuruda aypo ijbapikay kenpaʼti do katepiʼ ijmayʼikay. Doʼtakon dakhueaʼda menhuaʼpakikaʼne. “Huakkaʼda oʼbapikaʼ kenpaʼti huakkaʼda huamaiʼeri o̱ʼi̱kaʼ. Kenpaʼti Jesúsa dakhueaʼ huakaʼeritaj diʼda oʼmaikaʼ. Kenpaʼti gobierno huakupe huanigbaeʼeritaj diʼda oʼmaikaʼ.” Doʼtaj kenpaʼ menhuaaʼikaʼne. Aratbut oy ken konig o̱ʼnikaʼ nogda ijbatiaʼpakapoy. Katepiʼ nogomey onʼpakpo o̱gkaʼ kenomeynayo konigti eʼkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. Konig huasiʼpo onʼbatuerikikaʼnig aratbut oy konigti o̱ʼne. Huasiʼpo huakkaʼ jak kurute onʼbahuadpo onʼbatuerikpo nogtaj nogtaj onʼmanaʼpo, “Teteʼpuʼte ʼuruaʼda oʼbatadiʼkey opudnayo oroʼere eʼdurugpaktaʼ pakhueʼ moʼe̱ne baila e̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ moʼe̱ne. Oroʼ eʼbahuiktada opudnayo huikhueʼ moʼe̱ne.” Ken konig huasiʼpoa ondaʼikaʼ. Ken konig aratbut oyda o̱gkikaʼ. s~~+}|={)zHxx;vutusrrzqprpo,nmkixhgfHetdcb`_w^]$\I[ZYXWcVUTT(SRVQ>PxPNN.M6KJZJHHGFEDCB2A@5?6>=<;:9886k5]4210N0=(&&"!M ~=ot 1{  o ^n} Huairitaj manbatiaʼpakdik e̱e̱ʼte Apag Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopo̱e̱a̱ʼaponok ʼuruaʼda batiaʼpakdik moʼe̱a̱po. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Huakkaʼda katepiʼ eʼmato̱e̱ʼtaʼ eretpakhueʼ yaneʼ. Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. m9 Nogok judío hua̱i̱takeʼ jak huairitaj boʼtohuaʼapone. Dakhueaʼ bokaʼne monaʼpo judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo boʼtohuaʼapone. Kenpaʼti gobierno huairite boʼtohuaʼapone. “¿Kaʼtiaʼpiʼ huairitaj ijmanbatiaʼpakapo?” Yanʼnopo̱e̱po meʼpukehueʼ yaneʼ. al; Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne, doʼtaj beʼapiʼ dakhueaʼ eʼhuaaʼnayo Diosa bakkahueaʼdik o̱ʼe̱. Diosen Noki̱re̱gtaj dakhueaʼ eʼhuaaʼnayo Diosa bakkahueahueʼdik o̱ʼe̱a̱po. 2k] “Jesucristotaj oknopo̱e̱hueʼya i̱jje̱y.” Aratbuttaj onʼmanaʼpo “Doʼhued huaknopo̱e̱ʼeri ehueʼ o̱ʼne.” Diosen huataʼmoneritaj ijmanaʼapoy ijjay. j “Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱y.” Ayaʼada aratbuttaj onʼmanaʼaponig do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne, “Kenomey kenda eʼmanadeʼte doʼhued huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼne.” Diosen huataʼmoneritaj ijmanaʼapoy. 4ia Opudomeytaj Diosa huakkaʼda oʼpakpo dakaʼ moʼmato̱i̱kaʼne. Opuden huakuhuijtapiʼ moʼdikikaʼne. Bakoytaj konig sueʼda oʼpak. Diosa sueʼda oʼpak. Opudomeytaj huakkaʼ oʼpaknok meʼpukhueʼ yanikaʼ. “Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱y.” Huaaʼeritaj Jesúsa oʼbatiaʼpak. 2h] Bakoytaʼ aratbut suhuigda onʼpakikaʼ. Cinco bakoy aʼbakayaʼpo bottaʼ sigkupe bayokdik o̱ʼne. Diosnayo bakoytaj oʼpakpo nogtatipiʼ okkahuehueʼ o̱ʼe̱. 5gc Huabokerek hua̱so̱ʼtaj arakdik o̱ʼne. Kenyoʼda aratbutso̱ʼtaj arakdik o̱ʼne. Noki̱re̱gtanayo arakhueʼdik o̱ʼne. Konige̱po aratbuttaj mididhueʼ yanikaʼ. Beʼtaʼtaj okmeʼpukdik moeʼ dakaʼ oʼnonaʼne. Diostayoʼda yanokmeʼpukikaʼ. Diosnayo arakdik o̱ʼe̱ kenpaʼti eʼbueydeʼte noki̱re̱gtaj paiʼda kanʼnopoʼe̱ʼpo taʼakyo enʼdik o̱ʼe̱. Kentaj yanokmeʼpuk, ijjay. Doʼhued huadiʼtaj ijjay. f e Katepiʼ konig soatayoʼ sikki̱re̱gya̱ʼ boaʼikaʼnig, kenda boaʼikaʼnig nogok konig huameʼnoete ayaʼada onʼpe̱e̱a̱po. Konigti jakyaʼda nog aratbut ehueʼ e̱e̱ʼya̱ʼ kenpaʼti jakhuiʼkay ekhuikyaʼ utakaʼ boaʼikaʼnig kenda nogok huakkaʼ jak eretnopote jakkutagpite onʼbopo ʼuttaʼda oʼdaʼapo, ayaʼada kanʼpe̱e̱ʼpo oʼdaʼapo. ¿Beʼtaj okmeʼpukdik moʼe̱? 0d [ Jesúsa dakaʼ oʼmanmadikaʼonhuahuaʼpo huakkaʼnanada aratbut o̱gkupopakdepo huakkaʼada aratbut o̱ʼnepo batugon o̱gkaʼuyate. Huakkuruda huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼpo: —‍“Oroʼomey huadakda o̱ʼe̱y.” Fariseo huairia ayaʼtada eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ onʼpaknigʼa dakhueaʼda o̱ʼne. Konig pan eʼbiaʼo̱gʼ fariseo o̱ʼne. Huakkuruda pan eʼkaʼte eʼbiaʼo̱gʼ tiahuayhued moʼe̱po aʼti eʼbiadeʼte eʼbiaʼo̱gʼ o̱ʼe̱ moʼnopo̱e̱. Huakkuruda fariseo huairi huadakda o̱ʼne namaʼda moʼnopo̱e̱nigʼa nogok kenda o̱gkikaʼ boʼtiahuaydepo dakhueaʼda o̱ʼne nopo̱e̱ʼdik moʼe̱a̱pone. Konige̱po fariseomey huairitaj keyoj, ijjay. c 5bc 6Jesúsa namaʼda kaeʼpopiʼ yaapetpiʼ onʼnopo̱e̱po onʼpe̱e̱nigʼa dakhueaʼ eaʼ eʼpe̱e̱taʼ onʼpaknigʼa. Jesúsa dakhueaʼ oaʼ eʼhuaaʼtaʼ onʼpakpo.2a] 5Jesúsa kenda eʼmanaʼdeʼte Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeriomeya̱ fariseoerea Jesústaj diga̱ʼda onʼhuadiaypo nogpaʼ nogpaʼ kiriga̱yo̱ʼ oʼnonaʼuyate. j`M 4Opudomey Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri paiʼnada moʼnopoʼe̱a̱pone. Aratbuttaj dakaʼ Diosbaʼ nopo̱e̱a̱hueʼdik moʼe̱ne. Konig Diosensiʼpo e̱e̱ʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo. Opudomeykon Diosensiʼpo ehueʼ moʼe̱a̱pone kenpaʼti nogomey Diosensiʼpo ehueʼdik o̱ʼneapo oknopo̱e̱hueʼada boʼkaʼpo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. ^_5 2Konige̱po opudomey aratbut oyda moʼnoenig, opudomeytaj Diosa diga̱ʼ mogkaʼapone. Opudomeyen adhueaʼpaneʼ Diosbaʼ huamanbatiaʼpakeritaj onʼbarakuyate. Diosa huadari eʼkaʼdeʼte huakkuruda Abeltaj oʼarakpo oʼbueyʼuyate. Nogok nogok nogtaj nogtaj onʼbarakpo, taʼpotaʼ Zacaríastaj oʼdarakuyate. Diosen ʼuru jak kurute ʼuhua eʼarakikaʼtaʼ Diostaj eʼnigbakpakikaʼ kutopa o̱ʼe̱. Kutopa Diosen jaknopoyaʼ Zacaríastaj oʼdarakuyate. Diosbaʼ huamanbatiaʼpakeritaj opudomeyen adhueaʼpaneʼ onʼbarakuynok opudomeynayo barakhueʼ e̱ʼu̱ypiʼ Diosa diga̱ʼ mogkaʼapone. ^ 3]w 1Konige̱po, “Diosbaʼ huamanbatiaʼpakeri ijmataʼmonaʼapoy kenpaʼti huanigpe̱i̱kaʼeri ijmataʼmonaʼapoy. Sueʼtada onʼbarakapo nogomeytaj onhuadiaypo diga̱ʼ onʼmagkaʼapo.” Diosa huakkaʼ oʼnopo̱e̱po kenda oʼmanaʼuyate. b\= 0Diosbaʼ huamanbatiaʼpakeritaj opudomeyen adhueaʼpaneʼa̱ onʼbatiarakaʼuy. Opudomeyen adhueaʼpaneʼ huadakda o̱gkaʼuyate opudomeya̱kon moʼnopo̱e̱po, kubaraktaʼ okkahuehueʼdik huid jaksiʼpo boʼkikaʼ. d[A /Paiʼnada moʼnopoʼe̱a̱pone opudomey. Opudomeyen adhueaʼpaneʼkudak Diosbaʼ huamanbatiaʼpakeritaj onʼbarakuyate. Eʼbueykudaken kubaraktaʼ huid jaksiʼpo konig okkahuehueʼdik huid jaksiʼpo boʼkikaʼne. Z{ .—‍Paiʼnada moʼnopoʼe̱a̱pone opudomey Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri. Nogda nogda huakkaʼda ya̱gʼkikaʼ, beʼapiʼ kenda kahueʼdik e̱e̱ʼtada opudomey aratbuttaj moʼmanaʼikaʼne. Opudnayo sigpiʼ kenda kahueʼ moʼi̱kaʼne. Y -—‍Oroʼomeytakon dakhueaʼda oʼhuaaʼne, huamanmadikaʼeri. —‍Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeria Jesústaj onaʼuyate. wXg ,Opudomey fariseo huairi kenpaʼti Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri paiʼnada moʼnopoʼe̱a̱pone. “Oroʼomey huadakda o̱ʼe̱y.” Namaʼda moʼnopo̱e̱ʼikaʼnigʼa konig ta̱hui̱ri̱gda dakhueʼnada moʼe̱ne. Dakhueʼda e̱ʼneʼtada aratbuta nokothueʼ o̱ʼne. Opud konig kubaraktoneʼonig moʼe̱ne. Kubaraktoneʼtaj aratbut tiahuayhueʼ o̱ʼnepo kente onʼhuaeʼikaʼ. Aratbut sorokyo eʼparaʼ e̱e̱ʼtada tiahuayhueʼda o̱ʼnepo onʼhuaeʼikaʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. .WU +Huanopoʼa paiʼnada moʼnopoʼe̱a̱pone, opudomey fariseo huairi. Judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo ʼuruda huairien huahuadte ehuadtaʼ boʼeretpakikaʼne. Huakkaʼ jakte eʼhuaʼeʼte “Iʼtiak huairi.” “Iʼtiak huamanmadikaʼeri.” Kenpaʼ enayoʼda eʼpe̱e̱taʼ boʼeretpakikaʼne. V) *Paiʼnada moʼnopoʼe̱a̱pone, opudomey fariseo huairi. Aypo huatokbuk sueʼda Diostaj boʼyokikaʼnigʼa nog aypo huatokbukbaʼa ʼuruda Diostaj sueʼda boʼyokikaʼnigʼa aratbuttanayo huadakda kahueʼ moʼi̱kaʼpo kenpaʼti Diostaj diʼ ehueʼ moʼe̱ne. Aypo huatokbuk Diostaj yokdik moʼe̱po kenpaʼti aratbuttaj huadakda kikaʼdik moʼe̱po kenpaʼti Diostaj diʼ e̱ʼdik moʼe̱ne. U )Huanopoyaʼ yanʼmatinepahuiʼpo paiʼda aratbuttaj yanʼbayokikatiʼ kenda eʼkikaʼnayo ayaʼda hua̱so̱ʼen ʼuruda moʼe̱a̱pone. 'TG (Namaʼda moʼnopo̱i̱kaʼ. Diosa hua̱so̱ʼsiʼdak oʼkaʼuyate. Ken Diosa kenpaʼti hua̱so̱ʼen huanopoʼ oʼkaʼuyate. Kenda nopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. [S/ '—‍Opudomey fariseo huairi konig platoʼ taza huabakoyoaʼeri moʼe̱po hua̱so̱ʼensiʼdakyoʼda dakaʼ boʼkoyoaʼikaʼne. Aratbut kanʼtiahuayeʼpo ʼuruaʼda hua̱so̱ʼsiʼdak boʼkoyoaʼnigʼa huanopoʼnayo dakhueʼda moʼe̱ne. Nogen onʼta̱e̱ boʼeretpakpo moʼbakkayʼikaʼne kenpaʼti katepiʼ dakhueaʼ boʼkikaʼ. MR &Judío aratbut bapehued huabaʼ onʼbakoyoʼikaʼ. Jesús baʼkoyohueʼ kutopayo oʼhuadnok fariseoa oʼtiahuaydepo, “Kenpihuay, baʼkoyohueʼada oʼbapeapo,” fariseoa oʼtinopo̱e̱ʼuyate. Q/ %Jesúsa eʼmanmadikaʼdeʼte, “Doere moʼbapeʼ.” Jesústaj fariseoa onaʼuyate. Jesús keʼnen jakyo oʼkuddepo kutopate oʼhuaduyate. ,PQ $Huanopoyaʼ huadakda eʼnopo̱e̱ʼnayo Dios konig huakjey keʼnen dag boʼtiahuayaʼne kenpaʼti huadak eʼkaʼ moʼnopo̱e̱a̱ʼne. Sikki̱re̱gyo̱ ehueʼ moʼe̱a̱pone. Konig huakjey oʼbakpakpo ʼuruaʼda oʼtaʼte tiahuaydik moʼe̱po kenpaʼti Diosen eʼkaʼ moʼnopo̱e̱a̱po. —‍Kenda Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. Fariseo huairitaj kenpaʼti Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeritaj Jesúsa oʼbahuaaʼuyate. oOW "Aratbuten huakpo konig hua̱so̱ʼen huakjey o̱ʼne. Aratbuten huakpo huadakda e̱e̱ʼnayo hua̱so̱ʼa̱ jeyonigti o̱ʼe̱. Konigti huakjey jeyda e̱e̱ʼte aratbut katepiʼ eʼkaʼ tiahuaydik o̱ʼne. Aratbuten huakpo dakhueʼda e̱e̱ʼnayo dakaʼ tiahuayhueʼdik o̱ʼne. Konig sikki̱re̱gyo̱ hua̱so̱ʼ o̱ʼnepo katepiʼ kahueʼdik o̱ʼne. Konigti aratbuten huanopoʼ o̱ʼe̱ konig huakjey aratbutenso̱ʼyo o̱ʼe̱. Huadaknopoʼda e̱e̱ʼnayo huadakyoʼ onʼnopo̱i̱kaʼ. Konig ʼuruaʼda Diosa oʼnopo̱e̱ kenpaʼti Diosa oʼpak aratbutkon oʼnopo̱e̱ kenpaʼti o̱gkaʼ. Aratbutennopoʼ dakhueʼda e̱e̱ʼnayo katepiʼ dakhueʼ eʼnopo̱e̱ʼnayo aratbuttaj ʼuruda eʼnopo̱e̱ʼ Diosa manopo̱e̱a̱hueʼdik oʼmae. Aratbut dakhueʼnopoʼda e̱e̱ʼnayo konig sikki̱re̱gyo̱ o̱ʼne. Meyon huahueʼdikda o̱ʼne. Konige̱po keyoj, dakyoʼ ya̱gʼkikatiʼ. Huanopoyaʼ huadakyoʼ yanʼnopo̱e̱po, batikhueʼ yaneʼ. Eʼbatiknayo konig sikki̱re̱gyo̱ moʼi̱kaʼapone. N #M !—‍Huakjey eʼbakpakdeʼte e̱kti̱o̱ke̱ʼyo̱ huada̱hueʼ o̱ʼnikaʼ. Sorokkosotoneʼtoyo huada̱hueʼ o̱ʼnikaʼ. Huakjey eʼbakpakte kutopa kutapen onʼhuada̱ʼikaʼ. Kente jeyda o̱ʼe̱nok ayaʼda onʼkudpo batiahuayaʼdik o̱ʼne. 4La Huakkaʼananada Jesústaj enʼtikupopakte, —‍Opudomey aratbut oy moʼnoikaʼ. Dakhueaʼda hua̱e̱ʼeri moʼi̱kaʼ. Konig Dios teyda kaʼdik o̱ʼe̱ konig eʼbayareaʼ konigti oroʼtaj mogkeʼ moʼnopo̱e̱nigʼa. Konig Jonás o̱ʼe̱ʼuyate, konigti Diosa doʼtaj meʼe̱a̱ʼapone. Jonás ʼuruaʼda o̱ʼe̱ʼuyatenok Nínive huakkaʼ jak aratbut onʼnigpe̱e̱po Diostaj onʼmanopoʼkoreaʼuyate. Konigti do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne ʼuruaʼda i̱jje̱a̱ponok aratbuta menʼtiahuaypo oknopo̱e̱ʼdik ya̱ʼneapet, Diosa oʼtaʼmonaʼuy oknopo̱e̱ʼdik ya̱ʼneapet. Aʼnennada huakkaʼ jak Nínive hua̱e̱ʼeritaj Jonás Diosbaʼ eʼmanaʼdeʼte Nínive aratbut Diostaj onʼnopoʼkoreaʼpo huaboaʼda Diostaj onʼnigpe̱e̱ʼuyate. Oy aratbut doʼtaj moʼpe̱e̱denigʼa nopoʼkoreahueʼ o̱ʼnepo doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. Jonás sueʼda huairi o̱ʼu̱yate. Donayo huahuak huairi i̱jje̱po, konige̱po keneʼhua̱ya̱ʼmeʼnoete ayaʼda Diostaj onʼnigbakupobopo kenokaʼ opudomey oy hua̱e̱ʼeri aʼneneri Nínive hua̱e̱ʼeriere Diostaj onteteyoʼ boʼtaʼbopo. Opudomey oy hua̱e̱ʼeri dakhueaʼda moʼe̱po doʼtaj eʼtiahuayada eʼpe̱e̱deada nopoʼkorehueʼ moʼu̱yatenok. Nínive hua̱e̱ʼeria kenda Diostaj onʼbahuaaʼapo. Aʼnennada huadaribayo ettoneʼa̱ huairi o̱ʼu̱yate. Keʼnendari adtenada o̱ʼu̱yate. Salomón Israel aratbuten huairi huakkaʼnada oʼnopo̱e̱po ʼuruaʼda oʼbatiaʼpakikaʼnok aʼpe̱e̱yaʼpo ken ettoneʼ keʼnenbayaʼ bidtenada oʼhuaʼonhuahuaʼuyate. Israel aratbutenbayo oʼhuaʼonhuahuaʼuyate. Salomóna sueʼda ʼuruaʼda oʼnopo̱e̱ʼuyate. Donayo ʼuruaʼnanada ijnopo̱e̱po huakkaʼda ijnopo̱e̱nigʼa oy hua̱e̱ʼeria sueʼada doʼtaj moʼpe̱e̱po moknopo̱e̱ne. Konige̱po nogok keneʼhua̱ya̱ʼmeʼnoete ayaʼda Diostaj enʼnigbakupoboʼte opudomey oy hua̱e̱ʼeri dakhueaʼda moʼe̱ doʼtaj nigpe̱e̱hueʼada oknopo̱e̱hueʼ moʼu̱ynok, ettoneʼ huairia Diostaj oʼbahuaaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Oroʼomeyen huakpo konig hua̱so̱ʼen huakjey o̱ʼe̱. K J —‍Doʼhued hua̱ye̱nayo sueʼda durugmon o̱ʼe̱nigʼa ayaʼda Diosbaʼtaj onʼpe̱e̱depo onʼnigpe̱e̱po o̱gkikaʼpo kenataʼtaj nogi̱ti durugda o̱ʼnikaʼapo. —‍Jesúsa ettoneʼtaj onaʼuyate. —‍On Diosyaʼ oʼtiakuyate. Oroʼomeya̱ oknopo̱e̱ʼdik kaʼneʼpo konig Dios teyda oʼkikaʼ konigti yakaʼ. —‍Dakhueaʼ huakaʼeriomeya̱ Jesústaj oʼnonaʼuyate. tIa Jesúsa kenda eʼmanadeʼte, —‍Ken ettoneʼ o̱ʼnen hua̱ye̱a̱ ontaj besiʼpopakuypo kenpaʼti ontaj meminoganhuahuaʼuypo durugnada ka̱i̱keʼ. —‍Ettoneʼa̱ aratbut e̱gkupopakyo o̱ʼe̱po ʼuttaʼnada onaʼuyate. QH ken totoʼa oʼhuaʼpo nog siete dakhueʼnada noki̱re̱gtaj oʼbahuahuaydepo oʼbatotiakpo dakhueaʼda o̱ʼnepo keʼnanayo sueʼda dakhueʼ o̱ʼe̱po ken ontayoʼ huabokerektaj onʼnopoʼto̱e̱nok. Huakkuruda nogtotoʼtida oʼnopoʼto̱e̱po sueʼda dakhueʼda o̱ʼe̱po taʼpotaʼ ocho dakhueaʼ totoʼ onʼnopoʼto̱e̱depo huabokerek dakhueaʼda o̱ʼe̱a̱po. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Diosa eaʼ huanigpe̱i̱kaʼeri durugda o̱ʼnikaʼapo. )GK ken huabokerektaj oʼnopoʼto̱i̱kameʼ, kentaj e̱kye̱deʼte Diosapiʼ nopoʼto̱e̱hueʼtada daknopoʼda konig jak eʼberokeʼyonig ʼuruaʼda o̱ʼe̱nok F  —‍Dakhueaʼ totoʼ huabokerektaj eʼnopoʼtoeonhuahuaʼdeʼ okhuaʼdepo aratbut ehueʼ e̱e̱ʼyo̱ oʼhuaʼpo meyo̱piʼ hua̱i̱kaʼ eʼuktada huahuayhueʼ o̱ʼe̱po “Ke̱yo̱ i̱ji̱kamey aʼkumeyi̱ʼ.” Ken noki̱re̱ga̱ oʼnopo̱e̱po, 'EG Beʼapiʼ doʼtaj pakhueʼ e̱e̱ʼnayo konig doʼtaj dakhueʼda moʼe̱ne. Sueʼada doʼtaj onʼpakpo dakaʼ moknopo̱e̱po moʼnigpe̱e̱po huakkaʼtada Diostaj moknopo̱e̱a̱ʼne doʼtaj moʼnigpe̱e̱a̱ʼne. Nogomeynayo doʼtaj batotiakhueʼ o̱ʼnepo huakkaʼtada maknopo̱a̱hueʼ onʼmaeaʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Dakhueʼ totoʼ noki̱re̱ga̱ huabokerektaj ekhuaʼdeada onteʼti oʼkumej. D- noga̱piʼ huamagkaʼeria nogi̱ti teyda o̱ʼe̱po kentaj eʼhuatiaknayo o̱gkaʼpo jokbakayaʼpo pi̱ya̱ʼ kenpaʼti ayaʼda okbatohuaʼapo. Cw Huabokerekpiʼ teyda o̱ʼe̱po konig huairi o̱ʼe̱po huakkaʼ pi̱ya̱ʼ oʼmato̱e̱po keʼnen jak dakaʼ oʼta̱to̱e̱po. Doʼhued jakyo katepiʼ meʼta̱e̱nig dakaʼ ijto̱e̱nok bepiʼ kudhueʼdik o̱ʼe̱a̱po oʼnopo̱e̱nigʼa, kBO Dios teyda o̱ʼe̱po doʼtaj beʼteypakaʼnok totoʼtaj ijmakenikay. Do Diosen Huairi ijtiakdey ayaʼada nopo̱e̱ʼdik o̱ʼneapo kenpaʼti nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼneapo. Opudomeyere i̱jje̱dey. Doʼtaj menoknopo̱i̱kaʼ. )AK Totoʼtaj kaʼmakeneʼpo totoʼ huairia doʼtaj oʼteyyaʼ opudomey namaʼda moʼtinopo̱e̱nigʼa. Oroʼen huanigpe̱i̱kaʼeritaj totoʼ huairia oʼmanopoʼteypakaʼikaʼ totoʼtaj kamakmaeneʼpo opuda̱ kenpaʼ eaʼnayo “Da boaʼne.” Opudomeyen huanigpe̱i̱kaʼeria monaʼapone. X@) Konigti totoʼ huairiomey e̱gkaʼnayo totoʼ nog totoʼtaj eʼmagkaʼnayo totoʼ huairi ehueʼdik o̱ʼneapo. “Totoʼtaj aʼmakenyaʼpo totoʼ huairia Jesústaj oʼteyyaʼ.” Namaʼda moʼbatiaʼpakne. E? Kenda kenomey judío huairia onʼnopo̱e̱nig Jesúsnayo kenda oʼnopo̱e̱po, —‍Huadari gobierno huairi huakkaʼda aratbuttaj huamanaʼikaʼeria huayahuaya eʼmagkikaʼnayo ayaʼda ken aratbuten gobierno huairi ehueʼda o̱ʼneapo. Kenpaʼti huabet huabetere nogtaj nogtaj eʼbatuktuknayo ehueʼda o̱ʼneapo. !>; —‍Diosa ontaj eʼtaʼmonaʼuynayo konig Dios kuruderia teyda oʼkikaʼnig konigti yakaʼ. —‍Nogomeya̱ namaʼda Jesústaj oʼnonaʼuyate. =# —‍Totoʼ huairia Jesústaj oʼteyyaʼnok totoʼtaj oʼmakenikaʼ. —‍Sueʼada oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria onʼhuaaʼuyate. {<o Nogok huabokerek o̱ʼe̱ʼuyate. Totoʼa oʼnopoʼto̱e̱nok aʼpakhueʼdik o̱ʼu̱yate. Jesúsa totoʼtaj okendenok huaboaʼda oaʼpakonʼuyate. Kenda aratbut onʼtiahuaydepo kenpaʼti onʼpe̱e̱depo, “Kenpihuay,” oʼdaʼuyate. ;} Dakhueaʼ huakaʼeri e̱e̱ʼpiʼ huasiʼpotaj katepiʼ huadaknada moʼbayokikaʼne. Opuden Apag Dios kurudyo̱ o̱ʼi̱kaʼ huadaknada o̱ʼe̱po ʼuruaʼda boʼyokapone. “Diosen Noki̱re̱g beyok.” Eʼtionaʼpaknayo boʼyokapone. —‍Kenda Jesúsa huationaʼpakonhuaʼ oʼmanmadikaʼuyate. “Totoʼ huairia Jesústaj oʼteyyaʼ.” Sueʼada namaʼda onʼhuaaʼuyate. t:a “Huatahuaokda beyok,” huasiʼpoa enaʼnayo huaoa toʼtid yokhueʼ o̱ʼe̱po huatahuaokda beyokapone. V9% Apag Diostaj eʼtionaʼpak in konig o̱ʼe̱. Huasiʼpo katetapiʼ onʼpakpo huaojtaj “beyok” oʼnonaʼikaʼ. Kenda eaʼte boʼyokikaʼapone. “Pan beyok,” huasiʼpoa enaʼnayo huaoa huid yokhueʼ o̱ʼe̱a̱po. Panda beyokapone. “Biig beyok,” huasiʼpoa enaʼnayo huaoa bihui yokhueʼ o̱ʼe̱po biigda beyokapone. 8 Konig boʼpakpo, “Beyok.” Diostaj eʼtionaʼpaknayo Diosa boʼyokapone. Katepiʼ boʼpakpo boʼtionaʼpakpo eʼuknayo batikhueʼda eʼuknayo boʼhuahuaypo moʼto̱e̱a̱pone. “Ijtiaki, menigokhuikeʼ,” eʼtionaʼpakikaʼnayo Diosa moʼnigokhuikeʼapone. U7# In oʼnonaʼnig eʼtionaʼpak oʼnonmadikaʼne. Katepiʼ boʼpakpo, “Beyok.” Diostaj yanʼtionaʼpakikaʼ. Diosa boʼyokapone. Katepiʼ boʼpakpo, yanʼtionaʼpakikaʼpo yaduk, batikhueʼda boʼukpo boʼhuahuaypo, moʼto̱e̱a̱pone. Ijtiaki, menigokhuikeʼ konig Diostaj eʼtionaʼpak o̱ʼe̱nok Diosa moʼnigokhuikeʼapone. _67 Oroʼen huadiʼ e̱ʼe̱a̱da sikyo nopokaʼ aypo yokhueʼ meʼe̱ne. “Aypo beyok” oroʼomeya̱ batikonhueʼda onaʼbednok kanʼbatikeʼpo sikyo nopokaʼ aypo boʼyokapone. Katepiʼ aypo oʼpaki boʼyokapone. C5 keʼnen huadiʼ jakyo o̱ʼe̱po, “Aypo beyok. Onnahueʼ meeʼ. Yokhuikdey. Doʼhuedsiʼpoere doere oʼtayʼi. Aypo aʼyokyaʼpo eʼmabotaʼ pakhueʼ i̱jje̱y.” Keʼna yaapetpiʼ. 4 Jesúsa nogi̱ti oʼmanmadikaʼpo, —‍Opudomey nogtipiʼ sikyo nopokaʼ huadiʼen jakyo eʼhuaʼnayopiʼ. “Doʼhued jakyo bidtaʼda doʼhued huadiʼ o̱kye̱denigʼa aypobayoʼ i̱jje̱po aypo yokhueʼdik i̱jje̱po sueʼda aypo beyok.” Keʼna enaʼnayo 3 G2 Oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼ kenda oroʼtaj dakhueaʼ mogkameʼnigtaj oroʼakon oʼbakkahueaʼdemey. Ke̱ya̱ʼ dakhueaʼda o̱gkikaʼ ke̱yo̱ toahueʼ moeʼ. Oroʼ namaʼda eʼkaʼtaʼ eʼpaknayo dakhueaʼ kahueʼ o̱e̱i̱ʼ boʼtihuapok, Apag Dios, ken. —‍Jesúsa eʼtionaʼpak oʼmanmadikaʼpo. E1 Inmeʼnoete aypo oroʼtaj aʼnigya̱ya̱ʼpo boʼtihuapok. 0 —‍In konig yanʼtionaʼpaktiʼ: Oroʼen Apag i̱ʼe̱ne, Apag Dios. Kurudyo̱ i̱ʼi̱kaʼpo kenpaʼda huadakda i̱ʼi̱kaʼne. O̱ʼnendik kenpaʼda huadakda o̱ʼe̱. Huairi i̱ʼe̱nok i̱da ayaʼada ontaj moʼnigpe̱i̱keʼ. Dios Huairi i̱ʼe̱po ayaʼda iʼpakpo iʼmanikaʼ. Kurudyo̱ hua̱e̱ʼeria moʼnigpe̱i̱kaʼpo o̱gkikaʼ konigti i̱yo̱ huadariyo ayaʼada huakaʼ. G/  Nogok bebahueyaʼ Jesúsa oʼtionaʼpakonhuaʼdepo oʼbatikdenok, —‍Juan Bautista keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanmadikaʼpo huationaʼpak oʼmanmadikaʼuyate. Konig Juan oʼmanmadikaʼuyate konigti oroʼomeytaj monʼmadikaʼ, Huairi. —‍Nogtiada Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria Jesústaj onaʼuyate. t.a *Kenyoʼda doʼtaj eʼnigpe̱e̱ʼ huadaknanada o̱ʼe̱. Kenda o̱ʼnen huamaʼbuy María oʼpak. Doʼtaj eʼpe̱e̱taʼ oʼpak. Kenda huadaknada o̱ʼe̱. Beʼapiʼ doʼhueddik okdikkayhueʼdik o̱ʼne. —‍Jesúsa onaʼuyate.R- )—‍Nogda nogda huakkaʼda iʼkaʼpo iʼmepuʼkeʼnigʼa, Marta. },s (Martanayo huakkaʼ oʼbaaʼpo kenpaʼti huakkaʼda kaʼdik i̱jje̱y oʼnopo̱e̱po oʼmepuʼkepo Jesústaj oʼhuahuaʼpo, —‍Doʼhued huamaʼbuya doʼtaj tihuapokhueʼ meʼe̱ne. Nogtiaʼda ayaʼda ijkay. Doʼhued huamaʼbuya doʼtaj tihuapokdik o̱ʼe̱. Kenpaʼ iʼnopo̱e̱t. “Martataj yatihuapok.” Maríataj yanaʼ, Huairi. —‍Martaa Jesústaj onaʼuyate. q+[ 'Martaen huamaʼbuy María Jesústaj dakaʼ aʼnigpe̱e̱a̱yaʼpo Jesúsen huaʼitaʼpote oʼhuadʼuy. B*} &Jesúsa onteʼti oʼhuaʼudhuahuaʼpo huanigpe̱i̱kaʼeriere oʼhuaʼuyate. Huakkaʼ jakyo oʼkuddepo ettoneʼ oʼdikkaʼ Martaa keʼnen jakyo katayeʼpo oʼedʼuyate Jesústaj. )! %—‍Keʼna oʼtinepahuiʼpo okbetbetpo oʼtinukuʼuyate. Keʼna diʼ o̱ʼu̱yate. —‍Ken Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeria Jesústaj onaʼnok, —‍Yahuatiʼ. Konigti yakikatiʼ. —‍Jesúsa onaʼuyate. Marta Maríaenere jakyo Jesús o̱ʼi̱kaʼuyate. @(y $Ken huabokerektaj huabereeria oʼnogkaʼuyate, bapaʼ huabokereka onʼtiahuayʼuyatenigʼa, ¿Beʼata diʼ o̱ʼu̱yate? —‍Jesúsa Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeritaj onaʼuyate. '  #Emeʼte ken Samaria hua̱e̱ʼeri ahuaʼdeyapo bottaʼ huakupe kutamayo oʼtokdepo jak huato̱e̱ʼeritaj oʼyokpo “In judío huabokerektaj dakaʼ yato̱e̱ʼ. Nogda huakupe eʼpaknayo aʼti ijkumejdepo oʼyokapone.” Samaria hua̱e̱ʼeria onaʼuyate. E& "oʼhuahuaʼpo, huaentaj ʼurusihuada vinoere okhuekeʼedepo huakbetakon oʼtinukuʼdepo keʼnen mulayo oʼbehuikaʼpo huatay jakyo oʼtohuaʼdeʼuyate. Ke̱yo̱ dakaʼ oʼto̱e̱ʼuyate. v%e !Nog huabokereknayo judío ehueʼ Samaria hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po Samaria hua̱e̱ʼeri judío hua̱e̱ʼeritaj diʼ maehueʼ o̱ʼnikaʼ. Ken Samaria hua̱e̱ʼeri dagte oʼhuaʼepo judío enpahuedte oʼtiahuayatoʼpo oʼtinepahuiʼpo o$W Nog huabokerekkon oʼhuaʼepo keʼna Leví aratbut e̱e̱ʼtada, oʼhuaʼepo kente enpahuedte eʼtiahuayada keʼnakon okpokonʼuyate. Leví aratbut Diosen jakyaʼ onʼbaaʼikaʼuyate. Ken enpahuedte eʼtiahuayada okpokonʼuyate. #{ Aʼti judío sacerdote ken dagte oʼhuaʼepo judío huabokerek enpahuedtaj eʼtiahuayada dagte adpenda okpokonʼuyate. "{ —‍Nogbokerektida Jericó huakkaʼ jakyo dagte oʼhuaeʼuyate. Judío aratbut o̱ʼe̱po Jerusalénya̱ʼ Jericóyon oʼhuarakpo dagte eʼhuaʼete sueʼda huabereeria onʼhuahuaʼpo, oʼnogkaʼpo, onʼbitbitpo, ayaʼda oʼnokbakayaʼpo yudtakon oʼnokbakayaʼpo dagte ken huabokerektaj oʼnenonpo oʼnokbahuaʼuyate. Keʼna judío huabueyʼdikte dagte onpahueduyate. %!C Huadakda onaʼ aratbut kanʼnopo̱e̱deʼpo Jesústaj onaʼ, —‍¿Betataj diʼ maeʼdik i̱jje̱? —‍Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeria onaʼnok. n U —‍Buttida iaʼ. Kenda ekaʼnayo Diosere iʼnoeonhuahuikaʼapone. —‍Jesúsa onaʼuyate. $A —‍Dios Huairitaj diʼ yanikaʼ. Huanopoʼa huakkaʼda yanʼpakpo Diostaj diʼ yanikaʼ. Noki̱re̱ga̱ huakkaʼda yanʼpakpo Diostaj diʼ yanikaʼ. Hua̱so̱ʼa̱ teyda ya̱ʼnepo Diostaj diʼ yanikaʼ. Eʼnopo̱i̱kaʼ ya̱ʼderetpakpo Diostaj diʼ yanikaʼ. Kenpaʼti konig huataʼ diʼ i̱ʼe̱ konigti nog aratbuttaj diʼ yanʼmaikaʼ. —‍Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeria Jesústaj onaʼuyate. / —‍¿Kateaʼ Moisésbaʼ yaʼmadoyaʼuyate? ¿Monig iʼtiahuay? —‍Jesúsa onaʼuyate. Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeritaj onaʼuyate. W' Ken Moisésenbaʼ eʼmanaʼ huamanmadikaʼeri oʼbodpo, Jesústaj oʼhuahuaʼpo Jesúsa namaʼdapiʼ kaeʼpo, —‍¿Diosere aʼnoeonhuahuikayaʼpo kate kaʼdik i̱jje̱? —‍Jesústaj onaʼuyate. 3 Aʼnenda huakkaʼ Diosen huamanbatiaʼpakeria kenpaʼti huadaribayo huairierea do Diosen Huasiʼpotaj eʼtiahuaytaʼ menʼpakuyatenigʼa tiahuayhueʼ meʼnuyne. Kenpaʼti doʼhued eʼmanmadikaʼ eʼpe̱e̱taʼ onʼpakuyatenigʼa pe̱e̱hueʼ meʼnuyne. —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritayoʼda oʼmanaʼuyate. Konig Samaria huadaribayo hua̱e̱ʼeria ʼuruaʼda oʼkaʼuyate, konigti ya̱gʼkikatiʼ. .U Huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼbatiahuayʼepo, —‍Opudomey doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri moʼe̱po doʼtaj Diosen Huasiʼpotaj onʼtiahuaypo durugda moʼe̱ne. jM —‍Doʼhued Apaga beʼteypakaʼuyne, meʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. Ayaʼda beyokuyne. Do Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱, Apag Diosayoʼda moknopo̱e̱a̱ʼne. Konig Apag Dios o̱ʼe̱po, konig oʼnopo̱e̱, konig Apag Dios oʼkaʼ doʼhuayoʼda ijnopo̱e̱y kenpaʼti kenomeytaj doʼhua Diosen Huasiʼpoa ijmaknopo̱e̱a̱y. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. R Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼnopoʼto̱e̱nok Jesúsa oʼdurugpakpo Diostaj, —‍Kurudyo̱ hua̱e̱ʼeri Huairi i̱ʼe̱ne kenpaʼti huadariyo hua̱e̱ʼeri Huairi i̱ʼe̱ne, Apag Dios. Huaboaʼda setentataj iʼbateypakameʼnig kenda suhueʼda huanopo̱e̱ʼeritaj iʼmaʼnopo̱e̱a̱ʼne Apag Dios. Kenda huakkaʼ huanopo̱e̱ʼeritanayo manopo̱e̱a̱hueʼ i̱ʼe̱ne. Kenda iʼpakpo ʼuruaʼda iʼkaʼde. —‍Apag Diostaj Jesúsa oʼtionaʼpakpo, 7g Kenda huadakda o̱ʼe̱nigʼa totoʼ opudomeytaj moʼnigpe̱e̱meʼtenok durugpakhueʼ yaneʼ. Diosensiʼpo moʼe̱nok kurudya̱ʼ opudendik Diosa eʼtimadoyaʼdeʼ moʼte̱ne Diosere oʼnoeonhuahuikaʼapoy. Kenda yanʼnopo̱e̱po yanʼdurugpak. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Jesús oʼdurugpakuyate. N Doʼhua yonaʼnok bihuitaj tugdik kenpaʼti toʼtidtaj tugdik kenpaʼti totoʼtaj gana o̱gkaʼdik moʼe̱po bihuia toʼtidapiʼ totoʼapiʼ opudomeytaj sigpiʼ diga̱ʼ noeyanhueʼdik moʼe̱ne. (I —‍Diosa totoʼ huairitaj oʼenmeʼ kurudya̱ʼ, ijtiahuaymey. Konig o̱jbed i̱dada kurudya̱ʼ oʼkotonmeʼ. Totoʼ kurudya̱ʼ barakyo okotmeʼte. P Nogok setenta huanigpe̱i̱kaʼeri onʼkumejdepo durugteda onʼkumejpo, —‍O̱ʼna boʼteypakaʼnok totoʼa oroʼtaj moʼnigpe̱e̱po bokbahuameʼne, Huairi. —‍Jesústaj oʼnonaʼuyate. mS —‍Ayaʼada opudomeytaj eʼnigpe̱e̱ʼnayo doʼtaj onʼnigpe̱e̱a̱po. Ayaʼda opudomeytaj pakhueʼ e̱e̱ʼnayo doʼtaj pakhueʼ o̱ʼne. Kenpaʼti ayaʼda doʼtaj pakhueʼ e̱e̱ʼnayo Diostaj pakhueʼ o̱ʼne. Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. —‍Jesúsa setentataj oʼmanaʼdenok setentaakon oʼnokbahuaʼuyate. Setenta onteʼti onʼkumeʼuyate. V% Opud Capernaum huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeri “Huadakda o̱ʼe̱y.” Moʼnopo̱e̱nigʼa, “Kurudyo̱ oʼhuaʼapoy.” Moʼnopo̱e̱nigʼa. Kubarakyoyoʼda boʼhuaʼapone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. a; Nogok kenokaʼ Diosa ayaʼtada aratbuttaj dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga oʼmagkaʼpo Tiro hua̱e̱ʼeritaj Sidón hua̱e̱ʼerieretaj sueʼda castiga oʼmagkaʼapo. Opudomeytanayo diga̱ʼda castiga mogkaʼapone. w —‍Huakkaʼ jak Corazín hua̱e̱ʼeria paiʼda moʼnopoʼe̱a̱pone. Kenpaʼti huakkaʼ jak Betsaida hua̱e̱ʼeria paiʼda moʼnopoʼe̱a̱pone. Opudomeyen jakyaʼ Diosa teyda oʼkameʼnigʼa ʼuruaʼda oʼkameʼnigʼa oʼbayareameʼnigʼa, opudomeynayo nopoʼkoreahueʼ moʼe̱meʼne. Konig Betsaida huakkaʼ jakyaʼ kenpaʼti Corazínya̱ʼ Diosa ʼuruaʼda oʼkameʼ kenpaʼti teyda oʼkameʼ konigti Tiro huakkaʼ jakyaʼ Sidón huakkaʼ jakyaʼkon Diosa ʼuruaʼda e̱gkaʼnayo kenomeya̱ i̱da yanʼmanopoʼkoreaʼuyyetnigʼa kenpaʼti paiʼda o̱ʼneaʼ aratbuttaj moknopo̱e̱po saconig yanʼotayʼuyyetnigʼa. %C Nogok dakhueaʼ huakkaʼeri ayaʼtada Diosa keʼpoda castiga oʼmagkaʼapo. Kenokaʼ ken jak hua̱e̱ʼeria opudomeytaj ehueʼ moeʼu̱ynigtaj kenomeytataj keʼponanada castiga oʼmagkaʼapo. Sodomatanayo sueʼda castiga oʼmagkaʼuyate. —‍Jesúsa setenta huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmanaʼuyate. Huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeria Diostaj nigpe̱e̱hueʼada dakhueaʼda o̱gkikaʼpo nopoʼkoreahueʼ o̱ʼneʼuyate. |q “Oroʼomeytaj pakhueʼ moʼe̱nok opudomeyen huakkaʼ jak kurutaʼ sorok oroʼen huaʼitaʼ eʼtibette oroʼa oʼtihuekeay. Huadak huaʼa konig Dios Huairi meyo̱hueʼda o̱ʼe̱denok oyedda yanoknopo̱e̱ʼ.” Yanhuaʼdepo yanʼmanatiʼ.  Kenokaʼ huakkaʼ jakyo eʼkuddeʼte opudomeytaj eeʼtaʼ pakhueʼ e̱e̱ʼnayo yanbakhuatiʼ. Jakyaʼ yanʼbakhuaʼdepo, T ! Ke̱yo̱ huakkaʼ jakyo eʼkuddeʼte dakhueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼtaj yanʼbayareaʼikatiʼ. “Huadak huaʼa konig Dios Huairi meyo̱hueʼda o̱ʼe̱denok opudomeya̱ oy yanoknopo̱e̱ʼ.” Yanʼmanatiʼ. k O Huakkaʼ jakyo eʼkuddeʼte aratbuta opudtaj boʼeddepo kenda aypo boʼyokapet, yanʼbapikatiʼ. F  Ken jakyo boʼkudapet ke̱yo̱yoʼda yanikatiʼ. Kenda aypo boʼyokapetnig yanʼbapikatiʼ. Kenda hue̱ʼe̱y boʼyokapetnig yanʼmayi̱katiʼ. Nogen eʼbaaʼnayo dakhuapa aypopiʼ bayokikaʼdik moʼi̱kaʼapone. Ken nog jakyo nog jakyo huaʼehueʼ yanikatiʼ. Ken jakyo huakkuru boʼkudapet, ke̱yo̱da yanikatiʼ. : m Ken jakyaʼ aratbut enʼnopoʼyareaʼtaʼ enʼpaknayo kanʼnopoʼyareʼ. Eʼnopoʼyareataʼ pakhueʼ e̱ʼneʼnayo kenda huaboaʼda yanʼtionaʼpakdeʼpo kejeʼ yanʼmanatiʼ. j M Ken jakyo boʼkuddepo huakkuruda “Opudomeytaj Diosa moʼnopoʼyareʼ,” yanʼtionaʼpaktiʼ. 4a Yudtaj kutamate tohuahueʼ yaneʼ. Huakupe huamanto̱e̱piʼ tohuahueʼ yaneʼ. Nogda huaʼiotpiʼ tohuahueʼ yaneʼ. Aratbuta dagte eʼdejpiʼ batiaʼpakonhueʼ yaneʼ. R Yanhuatiʼ. Opudomey konig ovejasiʼponig moʼe̱nok konig dubakuhuaenbanopoyonig moʼe̱a̱po. Konig dubakuhuaa ovejasiʼpotaj onʼarakikaʼ kenpaʼti aratbuta opudomeytaj konigti mogkaʼapetdapiʼ.  —‍Huakkaʼada Diostaj yanoknopo̱e̱a̱pet yanʼnigpe̱i̱kaʼapet sueʼada huabokereka Dios Huairitaj huamaknopo̱e̱a̱ʼeri o̱ʼne. Dios Huairitaj yanʼtionaʼpakikaʼ. Dios Huairia huamaknopo̱e̱a̱ʼeritaj kamataʼmoneʼ yanʼtionaʼpakikatiʼ. y m Nogok Jesús Huairia oʼbaktieʼeaʼpo nog setenta huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼbaktieʼeaʼpo huakkuru bottaʼ bottaʼtaj oʼmataʼmoneaʼuyate. Nog huakkaʼ jak nog huakkaʼ jakyo oʼmataʼmoneaʼpo aʼti Jesúsakon taʼpotaʼ oʼhuaʼapo. 2] >—‍Aratbut huaboaʼda Diostaj oʼnoknopo̱e̱po onʼnigpe̱e̱po batikhueʼda nigpe̱e̱ʼdik o̱ʼne. Ken konig ʼikken o̱gkikaʼuy onteʼti ken konig nopo̱e̱hueʼdik o̱ʼnikaʼapo. Diostaj oʼnoknopo̱e̱po onʼnigpe̱e̱po eʼbatiknayo konig o̱gkikaʼuy onteʼti eʼnopo̱i̱kaʼnayo nogomey Dios Huairitaj huaknopo̱e̱ʼ kenpaʼti huanigpe̱e̱ʼ tihuapokhueʼdik o̱ʼneapo. —‍Jesúsa onaʼuyate.:m =—‍Huaboaʼda ontaj etaʼhuaʼtaʼ eʼpakada, Huairi huakkuru huabettaj “Ijhuay,” aʼmanaʼtuyaʼpo jakyo eʼhuaʼtutaʼ ijpaki. —‍Noga̱ Jesústaj onaʼuyate. K <—‍Kejeʼ. Huabot oknopo̱e̱hueʼyaʼ hua̱e̱ʼeria nog oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritoneʼtaj dakaʼ kanʼto̱i̱ke̱ʼ kenpaʼti kanʼkubarakkeʼ. Onnayo yahuatiʼ. Huadak huaʼa konig aratbut Dios Huairitaj oknopo̱e̱ʼdik kenpaʼti nigpe̱e̱dik kaʼneʼpo yamanbatiaʼpakikaʼ. —‍Jesúsa onaʼuyate. ]3 ;—‍Betaʼhuaʼ. —‍Jesúsa nogtaj onaʼnigʼa, —‍Aʼti, huakkuru huaojtoneʼtaj dakaʼ toenʼdik i̱jje̱a̱poy. Kenpaʼti eʼbueydeʼte kubarakkaʼdik i̱jje̱a̱poy. —‍Jesústaj onaʼuyate.  :—‍Nubakuhued huakog o̱ʼta̱i̱kaʼ. Bakoyen kenpaʼti huapak o̱ʼta̱i̱kaʼ. Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Konige̱po donayo jak to̱e̱hueʼ i̱ji̱kay. Nog jakyo nog jakyo ijtayʼikay. —‍Jesúsa huabokerektaj onaʼuyate. N 9Ken dagte onʼhuaʼpo Jesústaj —‍Meyo̱piʼ iʼhuaikaʼapo o̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeri e̱e̱ʼtaʼ ijpaki. Etaʼhuaʼikaʼtaʼ ijpaki, Huairi. —‍Huabokereka Jesústaj onaʼuyate. ~) 8Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Aratbuttaj aʼbarakyaʼpo tiakhueʼ i̱jje̱ʼuy. Aratbuttaj aʼmanopoʼyareayaʼpo ijtiakuy. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Ken nog huakkaʼ jakyokon onhuaʼuyate. Nogomey Jesústaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ onʼpakuyate. } 7Jesúsa oʼbatiahuayatupo Jacobotaj Juaneretaj oʼmanaʼpo, —‍Namaʼda moʼnopo̱e̱ne, ken konig nopo̱e̱hueʼ yaneʼ. A|{ 6Jacobo Juanere Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri kenda onʼpe̱e̱depo, —‍¿Konig Elíaskudak Diosen huamanbatiaʼpakeria oʼkaʼuyate, kenomeytaj Samariayo hua̱e̱ʼeritaj konigti kanʼmameyye̱ʼpo taʼak kurudya̱ʼ kakoteʼ oroʼomeya̱ enaʼtaʼ menpaʼ on iʼpak, Huairi? —‍Jesústaj oʼnonaʼuyate. ~~~u}|{zyxww+vuItt[sqq_pnnl@kCk2ihh1g7eeccGba`a^[ZZsYXVUUmT6SR_QPbPQO0O$LKJJbIHzGuGFpDDBAe@>>?<<;:988=654:32@1t/.,,v++))/({'x&%6$"k! 0VFdS?J)2 ` - A HPq3^ O|cl? Ken huakupe oʼhuahuaydepo ettoneʼ huadiʼtaj kenpaʼti nogomey meyo̱hueʼda jakyo hua̱e̱ʼeritaj oʼbakupopakapo, “Ken huakupe beʼtatitikonmeʼnig ijhuahuaydey doere moʼdurugpak.” Ettoneʼa̱ oʼmanaʼapo. okW—‍Bepiʼ ettoneʼ diez oro huakupe e̱ʼta̱e̱a̱da nogtida eʼtitikonnayo huakjey oʼbakpakapo kenpaʼti oʼukpo jonberokeapo, jakyo jonberokeapo, jakyo dakaʼ oʼukonhuaʼpo eʼhuahuaytaʼda oʼpakpo oʼukonhuaʼapo. OjKonigti nogtida dakhueaʼ huakaʼeri Diostaj oʼnopoʼkoreaʼdepo onteʼti Diostaj ijnigpe̱e̱a̱poy oʼnopo̱e̱depo kurudyo̱ durugnanada o̱ʼneapo. Nogomey noventa y nuevepiʼ sueʼda huadak o̱ʼnepo Diostaj nopoʼkoreahueʼdik o̱ʼe̱y onʼnopo̱e̱nok kenomeytaj kuruderia durugda mato̱e̱hueʼ o̱ʼneapo. Ijjay. —‍Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. Ettoneʼen huakupe eʼtitikon konig o̱ʼe̱, Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. 6ieJakyo iʼtiakdepo ayaʼtada huadiʼtaj iʼbakupopakaʼpo, “Doʼhued oveja oʼtitikonmeʼtenig ken ijhuahuaydey. Konige̱po doere moʼdurugpak,” o̱ʼna iʼmanaʼapone. RhIʼhuahuaydepo iʼkumeʼpepo durugda i̱ʼe̱a̱pone. Jakyo iʼhuaʼpo. Qg—‍Cien oveja on eʼto̱e̱ʼnayo nogtida eʼtitikonnayo nogomey noventa y nueve mire̱bate oveja enʼmaeʼte iʼbakhuaʼapo ken nogtida ovejataj iʼukapo. Eʼhuahuaytaʼda iʼpakpo iʼukpo. ;fqJesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼpo, [e/—‍Dakhueaʼ huakaʼeritaj oʼbaeʼ. In huabokereka dakhueaʼ huakaʼeritaj oʼbaepo oʼbatobapeʼ. —‍Fariseo hua̱e̱ʼeri Moisésenbaʼ huamanmadikaʼerierea Jesústaj dakhueaʼ onʼhuaaʼuyate. td cJesústaj aʼpe̱e̱yaʼpo ayaʼada gobierino huakupe huabaeʼeri dakhueaʼ huakaʼeriere Jesústaj onʼhuahuaʼpo. Ken gobierno huakupe huabaeʼeri engaña huakaʼeri o̱ʼnikaʼpo dakhueaʼ huakaʼeriere Jesústaj onʼhuahuaʼuyate. ucc#Sal huadak ehueʼ e̱e̱ʼnayo huadaritehuapaʼ huadak ehueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Paichi kahueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼda enʼdik o̱ʼe̱. Dakaʼ menʼpe̱e̱ʼ. Dakaʼ meʼnoknopoenkaʼ. —‍Kenda Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate.hbI"Sal huadakda o̱ʼe̱po aratbuttehuapaʼ. Konigti doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri konig sal huadakda o̱ʼnepo aratbuttehuapaʼ huadakda o̱ʼne. Sal huadak ehueʼ e̱e̱ʼnayo onteʼti huadak kahueʼdik o̱ʼe̱a̱po. jaM!Ken konig, “Jesústaj aʼnigpe̱i̱kayaʼpo Dios Huairia eʼpaknayo doʼhuedda eretpakhueʼ i̱jje̱po ayaʼda ijmato̱e̱nig kenpaʼda ijmaenapoy.” Kenpaʼ nopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri ehueʼdik moʼe̱a̱pone. Sal konig Cristoen huanigpe̱i̱kaʼeri o̱ʼne. Sal paiʼ ehueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼda enʼdik o̱ʼe̱. A`{ Gana kahueʼdik o̱ʼneapo. Eʼnopo̱e̱ʼnayo sueʼda huabokerektaj takaʼ huairitaj oʼmataʼmonaʼapo. “Eʼmanoeyaʼtaʼ oʼpaki.” Takaʼ huairitaj ya̱ʼnonaʼ. Oʼmanaʼapo. c_?Konigti gobierno huairipiʼ diez mil sorotataj oʼmato̱e̱po nog gobierno huairipiʼ keʼnen takaʼ veinte mil sorotataj oʼmato̱e̱po onʼtiak. Tiakhueda̱ded gobierno huairi diez mil sorotataj oʼmato̱e̱po dakaʼ nopounhuaʼdik o̱ʼe̱a̱po. “Doʼhued diez mil sorotataj menpaʼ gana kaʼdik ya̱ʼnet.” Nopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱a̱po. <^q“Ken huabokereka huaboroʼ jak eʼkaʼtaʼ oʼpaknigʼa jak dakeahued huakupe oʼdakeaʼpo jaknayo dakeahueʼdik o̱ʼe̱a̱po.” Huayahuaya kenda onʼmanaʼpo onʼtierikapo. ']GDakaʼ nopo̱e̱hueda̱da ekaʼnayo jak ʼiddu oʼkaʼdenigʼa siro jaktaj huakupebayoʼ o̱ʼe̱po dakeahueʼdik o̱ʼe̱nok ayaʼada kentaj onʼtierikapo. Q\Menpuru doʼhuedda katepiʼ ijeretpakikaʼnig Jesústaj aʼnigpe̱i̱kayaʼpo onteʼti doʼhuedda eretpakhueʼ i̱jje̱a̱po, kenpaʼ huakkuruda dakaʼ yanʼnopo̱e̱po. Kenpaʼda hua̱ʼenda eʼpaknayo doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri ehueʼdik moʼe̱a̱pone. Doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri e̱e̱ʼtaʼ eʼpaknayo huakkuruda monig kaʼdik i̱jje̱ dakaʼ yanʼnopo̱e̱po. Paiʼda ijnopoʼe̱a̱petpiʼ, nogpiʼ ayaʼ ijmato̱e̱nig paiʼda hua̱e̱ʼeritaj bayokdik i̱jje̱a̱petpiʼ, kenpaʼ huakkuruda dakaʼ yanʼnopo̱e̱po. Konig huabokerekpiʼ huaboroʼ jak eʼkaʼtaʼ oʼpakpo huakkuruda menigte e̱ʼdik ya̱ʼe̱t dakaʼ oʼnopo̱e̱po. Sueʼda eʼto̱e̱ʼnayo jak huaboaʼda kahueʼ o̱ʼe̱a̱po. [5Konig hue̱ypa cruzte paiʼda onʼnopoʼe̱po konigti doʼtaj aʼnigpe̱i̱kayaʼpo paiʼda eʼnopoʼe̱taʼ pakhueʼ e̱e̱ʼnayo doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri ehueʼdik moʼe̱a̱pone. Kenpaʼde hua̱ʼenda eʼpaknayo doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri ehueʼdik moʼe̱a̱pone. @Zy—‍Beʼapiʼ doʼtaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ eʼpaknayo doʼtaj huakkaʼda diʼ e̱ʼdik meʼnikaʼ. Huaojtapiʼ hua̱ye̱tapiʼ hua̱to̱e̱ʼtapiʼ huasiʼpotapiʼ huamaʼbuytapiʼ huidpotapiʼ huataʼdapiʼ sueʼda diʼ yanikaʼ. Doʼtanayo huakkaʼda diʼ e̱ʼdik yanikaʼ. Beapiʼ doʼtaj huakkaʼda diʼ ehueʼ e̱e̱ʼnayo doʼtaj nigpe̱i̱kahueʼdik moʼe̱a̱pone. Doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri ehueʼdik moʼe̱a̱pone. ZY-Jesústaj huakkaʼada aratbut onʼtahuaʼenok oʼbatikorudpo, oʼmanaʼpo: tXaKonige̱po ayaʼda huakkurueritaj yanʼtiak, doere yanʼbapeʼ ijmanaʼnigʼa ayaʼada doʼere huakkaʼ aypo bapehueʼ o̱ʼneapo.” Huairia huanabaʼtaj oʼmanaʼuyate. —‍Ken konig Dios Huairia oʼkaʼapo Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. Cristotaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ eʼpaknayo huakkuruda monig kaʼdik i̱jje̱y nopo̱e̱ʼdik ya̱ʼne. BW}“Nogyon nogyon dagtepiʼ hua̱hue̱tepiʼ meyo̱piʼ aratbut e̱ʼneʼte, huairien aypote yanʼtiaktiʼ i̱ghuaʼda yanʼmanatiʼ. Huakkaʼda doʼhued jakyo e̱ʼta̱e̱taʼ ijpaki. 3V_Nogok huanabaʼ onteʼti onʼtiakdepo, “Konig o̱ʼna onameʼnig konigti oʼkay, huairi, huakked huahuad o̱ʼe̱nok nogda tiakdik o̱ʼne.” Huanabaʼa oʼnonaʼnok &UEHuanabaʼ huairitaj onʼkumejdepo kenda aratbuta onʼmanaʼdenig huairitaj oʼnonaʼtoʼuyate. Kenokaʼ huairi oʼdiayonpo, “Huakkaʼ jak kurute yanhuatiʼ. Ayaʼ jak kurute yanhuaʼetiʼ. I̱yo̱ paiʼda hua̱e̱ʼeritaj yanʼbatotiaktiʼ. Dakhueʼ hua̱so̱ʼ hua̱e̱ʼeritaj yanʼbatotiaktiʼ. Huakkettaj yanʼbatotiaktiʼ. Kenpaʼti huakpobigtaj yanʼbatotiaktiʼ.” Huairia huanabaʼtaj oʼmanaʼuyate. gTGNoga̱ “Ijto̱e̱pakdey. Konige̱po aypote huahueʼdik i̱jje̱y.” Noga̱kon onaʼuyate. SNoga̱ “Diez toros konig ʼuhua vaca konig tronco huatotokeri huakupete ijbaeʼdey. Menpaʼti huadakda totokdik ya̱ʼe̱taʼpo tiahuaydik i̱jje̱y. Aypote huahueʼdik i̱jje̱y. Huairia doʼtaj huadiayhueʼ ke̱ʼe̱ʼ.” Noga̱ huanabaʼtaj onaʼuyate. &REKenda eʼpe̱e̱deada “Aypote huahueʼdik i̱jje̱y.” Ayaʼada huaboaʼda konigti onʼmanaʼpo, “Taʼba huakupete ekkaiʼmeʼtenok tiahuayatudik i̱jje̱y. Konige̱po aypote huahueʼdik i̱jje̱y. Huairia doʼtaj huadiayhueʼ ke̱ʼe̱ʼ.” Huakkuruda huanabaʼtaj onaʼuyate. 4QaKen aypo eʼmahue̱ydeʼte, onteʼti huanabaʼtaj oʼmataʼmonaʼpo, kenomeytaj ʼikken moʼmanameʼte “Oyda yanʼtiak. Aypo oʼmahue̱yde yanʼtiak.” Yanʼmanatiʼ. PJesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼpo, —‍Huairia aʼti huakkaʼtada aypo kanʼmanigmanhuadje̱ʼpo oʼmanaʼapo. Huanabaʼtaj oʼmataʼmonaʼpo, “Huairia beʼtobapeʼpo aʼti aypote yanʼtiaktiʼ.” Yanʼmanaʼ. Huakkaʼtada yanʼmanatiʼ. VO%Nogtida huabokereka kutopate oʼtohuadpo Jesústaj kenda oʼpe̱e̱depo Jesústaj —‍In huadariyo Dios Huairiere Diosen aratbutere durugteda onʼbapeʼapo. —‍Kenbokereka Jesústaj onaʼuyate. wNgKenda eʼmanaʼikaʼnayo durugda i̱ʼe̱a̱ponok kenomeya̱ kenpaʼti ontaj tobapehueʼdik moʼe̱a̱pone Diostaj dakaʼ huanigpe̱i̱kaʼeri kurudyo̱ Diosyo enʼhuadeʼte Diosa huadakda moʼnigkaʼapone. —‍Jesúsa onaʼuyate. “Doere monʼbapeʼ yanʼtiak.” Dios Huairia huakkaʼtada oʼmanaʼuy. Ken konig Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. “Eʼto̱e̱pak fiestate yatiaktiʼ Jesús.” Fariseoa onameʼnigtaj kentaj Jesúsa onaʼpo, —‍Nogok onteʼti fiesta iʼkaʼpo huakkaʼ aypo iʼmanhuada̱ʼpo, huadiʼtaj, huamaʼbuytaj, huaojtaj, hua̱ye̱taj, huairitaj “Yanʼtiaktiʼ, aypo doere monʼbapeʼ.” Kenomeytaj manahueʼ ya̱i̱kaʼ. Kenomeytaj eʼtobapeʼnayo onteʼti kenomeyere iʼbapeʼapetpiʼ kenpaʼti dehuehueʼ moʼe̱a̱pone. K1 “Huairi i̱jje̱y,” aratbut huataʼda namaʼda eʼtinopo̱e̱ʼnayo “Huairi ehueʼ i̱ʼe̱,” Diosa oʼbatiaʼpakapo. “Huairi ehueʼ i̱jje̱y.” Aratbuta huataʼda eʼtinopo̱e̱ʼnayo “huairi i̱ʼe̱.” Diosa oʼbatiaʼpakapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. XJ) Eʼto̱e̱pak fiestayo yanhuaʼpo kente huiri ehueʼa onʼhuadikaʼ kente yanhuadatotiʼ. Kente eʼhuadte fiesta huakaʼeria oʼtiakdepo, “Nogyon kente huairi onʼhuadikaʼnig kente yahuad, huadiʼ.” Ontaj onaʼdik moʼe̱a̱pet. Kenokaʼ huadakda i̱ʼe̱po konig huairi i̱ʼe̱ ayaʼada kutopate onʼhuadpo onʼnopo̱e̱a̱po. bI= Fiesta huakaʼeria ontaj behuatiakaponepiʼ. “Yakboʼ in huabokerek kente oʼhuadapo,” menaʼapetpiʼ. Ken nogyon kente huanabaʼ onʼhuadikaʼnig kente huaddik i̱ʼe̱a̱po. Iʼbiraʼepo nogtekon iʼhuadapone. Hw—‍Eʼto̱e̱pak fiestate yatiaktiʼ enadeʼte onʼhuaʼdepo huairi o̱ʼe̱ aratbuta meʼnoknopo̱e̱ʼpo kente huaboroʼ huairi onʼhuadikaʼ kente huadhueʼ yanikaʼ. Huairien huahuadte eʼhuadnayo nogda huakhuairi oʼtiakatoapopiʼ. 0GYKen fiestayo onʼbatiakpo kutopate onʼbahuadpo kente huairi onʼhuadikaʼ ken huahuadtaj onʼukpo onʼhuaduyate. Jesúsa kenda oʼtiahuaydepo oʼmanmadikaʼpo: FFKenda Jesúsa eadeʼte buttida o̱ʼe̱ onʼnopo̱e̱po nogda aʼtokhueʼ o̱ʼnepo sohuataʼda oʼnoke̱ʼuyate. Eʼto̱e̱pak fiesta menata huahuad yaʼhuad Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. E5Onteʼti fariseomeytaj, —‍Opudomey o̱ʼnen burropiʼ vacapiʼ hue̱ʼe̱y huabid sorokkogyo̱ okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete e̱e̱ʼpiʼ eʼtakotnayo dapitaʼ i̱da sorokkogyo̱ boʼtotokatuʼikaʼ. Opudomey kenda dakaʼ moʼnopo̱e̱. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. tDaHuamanmadikaʼeri fariseoere aʼtokhueʼda o̱ʼnenok Jesúsa dakhueʼtaj oʼyareadpo oʼtaʼmonaʼuyate. `C9—‍¿Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete menpaʼ yareaʼdik ya̱ʼe̱? ¿Menpaʼ yareahueʼdikpiʼ ya̱ʼe̱? —‍Jesúsa oʼmanaʼpo, Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeritaj kenpaʼti fariseotaj oʼmanaʼnok. {BoJesús huakkuruyon huabokerektaj okpo̱e̱po dakhueʼda o̱ʼe̱po huabopij huaʼopiere diga̱ʼda oʼiyokuyate. A Nogok okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete aʼbapeyaʼpo Jesús oʼhuaʼuyate. Fariseo huairien jakyo oʼhuaʼpo, nog fariseo huairi o̱ʼnepo menpaʼ Jesús okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete yaʼyareapetpiʼ onʼnopo̱e̱po Jesústaj dakaʼ onʼtiahuayʼuyate. @) #Opudomeyen jakyaʼ Diosa oʼbakhuaʼde. Opudomeytaj tiokahueʼ moʼe̱a̱pone. Tihuapokhueʼ moʼe̱a̱pone. Kenpaʼti nopoʼyareahueʼ moʼe̱a̱pone yanʼnopo̱e̱ʼ. Nogok doʼtaj tiahuayhueʼ o̱ʼneonhuahuikaʼapone. “Dios Huairia in huabokerektaj oʼtaʼmonaʼuyate. Huadakda o̱ʼe̱.” Nogoknanada monaʼdeapone kenda onteʼti doʼtaj boʼtiahuayapone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate.N? "—‍Jerusalényo̱ hua̱e̱ʼeritaj oʼnonaʼne. Diosen huamanbatiaʼpakeritaj moʼmabatiarakikaʼuyate. Kenpaʼti Diosa oʼmataʼmonaʼuyatenigtaj, kenomeytaj huida̱ moʼbapaʼeaʼpo moʼmabatiarakikaʼuyate. Konig huatahuaj hua̱ye̱a̱ huasiʼpotaj okajpea oʼbatiokaʼikaʼ konigti opudomeytaj aʼbatiokayaʼpo eʼkupopakataʼ ijpakuynigʼa, nogok nogok aʼbatiokayaʼpo eʼkupopakataʼ ijpakuynigʼa opudomeynayo pakhueʼda moʼe̱ʼuyne. H>  !Ken oy emeʼte admeʼtaʼ nog admeʼtaʼ nog admeʼtaʼ Jerusalényo̱ huaʼdik i̱jje̱y. Jerusalénya̱yo̱ʼ Diosen huamanbatiaʼpakeri bueydik o̱ʼnikaʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. <=q —‍Yanhuatiʼ. “E̱ya̱ʼ, oy emeʼtekon sueʼda huameʼnoe totoʼtaj ijmaenapoy kenpaʼti ijbayareaʼapoy dakhueʼtaj ijbayareaʼapoy. Emeʼte kentaʼ ayaʼda ijkuhuitapoy, oaʼ,” Herodestaj ya̱ʼnonaʼ. Herodes namaʼda huaaʼeri konig engaña huaaʼeri o̱ʼe̱. Fariseomeytaj oʼmanaʼpo. 6<e Kenokaʼ sueʼda fariseo aratbut oʼnokye̱po, —‍I̱ya̱ʼ yabakhuaʼ. Herodes gobierno huairia ontaj eʼaraktaʼ oʼpak. —‍Fariseoa Jesústaj oʼnonaʼuyate. ";= Huakkaʼada oy konig Diosen aratbut ehueʼda o̱ʼne. Judío aratbut ehueʼda o̱ʼne. Nogok Diosa oʼmatinepahuinok Diosere o̱ʼneapo. Nogomey judío aratbutpiʼ oy Diosen aratbut o̱ʼe̱y onʼnopo̱e̱nigʼa nogok Dostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼneaponok Diosa matinepahuihueʼ oʼmaeapo. Diosere ehueʼda o̱ʼneapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Jerusalén hua̱e̱ʼeritaj Jesúsa oʼmatinepahuiʼuyate. : Kenpaʼti aratbut Dios Huairitaj onʼbatiakapo. Niokpo eʼo̱ro̱kyen onʼtiakapo. Niokpo eʼhuakudyen onʼtiakapo. Toyaʼ kenpaʼti kutayaʼ onʼtiakapo. Nogya̱ʼ nogya̱ʼ Dios huairitaj onʼhuatiakapo. Dios Huairiere konig keʼnensiʼpo onʼbapeʼikaʼapo. F9 Ke̱yon dakhueaʼ huakaʼeria bokbahuaʼdepo paiʼda moʼmanopoʼe̱a̱pet. Kenpaʼda Diosyo huahueʼdik moʼe̱a̱popo. Abraham Isaacere Jacobere Diosen huamanbatiaʼpakeriere Dios Huairiere adyo̱da e̱e̱ʼneʼte moʼbatiahuaydepo. Diga̱ʼda moʼbahuikonhuahuikaʼapo. Paiʼda moʼnopoʼe̱po boʼidokbokeʼapo. 28] “Opudomey meyo̱ hua̱e̱ʼeri moʼe̱t oʼnonaʼdene. Doʼtaj meʼnokhuaʼ. Dakhueaʼ huakaʼeri moʼe̱ne.” Huairia monaʼapone. Kenda konigti Diosa monaʼapone. "7= “Onere oʼbapeʼikay kenpaʼti onere oʼmayʼikay kenpaʼti oroʼomeyen jak kurutaʼ onmadikaʼonhuahuaʼuyne.” Opudomeya̱ huaboaʼda monaʼapone. 6 Jak huato̱e̱ʼeri huairi nogok eʼmabodeʼte akbogpe jokhuikdepo opudomey dakhueaʼ huakkaʼeri jak kurute moʼe̱po “Moʼnigokhuikeʼ, Huairi.” Monaʼaponigʼa. “Opudomey meyo̱ hua̱e̱ʼeri moʼe̱t. O̱ki̱e̱hueʼya o̱ʼnene.” Huairia oʼmanaʼapo. q5[ —‍Diosyo huahuaʼ konig suigda akbogpe huakud o̱ʼe̱nok huakkaʼ yanʼpakpo yanʼkud. Huakkaʼada e̱gkudtaʼ onʼpakpo onhuahuaʼnigʼa kudhueʼdik o̱ʼneapo Diosenbayo aʼkudyaʼpo konig o̱ʼe̱ ijmanbatiaʼpakapoy. j4M —‍¿Menpaʼ Diosa sueʼtada yaʼmanopoʼyareaʼapo? —‍Nogtiada Jesústaj onaʼnok, 3w Jerusalényon Jesúsa oʼhuaʼudhuaʼpo nog huakkaʼ jakyo nog huakkaʼ jakyo oʼpokandepo oʼmanmadikaʼuyate. '2G Konig sigda pan eʼbiaʼo̱gʼa ettoneʼa̱ huakkaʼ harinao̱gyo̱ oʼtokbuk. Harinao̱gyo̱ eʼbiaʼo̱gʼ oʼtokbukdepo dakaʼ o̱gkuayaga̱ʼ. Huabada oʼkudapo. Ayaʼda oʼbiaʼapo. Eʼbiaʼo̱gʼa oʼbiaʼpo konig Dios Huairien huadak huaʼa onʼmanmadikaʼnok huakkaʼada nogya̱ʼ nogya̱ʼ huabada oʼnoknopo̱e̱a̱po. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Diosyo huahuaʼ konig suigda akbogpe huakud o̱ʼe̱. *1M —‍Huadak huaʼa konig Dios Huairitaj oʼnoknopo̱e̱a̱ponigtaj onʼnigpe̱e̱a̱ponigtaj ken konig o̱ʼe̱a̱po ijmanbatiaʼpakpo ijmanmadikaʼapoy. F0 Konig huabokereka suigkidda mostaza huakid oʼtuk. Kenkida oʼkerekdepo nogok huaboroʼda o̱ʼe̱depo huaʼopite huakkaʼ bakoya oʼpakkaʼ. Konigti huakkuru Dios Huairien huaknopo̱e̱ʼeri sueʼda o̱ʼne. Nogok huakkaʼada Dios Huairitaj oʼnoknopo̱e̱po onʼnigpeonhuahuikaʼpo huakkaʼnada huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼneapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Pan eʼbiaʼo̱gʼa ken konig oʼkaʼ Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. */M —‍Huadak huaʼa konig Dios Huairitaj oʼnoknopo̱e̱a̱ponigtaj onʼnigpe̱e̱a̱ponigtaj ken konig o̱ʼe̱a̱po ijmanbatiaʼpakpo ijmanmadikaʼapoy. /.W Jesúsa kenda enadeʼte kenomey Jesústaj onʼhuadiayikaʼnigʼa onʼmabiraʼuyate. Nogomeynayo ayaʼada Jesústaj durugda o̱ʼnepo, kenda ʼuruaʼda Jesúsa oʼkikaʼ onʼtiahuaydepo kentaj durugda o̱ʼnuyate. Mostazakidtaj ken konig o̱ʼe̱ oʼmanʼbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. ~-u In ettoneʼ Abrahamen adhueaʼ huayayo e̱e̱ʼtada totoʼ huairia dakhueaʼ o̱gkadhuahuikaʼnok ettoneʼ dakhueʼda o̱ʼeonhuahuaikaʼpo dieciocho huabayok dakhueʼda o̱ʼeonhuahuikaʼuyate. Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete eʼyareaʼ huadak o̱ʼe̱. Dapiʼ huadakda o̱ʼe̱ yanʼnopo̱e̱ʼ. —‍Jesús Huairia judióen hua̱i̱takeʼ jak huairitaj onaʼuyate. [,/ —‍Namaʼda huanopo̱e̱ʼeri moʼe̱ne. Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete opudomey ayaʼda opudomeyen vacatapiʼ burrotapiʼ hue̱ʼe̱y kanʼmaye̱ʼpo boʼtikujpo hue̱ʼe̱yte boʼtohuaʼikaʼne. s+_ Hua̱i̱takeʼ jak huairianayo oʼhuadiayʼuyate. Judíoen okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete Jesúsa oʼyareaʼdenok oʼhuadiaypo, —‍Seis huameʼnoe baaʼdik moʼe̱ne. Ken seis huameʼnoe eʼyareaʼtaʼ eʼpaknayo yanʼtiaktiʼ. Judíoen okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete beʼyareʼpo tiakhueʼ yanikaʼ. —‍Hua̱i̱takeʼ jak huairia oʼmanaʼuyate. &*E Ken Jesúsa oʼtibataʼtenok i̱da ken ettoneʼ butukaʼda oʼbodpo huaboaʼda “Dios ʼurunanada o̱ʼe̱,” kenpaʼti “dakiti Dios” oaʼuyate. X)) Jesúsa oʼtiahuaydepo —‍Iʼyaredene, ettoneʼ. —‍Jesúsa onaʼuyate. ({ Ke̱yo̱ hua̱i̱takeʼ jakyo ettoneʼ o̱ʼe̱po dakhueʼda o̱ʼeonhuahuikaʼuyate. Dieciocho huabayok dakhueʼda o̱ʼeonhuahuikaʼuyate. Dakhueaʼ totoʼa ken ettoneʼtaj o̱gkaʼnok sodoaʼ oʼboikaʼpo butukaʼ bohueʼdik o̱ʼi̱kaʼuyate. '/ Nogok okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete judío aratbut baahueʼdik e̱ʼnikaʼte judióen hua̱i̱takeʼ jakyaʼ Jesúsa oʼmanmadikaʼpo. E& Nog manhuaʼataʼ yaʼdapakapetpiʼ. Dapakhueʼ e̱e̱ʼnayo ijtaʼtegapoy.” Taʼba huato̱e̱ʼeria onaʼuyate. —‍Ken konig Israel oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri o̱ʼne Jesúsa oʼbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. Kenmeʼnoe okmapi̱e̱ʼahuaddikte ettoneʼ dakhueʼ e̱ʼi̱kaʼte Jesúsa oʼyareaʼuyate. % “In huabayoknayo taʼteghueʼ i̱jje̱a̱poy, hue̱ymeytaʼpo ijtoruapoy kenpaʼti ʼuhua ovejadohuaʼa ijtaʼpotibukapoy. y$k taʼba huato̱e̱ʼeritaj, “E̱ya̱ʼ bapaʼ huabayok in taʼbayo ijtiakdemeʼnigʼa higuera hue̱ymey huada onhuadhueʼ o̱ʼe̱meʼ. Yataʼteg. In sorok huadak o̱ʼe̱nigʼa namaʼda oʼkerek.” Taʼba huato̱e̱ʼeritaj onaʼuyate. u#c Jesúsa ken konig o̱ʼe̱ oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼpo, —‍Nogtida huabokereka taʼba oʼto̱e̱po menpaʼti higuera huada yanhuadmet oʼnopo̱e̱po taʼbayo oʼhuaʼpo huadataj oʼtiahuaynigʼa onhuadhueʼ o̱ʼe̱nok ="s Kenpaʼti Jerusalén huakkaʼ jakyo huabid jaktoneʼ o̱ʼhue̱kpo oʼmanbetuyate. Dieciocho huabokerektaj oʼmanbetuyate. Kenomey huabokereka onʼmabueyʼuyate dakhueaʼda huakaʼeri o̱ʼnepo konige̱po onʼmabueyʼuyate. Nogomey Jerusalén hua̱e̱ʼeri sueʼda dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼnepo bueyhueʼ o̱ʼneʼuyate. Kenpaʼ nopo̱e̱hueʼ yaneʼ, ijjay. Opudomey nopoʼkoreahueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼti ayaʼda moʼmabueyapone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Higuera hue̱ymey dapakhueʼda o̱ʼe̱. Ken konig Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. !  3 —‍Kenomey huabokerek Galileayo hua̱e̱ʼeria dakhueaʼda o̱gkikaʼpo onʼmabueyʼuy. Nogomeynayo sueʼda dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼnepo mabueyhueʼ o̱ʼne. Kenpaʼ nopo̱e̱hueʼ yaneʼ, ijjay. Opudomey ayaʼda nopoʼkoreahueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼti moʼmabueyapone.  V ' Kenokaʼ sueʼada Jesústaj oʼnonbatiaʼpakpo. Sueʼda huabokerek Galilea huadaribayo hua̱e̱ʼeri Diostaj oveja ʼuhua onʼnigbatiarakaʼdepo Pilato gobierno huairien soratataa Galileayo hua̱e̱ʼeri huabokerektaj onʼbatiarakaʼpo ʼuhua mimi huabokereken mimiere jontayoʼ oʼmimihuaʼuyate. Jesústaj oʼnonbatiaʼpakʼuyate. 7 ;Ke̱yo̱da ijhueʼda o̱ro̱khueʼdik i̱ʼe̱a̱pone. Ayaʼda dehueʼte iʼyokdeʼpo o̱ro̱kdik i̱ʼe̱a̱pone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate.U# :“O̱ʼna dakhueaʼ ikaʼne,” noga̱ enaʼnayo gobierno huairitaj boʼtohuaʼdepo eʼtohuaʼte kentaj yanoeya̱ʼ. Eʼmadehueʼnayo huakupepiʼ yayoktiʼ. Noeyahueʼpiʼ yokhueʼpiʼ e̱e̱ʼnayo gobierno huairitaj boʼtohuaʼapone. Ken gobierno huairi sorotatataj boʼyokapone. Sorotataa huabakuda̱ʼ jakyo boʼkuda̱ʼapone. {o 9—‍Kenda huadak eʼkaʼ o̱ʼe̱. Kenyoʼda ʼuruda o̱ʼe̱. Opudomeya̱ onda nopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. 3_ 8Opudomey namaʼda huanopo̱e̱ʼeri moʼe̱ne. Kurud boʼtiahuaypo oʼhuiʼapo kenpaʼti juknanada oʼtaʼteapo eʼnopo̱i̱kaʼada i̱nok doʼtanayo Diosen Cristo o̱ʼe̱ oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnene. —‍Jesúsa oʼmanaʼpo. Nog aratbuta gobierno huairitaj eʼtohuaʼnayo i̱da yanʼnoeya̱ʼ.  7Kenpaʼti indariyo moʼe̱po toyed eʼbapoknayo “juknanada o̱ʼe̱a̱po,” boaʼikaʼnig i̱da juknanada o̱ʼe̱a̱po. ,Q 6—‍Opudomey indariyo moʼe̱po kurudyo̱ e̱ʼsi̱hui̱ʼ sika eʼbiaʼte niokpo yakudyon boʼtiahuaypo “Ohuiʼapo,” boaʼikaʼnig aʼti oʼhuiʼapo. # 5Sueʼda doʼtaj onʼpakapo nogomeya̱nayo doʼtaj pakhueʼ o̱ʼnepo konige̱po oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria dakhueaʼ onʼbahuaʼpakapo. Huaoapiʼ doʼtaj oknopo̱e̱hueʼda meʼe̱po huasiʼpotaj huaknopo̱e̱ʼeritaj yaʼhuadiayapet. Muneʼyo̱ huaknopo̱e̱ʼeritaj hua̱ye̱a̱ huadiaydik ya̱ʼe̱a̱pet. Huakabua huasuʼtaj huadiaydik ya̱ʼe̱a̱pet. —‍Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. Kurudtaj onʼtiahuaypo huameʼnoe huadak o̱ʼe̱a̱popiʼ dakhueʼmeʼnoe o̱ʼe̱a̱popiʼ aratbuta onʼnopo̱e̱ʼi̱kaʼ. E 4Huaboaʼda nogjakyotida huabet nog huabettaj dakhueaʼ onʼbahuaʼpakapo. Cinco o̱ʼnepo tresa dostaj dakhueaʼ onʼbahuaʼpakapo kenpaʼti dosa trestaj huadak huaʼa onʼbatiaʼpakapo. fE 3Aratbut nog aratbuttaj aʼmanoeyyayaʼpo oʼtiakuy opudomey namaʼda moʼnopo̱e̱ne. Aratbut nog aratbuttaj aʼmanoeyyayaʼpo Diosyaʼ tiakhueʼ i̱jje̱ʼuy. Aratbut nog aratbuttaj aʼpoespakayaʼpo Diosyaʼ ijtiakuy.  2Konig bautiza e̱gkaʼte o̱ʼe̱ konigti paiʼda nopo̱e̱ʼdik i̱jje̱a̱poy. Paiʼda ijnopoʼe̱a̱popo ijmeʼpukey. F 1—‍In huadariyo aratbut abakpoespakayaʼpo ijtiakuy. Aratbut onʼpoespakpo konig taʼak eʼbakpak o̱ʼe̱. Ken taʼak aʼbakpakayaʼpo ijtiakuy. Ken oyda eʼbakpakte ijjeretpaki. ta 0Nog huanabaʼa kenda huairi oʼpaknig nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo kenda huairi pakhueʼtada o̱gkaʼnok huairia sueʼda castiga oʼmagkaʼapo. Dakhueaʼ o̱gkaʼnok sueʼda castiga oʼmagkaʼapo. Konigti aratbut kenda ijpaki nopo̱e̱hueʼada kenda pakhueʼ i̱jje̱ynig e̱gkaʼnayo Diosa sueʼda castiga oʼmagkaʼapo. Diosapiʼ huairiapiʼ aratbuttaj huakkaʼ katepiʼ eʼbayoknayo dakaʼ nigpe̱i̱kaʼdik kaʼneʼ Diosa ʼuruaʼda eʼnopo̱e̱a̱ʼnayo dakaʼ nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼneapo. Diosa huakkaʼ eʼtihuapoknayo nogomeytakon huakkaʼda tihuapokdik o̱ʼneapo. —‍Ken konig Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. Jesústaj sueʼada oʼnoknopo̱e̱a̱po nogomeya̱ sueʼada oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼneapopo huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼbahuadiayapo. !; /Huanabaʼ keʼnen huairi oʼpaknig enʼnopo̱e̱a̱da kahueʼ o̱ʼnepo dakhueʼen o̱gkaʼ kenpaʼti huairi eʼtiakapote e̱kpo̱e̱ʼ nige̱hueʼ o̱ʼnenok kenomeyen huairia huakkaʼda castiga oʼmagkaʼapo. Konigti aratbut kenda ijmanikaʼnig eʼnopo̱e̱a̱da nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnepo kenpaʼti do eʼtiakapote e̱kpo̱e̱ʼ nige̱hueʼ meneʼapetnigtaj Diosa castiga diga̱ʼda yaʼmagkaʼapet. H  .Kenda huanabaʼ huamato̱e̱ʼeria eʼkaʼte kenokaʼ ken huanabaʼ e̱kpo̱e̱ʼ nige̱hueʼ e̱e̱ʼte kenpaʼti kenmeʼnoete oʼtiakapo nopo̱e̱hueʼda e̱e̱ʼte huairi oʼtiakapo. Ken huanabaʼ huamato̱e̱ʼeritaj castiga diga̱ʼda o̱gkaʼapo kenpaʼti oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriere kenpaʼda oʼmaenapo. + -“Doʼhued huairi ijhueʼda ya̱ʼe̱po yatiakapet.” Huanabaʼa eʼnopo̱e̱ʼnayo nog huanabaʼtaj huabokerekere ettoneʼeretaj huaboaʼda oʼmabitbitpo kenpaʼti huaboaʼda huakkaʼ oʼbapudhuaʼpo huakkaʼ oʼmaiʼonhuaʼpo kenpaʼti konig sineʼ oʼsiborudhuaʼpo zm ,“Ayaʼda doʼhued ijmato̱e̱nig dakaʼ meʼtamato̱e̱ʼ.” Huairia ken huanabaʼtaj onanpo. Buttida ijjay.    +Huairi oʼtiakdepo konig huiria onanmeʼnig huanabaʼ huamato̱e̱ʼeria dakaʼ aypo eʼbayokikaʼnayo durugda o̱ʼe̱a̱po. 7 g *—‍Huanabaʼ huamato̱e̱ʼeri dakaʼ huakikaʼeri kenpaʼti huanabaʼ huamato̱e̱ʼeri ʼuruaʼda huaknopo̱e̱ʼeri konig o̱ʼne ijmanmadikay. Ken huairien jak huanabaʼ huamato̱e̱ʼeritaj “Doʼhued huanabaʼtaj aypo yamabayokikatiʼ. Nogbayo ijhuaʼapoy. Aʼti ijtiakapoy.” Onanpo.  )—‍¿Oroʼomeytayoʼda menpaʼ kenda onmadikaʼ, Huairi? ¿Menpaʼ nogomeytakon iʼmanmadikaʼ? —‍Pedroa onaʼuyate.  % (Do kurudya̱ʼ ijtiakaponok e̱kpo̱e̱ʼ mennige̱ʼikatiʼ. Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne kenokaʼ huameʼnoe sikyopiʼ oʼtiakapo nopo̱e̱hueʼda eneʼte kenokaʼ ijtiakapoy. —‍Kenda Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. Huairien huanabaʼ huamato̱e̱ʼeri dakaʼ huakikaʼeri konig o̱ʼne. Huairien huanabaʼ huamato̱e̱ʼeri dakaʼ kikahueʼ hua̱e̱ʼeri konig o̱ʼne. v e 'Kenpaʼti nogdakon yanʼnopo̱e̱ʼ. Konig huabereeri aʼbereyaʼpo ken horate oʼtiakapo jak hua̱ta̱e̱ʼeria eʼnopo̱e̱ʼnayo tayhueʼ o̱ʼe̱nok huabereeria jakyo kudhueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼti berehueʼdik o̱ʼe̱a̱po. 5c &Huairi nopotesikyo oʼtiakapopiʼ sikyoeddapiʼ oʼtiakapopiʼ. Huanabaʼa e̱kpo̱e̱ʼ onʼnige̱ʼpo huairi eʼtiakte durugda o̱ʼneapo. Huanabaʼ durugda o̱ʼneapo.  %Konig huairi oʼtiakpo keʼnen huanabaʼa e̱kpo̱e̱ʼ enʼnige̱ʼte oʼbahuahuayatonok durugda o̱ʼneapo. Ken huairi nog yudtaj oʼtiokotdepo yanʼbahuad huanabaʼtaj oʼmanaʼdepo aypo oʼbayokeapo. Huanabaʼtaj oʼbayokeaponok durugda o̱ʼneapo. 9k #—‍Onteʼti indariyo ijtiakapoy. Do huairitaj e̱kpo̱e̱ʼ mennige̱ʼikatiʼ. Konig enʼto̱e̱pak fiestayaʼ huairi e̱kye̱ʼtaj keʼnen huanabaʼa e̱kpo̱e̱ʼ onʼnige̱ʼi̱kaʼ. Ken e̱kye̱ʼte huairitaj i̱da nigokhuikeʼdik o̱ʼneapo. Konigti doʼtaj e̱kpo̱e̱ʼ mennige̱ʼi̱katiʼ.  $yk "Huakkaʼtada katetapiʼ eʼpaknayo Diostaj sueʼda boʼpakapo. Diostaj moʼnigpe̱e̱po paiʼda aratbuttaj eʼbayokikaʼnayo Diostaj huakkaʼda boʼpakapone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Jesús Huairitaj e̱kpo̱e̱ʼ yanʼnige̱ʼikaʼ. M !Kenda moʼmato̱e̱nig yanʼbahuayaʼ. Yanʼbahuayaʼdepo paiʼda aratbuttaj ken huakupe yanʼbayoketiʼ. Kenda eʼkaʼte Diosa kurudya̱ʼ boʼtiahuayapone. Okkahuehueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Kenda boʼkaʼpo kurudyo̱ Diosere huakkaʼda moʼto̱e̱a̱pone. Kenda matoneʼpakhueʼ o̱ʼe̱a̱po. Okkayhueʼdik moʼe̱a̱pone. Huabereeria berehueʼdik o̱ʼneapo. Kenpaʼti kenda kurudya̱ʼ moʼto̱e̱a̱ponig sukkaʼpoapiʼ bapehueʼdik o̱ʼe̱a̱po. c? —‍Doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri moʼe̱po sueʼda moʼe̱ne. Meʼpukhueʼ yaneʼ. Opudomeyen Apag Dios oʼpaknok kenokaʼ ayaʼada Diostaj onʼnigpe̱e̱depo opudomeykon Apag Diosere huairida moʼe̱a̱pone. %C Kenpaʼda Dios Huairitaj yanʼpakikaʼpo yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Ken konig Dios Huairitaj eʼpaknayo Diosa boʼyokikaʼapone. Katepiʼ boʼpak yudtapiʼ aypopiʼ Apag Diosa boʼyokikaʼapone. —‍Jesúsa keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate. Kenda Dios Huairitaj moʼnigpeeonhuahuaʼpo boʼkikaʼnok Diosa kurudya̱ʼ okkahuehueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Kurudya̱ʼ Diosere huakkaʼda moʼmato̱e̱a̱pone. :m Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria yudtataʼ kenpaʼti aypotaʼ kenpaʼda onʼeretpakikaʼ. Opudnayo aypopiʼ yudtapiʼ to̱e̱hueʼ moʼe̱nig Apag Diosa kenda oʼnopo̱i̱kaʼ.  Katetapiʼ mepuʼkehueʼ yanikaʼ. ¿Kate oʼbapeʼapo? Nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. ¿Kateʼ oʼmamayʼa̱? Nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. ~7 Diosa huakunopia okhuenpakaʼ. ʼUruaʼda oʼkaʼ. I̱da okhuenkot. I̱da oʼtaset. Diosa huakunopia okhuenpakikaʼ kenpaʼti opudomeytaj huakkaʼda oʼpakpo boʼtihuapokikaʼapone yudtaj moʼmato̱i̱kaʼapone. Sueʼda moknopo̱e̱po nogi̱ti Diostaj dakaʼ yanoknopo̱e̱ʼ. E} Huakhuen ʼurunada o̱ʼne. Baahueʼada o̱ʼnikaʼ kenpaʼti batiokhuihuihueʼ o̱ʼnikaʼ moʼnopo̱e̱t. Salomónkudak huairitoneʼ o̱ʼu̱yate. Huakkaʼda oʼmato̱e̱ʼuyate. ʼUruda yudtaj oʼmato̱e̱ʼpo oʼutikaʼuyate. Huakhuen ʼurunanada o̱ʼnikaʼ, Salomónnayo sueʼda ʼuruda oʼutikaʼuyate. j|M Kenda moʼmepukepo ehueʼdik moʼe̱a̱pone. Nogtaʼ nogtaʼ katetapiʼ mepuʼkehueʼ yanikaʼ. ~{u Aratbut nogi̱ti huabidda e̱e̱ʼtaʼ onʼpakpo, huakkaʼda eʼmepuʼkeada nogi̱ti huabidda ehueʼdik o̱ʼneapo. `z9 Surujpi̱g konig o̱ʼe̱ yanʼnopo̱e̱po. Batukehueʼ o̱ʼnikaʼ. O̱gkupaeahueʼ o̱ʼnikaʼ. Aypo huamato̱e̱ʼ jak to̱e̱hueʼ o̱ʼnenigʼa Diosayoʼda surujpi̱gtaj aypo oʼbayokikaʼ. Diosa bakoytaj sueʼda oʼpak. Opudomeytanayo Diosa huakkaʼda boʼpakikaʼne. Ayaʼda katepiʼ bayokdik moʼi̱kaʼapone. Mepuʼkehueʼ yanikaʼ. {yo Diosa teyda o̱ʼe̱po oroʼomeytaj moʼmanoeaʼi̱kaʼne. Oroʼomeytaj aypo yudtakon bayokdik moʼi̱kaʼapone. x{ Nogok huanigpe̱i̱kaʼeritaj, —‍Aypotaʼ mepuʼkehueʼ yanikaʼ. Kenpaʼti yudtataʼ mepuʼkehueʼ yanikaʼ. w  Ken konig o̱ʼe̱po aratbut keʼnen huataʼ huakkaʼda nogi̱ti nogi̱ti onʼmato̱e̱po, huakkaʼda eʼmato̱e̱a̱da Diostehuapaʼnayo paiʼda onʼe̱. —‍Jesúsa oʼmanmadikaʼpo oʼmanaʼuyate. Diosa huaknopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ oʼmato̱i̱kaʼ. _v7 “Namaʼda iʼnopo̱e̱nigʼa. In sikyo iʼbueyapone. Ayaʼ aypopiʼ arozpiʼ nogda nogda huakkaʼda iʼmato̱e̱po huaboroʼ jakyo iʼbakuda̱ʼdepo noga̱ onʼmato̱e̱a̱po. Diosa ken huairitaj onaʼuyate.” u  Kenokaʼ ijbakuda̱ʼdepo doʼhued huamato̱e̱ʼ jakyo huakkaʼda ijto̱e̱ʼapoy. Huakkaʼda huabayok ijto̱e̱a̱poy. Baahueʼada bapeʼdik i̱jje̱a̱poy. Maiʼdik i̱jje̱a̱poy. Durugda i̱jje̱a̱poy.” Ken huabokerek namaʼda oʼnopo̱e̱nigʼa. t Ken, “Oy konig ijkaʼapoy ijnopo̱e̱y. Doʼhued aypo hua̱to̱e̱ʼ jaksiʼpo ijjakyogapoy. Nogda huaboroaʼda aypo huamato̱e̱ʼ jak ijkaʼapoy ijjakkaʼdepo ayaʼda aypo arozere ke̱yo̱ ijkuda̱ʼapoy. Ayaʼda katepiʼ ijmato̱e̱nig ijbakuda̱ʼapoy. As{ “Menpaʼ ijkaʼapo. Doʼhued aroz doʼhued aypo hua̱to̱e̱ʼ jak suhuigda o̱ʼe̱. Aypo huakkaʼda o̱ʼe̱nok meyo̱ kuda̱hueʼdik o̱ʼe̱.” Kenpaʼ huairia oʼnopo̱e̱po. yrk Jesúsa aʼmanmadikayaʼpo oʼmanbatiaʼpakpo, —‍Aʼnenda huabokerek o̱ʼu̱yate. Konig huairi o̱ʼe̱po huakkaʼda oʼmato̱e̱ʼuyate. Keʼnen taʼbatoneʼ huakkaʼda aypo oʼkerekdepo konig aroz huakkaʼda oʼtaboyogʼuyate. qq[ —‍¡Keyoj! Huakkaʼnada eʼmato̱e̱ʼtaʼ eretpakhueʼ yanikaʼ. Durugnada a̱ʼe̱ya̱ʼpo huakkaʼda katepiʼ to̱e̱hueʼdik yanikaʼ. Sueʼda e̱ʼta̱e̱piʼ durugda e̱ʼdik moʼe̱ne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. p —‍“O̱ʼnen huamaʼbuytaj yabayoktiʼ.” Onahueʼdik i̱jje̱a̱poy. —‍Jesúsa huabokerektaj onaʼuyate. oy —‍Kenda oroʼen huaojkudak oʼmato̱e̱ʼuyate kenda doʼtaj jonposakeaʼdik o̱ʼe̱nok, doʼtaj yabayoktiʼ. Doʼhued huamaʼbuytaj yanatiʼ, Huamanmadikaʼeri. —‍Huakkaʼ Jesústaj enʼtikupopakyaʼ nogtiada Jesústaj onaʼuyate. ~~I}| {czzy7xxw0vvuttssr}qpp`nmlHk iigeca`_^[[bYhWVTSS R+Q8PkO^NPMnM+L K>JpIRH-G5FD%C}BAE@@<>>B==_Jesúsa kenpaʼ eadeʼte huaboaʼda ekpobig tiahuaydik o̱ʼe̱depo, Jesústaj oʼtahuaʼpo “Dios kurudyo̱ ʼuruda o̱ʼi̱kaʼpo huadaknanada oʼkikaʼ,” oʼbatiaʼpaknok, ayaʼada Jesústaj onʼtahuaʼpo onʼtiahuaypo onʼpe̱e̱po kenpaʼti “Dios kurudyo̱ ʼuruda o̱ʼi̱kaʼpo huadaknanada oʼkikaʼ,” onʼbatiaʼpakuyate.nqU*—‍Yatiahuayʼ. Doʼtaj oknopo̱e̱nok okpoyareaddene. —‍Jesúsa ekpobigtaj onaʼuyate. p)—‍¿Katetaj iʼpak? —‍Jesúsa onaʼuyate. —‍Ekpoyareaʼtaʼ ijpaki, huairi. —‍Ekpobiga̱ onaʼuyate. o{(Jesús ehuada oʼboatoʼpo, “Menʼnigtotiak,” huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate. Oʼtikayopakonyakdenok, ]n3'“Yabatik, soataʼ ya̱e̱ʼ.” Huakkuru aratbuta Jesúsere huahuaʼeria eʼnonaʼtada onteʼti onteʼti oʼokoypo, —‍Metinepahuiʼ, Jesús. Daviden adhueaʼ huayayo i̱ʼe̱ne. —‍Oʼokoyʼuyate. gmG&—‍Metinepahuiʼ, Jesús. Daviden adhueaʼ huayayo i̱ʼe̱ne. —‍Oʼokoyʼuyate. 9lm%“Jesús Nazareteri oʼpok.” Oʼnonaʼuyate. kkO$Huakkaʼda aratbut onʼpoknok ekpobiga̱ oʼpe̱e̱depo, “¿Katete moʼe̱?” oʼmanaʼuyate. j!#Huakkaʼ jak Jericóyo Jesúsa eʼtikayopakte dagte huabokerek oʼhuadpo ekpobig o̱ʼe̱po huakupepiʼ aypopiʼ menʼyok oaʼikaʼ. iy"Doce huanigpe̱i̱kaʼerinayo nopoenkahueʼ o̱ʼnuyate. Kenda Jesúsa eʼmanaʼtada nopoenkahueʼ o̱ʼnepo konig eʼi̱re̱g o̱ʼe̱nok nopoenkahueʼ o̱ʼneʼuyate. Jericó huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeri ekpobigtaj Jesúsa okpoyareaʼuyate. Hh !pidetbiʼa kenpaʼti menʼbitbitapone, meʼdarakapone, bottaʼaʼ kubarakyo eksikondeʼte kubarakyaʼ Diosa meʼnoyhuada̱ʼapone. —‍Jesúsa doce huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate. g  Nog aratbuttada menyokapone. Doʼtaj nog aratbuta menʼtierikapone, dakhueaʼda menʼtidiʼkeapone, doʼtaj mentisupuʼeapone, f9Doce huamataʼmonaʼeritaj Jesúsa meyo̱hueʼda oʼbatohuaʼdepo, —‍Oy Jerusalényo̱ oʼhuaʼdeapone. Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Aʼnenda Diosen huamanbatiaʼpakeria doʼtaj kenda menʼtimadoyaʼuyatenig huabokereka doʼtaj meʼnogkaʼapone. heIdurugda onʼnoeonhuahuikaʼapo huakkaʼda nogda onʼmato̱e̱a̱po kenpaʼti onteʼti Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Nog aratbuta doʼtaj meʼdarakapone. Jesúsa onteʼti oʼbatiaʼpakuyate. pdY—‍Ayaʼda keʼnen jakpiʼ, keʼnen huaojpiʼ, keʼnen hua̱ye̱piʼ, keʼnen huamaʼbuypiʼ, keʼnen huidpopiʼ, keʼnen hua̱to̱e̱piʼ, keʼnen huasiʼpopiʼ Dios Huairitaj aʼnigpe̱e̱yaʼpo eʼmaenonʼnayo indariyo )cK—‍Oroʼomeynayo ayaʼda oʼmato̱e̱i̱kaʼnig oʼmaenonʼuy. Ontaj ataʼhuayaʼpo ayaʼda oʼmaenondemey, huairi. —‍Pedroa Jesústaj onaʼuyate. b—‍Huabokerek huataʼda nopoʼyareahueʼdik o̱ʼne. Huataʼda onʼpakpo noeanhuahuikahueʼdik o̱ʼneapo. Diosayoʼda nopoʼyareaʼdik oʼmae kenpaʼti onteʼti noeanhuahuikaʼdik oʼmae. Diosayoʼda ayaʼda kaʼdik o̱ʼe̱. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. "a=—‍¿Beʼa manopoʼyareaʼdik ya̱ʼne? ¿Beʼa Diosere noeonhuahuikaʼdik ya̱ʼne? —‍Nogomeya̱ Jesústaj onʼpe̱e̱depo oʼnonaʼuynok, ;`oKonig camello huaboroʼ ʼuhua sakpiʼpe̱yo̱ kudhueʼdik o̱ʼe̱. Konigti huairi huakkaʼda eʼmato̱e̱ʼnayo Diosensiʼpo ehueʼdikda o̱ʼneapo. —‍Jesúsa onaʼuyate. E_Suhueʼnada o̱ʼe̱nok Jesúsa oʼtiahuaydepo, —‍Huairi keʼnenda huakkaʼ eʼmato̱e̱ʼtaʼ eʼeretpaknayo Diostaj oknopo̱e̱hueʼdik o̱ʼneapo Diosensiʼpo ehueʼdikda o̱ʼne. p^YKenda huairi oʼpe̱e̱depo huakkaʼnanada oʼmato̱e̱po huaboaʼda suhueʼnanada o̱ʼu̱yate. T]!Jesúsa oʼpe̱e̱depo, —‍Nogitied kaʼdiken i̱ʼe̱ne. Ayaʼda katepiʼ iʼmato̱e̱nig huakupete yabahuayaʼ. Ken huakupe yabaedepo paiʼda aratbuttaj yabayokeʼ. Kenda on ekaʼnayo kurudyo̱ Diosere huakkaʼda iʼmatoeunhuahuikaʼapone, doʼtaj behuatiakpo doʼtayoʼda menigpeonhuahuikaʼ. —‍Jesúsa onaʼuyate. e\C—‍Do huasiʼpoeda̱da kenda ayaʼda ijnigpe̱i̱kaʼuy. —‍Jesústaj onaʼnok. N[Nogen hua̱to̱e̱ʼtaj bakdejhueʼ yaneʼ. Nog aratbuttaj eʼhuadiayte arakhueʼ yanʼmaikaʼ. Nogen bakberehueʼ yanikaʼ. Nog aratbuttaj dakhueaʼda bahuaahueʼ yanikaʼ. Huaojtaj hua̱ye̱taere yanigpe̱i̱kaʼpo dakaʼ yanʼmato̱i̱kaʼpo yanʼbayokikaʼ. Ken Diosen eʼmanaʼ yanopo̱e̱ʼ. —‍Jesúsa onaʼuyate. XZ)—‍Kaʼtiaʼpo huadakda i̱ʼe̱ onaʼ. Diosyoʼda huadakda o̱ʼe̱. )YK—‍¿Kurudyo̱ Diosere aʼnoeonhuahuikayaʼpo kate kikaʼdik i̱jje̱, huadak huamanmadikaʼeri? —‍Nogtiaʼda judío huairia Jesústaj onaʼuyate. 0XYHuasiʼpo doʼtaj ʼurunopoʼda meʼnoknopo̱e̱po menʼnigpe̱i̱kaʼne. Konig huasiʼpo Dios Huairitaj oʼnoknopo̱e̱nig konigti opud oknopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo Dios Huairiensiʼpo ehueʼdik moʼe̱a̱pone. Buttida ijjay.” Jesúsa oʼmanaʼuyate. Huairia Jesúsere onʼbatiaʼpakuyate. W“Menʼhuatiake,” Jesúsa oʼmanaʼpo, “Huasiʼpo doʼte enʼhuatiakte, ka̱e̱ya̱ʼ manahueʼ yaneʼ. Konige̱po konig inomey ʼurunopoʼda huasiʼpo o̱ʼne konigti aratbut huaknopo̱e̱ʼeri Dios Huairitaj onʼnigpe̱i̱kaʼpo Diosensiʼpo o̱ʼne. :VmNogok huasiʼpotaj Jesúste onʼbatohuaʼuyate. Jesúsa kabatibaʼtaʼteʼeʼpo onʼbatohuaʼuyate. “Kejeʼ batohuahueʼ yaneʼ.” Huanigpe̱i̱kaʼeria enʼmanaʼtada RUGobiernoen huakupe huatabaeʼeri keʼnen jakyo eʼkumejdeʼte Diosa okkahueaʼdepo huadaknopoʼda o̱ʼeanʼuyate. Fariseo hua̱e̱ʼeritaj okkahueahueʼ o̱ʼu̱yate. “Huadakda i̱jje̱y. Huairi i̱jje̱y.” Ayaʼda kenda huanopo̱e̱ʼeritaj “Doʼtehuapaʼ dakhueʼda moʼe̱ne.” Diosa oʼmanaʼapo. “Huairi ehueʼ i̱jje̱y. Huadakda ehueʼ i̱jje̱y.” Ayaʼda kenda, huanopo̱e̱ʼeritaj “Huadakda moʼe̱ne.” Diosa oʼmanaʼapo. —‍Kenda Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. Jesúsa huasiʼpotaj huadakda Diosa kamagkeʼpo oʼbatibataʼteʼeʼuyate. YT+ Gobiernoen huakupe huatabaeʼerinayo Diosen jakte sueʼda bidte oʼbopo dakhueaʼ huakaʼeri i̱jje̱y oʼnopo̱e̱po kurudyo̱ mabohueʼda o̱ʼe̱po oʼtionaʼpakpo, kenpaʼti konig paiʼda o̱ʼe̱po huataʼ oʼka̱gkatuktukpo oʼtionaʼpakpo, “Doʼtaj meʼtinepahuiʼ, dahueaʼ huakaʼeri i̱jje̱y, Dios.” Oʼtionaʼpakuyate. Sy Nogsemanatida e̱e̱ʼte Diostaj iknopo̱e̱po bottaʼaʼ huameʼnoete bapehueʼ i̱ji̱kay. Kenpaʼti huakupepiʼ aypopiʼ katepiʼ ijbaeʼdey. Diostaj sueʼda ijyokikay.” Ken fariseo hua̱e̱ʼeria oʼbopo Diostaj oʼtionaʼpakʼuyatenigʼa. R9 Huakkuru fariseo hua̱e̱ʼeria oʼbopo, oʼtionaʼpakpo, “Konig nog aratbut dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼnikaʼnig konig donayo ehueʼ i̱jje̱y. Huadakda i̱jje̱y, Dios. Konige̱po dakiti ijjay. Huabereeri konig ehueʼ i̱jje̱y. Dakhueaʼ huakaʼeri konig ehueʼ i̱jje̱y. Nogen hua̱to̱e̱ʼtaj huabakdejeri konig ehueʼ i̱jje̱y. Kenpaʼti in gobiernoen huakupe huabaeʼeri konig ehueʼ i̱jje̱y. 7Qg —‍Diosen jakyo aʼtionaʼpakyaʼpo bottaʼ huabokerek onʼhuaʼuyate. Nogtida fariseo hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po nogda gobiernoen huakupe huatabaeʼeri o̱ʼu̱yate. VP% “Huadakda i̱jje̱y. Huadakda ijkikay.” “Nogomeynayo dakhueʼda o̱ʼnepo dakhueaʼ o̱gkikaʼ.” Sueʼada namaʼda onʼmatinopo̱i̱kaʼnigtaj Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. 8Oi“Beʼtihuapak, Dios.” “Beʼtihuapok, Dios.” “Takaʼ dakhueaʼ megkaʼne, Dios.” Diosen huabaktieʼeaʼeria Diostaj huameʼnoe kenpaʼti sikyo eʼtionaʼpakikaʼte Diosa i̱dada oʼbatihuapokapo, Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Kurudya̱ʼ ijhuarakapoy. ¿Huabaktieʼeaʼeritaj aʼbatiokayaʼpo eʼtiakdeʼte meniga̱ʼ doʼtaj yanoknopo̱e̱ʼapet? —‍Kenda Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. Fariseo hua̱e̱ʼeritaj kenpaʼti gobiernoen huakupe huabaeʼeritaj Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. NM-Onteʼti Jesús Huairia oʼmanaʼpo, —‍Kenda dakhueʼa yamanoeya̱ʼ huamanaʼeri huanopoyaʼ oʼtinopo̱e̱ʼuyate. Yanʼnopo̱e̱ʼ. KLIn ʼayhua kiriga̱ʼda beʼhuatiakikaʼnok kentaj ijtipeunapoy. Onpeunhueʼ e̱e̱ʼnayo doʼtaj kiriga̱yo̱ʼ beʼhuatiakikaʼnok doʼhua huadiaydik i̱jje̱a̱poy.” Huanopoada oʼtinopo̱e̱ʼuy. —‍Kenda kiriga̱yo̱ʼ yanʼtionaʼpakikaʼpo batikhueʼ yanikaʼ, Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate: QKKejeʼ kejeʼ yamanoeya̱ʼ manahueʼ i̱jje̱a̱poy nogok nogok yamanoeya̱ʼ huamanaʼeria eʼnopo̱e̱ʼada nogok “Diostaj okmeʼpukhueʼ i̱jje̱y kenpaʼti aratbuttaj pe̱e̱hueʼ i̱ji̱kay. gJGKen huakkaʼ jakyo ʼayhuakon o̱ʼe̱po yamanoeya̱ʼ huamanaʼerite oʼhuahuaʼikaʼpo, “Noga̱ dakhueaʼ menogkameʼne mentihuapok, huairi.” ʼAyhua onaʼikaʼpo nogok nogok kiriga̱yo̱ʼ konigti onaʼikaʼuyate. 6Ie—‍Aʼnenda huakkaʼ jakyo juez yamanoeya̱ʼ huamanaʼeri o̱ʼe̱po, Diostapiʼ meʼpukhueʼ o̱ʼe̱po kenpaʼti aratbuttaj manpe̱e̱hueʼda o̱ʼi̱kaʼuyate. tH cKiriga̱yo̱ʼ yanʼtionaʼpakikaʼpo batikhueʼ yanikaʼ. Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. yGk%Huanigpe̱i̱kaʼeri kenda onʼpe̱e̱depo, —‍¿Kenda iaʼnig meya̱ʼ ya̱ʼe̱a̱pet? —‍Huanigpe̱i̱kaʼeria Jesústaj oʼnonaʼuyate. —‍Kente eʼbueyen hua̱so̱ʼ oʼhuednok, kente huakkaʼ matuk onʼtiakapo. Ken konig e̱ʼneʼte dakhueaʼ huakaʼeriʼtaj Diosen huataʼmonaʼeriomeya̱ castiga oʼmagkaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate.IF $Konigti taʼbayo bottaʼ huabokerek o̱ʼnepo. Diosen huataʼmoneria nogtatida oʼtohuaʼapo nogtaj tohuahueʼ o̱ʼe̱a̱po, ijjay. —‍Ken Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate. E{#Konigti bottaʼ ettoneʼ aros onʼtugpo nogtatida Diosen huataʼmoneria oʼtohuaʼapo nogtaj tohuahueʼ o̱ʼe̱a̱po. HD "Ken nogok do eʼtiakte sikyopiʼ bottaʼ jo̱gkutopayoyoʼ enʼtayte nogtiada doʼtaj e̱kpo̱e̱ʼ o̱ʼnige̱nok Diosen huataʼmoneria oʼtohuaʼapo. Nogtaj tohuahueʼ o̱ʼe̱a̱po. Cw!Opudomey kenpaʼda huataʼda boʼpakpo doere kurudyo̱ onteʼti noeonhuahuikahueʼdik moʼe̱a̱pone. Opudomey kenpaʼda huataʼ pakhueʼ moʼi̱kaʼpo Diostaj eʼnigpe̱e̱taʼ huakkaʼ boʼpakikaʼpo onteʼti Diosere moʼnoeonhuahuikaʼapone. 3B_ Loten hua̱to̱e̱ʼtaj okkahuehueʼ yaneʼ. Ettoneʼa̱ katepiʼ doʼhued jakyo meʼtamaene oʼnopo̱e̱po ta̱ʼniaʼ oʼmaboʼudpo konige̱po kenteda oʼbueyʼuyate. fAEKatepiʼ eʼmato̱e̱ʼtaʼ meʼpukehueʼ yanikatiʼ. Do kurudya̱ʼ eʼtiakte jakkurute opud e̱e̱ʼnayo katepiʼ jakyo eʼtamaeʼnayo aʼbaetuyaʼpo jakyo kudhueʼ yanetiʼ. Kenpaʼti do eʼtiakte taʼbayo opud e̱e̱ʼnayo jakyo katepiʼ aʼbaetuyaʼpo huahueʼ yaneʼ. Konige̱po doʼtaj dakaʼ e̱kpo̱e̱ʼ nige̱ʼdik moʼe̱a̱ponok. 1@[Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyate, do onteʼti kurudya̱ʼ eʼtiakte konigti aratbut o̱gkikaʼpo, doʼtaj e̱kpo̱e̱ʼ nige̱hueʼ o̱ʼnikaʼapo. ?%Kenda aratbut o̱gkikaʼuynigʼa Lot Sodoma huakkaʼ jakyaʼ enʼmako̱ro̱kdeʼte Diosa castiga oʼmagkaʼpo konig taʼakoniga̱ kurudya̱ʼ eʼhuiʼa ayaʼtada oʼmahui̱gʼuyate. Kenpaʼti azufre konig huidjeyada kurudya̱ʼ oʼbatikahuapo ayaʼtada oʼbarakuyate. ~>uKonigti aʼnennada Lotkudak e̱ʼhua̱e̱ʼokaʼ aratbut Diostaj pakhueʼ o̱ʼnepo onʼbapikaʼpo onʼmamayʼikaʼpo kenpaʼti huakupete onʼbaeʼikaʼpo onʼbahuayaʼikaʼpo, kenpaʼti taʼbayo onʼbatukeʼikaʼpo kenpaʼti jak o̱gkikaʼpo. =Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Nogokaʼ do kurudya̱ʼ eʼtiakte aratbut onʼbapeʼikaʼapo vinopiʼ onʼmamayʼikaʼapo kenpaʼti onʼto̱e̱pakikaʼapo. Konige̱po doʼtaj e̱kpo̱e̱ʼ nige̱hueʼ o̱ʼneapo. Aʼnennada Noékudak e̱e̱ʼte konigti o̱gkikaʼuyate. Diostaj pakhueʼda o̱ʼnepo, onʼbapeʼikaʼpo, onʼmamayʼikaʼpo, onʼto̱e̱pakikaʼpo. Noé huaboroʼ kusiʼpetoneʼyo enʼbakuddeʼte aratbut kenda e̱gkikaʼte hue̱kurua o̱ʼhue̱pokdepo ayaʼda onʼmabueyʼuyate. < ; Huakkurunayo paiʼda huakkaʼ ijnopoʼe̱a̱poy. Kenpaʼti huakkaʼ aratbuta oy doʼtaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ meʼneapone. O:Nogok do eʼtiakte ayaʼ huadariyaʼ nogdari nogdariyaʼ doʼtaj boʼtiahuayapone. Konig o̱jbed o̱ʼi̱kaʼ kurudya̱ʼ huabada jeyda o̱ʼe̱nok ayaʼ huadariyaʼ doʼtaj tiahuaydik o̱ʼneapo. 95‘A̱yo̱ o̱ʼe̱.’ ‘Ke̱yo̱ o̱ʼe̱.’ Yanʼbatiaʼpakapetnigʼa. Kenomeytaj manpe̱e̱hueʼ yaneʼ. Doʼtaj aʼukyaʼpo huahueʼ yaneʼ. 18[Keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj, —‍Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne, nogok doʼtaj eʼtiahuaytaʼ boʼpakaponigʼa. Nogtida huameʼnoeyo̱ʼdapiʼ doʼtaj eʼtiahuaytaʼ boʼpakaponigʼa kenokaʼ doʼtaj tiahuayhueʼdik o̱ʼneapone. Aratbutere ehueʼ i̱jje̱a̱poy. 87iOy opudomey sueʼada Dios Huairitaj moknopo̱e̱denok eʼnigpe̱e̱depiʼ “In o̱ʼe̱.” “An o̱ʼe̱.” Beʼapiʼ ahueʼdik o̱ʼneapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Y6+—‍¿Menokaʼ Dios Huairi yatiakapet? —‍Fariseo aratbuta Jesústaj oʼnonaʼnok, —‍Dios Huairitaj huadak huaʼa moknopo̱i̱kaʼnig kenpaʼti moʼnigpe̱i̱kaʼnig tiahuayhueʼdik moʼe̱ne. ,5Q—‍Yaʼupakpo yabodpo yahuatiʼ. Doʼtaj oknopo̱e̱nok konige̱po oʼyareaddene. —‍Jesúsa onaʼuyate. ¿Dios Huairi oʼtiakpo monig ya̱ʼe̱a̱po? 4%In nogbayo hua̱e̱ʼeriyoʼda “dakiti Dios” aaʼyaʼpo oʼkumej. Kaʼtiaʼpo nogda nueve kumejhueʼ ya̱ʼne. —‍Jesúsa oaʼuyate. I3 —‍Dieztaj ijbayareaʼnig, ¿Nog nueve meyon ya̱ʼne? 2 Jesústaj huikudate oʼtihuadpo “Dakiti Jesús Huairi.” Onaʼuyate. Keʼna Samaria huadaribayo hua̱e̱ʼeri o̱ʼu̱yate. /1WKenokaʼ nogtiada ijyaredey huaboaʼda oʼnopo̱e̱depo oʼkumejpo, “Diosa ʼuruaʼda oʼkikaʼ. Huadaknanada o̱ʼe̱ Dios. Dakiti Dios.” ʼUttaʼda oʼokoypo, e0CJesúsa oʼbatiahuaydepo, —‍Yanhuatiʼ. Judío sacerdotetaj yanhuahuatiʼ. Sacerdotea boʼtiahuayeʼ. —‍Jesúsa diez huabokerek eʼsiʼdakparaʼtaj oʼmanaʼuyate. Enʼbahuadeʼte Diosa oʼbayareadʼuyate. o/W —‍Oroʼomeytaj moʼtinepahuiʼ Jesús Huairi. —‍ʼUttaʼda Jesústaj oʼnonokoyʼuyate. n.U Huakkaʼ jakyo Jesús e̱kye̱deʼte diez huabokerek eʼsiʼdakparaʼa sueʼda bidteda onʼnigbopo, -  Jerusalényo̱ Jesús oʼhuaeʼonhuahuaʼpo Samaria huadaribayo Galilea huadaribayo ondariyonyoʼ e̱ʼneʼte oʼhuaʼepo. h,I Konigti opudomey kenokaʼ ayaʼda Diosa oʼmanaʼuyate bokaʼdepo, “O̱ʼnen huanabaʼ o̱ʼe̱y, ‘Huadakaʼda bokaʼne.’ Kenpaʼti ‘Dakiti’ oroʼtaj onahueʼdik o̱ʼe̱ne. Kenyoʼda kaʼdik o̱ʼe̱po oʼkay.” Diostaj ya̱ʼnonaʼ. —‍Kenda Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. Diez huabokerek enʼsiʼdakparaʼta Jesúsa oʼbayareaʼuyate. O+ Huanabaʼ eʼnigpe̱i̱kaʼtada “dakiti” onahueʼ moʼi̱kaʼne. 3*_“Menigmanhuada̱ʼ doʼtaj kabapeʼpo kenpaʼti koyaʼ menigtotiak. Do eʼbapeʼdeʼte aʼti yabapedtiʼ kenpaʼti koyaʼ yamayentiʼ.” Ken konig moʼmanaʼikaʼne. 7)g—‍O̱ʼnen huanabaʼ taʼbayaʼ oʼbaaʼpopiʼ campoduyte oveja oʼtiokaʼpopiʼ bisik jakyo eʼtiakdeʼte “Yakud, yabapeʼ.” Ken konig onahueʼ moʼi̱kaʼne. y(k—‍Mostaza huakid sigda o̱ʼe̱. Doʼtaj sueʼda eknopo̱e̱ʼnayo mostazakid konig suigda eknopo̱e̱ʼ o̱ʼe̱ “In hue̱ymey oʼdikkaʼ sicómoro yauru, e̱ʼpo̱gyo̱ yatohuaʼpo yatuk.” Suigda iknopo̱e̱po enapiʼ Diosa oʼkaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Diostaj huaknopo̱e̱ʼeri konig huairien huanabaʼ dakaʼ nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. $'A—‍Ontaj sueʼda oroʼ oknopo̱e̱y, nogi̱ti ontaj huaknopo̱e̱ʼ boʼtihuapok. —‍Huairi Jesústaj doce huamataʼmonaʼeria oʼnonaʼuyate. g&GNogmeʼnoetida ontaj dakhueaʼ e̱gkaʼnayo konig sieteaʼpiʼ ontaj dakhueaʼ e̱gkaʼnayo ontaj “Namaʼda ontaj o̱gkaʼne, ijnopoʼkoreay, onteʼti konigti kahueʼ o̱ʼe̱a̱pone,” sieteaʼpiʼ enaʼnayo o̱ʼnen huamaʼbuytaj sieteaʼaʼ yakkahueaʼ. Nogok nogok konigti o̱ʼnen huamaʼbuya enaʼnayo onteʼti yakkahueaʼ. —‍Ken Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanmadikaʼpo oʼmanaʼuyate. Dakaʼ eknopo̱e̱ʼnayo Huairi Jesúsa teyda ʼuruaʼda oʼkaʼapo. !%;Keyoj, opudomey, ayaʼda dakaʼ yanʼnopo̱e̱po yanʼmanikaʼ. Huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuyapiʼ ontaj dakhueaʼ e̱gkaʼnayo “Dakhueaʼda o̱gkaʼne. Kenpaʼda yabatik.” O̱ʼnen huamaʼbuytaj i̱ghuaʼda yaboroay. Eʼnopoʼkoreaʼnayo o̱ʼnen huamaʼbuytaj yakkahueaʼ. t$aDoʼhued huanigpe̱i̱kaʼeritaj dakhueaʼ eʼbatokaʼtaʼ iʼpakpopiʼ dakhueaʼ batokahued beʼapiʼ huidtoneʼ o̱ʼnen hua̱hue̱rentaʼ yanʼtiontidukupo aʼtaʼkotiaʼpo odda ya̱koyo e̱ʼennayo kenda sueʼda castiga o̱ʼe̱. !# =Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj, —‍Katetapiʼ eʼtiahuayapiʼ e̱ʼhui̱ri̱kapiʼ eʼpe̱e̱ʼa̱piʼ konige̱po aratbut kiriga̱yo̱ʼ dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ oʼbapakaʼikaʼ. Ken o̱ʼna nogtaj dakhueaʼ eʼbatokaʼnayo konige̱po ontaj Diosa keʼpoda castiga megkaʼapone. "-“Moisésenbaʼtaj kenpaʼti huamanbatiaʼpakeribaʼtaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ e̱e̱ʼnayo beʼapiʼ kubarakyaʼ eʼhuatiakatoʼnayo kentaj kenpaʼti nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼneapo.” Abrahama onaʼuyate. —‍Kenda Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate.J! “Ehueʼ, Moisésenbaʼtaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼneapo, pag Abraham. Beʼapiʼ kubarakyaʼ oʼnoyhuadpo eʼhuatiakatoʼnayo doʼhued huamaʼbuya yanʼnopoʼkoreaʼapet.” Huairia onaʼuyate. J  “O̱ʼnen huamaʼbuy kenda Moisésa oʼnigmadoyaʼuyate, Moisésenbaʼ onʼbaʼto̱e̱ kenpaʼti Diosen huamanbatiaʼpakerienbaʼ onʼbaʼto̱e̱. Kanʼnigpe̱e̱ʼ.” Abrahama onaʼuyate. /Doʼhued cinco huamaʼbuytaj yamanaʼtuʼ Lázarotaj yanaʼ. Doʼhued huamaʼbuy i̱yo̱ tiakhueʼ kaʼneʼpo, i̱ya̱ʼ paiʼda onʼnopoʼe̱a̱po. Konig do namaʼda ijkikaʼmey konigti kahueʼ kaʼneʼpo. Lázaroa kamaneʼ, pag Abraham.” Huairia Abrahamtaj onaʼuyate. @{“Ken doʼhued huaojen jakyo Lázarotaj yataʼmonaʼ. ^5Kenpaʼti i̱yo̱ konig kubog o̱ʼe̱. Mente huahueʼdik o̱ʼe̱. I̱ya̱ʼ opudomeytaj huahuahueʼdik o̱ʼe̱y. Kenpaʼti i̱yo̱ oroʼomeytaj huatiakhueʼdik moʼe̱ne.” Abraham huairikudaktaj onaʼuyate.  “Okkahuehueʼ ya̱e̱ʼ, sion. On iʼnoepo huakkaʼnanada iʼmato̱e̱ʼikaʼuyate. Huadaknada i̱ʼi̱kaʼuyate, Lázaronayo paiʼnada o̱ʼi̱kaʼuyate. Oy i̱yo̱ doere Lázaro huadakda o̱ʼe̱. Durugda o̱ʼi̱kaʼ. Onnayo paiʼnada iʼnopoʼe̱ne.  “Doʼtaj yatinepahuiʼ, pag Abraham. Doʼte Lázarotaj menigtaʼmonaʼ. Keʼna huabaʼpikunote hue̱ʼe̱yyo̱ yabaʼpisotpo doʼhued huanoʼtaj kanoʼpohueʼpo in taʼakyo paiʼda ijnopoʼe̱y.” Kenpaʼ huairikudaka Abrahamtaj oʼnokoypo onaʼuyate. I Ke̱yo̱ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼerikudak noki̱re̱g e̱ʼnikaʼyo ken huairia paiʼda oʼnopoʼe̱po kutayo bidteda Abrahamtaj oʼtiahuaypo Lázarotaj Abrahameretaj oʼbatiahuayʼuyate. oWNogok Lázaro paiʼda hua̱e̱ʼeri oʼbueyʼuyate. Ken Diosen huataʼmoneria Lázarotaj onʼtohuaʼpo kente Abraham e̱ʼhua̱e̱ʼyo̱ onʼtohuaʼuyate. Kente ʼuruda o̱ʼi̱kaʼ. Huairikon eʼbueydeʼte onʼkubarakkaʼuyate. [/Huairia enʼbapeʼte sueʼda aypotaʼsuj barakte enʼbakotate ken aypotaʼsuj paiʼda Lázaro eʼbapeʼtaʼ oʼpakikaʼuyate. Kenpaʼti Lázarotaj kuhua onʼhuatiakpo huasiʼdak eʼsettaj onʼtiminikaʼuyate. 1Nog huabokerek Lázaro paiʼnanada o̱ʼi̱kaʼpo huasiʼdak huabada oʼbasetikaʼpo huairien akbogpete oʼhuadikaʼpo sorokte oʼhuadikaʼuyate. {o—‍Huabokerek huairi o̱ʼu̱yate. Huakkaʼda oʼmato̱e̱ʼuyate. ʼUruda yudtaj huakkaʼteda ekkaiʼ o̱ʼta̱e̱nok oʼotikaʼpo ayaʼ huameʼnoe huakkaʼtada oʼmatobapepo konig fiesta oʼkikaʼpo ʼuruaʼda oʼbapeʼikaʼuyate. ~u—‍Beʼapiʼ huabokerek hua̱to̱e̱ kenpaʼda e̱ʼennayo kenpaʼti nog ettoneʼtaj eʼto̱e̱paknayo huakkuru hua̱to̱e̱ʼtaj dakhueaʼ oʼkaʼ. Kenpaʼti konig eʼbakdej o̱ʼe̱nok dakhueaʼ oʼkaʼ. Kenpaʼ Diosa oaʼ. Nog huabokereken hua̱to̱e̱ e̱ʼenondeʼte kentaj beʼapiʼ eʼto̱e̱paknayo kenpaʼ dakhueaʼ o̱gkaʼ. Kenpaʼ Diosa oaʼ. —‍Ken Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. Huabokerek huairitaj kenpaʼti paiʼda Lázarotaj Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. "=Kurud huadariere i̱da batikhueʼdik o̱ʼneapo konigti Moisésenbaʼ kenpaʼda o̱ʼi̱kaʼapo. Dikenhueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Nogtipiʼ huadik dikenhueʼdik o̱ʼe̱a̱po. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Hua̱to̱e̱ʼtaj kenpaʼda enhueʼ yaneʼ. Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. —‍Juan Bautista tiakhued e̱e̱ʼte Moisésbaʼtaj moʼnigpe̱i̱kaʼuyate, kenpaʼti Juan Bautista tiakhued e̱e̱ʼte Diosen huamanbatiaʼpakerien berobaʼ monmadikaʼuyate. Juan Bautista eʼtiakdeʼte huadak huaʼa konig Dios Huairitaj yanoknopo̱e̱ʼ yanʼnigpe̱e̱ʼ kenda onʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼpo oy huakkaʼda onʼeretpakpo Dios Huairitaj huaboaʼda onʼnigpe̱e̱depo. ve—‍Opudomey fariseo “Huadakda o̱ʼne,” nog aratbuttaj moʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼnigʼa Diosanayo opudomeyennopoʼtaj dakhueʼ o̱ʼne moknopo̱e̱ne. Beʼapi engaña o̱gkaʼpo “Huadakda o̱ʼne,” aratbuttaj eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ onʼeretpakikaʼ. Diosnayo kenda eʼkaʼ dakhueʼda o̱ʼe̱ oʼnopo̱i̱kaʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Moisésenbaʼtaj kenpaʼti konig Dios Huairitaj oʼnoknopo̱e̱po onʼnigpe̱i̱kaʼapone Jesúsa oʼbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. Fariseoa huakkaʼda huakupetaʼ onʼderetpakikaʼpo Jesústaj onʼpe̱e̱depo Jesústaj onʼtierikpo namaʼda oaʼ onʼhuaaʼuyate.  Bottaʼ huairi to̱e̱hueʼdik moʼe̱ne. Diosyoʼda Huairi o̱ʼe̱. Katepiʼ huakkaʼ eʼtamaetaʼ eʼeretpaknayo konig nog huairi huanopoyaʼ to̱e̱ʼdik o̱ʼe̱. Kenpaʼti huakkaʼ huakupe e̱ʼta̱e̱ʼtaʼ eʼeretpaknayo konig nog huairi huanopoyoda to̱e̱ʼdik o̱ʼe̱. Dios Huairitayoʼda nigpe̱e̱dik moʼe̱ne. Diostayoʼda diʼ e̱ʼdik moʼe̱ne. Huakkaʼtaʼda katepiʼ huakupepiʼ eʼeretpaknayo Diostaj pakhueʼdik moʼe̱ne. Diostaj eʼpaknayo huakkaʼda katepiʼ huakupepiʼ pakhueʼdik moʼe̱ne. Diostaj eʼnigpe̱e̱nayo huakkaʼda katepiʼ huakupepiʼ pakhueʼdik moʼe̱ne. —‍Kenda Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. ta Nogen dakaʼ tamati̱e̱hueʼ e̱ʼi̱kaʼnayo o̱ʼnenda huatamaeʼ Diosapiʼ bayokhueʼ moʼe̱a̱pone. 1 Huakupe katepiʼ moʼto̱e̱po dakaʼ yanʼnopo̱e̱po yanikatiʼ. Huakupe gana eʼkaʼtaʼ boʼpakpo engaña kaʼdikpiʼ moʼe̱ne. Diosa oʼpaknok huakupe moʼto̱i̱kaʼne. Huakupe dakaʼ to̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo paiʼda aratbuttaj dakaʼ bayokhueʼ e̱e̱ʼnayo Dios huadaknanada huaunhuahuikaʼ yokhueʼdik moʼe̱a̱pone. Kenpaʼti Diosa ʼuruda huaknopo̱e̱ʼ tihuapokhueʼdik moʼe̱a̱pone.  # Nogen sueʼda eʼtamaetaj dakaʼ eʼtamati̱e̱ʼikaʼnayo konigti nogenkon nogi̱tinada dakaʼ moʼtamati̱e̱ʼikaʼapo. Kenpaʼti nogen sueʼda eʼtamaetaj dakaʼ mati̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo konigti nogen nogi̱tinada dakaʼ tamati̱e̱hueʼdik moʼe̱a̱po.   Konige̱po huakupepiʼ nog katepiʼ moʼto̱e̱po namaʼda gasta kaʼdik moʼi̱kaʼpiʼ. Huataʼda boʼpakpo Diostaj nigpe̱e̱hueʼda moʼe̱po gasta kaʼdik moʼi̱kaʼpiʼ. Huataʼda boʼeretpakpo namaʼda baeʼikaʼdik moʼe̱piʼ. Diostaj dakaʼ yanʼnigpe̱e̱po aratbuttaj yanʼtihuapokikatiʼ, yanʼbayokikatiʼ, paiʼda hua̱e̱ʼeritaj yanʼbayokikatiʼ, ijjay. Nogok opudomey eʼbueydeʼte katepiʼ huakupepiʼ to̱e̱hueʼ moʼe̱denok o̱ʼnen huadiʼa Dioserea kurudya̱ʼ moʼbaedapone. P Huairien huatamato̱e̱ʼeri ken konig oʼkaʼde huairi oʼnokotdepo, “In dakhueaʼ huatamato̱e̱ʼeria dakhueaʼ beʼtakaʼ aratbuta kentaj nogok mentihuapokeʼpo dakaʼ akayaʼ oʼnopo̱e̱po. In huadariyo Diostaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri aratbut nogtaj nogtaj ʼuruaʼda akayaʼ onʼnopo̱e̱po, nogok kenpaʼti mentihuapokeʼpo. Diostaj huaknopo̱e̱ʼerinayo sueʼda ʼuruaʼda akayaʼ onʼnopo̱i̱kaʼ, nogok sueʼda mentihuapokedepo.” % CNoga̱kon eʼtiakdeʼte “¿O̱ʼna meniga̱ʼ dehueaʼ i̱ʼe̱?” Nogtaj onaʼnok, “Cien huaboroʼ saco trigo dehueaʼ i̱jje̱y.” Noga̱ onaʼuyate. “In o̱ʼnen dehueaʼ e̱ʼhua̱e̱ʼbaʼ iʼte̱ne, kente ochenta huaboroʼ sacoyoʼda yamadoyaʼ. Ken onteʼti huairitaj ochenta huaboroʼ sacoyoʼda dehueaʼ i̱ʼunapone.” Huairien huatamato̱e̱ʼeria onaʼuyate. Kenda konigti nogtaj nogtaj dehueaʼ hua̱e̱ʼeritaj oʼmanaʼuyate. Konige̱po nogok dehueaʼ hua̱e̱ʼeria huairien huatamato̱e̱ʼeritaj yaʼdeapetpiʼ. 9 k“Cien kajapotoneʼte huasihuaj dehueaʼ i̱jje̱y.” Huakkuru huabokereka onaʼnok “In o̱ʼnen dehueaʼ e̱ʼhua̱e̱ʼbaʼ iʼte̱ne, i̱da yahuadpo yamadoyaʼ, cincuentayoʼda yamadoyaʼ. Ken onteʼti huairitaj cincuentayoʼda dehueaʼ i̱ʼunapone.” Huairien huatamato̱e̱ʼeria onaʼuyate. mSKenomey doʼhued huairitaj dehueaʼ eʼnahue̱ʼtaj kenomeytaj nogti nogtiaʼ menigtotiak onaʼnok. Huakkuru huatiakeritaj “¿Doʼhued huairitaj meniga̱ʼ dehueaʼ i̱ʼe̱?” Huakkuru dehueaʼ hua̱e̱ʼeritaj onaʼuyate. “Oyda kenda ijkaʼapoy ijnopo̱e̱y. Nogok jak to̱e̱hueʼ e̱ʼe̱deʼte, huakupe to̱e̱hueʼ e̱ʼe̱deʼte, aypobayoʼ e̱ʼe̱deʼte aratbuta kenomeyen jakyo doʼtaj medeapetpiʼ kenda ijkaʼapoy ijnopo̱e̱y.” Kenpaʼ huanopoyaʼda oʼnopo̱e̱ʼuyate. ;o“Oy huairia meʼendene keʼnen huatamato̱e̱ʼeri onteʼti ehueʼda i̱jje̱a̱poy. ¿Kate ijkaʼapet? Teyhueʼda i̱jje̱po taʼba kahueʼdik i̱jje̱y. Konig aratbuttaj huakupe beyok eʼmanikaʼtaʼ pakhueʼ i̱jje̱po, ijbiraʼi.” Kenda huairien huatamato̱e̱ʼeria huanopoyaʼda oʼnopo̱e̱po. K“Yatiak.” Huatamato̱e̱ʼeritaj onaʼuyate. Eʼtiakdeʼte “Doʼhued eʼtamato̱e̱ʼada namaʼda oʼbayokikaʼ. Nogomeya̱ menonaʼne. Onteʼti doʼhued huatamato̱e̱ʼeri ehueʼda i̱ʼe̱a̱pone. Ayaʼda eʼbahuayaʼbaʼ kenpaʼti ayaʼda eʼbaeʼbaʼ menigtotiak.” Huairia huatamato̱e̱ʼeritaj onaʼuyate. . WHuanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼpo, —‍Huairi o̱ʼu̱yate. Huakkaʼda oʼtamaenok huatamato̱e̱ʼeria oʼtamato̱e̱po, “O̱ʼnen huatamato̱e̱ʼeri huabokerek o̱ʼnen iʼtamaenig dakaʼ tamato̱e̱hueʼada dakhueaʼ iʼtakikaʼne.” Aratbuta onʼhuaaʼnok,  Oy durugpakdik o̱ʼe̱ne kenpaʼti fiesta kaʼdik o̱ʼe̱ne konige̱po o̱ʼnen huamaʼbuy konig eʼbueyda o̱ʼemeʼnigʼa oy onteʼti oʼnoe. Konig oʼyoyahueʼuyatenigʼa oy oʼhuahuaydey, sion.” Huaoa onaʼuyate. —‍Kenda Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo ken konig eʼnopoʼkoreaʼnayo dakhueaʼ huakaʼeritaj Apag Diosa oʼmatinepahuiʼpo oʼbakkahueaʼikaʼapo oʼmanmadikaʼuyate.dA“Onnayo doereda i̱ʼi̱kaʼne, ayaʼda ijmato̱e̱nig o̱ʼnen kenpaʼti iʼta̱e̱ne. >uO̱ʼnensiʼponayo huakkaʼda o̱ʼnen huakupe oʼbaeʼuynig potajtaj oʼbayokuyate. Oy eʼkumejdeʼte huabo vaca e̱ʼhua̱e̱ʼ sihuada i̱ʼnigarakdene.” Huaojtaj onaʼuyate. pY“Huakkaʼda huabayok o̱ʼnen ijbaaʼonhuahuaʼikaʼnigʼa, ontaj oʼnigpe̱i̱kaʼnigʼa, fiesta doʼhued huadiʼtaj kabatokeʼpo doʼtaj sigpiʼ yokhueʼ o̱ʼi̱kaʼne. Cabrito konig ʼuhua sueʼpiʼ yokhueʼ o̱ʼi̱kaʼne. Huatoneʼmaʼbuya oʼdiaypo “Jakyo kudhueʼ i̱jje̱a̱poy.” Oaʼ. Keʼnen huaoa oʼhua̱o̱ro̱konpo, “Yakud ijjay,” enaʼtada 8~i“O̱ʼnen huamaʼbuy oʼtiakdenok kenpaʼti dakda o̱kye̱yaknok o̱ʼnen huaoj huabo vaca e̱ʼhua̱e̱ʼ sihuada huanabaʼtaj yaarak oʼmanaʼ.” Huanabaʼa onaʼuyate. H} Huaojen huanabaʼtaj “¿Katiaʼpo ya̱gkaʼ?” onaʼuyate. |)Kenokaʼ huatoneʼmaʼbuy taʼbayo o̱ʼe̱po oʼbaaʼpo jakyo oʼtiakdepo música oʼpe̱e̱po kenpaʼti e̱ʼhua̱k oʼpe̱e̱ʼuyate. U{#Doʼhued huasiʼpoa konig ekbueyonig meʼi̱kaʼnigʼa oy onteʼti oʼnoe. Aʼnen oʼtitikonʼuynig oy huaboaʼda oʼhuahuaydey.” Huaoa huanabaʼtaj oʼmanaʼuynok huaboaʼda fiesta o̱gkaʼdeʼuyate. zwKenpaʼti ken huabo vaca sihuada e̱ʼhua̱e̱ʼ yanʼtotiakpo yanʼarak. Fiesta mogkaʼ. Huakkaʼ aypo monʼbapeʼ. yykHuanabaʼtaj “ʼUruda huaot yanʼtotiakpo yanottaʼ. Kenpaʼti huabapiokot yanottaʼ. Huaʼiotkon yanottaʼ. x7Huaojtaj “Diostaj dakhueaʼda ijkadhuahuaʼmey. Ontakon dakhueʼda ijkaʼmey. Onteʼti sionaʼ onahueʼdik meetiʼ, pag.” Huasiʼpoa onaʼuyate. iwKKen keʼnen huaojen jakyo huaboaʼda onaʼti oʼkumeʼuyate. Ken jakyo iboteda e̱e̱ʼdeʼte kentaj keʼnen huaoa oʼtiahuaydepo oʼtinepahuiʼpo huasiʼpotaj oʼhuaketpo diʼ o̱ʼe̱po oʼdokopo kenpaʼti oʼbuyukuyate. v)Onteʼti huasiʼpoaʼ onahueʼ meetiʼ. O̱ʼnen huanabaʼ e̱e̱ʼtaʼ ijpaki, pag.’ Ken doʼhued huaojtaj anayʼ,” oʼnopo̱e̱ʼuyate. {uoDoʼhued huaojenbayo ijkumejapoy. ‘Diostaj dakhueaʼda ijkadhuahuaʼmey kenpaʼti ontaj dakhueaʼda ijkaʼmey. at;Konige̱po huaboaʼda dakaʼ oʼnopo̱e̱po “Doʼhued huaojen jakyo huakkaʼda huanabaʼ e̱ʼe̱a̱da huakkaʼda aypo onʼto̱e̱po ayaʼ bapehueʼdik o̱ʼnikaʼ. Donayo i̱yo̱ aypotaʼ bueydik i̱jje̱a̱poy. zsmKeʼna diga̱ʼda oʼkusitokpo huakyarien aypo eʼpaktada nog huakyariʼ huato̱e̱ʼeria yokhueʼ o̱ʼnuyate. FrKonige̱po ken huadari huato̱e̱ʼeritaj oʼhuahuaʼuyate. Keʼnen aʼtabaayaʼpo oʼhuahuaʼuyate. Ken huadari huato̱e̱ʼeria keʼnen huakyaritaj metamato̱e̱ʼpo oʼtaʼmonaʼuyate. &qEKenokaʼ ayaʼda gasta oʼkaʼdepo huakupebayoʼ o̱ʼe̱depo ken huadaribayo huiʼhueʼda o̱ʼe̱po aypobayoʼ o̱ʼnenok keʼna huaboaʼda oʼkusitokpo. p  Sueʼda huameʼnoe eʼpokdeʼte huasueda̱ huasiʼpoa ayaʼda huaboaʼda huaojen oʼto̱e̱depo nog huadaribayo bidteda oʼhuaʼuyate. Ke̱ya̱ʼ dakhueaʼ oʼkadhuahuaʼpo ayaʼda keʼnen huakupe gasta oʼkaʼpo dakhueaʼda oʼkaʼpo gasta oʼkaʼuyate. +oO huasueda̱ huaojtaj, “Konig huaoj eʼbueyte huasiʼpotaj onʼbayokikaʼ oyda ijpaknok o̱ʼna bueyhueda̱ded katepiʼ huakupepiʼ beyok, pag.” Huasueda̱ huaojtaj onaʼuyate. Ken huaoj keʼnen bottaʼsiʼpotaj keʼnen oʼtamaeʼuy oʼbayokeʼ. Huakkaʼda oʼtamaenok oʼbayokeʼuyate. gnG —‍Aʼnenda huabokerek o̱ʼu̱yate. Botsiʼpoaʼ huabokerek huasiʼpo oʼto̱e̱po, Im  Konigti nogtida dakhueaʼ huakaʼeri eʼnopoʼkoreaʼnayo kurudyo̱ Diosere Diosen huataʼmoneri durugnada o̱ʼneapo, ijjay. —‍Ken konig Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. Huabokerekensiʼpoa namaʼda oʼkadhuahuaʼdepo oʼnopoʼkoreaʼuyate. Ken konig Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. jY~~||{zVyIwlvtcsrrqq!pnmllihZhg+fVeedd.c}bax`_^^W]{\_ZZ`YxXVWVV?V.U\T(RR:Q ONhMM!LJJIGPE^CrBA@J?>>1=>Ken huameʼnoe pan eʼbiaʼo̱gʼa okbukhueʼada onʼbapeʼikaʼnig fiesta o̱ʼe̱de. Kenokaʼ ovejasiʼpo onʼdarakikaʼ. }5“Huakkaʼ huakupe onʼyokaponok Jesúste onʼtohuaʼapone.” Judasa oʼmanaʼuyate. “Kente huakkaʼ aratbut ehueʼ e̱ʼneʼyo menpe̱e̱taʼ sacerdotetaj ijbatohuaʼa.” Huaboaʼda Judasa oʼnopo̱e̱ʼuy. Doce huanigpe̱i̱kaʼeriere Jesús Huairiere onʼbapeʼuyate. )|KKen sacerdote huairi Diosen jak huato̱e̱ʼeriere Judastaj onʼpe̱e̱depo durugda o̱ʼnepo, “Huakkaʼda huakupe boʼyokapone.” Judastaj oʼnonaʼuyate. {Sacerdote huairitaj kenpaʼti Diosen jak huato̱e̱ʼeri huairitaj oʼbahuahuaʼpo monig Jesústaj ijbayokapo oʼbatiaʼpakuyate. zJudas Iscariote Jesúsen doce huamataʼmonaʼeri nogtida o̱ʼu̱yate. Judastaj totoʼ huairia oʼnopoʼto̱e̱denok, =ysKenokaʼ sacerdote Diosen jakyo huabaaʼeri huairi, Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeriere sueʼda ke̱yo̱ti o̱ʼnepo Jesústaj monig arakdik o̱ʼe̱a̱poy. Kenomey onʼnopo̱e̱po Jesústaj eʼtohuaʼte huakkaʼ aratbuta oroʼtaj enʼtiahuayʼnayo aratbuta boʼhuadiayapey onʼnopo̱e̱po onʼmakmeʼpukuy. ox YAʼti judíoen fiesta o̱ʼe̱a̱po. Ken fiestate biahueʼ pan onʼbapeʼikaʼ. Eʼbiaʼo̱gʼ okbukhueʼ o̱ʼnepo pan biahueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Ken fiesta huakkurueri isiʼpo mabueyhueʼ e̱e̱ʼ okkahuehueʼ fiesta onʼdikkuyate. uwc&Sikyoedda huakkaʼda aratbut Diosen jakyo o̱ʼnehuaʼpo Jesústaj aʼpe̱e̱yaʼpo onʼkudikaʼuyate.Qv%Ken huameʼnoete Diosen jakyo oʼmanmadikaʼikaʼpo Jesúsa oʼmanmadikaʼikaʼuyate. Sikyo Jerusalénya̱ʼ o̱ʼo̱ro̱kikaʼpo oteʼ Olivoste oʼhuaʼikaʼpo ke̱yo̱ jakyo oʼtayikaʼuyate. Qu$Konige̱po doʼtaj eʼtiaktaj e̱kpo̱e̱ʼ menʼnige̱ʼikaʼ. Kenpaʼti kenokaʼ konig kenda huaboaʼda ijjaʼnig konig sorotataj nogbayo sorotatataj onʼbarakikaʼpo kenpaʼti kenokaʼ opudomeytaj diga̱ʼ boʼhuadiaypo keʼpoda mogkaʼapone. Konige̱po opudomeya̱ dakaʼ Diostaj yanoknopo̱i̱kaʼ Diostaj yanʼtionaʼpakikaʼ. Do huabokerek i̱jje̱po, doʼhua eʼtiakte daknopoʼda e̱ʼdik yanikaʼ. —‍Jesúsa oʼmanmadikaʼpo oʼmanaʼuyate. :tm"Keyoj ijjay. Dakaʼ yanʼnopo̱i̱kaʼ. Kenpaʼda huadakda ya̱gʼkikaʼ, huadakda yanʼnopo̱i̱kaʼ. Katepiʼ fiestapiʼ eʼkaʼtaʼ meʼpukehueʼ yanikaʼ. Huakkaʼda eʼmamayʼtaʼ eretpakhueʼ yanikaʼ. Katetapiʼ huakkaʼ mepuʼkehueʼ yanikaʼ. Ken konig namaʼda eʼkikaʼnayo kenokaʼ doʼtaj e̱kpo̱e̱ʼ nige̱hueʼ e̱ʼneʼte do huabokerek i̱jje̱po kurudya̱ʼ i̱da ijhuarakapoy. Castiga aʼmagkayaʼpo ijtiakapoy. Konig trampa i̱dada oʼkotikaʼ konig e̱kpo̱e̱ʼ nige̱hueʼ e̱ʼneʼte i̱dada kurudya̱ʼ ijhuarakapoy. Castiga eʼmagkaʼ ijtiakapoy. Ayaʼtada aratbut nogya̱ʼ nogya̱ʼ nog huadari nog huadariyo ayaʼtada castiga aʼmagkayaʼpo ijbahuatiakapoy. s#r!Kurud ehueʼ o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼti huadari ehueʼ o̱ʼe̱a̱po. Doʼhued buttida huadiknayo batikhueʼdik o̱ʼeonhuahuikaʼapo. Lq Kenda huaboaʼda ijjaʼnig opuden huakkaʼ jaktaj takaʼ sorotataa keʼpoda o̱gkaʼapo. Jak ehueʼ o̱ʼe̱a̱po. Ayaʼ aratbut oyda onʼnoepo bueyhued o̱ʼnepo onʼtiahuayapo. Buttida ijjay. p}Kenda huaboaʼda oʼnonaʼdenig kenda huaboaʼda boʼtiahuaydepo Dios Huairi aʼti oʼtiakapo nopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. Zo-Kenokaʼ huakutaj oʼbakutapakde huabayokok aʼti o̱ʼe̱a̱po, moʼnopo̱e̱. nOnteʼti Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼpo, —‍Higuera hue̱ymey kenpaʼti nog hue̱ymeytapiʼ yanʼtiahuayʼ. MmKenokaʼ huaboaʼda o̱ʼe̱deapo konig kurud e̱ʼi̱ye̱gdeʼte kenokaʼ yanʼdurugpakpo kutayo yanʼmaboʼ. Opudomeytaj Diosa oʼmanopoʼyareaʼdeapo. —‍Kenda Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. rl]Kenokaʼ do eʼtiakte onʼtiahuayapo. Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne kurudya̱ʼ e̱ʼsi̱hui̱ʼya̱ʼ ijhuarakapoy. Teynanada kenpaʼti konig senogda jeynanada ijhuarakapoy. Ken konig doʼtaj boʼtiahuayapone. 5kcKen niokpo siokpoere konig huiyokda o̱ʼi̱ye̱ga̱ponok konige̱po kate Dios yakaʼapet aratbut onʼnopo̱e̱po huakkaʼnanada onʼmeʼpukpo konig onʼmabueynoatuʼapo. Wj'—‍Diosa castiga oʼmagkaʼapo huanopo̱e̱a̱ʼ niokpo puug siokpo nogpaʼda ya̱ʼneapetnok nogoknanada nogbayaʼ nogbayaʼ aratbuta enʼtiahuayada kate Diosa yakaʼapet yanokkahueapet. Kenpaʼti e̱ʼpo̱ga̱ ʼuttaʼda yaaʼapet kenpaʼti huiyokda e̱ʼpo̱ga̱ diga̱ʼda yaʼbosakapetnok diga̱ʼda yanʼmameʼpukapet. GiSorotataa judíotaj yanʼbarakapet huakkaʼ yanʼmabueyapet nogomeytaj noybayo nog gobiernoenbayo nogyon nogyon yanʼbatohuaʼapet. Nog aratbut Jerusalényo̱ ya̱ʼneonhuahuikaʼapet, nog aratbutda huairi Jerusalényo̱ ya̱ʼneonhuahuikaʼapet. Kenokaʼ Diosa oʼpakpo judío onteʼti Jerusalényo̱ ya̱ʼnikaʼapet. Gobierno huairi hua̱ʼenda yanʼto̱e̱a̱pet. —‍Jesúsa oʼmanaʼpo. Kurudya̱ʼ ijhuarakapet. Jesúsa oʼmanaʼuyate. KhKenokaʼ Diosa keʼpoda castiga yamagkaʼapet. Ettoneʼ bogdakhueʼ ya̱ʼneapet kenpaʼti nog ettoneʼ yo̱bed onʼto̱e̱po yanʼminoga̱ʼdeapet kenpihuay keʼponada ya̱ʼe̱a̱pet. Paiʼnanada onʼnopoʼe̱a̱po. Huadarite in judío aratbuttaj Diosa diga̱ʼnanada castiga oʼmagkaʼapo, paiʼda onʼnopoʼe̱a̱po. ~guKenokaʼ Dios keʼnen Israel aratbuttaj castiga oʼmagkaʼapo. Kenpaʼ Diosbaʼa oaʼuyate. Kenda Diosa oʼkaʼapo. qf[Kenokaʼ ayaʼda aratbut Judea huadaribayo o̱ʼnepo oteʼyon i̱da kanʼmamoneʼpo, ayaʼda Jerusalényo̱ hua̱e̱ʼeri i̱da kaʼnoro̱koneʼpo, kenpaʼti kenokaʼ taʼbayo o̱ʼnepo huakkaʼ jakyo onteʼti kumejhueʼ kaʼneʼ. deAJerusalén jakkuru huanig takaʼ sorotataj e̱ʼnedeʼte opudomeya̱ eʼtiahuaydeʼ Jerusalén huakkaʼ jakyo i̱da onʼbarakapo kenpaʼti jak onʼmaenapo. Huakkaʼ jak ehueʼda o̱ʼe̱a̱po, yanʼnopo̱e̱tiʼ. {doDakaʼda doʼtaj eknopoeonhuahuikaʼnayo batikhueʼada eknopoeonhuahuikaʼnayo Diosere moʼnoeonhuahuikaʼapone. c Meʼpukehueʼ yaneʼ. Dakaʼ Diosa moʼmato̱e̱i̱kaʼapone. Opudomey kenpaʼda bueyhueʼ moʼe̱a̱pone. Diosere moʼnoeonhuahuikaʼapo. Ayaʼ opudenso̱ʼtaj Diosa dakaʼ moʼmato̱e̱a̱pone. Huakuhuij opuden nogtipiʼ ehueʼ ehueʼdik o̱ʼe̱a̱po. zbmDoʼtaj oʼnoknopo̱e̱nok doʼhued huadik menʼdikto̱i̱kaʼnok konige̱po ayaʼda aratbuta boʼhuadiayapone. aOpudomeyen huaoapiʼ hua̱ye̱a̱piʼ huamaʼbuyapiʼ huidpoapiʼ kenpaʼti nog huabetapiʼ kenpaʼti huadiʼda aratbutapiʼ dakhueaʼda opudomeytaj mogkaʼapone. Castiga ka̱gkeʼpo gobierno huairitaj boʼyokapone. Opudomeytaj sueʼtada boʼarakapone. z`mKenok huairitaj huanaʼdikte huadakdik kenpaʼti ʼuru eʼnopo̱e̱ʼ doʼhua onʼnopo̱e̱a̱ʼapone. ʼUrunanada monaʼapet opudomeyen takaʼ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria onteʼti katiaʼpiʼ sigpiʼ opudtaj huaahueʼdik ya̱ʼneapet. V_%Huairite huahuahued “Katiaʼ kentaj yonaʼapet,” nopo̱e̱hueʼ yaneʼ. ?^w Do Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱po Cristoen i̱jje̱y, Diosensiʼpo i̱jje̱y. Dios aratbuttaj oʼmatinepahuiʼpo oʼmanopoʼyareadhuahuikaʼ. Batiaʼpakdik moʼe̱a̱pone. ]1 Kenda kahued e̱e̱ʼted opudomey huaknopo̱e̱ʼeritaj moʼbaeaʼpo moʼbatohuaʼapone. Opudomey huaknopo̱e̱ʼeritaj boʼhuadiayapone. Judío aratbuten hua̱i̱takeʼ jakyo moʼbatohuaʼapone. Opudomeya̱ dakhueaʼda boʼkameʼne, boʼhuadiaypo namaʼda boʼhuaaʼapone. Huabakuda̱ʼ jakyo boʼkuda̱ʼapone. Kenpaʼti doʼtaj moknopo̱e̱nok gobierno huairite moʼbatohuaʼapone, opudomey huaknopo̱e̱ʼeri dakhueaʼ o̱gkameʼ aʼhuaayaʼpo huairite moʼbatohuaʼapone. Gobierno huairite huakkurute moʼnigboaʼapone. o\W Nogya̱ʼ nogya̱ʼ huadaribayaʼ diga̱ʼda ya̱ʼi̱ye̱gapet. Nogya̱ʼ nogya̱ʼ aypo ehueʼda ya̱ʼe̱a̱pet. Aypotaʼ yanʼmabueyonhuaʼapet. Kenpaʼti nogya̱ʼ nogya̱ʼ aratbut dakhueʼda o̱ʼnepo huakkaʼda yanʼmabueyapet. Kurudyo̱ huiyoknanada onʼtiahuaypo diga̱ʼda yanʼmameʼpukapet. Konig tiahuayhueʼya onʼtiahuaypo yanʼmeʼpukapet. :[m —‍Huadaribayoeri nog huadaribayoeri sorotataa yanʼbarakapet. Kenpaʼti huadaribayo gobierno sorotataj nog huadaribayo gobierno sorotatataj diga̱ʼda yanʼbarakapet. \Z1 Nogbayo nogbayo gobierno sorotatataj nog gobierno sorotatataj onʼbarakonhuahuaʼ, onʼbatiaʼpakdeapo moʼpe̱e̱deapet, meʼpukehueʼ yaneʼ. Ken huakkuruda gobierno sorotataj barakonhuahuaʼdik o̱ʼneapo. Aʼti nogok Diosen keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete do onteʼti ijtiakapoy. —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeriomeytaj oʼmanaʼpo. -YS—‍Keyoj namaʼda monaʼapey. Opudomeytaj huakkaʼada bohuatiakapone, “Diosa meʼtaʼmonaʼuyneʼ, Cristo i̱jje̱y.” Namaʼda onʼbatiaʼpakapo. “Oy opudtaj ijhuatiakpo, do Cristo i̱jje̱y.” Namaʼda onʼbatiaʼpakapo. Kenomeytaj keyoj kenomeytaj manigpe̱e̱hueʼ yaneʼ. hXI—‍¿Kenda oroʼomeytaj onaʼdene menokaʼ ya̱ʼe̱a̱pet? ¿Oroʼomey aʼnopo̱e̱yaʼpo kate huakkuru tiahuaydik o̱ʼe̱a̱pet? Huamanmadikaʼeri. —‍Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria Jesústaj oʼnonaʼuyate. kWO—‍Nogok in ʼuruda jak boʼtiahuayikaʼnig ekbirik huid onʼmajenapo. Ayaʼda huid sorokte nog aratbuta onʼbaksakaʼapo. Huid kupahuihueʼda o̱ʼe̱a̱po. Diosen jak ehueʼ o̱ʼe̱a̱po. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Diosen keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe tiakhued e̱e̱ʼted kenpaʼ aratbut o̱gkikaʼaponig Jesúsa oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. tVaKen Diosen jak ʼuruda o̱ʼe̱. Sueʼda onʼbatiaʼpakpo. ʼUruda huid kenpaʼti Diostaj ʼuruda katepiʼ katetehueʼ onʼyokuyate. Kendakon onʼnigbetuyate. Diosen jak ʼuruda o̱ʼe̱. Kenda onʼtiahuaypo onʼbatiaʼpakuyate. U—‍In ʼayhua suigda eʼto̱e̱a̱da konig huakkaʼda oʼkuda̱ʼ. Judío huairinayo huakkaʼda e̱ʼta̱e̱tada konig suigda onʼkuda̱ʼ. ʼAyhuanayo sueʼda e̱ʼta̱e̱tada Diostaj dakaʼ oknopo̱e̱po ayaʼda Diostaj oʼyok. Buttida ijjay. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Diosen jak ekbirik huidtaj ayaʼda sorokte onʼbaksakaʼapo. Jak ehueʼda o̱ʼe̱a̱po. Jesúsa oaʼuyate. TjSMKenpaʼti paiʼda ʼayhua e̱ʼe̱a̱da bottaʼ sigkupe jeyda eʼkuda̱te Jesúsa oʼtiahuaypo, R Diosen jakyo o̱ʼnepo, judío huairi huakkaʼda onʼmato̱e̱po Diosen jakyo huakupe cajayo onʼkuda̱ʼpo Jesúsa oʼtiahuayʼuyate. (QI/Kenpaʼti ʼayhuaen huakupepiʼ jakpiʼ katepiʼ enʼta̱e̱ʼte konig engaña o̱gkaʼpo onʼbakkayikaʼpo. Kenda o̱gkikaʼpo onokteteyoʼ Diostaj ijhueʼda onʼtionaʼpakonhuahuikaʼpo aratbuta menʼtiahuayeʼpo huadakda o̱ʼne menʼtinopo̱e̱ʼpo konige̱po kiriga̱yo̱ʼ onʼtionaʼpakonhuahuikaʼpo. Kenda o̱gkikaʼnok Diosa dakaʼ oʼnopo̱e̱po huakkaʼ castiga oʼmagkaʼapo. Huakkaʼ paiʼda onʼnopoʼe̱a̱po. Konig kenomey namaʼda o̱gkikaʼ konigti kahueʼ yaneʼ. —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate.VP%.—‍Moisésbaʼ huamanmadikaʼeriomey huataʼda onʼeretpakpo namaʼda o̱gkikaʼ dakaʼ yanʼnopo̱i̱kaʼ. Konigti huairi kiriga̱yo̱ʼ huabidokda eʼottaʼ onʼpakikaʼpo, kenpaʼti huakkaʼ jak eretnopoyo e̱ʼhua̱e̱ʼte “Iʼtiak, huairi.” Enaʼte eʼpe̱e̱taʼ onʼpakikaʼ. Kenpaʼti judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo huairied huahuadte eʼhuadtaʼ onʼeretpakikaʼ. Kenpaʼti fiestate konig huairied huahuadte eʼhuadtaʼ onʼeretpakikaʼpo. 9Om-Ayaʼda aratbut Jesústaj onʼpe̱e̱depo, 6Ne,“Doʼhued Huairi meʼta̱e̱ne.” Cristo siʼpopakhued Davida oaʼuyate. Cristo Huairi eʼsiʼpoe̱ʼdete Davidkudaken adhueaʼ huayayo kenpaʼti o̱ʼe̱ʼuy. Kenda dapiʼ moʼnopo̱e̱. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri namaʼda o̱gkikaʼ. Jesúsa oʼbahuaaʼuyate. vMe*Salmosbaʼ Apagbaʼte Cristotaj oʼbatiaʼpakpo, Cristo doʼhued Huairi meʼta̱e̱ne, Davida oaʼuyate.“Doere teyada kenpaʼda yamanaʼikaʼ. Ayaʼda o̱ʼnen takaʼ konig totoʼ kenpaʼti oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri nogokaʼda huaboaʼda ontaj nigpe̱e̱dik o̱ʼneapo.” Cristo doʼhued huairitaj Dios Huairia onaʼuy. Davida Salmosbaʼte oaʼuyate. L+oKW)—‍“Cristo Davidkudaken adhueaʼ huayayo o̱ʼe̱a̱po.” Menaʼpo kenpaʼ onʼdaʼikaʼ. `J9(Onteʼti Jesústaj onʼmeʼpukpo onahueʼ o̱ʼnuyate. Cristotaj Diosa oʼtaʼmonaʼapo. Kenpaʼ Diosbaʼ oaʼuyate. Cristo Daviden Dios Huairi o̱ʼe̱ kenokaʼti kenpaʼti Daviden adhueaʼ huayayo o̱ʼe̱. {Io'—‍Huadakda iʼmanaʼ, huamanmadikaʼeri. —‍Sueʼda Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeria oʼnonaʼuyate. vHe&Abrahamkudak Isaackudak Jacobkudakere huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼneʼuynok konig noki̱re̱g onʼnoe Diosa oʼmatinopo̱e̱po. Ayaʼda Diostaj huaknopo̱e̱ʼeri enʼbueypiʼ onʼnoe Diosa oʼmatinopo̱e̱po. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. QG%Aratbut kubarakyaʼ onʼnoyhuada̱po Moisésa oʼmadoyaʼpo Diosbaʼ oʼmadoyaʼpo oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. Kente Moisésenbaʼte hue̱ymey eʼbakpakte Moisés oʼtimadoyaʼuyate kente Dios Huairi Abrahamen Dios o̱ʼe̱. Dios Huairi Isaacen Dios o̱ʼe̱. Kenpaʼti Dios Huairi Jacoben Dios o̱ʼe̱. Apagbaʼa kenpaʼ oaʼ. 3F_$Onteʼti bueyhueʼdik o̱ʼneapo. Ken konig Diosen huamataʼmoneri kurudyo̱ o̱ʼne konigti o̱ʼneapo. Kubarakyaʼ Diosa oʼmanoyhuada̱ʼnok Diosensiʼpo o̱ʼneapo. _E7#Kenomeynayo Diostaj daknopoʼda o̱ʼnepo Diostaj oʼnoknopo̱e̱nok nogok onʼmanoyhuaddepo Diosere o̱ʼnedepo onteʼti to̱e̱pakhueʼ o̱ʼneapo. Kenpaʼti hua̱yo̱bu kato̱e̱pakeʼpo bayokhueʼ o̱ʼneapo. ?Dy"—‍Oy aratbut indariyaʼ onʼto̱e̱pakikaʼ. ^C5!Nogok aratbut kubarakyaʼ onteʼti Diosere enʼmanoyhuaddeʼte, ¿Keʼna ʼayhua beʼed hua̱to̱e̱ ya̱ʼe̱a̱po? Ayaʼda siete huamaʼbuy onʼto̱e̱ʼuyate, huamanmadikaʼeri. —‍Saduceoa oʼnonaʼuyate. 3Ba Ken nogok ʼayhuakon onʼtimabueyʼuyate. AKonoga̱da ʼayhuataj oʼto̱e̱pakpo keʼnakon sigpiʼ okhuij ehueʼada okbueyʼuy. Konigti nog huamaʼbuy o̱gkaʼuyate. Ayaʼda huamaʼbuy seis huamaʼbuy huakkuruerien ʼayhuataj onʼto̱e̱pakdepo sigpiʼ onpapayoʼ okhuijhueʼada onʼbueyʼuyate. p@YNog huamaʼbuyakon ʼayhuataj oʼto̱e̱pakpo nogok keʼnakon sigpiʼ okhuij ehueʼada okbueyʼuyate. ?Ken siete huamaʼbuy o̱ʼnuy. Huakkurueria oʼto̱e̱pakdepo nogok okbueyʼuyate. Sigpiʼ okhuij ehueʼada okbueyʼuyate. >'—‍“Huabokerek hua̱to̱e̱ere e̱ʼe̱a̱da suigpiʼ okhuij ehueʼada eʼbueynayo keʼnen huamaʼbuy ʼayhuataj to̱e̱pakdik o̱ʼneapo. Huakkuru eʼta̱siʼpo̱e̱ʼ kentaj kaʼdikkeʼ huamaʼbuykudakendik ka̱e̱ʼ.” Moisésa aʼnennada oʼmanaʼuyate. H= Nogok Jesústaj onʼhuahuaʼpo sueʼada saduceo aratbut onʼhuahuaʼuyate. Aratbut kubarakyaʼ onteʼti noyhuadhueʼ o̱ʼneapo saduceo onʼnopo̱e̱po kenpaʼti onʼbatiaʼpakikaʼpo, o<WAratbuta enʼpe̱e̱a̱ʼte Jesúsa namaʼda ahueʼ o̱ʼneapo onʼnopo̱e̱ʼuy. Jesúsa ʼuruaʼda oaʼikaʼ onʼnopo̱e̱po namaʼda huaaʼeri soataʼ o̱ʼneʼuyate. ¿Menpaʼ aratbut kubarakyaʼ yanʼnoyhuada̱petpiʼ? ;3—‍Gobierno huairien huakupe huairitaj yanʼyoktiʼ. Kenpaʼti Diostaj yanoknopo̱e̱po yanʼnigpe̱i̱kaʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. O:Men huakupe. ¿Beʼed huakok huakupete ya̱ʼe̱? ¿Beʼed huadik huakupete eʼmadoyaʼ ya̱ʼe̱? —‍Oʼmanaʼnok, —‍Romano gobierno huairi o̱ʼe̱. —‍Onteʼti Jesústaj oʼnonaʼnok. !9;Jesúsa namaʼda yaʼmanaʼapetpiʼ namaʼda huaaʼeria namaʼda oʼnonaʼdenok Jesús oʼnokotonpo, —‍¿Menaʼpo namaʼda doʼtaj oʼnonaʼ? @8y¿Romano gobierno huairitaj menpaʼ huakupe yokdik o̱ʼe̱? ¿Yokhueʼdikpiʼ o̱ʼe̱, huamanmadikaʼeri? Jesústaj oʼnonaʼuyate. —‍Kenda namaʼda huaaʼeria oʼnonaʼuyate. 7yKonige̱po Jesústaj oʼnonaʼpo, —‍Buttida iʼmanikate. Buttida iʼmanmadikaʼikaʼ. Kenda Diosa oʼpak buttida iʼmanmadikaʼikaʼ. Beʼapiʼ aratbut huairipiʼ ontaj eʼpe̱e̱ʼnayo meʼpukhueʼada i̱ʼe̱po buttida iʼmanmadikaʼikaʼ. \61Konige̱po Jesúste namaʼda huaaʼeriomeytaj onʼtitaʼmonaʼpo sacerdote huairia onʼtitaʼmonaʼpo namaʼda huaaʼeritaj konig huadaknoponigda onʼnige̱po Jesústaj onʼpe̱e̱a̱po namaʼda Jesúsa yaaʼapetdapiʼ. Jesúsa namaʼda eaʼnayo gobierno huairite tohuaʼdik ya̱ʼneapet. Jesúsnayo namaʼda ahueʼdik o̱ʼi̱kaʼuyate. h5IKen sacerdote huairiomey, Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeriere Jesústaj onʼpeeonhuaʼdepo Jesúsa oroʼomeytaj boʼtiaʼpakne, oroʼa konig huairien taʼba hua̱ta̱to̱e̱ʼerionig o̱ʼneaʼ, boʼtiaʼpakne. Judío huairiomeya̱ onʼnokotdepo Jesústaj huabakuda̱ʼ jakyo eʼtohuaʼtaʼ onʼtipaknigʼa aratbuttaj onʼmakmeʼpukpo tohuahueʼdik o̱ʼnuyate. Jesús Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱. Aratbuta oʼnoknopo̱e̱nok huairia aratbuttaj onʼmakmeʼpukuyate. n4UKonig huidtoneʼtaj oʼtikudeʼpo oʼnokketo̱gkaʼapo konigti Diosen Huairitaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo dakhueʼda o̱ʼneapo. Huidtoneʼ kutahueyaʼ eʼtikotnayo konig hua̱o̱ga̱da yamagkapet. Ehueʼda o̱ʼneapo. Konigti kenomey Diosen Huasiʼpotaj pakhueʼ o̱ʼnepo nopoʼkoreahueʼ o̱ʼnepo. Diosa castiga oʼmagkaʼapo. Ehueʼda o̱ʼneapo. —‍Kenda Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. ¿Menpaʼ Romano aratbuten gobierno huairitaj huakupe yokdik o̱ʼe̱? >3uJesúsa aratbuttaj oʼbatiahuaypo, —‍Apagbaʼ yanʼnopoenkaʼ. Kenpaʼ Apagbaʼa oaʼ,Huid jak huakaʼeria jak o̱gkaʼpo Diosen ʼuru huid pakhueʼ o̱ʼnuy. Ken hueretda huida̱ Diosen jak jonʼtaʼtihuada̱ʼapo. Nogok huaknopo̱e̱ʼerien Huairi i̱jje̱a̱poy. Konig huid jak huakaʼeriomey o̱gkaʼpo huidtaj pakhueʼda o̱ʼnepo o̱ʼnenʼuyate konigti doʼtaj pakhueʼada o̱ʼnepo kenpaʼti doʼtaj meʼnenapone. {2oKen uva taʼbokpeyo onʼtohuaʼdepo onʼdarakuyate. —‍Jesúsa oʼmanaʼpo. —‍Taʼba huato̱e̱ʼeria hua̱ta̱to̱e̱ʼeriomeytaj oʼbahuatiakapo. Hua̱ta̱to̱e̱ʼeritaj oʼbaarakapo. Taʼba nog aratbuttaj oʼbayokapo. —‍Jesúsa oʼmanbatiaʼpakuyate. Kenda huakkaʼda aratbut onʼpe̱e̱depo, —‍Kejeʼ kenda kahueʼdik ka̱e̱ʼ. —‍Oʼdaʼuyate. 1n0UTaʼba hua̱ta̱to̱e̱ʼeria huasiʼpotaj onʼtiahuaydepo huayahuaya onʼbatiaʼpakpo “In taʼba huato̱e̱ʼeriensiʼpo o̱ʼe̱. Keʼnen huaoj eʼbueydeʼte huaojen taʼba keʼnakon oʼto̱e̱a̱po. Huasiʼpotaj monʼarak. Keʼnen huaojen taʼba oroʼomeyen moʼta̱e̱ʼpo moʼdarak.” Kenda taʼba hua̱ta̱to̱e̱ʼeriomeya̱ onʼbatiaʼpakuyate. / Kenokaʼ “¿Kate ijkaʼapo?” Taʼba huato̱e̱ʼeria oʼnopo̱e̱po, “Doʼhued huasiʼpo huadiʼnanada ijtaʼmonaʼapoy. Kentanayopiʼ onʼtiahuaydepo dakhueaʼ onahueʼ ya̱ʼneapetpiʼ.” Oʼnopo̱e̱ʼuyate. Ken huasiʼpotaj oʼtaʼmonaʼuyate. .5 Taʼba huato̱e̱ʼeria nog huanabaʼ oʼtaʼmonaʼuyate. Taʼba hua̱ta̱to̱e̱ʼeria kentaj dighueaʼ siroa onʼtukaʼpo tabayaʼ onʼenʼuyate. !-; Ken taʼba huato̱e̱ʼeria nog huanabaʼtakon oʼtaʼmonaʼuyate. Kentakon onʼtidiʼkeʼpo onʼbitbitdepo uva huada yokhueʼada onʼtaʼmonaʼuyate. y,k Nogok uva huada oʼboyogdenok huanabaʼtaj oʼtaʼmonaʼpo taʼbayo oʼtaʼmonaʼpo taʼba menta̱to̱e̱nigtaj, “Sueʼda uva huada boyok.” Yamanaʼ. Ken huanabaʼ oʼhuaʼuyate. Taʼbayo oʼtiakdepo “Sueʼda uva huada boyok,” eʼmanaʼtada hua̱ta̱to̱e̱ʼeria nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnepo huanabaʼtaj onʼtuktukpo uva huada yokhueʼada onʼtaʼmonaʼuyate. 7+g Nogok huakkaʼda aratbuttaj Jesúsa onteʼti oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼpo, —‍Huabokerek o̱ʼe̱po, taʼba huato̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po uva oʼbatukeʼuyate. Kenokaʼ uva taʼba hua̱ta̱to̱e̱ʼeritaj oʼbaktoyokdepo nogbayo adteda oʼbakhuaʼuyate. Nogbayo ijhueʼda o̱ʼe̱ʼuyate. *%—‍Do kenpaʼti, “Yamanmadikaʼ. Yabayareaʼ.” Keʼna doʼtaj menaʼuyne, kenda onahueʼ o̱ʼneapone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Huairien taʼba hua̱ta̱to̱e̱ʼeria dakhueaʼda onʼmagkaʼuyate. Kenda Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. )—‍Bautiza kamagkeʼpo beʼa Juantaj yaʼtaʼmonaʼuyet nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱y. —‍Jesústaj huairiomeya̱ oʼnonaʼuy. W('“Juantaj Diosa taʼmonahueʼ o̱ʼe̱ʼuy.” Jesústaj enaʼnayo aratbut oroʼomeytaj huida̱ boʼpaʼeaʼapone. Boʼpaʼeaʼpo oroʼomeytaj boʼarakapone. Kenda Juan Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼu̱yate. Ayaʼda aratbut oʼnoknopo̱e̱nok. —‍Ken konig judío huairia onʼbatiaʼpakpo konig huayahuaya onʼbatiaʼpakuyate. 0'YHuayahuaya onpayoʼ judío huairiomey onʼbatiaʼpakpo, —‍¿Jesústaj katiaʼ onaʼapet? Diosa Juantaj oʼtaʼmonaʼuyate. Oroʼomeya̱ Jesústaj enaʼnayo “¿Juantaj menaʼpo oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱ʼuy? ¿Menaʼpo nigpe̱e̱hueʼ moʼe̱ʼuy?” Jesúsa monaʼapone oroʼomeytaj. N&—‍Huakkuru doʼtaj meʼnakonen. Bautiza yamagkadhuatiʼ. ¿Beʼa Juantaj yanuyate, huabokereka Diosapiʼ? ¿Menpaʼ Juan onda yaʼpakpo bautiza yamagkikaʼuyate? —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. %{$o—‍“Yamanmadikaʼ. Yabayareaʼ.” ¿Beʼa menuy? —‍Judío huairiomeya̱ Jesústaj oʼnonaʼuyate. {# qNogok nog huameʼnoete Diosen jakyo konig Dios aratbuttaj oʼmanopoʼyarikaʼnig kenda Jesúsa eʼmanmadikaʼte Jesústaj sacerdote huairia onʼhuatiakpo, Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeria onʼhuatiakpo, huatoneʼ huairierea onʼhuatiakuyate. "%0Ayaʼada aratbut onʼpeonhuaʼpo Jesústaj onʼpakpo dakaʼ onʼpeonhuahuaʼuyatenok Jesústaj konig arakdik nopoenkahueʼ o̱ʼnuyate.!5/Diosen jakyo Jesúsa oʼmanmadikaʼikaʼpo ayaʼmeʼnoeda oʼmanmadikaʼikaʼuyate. Sacerdote huairi, Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeriere, nog huakkaʼ jak huairiere Jesústaj onʼhuadiaypo eʼaraktaʼ onʼtipakpo monig arakdik o̱ʼe̱a̱po onʼnopo̱e̱po oʼduknigʼa. d A.—‍“In doʼhued jak o̱ʼe̱. Aʼtionaʼpakyaʼpo aratbut i̱yo̱da onʼkudikaʼ. Konig huabereerien jak opudomeya̱ moʼto̱e̱ne.” Apagbaʼa kenpaʼ oaʼ. —‍Jesúsa huabahuayaʼeritaj oʼmanaʼuyate. -Ken Diosen jakyo Jesús oʼkudonpo huabahuayaʼeriomeytaj huaboaʼda oʼmakmaenaʼpo huabaeʼeriomeytakon oʼmakmaenaʼuyate. jM,Opudomenen jak sorokte mokmaenaʼapone. Opudomey huakkaʼ jak aratbuttaj boʼbatiarakapone. Ayaʼda jak huidtaj barakte onʼmaenapo. Kenokaʼ Diosen Huasiʼpo aʼmanopoʼnoeyayaʼpo oʼtiakmeʼ opudomey oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱meʼnok. —‍Jerusalényo̱ hua̱e̱ʼeriomeytaj Jesúsa oʼmanaʼuyate. Diosen jakyaʼ huabahuayaʼeritaj oʼmaenʼuyate. )+Dios Huairitaj o̱ki̱e̱hueʼ moʼe̱nok nogok opudomeytaj dakhueʼnanada o̱ʼe̱a̱po. Opudomeytaj takaʼ onʼhuatiakdeapo. Huakkaʼ jak kurute keʼna huakti̱o̱ke̱ʼ huakbirik takaʼa oʼnokbirikpo onʼtiokkudejdeapo nogyen nogyen boʼhuatiakpo boʼbatiarakapone. X)*Oʼmanaʼpo, —‍Opudomeytaj Diosa kamanopoʼnoeye̱ʼpo kate kaʼdik moʼe̱ oy opudomey eʼmanopoenkaʼtaʼ huakkaʼda onʼtipaknigʼa oy konig eʼi̱re̱g o̱ʼe̱nok suigpiʼ nopoenkahueʼ moʼe̱ne. $A)Jerusalényo̱ meyo̱hueʼda o̱ʼe̱depo Jerusalén huakkaʼ jaktaj oʼtiahuaypo Jesúsa Jerusalén aratbuttaj oʼmatinepahuiʼpo oʼbatohuikuyate. !;(—‍Doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeria ʼuttaʼ okoyhueʼ e̱e̱ʼnayo soataʼ e̱ʼneʼnayo huida̱piʼ oʼdokoyapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. `9'Huakkaʼda aratbut o̱gkupopakpo huakkaʼda aratbutere sueʼda fariseo ke̱yo̱ʼti o̱ʼnepo, —‍“Soataʼ yaneʼ.” O̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj yamanaʼ. —‍Fariseo Jesústaj oʼnonaʼuynigʼa. lQ&—‍In Gobierno Huairi oʼtiakde Dios Huairia oʼpakpo oʼtaʼmonaʼuyate. Dios Huairia dakaʼ kato̱e̱ʼ. Kurudya̱ʼ kentaj onʼdurugpak. Dios ʼuruda o̱ʼe̱. —‍Huakkaʼda aratbut o̱gkupopakpo oʼnonaʼuyate. J %Olivos oteʼyo o̱ʼnepo huaduk onʼtikayoʼpakpo Jerusalén meyo̱hueʼda ke̱yo̱ onʼtibehuikapo. Huakkaʼda huanigpe̱i̱kaʼeriomeya̱ onʼdurugpakpo “ʼUruda Dios o̱ʼe̱.” “Huadakda Diosa oʼkikaʼ. Huakkaʼtada Diosa oʼbayareadde oʼtiahuaymey. ʼUruaʼda Diosa oʼkikaʼ.” ʼUttaʼda oʼnokoyʼuyate. 3_$Jesús burrote oʼhuaʼdepo aratbut ke̱yo̱ʼti o̱ʼnepo dagte huakkuruyon huaok onʼbahueda̱ʼpo, kente Jesús oʼpokapo onʼnopo̱e̱po huaok onʼbahueda̱ʼuyate. -S#Ken Jesúste onʼtohuaʼpo, e̱kye̱deʼte huanigpe̱i̱kaʼeriomey kenomeyen yudtaʼa burrotaʼpite onʼhueda̱ʼdepo Jesús burrotaʼpite oʼhuaddeʼuyate. [/"—‍Huairi oʼpaknok oʼkay. —‍Huanigpe̱i̱kaʼeria onʼmanaʼuyate.  !Burrotaj huaboaʼ eʼtikujte burro huato̱e̱ʼeria onʼmanaʼpo, —‍¿Burrotaj menaʼpo boʼtikuj? —‍Onʼmanaʼuyate.  Ken bottaʼ huanigpe̱i̱kaʼeri onʼhuaʼpo, kenda Jesúsa oʼmanaʼnig konigti onʼhuahuaypo burrotaj onʼhuahuayʼuyate. +O“¿Menaʼpo boʼtikuj?” Beʼapiʼ enaʼnayo, “Huairia oʼpaknok oʼkay.” Ya̱ʼnonaʼtiʼ. —‍Bottaʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj Jesúsa oʼmanaʼuyate. Q—‍Ke̱yon huakkaʼ jakyo meyo̱hueʼda e̱e̱ʼte yanhuatiʼ. Boʼkudondeʼpo burro ʼuhua eʼtinukuʼ boʼhuahuayapone. Huabo burrote bepiʼ huadhued o̱ʼne. Yanʼtikujpo yanʼtotiaktiʼ. Y+Ken oʼhuaʼpo huakkaʼ jak Betfagé kenpaʼti huakkaʼ jak Betania meyo̱hueʼda e̱e̱ʼte kenpaʼti oteʼ huadik onʼdikkikaʼ Olivos meyo̱hueʼda e̱e̱ʼte bottaʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼpo, OKenda eʼmanadeʼte Jerusalényo̱ Jesúsa onteʼti oʼhuaʼpo. B }Inomey aratbut doʼhuedbayo hua̱e̱ʼeri doʼtaj menhuadiaypo do konig kenomeyen gobierno huairitaʼ pakhueʼ o̱ʼnenigʼa, yanʼtotiakpo yanʼdarak. I̱yo̱ doʼhua eʼtiahuayte yanʼdarak.” Huairia keʼnen huanabaʼtaj oʼmanaʼuyate. —‍Kenda Jesúsa oʼmanaʼuyate. Jerusalényo̱ Jesús oʼkuduyate. n U“Konige̱po ayaʼ hua̱e̱ʼeria huairien sueʼda huakkaʼmon onʼnigto̱e̱po huairitaj dakaʼ eʼnigto̱e̱nayo dakaʼ huairitaj nogda eʼnigi̱takaʼnayo kenomeyen huairia oʼpakpo nogdakon oʼbayokeapo. Nogomey huirien sueʼda onʼnigto̱e̱po huairitaj dakaʼ nigto̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼti huairitaj nogda nigi̱takahueʼ e̱e̱ʼnayo kenomeyen huairi kenda sueʼda eʼhua̱to̱e̱taj oʼbaktiparatapo. Kenpaʼti konig Diostaj sueʼda huakkaʼmon moknopo̱e̱po, Diostaj ʼuruaʼda eʼnigpe̱e̱ʼnayo nog aratbuttaj huadakda eʼtihuapoknayo nogiti Diostaj moknopo̱e̱a̱po. Sueʼda Diostaj moknopo̱e̱po, Diostaj sueʼda eʼnigpe̱e̱ʼnayo aratbuttaj sueʼda eʼtihuapoknayo kenda moknopo̱e̱nigʼa bokkahueapo, ijjay. d A“Menaʼpo iaʼ, huairi, diez huakupe o̱ʼta̱e̱.” Kenomey huairitaj oʼnonaʼuyate.  7Nogomey kentaj meyo̱hueʼda oʼbonigtaj “Ken huakupe oʼtoenig yanoktiparatpo, ken diez oʼto̱e̱nigtaj yanʼyoktiʼ.” Huairia oʼmanaʼuyate. [ /menaʼpo doʼhued huakupe bancoyo kuda̱hueʼ i̱ʼe̱meʼte. Huakupe bancoyo e̱ʼunhuahuaʼnayo nog huakupe huakkaʼ i̱takdik o̱ʼi̱kayʼnigʼa. Doʼhued huakupe bancoyo aʼnenda eʼkuda̱meʼnayo do eʼtiakte doʼhued huakupe doʼtaj yokdik o̱ʼe̱po kenpaʼti nogiti huakupe doʼtaj yokdik meʼneaynigʼa.” Huairia onaʼuyate. “On huanabaʼ dakhueaʼda i̱ʼe̱ne. Kenda huaboaʼda onaʼne oʼpe̱e̱dene dakhueʼada i̱ʼe̱ne ijnopo̱e̱y. Doʼhua oʼnoktiparatikaʼne kenpaʼti do batukehueʼda nogen taʼbayaʼ katetehueʼ oʼnokbaeʼikaʼne o̱ʼna eʼnopo̱e̱meʼnayo -Huakupe gana ekaʼnayo o̱ʼna bektiparatapetpiʼ ijnopo̱e̱po ijmeʼpukpo. Kenpaʼti ayaʼda o̱ʼnen huanabaʼ gana onʼkaʼ ken ayaʼtada iʼbaktiparatikaʼ. Kenpaʼti taʼba nogomey onʼbatukeʼuyate. Ken katetehueʼ iʼbakbaeʼikaʼne.” Ken huanabaʼa onaʼuyate. {Ken noga̱ huanabaʼ gobierno huairitaj oʼhuahuaʼdepo, “In o̱ʼnen huakupe pañuelote ijtoeunhuahuaʼmey, huairi. Y+“Cinco huakkaʼ jaktaj gobierno huairi i̱ʼe̱a̱po.” Huairia onaʼuyate. 1Nog huanabaʼa huairitaj oʼhuahuaʼdepo, “O̱ʼnen huakupe oktoyokuynig nog cinco huakupe gana ijkaʼdemey, huairi.” Ken huanabaʼa onaʼuy.  “Huadakda iʼkameʼte. Huadakda huanabaʼ o̱ʼta̱e̱ne. Konige̱po sueʼda doʼhued eʼnigtoeunhuahuaʼte dakaʼ oʼnigtoeunhuahuameʼnok diez huakkaʼ jaktaj gobierno huairi i̱ʼe̱a̱po.” Huairia onaʼuyate, huakkurueri huanabaʼtaj onaʼuyate. 1[Ken huakkurueria huanabaʼa huairitaj oʼhuahuaʼdepo, “O̱ʼnen huakupe oktoyokuynig nog diez gana ijkaʼdemey, huairi.” Kenda huakkurueri huanabaʼa onaʼuyate. +OKen nogbayo ʼuruda huabokerek e̱e̱ʼte “Gobierno huairi i̱ʼe̱ne.” Eʼnonadeʼte oʼkumeʼuyate. Keʼnenbayo oʼkumejdepo kenomeytaj huakupe aʼnenda eʼbaktoyoʼkeʼmeʼtaj “yanʼtiak,” oʼmanaʼuyate. Konig keʼnen huakupe yudtaj onʼbaepo kenpaʼti onʼbahuayaʼpo meniga̱ʼ gana ya̱gkaʼmet eʼnopo̱e̱taʼ oʼpakuyate. Nogtiaj nogtiaj meniga̱ʼ gana ya̱gkaʼmet eʼnopo̱e̱ʼtaʼ oʼpakuyate. V%Keʼnenbayo hua̱e̱ʼerinayo ken huairitaj onʼhuadiaypo sueʼtada aratbut onʼmataʼmonaʼpo ʼuruda huabokerektaj taʼpote onʼmataʼmonaʼpo, “In huabokerektaj konig oroʼomeyen huairi e̱ʼta̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼe̱y.” Nogbayo hua̱e̱ʼeri huairitaj yanʼmanaʼ. Keʼnenbayo hua̱e̱ʼeriomeya̱ onʼmanaʼuyatenigʼa. Y+ Keʼna ʼuruda huabokerek huahued diez huanabaʼtaj oʼmagkupopakaʼdepo nogtitaj nogtitaj nogtida huakupe huakkaʼteda e̱e̱ʼ konig oro huakupetoneʼ oʼbaktoyokeʼuyate. “Ijhueʼda i̱jjeonhuahuikaʼdepo ijtiakapoy. Do a̱yo̱da huakkaʼaʼda e̱ʼunhuahuaʼte in huakupete yudtapiʼ yanʼbaeʼikatiʼ kenpaʼti yanʼbahuayikaʼ huakupe gana ya̱gʼkikatiʼ.” Oʼmanaʼuyate. Diez huanabaʼtaj oʼmanaʼuyate. Kenpaʼ oʼmanaʼdepo nogbayo oʼhuaʼuyate. ~  —‍ʼUruda huabokerek o̱ʼe̱po, huadakda keʼnen huabet o̱ʼnepo keʼna nogbayo oʼhuaʼuyate. “O̱ʼnenbayo gobierno huairi i̱ʼe̱.” Nogbayo hua̱e̱ʼeri huairi kayahueʼpo oʼhuaʼuyate. Nogok gobierno huairi o̱ʼe̱depo oʼkumejapo. ?}w Jesús Jerusalényo̱ oʼhuaʼpo meyo̱hueʼda o̱ʼe̱nok aʼti Dios Huairitaj oʼhuahuayapoy aratbut onʼnopo̱e̱nok huakkaʼda eʼpe̱e̱deʼte Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo, |/ —‍Do huabokerek i̱jje̱po Abrahamen adhueaʼ huayayo judío dakhueaʼ huakkaʼeritaj aʼukyaʼpo aʼbakkahueayaʼpo aʼmanopoʼyareayaʼpo ijtiakpo Abrahamen adhueaʼ huayayo i̱ʼe̱nok, Zaqueo, ontaj o̱ʼnen huabettakon dakhueaʼ oʼbakkahueaʼpo oʼmanopoʼyareaʼne. Diosere moʼnoeonhuahuikaʼapone. —‍Jesúsa onaʼuyate. Diez huakupetaj Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. { LzKen Zaqueo huaʼite oʼbodpo, —‍E̱ya̱ʼ, Huairi, huakkaʼda do ijmato̱e̱nig ijposakapoy paiʼda aratbut hua̱e̱ʼeritaj ijbayokeʼapoy. Paiʼda aratbuttaj huakkaʼda ijbayokeʼapoy. Aratbuttaj engaña eʼmagkikameʼnayo kenomeyen huakupe bottaʼ bottaʼ ijbatahuaʼapoy. —‍Zaqueo Jesús Huairitaj onaʼuyate. :ymHuakkaʼda aratbuta Jesústaj Zaqueoere eʼhuaʼte onʼtiahuaydepo, “Dakhueaʼ huakaʼerien jakyo oʼhuaʼdepo ke̱yo̱ oʼtayʼapo,” dakhueaʼ onpapayoʼ onʼhuaaʼuyate. xwKonige̱po Zaqueo oʼhuarakonpo i̱da oʼhuarakpo durugda oʼto̱e̱po keʼnen jakyo Jesústaj oʼtohuaʼuyate. #w?Ken hue̱ymeyte Jesús oʼpokpo kutayo oʼmaboatopo, —‍I̱da yahuarak, Zaqueo. Oy o̱ʼnen jakyo tahuade̱ʼdik i̱jje̱y. —‍Jesúsa onaʼuyate. 6~}}>|I{{zgy"xwvuu6ts rmqpoon1ljiNhgfedscbaa``D_^]\\[2ZZ4Z#XWtVUU~TSSQQ`QPQONMLKJIHFF!EnC,BA@v@'?>>=u;::i9981776)5A42110f..,-#,+*)A((';&%]$##'"z!!: iIhjZRAz N + B W=k'`F/W —‍Dagte eʼtiakte Jesúsere eʼtiakte Jesús Apagbaʼtaj moʼnopoenkaʼdepo oroʼennopoʼ diga̱ʼ oʼnopoʼdurugpak. —‍Huayahuaya onʼbatiaʼpakuyate. {Huaboaʼda Jesústaj oʼnoki̱e̱ʼde. Jesús o̱ʼe̱ onʼnopoendenok onteʼti Jesústaj tiahuayhueʼdik o̱ʼnuyate. Kutopate bottaʼtaj Jesús onteteyoʼ oʼbataʼhuaddepo pan oʼbapadpo “Dakiti, Dios,” oaʼdepo oʼposakeaʼdepo oʼbayokeʼuyate. C—‍Kejeʼ huahueʼ ya̱e̱ʼ. Oroʼen jakyo yaksik. Osikde. Sikki̱re̱ga̱ʼ o̱ʼe̱de. —‍Jesústaj dakaʼda oʼnonaʼpo. Ken Jesús ke̱yo̱ jaksikyaʼpo oʼkoreʼuyate. eCEmaús huakkaʼ jakyo onhuaʼpo oʼnokye̱depo, Jesús yapokonapetdapiʼ oʼhuaʼnig. Moisésenbaʼ Cristotaj oʼbatiaʼpak, konig Cristo o̱ʼe̱a̱po kenpaʼti kenda Cristo oʼkaʼapo oʼbatiaʼpakpo kenpaʼti Diosen huamanbatiaʼpakeri Cristotaj oʼbatiaʼpaknok Jesúsa huakkuru Moisésenbaʼ Cristotaj eʼbatiaʼpakte oʼmanopo̱e̱a̱ʼpo. Kenpaʼti Cristotaj eʼbatiaʼpakte Diosen huamanbatiaʼpakeriomey onaʼuyate Jesúsa oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. 3_Cristo ʼuruda o̱ʼe̱. ʼUruaʼda oʼkikaʼuy. Ayaʼada onʼbatiaʼpakapo. Huakkuruda Cristo paiʼda nopoʼe̱ʼdik o̱ʼe̱. —‍Jesúsa bottaʼtaj oʼmanaʼuyate. -—‍Nopoenkahueʼda moʼe̱. Ijhueʼtaʼda moknopo̱e̱. Ayaʼda Diosen huamanbatiaʼpakeria eʼmanaʼuytada ijhueʼtaʼda moknopo̱e̱. NAʼtimon nogomey oroʼomeyere o̱ʼnikaʼpo onʼhuaʼ, kubarakyo onʼhuaʼ. Konigti ettoneʼa̱ onʼbatiaʼpak onʼhuahuaynigʼa Jesústaj tiahuayhueʼ o̱ʼneate. —‍Jesústaj oʼnonaʼuyate.  /Jesúsenbuey huahuayhueʼ o̱ʼnepo onʼkumejdepo “Diosen huataʼmoneritaj oʼtiahuay. Jesús oʼnoe, monaʼne.” Ettoneʼa̱ onʼbatiaʼpak. x iKenpaʼti oroʼomeyere sueʼda ettoneʼ oroʼtaj onʼmameʼpukeʼpo konige̱po sikyoedda kubarakyo onʼhuaʼ. g GJesúsa Romano gobierno huairitaj yaʼmaenapetpiʼ. Romano sorotatataj yaʼmaenapetpiʼ. Oroʼomeyen Israel aratbuttaj oʼbatihuapokapo oroʼomeya̱ oʼnopo̱e̱nigʼa. Jesús oʼbueymeʼnig bapaʼ huameʼnoe oʼtipokde.  !oroʼomeyen sacerdote huairia kenpaʼti judío huairia Romano gobierno huairitaj onʼyokmeʼ. Hue̱ypa cruzte kanʼarakeʼpo onʼyokmeʼ. M —‍¿Kate ya̱gkameʼ? —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. —‍Kenda Jesús Nazareteritaj oʼnogkameʼ. Jesús Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱po huakkaʼtada oʼbayareaʼuy kenpaʼti i̱ghuaʼda oaʼikaʼuy. Kenda Diosa dakaʼda oʼnopo̱e̱. Konigti ayaʼ aratbutere Jesúsa huadakda oʼkikaʼ onʼnopo̱e̱nigʼa 7—‍Kenda huaboaʼda Jesústaj oʼnogkameʼ Jerusalényo̱ huaboaʼda oʼnogkameʼ ayaʼada aratbut onʼnopo̱e̱. O̱ʼna Jerusalényo̱ i̱ʼi̱kaʼnigʼa menpaʼ onyoʼda nopo̱e̱hueʼ i̱ʼe̱. —‍Nogtiada Jesústaj onaʼuyate. Keʼnen huadik Cleofas o̱ʼu̱y. Bottaʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj —‍¿Huahuaʼaʼ kateʼtaj moʼbatiaʼpakonyak? ¿Menaʼpo sueʼ moʼe̱? —‍Jesúsa oʼmanaʼnok, Jesústaj onʼtiahuaynigʼa ken Jesús o̱ʼe̱ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼneʼuy. Kenpaʼ Diosa oʼpaknok o̱ki̱e̱hueʼdik o̱ʼneʼuyate. Y+eʼbatiaʼpakdeʼte Jesúsa oʼbataʼdeaʼpo kenokaʼ kenomeyere onʼhuaʼepo. 2]Huahuaʼaʼ onʼbatiaʼpakonhuaʼpo ayaʼda huaboaʼda onʼtiahuaymeʼnig ayaʼda onʼpe̱e̱meʼnig ayaʼda Jesústaj oʼnogkameʼnig ayaʼda onʼbatiaʼpakonhuaʼpo, 1[ Kenmeʼnoete bottaʼ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri Emaús huakkaʼ jakyo onʼhuaʼpo, Jerusalénya̱ʼ Emaús sueʼda bidte o̱ʼe̱. Once kilómetros o̱ʼu̱y. A{ Pedronayo o̱ʼo̱ro̱kondepo oʼketonhuaʼpo kubarakyo oʼketonhuaʼpo o̱kye̱depo kubarakyo oʼtiahuayatoʼpo ʼuru tela konig sábana adkorepen eʼhued oʼtiahuayondepo onteʼti jakyo oʼhuaʼpo, “Kenpihuay, kate yakaʼ Diosa,” oʼnoponpo oʼhuaʼuyate. Emaús huakkaʼ jakyo dagte onʼhuaʼuyate. s_ namaʼda monaʼne once huataʼmonaʼeria onʼnopo̱e̱po butti oʼdaʼ maknopo̱e̱hueʼ o̱ʼneʼuyate.  María Magdalena, Juana, María Jacoboen hua̱ye̱, nog ettoneʼere once huamataʼmonaʼeritaj ayaʼda eʼmanbatiaʼpakatoʼtada C Ken kubarakyaʼ onʼkumejdepo ayaʼda onʼtiahuaydepo onʼpe̱e̱denig onʼmanbatiaʼpakuyate. Once huamataʼmonaʼeritaj kenpaʼti ayaʼtada nogomeytaj ayaʼda onʼmanbatiaʼpakuyate. d~AKen, kenda Jesúsa oʼmanaʼuyate ettoneʼ huaboaʼda onteʼti onʼnopo̱e̱ʼuyate. D}Jesús i̱yo̱da ehueʼ o̱ʼe̱. Diosa oʼnoyhuadande. Jesús Galileayo o̱ʼe̱po “Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Doʼtaj dakhueaʼ huakaʼeritaj beyokapone. Dakhueaʼ huakaʼeriomey menʼtohuaʼapone. Hue̱ypa cruzte doʼtaj menʼarakapone. Bapaaʼ huameʼnoe kubarakyo i̱jje̱depo aʼti ijnoyhuadapoy.” Jesúsa monaʼuyne, okkahuehueʼ moʼe̱t. —‍Bottaʼa Diosen huataʼmoneria ettoneʼtaj onʼmanaʼuyate. |I{ Huabokerektaj onʼbatiahuaydepo diga̱ʼda onʼmeʼpukpo sorokyon onʼkuboyonʼuyate. —‍Kubarakyo kente aratbutbueyyoʼda o̱ʼnikaʼnigʼa katiaʼpo huabokerektaj oʼnoedenigʼa boʼuk. >zuKenpihuay, Jesúsbuey huedhueʼ o̱ʼe̱ menpapiʼ ya̱ʼe̱a̱te enʼnopo̱e̱ʼte. I̱da bottaʼ huabokerek onʼtibopo meyo̱hueʼda onʼtibopo yudtaj senogda eʼot o̱ʼnuyate. KyOnʼkudondenigʼa Huairi Jesúsbueytaj huahuayhueʼ o̱ʼnuyate. xEttoneʼ kubarakyo oʼnokye̱depo huaboroʼ huid huanokbet kubaraktaj oʼnonokbetameʼte onokbethueʼkon onʼhuahuayʼuyate. ww iJudío aratbuten okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoe eʼpokondeʼte domingo emedeʼte sikyoednada kubarakyo ettoneʼ onʼhuaʼpo ʼuruʼhui̱e̱da hue̱ʼe̱y adikken eʼkaʼdeʼ onʼte̱nok onʼtohuaʼpo, nog ettoneʼere onʼhuahuaʼuyate. Rv8Ettoneʼ jakyo o̱gkumejdepo ʼuruʼhui̱e̱da hue̱ʼe̱y eʼkaʼdeada okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete kahueʼ o̱ʼnuyate. Konig Moisés eʼmanaʼ oaʼuyatenok kenomey onʼnigpe̱e̱ʼuyate.Gu7Kenomey ettoneʼ huaboaʼda Jesúsere Galileayaʼ onʼtiakmeʼte kente Jesúsbueyte onʼhuahuaʼpo kubaraktaj onʼtiahuaypo kenpaʼti konig keʼnenbuey eʼhuedte onʼtiahuayonʼuyate. t6Ken huameʼnoe konig eʼmanhuada̱ʼ huameʼnoe o̱ʼe̱nok aʼti huaboaʼda okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoe o̱ʼe̱a̱po. Hs 5“E̱e̱ʼ, yatohuatiʼ,” Pilatoa eʼnadeʼte Jesúsbueytaj oʼhuarakaʼdepo oʼbueyto̱e̱po Jesúsbueytaj oʼtihui̱yi̱gpo ʼuruada telaa konig sábana oʼtihui̱yi̱gdepo sipanaʼ huidkogyo̱ huabokogyoda oʼbueyhueda̱ʼuyate. Ken kubarak huabokogda o̱ʼe̱po ke̱yo̱ nogtaj kubarakkahuedda o̱ʼe̱ʼuyate. Qr4Ken José Pilatotaj oʼhuahuaʼpo, “Jesúsbuey beyok.” Onaʼuyate. q 3José Dios Huairitaj eʼmaboʼ oʼnigi̱kuyate. Kenda judío huairiomey Jesústaj oʼnogkaʼdenig kenda pakhueʼ o̱ʼu̱yate. p12Ken huabokerek o̱ʼe̱po keʼnen huadik o̱ʼe̱ José. José huadakda o̱ʼe̱po Diosenbaʼ dakaʼ oʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Judea huadaribayo hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po huakkaʼ jak Arimateayo oʼsiʼpoe̱po oʼkerekuyate. Keʼna judío huairiere onʼkupopakikaʼuyate. !o;1Nogomeynayo Jesústaj hua̱ki̱e̱ʼeri o̱ʼnepo huahueʼ o̱ʼneʼuyate. Ettoneʼere o̱ʼnepo ettoneʼ Galileayaʼ Jesústaj huatahuaʼeri o̱ʼnepo huahuedda o̱ʼnepo sueʼda bidte onʼkupobopo Jesústaj eʼdarakte onʼbatiahuayaʼuyate. Jesúsbueytaj onʼkubarakkaʼuyate. {no0Ayaʼda aratbut kente o̱ʼnepo onʼtiahuaydepo oʼnokbahuaʼpo suhueʼnanada o̱ʼnepo oʼnokbahuaʼuyate. *mM/Capitán sorotataj Romano o̱ʼe̱po sorotataj huairi o̱ʼe̱po kenokaʼ kenda ayaʼda oʼtiahuaydepo, “Apag Dios ʼuruda o̱ʼe̱. Huadaknanada o̱ʼe̱,” oʼbatiaʼpakpo, —‍In huabokerek dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼte, buttida ijjay. —‍Capitán sorotataa oaʼuyate. l.—‍Ontaj Apag Dios doʼhued noki̱re̱g oʼyokne, Pag. —‍Jesúsa ʼuttaʼda onaʼuyate. Kenpaʼ oaʼdepo oʼbueyonʼuyate. 'kG-Niokpo jey e̱e̱ʼ eʼbatikonte sikki̱re̱gda e̱e̱ʼte Diosen jakyo huahuakda cuperina eretnopoyo eʼoroyaʼda huanopotaʼda oʼhuisonʼuyate. Kenokaʼ, )jK,Niokpo tokhuada̱ʼ ekpohuadte huadari huabada oʼtaʼsikonʼuyate. Sikki̱re̱gda o̱ʼu̱yate. Huaduknopoyo eʼhuadte onteʼti niokpo oʼtieyhuaduyate. :im+—‍Oy doere paraísoyo i̱ʼe̱a̱pone. Paraísoyo durugda i̱ʼeonhuahuikaʼapone. Buttida ijjay. —‍Huatodiayeritaj Jesúsa onaʼuyate. Jesús oʼbueyondeʼuyate. !h;*—‍Nogok Dios Huairi on i̱ʼe̱depo doʼtaj okkahuehueʼ ya̱e̱po doʼtaj metinepahuitiʼ, Jesús. —‍Jesústaj huatodiayeria onaʼuyate. Og)Oroʼomeynayo dakhueaʼda oʼkikaʼnok oroʼomeytanayo castiga mogkaʼne. Inbokereknayo sigpiʼ dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼ. —‍Noga̱ dakhueaʼ huakaʼeria huakkuru huaaʼeritaj onaʼuyate. #f?(—‍Dakhueaʼ iaʼ. Menpaʼ Diostaj okmeʼpakhueʼada iaʼne. Jesús paiʼda oʼnopoʼe̱ konigti paiʼda iʼnopoʼe̱ne castiga ontaj mogkaʼne. 3e_'Bottaʼ dakhueaʼ huakaʼeri cruzte onʼbetonhuaʼpo Jesústaj nogtiada oʼtierikpo, —‍O̱ʼna Cristo e̱e̱ʼnayo Diosa eʼtaʼmonaʼuynayo huataʼda cruzyaʼ yahuarak kenpaʼti oroʼomeytaj boʼtihuapokpo bohuarakaʼ. —‍Nogtiada dakhueaʼ huakaʼeria Jesústaj namaʼda onaʼuyate. Zd-&Jesúsen huaku kutapen huaensiʼpote bapaʼen huaʼate onʼmadoyaʼuyate, griego huaʼa, latin huaʼa, hebreo huaʼa onʼmadoyaʼpo “In judío aratbuten gobierno Huairi o̱ʼe̱.” Onʼmadoyaʼuyate. &cE%—‍On judíoen gobierno Huairi e̱e̱ʼnayo huataʼ yatihuapokpo hue̱ypa cruzyaʼ yahuarak. —‍Sorotataa Jesústaj onʼtierikpo oʼnonaʼuyate. {bo$Sorotataa kenpaʼti Jesústaj onʼtierikpo, Jesústaj onʼhuahuaʼpo, vino paiʼ kamaye̱ʼpo onʼyokuyate. Ja #Huakkaʼda aratbut o̱ʼnepo Jesústaj onʼtiahuayaʼpo judío huairiomeya̱kon Jesústaj onʼtierikpo, —‍Jesús nogomeytaj oʼbatihuapokikameʼte. Ken Diosen Cristo e̱e̱ʼnayo Diosa ektieʼeaʼ e̱e̱ʼnayo huataʼ katihuapokeʼ. —‍Judío huairiomeya̱ Jesústaj dakhueaʼda onʼtierikpo onʼbatiaʼpakuyate. w`g"Jesústaj enʼbetaʼdete, —‍Dakhueaʼ eʼkaʼ yabakkahueaʼ, Pag. Kenda menogkaʼne nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo. —‍Jesúsa onaʼuyate. Ken sorotataj Jesúsen yudtaj beʼati yaʼdeyapet aʼnopo̱e̱yaʼpo huid okmo o̱ʼneneʼuyate. _!Oteʼte oʼnokye̱depo Jesústaj hue̱ypa cruzte onʼbetaʼuyate. Kenpaʼti bottaʼ dakhueaʼ huakkaʼeriere hue̱ypa cruzte onʼmabetaʼuyate. Jesúsen huadaʼkopen nogtaj onʼbetaʼpo nogtaj Jesúsen opeʼtopen onʼbetaʼuyate. Oteʼ huadik o̱ʼe̱ La Calavera. ^w Kenpaʼti nog bottaʼtaj dakhueaʼ huakkaʼeritaj onʼbatohuaʼpo Jesústaere aʼarakyaʼpo onʼbatohuaʼuyate. ]Donayo konig o̱hue̱yburanig i̱jje̱po huadakda e̱e̱ʼtada doʼtaj dakhueaʼda meʼnogkaʼne. Opudomeynayo dakhueaʼda moʼe̱po konig o̱hue̱y eʼayʼonig opudomeytaj nogi̱ti keʼpoda dakhueaʼnada onʼmagkaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. C\Kenokaʼ nogokda aratbut diga̱ʼda paiʼnada onʼnopoʼe̱a̱ponok eʼbueytaʼ onʼpakapo. “Oroʼomeytaj monbet,” huakupataj oʼnonaʼapo. “Pendaka boʼtiyurak,” oʼnonaʼapo. o[WKonige̱po opudtaʼtaj nogok keʼpoda dakhueaʼnada o̱ʼe̱a̱po. Aratbuta paiʼnanada onʼnopoʼe̱a̱po. “Ettoneʼ siʼpopakhueʼdik o̱ʼnepo durugda o̱ʼneapo, ettoneʼ bogdakhueʼ ehueʼdik o̱ʼnepo durugda o̱ʼneapo, ettoneʼ huasiʼpotaj huauʼte minonhueʼ o̱ʼnepo durugda o̱ʼneapo.” Nogok keʼponada e̱e̱ʼte kenda onʼbatiaʼpakapo. Z/Jesúsa ettoneʼtaj oʼbatiahuaypo, —‍Dotaʼ huikhueʼ yaneʼ, Jerusalén ettoneʼ, huataʼda yanʼtohuik, opudomeyensiʼpotaʼ yanʼtohuik. BY}Huakkaʼnanada aratbut onʼbatahuaʼpo kenpaʼti huakkaʼda ettoneʼ onʼbatahuaʼpo Jesústaj onʼtinepahuiʼpo diga̱ʼda onʼbahuikonhuaʼpo ʼuttaʼda onʼbahuikonhuaʼuyate. X%Ken sorotataj Jesústaj onʼtohuaʼdepo Simóntaj onʼdejdepo, Simón Cirene huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po taʼbayaʼ eʼtiakdeʼte Simóntaj onʼto̱e̱po hue̱ypa cruz katohueʼpo sorotataa oʼnonaʼnok Jesúsen taʼpotaʼ Simóna cruz oʼtohuaʼuyate. ~WuPilato huakkaʼ aratbuttaj oʼmanigpe̱e̱po, Barrabástaj o̱ʼo̱ro̱kaʼuyate. Aʼnenda Barrabás huakkaʼ aratbuttaj oʼbakupopakaʼdepo gobierno huairitaj aʼmabatiarakayaʼpo eʼbahuatoahuaʼtaʼ oʼpakuyatenigʼa. Kenpaʼti Barrabása oʼarakuyate. “Barrabástaj ya̱o̱ro̱kaʼ.” Huakkaʼada oʼnokoynok o̱ʼo̱ro̱kaʼuyate. Ken judío aratbuta Jesústaj eʼaraktaʼ oneretpaknok, Jesústaj Pilato Romano sorotatataj kaʼdarakepo oʼbayokuyate. Hue̱ypa cruzte Jesústaj onʼarakuyate. WV'“Kenda onʼpaknok ijkaʼapoy.” Pilatoa oʼnopo̱e̱tupo, oʼmanaʼuyate. dUA—‍Hue̱ypa cruzte Jesústaj yadarak. Hue̱ypa cruzte yadarak. —‍Huakkaʼada aratbuta o̱gkupopakpo sacerdote huairierea diga̱ʼda oʼnokoypo, nogok Pilato taʼpotaʼtaj eʼnokoyte oʼmanigpe̱e̱ʼuyate. WT'—‍I̱ʼna sigpiʼ dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼtenok kejeʼ arakhueʼdik i̱jje̱y. Konige̱po Jesústaj castiga yo̱gkaʼdepo Jesústaj ijjo̱ro̱kapoy. —‍Bapaʼaʼ Pilatoa oʼmanaʼnigʼa. 1S[—‍Hue̱ypa cruzte yadarak. Hue̱ypa cruzte yadarak. —‍Huakkaʼada judío aratbut eʼkupopakyaʼ ʼuttaʼda oʼnokoypo. Onteʼti onteʼti oʼnokoyʼuyate. uRcJesústaj Pilatoa eʼo̱ro̱kaʼtaʼ oʼpakpo, “Jesústaj eʼo̱ro̱kaʼtaʼ ijpaki.” Oʼmanaʼnigʼa. jQMJerusalényo̱ Barrabás huakkaʼda aratbut oʼbakupopakaʼdepo gobierno huairitaj aʼmabatiarakayaʼpo eʼbatoahuaʼtaʼ oʼpakuyatenigʼa. Kenpaʼti nogtatida oʼarakuyate. Konige̱po huabakuda̱ʼ jakyo o̱ʼe̱nok. )PKOnokteteyoʼ ayaʼada ʼuttaʼda oʼnokoypo, —‍Jesústaj yadarak. Barrabástanayo ya̱o̱ro̱kaʼ. —‍Onokteteyoʼ ayaʼada ʼuttaʼda oʼnokoyʼuyate. O+Fiestate nogtida huabakuda̱ʼ jakyo hua̱e̱ʼeritaj jakyaʼ o̱ʼo̱ro̱kikaʼ konige̱po Pilato nogtatida o̱ro̱kaʼdik o̱ʼu̱yate. iNKCastiga yo̱gkaʼdepo yahuatiʼ yonaʼapoy. —‍Pilatoa judío huairiomeytaj oʼmanaʼuyate. MHerodes kenpaʼti Jesústaj oʼpe̱e̱depo dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼte. Herodesakon oʼnopo̱e̱po oroʼomeytaj onteʼti boʼtokumejne. Yanʼpe̱e̱ʼ. Jesúsa sigpiʼ dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼtenok Jesústaj yadarak. Ahueʼdik i̱jje̱y. L#—‍In huabokerektaj opudomeya̱ onʼnigtotiakne. “In huabokerek namaʼda oʼmanmadikikaʼ. Romano gobiernotaj yanʼmagkaʼ namaʼda oʼmanmadikikaʼ.” Opudomeya̱ oʼnonaʼnigʼa opudomey onʼtiahuaypo Jesústaj ijbatiaʼpakdepo Jesúsa nogda nogda dakhueaʼ oʼkaʼ boʼhuaaʼnigʼa kenda namaʼda boʼhuaaʼnigʼa Jesúsnayo sigpiʼ dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼte. Ijnopo̱e̱y. !K; Sacerdote huairitaj aratbuten huairitaj kenpaʼti nog aratbuteretaj “Yanʼbatiak, doʼtaj menhuatiak.” Pilatoa oʼmanaʼpo e̱gkupopakdeʼte, _J7 Kenmeʼnoete Pilato Herodesere huaboaʼda huayahuaya diʼda onʼmaeʼuyate. Aʼnenda huayahuaya onʼbahuadiayʼikaʼuyate. Huaboaʼda diʼda onʼmaeʼuy. “Jesústaj arakdik moʼe̱ne.” Pilatoa oʼmanaʼuyate. 'IG Herodes sorotataere Jesústaj aʼtierikyaʼpo ʼuruda huaok onʼotaʼpo konig gobiernoen huairien yudtaj onʼotaʼdepo onteʼti Pilatote oʼtaʼmonaʼuyate. |Hq Ke̱yo̱ sacerdote huairi kenpaʼti Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri o̱ʼnepo Jesústaj i̱ghuaʼda onʼhuaaʼnok LG Nogi̱ti nogi̱ti enaʼtada Jesúsanayo aʼtokhueʼ o̱ʼu̱yate. FHerodes nogok nogok Jesústaj oʼtipeeonhuahuaʼpo konige̱po Jesústaj eʼtiahuaytaʼ oʼpakpo Jesús katepiʼ ʼuruaʼda eʼkaʼ konig eʼbayareaʼte eʼtiahuaytaʼ oʼpakpo konige̱po Jesústaj eʼtiakte oʼtiahuaydepo Herodes huakkaʼ oʼdurugpakuyate. E“E̱e̱ʼ, Galilea huadaribayo hua̱e̱ʼeri Jesús o̱ʼe̱.” Pilatotaj oʼnonaʼdeʼuyate. Kenda Pilato oʼpe̱e̱depo Jesústaj Herodeste oʼtaʼmonaʼpo, Herodes Galilea gobernador o̱ʼe̱nok kenpaʼti kenokaʼ Herodes Jerusalényo̱ o̱ʼu̱yate. D!Jesús Galileayo oʼmanmadikaʼuyate. Pilatoa oʼpe̱e̱depo “¿Galilea hua̱e̱ʼeri menpaʼ Jesús ya̱ʼe̱?” Oʼmanaʼuyate. >Cu—‍Romano gobierno huairi dakhueaʼda o̱ʼne. Yanʼmaen. Ken konig Jesúsa namaʼda oʼmanmadikikaʼ. Judío aratbut ayaʼtada namaʼda oʼmanmadikikaʼpo adyonda Galileayo huakkuruda namaʼda oʼmanmadikikaʼpo nogyo̱ nogyo̱ konigti oʼkikaʼpo taʼpotaʼ i̱yo̱kon konigti oʼkikaʼpo namaʼda oʼmanmadikikaʼ. —‍Kenpaʼ judío huairia i̱ghuaʼda onʼtihuaaʼpo Jesústaj, Pilatotaj namaʼda onʼtihuaaʼuyate. Herodes nog Romano gobierno huairi o̱ʼe̱po Galilea huadaribayo huairi o̱ʼe̱nok Herodeste Jesústaj Pilatoa oʼtaʼmonaʼuyate. /BW—‍In huabokerek dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼ. Castiga o̱gkahueʼdik i̱jje̱y. —‍Pilatoa sacerdote huairitaj huakkaʼ aratbutomeytaj oʼmanaʼuyate. 9Ak—‍¿Judío aratbuten gobierno huairi menpaʼ i̱ʼe̱? —‍Pilatoa Jesústaj onaʼuyate. —‍E̱e̱ʼ, konig o̱ʼna iaʼnig i̱jje̱y. —‍Jesúsa onaʼuyate. O@A̱yo̱ Jesústaj Pilatotaj huaboaʼda namaʼda onʼhuaaʼpo, —‍Oroʼomeyen judío aratbuttaj in huabokerek namaʼda oʼmanmadikikaʼuy. Romano gobiernotaj yanʼmagkaʼ namaʼda oʼmanmadikikaʼ oroʼa oʼpe̱e̱ʼuy. Kenpaʼti Romano gobierno huairitaj huakupe bayokhueʼdik yanikaʼ. Namaʼda oʼmanmadikaʼ. Kenpaʼti “Cristo i̱jje̱y,” oaʼ. Cristo konig gobierno huairi huadik o̱ʼe̱. —‍Jesústaj Pilatotaj namaʼda onʼhuaaʼuyate. g? IKenokaʼ ayaʼada judío huairi e̱gkupopakte onʼmaboddepo Jesústaj Pilato Romano gobierno huairite onʼtohuaʼuyate. Judío huairinayo Jesústaj arakhueʼdik o̱ʼnenok Romano huairiayoʼda yanʼarak aʼdik o̱ʼnenok. U>#G—‍“Diosen Huasiʼpo i̱jje̱y.” Jesúsa oaʼnok oroada oʼpe̱e̱ne. Dakhueaʼda oaʼpo oʼkaʼ, oʼnopo̱e̱ne. Konige̱po castiga o̱gkaʼdik o̱ʼe̱a̱pone. “Jesús dakhueaʼ oaʼuy.” “Dakhueaʼ oʼkaʼuy.” Noga̱ enʼdapiʼ pe̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱a̱pone. —‍Huatoneʼ huairiomeya̱ o̱daʼuyate.o=WF—‍¿Menpaʼ o̱ʼna Diosen Huasiʼpoda i̱ʼe̱? —‍Ayaʼada Jesústaj oʼnonaʼuyate. —‍E̱e̱ʼ, Diosen Huasiʼpo i̱jje̱y konig opuda̱da oʼnonaʼne, Diosen Huasiʼpo i̱jje̱y. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. }<sEDo huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Aʼti Diosere ijhuadapoy. Dios teyda o̱ʼe̱po ayaʼda kaʼdik o̱ʼe̱nok Dioste huadaʼkopen konig Dios teyda i̱jje̱a̱poy. Ayaʼda kaʼdik i̱jje̱a̱poy. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. V;%D“Do Cristo i̱jje̱y. Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. ¿Kenda menpaʼ moʼnopo̱e̱?” Opudomeytaj eʼmanaʼnayo doʼtaj onteʼti aʼtokhueʼ o̱ʼneapone. Kenpaʼti “Yahuaʼ.” Onahueʼdik o̱ʼneapone. 8:iC—‍¿Menpaʼ Cristo i̱ʼe̱? ¿Menpaʼ Diosa metaʼmonaʼuy? Oroʼomeytaj kenda monaʼ. —‍Judío huairiomey o̱gkupopakpo Jesústaj oʼnonaʼuyate. —‍E̱e̱ʼ, doʼhua eʼmanaʼnayo, Cristo i̱jje̱y doʼhua eʼmanaʼnayo oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱a̱pone. Da oaʼ moʼnopo̱e̱a̱pone. E9BEmedeʼte judío aratbut huatoneʼ huairi o̱gkupopakpo, sacerdote huairiere o̱gkupopakpo kenpaʼti Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeriere o̱gkupopakpo, Jesústaj onʼmanigtotiakdepo, 8AKen nogda nogda dakhueaʼda Jesústaj onʼtidiʼkeunhuaʼuyate. Judío huairi e̱gkupopakyo Jesústaj onʼboaʼuyate. -7S@huakpotaj tela oʼnokpotidokaʼpo huakoktaʼ onʼpebasbasdepo, “Diosa mennopo̱e̱ʼ, ¿Beʼa ontaj boʼkokbasbas? oroʼtaj monaʼ.” Jesústaj oʼnonaʼuyate. [6/?Huabokereka Jesústaj onʼto̱e̱po onʼtierikonhuaʼpo onʼbitbitonhuaʼpo l5Q>Jak kuruyo oʼmako̱ro̱kdepo paiʼnada oʼhuikuyate. Jesústaj onʼtierikpo onʼtidiʼkeʼuyate. J4 =Jesúsa Pedrotaj oʼhuakorudpo oʼtiahuaynok, kenda Jesús Huairia onaʼ Pedro okkahuehueʼ o̱ʼe̱po huaboaʼda oʼnopo̱e̱. “Oyedda in sikyo huatahuaj sipoghued ‘Jesústaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y,’ bapaʼaʼ iaʼapo, Pedro.” Huairia menameʼnig Pedro okkahuehueʼda huaboaʼda onteʼti oʼnoponʼuyate. '3G<—‍Ehueʼ, kaʼtiaʼ iaʼ nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱y, huabokerek. —‍Pedroa onaʼuyate. Kenokaʼ kenpaʼ Pedroa eaʼte huatahuaa oʼsipogdeʼuyate. C2;Aʼti noghoratida noga̱kon oʼmanaʼ, —‍In huabokerek Jesúsere o̱ʼi̱kaʼuyate, buttida ijjay. Konige̱po Galilea huadaribayo hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱. —‍Oʼmanaʼuyate. k1O:Aʼtimon noga̱kon Pedrotaj oʼtiahuaydepo, —‍O̱ʼnakon Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri i̱ʼe̱ne. —‍Onaʼuyate. —‍Ehueʼ, huabokerek, Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri ehueʼ i̱jje̱y. —‍Pedroa onaʼuyate. h0I9—‍Ehueʼ, ettoneʼ. Jesústaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y, —‍Pedroa onaʼuyate. U/#8Pedro taʼakopete eʼhuadte huanabaʼ ettoneʼ oʼboatoʼpo Pedrotaj oʼtiahuaypo dakaʼda oʼtiahuaydepo, —‍In huabokerekkon Jesúsere o̱ʼi̱kaʼuyate. —‍Huanabaʼ ettoneʼa̱ oʼmanaʼuyate. ..U7Sacerdote huairitoneʼen jakyo oʼnokye̱ʼdepo jakkurunopote taʼak onʼbakpakaʼpo taʼakope huabirikaʼ onʼtibahuadpo Pedro ke̱yo̱ti kenomeyere oʼhuaduyate. -16Ken Jesústaj onʼto̱e̱po onʼtohuaʼbeduyate. Sacerdote huairitoneʼen jakyo onʼtohuaʼbeduyate. Pedroa taʼpote hueytemon oʼtahuaʼpo. ,4—‍Konig huabereeritaj e̱gkapaʼ siroa hue̱ypaerea onʼhuatotiakbedne. Kaʼtiaʼpo kenpaʼ oʼnogkaʼ. Diosen jakyo opudomeyere nog huameʼnoe nog huameʼnoe nogok nogok i̱ji̱kaʼniga doʼtaj sigpiʼ opuda̱ tohuahueʼda o̱ʼnikameʼne. Oynayo sikyoda totoʼa moʼto̱e̱nok oʼnogkaʼbedne. —‍Sacerdote huairitaj Diosen jak huairitaj huatoneʼ huairitaj Jesúsa oʼmanaʼuyate. Kenomey Jesústaj aʼtohuayaʼpo onʼhuatiakbeduyate. Jesústaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y. Pedroa bapaʼaʼ oaʼuyate. +5 *3—‍Kejeʼ kennigda yamagkaʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼpo, Ken huanabaʼen huapesod Jesúsa oʼtibataʼtepo oʼyareaʼuyate. j)M2Nogtida huanigpe̱i̱kaʼeria sacerdoteen huanabaʼtaj huadaʼkopen huapesod oktegʼuyate. g(G1Huakkaʼ aratbut onʼhuatiakdepo Jesústaj onʼtohuaʼapo. Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria onʼbatiahuayondepo, —‍¿Sorotataen siro menpaʼ oʼmagkaʼapo, Huairi? —‍Huanigpe̱i̱kaʼeriomeya̱ oʼnonaʼuyate. /'W0—‍Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Doʼtaj inomey doʼhued takaʼtaj aʼyokyaʼpo doʼtaj oʼbuyukne. —‍Judastaj Jesúsa onaʼuyate. &)/Jesús huanigpe̱i̱kaʼeritaj eʼmanbatiaʼpakonhuaʼte huakkaʼada onʼhuatiakdeʼuyate. Huakkuru Judasa oʼhuatiakpo. Keʼna Jesúsen doce huanigpe̱i̱kaʼeri nogtiaʼ o̱ʼu̱y. Judas huakkaʼ aratbut oʼbatotiakdepo Jesústaj aʼbuyukyaʼpo oʼhuahuaʼuyate. o%W.—‍¿Menaʼpo boʼtaiʼ? Yanʼmaboʼ. Yanʼtionaʼpak. Onteʼti dakhueaʼ kahueʼ hua̱e̱ʼte yanʼtionaʼpak. —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate. Jesústaj huakkaʼada aʼtohuayaʼpo onʼhuatiakuyate. &$E-Ken oʼtionaʼpakonhuaʼdepo oʼbopo huanigpe̱i̱kaʼeriomeytaj oʼbahuahuaʼpo eʼtayte oʼbahuahuayʼuyate. Sueʼnanada o̱ʼnepo onʼbatayʼuyate. 7#g,Konige̱po cruzte ijbueyapoy diga̱ʼda oʼnopo̱e̱po nogi̱ti huakkaʼaʼda oʼtionaʼpakpo diga̱ʼda oʼukpakpo konig mimi eʼukpakhue̱ huakkaʼ barakte oʼsurukuyate. s"_+Ken kurudya̱ʼ Diosen huataʼmoneri oʼhuarakondepo Jesústaj ateypakayaʼpo oʼhuarakondeʼuyate. ^!5*—‍“Paiʼda yanopoʼe̱po bueyhueʼdik ya̱e̱ʼti sion.” On eʼpaknayo menaʼ, Dios. Do konig ijpaknig kahueʼ ya̱e̱ʼ. Konig kenda on iʼpak megkaʼ, doʼhued pag. —‍Jesúsa oʼtionapakuyate. _ 7)Ken Jesús meyo̱hueʼda oʼbakhuatoʼpo aʼtionaʼpakyaʼpo huikudate ohuadpo. ^5(Ke̱yo̱ oʼtionaʼpakikaʼnigyo̱ jo̱kye̱depo, —‍Dakhueaʼ kahueʼ hua̱e̱ʼte yanʼtionaʼpak. Konig Diosa boʼtihuapokeʼpo dakhueaʼ kahueʼ hua̱e̱ʼte yanʼtionaʼpak. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. @y'Ken Jesús huakkaʼ jakyaʼ Jerusalénya̱ʼ oʼo̱ro̱konpo oteʼ Olivosyo oʼhuaʼikaʼpo oteʼ Olivosyon oʼhuaʼbeduyate. Kenere huanigpe̱i̱kaʼeriomeyere onʼhuaʼuyate. K&—‍In bottaʼ sorotataen siro o̱ʼe̱, Huairi. —‍Oʼnonaʼdenok. —‍Kenyoʼda ka̱e̱ʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Getsemaní taʼbayaʼ Jesúsa Diostaj oʼtionaʼpakuyate. I %Konige̱po “Keʼna dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼe̱. Onʼbatiaʼpakapo.” Apagbaʼa oaʼ. Kenda Apagbaʼa oaʼnig doʼtaj aʼti menʼhuaaʼdeapone ijjay. Ayaʼda Apagbaʼte meʼnigbatiaʼpakuyatenig doʼtaj aʼti meʼnogkaʼapone. Paiʼda ijnopoʼe̱a̱poy. Aʼti ehueʼda i̱jje̱a̱poy. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. =s$—‍Oynayo huakupe e̱ʼta̱e̱ʼnayo yanʼtohuaʼ. Kutama e̱ʼta̱e̱ʼnayo yanʼtohuaʼ. Sorotataen siro to̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo huaok yanʼbahuayaʼpo siro yadetiʼ. 6e#—‍Aʼnenda opudomeytaj doʼhua onʼmataʼmonaʼuyne. Kutamabayoʼ, huakupebayoʼ nog huaʼiotbayoʼ onʼmataʼmonaʼuyne. Enhuaʼdeʼte konig ayaʼda eʼtamaeʼonig moʼe̱meʼne. —‍Jesúsa oʼmanaʼnok, —‍E̱e̱ʼ, katepiʼ ayaʼda oʼpaknig oʼmato̱e̱ʼuy. —‍Oʼnonaʼuyate. L"—‍Oyedda in sikyo huatahuaj sipoghued “Jesústaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y,” bapaʼaʼ iaʼapo, Pedro. —‍Jesúsa Pedrotaj onaʼuyate. Aʼti Jesús paiʼda oʼnopoʼe̱a̱po. ?w!—‍On huabakuda̱ʼ jakyo e̱gkuda̱ʼnayo kuddiktion i̱jje̱y. Onere aʼbueyyaʼpo huaʼdiktion i̱jje̱y, ijnopo̱e̱y, Huairi. —‍Simón Pedroa Jesústaj onaʼuyate. ?w Donayo ontaj Simón oʼtionaʼpakne. “Simón Diostaj doʼtakon dakaʼ kaknopo̱i̱keʼ batikhueʼada kaknopo̱i̱keʼ kenpaʼti onaʼti doʼtaj eʼnopoʼkoreaʼdeʼte huamaʼbuy huaknopo̱e̱ʼeritaj teyda eknopo̱e̱ʼ kabatihuapokikeʼ.” Kenda oʼtionaʼpakne. —‍Jesúsa Simón Pedrotaj onaʼuyate. lQ—‍Yape̱e̱ʼ Simón, yape̱e̱ʼ Simón. “Beyok Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri konig trigotaj ektipoapaʼ o̱ʼnen huataʼmonaʼeritaj eʼmagkaʼtaʼ ijpaki. Jesúsen huataʼmonaʼeritaj menpaʼti dakaʼ yanoknopoenhuahuiketapo batikhueʼada eʼnoknopoenhuahuikate namaʼda eʼmagkaʼtaʼ ijbatipaki, Dios.” Totoʼ huairia onaʼuyatenigʼa. ,QNogok do gobierno huairitoneʼ e̱e̱ʼte doeretaj moʼtobapeʼapone. Kenpaʼti doere moʼmayapone. Dios Huairien huahuad huahuadte boʼhuadapone. Ayaʼda Israel aratbuttaj, doce tribus aratbuttaj konig huamanoeya̱ʼeri huairionigti moʼe̱a̱pone. Kenda katepiʼ Israel aratbut o̱gkikaʼuyate, kenda moʼpe̱e̱deapone. Dakhueaʼ o̱gkaʼnigtaj moʼnopo̱e̱nok Diosa castiga oʼmagkaʼapo. —‍Jesúsa doce huamataʼmonaʼeriomeytaj oʼmanaʼuyate. “Jesústaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y.” Simón Pedroa iaʼapone. Jesúsa onaʼuyate. _7Konig doʼhued Apag Diosa hueretda huairitoneʼ meʼe̱a̱ʼu̱yne. Konig ayaʼtada manaʼdik i̱jje̱po kenpaʼti mataʼmonaʼdik ka̱e̱ʼpo huairi meʼe̱a̱ʼu̱yne. Konigti huairi opudomeytakon o̱ʼneaʼne. )Kenokaʼ judío huairi doʼtaj engaña e̱gkaʼtaʼ onʼeretpakpo namaʼda enaʼtaʼ mentipakikameʼne kenokaʼ doʼere moʼi̱kameʼne. Y+Keʼna kutopate oʼbapeʼ. Keʼna huairi o̱ʼe̱. Keʼna aypo oʼnigtotiakikaʼnig keʼnataj huanabaʼ o̱ʼe̱. Donayo opudomeyere konig opudomeyen huabatihuapokikaʼeri i̱jje̱y. Ken konig Diosa oʼpak. -Opudomeynayo konig nog aratbut gobierno huairi ehueʼdik yaneʼ. Opudomeya̱ hueretda huairi e̱e̱ʼtaʼ eʼpaknayo teyda eʼmataʼmonaʼikaʼtaʼ pakhueʼ yanetiʼ konig huasuedonig yanetiʼ. Kenpaʼti opudomey huairi e̱e̱ʼtaʼ eʼpaknayo konig huanabaʼ yanikatiʼ. >u—‍Nog aratbuten gobierno huairi teyda onʼmanaʼikaʼ kenpaʼti onʼmataʼmoneaʼikaʼ. “Huadakda o̱gkikaʼ.” Nog aratbuta kenomeyen huairitaj huaaʼdik o̱ʼnikaʼ. -Kenokaʼ onʼbatiaʼpakpo. ¿Oroʼomey beʼaturu hueretda huairi o̱ʼe̱a̱pet? Huayahuaya huamataʼmonaʼeriomeya̱ onʼbatiaʼpakuyate.  Ken, huaboaʼda onʼbatiaʼpakepo Jesúsen huataʼmonaʼeriomey huayahuaya onʼbatiaʼpakepo, ¿beʼauru Jesústaj takaʼtaj yaʼbayokapo? onʼbatiaʼpakeʼuyate. ¿Oroʼomey beʼaturu hueretda huairi o̱ʼe̱a̱pet? Huayahuaya onʼbatiaʼpakuyate.  /Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Ijbueyapoy. Konig Diosa oʼpakpo aʼnennanada oʼnopo̱u̱ya̱tenok, ijbueyapoy. Keʼna takaʼtaj beʼyokapone. Kentaj Diosa diga̱ʼ castiga o̱gkaʼapo. Paiʼnada oʼnopoʼunhuahuikaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. | qOynayo ken huabokerek oroʼere oʼbapeʼnigʼa konig huadiʼda oʼbapenigʼa doʼtaj takaʼtaj beʼyokapone. u cKen onʼbapeʼdepo onteʼti huamaiʼpuʼ oʼbayokpo, —‍In vino konig Diosen huaboaʼ huamanopoʼyareaʼ eʼmanaʼ huadik o̱ʼe̱. Buttida o̱ʼe̱ aʼmanopo̱e̱a̱yaʼpo doʼtaj boʼarakapone. Doʼhued mimi oʼmimihuaʼapo. G Kenpaʼ oaʼdepo pan oʼbapadpo Diostaj dakiti oaʼdepo oʼpoʼsakeaʼpo doce huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼbayokeʼpo, —‍In pan doʼhued hua̱so̱ʼnigti o̱ʼe̱. Ayaʼtada kamannigbueyeʼpo Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. In pan yanʼbapeʼ. Do eʼbuey okkahuehueʼ hua̱i̱kaʼ yanʼbapeʼ. —‍Oʼmanaʼuyate. 0 YKonige̱po uva huada hue̱ʼe̱y mayhueʼ i̱jjeonhuahuikaʼapoy. Nogokda Dios Huairitaj ayaʼada enʼnigpe̱e̱deʼte onteʼti ijmayapoy. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. r]Ken huabaʼte huamaiʼpuʼ oʼto̱e̱po, Diostaj dakiti onaʼdepo, —‍Ayaʼada yanʼmaiʼe̱ʼ. A{Onteʼti in fiesta aypo bapehueʼ i̱jjeonhuahuikaʼapopo. Nogok ayaʼda Diosen Huairitaj enʼnigpe̱e̱deʼte kenpaʼti do Diosen Huasiʼpo eʼnigbueyʼuydeʼte doʼtaj okkahuehueʼada aypo moʼbapeʼikaʼapone. Kenokaʼ nogoknanada onteʼti in okkahuehueʼada aypo ijbapeʼapoy. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. +O—‍Do bueyhued i̱jje̱po in judío huakkurueri isiʼpo mabueyhueʼ e̱e̱ʼ okkahuehueʼ kaʼneʼpo fiesta opudomeyere eʼtobapeʼtaʼ huakkaʼ ijpaki. iKKenokaʼ aypo eʼmahue̱ydeʼte kutopate Jesús Jesúsen huamataʼmoneriere onʼhuaddepo, C Ken Juan Pedroere oʼnokhuaʼpo, huakkaʼ jak Jerusalényo̱ onʼhuaʼpo kenda Jesúsa oʼmanaʼnig onʼhuahuayʼuyate. Ken jakyo o̱ʼnehuaʼpo fiesta aypo onʼmanhuada̱ʼuyate. q[ Ken jak hua̱ta̱e̱ʼeri opudomeytaj oʼpe̱e̱depo jak kutayo huaboroʼ ki̱re̱gyo oʼbatohuaʼnok kutopa huabidda huahuadere monʼtiahuayatu. Ke̱ya̱ʼ aypo yanʼmanhuada̱ʼ. —‍Jesúsa Pedrotaj Juaneretaj oʼmanaʼuyate. +O “¿Do huanigpe̱i̱kaʼeriere o̱ʼnen jakyo meya̱ʼ oʼbapeʼapo?” oroʼen huamanmadikaʼeria menaʼne. Ken konig jak hua̱ta̱e̱ʼeritaj ya̱ʼnonatiʼ. eC —‍Jerusalényo̱ yanhuaʼ. Huakkaʼ jakyo yanʼkudondepo, huabokerek hue̱ʼe̱y huaegpuʼte hueda̱ʼ eʼtohuaʼte boʼhuahuayapone. Kentaj yanʼtahuatiʼ. Ken jakyo oʼkudapo. Ken jak kurute yanʼhuahuatiʼ. ]3 —‍¿Meya̱ʼ fiesta aypo oʼmanhuada̱ʼapo? —‍Jesústaj oʼnonaʼuy. FPedrotaj Juaneretaj oʼmataʼmonaʼuyate Jesúsa. —‍Yanhuatiʼ. Judío huakkurueri isiʼpo mabueyhueʼ e̱e̱ʼ okkahuehueʼ fiesta aypo yanʼmanhuada̱ʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼnok, NS~}}||(zzeyykxw6vuttsrqqpppoonqmm;ll7kkMjjDii`hhwgfedcbbGaoa`_j^k^]B\[ZY4XAWU'TmRRpQ1ONMMYLLK?JYIHG4F|ExDC!BA@?=Y<<;^:u99-877D65Z43221h0//o.-C+**`*((L&%~$##v"!!9 )tuq"rx? L  p ?x^(^N-}(Noga̱ gobierno huairipiʼ “Opiot beyok,” enaʼnayo dakaʼda yayoktiʼ. Kenpaʼti diayhueʼada chompakon yayoktiʼ. ,%'Nogpaʼda donayo ijjay. Noga̱ ontaj dakhueaʼ e̱gkaʼnayo diayhueʼ ya̱e̱po kentaj o̱gkahueʼ ya̱e̱tiʼ. Noga̱ ontaj noga̱tida e̱gkaʼnayo diayhueʼ ya̱e̱po o̱gkahueʼ ya̱e̱tiʼ. Onteʼti e̱gkaʼnayo onteʼti diayhueʼ ya̱e̱po o̱gkahueʼ ya̱e̱ʼ. +%&Huabokerekapiʼ nogtaj dakhueaʼ e̱gkaʼnayo kenpaʼti huairiakon konigti kentaj o̱gkaʼdik o̱ʼe̱. Kenda opud moʼpe̱e̱ʼuyate. R*%Kenpaʼda buttida yadaʼ. Menokpiʼ da ahueʼ yaneʼ. Nogi̱ti nogi̱tinada eaʼnayo totoʼa menaʼnok iaʼne. Noga̱ ontaj dakhueaʼ e̱gkaʼnayo konigti kahueʼ ya̱e̱ʼ. Jesúsa oʼmanmadikaʼuy. F)$Opuda̱da kuhuirihueahueʼdik moʼe̱ne. Diosayoʼda kuhuirihueaʼdik o̱ʼe̱. “Ijkaʼapoy, buttida ijjay. Doʼhued huaku oʼnopo̱e̱. Da ahueʼ i̱jje̱y.” Kention ahueʼ yanikaʼ. 2(]#Dios huadarite oʼibonok, “Ijkaʼapoy, buttida ijjay. Huadaria meknopo̱e̱ne. Da ahueʼ i̱jje̱y.” Ken konig ahueʼ yanikaʼ. Jerusalén Dios Huairien huakkaʼ jak o̱ʼe̱nok, “Ijkaʼapoy, buttida ijjay. Jerusaléna meknopo̱e̱ne. Da ahueʼ i̱jje̱y.” Ken konigtion ahueʼ yanikaʼ. '%"Donayo nogda ijjay. “Ijkaʼapoy. Buttida ijjay.” Ahueʼ yanikaʼ. “Ijkaʼapoy,” kenyoʼda yaaʼ. Kurud Diosenbayo o̱ʼe̱. Ke̱ya̱ʼ oʼmataʼmonaʼikaʼ. “Ijkaʼapoy. Buttida ijjay. Kuruda meknopo̱e̱ne da ahueʼ i̱jje̱y.” Ken konig ahueʼ yanikaʼ. C&!“Ijkaʼapoy. Buttida ijjay. Diosa meknopo̱e̱ne.” Diostaj eʼhuaaʼnayo da ahueʼ ya̱e̱ʼ, kenda yakatiʼ. Kenda opuden adhueaʼpaneʼa̱ onʼmanaʼuyate moʼpe̱e̱deʼuy. V%% Donayo nogda ijjay. Huabokereken hua̱to̱e̱ bakdejhued e̱e̱ʼtada e̱ʼennayo ettoneʼtaj dakhueʼda o̱gkaʼ. Ken ettoneʼ e̱ʼendeʼtaj eʼto̱e̱ʼnayo konig eʼbakdejonhuahuikaʼ o̱ʼe̱. Kenpaʼti huabokereka nogen hua̱to̱e̱ e̱ʼentaj eʼto̱e̱ʼnayo konig eʼbakdejonhuahuikaʼ o̱ʼe̱. Diostehuapaʼ dakhueaʼda o̱ʼe̱, ijjay. “Ijkaʼapoy. Buttida ijjay. Diosa meknopo̱e̱ne.” Ken konig aratbut oʼdikaʼnig Jesúsa oʼmanmadikaʼuy. +$OBeʼapiʼ huabokerek hua̱to̱e̱ e̱ʼennayo ettoneʼtaj e̱ʼendeʼ huanopo̱e̱ʼ berobaʼ yokdik o̱ʼe̱. Opuden adhueaʼpaneʼ kenda monaʼikaʼuyne. ]#3Dakhueaʼda huabaʼa ekaʼnayo kenpaʼda yanʼbatiktiʼ, dakhueʼda eʼkikaʼnayo. Batikhueʼda Diosa castiga mogkaʼpo taʼakyo hui̱gdik moʼi̱kaʼapone. Hua̱to̱e̱ konig e̱ʼentaj Jesúsa oʼmanmadikaʼ. C"Eʼbokerekboʼnayo dakhueaʼda ijkay yanʼnopo̱e̱po kenpaʼda yanʼbatiktiʼ. Batikhueʼda dakhueaʼda eʼkikaʼnayo Diosa castiga mogkaʼpo taʼakyo hui̱gdik moʼi̱kaʼapone. !Kenda buttida eaʼpiʼ beʼapiʼ eʼbokerekboʼnayo konig huanopoyaʼ oʼeretpakpo konigti oʼbakdej. Dakhueaʼda oʼkaʼ. Donayo ijjay. B Nogen bakdejhueʼ yaneʼ. Kenda moʼpe̱e̱ʼuyate. oWKe̱yo̱da ijhueʼda o̱ro̱khueʼdik i̱ʼe̱a̱pone. Ayaʼda dehueʼte iʼyokdeʼpo o̱ro̱kdik i̱ʼe̱a̱pone. Eʼbokerekboʼnayo konig hua̱to̱e̱ to̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po eʼbakdej o̱ʼe̱. Kenda Jesúsa oʼmanmadikaʼuy. ^5“O̱ʼna dakhueaʼ megkaʼne,” noga̱ enaʼnayo gobierno huairitaj boʼtohuaʼdepo eʼtohuaʼte kentaj yanoeya̱ʼ. Eʼmaʼdehueʼnayo huakupepiʼ yayoktiʼ. Noeyahueʼpiʼ yokhueʼpiʼ e̱e̱ʼnayo gobierno huairitaj boʼtohuaʼapone. Ken gobierno huairi sorotatataj boʼyokapone. Sorotataa huabakuda̱ʼ jakyo boʼkuda̱ʼapone. SDiostaj aʼtionaʼpakyaʼpo iʼhuaʼpo nog aratbuttaj dakhueʼada ijkamey huaboaʼda iʼnopo̱e̱de. Tionaʼpakhueda̱da yahuatiʼ. Kentaj yamanoeynoey. Yamanoeynoeydepo aʼtionaʼpakyaʼpo yahuatiʼ. eCKenda huadak e̱e̱ʼpiʼ nogda ijjaʼapoy. Beʼapiʼ nog aratbuttaj eʼhuadiaynayo dakhueʼda oʼkaʼnok gobierno huairite castiga ka̱gkeʼpo tohuaʼdik moʼe̱ne. Nog aratbuttaj oʼbahuadiaypo eʼbatidiʼkeʼnayo dakhueaʼda oaʼnok mabitbitdik moʼe̱ne. Castiga ka̱gkeʼpo gobierno huairi e̱gkupopakyo tohuaʼdik moʼe̱ne. “Huasegda i̱ʼe̱po dakhueaʼ iʼkikaʼne.” Nog aratbuttaj enaʼnayo dakhueaʼda iaʼnok taʼakyo hui̱gdik moʼi̱kaʼapone. Doʼa ijjay. ,Q“Aratbuttaj arakhueʼ ya̱e̱ʼ. Iʼhuadiaypo eʼaraknayo o̱ʼnakon bueydik i̱ʼe̱ne.” Opuden adhueaʼpaneʼ monaʼuyate. Kenda opud moʼpe̱e̱ʼuy. KMoisésbaʼ huamanmadikaʼeri kenpaʼti fariseo aratbut eretpakhueʼ e̱ʼe̱a̱da Moisésbaʼtaj namaʼda onʼnigpe̱i̱kaʼnigʼa. Opudomeynayo huadakada yanʼnopo̱e̱po Diostaj dakaʼ ya̱gʼkikaʼ. Huadaknopoʼ ehueʼ e̱e̱ʼnayo Diosen aratbut ehueʼ moʼe̱a̱pone. Madiayhueʼ yanikaʼ Jesúsa oʼmanmadikaʼuy. %CBeʼapiʼ Diosen eʼmanaʼtaj kahueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼti Diosen eʼmanaʼ kahueʼdik yaneʼ eʼmanmadikaʼnayo Dios Huairiensiʼpo ehueʼda o̱ʼneapo. Kenpaʼ Moisésa oʼmanaʼuyate opud boʼkaʼpo kenpaʼti ya̱gʼkikaʼ eʼmanmadikaʼnayo Dios Huairiensiʼpo moʼe̱a̱pone. zmKurud huadari e̱e̱ʼte batikhued kenpaʼda Moisésen eʼmanaʼ dikenhueʼ o̱ʼe̱a̱po. Suigpiʼ dikenhueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe e̱ʼe̱deʼte ayaʼda Moisés eʼmanaʼ kuhuitdik o̱ʼe̱a̱pet. Buttida ijjay. Z-“Moisésen eʼmanaʼ kenpaʼti Diosen huamanbatiaʼpakeritaj pe̱e̱hueʼdik yaneʼ.” Eaʼtaʼ oʼpakpo oʼtiakuy. Kenda namaʼda nopo̱e̱hueʼ yaneʼ. “Moisésen eʼmanaʼ kenpaʼti Diosen huamanbatiaʼpakeritaj pe̱e̱hueʼdik yaneʼ.” Ahueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo ayaʼtada dakaʼda eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaj ijpakpo ijtiakuy. X)Konigti opud huadak ya̱gʼkikaʼpo konig huakjey ya̱ʼnepo ayaʼada opudtaj tiahuaydik kaʼneʼpo kenpaʼti huadakda Dios o̱ʼe̱a̱ʼ batiaʼpakdik kaʼneʼ. Moisés eʼmanaʼtaj Jesúsa oʼtiaʼpakuy. ?wHuakjey eʼbakpakdeʼte e̱kti̱o̱ke̱ʼyo̱ jonhuadahueʼ o̱ʼnikaʼ. Ayaʼ onʼkudpo tiahuaydik kaʼneʼpo kutopa kutapen huakjey oʼnonhuadikaʼ. Ayaʼ jakyoda jeyda o̱ʼe̱. 9Opudomey konig huakjey moʼe̱ne. Diostaj moʼnigpe̱e̱po huadak boʼkikaʼnok aratbuta tiahuaydik moʼe̱ne. Konigti beʼedpiʼ huakkaʼ jak oteʼyo e̱e̱ʼnayo ayaʼada jaktaj tiahuaydik o̱ʼne. Konigti Diosen boʼkikaʼnok ayaʼ aratbutada tiahuaydik moʼe̱a̱pone. 8i Sal huadakda o̱ʼe̱po aratbuttehuapaʼ. Konigti doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri konig salonig huadakda o̱ʼnepo aratbuttehuapaʼ huadakda o̱ʼne. Sal paiʼ eʼtitiknayo onteʼti huadakda kahueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Sal paiʼ eʼtitiknayo huadaritehuapaʼ huadak ehueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Paichi kahueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼda enʼdik o̱ʼe̱. Batikhueʼada dakaʼ menʼpe̱e̱ʼ. Batikhueʼada dakaʼ meʼnoknopoenkaʼ. G Aʼnenda opud siʼpopakhued Diosen huamanbatiaʼpakeritaj kenpaʼti onʼmagkuyate. Konig premio Diosa ʼuruaʼda moʼto̱e̱a̱ʼapone. Durugda moʼi̱kaʼapone. Cristoen huanigpe̱i̱kaʼeri konigti sal huadak onʼmanigkikaʼpo konig huakjey Diosen e̱gkikaʼte ayaʼada onʼbatiahuaypo oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼneapo. 0Y Opud doʼhued huaʼa eʼkikaʼtaʼ boʼpaknok namaʼda boʼtidiʼkene kenpaʼti namaʼda mogkaʼne kenpaʼti dakhueaʼda boʼhuaaʼne. Durugda moʼi̱kaʼapone. 1[ Diosen eʼmanaʼ boʼkikaʼnok nogomeya̱ boʼhuadiaypo boʼtierikpo mogkaʼne. Opud Diosen boʼkikaʼpo Diosensiʼpo moʼi̱kaʼapone. Durugda moʼi̱kaʼapone. pY Opudomey huamanoeynoeyeri doʼhuedsiʼpo moʼe̱ne. Diosa monaʼapone. Durugda moʼi̱kaʼapone. z mDiosenyoʼda huapakeri ʼurunanada huanopo̱e̱ʼeriomey Diosere moʼe̱a̱pone. Durugda moʼi̱kaʼapone. l QNogomeytaj moʼmatinepahuiʼnok Diosa opudtaj moʼmatinepahuiʼpo. Durugda moʼi̱kaʼapone. - SOpudomey Diosen eʼmanaʼ ʼurunanada eʼkikaʼtaʼ boʼeretpakikaʼnok. Diosa boʼtihuapokaponok daknopoʼda moʼta̱e̱a̱pone. Durugnada moʼi̱kaʼapone. 5 cOpudomey daknopoʼda huataʼyoʼda pakhueʼ yanikaʼpo Diosen aratbut moʼe̱a̱po kenpaʼti Diosere Diosenbayo hua̱e̱ʼeri moʼe̱a̱po. Durugda moʼi̱kaʼapone. . UOpudomey dakhueaʼ eʼkaʼdeʼ namaʼda ijkamey moʼnopo̱i̱kaʼdenok paiʼda moʼe̱nok, Dios opudtaj moʼmanoeynoeya̱ʼapone. Durugdakon moʼi̱kaʼapone. N—‍Opudomey huataʼda Diosen kikahueʼdik i̱hue̱y, moʼnopo̱e̱po, “Beʼtihuapok Dios,” boʼtionaʼpakikaʼpo, durugda moʼe̱. Dios opuden Huairi o̱ʼe̱. Diosensiʼpo moʼe̱ne. jMHuaboaʼda oʼmanmadikaʼapo: Durugda hua̱e̱ʼeri konig o̱ʼne. Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate.  ;Huakkaʼ aratbut e̱gkupopakte Jesús oʼbatiahuaypo oteʼyo oʼbehuikpo oʼhuaduy. Keʼnen huamanigpe̱i̱kaʼeri kentaj meyo̱hueʼda o̱gkupopakuy. s_Galilea huadaribayaʼ aratbut, Decápolis huakkaʼ jakyaʼ aratbut, Jerusalén huakkaʼ jakyaʼ aratbut, Judea huadaribayaʼ aratbut, kenpaʼti Jordánhue̱ akodpen hua̱e̱ʼeri huakkaʼada Jesúsere onʼhuahuudhuahuikaʼuyate.CJesúsa aratbuttaj oʼbayareaʼ bidteda Siria huadaribayo onʼtipe̱e̱depo ayaʼda dakhueʼda aratbut Jesúste onʼbatohuaʼpo nogda nogda dakhueʼ enʼto̱e̱te onʼbatohuaʼuyate. Nog eʼareʼ, nog eʼso̱ʼteyyeʼ, nog ayhueʼ, nog totoʼ eʼnopoʼto̱e̱ʼtaj onʼbatohuaʼuy. Jesúsa oʼbayareadhuaʼuyate. Ken Galilea huadaribayo nog huakkaʼ jakyo nog huakkaʼ jakyo Jesúsa oʼhuaʼepo judío aratbuten hua̱i̱takeʼ jakyo nogya̱ʼ nogya̱ʼ oʼmanmadikaʼonhuahuaʼpo Diosen Huairi oʼtiakdepo yanʼnopoʼkoreaʼpo yanʼnigpe̱i̱kaʼ Diosensiʼpo moʼe̱a̱pone. Oʼmanmadikaʼonhuahuaʼpo kenpaʼti aratbut nogpaʼ nogpaʼ dakhueʼda enʼto̱e̱te oʼbayareadhuaʼuyate. 5Onʼpe̱e̱depo kusiʼpe huaojtere kenpaʼda oʼnenonpo Jesústaj aʼnigpe̱i̱kayaʼpo onʼtahuaʼuyate. Huakkaʼtada oʼmanmadikaʼuyate Jesúsa. Adyonda nog bottaʼ huamaʼbuytaj Jesúsa oʼtiahuayʼuy. Jacobo Juanere oʼtiahuayʼuy. Zebedeoen huasiʼpo o̱ʼnuy. Kusiʼpetoneʼyo o̱ʼnepo huaojere huakjeneʼtaj onʼtoʼkaʼpo, “Doere monhuaʼpo doʼtaj meʼnigpe̱i̱kaʼ.” Jesúsa oʼmanaʼuy. [/Onʼpe̱e̱depo huakjeneʼ kenpaʼda onʼmaenonpo Jesúsere onʼhuaʼuyate. —‍Doere monhuaʼ. Aratbut Diosensiʼpo kaʼnikeʼpo kanʼmanopoʼkoreʼpo moʼmanmadikikaʼapone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. ~~uNogok Galilea e̱ʼpo̱g aktaʼbogpete Jesúsa oʼhuaʼepo bottaʼ huamaʼbuy oʼtiahuayʼuy. Simóntaj oʼtiahuay. Simón nogdikda oʼdikkaʼ Pedro. Andréstakon oʼtiahuayʼuy. Huakjeneʼeri o̱ʼneʼuy. E̱ʼpo̱gyo̱ oʼnokjenʼe̱po: F}Kenokaʼ Jesúsa huaboaʼda oʼmanaʼpo: —‍Diosen Huairi oʼtiakdenok dakhueaʼ bokikaʼnig yanʼnopoʼkoreaʼ Diostaj yanʼnopoʼkoreaʼ. Dios Huairitaj yanoknopo̱e̱ʼ. —‍Jesúsa huakkaʼ aratbuttaj oʼmanaʼikaʼuyate. Bottaʼ bottaʼ huakjeneʼeritaj: “Doere monhuaʼ.” Jesúsa oʼmanaʼuyate. N|Inomey aratbut Diostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo konig sikki̱re̱gyo̱ o̱ʼnikaʼpo huaboaʼnayo Diostaj oʼnoknopo̱e̱depo konig huaboroʼda huakjey huaboaʼda onʼtiahuayde. Kenomeya̱ dakhueaʼda o̱gkikaʼpo kenpaʼda bueydik ya̱ʼneapetnigʼa huaboaʼnayo huakjeytaj onʼtiahuayde. Isaíaskudaka oʼmadoyaʼuyate. V{%Zabulón huadarieri kenpaʼti Neftalí huadari onteteyoʼ e̱ʼpo̱gtoneʼ hua̱e̱ʼeri Jordánhue̱ akodpeneri Galilea hua̱e̱ʼeri Galilea kenteda nog aratbutda judío hua̱e̱ʼeri ehueʼ o̱ʼnika. qz[Capernaumyo o̱ʼi̱kaʼpo konig Isaíaskudaka aʼnenda oʼtimadoyaʼuyatenig, Jesúsa oʼkaʼuy. y Nazaret huakkaʼ jakyo eʼhuaʼada ijhuiti ehueʼ Capernaum huakkaʼ jakyo oʼhuaʼpo Capernaumyo o̱ʼi̱kaʼuyate. Capernaum huaboroʼ e̱ʼpo̱gte o̱ʼe̱. Zabulón huadaribayo kenpaʼti Neftalí huadaribayo huakkaʼ jak Capernaum kenteda o̱ʼe̱. wxg Juan Bautista huabakuda̱ʼ jakyo o̱ʼe̱, Jesúsa oʼtipe̱e̱depo Galilea huadaribayo oʼhuaʼuyate. /wW Ken totoʼa okhuaʼdepo Diosen huataʼmoneria Jesústaj onʼhuatiakdepo aypo onʼyokuyate. Galilea judíoen huadaribayo Jesúsa huaboaʼda oʼmanmadikaʼuyate. -vS —‍Kejeʼ, yahuatiʼ, totoʼ. “Dios Huairitayoʼda huikudate yanʼtihuadpo kentayoʼda yanʼnigpe̱i̱kaʼ.” Apagbaʼa oaʼ. —‍Jesúsa onaʼuyate. u —‍Doʼtaj huikudate beʼtihuadpo “ʼUruaʼda huairi meʼta̱e̱ne,” doʼtaj eaʼnayo ayaʼda iʼtiahuaynig ayaʼda ʼuruaʼda huadaribayo kenpaʼti huadaribayo huairi huaunhuaʼ oʼbayokapone. —‍Totoʼa namaʼda Jesústaj onaʼuyate. Wt'Onteʼti totoʼa Jesústaj oʼtohuaʼ. Kutayoda oteʼyo oʼtobehuikuyate. Nogyo̱ nogyo̱da ayaʼ ʼuruaʼda huadaribayo kenpaʼti ayaʼda huadaribayo gobierno huairi Jesústaj oʼtiahuayʼeaʼuyate. &sE—‍Kenpaʼti “Dios Huairitaj namaʼda kakeʼpo dikdikhueʼ ya̱e̱ʼ.” Apagbaʼte kenpaʼ oʼmadoyaʼuyate. —‍Jesúsa totoʼtaj onaʼuyate. =rs—‍On buttida Diosen Huasiʼpo e̱e̱ʼnayo barakte yakudaj Apagbaʼ oaʼpo:Kanokbaʼhuadeʼpo eʼkotte Diosa keʼnen huataʼmoneritaj oʼmataʼmonaʼaponok huidbate kothueʼdik i̱ʼe̱a̱pone. Huabaʼa kutate monokbaʼhuada̱pone. Apagbaʼ kenpaʼ oʼmadoyaʼuyate. —‍Totoʼa onaʼuyate. %qCKenokaʼ totoʼ Jesústaj oʼtohuaʼpo Jerusalényo̱ Diosen huakkaʼ jakyo oʼtohuaʼpo Diosen huaboroʼ jak kutayoda jakkutagpiyo oʼtobehuikuyate. 7pg—‍Aypoayoʼda noikahueʼdik o̱ʼne aratbut. Aypo onʼbapepo ayaʼda Apagbaʼ huadikkon nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Apagbaʼ kenpaʼ oaʼ. —‍Jesúsa onaʼuyate. 7ogJesús namaʼda kakeʼpo totoʼa Jesústaj oʼhuahuaʼdepo, —‍On buttida Diosensiʼpo e̱e̱ʼnayo in huidtaj aypo ya̱e̱ʼ yanaʼ. —‍Totoʼa Jesústaj onaʼuyate. pnYJesús cuarenta huameʼnoe cuarenta sikyo bapehueʼ o̱ʼunhuahuikaʼdepo aypotaʼ o̱ʼu̱yate. 'm INogok sueʼda aratbut eʼnahue̱ʼyo̱ Diosen Noki̱re̱ga̱ Jesústaj oʼtohuaʼuyate. Totoʼa Jesústaj aʼdikdikyaʼpo ke̱yo̱ Jesústaj oʼtohuaʼuyate. l+—‍On doʼhued Huasiʼpo o̱ʼta̱e̱ne. Huadiʼda o̱ʼta̱e̱ne. Ontaj durugda oʼto̱e̱ne. —‍Kurudya̱ʼ Diosa onaʼuyate.ekCJuan bautiza o̱gkaʼdenok Jesús hua̱hue̱ya̱ʼ eʼbehuikdeʼte i̱da kurud konig akbogpe okhuikepo Diosen Noki̱re̱ga̱ dakaʼdamon konig tukkuʼ oʼhuahuarakpo Jesústaj oʼtikot. Jesúsa eʼtiahuayte oʼtikotpo. %jC—‍Ayaʼda Diosa oʼpaknig eʼkaʼtaʼ ijpaknok bautiza megkaʼ. —‍Jesúsa onaʼuyate. —‍Huadak bautiza o̱gkaiʼ. —‍Juana onaʼuyate. Ii Juan Jesústaj bautiza e̱gkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱po, —‍Doʼtaj bautiza o̱gkaʼdik o̱ʼe̱ne o̱ʼna. ¿Menaʼpo bautiza megkeʼpo doʼtaj iʼtiak? —‍Juana Jesústaj onaʼuyate. h{ Kenokaʼ Galilea huadaribayaʼ Jordánhue̱yo̱ Juante oʼhuahuaʼuyate Jesúsa. Bautiza megkeʼpo oʼhuahuaʼpo. -gS Cristo oʼtiakdepo konig aroz huatuga̱ʼeri o̱ʼe̱po aroz oʼtugdepo oktipoaʼ. Ken oktipoaʼdepo jakyo oʼkudapo. Oʼkuda̱ʼdepo huakusiʼhue taʼakyo oʼhui̱gonhuahuikaʼpo okbithueʼ o̱ʼe̱a̱po. Ken huadak huakid konig Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼne. Onʼnigpe̱i̱kaʼ. Huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼbakuda̱ʼapo, Diosen jakyo oʼbakuda̱ʼapo. Huakusiʼhue konig aratbut Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼ. Konig castiga eʼmagkaʼ taʼakyo oʼmajenapo. —‍Juana ayaʼtada oʼmanaʼuyate. Juana Jesústaj bautiza o̱gkaʼuyate. !f; Dakhueaʼ eʼkikaʼ moʼnopoʼkoreaʼde huamanopo̱e̱a̱ʼ hue̱ʼe̱ya̱ doʼhua bautiza e̱gkaʼtada noga̱nayo Cristoanayo oʼtiakdepo Diosen Noki̱re̱ga̱ taʼakerea bautiza oʼmagkaʼapo. Kennayo huakhuairinanada teynanada e̱ʼe̱a̱da doʼhuataj ehueʼnanada i̱jje̱y. e Nopoʼkoreahueʼ e̱e̱ʼnayo i̱da Diosa castiga mogkaʼapone. In konig o̱ʼe̱. Konig taʼbayo huada huato̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po. Huada ʼuruaʼda onhuadhueʼ o̱ʼeonhuahuikaʼnok dakaʼda oʼtiahuayonhuahuaʼdepo yamiʼa oʼtaʼtegpo taʼakyo oʼmahui̱gikaʼ. Nd “Abraham oroʼomeyen adhueaʼpaneʼ o̱ʼe̱nok Diostaj meʼpukhueʼdik o̱ʼe̱y.” Nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Diosa eʼpaknayo in huid oʼbahuednigtaj Abrahamen huayayoaʼ magkaʼdik o̱ʼe̱. cʼUruaʼda ya̱gʼkikatiʼ. Daknopoʼda ya̱gʼkikaʼpo Diostaj moʼnopoʼkoreaʼuynok ayaʼada tiahuaydik moʼe̱a̱pone. ?bwHuakkaʼada huamanmadikaʼeri huairi onʼbahuaʼpo fariseo huairi saduceo huairiere onʼbahuaʼuyate. Juantaj bautiza megkeʼpo onʼhuahuaʼuyate. Juana oʼbatiahuaydepo: —‍Konig dakhueʼda bihui oʼmagkikaʼ. Konigti opudomey dakhueaʼda boʼkikaʼpo kenpaʼti opudomey namaʼda moʼnopo̱i̱kaʼpo. Nopoʼkoreahueʼtada bautiza e̱gkadeʼte Diosa dakhueaʼda castiga e̱gkaʼte yoktitikonapoy. Kenda namaʼda moʼnopo̱e̱ne. a“Dakhueaʼda ijkikaʼmey, bekkahueaʼ Dios.” Enadeʼte Juana bautiza oʼmagkaʼuyate. Jordánhue̱ya̱ʼ bautiza oʼmagkaʼuyate. `yJuantaj eʼpe̱e̱taʼ onʼpakpo huakkaʼda aratbut Juantaj onʼhuatiakuyate. Huakkaʼ Jerusalén huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeri kenpaʼti huakkaʼ Judea huadari hua̱e̱ʼeri kenpaʼti Jordánhue̱ idbodte hua̱e̱ʼeria Juantaj onʼhuatiakuyate. 4_aYudtaj camello huahuijtaj eʼkaʼ Juan Bautista oʼotikaʼpo kenpaʼti huasiʼdak makaʼbij o̱ʼta̱e̱ʼuyate. Tiktik oʼbapikaʼuyate. Asi̱gku oʼminikaʼuyate. ^/Isaías Diosen huamanbatiaʼpakeria aʼnenda Juantaj oʼtimadoyaʼuyate,Sueʼda aratbut eʼnahue̱ʼyo̱ kentaj moʼpe̱e̱a̱po. ʼUttaʼ enaʼpakte moʼpe̱e̱a̱po. “Huairi eʼtiakdeʼte dakaʼda aeʼyaʼpo ʼurunopoʼda ya̱gʼkikaʼ. Dakhueaʼ eʼkikaʼ yanʼbatikpo onteʼti Diostaj yanʼnigpe̱e̱ʼ. Huairitaj yadeʼ.” ʼUttaʼda oʼmanaʼapo. Kenda Isaíasa oʼtimadoyaʼuyate. H] —‍Dakhueaʼ eʼkikaʼ yanʼbatikpo onteʼti Diostaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Diosen Huairi oʼtiakdeapo Diosensiʼpo moʼe̱a̱pone. —‍Juana aratbut e̱gkupopakyaʼ oʼmanaʼuyate. 6\ gNogok Jesús Nazaretyo oʼkerekdepo Juan bautiza huakaʼeria huaboaʼda oʼmanaʼonhuahuaʼuyate. Sueʼda aratbut eʼnahue̱ʼyo̱ Jordánhue̱yon oʼmanaʼonhuahuaʼuyate. b[=Nazaret huakkaʼ jakyo oʼhuaʼuyate. O̱ʼi̱kaʼuyate. Jesús Nazaret hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱ onʼdikkaʼapo Apagbaʼ huamanbatiaʼpakeria oaʼuyate. Konig Apagbaʼ oaʼuyate aratbut Jesústaj onʼdikkaʼuyate.XZ)Herodesensiʼpo Arquelao Judeabayo gobierno huairi o̱ʼe̱. José oʼpe̱e̱depo Judeayo eʼhuaʼtaʼ oʼmeʼpukpo oʼbayorokpo, “Judeayo huahueʼ ya̱e̱ʼ,” oʼpe̱e̱depo Galileabayo oʼhuaʼuyate. lYQJosé oʼpe̱e̱depo oʼbodpo huasiʼpo hua̱ye̱ere Israel aratbutenbayo oʼbatohuaʼuyate. KX—‍Keʼna huasiʼpotaj eʼaraktaʼ oʼpakuy oʼbueyde, yaboʼ, Israel aratbutenbayo yakumejtiʼ. Huasiʼpo hua̱ye̱eretaj yabatohuaʼ. —‍Diosen huataʼmoneria Josétaj onaʼuyate. WHerodes eʼbueydeʼte José eʼyorokyaʼ Diosen huataʼmoneritaj oʼtiahuayʼuy. Egiptobayo o̱ʼe̱po oʼtiahuayʼuy. KVRamá huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeria diga̱ʼda onʼbahuikonhuahuaʼ. Bidteda onʼmapeeonhuahuaʼ. Huasiʼpo onʼmabueynok Raquel huasiʼpotaj onʼbahuikonhuahuaʼapo. Jeremíasa kenda oaʼuyate. `U9Konig Jeremías Diosen huamanbatiaʼpakeria oaʼuyate. Kenda Herodesa oʼkaʼuy. T)Diga̱ʼda huanopo̱e̱ʼeria judío huairisiʼpotaj aʼbatiaʼpakyaʼpo tiakhueʼ ya̱ʼneapet. Namaʼda meʼnonaʼuyne. Herodes kenda oʼnokotdepo diga̱ʼda oʼdiaypo, “Ayaʼda huabokereksiʼpo yo̱bed nogbayoktidaere bottaʼ huabayokere enʼta̱e̱tada yanʼbatiarakaʼ. Belén huakkaʼ jakyo kenpaʼti Belén meyo̱hueʼda huasiʼpotaj yanʼbatiarakaʼ.” Oʼmanaʼuyate. Diga̱ʼda huanopo̱e̱ʼeria aʼnenda bottaʼ huabayok Jesúsen siokpo huaboaʼda onʼtiahuayʼuyate. Kenokaʼ Herodestaj onʼbatiaʼpakuy. ;SoEgiptoyo o̱ʼi̱kaʼuyate. Herodes Huairi eʼbueydeʼte o̱ʼi̱kaʼuyate. Konig Oseas Diosen huamanbatiaʼpakeria aʼnenda oaʼuy konigti o̱gkaʼuyate. “Egiptobayaʼ ya̱o̱ro̱k. Doʼhued Huasiʼpotaj yonaʼapoy.” Dios Huairia oaʼuy. “Huasiʼpotaj yanʼbatiarakaʼ.” Herodesa oʼmanaʼuyate. R{Ken José oʼpe̱e̱depo oʼmaboduyate. Sikyo huasiʼpo hua̱ye̱erea oʼtohuaʼbedpo Egiptobayo oʼtohuaʼuyate. tQa Diga̱ʼda huanopo̱e̱ʼeri enʼhuadeʼte José oʼtaypo oʼyorokpo Diosen huataʼmoneritaj oʼtiahuayʼuy. —‍Herodes Jesússiʼpotaj aʼarakyaʼpo oʼukaponok, yamaboʼ, huasiʼpo hua̱ye̱ere yabatohuaʼpo Egipto aratbutenbayo yamatomonʼ. Ke̱yo̱ yanikatiʼ. Kenok yakumejtiʼ onaʼapone. —‍José eʼyorokyaʼ Diosen huataʼmoneria onaʼuyate. 6Pe Nogok onʼyorokdepo “Herodeste onteʼti huahueʼ yaneʼ,” kenda onʼpe̱e̱depo kenomeyenbayo nog dagtekon onʼhuaʼuyate. Nog aratbutenbayo Egiptobayo onʼmonʼuyate. |Oq Jakyo onʼkuddepo huasiʼpotaj onʼtiahuayʼuy. Huasiʼpo hua̱ye̱ Maríaere onʼtiahuayʼuyate. Konig gobierno huairitaj huikudate onʼhuadikuy huasiʼpo Jesústaj huikudate onʼtihuadpo ʼuruaʼda judío aratbuten gobierno huairi o̱ʼe̱ onʼbatiaʼpakpo. Kenokaʼ cajaʼ oʼnokhuikedepo katetehueʼ huasiʼpotaj oro onʼyokuyate. ʼUruaʼda o̱hue̱y huasihuaj dakaʼda eʼbakpakte ʼuruʼhui̱e̱a̱da oʼhui̱ri̱kikaʼ. Huakkaʼteda e̱e̱ʼtada Jesústaj onʼyokuyate. Nogda konig ʼuruʼhui̱e̱a̱da eʼhui̱ri̱kikaʼ kenpaʼti huakkaʼteda e̱e̱ʼtada onʼyokuyate. Katetehueʼ huasiʼpo huairitaj onʼyokuyate. N% Diga̱ʼda huanopo̱e̱ʼeria siokpo onʼtiahuaypo huakkaʼda onʼdurugpakuy. Judío aratbuten huairisiʼpo kente o̱ʼe̱ onʼnopo̱e̱po. oMW Ken Herodestaj onʼpe̱e̱depo diga̱ʼda huanopo̱e̱ʼeria oʼnokhuaʼuyate. Ken siokpo niokpo yaʼbehuikyon onʼtiahuayde ken siokpo huakkuruyon oʼhuaʼuy. Oʼhuaʼpo kutayaʼ kente huasiʼpo e̱ʼhua̱e̱ʼte oʼbatik. `L9Oʼnopo̱e̱depo diga̱ʼda huanopo̱e̱ʼerite Belényo oʼmataʼmonaʼpo, —‍A̱yon yanʼhuatiʼ. Huasiʼpotaj dakaʼ yaduk. Kenokaʼ yanʼhuahuaydepo doʼtaj yanʼtiaktiʼ. Enadeʼte do kenpaʼti huahuaʼdik i̱jje̱po kentaj huikudate ijtihuadpo, “ʼUruaʼda huairi i̱ʼe̱ne.” Yonaʼapoy. —‍Herodesa namaʼda oʼmanaʼuyate. K+Kenokaʼ diga̱ʼda huanopo̱e̱ʼerite oʼmataʼmonaʼ Herodesa. “I̱re̱gi̱re̱g yanʼbatotiak.” Herodesa oʼmanaʼuyate. “¿Judío huairien siokpo menok huaboaʼda ya̱ʼo̱ro̱kuy boʼtiahuayne?” Herodesa diga̱ʼda huanopo̱e̱ʼeritaj oʼmanaʼuyate. J{Judea huadaribayoda Belén huakkaʼ jak suhuigda e̱e̱ʼpiʼ huakhuairi Cristo oʼsiʼpoe̱ʼapo. Belén jakyaʼ huamataʼmonanhuaʼ Huairi Cristo o̱ʼo̱ro̱kapo. Keʼna Israel aratbuttaj oʼbatiokikaʼapo. —‍Judío huairia oʼnonaʼuyate. I—‍Judeabayo Belén huakkaʼ jakyo oʼsiʼpoe̱apo. Diosen huamanbatiaʼpakeria kenpaʼ oʼnigmadoyaʼuyate: SHAyaʼ sacerdote huairitaj kenpaʼti ayaʼda Apagbaʼ huamanmadikaʼeritaj oʼmakupopakaʼuyate Herodesa. O̱gkupopakdepo, “¿Cristo Diosyaʼ oʼtiakdepo meya̱ʼ yaʼsiʼpoe̱apo?” oʼmanaʼuyate. OGKenokaʼ Herodes Huairi kenda oʼmatipe̱e̱depo oʼmeʼpukeʼuyate. {Fo—‍Judío aratbuten huairi oʼsiʼpopakdemeʼ. ¿Meyon ya̱ʼe̱? Ke̱yon niokpo omeʼ judío Huairi eʼsiʼpopakdeʼ huanopo̱e̱ʼ siokpo oʼtiahuaymeʼpo, judío Huairitaj dakiti Dios aaʼyaʼpo oʼtiakdey. —‍Onʼmanaʼuyate. (E KBelén huakkaʼ jakyo Judea huadaribayo Jesús oʼsiʼpoe̱ʼuyate. Kenokaʼ Herodes Roma hua̱e̱ʼeri Judea gobierno huairi o̱ʼu̱y. Kenokaʼ Jerusalén huakkaʼ jakyo sueʼda huabokerek onʼtiakdepo, kenomey diga̱ʼda huanopo̱e̱ʼeria nogbayaʼ niokpo eʼbehuikyon onʼtiakdepo, gD Ieʼsiʼpopakdeʼte batohuedhueʼ o̱ʼu̱yate. Eʼsiʼpopakdeʼte Jesús oʼdikkaʼuyate.lC SJosé oʼmabodepo Dios Huairien huataʼmoneritaj oʼnigpe̱e̱po hua̱to̱e̱ eʼto̱e̱a̱da TB #Muneʼyo̱ katenohued e̱ʼe̱a̱da bogdakhueʼ o̱ʼe̱po. Huabokereksiʼpo oʼsiʼpopakapo. Kentaj onʼdikkaʼapo Emanuel. Dios Huairia oʼmanaʼuyate. Emanuel huadik konig Dios oroʼere o̱ʼi̱kaʼ. bA ?Dios Huairien huamanbatiaʼpakeria oʼmanbatiaʼpakuynig in ayaʼda o̱ʼu̱y. 7@ iBokereksiʼpoaʼ oʼsiʼpopakapo. Kentaj iʼdikkaʼapo Jesús. (Jesúsdik Judíoen huaʼate dakhueaʼ eʼkaʼ huamanopoʼyareaʼeri o̱ʼe̱a̱po) konige̱po keʼnen aratbut Israel aratbuttaj dakhueaʼ eʼkikaʼ oʼmanopoʼyareaʼapo. —‍Diosen huataʼmoneria kenda onaʼuyate. Josétaj onaʼuyate. ? Kenpaʼ José eʼnopo̱e̱deʼte oʼyorokpo Dios Huairien huataʼmoneritaj oʼtiahuayʼuy. —‍On José i̱ʼe̱. Daviden adhueaʼsiʼpo i̱ʼe̱. María eʼto̱e̱paktaj meʼpukehueʼ ya̱e̱ʼ. Huasiʼpo oʼto̱e̱a̱ponig Dios Noki̱re̱gen o̱ʼe̱a̱po. 1> ]José Maríaen hua̱to̱e̱ huadak huakaʼeri e̱ʼe̱a̱da María bogdakhueʼ o̱ʼe̱nok eʼhuaaʼtaʼ pakhueʼada soatayoʼ hua̱to̱e̱ e̱ʼentaʼ oʼpakuynigʼa. \= 3In konig Jesucristo oʼsiʼpoe̱ʼuyate. María Jesúsen hua̱ye̱ Joséere oʼto̱e̱pakapo. To̱e̱pakhueda̱da huaboaʼda bogdakhueʼda o̱ʼe̱ onʼtinopo̱e̱ʼuy. Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼdapokaʼuy. < ;Ken Abraham Davidte catorce Daviden adhueaʼpaneʼ o̱ʼnuyate. Kenpaʼti David Babilonia huadariyo enʼbatohuadeʼte Jeconíaste catorce adhueaʼpaneʼ o̱ʼnuyate. Kenpaʼti Jesús eʼsiʼpoe̱deʼte nog catorce adhueaʼpaneʼ o̱ʼnuyate. Jesucristo oʼsiʼpoe̱ʼuyate. A; }Jacob Joséen huaoj o̱ʼu̱yate. José Maríaen hua̱to̱e̱ o̱ʼu̱yate. María Jesúsen hua̱ye̱ o̱ʼu̱yate. Jesústaj konogdikda oʼdikkaʼuy Cristo, Diosa oʼtaʼmonaʼuyate. u: eEliud Eleazaren huaoj o̱ʼu̱yate. Eleazar Matánen huaoj o̱ʼu̱yate. Matán Jacoben huaoj o̱ʼu̱yate. n9 WAzor Sadocen huaoj o̱ʼu̱yate. Sadoc Aquimen huaoj o̱ʼu̱yate. Aquim Eliuden huaoj o̱ʼu̱yate. x8 k Zorobabel Abiuden huaoj o̱ʼu̱yate. Abiud Eliaquimen huaoj o̱ʼu̱yate. Eliaquim Azoren huaoj o̱ʼu̱yate. f7 G Nogok Jeconías Salatielen huaoj o̱ʼu̱yate. Salatiel Zorobabelen huaoj o̱ʼu̱yate. 6   Josías Jeconíasen huamaʼbuyereen huaoj o̱ʼe̱po kenokaʼ Israel aratbuttaj Babilonia huadaribayo onʼbatohuaʼdeʼuyate. {5 q Ezequías Manasésen huaoj o̱ʼu̱yate. Manasés Amónen huaoj o̱ʼu̱yate. Amón Josíasen huaoj o̱ʼu̱yate. r4 _ Uzías Jotamen huaoj o̱ʼu̱yate. Jotam Acazen huaoj o̱ʼu̱yate. Acaz Ezequíasen huaoj o̱ʼu̱yate. r3 _Asa Josafaten huaoj o̱ʼu̱yate. Josafat Joramen huaoj o̱ʼu̱yate. Joram Uzíasen huaoj o̱ʼu̱yate. y2 mSalomón Roboamen huaoj o̱ʼu̱yate. Roboam Abíasen huaoj o̱ʼu̱yate. Abías Asaen huaoj o̱ʼu̱yate. 1 Isaí Huairi Daviden huaoj o̱ʼu̱yate. David Salomónen huaoj o̱ʼu̱yate. Uríasen ayhua Salomónen inag o̱ʼu̱yate. 50 eSalmón Boozen huaoj o̱ʼu̱yate. Rahab Boozen hua̱ye̱ o̱ʼu̱yate. Booz Obeden huaoj o̱ʼu̱yate. Rut Obeden hua̱ye̱ o̱ʼu̱yate. Obed Isaíen huaoj o̱ʼu̱yate. z/ oAram Aminadaben huaoj o̱ʼu̱yate. Aminadab Naasónen huaoj o̱ʼu̱yate. Naasón Salmónen huaoj o̱ʼu̱yate. . 3Judá Faresen Zaraereen huaoj o̱ʼu̱yate. Tamar kenomeyen huaoj o̱ʼu̱yate. Fares Esromen huaoj o̱ʼu̱yate. Esrom Aramen huaoj o̱ʼu̱yate. - !Aʼnennanada Abraham Isaacen huaoj o̱ʼu̱yate. Isaac Jacoben huaoj o̱ʼu̱yate. Jacob Judáen huamaʼbuyereen huaoj o̱ʼu̱yate. D, Jesucristo Davidkudaken adhueaʼsiʼpo kenpaʼti Abrahamkudaken adhueaʼsiʼpo o̱ʼu̱yate. In berobaʼte do Mateoa onʼnigmadoyaʼne. Jesucristoen adhueaʼpaneʼdik onʼnigmadoyaʼdene. z+m5Diosen jakyo o̱ʼnikaʼpo Dios ʼuruaʼda o̱ʼe̱. Dios huadakda o̱ʼe̱. Onʼbatiaʼpakikaʼuyate, ken.*)4Jesús huadaknanada o̱ʼe̱. ʼUruaʼda oʼkikaʼ. Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱. Onʼbatiaʼpakdepo durugnanada Jerusalényo̱ onʼkumeʼuyate. .)W3kurudyo̱ Diosa oʼbaktobehuikuyate. p(Y2Ken Jerusalénya̱ʼ o̱ʼo̱ro̱konpo Betaniayo oʼbatohuaʼpo huanigpe̱i̱kaʼeriomeytaj oʼbatohuaʼuyate. Oʼbaʼtepo, “Doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeriomeytaj ʼuruaʼda yamato̱e̱ʼ, Apag Dios.” Oʼtionaʼpakondepo, A'{1E̱ya̱ʼ. Konig Apag Diosa oʼmanaʼuyate, opudomeytaj Diosen Noki̱re̱g doʼhua oʼnigtaʼmonaʼapone. Diosen Noki̱re̱g tiakhued oy Jerusalényo̱ yanʼnigi̱kaʼ. Diosen Nokire̱gtaj yanʼnigi̱katiʼ. Diosen Noki̱re̱ga̱ opudomeytaj eʼnopoʼto̱e̱deʼte konig Diosyaʼ teyda moʼe̱deapet. Dakaʼ manbatiaʼpakikaʼdik moʼi̱kaʼapone. —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeriomeytaj oʼmanaʼuyate. Kurudyo̱ Jesús oʼbehuikuyate. Y&+0Opudomey ayaʼda boʼtiahuayikameʼne. Kenda ayaʼtada moʼmanbatiaʼpakapone. $%A/Huakkuru Jerusalén aratbuttaj huadak huaʼa manbatiaʼpakdik yanikatiʼ. Nogok ayaʼtada aratbuttaj ayaʼ huadaribayo huadak huaʼa manbatiaʼpakonhuahuaʼdik yanikaʼ. Diosa bekkahueʼpo manopoʼkoreaʼdik yaneʼ. Manaʼdik moʼe̱a̱pone. Apagbaʼte kenpaʼ onʼtimadoyaʼuyate. '$G.—‍Apagbaʼte onʼtimadoyaʼpo, Cristo bueydik o̱ʼe̱a̱po. Bapaʼaʼ huameʼnoete noyhuaddik o̱ʼe̱a̱po. Kubarakyaʼ noyhuaddik o̱ʼe̱a̱po. #-Kenokaʼ oʼmanopoenkaʼpo kenda Apagbaʼte Jesústaj onʼtimadoyaʼuyate Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeriomeytaj oʼmanopoenkaʼpo, <"q,—‍Eʼmanaʼ berobaʼte Apagbaʼte ayaʼ Moisés doʼtaj beʼtimadoyaʼuyate. Ayaʼda huamanbatiaʼpakeria doʼtaj mentimadoyaʼuyate. David salmos Apagbaʼte doʼtaj beʼtimadoyaʼuyate. Kenda kaʼdik i̱ji̱kaʼpo ijkikaʼuy. Kenda o̱gkaʼdik meʼnepo meʼnogkaʼuyne. Bueyhued opudomeyere i̱ji̱kaʼuy. Kenda menogkaʼapone opudomeytaj dakaʼ oʼnonaʼikaʼuyne. —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeriomeytaj oʼmanaʼuyate. r!]+Jesús oʼto̱e̱po oʼbapeʼuyate. Huanigpe̱i̱kaʼeriomey Jesústaj eʼbapeʼte onʼtiahuayaʼuyate. M *Ken biig eʼtiayaʼ onʼyokpo aiʼmoro̱ʼhue̱kon onʼyoknok &E)Onʼdurugpakpo kenpaʼti onʼmeʼpukeʼpo oknopo̱e̱hued o̱ʼnenok. —‍¿Aypo menpaʼ ya̱ʼe̱? —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate. xi(Kenda Jesúsa oʼmanaʼdepo keʼnen huabaʼ oʼbatiahuayʼeaʼpo keʼnen huaʼi oʼbatiahuayʼeaʼuyate. D'Doʼhued huabaʼtaj dakaʼ menʼtiahuayʼ. Doʼhued huaʼitakon menʼtiahuayʼ. Jesúsda do i̱jje̱y. Doʼtaj menʼso̱ʼto̱e̱a̱ʼ. Kenpaʼti doʼtaj menʼtiahuayʼ. Noki̱re̱gnayo huaen huaayʼ to̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼ. Donayo huaen huaayʼ ijto̱e̱y konigda doʼtaj onʼtiahuay. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. jM&—‍Meʼpukhueʼ yaneʼ. Do Jesús i̱jje̱y opuden huanopoyaʼ dakaʼ menoknopo̱e̱ʼ. nU%Ken huakkaʼnada onʼmeʼpukpo oʼmididpo noki̱re̱gtaj oʼtiahuay namaʼda onʼnopo̱e̱nok. L$Kenda bottaʼa enʼbatiaʼpakte Jesús huaboaʼda oʼmanokyondepo kenomeyere onteteyoʼ oʼbatobopo, —‍Yanʼmanopoʼnoeyʼ. Mameʼpukhueʼ yaneʼ. —‍Jesúsa oʼbopo oʼmanaʼuyate. pY#Konig dagte onʼhuaʼpo Jesúsere onʼbatiaʼpakpo kenpaʼti konig jakyo kutopataʼ pan eʼposakeaʼte Jesústaj huaboaʼda oʼnoki̱e̱ʼpo, kenda onʼbatiaʼpakuyate. Huanigpe̱i̱kaʼeriomeytaj Jesúsa oʼmanokyonʼuyate. "—‍Jesús Huairi oʼnoyhuadate, buttida oʼay. Simónakon Huairitaj oʼtiahuayate. —‍Bottaʼa onʼmanaʼuyate. )K!Ken ijhuiti ehueʼ jakyaʼ oʼnoro̱konpo Jerusalényo̱ onʼkumejpo Jerusalényo̱ once huanigpe̱i̱kaʼeri nogomeyere onteteyoʼ onʼbahuahuayatoʼpo, ~}|{{z)yMxexYutsrrqDpgoo7nmflljjvhgffefTcb:aa``_m^]\\ [ZOYY>Y2UTaSxRRnQPOLMK{J&I8HGG}FDCfBB@?>>`==ZJesúsomey eʼnoro̱kondeʼte sueʼda nogomeya̱ huabokerektaj onʼtotiakuy. Ken huabokerek aʼpakhueʼda o̱ʼi̱kaʼuy, totoʼa oʼnoʼto̱i̱kaʼnok. Jesúste onʼtotiakuy. 4 Oʼnoro̱kondepo, Jesúsa bokpoyareaʼne huabada onʼbatiaʼpakuyate. Aʼpakhueʼda e̱ʼi̱kaʼtada Jesúsa oʼyareaʼuy. 3 Oʼnokpoyarudpo onʼtiahuayonʼuy. —‍Bokpoyareaʼne, beʼtapiʼ batiaʼpakhueʼ yanetiʼ. —‍Huiyokaʼda oʼmanaʼuynigʼa. i2K Ekponejdeʼte: —‍Boʼtiahuayapone moknopo̱e̱nok, yanʼtiahuayʼ. —‍Oʼmanaʼuy. R1 Jakyo eʼkudondeʼte ekpobiga̱ onʼhuahuaʼnok —‍¿Doʼa okpoyareaʼdik meʼe̱ne menpaʼ moʼnopo̱e̱? —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. —‍E̱e̱ʼ, oknopo̱e̱ne, huairi. —‍Oʼnonaʼuy. ?0w Jesús huairien jakyaʼ oʼbakhuaʼdepo eʼpokte bottaʼ ekpobiga̱ onʼtatiakpo: —‍Moʼtinepahuiʼ, Davidkudaken adhueaʼ huayayo. —‍Jesústaj ʼuttaʼda oʼnonaʼuy. ,/Q Jesúsa judío huairien hua̱yo̱busiʼpotaj oʼnoyhuada̱ʼ aratbuta Capernaum ayaʼbayoda onʼbatiaʼpakuyate. Bottaʼ ekpobigtaj Jesúsa oʼbakpoyareaʼuyate. .! Jesúsa oʼmaoro̱kaʼdepo oʼkudpo ettoneʼsiʼpobuey eʼhuedyo oʼhuahuaʼpo huabaʼtaj oʼto̱e̱a̱toʼnok oʼnoyhuadonpo oʼbodu̱y. --S —‍Yanʼmaoro̱k. Ettoneʼsiʼpo bueyhueʼada o̱ʼe̱. Oʼtaypo o̱ʼe̱. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Aratbuta kenda onʼpe̱e̱po Jesústaj onʼtierikuy. 0,Y Aʼkubarakkaʼdeyaʼpo música huakaʼeri onʼtiakdepo huairien jakyo o̱ʼnedepo kenpaʼti huakkaʼada aratbut onʼbahuik. Jesús oʼtiakdepo oʼbatiahuaydepo: K+ Eʼnejdeʼte Jesúsa oʼtikorudpo oʼtiahuaypo: —‍Yadurugpak. Doʼtaj oknopo̱e̱nok oʼyareaddene, sion. —‍Jesúsa onaʼuy. Kenda eadeʼte oʼyareadpo huadakda o̱ʼunhuahuikaʼuyate. *{ Jesús dagte eʼhuaʼte ettoneʼ huataʼpiyen oʼtatiakpo. Mimi batikhueʼ o̱ʼunhuahuikaʼpo doce huabayok o̱ʼunhuahuikaʼpo, “Jesúsen huaok huakubogpitaʼ eʼnejnayo ijyareapoy.” Huanopoa oʼnopo̱e̱po huaok huakubogpitaʼ o̱ʼneʼuy. ) ({ Kenda Jesúsa oʼpeeonpo oʼbodpo kenere oʼhuaʼuy. Oroʼ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeriere Jesúsere oʼhuaʼuy. F' Juan Bautistaen huanigpe̱i̱kaʼeritaj Jesúsa eʼmanaʼte judío huairia oʼhuatiakpo Jesúsen huaʼite huikudate oʼtisakotpo: —‍Doʼhued hua̱yo̱bu huaboaʼda eʼbueytada on ehuaʼnayo tanoyhuada̱ʼdik i̱ʼe̱ne. Bohuaʼ. Yakutibataʼteʼ, eʼkutibataʼteʼte oʼnoyhuadapo. —‍Jesústaj onaʼuy. ]&3 Huatoneʼsiʼdak vino hua̱to̱e̱ʼ ayda kenpaʼti kuruga̱da o̱ʼe̱po konige̱po huabo vino sineʼ hue̱biahued onjoyhueʼdik o̱ʼe̱ne. Huatoneʼsiʼdakyo huabo vino onjoyhueʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Huatoneʼsiʼdakyo huabo vino enjoynayo oʼhue̱poagpo huasiʼdak onʼtitagonapo. Vino oʼsurukapo kenpaʼti huasiʼdak keʼpoda oʼsuʼhuitonapo, dakhueʼda o̱ʼe̱a̱po. Huabo vino huabosiʼdakyo onjoydik o̱ʼe̱ne. Huasiʼdak vinoere huadak o̱ʼneapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Jairoen hua̱yo̱butaj oʼnoyhuada̱ʼuyate. Kenpaʼti ettoneʼ Jesúsen yudtaj oʼnejdepo oʼyarudʼuyate. % Huatoneʼok keʼpoda eʼparaʼte akbetyaʼpo huabo huaoktaj okteghueʼ o̱ʼi̱kay oroʼomey judío aratbut. Huaboenpa huatoneʼoktaj ekbetnayo onteʼti keʼpoda oʼparaʼapo kenpaʼti huabo huaok dakhueʼda o̱ʼe̱a̱po. Konigti adhueaʼpaneʼa̱ eʼmanmadikaʼ huatoneʼdik onteʼti nigpe̱e̱hueʼdik yaneʼ. Doʼhued huabodikyoʼda eʼmanmadikaʼ nigpe̱e̱dik yanikaʼ. $ —‍Huabokerek oʼto̱e̱pakpo keʼnen huadiʼa fiestate onʼtiakdepo onʼbapikaʼ. Ken huabokerekere o̱ʼnepo paiʼda ehueʼdik o̱ʼne. Do kenpaʼti doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeriere i̱ji̱kaʼnok durugda o̱ʼnikaʼ. Paiʼda ehueʼ o̱ʼnepo onʼbapikaʼ. Nogok doʼtaj moʼbaktohuaʼapone. Kenokaʼ paiʼda o̱ʼneapo. Nogok nogok Dios kamape̱e̱ʼpo bapehueʼ o̱ʼnikaʼapo. C# Juan Bautistaen huanigpe̱i̱kaʼeria Jesústaj onʼhuatiakpo: —‍Diosa meʼpe̱e̱ʼpo bapehueʼ o̱ʼi̱kay oroʼ. Fariseo huamanmadikaʼeriakon Diosa meʼpe̱e̱ʼpo bapehueʼ o̱ʼnikaʼ. O̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼerinayo kenpaʼda onʼbapikaʼ. ¿Menaʼpo yanʼbapikaʼ? —‍Jesústaj oʼnonaʼuy. 5"c “Nog aratbuttaj diʼ yanʼmaepo yanʼmatinepahuikaʼ. Kenda huakkaʼda ijpaki. Doʼtaj ʼuhua eʼnigarakikaʼ kennayo sueʼda ijpaki.” Apagbaʼa oaʼ. Kenda dakaʼ yanʼnopo̱i̱kaʼ. Konige̱po “Yanʼnopoʼkoreaʼ, onteʼti Diostaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ.” Dakhueaʼ huakaʼeritaj eʼmanaʼtaj ijpakpo ijtiakuy. Huadak huakaʼeritaj “Yanʼnopoʼkoreaʼ,” aʼmanayaʼpo Diosyaʼ tiakhueʼ i̱jju̱y. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Menaʼpo o̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeria Dios kamape̱e̱ʼpo aypo bapehueʼ ehueʼ yanikaʼ. Jesústaj oʼnonaʼuyate. 6!e Jesúsa kenda oʼmape̱e̱depo, —‍Aratbut dakda e̱e̱ʼnayo huamadakkaʼeritaj pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. Dakhueʼda e̱e̱ʼnayo huamadakkaʼeritaʼ onʼpakikaʼ. Opud fariseo huamanmadikaʼeri huadakda o̱ʼe̱y moʼnopo̱e̱po doʼtaj pakhueʼ moʼe̱ne. Gobiernoen huakupe huatabaeʼeri kenpaʼti dakhueaʼ huakaʼeriere dakhueʼda o̱ʼne onʼnopo̱e̱po doʼte huamanopoʼyareaʼeri i̱jje̱nok onʼpakpo onʼbatiakikaʼ.  - Kenda fariseo huamanmadikaʼeria onʼtiahuaypo: —‍¿Menaʼpo Jesúsa gobiernoen huakupe huatabaeʼeriere kenpaʼti dakhueaʼ huakaʼeriere yaʼbapeʼ? Dakhueaʼ huakikaʼeriere bapehueʼdik o̱ʼi̱kaʼne. —‍Fariseoa Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj onʼhuaaʼuy. lQ Ken jakyo Jesúsere Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeriere ijbapeʼpo huakkaʼada gobiernoen huakupe huatabaeʼeri onʼbakudpo oroʼere onʼbapepo kenpaʼti nogomey Moisésenbaʼ dakaʼ pe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri onʼbapeʼuy. lQ Ken ke̱ya̱ʼ Jesús oʼtiakuy. Do Mateotaj Jesúsa beʼhuahuayʼuyne. Jaksiʼpoyaʼ gobiernoen huakupe ijtabaeʼikaʼuy. —‍Doʼtaj aʼnigpeunhuahuikayaʼpo betaʼhuikaʼ. —‍Menaʼuynok ijbodpo kenere ijhuaʼuy. .U Huakkaʼda aratbut o̱gkupopakpo kenda onʼtiahuaypo onʼmameʼpukpo Diosa oʼtihuapoknok Jesús teyda o̱ʼe̱po konig Diosonigti okkahueaʼdik o̱ʼe̱. Yareaʼdik o̱ʼe̱. ʼUruaʼnanada Dios o̱ʼe̱. Onʼhuaaʼuy. Jesúsa Mateotaj “menigpeunhuahuikaʼpo betaʼhuikaʼ,” onaʼuyate. 5e Keʼna oʼboddepo jakyo oʼhuaʼuyate. yk Do huabokerek i̱jje̱po Diosyaʼ ijtiakuy. Diostaj dakhueaʼ eʼkaʼ bakkahueaʼdik i̱jje̱y opudtaj kenda aʼmanopo̱e̱a̱yaʼpo, —‍Yaboʼ, asuk yato̱e̱po, o̱ʼnen jakyo yahuatiʼ. —‍Huabokerek eʼketpaktaj Jesúsa onaʼuy. R Diostaj dakhueaʼ eʼkaʼ huabokerekada okkahueahueʼdik o̱ʼne. Diosayoʼda dakhueaʼ eʼkaʼ okkahueaʼdik o̱ʼe̱. Huabokerekanayo sigpiʼ yareahueʼdik o̱ʼne. Diosayoʼda yareaʼdik o̱ʼe̱. ~u Kenda huanopoyaʼda onʼnopo̱e̱nig Jesúsa oʼnopo̱e̱po oʼmanaʼpo: —‍Menpaʼ dakhueaʼda onʼtinopo̱e̱. 5 “Inbokerek namaʼda oʼnopo̱e̱po Diostaj dakhueaʼda oʼhuaaʼ.” Sueʼda Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeria huanopoyaʼda onʼnopo̱e̱po. L Jesúste aratbuta asukte huabokerektaj oʼnonpahueda̱ʼpo onʼnigtotiakuyate. Keʼna eʼketpak o̱ʼi̱kaʼuy. Jesúsanayo oʼyareapo oʼnoknopo̱e̱po onʼnigtotiakuy. Kenda Jesúsa oʼnopo̱e̱po. —‍Durugda ya̱e̱ʼ. Ayaʼda Diostaj dakhueaʼ iʼkaʼuyatenigʼa doa yokkahueay. —‍Jesúsa eʼketpaktaj onaʼuy. V ' Ken, Jesús kusiʼpeyo oʼhuadpo akodpen oktegdepo huaen jakyokon oʼtiakuy. ;o"Ayaʼada huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeria onʼpe̱e̱depo Jesúste onʼhuahuaʼuy. Jesústaj onʼhuahuaydepo, “Oroʼenbayaʼ yahuadeʼ.” Jesústaj diga̱ʼda oʼnonaʼuyate.U#!Ken huakyariʼ huamato̱e̱ʼeri kenda onʼtiahuaydepo diga̱ʼda onʼmameʼpukonpo kenomeyen huakkaʼ jakyo onʼbaketʼuyate. Onʼtiakdepo kenda huaboaʼda onʼtiahuaynig onʼbatiaʼpakatoʼuyate. 7g —‍Yanhuatiʼ, huakyarien huanopoʼyo yanʼbakud. —‍Jesúsa oʼmanaʼnok, totoʼ botbokerektaj onʼmaenonpo huakyarien huanopoʼyo onʼhuaʼpo onʼbakudʼuy. Ken, ayaʼda huakyariʼ huaduk onʼbahuarakpo kubogyo onʼbaajpo e̱ʼpo̱gyo̱ onʼbataʼkoʼtuyate. Totoʼere onʼbataʼkoʼtuy. ~u—‍Oroʼtaj eʼmaoro̱kaʼnayo huakyarien huanopoʼyo motaʼmonaʼ. —‍Jesústaj diga̱ʼda oʼnonaʼuy. KKentaʼda meyo̱hueʼda huakkaʼda huakyariʼ onʼbapeʼuy. X)—‍¿Menaʼpo oroʼtaj oʼhuatiak, Jesús? Diosen Huasiʼpo i̱ʼe̱ne. Keneʼhua̱ya̱ʼ castiga huameʼnoe ehued oroʼtaj castiga magkahueʼ moeʼ. —‍ʼUttaʼda Jesústaj oʼnonaʼuy totoʼa. OJesús e̱ʼpo̱g akodpen oʼbeʼtuy. Ken huadari Gadarabayo o̱ʼe̱. Jesústaj bottaʼ huabokerek onʼhuatiakuy. Huakkaʼada totoʼa oʼmanopoʼtounhuahuaʼnok kubarakbayo o̱ʼnikaʼuyate. Soroke̱yo̱ o̱ʼnikaʼuyate. Huiyokda o̱ʼnikaʼuyate. Huiyokda o̱ʼnenok keʼnenbayo aratbut huahueʼdik o̱ʼnikaʼuyate. ve“Kenpihuay. I̱ʼna huabokerek ʼuruaʼda oʼkaʼ. Kentaj bapoka oʼnigpe̱e̱ kenpaʼti e̱ʼpo̱ga̱ oʼnigpe̱e̱.” Huanigpe̱i̱kaʼeria onʼbatiaʼpakuy. Bottaʼ huabokerektaj totoʼ huakkaʼada oʼmanopoʼto̱e̱ʼikaʼuyate. 1 [—‍Meʼpukhueʼ yaneʼ. Diosa boʼtihuapokapone. Diosa boʼtiokkikaʼapo dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Oʼmabodpo, “Yabatik, bapokhueʼ ya̱e̱ʼ, hue̱niri̱hueʼ ya̱e̱ʼ,” onaʼnok oʼbatikanpo, bapokhueʼ o̱ʼe̱po kenpaʼti hue̱niri̱hueʼ o̱ʼu̱y.  Aʼmaboayaʼpo Jesústaj onʼhuahuaʼ huanigpe̱i̱kaʼeria: —‍Boʼtihuapok, Huairi. Montakotnede. —‍Jesústaj oʼnonaʼuy. M E̱ʼpo̱gnopoyo e̱e̱ʼte huaboroʼbapokada oʼbahuatiakuy. Teyaʼda oʼbapoknok huaboroʼda oʼhue̱niri̱ʼtoneʼpo diga̱ʼda oʼhue̱kudpo huataʼkotdikte o̱ʼu̱y. Jesúsnayo oʼtayʼuy. p YJesús huanigpe̱i̱kaʼeriere e̱ʼpo̱g aktegyaʼpo kusiʼpetoneʼyo onʼbahuadpo onʼhuaʼuy.  7—‍Huabo oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria nog oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritoneʼtaj dakaʼ kanʼto̱i̱ke̱ʼ kenpaʼti kanʼkubarakkeʼ. Onnayo diga̱ʼda yaeretpakpo betaʼhuaʼ. —‍Jesúsa onaʼuy. Jesúsa e̱ʼhue̱niri̱ʼtoneʼtaj bapokaʼtere oʼbatikaʼuy. 2]—‍Ontaj etahuataʼ ijpaknigʼa huakkuru bueyhued e̱e̱ʼted huaojtoneʼtaj dakaʼ to̱e̱dik i̱jje̱y. —‍Noga̱ huanigpe̱i̱kaʼeria Jesústaj onaʼuy. %C—‍Nubakuhued huakog o̱ʼta̱i̱kaʼ. Bakoyen kenpaʼti huapak o̱ʼta̱i̱kaʼ. Do huabokerek i̱jje̱po Diosyaʼ ijtiakuy. Donayo nog jakyo nog jakyo ijtayʼikay. Doere eʼhuaʼnayo meyo̱kon yatayapet nopo̱e̱hueʼ ya̱e̱ʼ. —‍Huamanmadikaʼeritaj Jesúsa onaʼuy. ~uE̱ʼpo̱g ayhuahued Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeria Jesústaj oʼhuatiakuy. Onaʼpo: —‍Meyo̱piʼ iʼhuikaʼapo o̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeri e̱e̱ʼtaʼ ijpaki. Ontaj eʼtahuikaʼtaʼ ijpaki, Huamanmadikaʼeri. —‍Jesústaj onaʼuy. Nogok Jesústaj huakkaʼada enʼtikupopakte Jesúsa oʼbatiahuaypo, “E̱ʼpo̱gtoneʼ moʼdayhua,” oʼmanaʼuy.  “Oroʼtaj moʼtinepahuiʼpo boʼyareaʼapone.” Isaíasa aʼnennada oaʼuyate. Kenpaʼ Isaíasa Jesústaj oʼtiaʼpakpo oaʼuyate. Kenda Jesúsa oʼkaʼpo oʼbayareaʼuy. Jesúsa huakkaʼtada oʼbayareaʼuy. Nogomeya̱ Jesústaj eʼtahuataʼ onʼpakuy. ENogya̱ʼ nogya̱ʼ huakkaʼ aratbut o̱ʼnepo, dakhueʼda o̱ʼnepo, noga̱ noga̱ nogda nogda dakhueʼ onʼto̱e̱po onʼdigpakpiʼ, ekpobigpiʼ, nogda nogda dakhueʼda o̱ʼneʼuyate. Ken eʼsikdeʼte kenomeyen huabeta Jesúste onʼbatotiakuyate. Jesús nogtati nogtati oʼbatibataʼteʼepo oʼbayareaʼuyate. Nogomey kenpaʼti dakhueʼda e̱ʼneʼte Jesúsa totoʼtaj oʼmakenaʼuyate. Ayaʼ dakhueʼ hua̱e̱ʼeritaj oʼbayareaʼuy. #Huabaʼtaʼ oʼnejpo oʼyareadʼuy. Ken Pedroen huasuʼ oʼyaruddepo oʼbodpo oʼmanigmanhuada̱ʼuy. Jesúsa huakkaʼtada oʼbayareaʼuy. zmPedroen jakyo Jesús oʼhuaʼuy. Pedroen huasuʼ oʼdigpakpo onpahued. Jesús eʼkuddeʼte oʼtiahuayʼuy. jM Onaʼti capitántaj onaʼpo: —‍O̱ʼnen jakyo yahuatiʼ. Konig doʼtaj iknopo̱e̱nig o̱ʼnen huanabaʼ oʼyarudde. —‍Jesúsa onaʼuy. Kenda eaʼte huanabaʼ oʼyarud. Pedroen huasuʼtaj oʼyareadʼuy Jesúsa. 1[ Huakkaʼada judío aratbuta Diosensiʼpo o̱ʼe̱y namaʼda onʼnopo̱e̱po Diostaj oknopo̱e̱hueʼada onʼnopo̱e̱nok Diosa oʼmaenapo. Sikki̱re̱gyo̱da onʼbahuaʼapo. Paiʼda onʼnopoʼunhuahuikaʼapo. Kenpaʼda onʼhuikonhuahuikaʼapo. —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuy. M~ Huakkaʼda nog aratbutda judío ehueʼ oʼnoknopo̱e̱a̱po. Bidtaʼda onʼtiakapo nogya̱ʼ nogya̱ʼ. Abrahamere Isaacere Jacobere onʼbapeʼpo onʼnoeonhuahuikaʼapo. Diosensiʼpo o̱ʼneapo. !}; Kenda Jesúsa oʼpe̱e̱depo, —‍Kenpihuay, huakkaʼda meknopo̱e̱ne. Israel aratbut Diosen aratbut e̱ʼe̱a̱da sueʼda Diostaj oʼnoknopo̱e̱. c|? Doʼhued sorotataj huairia menikaʼne kenda ijnigpe̱i̱kay. Kenpaʼti doʼhued sorotatataj ijmanikay doʼtaj menʼnigpe̱i̱kaʼne. “Yahuatiʼ.” Doʼhued sorotatataj enadeʼte onʼhuaʼikaʼ. Nogtaj “Yatiak,” enaʼte onʼtiakikaʼ. Doʼhued huanabaʼtaj katepiʼ “Yakaʼ,” enaʼnayo oʼkikaʼ. —‍Capitána Jesústaj onaʼuyate. D{—‍O̱ʼna ʼuruaʼda Huairi i̱ʼe̱. Donayo nog aratbutda i̱jje̱y. Ehueʼda i̱jje̱y. Doʼhued jakyo kudhueʼdik i̱ʼe̱ne, Huairi. Kayareʼ yaaʼ. Eadeʼte oʼyaruda̱po. Hz —‍Aʼyareayaʼpo ijhuaʼapoy. —‍Jesúsa onaʼuy. DyJesústaj —‍Doʼhued huanabaʼ jakyo onpahued. Hua̱so̱ʼ dakhueʼda o̱ʼe̱po konig ayhueʼda o̱ʼe̱. Paiʼnada oʼnopoʼe̱, Huairi. —‍Capitána diga̱ʼ oʼpakpo onaʼuy. x#Huakkaʼ jak Capernaumyo Jesús eʼkudondeʼte Roma sorotataj Capitána Jesústaj oʼhuahuaʼuy. Cien sorotataj oʼmataʼmonaʼikaʼ. w%—‍Jesúsa beʼyareaʼne mantiaʼpakhueʼ ya̱e̱ʼ. Sacerdote Diostaj ʼuhua huanigbatiarakerite yahuatiʼ. Aʼyareyaʼpo konig Moisésa oʼmanaʼuyate ken konig yayoktiʼ. Sacerdotea ʼuhua Diostaj kanigarakeʼpo ʼuhuapiʼ yayoktiʼ. Ken konig iʼkaʼpo oʼyaredepo aratbuta moʼtinopo̱e̱a̱pone. —‍Jesúsa onaʼuy. Roma gobierno capitánen huanabaʼtaj Jesúsa oʼyareaʼuyate. vJesúsa oʼtibataʼtepo onaʼpo: —‍Eʼyareaʼtaʼ ijpaki. Ijyareapoy. —‍Jesúsa onaʼuy. Enaʼte i̱dada oʼyarudʼuy. guGJesústaj huabokereka oʼhuatiakuy, kena keʼpoda eʼso̱ʼset. Konig aʼnenda aratbut gobierno huairitaj o̱gkikaʼuynig keʼna Jesústaj huikudate oʼtihuadpo: —‍O̱ʼna eʼpaknayo beyareaʼ, Huairi. —‍Onaʼuy. Et Jesús oteʼyaʼ oʼhuarakpo huakkaʼada onʼtaʼbahuaʼuy. :sm“ʼUruaʼda oʼmanmadikaʼnok nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼi̱kaʼapoy. Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeria konig huairi manmadikahueʼ o̱ʼnikaʼ.” Aratbuta onʼbatiaʼpakuy.vreJesúsa kenda eʼmanmadikadeʼte “Kenpihuay ʼuruaʼda oʼmanmadikaʼ.” Aratbuta onʼbatiaʼpakuy. qHuakkaʼ oʼhuiʼ kenpaʼti diga̱ʼda oʼbapok kenpaʼti hue̱kuru o̱ʼhue̱pokpo jak oʼtohuaʼ. Keʼpoda oʼkaʼ. Namaʼda huakaʼeri ken konig o̱gkikaʼ kenpaʼti doʼed eʼmanmadikaʼte nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼ. —‍Kenda Jesúsa oʼmanmadikaʼahuaduy. FpAyaʼada doʼhued huaʼataj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnepo konig namaʼda huakaʼeri o̱ʼne. Namaʼda huakaʼeri konig kuhuadtaʼ jak huakaʼeri o̱ʼne. Adteda ʼiddu kude̱a̱hueʼ o̱ʼne. KoAyaʼada doʼhued huaʼataj moʼnigpe̱i̱kaʼpo boʼkikaʼ kenpaʼda bueyhueʼdik moʼi̱kaʼapone. Onteʼti doere moʼnoeonhuahuikaʼapone. Konig huadak huanopo̱e̱ʼeri jak huakaʼeri o̱ʼnepo jak o̱gkaʼ. Oteʼyaʼ dariteytaʼ jak o̱gkaʼ. Adteda ʼiddu o̱gkude̱a̱ʼ. Diga̱ʼda oʼhuiʼ, diga̱ʼda kenpaʼti oʼbapok. Hue̱kurukon oʼtiak. Oteʼyo o̱ʼe̱nok hue̱kurua jak tohuahueʼdik o̱ʼe̱. Bapoka onhue̱ke̱hueʼdik o̱ʼe̱. nHm “Opudtaj o̱ki̱e̱hueʼ i̱jje̱a̱huadikamey. Dakhueaʼda huakaʼeri moʼe̱ne. Kenpaʼda yanhuatiʼ.” Ijmanaʼapoy. Konig jak o̱gkaʼ Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. dlAKeneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete ayaʼada Diostaj onʼtoboapo. “Diosa monaʼnok Diosbaʼ oroʼa oʼmanbatiaʼpakikaʼuy. Diosa monaʼnok aratbuttaj oʼbayareaʼpo totoʼ noki̱re̱g oʼmaoro̱kaʼuy. Diosa monaʼnok konig Diosyoʼda teyda kaʼdik o̱ʼe̱ konigti oroʼ ʼuruaʼda oʼkikaʼuy.” Diostaj onʼtobopo huakkaʼada ya̱ʼnonaʼapet. 1k[“Doʼhued huairi ontaj huakkaʼda ijnigpe̱i̱kay, Huairi.” Doʼtaj huakkaʼada oʼnonaʼapet. Sueʼda huakkaʼamon aratbuta huadaknopoʼda kenda oʼnonaʼpo Apag Diostaj moʼnigpe̱i̱kaʼnok kenomeynayo Diosensiʼpo o̱ʼne. “Doʼhued huairi ontaj huakkaʼda ijnigpe̱i̱kay, Huairi.” Huakkaʼada doʼtaj namaʼda oʼnonaʼapet. Apag Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnepo dapitaʼ Diosensiʼpo ehueʼda o̱ʼne. vjeNamaʼda huamanmadikaʼeria dakhueʼda o̱gkikaʼ. Huamanmadikaʼeria dakhueʼda eʼkikaʼnayo namaʼda huamanmadikaʼeri o̱ʼne. Maknokotdik moʼe̱ne. Kenomeytaj manigpe̱e̱hueʼ yanetiʼ. Diosensiʼpo ayaʼda ehueʼdik o̱ʼneapo. xiiAyaʼda hue̱ymey eʼmadaayikaʼnayo taʼtegdik o̱ʼe̱a̱po. Oʼtaʼtegpo hui̱gdik o̱ʼe̱a̱po taʼakyo. hHue̱ymey huadakda e̱e̱ʼnayo dakhueʼ huada to̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱. Hue̱ymey eʼaya huadak huada to̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱. -gSHuamanmadikaʼeri konig hue̱ymey o̱ʼne. Huadak hue̱ymeya̱ kenpaʼti huadak huada oʼto̱i̱kaʼ. Hue̱ymey eʼaya huada kenpaʼti oʼay. Dakhueʼda o̱ʼe̱. jfMHuamanmadikaʼeria dakhueaʼda eʼkikaʼnayo namaʼda huamanmadikaʼeri o̱ʼne. Maknokotdik moʼe̱ne. Konig okposidsiʼ ʼuruda huada dapakhueʼdik o̱ʼe̱. Konigti namaʼda huamanmadikaʼeri huadak kikahueʼdik o̱ʼne. QeNamaʼda huamanmadikaʼeria opudtaj eʼmanmadikaʼtaʼ onʼpakpo yanʼtiakapet. Keyoj namaʼda monmadikapet. Namaʼda eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ onʼpak. Konig oveja i̱jje̱y. Huadakda ijkikay. Buttida ijjay. Namaʼda opudtaj monaʼikaʼapet. Konig apetpet o̱ʼne. Huiyokda o̱ʼne. Dakhueaʼda o̱gkaʼdik moʼe̱a̱pone. dDiosyo huahuaʼ suigdagda o̱ʼe̱. Dagsiʼpoda o̱ʼe̱. Suigdagteda huakkaʼda katepiʼ to̱e̱hueʼdik moʼi̱kaʼapone. Diosenyoʼda kikaʼdik moʼi̱kaʼpone. Suigdagte boʼhuaʼpo onteʼti Diosere moʼnoeonhuahuikaʼapone. Suigdagtaj sueʼada onʼhuahuaypo onʼhuaʼikaʼ. Huamanmadikaʼeri konig hue̱ymey o̱ʼne. Huadak hue̱ymey e̱e̱ʼnayo huadak huada oʼto̱e̱. Fc Diosyo huahuaʼ suig akbogpe huakud o̱ʼe̱. Diosyo huahuaʼ suigdagda o̱ʼe̱. Diosyo boʼhuaʼpo suigdag huakkaʼ boʼpakpo huaʼdik moʼi̱kaʼpone. Suigdagte huahuaʼ Diostaj moʼnigpe̱i̱kaʼpo Diosere onteʼti moʼnoeonhuahuikaʼapo. Boroʼdagte taʼakyo onʼhuaʼikaʼ. Taʼakyo huahuaʼ dag huaboroʼdag o̱ʼi̱kaʼ. Boroʼdagtaj huakkaʼda eretpakdik o̱ʼnikaʼ. Katepiʼ huakkaʼda eʼtamaetaʼ onʼpakikaʼ. Dakhueaʼda kikaʼdik o̱ʼnikaʼ. Boroʼdagte huakkaʼnada onʼbahuaʼikaʼ. Taʼakyo onʼbahuaʼikaʼ. Taʼakyo mahui̱gdik o̱ʼi̱kaʼapo. &bE Konig nogomeya̱ opudtaj huadakda e̱gkikaʼtaʼ eʼpaknayo huadakda o̱gkikahueʼ e̱e̱ʼpiʼ kenomeytaj huadakda ya̱gʼkikatiʼ. Konig nogomey opudtaj diʼda e̱e̱ʼtaʼ eʼbatipaknayo kenomeytakon diʼnanada yanʼmaikatiʼ. Ken konig Moisésa oʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼuyate. Kenpaʼti huamanbatiaʼpakeria ken konigti onʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼuyate. Diosyo huahuaʼ suigda akbogpe huakud o̱ʼe̱. vae Opud dakhueʼda e̱e̱ʼpiʼ katepiʼ huadakda moʼbayokikaʼne huasiʼpotaj. Kenpaʼda Diosnayo huadakda oʼkikaʼ. Opud Diostaj eʼtionaʼpakikaʼnayo Diosa huadakda mogkikaʼapone kenpaʼti huadakda huakikaʼ boʼtihuapokikaʼapone. {`o “Biig beyok.” Enaʼnayo bihui yokhueada, biigda yokdik moʼe̱ne. Kenda huasiʼpo oʼpaknig kenda boʼyokne. c_? “Aypo beyok.” O̱ʼnensiʼpoa enaʼnayo huid yokhueada aypoda yokdik moʼe̱ne. ^9Konige̱po beyok o̱ʼna eaʼnayo Diosa boʼyokapone. Kenpaʼti eʼuknayo boʼhuahuayapone. Ijkudapoy menigokhuikeʼ enaʼnayo kuddik moʼe̱a̱pone. e]CKatepiʼ boʼpakpo “Beyok” Diostaj yanʼtionaʼpakikatiʼ. Diosa boʼyokikapone. Diostaj boʼukpo boʼhuahuayapone. Menigokhuikeʼ Diosyo ijkuda̱poy. Yanʼtionaʼpak. Moʼtionaʼpakdepo kuddik moʼe̱a̱pone. d\AHuatidiʼkeritaj Diosen huadak huaʼa manmadikahueʼ yanikaʼ. Kentaj eʼmanmadikaʼnayo dakhueaʼ magkaʼdik ya̱ʼneapetpiʼ. Konigti Diostaj pakhueʼ hua̱e̱ʼeritaj Diosen huadak huaʼa manmadikahueʼ yanikaʼ. ʼUrunanada eʼmanmadikaʼnayo opudomeytaj boʼhuadiaypo dakhueaʼda mogkaʼapetpiʼ. In konig Diostaj yanʼtionaʼpakikaʼ. e[CNoga̱ sueʼpiʼ dakhueaʼ eʼkaʼtada “dakhueaʼ ikaʼ,” i̱da onahueʼ yanikaʼ. Onaʼtaj dakhueaʼnanada iʼkuyʼetpiʼ. Kenda nopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. In konig o̱ʼe̱ ijbatiaʼpakapoy. Nogen huakpoyo huataʼsujsiʼpo ekpohuedte o̱ʼna iʼtiahuaynigʼa. O̱ʼnen huakpoyoaʼtaj huaboroʼtaʼsuada bekpohuedne. “Huataʼsuj huakpoyo oktokiʼ, egʼ.” Menpaʼ inaʼ. Namaʼda iʼnopo̱e̱po iaʼ. Ken o̱ʼnen huakpoyoaʼtaj huaboroʼtaʼsuada ekpohuedtada tiahuayhueʼ i̱ʼe̱ne. Namaʼda huanopo̱e̱ʼeri i̱ʼe̱ne. Huakkuruda o̱ʼnen huakpoyo huaboroʼtaʼsutaj on huataʼ yakokpotoken. Ken konig dakhueaʼ iʼkaʼuynig yanopoʼkoreaʼpo yabatik. Kenokaʼ iʼnopoʼkoreaʼdepo dakaʼ iʼtiahuaydepo nogen huataʼsujsiʼpokon okpotokdik i̱ʼe̱a̱pone. Noga̱ namaʼda ekaʼnayo dakhueaʼ eʼkaʼ kabatikeʼpo batihuapokdik i̱ʼe̱a̱pone. ZYKonig nogomeytaj boʼhuaaʼikaʼnig konigti Diosa opudtaj boʼhuaaʼapone. Konig nogomeytaj boʼkikaʼnig konigti Diosa mogkikaʼapone. xX k“Dakhueaʼ oʼkaʼ,” Diosa huaahueʼ moʼe̱ʼpo nogomeytaj “Dakhueaʼ oʼkaʼ,” bahuaahueʼ yanikaʼ. JW "Emeʼte katepiʼ ijjotapo, katepiʼ ijbapeapo katepiʼ yamayapo kenpaʼ nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Konig oy Diosa boʼtihuapokpo emeʼtepiʼ nogok nogok Diosa dakaʼ boʼtihuapokikaʼapone.hVI!Nogi̱ti nogi̱ti Dios Huairitaj yanʼpakikaʼ. Nogi̱ti nogi̱ti Dios Huairitaj eʼnigpe̱e̱taʼ yanʼpakikaʼ. Ken konig Diostaj eʼpakikaʼnayo Diosa boʼyokikaʼapone. Yudtaj aypo huamaiʼ katepiʼ boʼyokikaʼapone. HU  Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri huakkaʼda yudtaj kenpaʼti huakkaʼda aypo diga̱ʼda onʼpakikaʼ. Kenokaʼ opud to̱e̱hueʼda moʼe̱nok Apag Diosa oʼnopo̱e̱po boʼtihuapokikaʼapone. STKonige̱po katetapiʼ mepuʼkehueʼ yanikatiʼ. “¿Kate oʼbapeapo?” Nopo̱e̱hueʼ yanikatiʼ. “¿Kate oʼmayapo?” Nopo̱e̱hueʼ yanikatiʼ. “¿Kate ijjotapo?” Nopo̱e̱hueʼ yanikatiʼ. VS%Diosa huakunopia okhuenpakaʼ. ʼUruaʼnada eʼkaʼtada i̱dada okhuenkot. Diosa huakunopiada okhuenpakaʼikaʼ kenpaʼti opudtaj huakkaʼda oʼpakpo oʼtihuapokapone yudtaj yokikaʼdik moʼi̱kaʼapone. cR?Salomónkudak huairitoneʼ o̱ʼu̱yate. Huakkaʼda oʼto̱e̱ʼuyate. ʼUruda yudtaj oʼmato̱e̱ʼikaʼuyate. ʼUruda oʼotikaʼ. Huakhuennayo nogi̱tinada ʼurunanada Salomónkudak sueʼda ʼuruda oʼotikaʼuyate. ,QQ¿Menaʼpo yudtataʼ moʼmepuʼkikaʼ? Mepuʼkehueʼ yanikaʼ. Mire̱bayo huakhuen yanʼtiahuayikaʼ. Mire̱ huakhuen baahueʼada o̱ʼe̱. Jo̱da oʼkerek. pPYHuabokerek eʼkerektaʼ eʼpakada huakkaʼ eʼmepuʼkudhuahuada nogi̱ti kerekhueʼdik o̱ʼe̱a̱po. MOBakoy baahueʼtada o̱ʼnen Apag Diosa aypo oʼbayokikaʼ. Bakoytaʼ suigda oʼpak. Opudtanayo Apag Diosa huakkaʼda oʼpak. Konige̱po boʼtihuapokikaʼapone. Aypotaʼ mepuʼkikahueʼ yanikaʼ. UN#Aypotaʼ eʼmaiʼtaʼpiʼ yudtataʼ mepuʼkudhuahuahueʼ yanikatiʼ. Diosa oroʼtaj moʼnoeaʼikaʼne kenpaʼti oroʼen aypo oroʼen yudtaj boʼyokikaʼne. Konige̱po Diostaj yanoknopounhuahuikaʼ. zMmDiosyoʼda konig huairi o̱ʼe̱. Kentayoʼda nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱ne. Kentayoʼda diʼnanada i̱kaʼdik moʼe̱ne. Huakkaʼda katepiʼ eʼeretpakikaʼnayo nogda huairi moʼta̱e̱. Konige̱po huakkaʼda katepiʼ eretpakhueʼ yanikatiʼ. Diostaj eʼnigpe̱i̱kaʼnayo huakkaʼda katetapiʼ eretpakhueʼdik moʼe̱ne. Dios keʼnensiʼpotaj oʼbatihuapokikaʼ. L)Opudomeyen huakpo hua̱so̱ʼen huakjey e̱ʼdik o̱ʼe̱. Huakpoa katepiʼ boʼtiahuaypopiʼ ontehuapayoʼda eretpakdik moʼenepiʼ, huadaknopoʼda moʼe̱po nogomey paiʼda hua̱e̱ʼeritapiʼ eʼbayoktaʼ boʼeretpakpopiʼ. Katetapiʼ ʼuruda eʼtiahuayada nogomey kanʼtamaeʼpo eʼpaknayo huadaknopoʼda moʼe̱po durugda moʼe̱po huadakda boʼkikaʼne. Konig huakjeyyonig moʼi̱kaʼ. Katetapiʼ boʼtiahuaypo ontehuapayoʼda boʼeretpakpo dakhueʼnopoʼda moʼe̱po durugnopoʼ ehueʼ dakhueʼ boʼkikaʼ. Konig sikki̱re̱gyo̱nig moʼi̱kaʼne. Dios huairi o̱ʼe̱. Huakkaʼ eʼtamaetaʼ eʼeretpaknayo ken konig nogda huairionig moʼta̱e̱. K JDiosen eʼkikaʼnayo Diostaj diʼnanada moʼe̱po Diostaj boʼeretpakikaʼapone. Opudomeyen huakpo hua̱so̱ʼen huakjey o̱ʼe̱. RIDios kuruderienyoʼda yaderetpakpo yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Diosa okkahuehueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼti Diosen o̱ʼta̱e̱ kateapiʼ bapehueʼdik parahueʼdik okberehueʼdikpiʼ o̱ʼunhuahuikaʼapo. vHeKatepiʼ ʼuru yudtapiʼ huakkaʼnada eʼtamaetaʼ eretpakhueʼ yanikatiʼ. Huakkaʼda mato̱e̱hueʼ yanikatiʼ. Huakkaʼda eʼmato̱e̱ʼnayo indariyo huithuita yaʼbapeapetpiʼ, huakkaʼda yaʼparaʼapetpiʼ, yanʼbereapetpiʼ, ,GQOpudnayo eʼtionaʼpakte aypo bapehueʼ e̱ʼunhuaʼnayo ya̱gʼkokkoyoikaʼ kenpaʼti dakaʼ ya̱gʼkuirida̱ʼikaʼ. Kenda ekaʼnayo aratbut boʼtiahuaypo aypo bapehueʼ o̱ʼnunhuaʼnigtaj nokothueʼdik o̱ʼneapo. Opuden Apag Diosayoʼda soatayoʼ boʼtiahuayapone. Boʼtiahuaypo moʼpe̱e̱po huanoeonhuahuikaʼ moʼbayokapone. Diostaj boʼeretpakpo yanʼnigpe̱i̱kaʼpo kenda Diosa okkahuehueʼ moʼe̱a̱pone. FEOroʼ huadakda o̱ʼe̱ namaʼda huamanopo̱e̱a̱ʼeri, paiʼda o̱ʼe̱, namaʼda eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ onʼpakpo huakok koyoahueʼda o̱gkokparokaʼpo “Huadakda o̱ʼne.” Aratbuta kanʼbatiaʼpakeʼpo aypo bapehueʼ o̱ʼneonhuaʼnigʼa, “Huadakda o̱ʼne.” Diosanayo huaahueʼdik moʼe̱a̱pone. Opudomeynayo Diostaj aypo bapehueʼ moʼunhuaʼpo ken konig kikahueʼ yaneʼ. ;DoOpudomey nogomeytaj okkahueahueʼ e̱e̱ʼnayo Diosa opudtaj okkahueahueʼdik moʼe̱a̱pone. Diosa kapeunhueʼpo in konig bapehueʼ moʼunhuaʼnigʼa Jesúsa oʼmanmadikaʼuy. C Opudtaj dakhueaʼ mogkameʼnigtaj ekkahueaʼnayo o̱ʼnen Apaga̱ kurudya̱ʼ o̱ʼnen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼapone. VB% Dakhueaʼ eʼkaʼ nopo̱e̱hueʼ ka̱i̱keʼpo montihuapok. Namaʼda eʼkaʼtaʼ eʼpaknayo kikahueʼ ka̱e̱ʼpo boʼtihuapok, Apag Dios. Dios Huairinayo ayaʼenda Huakhuairinanada i̱ʼe̱po teynananada i̱ʼe̱po kenpaʼda huadaknananada i̱ʼe̱nok kenda ayaʼada kanʼmanbatiaʼpakikeʼ, ken. Ken konig yanʼtionaʼpakikatiʼ. tAa Oroʼtaj dakhueaʼ mogkameʼnigtaj oroa oʼbakkahueay konigti oroʼen dakhueaʼ eʼkikaʼtaj bokkahueaʼ. E@ Inmeʼnoete aypo oroʼtaj aʼnigya̱ya̱ʼpo boʼtihuapok. d?A Huakhuairi i̱ʼe̱nok i̱da ayaʼada ontaj moʼnigpe̱i̱keʼ. Dios Huairi i̱ʼe̱po ayaʼda iʼpakpo iʼmanikaʼ. Kurudyo̱ hua̱e̱ʼeria moʼnigpe̱i̱kaʼpo o̱gkikaʼ konigti i̱yo̱ huadariyo ayaʼada huakaʼ. Y>+ In konig yanʼtionaʼpakikatiʼ:Oroʼen Apag i̱ʼe̱ne, Apag Dios. Kurudyo̱ i̱ʼi̱kaʼne. Kenpaʼda ʼurunanada i̱ʼi̱kaʼne. O̱ʼnen huadik kenpaʼda huadakda o̱ʼi̱kaʼ. Ayaʼada kaʼdikeʼ. ==sDiostaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria konigdikti onteʼti onteʼti ijhueʼda onʼtionaʼpakonhuaʼnigʼa Diosa moʼpe̱e̱a̱pone namaʼda onʼnopo̱e̱nigʼa. Kenomeytaj Diosa nigpe̱e̱hueʼdik oʼmaikaʼapo. Konigti kikahueʼ yaneʼ. Tionaʼpakhued e̱e̱ʼted kenda iʼpaknig Apag Diosa oʼnopo̱e̱. <};sOpudomeynayo menokapiʼ eʼtionaʼpaktaʼ boʼpakpo o̱ʼnenbayo dubayapiʼ nogtiaʼda Apag Diostaj yanʼtionaʼpakikatiʼ. I̱re̱gi̱re̱g eʼtionaʼpakikaʼte Apag Diosa tiahuaydik moʼe̱ne. Moʼpe̱e̱i̱kaʼapone. Montihuapokikaʼapone. L:Do huadakda i̱jje̱y namaʼda huamanopo̱e̱a̱ʼeri hua̱i̱takeʼ jakyo kenpaʼti jak kurute aratbut e̱gkupopakikayaʼ onʼtionaʼpakikaʼ. “Huadakda o̱ʼne.” Aratbuta menhuaikeʼpo onʼtionaʼpakikaʼ. Kenda dakhuapa e̱ʼe̱a̱da onʼtionaʼpakikaʼnigʼa Diosanayo sigpiʼ pe̱e̱hueʼdik moʼe̱a̱pone. 9 I̱re̱gi̱re̱g aratbuta tiahuayhueʼ eneʼte paiʼda aratbuttaj yanʼbayokikatiʼ. Kenda eʼkikaʼnayo Dios i̱re̱gi̱re̱g eʼbayokikaʼnayo oʼtiahuaypo Diosa nogi̱tida ʼuruda boʼyokapone. Diostaj konig tionaʼpakikaʼdik Jesúsa oʼmanmadikaʼuy. `89Namaʼda huanopo̱e̱ʼeria huakkaʼ aratbut menʼtiahuayeʼpo paiʼda aratbuttaj onʼbayokikaʼ. Kenpaʼti hua̱i̱takeʼ jakyaʼ huakkaʼ aratbut menʼtiahuayeʼpo paiʼda aratbuttaj onʼbayokikaʼ. Konige̱po huadakda o̱gkaʼ batiaʼpakikaʼdik meʼnepo. Kenpayoʼda onʼpe̱i̱kaʼpo. “Huadak o̱gkaʼ.” Diosa ahueʼ moʼe̱a̱pone. Kenomey namaʼda huanopo̱e̱ʼeria diga̱ʼda aratbuttayoʼda onʼpakikaʼ. Diostanayo pakhueʼ o̱ʼne. Konig kenomey o̱gkikaʼ kikahueʼ yaneʼ. I̱re̱gi̱re̱g yanʼbayokikatiʼ. O̱ʼnen huadiʼa tiahuayhueʼte paiʼda aratbuttaj yanʼbayokikatiʼ. 7d6 CAratbuta menʼtiahuayeʼpoyoʼda paiʼda aratbuttaj eʼbayoknayo namaʼda bokaʼne. Ken konig kahueʼ yanikaʼ. Kenda eʼkikaʼnayo Apag Dios kurudyo̱ hua̱e̱ʼeria kenpaʼ eʼkaʼhuayak bayokhueʼdik moʼe̱a̱pone. X5)0Opuden Apag Dios kurudyo̱ ayaʼtada diʼ oʼmaikaʼ kenpaʼti ayaʼtada huadakaʼda oʼmagkikaʼ. Konigti opuden Apag Dios ayaʼtada diʼ yanʼmaikaʼ kenpaʼti ayaʼda huadaknopoʼda ya̱gʼkikatiʼ.Y4+/O̱ʼnen huabettayoʼda ʼuruaʼda e̱ʼhua̱i̱kaʼnayo “Huadakda ijkay,” nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Dakhueaʼ huakaʼeria kenda o̱gkikaʼ. Dakhueaʼ huakeritaj kenpaʼti diʼda huaaʼdik moʼi̱kaʼne. m3S.Diʼ aratbuttayoʼda diʼ eʼmaikaʼnayo gana eʼkaʼhuayak baehueʼdik moʼe̱a̱pone. Kenda dakhueaʼ huakaʼeria o̱gkikaʼ. Diʼ aratbuttaj diʼ onʼmaikaʼ. Dakhueaʼ huakeritaj kenpaʼti diʼ maikaʼdik moʼi̱kaʼapone. p2Y-Kenda boʼkikaʼpo konig Apag Dios Kuruderiensiʼpo moʼi̱kaʼapet. Huadak huakaʼeri kenpaʼti dakhueaʼ huakaʼeriere aypo kanʼto̱i̱ke̱ʼpo Diosa niokpoa kataʼteikeʼpo oʼkuyate kenpaʼti ehuiʼ moʼnigtaʼmonaʼikaʼne. 1,Donayo nogpaʼda ijjay. Matinosikeritaj diʼ yanʼmaikaʼ. Dakhueaʼda huaaʼeritaj Diosa “Kanopoʼkoreʼ,” yanʼtionaʼpakikatiʼ. Huadiayeritaj huadakda yakikatiʼ. Huabatidiʼkeritaj yanʼtionaʼpakikatiʼ. Huamagkeritaj kenpaʼti yanʼtionaʼpakikatiʼ. (0I+“Huadiʼtaj diʼ yamaikaʼ. Ontaj huatinosikeritaj konigti yanʼhuadiayikatiʼ.” Kenda opuden adhueaʼpaneʼ onʼmanaʼuyatenig moʼpe̱e̱deʼuyne. \/1*“Aypo beyok.” Noga̱ enaʼnayo sueʼnopo ehueʼada yabayoktiʼ. Yudtaj bektoyok enaʼnayo daknopoda ya̱e̱po yaktoyoktiʼ, ijjay. Dig huadiayeritaj konig takaʼtaj onteʼti diayhueʼada diʼ yanʼmaikaʼ. r.])“Doʼhued yudtaj adtemon betatohuaʼ.” Sorotataapiʼ enaʼnayo diayhueʼada adyo̱da yatatohuatiʼ. VK}|p{zyxxGwgvvKutt_s}rriggfff9edccQbJay`:_l_`^\[ZYWVYUTSSQPbONMCL9L(II;HHAA@<:98765|4422Y1]//o.v-`,++**a)((3'']&7%##! Ml}9GIt . ` cRcXwHVg7G Ken diga̱ʼ niokpo oʼtaʼtedepo eyyaʼ oʼpakpo suhueʼda huaʼihuit o̱ʼe̱po oʼayʼuy. 6 Huidbate sorok burujte sueʼda oʼkidbakoʼtuyate. Kentaʼ i̱dada oʼkerekuy. Sorok buruj o̱ʼe̱po i̱dada oʼkerekuy. 5 Nogyon nogyon oʼhuaʼeʼuyate. Oʼhuaʼepo oʼbakideneaʼpo dagte sueʼda oʼkidbakotapo bakoy oʼbatiakpo oʼkidye̱ʼkeaʼuyate. 4+ Konig Diosen Huairitaj yanoknopo̱e̱a̱pet aʼmanmadikayaʼpo oʼmanbatiaʼpakonhuaʼpo: —‍Huabakidenaʼeri aʼbakidenayaʼpo oʼhuaʼuy. {3o Huakkaʼada aratbut Jesústaj onʼtikupopaknok kusiʼpe eʼbetyo oʼhuadatoʼpo. Aratbut kuhuadte o̱gkupopakuy. `2 ; Kenmeʼnoe Jesús o̱ʼo̱ro̱kpo e̱ʼpo̱gyo̱ oʼhuaʼpo aktaʼbogpete oʼhuadʼuy. 1 2Ayaʼada kenda doʼhued Apag kurudyo̱ hua̱e̱ʼeri oʼpaknok o̱gkikaʼ kenomeyyoʼda doʼhued huamaʼbuy o̱ʼne. Kenomey Diosen o̱gkikaʼ doʼhued huidpo o̱ʼne, kenomey Diosen o̱gkikaʼ doʼhued hua̱ye̱ o̱ʼne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy.u0c 1huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼbaʼtohuaʼeaʼpo: —‍Inomey doʼhued hua̱ye̱ doʼhued huamaʼbuy o̱ʼne. t/a 0—‍Be doʼhued hua̱ye̱ ya̱ʼe̱t. Be doʼhued huamaʼbuy ya̱ʼnet. —‍Jesúsa oʼmanaʼpo, ".= /—‍I̱yo̱ jak kurute o̱ʼnen hua̱ye̱ o̱ʼnen huamaʼbuyere boʼukne. Ontaj eʼbatiaʼpaktaʼ onʼpak. —‍Huabokereka Jesústaj onaʼuy. ;-o .Jesús eʼbatiaʼpakonhuaʼte Jesúsen hua̱ye̱ Jesúsen huamaʼbuyere oʼnokye̱depo onʼboatoʼpo, “Jesústaj eʼbatiaʼpaktaʼ oʼpaki.” Huabokerektaj oʼnonaʼuy. (,I -ken totoʼa oʼhuaʼpo nog siete dakhueʼnanadakon noki̱re̱gtaj oʼbahuahuaydepo oʼbatotiakpo ken ontayoʼ huabokerektaj onʼnopoʼto̱e̱nok. Huakkuruda nogtotoatida oʼnopoʼto̱e̱po sueʼda dakhueʼmon o̱ʼe̱po taʼpotaʼtaj ochoa dakhueaʼnanada totoʼ onʼnopoʼto̱e̱denok huabokerek dakhueaʼnanada o̱ʼe̱ʼuy. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Jesúsen hua̱ye̱ Jesúsen huamaʼbuyere onʼhuatiakuy. y+k ,“Ke̱yo̱ i̱ji̱kamey aʼkumeyi̱ʼ.” Kenpaʼ noki̱re̱ga̱ oʼnopo̱e̱po, ken huabokerektaj oʼnopoʼto̱i̱kameʼ, kentaj e̱kye̱deʼte Diosapiʼ nopoʼto̱e̱hueʼda daknopoʼda konig jak eʼberokeʼyonig ʼuruaʼda o̱ʼe̱nok J*  +—‍Dakhueʼ totoʼ noki̱re̱g huabokerektaj eʼnopoʼtoeonhuahuaʼdeʼ okhuaʼdepo aratbut ehueʼ e̱e̱ʼyo̱ oʼhuaʼpo meyo̱piʼ hua̱i̱kaʼ eʼuktada huahuayhueʼda o̱ʼe̱po. B)} )Aʼnennada huakkaʼ jak Nínive hua̱e̱ʼeritaj Jonás Diosen huaʼa eʼmanadeʼte Nínive aratbut Diostaj onʼnopoʼkoreaʼpo huaboaʼda Diostaj onʼnigpe̱e̱ʼuyate. Oy aratbut doʼtaj moʼpe̱e̱denigʼa nopoʼkoreahueʼ moʼe̱po doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. Jonás sueʼda huairi o̱ʼu̱yate. Donayo hueretda huairi i̱jje̱y. Konige̱po keneʼhua̱ya̱ʼmeʼnoete ayaʼda Diostaj eʼnigbakupobote opudomey oy hua̱e̱ʼeri dakhueaʼda o̱gkikaʼuyate. Nínive hua̱e̱ʼeria kenda Diostaj onʼbahuaaʼapo. Aʼnennada huadaribayo ettoneʼa̱ huairi o̱ʼu̱yate. Keʼnenba bidtenada o̱ʼu̱yate. Salomón Israel aratbuten huairi huakkaʼnada oʼnopo̱e̱po ʼuruaʼda oʼbatiaʼpakikaʼnok aʼpe̱e̱yaʼpo ken ettoneʼ keʼnenbayaʼ bidtaʼnada oʼtiakonhuahuaʼuyate. Israel aratbutenbayo oʼtiakonhuahuaʼuyate. Salomónnayo sueʼda ʼuruaʼdamon oʼnopo̱e̱ʼuyate. Donayo ʼuruaʼnanada ijnopo̱e̱po huadakaʼda ijmanmadikikaʼnigʼa oy hua̱e̱ʼeria sueʼada doʼtaj moʼpe̱e̱po oʼnoknopo̱e̱ne. Konige̱po nogok keneʼhua̱ya̱ʼmeʼnoete ayaʼda Diostaj enʼnigbakupoboʼte opudomey doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri Diostaj dakhueʼnada o̱ʼne ettoneʼ huairia Diostaj oʼbahuaaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Dakhueʼ totoʼ noki̱re̱ga̱ huabokerektaj ekhuaʼdeada onteʼti oʼhuakumeʼuy. ( *'! (Jonás bapaʼmeʼnoe bapaʼ sikyo sikidbiʼdapoyo o̱ʼunhuaʼuyate konigti do bapaʼmeʼnoe bapaʼ sikyoere sorokkogyo̱ i̱jje̱a̱poy. -&S '—‍Oy aratbut dakhueaʼda o̱ʼnikaʼ. Diostaj oknopo̱i̱kay o̱danigʼa Diostaj nigpe̱e̱hueʼda o̱ʼne. Konig Dios teyda oʼkikaʼ konigti yakaʼ oʼnonaʼnigʼa kahueʼ i̱jje̱a̱poy. Kenyoʼda konig Jonás Diosen huamanbatiaʼpakeria oʼkuyate sueʼda konigtimon ijkaʼapoy. z%m &—‍On Diosyaʼ oʼtiakuyate. Kenda oroʼomeya̱ oknopo̱e̱ʼdik kaʼneʼpo konig Dios teyda oʼkikaʼ konigti yakaʼ, huamanmadikaʼeri. —‍Sueʼda Moisésenbaʼ huamadoyaʼeria kenpaʼti fariseo huamanmadikaʼeria oʼnonaʼuy. i$K %Huadakyoʼ huaaʼeritaj “Huadakda moʼe̱ne.” Diosa monaʼapet. Dakhueaʼ huaaʼeritaj “Dakhueʼda moʼe̱ne.” Diosa monaʼapet, ken. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. —‍On Diosyaʼ oʼtiakuyate. Kenda oroʼomeya̱ oknopo̱e̱ʼdik kaʼneʼpo konig Dios teyda oʼkikaʼ konigti yakaʼ. —‍Dakhueaʼ huakaʼeriomeya̱ Jesústaj oʼnonaʼuyate. #{ $Keneʼhua̱ya̱ʼmeʼnoete Diosen castiga huameʼnoete ayaʼda dakhueʼdik o̱daʼikaʼuynigtaj castiga oʼmagkaʼapo. Q" #Huabokerek huadaknopoʼda o̱ʼnepo huadakda onʼnopo̱i̱kaʼpo huadakyoʼ onʼbatiaʼpakikaʼ. Huabokerek dakhueʼnopoʼda o̱ʼnepo dakhueʼda onʼnopo̱i̱kaʼpo dakhueayoʼ onʼbatiaʼpakikaʼ. k!O "Konig bihui aʼnenda namaʼda onaʼuyate, opudkon namaʼda huaaʼeri moʼe̱ne. Opud dakhueaʼ hua̱e̱ʼeri moʼe̱po huadak sigpiʼ ahueʼdik moʼi̱kaʼne. Katepiʼ huanopoyaʼda oʼnopo̱e̱po kenda oʼbatiaʼpakikaʼne.  + !Daknopoda hue̱ymey e̱e̱ʼnayo ʼuru huada oʼto̱i̱kaʼ. Hue̱ymeya̱ eʼaynayo huadakon oʼaypo dakhueʼ huada o̱ʼi̱kaʼ. Huadakdada enhuadnayo ʼuruda o̱hue̱y o̱ʼe̱ oʼnopo̱e̱ne. Do kenpaʼti huadakda ijkikaʼnok huadakda o̱ʼe̱. Yanʼnopo̱e̱ʼ. ! Beʼapiʼ doʼtaj dakhueaʼda eʼhuaaʼnayo Diosa bakkahueaʼdik o̱ʼe̱. Beʼapiʼ Diosen Noki̱re̱gtaj dakhueaʼda eʼhuaaʼnayo bakkahueahueʼdik o̱ʼe̱. Menokapiʼ bakkahueahueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Hue̱ymeyen huada huadakda e̱e̱ʼnayo oʼtiahuaypo hue̱ymey huadakda o̱ʼe̱ oʼnopo̱e̱ne. Konigti aratbut huadakda eʼbatiaʼpakikaʼnayo huadakda o̱ʼne nopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. G Aratbut dakhueaʼda ekaʼnayo kenpaʼti Diostaj dakhueaʼda eʼhuaaʼnayo Diosa bakkahueaʼdik o̱ʼe̱. Diosen Noki̱re̱gtanayo dakhueaʼda eʼhuaaʼnayo bakkahueahueʼdik o̱ʼe̱. kO Beʼapiʼ doʼtaj pakhueʼ e̱e̱ʼnayo konig doʼhued takaʼ moʼi̱kaʼne. Beʼapiʼ doere eʼbaktieʼeaʼtaʼ tihuapokhueʼ e̱e̱ʼnayo doʼhued huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼbaknopo̱e̱batikaʼpo dakhueaʼ o̱gkaʼpo. - Huabokereka huairien eʼtamaikaʼ ekbakaytaʼ eʼpaknayo baʼtinukuʼdik kenpaʼti itakpiʼtinukuʼdik o̱ʼe̱. Huairitaj eʼtinukudeʼ okbakaydik o̱ʼe̱. Donayo teyda i̱jje̱y. Totoʼ huairitaj tinukuʼdik i̱jje̱y. Totoʼ huairien huanabaʼ maendik i̱jje̱y. ?w Diosen Noki̱re̱ga̱ beʼteyyaʼnok totoʼtaj ijmakenikay. Konige̱po do Diosen Huairi oʼtiakde. Diosa oʼtaʼmonaʼuy. Opudere Diosen Huairi o̱ʼe̱de. Kentaj yanoknopo̱e̱ʼ. :m Totoʼ huairi doʼtaj oʼteyyaʼnok nog totoʼ noki̱re̱gtaj oʼmaenaʼ. Opud fariseo huamanmadikaʼeria namaʼda onʼhuaaʼne. Opuden huanigpe̱i̱kaʼeria totoʼ noki̱re̱gtaj kanʼmaeneʼpo menpaʼ totoʼ huairia yaʼbateypakaʼpo. Ehueʼ. Namaʼda boaʼne. Opuden huanigpe̱i̱kaʼeria monaʼapone X) Konigti totoʼ huairi huayahuaya eʼmagkaʼnayo aʼti ehueʼdik ya̱ʼneapet. 'G Kenda fariseo enʼhuaaʼte Jesúsa oʼnopo̱e̱po, —‍Ondariyoyoʼ hua̱e̱ʼeri gobierno huairi huayahuaya eʼbarakikaʼnayo gobierno huairi to̱e̱hueʼdik o̱ʼneapo. Onyoyoʼ hua̱e̱ʼeri aratbut eʼbatuktuktaʼ onʼpakpo onʼbakkupopak. Eʼbaraknayo ehueʼdikda o̱ʼne. M Fariseo huamanmadikaʼeria onʼpe̱e̱depo, —‍Ehueʼ. Diosa taʼmonahueʼ o̱ʼu̱y. Totoʼ huairia oʼteyyaʼnok Jesúsa totoʼ noki̱re̱gtaj maendik o̱ʼe̱. —‍Fariseoa onʼhuaaʼuy. }s —‍¡Kenpihuay! Diosa huabokerek huairitaj oʼtaʼmonaʼapo. Kentaj onʼmaboikay. ¿Menpaʼ Diosa Jesústaj yaʼtaʼmonaʼuy? ¿Menpaʼ Jesús David Huairien adhueaʼ huayayo ya̱ʼe̱? —‍Huakkaʼ aratbuta o̱gkupopakpo oʼdaʼuy. 1 Totoʼ noki̱re̱ga̱ dakhueʼa oʼnopoʼto̱e̱nok huabokerek botpenpenda ekpobig o̱ʼu̱y kenpaʼti aʼpakhueʼdik o̱ʼu̱y. Jesúste onʼtohuaʼuy. Jesúsa oʼyareaʼnok oʼyarud. Huaboaʼda ʼuruaʼda maboʼdik o̱ʼu̱y kenpaʼti huaboaʼda aʼpakdik o̱ʼu̱y. E Nogbayo nogbayo hua̱e̱ʼeria kentaj yanoknopo̱i̱kaʼapet. Isaíasa aʼnenda oaʼuyate. “Totoʼ huairia Jesústaj oʼteyyaʼ.” Fariseo huamanmadikaʼeria namaʼda onʼhuaaʼuyate. K Konig hue̱ʼpi sueʼpiʼ tey e̱ʼe̱o̱k dakaʼ to̱i̱kaʼdik o̱ʼne, konigti aratbut sueʼda oʼnoknopo̱e̱nok dakaʼ oʼmato̱i̱kaʼapo. Konig kerosenbij ayaʼ ekpakada i̱da bakayhueʼdik o̱ʼe̱. Konigti paiʼda aratbuttaj oʼmanopoʼyareaʼapo. Doʼhued huanabaʼa ayaʼ dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga oʼmagkaʼdepo kenpaʼda Diosen huadak huaʼa oʼmananhuahuikaʼapo. Keʼnen huaknopo̱e̱ʼeriomeynayo kenere onʼneonhuahuikaʼapo. ) Nog aratbuttaj maboyhueʼ o̱ʼi̱kaʼapo. Aratbuttaj ʼuttaʼda okoyhueʼ o̱ʼe̱a̱po. Jak kurutaʼ ʼuttaʼ manaʼpakhueʼ o̱ʼe̱a̱po. "= In doʼhued huanabaʼ meʼta̱e̱ne. Doʼhued kakikeʼpo ijtaʼmonaʼapoy. Kentaj diʼ i̱jje̱y. Doʼtaj meʼdurugpakaʼapone. Kentaj ijdurugpakapoy. Doʼhued Noki̱re̱ga̱ ijnopoʼto̱e̱a̱poy. Ayaʼtada nog aratbuttakon dakhueaʼ eʼkaʼ manopoʼyarikaʼdik o̱ʼi̱kaʼapo. pY Kenda Isaíasa Diosen huamanbatiaʼpakeri oʼbatiaʼpakuyatenig Jesúsa ayaʼ oʼkaʼuy. Oaʼpo: `9 Jesúsa oʼbayareaʼ nogyo̱ nogyo̱ batiaʼpakhueʼ yaneʼ. Huiyokaʼda oʼmanaʼuy. B} Fariseo huairi Jesústaj eʼaraktaʼ onʼpaknok kenok Jesús oʼnokotpo ke̱ya̱ʼ oʼbakhuaʼuy. Kenere huakkaʼda onʼhuaʼuy. Ayaʼda dakhueʼ hua̱e̱ʼeritaj oʼbayareaʼuy. ] 3 Fariseo huamanmadikaʼeri oʼnokbahuaʼuy. O̱gkupopakpo ontatayo onʼbatiaʼpakpo, monig Jesústaj oʼarakapo, huaboaʼda onʼbatiaʼpakuyate. Aʼnenda Jesústaj Diosen huamanbatiaʼpakeria oʼtimadoyaʼuyate.   —‍Yaopiteʼ. —‍Jesúsa onaʼuy. Huabokerek oʼopitedepo oʼbayaruduy. Dakbaʼda nogbapenonigti o̱ʼunʼuy. E  Diosa oveja ʼuhuataj sueʼda oʼpak. Aratbuttanayo huakkaʼda oʼpak. Konige̱po judíoen okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete aratbuttaj tihuapokdik i̱jje̱y. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. B } —‍Opuden nogtida oveja e̱ʼta̱e̱a̱da judíoen okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoe e̱e̱ʼpiʼ huabid sorokkogyo̱ eʼtakotnayo dapitaʼ i̱da sorokkogyo̱ boʼtotokikaʼne.   Jakyo huabokerek ebaʼpoʼketpak o̱ʼu̱y. —‍¿Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete menpaʼ yareaʼdik ya̱ʼe̱? —‍Jesústaj oʼnonaʼpo Jesúsa namaʼdapiʼ kaeʼpo Jesústaj dakhueʼ eʼhuaaʼtaʼ onʼpakpo kenpaʼ Fariseomeya̱ oʼnonaʼuy. c? Kenda Jesúsa oʼmanaʼdepo oʼhuaʼuy. Judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo oʼkudonʼuy.  —‍Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Judío aratbuten okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete huairi i̱jje̱po katepiʼ ya̱gkaʼ aratbuttaj manaʼdik i̱ji̱kay. —‍Fariseotaj Jesúsa oʼmanaʼuyate. Ebaʼpoʼketpaktaj Jesúsa oʼbayareaʼuy. uc “ʼUhua eʼnigbatiarakikaʼ sueʼda ijpaki. Aratbuttaj eʼmatinepahuiataj huakkaʼda ijpaki,” Apagbaʼa oaʼ. Kenda eʼnopo̱e̱ʼnayo doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeritaj moʼmatinepahuiʼpo dakhueaʼda o̱gkaʼ ahueʼ moʼe̱a̱yet.  Diosen jak huadakda o̱ʼe̱nigʼa do huabokerek i̱jje̱po Diosyaʼ ijtiakuy. Doʼtataj ayaʼada nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. _7 Sacerdote Diostaj ʼuhua huanigbatiarakeritaj Moisésenbaʼ oʼbatiaʼpak moʼbaʼtiahuayde. Judíoen okmapi̱e̱ʼahuaddik e̱e̱ʼte sacerdote ʼuhua Diostaj onʼnigbarakikaʼ. Judíoen okmapi̱e̱ʼahuaddik e̱e̱ʼte baahueʼdik o̱ʼe̱. Moisésa oʼmadoyaʼuyate. Opudomeynayo sacerdote dakhueaʼda o̱gkaʼ bahuaahueʼ moʼi̱kaʼne. xi Diosen carpa jakyo onʼkudonʼuyate. Pan Diostaj oʼnighueda̱ʼikaʼ oʼhuedʼuyate. Sacerdote Diostaj ʼuhua huanigbatiarakeriyoʼda ken pan bapeʼdik o̱ʼnikaʼ. David kenere hua̱e̱ʼeri o̱gkusitokpo ken pan oʼdepo onʼpeʼuyate. |q —‍Apagbaʼte Davidtaj eʼbatiaʼpak moʼbaʼtiahuayʼuyate. David kenere hua̱e̱ʼeri o̱gkusitokuyate. :m Fariseo huamanmadikaʼeri huairia oroʼtaj boʼtiahuaypo Jesústaj: —‍Yatiahuayʼ. Kenda judíoen okmapi̱e̱ʼahuaddik e̱e̱ʼte kikahueʼdik o̱ʼe̱nig o̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeria o̱gkaʼ. Dakhueaʼda o̱gkaʼ. —‍Fariseo Moisésbaʼtaj namaʼda huaknopo̱e̱ʼeria Jesústaj oʼnonaʼuy. 6 g Nogok judíoen okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete oroʼ Jesústaj huanigpe̱i̱kaʼeri Jesúsere oʼhuaeʼuy. Taʼbayo oʼhuaeʼuy. Oʼkusitokpo o̱gkupayaʼpo oʼbapeʼuy. (I Doere boʼpakpo Diostaj oʼnigpe̱e̱ne kenpaʼti onʼtihuapoknok doʼhued eʼmanmadikaʼtaj nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱a̱pone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy.~ Diosen ijkikay. Doere bokikaʼ. Doʼtaj menʼnigpe̱i̱kaʼpo nogi̱ti nogi̱ti yanʼnoponhuatiʼ. Opudtehuapaʼ ijhueʼda dakaʼda ijnigi̱kay. Opudtaj ijmatinepahuikaʼnok onteʼti dakhueaʼ kikahueʼdik moʼe̱a̱pone. Onaʼti meʼpukehueʼdik moʼe̱a̱pone. } Opud dakhueʼda boʼkikameʼte. Diostaj dakhueaʼ huakeri moʼe̱ne. Dakhueaʼ eʼkaʼ aʼnopoʼyareayaʼpo diga̱ʼda namaʼda boʼkikaʼnigʼa. Opudtaj eʼtihuapoktaʼ ijpaki. Doʼtaj meknopo̱e̱nok onʼnopoʼyareaʼapone. Dakhueaʼ eʼkaʼ onʼbatikaʼapone. P| —‍Doʼhued Apaga̱ beʼteypakaʼuyne, meʼmanopo̱e̱a̱ʼuyne. Ayaʼda beyokuyne. Do Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱, Apag Diosayoʼda moknopo̱e̱a̱ʼne. Konig Apag Dios o̱ʼe̱po, konig oʼnopo̱e̱, konig Apag Dios oʼkaʼ doʼhuayoʼda ijnopo̱e̱y kenpaʼti kenomeytaj doʼhua Diosen Huasiʼpoa ijmaknopo̱e̱a̱y. {  Iʼpaknok huaknopo̱i̱kaʼ menʼtiokhueyne, kenpaʼti iʼpaknok menoknopo̱e̱ne, Apag. —‍Jesúsa Diostaj oʼtionaʼpakuy. Wz' —‍ʼUruaʼda i̱ʼe̱ne, Apag Dios. Kurudyo̱ hua̱e̱ʼeried huairi i̱ʼe̱ne. Kenpaʼti huadariyo hua̱e̱ʼeried huairi i̱ʼe̱ne, Apag Dios. Suhueʼdamon huanopo̱e̱ʼeritaj ʼurunopoʼtada o̱ʼnen huairitaj iʼmaknopo̱e̱a̱ʼne. Huakkaʼ huanopo̱e̱ʼeritaj o̱ʼnen huairitaj huaknopo̱i̱kaʼ menʼtiokhueyne. y7 Nogok Diosa castiga e̱gkaʼte opudtaj keʼpoda mogkapet. Sodomataj sueʼdamon castiga oʼmagkaʼapo. —‍Jesúsa oʼbayareaddepo huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeritaj huiyokada oʼmanaʼuy. Doʼtaj meʼnoknopo̱e̱ʼpo dakhueaʼ eʼkaʼ onʼbatikaʼapone. Jesúsa oʼmanaʼuyate. txa —‍Huakkaʼ jak Corazín hua̱e̱ʼeria paiʼda moʼnopoʼe̱a̱pone. Kenpaʼti huakkaʼ jak Betsaida hua̱e̱ʼeria paiʼda moʼnopoʼe̱a̱pone. Opudomeyen jakyaʼ Diosa teyda oʼkameʼnigʼa ʼuruaʼda oʼkameʼnigʼa oʼbayareameʼnigʼa, opudomeynayo nopoʼkoreahueʼ moʼe̱meʼne. Konig Betsaida huakkaʼ jakyaʼ kenpaʼti Corazínya̱ʼ Diosa ʼuruaʼda oʼkameʼ kenpaʼti teyda oʼkameʼ konigti Tiro nog aratbuten huakkaʼ jakyaʼ Sidón nog aratbuten huakkaʼ jakyaʼkon Diosa ʼuruaʼda ekaʼnayo kenomeya̱ i̱da yanʼmanopoʼkoreaʼaymetnigʼa kenpaʼti kenomey paiʼda o̱ʼneaʼ aratbuttaj moknopo̱e̱po saconig yanʼotayʼmetnigʼa. Nogok kenokaʼ Diosa ayaʼtada aratbuttaj dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga oʼmagkaʼpo Tiro hua̱e̱ʼeritaj Sidón hua̱e̱ʼerieretaj sueʼda castiga oʼmagkaʼapo. Opudomeytanayo keʼpoda castiga mogkaʼapone. Opud Capernaum huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeri “Huadakda o̱ʼe̱y. Kurudyo̱ oʼhuaʼapoy.” Moʼnopo̱e̱nigʼa. Kubarakyoda bohuapone. Sodoma huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeria dakhueaʼda o̱gkikuynok Diosa huakkaʼ jak taʼaka o̱ʼmahui̱gʼuyate. Kenomeytaj mahui̱ghued konig opudtaj ijbayarikay konigti Sodomayo eʼbayarikaʼuynayo Diosa taʼakyo mahui̱ghueʼ ya̱ʼe̱a̱yʼuyetnigʼa. w 0vY Huakkaʼ jakyo nogyo̱ nogyo̱ Jesúsa oʼbayareaʼuy. Aratbut nopoʼkoreahueʼ o̱ʼnenok Diosa keʼpoda oʼmagkaʼapo. Jesúsa huaboaʼda oʼmanbatiaʼpakapo: %uC Aratbut oy ken konig o̱ʼnikaʼ ijbatiaʼpakapoy. Kenomeytaj beʼapiʼ madurugpakahueʼdik o̱ʼnikaʼ. Katepiʼ nogomey onʼpakpo o̱gkikaʼnig kenomeynayo konigti eʼkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼne. Kenda Juan Bautista oʼkikaʼnig kenomeynayo pakhueʼ o̱ʼne. Kenpaʼti do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne konig do ijkikaʼnig kenda kenpaʼti pakhueʼda o̱ʼne. Juan Bautista katepiʼ ʼuruda aypo bapehueʼ o̱ʼi̱kaʼpo kenpaʼti vino mayhueʼ o̱ʼi̱kaʼpo. Kenda Juana oʼkikaʼnok totoʼa Juantaj oʼnopoʼto̱e̱ kenomeya̱ namaʼda onʼbatiaʼpakikaʼnigʼa. Nogok do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne opudere katepiʼ ʼuruda aypo ijbapikay kenpaʼti do katepiʼ ijmayʼikay. Doʼtakon dakhueaʼda menhuaikaʼne. “Huakkaʼda oʼbapikaʼ kenpaʼti huakkaʼda huamaiʼeri o̱ʼi̱kaʼ. Kenpaʼti Jesúsa dakhueaʼ huakaʼeritaj diʼda oʼmaikaʼ. Kenpaʼti gobierno huakupe huatabaeʼeritaj diʼda oʼmaikaʼ.” Doʼtaj kenpaʼ menhuaaʼikaʼne. Aratbut oy ken konig o̱ʼnikaʼ nogda ijbatiaʼpakapoy. Katepiʼ nogomey onʼpakpo o̱gkaʼ kenomeynayo konigti eʼkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. Konig huasiʼpo onʼbatuerikikaʼnig aratbut oy konigti o̱ʼne. Huasiʼpo huakkaʼ jak kurute onʼbahuadpo onʼbatuerikpo nogtaj nogtaj onʼmanaʼpo “Teteʼpuʼte ʼuruaʼda oʼbatadiʼkeay opudnayo oroʼere eʼdurugpaktaʼ pakhueʼ moʼe̱ne, baila e̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ moʼe̱ne. Oroʼ eʼbahuiktada opudnayo huikhueʼ moʼe̱ne.” Ken konig huasiʼpoa ondaʼikaʼ. Ken konig aratbut oyda o̱gkikaʼ. Diosa ʼuruaʼda oʼnopo̱i̱kaʼnok Diostaj huanigpe̱i̱kaʼerinayo ʼuruaʼda onʼnopoenkikaʼpo kenomeyoʼda durugda o̱ʼnikaʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeria Diostaj nigpe̱e̱hueʼada dakhueaʼda o̱gkikaʼpo nopoʼkoreahueʼda o̱ʼneʼuy. t ;sq Kenda yonay dakaʼ yanʼpe̱e̱ʼ boʼpeokhuadne. $rA Eknopo̱e̱ʼtaʼ eʼpaknayo Elías Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱ Juan. Diosen Huairi oʼtiakde Elías huakkuru o̱ʼe̱a̱po. Apagbaʼa oaʼuyate. Aq{ Diosen Huairi o̱ʼe̱a̱po Moisésa Apagbaʼte oʼbatiaʼpakuyate. Kenpaʼti Diosen Huairi o̱ʼe̱a̱po Diosen huamanbatiaʼpakeria Apagbaʼte onʼbatiaʼpakuyate. Juan bautista tiakhued e̱e̱ʼted onʼbatiaʼpakuyate. Juan bautista Diosen Huairitaj huaboaʼda eʼbatiaʼpakdeʼte aratbuta Diosen Huairitaj diga̱ʼda onʼpakikaʼ. Diosensiʼpotaj eʼnigpe̱e̱taʼ onʼpak. Nogomeya̱nayo Diosen Huairitaj onʼhuadiaypo Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj eknopo̱e̱batikaʼtaʼ onʼpakpo, “Yanʼbatik. Dakhueʼ iaʼne.” Huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼmanikaʼnigʼa. p o Oyedda ayaʼda huabokerek sueʼda huadak o̱ʼnikaʼ. Juannayo huadaknada o̱ʼe̱. Diosa oknopo̱e̱ʼ. Dios Huairitaj huaknopo̱e̱ʼeri huadaknanada o̱ʼneapo. Diosa kenomeytanayo huakkaʼ oʼbaeretpakikaʼapo. Juantanayo sueʼda oʼpakapo. Ijjay. unc Doʼtaj katiaʼpakeʼpo huakkuruda Diosa Juantaj oʼtaʼmonaʼuyate. Apagbaʼte kenpaʼ oʼtimadoyaʼpo:Ontaj huakkuruda doʼhued huataʼmonaʼeritaj ijtaʼmonaʼapoy. Dakhueaʼ o̱gkikaʼnok ayaʼtada yamanopoʼkoreaʼ. Diosen Huasiʼpotaj yanoknopo̱e̱ʼ. Aratbuttaj oʼmanaʼapo. Apagbaʼte oʼtimadoyaʼuyate. Kenda Diosa Apagbaʼte menaʼuyne doʼtaj. sm_ Diosen huamanbatiaʼpakeritaj aʼtiahuayaʼpo jakbahueʼyo boʼhuaʼuyne. Diosen huamanbatiaʼpakeri huadakda o̱ʼne. Juannayo nogi̱ti hueretnanada Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼi̱kaʼnok. Juantaj aʼtiahuayaʼpo boʼhuaʼuyne. +lO Huabokerek ʼurunada yudtaj eʼotikaʼte kenda aʼtiahuayaʼpo huahueʼ moʼu̱yne. Aratbut ʼuru yudtaj onʼotikaʼpo konig huairien ʼuru jakyoda o̱ʼnikaʼ. k/ Ken Juan Bautistaen huanigpe̱i̱kaʼeri eʼnokhuadeʼte huakkaʼ aratbut e̱gkupopakte Jesúsa Juantaj oʼtiaʼpakpo: —‍Nogbayo sueʼda aratbut eʼnahue̱ʼyo̱ opudomey boʼhuaʼuyne. Huabokerek nogpaʼ nogpaʼ huaaʼeritaj aʼpe̱e̱yaʼpo huahueʼ moʼu̱yne. j —‍Huakpobigtaj ijbakpoyareay. Huaʼehueʼdik e̱e̱ʼtada ijbayareay. Keʼpoda eʼsiʼdakparaʼtaj ijbayareay. Eʼpeokbettaj ijbayareay. Huakudakaʼda eʼbueytada ijmanoyhuada̱y. Doʼtaj eknopo̱e̱ʼnayo Diosere onteʼti moʼnoeonhuahuikaʼapone. Paiʼda aratbuttaj ijmanikay. Doʼtaj oʼnoknopo̱e̱po okbatikhueʼ o̱ʼnenok kenomeytaj ijmadurugpakaʼapoy. Kenda eʼkaʼte onʼtiahuayonhuaʼnig onʼpeeonhuaʼnig Juantaj yanʼhuahuaʼpo yanʼnonatiʼ. —‍Jesúsa Juanen huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate. i  h9 —‍Diosa Cristotaj moʼnigtaʼmonaʼapone. Cristo yaʼtiakapet oknopo̱e̱y. “¿O̱ʼna menpaʼ Cristo i̱ʼe̱? ¿Oroʼomey menpaʼ nogtaj nige̱ʼdik o̱ʼe̱?” Jesústaj ya̱ʼnonatiʼ. —‍Juana monaʼne. Jesúsa Juanen huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼpe̱e̱depo, Sg Juan Bautista huabakuda̱ʼ jakyo o̱ʼe̱po Cristo oʼbayareaʼpo nogda nogda ʼuruda oʼkikaʼ. Juana kenda oʼtipe̱e̱depo bottaʼ keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj Jesúste oʼtaʼmonaʼuyate. 1f ] Jesúsa oroʼtaj keʼnen doce huamataʼmonaʼeritaj monmadikaʼdepo oroʼtaj bokhuaʼuy. Meyo̱hueʼda huakkaʼ jakyo Jesús oʼhuaʼuy. Aʼmanmadikayaʼpo oʼhuaʼuy. -eS *Huakkaʼ huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼne. Diostaj sueʼdamon huaknopo̱e̱ʼeritaj hue̱ʼe̱ypiʼ eʼyoknayo huadakda boʼkaʼnig Diosa okkahuehueʼdik o̱ʼunhuahuikaʼapo. Nogok kurudya̱ʼ huadakhuapa moʼbaeʼapo. —‍Kenda oroʼomey huanigpe̱i̱kaʼeritaj monmadikahuadu̱y Jesúsa.dy )Diosen huamanbatiaʼpakeritaj Diosa oʼmataʼmonaʼikaʼ. Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱nok kentaj eʼnigpe̱e̱ʼnayo konig huamanbatiaʼpakeritaj huadakhuapa Diosa oʼbayokapo, ontaj konigti huadakhuapa Diosa moʼbayokapone. Diosenbaʼ ʼuruda huanigpe̱i̱kaʼeritaj eʼdeʼnayo konig kentaj huadakhuapa Diosa oʼyokapo konigti ontaj huadakhuapa Diosa boʼyokapone. ncU (Ayaʼada opudomeytaj onʼnigpe̱e̱po boʼikaʼne, doʼtakon meʼdepo onʼnigpe̱i̱kaʼ. Kenpaʼti ayaʼada doʼtakon onʼnigpe̱i̱kaʼpo Apag Diostakon onʼpakpo onʼnigpe̱i̱kaʼapo. Keʼna doʼtaj beʼtaʼmonaʼuyne. nbU 'Doʼhued huaknopo̱e̱ʼeri moʼe̱nok diga̱ʼda mogkadhuahuikaʼapone. “Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeri ehueʼ i̱jje̱y.” Enaʼnayo ontaj arakhueʼdik moʼe̱a̱pone. Onteʼti Diosere noeonhuahuikahueʼ moʼe̱a̱pone. Doʼhued huaknopo̱e̱ʼeri i̱ʼe̱nok aratbut diga̱ʼda mogkapone. Batikhueʼda “Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱y.” Iʼmanaʼikaʼnok eʼaraknayo onteʼti Diosere moʼnoeonhuahuikaʼapone. Diosen huadak eʼkikaʼnayo Diosa ʼuruaʼda mogkikaʼapone. a &“Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱y.” Nog aratbuttaj eʼmanaʼnayo opudtaj diga̱ʼ onʼhuadiaypo mogkaʼapet. “Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱y.” Aratbuttaj manahueʼ e̱e̱ʼnayo doʼtaj huaknopo̱e̱ʼeri ehueʼdik moʼe̱ne. `- %Beʼapiʼ doʼtaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ eʼpaknayo doʼtaj huakkaʼda diʼnanada meʼnikatiʼ. Apagtapiʼ, hua̱ye̱tapiʼ huasiʼpotapiʼ huamaʼbuytapiʼ huakkaʼda diʼ e̱e̱ʼnayo doʼtaj sueʼda diʼ e̱e̱ʼnayo, doʼhued huaknopo̱e̱ʼeri ehueʼdik o̱ʼne. E_ #Diosyaʼ ijtiakuynok huabet nog onaratbuttaj huabettaj yanʼmahuadiayikaʼapet. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria huaknopo̱e̱ʼeritaj yanʼmahuadiayikaʼapet. Huasiʼpo huaojtaj yanʼmahuadiayikapet. Kenpaʼti hua̱yo̱bua hua̱ye̱taj yanʼmahuadiayikaʼapet. Kenpaʼti huakabu huasuʼtaj yanʼmahuadiayikaʼapet. ^ $J]  "Doʼa ayaʼda aratbuttaj aʼmanoeya̱yaʼpo Diosyaʼ oʼtiakuy nopo̱e̱hueʼ yaneʼ. Aratbut nog aratbuttaj aʼpoespakanhuayaʼpo Diosyaʼ ijtiakuy. Nogtaj nogtaj onʼbahuadiayikaʼapo. ;\o !“Do Jesucristotaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri i̱jje̱y.” Ayaʼada beʼapiʼ aratbuttaj eʼikaʼnayo, “Kenomey doʼhued huaknopo̱e̱ʼeri ehueʼ o̱ʼne.” Doʼhued Apag Diostaj kurudya̱ʼ yonaʼapoy. Jesucristotaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria huabeta huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼhuadiayapo. M[ “Do Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱y.” Ayaʼada aratbuttaj eʼmanikaʼnayo Dioste kurudyo̱ enʼtiakte, “Doʼhued huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼne.” Doʼhued Apagtaj yonaʼapoy. Z Diosa bakoytaj sueʼda oʼpakpo opudtanayo huakkaʼda boʼpakne. Dakaʼ moʼmato̱i̱kaʼne. Konige̱po aratbuttanayo mididhueʼ yanikatiʼ. “Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱y” huaaʼeritaj Apag Diostaj Jesúsa huadakda oʼbahuaaʼapo. \Y1 Opudtaj kenpaʼti dakaʼ moʼmato̱i̱kaʼne. Opuden huakuhuijtaj moʼdikikaʼne. X  Bakoysiʼpotaj aratbuta suhuigda onʼpak. Bottaʼ bakoysiʼpote huasigkupesiʼpo bayokdik o̱ʼe̱. Opuden Apag Diosa eʼpaknayo bakoysiʼpo bueydik o̱ʼe̱. Eʼpaknayo bueyhueʼdik o̱ʼe̱. Opuden Apag Diosa bakoysiʼpotaj dakaʼ oʼmato̱i̱kaʼ. 'WG Huabokereka hua̱so̱ʼtayoʼda barakdik o̱ʼne. Huabokereka noki̱re̱gtaj arakhueʼdik o̱ʼne. Huabokerektaj mididhueʼ yanikaʼ. Diosanayo hua̱so̱ʼtaj noki̱re̱geretaj taʼakyo enʼdik o̱ʼe̱. Onteʼti noyhuadhueʼdikda o̱ʼne. Konige̱po Diostayoʼda yanokmeʼpukikatiʼ. MV Kenda soatayoʼ oʼnonmadikaʼnig nogok ayaʼtada yanʼmanikatiʼ. U} Aratbuttaj meʼpukhueʼ yanikaʼ. Opudtahuanig Diosen huadak huaʼa oʼnonmadikaʼne. Nogok ayaʼada onʼnokotapo. #T? Doʼtaj totoʼ huairia eʼtidikeʼnayo opud doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeritakon diga̱ʼda dakhueaʼda boʼhuaaʼapone. ¿Beʼtaj okmeʼpukdik ya̱ʼe̱? S} Opud doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri moʼe̱ne. Doʼtaj dakhueaʼda e̱gkaʼnayo opudtakon dakhueaʼda mogkaʼapone. R' Huakkaʼ jakyaʼ opudtaj eʼhuadiaynayo eʼbatiarakataʼ eʼtipakte i̱dada yanʼmakmamontiʼ. Nog huakkaʼ jakyo yanʼbakhuatiʼ. Ke̱ya̱ʼ kenpaʼti eʼhuadiaynayo onteʼti i̱da yanʼbakhuatiʼ. Nog judíoen huakkaʼ jakyo nog judíoen huakkaʼ jakyo eʼhuaʼte konigti dakhueʼda mogkaʼapet. Ayaʼda judíoen huakkaʼ jakyo huaehued eneʼted do Diosen Huairi i̱jje̱po onteʼti ijtiakapoy. 3Q_ Doʼtaj moknopo̱e̱nok ayaʼada boʼhuadiayapone. Dakhueʼda mogkadhuahuikaʼapone. Opud batikhueʼda eknopounhuahuikaʼnayo onteʼti Diosere moʼnoeonhuahuikaʼapone. HP  Nogok oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj kanʼbatiarakeʼpo gobierno huairitaj onʼbayokapo. Kenpaʼti huaoa huasiʼpotaj kanʼbatiarakeʼpo gobierno huairitaj onʼbayokapo. Kenpaʼti huasiʼpoa keʼnen huaoj huaknopo̱e̱ʼeritaj kanʼbatiarakeʼpo gobierno huairitaj onʼbayokapo. nOU Huairitaj moʼbatiaʼpakpo Apag Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopo̱e̱a̱ʼaponok moʼbatiaʼpakapone. *NM Gobierno huairitaj eʼyokdeʼte “Katiaʼpiʼ huairitaj yanʼbatiaʼpakapo.” Meʼpukehueʼ yaneʼ. Kenokaʼ aʼdik kaʼneʼpo Diosa moʼnopo̱e̱a̱ʼapone. !M; Doʼtaj moknopo̱e̱nok nog aratbuten gobierno huairite boʼtohuaʼapone. Diostaj kenpaʼti doʼtaj kanʼmanbatiaʼpakeʼpo huairite boʼtohuaʼapone. WL' Opudomey doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeritaj huabokereka dakhueaʼ mogkaʼaponok “keyoj” ijjay. Castiga kanʼmagkeʼpo judío huairite boʼtohuaʼapone. Judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo moʼbatibitbitapone. jKM —‍Opudomeytaj onʼtaʼmonaʼne. Aratbut opudtaj dakhueaʼda eʼmagkaʼtaʼ onʼpakapo. Konig ovejasiʼponig dubakuhuaenbanopoyonig moʼe̱a̱po. Huadakaʼda yanʼnopo̱e̱po ya̱gʼkikatiʼ. ʼUrunopoʼda yanikaʼ. J1 Ken jaktaj Diosa diga̱ʼnanada castiga oʼmagkaʼapo. Sodoma huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeritaj kenpaʼti Gomorra huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeritaj sueʼda huakkaʼ castiga oʼmagkaʼuy. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne. “Opudtaj dakhueaʼda mogkaʼapone.” Jesúsa monaʼuyne. I% Jak hua̱ta̱e̱ʼeria opudtaj pakhueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼti eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ e̱e̱ʼnayo ken jakyaʼ huakkaʼ jakyaʼpiʼ yanʼbakhuatiʼ. Yanʼo̱ro̱kdepo Diostaj dakhueaʼda oʼkaʼdey ayaʼada kanʼnopo̱e̱ʼpo soroka eʼitimabette yanʼitihuekeatiʼ. gHG Jak hua̱ta̱e̱ʼeria opudtaj eʼpaknayo kenpaʼti eʼpe̱e̱nayo Diosa kenomeytaj kamanoeye̱ʼ. Jak hua̱ta̱e̱ʼeria opudtaj pakhueʼ e̱e̱ʼnayo yanokhuatiʼ. Diosa jak hua̱ta̱e̱ʼeritaj manoeya̱hueʼ kamaeʼ. XG) Jakyo yanʼkudondepo, “Opudtaj Diosa moʼmanopoʼnoeye̱ʼ.” Yanʼmanaʼ. bF= Huakkaʼ jakyo boʼkudondepo, “¿Beʼa Diostaj boʼpak? ¿Beʼa Diostaj eʼnigpe̱e̱taʼ boʼpak?” Yanʼmanatiʼ. Beʼa Diostaj yaʼpakapet keʼnen jakyo yanikatiʼ. Yanhuaʼapo ke̱yo̱da yanʼtayikatiʼ. ^E5 Kutama batohuahueʼ yaneʼ. Nogtida huaok yanʼtohuatiʼ. Huabo zapatos tohuahueʼ yaneʼ. Oteypapiʼ tohuahueʼ yaneʼ. Huakkaʼda moʼmanmadikaʼaponok kenpaʼti moʼbatihuapokapone tobapeʼdik moʼe̱a̱pone. ND Yanʼhuaʼpo oro tohuahueʼ yaneʼ. Huakupe tohuahueʼ yaneʼ. !C; Keʼpoda eʼsiʼdakparaʼtada yanʼbayareatiʼ. Dakhueʼda e̱e̱ʼtada yanʼbayareaʼ. Eʼbueytada yanʼmanoyhuada̱ʼ. Totoʼa eʼmanopoʼto̱e̱tada yanʼmaentiʼ. Katetehueʼ Diosa boʼtihuapokaponok katetehueʼ yanʼbatihuapokikaʼ. “Huakupe beyok,” manahueʼ yanikaʼ. sB_ Dios Huairi o̱ʼe̱de. Yanoknopo̱e̱po yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Nogyo̱ nogyo̱ yanhuaʼepo yanʼmanatiʼ. KA Israel aratbut konig oveja Diostaj eʼtiyoyahueʼtaj yanhuatiʼ. J@  Jesúsa oroʼ doce huanigpe̱i̱kaʼeritaj moʼtaʼmonaʼuyne. —‍Judíoenbayoyoʼda yanhuatiʼ. Nog aratbutenbayo huahueʼ yaneʼ. Samaria aratbuten huakkaʼ jakyo kudhueʼ yanetiʼ. \?1 Simón cananista jonyo huapakeri, kenpaʼti Judas Iscariote. Judas Iscariote Jesústaj kanʼarakeʼpo judío huairitaj bayokdik o̱ʼe̱a̱po. Doce huanigpe̱i̱kaʼeritaj kanʼmanmadikeʼpo oʼmataʼmonaʼuy. )>K nog Felipe, Bartoloméere, kenpaʼti Tomás do Mateoere huakupe huabaeʼeri i̱ji̱kamey, kenpaʼti Jacobo Alfeoensiʼpo, Lebeo konogdikda oʼdikkaʼuy Tadeo, =3 Jesúsen doce huamataʼmonaʼeri o̱ʼnepo: Simón nogdikda Pedro, Pedroen huamaʼbuy Andrés, nog Jacobo huamaʼbuy Juanere Zebedeoensiʼpo, M<  Oroʼtaj doce huanigpe̱i̱kaʼeritaj, “Menhuatiak.” Jesúsa monaʼuyne. Eʼtiakdeʼte, “Dakhueʼ totoʼa huamanopoʼto̱e̱ʼeritaj kanʼmaoro̱keʼpo onʼteypakapone onʼtihuapokapone. Ayaʼda dakhueʼ e̱e̱ʼ kanʼbayarikeʼpo onʼteypakapone onʼtihuapokapone. Bayareaʼdik moʼe̱a̱pone.” Jesúsa monaʼuyne. `;9 &Konige̱po Diosa huadak huaʼa huamanmadikaʼeritaj yamataʼmonaʼ, Diosa aratbuttaj kamanopoʼyareʼpo yamataʼmonaʼ, Diostaj yanʼtionaʼpakikaʼ. —‍Jesúsa oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeriomeytaj monaʼuyne.":= %—‍Huakkaʼada Diosensiʼpo e̱e̱ʼtaʼ eʼpakada Dios Huairitaj eknopo̱e̱ʼtaʼ eʼpakada sueʼada huadak huaʼa huamanmadikaʼeri o̱ʼne. E9 $Huakkaʼ aratbut e̱gkupopakte oʼbatiahuaypo oʼmatinepahuiʼuy. Kenomey konig oveja ʼuhua o̱ʼnepo konig huamato̱e̱ʼeri to̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼuy. Paiʼda o̱ʼneonhuahuikaʼpo kate kaʼdik nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo, kenpaʼti Diostaj buttida manmadikahueʼ o̱ʼnenok kenomeytaj Jesúsa oʼmatinepahuiʼuy. 8 #Kendariyo ayaʼda huakkaʼ jakyo Jesús oʼhuaeʼuy. Nogyo̱ nogyo̱ oʼhuaeʼuy. Judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo oʼmanmadikikaʼuy. Dios Huairia meʼnopoʼto̱i̱keʼpo yanʼnopoʼkoreaʼ. Dios Huairitaj yanoknopo̱e̱ʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Diosensiʼpo moʼe̱a̱pone. Oʼmanmadikaʼuy. Eʼdigpaktaj kenpaʼti nogpaʼ nogpaʼ dakhueʼ e̱e̱ʼ enʼto̱e̱ʼtada oʼbayareaʼuyate. 17[ "—‍Totoʼ huairia oʼteypakaʼnok totoʼtaj oʼmaen Jesúsa. —‍Fariseo huamanmadikaʼerianayo namaʼda onʼhuaaʼuy. Jesús aratbuttaj oʼmatinepahuiʼuy. gZ~W}||{Ezyxx vv"ttss nmm?ll6kk:ihfedlba`_^^/]]C\XXVV)UTSRPBONN9MKKoKcCBA@@@ ?>s==7<<;;i:::)98876655k4332291`0N//I..x-,H+b*')t)/((&%%,##"!w 1st|1c$m _ b+pbgwDg—‍Bepiʼ doʼtaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ eʼpaknayo katepiʼ hua̱ʼenda onʼpakikaʼ onaʼti eretpakhueʼ kaʼnikeʼ. Onaʼti doʼhuedyoʼda kanʼpakikeʼ. Kenpaʼti doʼtaj moknopo̱i̱kaʼpo paiʼda nopoʼe̱dik moʼe̱a̱pet. C Jesúsa Pedrotaj oʼtikoretupo, —‍Yahuatiʼ. Konig totoniga̱ onaʼne. Namaʼda menaʼne. Konig huabokerekada namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼnig o̱ʼna konigti iʼnopo̱i̱kaʼ. Diosen eʼnopo̱e̱ʼ nopo̱e̱hueʼda i̱ʼe̱ne. —‍Pedrotaj onaʼuyate. 7Bg—‍Kenpaʼ ahueʼ ya̱e̱ʼ, Huairi. Dios kenpaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱. Konig o̱gkahueʼdik moʼe̱a̱pone. —‍Pedroa adyon oʼtohuaʼdepo Jesústaj onaʼuynigʼa. xAi“Jerusalén gobierno huairien huakkaʼ jakyo huaʼdik i̱jje̱y. Ke̱yo̱ judío huairitoneʼ sacerdote huairiere Moisésen eʼmanaʼbaʼ huamanmadikaʼeriere doʼtaj paiʼda meʼnogkaʼapone. Doʼtaj menʼarakapone. Bapaʼmeʼnoe eʼpokdeʼte Diosa meʼnoyhuada̱ʼapone.” Kenokaʼ Jesúsa huaboaʼda kenpaʼ monbatiaʼpakuyne. Oroʼtaj monbatiaʼpakuyne. 7@g—‍“Cristo o̱ʼe̱. Diosa oʼtaʼmonaʼuy.” Beʼtapiʼ manahueʼ yaneʼ. —‍Oroʼtaj monaʼuyne Jesúsa. “Ijbueydeapoy.” Jesúsa oʼbatiaʼpakpo oaʼuy. >?uOn Pedro moʼmanbatiaʼpaknok aratbut Diosen Huairitaj huaboaʼda onʼnigpe̱e̱a̱po Diosensiʼpo o̱ʼneapo. Katepiʼ aratbut dakhueʼ kahueʼdik e̱ʼhua̱e̱ʼ manmadikikaʼdik i̱ʼe̱a̱pone. Katepiʼ huadakyoʼ kaʼdik e̱ʼhua̱e̱ʼ manmadikikaʼdik i̱ʼe̱a̱pone. —‍Jesúsa Pedrotaj onaʼuy. x>iO̱ʼnendik Pedro o̱ʼe̱. Pedro huidtoneʼdik o̱ʼe̱. On konig huakkuruda huaknopo̱e̱ʼeria judíotaj nog aratbuttaere moʼmanbatiaʼpakapone. Ken ayaʼda ijkikaʼnig moʼmanbatiaʼpakikaʼapone. Huakkaʼada doʼtaj oʼnoknopo̱e̱a̱po. Huakkaʼtada Diosa oʼbaktieʼeaʼapo. Kenomeytaj totoʼa kenpaʼda engaña magkahueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Doʼhua onaʼne. 9=k—‍Kenda onaʼne aratbuta onahueʼtada onaʼne. Apag Dios kurudyo̱ hua̱e̱ʼeria menʼnopo̱e̱a̱ʼne, Simón Jonásensiʼpo. Konige̱po durugda i̱ʼi̱kaʼapone. <w—‍On Diosen Cristo i̱ʼe̱ne. Diosen Huasiʼpo i̱ʼe̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. —‍Pedroa onaʼuy. d;A—‍¿Be o̱ʼe̱a̱ʼ doʼtaj opuda̱ onʼhuaaʼikaʼ? —‍Oroʼtaj monaʼuyne. :—‍Juan Bautista on o̱ʼe̱. Noga̱ boʼhuaaʼikaʼne. On Elías o̱ʼe̱. Noga̱ boʼhuaaʼikaʼne. On Jeremías o̱ʼe̱. Noga̱ boʼhuaaʼikaʼne. Diosen huamanbatiaʼpakeripiʼ o̱ʼe̱. Nogomeya̱ boʼhuaaʼikaʼne. —‍Oroʼa Jesústaj onaʼuy. O9 Nogok Jesús Cesarea Filipo huadaribayo o̱kye̱depo oroʼ keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj monaʼpo: —‍¿Be o̱ʼe̱a̱ʼ doʼtaj aratbuta menhuaaʼikaʼ? —‍Oroʼtaj monaʼuy Jesúsa. M8 Jesúsa nog konig monbatiaʼpaknig huaboaʼda oʼnokoti. Pan eʼbiaʼo̱gtaj batiaʼpakhueʼ o̱ʼe̱. Judío huairia dakhueʼdiken onʼmanmadikaʼikaʼ. Kenomeytaj keyoj. Kenda Jesúsa oʼbatiaʼpaknig oʼnopoenkaʼuy oroʼa. Diosen Cristo i̱ʼe̱ne. Diosa kurudya̱ʼ metaʼmonaʼuyne. Pedroa Jesústaj onaʼuyate. g7G “E̱ya̱ʼ, judío huairien eʼbiaʼo̱gtaj keyoj.” Huaboaʼda oʼnonaʼdene. Pantaj oʼbatiaʼpak namaʼda moʼnopo̱e̱ne. Judío huairien eʼbiaʼo̱gtaj keyoj oʼnonaʼne kenti. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne. ,6Q Kenpaʼti cuatro mil aratbuttaj siete pan sueʼda biigere ijmanposakeaʼmey. Noteymeyaʼda onʼbapemeʼ. Siete kusogyo̱ huataʼsuj huedmeya̱ʼda oʼdohueameʼ. P5 Opuda̱ doʼtaj nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnene. Cinco mil huabokerektaj cinco pan ijmanigposakeaʼuy. Ayaʼda noteyaʼ onʼbapemeʼ. Menpaʼ kenda bokkahueʼ. Doce kusogyo̱ huedmeya̱ʼda oʼdohueaʼuy. 34_Kenda oroʼa oʼbatiaʼpaknig Jesúsa oʼnopo̱e̱po, —‍¿Menpaʼ aypotaʼ moʼmepuke? Doʼhua dakaʼ to̱e̱dik o̱ʼnene. Suhuigda doʼtaj oʼnoknopo̱e̱ne. ^35—‍Pan okkahuudnok kenda monaʼne. —‍Oroʼa huayahuaya oʼbatiaʼpakuy. p2Y—‍E̱ya̱ʼ, judío huairien eʼbiaʼo̱gtaj keyoj ijjay. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne. h1IKenokaʼ oroʼ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri e̱ʼpo̱g akodpen oktegpo pan okkahuudi̱. J0 In judío aratbut dakhueʼnada o̱ʼnikaʼ. Diostaj oknopo̱e̱hueʼda o̱ʼnikaʼ. “Katepiʼ kurudyo̱ konig Diosayoʼda kaʼdik oroʼ tiahuayhueʼ o̱ʼi̱kaʼuynig yakaʼ.” Namaʼda oʼnonaʼne. Kenpaʼda konig Jonás oʼnoyhuadu̱yate do konigti ijnoyhuada̱poy, ijjay. —‍Jesúsa oʼmanaʼpo oʼbakhuaʼuy. “Fariseo huairi Saduceo huairiere dakhueʼdik e̱ʼhua̱e̱ʼ onʼmanmadikikaʼ. Kenomeytaj keyoj ijjay.” Jesúsa oaʼuyate. G/Sikyoedda kurudbed e̱e̱ʼnayo kenpaʼti diga̱ʼda e̱ʼsi̱hui̱ʼ e̱e̱ʼnayo “Dakhueʼbada o̱ʼe̱a̱po.” Opuda̱ boaʼikaʼne. Opud huadakda o̱ʼe̱y huataʼda namaʼda moʼtinopo̱i̱kaʼne. Dakhueʼda moʼe̱ne. Kurud huadakda moʼnopo̱i̱kaʼnigʼa Diosa oʼtaʼmonaʼuy, oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnene. r.]—‍Baysik kurudbed boʼtiahuaypo “Emeʼte ʼuruʼbada o̱ʼe̱a̱po.” Opuda̱ boaʼikaʼne. - Judío aratbut huairia Jesústaj onʼhuatiakuy. Jesúsa namaʼda katepiʼ yakaʼapetpiʼ onʼnopo̱e̱po, “Katepiʼ konig Diosayoʼda kurudya̱ʼ kaʼdik oroʼ tiahuayhueʼ o̱ʼi̱kaʼuynig kakeʼpo.” Judío huairia Jesústaj onʼdikdikpo oʼnonaʼuy. ,!'Kenokaʼ “Opuden jakyo yanʼhuatiʼ.” Jesúsa huakkaʼda aratbuttaj oʼmanaʼuy. Oʼmanaʼdepo kusiʼpete Magdalabayo oʼhuaʼuy.[+/&Cuatro mil huabokerek onʼbapeʼuy. Ettoneʼ huasiʼpoere kenpaʼti o̱ʼnuyate. *7%Ayaʼada onʼbapeʼuy. Noteymeyaʼda o̱gkaʼuy. Siete kusogyo̱ huaboroʼpe̱gda boroʼtaʼsujmonere onʼdohueaʼuy. Huedmeya̱ʼda onʼdohueaʼuy. q)[$Siete pan sueʼda biigere oʼbapadpo, “Dakiti Dios. Dakaʼ jokaʼne.” Oʼtionaʼpakpo oʼposakeaʼpo oroʼtaj keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj boʼyokeʼuyne. Oroʼa huakkaʼda aratbuttaj oʼbayokeʼuy. Ayaʼtada oʼbayokeʼuy. E(#—‍Barakte yanʼbahuad. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. '/"—‍¿Meniga̱ʼ pan moʼta̱e̱? —‍Jesúsa monaʼuyne oroʼtaj. —‍Siete pan sueʼda biigere moʼta̱e̱ne. —‍Oroʼa onaʼuy. &'!—‍I̱yo̱ aratbut ehueʼ o̱ʼnikaʼ. ¿Meyo̱ aypo oʼeyapet? —‍Oroʼa Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria Jesústaj oʼnonaʼuyne. `%9 Oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj boʼkupopakaʼdepo monaʼpo: —‍I̱yo̱da huakkaʼnada boʼkupopakmeʼne. Bapaʼmeʼnoeaʼ o̱ʼnedepo aypobayoʼ kate bapehueʼdikda o̱ʼnenok ijmatinepahuiʼpo bapehued enʼbahuaʼnayo jakyo o̱kye̱hued dagtaʼ a̱ro̱gdik o̱ʼnenok eʼmataʼmonaʼtaʼ pakhueʼ i̱jje̱y. —‍Jesúsa monaʼuyne. V$%—‍Kenpihuay. Aʼpakhueʼa aratbuta huaboaʼda onʼaʼpak. Huamojtaʼpo so̱doda huaboaʼda ʼuruda onʼhuaʼe. Huakpobiga̱ huaboaʼda onʼtiahuay. —‍Onʼbatiaʼpakpo, “ʼUruaʼda o̱ʼe̱ Israelen Dios. Dakiti Dios.” Huaboaʼda onʼbatadiʼkeaʼuy. Cuatro mil huabokerektaj ettoneʼeretaj Jesúsa oʼbatobapeʼuy. Y#+Kentaj huamojtaʼpo so̱doda, ekpobig, aʼpakhueʼdik aratbut, kenpaʼti huakkaʼ dakhueʼ nogpaʼ nogpaʼ e̱e̱ʼ onʼbatotiakpo Jesústaj huakkaʼda onʼhuatiakuy. Onʼbatotiaknok Jesúsa oʼbayareaʼuy. "Ke̱ya̱ʼ Jesús oʼhuaʼpo Galilea e̱ʼpo̱g aktaʼbogpete oʼhuaʼeʼuy, Nogok oteʼyo oʼbehuikdepo oʼhuaduy. ]!3—‍Huakkaʼda doʼtaj iknopo̱e̱nok. Kenda onaʼnok oʼtayareaʼne, ettoneʼ. —‍Jesúsa onaʼuy. Kenpaʼ eaʼte ettoneʼen hua̱yo̱bu oʼyarudʼuy. Jesúsa ayaʼpaʼda e̱ʼneʼtaj oʼbayareaʼuy.   —‍Buttida iaʼne. Kuhuanayo huasiʼpoen eʼtaʼsujkahuaʼ onʼbapikaʼ, Huairi. —‍Ettoneʼa̱ Jesústaj onaʼuy. U#—‍Konig huasiʼpoen aypo kuhuataj eʼyok dakhueʼda o̱ʼe̱. Konigti judío aratbuttayoʼda tihuapokdik i̱jje̱y. Nog aratbuttaj tihuapokhueʼdik i̱jje̱y. —‍Jesúsa ettoneʼtaj onaʼuy. Ken ettoneʼnayo Jesústaj oʼhuahuaʼpo huaʼikudate oʼtihuadatoʼpo, —‍Beʼtihuapok, Huairi. —‍Jesústaj onaʼuy. ve—‍Judío aratbuttaj kabatihuapokeʼpo Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Judío aratbut konig oveja eʼtitikononig Diostaj nigpe̱i̱kahueʼ o̱ʼne. Nog aratbuttaj judío ehueʼtaj Diosa taʼmonahueʼ meʼu̱yne. —‍Jesúsa oaʼuy. V%Jesúsanayo sigpiʼ aʼtokhueʼ o̱ʼu̱y. —‍Ettoneʼtaj yataʼmonaʼ. Konige̱po oroʼtaj botaʼtiakpo ʼuttaʼda oʼokoyʼonyak. —‍Oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeria Jesústaj diga̱ʼda onaʼuy. MEttoneʼ judío aratbut ehueʼ ke̱yo̱ o̱ʼi̱kaʼ. Cananea hua̱e̱ʼeri o̱ʼu̱y. Jesústaj oʼhuahuaʼpo, —‍Doʼtaj meʼtinepahuiʼpo beʼtihuapok. Doʼhued hua̱yo̱buʼtaj totoʼa oʼnopoʼto̱e̱po dakhueʼnanada o̱ʼe̱, Huairi. On Daviden huayayo i̱ʼe̱ne. —‍Ettoneʼa̱ Jesústaj ʼuttaʼda onaʼuy. veKe̱ya̱ʼ Jesús oʼhuaʼpo Tiro huakkaʼ jakyo kenpaʼti Sidón huakkaʼ jak huadaribayo oʼhuaʼuy. `9Kenpaʼ o̱gkikaʼpo dakhueʼda o̱ʼne Diosa oʼnopo̱e̱. Baʼkoyohueʼada eʼbapeʼnayo “dakhueaʼ iʼkaʼ,” Diosa manahueʼ o̱ʼe̱. —‍Jesúsa monaʼuyne. Esoeri ettoneʼa̱ Jesústaj oknopo̱e̱ʼuy.  Aratbut huanopoyaʼda onʼpakpo dakhueaʼda o̱gkikaʼ. Huanopoyaʼ onʼhuadiaypo onʼbarakikaʼ. Huanopoyaʼ onʼeretpakpo nogen hua̱to̱e̱ onʼbakdejikaʼ. Huanopoyaʼ onʼpakpo hua̱to̱e̱ to̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri onʼbakdejikaʼ. Huanopoyaʼ onʼpakpo onʼbereʼikaʼ. Huanopoyaʼ onʼeretpakpo namaʼda onʼmahui̱a̱ʼikaʼ. Huanopoyaʼ onʼpakpoda onʼmahui̱a̱ʼikaʼ. s_Dakhueʼda eaʼnayo huanopoʼada iʼnopo̱e̱po iaʼ. Diostaj dakhueaʼda i̱ʼe̱ne Diosa oʼnopo̱e̱. 7Moʼbapeʼpo huaʼaypoyo oʼkudikaʼ. Huaminya̱ʼkon o̱ʼo̱ro̱kikaʼ. Kenda Diostaj dakhueaʼ eʼkaʼ ehueʼdik o̱ʼe̱. Kenpaʼ moʼnopo̱e̱. B—‍Menpaʼ opud kenpaʼti nopoenkahueʼ moʼe̱. /W—‍Katepiʼ boʼpeʼpo konig Diostaj dakhueaʼ eʼkaʼ ehueʼdik o̱ʼe̱. Iaʼnig. Nopoenkahueʼ o̱ʼe̱nok dakaʼ monaʼ. —‍Pedroa Jesústaj onaʼuy. 7gFariseo huamanmadikaʼeritaj mepuʼkehueʼ yaneʼ. Kenomey namaʼda oʼnoknopo̱e̱po namaʼda onʼmanmadikikaʼnigʼa. Konig ekpobigtaj eʼtohuanig o̱ʼne. Kenomey kenpaʼti konig ekpobig o̱ʼne. Fariseo ekpobigyoʼ eʼhuaʼenayo huabidkogyo kotdik ya̱ʼneapet. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne. b= —‍Konig huakpi doʼhued Apaga̱ konig batukehueʼda sueʼda huamanmadikaʼeria konigti o̱ʼne. Huakpi doʼhued Apag batukehueʼtaj oʼbauruaʼpo oʼmaenapo. Konigti nogenda huamanmadikaʼeritaj oʼmaenapo. L Kenokaʼ oroʼ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria Jesústaj oʼbahuahuaʼpo, —‍Fariseo huamanmadikaʼeri ontaj moʼpe̱e̱po boʼhuadiayne. ¿Menpaʼ iʼnopo̱e̱? —‍Jesústaj onaʼuy. \1 —‍I̱yon yanʼbatiak. —‍Jesúsa huakkaʼ aratbuttaj oʼmanaʼdepo, —‍Katepiʼ eʼpeʼpiʼ konig Diostaj dakhueaʼ eʼkaʼ ehueʼdik o̱ʼe̱. Kenda dakhueʼdik eaʼnayo konig da eaʼ Diostaj dakhueaʼ eʼkaʼ e̱ʼdik o̱ʼe̱. In oʼnonaʼnig yanʼpe̱e̱ʼ kenpaʼti yanʼnopoenkaʼ. —‍Jesúsa huakkaʼtada oʼmanaʼuy.  <q Namaʼda doʼtaj dakiti moʼtionaʼpakikaʼne. Huabokerekada eʼhuaaʼyoʼda onʼmanmadikikaʼnigʼa. Isaíasa oʼmanigmadoyaʼuyate. —‍Jesúsa judío huairitaj oʼmanaʼuy. k OIn aratbuta Diostaj oʼpaki namaʼda oʼdikaʼnigʼa doʼtaj huanopoyaʼda eretpakhueʼ o̱ʼne.  Opud namaʼda huanopo̱e̱ʼeri moʼi̱kaʼne. Isaías Diosen huamanbatiaʼpakeria aʼnenda ʼuruaʼda boʼtimadoyaʼuyate opudtaj:  Ken konig huaojta hua̱ye̱tapiʼ eaʼnayo tihuapokhueʼdik o̱ʼneapo. Opuda̱ moʼmanmadikikaʼne. Konig adhueaʼpaneʼ namaʼda onʼmanmadikikaʼuyatenig opuda̱ namaʼda moʼmanmadikikaʼnok aratbuta Diostaj nigpe̱e̱hueʼdik o̱ʼnikaʼapo. Boʼikaʼne. U #“Huaojtaj hua̱ye̱tere oyda tihuapokhueʼdik o̱ʼnene kenpaʼti bayokonhuahueʼdik o̱ʼnene. Diostaj ayaʼda moʼtamaikaʼnigtaj oʼbayokdeʼuy.” Beʼapiʼ huaojta hua̱ye̱tapiʼ aʼdik o̱ʼne. u c“Opuden huaojtaj hua̱ye̱tere nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱ne kenpaʼti tihuapokikaʼdik moʼe̱ne.” Diosa oaʼuyate. Kenpaʼti “Huaojtaj hua̱ye̱tapiʼ beʼapiʼ dakhueaʼ eʼhuaaʼikaʼnayo bueydik moʼe̱ne.” Diosa oaʼuyate. —‍Konig opuden adhueaʼpaneʼ o̱gkikaʼuyate opuda̱kon aʼkikayaʼpo Apag Diostaj nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼne. +—‍Aʼnenda oroʼen adhueaʼpaneʼ huairi huadaknopoʼ oroʼen Diosa moknopo̱e̱po bapehued onʼbaʼkoyoʼikaʼuyate. Menaʼpo kenda o̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeria nigpe̱e̱hueʼada baʼkoyohueʼada yanʼbapeʼikaʼ. —‍Judío huairia Jesústaj oʼnonaʼuy.  Nogok sueʼda judío hua̱e̱ʼeri huairi Jesústaj onʼhuatiakuy. Jerusalén huakkaʼ jakyaʼ onʼhuatiakuy. Jesústaj oʼnonaʼpo:  $“O̱ʼnen huaok huakubogpi aʼneya̱ʼpo,” Jesústaj diga̱ʼ oʼnonaʼnok ayaʼada onʼnejdepo Diosa oʼbayareadʼuy.!;#Enʼkotdeʼte Jesús o̱ʼe̱ aratbuta oʼnoki̱e̱ʼdepo ayaʼtada huabada onʼmanaʼuy. Ayaʼda dakhueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼ Jesúste onʼmanpatotiakuy. Y+"E̱ʼpo̱gtoneʼ oktegdepo Genesaret huadaribayo oʼbetdepo o̱kye̱ʼuy. J !Oroʼ huikudate oʼhuadpo, —‍Kenpihuay, on buttida i̱ʼe̱ Diosen Huasiʼpo. Kurudya̱ʼ iʼtiakuyate. —‍Oroʼa onaʼuy. Genesaret huadaribayo Jesúsa huakkaʼtada oʼbayareaʼuyate. K Jesús Pedroere kusiʼpeyo enʼhuaddeʼte bapoka oʼbatikonʼuy. @yJesúsa Pedrotaj oʼbaʼtotokpo, —‍¿Menaʼpo suhuigda meknopo̱e̱ʼ doʼtaj? Hua̱hue̱tiudte iʼhuatiakpo beʼtihuapokapone menaʼpo oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱. —‍Onaʼuy. \1Hua̱hue̱tiudte oʼhuahuaʼpo eʼhuahuada diga̱ʼda oʼbapok oʼnokotpo oʼmeʼpukonʼuy. Oʼmeʼpukonpo huaboaʼda oʼtaʼkotaypo. —‍Beʼtotok, Huairi, ijtaʼkotdey. —‍Pedroa Jesústaj oʼnokoyʼuy. m~S—‍Yatiak. —‍Jesúsa onaʼnok Pedro oʼkotpo Jesústaj hua̱hue̱tiudte oʼhuahuaʼuy. _}7—‍O̱ʼna e̱e̱ʼnayo doʼtaj yatiak. Menaʼ Huairi. —‍Pedroa onaʼuy. R|—‍Meʼpukhueʼ yaneʼ. Do i̱jje̱y. —‍Jesúsa monaʼuyne. {Jesús hua̱hue̱tiudte oroʼ oʼtiahuaypo oʼmeʼpukonʼuy. —‍Noki̱re̱g o̱ʼe̱. —‍Oʼmeʼpukonpo oʼokoyʼuy. =zuSikyoedda Jesúsa hua̱hue̱tiudte boʼhuatiakuyne. dyAKenok oroʼ e̱ʼpo̱gnopoyo o̱ʼu̱y. Diga̱ʼda oʼbapokpo kusiʼpete monbosakaʼuyne. xOʼmataʼmonaʼdepo oteʼyo oʼbehuikuyate. Diostaj aʼtionaʼpakyaʼpo oʼbehuikuyate. Osikdenok Jesúsyoʼda o̱ʼu̱yate. w)“Huakkuru kusiʼpete yanʼkudpo yanoktegtiʼ.” Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne. Enadeʼte huakkaʼ aratbuttaj jakyoda oʼmataʼmonaʼuy. vCinco mil huabokerek onʼbapeʼuy. Ettoneʼ huasiʼpobetaʼ kenpaʼti onʼbapeʼuy. Jesús hua̱hue̱tiudte oʼhuaeʼuy. 1u[Ayaʼada onʼbapeʼpo noteyyaʼ o̱gkaʼuy. Onʼtiokayonpo doce kusogyo̱ hueda̱ʼda huataʼsuj onʼdohueaʼuy. Huaboroʼ huaenmo boroʼtaʼsujmonere onʼdohueaʼuy. Dt“Mire̱bate yanʼbahuad.” Huakkaʼda aratbuttaj Jesúsa oʼmanaʼdepo, huabaniga̱ʼ pan bottaʼ biigere oʼbapadpo kurudyo̱ oʼmabopo Diostaj dakiti oʼtionaʼpakuy. Dakiti oaʼdepo pannopote oʼposakeaʼuy. Oroʼ keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj boʼyokeʼuyne. Oroʼ huakkaʼ aratbuttaj oʼbayokeʼuy. Ls—‍I̱yo̱ doʼtaj menigtotiak. —‍Jesúsa monaʼuyne. r—‍Ehueʼ to̱e̱hueʼda o̱ʼe̱y. Huabaniga̱ʼ pan bottaʼ biigyo̱ʼda oʼto̱e̱y. —‍Jesústaj onaʼuy. fqE—‍Huahueʼdik o̱ʼne. Opuda̱ aypo yanʼbayok. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne. fpEHuaboaʼ eʼsikonyakte oroʼ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria Jesústaj oʼhuahuaʼpo, —‍Oʼsikde. I̱yo̱ aratbut ehueʼ o̱ʼne. Huakkaʼ jakyo aypo kanʼbaeʼpo yamataʼmonaʼ. —‍Oroʼa Jesústaj onaʼuynigʼa. o7Kusiʼpe oʼbetatodepo Jesúsa oʼkutuy. Oʼkutdepo huakkaʼda aratbuttaj oʼbatiahuayʼuy. Oʼmatinepahuiʼpo dakhueʼ e̱ʼneʼtaj oʼbayareaʼuy. n Juan Bautista eʼbueydeʼte Jesúsa oʼpe̱e̱depo ke̱ya̱ʼ oʼbakhuaʼuy. Kusiʼpete oʼhuaʼuy. Kente aratbut ehueʼ e̱ʼnikaʼyo oʼhuaʼuy. Jesús oʼhuaʼde onʼtipe̱e̱po huakkaʼda jakyaʼ oʼnoro̱konpo aktaʼbogpeaʼ onʼtahuaʼeʼuy. Mm Galilea huadari gobierno huairi Herodes o̱ʼu̱yate. Herodesen huamaʼbuy Felipeen hua̱to̱e̱ Herodíastaj oʼto̱e̱ʼuyate. —‍Felipeen hua̱to̱e̱ Herodíastaj to̱e̱hueʼdik i̱ʼe̱ne. —‍Juana Herodestaj onaʼikaʼnok Herodes Juantaj oʼtitaʼmonaʼuyate. “Huabakuda̱ʼ jakyo ya̱gʼkuda̱ʼ.” Oʼmanaʼuyate. Herodes Juantaj eʼaraktaʼ oʼpaknigʼa arakhueʼ o̱ʼu̱yate. Aratbuttaj oʼmeʼpukpo Juantaj arakhueʼ o̱ʼu̱yate. Juan Bautista Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱. Aratbuta oʼnoknopo̱e̱nok. Herodesen cumpleañote huakkaʼtada oʼbatobapeʼuyate. Ayaʼtada Herodíasen hua̱yo̱bua baileaʼ oʼmanige̱ʼuy. Herodes huakkaʼda oʼdurugpakpo “Ayaʼda katepiʼ on iʼpak menatiʼ kenda oʼyokapone.” Ayaʼda enʼpe̱e̱te hua̱yo̱butaj onaʼuy. Muneʼyo̱a̱ Herodías hua̱ye̱taj oʼhuahuatupo. “¿Kaʼtiaʼ yonaʼapo?” Onatupo. “Juan Bautistaen huaku beyok.” Yanatiʼ. Muneʼyoen hua̱ye̱a̱ onaʼuyate. Herodeste oʼkumej. “Baegte Juan Bautistaen huaku beyok.” Herodestaj onaʼuy. Herodes kenda oʼpe̱e̱depo paiʼda eʼnopoʼe̱a̱da “Ayaʼda katepiʼ on iʼpak menatiʼ kenda ijyokapoy.” Ayaʼada huabokerek onʼpe̱e̱nok sorotatataj “Huabakuda̱ʼ jakyo yanhuatiʼ, Juantaj yanhue̱renokteg. Ya̱gʼkutotiak. Herodíasen hua̱yo̱butaj yanʼyok.” Huairia oʼmanaʼuyate. Sorotataj onʼnigpe̱e̱po huaku onʼtotiakpo Herodesen hua̱yo̱butaj onʼyokuyate. Keʼna hua̱ye̱taj oʼkutohuaʼpo oʼkuyokuyate. Aʼtimon Juan Bautistaen huanigpe̱i̱kaʼeri onʼtiakpo huabuey onʼtohuaʼuy. O̱gkubarakkaʼuyate. O̱gkubarakkaʼdepo Jesústaj onʼhuaʼpo Juantaj onʼhue̱renokteg oʼnonbatiaʼpakatoʼuy. Nogok Jesús ʼuruaʼda oʼkikaʼnok Herodes huairia oʼtipe̱e̱depo: —‍Ken Juan Bautista o̱ʼe̱taj. Huakudakaʼda e̱e̱ʼtada Diosa oʼnoyhuada̱meʼte. Konige̱po ʼuruaʼda oʼkikaʼte. —‍Kenda namaʼda oʼnopo̱e̱po oaʼuyate. Cinco mil huabokerektaj Jesúsa aypo oʼbiaʼpo oʼbatobapeʼuyate. l fkE :Ke̱ya̱ʼ aratbut Jesústaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnenok sueʼtada oʼbayareaʼuy.3j_ 9Konige̱po Jesústaj digda onʼhuanopo̱e̱ʼuy. —‍Ayaʼda nogbayo nogbayo hua̱e̱ʼeria Diosen huamanbatiaʼpakeritaj eʼpe̱e̱taʼ onʼpakikaʼ. Kenpaʼti huadakda o̱ʼne. Eʼbahuaaʼtaʼ onʼpakikaʼ. Keʼnenbayo hua̱e̱ʼerinayo eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼ kenpaʼti Diosen huamanbatiaʼpakeri huadak o̱ʼne. Eʼbahuaaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼne. —‍Jesúsa keʼnenbayo hua̱e̱ʼeritaj oʼmanaʼuy. &iE 8Jesúsen huidpopiʼ oroʼere o̱ʼnikaʼ, meya̱ʼ huakkaʼ yaʼnopu̱yet. —‍Aratbut Jesúsen huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeri huayahuaya onʼbatiaʼpakuy. h 7Huamenhueaʼeriensiʼpo o̱ʼe̱nigʼa. Keʼnen hua̱ye̱ María o̱ʼe̱. Jacobo keʼnen huamaʼbuy o̱ʼe̱, José Simón Judas. g 6Hua̱ʼenbayokon o̱kye̱ʼuy. Judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo huaboaʼda oʼmanmadikaʼuy. Aratbut onʼpe̱e̱depo eʼmeʼpukeada oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo: —‍¡Kenpihuay! ʼUruaʼda oʼnopo̱e̱. Menpapiʼ huakkaʼda yanopo̱e̱ʼ. Menpapiʼ yabayareaʼ. cf? 5Kenokaʼ Jesúsa ken konig oʼmanmadikandepo oʼbatikuy. Ke̱ya̱ʼ onʼbakhuaʼuy. 7eg 4—‍Opud Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri Moisésenbaʼtaj dakaʼ moʼnopo̱e̱. Kenpaʼti Diosen huamanbatiaʼpakerienbaʼ moʼnopo̱e̱. Oy Diosen Huairitaj ijmanmadikaʼnig opud moknopo̱e̱dene. Huatoneʼbaʼ kenpaʼti doʼhued huaboda eʼmanmadikaʼ manmadikaʼdik moʼe̱ne. Konig jak hua̱ta̱e̱ʼeri ken konig ya̱gʼkikatiʼ. Jak hua̱ta̱e̱ʼeria paiʼda hua̱e̱ʼeritaj onʼbatiahuayikaʼ. Jakyo katepiʼ o̱ʼta̱e̱ huatoneʼpiʼ huabopi oʼbatotiakpo paiʼda hua̱e̱ʼeritaj oʼbayokikaʼ. Opud konigti ya̱gʼkikaʼ. Apagbaʼ huatoneʼbaʼ doʼhued huaboaʼda eʼmanmadikaʼere yanʼmanmadikikatiʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Nazaretyo Jesús o̱ʼi̱kaʼuy. =ds 3—‍¿Menpaʼ oʼnonbatiaʼpaknig moʼnopoenkaʼ? —‍Jesúsa oroʼtaj keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj monaʼuyne. —‍E̱e̱ʼ, oʼnopoenkay. —‍Jesústaj onaʼuy. c% 2Dakhueaʼ huakkaʼeritaj taʼakyo onʼmaenapo. Taʼakyo paiʼda o̱ʼnepo onʼbahuikapo. —‍Jesúsa monaʼuyne. Moisésen eʼmanaʼbaʼ huamanmadikaʼeria Jesústaj eknopo̱e̱ʼnayo huatoneʼbapiʼ kenpaʼti Jesúsen huaboda eʼmanmadikaʼ manmadikaʼdik o̱ʼne. ,bQ 1Diosen keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete ken konig Diosa aratbuttaj oʼmagkaʼapo. Diostaj hueretda huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosen huataʼmoneria onʼbaktieʼeaʼapo. a3 0hueda̱ʼda o̱ʼe̱nok kuhuadtaʼ oʼnontotok, oʼnontotokdepo huadak biigyo̱ʼ oʼnoktieʼeaʼ. Nogda biig pehueʼdik e̱ʼhua̱e̱ʼ o̱ʼnen. `# /Dios Huairien huaknopo̱e̱ʼeri ken konig o̱ʼne. Konig biig huakjenea e̱ʼpo̱gya̱ʼ oʼnoke̱ne. Nogda nogda biig oʼnontotokpo _ -Diosen Huakhuairien eʼmanmadikaʼ onʼnigpeeonhuahuikaʼaponigtaj konig o̱ʼe̱ ijbatiaʼpaki. Konig yudtaj huabahuayaʼeria ʼuruda sakbij oʼukikaʼpo ʼurunanada oʼhuahuaydepo kenda sakbijtaj oʼpakpo ayaʼda oʼmato̱e̱po huakupete oʼbahuayaʼpo sakbij oʼbake. Ken konigti Diosen Huakhuairien eʼmanmadikaʼ huakkaʼnada pakdik o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Dios Huairien huaknopo̱e̱ʼeri konig biigentotok o̱ʼe̱. Hueretda huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼbaktieʼeaʼapo. Nogtaj taʼakyo mahui̱gdik o̱ʼneapo. ^ .1][ ,Huadak huaʼa konig Dios Huairitaj oʼnoknopo̱e̱a̱ponigtaj onʼnigpe̱e̱a̱ponigtaj konig e̱ʼdik o̱ʼe̱a̱po ijmanbatiaʼpakapoy. Konig huabokereka nogen taʼbayo huakkaʼte huapaʼda o̱ʼi̱kaʼnig oʼhuahuaypo kenda huakkaʼda oʼpakpo soroka oʼtibukanpo. Ken taʼba huakupete eʼbakeʼnayo kenda oʼhuahuaymeʼnig o̱ʼtaeonhuahuikaʼapo. Konige̱po ken taʼba eʼbaketaʼ huakkaʼ oʼpakpo ayaʼda oʼmato̱e̱ huakupete oʼbahuayaʼpo, ken huakupe oʼto̱e̱depo taʼba huakupete durugteda oʼbakepo. Kenda ʼurunanada oʼhuahuaymeʼnig huaboaʼda o̱ʼtaeonhuahuikaʼapo. Konigti Diosen huakhuairitaj huakkaʼda pakdik o̱ʼnepo kentayoʼda nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼneonhuahuikaʼapo. ʼUruda sakbij huakkaʼtenanada o̱ʼi̱kaʼ, konigti Diosen Huakhuairien eʼmanmadikaʼ o̱ʼi̱kaʼ. &\E +Kenokaʼ Diostaj huanigpe̱i̱kaʼeri ʼuruaʼnanada o̱ʼneapo. Konig niokpo eʼtaʼteonig ʼuruaʼnanada o̱ʼneapo. Kenda oʼnonaʼnig dakaʼ yanʼpe̱i̱katiʼ. Boʼpiokhuadne. Huakkaʼte huapaʼda o̱ʼi̱kaʼnig katepiʼ oʼhuahuaypo konig o̱ʼe̱. Jesúsa oʼmanbatiaʼpakuy. y[k *Dakhueaʼ huakkaʼeritaj taʼakyo onʼmaenaponok onʼbahuikonhuahuikaʼapo paiʼnanada o̱ʼneonhuahuikaʼapo. mZS )Do Diosen huataʼmoneritaj ijmataʼmonaʼapoy. Ayaʼda dakhueaʼ huakaʼeritaj onʼbakbeʼeaʼapo. 0YY (Konig aratbut tajpo mire̱ onʼbakpakikaʼnig konigti keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe e̱e̱ʼte Diosa dakhueaʼ huakkaʼeritaj huehueaʼnanada taʼakyo oʼmahui̱gapo. X 'Takaʼ mire̱ huabakbatukeʼeri konig totoʼ huairida o̱ʼne. Totoʼada namaʼda oʼmanopo̱e̱a̱ʼnok Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱y namaʼda yaʼmanopo̱e̱a̱ʼapet. Nogok keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete Diosen huataʼmoneri ayaʼtada oʼbakbaeaʼapet HW  &Huadarite hua̱e̱ʼeri aratbut konig huairien taʼba o̱ʼne. Aratbut doʼtaj moʼnigpe̱i̱kaʼnig konig huadakkidda o̱ʼne. Aratbut totoʼtaj onʼnigpe̱i̱kaʼnig konig mire̱ o̱ʼne. 8Vi %—‍Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Ken konig ijmanbatiaʼpaknig. Huairien taʼba o̱ʼta̱e̱po huadakkidda eʼbatukeʼ. Ken huairi do i̱jje̱y. &UE $Huakkaʼ aratbut e̱gkupopakte Jesúsa oʼbakhuaʼpo jakyo oʼkudonʼuy. Oroʼ keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeria oʼhuatiakondepo, —‍Trigo mire̱ere taʼbayo onteteyoʼ oʼbakerek ken konig iʼmanbatiaʼpaknig dakaʼ monaʼ. —‍Oroʼ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria onaʼuyne. >Tu #Diosen huamanbatiaʼpakeria oaʼuyatenok aratbut e̱gkupopakte Jesúsa ken konig o̱ʼunhuahuikaʼapo oʼmanbatiaʼpakikaʼuy.Huadari eʼkaʼdetada kenda aratbut nopo̱e̱hued o̱ʼnunhuahuikaʼuy, kenda kanʼnopo̱e̱ʼpo, ken konig o̱ʼe̱a̱po ijmanbatiaʼpakpo ijmanmadikaʼapoy. Diosen huamanbatiaʼpakeria aʼnenda oaʼuyate. Mire̱ trigoere eʼbakerek Jesúsa ken konig o̱ʼe̱ oʼmanbatiaʼpakde dakaʼ oʼmanmadikaʼuy. S! "Huakkaʼ aratbut e̱gkupopakte konig Dios Huairitaj yanʼnigpeunhuahuikaʼapet nogda nogda oʼmanbatiaʼpakikaʼpo oʼmanmadikaʼuy. fRE !Onaʼti aʼmanmadikayaʼpo Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo: —‍Ettoneʼa̱ harinao̱gyo̱ huabiaʼo̱g oʼbuk. ʼUruaʼda oʼti̱o̱gkuayaga̱ʼnok huabada oʼkudapo. Ayaʼda oʼbiaʼapo. Ken konig Diosen Huakhuairitaj huabada yanoknopo̱e̱a̱pet. —‍Jesúsa ken konig oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuy. Huakkaʼ aratbut e̱gkupopakte Jesúsa Dios Huairitaj huaknopo̱e̱ʼeri oʼnoknopo̱e̱a̱po ken konig o̱ʼe̱a̱po oʼmanbatiaʼpakikaʼpo oʼmanmadikaʼuyate. CQ Suhuigkida̱da eʼkerekpo hue̱ymeytoneaʼ oʼkerekdepo huaboroʼnanada o̱ʼe̱a̱po. Huaʼopite huakkaʼ bakoya onʼpakkaʼapo. Konigti huakkuruda Dios Huairien huaknopo̱e̱ʼeri sueʼda o̱ʼne. Nogok huakkaʼada Dios Huairitaj oʼnoknopo̱e̱po onʼnigpeonhuahuikaʼpo huakkaʼda o̱ʼneapo. —‍Jesúsa ken konig oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuy. Pan huabiaʼo̱g ken konig oʼkaʼ Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. "P= Huadak huaʼa konig Dios Huairitaj oʼnoknopo̱e̱a̱ponigtaj onʼnigpe̱e̱a̱ponigtaj ken konig o̱ʼe̱a̱po oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼpo: —‍Diosen Huakhuairi konig suhuigkidda mostaza huakid o̱ʼe̱. Huabokerek keʼnen taʼbayo mostaza huakidsiʼpo oʼtukpo. [O/ O̱gkupayeaʼhued e̱e̱ʼted onteteyoʼ kenpaʼda ka̱e̱ʼ. Huakkuru aʼbakpakayaʼpo mire̱ yanʼburupo yanʼkupahuiaʼ, trigokidnayo aypo jakyo ya̱gʼkuda̱tiʼ. Ijmanaʼapoy.” Huairia oaʼuyate. —‍Jesúsa ken konig oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuy. Mostazakidtaj ken konig o̱ʼe̱ oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. xNi “Kejeʼ, mire̱ moʼburupo trigo huakpitaj tionurudikpiʼ moʼe̱t. Trigoere mire̱ere kenpaʼda ka̱e̱ʼ. ~Mu “Takaa o̱gkameʼte.” Huairia onaʼnok, “¿Menpaʼ eʼtaburutaʼ iʼpak?” Huanabaʼa huairitaj oʼnonaʼuy. L- Huanabaʼ mire̱ onʼtiahuaydepo huairite onʼhuaʼpo, “Huadakkidyoʼ oʼbatuʼkemey. ¿Meyo̱ eeʼ mire̱ yaʼbo, huairi?” Oʼnonaʼuyate. hKI Ken trigo huakpi oʼkerekdepo trigokid oʼmagkupapaʼkuyate. Mire̱ trigoere oʼbakerekuyate. J# Ayaʼada enʼbatayte huairien takaʼ taʼbayo oʼtiakbedpo trigotaj mire̱okda oʼnoktibatukbedʼuyate. Oʼnoktibatukbedpo onʼhuaʼuyate. I- Huadak huaʼa konig Dios Huairitaj oʼnoknopo̱e̱a̱ponigtaj onʼnigpe̱e̱a̱ponigtaj ken konig o̱ʼe̱a̱po Jesúsa onteʼti oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼpo: —‍Diosen Huakhuairi in konig o̱ʼe̱. Huairien huanabaʼ taʼbayo huadakkidda oʼbatukeʼuyate. H Huakid okpotaʼpidsiʼbayo oʼkidbakoʼtuyate. Ken konig aratbut Diosen eʼmanmadikaʼtaj onʼpe̱e̱po onʼpe̱e̱nigʼa nogok nogtaʼ nogtaʼ onʼmameʼpukepo onteʼti sig sig Diostaj oʼnoknopo̱e̱batikapo. Kenpaʼti huakkaʼ eʼmato̱e̱ʼtaʼ onʼpakpo sig sig Diostaj oʼnoknopo̱e̱batikapo. Kenpaʼti hua̱ʼenda eʼdurugpaktaʼ onʼpakikaʼpo onteʼti Diostaj pakhueʼ o̱ʼneapo, nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼneapo. Diosen kahueʼdik o̱ʼneapo. Ken huakid huadak sorokyo oʼkidbakoʼtuyate. Ken konig aratbut huadaknopoʼda Diosbaʼtaj onʼpeeonhuahuikaʼpo onʼnigpeeonhuahuikaʼ. Dakaʼ konig ʼurunopoʼda onʼnigpe̱e̱po batikhueʼda huadakda o̱gkikaʼapo. Kenomey Diosensiʼpo o̱ʼne, huakkaʼada onʼnopo̱e̱a̱po. Noga̱ suhuignada onʼnigpe̱i̱kaʼ. Noga̱ huakkaʼmon onʼnigpe̱i̱kaʼ. Noga̱ huakkaʼnanada onʼnigpe̱i̱kaʼ. —‍Jesúsa oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj monaʼuyne. Aʼmanmadikayaʼpo nogdakon Jesúsa oʼmanbatiaʼpakuy. Trigo mire̱ere eʼtipakboʼ konig o̱ʼe̱ Jesúsa oʼmanbatiaʼpakuy. G "F= Sueʼda huidbate oʼkidbakot. Sorok burujda o̱ʼe̱. Ken konig aratbut doʼhued eʼmanmadikaʼtaj onʼpe̱e̱po i̱dada oʼnoknopo̱e̱nigʼa durugda onʼpe̱e̱a̱tunigʼa kenpaʼda nigpeonhuahuahueʼ o̱ʼnepo sueʼda oʼnopoenkaʼpo. Sueʼda huameʼnoe oʼnoknopoeonhuaʼ. Nogok Jesúsen eʼmanmadikaʼtaj yoknopo̱e̱y oʼdaʼnok aratbuta onʼbatierikpo diga̱ʼ onʼmagkaʼnok oʼnoknopo̱e̱batikapo. E TD! Huabakidenaʼeria oʼbakidenaʼpo dagte oʼkidbakot. Diosen Huakhuairitaj huadak huaʼa konig huakid o̱ʼe̱. Sueʼada aratbut konig dag o̱ʼne. Teynopoʼda o̱ʼne. Diostaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼne. Doʼhued eʼmanmadikaʼ eʼpe̱e̱a̱da nopoenkahueʼ o̱ʼne. Totoʼ oʼbahuatiakpo huadak huaʼataj oʼbakkayikaʼ. ^C5 —‍Yanʼpe̱e̱ʼ. Huabakidenaʼeri konig o̱ʼe̱ dakaʼ ijbatiaʼpakapoy. B Aʼnenda Diosen huamanbatiaʼpakeria kenpaʼti huadaknopoada aratbut doʼtaj eʼtiahuaytaʼ eʼpakada tiahuayhueʼdik meʼnuyate kenpaʼti doʼhued eʼmanmadikaʼtaj eʼpe̱e̱taʼ eʼpakada pe̱e̱hueʼ o̱ʼnuyate. Buttida ijjay. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne. Huakidenaʼeri konig o̱ʼe̱ kanʼnopoenkeʼpo Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj dakaʼ oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. zAm Opudnayo doʼhued huanigpe̱i̱kaʼerianayo onʼtiahuayne onʼpe̱e̱ne. Konige̱po durugda moʼi̱kaʼne. )@K Nopoʼteyda moʼe̱po. Diosendiktaj dakhueaʼda moʼpe̱e̱a̱pet. Konig ekposikonig ya̱ʼnepo hueretda huaʼa tiahuayhueʼdik ya̱ʼneapet. Pe̱e̱hueʼ ya̱ʼneapet. Nopo̱gkahueʼ ya̱ʼneapet. Kenpaʼti aʼnopoʼyareayaʼpo nopoʼkoreahueʼ moʼe̱a̱pet. Kenda Isaíasa oaʼuyate. r?] Isaías Diosen huamanbatiaʼpakeria nopoenkahueʼ hua̱e̱ʼeri konig o̱ʼnikaʼ oʼbatiaʼpakuyate:Opuda̱da moʼpe̱e̱a̱petnigʼa nopo̱gkahueʼ moʼe̱a̱pet. Kenpaʼti boʼtiahuayapetnigʼa nopo̱gkahueʼ moʼe̱a̱pet. >! Nogomey eʼtiahuayada eʼpe̱e̱a̱da nopoenkahueʼdik e̱ʼhua̱e̱ʼ Diosen huakhuairi konig o̱ʼe̱ ijmanbatiaʼpakpo ijmanmadikikay. V=% Kenomey sueʼda huakkaʼ onʼnopo̱e̱po eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ onʼpakpo nogda onʼnopo̱e̱a̱po. Nogomey suhuigda onʼnopo̱e̱nigʼa nogda eʼnopo̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnenok Diosa oʼbakkahueaʼapo. :<m —‍Diosen Huakhuairitaj konig aratbuta onʼnigpe̱i̱kaʼapo opudtanayokon konig eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ ijpaki. Nogomeytaj eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ pakhueʼ i̱jje̱y. (;I Oroʼ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri oʼhuatiakpo: —‍¿Menaʼpo aratbuttaj nopoenkahueʼdik e̱ʼhua̱e̱ʼ jonbatiaʼpak? —‍Jesústaj onaʼuyne. J:  Kenda oʼnonaʼdene dakaʼ yanʼpe̱e̱ʼ. Boʼpeokhuadne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Jesúsa konig o̱ʼe̱ oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyatenok huakkaʼa nopoenkahueʼdik ya̱ʼneapet. 9w Nog huakid huadak sorokteda oʼkidbakoteaʼuyate. Oʼbatipakbodepo huakkaʼkida̱da o̱gkupahuadʼuyate. Noga̱ huakpia cien huakid o̱gkupa̱e̱po. Noga̱ huakpia sesenta huakid o̱gkupa̱e̱po. Noga̱ treinta huakid o̱gkupa̱e̱ʼuyate, ken. "8= Nog huakid okpotaʼpidsiʼbayo oʼkidbakoʼtuyate. Huakpi sueʼda oʼbatipakbonigʼa okpotaʼpidsiʼ diga̱ʼ oʼbakerekpo huakpitaj oʼbatibukʼuyate. ~~-|{{`zzgy~xAww)vv!uStsOrrqCpoon_mRlkjjhgfeekcc]bt`__]\\f[[4ZYXWVgUZTT+S,QQ7PONNMML{KKJII HGFFEDCCAJ@@ >b=o<_;;:A9+8V7669544221,/.---,++?*)M(('&&h%%>$'#"! EG:5Bi#rbKC@( e e K 9 U5j 8^—‍Huakkuru doʼtaj meʼnakonen. Opud enaʼnayo keʼna “yabayareaʼ,” menaʼuyne do kenpaʼti oʼnonaʼapone. N]Nogok Diosen jakyo Jesúsa oʼkudondepo eʼmanmadikaʼte sacerdote huairi huatoneʼ huairiere Jesústaj onʼhuatiakpo: —‍¿Yabayareadhuatiʼ. Beʼa menaʼuy? —‍Jesústaj oʼnonaʼuy. G\Eknopo̱e̱ʼnayo katepiʼ iʼpakpo iʼtionaʼpaknok Diosa oʼkikaʼapo. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne. “Yabayareadhuatiʼ. ¿Beʼa menaʼuy?” Jesústaj judío huairia oʼnonaʼuy. ![;—‍Dakaʼ eknopo̱e̱ʼnayo konig higuerataj ijkaʼdey konigti ʼuruaʼda kaʼdik moʼe̱a̱pone opuda̱kon. Nog kenpaʼti dakaʼ moknopo̱e̱po “In oteʼ yatohuaʼ, Dios. E̱ʼpo̱gyo̱ yaen.” Tionaʼpakdik moʼe̱a̱pet. Kenpaʼ eʼtionaʼpakdeʼte Diosa oʼenapo. mZSOroʼ oʼtiahuaydepo, —‍Kenpihuay. ¿Menpaʼ i̱dada oʼayon? —‍Oroʼa Jesústaj onaʼnok. GYHue̱ymey higuera dagte oʼtiahuaypo oʼhuahuaʼuy. Huakutayoʼda o̱ʼe̱nok, —‍Onteʼti dapakhueʼdikda i̱ʼe̱a̱pet. —‍Jesúsa higuerataj onaʼnok i̱dada higuera oʼayonʼuy. [X/Sikyoedmon onteʼti Jerusalényo̱ Jesús oʼkumejdepo aypotaʼ o̱e̱ʼuy. >WuJudío huairitaj oʼbakhuaʼdepo huakkaʼ jak Betaniayo oʼhuaʼuy. Ke̱yo̱ oʼtayʼuy. Hue̱ymey higuerataj “onteʼti dapakhueʼdikda i̱ʼe̱a̱pone,” Jesúsa onaʼuy. HV —‍¿Inomey huasiʼpoa boʼhuaaʼnig menpaʼ iʼpe̱e̱? —‍Jesústaj oʼnonaʼuy. —‍E̱e̱ʼ ijpe̱e̱y. Aʼnenda Apagbaʼte David oʼmadoyaʼuyate opuda̱da boʼtiahuayikaʼne.Huasiʼpo yo̱bederea “ʼuruaʼda o̱ʼe̱,” onʼhuaaʼapo Apagbaʼte kenpaʼ oaʼuyate. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. 'UGSacerdote huairi kenpaʼti Apagbaʼ huamadoyaʼeri o̱ʼnepo, Jesús eʼbayareaʼte onʼtiahuaydepo, Diosen jakyo huasiʼpo Jesústaj “On ʼuruaʼnanada huairitoneʼ i̱ʼe̱. Daviden adhueaʼ huayayo i̱ʼe̱.” Huasiʼpoa ʼuttaʼda eʼnonaʼte huairi onʼpe̱e̱depo onʼdiaypo: jTMDiosen jakyo sueʼda huakpobig sueʼda huakketkon Jesústaj onʼhuatiaknok oʼbayareaʼuy. S Oʼmanaʼpo: —‍Apagbaʼte oʼmadoyaʼuyate. “In doʼhued jak o̱ʼe̱. Aʼtionaʼpakyaʼpo aratbut i̱yo̱da onʼtiakikaʼ. Konig huabereʼerien jakonig opudomeya̱ moʼto̱e̱ne.” Apagbaʼte kenpaʼ oaʼ. —‍Jesúsa huabahuayaʼeritaj oʼmanaʼuy. R% Jesúsa Diosen jakyo oʼkudondepo ayaʼ ʼuhua huabahuayaʼeritaj oʼmaoro̱kaʼ. Kenpaʼti ayaʼ huabakbaeʼeritaj oʼmaoro̱kaʼuy. Kenpaʼti huakupe huakabiaʼerien kutopa oʼmakmaenaʼuy. Kenpaʼti tukkuʼ ʼuhua huabahuayaʼerien huahuadtaj oʼmakmaenaʼuy. |Qq —‍Galilea huadaribayo huakkaʼ jak Nazaret hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱. Jesús o̱ʼe̱. Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱. —‍Huakkaʼ aratbut e̱gkupopakyaʼ onʼbatiaʼpakuy. Diosen jakyaʼ huabahuayaʼeritaj oʼmaenʼuy Jesúsa. ?Pw Jerusalényo̱ Jesúsa eʼkuddeʼte ayaʼ huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeria diga̱ʼda onʼbatiaʼpakpo: —‍¿Beʼa in ya̱ʼe̱? —‍Huakkaʼada huayahuaya onʼbatiaʼpakuy. O! Huakkurute hua̱e̱ʼeria kenpaʼti huataʼpoeria ayaʼada huaboaʼda ʼuttaʼda onʼdaʼpo: —‍Huairitoneʼ Daviden adhueaʼ huayayo ʼuruaʼnanada o̱ʼi̱kaʼ. Dios Huairia ʼuruaʼda meʼtaʼmonaʼuyate. Dakiti Dios. —‍Aratbuta ʼuttaʼnada oʼnokoyʼuy. NwJesúsere huakkaʼda aratbut onʼkupopakdepo dagte huakkuruyon huaok dagte onʼbahueda̱ʼpo kente Jesús oʼpokapo onʼnopo̱e̱po huaok onʼbahueda̱ʼuy. Huakkaʼ nogomey o̱hue̱y ʼopi baʼkutaj onʼbaktega̱ʼdepo dagte onʼbahueda̱ʼuy. M#Burra huasiʼpoere onʼtotiakuy. Huanigpe̱i̱kaʼeriomeyen huaokaʼ burrataʼpite onʼhueda̱ʼdenok Jesúsa burrataʼpite oʼhuaddeʼuy. lLQKen Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria konig Jesúsa oʼmanaʼdenig onʼhuaʼdepo o̱gkaʼuyate. KJerusalén aratbuttaj yanaʼ: “Yanʼmaboʼ. O̱ʼnen Huairi opudtaj boʼhuatiakne. Konig huanabaʼ huiyokaʼ ahueʼ o̱ʼe̱po burrosiʼpote oʼhuadpo oʼtiakapo. Burra katepiʼ huamabaʼhuiʼeri o̱ʼe̱.” Diosen huamanbatiaʼpakeria kenpaʼ oʼmadoyaʼuyate. JKonig Diosen huamanbatiaʼpakeria oaʼuyatenok Jesúsa burrate kanʼtotiakeʼpo oʼmataʼmonaʼuy. Oʼmadoyaʼpo: JI “¿Menaʼpo boʼtohuaʼ?” Beʼapiʼ enaʼnayo “Huairia oʼpaknok oʼkay. Huaboaʼda onteʼti oʼtotiakapoy.” Ya̱ʼnonatiʼ. —‍Jesúsa bottaʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuy. 4Ha—‍A̱yon Jerusalén dagyon huakkuruyon huakkaʼ jakyo yanhuatiʼ. Ke̱yo̱ burra ʼuhua burrasiʼpoere enukuʼ boʼhuahuayapone. Yanogkujpo doʼtaj menigtotiak. -G UJerusalén meyo̱hueʼda e̱ʼe̱deʼte Betfagé huakkaʼ jakyo oʼtiakuy. Olivos oteʼ kenteda o̱ʼe̱. Jesús bottaʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmataʼmonaʼpo: ~Fu"Ken, Jesúsa oʼmatinepahuiʼpo eʼmakpoto̱e̱a̱deʼte huaboaʼda onʼtiahuaydepo Jesúsere onʼhuaʼuy.gEG!—‍Ekpoyareaʼtaʼ oʼpaki. Oroʼtaj boyareaʼ, Huairi. —‍Jesústaj oʼnonaʼuy. Dw Ken, Jesúsa eʼhuaʼada oʼboatoʼpo. Ekpobigtaj oʼmanaʼpo: —‍¿Kate boʼpak? —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. mCS—‍Yanʼbatikdeʼ. —‍Aratbuta huiyokaʼda enʼmanaʼtada nogi̱ti huakkaʼaʼda oʼnonokuyeʼuy. —‍Oroʼtaj moʼtinepahuiʼpo bokpoyareaʼ Huairi, Davidkudaken adhueaʼ huayayo. —‍ʼUttaʼda oʼnonokuyʼuy. dBADagope bottaʼ ekpobig onʼhuadpo, “Jesús oʼpokde,” aratbuta enhuaaʼte huakpobiga̱ onʼpe̱e̱po, —‍Oroʼtaj moʼtinepahuiʼpo bokpoyareaʼ Huairi, Daviden adhueaʼ huayayo. —‍Jesústaj oʼnonokuyʼuy. AJerusalényo̱ oʼhuaʼpo huakkaʼ jak Jericóyo e̱ʼunhuaʼdeʼ o̱ʼo̱ro̱kdenok huakkaʼada aratbut Jesústaj onʼtahuaʼuy. @@yKonig do ijkikaʼnig konigti ya̱gʼkikaʼ. “Konig huanabaʼa mentihuapok.” Aʼikayaʼpo tiakhueʼ i̱jju̱y. Aratbuttaj aʼtihuapokyaʼpo ijtiakuy. Aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼtaj aʼbakkahueayaʼpo aʼmanigbueyyaʼpo ijtiakuy. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne. Bottaʼ ekpobigtaj oʼbayareaʼuy Jesúsa. i?KKenpaʼti beʼapiʼ doʼere huairi e̱e̱ʼtaʼ eʼpaknayo nog aratbuten huanabaʼ kaʼnikeʼ. >Opudnayo ken konig kikahueʼdik moʼe̱ne. Beʼapiʼ huairi e̱e̱ʼtaʼ eʼpaknayo nog aratbuttaj kanʼbatihuapokikeʼ. U=#Inte yanʼbatiak Jesúsa oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj monaʼdepo: —‍Nog aratbuten gobierno huairitoneʼ kenpaʼda teyda onʼmanaʼikaʼnok kenomeyen aratbut huairitaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼnikaʼ. G<Oroʼa Jesúsen nog diez huataʼmonaʼeria kenda oʼmape̱e̱po Juantaj Jacobotaere oʼmahua̱diayʼuy. Kenomey huakhuairi Jesúsere e̱e̱ʼtaʼ onʼpaknok oroʼa oʼmahua̱diayʼuy. ];3—‍Buttida ijjay, konig do paiʼda ijnopoʼe̱a̱poy opud konigti paiʼda moʼnopoʼe̱a̱pone. Nogok do huakhuairi i̱jje̱depo ijmanikaʼapoy. Doere huakhuairi kaʼneʼpo doʼhuanayo yahueahueʼdik o̱ʼnene. Kenomey doʼhued Apag Dios aʼnenda oʼbaktieʼeaʼuynigtaj doʼere huairi oʼbayahueaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. : —‍Kenpaʼ onahueʼ meneʼ. Do paiʼnada ijnopoʼe̱a̱poy. ¿Menpaʼ doere konigti paiʼda nopoʼe̱ʼdik moʼe̱? —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. —‍E̱e̱ʼ, onere paiʼnada nopoʼe̱ʼdik o̱ʼe̱y. —‍Jesústaj oʼnonaʼuy Juana Jacoboerea. z9m—‍¿Kate iʼpak? —‍Jesúsa onaʼnok. —‍O̱ʼna huakhuairi e̱ʼe̱deʼte in doʼhued bottaʼsiʼpo onere kaʼnikeʼ kenpaʼti onere huairitoneʼ yanʼmanpa̱i̱kaʼ. —‍Jacoboen Juanenere hua̱ye̱a̱ Jesústaj onaʼuy. =8sZebedeoensiʼpo Jacobo kenpaʼti Juan o̱ʼnepo hua̱ye̱ere Jesústaj onʼhuahuaʼuy. Konig huairitaj huikudate onʼtihuadikaʼ ettoneʼa̱ Jesústaj huikudate oʼtihuaduy. 7wNog aratbuttaj judío aratbut ehueʼtaj doʼtaj onʼbayokapo. Nog aratbuta doʼtaj menʼtierikapone. Huiyokda pidetbiʼa menʼbitbitapone. Hue̱ypa Cruzte doʼtaj meʼdarakapone. Bottaʼaʼ eʼtisikdeʼte kubarakyo huakudakaʼda e̱ʼemeʼtada Diosa meʼnoyhuada̱ʼapone. —‍Jesúsa monaʼuyne. Jacoboen Juanereen hua̱ye̱a̱ Jesústaj huasiʼpotehuapaʼ oʼnigaʼuy. y6k—‍Jerusalényo̱ oʼhuaʼne. Do huabokerek i̱jje̱po Diosyaʼ ijtiakuy. Jerusalényo̱ huabokereka sacerdote huairiomeytaj menʼyokapone. Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeritere menʼyokapone. Ken bueydik o̱ʼe̱. Menʼhuaaʼapone. 53Jesús Jerusalényo̱ oʼhuaʼdepo oroʼ keʼnen doce huataʼmoneritaj Jesúsa boʼtohuaʼuy. Meyo̱hueʼda boʼtohuaʼuy. Oroʼtaj monaʼpo: 4Ken aratbut taʼpotaʼ doʼtaj oʼnoknopo̱e̱a̱po konig huakkuruda huaknopo̱e̱ʼeritaj konigti Diosa oʼbayokapo. Diosa oʼmanoeanhuahuikaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuy. Nog aratbuta doʼtaj meʼdarakapone. Jesúsa onteʼti oaʼuyate. 03YDoʼhuedda huakupe ijto̱e̱po beʼtapiʼ ijpakpo yokdik i̱jje̱y. Nogtaj ijpakpo huakkaʼda ijbayoki namaʼda oʼhuadiayne, huadiayhueʼ meeʼ.” Huairia onaʼuy. s2_O̱ʼnen huakupe in iʼta̱e̱ne yahuatiʼ. Taʼpotaʼda huabaaʼeritaj konigti doada eʼyoktaʼ ijpaki. 1 nogtitada “Ontaj dakhueaʼ kahueʼ i̱jje̱y. Nogtida denario huakupete ijbaaʼapoy o̱ʼna iaʼne iʼbaaʼne, huadiʼ. P0 “Taʼpotaʼ huakaʼeria sueʼda onʼbaaʼnigʼa oroʼnayo ukkaʼda eʼtaʼteʼte huameʼnoeaʼ oʼbaaʼahuadnigʼa konig kenomeytaj oʼbayok konigti oroʼtaj boʼyokne.” Huairitaj enʼhuaaʼte, Q/ Huakupe onʼto̱e̱depo huaboaʼda huairitaj dakhueaʼda onʼhuaaʼpo, H.  Nog huakkuruda huabaaʼeria aʼtimon taʼpotaʼ onʼtiakdepo nogi̱timon oroʼtaj boʼyokapone enʼnopo̱e̱ʼtada konigti oʼbayokeʼuy. Kenomeytakon nogtida denario huakupe oʼbayokeʼuy. f-E Kenomey bisikda huaboaʼda onʼbaaʼnig enʼtiakdeʼte nogtida denario huakupe oʼbayokeʼ. 4,aOʼsikdenok taʼba huairi keʼnen huakupe huato̱e̱ʼeritaj taʼbayo oʼtaʼmonaʼpo, “Huabaaʼeritaj yabatotiak. Huakupe yabayokeʼ. Taʼpotaʼ huahuaʼeritaj huakkuruda yabayokeʼ. Kenomey sikyoedda huakkuru onʼbaaʼ taʼpotaʼ yabayok.” Huairia keʼnen huakupe huato̱e̱ʼeritaj onaʼuy. 6+e“Beʼapiʼ oroʼtaj taʼmonahueʼ moʼe̱ne.” Huairitaj oʼnonaʼuy. “Doʼhued taʼbayo yanhuaʼ. Ke̱yo̱ yanʼbaaʼ. Dakhuapa onʼyokapone.” Huairia oʼmanaʼuy. &*EKenpaʼti baysikdakon jak eretnopoyo oʼhuaʼdepo nogda oʼbahuahuaypo “¿Opud ayaʼ inmeʼnoete menaʼpo baahueʼ moʼe̱?” Huabokerektaj oʼmanaʼuy. 8)iTokhuad eʼhuadte taʼba huairi onteʼti konigti oʼkaʼuy kenpaʼti tereaʼ eʼhuadte konigti oʼkaʼuy. Onteʼti onteʼti nogbokerek nogbokerek taʼbayo oʼmataʼmonaʼuy. t(a“Doʼhued taʼbayo yanhuatiʼ. Dakhuapa onʼyokapone.” Oʼmanaʼnok kenomeykon taʼbayon onʼhuaʼuy. j'MTokhuada̱ʼ huadhued e̱e̱ʼted onaʼti huakkaʼ jak eretnopoyo huabokerektaj oʼbahuahuaypo, ^&5Nogtida denario huakupe ijyokapoy oʼmanaʼdepo keʼnen taʼbayo oʼmataʼmonaʼuy. R% Dios huairitaj eʼnigpe̱i̱kaʼ konig o̱ʼe̱a̱po onteʼti Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo: —‍Taʼba huairi huaboroʼda taʼba oʼto̱e̱po uva kanʼdakeʼpo sikyoedda taʼba huabaaʼeritaj oʼukuy. +$OOy huakkaʼda huairi e̱ʼe̱a̱da nogok huairida ehueʼ o̱ʼneapo. Konig huanabaʼ o̱ʼneapo. Huakkaʼmon konig huairionig ehueʼda o̱ʼnikaʼnig konig huanabaʼda oy o̱ʼnikaʼnig nogoknayo ʼuruaʼda o̱ʼneapo. Konig gobierno huairitoneʼ o̱ʼneapo. —‍Jesúsa monaʼuyne.9#kAyaʼada keʼnen jak kenpaʼda o̱ʼnen, huamaʼbuytaj huidpotapiʼ o̱ʼnen, huaojtaj hua̱ye̱tapiʼ o̱ʼnen, hua̱to̱e̱ʼtaj huasiʼpotaj taʼbapiʼ o̱ʼnen. Doʼtayoʼda aʼnigpe̱i̱kayaʼpo o̱ʼnen. Kenomeytaj huakkaʼnada Diosa oʼbayokapo kenpaʼti onteʼti Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. e"C—‍Nogok Diosa konig huaboda ayaʼda onteʼti oʼkaʼapo. Kenokaʼ do huamataʼmonaʼanhuaʼ gobierno huairitoneʼ i̱jje̱po opud doce huanigpe̱i̱kaʼeri Israel tribu aratbuttaj maboroaydik moʼi̱kaʼapone. C!—‍Oroʼnayo ayaʼda oʼmato̱i̱kaʼnig oʼmaenonʼuy. Ontaj ataʼhuayaʼpo ayaʼda oʼmaenondemey. ¿Oroʼ kate mato̱e̱ʼdik o̱ʼe̱a̱pet? —‍Pedroa Jesústaj onaʼuy. 2 ]Jesúsa oroʼtaj boʼtiahuaypo: —‍Huabokereka huataʼda nopoʼyareahueʼdik o̱ʼne. O̱ʼnada onʼpakpo noeonhuahuikahueʼdik o̱ʼneapo. Diosayoʼda nopoʼyareaʼdik oʼmae kenpaʼti onteʼti manoeanhuahuikaʼdik oʼmae. Diosayoʼda ayaʼda kaʼdik o̱ʼe̱. —‍Jesúsa monaʼuyne. KKenpaʼ oroʼ oʼpe̱e̱depo, —‍¡Kenpihuay! ¿Beʼa Diosensiʼpo e̱ʼdik ya̱ʼneapo? ¿Beʼa Diosere onteʼti noeonhuahuikaʼdik ya̱ʼneapo? —‍Oroʼa huayahuaya oʼbatiaʼpakuynok. A{Konig camello huaboroʼ ʼuhua sakpiʼpe̱yo̱ kudhueʼdik o̱ʼe̱. Konigti huairi huakkaʼda onʼmato̱e̱po Diosensiʼpo ehueʼdikda o̱ʼneapo. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne. —‍Huairi huakkaʼ eʼmato̱e̱ʼtaʼ huaeretpakeri Diostaj oknopo̱e̱hueʼdik o̱ʼneapo Diosensiʼpo ehueʼdikda o̱ʼne. V%Ken huairi huakkaʼnada oʼtamaenok suhueʼnanada o̱ʼunpo okhuaʼuy. ;o—‍Ayaʼda kaʼdiken i̱ʼe̱po iʼpakpo huakupete ayaʼda iʼtamaetnig yabahuayaʼ. Ken huakupe yabaedepo paiʼda aratbuttaj yabayokeʼ. Kenda on ekaʼnayo kurudyo̱ Diosere huakkaʼda iʼmatoeunhuahuikaʼapone. Doʼtaj beʼtahuaʼikaʼpo doʼtayoʼda menigpeonhuahuikaʼ. —‍Jesúsa onaʼuy. {—‍Do huasiʼpoeda̱da ayaʼda ijnigpe̱i̱kaʼuy. ¿Kate nog kaʼdiken i̱jje̱a̱po? —‍Huairia onaʼnok: QHuaojtaj hua̱ye̱taere dakaʼda yanigpe̱i̱kaʼ, kenpaʼti dakaʼda yamato̱i̱kaʼpo, yabayokikaʼ. Konig huataʼ diʼda i̱ʼi̱kaʼ nog aratbuttakon diʼnanada yamaikaʼ. —‍Jesúsa onaʼuy. —‍¿Kateaʼ eʼmanaʼ nigpe̱i̱kaʼdik i̱jje̱a̱po? —‍Jesústaj onaʼuy huairia. —‍Aratbuttaj yahuadiaypo arakhueʼ ya̱i̱kaʼ. Nogen hua̱to̱e̱ʼtaj bakdejhueʼ ya̱i̱kaʼ. Nogen bakberehueʼ ya̱i̱kaʼ. Namaʼda bahuaahueʼ ya̱i̱kaʼ. U#—‍Kaʼtiaʼpo huadakda i̱ʼe̱ onaʼ. Diosyoʼda huadakda o̱ʼi̱kaʼ. Kurudyo̱ Diosere eʼnoeonhuahuikaʼtaʼ eʼpaknayo Diosen eʼmanaʼ yanigpe̱i̱kaʼ. —‍Jesúsa huairitaj onaʼnok: 9kJesústaj huairia oʼhuatiakdepo: —‍¿Kurudyo̱ Diosere aʼnoeonhuahuikayaʼpo kate huadakda kikaʼdik i̱jje̱, huadakda huamanmadikaʼeri? —‍Jesústaj onaʼuy. Huasiʼpotaj oʼbatibataʼteʼedepo oʼmationaʼpakdepo ke̱ya̱ʼ oʼbakhuaʼuy. Huairi Jesúsere onʼbatiaʼpakuy. —‍Huasiʼpo doʼte kanʼbatiakeʼ. “Ka̱e̱ya̱ʼ,” manahueʼ yaneʼ. Konige̱po konig inomey ʼurunopoʼda huasiʼpo o̱ʼne konigti aratbut huaknopo̱e̱ʼeri Diosensiʼpo o̱ʼnepo Dios Huairitaj onʼnigpe̱i̱kaʼ. —‍Jesúsa monaʼuyne. oW Nogok huasiʼpotaj Jesúste onʼbatohuaʼuy. Jesúsa beʼtatibataʼteʼeʼpo kenpaʼti meʼtationaʼpakeʼpo onʼpakpo onʼbatotiakuy. Oroʼ huanigpe̱i̱kaʼerianayo “Kejeʼ, nigbatohuahueʼ yaneʼ.” Oʼmanaʼuynigʼa. &E Sueʼda huabokerek dakhueʼ eʼsiʼpoe̱ʼa̱ to̱e̱pakhueʼdik o̱ʼnikaʼ. Nogomeytaj huabokereken ektego̱k to̱e̱pakhueʼdik o̱ʼnikaʼ. Nogomey Diostayoʼda diʼ e̱ʼe̱taʼ onʼpakpo kenpaʼti Diosenyoʼda eʼkaʼtaʼ onʼpakpo to̱e̱pakhueʼ o̱ʼnepo Diosenyoʼda o̱gkikaʼ. Kenda pe̱e̱ʼdik e̱e̱ʼnayo yanʼpe̱e̱ʼ. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne. Jesúsa huasiʼpotaj oʼmationaʼpakuy.  —‍Sueʼdamona huabokereka to̱e̱pakhueʼdik o̱ʼnikaʼapo. Kenomeytaj Diosa oʼtihuapoknok to̱e̱pakhueʼ o̱ʼnikaʼapo. &E —‍Ken konig huabokerek hua̱to̱e̱ʼtaj enhueʼdik e̱e̱ʼnayo to̱e̱pakhueʼdik o̱ʼe̱y. —‍Oroʼ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria onaʼuy. M Hua̱to̱e̱ nog huabokerekere bakdejhueʼ e̱e̱ʼnayo ken huabokerek keʼnen huadakda hua̱to̱e̱ e̱ʼenada kenpaʼti nog ettoneʼtaj eʼto̱e̱paknayo Diostaj dakhueaʼda oʼkaʼpo konig nogen hua̱to̱e̱ oʼbakdej. Kenpaʼti nogen hua̱to̱e̱ e̱ʼen berobaʼ eʼyokdeʼtaj on eʼto̱e̱paknayo konig nogen hua̱to̱e̱ eʼbakdeonig o̱ʼe̱. Diostaj dakhueaʼda iʼkaʼ. Doʼhua ijjay. —‍Jesúsa fariseo huamanmadikaʼeritaj oʼmanaʼuy. 8i—‍Aratbut Diosen eʼkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo konige̱po hua̱to̱e̱ enʼdik moʼe̱ne. Moiséskudaka eʼmanaʼtada aʼnenda huakkuruda enhueʼdik o̱ʼnikaʼuy. f E—‍Huabokerek hua̱to̱e̱ʼtaj e̱ʼentaʼ eʼpaknayo e̱ʼen berobaʼ madoyaʼdik o̱ʼe̱. Hua̱to̱e̱ʼtaj iyokdepo ʼendik o̱ʼe̱. ¿Menaʼpo Moisésa kenpaʼ oʼmanaʼuyate? —‍Jesústaj oʼnonaʼuy. _ 7Konige̱po huabokerek hua̱to̱e̱ere onaʼti bottaʼ ehueʼdik nogtida o̱ʼne. Konige̱po kenda Diosa oʼto̱e̱pakaʼde huabokereka enhueʼdikda o̱ʼne. —‍Jesúsa fariseo huamanmadikaʼeritaj oʼmanaʼuy. \ 1Kenpaʼti oaʼpo: “Konige̱po huabokerek keʼnen huaoj hua̱ye̱eretaj okhuaʼpo ettoneʼtaj aʼto̱e̱pakyaʼpo. Bottaʼ e̱ʼe̱a̱da onʼto̱e̱pakdepo konig nogtida o̱ʼnede.” Apagbaʼte kenpaʼ oaʼ. o W—‍“Huakkuruda Diosa huabokerektaj ettoneʼtakon oʼkaʼuyate.” Apagbaʼte kenpaʼ oaʼ. v eKenokaʼ sueʼada fariseo huamanmadikaʼeria Jesústaj onʼhuahuaʼpo Jesúsa namaʼda kaeʼpo onʼpakpo: —‍¿Huabokerek hua̱to̱e̱ katepiʼ dakhueaʼ eʼkaʼte menpaʼ kenpaʼda endik ya̱ʼe̱? —‍Jesústaj oʼnonaʼuy. 3Judeabayo oʼhuaʼepo kentaj huakkaʼ o̱gkupopakpo Jesústaj onʼtaʼhuaʼuy. Ke̱ya̱ʼ huakkaʼtada oʼbayareaʼuy. Dakhueʼtaj oʼbayareaʼuy. v gKenpaʼ Jesúsa oʼmanaʼdepo Galilea huadaribayaʼ oʼbakhuaʼpo Jordánhue̱ akodpen Judeabayo oʼhuaʼuy. 1[#—‍Nog aratbuttaj okkahueahueʼ e̱e̱ʼnayo konigti doʼhued Apag Dios opudtaj okkahueahueʼ o̱ʼe̱po castiga oʼmagkaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy.L"Ken huairia huakkaʼda oʼhuadiaypo, “Huakupe paga kahued e̱e̱ʼte huabakuda̱ʼ jakyo huamato̱e̱ʼeritaj yanʼyoktiʼ.” Huairia oʼmanaʼuy. —‍Ken konig Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo: q[!Konig ontaj oʼmatinepahuimeʼne on konigti nogtaj tinepahuiʼdik ya̱i̱kaʼ.” Ken huairia onaʼuy. 9k “Keʼna dehuemeʼenigtaj yanʼtotiak.” Huairia oʼmanaʼuy. Enʼtotiakdeʼte “Dakhueʼda huanabaʼ i̱ʼe̱ne. Paiʼda onaʼnok o̱ʼna dehueʼ ayaʼ ijtitiokahueʼmey. 7gKenda nog huanabaʼ oʼkaʼnig onʼtiahuaypo konig eʼtirionig o̱ʼnepo. Gobierno huairitaj onʼhuahuaʼuy. Ayaʼda dakhueaʼ huadehueʼeria oʼkaʼnig oʼnonbatiaʼpakuy. !noga̱ eʼnige̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱po huabakuda̱ʼ jakyo oʼkuda̱ʼuy. Huakupe yokhued huabakuda̱ʼ jakyo e̱ʼdik o̱ʼe̱a̱po. ucKen huanabaʼ huikudate oʼtihuadpo. “Menige̱ʼ. Meʼtinepahuiʼpo. Aʼti ayaʼ ijyokapoy,” enaʼtada zmOʼtitiokahueʼnigʼa ken huadehueʼeri eʼhuaʼte nog huanabaʼtaj oʼdeatoʼpo. Ken huanabaʼ huadehueʼeritaj suhuigda dehueʼ e̱e̱ʼtada hua̱hue̱rentaʼ o̱ʼhue̱rendapikpo “Kenda huakupe eʼdehueʼte beyok.” Huiyokda onaʼuy. ^~5Keʼnen huairia oʼtinepahuiʼpo oʼenpo kenpaʼti ayaʼ dehueʼ oʼtitiokahueʼuy. }/Ken huadehueʼeria oʼpe̱e̱depo huikudate oʼtihuadpo “Doʼtaj menige̱ʼ. Doʼtaj meʼtinepahuiʼpo dakhuapa ijyokapoy, huairi.” Onaʼuy. #|?Ken huabokerek huadehueʼeri huakupebayoʼ o̱ʼe̱po yokhueʼdik o̱ʼe̱nok. “Ken huanabaʼ huakupete yabahuayatiʼ. Keʼnen hua̱to̱e̱ere huasiʼpoere kenpaʼti ayaʼda oʼtamaenig yabahuayatiʼ. Kenda huakupe dehueʼ baeʼdik i̱jje̱y.” Gobierno huairia oʼmanaʼuyate. {Kenpaʼ eʼmanadeʼte nogtida huadehueʼeritaj onʼtotiakuy. Huairite onʼtotiakuy. Huakkaʼnanada dehueʼ o̱ʼu̱yate. :zm—‍Dios huairitaj eʼnigpe̱i̱kaʼ konig huadari gobierno huairi o̱ʼe̱. “Ayaada doʼtaj dehueʼ e̱e̱ʼnayo yokdik moʼe̱ne.” Kenpaʼ huairia oʼmanaʼuyate. 3y_—‍Sieteaʼ okkahueaʼdik ahueʼ i̱jje̱y. Cuatro cientos noventaaʼ okkahueaʼdik moʼe̱ne, ijjay. —‍Jesúsa onaʼuy. Huanabaʼ nogtaj ekkahueaʼtaʼ pakhueʼ e̱e̱ʼnayo Dios Huairiakon ekkahueaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱a̱po. Ken konig Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuy. {xoKen, Pedroa Jesústaj oʼhuahuaʼpo, —‍¿Doʼhued huamaʼbuy doʼtaj onteʼti onteʼti dakhueaʼ e̱gkaʼnayo menigaʼaʼ okkahueaʼdik i̱jje̱? ¿Menpaʼ sieteaʼaʼ okkahueaʼdik i̱jje̱, Huairi? —‍Pedroa Jesústaj onaʼuy. =wsDoʼhued eʼkikaʼtaʼ onʼpakpo bottaʼapiʼ bapaʼapiʼ onʼkupopak. Aʼtionaʼpakyaʼpo onʼkupopakpo kenomeynopoyo i̱jje̱a̱poy. Kenpaʼti ijjay. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. kvOOpud bottaʼda konigti boʼpakpo boʼtionaʼpaknok Apag Diosa kurudyo̱ moʼnigkikaʼapone. u Opudere nogtiapiʼ huaknopo̱e̱ʼeri oʼkupopakikaʼ dakhueaʼ ekaʼnayopiʼ dakaʼda yanʼnopo̱e̱po kentaj okkahueaʼdik moʼe̱ne. Ekkahueaʼnayo Diosakon okkahueaʼapo. Okkahueahueʼda e̱ʼnikaʼnayo Diosakon okkahueahueʼdikda o̱ʼe̱a̱po. [t/Kenda enadeʼte kenomeytakon eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ e̱e̱ʼnayo Diostaj huaknopo̱e̱ʼeri e̱gkupopakikayaʼ dakaʼ yamanaʼ. Keʼna kenpaʼti Diostaj huaknopo̱e̱ʼeritaj manpe̱e̱hueʼda e̱e̱ʼnayo konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri ka̱e̱ʼ. Konig huakupe huabaeʼeri dakhueʼda ka̱e̱ʼ. Kentaj egʼ huaahueʼ yanikatiʼ. esCOntaj pe̱e̱hueʼda e̱e̱ʼnayo nogtida bottatapiʼ yabatohuaʼ. O̱ʼnen huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuyte yabatohuaʼ. Kenpaʼ huamaʼbuy ontaj dakhueaʼ megkaʼne kanʼhuaeʼpo yabatohuaʼ. Huamaʼbuyte yabatohuaʼ. r O̱ʼnen huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy ontaj dakhueaʼ ekaʼnayo kentaj nogtiaʼ yanʼto̱e̱po namaʼda o̱gkaʼne. Yanatiʼ. Keʼna oʼpe̱e̱po eʼnopoʼkoreaʼnayo onteʼti onʼtaj huadiʼda o̱ʼe̱a̱po kenpaʼti Diostaj diʼda o̱ʼe̱a̱po. qAyaʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosa huadiʼda oʼmaikaʼ. Nogtiapiʼ huadiʼda huaknopo̱e̱ʼeri Diostaj eʼyoyahueʼtaʼ Apag Dios kurudya̱ʼ pakhueʼ o̱ʼe̱. Huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj okkahueaʼikaʼdik moʼe̱ne. Ken konig Jesúsa oʼmanmadikaʼuy. ap; Iʼhuahuaypo durugnada i̱ʼe̱a̱pone. Nog ovejataj sueʼpiʼ durugda i̱ʼe̱a̱pone o! Cien oveja on eʼto̱e̱ʼnayo nogtida eʼtatitikonte nogomey noventa y nuevetaj iʼbakhuaʼapo nogtiaʼda eʼtatitikontaj iʼukapo. n% Do Diosen Huasiʼpo i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Aratbut Diostaj nigpe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj aʼmanopoʼyareayaʼpo ijtiakuy. rm] Huaboaʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj konig huasiʼpotaj dakhueʼda o̱ʼne matinopo̱e̱hueʼ yanikatiʼ. Diosen huataʼmoneria Diosere o̱ʼnikaʼpo dakaʼ onʼmato̱i̱kaʼ. Huaboaʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ onʼmato̱i̱kaʼ. lwKonige̱po huabaʼpiʼ huaʼipiʼ huakpopiʼ dakhueaʼ eʼkaʼ huataʼda eʼtokaʼnayo dakhueaʼnanada o̱ʼe̱nok Diosa castiga oʼmagkaʼpo taʼakyo oʼenapo. Konige̱po huabaapiʼ huaʼiapiʼ huakpoapiʼ dakhueaʼ eʼtokaʼtaʼ eʼpaknayo dakhueʼda o̱ʼe̱po kahueʼdik a̱ʼe̱ya̱ʼpo eʼboktegnayopiʼ huadak ya̱ʼe̱a̱pet, tokahueʼdik a̱ʼe̱ya̱ʼpo ekpokotoknayopiʼ huadak ya̱ʼe̱a̱pet. Ken konig yanʼnopo̱e̱po dakhueaʼ kahueʼ yanikaʼ. Dakhueaʼ ekaʼnayo Diostaj dakhueaʼnanada boʼkaʼnok castiga mogkadhuahuikaʼapone. Oveja eʼtitikon ken konig o̱ʼe̱ Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuy. k ]j3Dakhueaʼnanada o̱ʼe̱po nogtaj nogtaj dakhueaʼ huabatokaʼ o̱ʼnikaʼpo dakhueʼda o̱ʼe̱. Onʼbatokaʼikaʼaponok dakhueaʼ eʼkaʼ huabatokaʼeritaj Diosa diga̱ʼnanada castiga oʼmagkadhuahuikaʼapo. $iABeʼapiʼ doʼhued ʼuru huanigpe̱i̱kaʼeritaj dakhueaʼ eʼbatokaʼnayo keʼponanada castiga Diosa o̱gkadhuahuikaʼapo konige̱po doʼhued ʼuru huanigpe̱i̱kaʼeritaj dakhueaʼ eʼbatokaʼtaʼ eʼpaknayopiʼ dakhueaʼ batokahued beʼapiʼ huidtoneʼ keʼnen hua̱hue̱rentaʼ yanʼtiontidukupo taʼkotdik a̱ʼe̱ya̱ʼpo jod ya̱koyo eʼkotnayo kendanayo konig sueʼda castiga eʼmagkaʼ o̱ʼe̱. ehCDoʼhua ijpaknok ayaʼada konig huasiʼpotaj doʼhued huaknopo̱e̱ʼeritaj eʼtihuapoknayo dakaʼ eʼmato̱e̱ʼnayo doʼtakon oʼdene, doʼtakon mento̱e̱ne. Keyoj namaʼda ekaʼnayo dakhueʼda o̱ʼunhuahuikaʼapo. gIn isiʼpo huairi i̱jje̱y nopo̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼnig ayaʼada konigti yanʼnopo̱i̱kaʼpo Cristoere hueret huairida ya̱ʼneapet. sf_—‍Huasiʼpotaj ʼuruaʼda manmadikaʼdik moʼe̱ kenpaʼti huasiʼpo ʼuruaʼda onʼnigpe̱i̱kaʼ. Diostaj nopoʼkoreaʼdik moʼe̱. Konig huasiʼpo ʼuruaʼda onʼnigpe̱i̱kaʼnig yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Konig huasiʼpo onʼnigpe̱i̱kaʼ opud nigpe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼti nopoʼkoreahueʼ e̱e̱ʼnayo Diosensiʼpo ehueʼdik moʼe̱a̱pone. _e7Jesús kenda oʼpe̱e̱depo, “yatiak huasiʼpo,” onaʼpo nopoyo oʼboaʼpo. Vd 'Kenokaʼ oroʼomey Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri Jesústaj oʼhuahuaʼpo, —‍¿Diosen Huairitaj nogok eʼnigpe̱e̱deʼte beʼa hueret huairida e̱ʼdik ya̱ʼe̱a̱pet? —‍Oroʼa Jesústaj onaʼuy. 9ckAratbut beʼapiʼ huadiayhueʼdik moʼe̱po ijyokapoy. E̱ʼpo̱gyo̱ yahuaʼ. Yanigkaʼetiʼ. Huakkuru biig e̱ʼta̱ka̱ʼ iʼtotokdepo huakittaʼyo huakupe iʼhuahuayapone. Diosen jak eʼtoʼkaʼhuayak huakupe huabaeʼeritaj yayoktiʼ. Onere doerea dakhuapa o̱ʼe̱a̱po. —‍Jesúsa onaʼuy.}bs—‍Esoeriayoʼda huakupe yokdik o̱ʼnikaʼ. —‍Pedroa onaʼuy. —‍Ken gobierno huairitaj huadakyerenayo yokhueʼdik o̱ʼnikaʼ. Konigti do Diosen Huasiʼpo i̱jje̱po Diosen jak eʼtoʼkaʼhuayak huakupe yokhueʼdik i̱jje̱y. a)—‍E̱e̱ʼ. Oʼyokikay. —‍Pedroa oʼmanaʼuy. Jakyo Pedro eʼkudondeʼte Jesúsa huakkuruda onaʼpo: —‍¿Huadari gobierno huairitaj beʼa huakupe yokdik yanikaʼ? ¿Gobiernoen huadakyereapiʼ esoeriapiʼ yokdik yanikaʼ? —‍Jesúsa Pedrotaj onaʼuy. t`aCapernaum huakkaʼ jakyo Jesús oroʼere oʼtiakdenok Diosen jak eʼtoʼkaʼ huakupe huabaeʼeria Pedrotaj onʼhuahuaʼpo, —‍¿Huamanmadikaʼeria Diosen jak eʼtoʼkaʼ huakupe menpaʼ yayokikaʼ? —‍Pedrotaj oʼnonaʼuy. O_Doʼtaj menʼarakapone. Bapaʼmeʼnoe huakudakaʼda e̱ʼe̱a̱da ijnoyhuada̱poy.” Jesúsa monaʼuyne. Jesús kenda eadeʼte paiʼda oʼmauy. Diosen jak eʼtoʼkaʼhuayak huakupe onʼbayokʼuy. =^sJesús oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeriere Galilea huadaribayo oʼhuaʼudhuapo, “Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Huabokereka doʼtaj huairitaj menʼyokapone. A]{Bapehueʼ moʼunhuaʼpo kenpaʼti eʼtionaʼpakonhuaʼnayo in totoʼtaj taʼmonaʼdik moʼe̱ne. —‍Jesúsa monaʼuyne. “Doʼtaj meʼdarakapone.” Onteʼti Jesúsa oʼmanaʼuy. \ —‍Dios teyda o̱ʼe̱po yareaʼdik o̱ʼe̱. Opudnayo suigda moknopo̱e̱ne. Mostazakid sigkidonig sigda sigda eknopo̱e̱ʼnayo oteʼtaj “yahuaʼ” onaʼdik moʼe̱nok, enaʼte oʼhuaʼapo. Diosnayo ayaʼda kaʼdik o̱ʼe̱ yanoknopo̱e̱ʼ. $[ANogok oroʼ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeriyoʼda o̱ʼe̱po, —‍¿Oroʼnayo totoʼtaj menaʼpo taʼmonahueʼdik o̱ʼe̱? —‍Jesústaj onaʼuy. ZTotoʼ huasiʼpotaj eʼnopoʼto̱e̱tada Jesúsa huiyokda onaʼpo oʼtaʼmonaʼdenok totoʼ okmonnok huasiʼpo oʼyarudʼuy. :Ym—‍Opudomey judío aratbut eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ moʼe̱ne. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri moʼe̱po dakhueʼda moʼi̱kaʼne. Dios teyda o̱ʼe̱po bayareaʼdik o̱ʼe̱ oknopo̱e̱hueʼda moʼe̱ne. Ijhueʼtaʼda doʼtaj moknopo̱e̱ne. Huasiʼpotaj yanʼtotiak. —‍Jesúsa monaʼuyne. kXOO̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj ijtohuaʼnigʼa yareahueʼdik o̱ʼne. —‍Jesústaj onaʼuy. IW —‍Doʼhuedsiʼpotaj yatinepahuiʼ, huairi. Oʼketpakonkikaʼ kenpaʼti paiʼnanada oʼnopoʼi̱kaʼ. Nogok nogok taʼakyo o̱ʼhue̱kikaʼ kenpaʼti hua̱hue̱yo̱ o̱ʼhue̱kikaʼ. 'VGHuakupayaʼ eʼhuarakdeʼte huakkaʼda aratbut e̱gkupopakyo oroʼomey e̱kye̱ʼte nogbokerekatida Jesústaj oʼhuahuaʼpo huikudate oʼtihuadatoʼpo, U Jesúsa Juan Bautistataj oʼhuaaʼ oroʼomeya̱ huaboaʼda oʼnopondeʼuy. Huasiʼpo eʼketpakonkaʼtaj Jesúsa oʼyareaʼuyate. rT] Elías eʼtiaktada kentaj o̱ki̱e̱hueʼ o̱ʼnuy Apagbaʼ huamanmadikaʼeria. Dakhueaʼ huakaʼeria kentaj dakhueaʼda oʼnogkaʼuy. Onʼpakpo dakhueaʼda oʼnogkaʼuyate. Doʼtaj kenpaʼti dakhueaʼda meʼnogkaʼapone. Paiʼda menʼnopoʼe̱a̱ʼapone. Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuy. Buttida ijjay. —‍Jesúsa oroʼomeytaj monaʼuyne. S  —‍Elíasonigti huakkuruda tiakdik o̱ʼe̱a̱po. Ayaʼtada yaʼmanopoʼyareayaʼpo yaʼtiakapet. Buttida oaʼuynigʼa. JR  —‍“Diosen Cristo tiakhued e̱e̱ʼted Elías huakkuruda tiakdik o̱ʼe̱a̱pet”. ¿Menaʼpo Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeria kenda yadikaʼ? —‍Jesústaj oroʼomeya̱ onaʼuy. 9Qk Huakupayaʼ onʼhuarakdepo, —‍Do huakudakaʼda eʼbueyada noyhuadhued kenda huakupayo huaboaʼda boʼtiahuaynig batiaʼpakhueʼ yaneʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. HP Onaʼti enʼtiahuayte Jesústayoʼda onʼtiahuayʼuyate. OKen Jesúsa Pedromeytaj oʼbahuahuaʼpo oʼtibataʼtepo, —‍Yanboʼ. Meʼpukhueʼ yaneʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. NKenda onʼpe̱e̱po konig gobierno huairitaj o̱gkikaʼnig Diostaj okkubukaʼ huakkaʼda onʼmeʼpukpo onʼbahuedonʼuyate. 9MkPedroa kenpaʼ enadeʼte senogada e̱ʼsi̱hui̱a̱ oʼbatibukʼuyate. E̱ʼsi̱hui̱ya̱ʼ onʼpe̱e̱po, —‍In doʼhued Huasiʼpo meʼta̱e̱ne. Huadiʼda meʼta̱e̱ne. Kentaj huakkaʼda ijdurugpakikay. Kentaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. —‍Diosa e̱ʼsi̱hui̱ya̱ʼ oaʼnok onʼpe̱e̱ʼuyate. eLC—‍Oroʼ i̱yo̱da o̱ʼe̱po huadakda o̱ʼe̱ne. O̱ʼna eʼpaknayo bapaʼ bak oʼkayʼ. Ontehuapaʼ nogtida Moiséstaj nogtida kenpaʼti Elíastaj nogtida oʼkayʼ, Huairi. —‍Pedroa Jesústaj onaʼuyate. ^K5Moiséskudak Elíaseretaj Jesús enʼbatiaʼpakte Pedromeya̱ onʼbatiahuayʼuyate. J!Kenomey onʼtiahuaypo Jesúsen huakok konig niokpo oʼkokeypakuyate. Yudtakon diga̱ʼda oʼtakeregpakatupo konig senogda o̱ʼe̱tuyate. I !Seis huameʼnoe eʼpokdeʼte Pedrotaj Jacobotaere Jacoboen huamaʼbuy Juantaere oʼbatohuaʼpo huakupa kutayo Jesúsa oʼbatobehuikuyate. @HySueʼda opud i̱yo̱ doere moʼe̱nig bueyhued e̱e̱ʼte huakkaʼada Dios Huairitaj moknopo̱i̱kaʼnigtaj moʼnigpe̱i̱kaʼnigtaj moʼbatiahuayapet. —‍Jesúsa monaʼuyne.nGUDo huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Diosen huataʼmoneriere nogok kurudya̱ʼ ijtiakapoy. Konig Apag Dios ʼuruaʼda o̱ʼe̱ konigti i̱jje̱a̱poy. Konig Apag Dios huairitoneʼ o̱ʼi̱kaʼ konigti i̱ji̱kaʼapoy. Konig dakaʼ onʼnigpe̱i̱kaʼnigtaj huakkaʼ dakhuapa ijbayokapoy. Sueʼda onʼnigpe̱i̱kaʼnigtaj sueʼda ijbayokapoy. GFAyaʼada oy katetapiʼ huakkaʼtaʼda onʼeretpakpo onʼbaeʼikaʼpo doʼtaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnepo kenpaʼda onʼbueyapo. Kurudyo̱ Diosere noeonhuahuikahueʼdik o̱ʼneapo. EKenpaʼda hua̱ʼenda eʼpaknayo Cristoere kurudyo̱ onteʼti noeonhuahuahueʼ o̱ʼnikaʼapo. Kenomey kenpaʼda hua̱ʼenda pakhueʼ o̱ʼnepo, Diostayoʼda eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ huakkaʼ onʼpakpo onteʼti Diosere kenpaʼda onʼnoeonhuahuikaʼapo. w~}|| {zzw uAtssrqspp5oUnmjkjiihgff`eedMcbbah`_^]\#[QZhYY:XAWVUU5TSSRwQ/PO[NNMKK_JIIHH4GKFFEDCC'BAj@n??8>>u=<:o8e65441332m//-,+4*)(N''v&$#r"Q :KVy lH<]i/p o 0 1H{wly$Ken huameʼnoe oʼtiakapo kente niokpo eʼhuadte ayaʼada beʼapiʼ nopo̱e̱hueʼda o̱ʼne. Diosen huataʼmoneripiʼ kurudya̱ʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. Do, Diosen Huasiʼpo itipiʼ nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱y. Apag Diosayoʼda oʼnopo̱e̱. Ik #Doʼhued huaʼa doʼhued eʼmanmadikaʼnayo kenpaʼda o̱ʼunhuahuikaʼapo. Batikhueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Huadari batikdik kurud batikdik doʼhued eʼmanaʼnayo batikhueʼdikda o̱ʼe̱a̱po. djA"Ayaʼ opud aratbut bueyhued opuden huakkaʼ jaktaj takaʼ sorotataj keʼpoda mogkaʼapet. iw!Kenda kenpaʼ huaboda ijmanay e̱ʼe̱deʼte opud boʼtiahuaydepo kurudya̱ʼ oʼtiakdeapo nopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. +hO Higuera hue̱ymeytaj ijmanbatiaʼpakapoy. Kenda dakaʼ yanʼnopo̱e̱ʼ. Huaʼopi oʼkutaʼsonpakde oʼbakutapakde huabayok oʼtiakonyak moʼnopo̱i̱kaʼ. CgʼUttaʼda huatoʼkaʼpuʼ eʼtoʼkaʼte doʼhued huataʼmoneri ijmataʼmonaʼapoy. Nogyon nogyon doʼhued huabaktieʼeaʼeritaj onʼbakupopakaʼapo. Ayaʼbayaʼda onʼbakupopakaʼapo. ,fQKenokaʼ kurudyo̱ do Diosen Huasiʼpotaʼ boʼtiahuayapet, ʼuruaʼnanada e̱e̱ʼte ayaʼada boʼtiahuayapet. Diostaj dakhueʼda o̱gkikaʼpo onʼmanokotdepo onʼmameʼpukpo diga̱ʼda onʼbahuikapo. Do eʼtiakte boʼtiahuayapet. Teynanada i̱jje̱po ʼurunanada i̱jje̱po ijhuarakapoy. e)Kenokaʼ paiʼda enʼnopoʼunhuahuadeʼte diga̱ʼ eʼmagkadhuahuaʼ enʼbatikdeʼte niokpoakon sigpiʼ taʼtehueʼdikda ya̱ʼe̱a̱pet konigti puug jeyhueʼda ya̱ʼe̱a̱pet. Kurudya̱ʼ siokpo yakahuaapet. Kurudyo̱ hua̱e̱ʼeri huairinig yanʼkiriga̱ʼapet. d#Hua̱so̱ʼ oʼbueypo i̱da pa̱gda o̱ʼe̱. Matuk i̱da onʼbatiakikaʼ. Konigti nogok aratbut dakhueaʼda o̱gkikaʼdeaponok doere Diosen huataʼmoneriere ijhuarakapoy. Dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga ijmagkaʼapoy. In konig ijtiakapoy Jesúsa oʼbatiaʼpakuyate. c9Konig o̱jbedtoneʼ adteda kurudya̱ʼ eʼeypak oʼhuaikaʼ ayaʼada aratbuta nogbayaʼ nogbayaʼ onokteyoʼ onʼtiahuayikaʼ. Ken konig do onteʼti eʼtiakte aratbut nogbayaʼ nogbayaʼ onokteyoʼ onʼtiahuayapet. Doʼtaj Diosen Huasiʼpo i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. 9bk“Aratbut ehueʼ eʼnahue̱ʼyo̱ Cristo o̱ʼe̱.” Aratbuta eʼnaʼnayo huahueʼ yanetiʼ. “I̱yo̱ Cristo o̱ʼe̱ jakyo.” Beʼapiʼ enaʼnayo pe̱e̱hueʼ yanetiʼ. awNamaʼda huaaʼeria namaʼda yanʼbatiaʼpakapet. Namaʼda huaaʼeri tiakhued dakaʼda opudtaj onʼnopo̱e̱a̱ʼne. [`/Nogok “Cristo i̱jje̱y,” huabokerekapiʼ namaʼda yanʼmanaʼapet. Noga̱ “Diosen huamanbatiaʼpakeri i̱jje̱y,” namaʼda nogok nogok yanʼmanaʼapet. Diosen huabaktieʼeaʼeri namaʼda ka̱gkeʼpo namaʼda yanʼmanaʼapet. Kenpaʼti ʼuruaʼda konig Diosayoʼda kaʼdik o̱ʼe̱nig ya̱gkaʼapet kenpaʼti yanʼbayareaʼapet. :_mKenokaʼ paiʼda eʼnopoʼunhuahuadeʼte “Yanʼtiahuayʼ in Cristo o̱ʼe̱.” “Yanʼtiahuayʼ a̱yo̱ Cristo o̱ʼe̱.” Beʼapiʼ enaʼnayo pe̱e̱hueʼ yanetiʼ. ^Ayaʼada mabueyhueʼdik kaʼneʼpo kenpaʼti Diostaj huaknopo̱e̱ʼeri Diosen huabaktieʼeaʼeritaj Diosa oʼmatinepahuiʼpo “sueʼda huameʼnoe aratbut paiʼnananada kanʼnopoʼunhuahuikeʼ.” Diosa yaʼaapet. Konige̱po yanʼtionaʼpakikatiʼ. X])Huakkaʼnada paiʼda yanʼnopoʼeonhuahuaʼapetnok. Keʼponanada ya̱ʼneonhuahuaʼapet. Aʼnenda sueʼda paiʼdamon onʼnopoʼe̱ʼuyate. Kenpaʼti nogok onteʼti sueʼda dakhueʼmon yanʼnopoʼe̱a̱pet. ;\oYanʼtionaʼpakikatiʼ. Huahuiʼokpiʼ uuʼok e̱e̱ʼtepiʼ monhueʼdikpiʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo, okmapi̱e̱ʼahuaddikte monhueʼdikpiʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo, yanʼtionaʼpakikatiʼ. G[Ettoneʼ bogdakhueʼ ya̱ʼnepo kenpaʼti ettoneʼ yo̱bed yanʼto̱e̱po onʼminognok i̱da monhueʼdik o̱ʼnenok kenomeytaj dakhueʼnanada ya̱ʼe̱a̱pet. Paiʼda yanʼnopoʼe̱a̱pet. lZQKenomey taʼbayo o̱ʼnepo jakyo huaoktaj aʼetuyaʼpo kumejhueʼ yaneʼ. I̱dada yanʼmamontiʼ. Y+Huabarakeri i̱dada onʼbatiaknok jak kurute opud e̱e̱ʼnayo jakyo katepiʼ moʼtamae aʼudyaʼpo kudhueʼ yanetiʼ. I̱dada yanʼmamontiʼ. TX!ayaʼda aratbut Judea huadaribayo o̱ʼnepo oteʼyon i̱da kenʼmamoneʼ. [W/Kenda Diostaj konig ta̱hui̱re̱gnanada o̱ʼe̱po Diosen jakyo ya̱ʼe̱a̱pet. Daniela aʼnenda oʼmadoyaʼuyate. Yanʼbonaʼpakpo yanʼnopoenkatiʼ. Kenda Diosen jakyo e̱ʼe̱deʼte yanʼtiahuaydepo V Konig ijmanmadikaʼnig, Dios Huairitaj huaknopo̱e̱ʼeri Diosensiʼpo ya̱ʼneapet. Kenda nogbayaʼ nogbayaʼ huabada yanʼmanbatiaʼpakikaʼapet. Ayaʼada yanʼmape̱a̱pet. Ayaʼada enʼmape̱e̱deikaʼte keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe ya̱ʼe̱a̱pet. DU Kenomey Diostaj dakaʼda onʼnigpe̱e̱po oʼnoknopoeonhuahuikaʼpo batikhueʼda huayahuaya diʼ onʼmaeʼikaʼnignayo onʼbueydepo batikhueʼda onteʼti Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. 9Tk Diga̱ʼda dakhueaʼ onʼmagkaʼaponok huaknopo̱e̱ʼeria diʼ onʼmaepo sigda sigda yanʼbatikapet. Onteʼti nog huaknopo̱e̱ʼeritaj huayahuaya suepiʼ diʼ yanʼmaeapet. aS; Kenpaʼti huakkaʼda huamanbatiaʼpakeri ya̱ʼneapet. Diosen huamanmadikaʼeri i̱jje̱y namaʼda yadaʼapet. Kenpaʼ onʼmonaʼnok huakkaʼada namaʼda yanoknopo̱e̱a̱pet. Onaʼti Diostaj pakhueʼ ya̱ʼneapet. 6Re Kenokaʼ huakkaʼada yanoknopo̱e̱batikapet. Nog huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhueaʼda yanʼmagkaʼapet yanʼbakude̱a̱ʼapet kenpaʼti huayahuaya yanʼbahuatitotiaʼkeapet. 0QY Nogok doʼtaj moknopo̱i̱kaʼnok opudtaj diga̱ʼda mogkaʼapet. Opudtaj boʼarakapet. Nogba nogbayaʼ huabada opud huaknopo̱e̱ʼeritaj boʼhuadiayikaʼapet. VP%Kenpaʼ huaboaʼ dakhueaʼda o̱ʼe̱depo paiʼnanada yanʼnopoʼe̱a̱pet. O-Nogbayaʼ nogbayaʼ gobierno sorotataj yanʼbarakeonhuahuaʼapet. Diga̱ʼda yanʼbarakeonhuaʼapet. Nogya̱ʼ nogya̱ʼ aratbut aypobayoʼ o̱ʼnepo yanʼmabueyonhuaʼapet, huakkaʼda dakhueʼda yanʼmamaeapet, kenpaʼti nogbayaʼ nogbayaʼ huadari ya̱ʼi̱ye̱ga̱pet. ;NoNogbayo nogbayo gobierno sorotataj nog gobierno sorotataj onʼbarakonhuaʼ yanʼbatiaʼpakapet. Opudnayo meʼpukhueʼ yaneʼ. Keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe tiakhued e̱e̱ʼted. M!Huakkaʼada opudtaj boʼhuatiakapone. “Cristo i̱jje̱y.” Namaʼda monaʼapet. Kenomeytaj huakkaʼada namaʼda onʼmanigpe̱e̱a̱po. ZL-—‍Keyoj, huakkaʼada opudtaj namaʼda enaʼte pe̱e̱hueʼ yanikatiʼ. EKKen Olivos oteʼyo oʼhuaʼdeʼuy Jesús eʼhuadte oroayoʼda kentaj oʼhuahuaʼpo onaʼpo: —‍¿Menokaʼ Diosen huid jak yansakapet? ¿On onteʼti eʼtiak kenpaʼti keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe menokaʼ ya̱ʼe̱a̱pet? ¿Oroʼomey aʼnopo̱e̱yaʼpo kate huakkuru oʼtiahuayapet? —‍Jesústaj onaʼuy. "J=—‍In huid jak boʼtiahuaydenigtaj nogok ayaʼda huid onʼsakapo. Huabada sorokte nog aratbuta onʼsakaʼapo. Huid kupahuihuihueʼ o̱ʼe̱a̱po. Diosen jak ehueʼda o̱ʼe̱a̱po. Buttida ijjay. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne. Cristo onteʼti tiakhued e̱e̱ʼted kenpaʼti keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe tiakhued e̱e̱ʼted in konig aratbuta onʼmagkikaʼaponig Jesúsa oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. G&Opudomeytaj Diosa bokhuaʼnede. Opuden huakkaʼ jaktaj Diosa onteʼti tiokahueʼ moʼe̱a̱po. Jak ehueʼda o̱ʼta̱e̱a̱pone. MF%—‍Opud Jerusalén huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeritaj diʼ o̱ʼnikaʼnigʼa. Diosen huamanbatiaʼpakeritaj kenpaʼti Diosen huataʼmonaʼeritaj opuda̱ moʼbatiarakikaʼuyate kenpaʼti aʼarakyaʼpo huida̱ moʼbapaʼeaʼuyate. Konig huatahuaj hua̱ye̱a̱ huasiʼpotaj okajpea oʼbatiokaʼikaʼ konigti menigaaʼ opudomeytaj aʼbatiokayaʼpo eʼkupopakataʼ ijpakikaʼuynigʼa opudnayo konig Diosensiʼpo e̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ moʼi̱kaʼuyne. E3$Opuden adhueaʼpaneʼ dakhueaʼda moʼnigkikaʼuynok opudkon dakhueaʼda boʼkikaʼnok Diosa diga̱ʼda castiga mogkaʼapone, buttida ijjay. —‍Jesúsa judío huairitaj i̱ghuaʼnanada oʼmanaʼuy. Jerusalén huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeritaj Jesúsa oʼmatinepahuiʼuyate. uDc#Konig opud judío aratbuten adhueaʼpaneʼ huairi dakhueaʼda moʼnigkikaʼuyatenok opudomeya̱kon konigti boʼkikaʼ. Huakkuru moʼdiaypo Abeltaj oʼdarakuyate. Abel ʼuruaʼda Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Nogok nogda nogda Diosen huamanbatiaʼpakeritaj onʼhuadiaypo oʼdarakuyate. Taʼpote Zacarías Berequíasensiʼpotaj Diosen jak kurutaʼ oʼdarakuyate. Opud konig bihui moʼe̱ne. Konig bihuien aratbut moʼe̱ne. Namaʼda huaaʼeri moʼi̱kaʼne. Kenpaʼda moʼbueyapone. Diosa castiga mogkaʼpo kenpaʼda taʼakyo moʼeonhuahuikapone. aA; Kenda opuden huaoj huaboaʼda o̱gkikaʼuyatenig kenpaʼda ya̱gkaʼpo yanʼbatiktiʼ. q@[Diosen huamanbatiaʼpakeritaj oroʼen huaoj onʼbatiarakaʼuyate. Opuda̱ huataʼda boʼhuaaʼikaʼne. E?“Oroʼen adhueyaʼpaneʼkudaka Diosen huamanbatiaʼpakeritaj onʼbatiarakikaʼuy. Oroʼ kenokaʼ e̱e̱ʼnayo batiarakahueʼ o̱ʼe̱a̱yʼuyyet.” Opuda̱ namaʼda moʼmanaʼikaʼne. k>OMoisésenbaʼ huamanmadikaʼeri fariseoere paiʼnada moʼnopoʼe̱a̱pone. Huadakda o̱ʼne. Aratbuta menʼtinopo̱e̱ʼpo namaʼda moʼnopo̱i̱kaʼpo boʼkikaʼne. Apagbaʼ huamanbatiaʼpakerikudaken kubaraktaʼ konig okkahuehueʼdik huid jaksiʼpo boʼkikaʼnigʼa. Kenpaʼti huadak huakaʼerien kubarak huanokbet ʼuruaʼda botoʼkikaʼnigʼa. *=MKen konig moʼi̱kaʼne. Opuden hua̱so̱ʼ ʼuruda moʼe̱nigʼa dakhueʼnopoʼ moʼi̱kaʼpo kenpaʼda namaʼda moʼnopo̱i̱kaʼpo dakhueaʼda boʼkikaʼne. q<[Opud huamanmadikaʼeri paiʼda moʼnopoʼe̱a̱pone. Huadakda o̱ʼne. ʼUruda huamanmadikaʼeri o̱ʼne. Aratbut opudtaj menʼtinopo̱e̱ʼpo kenpaʼda boʼeretpakikaʼne. Konig kubaraktoneʼonig moʼe̱ne. Huid huanokbettaj yereda e̱ʼti̱hui̱tdeʼte ʼuruda e̱ʼe̱a̱da sorokya̱ʼnayo pa̱gda o̱ʼe̱po eʼbueyen huaʼay huakkaʼda o̱ʼnikaʼ. z;mFariseo Diostaj konig ekpobigo̱nig moʼi̱kaʼne. Konig vaso huaki̱re̱gpenkon koyodik moʼi̱kaʼne, ken konig eʼnopoʼkoyoaʼ yanikaʼ. Huakkuruda nopoʼkoyoaʼdik moʼe̱ne. Moʼnopoʼkoyoaʼdepo hua̱so̱ʼkon ʼuruda o̱ʼe̱a̱po. X:)Opud huamanmadikaʼeri paiʼda moʼnopoʼe̱a̱pone. Huadakda o̱ʼne, ʼuruda huamanmadikaʼeri o̱ʼne. Aratbuta opudtaj menʼtinopo̱e̱ʼpo kenda boʼeretpakikaʼ. Hua̱so̱ʼtayoʼda boʼkoyoaʼikaʼne. Huanopoʼnayo dakhueʼnopoʼnada moʼi̱kaʼpo huakkaʼtada katetapiʼ boʼeretpakikaʼpo kenpaʼti moʼbakkayʼikaʼne. .9UKenda Diosa pakhueʼ o̱ʼi̱kaʼnig boʼkikaʼne. Kenda Diosa huakkaʼ oʼpak opudnayo kahueʼ moʼi̱kaʼne. Opud konig ekpobiga̱ eʼbatohuaʼnig moʼi̱kaʼne. 48aOpud Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri fariseo huamanmadikaʼeriere Apagbaʼ huakkaʼ moʼnopo̱e̱nigʼa namaʼda moʼnopo̱i̱kaʼpo boʼkikaʼne. Opud paiʼda moʼnopoʼe̱a̱pone. Menta anís cominoere aypo huatokbuk Diostaj sig sig boʼyokikaʼnigʼa Diosen eʼmanmadikaʼ kenda Dios huakkaʼ oʼpak kennayo kahueʼ moʼi̱kaʼne. Opudnayo butukda huadik kikahueʼ moʼe̱ne. Nog aratbuttaj matinepahuihueʼ moʼi̱kaʼne. Kenpaʼti Diostaj oknopo̱e̱hueʼda moʼi̱kaʼne. Ayaʼ Diosen ʼuru eʼmanmadikaʼ kikaʼdik moʼe̱po, nogomeytaj butuk huadikyoʼ kikaʼdik moʼe̱po, ayaʼtada yanʼmatinepahuikaʼpo, kenpaʼti aypo huatokbukkon Diostaj yokdik moʼi̱kaʼapone. (7IKenpaʼti kenda ijkaʼaponig, kuruda̱piʼ meknopo̱e̱ne buttida ijjay. Kenpaʼ eaʼnayo Diosen huahuada̱ Diosakon moknopo̱e̱nok kenda kaʼdik moʼe̱ne. p6YKenpaʼti Diosen jaka meknopo̱e̱nok ijkaʼapoy eaʼnayo kaʼdik moʼe̱ne. Dios jakyo o̱ʼi̱kaʼ. !5;Ijkaʼapoy, kutopa meknopo̱e̱ne buttida ijjay eaʼnayo kutopayoʼda oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. Kutopa ʼuhuaerea moknopo̱e̱ne. Kaʼdik moʼe̱ne. $4AKonig huakpobigonig Diostaj oknopo̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼne. Diosen kutopa o̱ʼe̱nok ʼuhua Diostaj huadak o̱ʼe̱. Kutopatanayo Diosa huakkaʼ oʼpak. "3=“Ijkaʼapoy, buttida ijjay. Diosen ʼuhuataj eʼnigbakpaka kutopa meknopo̱e̱ne,” kenda eaʼada kahueʼ moʼi̱kaʼne. “Ijkaʼapoy, buttida ijjay. ʼUhuataj eʼnigbakpaka kutopate ʼuhua oʼhuedpo meknopo̱e̱ne eaʼnayo kaʼdik moʼe̱ne.” Opuda̱ namaʼda boaʼikaʼne R2Namaʼda moʼnopo̱i̱kaʼne. Ekpobigo̱nig moʼe̱ne. Diostaj oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. Diosen jak o̱ʼe̱nok oroa e̱ʼti̱hui̱t Diostaj ʼuruda o̱ʼe̱. Diosen jaktanayo Diosa huakaʼ oʼpak. 1“Diosen jaka meknopo̱e̱nok katepiʼ Diosenpiʼ ijkikaʼapoy buttida ijjay.” Beʼapiʼ kenpaʼ eaʼada kahueʼdik e̱ʼe̱a̱da oaʼ. “Diosen jak oro huakupea meknopo̱e̱nok katepiʼ ijkikaʼapoy buttida ijjay.” Beʼapiʼ eaʼnayo kenda kaʼdik moʼe̱ne. Opuda̱ namaʼda boaʼikaʼne. Opud huamanmadikaʼeri ekpobiga̱ huabatohuaʼerionig paiʼda moʼnopoʼe̱a̱pone. 0Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri fariseo huamanmadikaʼeriere paiʼda moʼnopoʼe̱a̱pone. Huadakda o̱ʼne. Namaʼda moʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼne. Namaʼda huakaʼeri moʼe̱ne. Opuden eʼmanmadikaʼtaj nogtiaʼ kanopoʼkoreʼ opudtaj moʼnigpe̱i̱keʼpo nogtaʼtipiʼ boʼukonhuahuaʼpo diga̱ʼda boʼhuaʼudhuahuaʼpo. Huadarite kenpaʼti e̱ʼpo̱gte bidteda boʼhuaʼudhuahuaʼpo. Nogtiada oʼpe̱e̱depo eʼnopoʼkoreaʼdeʼ konig opud dakhueʼda moʼe̱ne keʼnanayo dakhueʼnanada oʼyahueapo. /1Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri Fariseo huamanmadikaʼeriere opud paiʼda moʼnopoʼe̱a̱pone. Huadakda o̱ʼne. Namaʼda moʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼne. Ayhuataj huakkaʼ huakupe dehueaʼ namaʼda monaʼpo ayhuataj huid jak katepiʼ enʼta̱e̱ʼ moʼbakkayʼikaʼne, nogok aratbut eʼtiahuayte Diostaj ijhueʼnada boʼtionaʼpakikaʼne. Namaʼda boʼkikaʼne. Keʼpoda Diosa castiga mogkaʼapone. #.? Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri fariseo huamanmadikaʼeriere paiʼda moʼnopoʼe̱a̱pone. Huadakda o̱ʼne, ʼuruda huamanmadikaʼeri o̱ʼne. Aratbuta opudtaj menʼtinopo̱e̱ʼpo kenpaʼda boʼeretpakikaʼne. Namaʼda huanopo̱e̱ʼeri moʼi̱kaʼne. Dakhueaʼda boʼkikaʼnok aratbut Diosensiʼpo e̱e̱ʼtaʼ eʼpakada Diosensiʼpo ehueʼdik o̱ʼneapo. Opudkon Diosensiʼpo ehueʼdik moʼe̱a̱po. ;-o Kenomey “huairitoneʼ i̱jje̱y,” huataʼda huatinopo̱e̱ʼeri ehueʼdikda o̱ʼneapo. Kenomey “huairi ehueʼda i̱jje̱y,” huanopo̱e̱ʼeria konig huairi o̱ʼneapo. h,I Nogtaj huabatihuapokeʼeri keʼna opuden huairi o̱ʼne. Huabatihuapokeʼeritaj Diosa oʼpak. U+# “Huairi menonaʼ,” manahueʼ yanikaʼ Cristoyoʼda Huairi o̱ʼe̱nok. }*s Kenpaʼti in huadariyo nogbokerektaj “pag,” manahueʼ yanikaʼ. Nogtida Pag moʼta̱e̱ne. Kurudyo̱ o̱ʼe̱. 2)]“Huamanmadikaʼeri, menonaʼ,” manahueʼ yanikaʼ. Ayaʼda huamaʼbuy moʼmaene kenpaʼti nogtida Huamanmadikaʼeri moʼta̱e̱ne. Cristoyoʼda moʼta̱e̱ne. x(iHuakkaʼ jak eretnopoyo eʼhuaeʼte, “Iʼtiak huairi,” kenpaʼti “Iʼtiak huamanmadikaʼeri,” enaʼtaʼ onʼeretpakikaʼ. Apagbaʼ huamanmadikaʼeri kenpaʼti fariseo huamanmadikaʼeri kenpaʼ eʼpe̱i̱kaʼtaʼ onʼeretpakikaʼ. -'SFiesta aypo eʼbapeʼnayo huairien huahuadte eʼhuadtaʼ onʼeretpakikaʼ kenpaʼti judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo huairien huahuadte eʼhuadtaʼ onʼeretpakikaʼ. & Aratbuta menʼtiahuayeʼpo huamanmadikaʼeria ayaʼda o̱gkikaʼ. Aratbuta menʼtiahuayeʼpo Apagbaʼsiʼpo huanoyte onʼbetaʼikaʼ kenpaʼti huaʼopite onʼbetaʼikaʼ. Kenpaʼti aratbuta menʼtiahuayeʼpo huabida̱da o̱gkubogpiokdeaʼikaʼ huaoktaj. P%Nogda nogda huakkaʼda ya̱gʼkikaʼ opudtaj monaʼikaʼnigʼa. Ayaʼda menpaʼ kikahueʼdik moʼe̱ne. Huamanmadikaʼerianayo kenda onʼmanaʼikaʼnigʼa katepiʼ sigpiʼ kahueʼdikda o̱ʼnikaʼ. u$cKonige̱po kenomeytaj yanʼmanigpe̱i̱kaʼ kenpaʼti kenda kaʼdik enaʼte kennayo ya̱gʼkikatiʼ. Konig huamanmadikaʼeria o̱gkikaʼnignayo kikahueʼ yanikatiʼ. Kenda onʼmanikaʼnignayo kikahueʼ o̱ʼnepo dakhueʼda o̱gkikaʼ. # —‍Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri kenpaʼti fariseo huamanmadikaʼeriere Moisésenbaʼ manmadikaʼdik o̱ʼnikaʼapo. " Huakkaʼ aratbut Jesústaj enʼtikupopakte kenpaʼti Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeribetaʼ o̱ʼnenok ayaʼtada Jesúsa oʼmanaʼpo: !+.Fariseo onʼpe̱e̱depo konig aʼtokhueʼdikda o̱ʼnepo kate onaʼdik o̱ʼe̱ nopo̱e̱hueʼda o̱ʼnuy. Onaʼti onahueʼ o̱ʼnuy. +-“¿Doʼhued Huairi Cristo o̱ʼe̱,” David eaʼnayo Cristo Daviden adhueaʼ huayayo menpaʼ e̱ʼdik ya̱ʼe̱? —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. eC,“Doere teyda yamanaʼikaʼ. Ayaʼda o̱ʼnen takaʼ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼerikon nogokaʼda huaboaʼda ontaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼneapo.” Doʼhued Huairi Cristotaj Diosa onaʼuy, aʼnennada Davida oaʼuyate. "=+—‍Davidtaj Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼnopoʼto̱e̱denok, “Cristo doʼhued Huairi meʼta̱e̱ne.” ¿Menaʼpo Davida kenpaʼ yaaʼuyate? A{*—‍¿Cristotaj katiaʼ moʼtinopo̱e̱ʼ? ¿Beʼed adhueaʼ huayayo o̱ʼe̱? —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. —‍Daviden adhueaʼ huayayo o̱ʼe̱. —‍Jesústaj oʼnonaʼuy. A})Fariseo huamanmadikaʼeri Jesústaj e̱gkupopakte, dA(Kenda ijjaʼnig Moisésen eʼmanaʼpiʼ konigti ayaʼda o̱ʼe̱. Kenpaʼti Diosen huamanbatiaʼpakeri eʼmanmadikaʼpiʼ konigti ayaʼda o̱ʼe̱. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. ¿Beʼed adhueaʼ huayayo o̱ʼe̱ Cristo? 'Diosen taʼpotaʼ eʼmanaʼ konigtimon o̱ʼe̱. “Konig huataʼ diʼda moʼi̱kaʼne konigti nog aratbuttaj diʼda yanʼmaikaʼ.” wg&Kenda Diosen hueretda eʼmanaʼ iʼnigpe̱i̱kaʼpo kikaʼdik o̱ʼe̱. Huakkuruda kenda eʼmanaʼ o̱ʼe̱. <q%—‍“Dios Huairitaj diʼnanada yanikaʼ. Huanopoʼabetaʼ huakkaʼda yanʼpakpo Diostaj diʼ yanikaʼ. Hua̱so̱ʼa̱betaʼ huakkaʼda yanʼpakpo Diostaj diʼ yanikaʼ. Huanoki̱re̱ga̱betaʼ huakkaʼda yanʼpakpo Diostaj diʼ yanikaʼ. Eʼnopo̱i̱kaʼa yanʼeretpakpo Diostaj diʼ yanikaʼ.” y"Jesúsa ʼuruaʼda oaʼnok Saduceo aratbut onteʼti onahueʼ o̱ʼnuy Jesústaj. Kenpaʼ fariseo huamanmadikaʼeria onʼnopoendepo o̱gkupopakpo Jesúsa namaʼda yaaʼapetpiʼ ¿kateaʼ onaʼdik o̱ʼe̱a̱po? Onʼnopo̱e̱po, —‍¿Diosen eʼmanaʼ menata hueretda inigpe̱e̱po kikaʼdik ya̱ʼe̱, Huamanmadikaʼeri? —‍Fariseo huamanmadikaʼeria Jesústaj onaʼuy. $)K!Jesústaj onʼpe̱e̱depo ʼuruaʼnada oaʼ huakkaʼada aratbuta onʼtinopo̱e̱ʼuy. Diosen eʼmanaʼ menata hueretda inigpe̱e̱po kikaʼdik ya̱ʼe̱. .U “Abrahamen Dios i̱jje̱y. Isaacen Dios i̱jje̱y. Jacoben Dios i̱jje̱y.” Diosa oaʼuyate. Kenpaʼ eaʼte inomey huabokerek aʼnenda onʼbueyonʼuyate. Diosere onʼnoeonhuahuikaʼ. Eʼbueyen Dios ehueʼda o̱ʼe̱. Dios aratbut huanoikaʼerien Dios o̱ʼe̱. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. 5Aratbut kubarakyaʼ onteʼti onʼmanoyhuadapo nopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. Apagbaʼte Diosa kenpaʼ oaʼuyate. Moisésenbaʼte konig boʼtiahuayikaʼ. DAratbut onʼbueydepo onteʼti kubarakyaʼ onʼnoyhuaddepo to̱e̱pakhueʼdik o̱ʼneapo kenpaʼti hua̱yo̱bu kato̱e̱pakeʼpo bayokhueʼdik o̱ʼneapo. Aratbut kubarakyaʼ onteʼti onʼnoyhuaddepo konig Diosen huataʼmoneri kurudyo̱ o̱ʼne konigti o̱ʼneapo. Diosen huataʼmoneri to̱e̱pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. )—‍Opud Apagbaʼ nopo̱e̱hueʼda moʼe̱ne. Kenpaʼti Dios teyda o̱ʼe̱ oknopo̱e̱hueʼda moʼe̱po namaʼda moʼnopo̱i̱kaʼne. Z-¿Nogok aratbut kubarakyaʼ onteʼti enʼnoyhuaddeʼte keʼna ayhua beʼed hua̱to̱e̱a̱ʼtaj ya̱ʼe̱a̱pet? Ayaʼada huamaʼbuya onʼto̱e̱ʼuy, huamanmadikaʼeri. —‍Saduceoa Jesústaj oʼnonaʼuy. *OTaʼpotaʼ ayhuakon oʼbueyʼuy. Konigti huakkuruerien ayhua oʼto̱e̱po huasiʼpo to̱e̱hueʼada okbueyʼuy. Konigti ayaʼada huamaʼbuy o̱gkaʼuy. Ayaʼda huamaʼbuya huakkuruerien ayhuataj onʼto̱e̱pakdepo onʼtimabueyʼuy. Sieteaʼ huamaʼbueya ayhuataj onʼto̱e̱pakdepo onʼmabueyʼuy. E Ken oroʼere siete huamaʼbuy o̱ʼnuy. Huakkurueria oʼto̱e̱pakdepo nogok okbueyʼuyate. Sigpiʼ huasiʼpo to̱e̱hueʼada okbueyʼuy. Nog huamaʼbuya ekbuey ayhuataj oʼto̱e̱pakuy. b =—‍“Huabokerek eʼto̱e̱pakada huasiʼpo to̱e̱hueda̱da eʼbueynayo keʼnen huamaʼbuy ayhuataj to̱e̱pakdik o̱ʼe̱po huamaʼbuykudaktaj huasiʼpo kanigto̱e̱ʼ.” Moisésa aʼnenda oʼmanaʼuyate. 2 ]Saduceo huamanmadikaʼeria aratbut kubarakyaʼ onteʼti noyhuadhueʼ o̱ʼneapo onʼbatiaʼpakikaʼuy. Kenmeʼnoete Saduceoa Jesústaj onʼhuahuaʼpo oʼnonaʼpo: # ?Kenpaʼ onʼpe̱e̱depo, kenpihuay, ʼuruaʼda oaʼ onʼnopo̱e̱po Jesústaj oʼnokhuaʼuy. ¿Menpaʼ aratbut kubarakyaʼ noyhuaddik ya̱ʼneapet? u c—‍Romano gobierno huairien huakok huadikere o̱ʼe̱. —‍Jesústaj oʼnonaʼuy. —‍Gobiernoen e̱ʼhua̱e̱ʼ yanʼyokikatiʼ. Kenpaʼti Diosen e̱ʼhua̱e̱ʼ ya̱gʼkikaʼpo yanʼyokikatiʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. )Jesús oʼtiahuaydepo, —‍¿Huakupete beʼed huakok ya̱ʼe̱? ¿Huakupete beʼed huadik eʼmadoyaʼ ya̱ʼe̱? —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Men huakupe gobierno huairitaj yokdik ya̱ʼi̱kaʼ. Menʼtiahuayʼeaʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuynok. Ken denario huakupe eʼyokte eCJesúsa namaʼda yaaʼapetpiʼ namaʼda kaeʼpo meʼnonaʼne. Jesúsnayo oʼnokotpo, —‍Huadakda i̱jje̱y opuda̱da huataʼda namaʼda moʼtinopo̱i̱kaʼne. ¿Do dakhueaʼ kaeʼpo menaʼpo namaʼda oʼnonaʼ? N¿Menpaʼ Romano gobierno huairitaj huakupe yokikaʼdik o̱ʼe̱? ¿Yokhueʼdikpiʼ o̱ʼe̱, huamanmadikaʼeri? —‍Fariseo huamanmadikaʼeria Herodes huamanmadikaʼeria Jesústaj oʼnonaʼuy. c?Konige̱po Jesúste onʼmataʼmonaʼuyate. Sueʼda fariseomey sueʼda Herodes huamanmadikaʼeria Jesúste onʼhuahuaʼuy. Oʼnonaʼpo: —‍Buttida iaʼikaʼ. Konig aratbut kaʼdik o̱ʼnikaʼ, kenda Diosa oʼpak buttida iʼmanmadikikaʼne. Beʼapiʼ aratbut huairiapiʼ ontaj eʼpe̱e̱tada meʼpukhueʼda i̱ʼe̱po buttida iʼmanmadikikaʼ. zmKenokaʼ fariseo huamanmadikaʼeria oʼnokhuaʼdepo “Jesúsa namaʼda kaeʼ kentaj kate onaʼdik o̱ʼe̱,” huayahuaya onʼbatiaʼpakuyate. Jesúsa namaʼda eaʼnayo dakhueaʼda oaʼ huaaʼdik o̱ʼe̱a̱pone. Onʼbatiaʼpakuyate. dA“Doʼhued huasiʼpotaj yanoknoponhuatiʼ.” Diosa huakkaʼtada oʼmanaʼikaʼ. Sueʼada oʼnoknopo̱e̱nok sueʼtada Diosa oʼbaktieʼeaʼapo. Dios Huairitaj eʼnigpe̱i̱kaʼ in konig fiesta o̱ʼe̱. —‍Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuy. “¿Menpaʼ Romano gobierno huairitaj huakupe yokikaʼdik o̱ʼe̱?” Onʼbatiaʼpakuy. X) “Huamataʼkoypiʼ huaʼitakpipenkon yanʼtinukuʼ. Sikki̱re̱gyo̱ yanenʼ. Ke̱yo̱ kenpaʼda oʼhuikonhuahuaʼapo kenpaʼti paiʼda oʼnopoʼunhuahuaʼapo.” Huairia huanabaʼtaj oʼmanaʼuyate, ken. ) “ʼUru eʼto̱e̱pak huaok othueʼ e̱e̱ʼa̱da menpaʼ i̱yo̱da iʼkud, huadiʼ.” Huairia enaʼtada keʼna aʼtokhueʼda o̱ʼu̱yate. )K Ayaʼda onʼkuddepo ʼuru eʼto̱e̱pak huaok onʼbaenigʼa nogbokerekatida othueʼ o̱ʼu̱yate. Gobierno huairi oʼkudondepo othueʼ oʼtiahuayʼuyate. V~% Huanabaʼ onʼpe̱e̱depo kurute onʼhuaʼuy. Ayaʼda onʼbahuahuaydepo huairien jakyo onʼbatotiakpo aypo aʼbapeyaʼpo onʼbatotiakpo huadakda dakhueʼdaere onʼbatotiaknok jakyo hueda̱ʼda o̱ʼu̱y. Q} jak nopoyo kente aratbut onʼkupopakikaʼ kente yanhuatiʼ. Ayaʼtada moʼbahuahuayapetnigtaj, ‘Yanʼtiak, eʼto̱e̱pak aypo monʼbapeʼ.’ Yanʼmanatiʼ.” Huairia huanabaʼtaj oʼmanaʼuyate. |Kenokaʼ “Eʼto̱e̱pak fiesta ayaʼda oʼkaʼdey ayaʼ aypo eʼmahue̱ydeʼtada kenomey eʼtiaktaʼ pakhueʼ o̱ʼnenok J{ Huairia kenda oʼmatipe̱e̱depo huakkaʼda oʼbahuadiaypo “Yanhuatiʼ. Kenomey huabarakeritaj yanʼbarak. Kenomeyen huakkaʼ jaktaj yanʼmakhui̱g.” Hua̱ʼen sorotatataj oʼmanaʼuyate. vzeNogomey onʼpe̱e̱depo huairien huanabaʼtaj onʼmabitbituy. Dakhueaʼda onʼmagkaʼuy. Nogte onʼbarakuy. Hy Onʼhuaʼdepo onʼmanaʼnigʼa. Nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnepo onʼtierikpo ehuaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼneʼuy. Sueʼada eʼpe̱e̱a̱da taʼbayo onʼhuaʼuy. Noga̱ huabahuayaʼ jakyo onʼhuaʼuy. x}Nogomeytakon huanabaʼtaj oʼmataʼmonaʼpo, “Kenomeytaj yanʼtiak ijmanaʼdemey. Vaca huasihuada ijbatiarakamey. Vacasiʼpo ijbatiarakamey. Vacaere aypoere oʼhue̱yde. Oyedda eʼto̱e̱pak aypotaj yanʼtiak. Huairia monaʼne.” Yanʼmanatiʼ. Vw%Huakkaʼtada kenokaʼ yanʼtiaktiʼ fiesta aypo monʼbapeʼ ikken oʼmanaʼdemeʼte. Ken aypo eʼmahue̱ydeʼte huanabaʼ oʼmataʼmonaʼuyate. “Kenomeytaj ijmanaʼmey kentaj yanʼbatotiak.” Oʼmanaʼuyatenok. Huanabaʼa “Yanʼtiak.” Enaʼtada tiakhueʼ o̱ʼneʼuyate. Eʼtiaktaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo tiakhueʼ o̱ʼneʼuy. @vy—‍Dios Huairitaj eʼnigpe̱i̱kaʼ ken konig huairiensiʼpo e̱ʼta̱to̱e̱pak fiesta o̱ʼe̱. Gobierno huairiensiʼpo oʼto̱e̱pakaponok huairia fiesta oʼnigkaʼuyate. Nu Ken onteʼti Jesúsa ken konig oʼmanbatiaʼpakpo, oʼmanmadikaʼuy. htI.Jesústaj huabakuda̱ʼ jakyo eʼtohuataʼ onʼpaknigʼa aratbuttaj onʼmakmeʼpukpo tohuahueʼdik o̱ʼnuy. Jesús Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱. Aratbuta oʼnoknopo̱e̱nok aratbuttaj onʼmakmeʼpukuy huairia. s -Sacerdote huairi fariseo huamanmadikaʼeriere Jesúsen eʼmanbatiaʼpaktaj onʼpe̱e̱depo, Jesúsa oroʼtaj boʼtiaʼpakne onʼnokotuy. Oroʼa huairien taʼba hua̱ta̱to̱e̱ʼeri o̱ʼneaʼ Jesúsa boʼtiaʼpakne judío huairiomeya̱ oʼnokotdepo, r',Konig huidtoneʼtaj oʼtikudeʼpo oʼnokketo̱gkaʼapo ken konig e̱ʼdik o̱ʼneapo. Diosen Huairitaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo dakhueʼda o̱ʼneapo. Huidtoneʼ kutahueyaʼ eʼtikotnayo konig hua̱o̱ga̱da yaʼmagkaʼapet. Ehueʼda o̱ʼneapo. Konigti nopoʼkoreahueʼ hua̱e̱ʼeritaj Diosa castiga oʼmagkaʼapo. Kenpaʼda ehueʼdikda o̱ʼneapo. —‍Jesúsa judío huairitaj oʼmanaʼuy. 'qG+Konige̱po Diosen Huairitaj nogomeya̱ oʼnoknopo̱e̱po ʼuruaʼda onʼnigpe̱i̱kaʼapo. Diosen ʼuruda huasiʼpo o̱ʼneapo. Opudomeytanayo moʼeneapone. Huid jak o̱gkaʼpo jak huakaʼeria Diosen ʼuru huidda e̱ʼhua̱e̱ʼtaj pakhueʼ o̱ʼnepo o̱ʼnenʼuy. Ken huidte Diosnayo oʼpak ken huidte huaboroʼ jakda oʼkaʼapo. Kenda Dios Huairia oʼkaʼapo ʼurudapitaʼ oʼkaʼ, oʼnopo̱e̱y. Apagbaʼte kenda oaʼ. \o1)—‍Matinepahuihueʼda dakhueaʼ huakaʼeritaj oʼbarakapo. Taʼba nogomey hua̱ta̱to̱e̱ʼeritaj oʼbayokapo. Kenomeya̱nayo i̱da keʼnen uva huada onʼtatotiakapo. —‍Jesústaj oʼnonaʼuy. 1n[(—‍¿Taʼbayo huairi oʼtiakdepo, hua̱ta̱to̱e̱ʼeritaj menpaʼ magkaʼdik ya̱ʼe̱? ¿Menpaʼ moʼnopo̱e̱? —‍Jesúsa judío huairitaj oʼmanaʼnok, m'Ken huasiʼpotaj onʼto̱e̱po taʼbayaʼ onʼto̱o̱ro̱kpo, oʼdarakuy, ken. —‍Jesúsa ken konig oʼmanbatiaʼpakuy. l#&Huasiʼpokon eʼtaʼmonaʼtada taʼba hua̱ta̱to̱e̱ʼeria huasiʼpotaj onʼtiahuaydepo “Huairi eʼbueydeʼte huasiʼpoa ayaʼ huaojen baeʼdik o̱ʼe̱a̱po. Huairien taʼba oroʼen kenpaʼda moʼta̱e̱ʼpo huasiʼpotaj moʼdarak.” Onpayoʼ onʼbatiaʼpakuy. tka%Keneʼhua̱ya̱ʼ huairia huasiʼpo oʼtaʼmonaʼuy. Kentanayo ʼuruaʼda onʼdeapet oʼnopo̱e̱po. njU$Onteʼti nogi̱ti huakkaʼ huanabaʼtaj oʼmataʼmonaʼuy. Huada kanʼtotiakeʼpo oʼmataʼmonaʼuy. Taʼbayo enʼtiakdeʼte hua̱ta̱to̱e̱ʼeria konig huakkurueri huanabaʼtaj onʼmagkaʼuy konigti kenomeytaj onʼbarakuyate. "i=#Taʼbayo enʼtiakte hua̱ta̱to̱e̱ʼeria huairien huanabaʼtaj onʼmato̱e̱po nogtaʼtida onʼbitbituyate. Nogtaj oʼdarakuy. Nogtaj onʼpaʼeaʼuy. "h="Kenokaʼ uva huada oʼboyogdenok taʼbayo oʼmataʼmonaʼuyate. Huanabaʼtaj oʼmataʼmonaʼuyate. Sueʼda huada kanʼtotiakeʼpo oʼmataʼmonaʼuyate. Gg!—‍In ijmanbatiaʼpakapoy dakaʼ yanʼpe̱e̱tiʼ. Huairien taʼbayo uva huakpi onʼbatukeʼuy. Uva setda huada huakpi onʼbatukeʼuy. Onʼtiokpakaʼuy. Uva huada huasapaʼaʼ sipanaʼ ʼuruda oʼkogkaʼ. Huaʼia aʼsapayaʼpo oʼkogkaʼuy. Taʼba huatiokaʼ kutayoda kutopa oʼkaʼuy. Kenokaʼ uva taʼba hua̱ta̱to̱e̱ʼeritaj taʼba oʼbaktoyokuy. Oʼyokdepo bidteda nogbayo huairi oʼbakhuaʼuyate. Nogbayo ijhueʼda o̱ʼu̱yate. $fA¿Menata huasiʼpoa huaoj oʼpaknig yaʼkaʼuy? —‍Jesúsa judío huairitaj oʼmanaʼuy. —‍Huakkuru e̱ʼhuana huasiʼpo konig huaoj oʼpaknig oʼkaʼuy. —‍Huairia Jesústaj oʼnonaʼuy. —‍“Yanʼnopoʼkoreaʼ onteʼti Diosen ya̱gʼkikatiʼ.” Juan Bautista opudtaj monaʼuynigʼa opuda̱ nopoʼkoreahueʼ moʼu̱y. Oknopo̱e̱hueʼda moʼu̱y. Gobierno huakupe huabaeʼeria kenpaʼti huakupete huabakdejeriomeynayo Juana eʼmanmadikaʼte onʼnopoʼkoreaʼpo oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. Opud kenomeytaj eʼbatiahuayada eknopo̱e̱ʼtaj nopoʼkoreahueʼ moʼu̱ynok. Konige̱po gobierno huakupe huabaeʼeria kenpaʼti huakupete huabakdejeriere huakkuruda Diosensiʼpo o̱ʼneapo. Opudnayo taʼpote Diosensiʼpo e̱ʼdikpiʼ moet. Buttida ijjay. —‍Jesúsa judío huairitaj oʼmanaʼuy. Huairien taʼba hua̱ta̱to̱e̱ʼeria dakhueaʼda onʼtakaʼuy. Ken konig Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuy. e ad;Aʼti huaoj nogsiʼpotaj oʼhuahuaʼ. Konigti onaʼuy. “Oy doʼhued uva taʼbayo yahuaʼpo yabaaʼ.” Huaoa onaʼuynigʼa. “E̱e̱ʼ ijkaʼapoy.” Keʼna huaojtaj onaʼuy. Kenpaʼ enaʼada huahueʼ o̱ʼu̱y. bc=“Keʼ baahuey.” Eʼada aʼtimon huadakda oʼnopo̱e̱po aʼbaayaʼpo oʼhuaʼuyate. b-—‍Huabokerek bottaʼ huasiʼpo oʼto̱e̱ʼuy. Nogtatida huasiʼpotaj “Oy doʼhued uva taʼbayo yahuaʼpo yabaaʼ.” Huaoa onaʼuy. a1—‍Beʼa Juantaj yanuye̱t oroʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱y. —‍Huairia Jesústaj oʼnonaʼuy. —‍“Yabayareaʼ.” Keʼna menaʼuyne do kenpaʼti onahueʼ o̱ʼneapone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Jesúsa bottaʼ isiʼpotaj oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuy. l`Q“Huabokereka Juantaj onaʼuy.” Oroʼa enaʼnayo aratbuta oroʼtaj dakhueʼda mogkaʼapet konige̱po Diosen huamanbatiaʼpakeri Juan o̱ʼe̱ʼuy aratbut oʼnoknopo̱e̱. —‍Judío huairia huayahuaya onʼbatiaʼpakdepo: D_“Bautiza yamagkikaʼ.” ¿Beʼa Juantaj yanaʼuy, huabokereka Diosapiʼ? —‍Jesúsa oʼmanaʼnok. Ken huairiayoʼ huayahuaya onpayoʼ onʼbatiaʼpakpo: —‍Diosa Juantaj oʼtaʼmonaʼuy. Oroʼa eaʼnayo “¿Kenda Juana doʼtaj beʼtiaʼikuynig menaʼpo oknopo̱e̱hueʼ moʼu̱y?” Oroʼtaj monaʼapone. C~`}||{{yyxGwwvvussrqqMppXonmllWk ihggg2fneYd[c`ba``@__][ZZY!X"WVV UuTTL=x<<';1:98867765*4w322:100/..v-4,n++{***)@'&&N%a$"#m"! w)e5_S^x @ [ " +Pw"[V%Kenpaʼti onʼtisupuʼuyate. Hue̱ypa onʼto̱e̱po o̱gkubitbituyate. xiKenpaʼti eʼpid huakiok o̱gkuottaʼpo kenpaʼti hue̱ypa huadaʼkopen onʼbaʼpada̱ʼuyate. Kenpaʼ oʼnogkaʼdepo huikudate onʼtihuadpo, —‍Iʼtiak judíoen gobierno huairi. —‍Namaʼda sorotataʼa onʼtierikpo oʼnonaʼuyate. ~uKen Jesúsen huaok oʼnokkirokaʼpo ayagdakon huaok onʼotaʼpo. (Ken konig gobierno huairiayoʼda onʼotikaʼnig.) lQGobierno huairien huaboroʼ jakyo onʼtohuaʼdepo ayaʼda sorotataj Jesústaj onʼtikupopakuyate. A{Kenokaʼ Pilato Barrabástaj o̱ʼo̱ro̱kaʼuy. Jesústaj huiyokda huasiʼdakbiʼa enʼbitbitdeʼte Pilatoa sorotataʼtaj oʼbayokuy. Hue̱ypa cruzte kanʼarakeʼpo oʼbayokuy.  —‍Kentaj ya̱ʼdarak namaʼda eaʼnayo oroʼ kenpaʼti oroʼensiʼpo paiʼda oʼnopoʼe̱a̱po. —‍Ayaʼada oʼnonaʼuy. Q Doʼtaj pe̱e̱hueʼ o̱ʼnepo kenpaʼti aratbut diga̱ʼda oʼnokoynok. Pilato oʼnopondepo, “Hue̱ʼe̱y yatotiak,” onaʼpo ayaʼada enʼtiahuayte oʼbaʼkoyopo, —‍In huadak huabokerektaj eʼaraktaʼ pakhueʼ i̱jje̱y. Donayo dakhueaʼ kahueʼ i̱jje̱y. Opud boʼpaknok ijjarakapoy. —‍Pilatoa oʼmanaʼuy. # ?—‍¿Menaʼpo? ¿Kate dakhueaʼ yakaʼ? —‍Pilatoa oʼmanaʼuy. —‍Hue̱ypa cruzte yaarak. —‍Nogi̱ti nogi̱ti ʼuttaʼda oʼnonaʼuy.  #—‍¿Jesús opuden Cristotaj monig ijkaʼapo? —‍Pilatoa oʼmanaʼuy. —‍Hue̱ypa cruzte yaarak. —‍Ayaʼada oʼnonaʼuy.  #—‍Bottaʼ o̱ʼnenok. ¿Beʼtataj i̱jjo̱ro̱kaʼapo? —‍Pilatoa onteʼti oʼmanaʼuy. —‍Barrabástaj. —‍Oʼnonaʼuy. W'—‍“Barrabástaj ya̱o̱ro̱kaʼ. Jesústaj ya̱ʼdarak.” Pilatotaj ya̱ʼnonaʼ. —‍Sacerdote huairia kenpaʼti huatoneʼ huairia huakkaʼ aratbut e̱gkupopakte onʼeretpakpo onʼmanaʼuy. s_Kenokaʼ Pilato huairi a̱pon huahuadte oʼhuadde “Jesús huadakda o̱ʼe̱. Bueydik o̱ʼe̱. Ahueʼ ya̱e̱ʼ. Eʼbayorokte kentaj paiʼda yoknopoʼunhuahuay.” Pilatotaj behuaatiʼ Pilatoen hua̱to̱e̱a̱ oʼmanaʼuyate. taJudío huairi Jesústaj digda onʼhuahuaypo menigtotiakne. Pilatoa kenpaʼ oʼnopondepo oʼmanaʼuy. >uHuakkaʼda enʼbakupopakdeʼte, —‍¿Huabakuda̱ʼ jakyaʼ eʼo̱ro̱kataʼ beʼtaj boʼpak Barrabástaj Jesústapiʼ? Jesús opuden Cristo o̱ʼe̱. —‍Pilatoa oʼmanaʼuy. {oKenokaʼ Barrabás huabakuda̱ʼ jakyo o̱ʼu̱yate. Dakhueaʼda huakaʼeri o̱ʼe̱ ayaʼada onʼnopo̱e̱ʼuy. 9kKen fiestate gobierno huairia nogtatida huabakuda̱ʼ jakyo hua̱e̱ʼeritaj oʼmaoro̱kaʼikaʼ. Kentaj aratbuta oʼnoktieʼeaʼ gobierno huairia o̱ʼo̱ro̱kaʼikaʼ. &EJesúsanayo sigpiʼ aʼtokhueʼ o̱ʼu̱y. Pilato kenpihuay Jesústaj huakkaʼ oknopoenʼuy. Jesústaj yanʼaraktiʼ Pilatoa taʼpotaʼda oʼmanaʼuy.   —‍Ontaj dakhueaʼda boʼhuaaʼne. O̱ʼna soataʼ i̱ʼe̱ne. ¿Menpaʼ iʼpe̱e̱? —‍Pilatoa Jesústaj onaʼuy. (I —‍Jesús dakhueʼda o̱ʼe̱. Nogda nogda dakhueaʼ oʼkaʼ. —‍Judío huairia Pilatotaj onʼhuaaʼuynigʼa. Jesúsanayo baaʼtokhueʼ o̱ʼu̱y. b= Kenokaʼ Pilato gobierno huairite Jesústaj onʼtohuaʼdepo, —‍¿Judíoen gobierno huairi menpaʼ i̱ʼe̱? —‍Pilatoa onaʼuy Jesústaj. —‍E̱e̱ʼ kenda iaʼ kenda i̱jje̱y. —‍Jesúsa onaʼuy. N~ Konig Jeremías Diosen huamanbatiaʼpakeria oaʼuyate. Judío Huairia konigda o̱gkaʼdeʼuy. “Ken treinta plata eʼhuatitotiak huakupe konig Dios Huairia oaʼuynig mamasot huadari yanʼbakeapet.” Jeremías oʼmadoyaʼuyate. Kenda judío huairi o̱gkaʼuyate. Pilato gobierno huairitaj Jesúsa huakpote oʼnigboʼuyate. } |Ken huakupe Jesústaj kanʼarakeʼpo oʼbahuayaʼuynig ken huadari onʼbakeʼuy. Mimi huadari o̱ʼe̱. Aratbuta onʼbatiaʼpakikaʼapo. A{{Nogok huayahuaya onʼbatiaʼpakpo, —‍Mamasot huadari in huakupete monʼbake. Ke̱yo̱da esoeritayoʼda bakubarakkaʼdik o̱ʼnikaʼapo. —‍Huayahuaya onʼbatiaʼpakuyate. FzSacerdote huairi huakupe onʼedepo, —‍Huabokerektaj eʼarak huakupe o̱ʼe̱nok Diosen huakupe huanto̱e̱ʼyo̱ in huakupe kuda̱hueʼdik o̱ʼe̱ne. —‍Huairia o̱daʼuyate. #y?Diosen jakyo Judas plata huakupe barakte oʼendepo o̱ʼo̱ro̱kuyate. Oʼhuaʼdepo eʼbia o̱ʼhue̱renpitinukupo huataʼ oʼoroaʼpo oʼbueyʼuy. 3x_—‍In huabokerek dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼu̱y. Kenpaʼda huadak oʼkikaʼuy. Opuda̱ kanʼarakeʼpo onʼyokmeʼne. Kenpaʼ ijkaʼpo dakhueaʼda ijkaʼmey. —‍Judasa huairitaj oʼmanaʼuyate. —‍Kenda eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼe̱y oroʼnayo. —‍Huairia Judastaj oʼnonaʼuyate. w3Judas huakupete Jesústaj judío huairitaj oʼbahuayameʼte. Jesús bueydik o̱ʼe̱a̱po Judas huaboaʼda oʼnopo̱e̱depo huaboaʼda oʼnopoʼkoreaʼuyate. Treinta plata huakupe sacerdote huairitaj kenpaʼti huatoneʼ huairitaj onteʼti aʼbatahuayaʼpo oʼtohuaʼpo, {voJesústaj onʼtinukupo onʼtohuaʼpo Poncio Pilato Romano gobierno huairitaj onʼyokuyate. Judas oʼbueyʼuyate. u 'Emedeʼte monig Jesús bueydik o̱ʼe̱a̱po ayaʼ sacerdote huairia ayaʼ judío huatoneʼ huairia onʼbatiaʼpakdepo onʼnopo̱e̱ʼuyate. |tqKEʼsipogdeʼte “Oyda in sikyo huatahuaa sipoghued, ‘Jesústaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y,’ bapaʼaʼ iaʼapo.” Jesúsa menameʼnig. Pedro huaboaʼda okkahuehueʼda onteʼti oʼnoponpo o̱ʼo̱ro̱kdepo paiʼnanada oʼhuikuyate.MsJ—‍Kentaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y. Buttida ijjay. Buttida ahueʼ e̱e̱ʼnayo dakhueaʼda doʼtaj ka̱gkeʼ. —‍Pedroa oʼmanaʼuyate. Kenpaʼ eaʼte huatahuaa oʼsipogdeʼuyate. SrIAʼtimon nogomey meyo̱hueʼda o̱ʼnepo Pedrotaj onʼhuatiakpo, —‍O̱ʼna Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri i̱ʼe̱po konig Galilea hua̱e̱ʼerien huaʼa iaʼne. —‍Pedrotaj oʼnonaʼuyate. qH—‍Ehueʼ. Kenbokerektaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y. Buttida ijjay Diosapiʼ oʼnopo̱e̱. —‍Onteʼti Pedroa oaʼuyate. 4paGEʼtiokpakaʼ akbogpeyo eʼhuadeʼte noga̱ ettoneʼa̱ oʼtiahuaydepo, —‍Jesús Nazareteriere ken kenpaʼti oʼhuaeʼikaʼuyate. —‍Pedrotaj oʼhuaaʼuyate. uocFAyaʼada enpe̱e̱ʼte, —‍Ehueʼ. Kateaʼ iʼet nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱y. —‍Pedroa oaʼuyate. @nyEKenokaʼ jak kurute Pedro eʼhuadte muneʼyo̱ huanabaʼa oʼhuahuaʼdepo, —‍Jesús Galileayo hua̱e̱ʼeriere iʼhuaeʼikaʼuyate. —‍Pedrotaj muneʼyo̱a̱ onaʼuyate. Hm D—‍¿Ontaj Diosa eʼtaʼmonuyʼnayo beʼa huaboaʼda betuktuk keʼna yaaʼ? —‍Jesústaj oʼnonaʼuyate. “Jesústaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y.” Pedroa bapaʼaʼ oaʼuyate. lwCJesúsen huakoktaj onʼtisupueʼuy kenpaʼti Jesústaj onʼtuktukuy kenpaʼti Jesúsen huakoktaj onʼpebasʼuy. !k;B¿Menpaʼ moʼnopo̱e̱? —‍Sacerdote huairia nog judío huairitaj oʼmanaʼuyate. —‍Dakhueaʼda oaʼ. Bueydik ka̱e̱ʼ. —‍Oʼnonaʼuyate. tjaAKonig judío aratbuta o̱gkikaʼuyate onʼdiaypo yudtaj onʼhuisikaʼ. Keʼna sacerdote huairi Jesústaj oʼpe̱e̱depo oʼhuadiayonpo yudtaj oʼhuisʼuyate. —‍In huabokereka Dios i̱jje̱y namaʼda oʼnopo̱e̱po dakhueaʼda oaʼ. Nogi̱ti dakhueaʼ huaaʼeritaj eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼe̱y. Diostaj dakhueaʼda oaʼnigtaj opuda̱ moʼpe̱e̱ne. -iS@—‍E̱e̱ʼ, Cristo i̱jje̱y. Diosen Huasiʼpo i̱jje̱y. Doʼtaj Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Kurudyo̱ doʼtaj onʼtiahuayapone. Dios teyda o̱ʼe̱. Keʼnen huadaʼkopen i̱jje̱po kurudya̱ʼ e̱ʼsi̱hui̱ya̱ʼ eʼtiakte onʼtiahuayapone. —‍Jesúsa huairitaj oʼmanaʼuyate. h?Jesúsnayo sohuataʼ aʼtokhueʼda o̱ʼu̱yate. —‍Diosnayo oʼnoeonhuahuikaʼ. Diosa mepe̱i̱kaʼne doʼtaj buttida onaʼdik moʼe̱ne. ¿O̱ʼna menpaʼ Cristo i̱ʼe̱? ¿Menpaʼ Diosen Huasiʼpo i̱ʼe̱? Menaʼ. —‍Sacerdote huairia onaʼuyate. Tg!>Kenokaʼ sacerdote huairi oʼbodpo Jesústaj —‍¿O̱ʼna menpaʼ baaʼtokhueʼ i̱ʼe̱? ¿Kenda inomey ontaj boʼhuaaʼne buttida menpaʼ yadaʼ? —‍Sacerdote huairia Jesústaj onaʼuyate. 7fg=—‍“Diosen huid jaktoneʼtaj sakdik i̱jje̱y. Bapaʼ huameʼnoe onteʼti kaʼdik i̱jje̱y.” Jesúsa oaʼuy. —‍Kenpaʼ namaʼda huaaʼeria onʼhuaaʼuyate. 1e[Sacerdote huairiere huatoneʼ huairiere kenpaʼti ayaʼda nog judío huairi o̱gkupopakpo, “Jesúsa dakhueaʼda oʼkaʼ.” “Jesúsa namaʼda oaʼ.” Beʼapiʼ kenpaʼ aʼhuaayaʼpo oʼdikuk. Nogpaʼ nogpaʼ namaʼda aʼhuaayaʼpo kenpaʼti onʼdikukpo Jesús kabueyeʼ, eaʼtaʼ oʼderetpakuy. icK:Pedronayo adteda Jesústaj oʼtaʼhuaʼuyate. Sacerdote huairien kurute oʼtiakdepo eʼtiokpakaʼyo oʼkudpo sorotataere oʼhuadonhuaʼpo, Jesústaj menpaʼ yanogkaʼapet oʼnopo̱e̱po aʼtiahuayaʼpo oʼhuadonhuaʼuyate. b9Caifáste onʼtohuaʼuyate. Caifás sacerdote huairitoneʼ o̱ʼi̱kaʼuy. Caifásen jakyo ayaʼ judío huairi onʼkupopakbedu̱y. a 8Konig Diosen huamanbatiaʼpakeria Apagbaʼte mentimadoyaʼuyate. Konigda opud doʼtaj kaʼdik o̱ʼnene. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy. Eadeʼte oroʼ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria Jesústaj okmamonʼuy. Judío huairi e̱gkupopakyo Jesústaj onʼboaʼuyate. K`7Kenokaʼ huakkaʼ aratbuttaj: —‍Konig huiyokda huabereʼeritaj aʼtohuayaʼpo moʼbahuahuikaʼ. Konigti doʼtaj onʼhuatiakbedne. Siroenpa moʼto̱e̱po hue̱ypa moʼto̱e̱po doʼtaj onʼhuatiakbedne. ¿Menaʼpo? Diosen jakyo ayaʼda huameʼnoe ijhuadpo ijmanmadikaʼikay. Kenokaʼ doʼtaj tohuahueʼ o̱ʼnikaʼne. D_5Setenta mil Diosen huataʼmoneri sorotataj menigtaʼmonaʼ, pag. Oyedda doʼhued Apag Diostaj tionaʼpakdik i̱jje̱a̱yetnigʼa, kenda eʼtionaʼpaknayo i̱dada menigtaʼmonayetnigʼa inomey doʼtaj tohuaʼdik o̱ʼne. Apagbaʼte oaʼikaʼnok kenpaʼ tionaʼpakhueʼdik i̱jje̱y. —‍Jesúsa Pedrotaj onaʼuy. ^6h]I4—‍Siro yakuda̱ʼ. Kenomey kenpaʼti siroa o̱gkaʼpo siroa mabueydik o̱ʼe̱a̱po. y\k3Ken nogtiada huanigpe̱i̱kaʼeria siroenpa oʼto̱e̱po sacerdote huairien huanabaʼtaj oʼpesodokteguy. {[o2—‍¿Katete iʼtiak huadiʼ? —‍Jesúsa onaʼuy. Nogomeya̱ Jesústaj onʼtaʼkoyatoʼ onʼtohuaʼuy. rZ]1Ken Judas Jesústaj oʼhuahuatoʼpo, —‍Ijtiaki, Huamanmadikaʼeri, —‍onaʼdepo oʼbuyukuy. BY}0—‍Kentaj boʼpaknigtaj ijbuyukapoy yanʼtohuatiʼ. —‍Kenpaʼ Judas huabahuayaʼeri tiakhued o̱ʼe̱po oʼmanaʼuyate. Jesústaj kaʼnoki̱e̱ʼpo kenpaʼ oʼmanaʼuyate. >Xu/Jesúsa kenpaʼ eʼmanaʼted Judas oʼtiakdeʼuy. Jesúsen doce huanigpe̱i̱kaʼeri Judas nogtida o̱ʼu̱y. Judasere huakkaʼda onʼbatiakbedu̱yate. Sorotataen siroenpa noga̱ hue̱ypa onʼtotiakpo onʼbatiakbedu̱yate. Sacerdote huairi judío huairitoneʼa onʼmataʼmonaʼnok onʼbatiakbedu̱yate. Ww.Yanʼmaboʼ monhuaʼ. Keʼna menʼbahuayaʼdene oʼtiakde. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Jesústaj onʼtohuaʼuyate. 1V[-Ken oʼtionaʼpakondepo huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼbahuatiakpo, —‍Oyiti̱e̱yo̱ yanʼhuedtiʼ, yanʼtaytiʼ. Oy dakhueaʼ huakaʼeritaj doʼtaj menʼbahuayaʼne. TU!,Oʼbakhuaʼdepo bapaʼaʼ oʼtionaʼpakuyate. Konigti oʼtionaʼpakuyate. ~Tu+onteʼti huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼbahuatiakuy. Entayte oʼbahuahuayatoʼuy. Taytayaʼ ijjay. Huakkaʼ oʼdaʼnok. S*Onteʼti aʼtionaʼpakyaʼpo adyonda oʼbakhuaʼuy. —‍Doʼhuada paiʼda eʼnopoʼe̱taʼ pakhueʼ i̱jje̱y. Kenpaʼti eʼbueytaʼ pakhueʼ i̱jje̱nok konig kenda on ipaknok bueydik a̱ʼe̱yʼ, doʼhued pag. —‍Jesúsa oʼtionaʼpakondepo &RE)Namaʼda kahueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo yanokpoehueʼ yanʼtionaʼpak. Huadak eʼkikaʼtaʼ boʼeretpaknigʼa kahueʼdik moʼe̱ne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Q(Ken Pedromeytaj oʼbahuahuaʼpo enʼbatayte oʼbahuahuayʼuy. —‍Nogoratipiʼ menaʼpo doere okpoehuehueʼdik moʼe̱ne. P+'Ken Jesús nogi̱ti adyonda oʼhuaʼdepo okkubukaʼ oʼhuedpo oʼtionaʼpakpo: —‍Do paiʼda nopoʼe̱hueʼ ka̱e̱ʼpo tihuapokdik e̱e̱ʼnayo konig do ijpaknig kahueʼ ya̱e̱ʼ. Konig kenda on iʼpakpo megkaʼ, doʼhued pag. —‍Jesúsa oʼtionaʼpakuyate. O&—‍Konig ijbueyapopo paiʼnanada ijnopoʼe̱y. I̱yo̱da menʼnige̱ʼ. Doere yanokpoehueʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. /NW%Pedrotaj kenpaʼti Zebedeoen bottaʼ huasiʼpo Juan Jacobotaj oʼbatohuaʼdepo Jesús huaboaʼda suhueʼnanada o̱ʼe̱po kenpaʼti paiʼnanada oʼnopoʼe̱po, TM!$Ken sikyoda Getsemaní taʼbayo Jesús oroʼ keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeriere o̱kye̱ʼuy. —‍Inteda yanʼbahuadtiʼ. A̱yo̱ aʼtionaʼpakyaʼpo ijhuaʼapoy. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne. L #—‍Ehueʼ onere bueydik e̱e̱ʼpiʼ “Jesústaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y,” ahueʼ i̱jje̱a̱poy. —‍Pedroa onaʼuy. Oroʼ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria konigti ayaʼada onaʼuy. Getsemaní taʼbayaʼ Jesúsa Diostaj oʼtionaʼpakuy. )KK"—‍Oyda in sikyo huatahuaj sipoghued “Jesústaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y.” Bapaʼaʼ iaʼapone. Buttida ijjay. —‍Jesúsa Pedrotaj onaʼuy. xJi!—‍Nogomey bokbiradpo ekmamonpiʼ donayo okbiradhueʼ i̱jje̱a̱poy. —‍Pedroa Jesústaj onaʼuy. I9 Nogok huakudakaʼda e̱ʼe̱a̱da ijnoyhuaddeapoy Galileayo huakkuruda ijhuaʼapoy. Opud taʼpotaʼ boʼtiakapone. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne. —‍In sikyo opud ayaʼda doʼtaj oʼnokmabirada̱pone. Doʼtaj oʼnokmamonapone. “Oveja huamato̱e̱ʼeritaj ekarakte oveja oʼnokmamonapo.” Apagbaʼte kenpaʼ oaʼ. zGmDiostaj eʼbatadiʼkeaʼdeʼ huakkaʼ jak Jerusalénya̱ʼ oʼnoro̱kdepo oteʼ Olivosyo sikyo oʼhuaʼuy. F%Aʼti in vino mayhueʼ i̱ji̱kaʼapoy. Nogok doʼhued Apag Dios Huairitaj ayaʼda huaknopo̱e̱ʼeria huaboaʼda enʼnigpe̱i̱kadeʼte onteʼti vino ijmayapoy. —‍Jesúsa monaʼuyne. “Jesústaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y.” Iaʼapone Pedro. Jesúsa onaʼuy. rE]Doʼhued mimi o̱ʼe̱. Aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼ ijbakkahueaʼapoy. Huaboaʼda ijjay. Opudtaj aʼnopo̱e̱a̱yaʼpo ijbueydepo doʼhued mimi oʼhuaʼapo. Aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼ akkahueayaʼpo doʼhued mimi oʼmanighuaʼapo. D{Aʼtimon vino huamaiʼpuʼ oʼto̱e̱po “dakiti Dios” onaʼdepo oroʼtaj boʼyokpo, —‍Opud ayaʼada yanʼmaiʼ HC Oʼbapeʼpo Jesúsa pan oʼbapadpo, “dakiti Dios” oaʼdepo oʼposakeaʼpo oroʼtaj boʼyokeʼpo, —‍Yanʼbapeʼ. In pan doʼhued hua̱so̱ʼ o̱ʼe̱. —‍Oroʼtaj monaʼuyne. PB—‍Doʼhuapiʼ oʼbahuayaʼapetpiʼ. —‍Jesústaj Judasa namaʼda onaʼnigʼa keʼna judío huairitaj oʼyokapo. —‍E̱e̱ʼ o̱ʼna oʼbahuayaʼapone. —‍Jesúsa Judastaj onaʼuy. A Konig Apagbaʼte oaʼikaʼ doʼtaj o̱gkaʼaponiga̱ keʼna meʼbahuayaʼapone. Kentaj keʼponada o̱ʼe̱a̱po. Paiʼnada oʼnopoʼunhuahuikaʼapo. Keʼna aʼnen siʼpoe̱hueʼ e̱ʼu̱ynayo huadakda o̱ʼe̱a̱ynigʼa. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne. s@_—‍Keʼna doere aypo huabapeʼte oʼbapeʼdenigʼa keʼnada judío huairitaj meʼbahuayaʼapone. &?EKen huaboaʼda suhueʼnada o̱ʼu̱y oroʼ. Noga̱ noga̱ Jesústaj onaʼpo: —‍Doapiʼ oʼyokapetpiʼ, Huairi. —‍Oroʼa noga̱ noga̱ onaʼuy. >+oʼbapeʼpo, —‍Judío huairia doʼtaj kadarakeʼpo opud nogtiada doʼtaj moʼbayokapone. Buttida ijjay. —‍Oroʼtaj Jesúsa monaʼuyne. R=Esikdeʼte Jesús doce huanigpe̱i̱kaʼeriere kutopate o̱ʼe̱po W<'Kenda Jesúsa monaʼnig oroʼa oʼkaʼpo fiesta aypo oʼmanhuada̱ʼuy. ;—‍Jerusalényo̱ yanhuaʼ. Huabokerektaj boʼhuahuayapet, “Aʼti ijbueyapoy. O̱ʼnen jakyo doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeriere fiesta aypo oʼbapeʼapoy. Huamanmadikaʼeria oaʼ.” Ken huabokerektaj ya̱ʼnonatiʼ. —‍Jesúsa monaʼuyne. u:cKen huameʼnoe judío huakkurueri isiʼpo mabueyhueʼ e̱e̱ʼ okkahuehueʼ fiesta huakkuru huameʼnoe o̱ʼu̱y. Oroʼ Jesústaj oʼhuahuaʼpo, —‍¿Meya̱ʼ fiesta aypo manhuada̱ʼdik o̱ʼe̱a̱po? —‍Jesústaj onaʼuy. 9Huaboaʼda Jesústaj sacerdote huairitaj monig ijbayokapet Judasa oʼnopo̱e̱ʼuyate. Keneʼhua̱ya̱ʼ Jesúsere onʼbapeʼuyate. ;8o—‍¿Jesús opudtaj eʼyoknayo meniga̱ʼ huakupe doʼtaj yokdik o̱ʼne? —‍Judasa sacerdote huairitaj oʼmanaʼuy. Ken Judastaj treinta plata huakupe onʼyokuyate. -7SDoce Jesúsen huataʼmoneri o̱ʼnepo nogtida Judas Iscariote e̱ʼe̱a̱da oʼbakhuaʼuy. Judío sacerdote huairitaj aʼbatiaʼpakyaʼpo oʼbahuahuaʼuyate. D6 Do aratbuttaj aʼmanopoʼkoreayaʼpo moʼnigbueyʼuy. Meya̱piʼ ayaʼda huadaribayaʼ kenpaʼ onʼmanbatiaʼpakikaʼapo kenda in ettoneʼ megkaʼnigkon onʼmanbatiaʼpakikaʼapo. Ken ettoneʼtaj okkahuehueʼ o̱ʼnikaʼapo. —‍Jesúsa monaʼuyne. Huakupete Judasa Jesústaj oʼhuatitotiakapo judío huairitaj. _57 In huasihuaj beʼtioyne doʼhued hua̱so̱ʼ eʼkubarakkaʼ ikkenda beʼsihuakaʼne. Y4+ Opudere paiʼda aratbut o̱ʼnikaʼapo. Donayo opudere ehueʼ i̱ji̱kaʼapoy. ^35 —‍In ettoneʼtaj namaʼda iʼkaʼne onahueʼ yaneʼ. ʼUruaʼda megkaʼne. 62e Onjoyhued e̱e̱ʼnayo huakkaʼteda bahuayaʼdik huakupe paiʼda aratbuttaj bayokdik o̱ʼe̱a̱yʼnigʼa. —‍Huanigpe̱i̱kaʼeria nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo onʼdaʼuy. 1%Sueʼada Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria eʼkutioy onʼtiahuaydepo onʼhuadiayonpo, —‍Menaʼpo huakkaʼteda e̱e̱ʼtada namaʼda injoy. T0!ettoneʼa̱ Jesústaj oʼhuahuaʼpo huid yerepuʼte ʼuruʼhui̱e̱da huasihuaj huakkaʼteda e̱e̱ʼtada oʼtohuaʼuy. Jesús huabapeʼ kutopate eʼhuadte ʼuruʼhui̱e̱a̱da huasihuaj oʼkutioyʼuy. /Eʼsiʼdaksetaʼ Simóntaj onʼdikkaʼuyate. Oʼsiʼdakyareʼuyate. Betania huakkaʼ jakyo Simónen jakyo Jesús e̱e̱ʼte |.q—‍Fiesta e̱e̱ʼte arakhueʼdik o̱ʼe̱ne. Kenokaʼ eʼaraknayo aratbut moʼhuadiaypo ʼuttaʼda boyʼdik moʼe̱a̱pone. —‍Judío huairia onʼbatiaʼpakuyate. Ettoneʼ ʼuruʼhui̱e̱a̱da huasihuaʼa Jesústaj oʼkutioyʼuy. u-cKe̱ya̱ʼ monig Jesústaj i̱re̱gi̱re̱g oʼtotiakapet kenpaʼti monig oʼarakapet onʼbatiaʼpakuyate. ,7Jesúsa kenpaʼ eaʼte sacerdote, Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri, judío huairitoneʼ, Caifás sacerdote huairien jak kurute onʼkupopakuyate. v+e—‍Emeʼtekentaʼ judío huakkurueri isiʼpo mabueyhueʼ e̱e̱ʼ okkahuehueʼ fiesta o̱ʼe̱a̱po, moʼnopo̱e̱ne. Doʼtaj cruzte kanʼarakeʼpo judío huairitaj nogbokerekaʼtida meʼbahuayaʼapone —‍Jesúsa monaʼuyne. H* Kenpaʼ ayaʼda Jesúsa oroʼtaj monaʼdepo nogdakon monaʼpo: s)_.Kenomey opeʼtopen huakupoboʼeri Diosen castigayo kenpaʼda oʼnokbahuaʼapo. Kenpaʼda paiʼda onʼnopoʼunhuahuikaʼapo. Diosen ʼuruda huakikaʼeri kenpaʼda Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne.o(W-“Inomey doʼhued huamaʼbuy doʼhued huaknopo̱e̱ʼeri huairihueʼda kenpaʼti konig paiʼda e̱ʼneʼtada batihuapokhueʼda moʼi̱kaʼuynok konige̱po doʼtada konig tihuapokhueʼ o̱ʼnuyne. Buttida ijjay.” Ijmanaʼapoy. `'9,“Ehueʼ ontaj eʼkusitokte tiahuayhueʼda maymaya̱ʼ eaʼte tiahuayhueʼda o̱ʼna nogbayo eʼhuaeʼte kenpaʼti yudtaj to̱e̱hueʼ e̱e̱ʼte kenpaʼti dakhueʼda e̱e̱ʼte huabakuda̱ʼ jakyo e̱e̱ʼte tiahuayhueʼ o̱ʼe̱ʼuyne. Konige̱po ontaj tihuapokhueʼ o̱ʼe̱ʼuy, Huairi.” Opeʼtopen huakupopakeria doʼtaj monaʼapone. |&q+Nogbayo eʼhuaeʼte huatayʼ yokhueʼ o̱ʼneʼuyne. Yudtaj to̱e̱hueʼ e̱e̱ʼte yokhueʼ o̱ʼneʼuyne. Dakhueʼ e̱e̱ʼte kenpaʼti huabakuda̱ʼ jakyo e̱e̱ʼte doʼtaj taʼhuadehueʼ o̱ʼneʼuyne.” Do Diosen Huairia ijmanaʼapoy. e%C*Aypotaʼ e̱e̱ʼtada yokhueʼ o̱ʼneʼuyne. Maymaya̱ʼ eaʼtada yokhueʼ o̱ʼneʼuyne. 6$e)Aratbut opeʼtopen Diosen huabaktieʼeaʼeri ehueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼtaj “Menokbahuaʼ. Opudtaj Diosa diga̱ʼ castiga magkaʼdik moʼe̱a̱pone. Bakpak batikhueʼda e̱ʼi̱kaʼyo yanhuatiʼ. Ken taʼakyo castiga aʼmagkayaʼpo totoʼtaj kenpaʼti totoʼen huataʼmoneritaj Diosa oʼnigkaʼde. # (“Kenokaʼ inomey doʼhued huamaʼbuytaj boʼkaʼuyate kenda doʼtaj hueretda boʼkaʼuyne.” Do Diosen Huairia ijmanaʼapoy. '"G'Dakhueʼ e̱e̱ʼte kenpaʼti huabakuda̱ʼ jakyo e̱e̱ʼte onʼtaj taʼhuade̱hueʼ o̱ʼu̱yne, Huairi.” Huadak huakaʼeria doʼtaj kenpaʼ boaʼapone. !&O̱ʼna nogbayo eʼhuaeʼte oroʼen jakyo katayeʼpo kuda̱hueʼ o̱ʼu̱y. Yudtaj to̱e̱hueʼ e̱e̱ʼte menok yokhueʼ o̱ʼu̱yne. 9%“Menok kenpaʼ kahueʼ o̱ʼu̱y ontaj. O̱ʼna aypotaʼ eʼkusitokte aypo yokhueʼ o̱ʼu̱yne. Maymaya̱ʼ eaʼte hue̱ʼe̱y yokhueʼ o̱ʼu̱y. dA$Yudtaj to̱e̱hueʼ e̱e̱ʼte onʼyokuyne. Dakhueʼ, e̱e̱ʼte onʼtaʼhuade̱ʼu̱yne. Huabakuda̱ʼ jakyo e̱e̱ʼte doʼtaj onʼtaʼhuade̱ʼu̱yne.” Do Diosen Huairi huadaʼkopen hua̱e̱ʼeritaj ijmanaʼapoy.  #Aypotaʼ eʼkusitokte aypo onʼyokuyne. Maymaya̱ʼ eaʼte hue̱ʼe̱y onʼyokuyne. Nogbayo eʼhuaeʼte huatayʼ onʼyokuyne. {o"Ijbakupopakaʼdepo doʼhued huadaʼkopen hua̱e̱ʼeritaj “Yanʼtiak. Opudtaj doʼhued Apaga̱ oʼmadurugpakaʼuyate. Huadari kurud Diosa aʼnenda oʼkaʼpo doʼhuedsiʼpo o̱ʼneapo Diosa oʼnopo̱e̱ʼuyate. Oyda Diosensiʼpo moʼe̱ne. mS!Oveja konig Diosen huabaktieʼeaʼeri ʼuruda Diosen huaʼa huanigpe̱e̱ʼeri doʼhued huadaʼkopen ijkupopakaʼapoy. Cabra konig Diosen huabaktieʼeaʼeri ehueʼda namaʼda huakaʼeritaj doʼhued opeʼtopen ijkupopakaʼapoy. S Ayaʼada nogbayo nogbayo hua̱e̱ʼeria doʼtaj menhuatiakapone. Doʼtaj e̱gkupopakte ijbaktieʼeaʼapoy. Konig oveja huato̱e̱ʼeria ovejataj cabra ʼuhua oʼbakupopakaʼikaʼ ken konig ijkaʼapoy. —‍Diosa doʼtaj meʼtaʼmonaʼuyne. Nogok do onteʼti ijtiakapoy. Onteʼti konig huairitoneʼ ʼuruaʼda i̱jje̱po doere ayaʼda Diosen huataʼmoneriere oʼtiakapoy. Kenokaʼ Dios Huairien ʼuruaʼda huahuadte konig huamataʼmonaʼ huairi ijhuadapoy. 3Ken dakhueʼ huanabaʼtaj ke̱yo̱da sikki̱re̱gda o̱ʼi̱kaʼ, ke̱yo̱da kenpaʼda paiʼda onʼnopoʼi̱kaʼ, ke̱yo̱da yaʼnenʼ.” Huairia oʼmanaʼuyate. —‍Jesúsa ken konig oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuy. Jesús Huairi onteʼti eʼtiakdeʼte keʼnen hueretda huanigpe̱i̱kaʼeritaj dakaʼ oʼbaeapo. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritanayo Diosen castiga eʼkadhuahuikaʼyo oʼmaenapo. dAAyaʼada sueʼda huakkaʼ onʼto̱e̱po dakaʼda eʼto̱i̱kaʼnayo dakaʼda eʼkikaʼnayo kenomeyen huairia oʼpakpo nogi̱ti oʼbayokapo. Nogomey sueʼda onʼto̱e̱po dakaʼda to̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo dakaʼda kikahueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼti nogda i̱takahueʼ e̱e̱ʼnayo kenomeyen huairi kenda sueʼda onʼto̱e̱nigtaj oʼbaktiparatapo. Nogomey kenteda e̱ʼneʼte “Ken mil huakupe huanabaʼ oʼto̱e̱ yaʼnokkayʼ. Keʼna diez mil oʼto̱e̱nigtaj yanʼyok. ,Qkonige̱po doʼhued huakupe bancoyo eʼkuda̱meʼnayo do eʼtiakdeʼte doʼhued huakupe nogi̱ti huakupe menʼtahuayetnigʼa.” Huanabaʼtaj huairia onaʼuyate. 7g“On huanabaʼ dakhueʼda i̱ʼe̱ne. Baahueʼ hua̱e̱ʼeri i̱ʼe̱ne. Do baahueʼda oʼbakbaikaʼ kenpaʼti batukhueʼ e̱ʼe̱a̱da huakid oʼbakbaikaʼ iʼnopo̱e̱po }Konige̱po ijmeʼpukpo o̱ʼnen huakupe sorokyo ijmaire̱ga̱ʼuy. In o̱ʼnen iʼta̱e̱ne.” Ken huanabaʼa onaʼuy. {Keʼna nogtida mil huakupe oeʼuy huairitaj oʼhuatiakdepo “O̱ʼna baʼtey o̱ʼe̱piʼ, ijnopo̱e̱po o̱ʼnen huanabaʼ diga̱ʼda enʼbaaʼtada ayaʼda iʼbakbaeʼikaʼ. Huanabaʼen ehueʼda o̱ʼe̱. Huakid batukehueʼada iʼbakbakayikaʼ. V%“Huadakda huanabaʼ meʼta̱e̱ne. Dakaʼda iʼkikate. Sueʼda doʼhued meʼta̱e̱meʼnigʼa dakaʼda iʼkikaʼtenok huakkaʼda doʼhued meʼta̱e̱a̱pone. Doere iʼdurugpakapone.” Huairia onaʼuy. wgNoga̱kon huanabaʼ bottaʼ mil huakupe oeʼuyate huairite oʼhuatiakpo “Bottaʼ mil huakupe bektoyokuyne. Nog bottaʼ mil huakupe i̱ji̱takaʼmey. In bottaʼ bottaʼ mil huakupe iʼta̱e̱ne, Huairi.” Keʼna huanabaʼa onaʼuyate. zm“Huadakda huanabaʼ o̱ʼta̱e̱ne o̱ʼna. Dakaʼda iʼkikaʼnok. Batikhueʼda iʼkikaʼ. Sueʼda doʼhued meʼta̱e̱meʼnigʼa dakaʼda iʼkikaʼtenok huakkaʼda doʼhued meʼta̱e̱a̱pone. Doere iʼdurugpakapone.” Huairia onaʼuy. Keʼna huabaniga̱ʼ mil huakupe oeʼuy huakkuru oʼhuatiakuy. Huairitaj botbaniga̱ʼ mil huakupekon oʼtabahuaʼuyate. “Huabaniga̱ʼ mil huakupe bekuyne. Nog huabaniga̱ʼ mil i̱ji̱takaʼmey. In botbaniga̱ʼ mil huakupe iʼtamaene, Huairi.” Onaʼuyate. @yHuairi ijhueʼda o̱ʼe̱depo onteʼti oʼtiakuyate. “Yanʼtiak.” Huakupe huato̱e̱ʼeritaj oʼmanaʼpo enʼtiakte, “Men doʼhued huakupe moʼto̱e̱,” oʼmanaʼuyate. J  Kennayo nogtida mil oʼedepo sorokyo oʼmaʼi̱re̱ga̱ʼuyate. i KKonigti oʼkaʼpo noga̱ bottaʼ mil oʼto̱e̱po nog bottaʼ mil huakupe o̱ʼi̱takaʼuyate. 5 cKeʼna huanabaʼ huabaniga̱ʼ mil huakupe oʼedepo nogok nogok oʼbaeʼ kenpaʼti oʼbahuayaʼ. Dakaʼda oʼkikaʼdepo nog huabaniga̱ʼ mil huakupe o̱ʼi̱takaʼuyate. J  Nogtatida huabaniga̱ʼ mil huakupe oktoyokuyate. Nogtaj bottaʼ mil huakupe oktoyokuyate. Nogtaj nogtida mil huakupe oktoyokuyate. Konig gana menʼtakeʼpo huakkaʼ huanopo̱e̱ʼeritaj huakkaʼmon oʼbaktoyokuyate. Sueʼda huanopo̱e̱ʼeritaj huakkahueʼ oʼbaktoyokuyate. Oʼbayokdepo nogbayo oʼbakhuaʼuyate. * M—‍Konig Dios Huairien hueretda huanigpe̱i̱kaʼeri, Dios Huairiensiʼpo o̱ʼnepo kiriga̱yo̱ʼ Diosen o̱gkikaʼ. Konig huairi huanabaʼ oʼmato̱e̱po nogbayo aʼti oʼhuaʼdepo huanabaʼtaj keʼnen huakupe oʼbaktoyokeʼuyate. Gana menʼtakadhuahueʼpo oʼbaktoyokeʼuyate. 3_ —‍Konige̱po Diosen dakaʼda ya̱gʼkikatiʼ. Batikhueʼda do eʼtiakapote e̱kpo̱e̱ʼ yanikatiʼ. —‍Jesúsa monaʼuyne. Huairien huadak huanigpe̱e̱ʼeria huairien huakupe dakaʼ o̱ʼta̱e̱po nog huakupe gana oʼtakaʼapo. Ken konig Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuy. ! “Opudtaj o̱ki̱e̱hueʼ o̱ʼnene. Buttida ijjay.” Huairia oʼmanaʼuy. Ken konig ya̱ʼe̱a̱pet. —‍Jesúsa oʼmanbatiaʼpakuy.  Aʼtimon huabaniga̱ʼ dakaʼ nopo̱e̱hueʼada hua̱e̱ʼeri muneʼyo̱ onʼtiakuy. “Monigokhuikeʼ, Huairi.” Oʼnonaʼuynigʼa. hI Nog huabaniga̱ʼ dakaʼ nopo̱e̱hueʼada hua̱e̱ʼeri muneʼyo̱ huasihuate enhuadeʼte huabokerekakon oʼtiakuy. Keʼna aʼto̱e̱pakyaʼpo oʼtiakuy. Kenere huabaniga̱ʼ muneʼyo̱ Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱i̱kaʼnok dakaʼda Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼpo jakyo eʼto̱e̱pak fiestate onʼkuduyate. Onʼkuddepo akbogpe oʼnokhuikuy. 2] “Kejeʼ sueʼda moʼta̱e̱ne. Yokhueʼdik o̱ʼnene. Huabahuayaʼerite yanhuaʼ. Ke̱yo̱ ya̱ʼdetuʼ.” Dakaʼda huanopo̱e̱ʼeri muneʼyo̱a̱ onʼmanaʼuyate. /WDakaʼ manopo̱e̱ʼ ehueʼada hua̱e̱ʼeria muneʼyo̱ nog muneʼyo̱taj onʼmanaʼpo: “Sueʼda huasihuaj beyok. Oroʼen huakjey oʼbakayde.” Onʼmanaʼuyate. b=Ayaʼada muneʼyo̱ onʼmamaboʼuyate. Huakjeysiʼpotaj aʼbakpakayaʼpo o̱gkaʼuyate. Ken sikyo nopokaʼ “Ken huabokerek aʼto̱e̱pakyaʼpo oʼtiakde. Kentaj yanʼdej.” ʼUttaʼda ayaʼada onʼpe̱e̱deʼuyate. ^5Huabokerek aʼto̱e̱pakyaʼpo ijhueʼtaʼda oʼtiaknok ayaʼda oʼnokbataiʼuyate. hINog muneʼyo̱a̱nayo nog huasihuaj oʼnontohuaeʼuyate. Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱i̱kaʼnok Diosen ʼuruaʼda o̱gkikaʼpo huabokerektaj ke̱yo̱da onʼnigu̱yate. Huasihuaj konig Diosen Noki̱re̱g o̱ʼe̱. ~yDakaʼ manopo̱e̱ʼ ehueʼada muneʼyo̱ sueʼda huasihuaj oʼnontohuaʼuy. Nog huasihuaj ontohuaehueʼ o̱ʼnuyate. }}sHuabaniga̱ʼ dakaʼ nopo̱e̱hueʼada o̱ʼnuy. Nog huabaniga̱ʼ dakaʼda onʼnopo̱e̱po huadakda o̱gkikaʼuy. l| SKonig Dios Huairien hueretda huanigpe̱i̱kaʼeri, Dios Huairiensiʼpo o̱ʼnepo dakaʼ e̱kpo̱e̱ʼ onʼnigonhuahuikaʼdepo durugda Diosyo onʼbakudapo. Ken konig o̱ʼe̱ ijmanbatiaʼpakapoy. Konig opud judío aratbut o̱gkikaʼ huabokerek aʼto̱e̱pakyaʼpo sikyo hua̱to̱e̱ aeʼyaʼpo oʼtiakapo. Kentaj aʼdeatuyaʼpo diez muneʼyo̱a̱ sikyo onʼhuahuaʼuy. Huasihuaj huakjeysiʼpo oʼnonto̱e̱ʼe̱po onʼhuahuaʼuy. Muneʼyo̱ konig Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼne. m{S3Kenomeytaj diga̱ʼda oʼnogkaʼapone. Namaʼda huaaʼeri dakhueaʼda o̱ʼnenok kenomeyere oʼnogkaʼapone. Ke̱yo̱da aratbut paiʼda onʼnopoʼi̱kaʼ kenpaʼti diga̱ʼda onʼbahuikikaʼ ke̱yo̱ kenomeytaj ijmaenapoy.nzU2kenokaʼ Huairitaj mabohueʼ eneʼte ijtiakapoy. Kenmeʼnoete nopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼte ijtiakapoy. y'1Diosen huaknopo̱e̱ʼeritaj eʼmabitbitnayo kenpaʼti sineʼ huakkuda̱ʼeriere eʼbapeʼikaʼnayo kenpaʼti kenomeyere eʼmamayʼikaʼnayo ax;0Doʼhued huairi ijhueʼda ya̱ʼe̱po yatiakapet namaʼda eʼnopo̱e̱ʼnayo kenpaʼti Uw#/Dakaʼda Diosen o̱gkikaʼpo ayaʼda Diosen eʼtamaeʼ onʼto̱i̱kaʼapo. Huaknopo̱e̱ʼeritaj ʼuruaʼnanada huatamato̱e̱ʼeritaʼ Diosa oʼpakikaʼ. ʼUruaʼnanada huatamato̱e̱ʼeria huaknopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ onʼmanmadikikaʼ kenpaʼti dakaʼ onʼmato̱i̱kaʼ. )tK,Konigti opud kenpaʼti doʼtaj dakaʼ maboikaʼdik moʼi̱kaʼne. Kenokaʼ Huairi oʼtiakapo nopo̱e̱hueʼ e̱ʼneʼte ijtiakapoy. Huairien huanabaʼ huamato̱e̱ʼeri dakaʼ huakikaʼeri konig o̱ʼne. Huairien huanabaʼ huamato̱e̱ʼeri dakaʼ kikahueʼ hua̱e̱ʼeri konig o̱ʼne. jsM+Jak hua̱ta̱e̱ʼeri eʼtayte huabereʼeri aʼbereyaʼpo onʼtiakikaʼ. Ken horate huabereʼeri oʼtiakapo jak hua̱ta̱e̱ʼeri eʼnopo̱e̱ʼnayo tayhueʼ o̱ʼe̱po huabereʼeritaj oʼmabonok berehueʼdik o̱ʼe̱a̱po. r{*Kenokaʼ do opuden Huairi oʼtiakdeapo nopo̱e̱hueʼ moʼe̱po, dakaʼ e̱kpo̱e̱ʼ menigi̱katiʼ opuda̱nayo. zqm)Bottaʼ ettoneʼa̱ yanʼbataruaʼapet. Diosen huataʼmoneria nogtatida yanʼtohuaʼapet. Nogtaj yaʼnenonapet. p (Do eʼtiakte taʼbayo bottaʼ huabokerek ya̱ʼneapet. Diosen huataʼmoneria nogtatida yanoktohuaʼapet. Nogtaj yaʼnenonapet. Qo'kenpaʼti hue̱kurutoneʼ oʼtiakapo oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnuy. Eʼtiakte entaʼkotdeʼte huaboaʼda onʼnokotuyate. Kenokaʼ hue̱kurua ayaʼda oʼbatohuaʼuyate. Do eʼtiakte konigti ya̱ʼneapet. _n7&Aʼnenda Noé eʼnoete hue̱kurutoneʼ tiakhued e̱e̱ʼted aratbut onʼbapeikaʼ, onʼmamayʼikaʼ, onʼto̱e̱pakikaʼ, kenpaʼda o̱gkikaʼuy. Diostaj nopoʼkoreahueʼda Noéomey kusiʼpetoneʼyo e̱gkuddeʼte 9mk%Konig aʼnenda Noékudak e̱e̱ʼte aratbut hua̱hue̱ e̱ʼpo̱gtaj onmabohueʼ o̱ʼnuy. Do eʼtiakte konigti o̱ʼe̱a̱po. Aratbut doʼtaj onmaboikahueʼ o̱ʼneapo. gC~}~}||u{{/zyxwwvuttpssrr&qpoo nVmm ll4kk&jihvgffeecddfc bPa]`i_^^R]\W[[DZYXXOWV>UoT>SRQQ>P[OO9N MSLLKwJJIHH GDFEEIEDCgBBrA@@??>>>=—‍Yanʼpe̱e̱ʼ: Huabakidenaʼeri aʼbakidenayaʼpo oʼhuaʼuyate. '8GKonig Diosen Huairitaj yanoknopo̱e̱a̱pet aʼmanopo̱e̱yaʼpo oʼmanbatiaʼpakonhuaʼpo oʼmanmadikaʼpo nogda nogda oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼpo, ]7 5Onteʼti huaboaʼda Jesúsa oʼmanmadikaʼpo e̱ʼpo̱g aktaʼbogpete oʼmanmadikaʼuyate. Huakkaʼada aratbut o̱gkupopaknok kusiʼpe eʼbetyo oʼhuadatoʼpo huakkaʼ aratbutnayo aktaʼbogpete o̱gkupopakuyate. 6)#Kenda Dios oʼpaknok ayaʼada o̱gkikaʼpo doʼhued huamaʼbuy doʼhued huaidpo doʼhued hua̱ye̱ o̱ʼne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate.v5e"kenomey enʼtikupohuadtaj oʼtiokpokubereʼpo, —‍Inomey doʼhued hua̱ye̱ doʼhued huamaʼbuy o̱ʼne. t4a!—‍Be doʼhued hua̱ye̱ ya̱ʼe̱t. Doʼhued huamaʼbuy be ya̱ʼnet. —‍Jesúsa oʼmanaʼpo, %3C huakkaʼda aratbut onʼtikupohuadpo, —‍O̱ʼnen hua̱ye̱ o̱ʼnen huamaʼbuyere aratbuttiokpeyon moʼnigbone. Onʼtaj boʼukne. —‍Oʼnonaʼuyate. &2EKenokaʼ hua̱ye̱ Jesúsen huamaʼbuyere onʼhuatiakuynigʼa huakkaʼnada o̱gkupopaknok bidtemon onʼboatoʼpo “boʼhuatiakne. Yanaʼ,” onaʼnok ^15“Dakhueaʼ noki̱re̱ga̱ Jesústaj oʼnopoʼto̱e̱.” Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeria namaʼda onʼhuaaʼnok Jesúsa kenpaʼ oʼmanaʼuyate. Jesúsen hua̱ye̱ Jesúsen huamaʼbuyere onʼhuatiakuyate. 0#Diosen Noki̱re̱gtanayo dakhueaʼda eʼhuaaʼnayo Diosa bakkahueahueʼdik o̱ʼe̱. Menokapiʼ bokkahueahueʼ o̱ʼe̱a̱po Diosa. Diosen Noki̱re̱gtaj dakhueaʼda oʼhuaaʼuyate Diosa okkahuehueʼ o̱ʼunhuahuikaʼapo. Buttida ijjay. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. |/qAratbut dakhueaʼda ekaʼnayo kenpaʼti Diostaj dakhueaʼda eʼhuaaʼnayo nopoʼtihuekeʼdik o̱ʼe̱ Diosa. ./Huabokereka huairien eʼtamaikaʼ jekbakaytaʼ eʼpaknayo baʼtinukuʼdik kenpaʼti itakpiʼtinukuʼdik o̱ʼe̱. Huairitaj oʼtinukudepo okbakaydik o̱ʼe̱. Donayo teyda i̱jje̱y. Totoʼ huairitaj tinukuʼdik i̱jje̱y. Totoʼ huairien huanabaʼ maendik i̱jje̱y. X-)Konigti totoʼ huairi huayahuaya eʼmagkaʼnayo aʼti ehueʼdik ya̱ʼneapet. w,gKenpaʼti onyoyoʼ hua̱e̱ʼeri eʼbatuktuktaʼ onʼpakpo onʼbakkupopak. Eʼbaraknayo ehueʼdikda o̱ʼne. ~+uOndariyoyoʼ hua̱e̱ʼeri gobierno huairi huayahuaya eʼbarakikaʼnayo gobierno huairi to̱e̱hueʼdik o̱ʼneapo. *+“Namaʼda onʼnopo̱e̱nig Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeritaj aʼmanopo̱e̱a̱yaʼpo menhuatiakpo menʼpe̱e̱ʼ,” Jesúsa oʼmanaʼdepo konig o̱ʼe̱ oʼmanbatiaʼpakpo: —‍Menpaʼ totoʼa huataʼ totoʼtaj enʼdik ya̱ʼe̱t. Ehueʼ, enhueʼdik o̱ʼe̱. X))—‍Beelzebú totoʼ huairi oʼnopoʼto̱e̱po oʼteyyaʼnok Jesúsa totoʼ noki̱re̱gtaj oʼmakenikaʼ. —‍Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeria onʼbatiaʼpakuy. Jerusalénya̱ʼ onʼtiakdeʼuyate. (“Oʼsegpakpo oʼkikaʼ.” Aratbuta onʼbatiaʼpaknok Jesúsen huabeta kenda onʼnopo̱e̱depo aʼtohuayaʼpo onʼhuatiakuyate. Z'-Onteʼti huakkaʼda aratbut o̱gkupopaknok menpaʼ bapehueʼdik o̱ʼneʼuyate. r&]kenpaʼti Judas Iscariote Jesúsen huamataʼmoneri o̱ʼnuyate. Judas Iscariote huakupete Jesústaj kanarakeʼpo yaʼbahuatitotiakapet. “Totoʼ huairia Jesústaj oʼteyyaʼ.” Fariseo huamanmadikaʼeria namaʼda onʼhuaaʼuyate. w%gAndrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, Jacobo Alfeoen huasiʼpo, Tadeo, Simón cananista huakupopakeri, v$eJacobo, Jacoboen huamaʼbuy Juan Zebedeoen huasiʼpo, kenomeytaj oʼdikkaʼ Boanerges (kurud eaʼensiʼpo), @#{Jesúsen doce huamataʼmoneri o̱ʼnepo: Simón Pedro, "+“Do ijpaknok dakhueʼ e̱e̱ʼ bayareaʼdik moʼe̱a̱po kenpaʼti dakhueʼ noki̱re̱gtaj maoro̱kaʼdik moʼe̱a̱pone.” Oʼmanaʼuyate. b!=Jesúsere kaʼnikeʼpo huadak huaʼa kanʼmanmadikikeʼpo docetaj oʼbaktieʼeaʼuyate.  w Oteʼyo oʼbehuikuyate. Kenomeytaj eʼbaktieʼeaʼtaʼ oʼpakpo “Yanʼtiak,” oʼmanaʼnok onʼhuatiakuyate. - —‍Kejeʼ mati̱o̱ki̱a̱hueʼ yaneʼ. —‍I̱ghuaʼda oʼmanaʼuyate Jesúsa. Jesúsa docetaj huamataʼmonaʼ oʼbaktieʼeaʼuyate. %C Kenokaʼ totoʼa huanopoʼto̱e̱ʼeria Jesústaj onʼtiahuaydepo onʼtihue̱kpo, —‍Diosen Huasiʼpo i̱ʼe̱ne. —‍ʼUttaʼda oʼnonaʼuyate.  Huakkaʼtada oʼbayareaduynok ayaʼada dakhueʼ hua̱e̱ʼeria aʼyareyaʼpo kenʼtaj eʼnejtaʼ onʼpakpo diga̱ʼda onʼkupopakpo Jesússo̱ʼtaj sapajdikte eʼnenok, —‍Ibodteda kusiʼpe moʼnigto̱e̱ʼ. —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate.  W'Judeayaʼ Jerusalénya̱ʼ Idumea huadariyaʼ Jordánhue̱ adpenyaʼ Tiro huakkaʼ jakyaʼ Sidón huakkaʼ jakyaʼ huakkaʼda onʼhuatiakpo, Jesúsa ʼurunanada oʼkikaʼ onʼtipe̱e̱depo, onʼtiakuyate. #?Huaboroʼ e̱ʼpo̱g aktaʼbogpeyo Jesús huanigpe̱i̱kaʼeriere onʼhuaʼuyate. Huakkaʼ Galilea huadaribayaʼ hua̱e̱ʼerikon onʼtahuaʼuyate. J Fariseomey oʼnoro̱kpo i̱da Herodestaj huapakeriere o̱gkupopakdepo, menpaʼ Jesústaj arakdik o̱ʼe̱, onʼbatiaʼpakuyate. E̱ʼpo̱g aktaʼbogpete Jesústaj huakkaʼda o̱gkupopakuyate. I Eʼnopoenkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnenok Jesúsa oʼbahuadiayonpo suhueʼda o̱ʼe̱po nogta nogta oʼbatiahuaypo, —‍Yabateʼ. —‍Jesúsa onaʼuyate. Ken oʼbaʼtepo oʼbaʼyarudʼuyate. —‍¿Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete menpaʼ huadak kaʼdik ya̱ʼne? ¿Menpaʼ dakhueaʼ kaʼdik ya̱ʼne? ¿Menpaʼ yareaʼdik ya̱ʼne? ¿Menpaʼ arakdik ya̱ʼne? —‍Jesúsa oʼmanaʼnigʼa. Fariseomeya̱ sohuataʼ aʼtokhueʼda oʼnoke̱ʼuyate. hI—‍Yaboʼ, i̱yo̱ eretnopoyo yaboatoʼ. —‍Jesúsa ebaʼpoʼketpaktaj onaʼuyate. xi“¿Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete menpaʼ Jesúsa yaʼyareapo?” Fariseo onʼnopo̱e̱po, eʼyareaʼnayo, “Jesúsa dakhueaʼ oʼkaʼ.” Huaaʼdik o̱ʼe̱y onʼnopo̱e̱ʼuyate. Konige̱po fariseo Jesústaj onʼtiahuayaʼuyate.  /Onteʼti okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo Jesúsa oʼkuduyate. Ke̱yo̱ huabokerek ebaʼpoʼketpak o̱ʼu̱yate. %Do huabokerek i̱jje̱po Diosyaʼ ijtiakuy. Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoe Huairi i̱jje̱y. —‍Fariseotaj Jesúsa oʼmanaʼuyate.Huabokerektehuapaʼ okmapi̱e̱ʼahuaddik kaʼnikeʼpo Diosa okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoe oʼdikkaʼuyate. Huabokereka katepiʼ nogda nogda kikahueʼdik yanikaʼ aʼmanayaʼpo okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoe Diosa dikkahueʼ o̱ʼu̱yate. )Diosen carpa jakyo onʼkudonpo, Abiatar sacerdote huairi e̱ʼi̱kaʼte Diostaj eʼnighueda̱ʼ pan onʼtabapeduyate. Kenda pan beʼapiʼ bapehueʼdik e̱e̱ʼtada o̱gkaʼuyate. Sacerdoteyoʼda bapeʼdik o̱ʼnuyate. Menpaʼ kenda Apagbaʼte tiahuayhueʼ o̱ʼi̱kaʼ. _7—‍Aʼnennada David kenere hua̱e̱ʼeri aypotaj o̱ʼnepo o̱gkusitokuyate. dA—‍Yatiahuayʼ. ¿Judíoen okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete o̱gkupayahueʼdik o̱ʼe̱nigʼa menaʼpo o̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeria ya̱gkaʼ? Dakhueaʼda o̱gkaʼ. —‍Fariseoa Jesústaj oʼnonaʼuyate. DNogok okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete taʼbayo Jesús oʼhuaʼepo huanigpe̱i̱kaʼeriere oʼhuaeʼuyate. Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria o̱gkusitokpo trigo oʼnogkupayaʼuyate. ] 3Huatoneʼsiʼdak vino hua̱to̱e̱ʼ ayda kenpaʼti kuruga̱da o̱ʼe̱po konige̱po huabo vino sineʼ hue̱biahued onjoyhueʼdik o̱ʼe̱ne. Huatoneʼsiʼdakyo huabo vino onjoyhueʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Huatoneʼsiʼdakyo huabo vino enjoynayo oʼhue̱poagpo huasiʼdak onʼtitagonapo. Vino oʼsurukapo kenpaʼti huasiʼdak keʼpoda oʼsuʼhuitonapo, dakhueʼda o̱ʼe̱a̱po. Huabo vino huabosiʼdakyo onjoydik o̱ʼe̱ne. Huasiʼdak vinoere huadak o̱ʼe̱a̱po. Konigti adhueaʼpaneʼ o̱gkikaʼnig kahueʼdik yanikaʼ. Doʼhued huabo eʼmanmadikayoʼda yanʼnigpe̱i̱kaʼpo ya̱gʼkikaʼ. Konigti konig adhueaʼpaneʼ o̱gkikaʼuynig nogi̱ti kikaʼdik manahueʼ i̱jje̱po huabo eʼmanmadikayoʼda onʼmadikikaʼne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Judíoen okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria oʼnogkupoktega̱ʼuyate. —‍Huatoneʼok keʼpoda eʼparaʼte akbetyaʼpo huabo huaoktaj okteghueʼ o̱ʼi̱kaʼne oroʼomey aratbut. Huaboenpa huatoneʼoktaj ekbetnayo onteʼti keʼpoda oʼparaʼapo kenpaʼti huabo huaok dakhueʼda o̱ʼe̱a̱po. Konigti adhueaʼpaneʼa̱ eʼmanmadikaʼ huatoneʼdik onteʼti nigpe̱e̱hueʼdik yaneʼ. Doʼhued huabodikyoʼda eʼmanmadikaʼ nigpe̱e̱dik yanikaʼ. Konigti konig adhueaʼpaneʼ o̱gkikaʼuynig nogi̱ti kikaʼdik manahueʼ i̱jje̱po huabo eʼmanmadikayoʼda onʼmadikaʼikaʼne. & ENogok ken huabokerektaj enʼbaktohuadeʼte huadiʼa paiʼda e̱ʼdik o̱ʼnepo Dios kamape̱e̱ʼpo bapehueʼ o̱ʼnikaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. ' G—‍Huabokerek oʼto̱e̱pakapo, keʼnen huadiʼa fiestate onʼtiakdepo onʼbapikaʼ. Ken huabokerekere e̱ʼneʼte huadiʼa bapikaʼdik o̱ʼnikaʼ. x iNogok Juanen huanigpe̱i̱kaʼeri Dios kamape̱e̱ʼpo aypo bapehueʼ e̱ʼnikaʼte, fariseo aratbutkon Dios kamape̱e̱ʼpo bapehueʼ e̱ʼnikaʼte sueʼda aratbut Jesústaj onʼhuatiakpo, —‍Juanen huanigpe̱i̱kaʼeri fariseokon Dios kamape̱e̱ʼpo bapehueʼ o̱ʼnikaʼ. ¿O̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼerinayo menaʼpo yanʼbapikaʼ? —‍Oʼnonaʼuyate. %Kenda Jesúsa oʼmape̱e̱depo, —‍Aratbut dakda e̱e̱ʼnayo huamadakkaʼeritaj pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. Dakhueʼda e̱e̱ʼnayo huamadakkaʼeritaj onʼpakikaʼ. Huadak huakikaʼeritaj “yanʼnopoʼkoreaʼ,” aʼmanayaʼpo tiakhueʼ i̱jje̱ʼuy. “Yanʼnopoʼkoreaʼpo doʼtaj menʼnigpe̱i̱kaʼ.” Dakhueaʼ huakaʼeritaj eʼmanaʼtaʼ ijpakpo ijtiakuy. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. “¿Menaʼpo o̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeria Dios kamape̱e̱ʼpo aypo bapehueʼ ehueʼ yanikaʼ?” Jesústaj oʼnonaʼuyate. Dakhueaʼ huakaʼeriere, Jesús oʼbapeʼ Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri fariseoere onʼtiahuaydepo, —‍¿Menaʼpo huakupe huatabaeʼeri dakhueaʼ huakaʼeriere oʼbapeʼpo Jesús? —‍Fariseoa Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj onʼhuaaʼuyate. V%Ken Levíen jakyo Jesúsere huakkaʼmon onʼbapeʼpo huakkaʼ gobiernoen huakupe huatabaeʼeri huakkaʼ dakhueaʼ huakaʼerikon onʼbapeʼuyate. Huakkaʼda ken konig Jesústaj onʼtahuaʼikaʼuyate. Oʼpokonpo, Levítaj oʼtiahuayʼuyate. (Leví Mateo bottaʼdik onʼdikkaʼuyate.) Leví Alfeoen huasiʼpo gobiernoen huakupe huatabaeʼ jakyo oʼhuaduyate, —‍Menigpe̱e̱po betaʼhuaʼ. —‍Levítaj onaʼuyatenok Leví oʼbodpo, Jesúsere oʼhuaʼuyate. 3 Ken onteʼti Jesús oʼhuaʼpo, e̱ʼpo̱g aktaʼbogpete oʼhuaʼuyate. Huakkaʼada aratbut kentaj e̱gkupopakdeʼte oʼmanmadikanhuaʼuyate. X) Ayaʼada enʼtiahuayte oʼbodpo asuk oʼudpo oʼmako̱ro̱konʼuyate. Konige̱po ayaʼada, —‍Kenpihuay, Dios huadakda o̱ʼe̱. ʼUrunanada oʼkaʼ. Ken konig aʼnenda tiahuayhueʼ o̱ʼnikaʼuynig oʼtiahuaydey. —‍Aratbuta onʼtiahuaydepo onʼbatiaʼpakuy. Jesúsa Mateotaj “menigpe̱e̱po betaʼhuaʼ,” onaʼuyate. xi —‍Yaboʼ, asuk yato̱e̱po, o̱ʼnen jakyo yahuatiʼ onaʼne. —‍Jesúsa eʼketpaktaj onaʼuyate. eC Do huabokerek i̱jje̱po Diosyaʼ ijtiakuy. Diostaj dakhueaʼ eʼkaʼ nopoʼtihuekeʼdik i̱jje̱y opudtaj aʼmanopo̱e̱a̱yaʼpo, eʼketpaktaj ijyareapoy. —‍Jesúsa Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeritaj oʼmanaʼpo, yk Diostaj dakhueaʼ eʼkaʼ huabokereka okkahueahueʼdik o̱ʼe̱. Diosayoʼda okkahueaʼdik o̱ʼe̱. Huabokerekanayo yareahueʼdik o̱ʼe̱po, “Yabod, atisuk yatohuaʼ yahuatiʼ,” onahueʼdik o̱ʼe̱. Diosayoʼda yareaʼdik o̱ʼe̱. &EKenda Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri huanopoyaʼda onʼnopo̱e̱nigtaj Jesúsa oʼnopo̱e̱po, —‍Menaʼpo huanopoyaʼ kenpaʼ doʼtaj onʼtinopo̱e̱. |~qKenteyo sueʼda Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri onʼbahuadpo, “Menpaʼ in huabokerek Diostaj dakhueaʼ oaʼ. Beʼa dakhueaʼ eʼkaʼ yaʼnopoʼtihuekeʼ. Diosayoʼda nopoʼtihuekeʼdik o̱ʼe̱.” Kenda huanopoyaʼda onʼnopo̱e̱ʼuyate. }Z|-Jesúsa oʼyareaʼapo oʼnoknopo̱e̱nok Jesúsa oʼnopo̱e̱po, —‍Ayaʼ Diostaj dakhueaʼ iʼkikaʼuyatenigʼa yokkahueaʼpo oʼnopoʼtihuekeʼne, sion. —‍Huabokerek eʼketpaktaj Jesúsa onaʼuyate. c{?Huakkaʼada o̱gkupopaknok, menpaʼ ibodte huatotiakhueʼdik o̱ʼnepo, jak kutayo onʼtobehuikpo jakonpid onʼtiokendepo huabokerek eʼketpak asukte enpahuedte aratbutnopote Jesústaj huakokpen oʼnonhuarakaʼuyate. dzABottaʼ bottaʼ huabokereka huabokerek eʼketpaktaj oʼnonokbaʼhuadonpo onʼtotiakuyate. =yshuakkaʼada aratbut onʼkupopakpo, jakyo o̱gkupopakpo kurutekon o̱gkupopakuyate. Akbogpete mente boahueʼ o̱ʼneʼuyate. Apag Diosen huadak huaʼa Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. *x OSueʼda huameʼnoe eʼpokdeʼte Capernaum huakkaʼ jakyo onteʼti Jesús eʼtiakdeʼte “Jesús jakyo o̱ʼe̱.” Huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeria onʼtipe̱e̱po, w -Keʼnanayo oʼhuaʼpo Jesúsa beʼyareaʼne ayaʼtada huaboaʼda oʼmantiaʼpakʼuyate. Konige̱po Jesús huakkaʼ jak eretnopoyo mankudhueʼdik o̱ʼe̱po sueʼda aratbut eʼnahue̱ʼyo̱ o̱ʼi̱kaʼuy. Nogya̱ʼ nogya̱ʼ onʼbahuatiakikaʼuyate.7v i,—‍Keyoj, Jesúsa beʼyareaʼne mantiaʼpakhueʼ ya̱e̱ʼ. Hua̱so̱ʼ eʼyareaʼ kaʼtiahuayeʼpo sacerdotete yahuatiʼ. Aʼyareyaʼpo konig Moisésa oʼmanaʼuyatenig ken konig yayoktiʼ. ʼUhuapiʼ yayoktiʼ. Oʼyarede aratbuta moʼtinopo̱e̱a̱pone. —‍Jesúsa i̱ghuaʼda onaʼuyate. &u I+Jesúsa oʼtaʼmonaʼpo, Rt *Enaʼte i̱dada oʼyareadʼuyate. ʼUruda hua̱so̱ʼ o̱ʼu̱yate. s {)Jesús oʼtinepahuiudpo, oʼtibataʼtepo, onaʼpo: —‍Eʼyareaʼtaʼ oʼpakne. Oʼyareapone. —‍Onaʼuyate. &r G(Huabokerek keʼpoda oʼso̱ʼsetpo, Jesústaj oʼhuatiakuyate. Huikudate oʼtihuadpo, —‍Eʼpaknayo yareaʼdik o̱ʼe̱ne. —‍Jesústaj onaʼnok. pq ['Galilea huadaribayo nogyo̱ nogyo̱ oʼhuaʼunhuahuaʼpo judío aratbuten hua̱i̱takeʼ jakyo oʼmanmadikikaʼpo kenpaʼti totoʼ noki̱re̱gtaj oʼmaenikaʼuyate. Huabokerek keʼpoda eʼso̱ʼsettaj Jesúsa oʼyareaʼuyate. p 5&—‍Nog huakkaʼ jakyo nogyo̱ nogyo̱ huadak huaʼa aʼmanbatiaʼpakyaʼpo ijtiakpo nogyo̱ nogyo̱ monhuaʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Io  %onʼhuahuaydepo, —‍Ayaʼada boʼukne. —‍Oʼnonaʼuyate. "n A$Simónomey onʼtahuaʼpo, m #Ken, meahuedda oʼmaboʼuyate. Sueʼda aratbut eʼnahue̱ʼyo̱ Jesús oʼhuaʼuyate. Ke̱ya̱ʼ Diostaj oʼtionaʼpakuyate. }l u"Huakkaʼtada Jesúsa oʼbayareaʼuy. Huakkaʼ totoʼtaj oʼmakenʼuy. Totoʼ Jesústaj o̱ki̱a̱ʼnok “Diosen Cristo o̱ʼe̱ ahueʼ yaneʼ.” Jesúsa totoʼtaj oʼmanaʼuyate. Galilea huadaribayaʼ Jesúsa oʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼuyate. ;k s!Huakkaʼ jakyaʼ ayaʼada akbogpete onʼkupopakuy. 3j a Eʼsikdeʼte huakkaʼda dakhueʼ o̱ʼnenok ayaʼtada Jesúste onʼbatohuaʼuy. Nogomeytaj dakhueʼ noki̱re̱ga̱ onʼmanopoʼto̱e̱nok Jesústaj onʼbatohuaʼuy. Oi Jesús Simónen huasuʼtaj oʼhuahuaʼpo, oʼtaʼkuypo oʼboda̱ʼuyate. Eʼdigpak oʼtaʼhuitatoʼpo aypo oʼmanigmanhuada̱ʼuy. Huakkaʼ aratbut dakhueʼda e̱ʼneʼte Jesúsa oʼbayareaʼuyate. ph [Simónen huasuʼ oʼdigpakpo, onpahueduyate. “Simónen huasuʼ oʼdigpak.” Jesústaj oʼnonaʼnok. g yKen judíoen hua̱i̱takeʼ jakyaʼ oʼnoro̱kdepo Jesús Simónen Andrésenere jakyo Jacobo Juanere oʼhuaʼuy. %f EI̱dada Galilea huadaribayo nogyo̱ nogyo̱ Jesúsa ʼuruaʼda oʼkikaʼ onʼmanbatiaʼpakikaʼuyate. Simón Pedroen huasuʼtaj oʼyareadʼuy Jesúsa. me UAyaʼada onʼtiahuaypo, —‍Kenpihuay onʼnopo̱e̱po ʼuruaʼnanada oʼmanmadikaʼ. Konig huairitoneʼ i̱ghuaʼda oʼmanaʼnok dakhueʼ noki̱re̱g onʼnigpe̱e̱po oʼnoko̱ro̱k. —‍Huayahuaya onʼbatiaʼpakuyate. Ed Noki̱re̱ga̱ oʼiriga̱ʼpo oʼsagkiaʼdepo okhuaʼuyate. mc U—‍Aʼpakhueʼ ya̱e̱ʼ. Huabokerektaj yako̱ro̱k, noki̱re̱g. —‍Jesúsa onaʼuyate. b —‍Menaʼpo oroʼtaj dakhueaʼ e̱gkaʼtaʼ iʼpak Jesús Nazaret hua̱e̱ʼeri. Menaʼpo oroʼtaj aʼmaenyaʼpo oʼhuatiak. Ontaj o̱ki̱a̱ʼne Diosen huadakda nogsiʼpotida i̱ʼe̱ne. Oʼnopo̱e̱y. —‍Kenbokereka Jesústaj ʼuttaʼda onaʼuyate. ua eJudíoen hua̱i̱takeʼ jakyo dakhueʼ noki̱re̱ga̱ huabokerektaj oʼnopoʼto̱e̱nok ʼuttaʼda onaʼpo: X` +Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri konig huairi dakaʼ manmadikahueʼ o̱ʼnikaʼnigʼa Jesúsnayo konig huairitoneʼ ʼuruaʼnanada oʼmanmadikaʼuyatenok, “kenpihuay” aratbut o̱daʼpo onʼmepukeʼuyate. /_ YKen Capernaum huakkaʼ jakyo oʼnokye̱ʼuyate. Okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoete judío aratbuten hua̱i̱takeʼ jakyo Jesús oʼkuddepo, oʼmanmadikaʼuyate. c^ A“Monhuaʼ, doʼtaj meʼnigpe̱i̱kaʼ.” Jesúsa eʼmanadeʼte huaoj Zebedeo huanabaʼtere oʼnenonpo Jesústaj aʼnigpe̱i̱kayaʼpo onʼtahuaʼuyate. Dakhueʼ noki̱re̱ga̱ huabokerektaj oʼnopoʼto̱e̱ʼuyate. N] Adyonda oʼhuaʼedepo Jacobotaj huamaʼbuy Juantere Jesúsa oʼbatiahuayʼuyate. Jacobo huamaʼbuyere Zebedeoen huasiʼpo o̱ʼnuyate. Kusiʼpetoneʼyo o̱ʼnepo huakjeneʼtaj onʼtoʼkaʼpo, R\ I̱dada huakjeneʼ kenpaʼda o̱ʼnenanpo Jesúsere onʼhuaʼuyate. [ —‍Doere monhuaʼ. Aratbut Diosensiʼpo kaʼnikeʼpo kanʼmanopoʼkoreʼpo moʼmanmadikikaʼapone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. QZ Jesús huaboroʼ e̱ʼpo̱g Galilea aktaʼbogpete oʼhuaʼepo Simón huamaʼbuy Andréstere oʼbatiahuayʼuyate. Oʼnokjeneʼuyate. Huakjeneʼeri o̱ʼneʼuy. Eʼnokjeneʼte oʼbatiahuayʼuyate. Y —‍Oyedda Dios huairi oʼtiakdenok, dakhueaʼ bokikaʼnig yanʼnopoʼkoreaʼ, Diosen huamanopoʼyareaʼeritaj yanoknopo̱i̱kaʼ. —‍Jesúsa oʼmanikaʼuyate. Bottaʼ bottaʼ huakjeneʼeritaj: “Doere monhuaʼ.” Jesúsa oʼmanaʼuyate. 4X cKen Herodes huairia Juantaj huabakuda̱ʼ jakyo eʼkuda̱deʼte, Galilea huadariyo Jesús oʼhuaʼuyate. Dios Huairitaj huadak huaʼa huaboaʼda oʼmanmadikaʼuyate. *W O Ken, sueʼda aratbut eʼnahue̱ʼyo̱ cuarenta huameʼnoe o̱ʼeonhuaʼpo dubayo hua̱e̱ʼeriere o̱ʼnepo. Totoʼ huairia Jesústaj oʼdikdikuyate dakhueaʼ kakeʼpo. Eʼdikdikdeʼte Diosen huataʼmoneri aypo onʼyokuyate. Galileayo huaboaʼda huadak huaʼa Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. eV E Ken sueʼda aratbut eʼnahue̱ʼyo̱ Dios Noki̱re̱ga̱ Jesústaj oʼtaʼmonaʼuyate. 6U g —‍On doʼhued huasiʼpo o̱ʼta̱e̱ne. Huadiʼda o̱ʼta̱e̱ne. Ontaj durugda oʼto̱e̱ne. —‍Kurudya̱ʼ Diosa onaʼuyate. Jesústaj totoʼa oʼdikdikuyate. _T 9 Jesús hua̱hue̱ya̱ʼ eʼbehuikdeʼte i̱da kurud konig akbogpe okhuikepo, Diosen Noki̱re̱ga̱ dakaʼdamon konig tukkuʼ oʼhuahuarakpo Jesústaj oʼtikot Jesúsa Diosen Noki̱re̱gtaj eʼtiahuayte oʼtikotpo: S  Kenokaʼ Galilea huadaribayaʼ Nazaret huakkaʼ jakyaʼ Jesús oʼtiakuyate, Jordánhue̱ya̱ʼ Juana bautiza o̱gkaʼuyate. 2R _Hue̱ʼe̱ya̱ opudtaj bautiza oʼnogkaʼne. Keʼnanayo Diosen Noki̱re̱ga̱ bautiza mogkaʼapone. —‍Juan Bautista oʼmanaʼuyate. Jesústaj bautiza o̱gkaʼuyate. Q {Oʼmanaʼpo: —‍Aʼti Diosen Huairi boʼhuatiakdeapone. Doʼhua eʼmanikadeʼte boʼhuatiakapone. Kennayo huakhuairinanada teynanada e̱ʼe̱a̱da doʼhuataj ehueʼda i̱jje̱y. Huairinanada o̱ʼe̱nok keʼnen huanabaʼ ehueʼdikda i̱jje̱y. 3P aYudtaj camello huahuijtaj eʼkaʼ Juan Bautista oʼotikaʼpo kenpaʼti huasiʼdak bakaʼbij o̱ʼta̱e̱ʼuyate. Tiktik oʼbapikaʼuyate. Asi̱gku oʼminikaʼuyate. -O UJuantaj eʼpe̱e̱taʼ onʼpakpo huakkaʼnanada aratbut onʼhuahuaʼuyate. Huakkaʼ Judea huadari hua̱e̱ʼeri huakkaʼ Jerusalényo̱ hua̱e̱ʼeriere Juantaj onʼhuahuaʼuyate. “Dakhueaʼda ijkikamey. Bekkahueaʼ Dios.” Enadeʼte Jordánhue̱ya̱ʼ Juana bautiza oʼmagkaʼuyate. KN Ken sueʼda aratbut eʼnahue̱ʼyo̱ Juana bautiza oʼmagkikaʼpo, “Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ kakkahueʼpo yanʼnopoʼkoreaʼ Diostaj bautiza megkeʼ.” Juana aratbuttaj oʼmanikaʼuyate. AM }Sueʼda aratbut eʼnahue̱ʼyo̱ o̱ʼi̱kaʼapo. “Yanʼnopoʼkoreaʼ. Huairi eʼtiakdeʼte dakaʼda aʼeyaʼpo ʼurunopoʼda ya̱gʼkikaʼ. Dakhueaʼ eʼkikaʼ yanʼbatikpo onteʼti Diostaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ.” ʼUttaʼda oʼmanaʼapo. Kenda oʼmadoyaʼuyate Isaíasa. Juan Bautistataj oʼtimadoyaʼuyate. HL  Aʼnennada Isaías Diosen huamanbatiaʼpakeria oʼmadoyaʼuyate:Ontaj oknopo̱e̱ʼdik kaʼneʼpo onte huakkuruda doʼhued huataʼmoneritaj ijtaʼmonaʼapoy sion. Diosa onaʼuyate. gK KJesucristoen huadak huaʼa huaboaʼda onʼnigmadoyaʼne. Jesucristo Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱. sJ_Ayaʼda ijmanaʼnig nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱ne yanʼmanikatiʼ. Kenpaʼda opudere ayaʼda huameʼnoe i̱jjeonhuahuikaʼapoy. Keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete onteʼti opudere i̱jjeonhuahuikaʼapoy. —‍Jesúsa monaʼuyne, ken.WI'Yanhuatiʼ. Ayaʼ aratbuten huadaribayo yanhuatiʼ. Doʼtaj kanoknopo̱e̱ʼpo dakaʼ yanʼmanmadikikatiʼ kenpaʼti Apag Diosa oʼpaknok do ijpaknok Diosen Noki̱re̱g oʼpaknok bautiza yanʼmagkikatiʼ. 5HcJesúsa oroʼtaj oʼhuatiakdepo, —‍Diosa menaʼnok ayaʼtada kurudyo̱piʼ huadarieretapiʼ mataʼmonaʼdik i̱jje̱y. Ayaʼada doʼtaj nigpe̱e̱dik meʼnikaʼapone. G9Jesústaj oʼtiahuaydepo “ʼUruaʼda i̱ʼe̱. Diosen Huasiʼpo i̱ʼe̱.” Jesústaj oʼnonaʼuynigʼa nogte Jesústaj oki̱o̱gkahueʼ o̱ʼnuy. lFQKen oteʼ Galileayo Jesúsa oʼdikkameʼ oroʼa Jesúsen once huaknopo̱e̱ʼeri oʼhuaʼuy. (EIKen sorotataj huakupe onʼbaedepo onʼhuaʼuyate. Kenpaʼ huairia onʼmanaʼnig onʼbatiaʼpakonhuaʼuyate. Konige̱po oy kenpaʼti Jesúsenso̱ʼtaj Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeria onʼbereʼuyate. Judío namaʼda onʼbatiaʼpakikaʼ. Once huaknopo̱e̱ʼeritaj Jesúsa oʼmanaʼuy. KDKenda gobierno huairi eʼpe̱e̱nayo oroʼ opudtaj oʼtihuapokpo huairitaj oʼbatiaʼpakapoy. Opudtaj menpaʼ o̱gkahueʼdik moʼe̱a̱pone. —‍Judío huairia sorotataʼtaj onʼmanaʼuyate. C' —‍Sikyo eʼtayte Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeria onʼtiakpo Jesúsen hua̱so̱ʼ onʼberepo onʼtohuate. Namaʼda yanʼbatiaʼpaktiʼ. B/ Kate oʼkapoy eʼnopo̱e̱ʼtaʼ onʼpakpo huatoneʼ huairitere onʼbatiaʼpakuyate. Onʼnopo̱e̱depo huakkaʼ huakupe sorotatataj onʼbayokpo, YA+ Ettoneʼ enʼhuadeʼte sueʼda sorotataj kubarak huatiokaʼeria Jerusalén huakkaʼ jakyo onʼhuaʼuyate. A̱yo̱da judío sacerdote huairitaj ayaʼda kenda onʼtiahuaydepo onʼmanbatiaʼpakatoʼuyate. p@Y —‍Meʼpukhueʼ yaneʼ. Doʼhued huamaʼbuyte yanhuaʼ. “Galileayo yanhuatiʼ. Ke̱yo̱da Jesústaj boʼtiahuayapone.” Yanʼmanatiʼ. —‍Jesúsa ettoneʼtaj oʼmanaʼuyate. Kenda sorotataj onʼbatiaʼpakatoʼuyate. o?W I̱da Jesúsa oʼmadejpakuyate. “Ijtiaki.” Oaʼuyate. Ettoneʼ Jesústaj onʼhuahuaʼdepo Jesúsen huaʼitaj diʼda o̱ʼnepo onʼbapaduyate kenpaʼti —‍ʼUruaʼnanada Diosen Huasiʼpo i̱ʼi̱kaʼ. —‍Oʼnonaʼuyate. 8>iKen ettoneʼ kubarakyaʼ i̱dada onʼhuaʼpo onʼdurugpakonpo kenpaʼti onʼmeʼpukudpo onʼbahuaʼuyate. Huaknopo̱e̱ʼeritaj aʼmanaʼtoyaʼpo onʼbaketonhuaʼuyate. V=%Enʼtiahuaydeʼte i̱da yanhuatiʼ. Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeritaj yanʼbahuahuatiʼ, “Huabueyaʼda o̱ʼemeʼnigʼa oʼnoyhuadonde. Huakkuruda Galileayo oʼhuaʼapo opud huahued. Ke̱ya̱ʼ boʼtiahuayapone.” Kenpaʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj yanʼmanatiʼ. Kenpaʼda ijjay. —‍Diosen huataʼmoneria ettoneʼtaj oʼmanaʼuyate. |<qI̱yo̱ ehueʼ o̱ʼe̱. Oʼnoyhuadonde. Ken konig monaʼuyne. Yanʼtiak. Kente onʼhueda̱meʼte yanʼtiahuayʼ. {;oEttoneʼtaj: —‍Okmeʼpukhueʼ meneʼ. Jesústaj boʼukne ijnopo̱e̱y kentaj hue̱ypa cruzte oʼdarakmeʼte. d:ASorotataj onʼtiahuaypo diga̱ʼda onʼmeʼpukuyate. Konig eʼbueyonig onʼbahuedʼuyate. N9Keʼna jeynada konig o̱jbed. Keʼnen yudtaj keregnanada o̱ʼu̱y. >8uKenokaʼ diga̱ʼda huadari o̱ʼi̱ye̱g. Diosen huataʼmoneri kurudya̱ʼ oʼhuarakonpo kubarakyo oʼhuaʼpo boroʼ huid huanokbet okpokoreaʼdepo huaboroʼ huidte oʼhuaduyate. %7 EJudío aratbuten okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoe eʼpokondeʼte domingo emedeʼte María Magdalena nog Maríaere kubarakyo aʼtiahuayaʼpo onʼhuaʼuyate. l6QBKen onʼbahuaʼuyate. Kubaraktaj aʼtiokayaʼpo, huaboroʼ huid teyda oʼnokbettinukuʼuyate. Kenpaʼti sorotataj kanʼtiokeʼpo sacerdote huairi kenpaʼti fariseo huamanmadikaʼeriere onʼmaenonpo onʼbakhuaʼuyate.5 A—‍Inomey sorotataj yanʼbatohuatiʼ. Dakaʼnada kubaraktaj yanʼtiokaʼ yanʼmanatiʼ. —‍Pilatoa oʼmanaʼuyate. }4s@Keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeri yanʼhuahuaʼpo yanʼso̱ʼbereapetdapiʼ “Eʼbueytada Jesús oʼnoyhuadde.” Aratbuttaj yanʼmanaʼapet. Kenpaʼ e̱gkaʼnayo dakhueʼda e̱ʼdik o̱ʼe̱a̱po. Diga̱ʼda aratbut namaʼda yanoknopo̱e̱a̱petpiʼ. Konige̱po bapaʼaʼ huameʼnoeaʼ kubaraktaj dakaʼ yanʼtiokaʼ yamanaʼ. —‍Judío huairia Pilatotaj oʼnonaʼuyate. 37?—‍“Bapaʼ huameʼnoe eʼpokte onteʼti ijnoyhuadapoy.” Keʼna da huaaʼeria bueyhued o̱ʼe̱po oameʼ, okkahuehueʼ o̱ʼe̱y, huairi. s2_>Emeʼte sábadote sacerdote huairi kenpaʼti fariseo huamanmadikaʼeriere Pilatotaj onʼhuahuaʼpo, 1!=Joséen kubarak meyo̱hueʼda María Magdalena nog Maríaere onʼhuadpo onʼtiahuayʼuyate. Jesús kubaraktaj sorotataj onʼtiokaʼuyate. 0Ken eʼsikonyakte José huakkaʼda huamato̱e̱ʼeri huairi oʼtiakuyate. José huakkaʼ jak Arimatea hua̱e̱ʼeri kenpaʼti Jesústaj huanigpe̱i̱kaʼeri o̱ʼe̱po /,W8María Magdalena kenpaʼti María Jacoboen Joséereen hua̱ye̱ kenpaʼti Zebedeoen huasiʼpoed hua̱ye̱ ke̱yo̱da o̱ʼneʼuyate. Jesústaj onʼkubarakkaʼuyate. ?+w7Kenpaʼti ke̱yo̱da huakkaʼ ettoneʼ onʼnepo bidtaʼda onʼtiahuayanhuaʼuyate. Ettoneʼ Galilea huadaribayaʼ Jesústaj onʼtaʼhuaʼikaʼpo kenpaʼti onʼtihuapokikaʼuy. *6Kentaʼ sorotataj sorotataj capitánere Jesústaj huatiokaʼeri huadari e̱ʼi̱ye̱g kenpaʼti nogpaʼ nogpaʼ e̱e̱ʼte onʼtiahuaydepo huakkaʼda onʼmeʼpukpo, —‍In huabokerek buttida Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱. —‍Onʼbatiaʼpakuy. ^)55Bapaʼmeʼnoe eʼpokondeʼ Jesús eʼnoyhuaddeʼte huaknopo̱e̱ʼerikudakkon kubarakyaʼ onʼmaoro̱konʼuyate. Diosen huakkaʼ jakyo Jerusalényo̱ onʼkudonʼuyate. Ke̱yo̱da huakkaʼda onʼbatiahuayʼuyate. n(U4Huakkaʼ kubarak oʼbakhuikeadʼuy. Huakkaʼ Diosen huaknopo̱e̱ʼerikudak onʼmanoyhuadonʼuyate. !';3Eʼbueyondeʼte Diosen huid jakyo konig tela pe̱gtoneʼ eʼoroyaʼda kutapen nopote oʼhuisonʼuyate. Huadari o̱ʼi̱yi̱gʼuy. Huidtoneʼ oʼsakuy. M&2Onteʼti Jesús ʼuttaʼda oʼokoyondepo oʼnotitikonʼuyate. %1—‍Aʼti, Elías aʼtihuapokyaʼpo yatiakapetpiʼ aʼtiahuayaʼpo monʼnige̱. —‍Nogomeya̱ onʼmanaʼuyate. J$ 0Nogbokerektida i̱da oʼketpo a̱pon esponja oʼtotiakdepo vino paiʼyo oʼtaʼbutaʼpo hue̱ypate oʼbetaʼpo kenpaʼti huakittaʼte oʼnigokteaʼuyate. Kabuyukeʼpo oʼnigokteaʼuyate. # /Sueʼda huakkaʼmona onʼtikupobopo onʼpe̱e̱depo, —‍In huabokerek Elíaskudaktaj oʼnokoy. —‍Onʼmanaʼuyate. k"O.Kenteda niokpo eʼhuadted, —‍Elí, Elí, ¿lama sabactani? —‍Jesúsa ʼuttaʼda oʼokoyonʼuyate. Ken aratbuten huaʼate: —‍¿Menaʼpo doʼtaj meʼenonne, doʼhued Dios? —‍Jesúsa ʼuttaʼda oʼokoyonʼuyate. !-Tokhuada̱ʼ eʼhuadte huadari huabada oʼsikonʼuy. Sikki̱re̱gda o̱ʼu̱yate. Tereaʼ eʼhuaddeʼte onteʼti oʼtaʼtudu̱yate.  !,Huabereʼeriere Jesús onteteyoʼ hue̱ypa cruzte onʼbetpo kenpaʼti Jesústaj dakhueaʼda onaʼuyate. Konig Jesús oʼbueyʼuyate. Y++Diostaj oknopo̱e̱nok kenpaʼti “Diosen Huasiʼpo i̱jje̱y.” Jesúsa oaʼuynok Diosa dakaʼ Jesústaj eʼpaknayo bueyhueʼdik ka̱e̱ʼpo katihuapokeʼ. —‍Judío huairia Jesústaj onʼhuaaʼuyate. {o*—‍Nogomeytaj oʼbayareaʼikaʼuyatenigʼa huataʼnayo bueyhueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo tihuapokhueʼdik o̱ʼe̱. Israel aratbuten huairi e̱e̱ʼnayo hue̱ypa cruzyaʼ kahuarakeʼ. Eʼhuaraknayo kentaj oknopo̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱a̱poy. #)Sacerdote huairia Apagbaʼ huamanmadikaʼeria fariseo huamanmadikaʼeria huatoneʼ huairierea kenpaʼti Jesústaj dakhueaʼda oʼnonaʼpo: )(—‍“Diosen huaboroʼ jak ijsakapoy, bapaʼ huameʼnoe onteʼti ijkaʼapoy.” Iameʼne. O̱ʼna bueyhueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo huataʼ yatihuapok. O̱ʼna Diosen Huasiʼpo e̱e̱ʼnayo cruzyaʼ yahuarak. —‍Judío aratbuta onʼbapokpo Jesústaj oʼnonaʼuyate. y'Judío aratbut onʼpokpo Jesústaj dakhueaʼda onʼtidiʼkeonhuaʼuy. Kenpaʼti onʼhuadiaypo huakua onʼpekoreʼepo, &Kenokaʼ bottaʼ huabereʼeritakon hue̱ypa cruzte onʼmabetaʼuyate. Jesús huadaʼkopen nogtaj opeʼtopen onʼmabetaʼuyate. 0Y%Huaku kutapen hue̱ymeyente “In Jesús o̱ʼe̱. Judío aratbuten gobierno Huairi o̱ʼe̱.” Onʼmadoyaʼuyate. Konige̱po bueydik o̱ʼe̱ onʼnopo̱e̱ʼuyate. H $Kenokaʼ Jesúsen hua̱so̱ʼ aʼtiokayaʼpo onʼhuadʼuyate. O#Sorotataj Jesústaj hue̱ypa cruzte onʼbetandepo beʼa keʼnen yudtaj yaʼdeyapet aʼnopo̱e̱yaʼpo huid okmo o̱ʼneneʼuy. Kenda Diosen huamanbatiaʼpakeria oaʼuyatenig kenda o̱gkaʼuy.  "Ke̱yo̱ sorotataj Jesústaj vino paiʼ onʼyokuyate. Monigti ya̱ʼe̱tapo suhuigda oʼmaypo nogi̱ti mayhueʼ o̱ʼu̱yate. [/!Ken Gólgota oteʼ onokye̱ʼuyate. Gólgota aratbutenjate huakuaiʼ oteʼ. B} Jerusalén huakkaʼ jakyaʼ onʼto̱o̱ro̱kdepo Cirene huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeri Simóntaj onʼdeʼuyate. Sorotataa oʼnonaʼnok Jesúsen hue̱ypa cruz Simóna oʼtohuaʼuyate. 9kKen konig onʼtierikdepo okayagda oʼnokirokaʼpo keʼnenokkon onteʼti onʼotaʼdepo hue̱ypa cruzte aʼarakyaʼpo Jesústaj onʼtohuaʼuyate. Hue̱ypa cruzte onʼarakuyate. .~}|{zYyyhxx%w vu1sorqqpo ntmm=l/kki+hTgAff!eedcc@b`b$aa7`V__s_b^]]+\\^[~ZqYiXWVVT/SS"RpQQWPPOOaNNMLLhKJJnII1H~GGVFFIDCB3A[@c?>>>$<;):9R8b76665%4}4q3f22D1m001/l.--[,++t*)) ((h'a'&&&(%o$$##""'!X @`uT@+4  t D 16W..rl]—‍¿Meniga̱ʼ pan moʼto̱e̱? —‍Jesúsa oʼmanaʼnok. —‍Siete. —‍Oʼnonaʼuyate. k—‍I̱yo̱ aratbut ehueʼ o̱ʼnikaʼ. ¿Meyo̱ aypo oʼeyapet? —‍Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria oʼnonaʼuyate. (jIJakyoda mataʼmonahueʼdik i̱jje̱y. Huakkaʼmon bidteda onʼtiakmeʼtenok eʼmataʼmonaʼnayo dagtaʼ a̱ro̱gdik o̱ʼnenok. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. zim—‍Inomey aratbut bapaʼmeʼnoeaʼ i̱yo̱da doere o̱ʼnedepo aypobayoʼ o̱ʼnenok ijmatinepahuiʼpo. h ;Nogok onteʼti huakkaʼnanada e̱gkupopakte kenpaʼti aypopiʼ ehueʼda o̱ʼu̱yate. Jesús kenda oʼnopo̱e̱po huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼpo: [g/%Kenpaʼti Jesústaj onʼmepukeʼpo, —‍Ayaʼtada ʼuruaʼnanada oʼkikaʼpo eʼpeokbettaj oʼmape̱e̱a̱ʼapo kenpaʼti aʼpakhueʼdik huaboaʼda aʼpakdik o̱ʼne. —‍Aratbuta onʼbatiaʼpakuyate.*fM$“Kenda ijkaʼdey nogomeytaj batiaʼpakhueʼ yaneʼ.” Jesúsa oʼmanaʼnigʼa i̱ghuaʼmon eʼmanaʼtada nogi̱ti huakkaʼmon kenda onʼbatiaʼpakonhuaʼpo. Ue##I̱dada oʼpeokbeteonpo oʼnoyarudpo huadakda aʼpakdik o̱ʼu̱yate. Sd"kurudyo̱ oʼtiahuaypo, “aaj” oaʼpo, “yapeokbeteʼ,” oaʼuyate. cc?!huakkaʼ aratbutyaʼ oʼbaktohuaʼdepo oʼpeokbaʼkudpo oʼbapitisupupo oʼnoʼdeyaʼpo, b Ke̱yo̱ huabokerektaj onʼhuatotiakpo eʼpeokbet kenpaʼti aʼpakhueʼdik e̱ʼhua̱e̱ʼ, “yatibataʼte.” Jesústaj oʼnonaʼnok a3Jesús Tiro huadaribayaʼ oʼhuaʼpo Sidónyo oʼpokpo Decápolis huadaribayo nog jakyo nog jakyo oʼpokpo e̱ʼpo̱g Galileayo oʼtiakuyate. ]`3Jakyo oʼkumejdepo hua̱yo̱bu huatayte dak e̱ʼundeʼte oʼhuednig oʼhuahuayʼuyate. Totoʼ noki̱re̱g o̱ʼo̱ro̱kdeʼuyate. Huabokerek aʼpakhueʼdik kenpaʼti eʼpeokbettaj Jesúsa oʼyareaʼuyate. _—‍Huadaknada menaʼnok huaʼdik i̱ʼe̱. Totoʼ noki̱re̱g hua̱yo̱butaj oʼtako̱ro̱konde. —‍Jesúsa onaʼuyate. ^—‍E̱e̱ʼ, Huairi. Kuhuanayo kutopatopen huasiʼpoen eʼtaʼsujkahuaʼ onʼbapikaʼ. —‍Ettoneʼa̱ onaʼnok, #]?—‍Hueretda judío huasiʼpo huakkuruda bapeʼdik o̱ʼnikaʼ. Huasiʼpoen aypo yokhueʼdik kuhuataj. —‍Jesúsa esoeri ettoneʼtaj onaʼnok, $\AEttoneʼ esoeri o̱ʼe̱po sirofenicia hua̱e̱ʼeri o̱ʼu̱y. “Doʼhued hua̱yo̱butaj totoʼ noki̱re̱gtaj yako̱ro̱kaʼ.” Jesústaj onaʼuyate. D[ettoneʼsiʼpoen hua̱ye̱ i̱dada oʼnopo̱e̱po Jesúsen huaʼite huikudate oʼtihuadʼuyate. Keʼnen hua̱yo̱butaj totoʼ noki̱re̱ga̱ oʼnopoʼto̱e̱nok dakhueʼda o̱ʼu̱yate. $ZAKe̱ya̱ʼ Jesús oʼhuaʼpo Tiro Sidónere huadaribayo oʼhuaʼuyate. Jakyo oʼkudpo i̱re̱gi̱re̱g eʼkudtaʼ eʼpaktada sueʼada onʼtiahuaynok $YAKen konig huanopoyaʼda aratbut o̱gkikaʼnok Diostaj dakhueaʼda o̱ʼne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Esoeri ettoneʼa̱ Jesústaj oknopo̱e̱ʼuyate. Xhuanopoyaʼda onʼpakpo onʼbereikaʼpo, huanopoyaʼda nogen enʼtamaetaʼ onʼeretpakpo, huanopoyaʼda dakhueaʼ o̱gkikaʼpo, huanopoyaʼda namaʼda onʼmanikaʼpo, huanopoyaʼda ayaʼda diga̱ʼda onʼeretpakikaʼpo, huanopoyaʼda digda onʼbahuahuayikaʼpo, huanopoyaʼda onʼbahuaeʼikaʼpo, huanopoyaʼda huataʼtada onʼpakikaʼpo huanopoyaʼda konig nopo̱e̱hueʼada o̱gkikaʼpo. @WyHuanopoyaʼda onʼpakpo dakhueaʼda onʼnopo̱i̱kaʼpo, huanopoyaʼda onʼeretpakpo nogen hua̱to̱e̱ onʼbakdejpo, nogtaj nogtaj onʼbakdeikaʼpo, onʼhuadiaypo onʼbarakikaʼpo, V/—‍Huanopoyaʼda dakhueaʼda eʼnopo̱e̱ʼnayo dakhueaʼda boʼkaʼapone, dakhueaʼda boaʼapone. Kennayo Diostaj dakhueaʼda o̱ʼe̱. U{—‍Menpaʼ opud kenpaʼti nopoenkahueʼ moʼe̱. Katepiʼ moʼbapeʼpo huaʼaypoyo oʼkudikaʼpo huaminyo oʼhuaʼpo huaminya̱ʼ ken o̱ʼo̱ro̱kikaʼ. Huanopoʼyo kudhueada Diostaj dakhueaʼ eʼkaʼ ehueʼdik o̱ʼe̱. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Kenda oaʼnok katepiʼ aypo huaenpiʼ bapeʼdik o̱ʼe̱ne. Ayaʼda bapeʼdik o̱ʼe̱ne, huaboaʼda onʼnopo̱e̱ʼuy. T S Huakkaʼda aratbut e̱gkupopakyaʼ Jesúsa eʼbakhuadeʼ jakyo eʼkuddeʼte “Katepiʼ boʼpeʼpo konig Diostaj dakhueaʼ eʼkaʼ ehueʼdik o̱ʼe̱. Iaʼnig. Nopoenkahueʼ o̱ʼnepo dakaʼ monaʼ.” Huanigpe̱i̱kaʼeria Jesústaj oʼmonaʼuyate. GRDoʼtaj dakaʼ menigpe̱e̱ʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Q9Katepiʼ eʼpeʼpiʼ Diostaj dakhueaʼ eʼkaʼ ehueʼdik o̱ʼe̱. Dakhueʼdik eaʼnayo, da eaʼnayopiʼ Diostaj dakhueaʼ eʼkaʼ e̱ʼdik o̱ʼe̱. Py“I̱yon yanʼbatiak.” Huakkaʼ aratbuttaj Jesúsa oʼmanaʼpo, —‍Doʼtaj menigpe̱e̱po yanʼnopoenkaʼ. RO ken konig adhueaʼpaneʼ o̱gkikaʼnig boʼkikaʼpo Diosen huaʼataj nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼpo, ken konig nogda nogda namaʼda boʼkikaʼnigʼa. —‍Jesúsa judío huairiomeytaj oʼmanaʼuyate. N Kenpaʼ enaʼnayo huaojtaj hua̱ye̱tere tihuapokhueʼdik o̱ʼnepo bayokikahueʼdik o̱ʼnepo namaʼda moʼmanmadikikaʼpo 0MY “Huaojtehuapaʼ hua̱ye̱eretehuapaʼ ayaʼda Diostaj oʼbayokdeʼpo opudtaj bayokhueʼdik o̱ʼnene.” Kenpaʼ beʼapiʼ huaojtaj hua̱ye̱tere onaʼdik o̱ʼne. L3 “O̱ʼnen huaojtaj hua̱ye̱tere nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱ne kenpaʼti tihuapokikaʼdik moʼe̱ne. Paiʼda e̱e̱ʼnayo bayokikaʼdik moʼe̱ne,” kenpaʼti “Huaojtaj hua̱ye̱tapiʼ huasiʼpoa dakhueaʼ eʼhuaaʼikaʼnayo bueydik moʼe̱ne.” Moisésa oʼmanaʼuyate. Ky Konig opuden adhueaʼpaneʼ onʼpakpo o̱gkikaʼuyatenig aʼkikayaʼpo Diosenbaʼtaj nigpe̱e̱hueʼada boʼkikaʼne. TJ!Kenda opudomey boʼkikaʼpo Diosen eʼmanaʼbaʼ nigpe̱e̱hueʼada konig opuden adhueaʼpaneʼ o̱gkikaʼnig boʼkikaʼpo vasos platos nogtaj nogtaj boʼkoyoaʼikaʼpo nogda nogdakon boʼkikaʼnigʼa. INamaʼda doʼtaj dakiti moʼtionaʼpakikaʼne. Huabokerekada eʼhuaaʼyoʼda onʼmanmadikikaʼnigʼa. Isaíasa oʼmadoyaʼuyate. \H1—‍Diosen huamanbatiaʼpakeri Isaías opud namaʼda huanopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ boʼtimadoyaʼuyate:In aratbuta Diostaj oʼpaki namaʼda oʼdikaʼnigʼa doʼtaj huanopoyaʼda eretpakhueʼ o̱ʼne. @GyKonige̱po fariseoa Moisésenbaʼ huamanmadikaʼerierea Jesústaj oʼnonaʼpo: —‍Aʼnenda oroʼen adhueaʼpaneʼ huadaknopoʼda Diosa meknopo̱e̱ʼpo bapehued onʼbaʼkoyoikaʼuyate. Menaʼpo kenda o̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeria nigpe̱e̱hueʼada baʼkoyohueʼada yanʼbapeʼikaʼ. —‍Oʼnonaʼuyate. FKenpaʼti aypo huabaeʼ jakyaʼ onʼtiakpo bapehued onʼbaʼkoyoʼikaʼ. Vasos, platos, ollas, kutopatakon onʼbaʼkoyoaʼikaʼuyate.) E (Konig adhueaʼpaneʼ o̱gkikaʼuyatenig ayaʼ judíomey fariseoere o̱gkikaʼpo aypo bapehued huakkaʼda onʼbaʼkoyoʼikaʼ. uDcKonig adhueaʼpaneʼ bapehued onʼbakoyoʼikaʼuyatenig sueʼada Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria konig kahueʼ o̱ʼnikaʼpo baʼkoyohueʼada onʼbapikaʼnig judío huairia onʼbatiahuaypo “dakhueaʼda o̱gkikaʼ,” onʼhuaaʼuyate. |C sNogok Jerusalénya̱ʼ fariseo huairi Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeriere onʼtiakdepo Jesústaj onʼhuahuaʼuyate. |Bq8Meyo̱piʼ Jesús oʼhuaʼepo jak kuruyo huakkaʼ jakyopiʼ dagte dakhueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼ onʼmanpahueda̱ʼpo “O̱ʼnen huaok huakubogpi kanʼnejatueʼpo,” Jesústaj diga̱ʼ oʼnonaʼnok ayaʼada onʼnejdepo Diosa oʼbayareadʼuy. A7Jesúste dakhueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼ aʼmanpatotiakyaʼpo nogyon nogyon onʼbaketpo huaboaʼda Jesúste asukte onʼmanpatotiakuyate. D@6Enʼkotdeʼte Jesús o̱ʼe̱ aratbut oʼnoki̱e̱ʼdepo, `?95E̱ʼpo̱gtoneʼ oʼnoktegdepo Genesaret huadaribayo onʼbetdepo oʼnokye̱ʼuy. K>4Jesús oʼpaknok Diosa pan oʼbiameʼ nopoenkahued kenpaʼti Jesús Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱ oknopo̱e̱hued o̱ʼnenok diga̱ʼnanada onʼmeʼpukuyate. Genesaretyo Jesúsa oʼbayareaʼuyate. ,=Q3Kusiʼpetoneʼyo oʼkudpo huanigpe̱i̱kaʼeriere onʼhuaduyate. Eʼkudte bapoka oʼbatikonʼuy. Huakkaʼnanada onʼmepukeʼpo “kenpihuay” o̱daʼuyate. n<U1hua̱hue̱tiudte eʼhuaeʼtaj huanigpe̱i̱kaʼeria onʼtiahuaypo aratbuten noki̱re̱g o̱ʼe̱ onʼnopo̱e̱po huakkaʼda onʼmeʼpukpo onʼsagkiaʼuyate. —‍Meʼpukhueʼ yaneʼ. Do i̱jje̱y. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. ;20:Y0E̱ʼpo̱gnopoyo diga̱ʼ oʼbapoknok eʼnokhuayaga̱ʼtada huahueʼ o̱ʼnuyate. Sikyoedda Jesúsa hua̱hue̱tiudte oʼbahuatiakpo meyo̱hueʼda oʼbatipokaynigʼa, k9O/Eʼsikdeʼte kusiʼpetoneʼ e̱ʼpo̱gnopoyo o̱ʼe̱nigʼa Jesúsyoʼda huadarite o̱ʼu̱yate. u8c.Oʼmataʼmonaʼdepo Diostaj aʼtionaʼpakyaʼpo Jesús oteʼyo oʼbehuikpo ijhueʼda oʼtionaʼpakʼuyate. 57c-“Kusiʼpeyo yanʼkudpo Betsaidayo akudpen huakkuru yanoktegtiʼ.” Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼdepo huakkaʼ aratbuttaj jakyoda oʼmataʼmonaʼuyate. `69,Cinco mil huabokerek ken pan onʼbapeʼuyate. Jesús hua̱hue̱tiudte oʼhuaeʼuyate. 5'+Onʼtiokayonpo doce kusogyo̱ hueda̱ʼda huataʼsuj onʼdohueaʼuyate. Pan biig huaboroʼ huaenmo boroʼtaʼsujmonere onʼtihueda̱ʼuyate. 84k*Ayaʼada onʼbapeʼpo noteyyaʼ o̱gkaʼuyate. 3)Ken Jesús huabaʼte cinco pan bottaʼ biigere oʼbapadpo kurudyo̱ oʼmabopo Diostaj dakiti oʼtionaʼpakdepo pannopote oʼposakeaʼpo huanigpe̱i̱kaʼeritaj kanʼbayokeʼpo oʼbayokeʼuyate. Bottaʼ biigkon okpukpukpo ayaʼtada oʼbayokeʼuyate. G2(cien kenpaʼti cincuenta huakupo huakupoaʼ onʼbahuaduyate. U1#'“Huakupo huakupoaʼ mire̱bate yanʼbahuad.” Jesúsa oʼmanaʼnok [0/&—‍¿Meniga̱ʼ pan moʼto̱e̱? Yanʼhuaʼpo yanʼtiahuayʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Onʼnopo̱e̱depo, —‍Huabaniga̱ʼ pan bottaʼ biigyo̱ʼda oʼto̱e̱y. —‍Jesústaj oʼnonaʼuyate. \/1%—‍Opuda̱ aypo yanʼbayok. —‍Jesúsa oʼmanaʼnok, —‍¿Aypo aʼbayokyaʼpo docientos denario huakupea pan kabaeʼpo menpaʼ huaʼdik o̱ʼe̱ oroʼ? —‍Huanigpe̱i̱kaʼeria oʼnonaʼuyate. '.G$Aypo to̱e̱hueʼ o̱ʼnenok nog jakyo nog jakyo huakkaʼ jakyo meyo̱hueʼda aypo kanʼbaepo yamataʼmonaʼ. —‍Huanigpe̱i̱kaʼeria oʼnonaʼuynigʼa, j-M#Huaboaʼ eʼsikonyakte Jesústaj onʼhuatiakpo, —‍Oʼsikde. I̱yo̱ aratbut ehueʼ o̱ʼne. 2,]"Jesús oʼkotpo huakkaʼtada oʼbatiahuaypo kenomey konig oveja o̱ʼnepo huabet to̱e̱hueʼonig o̱ʼnenok Jesúsa oʼmatinepahuiʼpo huaboaʼda oʼmanmadikaʼuyate. @+y!Enʼhuaʼte huakkaʼada onʼbatiahuaypo Jesústaj onʼnoki̱e̱ʼpo ayaʼ huakkaʼ jakyaʼ ke̱yo̱ yanʼbetapet onʼnopo̱e̱po onʼbaketonhuaʼpo huakkuruda onʼbakye̱ʼuyatenok. t*a Kente aratbut ehueʼ e̱ʼnikaʼyo kusiʼpete Jesús keʼnen doce huamataʼmoneriere onʼbahuaʼuynigʼa. e)CHuakkaʼnada onʼbatiakikaʼnok onʼbahuaʼikaʼnok menokapiʼ bapehueʼdikda o̱ʼnepo, —‍Monhuaʼ. Kente aratbut ehueʼ e̱ʼnikaʼyo okmapi̱e̱ʼahuaddik a̱ʼe̱ya̱ʼpo monhuaʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. -(SNogok Jesúste doce huamataʼmoneria onʼkoredepo kenda oʼkadhuahuaʼmey Jesústaj oʼnonbatiaʼpakuyate. Ayaʼda oʼmanmadikikaʼmey oʼnonbatiaʼpakuyate. A'{Kenda Juanen huanigpe̱i̱kaʼeria oʼnoknopo̱e̱depo onʼtiakpo huabuey onʼtohuaʼpo o̱gkubarakkaʼuyate. Cinco mil huabokerektaj Jesúsa aypo oʼbiaʼpo oʼbatobapeʼuyate. &+huabakuda̱ʼ jakyo Juantaj o̱ʼhue̱renoktegpo baegte oʼtotiakpo Herodíasen hua̱yo̱butaj oʼyokmeʼnok keʼna hua̱ye̱taj oʼyokmeʼte. %/“Huabakuda̱ʼ jakyo yahuatiʼ. Juantaj yahue̱renokteg. Ya̱gkutotiak. Herodíasen hua̱yo̱butaj yayok.” Herodesa sorotatataj onameʼtenok S$Herodes kenda oʼpe̱e̱depo paiʼda eknopo̱e̱a̱da “Ayaʼda katepiʼ on iʼpak menatiʼ kenda ijyokapoy. Buttida ijjay.” Oaʼnig. Ayaʼada onʼpe̱e̱nok nogda eaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱po #}Herodes huairitaj oʼhuahuaʼdepo, —‍Oyedda baegte Juan Bautistaen huaku beyok. —‍Muneʼyo̱a̱ onameʼte. ")Hua̱ye̱taj oʼhuahuatupo, —‍¿Katepiʼ onaʼdik i̱jje̱y? —‍Onameʼte. —‍Juan Bautistaen huaku beyok. Yanaʼ. —‍Onameʼte. !Herodíasen hua̱yo̱bu oʼbahuakudpo baile eʼnige̱ʼte huairi Herodesere huakkaʼda onʼdurugpakpo, —‍Katepiʼ iʼpaknig menaʼ oʼyokapone. Huakkaʼpiʼ iʼpaknig oʼyokapone. Buttida ijjay. —‍Herodesa Herodíasen hua̱yo̱butaj onaʼuyate. $AHerodesen cumpleaños fiestate Juantaj arakdik i̱jje̱y Herodíasnayo oʼnopo̱e̱meʼte. Fiestate Herodesen huairi Galilea huairitaj oʼbatobapemeʼte. r]Juan huadakyoʼda oʼkikaʼ kenpaʼti Diosenyoʼda oʼkikaʼ Herodesa oʼnopo̱e̱po Juantaj dakaʼ oʼtiokikameʼnok Herodíasa arakhueʼdik o̱ʼe̱meʼte. Juantaj oʼpe̱e̱po nopoenkahueʼ e̱e̱ʼpiʼ durugda oʼpe̱e̱meʼte. iKHerodíasa Juantaj diga̱ʼ oʼhuadiaypo eʼaraktaʼ oʼpaknigʼa arakhueʼdik o̱ʼe̱meʼte. ^5—‍Huamaʼbuyen hua̱to̱e̱ koreahueʼdik i̱ʼe̱ne. —‍Juana onaʼnok ;oHerodías oʼpaknok Herodes huairi Juantaj huabakuda̱ʼ jakyo oʼkudameʼte. Herodías Herodesen huamaʼbuy Felipeen hua̱to̱e̱ e̱e̱ʼtada Herodesa oʼkoreameʼtenok. 7gHerodes kenda oʼpe̱e̱depo, —‍Keʼna Juan o̱ʼe̱taj. Juantaj yanʼhue̱renokteg iʼmanaʼmeynigʼa oʼnoyhuaddepo Jesús o̱ʼe̱taj. —‍Herodesa oaʼuyate. lQ—‍Elías Diosen huamanbatiaʼpakerikudak oʼnoyhuadmeʼte Jesús o̱ʼe̱taj. —‍Nogomeya̱ onʼbatiaʼpakuyate. —‍Diosen aʼneneri huamanbatiaʼpakeri Jesús o̱ʼe̱taj. —‍Nogomeya̱ onʼbatiaʼpakuyate. 3_Jesúsa ʼuruaʼnanada oʼkikaʼnig huabada aratbut onʼbatiaʼpakikaʼnok Herodes huairia oʼtipe̱e̱depo, —‍Ken Juan bautista o̱ʼe̱taj. Huakudakaʼda e̱e̱ʼtada Diosa oʼnoyhuada̱meʼtenok ʼuruaʼda oʼkikaʼte. —‍Herodes namaʼda oʼnopo̱e̱po Jesústaj oʼtiaʼpakuyate. 1 dakhueʼda noki̱re̱gtaj onʼmaoro̱kaʼpo kenpaʼti dakhueʼtaj huasihuaa onʼbatikubataʼtepo onʼbayareaduyate. Juan bautista oʼbueyʼuyate. dA Ken doce huanigpe̱i̱kaʼeria onʼbahuaʼudhuahuikaʼpo nog huakkaʼ jakyo nog huakkaʼ jakyo onʼhuaʼpo huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakpo “yanʼnopoʼkoreaʼ, Dios Huairitaj yanoknopo̱e̱ʼ,” onʼmanaʼpo  Jak hua̱ta̱e̱ʼeria opudtaj pakhueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼti eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ e̱e̱ʼnayo ken jakyaʼ huakkaʼ jakyaʼpiʼ yanʼbakhuatiʼ. Yanʼo̱ro̱kdepo Diostaj dakhueaʼda oʼkaʼdey ayaʼada kanʼnopo̱e̱ʼpo soroka eʼitimabette yanʼitihuekeadtiʼ. Kenomeytaj Diosa diga̱ʼnanada castiga oʼmagkaʼapo. Sodoma huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeritaj kenpaʼti Gomorra huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeritaj sueʼda castiga oʼmagkaʼapo. —‍Jesúsa doce huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmataʼmonaʼpo oʼmanaʼuyate. pY Jakyo boʼkuddepo ke̱yo̱yoʼda yanikatiʼ. Huakkaʼ jakyaʼ yanʼhuaʼepo ke̱yo̱ yanʼtayikatiʼ. Q Huaʼiot yanʼotpo, nogtida ʼopiot yanʼotpo nogda tohuahueʼ yaneʼ. #Dagte boʼhuahuudhuahuikaʼpo katepiʼ tohuahueʼ yanikatiʼ. Oteypaj nogtiyoʼda yanʼtohuaʼ. Huenpu aypo huakupepiʼ tohuahueʼ yaneʼ. [/“Menhuatiak.” Jesúsa doce huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼdepo nogda nogda bottaʼ nogyo̱ nogyo̱ oʼmataʼmonaʼpo, —‍Doa oʼnonaʼnok dakhueʼda noki̱re̱gtaj maoro̱kaʼdik moʼe̱a̱pone. taKeʼnenbayo hua̱e̱ʼeri eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnenok Jesúsa kenpihuay oʼnopo̱e̱ʼuyate. Nogok nogda nogda huakkaʼ jakyo meyo̱hueʼda oʼmanmadikaʼuyate. Huanigpe̱i̱kaʼeritaj kanmanmadikeʼpo oʼmataʼmonaʼuyate. T!Ke̱ya̱ʼ Jesústaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnenok konig Dios teyda kaʼdik o̱ʼe̱nig Jesúsa kahueʼdik o̱ʼe̱nigʼa kenyoʼda sueʼda dakhueʼda oʼtibataʼteaʼpo oʼbayareaʼuyate. -—‍Nogbayo hua̱e̱ʼeria Diosen huamanbatiaʼpakeritaj eʼpe̱e̱taʼ onʼpakikaʼ. Huadakda o̱ʼne. Eʼbahuaaʼtaʼ onʼpakikaʼ. Keʼnenbayo hua̱e̱ʼerinayo eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. Huadakda o̱ʼe̱. Eʼbahuaaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. Konigti keʼnen huabet keʼnen jakyo hua̱e̱ʼerikon eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. —‍Jesúsa Nazareteritaj oʼmanaʼuyate.  Huamenhueaʼeri o̱ʼe̱nigʼa, Maríaensiʼpo o̱ʼe̱nigʼa. Jacobo keʼnen huamaʼbuy o̱ʼe̱ José Simón Judas. Jesúsen huidpopiʼ oroʼere o̱ʼnikaʼ. —‍O̱daʼpo onteʼti eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnepo konig digda onʼhuanopo̱e̱ʼuyate. f EOkmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoe e̱ʼe̱deʼte judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo huaboaʼda oʼmanmadikaʼuyate. ʼUruaʼnanada oʼmanmadikaʼnok judío aratbut onʼpe̱e̱depo onʼmepukeʼpo, —‍¡Kenpihuay! ʼUruaʼda oʼnopo̱e̱. Menpapiʼ huakkaʼda yanopo̱e̱ʼ. Meyo̱piʼ huaboaʼda huakkaʼ yanopo̱e̱ʼ. Kaʼbayareʼpo beʼa yateyyaʼ. e  EKen, ke̱ya̱ʼ onʼbakhuaʼpo huanigpe̱i̱kaʼeriere Jesús huaenbayokon o̱kye̱ʼuyate. ! ;+“Ken boʼtiahuaynig betapiʼ manbatiaʼpakhueʼ yaneʼ.” I̱ghuaʼda oʼmanaʼpo, “muneʼyo̱siʼpotaj aypopiʼ yanʼyok,” oʼmanaʼuyate. -*I̱dada muneʼyo̱siʼpo oʼbodpo oʼhuaeʼuyate. Doce huabayok oʼto̱e̱ʼuyate. Diga̱ʼda onʼmepukeʼpo “kenpihuay” o̱daʼuyate. )muneʼyoen huabaʼtaʼ oʼbaʼpadpo, —‍“Talita, cumi.” Yaboʼ, muneʼyo̱siʼpo, onaʼne. —‍Jesúsa onaʼuyate. /W(Jesústaj onʼtierikuynigʼa ayaʼtada oʼmaoro̱kaʼdepo ettoneʼsiʼpoen huaoj hua̱ye̱ keʼnen huatahuaʼeretere ettoneʼsiʼpobuey eʼhuedyo oʼbatokudpo, 3'Oʼkuddepo, —‍Menaʼpo boʼsagkiaʼpo diga̱ʼda moʼbahuik. Ettoneʼsiʼpo bueyhueʼ o̱ʼe̱. Oʼtaypo o̱ʼe̱. —‍Jesúsa oʼmanaʼnok, )&huairien jakyo o̱kye̱yakdepo huakkaʼ aratbuttaj oʼbatiahuayʼuyate. Ettoneʼsiʼpo eʼbueytaʼ diga̱ʼda onʼbahuikpo onʼsagkiaʼuyate. kO%—‍Pedro Jacobo Juanereyoʼda do Jairoere huaʼdik o̱ʼne. —‍Oʼmanaʼpo oʼhuaʼpo 1[$Jesúsanayo kenda oʼpe̱e̱po nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po, —‍Meʼpukhueʼ ya̱e̱ʼ. Doʼhua oʼyareaʼapo meknopo̱e̱ʼ. —‍Jesúsa Jairotaj onaʼuyate. S#Jesúsa ettoneʼtaj eʼbatiaʼpakte Jairoen jakyaʼ huabokerekakon o̱kye̱yakpo, —‍O̱ʼnen huayetsiʼpo oʼbueyde. Huamanmadikaʼeritaj totiakhueʼ ya̱e̱ʼ. —‍Jairotaj oʼnonaʼuyate. y"—‍Doʼtaj oknopo̱e̱nok oʼyareaddene. Dakda i̱ʼe̱po dakaʼda yahuatiʼ, sion. —‍Jesúsa onaʼuyate. P!Ken Jesúsa beʼyareadne ettoneʼa̱ oʼnopo̱e̱depo diga̱ʼda oʼmeʼpukpo Jesústaj oʼhuahuaʼpo huaʼite huikudate oʼtisakotpo, “oʼnejne i̱dada ijyarudi,” Jesústaj buttida onaʼuyate. R Jesúsanayo beʼa meʼnejne oʼnopo̱e̱po oʼtiokpokubereʼuyate. .~U—‍Huakkaʼada aratbutpoyaʼ mondaʼene aʼdayaʼpo mogkaʼne. “¿Beʼa meʼnej?” ¿Menaʼpo iaʼ? —‍Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria oʼnonaʼuyate. }%Betapiʼ huaboaʼda ijyareadi Jesúsa oʼnopo̱e̱po huakkaʼ aratbutyo huataʼpiyon oʼkorudpo, —‍¿Beʼa meʼnej? —‍Oʼmanaʼnok. I| oʼnejpo mimi oʼbatikonpo “ijyarudi” oʼnopo̱e̱ʼuyate. S{“Keʼnen yudtaj eʼnejnayo ijyareapoy.” Huanopoʼada oʼnopo̱e̱po, z9Jesúsa huakkaʼtada oʼbayareaʼikaʼ aratbuta onʼbatiaʼpaknok oʼpe̱e̱depo Jesústaʼpiyen oʼhuatiakpo e̱gkupopakyo Jesúsen yudtaj oʼnejpo, ,yQNogtaj nogtaj huamadakkaʼeritaj oʼbahuahuaeʼikaʼuynigʼa ayaʼda keʼnen huakupe eʼyoktada yareahueʼ o̱ʼe̱po nogi̱ti nogi̱ti oʼdakhueʼpakikaʼuyate. x!Huakkaʼ aratbut e̱gkupopakyo ettoneʼ o̱ʼe̱po dakhueʼda o̱ʼe̱po doce huabayok oʼtipokde mimi batikhueʼ o̱ʼunhuahuikaʼuyate. ~wuJairoere Jesús oʼhuaʼuyate. Eʼhuaʼte huakkaʼada onʼtahuaʼpo aratbutpoyaʼ aʼdayaʼpo oʼnogkaʼuyate. .vU—‍Doʼhued huayetsiʼpo huabueydikte meke̱ne. Betayareʼpo kanoeʼpo huabaʼa beʼtatibataʼtepo doere bohuaʼ. —‍Jesústaj diga̱ʼda onaʼuyatenok. u Jairo judíoen hua̱i̱takeʼ jak huairi o̱ʼu̱yate. Jesústaj oʼhuatiakpo oʼtiahuaydepo huaʼite huikudate oʼtisakotpo, ~tuOnteʼti akodpen kusiʼpetoneʼyo Jesús eʼkumejdeʼte aktaʼbogpete huakkaʼada aratbuta onʼtikupopakuyate. OsKen huabokereka aʼmanbatiaʼpakhuayaʼpo oʼhuaʼpo Decápolis huadaribayo huakkaʼ jakyo huaboaʼda oʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼpo “Jesúsa dakhueʼda noki̱re̱gtaj mekmaenameʼne, beʼyareameʼne,” oʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼuyate. Ayaʼada onʼpe̱e̱depo “Kenpihuay, ʼurunanada Jesús Huairia oʼkameʼte,” onʼbatiaʼpakuyate. Jairoen hua̱yo̱butaj oʼnoyhuada̱ʼuyate. Kenpaʼti ettoneʼ Jesúsen yudtaj oʼnejdepo oʼyarudʼuyate. jrM—‍Doere huahueʼ ya̱e̱ʼ. O̱ʼnen jakyo yahuatiʼ. O̱ʼnen huabettaj yamanbatiaʼpak. “Dios Huairi meʼtinepahuiʼpo beʼyareaʼdene.” Dakaʼ yamanbatiaʼpaktiʼ. —‍Jesúsa ken huabokerektaj onaʼuyate. 5qcJesús kusiʼpetoneʼyo aʼhuayaʼpo eʼhuaddeʼte ken huabokerekyaʼ dakhueʼda noki̱re̱g oko̱ro̱kaʼniga̱ “onere eʼhuaʼtaʼ ijpaki,” Jesústaj onaʼnok, dpAKenda onʼpe̱e̱depo “Oroʼenbayaʼ yahuadeʼ.” Jesústaj diga̱ʼda oʼnonaʼuyate. Uo#Aratbut ke̱yo̱ Jesúsere e̱ʼhua̱e̱a̱ onʼtiahuaydepo kenda Jesúsa oʼkaʼde eatiahuayʼa huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeritaj onʼmanbatiaʼpakpo, Jesúsa dakhueʼda noki̱re̱gtaj oʼmaoro̱kaʼde kenpaʼti huakyariyo enʼhuankudondeʼte huakyariʼ huaduk onʼbahuarakpo e̱ʼpo̱gyo̱ onʼbataʼkotnig onʼmanbatiaʼpakuyate. noʼnokye̱po ken huabokerektaj huakkaʼ dakhueʼda noki̱re̱ga̱ huaboaʼda enʼmaoro̱kondeʼ onʼtiahuayʼuyate. Ken huabokereka dakaʼ eʼhuadpo yudtaj oʼotpo huadakda o̱ʼe̱po huadakda oʼnopo̱e̱po. Kentaj onʼtiahuaydepo onʼmeʼpukuyate. m Huakyariʼ huamato̱e̱ʼeriomeya̱ kenda onʼtiahuaydepo onʼmepukeʼpo aʼmanbatiaʼpakyaʼpo huakkaʼ jakyo onʼbakeʼtuyate. Taʼbayo kenpaʼti aʼmanbatiaʼpakyaʼpo onʼhuaʼuyate. Kenda Jesúsa oʼkaʼ onʼpe̱e̱depo Jesústaj onʼhuahuaʼpo \l1 —‍Yanʼkud. —‍Jesúsa eʼmanaʼte noki̱re̱ga̱ huabokerektaj oʼnenonpo dos mil huakyaritaj onʼhuankudonnok ayaʼda huaduk onʼbahuarakpo kubogyo onʼbaajpo e̱ʼpo̱gyo̱ onʼbataʼkoʼtuyate. k —‍Huakyariere a̱ʼe̱ya̱ʼpo yanʼkud, oroʼtaj yamanaʼ. —‍Jesústaj dakhueʼda noki̱re̱ga̱ oʼnonaʼnok, ?jy Kente oteʼte huakkaʼda huakyariʼ onʼpeʼnok, Yi+ adyonda oroʼtaj taʼmonahueʼ moeʼ. —‍Jesústaj diga̱ʼ oʼnonaʼuyate. h —‍¿Katedik i̱ʼe̱? —‍Jesúsa onaʼuy. Huakkaʼda noki̱re̱g o̱ʼnenok, —‍Doʼhued huadik o̱ʼe̱ “Huakkaʼ,” Ag{—‍Ken huabokerektaj yako̱ro̱k, dakhueʼda noki̱re̱g. —‍Jesúsa onaʼnok huabokereka ʼuttaʼda oaʼtokpo: —‍¿Menaʼpo doʼtaj oʼhuatiak, Jesús? Dios kutayo hua̱e̱ʼerien Huasiʼpo i̱ʼe̱ne. Diosa beʼtihuapokeʼ kenpaʼda castiga o̱gkahueʼ meeʼ. —‍Jesústaj ʼuttaʼda onaʼuyate. f;eqJesústaj oʼtiahuaypo huikudate oʼtisakotuyate. !d;Huameʼnoe kenpaʼti sikyo oʼhuaʼepo oteʼyo kenpaʼti kubarakyaʼ oʼsagkiaʼikaʼpo huida̱ huataʼ oʼbitakpo oʼayagsikatokaʼpo oʼkikaʼuyate. ]c3Nogok nogok sirobijtoneʼa̱ huabaʼtaʼkoypiʼ kenpaʼti huaʼitakpi onʼtinukuʼeaʼnigʼa teyda o̱ʼe̱po sirobijtoneʼtaj oʼtipukpukikaʼ kenpaʼti oʼbakpukikaʼuyate. Kentaj to̱e̱hueʼdik o̱ʼnuyate. [b/Kubarakbayo oʼnoikaʼuyate. Kentaj sirobijtoneʼa̱ tinukuhueʼdik o̱ʼnuyate. aJesús eʼkotdeʼte kubarakbayaʼ nogbokerektida oʼhuatiakuyate. Kentaj dakhueʼda noki̱re̱ga̱ oʼnopoʼtounhuahuikaʼuyate. 9` oKen akodpen Gadara huadaribayo oʼbetatoʼuyate. \_1)Huakkaʼda onʼmepuʼkepo, —‍¿Kenpihuay, in huabokerek be ya̱ʼe̱? Kentaj bapoka oʼnigpe̱e̱ kenpaʼti e̱ʼpo̱ga̱ oʼnigpe̱e̱. —‍Huanigpe̱i̱kaʼeria huayahuaya onʼbatiaʼpakuyate.^(—‍Menaʼpo diga̱ʼ momeʼpuk. Menaʼpo doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱. —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate. D]'Ken Jesús oʼmabodpo, “Yabatik, bapokhueʼ ya̱e̱ʼ. Hue̱niri̱hueʼ ya̱e̱ʼ.” Jesúsa onaʼnok oʼbatikanpo bapokhueʼ o̱ʼe̱po kenpaʼti hue̱niri̱hueʼ o̱ʼu̱yate. B\}&Jesúsnayo huataʼpakte colchónte oʼtayʼuyate. Onʼmaboaʼpo, —‍Huataʼkotdikte o̱ʼe̱ne, Huamanmadikaʼeri. ¿Menpaʼ mepuʼkehueʼ i̱ʼe̱? —‍Jesústaj oʼnonaʼuyate. 8[i%E̱ʼpo̱gnopoyo enhuaʼte huaboroʼbapokada oʼbahuatiakuy. Teyaʼda oʼbapoknok huaboroʼda oʼhue̱niri̱ʼtoneʼpo diga̱ʼda oʼhue̱kudpo huataʼkotdikte o̱ʼu̱yate. Z#$Ken huakkaʼ aratbut e̱gkupopakyaʼ oʼnokbahuaʼpo kusiʼpetoneʼyo Jesústaj oʼnontohuaʼpo nog kusiʼpetoneʼere onʼhuaʼuyate. Y#Ken huameʼnoe baysik huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼpo: —‍E̱ʼpo̱g monokteg. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. X"Huakkaʼ aratbut e̱gkupopakte Dios Huairitaj ken konig o̱ʼe̱a̱po yanʼnigpeunhuahuikaʼapet oʼmanbatiaʼpakikaʼpo keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritanayo dakaʼ oʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼuyate. Jesúsa e̱ʼhue̱niri̱ʼtoneʼtaj bapokaʼtere oʼbatikaʼuyate. SW!Ken konig Jesúsa oʼmanmadikaʼpo konig Dios Huairitaj yanʼnigpeunhuahuikaʼapet nogda nogda oʼmanbatiaʼpakikaʼpo. Kenigaʼda eanopo̱i̱kapaʼ pe̱e̱ʼdik yanet oʼmanbatiaʼpakikaʼuyate. mVS Eʼbatukdeʼte nogok oʼtipakbopo huaboroʼnanada oʼkerekikaʼ. Huaboroʼnanada o̱ʼe̱nok huaʼopite huakkaʼ bakoya onʼpakkaʼikaʼ. Taʼhuiokte i̱kaʼdik o̱ʼne. Ken konig oy sueʼda Dios Huairitaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼne. Nogoknayo huakkaʼnanada huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼneapo. —‍Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. Huakkaʼ aratbut e̱gkupopakte Dios Huairitaj huaknopo̱e̱ʼeri oʼnoknopo̱e̱a̱po ken konig o̱ʼe̱a̱po Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼuyate. UDios Huairitaj huaknopo̱e̱ʼeri konig mostaza huakid o̱ʼne. Mostaza huakid suhuigkidda o̱ʼe̱po taʼbayo onʼtukikaʼ. TOnteʼti Jesúsa oʼmanmadikaʼpo: —‍Dios Huairitaj huaknopo̱e̱ʼeri ken konig o̱ʼneapo ijmanbatiaʼpakapoy. S eʼmaboyogdeʼte a̱gkupaeayaʼpo taʼbayo oʼhuaʼapo oʼboyognok o̱gkupaeyaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. Konig mostaza huakid oʼtipakbopo huaboroʼnanada oʼkerekikaʼ. Ken konig huakkaʼnanada Dios Huairitaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼneapo. 1R[Sorokyo o̱ʼe̱nok oʼtipakbopo oʼkerek. Huabokerek tihuapokhueʼ e̱e̱ʼtada oʼkerek. Huakkuru huakpi, huametpikon oʼkerek konig huakkaʼ huakid oʼmagkupapakpo Qwken oʼtaybedpo nogok oʼtaybedpo nogok huakid oʼtibopo oʼkerek. Monig tibodik ya̱ʼe̱t nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱. PNogi̱ti Jesúsa oʼmanaʼpo: —‍Dios Huairitaj huaknopo̱e̱ʼeri in konig o̱ʼe̱: Huabokerekpiʼ eʼborute oʼbakidenaʼpo 0OYSueʼda eʼpe̱e̱nayo sueʼda eknopo̱e̱ʼnayo Diosa kaknopo̱e̱ʼpo boʼtihuapokapone nogi̱ti nogi̱ti Diostaj moknopo̱e̱a̱po. Dakaʼ pe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo Diosen huadak huaʼataj oknopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo kenda moʼnopo̱e̱nigtaj Diosa bokkayapone. Onteʼti oknopo̱e̱hueʼdikada moʼe̱a̱pone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Dios Huairitaj huaknopo̱e̱ʼeri ken konig huakid oʼtipakbopo oʼkerekapo. NHuadak huaʼatayoʼda dakaʼ yanʼnigpe̱i̱kaʼ. Sigda eʼbayoknayo sigda Diosa boʼyokapone. Huakkaʼ eʼbayokikaʼnayo Diosa huakkaʼ boʼyokapone. Konigti Diosen huadak huaʼataj dakaʼ eʼnigpe̱i̱kaʼnayo Diostaj ʼurunanada moknopo̱e̱a̱po. 2M_Kenda oʼnonaʼne dakaʼ yanʼpe̱e̱ʼ. LKen konig Diostaj eknopo̱e̱ʼ oy konig eʼi̱re̱gi̱re̱g nogok ayaʼada onʼnopo̱e̱a̱po, ayaʼada onʼtiahuayapo. iKKNog Jesúsa oʼmanaʼpo: —‍Sikyo jakki̱re̱gya̱ʼ huakjey eʼbakpakte kosoa huakjeyte tiokkubukhueʼdik o̱ʼnikaʼ. Kenpaʼti huataytoyo huakjey huada̱hueʼdik o̱ʼnikaʼ. Kutopate huakjey onʼhuada̱ʼikaʼ. >JuHuakid huadak sorokyo oʼkidbakot konig aratbut huadaknopoʼda huadak huaʼa dakaʼ onʼnigpeeonhuahuikaʼpo Diosen batikhueʼda huadakda o̱gkadhuahuikaʼpo Diosensiʼpo o̱ʼne. Noga̱ suhuignada onʼnigpe̱i̱kaʼ. Noga̱ huakkaʼmon onʼnigpe̱i̱kaʼ. Noga̱ huakkaʼnanada onʼnigpe̱i̱kaʼapo. —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanmadikaʼuyate. Jakki̱re̱gya̱ʼ huakjeytaj oʼbatiaʼpakpo Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. aI;Nogok nogtaʼ nogtaʼ onʼmamepukeʼpo kenpaʼti katepiʼ onʼtiahuayikaʼnigtaj nogi̱ti nogi̱ti onʼpakpo huakkaʼ eʼmato̱e̱ʼtaʼ onʼpakpo, huakkaʼ eʼmato̱e̱ʼnayo durugda i̱jje̱a̱poy namaʼda onʼnopo̱e̱nigʼa nogtaʼ nogtaʼ onʼeretpakpo onteʼti Diosen kahueʼ o̱ʼnikaʼapo. Sigda sigda Diostaj oʼnoknopo̱e̱batikapo. qH[Nog okpotaʼpidsiʼbayo oʼkidbakot. Ken konig aratbuta huadak huaʼa onʼpe̱e̱po onʼpe̱e̱nigʼa. G'Konig sigda huaʼihuit huadak huaʼa sigda oʼnoknopo̱e̱depo dakaʼ nigpeonhuahued o̱ʼnepo onʼnigpe̱e̱a̱toʼnigʼa. Nogok Diosen huadak huaʼa huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼnenok aratbut onʼbatieriknok kenpaʼti castiga onʼmagkaʼnok i̱da oʼnoknopo̱e̱batikapo. pFYHuakid huidbayo onʼkidbakot konig aratbuta Diosen huadak huaʼataj durugda onʼpe̱e̱a̱toʼnigʼa. LEKenda huakid dagte oʼkidbakot konig aratbuta Diosen huadak huaʼa onʼpe̱e̱a̱toʼnigʼa i̱dada totoʼa huahuaʼ huanopoyaʼ Diosen huaʼataj oʼbakkaynok kenpaʼda oʼnoknopo̱e̱batikapo. WD'Ken huakid huabakidenaʼeri oʼbakideneaʼnig Diosen huadak huaʼa o̱ʼe̱. C —‍Huabakidenaʼeri konig o̱ʼe̱ nopo̱gkahue e̱e̱ʼnayo nogdakon eʼmanbatiaʼpaknayo menpaʼ nopo̱gkaʼdik moʼe̱a̱pet. fBE Enʼtiahuayada dakaʼ tiahuayhueʼ o̱ʼneapo. Enʼpe̱e̱a̱da nopo̱gkahueʼ o̱ʼneapo. Nopoʼkoreahueʼ kaʼneʼpo Diosa bakkahueahueʼdik kamagkeʼpo Dios Huairi konig o̱ʼe̱ ijmanbatiaʼpakikay. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Huabakidenaʼeri konig o̱ʼe̱ kanʼnopoenkeʼpo Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj dakaʼ oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. \A1 —‍Dios huairitaj konig aratbuta yanʼnigpe̱i̱kaʼapet opudtanayo dakaʼ eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ ijpaki. Nogomeytaj eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ pakhueʼ i̱jje̱po ken konig o̱ʼe̱ ijmanbatiaʼpakikay. )@K Huakkaʼada aratbut enʼbakhuadeʼte Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri doce huanigpe̱i̱kaʼeriereyoʼda o̱ʼnepo, “Ken huabakidenaʼeri ken konig o̱ʼe̱ huaboaʼda onʼmanbatiaʼpaknigtaj nopo̱gkahueʼ o̱ʼe̱y. Oroʼtaj dakaʼ moʼnopo̱e̱a̱ʼ.” Jesústaj oʼnonaʼuyate. x?i —‍Beʼapiʼ eʼnopo̱e̱ʼtaʼ eʼpaknayo dakaʼ yanʼpe̱e̱ʼ. Boʼpeokhuadne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Huakkaʼada nopoenkahueʼdik kaʼneʼpo Dios Huairi konig o̱ʼe̱, Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikikaʼuyate. 0>YNog huakid huadak sorokteda oʼkidbakoteaʼuyate. Oʼbatipakbodepo oʼbakerekdepo huakkaʼkida̱da o̱gkupahuadʼuyate. Noga̱ huakpia treinta huakid o̱gkupa̱e̱po noga̱ huakpia sesenta huakid o̱gkupa̱e̱po nogda cien huakid o̱gkupa̱e̱ʼuyate. —‍Jesúsa kenda oʼmanbatiaʼpakdepo, l~~}|{zzyyxjwkvvu?tts_rrtqyponn1ll]k%ihgg[edccyc&bZaa`__j^]\[[o[*ZY0WW>VUU>==q<<=;i:98766543'2100.--4,#+V)('&%%$$9#e"e!!. 7,bX%3u}M%: " r : - dl  Kenokaʼ uva huada oʼboyogdenok taʼbayo keʼnen huanabaʼ oʼtaʼmonaʼuyate. Sueʼda huada kaʼtotiakeʼpo oʼtaʼmonaʼuyate. ; q Jesúsa konig o̱ʼe̱ oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼpo: —‍Huairien taʼbayo uva huakpi onʼbatukeʼuy. Uva setda huada huakpi onʼbatukeʼuy. Onʼtiokpakaʼuy. Uva huada huasapaʼaʼ sipanaʼ ʼuruda oʼkogkaʼuy. Huaʼia asapaiyaʼpo oʼkogkaʼuy. Taʼba huatiokaʼ kutayoda kutopa oʼkaʼuy. Uva taʼba hua̱ta̱to̱e̱ʼeritaj taʼba oʼbaktoyokdepo bidteda nogbayo huairi oʼbakhuaʼuyate. Nogbayo ijhueʼda o̱ʼu̱yate. dA !—‍Beʼa Juantaj yanuyet oroʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱y. —‍Huairia Jesústaj oʼnonaʼuyate. —‍“Yabayareaʼ.” Keʼna menaʼuyne do kenpaʼti onahueʼ o̱ʼneapone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate.yk “Huabokereka Juantaj onʼtaʼmonaʼuyate.” Oroʼa enaʼnayo aratbuta oroʼtaj dakhueʼda mogkaʼapet konige̱po Diosen huamanbatiaʼpakeri Juan o̱ʼe̱ʼuy aratbut oʼnoknopo̱e̱nok. —‍Judío huairia huayahuaya onʼbatiaʼpakpo, lQ Menpaʼ oʼapo huairia huayahuaya onʼbatiaʼpakpo: —‍“Diosa Juantaj oʼtaʼmonaʼuyate.” Oroʼa enaʼnayo “¿kenda Juana doʼtaj beʼtiaʼpakikuynig menaʼpo oknopo̱e̱hueʼ moʼu̱y?” oroʼtaj monaʼapone.   “Bautiza yamagkadhuatiʼ.” ¿Beʼa Juantaj yanaʼuyate, Diosa huabokerekapiʼ? Menaʼtok. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate.   —‍Huakkuru doʼtaj meʼnakonen. Opud enaʼnayo keʼna “yabayareaʼ,” menaʼuyne do kenpaʼti oʼnonaʼapone. Z - —‍¿Yabayareadhuatiʼ. Beʼa menaʼuy? —‍Jesústaj oʼnonaʼuyate. / W Onteʼti Jerusalényo̱ onʼtiakdepo Jesúsa Diosen jakyo eʼhuaeʼte sacerdote huairi Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri judío huairitoneʼere onʼhuahuaʼdepo, . U Nogtaj okkahueahueʼ e̱e̱ʼnayo o̱ʼnen Apag Diosakon opudtaj okkahueahueʼ moʼe̱a̱pone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. ¿Beʼa Jesústaj yaʼtaʼmonaʼuyate? E Apag Diostaj yanʼtionaʼpakpo beʼapiʼ ontaj dakhueaʼ e̱gkameʼnayo yakkahueaʼ. O̱ʼnen Apag Dios kurudyo̱ o̱ʼi̱kaʼpo keʼna opudtaj dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueapone kenpaʼti. _7 Eknopo̱e̱ʼnayo ayaʼtada katepiʼ boʼpakpo boʼtionaʼpaknok Diosa boʼyokapone. 'G “In oteʼ yatohuaʼ, Dios. E̱ʼpo̱gyo̱ yaen.” Beʼapiʼ enaʼnayo Diosa yakaʼapet dakaʼ eknopo̱e̱ʼnayo oʼkaʼapo. Konig onaʼnig o̱ʼe̱a̱po. 5e —‍Diostaj dakaʼ yanoknopo̱e̱ʼ. ,Q Pedro onteʼti okkahuehueʼ o̱ʼe̱po, —‍Ken higuerataj “onteʼti dapakhueʼdikda” inameʼnig oʼayde, yatiahuayʼ, huamanmadikaʼeri. —‍Onaʼuyate. uc Emeʼte sikyoedda onteʼti onʼhuaʼdepo higuera huaʼihuityaʼ ayaʼda eʼaydeʼ onʼtiahuayʼuyate. b= Esikdeʼte Jesúsa huakkaʼ jakyaʼ o̱ʼo̱ro̱kuyate. Hue̱ymey higuera oʼayʼuyate. 7g Kenda sacerdote huairi Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeriere onʼpe̱e̱po Jesústaj onʼmeʼpukuyate. Jesúsa eʼmanmadikaʼte huakkaʼnanada aratbut onʼpe̱e̱po ʼurunanada o̱ʼe̱ onʼmepukeʼnok huairia Jesústaj onʼmeʼpukpo huaboaʼda eʼaraktaʼ onʼpakpo monig eʼaraktaʼ oʼduknigʼa. gG Oʼmanmadikaʼpo: —‍Doʼhued jak ayaʼ huadarieri aratbuten huationaʼpak jak onʼta̱e̱. Apagbaʼ eʼmanaʼtada konig huabereerien jakonig opudomeya̱ moʼto̱e̱ne. —‍Jesúsa huabahuayaʼeritaj oʼmanaʼuyate. uc “Konig dag ekapaʼ Diosen jakyo katepiʼ topokhueʼdik moʼe̱ne.” Jesúsa i̱ghuaʼda oʼmanaʼuyate. ~ Onteʼti Jerusalényo̱ onʼtiakdepo Jesús Diosen jakyo oʼkuddepo huaboaʼda ʼuhua huabahuayaʼeritaj huabakbaeʼerieretaj oʼmaoro̱kaʼpo huakupe huakabiaʼerien kutopa oʼmakmaenaʼpo tukkuʼ ʼuhua huabahuayaʼerien huahuadtaj oʼmakmaenaʼuyate. } Konige̱po higuerataj onaʼpo: —‍Onteʼti dapakhueʼdikda i̱ʼe̱a̱pet. Bepiʼ o̱ʼnenda bapehueʼ ya̱ʼneapet. —‍Jesúsa onaʼuyate. Kenda huanigpe̱i̱kaʼeria onʼpe̱e̱ʼuyate. Diosen jakyaʼ huabahuayaʼeritaj oʼmaenʼuyate Jesúsa. | adteda hue̱ymey higuerataj oʼtiahuaynigʼa huada oʼpakpo oʼhuahuaʼnigʼa huakutayoʼda o̱ʼu̱yate. Huadajok ehued o̱ʼu̱yate. M{ Emeʼte Betaniayaʼ oʼnoro̱kdepo Jesús aypotaʼ o̱ʼe̱po z Ken konig Jerusalényo̱ Jesús oʼkudpo kenpaʼti Diosen jakyo oʼkudpo, ayaʼtada dakaʼ oʼtiahuaypo osikdenok Betaniayo doce huamataʼmoneriere oʼhuaʼuyate. Hue̱ymey higuerataj “onteʼti dapakhueʼdikda i̱ʼe̱a̱pone,” Jesúsa onaʼuyate. My Oroʼen adhueaʼpaneʼ David huairionig hueretda huakhuairi oʼtiakde, Jesús Huairi oʼtiakde. Dakiti Dios, monʼdurugpak, huakkaʼ monʼdurugpak. —‍Aratbuta ʼuttaʼnanada oʼnokoyʼuyate. txa Huakkurute hua̱e̱ʼeria kenpaʼti huataʼpoeria ayaʼada huaboaʼda ʼuttaʼda onʼdaʼpo: —‍ʼUrunanada Jesús, Diosen huamanopoʼyareaʼeri, monʼdurugpak, huakkaʼ monʼdurugpak. Kentaj Apag Diosa moʼnigtaʼmonaʼuyne. :wm Kente Jesús oʼpokapo onʼnopo̱e̱po dagte huakkaʼda kenomeyen yudtaj onʼbahueda̱ʼpo nogomeya̱ o̱hue̱y ʼopi baʼkutaj onʼbaktega̱ʼdepo dagte onʼbahueda̱ʼuyate. qv[ Jesúste burrotaj onʼtohuaʼpo kenomeyen huaokaʼ burrotaʼpite onʼhueda̱ʼnok Jesús oʼhuaduyate. iuK Konig Jesúsa oʼmanaʼnig kenda onʼmanaʼnok “tohuaʼdik moʼe̱,” onʼmanaʼuyate. tw E̱gkujte huabokerek kenteda o̱ʼnepo, —‍¿Kate bokaʼ? ¿Menaʼpo burrotaj mogkuj? —‍Onʼmanaʼuyate. bs= Ken onʼhuaʼpo dagte akbogpete burro ʼuhua enukuʼ onʼhuahuaypo oʼnogkujuyate. Kr “¿Manaʼpo boʼtohuaʼ?” Beʼapiʼ enaʼnayo “Huairia oʼpaknok oʼkay. Huaboaʼda onteʼti oʼtotiakapoy.” Yaʼnonatiʼ. —‍Jesúsa bottaʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate. =qs —‍Butukda yanʼhuatiʼ. Huakkaʼ jakyo yanʼhuatiʼ. Ke̱yo̱ burro ʼuhua enukuʼ boʼhuahuayapone. Ken burrote bepiʼ huadhued o̱ʼne. Yanogkujpo doʼtaj menigtotiak. p ) Jerusalén meyo̱hueʼda e̱ʼe̱deʼte Betfagéte kenpaʼti Betaniate kenpaʼti oteʼ Olivoste o̱ʼnedepo, bottaʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj: o7 4—‍Doʼtaj meknopo̱e̱po yayarudpo yahuatiʼ. —‍Jesúsa onaʼuynok ekpobig huaboaʼda oʼtiahuaypo Jesústaj dagte oʼtahuaʼuyate. n 3—‍¿Kate iʼpak? —‍Jesúsa onaʼuyate. —‍Ekpoyareaʼtaʼ ijpaki, Huamanmadikaʼeri. —‍Ekpobiga̱ onaʼuyate. @m{ 2Huaok oʼenpo oʼbodpo Jesústaj oʼhuatiakuyate. Cl 1Ken Jesús eʼhuaʼada oʼboatoʼpo, —‍Yanʼtotiak. —‍Jesúsa oʼmanaʼnok onʼhuahuaʼdepo, —‍Yadurugpakpo yabod. Jesúsa “Yatiak” menaʼne. —‍Oʼnonaʼuyate. Fk 0—‍Yabatikdeʼ. —‍Aratbuta huiyokda eʼnonaʼtada nogi̱ti huakkaʼaʼda oʼnokoyeʼuyate. —‍Metinepahuiʼ, Jesús Daviden adhueaʼ huasiʼpo. —‍ʼUttaʼda onaʼuyate. Lj /“Jesús Nazaret hua̱e̱ʼeri oʼpokde,” aratbuta enhuaaʼte oʼpe̱e̱po ʼuttaʼda onaʼpo, —‍Metinepahuiʼ, Jesús Daviden adhueaʼ huasiʼpo. —‍Ekpobiga̱ ʼuttaʼda onaʼuyate. xii .Ken Jericó huakkaʼ jakyo onʼbatiakuyate. Huakkaʼ jakyaʼ onʼpokondepo Jesús huanigpe̱i̱kaʼeriere huakkaʼnanada aratbutere eʼnoro̱kte Bartimeo ekpobig Timeoen huasiʼpo dagte oʼhuadpo “huakupe beyok,” oʼmanaʼuyate. ;ho -Konig do ijkikaʼnig konigti ya̱gʼkikaʼ. “Konig huanabaʼ mentihuapok.” Aʼikayaʼpo tiakhueʼ i̱jju̱y. Aratbuttaj aʼtihuapokyaʼpo ijtiakuy. Aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼtaj aʼbakkahueayaʼpo aʼmanigbueyyaʼpo Apag Diosyaʼ ijtiakuy. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Bartimeotaj okpoyareaʼuyate. mgS ,Kenpaʼti beʼapiʼ doere huairi e̱e̱ʼtaʼ eʼpaknayo konig nog aratbuten huanabaʼ kaʼnikeʼ. f +Opudnayo ken konig kikahueʼdik moʼe̱ne. Beʼapiʼ huairi e̱e̱ʼtaʼ eʼpaknayo nog aratbuttaj kanʼbatihuapokikeʼ. He  *—‍Inte yanʼbatiak —‍Jesúsa oʼmanaʼpo—‍ Nog aratbuten gobierno huairitoneʼ kenpaʼda teyda onʼmanaʼikaʼnok kenomeyen aratbut huairitaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼnikaʼ. hdI )Nog diez huamataʼmoneria kenda onʼmape̱e̱po Jacobotaj Juantere onʼmahuadiayʼuyate. |cq (Nogok do huakhuairi i̱jje̱depo ijmanaʼikaʼapoy. Doere huakhuairi kaʼneʼpo doʼhuanayo yahueahueʼdik o̱ʼnene. Kenomey doʼhued Apag Dios aʼnennada oʼbaktieʼeaʼuynigtaj doere huairi oʼbayahueaʼapoy. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Pb '—‍E̱e̱ʼ, onere paiʼda nopoʼe̱ʼdik o̱ʼe̱y. —‍Jesústaj oʼnonaʼuyate. —‍Buttida ijjay, konig paiʼda ijnopoʼe̱a̱poy opud konigti paiʼda nopoʼe̱ʼdik moʼe̱a̱pone. "a= &—‍Kenpaʼ onahueʼ meneʼ. Do paiʼda ijnopoʼe̱a̱poy. ¿Menpaʼ doere konigti paiʼda nopoʼe̱ʼdik moʼe̱? —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. *`M %—‍O̱ʼna ʼuruaʼnanada huakhuairi e̱ʼe̱deʼte konig huairi e̱ʼhua̱e̱ʼ onte daʼkopen opeʼtopen bohuada̱ʼ. —‍Jesústaj oʼnonaʼuyate. @_{ $—‍¿Kate boʼpak? —‍Jesúsa oʼmanaʼnok. +^O #Zebedeoen huasiʼpo Jacobo Juanere Jesústaj onʼhuahuaʼpo, —‍Kenda onaʼnig oroʼtaj mogkaʼ, huamanmadikaʼeri. —‍Juan Jacoboere oʼnonaʼuyate. -]S "Nog aratbuta doʼtaj menʼtierikapone. Huiyokda pidetbiʼa menʼbitbitapone. Mentisupuʼeapone. Meʼdarakapone. Bottaʼaʼ eʼtisikdeʼte kubarakyo huakudakaʼda e̱ʼe̱meʼtada Diosa meʼnoyhuada̱ʼapone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Jacoboa Juanerea huairi boʼyahueaʼ oʼnonaʼuyate. -\S !—‍Jerusalényo̱ oʼhuaʼne. Do huabokerek i̱jje̱po Diosyaʼ ijtiakuy. Jerusalényo̱ huabokereka sacerdote huairiomeytaj menʼyokapone. Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeritere menʼyokapone. Ken bueydik o̱ʼe̱ menʼhuaaʼapone. Nog aratbuttaj judío ehueʼtaj doʼtaj menyokapone. [ Jerusalényo̱ dagte Jesús huanigpe̱i̱kaʼeriere onʼbehuikpo Jesús huakkuruda oʼhuaʼenok huanigpe̱i̱kaʼeri onʼmepukeʼpo nogomey onʼtahuaʼpo onʼmeʼpukuyate. Doce huanigpe̱i̱kaʼeritaj nogyonda oʼbatohuaʼpo konig megkaʼapone oʼmanaʼpo: ]Z3 Oy huakkaʼda huairi e̱ʼe̱a̱da nogok huairida ehueʼ o̱ʼneapo. Konig huanabaʼ o̱ʼneapo. Huakkaʼmon konig huairionig ehueʼda o̱ʼnikaʼnig konig huanabaʼda oy o̱ʼnikaʼnig. Nogoknayo ʼuruaʼda o̱ʼneapo. Konig huairitoneʼ o̱ʼneapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. “Doʼtaj meʼdarakapone.” Jesúsa onteʼti oaʼuyate. IY  Oʼnennok Diosa oy huakkaʼnanada oʼbayokapo. Jak, huamaʼbuy, huidpo, hua̱ye̱ huasiʼpo, taʼbakon oʼbayokapo. Paiʼda eʼnopoʼe̱bet oʼbayokapo. Nogok Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. X —‍Ayaʼada keʼnen jak kenpaʼda o̱ʼnen, huamaʼbuytaj huidpotapiʼ o̱ʼnen, huaojtaj hua̱ye̱tapiʼ o̱ʼnen, hua̱to̱e̱ʼtaj huasiʼpotaj taʼbapiʼ o̱ʼnen. Huadak huaʼa oʼderetpakpo kenpaʼti doʼtayoʼda aʼnigpe̱i̱kayaʼpo o̱ʼnen. W —‍Oroʼnayo ayaʼda oʼmato̱i̱kaʼnig oʼmaenonʼuy. Ontaj ataʼhuayaʼpo ayaʼda oʼmaenondemey. —‍Pedroa onaʼuyate. 2V] Jesúsa oʼbatiahuaypo oʼmanaʼpo: —‍Huabokereka huataʼda nopoʼyareahueʼdik o̱ʼne. O̱ʼnada onʼpakpo noeonhuahuikahueʼdik o̱ʼneapo. Diosayoʼda nopoʼyareaʼdik oʼmae kenpaʼti onteʼti manoeanhuahuikaʼdik oʼmae. Diosayoʼda ayaʼda kaʼdik o̱ʼe̱. —‍Oʼmanaʼuyate. U} Huanigpe̱i̱kaʼeria kenda onʼpe̱e̱po huakkaʼda onʼmepuʼkepo huayahuaya onʼbatiaʼpakpo: —‍¡Kenpihuay! ¿Beʼa Diosensiʼpo e̱ʼdik ya̱ʼneapo? ¿Beʼa Diosere onteʼti noeonhuahuikaʼdik ya̱ʼneapo? —‍Onʼbatiaʼpakuyate. Huanigpe̱i̱kaʼeria Jesúsen huaʼataj oʼpe̱e̱po onʼmepukeʼnok onteʼti Jesúsa oʼmanaʼpo: —‍Huakkaʼda eʼmato̱e̱ʼtaʼ huapakeria Dios Huairitaj oknopo̱e̱hueʼdik o̱ʼneapo. Diosensiʼpo ehueʼdikda o̱ʼne. gRG Huanigpe̱i̱kaʼeritaj okpokuberudpo, —‍Bepiʼ huairi huakkaʼnada eʼmato̱e̱ʼtaʼ huaeretpakeri Dios Huairitaj oknopo̱e̱hueʼdik o̱ʼneapo, Diosensiʼpo ehueʼdikda o̱ʼne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. ~Qu Huairia kenda oʼpe̱e̱po nohueʼ o̱ʼunpo huakkaʼnanada oʼtamaenok suhueʼnanada o̱ʼe̱po okhuaʼuyate. oPW Jesúsa diʼ o̱ʼe̱po oʼtiahuayatupo, —‍Nogitied kaʼdiken i̱ʼe̱ne. Huakupete ayaʼda iʼtamaetnig yabahuayaʼ. Ken huakupe yabaedepo paiʼda aratbuttaj yabayokeʼ. Kenda on ekaʼnayo kurudyo̱ Diosere huakkaʼda iʼmatounhuahuikaʼapone. Doʼtaj behuatiakpo betaʼhuaʼikaʼ eʼbueypiʼ betaʼhuaʼikaʼ. —‍Jesúsa huairitaj onaʼuyate. {Oo —‍Do huasiʼpoedanda kenda ayaʼda ijnigpe̱i̱kaʼuy, Huamanmadikaʼeri. —‍Huabokereka onaʼuyate. N} Diosen eʼmanaʼ iʼnopo̱e̱. Nogen hua̱to̱e̱ʼtaj bakdejhueʼ ya̱i̱kaʼ. Aratbuttaj yahuadiaypo arakhueʼ ya̱i̱kaʼ. Nogen bakberehueʼ ya̱i̱kaʼ. Namaʼda bahuaahueʼ ya̱i̱kaʼ. Da ahueʼ ya̱i̱kaʼ. Huaojtaj hua̱ye̱tere dakaʼda yanigpe̱i̱kaʼpo dakaʼ yamato̱i̱kaʼpo yabayokikaʼ. Kenpaʼ Diosa oʼmanaʼuyate iʼnopo̱e̱ne. —‍Jesúsa onaʼuyate. ^M5 —‍Kaʼtiaʼpo huadakda i̱ʼe̱ne onaʼ. Diosyoʼda huadakda o̱ʼi̱kaʼ. tLa Dagte Jesúsa huaboaʼda oʼhuaʼdepo huabokereka oʼhuaketonyakpo huikudate oʼtihuadpo, —‍¿Kurudyo̱ Diosere aʼnoeonhuahuikayaʼpo kate huadakda kikaʼdik i̱jje̱, huadakda huamanmadikaʼeri? —‍Jesústaj onaʼuyate. K7 Huasiʼpotaj oʼbadokoeʼpo oʼbatibataʼteʼepo Diosa dakaʼ kabakeʼpo oʼmationaʼpakuyate. Huabokerek huairi Jesúsere onʼbatiaʼpakuyate. J# Huasiʼpo doʼtaj ʼurunopoʼda menoknopo̱e̱po menʼnigpe̱i̱kaʼne. Konig huasiʼpo Dios Huairitaj dakaʼ oʼnoknopo̱e̱nig konigti opudomey oknopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo Dios Huairiensiʼpo ehueʼdik moʼe̱a̱pone. Buttida ijjay. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. I Kenda Jesús oʼtiahuaypo oʼdiayatupo. —‍Huasiʼpo doʼte kanʼbatiakeʼ. “Ka̱e̱ya̱ʼ,” manahueʼ yaneʼ. Konig inomey ʼurunopoʼda huasiʼpo o̱ʼne konigti aratbut huaknopo̱e̱ʼeri Diosensiʼpo o̱ʼnepo Dios Huairitaj onʼnigpe̱i̱kaʼapo. !H; Jesúsa dakaʼ kanʼbakeʼpo huasiʼpo kentaj enʼbatotiaktada keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeria “kejeʼ, batotiakhueʼ yaneʼ,” onʼmanaʼuyate. PG Kenpaʼti ettoneʼa̱ hua̱to̱e̱ʼtaj e̱ʼennayo nogtaj oʼto̱e̱pakpo dakhueaʼda oʼkaʼ. Diostaj dakhueaʼda oʼkaʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Jesúsa huasiʼpotaj oʼmationaʼpakuyate. F —‍Beʼapiʼ huabokerek hua̱to̱e̱ʼtaj e̱ʼennayo nogtaj oʼto̱e̱pakpo huakkuru hua̱to̱e̱ʼtaj dakhueaʼda o̱gkaʼ. E1 Nogok huanigpe̱i̱kaʼeriere jakyoda o̱ʼnepo, “¿Hua̱to̱e̱ menpaʼ enʼdik o̱ʼe̱?” Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria oʼnonaʼnok, zDm Kenda Diosa oʼto̱e̱pakaʼdenok huabokereka enhueʼdikda o̱ʼne. —‍Jesúsa fariseomeytaj oʼmanaʼuyate. C Bottaʼ e̱ʼe̱a̱da onʼto̱e̱pakdepo konig nogtida o̱ʼnede.” Apagbaʼte kenpaʼ oaʼ. Bottaʼ e̱ʼe̱a̱da nogtida o̱ʼnede. oBW “Konige̱po huabokerek keʼnen huaoj hua̱ye̱eretaj oko̱ro̱kpo ettoneʼtaj aʼto̱e̱pakyaʼpo. XA) Huakkuruteda Diosa ayaʼtada oʼkaʼuypo huabokerek ettoneʼere oʼkaʼuyate. @ —‍Konig nopoteyda moʼi̱kaʼpo Diostaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ pakhueʼ moʼi̱kaʼnok Moisésa kenda oʼmadoyaʼuynigʼa. ?- —‍“Hua̱to̱e̱ e̱ʼen berobaʼ madoyaʼdik moʼe̱po hua̱to̱e̱ endik moʼe̱.” Moisésa oʼmanaʼuyate. —‍Oʼnonaʼuyate. R> —‍¿Kate yamanaʼuyate Moisésa? —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. &=E Jesústaj aʼdikdikyaʼpo sueʼda fariseo onʼhuahuaʼpo, “¿Huabokerek hua̱to̱e̱ʼtaj menpaʼ kenpaʼda endik ya̱ʼe̱?” Jesústaj oʼnonaʼuyate. @< { Ke̱ya̱ʼ Jesúsa oʼbakhuaʼpo Judeayo kenpaʼti Jordán akodpen huadariyo oʼhuaʼuyate. Eʼtiakte onteʼti huakkaʼnanada o̱gkupopakuyate. Konig oʼkikaʼpo oʼmanmadikaʼuyate. ~;u 2Sal huadakda o̱ʼe̱po oʼkikaʼ. Paiʼ ehueʼ e̱e̱ʼnayo huadak kahueʼdikda enʼdik o̱ʼe̱ne. Konig salonig ya̱ʼnepo huadaknopoʼda huayahuaya diʼ yanʼmaepo yanʼmanoeyikaʼ. —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate.v:e 1Sal paiʼ e̱ʼe̱a̱da huadakda oʼkikaʼnig konigti paiʼda moʼnopoʼe̱po huadakda moʼe̱a̱pone. &9E +Huabaʼpiʼ huaʼipiʼ huakpopiʼ dakhueaʼ eʼkaʼ huataʼda eʼtokaʼnayo dakhueʼnanada o̱ʼe̱nok Diosa castiga oʼmagkaʼpo taʼakyo oʼenapo. Taʼak oʼbakpakonhuahuikaʼapo bakayhueʼ o̱ʼe̱a̱po. Konige̱po huabaapiʼ huaʼiapiʼ huakpoapiʼ dakhueaʼ eʼtokaʼtaʼ eʼpaknayo dakhueʼda o̱ʼe̱po kahueʼdik a̱ʼe̱ya̱ʼpo eʼboktegnayopiʼ huadak ya̱ʼe̱a̱pet, dakhueaʼ kahueʼdik a̱ʼe̱ya̱ʼpo ekpokotoknayopiʼ huadak ya̱ʼe̱a̱pet. Ken konig yanʼnopo̱e̱po dakhueaʼ kahueʼ yanikaʼ. Dakhueaʼ ekaʼnayo Diostaj dakhueaʼ bokaʼnok castiga mogkadhuahuikaʼapone. Taʼakyo moʼbakpakonhuahuikaʼapone. Bakayhueʼdik o̱ʼunhuahuikaʼapo. 8 07+ *—‍Beʼapiʼ doʼhued ʼuru huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhueaʼ eʼbatokaʼnayo keʼponanada castiga Diosa o̱gkadhuahuikaʼapo. Konige̱po doʼhued ʼuru huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhueaʼ eʼbatokaʼtaʼ eʼpaknayopiʼ dakhueaʼ batokahued huidtoneʼ keʼnen hua̱hue̱rentaʼ yanʼtiontidukupo taʼkotdik a̱ʼe̱ya̱ʼpo jod ya̱koyo eʼkotnayo kenda konig sueʼda castiga eʼmagkaʼ o̱ʼe̱. t6a )Cristoen huanigpe̱i̱kaʼeri moʼe̱nok do ijpaknok beʼapiʼ huamaiʼ hue̱ʼe̱y eʼyoknayo dapiʼ Diosa dakhuapa oʼbayokapo. Buttida ijjay. —‍Jesúsa oʼmanaʼpo. Keyoj namaʼda eʼtokaʼnayo dakhueʼda o̱ʼunhuahuikaʼapo. k5O (Ken aratbuta oroʼomeytaj dakhueaʼ e̱gkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo oroʼomeytaj boʼtihuapokne. O4 '—‍Kentaj “kahueʼ ya̱e̱ʼ,” onahueʼ yaneʼ. Beʼapiʼ konig tiahuayhued o̱ʼi̱kaʼnig doʼhued huadik oʼdikkaʼpo ekaʼnayo onteʼti doʼtaj dakhueʼ huaahueʼdik o̱ʼe̱a̱po. X3) &—‍Nogbokereka o̱ʼnendik oʼdikkaʼpo totoʼtaj oʼmaenikaʼ. Oʼtiahuaypo oroʼere huahueʼ o̱ʼi̱kaʼnok, “Kejeʼ, kahueʼ ya̱e̱ʼ.” Onaʼmey, huamanmadikaʼeri. —‍Juana onaʼuyate. &2E %—‍Do ijpaknok beʼapiʼ in huasiʼpotaj diʼda oʼdepo oʼtihuapokikaʼpo konigda doʼtakon oʼde doʼhued Apagtakon oʼde. Keʼna meʼtaʼmonaʼuyne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Ken aratbut opudomeytaj dakhueaʼ e̱gkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo dakaʼ boʼtihuapokikaʼne. R1 $huasiʼpotaj oʼtaʼkoypo nopoyo oʼtotiakpo huaʼopite oʼdokoʼuyate. r0] #Jesús huanigpe̱i̱kaʼeritaj aʼmanmadikayaʼpo oʼhuadpo “yanʼkupopak,” oʼmanaʼpo, —‍Bepiʼ doere huairi e̱e̱ʼtaʼ eʼpaknayo nog aratbuten huanabaʼnig kaʼnikeʼ konig nogtaj kanʼtihuapokikeʼ. —‍Oʼmanaʼpo l/Q "“¿Beʼa hueret huairida e̱ʼdik ya̱ʼe̱t?” onʼbatiaʼpakpo aʼtokhueʼ o̱ʼnuyate. ).K !Capernaumyo onʼtiakdepo jakyoda o̱ʼe̱a̱toʼpo, —‍¿Dagte oʼtiakpo katetaj moʼbatiaʼpak? —‍Jesúsa huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate. ^-5 Huanigpe̱i̱kaʼerinayo kenpaʼ nopoenkahueʼ o̱ʼnepo onʼmeʼpakpo “¿monig ya̱ʼe̱?” onahueʼ o̱ʼnuyate. “¿Beʼa hueret huairida e̱ʼdik ya̱ʼe̱t?” Huanigpe̱i̱kaʼeria onʼbatiaʼpakuyate. ,7 Huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanmadikaʼpo i̱re̱gi̱re̱gteda oʼhuaʼonhuaʼpo. “Do Huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Huabokereka menʼbahuatitotiakapet. Menʼarakapone. Bapaʼmeʼnoe huakudakaʼda e̱ʼe̱a̱da ijnoyhuadapoy.” Jesúsa oʼmanmadikaʼuyate. [+/ Ke̱ya̱ʼ oʼhuaʼpo Galileayo konig i̱re̱gi̱re̱gteda oʼpokonhuaʼpo. ]*3 —‍Bapehueʼ moʼunhuaʼpo kenpaʼti moʼtionaʼpakonhuaʼpo dakhueʼ noki̱re̱gtaj taʼmonaʼdik moʼe̱ne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. “Doʼtaj meʼdarakapone.” Onteʼti Jesúsa oʼmanaʼuyate. B)} Jesús jakyo oʼkuduyate. Huanigpe̱i̱kaʼeriyoʼda kenere o̱ʼnepo, —‍¿Oroʼnayo dakhueʼ noki̱re̱gtaj menaʼpo o̱ro̱kahueʼ o̱ʼe̱? —‍Jesústaj oʼnonaʼuyate. J(  Jesúsnayo oʼtaʼkoypo oʼboaʼuyate. Huasiʼpo oʼbodu̱yate. 5'c dakhueʼ noki̱re̱ga̱ oʼsagkiadpo oʼketpako̱gkaʼpo eʼbueyonig o̱ʼo̱ro̱kpo oʼenonʼuyate. Konige̱po “eʼbuey o̱ʼe̱,” huakkaʼmon onʼbatiaʼpakuynigʼa &y Huakkaʼ aratbut onʼkupopaknok Jesúsa oʼtiahuaypo, —‍Eʼpeokbet aʼpakhueʼdikere noki̱re̱g ya̱o̱ro̱kpo huasiʼpoyaʼ yakhuatiʼ onteʼti aʼkudyaʼpo tiakhueʼ ya̱e̱ʼ. —‍Jesúsa dakhueʼ noki̱re̱gtaj huiyokda onaʼnok, o%W —‍Yoknopo̱e̱y, nogi̱ti nogi̱ti eknopo̱e̱ʼ beʼtihuapok. —‍ʼUttaʼda onaʼuyate. z$m —‍Doʼtaj eknopo̱e̱ʼnayo ayaʼtada kaʼdik i̱jje̱po yareaʼdik i̱jje̱y. —‍Jesúsa onaʼnok, o#W —‍Siʼnog e̱e̱ʼted nogok nogok huakkaʼda dakhueʼ noki̱re̱ga̱ aʼarakyaʼpo taʼakyo hua̱hue̱yo̱piʼ oʼenikaʼ. Kaʼdik e̱e̱ʼnayo oroʼtaj moʼmatinepahuiʼpo boʼtihuapok. —‍Keʼnen paga̱ onaʼuyate. " —‍¿Menigaʼ huabayokaʼ dakhueaʼ noki̱re̱ga̱ yaʼnopoʼto̱i̱kaʼpo yaʼketpakonkaʼikaʼ? —‍Jesúsa onaʼuyate. =!s Huasiʼpotaj onʼtotiaknok dakhueaʼ noki̱re̱ga̱ Jesústaj oʼtiahuaydepo huasiʼpotaj oʼketpakonkaʼnok sorokte o̱ʼhue̱kpo, oʼpokoreʼepo oʼtiokkutajo̱ro̱kuyate. - S —‍Opudomey judío aratbut doʼtaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ moʼe̱ne. Oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri moʼe̱ne. Dios teyda o̱ʼe̱po bayareaʼdik o̱ʼe̱ oknopo̱e̱hueʼda moʼe̱ne. Ijhueʼtaʼda doʼtaj moknopo̱e̱ne. Huasiʼpotaj yanʼtotiak. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. kO Kenpaʼti menokapiʼ eʼnopoʼto̱e̱te oʼketpakonpo barakte o̱ʼhue̱kikaʼpo kutajpoaʼ o̱ʼo̱ro̱kikaʼpo huaʼid oʼidtaʼpeteyeʼpo diga̱ʼda o̱ʼa̱ro̱gnok ontaj oʼtotiakne. “Dakhueʼ noki̱re̱gtaj ya̱ʼnoro̱kaʼ,” o̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj eʼmanaʼtada o̱ro̱kahueʼ o̱ʼne, Huamanmadikaʼeri. —‍Nogtiada onaʼuyate.  nogtiada oaʼtokpo, —‍Doʼhued huasiʼpotaj dakhueaʼ totoʼ noki̱re̱ga̱ oʼnopoʼto̱e̱nok aʼpakhueʼdik o̱ʼe̱. B —‍¿Kateaʼ yanʼbatiaʼpak? —‍Oʼmanaʼnok a; Jesústaj onʼtiahuaydepo onʼmepuʼkepo onʼhuaketonyakpo durugteda onʼbaakaʼuyate. c? Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼerite onʼbahuaʼpo o̱kye̱hued e̱e̱ʼted huakkaʼnada eʼkupopakada Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeria Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj enʼmaboyte Jesúsomey onʼbatiahuayatoʼuyate. {o Elíasonigti eʼtiaktada onʼtibiraeʼpo konigti onʼpakpo dakhueaʼ o̱gkameʼte. Konig Apagbaʼa oaʼnig o̱gkameʼte. —‍Jesúsa Pedromeytaj oʼmanaʼuyate. Huasiʼpo totoʼ noki̱re̱ga̱ eʼnopoʼto̱e̱tada Jesúsa oʼyareaʼuyate. a; —‍Elíasonigti huakkuruda tiakdik o̱ʼe̱a̱po. Ayaʼtada aʼmanopoʼyareayaʼpo yatiakapet. Diosen Huasiʼpo paiʼnada yaʼnopoʼe̱a̱pet. Kentaj yanʼtibiraeʼapet. Kenda huaojbaʼte onʼmadoyaʼuyate. H  Konige̱po Jesústaj: —‍“Cristo tiakhued e̱e̱ʼted Elías huakkuruda tiakdik ya̱ʼe̱a̱pet.” ¿Menaʼpo Moisés huamanmadikaʼeri kenda yadikaʼ? —‍Jesústaj oʼnonaʼuyate.  Konige̱po kenda batiaʼpakhueʼ o̱ʼneʼuynigʼa huayahuayayoʼda kate eʼnoyhuadtaj Jesúsa yaʼbatiaʼpak onʼbatiaʼpakuyate. F Huakupayaʼ enʼhuarakdeʼte —‍Do huakudakaʼda eʼbueyada noyhuadhued e̱e̱ʼted kenda huakupayo huaboaʼda boʼtiahuaynig batiaʼpakhueʼ yaneʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. H  Aʼtida enʼtiahuayte Jesústayoʼda onʼtiahuayʼuyate. _7 Kenpaʼ enaʼte e̱ʼsi̱hui̱a̱ oʼbatibukʼuyate. E̱ʼsi̱hui̱ya̱ʼ onʼpe̱e̱po: —‍In doʼhued Huasiʼpo meʼta̱e̱ne. Huadiʼda meʼta̱e̱ne. Kentaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ. —‍Diosa oʼmanaʼuyate. dA Pedromey diga̱ʼda onʼmepukeʼpo koniga̱ʼ aʼayʼ Pedroa nopo̱e̱hueʼada oaʼuyate. H  —‍Oroʼ i̱yo̱da o̱ʼe̱po huadakda o̱ʼe̱ne. Bapaʼ bak oʼkayʼ. Ontehuapaʼ nogtida Moiséstaj nogtida Elíastaj nogtida oʼkayʼ, Huairi. —‍Pedroa onaʼpoda onaʼuyate. P Elíastaj Moiséstaj Jesúsere enʼbatiaʼpakte onʼbatiahuayʼuyate. { Yudtakon diga̱ʼda oʼtakeregpakatupo konig senogda o̱ʼe̱tuyate. Aratbutnayo konig keregda kahueʼdik o̱ʼnikaʼ. ?w Seis huameʼnoe eʼpokdeʼte Pedrotaj Jacobotaj Juantere oʼbatohuaʼpo huakupa kutayo Jesúsa oʼbatobehuikuyate. Enʼtiahuayte Jesúsen huakok konig niokpo oʼkokeypakuyate. w i —‍Huakkaʼnanada Diosen Noki̱re̱g onʼnopoʼto̱e̱po Dios Huairitaj dakaʼ onʼnigpe̱i̱kaʼapo. Kenpaʼ opudomey huakkaʼmon bueyhued moʼe̱po boʼtiahuayapo. Buttida ijjay. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Jesús oʼeypakatuyate.  /&In aratbut dakhueaʼda o̱gkikaʼpo Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼpo inomey beʼapiʼ doʼtaj eʼnokbiraʼnayo doʼhued eʼmanmadikaʼtaj enʼtobiraʼnayo nogok do huabokerek i̱jje̱po onteʼti ijtiakdepo kenomeytakon ijbakbiraʼapoy. Diosyaʼ kurudya̱ʼ ijhuarakpo Diosa ʼuruaʼnanada megkaʼnok Diosen huataʼmoneriere ʼuruaʼnanada i̱jje̱po ijtiakapoy. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate.~ u%Diosere aʼnoeonhuahuikayaʼpo katepiʼ Diostaj yokhueʼdik moʼe̱po kenpaʼda doʼtaj pe̱e̱ʼdik moʼi̱kaʼne. G $Ayaʼada oy katetapiʼ huakkaʼtaʼda onʼeretpakpo onʼbaeʼikaʼpo doʼtaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnepo kenpaʼda onʼbueyapo. Kurudyo̱ Diosere noeonhuahuikahueʼdik o̱ʼneapo. #Kenpaʼda hua̱ʼenda eʼpaknayo Cristoere kurudyo̱ onteʼti nounhuahuahueʼ o̱ʼnikaʼapo. Doʼtaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ onʼpakpo huadak huaʼa huakkaʼ onʼpakpo kenpaʼda hua̱ʼenda pakhueʼ o̱ʼnepo onteʼti Diosere kenpaʼda onʼnoeonhuahuikaʼapo. i K"Huanigpe̱i̱kaʼeritaj kenpaʼti huakkaʼda aratbuttaj menhuatiakdeʼ oʼmanaʼdepo huaboaʼda oʼmanmadikaʼpo: —‍Bepiʼ doʼtaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ eʼpaknayo katepiʼ hua̱ʼenda onʼpakikaʼ onaʼti eretpakhueʼ kaʼnikeʼ. Onaʼti doʼhuedyoʼda kanʼpakikeʼ. Kenpaʼti doʼtaj moknopo̱i̱kaʼpo paiʼda nopoʼe̱dik moʼe̱a̱pet. 4a!Jesúsa oʼbatikorudpo keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼtiahuaypo Pedrotaj onaʼpo: —‍Konig huabokerekada namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼnig o̱ʼna konigti iʼnopo̱i̱kaʼpo Diosen eʼnopo̱e̱ʼ nopo̱e̱hueʼda i̱ʼe̱ne. Konig totonig iaʼne yahuatiʼ. —‍Jesúsa i̱ghuaʼda onaʼuyate. ~u —‍Jesúsa dakaʼ oʼmanaʼuyatenok Pedroa oʼtohuaʼdepo, “kenpaʼ ahueʼ ya̱e̱ʼ, Huairi,” onaʼuynigʼa OJesúsa huaboaʼda oʼmanmadikaʼpo: —‍Do huabokerek i̱jje̱po Diosyaʼ ijtiakuy. Paiʼnanada ijnopoʼe̱a̱poy. Judío huairitoneʼ, sacerdote huairi, kenpaʼti Moisésenbaʼ huamanmadikaʼerierea doʼtaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo menʼarakapone. Bapaʼmeʼnoe eʼpokdeʼte Diosa meʼnoyhuada̱ʼapone. #—‍Kenda onaʼne beʼtapiʼ manahueʼ yaneʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. “Ijbueydeapoy.” Jesúsa oʼbatiaʼpakpo oaʼuyate. Z-—‍¿Be o̱ʼe̱a̱ʼ doʼtaj opuda̱ onʼhuaaʼikaʼ? —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. —‍On Diosen Cristo i̱ʼe̱ne. Diosen Huasiʼpo i̱ʼe̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. —‍Pedroa onaʼuyate. eC—‍Juan Bautista on o̱ʼe̱. Noga̱ boʼhuaaʼikaʼne. On Elías o̱ʼe̱. Noga̱ boʼhuaaʼikaʼne. Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱. Nogomeya̱ boʼhuaaʼikaʼne. —‍Huanigpe̱i̱kaʼeria oʼnonaʼnok, dACesarea de Filipo huadaribayo nog jakyo nog jakyo huanigpe̱i̱kaʼeri Jesúsere onʼhuaʼepo dagte, —‍¿Be o̱ʼe̱a̱ʼ doʼtaj aratbuta menhuaaʼikaʼ? —‍Huanigpe̱i̱kaʼeritaj Jesúsa oʼmanaʼuyate. wg—‍O̱ʼnen jakyo yahuatiʼ. Huakkaʼ jakyo huahueʼ ya̱e̱ʼ. Kenda oʼnigkaʼne batiaʼpakhueʼ ya̱e̱ʼ. —‍Jesúsa onaʼuyate. Diosen Cristo i̱ʼe̱ne. Diosa kurudya̱ʼ meʼtaʼmonaʼuyne. Pedroa Jesústaj onaʼuyate. a;onteʼti Jesúsa okpotibataʼtenok huaboaʼda ʼurunanada ayaʼtada oʼtiahuayʼuyate. Ekpobig oʼtiahuayatupo, —‍Huabokerektaj ijtiahuaypo konig o̱hue̱y onʼhuaʼe. —‍Jesústaj onaʼuyatenok, 6~eekpobigtaj oʼtaʼkoypo huakkaʼ jakyaʼ oʼbaktohuaʼpo igkusi̱ʼhue̱a̱ okpotihuekeʼpo oʼtibataʼtepo, —‍¿Menpaʼ sigpiʼ tiahuaydik i̱ʼe̱? —‍Onaʼuyate. } Nogok Betsaida huakkaʼ jakyo onʼtiakuyate. Jesúste ekpobigtaj onʼtotiakpo “yakpotibataʼteʼ,” oʼnonaʼuyatenok |%—‍Menpaʼ kenda nopo̱e̱hued moʼe̱. —‍Onteʼti oʼmanaʼuyate. Huakkaʼ jak Betsaidayaʼ Jesúsa ekpobigtaj oʼyareaduyate. K{—‍Cuatro mil aratbuttaj siete pan ijbayokemey. ¿Menigaʼ kusogyo̱ huedmeya̱ʼda yanʼohueameʼ? —‍Jesúsa oʼmanaʼnok, —‍Siete. —‍Huanigpe̱i̱kaʼeria oʼnonaʼuyate. :zmCinco mil huabokerektaj cinco pan ijbayokemey. ¿Meniga̱ʼ kusogyo̱ huataʼsuj huedmeya̱ʼda yanʼohueameʼ? —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. —‍Doce. —‍Oʼnonaʼuyate. y/Huakpoa mokpo̱e̱nigʼa menpaʼ tiahuayhueʼ moʼe̱. Huapeok boʼpeokje̱ne menpaʼ pe̱e̱hueʼ moʼe̱. Pan ijbiaʼmey menpaʼ bokkahueʼde. {xo—‍Pan to̱e̱hueʼ o̱ʼe̱y menaʼpo moʼbatiaʼpak. Pantaj mepuʼkehueʼdik moʼi̱kaʼne. Kenda kaʼdik i̱jje̱y nopo̱e̱hued moʼe̱ kenpaʼti nopoenkahued moʼe̱ne. Menpaʼ huanopoyaʼda oknopo̱e̱hueʼdikda moʼi̱kaʼne. w—‍Pan to̱e̱hueʼ o̱ʼe̱nok kenda monaʼne. —‍Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria huaboaʼda huayahuaya onʼbatiaʼpakuyate. v —‍E̱ya̱ʼ, fariseoen eʼbiaʼontaj keyoj ijjay. Herodesen eʼbiaʼontaj keyoj ijjay. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. wugKusiʼpete onʼhuaʼpo pan eʼtohuaʼtaʼ oʼnokkahuuduyate. Nogtiyoʼda onʼto̱e̱ʼuyate kusiʼpeyo. 9tk Jesús oʼbakhuaʼpo kusiʼpetoneʼyo oʼkudpo akodpen oʼhuaʼuyate. “Fariseo huairi dakhueʼdik e̱ʼhua̱e̱ʼ onʼmanmadikikaʼ. Keyoj ijjay.” Jesúsa oaʼuyate. s Huanopoyaʼda “aaaj” oaʼdepo, —‍“Konig Diosayoʼda kaʼdik kurudya̱ʼ katepiʼ oroʼ tiahuayhueʼ o̱ʼi̱kaʼuynig moʼnigkaʼ.” Namaʼda oʼnonaʼne. Konig monaʼnig opudtehuapaʼ kahueʼ i̱jje̱a̱poy, buttida ijjay. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. hrI Aʼti fariseomey Jesústaj onʼhuatiakdepo huaboaʼda onʼbatiaʼpakpo aʼdikdikyaʼpo, “konig Diosayoʼda kaʼdik kurudya̱ʼ katepiʼ oroʼ tiahuayhueʼ o̱ʼi̱kaʼuynig moʼnigkaʼ,” Jesústaj oʼnonaʼuyate. lqQ huanigpe̱i̱kaʼeriere kusiʼpetoneʼyo oʼkuddepo Dalmanuta huadariyo oʼhuaʼuyate. Konig Diosayoʼda kaʼdik kurudya̱ʼ katepiʼ oroʼ tiahuayhueʼ o̱ʼi̱kaʼuynig moʼnigkaʼ. Fariseo huairia Jesústaj oʼnonaʼuyate. _p7 Konig cuatro mil onʼbapeʼuyate. “Jakyoda yanʼhuatiʼ,” Jesúsa oʼmanaʼdepo, o Noteymeyaʼda ayaʼada onʼbapeʼuyate. Noteymeyaʼda enʼbapepiʼ siete kusogyo̱ huataʼsuj huedmeya̱ʼda onʼdohueaʼuyate. jnMSueʼda biigkon onʼto̱e̱nok “Dakiti Dios” onaʼdepo “yanʼbayokeʼ,” oʼmanaʼuyate. imK“Barakte yanʼbahuad.” Jesúsa oʼmanaʼuyate. Siete pan oʼbaʼpadpo, “Dakiti Dios, dakaʼ jokaʼne,” oʼtionaʼpakdepo oʼposakeaʼpo huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼbayokeʼuyatenok aratbuttaj onʼbayokeʼuyate. [v~~4}z|x{{,zFywwutsrqq ppojnmlk6j?ihg/f5ecwbKa`_v^]h[ZZZzYXXWVyUU'TSRQnPONMLLRLKzK%JNIoHGdFF)EE>]==O—‍¿Menaʼpo? ¿Kate dakhueaʼ yakaʼ? —‍Pilatoa oʼmanaʼuyate. —‍Hue̱ypa cruzte yaarak. —‍Nogi̱ti nogi̱ti ʼuttaʼda oʼnonaʼuyate. P6 —‍Hue̱ypa cruzte yaarak. —‍ʼUttaʼnada oʼnonaʼuyate. 5} —‍¿Judíoen Huairi opudomeya̱ onʼdikkaʼikaʼnigtaj monig ijkaʼapo? —‍Pilatoa onteʼti oʼmanaʼuyate. &4E “Barrabástaj ya̱o̱ro̱kaʼ. Barrabástaj ya̱o̱ro̱kaʼ.” Pilatotaj ya̱ʼnonaʼ. Sacerdote huairia huakkaʼ aratbuttaj diga̱ʼda onʼmanaʼuyate. }3s Sacerdote huairi Jesústaj digda onʼhuahuaypo menʼnigtotiakne. Pilatoa kenpaʼ oʼnopondepo oʼmanaʼuyate. o2W —‍¿Judíoen Huairitaj eʼnigo̱ro̱kaʼtaʼ menpaʼ boʼpak? —‍Pilatoa oʼmanaʼuyate. 1w“Nogok nogok fiestate nogtatida iʼmaoro̱kikaʼnig nogtatida ya̱o̱ro̱kaʼ.” Aratbuta Pilatotaj oʼnonaʼnok, |0qHuabakuda̱ʼ jakyo dakhueaʼ huakaʼeri Barrabásere o̱ʼnepo gobierno huairitaj aʼmaenyaʼpo onʼbarakmeʼte. //Ken fiestate Pilatoa nogtatida huabakuda̱ʼ jakyo hua̱e̱ʼeritaj oʼmaoro̱kikaʼ. Kentaj aratbuta oʼbaktieʼeaʼpo o̱ʼo̱ro̱kikaʼ. 1.[Jesúsanayo sigpiʼ baaʼtokhueʼda oʼmauyatenok Pilato “kenpihuay” Jesústaj oknopo̱e̱ʼuyate. Jesústaj yanaraktiʼ Pilatoa taʼpotaʼda oʼmanaʼuyate. -—‍¿Menpaʼ aʼtokhueʼ i̱ʼe̱? Ontaj huakkaʼ dakhueaʼda boʼhuaaʼne. —‍Pilatoa Jesústaj onteʼti onaʼuyate. ,/—‍Jesús dakhueʼda o̱ʼe̱. Nogda nogda dakhueaʼ oʼkameʼ. Nogda nogda dakhueaʼ oʼkaʼuy. —‍Sacerdote huairia oʼnonaʼuyate. ++O—‍¿Judíoen gobierno huairi menpaʼ i̱ʼe̱? —‍Jesústaj Pilatoa onaʼuyate. —‍E̱e̱ʼ kenda iaʼ kenda i̱jje̱y. —‍Jesúsa onaʼuyate. a* =Emedeʼte monig Jesústaj kaʼdik o̱ʼe̱y sacerdote huairi huairitoneʼ Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeriere onʼbatiaʼpakdepo Jesústaj onʼtinukupo Romano gobierno huairi Pilatotaj onʼtohuaʼuyate. Onʼyokuyate. ) HKenpaʼ eaʼte huatahuaa onteʼti oʼsipogʼuyate. Eʼsipogdeʼte “Huatahuaa bottaʼaʼ sipoghued e̱e̱ʼted doʼtaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y bapaʼaʼ iaʼapo.” Menameʼnig Pedro huaboaʼda onteʼti oʼnoponpo paiʼnanada oʼhuikuyate.!(;G—‍Kentaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y. Buttida ijjay. Buttida ahueʼ e̱e̱ʼnayo dakhueaʼda doʼtaj ka̱gkeʼ. —‍Pedroa oʼmanaʼuyate. '#F—‍Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri ehueʼ i̱jje̱y. —‍Pedroa onteʼti oʼmanaʼuyate. Aʼtimon Pedrotaj onteʼti nogomeya̱kon oʼnonaʼpo: —‍O̱ʼna Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri i̱ʼe̱po Galilea hua̱e̱ʼerien huaʼa iaʼne. —‍Oʼnonaʼuyate. &EMuneʼyo̱ huanabaʼ onteʼti oʼtiahuaypo, —‍In huabokerek Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri nogtida o̱ʼe̱. —‍Oʼmanaʼuyate. 8%iD—‍Ehueʼ jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y. Kateaʼ iʼet nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱y. —‍Pedroa oaʼuyate. Eʼtiokpakaʼ akbogpeyo eʼhuadeʼte huatahuaa oʼsipoguyate. $Ctaʼak eʼtihuadte oʼtiahuaypo, —‍Jesús Nazaret hua̱e̱ʼeriere iʼhuaeʼikaʼuy. —‍Muneʼyo̱a̱ Pedrotaj onaʼuyate. a#;BKen jak kurute Pedro eʼhuadte sacerdote huairien muneʼyo̱ huanabaʼa oʼtiakpo "!AJesúsen huakoktaj onʼtisupuʼeʼuyate. Oʼnokpotidokaʼpo onʼtuktukpo, —‍Yamadikkaʼ. Yanopo̱e̱ʼ beʼa beʼtuktuk. —‍Oʼnonaʼuyate. Policíakon huakoktaʼ onʼtuktukuyate. “Jesústaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y.” Pedroa bapaʼaʼ oaʼuyate. !?Konig judío aratbuta onʼdiaypo o̱gkikaʼnig sacerdote huairi Jesústaj oʼpe̱e̱depo oʼhuadiayonpo yudtaj oʼhuisʼuyate. Noga̱ huairitaj oʼmanaʼpo: —‍Dios i̱jje̱y. Dakhueaʼda oaʼnok nog dakhueaʼ huaaʼeritaj pe̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱y. Opuda̱ moʼpe̱e̱de. ¿Menpaʼ moʼnopo̱e̱? —‍Oʼmanaʼnok, —‍Dakhueaʼ oaʼ. Bueydik kaeʼ. —‍Ayaʼada oʼnonaʼuyate.  @>—‍E̱e̱ʼ, Cristo i̱jje̱y. Diosen Huasiʼpo i̱jje̱y. Diosa meʼtaʼmonaʼuyne. Dios teynanada o̱ʼi̱kaʼpo kenere eʼhuadte kurudya̱ʼ e̱ʼsi̱hui̱ya̱ʼ eʼtiakte onʼtiahuayapone. —‍Jesúsa sacerdote huairitoneʼtaj onaʼuyate. =s=Jesúsnayo soataʼ aʼtokhueʼda o̱ʼu̱yate. Sacerdote huairitoneʼ onteʼti onaʼpo: —‍¿O̱ʼna menpaʼ Cristo Diosen Huasiʼpo i̱ʼe̱? —‍Jesústaj onaʼuyate. a;<Kenokaʼ nopoyaʼda sacerdote huairitoneʼ oʼbodpo, —‍¿O̱ʼna menpaʼ baaʼtokhueʼ i̱e̱? ¿Kenda inomeya̱ ontaj bohuaaʼne buttida menpaʼ yadaʼ? —‍Sacerdote huairitoneʼa Jesústaj onaʼuyate. N;—‍Noga̱ kenpaʼ oʼdaʼnigʼa ondikyoʼ huaahueʼ o̱ʼnuyate. X):—‍“Diosen huid jaktoneʼtaj sakdik i̱jje̱y. Ken jak huabokereka o̱gkaʼuyatenig. Bapaʼ huameʼnoe onteʼti kaʼdik i̱jje̱y huabokerekapiʼ kahueʼtada.” Oroʼomeya̱ kenda oʼpe̱e̱mey. ,S9Sueʼada onʼbopo da onʼhuaaʼpo: V%8Huakkaʼada Jesústaj da onʼhuaaʼnigʼa jondikyoʼ huaahueʼ o̱ʼnuyate. I 7Sacerdote huairi nog judío huairiere o̱gkupakdepo “Jesúsa dakhueaʼda oʼkaʼuy.” “Jesúsa namaʼda oaʼuy.” Beʼapiʼ kenpaʼ aʼhuaayaʼpo onʼdikuk. Nogpaʼ nogpaʼ namaʼda aʼhuaayaʼpo kenpaʼti onʼdikukpo Jesús kabueyeʼ, eaʼtaʼ oʼderetpakuyate. Onʼdikuknigʼa dikhuahuayhueʼ o̱ʼnuyate. 7g6Pedronayo adteda Jesústaj oʼtahuaʼuyate. Sacerdote huairitoneʼen kurute oʼtiakdepo eʼtiokpakaʼyo oʼkudpo policíasere oʼhuadonhuaʼpo taʼak oʼtihuadonhuaʼuyate. (I5Jesústaj onʼtohuaʼpo sacerdote huairitoneʼte onʼtohuaʼuyate. Nog sacerdote huairi, huairitoneʼ, Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri o̱gkupopakuyate. iK4kuperina oʼmatienonpo oʼmakmonʼuyate. Judío huairi e̱gkupopakyo Jesústaj onʼboaʼuyate. s_3Huabokerek oʼtahuaʼpo yudtayoʼda nogtida kuperina oʼkudopo oʼtahuaʼnok onʼtaʼkoyatoʼnigʼa 2Kenda eadeʼte Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri ayaʼada Jesústaj oʼnokmamonʼuyate. Huabokerek e̱ʼe̱a̱da okmonʼuyate. zm1Diosen jakyo ayaʼ huameʼnoeda ijhuadpo ijmanmadikaʼikay. Kenokaʼ doʼtaj tohuahueʼ o̱ʼnikaʼne. Konig Diosen huamanbatiaʼpakeria Apagbaʼte mentimadoyaʼuyate konigda opuda̱ doʼtaj kaʼdik o̱ʼnene. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. <q0—‍Konig dakhueaʼ huabakbereeritaj aʼtohuayaʼpo moʼbahuahuikaʼ konigti doʼtaj onʼhuatiakbedne. Siro moʼto̱e̱po hue̱ypa moʼto̱e̱po doʼtaj onʼhuatiakbedne. yk/Ken nogtiada huanigpe̱i̱kaʼeri siro oʼto̱e̱po sacerdote huairien huanabaʼtaj oʼpesodoktegʼuyate. 6g.Jesústaj ontaʼkoyatoʼpo onʼtohuaʼuyate. w-Judas oʼtiakdepo Jesústaj oʼhuahuatoʼpo, —‍Ijtiaki, Huamanmadikaʼeri. —‍Onaʼdepo oʼbuyukuyatenok C ,—‍Kentaj boʼpaknigtaj ijbuyukapoy yanʼtohuatiʼ. —‍Kenpaʼ Judas huabahuayaʼeria tiakhued o̱ʼe̱po oʼmanaʼuyate. Jesústaj kaʼnoki̱e̱ʼpo kenpaʼ oʼmanaʼuyate. q [+I̱da Jesúsa kenpaʼ eʼmanaʼted Judas o̱kye̱ʼuyate. Jesúsen doce huanigpe̱i̱kaʼeri Judas nogtida o̱ʼu̱y. Judasere huakkaʼda onʼbatiakbedʼuyate. Sorotataʼen siro onʼtotiakpo noga̱ hue̱ypa onʼtotiakpo onʼbatiakbedʼuyate. Sacerdote huairi Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri judío huairitoneʼa onʼmataʼmonaʼnok onʼbatiakbedʼuyate.  5*Yanʼmaboʼ, monʼhuaʼ. Keʼna meʼbahuayaʼdene oʼtiakde. —‍Jesúsa once huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate. Jesústaj onʼtohuaʼuyate. M )Onteʼti oʼbakhuaʼpo oʼtionaʼpakdepo bapaʼaʼ oʼbahuatiakdepo, —‍Oyiti̱e̱yo̱ yanʼhuedtiʼ yanʼtaytiʼ. Kenpaʼda yanʼtaydeʼ oyda dakhueaʼ huakaʼeritaj doʼtaj meʼbahuayaʼne. 0 Y(aʼtimon onteʼti once huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼbahuatiakʼuyate. Enʼtaytetion oʼbahuahuayatoʼuyate. Taytayaʼ huakkaʼ oʼdapo kate aʼtokhueʼdik o̱ʼnuyate. Q'Onteʼti Jesús oʼhuaʼpo konigti huadik Diostaj oʼtionaʼpakpo $A&Dakhueaʼ kahueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo yanokpoehueʼ yanʼtionaʼpak. Huadak eʼkikaʼtaʼ boʼeretpaknigʼa kahueʼdik moʼe̱ne. —‍Pedrotaj onaʼuyate. ,Q%Huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼbahuahuapo enʼbatayte oʼbahuahuayʼuyate. —‍Menpaʼ iʼtay, Simón. Nogoratipiʼ menaʼpo doere okpoehuehueʼdik moʼe̱ne. H $—‍Do paiʼda nopoʼe̱hueʼ ka̱e̱ʼpo tihuapokdik e̱e̱ʼnayo konig do ijpaknig kahueʼ ya̱e̱ʼ. Konig kenda on iʼpak megkaʼ, doʼhued pag. —‍Jesúsa oʼtionaʼpakuyate. Q#Nogiti adyonda oʼhuaʼdepo okkubukaʼ oʼhuedpo oʼtionaʼpakpo: "—‍Konig ijbueyapopo paiʼnanada ijnopoʼe̱y. I̱yo̱da menʼnige̱ʼ, doere yanokpoehueʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. !Pedrotaj Jacobotaj Juantere oʼbatohuaʼpo huaboaʼda suhueʼnanada o̱ʼe̱po kenpaʼti paiʼnanada oʼnopoʼe̱po, F Ken sikyoda Getsemaní taʼbayo Jesús huanigpe̱i̱kaʼeriere oʼnokye̱ʼuyate. —‍Inteda yanʼbahuadtiʼ. A̱yo̱ aʼtionaʼpakyaʼpo ijhuaʼapoy. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. —‍Ehueʼ onere bueydik e̱e̱ʼpiʼ “Jesústaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y,” ahueʼ i̱jje̱a̱poy. —‍Pedroa i̱ghuaʼ onaʼuyate. Ayaʼada huanigpe̱i̱kaʼeria konigti oʼnonaʼuyate. Getsemaní taʼbayaʼ Jesúsa Diostaj oʼtionaʼpakuyate. 7g—‍Oyda in sikyo huatahuaj bottaʼaʼ sipoghued “Jesústaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y.” Bapaʼaʼ iaʼapone. Buttida ijjay. —‍Jesúsa Pedrotaj onaʼuyate. ~w—‍Nogomeya̱ bokbiradpo ekmamonpiʼ donayo okbiradhueʼ o̱ʼe̱a̱pone. —‍Pedroa Jesústaj onaʼuyate. }{Nogok huakudakaʼda e̱ʼe̱a̱da ijnoyhuaddepo opudte Galileayo huakkuruda ijhuaʼapoy. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. E|—‍In sikyo opud ayaʼda doʼtaj oʼnokmabirada̱pone. Doʼtaj oʼnokmamonapone. Apagbaʼte kenpaʼ oaʼnig konig: “Oveja huamato̱e̱ʼeritaj ekarakte oveja oʼnokmamonapo.” t{aDiostaj eʼbataʼdikeaʼdeʼ Jerusalénya̱ʼ oʼnoro̱kdepo Olivos oteʼyokon sikyo onʼhuaʼuyate. 5zcOnaʼti vino mayhueʼ i̱ji̱kaʼapoy. Nogok keneʼhua̱ya̱ʼ doʼhued Apag Dios Huairitaj ayaʼda huaknopo̱e̱ʼeri huaboaʼda Diosyo enʼbahuadeʼte onteʼti vino ijmayapoy. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. “Jesústaj jo̱ki̱a̱hueʼya i̱jje̱y.” Bapaaʼ iaʼapone Pedro, Jesúsa onaʼuyate. y}—‍In doʼhued mimi o̱ʼe̱. Aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼ ijbakkahueaʼapoy, huaboaʼda ijjay. Opudtaj aʼmanopo̱e̱a̱yaʼpo ijbueydepo doʼhued mimi oʼhuaʼapo. Aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼ akkahueayaʼpo doʼhued mimi oʼmanighuaʼapo. {xoAʼtimon vino huamaiʼpuʼ oʼto̱e̱po “dakiti Dios” onaʼdepo oʼbayokeʼnok ayaʼada onʼmayʼuyate. ^w5Ken onʼbapeʼpo Jesúsa pan oʼbapadpo, “dakiti Dios” onaʼdepo oʼposakeaʼpo oʼbayokeʼpo, —‍Yanʼbapeʼ. In pan doʼhued hua̱so̱ʼ o̱ʼe̱. —‍Doce huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuyate. !v;Konig Apagbaʼte menʼtimadoyaʼuyatenig doʼtaj mogkaʼapone. Keʼnanayo doʼtaj huairitaj oʼbayokapo kentataj keʼponada o̱ʼe̱a̱po. Paiʼnanada oʼnopoʼunhuahuikaʼapo. Keʼna aʼnen siʼpoe̱hueʼ e̱ʼu̱ynayo huadakda o̱ʼe̱a̱ynigʼa. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. su_—‍Doceyaʼ nogtiada doere pan oʼoyeʼepo konigti platoʼ oʼoyeʼe. Keʼna meʼbahuayaʼapone. ztmsuhueʼnada o̱ʼnunpo huaboaʼda Jesústaj: —‍Doapiʼ ijbayokapetpiʼ. —‍Noga̱ noga̱ oʼnonaʼuyate. Bs}kutopate o̱ʼnepo onʼbapepo, —‍Judío huairia doʼtaj kadarakeʼpo opud nogtiada doʼtaj moʼbayokapone. Keʼna oroʼere oʼbapenigʼa. Buttida ijjay. —‍Jesúsa oʼmanaʼnok Wr'Eʼsikdeʼte Jesús doce huanigpe̱i̱kaʼeriere ken jakyo oʼnokye̱po 'qGBottaʼa oʼnokhuaʼpo Jerusalényo̱ onʼhuaʼpo kenda Jesúsa oʼmanaʼnig onʼhuahuayʼuyate. Ken jakyo o̱ʼnehuaʼpo fiesta aypo onʼmanhuada̱ʼuyate. `p9Ken jak hua̱ta̱e̱ʼeri oʼpe̱e̱depo jak kutayo huaboroʼ ki̱re̱gyo̱ boʼtohuaʼapone. Kutopa huabidda huahuadere boʼhuahuayapone. Ke̱ya̱ʼ fiesta aypo yanʼmanhuada̱ʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyatenok. 3o_Ke̱yo̱da eʼkudte jak hua̱ta̱e̱ʼeritaj “Meya̱ʼ adkorepen pan biahueʼ fiesta aypo doere doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri oʼbapeapoy. Huamanmadikaʼeria oaʼ.” *nM Bottaʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼpo: —‍Jerusalényo̱ yanʼhuaʼ. Huabokereka hue̱ʼe̱y kosote eʼtohuaʼte boʼhuahuayapet. Yanʼtahuatiʼ. m  Pan biahueʼ fiesta huakkuru huameʼnoe e̱e̱ʼte kenmeʼnoe oveja ʼuhua Diostaj onʼnigbatiarakikaʼuyate. —‍¿Fiesta aypo aʼbapeyaʼpo meya̱ʼ fiesta aypo manhuada̱ʼdik o̱ʼe̱a̱po? —‍Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeria oʼnonaʼuyate. 8li Judas Iscariote huakupete Jesústaj eʼhuatitotiaktaʼ oʼpaknok judío huairia kenda onʼnopondepo onʼdurugpakpo, “huakupe boʼyokapone,” oʼnonaʼuyate. Judas kenda oʼpe̱e̱depo huaboaʼda sacerdote huairitaj monig ijbayokapet oʼnopo̱e̱ʼuyate. Keneʼhua̱ya̱ʼ Jesúsere onʼbapeʼuyate. Doce Jesúsen huamataʼmoneri o̱ʼnepo nogtiada Judas Iscariotea oʼbakhuaʼuyate. Huakupete Jesústaj huatitotiak judío huairitaj aʼbatiaʼpakyaʼpo oʼbahuahuaʼuyate. \j1 Doʼhua aratbuttaj aʼmanopoʼkoreayaʼpo moʼnigbueyʼuy. Meya̱piʼ ayaʼda huadaribayaʼ kenpaʼ onʼmanbatiaʼpakikaʼapo kenda in ettoneʼ megkaʼnigkon onʼmanbatiaʼpakikaʼapo. Ken ettoneʼtaj okkahuehueʼ o̱ʼnikaʼapo, buttida ijjay. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Huakupete Judasa Jesústaj oʼhuatitotiakapo judío huairitaj. iIn ettoneʼa̱ ʼuruʼhui̱e̱da huasihuaj eʼto̱e̱a̱da beʼkutioyne. Doʼtaj hua̱so̱ʼ eʼkubarakkaʼ ikkenda beʼsihuakaʼne. OhOpudere paiʼda aratbut o̱ʼnikaʼapo. Menokapiʼ huadakaʼda kikaʼdik moʼe̱a̱pone. Batihuapokikaʼdik moʼi̱kaʼapone. Bayokikaʼdik moʼi̱kaʼapone. Donayo opudere ehueʼ i̱ji̱kaʼapoy. ^g5—‍In ettoneʼtaj namaʼda iʼkaʼne onahueʼ yaneʼ. ʼUruaʼda megkaʼne. MfPaiʼda aratbuttaj kabayokeʼpo onjoyhued e̱e̱ʼted huakkaʼteda bahuayaʼdik o̱ʼe̱a̱yʼnigʼa. —‍Huayahuaya onʼbatiaʼpakpo. —‍Namaʼda iʼkaʼ. —‍Ettoneʼtaj oʼnonaʼuyate. meSSueʼada onʼtiahuaydepo onʼhuadiayonpo, —‍Menaʼpo huakkaʼteda e̱e̱ʼtada namaʼda injoy. dEʼsiʼdakset Simóntaj onʼdikkaʼuyate. Oʼsidakyareʼuyate. Betania huakkaʼ jakyo Simónen jakyo Jesús mesate eʼhuadte ettoneʼ oʼkudonpo huid yerepuʼte ʼuruʼhui̱e̱da huasihuaʼa huakkaʼteda e̱e̱ʼtada oʼtotiakpo Jesústaj oʼkutioyʼuyate. {co—‍Fiesta e̱e̱ʼte arakhueʼdik o̱ʼe̱ne. Kenokaʼ eʼaraknayo aratbut moʼhuadiaypo ʼuttaʼda boyʼdik moʼe̱a̱pone. —‍Huairia onʼbatiaʼpakuyate. Ettoneʼa̱ ʼuruʼhui̱e̱a̱da huasihuaʼa Jesústaj oʼkutioyʼuyate. b Emeʼtekentaʼ biahueʼ pan huapeʼ fiesta o̱ʼe̱a̱po. Jesústaj monig i̱re̱gi̱re̱g aʼarakyaʼpo huatotiak onʼukpo, ay %Opudomeytaj ken konigti ayaʼtada ijmanay. Dakaʼ e̱kpo̱e̱ʼ yanikatiʼ ijmanay. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate.}`s $Eʼtaydeʼtepiʼ yatiakapet yanʼnopo̱e̱po dakaʼ e̱kpo̱e̱ʼ yanikatiʼ.” Huairia huanabaʼtaj oʼmanaʼuy. -_S #Kenokaʼ jak huairi oʼtiakapo nopo̱e̱hueʼ moʼe̱po baysik nopote sikyo meahued sikyoeddapiʼ yatiakapetpiʼ yanʼnopo̱e̱po dakaʼ e̱kpo̱e̱ʼ yanikatiʼ. U^# "Konig huairi nogbayo aʼti oʼhuaʼdeapopo keʼnenda huanabaʼtaj dakaʼ oʼmanaʼpo, “jak dakaʼ menta̱to̱i̱kaʼ, dakaʼda ya̱gʼkikatiʼ, akbogpe huato̱e̱ʼeri dakaʼ e̱kpo̱e̱ʼ yanikatiʼ. ]+ !Keyoj Diosen dakaʼ ya̱gʼkikatiʼ. Kenokaʼ oʼtiakapo nopo̱e̱hueʼ moʼe̱nok batikhueʼda do eʼtiakapote e̱kpo̱e̱ʼ yanikatiʼ. \ Ken huameʼnoe oʼtiakapo, kente niokpo eʼhuadte oʼtiakapo ayaʼada beʼapiʼ nopo̱e̱hueʼda o̱ʼne. Diosen huataʼmoneripiʼ kurudya̱ʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼne. Do Diosen huasiʼpo itipiʼ nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱y. Apag Diosayoʼda oʼnopo̱e̱. P[ Doʼhued huaʼa doʼhued eʼmanmadikaʼnayo kenpaʼda o̱ʼunhuahuikaʼapo. Batikhueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Huadarinayo batikdik kurudkon batikdik doʼhued eʼmanaʼnayo batikhueʼdikda o̱ʼe̱a̱po. dZA Opud aratbut ayaʼ bueyhued opuden huakkaʼ jaktaj takaʼ sorotataa keʼpoda mogkaʼapet. Y Kenda kenpaʼ huaboaʼda ijjaʼnig e̱ʼe̱deʼte boʼtiahuaydepo do Diosen Huairi kurudya̱ʼ oʼtiakdeapo nopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. (XI Higuera hue̱ymeytaj ijmanbatiaʼpakapoy. Kenda dakaʼ yanʼnopo̱e̱ʼ. Huaʼopi oʼkutaʼsonpakde oʼbakutapakde huabayok oʼtiakde moʼnopo̱i̱kaʼ. *WM Doʼhued ángeltaj ijmataʼmonaʼapoy. Nogyon nogyon doʼhued huabaktieʼeaʼeritaj onʼbakupopakaʼapo. Ayaʼbayaʼda ayaʼ kurudbayaʼda onʼbakupopakaʼapo. V Do eʼtiakte menʼtiahuayapet. Kurudya̱ʼ e̱ʼsi̱hui̱ya̱ʼ teynanada i̱jje̱po ʼuruaʼnanada i̱jje̱po ijhuarakapoy. _U7 Kurudya̱ʼ siokpo yaʼkahuapet. Kurudyo̱ hua̱e̱ʼeri huairinig yanʼirigaʼapet. T9 Kenpaʼti nogok paiʼda enʼnopoʼe̱batikdeʼte niokpoakon sigpiʼ taʼtehueʼdikda ya̱ʼe̱a̱pet konigti puugkon jeyhueʼda ya̱ʼe̱a̱pet. S Namaʼda huaaʼeritaj keyoj ijjay. Engaña huaaʼeri tiakhued eneʼted dakaʼ onʼnopo̱e̱a̱ʼne. Kurudya̱ʼ Jesucristo oʼhuarakapo. gRG Kenpaʼti “Cristo i̱jje̱y,” huabokerekpiʼ namaʼda yanʼmanaʼapet. “Diosen huamanbatiaʼpakeri i̱jje̱y,” nogok nogok namaʼda yanʼmanaʼapet. Kenpaʼti ʼuruaʼda konig Diosayoʼda kaʼdik o̱ʼe̱nig ya̱gkaʼapet. Kenpaʼti yanʼbayareaʼapet. Diosen huabaktieʼeaʼeri namaʼda ka̱gkeʼpo yanʼeretpakpo namaʼda yanʼmanaʼapet. Q1 Kenokaʼ “yanʼtiahuayʼ, in Cristo o̱ʼe̱,” “yanʼtiahuayʼ, a̱yo̱ Cristo o̱ʼe̱.” Beʼapiʼ enaʼnayo pe̱e̱hueʼ yanetiʼ. [P/ Ayaʼda mabueyhueʼdik kaʼneʼpo, kenpaʼti Diostaj huaknopo̱e̱ʼeri Diosen huabaktieʼeaʼeritaj oʼmatinepahuiʼpo “sueʼda huameʼnoe aratbut paiʼnananada kanʼnopoʼunhuahuikeʼ.” Diosa yaʼaapet. SO Huakkaʼnanada paiʼnanada yanʼnopoʼeonhuahuaʼapet. Keʼponanada ya̱ʼneonhuahuaʼapet. Huakkuruda Diosa huadari eʼkaʼdeyaʼ sueʼda paiʼdamon onʼnopoʼe̱ʼuyate. Kenpaʼ ehueʼ ya̱ʼneapet. RN Uuʼok e̱e̱ʼte monhueʼdik o̱ʼe̱y Diostaj yanʼtionaʼpakikatiʼ. M Ettoneʼ bogdakhueʼ kenpaʼti ettoneʼ yo̱bed onʼto̱e̱po i̱dada monhueʼdik o̱ʼnepo paiʼda yanʼnopoʼe̱a̱pet. ML Taʼbayo e̱ʼneʼnayo yudtaj aʼudyaʼpo jakyo huahueʼ yanetiʼ. K! Huabarakeri i̱dada onʼbatiaknok jak kurute e̱e̱ʼnayo jakyo katepiʼ moʼtamae aʼudyaʼpo kudhueʼ yanetiʼ. I̱dada yanʼmamontiʼ. J  Ken dakhueʼda Diostaj konig Diosen jakyo yaʼkudapet. Daniela aʼnenannda oʼmadoyaʼuyatenig Diosen jakyo e̱ʼe̱deʼte boʼtiahuaydepo ayaʼ Judea huadaribayo hua̱e̱ʼeria huakupayo yanʼmamontiʼ. Berobaʼ yanʼbonaʼpakpo yanʼnopoenkatiʼ. 8Ii Doʼtaj moknopo̱i̱kaʼnok nogba nogbayaʼ huabada opudtaj boʼhuadiayikaʼapet. Kenomey batikhueʼada Diostaj dakaʼ onʼnigpe̱i̱kaʼpo Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapone. CH Nogok oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj kanʼbatiarakeʼpo gobierno huairitaj onʼbayokapo. Kenpaʼti huaoa huasiʼpotaj kanʼbatiarakeʼpo gobierno huairitaj onʼbayokapo. Kenpaʼti huasiʼpoa keʼnen huaoj huaknopo̱e̱ʼeritaj kanʼbatiarakeʼpo gobierno huairitaj onʼbayokapo. HG  Gobierno huairitaj eʼyokdeʼte “katiaʼpiʼ huairitaj yanʼbatiaʼpakapo,” meʼpukhueʼ yaneʼ. Kenokaʼ Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopo̱e̱a̱ʼaponok kenda huairitaj moʼmanaʼapone. %FC Keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe ehued e̱e̱ʼted ayaʼda huadaribayo hua̱e̱ʼeritaj eʼnoeanhuahuikaʼ huaʼa huadak huaʼa manbatiaʼpakdik ya̱ʼneapet. E Huataʼda dakaʼ yanʼnopo̱e̱po doʼtaj batikhueʼda yanoknopo̱i̱kaʼ. Judío huairi e̱gkupopakyo moʼbatohuaʼapone. Judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo moʼbitbitapone. Doʼtaj moknopo̱e̱nok doʼhued gobierno huairitaj manbatiaʼpakdik moʼe̱a̱pone. 7Dg Nogbayaʼ nogbayaʼ gobierno sorotataj yanʼbarakonhuahuaʼapet. Diga̱ʼda yanʼbarakonhuahuaʼapet. Nogbayaʼ nogbayaʼ huadari ya̱ʼi̱ye̱gapet. Nogya̱ʼ nogya̱ʼ aratbut aypobayoʼ o̱ʼnepo yanʼmabueyonhuaʼapet. Kenpaʼ huaboaʼda dakhueaʼda o̱ʼe̱depo paiʼnanada yanʼnopoʼe̱a̱pet. @Cy Nogbayo nogbayo gobierno sorotataj nog gobierno sorotataj onʼbarakonhuaʼ yanʼbatiaʼpakapet. Opudnayo meʼpukhueʼ yaneʼ. Keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe tiakhued e̱e̱ʼted. $BA Huakkaʼada opudtaj boʼhuatiakapone. “Cristo i̱jje̱y.” Doʼhued huadik namaʼda monaʼapet. Kenomeytaj huakkaʼada namaʼda onʼmanigpe̱e̱a̱po. YA+ —‍Keyoj huakkaʼada opudtaj namaʼda enaʼte pe̱e̱hueʼ yanikatiʼ. r@] —‍¿Menokaʼ Diosen huid jak yanʼsakapet? ¿On onteʼti eʼtiak kenpaʼti keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe menokaʼ ya̱ʼe̱a̱pet? ¿Oroʼomey aʼnopo̱e̱yaʼpo kate huakkuru oʼtiahuayapet? —‍Jesústaj oʼnonaʼuyate. ? Ken Olivos oteʼyo Diosen jakyaʼ butukada onʼhuaʼuyate. Jesús eʼhuadte Pedro Jacobo Juanereyoʼda onʼhuahuaʼpo, > —‍In Diosen huid jak boʼtiahuaynig nogok ayaʼda huid onʼsakapo. Huabada sorokte nog aratbuta onʼsakaʼapo. Huid kupahuihuihueʼ o̱ʼe̱a̱po. Diosen jak ehueʼda o̱ʼe̱a̱po. —‍Jesúsa onaʼuyate. Cristo onteʼti tiakhued e̱e̱ʼted kenpaʼti keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe tiakhued e̱e̱ʼted in konig aratbuta onʼmagkikaʼaponig Jesúsa oʼmanopo̱e̱a̱ʼuyate. A= } Diosen jakyaʼ Jesúsa eʼo̱ro̱kdeʼte, —‍Diosen jak yatiahuayʼ, huamanmadikaʼeri, ʼurunanada huid, ʼurunanada jak. —‍Nogtida huanigpe̱i̱kaʼeria Jesústaj onaʼuyate. <5 +Huanigpe̱i̱kaʼeritaj “yanʼtiak” oʼmanaʼpo, —‍In ayhua suhuigda eʼto̱e̱a̱da konig huakkaʼda oʼkuda̱ʼ. Judío huairinayo huakkaʼda eʼtamaetada suigda onʼkuda̱ʼ. Konige̱po ayhua ayaʼda Diostaj oʼyok. Buttida ijjay. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. ; ,H:  *Paiʼda ayhua oʼtiakdepo bottaʼ sigkupe oʼbakuda̱ʼuyate. 79g )Diosen jakyo huakupe huabaeʼ cajate meyo̱hueʼda Jesúsa oʼhuadpo huakkaʼ aratbut huakupe enʼkuda̱ʼte oʼbatiahuayʼuyate. Huairia huakkaʼda onʼkuda̱ʼuyate. X8) (Kenpaʼti ayhuaen huakupe jakpiʼ katepiʼ enʼta̱e̱ʼte konig engaña o̱gkaʼpo onʼbakkayikaʼ. Kenda o̱gkikaʼpo onokteteyoʼ Diostaj ijhueʼda onʼtionaʼpakonhuahuikaʼ. Aratbuta menʼtiahuayeʼpo huadakda o̱ʼne menʼtinopo̱e̱ʼpo kiriga̱yo̱ʼ onʼtionaʼpakonhuahuikaʼ. Kenda o̱gkikaʼnok Diosa dakaʼ oʼnopo̱e̱po huakkaʼ castiga oʼmagkaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Ayhua paiʼda e̱ʼe̱a̱da Diostaj bottaʼ sigkupe oʼyokuyate. -7S 'Kenpaʼti judíoen hua̱i̱takeʼ jakyo huairied huahuadte eʼhuadtaʼ onʼeretpakikaʼ. Kenpaʼti fiestate konig huairied huahuadte eʼhuadtaʼ onʼeretpakikaʼ. Y6+ &Jesúsa nogi̱ti oʼmanmadikaʼpo: —‍Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeritaj keyoj ijjay. Huataʼda onʼeretpakpo namaʼda o̱gkikaʼ dakaʼ yanʼnopo̱i̱kaʼ. Konig huairi kiriga̱yo̱ʼ huabidokda eʼottaʼ onʼpakikaʼpo kenpaʼti huakkaʼ jak eretnopoyo eʼhuaeʼte “Iʼtiak, huairi,” enaʼte eʼpe̱e̱taʼ onʼpakikaʼ. !5; %“¿Doʼhued Huairi Cristo o̱ʼe̱,” David eaʼnayo Cristo Daviden adhueaʼ huayayo menpaʼ e̱ʼdik ya̱ʼe̱? —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Ken huakkaʼada aratbut o̱gkupopakpo durugnanada onʼpe̱e̱ʼuyate. Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeritaj Jesúsa oʼbatiaʼpakuyate. 4 $Doere teyda yamanikaʼ. Ayaʼda o̱ʼnen takaʼ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼerikon nogokda huaboaʼda ontaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼneapo. Doʼhued huairi Cristotaj Dios Huairia onaʼuy. Aʼnennada Davida Diosen Noki̱re̱g oʼnopoʼto̱e̱po oaʼuyate. "3= #Diosen jakyo Jesúsa oʼmanmadikaʼpo: —‍Cristo Daviden adhueaʼ huayayo o̱ʼe̱. Menaʼpo Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeria yadaʼikaʼ. (2I "Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeria dakaʼ oaʼnig Jesúsa oʼpe̱e̱po, —‍Dios Huairitaj oknopo̱e̱ʼdik i̱ʼe̱ne. Diosensiʼpo e̱ʼdik i̱ʼe̱ne. —‍Jesúsa onaʼuyate. Kenda enadeʼte onteʼti Jesústaj onahueʼ o̱ʼnuyate. ¿Beʼed adhueaʼ huayayo ya̱ʼe̱ Cristo? 61e !Dios Huairitaj diʼnanada yanikaʼ. Huanopoʼabetaʼ huakkaʼda yanʼpakpo Diostaj diʼ yanikaʼ. Eʼnopo̱i̱kaʼa yanʼeretpakpo Diostaj diʼ yanikaʼ. Hua̱so̱ʼa̱betaʼ huakkaʼda yanʼpakpo Diostaj diʼ yanikaʼ. Huanoki̱re̱ga̱betaʼ huakkaʼda yanʼpakpo Diostaj diʼ yanikaʼ. Kenpaʼti konig huataʼ diʼda moʼi̱kaʼne konigti nog aratbuttaj diʼda yanʼmaikaʼ. Kenda Diosa huakkaʼnanada oʼpakikaʼ. ʼUhua Diostaj onʼyokikaʼpo Diostaj kutopate onʼmahui̱gikaʼ Diosa sueʼda oʼpak. —‍Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeria onaʼuyate. 0y —‍ʼUrunanada onaʼne, huamanmadikaʼeri. Buttida onaʼne. Nogtiyoʼda Dios o̱ʼe̱. Nogda ehueʼ o̱ʼe̱. v/e Diosen taʼpotaʼ eʼmanaʼ konigtimon o̱ʼe̱. “Konig huataʼ diʼda moʼi̱kaʼne konigti nog aratbuttaj diʼda yanʼmaikaʼ.” Kenda eʼmanaʼ Diosa huakkaʼnanada oʼpakikaʼ nogda sueʼda oʼpakikaʼ. —‍Jesúsa onaʼuyate. u.c Dios Huairitaj diʼnanada yanikaʼ. Huanopoʼabetaʼ huakkaʼda yanʼpakpo Diostaj diʼ yanikaʼ. Hua̱so̱ʼa̱betaʼ huakkaʼda yanʼpakpo Diostaj diʼ yanikaʼ. Huanoki̱re̱ga̱betaʼ huakkaʼda yanʼpakpo Diostaj diʼ yanikaʼ. Eʼnopo̱i̱kaʼa yanʼeretpakpo Diostaj diʼ yanikaʼ. Kenda Diosen eʼmanaʼ menata hueretda inigpe̱e̱po kikaʼdik ya̱ʼe̱. f-E —‍Huairi oroʼen Dios kenyoʼnanada Dios o̱ʼe̱. Yanʼpe̱e̱ʼ, Israel aratbut. *,M Jesús saduceo huairiere enʼbatiaʼpakte Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeri oʼbahuatiakpo oʼmape̱e̱po Jesúsa ʼuruda oʼmanaʼ oʼnopo̱e̱depo, —‍Diosen eʼmanaʼ menata hueretda inigpe̱e̱po kikaʼdik ya̱ʼe̱. —‍Jesústaj Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeria onaʼuyate. s+_ Eʼbueyen Dios ehueʼ e̱e̱ʼtada huanoeʼerien Dios o̱ʼi̱kaʼ. Aratbut noyhuadhueʼ o̱ʼneapo opud namaʼda moʼnopo̱i̱kaʼne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Diosen eʼmanaʼ menata hueretda inigpe̱e̱po kikaʼdik ya̱ʼe̱. /*W Aratbut eʼbuey onteʼti kubarakyaʼ noyhuadhueʼ ya̱ʼneapet opud namaʼda onʼbatiaʼpakikaʼnigʼa kubarakyaʼ onteʼti onʼnoyhuada̱po nopo̱e̱dik moʼe̱ne. Moisésenbaʼte boʼtiahuaypo kenpaʼ nopo̱e̱dik moʼe̱ne. Kente Moisésenbaʼte hue̱ymey eʼbakpakte Moisésa Diostaj oʼtiahuayʼuy oʼtimadoyaʼuyate. “Abrahamen Dios i̱jje̱y. Isaacen Dios i̱jje̱y. Jacoben Dios i̱jje̱y.” Diosa onaʼuyate. ) Aratbutkudak kubarakyaʼ onʼnoyhuaddepo to̱e̱pakhueʼdik o̱ʼneapo kenpaʼti hua̱yo̱bu kato̱e̱pakeʼpo bayokhueʼdik o̱ʼneapo. Konig Diosen huataʼmoneri kurudyo̱ o̱ʼne konigti o̱ʼneapo. Diosen huataʼmoneri to̱e̱pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. ( —‍Namaʼda moʼnopo̱i̱kaʼne. Apagbaʼ nopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne kenpaʼti Dios teyda o̱ʼe̱ nopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. b'= ¿Nogok aratbut kubarakyaʼ onteʼti enʼnoyhuaddeʼte keʼna ayhua beʼed hua̱to̱e̱a̱ʼtaj ya̱ʼe̱a̱pet? Ayaʼada huamaʼbuya onʼto̱e̱ʼuy, huamanmadikaʼeri. —‍Saduceomeya̱ Jesústaj oʼnonaʼuyate. &# Ken konig ayaʼada siete huamaʼbuey kentaj onʼto̱e̱pakuy. Huasiʼpo to̱e̱hueʼada onʼtimabueyʼuy. Taʼpotaʼ ayhuakon oʼbueyʼuy. %{ Nog huamaʼbuy ayhuataj oʼto̱e̱pakuy. Keʼnakon huasiʼpo to̱e̱hueʼada oʼbueyʼuy. Noga̱kon konigti oʼkaʼuy. ${ Oroʼere siete huamaʼbuy o̱ʼnuy. Huakkurueria oʼto̱e̱pakdepo nogok sigpiʼ huasiʼpo to̱e̱hueʼada okbueyʼuy. j#M —‍“Huabokerek eʼto̱e̱pakada huasiʼpo to̱e̱hueda̱da eʼbueynayo keʼnen huamaʼbuy ayhuataj to̱e̱pakdik o̱ʼe̱po huamaʼbuykudakendik huasiʼpo dikto̱e̱dik o̱ʼe̱.” Moisésa oʼmanigmadoyaʼuyate. &"E Saduceo huamanmadikaʼeri aratbut kubarakyaʼ onteʼti noyhuadhueʼ o̱ʼneapo onʼbatiaʼpakikaʼuy. Saduceomey Jesústaj onʼhuahuaʼpo oʼnonaʼpo: #!? —‍Gobiernoen e̱ʼhua̱e̱ʼ yanʼyokikatiʼ. Kenpaʼti Diosen e̱ʼhua̱e̱ʼ ya̱gʼkikaʼpo yanʼyokikatiʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Kenpaʼ onʼpe̱e̱depo, “kenpihuay,” ʼuruaʼda oaʼ onʼnopo̱e̱po. ¿Menpaʼ aratbut kubarakyaʼ noyhuaddik ya̱ʼneapet? y ken denario huakupe eʼyokte oʼtiahuaypo, —‍¿Huakupete beʼed huakok ya̱ʼe̱? ¿Beʼed huadik eʼmandoyaʼ ya̱ʼe̱? —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. —‍Romano gobierno huairien huakok huadikere o̱ʼe̱. —‍Jesústaj oʼnonaʼuyate. 4a Namaʼda meʼnonaʼne Jesúsa oʼnopo̱e̱po, —‍¿Do dakhueaʼ kaeʼpo menaʼpo namaʼda oʼnonaʼ? Men huakupe, mentiahuayʼeaʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuynok,   onʼhuatiakpo, —‍Konig aratbuta yanʼpakapet mentiaʼpakapetpiʼ nopo̱e̱hueʼ i̱ʼe̱po buttida iʼmanaʼikaʼ, huamanmadikaʼeri. Ayaʼtada konigti iʼpakikaʼ. Huairi huanabaʼpiʼ konigti iʼpakikaʼ. Diosen eʼkikaʼnig buttida iʼmanmadikikaʼ. ¿Menpaʼ Romano gobierno huairitaj huakupe yokikaʼdik o̱ʼe̱? ¿Yokhueʼdikpiʼ o̱ʼe̱? —‍Jesústaj oʼnonaʼuyate. !; Jesúsa namaʼda kaeʼpo dakhueʼda oaʼ aaʼyaʼpo judío huairia Jesúste fariseotaj kenpaʼti Herodesen huapakeritere onʼmataʼmonaʼuyatenok y Judío sacerdote huairi nog judío huairiere Jesústaj onʼpe̱e̱depo oroʼomeytaj boʼtiaʼpakne. Oroʼ konig huairien taʼba hua̱ta̱to̱e̱ʼeri o̱ʼneaʼ boʼtiaʼpakne onʼnokotdepo Jesústaj huabakuda̱ʼ jakyo eʼtohuaʼtaʼ onʼtipaknigʼa aratbuttaj onʼmakmeʼpukpo tohuahueʼ o̱ʼnuyate. Jesús Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱. Aratbuta oʼnoknopo̱e̱nok onʼmakmeʼpukpo onʼbakhuaʼuyate. ¿Menpaʼ Romano gobierno huairitaj huakupe yokdik o̱ʼe̱? Fariseoa oʼnonaʼuyate.  Kenda Dios Huairia oʼkaʼapo ʼurudapitaʼ oʼkaʼ, oʼnopo̱e̱ne. Apagbaʼte kenda oaʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. b= Apagbaʼkon tiahuayhueʼ moʼi̱kaʼ.Huid jak o̱gkaʼpo jak huakaʼeria Diosen ʼuru huidda e̱ʼhua̱e̱ʼtaj pakhueʼ o̱ʼnepo oʼnenʼuy. Ken huidtaʼ Diosnayo oʼpak ken huidte huaboroʼ jakda oʼkaʼapo. +O —‍Huairi oʼtiakdepo hua̱ta̱to̱e̱ʼeritaj menpaʼ yaʼmagkaʼapet moʼnopo̱e̱. Hua̱ta̱to̱e̱ʼeritaj oʼbarakpo taʼba nogomeytaj oʼbayokapo. + Ken huasiʼpotaj onʼto̱e̱po oʼdarakpo taʼbayaʼ hua̱so̱ʼ o̱ʼnenʼuyate. —‍Ken konig Jesúsa oʼmanbatiaʼpakpo oʼmanmadikaʼpo, ~u Taʼba hua̱ta̱to̱e̱ʼerinayo dakhueaʼda onʼnopo̱e̱po, “Huairi eʼbueydeʼte huasiʼpoa ayaʼ huaoen oʼbaeapo. Onʼnopo̱e̱po huairien taʼba oroʼen kenpaʼda moʼta̱e̱ʼpo huasiʼpotaj monʼarak.” Onpayoʼ onʼbatiaʼpakuyate. 6e Huairien huasiʼpoyoʼda o̱ʼta̱e̱po kentaj diʼnanada o̱ʼi̱kaʼuyate. Taʼpoteda huasiʼpo oʼtaʼmonaʼuyate. Kentanayo ʼuruaʼda yanʼdeapet oʼnopo̱e̱po. +O Huairia nogtakon oʼtaʼmonaʼuyate. Kentaj oʼdarakuyate. Nogok nogomey huakkaʼmontaj oʼmataʼmonaʼuyate. Nogtaj onʼmabitbitpo konogtada onʼbatiarakuyate.  Onteʼti huairia nog huanabaʼtaj oʼtaʼmonaʼuyate. Taʼbayo eʼtiakdeʼte onʼpaʼeaʼpo huakutaj onʼbitbitpo onʼtidikeʼuyate.  Eʼtiakdeʼte taʼba hua̱ta̱to̱e̱ʼeria huairien huanabaʼtaj onʼto̱e̱po onʼbitbitpo uvabayoʼ onʼtaʼmonaʼuyate. ~~}}&|i{{>#<<:9I86544j4$3330|0 //-,e,+{**y))' &%]%%#)"i!! Ej [H|Rn<$/ 6 k j  5*PdXA:Jesús Huairitaj yanoknopo̱e̱po kiriga̱yo̱ʼ yanʼdurugpakikaʼ. Onteʼti ijjay. KW:O̱ʼnakon hueretda huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy oʼmanmadikikaʼuy, inomey bottaʼ ettoneʼtaj kanʼnopoʼnoeyʼe̱po yabatihuapok. Kenomey doere Clementeere nogomeyere huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakikaʼuy. Kenomeyen huadik Diosen huanoeonhuahuikaʼ berobaʼte Diosa oʼtimadoyaʼdepo Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. V:Evodia kenpaʼti Síntique huaknopo̱e̱ʼeri huaidpo moʼe̱nok yanʼnopoʼnoeypo konigti yanʼnopo̱i̱kaʼ, ijjay. 2U _:Konige̱po Jesús Huairitaj dakaʼda yanoknopo̱i̱kaʼpo batikhueʼda yanoknopo̱i̱kaʼ, huadiʼda egomey pogomey. Jesústaj dakaʼ moʼnigpe̱i̱kaʼnok durugda i̱jje̱po konig doʼhued gana huakaʼeri moʼe̱ne. Opudomeytaj huakkaʼda ijpakpo eʼtiahuaytaʼ ijpaki, huadiʼda egomey pogomey. T':Oroʼomeyen paiʼda hua̱so̱ʼtaj oʼmaso̱ʼto̱e̱po huaboso̱a̱ʼ mogkaʼapone. Konig Cristoen ʼuruaʼnanada hua̱so̱ʼ konigti mogkaʼapone. Konig Cristo teynanada o̱ʼe̱po ayaʼtada oʼmato̱e̱po, ken konig teyda o̱ʼe̱po huaboso̱a̱ʼ mogkaʼapone.!S;:Oroʼomeynayo kurudyo̱ hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱ne. Oroʼen Jesucristo Huairi, oroʼen huamanopoʼyareaʼeri oroʼtaj moʼnigtiakaponok oʼnigi̱kaʼne. +RO:Keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete Diosa castiga oʼmagkaʼapo, ehueʼda o̱ʼneapo. Diostaj pakhueʼ o̱ʼnepo kenpaʼda aypo huamaiʼhue̱piʼ oʼderetpakikaʼ. Namaʼda o̱gkikaʼpo huadakda ijkay eʼnopo̱a̱da biraʼdik o̱ʼne. Kenpaʼti katetapiʼ onʼtiahuayikaʼnig onʼeretpakikaʼ. 3Q_:Huakkaʼmona Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱y eaʼada huadakda kikahueʼ o̱ʼne. Konig Cristo cruzte moʼnigbueyʼuyate oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri o̱gkikaʼ kenomeya̱kon konigti o̱gkikaʼ. Kenda aʼnenda kiriga̱yo̱ʼ oʼnonaʼikameʼne. Onteʼti suhueʼnada i̱jje̱po oʼnonaʼne. fPE:Doʼtaj mentiahuayikaʼpo konig dakaʼ ijkikay kenpaʼti konigti ya̱gʼkikatiʼ. Kenpaʼti nogomey oroʼtaj onʼtiahuaypo huadakda o̱gkikaʼ. Kenomeytakon yanʼbatiahuaypo konigti ya̱gʼkikatiʼ, egomey pogomey. HO :Ken konigda moknopo̱e̱depo dakhuapa ya̱gʼkadhuahuikatiʼ. }Ns:Opudpiʼ ayaʼda dakaʼ Jesucristotaj moknopounhuahuaʼdepo konig do ijkikameʼnig yokkahuuddey Cristoenyoʼda ijpakpo ijkikay ken konig yanʼpakpo ya̱gʼkikatiʼ. Nogded eʼnopo̱e̱ʼnayo kanopo̱e̱ʼpo Diosa moʼnopo̱e̱a̱ʼapone. GM:Apag Dios kenda oʼpakikaʼnig kenyoʼda huakkaʼ eʼkikaʼtaʼ ijpaki. Jesucristotaj yoknopo̱e̱po ijnigpe̱i̱kaʼpo Diosa huadak beʼto̱e̱ne kenpaʼti Cristo Dioste beʼtohuaʼapone. 4La: Kenyoʼda ʼurunanada konig Dios oʼpakikaʼnig ehuedda i̱jje̱y ijnopo̱e̱po kenda ijkadhuahuikaʼuy kenpaʼda yokkahuuddey. Cristoenyoʼda eʼkikaʼtaʼ ijjeretpaki. =Ks: Kenda e̱e̱ʼtaʼ ijpaki kenpaʼti kenda eʼkaʼtaʼ ijpaki kahued i̱jje̱y. Kenpaʼti ʼurunanada e̱ʼhua̱e̱ʼ Diosa oʼpakikaʼnig donayo ehuedda i̱jje̱y. Jesucristo meʼnopoʼto̱e̱nok konig ʼurunanada konig Diosa oʼpakikaʼnig huakkaʼ e̱e̱ʼtaʼ ijpaki kenpaʼti eʼkikaʼtaʼ ijpaki. CJ: Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri huabueyere ijnoyhuadapoy ijnopo̱i̱kay. Nogi̱ti nogi̱ti Diostaj aʼdurugpakayaʼpo katepiʼ oroʼ oʼkaʼne nogi̱ti nogi̱ti dakaʼ monʼnigpe̱i̱kaʼ. GI: Kentayoʼda Cristotaj eknopo̱e̱ʼtaʼ ijjeretpakikay. Konig Dios teyda o̱ʼe̱po Jesucristotaj eʼbueytada oʼnoyhuada̱ʼuyate konigti teyda o̱ʼe̱po huanigpe̱i̱kaʼ doʼtakon beʼtihuapokikeʼpo kenpaʼti huadakyo eʼkikaʼ doʼtakon teyda beʼtihuapokikeʼ. Konig Cristo Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo paiʼda oʼnopoʼe̱po oʼbueypo oʼnoyhuaduyate. Konig Jesús doʼhuakon Diostaj eʼnigpe̱i̱kaʼte paiʼda ijnopoʼe̱po ijbueyapoy. _H7: Kenpaʼti Jesucristotaj yoknopo̱e̱nok keʼnen i̱jje̱po Diostaj huadakda i̱jje̱y. Moisésenbaʼ ijnigpe̱i̱kaʼnok “Huadakda o̱ʼe̱,” Diosa doʼtaj onahueʼ e̱e̱ʼtada Jesucristotaj eknopo̱a̱taj “Huadakda o̱ʼe̱,” Diosa menaʼpo Jesucristo Diosensiʼpotaj huaknopo̱e̱ʼeritaj “Huadakda o̱ʼne,” Diosa oaʼikaʼ. ]G3:Jesucristo doʼhued Huairitaj eknopo̱e̱ʼ huadaknanada e̱e̱ʼtada kenda i̱jje̱ʼuy kenpaʼti kenda ijkikaʼuy doʼtehuapaʼ konig tajpo o̱ʼe̱ ijnopo̱e̱y. Cristotaj yoknopo̱e̱po kenda ijkikaʼuy tajponig ijmaenʼuy. Do ijkikaʼuy konig tajpo e̱e̱ʼtada Cristotaj eknopo̱e̱ʼnayo ʼurunanada o̱ʼe̱nok kendayoʼda ijpaki. 3F_:Aʼnenda ken konig ijkikaʼuy, huadakda ijkikay ijnopo̱e̱po namaʼda ijnopo̱i̱kaʼuyate. Oynayo Jesucristotaj yoknopo̱e̱po kenyoʼda huadak o̱ʼe̱ ijnopo̱e̱y. ]E3:Kenpaʼti Moisésen huaʼa diga̱ʼda ijjeretpakpo Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhueaʼda ijmagkikaʼuy. Moisésen huaʼa ayaʼda ijkikaʼuy. Pablo dakhueaʼ oʼkaʼ beʼapiʼ huaahueʼdik menikaʼuyne. MD:Do eʼsiʼpoe̱ʼ ocho huameʼnoe e̱ʼe̱deʼte menʼsiʼdakoktegʼuyne. Israel aratbut ijsiʼpoe̱ʼuy. Benjamín aratbut i̱jje̱y. Doʼhued huaoj hua̱ye̱ere hebreo huaʼa huaʼaeri o̱ʼnuy. Hebreo aratbut i̱jje̱y. Konig fariseo hua̱e̱ʼeri Moisésen huaʼa onʼmanmadikaʼikaʼ dokon konigti yoknopo̱i̱kaʼuy. `C9:Huadakda ijkikaʼpo Diosensiʼpo i̱jje̱y nopo̱e̱hueʼdik i̱jje̱y. Huadakda ijkikaʼpo Diosensiʼpo i̱jje̱y huakkaʼmona namaʼda onʼnopo̱e̱piʼ donayo huadaknanada i̱jje̱y nopo̱e̱hueʼdik i̱jje̱y. &BE:Oroʼomeynayo hueretaʼda huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱ne. Diosensiʼpo o̱ʼe̱ne oʼnopo̱e̱po Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱po Diostaj durugda o̱ʼe̱po “dakiti Dios” oʼtionaʼpakikaʼne. Doʼtaj onʼsiʼdakoktegdenok huadakda i̱jje̱y nopo̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱ne. HA :Namaʼda huamanmadikaʼeri o̱ʼne. Dakhueaʼda huakaʼeri o̱ʼne. ¡Keyoj! Pe̱e̱hueʼ yanetiʼ. Aʼnopoʼyareayaʼpo huabokerek siʼdakoktegdik moʼe̱ne. Namaʼda onʼmanmadikaʼikaʼ. L@ :Nogi̱ti oʼnonaʼne, egomey pogomey, Jesús Huairitaj moknopo̱e̱po yanʼdurugpakikaʼ. Aʼnen oʼnonmadikameʼne. Kenda eʼbatihuapok ijnopo̱e̱po a̱ro̱ghueʼada onteʼti oʼnigmadoyaʼne. A?{:Keʼna Cristoen oʼkaʼpo beʼtihuapokpo oʼbueyaymeʼ. Opudomeynayo bidteda e̱ʼe̱o̱k doʼtaj tihuapokhueʼdik e̱e̱ʼtada keʼna i̱yo̱da o̱ʼe̱po beʼtihuapokikameʼne.U>#:Dakiti Jesús Huairi yanʼnopo̱e̱po konig huamaʼbuy durugteda yadetiʼ Epafroditotaj. Konig Epafrodito nog huaknopo̱e̱ʼeria huadak e̱gkikaʼnayo “Huadakda o̱ʼnikaʼ,” yanʼmaknopo̱i̱kaʼ. !=;:Konige̱po oy huakkaʼ eʼtaʼmonaʼtaʼ ijpaki. Onteʼti boʼtiahuaydepo opud kanʼdurugpakeʼpo do kenpaʼti nogi̱ti mepukehueʼdik i̱jje̱a̱poy. <<q:Dapitaʼ keʼpoda o̱ʼe̱po huabueydikte o̱ʼe̱meʼ. Buttida ijjay. Diosanayo oʼtinepahuiʼpo oʼyareameʼ. Doʼtakon oʼtinepahuiʼnok nogi̱ti paiʼda ehueʼdik i̱jje̱y. ;:Opudomeyte eʼhuataʼ oʼpakpo huaʼdik o̱ʼe̱. I̱yo̱ dakhueʼda o̱ʼe̱meʼ boʼtipe̱e̱meʼnok moʼmeʼpukemeʼnok. :{:Kenpaʼti opudte Epafroditotaj taʼmonaʼdik i̱jje̱y ijnopo̱e̱y. Aʼnen doʼtaj katihuapokeʼpo onʼnigtaʼmonaʼuyne. Doere Jesucristoen huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼuy. Doere Diosen diga̱ʼda teyda e̱e̱ʼtada oʼkikaʼuy. _97:Jesús Huairia meʼo̱ro̱kaʼapone ijnopo̱e̱po opudte doadakon i̱da ijhuaʼapoy. [8/:Kenda huairia menogkaʼapone ijnopo̱e̱depo opudte Timoteotaj ijtaʼmonaʼapoy. W7':Timoteonayo doere ʼuruaʼnada Jesucristoen huadak huaʼa oʼmanmadikikaʼuy moʼnopo̱e̱de. Konig huasiʼpoa huaojtaj oʼtihuapokikaʼ konigti beʼtihuapokikaʼpo doere huadak huaʼa oʼmanmadikikaʼuy. Y6+:Nogomey hua̱ʼenda onʼpakpo Jesucristoen pakhueʼ o̱ʼnepo kahueʼ o̱ʼne. s5_:Doere Timoteoereyoʼda opudomeytaj huakkaʼ oʼpakpo oʼmeʼpukeʼpo nogomeynayo konigti ehueʼ o̱ʼne. J4 :Jesús Huairia eʼpaknayo opudomeyte Timoteotaj i̱dada ijtaʼmonaʼapoy, boʼtahuade̱ʼpo ijtaʼmonaʼapoy. Onteʼti eʼtiakdeʼte opudtaj kenda ijtipe̱e̱depo eʼdurugpaktaʼ ijpaki. 3y:Opud dakaʼ kanoknopo̱i̱keʼpo do bueydik e̱e̱ʼpiʼ doere monʼdurugpak. Timoteo Epafroditoeretaj oʼbatiaʼpak. <2q:Diostaj dakaʼ yanʼdurugpakpo huadak moknopo̱i̱kaʼpo moʼnigpe̱i̱kaʼpo huakkaʼ boʼyokikaʼpo opudtehuapaʼ dokon Diostaj bueydik e̱e̱ʼpiʼ opudere durugda i̱jje̱y. a1;:Nogi̱ti nogi̱ti ʼuruaʼda Diosen boʼkikaʼnok nog aratbuta dakhueaʼ huaahueʼdik moʼe̱ne. Diosensiʼpo ʼuruaʼda moʼnoikaʼpo nog aratbutere da huaaʼeriere dakhueaʼ huakaʼeriere moʼnoikaʼpo huadak huaʼa eʼnoeanhuahuikaʼ huaʼa moʼmanbatiaʼpakikaʼpo konig ʼurunanada huakjey boʼeypakikaʼ. Jesucristo castiga aʼmagkayaʼpo eʼtiakdeʼte opudomeytaj durugda i̱jje̱a̱poy. Opudtaj namaʼda manbatiaʼpakonhuahuahueʼ i̱ji̱kamey ijnopo̱e̱a̱poy. 0:@/{:Maboyhueʼada ayada Diostaj dakaʼ ya̱gʼkikaʼ. .+: Diosa moʼmanopoʼto̱e̱nok Diosen eʼkaʼtaʼ boʼeretpakpo kenpaʼti Diosen eʼkaʼ boʼtihuapokikaʼnok Diostaʼ yanʼmeʼpukeʼikaʼpo oknopo̱e̱batikhueʼda konig kurudyo̱ huahuaʼeri ʼurunopoʼda Diosen huadakaʼda ya̱gʼkikatiʼ. Opudere do e̱e̱ʼte doʼtaj onʼnigpe̱i̱kaʼuyne, oy hueyʼyoda e̱e̱ʼpiʼ nogi̱ti nogi̱ti menʼnigpe̱i̱kaʼ, huadiʼda egomey, huadiʼda pogomey. -: ,7: Konige̱po Diosa oʼnoyhuada̱ʼpo oʼtobehuikuyate. Jesústaj oʼtobehuikuyate kurudyo̱. Dios Huairi huadik ʼuruʼdiknada oʼdikkaʼuyate Diosa. Ayaʼada Jesústaj nigpe̱e̱ʼdik o̱ʼnikaʼapo. “Jesús Diosen huakhuairi o̱ʼe̱. ʼUrunanada o̱ʼi̱kaʼ. Kenpaʼda Apag Dios ʼurunanada o̱ʼi̱kaʼ.” Kenpaʼ ayaʼada kurudyo̱ hua̱e̱ʼeria, ayaʼada huadariyo hua̱e̱ʼeria, ayaʼada kubarakyo hua̱e̱ʼeria huikudate onʼtibahuadpo oʼnonaʼapo. Apag Dios ʼurunanada o̱ʼe̱. Ayaʼada onʼnopo̱e̱a̱po. Cristotaj huanigpe̱i̱kaʼeri konig huakjey ʼurunanada o̱ʼnikaʼnok nogomey onʼtiahuaypo onpe̱e̱po oknopo̱e̱ʼdik ya̱ʼneapet. +: ;*o:Huabokerek o̱ʼe̱depopiʼ nogi̱ti huairi ehueʼda o̱ʼunhuaʼuy. Apag Diostaj oʼnigpe̱e̱po oʼbueyʼuyate. Konig dakhueaʼ huakaʼerionig hue̱ypa cruzte oʼbueyʼuyate. q)[:Keʼna ʼUru Huairi e̱e̱ʼ Diosyo o̱ʼe̱a̱ʼuy konig huabokerek huanabaʼnig oʼsiʼpoe̱ʼuyate. ( :Cristo Jesús keʼna Dios o̱ʼi̱kaʼuyate. Dios e̱ʼe̱a̱da kenpaʼda Dios Huairida e̱ʼi̱kaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼu̱yate. ':Kenpaʼda dakteyda huairi i̱jje̱y Cristo Jesús nopo̱e̱hueʼ o̱ʼu̱ynig konigti opuda̱da yanʼnopo̱i̱kaʼ. `&9:Kenpaʼda hua̱ʼenda pakhueʼ yanikaʼpo nogomeyen e̱ʼhua̱e̱ʼtaj yanʼpakikaʼ. !%;:Hua̱ʼenda eʼpakada sigpiʼ kahueʼ yanikaʼ. “Huadakda o̱ʼne.” Aratbuta moʼtinopo̱e̱ʼ nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Donayo dakteyda ehueʼ i̱jje̱y huataʼda yanʼtinopo̱e̱po yanʼkikaʼ. Nogomey hudaknada o̱ʼne, donayo sueʼda huadak i̱jje̱y, yanʼnopo̱i̱kaʼ. y$ m:Cristoa moʼnopoʼyareaʼpo moʼnopoʼdurugpakaʼpo kenpaʼti Cristoen noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok konige̱po huayahuaya diʼ eʼmaeʼnayo eʼmatinepahuiʼnayo opudomey ayaʼada konigti yanʼnopo̱e̱po konigti huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼpo kenpaʼda Diosenyoʼda eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ yanʼpakpo ken konig boʼkikaʼnok doʼtaj durugnanada o̱ʼnikaʼapone. #:t" c:Jesucristotaj ijmanbatiaʼpakikaʼnok doʼtaj diga̱ʼda menogkikaʼne. Konigti opudomeytaj diga̱ʼ mogkikaʼne. Doʼtaj diga̱ʼda menogkaʼuyne opuda̱ onʼtiahuayʼuyne kenpaʼti oydakon diga̱ʼda menogkaʼne onʼtipe̱e̱ne.n! W:Diosa oʼpaknok Cristotaj moknopo̱e̱po kenpaʼti Cristotehuapaʼ paiʼda nopoʼe̱ʼdik moʼe̱ne.   :Kenyoʼda Jesucristoenyoʼda huadak huaʼa ʼuruaʼnanada ya̱gʼkikatiʼ. Opudte ijhuaʼapetpiʼ huahueʼpiʼ i̱jje̱a̱pet opudomeya̱ ayaʼda onpayoʼ Jesucristotaj dakaʼ oʼnoknopo̱e̱ eʼtipe̱e̱taʼ ijpaki. Onpapayoʼ Jesucristoen huadak huaʼa onʼbatiaʼpakikaʼpo oknopo̱e̱hueʼ huahuadiayeritaj mididhueʼada onʼbatiaʼpakikaʼ eʼtipe̱e̱taʼ ijpaki. Meʼpukhueʼ moʼe̱po huadaknada boʼkikaʼnok oknopo̱e̱hueʼada huadiayeria “kenpaʼda oʼmabueyapoy,” nopo̱e̱ʼdik ya̱ʼneapet. Kenpaʼti opudomey huaknopo̱e̱ʼeri Jesucristoere durugda oʼnoeonhuahuikaʼapoy nopo̱e̱a̱ʼdik moʼe̱a̱pone Diosa.  :k Q:Ken onteʼti opudere i̱ji̱kaʼaponok Jesucristotaj moknopo̱e̱po durugnanada moʼi̱kaʼapone.  ;:Bueyhueʼ i̱jje̱po ijnoeikaʼapoy dakaʼ ijnopo̱e̱y. Opudomey nogi̱ti nogi̱ti kanoknopo̱e̱ʼpo durugda kaʼneʼpo aʼtihuapokyaʼpo ijnoeapoy. C :Opudtehuapaʼ aʼmanmadikikayaʼpo noedik i̱jje̱a̱poy. v g:¿Kate ijkaʼapet? Eʼbueytaʼ ijpakpo Cristoere e̱ʼi̱kaʼtaʼ ijpakpo durugnanada i̱jjunhuahuikaʼapoy. d C:Do eʼnoenayo Jesucristoen huadak huaʼa ijmanmadikadhuaʼapoy huakkaʼada onʼnopoʼkoreaʼpo, huakkaʼ nogi̱ti nogi̱ti dakaʼ onʼnigpe̱i̱kaʼapo. Eʼbueypiʼ eʼnoepiʼ kateaʼta ijpaki nopo̱e̱hueʼ i̱jje̱y. c A:Cristo ʼurunanada o̱ʼe̱ ayaʼada kanoknopo̱e̱ʼpo Cristo meʼnopoʼto̱e̱nok kenyoʼda Cristoenyoʼda ijkikay. Kenpaʼti ijbueydepo doʼtehuapaʼ huadakda o̱ʼe̱ kurudyo̱ Diosere durugnanada i̱ji̱kaʼapoy. K :Ken Diosen Jesucristoenere ʼuruaʼda eʼkikaʼtaʼ ijjeretpaki. ʼUrunanada eʼmanbatiapakikaʼtaʼ huakkaʼ ijpaki. Okbirahueʼdik i̱jje̱a̱poy. Okbirahueʼda Jesucristoen huadak huaʼa eʼmanbatiaʼpakikaʼtaʼ ijjeretpaki. Oy konigti nogok nogok aratbut doʼtaj boʼtiahuaypo moʼpe̱e̱po Jesucristo ʼuruaʼnanada o̱ʼe̱ onʼnopo̱e̱a̱po. Do eʼnoeʼpiʼ eʼbueypiʼ Cristo ʼurunanada o̱ʼe̱ onʼnopo̱e̱a̱po. Kenda ijpaki huakkaʼ. D :Doʼtehuapaʼ opuda̱ onʼtionaʼpakikaʼnok. Kenpaʼti Jesucristoen Noki̱re̱ga̱ beʼtihuapokikaʼnok do paiʼda ijnopoʼe̱po kenda doʼtehuapaʼ huadakda o̱ʼe̱a̱po ijnopo̱e̱y. J :Kenda ʼurunopoʼ ehueadapiʼ Cristoen huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakikaʼ. Daknopoada Cristoen huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakikaʼ. Konige̱po ijdurugpaki. Nogi̱ti nogi̱ti ijdurugpakapoy. + Q:Nogomeya̱ menhuadiaypo Cristoen huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakikaʼ kenpaʼti ʼuruda huamanbatiaʼpakeri o̱ʼne eʼhuaaʼtaʼ onʼpakpo Cristoen huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakikaʼ. Hua̱ʼenda onʼpakpo Cristoen huadak huaʼa eʼmanbatiaʼpakada daknopoʼ ehueada onʼmanbatiaʼpakikaʼ. Kenpaʼti do nogi̱ti paiʼda kaʼnopoʼe̱po onʼpakpo Cristoen onʼmanbatiaʼpakikaʼ. Nogomeynayo daknopoʼda doʼtaj onʼpakpo Diostakon onʼpakpo Jesucristoen huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakikaʼ. Jesucristoen huadak huaʼa kenpaʼda buttida huaʼa o̱ʼe̱. Ayaʼada oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼne. Kenda kenpaʼda yamanmadikikaʼ, Dios Huairia Pablotaj onaʼuyate onʼnopo̱e̱.  :I  :Ken do huabakuda̱ʼ jakyo i̱ji̱kaʼnok konige̱po huakkaʼda huaknopo̱e̱ʼeria onʼnopo̱e̱po Jesucristoen huadak huaʼa eʼmanaʼtaʼ onʼeretpakikaʼ. Meʼpukhueʼada eʼmanaʼtaʼ onʼpakikaʼ. Kenpaʼti ʼuruaʼda Jesús Huairitaj oʼnoknopo̱i̱kaʼ. Kenda opudomeytakon eʼnopo̱e̱a̱ʼtaʼ ijpaki, egomey. 8 k: Ken Cristotaj yoknopo̱e̱po huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakikaʼnok huabakuda̱ʼ jakyo megkuda̱ʼuyne. Kenda ayaʼ gobierno huairien jak sorotataa nogomeypiʼ onʼnopo̱e̱.  : Doʼtaj huabakuda̱ʼ jakyo megkuda̱ʼuynok Jesucristo cruzte ayaʼtada moʼnigbueyʼuyate huakkaʼada onʼpe̱e̱de.  ;: Ken Jesucristoa boʼtihuapokikaʼnok ʼuruaʼda boʼkikaʼapo. ʼUruaʼnada boʼkikaʼnok Dios ʼuruda o̱ʼe̱ ayaʼada onʼnopo̱e̱a̱po kenpaʼti dakiti Dios ayaʼada o̱dikaʼapo. Kenda ijpakpo ijtionaʼpakikay. Do Cristoen ijnoenok aratbut oknopo̱i̱kaʼdik ya̱ʼneapet.  1: Opudomey huadak eʼkaʼ kanʼnopo̱i̱keʼpo Cristo eʼtiakte Diostaj ʼurunopoʼda huadakyoʼda ka̱gkikeʼpo huakkaʼ ijpakpo ijtionaʼpakikay. ^ 7: Opudtehuapaʼ Apag Diostaj ijtionaʼpaknok nogi̱ti nogi̱ti diʼ moʼmaeapone opud kenpaʼti huayahuaya diʼ moʼmaeapone. ʼUrunanada moʼnopo̱e̱a̱pone kenpaʼti Diosen huakikaʼ dakaʼ moʼnopo̱e̱a̱pone.    :Konig Jesucristo diʼnanada moʼe̱ne konigti doʼhuakon ayaʼ opudomeytaj diʼnanada o̱ʼnene. Kenda Diosapiʼ oʼnopo̱e̱.   #:Cristotaj dakaʼ yoknopo̱e̱po diʼda o̱ʼnene. Konige̱po kenda dakaʼ ijnopo̱e̱y. Do huabakuda̱ʼ jakyaʼ paiʼda eʼnopoʼe̱te doʼtaj Apag Diosa beʼtihuapokikaʼne. Kenpaʼti huadak huaʼa ijmanaʼnok buttida huaʼa o̱ʼe̱ oknopo̱e̱ʼdik moʼe̱ne. Diosa diʼnanada meʼe̱po beʼtinepahuiʼpo meʼnopoteypakaʼne. Diosa opuderetaj doeretaj moʼtinepahuiʼpo boʼtihuapokikaʼne. E  :Kenpaʼti aʼnenda Diosa opudtaj moʼmatinepahuiʼuypo huaboaʼda moʼnopoʼkoreaʼuyne. Oy kenpaʼti nogok nogok Jesús eʼtiakte Jesucristotaj moʼnigpe̱i̱kaʼpo Diosa moʼtihuapokikaʼnok nogi̱ti nogi̱ti ʼurunopoʼda moʼi̱kaʼapone. Jesús eʼtiakte ʼurunanada Diosen boʼkikaʼapone dakaʼ ijnopo̱e̱y.   }:Jesucristoa dakhueaʼ eʼkaʼtaj oʼmanopoʼyareaʼ ijmanbatiaʼpakikaʼuy. Opudomey huakkuruda moknopo̱e̱ʼuypo nogok nogokkon oy kenpaʼti doʼtaj onʼtihuapokikaʼne. Doere huadak huaʼa moʼbatiaʼpakikaʼ. Konige̱po Diostaj dakiti yonikay.   1:Kiriga̱yo̱ʼ kenda opudtaj ijdiknopo̱e̱po durugda Diostaj ijtionaʼpakikaʼpo doʼhued Diostaj dakiti yonikay. Opud ayaʼtada dakiti yonikay.  :> w:Apag Dios Jesucristo Huairierea diʼda moʼe̱po dakaʼ boʼtihuapokonhueʼ moʼmatinepahuionhueʼ moʼnopoʼnoeyanhueʼ. Pabloa Filipos huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmationaʼpakuyate. I :Pablo i̱jje̱po Timoteoere Jesucristoen huakikaʼeri o̱ʼe̱po opud Filipos huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼnigmadoyʼne. Huaknopo̱e̱ʼeritaj huamato̱e̱ʼeri huairi kenpaʼti huaknopo̱e̱ʼeritaj huatihuapokeri huairitaj onʼnigmadoyaʼne. Opudomey Jesucristotaj moknopo̱i̱kaʼpo Diostaj ʼuruda moʼnigpe̱i̱kaʼne. U %Oroʼomeyen Huairi Jesucristoa opudomeytaj dakaʼ kamanikeʼ, ken.y mMarcos Aristarcoere Demasere Lucasere doere huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakikaʼ saludos oʼmanigdiktaʼmonaʼ. % EEpafras Cristo Jesústaj oknopo̱e̱nok kenpaʼti oʼnigpe̱i̱kaʼnok doere huabakuda̱ʼ jakyo o̱ʼe̱po opudomeytaj saludos oʼmanigdiktaʼmonaʼ. 1 ]Onésimotaj eeʼte kenpaʼti doʼtaj o̱ʼnen jakyo adkorepen huatay dakaʼ menigkatiʼ. Doʼtehuapaʼ onʼtionaʼpakikaʼnok Diosa meʼo̱ro̱kapetpiʼ. Ijjo̱ro̱kpo opudomeytaj huahuaʼdik i̱jje̱a̱petpiʼ. Saludos onʼmanigdiktaʼmonaʼpo kenpaʼti Huairi Jesucristo dakaʼ kanʼmaikeʼpo. % EKenda onaʼnig iʼnigpe̱e̱a̱pone dakaʼ ijnopo̱e̱po oʼnigmadoyaʼne. Kenpaʼti nogi̱ti menigkaʼ enaʼnayo oʼnigkaʼapone dakaʼ ijnopo̱e̱y.  3E̱e̱ʼ, egʼ do Huairi Jesústaj yoknopo̱e̱po do kanopoʼdurugpakeʼpo huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy i̱ʼe̱po Onésimotaj dakaʼ yadeʼtiʼ.  /Do Pabloa huabaʼa oʼnigmadoyaʼne. Kenda Onésimo dehueaʼ o̱ʼe̱po ontaj oʼyokapone. Jesucristoen huadak huaʼa ontaj onaʼuynok iknopo̱e̱po Diosere iʼnoeonhuahuikaʼapo. Konige̱po doʼtaj dehueaʼ o̱ʼe̱ne. Kenda on iʼnopo̱i̱kaʼnok onahueʼdik o̱ʼe̱ne. d~ COntaj aʼnenda Onésimo dakhueaʼ ekaʼnayo dehueaʼ e̱e̱ʼnayopiʼ doʼhua oʼyokapone. } Ken Jesucristotaj oroʼ onokteyoʼ oknopo̱e̱po konig doʼtaj dakaʼ beʼikaʼnig konigti Onésimotaj dakaʼ yaeʼ. )| MO̱ʼnen huanabaʼ iʼtaeonhuahuikaʼaponigʼa huanabaʼyoʼda ehueʼdik iʼta̱e̱a̱po. Konig o̱ʼnen huadiʼnanada huamaʼbueykon iʼta̱e̱a̱po. Doʼhued huamaʼbuy konig i̱jta̱e̱po huakkaʼ diʼ i̱jje̱y. O̱ʼnanayo Onésimotaj nogi̱ti diʼ ya̱e̱ʼ. Ken o̱ʼnen huanabaʼ iʼta̱e̱ nogi̱ti diʼ ya̱e̱ʼ. Ken Huairi Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy o̱ʼe̱nok nogi̱ti diʼ ya̱e̱ʼ. { +Diosa oʼpaknok oy kenpaʼti nogok nogok onere onteʼti Onésimo o̱ʼunhuahuikaʼapo konige̱popiʼ ontaj sueʼda huapuugte oʼbakhuaʼuyate. Fz “Katihuapokeʼpo meʼta̱to̱e̱ʼ,” onahueʼ o̱ʼu̱ynok kenpaʼti kentaʼ iʼpaketpiʼ onte ijnigtaʼmonaʼapoy. Katepiʼ doʼtaj nigkaʼdik meʼe̱ne enaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼe̱ne. y - Jesucristoen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakikaʼuynok bokuda̱meʼnok huabakuda̱ʼ jakyo i̱jjunhuay. On i̱yo̱ e̱e̱ʼnayo doʼtaj oʼtihuapokikaʼayetnigʼa i̱yo̱ ehueʼ i̱ʼe̱nok ontehuapaʼ o̱ʼnen huanabaʼ Onésimo doʼtaj beʼtihuapokikeʼ doʼhua eʼpakada x  Onte kahueʼpo ijtaʼmonay. Onésimotaj ʼuruteda yaetiʼ. Konig doʼhuednopoʼ oʼnigtaʼmonaʼnigtaj diʼnanada Onésimotaj yaeʼ. aw = Aʼnenda Onésimo o̱ʼnen huanabaʼa ontaj nigpe̱e̱hueʼ e̱ʼe̱a̱da oynayo ontaj kenpaʼti doʼtaj eʼnigpe̱e̱taʼ oʼpakikaʼ. Oy Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po ontaj eʼnigpe̱e̱taʼ oʼpak. ~v w “Onésimotaj ʼuruaʼda yaeʼ.” Kenda huakkaʼ ijpakpo onaʼne. I̱yo̱ huabakuda̱ʼ jakyo i̱jje̱po Jesucristotaj doʼhua eʼmanmadikaʼte oknopo̱e̱ʼuynok Onésimo konig doʼhuedsiponig o̱ʼe̱ konig keʼnen huaojonig ijnigʼu̱ynok. Pu  diʼ iʼmaikaʼnok “Eʼpaknayo Onésimotaj dakaʼ yaeʼ,” onaʼne. Do Pablo i̱jje̱y. Toneʼbokerek i̱jje̱po Jesucristotaj huadak huaʼa ijmanmadikikaʼpo oyda huabakuda̱ʼ jakyo i̱ji̱kay. xt kCristoen huataʼmonaʼeri i̱jje̱po “Onésimotaj dakaʼ yaeʼ,” onaʼdik e̱e̱ʼpiʼ o̱ʼe̱nigʼa Ws )Huakkaʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj diʼ iʼmaepo iʼbatihuapokikaʼnok nogi̱ti nogi̱ti dakaʼ Diostaj oʼnoknopo̱e̱. Kenda ijtipe̱e̱depo Diostaj nogi̱ti durugda i̱jje̱y kenpaʼti nogi̱ti Diosen eʼkikaʼtaʼ ijpaki. Konig doʼtaj oeʼuynig, konigti o̱ʼnen huanabaʼ Onésimotaj dakaʼ yaeʼtiʼ Pabloa Filemóntaj onaʼuyate. 3r aHuairi Jesústaj dakaʼ iknopo̱i̱kaʼnok aratbuta ʼuruaʼnanada oʼnoknopo̱i̱kaʼ kenpaʼti Cristotaj onʼeretpakpo dakaʼ onʼnigpe̱i̱kaʼ. Cristo Jesústaj oʼnoknopo̱e̱po durugda o̱ʼneonhuahuikaʼapo kenpaʼti Diosa dakaʼ moʼnigkikaʼapone kanʼnopo̱e̱ʼpo ijmanigtionaʼpakikay. Jq Diostaj huaknopo̱e̱ʼeri ayaʼtada on Filemón diʼ iʼmaikaʼ kenpaʼti Huairi Jesústaj dakaʼ iknopo̱i̱kaʼ oʼtipe̱e̱ʼuypo Diostaj ijtionaʼpakpo doʼhued Diostaj dakiti yonaʼikay. p ao =Oroʼomeyen Apag Diosere Huairi Jesucristoerea opudomeytaj oʼmatinepahuiʼpo moʼnopoʼdurugpakeʼpo moʼnopoʼnoeyeʼpo. Huaknopo̱e̱ʼeritaj Filemóna diʼ oʼmaikaʼpo Huairi Jesústaj dakaʼ oknopo̱i̱kaʼne. n Kenpaʼti Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼnen jakyo o̱gkupopakikaʼ, kenomeytaere oʼnigmadoyaʼne. Kenpaʼti oroʼomeyen huaidpo Apiataj Arquipotakon oʼnigmadoyaʼne. Arquipo konig Cristoen huanabaʼ oroʼere huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakikaʼ. m Do Pablo i̱jje̱y. Cristo Jesústaj ijnigpe̱i̱kaʼpo Roma aratbuten huabakuda̱ʼ jakyo i̱ji̱kay. Doʼhued huamaʼbuy Timoteoere i̱jje̱po oʼnigmadoyaʼne. O̱ʼna Filemón huadiʼda o̱ʼe̱ne, oroʼomeyere huadak huaʼa huamanbatiaʼpakeri i̱ʼe̱ne. [l/Huanigpe̱i̱kaʼeria onʼbahuaʼpo nogyo̱ nogyo̱ ayaʼbayoda Jesúsen huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakonhuahuikaʼuyate. Jesús Huairia huakkaʼ oʼbatihuapokikaʼpo Jesúsen huadak huaʼa eʼmanbatiaʼpakte teyda oʼbatihuapoknok onʼbayareaʼpo nogda nogda o̱gkikaʼpo konig Diosyoʼda kaʼdik o̱ʼe̱nig o̱gkikaʼuyate, ken.}ksKen Jesúsa kenda eʼmanadeʼte Diosa Jesús Huairitaj oʼbaktobehuikuyate. Diosen huadaʼkopen oʼhuaduyate. }jsBihuitaj onʼpayto̱e̱a̱po. Mabokhueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Eʼbueyuruhue̱ eʼmaypiʼ bueyhueʼdik o̱ʼneapo. Dakhueʼ aratbuttaj huabaʼa onʼtibataʼteaponok onʼbayarikaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate. Kurudyo̱ Jesús oʼbehuikuyate. i'Do ijpaknok doʼhued huadik eaʼte huaknopo̱e̱ʼeria totoʼ noki̱re̱gtaj onʼmakmaoro̱kaʼikaʼapo. Nog aratbuten huaʼate onaʼpakapo. 6heHuaknopo̱e̱ʼeritaj bautiza e̱gkaʼte Diosa oʼmanopoʼyareaʼapo oʼmanoeanhuahuikaʼapo, ayaʼ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj Diosa castiga oʼmagkadhuahuikaʼapo. hgI—‍Ayaʼbayoda ayaʼ aratbutte yanʼhuatiʼ. Huadak huaʼa yanʼmanbatiaʼpakikatiʼ. fwNogok once huanigpe̱i̱kaʼeri aypo kutopate enʼhuadte Jesús oʼmanokyonʼuyate. “Do eʼnoyhuadte huakkaʼmon doʼtaj mentiahuaydete kenda eʼtiaʼpaktada oʼnoyhuad oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. Dakhueʼda moʼe̱ne.” Oʼmanaʼuyate. `e9 Jesús o̱ʼe̱ oʼnoki̱e̱ʼdepo nog huanigpe̱i̱kaʼeritaj onʼbahuahuaʼpo “Jesús oʼnoe,” eʼmanaʼtada Jesús oʼnoe nopo̱e̱hueʼda o̱ʼnuyate. Jesúsen once huamataʼmoneritaj oʼmataʼmonaʼuyate. d Nogok bottaʼ Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri dagte onʼhuaʼuyate. Jesús konig nogkokada o̱ʼe̱po bottaʼtaj oʼbatiahuaydenok c3 Jesús onteʼti oʼnoe kenpaʼti María eʼtiahuaydetada oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnuyate. Jesús bottaʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼbatiahuayʼuyate. &bE María oʼhuaʼpo Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼhuahuaʼdepo Jesústaj ijtiahuaydey oʼbatiaʼpakuyate. Kenomey suhueʼnanada o̱ʼnepo onʼbahuikpo. (aI Domingo sikyoedda Jesúsa oʼnoyhuaddepo huakkuruda María Magdalenataj oʼso̱ʼtiahuayʼeaʼuyate. Aʼnen Jesúsa siete noki̱re̱gtaj okmaenaʼuyate. (`IKen ettoneʼ kubarakyaʼ oʼnokmonpo diga̱ʼda onmeʼpukpo beʼtapiʼ onbatiaʼpakhueʼ o̱ʼnuyate. Jesúsa María Magdalenataj oʼtiahuayʼeaʼuyate. x_iYanʼhuatiʼ, keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj kenpaʼti Pedrotaj yaʼnonaʼ, “Galileayo huakkuru oʼhuaʼapo. A̱yo̱da kentaj boʼtiahuayapone. Kenda ijjay boʼtiahuayapone.” —‍Kenda huabo huabokereka ettoneʼtaj oʼmanaʼuyate. K^Okmeʼpukhueʼ meneʼ. Jesús Nazaret hua̱e̱ʼeri kentaj cruzte oʼdarakmeʼ boʼukne. Oʼnoyhuadde. I̱yo̱ ehueʼ o̱ʼe̱. I̱yo̱ onʼhueda̱meʼte. Ehueʼ o̱ʼe̱. Yanʼtiahuayʼ. }]skubarakyo onʼkuddepo daʼkopente huaboa bokerek huabid huaok yerenanada eʼottaj onʼtiahuaypo onʼmepukeʼuyate. Q\onʼtiahuayatoʼpo kubarak huid huanokbet onokbetahueʼ onʼtiahuaypo, q[[—‍¿Beʼa kubarak huid huanokbet yakpokoreaʼapet? —‍Huayahuaya onʼbatiaʼpakuyatenigʼa 3ZaDomingo emedeʼte kubarakyo onʼtiakdepo, nY WJudío aratbuten okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoe epokondeʼte domingo emedeʼte María Magdalena Salomé Maríaere Jacoboen hua̱ye̱ ʼuruʼhui̱e̱da huasihuaj huakupete oʼdepo Jesúsenso̱ʼ aso̱ʼhuekeyaʼpo oʼdeʼuyate. kXO/María Magdalena Joséen hua̱ye̱ Maríaere ke̱yo̱ oʼso̱ʼhueda̱ʼ onʼtiahuayʼuyate.TW!.ʼUruda tela huakupete oeʼpo oʼso̱ʼhuarakapo oʼso̱ʼtihui̱yi̱gʼuyate. Aʼtimon huabo sipanaʼkogyo̱ oʼso̱ʼhuedanʼuyate. Kenpaʼti kubarak akbogpete huaboroʼ huida̱ oʼtinokbetanʼuyate. _V7-“E̱e̱ʼ, oʼbueyde,” capitána onaʼdenok Jesúsenso̱ʼ Josétaj oʼyokuyate. Uw,Josétaj Pilatoa oʼpe̱e̱depo Jesús oʼbueyde oʼmepukeʼpo “¿menpaʼ yaʼbueyonde?” capitántaj onaʼuyate. T+José oʼtiakpo meʼpukhueʼ o̱ʼe̱po Pilatotaj oʼhuahuaʼpo “Jesúsenso̱ʼ beyok.” Onaʼuyate. José Arimateayo hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po kenpaʼti judío huairi huakupopakyo hua̱e̱ʼeri o̱ʼu̱yate. Kenpaʼti Dios Huairitaj dakaʼ oʼnigi̱kaʼuyate. hSI*Ken oʼsikonyakuyate. Emeʼte judíoen okmapi̱e̱ʼahuaddik huameʼnoe o̱ʼe̱a̱ponok }Rs)Jesús Galileayo e̱e̱ʼte onʼtahuaʼikaʼpo kenpaʼti onʼmanigmanhuada̱ʼikaʼuyate. Kenpaʼti nogomey ettoneʼ huakkaʼmon bidtaʼda onʼtiahuayanhuaʼuyate. Keʼna Jesúsere Jerusalényo̱ onʼhuameʼte. Jesústaj onʼkubarakkaʼuyate. ?Qw(Kenpaʼti ettoneʼ o̱ʼnepo bidtaʼda onʼtiahuayanhuaʼuyate. María Magdalena o̱ʼe̱po kenpaʼti María Jacobo huasueden hua̱ye̱ José Saloméereen hua̱ye̱ o̱ʼnepo. NP'Ken sorotataj capitána romanoa Jesúskokpen oʼbopo oʼtiahuaypo konig Jesús oʼokoyonpo oʼbueyonnigtaj oʼtiahuaypo, —‍In huabokerek buttida Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱. —‍Oʼdaʼuyate. mOS&Eʼbueyonte Diosen huid jakyo konig tela pe̱gtoneʼ eʼoroyaʼda kutapen nopote oʼhuisonʼuyate. HN %Ken Jesús ʼuttaʼda oʼokoyondepo oʼnotitikonʼuyate. AM{$Nogtida huabokerek oʼketonhuaʼpo a̱pon esponja vino paiʼyo oʼtaʼbutaʼpo hue̱ypate oʼbetaʼpo kenpaʼti huakittaʼte oʼnigokteaʼuyate. Kabuyukeʼpo oʼnigokteaʼuyate. L#Sueʼda huakkaʼmona onʼtikupobopo onʼpe̱e̱depo, —‍In huabokerek Elíaskudaktaj onokoy. —‍Onʼmanaʼuyate. OK"Kenteda niokpo eʼhuadted, —‍Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? —‍Jesúsa ʼuttaʼda oʼokoyonʼuyate. Ken aratbuten huaʼate: “¿Menaʼpo doʼtaj meʼenonne? Doʼhued Dios, doʼhued Dios.” J!Tokhuad eʼhuadte huadari huabada oʼsikonʼuy. Sikki̱re̱gda o̱ʼu̱yate. Tereaʼ eʼhuaddeʼte onteʼti oʼtaʼtuduyate. tIa Cristo judío aratbuten huairi kahuarakeʼ. Kenda eʼtiahuaynayo oknopo̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱a̱poy. Huabereeriere Jesús onteteyoʼ hue̱ypa cruzte onʼbetpo kenpaʼti Jesústaj dakhueaʼda onaʼuyate. In konig Jesús oʼbueyʼuyate. fHEKen kenpaʼti sacerdote huairi Moisésenbaʼ huamanmadikaʼeriere huayahuaya dakhueaʼda onʼhuaaʼpo: —‍Nogomeytaj oʼbayareaʼikaʼuyatenigʼa huataʼnayo bueyhueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo tihuapokhueʼdik o̱ʼe̱. mGSO̱ʼna bueyhueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo huataʼda yatihuapokpo cruzyaʼ yahuarak. —‍Oʼnonaʼuyate. hFIJudío aratbuta onʼbapokpo Jesústaj dakhueaʼda onʼtidiʼkeonhuaʼuyate. Kenpaʼti onʼhuadiaypo huakua onʼpekoreʼepo, —‍“Diosen huaboroʼ jak ijsakapoy, bapaʼ huameʼnoe onteʼti ijkaʼapoy.” Iameʼne. mES“Dakhueaʼ huakaʼeriere yaʼbueyapet.” Ken konig Apagbaʼ oaʼuyatenig Jesús oʼbueyʼuyate. }DsBottaʼ huabereʼeritakon hue̱ypa cruzte onʼmabetaʼuyate. Jesús huadaʼkopen noga̱ opeʼtopen onʼmabetuyate. C3Huaku kutapen hue̱ymeyen “In judío aratbuten gobierno huairi o̱ʼe̱.” Onʼmadoyaʼuyate. Konige̱po bueydik o̱ʼe̱ onʼnopo̱e̱ʼuyate. 8BkSikyoedda nuevete cruzte onʼbetaʼuyate. ASorotataʼa Jesústaj cruzte onʼbetandepo beʼati keʼnen yudtaj yaʼdeyapet aʼnopo̱e̱yaʼpo huid okmo o̱ʼneneʼuyate. T@!Ke̱ya̱ʼ sorotataj vino paiʼ onʼyokuyatenigʼa mayhueʼ o̱ʼu̱yate. p?YKen Gólgota oteʼte onʼtohuaʼuyate. Gólgota aratbutenate huakuaiʼ oteʼte onʼtohuaʼuyate. 6>eSimón Cirene huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeri Alejandroen Rufoenere huaoj taʼbayaʼ oʼtiakpo kenteda oʼpoknok “Jesúsen cruz tohuaʼdik i̱ʼe̱ne,” oʼnonaʼuyate. 9=kKen konig onʼtierikdepo okayagda oʼnokirokaʼpo keʼnenokkon onteʼti onʼotaʼdepo hue̱ypa cruzte aʼarakyaʼpo Jesústaj onʼtohuaʼuyate. Hue̱ypa cruzte onʼarakuyate. \<1Kenpaʼti hue̱ypa o̱gkubitbitpo onʼtisupuʼepo huikudate onʼtihuaduyate. ;—‍Iʼtiak, judío aratbuten gobierno huairi. —‍Sorotataʼa dakhueʼdikda onʼnopo̱e̱po ʼuttaʼnanada oʼnonaʼuyate. : Jesústaj ayagda huaok onʼotaʼpo (ken konig gobierno huairiayoʼda onʼotikaʼnig) kenpaʼti eʼpid huakiok o̱gkuottaʼpo, q9[Gobierno huairien huaboroʼ jakyo onʼtohuaʼdepo ayaʼda sorotataj Jesústaj onʼtikupopakuyate. d8AKen aratbuttaj oʼmanigpe̱e̱po oʼpakpo Barrabástaj o̱ʼo̱ro̱kaʼuyate. “Jesústaj huiyokda huasiʼdakbiʼa yanʼbitbit” oʼmanaʼdepo hue̱ypa cruzte kanʼarakeʼpo Pilatoa sorotataʼtaj oʼbayokuyate. co~}|1zz2yxxZwvvG}ECC @>=<98!64X3q2A0/..,,h+|)(&c%_#m"2VRF!` I w i @$; ^:5Kenomey cuatro huanoeonhuahuikaʼeri okajpe onʼto̱e̱. Nogtia nogtia huanoeonhuahuikaʼerien seis okajpe onʼto̱i̱kaʼ. Hua̱so̱ʼ huaneg huakpo onʼto̱i̱kaʼ. Huanopoʼyobetaʼ huakpo onʼto̱i̱kaʼ. Apag Diostaj oʼnonaʼikaʼpo:Onnayo kenpaʼda huadak i̱ʼi̱kaʼ, kenpaʼda ʼuruda i̱ʼi̱kaʼ, Apag Dios. Onnayo kenpaʼda huadak i̱ʼi̱kaʼ, Apag Dios. Onnayo kenpaʼda ʼurunanada i̱ʼi̱kaʼ, Apag Dios. Dios Huairi i̱ʼe̱. Teynanada iʼikaʼ, Dios. Ayaʼnanada kaʼdik i̱ʼe̱. Aʼnennada iʼnoeonhuahuikaʼuy. Kenpaʼti oy iʼnoeonhuahuikaʼpo. Nogoknadakon iʼnoeonhuahuikaʼapo, Apag Dios. Kenda cuatro huanoeonhuahuikaʼeria oʼnonaʼikaʼpo, batikhueʼda huameʼnoe sikyoere oʼnonaʼikaʼ. n9UHuakkuruda huanoeonhuahuikaʼeri konig apetpetonig o̱ʼe̱ʼuy. Bottaaʼte konig vacanig o̱ʼe̱ʼuy. Bapaaʼte konig huabokerekkokonig o̱ʼe̱ʼuy. Onteʼti bottaʼ bottaaʼteaʼ konig huatoposi̱g eʼyorepaʼ o̱ʼe̱ʼuy. K8Dios Huairien kuruteda konig huaduyda konig vidrionig irida ijtiahuayʼuy. Kenpaʼti Apag Dios huahuad huaneg cuatro huanoeonhuahuikaʼeri o̱ʼnepo, hua̱so̱ʼ huaneg huakpo onʼto̱i̱kaʼ. T7!Diosen huahuadyaʼ o̱jbed oʼhuaʼikaʼ kenpaʼti ʼuttaʼda konig kurud eaʼ doa Juana ijpe̱e̱ʼuy. Diosen huakkurupen Diosen siete Noki̱re̱g o̱ʼnikaʼpo siete huakjeytoneʼonig oʼnokpakikaʼ. b6=Kenpaʼti Dios huairien huahuad huatiokpe huaneg veinticuatro huairitoneʼ onʼbahuadikaʼ. Huairien huahuadte huairitoneʼ onʼbahuadikaʼ. Yereda yudtaj onʼotikaʼpo oro huakupetada eʼkaʼ huakuot onʼkuotikaʼ. 5Apag Dios senogda konig jaspe ʼuruda huid kenpaʼti konig cornalina huidbed senogda o̱ʼe̱, Apag Dios konig senognanada o̱ʼi̱kaʼ. Nogyo̱ nogyo̱ huahuad huaneg ʼurunanada to̱gkeʼ o̱ʼe̱. To̱gkeʼ senognanada konig esmeralda huid senognada o̱ʼe̱. "4=Ijhuiti ehueʼ Diosen Noki̱re̱ga̱ meʼnopoʼto̱e̱ʼuyne. Kurudyo̱ konig huairitoneʼen huahuad ijtiahuaymey. Apag Dios kenteda oʼhuadikaʼ. %3 ENogokaʼ kurudyo̱ do ijmabopo akbogpe ekhuikeʼ ijtiahuayʼuy. Aʼnennada konig ʼuruaʼnada trompeta Cristoa ʼuttaʼda doʼtaj Juantaj menaʼuyne. Onteʼti konigti menaʼpo: —‍I̱yo̱ doʼte behuatiak. Nogoknanada konigti o̱ʼe̱a̱po oʼtiahuayʼeaʼapone. —‍Menaʼuyne. 2 Diosen Noki̱re̱ga̱ meʼnopoʼto̱e̱nok opudomeytaj oʼnonaʼpo opudomey huaknopo̱e̱ʼeritaj doʼhua oʼnonaʼnok ayaʼada dakaʼ yanʼpe̱e̱ʼikaʼ.” Kenda Laodicea huaknopo̱e̱ʼeritaj yamanigmadoyaʼ Jesucristoa doʼtaj Juantaj menaʼuyne.N1Okbatikhueʼada opudomey doʼtaj moknopoeonhuahuikaʼpo konig totoʼtaj huayakhueʼ hua̱gkaʼeri moʼe̱a̱pone. Doere kurudyo̱ Diosen huahuadte boʼhuadikapone. Ke̱yo̱ ʼuruaʼnanada moʼe̱a̱pone. Do Diostaj ijnigpe̱i̱kaʼuy totoʼtaj huayakhueʼ hua̱gkaʼeri i̱jje̱ʼuynok Diosa kurudyo̱ meʼbehuikaʼuyne. Kenere huairi i̱jje̱po ijhuadikay. Konigti opudomey totoʼtaj huayakhueʼ huakaʼeriomey doere huairi kurudyo̱ boʼhuadikapone. O0Ken konig opudomey huanopoyaʼda doʼtaj eʼdik o̱ʼnene ijbatiaʼpakapoy. Menʼpe̱e̱ʼ. Konig huabokerekapiʼ opudomeyen jakyo onʼtiakdepo ‘Ijtiaki,’ eadeʼte kentaj moʼpe̱e̱po moʼnigokhuikeʼpo moʼbakuda̱ʼikaʼ. Ken konig eʼnopoʼto̱i̱kaʼtaʼ ijpaknok doʼtaj meʼdeʼikaʼ. Opudomeyere i̱ji̱kaʼapoy. @/y‘Dakhueaʼ bokaʼne,’ ayaʼtada diʼ ijmaepo ijmanikay. Kenpaʼti kenomey kanʼnopoʼkoreʼpo castiga ijmagkikay. Konige̱po diga̱ʼ yanʼderetpakpo doʼtaj yanʼnopoʼkoreaʼ. o.WDoʼtaj dakaʼ menoknopo̱e̱po dakteynopoʼda ya̱gʼkikaʼ. Konig oroyeretaj diga̱ʼda eʼtihuedeʼte ʼuruda oroyoʼ o̱ʼi̱kaʼ. Konigti opud doʼtaj yanʼnopoʼkoreaʼ onteʼti namaʼda nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Daknopoʼda ya̱gʼkikaʼ. Onteʼti daknopoʼda doʼtaj menoknopo̱i̱kaʼ. Doʼtaj durugnanada moʼe̱a̱pone. Konig yudtaj eʼmanbasaʼ keregda o̱ʼi̱kaʼ konigti ʼurunopoʼda ya̱gʼkikaʼ. ʼUrunopoʼda bokaʼpo Diostaj okbirahueʼ moʼe̱a̱pone. Kenpaʼti konig ekpotasedapaʼ onteʼti Diosen dakaʼ boʼtiahuayapone. Kenda Dios eʼnigkaʼtaʼ oʼpakpo ʼurunanada moknopo̱e̱a̱pone. J- Huakkaʼda oʼmato̱e̱y. Huakkaʼda oʼbaeʼuy. Nogi̱ti pakhueʼ o̱ʼe̱y. Kenpaʼti ʼuruda o̱ʼe̱y. Namaʼda moʼnopo̱e̱po boaʼikaʼnigʼa. Diostaj dakteynopoʼ ehueʼ moʼe̱nok opudomeytaj beʼapiʼ matinepahuiʼdik o̱ʼnepo Diosen eʼnopo̱i̱kaʼnayo paiʼnanada moʼi̱kaʼpo opudomey ekpobigo̱nig moʼe̱po Diostaj oknopoenkahueʼ moʼi̱kaʼne. Kenpaʼti konig Diosa opudomeytaj eʼnigkikaʼtaʼ oʼpakikaʼ kendakon oknopoenkahueʼ moʼi̱kaʼpo kenpaʼti Diostaj konig ʼuruda yudtaj nigbaothueʼ e̱ʼi̱kaʼnig Diostaj ʼurunopoʼ ehueʼ moʼi̱kaʼne. !,;Ayaʼda boʼkikaʼnig doʼhua ijnopo̱e̱y. Jesucristotaj dakaʼ ijnigpe̱i̱kay namaʼda boaʼikaʼnigʼa ʼurunanada nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼpo suhuignanada boʼpakpo doʼtaj suhuigda onʼnigpe̱i̱kaʼne konige̱po opudomeytaj e̱ʼo̱k e̱kenpaʼ eʼkaʼtaʼ ijpaknigʼa. +*yLaodicea huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼeri huairitaj yamanigmadoyaʼ: “Kenda iaʼnig ijkaʼapoy. Diosen huaʼa buttida ijmanaʼikay. Aʼnennanada Diosere i̱jje̱depo ayaʼda boʼtiahuayikaʼnig ijkaʼuy. Opudomeytaj kenda oʼnonaʼapone. A){ Diosen Noki̱re̱ga̱ meʼnopoʼto̱e̱po oʼnonaʼpo opudomey huaknopo̱e̱ʼeritaj doʼhua oʼnonaʼnok ayaʼada dakaʼ yanʼpe̱e̱ʼ.” Kenda Filadelfia huaknopo̱e̱ʼeritaj yamanigmadoyaʼ Jesucristoa doʼtaj Juantaj menaʼuyne. Laodicea huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼeritaj Juana oʼmanigmadoyaʼuyate. (  Ayaʼada doʼtaj meʼnoknopoeonhuahuikaʼpo okbatikhueʼada meʼnoknopoeonhuahuikaʼpo konig totoʼtaj huayakhueʼ huakaʼeri moʼe̱a̱pone. Diosere ijmanoeanhuahuikaʼapoy. Kenpaʼda durugnanada Diosere o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Diosyaʼ beʼapiʼ okbatohuahueʼdik o̱ʼneapo. Diosensiʼpo o̱ʼnikaʼ ayaʼada onʼnopo̱e̱a̱po. Huabo Jerusalén Diosen huakkaʼ jak kurudya̱ʼ oʼhuarakapo. Kenomey totoʼtaj huayakhueʼ huakaʼeri Diosen huabo jakyo Jerusalényo̱ o̱ʼnikaʼ ayaʼada onʼnopo̱e̱a̱po. r'] Onteʼti i̱dada ijtiakapoy. Buttida huaʼa dakaʼ oynayo moknopo̱e̱po doʼtaj diʼ moʼe̱po moʼnigpe̱i̱kaʼne. Okbatikhueʼada dakaʼ menoknopo̱e̱ʼ. Doʼtaj oʼnoknopo̱e̱po okbatikhueʼada doʼtaj diʼ menikaʼ. Kenpaʼti okbatikhueʼada menigpe̱i̱kaʼ. Kenda eʼkikaʼnayo beʼapiʼ o̱ʼnen eʼnoeonhuahuikaʼtaj oktiparathueʼdik meʼneapone. &/ Doʼtaj dakaʼ menʼnige̱po mennigpeonhuahuikaʼ. Oʼnonaʼuynok opudomey dakaʼ moʼnigpe̱i̱kaʼdene. Konige̱po kenokaʼ aratbut huabada paiʼnanada onʼnopoʼeonhuahuaʼdepo opudomeytaj onʼbatiokaʼapone kenpaʼti onʼtihuapokapone. Menpaʼti hueretaʼda huaknopo̱e̱ʼeri ya̱ʼnetaʼpo hueretaʼda huaknopo̱e̱ʼeri ehuepiʼ ya̱ʼnetaʼpo ayaʼtada paiʼnanada onʼnopoʼeanhuahuaʼapone. >%u Diosen aratbut o̱ʼe̱y. Suhueʼada namaʼda o̱daʼikaʼ. Diosen hueret hua̱e̱ʼeri ehueʼ o̱ʼne. Kenomey konig totoʼen huanabaʼ o̱ʼnepo totoʼtaj onʼnigpe̱i̱kaʼpo doʼtaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo opudomey huaknopo̱e̱ʼeritaj diga̱ʼ onʼtierikikaʼ. Nogoknayo do ijpaknok kenomeya̱ opudomeytaj konig huairitaj huaʼikudate boʼtihuada̱pone kenpaʼti opudomeytaj diʼ ijmaikaʼnig ijmanopo̱e̱a̱ʼapoy. s$_Ayaʼda opud boʼkikaʼnig ijnopo̱e̱y. Doʼtaj menhuatiakpo doʼtaj meʼnoknopo̱e̱po Diosensiʼpo yanetiʼ. Opudomeytaj oʼnonaʼuyne. Diosyo kudhueʼ yaneʼ. Beʼapiʼ opudomeytaj onahueʼdik moʼe̱ne. Suhueʼda tey e̱e̱ʼpiʼ doʼtaj kenpaʼti doʼhued huadak huaʼataj moʼnigpe̱i̱kaʼ. Kenpaʼti Jesucristotaj yoknopo̱e̱y. Moʼbatiaʼpakikaʼne. 8#iFiladelfia huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼeri huairitaj yamanigmadoyaʼ: “Opudomeytaj oʼnonaʼpo, do Diosenyoʼda ijnignoikay. Diostayoʼda ijnigpe̱i̱kay. Hueretda Diosen Huasiʼpo i̱jje̱y. Konig David huairi o̱ʼu̱yatenig konigti huairi i̱jje̱y. Teyda manaʼdik i̱ji̱kay. Diosyo ya̱gkud. Dios Huairiensiʼpo moʼe̱ne. Suhueʼtada onaʼdik o̱ʼnene. Doʼhua enadeʼte Diosyo bakuddik moʼe̱a̱pone. Nogomeytaj: Tokudhueʼdik o̱ʼnene. Diosensiʼpo ehueʼ moʼe̱ne. Onaʼdik oʼnene. Doʼhua kenpaʼ enadeʼte kudhueʼdikda o̱ʼneapo. 7"gDiosen Noki̱re̱ga̱ meʼnopoʼto̱e̱nok opudomey huaknopo̱e̱ʼeritaj do Cristoa oʼnonaʼnig ayaʼada dakaʼ yanʼpe̱e̱ʼ.” Kenda Sardis huaknopo̱e̱ʼeritaj yamanigmadoyaʼ Jesucristoa doʼtaj Juantaj menaʼuyne. Filadelfia huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼeritaj Juana oʼmanigmadoyaʼuyate. n!UKenomey doʼtaj moknopoeonhuahuikaʼpo okbatikhueʼada moknopoeonhuahuikaʼpo kenpaʼti okbatikhueʼada doʼtaj moʼnigpeonhuahuikaʼpo konig huayakhueʼ huakaʼeri moʼe̱po doere yereda yudtaj boʼotikaʼapo doere moʼnoeonhuahuikaʼapo. Opudomeyendik Diosen huanoeonhuahuikaʼbaʼte eʼtimadoyaʼdeʼ o̱ʼe̱po Diosa diktihuekehueʼ o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼti Diosa eʼpe̱e̱te Diosen huataʼmoneri enʼpe̱e̱te ‘Inomey doʼhued huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼne.’ Ijbatiaʼpakapoy. ySardis huakkaʼ jakyo opudomey huaknopo̱e̱ʼeria suhueʼada dakhueaʼ kahueʼ moʼi̱kaʼuy. Doʼtaj moknopo̱i̱kaʼdepo okbatikhueʼada dakaʼ moʼnigpe̱i̱kaʼnok yerenanada boʼotikaʼpo konig ʼuruʼnopoʼda doere onʼnoeonhuahuikaʼapo. hIHuakkuruedda Diosen huadak huaʼa eʼmanmadikadeʼte moʼpe̱e̱depo moknopo̱e̱ʼuyate kenpaʼti dakaʼ moʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Konig aʼnennada doʼtaj dakaʼ moknopo̱i̱kaʼuyatenig okkahuehueʼ yanikaʼ. Oyda suhuigda moknopo̱e̱depo onteʼti yanʼnopoʼkoreaʼ, onteʼti dakaʼ yanoknopo̱e̱po yanʼnigpeonhuahuikaʼ. Nopoʼkoreahueʼ e̱e̱ʼnayo e̱kpo̱e̱ʼ nige̱hueʼ e̱e̱ʼte opudomeytaj onʼhuatiakapone. Castiga aʼmagkayaʼpo onʼhuatiakapone. Konig e̱kpo̱e̱ʼ nige̱hueʼ e̱e̱ʼte huabereeri onʼtiakikaʼ. Konigti doʼtaj e̱kpo̱e̱ʼ nige̱hueʼ e̱e̱ʼte onʼhuatiakapone. taYanʼnopoʼkoreaʼ. Diostaj yaʼnonmaboʼikaʼ. Onteʼti nogi̱ti nogi̱ti doʼtaj menoknopo̱e̱ʼ. Konig moʼbueyaypo konig Diosa oʼpaknok suhueʼda boʼkadhuaʼuy. Ken konig boʼkikaʼnig Diosnayo pakhueʼ o̱ʼe̱, ijnopo̱e̱y. 1 ]Sardis huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼeri huairitaj yamanigmadoyaʼ: “Opudomeytaj oʼnonaʼpo Diosen siete Noki̱re̱ga̱ meʼnopoʼto̱e̱ne. Kenpaʼti siete siokpo ijto̱e̱po: Opudomey Sardis huaknopo̱e̱ʼeri ayaʼda boʼkikaʼnig kenda ijnopo̱e̱y. Diostaj oʼnoknopo̱e̱po Diostaj onʼnignoe aratbuta opudomeytaj namaʼda boʼhuaaʼnigʼa Diostaj eʼbueyonig moʼe̱po Diostaj eknopo̱e̱ʼ moʼbatikayʼuynigʼa. hIDiosen Noki̱re̱ga̱ meʼnopoʼto̱e̱po opudomey huaknopo̱e̱ʼeritaj doʼhua oʼnonaʼnok ayaʼ dakaʼ yanʼpe̱e̱ʼ.” Kenda Tiatira huaknopo̱e̱ʼeritaj yamanigmadoyaʼ Jesucristoa doʼtaj Juantaj menaʼuyne.  Kenpaʼti Diosa siokpo magkesionig jeyda o̱ʼe̱nig konigti jeynanada i̱jje̱nok doʼtaj ʼurunanada oʼnoknopo̱e̱a̱pone. Konig doʼhued Apag Dios menaʼpo, beʼteypakaʼuyne, opudomeykon doere teyda o̱ʼe̱a̱pone. I̱ghuaʼda moʼmanaʼapo. Diosen takaʼtaj barakdik moʼe̱a̱pone. Konig siropaʼa sorokkosotaj sakdik o̱ʼe̱ konigti Diosen takaʼtaj magkaʼdik moʼe̱a̱pone. q[Opudomey huaknopo̱e̱ʼeri konig huayakhueʼ huakaʼeri moʼe̱po kenda do konig ijpaki eʼkikaʼnayo kenpaʼda boʼkadhuahuikaʼpo nogok doere ayaʼ aratbut ayaʼ huadaribayo nogyo̱ nogyo̱ ayaʼtada i̱ghuaʼda oʼmanaʼapone. Opudomeyte do tiakhued e̱e̱ʼted kenda oy huadakda boʼkikaʼpo nogi̱ti nogi̱ti nogok nogok batikhueʼda huadakda ya̱gʼkikatiʼ. (IOpudnayo suhueʼda Tiatira huaknopo̱e̱ʼeri Jezabelen eʼmanmadikaʼtaj nigpe̱e̱hueʼ moʼe̱ kenpaʼti totoʼen eʼi̱re̱g eʼmanmadikaʼ konig Jezabela oʼmanmadikikaʼnig opudomey oknopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. Nogi̱ti nogi̱ti nogda kikaʼdik moʼe̱ne. Onahueʼ i̱jje̱a̱poy. wKenomey konig Jezabelensiʼponig Jezabeltaj huanigpe̱i̱kaʼeri o̱ʼnepo dakhueaʼ o̱gkikaʼnok, kenpaʼda ijbarakapoy. Kenda huanopoyaʼ moʼnopo̱i̱kaʼ kenpaʼti boʼpakikaʼ doa ijnopo̱e̱y. Kenpaʼti opudomey huadak eʼkikaʼnayo huadakda oʼnogkaʼapone. Dakhueaʼ ekaʼnayo castiga oʼnogkaʼapone. Kenokaʼ huaknopo̱e̱ʼeri ayaʼada doʼtaj yanʼnopounapet. ,QOynayo Jezabeltaj castiga yo̱gkaʼapoy. Huataiʼyo dakhuee̱ʼ onpahuedpo paiʼda oʼnopoʼe̱a̱po. Kenpaʼti kenomeya̱ Jezabeltaj onʼnigpe̱i̱kaʼpo konigti dakhueaʼ o̱gkikaʼpo nopoʼkoreahueʼ e̱ʼneʼnayo kenomeytakon castiga ijmagkaʼapoy. Huakkaʼ paiʼda onʼnopoʼe̱a̱po. c?Yanopoʼkoreaʼ, yanopoʼkoreaʼ. Nogok nogok ijhueʼda Jezabeltaj enaʼikaʼtada eʼnopoʼkoreaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼu̱yate. Nogtaj nogtaj huabokerektaj eʼbakdejtaʼ oʼeretpakpo eʼbatiktaʼ pakhueʼ o̱ʼu̱yate. eCNogda nogtiada dakhueaʼ bokaʼpo opudere ettoneʼ Jezabel o̱ʼi̱kaʼpo opudtaj monmadikikaʼne. Namaʼda monmadikikaʼnigʼa kejeʼ, oroʼomeytaj onmadikahueʼ ya̱e̱ʼ, onahued moʼe̱ne. Diosen huamanbatiaʼpakeri i̱jje̱y, Jezabel eaʼada doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeritaj engaña eʼmagkaʼada namaʼda oʼmanmadikikaʼ. Nogen hua̱to̱e̱ʼtaj bakdejdik moʼe̱ne, namaʼda oʼmanmadikikaʼ. Kenpaʼti ʼuhua dios eʼketkaʼtaj oʼnigarakdepo eʼnigmahui̱gdeʼ ken huaen bapeʼdik moʼe̱ne, namaʼda Jezabel doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeriomeytaj oʼmanmadikikaʼ. Kenda dakhueaʼda oʼkikaʼ. \1Ayaʼda boʼkikaʼnig ijnopo̱e̱y. Nogomeytaj diʼ moʼmaikaʼne. Diostaj doeretaj moknopo̱i̱kaʼne, paiʼda aratbut hua̱e̱ʼeritaj boʼtihuapokikaʼ. Kenokaʼ paiʼda moʼnopoʼeonhuahuaʼpo oknopo̱e̱batikhueʼada moknopoeonhuahuikaʼ. Kenda ijnopo̱e̱y. Huakkuruda doʼtaj moknopo̱e̱ʼuyate. Oynayo huakkaʼda moknopo̱e̱ne. H Tiatira huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼeri huairitaj yamanigmadoyaʼ: “Opudomeytaj oʼnonaʼpo Apag Diosen Huasiʼpo i̱jje̱po doʼhued huakpo konig taʼakonig o̱ʼe̱po ayaʼda boʼkikaʼ kenda onʼtiahuayikaʼne. Kenpaʼti ayaʼda huanopoyaʼ moʼnopo̱i̱kaʼnig kenda ijnopo̱i̱kay. Doʼhuedʼi konig siro jeynanada o̱ʼe̱po kenda Dios o̱ʼi̱kaʼ. Dokon konigti i̱ji̱kay. Konigti ijjaʼikay. Nogpaʼ nogpaʼ ahueʼ i̱ji̱kay. /Diosen Noki̱re̱ga̱ meʼnopoʼto̱e̱nok oʼnonaʼne. Opudomey huaknopo̱e̱ʼeritaj doʼhua oʼnonaʼnig ayaʼada dakaʼ yanʼpe̱e̱ʼ. Opudomey huaknopo̱e̱ʼeri oknopo̱e̱batikhueʼ e̱e̱ʼnayo konig totoʼtaj huayakhueʼ huakaʼeri moʼe̱a̱po. Konig Diosa maná aypo Israel aratbuttaj oʼbayokikaʼuyate opudtaj moʼnoeanhuahuikaʼapone. Kenpaʼti huabodik onʼdikkaʼapone. Huidyerete huabodik onʼnigmadoyaʼne. Ken huid huato̱e̱ʼeriayoʼda huabodik onʼnopo̱e̱a̱po.” Kenda Pérgamo huaknopo̱e̱ʼeritaj yamanigmadoyaʼ Jesucristoa doʼtaj Juantaj menaʼuyne. Tiatira huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼeritaj Juana oʼmanigmadoyaʼuyate. )Konige̱po yanʼnopoʼkoreatiʼ. Namaʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj yanʼmaentiʼ. Nopoʼkoreahueʼ e̱e̱ʼnayo castiga aʼmagkayaʼpo opudomeytaj ijhuatiakapoy. Konig siro huiyokda doʼhuedkittayaʼ o̱ʼo̱ro̱kpo namaʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj i̱ghuaʼda ijmanaʼapoy. ]3Opudomeyerekon suhueʼada kenda nicolaítas aratbut namaʼda onʼmanmadikikaʼuyate. Kenda oʼnoknopo̱e̱po onʼmanmadikikaʼ. Kenda nicolaítas onʼmanmadikikaʼuyatenigtaj pakhueʼnada i̱jje̱po ijdiayikay.  Opudomey huaknopo̱e̱ʼeri Pérgamoyaʼ suhueʼada namaʼda boʼkikaʼpo opudomeyere suhueʼada namaʼda huaknopo̱e̱ʼ oʼnoknopo̱i̱kaʼ. Konig aʼnennada Balaam namaʼda oʼmanmadikaʼuyate. Dios eʼketkaʼtaj ʼuhua onʼarakpo eʼnigmahui̱gdeʼ Israel aratbut ken huaen kanʼbapikeʼ kenpaʼti Israel aratbut nogen hua̱to̱e̱ʼtaj nogtaj nogtaj kanʼbakdeʼikeʼ Diostaj dakhueaʼ ka̱gkikeʼ. Kenda Israel aratbuttaj yamanaʼ. Balaama Balac gobierno huairitaj namaʼda kamanikeʼpo onaʼuyate. x i Ayaʼda boʼkikaʼnig ken doʼa ijnopo̱e̱y. Huakkaʼ jakyo kente opudomey moʼnoikaʼ ayaʼada totoʼtaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ onʼpakikaʼ. Opudomeyen huakkaʼ jakyo totoʼ konig huairi e̱e̱ʼpiʼ opudomeynayo doʼtayoʼda eʼnigpe̱e̱taʼ boʼpakikaʼ. Doʼtaj moknopoeonhuahuikaʼpo batikhueʼ moʼe̱ne. Ke̱yo̱ o̱ʼnen huakkaʼ jakyo kente totoʼ o̱ʼi̱kaʼ Antipasa hueretda huadik oʼmanaʼikaʼpo, Jesucristotaj yanoknopo̱e̱ʼ oʼmanaʼikaʼuy. Antipasa meknopo̱i̱kaʼnok nog huabokereka oʼdarakuyate. Kentaj eʼdarakdeʼte opudomey doʼtaj oʼnoknopo̱e̱po batikhueʼada doʼtaj oʼnoknopo̱e̱ne. n U Pérgamo huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼeri huairitaj yamanigmadoyaʼ. In onaʼnig yamanigmadoyaʼ: “Do Diosen huaʼa huamanaʼeria oʼnonaʼne. Diosen huaʼa konig siro botpenpenda igkuʼetda o̱ʼi̱kaʼnig oʼnonaʼne: ( I Diosen Noki̱re̱ga̱ opudomey huaknopo̱e̱ʼeritaj monaʼnig dakaʼ ayaʼada yanʼpe̱e̱ʼ. Opudomey huaknopo̱e̱ʼeri okbatikhueʼda eknopoeonhuahuikaʼnayo konig gana huakaʼeri moʼe̱po eʼbueydeʼte taʼakyo maenhueʼ moʼe̱a̱pet.” Esmirna huaknopo̱e̱ʼeritaj kenpaʼ yamanigmadoyaʼ Jesucristoa doʼtaj Juantaj menaʼuyne. Pérgamo huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼeritaj Juana oʼmanigmadoyaʼuyate. O  Opudomey huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhueaʼda mogkaʼaponigʼa meʼpukhueʼda yaneʼtiʼ. Totoʼa kenda oʼpakpo menpaʼti Diostaj oknopo̱e̱batikhueʼda e̱ʼdik ya̱ʼe̱taʼpo aʼnopo̱e̱yaʼpo suhueʼda opudomeytaj huabakuda̱ʼ jakyo boʼkuda̱ʼapone. Diez huameʼnoe paiʼda moʼnopoʼe̱a̱po. Paiʼda huabueydikteda e̱ʼe̱a̱da doʼtaj okbatikhueʼda menoknopo̱e̱po menigpe̱i̱kaʼnok dakhuapa boʼyokapone, Diosere moʼnoeonhuahuikaʼapo. =s Ayaʼda boʼkikaʼnig ayaʼ paiʼda moʼnopo̱i̱kaʼnig kenda ijnopo̱e̱y. Opudomey katepiʼ mato̱e̱hueʼ moʼe̱po paiʼda moʼe̱po Diostaj moknopo̱i̱kaʼpo Diosen huakkaʼda moʼmato̱i̱kaʼne. Kenda ijnopo̱e̱y. Judío aratbuta opudomeytaj moʼhuamahui̱ʼi̱kaʼnig. Kenda ijnopo̱e̱y. Oroʼ judío hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱y. Diosen aratbut o̱ʼe̱y. Namaʼda monaʼpo totoʼtaj onʼnigpe̱i̱kaʼpo totoʼen o̱ʼnikaʼ. B}Esmirna huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼeri huairitaj yamanigmadoyaʼ. In onaʼnig yamanigmadoyaʼ: “Do huakkuruda hua̱e̱ʼeri i̱jje̱y. Do keneʼhua̱ya̱ʼ hua̱e̱ʼeri i̱jje̱y. Ijbueyʼuynigʼa onteʼti kubarakyaʼ ijnoyhuadpo onteʼti ijnoeonhuahuikay. Opudomey huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼnonaʼpo: jMDiosen Noki̱re̱ga̱ huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmanaʼnigda dakaʼ ayaʼada kanʼpe̱e̱ʼ: Opudomey dakaʼ oʼnoknopo̱i̱kaʼne onʼnigpe̱i̱kaʼpo okbatikhueʼada onʼnigpe̱i̱kaʼpo konig dakhueaʼ kikahueʼ moʼe̱po gana huakaʼeri moʼe̱a̱po. Kurudyo̱ Apag Diosere durugnanada moʼeonhuahuikaʼapo. Efeso huaknopo̱e̱ʼeritaj yamanigmadoyaʼ.” Jesucristoa doʼtaj Juantaj kenpaʼ menameʼne. Esmirna huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼeritaj Juana oʼmanigmadoyaʼuyate. 1Opudomeyanayo huadakda bokaʼpo nicolaítas namaʼda enʼmanmadikaʼtaj boʼhuadiayne. Dokon nicolaítas namaʼda enʼmanmadikaʼtaj ijbahuadiay. DKonig huakkuruda huayahuaya diʼda moʼmaikaʼuy kenpaʼti doʼtaj huakkaʼda diʼda o̱ʼnuyne, kenda okkahuehueʼ yanikaʼ. Yanʼnopoʼkoreaʼ. Konig huakkuruda huakkaʼda diʼ o̱ʼnuyne onteʼti diʼda meʼnikaʼ. Nopoʼkoreahueʼ e̱e̱ʼnayo opudomeytaj onʼhuahuaʼapone. Castiga aʼmagkayaʼpo onʼhuahuaʼapone. Nopoʼkoreahueʼ e̱e̱ʼnayo konig huakjey eʼbakkayʼonig opudenbayaʼ onteʼti doʼtaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼneapone. c?Huakkuruda doʼtaj oʼnoknopo̱e̱po doʼtaj huakkaʼ diʼda o̱ʼnikaʼuy. Kenpaʼti huayahuaya huakkaʼ diʼ moʼmaikaʼuy. Oynayo suhuigda diʼ onʼmaikaʼne. Kenda dakhueʼda o̱ʼe̱nok konig pakhueʼ i̱jje̱y. B}Doʼtaj moknopo̱e̱po dakaʼ moknopo̱e̱po paiʼda moʼnopoʼeonhuahuikaʼpo okbatikhueʼada moknopoeonhuahuikaʼpo doʼtaj huakkaʼda boʼkikaʼpo a̱ro̱ghueʼada boʼkikaʼuyate. wgAyaʼda huaknopo̱e̱ʼeri o̱gkikaʼ ijmaknopo̱e̱y. Opudomey Efeso huaknopo̱e̱ʼeri diga̱ʼda Diosen boʼkikaʼnig kenda oʼnoknopo̱e̱ne. Doʼtaj moʼnigpe̱i̱kaʼpo huakkaʼda boʼkikaʼdepo batikhueʼada boʼkikaʼnig oʼnoknopo̱e̱ne. Huabokerek opudomeyere o̱ʼnepo dakhueaʼ o̱gkikaʼnok onteʼti oroʼomeyere kupopakhueʼdik moʼe̱ne, moʼmanaʼikaʼuy. Kenda oʼnoknopo̱e̱ne. Kenpaʼti nogomey huamanmadikaʼeri opudomeyere o̱ʼnepo, ‘Diosa huataʼmonaʼeri huamanmadikaʼeri o̱ʼe̱y.’ Namaʼda monaʼuyne. Kenomeytaj dakaʼ moʼbatiahuaydepo moʼpe̱e̱po da huaaʼeri o̱ʼne, moʼnokotuy. . WEfeso huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼeri huamato̱e̱ʼeri huairitaj yamanigmadoyaʼ. In onaʼnigda yamanigmadoyaʼ: “Do Huairi Jesucristo i̱jje̱po doʼhued huadaʼko huabaʼ siete siokpo ijmato̱i̱kay. Siete oro huakaʼ huakjey huakpakaʼte ijhuaʼikay. Huaknopo̱e̱ʼeriere i̱ji̱kay. F Siete siokponig keʼna o̱ʼne. Kenpaʼti oro huakaʼ siete huakjey huakpakaʼ keʼna o̱ʼne Diosa soataʼyo oʼnopo̱i̱kaʼuyate. Diosa manopo̱e̱a̱hueʼ o̱ʼunhuahuikaʼuynigʼa oyda ijmanopo̱e̱a̱ʼapoy. Ken siete siokponig siete huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼerien huamato̱e̱ʼeri huairi o̱ʼne. Siete huakjey huakpakaʼ siete huakkaʼ jak huaknopo̱e̱ʼeriomey kenda o̱ʼne. —‍Huairi Jesucristoa kurudya̱ʼ menameʼne.|~ sKenda iʼtiahuaydenig yamanigmadoyaʼ. Kenda konig oyda o̱ʼe̱ kenpaʼti konig o̱ʼe̱a̱ponig yamanigmadoyaʼ. Z} /Doyoʼda ijnoeonhuahuaʼapoy. Do ijbueyʼuynigʼa onteʼti ijnoyhuadpo batikhueʼada ijnoeonhuahuikaʼapoy. Aratbut bueydik o̱ʼneapo manaʼdik i̱jje̱y kenpaʼti aratbutkudaktaj mato̱i̱kaʼdik i̱jje̱y. -| UHuairi Jesucristotaj ijtiahuaydepo eʼbueyonig keʼnenʼitaʼpote i̱jhue̱konʼuy. Konig huakkaʼnanada ijmeʼpukpo i̱jhue̱konʼuy. Huadaʼkopen beʼtibataʼtepo, —‍Meʼpukhueʼ ya̱e̱ʼ. Do huakkuruda hua̱e̱ʼeri i̱jje̱y kenpaʼti keneʼhua̱ya̱ʼ hua̱e̱ʼeri i̱jje̱y. X{ +Keʼnenbaʼ huadaʼkopen siete siokpo o̱ʼe̱meʼ. Teyda o̱ʼe̱po oʼto̱e̱meʼ. Diosen huaʼa i̱ghuaʼda oʼmanaʼikaʼnig konig keʼnen huakittayaʼ siro o̱ʼo̱ro̱kmeʼ. Siro botpenpenda igkuʼetda o̱ʼe̱po, keʼnenkok konig niokpo eynanada oʼtaʼteikaʼ. Keʼnenkok niokponig eynanada o̱ʼe̱meʼ. Kentaj ijtiahuayʼuy. zz ohuaʼikon ʼurunanada o̱ʼe̱po konig siroeyonig eynanada konig senognada o̱ʼe̱po ken konig huaʼi ʼurunanada o̱ʼe̱po, ʼuttaʼnanada oaʼpo konig hua̱hue̱toneʼ eapaʼ ʼuttaʼnanada oʼikaʼ konigti keʼna ʼuttaʼnanada oaʼpo. =y uHuakuhuij yerenanada konig kutajmenonig konig huakupakunoʼte yerenanada o̱ʼi̱kaʼ ken konig huakuhuij o̱ʼe̱po, huakpo konig taʼak diga̱ʼda eʼbakpakonig eyda o̱ʼe̱po, Jx  Keʼna konig Diosen Huasiʼpo Diosa oʼtaʼmonaʼuyate, huabokerek huaʼite oʼbopo oro huakjey huakpakaʼ nopoyo ijtiahuayʼuy. Huabokerek eʼboʼte ijtiahuayʼuy. Konig huairitoneʼ ʼuruaʼda oʼdotʼikaʼnig yudtaj huabidokda eʼot ijtiahuayʼuy. Huabidokda oʼotpo, huaka̱gkate e̱ʼti̱e̱ʼ orobijtoneʼ oʼotuy. uw e Beʼapiʼ ijnopo̱e̱po tanya̱ʼ ijkorudpo oro huakaʼ siete huabid huakjey huakpakaʼ ijtiahuayʼuy. 2v _ —‍Do konig la letra A i̱jje̱po, huakkuru hua̱e̱ʼeri i̱jje̱po ijnoeonhuahuikay. Kenpaʼti konig la letra Z keneʼhua̱ya̱ʼ hua̱e̱ʼeri i̱jje̱y. Kenda iʼtiahuaydenig berobaʼte yamanigmadoyaʼ. Asia huadariyo huaknopo̱e̱ʼeritaj yamanigbaʼtaʼmonaʼ. Huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼerien jakyo o̱gkupopakikaʼ, Efeso huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼeritaj yamanigbaʼtaʼmonaʼ. Esmirna huakkaʼ jakyo huaknopo̱e̱ʼeritaj yamanigbaʼtaʼmonaʼ kenpaʼti Pérgamo huaknopo̱e̱ʼeritaj, Tiatira huaknopo̱e̱ʼeritaj, Sardis huaknopo̱e̱ʼeritaj, Filadelfia huaknopo̱e̱ʼeritaj, Laodiceayaʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj yamanigbaʼtaʼmonaʼ. —‍Menaʼuyne. u  Patmosyo domingote, Huairi Jesucristotaj eʼtionaʼpakikameʼnoete Diosen Noki̱re̱ga̱ meʼnopoʼtoeonhuaʼdepo taʼpoyen doʼtaj beʼapiʼ Jesucristoapiʼ ʼuttaʼda menokoyʼuyne. Konig trompetatoneʼa eapaʼ ʼuruaʼda menaʼuyne. Kentaj ijpe̱e̱ʼuy. +t Q Juan i̱jje̱po Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱po opuden huamaʼbuyonig i̱jje̱y. Opudomey Jesucristotaj moknopo̱e̱po paiʼda moʼnopoʼe̱de. Opudomeyere dokon paiʼda ijnopoʼeonhuahuay. Opudomeyere Diosen Huairi Jesucristotaj oknopo̱i̱kaʼpo oʼnigpe̱i̱kaʼne. Opudomeytere Cristo boʼtihuapokeʼpo Diostaj oknopo̱i̱kaʼpo oʼnigpe̱i̱kaʼpo batikhueʼ o̱ʼi̱kaʼne. Diosen Huadak Huaʼa ijmanbatiaʼpakikameʼnok kenpaʼti Jesucristotaj ijmanbatiaʼpakikameʼnok hua̱gkutaʼmejyo Patmosyo huabokereka boʼtohuaʼuyne. =s u“Do Dios i̱jje̱po huakkuru hua̱e̱ʼeri i̱jje̱y. Konig la letra A huakkuru letra o̱ʼi̱kaʼnig do huakkuru hua̱e̱ʼeri i̱jje̱y. I̱jjeonhuahuikay. Kenpaʼti keneʼhua̱ya̱ʼ hua̱e̱ʼeri i̱jje̱po konig la letra Z keneʼhua̱ya̱ʼ letra o̱ʼi̱kaʼnig do keneʼhua̱ya̱ʼ hua̱e̱ʼeri i̱jje̱y, i̱jjeonhuahuikaʼapoy.” Huairi Diosa oaʼuyate. Kenyoʼda teyda o̱ʼe̱po ayaʼda kaʼdik o̱ʼe̱. Oy o̱ʼi̱kaʼ. Aʼnennada o̱ʼi̱kaʼuyate. Nogok moʼnigtiakapone. Cristo ʼurunanada o̱ʼe̱nig Diosa Juantaj oʼtiahuayʼeaʼuyate. r Yanʼtiahuaytiʼ, Cristo ʼurunanada o̱ʼe̱po konig e̱ʼsi̱hui̱ʼyo̱ eʼhuarakte ayaʼada boʼtiahuayapone. Kenomeya̱kon onʼpidtukaʼuyatenigʼa Cristotaj onʼtiahuayapo. Nogbayaʼ nogbayaʼ nog aratbut nog aratbut ayaʼbayoda hua̱e̱ʼeri ayaʼada yanʼtiahuayapet. Paiʼnanada o̱ʼnepo yanʼbahuikapet. Huakkaʼ onʼmeʼpukpo yanʼbahuikapet. Ken konigda o̱ʼe̱a̱po. Asia huadaribayo nogyo̱ nogyo̱ opudomey Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri Apagbaʼtaj aʼpe̱e̱yaʼpo boʼkupopakikaʼ. Siete huabataʼdikeaʼ jakeritaj onʼnigmadoyaʼne. Dios oy o̱ʼi̱kaʼ. Aʼnennada o̱ʼi̱kaʼuy. Kenpaʼti nogok boʼhuatiakapone. Diosa opudomeytaj dakaʼ moʼnigkikeʼpo moʼtinepahuiʼpo kenpaʼti opudomey huaknopo̱e̱ʼeritaj moʼmanopoʼnoeyikeʼ. Siete Diosen Noki̱re̱ga̱ Diosyo o̱ʼnikaʼpo konigti opudomeytaj dakaʼ moʼnigkikeʼpo moʼmatinepahuiʼpo kenpaʼti moʼmanopoʼnoeyikeʼ. zn oKenda Diosa oʼkaʼapo meʼnopo̱e̱a̱ʼdemeʼne. In berobaʼte onʼnigmadoyaʼne. Keʼna onʼmonaʼpakikaʼapo durugda o̱ʼnikaʼapo. Huaknopo̱e̱ʼeri e̱gkupopakte in eʼmadoyaʼtaj onʼpe̱e̱po onʼnigpe̱i̱kaʼpo durugnada o̱ʼnikaʼapo. Keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe meyo̱hueʼda o̱ʼe̱. Siete huabataʼdikeaʼ jakeritaj Juana oʼmanigmadoyaʼuyate. m Diosa meʼnopo̱e̱a̱meʼne buttida ijjay. Ayaʼ Jesucristoa meʼnopo̱e̱a̱meʼne buttida ijjay. Ayaʼda ijtiahuaymey buttida ijjay. l /Kenda Diosa i̱da oʼkaʼapo Diosa Jesucristotaj oʼnopo̱e̱a̱ʼuyate. Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeritaj kenda kamanopo̱e̱ʼpo Jesucristotaj oʼnopo̱e̱a̱ʼuyate. Doʼtaj Jesucristoa Diosen huataʼmoneri meʼnigtaʼmonameʼne. Do Juan Jesúsen huanigpe̱i̱kaʼeri huanabaʼ i̱jje̱y. Kenda Diosa i̱da oʼkaʼapo Diosen huataʼmoneria meʼnopo̱e̱a̱meʼne. Kenda opudomeytaj onʼnigmadoyaʼne. k:Jesucristo oroʼomeyen Huairia opudomeytaj moʼtinepahuiʼpo boʼtihuapokikeʼ. Kenpaʼ ijtionaʼpakikay, do Pablo.j1:Ayaʼda Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeria moʼdiktaʼmonaʼne. Roma huairien jakyo huaknopo̱e̱ʼeriakon huakkaʼ onʼpakpo moʼdiktaʼmonaʼne. i}:Ayaʼ Jesucristoen huabaktieʼeaʼeritaj yanʼmadiktaʼmonaʼ. Ken huamaʼbuy doere o̱ʼnepo moʼdiktaʼmonaʼne. Eh:Apag Dios ʼuruaʼnanada o̱ʼunhuahuikaʼ, ʼUruaʼnanada Dios, monʼtionaʼpakikaʼ. Nogi̱ti keneʼhua̱ya̱ʼ Pabloa huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmadiktaʼmonaʼpo oʼmanigmadoyaʼuyate. -gS:Dios Jesucristoere huakkaʼnanada onʼto̱e̱po diʼnanada moʼe̱po opudomeytaj dakaʼ tihuapokdik moʼe̱ne. Katetapiʼ paiʼda e̱e̱ʼnayo Diosa boʼyokapone. Uf#:Epafrodito opuden huakupe meʼnigtotiakmeʼne. Dakhuapa kenpaʼti nogi̱tida ijbaedemey. Huakkaʼda ijto̱e̱y. Kenda doʼtaj onʼyokmeʼne konig Diostaj eʼyok ʼuruʼhui̱e̱o̱nigda durugda oʼbaeʼ. Le:Huakupe doʼtehuapaʼ Diostaj boʼyokikaʼnignayo sueʼda ijpaki. Doʼtehuapaʼ boʼyokpo Diostaj huakkaʼ moʼdurugpakaʼnok Diosa ʼurunanada moʼnigkadhuahuikaʼapone. Kenda huakkaʼ ijpaki. d!:Kenpaʼti Tesalónica huakkaʼ jakyo e̱e̱ʼte huahued e̱e̱ʼte doʼtaj aʼtihuapokyaʼpo nogok nogok huakupe onʼnigtaʼmonikaʼuyne. ~cu:Opudenbayo huaboaʼda Jesucristoen huadak huaʼa eʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼte Macedonia huadaribayaʼ eʼhuadeʼte opud Filipenses huaknopo̱e̱ʼeriayoʼda huakupe onʼyokuyne. Huadak huaʼa moʼpe̱e̱depo durugda moʼe̱po onʼyokuyne. by:Kenpaʼ eaʼpiʼ do paiʼda eʼnopoʼe̱te onʼtinepahuiʼpo onʼtihuapokuyne. Huadakaʼda boʼkaʼuyne ijnopo̱e̱y. Ua#: Jesucristo beʼteypakaʼnok katepiʼ Diosa oʼpak kenda kaʼdik i̱jje̱y. Z`-: Nogok paiʼda i̱jje̱ʼuy. Aʼnenda huakkaʼ ijto̱e̱ʼuy. Paiʼda i̱jje̱po durugda e̱ʼdik i̱jje̱y ijnopo̱e̱dey oyda kenpaʼti huakkaʼda ijto̱e̱po durugda e̱ʼdik i̱jje̱y ijnopo̱e̱dey oyda. _5: Paiʼda i̱jje̱y ahueʼ i̱ji̱kay. Konig i̱ji̱kaʼpo katepiʼ to̱e̱hueʼ e̱e̱ʼpiʼ kenda Diosa oʼpaknig ijnopo̱e̱po durugda i̱ji̱kay. ^3: Doʼtaj onteʼti okkahuehueʼ o̱ʼnikaʼnok Jesús Huairitaj huakkaʼ ijdurugpaki. Doʼtaj eʼtihuapoktaʼ eʼpakada kahueʼdik moeʼu̱yne. Z]-: Opudomeytaj ijmanmadikadhuahuikaʼuy dakaʼ onʼpeonhuahuikaʼuyne kenda ya̱gʼkikatiʼ. Kenpaʼti ayaʼda ijkikaʼuynig boʼtiahuayonhuahuaʼuy, kenda ya̱gʼkikatiʼ. Ken konig boʼkikaʼpo Apag Dios huamanopoʼnoeya̱ʼeri opudere moʼi̱kaʼapone. Pablotehuapaʼ huakupe Diostaj onʼyokikaʼuyate Filipos huaknopo̱e̱ʼeria. v\e:Keneʼhua̱ya̱ʼ oʼnonaʼne egomey, pogomey, buttida huaʼa, buttida eʼnopo̱e̱yoʼda yanʼnopo̱i̱kaʼpo, huadakda huakikaʼ yanʼnopo̱i̱kaʼpo, nogomeytaj butukdikyoʼ yamaknopo̱i̱kaʼpo, ʼuruʼnopoyoʼ eʼkikaʼ yanʼnopo̱i̱kaʼpo, diʼ eʼmaikaʼ yanʼnopo̱i̱kaʼpo, katetapiʼ huadakda o̱ʼe̱ onʼbatiaʼpakikaʼnig yanʼnopo̱i̱katiʼ. [:Diosa ʼuruaʼnada moʼnopoʼnoeya̱ʼapone. Oroʼomeynayo huataʼda nopoʼnoeya̱hueʼdik o̱ʼe̱ne. Jesucristotaj moknopo̱e̱nok Diosa dakaʼ moʼnopoʼnoeya̱ʼikaʼapone. Katepiʼ huadakda e̱ʼhua̱e̱ʼ, katepiʼ ʼuruda eʼkikaʼ yanʼnopo̱i̱kaʼ. /ZW:Katetapiʼ mepukehueʼ ya̱ʼnepo Diostaj yanʼtionaʼpakikaʼ. Menpaʼ e̱gkapiʼ yanʼtionaʼpakpo dakiti yadaʼikaʼ. Katepiʼ bopakpo yanʼtionaʼpakikaʼ. Y:Jesús Huairi oʼtiakdeaponok opud huadakda o̱ʼnepo huayahuaya bahuadiayhueʼ hua̱e̱ʼeri o̱ʼne ayaʼada kanʼnopo̱i̱keʼ. q~}Z|j{MzxyxEvSuttrrvp6nOllkjyihsfecb`_^]\[ZZ XVUTTScRQONMLGKJI-HFEEkCBA=@?K>d=<;:Z876544 3x2I1001/Z..-,+7)V(G'%)#"}!!D a- ev \  WQ, Ontaj diga̱ʼ boʼhuadiayikaʼuyne. Huakkaʼada nogbayaʼ nogbayaʼ hua̱e̱ʼeria diga̱ʼ boʼhuadiayʼuynigʼa oynayo on Dios i̱ʼe̱po dakhueaʼ huakaʼeriomeytaj diga̱ʼ iʼbahuadiaypo eʼbueyomeyeretaj castiga iʼmagkaʼapone. Kenpaʼti oynayo o̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeri, kenomey o̱ʼnen huaʼa dakaʼ onʼmanbatiaʼpakikaʼuy, kenomeytaj ʼuruaʼda dakhuapa iʼbayokapone. Kenpaʼti kenomey ontayoʼda ayaʼda onʼnigpe̱e̱po o̱gkikaʼuy. Kenpaʼti o̱ʼnendiktaj huakkaʼ onʼpakuynok ʼuruaʼda dakhuapa iʼbayokapone. Huasiʼpotaj huatoneʼeretaj huanabaʼtaj huairitaj ʼuruaʼda dakhuapa iʼbayokapone. Kenpaʼti huaboaʼda aratbuttaj dakhueaʼda huakaʼeriomeytaj kenpaʼda iʼbarakapone. +/ oʼnonaʼpo,Dakiti Dios Huairi. Teyda i̱ʼe̱ne, Dios. Ayaʼda kaʼdik i̱ʼe̱ne. Ayaʼenda huairi i̱ʼi̱kaʼ. Aʼnennada i̱ʼi̱kaʼuyate. Oyda kenpaʼti i̱ʼi̱kaʼ. Nogokkon i̱ʼi̱kaʼapo. Huaboaʼda konig teynada i̱ʼe̱po ayaʼtada teyda iʼmanikaʼapo. * Diosen huakkurute huairi huahuadte onʼhuadikaʼpo veinticuatro huatoneʼ huairia onʼhuadikaʼpo Diostaj onʼtihuedpo oʼderetpakpo !); Sieteʼa Diosen huataʼmoneria trompetate eʼmogeʼte ijpe̱e̱mey. ʼUttaʼda kurudya̱ʼ eaʼ ijpe̱e̱po:Oroʼomeyen Dios Huairi keʼnen Cristoere huakhuairi o̱ʼnedepo Diosayoʼda kenpaʼda huairi o̱ʼeonhuahuikaʼpo oʼmanaʼonhuahuikaʼapo. Kenda ijpe̱e̱mey. %(C Botaaʼteaʼ dakhueaʼ huakaʼeri paiʼnanada onʼnopoʼe̱de aʼtimon bapaaʼteaʼkon paiʼnanada onʼnopoʼe̱a̱po. Sieteʼa trompetate oʼmogapo. -'S Enʼbehuikte huadari diga̱ʼda o̱ʼi̱ye̱gapo. Jerusalényo̱ huakkaʼ judío aratbut sorok jakyo eneʼte oʼmahue̱kpo oʼmanbetapo. Sorok jak huakkaʼ konig nog huakhuarakaʼ diez jaktion oʼmahue̱kapo. E̱ʼi̱ye̱gte siete mil aratbut huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeri yanʼmabueyapet. Nogomeya̱ huakkaʼada onʼmeʼpukpo “Dios kurudyo̱ hua̱e̱ʼeri huadakda o̱ʼe̱. Teynanada o̱ʼe̱.” Onʼbatiaʼpakapo. ~&u Nogok kenomeya̱ bottaʼ huamanbatiaʼpakeria kurudya̱ʼ onʼpe̱e̱po, —‍I̱yo̱ yanʼtiak. Kutayo yanʼbehuik. Enaʼte onʼpe̱e̱po. Ken onʼpe̱e̱depo kurudyo̱ e̱ʼsi̱hui̱yo̱ enʼbehuikte kenomeyen takaʼa yanʼbatiahuayaʼapet. %y Bapaʼ huameʼnoe nogmeʼnoe oktaʼpete eʼbueyso̱ʼ enʼhuedonhuaʼdeʼte Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱po oʼmanoyhuada̱ʼapo. Huaʼite onʼboapo. Kentaj huakkaʼnanada onʼtiahuayapo. Onʼtiahuaydepo huakkaʼnanada onʼmamididapo. J$  Bottaʼ Diosen huamanbatiaʼpakeritaj huakkaʼ aratbut eʼpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼpo. Bottaʼa bueyhued o̱ʼnepoed Diostaj onʼmanbatiaʼpakikaʼpo aratbuttaj paiʼda onʼmanopoʼe̱a̱gkikaʼnok nogok enʼbueydeʼte dakhueaʼ huakkaʼeria huakkaʼda onʼdurugpakatuʼapo. Huayahuaya katetehueʼ onʼbayokeapo. A#{ Bottaʼ huamanbatiaʼpakeritaj eʼbarakdeʼte bapaʼ huameʼnoe nogmeʼnoe oktaʼpete huakkaʼnanada aratbut eʼbueyso̱ʼtaj onʼso̱ʼtiahuayonhuaʼpo nogbayo nogbayo hua̱e̱ʼeri nog huaʼa nog huaʼa huato̱e̱ʼeri huakkaʼnanada onʼso̱ʼtiahuayonhuaʼapo. “Bakubarakkahueʼ yaneʼ.” Onʼmanaʼapo. Q" Jerusalényo̱ huakkaʼ jakyo dagte Diosen huamanbatiaʼpakeri eʼbueyso̱ʼ onʼhuedonhuaʼapo. Kenda huakkaʼ jakyo aratbut dakhueaʼ huakkaʼeri o̱ʼnikaʼpo, Diostaj pakhueʼ o̱ʼnepo konigti Sodoma huakkaʼ jakyo dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼnuyate. Kenpaʼti konigti Egiptobayo dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼnuyate. Ke̱yo̱ Jerusalényo̱ eʼbueyso̱ʼ onʼhuedonhuaʼapo. Ken konigti huakkaʼ jakyaʼtion oroʼomeyen Huairia cruzte moʼnigbueyʼuyate. !/ Ken onʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼdepo enʼkuhuitdeʼte. Keʼna toyahuugkahueʼ hua̱e̱ʼerionig huiyokda o̱ʼe̱po sorokkogya̱ʼ adteda dakhueaʼ huakaʼerikudakenbayaʼ oʼmati̱o̱ro̱kdepo. Bottaʼ Diosen huamanbatiaʼpakeritaj aʼbarakyaʼpo oʼmagkaʼpo oʼbarakapo. L  Kenokaʼ Diostaj onʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼpo, Diosa bottaʼ huamanbatiaʼpakeritaj oʼbateypakaʼikaʼapo Diostaj enʼmanbatiaʼpakonhuahuaʼte kurudtaj yakhuik enaʼnayo huihueʼdik o̱ʼunhuahuaʼapo. Kenpaʼti eʼpaknayo hue̱ʼe̱ytaj mimiakon yahueaʼdik o̱ʼneaʼapo. Kenpaʼti huadarieri aratbuttaj nogda nogda paiʼda manopoe̱ʼikaʼdik o̱ʼneaʼapo. Keʼpoda castiga magkaʼdik o̱ʼneapo. Menokapiʼ onʼpakpo magkikaʼdik o̱ʼneapo. (I Kenomey Diosen bottaʼ huamanbatiaʼpakeritaj beʼapiʼ dakhueaʼ eʼmagkaʼtaʼ eʼpaknayo dahueaʼ aʼmagkayaʼpo hua̱e̱ʼeritaj onʼmahui̱gapo. Huamanbatiaʼpakeri huakittayaʼ taʼak o̱ʼo̱ro̱kaʼpo kenomeyen takaʼtaj kenpaʼda onʼmahui̱gapo. Ken koniga̱ yanʼmabueyapet.  Inomey bottaʼ huamanbatiaʼpakeri konig bottaʼ olivo hue̱ymey o̱ʼne. Konig bottaʼ huakjey Diosen onʼmanopoeanhuahuikaʼpo. Inomey bottaʼ huamanbatiaʼpakeritaj Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱po Dios Huairitaj onʼmanbatiaʼpakonhuahuikaʼapo. _7 Doʼtaj Diostaj mentiaʼpakeʼpo bottaʼ huamanbatiaʼpakeri ijmataʼmonaʼapoy. Jerusalén hua̱e̱ʼeritaj ijmataʼmonaʼapoy. Mil doscientos sesenta huameʼnoe doʼtaj bottaʼ huamanbatiaʼpakeria mentiaʼpakonhueʼpo ijmataʼmonaʼapoy. Konig paiʼda hua̱e̱ʼerien yudtaj konig saco yudtaj onʼotonhuahuaʼapo. —‍Diosa menameʼne. y Jak kurute nog aratbut i̱kaʼdik o̱ʼneapo. Kentaʼ kurutenayo tidikahueʼ ya̱e̱ʼ. Esoeria Diosen huakkaʼ jak Jerusaléntaj onʼbarakonhuahuaʼapo. Dakhueaʼ onʼmagkadhuahuaʼapo. Cuarenta y dos puug ayaʼ meʼnoeda onʼmagkadhuahuaʼapo. V ' Kenokaʼ jak huadik hue̱ypi menpiyokmeʼ. —‍Yahuahuaʼ. Diosen jakyo huahuahuaʼ. Diosen jaktaj yadiktiʼ. Kenpaʼti kutopataj yadiktiʼ. Jakyo meniga̱ʼ Diostaj onʼnigtionaʼpakikaʼ yamadikatiʼ. xi —‍Huakkaʼnada aratbut, nogda nogda huadaribayo hua̱e̱ʼeri, nogda nogda huaʼa huaaʼpakeri, huadaribayo gobierno huairikon konig o̱ʼe̱a̱po onteʼti manbatiaʼpakdik i̱ʼe̱ne. —‍Diosen huataʼmoneria menameʼne. 9 Ken, berobaʼsiʼpo ijbaʼepo ijbapemey. Huakittayaʼ setda konig ayʼmoro̱ʼnoeaʼ ijnounmey. Ijye̱kdepo huaʼaypoyaʼ paiʼnada ijnoeatomey. R Diosen huataʼmoneritaj ijhuahuaʼpo, “Berobaʼsiʼpo beyok,” yonaʼmey. —‍I̱ne yabapeʼ. Huakittayaʼ setda konig ayʼmoro̱ʼnoeaʼ iʼnounapone. Dakda o̱ʼe̱a̱ʼ iʼnopo̱e̱a̱pone. Huaʼaypoyaʼnayo paiʼda o̱ʼe̱a̱po. Diosen castigabaʼ o̱ʼe̱ iʼnopo̱e̱a̱pone. —‍Diosen huataʼmoneria menameʼne. ^5 Kurudya̱ʼ Diosa enaʼte onteʼti ijpe̱e̱po, —‍Diosen huataʼmoneri ken e̱ʼpo̱gte huadaritere oʼibonigtaj yahuahuaʼ. Keʼnenbaʼte berobaʼ eʼbokhuikeʼ oʼto̱e̱nig yabaeʼ. —‍Menameʼne. hI Aʼti sieteaaʼ Diosen huataʼmoneri huaboaʼ trompetate eʼmogdeʼte kenda ijkaʼapoy Diosen huanigpe̱i̱kaʼeri e̱ʼe̱a̱da huamanbatiaʼpakeritaj Diosa oʼmanaʼuyatenig kenda Diosa ijkaʼdeapoy. Konig soatayoʼ Diosa eʼnopo̱e̱ʼ kenda nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼuynig. Kenda aʼti Diosa oʼkaʼdeapo. —‍Diosen huataʼmoneria menameʼne. $A buttida ijjay. Diosa doʼtaj meʼpe̱e̱ne. Dios oʼnoeonhuahuikaʼapo. Diosa ayaʼtada oʼkaʼuyate. Kurudtaj huadaritaj e̱ʼpo̱gtaj oʼkaʼuyate. Ayaʼda kurudyo̱ hua̱e̱ʼ Diosa oʼkaʼuyate. Ayaʼda huadariyo hua̱e̱ʼ Diosa oʼkaʼuyate. E̱ʼpo̱gyo̱ ayaʼ hua̱e̱ʼ oʼkaʼuyate. Buttida ijjay. Diosa kenda oʼnopo̱e̱. —‍Nogi̱ti ijhueʼ nige̱hueʼdik moʼe̱a̱pone. I̱da o̱ʼe̱a̱po.   Kenpaʼ enadeʼte keʼna Diosen huataʼmoneri e̱ʼpo̱gte huadarite oʼibopo kurudyo̱ Diostaj huadaʼkopen oʼbaʼtepo _7 Kenokaʼ sieteaaʼ kurud eaʼte huaboaʼda aʼmadoyayʼ eʼnopo̱e̱te kurudya̱ʼ Diostaj ijpe̱e̱mey: —‍Kenda sieteaaʼ kuruda eaʼte soatayoʼ yadikto̱e̱ʼ madoyahueʼ ya̱e̱ʼ. —‍Diosa menameʼne. 5c Diosen huataʼmoneria ʼuttaʼnanada oʼokoyʼuy. Konig apetpet ʼuttaʼnanada eʼhuikpaʼ keʼna yaʼokoyʼapet. Eʼokoydeʼte sieteaaʼ kuruda ʼuttaʼnanada yaaʼapet. }s Berobaʼsiʼpo eʼbokhuikeʼ oʼbapadpo, huadaʼkoʼipen e̱ʼpo̱gte oʼbopo, opeʼtoʼipen huadarite yaʼboapet. } u Kenokaʼ nog Diosen huataʼmoneritaj ijtiahuaymey. Teynanada o̱ʼe̱po kurudya̱ʼ oʼhuarakpo, konig ʼuru e̱ʼsi̱hui̱ʼa̱ eʼotonig o̱ʼe̱po kenpaʼti keʼnenkute to̱gkeʼ oʼbopo. Konig niokpo keʼnenkok eynanada ya̱ʼe̱a̱pet. Kenpaʼti keʼnen huabopi konig taʼak eʼbakpak oknonig ya̱ʼe̱a̱pet. Ken konig Diosen huataʼmoneria e̱e̱ʼte ijtiahuaymey. 'G Kenpaʼti kenomeya̱kon onʼhuadiaypo onʼbarakikaʼpo eʼnopoʼkoreaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo. Kenpaʼti tidig eʼmagkaʼtaʼ oʼderetpakpo batikhueʼ ya̱ʼneapet. Nogta nogta eʼbakdejtaʼ oʼderetpakpo batikhueʼ ya̱ʼneapet. Kenpaʼti yanʼbereikaʼapet. Kenda ijtiahuaymey.^5 Nogomeytajnayo caballoa barakhueʼ e̱e̱ʼtada Diostaj eʼnopoʼkoreaʼtaʼ pakhueʼda ya̱ʼneapet. Kenpaʼda dakhueaʼ o̱gkikaʼpo batikhueʼ ya̱ʼneapet. Totoʼtaj diga̱ʼda onʼpakikaʼpo batikhueʼ ya̱ʼneapet. Oro diosaʼ eʼketkaʼ oʼderetpakikaʼpo batikhueʼ ya̱ʼneapet. Kenpaʼti nog dios eʼketkaʼ plata eʼkaʼ, siro eytada eʼkaʼ, ʼuru huid dios eʼketkaʼ, hue̱ymeyʼen dios eʼketkaʼ namaʼda oʼderetpakikaʼnigʼa dios eʼketkaʼ noehueʼ e̱e̱ʼtada tiahuayhueʼdik e̱e̱ʼtada pe̱e̱hueʼdik e̱e̱ʼtada huaʼehueʼdikpiʼ e̱e̱ʼtada yanʼpakikaʼapet. 8 i Caballokittaa barakdik ya̱ʼneapet. Caballo hua̱hue̱paakon barakdik ya̱ʼneapet. Hua̱hue̱pa bihuionig o̱ʼe̱po huakua huabueyaʼda diga̱ʼ mabokeʼdik ya̱ʼneapet.  Konig castiga oʼmagkaʼpo caballokittayaʼ taʼakonig o̱ʼo̱ro̱kpo oʼmameypo, e̱ʼsi̱hui̱e̱re aʼmati̱hui̱to̱gʼereanig aratbuttaj castiga oʼmagkaʼpo huakkaʼnanada onʼmameypo yanʼmabueyapet. Aratbut huadariyo huakhuarakaʼ yanʼmabueyapet. ] 3 Huakkaʼnanada caballote sorotataj enʼbahuadte ijbatiahuaymey. Konig o̱ʼemeʼnig oʼnonbatiaʼpakapone: Sorotataj caballote onʼbahuadpo sirokusibega huaka̱gkataʼ onʼtiokikaʼpo, sirokusibeg nogpaʼ nogpaʼ e̱ʼti̱hui̱t huabeda kihuea eyakon o̱ʼe̱meʼ. Caballoenku konig apetpetkuonig o̱ʼe̱po caballokittayaʼ taʼakonig ya̱ʼo̱ro̱kapet. E̱ʼsi̱hui̱ʼere ya̱ʼo̱ro̱kapet. Kenpaʼti aʼmati̱hui̱to̱gʼonig juknanada ya̱ʼo̱ro̱kapet. F  Bottaʼ bottaʼ Diosen huataʼmonerien sorotataj caballote onʼbahuadpo huakkaʼnanada ya̱ʼneapet. Sorotataj caballote onʼbahuadpo doscientos millones ya̱ʼneapet, kenda ijpe̱e̱mey.  w Ken bottaʼ bottaʼ Diosen huataʼmoneri huakkaʼtada huadariyo aratbuttaj huakhuarakaʼ kanʼbarakeʼpo yaʼbatikujdeʼapet. Eʼbarak horataj, eʼbarak huameʼnoetaj, eʼbarak puugtaj, eʼbarak huabayoktaj onʼnige̱ʼonhuahuaʼdeʼuyate. yk —‍Huaboroʼhue̱da Eufrateste bottaʼ bottaʼ Diosen huataʼmoneritaj eʼmatinukueʼtaj kanʼhuaʼepo yabatikuj. —‍Nogbayo eʼayhuaʼ huataʼmoneritaj Diosa onaʼuy. Nogbayo eʼayhuaʼa huataʼmoneria trompeta oʼto̱e̱ʼuy. >u Ken, Diosen huataʼmoneri nogbayo eʼayhuaʼ trompetate oʼmogʼuy. Oro kutopa Dios e̱ʼhua̱e̱ʼyo̱ oʼhuadpo bottaʼ bottaʼ huakupi ehuaʼnopoyaʼ eaʼpak ijpe̱e̱mey.  Huakkuruda dakhueaʼ huakaʼeri paiʼnanada onʼmanopoʼe̱depo, onteʼti botaaʼ paiʼnanada yanʼmanopoʼe̱a̱pet. Ijtiahuaymey. S Sorokkogyo̱ dakhueaʼ huakaʼerikudaken huataʼmoneri huairi tegkeresen huairikon o̱ʼe̱po, Hebreoen huaʼa oʼdikkaʼ Abadón. Griegoen huaʼa oʼdikkaʼ Apolión. Keʼna huabarakeri o̱ʼi̱kaʼ. +O Konig toʼtid hua̱si̱gʼa̱ diga̱ʼda bahuekdik o̱ʼe̱po aratbuttaj digda maya̱ʼdik o̱ʼe̱po huabaniga̱ʼ puug digda mayanhuahuaʼdik ya̱ʼe̱a̱pet. ve hua̱so̱ʼtaj oʼtiokkaʼpo, sirope̱g oʼbetaʼpo okaa ʼuttaʼda oaʼ. Konig carro caballoa oʼoroapo oʼtotokpo takaʼtaj aʼbarakyaʼpo i̱dada oʼhuahuaʼpo carroʼiʼa ʼuttaʼda oaʼ, konigti tegkeres okaa ʼuttaʼda yaaʼapet. lQ tegkeresenkuhuij konig ettoneʼkuhuijonig o̱ʼe̱po, kenpaʼti huaʼid apetpetidonig o̱ʼe̱po, +O Tegkeresonigtaj ijtiahuaymey. Konig ya̱ʼe̱a̱petnig ijmanbatiaʼpakapoy. Konig caballos takaʼtaj aʼbahuahuaʼdeyaʼpo dakaʼ yabakkaʼapet. Konig aʼbarakyaʼpo oʼbahuahuaʼpo ken huatiokaʼ onʼotpo konig oro huakuot oʼkuotpo, tegkeres e̱ʼe̱a̱da aratbutkokonig o̱ʼe̱po  Kenokaʼ tegkeresa konig toʼtid digda oʼbahuekpo eʼbahuekonhuahuaʼte aratbut eʼbueytaʼ eʼeretpakada bueyhueʼdik o̱ʼneapo. kO Huabaniga̱ʼ puugaʼ tiriodhuahuikaʼdik ya̱ʼneonhuahuikaʼapet. Mabueyahueʼdikada yakaʼapet. Konig toʼtid diga̱ʼda oʼbahuekikaʼ konigti kenomey tegkeresa diga̱ʼda yanʼbahuekonhuahuikaʼapet. Kenda ijtiahuaymey. i~K “Huadarite mire̱taj huakpiburataj o̱hue̱ytapiʼ dakhueaʼ o̱gkahueʼ yaneʼtiʼ. Diosen o̱ʼe̱ eʼtimadoyaʼ ehueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼtayoʼda diga̱ʼ yamagkatiʼ.” Tegkerestaj Diosen huataʼmoneria yaʼmanaʼapet. P} E̱ʼsi̱hui̱ya̱ʼ tegkeresonig diga̱ʼda oʼbahuaʼpo huadaribayo nogyon nogyon yanʼbahuaʼapet. Kenpaʼti tegkeres konig toʼtid diga̱ʼda oʼbahuekikaʼ konigtikon tegkeres yanʼbahuekapet. 5|c Sorokkogyo̱ dakhueaʼ huakaʼerikudakenbayo yakhuikeʼapet. Ekhuikedeʼte huakkaʼ e̱ʼsi̱hui̱ʼsikda o̱ʼo̱ro̱kikaʼpo, konig huaboroʼnanada taʼak huakkaʼda e̱ʼsi̱hui̱ʼsikda o̱ʼe̱po kurudtaj sikki̱re̱gnada ya̱ʼe̱a̱ʼapet. Niokpotakon sikki̱re̱gmon sueʼda yaʼtaʼteapet. b{ ? Noga̱kon huabaniga̱a̱ʼ Diosen huataʼmoneri trompetate eʼmogdeʼte Diosen huataʼmoneri siokponig huadariyo eʼkotte ijtiahuaymey. Sorokkogyo̱ adteda dakhueaʼ huakaʼerikudakenbayo huakhuikeʼ llave yaʼeapet. }zs Kurudyo̱ eretnopoyo konig eʼyoreʼte nog Diosen huataʼmoneritaj ijtiahuaypo kenpaʼti ijpe̱e̱mey. ʼUttaʼda oaʼpo: —‍Eeʼ... dakhueaʼ huakaʼeri paiʼnanada ya̱ʼneapet. Dakhueaʼda oʼmanige̱a̱po. Nog bapaʼ Diosen huataʼmoneria aʼti trompetate eʼmogdeʼte diga̱ʼda paiʼnanada yanʼnopoʼe̱a̱pet. Diosen huataʼmoneria ʼuttaʼda oameʼ.fyE Diosen huataʼmoneri noga̱kon bottaʼ bottaaʼkon trompetate eʼmogdeʼte huakhuarakaʼ niokpotaj puugtaj siokpotaj dakhueaʼ o̱gkaʼnok huakhuarakaʼ puug huakhuarakaʼ siokpo huakhuarakaʼ niokpo yasikonʼapet. Konige̱po huameʼnoe sikki̱re̱gmon sueʼda yaʼtaʼtikaʼapet. Sikki̱re̱gmon sikyokon ya̱ʼe̱a̱pet. Kenda ijtiahuaymey. Cx Kenda huaboroʼ siokpo oʼdikkaʼ Ajenjo. Ajenjo paiʼnanada huaean o̱ʼe̱. Huakkaʼda hua̱hue̱ kenpaʼti poso hue̱ʼe̱y paiʼda o̱ʼeandenok huakkaʼda aratbut yanʼmabueyapet. Ew Diosen huataʼmoneri noga̱kon bapaaʼteaʼ trompetate eʼmogdeʼte huaboroʼ siokpoada kurudya̱ʼ yaʼbatikotapet. Diga̱ʼda oʼbakpakpo huadarite yaʼbatikotapet. Nogyo̱ nogyo̱ nog hua̱hue̱ nog hua̱hue̱yo̱ yaʼbatikotapet. Konig bapaaʼteaʼ hua̱hue̱te hue̱ʼe̱y enhuipoikaʼyo yaʼbatikotapet. v E̱ʼpo̱gyo̱ hua̱e̱ʼeri huakkaʼnanada bapaaʼteaʼ yaʼmabueyapet. Huakkaʼnanada bapaaʼteaʼ barcotoneʼ yaʼbatakotapet. cu?Diosen huataʼmoneri noga̱kon botaaʼ trompetate eʼmogdeʼte huakupatoneʼa oʼbakpakpo e̱ʼpo̱gtoneʼtaj eʼtienpaʼ yaʼtikotapet. Eʼtikotdeʼte bapaaʼteaʼ e̱ʼpo̱g hue̱ʼe̱y mimida ya̱ʼe̱a̱pet. xtiDiosen nogtiaʼda huataʼmoneri trompetate eʼmogdeʼte huadarite huabada o̱re̱ʼokda yaʼbatikotapet. Huadarite huabada taʼak eʼbakpak mimionokpared kurudya̱ʼ yaʼbatikotapet. Huadaritaj huakkaʼtada yaʼbakpakapet, huakhuarakaʼ huadari yaʼmeyapet. Kenpaʼti huakhuarakaʼtion o̱hue̱ytaj yaʼmeyapet. Kenpaʼti huakhuarakaʼ mire̱bakon yaʼmeyapet. ss_Ken siete Diosen huataʼmoneri siete trompeta onʼbapadpo huabogte aʼtokaʼdeyaʼpo onʼto̱e̱po. r Nogok Diosen huataʼmoneri oro sirobaeg oʼto̱e̱po ʼuhua huanigarak kutopayaʼ taʼak eʼnigbakpak oʼetupo oro sirobaeg oʼtihueda̱ʼpo huadariyo ke̱ya̱ʼ castiga huamagkaʼ taʼak yaʼenapet. ʼUttaʼda kurud yaaʼapet. ʼUttaʼda bapoka eapaʼ yaaʼapet. Kenpaʼti diga̱ʼda ya̱ʼo̱jbedapet. Huadariakon ya̱ʼi̱yi̱ga̱pet. Kenda ijtiahuaymey. Siete trompeta yaaʼapet. q3Ken oro sirobaeg Diosen huataʼmoneri oʼbapadpo, ʼuruʼhui̱e̱da oʼnigbakpakaʼpo ʼuruʼhui̱e̱da e̱ʼsi̱hui̱ʼ Diosyo yaʼnigbehuikikaʼapet. Diosen huaknopo̱e̱ʼeri onʼtionaʼpakpo konig ʼuruʼhui̱e̱da Diosyo eʼtionaʼpakhui̱e̱kon yaʼnigbehuikikaʼapet. {poKentaʼ nogtida Diosen huataʼmoneri yaʼtiakapet. ʼUhua Diostaj huanigmahui̱ga̱ʼ kutopate oʼtibopo oro sirobaeg huakkaʼ ʼuruʼhui̱e̱da huasihuaj eʼnigbakpakaʼ oʼedepo yaʼtohuaʼapet. Nog oro kutopate Dios huakkurute ʼuruʼhui̱e̱da Diostaj yaʼnigbakpakapet. Diosen huaknopo̱e̱ʼeriomey eʼnigtionaʼpakte kenokti ʼuruʼhui̱e̱da yaʼnigbakpakapet. oSiete Diosen huataʼmoneri Diosere o̱ʼnepo Diosen huakkurute enʼmabote ijbatiahuaymey. Diosa siete trompeta yaʼbayokapetnig. n 7Ovejasiʼpoa berobaʼ sieteaʼ eʼtiondapik ekkujdeʼte konig ijhueʼmon konig una hora pokhueʼ sigpiʼ aʼpakhueʼda o̱ʼnepo kurudyo̱ Diosyaʼ. vmeDiosen Ovejasiʼpo Jesúsa Diosere onteteyoʼ kenomeytaj dakaʼ oʼbatiokadhuahuikaʼpo konig ovejasiʼpotaj oʼmato̱e̱ʼonhuahuikaʼpo konig eʼmanoeanhuahuikaʼ hue̱ʼe̱y sipajyo oʼbatohuaʼikaʼ. Kenpaʼti Diosa kenomeyen huakpota̱ʼhue̱ oʼbaktihueykeʼapo. Onteʼti suhueʼ ehueʼda o̱ʼneonhuahuikaʼapo. —‍Huairitoneʼa nogtiada menameʼne.lOnteʼti paiʼda kusitokhueʼda o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Onteʼti “Diga̱ʼ maymaya̱ʼ ijjay.” Ahueʼ o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Onteʼti niokpoa kenomeytaj diga̱ʼda batitaʼtehueʼ o̱ʼeonhuahuikaʼapo. Onteʼti diga̱ʼda ʼukpakhueʼ o̱ʼneonhuahuikaʼapo. OkKonige̱po Diosyo o̱ʼnikaʼpo, huameʼnoe sikyoere okbatikhueʼada onʼnigpe̱i̱kaʼpo Diosen jakyo kente Dios o̱ʼi̱kaʼ onʼnigpe̱i̱kaʼ. Dios kenomeyere o̱ʼi̱kaʼpo oʼbatiokaʼikaʼ. j —‍On iʼnopo̱e̱ne, Huairi. —‍Yonaʼmey. —‍Inomey Diostaj moknopo̱e̱po paiʼnanada onʼnopoʼeonhuahuikaʼuy. Moknopo̱e̱po okbatikhueʼ o̱ʼnepo paiʼnanada onʼnopoʼeonhuahuikaʼuy. Diosensiʼpo konig ovejasiʼpo oʼmanigbueyʼuynok kenomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbakkahueaʼuyate. Dakhueaʼ eʼkaʼ oʼmanopoʼtihuekeʼuyate. ʼUrunopoaʼ oʼmagkaʼuyate. 7ig —‍¿Inomey yudtaj yereda eʼbaot o̱ʼnenig beʼa ya̱ʼne? ¿Meya̱ʼ yanʼtiakpo ya̱ʼne? Huairitoneʼa nogtiada doʼtaj menameʼne. Doʼtaj Juantaj menameʼne. dhA Kenda, Dios huadaknanada o̱ʼi̱kaʼ. Kaʼnonikeʼ. Diosnayo ʼuruaʼnanada o̱ʼi̱kaʼ. Kaʼnonikeʼ. Diosnayo ayaʼda iʼnopo̱e̱ne. Kaʼnonikeʼ. Dakiti, Dios. Kaʼnonikeʼ. Diosnayo huadaknanada o̱ʼi̱kaʼ. Kanonikeʼ. Diosnayo teyda o̱ʼe̱po ayaʼda kaʼdik o̱ʼi̱kaʼ. Kaʼnonikeʼ. Kenpaʼ kaʼkikeʼ. Yadaʼapetnig ijtiahuaymey. g  Dios Huairi e̱ʼhua̱e̱ʼ huanegte cuatro huanoeonhuahuikaʼeri kenpaʼti huairitoneʼ o̱ʼnikaʼpo. Huairitoneʼ eʼnahui̱kaʼ huaneg ayaʼada Diosen huataʼmoneria onʼtibopo Diostaj oʼderetpakpo onʼtihuedpo sorokyo o̱gkokbetpo yadaʼapet: 7fg Ayaʼada ʼuttaʼda oʼdapo:Oroʼomeyen Dios o̱ʼe̱po Dios Huairitaj ayaʼada nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Dakhueaʼ eʼkaʼ huamanopoʼyareaʼeri o̱ʼe̱po Ovejasiʼpoerea huamanoeanhuahuikaʼeri o̱ʼe̱. Keʼnayoʼda dakhueaʼ huakaʼeritaj oʼmanopoʼyareaʼikaʼ. ʼUttaʼda yadaʼapetnig. "e= Nogok kurudyo̱ Dios e̱ʼhua̱e̱ʼ huanegte huakkaʼnada aratbuttaj ijbatiahuaymey. Kenomey ayaʼ huadarierida hua̱e̱ʼeri o̱ʼnemeʼ, ayaʼ aratbutda nogerida o̱ʼnemeʼ, ayaʼ nogpaʼda huaaʼpakeri o̱ʼnemeʼ, ayaʼada Dioste Ovejasiʼpote huakkurupen yanʼbatoboapetnig ijtiahuaymey. Huakkaʼnanada o̱ʼnenok madikahueʼdik ya̱ʼneapet. Yudtaj yereyoʼ onʼotpo konig yanʼmato̱e̱a̱pet. d+Doce mil Zabulón aratbuttaj oʼbatimadoyaʼeʼuyate. Doce mil José aratbuttaj oʼbatimadoyaʼeʼuyate. Doce mil Benjamín aratbuttaj oʼbatimadoyaʼeʼuyate. Kenda ijpe̱e̱ʼuy. Dios e̱ʼhua̱e̱ʼ huanegte huakkaʼada o̱gkupopakpo onʼbopo yere yudtaj yanʼotapet. &cEDoce mil Simeón aratbuttaj oʼbatimadoyaʼeʼuyate. Doce mil Leví aratbuttaj oʼbatimadoyaʼeʼuyate. Doce mil Isacar aratbuttaj oʼbatimadoyaʼeʼuyate. (bIDoce mil Aser aratbuttaj oʼbatimadoyaʼeʼuyate. Doce mil Neftalí aratbuttaj oʼbatimadoyaʼeʼuyate. Doce mil Manasés aratbuttaj oʼbatimadoyaʼeʼuyate. "a=Doce mil Judá aratbuttaj oʼbatimadoyaʼeʼuyate. Doce mil Rubén aratbuttaj oʼbatimadoyaʼeʼuyate. Doce mil Gad aratbuttaj oʼbatimadoyaʼeʼuyate. W`'Huanoyte “In Diosensiʼpo o̱ʼe̱,” eʼtimadoyaʼdeʼ inega̱ʼ oʼbatimadoyaʼeʼuyatenig huadik ijpe̱e̱ʼuy. Ciento cuarenta y cuatro mil ayaʼtada Israel aratbuttaj oʼbatimadoyaʼeʼuyate. "_=—‍Huanoyte Diosen huanigpe̱i̱kaʼeritaj “In Diosensiʼpo o̱ʼe̱,” timadoyahued e̱e̱ʼted keʼpoda o̱gkahueʼ yaneʼ. Huadaritaj e̱ʼpo̱gtaj o̱hue̱ytapiʼ keʼpoda o̱gkahueʼ yaneʼ. —‍Bottaʼ bottaʼ Diosen huataʼmoneritaj ʼuttaʼda yaʼmanaʼapet. ^5Nog Diosen huataʼmoneritaj ijtiahuaymey. Ke̱ya̱ʼ niokpo o̱ro̱kikaʼyen oʼtiakpo “In Diosensiʼpo o̱ʼe̱,” huatimadoyaʼ oʼtotiak. Huatimadoyaʼ Dios huanoeonhuahuikaʼerien huadik huakaʼ o̱ʼe̱. Keʼna huataʼmoneria ʼuttaʼda yaʼmanaʼapet. Bottaʼ bottaʼ Diosen huataʼmoneri eneʼte ʼuttaʼda yaʼmanaʼapet. Bottaʼ bottaʼ Diosen huataʼmoneritaj Diosa oʼbateypakaʼdenok keʼpoda o̱gkaʼdik kaʼnikeʼpo, huadaritaj e̱ʼpo̱geretaj keʼpoda o̱gkaʼdik kaʼnikeʼpo, kenomeytaj ʼuttaʼda oʼmanaʼpo, /] YNogok bottaʼ bottaʼ Diosen huataʼmoneritaj do Juan ijbatiahuaymey. Huadariyo adyon nogyon nogyon enʼbote ijbatiahuaymey. Bapoka huadarite bapokhueʼ ya̱e̱ʼ, e̱ʼpo̱gte bapokhueʼ ya̱e̱ʼ, kenpaʼti o̱hue̱yte bapokhueʼ ya̱e̱ʼ Diosen huataʼmoneria eʼbapoktaj ya̱ʼnonaʼapet. \Oy ayaʼ dakhueaʼ huakaʼeritaj Diosa kenpaʼda castiga yaʼmagkaʼapet. Diostaj beʼapiʼ okmonhueʼdik o̱ʼne.f[E—‍Oroʼomeytaj boʼtibukaʼ huidtoneʼ. Diostaj moki̱re̱ga̱ʼ. Ovejasiʼpoa castiga eʼmagkaʼ moki̱re̱ga̱ʼ. —‍Huakupataj huidtoneʼeretaj ya̱ʼnonaʼapet. Kenda ijpe̱e̱mey kenpaʼti ijtiahuaymey. !Z;Ayaʼada Diostaj onʼmeʼpukpo huataʼ aʼtiokayaʼpo huakogyo̱ yanʼi̱re̱gapet kenpaʼti sipanaʼkupatoyo yanʼi̱re̱gapet. Gobierno huairi, huakupe huairi, sorotataj huairi, huamataʼmoneri huairi, huanabaʼere ayaʼada yanʼi̱re̱gapet. Huakupataj huidtoneʼtaj onaʼpo: *YMKenpaʼti berobaʼ oʼkorigonpo onteʼti tiahuayhueʼdik o̱ʼi̱kaʼ konigti kurud oʼkorigonpo onteʼti tiahuayhueʼdik ya̱ʼe̱a̱petnig kenda ijtiahuaymey. Kenpaʼti ayaʼ huakupa nogyondakon yanʼhuaʼapetnig, ayaʼ hua̱gkutaʼmej nogyondakon yanʼhuaʼapetnig kenda ijtiahuaymey. PX Kenpaʼti konig huakkaʼda eʼbapokte higuera huada burada diga̱ʼda onʼdakotikaʼ, huakkaʼda onʼdakotikaʼ ken konigti huakkaʼ siokpo kurudya̱ʼ huadariyo oʼbakotapetnig kenda ijtiahuaymey. rW] Diosen Ovejasiʼpoa nogbaʼyo eʼayhuaʼ eʼtiondapik ekkujte doa eʼtiahuaydeʼte huadari diga̱ʼda o̱ʼi̱ye̱ga̱ponig, konig sikda yudtanig niokpo oʼsikpakaponig, konig mimiaʼda puug oʼbedpakaponig kenda ijtiahuaymey. %VC Ken yereda yudtaj huaok Diosa oʼbayokuy. Huaknopo̱e̱ʼerikudaktaj oʼbayokuy. “Nogi̱timon yanʼnigi̱kaʼ. Nogok nogomey huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy Jesucristotaj huanigpe̱i̱kaʼeritaj huehueaʼ dakhuapa kanakbarakeneʼ dakaʼda yanʼnigunhuaʼ.” Diosa oʼmanaʼuy. =Us —‍Kenpaʼda huadaknanada i̱ʼi̱kaʼ, Dios Huairi. Kenda ijkaʼapoy eaʼnayo iʼkikaʼne. ¿Huadariyaʼ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria oroʼomeytaj boʼarakuyne. Kenomeytaj menokata castiga magkaʼdik ya̱ʼe̱a̱po? —‍ʼUttaʼda huaknopo̱e̱ʼerikudaken noki̱re̱ga̱ Diostaj oʼnonaʼuy. RT Diosen Ovejasiʼpoa huabaniga̱ʼ eʼtiondapik ekkujdeʼte aratbutkudaken noki̱re̱gtaj ijbatiahuayʼuy. Diostaj ʼuhua eʼnigbarakikaʼ kutopa o̱ʼi̱kaʼ. Kutopatoyo aratbut noki̱re̱gtaj ijbatiahuayʼuy. Kenomeya̱ Diosen huaʼa onʼmanmadikikaʼuynig kenpaʼti Diosensiʼpo Jesucristotaj yoknopo̱e̱ onʼbatiaʼpakikaʼnok kenomeytaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria onʼbarakuyate. Kenomey huaknopo̱e̱ʼerien noki̱re̱gtaj ijbatiahuayʼuy. |SqCaballo huaeykon ijtiahuayʼuy. Keʼna caballote enʼhuadte onʼdikkaʼuy Huamabueyikaʼapoeri. Keʼnentaʼpoyen konig kubarakonig ijtiahuayʼuy. Keʼna oʼpaknok huakkaʼtada barakikaʼdik ya̱ʼneapet. Aratbut nogtaj nogtaj huayahuaya onʼbahuadiaypo yanʼbarakonhuahuaʼpo huakkaʼda yanʼmabueyikapet. Kenpaʼti aypotaʼ yanʼkusitokpo yanʼmabueyikapet, huakkaʼ onʼmadigpakpo huakkaʼnada yanʼmabueyikapet. Kenpaʼti toyahuehueʼdikda hua̱e̱ʼeria huakkaʼtada yaʼmabatiarakikapet. 'RGDiosen Ovejasiʼpoa bottaʼ bottaaʼ eʼtiondapik ekkujdeʼte, —‍Yatiak. Yatiahuayʼ. Bottaʼ bottaaʼ huanoeonhuahuikaʼeria eaʼte ijpe̱e̱ʼuy. hQIBottaʼ bottaʼ huanoeonhuahuikaʼeriomeyen huanopoyaʼ eaʼte ijpe̱e̱po, —‍Nogok sueʼda aypo o̱ʼe̱a̱po. Trigo nogkilotida huakkaʼteda e̱e̱ʼte nogmeʼnoetida eʼbaaʼhuapa o̱ʼe̱nok. Bapaʼ kilos cebadakid aypo huakkaʼteda e̱e̱ʼte nogmeʼnoetida eʼbaaʼhuapa o̱ʼe̱nok. Hue̱ymey olivotaj okteghueʼ yaneʼ. Kenpaʼti uva hue̱ymeytaj okteghueʼ yaneʼ. Ijpe̱e̱ʼuy. Olivo huada konig huasihuaj huakaʼ o̱ʼe̱. Uva huada konig vino huakaʼ o̱ʼe̱. P Diosen Ovejasiʼpoa bapaaʼ eʼtiondapik ekkujdeʼte, —‍Yatiak. Yatiahuayʼ. Bapaaʼ huanoeonhuahuikaʼeria eaʼte ijpe̱e̱ʼuy. Caballo huasik ijtiahuayʼuy. Keʼna caballote onʼhuadpo huataʼhuahuayʼeaʼ huabaʼa eʼto̱e̱ʼ ijtiahuayʼuy. uOcNogda caballo huabed oʼhuaʼ. Keʼna caballote onʼhuadpo huaboroʼ siroda oʼepo huadariere aratbut huayahuaya enʼmanoeyanhuahuikaʼte huayahuaya kanʼbarakikeʼpo caballo huabedte huahuaderitaj Diosa teyda ya̱ʼe̱a̱ʼapet. N%Diosen Ovejasiʼpoa bottaaʼ eʼtiondapik ekkujdeʼte —‍Yatiak. Yatiahuayʼ. Bottaaʼ huanoeonhuahuikaʼeria eaʼte ijpe̱e̱ʼuy. MwYereda caballotaj ijtiahuaypo keʼna caballote oʼhuadpo kumej oʼto̱e̱po. Huayakhueʼ huakaʼeri huakuot oʼedepo huayakhueʼ eʼkaʼtaʼ oʼpakpo nogtaj nogtaj Diosen takaʼtaj huayakhueʼ yaʼmagkadhuahuikaʼapet. Kenda ijtiahuayʼuy. cL ADiosen Ovejasiʼpoa nogtida eʼtiondapik ekkujted ijtiahuayʼuy. Kenpaʼti: —‍Yatiak. Yatiahuayʼ. Cuatro huanoeonhuahuikaʼeria onokteteyoʼ ʼuttaʼda edaʼte konig kurud eapaʼ ʼuttaʼda enaʼte ijpe̱e̱ʼuy. NK—‍Kenda ka̱i̱keʼ. —‍Cuatro huanoeonhuahuikaʼeria oʼdaʼuy. Kenpaʼti veinticuatro huairitoneʼ huikudate onʼtibahuadpo, “Dios ʼuruaʼnanada o̱ʼe̱. Kenpaʼda huadaknanada oʼkikaʼ. Dios huanoeonhuahuikaʼeri o̱ʼe̱.” Oʼdaʼuy. Kenda veinticuatro huairitoneʼa oʼdaʼuy. Diostaj oʼdaʼuy.cJ? Dios Ovejasiʼpoere kenpaʼda huadakda o̱ʼnikaʼ. Dakiti. Ya̱ʼnonaʼikaʼ. ʼUrunanada moʼe̱ne. Teynanada moʼe̱ne. Ya̱ʼnonaʼikaʼ. Diostaj kenpaʼti Ovejasiʼpotaj nogok nogok yanʼbatiaʼpakonhuahuikaʼ. Kenda ayaʼda enʼdaʼte, ayaʼ Diosa oʼkaʼuyatenigʼa ayaʼ kurudyo̱ hua̱e̱ʼeria enʼdaʼte, ayaʼ huadariyo hua̱e̱ʼeria enʼdaʼte, ayaʼ soroktoyo hua̱e̱ʼeria enʼdaʼte, ayaʼ hua̱hue̱yo̱ hua̱e̱ʼeria enʼdaʼte, doʼhua ijpe̱e̱ʼuy. Diosen Ovejasiʼpotaj onʼnigarakuyatenok keʼna huairi teyda ka̱e̱ʼpo, ayaʼtada taʼmonaʼdik ka̱i̱keʼpo, ayaʼda keʼnenyoʼda kabaeʼpo ayaʼda kanopo̱e̱ʼpo, ayaʼtada teyda kaʼdik ka̱e̱ʼpo, keʼnayoʼda huadaknanada o̱ʼe̱ kanʼmanbatiaʼpakikeʼpo, ʼuruaʼnanada o̱ʼe̱. Ayaʼada batiaʼpakdik o̱ʼnikaʼapo. Ayaʼada huataʼmoneria ʼuttaʼda oʼdaʼnok kenda ijpe̱e̱ʼuy. H }Gs Huabodikda onʼbatadiʼkeaʼpo:Jesucristo i̱ʼe̱. Dakhueaʼ huakaʼeria boʼarakuynok o̱ʼnen mimia oʼnigo̱ro̱kpo huakkaʼ aratbuttaj dakhueaʼ eʼkaʼ iʼmanopoʼyareaʼpo oʼbaeʼuy. Nogda nogda aratbut, nogda nog huaʼa huaaʼeri, nogda nogda huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeri, nogda nogda huadaribayo hua̱e̱ʼeritaj oʼbaepo kenomeytaj Diosen huairi kenpaʼti Diosen sacerdote boʼyahueaʼdepo. Ayaʼtada huadariyo onʼmanaʼikaʼapo kenpaʼti onʼtaʼmonaʼikaʼapo. Onʼbatadiʼkeaʼuy. F YE+Berobaʼ eʼmaʼto̱e̱deʼte cuatro huanoeonhuahuikaʼeri veinticuatro huairitoneʼere Ovejasiʼpotaj huikudate onʼtihuadpo ayaʼada huairitoneʼa arpa onʼbetaʼpo oro siropuʼ copa onʼto̱e̱po, copate kenda ʼuruʼhui̱e̱da o̱ʼe̱po Diostaj huaknopo̱e̱ʼeria enʼtionaʼpakikaʼ kenda Diostehuapaʼ hui̱e̱da o̱ʼi̱kaʼ. _D7Ovejasiʼpo Diostaj oʼhuahuaʼdepo ken berobaʼ Diosen huadaʼkobaʼpen oʼbaeʼuy. nCUOnpapayoʼ Diosere kenpaʼti cuatro huanoeonhuahuikaʼeri eretnopoyoda kenpaʼti huairitoneʼ eretnopoyo ovejasiʼponig Jesús huaʼite oʼboikaʼ. Kentaj ijtiahuayʼuy. Oroʼtehuapaʼ oʼnigarakuyate. Siroa eʼtukkaʼen eʼenʼ o̱ki̱o̱gdeʼ o̱ʼe̱po ovejasiʼpo huakute siete huakupi kenpaʼti siete huakpo o̱ʼi̱kaʼ. Siete huakpo Diosen Noki̱re̱g o̱ʼne. Diosen Noki̱re̱g huabada huadaribayo ohuaʼeʼikaʼ. Ke̱yo̱ ayaʼtada Diosa oʼtiahuaypo oʼnopo̱i̱kaʼ. B —‍Nogi̱ti huikhueʼ ya̱e̱ʼ. Judá aratbut nogtida teyda huairi o̱ʼe̱po konig León o̱ʼe̱po Huairi Daviden adhueaʼ huayayo o̱ʼe̱po cruzte huayakhueʼ moʼnigkaʼuyate. Kenpaʼti eʼbueyada oʼnoyhuadpo huayakhueʼ moʼnigkaʼuyate. Konige̱po sietetaʼ eʼtiondapikeʼ okkujdik o̱ʼe̱. Berobaʼtaj tikujdik o̱ʼe̱. —‍Nogtiada huairitoneʼa menaʼuyne. #A?Konige̱po beʼapiʼ huadaknopoʼnada yanetpiʼ ijnopo̱e̱po berobaʼtaj okkujdikpiʼ tiahuaydikpiʼ bahuahuayhueʼda i̱jje̱po huakkaʼda ijhuiʼkuy. Q@Ken berobaʼ beʼapiʼ nogtiapiʼ okkujhueʼdikda o̱ʼnuy. Kuruderi, huadarieri soroktoeripiʼ enʼuktada kanʼtiahuayeʼpo beʼapiʼ okkujhueʼdik o̱ʼnuy. Nogtiapiʼ okkujhueʼdik o̱ʼnuy. ?+Diosen huataʼmoneritaj ijtiahuayʼuy. Teynanada o̱ʼi̱kaʼpo, —‍¿Beʼa huadaknopoʼnada ya̱ʼe̱. Berobaʼ sietetaʼ eʼtiondapikeʼ okkujdik ya̱ʼne? ¿Berobaʼtaj kanʼtiahuayeʼpo beʼa okkujdik ya̱ʼe̱? —‍Diosen huataʼmoneria ʼuttaʼda oʼmanaʼuy. l> SKenokaʼ berobaʼ eʼkorig Dios Huairien huadaʼkobaʼpen oʼto̱e̱po berobaʼti̱o̱jpen kenpaʼti huaki̱re̱gpen eʼmadoyaʼ e̱e̱ʼ ijtiahuayʼuy. Berobaʼte sietetaʼ eʼtiondapikeʼ o̱ʼe̱nok okkujhueʼdik o̱ʼu̱y. I=  Dios Huairi i̱ʼe̱po kenpaʼda huadaknanada kenpaʼda ʼurunanada i̱ʼe̱po, onyoʼda teynanada i̱ʼe̱. Ayaʼada kadaʼikeʼ. Konige̱po ayaʼtada iʼkaʼuyate. Konige̱po iʼpaknok ayaʼda o̱ʼi̱kaʼ, kenpaʼti iʼpakpo ayaʼtada iʼkaʼuyate. Kenda veinticuatro huairitoneʼ Huairi Diostaj oʼnonaʼikaʼ.U<# ʼUrunanada i̱ʼe̱ne, Dios. Dakiti, Dios, o̱ʼna Dios Huairi i̱ʼe̱ne, iʼnoeonhuahuikaʼ, Dios. Kenda onteʼti onteʼti onpayoʼ eʼnonadeʼte veinticuatro huairitoneʼ huikudate onʼtibahuadpo Dios Huairi huanegte huikudate onʼtibahuadpo oro huakupetada eʼkaʼ huakuot Diostaj onʼyokpo, Diostaj onʼbatadiʼkeaʼpo, j~~}} |{yxxTvts-qqoobnnm(kj0ig[fe9d ba__]/\ZYXWYV|UgT~RPP5NL?JBIH F-EkBA@@?>a<;:8654U3J10}/.,,7*)('&%$#": K$pa*-5 9 ~v'GʼUttaʼnanada oʼokoypo, —‍Huakkaʼnanada jak Babilonia ehueʼ o̱ʼe̱de oynayo totoʼenbayo o̱ʼi̱kaʼpo, ke̱yo̱da ayaʼ dakhueʼ noki̱re̱g o̱ʼnikaʼapo kenpaʼti ayaʼ dakhueʼ bakoy huayorereʼeripiʼ konig matuk pa̱gaʼda e̱ʼhui̱e̱ʼ ke̱yo̱ti o̱ʼi̱kaʼapo.  'Kentaʼ aʼtimon nog Diosen huataʼmoneri kurudya̱ʼ oʼhuarakpo teynanada i̱ghuaʼnanada manaʼdik o̱ʼe̱po ayaʼtata manaʼdik o̱ʼe̱po eynanada o̱ʼe̱po kenpaʼti senognanada o̱ʼe̱po huadariyo nogbayaʼ nogbayaʼ huabada eynanada e̱e̱ʼte ijtiahuaymey. dAKentaj ettoneʼ huabakdejeri huairitaj iʼtiahuaydenig keʼna huakkaʼ jakda o̱ʼe̱. Ken jaktaj ayaʼada gobierno huairi nogbayaʼ nogbayaʼ onʼnigpe̱i̱kaʼpo. —‍Diosen huataʼmoneria kendakon menameʼne.0YDiosa oʼpaknok diez gobierno huairia huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼtaj yanʼnigpe̱e̱a̱pet. Huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼa ettoneʼtaj castiga ya̱gkaʼapet. Diez huakupi iʼtiahuaydenig oʼnopo̱e̱a̱pone. Diez gobierno huairi o̱ʼnepo ettoneʼ huabakdejeri huairitaj diga̱ʼda onʼhuadiaypo, ettoneʼ huabakdejeri huairitaj diga̱ʼda castiga ya̱ʼnogkaʼpo yanʼbiradapet. Taʼakyo yanʼhui̱ga̱pet. -S—‍Ken huaboroʼ e̱ʼpo̱gyo̱nig ettoneʼ huabakdejeri huairi oʼhuadikaʼnig. Kenda iʼtiahueydenig oʼnopo̱e̱a̱ʼne. Huaboroʼ e̱ʼpo̱g konig huakkaʼ jak o̱ʼne, nogda nogda huadaribayo hua̱e̱ʼeri, kenpaʼti nog huaʼa nog huaʼa huaaʼpakeri konig e̱ʼpo̱g o̱ʼne. dADiosen Ovejasiʼpotaj dakhueaʼ oʼnogkaʼaponigʼa Ovejasiʼponayo huayakhueʼ yaʼmagkaʼapetnok Diosen Ovejasiʼpo aratbut huairien Huairi o̱ʼe̱ kenpaʼti gobierno huairien gobierno Huairi o̱ʼe̱. Kenere Diosen eʼbaktieʼeaʼ hua̱e̱ʼeri o̱ʼnepo okbatikhueʼ oʼnoknopoeonhuahuikaʼapo. —‍Kenda Diosen huataʼmoneria menameʼne.  Inomey diez gobierno huairi konigti onʼpakpo huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼtaj huiyokaʼda kamaneʼpo onʼteypakaʼapo. }s Kenpaʼti diez huakupi iʼtiahuaynig diez gobierno huairi ya̱ʼneapet. Konig gobierno huairi teyda manahued o̱ʼne. Sueʼda puug teyda manaʼdik o̱ʼnedepo. Huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼere sueʼda puug teyda manaʼdik o̱ʼnedepo. t a Keʼna huabed huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼ oʼnoikaʼuyate. Oynayo eʼbueyonig o̱ʼe̱. Siete gobierno huairi e̱ʼe̱a̱da keʼna ocho gobierno huairi e̱e̱ʼpiʼ keʼna huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼ kenpaʼda yaʼbueyapet.  1 Siete huaku o̱ʼe̱nig siete gobierno huairi o̱ʼne. Huabaniga̱ʼ huairi aʼnenda nogok nogok huairi o̱ʼnikameʼte aratbuta onʼnigpe̱i̱kameʼte. Kenomey onʼbueydeʼuyate. Nogtida oyedda gobierno huairi o̱ʼe̱denok aratbuta onʼnigpe̱i̱kaʼ. Noga̱kon gobierno huairi ehued o̱ʼe̱. Aʼtimon o̱ʼe̱a̱po aratbuta onʼnigpe̱i̱kaʼapet. Keʼna ijhuiti huairi i̱kahueʼ ya̱ʼe̱a̱pet. x i In kenda eʼnopo̱e̱a̱ʼtaʼ ijpaki. Beʼapiʼ pe̱e̱ʼdik e̱e̱ʼnayo menʼpe̱e̱ʼ: Huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼen siete huaku o̱ʼe̱nig siete huakupa o̱ʼe̱. Kente siete huakupate huakkaʼ jak Babilonia o̱ʼi̱kaʼ. 4 aKeʼna huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼ iʼtiahuaydenig oʼnoikaʼuy oynayo eʼbueyonigti o̱ʼe̱de. Nogok soroktoyaʼ dakhueaʼ huakaʼerikudak noki̱re̱gbayaʼ o̱ʼo̱ro̱kpo kente paiʼda oʼnopoʼunhuahuikaʼapopo oʼbueyapo. Aratbut huadariyo hua̱e̱ʼeri Diosen huanoeonhuahuikaʼbaʼte keʼnendik timadoyahueʼ o̱ʼnepo Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeri ehueʼ o̱ʼnepo aʼnennada Dios huadari eʼkaʼte huanoeonhuahuikaʼbaʼte keʼnendik timadoyahueʼ o̱ʼnuyate kenomey huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼtaj onʼtiahuaydepo onʼmameʼpuʼkepo onʼnigpe̱i̱kaʼapo konige̱po keʼna aʼnennada oʼnoeʼuyate, oynayo eʼbueyonigti o̱ʼe̱, onteʼti aʼti o̱ʼo̱ro̱kapo. y k—‍Meʼpukhueʼ ya̱e̱ʼ. Ken huabed huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼ keʼna ettoneʼtaj oʼtohuaʼikaʼ. Sieteku kenpaʼti diez huakupi o̱ʼi̱kaʼ. Ken beʼa ya̱ʼe̱. Eʼtiokhue e̱ʼi̱kaʼtada ontaj oʼnopo̱e̱a̱ʼapone. Diostaj huaknopo̱e̱ʼeritaj ettoneʼa̱ oʼbarakpo kenomeyen mimi huakkaʼ onʼmimihuaʼpo kenpaʼti Jesústaj huamanbatiaʼpakeritaj oʼbarakpo kenomeyen mimi huakkaʼ onʼmimihuaʼpo diga̱ʼ oʼpakpo oʼmagkikaʼ. Kenda ijtiahuaydepo diga̱ʼda ijmepuʼkemey. (IEttoneʼnoytaʼ huadik eʼtimadoyaʼ e̱e̱ʼte kendik ayaʼada nopo̱e̱hueʼda o̱ʼnikaʼ. Ken huadik: “Babilonia huakkaʼ jak huairi i̱jje̱y. Ettoneʼ huabakdejeri nagonig i̱jje̱po ayaʼ huadariyo aratbuttaj dakhueaʼ huakaʼeri i̱jje̱y.” Kenda ijtiahuaydepo ijnopounmey. NAyagda yudtaj kenpaʼti bedda yudtaj ettoneʼa̱ oʼotpo oro ʼuru huidsiʼpo kenpaʼti ʼuru perlas sakbij yudtate oʼmabetikaʼ. Copa orotada eʼkaʼ oʼbapadpo, kenda dakhueaʼda oʼkikaʼ eapaʼ Diostaj pa̱gda o̱ʼnige̱po konig copayo eʼkikaʼ hueda̱ʼda o̱ʼe̱po keʼna ayaʼtada diga̱ʼda dakhueaʼ oʼkikaʼ. Ken Diosen Noki̱re̱ga̱ meʼnopoʼto̱e̱po Diosen huataʼmoneria beʼtohuameʼne. Aratbut bahueʼ e̱ʼi̱kaʼyo beʼtohuameʼne. Diosen Noki̱re̱ga̱ ettoneʼtaj beʼtiahuayameʼne. Huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼ huabedte eʼhuadte ijtiahuaymey. Huabed huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼ sieteku o̱ʼe̱po diez huakupi o̱ʼe̱po Diostaj ta̱hui̱ri̱gdikyoʼ oʼhuaaʼikaʼ. %Ken ettoneʼ huabakdejeri huairi huakkaʼ huadaribayo gobierno huairiere konig onʼbakdejikaʼnig dakhueaʼ o̱gkikaʼpo, konigti ayaʼada huadaribayo hua̱e̱ʼeria diga̱ʼda onʼbakdejikaʼnig eʼanig dakhueaʼda o̱gkikaʼ. —‍Diosen huataʼmoneria menameʼne. 3 aDiosen huataʼmoneri siete o̱ʼnepo, siete copa onʼto̱e̱po, doʼtaj nogtiada behuatiakpo, —‍Yatiak. Diosa ettoneʼ huabakdejeri huairitaj castiga eʼmagkaʼ oʼtiahuayayʼ. Ettoneʼ huabakdejeri huairi Babilonia huakkaʼ jak konig e̱ʼpo̱gte eʼhuado̱nig konig huairitoneʼ o̱ʼnikaʼ. Kurudya̱ʼ huaboroʼda o̱re̱ʼ yaʼbakahuaʼapet. Orognanada o̱ʼe̱po nogtida cuarenta kilos ya̱ʼe̱a̱pet. Aratbut e̱e̱ʼyo̱ oʼbatikotnok aratbuta Diostaj yanʼtidikeʼapet. Keʼponadakon Diosa castiga yaʼmagkaʼapetnig kenda ijtiahuaymey.0YKenpaʼti diga̱ʼ castiga oʼmagkaʼpo e̱ʼpo̱gte hua̱gkutaʼmej e̱ʼi̱kada yaʼtitikonapet. Kenpaʼti castiga e̱gkadeʼte huakupa e̱ʼi̱kada yatitikonapet. `9Huakkaʼ jak huaboroʼnanada e̱e̱ʼtada bapataʼ yaʼposakaʼapet. Nogyo̱ nogyo̱ nog huadaribayo nog huadaribayo huakkaʼ jak oʼmahue̱kpo yaʼbasakapet. Kenpaʼti huakkaʼ jak Babilonia, huaboroʼnanada Babilonia, huakkaʼda dakhueaʼ huakaʼeri onʼmaetaj Diosa oʼnoponpo diga̱ʼda oʼbahuadiaypo diga̱ʼda castiga yaʼmagkaʼapet. ?wKen huakkaʼ o̱jbed o̱ʼe̱po, ʼuttaʼda oʼadpo, kenpaʼti kurudakon yaaʼapet. Menokaʼ hua̱e̱huepaʼ huadari diga̱ʼda o̱ʼi̱ye̱gpo, ʼuttaʼda ya̱ʼi̱ye̱gapet. 3~_Keneʼhua̱ya̱ʼ Diosen huataʼmoneri sieteaʼ copate kurudya̱ʼ yadoyapet. —‍Ayaʼda kenda oʼdakeaʼde. —‍Hua̱ʼenbayaʼda Diosa ʼuttaʼda yaaʼapet. /}WKen Armagedónyo gobierno huairitaj yanʼbakupopakaʼapet. Kanʼbatiarakeʼpo dakhueʼ noki̱re̱ga̱ yanʼbakupopakaʼapet. Armagedón hebreoen huaʼadik o̱ʼe̱. #|?“Yanʼpe̱e̱ʼ. E̱kpo̱e̱ʼ nige̱hueʼ e̱e̱ʼte huabereeri aʼbereyaʼpo onʼtiakikaʼ. Konigti aratbuta e̱kpo̱e̱ʼ nige̱hueʼ e̱e̱ʼte ijtiakapoy. Keʼna e̱kpo̱e̱ʼ onʼnigi̱kaʼ durugnada ya̱ʼneapet. Kenpaʼti konig yudtaj dakaʼda moʼto̱i̱kaʼnig konigti doʼtaj moknopo̱e̱po moʼnigpe̱i̱kaʼpo okbatikhueʼda moknopo̱e̱po doʼa eʼhuatiakte durugda moʼe̱a̱pet. Do eʼtiakdeʼte yudtaj othueʼ e̱ʼe̱onig moʼe̱po ehueʼ o̱ʼneapone. Kenpaʼti okbirahueʼdik o̱ʼneapone.” Jesucristoa oʼuyate. Z{-Dakhueʼ noki̱re̱g konig totoʼ noki̱re̱ya̱ engaña aʼmagkayaʼpo ʼuruaʼ ya̱gʼkikaʼapet yanʼbayareaʼapet. Nogyon nogyon onʼbahuaʼpo kanʼbatiarakeʼpo gobierno huairi sorotataere yanʼbakupopakaʼapet. Diosnayo teynanada o̱ʼe̱po ayaʼda kaʼdik o̱ʼi̱kaʼ. Kenmeʼnoe Diosenmeʼnoete ayaʼnada yanʼbatiarakaʼapet. z# Ken, huamayu̱e̱keri bihuitoneʼ huakittayaʼ dakhueʼ noki̱re̱gda ya̱ʼo̱ro̱kapet. Huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼ huakittayaʼ nog dakhueʼ noki̱re̱gda ya̱ʼo̱ro̱kapet. Namaʼda huamanbatiaʼpakerien huakittayaʼ dakhueʼ noki̱re̱gda ya̱ʼo̱ro̱kapet. Bapaʼ dakhueʼ noki̱re̱g konig hua̱hua̱nig oʼnoro̱kpo keʼna engaña huamagkaʼ yanʼhuapet. Kenda ijtiahuaymey. y9 Nog Diosen huataʼmoneriakon seisa Eufrates huaboroʼ hua̱hue̱yo̱ copate yandoyapet. Niokpo eʼo̱ro̱kyen gobierno huairi yanʼbatiakapet. Sorotataere yanʼbatiakapet. Huaboroʼ hua̱hue̱ kanoktegeʼpo yaʼmaniga̱i̱tapet. Konig dag e̱e̱ʼte oktegdik ya̱ʼneapet. +xO nopoʼkoreahueʼ o̱ʼnepo huadig dakhueaʼda ya̱gʼkikaʼapet. Diga̱ʼda onʼtiripo kenpaʼti huasiʼdak onʼbasetpo Diostaj onʼhuadiaypo yanʼtidikeʼapet. =ws Diosen huataʼmoneri noga̱dakon huabaniga̱ʼaʼ huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼyo copate yanʼdoyapet. Dios Huairia kaʼpoda castiga oʼmagkaʼpo, huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼen huanigpe̱i̱kaʼeriomey sikki̱re̱gyo̱ o̱ʼnepo paiʼnanada onʼnopoʼe̱po huakkaʼnanada diga̱ʼda eʼtiriada pvY ayaʼtada oʼbatitaʼtepo hua̱so̱ʼ eʼmameytada nopoʼkoreahueʼ o̱ʼnepo, “ʼUruda i̱ʼe̱ne.” Diostaj onahueʼ ya̱ʼneapet. Diostaj yanʼtidikeʼapet. Ken Diosa sieteaʼaʼ keʼpoda castiga magkaʼdik ya̱ʼe̱a̱pet. ?uwDiosen huataʼmoneri noga̱kon bottaʼ bottaʼa niokpote castiga copate o̱doypo niokpotaj Diosa ukda yaʼeanapetnok aratbuttaj diga̱ʼda kabatitaʼteʼpo mameydik ka̱je̱po t!Diostaj huanigmahui̱g kutopayaʼ eaʼte ijpe̱e̱mey: —‍Teynanada Dios i̱ʼe̱ne. Ayaʼda kaʼdik i̱ʼe̱ne, Dios Huairi. Buttida iʼmanaʼikaʼpo, butuknanada iʼkikaʼpo castiga iʼmagkaʼdene. Kenda Diosen huanigmahui̱g kutopayaʼ eaʼ ijpe̱e̱mey. 0sYO̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj onʼbarakuyatenok kenpaʼti o̱ʼnen buttida huaʼa huamanbatiaʼpakeritaj onʼbarakuyatenok kenomeytaj siroa yanʼbaarakapet. Dakhueaʼda onʼmagkaʼnok mimi huakkaʼ onʼo̱ro̱kpo yanʼmabueyapet. —‍Diosen huataʼmoneria kenda yaaʼapetnig ijpe̱e̱mey. Ir Kenokati nog Diosen huataʼmoneritaj ijpe̱e̱po, keʼna hua̱hue̱ huamato̱e̱ʼeri o̱ʼi̱kaʼuyate. —‍Castiga iʼmagkaʼpo kenda castiga magkaʼdik i̱ʼi̱kaʼpo, huadakda iʼkaʼne, Huairi. Dios Huairi i̱ʼe̱po, kenpaʼda huadaknanada i̱ʼe̱po, oy i̱ʼi̱kaʼpo, kenpaʼti aʼnennada i̱ʼi̱kaʼuyate. DqDiosen huataʼmoneri noga̱kon bapaaʼ hua̱hue̱yo̱ kenpaʼti kente hue̱ʼe̱y sorokya̱ʼ enhuipoikaʼyo copate o̱doypo hua̱hue̱ kenpaʼti hue̱ʼe̱y mimida yanʼmaeanapet. pDiosen huataʼmoneria kentaʼ noga̱kon e̱ʼpo̱gyo̱ copate o̱doypo, e̱ʼpo̱gyo̱ konig Diosen huaʼate castiga oʼmagkaʼpo, e̱ʼpo̱g hue̱ʼe̱y eʼbueyen mimida yanʼmaeanapet. Ayaʼda e̱ʼpo̱gyo̱ hua̱hue̱yo̱ huanoeʼeri yanʼmabueyapet. koODiosen huataʼmoneri huakkuruda oʼhuaʼpo huadariyo copate yadoyapet. Huadariyo Diosen huaʼate castiga yaʼmagkaʼapet. Aratbut huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼdik eʼtidoyaʼdeʼ kenpaʼti huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼ eʼketkaʼtaj oʼderetpakikaʼnok huasiʼdak diga̱ʼda onʼsetpo, dignada yanʼbatiriapet kenpaʼti pa̱gda ya̱ʼneapet. zn oDiosen jakyaʼ ʼuttaʼda eaʼ ijpe̱e̱mey. Diosen siete huataʼmoneritaj oʼmanaʼpo, —‍Konig huadariyo siete copa dakhuapa castiga eʼmagkaʼ yanoypo doʼhued huaʼate castiga yanʼmagkaʼ. —‍Diosa yaʼmanaʼapetnig ijpe̱e̱mey. gmGDios eynanada o̱ʼe̱po senognanada o̱ʼe̱po teynanada o̱ʼe̱po Diosen jak kurudyo̱ Dios o̱ʼi̱kaʼnok konig huakkaʼ e̱ʼsi̱hui̱ʼ o̱ʼe̱nok aratbutpiʼ beʼapiʼ kudhueʼdik ya̱ʼneapet. Diosen sietea huataʼmoneri nogpaʼ nogpaʼ keʼpoda castiga dakhuapa magkahued e̱ʼneʼted Diosen jakyo beʼapiʼ kudhueʼdik ya̱ʼneapet.^l5Bottaʼ bottaʼ huanoeʼeri Diosere onteteyoʼ o̱ʼnikaʼpo nogtiada yaʼbayokeapet. Siete Diosen huataʼmoneritaj copa orotada eʼkaʼ yaʼbayokeʼapet. Siete copa orotada eʼkaʼ yaʼbayokeapet. Siete copa dakhuapa dakhueaʼ o̱gkaʼdeikaʼnigtaj Dios huanoeonhuahuikaʼeria diga̱ʼda oʼbahuadiaypo castiga diga̱ʼda yaʼmagkaʼapet. kKe̱ya̱ʼ jakyaʼ siete Diosen huataʼmoneri sieteaʼ nogpaʼ nogpaʼ keʼpoda castiga yanʼmagkaʼdeapet. ʼUru yudtaj onʼotpo yereda kenpaʼti senogda yudtaj onʼotpo kenpaʼti orobijso̱ʼdaktoneʼtada eʼkaʼ huaka̱gkate e̱ʼti̱e̱ʼ onʼotpo. FjNogdakon ijtiahuaypo kurudyo̱ Dios kente e̱ʼi̱kaʼ konig Diosen jakyo adkorepen Moisésen huidpe̱gtaʼ diez huaʼa eʼmanaʼ o̱ʼi̱kaʼ konig ekhuikeʼte jakyoda ijtiahuaymey. Vi%Dapitaʼ ayaʼanada ontaj okmeʼpukdik moʼe̱ne, Huairi. Dapiʼ Dios huadaknanada o̱ʼe̱ ayaʼada ontaj tiaʼpakdik moʼe̱ne, Huairi. Onyoʼda huadaknada i̱ʼi̱kaʼne. Onyoʼda kenpaʼda ʼurunanada i̱ʼi̱kaʼne. Konige̱po nogba nogbayo hua̱e̱ʼeri yanʼbatiakapet. Diostaj huikudate onʼtibahuadpo oʼderetpakpo ʼuruda Dios i̱ʼunhuahuikaʼ, ya̱ʼnonaʼapet. Huakkaʼada e̱ʼpo̱g oktabogpete onʼmabopo yanʼbatadiʼkeaʼapetnig ijtiahuaymey. `h9Diosen huanigpe̱i̱kaʼeri Moisésen eʼbatadiʼkeaʼ kenpaʼti Ovejasiʼpoen eʼbatadiʼkeaʼ onʼbatadiʼkeaʼpo:Kenpihuay, ʼuruaʼnanada iʼkaʼuyate, Dios. Konig huaboroaʼda iʼkaʼuyate. Ayaʼda iʼkaʼuyatenig ʼuruaʼnanada o̱ʼe̱, Dios Huairi. Dios Huairia ayaʼda kaʼdik i̱ʼe̱po teynanada i̱ʼe̱. O̱ʼnen huaʼa buttida o̱ʼi̱kaʼ. O̱ʼnen huaʼa butukda o̱ʼi̱kaʼ, Dios Huairi. Nogbayo nogbayo hua̱e̱ʼerien Huairi i̱ʼeonhuahuikaʼ. )gKNogdakon ijtiahuaymey. Konig ʼurunanada e̱ʼpo̱g irinada konig vidrionigere taʼakonigere ijtiahuaymey. Huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼtaj kenpaʼti keʼnen eʼketkaʼtaj huakkaʼada, nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼpo kenpaʼti keʼnendik timadoyahueʼ o̱ʼnepo irinada e̱ʼpo̱g oktaʼbogpeirite onʼmabopo arpas onʼto̱e̱po Diostaj yanʼbatadiʼkeaʼapet. Diosen arpas Diosa eʼbayok yanʼto̱e̱a̱pet. f Onteʼti kurudyo̱ ʼuruda o̱ʼe̱nok ijtomepuʼkepo ijtiahuaymey. Diosen huataʼmoneria keneʼhua̱ya̱ʼ sieteaʼ nogpaʼ nogpaʼ keʼpoda castiga eʼmagkapoʼte ijtiahuaymey. Diosa diga̱ʼ oʼbahuadiaypo castiga oʼmagkaʼdepo ayaʼda yaʼdakeaʼapet. QeHuakkaʼ jak adpen ken konig yaʼbatuga̱ʼapet. Castiga oʼmagkaʼapo. Huakkaʼnanada onʼmabueypo huakkaʼnanada mimi ya̱ʼe̱a̱pet, odnanada konig caballo eakitta̱e̱ʼte mimia odnanada ya̱ʼe̱a̱pet. Kenpaʼti bidteda konig hua̱hue̱ mimi ya̱ʼhue̱huaʼapet, konig trescientos kilómetros ya̱ʼhue̱huaʼapet.pdYIn konig huadari hua̱e̱ʼeri dakhueaʼ huakaʼeritaj Diosa castiga oʼmagkaʼapo. Uvas konig dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼne. Diosa huadariyo ayaʼda uvas oʼmagkupoktega̱ʼapo. Oʼmagkupoktega̱ʼdepo huaboroʼkogyo onʼtogpo kentaʼ oʼbatuga̱ʼapo. Konig aratbuta uva onʼtuga̱ʼikaʼ konigti dakhueaʼ huakaʼeritaj Diosa castiga yaʼmagkaʼapet. 'cGDiostaj eʼnigmahui̱g kutopayaʼ noga̱ Diosen huataʼmoneri o̱ʼo̱ro̱konpo. Keʼna huamamey taʼak huairia onaʼpo, —‍Uva eʼboyog o̱ʼe̱nok siroenpia uvas huadariyo yamagkupoktegaʼ. —‍ʼUttaʼda yanaʼapet. Nog Diosen huataʼmoneria siroenpi eʼto̱e̱taj yanaʼapet. bKen, nog Diosen huataʼmoneri Dios huanaʼpak jakyaʼ o̱ʼo̱ro̱konpo keʼnakon igkuʼetda siroenpi oʼto̱e̱po. #a?Ken Diosen Huasiʼpo konig siroenpia aypotaj o̱gkupoktega̱ʼpo oʼbaeaʼpo huadariyo keʼnen huabaktieʼeaʼeri e̱ʼhua̱e̱ʼtaj yaʼbaeʼapet. `%Dios huanaʼpak jakyaʼ nog Diosen huataʼmoneri oʼo̱ro̱kdepo “Siroenpia taʼbayo aypotaj ya̱gkupoktega̱ʼpo yamagkupayaʼ. Huadariyo aypo konig oʼboyogdenok.” Ken huataʼmoneria ʼuttaʼda yanaʼapet. Diosen Huasiʼpo e̱ʼsi̱hui̱te eʼhuadte yanaʼapet. c_?Onteʼti ijtiahuaypo yereda e̱ʼsi̱hui̱te yaʼhuadapetnig. Huabokerek konig Diosen Huasiʼpo yaʼhuadapet. Oro sirotaj eʼkaʼ huairied huakuot eʼkuotte kenpaʼti igkuʼetda siroenpi eʼbapadte ijtiahuaymey. ,^Q Ken kurudya̱ʼ doʼtaj enaʼte ijpe̱e̱mey. —‍“Oy kenpaʼti nogok ayaʼada Huairi Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱po onʼbueydepo durugda ya̱ʼneapet.” Yamadoyaʼ. “Dapitaʼ Diostaj huanigkadhuahuikaʼeriomey yaʼnokmapi̱e̱ʼonhuahuikaʼapet. Kenda Diostaj onʼnigkadhuahuikaʼnigtaj Diosa okkahuehueʼ oʼmaeapo.” Diosen Noki̱re̱ga̱ eaʼte ijpe̱e̱mey. Taʼbayaʼ aypo eʼtaboyogte onʼtotiakikaʼ konigti huadariyaʼ Diosa keʼnen huabaktieʼeaʼeritaj oʼbaeapo. Kenpaʼti konig aratbut uvas eʼboyogte sirosiʼpoa oʼnogkupoktegikaʼ kenpaʼti uva huada onʼsapaikaʼ konigti huadariyo Diosa ayaʼ dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga yaʼmagkaʼapet. >]u Konige̱po Diosen aratbut Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼpo Jesústaj oʼnoknopo̱i̱kaʼpo dakaʼ kanʼnigunhuahuikeʼpo. —‍Bapaʼteaʼ Diosen huataʼmoneria ʼuttaʼda yaaʼapet. Z\- Nogok nogok batikhueʼada paiʼnanada onʼnopoʼeonhuahuikaʼapo. Sigpiʼ yareatuhueʼ o̱ʼneonhuahuikaʼapo, kenpaʼda paiʼnanada onʼnopoʼeonhuahuikaʼapo, huameʼnoe sikyoere paiʼnanada yanʼnopoʼeonhuahuikaʼapet. Kenomey huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼtaj oʼderetpakpo kenpaʼti huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼ eʼketkaʼtaj oʼderetpakpo kenpaʼti keʼnendik huanoyte huabaʼtepiʼ eʼtidoyaʼdeʼ o̱ʼnepo paiʼnanada yanʼnopoʼeonhuahuikaʼapet. [ Diosen huataʼmoneri onʼtiahuaypo kenpaʼti Diosen Ovejasiʼpo oʼtiahuaypo Diosa huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼen huaeretpakeritaj diga̱ʼ oʼbahuadiaypo diga̱ʼda castiga oʼmagkadhuahuikaʼapo konig taʼak azufreere oʼmabakpakadhuahuikaʼapo. )ZK Konoga̱dakon Diosen huataʼmoneri kenteʼti oʼtatiakdepo, —‍Huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼtaj beʼapiʼ enʼpakikaʼnayo huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼ eʼketkaʼtaj enʼpakikaʼnayo huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼdik huanoyte huabaʼtepiʼ “beʼtidoyaʼ,” enaʼnayo yYkNog huataʼmoneria kenteʼti oʼtatiakpo, —‍Babilonia huakkaʼ jakmon o̱ʼe̱po huakkaʼnanada aratbut o̱ʼnepo nog aratbut nogbayo nogbayo huabada ayaʼtada namaʼda eʼkaʼ yanʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼapet. Hua̱so̱ʼa̱da eʼeretpak kikaʼdik moʼe̱ne. Nogtaj nogtaj bakdeikaʼdik moʼe̱ne. Namaʼda kenda yanʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼapet. Konige̱po huaboroʼ Babilonia kenpaʼda oʼmahui̱gde Diosen castiga eʼmagkaʼ oʼmahui̱gde. —‍Keʼna Diosen huataʼmoneria yaaʼapet. |Xq—‍Diostaj yanokmeʼpukpo yanʼnigpe̱i̱kaʼ “Hueretda Dios i̱ʼe̱ne.” “Teynanada Huairi i̱ʼe̱ne, Dios.” Ya̱ʼnonaʼikaʼ. Konige̱po oy Diosa huadakaʼ huakaʼeritaj oʼbaktieʼeaʼapo kenpaʼti castiga aʼmagkayaʼpo dakhueaʼ huakaʼeritaj huataʼ oʼbaktieʼeaʼapo. Diosa ayaʼtada oʼkaʼuyate. Kurudtaj huadaritaj e̱ʼpo̱gtakon oʼkaʼuyate. ʼUruaʼda hue̱ʼe̱y sipataj sorokya̱ʼ o̱ʼo̱ro̱kikaʼnig kenpaʼti ʼuruda hue̱ʼe̱y oʼkaʼuyate. Kentaj Diostaj yaderetpakikaʼ kenpaʼti dakiti yanʼtionaʼpakikaʼ. —‍Keʼna huakkuruda Diosen huataʼmoneria ʼuttaʼda yaʼmanaʼapet. rW]Kurudnopoyo nog Diosen huataʼmoneritaj okajte eʼbodte ijtiahuaymey. Huadari nogyo̱ nogyo̱ hua̱e̱ʼeritaj kenpaʼti nogbayo nogbayo gobierno hua̱e̱ʼeritaj, nogda nogda aratbuttaj, nogda nogda huaʼa huaaʼpakeritaj, nogda nogda huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeritaj dakhueaʼ eʼkaʼ aʼmanopoʼyareayaʼpo huadak huaʼa aʼmanayaʼpo yabahuahuaʼapet. 6VeDa ahueʼ o̱ʼnikaʼuyate. Diostaj dakaʼ onʼnigpe̱i̱kaʼpo Diostaj ʼuruʼnopoʼda onʼnigkikaʼuyate. Diosen bapaʼ huataʼmonerien huaʼa Juana oʼmape̱e̱ʼuyate. UyInomey ciento cuarenta y cuatro mil Jesucristoen ʼuruyoʼ huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼnepo konig nogen hua̱to̱e̱ʼtaj bakdejhueʼ hua̱e̱ʼeri o̱ʼnepo konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri o̱gkikaʼ konig kahueʼ o̱ʼnikaʼpo huadaknanada o̱ʼnikaʼpo katepiʼ Diosen Ovejasiʼpo oʼmanikaʼ kenda onʼnigpe̱i̱kaʼpo. Huakkuruda Diosa kenomeytaj oʼbaeapo, konig huakkurueri Diosen oʼtamaeapo kenpaʼti Ovejasiʼpoen oʼtamaeapo. Dakhueaʼ huakaʼeriomey e̱ʼneʼtada oʼmanopoʼyareaʼuyate. TDios eretnopote e̱e̱ʼte, cuatro hua̱e̱ʼeri Dios e̱ʼi̱kaʼ huanegte eneʼte, veinticuatro huairitoneʼ eʼnikaʼ huaneg huakkurute o̱ʼnepo huakkurute ciento cuarenta y cuatro mila̱ aratbuta onʼbatadiʼkeaʼpo kenomeya̱yoʼda kenda eʼbatadiʼkeaʼ nopo̱e̱ʼdik ya̱ʼneapet. Huadarieri aratbut e̱ʼneʼtada kenomeytaj Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ yamanopoʼyareaʼapet. eSCKenokaʼ aʼti kurudya̱ʼ konig eaʼ ijpe̱e̱mey. Konig huakkaʼ hua̱hue̱ hue̱kuru uttaʼda eapaʼ, konig kurud ʼuttaʼda eapaʼ kenpaʼti ʼuruaʼda konig huakkaʼ arpas ʼuruaʼda música e̱gkaʼ ijpe̱e̱mey. R Nogok onteʼti ijmabopo, oteʼ Siónte Diosen Ovejasiʼpo oʼbopo kenere ciento cuarenta y cuatro mil aratbut Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼnepo ayaʼada huanoyte Ovejasiʼpoen huadik kenpaʼti Huaojendikere eʼtimadoyaʼ kenda ya̱ʼe̱a̱petnig ijtiahuaymey. YQ+ Dakaʼ yanʼnopo̱e̱ʼ. Eʼnopoenkaʼtaʼ eʼpaknayo huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼen numerodiktaj dakaʼ yanʼnopo̱e̱po. Huabokerekdikonig o̱ʼe̱. Seiscientos sesenta y seis huadik o̱ʼi̱kaʼ.Nogok nog huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼtaj ijtiahuaymey. Sorokya̱ʼ ya̱ʼo̱ro̱kapet. Konig ovejasiʼpo bottaʼ huakupi o̱ʼi̱kaʼnig konig huamayu̱e̱keri bihuitoneʼ huiyokada eapaʼtion yaaʼapet. YI+ Beʼapiʼ aʼbakuda̱yaʼpo opudomeytaj eʼbatohuaʼnayo kenpaʼti nogok kentakon aʼbakuda̱yaʼpo onʼbatohuaʼapo. Nogok siroa opudomeytaj eʼaraknayo kenpaʼti nogok kentakon siroation onʼbarakikaʼapo. Konige̱po opudomey Diostaj moknopo̱e̱po, Diosen moʼe̱po, opudomeyen takaʼtaj Diosa castiga yaʼmagkaʼapet. Opudomeyanayo castiga magkahueʼdik moʼi̱kaʼne. Diostaj dakaʼ e̱kpo̱e̱ʼ yanʼnigunhuahuikaʼ kenpaʼti dakaʼ yanoknopounhuahuikaʼ. NH Kenda opudomeytaj oʼnonaʼapone, kenda dakaʼ yanʼpe̱e̱ʼ. rG] Aʼnennada Dios o̱ʼi̱kaʼuyate. Huadari kahued e̱e̱ʼte ayaʼ Diostaj huaknopo̱e̱ʼeri Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Dios oʼmanopo̱e̱depo kenomeyendik Diosen huanoeonhuahuikabaʼte oʼmanigmadoyaʼuyate. Kenomey huanoeonhuahuikaʼeria Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeria huiyoknanada hua̱e̱ʼeritaj pakhueʼ o̱ʼnepo. Kentaj nigpe̱e̱hueʼ ya̱ʼneapet. Nogomey, ayaʼada nogyo̱ nogyo̱ huadariyaʼ huiyoknanada hua̱e̱ʼeritaj huakkaʼda onʼpakpo yanʼnigpe̱e̱a̱pet. +FO Diosen aratbut huaknopo̱e̱ʼeritaj diga̱ʼ magkaʼdik ya̱ʼe̱a̱pet. Huayakhueʼ yamagkaʼapet. Kenpaʼti ayaʼtada aratbuttaj ayaʼtada huadaribayo hua̱e̱ʼeritaj, ayaʼtada nogda nogda huaʼa huaaʼeritaj kenpaʼti ayaʼtada huadaribayo huairitaj teyda manaʼdik ya̱ʼe̱a̱pet. XE) Kenda yaaʼapet kenpaʼti yakaʼapet. Diostaj dakhueaʼda oʼhuaaʼpo Diosen huadiktaj oʼtidiʼkepo Diosenba kurudyo̱ ehueʼda o̱ʼe̱, kenpaʼti Diosere aratbuttaj dakhueʼda o̱ʼne, yaʼbahuaaʼapet. BD} Huamayu̱e̱keri bihuitoneʼa oʼpaknok huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼa Diostaj dakhueaʼda yaʼhuaaʼapet. Huakhuairida i̱jje̱y, Diosda i̱jje̱y, oʼmanaʼpo Diostaj yaʼtidiʼkeapet. Kenpaʼti huamayu̱e̱keri bihuitoneʼa oʼpaknok cuarenta y dos puugte ayaʼtada teyda manaʼdik ya̱ʼi̱kaʼapet. 5Cc Huamayu̱e̱keri bihuitoneʼa huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼtaj huairi ka̱e̱ʼpo oʼteypakaʼnok huadariyo huabada ayaʼada huamayu̱e̱keri bihuitoneʼtaj ya̱ʼderetpakapet. Kenpaʼti huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼtaj oʼderetpakpo, —‍In huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼ bepiʼ konigti ehueʼdik o̱ʼe̱po teynanada o̱ʼe̱. Kentaj beʼapiʼ huayakhueʼ o̱gkahueʼdik o̱ʼne. —‍Kenda ayaʼada yaʼdaʼapet. B) Huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼ nogkutida eʼkuhuek o̱ʼe̱meʼ eʼbueyayada yaʼyareapet. Huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼ oʼyarenok “kenpihuay” ayaʼada nogbayaʼ nogbayaʼ hua̱e̱ʼeria yadaʼapet. Huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼtaj yanʼnigpe̱i̱kaʼapet. DA Keʼna huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼ konig apetpettoneʼonig o̱ʼe̱po huaʼi konig ahuadtoneʼionig o̱ʼe̱po kenpaʼti huakittaʼ konig león teynanada o̱ʼe̱meʼ. Ijtiahuaymey. Huamayu̱e̱keri bihuitoneʼ totoʼ o̱ʼe̱po keʼna huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼtaj oʼteypakaʼpo kentaj gobierno huairitoneʼonig ya̱ʼe̱a̱ʼapet. Kenpaʼti huiyokda huamanaʼeri ka̱i̱keʼpo huamayu̱e̱keria bihuitoneʼa ya̱ʼe̱a̱ʼapet. ,@ S E̱ʼpo̱g kuhuadte do Juan ijbopo huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼ e̱ʼpo̱gya̱ʼ eʼo̱ro̱kte ijtiahuaymey. Siete huaku kenpaʼti diez huakupi o̱ʼe̱po, ayaʼ huakupi konig gobierno huairien huakuot oʼotpo kenpaʼti huakute Diostaj ta̱hui̱ri̱gdikaʼda eʼtimadoyaʼ o̱ʼe̱meʼ. ?% Konige̱po huamayu̱e̱keri bihuitoneʼa ettoneʼtaj diga̱ʼda oʼhuadiaypo nog huasiʼpo ettoneʼen huayayotaj yaʼbahuahuaʼapet. Aʼbarakyaʼpo yaʼbahuahuaʼapet. Kenomey ettoneʼen huayayo Diosen huaʼa onʼnigpe̱i̱kaʼpo kenpaʼti Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱po, “Jesucristo Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱.” Onʼbatiaʼpakikaʼ. Kenomeytaj totoʼa aʼbarakyaʼpo yaʼbahuahuaʼapet. > = Ettoneʼtaj soroka oʼtihuapokpo konig sorok okhuikepo ettoneʼtaj taʼkotahueʼ ka̱e̱ʼpo hue̱kurutoneʼ sorokyo yakhue̱kudapet. <} Hue̱kurua ettoneʼtaj kaoyeʼpo kataʼkotepo bihuitoneʼa konig hue̱kurutoneʼ huakittayaʼ yaʼhue̱o̱ro̱kaʼapet. .;U Bihuitoneʼtaj bidteda okmondik ka̱e̱ʼ konig aratbut bahueʼ e̱ʼi̱kaʼyo taʼba ehueʼ e̱ʼi̱kaʼyo kabodeʼpo konig huaʼdik ka̱e̱ʼpo ettoneʼtaj si̱gtoneʼ bottaʼ okajpetoneʼ yaʼyokapet. Ke̱ya̱ʼ aypo oʼbaudhuahuaʼapo. Bapaʼ huabayok eʼtionpok aypo oʼbaudhuahuaʼapo. /:W “Kurudya̱ʼ meʼendene.” Huamayu̱e̱keri bihuitoneʼa oʼnopo̱e̱depo ettoneʼtaj yaʼtahuaʼapet. Keʼna ettoneʼ oʼsiʼpopakuynigtaj yaʼtahuaʼapet. \91 Kurud kenpaʼti kuruderi kanʼdurugpakikeʼ. Huadariyo kenpaʼti e̱ʼpo̱gyo̱ hua̱e̱ʼeri keʼpoda paiʼda moʼnopoʼeonhuahuikaʼaponok totoʼa opudomeytaj diga̱da mogkadhuahuaʼapone. Opudomeytaj onʼhuahuarakdenok sueʼda ijhueʼmon magkadhuaʼdik i̱jje̱a̱poy oʼnopo̱e̱po diga̱ʼnanada boʼhuadiayapet. Kenda ijpe̱e̱mey. 8 Huakkaʼada Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeri eʼbueytaʼ meʼpukhueʼ o̱ʼnikaʼ. Diosa eʼpaknayo bueydik o̱ʼe̱y, onʼnopo̱e̱po kenpaʼti konige̱po Jesucristo Diosen Ovejasiʼpoa oʼmanigbueyʼuyate, keʼnen mimi moʼnighuaʼuy, oʼnoknopo̱e̱ʼnok kenpaʼti “Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱y.” Onʼbatiaʼpakikaʼpo namaʼda huaaʼeri totoʼtaj huayakhueʼ o̱gkikaʼ. 77g Aʼtimon kurudya̱ʼ ʼuttaʼda eaʼ ijpe̱e̱mey: —‍“Dakhueaʼda o̱gkikaʼ.” Oroʼomeyen huamaʼbuy noga̱ huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼbatiaʼpakpo totoʼa Diostaj oʼbahuaaʼikaʼ. Huameʼnoe kenpaʼti sikyo oʼbahuaaʼikaʼ. Kurudya̱ʼ kentaj oʼnendenok oy ayaʼada huaknopo̱e̱ʼeriomey Diostaj onʼnopoʼyaredepo, oy Diosa teynanada o̱ʼe̱po keʼnen takaʼtoneʼtaj diga̱ʼ oʼmagkaʼdepo, oy Dios Huairiyoʼda keʼnen Cristoere ayaʼ hua̱e̱ʼeritaj oʼmanaʼikaʼapo. Kenpaʼti oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri Diosensiʼpo o̱ʼe̱ne. S6 Ken konig huamayu̱e̱keri bihuitoneʼtaj yanʼmaenapet. Kurudya̱ʼ yanʼmaenapet. Keʼna aʼneneri bihuitoneʼ konogda oʼdikkaʼ totoʼ kenpaʼti Satanás. Keʼna huadarieri aratbuttaj ayaʼtada dakhueaʼ ka̱gkeʼpo namaʼda oʼmanikaʼ. Keʼnen huataʼmoneritaj kenpaʼti kentaj huadariyo yanʼmaenapet. Kenda ijtiahuaymey. x5i Huamayu̱e̱keri bihuitonea menpaʼ huayakhueʼ magkahueʼdik oʼmaepo kurudya̱ʼ okbahuaʼdik ya̱ʼneapet. 49 Kenokaʼ kurudya̱ʼ onʼbarakpo, Diosen huataʼmoneri huairi Miguel o̱ʼe̱po Miguelen huataʼmoneriere diga̱ʼda onʼbarakpo huamayu̱e̱keri bihuitoneʼtaj diga̱ʼda onʼbarakpo, huamayu̱e̱keri bihuitoneʼen huataʼmoneritakon yanʼbarakapetnig kenda ijtiahuaymey. 3 Taʼba bahueʼ e̱e̱ʼyo̱ kenpaʼti aratbut bahueʼ e̱e̱ʼyo̱ kenteyo ettoneʼa̱ yakhuaʼapet. Ke̱yo̱ aypopiʼ hue̱ʼe̱ypiʼ katepiʼ kabaeʼpo Diosa huakkuruteda yaʼnigkaʼapet. Ke̱yo̱ mil doscientos sesenta huameʼnoe aypo yaʼbeyokikaʼapet. 2 Ken ettoneʼa̱ huabokereksiʼpo yasiʼpopakapet. Keʼna huasiʼpoa aratbuttaj nogba nogbayo aratbut huairitaj ayaʼtada teyda yaʼmanaʼikaʼapet. Konig siropa oʼbapadpo teyaʼnanada yaʼmananhuahuikaʼapet. Huasiʼpotaj oʼetupo Diosyo yaʼtobehuikapet. t1a Hua̱hue̱paʼa kurudya̱ʼ huakkaʼtada siokpotaj oʼbatotokpo siokpo huakhuarakaʼ oʼbatotokpo huadariyo yaʼmaenapet. Ettoneʼkokpen huamayu̱e̱keri bihuitonea yakboapet. E̱ʼyo̱bede̱te yo̱bedtaj aʼyu̱e̱kyaʼpo yakboapet. 10[ Kurudyo̱ onteʼti kaʼtihuay: Huabed huamayu̱e̱keri bihuitoneʼ ya̱ʼe̱a̱pet. Sieteku diez huakupi ya̱ʼe̱a̱pet. Sietekute siete huairi huakuot yaʼkuotapet. Z/- Bogdakhueʼ o̱ʼe̱po oʼsiʼpopakpo paiʼda oʼnopoʼe̱po yaʼsagkiaʼeapet. .  Kurudyo̱ kaʼtihuay: Ettoneʼ eyda konig niokpo o̱ʼe̱po, konig puugte oʼbopo, doce siokpo konig huakuot yaʼkuotapet. X-) Kenokaʼ kurudyo̱ Diosen jak okhuikepo, “Kenda doʼhued Israel aratbuttaj ijkaʼapoy,” Diosa oʼmanaʼuynig kenda eʼmadoyadeʼ huaenokteg cajaʼpoyo Diosen jakyo onʼtiahuaypo ken enʼtiahuaydeʼte o̱ʼo̱jbedpo, kuruda yaʼaapet kenokti huadari ya̱ʼi̱ye̱gapet kenpaʼti o̱re̱ʼ yaʼkotapet. Kenda ijtiahuaymey. e}|H{dyxwvuIss&qonPm[kjj(hgf;e$cba_d^],[ZQXWVSRQVPP(NMM JIFEDCB??==;d:y87O54321z0^/n-,+<*N($&&% $#""3!( zKUl & 7%{C—‍Do Jesús i̱jje̱po Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj ayaʼda Juan iʼmadoyaʼdenig buttida o̱ʼe̱ kamanopoeanhueʼpo doʼhued huataʼmoneritaj oʼnigtaʼmonaʼne. Do Davidkudaken adhueaʼpaneʼ i̱jje̱y. Oyda doʼhuakon Daviden huayayo i̱jje̱y. Konig siokpo magkesi eyda o̱ʼi̱kaʼnig ken eyda konig ʼurunanada i̱jje̱nok doʼtaj ʼuruaʼnanada oʼnoknopo̱i̱kaʼpone. —‍Jesúsa oaʼuy. 5zcJak kurute o̱ʼnepo konig kudhueʼdik o̱ʼnepo, dakhueaʼ huakaʼeriomey, tidig huakaʼeriomey, nogtaj nogtaj huabakdejeriomey, oʼhuadiaypo huabarakeriomey, dios eʼketkaʼtaj huaeretpakeriomey, kenpaʼti da huaaʼeriomey Diosen huaboda Jerusalén jak kurute o̱ʼnepo, kudhueʼdik ya̱ʼneapet. y'Aratbuta onʼmanopoʼkoreaʼpo Cristotaj oʼnoknopo̱i̱kaʼpo Jesúsa oʼmanigbueypo dakhueaʼ eʼkaʼ oʼmanopoʼtihuekeʼpo oʼbakkahueaʼnok Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo kenpaʼti huaboda jak Jerusalényo̱ kuddik o̱ʼnikaʼapo. Durugnanada o̱ʼnikaʼapo. —‍Yanpe̱e̱ʼ. I̱da ijtiakapoy. Ijtiakdepo dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga ijmagkaʼapoy. Huadak huakaʼeritaj huadakaʼnada ijmanigkadhuahuikaʼapoy. Ijmanoeanhuahuikaʼapoy. /vW Oynayo kenpaʼda dakhueaʼ huakaʼeria nogi̱ti nogi̱ti dakhueaʼ o̱gkikaʼapo. Kenpaʼti dakhueaʼ huaaʼeri nogi̱ti nogi̱ti dakhueaʼ onʼbahuaaʼikaʼnok Diosa castiga yaʼmagkaʼapet. Kenpaʼti huadakaʼ huakaʼeriomeynayo batikhueʼada huadakaʼ ka̱gkikeʼ. Nogi̱ti nogi̱ti huadaknanada ka̱gkikeʼ. Diosenyoʼda huakaʼeria Diosenyoʼda nogi̱ti nogi̱ti ka̱gkikeʼ. —‍Diosen huataʼmoneria menameʼne. .uU —‍In berobaʼte huabodik yamadoyaʼpo konig i̱re̱gi̱re̱g mato̱e̱hueʼ ya̱e̱tiʼ. Ken iʼtiahuaydepo iʼmadoyaʼdenig aʼti kenda Diosa oʼkaʼapo. ]t3 kennayo doʼtaj —‍Kejeʼ. Kenda kahueʼ ya̱e̱ʼ. Doʼtaj huikudate tihuadhueʼ meeʼ. On onigtion Diostaj huanigpe̱i̱kaʼeri i̱jje̱y. Kenpaʼti konig Diosen huamanbatiaʼpaken o̱ʼnen huamaʼbuy huanigpe̱e̱ʼeri onigti i̱jje̱y. Kenpaʼti in berobaʼtaj ayaʼada huanigpe̱i̱kaʼerionigti Diosen huanigpe̱i̱kaʼerionigti i̱jje̱y. Diostayoʼda diga̱ʼda yaeretpakikaʼ. Diostayoʼda huikudate yatihuadikaʼ. —‍Diosen huataʼmoneria menameʼne. ?swDo Juan i̱jje̱po kenda ayaʼda ijpe̱e̱mey ayaʼda ijtiahuaymey. Eʼpe̱e̱deʼte eʼtiahuaydeʼte Diosen huataʼmoneriʼite kentaj aʼeretpakyaʼpo huikudate eʼtihuadtada r#—‍I̱dada ijtiakapoy. —‍Huairi Jesucristoa oaʼuyate. In berobaʼtaj ayaʼada eʼnigpe̱i̱kaʼnayo durugda ya̱ʼnikaʼapet. OqDiosen huataʼmoneria doʼtaj menameʼne: —‍In huaʼa buttida o̱ʼe̱. Dakaʼda oknopo̱i̱kaʼdik kaʼnikeʼ. Dios Huairien Noki̱re̱ga̱ Diosen huamanbatiaʼpakeritaj oʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼuyate. Diosa keʼnen huataʼmoneritaj oʼmataʼmonaʼdeʼuy. Diosen huanigpe̱i̱kaʼeritaj kamaneʼpo oʼmataʼmonaʼdeʼnok. Ken konigda o̱ʼe̱a̱po, kenda Diosa oʼkaʼaponig kamaneʼpo moʼtaʼmonaʼne. —‍Diosen huataʼmoneria menameʼne. opWHuakkaʼ jakyaʼ sikhueʼdikda ya̱ʼe̱a̱pet. Jakyo hua̱e̱ʼeria onteʼti huakjey huakpakataʼ pakhueʼ ya̱ʼneapet. Niokpoa eʼnigtaʼteta pakhueʼ ya̱ʼneapet. Dios Huairiada huanigpe̱i̱kaʼeritehuapaʼ huakjey o̱ʼeonhuahuikaʼapo. Huanigpe̱i̱kaʼeriomeya̱ Diosere konig gobierno huairi ya̱ʼneonhuahuikaʼapet. Jesucristo i̱da oʼtiakapo. moSDiosenkoktaj yanʼtiahuayonhuahuikaʼapet. Diosendik huanoyte eʼtimadoyaʼ yaʼnunhuahuikaʼapet. n Katepiʼ dakhueaʼ eʼkaʼ kenpaʼti dakhueaʼ huakaʼeri ke̱yo̱ Diosen huakkaʼ jakyo ehueʼda ya̱ʼneapet. Dios Ovejasiʼpoere huakkaʼ jakyo o̱ʼnikaʼaponok Diosen huanigpe̱i̱kaʼeria Diostaj onʼeretpakonhuahuikaʼpo Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼ. wmgHuakkaʼ jak dagnopoyo oʼhue̱huaʼikaʼpo, hua̱hue̱te botpenpenda aktaʼbogpepen huamanoeanhuahuikaʼ hue̱ymey oʼbakerekikaʼpo, ken hue̱ymey nog huabayoktida ayaʼ puugda oʼdapakikaʼ. Ken huabaʼa aratbuttaj oʼbayareaʼikaʼ. l 9Ken Diosen huataʼmoneria nogdakon beʼtotiahuaymeʼne. ʼUruʼhue̱yda beʼtotiahuaymeʼne. Hue̱i̱ri̱da konig vidrionig o̱ʼe̱po. Kenhue̱yʼa̱ Diosen aratbuttaj oʼmanoeanhuahuikaʼ. Dios huahuadyaʼ Ovejasiʼpo huahuadyaʼ ʼuruʼhue̱yda o̱ʼo̱ro̱konhuahuikaʼapo. k1Ayaʼ dakhueaʼ huakaʼeri, ayaʼ Diostaj pakhueʼ hua̱e̱ʼeri, ayaʼ nogtaj nogtaj huadiayeri ayaʼ Diostaj nigpe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri ayaʼda namaʼda huaaʼerikon Diosen jakyo kudhueʼdik ya̱ʼneapet. Ovejasiʼpoen huanoeonhuahuikaʼbaʼte kenomeyen huadik eʼtimadoyaʼ o̱ʼnepo oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri oroʼomeyyoʼda Diosen huakkaʼ jakyo kuddik ya̱ʼneapet. Kenda ijtiahuaymey.)jKKenda Diosen huakkaʼ jak kenpaʼda huadaknanada o̱ʼe̱. ʼUrunanada o̱ʼe̱. Huakkaʼ aratbut nog huadariyo nog huadariyaʼ hua̱e̱ʼeria onʼdaikaʼapo. |iqEkbirik akbogpe okhuikhueʼ o̱ʼi̱kaʼapo. Huameʼnoe okhuikhueʼ o̱ʼi̱kaʼapo. Sikhueʼdik o̱ʼi̱kaʼapo. hNog huadari nog huadari aratbut Diosen dakhueaʼ eʼkaʼ huamanopoʼkoreaʼeri huaboda huakkaʼ jak huakjeyyo onʼnoeonhuahuikaʼapo. Huadari gobierno huairia huakkaʼ jaktaj ʼurunanada o̱ʼe̱ onʼhuaaʼikaʼapo. Diostaj ʼuruaʼda onʼnigkikaʼapo. Tg!Niokpoa eyda nige̱hueʼdik moʼe̱ne kenpaʼti puugapiʼ ey nige̱hueʼdik moʼe̱ne. Dios ke̱yo̱da o̱ʼi̱kaʼpo eyda o̱ʼi̱kaʼnok. Kenpaʼti Diosen Ovejasiʼpoa ayaʼ jakyoda huakjey o̱ʼe̱. fDiosen e̱ʼhua̱i̱kaʼ jak tiahuayhueʼ i̱jje̱mey. Teyda Dios Huairi kenpaʼti Diosen Ovejasiʼpo ayaʼ jakyoda o̱ʼnikaʼ. *eMEkbirik doce akbogpete nogti nogtia eʼbetaʼ perla o̱ʼe̱meʼ. Huakkaʼ jak dag eretnopoyo dagtaj ʼuru orotada eʼkaʼ o̱ʼe̱po ʼurunanada o̱ʼe̱meʼ. LdHuabaniga̱ʼ enhuada̱ʼtaʼ ʼuru ónice bedda huidsiʼpoa eʼtimabetaʼ o̱ʼe̱meʼ. Seistaʼ enhuada̱ʼtaʼ ʼuru cornalina bedda huidsiʼpoa eʼtimabetaʼ o̱ʼe̱meʼ. Sietetaʼ enhuada̱ʼtaʼ ʼuru crisólito nog kihueyada huidsiʼpoa eʼtimabetaʼ o̱ʼe̱meʼ. Ochotaʼ enhuada̱ʼtaʼ ʼuru kihueyada berilo huidsiʼpoa eʼtimabetaʼ o̱ʼe̱meʼ. Nuevetaʼ enhuada̱ʼtaʼ ʼuru jeyda topacio huidsiʼpoa eʼtimabetaʼ o̱ʼe̱meʼ. Dieztaʼ enhuada̱ʼtaʼ ʼuru burada crisoprasa huidsiʼpoa eʼtimabetaʼ o̱ʼe̱meʼ. Oncetaʼ enhuada̱ʼtaʼ ʼuru bed jacinto huidsiʼpoa eʼtimabetaʼ o̱ʼe̱meʼ. Docetaʼ enhuada̱ʼtaʼ ʼuru ayagda amatista huidsiʼpoa eʼtimabetaʼ o̱ʼe̱meʼ. c{Ekbirik huid huaboroʼa enhuadhuadte ʼuruʼhuidsiʼpoa eʼtimabetaʼ o̱ʼe̱meʼ. Nogda nogda ʼuruʼhuidsiʼpoa eʼtimabetaʼ o̱ʼe̱meʼ. Huakkuru enhuada̱ʼtaʼ jaspe ʼuruʼhuidsiʼpoa eʼtimabetaʼ o̱ʼe̱meʼ. Burada o̱ʼe̱meʼ. Bottaaʼ enhuada̱ʼtaʼ ʼuru zafiro huidsiʼpoa burada eʼtimabetaʼ o̱ʼe̱meʼ. Bapaaʼtaʼ enhuada̱ʼtaʼ ʼuru ágata huidsiʼpoa eʼtimabetaʼ o̱ʼe̱meʼ, bottaʼ bottaʼ enhuada̱ʼtaʼ ʼuru esmeralda kihuey huidsiʼpoa eʼtimabetaʼ o̱ʼe̱meʼ. (bIHuakkaʼ jak ekbirik jaspe ʼuruʼhuidtada eʼkaʼ o̱ʼe̱meʼ. Diosen huakkaʼ jak oroyoʼ eʼkaʼ o̱ʼe̱meʼ. ʼUruda konig vidrionig o̱ʼe̱meʼ. aAʼtimon ekbiriktoneʼtaj oʼtidikameʼ. O̱jkuyaʼ eʼdeaʼ sesenta y cuatro metros Diosen huataʼmoneria oʼtidikameʼ. "`=Diosen huakkaʼ jak huabidnanada o̱ʼe̱po huabidda konigti huabidda eʼdeaʼ. Diosen huataʼmoneria huakkaʼ jaktaj oʼtidikaʼpo oro siropi huatidikaʼ oʼtidikaʼpo, dos mil doscientos kilómetros huabidda o̱ʼe̱meʼ, konigti huabidda eʼdeaʼ, kutayo konigti o̱ʼe̱meʼ. _Ken Diosen huataʼmoneria doʼtaj menbatiaʼpakpo orotada eʼkaʼ siropi jak huatidikaʼ oʼto̱e̱po Diosen huakkaʼ jaktaj aʼtidikayaʼpo, ekbiriktaj aʼtidikayaʼpo, ekbirik akbogpekon aʼtidikayaʼpo oro siropi jak huatidikaʼ oʼto̱e̱meʼ. k^OJak kuru ekbiriktoneʼ doce huid huaboroʼa enhuada̱ʼ o̱ʼe̱po Ovejasiʼpoen doce huamataʼmonaʼeridik nogdik nogdikti doce huidtoneʼ enhuada̱ʼte eʼtimadoyaʼ o̱ʼe̱meʼ. Kenda ijtiahuaydepo nogdakon ijtiahuaymey. a]; Niokpo eʼo̱ro̱kyenʼ bapaʼ akbogpeaʼ o̱ʼe̱po, niokpo eʼsikpen bapaʼ akbogpeation o̱ʼe̱po, kenpaʼti eʼdeaʼ norteyon bapaʼ akbogpeation o̱ʼe̱po, nog eʼdeaʼ suryon bapaʼ akbogpeation o̱ʼe̱po. \{ Jak kuru huanigte huaboroʼda ekbiriktoneʼ o̱ʼe̱po, huabidda o̱ʼe̱po ekbirikyo doce akbogpe o̱ʼe̱po, Diosen huataʼmoneri nogti nogtiaʼ ayaʼ akbogpete oʼbopo, doce Israel aratbutdik doce nogendik nogendik eʼtimadoyaeʼ o̱ʼe̱meʼ. [ Konig Dios eynanada o̱ʼe̱po konig senogda o̱ʼe̱meʼ. Diosen jakkon eynanada senogda o̱ʼe̱po konig ʼuru huidsiʼpo senogda o̱ʼe̱po, konig huid jaspe ʼuruda o̱ʼe̱po, konig vidrionig irida o̱ʼe̱po Diosen jak ʼurunanada o̱ʼe̱meʼ. RZ Diosen Noki̱re̱ga̱ doʼtaj aʼtiahuayayaʼpo Diosen huataʼmoneria beʼtohuameʼne. Huabidkupayoda beʼtohuameʼne. Kurudya̱ʼ Diosen Jerusalén huakkaʼ jak eʼhuarakte beʼtotiahuaymeʼne. 5Yc Diosen huataʼmoneri siete copa huato̱e̱ʼeria o̱ʼnepo Diosen castiga huamagkaʼeri siete e̱ʼe̱a̱da nogtiada doʼtaj menaʼpo, —‍Yatiak. Diosen Huasiʼpoen hua̱toeen jak ontaj oʼtotiahuayiʼ. Ke̱yo̱ huaknopo̱e̱ʼeri yanʼnoeonhuahuikaʼapet Diosere. —‍Doʼtaj menameʼne. &XEDakhueaʼ huakaʼeri kenpaʼti huamidideri Cristotaj eknopo̱e̱ʼtaj huameʼpukeri, oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri, dakhueaʼ huahuaaʼeri, imahuadiaypo huabarakeri, ieretpakpo huabakdejeri, tidig huakaʼeri, dios eʼketkaʼtaʼ huaeretpakeri, da huaaʼeritakon huaboroʼ e̱ʼpo̱g taʼak huamahui̱gyo̱ yanʼmahui̱gonhuahuikaʼapet. Azufreere yanʼmahui̱gonhuahuikaʼapet. Paiʼnanada yanʼnopoʼeonhuahuikaʼapet. Kenda bottaaʼteaʼ huabuey o̱ʼe̱. Dios kurudya̱ʼ enaʼte ijpe̱e̱mey. Huabo Jerusalén Juana oʼtiahuayʼuyate. jWMAyaʼada doʼtaj dakaʼ moknopo̱i̱kaʼpo okbatikhueʼada o̱ʼnepo konig huayakhueʼ huakaʼeri o̱ʼnepo ayaʼda doʼhued yanʼbaeʼapet kenpaʼti doʼhuedsiʼpo ya̱ʼneapet kenpaʼti kenomeyen Apag Dios i̱jje̱a̱poy. >Vu—‍Ayaʼda ijkaʼpo ijkuhuitdey. Do huakkurueri i̱ji̱kay. Keneʼhua̱ya̱ʼ hua̱e̱ʼeri i̱ji̱kay. Konig la letra A huakkuruda letra o̱ʼe̱. Konigti do huakkurueri i̱ji̱kay. Konig la letra Z keneʼhua̱ya̱ʼ letra o̱ʼe̱. Konigti do keneʼhua̱ya̱ʼ hua̱e̱ʼeri i̱ji̱kay. Maymaya̱ʼ huaaʼeria hue̱ʼe̱y huakkaʼ onʼpakikaʼ. Konigti doʼtaj huakkaʼ eʼpaknayo konig katetehueʼ moʼmanounhuahuikaʼapone. {Uo—‍Yanʼpe̱e̱ʼ. Ayaʼda huaboaʼ ijkaʼnig. —‍Diosa kurudya̱ʼ menameʼne. Kenpaʼti, —‍In huadik onaʼnig buttida huadik o̱ʼe̱nok yamadoyaʼ. In doʼhued huadik oknopo̱i̱kaʼdik meʼneapone. —‍Diosa menameʼne. mTSDiosa oʼmanopoʼyareaʼdenok onteʼti suhueʼ i̱kahueʼdikda ya̱ʼneapet, onteʼti bueyhueʼdikda ya̱ʼneapet, onteʼti huikhueʼdikpiʼ ya̱ʼneapet onteʼti bahuikikahueʼdik ya̱ʼneapet, onteʼti digpiʼ i̱kahueʼdikda ya̱ʼneapet. Konig aʼnen o̱ʼi̱kaʼuynig konigti oynayo ehueʼda ya̱ʼe̱a̱pet. Kenpaʼ kurudya̱ʼ eaʼte ijpe̱e̱mey. lSQʼUttaʼda huaʼa kurudya̱ʼ Diosenbayaʼ ijpe̱e̱mey: —‍Yanʼpe̱e̱ʼ. Oyda aratbutere Dios oʼnoikaʼ. Aratbutere oʼnoikaʼapo. Keʼnen aratbut o̱ʼneapo. Aratbuten Dios a̱ʼe̱ya̱ʼpo aratbutere o̱ʼi̱kaʼapo. R)Huabo Jerusalén Diosen huakkaʼ jak kurudya̱ʼ Diosyaʼ eʼhuarakte do Juana ijtiahuaymey. Jak ʼurunanada ijtiahuaymey. Konig ettoneʼ huaboaʼda aʼto̱e̱pakyaʼpo hua̱to̱e̱ʼtaj ʼurunanada yudtaj onotikaʼ konigti Diosen huabo jak ʼurunanada ya̱ʼe̱a̱pet. Q 'Nogok huabo kurud huabo huadari ijtiahuaymey. Huakkuruda kurud aʼnennada o̱ʼi̱kaʼuynig kennayo ehueʼnada e̱e̱ʼte kenpaʼti huakkuruda huadari aʼnennada o̱ʼi̱kaʼuynig kennayo ehueʼda e̱e̱ʼte kenpaʼti e̱ʼpo̱gpiʼ ehueʼnada e̱e̱ʼte ijtiahuaymey. kPOA̱yo̱ huaboroʼ taʼakyo aʼmahui̱gikayaʼpo yaʼmaenapet. Huadik eʼnoeonhuahuikaʼ berobaʼte timadoyahueʼ e̱ʼhua̱e̱ʼtanayo yaʼmaenapet. Huaboroʼ e̱ʼpo̱g taʼakyo yaʼmaenapet. Kenda ayaʼda ijtiahuaymey.zOmEʼbueyikaʼ kenpaʼda aʼdakiaʼpo aʼbatikayaʼpo kenpaʼti eʼbueykudakenba aʼdakiaʼpo aʼbatikayaʼpo huaboroʼ eʼmahui̱g taʼakyo yaʼmaenapet. Ken huaboroʼ eʼmahui̱g taʼak bottaaʼteaʼ keneʼhua̱e̱a̱ʼda huabuey o̱ʼe̱. ,NQ Aratbut hua̱hue̱ya̱piʼ e̱ʼpo̱gya̱piʼ nogyo̱ nogyo̱ huadaritapiʼ onʼmabueyikaʼuyatenig keʼna Dioste onʼhuaʼdepo onʼtikupobonok berobaʼte kenda e̱gkadhuahuikaʼuydeʼte eʼtimadoyaʼdeʼ o̱ʼe̱nok huadakpiʼ dakhueaʼ eʼkaʼpiʼ oʼtiahuaydepo castiga yaʼmagkaʼapet. M- Dioste huakokpen eʼbueykudaka onʼtikupobopo ayaʼada huairiere huanabaʼere ayaʼada onʼtikupobomeʼ. Berobaʼ eʼbaʼkorig aʼbatiahuayaʼpo oʼbaʼtikujmeʼ. Nog berobaʼ eʼnoeonhuahuikaʼbaʼkon oʼbaʼtikujmeʼ. Eʼbueykudak katepiʼ e̱gkadhuahuikaʼuydeʼte berobaʼte eʼtimadoyaʼdeʼ o̱ʼe̱nok huadakpiʼ dakhueaʼ eʼkaʼpiʼ Diosa berobaʼtaj oʼtiahuaydepo castiga yaʼmagkaʼapet. BL} Huaboroʼ yereda huairien huahuadtaj ijtiahuaymey. Kente eʼhuadte Diostaj ijtiahuaymey. Diosyaʼ huadari kurudere oʼtitikonmeʼ. Onteʼti beʼapiʼ huahuayhueʼda ya̱ʼneapet. `K9 Diabloa engaña huakaʼeritaj huaboroʼ e̱ʼpo̱g taʼakyo eʼbakpakyo yaʼenapet. Huaboroʼ taʼak konig e̱ʼpo̱gtoneʼ uknanada yaʼbakpakonhuahuikaʼapet, azufreere uknanada yaʼbakpakonhuahuikaʼapet. Ke̱yo̱tion taʼakyo huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼtaj namaʼda huamanbatiaʼpakerieretakon huakkuruda oʼmaendej. Ke̱yo̱ kenpaʼda ya̱ʼneonhuahuikaʼapet. Ke̱yo̱ castiga oʼmagkaʼnok paiʼda yanʼnopoʼeonhuahuikaʼapet. Huameʼnoeere sikyoʼetaʼ paiʼnanada yanʼnopoʼeonhuahuikaʼapet. Ayaʼ eʼbueykudak oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj Dios Huairia castiga oʼmagkaʼapo. gJG Huadariyaʼ ayaʼbayaʼda yanʼbatiakapet. Diosen huadiʼ aratbuttaj yanʼbahuatiakapet. Diosen aratbuttaj kenpaʼti Diosen diʼ huakkaʼ jak kurute ya̱gkupopakapet. Diosa kurudya̱ʼ taʼaka ayaʼtada yaʼmahui̱gapet. I3Huadaribayo nogyo̱ nogyo̱ ayaʼtada engaña aʼmagkayaʼpo ya̱ʼo̱ro̱kdeapet. Gog aratbuttaj Magog aratbuttaj engaña aʼmagkayaʼpo yaʼbahuahuaʼapet. (Diostaj pakhueʼ hua̱e̱ʼeri o̱ʼnenok) Diosen aratbuttaj kanʼbarakeʼpo Gog sorotataj Magog sorotataeretaj yaʼbakupopakapet. Huakkaʼnanada ya̱ʼneapet. Konig kuhuadonig huakkaʼnanada o̱ʼnepo sorotatayoʼ huakkaʼnanada ya̱ʼneapet. H}Ken mil huabayok eʼpokdeʼte Diosen huataʼmoneria Satanástaj yanokhuikeapet. Sorokkogya̱ʼ ya̱ʼo̱ro̱kapet. G Aratbut huakkuruda onʼmanoyhuadpo durugnanada o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Diosenyoʼda o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Kenpaʼti ʼurunopoʼnanada o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Onteʼti mabueyhueʼdik o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Kenomeynayo Diosenere Cristoenere konig sacerdote huamanigtionapakikaʼeri o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Mil huabayok Cristo huairiere onʼmanaʼonhuahuikaʼapo. Kenda ijtiahuaymey. F-Kenomeya̱ huakkuruda manoyhuaddik ya̱ʼneapet. Nog aratbutkudaknayo kubarakyaʼ o̱ʼneonhuahuaʼpo mil huabayok eʼpokte yanʼnoyhuada̱pet. `E9Kenokti huakkaʼ huairi onʼbahuadpo huaboaʼda dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga magkaʼdik ya̱ʼneapetnig ijtiahuaymey. Kenpaʼti huakkaʼ aratbut Jesucristotaj onʼtiaʼpakikaʼuyatenok kenpaʼti Apag Diosbaʼ onʼtiaʼpakikaʼuyatenok, oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria onʼbakuokegʼuyate. Kenomey huaknopo̱e̱ʼeri huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼtaj eretpakhueʼ o̱ʼnikaʼuyate. Huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼ eʼketkaʼtaʼ eretpakhueʼ o̱ʼnikaʼuyate. Huanoytapiʼ huabaʼtapiʼ huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼdik timadoyahueʼ meeʼ oʼnonaʼikaʼuyate. Kenomeytaj ijbatiahuaymey kenomey kubarakyaʼ onʼnoyhuadpo Cristoere o̱ʼneonhuahuikaʼpo mil huabayok Cristoere huairia yanʼmanaʼonhuahuikaʼapet. QDKentaj sorokkogyo̱ adteda dakhueaʼ huakaʼerikudakenbayo oʼendepo oʼtinokhuikpo teyda yatiokkasapet mil huabayok e̱ʼunhuahuikaʼte huadaribayo aratbuttaj engaña kahueʼdik kaunhuahuikeʼpo. Mil huabayok eʼtipokdeʼte sueʼda huabayok kaunhueʼpo huaʼdik o̱ʼe̱nok o̱ro̱kaʼdik ya̱ʼe̱a̱pet. Kenda ijtiahuaymey. JC huamayu̱e̱keri bihuitoneʼtaj teyda oʼto̱e̱po sirobia oʼtinukupo mil años tiokhuikehueʼ ya̱ʼunhuahuikaʼapet. Huamayu̱e̱keri bihuitoneʼtaj oʼdikkaʼuyate Satanás diablo totoʼ. HB Nogdakon ijtiahuaymey. Kurudya̱ʼ Diosen huataʼmoneri nogtida oʼhuarakpo, sorokkogyo̱ adteda dakhueaʼ huakaʼerikudakenbayo huakhuik llave oʼto̱e̱po sirobi cadenatoneʼ oʼto̱e̱po, oAWNogomey huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼen huadaribayo huairitaj sorotatatere siro oʼbarakuy. Ken siro huakittayaʼ o̱ʼo̱ro̱kpo keʼna caballotaʼpite oʼhuadpo kenkittayaʼ siro o̱ʼo̱ro̱kpo ayaʼtada oʼbarakuy. Ayaʼ eʼbarakdeʼte kenomeyen hua̱so̱ʼtaj huayorereʼeria dapoteyaʼda kenomeyen hua̱so̱ʼ yaʼbapeapet. Kenda ijtiahuaymey.i@KDiosa huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼtaj teyda oʼto̱e̱po, namaʼda huamanbatiaʼpakerieretaj teyda oʼmato̱e̱po, huaboroʼ e̱ʼpo̱gtoneʼ taʼakyo yaʼmaenapet. Huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼa eʼtiahuayteda kenda aratbuta tiahuayhued o̱ʼnikaʼnig namaʼda huamanbatiaʼpakeria oʼmanigkikaʼuy. Engaña aʼmagkayaʼpo ʼuruaʼda namaʼda oʼmanigkikaʼuy. Engaña oʼmagkaʼnok aratbuttaj huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼendik hua̱so̱ʼtaʼ onʼtimadoyaʼuy kenpaʼti huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼen eʼketkaʼtaj onʼeretpakikaʼuy. Hua̱e̱ʼeritoneʼtaj namaʼda huamanbatiaʼpakerieretaj teyda oʼmato̱e̱po nohue̱y huaboroʼ e̱ʼpo̱gtoneʼ taʼakyo yaʼmajenapet. Taʼak azufreere diga̱ʼda oʼbakpakikaʼ. ?Nogdakon ijtiahuaymey. Huiyoknanada hua̱e̱ʼeritoneʼere huadaribayo nogyo̱ nogyo̱ gobierno huairi sorotataere aʼbarakyaʼpo o̱gkupopakdepo kentaj yere caballotaʼpite oʼhuadnigtaj keʼnen sorotatataj aʼbarakyaʼpo ya̱gkupopakapetnig ijtiahuaymey. > Dakhueaʼ huakaʼeri onʼmabueyapo. Gobierno huairi onʼmabueyapo, capitán huairi onʼmabueyapo. Nogda nogda huairi onʼmabueyapo. Caballo onʼmabueyapo. Caballotaʼpite huahuaderi onʼmabueyapo. Diosa castiga oʼmagkaʼnok ayaʼda aratbut onʼmabueyapo. Huanabaʼ kenpaʼti huanabaʼ ehuepiʼ onʼmabueyapo. Kenpaʼti noye̱huepiʼ toneʼyahuepiʼ onʼmabueyapo. Yanʼkupopakpo eʼbueyenso̱ʼ yanʼbapeʼ. —‍Huayorereʼeritaj Diosen huataʼmonaʼeria ʼuttaʼnada yaʼmanokoyapetnig. Kenda ijtiahuaymey. *=MDiosen huataʼmoneri niokpote oʼbopo kurudte huayorereʼeritaj: —‍Diosa castiga oʼmagkaʼpo huakkaʼnanada onʼmabueyapo. Aʼbapeyaʼpo yanʼbatiak. L<“Aratbuten huairien Huairi o̱ʼe̱. Gobiernomeyen huiri Huairi o̱ʼe̱.” Kenda huaokte eʼtimadoyaʼ o̱ʼe̱meʼ. Huakutipotekon eʼtimadoyaʼ o̱ʼe̱meʼ. Kenda kurudyo̱ ijtiahuaymey. ;/Keʼnen i̱ghuaʼda huaʼa huakittayaʼ konig siroenpi igkuʼetda o̱ʼo̱ro̱kpo nogbayo nogbayo huakkaʼ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj eʼbatituktukapaʼ keʼnen takaʼtaj eʼbatituktukapaʼ huiyokda yaʼmanikaʼapet. Konig vino huakaʼeria uvadataj eʼbasapaaʼpaʼ Diosa oʼmahuadiayondenok Cristoa huiyokda castiga yaʼmagkaʼapet. Diosnayo teynanada o̱ʼe̱po ayaʼda kaʼdik o̱ʼi̱kaʼ. ,:QHuakkaʼnanada kurudyo̱ hua̱e̱ʼeria Diosen sorotataa onʼtaʼhuaʼpo ʼuruda lino yudtaj yereda onʼbaotpo yere caballotaʼpite onʼbahuadpo onʼtaʼhuameʼ. {9o Keʼnen yudtaj huaok oʼotpo mimia eʼtibahuidbahuid o̱ʼe̱meʼ. Jesúsen huadik “Diosen Huaʼa” o̱ʼe̱. A8{ Keʼnen huakpo konig taʼak eʼbakpakonig o̱ʼe̱po ken huakpoa ayaʼda tiahuaydik o̱ʼe̱. Huakute gobierno huairien huakkaʼ ʼuru huakuot oʼkuʼotpo ayaʼ huadarien huairien huairi o̱ʼe̱nok ayaʼada kentaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Keʼnen huadik eʼtimadoyaʼdeʼ e̱e̱ʼ keʼnayoʼda oʼnopo̱e̱. (7I Kenokaʼ kurud ekhuikeʼte yereda caballotaj ijtiahuaymey. Caballotaʼpite Cristo oʼhuadpo Diostaj okbatikhueʼda dakaʼ oʼnigpe̱i̱kaʼ. Buttida huaaʼikaʼeri o̱ʼe̱. Keʼna huadakda oʼkaʼpo, castiga oʼmagkaʼpo konig Diosen takaʼtaj oʼbarakikaʼpo huadakda oʼkikaʼ. 66e Kentaʼ Diosen huataʼmoneritaj aʼeretpakyaʼpo huikudate ijtihuadmeʼnigʼa, —‍Doʼtaj huikudate tihuadhueʼ meeʼ. Onere Diosen huanigpe̱i̱kaʼerition i̱jje̱y. Kenpaʼti o̱ʼnen huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuyere Diosen huanigpe̱i̱kaʼerition i̱jje̱y. Kenomey Jesústaj dakaʼ oʼnoknopo̱i̱kaʼpo Jesúsen huaʼataj dakaʼ oʼnoknopo̱i̱kaʼ. Kenomeyere huanigpe̱i̱kaʼerition i̱jje̱y. Diostayoʼda huikudate yatihuadpo Diostaj yaeretpakikatiʼ. —‍Diosen huataʼmoneria menameʼne. Kenda Jesúsa buttida oʼmanmadikaʼonhuahuaʼuynig Diosen huamanbatiaʼpakeritaj oʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼ. Yereda caballotaʼpite Cristo eʼhuadte Juana oʼtiahuaymeʼte. 25] Kenda inpaʼ Diosen huataʼmoneria doʼtaj menameʼne: —‍Doʼhued jakyo yanʼtiakpo yanʼkudtiʼ. Doʼhuedsiʼpoed eʼto̱e̱pak fiestate yanʼtiaktiʼ. Kenda yanʼpe̱e̱po duruga̱da ya̱ʼneapet. Kenda yamadoyaʼ. Kenda Diosa buttida menaʼne. —‍Diosen huataʼmoneria menameʼne. "4=Yudtaj ʼuru lino tela otdik o̱ʼi̱kaʼne. Keregnanada senogda otdik o̱ʼi̱kaʼne. Oroʼomey Diosen huaknopo̱e̱ʼeri hua̱to̱e̱o̱nig o̱ʼta̱e̱po oʼnigpe̱i̱kaʼpo huadakda oʼkikaʼpo ken konig ʼuru lino yudtaj oʼotikaʼne. Kenda kurudya̱ʼ edaʼte ijpe̱e̱mey. p3YMonʼmadurugpak. Kentaj dakiti moʼnonaʼikaʼ. Huadaknanada i̱ʼe̱ne, moʼnonikaʼ. Jesúsa ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosen huabo jakyo oʼmatohuaʼdepo Diosere Jesucristoere ʼuruaʼnanada o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Ken konig Diosen Ovejasiʼpo oʼto̱e̱pakdepo, oroʼ keʼnen hua̱to̱e̱o̱nig ʼurunopoʼnanada o̱ʼte̱depo ʼurunanada oʼbaotdene. N2Konig huakkaʼnanada aratbuta enʼbatiaʼpakte, konig huakkaʼnada hue̱kuru eapaʼ ʼuttaʼda eaʼ, konig kurud ʼuttaʼnanada eapaʼ eaʼte ijpe̱e̱mey:ʼUrunanada i̱ʼe̱ne, Dios Huairi. Oroʼen Dios Huairi teynanada o̱ʼe̱po oʼmanaʼikaʼde. Ayaʼ huadarieria huairiapiʼ kentaj pe̱i̱kaʼdik o̱ʼnede. 1Dios eʼhuahuadya̱ʼ onteʼti ijpe̱e̱mey:Oroʼen Apag Dios huaboroʼda i̱ʼe̱ne. Huadaknanada i̱ʼe̱ne. Teynanada i̱ʼe̱ne moʼnonaʼikaʼ. Diostaj huanigpe̱i̱kaʼeri kenpaʼti Diostaj huakmeʼpukeriapiʼ huairiapiʼ, huanabaʼapiʼ moʼnonaʼikaʼ. Kenda Dios eʼhuahuadya̱ʼ eaʼte ijpe̱e̱mey. Diosen Ovejasiʼpoen eʼto̱e̱pak fiesta ya̱ʼe̱a̱pet. a0;Ken Diosyo veinticuatro huairitoneʼ cuatro huanoeonhuahuikaʼeriere Dios eʼhuahuadte onʼeretpakpo okkubukaʼ onʼtibahuedpo, —‍Amén. ʼUrunanada i̱ʼe̱ne, Dios Huairi. —‍Diostaj ya̱ʼnonaʼapet. O/Onteʼti eaʼte ijpe̱e̱po, —‍ʼUrunanada i̱ʼe̱ne, Dios Huairi. Dios Huairi oroʼen Dios huadaknanada o̱ʼi̱kaʼ. Ettoneʼ huabakdejeritaj Diosa castiga oʼmagkaʼpo oʼmahui̱gikaʼ. E̱si̱hu̱i̱ʼkon kurudyo̱ yaʼbehuikonhuahuikaʼapet. Batikhueʼ yaʼeonhuahuikaʼapet. Kenpaʼ kurudya̱ʼ ijpe̱e̱mey. 5.cDiosayoʼda buttida oʼmaknokotpo castiga magkaʼdik ya̱ʼi̱kaʼapet. Ettoneʼ huabakdejeria nogda nogda huadariyo aratbuttaj dakhueaʼ eʼkikaʼ oʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼuyate. Kenpaʼti huakkaʼtada eʼeretpakikaʼ oʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼuyate. Keʼnakon Diosen huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼbarakikaʼuyate. Konige̱po ettoneʼ huabakdejeritaj Diosa castiga yaʼmagkaʼapet. Kurudya̱ʼ ʼuttaʼnanada eaʼte ijpe̱e̱ʼmey. t- cOnteʼti kurudya̱ʼ huakkaʼnanada ʼuttaʼnanada eaʼte ijpe̱e̱mey:ʼUrunanada i̱ʼe̱ne, Dios Huairi. Dios Huairi oroʼen Dios huadaknanada moʼta̱i̱kaʼne. Dios Huairiayoʼda dakhueaʼ eʼkaʼ oʼmanopoʼyareaʼikaʼ. Huabatiokaʼeri moʼta̱i̱kaʼne. Dios Huairiyoʼda ʼuruaʼnanada i̱ʼi̱kaʼ. Eynanada i̱ʼi̱kaʼ. Teynanada i̱ʼi̱kaʼne. .,UKen, Diosen huamanbatiaʼpakeritaj onʼbarakikaʼuyate. Diostaj huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼbarakikaʼuyate. Nogbayo nogbayo onʼbarakikaʼuyate. Babilonia hua̱e̱ʼeriomeya̱ onʼmagkaʼuyatenok Dios Huairia castiga oʼmagkaʼapo. Kenda Diosen huataʼmoneria eʼokoyte ijpe̱e̱mey.Y++Huakjeypiʼ onteʼti ey i̱kahueʼdik ya̱ʼi̱kaʼapet. Eʼto̱e̱pak fiestapiʼ onteʼti música pe̱e̱hueʼ ya̱ʼnikaʼapet. Babilonia huabahuayaʼeriomey konig huabada huadaribayo adteda konig huairitoneʼ o̱ʼnuynigʼa. Namaʼda tidig eʼmagkapaʼ engaña onʼmagkikaʼuyate. Diosen huataʼmoneria kenpaʼ eaʼte ijpe̱e̱mey. *Babilonia jak kurute dagtaʼ arpa música, flauta música, trompeta músicakon onteʼti pe̱e̱hueʼda ya̱ʼneapet. Onteʼti Babiloniayo katepiʼ baahueʼ ya̱ʼnikaʼapet. Katekidpiʼ huataruaʼ huidtoneʼya̱ʼ eʼtaruaʼ onteʼti pe̱e̱hueʼ ya̱ʼnikaʼapet. C)Kenokaʼ Diosen huataʼmoneri nogtida o̱ʼe̱po teyda o̱ʼe̱po kateʼkidpiʼ huataruaʼ huidtoneʼtaj oʼto̱e̱po e̱ʼpo̱gtoneʼyo̱ oʼhuidenpo, oʼokoypo, —‍Ken konig huaboroʼ huakkaʼ jak Babiloniataj keʼpoda yaʼmagkaʼapet. Ehueʼda ya̱ʼe̱a̱pet. Onteʼti tiahuayhueʼdikda ya̱ʼneapet. ~(uKurudyo̱ hua̱e̱ʼeritaj, huaknopo̱e̱ʼeritaj, Cristoen huataʼmonaʼeritaj kenpaʼti Diosen huamanbatiaʼpakeritaj ken huaboroʼ jak hua̱e̱ʼeriomeya̱ dakhueaʼda onʼmagkikaʼuynok Diosa castiga oʼmagkaʼdenok yanʼdurugpaktiʼ. '9Suhueʼnada o̱ʼnepo soroka huataʼ o̱gkusorokkaʼpo onʼbahuikpo: —‍Aaj, menpaʼ ken huaboroʼ huakkaʼ jak paiʼnanada o̱ʼnede. Ken huakkaʼ jakyaʼ huakkaʼda oʼmato̱i̱kaʼnok kusiʼpe barco hua̱ta̱e̱ʼerition gana o̱gkikaʼpo keʼna huairionigtion o̱ʼnikaʼpo. Ijhuiti ehueʼ konig nogminutotida oʼbakmameyʼdenok huakkaʼ jak ehueʼda o̱ʼe̱de. —‍ʼUttaʼda yaʼdaʼapet. G&Huakkaʼ jak eʼbakpakte onʼtiahuaydepo, —‍Ken jak huaboroʼ o̱ʼe̱po huakkaʼnanada onʼmato̱i̱kaʼpo nog konigti huakkaʼ jak ehueʼda o̱ʼe̱. —‍ʼUttaʼnanada yadaʼapet. r%]I̱da konig nogminutotida ayaʼda ehueʼnada onʼta̱e̱ʼuy. —‍Huabahuayaʼeria yanʼmanaʼapet. Barco capitán, huabatohuaʼeriere marineroere e̱ʼpo̱gya̱ʼ huakjeneʼeriomeyere huakkaʼ jak Babilonia bidteda ya̱ʼneapet. n$U—‍Aaj, kenpihuay, huakkaʼ jak Babilonia hua̱e̱ʼeria paiʼnanada o̱ʼne. Babilonia huakkaʼ jak konig ettoneʼ ʼuruaʼda oʼotikaʼ, ʼuru lino tela yudtaj, ʼuru ayagda yudtaj, ʼuru huabed yudtaj, yudtaj oro sakbij oʼbetikaʼ, ʼuru huidsiʼpo oʼbetikaʼ, perla sakbijkon oʼmabetikaʼ. Ken konig Babilonia ʼurunanada o̱ʼi̱kaʼuyate. q#[Nogya̱ʼ nogya̱ʼ huabahuayaʼeria Babilonia huakkaʼ jakyaʼ huakkaʼnanada gana o̱gkikaʼuyate. Babiloniataj castiga eʼmagkaʼte onʼtiahuaydepo onʼmeʼpukpo adtaʼda onʼtiahuaypo, suhueʼda o̱ʼnepo yanʼbahuikapet. "1Ken huakkaʼ jak Babilonia hua̱e̱ʼeritaj: —‍Nogda nogda ʼuruda e̱ʼhua̱e̱ʼ huada boʼeretpakikaʼnig oynayo ehueʼnanada moʼta̱e̱ne. Onteʼti baehueʼdikda moʼe̱ne. Kenpaʼti katepiʼ ʼuruda moʼtamaeʼikaʼuyne. Katepiʼ huadaknanada moʼtamaikaʼuynig kenpaʼda oynayo mato̱e̱hueʼda moʼe̱a̱pone. Onteʼti maehueʼda moʼta̱e̱a̱pone. —‍Huabahuayaʼeria yanʼmanaʼapet. !3 kenpaʼti canela, huasihuaj ʼuruʼhui̱e̱da, ʼuruʼhui̱e̱da huabakpakaʼ, kenpaʼti ʼuruʼhui̱e̱da mirra, ʼuruʼhui̱e̱da perfume, vino, huasihuaj aypo huamaya̱kaʼ, harina ʼuruda, trigo, huabatohuaʼeri konig mula, oveja, caballo, konig carro caballo huatotok, aratbut huanabaʼpiʼ eʼbahuayaʼtaʼ onʼpakikaʼnigʼa Babilonia huairi ehueʼda o̱ʼnenok meyo̱ bahuayahueʼdikda o̱ʼne.   Kenomeyen oro, kenomeyen ʼuru siro plata, kenomeyen ʼurunanada huidsiʼpo huakkaʼteda kenomeyen perlas sakbij huakaʼ, ʼuru tela lino eʼkaʼ, ʼuru tela seda eʼkaʼ, tela ayagda, tela bedda, kenomeyen ʼuruʼhui̱e̱da o̱hue̱yen, katepiʼ elefanteidtaj eʼkaʼ, nog ʼuruda o̱hue̱yen huakkaʼteda, bronce siro, hierro siro, ʼuru mármol huid, kenomey eʼbahuayaʼtaʼ enʼpaktada .U Kenpaʼti huadarieri nogbayaʼ nogbayaʼ huabahuayaʼeriomey onʼbahuikonhuahuaʼpo kenomeyen huabahuayaʼ eʼtamaikaʼ ken beʼtaj bahuayahueʼdik o̱ʼnepo. mS Diga̱ʼda onʼmameʼpukpo castiga eʼmagkadeʼte huakkaʼ jak eʼmeyte adteda onʼmabopo, —‍Aaj, kenpihuay, paiʼnanada moʼnopoʼe̱, Babilonia hua̱e̱ʼeri. Hueretnada huairi i̱ʼi̱kaʼnigʼa teynanada i̱ʼi̱kaʼnigʼa noghoratida ontaj Diosa castiga mogkaʼdenok ehueʼda moʼe̱ne. —‍Huakkaʼ gobierno huairia Babiloniataj yaʼdaʼapet. |q Nog huadariyo nog huadariyo gobierno huairi nogyo̱ nogyo̱ hua̱e̱ʼeri ken huakkaʼ jak Babilonia hua̱e̱ʼeriere katetapiʼ huakkaʼtada oʼderetpakikaʼuyate. Huakkaʼnanada onʼtamaeʼi̱kaʼuyate. Diosa Babiloniataj castiga oʼmagkaʼdepo oʼmahui̱gpo. Gobierno huairia eʼmahui̱gte onʼtiahuaydepo yanʼbahuikapet. Suhueʼnada o̱ʼnepo yanʼbahuikapet. *MKonige̱po nogmeʼnoetida Diosa castiga kenomeytaj yaʼmagkaʼapet. Huakkaʼnanada yanʼmabueyapet. Huakkaʼnanada paiʼnanada yanʼnopoʼe̱a̱pet. Huakkaʼnada yanʼbakusitokapet. Kenda Babilonia huakkaʼ jaktaj taʼaka yaʼmameyapet. Dios Huairi teynanada o̱ʼe̱po kenomeya̱ dakhueaʼ o̱gkikaʼuynok paiʼda nopoʼe̱dik o̱ʼneapo. Diosa castiga magkaʼdik oʼmaeapo. Kenda kurudya̱ʼ enaʼte ijpe̱e̱mey. ~uʼUruaʼda i̱jje̱po ijkikay namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼpo kenpaʼti konig kenomeya̱ huakkaʼnanada onʼeretpakpo onʼtamaikaʼnok kenomeya̱kon paiʼnanada kanʼmanopoʼi̱keʼ. “I̱yo̱ konig ettoneʼ gobierno huairi i̱jje̱y. Ayhua ehueʼ i̱jje̱y. Paiʼda ehueʼ i̱jje̱a̱poy. Paiʼda nopoʼe̱hueʼ i̱jje̱a̱poy,” huanopoyaʼda namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼ. gGKenomey huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeria nogomeytaj dakhueaʼda onʼbakikaʼuyatenok kenomeytaj castiga diga̱ʼda kamagkeʼ. Botaaʼ castiga eʼmagkapaʼ kamagkeʼ. Nogomeytaj huakkaʼ paiʼda onʼmanopoʼe̱a̱ʼuyate. Nogomeytakon huakkaʼtada dakhueaʼda onʼbatokikaʼuyatenok huakkaʼ castiga konig botaaʼ e̱e̱ʼpaʼ paiʼda kanʼmanopoʼe̱ʼ. `9Kenomeya̱ dakhueaʼda o̱gkikaʼuy. Huakkaʼnanada dakhueaʼ eʼkaʼ oʼtihueddenok konig huakupanig kurudnejnejaʼ o̱ʼe̱denok kenda dakhueaʼ o̱gkikaʼnok Diosa okkahuehueʼ o̱ʼe̱po castiga oʼmagkaʼapo. KKen kurudya̱ʼ noga̱ eaʼ ijpe̱e̱depo, —‍Ken Babilonia huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeritaj yanʼbakhuaʼ, doʼhued aratbut. Kenomeyere konigti dakhueaʼ kahueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo kenomeytaj yanʼbakhuaʼ. Kenpaʼti castiga kenomeytaj Diosa oʼmagkaʼapo opudomeytaj castiga o̱gkahueʼ meʼe̱ʼpo yanʼbakhuaʼ. eCBabilonia hua̱e̱ʼeria huakkaʼnanada onʼtamaikaʼnok ayaʼada nogbayo nogbayo aratbuttaj huakkaʼ katetapiʼ onʼbaeretpakaʼuynok nogbayaʼ nogbayaʼ hua̱e̱ʼeri huakkaʼtada onʼbaeretpakikaʼ. Kenpaʼti ayaʼ huadaribayo huairi Diostaj oʼnokkahuepo Babiloniaen enʼtamae diga̱ʼnanada oʼderetpakikaʼpo onʼbaeʼikaʼ. Konig eʼbakdeʼikanig kenpaʼda katetapiʼ oʼderetpakikaʼ. Kenpaʼti huadaribayo noga̱ noga̱ huabahuayaʼeriomey Babilonia hua̱e̱ʼerien huakkaʼda onʼbaeʼikaʼpo huakkaʼnanada onʼtamaikaʼnok. Kenda Diosen huataʼmoneria ʼuttaʼda oaʼuy. Kenda ijpe̱e̱mey. }}{zdzy@xww!vusrqqpJomslkjjhggLeodcb ay_^]\[Z&YX WVUTSoRjQdQXONML9KgK[JVI!H{GFwEDCC"ByA@+?>u==<<:987655d44(322g2 110/1/ -,,*))(''#&;%%=$$#*"!! _@u  > 8 ~A()3Adánen huasiʼpo huayayo adhueaʼ huayayo konig Adán dakhueaʼ oʼkaʼuyatenig konigti kahueʼ e̱ʼneʼpiʼ ayaʼda onʼmabueyʼuyate. Moisés siʼpoe̱hued e̱e̱ʼted nogok nogok onʼmabueyikaʼuyate. Adán nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼu̱ynok ayaʼda onʼmabueyʼuyate. Cristonayo oʼnigpe̱i̱kaʼnok ayaʼda huaknopo̱e̱ʼeri Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo. Nogokda Cristotaj Diosa oʼtaʼmonaʼuyate. V% Moisésa Diosen huaʼa manahued e̱e̱ʼted huadariyaʼ ayaʼ aratbuta dakhueaʼ o̱gkikaʼuynigʼa Moisésenbaʼtaj nigpe̱e̱hueʼ moʼe̱nok castiga o̱gkaʼdik o̱ʼnene Diosa manahueʼ o̱ʼu̱yate. !; Huadariyaʼ nogbokerektida huakkuruerea Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po dakhueaʼ oʼkaʼuyate. Konige̱po oʼbueyʼuyate. Adán nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po dakhueaʼ oʼkaʼuynok keʼnensiʼpo huayayo ayaʼada aratbut konigti dakhueaʼ o̱gkikaʼpo onʼmabueyikaʼuyate. # Kenpaʼti Jesucristo Huairia moʼnigbueyʼuypo Diosa moʼnopoʼkoreaʼuyne. Diostaj oknopo̱e̱po durugnanada o̱ʼe̱po Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼne. Adán huakkuruda Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼu̱yate. Jesucristoanayo Diostaj oʼnigpe̱e̱po moʼnopoʼyarikaʼne. 9~k Aʼnenda Diostaj nigpe̱e̱hueʼ e̱ʼi̱kameʼpiʼ Diosen Huasiʼpo moʼnigbueyʼuynok Diosa moʼnopoʼkoreaʼuyne. Dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbatikpo Diostaj oʼpakpo oʼnigpe̱i̱kaʼne. Oynayo Jesús oʼnoyhuaduynok kenere oʼnoeonhuahuikaʼapone. Diosa castiga o̱gkahueʼ moʼe̱a̱pone oʼnopo̱e̱ne. } Cristo oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ aʼbakkahueayaʼpo moʼnigbueyʼuynok “huadakda moʼe̱ne,” oy Diosa monaʼne. Kenpaʼti Cristo oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeritaj moʼnigbueyʼuynok keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete Diosa castiga o̱gkahueʼ moʼe̱a̱pone. #|?Diosanayo diʼ moʼe̱po oroʼomey dakhueaʼ huakikaʼeri e̱ʼi̱tipiʼ Cristo moʼnigbueyʼuyatenok Dios diʼ moʼe̱ne nopo̱e̱ʼdik o̱ʼi̱kaʼne. *{MNogbokereka bueyhueʼ ka̱e̱ʼpo aʼnigbueyiʼ sigpiʼ beʼapiʼ ahueʼda o̱ʼnikaʼ. Nogtaj huadaktada nogtiadapiʼ meʼpukhueʼada nigbueydikpiʼ o̱ʼe̱. qz[Aʼnenda oroʼomey dakhueaʼ oʼkikaʼpo batikhueʼdik o̱ʼi̱kaʼuyne. Kenpaʼti huataʼda dakhueaʼ eʼkaʼ nopoʼyareahueʼdik o̱ʼi̱kaʼuyne. Kenokaʼ Dios oʼpaknok dakhueaʼ huakaʼeritaj Cristoa oʼmanigbueyʼuyate. 3y_Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱po Dios diʼnanada moʼe̱ne moʼnopo̱e̱a̱ʼne. Konige̱po oʼdurugpakpo namaʼda oknopo̱i̱kaʼuy ahueʼdik o̱ʼe̱a̱pone. (xIKenpaʼti batikhueʼada Diostaj oknopoeonhuahuikaʼnok huadakda moʼi̱kaʼne Diosa moknopo̱e̱ne. Diosere durugnanada o̱ʼunhuahuikaʼapoy oʼnopo̱e̱ne. Tw!Jesucristotaj oknopo̱i̱kaʼpo paiʼda oʼnopoʼe̱a̱pet. Paiʼda oʼnopoʼe̱po batikhueʼada Diostaj oknopoeonhuahuikaʼapone. Kenda oʼnopo̱e̱po paiʼda eʼnopoʼe̱a̱da durugda o̱ʼi̱kaʼne. zvmJesucristo oroʼomeytaj moʼnigbueyʼuyatenok Diosa oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼpo “huadakda moʼe̱ne,” monaʼne. Kenda dakaʼ oknopo̱i̱kaʼpo Diosere ʼurunananada o̱ʼe̱a̱pone oʼnopo̱e̱po durugnanada o̱ʼi̱kaʼne. gu IDiostaj oknopo̱e̱nok oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ Diosa bokkahueaʼdepo “huadakda moʼe̱ne,” monaʼne. Kenpaʼti Jesucristo Huairi oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼtaj moʼnigbueyʼuypo oroʼtaj moʼnopoʼnoeya̱ʼne. t “Huadakda i̱ʼe̱ne,” Diosa Abrahamtayoʼda onahueʼ o̱ʼu̱yate. Oroʼomey Diostaj huaknopo̱e̱ʼeritabetaʼ Diosa kenda oʼmanaʼuyate. “Huadakda moʼe̱ne,” oroʼomeytakon Diosa monaʼne. Oroʼomey Diostaj nigpe̱e̱hueʼda dakhueaʼda oʼkikaʼuynok Dios oʼpaknok sorotataa Jesús Huairitaj oʼdarakuyate. Oroʼomeytehuapaʼ moʼnigbueyʼuyate. Oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ akkahueayaʼpo kenpaʼti “Huadakda moʼe̱ne,” aʼmanayaʼpo Diosa kubarakyaʼ Jesústaj oʼnoyhuada̱ʼuyate.snrUKonige̱po Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ okkahueaʼdepo “huadakda i̱ʼe̱ne,” Abrahamtaj onaʼuyate. dqAHuasiʼpo Diosa yokhueʼdik moʼe̱a̱pone, Abrahama oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼu̱yate. “Dios buttida oaʼikaʼ. Teynanada o̱ʼi̱kaʼpo huasiʼpo yokdik moʼe̱a̱pone,” dakaʼ oknopo̱e̱po oʼtiaʼpakonhuaʼuyate. poAbraham aʼti cien años oʼto̱e̱a̱ponigʼa hua̱to̱e̱ Sarakon huatoneʼnada o̱ʼe̱po konig siʼpopakhueʼdikda o̱ʼi̱kaʼuyatenigtaj Abrahama eʼnopo̱e̱piʼ kenda Diosa onaʼuynig dakaʼ oknopo̱e̱ʼpo huasiʼpo ijto̱e̱a̱poy oʼnopo̱e̱ʼuyate. ~nuAbraham hua̱to̱e̱ere huatoneʼnanada e̱ʼneʼte “huasiʼpo iʼto̱e̱a̱pone, huakkaʼnanada o̱ʼnen adhueaʼ huayayo o̱ʼneapo,” Diosa onaʼuynok Diostaj dakaʼ oknopo̱e̱po huakkaʼnanada adhueaʼ huayayo oʼmato̱e̱ʼuyate. zmm“Huakkaʼ huadaribayo hua̱e̱ʼeria doʼtaj meʼnoknopo̱e̱a̱pone. O̱ʼna meknopo̱i̱kaʼnig konigti meʼnoknopo̱e̱a̱pone. Doʼhuedsiʼpo o̱ʼneapo.” Diosada Abrahamtaj onaʼuyate. Abraham Diostaj oknopo̱i̱kaʼuyate. Aratbut huakudakaʼda enʼbueytada Diosa oʼmanoyhuada̱ʼikaʼapo kenpaʼti kenda oy ehueʼ e̱e̱ʼtada Diosayoʼda kaʼdik o̱ʼe̱. l Diosen kahued e̱e̱ʼted Dios oʼpakpo “huadakda moʼe̱ne,” Abrahamen adhueaʼ huayayo huaknopo̱e̱ʼeri ayaʼtada Diosa oʼmanaʼ. Moisésenbaʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj kenpaʼti Abrahamonig huaknopo̱e̱ʼeritaj “huadakda moʼe̱ne,” Diosa oʼmanaʼ. Konig Abraham oknopo̱i̱kaʼuyatenig ayaʼda oroʼomey oknopo̱i̱kaʼpo Abraham konig oroʼen apag o̱ʼi̱kaʼ. :kmMoisésenbaʼ enʼnigpe̱i̱kaʼnayo “huadakda moʼe̱ne,” Diosa monaʼapet huakkaʼmona namaʼda onʼnopo̱e̱nigʼa Moisésenbaʼ nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼnenok Diosa castiga magkaʼdik oʼmaeapo. Nogomey Moisésenbaʼtaj pe̱e̱huedda o̱ʼnepo Moisésenbaʼtaj dakhueaʼ kahueʼdik o̱ʼnikaʼ. fjE“Huadakda moʼe̱ne,” Diosa moneʼpo aratbuta Moisésenbaʼtaj onʼnigpe̱i̱kaʼnok “huadakda moʼe̱ne,” Diosa onahueʼ oʼmaeapo kenpaʼti huadari bayokhueʼ oʼmaeapo. Huaknopo̱e̱ʼeritayoʼda oʼbayokapo. $iA Abraham Moisésenbaʼ oʼnigpe̱i̱kaʼuynok “ayaʼ huadari onʼtaj o̱ʼnen huayayotaere ijbayokapoy, Abraham,” Diosa onahueʼ e̱ʼu̱ya̱da Abraham Diostaj dakaʼ oknopo̱i̱kaʼnok “huadakda i̱ʼe̱ne,” kenpaʼti “ayaʼ huadari ijbayokapoy,” Diosa onaʼuyate. Ih  Judío huabokerek onʼsiʼdakoktegdepo konig Abraham huasiʼdak okteghued o̱ʼe̱po Diostaj dakaʼ oknopo̱i̱kaʼuyatenig konigti oʼnoknopo̱i̱kaʼpo Abraham kenomeyen Apag konig onʼta̱e̱. Abraham doʼtaj oknopo̱i̱kaʼnok “ayaʼ huadari ontaj o̱ʼnen huayayotaere ijbayokapoy, Abraham,” Diosa onaʼuyate. gy Huakkuruda Diostaj Abraham oknopo̱i̱kaʼnok “huadakda i̱ʼe̱ne,” Diosa onaʼuyate. Kenyoʼ aratbut kanʼnopo̱i̱keʼpo huasiʼdak yakteg Abrahamtaj Diosa onaʼuyate. Konige̱po ayaʼ aratbutda huabokereksiʼdak okteghueʼ e̱ʼe̱a̱dapiʼ Diostaj oʼnoknopo̱e̱nok “huadakda moʼe̱ne,” Diosa manikaʼdik o̱ʼe̱. Abraham kenomeyen apag konig moʼta̱e̱ne. f' Abraham huabokereksiʼdak okteghued e̱e̱ʼted Diosa Abrahamen dakhueaʼ eʼkaʼ okkahueaʼuy. “Huadakda i̱ʼe̱ne,” Diosa onaʼuyate. *eM Judío aratbut huabokereksiʼdak ektegtaj Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbakkahueaʼpo “huadakda moʼe̱ne,” oʼmanaʼnok durugda o̱ʼne. Nog aratbut judío ehueʼtaj huabokereksiʼdak okteghueʼ hua̱e̱ʼeritaj Diosa oʼbakkahueaʼpo “huadakda moʼe̱ne,” oʼmanaʼnok durugda o̱ʼne. Abraham Diostaj oknopo̱i̱kaʼnok Diosa okkahueaʼpo “huadakda i̱ʼe̱ne,” Abrahamtaj onaʼuyate oʼnonaʼdene. d-“Yokkahueaʼdey, castiga magkahueʼ i̱jje̱a̱poy.” Kenomeytaj Diosa eʼmanadeʼte durugnanada o̱ʼne. Kenda Diosbaʼte Davida oaʼuyate. Tc!Aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼ Diosa eʼbakkahueadeʼte durugnanada o̱ʼne. $bAAyaʼada Moisésenbaʼ o̱gkikaʼnok “huadakda moʼe̱ne,” Diosa ahueʼdik o̱ʼi̱kaʼ. Diostaj oʼnoknopo̱i̱kaʼnok dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼpo “huadakda moʼe̱ne,” Diosa oʼmanikaʼnok durugnanada o̱ʼnikaʼ. Aʼnennada Davida Apagbaʼte oʼbatiaʼpakuyate: jaMMoisésenbaʼ oroʼomey oʼkikaʼnok “huadakda moʼe̱ne,” Diosa onahueʼdik e̱e̱ʼtada oroʼomey dakhueaʼ huakaʼeri e̱ʼe̱a̱da Jesucristotaj oknopo̱e̱nok Diosa bokkahueaʼpo “huadakda moʼe̱ne,” monaʼne. (`IBeʼapiʼ huairien eʼbaaʼnayo huairia huakupepiʼ bayokdik o̱ʼnikaʼ. Katetehueʼ oʼyokne ahueʼdik o̱ʼe̱. Enʼbaaʼte huakupepiʼ bayokdik o̱ʼe̱. v_eDiostaj Abraham oknopo̱i̱kaʼuyatenok “huadakda o̱ʼe̱,” Diosa onaʼuyate. Apagbaʼte kenpaʼ oaʼ. .^UAbraham huadak oʼkikaʼnok “huadakda o̱ʼe̱,” Diosa ahueʼdik o̱ʼe̱. “Huadakda ijkay,” aʼdik e̱e̱ʼpiʼ Diostanayo kenpaʼ ahueʼdik o̱ʼu̱yate. I] Abraham Israel aratbuten adhueaʼpaneʼtaj monʼdiknopo̱a̱tu. d\AJesucristotaj oknopo̱e̱po Moisésenbaʼtaj nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼe̱ne. Sueʼada namaʼda yanʼnopo̱e̱tpiʼ. Jesústaj oknopo̱e̱po Moisésenbapiʼ huadak o̱ʼe̱ oʼnopo̱e̱po Diostaj oʼnigpe̱i̱kay.T[!Dios nogtida o̱ʼe̱po judío huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼbakkahueaʼpo “huadakda moʼe̱ne,” oʼmanikaʼpo nog aratbut huaknopo̱e̱ʼeritakon oʼbakkahueaʼpo “huadakda moʼe̱ne,” oʼmanikaʼ. CZJudío aratbuttayoʼda Diosa oʼmanopoʼyareaʼ sueʼada namaʼda yanʼnopo̱e̱tpiʼ. Kenpaʼ nopo̱e̱hueʼ yaneʼ. Nog aratbut judío aratbuttere Diosa oʼmanopoʼyareaʼikaʼ. kYO“Moisésenbaʼ oʼnigpe̱i̱kaʼnok Diosa moʼmanopoʼyareaʼne,” oroʼa ahueʼdik o̱ʼe̱ne. Jesúsa moʼnigbueyʼuyate oknopo̱i̱kaʼnok Diosa bokkahueaʼpo “huadakda moʼe̱ne,” monikaʼne dakaʼ oʼnopo̱e̱ne. XHW Konigti Jesucristoa moʼnigbueyʼuyatenok oy Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosa huadakyoʼ e̱ʼhua̱e̱ʼ moʼe̱a̱ʼpo “bokkahueaʼdepo huadakda moʼe̱ne,” onaʼdik moʼe̱ne. 2V]Diosa oroʼ dakhueaʼ huakaʼeritaj huakkaʼ diʼ moʼe̱po moʼtinepahuiʼpo Jesucristotaj moʼnigtaʼmonaʼuyate. Aratbuta dakhueaʼ e̱gkikak kamanigbueyeʼpo moʼnigtaʼmonaʼuyate. Oroʼomeytaj kamanopoʼyareʼpo Diosa oʼpaknok Jesucristo moʼnigbueyʼuyate. Jesúsa moʼnigbueyʼuynok oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeritaj katetehueʼda bokkahueaʼikaʼne kenpaʼti “huadakda moʼe̱ne,” Diosa monikaʼne. Kenpaʼti Jesucristo dakhueaʼ huakaʼeritaj moʼnigbueyʼuynok Diosa huadakda o̱ʼe̱po aʼneneritaj oʼbakkahueaʼikaʼuy oʼnopo̱e̱ne. U=TsNog aratbut oroʼ judío aratbutpiʼ ayaʼada dakhueaʼ o̱gkikaʼ. Konig Diosa boʼtipaknig kahueʼda o̱ʼe̱nok Diosa kabakkahueʼpo Jesucristotaj oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼe̱ne. SJesucristotaj ayaʼ Diosen huamanbatiaʼpakeri Moiséserea onʼtimadoyaʼuyate. Jesucristo oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ aʼbakkahueayaʼpo moʼnigbueyʼuyate. Ayaʼ Moisésenbaʼ nigpe̱i̱kahueʼ e̱e̱ʼpiʼ “Okkahueaʼdepo huadakda moʼe̱ne,” ayaʼ Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeriomeytaj Diosa onaʼdik moʼe̱ne. Judíomeytaj kenpaʼti nog aratbuttaj konigti onaʼdik moʼe̱ne. ROQMoisésenbaʼ oʼnigpe̱i̱kaʼnok “huadak moʼe̱ne.” Diosa nogtitapiʼ onahueʼ moʼe̱a̱pone. Moisésenbaʼ nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼe̱po dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼe̱ne. Moisésenbaʼa moʼnopo̱e̱a̱ʼne. “Okkahueaʼdepo huadakda moʼe̱ne.” Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeritayoʼda Diosa manaʼdik o̱ʼe̱. }Ps“Diostaj nigpe̱e̱hueʼ i̱ji̱kamey. Dakhueaʼ ijkikaʼuy. Diosa castiga o̱gkaʼdik meʼe̱a̱pone.” Judío ayaʼdaribayo hua̱e̱ʼeriere kanʼnopo̱e̱ʼpo Diosa Diosbaʼte judío aratbuttaj oʼmanaʼikaʼ. Kenda oʼnopo̱e̱ne. PODiosa castiga e̱gkaʼtaj okmeʼpukhueʼ o̱ʼnikaʼ. Diosbaʼa oaʼ. 1N]Huayahuaya manoeynoeyhueʼ o̱ʼnikaʼ. XM)Nog aratbuttaj dakhueaʼ onʼmagkikaʼpo paiʼnada onʼmanopoʼe̱a̱ʼikaʼ. Huadakda aratbut ehueʼda o̱ʼne. Aratbut huadak nogtipiʼ ehueʼ o̱ʼne. yFk Oroʼ judío aratbut huadakda o̱ʼe̱y. Nog aratbut dakhueʼda o̱ʼne. Kenpaʼ Diosa tinopo̱e̱hueʼ moʼe̱ne. Ayaʼada dakhueaʼ huakikaʼeri oʼmaene. Judíopiʼ nog aratbutkon dakhueaʼ huakikaʼeri o̱ʼne. Kenda ijjaʼdemey. EKonige̱po “Oroʼ dakhueaʼ oʼkikaʼnok Dios huadakda o̱ʼe̱. Aratbuta onʼnopo̱e̱po dakhueaʼ mogkikaʼ.” Pabloa oʼmanmadikaʼ. Sueʼada judíoa namaʼda menʼhuaaʼnok kenomeytaj Diosa castiga oʼmagkaʼapo. Ayaʼada dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼe̱ne. eDCOroʼ da eʼikaʼte Diosata buttida oaʼikaʼpo huadaknanada o̱ʼi̱kaʼ aratbuta tinopo̱e̱ʼdik ya̱ʼneapet. Oroʼtaj Diosa castiga o̱gkahueʼdik moʼe̱a̱petpiʼ. Kenda huakkaʼmona namaʼda moʼnopo̱e̱tpiʼ. fCEDiosnayo huadakyoʼ oʼkikaʼpo judío aratbuttaj castiga magkaʼdik o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼti huadakyoʼ oʼkikaʼpo keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete ayaʼ aratbut dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga magkaʼdik o̱ʼe̱a̱po. ByOroʼomey judío aratbut dakhueaʼ eʼkikaʼte ayaʼda Diosa oʼkikaʼpo huadakyoʼda oʼkikaʼ aratbuta onʼtinopo̱i̱kaʼpo konige̱po Diosa oroʼomeytaj castiga o̱gkahueʼdik moʼe̱a̱petpiʼ. Huakkaʼmona namaʼda moʼnopo̱e̱tpiʼ. [A/Huakkaʼmon oroʼ judío aratbuta Diostaj oknopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo nigpe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayopiʼ Diosnayo kenpaʼda buttida oaʼikaʼ. Kenda oaʼde oʼkikaʼ. Aratbut ayaʼada da huaaʼeri eneʼpiʼ Diosnayo buttida oaʼikaʼ. Davida kenda oʼmanigmadoyaʼuyate. Oaʼpo:Diosen huaʼa buttida o̱ʼi̱kaʼ. Ayaʼada aʼdik o̱ʼnikaʼapo. Kenpaʼti ayaʼda Diosa oʼkikaʼ huadakda o̱ʼe̱. Ayaʼada aʼdik o̱ʼnikaʼapo. Apagbaʼte Davida oaʼuyate. @c? AJudío aratbut e̱e̱ʼ huadakda o̱ʼe̱. Kenpaʼti huabokereksiʼdak eʼnigo̱kteg huadakda o̱ʼe̱. Diosa judío aratbuttanayo Apagbaʼ kanʼto̱e̱ʼpo oʼbayokuyate. Apagbaʼ kanʼnigpe̱i̱keʼpo oʼbayokuyate. >T=!Huanopoyaʼda onʼeretpakpo Diostaj huanigpe̱i̱kaʼerinayo hueretda judío aratbut o̱ʼne. Diosen aratbut o̱ʼne. Diosa oʼmatinopo̱e̱. “Huadakda o̱ʼne.” Aratbutanayo ahueʼdik o̱ʼne.<)Judío eʼsiʼpoe̱ʼnayo kenpaʼti huasiʼdak ektegnayo hueretda judío o̱ʼe̱po, Diosensiʼpo o̱ʼe̱. Diosa nopo̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱. ;%Opud judío huanigsiʼdakoktegeri moʼe̱po Moisésenbaʼ eʼto̱e̱a̱da nigpe̱e̱hueʼ eʼnikaʼnayo nog aratbut huasiʼdak okteghueʼ hua̱e̱ʼeri Moisésenbaʼ huanigpe̱i̱kaʼeria “Judío huanigoktegerianayo Diostaj dakhueaʼda o̱gkikaʼ,” onʼhuaaʼapo. S:Nog aratbut judío ehueʼ hua̱e̱ʼeri huasiʼdak nigokteghueʼ e̱e̱ʼpiʼ Moisésenbaʼ eʼnigpe̱i̱kaʼnayo konig judío huanigoktegerionig o̱ʼne. Diosensiʼpo o̱ʼne. Diosa oʼmatinopo̱e̱. s9_Opudomey judío aratbut Moisésenbaʼ eʼnigpe̱i̱kaʼnayo huabokereksiʼdak moʼnigoktegikaʼne. Diostaj kenda huadakda o̱ʼe̱. Diosen aratbut o̱ʼne aratbuta nopo̱i̱kaʼdik o̱ʼneapo. Moisésenbaʼ nigpe̱e̱hueʼ e̱ʼi̱kaʼnayo konig okteghueʼonig hua̱e̱ʼeri moʼe̱ne, konig nog aratbutda moʼe̱ne, konig Diosen aratbut ehueʼ moʼe̱ne. %8COpud judío aratbuta Apagbaʼtaj nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼnok “Dios dakhueʼda o̱ʼe̱.” Nog aratbuta onʼbatiaʼpakikaʼ. Kenpaʼ Apagbaʼte oaʼ. D7Moisésenbaʼ huakkaʼda oʼpaki. Huadakda o̱ʼe̱. Nigpe̱i̱kaʼdik moʼe̱ne. Eʼbatiaʼpakikaʼada nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼnok Dios dakhueʼda o̱ʼe̱ aratbuta oʼnoknopo̱e̱. ~6u“Nogen hua̱to̱e̱ʼtaj bakdejhueʼ yanikaʼ.” Moʼmanikaʼnigʼa opuda̱ded nogen hua̱to̱e̱ʼtaj moʼbakdejikaʼne. Dios eʼketkaʼtaj oʼhuadiayi boaʼikaʼnigʼa huakupe katepiʼ boʼeretpakpo dios eʼketkaʼ jakyaʼ moʼberikaʼne. $5ANog aratbuttaj moʼmanmadikikaʼnigʼa menaʼpo huataʼda onmadikahueʼ moʼe̱. “Berehueʼ yaneʼ.” Moʼmanaʼikaʼnigʼa opuda̱ded moʼberikaʼne. _47Apagbaʼ buttida huaʼa o̱ʼe̱. Buttida huanopo̱e̱ʼ o̱ʼe̱. Opud judío aratbut Apagbaʼ moʼnopo̱e̱po nopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj kenpaʼti huasiʼpotaj manmadikaʼdik o̱ʼe̱y moʼnopo̱e̱nigʼa. 3Kenpaʼti nog aratbut Diostaj oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri o̱ʼne. Konig ekpobig hua̱e̱ʼeri o̱ʼnikaʼ. “Kentaj Dioste oʼbatohuaʼapet.” Opudomey judío aratbuta dakaʼ moʼnopo̱i̱kaʼnigʼa. Kenpaʼti nog aratbut konig sikki̱re̱gyo̱ hua̱e̱ʼeritaj “Diostaj oʼmaknopo̱e̱a̱ʼapoy. Konig Diosen huakjey o̱ʼe̱y.” Kenda dakaʼ moʼnopo̱i̱kaʼnigʼa. y2kMoisésenbaʼ dakaʼ moʼnopo̱e̱po kenda Diosa oʼpak moʼnopo̱e̱po huadakda o̱ʼe̱ moʼnopo̱e̱nigʼa. "1=“Judío aratbut o̱ʼe̱y. Moisésenbaʼ oʼnopo̱e̱y. Oroʼomeyen Dios kurudyo̱ o̱ʼi̱kaʼ.” Opudomey judíomey moʼbatiaʼpakikaʼnigʼa 10[Jesucristoen huadak huaʼa ijmanmadikikaʼnigda nogok keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete i̱re̱gi̱re̱gte ayaʼda aratbuten dakhueaʼ eʼkikaʼ Dios Jesucristoerea kenda onʼmanopo̱e̱a̱ʼpo castiga onʼmagkaʼapo. Judío aratbut Moisésenbaʼ eʼmanmadikikaʼada nigpe̱e̱hueʼda o̱ʼnikaʼ. /{Nog aratbuta Moisésenbaʼ baʼto̱e̱hueʼ e̱ʼe̱a̱da huanopoyaʼda onʼnopo̱e̱po konig Diosa oʼpaknig e̱gkikaʼnayo Diosen huaʼa huanopoyaʼda onʼnopo̱e̱. Huadak o̱gkaʼpo onʼnopo̱e̱a̱po. Dakhueaʼ o̱gkaʼpo onʼnopo̱e̱a̱po. .N- Kenpaʼti Moisésenbaʼtaj eʼpe̱e̱yoʼda hua̱e̱ʼeritaj “huadakda o̱ʼne” Diosa bahuaahueʼ o̱ʼe̱a̱po kentada huanigpe̱i̱kaʼeritanayo “huadakda o̱ʼne” Diosa oʼbahuaaʼapo. 4,a Moisésenbaʼtaj nog aratbut pe̱e̱hued o̱ʼnikaʼpo dakhueaʼ e̱gkikaʼnayo “Moisésenbaʼtaj nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼuynok castiga magkaʼdik i̱jje̱y,” Diosa kenomeytaj manahueʼ e̱e̱ʼpiʼ kenpaʼda mabueydik o̱ʼneapo. Judío aratbutnayo Moisésenbaʼ eʼpe̱e̱deada dakhueaʼ e̱gkikaʼnayo “Moisésenbaʼ nigpe̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼuynok diga̱ʼda castiga magkaʼdik i̱jje̱y,” Diosa oʼmanaʼapo. +1 Diosa ayaʼ aratbuttada konigti oʼbatiahuayikaʼ konigti oʼmanopoki̱e̱ʼikaʼ. Judíotaj kenpaʼti nog aratbuttaj castiga oʼmagkaʼapo. [*/ Huadakda huakikaʼeri Diostaj huanigpe̱i̱kaʼeritanayo Diosa oʼmanoyhuada̱ʼapo. Diosere ʼurunanada onʼnoeonhuahuikaʼapo. “Huadakda o̱ʼne.” Diosa oʼbahuaaʼapo. Durugnopoʼda o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Judío huadak huakaʼeritaj huakkuru Diosa ʼuruaʼda oʼmanigkaʼapo. Kenpaʼti nog aratbuttaj ʼuruaʼda oʼmanigkaʼapo. d)ANogomeynayo huataʼda huaeretpakeri Diosen buttida huaʼa nigpe̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri dakhueaʼ huakaʼeritaj Diosa diga̱ʼda oʼmahuadiaypo diga̱ʼda castiga oʼmagkaʼapo. Paiʼnanada onʼmanopoʼunhuahuikaʼapo. Judío dakhueaʼ huakaʼeri huakkuru paiʼda onʼmanopoʼunhuahuikaʼapo. Nog aratbutakon paiʼda onʼmanopoʼunhuahuikaʼapo. ( '}Kenomeya̱ kiriga̱yo̱ʼ Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼpo huadakda o̱gkikaʼpo Diosere kurudyo̱ ʼurunanada eʼnoeonhuahuikaʼtaʼ onʼpakpo “Huadakda boʼkikaʼ,” Diosa enaʼte eʼpe̱e̱taʼ onʼpakpo Diosere kurudyo̱ onʼnoeonhuahuikaʼapo. &{Beʼapiʼ sigda dakhueaʼ eʼkuynayo sigda castiga oʼmagkaʼapo. Noga̱piʼ huakkaʼmon dakhueaʼ eʼkuynayo huakkaʼmon castiga oʼmagkaʼapo Diosa. Kenpaʼti beʼapiʼ oʼnopoʼkoreaʼdepo huadakda eʼkikaʼnayo Diosa huadakda oʼmanigkaʼapo. (%IOpudomeypiʼ Diostaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ moʼe̱nok Diosa moʼtinepahuiʼne moʼpe̱e̱denigʼa nopoʼkoreahueʼ moʼe̱po nogi̱ti nogi̱ti dakhueaʼ boʼkikaʼnok nogi̱ti nogi̱ti Diosa castiga o̱gkaʼdik moʼe̱a̱pone. Keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoete castiga oʼmagkaʼapo. $ Diosa diʼnanada moʼi̱kaʼpo ijhueʼnanada castiga o̱gkahueʼ moʼe̱denok castiga o̱gkahueʼ moʼe̱a̱petpiʼ kenda namaʼda nopo̱e̱hueʼ yaneʼ. Diosa diʼnanada moʼe̱po moʼtinepahuiʼnok nopoʼkoreaʼdik o̱ʼe̱ne. Kenpataj yanʼnopo̱e̱ʼ. Y#+“Nogomeya̱ dakhueaʼda o̱gkikaʼ.” O̱ʼnapiʼ eʼbahuaaʼada konigti dakhueaʼ eʼkikaʼada Diosa doʼtaj castiga o̱gkahueʼ meʼe̱a̱pone nopo̱e̱hueʼ moʼe̱. Dapiʼ Diosa castiga mogkaʼapone. x"iDakhueaʼ huakaʼeritaj “dakhueaʼda o̱gkaʼuy,” Diosa buttida oʼmatinopo̱e̱po castiga oʼmagkaʼapo. ! Konige̱po o̱ʼna beʼapiʼ moʼe̱po “Dakhueaʼda oʼkameʼ.” Nogtaj eʼhuaaʼnayo “kenda donayo kahueʼ i̱jje̱mey.” Diostaj onahueʼdik moʼe̱ne. Konigti dakhueaʼ iʼkikameʼne Diosa moʼtinopo̱e̱po castiga o̱gkaʼdik moʼe̱a̱pone.    Ken konig dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga ijmagkaʼapoy. Kenpaʼda bueydik o̱ʼneapo. Diosa oʼmanaʼuyate. Kenomey kenda dakaʼ eʼnopo̱e̱a̱da nogi̱ti nogi̱ti dakhueaʼda o̱gkikaʼpo kenpaʼti nogomeya̱ konigti e̱gkikaʼnayo durugda o̱ʼnikaʼapo. Katepiʼ Diosenpiʼ nopu̱gkahueʼda o̱ʼnikaʼ. “Do kenda ijkaʼapoy,” eaʼada kahueʼada nogda o̱gkikaʼapo. Nogomeytaj huadiʼda maehueʼ o̱ʼnikaʼ. Eʼmanoeynoeytaʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. Paiʼda aratbuttaj matinepahuihueʼda o̱ʼnikaʼ. q ]Nogomeytaj dakhueaʼda onʼbahuaaʼikaʼ. Diostaj onʼhuadiayikaʼ. Huabatidikeʼeri o̱ʼnikaʼ. Huataʼda huapakeri o̱ʼnikaʼ. Nogda nogda dakhueʼdikda onʼnopo̱i̱kaʼ. Apagtaj hua̱ye̱tapiʼ nigpe̱e̱hueʼdik o̱ʼnikaʼ. V 'Kenomey kenpaʼda dakhueʼda eʼkikaʼtaʼ onʼeretpakikaʼ. Huabokerek ettoneʼere huayahuaya dakhueaʼnanada o̱gkikaʼ. Kenda onʼeretpakpo nogpaʼda dakhueaʼda o̱gkikaʼ. Huakkaʼnada eʼtamaetaʼ oʼderetpakikaʼ. Dakhueaʼnada onʼnopo̱i̱kaʼ. Digda onʼbahuahuayikaʼ. Onʼmahuadiaypo onʼbarakikaʼ. Huayahuaya onʼmaboyikaʼ. Namaʼda huamanaʼeri o̱ʼnikaʼ. Diga̱ʼda onʼmahuadiayikaʼpo dakhueaʼ o̱gkikaʼ. Diga̱ʼda onʼmahui̱ʼi̱kaʼ. 4 cKen hueretda Diostaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnenok dakhueaʼda kanʼnopo̱i̱keʼpo dakhueaʼ ka̱gkikeʼ Diosa oʼmaknopo̱e̱po kenpaʼda oʼmaenonʼuyate.  3Huabokerekakon hua̱to̱e̱ʼtaj oʼnenpo huabotbokerekaʼ onʼeretpakpo dakhueaʼda o̱gkikaʼuyate. Ken konig o̱gkikapo biraeʼdik o̱ʼne. Dakhueaʼnanada o̱gkikaʼnok konig Diosen castiga hua̱so̱ʼa̱da dakhueʼnanada o̱ʼnepo paiʼnanada onʼnopoʼunhuahuikaʼapo. # AKonige̱po kenpaʼda dakhueaʼ ka̱gkikeʼ Diosa oʼnopo̱e̱po dakhueaʼ huakaʼeritaj kenpaʼda oʼmaenonʼuyate. Konig biraeʼdik o̱gkikaʼpo ettoneʼa̱ hua̱to̱e̱ʼtaj pakhueʼ o̱ʼnepo oʼnenpo huabot ettoneʼa̱ huayahuaya onʼeretpakpo dakhueaʼda o̱gkikaʼuyate.  }Dios Huairitaj onteʼti eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnepo eʼketkaʼ diostaj huaboaʼda onʼeretpakikaʼuyate. Kenda Diosa oʼkaʼuyate onʼtiahuayikaʼnig onʼeretpakikaʼuyate. Diosa ayaʼda oʼkaʼuyatenigyo̱ʼda Diostanayo sigpiʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼuyate. Dios ayaʼda huakaʼeritayoʼda “ʼUruaʼnanada o̱ʼe̱, dakiti Dios.” Ayaʼada kanʼbatadiʼkeaʼikeʼ.  Konige̱po dakhueaʼda kanʼnopo̱i̱keʼ namaʼda kanʼeretpakikeʼ huayahuaya dakhueaʼ ka̱gkikeʼ Diosa oʼnopo̱e̱ʼuyate.  1ʼUrunanada o̱ʼi̱kaʼ Dios. Kurudyo̱ o̱ʼi̱kaʼ. Teynanada o̱ʼi̱kaʼpo bueyhueʼdikda oʼnoeonhuahuikaʼapo. Diostaj oʼnoknopo̱e̱batikpo huaboaʼda noehueʼ eʼketkaʼ dios o̱gkikaʼuyate. Ken konig huabokerekada o̱gkikaʼuyate. Bakoy eʼketkaʼ, bihui eʼketkaʼ, o̱jpaiʼ bottaʼ bottaʼ huaʼitakpiʼ eʼketkaʼ o̱gkikaʼuyate. Oroʼen dios o̱ʼe̱ namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼuyate. o Y“Huakkaʼda oʼnopo̱e̱y. Dakaʼ oʼnopo̱e̱y.” Onʼbatiaʼpakuyatenigʼa huasegda o̱ʼnuyate. N Kenda Diosa oʼkaʼuyatenig dakhueaʼ huakaʼeria onʼtiahuaypo Diostaj oʼnoknopo̱e̱nigʼa. “Dios Huairi i̱ʼe̱. Ayaʼnada iʼkaʼuyate. Huadakda i̱ʼe̱ne. Dakiti Dios.” Ken konig onikahueʼ o̱ʼnikaʼuyate. Konig huasegda dakhueaʼda onʼnopo̱i̱kaʼpo buttida eʼnopo̱e̱ʼ nopo̱e̱hueʼda o̱ʼnikaʼuyate. Y -oroʼen huakpoa Diostaj tiahuayhueʼdik e̱e̱ʼpiʼ kenda aʼnennanada Diosa oʼkaʼuyatenig oʼtiahuaypo oknopo̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne. Aʼnennanada siokpo niokpo puug huadari ayaʼtada Diosa oʼkaʼuyate. Aʼnennada kenpaʼti oyda kenda Diosa oʼkaʼuyatenig tiahuaydik o̱ʼnepo Dios teynanada o̱ʼe̱ kenpaʼti Dios Huairida o̱ʼi̱kaʼ oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼnenigʼa. “Diostaj oknopo̱e̱hueʼdik i̱jje̱y,” ahueʼdikda o̱ʼne dakhueaʼ huakaʼeria. x kKenomeytaj Diosa buttida o̱ʼe̱ Diosa eʼmanopo̱e̱a̱ʼtada Diostaj dakaʼ oknopo̱e̱ʼdik e̱ʼe̱a̱da, t cAyaʼada Diostaj eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ hua̱e̱ʼeri kenpaʼti buttida huaʼa eʼnopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ hua̱e̱ʼeria dakhueaʼ o̱gkikaʼnok Diosa huiyoknanada dakhueaʼda castiga magkaʼdik o̱ʼe̱a̱po oʼnopo̱e̱ne. ' IJesucristotaj eknopo̱e̱yoʼda oroʼomeytaj huadaknopoʼda e̱ʼhua̱e̱ʼtaj Diosa boʼtinopo̱e̱po kenere moʼnoeanhuahuikaʼapone. Kenda Diosen huadak huaʼa oʼmanmadikikaʼ. “Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeri huadaknopoʼda e̱ʼhua̱e̱ʼtaj Diosa oʼmatinopo̱e̱po kurudyo̱ kenere oʼmanoeanhuahuikaʼapo.” Apagbaʼa oaʼuyate. Aratbuta Diostaj pakhueʼ o̱ʼnepo kenpaʼda dakhueaʼnada o̱gkikaʼ. O Jesucristoen huadak huaʼa eʼmanbatiaʼpakte ayaʼda aratbuta eknopo̱e̱ʼnayo Diosa dakhueaʼ eʼkikaʼ manopoʼyareaʼdik o̱ʼe̱. Huakkuruda judío huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmanopoʼyareaʼ. Onteʼti nog aratbuttaj oʼmanopoʼyareaʼ. Konige̱po Jesucristoen huadak huaʼataj eʼmanbatiaʼpak tobirahueʼ i̱jje̱y. ^ 7Konige̱po opudomey Romayo hua̱e̱ʼeritakon Jesucristoen huadak huaʼa eʼmanbatiaʼpaktaʼ ijjeretpaki. Jesucristoen huadak huaʼa aratbut eknopo̱e̱ʼnayo Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ manopoʼyareaʼdik o̱ʼe̱. P Ayaʼ aratbuttada kenpaʼti aratbut huakkaʼda enʼnopo̱e̱ʼtadapiʼ kenpaʼti aratbut sueʼda enʼnopo̱e̱ʼtada Diosa meʼtaʼmonaʼuynok Jesucristoen huadak huaʼa manbatiaʼpakdik i̱ji̱kay. R   Konig nog aratbuttaj Jesucristoen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakonhuaʼnok huakkaʼnada onʼmanopoʼkoreaʼuypo onʼmaknopo̱e̱ʼuy. Opudomey konigti Romayo hua̱e̱ʼeri sueʼda oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj aʼmanopoʼkoreayaʼpo Jesucristotaj huaboaʼda aʼmaknopo̱e̱a̱yaʼpo kenpaʼti opudomey huaknopo̱e̱ʼeritaj nogi̱ti dakaʼ huaknopo̱e̱ʼ kenpaʼti nogi̱ti huanigpe̱e̱ʼ aʼbatihuapokikayaʼpo nogok nogok opudte ijhuaʼapoy ijnopo̱e̱ʼikaʼnigʼa huahueʼdik i̱ji̱kaʼuy. Oydapiʼ huahueʼdikda i̱jje̱y. Kenda eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ ijpaki, egomey. ~  w Huayahuaya nogi̱ti nogi̱ti dakaʼ huaknopo̱i̱kaʼ aʼbatihuapokeyaʼpo opudtaj eʼbataʼhuade̱ʼtaʼ ijpakikay. 9  m Opudtaj etaʼhuade̱taʼ ijpaki. Kenpaʼti opudtaj eʼtiahuaytaʼ ijpakpo Jesucristoen huadak huaʼa nogi̱ti nogi̱ti kanoknopo̱i̱keʼpo opudomeytaj eʼtihuapoktaʼ ijpaki. =  u Opudomey Romayo huaknopo̱e̱ʼeritaj eʼbataʼhuade̱ʼtaʼ ijpakikaʼnigʼa huahueʼdik i̱ji̱kay. Diosa kahueaʼ eʼtinopo̱e̱ʼnayo ijhuaʼapoy. Konige̱po ijtionaʼpakikay. ?  y Opudomeytaj ijtionaʼpakikaʼnig Diosapiʼ kenda buttida meʼtinopo̱e̱ne. Diostaj diga̱ʼda ijnigpe̱i̱kaʼpo Diosen Huasiʼpotaj Jesucristoen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakikay. e EHuakkuruda oʼnonaʼne. Opudomey Romayaʼ huaknopo̱e̱ʼeri Diostaj Jesucristotaere dakaʼ moknopo̱i̱kaʼnok kenpaʼti moʼnigpe̱i̱kaʼnok nogbayaʼ nog huadaribayaʼ nogya̱ʼ nogya̱ʼ aratbut opudomeytaj moʼtipe̱e̱denok konig dakaʼ moknopo̱i̱kaʼ moʼtinopo̱e̱denok. Konige̱po Jesucristo kenda oʼpaknok dakiti Diostaj yonay.  Opudomey Roma huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosa diʼ moʼmaepo “Doʼhuedyoʼ yanikatiʼ ya̱gʼkikatiʼ.” Diosa monaʼdeʼuyne. Oroʼomeyen Apag Dios Jesucristo Huairiere opudomeytaj kamatinepahuiʼpo dakaʼ kabatihuapokikeʼpo kenpaʼti kamanoeyikeʼpo ken konig onʼnigtionaʼpakikaʼnig onʼnigmadoyaʼne. Pabloa Romayo huaknopo̱e̱ʼeritaj eʼbataʼhuade̱ʼdetaʼ oʼpakuyate.  #Konige̱po nogbayaʼ nogbayaʼ Jesucristotaj huakkaʼnanada oʼnoknopo̱e̱denok. Opudomey Romano hua̱e̱ʼerikon Jesucristoen moʼe̱ne.  Jesucristo oroʼen Huairia meʼtinepahuiʼpo doʼtaj huakkaʼda boʼtihuapokikaʼne. Aratbut nogbayaʼ nogbayaʼ Jesucristotaj kamaknopo̱i̱keʼpo kenpaʼti Diostaj kanʼnigpe̱i̱keʼpo doʼtaj Diosa bektieʼeaʼuyne kenpaʼti meʼtaʼmonaʼuyne. : oDios teyda o̱ʼe̱po Jesucristotaj kubarakyaʼ oʼnoyhuada̱ʼuyate. Konige̱po Diosen Huasiʼpo o̱ʼe̱po teyda o̱ʼe̱po Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼmanopo̱e̱a̱ʼikaʼne. K Diosen huadak huaʼa Jesucristo Huairi Diosen Huasiʼpo aratbuten hua̱so̱ʼnigda oʼsiʼpoe̱ʼuyate. David huairien adhueaʼ huayayo o̱ʼu̱yate. David Israel aratbuten huairi o̱ʼu̱yate.  Huadak huaʼa Jesucristotaj aʼnennanada Diosa oʼmanbatiaʼpakuyate. Jesucristo tiakhued Apag Diosbaʼte onʼnigmadoyaʼuyate. B Do Pabloa onʼnigmadoyaʼne. Jesucristoen huanabaʼ ijnigpe̱i̱kay. Diosen huadak huaʼa, Jesucristoen huadak huaʼa kamanbatiaʼpakikeʼpo Diosa doʼtaj bektieʼpo meʼtaʼmonaʼuyne. [/Opudomeytaj ayaʼtada oroʼen Huairi Jesucristoa dakaʼ mogkikeʼ, ken.,QKenda ayaʼda enʼmanadeʼte, —‍Dapitaʼ i̱dada ijtiakapoy. —‍Huairi Jesúsa oaʼuy. Kenda iaʼnig i̱da yatiak, Huairi Jesús. Do Juana yonaʼmey. N~In berobaʼte Diosen huaʼa ijnigmadoyaʼdenig beʼomeyapiʼ in huaʼa inberobaʼte eʼtiahuayikaʼada nogpaʼda onʼmanaʼpo nogda eʼmanmadikaʼnayo konigda Diosa castiga yaʼmagkaʼapet. In berobaʼte oaʼikaʼ konigda kenomeytaj Diosa castiga yaʼmagkaʼapet. In berobaʼte Diosen huaʼa beʼomeyapiʼ eʼtiahuayikaʼada eknopo̱e̱ʼ pakhueʼ o̱ʼnepo manmadikahueʼ o̱ʼnikaʼnok kenomeytaj Diosen eʼmanoeonhuahuikaʼbaʼyo kenomeyendik yabaktihuekeapet kenpaʼti Diosen huaboda huakkaʼ jakyo kudhueʼdikda ya̱ʼneapet. Diosen eʼmanoeonhuahuikaʼbaʼtaj kenpaʼti Diosen huabo huakkaʼ jaktaj in berobaʼte ijtimadoyaʼdey. Ayaʼ Diosen huaʼa in berobaʼte huape̱e̱ʼeritaj dakaʼ ijmaboroay. }|—‍Yanʼtiak, Cristotaj yanoknopo̱e̱ʼ. —‍Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanaʼ. Kenpaʼti Ovejasiʼpoen hua̱to̱e̱a̱, Cristoen huaknopo̱e̱ʼeria onʼmanaʼ. Beʼapiʼ kenda eʼpe̱e̱nayo yanʼtiak. Kenomey Diostaj onʼpakpo Jesucristotaj kanoknopo̱i̱keʼ Diosere yanʼnoeonhuahuikaʼapet. Konigti hue̱ʼe̱ytaʼ maymaya̱ʼ eapaʼ kadaʼpo Cristotaj kanʼhuahueʼ, kenpaʼti Cristotaj kanoknopo̱e̱ʼ. Konig Diosen huanoeanhuahuikaʼ hue̱ʼe̱y kanʼmaye̱ʼ. Katetehueʼ kanʼmaye̱ʼ.  ~'}{zyx|wKutsrrqqoo#n|mm]lejihhgffee ccGba__J]\~[YY:XyXVUUCTT9T-S}RRRQPONMMKJJHGFEE*DUCBBeA@??><=<;;~:~876543210s/e..,,)( '&%8$##" ! 5/N&iMA "Y /  " K  b _ 7 Aratbuta Huairi Cristotaj oknopo̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo “metinepahuiʼ, Cristo Huairi,” onahueʼdikda o̱ʼnikaʼ. Kenpaʼti Jesucristoen huadak huaʼa pe̱e̱huedda e̱e̱ʼnayo Jesucristotaj oknopo̱e̱hueʼdik o̱ʼnikaʼ. Jesucristoen huadak huaʼa huamanbatiaʼpakeri ehueʼ e̱e̱ʼnayo Jesucristoen pe̱e̱hueʼdikda o̱ʼnikaʼ. [ / Kenpaʼti inpaʼ Apagbaʼa oaʼ: “Menopoʼyareaʼ, dakhueaʼ eʼkaʼ bekkahueaʼ, Cristo Huairi.” Ayaʼada eʼtionaʼpakte Diosa oʼmape̱e̱depo oʼbakkahueaʼapo oʼmanoeanhuahuikaʼapo. Apagbaʼa oaʼ. * M Ayaʼ Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri judío ehueʼ huaknopo̱e̱ʼeritaj judío huaknopo̱e̱ʼerieretaj Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbakkahueaʼpo “Huadakda moʼe̱ne,” oʼmanaʼaponok Diostehuapaʼ konigti o̱ʼne. Judío huaknopo̱e̱ʼeri kenpaʼti judío ehueʼ huaknopo̱e̱ʼeri konigti o̱ʼne. Dios kenomeyen Huairi o̱ʼe̱. Metinepahuiʼ eʼtionaʼpakikaʼnayo Diosa oʼmatinepahuiʼpo oʼbakkahueaʼapo. ve “Ayaʼtada Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbakkahueaʼpo ‘huadakda moʼe̱ne,’ oʼmanaʼaponok huaknopo̱e̱ʼeria namaʼda yoknopo̱i̱kay nopo̱e̱hueʼdik o̱ʼneapo.” Apagbaʼte kenpaʼ oaʼ. ,Q Huanopoyaʼda Cristotaj oknopo̱e̱nok Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼapone. Kenpaʼti Jesucristotaj yoknopo̱e̱y oʼmanaʼnok Diosa moʼnopoʼyareaʼapone. - “Jesús oroʼen Huairi o̱ʼe̱,” aratbuttaj eʼmanaʼnayo kenpaʼti Diosa huakudakaʼda e̱e̱ʼtada Jesústaj oʼnoyhuada̱ʼuyate huanopoyaʼda eknopo̱e̱ʼnayo Diosa oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼpo moʼnopoʼyareaʼapone. Diosere oʼnoeonhuahuikaʼapone. +O “Huadak huaʼa moʼpe̱e̱depo moʼbatiaʼpakpo huanopoyaʼ moʼnopo̱e̱de.” Apagbaʼa oaʼ. Aratbut kanoknopo̱e̱ʼpo kenda huadak huaʼa oʼmanmadikikay @y Kenpaʼti, “Soroktoyaʼ Cristotaj aʼnoyhuada̱yaʼpo beʼapiʼ huaʼdik o̱ʼe̱a̱po,” nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱ne. Cristo huakudakaʼda e̱e̱ʼtada Diosa oʼnoyhuada̱ʼuyate. S Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ kabakkahueʼpo “huadakda moʼe̱ne,” kamaneʼpo Cristotaj oknopo̱e̱po “Cristotaj atotiakyaʼpo kurudyo̱ beʼapiʼ behuikdik o̱ʼe̱a̱po” nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱ne. _7 “Huadakda moʼe̱ne,” Diosa kamaneʼpo “Moisésenbaʼ ayaʼda huaʼa nigpe̱i̱kaʼdik yanikaʼ. Sigpiʼ dakhueaʼ kahueʼdik yanikaʼ.” Moisésa eʼmadoyaʼuyateʼtada kenda kikahueʼdik o̱ʼe̱ne. &E Moisésen eʼmanaʼ huaʼa Cristoa ayaʼda oʼnigpe̱i̱kaʼuyate. Aratbuten dakhueaʼ eʼkaʼtaj oʼmanigbueyʼuyate. Moisésenbaʼ konig dakhuapada oʼkaʼuyatenok oy Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbakkahueaʼpo “huadakda moʼe̱ne,” oʼmanaʼikaʼ. ! Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ aʼbakkahueayaʼpo “huadakda moʼe̱ne,” Diosa aʼmanayaʼpo Israel aratbuta Cristotaj oknopo̱e̱ʼdik e̱ʼe̱a̱da nopo̱gkahueʼ o̱ʼnikaʼ. Oroʼomey huadakda o̱ʼe̱ne. Moisésenbaʼ dakaʼ oʼnigpe̱i̱kaʼnok “huadakda moʼe̱ne,” Diosa monaʼapone. Israel aratbuta namaʼda onʼnopo̱i̱kaʼpo Diosen Cristotaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼ.  Israel aratbuta Diostaj huakkaʼ eʼpakada kenda Diosa oʼpaknigtaj nopo̱e̱hueʼda o̱ʼne. Kenda eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ ijpaki. A~ } Israel aratbuta Cristotaj kanoknopo̱e̱ʼpo kenpaʼti Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ kamanopoyareʼpo doʼhued huanopoyaʼda huakkaʼnanada ijpakpo onʼnigtionaʼpakikaʼne, egomey pogomey. }y !Apagbaʼ kenda oaʼpo:Jerusalényo̱ nogtatida ijtaʼmonaʼapoy. Keʼna konig eʼitukaʼ huido̱nig o̱ʼe̱nok huakkaʼada oknopo̱e̱hueʼdik o̱ʼnikaʼapo. Kentaj huaknopo̱e̱ʼerinayo namaʼda yoknopo̱i̱kay ahueʼdik o̱ʼneapo.[|/ Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueʼpo Israel aratbutnayo Jesucristotaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ e̱ʼe̱a̱da Diosa bokkahueʼpo “huadakaʼ moʼe̱ne,” moneʼpo Moisésenbaʼ eʼkikaʼtaʼ onʼpaknigʼa nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼnenok Diosa manopoʼyareahueʼ o̱ʼu̱yate. Cristo konig eʼitukaʼ huido̱nig eʼbahuedatokaʼ huido̱nig o̱ʼe̱nok kentaj huakkaʼ judío aratbuta diga̱ʼ okbiraʼpo oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnenok Diosa okkahueahueʼ oʼmaeapo. { ^z5 Nogdakon eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaj ijpaki. Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueʼ nog aratbut pakhueʼ e̱ʼnikapiʼ Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱nok Diosa oʼbakkahueaʼdepo “huadakda moʼe̱ne,” oʼmanaʼuy. @yy Kenpaʼti oaʼpo:Sodoma aratbut kenpaʼti Gomorra aratbut dakhueaʼ huakikaʼeri o̱ʼnenok Dios Huairi teynanada o̱ʼe̱po castiga oʼmagkaʼpo ayaʼtada oʼmahui̱guyate. Oroʼomey Israel aratbuttanayo moʼtinepahuiʼpo ayaʼtada batiarakahueʼ moʼe̱a̱pone. Huakkaʼmon oʼnoeonhuahuikaʼapone. Isaíasa oʼmanaʼuyate. Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueʼpo Israel aratbuta Jesucristotaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. x  Isaíasa Israel aratbuttaj oʼbahuaaʼuyate: “Israel huayayoen aratbut huakkaʼnanada o̱ʼneapo. Konig kuhuad e̱ʼpo̱gte huakkaʼnanada kuhuad o̱ʼi̱kaʼnig Israel aratbut konigti huakkaʼnanada e̱ʼneʼpiʼ konig Diosa oaʼuyatenig i̱dada aratbuttaj castiga oʼmagkaʼaponok sueʼda huakkaʼmon mabueyhueʼ o̱ʼneapo. Diosere onʼnoeonhuahuikaʼapo.” Isaíasa oaʼuyate. w 'vG Kendariyo “Diosen aratbut ehueʼ o̱ʼnikaʼ,” o̱daʼikaʼnigtaj “Dios huanoeonhuahuikaʼeriensiʼpo o̱ʼne.” Yanʼbahuaaʼapet. Oseasa oaʼuyate. uy Kenda Oseasa Diosen huamanbatiaʼpakeria aʼnennada oʼmanigmadoyaʼuyate:Doʼhued aratbut ehueʼ o̱ʼnunhuahuikaʼuynig “doʼhued aratbut o̱ʼne,” ijjaʼapoy. Diʼ maehueʼ i̱jjunhuahuikaʼuynigʼa diʼda ijmaeapoy. Diosa oaʼuyate. jtM Diosa oʼpakpo judío aratbuttaj kenpaʼti nog aratbuttaj oʼbaktieʼeaʼpo oʼmanopoʼyareaʼ. 1s[ Onokteteyoʼ diʼnanada oʼmaikaʼnig kenpaʼti oʼmatinepahuikaʼnig eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ oʼpakpo oroʼomeytaj kurudyo̱ moʼnoeanhuahuikeʼ moknopo̱e̱a̱ʼne. r Diosanayo ayaʼada enʼtiahuayte dakhueaʼ huakikaʼeritaj castiga eʼmagkataʼ eʼpakada kenpaʼti Dios teyda o̱ʼi̱kaʼ eʼmaknopo̱e̱a̱ʼtaʼ oʼpakikaʼpo ijhueʼnanada oʼmanigunhuahuikaʼuyate. I̱dada castiga magkahueʼ o̱ʼu̱yate. vqe Sorokkoso huakaʼeri konigti sorok mamasot oʼto̱e̱po ʼuruaʼnanada koso kaʼdik o̱ʼe̱. Kenpaʼti eʼpaknayo huamanhuada̱ʼ koso kaʼdik o̱ʼe̱. Konigti Dios katepiʼ kenda eʼkaʼtaʼ oʼpakpo kaʼdik o̱ʼi̱kaʼ. Ekkahueaʼtaʼ eʼpaknayo oʼbakkahueaʼapo. Castiga eʼkaʼtaʼ eʼpaknayo nogomeytaj castiga oʼmagkaʼapo. Ken konig o̱ʼi̱kaʼ Dios. upc Kenda Diostaj dakhueaʼ onahueʼdik o̱ʼe̱ne. Sorokkoso konig o̱ʼe̱ne. Dios konig sorokkoso huakaʼerionig o̱ʼe̱. Oro konig suhuigkosonig e̱e̱ʼpiʼ “¿suhuigkosoda menaʼpo oʼnigkameʼ?” Diostaj onahueʼdik o̱ʼe̱ne. 1o[ “Diosa oʼpaknok nopoʼkoreahueʼdik o̱ʼe̱a̱poy. Nopoʼkoreahueʼdik e̱e̱ʼnayo Diosa castiga menpaʼ o̱gkahueʼdik moʼe̱ne.” Beʼapiʼ yadapetpiʼ. ]n3 Egipto huairi nopoʼkoreahueʼ ka̱e̱ʼ Diosa oʼpakpo oʼnopo̱e̱ʼuyate. Beʼapiʼ kenpaʼda dakhueaʼ kaʼneʼ Diosa oʼpakpo oʼmaknopo̱i̱kaʼ. Nogomeytaj kanʼnopoʼkoreʼ oʼpakpo oʼmaknopo̱i̱kaʼ. m} Apagbaʼte “Egipto huairi doʼhua eʼyahueaʼuypiʼ do teynanada ayaʼtada kaʼdik i̱ji̱kay ayaʼ aratbut ayaʼ huadaribayaʼda kanoknopo̱i̱keʼpo, doʼhued aratbut o̱ʼnendariyaʼ ijmako̱ro̱kaʼapoy.” Diosa Egipto huairitaj onaʼuyate. 5lc Oroʼomey aratbut huataʼda oʼpaknok Diosa tinepahuihueʼ moʼe̱ne. Oroʼomey diga̱ʼda oʼbaaʼnok tinepahuihueʼ moʼe̱ne. Diosayoʼda oʼpakpo moʼtinepahuikaʼne. "k= “Beʼtapiʼ diʼ e̱e̱ʼtaʼ ijpakpo diʼ i̱jje̱a̱poy. Beʼtapiʼ eʼtinepahuiʼtaʼ ijpakpo ijtinepahuikaʼapoy,” Moiséstaj Diosa onaʼuyate. rj] Esaútaj Diosa dakhueaʼ o̱gkaʼuyate ahueʼdik o̱ʼe̱ne. Dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼi̱kaʼ Diosa. Li Isaacensiʼpo siʼpoe̱hued e̱ʼneʼted kenpaʼti dakhueaʼ kahued e̱ʼneʼted huadakpiʼ kahued e̱ʼneʼted, “huasuedtaj huatoneʼmaʼbuya nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼi̱kaʼapo,” Rebecataj Diosa onaʼuyate. Kenpaʼti “Jacobtaj diʼnanada i̱jju̱y. Esaútaj sueʼda diʼ i̱jju̱y.” Apagbaʼ kenpaʼ oaʼ. Ken Dios oʼpakpo Jacobtaj oktieʼuyate. Siʼpoe̱hued e̱e̱ʼted dakhueaʼ huadakpiʼ kahued e̱e̱ʼted Diosa oʼpakpo oktieʼuyate. h 6ge Kenpaʼti Isaac Abrahamensiʼpo kenpaʼti oroʼomeyen adhueaʼpaneʼa̱ Rebecataj oʼto̱e̱pakuyate. Nogtiedda apag e̱ʼe̱a̱da botsiʼpoaʼ huadapoyo o̱ʼnuyate. f# Kenpaʼti, “Nogbayoktida teyda ijhuatiakaponok Sara oʼsiʼpopakapo. Huabokereksiʼpo oʼsiʼpoe̱ʼapo,” Abrahamtaj Diosa onaʼuyate. ;eo “Huasiʼpo iʼto̱e̱a̱pone, Abraham,” Diosa onaʼuyatenok Isaac oʼsiʼpoe̱ʼuyate. Kenpaʼti “Isaacensiʼpo o̱ʼnen hueretda huayayo o̱ʼe̱a̱po, huayayoensiʼpo o̱ʼnen hueretda adhueaʼ huayayo o̱ʼneapo, Abraham,” Diosa onaʼuyate. Ayaʼ Israelen huayayo Israel aratbut hueretda ehueʼ o̱ʼne. Kenyoʼda kenomeyda huasiʼpo iʼmato̱e̱a̱pone Diosa enak hueretda huasiʼpo Diosensiʼpo o̱ʼne, oʼnopo̱e̱ne. d cy Abraham Isaac Jacobere Israel aratbuten adhueaʼpaneʼ o̱ʼnuyate. Jesucristokon Israel aratbut osiʼpoe̱ʼuyate. Cristo Dios o̱ʼe̱po ayaʼenda Huairi o̱ʼe̱. “Cristo ʼurunanada Huairi o̱ʼi̱kaʼ,” ayaʼada monʼbatadiʼkeaʼikaʼ. $bA Israelen adhueaʼ huayayo Israel aratbut o̱ʼne. Diosa huakkaʼda oʼpakpo konig keʼnensiʼpotanig oʼbaepo kenomeytaj oʼbatohuaʼudhuahuaʼpo ʼuruaʼnanada o̱ʼe̱po oʼmato̱i̱kaʼuyate. Kenda doʼa onʼnigkaʼapone Diosa nogok nogok oʼmanaʼuyate. Moisésenbaʼ oʼbayokuyate. Diosen jakyo konig kikaʼdik moʼe̱ne oʼmanaʼuyate. Cristo huamanopoʼyareaʼeri onʼnigtaʼmonaʼapone oʼmanaʼuyate. Xa + Ken doʼhued aratbut, Israel aratbut doʼhued aratbut e̱ʼe̱a̱da huakkaʼada Diostaj nopoʼkoreahued o̱ʼnepo Cristotaj oknopo̱e̱hued o̱ʼnenok kenomeytaj suhueʼnanada ijmakunhuahuikay. Kanʼnopoʼkoreʼ huakkaʼda ijmatinopo̱i̱kay. Cristotaj kanoknopo̱e̱ʼ huakkaʼda ijpakikay. Dakhueaʼ eʼkaʼ kanʼnopoʼyareʼ kenda huakkaʼda ijpakikay. Doʼhued aratbut kanʼnopoʼkoreʼpo doʼhua Cristotaj ekhueytudtaʼ castiga doʼtaj eʼnigo̱gkataʼ ijpakikay. Do Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱po buttida ijjay Diosen Noki̱re̱ga̱ meʼnopo̱e̱a̱ʼnok da ahueʼ i̱jje̱y. ` y_k&Diosa diʼnanada moʼe̱po Jesucristo Huairi oroʼtehuapaʼ moʼnigbueyʼuyate. Okbatikhueʼda diʼnanada moʼi̱kaʼne. Eʼbueypiʼ, eʼnoepiʼ, Diosen huataʼmoneria e̱e̱ʼpiʼ, kuruderia e̱gkaʼpiʼ, totoʼ huairia eʼmagkapiʼ oy nogokpiʼ paiʼda eʼnopoʼe̱piʼ, Diosa okbatikhueʼda diʼnanada moʼi̱kaʼnok oroʼomeya̱kon batikhueʼda oknopo̱i̱kaʼapone. Kenpaʼti beʼapiʼ huairi noki̱re̱ga̱piʼ kutayapiʼ soroktoyapiʼ dubayapiʼ hua̱hue̱yapiʼ Diosyaʼ oktiparathueʼdik moʼe̱a̱pone. Diosa okbatikhueʼda diʼnanada moʼi̱kaʼnok batikhueʼda oknopo̱i̱kaʼapone. Do dakaʼ ijnopo̱e̱y. ^'<]q%Ken konig e̱ʼi̱kaʼpiʼ Cristo huakkaʼ diʼ moʼi̱kaʼnok batikhueʼada nogi̱ti nogi̱ti Cristotaj oknopo̱i̱kaʼne. Diostaj nogi̱ti nogi̱ti dakaʼ oʼnigpe̱i̱kaʼne. \ $Diosbaʼa oaʼpo:Cristoen huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱nok oroʼomeytaj boʼhuadiaypo eʼaraktaʼ boʼtipakikaʼne. Konig oveja huakkaʼtehueʼ onʼbatiarakikaʼnig oroʼomeytakon matinepahuihueʼ moʼe̱po eʼaraktaʼ boʼtipakikaʼne. Apagbaʼa oaʼ. 9[k#Oroʼomey paiʼda eʼnopoʼe̱piʼ, keʼpoda eʼmepuʼkepiʼ, oroʼomeytaj eʼtierikpiʼ, eʼtidikeʼpiʼ, eʼhuadiaypiʼ, e̱gkapiʼ, aypo to̱e̱hueʼ e̱e̱ʼpiʼ, yudtaj to̱e̱hueʼ e̱e̱ʼpiʼ, takaʼa aʼarakyaʼpo eʼhuatiakpiʼ eʼbueypiʼ Cristoanayo diʼnanada okbatikhueʼda moʼi̱kaʼne. Z5"Oroʼomeytaj Cristo moʼnigbueyʼuyatenok Diosa huakudakaʼda e̱e̱ʼtada oʼnoyhuada̱ʼuyate. Diosere o̱ʼe̱po moʼnigtionaʼpakikaʼnok oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeritaj “dakhueaʼ o̱gkikaʼpo kenpaʼda bueydik o̱ʼne,” beʼapiʼ totoʼapiʼ huaahueʼdik moʼe̱ne. KY!Diosa oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼdepo “huadakda moʼe̱ne,” monaʼdeʼuynok “dakhueaʼ o̱gkaʼ,” beʼapiʼ oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeritaj huaahueʼdik moʼi̱kaʼapone. DX Diosa Huasiʼpo Jesústaj bueyhueʼ ka̱e̱ʼpo tiokahueʼ o̱ʼu̱yate. Oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼtaj kamanigbueyeʼpo moʼnigtaʼmonaʼuyate. Kenpaʼti Diostaj aʼnigpe̱e̱a̱ʼi̱kayaʼpo Diosa boʼtihuapokikaʼapone. Paiʼda eʼnopoʼe̱te boʼtihuapokikaʼapone. Moʼnoeanhuahuikaʼapone. Oʼnopo̱e̱ne. =WsDios oroʼomeyere o̱ʼi̱kaʼpo boʼtihuapokikaʼnok beʼapiʼ oroʼomeytaj dakhueaʼ o̱gkahueʼdik moʼe̱ne. Meʼpukhueʼada Diosen oʼkikaʼne dakaʼ oknopo̱i̱kaʼne. "V=Huakkuruda Diosa oʼbaktieʼeaʼuyate. Kenomeytaj “yanʼnopoʼkoreaʼ Jesucristotaj yanoknopo̱i̱kaʼ,” oʼmanaʼpo dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbakkahueaʼpo “huadakda moʼe̱ne,” oʼmanaʼpo kenpaʼti “doʼhued huasiʼpoere moʼnoeonhuahuikaʼapone,” Diosa oʼmanaʼuyate. iUKKenomeya̱ Cristotaj oʼnoknopo̱e̱a̱po huakkuruda Diosa oʼmaknopo̱e̱ʼuyate. Cristo Diosen Huasiʼpo huaknopo̱e̱ʼeried Huairi ka̱i̱keʼpo, “konig doʼhued Huasiʼpo kanʼyahueʼ,” Diosa huakkuruda oaʼuyate. T#Huakkaʼtada Dios oʼpakpo oʼbaktieʼeaʼuyate. Diostaj diʼnanada o̱ʼnepo paiʼda enʼnopoʼe̱ʼnayo Diosa dakaʼ oʼbatihuapokikaʼpo huadak ka̱gkikeʼpo huadakda kaʼnikeʼpo Diosere kanʼnoeonhuahuikeʼpo Diosa oʼbatihuapokikaʼ. Kenda oʼnopo̱e̱ne. $SAKonig Dios oʼpaknig oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnigtionaʼpakikaʼne. Diosa huanopoyaʼda oroʼomeytaj dakaʼ moknopo̱i̱kaʼpo, katepiʼ oʼpakikaʼnig oʼnopo̱i̱kaʼpo Diosen Noki̱re̱g eʼtionaʼpakte Diosadakon oʼnopo̱i̱kaʼ. Paiʼnanada eʼnopoʼunhuahuaʼpiʼ Cristoa boʼtihuapokaponok boʼteyyaʼaponok oknopo̱e̱po batikhueʼda Diosen ʼuruaʼda oʼkikaʼapone. |RqDakaʼ oʼnigunhuahuikaʼpo paiʼda eʼnopoʼe̱te Diosen Noki̱re̱ga̱ boʼtihuapokikaʼne. Konig Diosa oʼpakikaʼnig nopo̱e̱hueʼda e̱e̱ʼtada Diosen Noki̱re̱ga̱ oroʼtehuapaʼ Diostaj ʼuruaʼnanada moʼnigtionaʼpakikaʼne. {QoDiosere Diosensiʼpo o̱ʼunhuahuikaʼnigʼa oynayo tiahuayhueʼ e̱ʼi̱kaʼpiʼ dakaʼ o̱ʼnigunhuahuikaʼne. SPKurudyo̱ Diosere Diosensiʼpo o̱ʼunhuahuikaʼapone tiahuayhued e̱ʼe̱a̱ded oknopo̱e̱nok Diosa moʼnopoʼyareaʼne. Tiahuayhueʼ e̱e̱ʼpiʼ. Diosere o̱ʼunhuahuikaʼapone oʼnopo̱i̱kaʼne. cO?Oroʼomeykon paiʼnanada oʼnopoʼi̱kaʼne. Diosen Noki̱re̱ga̱ oroʼomeytaj eʼnopoʼto̱e̱piʼ Diosensiʼpo huayahueaʼ kenpaʼti huaboso̱ʼ e̱ʼhua̱e̱ʼ oʼnigunhuahuikaʼpo paiʼnanada oʼnopoʼi̱kaʼne. NwOyda kenpaʼti ayaʼ Diosa oʼkaʼuyateniga konig ettoneʼ onʼsiʼpopakpo onʼtiripo paiʼnanada onʼnopoʼi̱kaʼ. +MODiosa ʼuruaʼnanada eʼkaʼtada Adán Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼe̱nok “huadari sueʼbada o̱ʼunhuahuikaʼapo, aratbutkon dakhueʼda o̱ʼneapo, onʼmabueyapo,” Diosa oaʼuyatenigʼa. Nogoknayo oroʼomey Diosensiʼpo oʼnoyhuaddepo ʼurunanada o̱ʼe̱a̱pone. Huadariyo hua̱e̱ʼerikon onteʼti parahueʼ ya̱ʼe̱a̱pet, mabueyhueʼ ya̱ʼneapet. Huadakyoʼkon yaʼbakerekapet. ʼUrubada ya̱ʼe̱a̱pet. LKwNogok ayaʼda Diosensiʼpotaj Diosa oʼmanoyhuada̱ʼapo. Diosere ʼurunanada o̱ʼunhuahuikaʼapone. Ayaʼ Diosa oʼkaʼuyatenig ayaʼ onʼtiahuayikaʼniga aʼbatiahuayyaʼpo onʼnigonhuahuikaʼpo Diosensiʼpotaj eʼbatiahuaytaʼ onʼpakikaʼ. JOyda suigda paiʼda oʼnopoʼunhuaʼpo nogoknayo Cristoere durugnanada o̱ʼunhuahuikaʼapone. ʼUruaʼda o̱ʼunhuahuikaʼapone. RICristo paiʼda oʼnopoʼe̱ʼuyatenig oroʼomey konigti paiʼda eʼnopoʼe̱nayo Cristoere Diosensiʼpo o̱ʼe̱po Cristoere Diosen o̱ʼta̱e̱a̱pone, Cristoere durugnanada oʼnoeonhuahuikaʼapone. fHEOroʼ Diosensiʼpo o̱ʼe̱ne Diosen Noki̱re̱ga̱ oroʼomeytaj moʼnopo̱e̱a̱ʼikaʼne. &GEOroʼomeytaj Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱po Diosen huanabaʼ ehueʼada Diosensiʼpo moʼe̱a̱ʼdene. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok Moisésenbaʼtaj meʼpukhueʼ o̱ʼi̱kaʼapone. Diosensiʼpo o̱ʼe̱po, “oroʼen pag, oroʼen pag,” Diostaj onaʼikaʼne. ZF-Ayaʼtada Diosen Noki̱re̱ga̱ eʼmanopoʼotnayo Diosensiʼpo o̱ʼe̱ne. QE Kenda oroʼomeyen huanopoʼa oʼpakikaʼnig eʼkikaʼnayo kenpaʼda oʼbueyapone. Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok dakhueaʼ eʼkikaʼ eʼbatiknayo Diosere oʼnoeonhuahuikaʼapone, egomey. D/ Konige̱po oroʼomeyen huanopoʼa dakhueaʼ eʼkikaʼtaʼ oʼpakikaʼnig kahueʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Diosennayo kikaʼdik o̱ʼi̱kaʼapone. $CA Eʼbueytada kubarakyaʼ Diosen Noki̱re̱ga̱ Jesucristotaj oʼnoyhuada̱ʼuyate. Diosen Noki̱re̱ga̱da oroʼomeytaj moʼnopoʼto̱e̱nok Diosenyoʼda oʼpakpo oʼkikaʼne. Kenpaʼti Diosen Noki̱re̱ga̱da moʼnopoʼto̱e̱po oroʼomeytaj onteʼti huaboaʼkon moʼnoeikaʼapone. ?Bw Cristo opudomeytaj eʼnopoʼto̱e̱ʼnayo Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼdepo “huadakda moʼe̱ne,” monaʼdenok dakhueaʼ kikahueʼ moʼi̱kaʼpo Diosenyoʼda boʼkikaʼne. A9 Diosen Noki̱re̱ga̱ opudomeytaj eʼnopoʼto̱e̱ʼnayo konig huanopoʼa oʼpakikaʼnig kikahueʼ moʼi̱kaʼpo kenda Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼpakikaʼnig moʼnopo̱i̱kaʼpo boʼkikaʼne. Diosen Noki̱re̱ga̱ nopoʼto̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo Cristoen ehueʼda moʼe̱ne. d@AKenpaʼda kenda oroʼen huanopoʼa oʼpakikaʼnig eʼmepukeʼikaʼnayo Diostaj pakhueʼ o̱ʼe̱po Diosen huaʼa nigpe̱e̱hueʼdikda o̱ʼe̱ne. Konig oroʼen huanopoʼa dakhueaʼ oʼpaknig eʼkikaʼnayo konig Diosa oʼpakikaʼnig kahueʼdik o̱ʼe̱ne. Konige̱po konig oroʼen huanopoʼa oʼpakikaʼnig eʼnopo̱i̱kaʼnayo kenpaʼda oʼbueyapone. Kennayo Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼpakikaʼnig oroʼomey eʼnopo̱i̱kaʼnayo durugnopoʼda Diosere oʼnoeonhuahuikaʼapone. ?h>IHuakkaʼada konig huanopoyaʼda onʼpakikaʼnig onʼnopo̱i̱kaʼpo dakhueaʼ o̱gkikaʼnigʼa. Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼerinayo kenda Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼpakikaʼnigyoʼda oʼmepukeʼikaʼpo Diosen oʼkikaʼne. =+Moisésenbaʼtaj nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼu̱yne. Moisésenbaʼ nopoʼyareahueʼdik moʼe̱nok kenpaʼti noeanhuahuikahueʼdik moʼu̱yne. Konige̱po Diosa oroʼomeytaj eʼmanopoʼyareaʼtaʼ oʼpakpo keʼnen Huasiʼpoda oʼtaʼmonaʼuyate. Oroʼomeyen hua̱so̱ʼnigda oʼsiʼpoe̱ʼuyate. Diosen huasiʼponayo dakhueaʼ kahueʼda o̱ʼi̱kaʼuyate. Oroʼomey dakhueaʼ oʼkaʼnok kenpaʼda mabueydik moʼe̱a̱pone Moisésenbaʼte eaʼtada oroʼomey kenpaʼda bueyhueʼ kaʼneʼpo Jesúsa oroʼtehuapaʼ moʼnigbueyʼuyate. <m;SDakhueaʼ oʼkikameʼnok “bueydik moʼe̱a̱po,” Diosa enaʼtada Jesucristotaj oknopondenok Diosen Noki̱re̱ga̱ huadakyoʼ eʼkikaʼ boʼtihuapokikaʼne. Onaʼti “bueydik moʼe̱a̱po,” Diosa onahueʼ moʼe̱a̱pone. : Ayaʼ Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeri Diosen o̱ʼnepo konig huanopoʼa oʼpakikaʼnig dakhueaʼ kikahueʼ o̱ʼnepo kenda Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼpaknig o̱gkikaʼnok “dakhueaʼ bokaʼpo kenpaʼda bueydik moʼe̱a̱po,” Diosa onahueʼ moʼe̱a̱pone. {9oDiostaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ eʼpakada oroʼen huanopoʼa dakhueaʼ eʼkikaʼtaʼ oʼpak. Diosanayo dakhueaʼ eʼkikaʼ moʼnopoʼyareaʼne. Jesucristo Huairitaj moʼnigtaʼmonaʼuyatenok moʼnopoʼyareaʼne. “Dakiti Dios” onaʼne.R8Nopoʼdurugpakhueʼda i̱ji̱kay. Huataʼda dakhueaʼ eʼkaʼ batikahueʼdik o̱ʼe̱ne. Beʼa tihuapokdik moʼe̱. Beʼa nopoʼyareaʼdik moʼe̱. Batikhueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼda oʼbueyapoy. T7!Diosen huaʼa huadaknanada o̱ʼe̱ oʼnopo̱e̱po huakkaʼ eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ eʼpakada huanopoʼanayo eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼe̱po kenpaʼda dakhueaʼ kikaʼdik o̱ʼe̱y, oʼnopo̱e̱ne. 6N5Doere konigti huadak eʼkaʼtaʼ eʼpakada dakhueaʼ oʼkikay. 4Kenda dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ pakhueʼ e̱ʼe̱a̱da ekaʼnayo doʼhued huanopoʼapiʼ namaʼda meʼnopo̱e̱a̱ʼnok dakhueaʼ ijkay. ,3QDoʼhuada dakhueʼda kahueʼ i̱jje̱y. Huadak eʼkikaʼtaʼ eʼpakpiʼ kahueʼdikda i̱jje̱y. Dakhueaʼ eʼkikaʼtaʼ pakhueʼ e̱ʼe̱a̱da dakhueaʼ ijkikay. 2w1gDoʼada dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ pakhueʼ e̱ʼe̱a̱da ijkikay. Doʼhued huanopoyaʼda dakhueaʼ beʼkikaʼne. 0Ken dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ pakhueʼ e̱ʼe̱a̱da dakhueaʼ ijkikaʼpo konige̱po Moisésenbaʼ oyda huadak o̱ʼe̱ ijnopo̱e̱y. 2/]Huadak eʼkikaʼtaʼ eʼpakada kahueʼdik i̱ji̱kay. Dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ pakhueʼ e̱ʼe̱a̱da dakhueaʼ ijkikay. Kenda ijkikaʼnignayo nopo̱e̱hueʼda i̱jje̱y. *.MMoisésenbaʼ huadakda o̱ʼi̱kaʼ. Diosen Noki̱re̱ga̱ Moiséstaj oʼnopo̱e̱a̱ʼuyate. Donayo dakhueaʼ huakaʼeri i̱jje̱po dakhueaʼ ijkikaʼuy. d-A Moisésenbaʼ huadakda o̱ʼe̱. Moisésenbaʼtaj eʼnigpe̱i̱kaʼnayo Diosa castiga o̱gkahueʼ moʼe̱a̱pone. Moisésen huadak huaʼataj nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼu̱ynok “castiga o̱gkaʼdik o̱ʼnene,” Diosa monaʼuyne. Moisésen huadak huaʼa oʼpe̱e̱depo dakhueʼda o̱ʼe̱y, dakhueaʼda huakaʼeri o̱ʼi̱kay oʼnopo̱e̱ʼuyne. g,G Moisésbaʼ Diosenbaʼ o̱ʼe̱. Kenpaʼda huadak o̱ʼe̱. Kenpaʼda buttida o̱ʼe̱. =+s Moisésenbaʼ eʼpe̱e̱deada dakaʼ nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼe̱po Diostaj dakhueaʼ oʼkaʼuy. Dakhueaʼ oʼkaʼnok “castiga o̱gkaʼdik moʼe̱a̱pone,” Diosa monaʼuyne. ?*w Diostaj huadakaʼda ka̱gkikeʼpo kenpaʼti kanʼdurugpakikeʼpo Moisésa enaʼtada oroʼomeynayo nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼe̱nok “bueydik moʼe̱a̱po,” Diosa monaʼdeʼuyne. )1 Aʼnenda nogomeyere Moisésenbaʼ nopo̱e̱hued o̱ʼe̱po dakhueaʼ oʼkikameʼnig. Dakhueaʼ oʼkaʼne nopo̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kameʼne. “Huadak oʼkikay,” oʼnopo̱i̱kaʼuyne. “Nogen katepiʼ enʼtamaeʼ eretpakhueʼ yaneʼ,” eʼpe̱e̱deada Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po dakhueaʼ oʼkikaʼne huaboaʼda oʼnopo̱e̱ʼuyne. Diosere noeonhuahuikahueʼdik o̱ʼe̱ne oʼnopo̱e̱ʼuyne. ](3Moisésenbaʼ eʼpe̱e̱deada dakhueaʼda o̱ʼe̱depo huaboaʼda oʼnopo̱e̱po nogda nogda dakhueaʼ eʼkikaʼtaʼ oʼeretpakikaʼuyne. Aratbut Moisésenbaʼ to̱e̱hueʼ o̱ʼnepo nigpe̱e̱hueʼdik o̱ʼne. Q'“Moisésenbaʼ dakhueʼ o̱ʼe̱,” ahueʼdik o̱ʼe̱ne. Moisésenbaʼ eʼpe̱e̱deada dakhueaʼ oʼkikaʼuyne kenpaʼti dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼe̱ne huaboaʼda oʼnopo̱e̱ʼuyne. “Nogen katepiʼ entamaeʼ eretpakhueʼ yaneʼ,” Moisésenbaʼ eʼpe̱e̱a̱da dakhueaʼ oʼkaʼpo nogen entamaeʼ oʼeretpakuyne. s&_Aʼnenda Diosa bokkahueʼpo “huadakda moʼe̱ne,” moneʼpo Moisésenbaʼ kikaʼdik o̱ʼi̱kaʼne oʼnopo̱i̱kaʼuynigʼa oynayo Jesucristotaj oknopo̱i̱kaʼpo Diosen Noki̱re̱ga̱ boʼtihuapokikaʼnok Diosen ʼuruaʼnanada oʼkikaʼne. Moisésenbaʼ nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼe̱po dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼe̱ne Moisésenbaʼa moʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. .%UAʼnenda katepiʼ oʼpakpo oʼkikaʼuyne. Moisésenbaʼtaj oʼpe̱e̱depo nigpe̱e̱hueʼada nogi̱ti dakhueaʼda oʼkikaʼuynok bueydik moʼe̱ne Diosa oaʼuyate. .$UCristotaj huaknopo̱e̱ʼeri moʼe̱po, egomey, Diosa oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼpo “huadakda moʼe̱ne,” moneʼ. Aʼnen Moisésenbaʼ nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼu̱ynigʼa oroʼtehuapaʼ Cristo cruzte moʼnigbueyʼuyate oy oknopo̱e̱po onteʼti Moisésenbaʼtaj nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼe̱ne. Diosa Cristotaj oʼnoyhuada̱ʼuyatenok Cristoen o̱ʼe̱po ʼuruaʼda Diosen kikaʼdik o̱ʼi̱kaʼne. x#iHua̱to̱e̱ eʼtanoeʼted ettoneʼ nogbokerekere ekbakdejnayo Moisésenbaʼtaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po dakhueaʼ oʼkaʼ. Hua̱to̱e̱ ekbueydeʼte nogtaj to̱e̱pakdik o̱ʼe̱. Onteʼti eʼto̱e̱paknayo dakhueaʼ kahueʼ o̱ʼe̱. "+Ettoneʼen hua̱to̱e̱ eʼnoeʼted kenpaʼda ʼenhueʼdik yanikaʼ. Moisésenbaʼa oaʼ. Hua̱to̱e̱ ekbueynayo nogtaj to̱e̱pakdik yaneʼ. &! GOʼnoepo Moisésenbaʼtaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne. Oʼbueydepo nigpe̱e̱hueʼdik o̱ʼe̱a̱pone. Kenda dakaʼ moʼnopo̱e̱ne doʼhued judío egomey.  )Diostaj nopoʼkoreahueʼda batikhueʼda dakhueaʼ o̱gkikaʼpo kenpaʼda onʼmabueyapo. Diosa castiga magkaʼdik o̱ʼe̱a̱po. Oroʼomey Huairi Jesucristotaj huaknopo̱e̱ʼeritanayo Diosa moʼtinepahuiʼpo katetehueʼ kurudyo̱ Jesúsere moʼnoeanhuahuikaʼapone.GOynayo Jesucristotaj oknopo̱e̱po dakhueaʼ kikahueʼ o̱ʼe̱po Diosen oʼkikaʼne. Diosen oʼkikaʼpo durugda o̱ʼe̱po Diosenyoʼda o̱ʼe̱po Diosere durugda oʼnoeonhuahuikaʼapone. ,QAʼnenda dakhueaʼ oʼkikaʼpo huadak kikahueʼdik o̱ʼi̱kaʼuyne. Dakhueaʼ oʼkikameʼpo durugda ehueʼ kenpaʼda biraʼdik kenpaʼti bueydik o̱ʼi̱kaʼne. s_Opudomey dakaʼ kanʼnopo̱e̱gkeʼpo konig aratbut onʼnopo̱i̱kaʼnig oʼnonaʼne. Aʼnenda nogi̱ti nogi̱ti dakhueaʼ oʼkikaʼuynigʼa oynayo nogi̱ti nogi̱ti Diosen mogkikaʼ. Huadakyoʼda mogkikaʼpo Diosenyoʼda mogkikaʼ. }Aʼnen kenpaʼda dakhueaʼda oʼkikameʼpo huadak kikahueʼdik o̱ʼi̱kaʼuyne. Oynayo “Dakiti Dios” oaʼpo Jesucristoen huaʼa oknopo̱e̱po dakhueaʼ kikahueʼdik o̱ʼe̱po oʼpakpo Jesucristotaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo huadakyoʼ oʼkikaʼne. 6eEʼpaknayo dakhueaʼ kaʼdik o̱ʼe̱ne. Eʼpaknayo Diostaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne. Dakhueaʼ eʼkikaʼtaʼ eʼpaknayo kenpaʼda bueydik o̱ʼe̱a̱pone. Diosa castiga mogkikaʼapone. Eʼpaknayo Diostaj nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne. Diosa bokkahueaʼdepo “Huadakda moʼe̱ne,” monaʼapone. |qDiosere kurudyo̱ aʼnoeonhuahuikayaʼpo Moisésen eʼmanaʼtaj nigpe̱i̱kahueʼdik o̱ʼe̱po Diosayoʼda moʼtinepahuiʼnok Diosere oʼnoeonhuahuikaʼapone. Konige̱po katepiʼ dakhueaʼ kikaʼdik o̱ʼe̱y nopo̱e̱hueʼ moʼnikaʼ. Oroʼomeya̱ Moisésenbaʼtaj nigpe̱i̱kahueʼdik e̱e̱ʼpiʼ Diosa moʼtinepahuikaʼpo huadakaʼ eʼkikaʼ boʼtihuapokikaʼnok Jesústaj oknopo̱e̱po onteʼti dakhueaʼ kikahueʼ moʼnikaʼ. Aʼnen kenpaʼda dakhueaʼ oʼkikaʼuynigʼa huadakaʼ kikahueʼdik e̱ʼe̱a̱da oynayo Jesucristotaj oknopo̱e̱po dakhueaʼ kikahueʼ o̱ʼe̱po Jesucristotaj oʼnigpe̱i̱kaʼne. ta Muneʼbohueʼ moʼnikaʼ. Bokerekbohueʼ moʼnikaʼ. Da ahueʼ moʼnikaʼ. Huadiayhueʼ moʼnikaʼ. Nogda nogda dakhueaʼ kikahueʼ moʼnikaʼ. Diosa moʼnopoʼnoyhuada̱ʼdenok moʼnopoʼyareaʼdenok Diostayoʼda huadakda mogkikaʼ. gG Konig oroʼenda dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ oʼpakikaʼnigʼa dakhueaʼ kikahueʼ moʼnikaʼ. 1[ Konige̱po oroʼomey onteʼti dakhueaʼ kikahueʼ moʼnikaʼ. Diosenyoʼda mogkikaʼ. Jesucristo oroʼomeyen Huairitaj moʼnoknopo̱e̱po Diostaj monʼnigpe̱i̱kaʼ. #? Oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ aʼbakkahueayaʼpo Cristoa nogaʼtida moʼnigbueyʼuyate. Oy Diostayoʼda aʼnigpe̱i̱kayaʼpo Cristo oʼnoeonhuahuikaʼ. # Kubarakyaʼ Cristotaj Diosa oʼnoyhuada̱ʼuyate. Onteʼti bueyhueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Dapitaʼ bueyhueʼdik o̱ʼe̱a̱po oʼnopo̱e̱ne. DHuabokerek eʼbueya onteʼti dakhueaʼ kahueʼdik o̱ʼne. Konigti oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ aʼbakkahueayaʼpo Jesucristo moʼnigbueyʼuyate. Kenda oknopo̱e̱po eʼbueyonig o̱ʼe̱po onteʼti dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ pakhueʼdik o̱ʼe̱a̱pone. Jesúsere durugda oʼnoeonhuahuikaʼapone dakaʼ oknopo̱i̱kaʼne. nUAʼnenda Jesucristotaj oknopo̱e̱hued o̱ʼe̱po kenpaʼda oʼeretpakikaʼpo dakhueaʼ oʼkikaʼuyne. Oroʼtaj aʼnopoʼkoreayaʼpo Cristo cruzte moʼnigbueyʼuyate. Kenda oknopo̱e̱po dakhueaʼ eʼkikaʼ batikdik o̱ʼe̱ne. 3_Cristo eʼbueyʼuypiʼ onteʼti oʼnoyhuaduyate. Konigti oroʼomey eʼnopoʼkoreaʼdeʼte Diosa moʼnopoʼnoyhuada̱ʼne. Jesucristotaj dakaʼ oʼnigpe̱i̱kaʼne. 8 iCristo eʼbueyte e̱gkubarakkaʼtada Diosa teyda o̱ʼe̱po oʼnoyhuada̱ʼuyate. Kenda oknopo̱e̱ʼdepo bautiza e̱gkaʼdeʼte dakhueaʼ eʼkikaʼ oʼbatikuyne. Konig Jesústaj teynanada o̱ʼe̱po oʼnoyhuada̱ʼuyatenig oroʼtakon moʼnopoʼnoyhuada̱ʼnok Diosenyoʼda ʼuruaʼnanada oʼkikaʼne. ? wOnteʼti dakhueaʼ kikahueʼ kaʼnikeʼpo oroʼomeytaj Jesús moʼnigbueyʼuyate. Kenda oknopo̱e̱po bautiza e̱gkaʼdeʼte onteʼti dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼi̱kaʼne. ; oOnteʼti dakhueaʼ kikahueʼ moʼnikaʼ. Aratbut onʼbueydepo onteʼti dakhueaʼ kikahueʼdik o̱ʼne. Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri Cristoere eʼbueyonig dakhueaʼ kikahueʼdik o̱ʼe̱ne. Ken konig oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri oʼnopoʼkoreaʼdepo onteʼti dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼi̱kaʼne. P  “Diosa nogi̱ti nogi̱ti oroʼtaj moʼtinepahuieʼpo kenpaʼti oroʼtaj huakkaʼ dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueʼpo onteʼti nogda nogda dakhueaʼ kaʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Katepiʼ oʼpakpo kaʼdik o̱ʼi̱kaʼne.” Sueʼada opudomey namaʼda moʼnopo̱e̱tpiʼ. Kenpaʼnayo nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Ken konig ahueʼ i̱ji̱kay. - SKen konig aratbut dakhueaʼ o̱gkikaʼpo mabueydik e̱ʼnikaʼpiʼ Dios diʼda moʼe̱po moʼtinepahuiʼpo oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeritaj dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼpo “huadakda moʼe̱ne,” monaʼuy. Jesucristo Huairitaj oknopo̱e̱po Diosere durugnanada oʼnoeonhuahuikaʼapone.`9Adán eʼbueydeʼte nogoknanada judío aratbuttaj Moisésa Diosen huaʼa oʼmanaʼuyate. Aratbuta dakhueaʼ o̱gkikaʼnig dakaʼ kanʼnopo̱e̱ʼpo oʼmanaʼuyate. Diosen huaʼa onʼnopo̱e̱po nogi̱ti nogi̱ti nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼuyate. Diosanayo nogi̱ti nogi̱ti oʼmatinepahuiʼpo nogi̱ti nogi̱ti oʼbakkahueaʼikaʼuyate. fENogbokerekatida Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼu̱ynok ayaʼada dakhueaʼ o̱gkikaʼuyate. Kenpaʼti nogbokerekatida Diostaj oʼnigpe̱i̱kaʼnok “huadakda moʼe̱ne,” Diosa ayaʼ oro huaknopo̱e̱ʼeritaj monikaʼne. Adán nogatida doʼtaj nigpe̱e̱hueʼ meʼu̱ynok ayaʼda mabueydik o̱ʼnikaʼapo Diosa oaʼuyate. Kenpaʼti Jesucristo nogtida o̱ʼe̱po ayaʼtada moʼnigbueyʼuynok Diosa bokkahueaʼpo “huadakda moʼe̱ne,” monaʼpo moʼnoeanhuahuikaʼne. A{Nogbokerekatida Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼu̱ynok ayaʼda mabueyikaʼdik e̱e̱ʼpiʼ oroʼomey Jesústaj huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosa diʼ moʼe̱po moʼtinepahuiʼpo katetehueʼ bokkahueaʼpo “huadakda moʼe̱ne,” monaʼnok nogbokerekeretida Jesucristoere kurudyo̱ durugnanada oʼnoeonhuahuikaʼapone.  Nogbokerekatida Adán Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼu̱yatenok “ayaʼda mabueyikaʼdik o̱ʼneapo,” Diosa oaʼuyate. Jesucristo moʼnigbueyʼuynok oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ Diosa katetehueʼ moʼnopoʼyareaʼnok “huadakda moʼe̱ne,” monaʼne. U#Adán Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼe̱po dakhueaʼda eʼkaʼtada Diosanayo oʼmatinepahuiʼpo oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼne. Adán Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼu̱yatenok huakkaʼnanada onʼmabueyikaʼuyate. Diosanayo aratbuttaj diʼ moʼe̱po moʼtinepahuiʼpo konig katetehueʼ Dios oʼpakpo oroʼomeytaj nogbokerektida moʼnigtaʼmonaʼuyate. Huakkaʼtada dakhueaʼ eʼkaʼ aʼmanopoʼyareaʼpo oroʼtehuapaʼ Jesucristo moʼnigbueyʼuyate. w=~}}c|zyxwvu9tsGqp#o mlpjyiUhgfcb;`_^][[YYpW%VUiTT-SRQQCPONML;K'JUHH FCEDDqCBAA(@?p?><<<;O;C88!7|6{54g320/x.-,+F*(D&%$T#"! gKSGU 6 % / x@=wCristoa meʼnopoʼtoeonhuahuikaʼnok Jesúsen huadak huaʼa ijmanbatiaʼpakonhuahuikaʼuy. Konig Diosayoʼda kikaʼdik o̱ʼe̱nig ʼuruaʼnanada ijkikaʼuynok huakkaʼada nog aratbuta Cristotaj oʼnoknopo̱i̱kaʼpo Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼ. OJesucristotaj yoknopo̱e̱po Diosen ʼuruaʼnanada ijmanmadikikaʼnok huakkaʼada judío ehueʼ hua̱e̱ʼeria onʼnopoʼkoreaʼdepo Diostaj onʼnigpe̱i̱kaʼ. Konige̱po durugda i̱ji̱kay. mSNog aratbuttaj Jesucristoen huadak huaʼa kamanbatiaʼpakikeʼpo Diosa meʼtinepahuiʼpo meʼtaʼmonaʼuyne. Nog aratbuta Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱nok Diosen Noki̱re̱ga̱ oʼmanopoʼto̱e̱po Diosa baeʼdik moʼmaeapone. q[Diosa meʼtaʼmonaʼnok in berobaʼte okkahuehueʼda kaʼneʼpo dakaʼ onʼboroaypo onʼnigmadoyaʼne. ~!Opudomey Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri konig doʼhued huamaʼbuy konig doʼhued huidpo moʼe̱po huadaknanada moʼe̱po, huayahuaya diʼ moʼmaikaʼne. Huakkaʼ Cristotaj moknopo̱e̱po huayahuaya manmadikikaʼdik moʼi̱kaʼne. Do kenda dakaʼ eʼnopo̱e̱piʼ O} Diosa ʼuruaʼnanada mogkadhuahuikaʼapo buttida oʼikaʼnok Diostaj dakaʼnanada moknopo̱i̱keʼ, Cristotaj moknopo̱e̱po moʼdurugpakikeʼ kenpaʼti moʼnoeyi̱keʼ. Diosen Noki̱re̱ga̱ teyda monopoʼto̱e̱nok Diosa ʼuruaʼnanada bokadhuahuikeʼ, nogi̱ti nogi̱ti dakaʼ kanoknopo̱i̱keʼpo. Ijtionaʼpakikay. |' Isaíasakon inpaʼ oʼmadoyaʼuyate:Isaíen adhueaʼ huayayo huakkaʼda o̱ʼneapo. Nogtiada Huakhuairi o̱ʼe̱a̱po. Nog aratbutenbetaʼ Huairi o̱ʼe̱a̱po. Nog aratbut kenʼtaj huakkaʼ onʼpakapo. Kentaj oʼnoknopo̱i̱kaʼapo. Apagbaʼte kenpaʼ oaʼuyate. 6{e Nogyo̱ Apagbaʼte inpaʼ oaʼ:“Dios ʼuruaʼnanada o̱ʼi̱kaʼ,” “ʼUruda Huairitoneʼ o̱ʼi̱kaʼ,” Ayaʼ nog aratbuta ayaʼbayaʼda yanʼtiaʼpakikatiʼ. tza Nog Apagbaʼte inpaʼ oaʼ:Judío aratbutere yanʼdurugpakikaʼ Diosa nog aratbuttaj oʼmanaʼuyate. ry] Kenpaʼti “Dios huakkaʼda moʼmatinepahuiʼpo Cristotaj oknopo̱e̱denok Diosa oroʼen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼuyne. Dios huadaknanada o̱ʼi̱kaʼ.” Judío ehueʼ hua̱e̱ʼeri aratbutakon kanʼbatiaʼpakikeʼpo Cristo oʼtiakuyate. Apagbaʼte inpaʼ oʼmadoyaʼuyate:Judío ehueʼ hua̱e̱ʼeri enʼmaete “Dios huadakda o̱ʼi̱kaʼ. Diosa oʼmatinepahuikaʼ,” ijjaʼapoy. Diostaj ijbatadiʼkeaʼapoy. Diostaj dakiti ijjaʼapoy. Apagbaʼte kenpaʼ Cristoa oaʼuyate. x“Opudomeytaj kabatihuapokikeʼpo Cristotaj ijmanigtaʼmonaʼapoy.” Diosa judío adhueaʼpaneʼtaj oʼmanaʼuyate. Diosen huaʼa buttida o̱ʼe̱ kamanopo̱i̱keʼpo kenpaʼti Diosen huaʼa aʼkayaʼpo judíotaj aʼbatihuapokikayaʼpo Cristo oʼtiakuyate. w/Konig Jesucristoa oroʼomeytaj diʼda moʼe̱po moʼbaeʼuyne konigti huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj huayahuaya diʼda moʼnepo monʼbaeʼikaʼ. “Dios ʼuruda o̱ʼe̱. Dios huadakda o̱ʼe̱,” huakkaʼada kanoknopo̱e̱ʼpo huayahuaya diʼnada monʼbaeʼikaʼ. nvUOroʼomey paiʼda eʼnopoʼe̱te Diosa moknopo̱e̱a̱ʼi̱kaʼne, moʼnopoʼnoeya̱ʼikaʼne, kenpaʼti Jesucristoa oʼpaknok huayahuaya moʼmanoeynoeyʼikaʼne. Konige̱po Jesucristoen Diostaj Jesucristo Huairien Apagtaj oroʼomeya̱ onokteteyoʼ “huadaknanada i̱ʼe̱ne,” “ʼurunanada i̱ʼe̱ne,” “dakiti Dios” moʼnonikaʼ. “Yanʼnopoʼkoreaʼ Cristotaj yanoknopo̱e̱ʼ.” Pablo Cristoen huataʼmoneria judío ehueʼ hua̱e̱ʼeritaj oʼmanbatiaʼpakikaʼuyate. uttaOroʼomeytaj kanʼmanmadikikeʼpo Apagbaʼ moʼnigmadoyaʼuyate. Kenpaʼti Apagbaʼtaj oʼpe̱i̱kaʼpo paiʼda oʼnopoʼe̱po oknopo̱e̱batikhueʼ o̱ʼi̱kaʼne. Oʼnopoʼnoeypo Cristo eʼtiakte e̱kpo̱e̱ʼ oʼnigunhuahuikaʼne. ?swCristo huataʼda aʼdurugpakayaʼpo kahueʼ o̱ʼi̱kaʼuyate. Diosenyoʼda eʼkikaʼtada “Aratbut Diostaj onʼhuadiaypo doʼtaj boʼtidiʼkikaʼapone” Apagbaʼte kenpaʼ oaʼ. .rUKenomey kenda huaen bapehueʼ o̱ʼnikaʼnigtaj nogi̱ti huadak ka̱gkikeʼpo, nogi̱ti Cristotaj kanʼnigpe̱i̱keʼpo, kanoknopo̱i̱keʼpo monʼbatihuapokikaʼ. q {Huakkaʼmona huamaʼbuy kenda huaen bapehueʼdik o̱ʼe̱ne onʼnopo̱i̱kaʼ. Oroʼomey huaen bapeʼdik o̱ʼe̱ne dakaʼ oʼnopo̱e̱po kenomey nogi̱ti Diostaj kanoknopo̱i̱keʼpo monʼbatihuapokikaʼ. Oroʼtehuapayoʼda kikahueʼ moʼnikaʼ. Yp+Ken huaen bapehueʼdik o̱ʼe̱ne eʼnopo̱a̱da eʼbapeʼnayo dakhueaʼ oʼkay oʼnopo̱e̱a̱pone. Katepiʼ eʼkaʼtaʼ oʼpakpo dakhueʼ o̱ʼe̱ eʼnopo̱a̱da ekaʼnayo Diostaj dakhueaʼ oʼkaʼne.moSAyaʼ huaenda bapeʼdik o̱ʼe̱ne oʼnopo̱e̱tpiʼ. Katinig maiʼdik o̱ʼe̱ne oʼnopo̱e̱tpiʼ. Oroʼanayo Diostayoʼda dakaʼ moʼnoknopo̱i̱kaʼ. Dakhueaʼ kikahueʼ o̱ʼe̱ne oʼnopo̱e̱depo durugda o̱ʼe̱a̱pone. nOroʼomey huaen oʼpeʼnok huamaiʼhue̱ oʼmaiʼnok katepiʼ oʼkaʼnok huamaʼbuyakon dakhueaʼ ekaʼnayo eknopo̱e̱batiknayopiʼ dakhueʼda o̱ʼe̱. Onteʼti huaen bapehueʼ moʼnikaʼ. Huamaiʼhue̱ mayhueʼ moʼnikaʼ. Nogded manigkahueʼ moʼnikaʼ. tmaNog huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy huaenpiʼ bapehueʼdik o̱ʼe̱ne yanʼnopo̱e̱tpiʼ oroʼomeykon bapehueʼ moʼnikaʼ. Oroʼ eʼpeʼnayo oroʼtaj onʼtiahuaypo yanʼbapeapetpiʼ konige̱po onteʼti Cristotaj yaʼnoknopo̱e̱batikapetpiʼ. Konige̱po huaen huadakda bapeʼdik e̱e̱ʼpiʼ bapehueʼ moʼnikaʼ. Huamaʼbuytaj dakhueaʼ batokahueʼ moʼnikaʼ. }lsHuamaʼbuy huayahuaya diʼ aʼmaikayaʼpo huayahuaya aʼmanoeyaʼikayaʼpo huadakyoʼ eʼkikaʼ monʼeretpakikaʼ. Kenpaʼti huamaʼbuy nogi̱ti nogi̱ti Jesucristo Huairitaj kanoknopo̱i̱keʼpo ʼuruaʼnanada eʼkikataʼ monʼpakikaʼ. k Ken konig Cristotaj oʼnigpe̱i̱kapo Diostaj oʼdurugpakikaʼne. Kenpaʼti “huadakda o̱gkikaʼ,” aratbuta boʼhuaikapone. :jmDiosensiʼpo o̱ʼe̱po Jesucristo Huairitaj oknopo̱i̱kaʼpo “in huaen bapeʼdik o̱ʼe̱ne,” “nog huaen bapehueʼdik o̱ʼe̱ne,” kiriga̱yo̱ʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼne kenpaʼti “in huamaiʼ maiʼdik o̱ʼe̱ne,” “nog huamaiʼ mayhueʼdik o̱ʼe̱ne,” kiriga̱yo̱ʼ nopo̱i̱kahueʼ o̱ʼi̱kaʼne. Diosensiʼpo o̱ʼe̱po Jesucristo Huairitaj oknopo̱i̱kaʼpo Diosen ʼuruaʼda eʼkikaʼ, huadakyoʼda eʼkikaʼ kiriga̱yo̱ʼ monʼnopo̱i̱kaʼpo mogkikaʼ. Kenpaʼti Jesucristo Huairitaj oknopo̱e̱po oʼeretdiʼpakpo huayahuaya diʼ moʼmaepo moʼmanoeyikaʼ. Kenpaʼti Jesucristo Huairitaj oknopo̱e̱nok Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼdurugpakikaʼne. ~iuDakhueaʼda o̱gkaʼ huaahueʼ moʼi̱keʼpo konig kikaʼdik o̱ʼe̱ne eʼnopo̱a̱da kikahueʼdik o̱ʼi̱kaʼne. RhKenda huaenpiʼ huamaʼbuya bapehueʼdik i̱jje̱y onʼnopo̱i̱kaʼnig oroʼomeya̱ eʼbapikaʼnayo huamaʼbuytaj dakhueaʼ eʼbatokaʼnayo keʼnakon eʼbapeʼnayo dakhueaʼ o̱gkaʼapo. Konige̱po huamaʼbuytaj diʼ maehueʼdik o̱ʼe̱a̱pone. Kenomey huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytakon aʼmanopoʼyareayaʼpo Jesucristoa oʼmanigbueyʼuyate. Ken huaen huamaʼbuy bapehueʼdik o̱ʼe̱po oknopo̱e̱batikhueʼ kaʼneʼpo ken huaen bapehueʼ moʼnikaʼ. %gCKonig Jesucristo Huairitaj huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱po ayaʼda huaen aypopiʼ huadak o̱ʼe̱nok bapikaʼdik o̱ʼe̱ne doa eʼnopo̱e̱ʼtada “huaen huakyaripiʼ donayo bapehueʼdik i̱jje̱y,” noga̱piʼ enʼnopo̱e̱ʼtada do eʼbapeʼnayo kentehuapaʼ dakhueʼda o̱ʼe̱. Yf+ Konige̱po “dakhueaʼ oʼkaʼ,” Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj huidpotapiʼ huayahuaya bahuaahueʼ moʼnikaʼ. Huamaʼbuytaj dakhueaʼ batokahueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo huadakyoʼ mogkikaʼ. e1 Nogok Dios Huairitaj oʼtikupobopo huamaʼbuytaj eʼbatibiraeʼuyʼnayo “dakhueaʼ oʼkikaʼ,” huamaʼbuytaj eʼbahuauyʼnayo kenda Dios Huairitaj onaʼdik o̱ʼe̱a̱pone. Huamaʼbuytaj dakhueaʼ tokahueʼ a̱ʼe̱ya̱ʼpo dakaʼ monʼnopo̱e̱po huadakyoʼ mogkikaʼ. Ud# Apagbaʼa inpaʼ oaʼ:Ijnoeonhuahuikay, buttida ijjay. Doʼtaj ayaʼada huikudate mentibahuadpo “Cristoyoʼda Dios Huairi o̱ʼe̱,” meʼnonaʼapone. Kendation buttida ijjay. Dios Huairia oaʼ. Yc+ Dakhueaʼ oʼkaʼ huamaʼbuytaj huaahueʼ moʼnikaʼ. Huamaʼbuytaj batibiraehueʼ moʼnikaʼ. Nogok ayaʼada Cristotaj tikupoboʼdik o̱ʼe̱a̱pone. Dakhueaʼ eʼkikaʼnayo Cristoa kenda monaʼapone. 6be Oroʼomey eʼmanoete oroʼen Huairi a̱ʼi̱kayaʼpo kenpaʼti eʼmabueyte oroʼen Huairi a̱ʼi̱kayaʼpo Cristoa moʼnigbueyʼuyate. Onpaʼti Diosa oʼnoyhuada̱ʼuyate. EaKenpaʼti oroʼomey oʼnoepo Jesucristo Huairitaj oʼnigpe̱i̱kaʼne. Jesucristo Huairi oʼpaknok oʼbueyapone. Oʼnoepo Diosen o̱ʼe̱ne. Eʼbueypiʼ Diosen o̱ʼe̱ne oʼnopo̱e̱ne. d`ADiostehuapaʼ ayaʼda kikaʼdik o̱ʼe̱ne. Katepiʼ Diosa oʼpakikaʼnig kikaʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Katepiʼ oroʼomey huataʼda oʼpakikaʼnig kikahueʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Kenpaʼti Diosa oʼpaknok oʼbueyapone. ;_oDios Huairi ʼurunanada o̱ʼi̱kaʼ ayaʼada kanoknopo̱e̱ʼpo huakkaʼmona sábadote baahueʼ o̱ʼnikaʼpo onʼtionaʼpakahuadikaʼ. Kenpaʼti Dios Huairi ʼurunanada o̱ʼi̱kaʼ ayaʼada kanoknopo̱e̱ʼpo nogomeynayo sábadotepiʼ onʼbaaʼpo ayaʼmeʼnoeteda onʼtionaʼpakikaʼ. Kenpaʼti Dios Huairi ʼurunanada o̱ʼi̱kaʼ kanoknopo̱e̱ʼpo huakkaʼmona dakiti Dios onʼtionaʼpakdepo aypo huaenere onʼbapeʼikaʼ. Dios Huairi ʼurunanada o̱ʼi̱kaʼ kanoknopo̱e̱ʼpo nog huakkaʼmona dakiti Dios onʼtionaʼpakdepo aypoyoʼda onʼbapeʼikaʼ. O^Kenpaʼti sábadote baahueʼ o̱ʼe̱po tionaʼpakikaʼdik o̱ʼe̱ne huakkaʼmona onʼnopo̱i̱kaʼ. Nogomeynayo judíoen fiesta huameʼnoete eʼtionaʼpaktaʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. Ayaʼmeʼnoeda konigti o̱ʼe̱nok ayaʼmeʼnoeteda Diostaj tionaʼpakdik o̱ʼe̱ne onʼnopo̱i̱kaʼ. Sábado baahueʼda eʼtionaʼpaktaʼ eʼpaknayo kenda ya̱gʼkikaʼ. Sábadopiʼ nog judíoen fiesta huameʼnoete eʼbaaʼtaʼ eʼpaknayo kenda ya̱gʼkikatiʼ. +]OOroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri konig Diosen huanabaʼ oʼmaepo “dakhueaʼ o̱gkaʼ,” nog Diosen huanabaʼtaj bahuaahueʼ moʼnikaʼ. “Dakhueaʼ o̱gkikaʼ,” “huadakda o̱gkikaʼ,” Diosayoʼda bahuaaʼdik o̱ʼe̱po kenpaʼti huadak ka̱gkikeʼpo Diosa batihuapokikaʼdik oʼmae. y\kOpudomey huaknopo̱e̱ʼeri aypo huaenere bapikaʼdik o̱ʼe̱ne huanopo̱e̱ʼeria aypoyoʼda huabapeʼeritaj batibiraehueʼ yanikaʼ. Kenpaʼti opudomey aypoyoʼda huabapeʼeria aypo huaenere huabapeʼeritaj “dakhueaʼ o̱gkaʼ,” bahuaahueʼ yanikaʼ. Aypo huaenere huabapeʼeritaj Diosa oʼbaeʼikaʼ. Kenpaʼti aypoyoʼda huabapeʼeritaj Diosa oʼbaeʼikaʼ. \[1Huakkaʼda huaknopo̱e̱ʼeri ayaʼ aypo huaenpiʼ bapeʼdik o̱ʼe̱ne onʼnopo̱i̱kaʼ. Nogomeya̱nayo ayaʼ Cristoen huaʼa dakaʼ nopo̱e̱hued o̱ʼnepo aypoyoʼda bapeʼdik o̱ʼe̱ne onʼnopo̱i̱kaʼ. cZ AOpudomeyere huakkaʼda huamaʼbuy huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼnikaʼ. Huakkaʼmon ayaʼ Jesucristoen huadak huaʼa nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnepo nogpaʼda Diosen o̱gkikaʼ. “Namaʼda moʼnopo̱e̱po,” maboyhueʼ yanikaʼ. jYM Huairi Jesucristoa opudomeyen huanopoʼ moʼnopoʼto̱e̱nok kenda Jesucristo oʼpakikaʼnig mogkikaʼ. Konig oroʼen huanopoʼa dakhueaʼ eʼkaʼtaʼ oʼeretpakikaʼnig nopo̱e̱hueʼ moʼnikaʼpo kikahueʼ moʼnikaʼ.vXe Konig huameʼnoete ayaʼada etiahuayikaʼte oroʼomey Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri huadakaʼda mogkikaʼ. Fiesta e̱e̱ʼte diga̱ʼ bapehueʼ moʼnikaʼ, huakkaʼ huamaiʼhue̱ mayhueʼ moʼnikaʼ, okkuda̱hueʼ moʼnikaʼ. Nogtaj nogtaj bakdejhueʼ moʼnikaʼ. Dakhueaʼ kikahueʼ moʼnikaʼ. Maboyhueʼ moʼnikaʼ. Kenpaʼti dig mahuanopo̱e̱hueʼ moʼnikaʼ. W5 Oy i̱yo̱ huadariyo aratbut onʼmaikaʼpo konig sikki̱re̱gya̱ʼ huakkaʼnanada dakhueaʼ e̱gkadhuahuikadeʼte aʼti Cristo oʼhuarakapopo huameʼnonig o̱ʼe̱a̱po. Konig aratbut sikki̱re̱gya̱ʼ dakhueaʼ o̱gkikaʼnig monʼbatik. Konig huameʼnoete huadakda huakikaʼerionig huadakda mogkikaʼ. Huadak eʼkikaʼ konig oroʼen huatiokaʼpe̱go̱nig onteʼti dakhueaʼ kikahueʼ o̱ʼe̱a̱pone. }Vs Aʼti Cristoa boʼhuahuarakdeaponok huayahuaya diʼda monʼmaikaʼ. Oʼtiakdeaponok konig eʼtayonig e̱ʼi̱kada monʼmaboatoʼpo onteʼti Cristoen diga̱ʼ mogkikaʼ. Cristoa oroʼomeytaj aʼbatobehuikyaʼpo i̱da boʼhuahuarakdeapone. NU Huayahuaya diʼnanada eʼmaikaʼnayo nogomeytaj dakhueaʼ magkahueʼ o̱ʼe̱a̱pone. Ken konig nogomeytaj diʼ eʼmaikaʼnayo ayaʼ Diosen huaʼa oʼnigpe̱i̱kaʼpo dakhuapada oʼkuhuitikaʼne. lTQ “Nogen hua̱to̱e̱ʼtaj bakdejhueʼ yanikaʼ. Nogtaj barakhueʼ yanikaʼ. Berehueʼ yanikaʼ. Nogtaj da bahuaahueʼ yanikaʼ. Nogen katepiʼ enʼta̱e̱ʼ eretpakhueʼ yanikaʼ.” Diosen huaʼa o̱ʼe̱nok “Huakkaʼ huataʼda diʼ moʼi̱kaʼnig konigti huayahuaya diʼda yanʼmaikaʼ,” ken konig eʼkikaʼnayo ayaʼ Diosen huaʼa oʼkikaʼpone. S9 Nogtaj ijhueʼda dehuehueʼ monʼmaikaʼ. Huayahuaya diʼ monʼmaikaʼ. Huayahuaya diʼ eʼmaikaʼnayo ayaʼ konig Diosen huaʼa oʼnigpe̱i̱kaʼne. }Rs Gobierno huairitaj dehueaʼ e̱e̱ʼnayo monʼbayokikaʼ. Gobiernoen huakupe hua̱ta̱e̱ʼeria huakupe beyok enaʼnayo monʼyokikaʼ. Huairi huadakda e̱gkikaʼnayo huadakda o̱ʼe̱ monʼtinopo̱e̱po huadak oʼkikaʼ monʼhuaaʼikaʼ. !Q; Gobierno huairi konig Diosen huanabaʼ Diosa oʼpaknok aratbuttaj onʼbatihuapokikaʼ. Konige̱po gobierno huairitaj huakupe bayokikaʼdik o̱ʼe̱ne. BP} Konige̱po castiga o̱gkahueʼ moʼe̱po gobierno huairitaj monʼnigpe̱i̱kaʼ. Kenpaʼti gobierno huairitaj eʼnigpe̱i̱kaʼ huadakda o̱ʼe̱ monʼnopo̱e̱po monʼnigpe̱i̱kaʼ. XO) Huadakda eʼkikaʼnayo gobiernoen sorotatataj meʼpukhueʼdik o̱ʼi̱kaʼapone. Dakhueaʼ ekaʼnayo huairitaj nigpe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayopiʼ gobierno huairien sorotatataj meʼpukdik o̱ʼe̱a̱pone. Gobierno huairia oroʼomeytaj kanʼbatiokikeʼpo kanʼbatihuapokikeʼpo Diosa oʼbaktieʼeaʼuyatenok huadakda mogkikaʼ. Huadakda oʼkikaʼpo huairitaj meʼpukhueʼ o̱ʼi̱kaʼapone. “Huadakda bokaʼne,” huairia monikaʼapone. Kenpaʼti gobierno huairi dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga kanʼmagkikeʼpo Diosa oʼbaktieʼeaʼuyatenok dakhueaʼ ekaʼnayo meʼpukdik o̱ʼi̱kaʼapone. N 2M] Gobierno huairitaj nigpe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼti Diostaj nigpe̱e̱hueʼ e̱e̱ʼonigti o̱ʼe̱ne. Dakhueʼ oʼkaʼnok gobierno huairia castiga mogkaʼapone. L  Dios Huaboroʼ Huairi o̱ʼi̱kaʼpo gobierno huairitaj oʼbaktieʼeaʼikaʼnok gobierno huairitaj nigpe̱i̱kaʼdik moʼnikaʼ. cK? Noga̱ dakhueaʼda e̱gkaʼnayo kentaj mahua̱diayhueʼ moʼnepo huadakda mogkikaʼ.J+ Kenpaʼti “Ontaj dakhueaʼ huakaʼeria aypotaʼ e̱e̱ʼnayo yanʼbayokikatiʼ. Maymaya̱ʼ eaʼnayo hue̱ʼe̱y yanʼmamayaʼikatiʼ. Ken konig e̱gkikaʼnayo namaʼda dakhueaʼ yo̱gkamey onʼnopo̱e̱po kokbeda̱ʼda onʼpakpo onʼbiraʼapo,” Apagbaʼa oaʼuyate. gIG Beʼapiʼ dakhueaʼ e̱gkaʼnayo kenpaʼti dakhueaʼ magkahueʼ moʼnikaʼ, huadiʼ egomey pogomey. Diosa castiga kamagkeʼ. “Aratbuta dakhueaʼ e̱gkaʼnayo doʼhuataj castiga ijmagkaʼapoy,” Dios Huairia oaʼuyate. lHQ Nogtaj nogtaj maboyhueʼ moʼnikaʼ. Manoeya̱ʼdik e̱e̱ʼnayo huayahuaya yanʼmanoeynoeyikaʼ. G Oroʼtaj beʼapiʼ dakhueaʼ e̱gkaʼnayo kentaj kenpaʼti dakhueaʼ o̱gkahueʼ moʼnikaʼ. Ayaʼ bakpoteda huadakyoʼ mogkikaʼ. F5 Huayahuaya dig bahuahuayhueʼ moʼnikaʼ. Huayahuaya dakaʼ monʼmato̱i̱kaʼ. “Donayo huadakda i̱ji̱kay,” huataʼda tinopo̱e̱hueʼ moʼnikaʼ. Paiʼda hua̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj monʼbapakikaʼ. “Donayo huakkaʼda ijnopo̱e̱y,” nopo̱e̱hueʼ moʼnikaʼ. 9Ek Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy durugda o̱ʼnenok kenomeyere monʼdurugpakikaʼ. Huamaʼbuy enʼhuikte aʼmanopoʼnoeyayaʼpo kenomeytaj monʼmanoeynoeyonhuaʼ. kDO Oroʼomey Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱nok huakkaʼmona boʼhuadiaypo dakhueaʼ mogkikaʼapone. “Diosa kamatinepahuieʼpo,” monʼmationaʼpakikaʼ. Kenomeytaj dakhueaʼ bahuaahueʼada monʼmationaʼpakikaʼ. RC Paiʼda e̱ʼe̱a̱da huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj aypo yudtapiʼ huakupepiʼ monʼbayokikaʼ. Nogbayaʼ huamaʼbuy eʼtiaknayo monʼbaedpo kanʼtayeʼpo aypo aʼbatobapeyaʼpo monʼbaikaʼ. CB Durugnanada Diosere oʼnoeonhuahuikaʼapone durugteda monʼnopo̱i̱kaʼ. Paiʼda eʼnopoʼe̱nayo batikhueʼda moʼnoknopoeonhuahuikaʼ. Batikhueʼda monʼtionaʼpakonhuahuikaʼ. gAG Batikhueʼada Diosen diga̱ʼda mogkikaʼ. Diga̱ʼda Diostaj monʼeretpakpo mogkikaʼ. f@E Konig huamaʼbuytanig konig huidpotanig diʼ oʼmaikaʼne konigti nog huaknopo̱e̱ʼeritaj huayahuaya diʼda monʼmaikaʼ. Noga̱nayo huadak oaʼ huadak oʼkikaʼ huayahuaya monʼmatinopo̱i̱kaʼpo monʼbahuaaʼikaʼ. {?o Daknopoʼda moʼnepo huayahuaya diʼ monʼmaikaʼ. Dakhueaʼ eʼkaʼ monʼtinosikpo huadakyoʼda mogkikaʼ. C> “Yanʼnopoʼkoreaʼ, Diostaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ.” Aratbuttaj kanʼmaboroayikeʼpo Diosen Noki̱re̱ga̱ eʼtihuapoknayo ʼuruaʼda monʼmaboroayikaʼ. Huakupepiʼ e̱ʼta̱e̱ʼnayo durugteda paiʼda hua̱e̱ʼeritaj monʼbayokikaʼ. Huaknopo̱e̱ʼeritaj huabatiokaʼeri e̱e̱ʼnayo dakaʼ yanʼbatiokikaʼ. Paiʼda aratbuttaj eʼbatihuapoknayo durugteda monʼbatihuapokikaʼ. Cristotaj oknopo̱e̱po Diosen ʼuruaʼnanada mogkikaʼ. [=/ Kanʼmantihuapokeʼpo Diosen Noki̱re̱ga̱ eʼtihuapoknayo nog aratbuttaj dakaʼ monʼmantihuapokikaʼ. Apagbaʼ kanʼmanmadikikeʼpo Diosen Noki̱re̱ga̱ oroʼtaj eʼtihuapoknayo dakaʼ monʼmanmadikikaʼ. h<I Diosen Noki̱re̱ga̱ moʼnopoʼto̱e̱nok kenpaʼti Diosa moʼnopo̱e̱a̱ʼnok nogda nogda Diosen kikaʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Nog huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj aʼbatihuapokyaʼpo nogda nogda nigkikaʼdik o̱ʼi̱kaʼne. Diosen huaʼa Diosa oroʼtaj eʼmanopo̱e̱a̱ʼnayo Diostaj dakaʼ oknopo̱e̱po dakaʼ monʼmanbatiaʼpakonhuahuikaʼ. N; Ken konig oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri huakkaʼnanada e̱e̱ʼpiʼ Cristotaj oknopo̱e̱po Cristoen nogso̱ʼtida o̱ʼi̱kaʼne. Huayahuaya oʼbaotikaʼne. Huayahuaya nogso̱ʼtida oʼmaikaʼne. : Hua̱so̱ʼ nogtida e̱e̱ʼpiʼ huabaʼ huaʼi huabopi huaʼopi huakpo hua̱ʼo̱j huakittaʼ nogda nogda hua̱so̱ʼa̱ oʼto̱e̱po nogso̱ʼtida e̱ʼe̱a̱da huabaʼa oʼbaaʼ, huaʼia oʼhuaʼikaʼne, huakpoa oʼtiahuayikaʼne, huakittaʼa oaʼpakikaʼne. 9 Jesucristoen huamanmadikaʼeri i̱jje̱po dakaʼ onʼboroayiʼ: Huairi ehueʼ e̱ʼe̱a̱da huairi i̱jje̱y namaʼda nopo̱e̱hueʼ yanikatiʼ. Huadakda ehueʼ e̱ʼe̱a̱da huadakda i̱jje̱y namaʼda nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Opuda̱da dakaʼ yanʼnopo̱i̱kaʼ. Diostaj ʼuruaʼda oknopo̱i̱kaʼpo Diosen huadakda kikaʼdik o̱ʼe̱ne, dakaʼ nopo̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱ne. y8k Konig oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeria onʼnopo̱i̱kaʼnig o̱gkikaʼnig konigti kikahueʼ moʼnikaʼ. Nogpaʼda monʼnopo̱i̱kaʼ. Diosa oʼpakikaʼnig monʼnopo̱i̱kaʼpo mogkikaʼ. Kenda huadakyoʼda, kenda Diosa oʼpaknig mogkikaʼ. 7 ; Dakaʼnanada oʼnonaʼne, egomey pogomey. Diosa diʼnanada moʼi̱kaʼpo moʼtinepahuikaʼnok okkahuehueʼ moʼnikaʼpo “Diosenyoʼda i̱jjeonhuahuikaʼapoy. Diostayoʼda ijnigpe̱i̱kaʼapoy. Diosenyoʼda ijkikaʼapoy.” Huanopoyaʼda monʼnopo̱i̱kaʼ. Kenda Diosa oʼpak. Q6 $Diosa ayaʼnanada oʼkaʼuyate, ayaʼda oʼtamaikaʼ. Diosen ayaʼda o̱ʼnikaʼ. “Dios ʼurunanada o̱ʼi̱kaʼ, huaboroʼnanada o̱ʼi̱kaʼ, huadaknanada o̱ʼi̱kaʼ.” Ayaʼada kadikeʼ.5 #Diosa onteʼti moʼbayokeʼpopiʼ moʼnigkeʼpopiʼ sigpiʼ Diostaj yokhueʼdikda o̱ʼe̱ne.” Diosbaʼa kenpaʼ oaʼ. 4% "“Kenda Diosa oʼnopo̱i̱kaʼnig nopo̱e̱hueʼda o̱ʼe̱ne. Diosa ayaʼda oʼnopo̱e̱nok aratbuta Diostaj onmadikahueʼdik o̱ʼe̱ne. 3 !Diosnayo huakkaʼnanada oʼnopo̱i̱kaʼ. Huakkaʼnanada eʼkaʼ oʼnopo̱i̱kaʼ. Konig Diosa oʼpakpo castiga oʼmagkadhuahuikaʼapo, konig Diosa nogomeytaj oʼmatinepahuiʼonhuahuikaʼapo, Diosa oʼkikaʼnig, nopo̱e̱hueʼdik o̱ʼi̱kaʼne oroʼomey. -2S Ayaʼtada konigti matinepahuiʼdik ka̱e̱ʼpo “ayaʼada konigti dakhueaʼ o̱gkikaʼ ayaʼada konigti nigpe̱i̱kahueʼ o̱ʼnikaʼ,” Diosa oʼbahuaaʼuyate. 1  Judíomey oyda Diostaj nigpe̱e̱hueʼ e̱ʼnikaʼtada konig Diosa moʼtinepahuikaʼne nogok judíotakon oʼmatinepahuiʼapo. /0W Opudomey nog aratbutda aʼnenda Diostaj nigpe̱e̱hueʼ e̱ʼnikaʼuytada oydakon judíomey nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼnikaʼnok Diosa opudomeytaj moʼtinepahuiʼikaʼne. / Abrahamen adhueaʼ huayayotaj ijbaktieʼeaʼdepo ijmatinepahuiʼapoy. Diosa onaʼuyate. Nogpaʼdakon ahueʼ o̱ʼe̱a̱po. ..U Huakkaʼnanada judío aratbuta Jesucristoen huadak huaʼa eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnuynok opudomey nog aratbuta Jesústaj oknopo̱e̱ʼdik moʼi̱kaʼpo Diosensiʼpo maeʼdik moʼe̱ne. Diosanayo judíoen adhueaʼpaneʼtaj oʼbaktieʼeaʼuyatenok judíotaj diʼnanada oʼmaikaʼ. - Kenda ijmanaʼuynig ijmanigkaʼapoy. Kenomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ ijbakkahueaʼapoy. Diosa Israel aratbuttaj oʼmanaʼuyate. G, “Konig judío aratbuttaj Diosa oʼmagkaʼapo oroʼomeya̱ dakaʼ oʼnopo̱e̱ne.” Opud nog aratbut namaʼda nopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Huakkaʼda judíomey Jesústaj oy eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ eʼnunhuahuikaʼada nogoknayo ayaʼ huadik nog aratbuta Jesústaj oʼnoknopo̱e̱denok kenoknayo ayaʼ judíomeya̱ oʼnoknopo̱e̱a̱po, kenda huaboaʼda eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ oʼpakne, egomey. Apagbaʼa oaʼpo:Jerusalénya̱ʼ Israel adhueaʼ huayayo huamanopoʼyareaʼeri o̱ʼe̱deapo. Judío aratbuttaj oʼmanopoʼkoreaʼapo. Dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbakkahueaʼapo. + *y Opudomey Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri nog aratbutda moʼe̱po konig dubayo olivo huaʼopi e̱e̱ʼpiʼ hueretda taʼba olivoyo Diosa moʼbakkude̱a̱ʼuyne. Opudtapiʼ eʼbakkude̱a̱ʼnayo judío aratbut Diosen hueretda aratbuttaj dapitaʼ Diosa oʼbakkude̱a̱ʼapo. Israel aratbuttaj Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbakkahueaʼpo oʼmanopoʼyareaʼpo oʼmanoeanhuahuikaʼapo. \)1 Diosen judío aratbut enʼnopoʼkoreaʼnayo huaboaʼda Cristotaj eʼnoknopo̱e̱ʼnayo Diosa oʼmatinepahuiʼapo. Teyda o̱ʼe̱po hueretda olivotaj oʼbakkude̱a̱ʼapo. Keʼnen aratbut onteʼti oʼmaeaʼapo. s(_ Diosa diʼnanada oʼmaikaʼpo oʼmatinepahuiʼikaʼ eʼmatinepahuiʼikaʼpiʼ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj keʼponada castiga oʼmagkaʼapo. Oknopo̱e̱hueʼ judío hua̱e̱ʼeriomeytaj oʼmaenʼuy. Opudomey huaknopo̱e̱ʼeritanayo oʼmatinepahuiʼikaʼde. Huadakda o̱ʼe̱y huataʼda tinopo̱e̱hueʼ e̱ʼi̱kaʼnayo kenpaʼti Jesústaj eknopo̱i̱kaʼnayo Diosa moʼtinepahuiʼikaʼapone. Diostaj eknopo̱e̱batiknayo Diosa castiga mogkaʼapone. Kenda dakaʼ yanʼnopo̱i̱kaʼ. }'s Judío oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj Diosa matinepahuihueʼ e̱e̱ʼnayo oroʼomeynayo huadakda o̱ʼe̱y opudomey nog aratbuta huataʼda eʼtinopo̱i̱kaʼnayo kenpaʼti eknopo̱e̱batiknayo opudomeytakon matinepahuihueʼ moʼe̱a̱pone. &1 Dakamon moʼnopo̱e̱. Cristotaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnenok Diosa judíomeytaj oʼmaenʼuy. Opudomey judío ehueʼ e̱ʼe̱a̱da kenyoʼda Cristotaj moknopo̱i̱kaʼnok Diosen moʼi̱kaʼ. Huadakda o̱ʼe̱y, huataʼda tinopo̱e̱hueʼ yanikaʼ. Dakaʼ yanʼnopo̱i̱kaʼ. 1%[ “Hueretda olivo huatiote oroʼomey nog aratbuttaj Diosa aʼbakkudeaʼyaʼpo judío huaʼopitaj Diosa oʼbaktega̱ʼuyate.” Opudomey nog aratbuta yadapetpiʼ. $ “Oroʼomey huaknopo̱e̱ʼeri huadakda o̱ʼe̱ne. Judío oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri konig huaʼopi eʼbaktega̱nig dakhueʼda o̱ʼne.” Kenpaʼ nopo̱e̱hueʼ yanikatiʼ. Opudomey nog aratbuta Abrahamomeytaj oknopo̱e̱a̱hueʼ e̱ʼneʼtada Abrahamomey Diostaj dakaʼ oʼnoknopo̱i̱kaʼuynok kenomeyere opudomeya̱kon moknopo̱i̱kaʼpo kenda dakaʼ yanʼnopo̱e̱ʼ. y#k Diosen judío aratbut konig olivo hue̱ymey o̱ʼne. Olivo huato̱e̱ʼeria huaʼopi eʼay oʼbaktega̱ʼpo oʼmaenpo nog o̱hue̱y huaʼopiada eʼbakkuda̱k oʼnoe. Ken konig huakkaʼ judío aratbut huaʼopi ekteg konig o̱ʼne. Opudomey nog aratbut huaknopo̱e̱ʼeri konig Diosen aratbutyo eʼbakkude̱a̱nig moʼe̱a̱ʼpo Diosa moʼnopoʼnoeanhuahuikaʼne. N" Abrahamomey judío aratbuten adhueaʼpaneʼ Diosen aratbutda o̱ʼnepo Diosenyoʼda o̱gkikaʼuyatenok kenomeyen adhueaʼ huayayo Diosen aratbut o̱ʼnepo Diosenyoʼda ya̱gʼkikaʼapet. Kenda konig pan o̱ʼne. Oʼnonbatiaʼpakapone. Judíomey pan Diostaj o̱gkaʼpo huakkuru pan o̱gkaʼpo Diostaj eʼyokdeʼte huadakyoʼ Diosen o̱ʼe̱. Ayaʼ kendation pansot nog pan eʼkadeʼte konigti ayaʼda huadakyoʼ o̱ʼe̱. Diosen o̱ʼe̱. Ken konig judío aratbut Diosen ʼuruyoʼ ya̱ʼneapet. Kenpaʼti hue̱ymey huaʼihuit huadakda e̱e̱ʼnayo ayaʼ huaʼopipiʼ huadakda o̱ʼneapo. Konigti Israel adhueaʼpaneʼ huadakda o̱ʼnuynok adhueaʼ huayayokon huadakda ya̱ʼneapet. Diosenyoʼda ya̱ʼneapet. C! Diosa judío aratbut oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeriomeytaj oʼmaenʼuyatenok ayaʼda nog aratbut onʼnopoʼkoreaʼpo Diosensiʼpo e̱ʼdik o̱ʼne. Nogok judíomey onʼnopoʼkoreaʼdepo kenpaʼti Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱depo huadaknanada o̱ʼe̱a̱po. Konig eʼbuey eʼmanoyhuado̱nig ken konig o̱ʼneapo. ; o Opudomey ʼuruaʼnanada Jesucristoen boʼkikaʼnigtaj huakkaʼmon doʼhued judío aratbut kanʼtiahuaypo kenpaʼti kanʼnopoʼkoreʼpo opudomeytaj diga̱ʼda onʼboroayikaʼne. A{ Opud judío ehueʼ hua̱e̱ʼeriomeytaj oʼnonaʼne. Opudomeytaj kaʼmaboroayikeʼpo Diosa meʼtaʼmonaʼuynok huakkaʼnanada ijpakpo opudomeytaj diga̱ʼnada onʼboroayikaʼne. 9 Judío aratbuta Cristotaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnenok nog aratbutataj huaknopo̱e̱ʼeri Diosere durugnanada o̱ʼneonhuahuikaʼapo. Nogok ayaʼ judíomeya̱ Diostaj eʼnopoʼkoreaʼdeʼte onteʼti Diosensiʼpo o̱ʼnedepo nogi̱ti huakkaʼnanada onʼmadurugpakonhuahuikaʼapo. s_ Judíomey Jesucristotaj oknopo̱e̱hueʼ eneʼpiʼ Diosa kenpaʼda maenhueʼ oʼmaeapo, oʼnonaʼne. Nogokpiʼ yaʼnoknopo̱e̱a̱pet. Oyda judío hua̱e̱ʼeriomey Jesústaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnenok nog aratbutataj oknopo̱e̱ʼdik o̱ʼne. Nog aratbut huaknopo̱e̱ʼeritaj Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbakkahueaʼpo “huadakda moʼe̱ne,” oʼmanaʼpo oʼmanoeanhuahuikaʼapo. Judío aratbuta nog aratbuttaj onʼbatiahuaypo konigti Cristotaj eknopo̱e̱ʼtaʼ yanʼpakapetpiʼ. -S Konig ekpobig o̱ʼnepo Diostaj oknopo̱e̱hueʼdik o̱ʼnikaʼpo. Konig nog aratbuten huanabaʼnig huataʼpite orogda oʼnonbahuikaʼpo paiʼnanada onʼnopoʼunhuahuikaʼapo. Davida Diosen huaʼate oaʼuyate. Nog aratbuttaj Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbakkahueaʼpo oʼmanoeanhuahuikaʼapo. hI Davidakon Israel aratbuttaj oʼbatiaʼpakpo:Kiriga̱yo̱ʼ fiestate huakkaʼnanada aypo onʼto̱e̱po onʼbapikaʼpo onʼmamayʼikaʼpo Diostehuapaʼ huadakda o̱ʼe̱ne huataʼda namaʼda onʼtinopo̱i̱kaʼpo i̱dada onʼmabueyapo. Huakkaʼnanada onʼtamaikaʼnok Diosa diʼ moʼe̱ne namaʼda onʼnopo̱e̱nigʼa Diosa castiga oʼmagkaʼapo.  “Israel aratbuttaj Diosa oknopo̱e̱hueʼyaʼtaj oʼmaeneʼuynok Diostaj oknoponkahueʼ o̱ʼnunhuahuikaʼuyate. Oydakon oknoponkahueʼda o̱ʼnikaʼ. Diostaj konig ekpobigo̱nig o̱ʼnikaʼpo kenpaʼti Diostaj pe̱e̱hueʼdik o̱ʼnikaʼapo.” Apagbaʼa oaʼ. r] Diosa dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueʼpo “huadakda moʼe̱ne,” Diosa moneʼpo Israel aratbuta onʼpakonhuahuikaʼuynigʼa kenda Diosa oʼpaknig nopo̱e̱hueʼ o̱ʼnunhuahuikaʼuyate. Huakkaʼmontaj Diosa oʼbaktieʼeaʼpo dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbakkahueaʼpo “huadakda moʼe̱ne,” oʼmanaʼuyate. Nogomey Israel aratbuta oknopo̱e̱hueʼya kaʼnikeʼ. *M Diosa oʼpakpo huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼmatinepahuiʼpo dakhueaʼ eʼkaʼ oʼbakkahueaʼpo oʼbaepo kurudya̱ʼ oʼmanoeanhuahuikaʼapo. Aratbutada huadaknanada e̱gkikak Diosa okkahueahueʼ oʼmaepo diʼ ehueʼ oʼmaepo baehueʼ oʼmae. Oroʼ huadak oʼkikaʼnok konige̱po Diosa okkahueahueʼdik moʼe̱ne kenpaʼti ehueʼdik moʼe̱ne. Kenpaʼ oʼpakpo okkahueaʼdik moʼe̱ne. Kenpaʼ oʼpakpo eʼdik moʼe̱ne. S Oy kenpaʼti Israel aratbut huakkaʼmona Diostaj diʼ o̱ʼnepo Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱nok. Kenomeytaj Diosa diʼ oʼmaepo oʼmatinepahuiʼpo Diosere kanʼnoeonhuahuikeʼpo oʼbaktieʼeaʼuyate. ' “Ehueʼ, onyoʼda noehueʼ i̱ʼe̱ne. O̱ʼnayoʼda doʼtaj diʼ ehueʼ o̱ʼe̱ne. Siete mil huabokereka doʼtaj diʼ meʼnene. Huataʼ ijmakto̱e̱nok eʼketkaʼ dios Baaltaj pakhueʼ o̱ʼnepo Baaltaj huikudate tihuadhueʼ o̱ʼne.” Diosa Elíastaj oatokuyate. ]3 “Israel aratbuta ayaʼda o̱ʼnen huamanbatiaʼpakeriomeytaj onʼbatiarakaʼuyate, Huairi. O̱ʼnen huid kutopakon kente Diostaj ʼuhua onʼnigarakikaʼpo onʼnigmahui̱gikaʼnig ken kutopataj Israel aratbuta o̱ʼnenmeʼte. Diosen huamanbatiaʼpakeri doyoʼda ijnoey. Doʼtakon eʼaraktaʼ mentipak.” Kenpaʼ Elíasa eʼtionaʼpakte, "= Aʼnennada Diosa Israel aratbuttaj oʼbaktieʼeaʼuyate. Doʼhued aratbut meʼta̱e̱ne Diosa oʼmaknopo̱i̱kaʼpo maenhueʼda o̱ʼi̱kaʼ. Aʼnennada Elíasa Diostaj oʼtionaʼpakpo Israel aratbuttaj dakhueaʼ oʼbahuaaʼuyate, Apagbaʼa oaʼuyatenigtaj kenda moʼnopo̱e̱ne. | s Diosa keʼnen Israel aratbuttaj kenpaʼda maenhueʼ o̱ʼu̱yate, oʼnonaʼne. Dokon Israel aratbutda i̱jje̱y. Abraham o̱ʼu̱yate doʼhued adhueaʼpaneʼ. Abrahamen huayayo Benjamín aratbutkon i̱jje̱y. Diosa doʼtaj enhueʼ meʼu̱yne.  Israel aratbuttaj oʼtiaʼpakpo: “In aratbuta doʼtaj nigpe̱e̱hueʼda moʼi̱kaʼne. Doʼtaj moknopo̱e̱batikuyne. Ayaʼmeʼnoeda yanʼnopoʼkoreaʼ, onteʼti doʼtaj menigpe̱i̱kaʼ oʼmanikaʼuynigʼa.” Kenda Isaíasa Diosen huaʼa oaʼuyate.lQ Nog aratbuta doʼtaj ukhueʼ e̱e̱ʼpiʼ meʼnoknopo̱e̱a̱pone. Dios konig o̱ʼe̱ moknopo̱e̱a̱ʼ Diostaj onahued e̱e̱ʼpiʼ Diosa oʼmaknopo̱e̱a̱ʼapo. Isaíasa kenda meʼpukhueʼada Diosen huaʼa oʼmanaʼuyate. E Diosa nog aratbuttaj oʼmanopoʼyareaʼapo. Kenda dapitaʼ Israel aratbuta onʼnopo̱e̱ʼuyate, oʼnonaʼne.Opudomey Israel aratbuta doʼtaj eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ moʼe̱nok nog aratbuttaj ijmatinepahuiʼapoy. Nog aratbut nopo̱e̱hueʼda hua̱e̱ʼeri o̱ʼne opudomey namaʼda moʼnopo̱e̱nigʼa nog aratbutnayo huadakda doʼtaj meʼnoknopo̱e̱a̱ponok diga̱ʼ moʼmahuadiayapet. Moisésa kenpaʼ Diosen huaʼa oʼmanaʼuyate. W' Jesucristoen huadak huaʼa Israel aratbut ayaʼada onʼpe̱e̱de oʼnonaʼne. Apagbaʼa inpaʼ oaʼuyate:Huadariyo adtenanada meyo̱piʼ aratbut o̱ʼnikaʼpo Diosen huaʼa onʼpe̱e̱deʼuyate.  Kenpaʼ e̱ʼi̱kaʼada Jesucristoen huadak huaʼa eʼmanbatiaʼpakte aratbut onʼpe̱e̱depo oknopo̱e̱ʼdik ya̱ʼneapetpiʼ. d A Jesucristoen huadak huaʼa huakkaʼananada eʼpe̱e̱a̱da eknopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼda o̱ʼnikaʼ. “Diosen huaʼa oʼmanbatiaʼpakikaʼnig sueʼada oʼnoknopo̱e̱, Huairi.” Aʼnennanada Isaíasa oaʼuyate. " = Huamanbatiaʼpakeritaj Diosa taʼmonahueʼ e̱e̱ʼnayo Cristoen manbatiaʼpakhueʼdik o̱ʼne. Konige̱po huadak huaʼa kanʼmanbatiaʼpakeʼpo Diosa moʼtaʼmonaʼikaʼne. “Jesucristoen huadak huaʼa onʼdiktotiakpo huamanbatiaʼpakeri ʼurunanada o̱ʼne.” Apagbaʼa oaʼ. W(~}p|{lzz yxwwvutt/ssJrhgg,edcKbaas`[_^=\[[YGXrVTRQnPYNMLKJJ H&FF6DDBoA@??==>Ayada i̱yo̱ doere o̱ʼnepo saludos oʼmanigdiktaʼmonaʼne. Oroʼomeyen huadiʼda huaknopo̱e̱ʼeritaj saludos yamanaʼ. Diosa ayaʼ opudomeytaj dakaʼ kamagkikeʼ, ken.}XsvNog huaknopo̱e̱ʼerien katepiʼ aypopiʼ ta̱e̱hueʼ e̱e̱ʼnayo huaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy huadak kanigkikeʼ kenpaʼti kanʼbayokikeʼ. Dakaʼ yamanopo̱e̱a̱ʼikaʼ. Saludos oʼmanigtaʼmonaʼuy Diosa dakaʼ kamagkikeʼ onaʼuyate. 5Wcv Apolostaj kenpaʼti gobiernoen huaʼa huanopo̱e̱ʼeri Zenastaj huakkaʼ yabatihuapok. Kanhuaʼudhuahueʼpo kenomeytaj aypopiʼ huakupepiʼ katepiʼ onʼpak yabayoktiʼ. BV}v Onte Artemastaj Tíquicotapiʼ ijtaʼmonaʼapoy. E̱kye̱deʼte Nicópolis huakkaʼ jakyo yatiaktiʼ, doʼte yatiaktiʼ. A̱yo̱ Nicópolis jujuʼ hua̱e̱ʼo̱k i̱ji̱kaʼapoy. vUev Konige̱po namaʼda oknopo̱e̱po Diostaj dakhueaʼ oʼkaʼ iʼtinopo̱e̱. Pabloa Titotayoʼda onaʼuyate. _T7v Beʼapiʼ namaʼda eʼmanmadikaʼnayo huaknopo̱e̱ʼeritaj yaʼbapoespakaʼpo “Onteʼti namaʼda manmadikahueʼ ya̱e̱ʼ. Huaknopo̱e̱ʼeritaj poespakahueʼ yaeʼ,” yanaʼ. Batikhueʼ e̱e̱ʼnayo onteʼti “Yabatik,” yanaʼ. Batikhueʼ e̱e̱ʼnayo kentaj yaenpo keʼna onteʼti huaknopo̱e̱ʼeriere kupopakhueʼ ka̱e̱ʼ. qS[v Namaʼda batiaʼpakhueʼ kaʼnikeʼ, konig huasegada eapaʼ batiaʼpakhueʼ kaʼnikeʼ, adhueaʼpaneʼtaj batiaʼpakonhuahuikahueʼ kaʼnikeʼ, Moisésen huaʼataj dakhueaʼ tiaʼpakhueʼ kaʼnikeʼ. Kennayo dakhueʼnada o̱ʼe̱. =RsvKenda onaʼnig buttida o̱ʼe̱. Buttida o̱ʼe̱ dakaʼ yanopo̱e̱po huaknopo̱e̱ʼeritaj dakaʼ yamanikaʼ. Huaknopo̱e̱ʼeri dakaʼ oʼnoknopo̱e̱po huadaknanada ka̱gkikeʼ i̱ghuaʼda yamanikaʼ. Kenda huadakda o̱gkikaʼpo ayaʼtada huadakda o̱ʼneapo kenpaʼti ayaʼtada onʼbatihuapokapo. _Q7vDakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼpo “Huadak moʼe̱ne,” moneʼpo Diosa huakkaʼ diʼ moʼu̱yne. Huakkaʼ moʼmatinepahuiʼuyne. Konige̱po Diosere oʼnoeonhuahuikaʼapone oroʼomey e̱kpo̱e̱ʼ oʼnigi̱kaʼne. dPAvOroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ Huamanopoʼyareaʼeri Jesucristo moʼnigbueyʼuynok kenpaʼti moʼnigtionaʼpakikaʼnok Diosa oroʼomeytaj moʼnopoʼyareaʼuyne. Oroʼomeytaj keʼnen Noki̱re̱g dakhuapa boyoʼkeʼuyne. ;OovNogoknayo Dios huadakda o̱ʼe̱po oroʼomeyen huatiokaʼeri oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ huamanopoʼyareaʼeri o̱ʼe̱po diʼ moʼe̱ne. Konig huakkaʼ diʼ moʼe̱ne. Moʼnopo̱e̱a̱ʼpo moʼnopoʼyareaʼuyne. Oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ bokkahueaʼuyne. “Konig huadak moʼe̱ne,” Diosa monaʼuyne. Katepiʼ huadak oʼkikaʼnok Diosa nopoʼyareahueʼ e̱ʼe̱a̱da moʼtinepahuiʼpo dakhueaʼ eʼkaʼ moʼnopoʼyareaʼuyne. Oroʼomeyennopoʼ moʼnopoʼkoyoaʼuyne. Konig onteʼti huaboaʼda eʼsiʼpoe̱ʼ Diosa keʼnen Noki̱re̱g boyoʼkeʼuynok oroʼomeytaj kamanopoʼto̱i̱keʼpo boyoʼkeʼuyne. Ken konig huabonopoʼ o̱ʼe̱po Diostaj noeonhuahuikaʼdik o̱ʼe̱a̱pone. NvM-vKonige̱po aʼnenda Cristotaj oknopo̱e̱hued e̱e̱ʼted oroʼomey konig Diostaj nopoenkahueʼ hua̱e̱ʼeri o̱ʼu̱yne. Diostaj nigpe̱e̱hueʼ o̱ʼi̱kaʼuyne. Namaʼda huamanmadikaʼeritaj namaʼda oʼnigpe̱i̱kaʼuyne. Konig katetapiʼ oʼeretpakikaʼpo dakhueaʼ oʼkikaʼuyne. Nogomeytaj dig oʼbahuahuayikaʼuyne. Huayahuaya oʼbahuadiayikaʼuyne. Aʼnenda dakhueaʼda oʼkikaʼuyne. LLvBeʼtapiʼ gobierno huairitapiʼ dakhueaʼ bahuaaʼpakhueʼ ya̱ʼnepo okkahuehueʼ yaneʼ, yamanaʼ. Yanʼmanoeya̱ʼikaʼpo okkahuehueʼ yaneʼ, yamanaʼ. Huayahuaya diʼ yanʼmaikaʼpo okkahuehueʼ yaneʼ, yamanaʼ. Ayaʼtada dakaʼnada yanʼmatinopo̱e̱ʼ. Creta huaknopo̱e̱ʼeritaj bakkahuehueʼ yaneʼ, yamanaʼ. ~K wvGobierno huairitaj yanʼnigpe̱i̱kaʼpo okkahuehueʼ yaneʼ, yamanaʼ. Huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeri huairitaj yanʼnigpe̱i̱kaʼpo okkahuehueʼ yaneʼ, yamanaʼ. Katepiʼ huadakda e̱ʼhua̱e̱ʼ ya̱gʼkikaʼpo okkahuehueʼ yaneʼ, yamanaʼ. rJ]vKenda yamanmadikikaʼ. Huaknopo̱e̱ʼeri huadak ka̱gkikeʼ i̱ghuaʼda yamanikaʼ. Jesucristo oʼpaknok i̱ghuaʼda yamanikaʼ. Kenomey namaʼda e̱gkaʼnayo “Yanʼnopoʼkoreaʼ Diostaj yanʼnigpe̱e̱ʼ,” ʼuttaʼda yamanaʼ. Dakaʼ ʼuruda e̱ʼhua̱e̱ʼ yamanmadikikaʼ yamanaʼ. Beʼapiʼ dakhueaʼ oaʼ tinopo̱e̱hueʼdik moʼe̱a̱pone.,IQvAyaʼ oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ abakkahueayaʼpo aʼmanopoʼyareayaʼpo Jesucristo oroʼomeytaj moʼnigbueyʼuyate. Oroʼomey Diosen huabetonig aʼmato̱e̱yaʼpo Jesucristo oroʼomeytaj moʼnigbueyʼuyate. Huadakda eʼkaʼ kanʼeretpakeʼpo Jesucristo oroʼomeytaj moʼnigbueyʼuyate. ^H5v Diostaj oʼnigpe̱e̱po oroʼomeyen huaboroʼ Diostaj oroʼen huamanopoʼyareaʼeri Jesucristotaj oroʼomeya̱ e̱kpo̱e̱ʼ oʼnigi̱kaʼpo. Eʼtiakte durugda o̱ʼe̱a̱pone. Diosa boʼhuatiakapone monaʼuyne. Gv Kenda oʼnopo̱e̱po dakhueaʼ kahueʼdik o̱ʼe̱y oʼnopo̱e̱ne. Kenpaʼti nogtaʼ nogtaʼ katepiʼ eretpakikahueʼdik o̱ʼe̱y oʼnopo̱e̱ne. Oy huadakda noikaʼdik o̱ʼe̱y oʼnopo̱e̱ne Diostaj oʼpakpo nigpe̱i̱kaʼdik o̱ʼe̱y oʼnopo̱e̱ne. Fv Ayaʼtada Diosa oʼmatinepahuiʼpo dakhueaʼ eʼkaʼ oʼmanopoʼyareaʼpo Diosa oroʼomeytaj moʼnopo̱e̱a̱ʼuyne. 7Egv Huairitaj okberehueʼ yanikaʼ yamanaʼ. Huanabaʼ katepiʼ huairien onʼtamato̱e̱po dakaʼnada yanʼtamato̱i̱kaʼ yamanaʼ. Huanabaʼ huaknopo̱e̱ʼeri huairien dakaʼ e̱gkikaʼnayo Dios oroʼomeyen huamanoeanhuahuikaʼerien eʼmanmadikaʼ huaʼa huadakda o̱ʼe̱ ayaʼada onʼnopo̱e̱a̱po. YD+v Huanabaʼa huairitaj yanʼnigpe̱i̱kaʼ yamanaʼ. Huairia ayaʼda enaʼte kenda ya̱gʼkikaʼ, yamanaʼ. Kenda huairi oʼpaknig ka̱gkikeʼ. Huairitaj kejeʼ onahueʼada yanʼnigpe̱i̱kaʼ, yamanaʼ. C/vOntaj dakhueaʼ huaahueʼdik meʼneʼpo dakaʼ yamanmadikaʼ, ayaʼda iʼmanaʼ, huadakda yamanaʼ. Ken kenomey ontaj pakhueʼ o̱ʼnepo, ontaj onʼtibiraʼapo dakhueaʼ huaahueʼdik moʼe̱a̱pone. Ayaʼda huadakda iʼmanmadikaʼnok dakhueaʼ huaahueʼdik moʼe̱a̱pone. YB+vAyaʼ ikaʼpo, huadakda yakikaʼ. Dakaʼ iʼkikaʼnok huabokerek ontaj onʼtiahuayikaʼpo konigti huadakda o̱gkikaʼapo. Yamanmadikaʼpo buttida yamanmadikaʼ, huadakda yamanmadikaʼ, dakaʼ yamanmadikaʼ. AvToneʼhuabo dakteynopoʼda yanaʼ. Katetapiʼ eʼto̱e̱taʼ eretpakhueʼ yanikaʼ. Dakaʼ yanʼnopo̱i̱kaʼ, yamaboroayʼikaʼ. f@EvEttoneʼ hua̱to̱e̱ʼtaj diʼ kanʼmaikeʼpo, huasiʼpotaj diʼ kanʼmaikeʼpo, dakaʼ kanʼnopo̱i̱keʼpo, huakkaʼda eretpakhueʼ kaʼnikeʼpo, ʼurunopoʼ kanʼnopoto̱i̱keʼpo, jak huasiʼpoere dakaʼ kanʼto̱i̱ke̱ʼpo, hua̱to̱e̱ʼtaj kanʼnigpe̱i̱keʼpo ettoneʼtoneʼa konigda Diosa oʼpaknok dakaʼ kikaʼdik o̱ʼne, mahui̱a̱hueʼdik o̱ʼne, huakkaʼ huamaiʼhue̱ mayhueʼdik o̱ʼne. Ken konig ettoneʼtaj dakaʼ yamaboroay. Ken konig ettoneʼ eʼkikaʼnayo Diosbaʼtaj dakhueʼ huaahueʼdik o̱ʼneapo, kenpaʼti Diosen Huasiʼpo Jesucristotaj dakhueʼ huaahueʼdik o̱ʼneapo. ?vM>vToneʼbokerek huakkaʼ huamaiʼhue̱ mayhueʼ yanikaʼ. Dakaʼ ya̱gʼkikaʼ. Huadakda ya̱gʼkikaʼ, dakaʼ yannopo̱i̱kaʼ, ʼuruaʼda ya̱gʼkikaʼ, Cristotaj dakaʼ yanoknopo̱i̱kaʼ, Diostaj diʼ yanikaʼ. Ayaʼtada diʼ yanikaʼ. Aratbuta dakhueaʼ e̱gkaʼnayo i̱da diayhueʼ yaneʼ. Toneʼbokerektaj yamaboroay. x= kvHuaknopo̱e̱ʼeri huadakda ka̱gkikeʼ Diostaj durugpakaʼdik kaʼneʼ Diosen buttida huaʼa yamanmadikikaʼ. q< ]v“Diostaj yoknopo̱e̱y.” Namaʼda oʼnonaʼnigʼa dakhueaʼ o̱gkikaʼpo Diostaj oknopo̱e̱hueʼ o̱ʼnenigtaj aratbuta matinopo̱e̱ʼdik o̱ʼnikaʼ. Konig dakhueʼda ta̱hui̱ri̱gda onʼmake̱po dakhueʼda o̱ʼnikaʼ nog aratbuta matinopo̱e̱ʼdik o̱ʼnikaʼ. Diosbaʼtaj nigpe̱e̱hueʼda o̱ʼnikaʼpo katepiʼ huadak kahueʼdik o̱ʼnikaʼ._; 9vKeneri aratbuttaj Diosa oʼbakkahueaʼnok daknopoʼ onʼnopoʼto̱e̱po, ʼurunopoʼ onʼto̱e̱po, katepiʼ onʼnopo̱e̱po huadakda onʼnopo̱e̱po, huadakda o̱gkikaʼapo. Katepiʼ aypo huaenpiʼ bapeʼdik o̱ʼnepo, ayaʼda eʼbapeʼ huadakda o̱ʼe̱. Nogomeynayo dakhueʼda o̱ʼnepo oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeri o̱ʼnepo, dakhueʼda o̱gkikaʼ dakhueʼda onʼnopo̱i̱kaʼ kenpaʼti katepiʼ huadak dakhueʼpiʼ o̱ʼe̱a̱ʼ nopoenkahueʼda o̱ʼnikaʼ. f: GvJudío aratbuten adhueaʼpaneʼtaj namaʼda eʼtiaʼpakonhuahuaʼ kentaj nigpe̱e̱hueʼ kaʼneʼpo oknopo̱e̱hueʼ kaʼnikeʼ. Kenpaʼti Diosen buttida huaʼataj pakhueʼ hua̱e̱ʼeritaj nigpe̱e̱a̱hueʼ kaʼnikeʼ. (9 Kv Buttida oaʼuyate. Konige̱po Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeritaj i̱ghuaʼda yamanikaʼ. Onteʼti dakaʼ Cristotaj kanoknopo̱i̱keʼpo i̱ghuaʼda yamanikatiʼ. )8 Mv Creta hua̱gkutaʼmejyo hua̱e̱ʼeri huabokerek o̱ʼu̱yate. Huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱po, “Creta aratbut da huaaʼeri o̱ʼnikaʼ. Dakhueaʼ magkikaʼdik o̱ʼnepo dakhueaʼ huakaʼeri o̱ʼne. Kenpaʼda eretbapetaʼ onʼpakpo eʼbaaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼ.” Oaʼuyate. d7 Cv Onteʼti namaʼda manmadikahueʼ kaʼnikeʼpo i̱ghuaʼda yamanaʼ. Huakkaʼ huakupe menʼyokeʼpo namaʼda eʼmanmadikapaʼ onʼmanmadikikaʼpo huaoj hua̱ye̱ huasiʼpopiʼ Cristotaj jeknopo̱e̱ʼ onʼbatikdemeʼte. 6 v Huakkaʼda huamanmadikaʼeri o̱ʼnepo huakkaʼmon judío aratbuttion huamanmadikaʼeri o̱ʼnenigʼa buttida eʼmanmadikaʼ eʼnigpe̱e̱taʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. Namaʼda onʼbatiaʼpakikaʼ. Aratbuttaj namaʼda engaña onʼmagkaʼpo onʼmanmadikikaʼ. 5 v Buttida eʼmanmadikaʼ dakaʼ onʼpe̱e̱depo oknopo̱i̱kaʼdik o̱ʼne. Oʼnoknopo̱e̱po okbatikhueʼdik o̱ʼne. Nog huaknopo̱e̱ʼeri dakaʼ ka̱gkikeʼ ʼurudikda manmadikikaʼdik o̱ʼne. Nogte namaʼda oʼnoknopo̱i̱kaʼnigtaj huatiokaʼ huairia onʼmanmadikaʼpo nopoʼkoreaʼdik ya̱ʼneapetpiʼ. Ken konig huaknopo̱e̱ʼerien huatiokaʼ huairi e̱ʼhua̱e̱ʼ yabaktieʼeaʼ. 4 vEsoeritaj jakyo kanʼtayeʼpo eʼbaeʼtaʼ onʼpakikaʼ. Kenpaʼti huadak e̱e̱ʼtaʼ onʼpakikaʼ. Huadakda eʼkikaʼtaʼ onʼpakikaʼ. Dakaʼ onʼnopo̱e̱po dakaʼ o̱gkikaʼ. Diosenbaʼtaj onʼnigpe̱i̱kaʼ. Dakaʼ onʼnopo̱i̱kaʼpo huadakyoʼ o̱gkikaʼ. Q3 vHuaknopo̱e̱ʼerien huatiokaʼeri huairi Diosen o̱ʼnepo Diosen kikaʼdik o̱ʼne. Huadakda kikaʼdik o̱ʼne. Hua̱ʼenda eʼnopo̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. Kenomeynayo diayhueʼ o̱ʼnikaʼ. Borracho ehueʼ o̱ʼnikaʼ. Huabatuktukeri ehueʼ o̱ʼnikaʼ. Huakupe huapakeri konig engaña huakaʼeri ehueʼ o̱ʼnikaʼ. u2 evBeʼapiʼ huatoneʼ huairi huamanmadikaʼeri a̱ʼe̱ya̱ʼpo dakyoʼ kikaʼdik kaʼnikeʼ. Huadakda o̱ʼe̱ aratbuta tinopo̱i̱kaʼdik o̱ʼnikaʼ. Dakhueaʼ o̱gkaʼ. Beʼapiʼ kenomeytaj bahuaahueʼdik o̱ʼne. Nogtida hua̱to̱e̱ to̱i̱kaʼdik kaʼneʼ. Kenomeyensiʼpokon Cristotaj huaknopo̱e̱ʼ kaʼnikeʼ. Huatoneʼ huairiensiʼpo huadakda o̱gkikaʼnok dakhueaʼ o̱gkaʼ, aratbuta bahuaahueʼdik o̱ʼne. Kenpaʼti huasiʼpoa huaojtaj hua̱ye̱tere onʼnigpe̱i̱kaʼnig onig. p1 [vCreta hua̱gkutaʼmejyo nogyo̱ nogyo̱ huaknopo̱e̱ʼeri o̱gkupopakikaʼpo aʼtionaʼpakyaʼpo aʼbatadiʼkeayaʼpo Apagbaʼ aʼpe̱e̱yaʼpo o̱gkupopakikaʼ. Kenda doʼhua kahueʼ i̱jje̱ʼuynig yadakeatiʼ kenpaʼti Cretayo huaknopo̱e̱ʼeritaj ayaʼ huairitoneʼtaj oktieʼeaʼhued o̱ʼnenok nog huakkaʼ jakyo nog huakkaʼ jakyo nogbayaʼ nogbayaʼ Cristotaj huaknopo̱e̱ʼeri huatoneʼ huairi huamanmadikaʼeri yabaktieʼeatiʼ konige̱po Cretayo ontaj o̱ʼeanʼuyne. >0 wvIn berobaʼ oʼnigmadoyaʼne, Tito. Doʼa Jesucristoen huadak huaʼa eʼmanbatiaʼpakte iknopo̱e̱ʼuypo doʼhuedsiʼpo konig i̱ʼe̱ne. Onere Jesucristotaj oknopo̱e̱ne. Apag Dios kenpaʼti Huairi Jesucristoere onʼtaj metinepahuieʼ menopoʼdurugpakeʼ. Jesucristo oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ huanopoʼyareaʼeri moʼta̱e̱ne. Creta hua̱gkutaʼmejyo huaknopo̱e̱ʼeritaj yamaboroaytiʼ yabatihuapok. Pabloa Titotaj onaʼuyate. Q/ vOyda Diosa eʼmanoeanhuahuikaʼ huaʼa eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ oʼpakpo, Diosen buttida huaʼa yamanbatiaʼpak. Diosa menaʼuyne. Dios oroʼomeyen dakhueaʼ eʼkaʼ huanopoʼyareaʼeri moʼta̱e̱ne. U. 'vPablo do i̱jje̱y. Diosen i̱jje̱po Diosen huanabaʼ Diosenyoʼda ijkikay. Jesucristoa meʼtaʼmonaʼuyne. Diosen huabaktieʼeaʼeritaj buttida huaʼa kamaknopo̱e̱ʼpo nogi̱ti nogi̱ti buttida huaʼa kamaknopo̱e̱ʼpo kenpaʼti ka̱gkikeʼpo Jesucristoa meʼtaʼmonaʼuyne. Diosen huabaktieʼeaʼeri Diosere kurudyo̱ onʼnoeonhuahuikaʼapo. Kenda Diosen huabaktieʼeaʼeritaj dakaʼ kamanopo̱e̱ʼpo Jesucristoa meʼtaʼmonaʼuyne. Diosere huaknopo̱e̱ʼeri onʼnoeonhuahuikaʼapo Diosa oaʼuyate. Huadari kuruderetaj kahued Diosa kenda oaʼuyate. Diosnayo da ahueʼdik o̱ʼe̱. - vi,KDios nogtida Huairi o̱ʼe̱. Diosayoʼda ayaʼnanada oʼnopo̱e̱. Jesucristotaj oknopo̱e̱po “Dios ʼuruda o̱ʼe̱. Kenpaʼda huadaknanada o̱ʼe̱.” Monʼbatiaʼpakikaʼ. “Dakiti, Dios,” moʼnonikaʼ.!+;Jesucristoen huadak huaʼa Apagbaʼ huamanbatiaʼpakeria onʼmanbatiaʼpakikaʼuyatenig oy Diosa moʼnopo̱e̱a̱ʼdene. Oy ayaʼbayaʼda aratbut nogya̱ʼ nogya̱ʼ onʼmape̱e̱depo oʼnoknopo̱e̱de. Kenda yanʼmanopo̱e̱ʼ Diosa oʼmanaʼuyate. Diosnayo oʼnoeonhuahuikaʼ. Ayaʼda aratbut nogbayaʼ nogbayaʼ kanoknopo̱i̱keʼ kanigpe̱i̱keʼ Diosa Jesucristoen huadak huaʼa oʼmanopo̱e̱a̱ʼde. *Dios ʼurunanada o̱ʼe̱. Teynanada o̱ʼe̱. Konig teyda kanoknopo̱i̱keʼpo opudomeytaj Diosa boʼtihuapokikeʼ. Jesucristoen huadak huaʼa oknopo̱e̱ʼdik yanikaʼ kenpaʼti nopoʼkoreaʼdik yaneʼ ijmanaʼikaʼuy. Kenpaʼti Jesucristoen huadik ijmanmadikikaʼuy. Dios huadari kahueda̱ded Cristotaj ijtaʼmonaʼapoy Diosayoʼda huanopoyaʼda oʼnopo̱i̱kaʼuyate. )Ayaʼ opudomey huaknopo̱e̱ʼeritaj Huairi Jesucristoa dakaʼ mogkikeʼ. Diostaj Jesucristotaere dakiti moʼdaʼikaʼ Pabloa oaʼuyate. (!Gayoen jakyo do Pablo i̱ji̱kay. Gayoen jakyo huaknopo̱e̱ʼeria aʼbatadiʼkeayaʼpo onʼbakudikaʼpo, Gayoa saludos boʼhuaaʼne. Erasto huakkaʼ jakyo huakupe huato̱e̱ʼeria saludos moʼdiktaʼmonaʼne. Kenpaʼti huamaʼbuy Cuartoa saludos boʼhuaaʼne. {'oDo Tercio in Pabloen berobaʼte ijtamadoyaʼpo Jesucristo oʼpaknok doʼhuakon saludos onʼdiktaʼmonaʼne. &5Timoteoa doere huabaaʼeri saludos moʼdiktaʼmonaʼne. Kenpaʼti doʼhued aratbut Lucio Jasónere Sosípatererea saludos moʼdiktaʼmonaʼne. 4%aDios Huamanoeya̱ʼeria boʼtihuapoknok i̱da totoʼ namaʼda huaaʼeria onteʼti engaña o̱gkahueʼdik moʼe̱a̱pone. Huairi Jesucristoa dakaʼ opudomeytaj mogkikeʼ. ;$oOpudomeya̱ Huairi Jesucristotaj ʼuruaʼda onʼnigpe̱i̱kaʼ ayaʼ huaknopo̱e̱ʼeriada nogya̱ʼ nogya̱ʼ moʼtinopo̱e̱ne. Konige̱po ijdurugpaki. Opudomey huadakyoʼ aʼkikayʼ dakaʼ moʼnopo̱i̱kaʼnok kenda ijpaki. Kenpaʼti dakhueaʼ aʼkayʼ nopo̱e̱hueʼ moʼi̱kaʼnok kenda ijjeretpaki. T#!Kenomey namaʼda huamanmadikaʼeri oroʼomeyen Huairi Jesucristotaj nigpe̱e̱hueʼda o̱ʼnikaʼpo kenpaʼda huataʼda oʼderetpakpo o̱gkikaʼ. Namaʼda konig ʼuruda huadik onʼbatiaʼpakpo onʼmanmadikaʼpo Cristoen ʼuruda huaknopo̱e̱ʼeritaj namaʼda monaʼnok kenomey namaʼda huamanmadikaʼeritaj pe̱e̱hueʼ yanikaʼ. F"Keyoj ijjay. Namaʼda huamanmadikaʼeria opudomeytaj namaʼda eʼmanmadikaʼtaʼ onʼpakikaʼ. Onteʼti huerettaʼda oknopo̱e̱hueʼdik moʼe̱a̱petpiʼ, namaʼda bokikaʼapetpiʼ. Buttida eʼmanmadikaʼ moknopo̱e̱deʼuy. Kenomey namaʼda onʼmanmadikaʼnok yanʼbakhuaʼ. Kenomeytaj pe̱e̱hueʼ yanikaʼ. M!Huayahuaya diʼda yanʼmaeʼpo huayahuaya yanʼbatodurugpakikaʼ. Ayaʼda huaknopo̱e̱ʼere nog huakkaʼ jak nog huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeri huaknopo̱e̱ʼeria saludos onʼmadiktaʼmonaʼ.  Filólogotaj, Juliataj, Nereotaj Nereoen huamaʼbuytaj, Olimpastaj huaknopo̱e̱ʼeri kenomeyeretaj saludos ijdiktaʼmonay. 3_Asíncritotaj saludos ijdiktaʼmonay. Flegontetaj Hermastaj Patrobastaj Hermestakon saludos ijmadiktaʼmonay. Kenomeyere huaknopo̱e̱ʼeritaj saludos ijmadiktaʼmonay. `9 Rufo huabokerektaj saludos ijdiktaʼmonay. ʼUruaʼda huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱. Ayaʼada onʼtinopo̱i̱kaʼ. Rufoen hua̱ye̱taj saludos ijdiktaʼmonay. Keʼna konig doʼhued hua̱ye̱onigti meʼta̱i̱kaʼuy. pY Ettoneʼ huidpo Trifena Trifosataere saludos ijmadiktaʼmonay. Kenomeya̱ Huairi Jesucristotaj onʼnigkikaʼ. Kenpaʼti huadiʼda huidpo Pérsidataj saludos ijdiktaʼmonay. Pérsida huakkaʼ Huairi Jesucristoen oʼnigkikaʼuyate. D Herodión doʼhued aratbut o̱ʼe̱. Herodióntaj saludos ijdiktaʼmonay. Kenpaʼti Narciso keʼnen huabettaere saludos ijmadiktaʼmonay. Huairi Jesucristoen huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼne. R Apelestaj saludos ijdiktaʼmonay. Apeles huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po paiʼda eʼnopoʼe̱a̱da Cristotaj oknopo̱e̱batikhueʼ o̱ʼu̱y. Kenpaʼti Aristóbuloen huabettaj saludos ijmadiktaʼmonay. $A Urbanotaj saludos ijdiktaʼmonay. Urbano oroʼere Jesucristotaj oʼnigpe̱i̱kaʼpo oʼmanmadikikay. Kenpaʼti diʼda Estaquistaj saludos ijdiktaʼmonay. oWAmpliastaj saludos ijdiktaʼmonay. Amplias Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj diʼda meʼta̱e̱ne. 5cDoʼhued aratbut Andrónico Juniastaere saludos ijmadiktaʼmonay. Doere huabakuda̱ʼ jakyo o̱ʼneʼuy. ʼUrunanada huaknopo̱e̱ʼeri o̱ʼne. Cristoen huamataʼmonaʼeria dakaʼ oʼmatinopo̱e̱y. Doʼhua Jesucristotaj oknopo̱e̱hued e̱e̱ʼted huakkuruda Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. a;María opudomeytaj huakkaʼ boʼtihuapokonhuahuaʼuy. Kentakon saludos ijdiktaʼmonay. oWHuaknopo̱e̱ʼeri huamaʼbuy huidpoere Priscila Aquilaereen jakyo Apagbaʼ aʼpe̱e̱yaʼpo o̱gkupopakikaʼpo kenomey huamaʼbuytaj huidpotaere saludos ijmadiktaʼmonay. Epeneto huabokerek o̱ʼe̱po, Acaya huadaribayo hua̱e̱ʼeri o̱ʼe̱po huakkuruda Jesucristotaj oʼnopoʼkoreaʼpo oknopo̱e̱ʼuyate. Huadiʼda Epenetotakon saludos ijdiktaʼmonay. *MDoʼtaj onʼtiokaʼpo moʼbueyayʼuyne. Konige̱po kenomeytaj dakitiaʼ ijmanikay. Kenpaʼti ayaʼ judío ehueʼ hua̱e̱ʼeri huamaʼbuya dakiti onʼmanikaʼ. ,QPriscila Aquilaere doere Jesucristoen huadak huaʼa oʼmanbatiaʼpakikaʼpo oʼmanmadikikaʼuy. Priscilataj Aquilataere doʼhua saludos ijmanigdiktaʼmonay.  Konig Huairi Cristoa oʼpaknok Febetaj dakaʼ yadeʼikaʼ, konig huamaʼbuy huaknopo̱e̱ʼeritaj ʼuruaʼda onʼbaeʼikaʼnig konigti kentakon yadeʼtiʼ. Febe nogomeytaj doeretaj huakkaʼda boʼtihuapokuynok katepiʼ Febe eʼkaʼte yanʼtihuapokikatiʼ.  /Oroʼomeyen huidpo, Febe, huadakda o̱ʼi̱kaʼpo Cristoen huaknopo̱e̱ʼeritaj oʼtihuapokikaʼpo Cencrea huakkaʼ jakyaʼ oʼbatihuapokikaʼ. D!Diosa aʼmanopoʼnoeyayaʼpo opudomeyere ka̱i̱keʼ. Dios eʼpaknayo opudomeyenbayo durugteda yo̱kye̱a̱poy. Durugtenanada opudomeytaj onʼtiahuayapone. Opudomeyere ijnopoʼnoeyapoy. Y+Judeayaʼ oknopo̱e̱hueʼ hua̱e̱ʼeritaj Pablotaj yatiokaʼ, Dios, menʼtionaʼpakonhuaʼ. Ken huakupe ijtohuaʼpo ijbayokeʼapoy. Huamaʼbuy Jerusalénya̱ʼ durugteda kaʼdeʼpo menʼtionaʼpakonhuaʼ. wJesucristo Huairitaj moknopo̱e̱po Diosen kakikeʼpo doʼtaj boʼtihuapokpo Diostaj diga̱ʼ menʼtionaʼpakikaʼ, egomey. Kenpaʼti Diosen Noki̱re̱ga̱ diʼda moʼe̱a̱ʼnok diga̱ʼda menʼtionaʼpakikaʼ. Dakaʼ oʼnonaʼne, egomey. \ 1Opudomeyenbayo eʼtiakdeʼte Cristoa meʼnopoʼto̱e̱nok onʼmadurugpakaʼapone.  /Kenda ijkuhuitonpo huakupe Jerusalényo̱ paiʼda huamaʼbuytaj ijbayokuddepo Españayo ijhuaʼpo opudomey Roma hua̱e̱ʼeritaj onta̱ʼunapet.  3Jerusalénya̱ʼ judío huamaʼbuya huakkuruda Jesucristoen huadak huaʼa Macedonia hua̱e̱ʼeritaj onʼmanbatiaʼpakonhuahuikaʼuyatenok Macedonia judío ehueʼ huaknopo̱e̱ʼeria konig dehueaʼ onʼmaepo Jerusalényo̱ huamaʼbuytaj onʼpakpo huakupe onʼbayokikameʼte. I  Macedonia huaknopo̱e̱ʼeria kenpaʼti Acaya huaknopo̱e̱ʼeria Jerusalényo̱ paiʼda hua̱e̱ʼeri huamaʼbuytaj huakkaʼ huakupe aʼmanigtaʼmonayaʼpo onʼeretpakpo onʼbayokikameʼte. } sOyednayo Jerusalényo̱ ijhuaʼapoy. Paiʼda e̱ʼe̱a̱da huamaʼbuy huaknopo̱e̱ʼeritaj huakupe ijtohuaʼapoy. 1[Españayo ijtiakonhuahuaʼpo opudomeytaj ijmata̱ʼi̱kaʼapoy, ijnopo̱e̱y. Opudomeyere eʼdurugpakonhuahuaʼdeʼte doʼtaj menʼtihuapokpo Españayo mentaʼmonaʼ. &EOynayo nogbayaʼ nogbayaʼ ijmanmadikadhuahuikaʼdepo ayaʼ ijkaʼdepo huakkaʼ huabayok ijhueʼda opudomeyere eʼmata̱ʼunhuaʼtaʼ ijpakonhuahuikaʼdepo !Romayo opudomeytaj eʼmata̱ʼunhuaʼtaʼ ijpakikaʼnigʼa nog aratbutte huakkuru huaʼdik i̱jje̱ʼuy. Jesucristoen huadak huaʼa pe̱e̱hued hua̱e̱ʼeritaj huakkuru huaʼdik i̱jje̱ʼuy. Konige̱po opudomey Roma hua̱e̱ʼeritaj huahuahueʼdik i̱jju̱y. hIKenda Apagbaʼte oaʼnig ijkikay.Aratbuta Cristotaj tipe̱e̱hued oʼneonhuahuikaʼdepo onʼtipe̱e̱a̱po. Cristotaj oʼnoknopoenkaʼapo. Apagbaʼte kenpaʼ oaʼuyate. Romayo ijhuaʼapoy, Pabloa oʼnopo̱e̱ʼuyate. )KKe̱ya̱ʼ nogomey Cristoen huadak huaʼa onʼmanbatiaʼpakdenok onʼnopoʼkoreaʼdepo Jesucristotaj oʼnoknopo̱e̱denok, ke̱ya̱ʼ doʼhua Cristoen huadak huaʼa manbatiaʼpakhueʼ i̱jje̱mey. Ke̱ya̱ʼ aratbut Cristoen huadak huaʼa pe̱e̱hued e̱e̱ʼted ijpakpo ijmanmadikikay. _7Diosen Noki̱re̱ga̱ beʼteypakaʼnok Diosonig ʼuruaʼnanada ijkikaʼuy. Ijbayareaʼikaʼuy. Ken konig Jesucristoen huadak huaʼa huabada ijmanbatiaʼpakonhuahuaʼpo Jerusalénya̱ʼkon huaboaʼda ijmanbatiaʼpakonhuahuaʼpo nogbayaʼ nogbayaʼ bidteda Ilírico huadaribayo Jesucristoen huadak huaʼa dakaʼ ijmanbatiaʼpakonhuahuikaʼuy. 2s}rg\QF;0%~~~~~~~~~~~~w~k~_~S~G~;~/~#~~ }}}}}}}}}}}}|}p}d}X}L}@}4}(}}}||||||||||||u|i|]|Q|E|9|-|!|| {{{{{{{{{{{{z{n{b{V{J{>{2{&{{{zzzzzzzzzzz~zrzfzZzNzBz6z*zzzyyyyyyyyyyyywyky_ySyGy;y/y#yy xxxxxxxxxxxx{xoxcxWxKx?x3x'xxxwwwwwwwwwwwwtwhw\wPwDw8w,w wwvvvvvvvvvvvvyvmvavUvIv=v1v%vv vuuuuuuuuuuu}uqueuYuMuAu5u)uuuttttttttttttvtjt^tRtFt:t.t"tt sssssssssssszsnsbsWsKs?s3s'sssrrrrrrrrrrrrsrgr[rOrCr7r+rrrqqqqqqqqqqqqwqkq`qTqHqk2k&kkkjjjjjjjjjjjjsjgj[jOjCj7j+jjjiiiiiiiiiiiixili`iTiHif2f&fffeeeeeeeeeeeesege[eOeCe7e+eeeddddddddddddwdkd_dSdGd;d/d#dd cccccccccccc|cpcdcXcLc@c4c(cccbbbbbbbbbbbbubib]bQbEb9b-b!bb aaaaaaaaaaaayamaaaUaIa=a1a%aa a```````````~`r`f`Z`N`B`6`*```____________v_j_^_R_F_:_._"__ ^^^^^^^^^^^^{^o^c^W^K^?^3^'^^^]]]]]]]]]]]]s]g][]O]C]7]+]]]\\\\\\\\\\\\x\l\`\T\H\<\0\$\\ \[[[[[[[[[[[|[p[d[X[L[@[4[([[[ZZZZZZZZZZZZuZiZ]ZQZEZ9Z-Z!ZZ YYYYYYYYYYYYyYmYaYUYIY=Y1Y%YY YXXXXXXXXXXX}XqXfXZXNXBX6X*XXXWWWWWWWWWWWWvWjW^WRWFW:W.W"WW VVVVVVVVVVVVzVnVbVVVJV?V3V'VVVUUUUUUUUUUUUsUgU[UOUCU7U+UUUTTTTTTTTTTTTwTkT_TSTGT;T/T#TT SSSSSSSSSSSS{SoScSWSKS?S3S'SSSRRRRRRRRRRRRtRhR\RPRDR8R,R RRQQQQQQQQQQQQxQlQ`QTQHQN3N(NNNMMMMMMMMMMMMMxMmMbMWMLMAM6M+M MM LLLLLLLLLLLLLtLhL\LPLDL8L,L LLKKKKKKKKKKKKyKmKaKUKIK=K1K%KK KJJJJJJJJJJJ}JqJeJYJMJAJ5J)JJJIIIIIIIIIIIIvIjI^IRIFI:I.I"II HHHHHHHHHHHHzHnHbHVHJH>H2H&HHHGGGGGGGGGGGGsGgG[GOGCG7G+GGGFFFFFFFFFFFFwFkF_FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE|EpEdEXELE@E4E(EEEDDDDDDDDDDDDtDhD\DPDDD8D,D DDCCCCCCCCCCCCxClC`CTCIC=C1C%CC CBBBBBBBBBBB}BqBeBYBMBAB5B)BBBAAAAAAAAAAAAvAjA^ARAFA:A.A"AA @@@@@@@@@@@@z@n@b@V@J@>@2@&@@@????????????s?g?[?O?C?7?+???>>>>>>>>>>>>w>k>_>S>G>;>/>#>> ============|=p=d=X=L=@=4=(===<<<<<<<<<<<828&888777777777777s7g7[7O7C777+777666666666666w6k6_6S6G6;6/6#66 555555555555|5p5d5X5L5@545(555444444444444t4h4\4P4D484,4 44333333333333x3l3`3T3H3<303$33 322222222222}2q2e2Y2M2A252)222111111111111u1i1]1Q1E191-1!11 000000000000y0m0a0U0J0>020&000///////////~/r/f/\/Q/F/;/0/%///.............u.j._.T.I.>.3.(...-------------x-m-b-W-L-A-6-+- -- ,,,,,,,,,,,,,{,p,e,Z,O,D,9,.,#,, ,+++++++++++|+p+d+X+L+@+4+(+++************t*h*\*P*D*8*,* **))))))))))))y)m)a)U)I)=)1)%)) )(((((((((((}(q(e(Y(M(A(5()(((''''''''''''v'j'^'R'F':'.'"'' &&&&&&&&&&&&z&n&b&V&J&>&2&&&&&%%%%%%%%%%%%s%g%[%O%C%7%+%%%$$$$$$$$$$$$w$k$_$S$G$;$/$#$$ $###########|#p#d#X#L#@#4#(###""""""""""""t"h"\"P"D"8"," ""!!!!!!!!!!!!y!m!a!U!I!=!1!%!! ! } q e Y M A 5 )   vj^RF:." znbVJ>2&~rfZNB6*wk_SG;/# {ocWK?3'sg[OC7+xl`TH<0$ |pdXL@4(ui]QE9-! ymaUI=1% ~rfZNB6*vj^RF:." znbVJ>2&s  '  &  %  $  #  !  "         ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                               *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   >  =  <  ;  :  9  8~  7}  6|  5{  4z  3y  2x  1w  0v  /u  .t  -s  ,r  +q  *p  )o  (n  'm  &l  %k  $j  #i  "h  !g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H   G 8F 7E 6D 5C 4B 3A 2@ 1? 0> /= .< -; ,: +9 *7 )8 (6 '5 &4 %3 $2 #1 "0 !/  . - , + * ) ( ' & % $ # " !                         2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # "                                      1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        ' & % $ # " !                                        , + * ) ( ' & % $~ #} "| !{  z y x w v u t s r q p o n m l k j i h  g  f  d  e  c b ` a _ ^ ] \  [ &Z %Y $X #W "V !U  T S R Q P O N M L K J I H G F E D C B  A  @  ?  >  = < ; : 9 8 7 6  5 44 33 22 11 00 // .. -- ,, ++ ** )) (( '' && %% $$ ## "" !!                                       P  O  N  M  L  K  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !     ~ } | { z y x w v u t s r q p o  n  m  l  k  j i h g f e d c  b  %a  $`  #_  "^  !]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >   =  ,;  +<  *:  )9  (8  '7  &6  %5  $4  #3  "2  !1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                   !                                                                   4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                  & % $ # " !           ~ } | { z y x w v u  t  s  r  q  p o n m l k j i  h %g $f #e "d !c  b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V T U S R Q P  O  N  M  L  K J I H G F E D  C 8B 7A 6@ 5? 4> 3= 2; 1< 0: /9 .8 -7 ,6 +5 *4 )3 (2 '1 &0 %/ $. #- ", !+  * ) ( ' & % $ # "  !                            + * ) ( ' & % $ # " !                                        ) ( ' & % $ # " !                                        # " !                                                                  } ~ | { z y  x  -w  ,v  +u  *t  )s  (r  'q  &p  %o  $n  #m  "l  !k   j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X   W   V   U   T   S  R  Q  P  O  N  M  L  K J I H G F E D  C  B  A  @  ? > = < ; : 9 8  7 B6 A5 @4 ?3 >2 =1 <0 ;/ :. 9- 8, 7+ 6* 5) 4( 3' 2& 1% 0$ /# ." -! , + * ) ( ' & % $ # " !                                        K J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                    ~ }  | 3{ 2z 1y 0x /w .v -u ,t +s *r )q (p 'o &n %m $l #k "j !i  h g f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V  U  T  S  R  Q P O N M L K J  I 'H &G %F $E #D "C !B  A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 /  .  -  ,  +  * ) ( ' & % $ #  " .! - , + * ) ( ' & % $ " !                                        . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        " !                                                                            # " !       ~ } | { z y x w v u t s r q  p  o  n  m  k l j i h g f e  d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V  U  T  S  R  Q P O N M L K J  I H G F E D C B A @ ? > = < ; :  9  8  7  6  5 4 3 2 1 0 / .  - ', &+ %* $) #( "' !&  % $ # " !                                  $ # " !                            :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                     ~  }  |  {  z  y  w  x  v  t  u  s  r  p  q  o  n  m  l  k  i  j  h  g   f  *e  )d  (c  'b  &a  %`  $^  #_  "]  !\  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =   <  &;  %:  $9  #8  "7  !6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  )  *  (  '  &  %  $  #  "  !                        " !                                                                          " !                                        0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                               ~ } | { z  y  x  w  v  u t s r q p o n  m l k j i  h  g  f  e  d c b a ` _ ^ ]  \ [ Z Y X W V U T S R  Q  P  O  N  M L K J I H G F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9   8   7   6   5   4  3  2  1  0  /  .  -  , -k|pdXL@4(~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}y}m}a}U}I}=}1}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|*|||{{{{{{{{{{{{w{k{_{S{G{;{/{#{{ zzzzzzzzzzzz{zozczWzKz?z4z(zzzyyyyyyyyyyyytyhy\yPyDy8y,y yyxxxxxxxxxxxxyxmxaxUxIx=x1x%xx xwwwwwwwwwww}wqwewYwMwAw5w)wwwvvvvvvvvvvvvvvjv^vRvFv:v.v"vv uuuuuuuuuuuuzunubuVuJu>u2u&uuuttttttttttt~trtftZtNtBt7t+tttsssssssssssswsks_sSsGs;s/s#ss rrrrrrrrrrrr{rorcrWrKr?r3r'rrrqqqqqqqqqqqqtqhq\qPqDq8q,q qqppppppppppppxplp`pTpHp=p1p%pp pooooooooooo}oqoeoYoMoAo5o)ooonnnnnnnnnnnnunin]nQnEn9n-n!nn mmmmmmmmmmmmymmmamUmIm=m1m%mm mlllllllllll~lrlflZlNlBl6l*lllkkkkkkkkkkkkvkjk^kRkFk:k.k"kk jjjjjjjjjjjjzjnjbjVjKj?j3j'jjjiiiiiiiiiiiisigi[iOiCi7i+iiihhhhhhhhhhhhwhkh_hShGh;h/h#hh gggggggggggggygngcgXgMgBg7g,g!gg gffffffffffff|fqfff[fPfEf:f/f$fffeeeeeeeeeeee{eoeceWeKe?e3e'eeeddddddddddddtdhd\dPdDd8d,d ddccccccccccccxclc`cTcHc`2`&```___________~_r_f_Z_N_B_6_*___^^^^^^^^^^^^v^j^^^R^F^:^.^"^^ ]]]]]]]]]]]]{]o]c]W]K]?]3]']]]\\\\\\\\\\\\s\g\[\O\C\7\+\\\[[[[[[[[[[[[w[k[_[S[G[;[/[#[[ ZZZZZZZZZZZZ|ZpZdZXZLZ@Z4Z(ZZZYYYYYYYYYYYYtYhY\YPYDY8Y,Y YYXXXXXXXXXXXXxXlX`XTXIX=X1X%XX XWWWWWWWWWWW}WqWeWYWMWAW5W)WWWVVVVVVVVVVVVuViV]VQVEV9V-V!VV UUUUUUUUUUUUzUnUbUVUJU>U2U&UUUTTTTTTTTTTT~TrTfTZTNTBT6T*TTTSSSSSSSSSSSSwSkS_SSSGS;S/S#SS RRRRRRRRRRRR{RoRcRWRKR?R3R'RRRQQQQQQQQQQQQtQhQ\QPQDQ8Q,Q QQPPPPPPPPPPPPxPlP`PTPHP@2@&@@@???????????~?r?f?Z?N?D?9?.?#?? ?>>>>>>>>>>>>~>s>h>]>R>G><>1>&>>>===========~=r=f=Z=N=B=6=*===<<<<<<<<<<<.2.&...------------s-g-[-O-C-7-+---,,,,,,,,,,,,w,k,_,S,G,;,/,$,, ,+++++++++++|+p+d+X+L+@+4+(+++************u*i*]*Q*E*9*-*!** ))))))))))))y)m)a)U)I)=)1)%)) )(((((((((((~(r(f(Z(N(B(6(*(((''''''''''''v'j'^'R'F';'/'#'' &&&&&&&&&&&&{&o&c&W&K&?&3&'&&&%%%%%%%%%%%%s%g%[%P%D%8%,% %%$$$$$$$$$$$$x$l$`$T$H$<$0$$$$ $###########|#q#e#Y#M#A#5#)###""""""""""""u"i"]"Q"E"9"-"!"" !!!!!!!!!!!!z!n!b!V!J!>!2!&!!!  s g [ O C 7 +   wk_SG;/# |pdXL@4(th\PD8, ymaUI=1% }qeYMA5)vj^RF:." {ocWK?3'sg[OC7+xl`TH<0$ }qeYMA5)vj^RF:." znbVJ>2&sg[OC7+wk " !                                                                                                                             ~  }  |  {  z  y x w v u t s r  q #p "o !n  m l k j i h g f e d c b a ` _ ^ ] \ [  Z  Y  X  W  V T U S R Q P  O N M L K J I H G F E D C B A @ ? >  =  <  ;  :  9 8 7 6 5 4 3 2  1 (0 '/ &. %- $, #+ "* !)  ( ' & % $ # " !                               & % $ # " !                                        ) ( ' & % $ # " !                                                                          " !                                    ~ }  | ({ 'z &y %x $w #v "u !t  s r q p o n m l k j i h g f e d c b a  `  _  ^  ]  \ [ Z Y X W V U  T )S (R 'Q &P %O $N #M "L !K  J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8  7  6  5  4  3 2 1 0 / . - ,  + * ) ( ' & % $ # " !                          4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                   0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                            ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u   t  +s  *r  )q  (p  'o  &n  %m  $l  #k  "j  !i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J   I (H 'G &F %E $D #C "B !A  @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 2 3 1 0 / .  -  ,  +  *  ) ( ' & % $ # "  ! < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                             * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                             ~ }  |  {  z  y  x w v u t s r q  p /o .n -m ,l +k *j )i (h 'g &f %e $d #b "c !a  ` ^ _ ] \ [ Z Y X W V U T S R Q P O N  M  L  K  J  I H G F E D C B  A  @  >  ?  =  ;  <  :  9  8  7  6  5  4   3   2   1   0   /  .  -  ,  +  *  )  '  (                                      ~ } | { z y x w v u t s  r  q  p  o  n m l k j h i g  f *e )d (c 'b &a %` $_ #^ "] !\  [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J I  H  G  F  E  D C B A @ ? > =  < (; ': &9 %8 $7 #6 "5 !4  3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                    !                                                                                                         &  %  $  #  "  !                                                               ~  2}  1|  0{  /z  .y  -x  ,w  +v  *u  )t  (s  'r  &q  %p  $o  #n  "m  !l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  U  V  T  S  R  Q  O  P  N  M   L  9K  8J  7I  6H  5G  4E  3F  2C  1D  0B  /A  .@  -?  ,>  +<  *=  );  (:  '9  &8  %7  $6  #5  "4  !3  2  1  0  /  .  -  +  ,  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                           *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                             )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                           ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  5 4 3 2 1 0 / .  - ~ , } + | * { ) z ( y ' x & w % v $ u # t " s ! r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S   R G Q F P E O D N C M B L A K @ J ? I > H = G < F ; E : D 9 C 8 A 7 B 6 @ 5 ? 4 > 3 = 2 < 1 ; 0 : / 9 . 8 - 7 , 6 + 5 * 4 ) 3 ( 2 ' 1 & 0 % / $ . # - " , ! *  +  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                          / . -  ,  +  *  )  (  '  &  % $ # " !                                  6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  $ # " !                                       ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  i   j  3 h  2 g  1 f  0 e  / d  . c  - b  , a  + `  * _  ) ^  ( ]  ' \  & [  % Z  $ Y  # X  " V   W   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G   F   E   D   C   B   A   @   ?   >   <   =   ;   :   9   8   7 5+ 4* 3) 2( 1' 0& /% .$ -# ," +! * ) ( ' & % $ # " !                                        8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                ~ } | { z y  x &w %v $u #s "t !r  q p o n m l k j i h g f e d c b a ` _  ^  ]  \  [  Z Y X W V T U S  R /Q .P -O ,N +L *M )K (J 'I &H %G $F #E "D !C  B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 1 2 0  /  .  -  ,  + * ) ( ' % & $  # 0" /! . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        + * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                                                   ~ } | { z y x w v u t s r q  p  o  n  m  l k j i h g f e  d #c "b !a  ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R Q P O N  M  L  K  J  I H G F E D C B  A  #@  "?  !>  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  ) #  J}qeYMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ ~}}}}}}}}}}}}}}r}g}\}Q}F};}0}%}}}||||||||||||{|o|c|W|K|?|3|'|||{{{{{{{{{{{{s{g{\{P{D{8{,{ {{zzzzzzzzzzzzxzlz`zTzHzg3g(gggfffffffffffffyfnfcfXfMfBf7f,f!ff feeeeeeeeeeee}erege\eQeFe;e1e&eeeddddddddddddwdkd_dSdGd;d/d#dd cccccccccccc{cocccXcLc@c4c(cccbbbbbbbbbbbbubib]bQbEb9b-b!bb aaaaaaaaaaaazanabaVaJa>a2a&aaa```````````~`r`f`Z`N`B`6`*```____________w_k___S_G_;_/_#__ ^^^^^^^^^^^^{^o^c^X^L^@^4^(^^^]]]]]]]]]]]]t]h]\]P]D]8],] ]]\\\\\\\\\\\\y\m\a\U\J\>\2\&\\\[[[[[[[[[[[~[r[f[Z[N[B[6[*[[[ZZZZZZZZZZZZvZkZ_ZSZGZ;Z/Z#ZZ YYYYYYYYYYYY{YoYcYWYKY?Y3Y'YYYXXXXXXXXXXXXsXgX[XOXCX7X+XXXWWWWWWWWWWWWxWlW`WTWHWV3V(VVVUUUUUUUUUUUUUvUjU^URUFU:U.U"UU TTTTTTTTTTTT{ToTcTWTKT?T3T'TTTSSSSSSSSSSSStShS\SPSDS8S,S SS RRRRRRRRRRRRyRmRaRURIR=R1R%RRRQQQQQQQQQQQ~QrQfQZQNQCQ7Q+QQQPPPPPPPPPPPPxPlP`PTPHP>>>>>>>>>>>{>o>c>W>K>?>3>'>>>============t=h=\=P=D=8=,= ==<<<<<<<<<<<<~(3((((('''''''''''''t'h'\'P'D'8',' ''&&&&&&&&&&&&x&m&a&U&I&=&1&%&& &%%%%%%%%%%%~%r%f%Z%N%B%6%*%%%$$$$$$$$$$$${$p$e$Z$O$D$9$.$#$$ $############t#h#\#P#E#9#-#!## """"""""""""}"r"g"\"Q"F";"0"%"""!!!!!!!!!!!!!v!k!`!U!J!?!4!)!!! { o c W K ? 3 '   th\PD8-! znbVJ>2&sg[OC7+xl`TH<0$ }qeYMA5)vj^RF:." {ocWK?3'sg[OC7+xl`TH<0$ |pdXL@4(ui]QE9-! znbVJ>2&wlaVK@5*                                                                                                                                                   (  '  &  %  $  #  "  !                               }   ~   |   {   z  y  x  w  v  u   t   s   r   q   p   n   o   m  ' l  & j  % k  $ i  # h  " g  ! f  e   d   c   b   a   `   _   ^   ]   \   Z   [   Y   X   W   V   U   T   R  S  Q  P  O   N   M   L   K   I   J   H   G   F   E   D   C   B   A   @   ?   >   =   <   :   ;   9   8  7  6  5  4  3   2   1   0   /   .   -   ,   +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                        v v v  v  v  v  v  v v v v v v v  v v v v  v  v  v  v  v v v v v v  v  v  v  v  v   v   v   v   v   v  v  v  v  v  v  v  v l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l  l  l  l  l  l   l   l   l   l   l  l  l  l  l  l  l  l bM bL bK bJ bI bH bG bE b F b D b C b B b A b@ b? b> b= b< b; b:  b9 b8 b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b0 b/ b. b- b , b + b * b ( b ) b' b& b% b$ b# b" b!  b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b  b  b  b  b  b  b  b  b   b   b   b   b   b  b  b  b  b  b  b  b X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X X X X X X  X  X  X X X X X X X  X  X   X   X   X   X  X  X  X  X  X  X  X N N N N N N N N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N  N   N   N  N  N  N  N  N  N  N D o D n D m D l D k D j D i D h D g D f D e D d D c D b D a D ` D _  D ^ D ] D \ D [ D Z D Y D X D W D V D U D T D S D R D Q D P D O D N D M D L D K D J D I D H D G D F  D E D D D C D B D A D @ D ? D > D = D < D ; D : D 9 D 8 D 7 D 6 D 5 D 4 D 3 D 2 D 1 D 0 D /  D .  D -  D ,  D *  D +  D )  D (  D '  D &  D %  D $  D #  D "  D !  D  D   D   D   D   D   D   D   D   D   D   D   D   D   D  :k :j :i :h :g :f :e :d :c :b : a : ` : _ : ^ : ] :\ :[ :Z :Y :X :W :V  :U :T :S :R :Q :P :O :N :M : L : K : J : I : H :G :F :E :D :C :B :A  :@ :? :> := :< :; :: :9 :8 :7 :6 :5 :4 :3 :2 :0 :1 :/ : - : . : + : , :* :) :( :' :& :% :#  :$  :"  :!  :  :  :  :  :  :  :  :  :  :  :  :  :  :  :   :   :   :   :   :  :  :  :  :  :  :  : 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0! 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0   0 ~  0 }  0 |  0 {  0 z  0 y  0 x  0 w  0 v  0 u  0 t  0 s  0 r  0 q  0 p & & & & & & & & & & & & & & & & &  & & & & & & & & & & & & & & & &  & ~ & } & | & { & z & y & x & w & v & u  & t & s & r & q & p & o & n & l & m & k & j & i & h & g & f & e & d & c & b & a & ` & _ & ^ & ] & \ & [ & Z & Y & X & W & U  & V & T & S & R & Q & P & O & N & M & L & K & J & I & H & G & F & E & D & C & B & A & @ & ? & > & = & < & ; & : & 9  & 8 & 7 & 6 & 5 & 4 & 3 & 2 & 1 & 0 & / & . & - & , & + & * & ) & ( & ' & & & % & $  & #  & "  & !  &  &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &  &  &  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B   A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  -  .   ,  !+  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                                                ~ } | { z y x  w v t u s  r  q  p  o  n m l k j i h g  f  e  d  b  c  a  `  _  ^  \  ]  Z   [   Y   X   W   V  U  T  S  R  Q  P  O  N                               : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !   ~ } | { z y x w v u t s r q p o n m  l  k  j  i  h g f e d c b a  ` (_ '^ &] %\ $[ #Z "Y !X  W V U T S R Q P O N M L K J I H G F E  D  C  B  A  @ ? > = < ; : 9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,   +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                             "  !                                                             !                                                                                                                          ( ' & % $ # " !                           ~ } | { y  z x w v u t s r  q  p  o  m  n l k j i h g f  e  c  d  b  a  ` _ ^ ] \ [ Z Y  X W V U T S R Q P  O  N  M  L  K J I H G F E D  C B A @ ? > = < ; : 9  8  7  6  5  4 3 2 1 0 / . -  , + * )  (  '  &  %  $ # " !                                                                                                 !                    ~  }  |  {  z  y x w u v t s r  q p o n m l k j i h g  f  e  d  c  b a ` _ ^ ] \ [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  N  O  M   L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8   7  $6  #5  "4  !3  2  1  0  /  .  -  +  ,  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                          !                                                            ' & % $ # " !                                                                                                                  ~  } | { z y x w v  u s t r p q o n m l k j  i  h  g  f  e d c b a ` _ ^  ] \ [ Z X Y W U V T R S Q P O N M L K  J  I  H  G  F E D C B @ A >  ? = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 . /  -  ,  +  *  ( ) ' & % $ # "  !                                                                                                                        , + * ) ( ' & % -Zth\PD8, ~~~~~~~~~~~~y~m~a~U~I~=~1~%~~ ~}}}}}}}}}}}~}r}f}Z}N}B}6}*}}}||||||||||||w|k|_|S|G|;|/|#|| |{{{{{{{{{{{{~{s{h{]{R{G{<{1{&{{{zzzzzzzzzzzzvzjz^zRzFz:z.z"zz yyyyyyyyyyyy{yoycyWyKy?y3y'yyyxxxxxxxxxxxxtxhx\xPxDx8x,x xxwwwwwwwwwwwwywmwawUwIw?w4w)wwwvvvvvvvvvvvvvyvnvcvXvLv@v4v(vvvuuuuuuuuuuuutuhu\uQuEu9u-u!uu tttttttttttt{tptetZtOtDt9t.t#tt tsssssssssss}sqsesYsMsAs5s)sssrrrrrrrrrrrrvrjr^rRrFr:r.r"rr qqqqqqqqqqqq{qoqcqWqKq?q3q'qqqpppppppppppptphp\pPpDp8p,p ppoooooooooooo}orogo\oQoFo;o0o%ooonnnnnnnnnnnnnvnlnanVnKn@n5n*nnn mmmmmmmmmmmmmzmomdmZmOmDm9m.m#mm mllllllllllll~lrlflZlNlBl6l*lllkkkkkkkkkkkkvkjk^kRkFk:k.k#kk jjjjjjjjjjjj{jojcjWjKj?j3j'jjjiiiiiiiiiiiiuiii]iQiEi9i-i!ii hhhhhhhhhhhhzhnhbhVhJh>h2h'hhhggggggggggggsggg\gPgDg8g,g ggffffffffffffyfmfafUfIf=f1f%ff feeeeeeeeeee~erefeZeNeCe7e+eeeddddddddddddwdkd`dTdHd_2_&___^^^^^^^^^^^~^s^g^[^O^C^7^+^^^]]]]]]]]]]]]x]l]`]T]H]<]0]$]] ]\\\\\\\\\\\}\q\e\Y\M\A\5\)\\\[[[[[[[[[[[[v[j[^[R[F[:[.["[[ ZZZZZZZZZZ                                                                                                                                                                       ~ } | {  z  y  x  w  v u t s r q p o  n m l k j i h g  f e d c b a ` _  ^  ]  \  [  Z Y X W V U T S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A   @  >  ?  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /   .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                                      ~  }  |  {  z  y   x   w   v   u   t  s  r  q  p  o  n  m  l                                                         &  %   $   #   "   !                      [   Z   Y   X   W  V  U  T  S  R  Q  P  O                                                                                                                                                                              ~  }  |  {  z  y w x v u t s r  q  o  p  n  l  m  k  j  h   i   g   f   e   d  c  b  a  `  _  ^  ]  \           ~ } | { z y x w  v u t s r q p  o  n  m  l  k j i h g f e d  c b a _ ` ^ ] \ [ Z  Y  X  W  V  U T S R Q P O M  N L K J I H G F E D C B A  @  ?  >  =  < ; : 9 8 7 6 5  4  3  2  1  0  /  .  ,  -  +  *  )  (   '   &   %   $   #  "  !              6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $   #  "  !