SQLite format 3@ ~(Fh~(- ~`D~~`i%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT){UtablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" TEXT, "book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT) T~gTregionColombia'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalse#languageWa’ikhana)chapter_stringChapter#'descriptionDio Wadarique }&mO1~~~~~{~_~C~,~}}}}}}u}\}D}&##ff7c80ApoApocalipsis#00ff00JudJudas#00ff003Ju3 Juan#00ff002Ju2 Juan#00ff001Ju1 Juan#00ff002Pe2 Pedro#00ff001Pe1 Pedro#00ff00SanSantiago#ffff00HebHebreos#ffff00FlmnFilemón#ffff00vTitTito#ffff00l2Ti2 Timoteo#ffff00b1Ti1 Timoteo!-#ffff00X2Te2 Tesalonicenses! -#ffff00N1Te1 Tesalonicenses !#ffff00DColColosenses !#ffff00:FilFilipenses #ffff000EfeEfesios #ffff00&GálGálatas##ffff002Co2 Corintios##ffff001Co1 Corintios#ffff00RomRomanos#00ffffHecHechos#ff6600JuaJuan#ff6600LucLucas#ff6600MarMarcos#ff6600MatMateo<~B}wqke_YSMGA;5/)# ~~~~~~~~~~~~~~~~~~A@?">0=H { Caroaro mʉja majirã. Mani rupaʉ Dio Espíritu Santo cʉ cãnipa rupaʉ ã, Dio wiire bairona. Manire cajooyupi Dio cʉ Espíritu Santore, manipʉre cãcʉre. To bairi mani majuuna carotiquetiparã mani ã, Dio yarã aniri. Cʉ maca manire carotii ãmi. LzTo bairi áti epericarã cʉtiqueti majuucõaña. Noa una cáti epericarãcʉna maca, na rupaʉri rooye tuurã áama. Apeye caroorije átaje maca mani rupaʉ macaje carooye tuuquẽtie ã. y{Ni ũcʉ mani Ʉpaʉ Jesucristo mena macacʉ maca, cʉ̃re caapiʉjaʉ Jesucristo mena jĩca rupaʉre bairona ãcʉmi. SxMere mʉja majitʉga. Dio ye queti ucarica pũuropʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Ni ũcʉ cãromiore ne, co mena ãcʉ pʉgarã anibana quena cʉ nʉmo mena jĩcaʉre bairona ãma cʉ nʉmo jãa,” ĩ ucarique ã. To bairi ni ũcʉ caroo mena cáti epei pʉgarã anibana quena co mena jĩcaʉre bairona ãma cáti epeo jãa. gwGMani rupaʉri Jesu ye cãnie jeto ã. To bairi Jesu yere emarãre bairo mʉja átiborã cãromio cáti epe wapatao mena ána. Dio yere emari caroo macare joorãre bairo mʉja átiborã. To bairo cátiqueticõape ã. >vuTo bairi cʉ catutuarije mena mani rupaʉre tunu catiogʉmi Dio mani cabai yajiro bero. Mani Ʉpaʉ Jesu rupaʉ cʉ catunu catioricarore bairona manire átigʉmi Dio mani quenare. +uO Ocõo bairo camaja na caĩnucuri wamere cariape ĩma: Ʉgarique mani paropʉ cãnipe ã. Mani paro maca ʉgarique cãnipa paʉ ã. Dio maca tie capetiro átigʉmi. Mani paro manigaro. Ʉgarique quena manigaro. To bairo to cayajibato quena mani rupaʉ cáti epericarã cʉtipa rupaʉ me ã. Jesucristo cʉ cabooro maca cátipa rupaʉ ã. Cʉna mani rupaʉ Ʉpaʉ ãmi. To bairi cʉ caboorije macare cátipe ã manire. @ty Camaja jĩcaarã ocõo bairo ĩrãma: “Noo mani cabooro mani áti maji. Ñee unie áti rotiquetaje maa.” To bairona ã bairo pʉa. Judío maja na cáti rotiquetaje quena manire ĩro mee bai. To bairo manire to caĩquetibato quena jĩca wameri mani cápata caroaro mani baiquetigarã. To bairi rooro mani baire ĩrã ti wame uno cátiquetipe ã manire. Ti wamere mani áti jana majiquetiborã. To bairi jĩca wame uno, “Átiquẽja,” Dio manire cʉ caĩqueti wame to cãnibato quena yʉ átiqueti majuucõa ti wame yʉ cátie jʉgori rooro yʉ cabaiata. s3 Cajʉgoye mʉja quena jĩcaarã to bairo cána mʉja cãnibajupa. Yucʉacã Dio yarã mʉja ã, cʉ cawajoaricarã aniri. Caʉgueri coje rericarãre bairona mʉja cabaiyupa, caroorije mʉja cátajere Dio mʉjaare cʉ camajirioro. Jesucristo jʉgori, to bairona Dio Espíritu Santo jʉgori, “Caroarã ãma, yʉ yarã ãma,” Dio cʉ caĩ tʉjʉrã mʉja ã yucʉra mʉja quena. La santidad del cuerpo 4ra To bairona cajee rutirã apeyere catʉjʉ ʉgoorã, caeti cumu pairã, aperãre cawada pairã, noo aperã yere caemarã, to bairije cána una Dio tʉpʉ aáquetigarãma. %qC “Dio tʉpʉ aáquetigarãma caroorã,” mʉja ĩ majitʉga. To bairi tʉgooña ma wijiaqueticõaña. Ocõo bairo cána Dio tʉpʉ aáquetigarãma: Noo cáti epericarãcʉna, Dio cãniquẽna wericarãre cáti nʉcʉbʉgorã, na nʉmo cãniquẽco mena cáti eperã o na manapʉ cãniquẽcʉ mena cáti eperã, aperã caʉmʉa na majuuna o cãromia na majuuna rooro cáti eperã, Dio tʉpʉ aáquetigarãma. upcMʉja majuuna aperãre rooro mʉja áa, na quena mʉja mena macana Jesure caapiʉjarã na cãnibato quena. noUTo bairo Jesure caapiʉjarã cãni poa macana anibana quena mʉja caame wada canamurije ñuuquẽe. Aperã rooro mʉjaare na cátie o mʉja yere na caemarije mʉja canʉcaro maca aperãre mʉja cawadajãquẽto ñuuboyupa. pnYAperã mʉja yarãre na quena Jesucristore canʉcʉbʉgorã na cãnibato quena ʉparã Diore caapiʉjaquẽnapʉre na mʉja quenoo rotinucuñupa. To bairo mʉja cátiere cabobo tʉgooñape anibajupa. Mʉja tʉpʉ macana Diore caapiʉjarã maca mʉja cabairije uniere mʉjaare cawada quenooboja majirã ãnama. To bairi na jetore buioya. ¿Nope ĩrã ʉparã Jesucristore caapiʉjaquẽnare mʉja ame wada canamurijere na mʉja buioti? To bairo mʉja cátiere cabobo tʉgooñape nibapa. ml Ati yepa macaje cawatoa macaje mena cabai buicʉti tʉgooñarã ʉparã Jesure caapiʉjaquẽnare na caquenoo rotiquetipe ã. k#Dio tʉ macana ángel maja quenare carotirã mani anigarã. To bairo carotiparã aniri ati yepa macaje quenare caroaro mʉja roti majirã. wjg¿Mʉja tʉgooña majiquẽeti? Caberopʉ Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorã Jesu mena ati yepa macanare carotirã mani anigarã. To bairo ati yepa macanare carotirã mani anigarã ĩrã yucʉ quenare apeye unieacãre mʉja roti majirã. Ti #Jĩcaarã mʉja mena macana cañuuquẽtie mʉjaare na cáto ʉparã Jesure caapi nʉcʉbʉgoquẽnapʉre caquenoo rotiquetipe ã. Jesucristore caapiʉjari poa macana macare cawada quenooboja rotipe ã. h  To bairi mʉja Jesure caapiʉjarã mʉja mena macacʉ jĩcaʉ rooro cʉ cátiere caroaro cʉ tʉjʉ cõoñaña. To bairo tʉjʉ cõoñari rooro cácʉre caroaro cʉ tʉjʉ majiri cʉ buuya, mʉjaare yʉ ĩ. Aperã Jesucristore caapi nʉcʉbʉgoquẽna macare rooro na cátiere dope bairo na yʉ tʉjʉ cõoña majiquẽe. Dio maca na cátiere tʉjʉ cõoñari na popiyeyegʉmi. g hfI Ocõo bairo maca mʉjaare yʉ caĩwʉ cajʉgoye mʉjaare queti uca joʉ: Nii, “Yʉ quena Jesucristore caapi nʉcʉbʉgoʉ yʉ ã,” ĩbacʉ quena cáti eperico cʉgoʉ ũcʉ mena bapa cʉtiqueticõaña. Aperã yere catʉjʉ ʉgoo paii, Dio cãniquẽnare cáti nʉcʉbʉgoʉ, aperãre cawada paii, caeti cumu paii, cajee ruti paii, to bairo cãcʉ anibacʉ quena, “Diore caapi nʉcʉbʉgoʉ yʉ ã,” caĩtoʉ ũcʉ mena bapa cʉtiqueticõaña, yʉ caĩ queti uca joowʉ. e To bairo mʉja ĩ uca joʉ Diore camajiquẽna na tʉpʉ aáqueti majuucõaña ĩi mee yʉ caĩwʉ. Noo cabooro cána ati yepapʉ capãarã ãma cáti epericarã cʉti pairã, cajee ruti pairã, aperã yere catʉjʉ ʉgoo pairã, Dio cãniquẽna wericarãrena cáti nʉcʉbʉgo pairã. To bairo cabairã tʉpʉre cáaáqueti majuucõarã mʉja cãmata ati yepapʉ mʉja cabutipe aniboro. d  Cajʉgoye yʉ cauca jʉgorica pũuropʉ, “Cáti epericarãcʉna mena na bapa cʉtiqueticõaña,” yʉ caĩ uca joowʉ. cc?To bairi pascua macaje pan levadura caajuya manie, cawauaquẽtiere caʉgarãre bairona caroorije mana cãnipe ã. Cariapena caroaro cána jeto cãnipe ã. “Caroaro cána mani ã,” caĩtorã maca cãniquetipe ã. ^b5To bairi caroorije cʉ cátiere bairo aperã mani mena macana átirema ĩrã cʉ buuya. To bairo ána pascua boje rʉmʉ cãno pan levadura na caĩrijere caajuya maniere bairona mʉja anigarã. Caroaro cána jeto mʉja anigarã. Jesucristo cajĩa ecooyupi caroorije mani cátie wapa. Pascua cãno oveja na cajĩaʉre bairo cajĩa ecooyupi. Ha Mʉjaa, “Aperã netoro caroaro cána jã ã,” mʉja caĩ tʉgooñarije ñuuquẽe. Pan átigarã levadura na caĩrijere õcoacã ajurãma, ti bʉrʉa to wauato ĩrã. Tieacã na caajuro bero ti bʉrʉa nipetiro wauacoato. Tie cabairore bairona jĩcaʉ camajocʉ roorije cʉ cápata camaja átiga peticoanama. T`!To bairo cácʉre cʉ buu rocacõaña, Sataná cʉ rupaʉre noo cʉ cabooro cʉ áti rocacõato ĩrã. To bairi caroorije cʉ cátiere janagʉmi. Cʉ yeri maca Jesucristo cʉ cáatí paʉpʉ catigʉmi. ?_wNeñapoya mani Ʉpaʉ Jesucristore caapiʉjarã jeto. Neñapori Pablo mani mena neñapomi caĩrãre bairona cariape ája. Jesucristo quena cʉ catutuarije mena mʉja mena anigʉmi. (^IMʉja tʉpʉ aniquetibacʉ quena seeto mʉjaare yʉ tʉgooñanucu. To bairi mʉja mena cãcʉre bairona rooro cácʉre cʉ capopiyeyepe ã, yʉ ĩ tʉgooña. ]To bairi mʉja mena macacʉ rooro cʉ cátibato quena, “Aperã netoro caroaro cána mani ã,” mʉja ĩ tʉgooñanucu. To bairo cʉ cátiere tʉgooña jʉtiritiri cʉ̃re mʉja cabuupe anibajupa. To bairo cátacʉre mʉja mena caneñapo rotiquetipe anibajupa. k\ QJĩcaʉ mʉja mena macacʉ caroorije majuu cʉ cátie jã queti apinucu, “Cʉ pacʉ nʉmorena áti epericocʉmi,” jã ĩ buioma. Aperã Diore camajiquẽna anibana quena ti wame unore átiquetinucuma. Ñuuqueti majuucõa. W['¿Topʉ ejaʉ dope bairo mʉjaare yʉ cáto mʉja booti? ¿Ñuuquẽto mʉja cáto yʉ catutiro mʉja booti? ¿O caroaro cãna mʉja cãno maca mairique mena caroaro mʉjaare yʉ cabuioro mʉja booti?Z “Dio cʉ caboorijere cána jã ã,” mani caĩro wapa maa. Cʉ caboorijere cʉ catutuarije mena mani cáto maca boomi Dio. YYʉ maca, “Nemoona na tʉpʉ yʉ aágʉ Dio cʉ cabooata,” yʉ ĩ tʉgooña. Topʉ aácʉ to bairo cabairãre na yʉ tʉjʉgʉ. Noa, “¿Dio cʉ catutuarije mena cʉ caboorijere na áati? O ¿To bairona ĩtorã na áati?” na yʉ ĩ tʉjʉgʉ. /XWJĩcaarã mʉja mena macana, “Jã majuuna mʉjaare cajʉgo aniparã jã ã, camaji netorã aniri,” ĩma, Pablo mani tʉpʉ tʉjʉ atíquẽcʉmi ĩ tʉgooñari. nWUTo bairo mʉja cátipere boojãʉ Timoteore mʉja tʉpʉ cʉ yʉ cáaá rotitʉgawʉ. Yʉ camaii, yʉ macʉre bairo cãcʉ ãmi. Yʉ cátore bairona caroaro átinucumi Dio yere. Jesucristore cʉ nʉcʉbʉgoʉ yʉ cáti aniere mʉja buionemogʉmi. Jesucristore caapiʉjarã nipetiropʉ na cãnopʉ yʉ cabuionucurore bairo mʉja buionemogʉmi Timoteo. jVMTo bairi yʉ punaare bairo cãna mʉja cãno yʉ cátinucurore bairo mʉja cáto seeto yʉ boo. 'UGCapãarã majuu diez mil cãnacãʉ Jesucristo ye quetire mʉjaare cabuiorã mʉja cʉgoborã. Capãarã majuu mʉjaare cabuiorã na cãnibato quena jĩcaʉna yʉ ã mʉjaare cabuio jʉgoricʉ. Yʉna yʉ ã mʉja pacʉre bairo cãcʉ, Jesucristo ye quetire mʉjaare cabuio jʉgoricʉ. T}Na bobo apiato ĩi mee to bairije mʉjaare yʉ ĩ buio jã capopiye cʉtinucurijere. Mʉjaare maii, to bairo caroaro mʉjaare yʉ queti buiocõa, yʉ punaare bairo cãna mʉja cãno maca. Caroa macare na tʉgooñaato ĩi mʉjaare yʉ ĩ buio. S Naa rooro jã wada painucuma. Jãre na caĩrije to cãnibato quena caroaro nare jã buio quenooganucubapa. Ati yepa macana na cabooquẽtie na carerijere bairona jã tʉjʉ renucuma. Nemoopʉna to bairo na cáti jʉgoricarã rooro jã átinucuma yucʉ quenare. AR{ Seeto jã paa popiye cʉtinucu. Camaja jãre tutinucuma. Jãre na catutiro quena, “Caroaro mʉjaare to baiato,” nare jã ĩ yʉnucu. Jã nʉcanucu rooro jãre na cátinucurijere. MQ Nemoopʉre capopiye cʉtana aniri ato cõo quenare to bairona jã popiye cʉtinucu. Cañigo tamʉorã, caetigarã, cajuti mana jã bainucu. Aperã rooro jã átinucuma. Cawiiri mana jã anicõa. P Jesucristo ye quetire jã cabuio teñarije jʉgori ati yepa macana, “Catʉgooña majiquẽna ãma,” jã ĩnucuma. Mʉja maca, “Jesucristo ye quetire jã maji peocõa,” caĩrã mʉja anicõa. Cáti ocabʉtiquẽna jã ã jãa. Mʉja maca, “Caocabʉtirã majuu jã ã jãa,” mʉja ĩ. Camaja to bairona jã tʉjʉ recõanucuma. Mʉja macare caroaro nʉcʉbʉgonucuma. gOG Aperã Jesu ye quetire Dio cʉ cabuio roti jooricarã rʉgaro majuu cãna Dio cʉ cacũricarã jã ã, yʉ tʉgooña. Aperã caroorije na cátie wapa na cajĩaparãre bairo jã ã. Aperã jã tʉjʉjonucuma, dope bairo jã cabaipere tʉjʉgarã. Ángel maja camaja quena to bairona jã tʉjʉnucuma, dope bairo popiye jã cabainemopere tʉjʉgarã. NOcõo bairo mʉja tʉgooña: “Nipetiro Dio yere jã maji peticõa. Ñee unie jã rʉjaquẽe. Caroaro cãna jã ã,” mʉja ĩ tʉgooña mʉja tʉpʉ jã cãniquẽtopʉ. Caʉparãre bairo catʉgooñarã mʉja anibapa. Jã macare cawatoa cãnare bairo jãre mʉja tʉjʉ recõa. Dio yere camajirã majuu mʉja cãmata ñuu netoboro. Jã quena mʉja mena camajirã jã aninemoborã. XM)Aperã netoro cãni majuurã mʉja aniquẽe. Nipetirije Dio yere mʉja camajiri wame cõo mʉjaare Dio cʉ camajiorique jeto ã. To bairi, “Jã majuuna jã camajiwʉ,” ĩ tʉgooñaqueticõaña mʉjaa. Yʉ yarã, caroaro mʉjaare buioʉ atiere mʉjaare yʉ ĩ. Apolo, yʉ, jã ye macaje menare mʉjaare yʉ buio majio. Jã cátiere tʉjʉrã Dio ye queti ucarica pũuripʉ tirʉmʉpʉ macana na caĩ ucaricarore bairo mʉja áti majigarã. Ape wame ti pũuripʉ caĩ ucaqueti wame macare mʉja átiquetigarã. To bairi, “Jãre cabuioʉ maca camaji netoʉ ãmi mʉjaare cabuioricʉ netoro,” mʉja ĩ nʉcʉbʉgo uwioquetigarã. 7KgAperã na cátiere, “Caroaro átiquẽema,” na caĩquetiparã mani ã Jesucristo cʉ catunu atíparo jʉgoye. Tunu ejaʉpʉ camaja nipetirã na cátajere iñoogʉmi aperãre. Yajioro na cátibataje quenare iñoogʉmi mani Ʉpaʉ Jesu. Camaja “Ocõo bairo jã átigarã,” na caĩ tʉgooñabatie quenare iñoogʉmi. To cõopʉ camaja na cãno cõo caroaro na cátaje tʉjʉri, “Caroaro mʉja cápʉ́,” na ĩgʉmi Dio. J “Dio yʉre cʉ cáti rotirijere caroaro yʉ átiquẽe,” ĩ tʉgooñaquetibacʉ quena, “Caroaʉ, cabui mácʉ yʉ ã,” yʉ ĩ majiquẽe. Mani Ʉpaʉ Jesucristo jeto, “Caroaro áami,” o “Caroaro átiquẽemi,” yʉre caĩ tʉjʉ majii ãmi. QITo bairi Dio yere yʉ cátiere, “Caroaro áami,” o “Caroaro átiquẽemi Pablo,” yʉre mʉja caĩata quena yʉ tʉgooñaquẽe. O ʉparã una to bairo yʉre na caĩ tʉjʉata quena yʉ tʉgooñaquẽe. Yʉ majuu quena, “Caroaro yʉ áa,” o “Caroaro yʉ átiquẽe Dio yʉre cʉ cáti rotirijere,” yʉ ĩquẽe. /HWJĩcaʉ paabojari majocʉ cʉ ʉpaʉ cʉ cáti rotirore bairona caroaro cátipaʉ ãmi. To bairo caroaro cʉ cáto cʉ ʉpaʉ maca caroaro cʉ tʉjʉ wariñuugʉmi. =G u“Jesucristo cʉ cáti rotirijere cána ãma,” jãre caĩ tʉgooñape ã. “Dio ye queti, cajʉgoye camajare cʉ camajioquetajere cabuiorã ãma,” jãre caĩ tʉgooñape ã. {FoTo bairi Cristo cʉ caboorije cátiparã mʉja ã, mʉja quena. Cristo maca Dio cʉ caboorijere cácʉ ãmi.aE;To bairi mʉjaa, camajocʉ ũcʉre, “Aperã netoro camajii ãmi. To bairi cʉ̃re caapiʉjaʉ yʉ ã,” ĩqueticõaña. “Pablo cʉ cabuiorijere caapiʉjaʉ yʉ ã,” o “Apolo cʉ cabuiorijere caapiʉjaʉ yʉ ã,” ĩqueticõaña. Yʉre, Apolore, Pedro quenare mʉja tʉpʉ jã cabuio roti jooyupi Dio, yʉ yere caroaro na majiato ĩi. To bairi nipetiro ati yepa macajere cacũñupi Dio mʉjaare, cãni majuurijere mʉja camajiparore bairo ĩi. Catiriquere, bai yajiriquere, yucʉacã cãnie, cabero cãnipe, nipetiro cacũñupi Dio mʉjaare, cãni majuurijere mʉja camajiparore bairo ĩi. DC7Ape wame tunu ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Ati yepa macana, ‘Camajirã jã ã,’ caĩrã na catʉgooñabatie wapa maa, ĩmi mani Ʉpaʉ Dio.” TB!Ati yepa macana Diore camajiquẽna na camaji majuurije ñe wapa manie ã Dio cʉ catʉjʉata. Dio ye queti ucarica pũuripʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Ati yepa macajere camajirã, ‘Jã majuuna jã cáti majirije menana ape wame jã cáti majiri wame jã átigarã,’ na caĩro Dio maca ricati to cabairo na átigʉmi.” ZA-“Yʉ maji majuucõa ati yepa macana na camajirijere,” ĩ tʉgooñaqueticõaña mʉjaa. Jocarãna to bairo mʉja ĩ tʉgooñaborã. Ati yepa macana Diore camajiquẽna Dio ye macare, “To bairona ĩcõaro ĩ,” ĩma. To bairo na caĩrije to cãnibato quena mʉja maca Dio yere tʉgooñaña, Dio mena camajirã majuu anigarã. s@_To bairi Dio wiire bairona cãnare ricati wame mʉjaare cabuio rooye tuʉ ũcʉre cʉ popiyeyegʉmi Dio. ~?uMʉjaa Dio wiire bairona mʉja ã, cʉ Espíritu Santo mʉjaapʉre cʉ cãno maca. ¿Tiere mʉja majiquẽeti? <>qApeĩ caroaro cabuioquetacʉ ũcʉ maca cʉ cabuiobatajere regʉmi Dio. Ta mena áta wii caʉ̃rore bairona yajigaro cʉ cabuiobataje. To bairo to caʉ̃ yajibato quena cʉ maca catigʉmi. Wii caʉ̃ri paʉ cãno caatʉ ruti butiire bairona catigʉmi cʉ apeye unie caʉ̃ re peo ecooricʉ anibacʉ quena. x=iTo bairi caʉ̃quẽtie unie ʉ̃ta rupaa mena wii cátacʉ ti wii caʉ̃quẽto tʉjʉri caroaro cʉ wapayeboʉmi cʉ ʉpaʉ. To bairo cʉ cátore bairona caroaro Dio yere cabuioʉre caroaro wariñuuriquere cʉ joogʉmi Dio cʉ ũcʉre. )<K To bairi ati ʉmʉrecoo capetiropʉ camaja na cãno cõona na cátajere, “Cañuurije ã,” o “Cañuuquẽtie ã,” ĩ tʉjʉ bejegʉmi Dio. Cañuurije, o cañuuquẽtie macare na cabuioyupari ĩi, apeye uniere cañuurije jeto to tuaato ĩi cajoe bejeñaʉre bairona átigʉmi Dio. ;5 To bairi wiire cána ʉ̃ta pãiri na cacũ jʉgorica pãiri bui ape rupaare peo turorique ã. Oro na caĩri rupaa, o plata na caĩri rupaa o apeye caroa pairo cawapacʉti rupaa peo turorique ã. Tiere bairona ã caroa majuure jĩcaʉ mʉjaare cʉ cabuiorije. Apeye maca ã yucʉ pãiri, o ta unie, o wʉ unie wii átaje. Atiere bairo maca cawatoa macaje jĩcaʉ mʉja cʉ cabuiorije nemoona cayajirije. :- To bairi mʉjaare yʉ cabuio jʉgorique cãmʉ Jesucristo ye queti majuu. Jesucristo ye queti jetore cabuio jʉgope ã, Dio ye paarique átigarã. To bairi ʉ̃ta mena turica wiire cána na cacũ jʉgorica pãirire bairona ã, Jesucristo ye quetire yʉ cabuio jʉgorique. f9E To bairi Dio yʉre cʉ cabuio rotirore bairona mʉjaare yʉ cabuio jʉgowʉ Jesu ye quetire. Wii nʉcori majocʉ ʉ̃ta rupaa capeo jʉgoʉre bairona mʉjaare yʉ cabuio jʉgowʉ. Aperã ti wiire átinemo paa turo wamʉ nutuana na cátore bairona aperã Dio ye quetire yʉ cabuioriquepʉ buionemogarãma. To bairi caroaro, cariape jeto na buioato. 68e To bairi yʉ, Apolo mena jĩcaro mena Diore cʉ capaabojarã jã ã, cʉ ye quetire buiorã. Mʉja maca Dio ye quetire caapirã aniri jĩca yepa, oterica yepare bairo mʉja bai, tie oterique caputipa yepare bairona. To bairo cabairã aniri Dio wejepʉ na caoteriquere caputinemoro cʉ cátore bairona mʉja quenare cʉ yere mʉja camajinemoro átigʉmi Dio. Ape wame tunu. Cʉ̃re caapiʉjarã mʉja cãno cʉ ya poa, caroa poa macana mʉja áti nutuacʉ áami Dio. Cʉ ya poa, caroa poa macana aniri jĩca wii ʉ̃ta mena na cáti wiire bairona mʉja ã. 57cJesu ye quetire cabuio jʉgoʉ, cabero cabuionemoʉ quena jĩca wamerena cabuiorã ãma. Na pʉgarãre caroa wariñuuriquere na joogʉmi Dio cʉ yere na cabuiorique wapa. 6 To bairi oteriquere caotei, caoco pioʉ na maca cawatoa cãna ãma. Dio maca ãmi cãni majuʉ, tiere cabʉcʉaro cácʉ aniri. 5-Nemoona Jesu ye quetire mʉjaare yʉ cabuio jʉgowʉ. Jesucristo ye quetire mʉjaare buio jʉgoʉ jĩcaʉ cʉ caoterore bairo mʉjaare yʉ cápʉ́. Yʉ bero Apolo mʉjaare cabuionemoñupi Jesu ye quetire. Cʉ maca oteriquere to jiniqueticõato ĩi oco piori majocʉre bairona mʉjaare cájupi. Dio maca tiere to cabʉcʉaro cájupi. To bairo ácʉ cʉ̃re mʉja caapi nʉcʉbʉgonemoro cájupi Dio. N4Yʉ, Apolo quena cawatoa macanare bairona jã ã. Diore cʉ capaabojari maja jã ã, cʉ ye quetire buiorã. Jã cabuiorije jʉgori mani Ʉpaʉ Jesure mʉja caapiʉja jʉgowʉ. Dio yere cʉ cáti rotiriquere yʉ cáticõawʉ. Apolo quena cʉ ye paariquere Dio ape wame cʉ̃re cʉ cáti rotirica wamere cáticõañupi. p3YJĩcaarã, “Pablo cʉ cabuiorijere cána jã ã,” mʉja ĩ. Aperã, “Apolo cʉ cabuiorijere cána jã ã,” ĩma mʉja mena macana. To bairo ame ĩ wada netobana ati yepa macana Jesure caapiʉjaquẽnare bairona mʉja bai. 2-To bairi camajirioquẽtiere mʉjaare yʉ caĩ buionucuwʉ. Apeye camajiriorije macare mʉjaare yʉ cabuioata mʉja api majiquetiboricarã. Yucʉ quenare camajiriorijere mʉja api majiquetiborã, mai ati yepa macana Jesucristore caapiʉjaquẽnare bairo tʉgooñabana. Mʉja ame wada netonucu. Mʉja ame tʉjʉ ʉgoonucu. To bairo baibana ati yepa macana Jesure caapiʉjaquẽnare bairona mʉja bai. 1 0 Yʉ yarã, Espíritu Santore cacʉgorã ãma caĩire bairo mʉjaare yʉ cabuio majiquẽpʉ. Diore caapiʉjaquẽnare caĩ buioʉre bairo mʉjaare yʉ caĩ buiowʉ. Cawimarãre bairo õcoacã Jesucristo yere camajirãre bairo maca mʉjaare yʉ caĩ buiowʉ. h/IDio ye queti ucarica pũuripʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã:“Jĩcaʉ maca mani Ʉpaʉ Dio cʉ catʉgooñarijere majiquẽemi. ‘Ocõo bairo cariape cátipe ã,’ Diore ĩ majiquẽemi.” To bairo to cãnibato quena mani maca Espíritu Santore cacʉgorã aniri Jesucristo caroaro cʉ catʉgooñarore bairo mani tʉgooñarique cʉti mania.h.IEspíritu Santore cacʉgorã maca nipetiro queti buiorica wamerire, “¿Cariape macaje to ãti?” ĩ beje majima. To bairo cãnare, “Cariape átiquẽema,” na ĩ majiquẽema aperã, catʉgooña beje majirã macare. 4-aAti yepa macana Espíritu Santore cacʉgoquẽna maca jã cabuiorijere apigaquẽema. Espíritu Santo jãre cʉ cabuio rotirijere apirã, “To bairo ĩ mecʉcõarã ĩma,” jã ĩma. Espíritu Santo jʉgori Dio yere mani maji. To bairi cʉ̃re cacʉgoquẽna maca Dio yere api majiquẽema. y,k To bairi tiere caroa macajere jã queti buionucu Espíritu Santo jãre cʉ camajiorije mena. Jã majuuna jã camajirije mena jã catʉgooña jʉgó atáje me ã. To bairi Espíritu Santore cacʉgorã aniri cʉ̃re cacʉgorãrena jã buio. #+? To bairi cʉ Espíritu Santore mani cajooyupi Dio cʉ̃re caapi nʉcʉbʉgorãre. To bairo manire joʉ, ati yepa macanare bairo na tʉgooñaqueticõato ĩi cajooyupi. Yʉ cãniere caroare na yʉ cajoorije macare na tʉgooña majiato ĩi manire cajooyupi Dio cʉ Espíritu Santore. 0*Y Apeĩ cʉ catʉgooñarijere mani majiquẽe. Cʉ jeto cʉ catʉgooñarijere majimi. To bairona baimi Espíritu Santo. Cʉ jeto majimi Dio cʉ catʉgooñarijere. +)O Tie cañuurijere Dio Espíritu Santo jʉgori manire majiomi Dio. Nipetirore camajii ãmi Espíritu Santo. Camajare Dio cʉ camajioquẽtie quenare camajii ãmi. (7 Dio ye queti ucarica pũuripʉ caĩrore bairona bai:Cʉ̃re caboorãre caroa majuure na caquenoo yuubojayupi Dio. Camaja na catʉjʉñaquetajere, na caqueti apiñaquetajere, “To bairona baigaro,” na caĩ tʉgooñaquetajere na caquenoo yuubojayupi Dio, ĩ ucarique ã. 5'cJĩcaʉ maca ati yepa macana ʉpaʉ ũcʉ atie majiriquere caapi majiquẽjupi. Caapi majirã na cãmata mani Ʉpaʉ Jesucristo seeto caroti majiire jĩaquetiboricarãma. `&9Dio cʉ camajirije nemoo camajare na cʉ camajioquetajere jã ĩ buio. “Ati ʉmʉrecoo átigʉ jʉgoye cʉ mena caroaro mani cãnicõa aninucupere caquenoo jʉgoyeye peocõa tʉgayupi,” caĩrijere jã ĩ buio. %To bairo cabaii anibacʉ quena netoro Jesucristore canʉcʉbʉgorã macare pairo majirique mena na yʉ buio. Ati yepa macana na camajiri wame unie me ã Dio ye cʉ camajirije maca. Na ʉparã quena na camajiri wame unie me ã. Na camajibatie maca yajicoagaro. $Yʉ majuuna yʉ camajiri wamere mʉja canʉcʉbʉgoparore bairo yʉ cabaiquẽpʉ. To bairi camajirã majuu na cawadanucurore bairo yʉ cabuioquẽpʉ. Camaja, “Caroaro camajirã majuu na catʉgooña majiri wamere buioʉmi, tiere mani nʉcʉbʉgogarã,” yʉ ĩrema ĩi cawatoa macacʉre bairo mʉjaare yʉ caĩ buionucuwʉ. Dio catutua majuʉre, camaji majuʉre mʉja canʉcʉbʉgope boʉ Dio Espíritu Santo yʉre cʉ caocabʉtioro mena mʉjaare yʉ cabuiowʉ. Dios se da a conocer por medio de su Espíritu #"Cabuio ocabʉtiquẽcʉ yʉ cãmʉ mʉja tʉpʉ buioʉ ejaʉ. “Caroaro yʉ buio majiquẽe,” ĩ tʉgooñabacʉ yʉ cananaa uwiwʉ. !Mʉja mena ãcʉ Jesucristore na majiato ĩi yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ cabai yajirique jetore na yʉ buiogʉ ĩi, yʉ cabaiwʉ. %  EMʉja tʉpʉ Dio ye quetire buioʉ ejaʉ, “Caroaro cabuio majii ãmi, capee camajii ãmi Pablo,” yʉre na ĩ tʉjʉato caĩire bairo yʉ cabaiquẽpʉ.  #To bairi Dio ye queti ucarica pũuropʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã:“Cãni majuurã mani ã. Caroaro cátana mani ã,” caĩrã aniqueti majuucõaña. Ocõo bairo maca tʉgooñaña: “Mani Ʉpaʉ Dio cãni majuʉ ãmi. Caroaro manire cátibojaʉ ãmi.”G  Dio cʉ majuuna Jesucristo mena macana mani cãno cájupi. To bairi Cristo jʉgori majirique majuure manire cajooyupi Dio. Cristo jʉgori, “Cañuurã ãma, yʉ yarã majuu ãma,” Dio cʉ caĩ tʉjʉrã mani ã. “Caroorije na cátajere Cristo cʉ cawapayebojaricarã ãma,” mani ĩ tʉjʉmi Dio Cristo jʉgori. a =To bairi Dio cʉ catʉjʉro jĩcaʉ maca, “Cãni majuʉ yʉ ã,” ĩ majiquẽcʉmi. ^ 7Cawatoa cãnare, aperã na catʉjʉ teerãre na cabejeyupi Dio cʉ yarã cãniparãre. “Camajirã jã ã, cãni majuurã jã ã,” caĩrãre, “Cawatoa cãna jã ã,” na ĩ majiato ĩi to bairo cájupi Dio. j OTo bairi “Camajiquẽna ãma,” camaja na caĩrãre na cabeje cũñupi Dio cʉ yarã cãniparãre. Ati yepa macajere camajirã na camajibatiere, “Wapa maa,” na ĩ tʉgooña boboato ĩi, to bairo cájupi Dio. To bairona cáti tutuarã, “Jã catutuarije wapa maa,” na ĩ tʉgooña boboato ĩi, cáti tutuaquẽna macare na cabeje cũñupi Dio.  7Dio manire cʉ cabejeparo jʉgoye ¿dope bairã mani cãnibajupari? ĩ tʉgooñaña. Ati yepa macajere capee camajirã mee mani cãmʉ. Caʉparã mani cãniquẽpʉ. Ʉparã punaa mee mani cãmʉ. Aperã, “Cawatoa cãna ãma,” camaja na caĩ tʉgooñarã maca mani cãmʉ. Y -Camaja Dio cʉ cátiere tʉjʉrã, “Cawatoa macaje ã,” ĩ tʉgooñama. To bairo na caĩ tʉgooñarije to cãnibato quena camaja netoro cáti maji netoʉ ãmi Dio. Cʉ maca catutua neto majuucõaʉ ãmi.  /Dio, “Yʉ yarã anigarãma,” cʉ caĩ cũricarã maca, “Cristo Dio cʉ catutuarijere cacʉgoʉ, cʉ camajirijere cacʉgoʉ ãmi Cristo,” mani ĩ maji. Judío maja, judío maja cãniquẽna quena to bairije mani ĩ nʉcʉbʉgo maji, Cristore caapiʉjari poa macana. Z /Jã maca Jesucristo yucʉ tẽorica pãipʉ manire cʉ cabai yajibojarique quetire jã buionucu. Judío maja tiere api tʉjooquẽema. Judío maja cãniquẽna maca, “To bairona ĩcõarã ĩma,” jã ĩma.  “Judío maja, caacʉori wame Dio jãre cʉ cáti iñoata cʉ ye quetire mʉja cabuiorijere jã api nʉcʉbʉgogarã,” jã ĩma. Griego maja, judío maja cãniquẽna maca, ati yepa macana na ye na catʉgooña majiri wamere bairije jetore api tʉjooma. Q Dio nipetirore camajii ãmi. To bairi ati yepa macana na majuuna, na camajirije jʉgori cʉ̃re na camajiro cátiquẽjupi Dio. Aperã maca Jesucristo ye quetire apirã, tiere na caapi nʉcʉbʉgoro na netoo catiomi Dio. Ati yepa macana, Diore caapiʉjaquẽna maca, “To bairo ĩcõaro ĩ,” ĩrãma na maca Jesu ye quetire. { qTo bairi, “Camajirã jã ã,” caĩbatana, aperãre na catʉgooñari wamere bueri maja, ati ʉmʉrecoo macajere caroaro cabuio majibatanare cawatoa macana na cãno na átigʉmi Dio. Na camajibataje cawapa mano na áti iñoogʉmi Dio.  To bairona ĩ ucarique ã Dio ye queti ucarica pũuro:“Camajirã jã ã,” caĩrã na caĩbataje, “Jocarãna ĩma,” aperã na caĩparore bairo yʉ átigʉ. Na catʉgooña majibatajere to cawapa mano yʉ átigʉ, ĩmi Dio, ĩ ucarique ã. a =Jesucristore caapiʉjaquẽna Dio cʉ careparã anitʉgama. Jesucristo yucʉ tẽorica pãipʉ manire cʉ cabai yajibojariquere mani caĩ buioro, “To bairo ĩcõarã ĩma,” manire ĩrãma. Mani cʉ̃re canʉcʉbʉgorã cʉ canetoobojaricarã macara tie queti caroa majuu ã. Tie queti jʉgori Dio cʉ cáti majirijere mani maji mania. 8 kCristo aperãre cabautisapaʉre yʉ cacũquẽmi. Cʉ ye queti macare yʉ cabuio rotiwĩ. “Caroaro wada majimi,” cʉ̃re na ĩ api tʉjoato ĩi mee, yʉ cabuio rotiwĩ. Yʉ majuuna caroaro cabuio majii yʉ cãmata Cristo yucʉ tẽorica pãipʉ manire cʉ cabai yajibojarique cariapena yʉ buioquetiboʉ. Jocʉna yʉ buio teñaboʉ. To bairi camaja Cristo mena catícõa aninucuquetiborãma. Cristo, poder y sabiduría de Dios p [Estéfanas ya wii macana quenare na yʉ cabautisawʉ baii pʉa. Ũba, aperãre na yʉ bautisaquetacʉ.  Mʉjaare cabautisaricʉ yʉ cãmata, “Pablo cʉ cabuiorijere caapiʉjarã aniri jã cabautisa rotiwʉ,” seeto mʉja ĩborã. 3 aCrispo, Gayo, na jetore yʉ cabautisawʉ yʉa. Aperã mʉjaare yʉ cabautisaquẽpʉ. To bairi Diore, “Ñuu majuucõa,” cʉ yʉ ĩ, mʉjaare cabautisaquetacʉ aniri.   ) ¿Nope ĩrã to bairo ricati jeto mʉja ĩ tʉgooñati? Cristo jĩcaʉna ãmi. Cʉ mena macana quenare ricawatirique maa. Yʉa Pablo mʉja ye wapa yucʉ tẽorica pãipʉ na capapuaricʉ mee yʉ ã. “Pablore caapiʉjarã jã ã,” ĩri mee, mʉja cabautisa rotiyupa. /  Y Mʉja cãno cõo ricati jeto mʉja tʉgooñarique cʉjuparã. Jĩcaarã, “Pablo cʉ ye buioriquere caapiʉjarã jã ã,” mʉja ĩñuparã. Aperã, “Apolo cʉ ye buioriquere caapiʉjarã jã ã,” mʉja ĩñuparã. Aperã tunu, “Pedro cʉ ye buioriquere caapiʉjarã jã ã,” mʉja ĩñuparã. Aperã tunu, “Cristore caapiʉjarã jã ã,” mʉja ĩñuparã. Noo mʉja cabooro mʉja tʉgooñarique cʉjuparã. ,  S Yʉ yarã, Cloe cawamecʉco ya wii macana yʉre caqueti buiowã. “Ame wada netonucuma naa,” mʉja cabairijere yʉ caĩ buiowã. To bairi mʉjaare yʉ uca joo. i  M Yʉ yarã, Jesucristo yʉre cʉ caĩ buio rotiro maca ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ: Jĩcarore bairo tʉgooñaña. Ricawati tʉgooñaqueticõaña. Wariñuurique mena ame wadapeniña. Jĩcarore bairo tʉgooñarique cʉja. )  M Dio cʉ caĩriquere bairona cácʉ ãmi. Cʉna, yʉ Macʉ Jesucristo mena macana na ãmaro ĩi, mʉjaare cabejeyupi Dio mʉja quenare. Divisiones en la iglesia d CAti ʉmʉrecoo capetiparo jʉgoye cʉ catutuarijere mʉja joocõa aninucugʉmi Dio. Cʉ̃re mʉja caapi nʉcʉbʉgoro mʉja átigʉmi. To bairi mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ catunu ejaro cabui cʉtiquẽna mʉja anigarã. / YTo bairi mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ catunu atípere cote yuu bairãna nipetiro caroa wariñuurique Dio cʉ cajoogarijere mʉja cʉgo maji peticõa, rʉjaricaro mano. l S“Jesucristo mʉja yerire wajoagʉmi,” mʉjaare yʉ caĩ buioeparore bairona cabaiwʉ mʉjaare. c AJesucristore caapi nʉcʉbʉgorã mʉja cãno caroaro cátibojayupi Dio mʉjaare. Cʉ yere caroaro mʉja caapi maji peoparore bairo mʉjaare cájupi. To bairi mʉja caapi majirijere caroaro aperãre na mʉja buionucu.  “Jesucristo jʉgori caroaro na mʉ átibojanucu Corinto macanare,” Diore yʉ ĩ wariñuunucu, mʉjaare tʉgooñari. L Caroaro mʉjaare yʉ ñuu roti. Mani Pacʉ Dio caroaro ani wariñuuriquere mʉjaare cʉ joato. Mani Ʉpaʉ Jesucristo quena to bairona caroare cʉ joato mʉjaare. Bendiciones por medio de Cristo v gDiore cáti nʉcʉbʉgorã Corintopʉ cãni poare ati pũuro mʉjaare yʉ uca joo. Jesucristo mena macana aniri Dio yarã mʉja ã. Mʉja quenare cabejeyupi Dio, yʉ yarã na ãmaro ĩi. To cãnacã paʉ macana mani Ʉpaʉ Jesure cajeni nʉcʉbʉgorã to bairona cʉ yarã cãniparãre na cacũñupi Dio. To bairi mani Ʉpaʉ, na quenare na Ʉpaʉ ãmi Jesucristo. _ ;Yʉa Pablo mʉjaare yʉ queti joo. Sóstene mena ati pũurore yʉ uca. Cʉ quena Jesucristore caapiʉjaʉ, mani yaʉ ãmi Sóstene. Dio cʉ cabooricarore bairona Jesucristo ye quetire cabuiopaʉre yʉre cacũñupi. 2m~~}zz xx&wxvutysqpIoQnm,lzkjjih|gCfPedmcKc?a``_+]]&\8[ZZX;WWGVUTRQPOOM7LJII,H\GFEEDgCCBa@1?m>=`<;:975431//-,,'+*Z)g('[&c%^$O#5"O $hj#1Li W F=^-J2}! Nii atiere yʉ cabuiorije, “To bairo me ã,” yʉre caĩ wada canamugaʉ ũcʉ ocõo bairo cʉ yʉ ĩ: Apeye jã cáti ani wame maa. Aperã ape paʉri Diore cáti nʉcʉbʉgorã cãni poari macana quenare apeye na cáti ani wame maa. Abusos en la Cena del Señor 1|[ Cãromio maca capoa ñapo yoao co cãno, “Caroaro tʉjoobʉja,” co ĩma camaja. Capoa maniare bairo co rʉpoa to aniqueticõato ĩro cacamotarije ã co poa ñapo. {w Nipetiropʉ macana na cátinucurijere tʉjʉrã mani maji. Jĩcaʉ caʉmʉ capoa ñapo yoaʉ cʉ cãmata boboobʉja. (zI Dico ũco cãromio co rʉpoa jutiro ajero jia tu peoquetibaco quena Diore co cajeni nʉcʉbʉgoro, “Ñuubʉja,” ¿mʉja ĩ tʉgooñati? Ñuuquẽto. Cy Cariapena ã. Cãromiore cájupi Dio caʉmʉ ya õwaro mena. To bairi cãromiopʉre buiami caʉmʉ. Cãromia, caʉmʉa quena Dio cʉ cátana jeto ãma. Nipetirije cãniere cájupi Dio. @xy To bairo to cãnibato quena cãromio co camamata ani majiquetiboʉmi caʉmʉ. Cãromio quena caʉmʉ cʉ camamata ani majiquetibomo. To bairona na cãnipere cacũñupi Dio camajare. w To bairi cãromio co rʉpoapʉ jutiro ajerore cajia tu peope ã, Diore áti nʉcʉbʉgorã mʉja caneñapori wiipʉ ãco, “Yʉ manapʉre canʉcʉbʉgoo yʉ ã,” co caĩrijere iñoo. To bairo co cáto Dio tʉ macana ángel maja quena co tʉjʉ wariñuugarãma. v Caʉmʉre cátinemopao anigomo ĩi co cájupi Dio cãromiore. Caʉmʉ maca cãromiore cátinemopaʉ anigʉmi ĩi mee cájupi Dio. [u/ Nemoopʉre caʉmʉre cájupi Dio. Cʉ̃re átiri bero cãromio macare caʉmʉ ya õwaro mena co cájupi. Dio cãromio õwaro mena cátiquẽjupi caʉmʉre. To bairi caʉmʉ maca cãromiore cajʉgo ãcʉ ãmi. t Caʉmʉa maca na rʉpoa pejariquere catu wepe ã. To bairo tu weri, “Dio yʉ Ʉpaʉ ãmi,” cʉ caĩrijere iñoomi. Caʉmʉ quena Dio ẽorobʉja carotii ãmi. Cãromio maca, “Yʉ manapʉ yʉ ʉpaʉ ãmi,” ĩo, co rʉpoa jutiire cajia tupe ã. s/ Ti ajerore jia turi co manapʉre co canʉcʉbʉgorijere iñoo áamo. To bairi ti ajerore co cajia tugaquẽpata, co poare cajua re peocõape ã. r Dico ũco cãromio maca Diore jeni nʉcʉbʉgogo o cʉ ye quetire buiogo co rʉpoare jutiro ajerore cajia tu peope ã. Co cajia tuquẽpata co manapʉre canʉcʉbʉgoquẽcore bairona baiomo. Co poare jua re peocõaricore bairona baiomo co cajia tuquẽpata. ]q3 To bairije iñoori ni ũcʉ caʉmʉ Diore jeni nʉcʉbʉgogʉ o Dio ye quetire buiogʉ cʉ rʉpoa pejaricarore catu wepe ã. Cʉ catu wequẽpata cʉ̃re carotii Cristore canʉcʉbʉgoquẽcʉre bairona baiimi. \p1 Ape wame caroaro mʉja camajiro yʉ boo. Cãromia na manapʉare cáti nʉcʉbʉgoparã ãma. Caʉmʉa maca tunu Cristore cáti nʉcʉbʉgoparã ãma. Cristo maca tunu mani Pacʉ Diore cáti nʉcʉbʉgoʉ ãmi. o1 Yʉ wariñuu yʉre mʉja catʉgooña ʉjarijere queti apii. Mʉjaare yʉ cabuioriquere mʉja cátinucurije quenare queti apiri yʉ wariñuu. ~n w To bairi yʉ cátore bairo áti ʉjaya mʉja quena, Jesucristore yʉ cáti ʉjarore bairona. Las mujeres en el culto m !To bairi yʉ maca aperã nipetirã caroaro Jesu ye quetire na catʉgooñaro yʉ áti ãnaje cʉtinucu yʉa. Camaja capãarã Jesure na canʉcʉbʉgoro boʉ yʉ átinucugʉ na catʉjoorijere. Yʉ majuuna caroaro yʉ baigʉ ĩri mee yʉ áti ãnaje cʉtinucu. Aperã maca caroaro na baiato ĩi, caroorã ya paʉpʉ na cáaábopere nare Dio cʉ netooato ĩi, yʉ áti ãnaje cʉtinucu._l7 Mʉja cátie jʉgori aperã rooro mʉjaare na catʉgooñaro átiquẽja. Judío maja, aperã judío maja cãniquẽna Jesure caapiʉjarã cãni poa macana, noo caboorã una ricati na catʉgooñaro na átiquẽja. ak; Ocõo bairo ã: Mʉja caetigari wame, mʉja caʉgagari wame, nipetiro mʉja cátigarije quenare, “¿Ati wame yʉ cápata aperã Diore caroaro na catʉgooña nʉcʉbʉgoro nare yʉ átibocʉti?” ĩ tʉgooñaña. -jS Noo yʉ caʉgagarijere Diore, “Caroaro yʉre mʉ jooyupa,” yʉ caĩbato quena, “¿Nope ĩi apeĩ yʉ caʉgarijerena yʉre cʉ wada paiti?” ĩboʉmi apeĩ. 2i] Mʉja catʉgooñaquẽtie to cãnibato quena apeĩ maca, “Ʉga rotiquetajere ʉgama,” mʉja ĩ tʉgooñaboʉmi tiere mʉja caʉgaata. To bairi cʉ jʉgori ĩrã ʉgaquẽja. Apeĩ ocõo bairo ĩboʉmi: “Nope ĩi apeĩ cʉ catʉgooñarije jʉgori yʉ cátigarijere yʉ wajoabojaquẽcʉ.” ]h3 Topʉ mʉja cãno apeĩ Jesure caapiʉjaʉ ũcʉ maca, “Atie ri wericarãre na cajeni bʉgarique ã,” mʉjaare cʉ caĩ buioata, tiere ʉgaquẽja. “Ani yʉ yaʉ rooro tʉgooñaremi,” ĩrã ʉgaquẽja. g7 Apeĩ Jesure caapi nʉcʉbʉgoquẽcʉ ũcʉ, cʉ tʉpʉ mʉjaare cʉ caʉga rotiro, “Jaʉ,” ĩña. Cʉ tʉpʉ ʉgarã nipetiro mʉjaare cʉ canurijere ʉgaya. Rooro mani tʉgooñare ĩrã, “¿Atie wericarãre na cajeni bʉgarique to ãti?” cʉ ĩ jeniñaquẽja. &fE Ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Ati yepa, ati yepapʉ cãnie quena nipetiro Dio ye jeto ã.” To bairi, “¿Wericarã ye to ãti?” na ĩ jeniñaquẽja. Ke Maca recomacapʉ ʉgarique na cawapayenucuri paʉ noo mʉja cabooro wapaye ʉgaya. Rooro mani tʉgooñare ĩrã, ¿wericarã na cajĩa ñuu buerique to ãti? na jeniñaquẽnana wapaye ʉgaya. d  To bairi aperã macare caroaro na cabaiparore bairo nare cátinemope ã. Mani majuuna mani ye jetore catʉgooñaqueticõape ã. Cc Camaja jĩcaarã ocõo bairo ĩrãma: “Noo mani cabooro mani áti maji. Ñe unie áti rotiquetaje maa.” To bairona ã bairo pʉa. To bairo to cãnibato quena jĩca wameri mani cápata caroaro mani baiquetigarã. Noo mani cabooro mani cápata aperã quena Diore netoro na caapiʉjaro mani átiquetiborã. zbm Sataná yere mani cápata mani Ʉpaʉ Dio maca manire cʉ capunijiniro mani átiborã. Manire punijiniri manire cʉ capopiyeyequẽto mani áti ocabʉti majiquetiborã, cʉ netoro caocabʉtirã aniquetibana. La libertad y el amor cristiano yak Comunión macaje etirique mani Ʉpaʉ Jesu ye ã. Pan quena cʉ ye ã. Aperã na cawericarãre na cajeni nʉcʉbʉgo etirije maca, waibʉcʉ ri na cajeni nʉcʉbʉgo ʉgarije quena, Sataná yarã wãtia ye ã. To bairi Jesu yere mani caʉgaata Sataná yere mani ʉga majiquẽe. To bairona Sataná ye macare mani caʉgaata mani Ʉpaʉ Jesu yere mani ʉga majiquẽe. }`s Ocõo bairo ã: Diore canʉcʉbʉgoquẽna wericarãre waibʉcʉrã na cajĩa ñuu buerã wãtiarena áti nʉcʉbʉgorã áama. Diore áti nʉcʉbʉgorã átiquẽema. Wãtiare aperã nare mʉja cáti nʉcʉbʉgonemoro yʉ booqueti majuucõa. K_ To bairo mʉjaare ĩ buioʉ, wericarã aperã na cáti nʉcʉbʉgorã cãni majuurã ãma, yʉ ĩquẽe. Waibʉcʉ ri wericarãre na cañuu buerique quena apeye netoro cãnie ã, yʉ ĩquẽe. R^ Israel macana Diore nʉcʉbʉgori waibʉcʉrã na cajoe buje mʉgonucurijere tʉgooñaña. Tie rire ʉganucuma. Tiere jĩcaro mena caʉgarã, “Jĩca poa, Dio ya poa macana mani ã,” ĩrãma. ]# To bairi Jesu mena macana capãarã anibana quena jĩca pan jetorena mani ʉga. To bairi jĩca poa macana mani ã, jĩca rupaʉre bairona. _\7 Comunión macaje ʉje ocore etigarã jʉgoye Diore mani jeni nʉcʉbʉgonucu. Cʉ jeni nʉcʉbʉgo, tiere etirã jĩcaro mena, “Jesucristo cʉ carií yajibojaricarã mani ã,” ĩrã mani áa. Comunión, bocarique macaje, pan rupaare ʉgarã, cʉ rupaʉ mena manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori cʉ mena macana mani ã ĩrã mani áa. w[g Catʉgooña maja catirã mʉja ãnaa. To bairi, “Cariape ĩimi Pablo,” yʉre mʉja ĩ tʉgooña majirã. Z To bairi yʉ yarã yʉ camairã wericarãre Diore caapiʉjaquẽna na canʉcʉbʉgo ñuu buerijere átigateecõaña. BY} Ape paʉ mani majuuna caroorije átigarã mani baiborã. O ape paʉ Sataná caroori wamere, “Ája,” manire ĩ wadajãboʉmi. Mani jetore to bairo mee bai. Aperã nipetirã quenare to bairona bai. Dio maca yʉ átigʉ cʉ caĩrique átiqueticõa átiquetigʉmi. To bairi rooro mani cátigaro na nʉcacõato ĩi, mani átinemogʉmi Dio. Mani canʉca ocabʉtiquẽto tʉgooña ocabʉtiriquere manire joogʉmi Dio. Mani canetoro átigʉmi. bX= To bairi, “Mani ñicʉ jãa caroorije na cátajere bairo yʉ átiquẽe, caroa jetore yʉ átinucu,” caĩ tʉgooñaʉ ũcʉ caroaro catʉgooña maja catípaʉ ãmi, yʉ quena nare bairo caroorije yʉ átire ĩi. W% To bairije mani ñicʉ jãare cabaiyupe. Tie Dio ye queti ucarica pũuropʉ ucarique cãñupa, mani quena ati ʉmʉrecoo cãni tʉjari paʉ macana na cátiñaricarore bairo na átiqueticõato ĩro. Caroa macare mani cáti majiparore bairo ĩro ucarique cãñupa. V Ape wame quena: To macana jĩcaarã Diore cawada paiyuparã, “Ñuuquẽto majuu áami Dio,” ĩrã. Dio cʉ cacũricarã quenare cawada paiyuparã. To bairo cʉ̃re na cawada pairije wapa Dio tʉ macacʉ ángel na careyupʉ to bairo cawada pairãre yua. U{ To bairi, “Caroorije mani cátibato quena mani popiyeyequetigʉmi mani Ʉpaʉ Dio,” caĩ tʉgooñaqueticõape ã. To bairona Diore caĩ tʉgooñabajuparã to macana. To bairo tʉgooñabana aña Dio cʉ cajooricarãre cabaque jĩa ecooyuparã. tTa To bairi rooro átiri jĩcaarã mani ñicʉ jãa noo na cabooro cáti epeyuparã. To bairo na cátie wapa jĩca rʉmʉna cabai yajiyuparã veintitrés mil cãnacãʉ majuu camaja. To bairi to bairo na cátatore bairo cátiquetipe ã. lSQ To bairi aperã na cawericarã Dio cãniquẽnare áti nʉcʉbʉgoqueticõaña mʉjaa. To bairona cájuparã mani ñicʉ jãa jĩcaarã. Dio ye queti ucarica pũuripʉ wecʉ na cawericʉre na cáti nʉcʉbʉgoriquere ocõo bairo ĩ ucarique ã: “To macana ʉga, eti, cabaiwã. Yaparo boje rʉmʉ na cawericʉrena cʉ cáti jʉgowã,” ĩ ucarique ã. R) To bairo na cabairiquere tʉgooñari mani maji. Caroorije na cátigarijere bairo rooro cátiqueticõaparã mani ã, ĩ buio majioro bai. oQW To bairo caroaro na cotebacʉ quena, na catʉjʉ wariñuuquẽjupʉ Dio. Jĩcaarãacã jetore na catʉjʉ wariñuuñupʉ. To bairo nare cʉ catʉjʉ wariñuuquẽtie jʉgori caroori paʉpʉ cayucʉ manopʉ ãnaa cabai reyuparã. ePC To bairi Moisé ʉ̃ta capairicapʉre cʉ caparo oco cabutirijere caeti petiyuparã mani ñicʉ jãa. Tie quena Dio cʉ cajoorique cãñupe. Tia ʉ̃taa buio majiorica wame cãñupe. Tie ʉ̃taa Cristona ĩgaro cãñupe. Cʉna cãñupʉ nare catĩaʉ, nare canuʉ, nare cacotei majuu. Noo na cáaá teñaropʉ nare catʉjʉ ʉjayupʉ, nare cotei. aO; Na nipetirã Dio cʉ cajoorique ʉmʉrecoo macaje maná cawame cʉtiere caʉgayuparã. wNg To bairi Moisé mena ti bujeri bʉrʉare ʉjarã, cʉ mena ti yare peñarã Moisére caʉjarã cabaiyuparã. {M q Yʉ yarã, ati wamere mʉja majiritiquẽpa. Mani ñicʉ jãa nipetirã bujeri bʉrʉa Dio cʉ cajoorica bʉrʉare caʉja aájuparã Ejiptopʉ cãnana buti aána. Na nipetirã ria capairi yapʉre capeñañuparã, na cãnipa yepapʉ aágarã. aL; To bairi ape wame yʉ majuuna yʉ cátigabatiere nʉcari tiere yʉ átiquetinucu. Dio cʉ caboorije macare popiye mena yʉ átinucu. Ricati maca yʉ cápata Jesu ye quetire aperãre, “Caroaro ája,” yʉ caĩ buiobato quena yʉ majuuna yʉ caĩrore bairo yʉ átiquetiboʉ. To bairi Dio yʉre cʉ cajooboriquere yʉ jooquetiboʉmi yua.tKa To bairi atʉrique ʉparã na carotirore bairo caatʉ aápe ã. Noo na cabooro caatʉ aáquetipe ã. To bairona yʉ quena yʉre carotii Dio yʉre cʉ cáti rotiro yʉ áa. Noo yʉ cabooro yʉ átiquẽe, ricati maca yʉ átiboʉ ĩi. _J7 Atʉri maja na caatʉparo jʉgoye tutuaro majuu atʉ buema yoaro. Popiye cʉtiere na cabairije nʉca ocabʉtima, aperãre atʉ netogarã. Caatʉri maja ʉparã caatʉ netoʉre cʉ jooma pũu mena na cajuarica betore cʉ rʉpoa cʉ capejaparo. To bairi ti beto yoaro mee boa. Yoaro mee to caboabato quena ti betore pejagarã seeto nʉca ocabʉtima atʉri maja. Mani maca Dio cʉ cajoorije capetiquẽtiere cʉgogarã seeto ocabʉtirique mena cʉ caboorijere cátipe ã. KI Atʉri maja nipetirã atʉ ocabʉti netogabana quena jĩcaʉna ãmi aperãre caatʉ netopaʉ. To bairo nare cʉ caatʉ netoro tʉjʉrã atʉrique ʉparã apeye uniere cʉ joorãma aperãre cʉ caatʉ ocabʉti netorije wapa. To bairo cʉ caatʉ ocabʉtirijere bairona Dio mʉjaare cʉ cáti rotirijere ocabʉtirique mena caroaro ája. Caroaro mʉjaare cʉ cáti rotirijere mʉja cátie wapa mʉjaare cʉ cajooparore bairo ĩrã áti ocabʉtiya. SH To bairo yʉ átinucu aperã Jesu ye quetire yʉ cabuioro na apiato ĩi. To bairo camaja capãarã tie caroa quetire na caapiʉjaro tʉjʉʉ yʉ ani wariñuugʉ. Tie yʉ cawapatarijere bairo ãno bai. TG! Diore catʉgooña ocabʉtiquẽna mena ãcʉ nare bairo yʉ ãnaje cʉtinucu, na quena Jesu ye quetire yʉ cabuioro na apiato ĩi. Ricati yʉ cabairo tʉjʉrã yʉre api nʉcʉbʉgoquetiborãma. To cãnacã paʉ macana na cáti aniere bairo yʉ áti aninucu, Jesu ye quetire yʉ cabuioro jĩcaarã noo caboorã na apiʉjaato ĩi. PF Aperã maca judío maja cãniquẽna, Moisé cʉ carotiriquere camajiquẽna tʉpʉ ãcʉ na cáti aniere bairo yʉ ãnaje cʉtinucu. Judío majare Moisépʉre Dio cʉ cacũriquere camajiquẽcʉre bairo yʉ bainucu yʉ quena na tʉpʉ ãcʉ, na quena Jesu ye quetire yʉ cabuioro yʉre na api nʉcʉbʉgoato ĩi. Dio cʉ carotirijere cáti netoo nʉcaʉ yʉ ã, yʉ ĩquẽe. Cristo cʉ carotiriquere átinucuʉ Dio cʉ caboorije majuure cácʉ yʉ ã. ZE- To bairi judío maja na cãnopʉ na cáti aninucurijere bairo yʉ átinucu, Jesucristo ye quetire yʉ cabuioro na api nʉcʉbʉgoato ĩi. To bairi Moisé cʉ cáti rotiriquere na cátinucurore bairo yʉ átinucu yʉ quena na tʉpʉ ãcʉ. Tiere Moisé ya wame Dio yʉre cʉ carotiquẽtie to cãnibato quena tiere yʉ átinucu na tʉpʉ ãcʉ, Jesu ye quetire yʉ cabuioro na api nʉcʉbʉgoato ĩi. Na cáti aniere bairo yʉ cátiquẽpata yʉ apigaquetiborãma. \D1 Jĩcaʉ camajocʉ ũcʉ maca, “Wapa manona tutuaro paaya Jesu ye quetire buionucuʉ,” yʉ ĩquẽema. To bairo na caĩquẽcʉ anibacʉ quena wapa jeniquẽcʉna tutuaro yʉ paa, Jesu ye quetire buioʉ. To bairo buio teñaʉ camaja nipetirã na capaabojaʉre bairo yʉ bainucu, capãarã majuu Jesu ye quetire na apiʉjaato ĩi. kCO Wapa jeniquẽcʉna Jesu ye quetire yʉ buiocõa ani wariñuunucu. Cariape yʉ caboori wame yʉre mʉja cajoobope to cãnibato quena mʉjaare yʉ jeniquẽe. To bairi yʉ cabuio ani wariñuunucurije maca yʉ cawapatarije ã. %BC Yʉ majuuna buio wapatagʉ Jesu ye quetire yʉ cabuioata yʉ wapa jeniboʉ. Dio yʉre cʉ cabuio rotiro maca buioʉ yʉre cʉ cáti rotirije jeto yʉ áa. TA! “Jesucristo ye quetire cabuioʉ yʉ ã, to bairi aperã netoro cãni majuʉ yʉ ã,” yʉ ĩquetinucu. Yʉ ye paarique ã, Dio yʉre cʉ cacũrica wame. Yʉ cabuioquẽpata rooro yʉre baiboro. J@  To bairo Jesu cʉ caĩrije to cãnibato quena yʉ maca, “Yʉ jooya,” yʉ ĩquetinucu. Yucʉ quenare mʉjaare, “Yʉre jooya,” ĩ mee to bairo mʉjaare yʉ uca joo. Mʉjaare jeniquẽcʉ ñigo mena yʉ riacoaboʉ, “Jesu ye quetire buioʉ wapata ʉga teñanucumi Pablo,” aperã yʉre na ĩ majiqueticõato ĩi. ;?o Tiere bairona Jesu ye quetire cabuiorã quenare na cajooparã ãma nare caapirã maca. “Nare na cabuiorijere cawapayerãre bairo na cátipe ã,” caĩñupi mani Ʉpaʉ Jesu. @>y Dio wii macajere cána sacerdote maja quena ʉganucuma waibʉcʉ ri camaja ti wiipʉre na cajee atájere. Waibʉcʉrãre na cajĩa joe buje mʉgoropʉ tie waibʉcʉ rire ʉganucuma. ,=Q Aperã mʉja tʉpʉ cabuio teñarã ejarãre to bairona mʉja joorã na caboorijere. To bairi jã quenare jã caboorijere jãre mʉja cajooro netoro ñuubʉjaro. To bairi na netoro cajeniboparã jã ã, Jesu ye quetire mʉjaare cabuio jʉgoricarã aniri. Jã caʉgape, jã caboorijere, “Jã jooya,” ĩgabana quena jã ĩquetinucu. Ricati jãre to cabairo jã nʉcacõanucu, mʉjaare jeniquẽnana. Mʉjaare patowãcooquẽnana Jesucristo ye quetire buiogarã to bairo jã áa. Nare jã capatowãcooata apiquetiborãma ĩrã to bairo jã áa. ^<5 To bairi mʉja tʉpʉ Jesu ye quetire buiori caoterãre bairona jã cabaiwʉ. Yucʉra apeye unie, ʉgarique, jã caboorije quenare jãre mʉja cajooro jã cabuiorique cawapayerãre bairo mʉja cáto ñuubʉjaro. ;9 Tiere ĩ buioʉ jã cabaipere buio jʉgoyeyei caĩñupi Dio. To bairi wejere yejea oteri majocʉ cʉ ye paarique wapa cʉ cajoope ã. To bairona caricacʉtopʉ jeeri majocʉ quenare cʉ cawapayepe ã. “Caricacʉtopʉ yʉ quenare joogarãma,” ĩ tʉgooña wariñuuri paʉmi. <:q “Camajocʉ ũcʉ cʉ majuuna cʉ catʉgooñarije jetore buioʉmi,” yʉre ĩquẽja. Dio ye queti ucarica pũuripʉ ocõo bairo Moisé cʉ caĩ ucarique ã: “Wecʉ trigore cawãiaʉ catu amojoreire tiere ʉgaremi ĩrã, cʉ rijerore cajia bipequetipe ã.” Tiere ĩi wecʉa jetore caĩquẽjupi Dio. 9 @8y Surara majocʉ cʉ majuuna cʉ caʉgapere wapayequẽcʉmi cʉ ʉpaʉ cʉ carotiro ácʉ. Cʉ ʉpaʉ maca cʉ nuʉmi. Apeye tunu: Wejere caotei cʉ caoterije caricacʉtopʉ ʉgaqueti átiquẽcʉmi. Wecʉare cacʉgoʉ quena na ũpecõa etiqueticõa átiquẽcʉmi. Na ʉpaʉ aniri cʉ ye riape ã cʉ caetipe. "7= ¿Dope bairo mʉja tʉgooñati? “Pablo, Bernabé Jesu ye quetire cabuiorã na jeto na majuuna capaa wapata ʉgaparã ãma,” ¿mʉja ĩ tʉgooñati? ;6o Apeye tunu, aperã apóstol maja, mani Ʉpaʉ Jesu bairã quena, Jesure canʉcʉbʉgorãre nʉmocʉti, na mena ne aánucuma. Yʉ quena na cátore bairona cãromiore yʉ neboʉ. L5 Yʉ Jesucristo yaʉ apóstol yʉ cãno ʉgarique yʉre na canuro, etirique yʉre na catĩaro cariape yʉre átinemonucuma yʉre caapirã maca. Nare yʉ cabuiorijere cawapayerãre bairona áama. v4e “Pablo Jesu cʉ caqueti buio joo rotiricʉ aniquẽcʉmi,” caĩrã unare ocõo bairo na yʉ ĩgʉ: 3) Jĩcaarã, “Jesu cʉ caqueti buio joo rotiricʉ aniquẽcʉmi,” yʉre ĩrãma. Mʉja maca to bairo yʉre ĩquẽja. Jesu ye quetire yʉ cabuioro mʉja caapiʉja jʉgorique tʉgooñari, “Cʉna ãmi Jesu cʉ caqueti buio joo rotiricʉ majuu,” yʉre mʉja ĩ maji. S2 ! Yʉa apeĩ cʉ paabojari majocʉ yʉ aniquẽe. Jesucristo cʉ caqueti buio joo rotiricʉ maca, apóstol yʉ ã. Mani Ʉpaʉ Jesucristore catʉjʉricʉ yʉ ã yʉ quena. Mani Ʉpaʉ Jesu ye quetire yʉ cabuioro mʉja caapiʉja jʉgowʉ. To bairi, “Pablo Jesu cʉ caqueti buio joo rotiricʉ majuuna ãmi,” yʉre mʉja ĩ maji. 1/ To bairi waibʉcʉ ri mani caʉgarije jʉgori apeĩ mani yaʉ Jesucristore caapiʉjaʉ caroaro Jesu yere catʉgooña ocabʉtiquẽcʉ rooro cʉ cáto mani átiborã. To bairo to cabaiata waibʉcʉ ri Dio cãniquẽnare na cajeni bʉgarijere yʉ ʉgaqueti majuucõagʉ.S0 Mʉja maca, “Rooro átaje me ã tiere mani caʉgaro,” mʉja caĩrije jʉgori apeĩ tiere caroaro caĩ tʉgooña ocabʉtiquẽcʉ cʉ catʉgooña rooye tuaro mʉja átiborã. To bairi cʉ maca tiere ʉgaʉ, “Caroorije yʉ áa,” ĩ tʉgooña jʉtiritiboʉmi. To bairi mʉja maca cabai buicʉna mʉja aniborã. Cʉ quenare cabai yajibojajupi Cristo. To bairi apeĩ Jesucristore caapiʉjaʉ cʉ carooye tuaro cácʉ ũcʉ Jesucristopʉre rooro ácʉmi. / T.! To bairi mʉjaa, “Wericarã ñe unie maama,” caĩ majirã aniri waibʉcʉ ri wericarãre na cajeni bʉgari paʉpʉ mʉja ʉgaborã. Topʉ tiere mʉja caʉgaro tʉjʉboʉmi apeĩ, “Wericarã ñe unie maama,” caĩ tʉgooña ocabʉtiquẽcʉ maca. To bairo mʉja caʉgaro tʉjʉʉ, “Baiyupa yʉ quena yʉ ʉgagʉ,” ĩboʉmi. To bairo ʉgaʉ, “Caroorije átaje ã,” cʉ caĩrije to cãnibato quena to bairo cʉ cáti rooye tuaro mʉja átiborã. V-% To bairo to cãnibato quena ape paʉra noo mʉja cabooro waibʉcʉ rire ʉgarã apeĩ, “Wericarã ñe unie maama,” caroaro caĩ tʉgooña ocabʉtiquẽcʉ ũcʉre caroorije cʉ cáto mʉja átiborã. ,Ocõo bairo ã: “Tiere mani caʉgaata netobʉjaro caroarã mani anigarã,” ĩ majiña maa. “Tiere ʉgaquetiri netobʉjaro caroarã mani anigarã,” ti wame quena ĩ majiña maa. Mani caʉgarije unie jʉgori, “Caroarã ãma,” mani ĩquẽemi Dio. B+}To bairo to cãnibato quena Jesure caapiʉjarã jĩcaarã, “Wericarã ñe unie maama,” caroaro ĩ majiquẽema. Tirʉmʉpʉ na quena Dio cãniquẽna wericarãre canʉcʉbʉgorã cãnibajupa. To bairi yucʉ quenare waibʉcʉ rire Dio cãniquẽnare aperã na cajeni bʉgariquere na caʉgaata, “Caroorije mani áa,” ĩma. “Wericarã ñe unie maama,” caroaro ĩ tʉgooña ocabʉtiquetibana jʉtiritirãma tiere na caʉgaata. =*sTo bairije na caĩbato quena, “Jĩcaʉna ãmi Dio,” mani ĩ maji mani maca. Mani Pacʉ cãcʉ ãmi. Nipetirijere cátacʉ ãmi. Cʉ caboorijere cátiparã mani ã. To bairi mani Ʉpaʉ jĩcaʉna ãmi Jesucristo. Cʉ jʉgori nipetirije cãnie anicõa. Mani quenare mani cájupi, yʉ yarã na ãmaro ĩi. )5Aperã maca camaja ocõo bairo ĩma: “Capãarã ãnama mani cajeni nʉcʉbʉgoparã. Ʉmʉrecoopʉ ati yepapʉ quenare capãarã ãnama,” ĩma. ?(wDio cãniquẽnarena wericarãre waibʉcʉ ri na cajeni bʉgarique na caʉgarijere cariapena mʉjaare yʉ ĩ. Na wericarã ñe uno wapa maama. Dio jĩcaʉna ãmi cãni majuʉ. I' Dio yaʉ, Diore camaii ũcʉ macare cʉ tʉjʉ wariñuumi Dio. $&ANii, “Ti uniere caroaro camajii yʉ ã,” caĩi ũcʉ jocʉna ĩboʉmi. Ñe uniere majiquẽcʉmi. Dope bairo cátipe ã, ĩ majiquẽcʉmi cʉ ũcʉ. B% Yucʉacã mʉjaare yʉ buiogʉ waibʉcʉ ri aperã Dio cãniquẽnarena na cajeni bʉgariquere. “Tie waibʉcʉ rire mani caʉgaro mani ʉta miji wẽrire rooye tuuquẽto,” mani ĩ maji. To bairo majibana quena, “Caroaro tiere camajii yʉ ã,” ĩ tʉgooñarã, “Aperã netoro yʉ jeto camaji netoʉ yʉ ã,” caĩ tʉgooña neto nʉcarã mani aniborã. Aperãre na mairã maca netobʉjaro Diore na canʉcʉbʉgoro roque mani áa. $3(Manapʉ cʉtinemoquẽco maca netobʉjaro wariñuubomo, yʉ ĩ tʉgooña. Dio Espíritu Santo to bairo yʉ catʉgooñaro ácʉmi, yʉ ĩ maji.l#Q'Jĩcao camanapʉcʉco ũco co manapʉ cʉ cacatiri rʉmʉri cõo cʉ mena co anicõato. Cʉ cariaro bero apeĩ tunu noo caboʉ co camanapʉcʉto ñuubʉja. Jesucristore caapiʉjaʉ ũcʉ jetore camanapʉ cʉtipe ã paro. ""=&To bairi cʉ macore, “Manapʉ cʉtiya,” caĩi ũcʉ caroaro ácʉmi. Apeĩ cʉ macore camanapʉcʉti rotiquẽcʉ maca netobʉjaro caroaro ácʉmi. j!M%Apeĩ maca, “Yʉ maco camanapʉ cʉtiquetipao ãmo,” caĩi ũcʉ maca cʉ caboori wame átigʉ ocõo bairo ĩimi: “Yʉ maco camanapʉ cʉtiquetipao ãmo.” To bairi ñuubʉja caʉmʉre cõre cʉ cajooquẽto quenare. B }$Ape wame tunu: Jĩcaʉ ũcʉ cʉ maco cabʉcʉo co cãno tʉjʉʉ, “Camanapʉ cʉtipao ãmo,” cʉ caĩ tʉgooñaata co manapʉ cʉticõato. Caroorije me ã co camanapʉcʉto. ;o#Caroaro mʉjaare to baiato ĩi to bairije yʉ ĩ uca joo. Caroaro nʉcʉbʉgorique mena na anicõato, mʉjaare yʉ ĩ. Apeye uniere tʉgooñarique paiquẽnana mani Ʉpaʉ Dio caroaro cʉ caboorijere na áticõato ĩi, mʉjaare yʉ ĩ uca joo. Mʉja matagʉ mee to bairijere mʉjaare yʉ ĩ uca joo. P"To bairona ã cãromia quena. Camanapʉ máco ũco mani Ʉpaʉ Dio yere seeto tʉgooña ʉjaomo. Dio cʉ caboorije jetore átiganucumo. Co catʉgooñarijepʉ quenare cʉ caboorije jetore tʉgooñanucumo. Dio yao jeto anicõamo. Camanapʉcʉco ũco maca ati yepa macajere tʉgooña ʉjaomo, yʉ manapʉ cʉ ani wariñuato ĩo. uc!Canʉmocʉcʉ ũcʉ maca ati yepa macaje macare tʉgooña ʉjaʉmi, yʉ nʉmo co cʉgo ani wariñuato ĩi. \1 Apeye uniere mʉja catʉgooñarique paiquetipere yʉ boo. To bairi canʉmo mácʉ ũcʉ mani Ʉpaʉ Jesu yere tʉgooña ʉjaʉmi. Jesucristo cʉ caboorijere tutuaro mena áti majiimi canʉmo mácʉ ũcʉ. dAAti yepa nipetiro yucʉacã cãnie yoaro mee petigaro. To bairi yucʉacã mani catʉgooñarique pairije, ati yepapʉ ãnaa mani cãni wariñuurije, nipetiro ati yepa macaje mani cacʉgorije quena peticoagaro. To bairi cawatoa macaje ã. To bairi apeye uniere cawapaye cʉgorã cacʉgoquẽnare bairona cãniparã ãma, apeye uniere maiquẽnana. 5Yʉ yarã, ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ tunu: Yucʉacã capee popiye cʉtaje ã manire Jesure caapiʉjarãre. Ati yepapʉ mani cãni rʉmʉri peticoagaro. To bairi yucʉacã canʉmocʉna canʉmo manare bairona cãniparã ãma, Dio cʉ caboorije tutuaro áticõa anigarã. STo bairo yʉ caĩrije to cãnibato quena, mʉja canʉmoa bʉgaata caroorije ána mee mʉja áa. Cãromia quena na camanapʉ cʉpata caroorije ána mee áama. Canʉmocʉna, camanapʉcʉna maca netobʉjaro popiye tamʉoma yucʉ rʉmʉri cãno. Tie jʉgori mʉja cãromio canequẽto, mʉja camanapʉ cʉtiquẽto ñuubʉja yʉ ĩ.  Noo canʉmo cʉtiipʉ cãcʉ ũcʉ cõre co rocaqueticõaña. Noo canʉmo mácʉ ũcʉ nʉmo cʉtigʉ macaquẽja cãromiore. oWOcõo bairo yʉ tʉgooña: Yucʉ rʉmʉri cãno capee popiye tamʉorique ã manire Jesure caapiʉjarãre. Netobʉjaro popiye ã nʉmo cʉtiata. To bairi canʉmo mana to bairona canʉmo mana cãnicõaparã ãma, yʉ ĩ tʉgooña. 5cCanʉmo mana, camanapʉ manare mani Ʉpaʉ Dio maca ape wame yʉ buio rotiquẽemi mʉjaare cʉ cáti rotipa wamere. Yʉ majuuna yʉ catʉgooñari wamere mʉjaare yʉ buiogʉ. Yʉ catʉgooñari wamere mʉja nʉcʉbʉgo majirã, cʉ yaʉre cʉ cacũñupi Dio Pablore, cʉ bopaca tʉjʉri ĩrã. #Yʉ yarã, to cãnacãʉna mʉjaare Dio cʉ cabejero cʉ̃re mʉja caapi nʉcʉbʉgo jʉgorica paʉpʉ mʉja cãnatore bairona anicõaña. wYucʉacã Jesucristo yarã mʉja ã, mʉja quena, caroorije mʉja cátie cʉ cabai yaji wapayebojaricarã aniri. To bairi cʉ caboorije macare cátipe ã. Noo camaja maca Dio cʉ caboorijere mʉjaare cáti rotiquẽna unare apiʉjaqueticõaña. c?Aperãre capaabojarã anibana quena Jesu yarã mʉja ã, cʉ canetooricarã aniri. To bairi aperã maca aperãre capaa cotebojarã aniquetibana quena, Jesure capaa cotebojarã mʉja ã, Jesu cʉ canetooricarã aniri. fEJĩcaarã aperãre capaa cotebojarãre cʉ yarã cãniparãre mʉja cabejeyupi Dio. Tiere tʉgooñaqueticõaña mʉjaa. Ape paʉ mʉjaare carotirã to cõona mʉja buuborãma. To bairo mʉjaare na cabuuro ñuubʉjaboro. To cãnacãʉna mʉjaare Dio cʉ cabejero, cʉ̃re mʉja caapi nʉcʉbʉgori paʉ mʉja cãnatore bairona cãnicõape ã mʉjaare. .UCircuncisión mani cátie o circuncisión mani cátiquẽtie quena wapa maa. Cãni majuuri wame me ã tie. Dio cʉ caboorije mani cáto maca cãni majuuri wame ã. lQTo bairi jĩcaʉ judío maja na cátie circuncisión cátacʉ ãcʉpʉ Dio cʉ̃re cʉ cabejeriquere caapi nʉcʉbʉgoʉ ũcʉ ãcʉmi. To bairi judío maja yere cʉ cáti aniere cʉ rocaqueticõato. Apeĩ maca judío maja na cátiere cátiquetacʉ ãcʉpʉ Dio cʉ̃re cʉ cabejeriquere caapi nʉcʉbʉgoʉ ũcʉ circuncisión cʉ áti rotiqueticõato. 1 [Mʉjaare Dio cʉ cacũricarore bairona cabaipe ã mʉja cãno cõo. To bairona yʉ áti roti Jesure caapi nʉcʉbʉgori poari macanare to cãnacã paʉ macanare. t aTo bairi mʉjaa Jesure caapiʉjaquẽnare cabapacʉna caroaro átiri mʉja bapare na caapiʉjaro, Dio nare cʉ capopiyeyebopere cʉ canetooro mʉja átiborã. “Apiʉjagarãma,” o “Apiʉjaquetigarãma,” caroaro ĩ majiña maa. z mNoo Jesucristore canʉcʉbʉgoquẽna maca na nʉmoare regarãma, o cãromia maca na manapʉare regarãma Jesure na caapiʉjarije jʉgori. Jĩcaʉ caʉmʉ ũcʉ cʉ caocabʉtirije mena cʉ̃re co cáaáweoquẽto áti majiquẽcʉmi. To bairi ame quẽrique to manicõato ĩi, “Mʉ cabooro baiya,” cõre cʉ ĩato. Ame quẽrique mena mani cãniquẽto boomi Dio. n UJesure caapi nʉcʉbʉgorã mʉja mena na cãnie jʉgori caroaro mʉja manapʉare na átigʉmi Dio. To bairona caʉmʉa quenare Jesure caapiʉjarã mʉja nʉmoa caapiʉjaquẽna maca mʉja mena na cãnie jʉgori caroaro na átigʉmi Dio mʉja nʉmoare. Caroaro nare cʉ cátiquẽpata mʉja punaa quenare cʉ yarã punaare bairona tʉjʉquetiboʉmi Dio. To bairi mʉja bapa Jesure caapiʉjagaquẽna na cãnibato quena mʉja punaare, “Yʉ yarã punaa ãma,” na ĩ tʉjʉʉmi Dio. < q To bairona jĩcaarã cãromia mʉja manapʉa Jesure canʉcʉbʉgoquẽna ãma. Jesure canʉcʉbʉgoquẽna na cãnibato quena na rocaqueticõaña mʉjaare na cáaáweogaquẽto. 0Y Apeye mʉjaare yʉ buiogʉ yʉ majuuna yʉ catʉgooñari wame. Dio yʉre cʉ cabuio rotiri wame majuu me ã. Ocõo bairo ã: Jĩcaarã mʉja nʉmoa Jesure canʉcʉbʉgoquẽna ãma. Jesure canʉcʉbʉgoquẽna na cãnibato quena mʉjaare na cáaáweogaquẽto, na rocaqueticõaña mʉjaa. `9 Jĩcao co manapʉre carocarico co cãmata, apeĩ mena co aniqueticõato. Co manapʉ mena cawada quenoopao ãmo. Cʉ mena co cawada quenooquẽpata jĩcaona co tuaato. Caʉmʉ quena cʉ nʉmore cʉ rocaqueticõato. c? Camanapʉ cʉnare, canʉmocʉnare ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ: Mʉjaa cãromia mʉja manapʉare na carequetipe ã. Tie roque mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ carotirije ã. Rocaqueticõaña ĩi mʉjaare yʉ buio neto. *M Canʉmoa mana na cãniere canʉca majiquẽna una maca canʉmo cʉtiparã ãma. Bapa manibana popiye na catamʉoro ñuuquẽe. Na cabapacʉto maca ñuubʉjaro. *MCanʉmo mana, camanapʉ mana, cawapearicarã quenare, ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ: Yʉre bairona canʉmo mana, camanapʉ mana mʉja cãnicõaata ñuugaro. 3_Mʉja nipetirã yʉre bairona canʉmo mana mʉja cãno ñuuboro bairo pʉa. Dio maca camaja mani cãno cõo mani cáti ocabʉtipere cacũñupi. To bairi jĩcaarã canʉmo mana o camanapʉ mana cãniparãre na cacũñupi. Aperã maca canʉmo cʉtiparãre, camanapʉ cʉtiparãre na cacũñupi Dio. To bairije mʉjaare yʉ cáti roti majuurijere bairo ĩ mee yʉ ĩ. To bairo mʉja cátigaata ñuugaro ĩi, to bairona yʉ ĩ. a;To bairi jĩcaʉ ũcʉ cʉ nʉmo mena na cátinucurijere cʉ cátigaro, “Yʉ átiquẽe,” cʉ̃re caĩquetipao ãmo. Co quena co cátigaro, “Yʉ átiquẽe,” cõre caĩquetipaʉ ãmi cʉ quena. Ape paʉra, “To cõo yoaro mani átiquetigarã, ti yʉteapʉ Diore cajeni nʉcʉbʉgorã mani anigarã,” jĩcaro mena ĩrã, mʉja cátiquẽto ñuucõaro. Ti yʉtea canetoro to cõo mʉja cátinucurijere bairona mʉja átigarã tunu, caroorijere Sataná mani áti wadajãremi ĩrã. Nʉca majiquetibana noo mʉja cabooro caroorije mʉja átiborã, Sataná mʉjaare cʉ cawadajãrije jʉgori. zmDico camanapʉcʉco ũco co majuuna co cátie carotipao me ãmo. Co manapʉ cʉ caboorije macare cátipao ãmo. To bairona caʉmʉ canʉmocʉcʉ quena cʉ majuuna cʉ cátie carotipaʉ me ãmi. Cʉ nʉmo co caboorije macare cátipaʉ ãmi. To bairi co manapʉ caroaro co mena jeto cáti anipaʉ ãmi. To bairona cãromio quena caroaro co manapʉ mena jeto cáti anipao ãmo. V~%To bairo to cãnibato quena aperã capãarã noo na cabooro áti epe teñanucuma. To bairi caʉmʉa na cãno cõo canʉmo cʉtiparã ãma. To bairi cãromia quena na cãno cõo camanapʉ cʉtiparã ãma. } Yucʉacã yʉre mʉja cajeniña uca jooriquere mʉjaare yʉ uca joogʉ. Nʉmo cʉtiquetaje, manapʉ cʉtiquetaje ñuubʉja bairo pʉa. |~{}||"zz> =<;;:988,7t65_4210/|.|,.+K*))v((L'&A%$##""U!  ]/&HP m66O|* M(Tie cabairore bairona ʉmʉrecoo macana quena ricati rupaʉri cʉtima. Ati yepa macana quena ricati rupaʉri cʉtima. Ʉmʉrecoopʉ cãna caroa rupaʉ majuu cʉgoma. Ati yepapʉ cãna quena to bairona carupaʉricʉna anibana quena ʉmʉrecoopʉ cãnare bairo carupaʉricʉna aniquẽema. w g'Nipetirã cacatirã ye rupaʉri jĩcaro cõo mee bau. Mani camaja jĩcarore bairona carupaʉricʉna mani ã. Waibʉcʉrã quena ricati carupaʉricʉna ãma. Minia quena ricati carupaʉricʉna ãma. Wai quena ricati carupaʉricʉna ãma. & E&Cabero Dio nemoona, “Cabairi rupaʉ anigaro,” cʉ caĩ cũricarore bairo puti rotiimi. To cãnacã wame oterique ricati cabaurije caputiro ácʉmi Dio. "=%Mani caoteri apeacã carupaʉ me ã mai. Carupa apeacã jeto ã. Trigo ape unieacãre o apeye unie oterique apeacãre oterã to putiato ĩrã mani ote. #$To bairona cajeniñarã na cãmata camajiquẽna aniborãma. Mani caoterije apeacã caputiparo jʉgoye boacoapa. Boari bero puticoapa yua. $A#Aperã ocõo bairo jeniñaborãma: ¿Dope bairo cabai yajiricarã anibana quena na tunu catirãati? ¿Tunu catirã dope bairi rupaʉ na cʉgorãati? |q"Caroaro tʉgooña maja catiya. Cariape jeto ája. Caroorije átiquẽnana ãña. Jĩcaarã mʉja mena macana Dio cʉ cãniere majiquẽema. Na camajiquẽtiere na boboato ĩi to bairona mʉjaare yʉ ĩ buio. Cómo van a resucitar los muertos .U!To bairi aperã mʉjaare na caĩtorijere apiʉjaqueticõaña. Caĩtorã, caroorã mena mʉja cabapacʉpata caroaro mʉja cátinucurijere mʉja rooye tuaborã. { Dio ye quetire yʉ cabuio teñaro Efeso macana camaja yaia seeto majuu cauwarãre bairo cabaiwã, yʉre matagarã. Cabai yajiricarã na catunu catíquẽpata jocʉ majuuna na jʉgori yʉ tamʉoboricʉ. “Bujiyʉ ape rʉmʉ uno mani bai yajicoagarã, cabero mani tunu catiquetigarã ĩrã boje rʉmʉ mani ána. To bairi ʉga, eti cumu mani áti tʉjagarã,” mani ĩborã. 9kTo cãnacã rʉmʉ camaja yʉre jĩagarãma Jesucristo ye quetire yʉ cabuio teñarije jʉgori, yʉ ĩ tʉgooñanucu. Cariapena ã to bairo yʉ caĩ tʉgooñarije. Jesucristore mʉja caapi nʉcʉbʉgoro yʉ tʉgooña wariñuu. Ti wame quena cariapena ã, to bairo mʉjaare yʉ catʉgooña wariñuurije. =uTo cãnacã rʉmʉ cauwiorije watoapʉ yʉ aninucu. yApe wame átinucurãma aperã. Cabautisaya mana cabai yajiricarãre aperã cacatirã maca bautisaboja rotirãma, cabai yajiricarãre bautisaboja rotirã. Cabai yajiricarã tunu catíquẽnama ĩrique to cãmata to bairo átiya maniboricaro. -To bairo Cristo nipetiro carotipaʉre Dio cʉ̃re cʉ cacũro cʉ majuuna Dio Macʉ aniri, “Yʉre carotiina ãña,” cʉ Pacʉ Diore ĩgʉmi. To bairona carotipaʉ cʉ cacũricʉ Diorena to bairo ĩgʉmi Cristo. To bairi Diona nipetiropʉre carotii majuu anigʉmi yua. ~ Nipetirãre Jesucristo cʉ carotipere cájupi Dio, cʉ ye queti ucarica pũuropʉ caĩrore bairona. To bairo ĩro, cʉ Pacʉ Dio quenare carotipaʉ ãmi Jesucristo, ĩro mee bai. Dio majuuna nipetirijere Jesucristo cʉ carotipere cacũñupi cʉ Macʉre. }Bai yajirique quenare to cõona áti janaogʉmi Dio cʉ wapanare Jesucristo na cʉ carero bero. Cabero bai yajirique manigaro yua. 4|aTo cõona ati ʉmʉrecoo peticoagaro. To bairi Jesucristo nipetirã ati yepa macana cʉ̃re canʉcʉbʉgoquẽna ʉparã cãnare na re peocõagʉmi. Cʉ majuuna Ʉpaʉ aniri cʉ wapana ati yepa macana nipetirore na re peocõagʉmi. To bairo cʉ carero bero cʉ Pacʉ Dio nipetiro Ʉpaʉ jãagʉmi. {gzGMani camaja mani catunu catípa rʉmʉ cãnopʉ mani tunu catígarã. Jesucristo catunu catí jʉgoyupi. Cabero ati yepapʉ cʉ catunu atópʉ cʉ̃re caapi nʉcʉbʉgonucuricarã nipetiro tunu catigarãma ti paʉ cãno. GyAdán pãramerã mani cãnie jʉgori cabai yajiparã jeto mani ã. Jesucristo yarã mani cãnie jʉgori nipetirã cʉ̃re caapi nʉcʉbʉgorã tunu catiri bero mani catícõa aninucugarã. ]x3Nemoopʉna Adán cʉ cabai botiorique jʉgori mani nipetirã cabai yajiparã jeto mani ã. Apeĩ Jesucristo cʉ catunu catirique jʉgori mani tunu catí majigarã mani quena, cabai yajiricarãpʉ anibana quena. w5Cabai yajiricarã tunu catiquetigarãma caĩrije cariape me ã. Cristo bai yajiri bero catunu catiyupi caĩrije maca cariape ã. Aperã nipetirã cabai yajiricarã na catunu catíparo jʉgoye catunu jʉgoyupi Jesucristo. Cabero na quena cʉ̃re bairona tunu catigarãma. pvYJesucristo mena ati yepa macaje jetore mani catʉgooña wariñuu yuu majiata aperã netoro cabopacoorã mani aniborã. Tunu catirique to camamata rooro mani bopacaborã, cabero mani cãni wariñuupere tʉgooña yuu majiquetibana. 2u]To bairi aperã quena cabai yajiricarã Jesucristore caapi nʉcʉbʉgonucuricarã anibana quena canetooña mana aniborãma. Caroorã ya paʉpʉ bai yajicoaboricarãma. tCʉ catunu catíquẽpata jocarãna cʉ̃re mʉja api nʉcʉbʉgoboricarã. Caroorije mʉja cátajere camajirioya mana mʉja aniborã. `s9Cabai yajiricarã na catunu catíquẽpata Jesucristo quena tunu catíquetiboricʉmi. Zr-Jesucristore catunu catioyupi Dio ĩrique quetire jã cabuioata jocarãna jã ĩ buioborã. Cariapena cabai yajiricarã na catunu catíquẽpata Dio quena cʉ Macʉ Jesucristore cʉ tunu catioquetiboricʉmi. "q=Jesucristo cʉ catunu catíquẽpata cʉ ye quetire jã cabuiorije wapa maniboro. Jocarãna mʉja apiʉja nʉcʉbʉgoboricarã jã caqueti buioriquere. `p9 Cabai yajiricarã na catunu catíquẽpata Jesucristo quena tunu catíquetiboricʉmi. 3o_ Cristo bai yajiri bero catunu catiyupi jã cabuionucurije to cãnibato quena nope ĩrã jĩcaarã, “Cabai yajiricarã tunu catiquetigarãma,” ¿mʉja ĩnucuti? !n; Yʉ cabuiorije o aperã na cabuiorije quena jĩcaro cõo cãni wame ã. Tie quetire apirã mʉja caapi nʉcʉbʉgowʉ. La resurrección de los muertos Nm To bairo rooro cátacʉ yʉ cãnibato quena yʉ cabopaca tʉjʉwĩ Dio. Yʉ bopaca tʉjʉri yʉ quenare cʉ ye quetire yʉ cabuio joo rotiwĩ. Jocʉ mee majuuna yʉ bopaca tʉjʉri cʉ ye quetire yʉ cabuio joo rotiwĩ. Aperã cʉ ye quetire cabuio joo rotiricarã netoro yʉ capaanucuwʉ. Yʉ majuuna to bairo ácʉ mee yʉ áa. Dio caroaro yʉre cácʉ yʉ mena aniri yʉre átinemomi. To bairi cʉ jʉgori yʉ átinucu, cʉ ye quetire buio teñaʉ. &lE Nemoona Jesucristore caapiʉjarãre rooro na yʉ capopiyeyenucuwʉ. To bairo rooro nare cátacʉ yʉ cãnibato quena yʉ cabuia iñoowĩ. To bairo na bero yʉre cʉ cabuia iñooquẽpata cʉ caqueti buio joo rotiricʉ yʉ aniquetiboricʉ. To bairi aperã cʉ caqueti buio joo rotiricarã beropʉ macacʉ majuu yʉ ã. Cawatoa macacʉ majuu yʉ ã yʉa, nemoona rooro cʉ̃re caapiʉjarãre cátinucuricʉ aniri. }ksNa nipetirore cʉ cabuiaricaro bero yʉ quenare cʉ catʉjʉquetiboricʉrena yʉ cabuia iñoowĩ yʉ quenare. _j7Cabero Jacobore cabuiayupʉ. Cabero cʉ cabuericarã nipetirãre na cabuia ejayupʉ. 6ieCabero tunu jĩcani capãarã quinientos netoro cʉ̃re canʉcʉbʉgorãre cabuia ejayupʉ. Capãarã cʉ cabuiaro catʉjʉricarã catirãma mai. Aperã mere riacoatanama. ghGTunu catiri bero Pedrore, cabero aperã quenare cʉ cabuenucuricarãre cabuia ejayupʉ Jesu. &gECʉ cabai yajiro bero cʉ cayaa rocayuparã. Itia rʉmʉ bero catunu catiyupi. Tie quena Dio ye queti ucarica pũuro na caĩ ucaricarore bairona cabaiyupa. fNemoona tie quetire yʉ caapi nʉcʉbʉgorije cãni majuurijere mʉjaare yʉ cabuio netowʉ ocõo bairi wamere: Caroorije mani cátie wapa manire cabai yajibojayupi Jesucristo, Dio ye queti ucarica pũuripʉ tirʉmʉpʉ macana na caĩ ucaricarore bairona. 7egTie quetire mʉja caapi nʉcʉbʉgorije jʉgori mʉja netoomi Dio caroorije mʉja cátibatajere. Jocarã mee caapi nʉcʉbʉgorã mʉja cãmata to bairona mʉja netoogʉmi. Ld Yʉ yarã, cajʉgoye Jesu ye quetire mʉjaare yʉ cabuioriquere mʉja catʉgooñapere yʉ boo. Tie quetire yʉ cabuioro mʉja caapi nʉcʉbʉgowʉ. Yucʉ quenare tiere mʉja apiʉjacõa aninucu. xci(Neñaporã nipetiro mʉja cátiere noo booro átiqueticõaña. Cariape nʉcʉbʉgorique mena átinucuña.7bg'To bairi Dio ye quetire mʉja cabuio majipere booya. Aperã apero macana yere wada majiquetibana quena Dio Espíritu Santo nare cʉ cawada majioro na mataqueticõaña. aa;&Yʉ cauca joorije, “Dio cʉ carotirije me ã,” caĩrã macare apiʉjaqueticõaña. 7`g%Noo, “Dio yere cʉ cabuio rotiricʉ yʉ ã, Espíritu Santo majiriquere yʉ joomi,” caĩrã una, “Pablo manire uca joomi Dio cʉ carotirije jʉgori,” na ĩ majiato. ]_3$Dio ye queti nemoo camaji jʉgoricarã mʉja aniquẽe. Mʉja jeto tiere caapi nʉcʉbʉgorã mʉja aniquẽe. To bairi, “Mani majuuna noo mani cabooro mani áti rotigarã,” ĩ tʉgooñaquẽja mʉjaa. 2^]#Cãromia caapi puoquetajere majigarã na ye wiiripʉ ejarã na manapʉare na jeniñaato. Cãromia Jesucristore caapiʉjarã na caneñaporopʉ na cawadaro tʉjooquẽe. L]"Mʉja caneñapori paʉpʉre cãromia na wadaqueticõato. Nare wada rotirique maa. Cajʉgo buiorã macare caroaro na apiʉjaato. Judío majare Dio cʉ caĩ cũrique ocõo bairo ã: “Cãromia Dio Wadariquere cajʉgo buiorã me anigarãma,” ĩ ucarique ã. “Caʉmʉa maca cajʉgo buiorã anigarãma,” ĩ ucarique ã. 7\g!Dio cariape jeto buiorique boʉmi. Noo booro mani cabuiorijere booquẽcʉmi. Nipetirã Jesucristore caapiʉjarã na caneñaporopʉre to bairo jeto na cátipere boʉmi Dio. S[ Dio cʉ cabuio rotirije cabuiorã ricati wame cabuioquetipe ã aperãre. PZNipetirã Dio cʉ cabuio rotiro mʉja buio majirã. Jĩcaʉ cʉ cabuioro bero jeto cabuiope ã. To bairo mʉja caĩ buioro nipetirã api majigarãma. Nipetirã api majiri tʉgooña ocabʉtigarãma. YJĩcaʉ cʉ cabuiotoye apeĩ caruii macare jĩca wame Dio cʉ cabuio rotiata to cõo cabuio jʉgoricʉ maca cʉ janaato. *XMDio cʉ cabuio rotirijere cabuiorã quena pʉgarã o itiarãna na buioato. Aperã na cabuiorijere caapirã, “¿Cariapena na ĩbauti?” na ĩ tʉjʉ bejeato. W1Na cawadarijere cabuio neto majii cʉ camanicõaata na caneñapori paʉ na wadaqueticõato. Na yeri mena na majuuna Diore na jeni nʉcʉbʉgoato. _V7Aperã yere wada majiquetibana quena Espíritu Santo na cʉ cawada majioro cawadarã pʉgarã o itiarãna na wadaato. Jĩcaʉ cʉ cawadaro bero jeto na wadaato. To bairo na caĩ wadarijere apeĩ cʉ buio netoato. JU To bairi ocõo bairo cátiparã mʉja ã: Neñaporã nipetiro mʉja cátie Jesucristore caapiʉjarã netobʉjaro cʉ̃re mʉja catʉgooña nʉcʉbʉgoro ája. Jĩcaarã Diore ĩ wariñuu bajagarãma. Aperã Dio yere jĩca wameri aperãre na buegarãma. Aperã Dio nare cʉ cabuio rotiriquere buiogarãma. Aperã cajʉgoye aperã yere majiquetibana quena Espíritu Santo na cʉ cawada majioro wadagarãma. Aperã na cawadarijere buio netogarãma. To bairo neñaporã nipetirije mʉja cátie Jesure netobʉjaro mʉja catʉgooña nʉcʉbʉgoro caame átinemoparã mʉja ã. |TqCʉ yeripʉ rooro cʉ catʉgooñarije quenare tʉgooña majigʉmi. To bairo tʉgooña majiri ejacumu, Diore áti nʉcʉbʉgogʉmi. “Cariapena Dio na mena ãmi,” ĩ tʉgooña majigʉmi cʉ quena yua. Háganlo todo decentemente y con orden 'SGMʉja caneñaporopʉ Dio ye quetire Espíritu Santo jʉgori mʉja caĩ buioro maca Jesure canʉcʉbʉgoquẽcʉ, tie quetire camajiquẽcʉ jãa ejaʉ, “Caroorije cácʉ yʉ ã,” ĩ majigʉmi. Dio ye quetire na caĩ buioro api majiri, “Carooʉ yʉ ã,” ĩ tʉgooña majigʉmi. jRMMʉja nipetirã Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorã mʉja caneñaporopʉ, aperã yere apiquetibana quena mʉja cawadaro aperã Jesure canʉcʉbʉgoquẽna maca tiere camajiquẽna jãa ejarã, “Mecʉrã áama,” ĩgarãma. GQTo bairi Jesucristore caapiʉjaquẽna aperã ye mena aperã Dio ye quetire na caĩ wadaro apiʉjaquetiri cabui pacoorã anicõagarãma. Aperã Dio ye queti Espíritu Santo jʉgori na caĩ buioro maca Jesucristore caapiʉjarã macare na ĩ buio rotiimi Dio. Cʉ̃re caapiʉjaquẽna macare na ĩ buio rotiquẽcʉmi. "P=Dio ye quetire tirʉmʉpʉ macana na caucarique ocõo bairo ĩrica wame ã:Ati majare apero macana ricati wadarãre na yʉ buio joo rotigʉ. To bairi apero macana ye mena yʉ ye quetire na cabuiorije to cãnibato quena yʉre apiʉjaquetigarãma ĩmi Dio, ĩ ucarica wame ã. UO#Yʉ yarã, cawimarãre bairo tʉgooñaqueticõaña. Cabʉcʉrãre bairo caroaro tʉgooña majirique cʉja. To bairo cabʉcʉrãre bairo caroaro catʉgooña majirã anibana quena caroorije átaje macare tʉgooña majiquẽja. Caroorije macare cawimarã na catʉgooña maji jeyaquẽtore bairona mʉja quena nare bairona baiya. N9To bairo aperã ye mena wadanucubacʉ quena Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorã na caneñaporopʉ na apiato ĩi petoacãna na caapi majirije macare yʉ caĩ wadaro ñuu neto. Capee majuu diez mil wameri mena aperã yere na caapi majiquẽtie macare yʉ caĩ wadaro wapa maniboro. mMSMʉja nipetirã netoro aperã ye mena yʉ wadanucu. Cajʉgoyepʉre yʉ cawada majiquetaje to cãnibato quena Espíritu Santo yʉre cʉ cajʉgo wada majioro to bairo yʉ wadanucu. To bairi Diore cʉ yʉ ĩ wariñuu nʉcʉbʉgo. 4LaTo bairi mʉja yeri mena jeto na caapiquẽtie mena Diore caroaro mʉja caĩ wariñuubato quena aperã netobʉjaro Diore na cáti nʉcʉbʉgoro mʉja átinemoquetiborã. -KSTo bairi mʉja yeri mena jeto Diore mʉja caĩ wariñuuro aperã, “Cariape mʉja ĩ, to bairona ã,” ĩnemo majiquẽnama, mʉja caĩrijere api majiquetibana. XJ)To bairi ocõo bairo cátipaʉ yʉ ã: Diore jeni nʉcʉbʉgori yʉ yeri mena, yʉ catʉgooña majirije mena quena cʉ̃re cajeni nʉcʉbʉgopaʉ yʉ ã, aperã yʉre na api majiato ĩi. Diore ĩ wariñuu bajaʉ yʉ yeri mena, yʉ catʉgooña majirije mena quena caĩ wariñuu bajapaʉ yʉ ã, aperã yʉre na caapi majiparore bairo. FICaapi majiña mani wame mena Diore yʉ jeni nʉcʉbʉgoboʉ. To bairo ácʉ yʉ yeripʉ Diore cariape yʉ cajeni nʉcʉbʉgorije to cãnibato quena yʉ catʉgooña majirije maca maniboro. !H; To bairi noo aperã yere majiquetibacʉ quena cawadaʉ ũcʉ Diore cʉ jeniato, “Ocõo bairo ĩgaro ĩ yʉ cawadarije,” ĩ buio neto majigʉ. G To bairona bai mʉja quenare. Mʉja caapi majiquetaje macare seeto majuu mʉja wadaganucu. Apeye quena Espíritu Santo mʉjaare cʉ cáti majioro seeto mʉja boonucu. Tiere boorã Jesucristore caapiʉjari poa macanare mʉja cátinemope macare seeto boo netoña. TF! Jĩcaʉ aperã ye yʉ caapiquẽtie mena cʉ cawadaro apii, “Apero macacʉ ãmi,” yʉ ĩ tʉjʉboʉ. Yʉ quena cʉ caapiquẽtie mena yʉ cawadaata, “Apero macacʉ ãmi,” yʉre ĩ tʉjʉboʉmi. uEc Ati yepapʉre capee majuu ricati wadarica wameri anicõa. Camaja cãno cõo na cawadarijere api majirãma. ;Do Mani quena to bairona mani bai. Mani cawadarije cariape caapi majiri wame mani caĩ wadaquẽto dope bairo ĩimi ĩ majiquẽnama aperã. Jocarã majuu mani wada macacõaborã. \C1Surara maja na wapana mena ame quẽrã aána na ʉpaʉ cʉ caputi apio majiorore ricati cʉ caputiata ame quẽrã aá majiquẽnama. Cariape cʉ caputi apioro api majirã na wapana mena ame quẽrã aánama. ;BoJĩca wame bajarica wame cõorique yʉ buiogʉ. Wewo caputi jʉgoʉ wame manona cʉ caputiro puti ʉja majiquẽnama. Caroaro cʉ caputi wameyero nipetiro caroaro puti ʉja majirãma. Cabʉga pʉtẽ bajaʉ cawatoana cʉ cabʉga pʉtẽ bajaata, “Ti wamere bʉga pʉtẽ bajami,” ĩ majiña maa. A-Ocõo bairo ã: Mʉja tʉpʉ aácʉ aperã ye mena mʉjaare yʉ caĩ buioata mʉja átinemoʉ mee yʉ átiboʉ. Dio ye quetire yʉre cʉ cabuio rotiriquere buioʉ maca mʉjaare átinemoʉ yʉ átiboʉ. Cʉ yere mʉjaare buionemoʉ caroaro mʉja camajiro yʉ átinemoboʉ. $@AMʉja nipetirã aperã yere majiquetibana quena mʉja cawada majiro yʉ boobapa. Tie netoro Dio ye quetire mʉja cabuio majiro yʉ boobapa. Atie maca tie netobʉjaro cawapacʉtie ã. Aperã ye mena cawadaʉ cʉ cawadarijere apeĩ cʉ cabuio netoata ñuubʉjaro. To bairo cabuio netoʉ ũcʉ cʉ cãmata nipetirã Jesucristore caapi nʉcʉbʉgori poa macana netobʉjaro na caapiʉja nʉcʉbʉgoro ácʉmi. 1?[Aperã ye mena cajʉgoye wada majiquetibacʉ quena caĩ wadaʉ ũcʉ cʉ jetore Diore netoro cʉ catʉgooña ocabʉtiro ácʉmi. Espíritu Santo jʉgori Dio ye quetire caĩ buioʉ ũcʉ maca Jesure canʉcʉbʉgori poa macana nipetirã netobʉjaro Diore na tʉgooña nʉcʉbʉgoato ĩi buioʉmi. p>YApeĩ Dio Espíritu Santo jʉgori Dio ye quetire cabuioʉ ũcʉ maca camaja na caapi majiparore bairo buioʉmi. Aperã cʉ caĩ buiorijere apirã netobʉjaro Diore tʉgooña nʉcʉbʉgorãma. Caroaro tʉgooña ocabʉti nutuanama. =yNi ũcʉ aperã ye mena cajʉgoye wada majiquetibacʉ quena cʉ cawadaro Dio jeto cʉ caapi majiro wadaʉmi. Camaja maca cʉ cawadarijere cʉ api majiquẽnama. Cʉ yeripʉ aperã na caapi majiquẽtiere ĩimi, na caapi majiqueti wamere ĩbacʉ. E< To bairi caroaro ame mainucucõaña. Dio Espíritu Santo mʉjaare cʉ cáti majiorije quenare booya. Dio ye quetire Espíritu Santo mʉjaare cʉ cabuio majiorije macare seeto majuu booya. l;Q Atie itia wamena petiquetigaro. To bairije anicõa aninucugaro. Ocõo bairo ã capetiqueti wameri: Diore mani catʉgooña nʉcʉbʉgorije; “Dio caroaro mani átinemogʉmi,” mani caĩ tʉgooña wariñuurije; mani caame mairije. To bairi wame itia wame capetiquẽtie to cãnibato quena mani caame mairije maca cañuuri wame majuu ã apeye netoro.Y:+ To bairi yucʉacã caroaro Dio yere mani majiquẽe. Eñoro cabʉcʉ yeje tʉjʉricarore bairo mani bai. Caroaro mani baujaquetibʉja. Cabero cabauja majuuropʉ Diore mani tʉjʉgarã. Yucʉacã õcoacã mani maji cʉ cãniere. Cabero mani maji peocõagarã yua. Manire cʉ camajirore bairona caroaro cʉ cãniere mani maji petigarã. u9c Cawimarã ãnapʉ cawimarã na cátinucurore bairona tʉgooñari nare bairona mani cawadanucuwʉ. Na catʉgooñarijere bairona mani catʉgooñarije cʉtinucuwʉ. Bʉcʉ aána, cawimarã na cátinucurije uniere mani cajanawʉ yua. )8K Caberopʉre Jesucristo cʉ catunu ejaro nipetirore mani majigarã. Ti paʉ cãno mani camaji petiro bero mani camajibataje cawatoa macajere bairo anigaro yua. b7= Yucʉacãre mani maji peoquẽe. Dio ye quenare jĩca wameriacã jetore mani buio maji. P6 Mani caame mairije capetiquẽtie ã. To bairona anicõa aninucugaro. Apeye unie Dio manire cʉ cáti majiorije maca capetirije unie ã. Caberopʉre Dio ye quetire Espíritu Santo cʉ cabuio rotibatajere buio roti janagʉmi. Camaja nipetirã cʉ ye quetire maji peticoagarãma. Aperã aperã yere wada majiquetibana quena na cawada majiro na áti janagʉmi Espíritu Santo. Aperã netoro na camajibataje quena peticoagaro. Jĩcaro cõo majigarãma. Q5 Nipetirije aperã rooro na cátibato quena na mai janaquẽnama. “Cabero na quena caroaro cána anigarãma,” ĩ tʉgooña ocabʉtirãma, nare maibana. “Caroorije cána anibana quena cabero na quena caroaro cána anigarãma,” ĩ tʉgooña ocabʉtirãma. Nare maibana yoaro na coterãma caroa macare na cátipere yuurã. 4{ Aperã rooro na cáto tʉjʉrã wariñuuquẽnama. Caroaro, cariape jeto na cátinucurije macare tʉjʉ wariñuurãma. x3i Aperãre nʉcʉbʉgorique mena jeto na átinucurãma. Na majuuna na cabaipe jetore tʉgooñaquẽnana aperã na cabairije quenare na átinemonucurãma. Capunijinirique mana ãnama. Aperã rooro nare na caĩro yoaro mee majiritinucurãma. -2S Aperãre camairã una ocõo bairo maca ãnama: Aperã rooro nare na cátibato quena nʉcarãma. Nipetirãre caroa jeto na átinucurãma. Aperã na cabairijere tʉjʉ ʉgooquẽnama. Aperãre, “Mʉja netoro cáti majirã jã ã, mʉja netoro caroarã jã ã,” ĩ tʉgooñaquẽnama. M1 Mani cacʉgorije nipetiro cabopacoorãre cajoonucurã anibana quena nare mani camaiquẽpata cawapa mana majuu mani aniborã. Aperã maiquetibana quena nare mani cabai yajibojaata wapa maniboro. 0 Espíritu Santo jʉgori Dio ye quetire aperãre buio majibana quena, apeye cajʉgoye camajare Dio cʉ camajioquetajere majibana quena, nipetiri wame camajirã anibana quena aperãre na mani camaiquẽpata cawatoa macana majuu mani aniborã. Dio cʉ cáti majirijere tʉgooña nʉcʉbʉgo netorã, ʉ̃taʉ apero maca aá roti majibana quena aperãre na maiquẽna cañuuquẽna mani aniborã. ?/ y Ape paʉri macana yere majiquetibana mani wada majiborã. Dio tʉ macana ángel maja ye quenare mani wada majiborã. Tiere wada majibana quena aperãre mani camaiquẽpata apeye unie come pãirore capa patowãcoorãre bairona mani aniborã. To bairi mani cabuiorije wapa maniboro aperãre mani camaiquẽpata. 1.[ Mʉjaare Espíritu Santo mʉjaare cʉ cáti majiorijere cãni majuurije jetore booya. Yʉ maca atie netoro caroa wame cañuu majuurijere mʉjaare yʉ buiogʉ yua.T-! Nipetirã cariaye cʉnare canetoo catio majirã aniquẽema. Nipetirã aperã ye wadariquere wada majiquẽema. Nipetirã aperã na cawadarijere api majiquetibana quena cabuio neto majirã aniquẽema. ,+ To bairi nipetirã apóstol maja, Jesucristo cʉ cabue jʉgoricarã aniquẽema. Nipetirã cʉ ye quetire buiori maja aniquẽema. Nipetirã Dio yere aperãre bueri maja aniquẽema. Nipetirã Dio cʉ catutuarije mena cáti majiña maniere áti iñoori maja aniquẽema. +# To bairi rupaʉ macaje Dio cʉ caricawo joorore bairona to cãnacãʉna Jesucristore caapiʉjarãre ricati wameri mani cátipere mani cajooyupi. Nemoopʉre cabeje cũ jʉgoyupi Dio apóstol maja, Jesucristo cʉ cabue jʉgoricarãre. Na bero cʉ ye quetire buiori maja, na bero tunu Dio yere aperãre bueri majare na cacũñupi Dio. Na bero Dio cʉ catutuarije mena cáti majiña maniere áti iñoori majare, na bero cariaye cʉnare canetoo catio majirãre, na bero aperãre cátinemo majirãre, aperãre cajʉgo áti majiri majare na cacũñupi Dio. To bairi aperã cajʉgoye aperã yere wada majiquetibana quena cawada majiparãre na cacũñupi Dio. -*S To bairona mani bai Jesucristore caapiʉjarã. Capãarã anibana quena jĩca rupaʉre bairona mani ã. Jesucristo yarã aniri cʉ ya poa macana jeto mani ã. 4)a Mani rupaʉ jĩca paʉ catamʉorona mani rupaʉ nipetiro tamʉo peticoapa. To bairo quena jĩca paʉ mani rupaʉ caroaro cabaiata caroaro jeto bai peticoapa mani rupaʉ. t(a Mani rupaʉ jĩca rupaʉna ã. Ricati paʉri me ã. To bairi mani rupaʉ majuuna ape paʉre ame átinemo. '% Ape paʉ maca caroaro cabauri paʉre mani yajioquetinucu. Dio mani rupaʉre ácʉ nipetiro caroa majuu cãniere caquenooñupi Dio, mani majuuna jĩca paʉ, “Cãni majuurije me ã,” mani caĩbato quena. Ti paʉ quena cãni majuuri wame ãno, Dio cʉ cátaje aniri. p&Y “Apeye mani rupaʉ macajere cawatoa macaje ã,” mani ĩ tʉgooña. To bairo ĩ tʉgooñabana quena caroaro to bauato ĩrã caroaro tiere mani quenoonucu. Mani rupaʉ ape paʉ roori paʉ bau ĩrã tiere caroaro mani yajionucu. &%E Mani rupaʉ macaje nipetirijere mani boo. Mani rupaʉpʉre ape paʉ, “Cãni majuuri wame aniquẽto,” mani caĩbato quena mani rupaʉpʉre cãnipe boo. $' Mani capea mani wamore, “Mʉ yʉ booquẽe,” ĩ majiquẽto. Mani rʉpoa quena mani rʉporire, “Yʉ booquẽe,” ĩ majiquẽto. >#w To bairi jĩca rupaʉ anibato quena capee paʉri ã. D" Mani rupaʉ jĩca wame jeto to cãmata rupaʉ me aniboro. a!; Dio mani rupaʉre ácʉ nipetirije mani rupaʉ macajere cʉ caboorore bairona cájupi.  3 Mani rupaʉ capea jeto to cãnicõaata dope bairo mani api majiquetiborã. Mani rupaʉ amooro jeto to cãmata dope bairo mani wini majiquetiborã. 5c To bairona mani amooro quena to cawada majiata ocõo bairo ĩboro: “Capea mee yʉ ã. To bairi rupaʉ macaje mee yʉ ã.” To bairo ĩbato quena rupaʉ macaje anicõa. U# Mani rʉpo cawada majiri rʉpo to cãmata ocõo bairo ĩboro: “Wamo mee yʉ ã. To bairi rupaʉ macaje mee yʉ ã.” To bairo ĩbato quena rupaʉ macaje aniqueticõa baiquẽe. Rupaʉpʉrena anicõa. W' To bairona mani rupaʉ jĩca rupaʉ anibato quena capee paʉri anicõa. L Ocõo bairo mani ã, cʉ̃re caapiʉjarã: Judío maja, aperã judío maja aniquetibana quena, aperãre capaabojari maja quena, na majuuna capaarique cʉgorã quena, jĩcarore bairona Espíritu Santo jĩcaʉrena cacʉgorã mani ã. To bairi jĩca poa macana, cʉ ya poa macana mani cãnipere mani cájupi Espíritu Santo. kO Mani rupaʉ jĩca rupaʉ anibato quena capee paʉri ã. Capee paʉri anibato quena jĩca rupaʉna anicõa. To bairona mani bai Jesucristore caapiʉjarã. Capãarã anibana quena jĩca poa macana mani ã, jĩca rupaʉre bairona, Jesucristore caapiʉjarã mani cãmata. Mani nipetirã jĩca rupaʉ ani turoricarore bairona mani ã, jĩca poa macana. a; To bairi Espíritu Santo jĩcaʉna cʉ majuuna mani cáti majipere mani joomi. To cãnacãʉrena ricati wameri jeto mani cáti majipa wamerire mani joomi cʉ cajoogarore bairona. Todos pertenecemos a un solo cuerpo &E Aperãre Dio cʉ catutuarije mena cáti majiña maniere na cáti iñoo majiro ácʉmi. Aperãre tunu Dio ye quetire aperãre na caqueti buio neto majiro ácʉmi. “Aperã wãtia na caĩ rotiro wadarãma aperã o Espíritu Santo na cʉ caĩ rotiro wadarãma,” na caĩ beje majipere na joʉmi Espíritu Santo aperãre. Aperãre tunu aperã yere na cawada majiro ácʉmi Espíritu Santo cajʉgoye na cawada majiquetaje to cãnibato quena. Aperãre tunu, aperã yere caapiquetana na cãnibato quena na caapi jeñoo buio neto majiro ácʉmi. ?w Aperã tunu, “Ape wame manire átibojagʉmi Dio,” seeto na caĩ tʉgooña ocabʉtiro na ácʉmi Espíritu Santo. Aperã quenare cariaye cʉnare na canetoo catio majiro ácʉmi. dA Ocõo bairo ã: Dio Espíritu Santo jĩcaarãre caroaro Dio yere na cabuio majiro ácʉmi. Aperã tunu to bairona Dio cʉ cãnie camajiriorije aperãre na buio majiato ĩi na cabuio majipere na joʉmi Espíritu Santo. =s Jesucristore caapiʉjarã nipetirãre manire joomi Dio cʉ Espíritu Santore. To bairi cʉ Espíritu Santo mani cátipa wameri mani áti majiomi, mani caame átinemoparore bairo. <q To bairi cʉ carotirijere ána ricati jeto mani átinucu. Ricati jeto cátinucurã mani cãnibato quena Dio jĩcaʉna ãmi nipetirã mani cátipere caroaro manire cáti majioʉ.  To bairi ricati wameri jeto caame átinemorã anibana quena mani Ʉpaʉ Jesucristo jĩcaʉna cʉ carotirije jetorena cána mani ã. oW To bairi Espíritu Santo jĩcaʉna anibacʉ quena ricati jeto mani cáti majipere manire joomi. G To bairi mʉjaare yʉ buio majiopa. Noo jĩcaʉ mácana Espíritu Santo jʉgori, “Jesure rooro to baiato,” ĩ majiquẽcʉmi. To bairo caĩi cʉ cãmata Espíritu Santo cʉ cajʉgo ĩquẽto ĩcõaʉmi. “Jesucristo mani Ʉpaʉ jĩcaʉna ãmi,” caĩi ũcʉ maca Espíritu Santo cʉ cajʉgo ĩrona ĩi ácʉmi. lQ Mʉja maji, Jesucristore nʉcʉbʉgogarã jʉgoye wericarãrena mʉja cáti nʉcʉbʉgonucuñupa, Dio cãniquẽnarena. Aperã unarena na cawericarãrena cacatiquẽnarena noo mʉja caboorona mʉja cáti nʉcʉbʉgonucuñupa.   Yʉ yarã, yucʉacã Jesucristore caapiʉjarã mani cáti majirijere Espíritu Santo manire cʉ cajoorije mʉjaare yʉ buio majiopa. [/ "Ni ũcʉ seeto majuu cañigo riaʉ cʉ ya wiipʉre cʉ ʉgaato. To bairo caroaro mʉja caneñapo ʉgaro tʉjʉʉ mʉja popiyeyequetigʉmi Dio. Apeye mʉja tʉpʉ ejaʉ mʉjaare yʉ buio quenoonemogʉ yua.hI !To bairi yʉ yarã, neñapo ʉgarã jĩcaro mena mani ʉgagarã ĩrã aperãre na yuuya. g G Mani Ʉpaʉ Dio rooro mani cátajere tʉjʉ bejei caroa macare na áparo ĩi manire popiyeyenucumi. To bairo ácʉ aperã ati yepa macana cʉ̃re canʉcʉbʉgoquẽna mena popiyeye regaquẽcʉ to bairo áami Dio manire.   Mʉja majuuna comunión ʉgagarã jʉgoye, mʉja cátajere mʉja catʉgooña bejeata to bairo mʉja popiyeyequetiboricʉmi Dio.  7 To bairo mʉja cáti nʉcʉbʉgoquẽtie jʉgori mʉja mena macana capãarã riayecʉti, tutuaqueti mʉja bai. Aperã jĩcaarã bai yajicoa tʉgama. H   To bairi to cãnacãʉna comunión macajere ʉgagarã jʉgoye caroaro Jesu cʉ rupaʉ mena manire cʉ cabai yajibojariquere catʉgooñape ã. ¿Cariapena Diore cáti nʉcʉbʉgoʉna yʉ ãti? catʉgooñape ã. Diore áti nʉcʉbʉgoquetibana quena tie pãre ʉga, ʉje ocore eti, mani cápata mani popiyeyeboʉmi Dio.  c? Ni ũcʉ tie comunión macaje mani Ʉpaʉ Jesu ye nʉcʉbʉgorique manona caʉgaʉ ũcʉ, caetii ũcʉ cabai buicʉcʉ anigʉmi. Mani Ʉpaʉ manire carií yajibojaricʉre canʉcʉbʉgoquẽcʉ ãcʉmi cʉ ũcʉ. *M To bairi tie comunión macaje to cãnacã niri tie pãre ʉgarã ti bapa macajere etirã, mani Ʉpaʉ Jesu manire cʉ cabai yajibojariquere mʉja ame majiogarã. Mani Ʉpaʉ Jesu cʉ catunu atíparo jʉgoye to bairo átiri mʉja ame majionucugarã. Cómo se debe tomar la Cena del Señor &E Na caʉgaro bero etirica bapa quenare ne, ocõo bairo na caĩñupʉ tunu: “Dio, ‘Camaja caroorije na cátiere na yʉ majiriobojagʉ,’ caĩ cũwĩ Dio,” caĩñupʉ Jesu. “Mʉjaare yʉ carií yajibojape jʉgori jeto majiriomi Dio caroorije mʉja cátiere. To cãnacã niri atiere mʉja caetiri paʉ cãno cõo mʉjaare yʉ carií yajibojariquere mʉja tʉgooñagarã,” na caĩñupʉ Jesu cʉ buerãre. }s Ne, Diore, “Caroaro mʉ jooyupa,” cʉ ĩ nʉcʉbʉgo, pan rupaare cape bate jooyupʉ cʉ buerãre. Na bate joori ocõo bairo na caĩñupʉ: “Atiere ʉgaya. Yʉ rupaʉ ã atie pan. Ʉgari, mʉjaare yʉ cabai yajibojapere tʉgooñaña.” :m Mani Ʉpaʉ Jesu yʉre cʉ cabuioriquere mʉjaare yʉ cabuio netowʉ. Ocõo bairo ã: Mani Ʉpaʉ Jesure Judas cʉ̃re cʉ cawadajãri ñami majuu pan rupaare caneñupʉ. $A To bairo ána Dio yarã cʉ̃re canʉcʉbʉgori poa macanare rooro mʉja ána. Cabopacarãre bobooro na cabairo mʉja ána. To bairi, “Caroaro ána ánama,” mʉjaare yʉ ĩqueti majuucõa. Mʉja ya wiiripʉ maca mʉja cacʉgorijere caʉgaparã mʉja anibapa. La Cena del Señor G Mʉja caneñapo ʉgari paʉ noo caboʉ nemoona ʉga jʉgoʉmi cʉ cajee atíere, aperãre na nu batequẽcʉna. To bairi pairo ʉgaʉ, pairo etii, cumucoacʉmi. Aperã maca ñigo riarãma. ) To bairi neñapo ʉgarã mʉja ricawati tʉgooñarique jʉgori mani Ʉpaʉ Jesu manire cʉ cáti rotiricarore bairo mʉja átiquetinucuñupa. nU To bairona mʉja tʉgooña ricawatinucucõagarã. To bairo mʉja cabairo cañuuquẽtie to cãnibato quena mʉja catʉgooña ricawatirije jʉgori, “¿Ni maja maca cariape Jesure caapiʉjarã majuu na ãti?” ĩ majirique ã. } “Neñaponucurã tʉgooña ricawatinucuma,” yʉ ĩqueti buioma aperã. Cariapena yʉ ĩ buiorãma, yʉ ĩ tʉgooña. {~o Apeye mʉjaare yʉ caqueti buiogari wame ã tunu. Caroaro mʉja áa ĩi mee mʉjaare yʉ ĩ uca joo ati wamere. Neñaporã caroarã ani nutuana mʉja baiquẽe. Caroaro mʉja cãnaje cʉtibatie macare rooye tuurã mʉja áa, neñapori. r~l}|{{[zz y$xw%u%t~trsErqpp5oon>mmcllkkj=i(hg[gf0edd4c2bb.aaJ``^.]'\[[-Z)YXWlUTT}T S6RQO#NdMLLJJHRGkFDeCBAAG@W??>3<Dio Macʉ ati yepapʉ cʉ caejarique quenare mani maji. Caejayupi jĩcaʉna cariape cãcʉre Diore mani camajiparore bairo ĩi. To bairi Cristore apiʉjarã cʉ mena caroaro mani ã. Caroaro cʉ̃ Cristo mena ãnaa caroaro Dio mena mani anicõa. Diona ãmi Jesucristo, cariape cãcʉ majuu. Cãnicõa aninucuʉ aniri manire joomi mani cãnicõa aninucupere. “Dio punaa mani ã,” mani ĩ maji. Aperã ati yepa macana Diore caapiʉjaquẽna maca nipetirã Sataná cʉ carotirã ãma. b=Ocõo bairije mani maji: Dio punaare caroaro na cotenucumi Jesucristo. To bairi caroorije átiquetinucuma Dio punaa. Dio Macʉ nare cʉ cacoterije jʉgori rooro na áti majiquẽemi Sataná carooʉ majuu quena. [/Nipetiro caroorije átaje Diore netoo nʉcarique ã. Caroorije mani cátaje cʉ̃re mani canetoo nʉcarijere majiriogʉmi Dio. Apeye macare majirioquetigʉmi Dio cʉ̃re bai netoo nʉca anicõa aninucurijere. )KApe paʉra apeĩ Jesure canʉcʉbʉgoʉ anibacʉ quena rooro ácʉmi. To bairo rooro cʉ cáto tʉjʉrã Diore cʉ jenibojaya. Cʉ̃re mani cajenibojaro mani apigʉmi Dio. Cʉ̃re netoogʉmi cʉ cayajibopere. Ape paʉ maca jĩcaʉ rooro majuu áticõa aninucuri bai netoo nʉca anicõaʉmi. To bairo cʉ cãnicõaro, “Cʉ jenibojaya,” ĩ majiña maa. To bairo cabai netoo nʉca anicõarã yajigarãma yua. 2]To bairi, “Noo caboorijere cʉ̃re mani cajeni nʉcʉbʉgoro apiimi,” ĩ tʉgooña majirã, “Cʉ̃re mani cajenirique quenare manire jootʉgami,” mani ĩ maji. I “Dio cʉ caboorije uniere cʉ̃re mani cajeniata mani cajenirijere apiimi,” mani ĩ maji. “Mani cajenirije apiimi,” caĩ yuurã aniri, “Caroaro mani átibojagʉmi,” mani ĩ maji. 1[ Dio Macʉre canʉcʉbʉgorã mʉja ã mʉja quena. To bairi atiere ucari mʉjaare yʉ queti buio joo, “Dio mena jã anicõa aninucugarã,” na ĩ majiato ĩi. uc Ocõo bairo mani caĩ buioyupi Dio: Cʉ Macʉ jʉgori cʉ mena mani cãnicõa aninucupere mani cajooyupi Dio. To bairi noa cʉ Macʉ mena macana, cʉ̃re caapi nʉcʉbʉgorã to cãnacã rʉmʉ anicõa aninucugarãma. Cʉ Macʉre caapi nʉcʉbʉgoquẽna maca anicõa aninucuquetigarãma. Dio Macʉre mani canʉcʉbʉgoata mani yeripʉ, “Dio Macʉ ãmi,” mani ĩ maji. Aperã maca tiere canʉcʉbʉgoquẽna, “Caĩtoʉ ãmi Dio,” caĩrãre bairo ãma. Conclusión y consejos finales  S Camaja na catʉjʉriquere na caĩ buioata quenare nare mani api nʉcʉbʉgo. To bairi Dio cʉ cabuiorije roquere netobʉjaro caapi nʉcʉbʉgope ã. Cariape cabuioyupi Dio Jesu cʉ Macʉ cʉ cãniere. KJesucristo Dio Macʉ cʉ cãniere Espíritu Santo quena manipʉre ãcʉ mani iñoomi. Cʉna ãmi Espíritu Santo cariape macajere cabuioʉ. To bairi itia wame Dio Macʉ Jesu cʉ cãniere buiorique cãñupa: Cʉ cabautisa rotirica paʉ Dio cʉ caĩ buioro, manire cʉ carií re yajibojaparo jʉgoye Dio cʉ caĩ buioro, Dio Espíritu Santo mani mena cãcʉ manire cʉ camajioro. Ti wamerena ĩ buiorica wame cãñupa Jesucristo Dio Macʉ cʉ cãnie. ;oCabero ape paʉ tunu manire cʉ carií re yajibojaparo jʉgoye to bairona cʉ caĩ wadawĩ Dio ʉmʉrecoopʉ cãcʉ. Ti paʉripʉ Jesu Dio Macʉ cʉ cãniere caĩ buioyupi Dio. zmJesucristo Dio Macʉ caejayupi ati yepapʉ. Ati yepapʉ cʉ cãno riapʉ cʉ cabautisawĩ Juan bautisari majocʉ. To bairi Jesu ocopʉ cañujãricʉ cʉ camaa nʉcaro, “Ani yʉ Macʉ ãmi,” caĩ wadayupʉ Dio ʉmʉrecoopʉ cãcʉ. yTo bairi noa, “Dio Macʉna ãmi Jesu,” caĩrijere caapi nʉcʉbʉgorã caroorije macare canetoo nʉcarã ãma. Ati yepa macana Diore caapiʉjaquẽna maca caroorije na cátiere átiquetinucuma Dio punaa. El testimonio acerca del Hijo de Dios Jesucristore api nʉcʉbʉgorã mani áti maji Dio manire cʉ carotiriquere. To bairi ati yepa macana Diore caapi nʉcʉbʉgoquẽna caroorije na cátinucurijere mani netoo nʉca maji. Dio punaa nipetirã caroorije átaje macare mani netoo nʉcanucu. Ati yepa macana Dio punaa cãniquẽna maca caroorije na cátinucurijere mani átiqueti ocabʉtinucu, Diore caapi nʉcʉbʉgorã aniri. 0 YDiore camairã mani cãmata cʉ carotiriquere cána mani anigarã. Popiye tamʉo tʉgooñarique me ã manire cʉ carotirique. Cáti majiña maniere rotiquẽemi Dio. z mDiore mani camaiata, cʉ carotiriquere mani cápata, “Aperãre cʉ punaare mani mai,” cariape mani ĩ maji. H  Camaja nipetirã, “Dio cʉ cajooricʉ, cʉ cabeje cũricʉna ãmi Jesu,” caĩ nʉcʉbʉgorã Dio punaa ãma. To bairi nipetirã mani Pacʉ Diore camairã cʉ punaa quenare camairã ãma. wgOcõo bairo mani carotiwĩ Jesucristo: “Diore camairã aniri aperã quenare na maiña,” jã caĩwĩ.P“Diore yʉ mai,” ĩbana quena aperãre mani catʉjʉ tutiata caĩto pairã mani ãnaa. Camaja mani catʉjʉricarã na mani camaiquẽpata Dio mani catʉjʉquetacʉ quenare mani mai majiquẽna. W'Nemoona mani camai jʉgoyupi Dio. To bairi mani quena cʉ̃re mani mai. ECaame mairã na cãnopʉ uwirique maa. Mani caame maiata mani ame uwiquẽe. Uwi tʉgooña bairique ã, jĩca wame apeĩre rooro cʉ̃re mani cáto ĩbana. To bairi, “Mani cáti jʉgorique wapa mani popiyeyeboʉmi,” ĩbana cʉ̃re mani uwirã. To bairi apeĩ cʉ̃re mani cauwiata cʉ̃re mani mai majiquẽna. GJesucristo quenare ati yepapʉ cʉ cãno cʉ mena cãñupi cʉ Pacʉ Dio. Jesucristo mena cʉ cãnatore bairona mani mena ãmi Dio mani quenare. To bairi mani quena Dio mena macana aniri cʉ camairore bairo aperãre na mani mai maji. To bairi camajare cʉ cabejeri rʉmʉ cãnopʉ mani cátajere mani boboquetigarã. 8iDio manire cʉ camairijere mani maji, “Mani maimi,” caĩrijere api nʉcʉbʉgori. To bairi noa aperãre camairã caroaro Dio mena ãma. Cʉ quena na mena anicõami. !;Noa, “Dio Macʉna ãmi Jesu,” caĩrã nipetirã caroaro Dio mena ãma. Cʉ quena na mena anicõami Dio, “Cʉ Macʉna ãmi Jesu,” caĩrã mena. Jã majuuna jã catʉjʉwʉ Dio Macʉre. To bairi atiere jã queti buionucu: Cʉ̃re cajooyupi Dio, ati yepa macana caroorije na cátie wapa ĩi. Popiye na cabaibopere, caroorã ya paʉpʉ na cáaábopere nare cʉ netoobojaato ĩi cajooyupi Dio cʉ Macʉre. % Cʉ Espíritu Santore mani cajooyupi Dio. To bairi mani maji manipʉre cʉ cãniere. Cʉ mena macana mani cãnicõa anie quenare mani maji. jM Jĩcaʉ mácana Diore catʉjʉricʉ maami. Cʉ̃re catʉjʉquẽna anibana quena aperãre mani camaiata mani maji mani mena cʉ cãniere. To bairi manire cʉ camairije jʉgori netobʉjaro aperãre na mani camairo áami Dio. i~K Yʉ yarã yʉ camairã, Dio manire cʉ camairicarore bairona mani quenare caame maipe ã. @}y Nemoona cʉ̃re mani camaiquetaje to cãnibato quena manire camaiñupi. Manire mairi cʉ Macʉre cajooyupi. To bairi cʉ Macʉ manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori caroorije mani cátie wapa majiriogʉ cʉ cajooyupi cʉ Macʉre. To bairo manire cʉ cátibojarique jʉgori mani maji yua ame mairique majuure. 3|_ Manire cʉ camai tʉgooñarijere iñoogʉ cʉ Macʉ jĩcaʉna cãcʉre ati yepapʉ cajooyupi. Cʉ mena mani cãnicõa aninucuparore bairo ĩi cʉ cajooyupi cʉ Macʉre. :{mDio camaii majuu ãmi. To bairi mani quenare caame maipe ã. Noa una aperãre camairã Dio punaa ãma. Diore camajirã ãma. Noa aperãre camaiquẽna maca Diore majiquẽema. z,yQMani maca Dio mena macana mani ã. To bairi aperã Dio yarã mani cabuiorijere apinucuma. Dio yarã cãniquẽna maca manire apigaquẽema. To bairona mani tʉjʉ beje maji cariapena Dio yere canʉcʉbʉgorãre, ĩtoriquere canʉcʉbʉgorãre. “Ati majana ãma cariapena Dio yere canʉcʉbʉgorã,” mani ĩ maji. “I maja maca ãma ĩtoriquere caapi nʉcʉbʉgorã,” mani ĩ tʉjʉ beje maji nare. Dios es amor |xqNaa caĩto pairã ati yepa macana Diore caapiʉjaquẽna mena macana ãma. To bairi Diore canʉcʉbʉgoquẽna ye macajere caroorije macare buionucuma camajare. To bairo na caĩ buioro ati yepa macana Diore caapiʉjaquẽna caroaro na apima. #w?To bairona ati yepapʉ caĩto teñarã Sataná yarã ãma. Mʉja maca Dio yarã mʉja ã mʉja quena. Sataná netoro catutuaʉ ãmi Dio. To bairi cʉ Espíritu Santo mʉja mena cʉ cãno Sataná yarã caĩto pairãre na mʉja netoo nʉcañupa. Nare mʉja caapiquetinucuñupa. v3To bairo cariape Jesucristo cʉ cãniere caĩ nʉcʉbʉgoquẽna maca Espíritu Santore cacʉgoquẽna ãma naa. Dio cʉ cabuio rotiricarã me ãma naa. Cristore cateerã maca ãma. “Cristore catei majuu anigʉmi jĩcaʉ,” caĩ buiori wamere mʉja apiricarã mere. Cʉ̃re bairona Cristore cateerã jĩcaarã ati yepapʉ anitʉgama, mere. Nana ãma, “Dio ye quetire cabuioʉ yʉ ã,” caĩtorã. "u=Cariape Dio ye queti majuu Espíritu Santo jʉgori cabuiorãre ocõo bairo na mʉja tʉjʉ beje majigarã: “Jesucristo Dio cʉ cajooricʉ ãmi, manire bairona camajocʉ rupaʉ mena cabuiaricʉ ãmi,” ĩma caĩtoquẽna maca. To bairo cariape caĩrãre caapi nʉcʉbʉgope ã. jt OYʉ yarã, aperã ocõo bairo caĩto teñarã ãma: “Dio ye quetire cabuioʉ yʉ ã, Dio cʉ cabuio joo rotiricʉ yʉ ã,” caĩto teñarã capãarã ãma. To bairi mʉja tʉpʉ na caejaro na cabuiorije ¿cariapena Dio ye, Espíritu Santo mena to anibapari? na ĩ majiña. Dio ye riape caĩ buioquẽna na cãno tʉjʉ majiri na apiʉjaqueticõaña. Js Dio cʉ carotiriquere mani cátinucuata caroaro cʉ mena mani anicõa. Cʉ quena mani mena anicõami. Cʉ Espíritu Santore manire cʉ cajooricʉ jʉgori mani maji mani mena cʉ cãniere.%rCOcõo bairije ã Dio cʉ carotirique: Cʉ Macʉ Jesucristore apiʉja rotimi. Apeye quena, Jesu jãre cʉ carotiricarore bairona manire ame mai rotimi Dio. ]q3Mani yeripʉ, “Caroorije yʉ cátie wapa ã,” caĩ tʉgooñarã mani cãniquẽpata uwirique manona Diore mani jeni maji. Cʉ carotirijere, cʉ catʉjoorijere mani cáto mani cajenirijere mani joogʉmi Dio. p6oeApe paʉra mani yeripʉ ocõo bairo mani tʉgooñaborã: “Carooʉ majuu yʉ ãcʉ.” To bairo tʉgooñabana quena aperãre na mani camaiata, “Dio mena caroaro yʉ ã,” cariape mani ĩ maji. Cʉ punaa mani cãno maca mani yerire maji peocoami Dio. Mani yeripʉ mani caroorijere majirio majimi. n=msTo bairi aperãre na átinemoquetibana quena, “Aperãre na yʉ mai,” caĩquetiparã mani ã. Cariapena nare mai majuucõari nare mani átinemogarã. Confianza delante de Dios :lmTo bairi bopacooro cabairãre apeye nare mani cajoobope uniere cʉgobana quena mani cajooquẽpata, “Dio yaʉ yʉ ã, to bairi aperãre camaii yʉ ã,” mani ĩ majiquẽe. 8kiJesucristo manire mairi cʉ cabai yajibojaro tʉgooñari mani maji aperãre mairique majuu. To bairi mani quena aperãre mairã mani cacatiri rʉmʉri cõo Cristore catʉgooña ʉjaparã mani ã. To bairi mani quena aperãre átinemorã nare mani bai yajibojaborã nare seeto majuu mani camaiata. xjiJĩari maja aperãre catʉjʉteerã anibana nare jĩarãma. To bairi noa aperãre catʉjʉteerã jĩari maja cõona rooro na áama. Cajĩarã Dio tʉpʉ cãnicõa aninucuparã me ãma. Mʉjaa tiere tʉgooñari nare bairo baiqueticõaña. ri]Aperãre na mani camaiata, “Dio punaa mani ã,” mani ĩ maji. Cajʉgoye Jesucristore majiquetibana mani caame maiquẽjupa. Yucʉra cʉ̃re caapiʉjarã aniri mani ame mainucu yua. Mani caame maiquẽpata tirʉmʉpʉ mani cãnatore bairona mani anicõaborã. To bairi cayajicoaparã mani anicõaborã. Dio tʉpʉ cãnicõa aninucuparã mani aniquetiborã. Mh To bairona ape paʉra ati yepa macana Diore caapiʉjaquẽna caroa mʉja cátinucurijere tʉjʉ ʉgoorã mʉja tʉjʉ tutiborãma mʉja quenare, caroa mʉja cáto tʉjʉrã. Caín cʉ baire tʉjʉ ʉgoobacʉ cʉ cátatore bairona mʉja quenare átiborãma. To bairo mʉjaare na catʉjʉ tutiro tʉgooña acʉaquẽja. ugc Tirʉmʉpʉ macacʉ Caín cawamecʉcʉre bairo aniqueticõaña. Cʉ baire catei maca cãñupʉ cʉ̃a. Sataná yaʉ aniri cʉ baire cʉ cajĩa rocacõañupʉ. Cʉ cabairije cʉtie caroorije cãno maca cʉ baire cʉ cajĩañupʉ Caín. Cʉ bai cʉ cabairije cʉtie maca caroa cãñupe. To bairi cʉ tʉjʉ ʉgoobacʉ cʉ cajĩa rocacõañupʉ Caín cʉ bai Abere. Ff Caame maipe ã caĩrijere nemoopʉna mʉja apiricarã. +eO Dio punaare, Sataná yarãre ocõo bairo na mani tʉjʉ beje maji: Noa caroare cátinucuquẽna, aperãre camaiquẽna Dio punaa me ãma. Amémonos unos a otros 3d_ Cʉ punaare cʉ̃re bairona na cãno na cájupi Dio. To bairo cʉ cáto maca caroorijere átiquetinucuma. Caroorije áticõa aninucu majiquẽema, Dio punaa aniri. >cuSataná maca nemoopʉna caroorije cácʉ cãnicõañupi. To bairi caroorije cátinucurã cʉ yarã ãma. Sataná rooro cʉ cátajere rei acʉ́ ati yepapʉre caejayupi Jesucristo. fbEYʉ punaa riapere bairo cãna, mʉjaare yʉ caĩ buiorijere tʉgooña majiña. Aperã mʉjaare na caĩtoro na api nʉcʉbʉgoqueti majuucõaña. Caroaro cátinucurã maca caroarã ãma, Jesu caroaʉ cʉ cãnore bairona. 0aYTo bairi camaja nipetirã caroaro Jesucristo mena cãninucurã caroorije átiquetinucuma. Caroorije cátinucurã cʉ mena macana me ãma. Cʉ̃re camajiquẽna ãma. `7“Caroorije mani cátiere regʉ caejayupi Jesucristo ati yepapʉre,” mʉja ĩ majicõa mʉja quena. Caroorije cátiñaquẽcʉ majuu ãmi cʉ̃a. _+Caroorije átaje netoo nʉcarique ã Dio cʉ carotirique caroa macare. To bairi camaja nipetirã rooro cána Diore canetoo nʉcarã ãma. %^CJesucristo caroorije mácʉ ãmi. Mani quena cʉ̃re bairo mani cãnipere mani tʉgooñanucu. To bairi rooro mani catʉgooñanucurijere wajoarã mani áa. V]%Yʉ yarã, yʉ camairã, ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ: Dio punaa mani anitʉga. Cʉ punaa anibana quena, “Ocõo bairo majuu ã cabero mani cabaipe,” mani ĩ majiquẽe mai. Ati wame jeto mani maji: Jesucristo cʉ caejaropʉ cʉ cabaurije cʉtiere mani tʉjʉgarã. Cʉ cabaurije cʉtiere tʉjʉrã cʉ̃re bairona mani anigarã. \ 'Tʉgooñaña mani Pacʉ Dio seeto manire cʉ camairijere. Manire maii, “Yʉ punaa ãma,” manire ĩ nʉcʉbʉgomi. To bairo manire cʉ caĩrore bairona cʉ punaa mani ã. To bairi mani cabairije cʉtiere majiquẽema aperã ati yepa macana Diore camajiquẽna maca. 4[a“Jesucristo caroa jeto cácʉ ãmi,” mʉja ĩ maji. To bairi, “Nipetirã caroare cátinucurã Dio punaa ãma,” ĩrica wame quenare mʉja ĩ maji mʉja quena.8ZiYʉ punaa riapere bairo cãna, ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ buio tunu: Yucʉacã Jesucristo mena caroaro mʉja cãniere bairo anicõaña, cʉ yere apiʉjacõari. To bairo mani cãnicõamata wariñuurique mena cʉ̃re mani boca tʉjʉgarã cʉ catunu atí paʉ cãnopʉ. Mani bobo tʉjʉquetigarã. eYCMʉja quenare cʉ Espíritu Santore cajooyupi Jesucristo. To bairi cʉ Espíritu Santo mʉja mena anicõari cariape mʉjaare majionucumi cʉ majuuna. Cariape macaje, caĩtoquẽtiere caĩ buioʉ cʉ cãno aperã mʉjaare camajioparãre mʉja booquẽna. To bairi mʉjaare cʉ caĩ majioricarore bairona Jesucristo mena caroaro anicõa aninucuña. UX#Atiere mʉjaare yʉ queti joo, mʉjaare caĩtogarã na cãniere ĩ buioʉ. `W9To bairi wame jã caĩwĩ Jesucristo Dio mena mani cãnicõa aninucupe cʉ cajoopere. lVQTo bairi nemoona Jesu ye quetire mʉja caapiriquere apiʉjacõa aninucuña. Cʉ ye quetire nemoona mʉja caapiriquere mʉja caapiʉjacõa aninucuata Dio mena, cʉ Macʉ Jesucristo mena caroaro mʉja anicõa aninucugarã. U1Dio Macʉ Jesucristore caapiʉjagaquẽna cʉ Pacʉ Dio quenare caapiʉjagaquẽna ãma. Cʉ Macʉre caapiʉjarã mani cãmata Dio punaa mani ã. MTCaĩtorã maca, “Jesu Dio cʉ cajooricʉ me ãmi, cʉ Macʉna me ãmi,” caĩrã ãma. Jesucristore cateerã ãma to bairo caĩrã. Mani Pacʉ Diore, cʉ Macʉ quenare apiʉjagaquẽema. S)To bairi, “Cariape tʉgooña majiquẽema,” ĩquẽcʉna mʉjaare yʉ queti joo. Cariape Cristo ye quetire catʉgooña majirã mʉja ã. “Cariape ã atie queti,” mʉja ĩ maji. Ape wame maca caĩtori wamere apirã, “Ĩ jocarique ã ati wame,” mʉja ĩ maji. RMʉja maca Cristo cʉ Espíritu Santore cʉ cajooricarã mʉja ã mʉja quena. To bairi Cristo ye quetire cariape mʉja maji. &QENaa, Cristore cateerã mani mena macana cãnibama. Cabero manire Cristore caapiʉjarãre mani cáaáweocoama. To bairi mani mena macana majuu, Cristore cáti nʉcʉbʉgorã majuu aniquetanama. Mani mena macana majuu na cãmata mani mena anicõaboricarãma. To bairi mani Cristore caapiʉjarã manire na cáaáweoro tʉjʉrã, “Mani mena macana majuu, Cristore caapiʉjarã majuu aniquetanama,” mani ĩ maji. XP)Yʉ yarã, ati ʉmʉrecoo petigaro bai. Petoacã rʉja ati ʉmʉrecoo capetiparo jʉgoye. “Anigʉmi jĩcaʉ Cristore catei majuu,” caĩrije quetire mʉja apinucuricarã mere. Capãarã ãma cʉ̃re bairona Cristore cateerã. To bairo na cãniere tʉjʉrã, “Petoacã majuu rʉja ati ʉmʉrecoo capetiparo,” mani ĩ maji. cO?Ati yepa macana Diore canʉcʉbʉgoquẽna na majuuna na caboorije cána yajigarãma na ye macaje menana. Dio cʉ caboorije cátinucurã maca to cãnacã rʉmʉ anicõa aninucugarãma Dio mena. La verdad y la mentira 8NiAti yepa macana Diore canʉcʉbʉgoquẽna, “Na cabairijere bairo yʉ baiga,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. Na ye macaje quenare booqueticõaña. Caroorije na cátigari wamere, na cáti epepe seeto tʉgooñama. Apeye unie to cãnacã wame na catʉjʉrijere tʉjʉ ʉgooma. Na majuuna, “Aperã netoro cãna jã ã,” ĩ tʉgooñanucuma. To bairona ã ati yepa macana Diore canʉcʉbʉgoquẽna na ye macaje. Mani Pacʉ Dio cʉ carotirije me ã ti wamea. To bairi nare bairo anigaqueticõaña. Noa to bairona anigarã mani Pacʉ Diore camairã aniquẽema. MHL  Nipetirã mʉjaare atiere yʉ queti joo. Jesucristo jʉgori caroorije mʉja cátajere camajirioyupi Dio. Cabʉcʉrã, mʉja quenare yʉ queti joo. Diore camajirã mʉja ã. Jesucristo nemoopʉna cãni jʉgoricʉre cáti nʉcʉbʉgorã mʉja ã. To bairi mʉjaare yʉ queti joo. Cawamarã mʉja quenare mʉjaare yʉ queti joo. Catʉgooña tutuarã mʉja ã. Dio Wadariquere mʉja yeripʉ mʉja tʉgooña anicõa. Sataná caroorije ʉpaʉ macare canetoricarã mʉja ã. Caroorije mʉjaare cʉ cáti rotirijere mʉja apiʉjaquetinucu. Mʉja quenare yʉ queti joo atiere ucari. KSJ Aperãre catei maca rooro átinucumi. Canaitĩaropʉ cáaácʉ, “¿Noo aácʉ yʉ áa?” caĩ tʉjʉ majiquẽcʉre bairona baimi cʉ yeripʉ. Caroare áti majiquetibacʉ caroorije jeto átinucumi. I Apeĩ aperãre camaii maca cabujurore bairo cãcʉ ãmi cʉ yeripʉ. Caroaro áami Dio cʉ caboorijere. Caroorije átiquetinucumi. ;Ho Nii, “Dio cʉ caboorijere yʉ átinucu,” ĩbacʉ quena aperãre tei, caĩ jocaʉ ãmi. Caroorije cátinucuʉ ãmi. Canaitĩaropʉ cãcʉre bairona anicõami cʉ ũcʉ. hGITo bairo ti wame nemoopʉna caapi majiricarã mʉja cãnibato quena ocõo bairo Jesu jãre cʉ caĩ buioepa wamere mʉjaare yʉ queti buio: “Cawama wame mʉjaare yʉ áti roti,” jã caĩwĩ Jesu. “Ame maiña mʉjaa,” jã caĩwĩ. Cʉ majuuna aperãre camaii ãmi Jesu, manire cʉ cãni rotieparore bairona. Cajʉgoyepʉna caame maiquẽna, caroorã mʉja cãñupa mʉja quena. Canaitĩaropʉ cãna, dope bairo caroare cáti tʉjʉ majiquẽnare bairo mʉja cãñupa. Yucʉacã caroare mʉja áti maji jʉgóricarã. To bairi caame mairã mʉja ã. Cabujuro cãnare bairona mʉja ani jʉgóricarã. FYʉ yarã, atiere ucari mʉjaare yʉ buio joo jĩca wame Dio manire cʉ carotiri wamere. Cawama rotiri wame me ã. Nemoopʉ Dio cʉ carotirica wame ã mʉjaare yʉ caqueti buiori wame. Mere mʉja camajiri wame ã. Tiere caapinucuricarã mʉja ã. E+“Dio mena caroaro yʉ ã,” caĩi ũcʉ Dio cʉ caboori wamere cátinucupaʉ ãmi, Jesu cʉ cátinucuricarore bairona. El nuevo mandamiento ODDio cʉ caboorore bairo cána maca Diore caroaro majuu camairã ãma. To bairi Dio cʉ caĩ buioriquere mani cápata cariapena, “Diore camairã jã ã, cʉ mena caroarã jã ã,” mani ĩ maji. qC[Nii Dio cʉ caboorijere átiquetibacʉ quena, “Diore camajii yʉ ã,” caĩi maca caĩto paii ãmi. mBSDio cʉ caboorore bairo cána mani cãmata, “Diore cʉ yʉ maji,” cariapena mani ĩ maji. A Jesucristo manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori manire majiriobojami Dio caroorije mani cátiere. Mani jeto meere mani cátibojayupi Jesu. Ati yepa macana nipetirãre noo cʉ̃re caboorãre caroorije na cátiere Dio na cʉ camajirioparore bairo cájupi. m@ UYʉ punaa riapere bairona mʉjaare yʉ tʉgooña. To bairi mʉjaare yʉ queti joo atiere. Caroorije mʉja cátiquetiparore bairo ĩi atiere ucari mʉjaare yʉ queti joo. Caroorije mani cátibato quena Jesucristo cʉ Pacʉre manire jenibojami. Caroorije mácʉ ãmi Jesu. To bairi, “Caroorije na cátajere na majirioya,” ĩboja majimi mani Pacʉ Diore. ? / “Camaja nipetirã caroorije cána ãma,” mani caĩ queti buioyupi mani Pacʉ Dio. To bairi, “Caroorije yʉ átiquẽe,” mani caĩata, “Jocʉna caĩñupi Dio,” caĩrãre bairo mani ã. To bairo ĩrã cariape cʉ Wadariquere caapigaquẽnare bairona mani ã.>  To bairi caroorije mani cátiere Diore mani cabuio peoro majirio peocoagʉmi. “Caroorije mʉja cátajere nipetirijere yʉ rebojagʉ,” cʉ caĩricarore bairona cariape majiriogʉmi. Ʉgueri coje rericarore bairona caroorije mani cátiere átigʉmi. = “Caroorije mácʉ yʉ ã,” mani caĩata mani majuuna ĩtorã mani ĩ. Cariape mani tʉgooña majiquẽe ti wamere mani caĩata. < {To bairi Dio cʉ caboori wame maca ána caroaro Dio mena mani ã. Aperã mena quena caroaro mani ã. To bairo Dio cʉ caboori wame cána mani cãmata caroorije mani cátiere mani coje rebojanucumi Jesucristo, manire carií re yajibojaricʉ aniri. ,; STo bairi, “Dio mena caroaro mani ã,” caĩrã anibana quena, caroorije mani cátinucuata Diore ĩtorã mani ĩ. To bairo ĩrã cariape macaje mani átiquẽe. ]: 5Jesucristo jãre cʉ cabuioepe mʉjaare buio nutuana jã áa. Ocõo bairo jã caĩ buiowĩ: Dio caroaʉ ãmi. Caroorije mácʉ ãmi. Cabujurijere bairona caroaʉ ãmi. Canaitĩarijere bairo baiquẽemi Dio. f9 GTo bairi mʉja cawariñuucõa aninucuparore bairo ĩrã atiere mʉjaare jã queti buiogarã. 8 Caroaro Dio mena jã ã, cʉ Macʉ Jesucristo mena to bairona caroaro jã ã. To bairi mʉja quena jã mena caroaro Dio mena, cʉ Macʉ Jesucristo mena caroaro mʉja cãniparore bairo ĩrã buiorã jã áa jã catʉjʉriquere, jã caapiriquere. v7 iYucʉacã Jesucristo cʉ cãniere, cʉ cabairi wamere mʉja queti buiogʉ mʉjaare queti joʉ yʉ áa. Nemoona cãnicõañupi Jesucristo cʉ Pacʉ mena. Cãnicõa aninucuʉ aniri mani quenare cãnicõa aninucupere cajoʉ ãmi. Dio ye quetire cabuio majuʉ aniri caejayupi ati yepapʉ. Ati yepapʉ ejari mani Pacʉ mena mani cãnicõa aninucupere jã caĩ buiowĩ. Jã majuuna cʉ cabuioepere jã caapiwʉ. Cʉ̃re jã catʉjʉwʉ. Jã mena cãmi. Caroaro cʉ̃re jã catʉjʉ maji majuucõawʉ. To bairo cʉ mena cãnana aniri cʉ cátajere jã catʉjʉriquere, cʉ cabuioepe quenare mʉjaare buiorã jã áa. Dios es luz 6 5Jesucristore caapiʉjarã nipetirãre mʉjaare yʉ mai. To bairi atie quetire seeto mʉjaare mairi yʉ uca joo. Amén. To cõona ã.I4 Mani Ʉpaʉ Jesucristo caroaro mʉja cãnipere cʉ joato. 3!Noo mani Ʉpaʉ Jesucristore canʉcʉbʉgogaquẽna una Dio cʉ capopiyeyeparã na anicõato. Mani Ʉpaʉ Jesu yoaro mee cʉ apáro. Z2-Atie cãni tʉjarijere yʉ Pablo yʉ majuuna ucari mʉjaare yʉ ñuu roti. #1?Ato macana nipetirã Jesure caapiʉjarã quena mʉjaare ñuu rotima. Mʉja majuuna caroaro ame mairique mena ame ñuu rotiri ame tʉjʉ wariñuunucuña. ~0uAsia yepa macana Jesucristore caapi nʉcʉbʉgori poa macana mʉjaare ñuu rotima. Aquila, Prisila, Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorã na ya wiipʉ caneñaponucurã quena, “Mani Ʉpaʉ Jesu mena caroaro ãña,” mʉjaare ĩ ñuu rotima. &/ECaroaro yʉ catʉgooña yerijañaro cámá. Mʉja quenare to bairona átigarãma. Nare bairo aperãre cátinemorã quenare, “Caroaro áama,” caĩpe ã. @.yMʉja ya maca macana Estéfanas, Fortunato, Acaico jãa atopʉ na caejaro seeto yʉ cawariñuuwʉ. To bairi mʉja camanona mʉja maca yʉre mʉja cátinemobopere yʉre cátinemowã. - To bairi na cajʉgo ĩrijere caroaro na apiʉjaya mʉjaa. Nare bairona Dio yere cajʉgo ĩnemorã quenare caroaro na apiʉjaya. f,EYʉ yarã, mʉja maji. Estéfanas, cʉ ya wii macana mena Jesu ye quetire caapi nʉcʉbʉgo jʉgoricarã cãma Acaya cawamecʉtopʉ aperã jʉgoye. Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorãre seeto majuu na átinemonucuma. >+wNipetiro mʉja cátinucurije ame mairique mena ája. ;*o Tʉgooña maja catiya. Jesucristore api nʉcʉbʉgo janaqueticõaña. Caʉmʉa, cãromia cãni majuurãre bairona tʉgooña uwirique mana, tʉgooña ocabʉtiri aninucuña. )  Apeĩ mani mena macacʉ Apolore, “Mʉ quena mani yarã mena aáti Corinto macana Jesure caapi nʉcʉbʉgorãre na tʉjʉʉja,” seeto cʉ̃re yʉ caĩbapʉ. Yucʉacã aágaquẽemi. Cabero cʉ cáaá majiri paʉ aágʉmi baii pʉa. Saludos finales ( To bairi mʉjaa jĩcaʉ mácana to bairona cʉ tʉjʉ rocaquẽja. Atopʉ cʉ cáatípere cʉ átinemoña. To bairo mʉja cáto wariñuurique mena yʉ tʉpʉ atígʉmi. Aperã cʉ mena macana mena Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorã mena na caejapere yuʉ yʉ áa. Y'+ Timoteo yʉre bairona mani Ʉpaʉ Jesu yere queti buiori majocʉ ãmi. To bairi mʉja tʉpʉ cʉ caejaro cʉ átinemoña. To bairo mʉja cáto tʉgooñarique pairicaro mano wariñuurique mena anigʉmi. &% Atore capãarã mani Ʉpaʉ Jesu ye quetire caapigarã ãma. To bairi seeto nare cabuiopaʉ yʉ ã. Tiere camatagarã quena capãarã ãma. K%Ato Efesopʉna Pentecosté boje rʉmʉ cãno yʉ anicõagʉ mai. $Mʉjaare yoaro mee yʉ tʉjʉ neto aágaquẽe yucʉra. Cabero maca mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ cabooata yoaro mʉja tʉpʉ yʉ tuagʉ. H# Yʉ cabaiata mʉja mena yoarobʉjaro yʉ anicõagʉ. Puebʉcʉ cãno cõo mʉja tʉpʉ yʉ anicõagʉ. Cabero noo boori paʉ yʉ cáaágari paʉ yʉ cáaáto yʉre mʉja átinemo majigarã. "Atopʉ cãnacʉ aácʉ Macedonia yepapʉre yʉ neto aágʉ. Ti yepa neto aá, mʉja tʉpʉ Corintopʉre yʉ ejagʉ. Q!Yʉ majuuna Jerusalẽpʉ yʉ cáaápata na quena yʉ mena aágarãma. - SYʉ caejaparo jʉgoye Jerusalẽpʉ niyeru cacũrã aáparãre mʉja beje yuugarã. Yʉ mʉja tʉpʉ ejari mʉja cabejericarãre Jerusalẽpʉre na yʉ joogʉ. Na mena yʉ caucarica pũuri niyeru mʉja cajee neorique quenare yʉ joogʉ Jerusalén macana Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorãre. B}To cãnacã semana cãni jʉgori rʉmʉ cãno niyeru mʉja cajoo majiro cõo ricati quenoo cũña. To bairo áti yuurã yʉ caejari paʉpʉre mʉja macaquetigarã mʉja cajee neopere. = uAperopʉ cãna Jesucristore caapiʉjarãre mʉja cátinemope, niyeru mʉja cajeni neope Galacia macanare yʉ cáti rotiricarore bairo ája mʉja quena. Ocõo bairo na yʉ caĩwʉ: pY:To bairi yʉ yarã, mani catunu catípere tʉgooñari mani Ʉpaʉ Jesure áti nʉcʉbʉgo janaqueticõaña. Cʉ yere seetobʉjare átinucucõaña, cʉ ye cawapa manie me ã ĩrã. “Cãni majuurije ã,” mʉja ĩ maji.J 9Mani Ʉpaʉ Jesucristo manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori mani cabai yajinucurije manigaro yua. To bairi cʉ̃re apiʉjari mani bai yajinemoquetigarã. To bairi Diore mani ĩ wariñuurã.  8Caroorije cátinucurã aniri cabai yajiparã mani ã. Dio cʉ carotiriquere átiquetiri, “Caroorã mani ã,” mani ĩ maji. )K6Cãnicõa aninucupa rupaʉri mani cawajoaro Dio ye queti ucarica pũuripʉ caĩrore bairona baigaro: Ocõo bairo ĩ ucarique ã: Mani cabai yajinucubataje to cõona peticoapa. To cõona mani bai yaji nemoquetigarã. “Mani riaye tamʉo yajigarã,” ĩ tʉgooña uwirique manigaro yua. 7#?5Mani rupaʉri ati yepapʉ mani cabuiarica rupaʉri caboapa rupaʉri ã. To bairi caboaquetipa rupaʉri cawajoape ã cãnicõa aninucupa rupaʉri macare. |q4Jesucristo ati yepapʉ cʉ catunu ató to cõona Dio tʉ macacʉ ángel Dio cʉ caputi roti tʉjarona Dio yaro putiricaro mena putigʉmi. To bairo cʉ caputirona yoaro mee bibi roca joori tʉjʉricaro cõona mani rupaʉri wajoagarã. To bairi putiricarore ángel cʉ caputi tʉjari paʉna nipetirã Jesucristore apiʉjari cabai yajiricarã ape rupaʉri mena tunu catigarãma. Cabero bai yajinemoquetigarãma yua. Jesure caapiʉjarã cacatirã quena bai yajiquetibana quena ape rupaʉ wajoagarãma. oW3Ape wame cajʉgoye camajiña manibata wamere mʉjaare yʉ buiogʉ. Jesucristo ati yepapʉre cʉ catunu atópʉ nipetirãre manire wajoagʉmi Dio cʉ̃re caapiʉjarãre. Cacatirãre mani cabai yajiquẽtona manire wajoagʉmi Dio.  2Yʉ yarã, ocõo bairo cariape mʉjaare yʉ ĩ: Ati yepapʉ mani cacatiri rupaʉ mena ʉmʉrecoopʉ, Dio cʉ carotiropʉ mani aá majiquẽe. Cabai yajipa rupaʉ ã. To bairi capetiqueti paʉ, caroa majuu cãni paʉpʉ cãnicõa anipa rupaʉ me ã. b=1Adán ati yepa cãni jʉgoricʉ jita mena Dio cʉ cátacʉre bairona carupaʉricʉna mani ã ati yepapʉ ãnaa. Cabero tunu catirãpʉ ʉmʉrecoo macacʉre bairona Jesucristore bairona carupaʉricʉna mani anigarã. 6e0Ati yepa macana nemoona jita mena Dio cʉ cátacʉre bairona carupaʉricʉna mani ã. Ʉmʉrecoopʉ cãna quena Cristo ʉmʉrecoopʉ cãcʉre bairona carupaʉricʉna ãma. /Adãre ati yepa cãni jʉgoricʉre jita mena Dio cʉ cátacʉ cãñupi. Cʉ bero macacʉ Jesucristo maca ʉmʉrecoo macacʉ ãmi cʉ̃a. .Mani cacati jʉgori rupaʉ ati yepa mani cabuiarica rupaʉ cabai yajipa rupaʉ ã. Cabero macá rupaʉ capetiquetipa rupaʉ anigaro. =s-Dio ye queti ucarica pũuropʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã: Cãni jʉgoricʉ Adán cacatii cãñupʉ. Cʉ bero macacʉ Jesucristo maca mani catirique majuure cajoʉ cãñupi. yk,Ati yepa mani cabuiabata rupaʉ anatore yaa rocagarãma. Mani catunu catiro bero cacaticõa aninucuri rupaʉ anigaro yua. Mani ati yepapʉ mani cabuiarica rupaʉ cabai yajipa rupaʉre cʉgorã capetiquetipa rupaʉ quenare mani cʉgogarã. <q+Cañuuqueti rupaʉre yaa rocagarãma. Tunu catiri cañuu majuuri rupaʉ anigaro. Catutuarije máni rupaʉre yaa rocagarãma. Tunu catiri bero catutuari rupaʉ majuu anigaro yua.  }*To bairona camaja tunu catirãpʉ ricati rupaʉ mani baugarã. Yucʉacã mani cabauri rupaʉre bairo mee mani baugarã. Mani cabai yajiri rupaʉre na cayaa rocaro bero boa yajicoagaro. Mani catunu catiro bero cariaqueti rupaʉ anicõa aninucugaro.  )Muipu ʉmʉreco macacʉ ñami macacʉ muipure bairo bujuquẽemi. Ñocoa quena ricati bujuma. Jĩcaro cõo bujuquẽema ñocoa. m~|3{!zoyy7vuu*t4rpJo2n5mmLl#kiUhg9f-dd[cb9b-``Y*WVUvSSsRpQPROyNML!K=JIbHxFDDQCBA@?,><<<;f::B9765 331/..,**&)A(l''0&%#Q"/! M]7*' ' i YZ N 6 gNTo bairona mʉja cáto tʉjʉrã Macedonia yepa macana, Acaya yepa macana quena Jesucristore caapiʉjarã, “Nare bairo manire cátipe ã,” caĩ tʉgooñañupa mʉjaare. u eNTo bairi Jesu ye quetire jã cabuioro caroaro mʉja caapiʉjawʉ aperã mʉjaare na camatagarije to cãnibato quena. Dio Espíritu Santo wariñuurique mʉjaare cʉ cajooro tie quetire mʉja caapiʉjawʉ seeto popiye tamʉobana quena. To bairi jãre bairona cátajecʉna mʉja cãmʉ. To bairi mani Ʉpaʉ Jesu quena cʉ̃re bairona cátajecʉna mʉja cãmʉ. B NJã yarã, Jesucristo ye quetire mʉjaare buiorã, cawatoana jã majuuna jã cabuiorije jeto meere jã caĩwʉ. Dio Catirique Espíritu Santo tʉgooña tutuariquere jãre cʉ cajooro caroaro jã camajiowʉ mʉjaare. To bairo Jesu ye quetire jã caĩ buioro apirã caroaro mʉja caapiʉjawʉ. “Cariapena buioma,” mʉja caĩ api nʉcʉbʉgowʉ. Mʉja majirã. Mʉja tʉpʉ ãnaa caroaro jã cátinucuwʉ, caroaro na apiʉjaato ĩrã. < sNMani Ʉpaʉ Jesucristore cʉ̃re apiʉja nʉcʉbʉgorã caroaro mʉja átinucu. Caame mairã aniri aperãre caroaro na mʉja átinemonucu. Mani Ʉpaʉ Jesucristore mʉja tʉgooña janaquẽe. Dio cʉ camairã, cʉ cabejericarã mʉja ã. To bairo mʉja nipetirã mʉja cabairijere tʉgooñari, “Ñuu majuucõa,” jã ĩ wariñuunucu Diore. To bairi to cãnacã ni mani Pacʉ Diore cʉ jeni nʉcʉbʉgorã jã jenibojanucu mʉjaare.  N- WNYʉ Pablo yʉ mena macana mena Silvano, Timoteo mena ati pũuro mʉjaare yʉ queti joo Tesalónica macanare Dio mani Pacʉ yarãre, mani Ʉpaʉ Jesucristo yarãre. Caroaro mʉjaare jã ñuu roti, yeri wariñuuriquere mʉjaare Dio cʉ joato ĩrã. El ejemplo de fe que daban los de Tesalónica  Caroaro ame boca tʉjʉya ame mairique mena. Wariñuurique mʉjaare cʉ joato Dio, Cristore caapipajeerãre. To cõona ã.L Cristore caapipajeerã Babilonia na caĩri maca macana ñuu rotima. Mʉjaare bairona Dio cʉ cabejericarã ãma na quena. Marco quena ñuu rotimi. Yʉ mena macacʉ seeto yʉ camaii ãmi cʉ̃a.  Ati pũuroacã mʉñʉja queti joo Silvano yʉre cʉ caucanemorije mena. Yʉ baire bairona cʉ yʉ mai Silvanore. Cʉ quena Diore caroaro caapipajei ãmi cʉ̃a. Yeri ocabʉtiriquere mʉñʉja queti joo rooro mʉja catamʉoro. “Cajocaquẽtie ã atie queti Dio marire cʉ catʉjʉ mairije,” mʉñʉja ĩ. Atie quetire apipajee janaquẽja mʉja catamʉorije to nibao joroquena. S~ Cʉ caroti majirije petiquetigaro. To bairona to baiato. Saludos finales E} To bairi ati yʉteacã jeto mʉja popiye tamʉogarã. To bairo mʉja catamʉori paʉ yeri ocabʉtirique mʉja joogʉmi Dio. Mʉja átinemogʉmi, netobʉjaro mʉja canʉcʉbʉgoparore bairo ĩi. Mari bopaca tʉjʉmi marire. Cristo mena to cãnacã rʉmʉ cãnicõa aninucuparãre mʉja cacũñupi Dio mʉja quenare. |w To bairi Sataná cʉ caocajãrijere api botio ocabʉtiya. Cristo macare apipajee nʉcʉbʉgo ocabʉtiya. Popiye mʉja catamʉori paʉ, “Jesucristore caapipajeerã ati yepa cãna nipetirã na quena to bairona tamʉoma,” ĩ tʉgooña majiña. { Maja catíya. Tʉgooña majiña mʉjaa, Sataná caroorije mari átio joroque átiremi ĩrã. Sataná mʉja wapacʉ ãmi yai cañigo riaʉ cʉ cajĩa ʉgapaʉre cʉ camacarore bairo cabaii. To bairona Sataná camajare cʉ cayeri rooye tuuparãre macaʉmi. ozWNipetiro mʉja catʉgooñarique pairijere Diore cʉ ĩ buioya, seeto mʉjaare camaii cʉ cãno maca. Jy To bairi mʉja majuuna mʉja yeripʉ, “Aperã netoro camajirã jã ã,” ĩ tʉgooñaqueticõaña, Dio jĩcaʉna ãmi camajii majuu ĩrã. “Dio mena cawatoa cãcʉ yʉ ã,” caĩ tʉgooñape ã. To bairo, “Cawatoana cãna jã ã,” mʉja caĩ tʉgooñaro ʉparãre bairo mʉja cũgʉmi Dio cʉ caboori paʉpʉ. bx=Mʉjaa, cawamarã mʉja jʉgoye macana cabʉcʉrãre na áti nʉcʉbʉgoya. Mʉja nipetirã ame nʉcʉbʉgoya. “Yʉa aperã netoro cãcʉ yʉ ã,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. To bairo caĩ tʉgooñarã mʉja cãmata mʉja átinemoquetiboʉmi Dio. “Cawatoa cãcʉ yʉ ã,” caĩ tʉgooñarã macare na átinemomi Dio, na tʉjʉ wariñuuri. }wsCristo ãmi oveja ʉpaʉre bairona, marire cacotei aniri. Oveja ʉpaʉ cʉ yarã na cabairi wame tʉjʉ majimi. To bairona Cristo quena cʉ yarãre cʉ̃re caapipajeerãre tʉjʉ pojeroo majimi. Mʉja quenare mʉja cacũñupi Cristo cʉ yarãre cacoteparãre. To bairi cʉ yarãre caroaro cʉ̃re mʉja cacotebojarije wapa cʉ tʉpʉ mʉja joogʉmi wariñuu netoriquere. jvMApeye unie carotiri majare bairo mʉja majuuna yeri ocabʉti uwiorã na baiqueticõaña Diore caapipajeerãre mʉjaare cʉ cacote rotirãre. Caroaro ãnajecʉja. Na quena caroaro mʉja cãniere tʉjʉrã caroaro anigarãma. }usNuricarã oveja cawamecʉnare cacoterã caroaro na cacoterore bairona Diore caapipajeerãre caroaro na coteya, mʉjaare cʉ cacote rotirãre. Nare cotegateequẽnana na coteya. “Dio jãre cʉ caboorore bairona wariñuurique mena cʉ̃re jã átibojagarã,” ĩri na coteya. “Nare jã cotegarã, wapa jeniquẽnana, to bairona na mairã,” ĩ tʉgooñari na coteya. nt WTo bairi mʉjaare, Jesucristo yere cabuio jʉgórãre caroaro mʉjaare yʉ queti buiopa. Yʉ quena Dio yere cabuio jʉgóʉ yʉ ã, mʉjaare bairona. Cristo popiye majuu cʉ catamʉorore catʉjʉricʉ yʉ ã. Yʉ quena Jesucristo mena cãnipaʉ yʉ ã. Cʉ catunu atípa rʉmʉ cãnopʉ, camaja nipetiro nare cʉ carotiri paʉ cãnopʉ cʉ mena yʉ anigʉ. DsTo bairi Dio mʉjaare cʉ capopiye cʉti rotiro caroare áti janaquẽja. “Cariape yʉ yerire coteri wariñuurique yʉ joogʉmi Dio,” ĩ tʉgooñaña, nipetiro carupeoʉ cʉ cãno maca. Yucʉacãna cʉ̃re caapipajeerãre mari cátajere tʉjʉ cõoñagʉmi Dio. To bairi marire, cʉ caapipajeerãre tʉjʉ cõoñaʉ ¿dope bairo cʉ ácʉati cʉ ye quetire caapipajeequẽnare? Na regʉmi caroorã na ya paʉpʉ. Dio cʉ̃re caapipajeerãre pairo na capopiye tamʉorijere na netooboja majimi Dio, cʉ tʉpʉ to cãnacã rʉmʉ cãnicõa aninucupere na joʉ. Caroorã macare, cʉ̃re cabai botiorãre dope bairo na capopiye tamʉopere na netoobojaquetigʉmi. Na regʉmi caroorã ya paʉpʉ. r q Nii mʉja yaʉ ũcʉ Cristore caapipajei cʉ cãnie wapa aperã cʉ̃re na capopiyeyeata, cʉ tʉgooñarique paiqueticõato. Ocõo bairo maca Diore cʉ ĩato: “Caroaro yʉre mʉ átibojayupa. Cristore caapipajei yʉre mʉ cacũñupa,” Diore cʉ ĩato. LpTo bairi camajare cajĩaʉ, aperã yere cajee rutii, caroorije cácʉ, camajare capatawãcoʉ, to bairo cabaii ũcʉ maca cʉ majuuna cʉ cabai buicʉtie wapa tamʉogʉmi. To bairi cʉ cabairore bairo baiqueticõaña mʉjaa, aperã, “Na majuuna na cabai buicʉtie wapa baima,” mʉjaare na caĩquetiparore bairo ĩrã. o#To bairi Cristore caapipajeerã mʉja cãno maca aperã mʉja tutigarãma. To bairo mʉjaare na caĩ tutirije to nibao joroquena mʉja wariñuugarã, Dio Espíritu Santore cacʉgorã aniri. To bairo mʉja cãni wariñuuro tʉjʉrã na quena Diore nʉcʉbʉgogarãma. !n; Ocõo bairo maca ĩ tʉgooña wariñuuña: “Cristo catamʉoñupi. To bairi yʉ quena yʉ tʉgooñarique paiquetigʉ tamʉobaopʉcʉna.” To bairo caĩricarã Cristo cʉ catunu atí paʉpʉre, camaja nipetirã cʉ̃re cáti nʉcʉbʉgori paʉpʉ seeto mʉja wariñuugarã yua. m5 Yʉ yarã, yʉ camairã, mʉja catamʉoata, “¿Nope ĩro yʉre to bairo to baiti? Cristore caapipajeei yʉ cãnibao joroquena,” ĩ tʉgooña acʉaquẽja. To bairona mʉja catamʉopere rotimi Dio, ¿jocarã mee yʉre caapipajeerãna na ãti? mʉja ĩ tʉjʉ majigʉ. ,lQ To bairi jĩcaʉ Dio ye quetire cabuioʉ ũcʉ, “Dio maca yʉ majiomi yʉ caĩ buiopere,” cʉ ĩ tʉgooñaato. Apei maca aperãre cátibojaʉ ũcʉ, “Dio ati wamere aperãre na yʉ átibojao joroque áami,” ĩri cʉ átibojaato. To bairo bairã, ricatiri macajere mʉja caame átibojari wame cõo Dio mʉjaare cʉ cáti majiorije jʉgori mʉja ame átinemogarã. To bairo ána netobʉjaro Diore mʉja nʉcʉbʉgogarã. Camaja nipetiro cʉ̃re na nʉcʉbʉgoato, to cãnacã rʉmʉ carotii cʉ cãno maca. Amén. Sufriendo como cristianos k/ Mari Pacʉ Dio to cãnacãʉpʉrena ricati majiriquere mari joomi di wame mari cátipa wamerire. Cʉ ya poa macana mari caame átinemoparore bairo mari joomi. To bairi caroaro ame átinemogarã mʉja nipetiro Dio cʉ cáti majiori wame cõona caroaro áti aninucuña. j Caroaro ame boca tʉjʉ nʉcʉbʉgoya. Wariñuuri cáaáteñarã quenare na boca tʉjʉ nʉcʉbʉgoya, ame ĩ wada ʉjaquẽnana. -iSAme maicõa aninucuña. Ape wame netoro cãni majuuri wame ã ame mairique. Caroaro mʉja caame maiata aperã caroorijere mʉjaare na cátiere mʉja majiriogarã. hYoaro mee ati ʉmʉrecoo petigaro. To bairi caroaro tʉgooña majiña. Maja catiya, Diore cajeni nʉcʉbʉgocõana anigarã. QgMari jʉgoye macana mere cabai yajiricarã Dio ye quetire caapiyuparã. Tie quetire apirã jĩcaarã caapipajeeyuparã. Caapipajeericarã na cãno na yeri cayajiquẽjupe. Yucʉra Dio mena ãma naa. af;Dio maca na tʉjʉ bejeri na popiyeyegʉmi. Camaja nipetiro na tʉjʉ bejegʉmi. Yucʉ cacatirã, cariaricarã quenare na tʉjʉ bejegʉmi. Na tʉjʉ bejeri to bairona rooro mʉjaare caĩrãre na popiyeyegʉmi Dio. 2e]To bairi, “¿Nope ĩrã na cáti jʉgorica wamere na átigaquẽeti yucʉra?” mʉja ĩma aperã maca mʉja cabai aniere tʉjʉrã. To bairi rooro majuu mʉja ĩma. d9Diore apipajeegarã jʉgoye caroorije mʉja cáti majuucõañupa. Diore camajiquẽna na cáticõa aninucuri wamere bairona mʉja cáti aninucubajupa, caroorijere na cáti wariñuugari wamere bairona. Rooro cáti eperã mʉja cãnibajupa. Noo eti cumuri, boje rʉmʉri áti eti cumu mecʉrã, Dio cʉ cabooquẽtiere wericarãre baje jeni nʉcʉbʉgorã mʉja cáti anibajupa, Diore apipajeegarã jʉgoye. c {To bairi mʉja catamʉoata Jesucristo cʉ cãnajere tʉgooñaña. “Cʉ na capopiyeyeorique to nibao joroquena caroorije cátiquẽjupi,” ĩ tʉgooñaña. “Cʉ Pacʉ mena netoro catʉgooña ocabʉtiyupi,” ĩ tʉgooñaña. To bairo ĩ tʉgooñarã to bairona mʉja quena Dio mena netobʉjaro mʉja tʉgooña ocabʉtigarã. Noa tamʉobaopʉnana to bairo catʉgooñarã Dio cʉ caboorijere ána áama. Caroorije átigaquẽema. Ati yepa ãnaa caroorije camaja na cáti aninucurijere átigaquẽema. bvaeJesucristo tunu catiri bero ʉmʉrecoopʉ catunu wamʉcoajupi. Topʉ ãcʉ Dio tʉna cʉ mena carotii ãmi yua. Nipetirore carotii ãmi. Dio tʉ macana ángel maja, aperã carotirã na ẽoro macana quenare carotii ãmi Jesucristo.u`cTo bairona ã Noé cʉ cabairi wame, mari cabautisa rotirije. Rupaʉ cojerique me ã bautisa rotirique. Mari bautisa roti, “Caroorã ya paʉpʉ cáaáboricʉre yʉ netoobojayupi Jesucristo,” ĩrã. “Yʉ rupaʉ macaje ʉgueri coje rericarore bairo yʉ yeri macaje caroorijere yʉ coje rebojaya.” Ti wame quena Diore ĩrã mari bautisa roti. Jesucristo marire bai yajibojari bero catunu catiyupi. Cʉ catunu catirique jʉgori mari quena to cãnacã rʉmʉ cacaticõa aniparã mari ã. _Tirʉmʉpʉ macacʉ Noé ãnacʉ cʉ cãnopʉ Diore cabai botioyuparã to macana. Noé ãnacʉ cumua capairica cájupʉ. Cʉ cátitoye yoaro cayuubajupʉ Dio, camaja yʉre na apipajeato ĩi. To bairo Dio cʉ cayuubao joroquena petona ocho, itia peniro cãnacãʉna jeto, Noé cʉ yarã mena jeto Diore caapipajeeyuparã. Apipajeeri cacatiyuparã cumua pupeapʉ ati yepare Dio cʉ caruuro. i^KYeri aácʉpʉ cabai yajiricarã na ya paʉpʉ caejayupʉ. Eja, cʉ ye quetire na cabuioyupʉ. ]Cristo quena catamʉowĩ caroorije mari cátie wapa, marire bai yajibojaʉ. Cañuʉ aniri mari cawapaye peocõabojayupi Jesucristo caroorã mari anibao joroquena. To bairi bai yaji bapooquetigʉmi, cawapaye peocõaricʉ aniri. Marire cawapayebojayupi, Dio mena caroaro mari cãni majiparore bairo ĩi. Cʉ rupaʉpʉre cʉ na cajĩarique to nibao joroquena cʉ yeri cacatiyupi. R\Cauwarã mʉjaare popiyeyegarãma nare Dio cʉ camataquẽpata. To bairona rooro mʉja átigarãma caroa mʉja cátie to nibao joroquena. To bairo cabairi paʉ, “Ñuugaro, popiye mari cabaipere boʉmi Dio,” mʉja ĩ tʉgooña ocabʉtigarã. To bairo mʉja canʉcaro mʉja tʉjʉ wariñuugʉmi Dio. Caroorije macare mʉja cátie wapa mʉjaare na capopiyeyero Dio mʉjaare cʉ catʉjʉ wariñuupa wame me ã tiea. Mʉja majuuna mʉja cátie bui ã tiea. x[iCristo yarã aniri caroaro áticõa aninucuña. To bairo mʉja cabairijere catʉjʉrã maca, “Jocarãna mʉja ĩ,” na ĩgarãma mʉjaare cawada pairãre. To bairo na caĩro tʉgooña bobogarãma to bairo mʉjaare na caĩtorijere yua. 1Z[Roorije mʉjaare na cátie to nibao joroquena, “Cristo yʉ Ʉpaʉ, yʉ yeripʉre ãmi,” ĩ tʉgooñari yeri ocabʉtiya. Jĩcaarã, “¿Nope ĩrã Cristore cʉ mʉja apipajeeti?” mʉja jeniñagarãma. To bairo mʉjaare na cajeniñapere nare mʉja caĩ yʉpa wamere tʉgooña majiña. To bairi cariapena na mʉja yʉ́ majigarã. Caroa yʉjʉ ñuuro wadarique mena, nʉcʉbʉgorique mena nare mʉja boca ĩ majigarã. .YUTo bairi caroare mʉja cátie wapa rooro mʉjaare na cátibao joroquena wariñuurique macare mʉja joogʉmi Dio. To bairi na uwiquẽja. Tʉgooñarique paiquẽja. yXk Caroa jetore mʉja cáticõa ãmata dope bairo mʉja rooye tuu majiquetigarãma mʉjaare capopiyeyegarã. $WA Mari Ʉpaʉ Dio caroaro na tʉjʉ pojeroomi cʉ yarã jetore. Cʉ̃re na cajeniro na apimi. Rooro cána macare na átinemoquetigʉmi Dio, ĩ ucarique ã. 1V[ Caroorije cʉ áti janacõato. Caroa macare cáticõa aninucuʉ cʉ ãmaro. Aperã mena nʉcʉbʉgo yericʉtaje, caroa ãnajere seeto majuu caboʉ cʉ anicõato. U Ocõo bairo caĩ ucayupa Dio ye quetire buiori maja ãnana:Jĩcaʉ caroaro cãni wariñuʉ anigʉ caroorije cʉ ĩqueticõato. T Aperã rooro mʉjaare na cápata rooro na tuti amequeticõaña. “Mʉ ñuuquẽe,” mʉja na caĩ tutiata na caĩrore bairo na ĩ amequeticõaña. Caroa oca macare na boca ĩña. To bairona na mʉja caboca ĩro boomi Dio. Wariñuurique mʉja joogʉmi caroa wame macare na mʉja caboca ĩata. To bairi caroare Diore na jenibojaya, mari quenare caroare marire joogʉmi Dio ĩrã. lSQApe wame mʉñʉja ĩ buio tʉjapa. Caroaro ame jʉgo ãña, ame wada canamuquẽnana. Jĩcaʉ punaare bairo ame maiña. Jĩcaʉ mʉja yaʉ cʉ catamʉoata cʉ átinemoña. Mʉja majuuna bai nʉcʉbʉgo uwioqueticõaña. RMʉja quena na manapʉa nʉcʉbʉgorique mena ãña mʉja nʉmoa romiri mena. Na caboorijere tʉgooña majinucuña. Na maca cãromia aniri mʉja rʉgarona tutuama. Na quena Diore caapipajeerã aniri cʉ tʉpʉ cãnicõa aniparã ãma. To bairi na mena caroaro mʉja cãni nʉcʉbʉgoquẽpata mʉja apiquetigʉmi Dio cʉ̃re mʉja cajeniro. Los que sufren por hacer el bien Q1To bairona Sara cawamecʉco Abraham nʉmo ãnaco co manapʉre cʉ cáti nʉcʉbʉgoyupo. “Yʉ ʉpaʉ,” cʉ caĩ tʉjʉ nʉcʉbʉgonucuñupo. Mʉja quena mʉja yeripʉ Sara co cabainucuriquere bairo mʉja anigarã mʉja quena mʉja manapʉare mʉja cáti nʉcʉbʉgoata. &PETirʉmʉpʉ macana cãromia caroarã Diore caapipajeerã to bairona caroaro cayeri yʉjʉ ñuurã cãñuparã. Na manapʉare cáti nʉcʉbʉgonucuñuparã. (OICaroarã cãromia anigarã mʉja yeri macaje cãnipe macare tʉgooñaña. Caroa cayeri yʉjʉ ñuurã ãña. To bairo cabairã mʉja cãmata caroa mʉja cãnie petiquetigaro. Mʉja yeripʉ to bairo cabai nʉcʉbʉgorã mʉja cãniere seeto tʉjʉ wariñuugʉmi Dio mʉjaare cãromiare. "N=“Caroa juti jañarico, poa wʉga peocõarico, caroa caajiyarije mena wamaga netocõarico yʉ anigo,” ĩ tʉgooñarique paiquẽja mʉja rupaʉrire. M1Aperã caʉmʉare mʉja catʉjʉ epequẽtiere, caroaro mʉja cãniere, mʉja cãni nʉcʉbʉgorijere tʉjʉri na quena Cristore apipajeegarãma. (L KMʉjaa cãromia mʉja manapʉare na áti nʉcʉbʉgoya. Jĩcaarã mʉja manapʉa Dio ye quetire caapipajeequẽna ãma. Na una caroaro nare mʉja cáti nʉcʉbʉgorijere tʉjʉri wariñuugarãma. To bairi, “Yʉ nʉmore bairona Dio ye quetire caapipajeei yʉ anigʉ yʉ quena,” ĩgarãma. “Mʉ quena Dio ye quetire apipajeeya,” nare mʉja caĩquetibao joroquena to bairona na catʉgooñarijere wajoagarãma. WK'Oveja nuricarã na cabairijere tʉgooñaña. Na ʉpaʉ cʉ camamata noo na caboori paʉ owa yajicõaborãma, tʉgooña majiquetiri. Mʉja quena nare bairona mari Ʉpaʉ Diore tʉgooñaquẽnana mʉja cabooro cána mʉja cãnibajupa. Yucʉra Jesucristore cʉ apipajeeri cʉ mena macana mʉja ã mʉja quena. Cʉ mena macana mʉja cãno caroaro mʉja cotemi Jesu. Oveja na ʉpaʉ, owa yajirema ĩi nare cʉ cacoterore bairona mʉja cotemi Jesu mʉja quenare.fJETo bairi caroorijere mari cátie wapa yucʉ tẽorica pãipʉ marire cabai yajibojawĩ Jesu. Cabai yajibojawĩ, caroorijere mari cáti aniquetiparore bairo ĩi. Caroa macare na áti anicõato ĩi mari cabai yajibojawĩ. ICañuʉ cʉ nibao joroquena rooro cʉ caĩwã. Rooro cʉ na caĩbao joroquena na caboca ĩ punijiniquẽmi Jesu. Rooro cʉ̃re na cáto, “Dio mʉja popiyeyegʉmi rooro yʉre mʉja cátie wapa,” na caboca ĩ tutiquẽmi. Ocõo bairo maca caĩ tʉgooñañupi Jesu: “Dio maca cariape cawapayei ãmi. To bairi rooro yʉre na cátiere tʉjʉ majimi,” caĩ tʉgooñañupi Jesu. NHCʉ̃a Cristo caroorije cátiñaquẽcʉ cãmi. Caĩtoʉ mee cãmi. `G9Cristo cʉ quena marire popiye tamʉobojaʉ cʉ majuuna caroorije cʉ cátie wapa mee cabaiwĩ. To bairi mari quenare cʉ yarã mari cãno marire popiye tamʉorique anigaro, caroorije mari cátiquetibao joroquena. rF]Mʉja majuuna rooro mʉja cátie wapa mʉjaare na capopiyeyeata mʉja majuuna mʉja cabai buicʉtie ã tiea. To bairo cabairo boca ĩ punijinirique manona mʉja cãmata mʉjaare Dio cʉ catʉjʉ wariñuuri wame me ã tiea. Caroa macaje macare mʉja cátibao joroquena mʉjaare na capopiyeyero boca punijiniquẽnana mʉja cãno mʉja tʉjʉ wariñuugʉmi Dio. kEOCaroaro mʉja cátie to nibao joroquena mʉja ʉparã mʉjaare na capopiyeyero na boca punijiniquẽja. “To bairo boʉmi Dio yʉ caboca punijiniquẽtiere,” mʉja caĩ tʉgooña ocabʉtiro mʉja tʉjʉ wariñuugʉmi Dio. oDWPaabojari maja, mʉja ʉparã na carotirijere áti nʉcʉbʉgoya. Cañuurã, uwaricaro mano caroaro carotirãre na áti nʉcʉbʉgoya. Aperã quenare rooro mʉjaare cána na nibao joroquena na quenare na áti nʉcʉbʉgoya. UC#Camaja nipetirã na nʉcʉbʉgoya. Diore caapipajeerã aniri ame maiña. Diore seeto nʉcʉbʉgoya. Gobierno ʉpaʉ nipetiro carotii majuu quenare cʉ nʉcʉbʉgoya. El ejemplo del sufrimiento de Cristo }BsDio cʉ carotiriquere mari cátiquetibato quena mari camajirioyupi Dio. To bairi, “Caroorije marire cʉ camajiriobojaro ĩrã caroorijere mari átinucu anicõagarã,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. Ocõo bairo maca ĩ tʉgooñaña: “Yʉre mairi caroorije yʉ cátajere camajirioyupi Dio. To bairi yʉ quena cʉ mai, cʉ caboorije macare yʉ átigʉ,” ĩ tʉgooñaña. A+Diore camajiquẽna maca caroare mʉja cáto tʉjʉrã rooro mʉjaare na caĩrije janagarãma yua. To bairi caroare mʉja cátipere boomi Dio. @wCʉ̃re carotibojarã quenare na nʉcʉbʉgoya, caroorije cánare capopiyeyeorã na cãno maca. Caroare cána macare, “Caroaro mʉja áa,” na ĩma. To bairi, “Caroare mʉja áa,” marire na caĩ tʉjʉparore bairo ĩrã na nʉcʉbʉgoya. ?w Mari Ʉpaʉ Jesu yarã aniri maca ʉparã quenare na nʉcʉbʉgoya. Gobierno ʉpaʉ majuu quenare cʉ nʉcʉbʉgoya. }>s To bairi ati yepapʉ ãnaa, camaja Diore cʉ camajiquẽna watoapʉ nibaopʉnana caroaro ája. To bairo caroa mʉja cáto aperã, “Rooro áama,” mʉjaare caĩrã nibaopʉnana ape rʉmʉpʉ cañuurije mʉja cáti aniere tʉjʉrã na quena Diore apipajeegarãma jĩcaarã. To bairi na quena Diore cáti nʉcʉbʉgorã anigarãma Cristo cʉ catunu atí paʉ cãnopʉre. S= Yʉ yarã, yʉ camairã, apeye caroaro mʉñʉja ĩ buiopa: Ati yepapʉ yoaro mʉja aniquetigarã, ʉmʉrecoopʉ Dio tʉpʉ cãniparã aniri. To bairi ati yepa macana Diore cáti nʉcʉbʉgoquẽna caroorije na cátinucurijere átiqueticõaña. Tiere mʉja cápata Diore mʉja booquetiborã. To bairi tie caroorijere teeya. < Tirʉmʉpʉ Jesucristore apipajeegarã jʉgoye Dio yarã mʉja cãniquẽjupa mai. Mʉjaare cʉ cabopaca tʉjʉrije to nibao joroquena cʉ̃re mʉja camajiquẽjupa. Yucʉra cʉ yarã mʉja ã, Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorã aniri. Vivan para servir a Dios G; Mʉja quenare cabejeyupi Dio, caroarã yʉ yarã, yʉ yere cána anigarãma ĩi. Cañuurije cʉ ye quetire cabuiobojaparãre mʉja cabeje cũñupi Dio. Tirʉmʉpʉre caroorijere cáti aninucurã mʉja cãnibao joroquena cabejeyupi Dio mʉja quenare. Yucʉra yua cʉ cãnore bairo mʉja ani maji, cʉ apipajeeri. k:OOcõo bairo ĩ ucarique ã Jesure Dio cʉ caĩrique:Jerusalẽpʉ cʉ yʉ cũ yʉ cabejericʉre, yʉ Macʉre. Noa cʉ̃re caapipajeerã, “Jocʉna cʉ yʉ caapipajeebajupa,” ĩ tʉgooñarique paiquetigarãma. Cañuu majuʉ ãmi. To bairi camaja ʉ̃ta wii quenoogarã caroa ʉ̃taa jĩca na cacũ jʉgopa na cabejerore bairona cʉ̃re yʉ bejewʉ yʉre caapipajeerãre cajʉgo anipaʉre, ĩ ucarique ã. Ti wame caroa ʉ̃taa na cabeje cũricarore bairona ã Dio cʉ Macʉ Jesure cʉ cabeje cũrique. “Jesu cañuu netoʉ ãmi,” cʉ ĩ tʉjʉmi Dio. Mʉja quena, “Cañuu netoʉ ãmi Jesu,” cʉ̃re mʉja ĩ tʉjʉ mʉja quena. To bairi cʉ̃re mʉja api nʉcʉbʉgo. Aperã maca cʉ booquẽema. Cabero moquena camaja ʉ̃ta wiire nʉcori na cabeje cũ jʉgorica bero macaje ape rupaa ʉ̃ta rupaare bejerãma moquena, ti wiire yaparogarã. Mari maca ti rupaare bairo mari bai. Marire cabeje cũñupi Dio jĩca poa cʉ yarã caroarã cãniparãre. To bairo cʉ cacũricarã aniri Jesucristo jʉgori, cʉ cáti nemoro mena Dio cʉ catʉjʉ wariñuurijere mari áticõa aninucugarã. Ape wame ocõo bairo ĩ ucarique ã buio majiorique moquena:Ʉ̃ta wiire cawerã, “Atia ñuuquẽe,” ĩrã carocacõañuparã. Tia na carocaricarena caneñuparã aperã maca, “Ñuu majuucõa,” ĩri. To bairi wii pucua cãniparore ape rupaa jʉgoye cawe peóyuparã, “Tia mari cacõoñarica anigaro,” ĩrã. Jesure ĩgaro ĩ ti wame. Ape paʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã:Ma recomacapʉ ʉ̃taa caruirore bairona yʉ cũgʉ yʉ Macʉre. Ʉ̃taapʉre capʉga ta roca cumurãre bairo cʉ̃re baigarãma. To bairona baima cʉ̃re caapi nʉcʉbʉgoquẽna maca. Cʉ ye quetire bai botiobana Cristore nʉcʉbʉgo majiquẽema. Tirʉmʉpʉ, “To bairona baigarãma,” Dio cʉ caĩricarore bairona baima. To bairo nʉcʉbʉgoquetibana yajigarãma yua. Los que pertenecen a Dios 98wMari Ʉpaʉ Jesu caroaro marire cʉ cátibojarijere mʉja maji, cʉ ye quetire caapiricarã aniri. To bairi cʉ ye quetire apiganemori, seeto apiya. Cadaquei ũpunemogʉ cʉ caotirore bairona, “Dio Wadariquere yʉ apinemogacʉpʉ,” ĩ tʉgooñari apiya. Tiere apirã mari yeri ocabʉti Dio cʉ caboori wame mari cáti ocabʉtiparore bairo ĩrã. Cristo, la piedra viva 7s6 aTo bairi caroorije to cãnacã wame áti janacõaña. Aperã, “Caroarã ãma naa,” marire na ĩ tʉjʉato ĩrã jĩcaarã mʉja baito teña. Mʉja yeripʉre cañuuquẽto to bairo mʉja baito teña. To bairo mʉja cabaitorijere, ĩtorique quenare janacõaña. Aperãre mʉja catʉjʉ ʉgoorijere janacõaña. Aperãre caroorije na wada pai ʉjaqueticõaña. '5 IDio Wadarique maca yajiquetigaro. To cãnacã rʉmʉ cãnie anicõa aninucugaro. Ti wamerena Dio Wadarique caroa quetire cabuioyupa aperã mʉja quenare. 4 ;Ta yoaro mee jinicõa. Caoó quena yoaro mee jini caroa nibaopʉtona. Tie yoaro mee to cajinirijere bairona mari camaja quena mari bai yajigarã. *3 OMari pacʉa punaa buiarãpʉ cabai yajiparã mari ã. Yucʉra Dio cãnicõa ãcʉ cʉ ye quetire capetiquẽtie jʉgori cʉ punaa maca mari ã. To bairona cʉ punaa, cʉ mena cãnicõa aninucuparãre marire cacũñupi Dio cʉ ye quetire mari caapipajeero. Ocõo bairo ĩ ucarique ã: 2  Tie cajocaquẽtie quetire mʉja caapi nʉcʉbʉgoyupa. Mʉja caapipajee nʉcʉbʉgoro mʉja yeripʉ caroorijere mʉja camajiritiobojayupi Dio. To bairi aperã cʉ̃re caapipajeerã quenare nare camairã mʉja ã. To bairi seeto mʉja yeripʉ ame maiña. Z1 /Marire cʉ cabai yajibojaro bero cʉ catunu catioyupi Dio. Cʉ tunu catio, cʉ cane aájupi cʉ tʉpʉ, camaja cʉ na canʉcʉbʉgoparore bairo ĩi. To bairi Cristo marire cʉ cabai yajibojaro maca Diore mʉja apipajee nʉcʉbʉgo mʉja quena. Cʉ nʉcʉbʉgori mʉja quena Dio mena mʉja cãnicõa aninucupere mʉja tʉgooña wariñuu. :0 oNemoopʉre ati yepare átigʉ jʉgoyepʉna Cristo marire cʉ cabai yajibojapere camaji jʉgoyeyeyupi Dio. To bairi ato cõopʉre caejayupi Cristo, marire bai yajibojaʉ acʉ́. ./ WPairo cawapacʉti netorije mena maca cawapayebojayupi marire. Cristo marire cʉ carií yajibojarique mena maca cawapayebojayupi. Diore áti nʉcʉbʉgorã waibʉcʉrã, caroarã jeto judío maja na cajĩa joe buje mʉgonucurique cãñupa. To bairo waibʉcʉ na cajĩarore bairona Jesucristo caroorije mácʉre aperã cʉ̃re na cajĩaro na camataquẽjupi Dio, caroorije camaja na cátie wapa nare cʉ wapayebojaato ĩi. . +Mʉja ñicʉ jãa na cãnaje cʉtiere bairo mʉja cãninucubajupa. To bairo rooro mʉja cãnajere mʉja canetoobojayupi Dio. Caroaro mʉja majirã pairo marire cʉ cawapayebojariquere. Apeye unie capetirije, niyeru caajiyarije unie mena marire cawapayebojaquẽjupi Dio. %- EDiore, “Jã Pacʉ,” cʉ̃re mari ĩ, cʉ jenirã. Cʉ̃a ape rʉmʉpʉ camaja nipetiro na cátajere jeniña bejegʉmi. Jĩcarore bairona na jeniña bejegʉmi. Cʉ̃re caapipajeequetanare na popiyeyegʉmi. To bairi yucʉre mari Pacʉre nʉcʉbʉgori caroare ája ati yepa ãnapʉ. n, WDio Wadariquepʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Caroare ája, yʉa caroare cácʉ yʉ cãno maca.” u+ eCaroa macare ája, Dio marire cabejericʉ caroaʉ cʉ cãnore ĩrã, caroorije cátiñaquẽcʉ ãmi ĩrã. y* mCawimarã na pacʉare caroaro caapipajeerãre bairona mari Pacʉ Diore caroaro caapipajeerã ãña. Caroorije mʉja cátibopere tʉgooñaqueticõaña. Diore mʉja camajiparo jʉgoye mʉja catʉgooñanucuriquere bairo tʉgooñaqueticõaña. ) # To bairi mʉja cátipere caroaro majuu tʉgooña majiña. Maja catí tʉgooñaña. Jesucristo cʉ catunu ejari paʉ cãnopʉ cʉ mena mʉja cãnicõa ani wariñuunucupere tʉgooñaña. Mʉjaare Dio cʉ cabopaca tʉjʉro maca caroaro mʉja anicõa wariñuugarã. S( ! To bairi, “Mʉja cabai yajiro beropʉ baigaro,” na caĩ majioñupi Dio Espíritu Santo na ãnanare. To bairi maria na bero macana mari cãni yʉtea cãnopʉ cabaiwʉ na ãnana na caĩ buio ucarica wame yua. To bairi na cabuioriquere ati yʉteapʉ cabairiquere Jesu ye quetire mʉjaare caĩ buioyupa aperã yua. Espíritu Santona ʉmʉrecoopʉ cáatácʉ nare cʉ cabuio ocabʉtirije mena cabuioyupa. To bairi cariape tie quetire mʉja caapiyupa. Ti wamere Dio camajare cʉ cabopaca tʉjʉrijere tʉgooñanucurãma Dio tʉ macana ángel maja na quena. Dio nos llama a una vida santa '  To bairi Dio Espíritu Santo na yeripʉ ejari na camajioñupi. Dio cʉ cabejericʉ Cristo cʉ capopiye tamʉopere, cabero camaja cʉ na cáti nʉcʉbʉgopere na camajioñupi Espíritu Santo. To bairi naa Dio ye quetire buiobojari maja ãnana caroaro bueri, “¿Nii cʉ ãcʉati Dio cʉ cabejepaʉ majuu? ¿Noo cõopʉ to bairoati atie Dio marire cʉ cabuiorije?” caĩ tʉgooñañuparã. r& _ Tirʉmʉpʉ Dio ye queti buiobojari maja ãnana cʉ̃re caapipajeerã marire cʉ canetoobojapere caĩ buio ucayupa. To bairo Dio marire cʉ cabopaca tʉjʉpere caĩ buio ucaricarã nibaopʉnana caroaro caapi maji petiquẽjupa. *% O To bairi Jesucristore caroaro caapipajeerã mʉja cãnoi mʉja yeri cʉ tʉpʉ cãnicõa aninucupere mʉja cajooyupi Dio, caroorã ya paʉpʉ cáaáboricarãre. 4$ cJesucristore catʉjʉñaquetana nibaopʉnana cʉ̃re mʉja mai mʉja quena. Yucʉ quenare cʉ tʉjʉquetibaopʉnana seeto majuu wariñuurique mena cʉ̃re mʉja apipajee. ## AYucʉre ati yepapʉre mʉja capopiye tamʉorije ã, ¿caroaro Diore cáti nʉcʉbʉgorã na ãti? ĩro. Caajiyarijere pero mena roañama camaja, ¿oro na caĩrije majuuna to ãti? ĩ majigarã. Caroa caajiyarije jeto catuaro tʉjʉrã, “Cawapa pacarije jeto ã,” ĩ majima yua. To bairi camaja caajiyarijere na cabooro netoro boomi Dio cʉ̃re caapipajee nʉcʉbʉgorã macare. To bairi Jesucristo cʉ catunu atí paʉ cãnopʉ mʉja tʉjʉ wariñuugʉmi cʉ̃re caapipajee nʉcʉbʉgoricarãre. Ti paʉpʉ aperã quena cʉ̃re caapipajeericarã, “Caroaro cájupa na quena, Cristore caapipajeequẽna maca rooro nare na cátibao joroquena,” mʉja ĩgarãma. z" oTi wamere tʉgooñarã caroaro cayeri wariñuurã mʉja ã mʉja quena, yucʉre capopiye tamʉorã nibaopʉnana. 7! iDiore cʉ mari caapipajee nʉcʉbʉgoro maca mari cotemi cʉ cáti maji tutuarije mena. Cabero cʉ catunu atí paʉ cãnopʉ cʉ cacotericarã marire joogʉmi caroa majuure. .  WDio caroa wariñuuriquere jõ buipʉ cacũbojayupi mʉja quenare. Ati yepa macaje caboarije, capetirije unie meere marire cacũbojayupi Dio mari cãni wariñuupere.  “Caroaro jãre mʉ cátibojayupa,” jã ĩnucu mari Ʉpaʉ Jesucristo Pacʉ Diore. Mari bopaca tʉjʉri cʉ punaa cãnare mari cacũñupi. Jesucristo cʉ cabai yajiro bero cʉ catunu catioyupi Dio Jesure. To bairi mari quenare mari tunu catiogʉmi Dio. D Yʉa Pedro mʉjaare yʉ queti joo. Jesucristo cʉ cabuericʉ, cʉ ye quetire cʉ cabuio rotiricʉ yʉ ã. Ati pũuro mʉñʉja queti joo aperoripʉ cáaá baterãre. Ponto na caĩri yepa, Galacia na caĩri yepa, Capadosia na caĩri yepa, to cãnacã paʉ cãni bate teñarãre mʉñʉja queti joo mari Pacʉ Dio cʉ yarã cãna cʉ cabejericarãre. Nemoopʉna mʉja quenare cacũñupi Dio, Jesucristore caapipajeerã mʉja cãnipere. Cʉ̃re mʉja caapipajeero mʉja quenare cawajoayupi. To bairi Dio Espíritu Santo caroarã mʉja anio joroque áami, Jesucristo cʉ carií yajibojarique jʉgori. Caroaro mʉñʉja ñuu roti. Caroaro ani wariñuuriquere cʉ joato Dio mʉjaare. Una vida de esperanza  veYʉ punaa riapere bairona yʉ catʉgooñarã mʉja cãno apeye mʉjaare yʉ buio tʉjapa. Apeye camaja na cáti nʉcʉbʉgorije uniere Dio ye cãniquẽtiere nʉcʉbʉgoqueticõaña. Dio jetore cʉ nʉcʉbʉgoya. To cõona ã. l{{4yywvuu't9rqpo mlkOihhhgQgEed%cba$``!_^r]]3[ZZzYY?XWTVUvTT*S_R~PONMeL]LKJfHlFFEECBAA?? ==<<< ;;G::l887766\6Q32k0/(.a-~,,)(u(e%$$!d u"p9F<R S`wl"=b To bairi Dio yere capaa cotebojarã tunu to cãnacãʉna jĩcao jeto canʉmoa cʉnare boo. Na punaa, na ya wiiri macanare caroaro caroti majirãre boo. a;b To bairi na nʉmoa quena, “Caroaro cána ãma,” aperã na caĩ nʉcʉbʉgorã romirire boo. Aperãre, “Rooro áama,” nare caĩ buio baterã cãniquetiparã ãma. Na cátipere caroaro catʉgooña maja catirã cãniparã ãma Dio yere capaa coterã na nʉmoa quena. Cariape, na caĩrore bairona cáti ocabʉtirãre boo, caĩtoquẽnare. eCb To bairi Dio yere capaa cotebojarãre na cũgarã jʉgoye yoaro na catʉjʉ majipe ã, ¿to bairona caroaro cána na ãti? ĩ majigarã. To bairi caroarã, cabui cʉtiquẽna na cãno tʉjʉrã to cõona na cacũpe ã. b To bairi Jesu ye queti cariape macajere caapi nʉcʉbʉgorãre boo. To bairi, “Cabuicʉcʉ mee yʉ ã,” cariape caĩ majirãre boo. Y+bJesure caapiʉjarãre cajʉgo ãnare cátinemorã Dio yere capaa cotebojarã na cãnipe quenare mʉ yʉ buiogʉ. Na quena, “Caroarã ãma,” aperã na caĩ nʉcʉbʉgorãre boo. Caĩtoquetiparã ãma. Caeti cumu pairã unare booquẽe. Caroorije átiri cawapatarã quenare booquẽe. Caroa macaje paari cawapatarã macare boo. mSbTo bairi caroa jeto cátiparã ãma. Caroaro cána na cãniquẽpata aperã maca na nʉcʉbʉgoquetiborãma, Dio ye quetire caapiʉjaquẽna maca. Caroorije quetire na ĩ buio bateborãma. Sataná maca to bairo na cáto boʉmi. To bairi caroaro cariape cáti ani majirã jetore boo, Jesure caapiʉjarãre cajʉgo aniparãre. Cómo deben ser los diáconos FbNemoona Jesure caapi nʉcʉbʉgo jʉgoricarã unare cabejepe ã caapiʉjarãre na cajʉgo aniparãre. Na bero, cawama apiʉjaricarãre bejequẽja. Cawama apiʉjaricarãre mʉ cabejeata, “Aperã netoro caroti majirã jã ã,” ĩ tʉgooñaborãma. To bairo ĩ tʉgooñabana tirʉmʉpʉ Sataná, “Aperã netoro caroti majii yʉ ã,” cʉ caĩ tʉgooñaricarore bairona bai bui cʉtiborãma. To bairo rooro na cabairo Satanáre cʉ cátatore bairona na popiyeyeboʉmi Dio, na quenare. To bairi nemoona Jesure caapiʉja jʉgoricarã una macare boo, cajʉgo aniparãre. EbNa ya wii macanare na cajʉgo ani majiquẽpata, dope bairo Jesure caapiʉjarã quenare na jʉgo ani majiquetiborãma. To bairi na ya wii macanare caroaro cajʉgo ani majirã jetore boo. U#bTo bairi Jesure caapiʉjarãre cajʉgo ãna na ya wii macanare caroaro caroti majirã na ãmaro. Na punaa maja catirique menare caroaro na cabuiorijere na caapiʉjaro cánare cabejepaʉ mʉ ã, Timoteo. ~ bTo bairi Jesucristore caapiʉjarãre cajʉgo aniparã caeti cumu pairã, catuti maca pairã quenare booquẽe. Aperã mena caroaro cãni majirãre boo. Aperãre capunijinirãre booquẽe. Apeye uniere caboo netorã, caniyeru boo netorã cãniquetipe ã. }bTo bairi Jesure caapiʉjarãre cajʉgo aniparãre ocõo bairo cabairãre na bejeya. Camaja, “Caroorije cána ãma,” na caĩquẽnare cabejepe ã. Jĩcao jeto canʉmoa cʉnare, cáti epericarã cʉtiquẽnare boo. Na cátipere caroaro catʉgooña maja catirãre boo. Na cãnaje cʉtiere Dio cʉ caboorore bairo catʉjʉ beje majirãre boo. Aperã na canʉcʉbʉgorã unare boo. Cáaáteñarã ejarãre caroaro, “Jã tʉpʉ ãña,” caĩ wariñuurã unare boo. Aperãre caroaro Dio yere cabuio majirãre boo. | bCariape macá wame ã atie: Noa una Jesucristore caapiʉjarãre cajʉgo ãna anigarã caroa wamere cána anigarã baima. R{bTo bairo Eva co canetoo nʉcarique to cãnibato quena caroorã ya paʉpʉ na cayajibopere netogarãma cãromia, Diore apiʉjari. Cʉ̃re na caapiʉjaro, caroaro na capunaacʉto, aperãre na camairo, tʉgooña majirique mena caroare na cátinucuro, to bairo caroaro cʉ̃re na caapiʉjaro na netoogʉmi Dio cãromia quenare.3z_b Ocõo bairo ã: Dio Adãre cáti jʉgoyupi. Cʉ bero Evare cájupi. To bairo nare cʉ cáti yaparoro bero, caʉmʉ maca meere, cãromio macare co caĩto jʉgoyupʉ Sataná. To bairo cʉ cawadajã ecoorico aniri Diore canetoo nʉca jʉgoyupo. To bairi caʉmʉare carotiparã me ãma cãromia maca. ybUx#b Cãromia caʉmʉa macare na carotipere, nare na cajʉgo buiope quenare yʉ booquẽe. To bairi mʉja caneñapo bueri paʉ cãromia maca cajʉgo buioʉ cʉ caĩrijere wadaquẽnana caroaro na apiʉjaato. wb :vmb Diore cáti nʉcʉbʉgorã romiri na cátinucurore bairona cátipe ã. Caroaro aperãre cátinemonucurã cãnipe ã. To bairona na ãmaro cãromia, aperãre na tʉjoo rotirã. *uMb To bairi cãromia maca canʉcʉbʉgorã romiri na cajañanucurijere bairije cajañape ã jutiire. Caʉmʉa jãre na tʉjʉ ʉgari peato ĩrã mee to bairije cajañape ã. “Aperã netoro caroarã jã ã,” ĩ tʉgooñari ricati wame cawʉga peoquetipe ã. Apeye caajiyarije, cawapa paca netorije wamagariquere cajaña netoquetipe ã. Aperã, “Caroarã romiri ãma,” na ĩato ĩrã caroaro jeto cátinucupe ã. tbTo bairi nipetiropʉ Jesure canʉcʉbʉgorã na caneñaporopʉ caʉmʉa Diore cajeni nʉcʉbʉgorã na cãno yʉ boo. Roorije cátiquẽna, ñumʉgori Diore cajenirã na cãno yʉ boo. Caame punijinirique mana, caame tutiquẽna na cãno yʉ boo. osWbTie caroa quetire yʉre cabuio rotiwĩ Jesu. Judío maja cãniquẽna cʉ̃re na canʉcʉbʉgoro boʉ, cariape macajere nare cabuiopaʉre yʉ cacũwĩ. Jesucristore caapiʉjaʉ aniri cariape mʉ yʉ ĩ, Timoteo. Ĩtorique me ã. 3r_bJesucristo cabai yajiyupi caroorije mani cátie wapa, camaja nipetirã caroaro Dio mena na ãmaro ĩi. To bairo manire cʉ cabai yajibojaro Dio cʉ cabooricarore bairo cabaiyupi Jesu. To bairi, “Camaja nipetirãre netoogami Dio,” mani ĩ maji, “Manire cabai yajibojayupi,” ĩ tʉgooñari. 'qGbJĩcaʉna ãmi Dio. Apei maami. To bairo quena jĩcaʉna ãmi Jesu mani camaja caroaro Dio mena mani cãnipere cáti majii. Jĩcaʉna ãmi cʉ Pacʉ Diore manire cajenibojaʉ. Jesucristo jetona ãmi camajocʉ, manire bairona carupaʉcʉcʉ caroaro Dio mena mani cãnipere cáti majii. pbCamaja nipetirã caroorije na cátiere na netoobojagabapi Dio. To bairona cariape queti buioriquere na camajiro boobapi. obAperãre Diore na mani cajenibojaro ñuubʉja. Dio manire canetooʉ caroaro manire tʉjʉ wariñuugʉmi to bairo mani cáto. n/bɄparãre nipetirã carotirãre Diore na jenibojaya. Camajare carotirã caroaro na cajʉgo aniparore bairo Diore na jenibojaya. To bairo caroaro camajare na cajʉgo ãmata ame tutirique mano caroaro mani anigarã. To bairo ãnaa Dio cʉ caboorore bairo mani ani majigarã. m bOcõo bairo mʉ yʉ ĩ buio jʉgogʉ: Aperã Diore na jenibojaya, nare cʉ átinemoato ĩrã. Camaja nipetirãre na jenibojaya Diore. Mʉja ye cãnipe quenare Diore cʉ jeniya. Cʉ jeniya, “Caroaro jãre mʉ átibojanucu, ñuubʉja,” Diore cʉ ĩña. ul ebTo bairona cabaiyupa Imeneo, Alejandro quena. Rooro ĩ buioma naa. To bairi, “Diore rooro mani caĩrijere cajanaparã mani ã,” na ĩato ĩi, Sataná maca dope bairo nare cʉ cátigaro cʉ áparo ĩi, na yʉ cabuio janawʉ yua. k ;bTimoteo, yʉ macʉre bairo cãcʉ, ocõo bairo mʉre yʉ queti buionemogʉ: “To bairo ája,” mʉre yʉ caĩrijere caroaro ája. Caroaro tʉgooñaña mani yarã cajʉgoye Dio cʉ carotiro mena mʉre na caĩriquere. “Jesure caapiʉjarãre caroaro na jʉgo anigʉmi Timoteo,” mʉ caĩwã mani yarã mʉ cabaipere. Tiere caroaro tʉgooñaña tunu. To bairi popiye baibacʉ quena caroa jetore ája. Cariape queti buioriquere janaqueti majuucõaña. Cariape macaje jetore ája, cabui mácʉ anigʉ. Aperã maca cariape na cátibopere majibana quena cátiquẽjupa. To bairo cariape macaje átiquetibana Jesure na catʉgooña nʉcʉbʉgobatajere camajiritiyupa. j b`i ;bTo bairi, “Caroaʉ majuu ãmi Dio,” nʉcʉbʉgorique mena cʉ mani ĩnucurã. Caʉpaʉ majuu cãnicõa aninucuʉ ãmi. Cabai yajipaʉ me ãmi. Cabauquẽcʉ jĩcaʉna cãcʉ camaji netoʉ ãmi. To bairona ãmi. -h UbTo bairo nipetirã netoro cáti netoo nʉcaricʉ yʉ cãnibato quena yʉ cabopacoo tʉjʉwĩ Jesucristo. Yʉre bopacoo tʉjʉri, “Caroorije yʉ cátajere majirioya,” yʉ caĩpere yoaro yʉ cacoteyupi Jesucristo, patowãcaquẽcʉna. Camajare na bopacoo tʉjʉri caroorije na cáti janape, cʉ̃re na caapiʉjapere patowãcaquẽcʉna yoaro nare cʉ cacoterijere na majiato ĩi, “Caroorije yʉ cátajere majirioya,” cʉ̃re yʉ caĩpere cacotewĩ Jesucristo. To bairi noa una camaja caroaro Jesucristo yʉre cʉ cátiere tʉjʉrã, “Mani quenare mani netoo majimi Dio,” ĩ tʉgooña majigarãma yua. Na quena Jesucristore apiʉjari cʉ mena anicõa aninucugarãma. Yg -bAti wame cariape yʉ queti buio. Camaja nipetirã atiere na caapiʉjape boo. Jesucristo caroorije cánare na netooʉ acʉ́ caejayupi ati yepapʉre. Yʉna yʉ ã nipetirã netoro cáti netoo nʉcaricʉ. f 3bCaroaro majuu yʉre cátibojawĩ mani Ʉpaʉ Jesu. To bairi Jesucristo jʉgori Diore yʉ tʉgooña nʉcʉbʉgo yucʉra yua. Seeto cʉ̃re yʉ mai. Oe b Tirʉmʉpʉre mani Ʉpaʉ Jesucristo ye quetire yʉ cabooquẽpʉ. Cʉ catʉjooquẽtiere yʉ caĩ wadanucuwʉ. Cʉ̃re caapiʉjarãre na jĩa peogabacʉ rooro na yʉ cátinucuwʉ. Caroaʉ Dio cʉ cãniere yʉ camajiquẽpʉ, cʉ̃re apiʉjaquetibacʉ. To bairo cabaii yʉ cãnibato quena yʉ camai tʉjʉwĩ mani Ʉpaʉ Jesucristo. Yʉre mai tʉjʉri yʉre canetoobojawĩ caroorije yʉ cátajere. “Caroaro yʉre caapi nʉcʉbʉgoʉ anigʉmi,” yʉ caĩ tʉjʉwĩ Jesucristo. To bairo yʉre ĩ tʉjʉri, cʉ ye quetire cabuio teñapaʉre yʉ cacũwĩ. To bairo yʉ cũri yʉ cabuio teña ocabʉtipere yʉ cajoowĩ. To bairo cʉ ye quetire cʉ cabuio teña rotiricʉ aniri, “Ñuu majuucõa,” cʉ yʉ ĩ. d b c  b Dio cañuu majuʉ cariape cãnie, caroa quetire yʉ cabuio teña rotiwĩ cʉ ye quetire. Gratitud por la misericordia de Dios mb Ub Ape wame quenare camajipe ã manire. Caroaro cána macare na yʉ popiyeyegʉ ĩi mee cacũñupi Dio cʉ carotiriquere. Caroorije cána maca caroorijere áti janari caroa macare na áparo ĩi, cacũñupi Diore cʉ carotiriquere. Na maca cʉ̃re caneto nʉcarã ãma. Cʉ carotirore bairo cátiquẽna ãma. Diore cʉ cáti nʉcʉbʉgoquẽna ãma. Caroorije cáti pairã ãma. Diore booquẽema. Cʉ ye quenare booquẽema. Aperã na pacʉarena na jĩama. Aperã cajĩa pairã ãma. Aperã na nʉmoa romiri cãniquẽna mena cáti epericarãcʉna ãma. Aperã caʉmʉa na majuuna cãromia na cátore bairo cáti eperã ãma. Aperã camajare na ñe, aperãpʉre na joo netori wapa jeema. Aperã caĩto pairã ãma. Aperã, “Cariape jã ĩ,” jocarãna ĩtonucuma. Aperã noo cabooro cariape cãniquẽtiere cáti pairã ãma Dio to bairo ája cʉ caĩquẽtiere. To cãnacã wame caroorije cáti pairã tiere áti janari, Dio cʉ caboorije macare na áparo ĩi, cacũñupi Dio cʉ carotirijere. a b ` ybMani maji, Dio cʉ carotirique, Moisé cʉ caucarique caroa wame ã, manire Dio cʉ caboorore bairo tiere mani cáto. __ 9bDio cʉ carotiriquere aperãre cabuiorã anigabapa. To bairo baigabana quena tiere maji peoquetinucuma ricati cabuionucurã maca. To bairo baicõari catʉgooña mawijiori wame buionucuma, na majuuna majiquetibana. C^ bJĩcaarã to macana maca ricati maca queti buionucuma camajare. Dio yere cariape macajere cajanarãre bairo ape wame macare queti buionucuma. Ñee cátipe máni wamere queti buionucuma. ] 'bTo bairi cañuuqueti wamere na caapiʉjaro booquẽemi Dio. Na ame maiato ĩi, cariape quetire na camajiro boomi Dio. Cariape wamerire majirã caroorije na yeri catʉgooñarijere janari, caroa wame macare áti jʉgogarãma yua. To bairo áti jʉgorã cariape Jesucristore tʉgooña ocabʉtiri, caroaro ame maigarãma. To bairo maca camajare na mani caĩ buioro boomi Dio. Ricati wame booquẽemi. %\ Eb“Na ñicʉ jãa na cãnaje cʉtajere buiorica wamere na cawada jana majiquẽtiere api nʉcʉbʉgoqueticõaña,” na mʉ ĩgʉ ĩi, mʉ yʉ cacũwʉ Efesopʉre. Camaja to cãnacãʉna ricati, “Ocõo bairo ãnato,” ame ĩbana ame wada netoborãma na majuuna. Tie cañuuquẽtie ã. To bairi tiere apiʉjarã Dio cʉ caboorije majuu macare áti majiquetiborãma. Dio yere api nʉcʉbʉgo nutuaquetiborãma. 8[ kbEfesopʉ mani cãno, Macedoniapʉ aágʉ jʉgoye topʉna mʉ yʉ catua rotiwʉ, ricati cabuiorãre na mataya ĩi. Apeye Jesu ye queti cariape cãniqueti wamere caĩ buiorãre, “Aperãre caĩtorijere, cañuuquẽtiere na ĩ buioqueticõato ĩi, caroaro nare ĩ buioya,” mʉ yʉ caĩwʉ Timoteo. &Z IbYʉ, Pablo ati pũuro mʉ yʉ uca joo Timoteore. Dio caroorije mani cátie wapare manire canetoobojaʉ ãmi. Camajare cʉ caqueti buio teña rotii yʉ ã. Mani Ʉpaʉ Jesucristo quena to bairona yʉ caqueti buio teña rotiwĩ. Cʉ̃ Jesucristo mani catʉgooña nʉcʉbʉgoʉ ãmi. To bairi petoacã mʉ yʉ queti buiopa ati pũuro jʉgori. Caroaro mʉre yʉ ñuu roti, Timoteo. Jesu ye quetire mʉ yʉ cabuiorije apiri mʉ caapiʉja jʉgowʉ. To bairi yʉ macʉ majuure bairo cãcʉ mʉ ã. Mani Pacʉ Dio, mani Ʉpaʉ Jesucristo mena caroare mʉre cʉ joato. Mʉre cʉ mai tʉjʉato. Caroaro ani yeri wariñuurique mʉre cʉ joato. Advertencia contra enseñazas falsas Y biXKNMani Ʉpaʉ Jesucristo caroa ani wariñuu netorique mʉjaare cʉ joato. To cõona ã.6WeNAti pũuro mʉjaare yʉ caqueti joorije Cristore caapi nʉcʉbʉgorã nipetirãre na bue iñooña mʉjaa. Mani Ʉpaʉ Jesu to bairo cʉ carotiro mena mʉjaare yʉ ĩ. JV NCristore caapi nʉcʉbʉgorã nipetirã caroaro na ñuato. >UwNJã yarã, Diore jãre jenibojacõa aninucuña. :TmNCʉ yarã cãniparã mʉjaare cacũricʉ aniri to bairona caroaro mʉja átibojagʉmi Dio. Cʉ caĩri wame cõo cariape átiboja majuucõagʉmi Dio. Saludos y bendición final S-NDio maca caroaro ani yeri ñuuriquere cajoʉ ãmi. To bairi ʉgueri coje rericarore bairona mʉja yerire caroorije nipetirijere caroaro cʉ reato, cʉ yarã jeto mʉja cãniparore bairo ĩi. Mʉja yerire, mʉja tʉgooñariquere, mʉja rupaʉri quenare to cãnacã rʉmʉ caroaro cʉ coteato, mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ catunu ejaparo jʉyoye caroorije átiquẽnana mʉja cãniparore bairo ĩi. ;RqNCañuuquẽtie macare nipetiri wame bai netooña. Q+NNa cabuiorijere caroaro api cõoña peocõaña, ¿cariape na ĩti? ĩrã. Api cõoña peori cariape na caĩata to bairona na caĩri wame ája. EPNDio ye quetire cabuiorã na cabuiorijere bai botioquẽja. xOiNDio Espíritu Santo mʉja yeripʉ caroaro mʉjaare cʉ cátigarijere mataquẽja. Caroaro cʉ apiʉjaya. N5NNipetirije mʉja cabairije to cãnacã wame Diore wariñuuriquere cʉ ĩña. To bairona mʉja caĩpere boomi Dio Jesucristo yarã mʉja cãno maca. >MwNDiore jenicõa aninucuña. Cʉ̃re jeni janaquẽja. ,LSNYeri wariñuucõa aninucuña. K!NJĩcaʉ rooro mʉjaare cʉ cápata caroorije cʉ áti amequeticõaña. Caroa macare cʉ ája. Aperã nipetirãre caroa jeto na ája. TJ!NJã yarã, ati wame quenare seeto mʉjaare jã buiogacʉpʉ: Cateeye pairãre, “Netoo nʉcaqueticõaña,” na ĩña. Catʉgooñarique pai yericʉnare tʉgooña tutuarique na ĩ buioya. Aperã popiye cʉtajere canʉca majiquẽnare na átinemoña. To bairo cabairãre nipetirã patowãcaricaro mano caroaro mena na buioya. .IUN To bairo caroaro mʉja na cátibojarijere tʉgooñari na maiña. Na nʉcʉbʉgoya. Mʉja majuuna caroaro anicõaña. Caroaro ame ája, ame wada canamurique manona. >HuN Yʉ yarã, mʉja mena macana Dio ye quetire cabuiorãre Dio cʉ cacũricarãre na tʉjʉ nʉcʉbʉgoya. Dio yere mʉjaare camajiorã ãma. Dio cʉ cacũricarã ãma. Caroaro átinemoma mʉjaare, Jesu ye quetire buiorã. Mani Ʉpaʉ Jesu cʉ carotiro mena dope bairo mʉja cãnipere buiorã seeto paama. =GsN To bairi mere mʉja caame ĩrore bairona ati wame ame buio majiorã ame tʉgooña ocabʉtioya mʉjaa, netobʉjaro mʉja caapiʉjaparore bairo ĩrã. Pablo aconseja a los hermanos UF#N To bairi Cristo cʉ catunu atí paʉpʉre mani cacatiata cʉ mena mani anigarã. Cʉ catunu atíparo jʉgoye mani cabai yajiata quena mani catí tunugarã. Catí tunu, cʉ tʉpʉ cʉ mena mani anigarã. lEQN Dio caroorãre punijiniri na cʉ capopiyeyeparã meere manire cacũñupi Dio. Mani ye wapa manire cʉ capopiyeyebopere mani Ʉpaʉ Jesucristo manire cʉ cabai yajibojaro cʉ canetoobojaparã macare manire cacũñupi Dio. D NTo bairi ʉmʉrecopʉ, muipu cʉ cabujuro caroaro catʉgooña maja catirãre bairo cãnipe ã, Jesucristo cʉ catunu atípere tʉgooña yuurã. Polisía come cori pejama na rʉpoaripʉre, come ajeri jañama, nare caquẽgarã beju na to capuaquetiparore bairo ĩrã. Na cacʉgorijere bairo mani maca mani yeripʉ mani cʉgogarã Jesucristore api nʉcʉbʉgori ame mairi, Jesucristo cʉ catunu atópʉ cʉ mena mani cãnicõa aninucupere tʉgooñari. To bairo mani cãmata Sataná mani rooye tuu majiquetigʉmi. RCNCanaitĩaropʉ caninucuma camaja. Caeti cumurã ñamipʉre eti mecʉma. B5NTo bairi aperã Jesucristo cʉ catunu atípere catʉgooñaquẽnare bairo cabaiquetiparã mani ã. Caroaro catʉgooña maja catí yuuparã mani ã. ZA-NJesucristore camajirã mʉja ã mʉja quena. Cʉ̃re camajiquẽna mee mani ã. }@sNYʉ yarã, mʉja maca, “Ti rʉmʉna ejagʉmi,” ĩ majiquetibana quena, “Jesucristo tunu atígʉmi,” mʉja ĩ maji. Cʉ catunu atípere camajiquẽnare bairo mʉja aniquẽe. To bairi Jesucristo cʉ catunu atí paʉ cãno mʉja acʉaquetigarã. Jee rutiri majocʉ cʉ caejaro camaja na caacʉarore bairo mʉja acʉaquetigarã cʉ catunu atí rʉmʉ cãnopʉ. v?eNCãromio, “Noo cõo yʉ cãni riapa rʉmʉ anigaro,” ĩ tʉgooña majiquẽcomo. Nemoo mere macʉ cʉtigo ni riabʉjaomo. Co cãni riarijere dope bairo áti janao majiquẽcomo. Co cabairi wamere bairona baigaro mani Ʉpaʉ Jesu cʉ cáatípa rʉmʉ cãno. Na camaji jʉgoyeyequẽtopʉ nemoo na regʉmi Dio cʉ̃re caapiʉjaquẽnare. “Caroaro mani ã. Ñee mani uwiquẽe,” na caĩbato quena nemoona na regʉmi Dio. Na cʉ careparo jʉgoye dope bairo bai ruti majiquetigarãma yua. (>INJee rutiri majocʉ ñamipʉre canaitĩaro mani catʉgooñaquẽtopʉ jee rutigʉ ejaʉmi. Cʉ cáatípere mani camajiquẽtore bairona Jesu quena atígʉmi mani catʉgooña majiqueti paʉpʉ. “Camaja na catʉgooña majiqueti paʉpʉ atígʉmi mani Ʉpaʉ,” mʉja ĩ majitʉga mere. q= ]NDi rʉmʉ cãno, noo capaʉ majuu mani Ʉpaʉ Jesu tunu atígʉmi majiña maa. To bairi jã buioquẽe. T<!NTo bairi ati wamere ame buiorã ame tʉgooña ocabʉtioya mʉjaa yua.;NNa cawamʉ nʉcarona mani cacatirã Jesure caapiʉjarã na mena mani wamʉ aágarã. Wamʉ aá, jõ bui oco ajeripʉ na mena mani Ʉpaʉ Jesure mani boca tʉjʉgarã. To bairo bairã mani Ʉpaʉ mena mani anicõa aninucugarã to cãnacã rʉmʉ yua. 6:eNOcõo bairo maca baigaro: Mani Ʉpaʉ majuu jõ bui cáacʉ́ rui atígʉmi pi awajarique mena. Cʉ tʉ macacʉ rotibojari majocʉ quena pi awajagʉmi. Dio putiricaro cʉ caputirije báugaro. To bairo cabairi paʉna Jesure caapiʉjaricarã ãnana cawama rupaʉri mena tunu catí, wamʉ nʉcagarãma. z9mNTo bairi mani Ʉpaʉ Jesu cʉ cabuiorica wamerena buiorã jã áa mʉjaare: Mani Ʉpaʉ Jesu cʉ catunu atí paʉ cãno mani cacatirã aperã cʉ̃re caapiʉjaricarã mere cabai yajiricarã Cristo tʉpʉ na jʉgoye mani aáquetigarã. 98kNJesucristo manire cʉ cabai yajibojaro bero tunu, cʉ cacati tunuriquere mani api nʉcʉbʉgo maji. To bairo quena ocõo bairi wamere mani api nʉcʉbʉgo maji: Cristo cʉ catunu atí paʉ cʉ̃re caapiʉjaricarã mere cabai yajiricarãre tunu catiogʉmi Dio, Cristore cʉ catunu catioricarore bairona. 79N Jesucristore caapiʉjaricarã mere cabai yajiricarã na cabaipere mʉjaare yʉ ĩ buiopa. Tiere majirã seeto mʉja tʉgooñarique paiquetigarã mʉja yarã Jesure caapiʉjarã na cabai yajiro. Na quena cʉ mena to cãnacã rʉmʉ anicõa anigarãma. Jesure caapiʉjaquẽna maca, “Cʉ mena jã anicõa aninucugarã,” ĩ majiquẽema. To bairi seeto tʉgooñarique paima na yarã na cabai yajiro. ]63N To bairo ána aperã yere cajenirã mʉja aniquetigarã. To bairo caroaro mʉja majuuna mʉja capaariquecʉto tʉjʉrã Jesure caapiʉjaquẽna quena mʉjaare tʉjʉ nʉcʉbʉgogarãma yua. La venida del Señor G5N Rooro ame ĩquẽnana caroaro anicõaña. Aperã na cáti aniere wada pai batequeticõaña. Mʉja ye macaje macare tʉgooñari caroaro paariquecʉja mʉjaare jã cáti rotieparore bairona. (4IN Nipetirã mʉja ya yepa Macedonia yepa cãnare na mʉja mai Jesucristore caapiʉjarãre. Atiere mʉjaare jã ĩ buio. Netobʉjaro ame mainemocõa aninucuña. 31N “Jesucristore caapiʉjarã aniri ame maiña mʉjaa,” mʉjaare jã caĩnemope maa. Dio manire cʉ camai rotiriquere mere mʉja majitʉga. [2/NTo bairi atie jã cabuiorijere apigateerã Diore apigateerã mʉja baiborã. Jã meere apigateerã mʉja baiborã. Diopʉre cʉ apigateerã mʉja baiborã. Dio cʉ Espíritu Santore cajooyupi mʉjaare, cʉ caboorijere mʉja áti rotii. To bairi Dio cʉ cabooquẽtie mʉja cápata, “Dio, mʉre jã booquẽe,” ĩrã mʉja átiborã. |1qNCaroare mani cáti anipe jetore mani cacũñupi Dio. Caroorijere mani cáti epe anipe macare mani cacũquẽjupi. 0NDio maca caroorije tʉjʉ majiri tie wapa seeto mani popiyeyeboʉmi ĩrã. To bairi apeĩ nʉmo mena caroorije átiqueticõaña. Apeĩ nʉmo mena mʉja cápata co manapʉre áti rooye tuurã mʉja átiborã. To bairi rooro cáti eperã aniqueticõaña. Dio maca to bairo cánare tʉjʉ majiri seeto na popiyeyegʉmi. Mere cajʉgoyepʉna cariapena tiere mʉjaare jã caĩ buiowʉ. ^/5NAperã Diore camajiquẽna seeto áti epe paima. Nare bairo aniqueticõaña mʉjaa, .-NTo cãnacãʉna ani nʉcʉbʉgorique mena cʉ nʉmo majuu mena jetore mani cãnipere boomi Dio. Aperã mena caroorije átajere booquẽemi Dio. -+NDio cʉ catʉjoorije jetore, caroaro mani cáto boomi, cʉ yarã mani cãno maca. Áti epericarã cʉtaje, caroorije átajere booquẽemi Dio. h,INMani Ʉpaʉ Jesu cʉ carotiro mena mʉjaare jã cáti rotiepere mʉja tʉgooña majirã. + NYucʉacã ape wamere mʉjaare jã buio tʉjagarã, mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ cabuio rotirijere. Dio cʉ catʉjoorije jetore átajecʉja, mʉja tʉpʉ ãnapʉ jã caĩ buioeparore bairo. Yucʉacãre Dio cʉ caboorijere mʉja átinucu. Seetobʉja áticõaña. :*mN Nare yeri ocabʉtiriquere na jooya, mʉ carotiqueti wamere na cátiquetiparore bairo ĩi. Mʉ catʉjoorije jetore na áparo. To bairi mani Ʉpaʉ Jesu cʉ yarã mena cʉ catunu ejaro, ‘Caroarã ãma. Na yeripʉre caroorije maa,’ na mʉ ĩ tʉjʉgʉ,” mʉjaare jã ĩ jeniboja mani Pacʉ Diore.)'N Na majuuna na caame mainemoparore bairo na ája. Aperã camaja quenare nipetirãre na camaiparore bairo na ája, nare jã camairore bairona. (9N Ocõo bairo mani Pacʉ Diore, mani Ʉpaʉ Jesucristo quenare jã ĩ jeninucu: “Tesalónica macana tʉpʉre jã cáaá majipere jã átibojaya. '3N Ñami, ʉmʉreco quena nairoacã Diore jã ĩ jeninucu, mʉjaare tʉjʉnemorã aágabana. To bairi, “Na tʉpʉ jã cáaápere jã átibojaya,” cʉ jã ĩ jeninucu Diore. “Cristore mʉja caapiʉja nʉcʉbʉgorijere jã buio yaparogacʉpʉ,” cʉ jã ĩ jeninucu Diore. & N Seeto jã wariñuu mʉja cabairijere queti apiri. To bairi mʉja cabairijere tʉgooñari Diore jã ĩ wariñuu peo majiquẽna. o%WNTo bairi mani Ʉpaʉ Jesucristore mʉja caapiʉja nʉcʉbʉgocõamata yeri wariñuurã jã anigarã. $NTo bairi caroaro mʉja caapiʉja nʉcʉbʉgorijere jã cʉ cabuioro apirã jã yeri tʉgooña ocabʉti catʉgooñarique paibatana. [#/NYucʉacã Timoteo mʉja tʉpʉ catʉjʉ ejaricʉ jã tʉpʉ tunu ejami mere. Caroa quetire jã buiomi mʉja cãniere. “Jesucristore caroaro apiʉja nʉcʉbʉgoma,” jã ĩmi. “Caroaro ame maima Tesalónica macana. Caroaro mani tʉgooñama. Na quena nare mani catʉjʉgarije cõona caroaro mani tʉjʉgama,” jã ĩmi Timoteo. "NTo bairi mʉja caapi nʉcʉbʉgorijere seeto majigarã jã caqueti joo jeniñawʉ, Sataná, “Jesure apiʉja janacõaña,” na ĩ wadajãremi ĩrã. To bairo mʉjaare cʉ caĩ wadajãrijere mʉja caapiata jocarãna Jesu ye quetire mʉjaare jã buioboricarã. !NCajʉgoyepʉna mʉja mena ãnapʉna mʉja catamʉopere mʉjaare jã caĩ buionucuwʉ. Mere tie jã caĩ buioeparore bairona bai. NAperã maca Jesure mʉja caapiʉjaro tʉjʉrã mʉjaare popiyeyeyuparã. To bairo mʉjaare na capopiyeyerije queti apirã Timoteore jã cajoowʉ mʉja tʉpʉ. Aperã nare na capopiyeyebato quena to bairona Jesure na apiʉja janaqueticõato ĩrã cʉ̃re jã cajoowʉ. Aperã Jesucristore mani caapiʉjaro booquẽna popiye tamʉoriquere mani átinucugarãma. Mere tiere mʉja majirã.  NTo bairi mʉja ye quetire apigarã jã canʉca majiquẽpʉ. To bairi Timoteore mʉja tʉpʉ jã cáaá roti joowʉ, Jesure mʉja caapi nʉcʉbʉgorijere, tʉgooña ocabʉti tutuanemoriquere mʉjaare cʉ buioato ĩrã. Jã mena Jesucristo ye quetire cabuio teñanemoʉ ãmi, Dio yere capaabojaʉ aniri. To bairi cʉ joori yʉ maca yʉ catuacõawʉ Silvano mena Atena na caĩri macapʉre. N8iNMʉjaare tʉgooñarã jã wariñuunucu, caroaro Jesucristore mʉja api nʉcʉbʉgo ĩrã. Jesucristo cʉ catunu ejaropʉ cʉ mena ãnapʉ, “Caroaro áama Tesalónica macana,” cʉ̃re jã ĩgarã. “Mʉ ye quetire na jã cabuioro caroaro caapi nʉcʉbʉgowã,” jã ĩ wariñuugarã Cristore. N_7NMʉja tʉpʉre pʉgani cõo seeto jã cáaágabatona Sataná maca jã camatawĩ yua. @yNJã yarã, topʉ cãnana jã cabutiro beroacã mʉjaare seeto jã cawiro cʉtinucuwʉ, mʉjaare macabana. To bairi aperopʉ anibana quena seeto jã catʉgooñanucuwʉ mʉjaare. NJudío maja cãniquẽna quenare Jesucristo ye quetire jã cabuiogaro, “Janacõaña,” jã ĩnucubama. Na quena Jesucristo ye quetire api nʉcʉbʉgorema ĩrã jã mataganucubapa. To bairo mata pairi seeto majuu caroorije áama naa. To bairi Dio seeto popiye tamʉoriquere na joogʉmi, seeto majuu to bairo caroorije na cátie wapa. Pablo desea visitar otra vez a los de Tesalónica ?wNMani Ʉpaʉ Jesure cajĩaricarãna ãma judío maja. Cajʉgoyepʉ Dio Wadariquere cabuiobatana ãnana quenare cajĩañuparã na ñicʉapʉre. Yʉ, yʉ mena macana menare rooro jã cabuuwã. To bairo cãnare tʉjʉ wariñuuquẽemi Dio. Camaja nipetirãre Jesure caapiʉjaboparãre camatarã ãma judío maja. /WNAtie quetire mʉja caapiʉjaro jĩcaarã mʉja yarã mʉjaare rooro cájupa, tie queti apiʉjagaquẽna. To bairona cájupa judío maja quena na yarã Jesucristo ye quetire na caapiʉjaro. Na ya yepa macana judío maja, na yarã na caapiʉjaro tʉjʉrã na tutiri rooro na cájupa na quenare. A{N To bairi Diore, “Ñuubʉja,” jã ĩnucu, cʉ ye queti jã cabuiorijere mʉja caapiʉjaro tʉjʉri. “Camaja na catʉgooñarije queti me ã,” mʉja caĩwʉ. “Dio ye queti majuu ã ati wame,” ĩri mʉja caapiʉjawʉ. Dio ye quetire mʉja caapiʉja nʉcʉbʉgoro caroaro áami mʉja yeripʉre yua. I N Mʉjaare jã caĩ buionucuwʉ, mani Ʉpaʉ Dio cʉ caboorore bairona na ãmaro ĩrã, nare cʉ tʉjʉ wariñuato ĩrã. Ape ʉmʉrecoopʉ cʉ carotiri paʉ, camaja nipetirã cʉ na cáti nʉcʉbʉgori paʉ, cʉ tʉpʉ cãniparãre mʉja cacũñupi Dio. To bairi cʉ tʉpʉ cãniparã aniri cʉ caboore bairo ája. Ati yepapʉre ãnaa, cʉ punaa aniri cʉ caĩrore bairo caroaro ája. Mʉjaare cʉ catʉjʉ wariñuuparore bairo ĩrã caroaro ája. KN Ati wame quena mʉja majirã: Mʉjaare tʉgooña ocabʉtiriquere ĩ buiorã caroaro mʉjaare jã cabuionucuwʉ. Capacʉ cʉ punaa caroaro nare cʉ cabuiorore bairona jã cátinucuwʉ mʉjaare. $AN Mʉjaa Cristore caapiʉjarã mʉja tʉpʉ ãnaa Dio cʉ caboorore bairona jã cátinucuwʉ. Rooro jã cátiquetinucuwʉ. Ni maja majuu, “Rooro áama,” caĩrã camama. To bairo caroaro jã cabairijere mʉja tʉjʉ majiricarã. Dio quena to bairona jã cabairiquere majiimi. gGN Mere mʉja tʉgooña majirã, jã yarã. Mʉja tʉpʉ ãnaa tutuaro jã capaanucuwʉ jã majuuna. Ʉmʉreco, ñami quenare tutuaro paabana popiye majuu jã catamʉowʉ, mʉja ye ʉgariquere ʉga re patowãcoogaquẽna. Dio ye quetire mʉjaare buiobana quena jã majuuna jã ye riape ʉgarique, apeye unie quena jã capaa wapata popiye cʉtinucuwʉ. jMNTo bairi mʉjaare tʉjʉ mairã, “Cristo ye quetire nare jã buiogarã,” jã caĩwʉ. “To bairi camatarã jãre na cajĩagarije to cãnibato quena, nare jã buiogarã, seeto jã camairã na cãno maca,” jã caĩwʉ. -NCaroaro mena jã caĩ nʉcʉbʉgonucuwʉ mʉjaare. Jĩcao cãromio co punaacãre caroaro mena co catʉjʉ ʉjarore bairo jã cabaiwʉ mʉjaare. ~uNMʉjaa, “Seeto cãni majuurã ãnama,” jãre mʉja caĩ nʉcʉbʉgopere jã camacaquẽpʉ. Aperã quenare to bairona jã camacaquẽpʉ. Cristo ye quetire cʉ cabuio roti joorã anibana quena carotirãre bairo mʉjaare jã cabuioquẽpʉ. `9NMʉja tʉpʉ ãnaa mʉja yere tʉjʉ ʉgoorã jĩcani uno caroaro wadapeni tʉjoori apeye unie boorã jã cabaitoquẽpʉ. Tiere mʉja majirã. Dio quena tiere majiimi, cariape jã catʉgooñarijere tʉjʉ majiri. c ?NDio maca cʉ ye quetire jãre cabuio rotiwĩ. To bairi jãre cʉ cabuio rotirore bairona jã ĩ buionucu cʉ ye quetire. Jã yerire tʉgooña majimi Dio, to bairi caroaro jãre cʉ ĩ tʉjʉato ĩrã jã buionucu. Dio maca cʉ tʉjʉ tʉjoato ĩrã cʉ caboorore bairona jã ĩ buionucu. Camaja maca na caapi tʉjoori wame unore jã buioquẽe.  NDio ye quetire camajare buiorã caĩtoya maniere jã ĩ buionucu. Rooro átigaquetiri ĩtorique manona camajare jã buio teñanucu. NMʉja tʉpʉre jã caejaparo jʉgoye Filipos na caĩri macapʉ jã cãmʉ. Topʉ jã cãno to macana ñuuquẽto jã ĩ eperi rooro jã cámá. Ti wamere mere mʉja majirã. Mʉja ya maca macana quena aperã to bairona jã cabuiorijere camatagabama. To bairo na cátibato quenare Dio maca caroaro yeri ocabʉtiriquere jã cajoowĩ. To bairi uwiricaro mano jã cabuiowʉ Dio ye quetire. #  ANJã yarã, ĩ jocarique ĩrã aána mee mʉja tʉpʉre jã caejawʉ. Cariape caroa quetire jã cabuio teñaro mʉjaa capãarã Jesure mʉja caapiʉjawʉ. !  =NTo bairi mani Ʉpaʉ Jesu ye quetire na mʉja cabuio neto jooyupa aperãre Macedonia yepa macanare, Acaya yepa macanare. Nipetiropʉ Diore mʉja caapiʉjarijere caapirã ocõo bairo ĩma mʉjaare: “Pablo jãare caroaro na cãni rotiyupa Tesalónica macana na tʉpʉ na caejaro. Diore apiʉjari na majuuna na cawericarãre Dio cãniquẽnarena na cáti nʉcʉbʉgobatajere cajanañupa. To bairi Diore cajocaquẽcʉ macare, cacatiire áti nʉcʉbʉgoma yucʉra,” ĩma mʉjaare. Dio Macʉ cʉ cabai yajiro bero cacati tunucoajupi. Catí tunu, ʉmʉrecoopʉ tunu aá, cabero ati yepapʉ rui atígʉmi tunu. Jõ bui cãnacʉ ati yepapʉ tunu atíri cʉ̃re caapiʉjaquẽnare na popiyeyegʉmi. To bairi mani maca cʉ̃re caapiʉjarã mani cãno manire cʉ capopiyeyeboriquere manire canetoobojaʉ ãmi Jesu. “Dio Macʉ jõ bui cawamʉ aátacʉ cʉ catunu atípere yuuma,” ĩma mʉjaare. Jã maca to bairo mʉja caapiʉjarijere nare jã cabuioquẽtie to cãnibato quena mere to bairona mʉja caapiʉjarijere majima aperori macana mʉjaare. q~~}szyjxwvutsr[qp'omlkjjihgghf#e_dcba`^^>\[ZYaYPWnVPU[SRQPNM JIGFeEDDAC6B@@>=Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorã aniri cariapena, “Jãre átinemomi Dio,” jã ĩ maji. 0uYJã jʉgori Jesucristo ye quetire mʉja caapiʉjaro caroaro majuu mʉjaare cátibojayupi Jesu. To bairi mʉjaare tʉjʉri, “Caroaro majuu Jesucristo nare cátibojayupi,” mʉjaare ĩ tʉjʉ majigarãma aperã quena. To bairi Jesucristo papera pũuropʉ, “Caroaro áama Corinto macana,” aperã na cabuepa pũurore caucaquẽjupi Jesu. Ʉ̃ta pãipʉ Moisére Dio cʉ caucabojaricarore bairo cátiquẽjupi Jesucristo maca. Cʉ Espíritu Santo mʉja yeri macaje macare cawajoayupi, aperã caroaro mʉjaare cʉ cátibojariquere na tʉjʉato ĩi. rt]Jesucristore caroaro mʉja caapi nʉcʉbʉgoro tʉjʉrã aperã quena, “Cariape macajere ĩ buioma Pablo jãa,” ĩ majigarãma. To bairi aperã na caucabojari pũurore jã booquẽe. Mere jã majuuna ucabojaricarore bairona jã tʉgooña maji. Aperã nipetiro Jesure mʉja caapiʉjaro tʉjʉri, “Cariape na cabuioyupa Pablo jãa,” ĩ tʉjʉ majirãma. As }Dio ye quetire cariape jeto jã buionucu. To bairo jã caĩro apirã, “Na majuuna na cátiere ĩcõarãma,” jãre mʉja ĩrã. Aperã maca, “Cariape ĩ buioma Pablo jãa,” ĩrica pũuro jãre na caucabojapa pũuro mʉjaare jã caiñooro booquẽto. Mʉja quena, “Cariape caĩ buiorã ãma Pablo jãa,” jãre mʉja caĩ ucabojari pũurore jã booquẽe. Aperã maca to bairo áta pũurore boorãma, aperãre na caiñoopa pũuro. {roAperã capãarã Dio ye quetire noo cabooro buio teñama apeye canuni wapatanucuri majare bairona. Jã maca nare bairo jã baiquẽe. Dio cʉ cajooricarã aniri cʉ catʉjʉjoro cariape mʉjaare jã queti buionucu Jesucristo ye quetire.LqDio cʉ capopiyeyeparã maca cajʉti jĩarijere bairona ã Jesu ye queti mani cabuioro. Dio cʉ canetooricarã macare caroa cajʉti ñuurije cacaticõa aninucupere cajoorijere bairona ã, Jesu ye quetire mani cabuioro. ¿Ni maca tie quetire to bairo bai, cʉ buio majicʉti? Dio jeto mani cabuio majipere mani joo majimi. sp_Jesucristo ye quetire aperãre mani cabuioro caroaro mani tʉjʉ wariñuumi Dio. To bairi werea unie na cabuje mʉgoro camaja nipetirã tie caroa cajʉti ñuurijere wini majima. To bairona nipetiropʉ to cajejarore bairona Jesu ye queti quena jeja peticõa. Dio cʉ canetooricarã tʉpʉ, Diore cabooquẽna, cʉ capopiyeyeparã tʉpʉ to bairona jeja peticoa. o3Yʉ catʉgooñarique pairique to cãnibato quena Diore yʉ ĩ wariñuu. Jesucristo jʉgori caroaro mani cátipere mani átibojami Dio. Cʉ ye quetire mani cabuioro manire camatagarã nipetirãre na netonucumi Dio. To bairi mani jʉgori cʉ ye quetire aperã quena na caapi majiro áami Dio. To bairi caroaro cajʉti ñuurije cajʉti jejarore bairona nipetiropʉ jeja peticoapa Jesu ye queti quena. n Caroaro yʉre na caapigarije to cãnibato quena yoaro topʉ yʉ catuaquẽpʉ. Tito, yʉ mena macacʉre topʉ bʉgaquetibacʉ seeto yʉ catʉgooñarique paiwʉ. Cʉ̃re yʉ catʉjʉata mʉja cãnie quetire yʉre buioboricʉmi. Tiere queti apiri yʉ tʉgooñarique paiquetiboricʉ yua. To bairi Troa macanare na átaje ui, atopʉ Macedonia yepapʉ yʉ cáaácoapʉ yua. Victoriosos en Cristo m  Troa cawamecʉti macapʉ mani Ʉpaʉ Jesu ye quetire buio ejaʉ caroaro yʉ cabuiorijere caapigabama capãarã to macana. -lS Caroaro cʉ̃re mani camajirioro Sataná mani áti neto majiquetigʉmi. Caroaro mani maji Sataná rooro manire cʉ cátigarijere. Intranquilidad de Pablo en Troas okW Nii rooro mʉjaare cácʉre mʉja camajirioata yʉ quena cʉ̃re yʉ majiriogʉ. To bairi cʉ̃re camajiriope to cãmata Jesucristo cʉ catʉjʉro cʉ̃re yʉ majiriogʉ. Caroaro mʉja cãniparore bairo ĩi to bairo yʉ átigʉ. sj_ Cajʉgoye mere mʉjaare yʉ cauca joowʉ, ¿cariapena yʉ cáti rotirore bairona na ánaati? ĩ majigʉ. eiCTo bairi ocõo bairo mʉja cátipere yʉ boo. Cʉ̃re mʉja camairijere cʉ iñooña tunu. hTo bairi caroorije cʉ cátajere majirioya. Cʉ catʉgooña ocabʉtiro ája, jʉtiriti netobacʉ ñuu majiquetiboʉmi ĩrã. :gmTo bairo cátacʉre yʉ caĩ rotirore bairo mere mʉja caneñaporopʉ cʉ̃re mʉja capopiyeyeyupa. To bairi yucʉ cʉ cayeri wajoaro tʉjʉrã to cõona cʉ popiyeye janaña. ^f5Mʉja mena macacʉ rooro cátibatacʉ maca yʉ jeto meere yʉ cajʉtiritiro yʉ cámí caroorije cʉ cátaje jʉgori. Mʉja quena mʉja cajʉtiritiro cájupi. To bairo ĩi seeto majuu ĩ netogʉ mee yʉ ĩ. e9To bairi queti joorica pũurore mʉjaare uca joʉ seeto tʉgooñarique pairi yʉ caotiwʉ. Na tʉgooñarique paiato ĩi mee mʉjaare yʉ cauca joowʉ. Mʉjaare yʉ camai tʉgooña netorije macare na majiato ĩi yʉ cauca joowʉ ti pũurore. Perdón para el que había hecho mal @dyTo bairi mʉja tʉpʉ aáquẽcʉna queti joorica pũuro jetore yʉ cauca joowʉ. Ñuuquẽto na cáti aniere na quenoo jʉgoato ĩbacʉ yʉ cáaáquẽpʉ. Tiere na caquenooro bero yʉ aágʉ, yʉ caĩ tʉgooñawʉ. Na caquenooquẽtona na tʉpʉ yʉ caejaata yʉ wariñuuquetiboʉ. Seeto tʉgooñarique pairique mena mʉjaare ĩ tutiire bairo yʉ baiboricʉ. Na tʉpʉ ãcʉ yʉ cawariñuuro na quena wariñuuborãma, yʉ ĩ tʉgooña. @cyMʉja jeto yʉ cawariñuupere mʉja átinucu. To bairi mʉja tʉpʉ ejaʉ mʉja cajʉtiritiro yʉ cápata ñuuquetiboro. To bairi yʉ quena mʉjaare bairona jʉtiritiri yʉ ejaboʉ. b )Tirʉmʉpʉ mʉja mena ãcʉpʉ mʉja cajʉtiritiro yʉ cápʉ́. To bairona jʉtiritiborãma tunu ĩbacʉ mʉja tʉpʉre yʉ cáaáquẽpʉ. a )To bairi mʉjaare carotirãre bairo, “Ocõo bairije jetore tʉgooña nʉcʉbʉgoya,” mʉjaare jã ĩquetinucu. Caroaro Jesu ye quetire mʉja tʉgooña nʉcʉbʉgocõa aninucu. To bairi caroaro cãni wariñuurã na ãmaro ĩrã mʉjaare átinemorã jã átinucu.\` 3Apeye cariape mʉjaare yʉ ĩ Dio cʉ catʉjʉro. Mʉja tʉ Corintopʉ aágabacʉ quena yʉ cáaáquẽpʉ, tutiire bairo na yʉ ĩboʉ ĩi. To bairo yʉ caĩro jʉtiritiborãma ĩbacʉ yʉ cáaáquẽpʉ. o_ YCʉ yarã cãniparãre manire beje cũri cʉ Espíritu Santore manire cajooyupi Dio. “ ‘Apeye nipetiro mʉjaare yʉ joogʉ,’ yʉ caĩ cũrique cõo joogʉmi,” na ĩ majiato ĩi, manire cajooyupi Dio cʉ Espíritu Santore. U^ %Diona jã cabeje cũñupi cʉ yarã cãniparãre. Mʉja quenare to bairona mʉja cabeje cũñupi Dio. Tʉgooña tutuarique quenare manire cajooyupi Dio cʉ̃re mani canʉcʉbʉgocõa aninucuparore bairo. A] }Jesu maca, “To bairo yʉ átigʉ,” Dio cʉ caĩ cũricarore bairona cáti peoʉ ãmi. To bairo cácʉ cʉ cãno, “Cariape cácʉ ãmi Dio,” cʉ̃re mani ĩ nʉcʉbʉgo wariñuunucu. Jesucristo cʉ cabaipe Dio cʉ caĩ buio jʉgoyeyericarore bairona cabaiwʉ ĩrã Diore mani ĩ nʉcʉbʉgo wariñuunucu. u\ eJã itiarãna, yʉ Pablo, Silvano, Timoteo mʉjaare jã caĩ buionucuwʉ Dio Macʉ Jesucristo cʉ cãniere. Jesucristo quena cʉ cabuiorije cawajoaquẽjupi. Nipetiro cʉ Wadarique cariape jeto ã. To bairi jã quena jã ĩtoquetinucu. [ %Dio maca nipetiro mʉjaare jã cabuiorijere majiimi. Mʉjaare buiorã ĩtorique mena jã buioquetinucu. Cariape jeto mʉjaare jã buionucu. 9Z mMʉjaare ĩtogʉ mee, “To bairo yʉ baigʉ,” mʉjaare yʉ caĩbapʉ. Cariape tʉgooñari meena ĩricʉmi, to bairo ĩtocõaʉ ĩricʉmi, ¿yʉre mʉja ĩ tʉgooñati? Noo booro cácʉ canʉcʉbʉgoquẽcʉ ãcʉmi, to bairi yoaro mee nairoacã cʉ caĩrijere wajoaʉmi, ¿yʉre mʉja ĩ tʉgooñati? ,Y STo bairi yʉ mena tʉgooña wariñuurãma ĩi nemoona mʉja tʉpʉ yʉ cáaágabapʉ. Macedoniapʉ aácʉ na yʉ tʉjʉ neto aágʉ Corinto macanare, yʉ caĩ tʉgooñabapʉ. Tunu acʉ́ quena na yʉ tʉjʉ bapoogʉ, yʉ caĩ tʉgooñabapʉ. To bairi pʉgani nare yʉ catʉjʉro seeto wariñuugarãma, yʉ caĩ tʉgooñabapʉ. To bairi Judea yepapʉ yʉ cáaápe quenare yʉre átinemogarãma, yʉ caĩ tʉgooñabapʉ. X ]W 5Carecomaca mʉjaare jã cauca jooriquere mere mʉja api maji bairã pʉa. To bairi ape rʉmʉ mani Ʉpaʉ Jesucristo ati yepa cʉ catunu ejari rʉmʉ mani ani wariñuugarã. Pablo jãa caroaro jãre cabuiowã ĩrã mʉja wariñuugarã. Jã quena caroaro jã cabuiorijere caapi nʉcʉbʉgowã Corinto macana ĩrã caroaro jã wariñuugarã. .V W Mʉjaare uca joorã caroaro mʉja caapi majipe jetore jã ucanucu. Ricati camajiriorijere jã uca jooquetinucu. To bairi tiere caroaro mʉja caapi majipere jã boo. U  Ape wame quenare seeto jã tʉgooña wariñuu. Ati yepa ãnaa ĩtori mee caroaro jeto jã cátinucuwʉ. Mʉja tʉpʉ quenare to bairona jã cápʉ́. To bairi caroaro jã tʉgooña. Jã majuuna jã camajirije mena jã cátiquẽpʉ. Dio maca jã cátinemowĩ. T ' Diore jãre mʉja cajenibojanucuata to bairona jã netoonucucõagʉmi Dio. Capãarã Diore cajenibojarã, jãre caroaro cʉ cátinemoro tʉjʉrã camaja capãarã majuu, “Caroaro majuu nare áami,” Diore ĩ wariñuugarãma. Por qué Pablo se tardó en ir a Corinto xS k Dio jã cabai yajibopere canetoowĩ. “To bairona jã netoonucucõami,” Diore jã ĩ tʉgooña nʉcʉbʉgo. $R C “Jesu ye quetire mani cabuio teñarije wapa mani jĩagarãma,” jã caĩ tʉgooñawʉ. Dio cabai yajiricarãre catunu catio majii jetore na tʉgooña tutuato ĩro to bairo cabaiwʉ jãre. “Jã majuuna catʉgooña ocabʉtirã jã ã,” na ĩ tʉgooñaqueticõato ĩro cabaiwʉ. ZQ /Yʉ yarã, Asiapʉ ãnaa seeto jã capopiye tamʉoriquere mʉja camajipere jã boo. Seeto majuu jã capopiye tamʉowʉ. Dope bairo jã cáti majiquẽpʉ. “Mani bai yajigarã,” jã caĩ tʉgooñawʉ. P -Jãre bairona mʉja capopiye tamʉoro mʉja catʉgooña ocabʉtiro átigʉmi Dio mʉja quenare. To bairi caroaro mʉja cabaipere jã majitʉga. 1O ]To bairi mani popiye tamʉonucu. Mʉja catʉgooña ocabʉtiro boorã, to bairi caroorije mʉja cátinucurijere Dio mʉja yerire cʉ wajoato ĩrã jã popiye tamʉo, Jesu ye quetire buio teñabana. To bairi Dio tʉgooña ocabʉtiriquere jãre cajoʉ mʉja quenare tʉgooña ocabʉtipere joogʉmi. Mʉjaare netoogʉmi Dio. To bairi jã capopiye tamʉorijere bairona mʉja quena popiye tamʉorã mʉja tʉgooña ocabʉtigarã. =N uJesucristo cʉ capopiye tamʉoriquere bairona mani quena mani popiye tamʉonemo. To bairi mani capopiye tamʉorije netoro mani catʉgooña ocabʉtipe macare mani joonemomi Cristo. .M WTo cãnacã nina mani capopiye tamʉoro mani catʉgooña ocabʉtiro átinucumi Dio. To bairi mani quena aperã capopiye tamʉorãre na catʉgooña ocabʉtipere mani átinemo maji. Tʉgooña ocabʉtiriquere Dio manire cʉ cajoorore bairona mani quena na catʉgooña ocabʉtipere mani joo maji. L Dio mani Ʉpaʉ Jesucristo Pacʉ caroaʉ majuu ãmi. Mani bopaca tʉjʉnucumi. Mani catʉgooña ocabʉtiro manire átinucumi. K 7Mani Pacʉ Dio, mani Ʉpaʉ Jesucristo mena caroaro mʉjaare cʉ joato. Caroaro mʉja cãni yeri wariñuupe quenare cʉ joato. Sufrimientos de Pablo J -Yʉ Pablo, mani yaʉ Timoteo mena mʉjaare jã queti joo ati pũurore. Corintopʉ cãna Jesucristore caapiʉjarãre, to bairi nipetiro Dio yarã Acaya yepa macana quenare jã uca joo. Jesucristo ye quetire buio teñari majocʉ yʉ ã, Dio yʉre cʉ cacũricarore bairona. 7IgbAperã jĩcaarã cariape cãnie Dio ye quetire caapibatana maca caĩto pairije macare bueri, Dio ye quetire apigaquẽema yucʉra. To bairi na apiqueticõaña mʉa, Timoteo, ricati caĩ buiorãre. Mani Pacʉ Dio caroaro wariñuu netorique mʉre cʉ joato. To cõona yʉ Pablo mʉre yʉ queti joo.+HObTimoteo yʉ yaʉ, Dio mʉre cʉ caqueti buio cũriquere caroaro queti buiocõa aninucuña. Aperã maca, “Jocʉna ĩmi Timoteo,” mʉre na caĩbato quena to bairona cariape macaje jetore buio janaqueticõaña. Aperã ricati na caqueti buiorijere apiquẽja. “Majirique cãni wame majuu jã ĩ,” ĩbana quena ĩtorique jetore ĩ buionucuma. Diore caapiʉjaquẽna na catʉgooñarije ã na caĩ buiori wame. #G?bTo bairo mʉja cáto tʉjʉri Dio maca mʉja tʉjʉ wariñuugʉmi. Capee caroa majuu mʉja joogʉmi Dio caberopʉ. To bairo cʉ cajooro mʉja ani wariñuucõa anigarã Dio tʉpʉ. Tie maca caroa cãnie majuu anigaro,” na ĩ buioya capee cacʉgorãre yua. Encargo final a Timoteo aF;bOcõo bairo na ĩ buionemoña caapeye unie pairãre: “Aperãre na átinemoña mʉja cacʉgorije mena. To bairi aperã na cabopacoorijere tʉjʉrã, capee na átinemoña. Wariñuuri mʉja cacʉgorijere na nuniña. yEkbApeye tunu, mʉ yʉ caqueti buio tʉjari wame. Capee apeye uniere cacʉgorãre ocõo bairo na ĩ buioya: “ ‘Aperã netoro cãni majuurã mani ã, ñe unie mani rʉjaquẽe,’ ĩ tʉgooñaqueticõaña mʉjaa,” na ĩ buioya. “ ‘Capee caroare cacʉgorã aniri caroaro majuu mani baicõagarã,’ ĩ wariñuu tʉgooñaqueticõaña mʉjaa,” na ĩ buioya. Tie na cacʉgobatie yoaro aniquetigaro. “Yoaro mee peticoagaro. To bairi Dio maca mani caboorije nipetirore cajoʉ ãmi. Mani cãni wariñuuro boʉ, caroaro manire joo netomi Dio nipetiro mani cacʉgopere,” na ĩ tʉgooñacõato capee cacʉgonucurã. DbJĩcaʉna ãmi Dio cacaticõa aninucuʉ. Noo jĩcaʉ ũcʉ ati yepa cãcʉ maca Dio tʉacãpʉ, seeto cʉ majuuna cʉ caaji bateropʉ cãcʉ tʉacãpʉ, aá majiquẽemi. To bairi ni ũcʉ maca Diore catʉjʉricʉ maami ati yepapʉ cãcʉ. Dope bairo cʉ̃re na catʉjʉpe maa. To bairi camaja nipetirã cʉ̃re na nʉcʉbʉgoato. Cʉ carotinucurije to petiqueticõato. To bairona to ãmaro. $CAbDio, “To bairo yʉ átigʉ,” cʉ caĩrica paʉ caejaro to cõona cʉ joogʉmi Dio cʉ Macʉre ati yepapʉre tunu. Jĩcaʉna ãmi Dio cañuu netoʉ, catutuaʉ majuu. Jĩcaʉna ãmi nipetirãre carotii. Aperã carotinucurã netoro carotii ãmi. Caʉparã quenare na carotii ãmi. ~BubTo bairi cariapena mʉre yʉ ĩ: Mʉre yʉ carotirore bairo caroaro cariape apiʉjaya atie mʉre yʉ cauca joorijere. Ricati maca tʉgooñaqueticõaña. Noa una, “Ñuuquẽe Timoteo cʉ cáti anie,” na ĩqueticõato ĩi, caroaro cariape mʉ yʉ caĩrijere bairona ája. Mani Ʉpaʉ Jesucristo ati yepapʉ cʉ catunu atíparo jʉgoye to bairo jeto áticõa aninucuña. jAMb Yucʉacã cãni tʉjarijere mʉre yʉ buio. Dio, nipetirãre catirique cajoʉ cʉ caapiropʉ, Jesucristo quena cʉ caapiro caroaro cariape mʉ yʉ buio. Jesucristo quena cʉ cãniere caroaro cabuioyupi Ponsio Pilatore. j@Mb Ocõo bairo caroaro mʉ yʉ ĩ: Aperãre na quẽ netogarã seeto ocabʉtirique mena tʉgooñama caquẽparã. Mʉ quena to bairo na caĩ tʉgooña ocabʉtirore bairona Dio yere tʉgooña ocabʉticõa aninucuña. Popiye mena caroare átibacʉ quena cabero Dio mena mʉ cãnicõa aninucupere tʉgooñari nʉcaña. Cʉ ye quetire cabuiopaʉre mʉ cacũñupi Dio. To bairo cabuiopaʉ cʉ cacũricʉ aniri capãarã na caapijoropʉ mʉ cabuioyupa Jesure mʉ canʉcʉbʉgorijere. |?qb Timoteo, mʉ maca Dio yaʉ aniri apeye uniere caboo netorãre bairo baiqueticõaña mʉa. Dio cʉ cabooro maca ocabʉtirique mena átinucucõaña. Cariape macajere átinucucõaña. Diore caroaro tʉgooña nʉcʉbʉgocõa aninucuña. Aperãre na maiña. Popiye baibacʉ quena Diore tʉgooña nʉcʉbʉgo janaquẽja. Caroaro nʉcʉbʉgorique mena ãña aperã mena. r>]b Camaja niyeru, apeye unie pairo na caboo netorije jʉgori to cãnacã wame caroorije áama. Aperã Jesucristore canʉcʉbʉgobatana apeye uniere boo netobana cʉ̃re majiriticõari rooro popiye tamʉoma yua. La buena lucha de la fe =b Aperã maca cʉgobana quena paibʉjaro booma. To bairo boo netobana Sataná cʉ cawadajãrije macare apiʉjama. Sataná macare apiʉjari, camaja catíquẽna jeeñama. To bairi na majuuna rooye tua, to bairo carooye tuaricarã popiye tamʉogarãma yua. 0<YbTo bairi mani caʉgapere, jutii uniere mani cajañape quenare cʉgorã, “To cõona yʉ cʉgotʉga,” caĩ tʉgooña wariñuupe ã, paibʉjaro ʉgari peaquẽnana. ;bAti yepapʉ buiarã apeye uniere mani cajee atíquẽpʉ. To bairona bai yajirãpʉ quena apeye uniere mani jee aáquetigarã tunu. Z:-bMani maca caroaro Dio ye quetire caapiʉjarã aniri caroa wame majuu mani cʉgo, mani yeri cãni wariñuurijere. Capee apeye uniere mani caʉgari peaquẽpata mani yeri cãni wariñuurijere joomi Dio manire. 39_bRooro catʉgooñacõa aninucurã aniri ame ĩ tutinucuma. Dio ye queti cariape macaje macare majiquẽema. “Dio yere mani majuuna mani catʉgooña nʉcʉbʉgori wamere aperãre queti buiorã mani wapatagarã. To bairi pairo apeye unie caroa jetore mani cʉgogarã,” ĩ tʉgooñama, jocarãna. 8bTo bairo ricati wamere caĩ buiorã maca, “Cãni majuurã jã ã, caroaro camajirã jã ã,” caĩ tʉgooñarã ãma. “Jã jeto camajirã jã ã,” caĩrã anibana quena ñe uniere majiquẽema. Na majuuna ame wada netogama. “Dio Wadarique ti wame caĩro, ricati ĩgaro ĩ,” na majuuna ame ĩ wada canamugama. To bairo ame ĩrã seeto rooye tuuma camaja na cãnibatiere. Camaja maca ame tʉjʉ ʉgoo, ame tuti, roorije caame nʉcʉbʉgoya manie to cabairo roque áama, jocarãna na caqueti buiorije jʉgori. Y7+bAperã atie yʉ caqueti buiorije cãniquẽtiere ricati caqueti buiorã ñuuquẽema. Mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ caqueti buio cũriquere, caroaro ani majiriquere cariape na caapiquẽpata ñuuquẽema. {6obJesure caapiʉjarãre caʉparãcʉna maca netobʉjaro caroaro nare canʉcʉbʉgope ã. Ocõo bairo caĩ tʉgooñaqueticõape ã nare: “Yʉ ʉpaʉ yʉre bairona Diore caapiʉjaʉ ãmi. Cʉ̃re bairona cãcʉ yʉ ã. To bairi yʉ majuuna yʉ cabooro yʉ paagʉ, yʉre carotipaʉ me ãmi,” na ĩ tʉgooñaqueticõato. Ocõo bairo maca na ĩ tʉgooñaato: “Yʉ yaʉre yʉ camairore bairo yʉ camaii ãmi yʉ ʉpaʉ, Diore caapiʉjaʉ aniri. To bairi netobʉjaro cʉ yʉ paabojagʉ,” na ĩ tʉgooñaato. To bairo caroa átajere na queti buio netonucuña to macanare Jesure caapiʉjarãre. La religión y el contentamiento 5 bApeye mʉ yʉ queti buionemogʉ, Timoteo: Dio ye quetire caapiʉjarã aperãre capaa cotebojarã na ʉparãre caroaro nʉcʉbʉgorique mena na catʉjʉpe ã. To bairo caroaro na cáto tʉjʉri Diore wada pai majiquetigarãma aperã. To bairona mani queti buioriquere, “Cañuuquẽtie ã,” ĩ wada pai majiquetigarãma aperã paa cotebojari maja na ʉparãre caroaro na canʉcʉbʉgoata. `49bTo bairona ã cañuurije quenare. Jĩcaarã caroaro na cátiere nemoona majirãma aperã nipetirã. Aperã macare caroaro na cátiere nemoona majiquẽnama aperã. To bairo nemoona caroa na cátiere tʉjʉ majiquetibana quena, cabero camaja nipetirã caroaro majicoagarãma, yajioroacã áti majiña mano camaja na cáti aninucurije yua.;3obApe wame tunu. Jĩcaarã caroorije na cátiere majirãma aperã nipetirã, baujaro na cáto maca. Aperã maca cayajioroacãpʉ caroorije ánama. To bairi nemoona caroorije na cátiere majiquẽnama aperã. To bairo nemoona na camajiquẽtie to cãnibato quena, cabero na cátiere Dio cʉ cabejeri paʉ cãno camaja nipetirã majicoagarãma yua. To bairi yoaro, caroaro mʉ catʉjʉ majirã jetore cacũpe ã cajʉgo aniparãre. @2ybApeye tunu. Nairoacã mʉ riayupʉ. To bairi to cãnacã nina mʉ paro capuniro, mʉ cariaro oco jetore caetii anibacʉ quena ʉje oco quenare õcoacã etiya mʉ paro capuniro. 81ibJĩacã mʉ camajirã unare Jesure caapiʉjarãre cajʉgo aniparãre na cũquẽja. Caroaro mʉ camajiquẽnare cajʉgo aniparãre na mʉ cacũro ñuuquetiboro. Cabero na maca caroorije na cápata mʉ quena caroorije na cátiere mʉ bai bui cʉtinemoboʉ. Mʉ maca caroorije átiquẽcʉna anicõaña. 0!bTimoteo, nʉcʉbʉgorique mena mʉ yʉ queti buio. Mani Pacʉ Dio, to bairi cʉ Macʉ Jesucristo mena, to bairi ángel maja cʉ cabejericarã mena quena nipetirã na caapijoro mʉ yʉ queti buio. Atie mʉre yʉ caĩ queti uca joorijere cariape ája Jesure caapiʉjarãre, cajʉgo ãcʉ aniri. To bairo mʉ yʉ caĩ buioricarore bairona na ája jĩcaro cõona. Jĩcaarãre ricatiri átiquẽja. q/[bTo bairi cajʉgo ãcʉ caroorije cʉ cátiere cʉ cajanaquẽpata aperã Jesure caapiʉjarã na caapiropʉ cʉ tutiya. To bairo cʉ mʉja cáto aperã maca caroa jetore áticõa anigarãma, “Mani tutirema mani quenare,” ĩrã. .-bApeye tunu Jesure caapi nʉcʉbʉgorãre cajʉgo ãcʉ ũcʉre apeĩ jĩcaʉna cʉ cawadajãata cariape apiquẽja. Pʉgarã o itiarã maca caroorije cʉ cáto catʉjʉricarã jĩcaro cõo cʉ̃re na caĩ wadajãro, “Cariape ĩ wadajãrãma,” mʉja ĩ majigarã. ^-5bApeye tunu. To macana Jesure caapiʉjarã nare cajʉgo ãna macare na nʉcʉbʉgoato. Aperã netoro Jesu yere cabuiorãre caroaro majuu nare canʉcʉbʉgope ã. Dio ye queti ucarica pũuro ocõo bairo ĩ: “Wecʉ trigore cawãiaʉ catu amojoreire tiere ʉgaremi ĩrã cʉ rijerore cajia bipequetipe ã.” Ape paʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Paari majocʉre cariape cʉ cawapayepe ã.” To bairona Jesure caapiʉjarãre cajʉgo ãnare cátinemope ã na quenare. ,b+bJesure canʉcʉbʉgorã una caʉmʉ o cãromio na ya wiiri macana cawapearicarã romiri na cãmata na majuuna nare na átinemoato. Jesure canʉcʉbʉgorã na cãni poa macanare nare na cote rotiqueticõato. To bairo na yarãre na majuuna na cacoteata Jesure canʉcʉbʉgorã na cãni poa macana aperã cawapearicarã romiri cacote mani majuucõarãre na cote majigarãma. "*=bNaa jĩcaarã cawapearicarã Jesucristo ye quetire na caapibatajere booquetiri to cõona api janari mere rooro Sataná cʉ caboorije macare átinucuma. )bAperãre camanapʉa bʉganemoparã ãma, cawamarã romiri aniri. Capunaa cʉtiparã ãma. Punaacʉti, na wiirire cote, cátiparã ãma. To bairo na una caroaro na cáto, manire cabooquẽna maca, “Caroorije áama,” manire ĩ wada pai majiquetigarãma yua. (-b Apeye tunu jĩcaarã cawamarã romiri cawapearicarã Dio yere na paarique janari caroaro átiquetiborãma. Aperã ye wiiripʉ nairoacã aáteñari dope bairo cabairije rooro wada pai bate teñanucuborãma. To bairona na ye cãniquẽtierena jeniñaborãma rooro aperãre buio bategarã. To bairi Jesure caapiʉjari poa macana na cátinemonucuparã majuu me ãma cawamarã romiri cawapearicarã maca. ~'ub To bairi, “Dio yere na cátinemorã jã anicõagarã,” na caĩriquere janari cabai buicʉnare bairo aniborãma. B&}b Cawamarã romiri cawapearicarã maca na wameri mʉja ucaquetigarã. Jesure caapiʉjari poa macana na cátinemoparã me ãma. Cawamarã romiri maca yoaro mee Jesu ye na paariquere janacõaborãma, aperã mena manapʉa cʉtigarã tunu. To bairi na paariquere Jesucristo nare cʉ cacũbatajere janacõaborãma yua. R%b “Aperãre caroaro na cátinemoricarã ãma,” aperã na caĩrã. Na punaare caroaro camajooricarã. Aperã na ya wiipʉ cáaáteñarã ejarãre caroaro na cãni rotiricarã. To bairi Jesure caapiʉjarãre cátinemoricarã, cabopacoorãre na cátinemoricarã. Noo caboori wame aperãre caroaro na cátinemoricarore bairona Jesure caapiʉjarã cãni poa macana quena cawapearicarã romiri. To bairo cabairã jeto na wameri ucari nare mʉja átinemogarã. $/b Jesu ye quetire caapiʉjari poa macana cawapearicarã romirire na cátinemope ã. To bairi papera pũuropʉ na wameri ucari ocõo bairo cãnare mʉja átinemogarã: Cabʉcʉrã sesenta cʉmari cacʉgorã, netobʉjaro cacʉgorã quenare. Jĩcaʉrena camanapʉ cʉtana. ~#ubTo bairi noa una na yarãre na cátinemogaquẽpata cañuuquẽna ãma. Na ya wii macana majuure cátinemogaquẽna, Dio ye quetire bai netoo nʉcarã áama. Diore caapiʉjaquẽna netoro cañuuquẽna ãma, na yarãre na cátinemogaquẽpata. D"bAtie nipetiro mʉre yʉ caqueti buio joorijere caroaro na buioya Jesure caapiʉjarã to macanare. To bairije caroaro na cáto, “Caroorije cána ãma,” na ĩquetigarãma aperã maca. !'bAperã cawapearicarã romiri rooro ánama. Na caʉgari pearije jetore átiganucurãma. To bairo átibana catʉgooña maja catíquẽna ãma. @ ybCawapearicarã cacoteya mana maca, “Yʉre átinemogʉmi Dio,” ĩ tʉgooña wariñuuri cʉ̃re cajeni nʉcʉbʉgorã ãnama. Ʉmʉreco quenare, ñami quenare Diore jeninucurãma. A{bAperã cawapearicarã capunaacʉna, capãramerãcʉna macare na punaa, na pãramerã nare cátinemoparã ãma. Nemoopʉna na ya poa macanare caroaro na tʉgooñari na cátinemoparã ãma. To bairo na pacʉa nare caroaro na cátatore bairona nare átinemo amegarã baima. To bairo tiere mani cáto tʉjoomi Dio. LbCawapearicarã romiri quenare cátinemoña manare na átinemoña. `9bCabʉcʉrã romirire mʉ pacoa romirire buioʉre bairona caroaro na buioya. Cawamarã romirire mʉ bairã romirire ácʉre bairona caroaro na ája. Caroorije nare tʉgooñaricaro mano na buioya cawamarã romirire.  bApe wame mʉ yʉ queti buionemogʉ tunu Timoteo: Jesure caapiʉjarãre tutirique mena na buioquẽja cabʉcʉrãre. Nʉcʉbʉgorique mena maca na buioya, mʉ pacʉare na buioʉre bairona. Cawamarã quenare mʉ bairãre cabuioʉre bairo caroaro na ĩ buioya. _7bTo bairi mʉ cátie, aperãre Dio yere na mʉ cabuiorije quenare caroaro tʉgooña maja catiya, ¿cariape jeto to ãti? ĩi. To bairo ácʉ, mʉ yajiquetigʉ. Mʉ cabuiorijere caapirã quena yajiquetigarãma.Y+bAtiere mʉ yʉ caĩ uca joorijere caroaro áti ocabʉti aninucuña. To bairo mʉ cáto camaja, “Caroaro manire cajʉgo ãcʉ ãmi Timoteo,” mʉ ĩgarãma yua. Caroaro mʉ cáti nutuatiere tʉjʉgarãma. a;bYʉ yaʉ, nemoona Jesure caapiʉjarãre cajʉgo ãna Dio yere mʉ cáti majipere caqueti buio jʉgoyeyewã. Diore mʉ jenibojari, mʉ ñupeori mʉ cáti majipere caqueti buio jʉgoyeyewã. To bairo na cáto Dio cʉ yere mʉ cáti majipere cajooyupi. To bairi Dio yere mʉ cáti majiri wame cõona Dio mʉre cʉ camajiori wame átinucucõaña. 6eb To bairi topʉ yʉ caejaparo jʉgoye mʉja caneñaponucuri paʉ Dio ye queti tirʉmʉpʉ macana na caucariquere na bue iñoonucuña. Dio ye quetire caroaro na buionucuña. 4ab Cawamaʉ mʉ ã, Timoteo. To bairo cawamaʉ mʉ cãnibato quena, mʉre canʉcʉbʉgoparã ãma. “Cawamaʉ anibacʉ majiquẽcʉmi,” mʉre na ĩ tʉjʉ rocaqueticõato to macana. Nare cajʉgo anipaʉ mʉ ã cabʉcʉ aniquetibacʉ quena. To bairi caroaro nare buiocõa aninucuña. Caroaro ãnajecʉja. Aperãre na mairi nare átinemoña. Popiye baibacʉ quena, Jesucristore caroaro tʉgooña nʉcʉbʉgo ocabʉtiya. Caroorije átiquẽja. To bairo mʉ cáti aniere tʉjʉri to macana Jesure caapiʉjarã mʉre bairona anigarãma na quena caroaro. c?b To bairo mʉre yʉ caqueti buiorijere aperãre na ĩ buiori caroaro na áti ʉja rotiya. ?wb Tiere na apiʉjaato ĩrã mani maca popiye mani bai. To bairo popiye baibana quena, mani paa janaqueticõagarã. Dio cʉ caqueti buio cũriquere mani queti buiocõa aninucugarã. Mani Ʉpaʉ Dio cacaticõa aninucuʉ manire cʉ caĩricarore bairona manire átigʉmi. Manire netoogʉmi. Nipetirãre canetoo majii ãmi Dio. To bairo nipetirãre na netoo majibacʉ quena cʉ ye quetire cariape caapi nʉcʉbʉgorã jetore na netoogʉmi yua. nUb Atie mʉre yʉ caqueti buiorije caroaro cariapena ã. To bairi camaja nipetirã na caapiʉjape boo. tabTutuaro mani capaaro ñuubʉja. To bairo tutuaro mani capaaro mani rupaʉ caroaro ocabʉti. To bairo to cãnibato quena Dio cʉ caboorije cañuurije maca ocabʉtirique mena mani cátie netoro cañuurije ã. Ati yepa ãnaa tiere mani cáto caroaro mani joogʉmi Dio. Cabero ape ʉmʉrecoopʉ jõ buipʉ mani cãno quena caroaro wariñuuriquere mani joogʉmi Dio. nUbAperã ati yepa macana Diore caapiʉjaquẽna maca caroorije, na cabuio macarijere apiqueticõaña. Na caqueti buiorije ñe unie átiya mano. Wapa maa tie. Dio cʉ caboorije cañuurije macare ocabʉtirique mena átinucucõaña. 3bTo bairijere mani yarãre na buionucuʉ caroaro nare cajʉgo ãcʉ mʉ anigʉ Timoteo. Jesucristo cʉ caboorore bairo caroaro cariape cácʉ mʉ anigʉ. To bairi Jesucristo ye queti cariape macaje apiʉjanucucõari Jesure cʉ caboorore bairo cʉ mʉ áti ʉja nutuagʉ. -SbTo bairi ʉgarique, mani caʉgape maca to bairo Diore mani cajeniro jʉgori ñuubʉja. Dio manire cʉ caĩricarore bairona ñuubʉja. Un buen siervo de Jesucristo vebTie ʉgarique nipetirije Dio cʉ cacũrique caroa jeto ã. To bairi Dio cʉ cacũriquere, “Atie cʉ caʉga rotiquẽtie ã,” ĩ majiña maa. To bairi tie ʉgariquere bʉgarã, “Caroare jãre mʉ jooyupa,” Diore ĩricarona ñuu. 7gbCamajare wamo jia rotiquẽema. Jĩca wamerire ʉga rotiquẽema. Dio maca ʉgarique to cãnacã wame cacũñupi cariape macajere camajirã na caʉgapere, Jesure caapiʉjarã na caʉgapere. Tiere ʉgari, “Caroaro jãre mʉ jooyupa,” yʉre na ĩato ĩi cacũñupi Dio to cãnacã wame ʉgariquere.  -bTo bairo ricati caĩ buiorã maca, “Ĩtoriquere buiorã jã áa,” ĩ tʉgooña jʉtiriti majiquẽema, yoaro caĩto jeeyarã majuu anibana.  bEspíritu Santo, caroaro manire majiomi ocõo bairi wamere: Ati ʉmʉrecoo capetiparo jʉgoye jĩcaarã Jesucristo ye quetire na caapigabatajere booquetigarãma. To cõona api janagarãma. Cariape cãnie Jesu yere api janari ricati cabuiorã, caĩtorã na caĩ buiorije macare apiʉjagarãma. Wãtia Sataná yarã na caĩtorijere na caqueti buio joo rotirã macare apiʉjanucugarãma. w gbAtie queti buiorique mani caapi nʉcʉbʉgori wame, caroa wame cãni majuuri wame ã. Ocõo bairo ã ti wame queti buiorica wame:Jesu ati yepapʉ buiaʉ mani camajare bairona rupaʉ cʉtiri caroa jetore cájupi. Espíritu Santo, “Jesucristo caroaʉ majuu ãmi,” cʉ caĩ buioyupi. Ángel maja Dio tʉ macana quena cʉ catʉjʉyupa. To bairi ati yepa nipetiropʉ cajejayupa Jesu ye quetire. To bairi tie quetire apirã ati yepa nipetiri paʉ macana jĩcaarã caapiʉjayupa. To bairi mani Pacʉ Dio maca Jesure cʉ cane aájupi tunu jõ buipʉ yua. Atie ã caroa queti buiorique mani caapi nʉcʉbʉgori wame.t abYoaro mee mʉ tʉpʉ yʉ aágʉ, yʉ tʉgooña. To bairo aágabacʉ quena yoaro mee yʉ aá majiquetiboʉ ĩi ati pũuro mʉre yʉ uca joo. Dio yarã ocõo bairo cãniparã ãma ĩi mʉ yʉ uca joo. Dio cãnicõa aninucuʉ cʉ ye quetire caapiʉjari poa macana mani ã. To bairi cʉ yarã aniri cariape cʉ caqueti buioriquere mani queti buio netocõa anigarã.  byb To bairi Dio yere capaa cotebojarã caroaro na cáto tʉjʉrã nare nʉcʉbʉgogarãma camaja. To bairo quena Jesucristore na canʉcʉbʉgorijere uwiquẽnana, boboquẽnana aperãre na queti buio ocabʉtigarãma. El secreto de nuestra religión |~}|_{{?zsywvv tsrq@ponnqm4jji>h$gfseoducPba`_w^^g].\m[[ZAYXWV&USRQ(PNMLuK$JfI2HG_FeDDCC)B!@@\??;>F=<,;):p887H6r543%20/,+*(''&&B%%$0#!!mRlZyRZ s dvyGVKt Dio maca cʉ Macʉ Jesucristore joʉ caroa majuu manire cajooyupi. To bairo caroaro manire cʉ cátibojarique ĩ buio peo majiña maa. To bairi seeto cʉ̃re mani ĩ wariñuunucugarã yua.s{ To bairi Dio cʉ caboorore bairo nare mʉja cátinemorije jʉgori seeto mʉja maigarãma. Diore mʉja jenibojagarãma. hrI Mʉja cajeni neorijere nare jã cajooro Jerusalén macana Jesucristo ye quetire mʉja canʉcʉbʉgorijere tʉjʉ majigarãma. To bairi, “Caroaro Cristo cʉ caboorijere cána ãma Corinto macana,” Diore cʉ ĩ wariñuugarãma. “Caroaro jãre cátinemorã ãma, aperã nipetirãre cátinemorã ãma,” Diore cʉ ĩ wariñuugarãma mʉjaare yua. *qM Mʉja maca tiere na joorã Jesure caapiʉjarã nare carʉjabatajere mʉja joo peogarã. To bairi Dio quenare seeto ĩ wariñuugarãma mʉja cajoorije tʉjʉri. py To bairona mʉja quenare capee mʉja joogʉmi Dio, aperãre na mʉja cátinemoparore bairo. To bairi mani yarã cabopacoorãre na mʉja cajoogarijere nare jã jee aágarã. Tiere tʉjʉrã Diore, “Ñuu majuucõa,” cʉ ĩ wariñuugarãma yua. o9 Dio mani caotepere joomi caricacʉto mani caʉgapere. Cʉna mani cacʉgope nipetiro joogʉmi. To bairi aperãre mani cajoope quenare manire joogʉmi. Xn) Dio ye queti ucarica pũuropʉre ocõo bairo ĩ ucarique ã:Camajocʉ cañuʉ cabopacoorãre caroaro na joonucuʉmi. Cʉ majuuna cʉ cacʉgope quenare, aperãre cʉ cajoope quenare cʉgonucucõagʉmi. ymk Dio maca caroare mʉja joo neto majimi nipetiro mʉja caboori wame cãno cõo. To bairo mʉjaare cʉ cajooro nipetiro mʉja cacʉgoquẽtiere mʉja cʉgo peocõagarã. To bairi aperãre mʉja cátinemope quenare nipetiro mʉja cʉgogarã. jlM To bairi to cãnacãʉna, “To cõo yʉ joogʉ,” mani caĩricaro cõo cajoope ã. Mani cajoogaquetibato quena aperã maca na cajoo rotiro ñuuquẽe. Wariñuurique mena mani cajooro Dio quena manire wariñuu tʉjʉgʉmi. \k1 Ocõo bairo tʉgooñaña: Petoacã caotericʉ carica quenare petoacã jeegʉmi. Pairo caotericʉ maca pairo caricare jeegʉmi. Tiere bairona bai aperãre mani cátinemorije quena. Petoacã aperãre mani cáti nemoro Dio quena petoacã manire átinemoʉmi. Pairo nare mani cátinemoro maca Dio quena pairo majuu manire átinemogʉmi. +jO To bairi Tito jãa yʉ jʉgoye mʉja tʉpʉ ejarã, “Jã joogarã,” mʉja caĩriquere quenoo yuugarãma. To bairo na cáto jã caejaparo jʉgoye mere nipetiro mʉja cʉgo yuutʉgagarã. To bairo mʉja majuuna mʉja caboorore bairona mʉja átigarã. To bairo mʉja cátiquẽpata jã maca ejarãpʉ, “Cajoope ã,” jã caĩata mʉja majuuna mʉja cajoogarije me aniboro. Aperã na carotirije maca aniboro yua. i/ Mʉja tʉpʉ yʉ cáaáto jĩcaarã Macedonia macana yʉ mena aáborãma. To bairi topʉ jã caejaro mʉja cajee neo yuuquẽpata boboro yʉ tʉgooñaboʉ. “Mere cajee neo yuuwã,” caĩricʉ aniri to bairo yʉ baiboʉ. Mʉja quena to bairona mʉja bobo tʉgooñaborã. ?hw To bairi yucʉacã Tito, pʉgarã na cabejericarã quenare mʉja tʉpʉ na yʉ joo, mʉja tʉpʉ yʉ caejaparo jʉgoye na jee neo yaparoato ĩi. “Mere Acaya macana niyeru caneo yuutʉgawã,” nare yʉ caĩwʉ ato macanare. To bairi tiere nipetiro quenoo yuuya, “Jocʉna caĩñupi Pablo,” ĩrema ĩrã. g{ Wariñuurique mena mʉja cajoogarijere yʉ majitʉga mere. To bairo mʉja cajoogarijere Macedonia yepa macanare yʉ caĩ buiowʉ. “Tirʉmʉ macá cʉma, Acaya yepa macana niyeru cajee neo jʉgowã,” na yʉ caĩwʉ, mʉja cátajere na ĩ buioʉ. To bairo mʉja cátajere queti apirã ato macana Macedonia yepa macana quena capãarã wariñuurique mena cajee neo jʉgowã. bf ? Aperopʉ cãna Jesucristore caapiʉjarãre niyeru jooriquere yʉ caucanemope booquẽto. QeTo bairi nʉcʉbʉgorique mena caroaro mʉja tʉpʉ na ani rotiya Tito jãare. Caroaro na boca tʉjʉya na caejaro. To bairo na mʉja cáto Jesure caapiʉjarã na cajooricarã, “Caroaro aperãre camairã ãma Corinto macana,” mʉja ĩ majigarãma yua. Mere, “Mani yarã Jesucristore caapiʉjarãre camairã ãma Corinto macana,” nare yʉ caĩwʉ. To bairi, “Cariape jã caĩ buioyupi Pablo Corinto macana na cãniere,” ĩ majigarãma yua.:dmAperã mʉja tʉ macana Titore, “¿Nope ĩ cʉ baiti?” na caĩ jeniñaro ocõo bairo na ĩ buioya: “Pablo mena macacʉ ãmi cʉ̃a. Cʉ mena capaʉ ãmi. Mʉjaare átinemoʉ acʉ́ baimi,” na ĩ buioya. Cʉ mena macana quenare, “¿Dope bairo na baiti?” na caĩ jeniñaro, “Na quena Jesucristore caroaro cáti nʉcʉbʉgorã ãma. Jesucristore caapiʉjari poari macana na cajooricarã ãma,” nare mʉja ĩ buiogarã. #c?To bairo jã cátiere na tʉjʉ majiato ĩrã mani yaʉ apeĩ quenare jã joonemo tunu. Cʉ quena capee wariñuurique mena Dio yere cʉ cátinucurijere jã maji. To bairi yucʉacã cʉ quena mʉja tʉpʉ aágayupʉ, “Na quena caroaro átinemogarãma,” mʉjaare ĩ tʉgooñari. ]b3Dio maca caroaro tʉjʉ majimi nipetiro cariape jã cátinucurijere. Camaja quena to bairona cariapena jã cátinucurije tʉjʉ majigarãma, niyeru jã majuuna jee cũri mee, nipetiro jã cajoorijere tʉjʉrã. aAperã, “Camaja niyeru na cajooriquere na majuuna áti rericarãma,” na ĩ wada paiqueticõato ĩrã to bairo jã áa. `“Caroaʉ ãmi,” cʉ ĩ tʉgooñari Jesucristore canʉcʉbʉgori poari macana cʉ cabejewã jãre cabapa cʉtipaʉre. Niyeru jã cajeni neoriquere Jerusalẽpʉ jã cajee aáto cʉ quenare jã mena cajee aánemo rotiwã. Tie niyerure jee aána caroaro Diore áti nʉcʉbʉgorã jã áa. To bairi camaja nipetirã majigarãma wariñuurique mena aperãre jã cátinemogarijere. b_=Tito mena apeĩre jã joonemogarã. Cʉ quena caroaro Jesure caapiʉjaʉ, mani yaʉ ãmi. “Cʉ quena Jesucristo ye quetire caroaro cabuionucuʉ ãmi,” cʉ ĩnucuma Jesucristore canʉcʉbʉgori poari macana. A^{Mʉja tʉpʉ cʉ yʉ cáaá rotiro wariñuurique mena, “Jaʉ, yʉ aágʉ,” ĩwĩ Tito. To bairi cʉ majuuna mʉjaare catʉgooñanucuʉ aniri yucʉacãre mʉjaare tʉjʉ aágʉmi. B]}Mʉja ye cãnipere seeto yʉ tʉgooñanucu. Yʉ catʉgooñarore bairona Tito quenare mʉjaare cʉ catʉgooñaro cájupi Dio. To bairi, “Ñuubʉja,” Diore cʉ yʉ ĩ wariñuu. a\;Dio ye queti ucarica pũuropʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Capee cacʉgobatacʉ quenare rʉjaquetigaro. Apeĩ petoacã cacʉgoʉ quenare ñe unie majuu bopacaquetigʉmi,” ĩ ucarique ã. Tito y sus compañeros ;[oYucʉacã mʉja cacʉgorije mena nare mʉja átinemo maji. Na quena caberopʉ na cacʉgorije mena mʉjaare átinemogarãma. To bairo átiri jĩcaro cõona mʉja cʉgogarã yua. hZI “Nipetiro mʉja cacʉgorije cabopacoorãre joo peocõaña,” yʉ ĩquẽe. Cabopacoorã macare joo peocõari mʉja maca cabopacoorãre bairo mʉja cãno yʉ booquẽe. Jĩcaro cõo na cʉgoato ĩi to bairo yʉ ĩ. #Y? Nii jĩcaʉ cariapena cʉ cacʉgoro cõo wariñuurique mena cʉ cajooro cʉ tʉjʉ wariñuʉmi Dio maca. Mani cacʉgoquetibato quena joo rotiquẽcʉmi. uXc To bairi wariñuurique mena mʉja cajoo jʉgoricarore bairona joo yaparoya. Mʉja cajoo majiro cõo jooya. _W7 Mʉja ye macaje caroaro na áparo ĩi yʉ catʉgooñari wame ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ: Jĩca cʉma neto mere Jerusalén macanare jã átinemogarã ĩrã, niyeru mʉja cajee neo jʉgoricaro bero. Ape macari macana jʉgoyepʉna mʉja cajee neo jʉgoyupa mʉja maca. Tiere joorã wariñuurique mena mʉja cajooyupa mʉja cacʉgorijere. V Mere mʉja maji. Mani Ʉpaʉ Jesucristo manire mai tʉjʉri caroaro majuu manire cátibojayupi. Capee majuu cacʉgoʉ anibacʉ quena cabopacaʉre bairo cabaiyupi, mani macare mai netobacʉ. Mani macare capee cacʉgorã na ãmaro ĩi to bairo cabaiyupi Jesucristo. U/Mʉjaare roti majuʉ mee yʉ ĩ baii pʉa. To bairi aperã wariñuurique mena aperãre na cátinemogarijere na majiato mʉjaare ĩi yʉ ĩ. iTKNipetiro to cãnacã wame caroaro mʉja átinucu. Caroaro nʉcʉbʉgorique mena Diore mʉja tʉgooña ocabʉti. Dio yere caroaro camajirã aniri aperãre caroaro mʉja buio maji. Wariñuurique mena Dio cʉ caboorore bairona mʉja átinucu. Caroaro jãre mʉja mai. To bairi caroaro cána aniri cabopacoorã quenare caroaro na cátinemoparã mʉja ã. S/To bairo Macedonia macana seeto na yere na cajoogarijere tʉjʉri Titore mʉja tʉpʉre jã caamojore tunu aá rotiwʉ. Cajʉgoyepʉ niyeru mʉja cajeni neorique cabopacoorãre mʉja cajoogarijere na jeni yaparoato ĩrã Titore mʉja tʉpʉ jã caamojore tunu aá rotiwʉ. MRJã catʉgooñabatato netoro cátinemowã. Nemoona Diore, “Mʉ yarã jeto jã ã,” caĩwã. To bairo ĩ yaparo, “Dio cʉ caboorore bairona mʉja carotirijere jã átigarã,” jã caĩwã. QTo bairo cãna aniri, “Jã quena Jerusalẽpʉ cãna cabopacoorã Jesure caapiʉjarãre jã átinemogarã,” seeto jã caĩwã. ,PQNa cacʉgorije cõona cajoowã aperã cabopacoorãre. Ape rʉmʉra netoro cajoonucuwã. To bairo na cáto yʉ catʉjʉwʉ. Na majuuna na cajoogaro cõo cajoowã. O1Na maca seeto popiye baibana quena seeto wariñuunucuma. Apeye uniere cʉgoquetibana quena capee cacʉgorãre bairona aperãre na átinemonucuma. N ;Yʉ yarã, yucʉacã mʉjaare jã buiogarã Jesucristore caapiʉjarã cãni poari macana ato Macedonia yepapʉ cãna caroaro Dio mena na cáti aniere. bM=Nipetiro caroaro mʉja cátiere, “Caroaro áama,” ĩ majiri seeto yʉ wariñuu.PLNʉcʉbʉgorique mena mʉja tʉpʉre cʉ̃re mʉja cãni rotiyupa. Cʉ carotirije quenare caroaro mʉja cájupa. To bairo mʉja cátajere tʉgooñari Timoteo maca netobʉjaro mʉja mai tʉgooñami. JK Mʉja tʉpʉ Tito cʉ cáaáparo jʉgoye, “Caroaro canʉcʉbʉgorã ãma Corinto macana,” cʉ yʉ caĩ buiowʉ. To bairo ĩi jocʉ mee yʉ caĩwʉ. Cʉ yʉ caĩricarore bairona caroaro canʉcʉbʉgorã mʉja ã. Nipetirijere mʉjaare yʉ caĩrije cariape jeto ã. Nipetiro mʉja cãniere Titore jã caĩ buiorique quena cariape ã. To bairi, “Caroaro canʉcʉbʉgorã ãma Corinto macana,” Titore jã caĩ buiorique quena cariape cabaiwʉ. tJa To bairi nipetiro caroaro mʉja cátaje jʉgori jã tʉgooña wariñuu ocabʉti. To bairi Tito seeto cʉ cawariñuuro tʉjʉrã jã quena jã cawariñuunemowʉ. Nipetiro cʉ catʉgooñarije paibatajere cʉ camajiritiro mʉja cájupa. WI' To bairi mʉjaare uca joʉ rooro cátacʉre cʉ̃re mʉja capopiyeyepere seeto yʉ catʉgooñaquẽpʉ. Rooro cáti ecooricʉre mʉja cátinemope quenare seeto yʉ catʉgooñaquẽpʉ. Mʉja macare yʉ catʉgooñawʉ. Caroaro jãre na catʉjʉ ʉjarijere, jãre na caapiʉjarijere Dio cʉ catʉjʉro na iñoato ĩi yʉ cauca joowʉ. #H? Dio cʉ caboorore bairona mʉja catʉgooñarique paiyupa mʉja ya paʉpʉ rooro mʉja cátajere. Mʉjaare yʉ caqueti joori pũurore tʉjʉri nemoona mʉja catʉgooña wajoayupa. Rooro mʉja cátajere mʉja majuuna nʉcʉbʉgorique mena mʉja caquenooñupa. Mʉja mena macacʉ rooro cátacʉ mena mʉja cãnigaquẽjupa. Mʉja catʉgooña acʉayupa rooro cʉ cátajere. Rooro cátacʉre jĩcarore bairona cʉ̃re mʉja capopiyeyeyupa. To bairo mʉja cabairo tʉjʉrã, “Roorije átajere cabooquẽna ãma,” mʉja ĩ tʉjʉma aperã. yGk Jĩcaʉ ũcʉ caroorije cʉ cátajere catʉgooñarique paii cʉ catʉgooñarijere wajoari caroorije cʉ cátajere áti janacõaʉmi. Dio maca to bairo cʉ cáto tʉjʉ tʉjoori cʉ netooʉmi. Apeĩ maca cariape Diore caapiʉjagaquẽcʉ ũcʉre cʉ netooquetigʉmi Dio, cʉ cajʉtiritibato quena. Ati yepa macana na catʉgooñarique pairore bairo baibacʉ yajigʉmi. F Yucʉacã mere wariñuurique mena yʉ ã. Mʉja catʉgooñarique pairije jʉgori mee yʉ bai. Caroorije mʉja cátajere jʉtiritiri mʉja cáti janañupa. To bairi seeto yʉ wariñuu. Dio cʉ caboorore bairona mʉja cajʉtiritiyupa. To bairi mʉja catʉgooña wajoarijere tʉjʉri mʉja catʉjʉ wariñuuñupi Dio. To bairi mʉja catʉgooñarique pairo jã cáti rooye tuuquẽpʉ mʉjaare. E Mʉjaare uca joobacʉ mʉja catʉgooñarique pairo yʉ cápʉ́. To bairo átibacʉ quena, “Cauca jooquetipe nibajupa,” yʉ ĩquẽe. Nemoona yʉ cauca jooricaro beroacã mʉja catʉgooñarique pairo tʉjʉʉ to bairona yʉ caĩ tʉgooñabapʉ. =DsCʉ caejarije jʉgori jeto meere jã cawariñuuwʉ. Cʉ caqueti buiorije mena quenare jã caapi wariñuuwʉ. Mʉja cáti aniere tʉjʉʉ catʉgooña ocabʉtiyupʉ Tito. Seeto yʉre mʉja catʉjʉgarije jãre caĩ buiowĩ. Caroorije mʉja cátajere mʉja cajʉtiritirije quenare jã caĩ buiowĩ. Yʉre mʉja catʉgooña ʉjarije quenare jã caĩ buiowĩ Tito. To bairo cʉ caĩ buiorijere queti apii netobʉjaro yʉ cawariñuunemowʉ. C+To bairo jã cabaibato quena Dio tʉgooña ocabʉtiriquere cajoʉ maca jã catʉgooña ocabʉtiro cámí mani yaʉ Tito cʉ caejarije jʉgori. kBOMacedoniapʉ ejarã to cãnacã rʉmʉ yerijãri mee jã cabainucuwʉ. Noo jã cáaáti paʉ aperã rooro jãre cátinucuwã. To bairi rooro jã cabainucuwʉ. To bairo rooro baibana seeto uwirique mena jã cabainucuwʉ. RAMʉja cabairijere catʉjʉ jeyaʉ aniri, “Caroaro áama,” ĩ tʉjʉ yeri jañari mʉjaare yʉ ĩ tʉgooña ocabʉti. Seeto popiye tamʉobacʉ quena, “Caroaro áama,” yʉ ĩ wariñuu mʉjaare. N@“Cabuicʉna mʉja ã,” ĩ mee yʉ ĩ. Cajʉgoye mʉjaare yʉ caĩricarore bairona mʉjaare yʉ mai. Yʉ cacatiri rʉmʉ cãno cõo mʉjaare yʉ maigʉ. Bai yajiipʉ quena mʉjaare yʉ maigʉ. 2?]Jĩcani uno rooro mʉjaare jã cátiquẽpʉ. Jĩcaʉ macare jã carooye tuuquẽpʉ cʉ cãniere. Jĩcani uno mʉjaare jã caĩtoquẽpʉ. To bairi jãre maiña. > 3Yʉ yarã yʉ camairã, atie mʉjaare yʉ cabuiorije caroaro Dio manire cʉ caĩ cũ jʉgoyeyerique ã. To bairi caroorijere cátiqueti tʉgooña netoocõape ã, to cãnacã wamere. Mani rupaʉre carooye tuurijere, mani yeri quenare carooye tuurijere cátiqueti tʉgooña netoocõape ã. To bairi Diore cʉ nʉcʉbʉgori caroaro cʉ catʉjoorije macare cátipe ã. El cambio de actitud de los corintios 5=cYʉ maca mʉja Pacʉ yʉ anigʉ. Mʉja maca caʉmʉa, cãromia quena yʉ punaa jeto mʉja anigarã yua.” To bairona ĩmi mani Ʉpaʉ catutua majuʉ, ĩ ucarique ã.<wApe wame quena ocõo bairo ĩ ucarique ã:“Caroorã tʉpʉ cãnibatana to cõona buticõaña. Na mena macana aniqueticõaña. Rooro na cátiere átiqueticõaña mʉjaa. Yʉ caĩrore bairo bairã caroaro yʉ mena mʉja anigarã. s;_Dio cãniquẽna wericarã aperã na cañuu buerã quenare Dio wiipʉre cũ majiña maa. Mani maca Dio cacaticõa aninucuʉ ya wiire bairo cãna mani ã. Cʉ majuuna ocõo bairo caĩ jʉgoyeyeyupi:Ti yepapʉ ãcʉ yʉ yarã mena yʉ aninucucõagʉ. Noo na cáaátopʉ yʉ quena na mena yʉ aágʉ. Na Ʉpaʉ yʉ anigʉ. Na maca yʉ yarã majuu anigarãma. :7Jesucristo quena Sataná mena bapacʉti majiquẽemi. To bairi Jesucristore caapiʉjarã quena bapacʉti majiquẽema cʉ̃re caapiʉjaquẽna mena. q9[Jesucristore canʉcʉbʉgoquẽna mena bapa cʉtiquẽja. Caroare, caroorije mena aju majiña maa. To bairona cabujurije quena canaitĩarije mena ani majiquẽe. To bairi Jesucristore cabooquẽna mena bapa cʉtiqueticõaña. ?8w Jĩcaʉ cʉ punaare caroaro cʉ carotirore bairona nʉcʉbʉgorique mena mʉjaare yʉ ĩ. Mʉjaare yʉ camairore bairona yʉre mʉja camairo yʉ boo. Somos templo del Dios viviente [7/ Ricati mʉjaare jã tʉgooñaquẽe. Mʉja maca ricati mʉja tʉgooñarã jãre. 6 Jã yarã, rʉjaricaro mano jã catʉgooñarije nipetiro mʉjaare jã queti buio peocõawʉ, seeto mʉjaare mairã. :5m To bairo jã capopiye tamʉonucurije tʉgooñarique paibana quena jã wariñuunucucõa. Cabopacoorãre bairo anibana quena Dio ye quetire jã cabuiorije jʉgori aperã capãarãre capee cacʉgorãre bairo na cãno jã áa. Ñee uniere cʉgoquetibana quena Dio cʉ cajoorije jʉgori nipetirije jã cʉgo. 4 Ape rʉmʉra, “Aperã ãma,” jãre ĩ tʉjʉ rocacõama. Camaja nipetiro na camajirã jã cãnibato quena to bairo rooro jãre ĩma. Ape rʉmʉ jãre jĩaga cotema. Popiye jã catamʉoro átibana quena jãre jĩa rocaquẽema mai. Jã catícõa. 3%Camaja jĩca rʉmʉrire caroaro jã nʉcʉbʉgoma. Ape rʉmʉra rooro jã tʉjʉma. Jĩca rʉmʉri, “Caroaro áama,” jã ĩma aperã. Ape rʉmʉra, “Rooro áama,” jã ĩma. Cariape jã caĩ buiorije to cãnibato quena caĩto teñari majare bairo jã tʉjʉma. 12[Caroaro cariape jeto Dio ye quetire jã buionucu. Dio cʉ catutuarije jʉgori to bairije cʉ caboorijere jã áti maji. Caroaro átiri caroorije macare jã mata maji. i1KTo bairo jã cabairijere tʉjʉrã camaja nipetirã majima cariape Dio ye quetire cabuiorã jã cãniere. Ocõo bairo caroaro jã cátinucurijere tʉjʉ majima. Jesu ye quetire caroaro jã maji. Ricati jãre cabairo jã nʉcanucu. Aperãre caroaro jã átinemonucu. Espíritu Santo jã mena anicõa aninucumi. Aperãre ĩtori mee nare jã mai tʉjʉ. v0eTo bairi ape rʉmʉra jã quẽnucuma. Ape paʉra preso wiipʉ jãre jõonucuma. Ape paʉra rooro jãre átigarã roorije ĩ awaja teñanucuma. Ape rʉmʉ seeto majuu jã paa popiyecʉti, yerijãquẽnana. Ape paʉra jã ñigo rianucu. T/!Dio yarã cariape cʉ ye quetire cabuiorã jã cãniere camaja na camajiro jã boo. To bairo boorã popiye jã catamʉonucurijere jã nʉcacõa. Jĩca paʉ cʉ ye quetire buiorã popiye majuu jã bainucu. Ape paʉra jã caboorije uniere jã cʉgoquetinucu. Ape rʉmʉra aperã jã cabuiorijere apigateerã seeto jãre matanucuma. x.iTo bairi Dio ye quetire buiorã ricati jã átiquetinucu, aperã jã cabuiorijere wapa maa ĩrema ĩrã. 0-YDio ye queti ucarica pũuropʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã:Mʉjaare yʉ cátinemogari paʉ mʉja cajeniro apiri mʉjaare yʉ átinemogʉ. Mʉjaare yʉ netoogʉ. To bairi yucʉacãna mere camajare Dio cʉ cátinemogari paʉ anitʉga. Yucʉacãna cʉ ye quetire caapirãre na netoogʉmi Dio. :, oTo bairi Dio ye quetire buiori maja aniri ocõo bairo nʉcʉbʉgorique mena mʉjaare jã ĩ. Mʉjaare Dio cʉ camai tʉjʉrijere majibana quena caapiquẽnare bairo baiquẽja. M+Jesucristo maca jĩcani uno caroorije cátiquẽjupi. Caroorije cátiquẽcʉ anibacʉ quena Dio maca caroorije wapa cacʉgoʉre bairo cʉ cãno cájupi Dio cʉ Macʉ Jesure. Mani maca mani cabai buiyerije jʉgori to bairo cájupi Dio. Mani Jesucristo mena ãnaa cabui cʉtiquẽna anigarãma ĩi to bairo cájupi Dio.*-To bairi Jesucristo ye quetire buio teñari maja jã ã. Mʉjaare jã caqueti buiorije jʉgori, “Yʉ mena macana na ãmaro ĩi,” to bairo mʉjaare ĩmi Dio. To bairi cʉ ye quetire buio teñari maja aniri, “Mʉja quena cʉ mena macana ãña,” mʉjaare jã ĩnucu. I) Ocõo bairo ã: Jesucristo cʉ cabai yajibojarique jʉgori ati yepa macana nipetirã cʉ mena macana na cãno átigami Dio cʉ̃re catʉjʉ teebatanare. To bairi rooro na cátaje wapare na popiyeyequetigʉmi Dio, Jesucristo mena na cãmata. To bairi aperã na camajiparore bairo tie quetire jã cabuio roti joowĩ Dio. 5(cAtie nipetiro Diona to bairona manire cátibojayupi. Cʉ Macʉ Jesucristo manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori cʉ̃re catʉjʉ teerã cãnanare cʉ mena macana mani cãniparore bairo cájupi Dio. To bairi camaja nipetiro caroaro cʉ mena na cãno boʉ cʉ ye quetire jã cabuio roti joowĩ. 'Jĩcaʉ noo caboʉ Jesucristo mena cãcʉ apeĩ ãmi yua, cʉ catʉgooñarijere cawajoaricʉpʉ aniri. Rooro cʉ cátinucurique nipetiro cawajoaricʉpʉ ãmi. To bairi cajʉgoyepʉna cʉ cátinucubataje átiquetinucumi. Cañuurije macare ati aninucumi yua. $&ATo bairi apeĩre cʉ rupaʉ cʉ cabaurijere tʉjʉbana quena cʉ yeripʉ cʉ cabairije macare mani tʉjʉ majiquẽna. “Caroaʉ ãmi,” mani ĩ beje majiquẽe, cʉ yeri macajere tʉjʉ majiquetiri. Yʉ quena tirʉmʉpʉre Jesucristore to bairona yʉ caĩ tʉgooñabapʉ mai. “To bairona cawatoa macacʉ, ati yepa macacʉ ãmi,” yʉ caĩ tʉgooñabapʉ Jesure. Yucʉra to bairo yʉ tʉgooñaquẽe yua. %!Caroorije mani cátajere netoogʉ mani nipetirãre mani cabai yajibojayupi. To bairo manire cʉ cátibojaro mani majuuna noo mani caboorona cátiquetiparã mani ã. Jesucristo manire cabai yajibojaricʉ, catunu catiricʉ cʉ caboorije macare cátiparã mani ã yua. 2$]Jesucristo seeto manire cʉ camairijere tʉgooñari cʉ ye quetire jã buionucu, popiye tamʉobana quena. Manire cabai yajibojayupi Jesucristo. To bairi mani nipetiro caroorije mani cátajere cabai yaji wapayericarãre bairo jeto cãna mani ã, Jesucristo manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori. # Aperã, “Camecʉrã ãma,” jãre ĩrãma. To bairo jãre na caĩbato quena camaja Diore na nʉcʉbʉgoato ĩrã to bairo jã átinucu. Mecʉrã mee jã bai. Jã majuuna jã caboorije meere, mʉja maca caroaro mʉja cãnipere boorã jã átinucu. o"W “Aperã netoro caroaro cána jã ã,” ĩi mee mʉjaare yʉ ĩ. Aperã jãre cawada pairã macare, “Caroaro cána ãma Pablo jãa,” nare mʉja ĩato ĩi mʉjaare yʉ ĩ. Jãre cawada pairã maca apeĩ caroaro cʉ yeri macajere tʉjʉ jeñooquetibana quena, “Caroaʉ ãmi,” ĩ tʉjʉrãma, cʉ rupaʉ macaje caroaʉ cʉ cabaurije jetore tʉjʉri. E! To bairi, “Cariape to cãnacãʉrena wapa joogʉmi Dio,” cʉ ĩ tʉgooña nʉcʉbʉgori camajare, “Jesu ye quetire apiʉjaya,” nare jã ĩ buionucu. “Caroaro camajare buionucuma,” jã ĩ tʉjʉ majiimi Dio jã cátinucurijere. Mʉja quena mʉja yeripʉ caroaro jã cátinucurijere mʉja majigarã. g G Jesucristo cʉ cabejeri paʉ cãno mani nipetiro mani cátajere manire bejegʉmi. Manire bejeri to cãnacãʉrena ati yepa ãnaa mani cátaje cõo caroaro o rooro mani cátajere manire wapa joogʉmi. El mensaje de la paz q[ Ati yepapʉ catirã o bai yajiri bero quenare mani Ʉpaʉ Dio cʉ caboori wame jetore mani átiganucu. <qTo bairo ĩ tʉgooñari mani tʉgooña wariñuu. Nemoona mani Ʉpaʉ Dio mena anigarã mani cabai yajipere mani tʉgooña wariñuu, cʉ mena mani cãno maca ñuu netoboro ĩrã. LTo bairi ʉmʉrecoopʉ mani cabaipere tʉjʉ majiquetibana quena Diore mani tʉgooña nʉcʉbʉgo. Cʉ tʉgooña nʉcʉbʉgori, cʉ caquenoo jʉgoyeyebojaricarore bairona baigaro, mani ĩ maji. )Tiere tʉgooñari Dio mena mani tʉgooña ocabʉtinucu. Ati yepa macá rupaʉ mena ãnaa Dio tʉpʉre mani aá majiquẽe, mani ĩ maji. =sDiona to bairo caroaro majuu mani cabaipere caquenoo jʉgoyeyebojayupi. To bairi cʉ Espíritu Santo manire cajooyupi, cawama rupaʉ mani cacʉgopere na maji jʉgoye cʉparo ĩi. 5cAti yepa macá rupaʉ to cãnacã rʉmʉ popiye baibana mani quepenucu. Mani rupaʉ to cõona to bai yajiato ĩ mee yʉ ĩ. Mani rupaʉ cawama jutiro mani cajañarore bairo to bai wajoaato ĩi yʉ ĩ. To bairi cawama rupaʉ mani cacʉgoro cãni jʉgori rupaʉ maca nemoona ati yepapʉ bai yajigaro. Cawama rupaʉ cʉgo wajoari cawama jutii cajaña wajoarãre bairo mani anigarã. To bairi carupaʉ mana mani aniquetigarã. }Ati yepa macá rupaʉre popiye baibana mani quepenucu. Ʉmʉrecoopʉ mani cãnipa rupaʉ macare seeto mani wajoaganucu. C Ati yepapʉ mani cacatiri rupaʉ capetipa rupaʉ ã, mani ĩ maji. Camajocʉ wiire cʉ cátibata wii caboa ñarore bairo mani rupaʉ quena boa yajigaro. To bairo cabaibato quena Dio ʉmʉrecoopʉ capetiquetipa rupaʉre quenoo yuʉmi. Ti rupaʉ maca camajocʉ ya wii caboa ñarore bairo capetipa rupaʉ me anigaro. Ati yepa macajere capetipe cãno maca seeto jã tʉjʉ ʉjaquetinucu. Cabauquẽtie ʉmʉrecoo macaje macare jã tʉjʉ ʉjanucu. Mani catʉjʉrije ati yepa macaje capetipe ã. Ʉmʉrecoo macaje mani catʉjʉquẽtie maca capetiquẽtie anigaro.A{Ati yepapʉ ãnaa jã capopiye tamʉorije nemoona petigaro. To bairi ñee majuu me ã tiea. Ati yepapʉ ãnaa popiye jã cabairije jʉgori netobʉjaro capetiquetipere jã bʉgagarã. A{To bairi jã tʉgooña ocabʉtinucucõa. To cãnacã rʉmʉ jã rupaʉ cabʉcʉabato quena jã yeripʉ tʉgooña ocabʉtiri netobʉjaro jã tʉgooña ocabʉti jʉgoye cʉtinucu. !;Nipetiro popiye jã cabairije cabaiyupa caroaro Dio mena mʉja cãniparore bairo. To bairi popiye jã catamʉoro bero capãarã Dio ye quetire caapiʉjarã aninemogarãma. Na quena caroaro nare cʉ cátiere majiri, “Ñuu majuucõami Dio,” cʉ ĩ wariñuu nʉcʉbʉgogarãma. veMani maji Dio Jesucristore cʉ catunu catioricarore bairona mani quenare mani tunu catiogʉmi. Jesucristo mena macana mani cãno mani quena to bairona mani átigʉmi Dio. Manire tunu catiori jĩcaro mena cʉ tʉpʉ manire jee aágʉmi. y Dio ye queti ucarica pũuropʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Diore yʉ tʉgooña nʉcʉbʉgo. To bairi cʉ yere mʉjaare yʉ cabuiowʉ.” To bairona jã bai jã quena. Diore jã tʉgooña nʉcʉbʉgo. To bairi cʉ ye quetire jã buionucu.   To bairo camaja jãre na cajĩagabato quena jã maca caroaro Dio mena mʉja cãnicõa aninucuparore bairo cátibojarã jã ã. 9 Noo jã cacatiri rʉmʉ cõona Jesucristo ye quetire jã cabuiorije wapa aperã jã jĩagama Jesucristo yere caapigateerã maca. To bairo na cátigabato quena jã anicõa mai. Popiye tamʉori jã cabai yajiri rupaʉri jʉgori Jesucristo cʉ cãnaje cʉtiere majigarãma aperã. % Noo jã cáaáti paʉpʉ Jesucristore na cajĩaricarore bairona jã quenare jã jĩaganucuma. To bairo jãre na cátigabato quena jã anicõa mai. To bairo jã cabairijere tʉjʉri camaja nipetirã, “Jesucristo cacati majuʉ na mena aninucucõami,” jã ĩ majima. V % Camaja rooro jãre na cátigabato quena Dio maca jã mena aninucucõami. Jã aáweoquẽemi. Jãre na catune roca cũrãre bairo jã bai. To bairo na cána jã cãnibato quena jãre áti re majiquẽema. # ?Popiye baibana quena, “¿Dope bairo mani ánaati?” jã ĩquẽe. “Seeto tʉgooñarique paibana quena dope bairo áti majiña maa,” jã ĩquẽe. q [Caroaʉ majuu cʉ cãniere mani camajirije pairo majuu cawapacʉtie majuu ã. Mani majuuna cawatoa macana mani ã. To bairi ríi mena áta rʉri cawatoa cãni rʉri to cãnibato quena cawapa pacarije oro cuiri cajañari rʉrire bairona jã ã, Dio ye quetire cabuionucurã aniri. To bairi cawatoa cãna, catutuaquẽna mani cãnibato quena cʉ yere jã cabuio rotiwĩ Dio. Camaja maca na majuuna na catʉgooñarije jʉgori mee, “Dio cʉ catutua netorije jʉgori maca buioma,” jãre na ĩ tʉjʉato ĩi, jã cabejeyupi Dio. Cawatoa cãna jã cãnibato quena jã cabejeyupi Dio cʉ ye quetire cabuioparãre. 9 kDio nemoopʉna ati yepa canaitĩabatajere cabujuro cájupi. Tiere cʉ cátatore bairona mani yeripʉ cʉ yere mani caapi majiquetibatajere mani caapi majiro cájupi. To bairi, “Caroaʉ majuu ãmi Dio,” mani ĩ maji yucʉra yua, Jesucristo quena caroaʉ majuu cʉ cãniere majiri. El vivir por la fe y kAtie quetire buiorã jã macare nʉcʉbʉgoya ĩrã mee jã buionucu. Mani Ʉpaʉ Jesucristo macare na nʉcʉbʉgoato ĩrã to bairo mʉjaare jã ĩ buionucu. To bairi mʉjaare paa coteri majare bairona jã bainucu tiere mʉjaare buiorã. b=Ati yepa macana Diore na caapi nʉcʉbʉgoquẽtie jʉgori na ʉpaʉ Sataná cacapea tʉjʉ majiquẽnare bairo na catʉgooña majiquẽto áami. Jesucristo ye quetire api nʉcʉbʉgorema ĩi to bairo nare áami. Jesucristo, Dio cʉ cãniere cacʉgoʉ majuu cʉ ye queti cañuu netorijere na api majiqueticõato ĩi, to bairo na áami Sataná. iKNoo Jesucristo ye quetire jã cabuiorijere caapi majiquẽna una Dio cʉ capopiyeyeparã ãma. I Camaja bobooro átajere ána yajioropʉ na cáti uniere jã átiquẽe. Ĩtorique mena Dio ye quetire jã buioquẽe. Tiere wajoari mee cariape jeto jã ĩ buionucu. Nipetiro jã cátiere tʉjʉmi Dio ĩrã baujaro jeto jã átinucu. To bairo jã cátiere tʉjʉri, “Caroaro cána ãma,” jãre ĩ majirãma camaja.  Jãre mai tʉjʉri atie jã paariquere jãre cacũwĩ Dio Jesucristo ye quetire jã cabuiorijere. To bairi jã tʉgooña ocabʉti. [/Mani Jesucristore nʉcʉbʉgorã jutiro ajero mena cabʉgá toorãre bairo mani aniquẽe mania. Dio cãniere caroaro catʉjʉ majirãre bairo mani tʉgooña maji. Dio cʉ cãniere tʉgooña majiri eñoro caajiyaro catʉjʉ canamurãre bairo mani ã. To bairi Dio cʉ cãniere aperã quenare mani iñoo neto maji. Cʉ cãniere tʉjʉrã seetobʉja cʉ̃re bairo netobʉjaro caroaro mani ani nutuagarã. Mani Ʉpaʉ cabauquẽcʉ jʉgori to bairo mani baigarã.  Mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ Espíritu Santo jĩcaʉna ãmi. To bairi Jesu cʉ Espíritu Santore mani joʉ caroaro mani cãnipere mani joomi. To bairi, “Moisé cʉ carotiriquere mani cáti peoquẽtie wapa mani popiyeyegʉmi Dio,” ĩ tʉgooñarique maa. b=Mani Ʉpaʉ Jesucristore mani caapiʉjaro bero mani rʉpoa cabʉgári ajerore ne wooricarãre bairo mani bai yua. To bairi cʉ ye quetire mani yeripʉ caroaro mani api maji, mani Ʉpaʉre caapi nʉcʉbʉgorã aniri. CTo bairi yucʉ quenare Moisé ãnacʉ cʉ caucariquere buerã judío maja na rʉpoare jutiro ajero mena na rʉpoare bʉgá tooricarore bairona anicõama. To bairi api puo majiquẽema. wgDio cʉ carotiriquere Moisé cʉ cabuioro Israel macana caapi puoquẽjuparã. Yucʉ quenare na pãramerãpʉ quena to bairona api majiqueticõama Dio nare cʉ caqueti buiobatajere. Dio ye queti ucarica pũurore buerã api puoquẽema. Jutiro ajero mena bʉgá tooricarãre bairo baima naa. Api puoquetibana ti ajerore cʉgonucucõarãre bairo baima mai. Jesucristo jʉgori jeto Dio ye quetire caapi majirã mani ã. Tiere apirã manire cabʉgábata ajerore carocaricarãre bairo mani ã yua. =s Dio ye quetire buiori Moisé ãnacʉ cʉ cátatore bairo jã átiquẽe. Cʉ riya caajiyarije capetiro Israel macanare na tʉjʉ rotiquẽcʉ jutiro ajero mena cabʉgá tooyupʉ. H~  Jesucristo ye cawama quetire mani caapiʉjarije jʉgori, “Jesucristo mani netoogʉmi,” mani ĩ yuu maji. To bairi Jesucristo ye cawama quetire uwiricaro mano camajare jã buionucu. }  Moisépʉre Dio cʉ carotirique nemoona capetipe cãñupa. Jesucristo ye queti maca capetiquetipe aniri tie netoro cãnie ã. | To bairi Jesucristo ye cawama wame mani catʉjʉ cõoñaata Moisé ãnacʉ cʉ carotirique maca cawatoa macaje rotirique anicõa yua. !{; Ocõo bairo ã: Moisépʉre Dio cʉ cacũrica wame caroa wame cãñupa, “Tiere cátiquẽnare yʉ popiyeyegʉ,” ĩrica wame anibato quena. To bairi Dio, “Caroorije manare na yʉ tʉjʉ Jesucristo jʉgori,” manire cʉ caĩ cũrique maca seeto majuu cañuu netori wame ã. zTo bairo ti wamere cũri caroaro majuu Dio cʉ cãniere cʉ caiñooro netoro majuu iñoogʉmi Dio, cʉ Espíritu Santore manire joʉ. dyAMoisépʉre Dio cʉ caroti cũrique ʉ̃ta pãiripʉ ucarique cãñupa. Tiere cũri cʉ catutuarijere, caroaʉ cʉ cãniere to macanare na caiñooñupʉ Dio. Caroaʉ majuu cʉ cãniere iñoʉ, Moisé riya seeto caajiyaro cájupʉ Dio. To bairi Israel macana Moisé riya caajiyaro maca cʉ catʉjʉ majiquẽjuparã. Cabero Moisé riya caajiyarije capeti nutuajupe. Ti paʉ cãno Moisépʉre Dio cʉ cacũrique, “Tiere cátiquẽnare yʉ popiyeyegʉ,” caĩ cũñupi Dio. y~A||Y{xyy+xvvdu&tusrrUqonmm&lkgjHhhg7f8exduccba/`_^S]z\\ZY XV*UTRQQP&OO N!ML*LJzIH.FFqDC]AR@v??=N<0;R:9a864'3 10.--:++N*b)<(''y&%J$##<"! Fn+vn2@fnc M U h ]Gj Mi Dio ye quetire cabuioricarã tirʉmʉpʉ macana na caĩ ucarica wamere, “Jocarã mee caĩñupa,” jã ĩ maji. To bairi na ye na caucariquere caroaro apipajeeya mʉja quena. Apipajeerã Dio yere caroaro camajirã mʉja anigarã mʉja quena. Aperã maca ati yepa macana Diore camajiquẽna ãma. To bairi cʉ ye quetire cajooyupi Dio, camaja tiere na majiato ĩi. To bairi tirʉmʉpʉ macana na caucañariquere buenucuri apipajeenucuña mʉja quena. &h GTopʉ mari Pacʉ Dio jã caiñoowĩ cʉ Macʉ Jesu caroaro cʉ cãniecʉtiere. Cʉ caaji baterije quenare jã caiñoowĩ. “Ani yʉ Macʉ, yʉ camaii majuu ãmi. Cʉ mena seeto yʉ wariñuu,” Dio ʉmʉrecoopʉ cʉ caĩro jã caapiwʉ. Ti paʉ cãno ʉ̃taʉpʉ Dio cʉ cãni paʉpʉ Jesucristo mena jã cãmʉ. Nipetirijere jã catʉjʉwʉ. To bairo caroaro catʉjʉricarã aniri cariape mʉjaare jã ĩ buio. g if MMere mʉjaare jã caĩ buiowʉ mari Ʉpaʉ Jesucristo cʉ catutuarije majuure. Cʉ catunu atípe quenare mʉjaare jã caĩ buiowʉ. Mʉjaare buiorã aperã na majuuna na catʉgooñari wame meere mʉjaare jã caĩ buiowʉ. Ĩtorique meere mʉjaare jã caqueti buiowʉ. Jã majuuna jã catʉjʉwʉ Jesu caroaro majuu cʉ cãniecʉtiere. Cʉ caaji baterije quenare ʉ̃taʉ bui Dio cʉ caejaricʉpʉ jã catʉjʉwʉ. To bairi caroaro cariape majuu mʉjaare jã caqueti buiowʉ. te cTo bairi caroaro atiere yʉ uca, yʉ cabai yajiro beropʉ to bairo quena yʉ caĩ buioriquere na tʉgooña majiato ĩi. To bairi mʉja majicõa anigarã nairoacã mʉjaare yʉ caĩ buioriquere yua. Los que vieron la grandeza de Cristo d  Petoacã rʉja yʉ cabai yajiparo jʉgoye. Mari Ʉpaʉ Jesucristo yucʉacãna yʉ cabai yajipe yʉre buio majiotʉgawĩ. To bairi yʉ cacatiri rʉmʉri cãno cõo caroaro mʉjaare yʉ queti buionemogʉ atie, caroare mʉja cáti aninucupere, caroaro na majiato ĩi. c tb c Atie mʉjaare yʉ caĩrije mere mʉja majirã bairã pʉa. Atiere majiri caroaro mʉja átinucu Dio yere mʉja caapiriquere. To bairo mʉja cátinucurije to anibao joroquena mʉjaare yʉ buionemonucu, tiere na majiritiqueticõato ĩi. 3a a To bairi mari Ʉpaʉ Jesucristo marire canetoo catioricʉ tʉpʉ mʉja ejagarã mʉja quena. Cariape cʉ yarã mʉja cãno maca cʉ mena mʉja anicõa aninucu rotigʉmi. ` { Yʉ yarã, Dio cʉ cabejericarã mʉja ã mʉja quena. To bairi cʉ yarã aniri caroaro áti ocabʉtiya mʉja quena. Jesucristo yere seeto tʉgooña ocabʉtiya. Seeto tʉgooña ocabʉtiri atie mʉjaare yʉ caĩ buiori wamere bairona áticõa aninucuña. To bairo mʉja cáticõa aninucuata cʉ mena macana mʉja anicõa anigarã. Rooro cátinucurã mʉja aniquetigarã. _ 1 To bairo caroaro cabaiquẽna caroaro Dio yere camajiquẽna ãma. Caroorije na cátajere Dio na cʉ camajiritio bojabatajere tʉgooñaquẽnama. n^ WTo bairo cabairã ani ʉja majirã caroaro mʉja ani ocabʉtigarã. Jesu cʉ caboorijere mʉja áti majigarã. To bairo mʉja cabaiquẽpata maca jocarãna, “Mari Ʉpaʉ Jesucristore caapiʉjarã jã ã,” mʉja ĩborã. 9] oTo bairo aniri aperãre na mairi na átinemoña. \ Cariape api majiri mʉja majuuna caroorije mʉja cátiborijere áti ʉjaquẽja. To bairo rooro mʉja cátiborije áti ʉjaquẽnana Jesucristo yere apiʉjacõa aninucuña. Cʉ yere apiʉjacõa aninucuri Dio cʉ cãnie cʉtajere bairo mʉja anigarã. ![ =To bairi mʉjaare Dio cʉ cátibojape quenare tʉgooña ocabʉtiya. Cʉ tʉgooña ocabʉtiri caroa jeto átajecʉja. Dio yere cariape api majiña. }Z uCaroaʉ majuu aniri, “Caroare capee mʉjaare yʉ átibojagʉ,” caĩñupi. “Ati yepa macana yʉre canʉcʉbʉgoquẽnare bairo mʉja áti aniquetio joroque mʉjaare yʉ átibojagʉ. Na maca roorije na catʉgooñarije jetore átinucuma. Nare bairo mʉja aniquetigarã. Yʉre bairo cãna maca na ãmaro ĩi mʉjaare yʉ átibojagʉ,” marire caĩ cũñupi Dio. Caroa majuu marire caĩ cũñupi. To bairo marire cʉ caĩ cũricarore bairona marire cátibojayupi, cʉ cãnie cʉtajere marire joʉ. jY OCaroaʉ majuu ãmi Jesu. Camaja nipetiro Jesure caroaro cʉ caĩ nʉcʉbʉgoparã ãma. Marire cabejeyupi, cʉ̃re camajiparãre, cʉ yarã cãniparãre. To bairi cʉ catutuarijere mari joomi caroare mari cáti majipere, cʉ̃re mari cáti nʉcʉbʉgoparore bairo ĩi. To bairi cʉ̃re camajirã aniri, cʉ yarã aniri caroare mari áti majigarã. X )Caroaro mʉjaare yʉ ñuu roti. Caroaro mʉjaare cʉ joato Dio, cʉ cãniere mʉja camajinemo ʉja áato tʉjʉri. Mari Ʉpaʉ Jesu cʉ cãnie quenare mʉja camajinemo ʉja áato tʉjʉri caroa ani wariñuurique unie quenare mʉjaare cʉ joato. Cualidades del cristiano W Yʉ Simón Pedro mʉjaare yʉ queti joo. Jesucristo cʉ paabojari majocʉ yʉ ã, cʉ ye quetire cʉ cabuio rotiricʉ aniri. Ati pũuro mʉjaare yʉ queti joo jãre bairona Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorãre. Cariape áami Dio. Jesucristo to bairona caroaʉ ãmi. Marire canetoo catioʉ ãmi. To bairi cʉ̃re caroaro marire cátibojaʉre mʉja tʉgooña ocabʉti mʉja quena. cV A Mʉ yao, Dio cʉ cabejerico punaa ato macana ñuu rotima mʉjaare. To cõona ã.YU - Capee majuu mʉjaare yʉ caĩ buiogarije anibapa. Ati pũuropʉ yʉ ucaquẽcʉ baii pʉa. Cabero mʉja tʉpʉ yʉ aágʉ. To bairi mʉja tʉpʉ yʉ caejaata caroaro mani ame wadapeni wariñuugarã yua. ,T S To bairo na unare caroaro mʉja tʉpʉ mʉja cãni rotiata caroorije na cátie, cañuuquẽtie na cabuio teñarijere cátinemorã mʉja aniborã. Palabras finales {S q To bairi aperã Jesucristo ye queti majuu meere, ricati cabuio teñarã mʉja tʉpʉ na caejaata mʉja ya wiiripʉ na ani rotiquẽja. Na mena caroaro wadapeniqueticõaña. “Caroaro mʉjaare to baiato,” ĩrica wame uno na ĩqueticõaña. %R E Nii Cristo cʉ cabuiorique cãniquẽtierena apeye buio ajurique macare cabuioʉ Dio cʉ cabuio joo rotiricʉ me ãmi. Diore caʉpaʉcʉcʉ me ãmi cʉ ũcʉ. Cristo cʉ cabuiorique jetore cariape cabuiocõa aninucurã maca caroaro ãma mani Pacʉ Dio mena, cʉ Macʉ Jesu mena. {Q qTo bairi caroaro tʉgooña majirique mena ãña. Na unare apiʉjaqueticõaña. Nare mʉja caapiʉjaata Dio caroare mʉjaare cʉ cajoogarijere jooquetiboʉmi. Na cabuiorijere mʉja caapiquẽpata maca, caroaro Dio cʉ caboorije áticõari mʉjaare Dio cʉ cajoope nipetirore mʉja bʉga ejagarã. Caroare mʉja joogʉmi cariape macajere mʉja caapiʉja anicõarije wapa. P 7Ati yepapʉ caĩ buio mawijio teñarã, caĩto teñarã capãarã ãma. “Jesucristo Dio cʉ cajooricʉ, manire bairona camajocʉ rupaʉ mena cabuiaricʉ ãmi,” caĩrijere nʉcʉbʉgoquẽema. To bairo cãna caĩto pairije buio teñama. Jesucristore cateerã ãma naa. :O oMani caame maiata Dio manire cʉ carotirica wame mani áa. Mani caame mai rotiyupi. Ti wame, “Caame maicõape ã,” ĩriquere nemoopʉ mʉja apinucuricarã. Los engañadores N !Yʉ yao, yucʉacã mʉ yʉ buiopa. Caame maipe ã. Cawama rotirica wame me ã tie. Nemoopʉ tiere mani caapinucuwʉ ame maiña ĩriquere. M Jĩcaarã mʉ punaare na bʉga ejaʉ cariape mani Pacʉ Dio cʉ carotiriquere bairo na cáto seeto yʉ catʉjʉ wariñuuwʉ. iL MTo bairi caroare mani joogʉmi mani Pacʉ Dio. Cʉ Macʉ Jesucristo quena to bairona caroare mani joogʉmi. Mani mai tʉjʉri caroa ani wariñuuriquere mani joogʉmi. To bairo caroaro mani átibojagʉmi, cariape mani mairi. K Cariape macaje Jesucristo ye quetire caapiʉjarã aniri seeto mʉjaare jã mai. Tie quetire mani yeripʉ mani majicõa aninucugarã. :J qYʉ Jesucristore caapiʉjarãre cajʉgo ãcʉ yʉ ã. Yʉ yao, ati pũuro mʉre yʉ queti joo. Dio cʉ cabejerico mʉ ã. Mʉ punaa quenare na yʉ queti joo. Seeto mʉjaare yʉ mai. Cariape yʉ ĩ. Jĩcaʉna mʉjaare camaii mee yʉ ã. Jesucristo ye quetire caapiʉjarã nipetirã na quena maima mʉjaare. mIS Mani Ʉpaʉ Jesu caroare mʉjaare cʉ joato. Dio mʉjaare camaii mʉja mena cʉ ãmaro. Cʉ Espíritu Santo quena mʉja nipetiro mena caroaro cʉ ãmaro. To bairona to baiato. To cõona yʉ Pablo mʉjaare yʉ uca joo.RH Mani yarã nipetiro Jesucristore canʉcʉbʉgorã ñuu rotima mʉjaare. GG Caroaro ame mairique mena ame ñuu rotiri ame tʉjʉnucuña. F9 Yʉ yarã, to cõona mʉjaare yʉ caĩ uca joorije ã. Cariape jeto ája. Mʉjaare yʉ caĩ buio uca joorijere apiʉjaya. Jĩcarore bairo tʉgooñarique cʉja. Ame tutirique manona, jĩcaro mena ãña. Dio manire camaii, jĩcaro mena mani cãno cácʉ mʉja mena anigʉmi. "E= Mʉja tʉpʉre aágʉ jʉgoye ati pũuro tutuaro mʉjaare yʉ uca joo, topʉ ejaʉ tutuaro mena mʉjaare rotigaquẽcʉ. Mani Ʉpaʉ Dio seetobʉja mʉja canʉcʉbʉgopere boʉ yʉ cabuio rotiwĩ. Dio ye quetire, cariape macajere na apiba yajioato ĩi mee yʉ cabuio rotiwĩ Dio. hDI “Caocabʉtiquẽna ãma,” jãre na caĩbato quena jã wariñuu, cariape cãniere cáti ocabʉtirã mʉja cãno maca. To bairi nipetiro cariape jeto seetobʉja mʉja cáti nutuaparore bairo Diore jã jeniboja mʉjaare. C Cariape cána macare ricati wame jã áti majiquẽe jãa. Netobʉjaro cariape na cátiparore bairo maca jã átinemo maji. ^B5 Caroorijere átirema ĩrã Diore jã jenibojanucu mʉjaare. “Caroa jetore cána ãnama,” jã macare na ĩato ĩrã mee to bairo jã jeniboja. Mʉja cátipe macare tʉgooñari, caroaro na áparo ĩrã to bairo jã jeniboja mʉjaare. Jĩcaarã, “Caroaro átiquẽema Pablo jãa,” jãre ĩgarãma. To bairo na caĩbato quena ñuugaro. iAK “Jesu ye quetire cariape cabuiorã ãma,” jãre mʉja caĩ nʉcʉbʉgorije macare jã boo. O@ ¿Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorã majuu mani ãti? ĩrã, mʉja majuuna mʉja cáti aniere tʉjʉ bejeya mʉjaa. Mʉja majuuna to bairona caroaro tʉgooñaña. Jesucristo mʉja mena cʉ cãmata cʉ caboorijere mʉja ána. Mʉja mena cʉ cãniquẽpata jocarãna, “Jesure caapi nʉcʉbʉgorã jã ã,” mʉja ĩrã. W?' Cariapena yʉ ĩ. Cristo caocabʉtiquẽcʉre bairona cabaiyupi, yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ̃re na capapua jĩaro. Ti paʉpʉre caocabʉtiquẽcʉre bairona cabairicʉ anibacʉ quena yucʉacã catínucucõami, Dio cʉ catutuarije mena. Jã quena cʉ cabairicarore bairona catutuaquẽna jã ã. To bairo catutuaquẽna anibana quena cʉ mena macana aniri catutuarã jã ã yua. To bairi mʉja tʉpʉ ejarã seeto mʉjaare cabuio ocabʉti majirã jã anigarã. w>g To bairo yʉ cabairo cariapena Jesucristo yʉ mena cʉ cãniere mʉja tʉjʉ majigarã. Yʉ jʉgori buiomi Cristo mʉja quenare. Mʉjaare buioʉ caocabʉtiquẽcʉre bairo mee buiomi Cristo. Cʉ catutua majirije macare mʉjaare iñoomi. 8=i Cajʉgoyepʉ mʉja tʉpʉ ãcʉ caroorije cánare yʉ cabuiotʉgawʉ mere. To bairi mʉja nipetirore yʉ cabuiowʉ. Yucʉacã quenare yoaropʉ anibacʉ quena yʉ ĩnemo tunu. Cabero mʉja tʉpʉ aácʉ noo caroorijere cánare mairique mena caroaro na yʉ buionemoquetigʉ. Tutuaro maca na yʉ buiogʉ. < + Yucʉacã mʉja tʉpʉ yʉ cáaápe mena itiani mʉjaare yʉ tʉjʉ aágʉ yua. Dio ye queti ucarica pũuro ocõo bairo ĩ ucarique ã: Pʉgarã o itiarã apeĩ cʉ cátajere catʉjʉricarã jĩcarore bairo na cabuiorijere apirã, “Cariape ĩrãma,” ĩ majirique ã. [;/ Yʉ tʉgooñarique pai. Cabero mʉja tʉpʉ yʉ cáaáto rooro mʉja cátie tʉjʉri, mʉja cáti aniere yʉ catʉgooña boboro yʉre átiboʉmi yʉ Ʉpaʉ Dio. To bairi rooro cátana, “Dio, jã majirioya,” mʉja caĩ jeniquẽto seeto yʉ jʉtiritiboʉ. Rooro mʉja cátiere, rooro mʉja catʉgooñarijere, rooro mʉja cáti epericarã cʉtiere, nipetiro caroorije mʉja cátigarore bairo mʉja cátinucurijere mʉja cajanaquẽto seeto yʉ jʉtiritiboʉ. : Mʉjaare yʉ tʉgooñarique paibʉja, na tʉpʉ yʉ cáaáto yʉ caboorore bairo mee átiborãma ĩbacʉ. Mʉja quena, “Pablore jã caboorore bairo baiquetiboʉmi,” mʉja ĩ tʉgooñarã. Apeye quenare ocõo bairo baiborãma yʉ ĩ tʉgooñarique pai. Ame tutiborãma. Ame tʉjʉ ʉgoobana ame punijiniborãma. Ame wada canamu paiborãma. Aperãre rooro wada paiborãma. To bairi, “Aperã netoro cañuurã jã ã,” ĩ tʉgooñaborãma. Noo na cabooro áti macaborãma, yʉ ĩ tʉgooñarique pai mʉjaare. H9  Ape paʉra, “Caroaro jãre na nʉcʉbʉgoato ĩrã to bairo ĩma,” jãre mʉja ĩ tʉgooñarã. To bairo me ã. Ocõo bairo maca ã: Dio jãre cʉ catʉjʉrona Jesucristo cʉ carotiro mena jã ĩ buio. Yʉ yarã, yʉ camairã mʉja cãno maca Diore netobʉjaro na nʉcʉbʉgoato ĩi to bairo mʉjaare yʉ ĩ. u8c Titore mʉja tʉpʉ yʉ cajoowʉ. To bairi apeĩ Jesucristore canʉcʉbʉgoʉ mani yaʉ quenare cʉ mena yʉ cajoowʉ. Topʉre Tito ĩtorique mena mʉja canʉcʉbʉgoro, mʉja ye niyeru, apeye uniere jãre mʉja cajooro cátiquẽjupi Tito. Cʉ quena yʉ cátinucurore bairona átinucumi. Mʉja yere jeni patowãcooquetinucumi, yʉre bairona catʉgooñaʉ aniri. u7c Yʉ cajooricarã maca Tito jãa ĩtori mʉja canʉcʉbʉgoro, mʉja yere jãre mʉja cajooro cátiquẽma. Z6- Mʉjaare yʉ cajeni patowãcooquetibato quena ocõo bairo yʉre ĩrãma jĩcaarã: “Cʉ cáti majirije mena cʉ̃re mʉja canʉcʉbʉgoro cájupi. To bairo átiri na yere jeericʉmi,” yʉre ĩrãma. 5- Yʉ maca yʉ cacʉgoro cõo mʉjaare yʉ átinemogʉ. Noo yʉ cáti ocabʉtiro cõo mʉja yeri mena netobʉjaro Diore mʉja canʉcʉbʉgopere yʉ átinemogʉ. Ocõo bairo yʉ tʉgooña baii pʉa. Seeto yʉ camairã anibana quena yʉ macare camaiquẽnare bairo mʉja bai. m4S Mʉja tʉpʉ yʉ cáaápere quenoo yuʉ yʉ áa mere. Yucʉacã yʉ cáaápe mena itiani mʉja tʉpʉre yʉ aágʉ yua. Apeye yʉ caboorije unie mʉjaare yʉ jeni patowãcooquetigʉ. Mʉja cacʉgorije quenare yʉ emaquetigʉ. Yʉre mʉja caapi nʉcʉbʉgope macare yʉ boo. Ocõo bairo ã: Capacʉa na punaare na caniyeru joopere neorãma. Na punaa maca na pacʉare na caniyeru joopere neoquẽnama. To bairi mʉja pacʉre bairo cabaii aniri mʉja cacʉgorijere yʉ jeniquẽe. 33_ Mʉjaa Corinto macanare aperã Jesucristore canʉcʉbʉgori poari macana rʉgaro caroaro nʉcʉbʉgorique mena mʉjaare yʉ cátiquetinucuwʉ. Atie jetore yʉ cátiquẽpʉ. Apeye yʉ caboorije uniere mʉjaare yʉ cajeniquẽpʉ. To bairo yʉ cabairiquere, “Yʉre majirioya,” ¿yʉ ĩbocʉti? X2) Mʉja tʉpʉ popiye tamʉobacʉ quena tʉgooña ocabʉtiri capee Dio cʉ catutuarije mena yʉ cáti iñoowʉ. To bairo ácʉ cariape Jesucristo cʉ cabejericʉ apóstol majocʉ yʉ cãniere yʉ caiñoowʉ. 1 Yʉ majuuna yʉ cawadaro, “Camecʉre bairona wadami Pablo,” yʉre mʉja ĩborã. Caroaro yʉre mʉja cawadaquẽtie jʉgori to bairo yʉ ĩ wada yʉ majuuna caroaro yʉ cátiere. Mʉja maca caroaro yʉ cátiere aperãre yʉre mʉja caĩ buioro ñuuboricaro. Na caĩtorijere mʉja canʉcʉbʉgoro cána maca, “Jesucristo cʉ cabeje jʉgoricarã apóstol maja netoro camajirã jã ã,” ĩ tʉgooñabanama. Yʉ maca, “Cawatoa macacʉ ãmi,” na caĩi anibacʉ quena na rʉgaro cãcʉ mee yʉ ã. 0 To bairi popiye tamʉoʉ yʉ wariñuu. Rooro yʉre na cawada pairije, apeye uniere yʉ cacʉgoquẽtiere, Jesure yʉ canʉcʉbʉgorije wapa yʉre na capopiyeyenucurije, ricati yʉre cabairijere yʉ wariñuu. Ocõo bairo ã: Caocabʉtiquẽcʉre bairo anibacʉ quena Jesucristo mena maca caocabʉti majuʉre bairo yʉ tʉgooña. Preocupación de Pablo por la iglesia de Corinto /  To bairo yʉ caĩbato quena Dio maca ocõo bairo yʉ caĩ yʉwĩ: “Seeto mʉre maii mʉre yʉ átinemonucu. To bairi apeye unie mʉre rʉjaquẽe. Camaja caocabʉtiquẽna na cãno yʉ catutuarijere netoro na yʉ joo maji,” yʉ caĩwĩ Dio. To bairi caocabʉtiquẽcʉ ãcʉ yʉ wariñuu. Yʉ caocabʉtiquẽto Jesucristo catutuaʉ maca yʉ mena cʉ ãmaro ĩi to bairo yʉ bai. m.S Itiani majuu mani Ʉpaʉ Diore, “Yʉ cariaye cʉtie yʉre to netoato,” cʉ yʉ caĩ jenibapʉ. I-  Dio yʉre cʉ caiñoorique caroa majuu cãmʉ. Tiere tʉgooñaʉ yʉ majuuna, “Caroaʉ majuu yʉ ã, ricati cabairije majuure catʉjʉricʉ aniri,” yʉ ĩboʉ. To bairona ĩ tʉgooñaremi ĩi popiye cʉtajere yʉ cajoowĩ Dio. Sataná maca pota mena yʉre catupuaʉre bairona yʉ cámí yʉ capopiye tamʉoro. b,= “Aperã netoro cãcʉ yʉ ã,” yʉ caĩgaata cariapena yʉ ĩboʉ. Noo booro wadaʉ mee yʉ ĩboʉ. To bairo to cãnibato quena, “Aperã netoro cãcʉ yʉ ã,” yʉ ĩquetigʉ, yʉ tʉjʉ nʉcʉbʉgo netorema ĩi. Yʉre camajirã aniri mere yʉre mʉja nʉcʉbʉgorã. To bairi netobʉjaro yʉre mʉja canʉcʉbʉgonemoro yʉ booquẽe. b+= To bairo cabairicʉ aniri, “Aperã netoro cãcʉ yʉ ã,” yʉ ĩ majiboʉ. To bairo baibacʉ quena yʉ majuuna, “Aperã netoro cãcʉ yʉ ã,” yʉ ĩquẽe. Yʉ caocabʉtiquẽtie jetore caroaro yʉ buiogʉ. *9 Jesucristore yʉ canʉcʉbʉgo jʉgoricaro beroacã cʉ tʉpʉ yʉre cane aámi Dio. Catorce cʉmari neto Dio ʉmʉrecoopʉ yʉre cʉ cane aátato bero. Yʉ rupaʉ nipetirona o yʉ yeri jeto yʉ aátacʉ yʉ ĩ majiquẽe. Dio jĩcaʉna majiimi yʉ cabairiquere. Atie jetore yʉ maji. Dio cʉ tʉpʉ Paraíso cawamecʉtopʉ yʉre cane aámi. Topʉ ãcʉ cayajiorije camajare cabuioya maniere yʉ caapiwʉ. ) V( ' Mani majuu, “Caroaro yʉ áa,” mani caĩrije wapa maa. To bairo to cawapa manibato quena apeye mʉjaare yʉ buiogʉ. Mani Ʉpaʉ Jesucristo quẽguericarore bairo yʉre cʉ caiñooriquere yʉ buiogʉ. '+ !To bairo yʉre na cañegaro yʉ mena macana yʉ carutipere yʉ cátinemowã. To bairi piipʉ yʉre ne jãri ti janiro cãni jopeacãpʉ yʉre cayo netoo ruio joowã. To bairo yʉre na cáto maca Damasco macanare carotii yʉre cʉ cañe rotibatanare yʉ caruticoapʉ.h&I Damasco macapʉ yʉ cãno ʉpaʉ majuu Areta cawamecʉcʉ ẽoro macacʉ carotii maca yʉ cañegabami. To bairi ti maca tʉjaro na cawerica janiro butirica joperire polisía majare na cacote rotiyupi, yʉre na ñeato ĩi. %! Dio mani Ʉpaʉ Jesucristo Pacʉre, “Cañuʉ majuu ãmi,” caĩ nʉcʉbʉgo wariñuupe ã. “Cariape wadami,” yʉre ĩ majiimi Dio. ~$u To bairi yʉ majuuna, “Aperã netoro cãcʉ yʉ ã,” yʉ caĩrijere ĩi yʉ caocabʉtiquẽtierena ĩi yʉ áa. W#' Noo Dio cʉ caboorijere cáti ocabʉtiquẽcʉ ũcʉre yʉ quena cʉ cáti ocabʉtiquẽtiere yʉ tʉgooñarique pai. Noo jĩcaʉ ricati wame caroorije macare cʉ cáto seeto majuu yʉ tʉgooñarique pai. R" To bairo nairoacã popiyecʉti, apeye quena yʉ yeripʉ seeto yʉ tʉgooñarique cʉtinucu. To cãnacã rʉmʉ Jesucristore canʉcʉbʉgori poari nipetiro macanare na cãniere yʉ tʉgooñanucu. }!s Capee niri yʉ capaa popiyecʉpʉ. Caniquẽcʉna yʉ cáaáteña bujucoanucuwʉ. Ñigo ria, oco etiga yʉ cabainucuwʉ. Ape paʉrira ʉgaquẽcʉna, seeto cajooropʉ uma yojaricaro cʉgoquẽcʉna yʉ cabainucuwʉ. Yʉ cajutii bopacanucuwʉ. ? w Capee niri aáteñabacʉ ria cauwiori paʉripʉ, uwioro cajee rutirã watoapʉ, yʉ yarã judío maja tʉpʉ, judío maja cãniquẽna tʉpʉ quena cauwiorije watoapʉ yʉ cáaáteñawʉ. To bairi macapʉ quenare, camaja na manopʉ quenare, ria capaca yari cauwioropʉ quenare yʉ cáaáteñawʉ. “Jesucristore canʉcʉbʉgorã jã ã,” caĩtorã watoapʉ quenare yʉ cabuio teñarijere carooye tuugarã watoapʉ yʉ cáaáteñawʉ. pY Itiani majuu yucʉri mena yʉre capawã. Jĩcani ʉ̃ta rupaari mena yʉre carewã. Itiani majuu cumua capairica mena aáteñabacʉ yʉ caruawʉ. Jĩcani ruabacʉ ria capairi yapʉ jĩca rʉmʉ, jĩca ñami yʉ capaja bujucoapʉ. ' Jĩca wamo cãnacã ni judío maja wecʉ ajero wẽri mena yʉre cabapewã. Na cabaperije niri cõo treinta y nueve niri jeto cabapenucuwã. c? “Jesucristo ye quetire cabuiorã jã ã,” ĩnucuma. Yʉ maca na netoro Jesucristo ye quetire cabuioʉ yʉ ã. To bairo yʉ majuuna, “Cawatoa macacʉ mee yʉ ã,” ĩi, caĩ mecʉre bairo yʉ wada. Ocõo bairo ã: Yʉ maca na netoro Jesu ye quetire buio teñaʉ yʉ capopiye cʉtaje: Yʉ maca na netoro yʉ capaa popiyecʉpʉ. Na netoro capee niri yʉ capreso jõowã. Na netoro capee niri yʉre cabapewã. Capee niri yʉre na cajĩagaro cauwiorije watoa yʉ cãmʉ. wg “Hebreo maja aniri cãni majuurã jã ã,” ĩnucuma. Yʉ quena hebreo yaʉna yʉ ã. “Israel macana jã ã,” ĩnucuma. Yʉ quena Israel macacʉna yʉ ã. “Abraham pãramerã jã ã,” ĩnucuma. Yʉ quena cʉ pãramina yʉ ã. C Jã maca na cátore bairo tutuaro mʉjaare jã ĩqueti majuucõa. Tutuaro mʉjaare jã caĩquẽto tʉjʉrã, “Caĩ ocabʉtiquẽna ãma Pablo jãa, bobobʉjama,” jãre mʉja ĩ tʉgooñarã. Aperã na majuuna, “Caroaro cáti majirã jã ã,” ĩ neto nʉcarãma. Yʉ quena nare bairo petoacã yʉ cátaje, caroaro yʉ cãnie quenare yʉ ĩ buio ocabʉtigʉ, “Cawada mecʉre bairona wadami,” yʉre mʉja caĩ tʉgooñabato quena. ;o Na macare caroaro mʉja apiʉjanucu, rooro mʉjaare carotirã na cãnibato quena. Noo booro mʉjaare roti epenucuma. Ĩtori mʉja yere jeenucuma. Mʉjaare tʉjʉ rocacõama. Ape rʉmʉra rooro mʉja átinucuma. To bairo capee rooro mʉjaare na cáti eperije to cãnibato quena caroaro nare mʉja apiʉja. -S “Camajirã jã ã,” ĩ tʉgooñabana quena noo booro cabuiorã macare caroaro nare mʉja apiʉja. To bairi nare mʉja caapiʉjarore bairona yʉ quenare apiya. 3_ Capãarã na majuuna, “Caroaro cána jã ã,” ĩnucuma. To bairi yʉ quena na caĩrore bairona ati yepa macaje yʉ cátiere, “Caroaro cácʉ yʉ ã,” yʉ ĩgʉ. U# To bairo yʉ caĩata mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ carotirique meere wadaʉ yʉ áa. Yʉ majuu, “Caroaro cabuio majii yʉ ã,” yʉ caĩrije, “Camecʉre bairona wadami,” yʉre mʉja ĩ tʉgooñarã. eC Cajʉgoye yʉ caĩricarore bairona mʉjaare yʉ ĩnemogʉ tunu. To bairo yʉ caĩrijere, “Ĩ mecʉ áami,” yʉre ĩ tʉgooñaqueticõaña. “Ĩ mecʉ áami,” yʉre ĩ tʉgooñabana quena yʉre apiya mʉjaare yʉ caĩ uca joorijere. Aperã, “Caroaro cabuio majirã jã ã,” na caĩrore bairo yʉ quena petoacã yʉ ĩgʉ baii pʉa. S To bairi cʉ̃re caapiʉjarã quena cʉ̃re bairona bainucuma. Caroarã Dio yere cánare bairona baitonucuma. To bairo na cabaitorije wapa na popiyeyegʉmi Dio yua. Sufrimientos de Pablo como apóstol ) To bairo na cátie majirioquẽto. Sataná quena to bairo áti majiimi. Ape paʉra Dio tʉ macacʉ ángel majocʉre bairona cabauʉ jeeñami. T! “Jesucristo cʉ cabejericarã jã ã,” ĩrã to bairo ĩtocõarã ĩma. Baitori maja na riyare ricati bauri ajero cajañarãre bairona baima naa, “Jesucristo cʉ cabejericarã jã ã,” ĩtorã.  Yʉ cátinucurijere to bairona yʉ áticõa anigʉ. Aperã maca, “Pablo cʉ cátore bairo cána jã ã,” caĩrã anibana quena na cabuiorije wapa booma aperã. Yʉ maca cawapa boʉ mee yʉ ã. To bairo, “Cʉ̃re bairo jã áa,” ĩ majiquẽnama. iK Mʉjaare camai netoʉ aniri to bairo yʉ áa. Dio quena mʉjaare yʉ camai netorijere majiimi. mS Jesucristo ye queti cariape cãnie jetore yʉ buionucu. Tie queti cariape to cãnore bairona yʉ cabuiorije wapa yʉ niyeru jeniquetigʉ. Jĩcaʉ mácana Acaya macacʉ, “Pablo cʉ cabuiorije wapa boomi,” ĩ majiquetigʉmi. w Mʉja tʉpʉ ãcʉ apeye uniere yʉ caboo patowãcooquẽpʉ mʉjaare. Jesure caapiʉjarã Macedonia macana yʉ caboorije carʉjarije uniere yʉ cajoowã. To bairi mʉjaare yʉ capatowãcooquẽpʉ. To bairona yʉ patowãcooqueti yaparocõagʉ. <q Mʉja tʉpʉ yʉ cãno Jesucristore caapiʉjarã ape poari macana yʉ caniyeru joowã. Tiere jei, mʉja macare átinemogʉ na ye niyeru caema rʉgoʉre bairo yʉ catʉgooñawʉ. { o Nemoopʉre Dio camajare cʉ canetoorije quetire mʉjaare buioʉ yʉ cawapa jeequẽpʉ. ¿To bairo jeequẽcʉna rooro mʉjaare yʉ ájupari? Yʉ majuuna yʉ capaa wapata ʉgawʉ. Mʉja macare caroaro átinemogʉ to bairo yʉ cápʉ́. \ 1 Nare bairo cawada maji majuʉ mee yʉ ã baii pʉa. To bairo baibacʉ quena Dio yere caroaro camajii yʉ ã. Nipetiro yʉ cátiere tʉjʉrã, “Dio yere caroaro camajii ãmi,” yʉre mʉja ĩ tʉjʉ majirã. ! ; Mʉja caapiʉjarã maca, “Aperã Jesucristo cʉ cabejericarã netoro camajirã jã ã,” ĩ tʉgooñarãma. Yʉ maca na rʉgaro camajii mee yʉ ã.    Aperã ricati mʉjaare cabuiorã macare mʉja api tʉjoo. Jã maca cariape Jesucristo yere jã cabuiowʉ. Na maca to bairo mee buioma. Nemoona Dio Espíritu Santore mʉja caboowʉ. Yucʉacãre Dio camajare cʉ canetoorije queti majuu mee macare na cabuioro caroaro nare mʉja api nʉcʉbʉgocõa. Na cabuiorijere apirã Espíritu Santo cʉ ye cãniquẽtie macare boorã mʉja bai.  / Sataná Evare ĩtori cʉ macare cʉ caapi nʉcʉbʉgoro cájupi. Mʉja quena co cátatore bairona aperã na caĩtorijere mʉja api nʉcʉbʉgoborã. Jesucristore cariape caroaro cʉ̃re mʉja canʉcʉbʉgobatajere mʉja janaborã. To bairi mʉjaare yʉ tʉgooñarique pai. =s Dio mʉjaare cʉ camairore bairona yʉ quena seeto mʉjaare yʉ mai. Jesucristo ye quetire mʉjaare yʉ cabuioro cʉ̃re mʉja canʉcʉbʉgo jʉgowʉ. To bairi Cristo cʉ catʉjʉro caroorijere cátiquẽna mʉja cãno yʉ boo. To bairi seeto mʉjaare yʉ tʉgooñarique pai, caroorije átiborãma ĩbacʉ. { q Yucʉacã noo booro cawadaʉre bairona yʉ ĩ ucagʉ. To bairo mʉjaare yʉ caĩrijere mʉja caapigaata nʉcaña. N Nii cʉ majuu cʉ cátajere, “Caroaro yʉ cápʉ́,” caĩi ũcʉ caroare cácʉ aniquẽcʉmi. Diona, “Caroaro mʉja cápʉ́,” cʉ caĩ ecoorã maca caroare cána majuu ãma na maca.   “Aperã netoro caroaro yʉ cápʉ́,” caĩquetipe ã. “Mani Ʉpaʉ Dio maca caroaro yʉ cátinemowĩ,” caĩpe ã. 9 Jesucristo netobʉjaro mʉja caapiʉja nutuato mʉja jʉgoye macá macaripʉ quenare jã buio teña nutua majigarã. Cʉ ye quetire cabuioya manopʉre jã buiogarã. Camaja mere Jesure na caapiʉjaropʉ, “Jã maca jã cabuiorije jʉgori apiʉjama,” jã ĩgaqueti majuucõa. a; Aperã na cátiere, “Jã cátie maca ã,” jã ĩquẽe. To bairi aperã ye paariquere, “Pablo jãa na cátaje ã,” aperã na caĩro jã booquẽe. Netobʉjaro Jesure mʉja caapiʉja nutuato jetore jã boo. To bairo mʉja cáto mʉja tʉpʉ macanare jã buionemo majigarã. Dio cʉ cabuio teña rotiro jetore jã buio teña nutuagarã. C To bairi Jesu ye queti mʉjaare buiorã jã majuu jã cabooro meena jã cápʉ́. Diona mʉja tʉpʉ jãre cʉ caqueti buio rotiro jã cápʉ́. To bairi mʉjaare Jesu ye quetire cabuio jʉgoricarã jã ã. Mʉja tʉpʉ jã cabuio teñaquẽpata jocarãna, “Mʉjaare cabuio jʉgoricarã jã ã,” jã ĩborã. + Jã maca jã cáti majiquẽtiere, “To bairona ã,” jã ĩquẽe. To bairi, “Jã majuuna Dio ye quetire noo jã cabooro jã buio teña maji,” jã ĩquẽe. Dio cʉ carotiro jetona jã buio teña maji. To bairi cʉna mʉja tʉpʉ quenare jã cabuio teña rotiwĩ. w Aperã mʉja tʉ macana, “Jã maca cãni majuurã jã ã,” ĩrãma. To bairo caĩrã mena jĩcaro cõo jã anigaquẽe jã maca. Na majuuna tʉgooñari, “Camajirã mani ã,” ame ĩnucurãma. To bairo ĩnucubana quena majiquẽnama. -S To bairo yʉre caĩrã una atiere na tʉgooña majiato: Cayoaropʉ ãnaa jã cauca jooricarore bairona, mʉja tʉpʉ ãnaa quena to bairona tutuaro jã buio maji. :~m To bairona yʉre ĩ tʉgooñarãma mʉja tʉ macana jĩcaarã. “Papera pũuro uca joʉ caocabʉti majuʉre bairo tutuaro majuu manire ĩ joomi Pablo,” yʉre ĩrãma. “Cabaujaro macara mani tʉpʉ buioʉ maca catutuaquẽcʉre bairo baumi. Cʉ cawadarije quena seeto tʉjooquẽe,” yʉre ĩrãma. l}Q “Na uwi tʉgooñaato ĩi tutuaro majuu manire ĩ uca joomi Pablo,” yʉre ĩ tʉgooñaquẽja. ?|w Mani Ʉpaʉ Jesure netoro mʉja catʉgooña nʉcʉbʉgonemoparore bairo yʉ cáti rotiwĩ Dio. Jesure mʉja canʉcʉbʉgorijere yʉre carooye tuu rotiquẽmi. Ape paʉra to bairo cʉ ye quetire Dio yʉre cʉ cabuio rotiriquere netobʉjaro yʉ wada baii pʉa. To bairo wadabacʉ quena nope ĩi yʉ boboquẽe. { Camajare tʉjʉrã na cabaurije cabui macaje jetore mʉja tʉgooña, na yeri maca tʉgooñaquẽnana. To bairi mʉja tʉpʉ macacʉ, “Jesucristo yaʉ majuu yʉ ã,” caĩ ũcʉre ocõo bairo yʉ ĩ: Jã quena Jesucristo yarã jã ã, cʉ cãnore bairona. z5 Jesucristo cʉ cabooro mʉja cátigarije bero mʉja mena caneñaponucurã cabooquẽna macare jã popiyeye ocabʉti maji na canetoo nʉcarije wapa. 'yG To bairi cʉ cáti tutuarije jãre cʉ cajoorije mena nipetirã, “Camajirã jã ã, ocõo bairo majuu ã,” caĩrã na caĩtorijere jã ĩ neto maji. Dio ye quetire jã cabuioro caapi majigarãre camatarã quenare jã re maji. Cʉ carotirije macare na áparo ĩrã, cʉ caboorore bairo catʉgooñarã maca na ãmaro ĩrã jã áti maji. Dio cʉ cáti tutuarije jãre cʉ cajoorije mena to bairo jã áti maji. ]x3 Dio yere ána jã majuuna jã cáti tutuarije mena, ati yepa macanare bairo jã átiquẽe. Dio cʉ catutuarije mena maca cañuuquẽtiere, caĩtorije jã re maji. Cʉ cátinemorije mena jã áti ocabʉti maji. aw; Camaja ati yepa macana anibana quena Jesure catʉgooñaquẽnare bairo jã átiquẽe. vy Mʉja tʉpʉ yʉ cáaáto caroaro ája, caroaro mʉjaare yʉ caĩ buio majiparore bairona. Rooro caĩrã macare tutuaro mena na yʉ ĩ buiogʉ. Jĩcaarã mʉja tʉ macana, “Pablo jãa na majuuna tʉgooñari baima,” jãre ĩrãma. “Ati yepa macana Jesure camajiquẽna na cabairore bairona baima,” jãre ĩrãma. To bairo caĩrã una quenare yʉ wada canamu majigʉ. ;u q Yʉ Pablo apeye mʉjaare yʉ ĩ buiogʉ. Jesucristo caroaro mairique mena, mani bopacoo tʉjʉri cʉ cabuio majirore bairona caroaro mʉjaare yʉ ĩ uca joo baii pʉa. Jĩcaarã mʉja tʉ macana ocõo bairo yʉre ĩrãma: “Pablo mani tʉpʉ ãcʉ caroaro mani mai tʉjʉri caroaroacã mani buionucumi. Aperopʉ ãcʉ maca papera mena ĩ uca joʉ seeto majuu tutuaro manire ĩ joonucumi,” yʉre ĩrãma jĩcaarã mʉja tʉ macana. rl~}{zzyyxwvu^srrqSpnlkij7hg#f=ddBbaa_^][oZZ'YWVTSR QKPOUN.MOLLJCHFEEC.C"@G?? >:H8/7s6543>2M0y//.#-,+f**6)e)('P&Z%%`%U"!y !a  ) :lJ_ lAti yepa macana Diore caapiʉjaquẽna na majuuna na caĩ tʉgooñarije aperã na caĩ buioro na apiquẽja. Cañuuquẽtie ã. Camaja tiere ame buiorã netobʉjaro caroorã ani nutuaborãma. C^lTo bairi Dio mʉre cʉ cáti rotirijere mʉ camajiro cõo caroaro ája, aperãre Dio ye quetire buiori. “Caroaro cʉ̃re yʉ cáti rotirijere áami Timoteo,” Dio mʉre cʉ ĩato ĩi, Dio ye queti caroaro cariape macaje jeto aperãre na ĩ buionucuña. To bairo caroaro ácʉ Diore mʉ tʉgooña boboquetigʉ. `]9lTo macana Jesu yere caapiʉjarãre caroaro na ĩ buioya, mʉre yʉ cauca joorijere caroaro tiere na tʉgooña majiato ĩi. Na caame ĩ wada netorijere na jana rotiya mani Ʉpaʉ Dio cʉ caapirona. To bairo na caame wada netorije cawatoa macaje ã. Tie caroaro na cabairo átiquẽe. To bairi camaja tiere apirã tʉgooña mawijianucuma. @\yl To bairi mani caĩrore bairo mani cáti peoquetibato quena cʉ maca cʉ caĩrore bairona áticõa aninucugʉmi. Cʉ maca cariape caĩi aniri ĩto majiquẽemi. Un trabajado aprobado L[l To bairi ati yepapʉ cʉ ye quetire aperãre mani cabuiorije wapa popiye baibana quena, ape rʉmʉ cʉ̃re carotinemorã mani anigarã. To bairona ati yepapʉ, “Aperã yʉ tutirema,” ĩbana, “Jesure yʉ majiquẽe,” mani caĩata Jesu maca ape rʉmʉ mani quenare, “Mʉjaare yʉ majiquẽe,” mani ĩgʉmi. Z!l Ati wame cariape queti ã:Jesucristo rooro cʉ na cáto cʉ cabai yajiricarore bairo mani quena bai yajirã, cʉ cacati tunuricarore bairo mani quena mani catínemogarã tunu. To bairi jõ buipʉ cʉ mena mani anicõa anigarã to cãnacã rʉmʉ yua. yYkl To bairi nipetiro yʉ capopiye tamʉorijere yʉ nʉcacõa. Dio yarã cʉ cabejericarã cariape na apiʉjaato ĩi, to bairona yʉ nʉcacõa. Na quena Jesucristo mena to cãnacã rʉmʉ na ani wariñuu anicõato ĩi, to bairo yʉ nʉcacõa. X'l Tie queti caroa quetire yʉ cabuio teñarije wapa popiye yʉ tamʉo. To bairi caroorije cátacʉre bairona presopʉ yʉ cajõowã tie quenare. To bairo presopʉ yʉre na cacũbato quena Dio ye queti maca presopʉ cũ roca majiña maa. Nipetiropʉ jeja peticoagaro yua. hWIlJesucristo cʉ cabairiquere tʉgooñaña tunu. Ʉpaʉ David tirʉmʉpʉ macacʉ pãrami ati yepapʉ cabuiayupi Jesu. Cabero cʉ̃re na cajĩabato quena catunu catiyupi Jesu. Tie quetirena camajare na yʉ ĩ buionucu. V#lMʉre yʉ caĩ queti buiorijere caroaro tʉgooñaña. To bairo mʉ catʉgooñaro mani Ʉpaʉ Dio caroaro mʉ camajiro roque mʉ átigʉmi. hUIlTo bairi tunu jĩcaʉ cʉ ya weje capaanucuʉ ti weje carica cʉtiere jeimi cʉ majuuna. Cʉ ye capaarique wapa wapataʉre bairo baiimi. Mʉ quena Timoteo to bairona Dio yere mʉ cáto cabero caroare mʉ joogʉmi Dio yua. TlTo bairona caatʉri majocʉ aperãre atʉ ocabʉti netogʉ atʉrique ʉparã na carotirije uniere bairona cátipaʉ ãmi. Cʉ cátiquẽpata cʉ caatʉ netorije wapa cʉ̃re na cajooboriquere jooquetiborãma, apero maca na carotiquẽtopʉ cʉ caatʉro jʉgori. S+lNii surara majocʉ ũcʉ aperãre bairo, “To bairona cãnipaʉ yʉ ã yʉ quena,” ĩ majiquẽcʉmi. Aperã surara maja cãniquẽna maca noo na cabooro áti aninucuma. Surara majocʉ maca cʉ ʉpaʉ cʉ carotirore bairo jeto átinucumi, yʉ mena cʉ wariñuato ĩi. aR;lMʉ quena popiye tamʉobacʉ quena nʉcaña, Jesu ye quetire buio janaquetiri. Surara majocʉ caroorãre caquẽ ocabʉtii popiye cʉ̃re to cabairo cʉ canʉca ocabʉtirore bairona mʉ quena nʉca ocabʉtiya. mQSlYʉ caqueti buioriquere aperã capãarã mena yʉre mʉ caapiriquere aperãre na buio netoña tunu. Aperãre caqueti buio neto ocabʉtirã macare na queti buio netoña. To bairi naa aperãre na queti buio netonucugarãma tunu. sP alTo bairi Timoteo, yʉ macʉre bairo cãcʉ, Jesucristo mʉre cʉ cátinemorije mena tʉgooña ocabʉtiya. FO lTo bairi caberopʉ mani Ʉpaʉ Dio camajare na tʉjʉ cõoñari nare cʉ catʉjʉ bejeri paʉ cãnopʉ caroare cʉ joato Onesíforore, caroaro yʉre cʉ cátinemorique jʉgori. To bairona Efeso na caĩri macapʉ mani cãno quena mani cátinemowĩ Onesíforo. Topʉ caroaro cʉ cátajere mʉ quena mʉ majii mere.sN alOnesíforo ati maca Romapʉ ejaʉ nemoona yʉ camacañupi. To bairo yoaro yʉre maca, yʉ cabʉgacõawĩ. ,M SlTo bairo yʉre na cáaáweobato quena Onesíforo cawamecʉcʉ maca yʉre cátinemowĩ. Presopʉ yʉ cãniere catʉgooña boboquẽmi. Yʉre catʉgooña ocabʉtiowĩ presopʉ yʉ cãno, yʉre tʉjʉʉ ejaʉ. To bairi caroare cʉ joato mani Ʉpaʉ Dio Onesíforore, cʉ ya wii macana quenare. @L {lAsia yepa macana yʉ mena cãnibatana nipetirã yʉre cáaáweocoama. Tiere mʉ majitʉgaʉ mere. Na mena macana Fijelo, to bairi Emójenes cawamecʉna quena yʉ cáaáweocoama. IK  lDio mʉre cʉ caqueti buio cũriquere caroaro buiocõa aninucuña. Espíritu Santo, mani mena cãcʉ mʉre cʉ cátinemoro mena cariape queti buioriquere caroaro aperãre buiocõa aninucuña. }J ul Caroa quetire, mʉre yʉ caqueti buiorica wame jetorena mʉ quena aperãre na buiocõa aninucuña mʉa Timoteo. To cãnacã rʉmʉ Jesucristore cʉ tʉgooña nʉcʉbʉgoya. Cʉ̃re catʉgooña nʉcʉbʉgoʉ aniri camaja quenare na maiña. YI -l Tie jʉgori popiye yʉ tamʉo. To bairo popiye tamʉobacʉ quena ato presopʉ yʉ cãniere yʉ tʉgooña boboquẽe. Yʉ caapiʉja nʉcʉbʉgoricʉ Jesu cañuu netoʉ ãmi, cáti majii ãmi, yʉ ĩ maji. To bairi yʉre cacote majii ãmi Jesu. To bairo yʉre coteri cʉ catunu atíparo jʉgoye caroaro yʉ cabairo roque yʉre átigʉmi. -H Ul Tie quetire yʉ cabuio teña rotiwĩ Dio. To bairo ácʉ apóstol, Jesu cʉ cabuerã cãnana mena macacʉre yʉre cacũwĩ, cʉ ye quetire cabuio teñapaʉre. #G Al To bairi ati yʉteapʉre manire camajioñupi Dio manire cʉ camai tʉjʉrijere. Cʉ Macʉ Jesucristore ati yepapʉ cʉ cajoorije jʉgori manire camajioñupi Dio manire cʉ camai tʉjʉrijere. To bairi manire canetoo catiopaʉre cʉ cajooyupi Jesucristore. To bairi Jesu maca caroorã na cãnopʉ mani cabai yajibopere canetoobojayupi manire. To bairona rooro cabairã nare cʉ canetoobojapere, cʉ mena mani cãnicõa aninucupe caroa quetire mani cacũñupi. To bairi noa una Jesucristore catʉgooña nʉcʉbʉgorã yajiquetigarãma yua. 6F gl Dio maca manire canetooñupi caroorã ya paʉpʉ mani cayajibopere. Caroaro majuu mani cáti anipere boʉ mani catʉjʉ bejeyupi Dio cʉ yarã cãniparãre. Mani majuuna caroare mani cátie wapa mee manire catʉjʉ bejeyupi. Cʉ majuuna manire mai tʉjʉri, yʉ caboorore bairo na ãmaro ĩi, to bairo manire catʉjʉ bejeyupi Dio. Tirʉmʉpʉ ati ʉmʉrecoo átigʉ jʉgoyepʉna Jesucristo mena mani cãnipere catʉgooñañupi. E %lTo bairi mani Ʉpaʉ Jesu ye quetire aperãre na buio boboqueticõaña mʉa, Timoteo. Yʉ quenare Jesu ye quetire yʉ cabuio teñarique wapa presopʉ yʉ cãniere bobo tʉgooñaqueticõaña. Mʉ quenare mʉ popiyeyegarãma, Jesu ye queti mʉ cabuioro booquẽna. Mʉre na capopiyeyerije to cãnibato quena Jesu ye quetire buiocõa aninucuña. To bairo mʉ cáto ocabʉtiriquere mʉ joogʉmi Dio. 6D glDio maca tʉgooña uwiriquere mani cajooquẽmi. Tʉgooña ocabʉtirique macare mani cajoowĩ. Ame mairique quenare mani cajoowĩ. Maja catirique quenare mani cajoowĩ Dio. kC QlTo bairi Diore mʉre jeniboja, mʉre yʉ cañiga peoro Jesu ye quetire buio majiriquere mʉ cajooyupi Dio. To bairi mʉre cʉ cabuio majiorica wame tʉgooñari caroaro áticõa aninucuña mʉre cʉ cáti rotirica wamere. B lDiore cariape mʉ catʉgooña nʉcʉbʉgorijere yʉ tʉgooña. Mʉ ñico Loida, mʉ paco Eunice quena mʉ jʉgoye Diore catʉgooña nʉcʉbʉgoyupa. To bairi, “Cʉ paco jãare bairo Diore tʉgooña nʉcʉbʉgonucumi Timoteo quena,” yʉ ĩ maji. %A ElMʉre yʉ cáaáweori paʉ mʉ cayapapuarore, mʉ caotirore yʉ tʉgooñanucu. To bairi seeto mʉ yʉ tʉjʉgacʉpʉ, cʉ tʉjʉʉ yʉ wariñuu anigʉ ĩi. @ ylTo cãnacã ni Diore jeni nʉcʉbʉgori mʉre yʉ tʉgooñanucu. Mʉre tʉgooñari, “Caroaro jãre mʉ átibojanucu,” Diore cʉ yʉ ĩnucu. Ñami, ʉmʉreco quenare Diore mʉ yʉ jenibojanucu. Yʉ ñicʉ jãa Diore na canʉcʉbʉgoricarore bairo yʉ quena cʉ̃re yʉ nʉcʉbʉgo. To bairi Dio mena yʉ cáti aninucurije tʉgooñarique pairique manona yʉ anicõa. U? 'lYʉ Pablo ati pũuro mʉ yʉ uca joo Timoteore. Jesucristo cʉ caqueti buio joo rotii yʉ ã Dio cʉ caboorore bairo. “To cãnacã rʉmʉ catícõa aninucupere na yʉ joogʉ Jesure caapiʉjarãre,” caĩñupi Dio. Cʉ caĩricarore bairona buio rotii yʉre caqueti buio joo rotiwĩ. To bairi petoacã mʉ yʉ queti buiopa ati pũuro jʉgori. Yʉ macʉre bairona mʉ yʉ mai tʉjʉ. Caroa majuu mʉre cʉ joato mani Pacʉ Dio. Mani Ʉpaʉ Jesucristo mena caroare mʉre cʉ joato. Mʉre cʉ mai tʉjʉato. Caroaro ani yeri wariñuurique quenare mʉre cʉ joato. Dando testimonio de Cristo > lm=SXMani Ʉpaʉ Jesucristo caroaro ani wariñuuriquere nipetirã mʉjaare cʉ joato. To cõona ã.<XYʉa Pablo yʉ majuuna atie ñuu rotiriquere yʉ uca. Atie yʉ ya wame ã. To bairona yʉ ucanucu aperãre queti joʉ. r;]XMani Ʉpaʉ Dio cʉ majuuna caroaro ani wariñuurique mani yeripʉre cajoʉ ãmi. To bairi caroaro ani wariñuurique mʉja yeripʉ cʉ joato nipetiro mʉja cabairi wame cõo. Nipetirã mʉja mena mani Ʉpaʉ Dio cʉ anicõato. @:yXCʉ tʉjʉ tutiquẽja bairã pʉa. Mʉja yaʉrena, “Ñuuquẽto mʉ áa,” caroaro cʉ mʉja caĩrore bairona caroaro cʉ buioya, caroa macare cʉ áparo ĩrã. Bendición final y9kXNii jĩcaʉ atie jã caqueti uca joori wame cabai botioʉ ũcʉre cʉ tʉjʉ majiña. Cʉ tʉjʉ majiri, cʉ bapa cʉtiquẽja. To bairo cʉ mʉja cabairo jʉtiritigʉmi ñuuquẽto cʉ cabairijere. Jʉtiritiri to cõona nʉcʉbʉgogʉmi. Q8X Jã yarã, mʉja maca quepequẽnana caroare áticõa aninucuña. M7X To bairo cabairã aperã yere na cátiere na tʉjʉ patowãcooqueticõato. Caroaro na paato. Na majuuna na yere na ʉgaato. To bairo nare jã áti roti, mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ carotiro mena. 6 X Jĩcaarã mʉja mena macana cateeye pairã na cãniere jã queti apinucu. Patowãcoobʉjayuparã. Na majuuna paagaquẽjuparã. 55X Mʉja tʉpʉ ãnaa ocõo bairo mʉjaare jã caĩ buionucuwʉ: “Jĩcaʉ ũcʉ capaagatei aperã yere cʉ jeni ʉgaqueticõato,” jã caĩnucuwʉ. 34_X Cristo ye quetire mʉjaare camajiorã aniri mʉja yere cariape caʉgaboparã anibana quena wapa jooquẽnana jã cajeni ʉgaquẽpʉ mʉja yere. Jã majuuna jã capaa popiye cʉtinucuwʉ, mʉja quena, “Pablo jãare bairona caroaro jã paagarã jã quena,” mʉja caĩ tʉjʉparore bairo ĩrã. t3aXCajeni ʉga pairãre bairo jã cabaiquẽpʉ. Jĩcaʉ ũcʉ cʉ yere wapa manona jã cajeni ʉgaquẽpʉ. Jã majuuna jã capaa popiye cʉtinucuwʉ. Ʉmʉreco, ñami quenare jã capaa popiye cʉtinucuwʉ, mʉjaare patowãcoogateerã. 2 XMʉja tʉpʉ ãnaa teeye mano jã cabaiwʉ. Mere mʉja maji. To bairi jã cabaieparore bairona cabaiparã mʉja ã mʉja quena. v1eXJã yarã, jĩcaarã ãma mʉja tʉ cãna cateeye pairã. “Caroaro paaya,” mʉjaare jã caĩbata wamere cabai botiorã ãma. Na unare bapa cʉtiqueticõaña. Mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ carotiro mena tiere jã ĩ buio mʉjaare. 03XTo bairi mani Ʉpaʉ Cristo ame mairiquere mʉjaare cʉ joato. Mʉja yeripʉ catʉgooña patowãcaquẽtie quenare cʉ joato. El deber de trabajar 7/gXCaroaro jã maji jãa. Mani Ʉpaʉ Jesu mʉja átinemogʉmi. Mere cʉ cátinemoro mena mʉja átinucu jã cáti rotiri wamere. To bairona tiere mʉja áticõa aninucugarã. P.XMani Ʉpaʉ Dio cʉ caĩ cũriquere bairona manire cátibojaʉ ãmi, ĩtoquẽcʉna. To bairo manire cátibojaʉ aniri mʉja yeripʉre tʉgooña tutuariquere mʉja joogʉmi Dio. Caroorije mʉja cátiquetiparore bairo ĩi tʉgooña tutuariquere mʉja joogʉmi Dio. Caroorije mʉja cátiquetiparore bairo ĩi tʉgooña tutuariquere mʉja joogʉmi. Mʉja tʉjʉ ʉjagʉmi cañuuquẽcʉ majuu Sataná ñe unie rooro mʉjaare cʉ cátiquetiparore bairo ĩi. m-SXJĩcaarãacã ãma Jesucristo ye quetire caapi nʉcʉbʉgorã. Aperã maca caroaro catʉgooñaquẽna, Diore cabooquẽna ãma. To bairi nare, caroorã jãre capopiyeyeborãre Dio na cʉ matabojaato ĩrã Diore jã jenibojaya. , XJã yarã, ape wame mʉjaare jã ĩ buio tʉjagarã: Mani Ʉpaʉ Diore jã jenibojaya cʉ ye quetire jã cabuio teñaro. “Jesu ye quetire caapiʉjarã tiere na buio bateato,” Diore cʉ ĩ jeniya, to cãnacã paʉpʉ cʉ ye quetire caapi nʉcʉbʉgorã na cãninemoparore bairo ĩrã. Caroaro majuu mʉja caapi nʉcʉbʉgo jʉgoricarore bairo aperã quena caapi nʉcʉbʉgoparã ãma. \+1XTo bairi yeri tʉgooña ocabʉtiriquere mʉjaare cʉ joato. To cãnacã wame mʉja caĩpere, mʉja cátipe quenare caroa jeto mʉja cátiparore bairo ĩi, yeri tʉgooña ocabʉtiriquere mʉjaare cʉ joato. * XMani Ʉpaʉ Jesucristona, mani Pacʉ Dio cʉ quena manire camaiñupi, caroaro mani bopaca tʉjʉri. Mani bopaca tʉjʉri, to cãnacã rʉmʉ tʉgooña tutuariquere mani joomi. Cʉ catunu atípere, caroare manire cʉ cajoopere tʉgooñariquere mani joomi. 3)_XTo bairi jã yarã, mʉjaare jã cabuioepere bairo áti ocabʉticõa aninucuña. Mʉjaare jã caqueti uca buio jooepe quenare apiʉjari tiere majiritiqueticõaña. 8(iXTo bairona cʉ yarã cãniparãre mʉja cacũñupi Dio, cʉ ye caroa quetire mʉjaare jã cabuioro. To bairi mani Ʉpaʉ Jesucristo mena caroaro mʉja wariñuu anicõagarã. '#X Jã yarã, mani Ʉpaʉ Dio cʉ camairã mʉja ã mʉja quena. Nemoopʉre cãni jʉgori paʉpʉre mʉjaare cabejeyupi Dio cʉ yarã cãniparãre, cʉ ye quetire cariape macajere caapi nʉcʉbʉgoparãre. To bairo cabaiparãre mʉjaare cabejeyupi, cʉ canetooparãre, cʉ Espíritu Santo cʉ caocabʉtirije mena caroare cátiparãre. To bairona cãna na ãmaro ĩi nemoopʉna mʉjaare cabejeyupi Dio. To bairo Dio cʉ cabejericarã mʉja cãniere majirã Diore caĩ wariñuunucuparã jã ã, mʉja cãniere tʉgooñari. 2&]XMere carooʉ majuu cʉ ye cʉ carotirije caroorije ãno bairo pʉa tiere mani catʉgooña majiquẽtie to cãnibato quena. Dio cʉ boca matami paro. Cabero Dio cʉ̃re boca mata janari, cʉ ani rotigʉmi yua. To bairo cʉ̃re Dio cʉ cãni rotiro to cõona carooʉ majuu atí, anigʉmi ati yepapʉre yua. Ati yepapʉre aniri Sataná cʉ catutuarije mena ãcʉ Sataná cʉ carotirijere átigʉmi. To bairi Sataná ye cʉ camajirije mena caacʉori wamere áti rupeo iñoori camajare na ĩtogʉmi. To bairo cʉ cáto camaja caroorije cʉ caĩtorijere api nʉcʉbʉgogarãma, Dio ye quetire, cajocaquẽtie macare apigateerã. To bairi Dio cʉ careparã ãma naa. Cajocaquẽtie macare caapiʉjarã na cãmata Dio na cʉ capopiyeyerijere na netoboʉmi. Caroorije, caĩtorije macare na cabooro tʉjʉʉ, “To cõona, na caboori wame, caĩ jocariquere caapiʉjarã na anicõato,” na ĩgʉmi Dio. Naa caroorijere áti wariñuugarãma, cajocaquẽtiere apigaquẽna. To bairi rooro majuu na cátiere tʉjʉ cõoñari na regʉmi Dio yua. Cabero mani Ʉpaʉ Jesu cʉ caaji baterije mena ati yepapʉ tunu atí, nare caĩtoʉre carooʉ majuure cʉ rocagʉmi to cõona yua. Escogidos para ser salvados %X Z$-XCarooʉ majuu mʉjaare yʉ caĩire cʉ cãnipa yʉtea cãniparo jʉgoye cʉ ani rotiquẽemi Dio. Dio carooʉre cʉ mataʉmi mai, cʉ rotiqueticõato ĩi. To bairo Dio cʉ̃re cʉ camatarijere mʉja majirã. \#1XMʉja tʉ ãcʉpʉ mere ti wamere mʉjaare yʉ caĩ buiowʉ, ¿mʉja majiti? W"'XTo bairo na caĩ jocarijere apiʉjaqueticõaña mʉjaa. Mani Ʉpaʉ ati yepa macanare na cʉ capopiyeyepa rʉmʉri jʉgoye ocõo bairo majuu baigaro: Diore seeto majuu bai botiogarãma camaja. To bairo na cabairi paʉ Dio cʉ carocapaʉ jĩcaʉ carooʉ majuu atí, ati yepapʉ ani ejagʉmi Diore catei. Dio ye macajere re roti, apeye unie nipetiro camaja na cáti nʉcʉbʉgori wame cãno cõo re rotigʉmi. Re rotiri cʉ majuuna, “Yʉ áti nʉcʉbʉgoya mʉja cáti nʉcʉbʉgobataje netoro,” ĩgʉmi, Diore catei aniri. To bairi, “Cʉna ãcʉmi Dio,” camaja yʉre na tʉgooñacõato ĩi Dio wiipʉna anigʉmi, topʉ rotigʉ. To bairo ãcʉ, “Yʉna Dio yʉ ã. Yʉ macare áti nʉcʉbʉgoya,” ĩtogʉmi. !Xc ?XMʉja tʉgooña mawijiaquẽpa. “Mere mani Ʉpaʉ ati yepa macana cʉ̃re cabooquẽnare na cʉ capopiyeyeri rʉmʉrina ãno,” ĩ tʉgooña acʉaquẽja. Jĩcaarã, “Dio ati yepapʉ caroorãre na cʉ capopiyeyeri rʉmʉri ã mere,” ĩrãma. Jĩcaʉ ocõo bairo ĩimi: “To bairona yʉ camajiowĩ Dio quẽgueriquere bairo yʉ iñoori,” ĩimi. Apeĩ, “To bairona buiomi Pablo,” ĩimi. Apeĩ, “Ti wame queti joorica pũuropʉ ĩ buioma Pablo jãa,” ĩimi.  #XJã yarã, yucʉacã mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ catunu atípere, cʉ yarã cʉ tʉpʉ manire cʉ capi neopere mʉja queti buiogʉ yʉ áa. H  X Aperã quena caroare mʉja cáto tʉjʉrã mʉja tʉjʉ nʉcʉbʉgogarãma. Na quena mani Ʉpaʉ Jesure áti nʉcʉbʉgogarãma caroarã cʉ yarã mʉja cãno tʉjʉrã. To bairona caroaro mʉja átinemogʉmi Dio, mani Ʉpaʉ Jesucristo mena. Mʉja quena cʉ yarã mʉja cãno maca caroaro mʉja átinemogʉmi Dio.l SX To bairi mʉjaare Diore jenibojarã ocõo bairo jã ĩ jenibojanucu: “Dio, mʉ catutuarijere na mʉ joowa Tesalónica macanare, cañuurije nipetiro mʉ caboori wamere na cáti ocabʉtiparore bairo ĩi. Mʉre caapiʉjarã na cãno caroare na cáti majipere na mʉ joowa, Dio,” cʉ̃re jã ĩ jenibojanucu mʉjaare. To bairi cʉ catutuarije mena caroare mʉja áa. To bairo caroaro mʉja cáto tʉjʉʉ, “Cañuurã majuu ãma,” mʉja ĩ wariñuu tʉjʉgʉmi Dio mʉjaare. V 'X To bairona na popiyeyegʉmi Dio cʉ̃re caapiʉjaquẽnare. Dio mena aniqueti majuucõagarãma naa. Mani Ʉpaʉ Jesu cʉ catunu ejari paʉ cʉ̃re caapiʉjarã maca nipetirã, “Cañuu majuʉ mʉ ã,” Jesure cʉ ĩ nʉcʉbʉgogarãma. Mʉja quena ti paʉpʉ mʉja anigarã, Jesu ye queti jã cabuioriquere caapiʉjaricarã aniri.  XMʉja macare yerijãrique mʉja joogʉmi Dio, popiye tamʉorique manona. Jã quenare to bairona caroare jã joogʉmi. Mani Ʉpaʉ Jesu jõ buipʉ cáatácʉ cʉ caejari paʉna to bairona joogʉmi Dio. Cʉ tʉ macana mena catutuarã mena seeto caʉ̃rije mena ejagʉmi mani Ʉpaʉ Jesu, cʉ ye quetire caapiʉjaquẽnare, Diore camajiquẽnare na popiyeyei acʉ́. Caroorije na cátie wapa na regʉmi mani Ʉpaʉ Dio. Nare cʉ tʉpʉ ani rotiquetigʉmi. To cãnacã rʉmʉ caroori paʉpʉ anicõa aninucugarãma. To bairi Diore cáti nʉcʉbʉgorã mena, cʉ catutuarijere catʉjʉ wariñuurã mena aniqueticõagarãma rooro mʉjaare cána maca.  X l SXTo bairi mʉjaare capopiyeyerãre na popiyeyegʉmi Dio to bairo mʉjaare na cátie wapa tunu. [ 1XTo bairo apiʉjarã tamʉoriquere mʉja canʉca ocabʉtiro, “Yʉ carotiri paʉpʉ yʉ mena anicõagarãma,” mʉja ĩimi Dio. Caroorã macare na cátie wapa cariape Dio na cʉ capopiyeyepere mani majitʉga. # AXTo bairo quena to cãnacã paʉ macana aperã Diore caapiʉjarã tʉpʉre aáteñarã, “Ñuu majuucõama Tesalónica macana,” na jã ĩnucu. “Seeto capopiye tamʉorã anibana quena Diore apiʉjari caroaro anicõama Tesalónica macana,” na jã ĩ buionucu mʉja cabairijere. J XJã yarã, yucʉra Diore mʉja apiʉja nʉcʉbʉgo majuucõa. Caame mai netorã mʉja ã. To bairo mʉja cabairijere tʉgooñarã ocõo bairo Diore jã ĩ wariñuu: “Dio, Tesalónica macanare caroaro na mʉ ájupa. Ñuu majuucõa na cãnie.” To bairona Diore jã ĩnucugarã to cãnacã ni mʉjaare tʉgooñari. $ CXCaroaro jã ñuu roti mʉjaare. Mani Pacʉ Dio, mani Ʉpaʉ Jesucristo quena caroare cʉ joato mʉjaare. Dios juzgará a los pecadores cuando Cristo venga < uXYʉ Pablo, yʉ mena macana mena Silvano, Timoteo jãa mena ati pũuro Tesalónica macanare mʉjaare jã queti joo, mani Pacʉ Diore, mani Ʉpaʉ Jesucristo quenare caapiʉjarãre. r]Mari Ʉpaʉ Jesucristo marire canetoo catioʉ caroaro marire cʉ cátibojarijere tʉgooñanemoña. Cʉ cãniere tʉgooña majinemoña. To cãnacã rʉmʉ netobʉjaro cʉ cãniere majinemoña. Yucʉacã, to cãnacã rʉmʉ quenare caroaro cʉ̃re mari wariñuu nʉcʉbʉgocõa aninucurã. Wariñuurique cʉ̃re mari joocõa aninucurã. To cõona ã. Amén.)KYʉ yarã, mere mʉjaare yʉ queti buiowʉ jocarãna, “Dio yere cariape jã ĩ buio maji,” caĩtorã na cãnipere. To bairi caroaro tʉgooña majiña ati wamere, caroorã Diore cabai botiorã na caĩtorije macare mari apipajeere ĩrã. Cariape macajere apipajeecõa aninucuña. q[Cʉ cauca queti jooro cãnacã ni to bairo jeto caĩ buionucuñupi ati wamere ati yepare Dio cʉ cawajoapere. To bairo queti joobaopʉcʉna jĩca wameri camajiriori wameri caĩñupi. Ti wame uno cʉ caĩriquere apirã jĩcaarã caroaro camajiquẽna, caapipajee ocabʉtiquẽna maca, “Ricati ĩgʉ ĩcʉmi Pablo,” mʉjaare ĩtoma, api mawijiabana. Apeye Dio ye queti ucarique nipetirije na cabuerije to bairona ricati ĩtoma. To bairo ricati na caĩ buiotorique wapa na regʉmi Dio. &ETo bairi caroaro majiña. Mari Ʉpaʉ Jesu quepequẽemi, aperã quena, “Caroorije yʉ cátajere yʉre majiritioya,” yʉ na ĩato ĩi. To bairona caĩ buioyupi mari yaʉ Pablo, mari camaii, mʉjaare queti joʉ. Dio cʉ camajirije jʉgori mʉjaare caqueti jooyupi Pablo ti wamere. LTo bairi yʉ camairã, cawama ʉmʉrecoo, cawama yepa quenare catʉgooña yuurã aniri caroare áticõa aninucu ocabʉtiya mʉja quena. To bairo mʉja cáto caroaro cãnare mʉja bʉga ejagʉmi Jesucristo, tunu ejaʉ. Caroorije mana, cabai bui cʉtiquẽnare mʉja bʉga ejagʉmi caroaro mʉja cáticõa ocabʉtiata.  To bairona cauwiorije cãnipe to cãnibao joroquena, mari maca, “Cañuuquẽtiere yʉ wajoagʉ,” Dio cʉ caĩ cũriquere mari yuu tʉgooña wariñuu. Cawama ʉmʉrecoo, cawama yepa anigaro. Ti paʉ cãno caroarã, cañuurije cána jeto anigarãma. H   Dio to bairo cʉ cawajoapere wariñuurique mena tʉjʉjoya. “Yoaro mee mari Ʉpaʉ tunu atígʉmi,” ĩ tʉgooñari cʉ caboorije ája. Ti rʉmʉ cãno ati ʉmʉrecoo macaje ʉ̃ regaro. y k To bairona, “Dio ati yepa macajere regʉmi,” ĩ majirã Dio cʉ caboorije caroare cátinucurã ãña.  1 To bairi mari Ʉpaʉ Jesu, “To cõopʉ tunu atígʉmi,” mari ĩ majiquẽe. Jee rutiri majocʉre, “To capaʉ majuu atígʉmi,” cʉ mari caĩ majiquẽtore bairona tunu atígʉmi Jesu. Jesu cʉ cáató uwioro cabairije cabʉjʉrije mena ʉmʉrecoo regaro. Nipetiro ʉmʉrecoopʉ cabujurã quena ʉ̃ regarãma. Ati yepa quena, ato macaje nipetiro camaja na cátie nipetiro ʉ̃ regaro yua. j M To bairi, “Yoaro majuu cʉ caĩriquere átiquẽemi Dio, requẽcʉmi yua,” ĩ tʉgooñabapa camaja jĩcaarã. Jocarãna to bairije ĩ tʉgooñabama. Camajare na bopaca tʉjʉri nemoona requẽemi Dio mai. Jĩcaʉ macare rocagaquẽemi. Nipetirã caroorije na cátiere na catʉgooñarique pairo, na cawajoaro boomi Dio. To bairi cʉ catunu atíparo jʉgoye caroorije na cátie, na catʉgooñarije na wajoato ĩi yoaro yuumi Dio. Nare rooro cʉ capopiyeyepe patawãcaquẽemi. g GTo bairi yʉ camairã, atiere tʉgooñaña: Mari Ʉpaʉ Dio patawãcaquẽemi ati ʉmʉrecoore cʉ cawajoanemopere. Mil cãnacã cʉma yoaro majuu yuubaopʉcʉna jĩca rʉmʉre bairona tʉgooñaʉmi cʉ cayuurijere. ,QCʉ cawajoaricaro bero ati ʉmʉrecoo to bairona anicõa mai Dio cʉ carotiro. To bairo rotibaopʉcʉna nipetiro macajere caberopʉ regʉmi moquena pero mena. Cʉ̃re canʉcʉbʉgoquẽnare, “Mere mʉjaare yʉ popiyeyegʉ,” cʉ caĩri rʉmʉ cãnopʉ to bairona na regʉmi Dio moquena. 3Cabero ati yepare Dio cʉ caruuro ati yepapʉ cãnibatana carua yaji peticoajuparã. To bairo áti recõari ati yepa jĩcani catunu wajoayupi Dio. %To bairo ĩrã, ocõo bairije tʉgooñagaquẽema: Tirʉmʉpʉ Dio, “To ãmaro,” ĩri ati yepare, ati ʉmʉrecoo quenare carupeoyupi Dio. Cʉ carotiro yepa oco pupeapʉ cãnaje cabuiayupa. “Oco ricati jeto to tuaato,” ĩri ati yepa macajere caquenooñupi Dio. kOOcõo bairo ĩ epegarãma: “¿Noopʉ cʉ ãti, ‘Yʉ tunu atígʉ,’ caĩricʉ? Tunu atíquẽcʉmi. Tirʉmʉpʉ mari ñicʉ jãa na cãna yʉteapʉna cabairique na cabai yajiro bero quenare to bairona anicõa aninucu. Ñee wajoaquẽe. Ati yepa nemoo to cãni jʉgori paʉ cãnajere bairona anicõa. To bairi tunu atíquẽcʉmi,” ĩ epegarãma. 8iAti wamere caroaro majuu tʉgooña ʉjaya: Ati yepa capetiparo jʉgoyeacãpʉ Dio yere seeto caĩ eperã anigarãma. Na majuuna caroorije na cátigari wame jeto átigarãma. ;oDio ye quetire cabuioricarã tirʉmʉpʉ macana na ye queti buioriquere tʉgooñaña moquena. Mari Ʉpaʉ marire cacatioʉ, cʉ carotirique quenare tʉgooñaña moquena. Jãa cʉ cabue jʉgoeparã tiere jã cabuiowʉ cʉ carotiriquere. To bairi tiere mʉjaare jã cabuio netoriquere majiritiqueticõaña. b ?Yʉ yarã, yʉ camairã, atie mʉjaare yʉ caqueti joo bapoorije ã ati pũuro. Cajʉgoye macá pũurore yʉ caqueti joowʉ. Ati pũuro quenare mʉjaare yʉ queti joo, Dio ye quetire cariape jeto na tʉgooñaato ĩi. I Roorije átinemogama moquena. To bairo átinemobana camaja na cabuionucuri wamere bairona bainucuma. Ocõo bairi wame ĩma camaja: “Yai cʉ camʉño cũriquerena tunu ʉga bapoocõami moquena. Yeje quenare camaja caroaro cʉ na caujuurije to nibao joroquena caroori rapʉ jeto ujacõami moquena.” To bairona yai, yeje na cátore bairona áama camaja Dio yere caapibatana. Dio yere apibana quena netobʉjaro caroorije átiganucuma moquena.CDio yere camajiricarã anibaopʉnana cabero na majuuna majiriticoapa yua. Majiriticõari, to bairona bai botionucuma moquena. Caroa wamere Dio cʉ carotirique camajiricarã anibaopʉnana apipajeequetinucuma. Nemoona na camajiquẽpata ñuuboricaro. Yucʉra netoro na popiyeyegʉmi Dio na caapipajeequẽtie wapa. .UJĩcaarã mari Ʉpaʉ Jesucristo, marire canetoo catioʉ cʉ cãniere majiri, ati yepa macana caroorije na cátinucurijere bairo cáti janarã ãma bairã pʉa. To bairo cabairã cabero moquena caroorije na cáti ʉjanemoata cajʉgoyepʉna na cãnato netobʉjaro rooro majuu ani ʉjagarãma. m~SApe wame ocõo bairo ĩnucuma caĩtorã: “Jãre bairo ána mʉja quena mʉja majuuna mʉja cabooro mʉja áti majigarã,” ĩtonucuma jocarãna. “Noo jã caboori wame jã áti maji,” caĩrã anibaopʉnana caroorije jeto áti majima. Caroare áti majiquẽema. To bairona cãna caroorije jeto cáti jana majiquẽna to bairona cána anicõagarãma. }{Caĩto pairã caĩña maniere ĩnucuma, “Caroaro camajirã jã ã,” caĩrã anibaopʉnana. Na majuuna rooro na cátigarijere áti rotima aperã quenare. “To bairo ána mʉja ani wariñuugarã,” ĩtonucuma. To bairo na caĩrijere apirã noa caroorije cáti ʉjagarã na cawadarijere apima. Jĩcaarã Jesu ye quetire cawama apirã quena na apima caĩtorãre. Caĩtorã macare apiʉjari caroorije áti anicõama moquena. Cañuuquẽtiere na cajanabatajere áticõa aninucugama moquena, na apibana. $|ATo bairi, “Caĩtorã ãnama,” na ĩ majiquẽema camaja yucʉ quenare. “Na mena macana jã anigarã, wariñuugarã,” camaja na caĩrije to anibao joroquena wariñuuquetigarãma nare na caapiʉjaata. Caroorã ya paʉpʉ canaitĩaro majuupʉ Dio cʉ careparã ãma mere. H{ To bairo cʉ cáto tʉjʉri burra cʉ yao cʉ̃re caumaona cʉ caĩ tutiyupo. Burra cawada majiquẽco anibaopʉcona cawadayupo Balãare Dio cʉ cawada rotiro. To bairi burra camajocʉre bairona, “Átiqueticõaña,” Balãare cʉ co caĩro apiri dope bairo caroori wame cʉ cátiboriquere cáti majiquẽjupʉ yua. z/Cariape macaje Dio yere apigaquetibana apeye jeto tʉgooñanucuma. To bairo tʉgooñari Balãa, tirʉmʉpʉ macacʉ Beor macʉ cʉ cátatore bairona áama. Balãa caroori wame cátigabajupʉ, niyeru wapatagʉ. To bairi burra bui capeja aájupʉ, caroori wame átii aácʉ. OyCãromiare na tʉjʉcõari, caroorije na átigama, caroorije áti janagaquetiri. Caroare cáti ocabʉtiquẽnare na ocajãnucuma, na quena caroorije na áparo ĩrã. Apeye uniere boo neto majuucõama. To bairi aperã yere seeto jee majima ĩtorique mena. To bairo rooro majuu na cátinucurije wapa na popiyeyegʉmi Dio. x# Na popiyeyegʉmi Dio, aperãre rooro na cátie wapa. Ocõo bairo áama ĩtoriquere cabuio teñarã: Ñamipʉre rooro átiri, ʉmʉreco quenare paaquetiri rooro na cátigarije áti wariñuuma. Cañuuquẽna majuu ãma. Mʉja caneñapo boje ʉgaro Diore caapipajeerãre bairona baitori mʉja mena neñapo ʉganucuma na quena. To bairi na bapa cʉtiqueticõaña, nare bairo rooro mari baire ĩrã. Xw) Caĩtorijere cabuio teñarã maca waibʉcʉrãre bairo catʉgooñarique mana ãma naa. Dio yere camajiquẽna anibaopʉnana, “Jãa jã maji majuucõa. Mʉjaa mʉja majiquẽe,” ĩ epenucuma Dio ye quetire caapipajee majuurã macare. To bairi waibʉcʉrãre camaja nare na cajĩarore bairona na regʉmi Dio caĩtorã quenare. jvM Dio tʉ macana ángel maja maca to bairona caĩtorã netoro caroti majirã anibaopʉnana rooro na cabairijere Diopʉre wada paiquẽema. “Rooro na cátie wapa, na popiyeyeya,” ĩ punijiniquẽema ángel maja maca Diore. .uU Na majuuna na caboori wamere caroorije na cáti eperije cátinucurã quenare, ʉparãre cabai botiorã quenare seeto na popiyeyegʉmi Dio. Naa, “Jã majuuna jã cátigari wame jã átigarã,” ĩrã, Dio cʉ cacũricarã camajare carotirãre na ĩ epe botioma, na nʉcʉbʉgoquetiri. t/ To bairona caroare caboorãre popiye na catamʉoro na netoo majimi Dio. Caroorã macare na popiyeyegʉmi camajare na cʉ cabejeri paʉ cãnopʉ. /sWNa rebaopʉcʉna jĩcaʉ cañuʉre Lote cawamecʉcʉre cʉ cabuti rotiyupʉ Dio, cʉ catiato ĩi. Lote maca caroorã tʉpʉ to bairona anicõari caroorije na cáti epenucurije tʉjʉ quepe, Dio cʉ cabooquẽtiere na cáti netoro tʉjʉbacʉ to cãnacã rʉmʉ catʉgooñarique painucuñupʉ. r q9To bairona Sodoma, Gomora cawamecʉti macari macanare, “Ñuuquẽema,” ĩri na cajoe re peticõañupʉ Dio. Na reri, “To bairona na átigʉmi Dio caroorã nipetirã na bero macana quenare, camaja na ĩ tʉgooña majiato,” caĩñupʉ Dio, Sodoma, Gomora macanare na rei. jpMTirʉmʉpʉ quenare ati yepa ruʉ cʉ̃re caapipajeequẽnare na careyupʉ Dio. To bairo ruubaopʉcʉna Noére cʉ canetoo catioyupʉ. Noé camajare na caĩ buionucubajupʉ. “Caroorijere áti janaña, caroa macare ája,” nare caĩbajupʉ. Cʉ cabuiorijere caapigaquẽjuparã. To bairo na caapipajeegaquẽto tʉjʉʉ Noé jetore cʉ canetoo catioyupʉ Dio yua. To bairi Noé jetore, cʉ nʉmo mena, cʉ punaa itiarã, na nʉmoa menare na canetoo catioyupʉ Dio ocho majuure. yokTirʉmʉpʉre Dio tʉ macana ángel maja cʉ̃re cabai botiorã quenare caroorã ya paʉpʉ canaitĩaropʉ na careyupʉ Dio. Topʉna nare cabia cũcõañupʉ. Caberopʉ cʉ̃re na cabai botiorique wapa na popiyeye majuucõagʉmi Dio. 5ncTo bairi mʉjaare caĩ buiotorã mʉja ye jeegarãma, seeto apeye uniere ʉgoobana. Cajʉgoyepʉna tirʉmʉpʉ caroorije na cátipe majicõaricʉmi Dio mere. To bairi na popiyeyegʉmi Dio. Na cãniparo jʉgoyepʉna, “To bairo cãnare seeto na yʉ popiyeyegʉ,” caĩ buio jʉgoyeyeyupi Dio mere. '~7|{Ez3xtwv~u|tt,r2q2oommkjAA@>=N<:98p77C55"4 32g2\0/,.l-C,+*z*o('t&%%%#u"f!! s~yoxC $  877Ta!(Capee wame na caĩ buionemoñupʉ Pedro: —Ati yepa macana rooro na cátaje wapa na popiyeyegʉmi Dio. To bairi caroorije mʉja cátaje wapa mʉjaare cʉ capopiyeyebopere netogarã Diore, “Caroorije yʉ cátajere yʉ majirioya,” cʉ ĩ jeniya. To bairo mʉja cáto mʉja popiyeyequetigʉmi Dio, na caĩñupʉ Pedro yua. `#'—Mani Ʉpaʉ Dio, “Yʉ Espíritu Santore yʉ joogʉ,” tirʉmʉpʉ cʉ caĩ buioricarore bairona cʉ joogʉmi mʉjaare, mʉja bero macanare, aperoripʉ cãni baterã quenare. Nipetirã noa cʉ cabejerãre Espíritu Santore cʉ joogʉmi Dio, na caĩñupʉ Pedro. 7_g&To bairo na caĩro: —Caroorije mʉja cátaje jʉtiritiri Jesucristore apiʉjaya mʉja nipetirã. Cʉ apiʉjari, “Jesucristo, caroorije yʉ cátajere yʉ majirioya,” cʉ ĩña. To bairo cʉ ĩri bautisa rotiya. To bairo mʉja cáto Espíritu Santore mʉja joogʉmi Dio, na caĩñupʉ Pedro. k^O%To bairo Pedro na cʉ caĩ buiorije apirã seeto majuu catʉgooñarique paiyuparã. Tʉgooñarique pairã, ocõo bairo caĩñuparã: —¡Ade, rooro majuu jã cáticõarajawʉ! Cʉ̃re jã cajĩa rotiqueticõape cãnibajupa, caĩ tʉgooñarique paiyuparã. —To bairi jã yarã, ¿dope bairo jã cátipe to ãti yua? Pedro jãare na caĩñuparã. ]!$’To bairo ĩ, ocõo bairo na caĩnemoñupʉ Pedro: —Yʉ yarã nipetirã Israel macana yʉ apiya. Aperãre na mʉja capapua jĩa rotiwʉ Jesure. Cʉ̃rena Caʉpaʉ majuu, manire cacatiopaʉre cʉ cacũñupi Dio maca cʉ cabejericʉ Jesure, caĩñupʉ Pedro. v\e#Mʉ caruítoye mʉ wapanare mʉ paabojari majare bairo na yʉ cũgʉ, caĩ ucayupi David, caĩñupʉ Pedro. }[s"David macare cʉ rupaʉ ãnato boaricaro. To bairi Dio tʉpʉ tunu catí aá majiquetato cʉ rupaʉ. To bairi Jesu maca cʉ cabaipere caĩ ucayupi David ocõo bairi wame ucaʉ:Ato yʉ mena ruíya, caĩñupʉ Dio yʉ Ʉpaʉ Cristore. OZ!To bairi Jesu cʉ catunu catiro bero Dio maca cʉ tʉpʉ cʉ cane aámi. To bairi Jesu cʉ Pacʉre cʉ carotibojaʉ aniri cʉ Espíritu Santore jã joomi yucʉacãna, cajʉgoyepʉna Dio, “Cʉ yʉ joogʉ,” cʉ caĩ buioricarore bairona. Jãre cʉ cajooro to cõona yucʉra tʉjʉ acʉori wame mʉja tʉjʉ, mʉja api yua. Y —Cʉ̃ Jesurena cʉ catunu catioyupi Dio. Cʉ cabai yajiricaro bero jã nipetirã cʉ̃re jã catʉjʉwʉ catunu catiricʉpʉre. XTo bairo Dio cʉ caĩro Cristo cʉ cabaipere ocõo bairo caĩ buio majiñupi David: “Bai yajigʉmi Cristo. Bai yajibacʉ quena tunu catigʉmi. Cabai yajiricarã ya paʉpʉ tuaquetigʉmi Cristo. Cʉ rupaʉ boaquetigaro,” caĩ buio ucayupi David. Ati wame ucari beropʉ cabai yajiyupi David. Atopʉ mani ya macapʉ cʉ cayaa rocayayupa. Cʉ̃re na cayaa rocaricaro bero cʉ rupaʉ ãnato boaricaro yua. To bairi ati wame ĩ buio ucaʉ Jesu cʉ cabaipe macare ĩ buioʉ caĩñupi David, caĩñupʉ Pedro. vWeDavid ãnacʉ catiipʉ Dio ye quetire cabuioʉ cãñupi. To bairi ati wame cʉ caĩ buioyupi Dio Davire: “Mʉ pãramerãpʉ jĩcaʉ ati yepapʉ Ʉpaʉ anigʉmi. Mʉ carotirore bairona cʉ quena rotigʉmi,” Davire cʉ caĩñupi Dio. !V;’Yʉ yarã, mani ñicʉ David cʉ cabairique mʉjaare yʉ ĩ buiopa, na caĩnemoñupʉ Pedro. —Cʉ cabai yajiropʉ cʉ cayaa rocayayuparã. Cʉ maja ope ati macapʉna ã. To bairi atie cʉ caucariquere cʉ majuu me ĩi caĩ ucayupi David. Apeĩ ye macare ĩi caĩñupi. UyTo cãnacã rʉmʉ caroa ãnaje yʉre mʉ joogʉ. Yʉ mena mʉ ã. To bairi caroaro yʉ wariñuu, caĩ ucayupi David. DTCabai yajiricarã ya paʉpʉ yʉ mʉ rocaquetigʉ. Mʉ yaʉ caroaʉ, mʉ cabejericʉ yʉ cãno maca yʉ rupaʉ ãnatore mʉ boa rotiquetigʉ. Bai yajibacʉ quena, yʉ tunu catigʉ. GSTo bairi yeri wariñuʉ cañuuri wame Diore yʉ ĩnucu. R}Ʉpaʉ David tirʉmʉpʉ macacʉ Cristo cʉ cabuiaparo jʉgoyepʉna ocõo bairo caucayupi Cristo cʉ caĩpa wamere:Dio yʉ mena anicõa aninucumi to cãnacã rʉmʉ, yʉre átinemoʉ. To bairi yʉ uwiquẽe. Yʉ tʉgooñarique paiquẽe. ?QwTo bairo Jesure cʉ mʉja cáto bero Dio cʉ cacatioyupi tunu, cabai yajiricʉ cʉ cãnibato quena. Jesu rupaʉ caboaquẽjupe, cabai yajirã mena tua majiquetiri. Catunu catiyupi. RPTo bairo Jesu, Dio cʉ cacũricʉ cʉ cãnibato quena caroorãre cʉ̃re na mʉja capapua jĩa rotiyupa yucʉ tẽorica pãipʉ. Dio maca, “To bairona átigarãma,” cajʉgoyepʉna caĩ majiñupi. kOO’To bairi yʉ yarã Israel macana, yʉ apiya, na caĩnemoñupʉ Pedro. —Jesure Nasaré macacʉre cʉ cacũñupi Dio manire canetoopaʉre. “Cʉ cacũricʉ ãmi,” mani caĩ majiparore bairo caacʉori wame cʉ camajirije mena carupeori wame Jesure cʉ cáti rotiyupi Dio. Mani tʉpʉre cáti iñooñupi Jesu. To bairi wame mere mʉja majirã. N+To bairo cabairi paʉ to cãnacãʉrena mani Ʉpaʉ Jeováre, “Dio, pairo caroorije yʉ átinucu, caroorije yʉ cátiere majirioya,” yʉ na caĩro na yʉ netoogʉ. To bairo caĩrã jetore na yʉ capopiyeyebopere na yʉ netoobojagʉ, mʉja ĩmi Dio, caĩ ucayupi Joe. uMcMuipu caajii naitĩacoagʉmi. Ñami macacʉ maca riíre bairo jũagʉmi. To bairona baigaro Dio caroorãre na cʉ capopiyeyeparo jʉgoyeacã. Cãni majuuri rʉmʉ, cauwio bʉgari rʉmʉ anigaro mani Ʉpaʉ Dio to bairo cʉ cáto. ZL-Ʉmʉrecoo ricati cabaurijere caacʉori wamere yʉ iñoogʉ. Ati yepa quena yʉ iñoogʉ camaja cajʉgoyepʉ na catʉjʉñaquẽtiere. Rií, pero, bujeri quena baugaro, mʉja ĩmi Dio, caĩ ucayupi Joe. 9KkTi rʉmʉri cãnopʉ yʉ ye cánare yʉ Espíriture na yʉ joogʉ caʉmʉare, cãromia quenare. To bairo yʉ Espíritu Santore na yʉ cajooro yʉ ye quetire buiogarãma. ?JwAti yepapʉ cãni tʉjari rʉmʉri cãnopʉ yʉ Espíriture seeto tutuarique mena cʉ yʉ joogʉ camaja nipetirãre, mʉja ĩmi Dio. Na yʉ cajooro mʉja punaa yʉ ye quetire buiogarãma. Mʉja mena macana caʉmʉa cawamarã, cabʉcʉrã quena quẽgueriquere bairo tʉjʉgarãma na yʉ caiñoogarijere. eICOcõo bairo maca bai: Dio ye quetire buiori majocʉ Joe cãniñaricʉ cʉ caĩ ucarica wamere bairona bai, na caĩñupʉ Pedro. —Tirʉmʉpʉ ocõo bairi wame caĩ ucayupi Joe cãniñaricʉ Dio ye quetire buioʉ: 'HG“Ati maja caeti cumurã ãnama,” jãre mʉja ĩ. Jã mecʉqueti majuucõa. Ato capaʉ cabujuri paʉ beroacã las nueve cãno camaja eti cumuquetinucuma. GTo bairo na caĩro Pedro apóstol maja mena wamʉnʉcari baujaro nipetirã na apiato ĩi, ocõo bairo camajare na caĩ buioyupʉ: —Mʉjaa, Jerusalén maca cãna, Judea yepa macana nipetirã, mʉjaare yʉ caĩ buiogari wame caroaro apiya mʉjaa. oFW Aperã maca: —Ati maja caeti cumurã ãnama, na caĩ epeyuparã. Lo que Pedro dijo a la gente E To bairi seeto caacʉa tʉjʉ tʉgooñañuparã to bairo to cabairije tʉjʉri. —¿Dope bairo to baiti tie? caame ĩñuparã. qD[ Aperã Creta macana, Arabia macana quena ãma. To bairo to cãnacã maca macana anibana quena to cãnacãʉna ati maja, “Dio caroare mani átibojami,” na caĩro mani cawadarije mena na cawadaro mani api maji, caame ĩñuparã. TC! Aperã Frijia macana, Panfilia macana, Ejipto macana, Libia na caĩri yepapʉ Sirene maca tʉ macana ãma. Aperã quena Roma maca macana mani mena catʉjʉ teñarã ãma judío maja. Aperã ãma Roma macana judío maja aniquetibana quena judío majare bairona Diore canʉcʉbʉgorã, na catʉgooñari wamere cawajoaricarã aniri. LB —Atopʉ mani mena catʉjʉ teñarã ãma Partia macana, Media macana, Erame macana, Mesopotamia macana ãma. Aperã Judea macana quena, Capadosia macana, Ponto macana, Asia macana quena ãma. A—¡Abʉma! caĩñuparã. —¿Dope bairo na baiti? Ati maja to bairo cawadarã Galilea macana anibana quena ¿dope bairo to cãnacãʉna mani cabuiarica macari macanare bairo to cãnacãʉna mani cawadarijere na wada majiti? caĩ api acʉacoajuparã. @+?OTo bairi na camaja capãarã tie cabʉjʉrijere apirã, catʉjʉra ejayuparã. Tʉjʉra eja, to cãnacãʉna na ye ocare Jesure caapiʉjarã na cawadaro apirã: >Ti boje rʉmʉ cãno judío maja Jerusalén macápʉ boje rʉmʉ catʉjʉ teñarã ejaricarã cãñuparã. Diore canʉcʉbʉgorã cãñuparã. Judío maja anibana quena to cãnacãʉ ricati cawadarã cãñuparã, ape macaripʉ cãni batericarã aniri. ,=QTo bairona cabairi paʉ Dio Espíritu Santo na nipetirãpʉre caejayupʉ, na mena ani ejaʉ. Na mena cʉ caejarona cawada jʉgóyuparã aperã ye mena. Cajʉgoyepʉ camajiquetana anibana quena Espíritu Santo na cʉ cawada majioro apero macana yere capee wadariquere cawadayuparã. Jĩcaʉ ape oca cawadayupʉ. Apeĩ ricati wadarique cawadayupʉ, to cãnacãʉna ricati jeto Espíritu Santo na cʉ cawada majioro yua. '<GTo bairo cabairi paʉna na tʉpʉ carupeayupe caʉ̃ bujurijere bairo cabaurije. Na cãno cãnacãʉpʉrena caʉ̃ buju tʉjʉnucuñupe na rʉpoari buiacã. F;Na caneñapori paʉ majiña mano seeto cabʉjʉyupe ʉmʉrecoopʉre cáatíe. Ti wiipʉ na caneñapo ruiri wiipʉ wino seeto capapurije to cáató cabʉjʉrijere bairo seeto cabʉjʉyupe. V: 'To cõona Pentecosté na caĩri boje rʉmʉ caejayupe, Pascua caĩri boje rʉmʉ pʉgarã muipua bero macá boje rʉmʉ yua. Ti boje rʉmʉ cãno jĩca paʉ caneñapoyuparã Jesure caapiʉjarã nipetirã. q9 ]To bairo Diore jeni nʉcʉbʉgo, ʉ̃ta rupaa pʉga ne, Matía, Barsabá na wamerire uca, tiare cañooñuparã. Na cañooriquere tunu tʉjʉquẽnana jĩca caneñuparã. Na catʉjʉro Matía cawame tujarica cãñupe. To bairi Matíare aperã Jesu ye quetire cabuio teñaparã once cãnacãʉ na mena cabuio teñapaʉre cʉ cacũñuparã Matíare yua.8 Na beje, ocõo bairo Diore caĩ jeni nʉcʉbʉgoyuparã: —Jã Ʉpaʉ, camaja nipetirã na yeripʉre mʉ tʉjʉ maji. Judas jã mena cãnibaepaʉ mʉ yere cáaáweowĩ, cʉ caboori wame macare átigʉ, caroorã na capopiye tamʉori paʉpʉ aácʉ. To bairi jã majioña. Ati maja pʉgarã ¿ni maca mʉ cabejei cʉ ãti Judare cawajoapaʉ, jã mena mʉ yere cabuio teñapaʉ? 7 6 -To bairo cʉ caĩro pʉgarãre cabejeyuparã. José Justo — Barsabá quena cawamecʉjupʉ. Apeĩ Matía, na pʉgarãre na cabejeyuparã. 5 Juan Jesure cʉ cabautisaro catʉjʉricʉre cabejepe ã. Apeye nipetiro Jesu cʉ cátajere, pʉ, cʉ Pacʉ Dio ʉmʉrecoopʉ cʉ̃re cʉ cane wamʉ aáto catʉjʉricʉre cabejepe ã mani mena Jesu ye quetire cabuio teñapaʉre, na caĩñupʉ Pedro. "4 ?’To bairi apeĩ maca Judas ãnacʉre cʉ cawajoape ã jã mena, “Jesu bai yajiri bero catunu catiyupi tunu,” tiere caĩ buio teñapaʉ. Jĩcaʉ mani Ʉpaʉ Jesu mani mena cʉ cãno catʉjʉricʉ, Jesucristo cʉ cabairique nipetiro mani mena catʉjʉricʉre cabejepe ã. %3 ETo bairo na ĩ, ocõo bairo na caĩnemoñupʉ Pedro: —Dio Wadarique Salmo cawamecʉti pũuripʉ ocõo bairo to caĩrore bairona cabaiyupi Judas:Cʉ ya paʉ ãnatore camaja na aniqueticõato. Cʉ cátibatajere apeĩ maca cʉ wajoaato, ĩ Dio Wadarique Judas cʉ cabaipere. <2 sTo bairi Jerusalén macana nipetirã ati wame majiri, ti yepa Judas ye niyeru cãnibataje mena na cawapayerica yepare Aquédema cawameyeyuparã na ye mena, Rií Yepa ĩrica wame. l1 SJesure cañeparãre na cʉ cañe rotirique wapa niyerure cʉ cajooyuparã. Cabero tie rooro cʉ cátaje wapare na catunuocõañupʉ. Nare cʉ catunuo jooro bero jĩca yepa cawapayeyuparã tie mena. Judas cʉ majuuna bai yajigʉ cʉ wamʉ tuture jia, roca yo átiri cabai yajiyupʉ. Bai yaji, cʉ paro wati, cʉ ʉta miji wẽri buti, cabai yajiyupʉ yua. <0 sNa caneñapori paʉ Pedro wamʉnʉcari ocõo bairo na caĩñupʉ: —Yʉ yarã, tirʉmʉpʉ Judas cʉ cabaipere mani ñicʉ Ʉpaʉ David cãniñaricʉ caucayupi Dio Wadariquepʉre Dio Espíritu Santo cʉ cauca rotiro mena. David cʉ caĩ ucaricarore bairona cabaiwĩ Judas. Mani mena macacʉ cãnibami. Mani mena Dio yere cátinemoʉ cãnibami. To bairo cabaii anibacʉ quena Jesure cañeparãre na cajʉgo aámi, na caĩñupʉ Pedro. / 0. [Jĩca rʉmʉ, noo cãnacã rʉmʉ beroacã meena na mena caneñapoyuparã aperã Jesucristore caapiʉjarã capãarã. Noo cõo ciento veinte cõo majuu ãnanama. m- UNaa nipetirã jĩcarore bairo tʉgooñari Diore cajeni nʉcʉbʉgorã cãninucuñuparã. Na yarã romiri quena to bairona na mena neñapori Diore cajeni nʉcʉbʉgorã cãninucuñuparã, María Jesu paco mena, Jesu bairã jãa. ,  Jerusalén macápʉ tunu aá, na cãni paʉpʉ cajãa ejayuparã, cabui macá arʉapʉre. Cãñuparã Pedro, Jacobo, Juan, André, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Jacobo (Alfeo macʉ), Simón (cananista majocʉ), Juda (Jacobo yaʉ). To cãnacãʉna cãñuparã. B+  To bairi Olivo na caĩricʉ ʉ̃taʉpʉ cãnana catunucoajuparã Jerusalén macápʉ. Yoaroacã mee, jĩca hora rʉgaro aátato ã Olivo na caĩricʉ mena Jerusalẽpʉ ejaricaro. W* ) Na tʉna buia ejanʉca, ocõo bairo na caĩñuparã: —Mʉjaa, Galilea macana, ¿nope ĩrã ʉmʉrecoore mʉja tʉjʉ mʉgo tʉjʉnucuti? Cʉ̃ Jesu mʉjaare cáaáweoecʉ, ʉmʉrecoopʉ cawamʉ aáecʉ to bairona tunu atígʉmi. Cʉ cáaátore mʉja catʉjʉetore bairona tunu atígʉmi. Se escoge a Matías para reemplazar a Judas ) { Mai jõ buipʉ na catʉjʉ mʉgojorona Dio tʉ macana pʉgarã cabotirije cajañarã na tʉna cabuia ejanʉcañuparã. %( E To bairo na ĩ yaparo cawamʉcoajupʉ na catʉjʉ mʉgorona. To cõona bujeri bʉrʉri cʉ cabuje biayupe. To bairi cʉ catʉjʉ nemoquẽjuparã yua. ~' w—Ape rʉmʉbʉjaacã cáti majirã mʉja anigarã Dio cʉ Espíritu Santore mʉjaare cʉ cajooro. Cʉ Espíritu Santo majirique mʉjaare cʉ cajooro yʉ cabairijere mʉja camajiri wame cõo aperãre mʉja buiora aágarã. Jerusalén maca macanare, Judea yepa macanare, Samaria yepa macanare, ati yepa nipetiro macana quenare na mʉja buiora aágarã, na caĩñupʉ Jesu. \& 3To bairo cʉ na caĩ jeniñaro: —Mani Pacʉ Dio jeto rotigʉmi ati yepa cabaipere. Noo cõopʉ cʉ carotipere majioquẽemi mʉjaare. To bairi ati wame catʉgooñaquetiparã mʉja ã, na caĩñupʉ Jesu. ;% qCabairo bero ʉ̃taʉpʉ Olivo na caĩricʉpʉ nare cʉ capi neori paʉ ocõo bairo cʉ caĩ jeniñañuparã Jesure: —Jã Ʉpaʉ, ¿yucʉacãna aperã Roma macana jã ya yepare carotirãre na mʉ reiati? ¿Jã majuuna Israel maja jã ya yepare jã ʉparã cʉnaati? Jesure cʉ caĩ jeniñañuparã. 9$ mJuan oco mena cabautisanucuwĩ, “Dio yʉ catʉgooñarijere yʉ wajoami,” mʉja caĩro. Yucʉacãna Espíritu Santore mʉja joogʉmi Dio mʉja mena cãnipaʉre. To bairo mʉja mena cʉ cãno tʉjʉrã Diore mʉja caapiʉjarijere tʉjʉ majigarãma camaja, na caĩñupʉ Jesu yua. Jesús sube al cielo @# {To bairi na mena ãcʉpʉ ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Jerusalẽpʉna tuacõaña mai aperopʉ aáquẽnana, na caĩñupʉ. —Jerusalẽpʉ mʉja cayuuro yʉ Pacʉ cajʉgoye cʉ caĩ buioricarore bairona mʉja joogʉmi cʉ Catirique, cʉ Espíritu Santore. Mere mʉjaare yʉ caĩ buiowʉ ti wamere. " Jesure cʉ na cajĩaricaro bero bai yaji, cabero catí tunu yaparori tunu cuarenta cãnacã rʉmʉri cãñupʉ mai. To cõo cãnacã rʉmʉri aniri capee niri na tʉpʉ cabuia ejanucuñupʉ cʉ buerã cãnanare. “Mere catí tunucoajupi Jesu,” na caĩ majiparore bairo capee wame na catʉjʉrona cájupʉ. Na tʉpʉ buia eja, Ʉpaʉ Dio cʉ cãnipe quetire na caĩ buioyupʉ. h! KɄmʉrecoopʉ cʉ catunu aáparo jʉgoye cʉ buerã cãnanare, apóstol maja na caĩrã na cátipere na carotiyupʉ Jesu. Dio Catirique, Espíritu Santo na cʉ caĩ rotiro mena tiere na caĩ buioyupʉ Jesu apóstol majare.   Teófilo, mʉ yʉ cauca joo jʉgoriquepʉ mere mʉ yʉ cauca buiowʉ Jesu nemoopʉ cʉ cátajere, camajare cʉ cabuiorique nipetirijere.  9Caroa ani wariñuurique mena ãña. Atopʉ cãna yʉ mena macana ñuu rotima. Topʉ cãna mani yarã nipetirã na ñuato. To cõona yʉ uca. Caberobʉjaacã mʉja tʉpʉ yʉ aágʉ. Topʉ ejaʉ mʉja mena wadapeni yʉ caĩgari wame cõo mʉjaare yʉ ĩ buionemogʉ. W ) Capee majuu mʉ yʉ cabuiope anibapa paro ati pũuropʉ yʉ ucaquẽcʉ. } u Camaja nipetirã, “Cañuʉ ãmi Demetrio maca,” ĩ buio batema. Dio cʉ caboorore bairo átinucumi. Jã quena to bairona, “Caroaʉ ãmi,” cʉ̃re jã ĩ tʉjʉ cʉ̃re. Mere mʉja majirã cariape cawadarã jã ã. Palabras finales ^ 7 Mʉja maca rooro cánare bairo aniquẽja. Caroa cána maca na cátiere bairo áticõa aninucuña. Caroare cátinucurã Dio yarã ãma. Rooro cátinucurã maca Diore majiquẽema. El buen ejemplo de Demetrio ! = To bairi mʉja tʉpʉ ejaʉ ñuuquẽto cʉ cátie, nipetirijere jãre cʉ cawada pairije, jãre cʉ caĩrijere mʉjaare yʉ ĩ buiogʉ. Apeye quenare rooro áami. Aperã Jesure caapiʉjarã cáaáteñarã na caejaro topʉ na ani rotiquẽemi cʉ maca. To macana aperã quena na tʉpʉ na cãni rotiro booquẽemi. Na tʉpʉ na cãni rotiata mʉja mena neñapo rotiquẽemi cáaáteñarãre cãni rotirãre. > w Jĩca pũuro ucari yʉ caqueti joowʉ Jesure caapiʉjarã topʉ caneñaponucurãre. Diótrefes maca apiʉjagaquẽjupʉ jã cáti rotiriquere, cʉ majuuna mʉja ʉpaʉ anigʉ. j OTo bairi mani maca Jesu ye quetire cabuio teñarã unare to bairona nare cátinemoparã mani ã, Jesure caapiʉjarã aniri. To bairo na átinemorã cariape macajere cabuio teñanemorã mani ã. La mala conducta de Diótrefes  Jesu ye quetire buio teñarã áama. Na cabuio teñaro aperã, Diore caapi nʉcʉbʉgoquẽna maca na átinemoquetinucuma. k QTo bairo na mʉ cátinemonucurijere, na mʉ camairijere caĩ buiowã atopʉ Jesure caapiʉjarã jã caneñapori paʉpʉre. To bairo caroaro na mʉ cátinemonucuro caroaro neto aágarãma aperopʉ Dio cʉ caboorore bairo tunu. o YCaroaro mʉ átinemonucuñupʉ aperãre Jesucristore caapiʉjarãre mʉ tʉpʉ na caejaro. Ape paʉri macana mʉ catʉjʉ majiquetana quenare seeto majuu na mʉ átinemonucuñupʉ Jesure caapiʉjarãre mʉ tʉpʉ na caejaro. ~ wJesu ye quetire yʉ cabuioricarã yʉ punaa riapere bairona cãna na yʉ tʉgooña. To bairi tie quetire cariape macajere yʉ cabuiorique cõo na cáto queti apii yʉ wariñuucʉpʉ. Ape wame netoro yʉ cawariñuuro cátipa wame mani majuucõa.  ;Aperã Jesure caapiʉjarã yʉ tʉpʉ ejarã mʉ ye cabairijere yʉ caĩ buiowã. “Caroaro apiʉjami Gayo Jesu ye quetire, cariape macajere. Dio cʉ caboorore bairona áti aninucumi,” yʉ caĩ buiowã. To bairo mʉ cãniere na caĩ buioro queti apii seeto yʉ cawariñuuwʉ. g ICaroaro mʉ yeri ñuubʉja. Caroorije mʉ tʉgooñaquetinucu. To bairi, “Apeye cʉ cabairije cʉtie quena nipetirije to bairona caroaro cʉ baiato, riaye cʉ̃re to baiqueticõato,” Diore mʉ yʉ ĩ jenibojanucu. 3 cYʉ, Juan Jesucristore caapiʉjarãre cajʉgo ãcʉ yʉ ã. Gayo cawamecʉcʉ, mʉre yʉ queti joo ati pũuro. Caroaro yʉ camaii mʉ ã. Caroaro mʉ yʉ ñuu roti, Gayo. >ulMani Ʉpaʉ Jesucristo mʉ mena cʉ ãmaro. Caroa yeri wariñuurique mʉre cʉ joato Dio. Mʉ mena macana quenare caroare cʉ joato. To cõona ã mʉre yʉ cauca joorije.U#lMʉ caocabʉtiro cõo pue caejaparo jʉgoye mʉ apá. Yoaro mee mʉ apá. Mʉ ñuu rotimi Eubulo. Pudente, Lino, Claudia ñuu rotima na quena. Nipetirã ato macana Jesure caapiʉjarã quena ñuu rotima. mSlErasto Corinto macapʉ catuawĩ. To bairi Trófimo cariaʉpʉre cʉ yʉ cacũwʉ Mileto macapʉre. b =lAquila, cʉ nʉmo Prisca, na ñuato. Onesíforo cʉ ya wii macana quena na ñuato.  lTo bairi nipetiri wame rooro yʉre na cátigaro quenare yʉre matabojagʉmi Dio. Caroaro yʉre cotei cabero ʉmʉrecoopʉ cʉ cãni paʉpʉ yʉre ne aágʉmi yʉ Ʉpaʉ Dio. To bairi Diore mani áti nʉcʉbʉgocõa aninucugarã. Saludos y bendición final  !lTo bairo yʉ mena cãnibatana yʉre na cabuti aáweorique to cãnibato quena, mani Ʉpaʉ Dio maca yʉ cáaáweoquẽmi. Tʉgooña ocabʉtiriquere yʉ cajoowĩ. Jesu ye quetire caroaro yʉ caqueti buio peoparore bairo ĩi yʉ cátinemowĩ Dio. Judío maja cãniquẽna quenare na yʉ caqueti buio peoparore bairo ĩi, to bairo yʉ cátinemowĩ. To bairo yʉre cʉ cátinemoro jʉgori yʉre cajĩa roti majiquẽma. Yaia camajare caʉga rerãre bairo cãna anibana quena yʉ cajĩa roti majiquẽma, Dio nare cʉ camataro. e ClNemoona Ʉparã tʉpʉ yʉre na cajeniñarijere jĩcaʉ maca yʉ caĩ buionemoquẽmi yʉ cabairiquere. Nipetirã yʉ mena cãnibatana yʉ cabuti aáweocoama. To bairo yʉre na cáaáweoriquere cʉ majirioato Dio. { olCaroaro cʉ mʉ tʉjʉ majiwã. Rooro mʉ átiremi mʉ quenare. Mani caqueti buiorijere camata paii ãmi cʉ̃a. 4alApeye tunu Alejandro cawamecʉcʉ comee mena capaa quenoori majocʉ rooro majuu yʉ cámí. To bairi rooro yʉre cʉ cátato cõo cʉ popiyeyegʉmi mani Ʉpaʉ Dio. l Mʉ maca acʉ́ camisa capairo cabui macatore mʉ neapá. Troa na caĩri macapʉ, Carpo ya wiipʉre yʉ cacũrajawʉ. Yʉ papera tunuari quenare, apeye papera pũuri quenare mʉ jee apá. Papera pũuri macare mʉ majiritiquẽpa. Tie roquere yʉ boo majuucõa. 4cl Tíquicore cʉ yʉ cajoowʉ Efeso macapʉ. $Al To bairi Lucas jeto yʉ mena tuami mai. To bairi Timoteo, yoaro meebʉja mʉ apá. Marco mena pʉgarã mʉja apá. To bairi Marco maca yʉ átinemogʉmi. wgl Demas yʉ mena cãnibatacʉ yʉre cáaáweocoami, ati yepa macajere boobacʉ. Jesu ye netobʉjaro boomi ati yepa macaje macare. Tesalónica na caĩri macapʉ cáaácoami. Cresente maca Galacia na caĩropʉ cáaácoami. Apeĩ, Tito cawamecʉcʉ Dalmacia na caĩropʉ cáaácoami. Aperãre Jesu ye quetire buio teñarã aána cáaácoama na maca, Cresente, Tito yua. Kl Timoteo, mʉ caocabʉtiro cõo yoaro mee yʉre tʉjʉ ajá. W'lTo bairi Dio yʉre cʉ cajoope caroare cʉgo yuʉmi yua. To bairi mani Ʉpaʉ cariape catʉjʉ bejei maca cʉ catunu ejari rʉmʉ cãno tiere yʉ joogʉmi yua. Aperã quenare to bairona na joogʉmi. Nipetirã cʉ̃re canʉcʉbʉgorã, cʉ catunu atípere cayuu tʉgooñarãre caroare na joogʉmi na quenare. Instrucciones personales lCaatʉrã, aperãre atʉ netogarã seeto majuu na caocabʉtirije mena na cátore bairona ocabʉtiri yʉ cápʉ́ yʉ paariquere. Dio yʉre cʉ cáti rotiriquere yʉ áti yaparotʉga. Jesure yʉ catʉgooña nʉcʉbʉgorijere yʉ janaqueti majuucõa. lYʉ cabai yajiparo mere ejagaro bai. Dio yere yʉ cátaje wapa yʉre jĩagarãma. Petoacã rʉja yʉre na cajĩaparo. {lMʉ maca Timoteo, maja catiri caroaro tʉgooñaña. Nare bairo rooro mʉ aniquetigʉ mʉa. To bairi popiye tamʉobacʉ quena cariape Jesu ye quetire bairo buio teñacõa aninucuña. Mʉ ye paarique Dio mʉre cʉ cáti rotiriquere áti peocõaña. +~OlTo bairi nare cabuerã ricati jetore na ĩ buiori cariape macajere na caapigateero roque na átigarãma. To bairo na cáto cañuuquẽtie jetore apiʉjagarãma. }ylApe rʉmʉ camaja cariape quetire caapigateerã anigarãma. Na majuuna na caapi tʉjoorijere apigarã ricati nare cajʉgo bueparãre macagarãma. To bairo na cáto capãarã ricati nare cajʉgo buerã anigarãma, na caapigarijere cabuiorã maca. V|%lTo bairi mʉ maca tiere tʉgooñari Dio ye quetire buiocõa aninucuña to cãnacã rʉmʉ. Caapigarãre, caapigaquẽna quenare na buioya. Camaja caroorije na cátiere na majioña. “To bairije átiqueticõaña,” na ĩña. “Ocõo bairo maca cátipe ã,” na ĩña. Tʉgooña uwaquẽcʉna caroaro mena na buiocõa aninucuña. { 'lTimoteo yʉ yaʉ, mʉ cátipere nʉcʉbʉgorique mena caroaro mʉre yʉ buio. Dio cʉ catʉjʉro, Jesucristo quena cʉ catʉjʉro mʉre yʉ buio. Mani Ʉpaʉ Jesucristo camaja cacatirãre, cariaricarã quenare na tʉjʉ bejei acʉ́ atígʉmi. Caʉpaʉ majuu anigʉmi. izKlCʉ Wadariquere cajooyupi Dio cʉ yarãre, noo caboorije cañuurijere na áti majiato ĩi.y1lDio ye queti ucarica pũuri to cãnacã pũuro Dio cʉ camajiorije mena, “Ocõo bairo ĩ ucaya,” nare cʉ caĩro na caucarique ã. Tiere bueri cariape macajere mani majigarã. Tiere buerã di wame uno, “Tie caroorijere cáti janape ã,” mani ĩ maji. “To bairo maca cañuurije cátipe ã,” mani ĩ maji. Tunu to bairona nipetirije caroa mani cáti anipere mani maji Dio Wadariquere buerã. hxIlCawimaʉ ãcʉpʉna Dio ye queti ucarica pũuri macajere mʉ camaji bʉcʉawʉ. Tiere buei Dio yere mʉ camajiwʉ. Tiere majii, Jesucristore tʉgooña nʉcʉbʉgoʉ, to bairo mʉ cáto mʉ canetoowĩ Dio mʉ cayajibopere. wwglMʉ maca Timoteo cariape macaje maca mʉ paco, mʉ ñico, yʉ quena jã caĩ buioro mʉ caapiʉjawʉ mʉa. “Caĩtorã me ãma yʉre cabuioricarã,” mʉ ĩ maji. To bairi cariape jeto apiʉja anicõaña, ape wame tʉgooñaquẽcʉna. 3v_l Caroorije cána, caĩtori maja maca caroorije áti ani nutuagarãma. Aperãre ĩtonemo nutuagarãma. Sataná ye caĩ jocarijere apiʉjabana camajare buiotogarãma tunu. u l To bairona na popiyeyegarãma nipetirãre Jesure caapiʉjarã cʉ caboorijere cátinucurãre, cʉ ye quetire cabooquẽna maca. %tCl Antioquíapʉ, Iconiopʉ, Listrapʉ, to cãnacã macaripʉ macana rooro yʉre na cátaje quenare mʉ maji. Rooro yʉ capopiyeyewã, Jesucristo yere yʉ cabuio teñarije wapa. To bairo rooro yʉre na cátibato quena mani Ʉpaʉ Dio maca yʉ camatabojawĩ yʉre na cajĩaborique cõo. Dsl Mʉ maca Timoteo, camajare yʉ caqueti buionucurijere caroaro mʉ maji. Yʉ cáti aniere, yʉ cátigarije quenare mʉ maji. Diore yʉ catʉgooña nʉcʉbʉgorijere mʉ maji tie quenare. Aperã rooro yʉre na cátibato quena yʉ canʉcanucurijere mʉ maji. Camajare yʉ camairije quenare mʉ maji. Jesucristo yere yʉ caqueti buiorije jʉgori yʉ capopiye cʉtiere mʉ maji. Popiye baibacʉ quena yʉ cabuio janaquetaje quenare mʉ maji. erCl To bairo na caĩto teñarije to cãnibato quena na caĩri wame nipetirãpʉre jejaquetigaro. Camaja, “Caĩtorije ã na cabuiorije,” ĩ majigarãma. Tirʉmʉpʉ Janes, Jambres cawamecʉna na caĩtoriquere camajiñuparã to macana. To bairona yucʉ quenare caĩto teñarãre maji peticoagarãma camaja yua. El último encargo de Pablo a Timoteo ]q3lCãromiare caĩtorã tirʉmʉpʉ macana cúmúa Janes, Jambres, cawamecʉnare bairona ãma. Moisére cabooquẽjuparã. Dio ye queti Moisé cʉ cabuiorije quenare cabooquẽjuparã. Yucʉ rʉmʉrire caĩto teñarã quena na ãnanare bairona cariape macaje Dio ye quetire booquẽema yucʉ quenare. Caroorije macaje jetore tʉgooñanucuma. pwlTo bairo rooro cána romiri caĩtorã na caĩ buiorijere seeto apibana cariape queti macaje macare api majiquẽema. olNa mena macana jĩcaarã ape wiiripʉ aáteñanucuma. To bairo aáteñarã wiiripʉ jãa, ocõo bairo cãromiare na ĩnucuma: “Dio ye quetire mʉjaare jã buiorã apʉ́,” na ĩtoma. To bairo na caĩtorijere na apiʉjama cãromia caroaro catʉgooña ocabʉtiquẽna. Noo na caboorije caroorijere caʉgari peanucurã, na cabuiorijere apiʉjama cãromia caroaro catʉgooña ocabʉtiquẽna. @nylDiore canʉcʉbʉgorãre bairo baibana quena baitorique jeto áama, na yeri catʉgooñarijere Dio cʉ cawajoa majipe macare booquetiri. Na una mena bapacʉti macaqueti majuucõaña. KmlAperã, na mena macana cãnibatana quenare rooro na átigarãma. “Caroorije ã mani cátie,” ĩ majibana quena noo na caboorije caroorije jetore átinucugarãma. “Seeto majuu aperã netoro camajirã jã ã,” ĩ tʉgooñagarãma. Noo na cátiga wariñuurije jetore tʉgooñagarãma, Dio macare tʉgooñaquẽnana. |lqlAperãre na tʉgooña maiquetigarãma. Aperãre na tʉjʉ bopacooquetigarãma. Caroorije ame ĩ buio bategarãma. Noo caroorije na cátigarijere jana majiquetigarãma. Cauwarã majuu cãna anigarãma. Dio cʉ catʉjoorijere átigateegarãma. vkelCamaja caroorã majuu anigarãma ati yepapʉre. Na majuu na cãnie jetore tʉgooñagarãma, aperãre mai tʉjʉquẽnana. Niyerure tʉjʉ ʉgoogarãma. “Aperã netoro camajii yʉ ã, cãni majuʉ yʉ ã,” caĩrã seeto anigarãma. Diore cʉ bai netoo nʉcari aperãre cawada pairã anigarãma. Na pacʉa na carotiro na apiʉjaquetigarãma. Caroaro aperã nare na cátinemobato quena, “Caroaro mʉja ájupa,” caĩquẽna anigarãma. Dio yere catʉgooña nʉcʉbʉgoquẽna anigarãma. j lTimoteo, ati wame quena caroaro tʉgooña majiña. Ati ʉmʉrecoo cãni tʉjari rʉmʉri cãnopʉ popiye majuu cabairije anigaro. =islTo bairo cariape maca apirã Sataná cʉ carotirã cãnibatana cʉ janacõagarãma yua. To bairi Satanáre cʉ cabuti weoricarã aniri cʉ api netoocõagarãma Satanáre yua.~hulTo bairi ricati catʉgooñarãre, cariape cãniere cabooquẽnare caroaro na ĩ buioya. Dio nare cʉ wajoato ĩi, to bairo caroaro punijinirique mano na ĩ buioya. To bairo na mʉ cabuioro na maca wajoari cariape macare api nʉcʉbʉgogarãma. &gElMani Ʉpaʉ Dio cʉ yarã cʉ carotirã caroaro na cãno boomi. To bairi aperã mena caame wada neto quẽtiparã ãma. Caroaro maca aperã mena cãniparã ãma. Caroaro aperãre Dio yere cabuio majirã cãniparã ãma. Capunijiniquẽna na ãmaro, Dio ye quetire cabuiorã anigarã. Hf lCaame wada netorãre na apiqueticõaña. Na maca caapi majiña maniere tʉgooñanucuma, cañuuquẽtiere. Tie jʉgori ame tutirique aápá. To bairi tiere caĩ buiorãre na apiqueticõaña. ;eolAperã cawamarã Diore caapiʉjaquẽna caroorije na majuuna noo na caboorijere na cátiere tʉgooñaqueti netoocõaña, nare bairo átiquẽcʉna. Cañuurije macare tʉgooñari tie jetore áticõa aninucuña. Diore tʉgooña nʉcʉbʉgonucucõaña. Aperãre na mairi caroaro na átinemonucuña. Aperã mena caroa ãnajecʉja. Aperã caroorije cátiquẽna mena, Diore cajeni nʉcʉbʉgonucurã mena caroaro na mena anicõaña. dlTo bairona Diore nʉcʉbʉgorã caroa rʉ caʉpaʉ ti rʉre mai, caroa rʉ cʉ caoje cojerore bairona mani bai Dio yarã ãnaa. Mani maca caroorije áti janari Dio cʉ cabooro cõo mani áti majigarã, cãni majuurije Dio yere mani áti majicõa aninucugarã. clPairi wii camaja capãarã na cãni wiipʉre capee jotʉri ã. Caroa rʉri oro mena o plata mena na cáta rʉri ã. Ape rʉri cawatoa macaje ríi mena, yucʉ mena na cáta rʉri ã tie quena. To bairi ti wii ʉpaʉ boje rʉmʉ cãno caroa rʉri oje cojeri tie jetore peoʉmi, camajare na nugʉ. Apeye caroori rʉribʉja jeto peoʉmi cawatoa rʉmʉ cãno, o caroorije jetore jãagʉ. \b1lTo bairo caĩtorã ricati na caqueti buiobato quena, Dio ye queti maca cariape ĩrique anicõa. Tiere wajoa majiña maa. Dio ye queti ucarica pũuro ocõo bairo ĩrique queti ã: “Mani Ʉpaʉ Dio cʉ yarãre majimi.” Ape wame quena ocõo bairo ĩ ucarique a: “ ‘Dio yaʉ yʉ ã,’ caĩrã maca caroorijere na áti janacõato.” laQlCañuuquẽtierena queti buionucuma camajare tunu. “Cabai yajiricarã cacati tunuñupa mere,” na ĩ queti buioma aperãre. To bairo na caĩ queti buiorije jʉgori aperã cariape Jesure caapiʉjabatana tʉgooña mawijiama. U`#lTie mani rupaʉpʉre caboarije cancer cawamecʉtie riaye caboarije cabʉcʉanemorore bairona áa. Tiere bairona baima Imeneo, Fileto cawamecʉna. Nana carooye tua jʉgoyupa tie cañuuquẽtiere apibana. }J}}|{{$y{xwEvvmuttrrqvpEnnlkjfihggUeddbak`d_^]\\k[ZZYdXCUoTSRRFQePONN%LKKJ1HGFF$E D"BB?>==;7987}66s53211/.-,,?+*((&%%Q## !! +V a51E x n YJ#^ ACʉ̃re na catʉjʉri paʉ sacerdote maja ʉpaʉ cʉ caĩ jeniñañupʉ Estebare: —¿Cariapena mʉ na ĩti mʉre na caĩrijera? cʉ caĩ jeniñañupʉ. ]To bairo na caĩ wadajãri paʉna to cãna nipetirã Estebare cʉ na catʉjʉro cʉ riya caaji bateyupe, Dio tʉ macacʉre bairona.N\“Jesu Nasaré macacʉ ati wiire rocacõagʉmi,” ĩmi. “Mani ñicʉ Moisé manire cʉ carotiriquere mani cabai nʉcʉbʉgorijere recõagʉmi Jesu,” ĩnucumi Esteban, caĩ wadajãtoyuparã. C[ Caʉparã tʉpʉ cʉ ñe aá, ocõo bairo Estebare cʉ caĩ wadajãñuparã: —Ani Dio wiire rooro ĩnucumi. “Mani ñicʉ Moisé cʉ carotirique ñuuquẽe,” ĩnucumi tie quenare. XZ) To bairo na caĩ buio baterijere apirã camaja, cabʉcʉrã, judío majare cabuerã Estebare cʉ capunijiniñuparã. Cʉ punijini, cʉ ñe, caʉparã na cajeniña neñapori arʉapʉre cʉ cañe aájuparã. nYU To bairi cʉ ĩ neto majiquetibana, aperãre yajioro niyeru na cajooyuparã, ʉparãre cʉ wadajãña ĩrã. —“ ‘Mani ñicʉ Moisé cʉ carotirique ñuuquẽe,’ ĩnucumi Esteban. Dio quenare rooro ĩmi Esteban,” ĩ buio bateya camajare, na caĩñuparã, niyeru na joori. To bairo na caniyeru jooro rooro majuu Estebare cʉ caĩ buio bateyuparã. X Cʉ̃re na caĩ wada netorije cãnibato quena dope bairo cʉ caĩ neto majiquẽjuparã, Espíritu Santo mena nare cʉ caĩ buio majiro. W To bairi judío maja ape wii neñapo buerica wii macana, Los Libertados cawamecʉti poa macana jĩcaarã cʉ caĩ wada neto jʉgóyuparã. Cãñuparã Sirene macana, Alejandría macana, Cilicia yepa macana, Asia yepa macana Estebare caĩ wada netorã. $VADio caroaro cátinemoñupʉ Estebare. To bairo cʉ cátinemoro mena caacʉori wame cáti iñoorijere camaja na catʉjʉrona cátinucuñupʉ Esteban. hUITo bairi Jesu ye queti cajejanemoñupe. To cajejaro Jesucristore caapiʉjarã Jerusalẽpʉre capãarã cãninemoñuparã. Sacerdote maja capãarã Jesu ye quetire caapiʉjayuparã na quena yua. Toman preso a Esteban qT[To cãnacãʉna na cabejeyuparã. To bairi na beje, apóstol maja tʉ na cajee ajuparã na cabejericarãre. Na jee atí, Diore na jenibojari na rʉpoarire cañiga peoyuparã. Dio mʉja cátibojape cʉ átinemoato ĩrã cájuparã. \S1To bairo na caĩro apirã: —Jaʉ, to bairona cátipe ã, caĩñuparã Jesure caapiʉjarã nipetiro. To bairo ĩ, Estebare cʉ cabejeyuparã. Caroaro Diore caapi nʉcʉbʉgoʉ cãñupʉ. Espíritu Santore cacʉgo netoʉ cãñupʉ. Aperã quenare cʉ̃re bairo cãnare cabejeyuparã: Felipe, Prócoro, Nicanó, Timó, Parmena, Nicolás (Antioquía macacʉre) cabejeyuparã. Nicolás apeĩ anibacʉ quena judío majare bairo Diore cáti nʉcʉbʉgoʉ cãñupʉ. jRMJã maca Diore cajenirã, Dio Wadarique cabuiorã jã anicõagarã, caĩñuparã apóstol maja. Q To bairi mani yarã, Jesucristore caapiʉjarãre siete cãnacãʉre na bejeya cacʉgoquẽnare caricawoparãre. “Cañuurã ãma,” camaja na caĩ tʉjʉrã jetore na bejeya. Caroaro Dio Espíritu Santore cacʉgorã, caroaro camajirã jetore na bejeya. OPTo bairo na caĩ tutirijere caapiyuparã apóstol maja. Tiere apirã nipetiro Jesucristore caapiʉjarãre caneñapo rotiyuparã. Na caneñapori paʉpʉ ocõo bairo na caĩñuparã apóstol maja: —Jãra ʉgariquere caricaworã jã cãmata Jesu ye quetire jã buio majiquetiborã. Tiere jã cabuio janaro ñuuquetiboro. KO Cabero Jesucristore caapiʉjarã capãarã cãninemoñuparã tunu. Capãarã majuu na cãninemori paʉna caame tuti jʉgóyuparã. Jerusalén macanare catutiyuparã judío maja apero macana griego yere cawadarã maca: —Mʉja yarã cawapearã romiri, cabʉcʉrã romiri quena jã yarã romirire jooricaro netoro mʉja joo mani yere to cãnacã rʉmʉ ʉgarique ricaworã, caĩ tutiyuparã judío maja griego yere cawadarã maca Jerusalén macanare. nNU*To bairi Dio wiipʉ, “Jesu camajare na canetooʉ ãmi,” caĩrijere cabuiocõa aninucuñuparã. Na ya wiiri quenare neñapori cabuiocõa aninucuñuparã, caʉparã, “Janacõaña,” na caĩrije to cãnibato quena.'MG)To bairo na cáto caʉparã na caneñapo jeniñarica arʉa cãnana cabuticoajuparã. Buti, cawariñuuñuparã Jesu ye quetire na cabuiorije wapa nare na cabaperique to cãnibato quena. —Ñuubʉjami Dio. Jesu ye quetire na buioato ĩi mani cabejeyupi Dio, caĩ wariñuuñuparã. SL(To bairi: —Jaʉ, cariape mʉ ĩ mʉa, cʉ caĩñuparã Gamaliére. To bairo cʉ ĩ, capi ejooyuparã Jesu cʉ cabuericarãre tunu. Na pi ejoo, polisía majare na cabape rotiyuparã. Na bape roti, nare na cabape yaparoro: —To cõona Jesu cʉ cabairiquere buio janacõaña, na ĩba, to cõona na cabuuyuparã Pedro jãare yua. )KK'Dio maca na cʉ cabuio rotirijere na caĩrije to cãmata nare mʉja mata majiquetigarã. Dio macare mʉja bocateeborã, na caĩñupʉ Gamalié caneñaporãre. (JI&Yucʉ roquere ati maja Pedro jãare rooro na átiqueticõaña. Na buucõaña. Atie camajare na cabuio teñarije na majuuna na cáti tʉgooñarije to cãmata yoaro mee peticoagaro. Camaja majiritigarãma atie quenare Teuda, Juda cãnibatana na cabaibataje na camajiritiricarore bairona. I5%Cʉ bero tunu apeĩ Juda, Galilea macacʉ, cʉ̃re bairona cabaiyupʉ. Caʉparã camajare na cacõoñari rʉmʉrina, “Caʉparãre na mani quẽto,” caĩñupʉ. To bairo cʉ caĩro capãarã camaja cʉ mena cãninemogayuparã. To bairo cʉ na cabainemorije to cãnibato quena aperã cʉ cajĩañuparã cʉ quenare. Cʉ̃re cãninemobatana cʉ na cajĩaricaro bero cáaá bate peticoajuparã na quena. !H;$Tirʉmʉpʉ Teuda cawamecʉcʉ, “Camajii majuu yʉ ã,” caĩnucubajupʉ. To bairo cʉ caĩro caʉmʉa cuatrociento majuu cʉ mena aninemogarã cabaibajuparã. To bairo na cabairo camaja aperã maca Teudare cʉ cajĩa rocacõañuparã. To bairo cʉ na cajĩa rocaricaro bero cʉ yarã cãnibatana cáaá bate peticoajuparã. Cabero, “Cʉ cabuiorije ñuuquẽjupa,” caĩ tʉgooñañuparã camaja yua. aG;#—Mʉjaa, Israel macana ati maja nare mʉja cátipe caroaro tʉgooñaña mʉjaa. FF"To bairo na caame ĩri paʉ yua cawamʉ nʉcañupʉ jĩcaʉ caneñaporã mena macacʉ, na buiogʉ. Gamalié cawamecʉjupʉ. Fariseo majocʉ cãñupʉ. Moisé ãnacʉ cʉ caucarique caroaro camajii cãñupʉ. To bairi camaja nipetirã, “Cañuʉ ãmi Gamalié,” cʉ caĩ tʉgooña nʉcʉbʉgoyuparã naa. To bairi cʉ̃ wamʉnʉcari: —Jesu buerã cãnana na buti aáparo mai, caĩñupʉ. Na caapiquẽtopʉ ʉparãre apeye na buiogʉ to bairo caĩñupʉ. To bairo cʉ caĩro polisía na jʉgo buti aá, na cáto bero ocõo bairo caneñaporãre na caĩñupʉ Gamalié: E-!To bairo Pedro na cʉ caĩrijere apirã seeto caapi punijiniñuparã to caneñaporã. Punijini, “Na cajĩa repe ã,” caame ĩñuparã. D To bairo Jesucristo cʉ cabairiquere cabuiorã jã ã. Dio cʉ cãniere cʉ Espíritu Santo maca jãre camajioʉ ãmi, Diore caapiʉjarã jã cãno maca. To cãnacãʉna cʉ̃re caapiʉjarãre na joomi Dio cʉ Espíritu Santore, na caĩñupʉ Pedro. +COCʉ tunu catiori cʉ tʉpʉ cʉ cane aájupi Dio. Cʉ tʉpʉ ne aá, Caʉpaʉ cʉ cacũñupi camajare cacatiopaʉre, caĩñupʉ Pedro. —To bairi mania Israel maja caroorije mani cátiere jʉtiritiri mani catʉgooñarije mani cawajoaata mani majiriobojagʉmi Dio caroorije mani cátiere. RB—Jesure yucʉ pãipʉ na mʉja capapua jĩa rotiwʉ aperãre. To bairo mʉja capapua jĩa rotirique to cãnibato quena Dio mani ñicʉ jãa na cáti nʉcʉbʉgoricʉ maca cʉ catunu catioyupi tunu. jAMTo bairo na caĩro ocõo bairo na caĩñupʉ Pedro jãa: —“Buio janacõaña,” jã mʉja caĩrijere jã caapiʉjaata Diore jã bai botioborã. To bairi Dio macare caapiʉjaparã jã ã, na caĩñuparã Pedro jãa. @-—“Jesu cʉ cabairique camajare na buio janacõaña,” cariapena mʉjaare jã caĩbapʉ. Jã mʉja caapiʉjaquẽto Jerusalén macana nipetiro apima mʉja cabuiori wamere. Jã quenare, “Cabai buiyebʉjawã naa, Jesure cajĩa rotiricarã aniri,” jã mʉja ĩ. '?GTo bairi apóstol majare na jee atí, to caneñaporã recomacapʉ na tʉjʉnucu roti, to bairo na cáto ocõo bairo na caĩ tutiyupʉ sacerdote maja ʉpaʉ: >#To bairo cʉ caĩ buiorije apii Dio wiipʉ cáaácoajupʉ Dio wii coteri maja ʉpaʉ polisía maja mena. Dio wiipʉ aá, apóstol majare na cajee ajuparã na cajeniñapa arʉapʉ tunu. Na quẽquẽnana na cajee ajuparã, camajare na uwibana. “Na maibʉjarãma mani cañebaenare. Na mani caquẽata camaja mani punijiniri ʉ̃ta rupaa mena mani re jĩaborãma,” caĩ tʉgooñañuparã. =9To bairo na caĩ tʉgooñari paʉna apeĩ caejayupʉ. Ejaʉ: —Presopʉ mʉja cabipe cũbatana Dio wiipʉ camajare buiorã áama, na caĩ buioyupʉ. E<To bairo na caĩrijere apirã Dio wii coteri maja ʉpaʉ, sacerdote maja ʉparã mena seeto api acʉari catʉgooñañuparã. “¿Dope bairo na baiyupari?” caĩ tʉgooñañuparã. Z;-Tunu eja: —Nare jã macabapʉ. Preso wii caroaro bipericaro, na capreso bipe cũricarãre catʉjʉ coterã to catʉjʉnucu coterãre na jã tʉjʉwʉ. Na tʉjʉ, pã, jãa átiri, na jã macabapʉ. To bairo caroaro bipe cotericaro to cãnibato quena na jã bʉgaquẽpʉ mʉja capreso bipe cũ rotibatanare, na caĩñuparã polisía. J: To bairi polisía cáaájuparã presopʉ. Aá, preso wiipʉ jãa, ti arʉare pã, na cabipe cũbatanare cabʉgaquẽjuparã. To bairi na camano tʉjʉrã caneñaporã tʉpʉ catunucoajuparã. 9To bairo na cʉ caĩro apii presopʉ cãnana buti, cabujuri paʉ cãnopʉ Dio wiipʉ cáaácoajuparã. Dio wiipʉ aá, Jesucristo ye quetire to cãnare na cabuio jʉgóyuparã yua. To bairo na cabairi paʉ sacerdote maja ʉpaʉ, cʉ mena macana mena, Israel maja cabʉcʉrã mena caneñapoyuparã. Neñapo, polisíare presopʉ na cabipe cũbatanare apóstol majare na cajee atí rotiyuparã. 8Na jʉgo buti, ocõo bairo na caĩñupʉ: —Dio wiipʉ aánaja. Camajare to cãnare Jesucristo ye quetire nipetiro na buioya. “Noa Jesure caapiʉjagarãre caroaro catiriquere mʉja joogʉmi,” na ĩ buioya to cãnare, na caĩñupʉ Dio tʉ macacʉ. 07YTo bairo na cátibato quena preso cãna tʉpʉ caejayupʉ Dio tʉ macacʉ ti ñamina. Ti ñamina eja, preso jope turiquere pã, apóstol majare na cajʉgo butiyupʉ. 6wTo bairi polisía majare na ñe roti, na capreso cũ rotibajuparã sacerdote maja ʉpaʉ jãa, cʉ mena macana mena. i5KTo bairi sacerdote maja ʉpaʉ, cʉ mena macana saduceo maja mena Jesu buerã cãnana apóstol majare na capunijiniñuparã. Camaja, “Cañuurã ãma naa,” nare na caĩrije cabooquetibajuparã, na tʉjʉ ʉgoobana. 4 Apero macana quena Jerusalén maca tʉacã macá macari macana Jerusalẽpʉ atí, na yarã cariarãre na cajee ejooyuparã. Rooro cawãtiacʉna quenare na cajee ejooyuparã. To bairo na cáto na nipetirã cañuuñuparã yua. Pedro y Juan son perseguidos 3yTo bairo na cátiere tʉjʉrã cariarãre na yarã na cajee ejooyuparã na cayojarijepʉna. “Pedro cʉ caneto aáparo tʉacã na cãmata na tʉacã cʉ caneto aátona ñuugarãma, nare cʉ cañiga peoquetibato quena,” caĩ tʉgooñañuparã. "2= Jesure caapiʉjarã caneñaponucuñuparã Portal de Salomón na caĩri paʉ Dio wii jope tʉpʉ cãni arʉapʉ, cabiaya mani arʉa. Jesure caapiʉjaquẽna maca na mena cabapacʉti uwibʉjayuparã. Bapacʉti uwibana quena caroaro na catʉgooña nʉcʉbʉgoyuparã Jesure caapiʉjarãre. To bairi aperã capãarã caʉmʉa, cãromia quena mani Ʉpaʉ Jesucristore caapiʉjanemoñuparã. To bairi to cãnacã rʉmʉ na mena macana cãninemoñuparã. Apóstol maja caacʉori wame cáti iñoorijere capee cájuparã camaja na catʉjʉrona. 10- To bairi Jesucristore caapiʉjarã aperã quena nipetirã to bairo na cabai yajirijere apiri seeto cauwiyuparã yua. Muchos milagros y señales x/i To bairo cʉ caĩrona to catʉjʉnucubatacona ria ña, cabai yajicoajupo yua. Caʉmʉa cawamarã jãa eja, cabai yajiore co catʉjʉyuparã. Cabai yajiore co tʉjʉ, co ne buti aá, co manapʉ ãnacʉ tʉna co cayaa rocayuparã yua. r.] To bairo cʉ co caĩtorijere apii: —¿Nope ĩrã mʉja majuuna apeye cũcõabana quena, “ ‘Atie jã ya yepa jãre na cawapayerique nipetirona ã,’ jocarãna mani ĩtogarã,” mʉja ame ĩri? “Dio Espíritu Santo mani popiyeyequẽcʉmi,” ¿mʉja ĩ tʉgooñabati? Espíritu Santore mʉ manapʉ cʉ caĩtoeje wapa cʉ cabai yajiro cʉ cayaa rocaena mere tunu ejama. To bairi mʉ cabai yajiro mʉ ne buti aátina, mʉ yaa rocacõagarãma mʉ quenare, co caĩñupʉ Pedro. i-KCo cajãa ejaro tʉjʉʉ: —¿Ato cõo majuu mʉja ya yepa wapa niyeru mʉjaare na nuniri? co caĩ jeniñañupʉ Pedro. —Ʉ̃ʉjʉ, to cõo majuu jã nuniwã, co manapʉ cʉ caĩtoricarore bairona cʉ caĩñupo Pedrore. ,{Itia hora bero cajãa ejayupo cʉ ãnacʉ nʉmo Safira. Co manapʉ cʉ cabai yajiriquere camajiquẽjupo co maca. +{To bairi caʉmʉa cawamarã atí, cʉ ãnacʉre jutii ajero mena cʉ umá, cʉ ne buti aá, cʉ cayaa rocayuparã yua. *1To bairo cʉ caĩro apii Ananía nemoopʉre ria ña, cabai yajicoajupʉ. To bairo cʉ cabai yajirijere apirã camaja nipetirã cauwiyuparã. J) Ti yepa aperãre mʉ canuniparo jʉgoye mʉ ye jeto cãñupa. To bairi na mʉ canuniro bero mʉre na cawapayerique niyeru mʉ ye riape noo mʉ cabooro cátipe anibajupa. ¿Nope ĩi mʉ yeripʉ, “ ‘Atie yʉ niyeru nipetirona mʉjaare yʉ joo,’ na yʉ ĩtogʉ,” mʉ ĩ tʉgooñari? cʉ caĩñupʉ Pedro. —Jã jetore ĩtoʉ mee mʉ ĩ. “Atie to cõona yʉre na cawapayerique ã,” ĩtoʉ Diopʉre cʉ ĩtoʉ mʉ ĩ, cʉ caĩñupʉ Pedro. H( To bairo cʉ caĩro: —Ananía, ¿nope ĩi Sataná mʉre cʉ cawadajãrijere mʉ apiʉjari? Dio Espíritu Santopʉre jocʉna cʉ mʉ ĩtowʉ, “Yʉ ya yepa yʉ canunie yepa wapa niyeru nipetirona yʉ joo,” ĩtoʉ, cʉ caĩñupʉ Pedro. —Mʉ niyerure apeye mʉ cũcõaricʉ, mʉ majuuna yajioropʉ cʉgogʉ. Z'-Ti yepare nuni, niyerure jee, apeye na majuuna caquenoo cũcõañuparã, “Mani majuuna tiere mani cʉgogarã,” yajioro ame ĩri. To bairi Ananía ti yepa aperãre cʉ canunirique wapa niyeru apeye cʉ majuuna quenoo cũ, apeye Jesu buerã cãnana apóstol majare na canuniñupʉ ocõo bairo na ĩtori: —Atie yʉ ya yepa yʉ canunirique wapa yʉ niyeru nipetirona ã, na caĩtoyupʉ. —Mani mena macana cacʉgoquẽnare tiere na ricawo jooya, na caĩñupʉ. F& Apeĩ cãñupʉ Ananía cawamecʉcʉ. “Nipetiro yʉ niyeru yʉ joo peocõa,” caĩtoʉ maca cãñupʉ. Cʉ̃a, cʉ nʉmo Safira mena jĩca yepa canuniñuparã aperãre, niyeru jeegarã. @%y%Cʉ̃a José jĩca yepa oterica yepa aperãre nuni, niyeru cajeeyupʉ. Niyeru jee átiri, apóstol majare na cajooyupʉ, mani mena macana cacʉgoquẽnare na mʉja ricawowa ĩi.$$Jĩcaʉ to bairo cácʉ cãñupʉ José cawamecʉcʉ. Levita poa macacʉ cãñupʉ. Chipre na caĩri paʉ cabuiaricʉ cãñupʉ. Apóstol maja “Bernabé” cʉ caĩñuparã. Na ye mena “aperãre tʉgooña ocabʉtiriquere cajoʉ” ĩrica wame ã. r#] To bairi uwiquẽnana, “Jã Ʉpaʉ Jesu cʉ̃re na cajĩaricaro bero catunu catiyupi,” caĩ buio ocabʉtiyuparã. Apóstol majare Espíritu Santo majirique, wariñuurique quenare na cajooyupʉ. To bairo na cʉ cajooro nipetirã Cristore caapiʉjari poa macana jĩcarore bairona catʉgooñarique cʉjuparã. Jĩcaʉ ũcʉ na yaʉ, “Yʉ yere yʉ maibʉja,” caĩ ajuyaʉ camañupʉ. To cãnacãʉna na yere caame ricawoyuparã na yarã cacʉgoquẽnare. Wiiri cacʉgorã, yepari quenare cacʉgorã cãna quena aperãre canuniñuparã, niyerure jeegarã. Niyerure jee, apóstol maja Jesu buerã cãnanare na cajooyuparã, “Mani mena macana cacʉgoquẽnare na ricawoya,” ĩrã. To bairo na cáto na mena macana ñee camacaquẽjuparã. "#k!OTo bairo Diore na caĩ jeni nʉcʉbʉgo yaparoro na caneñapori wii cananaañupe. To bairo to cananaari paʉna Espíritu Santo seeto majuu ti wiipʉ cãna napʉ cãninemo ejayupʉ. To bairi Espíritu Santo seeto majuu napʉ cʉ cãninemo ejaro uwi tʉgooñarique manona Dio ye quetire aperãre cabuio ocabʉtiyuparã. Todas las cosas eran de todos f ETo bairo jãre átinemori, camajare mʉ catutuarijere na iñooña. Cariarãre na netooña. Ape wame quena, caacʉori wame, áti iñoorica wamere ája, caroaʉ mʉ Macʉ Jesu cʉ catutuarije mena, Diore caĩ wadayuparã. !—To bairi yucʉacã, “Janacõaña,” jãre na caĩ tutiejere mʉ apii. To bairi jãre átinemoña. Yeri tʉgooña ocabʉtiriquere jã jooya, na uwiquẽnana mʉ ye quetire jã cabuio majiparore bairo ĩi. Mʉ caboori wame jã átigarã, mʉ ye quetire buiorã. Mere cajʉgoyepʉna, “To bairona rooro átigarãma,” mʉ caĩñupa, camajii aniri, Diore caĩ wada nʉcʉbʉgoyuparã. I ’Cʉ caĩ ucarica wamere bairona áama yucʉra, Diore caĩ nʉcʉbʉgoyuparã. —Ati macapʉ to bairona caneñapowã, cañuʉre mʉ Macʉ Jesure mʉ cajooricʉre rocagarã. Ʉpaʉ Herode, Ʉpaʉ Ponsio Pilato quena, Israel macana mena, aperã mena caneñapowã, Jesure booquẽna cʉ na carocapere wadapenirã. LNeñapori, “Manire cʉ carotipe mani booquẽe. Cʉ mani rocagarã,” caĩbajupa maca ʉparã. “Dio cʉ cacũricʉ Cristo quenare mani booquẽe,” caĩbajupa, caĩ ucayupi David ãnacʉ. c?Tirʉmʉpʉ jã ñicʉ David ãnacʉ mʉre cáti nʉcʉbʉgoricʉ mʉ Espíritu Santo mena cʉ mʉ cauca rotiro ocõo bairo caĩ buio ucayupi mʉ Macʉ Jesure rooro na cátipere:¿Nope ĩrã judío maja cãniquẽna na cáti majiqueti wame jocarã, “Jã átigarã,” na ĩbajupari? ¿Nope ĩrã aperã quena Diore na ĩ punijiniti? RTo bairo na caĩ buiorijere apirã Jesure caapiʉjarã nipetirã jĩcarore bairona tʉgooñari Diore jeniri ocõo bairo caĩñuparã: —Jã Ʉpaʉ Dio, ʉmʉrecoo, ati yepa nipetiro cátacʉ mʉ ã. U#To bairi Pedro, Juan mena buti, catunucoajuparã na mena macana Jesure caapiʉjarã tʉpʉ. Na tʉpʉ aá, nipetiro sacerdote maja ʉparã, cabʉcʉrã nare na caĩ buioriquere na caĩ buioyuparã. !;Cáaá majiquetibatacʉ Dio cʉ canetooricʉ cuarenta cãnacã cʉma netobʉjaroacã cacʉgoʉ cãñupʉ cʉ̃a. Los creyentes piden confianza y valor 1To bairo na caĩro: —Jesu cʉ cabairique camajare mʉja cabuio janaquẽpata mʉjaare jã popiyeyegarã, na caĩ tutinemoñuparã. Aperã maca, “Dio caroaro áami,” caĩñuparã cáaá majiquetibatacʉ cʉ canetorije tʉjʉri. To bairi to caneñaporã maca Pedro jãare, “Ñee caroorije wapa nare capopiyeyepe ã,” caĩ majiquẽjuparã. To bairi presopʉ cãnanare na cabuuyuparã yua. ~uTo bairi Jesu cʉ caĩepere, cʉ cátiepere jã catʉjʉepere jã buio jana majiquẽe, na caĩñuparã Pedro jãa. @yTo bairo na caĩro: —Jãre mʉja cabuio jana rotirijere mʉjaare jã caapiʉjaata Dio macare jã bai netooborã. To bairi tʉgooñaña mʉjaa. Dio maca jã tʉjʉʉ, ¿dije jã cátipe cʉ boocʉti? ¿Cʉ ye jã cátipere cʉ boocʉti? o ¿mʉja ye macare jã cátipere cʉ boocʉti Dio? Booquẽcʉmi. 7gTo bairo ame ĩ yaparo na capijoyuparã Pedrore, Juãre. Na pijo, ocõo bairo na caĩbajuparã: —Jesu cʉ cabairiquere to cõona camajare na buio janacõaña mʉjaa. <qTo bairi, “Jesu cʉ cabairique to cõona camajare na buio janacõaña,” na mani ĩ tutigarã, aperã capãarã atie quetire caapiʉjarã aninemorema ĩrã, caame ĩñuparã. ]3—¿Dope bairo Pedrore, Juãre na mani ánaati? “Ati wame caacʉori wame átiyayupa naa,” ĩ majima Jerusalén macana nipetirã. Mani maca, “Jocarã mʉja ĩ, baiquẽjupa,” na mani ĩ majiquẽe. 2]To bairi Pedrore, Juãre na cabuti rotiyuparã mai na caneñapo ame jeniñari arʉapʉ, na jeto ame wadapenigarã. Na buti roti, ocõo bairo caame ĩ wadapeniñuparã: To bairi cáaá majiquetibatacʉ mere cañuʉpʉ na mena cʉ catʉjʉnucuro maca, “Jocarã mʉja ĩ,” na caĩ majiquẽjuparã. ?w To bairo Pedro, Juan mena yeri ocabʉtiri na caĩ buioro, caapi acʉacoajuparã caʉparã caneñaporã maca. —¡Ago name! Judío maja mani caneñapo buerica wiipʉ cabuericarã aniquetibana quena caroaro buio majima. To bairi Jesu mena cãnieparã ãnama, caame ĩñuparã sacerdote maja ʉparã jãa. # To bairi Jesucristo jeto ãmi camajare cacatio majii. Nii majuu manire cacatioʉ apeĩ jooquẽemi Dio ati yepapʉre, na caĩñupʉ Pedro. P  Tirʉmʉpʉ Dio ye quetire buiori majocʉ to bairo Jesure cʉ mʉja cabooquetipere caĩ buio jʉgoyeyeyupi atiere caĩ ucaricʉ:Mʉjaa ʉ̃ta wii quenoorã jĩca ʉ̃taa, “Atia ñuuquẽe. Tiare jã booquẽe,” mʉja caĩwʉ. To bairo mʉja caĩrije to cãnibato quena aperã maca tia mʉja carocaricarena cacũ jʉ́goyupa apeye ʉ̃ta rupaa cũgarã jʉgoye. “Atia ʉ̃taa ñuu majuucõa,” caĩwã aperã, mʉja cabooquetacarena. To bairi ʉ̃taa wii quenoori maja na cabooquetatore bairona Cristore mʉja booquetigarã. Aperã maca tiare cañuurica na cacũ jʉgoricarore bairona Dio cacũñupi Cristore Caʉpaʉ majuu, caĩ buio jʉgoyeyeyupi Dio ye quetire buiori majocʉ cãniñaricʉ maca.  3 To bairo jã mʉja cajeniñaro mʉja nipetirãre Israel macanare mʉjaare yʉ buiopa. Ani cáaá majiquetibaecʉre Jesucristo Nasaré macacʉ cʉ camajirije mena anire cʉ catioyawĩ. Jesure na mʉja capapua jĩa rotirique to cãnibato quenare Dio maca cʉ catunu catioyupi.  - —Cáaá majiquetibaecʉre caroa wame cʉ̃re to cabairo jã cátiere tʉjʉrã jãre mʉja ñewʉ, ¿dope bairo bairi cʉ netoti? ĩrã. # ?To bairo na caĩ jeniñaro Pedro Espíritu Santo cʉ catutuarije mena yeri ocabʉtiri ocõo bairo camaja ʉparãre cabʉcʉrãre na caĩ buioyupʉ: z mNeñapori Pedrore, Juãre na recomacapʉ tʉjʉnucu roti, ocõo bairo na caĩ jeniñañuparã: —¿Dope bairo anire cáaá majiquetibaecʉre cʉ mʉja netoo majiri? ¿Ñamʉ maca to bairo mʉjaare cʉ áti rotiri? na caĩ jeniñañuparã. @yNa mena cãñupʉ sacerdote maja ʉpaʉ quena, Aná cawamecʉcʉ. Aperã quena Caifá, Juan, Alejandro, aperã nipetirã sacerdote maja ʉparã yarã quena na mena caneñapoyuparã. To bairi ape rʉmʉ cãno ti macapʉ Jerusalẽpʉ caneñapoyuparã caʉparã, cabʉcʉrã, judío majare cabuerã nipetiro yua. FAperã maca capãarã majuu Jesu ye quetire Pedro, Juan na cabuioro caapiʉjayuparã. To bairi caapiʉjarã caʉmʉa jetore nare na cacõoñaata jĩca wamo cãnacã mil majuu cãñuparã. 9kTo bairi ti wamere camajare na cabuioro booquetiri na cañeñuparã. Na ñe, mere canaiori paʉ cãno presopʉ na cacũñuparã, “Bujiyʉpʉ na mani jeniñagarã,” ĩrã. 7gNa maca Pedro, Juan mena camajare na na cabuiorijere booquetiri capunijiniñuparã. Ocõo bairo Pedro, Juan mena camajare cabuioyuparã: “Bai yajiri bero catunu catiyupi Jesu. To bairi mani maji. Mani cabai yajiro beropʉ tunu catirique ã mani camaja quenare,” caĩ buioyuparã Pedro, Juan mena.  9To bairo Pedro, Juan camajare na caĩ wadari paʉ majuu caejayuparã na tʉpʉ sacerdote maja, apeĩ Dio wii coteri maja ʉpaʉ, aperã saduceo maja. To bairi manire Israel macanare aperã jʉgoye cʉ cabejericʉ Jesu ye quetire mani joomi Dio. Mani joomi tie quetire, caroorije mani cátiere mani cajana majiparore bairo ĩi. Mani cajanaro wariñuuriquere mani joomi Dio yua, caĩñupʉ Pedro.|qYucʉ ati rʉmʉ macanare mʉjaare caĩñupi Dio cañuuri wame ĩ buio jʉgoyeyei. Ocõo bairo mani ñicʉpʉre Abrahãre cʉ caĩñupi Dio: “Mʉ pãramerãpʉre jĩcaʉ mʉ pãrami anigʉmi. Cʉ̃ cʉ caejaro camaja nipetirã seeto wariñuurique bʉgagarãma,” caĩñupi Dio Abrahãre. To bairo cʉ ĩ, yucʉ rʉmʉ manipʉre cabaipere cʉ caĩñupi Dio Abrahãre. ’Nemoopʉre Dio ye quetire buiori majocʉ tirʉmʉpʉ macacʉ Samuel cawamecʉcʉ ati rʉmʉri yucʉacã cabaipere caĩ uca jʉgoyeyeyupi. Cʉ bero macana nipetirã na quena Dio ye quetire buiori maja caĩ queti buio jʉgoyeyeyupa Jesucristo cʉ cabaipere. 'GTo bairi noo cãnacãʉ majuu cʉ̃re caapiʉjaquẽna anigarãma ta. Na una Dio yarã mena macana aniquetigarãma. Na regʉmi Dio,” caĩ buioyupi Moisé. v~eMoisé tirʉmʉ macacʉ ati wame buioʉ, “Mani Ʉpaʉ Dio jĩcaʉ cʉ ye quetire cabuiopaʉre mʉja joogʉmi. Yʉre cʉ cajooeparore bairona cʉ joogʉmi. Jĩcaʉ mani yaʉ anigʉmi cʉ quena. Caroaro cʉ̃re caapiʉjaparã mʉja ã. +}OTirʉmʉpʉ Dio ye quetire buiori maja cãniñaricarã, “Cristo ʉmʉrecoopʉ Dio tʉpʉ tuagʉmi mai,” caĩ buioyupa. “Cabero Dio ati ʉmʉrecoo wajoagʉmi. Nemoopʉ cʉ cátatore bairona átigʉmi tunu. Camaja Diore cʉ na cabai netooparo jʉgoye cabairicarore bairona átigʉmi Dio. Ti paʉ majuu Cristore mani Ʉpaʉre joogʉmi Dio ati yepapʉre,” caĩ ucayupa Dio ye quetire buiori maja cãniñaricarã. 9|mCʉ cabejericʉ Cristore mʉja tʉpʉ joogʉmi. {To bairi caroorije mʉja cátiere jʉtiriticõari, “Mani catʉgooñarijere jã wajoagarã,” ĩri Cristore apiʉjaya mʉjaa. To bairo mʉja cáto caroorije mʉja cátaje majiriogʉmi mani Ʉpaʉ Dio. Caroa ani tʉgooña yerijã wariñuuriquere mʉja joogʉmi. }zsTirʉmʉpʉ to bairona, “Popiye tamʉogʉmi Cristo,” Dio ye quetire caĩ buio jʉgoyeyeyupa Dio ye quetire buiori maja cãniñaricarã. To bairi cajʉgoyepʉna Dio na cʉ caĩricarore bairona baiwʉ Cristore na mʉja cajĩa rotirique yua. ;yo’Yʉ yarã, mʉjaa, “Dio Macʉna ãmi Jesu,” caĩ tʉgooña majiquẽna aniri aperãre na mʉja cajĩa rotiwʉ Jesure. Mʉja ʉparã quena to bairona cajĩa rotiwã. 5xc—To bairi ani cáaá majiquetibatacʉre mʉja camajiire Jesu maca cʉ camajirije mena cʉ netoomi. Jesure jã caapiʉjaro ĩi anire cʉ netoomi Jesu mʉja catʉjʉrona. rw]To bairo ĩ, camajare catirique cajoʉre aperãre na mʉja cajĩa rotiwʉ Jesure. Cʉ̃re na mʉja cajĩa rotiro bero Dio maca cʉ catunu catioyupi. Jã majuuna Jesure cʉ jã catʉjʉwʉ catunu catiricʉpʉre, na caĩñupʉ Pedro. ;vo Jesu maca cʉ camajirije mena cʉ netoowĩ. Mani ñicʉ jãa, Abraham, Isaá, Jacobo, aperã nipetirã cãni jʉgoricarã Diore cáti nʉcʉbʉgorã cãniñañuparã. To bairi Dio na cáti nʉcʉbʉgoricʉ cʉ Macʉre cãni majuʉre cʉ cacũñupi Dio Jesure, aperãre mʉja cajĩa rotiepaʉ maca. “Cʉ̃re jã booquẽe,” mʉja caĩwʉ, Pilato, gobierno macacʉ maca, “Cʉ yʉ buugʉ, cʉ̃re cajĩaquetipe ã,” cʉ caĩrije to cãnibato quenare. “Cʉ̃re jã booqueti majuucõa,” mʉja caĩwʉ, Dio yere cácʉ, cañuu majuʉ cʉ cãnibato quena. “Jesure jã booqueti majuucõa,” ĩri, “Camajare cajĩaricʉ presopʉ cãcʉ macare cʉ buuya,” mʉja caĩwʉ Pilatore. uat; To bairo na tʉpʉ na catʉjʉra atʉ ató tʉjʉri ocõo bairo na caĩñupʉ Pedro: —Yʉ yarã Israel macana, ¿nope ĩrã ani cʉ canetorije tʉjʉri mʉja tʉjʉ acʉati? ¿Nope ĩrã, “Ati maja na majuuna na camajirije mena, Dio mena cañuurã aniri cáaá majiquetibatacʉre cʉ netoo majirãma,” jãre mʉja ĩ tʉgooñati mʉjaa? -sS To bairi Pedrore, Juãre na pitigaquetiri na tʉna catuayupʉ. To bairo na cʉ cabairo camaja nipetirã catʉjʉ acʉarã na tʉpʉ catʉjʉra atʉ aájuparã. Portal de Salomón na caĩri arʉa majuu, jope tʉ cabiaya mani arʉapʉ, Pedro, Juan na cãnopʉ catʉjʉra atʉ aájuparã. r —Ani cáaá majiquetibatacʉna Caroa Jope cawamecʉti jope Dio wii jãarica jope tʉpʉ niyerure cajeni ruibatacʉna ãcʉmi, caame ĩñuparã. To bairo cʉ ãnacʉre tʉjʉ majiri cʉ catʉjʉ acʉacoajuparã yua. Discurso de Pedro en el Portal de Salomón Yq+ To bairo Diore ĩ wariñuuri cʉ cabapa mʉgo aáto aperã maca cʉ tʉjʉrã: p-Rʉpori ocabʉtiri cariapena wamʉnʉca, cáaá jʉgóyupʉ. Aá jʉgó, Pedro, Juan mena Dio wiipʉ na mena cajãa aájupʉ. Na mena jãa aá, bapa mʉgo, bapa mʉgo, cáaájupʉ. To bairo bapa mʉgo aá, “Dio yʉ átinemomi cañuu netori wame,” caĩ wariñuuñupʉ. Bo}To bairo cʉ ĩi, cʉ wamore ñe, cariape nʉgoa maca cʉ catʉ̃ga wamʉo nʉcoñupʉ. To bairo Pedro cʉ catʉ̃ga wamʉo nʉcorona nemoo cʉ rʉpori ocabʉtirique cʉ cájupe. nTo bairo na cʉ catʉjʉro ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Pedro: —Niyeru yʉ cʉgoquẽe. Apeye caroare yʉ cacʉgori wame macare mʉ yʉ átinemogʉ. To bairi Jesucristo Nasaré macacʉ mʉre cʉ canetoo majiro mena wamʉnʉcari aácʉja, cʉ caĩñupʉ Pedro. m To bairo Pedro cʉ caĩro, cáaá majiquẽcʉ maca na tʉjʉ, “Apeye unieacã yʉ joogarãma,” caĩ tʉgooñabajupʉ. ilKTo bairo cʉ caĩro Pedro, Juan cʉ tʉbea tʉjʉ: —Jã tʉjʉya, cʉ caĩñupʉ Pedro. ikKTo bairi Pedro, Juan Dio wiipʉ jãagarã na caejaro tʉjʉ: —Niyeru yʉ jooya, caĩbajupʉ. Tj!To bairi Dio wiipʉ Pedro, Juan mena na cáaáparo jʉgoyeacã camajocʉre cáaá majiquẽcʉre cʉ cane aájuparã aperã. To cãnacã rʉmʉ to bairona Dio wiipʉ jope tʉpʉ cʉ cacũnucuñuparã, Caroa Jope cawamecʉti jope Dio wiipʉ, cajãa ejarãre niyeru cʉ jeni ruiato ĩrã. Nemoopʉ to bairona cabuiaricʉ cãñupʉ. Zi /Cabero jĩca rʉmʉ tunu Pedro, Juan mena yucʉ bui muipu cʉ catʉja rui áto a las tres cãno Dio wiipʉ cáaájuparã. To capaʉ cãno camaja Dio wiipʉ cáaánucuñuparã, Diore jeni nʉcʉbʉgorã aána. %hC/To bairo átiri, “Caroaro majuu mani áami Dio,” caĩnucuñuparã. To bairo caroaro na caame áto tʉjʉrã aperã nipetirã, “Cañuurã jeto ãma Jesucristore caapiʉjarã,” caĩ tʉgooñañuparã. To bairi to cãnacã rʉmʉ aperã Jesucristo ye quetire caapiʉjarã cãninemoñuparã. To bairo na caapiʉjaro Dio cʉ yarã cãniparãre na cacũñupʉ nare cʉ capopiyeyeboriquere na netoori yua.g-.To cãnacã rʉmʉ Dio wiipʉ caneñaponucuñuparã. Na ya wiiripʉ quena ame tʉjʉri caroaro wariñuurique mena caame jʉgo ʉganucuñuparã. /fW,To bairi Jesucristo ye quetire caapiʉjarã nipetirã caroaro caame bapa cʉjuparã. Caroaro ame bapacʉti, na cacʉgorije mena caame átinemonucuñuparã. Pairo cacʉgorã na yere nuni wapa jeeri cacʉgoquẽnare na caricawonucuñuparã. To bairi na nipetirã jĩcarore bairo cacʉgoyuparã. e-zdm+Jesu cʉ buerã cãnana apóstol maja na caĩrã caacʉori wame cáti iñoori wame capee cájuparã Dio Espíritu Santo na cʉ camajiorije mena. To bairo na cáto tʉjʉrã camaja nipetirã catʉjʉ acʉa tʉgooña nʉcʉbʉgoyuparã. c#*To bairo apiʉja, Jesu cʉ buerã cãnana apóstol maja na caĩrã na mena caneñaponucuñuparã. Na mena neñaponucuri, na cabuiorijere caroaro api, na mena caroaro jʉgo ʉga, wadapeni, Diore jeni nʉcʉbʉgo, cátinucuñuparã. La vida de los primeros cristianos. dbA)To bairo Pedro cʉ caĩrijere caroaro caapiʉjayuparã capãarã majuu. Apiʉjari cabautisa rotiyuparã. To bairi ti rʉmʉna Jesucristo cʉ buerã cãnana mena macana itia mil majuu cãnacãʉ cãninemoñuparã. 0~~|{.yxvvtwstrqpo1mm$lkk=jiHhzgafee dca``%_v^`]N[ZYXWsVTS RPOoNN LKK%IHHGG"GEEDID=@x??J>>==;:98876543332%1]/.-,,5+*\('k&*%$"""! "f%4Upr1zL T ) [G E0F_ Pedro nipetiropʉ cáaáteñañupʉ noo cõo aperã Jesure caapiʉjarã na cãni paʉri cõona. To bairo aáteñaʉ Lida na caĩri macapʉ caejayupʉ Jesure caapiʉjarã na cãnopʉ. G^ Cabero Jesure caapiʉjarã Judea yepa cãna, Galilea yepa cãna, Samaria yepa cãna caroaro cãni ocabʉtiyuparã wariñuurique mena, aperã rooro nare na cátiquẽto maca. Diore cʉ na caapiʉja nʉcʉbʉgoro Espíritu Santo na cʉ cátinemoro aperã Jesure caapiʉjarã cãninemoñuparã yua. Eneas es sanado A]{ To bairo cʉ na cajĩagarijere queti apirã Jesure caapiʉjarã maca cʉ cane aájuparã Cesareapʉ. Cesareapʉ cʉ ne aá, Tarsopʉ cʉ cáaá rotiyuparã, cʉ ya maca majuupʉ yua. .\U Aperã judío maja anibana quena griego yere cawadarã quenare cariape na caĩ buionucubajupʉ. To bairo na cʉ caĩ buiorijere apigaquẽna cʉ cajĩagabajuparã. u[c To bairo na cʉ caĩ buiorijere apiri Saulore na mena cʉ cãni rotiyuparã. To bairi Jerusalẽpʉ na mena cãñupʉ. Na mena aniri Jerusalẽpʉ to cãnacã paʉ uwiquẽcʉna mani Ʉpaʉ Jesu ye quetire cabuionucuñupʉ Saulo. Z To bairo cʉ na caĩrijere apii Bernabé maca Saulore cʉ átinemoʉ Jesure caapiʉjarã na cãni paʉpʉ cʉ cajʉgo aájupʉ. Topʉ cʉ jʉgo ejari mani Ʉpaʉ Jesu ma recomacapʉ Saulore cʉ cabuia ejariquere, cʉ̃re Jesu cʉ caĩ buioriquere na cabuioyupʉ Bernabé. “Mere Saulo quena uwiquẽcʉna Damascopʉ cãnare na cabuioyupʉ Jesu ye quetire,” na caĩ buioyupʉ Bernabé. Y Cabero Saulo cáaácoajupʉ Jerusalẽpʉ tunu. Jerusalẽpʉ ejaʉ Jesure caapiʉjarã mena cãnigabajupʉ. Na maca cʉ cauwiyuparã, cajʉgoye cajĩaricʉ cʉ cãno maca. “Baitoʉ baiimi. Jesure caapiʉjaʉ aniquẽcʉmi,” cʉ caĩ tʉgooñañuparã. RX To bairi cʉ na cajĩagarijere majiri Saulo cʉ cabuiorijere caapiʉjarã maca cʉ carutipere cʉ cátinemoñuparã. Piipʉ ti janiro recomaca macá jopeacãpʉ cʉ cayo netoo ruio jooyuparã ñamina. To bairo átiri ti macapʉ Damasco macapʉ cãnacʉre cʉ caruti aáto cʉ cátinemoñuparã naa yua. Saulo en Jerusalén W  To bairi cʉ na cajĩagarijere caqueti apiyupʉ Saulo. Cʉ̃re cajĩagarã maca to cãnacã rʉmʉ ñami quena maca yepa tʉjaro ʉ̃ta mena na catu jani jã amojorerica janiro joperipʉ cʉ cacumuñuparã, cʉ cabutiro cʉ mani jĩa rocacõagarã ĩrã. LV Capee rʉmʉri bero judío maja cʉ cajĩagayuparã Saulore. U) Cabero Saulo Jesu ye quetire seeto caĩ buio ocabʉtiyupʉ. “Dio cʉ cabejericʉ majuuna ãmi Jesu, cariape mʉjaare yʉ ĩ,” na caĩ buioyupʉ Saulo judío maja Damascopʉ cãnare. Na maca dope bairo cʉ caĩ neto majiquẽjuparã. Saulo escapa de los judíos 'TG To bairo cʉ caĩ buioro cʉ̃re caapi acʉacoajuparã. —¿Cʉ̃ Saulo Jerusalẽpʉ Jesure caapiʉjarãre cajĩaricʉ majuuna cʉ ãti? Ati macapʉ Jesucristore caapiʉjarãre na ñei acʉ́ átacʉmi, Jerusalẽpʉ sacerdote maja ʉparã nare na popiyeyeato ĩi, caame ĩñuparã. S9 Topʉ ãcʉ nemoo judío maja na neñapo buerica wiiripʉ Jesu ye quetire cabuio jʉgóyupʉ Saulo. “Jesu Dio Macʉna ãmi,” caĩ buioyupʉ. nRU To bairi cʉ na cabautisaro bero caʉgayupʉ Saulo. Ʉga, caocabʉtii catutuarijecʉcʉ cãñupʉ tunu. To bairi noo cãnacã rʉmʉ meena ti macapʉ Damascopʉ cãñupʉ Jesucristore caapiʉjarã mena. Saulo predica en Damasco :Qm To bairo cʉ̃re cʉ caĩrona wai nʉtʉre bairije cʉ capeapʉre cãnaje cawẽcoajupe. To bairo cabairona catʉjʉ majicõañupʉ tunu. Cabero cʉ cabautisayuparã yua. P9 To bairo cʉ caĩro apii cáaácoajupʉ Ananía Juda ya wiipʉ. Ti wiipʉre jãa, Saulore cʉ cabʉgayupʉ. Cʉ bʉga, cʉ rʉpoapʉre cʉ ñupeo, ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Saulore: —Yʉ yaʉ, mani Ʉpaʉ Jesu mapʉ mʉ cáaáto mʉre cabauricʉ mʉ tʉpʉ yʉ joomi, cʉ tunu tʉjʉ majiato ĩi. Espíritu Santo quenare mʉ cacʉgo netoparore bairo ĩi, yʉ joomi, Saulore cʉ caĩñupʉ Ananía. O Yʉ ye quetire buioʉ capee tamʉogʉmi. To bairo cʉ catamʉopere yʉ majuuna cʉ yʉ buiogʉ yʉa, cʉ caĩñupʉ Jesu. N To bairo cʉ̃re cʉ caĩro: —To bairo cátibatacʉ cʉ cãnie to cãnibato quena aácʉja. Mere camajare yʉ ye quetire cabuiopaʉre cʉ yʉ cũwʉ. Aáteñari yʉ ye quetire buiogʉmi judío majare, judío maja cãniquẽna quenare, na ʉparã quenare. M —Ati maca quenare mʉre caapiʉjarãre na ñei ejami to bairo sacerdote maja ʉparã cʉ na cáti rotiro, cʉ caĩñupʉ Ananía. L5 To bairo cʉ caĩro apii: —Yʉ Ʉpaʉ, capãarã yʉ buioma rooro cʉ cátaje mʉre caapiʉjarã Jerusalén cãnare, cʉ caĩñupʉ Ananía. bK= Yucʉacã cʉ yʉ iñoowʉ quẽguei tʉjʉricarore bairo mʉre ti wiipʉre mʉ caejapere. Tunu cʉ tʉjʉ majiato ĩi cʉ mʉ cawamo ñu peopere cʉ yʉ iñoowʉ quẽguei tʉjʉricarore bairo, cʉ caĩñupʉ Jesu. +JO To bairo cʉ caĩ yʉro: —Aácʉja “Cariape” na caĩri wãpʉ. Ti wãpʉre aácʉ mʉ ejagʉ Juda cawamecʉcʉ ya wiipʉ. Cʉ ya wiipʉ ejaʉ, “¿Saulo Tarso macacʉ atopʉ cʉ ãti?” na ĩña ti wiipʉ cãnare, cʉ caĩñupʉ Jesu. —Yʉre jeni nʉcʉbʉgoʉ áami Saulo. =Is Damascopʉre cãñupʉ jĩcaʉ Jesure caapiʉjaʉ Ananía cawamecʉcʉ. Quẽguei tʉjʉricarore bairo catʉjʉyupʉ. To bairo cʉ catʉjʉrona cʉ tʉpʉ cabuia ejayupʉ Jesu. Buia eja: —Ananía, cʉ caĩ piyupʉ Jesu. To bairo cʉ̃re cʉ caĩ piro: —Jaʉ, yʉ Ʉpaʉ, cʉ caĩ yʉyupʉ Ananía. mHS Damascopʉ ejaʉ itia rʉmʉ catʉjʉ majiquẽcʉ, caʉgaquẽcʉ, caetiquẽcʉ cãñupʉ Saulo. Saulo mena cáaána maca catʉjʉ acʉacoa nʉca ájuparã. To bairo acʉabana dope bairo caĩ wada majiquẽjuparã. Cawadarijere apibana quena cawadaʉ macare catʉjʉquẽjuparã naa. aE; To bairo cʉ caĩro: —¿Ñeere yʉ cátipere mʉ booti, Ʉpaʉ? uwibacʉ quena cʉ caĩñupʉ Saulo. —Macapʉ, Damascopʉ aácʉja. Topʉ mʉ caejaro apeĩ mʉ cátipere mʉ buiogʉmi, cʉ caĩñupʉ Jesu. [D/ To bairo cʉ caĩrijere apii: —¿Ñamʉ yʉre mʉ wadati mʉa? caĩñupʉ Saulo. —Jesu yʉ ã, rooro mʉ cátigaʉna. Mʉ majuuna mʉ bai rooye tua rooro yʉ yarãre na átinucubacʉ, cʉ caĩñupʉ. mCS Seeto caajiya buju baterijere tʉjʉʉ Saulo yepapʉ caroca cumucoajupʉ. Roca cumu ácʉ, apeĩ cʉ̃re cʉ cawadaro caapiyupʉ: —Saulo, Saulo, ¿nope ĩi rooro yʉre mʉ popiyeyeti mʉa? cʉ caĩñupʉ cʉ̃re caĩ wadaʉ. 4Ba Ma recomaca cʉ catʉja aáti paʉna Damasco cʉ caejagari paʉ majuu catʉgooña majiña mano cʉ tʉna bʉpo cayaberijere bairo ʉmʉrecoopʉ cʉ tʉna caaji bateyupe. A —Damasco na caĩri macapʉ judío maja na neñapo buerica wiiri ʉparãre, “Saulore yʉ ñe roti Jesure caapiʉjarãre,” caĩri pũuro yʉ ucabojaya, cʉ caĩñupʉ sacerdote maja ʉpaʉ Jerusalẽpʉ cãcʉre. —Ti pũuro yʉ mʉ cajooro na yʉ iñoogʉ ti wiiri ʉparãre. Na iñoo átiri noo cõo Jesure caapiʉjarãre caʉmʉa quena, cãromia quenare na bʉga, na yʉ ñegʉ. Na ñe, atopʉ Jerusalẽpʉ presopʉ na yʉ jõogʉ, cʉ caĩñupʉ Saulo sacerdote maja ʉpaʉre. To bairo cʉ caĩro apii ti pũuro cʉ caucabojayupʉ sacerdote maja ʉpaʉ. Ti pũurore cʉ̃re cʉ cajooro Damascopʉ cáaájupʉ Saulo yua. 8@ k Saulo maca Jesure caapiʉjarãre na capunijini janaquẽjupʉ. Na cajĩa re peticõagayupʉ. To bairi, “Na ñeña,” ĩrica pũuro sacerdote maja ʉpaʉre cajeni aájupʉ. e?C(Felipe maca Asoto na caĩri macapʉ cabuianʉca ejayupʉ yua. Asotopʉ eja, topʉ nipetiri macaripʉ macanare Jesu ye quetire na caĩ buio teñañupʉ. To bairo buio teña, Cesarea na caĩri macapʉ caejayupʉ yua.>'To bairi ocopʉ cawau wiaátana na camaa nʉcari paʉ Espíritu Santo catʉgooña majiña mano Felipere cʉ cane aájupʉ aperopʉ. To bairi Etiopía macacʉ cʉ catʉjʉnemoquẽjupʉ. Cʉ tʉjʉnemoquetibacʉ quena wariñuuri cáaácoajupʉ Etiopía macacʉ yua. G=&To bairo ĩ, caballo tʉ̃garica betore catuanʉca rotiyupʉ. Catuanʉcaro caruiyuparã. Rui, cʉ̃ Felipe mena ocopʉ cawau wiaájuparã. Topʉ wau wiaáti Felipe cʉ cabautisayupʉ. <%To bairo cʉ caĩro: —Mʉ yeripʉ jocʉ mee Jesucristore mʉ caapi nʉcʉbʉgoata mʉ yʉ bautisagʉ, cʉ caĩñupʉ Felipe. To bairo Felipe cʉ caĩro: —Cʉ yʉ api nʉcʉbʉgo. Jesucristo Dio Macʉna ãcʉmi, Felipere cʉ caĩñupʉ Etiopía macacʉ. ;$To bairi ti wãpʉ wadapeni aána riapʉ oco cãni paʉpʉ caejayuparã. Tiere tʉjʉʉ ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Etiopía macacʉ Felipere: —Tʉjʉya. Atopʉ oco ã. ¿Nemoopʉre yʉ mʉ cabautisaro to ñuubocʉti? Felipere cʉ caĩñupʉ Etiopía macacʉ. :#To bairo cʉ caĩ jeniñaro: —Jesu maca cʉ cabaipere caĩ ucayupi Isaía ati wame ucaʉ, cʉ caĩñupʉ Felipe. To bairo cʉ ĩ, ti wame Etiopía macacʉ cʉ cabuerijere cabuioyupʉ. Tiere ĩ buio yaparo apeye Jesu ye quetire cʉ caĩ buionemoñupʉ tunu. =9s"To bairi Etiopía macacʉ tiere bue yaparo ocõo bairo Felipere cʉ cajeniñañupʉ: —Yʉ buioya. ¿Ñamʉ maca cʉ cabaipere cʉ caĩñupari Isaía ti wamere ucaʉ? ¿Cʉ majuuna cʉ cabaipere cʉ caĩ ucayupari? ¿O apeĩ maca cʉ cabaipere cʉ caĩ ucayupari que? Felipere cʉ caĩ jeniñañupʉ. N8!Cañuʉ cʉ cãnibato quena carooʉre bairona cʉ átigarãma. Rooro cʉ na cátibato quena cʉ̃re camatabojaʉ manigʉmi. Cʉ cãni yʉtea macana capee rooro cʉ na cátipere cõoña peo majiña maa cʉ na cajĩaro. To bairi ati yepapʉ to cõona aniquetigʉmi yua. Tie caucariquere cabueyupʉ Etiopía macacʉ aácʉpʉ. 7/ Dio Wadarique Isaía tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ caucarique ocõo bairo caĩ bueyupʉ Cristo cʉ cabaipere:Oveja na caĩi waibʉcʉ nuricʉre camaja cʉ jĩagarã na cane aátore bairona camajocʉre cʉ jĩagarã cʉ ne aágarãma. Oveja cʉ poa mena yʉta átigarã cʉ na cajuaro uwaquẽemi. To bairona cʉ̃ camajocʉ cʉ quena rooro majuu cʉ na cátibato quena ĩ punijiniquetigʉmi. 06YTo bairo cʉ caĩro: —Yʉ api majiqueti majuucõa, yʉre camajioʉ cʉgoquetibacʉ. Baiyupa, yʉ mena adʉja. Atopʉ eja jãaña, Felipere cʉ caĩñupʉ yua. !5;To bairo cʉ caĩro Felipe caatʉ emʉñupʉ. Emʉri tʉ̃garica beto macacʉ cʉ cabuerijere caapiyupʉ. Isaía tirʉmʉpʉ macacʉ Dio Wadarique cʉ caucariquere cabueyupʉ. To bairo cʉ cabuerijere api: —¿Mʉ cabuerijere mʉ api majiti? cʉ caĩ jeniñañupʉ Felipe. >4uTo bairo cʉ cáto Felipe cʉ catʉjʉyupʉ. Cʉ catʉjʉrona Espíritu Santo ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —I beto tʉ̃garica betore emʉña. Emʉri ti beto tʉacãpʉ aácʉja. /3WCaballo tʉ̃garica betopʉ cajaña aájupʉ. Aácʉpʉ tirʉmʉpʉ Dio ye quetire buiori majocʉ Isaía cawamecʉcʉ ãnacʉ cʉ caucarica pũurire cabue aájupʉ. 82iTo bairo cʉ caĩro apii ti wãpʉ piya, cáaácoajupʉ Felipe. Piya ejaʉ catʉjʉyupʉ jĩcaʉ Etiopía na caĩri yepa macacʉre. Ti yepa ʉpao rotibojari majocʉ cãñupʉ. Co niyeru nipetiro carotibojaʉ cãñupʉ. Jerusalẽpʉ Diore cajeni nʉcʉbʉgo ãnacʉ Etiopíapʉ tunu aácʉ cabaiyupʉ. 1yCabero Dio tʉ macacʉ ángel jĩcaʉ Felipe tʉpʉre bau eja, ocõo bairo cʉ caĩ buioyupʉ: —Jerusalẽpʉ cãni atí wã Gasa macapʉ cãni ejari wãpʉ piya aácʉja, Felipere cʉ caĩñupʉ. Ti wã cayucʉ mani paʉ cáaáti wã ã. o0WCabero to macanare mani Ʉpaʉ Jesu ye quetire na cabuioyuparã. Jesu cʉ cáto na catʉjʉriquere, nare cʉ cabuiorique quenare na caĩ buioyuparã. Na buio yaparo Jerusalén macapʉ catunu aá jʉgoyuparã tunu. Tunu aána carecomaca macanare na cabuioyuparã Jesu ye quetire capee macaripʉ Samaria yepa macanare yua. Felipe y el hombre de Etiopía D/To bairo cʉ caĩro: —Diore yʉ jenibojaya yʉre, “To bairo rooro mʉ popiyeyegʉmi Dio,” yʉ mʉja caĩeje to baiqueticõato ĩrã, Pedrore, Juãre na caĩñupʉ Simón yua. `.9Jã cátiere, “Yʉ quena yʉ áti majiga,” mʉ caĩ tʉjʉ ʉgoorijere yʉ tʉjʉ maji yʉa. Caroorije mʉ áti jana majiquẽe. To bairi atie rooro mʉ catʉgooñarijere jʉtiritiri wajoacõaña. Wajoari mani Ʉpaʉ Jesure cʉ jeniya, rooro mʉ yeri catʉgooñarijere Dio mʉ cʉ camajirioparore bairo ĩi, Simóre cʉ caĩñupʉ Pedro. -\,1Jã mena ati wame jã cátie mʉ ye cãnipe me ã, mʉ yeri Dio mena ñuuquẽto. 6+eTo bairo cʉ caĩro: —Rooro mʉ tʉgooña mʉa, “Majirique Dio cʉ cajoogari wamere yʉ wapayegʉ,” ĩi. To bairo tʉgooñabacʉ mʉ yajigʉ, mʉ niyeru menare. P*—Yʉ quena áti majiriquere cajoʉ yʉ anigʉ. To bairi to cãnacãʉrena na yʉ cañiga peoro Espíritu Santore cacʉgorã na cãniparore bairo mʉja camajirijere yʉ jooya, na caĩbajupʉ. 9)kTo bairo Pedro, Juan mena na cañiga peorona Dio cʉ Espíritu Santore na cʉ cajooro catʉjʉyupʉ Simón cumu ãnajere camajii maca. Tiere tʉjʉ, Pedrore, Juãre niyeru na cajoogabajupʉ, “Noo cabooro yʉ cañiga peoro Espíritu Santo na cʉ cãni ejaparore bairo átaje yʉ quenare jooya,” ĩi. A({To bairi Pedro, Juan Diore na jenibojari, na rʉpoarire cañiga peoyuparã, Dio cʉ Espíritu Santo nare cʉ joato ĩrã. To bairo na cátona na cajooyupʉ Dio cʉ Espíritu Santore. 'Mani Ʉpaʉ Jesure na caapiʉjaro Felipe na cabautisayupʉ. Nare cʉ cabautisari paʉ Espíritu Santore cacʉgoquẽjuparã mai. /&WTo bairo na caĩro Pedro, Juan Samariapʉ Jesure caapiʉjarã tʉpʉ cáaájuparã. Eja, Diore, “Mʉ Espíritu Santore na jooya,” Diore na caĩ jenibojayuparã. m%STo bairo Samaria macana Dio Wadariquere na caapiʉjaro caqueti apiyuparã apóstol maja Jerusalẽpʉ cãna. To bairo queti apiri Pedrore, Juãre, “Samaria macanare na tʉpʉ aánaja. Na tʉjʉrãja,” na caĩñuparã. ]$3 Simón quena, “Yʉ apiʉjaʉa,” ĩri cabautisa rotiyupʉ. Bautisa roti, Felipe mena cáaájupʉ noo cʉ cáaátopʉ. To bairo bairi Felipe Dio cʉ camajirije mena cʉ cátiere catʉjʉ acʉacoajupʉ Simón. '#G Ti rʉmʉrina Felipe maca caroa quetire, Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie quetire, Jesucristo cʉ cãniere to macanare na caĩ buioyupʉ. To bairo cʉ cabuiorijere apirã caapi nʉcʉbʉgoyuparã. Api nʉcʉbʉgori cʉ cabautisa rotiyuparã. Caʉmʉa quena, cãromia quena cabautisa rotiyuparã. d"A Ti macapʉ cãñupʉ jĩcaʉ Simón cawamecʉcʉ. Cumu ãnajere cáti nʉcʉbʉgoʉ cãñupʉ. Yoaro camajare na cáti iñoʉ cãñupʉ. “Seeto camajii yʉ ã,” caĩnucuñupʉ. To bairo cʉ cátiere tʉjʉri to macana acʉari cʉ catʉjʉnucuñuparã. Acʉari cʉ tʉjʉrã nipetirã paabojari maja quena, caʉparã quena, camaja nipetirã caroaro cʉ caapinucuñuparã. To bairi, “Ani Simón Dio cʉ camajirijere cacʉgo majuʉna ãcʉmi,” caĩ tʉgooñabajuparã. ! O To bairo na cáto tʉjʉrã Samaria macana seeto cawariñuuñuparã. 2]Camaja capãarã cawãtiacʉna canetoñuparã wãtia na mena cãnare Felipe na cʉ cabuu rero. Awajari cabutiyuparã wãtia. Cáaá majiquẽna quena cañuucoajuparã. }To bairi tʉjʉ acʉarica wame mena áti iñoori cʉ cabuioro camaja capãarã caroaro cʉ caapiyuparã cʉ caĩrijere. #?Jĩcaʉ Felipe cawamecʉcʉ Samaria macapʉre cáaácoajupʉ. Aá, topʉ ejaʉ to macanare, “Jesucristo Dio cʉ cajooricʉ ãmi,” na caĩ buioyupʉ. To bairi cáaá batericarã maca nipetiropʉna noo na cáaá bateri paʉripʉre Jesu ye quetire cabuionucuñuparã. A }Estebare cʉ̃re na cajĩa rocaro bero jĩcaarã Diore cáti nʉcʉbʉgorã cʉ̃re cayaa rocayuparã yua. Cʉ yaa roca, seeto catʉgooñarique paiyuparã Estebare caʉparã cʉ na cajĩaro. Saulo maca, “To bairona Estebare cʉ cáti jĩape ãmʉ,” caĩ tʉgooñañupʉ. Ti rʉmʉna, Estebare cʉ na cajĩari rʉmʉ majuu aperã Jesure caapiʉjarã Jerusalén macapʉ cãnare na capopiyeyeyuparã cabooquẽna maca. Saulo, jĩcaʉ maca Jesure caapiʉjaʉ cʉ manicõato ĩi seeto majuu na capopiyeyeyupʉ. Na popiyeyeri na wiiripʉ jãa, na ñe aá, na capreso joonucuñupʉ. Caʉmʉa, cãromia quenare to bairona cátinucuñupʉ. To bairi Saulo jãa nare na cáto Jesure caapiʉjarã Jerusalẽpʉ cãnibatana caruti aá bateyuparã aperoripʉ noo caboori paʉripʉ Judea yepa, Samaria yepa, nipetiropʉ cáaá batecoajuparã. Jesu cʉ buerã cãnana apóstol maja na caĩrã jeto Jerusalẽpʉ catuayuparã. Predicación del evangelio en Samaria ;o<To bairo ĩ, roca cumu, ocõo bairo caĩ awajayupʉ Esteban: —Yʉ Ʉpaʉ, to bairo yʉre na cátiere na majirioya, caĩ awajayupʉ. To bairo ĩ, cabai yajiyupʉ yua.5c;Tu we, Estebare ʉ̃ta rupaa mena cʉ careyuparã, cʉ jĩarã yua. To bairo na cátibato quena Jesure cʉ caĩñupʉ Esteban: —Jesu, yʉ Ʉpaʉ, yʉ yerire boca neña. L9To bairo cʉ caĩro ĩ punijiniri cʉ caawaja tutiyuparã. Cʉ awaja, cʉ apigateerã na amoore capáa bipeyuparã. To bairo átiri jĩcaro mena cʉ tʉ atʉ ejari maca tʉjaropʉ cʉ cañe aájuparã, cʉ̃re mani jĩa rocacõato ĩrã. Na jutii cabui macajere tu we, cajooyuparã Saulo cawamecʉcʉre, cʉ cote rotirã. :18To bairo tʉjʉ: —Jʉ̃, ʉmʉrecoo capãro yʉ tʉjʉ. Topʉ yʉ tʉjʉ jĩcaʉ camajocʉre Dio Macʉrena cʉ Pacʉ Dio mena catʉjʉnucuʉre. B}7Esteban maca Espíritu Santo cʉgo netori, ʉmʉrecoopʉ catʉjʉ mʉgoñupʉ. Tʉjʉ mʉgo, Dio ye caaji baterijere catʉjʉyupʉ. Jesu quena Dio mena catʉjʉnucuʉre catʉjʉyupʉ. ^56To bairo Esteban na cʉ caĩrijere apirã, rooro majuu cʉ capunijiniñuparã. q[5Mani ñicʉare Dio cʉ carotiriquere na cabuioyupa Dio tʉ macana. Mʉja roque Dio cʉ carotiriquere cacʉgo ʉjarã mʉja ã. Tiere cacʉgo ʉjarã anibana quena mʉja bai botio majuucõa, na caĩñupʉ Esteban. Muerte de Esteban C4Mani ñicʉa Dio ye quetire buiori maja cãniñaricarã nipetirãre na capopiyeyeyuparã. Caroa majuʉ camajare canetoo catiopaʉ cʉ cáatípere cabuio jʉgoyeyeri majare na cajĩa recõañuparã. Mʉja quena camajare canetoo catiopaʉre Dio Macʉrena aperãre cʉ mʉja cajooyupa, “Cʉ jĩacõaña,” ĩrã. R3’Diore cabai botiorã mʉja ã. Diore camajiquẽnare bairona rooro cayericʉna mʉja ã. Espíritu Santore mʉjaare cʉ camajiogabatiere mʉja apiquetinucu, mani ñicʉa na cátatore bairona. q[2Yʉ majuuna atie nipetiro ati yepa macajere yʉ cápʉ́. To bairi, “Dio cʉ cãnicõa anipa wiire cʉ yʉ átibojagʉ,” mʉja caĩata jocarãna mʉja ĩborã, caĩ ucayupi Dio ye quetire buiori majocʉ, na caĩñupʉ Esteban. %1Ʉmʉrecoopʉre carotii yʉ ã. To bairo quenare ati yepa nipetiropʉ yʉ ã. To bairi to cãnacã paʉna cãcʉ yʉ cãno maca dope bairi wii jĩca wii yʉ cãnicõa anipa wii mʉja áti majiquẽe. Noo jĩca paʉ yʉ cãnipa paʉ maa, nipetiropʉ cãcʉ aniri. T !0—Dio ʉmʉrecoo macacʉ nipetiro carotii aniri camaja cʉ̃re na cátibojari wiipʉ jĩca wiirena ani majiquẽemi Dio. Ocõo bairi wame caĩ ucayupi Dio ye quetire buiori majocʉ cãniñaricʉ:  /To bairo átigabacʉ quena cátiquẽjupʉ mai. Cʉ macʉ Salomón maca Dio wiire cájupʉ caroa wiire, na caĩñupʉ Esteban. F .Ʉpaʉ David ãnacʉre cʉ catʉjʉ wariñuuñupʉ Dio. To bairi ape wii cátigabajupʉ David, Diore na cáti nʉcʉbʉgopa wiire. Ocõo bairo Diore caĩñupʉ David: “Mʉa yʉ ñicʉ Jacobo ãnacʉ cʉ cáti nʉcʉbʉgoricʉ mʉ ã. Caroa wii, pairi wiire mʉ yʉ átibojagacʉpʉ,” Diore cʉ caĩñupʉ David. I  -Na bero macana tunu ti wiire cacʉgo ʉjarã caneajuparã ati yepapʉ Josué mena ejarãpʉ. Josué mena na caejaro aperãre ati yepapʉ cãnibatanare na cabuubojayupʉ Dio. Nare Dio cʉ cabuuro bero ati yepapʉ yoaro ti wiire cacʉgoyuparã. Caberopʉ David ʉpaʉ cʉ cajãaropʉ quenare ti wiire cacʉgoyuparã mai. y,’Mani ñicʉa waibʉcʉrã ajeri mena na cáta wiire cacʉgoyuparã, Diore na cáti nʉcʉbʉgopa wiire cayucʉ manopʉ aáteñarã. Moisére, “To bairi wii ája,” Dio cʉ̃re cʉ caĩricarore bairona ti wiire cájuparã mani ñicʉa. 0Y+“Aperã macare mʉja cáti nʉcʉbʉgowʉ, Moló na caĩire, Renfán na caĩi quenare wericarã macare. Moló cʉ wiiacã menare cʉ mʉja cane aájupa. Renfán cʉ ñocore mʉja cawericʉ quenare mʉja cáti nʉcʉbʉgowʉ. To bairo mʉja cátaje wapa Babilonia macanare mʉjaare na yʉ jee aá rotigʉ na ya macapʉre,” caĩñupʉ Dio, caĩ ucayupa Dio ye quetire buiori maja cãniñaricarã, na caĩñupʉ Esteban. kO*To bairo na cáto tʉjʉʉ Dio na cáaáweocoajupʉ, to cõona roorije na cabooata to bairo na áticõato ĩi. To bairo rooro majuu cãñuparã. Ñocoa, jõ bui macana, noo na cabooro cáti nʉcʉbʉgorã cãnicõañuparã. To bairona buiorique ã Dio ye quetire buiori maja cãniñaricarã na caucariquepʉ:“Yʉre áti nʉcʉbʉgorã mee camaja na camanopʉ cuarenta cʉmari majuu waibʉcʉrãre mʉja cajĩa joe buje mʉgo joowʉ,” Israel majare na caĩñupʉ Dio. B})To bairo ĩ, wecʉ macʉ wericʉre cájuparã. Cʉ áti yaparo cʉ áti nʉcʉbʉgorã cʉ boje ʉgayuparã na cawericʉre. “Mani wericʉ ñuu majuucõami,” caĩ wariñuuñuparã. L(To bairo ĩ tʉgooñari Moisé ʉ̃taʉpʉ cʉ catunu aáto bero cʉ jʉgocʉ Aarón cawamecʉcʉre: “Moisé Ejipto yepapʉ cãnibatanare manire cajʉgo buti aámi. Yoaro bauquẽemi. Jã majiquẽe dope bairo baiimi ta. To bairi mani cáti nʉcʉbʉgoparãre ája, mani cajʉgo aáparãre,” Aarõre cʉ caĩñuparã. E'’To bairo Moisé Dio Wadarique cʉ cabuio netorije cãnibato quena mani ñicʉa cʉ cabai botioyuparã. “Ejiptopʉ catunu aáparã mani ã,” na yeripʉ caĩ tʉgooñañuparã. a;&—Israel maja mani ñicʉa cayucʉ mani yepapʉ na cáaáteñaro na mena cãñupʉ Moisé. Topʉ ʉ̃taʉpʉ Sinaí na caĩricʉpʉ Dio cʉ̃re cʉ cawadariquere mani ñicʉare Israel majare na caĩ buio netoñupʉ Moisé. To bairo Dio cʉ cawadarique Moisé cʉ caucariquere mani cʉgo mani quena. Tie to bairona anicõagaro. Yajiquetigaro. %Cʉ̃a Moiséna, “Dio jĩcaʉ cʉ ye quetire buiori majocʉre mʉja joogʉmi,” caĩ buio jʉgoyeyeyupi Moisé. “Yʉre cʉ cajooeparore bairona cʉ joogʉmi. Cʉ quena mani yaʉ anigʉmi,” caĩ buio jʉgoyeyeyupi Moisé, na caĩñupʉ Esteban. P$Dio cʉ̃re cʉ canetoonemoro mena acʉa tʉjʉrica wame capee cájupʉ Moisé. To bairo átiri Israel majare Ejiptopʉ cãnibatanare Mar Rojo na caĩri yapʉ neto aá, na cajʉgo buti aájupʉ Moisé. To bairi cuarenta cʉmari camaja na camanopʉ, cayucʉ manopʉ caacʉori wamerire cájupʉ Moisé Dio cʉ cátinemoro mena. #’Moisére, “Jãre carotii mee mʉ ã mʉa,” cʉ na caĩ netoo nʉcarique to cãnibato quena Dio maca cʉ cacũñupʉ nare carotipaʉre, nare canetoopaʉre. Dio yucʉ caʉmʉaquetii caʉ̃ricʉpʉ caejaricʉ Israel majare canetoonemoñupʉ Moisére. "“Yʉ yarã Israel maja Ejipto cãna popiye na cabairijere na yʉ bopacoo. ‘Seeto majuu jã popiye tamʉo,’ na caĩrijere yʉ api. To bairi na matabojagʉ nare canetoobojapaʉre mʉ yʉ joogʉ Ejiptopʉ,” Moisére cʉ caĩñupʉ Dio, na caĩñupʉ Esteban. +~O!To bairo cʉ cáto Dio, “Yʉre mʉ canʉcʉbʉgorije iñoori mʉ rʉpo jutiire weya, ati paʉpʉ yʉ cãno maca,” cʉ caĩñupʉ Dio caʉ̃rijepʉre cãcʉ. P} “Diona yʉ ã. Mʉ ñicʉ jãa na Ʉpaʉ yʉ ã. Abraham, Isaá, Jacobo, mʉ ñicʉa yʉ cáti nʉcʉbʉgowã yʉre.” To bairo cʉ caĩro apii Moisé nanaa uwiri catʉjʉ canamu majiquẽjupʉ. x|iYoaroacã ʉ̃bato quena caʉ̃ petiquẽjupe. To bairo caʉ̃ petiquetiire caacʉa tʉjʉyupʉ Moisé. Acʉa tʉjʉ, caroaro tʉjʉñagʉ catʉacã cáaájupʉ. Catʉacã cʉ caejaro Dio maca ti pero watoapʉ ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: ={s’Midiã macana tʉpʉ cãñupʉ Moisé cuarenta cʉmari majuu, na caĩñupʉ Esteban. —To cãnacã cʉma bero Dio cʉ caqueti buioʉ ejayupʉ Moisé tʉpʉre. Sinaí na caĩricʉ ʉ̃taʉ tʉacã camaja na camanopʉ, cayucʉ manopʉ Moisé tʉpʉre caejayupʉ Dio. Dio tʉpʉ macacʉre bairona cabauyupʉ Dio Moisé tʉpʉ ejari. To bairi Moisé maca catʉjʉyupʉ. Tʉjʉ, yucʉ caʉmʉaquetiire catʉjʉyupʉ caʉ̃ricʉre. Tz!To bairo cʉ caĩro apii Moisé caruti aájupʉ, yʉ majicõarãma ĩi. Ruti aá, Midiã macana tʉpʉ cáaáteñañupʉ. Topʉ aáteñaʉ, nʉmocʉti, topʉ cʉ cãno pʉgarã cʉ punaa cabuiayuparã. xyi“¿Ñamicaa Ejipto macacʉ mʉ cajĩañaetore bairona yʉ quenare mʉ jĩagati?” Moisére cʉ caĩñupʉ. ;xoTo bairo cʉ caĩro apii Moisére, “¿Nope ĩi jãre mʉ ĩti? Jãre carotii mee mʉ ã mʉa,” cʉ caboca ĩñupʉ cʉ yaʉre caquẽ netoʉ maca, Moisére cʉ bai botioʉ. GwApe rʉmʉ tunu tʉjʉ teñaʉ cʉ yarã pʉgarã caame quẽrãre na catʉjʉyupʉ. Na tʉjʉ, “¡Ame quẽqueticõaña! Jĩca maja mʉja ã. Ame wadarique quenooña,” na caĩbajupʉ. Jv “Yʉ yarã, ‘Cacamotabojapaʉre cʉ cũñupi Dio Moisére,’ yʉ ĩ tʉjʉ tʉgooñagarãma,” caĩ tʉgooñabajupʉ Moisé. Na maca to bairi wame caĩ tʉgooñaqueti majuucõañuparã. u#Na tʉpʉ ejaʉ Ejipto macacʉ jĩcaʉ Israel yaʉre ñe wapa meena cʉ caquẽro cʉ catʉjʉyupʉ. To bairo cʉ̃re cʉ caquẽro tʉjʉ, cʉ amebojaʉ, cʉ caquẽ jĩa rocacõañupʉ Ejipto macacʉre. “Yʉ yaʉre rooro cʉ cátie wapa ã,” caĩñupʉ Moisé. Jt —To bairi Moisé cuarenta cãnacã cʉma cacʉgoʉ ãcʉna, “Yʉ yarã Israel maja na cãniere na yʉ tʉjʉñagʉ,” caĩ tʉgooñañupʉ. Ĩ tʉgooñaʉ na tʉpʉ catʉjʉ teñañupʉ. FsTo bairi Moisé Ejipto macana mena bʉtiri na cabueri wame nipetiro camaji bʉtiyupʉ. To bairi cabʉcʉ ãcʉpʉ caroaro camaji petiyupʉ, caĩñupʉ Esteban cʉ̃re cajeniña tutirãre. 'rGTo bairi cʉ pacʉa, Ejipto macana cʉ jĩarema ĩrã, Moiséacãre Faraõ cawamecʉcʉ Ejipto macana ʉpaʉ maco cʉ̃re co cabopaca tʉjʉparore bairo co peta tʉacã cʉ̃re capooyuparã. To bairo na cátacʉacãre Faraõ maco cʉ bʉga, co tʉpʉ cʉ ne aá, cʉ camajooñupo yua. $qATo bairo cabairi paʉ cabuiayupʉ Moisé yua. Caroaʉ cãnipaʉ buiaʉ cabaiyupʉ. Itiarã muipua cʉ pacʉ ya wiipʉre cʉ cacoteyuparã caũpuʉacãre. NpCʉ maca ĩtori rooro majuu mani ñicʉare na cájupʉ. Na punaa niñaacãre, “Na jĩacõaña na cabuiaropʉna,” na caĩñupʉ Ejipto macana ʉpaʉ cʉ polisía majare, na bʉqueticõato ĩi. joMTi paʉ cãno apeĩ José cãniñaricʉre camajiquẽcʉ Ejipto macana ʉpaʉ cajãañupʉ yua. 5nc’Caberopʉ yua Abrahãre, “Ati yepa Canaá cawamecʉti yepa mʉ pãramerã na ya yepa anigaro,” cʉ caĩ buioricarore bairona Dio cʉ cajoogari paʉ caejayupe. PmCayoaro beropʉ na cabai yajiro bero na õwaa cacararije ãnajere cajee aájuparã na pãramerãpʉ Siquẽ na caĩri macapʉ, topʉ yaagarã. Na õwaa ãnajere cañujo reyuparã ʉ̃ta totipʉ, mani ñicʉ Abraham Hamor cawamecʉcʉ punaare na cʉ cawapayerica paʉ majuu. Ejiptopʉ ãnaa, capãarã majuu camaja bʉyuparã. Ol—To bairo José na cʉ capijoro apii Ejipto yepapʉre cáaácoajupʉ Jacobo José cʉ cãni yepapʉre, cʉ punaa nipetirã mena. Setenta y cinco cãnacãʉ majuu cãñuparã Ejiptopʉ cáaátana. Topʉ ãcʉna cabai yajiyupʉ Jacobo yua. Cʉ punaa mani ñicʉa na quena to bairona Ejipto yepapʉ cabai yaji peticoajuparã. kCʉ ĩ buio yaparo cʉ pacʉ Jacobo jãare na capijoyupʉ. “Yʉ tʉpʉ na aparo,” na caĩ queti jooyupʉ, caĩñupʉ Esteban. 7jg Na cʉ cawapaye rotiro cawapayera aájuparã Ejiptopʉre. Ejiptopʉ eja, wapaye tunu atí, cãñuparã. Cabero na cawapayebataje capetiro tʉjʉrã catunu wapayera aájuparã tunu. Ti paʉ na caejaro José maca, “Yʉa mʉja baina yʉ ã tirʉmʉpʉ Ejiptopʉre mʉja cajoo rocabatacʉ,” na caĩ buioyupʉ. To bairo na ĩ buio yaparo Ejipto macana ʉpaʉ Faraõre, “Ati maja yʉ jʉgocʉ jãana ãma,” cʉ caĩ buioyupʉ. !i; —To bairi na pacʉ Jacobo Ejipto macana ʉgarique na cacũrique to cãnore queti apii cʉ punaare mani ñicʉare caʉgarique wapayera aá rotiyupʉ. hw ’Cabero Ejipto yepapʉ Canaá yepa quena cʉ yarã na cãni yepapʉ ʉgarique na caotebataje capetiyupe. To capetiro seeto cañigo tamʉoñuparã mani ñicʉa, ʉgarique bʉgaquetibana, na caĩñupʉ Esteban sacerdote maja ʉpaʉ jãare. fgE ’Cabero mani ñicʉapʉ na bai Josére cʉ capejucʉti punijiniñuparã cʉ jʉgocʉ jãa. Cʉ pejucʉti punijiniri Ejipto yepapʉre cáaánare niyeru jeeri nare cʉ cajooyuparã, na paabojari majocʉ cʉ ãmaro ĩrã. To bairo rooro cʉ na cátaje cãnibato quena Josére cʉ cátinemoñupʉ Dio rooro cʉ catamʉori paʉre. Cʉ átinemoʉ capee majiriquere cʉ cajooyupʉ Dio. To bairi José caroaro camajii cʉ cãno maca Faraõ, Ejipto macana ʉpaʉ cʉ catʉjoo netocõañupʉ. To bairi cʉ ẽoro macacʉ ʉpaʉ cʉ cacũñupʉ. Cʉ ya wii macaje paarique ʉpaʉ quenare cʉ cacũñupʉ Josére. f EeTo bairo cʉ ĩ, circuncisión cʉ cáti rotiyupʉ Dio, cʉ bero macana quena na cáti petipa wame. To bairi circuncisión cájuparã, Diore cáti nʉcʉbʉgorã jã ã ĩrã. Cabero Abraham camacʉ cʉjupʉ Isaá cawamecʉcʉre. Isaá jĩca semana cʉ cabuiaro bero circuncisión cʉ cájupʉ Abraham. To bairona cájupʉ Isaá cʉ macʉ Jacobo quenare. Jacobo to bairona cájupʉ cʉ punaa quenare doce cãnacãʉpʉrena mani ñicʉare yua. 0dYCabero yʉ majuuna popiye nare capaa rotirã macare na yʉ popiyeyegʉ. Na yʉ capopiyeyero bero mʉ pãramerã maca topʉ cãnana buti weogarãma. Cabuti weoricarã ati yepapʉre tunu ejagarãma yua. Tunu eja, yʉre cáti nʉcʉbʉgorã, yʉ yarã anigarãma,” Abrahãre cʉ caĩñupʉ Dio. ;coApeye cʉ caĩ buionemoñupʉ Dio Abrahãre tunu: “Mʉ pãramerã cãni ʉjarãpʉ aperopʉ aperã na ya yepapʉ cáaáteñarã anigarãma mai. To bairo na cabairopʉ tutuaro quẽrique mena na paa rotigarãma to macana. Cuatrociento cãnacã cʉma popiye tamʉogarãma, tutuaro paabojari maja anibana. b—Abraham cʉ cãni yʉteapʉre mai ati yepare cʉ canuniquẽjupʉ Dio. To bairi jĩca paʉacã maca, “Ati paʉ yʉ ya paʉ ã,” caĩ majiquẽjupʉ Abraham. To bairo cʉ caĩ majiquẽtie cãnibato quena, “Cabero ati paʉ, ati yepa mʉ ya yepa anigaro. Mʉ pãramerã ya yepa anigaro,” cʉ caĩñupʉ Dio. Mai Abraham capunaa mácʉ cʉ cãnibato quena to bairo cʉ caĩñupʉ. Za-To bairo Dio cʉ̃re cʉ caĩro cʉ ya yepare, Mesopotamia yepare, Caldea maja cʉ yarãre na cabuti weoyupʉ. Buti aá, Harán na caĩri macapʉ caejayupʉ. Topʉ eja, cãñupʉ. To cʉ cãnitoye cʉ pacʉ cabai yajiyupʉ. Cʉ pacʉ cʉ cabai yajiro bero ati yepa mani cãnipa yepapʉ cʉ cajʉgo ejayupʉ Dio yua, caĩñupʉ Esteban. `“Ati yepare mʉ yarãre na buti weoya. Ape yepa mʉ yʉ caiñoopa yepapʉ mʉ anigʉ,” cʉ caĩñupʉ Dio Abrahãre. V_%To bairo cʉ caĩro ocõo bairo na caĩ yʉyupʉ Esteban: —Yʉ yarã, mʉjaare yʉ caĩ buiopa wame yʉ apiya. Mani ñicʉ Abraham tʉpʉ caejayupʉ Dio caroaro caaji batei Mesopotamia yepa cʉ ya yepapʉ cʉ cãnopʉ, Harán na caĩri macapʉ cʉ cáaáparo jʉgoye. Abraham tʉpʉ buia eja, ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Dio: c~(}5|E{yx4vuu+tsrqp~prnmmVlkk"jj4iIhhQfedd1cka`__0^u][[YYXVVhUUQTS_RR4PONNaNULBKMJ}II HfGFF#EqDCCQBA@?p>|=W;:9!8765X44722T00/<..T-&++)('&%##I"! hQ'6jp 2&oeW Cabero Canaá yepapʉ na caejaro ti yepa macanare siete cãnacã poari macanare na careyupʉ Dio, na cãnibata yepare jã ñicʉ jãapʉre na joogʉ. Cabero Canaá yepapʉ na cãno nare carotiparãre cajõoñupʉ Dio. Cuatrociento cincuenta cãnacã cʉmari nare carotirã cãñuparã Samuel cawamecʉcʉ Dio ye quetire cabuioʉ cʉ cãnipa yʉtea jʉgoye. d c Na jʉgo buti aá, cañee unie mani yepapʉ cuarenta cʉmari na cacoteyupʉ rooro cʉ na cabai botiorije to cãnibato quena. `b9 Dio, judío maja jã cáti nʉcʉbʉgoʉ jã ñicʉ jãapʉre cabejeyupi. Ape yepapʉ Ejiptopʉ na cãno capãarã majuu na cabʉoyupʉ Dio. Cabero ti yepapʉ cãnare cʉ catutuarije mena na cajʉgo buti aájupʉ. {ao To bairo na caĩrijere apii Pablo maca wamʉnʉca, cʉ wamo ñu mʉgori na cajanaoñupʉ. Na janao, ocõo bairo na caĩ buioyupʉ: —Mʉjaa judío maja, Israel macana, aperã judío maja cãniquẽna Diore canʉcʉbʉgorã, yʉ apiya. 5`c To bairi caapiyuparã to caneñaporã Moisé cʉ caucariquere, aperã Dio ye queti cabuiorã ãnana na caucariquere to macacʉ cʉ cabue iñooro. Cabero ti wii ʉparã na caĩ jooyuparã: —Jã yarã, yucʉacã tʉgooña ocabʉtiorica wame mʉja camajiata jã ĩ buioya, na caĩ tʉjʉ jooyuparã. _ Cʉ bero ti maca cãnana cáaájuparã ape yepa Pisidia cawamecʉti yepapʉ, Antioquía na caĩri macapʉ. Ape rʉmʉ judío maja na yerijãrica rʉmʉ cãno sábado rʉmʉ cãno judío maja na neñapo buerica wiipʉ cajãa numuñuparã Pablo jãa. W^' Pablo cʉ mena macana mena Pafopʉ cãnana peña aá, caejayuparã Panfilia na caĩri yepapʉ, Perge cawamecʉti macapʉ. Pergepʉ na caejaro Juan Marco na cũ joo, catunucoajupʉ Jerusalẽpʉ tunu. E] Sergio Pablo to bairo to cabairijere tʉjʉʉ catʉjʉ acʉayupʉ. Tʉjʉ acʉari Pablo jãa Jesu ye quetire na cabuiorijere caapiʉjayupʉ yua. Pablo y Bernabé en Antioquía de Pisidia r\] Saulo ocõo bairo cʉ caĩnemoñupʉ cumure: —Yucʉacã Dio mʉ popiyeyegʉmi. Catʉjʉquẽcʉ mʉ anigʉ. Cabujurije mʉ bauquetigaro Dio mʉ cʉ cabooro cõo, cʉ caĩñupʉ Saulo cumure. To bairo cʉ cʉ caĩrona cʉ̃re canaitĩañupe. To cõona cacape tʉjʉquẽcʉ cãñupʉ. To bairo cʉ to cabairo cʉ̃re catʉ̃ga jʉgó aáparãre camacañupʉ. [  To bairo cʉ camatagaro tʉjʉʉ Saulo Espíritu Santore cʉgo netori, cʉ tʉjʉ canamu, ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —¡Sataná cʉ carotirije cácʉ mʉ ã! Camaja caroa cátigarãre camataʉ mʉ ã. Cariape mʉ ĩquẽe. Cátito paii mʉ ã. Dio cariape cʉ cabuiorijere, “To bairo me ã,” mʉ ĩ wada, cʉ caĩñupʉ Saulo cumure. Saulo Romano ye mena Pablo cawamecʉjupʉ. Z tYa To bairo Sergio Pablore cʉ capi roti jooro cumu maca camatagabajupʉ, Sergio cʉ apiʉjaqueticõato ĩi. fXE Cʉ̃ cumu ti poa macacʉ ʉpaʉ Sergio Pablo cawamecʉcʉ mena macacʉ cãñupʉ. Caroaro catʉgooña majii cãñupʉ Sergio Pablo. To bairi Sergio Pablo Dio ye quetire apigʉ capi roti jooyupʉ Pablo, Bernabé jãare. wWg Salamina na caĩri macapʉ cãnana nipetiro caroaro cáaáteña bija peticoajuparã. Ti poa ape nʉgoa tʉpʉre caejayuparã Pafo cawamecʉti macapʉ. Ti macapʉ ejarã cabʉga ejayuparã jĩcaʉ judío majocʉ cumure, Barjesú cawamecʉcʉre. Griego ye mena Erima cawamecʉjupʉ. “Yʉa Dio ye quetire buiori majocʉ yʉ ã,” caĩtonucuñupʉ ti maca macanare. V Ti poapʉ ejarã Salamina cawamecʉti macapʉ caejayuparã yua. Ti macapʉ ãnaa Bernabé, Saulo Jesu ye quetire cabuioyuparã camajare judío maja na neñapo buerica wiiripʉ. Juan Marco quena Antioquíapʉ cãnacʉ cáaácoajupʉ na átinemo teñaʉ aácʉ. dUA To bairi Espíritu Santo cʉ cajooricarã Bernabé, Saulo Antioquíapʉ cãnana cáaácoajuparã Seleucia cawamecʉti macapʉ. Ti macapʉ cãnana cáaájuparã tunu cumua mena Chipre na caĩri poa yucʉ poapʉre. HT  To bairo na cʉ caĩro apirã ʉgaquẽnana Diore jeni nʉcʉbʉgo, na wamorire na rʉpoaripʉ ñu peo, Diore na jenibojari na cáaá rotiyuparã yua. Los apóstoles predican en Chipre mSS Naa ʉgaquẽnana Diore na cajeni nʉcʉbʉgori paʉna Dio Espíritu Santo na caĩ buioyupʉ: —Bernabére, Saulore aperoripʉ yʉ ye quetire cabuio teñaparãre na yʉ cũ. To bairi na aá rotiya, caĩñupʉ Espíritu Santo. \R 3 Antioquíapʉre Jesure caapiʉjarã mena cãñuparã Dio ye quetire buiori maja, aperã Dio yere aperãre camajiorã. Bernabé, apeĩ Simón “Cañii” na caĩi, apeĩ Lucio (Sirene cawamecʉti maca macacʉ) cãñuparã. Apeĩ Menaé — Ʉpaʉ Herode mena cabʉtiricʉ cãñupʉ. Apeĩ Saulo cãñupʉ. To cãnacãʉna cãñuparã naa. FQ Bernabé, Saulo jãa Jerusalén macana Jesure caapiʉjarãre niyerure na joo, yeri ocabʉtirique na ĩ buio, Antioquíapʉ catunucoajuparã. Juan Marcore na mena cane aájuparã.TP! To bairo cabairo bero Dio ye quetire caapiʉjarã cãninemoñuparã. To bairo na caĩ awajaro apii Herode, “Caʉpaʉ majuu yʉ ã. To bairo yʉre na caĩ nʉcʉbʉgopaʉna yʉ ã,” caĩ tʉgooñañupʉ. “ ‘Jĩcaʉ ʉmʉrecoo macacʉna mani cáti nʉcʉbʉgopaʉ ũcʉ ãcʉmi,’ yʉ ĩqueticõaña, Dio jetona ãmi cáti nʉcʉbʉgopaʉ,” caĩquẽjupʉ. To bairo cʉ caĩquẽtie wapa nemoo Dio tʉ macacʉ cʉ cariaro cʉ cájupʉ. Cʉ cariarona becoa cʉ caʉga jĩa rocayuparã yua. 1N[ Na cʉ buio jʉgorijere apirã camaja: —Ani camajocʉ me ãcʉmi. Jĩcaʉ ʉmʉrecoo macacʉna mani cáti nʉcʉbʉgopaʉ ũcʉ ãcʉmi, caĩ wariñuu awajayuparã. M' To bairo cʉ na caĩro apii Herode mena na cawada penibojayupʉ Blasto. Herode maca cʉ̃re cʉ caĩbojarijere apii: —Ti rʉmʉ cãno majuu na mena yʉ wadapeni quenoogʉ, caĩñupʉ Herode Blastore. Tiro, Sidón macaripʉ cáatána na mena cʉ cawadapenipa rʉmʉ cãno majuu cʉ ye jutii caroa caʉpaʉ jañariquere jaña, caʉpaʉ ruiricaropʉ rui átiri camajare na cabuio jʉgóyupʉ. ,LQ Herode cʉ ya yepa macaje ʉgarique, apeye unie quena cajoonucuñupʉ Tiro, Sidón cawamecʉti macari macanare. Cabero ti macari macanare na capunijiniñupʉ. To bairo na cʉ cabairo na maca neñapori, ʉgarique, apeye mani jooquetiremi ĩrã, cʉ mena cawada quenoogayuparã. To bairi cʉ mena wada quenoogarã cʉ catʉjʉra aájuparã. Jĩcaʉ Blasto cawamecʉcʉ cãñupʉ Herode yere carotibojaʉ. Cʉ mena cawada peniñuparã Herode mena wada penigarã jʉgoye. To bairi: —Herode mena jã wada penibojaya, cʉ caĩñuparã Blastore. K  To bairi Herode maca Pedro cʉ camaniere caqueti apiyupʉ. Apiri cʉ̃re na camaca rotibajupʉ. Cʉ cabʉgaquẽjuparã. Cʉ na cabʉgaquẽto apiri: —¿Dope bairo cʉ bai rutiyupari? ¿Cʉ mʉja cotequeti? na caĩ jeniñañupʉ. To bairo na cʉ caĩro na maca dope bairo cʉ caĩ yʉ majiquẽjuparã. To bairi Herode cajĩa rotiyupʉ polisíare preso wiipʉ Pedrore cacotebatanare yua. Cabero Herode Judea yepapʉ cãnacʉ Cesarea cawamecʉti macapʉ cáaáteñaʉ aácoajupʉ yua. La muerte de Herodes 3J_ Cabujuri paʉ cãno yua polisía preso wii cacotebatana Pedro cʉ camano tʉjʉri seeto caacʉa tʉgooñañuparã. —¿Dope bairo cʉ baiyupari? caame ĩñuparã. eIC To bairi cʉ na caacʉa tʉjʉro tʉjʉri cʉ wamo mena, “Ĩqueticõaña,” ñu camotari na caĩ janaoñupʉ. —Ocõo bairo yʉ buumi Dio presopʉ cãnacʉre, na caĩñupʉ. —Jacobore cʉ buioya mʉjaa. Aperã Jesure caapiʉjarã mani yarã quenare na buioya, na caĩñupʉ Pedro. To bairo na ĩ, buti aá, ape paʉpʉ cáaácoajupʉ Pedro. 7Hg To bairo na caame ĩ wadari paʉna Pedro maca jope tʉpʉ capinemoñupʉ. Cʉ capinemorijere apirã to cõona jopere capãñuparã. Pã, Pedrore catʉjʉ acʉayuparã. VG% —Jocona mʉ ĩ mecʉcõa, co caboca ĩñuparã. To bairo co na caĩro: —Joco mee yʉ ĩ. Tona tʉjʉnucuwĩ, na caĩñupo. To bairo co caĩro: —Cʉ ãnacʉ wãti maca ãcʉmi, co caĩñuparã. F Jope tʉ ejao Pedro cʉ cawadarijere caapi majiñupo. “Pedrona anicʉmi,” caĩ api majiñupo. Api majiri wariñuurique mena Pedrore jope cʉ pãbojaquẽcona atʉ aá, wii cãnare: —Pedro jope tʉpʉ tʉjʉnucumi, na caĩñupo. To bairo na co caĩro: E Ti wiipʉ ejaʉ jope tʉpʉ capiyupʉ. Ti wii macanare capaabojao Rode cawamecʉco Pedro cʉ capirijere apiri catʉjʉo aájupo. D+ To bairi Juan Marco paco María ya wiipʉ cáaácoajupʉ Pedro. Ti wiipʉre camaja capãarã Diore cʉ jenibojarã neñaporã cájuparã. $CA To bairi Dio tʉ macacʉ cʉ̃re cʉ cáaáweoro Pedro caĩ tʉgooña majiñupʉ: “Quẽguei mee yʉ baiyupa. ‘Quẽguei yʉ baii,’ yʉ ĩbapʉ,” caĩ tʉgooñañupʉ. “Yʉ Ʉpaʉ Dio cʉ tʉ macacʉre yʉre buu joo rotiyupi, Herode cʉ jĩaqueticõato ĩi. Judío maja Jesucristore caapiʉjaquẽnare na quenare caroorije yʉ na cátigari wamere yʉ matabojayupi Dio,” caĩ tʉgooñañupʉ Pedro. SB Cabero apeĩre cʉ caneto buti aájuparã. Neto buti aá, maca yepa majuure cabuti aápa jope come jope tʉpʉ caejayuparã. Ti jope na caejarona to majuuna capãñupe. Capãro macapʉ cabuti aájuparã. To bairi maca recomaca cãni wã cáaájuparã. To cõona na cáaáti paʉna Dio tʉ macacʉ Pedrore cʉ cáaáweoyupʉ yua. wAg To bairo cʉ caĩro Pedro cʉ caʉja buti aájupʉ. “¿Jocʉ mee yʉ baibaupari? Yʉ baiquẽcʉ. Quẽguei yʉ baii,” caĩ tʉgooñañupʉ Pedro. Ti wii pupea macá arʉapʉ buti aána polisía jĩcaʉre cʉ caneto aájuparã. v@e To bairi: —Mʉ jutii jañaña, mʉ rʉpo jutii quenare cʉta jiaya, cʉ caĩñupʉ Dio tʉ macacʉ. To bairona cájupʉ Pedro. Cʉ cáti yaparoro: —Cabui macá wʉre jañari, adʉja yʉ mena, cʉ caĩñupʉ Dio tʉ macacʉ Pedrore. !?; To cõona Dio tʉ macacʉ ángel Pedro tʉ cabuia ejayupʉ. Cʉ cabuia ejarona ti arʉa cabujuyupe. To bairi Pedrore ángel cʉ capaña yopioyupʉ. —¡Uwaro wamʉnʉcaña! Pedrore cʉ caĩñupʉ. To bairo cʉ caĩri paʉna Pedro wamorire cʉ na cajiabata wẽri caweticoajupe. >1 To bairi, “Pedrore bujiyʉ camaja na catʉjʉjoro cʉ̃re na yʉ jĩa rotigʉ,” Herode cʉ caĩri ñami majuu come wẽri mena pʉga nʉgoa tʉpʉrena jiacõaricʉ pʉgarã polisía watoapʉre cacani cuñañupʉ Pedro. Aperã polisía jope tʉna cʉ cacoteyuparã. P= To bairi Pedro presopʉ cʉ cãno caroaro cʉ cacotecõañuparã polisía. Jesure caapiʉjarã maca Pedro presopʉ cʉ cãno seeto Diore cʉ cajenibojanucuñuparã. Dios libra de la cárcel a Pedro /<W To bairi Pedrore cʉ ñe roti, presopʉ cʉ cajõoñupʉ. Rutiremi ĩi, bapari cãnacã puna majuu, bapari cãnacãʉ jeto cãnare polisíare cʉ̃re na cacote rotiyupʉ. “Pascua na caĩri boje rʉmʉri bero camaja na catʉjʉro Pedrore na yʉ jĩa rotigʉ,” caĩ tʉgooñabajupʉ Herode. *;M To bairi cʉ na cajĩaro judío maja Jesure caapiʉjaquẽna maca seeto cawariñuuñuparã. To bairi Herode maca na cawariñuuro tʉjʉʉ Pedro quenare na cañe rotiyupʉ. Boje rʉmʉri cãñupe, ʉgarique cawauoya maniere na caʉgari boje rʉmʉri majuu, pascua na caĩri boje rʉmʉri. G: To bairi Juan jʉgocʉ Jacobore cʉ̃re na cajĩa rotiyupʉ. 9 / To bairo Antioquíapʉ to cabairi paʉna Herode Judea yepa ʉpaʉ Jesure caapiʉjarãre Jerusalén macana jĩcaarãre na capopiyeye jʉgóyupʉ. A8{ To bairi Bernabére, Saulore niyerure na cajooyuparã, “Jesure caapiʉjarãre na cajʉ́go ánare tie niyerure na jooya. Jesure caapiʉjarãre na ricawoato,” ĩrã, cajoowã.U7# To bairo Agabo cʉ caĩro apiri Antioquía macana Jesure caapiʉjarã, “Judea macana ñigo riagarãma. To bairi mani cacʉgori wame cõo nare Jesure caapiʉjarãre na mani joorã,” caame ĩñuparã. v6e Jĩcaʉ na yaʉ Agabo cawamecʉjupʉ. Cʉ̃ na caneñapori paʉpʉre Dio Espíritu Santo jĩca wame cʉ̃re cʉ cabuio rotirica wame na buiogʉ cawamʉ nʉcañupʉ. “Ati yepa nipetiro ʉgarique manaje mena camaja ñigo tamʉogarãma,” caĩ buioyupʉ Agabo. Cʉ caĩ buio jʉgoyeyerica wamere bairona cabaiyupe Claudio Roma macana ʉpaʉ cʉ cãni yʉteapʉre. x5i Bernabé, Saulo Antioquíapʉ na cãni paʉna caejayuparã Jerusalén macana Dio ye quetire buiori maja. d4A Topʉ Saulore cʉ bʉga, Antioquíapʉ cʉ cajʉ́go tunu aájupʉ. To bairi jĩca cʉma cãñuparã Antioquíapʉre Jesure caapiʉjarã mena. To bairi na mena caneñaponucuñuparã. Camaja capãarãre Dio ye quetire na camajioñuparã. Ti paʉna Jesucristore caapiʉjarãre, “Cristiano maja ãma naa,” na caĩ jʉgóyuparã Antioquíapʉre. S3 Cabero Bernabé Tarsopʉ cáaácoajupʉ, Saulore cʉ macaʉ aácʉ. G2 Caroaʉ cãñupʉ Bernabé. Dio Espíritu Santore cacʉgo netoʉ cãñupʉ. Seeto Diore caapiʉjaʉ cãñupʉ. To bairi Jesu ye quetire cʉ cabuioro capãarã Jesure caapiʉjayuparã. a1; To bairo cʉ na caĩ jooro Antioquíapʉ cáaácoajupʉ Bernabé. Topʉ eja, caroaro Dio nare cʉ cátibojarijere tʉjʉ, seeto cawariñuuñupʉ. —Mʉja nipetirã mani Ʉpaʉ Jesure áti nʉcʉbʉgo janaqueticõaña. Yeri ocabʉtiri cʉ caboori wame jetore áticõa aninucuña mʉjaa, na caĩñupʉ Bernabé, tʉgooña tutuariquere na joʉ. \01 To bairi tie quetire Antioquía macana na cabairije caapiyuparã Jerusalén macana Jesure caapiʉjarã. Tiere apiri Bernabére cajooyuparã Antioquíapʉ, “To bairo cabairijere tʉjʉʉja,” cʉ ĩrã. f/E To bairi mani Ʉpaʉ Jesu ye quetire cabuiorãre seeto na cátinemoñupʉ Dio. To bairi nare caapirã capãarã Jesure caapiʉjayuparã. Apiʉjari cabʉcʉrã ye na catʉgooñabata wamere catʉgooña jana reyuparã yua. .% Aperã Chipre macana, Sirene macana quena Antioquíapʉ ejarã judío maja mee quenare mani Ʉpaʉ Jesu ye quetire na cabuio jʉgóyuparã. -1 Estebare Jesu ye quetire cabooquẽna cʉ na cajĩari paʉ aperã quenare Jesure caapiʉjarãre na capopiyeyeyuparã. To bairo nare na cáto Jerusalén cãnibatana caruti aá bateyuparã aperoripʉ. Jĩcaarã Feniciapʉ cáaájuparã. Aperã Chipre na caĩropʉ cáaájuparã. Aperã Antioquíapʉ cáaájuparã. Na caruti ejari paʉripʉre ãnaa Jesu ye quetire cabuioyuparã judío maja jetore. 5,c To bairo Pedro cʉ caĩro cʉ cawada neto janacoajuparã. —Na quenare judío maja mee na cãnibato quena caroorije na cátiere na cajʉtiritipere booyupi Dio, cʉ mena to cãnacã rʉmʉ cawariñuu anipere na cabʉgaparore bairo ĩi, Diore caĩ wariñuuñuparã yua. La iglesia de Antioquía Y++ —To bairi judío maja na cãniquetibato quena Dio cʉ Espíritu Santore na cajooyupi mani cʉ caapiʉja jʉgoeparãre manire cʉ cajooeparore bairona. To bairi na quenare na cʉ cajooro dope bairo Diore cʉ yʉ cabai botio majiquẽpʉ. “Judío maja me ãma, na mena cãniquetipe ã,” yʉ caĩ majiquẽpʉ, na caĩñupʉ Pedro. !*; —To bairi napʉ cʉ cãni ejaro mani Ʉpaʉ manire cʉ caĩepa wamere yʉ catʉgooña bʉgawʉ: “Juan oco mena cabautisanucuwĩ. Dio maca cʉ Espíritu Santore mʉja joogʉmi mʉja mena cãnipaʉre,” manire cʉ caĩepa wamere yʉ catʉgooña bʉgawʉ, na caĩñupʉ Pedro. p)Y —To bairo Cornelio jã cʉ caĩ buio yaparoro cʉ ya wiipʉ caneñaporãre na yʉ cabuio jʉgówʉ. Na yʉ cabuiori paʉna Dio Espíritu Santo napʉ cãni ejayupi, nemoopʉ manire cʉ cãni ejaeparore bairona, caĩñupʉ Pedro. /(W “ ‘Ato mʉ ya wiipʉ ejaʉ Dio ye quetire mʉ buiogʉmi Pedro. Dio ye queti mʉ caapiʉjaro caroorije mʉ cátiere mʉ majiriobojagʉmi Dio. Mʉ ya wii macana quenare caroorije na cátajere na majiriobojagʉmi,’ yʉ ĩwĩ Dio tʉ macacʉ,” jã caĩ buiowĩ Cornelio, caĩñupʉ Pedro. f'E Cʉ tʉpʉ jã cajãa ejaro jã caĩ buiowĩ Cornelio: “Dio tʉ macacʉ yʉ ya wiipʉre cʉ cabuia ejanʉcaro yʉ catʉjʉwʉ. Jope na caĩri macapʉre Simón Pedrore cʉ pijo rotiya ĩi cabaiwĩ,” caĩwĩ Cornelio. C& To bairi Espíritu Santo, “Na mena aácʉja. ‘Yʉ aáquẽcʉ. ¿Dope bairo yʉ baiati?’ ĩ uwi tʉgooñaquẽcʉna,” yʉ caĩwĩ. To bairo yʉ cʉ caĩro yʉ cáaápʉ. Ati maja seis cãnacãʉ Jesure caapiʉjarã na quena yʉ mena Cesareapʉ cáaáma. Topʉ ejarã Cornelio ya wiipʉ jã cajãa aápʉ. z%m To bairo cabairi paʉna caʉmʉa itiarã yʉ cãni wiipʉ caejawã, Cesarea macacʉ yʉre cʉ capi rotiricarã. $5 Ti wame itiani to bairije cabaiwʉ. Itiani to bairo to cabairo bero ti ajeropʉ cãna waibʉcʉrã nipetirã ti ajero menana catunucoa wamʉ aáma. #' To bairo yʉ caĩro: “Yʉ caʉga rotirãre, ‘Ñuuquẽe, caʉgaquetiparã ãma,’ ĩqueticõaña,” yʉ caĩwĩ Dio jõ buipʉ cãcʉ. _"7 To bairo caĩrijere apii ocõo bairo yʉ caĩwʉ: “Yʉ Ʉpaʉ, yʉ ʉgaqueti majuucõa. Na unare na caʉgañaquẽcʉ yʉ ã. Ati maja waibʉcʉrã ñuuquẽema, jãre judío maja na caʉga rotiquetana ãma.” .!U Nare yʉ catʉjʉri paʉna ocõo bairi wame yʉre cawadarijere yʉ caapiwʉ: “Pedro, wamʉnʉcaña. Ati majare na jĩa átiri ʉgaya,” caĩrijere yʉ caapiwʉ. I   To bairo cabairijere yʉ caboca tʉjʉwʉ. Tʉjʉ, “¿Ñee unie to ãti?” yʉ caĩ tʉgooñawʉ. To bairi ti ajeropʉ waibʉcʉrã macanʉcʉ macana, aña, cawʉrã nipetirã cayojayupa. {o —Jope na caĩri macapʉ Diore cʉ jeni nʉcʉbʉgoʉ quẽguei tʉjʉricarore bairo apeye uniere yʉ catʉjʉwʉ caniquetibacʉ quena. Yʉ catʉjʉro jutii ajerore bairo cãno bapari cãnacã paʉ jiarica ajero caroca yoa rui apʉ́. ta To bairo cʉ na caĩrijere apii Pedro nipetirã topʉ Cesareapʉ cʉ cabairiquere na caĩ buioyupʉ: 9 —Aperã tʉpʉ mʉ ãñupa judío maja mee na cãnibato quena. Na mena mʉ ʉgayupa. To bairo mʉ cátie ñuuquẽe, Pedrore cʉ caĩñuparã.  To bairi Pedro Cesareapʉ cãnacʉ Jerusalẽpʉ cʉ catunu ejaro aperã judío maja Jesure caapiʉjarã cʉ cawada netoñuparã. _ 9 Cabero judío maja aniquetibana quena Jesure na caapiʉjarijere caapiyuparã Jesu buerã cãnana apóstol maja na caĩrã. Aperã quena Jesure caapiʉjarã Judea yepa macana caapiyuparã Jesure na caapiʉjarijere. L 0To bairo ĩ, nare na cabautisa rotiyupʉ, mani Ʉpaʉ Jesucristo yarã ãma ĩri. To bairi Cornelio jãa: —Ato jã tʉ tuaya mai noo cãnacã rʉmʉ meacã, cʉ caĩñuparã Pedrore.q[ /—Cʉ Espíritu Santore joomi Dio ati maja quenare, manire judío majare mani cʉ cajooeparore bairona. To bairi, “Na cabautisa rotiquetipe ã,” mani ĩquẽna, na quena caEspíritu Santocʉna na cãno, caĩñupʉ Pedro.  -To bairi napʉre Espíritu Santo cʉ cãni ejaro ricatiri jeto aperã ye mena cawada maji jʉgóyuparã, cajʉgoyepʉ camajiquetana anibana quena. To bairi, “Ñuu majuucõami Dio,” caĩ wariñuuñuparã. To bairo na cabairijere apirã Pedro mena caejaricarã judío maja maca Jesure caapiʉjarã caacʉa tʉgooña tʉjʉyuparã: —¡Abʉ! Judío maja na cãniquetibato quena na quenare na joomi Dio cʉ Espíritu Santore, caĩñuparã. To bairo na caĩro ocõo bairo na caĩñupʉ Pedro cʉ mena caejaricarãre:  ._7 ,To bairo Pedro na cʉ caĩri paʉna Dio Espíritu Santo cãni ejayupʉ napʉre.   +—Tirʉmʉpʉ macana Dio ye quetire cabuioricarã nipetirã caucayupa Jesu cʉ cabaipere. “Noa cʉ̃re caapiʉjarãre caroorije na cátajere na majiriobojagʉmi Dio,” caĩ ucayupa, caĩñupʉ Pedro. Reciben el Espíritu Santo los que no son judíos  *To bairi cʉ ye quetire jã cabuio rotiwĩ aperãre. Camaja nipetirã yucʉ cacatirã, mere cabai yajiricarã quena na cãniere catʉjʉ beje cõoñapaʉre cʉ cacũñupi Dio. To bairi ati wamerena aperãre jã cabuio rotiwĩ Jesu, caĩñupʉ Pedro. Y+ )Jã judío majare to cãnacãʉ majuurena cabuia ejaquẽmi. Jã jetorena cajʉgoyepʉ Dio cʉ cabejericarã tʉpʉ jetore cabuia ejawĩ, Jesu ye quetire cabuioparã jeto, Dio cʉ cacũricarãre. To bairi jã catʉjʉepere Jesu cʉ cabaiepere jã buio rotimi Dio aperãre. Jesu cʉ catunu catiro bero cʉ mena ʉga, eti, jã cápʉ́.   (Itia rʉmʉ cʉ na cajĩaricaro bero Dio maca cʉ catunu catioyupi. Cabero Jesu catunu catiricʉpʉ jã tʉpʉ cabuia ejawĩ. / 'Jerusalén macapʉ, nipetiropʉ judío maja na cãni macaripʉre Jesu cʉ cátiere jã catʉjʉwʉ. Cabero yucʉ pãipʉ cʉ capapua tu jĩawã. 8i &Jesu Nasaré macacʉ cʉ cabairiquere mʉja majirã. Dio majiriquere cʉ cajooyupi cʉ Espíritu Santore cʉ joʉ. To bairi Dio Jesu mena caroaro cʉ cáto noo cʉ cáaáteñaro cãnacã paʉ camajare caroare na cátibojayupi Jesu. Noa una wãtia jʉgori catamʉorã quenare na canetoo catioyupi Jesu. 2] %Judea yepapʉ cabairiquere mʉja apiricarã mʉja quena mere. Juan camajare buio, na cʉ cabautisaro bero Jesu caroa quetire cabuio teña jʉgóyupi Galilea yepapʉre. #? $Cʉ ye quetire cajooyupi Dio Israel macanare Jesucristo jʉgori caroa ani wariñuurique mani cabʉgapere. Jesucristo to cãnacã poa macana Ʉpaʉ ãmi. m S #—Dio wariñuu tʉjʉmi to cãnacã poa macanare cʉ̃re cáti nʉcʉbʉgorãre, caroare cánare. y "To bairo cʉ caĩro: —Mere yʉ maji. Dio to cãnacã poa macanare jĩcaro cõona mani maimi, caĩñupʉ Pedro.   !—To bairo yʉ cʉ caĩrijere apiri nemoona mʉ yʉ pijo rotiyawʉ. Ñuu majuucõa mʉ caejaro. Atopʉ jã neñapo Dio cʉ catʉjʉro cʉ mani Ʉpaʉ mʉre cʉ cabuio rotirijere apigarã, Pedrore cʉ caĩñupʉ Cornelio. Discurso de Pedro en la casa de Cornelio  % To bairi mʉ yarãre Jope na caĩri macapʉre Simón Pedrore cʉ pijo rotiya. Apeĩ Simón waibʉcʉrã ajeri quenoori majocʉ ya wiipʉ ãmi. Ti wii capairi ya ria tʉre ã. Cʉ̃ ejaʉ mʉ buiogʉmi Dio yere,” yʉ ĩñawĩ cʉ̃a, Pedrore cʉ caĩñupʉ Cornelio. ( I Buia ejanʉcari ocõo bairo yʉ ĩñawĩ: “Cornelio, Diore cʉ mʉ cajeninucurijere apinucumi. Cabopacarãre na mʉ cátinemonucurije quenare tʉjʉnucumi. C To bairo Pedro cʉ caĩ jeniñaro ocõo bairo cʉ caĩ yʉyupʉ Cornelio maca: —Mere bapari cãnacã rʉmʉ netocoapa ato capaʉ, ñamicaa cãno majuu atopʉ yʉ ya wiipʉre Diore jeni nʉcʉbʉgoʉ yʉ átiyawʉ. To bairo yʉ caĩri paʉna caroa caajiyarije cajutii jañaʉ yʉ tʉna buia ejanʉcañawĩ. ]3 To bairi yʉre na capiro nemoo yʉ apʉ́, “Judío maja me ãnama, na tʉpʉ yʉ aáquẽe,” ĩ tʉgooñaquẽcʉna. To bairi “¿dope bairo cátipaʉ ĩrã yʉ mʉja pijori mʉjaa?” na caĩñupʉ Pedro. M —Jãre judío majare, “Aperãre na bapa cʉtiqueticõaña, na wiiripʉ aniqueticõaña,” ĩ rotirique ã jãre, na caĩñupʉ Pedro. —Aperã mena ãnaje caroorije ã jãre, na caĩñupʉ. —Mere mʉja maji ti wamere. To bairi jãre caroorije to cãnibato quena Dio maca, “ ‘Caroorije ã na mena ãnaje,’ ĩqueticõaña. Aperãre, ‘Moena ãma judío maja cãniquẽna,’ na ĩ tʉjʉ tʉgooñaqueticõaña,” yʉ ĩ buiomi Dio. 1[ To bairo cʉ caĩro Cornelio cawamʉ nʉcañupʉ. To bairi wiipʉre cawadapeni jãa ajuparã. Topʉ ejaʉ camaja capãarã caneñaporãre na catʉjʉyupʉ Pedro. 7g To bairo cʉ cáto tʉjʉʉ: —Wamʉña. To bairo rʉpopatuapʉ tuaturi yʉre áti nʉcʉbʉgoqueticõaña. Yʉ quena mʉre bairona camajocʉ yʉ ã, cʉ caĩñupʉ Pedro. yk To bairi Cornelio Pedrore cʉ cabocayupʉ cʉ caejaro. Cʉ boca, rʉpopatua tuatu, cʉ cáti nʉcʉbʉgoyupʉ. iK Ape rʉmʉ caejayuparã Cesareapʉ yua. Na caejaparo jʉgoye Cornelio cʉ yarãre, aperã cʉ mena macana cʉ ya wiipʉ na capi neoñupʉ. To bairi na caneñapo yuuyuparã cʉ capi jooricʉre cʉ na cajʉgo ejaparore. % To bairo na caĩrijere apii na cajãa atí rotiyupʉ Pedro. Na jã atí roti, ti ñami na cacani rotiyupʉ. Ape rʉmʉ yua cʉ apeyere quenooye peo, na mena cáaácoajupʉ. Aperã Jesucristore caapiʉjarã Jope maca macana quena Pedro jãa mena cáaácoajuparã. 4a To bairo cʉ caĩro: —Polisía cien majuu cãnare carotii jã ʉpaʉ Cornelio cawamecʉcʉ mʉ tʉpʉre jã atí rotimi. Cʉ̃a caroaʉ ãmi, Diore cáti nʉcʉbʉgoʉ. Judío maja nipetirã, “Caroaʉ ãmi,” na caĩ tʉgooñaʉ ãmi Cornelio. To bairi ángel jĩcaʉ mʉ atí rotiyupʉ Cornelio tʉpʉre. Cʉ mʉ cabuiopere cʉ api rotiyupʉ Corneliore. To bairi mʉ pira anaa jã baiwʉ, cʉ caĩñuparã Pedrore. B} To bairo Dio Espíritu Santo cʉ̃re cʉ caĩro apii Pedro carui aájupʉ. Rui eja: —Atona yʉ ã mʉja camacaʉ, na caĩñupʉ. —¿Nope ĩrã mʉja ati? na caĩñupʉ Pedro. J~  —Uwaro rúiya. Na boca tʉjʉ, na mena aácʉja, “Yʉ aáquẽcʉ, ¿dope bairo yʉ baiati?” ĩ uwi tʉgooñaquẽcʉna. Yʉna na yʉ joowʉ, Pedrore cʉ caĩñupʉ Dio Espíritu Santo. }7 Pedro maca wii buipʉ ãcʉ cʉ catʉjʉrijere cʉ catʉgooña ãno: —Caʉmʉa itiarã mʉ macarã ejama, cʉ caĩñupʉ Dio Espíritu Santo. `|9 Eja: —Carina, ¿ati wiina to ãti Simón Pedro cʉ cãni wii? caĩ jeniñañuparã. H{  To bairo cabairijere tʉjʉʉ seeto catʉgooñañupʉ Pedro. ¿Dope bairo ĩgaro to baiti yʉ catʉjʉeje? caĩ tʉgooñañupʉ. To bairo cʉ caĩ tʉgooña ani paʉna ti macapʉ Jope na caĩri macapʉre caejayuparã Cornelio cʉ cajooricarã. Eja: —¿Noopʉ to ãti Simón ya wii, waibʉcʉrã ajeri quenoori majocʉ ya wii? caĩ jeniñañuparã. To bairo na caĩ jeniñarona: —Jõo maca ãno, na caĩ buioyuparã Jope macana. To bairi Pedro Dio cʉ̃re cʉ caiñoorijere seeto cʉ catʉgooñari paʉ majuu Simón ya wiipʉre jope turicaropʉ caejayuparã naa itiarã. zy Ti wamere itiani cʉ iñoori Dio cʉ caʉga rotibajupʉ. Cabero ti ajero catunu wamʉcoajupe ʉmʉrecoopʉ tunu. qy[ To bairo cʉ caĩro: —Yʉ caʉga rotirijere, “Caroorije ã,” ĩquẽja, cʉ caĩñupʉ Dio. gxG To bairo cʉ caĩro apii: —Yʉ Ʉpaʉ, yʉ ʉgaqueti majuucõa yʉa nare. Na unare na caʉgañaquẽcʉ yʉ ã. Ati maja waibʉcʉrã ñuuquẽema, jãre judío majare na caʉga rotiquetana ãma, caĩñupʉ Pedro. w' To bairo cabairo ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Dio: —Pedro, wamʉnʉcaña. Ati maja waibʉcʉrãre na jĩa átiri ʉgaya, cʉ caĩñupʉ Dio. Pv Ti ajeropʉ cayojayuparã waibʉcʉrã, aña, cawʉrã nipetiri wame. 0uY Cʉ catʉjʉropʉ ʉmʉrecoo capãñupe. Capãro to cõona apeye unie juti ajero capairi ajerore bairo cãno bapari cãnacã paʉ jiarica ajero caroca yoa rui ajupe. ,tQ Caʉgagayupʉ Pedro, seeto ñigo riabacʉ. Ti wii macana ʉgarique na caquenootoye quẽguei tʉjʉricarore bairo apeye unie catʉjʉyupʉ, caniquetibacʉ quena. Ls To bairi ape rʉmʉ Cornelio cʉ cajooricarã Jope na caĩri macapʉ na caejagari paʉ majuu Pedro maca Jopepʉ ãcʉ paaribota cãno Diore jeni nʉcʉbʉgogʉ wii buipʉ cawamʉ aájupʉ. r Na pi, na cabuioyupʉ Dio tʉ macacʉ nipetiro cʉ caĩ buiorica wamere. Na buio yaparo Jope na caĩri macapʉ na cáaá rotiyupʉ yua. qq[ To bairo cʉ ĩ yaparo cáaácoajupʉ Dio tʉ macacʉ. Cʉ cáaáto bero Cornelio capiyupʉ cʉ paabojari maja pʉgarãre, apeĩ polisía cʉ yere cotebojari majocʉ cʉ quenare. Diore cáti nʉcʉbʉgoʉ cãñupʉ cʉ quena. p —Jope na caĩri macapʉre ãmi jĩcaʉ Simón Pedro cawamecʉcʉ. Mʉ yarãre na pi roti jooya cʉ̃re. Apeĩ Simón cawamecʉcʉ waibʉcʉrã ajeri quenoori majocʉ tʉpʉre ãmi. Cʉ ya wii ria capairi ya tʉacãre ã. Ti wiipʉ ejarã cʉ bʉgagarãma mʉ cajoorã. Cʉ̃ dope bairo mʉ cátipere mʉ buioʉ atígʉmi Simón Pedro, cʉ caĩñupʉ Corneliore Dio tʉ macacʉ ángel. o On To bairo cʉ̃re cʉ caĩro apii caacʉa tʉjʉyupʉ. —¿Ñeere mʉ booti, Ʉpaʉ? cʉ caĩñupʉ Cornelio. To bairo cʉ caĩro: —Diore cʉ mʉ cajeninucurijere mʉ apinucumi. Cabopacarãre na mʉ cajoonucurije quenare tʉjʉnucumi. Tiere tʉgooñari mʉ átibojagʉmi Dio cʉ mʉ cajenirije, cʉ caĩñupʉ ángel. m Jĩca rʉmʉ ñamicaa cãno caniquetibacʉ quena quẽguei tʉjʉricarore bairo catʉjʉyupʉ jĩcaʉ Dio tʉ macacʉ ángelre. Cʉ̃re cʉ catʉjʉro cʉ tʉpʉ caejayupʉ ángel. Cʉ̃ Cornelio tʉpʉre ejari: —Cornelio, cʉ caĩ jeniñañupʉ. l% Caroaʉ cãñupʉ. Judío yaʉ aniquetibacʉ quena Diore cáti nʉcʉbʉgonucuʉ cãñupʉ. Cʉ ya wii macana quena cʉ̃re bairona Diore cáti nʉcʉbʉgorã cãñuparã. Judío maja cabopacarãre na caniyeru joonucuñupʉ. To cãnacã rʉmʉ Diore cajeninucuñupʉ. $k C Cãñupʉ Cesarea na caĩri macapʉ jĩcaʉ Cornelio cawamecʉcʉ. Italia macana polisía majare jĩca poa cien majuure nare carotii cãñupʉ polisíare. j +Yoaro cãñupʉ Pedro Jopepʉ Simón cawamecʉcʉ ya wiipʉ. Cʉ̃a Simón maca cãñupʉ waibʉcʉrã ajeri quenoori majocʉ.)iK *To bairo Tabita co catunu catiriquere caapiyuparã Jope macana nipetirã. To bairo co cabairije apirã capãarã Jesure caapiʉja nʉcʉbʉgoyuparã yua. h )To bairo co cabairo tʉjʉcõari Pedro co wamopʉ ñe, co catʉ̃ga wamʉo nʉcoñupʉ. To bairo co áticõari macapʉ cãnare cawapearicarã romirire, aperã Jesure caapiʉjarã quenare na pi, “Catunu catiore co tʉjʉrã ajá” na caĩñupʉ yua. Ng (To bairo na caiñooro bero Pedro maca na cabuti rotiyupʉ. Na cabutiro tʉjʉʉ rʉpopatuapʉ tuatu ejacumuri Diore cʉ cajeniñupʉ. Diore jeni, cabai yajirico ãnacore co tʉjʉ: —Tabita, wamʉnumuña, co caĩñupʉ. To bairo co cʉ caĩrona co capea catʉjʉ pãñupo. Tʉjʉ pã, Pedrore cʉ tʉjʉ, cawamʉnumuñupo. Ff 'To bairi cʉ̃re na capi joorijere apii nemoo na mena cáaácoajupʉ Pedro Jope na caĩropʉ. Topʉ cʉ caejaro Dorca ãnacore co na cacũrica arʉapʉ cabui macá arʉapʉ cʉ cajʉgo ajuparã. Ti arʉapʉ cʉ cajãa ejaro tʉjʉrã nipetiro cawapearicarã romiri Pedro tʉ caneñapoyuparã. Otiri cʉ caiñooñuparã co ãnaco nare co caebojariquere. Camisari, apeye jutii catiopʉ Dorca na co caebojarique nipetiro cʉ caiñooñuparã. e{ &Jope maca Lida maca tʉacãna cãñupe. To bairi Jesure caapiʉjarã Jope macapʉ cãna maca Pedro Lidapʉ cʉ cãno queti apiri na yarã pʉgarãre Pedrore na capi rotiyuparã. —Yoaro mee Pedro cʉ aparo, na caĩ roti jooyuparã Jopepʉ cãna. >du %To bairi Pedro Lidapʉ cʉ cabairi rʉmʉrirena Dorca maca Jope na caĩri macapʉre cariaye tamʉo yajiyupo. Co cabai yajiro tʉjʉri co yarã cabai yajiricarãre na cátinucurore bairona co cájuparã. Co rupaʉ ãnatore cacojeyuparã. Coje yaparo co cacũñuparã cabui macá arʉapʉ, cabero co yaagarã. lcQ $Jope na caĩri macapʉ cãñupo jĩcao Jesure caapiʉjao Tabita cawamecʉco. Griego ye mena Dorca cawamecʉjupo. Aperãre na mai tʉjʉri caroa macaje na cátibojanucuñupo. Cabopacarãre na cátinemonucuo cãñupo cõa. obW #To bairo Enea cʉ cañuurijere catʉjʉyuparã Lida macana, Sarón macana quena. Cʉ cañuurijere tʉjʉri mani Ʉpaʉ Jesure caapiʉjayuparã, cajʉgoyepʉ na cáti nʉcʉbʉgobatajere jana recõari yua. Resurrección de Dorcas 7ag "Cʉ̃re cʉ tʉjʉʉ ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Pedro: —¡Enea! Jesucristo mʉ cariaye cʉtiere netoogʉmi. To bairi wamʉnʉcaña. Wamʉnʉcari mʉ yojaricarore ne umaña, cʉ caĩñupʉ Pedro. To bairo cʉ̃re cʉ caĩrona cañuʉpʉ cawamʉ nʉcacõañupʉ Enea cáaá majiquetibatacʉ yua. `+ !Topʉ ejaʉ jĩcaʉ cáaá majiquẽcʉre Enea cawamecʉcʉre cʉ cabʉga ejayupʉ. Ocho cãnacã cʉma aá majiquetibacʉ cayojaʉ cãñupʉ. ~}||*zywwfv'uttsKqq,q ooFnn|l]kiihfed}cbya$`_:^:\[[([ZYXX3WV"TTRQqPSO{MLLJIHHaGFEDBA@h?,>~=u<To bairo na cʉ caĩro apii Pablo polisía maja macare ocõo bairo na caĩñupʉ: —Ati maca macana ʉparã caroori wame jã cátie bui bʉgaquetibana quena camaja na catʉjʉrona jã bape, presopʉ jãre cũñawã. Jã quena romano maja jã cãnie to cãnibato quena to bairona jã áama. Yucʉacã yajiori jã buu joogama camaja na catʉjʉquẽtona. Ñuuquẽe. Na majuuna atíri jãre na buura aparo, caĩñupʉ Pablo polisíare. {no$To bairi polisía na cabuio rotiricarã cabuiora ejayuparã ti wii cacotei tʉpʉre. Ti wiire cacotei tiere apiri Pablo jãare na cabuio netoñupʉ: —Caʉparã mʉja buti rotiyuparã. To bairi mʉja butiwa. Caroaro aánaja, na caĩñupʉ. +mO#Ape rʉmʉ cabujuro to macana romano maja ʉparã na polisíare na cabuio rotiyuparã preso wiire cacoteipʉre, Pablo jãare to cõona na cʉ buuato ĩrã. Tl!!Jesu ye quetire nare na cabuioro caapiʉjayuparã yua. Apiʉjari polisía maja preso wiipʉ nare na cacũrica paʉpʉ Pablore, Sila jãare ʉparã nare na cabape rotirique camiire cacojeyupʉ, ñamina. Cabero na cabautisa rotiyupʉ. Cʉ ya wii macana na cabautisa rotiyuparã na quena. To bairi cʉ ya wiipʉ na pi aá, na canuñupʉ preso wiire cacotei. Seeto cawariñuuñupʉ Diore apiʉjari yua. Cʉ ya wii macana quena to bairona cãni wariñuuñuparã. k"gjG Cabero mani Ʉpaʉ Jesu ye quetire cʉ̃re, cʉ ya wii macana quenare na cabuioyuparã. ai;To bairo na cʉ caĩ jeniñaro: —Mani Ʉpaʉ Jesure cʉ mʉ caapiʉjaata mʉ netoogʉmi. Mʉ ya wii macana to bairona cʉ na caapiʉjaata na quenare na netoogʉmi Dio, cʉ caĩñuparã preso wiire cacoteire. Ah{Cabero na jʉgo buti atí, na cajeniñañupʉ: —¿Dope bairo yʉ ácʉati caroorije yʉ cátaje wapa Diore canʉcʉbʉgoquẽna ya paʉpʉ Dio yʉre cʉ cajooquetiparore bairo ĩi? Ag{To bairo Pablo cʉ caĩro apii: —Jĩa bujubojaya, na caĩñupʉ aperãre. Na cajĩa bujubojaro Pablo, Sila na cãni arʉapʉ jãa, seeto uwi nanaari na tʉpʉ caejacumuñupʉ. fTo bairo cʉ cátigaro tʉjʉʉ Pablo cʉ caĩ awajayupʉ: —Átiqueticõaña. Atopʉ jã ani peticõa, cʉ caĩñupʉ. uecTo bairo cabairo bero preso wiire cacotei cayopiyupʉ. Yopi, joperi pãrique jeto cãno catʉjʉyupʉ. To bairi, presopʉ cãnibatana nipetirã ruticoatanama ĩri jarerica pãire ne, cʉ majuuna cajĩagabajupʉ, ʉparãre na uwibacʉ. dTo bairo na cabairi paʉ yepa cananaañupe. Nanaabato preso wii quena seeto cajagueyupe. Nemoo ti wii na cabiabata joperi cacaguecoajupe. To bairo baibato presopʉ cãna nipetirã come wẽri nare na cajiabata wẽri capopi peticoajupe tie majuuna. +cOÑami recomaca yua Pablo, Sila Diore jeni nʉcʉbʉgo, Diore caĩ wariñuu bajanucuñuparã. To bairo na caĩ bajaro aperã presopʉ cãna na caapiyuparã. 8biTo bairo cʉ na carotiro preso wii cacotei pupea macá arʉapʉ caroaro biperica arʉapʉ na cacũwĩ. Ti arʉapʉre na cũ, na rʉpori caroaro na jia átiri na cacũñupʉ. a}Seeto na baperi bero presopʉ na cajõowã. Topʉ na jõori preso wii cacoteire caroaro cabipe rotiwã, rutirema ĩrã. y`kTopʉ cãna paarãacã nipetirã to bairo na yarã na caĩrijere apirã na quena Pablo jãare ĩ punijiniri na caquẽgawã. To bairi caʉparã na yarã polisía majare Pablo, Sila na jutiire we re roti, na cabape rotiwã yucʉ mena. L_—Ape wame buioma. Na cabuiorije mani yarã romano maja manire cáti rotirique me ã. To bairi na ye na caĩri wame cátiqueticõape ã manire, romano maja macare, caĩ wadajãwã caʉparãre. ~^uNa jee aáti: —Ati maja judío maja buio teña patowãcoo áti tʉgooña mawijioma ati maca macanare, na caĩwã. ]+Cõre cʉ cabutiro to cõona co camajibatajere camajiqueticõawõ yua. To bairi co ʉparã, to cõona mani cawapatarije manigaro ĩrã Pablo, Sila jãare capunijiniwã. Na punijini, na ñe, maca recomaca wapayerica paʉpʉ romano maja ʉparã tʉpʉ na cajee aáma. K\Capee rʉmʉri cõre jã catʉjʉro cãnacã nina to bairo jeto cabainucuwõ. To bairo co cabairo Pablo co api quepebacʉ co amojore nʉca tʉjʉ, wãti co mena cãcʉre ocõo bairo cʉ caĩwĩ: —Jesucristo cʉ catutua netorije mena cõpʉre cãcʉre mʉ yʉ buti roti. To bairo cʉ caĩrona nemoo co cabuticoami. B[}Cõre jã caboca tʉjʉrona jã caawaja ʉjanucuwõ: —Dio ʉmʉrecoo macacʉre cʉ cátibojarã ãma ati maja. Dio camajare na cʉ canetoopere buiorã áama, caĩ awaja ʉjanucuwõ. AZ{Jĩca rʉmʉ Diore na cañuu bueri paʉpʉ aána jã cabocawʉ jĩcao aperãre pojaore bairo na capaabojaore. Cawãticʉco cãmo. Cumu ãnaje mena cabero cabaipere ĩ buio jʉgoyeye majiri majoco cãmo. To bairo aperãre na co caĩ buio jʉgoyeyebojarije wapa mena co ʉparã pairo niyeru cawapatanucuwã. 2Y]Cabero cõre, co ya wii macana quenare jã cabautisawʉ. Nare jã cabautisaro bero ocõo bairo jã caĩwõ: —“Joco mee, mani Ʉpaʉ Jesure caapiʉjao ãcomo,” yʉre mʉja caĩ tʉgooñaata yʉ ya wiipʉ tuacõaña, jã caĩwõ. To bairo seeto jã co caĩro maca co tʉpʉ jã catuawʉ yua. XNa mena macaco jĩcao Lidia cawamecʉco Tiatira cawamecʉti maca macaco cãmo. Jutii cawapa pacarije cajũarije canuni wapatao cãmo. Diore cáti nʉcʉbʉgoo cãmo. Pablo cʉ cabuiorijere co caapiro Dio api majirique co cajooyupi, co apiʉjaato ĩi. uWc Sábado, judío maja na yerijãrica rʉmʉ cãno macá tʉjaro ria tʉ jã cáaápʉ, judío maja na ñuu buerica paʉ ãno ĩ tʉgooñarã. Topʉ cãromia caneñaporãre bʉga eja, na tʉpʉ ejanumu, Jesu ye quetire na jã cabuiowʉ. *VM To aána Filipo na caĩri macapʉ jã caejawʉ, romano maja na cáta macapʉre. Macedonia yepapʉ capairi maca ã Filipo. Ti macapʉ capee rʉmʉri jã cãmʉ. 9Uk To bairi Troapʉ cãnana cariapena jã cáaápʉ cumua mena Samotracia cawamecʉti poa yucʉ poapʉ. Cabero macá rʉmʉ jã cáaápʉ tunu Neápoli cawamecʉti macapʉ. @Ty Cabero cʉ catʉjʉriquere jã cʉ cabuioro nemoo jã yere jeeyo, jã cáaápʉ. Yʉa Lucas ati pũuro caucaʉ yʉ quena na mena yʉ cáaápʉ. Pablo cʉ catʉjʉriquere jã cʉ caĩ buioro, “Macedonia macanare Jesu ye quetire na jã cabuiopere boʉmi Dio,” jã caĩ tʉgooñawʉ. Pablo y Silas en Filipos mSS Troapʉ na caejaro ñamipʉ Pablo quẽgueriquere bairo catʉjʉyupʉ. Jĩcaʉ Macedonia yepa macacʉ Pablore cʉ cajeni tʉjʉnucuro catʉjʉyupʉ. “Macedoniapʉre adʉja. Jã átinemoʉ ajá,” cʉ caĩ bopaca jeniñupʉ. PRTo bairi Misiapʉ neto aá, caro aájuparã Troa cawamecʉti macapʉ. :QmTopʉ neto aá, Misia cawamecʉtopʉ caejayuparã. Topʉ ejarã Bitinia cawamecʉti yepapʉ quenare cáaágabajuparã. Topʉ na cáaágaro Espíritu Santo na camatayupʉ tunu. AP{Cabero Pablo jãa Asia yepapʉ Jesu ye quetire na cabuio teñara aágaro Espíritu Santo na camatayupʉ. To bairi apero maca Frijia yepa maca, Galacia yepapʉ caneto aájuparã. QOTo bairo na caĩ buiorijere apirã Jesure caapiʉjarã seeto cayeri ocabʉtiyuparã. To cãnacã rʉmʉrina cãninemoñuparã Jesure caapiʉjarã. La visión que Pablo tuvo de un hombre de Macedonia iNKCabero Listrapʉ cãnana Pablo, Sila, Timoteo jãa cáaácoajuparã ape macaripʉ yua. Ti macaripʉ cãnare Jesure caapiʉjarãre na cabuio teñañuparã. Jesu buerã cãnana apóstol maja, aperã Jesure caapiʉjarãre cajʉgo ána Jerusalẽpʉ cãna queti joorica pũuropʉ nare na carotiriquere cabue iñooñuparã. Tiere ája, caĩ teñañuparã. ;MoTo bairi Pablo manire cʉ bapacʉparo ĩi, cʉ cane aágayupʉ. To bairi cʉ ne aágʉ circuncisión macajere cʉ cájupʉ, cʉ cabuiorijere judío maja apigaquetiborãma ĩi, “Jã ya wame nʉcʉbʉgoquẽemi,” ĩborãma ĩi. Cʉ pacʉ griego yaʉ cʉ cãniere camajiñuparã topʉ cãna judío maja. LListra, Iconio macana Jesure caapiʉjarã caroaro catʉgooñañuparã Timoteore. “Caroaʉ ãmi,” na caĩ tʉjʉʉ cãñupʉ. K Cabero Pablo, Sila cáaácoajuparã tunu Derbe, Listra cawamecʉti macaripʉre. Topʉ ejarã cabʉga ejayuparã jĩcaʉ Jesure caapiʉjaʉ Timoteo cawamecʉcʉre. Timoteo paco judío yao cãñupo, Jesure caapiʉjaona. Cʉ pacʉ maca griego yaʉ cãñupʉ. +JO)Aá, caneto aájuparã Siria, Cilicia cawamecʉti yeparire. To macana Jesure caapiʉjarãre na ĩ buioʉ seeto yeri ocabʉtiriquere na caĩ buioyupʉ Pablo.To bairo baibana na majuu ame wada netoo, caame ricawatiyuparã. To bairi Bernabé maca Juan Marco mena cumua mena cáaácoajupʉ Chipre cawamecʉti poa yucʉ poapʉ. .GU&Pablo maca, “Tirʉmʉ quenare Panfilia yepapʉ mani cũ joo, mani catunu weocoami mani mena caroaro bue teña peogaquẽcʉ,” ĩbacʉ cʉ cane aágaquẽjupʉ. XF)%Bernabé maca seeto na mena cane aágabajupʉ Juan Marco cawamecʉcʉre. E}$Cabero Pablo Bernabére cʉ caĩñupʉ: —Cajʉgoyepʉ Jesu ye quetire mani cabuio teñarica macaripʉ mani aáteñaato tunu, to macana Jesure caapiʉjarãre tʉjʉra aána, ¿dope bairo na anibapari? ĩrã. Bernabé, “Jaʉ,” caĩñupʉ. *DM#Pablo, Bernabé na quena yoaro Antioquíapʉre catuayuparã, aperã menare mani Ʉpaʉ Jesu ye quetire buionemogarã. Pablo comienza su segundo viaje misionero oCW"To bairo na caĩrije to cãnibato quena Sila maca: “Baiyupa, yʉa atona yʉ tuagʉ,” caĩñupʉ. RB!To bairi na mena yoabʉjaroacã catuayuparã. Cabero, “Jãre cajooricarã tʉpʉ tunu aána jã bai tunu,” caĩñuparã. To bairo na caĩro, “Caroaro mena tunu aánaja,” na caĩ tʉjayuparã. A3 Juda, Sila, na quena Dio ye quetire cabuiorã aniri yoaro na buiori yeri ocabʉtiriquere na cabuioyuparã Antioquía macana Jesure caapiʉjarãre. }@sTo macana ti pũurore tʉjʉrã seeto cawariñuuñuparã catʉgooñarique paibatana, cariape nare na cabuio jooro. Y?+To bairi tie queti buio majiorica pũuro cane aájuparã na cajooricarã Antioquíapʉ yua. Antioquíapʉre eja, to macana Jesure caapiʉjarãre na neñapo roti, queti joorica pũurore na cajooyuparã. g>GWaibʉcʉ rire wericarã Dio cãniquẽnarena aperã na cáti nʉcʉbʉgorãre na cabaje jeni bʉgarijere ʉgaqueticõaña. Waibʉcʉrã na riíre etiqueticõaña. Waibʉcʉrã wamʉa wãia jurericarã rií requetanare ʉgaqueticõaña. Áti epericarã cʉtiqueticõaña. Tiere jã carotirijere bairona ána caroaro mʉja anigarã. To cõona ã.” "==Espíritu Santo capee rotiquẽcʉmi mʉjaare. To bairi capee wame popiye cãniere mʉjaare jã rotigatee. To bairi to cãnacã wameacã jã rotigarã: <To bairi na mena Judare, Silare, jã cabejerãre mʉja tʉpʉ nare jã joo. Na majuuna mʉja buiogarãma nipetiro ati pũuro caĩrijere. j;MPablo, Bernabé jãare mani Ʉpaʉ Jesucristo yere na cabuio teñaro aperã na cajĩaboyuparã. 0:YTo bairi jĩca wame tʉgooña majiri jã mena macana pʉgarã jã cabejerãre mʉja tʉpʉ jã joo Pablo, Bernabé jãare mani camairãre mʉja tʉpʉ cáaáparãre. 95Jã caapiwʉ aperã ato macana mʉjaare na cabuio mawijioriquere. Jã tʉpʉ macana na cãnibato quena na cabuio teñari wamere jã carotiquẽpʉ. \81Ti pũuro na mena cajooyuparã na carotirijere ucarica pũurore. Ocõo bairo caucayuparã ti pũuropʉ: “Jã, Jesu buerã cãnana, Jesure caapiʉjarãre cajʉgo ãna quena caroaro mʉjaare jã ñuu roti. Ati pũuro jã queti joo Antioquía macanare, Siria macanare, Cilicia yepa macanare judío maja cãniquẽna Jesure caapiʉjarãre. v7eTo bairo cʉ caĩro Jesu buerã cãnana, nipetirã Jesure caapiʉjarã, nare cajʉgo ána quena, “Jaʉ,” caĩñuparã. To bairi Antioquíapʉre Pablo, Bernabé jãa na mena ti pũuro queti joorica pũurore cane aáparãre cabejeyuparã. Juda Barsabá cawamecʉcʉ, apeĩ Sila cawamecʉcʉ na cabejeyuparã. Jesure caapiʉjarã cãni majuurã cãñuparã. 6/Moisépʉre Dio cʉ carotirique cʉ cacũriquere nipetiri macapʉ judío maja na neñapo buerica wiiripʉre to cãnacã sábado cãno buerique aninucu. Tirʉmʉpʉ mani ñicʉ jãapʉ cabue jʉgóyupa. To bairi judío maja mee quena majima ati wamerire, caĩñupʉ Jacobo. c5?—Queti joorica pũuro macare na mani uca jooto to cãnacã wameacã átiqueticõaña caĩpa pũuro: “Waibʉcʉ rire wericarã Dio cãniquẽnarena aperã na cáti nʉcʉbʉgorãre na cabaje jeni bʉgarijere ʉgaqueticõaña,” na caĩpe ã. “Áti epericarã cʉtiqueticõaña,” na caĩpe ã. “Waibʉcʉrã wamʉa wãia jurericarã rií requetanare ʉgaqueticõaña. Waibʉcʉrã na riíre etiqueticõaña. To cõo átiquẽja,” nare mani ĩ buio uca joogarã. 4’To bairi yʉ tʉgooña. Judío maja cãniquẽna Jesure caapiʉjarãre capee na carotiquetipe ã, caĩñupʉ Jacobo. p3YTirʉmʉpʉ mani Ʉpaʉ Dio tiere mani cabuioyupi, caĩ ucayupa Dio ye quetire cabuiori maja cãnana. 2To bairo yʉ cáto aperã judío maja cãniquẽna yʉre camajirã anigarãma yʉ yarã cãniparã yʉ cacũricarã. 1Caberopʉ Davire cʉ yʉ caĩricarore bairona yʉ átigʉ. Cʉ pãramipʉre jĩcaʉ Ʉpaʉ cãnipaʉre cʉ yʉ cũgʉ. 0To bairo cʉ caĩ buiorore bairona caĩ buio ucayupa Dio ye quetire cabuioricarã tirʉmʉpʉ macana. Ocõo bairo caĩ ucayupa: 7/gYucʉacã Simón Pedro buiomi judío maja cãniquẽnare Dio caroaro na cʉ cátiboja jʉgorijere. To bairi na quenare jĩcaarãre na cabejeyupi Dio cʉ yarã cãniparãre. . Tiere na caĩ buio yaparoro Jacobo ocõo bairo na caĩ buioyupʉ tunu: —Yʉ yarã, mʉjaare yʉ caĩ buioro yʉ apiya. L- To bairo cʉ caĩro apirã cajanañuparã na nipetirã. To cõona Pablo, Bernabé na cabuioyuparã judío maja cãniquẽna tʉpʉ caacʉori wamerire na jʉgori Dio cʉ cáti iñooriquere. , Ocõo bairo maca catʉgooñape ã: Dio manire netoomi mani Ʉpaʉ Jesu manire cʉ camai bopacoo tʉjʉro. Dope bairo mani majuuna mani cáti majiquẽtie to cãnibato quena mani catiomi. Judío maja mee quenare to bairona na netoomi Dio caroorije na cátiere. +! ¿Nope ĩrã Dio nare cʉ cátibojapere cʉ mʉja matagati? Mani ñicʉ jãa, mani quena Moisé ãnacʉ na cʉ carotiriquere mani áti peti majiquẽe. Na quena áti peti majiquetiborãma. ¿Nope ĩrã, “Dio mena caroaro anigarã tiere ája,” na mʉja rotigati? n*U Dio manire cʉ camairore bairona na quenare na mairi caroorije na cátajere camajiriobojayupi nare. 2)]Dio nipetirã camajare mani yerire majimi. To bairi nare, caroaro yʉre caapiʉjarã ãma ĩi, cʉ Espíritu Santore na cajooyupi Dio, manire cʉ cajooeparore bairona. (Yoaro tiere na caĩ wadapeniro bero Pedro wamʉnʉca, ocõo bairo na caĩñupʉ: —Yʉ yarã, tirʉmʉpʉ yʉ cacũwĩ Dio judío maja cãniquẽnare cʉ ye quetire cabuiopaʉre, na quena tiere apirã yʉ na apiʉjaato ĩi. Caroaro tiere mʉja maji. *'MTo bairo na caĩro Jesu buerã cãnana, aperã Jesure caapiʉjarãre cajʉgo ána jĩca paʉ neñapori cawadapeniñuparã fariseo maja nare na caĩrijere. 8&iNa cabuioro apirã aperã jĩcaarã fariseo maja Jesure caapiʉjarã wamʉnʉcari ocõo bairo caĩñuparã: —Judío maja cãniquẽna Jesure apiʉjarã na quena mani judío majare bairo mani cátiere bairo cátiparã ãma. Circuncisión, apeye Moisé cʉ cáti rotirique quena cátipe ã na quenare. $%ATo bairi Pablo jãa Jerusalẽpʉ na caejaro Jesu buerã cãnana, aperã cajʉgo ãna, nipetirã Jesure caapiʉjarã caroaro na caboca tʉjʉ jeniñuparã. Nare na caboca tʉjʉ jeniro Pablo jãa maca na cabuioyuparã na cáaáteñaropʉ nipetiro Dio na jʉgori cʉ cátajere. J$ To bairo Jesure caapiʉjarã nare na caĩro cáaácoajuparã. Aána, caneto aájuparã Fenicia, Samaria na caĩri yeparire. Nipetiro na caneto aáti macari macanare judío maja cãniquẽna Jesure na caapiʉjarijere na caqueti buio nutua aájuparã. Tie quetire apirã Jesure caapiʉjarã seeto cawariñuuñuparã. #3To bairo na caĩ buioro apirã Pablo, Bernabé jãa na mena yoaro caame wada netoñuparã. To bairi Antioquía macana Jesure caapiʉjarã Pablore, Bernabére, aperã na mena macana jĩcaarãre Jerusalẽpʉ na cáaá rotiyuparã. Ocõo bairo na caĩñuparã: —Jerusalẽpʉ aánaja. Jesu buerã cãnanare, aperã Jesure caapiʉjarãre na cajʉgo ãnare na jeniñarã aája ti wamere, na caĩñuparã. 2" _Pablo, Bernabé Antioquíapʉ na cãno aperã Judea yepa macana caejayuparã. Naa judío maja na cátinucurijere na cáti rotiyuparã Jesure caapiʉjarãre. —Moisé cʉ carotirica wame circuncisión mʉja cátiquẽpata Dio tʉpʉ cãnicõa aninucupere mʉja jooquetigʉmi, na caĩ buioyuparã. I! Ti macapʉ yoaro cãñuparã Jesure caapiʉjarã mena yua. Antioquíapʉ tunu eja, Jesure caapiʉjarãre na neñapo roti, na cabuio peticõañuparã na cáaá teñaricaroripʉre na jʉgori Dio cʉ cátajere. —Aperã judío maja cãniquẽna na quena Jesure apiʉjarã áama yucʉacã, na caĩ buioyuparã. U#Topʉ cãnana cumua mena cáaácoajuparã Antioquíapʉ nemoopʉre na cáatí jʉgorica macapʉ. Na cabuio teñaparo jʉgoye Jesure caapiʉjarã, “Dio caroaro mʉjaare cʉ coteato,” ĩri nare na cáaá roti jʉgorica maca cãñupe. To bairi Espíritu Santo na cʉ cabuio teña rotiricarore bairona yaparorã catunu ejayuparã.  Topʉ ejarã Jesu ye quetire cabuioyuparã. Cabero cáaácoajuparã tunu Atalia cawamecʉti macapʉ, capairi ya tʉ cãni maca. Ti macaripʉ cãnana buti, Pisidia yepapʉ caneto aájuparã. Neto aá, Panfilia yepa Perge cawamecʉti macapʉ caejayuparã. &EJesure caapiʉjarãre to cãnacã poa macanare na cajʉgo átiparãre cacũñuparã. To bairi ʉgaquẽnana na mena Diore jeni, “Jesu, mani caapi nʉcʉbʉgoʉ mʉjaare cʉ átinemoato,” na caĩ jeniboja cũñuparã Pablo, Bernabé. Pablo y Bernabé vuelven a Antioquía de Siria gGTi macaripʉ to macana Jesu ye quetire caapiʉja jʉgoricarãre tʉgooña tutuariquere na cabuioyuparã, na tʉgooña ocabʉtiato ĩrã. —Jesure tʉgooña janaquẽja. Capee popiye tamʉorique anigaro mani Jesure caapiʉjarãre cʉ tʉpʉ mani cáaáparo jʉgoye, na caĩñuparã na tʉgooña tutuariquere buiori. Ĩ buio yaparo canetocoajuparã. J Derbepʉ ejarã Jesu ye quetire cabuioyuparã. Na cabuioro camaja capãarã caapiʉjayuparã. Cabero catunu aájuparã na cabuio teñarica macaripʉna tunu Listra, Iconio, Antioquíapʉ. Topʉ cʉ na carocaro beroacã aperã Jesure caapiʉjarã cʉ cacuñaropʉ cʉ catʉjʉ ejanʉcarã ejayuparã. Cʉ na catʉjʉ ejanʉcarona cʉ maca wamʉnʉca yua, na mena capiya aácoajupʉ macapʉ tunu. Ape rʉmʉ Bernabé mena Derbepʉ cáaácoajupʉ yua. {Cabero judío maja Antioquía macana, Iconio na caĩri maca macana Listrapʉ caejayuparã. Eja, to macanare Pablo jãare na cabuio matayuparã tunu. To bairo na caĩ buioro to macana nare bairona Pablo jãare na capunijiniñuparã. To bairi Pablore ʉ̃ta rupaari cʉ re jĩa, maca tʉjaropʉ cʉ cane aá rocayuparã. “Mere yajicoapi,” cʉ caĩ tʉgooñabajuparã. T!To bairo na caĩrije to cãnibato quena Pablo jãare áti nʉcʉbʉgogarã seeto wecʉare cajĩa joe buje mʉgo joogabajuparã. To bairi Pablo jãa ĩ maji ocabʉtiri na caboca ĩ matayuparã yua. -Cʉ̃re na cáti nʉcʉbʉgoquetibato quena camaja nipetirãre na caiñooñupi Dio cʉ cãniere. To bairi caroaro camajare na átibojaʉ oco caocarije, oterique quenare caricacʉto áami. Ʉgarique quenare joo, wariñuurique quenare joomi, na caĩ buioyuparã Pablo jãa. -Cajʉgoyepʉ judío maja cãniquẽna aperã unare na caboori wame na cáti nʉcʉbʉgoro Dio to bairona catʉjʉcõañupi. Na camataquẽjupi. To bairo átiri camaja watoapʉ atʉ aá: —¿Nope ĩrã to bairo jã mʉja átigati? caĩ awajayuparã. —Jã quena mʉjaare bairona camaja jã ã. Cáti nʉcʉbʉgo rotiparã mee jã ã. Caroa quetire buiora anaa jã apʉ́, Dio cãnicõa aninucu majuʉ macare mʉja cáti nʉcʉbʉgoparore bairo ĩrã. Cʉ̃ cájupi ʉmʉrecoo, ati yepa, riyaa nipetiro tiepʉ cãnipe, cãniparãre. To bairi atie mʉja cátinucurijere to cõona áti janaña. Atie mʉja cáti nʉcʉbʉgorije ñuuquẽe. Ñee maa tie. FTo bairo na cátigari wame tʉjʉrã Pablo, Bernabé na majuuna na jutiire catʉ̃ga wooyuparã. To bairo mʉja cátigarije caroorije majuu ã, camajare na iñoorã to bairona cájuparã. ;o Ti maca tʉjaropʉ Júpitere na cañuu bueri wii cãñupe. Ti wii macacʉ sacerdote to macana mena Pablo jãare nare na cáti nʉcʉbʉgorijere iñoogʉ wecʉare caroa oó wẽri cabʉjaricarãre na cʉ cajĩa joe buje mʉgoparãre catʉ̃ga ajupʉ maca tʉjaro cãni amojoreri janiro na cajãri jopepʉ. s_ Bernabére Júpiter cʉ caĩ wameyeyuparã jĩcaʉ na cawericʉ, Dio cãniquẽcʉ na cañuu bue nʉcʉbʉgoʉ wame. Pablo macare Mercurio cʉ cawameyeyuparã apeĩ na cáti nʉcʉbʉgoʉ wame, na cabuio jʉgoʉ cʉ cãno maca. % To bairo Pablo cʉ caĩro cʉ cañuuro tʉjʉrã to macana Licaonia macana na oca na cawadarije mena ĩ awajari: —¡Abʉ name! caĩñuparã. —Mani cáti nʉcʉbʉgonucurãna ʉmʉrecoo macana camaja jeeñari mani tʉpʉ ruirã ejarã baima ati maja, caĩñuparã.  —¡Wamʉnʉcaña! baujarije cʉ caĩ wadayupʉ. To bairo Pablo cʉ caĩrona cabapa wamʉ nʉcacoajupʉ cáaá majiquetibatacʉ. U# Cʉ̃ caapiyupʉ Pablo camajare cʉ cabuiorijere. To bairi, “Dio caroaro yʉ netoo majiimi,” caĩ tʉgooñañupʉ. To bairo Diore cʉ caĩ tʉgooñarijere tʉjʉ majiri Pablo cʉ riapena cʉ tʉjʉ: c ?Listrapʉre cãñupʉ jĩcaʉ camajocʉ to bairona cabuiaricʉ cáaá majiquẽcʉ.  Pablo jãa maca to bairo nare na cátigarijere queti apirã caruticoajuparã Licaonia cawamecʉti yepapʉ. Ti yepapʉ ejari Listra, Derbe cawamecʉti macaripʉre, ti macari tʉjaroripʉ quenare Jesu ye quetire cabuio teñañuparã yua. Apedrean a Pablo en Listra 6 eTo bairi judío maja, aperã judío maja mee na ʉparã mena neñapori, “Pablo, Bernabé jãare na popiyeyerã ʉ̃ta rupaa mena na mani re jĩarã,” caame ĩñuparã. c ?To bairi to macana catʉgooña ricawatiyuparã ricati jeto. Aperã judío majare bairona catʉgooñañuparã. Aperã Pablo, Bernabé jãa Jesu ye quetire cabuiorã na caĩri wamere bairona catʉgooña apiʉjayuparã. mSTo bairi Pablo jãa na buionemogarã yoaro Iconiopʉ catuayuparã. Ti macapʉ ãnaa seeto tʉgooña ocabʉtiri, “Mani Ʉpaʉ Jesu caroaro áami camajare,” caĩ buionucuñuparã. To bairo na caĩ buiori paʉ Dio caacʉori wame áti iñoorica wamerire na cáti majipere na cajooyupʉ, “Cariape ĩma,” camaja na caĩ api nʉcʉbʉgoparore bairo ĩi. |qTo bairo na caapiʉjaro tʉjʉrã judío maja Jesu ye quetire cabooquẽna maca judío maja cãniquẽnare na cabuio matayuparã, na apiʉjaqueticõato ĩrã. To bairo nare na caĩro to macana rooro catʉgooñañuparã Jesure caapiʉjarãre. ^ 7Pablo jãa Iconiopʉ eja, cajʉgoyepʉ Antioquíapʉre na cabairicarore bairona judío maja na neñapo buerica wiipʉ cajãajuparã. Ti wiipʉ jãa ejarã topʉ caneñaporãre cabuioyuparã Jesu ye quetire. Caroaro api majirica wame na caĩ buioro apirã capãarã judío maja, aperã judío maja mee quena Jesu ye quetire caapiʉjayuparã.  4Aperã maca Antioquía macana Jesure caapiʉjarã maca Espíritu Santore cʉgo netori cãni wariñuucõañuparã yua.Q 3Ti maca Antioquíapʉre nare na cabuu rero butirã ti maca macaje jita na rʉpo jutii catujarijere capa bate cũñuparã. To bairi mʉjaa ati maca macana Jesu ye quetire api nʉcʉbʉgoquẽna mʉja bai buicʉti majuucõa na ĩrã cájuparã. To bairo áti yaparo buti, ape macapʉ Iconio cawamecʉti macapʉ cáaácoajuparã. xi 2Judío maja Pablo jãare capejucʉti punijinirã maca na regarã cájuparã. To bairi caniyeru pairã romirire judío maja na cátore bairona caroaro cátinucurã romirire na cawadajã mawijioyuparã. Caʉmʉa ti maca ʉparã quenare to bairona na caĩñuparã. To bairo ĩri Pablo, Bernabé jãare na capopiyeyeyuparã. Ti macapʉ na buu rerã rooro na cájuparã.  1To bairi Jesu ye quetire nipetiropʉ ti yepa macá macaripʉ cãnare cabuio bateyuparã Pablo jãa na cabuioricarã tunu. ! 0To bairo na caĩrijere apirã ti wii cãna judío maja cãniquẽna seeto cawariñuuñuparã, “Mani Ʉpaʉ Dio ye queti ñuu majuucõa,” ĩri. To bairi Dio, “Yʉ tʉpʉ to cãnacã rʉmʉ cãnicõa aniparã ãma,” cʉ caĩricarã cõo caapiʉjayuparã. 7g /Ocõo bairona jã carotiyupi jã Ʉpaʉ Dio cʉ caucarica pũuripʉ:Judío maja cãniquẽnare yʉ ye quetire cabuioparãre mʉjaare yʉ cũ. Mʉja jʉgori na yʉ canetoo catiopere majigarãma ati yepa nipetiro macana. Atie cʉ caĩriquerena yucʉra jã rotii áami Dio, caĩñuparã Pablo jãa. 9k .To bairo na caĩ epero Pablo jãa ĩ ocabʉtirique mena ocõo bairo na caĩñuparã: —Mʉjaare judío maja aperã jʉgoyere Jesu ye quetire jã cabuiope cãnibapʉ. Mʉjaare cabuiorije to cãnibato quena mʉja apiʉjaquẽe. To bairi Dio tʉpʉ cãnicõarije jã booquẽe ĩrã mʉja ĩ. To bairo mʉja caapi nʉcʉbʉgoquẽtie tʉjʉri judío maja cãniquẽna macare Jesu ye quetire na jã buio jʉgógarã yucʉra yua. r~] -To bairi aperã judío maja jĩcaarã camaja capãarã na caneñaporo tʉjʉrã seeto Pablo jãare na capejucʉti punijiniñuparã. To bairi Pablo cʉ cabuiorijere: “Jocʉna ĩ buiomi. Ñuuquẽe cʉ caĩrije,” caĩ epeyuparã. q}[ ,Ape rʉmʉ sábado cãno catunu neñapoyuparã nipetirã ti maca macana, Dio ye quetire apigarã. !|; +Neñapo buerica wii cãnana na cabuti aáto judío maja capãarã Pablo, Bernabé jãare na caʉjacoajuparã, na cabuiorijere api tʉjoori. Aperã judío maja aniquetibana quena judío majare bairona Diore canʉcʉbʉgorã capãarã na quena na caʉjacoajuparã. To bairo na cabairo Pablo jãa: —Caroare Dio cʉ cátiere tʉgooña janaquẽja. To bairona cʉ apiʉjacõa aninucuña, na caĩñuparã. ={s *Tiere buio yaparo cabutiyuparã Pablo, Bernabé yua. Na cabutiro: —Ape rʉmʉ sábado cãno tiere jã mʉja buionemowã tunu, na caĩñuparã to caneñaporã Pablo jãare. z/ (To bairi tirʉmʉpʉ Dio ye quetire cabuioricarã ocõo bairo na caĩ ucariquere tʉgooñaña:Dio yere caĩ eperã, cʉ̃re canʉcʉbʉgoquẽna, caroaro apiya. Mʉja cãni rʉmʉri cõo caroa wame yʉ átigʉ. Caroa wame yʉ cátiere aperã caroaro mʉja na cabuiorije to cãnibato quena mʉja api nʉcʉbʉgoquẽna. To bairi mʉja caapi nʉcʉbʉgoquẽtie wapa mʉja yajigarã. Atie na caucarique caroaro tʉgooñaña mʉjaa, to bairo na caĩrica wamere bairo jã baire ĩrã, na caĩ buioyupʉ Pablo topʉ cãnare yua. y )5xc 'Noa nipetirã cʉ̃re caapiʉjarãre caroorije na cátiere majirio peocõami Dio. Moisé cʉ carotirique macare mani cátigarije to cãnibato quena majirioquetigʉmi Dio. lwQ &Mʉjaare yʉ cabuiorijere tʉgooñaña. Jesucristo jʉgori caroorije mani cátie majiriorique ã. gvG $David ãnacʉ catiipʉ Dio cʉ caboori wame cájupʉ. Cʉ cabai yajiropʉ aperã cʉ cayaa rocayuparã cʉ ñicʉ jãare na cayaa rocarica paʉ tʉna. Cʉ na cayaa rocaro bero cʉ rupaʉ ãnato boacoa átato. Jesu maca Dio cʉ catunu catioricʉre cʉ rupaʉ maca caboaquẽjupa. To bairi mani maji tiere. David caucayupi Jesu rupaʉ caboaquetipere. u %7tg #Ape paʉ tunu David Salmo cʉ caucariquepʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Caroaʉ mʉ Macʉ cʉ cabai yajirije to cãnibato quena cʉ rupaʉ caboapere mʉ rotiquetigʉ.” `s9 "Ape pũuro quenare Dio cʉ Macʉre cabai yajiricʉpʉre cʉ̃re cʉ catunu catiopere, cʉ rupaʉ caboa rooye tuaquetipere cabuio jʉgoyeyeyupi Dio. Isaía cʉ caucarica pũuripʉ ocõo bairo caĩ buio jʉgoyeyerique ã: “Tirʉmʉpʉre Davire, ‘Mʉ yʉ átibojagʉ,’ cʉ yʉ caĩrica wame cõona nipetiro caroaro mʉ yʉ átibojagʉ.” r ’To bairi atie caroa quetire mʉjaare buiorã anaa jã apʉ́. Dio tirʉmʉpʉ mani ñicʉ jãare na cʉ cabuio jʉgoyeyeriquere mani na pãramerãpʉre cátibojayupi mere, cʉ Macʉ Jesure cʉ tunu catioʉ. Dio Wadariquepʉ Salmo na caĩri pũuro cãni jʉgori wame bero macá wame ocõo bairo ĩ uca turique ã: “Yʉ Macʉ mʉ ã. Ati rʉmʉ to bairona cãnipaʉre mʉ yʉ cũ.” q !ap; To bairo cabaiparo jʉgoye Galilea cãnana Jesu mena Jerusalẽpʉ cáatánare capee rʉmʉri na cabuia ejanucuñupʉ tunu catiipʉ. Nana cʉ catunu catiro catʉjʉricarã tie cʉ ye quetire buiorã áama camajare. Ro To bairo na cátacʉ cʉ cãnibato quena Dio maca cʉ catunu catioyupi. ;no Cajʉgoyepʉ Dio ye quetire cabuiorã to cãnacã wame Jesucristore cʉ to cabaipere na caĩ ucaricarore bairona cájuparã cʉ jĩarã. Cʉ cabai yajiro bero cʉ mena macana cãnana yucʉ tẽorica pãipʉ papuaricʉ cãcʉre cʉ ne ruio, maja ope, ʉ̃ta ope werica opepʉ cʉ cañujo peó rocayuparã. m  Ti maca macana Jesucristo cʉ cabai bui cʉtiere bʉgaquetibana quena, “Jesure cʉ na jĩacõato,” Pilatore caĩñuparã. :lm Jerusalén macana, aperã na ʉparã quena, “Jesu manire canetoo catiopaʉna ãcʉmi,” caĩ tʉjʉ majiquẽjuparã. To cãnacã sábado rʉmʉri na yerijãrica rʉmʉri cõo Dio ye queti cabuioñaricarã na caucariquere buebana quena caapi majiquẽjuparã. To bairi na ʉparã maca, “Jesucristore cʉ jĩa rocacõaña,” aperãre na caĩ rotiro cajʉgoyepʉ Dio ye quetire cabuioñaricarã na caĩrijere bairona cabaiyupa. rk] ’Yʉ yarã, mani Abraham pãramerã, aperã judío maja cãniquẽna, Diore canʉcʉbʉgorãre mʉjaare yʉ ĩ buiopa. Tirʉmʉpʉre Dio, “Camajare na yʉ netoo catiogʉ,” caĩñupi. Manipʉre ĩi caĩñupi atie quetire. jy Camajare na cʉ cabuio tʉjari paʉ jʉgoyeacã ocõo bairo na caĩñupʉ Juan: “Mʉjaa, ‘Israel maja jãre canetoo catiopaʉ ãcʉmi,’ ¿yʉ mʉja ĩ tʉgooñabati? Yʉ aniquẽe. Yʉ bero anigʉmi apeĩ camajare cacatiopaʉ majuu. Cãni majuʉ ãmi cʉ maca. Cʉ̃re capaabojaʉre bairo yʉ ã,” caĩ buioyupʉ Juan, caĩñupʉ Pablo neñapo buerica wii macanare. 9ik Jesu camajare cʉ cabueparo jʉgoye Juan Israel majare, “Caroorije mʉja cátiere jʉtiritiri mʉja yeri wajoaya. Mʉja yeri wajoari bautisa rotiya,” caĩ buioyupʉ Juan. Ch “Jĩcaʉ David pãramipʉ mani judío majare canetoo catiopaʉ anigʉmi,” caĩ buioyupi Dio jã ñicʉ jãare. Dio, “To bairo anigʉmi,” cʉ caĩricʉna ãmi Jesu cawamecʉcʉ. g- To bairo cʉ cãno bero Dio cʉ cabuuyupʉ Saulore yua. To bairi apeĩ David cawamecʉcʉre caʉpaʉ cʉ cajõoñupʉ tunu. Cʉ jõori ocõo bairo caĩñupi Dio: “Isaí macʉ David maca nipetiro yʉ caboorije átigʉmi. To bairi cʉ mena yʉ wariñuu,” caĩñupi Dio. 0fY To bairi Samuel cʉ cãno yua cʉ̃re cʉ caĩ jeniñuparã: “Jĩcaʉ jã ʉpaʉ majuu cãnipaʉre jã boocʉpʉ.” To bairo na caĩro apii na ʉpaʉ majuu cãnipaʉre cʉ cajõoñupʉ Dio Saulo cawamecʉcʉre. Cʉ̃a, Quis macʉ, Benjamín ya poa macacʉ cuarenta cʉmari ʉpaʉ cãñupʉ. /~~}:|[|Ozy=vutt}s_rsqCponmlkXiXhhgfdccaaL` _^]\\[ZZXSWvVURSLRQQPDONN"M4LL`KIIFFE&D C B?>=<;::88755?43310/..d- ,+**]((&%K$#"!!gQ}B&)([  qNu<fZ/'sGNipetiro Dio ye quetire mʉjaare yʉ caĩ buiowʉ. To cãnacã wame mʉjaare Dio yʉ cʉ cabuio rotiri wamere uwiquẽcʉna yʉ caĩ buionucuwʉ. To bairi mʉja yaʉ jĩcaʉ Jesure apiʉjaquẽcʉna cʉ cayajiata yʉ ye bui me anigaro. Cʉ majuuna cʉ caapi ʉjaquetaje wapa baigʉmi. rq’Mʉja tʉpʉ ãcʉpʉ Dio yere yʉ cabuio teñanucuwʉ. Yucʉacã yʉ mʉja tʉjʉnemoquetigarã, yʉ ĩ tʉgooña. Hp To bairo yʉre na capopiyeyepe, yʉ na cajĩape to cãnibato quena yʉ tʉgooñarique paiquẽe. Yʉ cátipe mani Ʉpaʉ Jesu yʉ cʉ cáti rotiriquere yʉ cáti yaparope macare yʉ tʉgooñanucu. Dio camajare na mai tʉjʉri na cʉ canetoope tie quetire yʉ cabuio rotimi. Tiere yʉ cátipe jetore yʉ tʉgooñanucu. 5ocOcõo bairo jetore yʉ maji: To cãnacã macapʉ yʉ cáaáti macari cõona Espíritu Santo, “Presopʉre mʉre joo, mʉ popiyeyegarãma,” yʉ ĩ buio jʉgoyeyenucumi. n9Yucʉra aácʉ yʉ áa Jerusalẽpʉ Dio Espíritu Santo yʉ cʉ carotiro mena. Topʉ dope bairo yʉre baigaro yʉ ĩ tʉgooña majiquẽe baii pʉa. Xm)Judío majare, judío maja cãniquẽna quenare, “Caroorije mʉja cátiere jʉtiriticõari wajoaya. Yeri wajoari mani Ʉpaʉ Jesucristore cʉ apiʉjaya,” camaja nipetirãre atiere yʉ caĩ buionucuwʉ. Ul#Nipetiri wame mʉja camajipa wamere mʉjaare yʉ caĩ buio janaquẽpʉ. Nipetirore mʉjaare yʉ caĩ buionucuwʉ mʉja caneñapori paʉ. Mʉja wiiripʉ quenare to bairona mʉjaare yʉ caĩ buionucuwʉ. k7Mani Ʉpaʉ Jesu cʉ carotirije ácʉ, “Yʉ majuuna caroaro camajii yʉ ã aperã netoro,” yʉ caĩ tʉgooñaquẽpʉ Jesu ye quetire buioʉ. Camaja Jesure na caapiʉjaquẽto yʉ catʉgooñarique pai otinucuwʉ. Judío maja yʉre na cajĩagaro yʉ capopiye tamʉonucuwʉ. j7Cʉ tʉpʉ na caejaro ocõo bairo na caĩwĩ Pablo: —Caroaro mʉja maji mʉjaa mʉja tʉpʉ ãcʉ mʉja ya yepa Asia yepapʉ yʉ cáti teñaepere. Ji Miletopʉ ãcʉna Efeso macanare Jesure caapiʉjarãre na cajʉgo ánare na caqueti joowĩ Pablo. “Topʉre yʉ aáquẽe. Atopʉre atíri yʉ wadapenirã ajá,” na caĩ queti joowĩ. uhcAsia yepapʉ yoaro anigaquẽcʉ, “Cariapena Efeso macápʉre mani netocoa aána,” caĩwĩ Pablo. Capatawãcabʉjawĩ, Pentecosté na caĩri boje rʉmʉ cãno Jerusalén macápʉre anigʉ. Discurso de Pablo a los ancianos de Efeso (gITopʉ eja, ape rʉmʉ jã caneto aápʉ Quío cawamecʉti poa yucʉ poa tʉpʉ. Ape rʉmʉ aá, jã caejawʉ Samo na caĩri poa yucʉ poapʉ. To neto aá, jã caejawʉ Trojilio cawamecʉti macapʉ yua. Topʉ jã cacaniwʉ. Cani, ape rʉmʉ aá, jã caejawʉ Mileto cawamecʉti macapʉ. Tf!Asõpʉ jã caejaro Pablo jã caboca tʉjʉwĩ mapʉ cáaátacʉ. Topʉ cãnacʉ jã cáaáti cumuapʉ jã mena caeja jãawĩ, jã mena aácʉ. To bairi jã cáaápʉ tunu Mitilene cawamecʉti macapʉ. heI Cabero, “Yʉ jʉgoye aánaja mʉjaa cumua mena. Yʉ maca mapʉ yʉ aágʉ,” jã caĩwĩ Pablo. To bairi ti maca Troapʉ cãnana cumua mena jã cáaápʉ Asõ na caĩri macapʉ, topʉ Pablore cʉ boca tʉjʉgarã. d To bairi topʉ cãnana Eutico cariaricʉre cʉ cacatiro tʉjʉrã wariñuuri cʉ ya wiipʉ cane aáma. Viaje desde Troas a Mileto Ic  To bairo baii catunucoa wamʉ aámi Pablo ti arʉapʉna tunu. Tunu wamʉ eja, pan ʉgarica rupaare joo bate, ʉga, yoaro cawadanemowĩ. Cawada bujucoami. Cabujuro to cõona cáaácoami. b5 Pablo quena na ʉja rui aá, cʉ ne wamʉo nʉco, cʉ pabario, ocõo bairo na caĩwĩ: —Tʉgooñarique paiqueticõaña. Catíbʉjami, na caĩwĩ. 3a_Pʉga arʉa buipʉ cãni paʉpʉre jã caneñapowʉ. Ti arʉapʉre capee jĩa bujurique cãmʉ. Jĩcaʉ cawamaʉ Eutico cawamecʉcʉ ti arʉa tʉjʉrica jopepʉna caruiwĩ. Eutico yoaro Pablo cʉ cabuiorijere apibacʉ seeto cawʉgoa ejawĩ. Wʉgoa ejabacʉ cacani pua ñacoa rui amí ti arʉapʉ jõ buipʉ cãnacʉ yepapʉ. Ti arʉapʉ cãnana cʉ caña rui aáto tʉjʉrã rui aá, cariaricʉpʉre cʉ catu wamʉo ropowã. ` 1_[Domingo rʉmʉ canaiori paʉ cãno jã caneñapowʉ, Jesu manire cʉ cátibojarique tʉgooñari, pan ʉgarica rupaare bate ʉgagarã. To bairo jã cáti neñapori paʉ Pablo ape rʉmʉ cʉ cabutiparo jʉgoye Jesu ye quetire jã cabuiowĩ. Yoaro cawadawĩ. Ñami recomacapʉ cabuio ejoowĩ. <^qJã quena Pablo mena Filipopʉ cãnana pan levadura na caĩrije caajuya manie cawauaquẽtiere na caʉgari rʉmʉ boje rʉmʉ bero jã cáaápʉ cumua mena. Jĩca wamo cãnacã rʉmʉ aána na jã caemʉ ejawʉ Troapʉ jã jʉgoye caejaricarãre. Topʉre jĩca semana jã catuawʉ. Visita de Pablo a Troas L]To cãnacãʉna cáaáma Pablo mena Filipopʉ cãnana. Yʉ quena Lucas Filipopʉ cãnacʉ Pablo mena yʉ cáaápʉ. To bairi na maca jã jʉgoye cáaátana Troa na caĩri macapʉ jã cayuuyupa. y\kCʉ cáaáto cʉ mena cáaámi Berea macacʉ Sópate cawamecʉcʉ. Tesalónica macana Segundo, Aristarco jãa cáaáma na quena. Derbe macacʉ Gayo cawamecʉcʉ, apeĩ Timoteo, aperã pʉgarã Asia macana Tíquico, Trófimo jãa cáaáma. V[%Topʉ itiarã muipua catuayupʉ. Cabero Siria yepapʉ cumua mena cʉ cáaágari paʉna, “Judío maja mʉre jĩagarã áama,” aperã na cabuioro caqueti apiyupʉ. To bairi, “Mapʉna yʉ cáatá wãpʉna yʉ tunucoagʉ,” caĩ tʉgooñañupʉ. To bairo ĩ tʉgooñaʉ Macedonia yepapʉ cʉ cáatá wãpʉ catunu neto aájupʉ. !Z;Ti yepa macá macaripʉ neto aácʉ to macana Jesure caapiʉjarãre yeri tʉgooña ocabʉtirique na cabuioyupʉ. Cabero cáaácoajupʉ Grecia yepapʉ. XY +Tie to bairo na caawaja punijiniro bero Pablo na capijoyupʉ Jesure caapiʉjarãre. Na pijo, tʉgooña ocabʉtiriquere na buio, “Mere aácʉ yʉ áa,” na ĩ, cáaácoajupʉ yua Macedonia yepapʉ aácʉ. yXk)To bairo ĩ yaparo, “To cõona ã,” cʉ caĩro apirã cabuti aájuparã na ya wiiripʉ aána yua.W)(Yucʉacã atie ĩ awaja punijiniriquere apirã romano maja ʉparã, “Manire bai netoo regarã ánama,” mani ĩrema. Jocarãna mʉja awaja punijinicõa. To bairi romano maja ʉparã na cawadajãata dope bairo mani ĩ yʉquetiborã, na caĩñupʉ Efeso macana ʉpaʉ. rV]'Ape wame quena mʉja caĩgari wame to cãmata ati maca macana ʉparã na caneñapori paʉ na ĩ buioya. BU}&To bairi Demetrio, aperã cʉ̃re bairo capaariquecʉna, “Rooro cána ãma,” na caĩ punijiniata ʉparã tʉpʉ jues majare nare na buiora aáparo. Topʉ jeto caquenoope ã tiere. PT%Mani cañuu bue nʉcʉbʉgori wii macaje apeye unie cajee rutiricarã me ãma. Mani yao Dianare, mani cáti nʉcʉbʉgoore rooro caĩrã me ãma. Jocarã majuuna na ñeri atopʉ na mʉja jee ajupa. 0SY$Jĩcaʉ maca, “To bairo me ã,” ĩ majiquẽcʉmi. To bairi ĩ awaja punijiniqueticõaña. Caroaro tʉgooña jʉgoyeyeya mʉja cañericarãre na mʉja cátipere. ^R5#Cabero jĩcaʉ ti maca ʉpaʉ na caĩ awaja jana rotiyupʉ. Na janaori ocõo bairo na caĩñupʉ: —Ati maca macana Diana caroao majuure co áti nʉcʉbʉgorica wiire cacoterã mani ã. Cõre bairo cabauo ʉ̃ta werico ʉmʉrecoopʉ cãnaco carui atácore cacote nʉcʉbʉgorã mani ã ati maca macana. Camaja nipetirã tiere majima. =Qs"Caĩ awaja punijinirã maca, “Judío yaʉna ãmi. Dianare áti nʉcʉbʉgoquẽcʉmi,” caĩ tʉjʉ majicõañuparã. To bairo cʉ ĩ tʉjʉ majiri: —¡Diana Efeso macana mani cáti nʉcʉbʉgoo majuu caroao majuu ãmo! caĩ awajanemoñuparã tunu. Pʉga hora cõo to bairona caĩ awaja mecʉñuparã. cP?!To bairi jĩcaarã judío maja ti wiipʉ caneñaporã mena macana na yaʉ Alejandro cawamecʉcʉre camaja cʉ̃re na catʉjʉropʉ cʉ catu roca jooyuparã, caawaja punijinirãre nare cʉ buioato ĩrã. Cʉ maca wamo mena na cajanaoñupʉ. “Jãa judío maja jã bai buiyequẽe. Pablo cʉ cabuio teñarije jã ya wame me ã,” caĩgabajupʉ. ]O3 Topʉ caneñaporã noo na caboorijena caĩ awajacõañuparã. Aperã ricati, aperã quena ricati noo na caboorijerena caĩ awaja mecʉcõañuparã. “Ocõo bairo ĩri mani neñaporã,” caĩ majiquẽjuparã. ;NoAperã quena Asia yepa macana ʉparã, cʉ bapa cãnana cʉ caqueti jooyuparã: “Camaja na caawaja neñapori wiipʉ jãaqueticõaña. Mʉ jĩarema,” cʉ caqueti jooyuparã. iMKPablo quena cáaágabajupʉ camaja nare na cañe aáti wiipʉre, camaja topʉ cãna capãarã nipetirãre caneñapo awajarãre na buiogʉ. Aperã Jesure caapiʉjarã maca cʉ cáaá rotiquẽjuparã, mʉ jĩaborãma ĩrã. L{Ti maca macana to bairo na caĩ awajarijere apirã na quena caawaja peticoajuparã. To bairo caĩ awajarãna Gayore, Aristarcore Macedonia macana Pablo mena cáaáteñarãre na ñe, uwaro na cajeecoajuparã na neñaporica wii capairi wiipʉ. &KETo bairo cʉ caĩro apirã seeto caawaja punijiniñuparã: —¡Diana Efeso macana mani cáti nʉcʉbʉgoo majuu caroao majuu ãmo! caĩ awajayuparã. JMani ye werique maca to cawapa mano roque boca ĩ rooye tuumi Pablo. To bairo quena mani cañuu bue nʉcʉbʉgoo Diana caroao majuu cõre mani cañuu bue nʉcʉbʉgori wii, “Wapa maa ati wii,” ĩgarãma. Yucʉacã Asia yepa macana, nipetiro yepa macana caroaro co áti nʉcʉbʉgonucuma. Pablo maca cʉ cabuiorije apirã cõre áti nʉcʉbʉgo janagarãma, na caĩñupʉ Demetrio. #I?Yucʉra Pablo camajare cʉ cabuio teñarijere mʉja api. “Wericarã maca cáti nʉcʉbʉgoparã me ãma,” ĩ buio teñanucumi. To bairo cʉ caĩ buio teñarijere mani ya maca Efeso macana, Asia yepa macana quena capãarã apiʉjama, mani wericarã macare nʉcʉbʉgoquẽnana. gHGTo bairi capãarã Jesure na caapiʉjaro tʉjʉri Demetrio ti uniere capaarique cʉnare na capi neoñupʉ. Na pi neo, ocõo bairo na caĩñupʉ: —Caroaro mʉja maji. Tie mani capaarije mena caroaro mani wapata anicõa. mGSJĩcaʉ Demetrio cawamecʉcʉ cãñupʉ capunijinii. Caroaro caajiyarijere plata cawame cʉtiere capaa quenoʉ cãñupʉ. Ti maca macana na cañuu bue nʉcʉbʉgoo Diana cawamecʉco co cãniere tie mena cawebojaʉ cãñupʉ. Tiere aperãre átibojaʉ pairo cawapatanucuñupʉ. Aperã cʉ̃re bairona capaariquecʉna quena to bairona cawapatanucuñuparã. FPablo Efesopʉ mai cʉ cãni paʉna camaja capunijini jʉgoyuparã, capãarã to macana Jesure na caapiʉjaro maca. /EWTo bairi cʉ̃re cátinemorã pʉgarãre na cajoo jʉgoyeyeyupʉ Timoteore, Erastore Macedoniapʉre. Cʉ maca Asia yepapʉ catuacõañupʉ mai. El alboroto en Efeso gDGTo bairo cabairo bero Pablo cʉ yeripʉ caĩ tʉgooñañupʉ: “Macedonia yepa, Acaya yepa aáteña peti yaparo Jerusalẽpʉ yʉ aácoagʉ. Topʉ aniri bero Romapʉ quenare yʉ tʉjʉ teñagʉ,” caĩ tʉgooñañupʉ. CTo bairi mani Ʉpaʉ Jesu ye queti nipetiropʉ cajejayupe. To bairi cʉ̃re caapiʉjarã capãarã cãninemoñuparã. UB#Capãarã to bairo cãnibatana papera pũuri cumu ãnajere na catʉjʉ buebata pũurire camaja na catʉjʉjoropʉ cajoe reyuparã. ¿Noo cõo majuu cawapa cʉtaje to ãti? ĩ majigarã cacõoñañuparã. To bairi na cacõoñaata caajiyari tiiri pairo cawapacʉtie cincuenta mil cõo majuu cawapa cʉtaje cãñupe na cajoe rerique. ATo bairi Jesu ye quetire cawama apiʉjarã capãarã cajʉgoyepʉ caroorije na cátajere cumu na cãnajere cabuioyuparã. =@sTi macapʉ Efesopʉ cãna to bairo cabairijere caqueti api peticoajuparã. To bairi judío maja, judío maja cãniquẽna quena mani Ʉpaʉ Jesure catʉgooña nʉcʉbʉgoyuparã. ?To bairo na cʉ caĩrona camajocʉ cawãticʉcʉ na quẽ netoʉ na buire na cabapa roca peayupʉ. To bairo na átiri na quẽ, na camiye, na jutii catʉ̃ga woo recõañupʉ. To bairo nare cʉ cátona ti wiipʉ cãnana jutii mana caruti atʉ buti aájuparã. O>To bairo cʉ̃re na caĩro wãti maca na caĩñupʉ: —Jesure cʉ yʉ maji. Pablo quenare cʉ yʉ maji. Mʉja maca mʉjaare yʉ majiquẽe. ¿Ñamarã mʉja ãti mʉjaa? na caĩñupʉ wãti. q=[ Aperã judío maja wãtiare cabuu re teñarã cãñuparã na quena. Naa cãñuparã Esewa cawamecʉcʉ punaa siete cãnacãʉna. Esewa judío yaʉ sacerdote maja ʉpaʉ cãñupʉ. To bairi naa Jesure caapiʉjaquẽna anibana quena Pablo cʉ caĩrore bairona mani Ʉpaʉ Jesu cʉ catutua netorije mena na quena wãtiare cabuu regabajuparã. To bairi wãti camajocʉpʉre cãcʉre: —Pablo cʉ cabuio teñaʉ Jesu cʉ catutua netorije mena mʉre jã buti roti, cʉ caĩbajuparã wãtire. <@;y To bairi jĩcaarã jutii ajeri unie Pablo cʉ capañariquere cajee aánucuñuparã cariayecʉna, cawãtiacʉna tʉpʉre. Tiere na cajee ejarona cacaticoanucuñuparã cariaye cʉtibatana. Cawãtia cʉtibatana quena cañuucoajuparã wãtia na cabuti weoro, Pablo cʉ majuuna na tʉpʉ cʉ cáaáquetibato quena. [:/ Pablo ti macapʉ cʉ cãno Dio caacʉori wameri cáti iñooñupʉ Pablo jʉgori. .9U To bairona pʉga cʉma cabuio ãñupʉ. To bairi ti yepa Asia yepa macana caapi peticoajuparã mani Ʉpaʉ Jesu cʉ cãniere, judío maja quena, griego maja quena. ,8Q Jĩcaarã to bairo cʉ caĩ buiorijere bai botiori caapigaquẽjuparã. To bairi ti wiipʉ caneñaponucurãre Jesu cʉ cãniere, “Ñuuqueti majuucõa ati wame,” caĩ buioyuparã topʉ cãna paarãacãre. To bairi Pablo na cabuti weocoajupʉ. Ti wiipʉ cãna jĩcaarã Jesure caapiʉjarã jetore na capiyupʉ. Na pi, Tirano cawamecʉcʉ ya wiipʉ buerica wiipʉ to cãnacã rʉmʉ to bairona cabuionucuñupʉ tunu. f7EPablo ti macapʉ ãcʉ itiarã muipua judío maja na neñapo buerica wiipʉ uwiricaro mano camajare na cabuionucuñupʉ. Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie quetire seeto na cabuioyupʉ, na quena tiere na api nʉcʉbʉgoato ĩi. ,6SNaa doce cãnacãʉna cãñuparã. a5;Cabero Pablo Diore na jenibojaʉ cʉ wamore na rʉpoari bui cañu peoyupʉ. To bairo na cʉ cátona Espíritu Santo napʉre carui ejayupʉ na mena cãnipaʉ. Na mena cʉ cãni ejari paʉna aperã ye mena cawadayuparã, cajʉgoye aperã yere cawada majiquetana anibana quena. Dio na cʉ cabuio majiori wame, cʉ ye queti quenare cabuioyuparã. o4WTo bairo na cʉ caĩro, “Mani Ʉpaʉ Jesure jã apiʉjagarã,” ĩrã cabautisa rotiyuparã. O3To bairo cʉ na caĩro: —Juan camajare cabautisayupʉ, “Caroorije yʉ cátiere jʉtiritiri yʉ wajoagʉ,” cʉ na caĩro. Na bautisaʉ, “Yʉ beropʉ anigʉmi apeĩ. Cʉ̃re cʉ apiʉjaya,” caĩ buionucuñupʉ Juan, na caĩñupʉ Pablo. —To bairo na cʉ caĩ buioricʉna ãmi Jesu cawamecʉcʉ, na caĩñupʉ. b2=To bairo cʉ na caĩro: —¿Bautisa rotirã di wamere jã nʉcʉbʉgogarã ĩri mʉja cabautisa rotiri? na caĩñupʉ Pablo. —Juan cʉ cabuiorijere api nʉcʉbʉgorã jã cabautisa rotiwʉ, cʉ caĩñuparã. 1{Na bʉga eja: —¿Jesure cawama apiʉjarã mʉja cãno Espíritu Santo mʉja mena anigʉ cʉ caejari? na caĩ jeniñañupʉ. —Jã mena ani ejaquetacʉmi. “Espíritu Santo ãcʉmi,” caĩri wamere caapiñaquẽna jã ã, cʉ caĩ yʉyuparã. L0 Apolo Acaya yepapʉ Corinto na caĩri maca cʉ cãnitoye Pablo maca ʉ̃ta yucʉ watoapʉ cãni aáti wãpʉ aá, caejayupʉ Efesopʉre. To eja, aperã Jesure caapiʉjarãre na cabʉga ejayupʉ. I/ Camaja na caapijoro judío majare na caĩ neto ocabʉtiyupʉ. Dio ye quetire buiori maja tirʉmʉpʉ macana na caucarica pũurire na iñoori, “Dio cʉ cabejericʉ yoaro mani cayuuricʉ Jesuna ãmi,” na caĩ buioyupʉ. Caroaro cariape na cʉ caĩ buio netoro apirã, “To bairo me ã,” caĩ majiquẽjuparã..%Cabero Apolo Acaya na caĩri yepapʉ aágʉ cabaiyupʉ. Topʉ cʉ cáaágaro majiri Jesure caapiʉjarã Efeso macana topʉ cʉ caejapere cʉ átinemorã caqueti joo ucabojayuparã. Acaya macana Jesure caapiʉjarãre, “Apolo topʉ cʉ caejaro caroaro cʉ boca tʉjʉya,” caĩ queti joo ucabojayuparã. Dio Acaya macanare na mai tʉjʉri cʉ Macʉ Jesure na caapi nʉcʉbʉgoro na cájupʉ. To bairi Apolo Acayapʉ ejaʉ to macanare caroaro tʉgooña ocabʉtiriquere na cabuioyupʉ to bairo Jesure caapi nʉcʉbʉgorãre. -}To bairi uwirique manona judío maja na neñapo buerica wiipʉ Dio cʉ cãniere cabuioyupʉ. To bairi cʉ cabuiorijere apirã Aquila, Prisila cʉ cane aájuparã na cãni wiipʉ. Topʉ cʉ cabuionemo poñeñuparã Dio yere cʉ camajiquetibatajere. z,mCajʉgoyepʉna aperã Jesu ye quetire na cabuioro caroaro caapi majiñupʉ. To bairi yeri ocabʉtiri Jesu cʉ cãniere aperãre na cabuio netoñupʉ tunu. Cariape cabuioyupʉ, Juan camajare cʉ cabautisarique jetore camajii anibacʉ quena. +)Topʉ Pablo cʉ cáaáteñatoye jĩcaʉ judío yaʉ Alejandríapʉ cabuiaricʉ, Apolo cawamecʉcʉ Efesopʉre caejayupʉ, Aquila, Prisila na catuarica macapʉre. Yoaro cabuericʉ aniri seeto camajii cãñupʉ Apolo. Dio Wadarique quenare caroaro camajii cãñupʉ. p*YYoaroacã topʉ ani, Galacia, Frijia yepari macá macaripʉ cabuio teña aájupʉ Jesu ye quetire. Topʉ bai teñaʉ topʉ macanare Jesure caapiʉjarãre tʉgooña ocabʉtirique na cabuio majio nutuajupʉ. Apolos predica en Efeso <)qTo bairi Pablo neto aá, caejayupʉ Cesareapʉ. Topʉ ma eja, mapʉ Jerusalẽpʉ cáaácoajupʉ. Topʉ eja, Jesure caapiʉjarãre na tʉjʉ, cáaácoajupʉ yua Antioquíapʉre. *(MCabero tiapʉ capairi yare peña, ape nʉgoapʉ Efeso cawamecʉti macapʉ caejayuparã. Topʉ eja, Pablo judío maja neñapo buerica wiipʉ cajãa aájupʉ. Topʉ cãna judío maja mena cawadapeniñupʉ Dio Wadariquere. Jĩcaarã to macana yoaro cʉ catua rotibajuparã. Cʉ maca catuagaquẽjupʉ. —Jerusalẽpʉ aácʉ yʉ áa, boje rʉmʉ cãno tʉjʉgʉ. Dio cʉ cabooata ape rʉmʉ yʉ atígʉ tunu, na caĩñupʉ. To bairo na ĩ, Efesopʉ cãnacʉ cáaácoajupʉ cumua mena tunu. Prisila, Aquila na maca ti macapʉna catuacõañuparã. '}&sCabero Pablo Corintopʉ yoabʉjaroacã catuayupʉ. Yoabʉjaroacã catuaricʉ cabero to macana Jesure caapiʉjarãre: “Mere aácʉ yʉ áa,” ĩi na cáaátaje ui aájupʉ. To bairi Sencrea cawamecʉti macapʉ cáaájupʉ. Prisila, Aquila na quena cʉ mena cáaájuparã. Topʉ cʉ poare cajua rotiyupʉ. Cajʉgoye Diore apeye unie to bairo yʉ átigʉ cʉ̃re cʉ caĩricarore bairo, mere yʉ áti yaparo ĩi cajua rotiyupʉ. Cabero Siriapʉ cáaáti cumuapʉ caeja jãañuparã Pablo jãa. G%To cabairo beroacã to macana Sóstene cawamecʉcʉre judío maja neñapo buerica wii ʉpaʉre cʉ cañeñuparã. Cʉ ñe, caʉpaʉ cʉ catʉjʉjorona cʉ capayuparã. To bairo na cátibato quena Galiõ cawatoana catʉjʉcõañupʉ. Na camataquẽjupʉ. Pablo vuelve a Antioquía y comienza su tercer viaje misionero ?$yTo bairo na ĩ, cawadajãbatanare na cabuuyupʉ. #Mʉja yena judío maja mʉja carotirije to cãno maca mʉja majuuna quenooña. Tiere yʉ quenoogaquẽe yʉa, na caĩñupʉ Galiõ. j"MPablo na cʉ caboca yʉgari paʉna Galiõ maca judío maja Pablore cawadajãrãre na caboca ĩ yʉyupʉ: —Jee rutirique, camajare jĩarique rooro cʉ cátiere tʉjʉri mʉja caĩ buioata roque mʉjaare yʉ apiboyupa. ;!o Cʉ wadajãrã, ocõo bairo Galiõre cʉ caĩñuparã: —Ani ricati Diore áti nʉcʉbʉgorique jã rotimi, mani ñicʉ jãa manire na carotirique meere, caĩ wadajãñuparã. e C Ti yepa Acaya na caĩri yepa Pablo cʉ cãnopʉ romano maja Galiõ cawamecʉcʉre ti yepa ʉpaʉ cʉ cajõoñuparã. To bairi Galiõ ʉpaʉ cʉ cãno judío maja Pablore cʉ ñe, cʉ cane aájuparã Galiõ tʉpʉ. wg To bairi Pablo jĩca cʉma ape cʉma recomaca ti macapʉ catuayupʉ, to macanare Dio ye quetire buioʉ. H  Jĩca ñami Pablo caniquetibacʉ quena quẽguericarore bairo Dio cʉ caĩ buioro caapiyupʉ: —Uwiqueticõaña. Mʉ mena yʉ ã. To bairi aperã rooro mʉ áti rooye tuu majiquetigarãma. Ati macapʉ capãarã ãma yʉre caapiʉjaparã. To bairi yʉ ye quetire buio janaqueticõaña. To bairona buiocõa aninucuña.  kOApeĩ neñapo buerica wii ʉpaʉ Crispo cawamecʉcʉ quena mani Ʉpaʉ Jesure caapiʉja jʉgoyupʉ, cʉ ya wii macana mena. Ti maca Corinto macana aperã quena capãarã caapiʉjayuparã. Apiʉjari cabautisa rotiyuparã yua. =sTo bairo na ĩ, ti wii cãnacʉ buti, Justo cawamecʉcʉ tʉpʉ cáaácoajupʉ. Neñapo buerica wii tʉacãna cãñupe cʉ ya wii. Justo Diore cáti nʉcʉbʉgoʉ cãñupʉ. }Caroaro to bairo nare cʉ caĩ buiorije to cãnibato quena cʉ cabai botio wada paiyuparã. To bairo na caĩro to macaje jita cʉ jutiipʉ cãniere capa bate re cũñupʉ. Nare cʉ cabuiorijere na cabooquẽto na cʉ cajanarijere na iñoʉ cájupʉ. —Dio mʉjaare cʉ capopiyeyero mʉja majuu ye buina mʉja anigaro, na caĩñupʉ. —Yʉ ye bui mee mʉjaare anigaro. Mere Jesu ye quetire mʉjaare yʉ buiobapa. To cõona judío maja cãniquẽna macare na yʉ buiogʉ yucʉra yua, na caĩñupʉ. MTo cõona Pablo cʉ caqueti jooricarã Sila, Timoteo Macedonia yepapʉ cãnana caejayuparã Corintopʉ. Na caejaro Pablo juti wiiri cãnipe ajeri paariquere cajanañupʉ, Jesu ye queti jetore buiogʉ. To bairi judío majare: —Dio cʉ cabejericʉ yoaro mani cayuuricʉ Jesu cawamecʉcʉ ãmi, na caĩ buionucuñupʉ. OTopʉ ãcʉ to cãnacã semana sábado cãno judío maja na yerijãrica rʉmʉri cãno na neñapo buerica wiipʉ Jesu ye quetire cabuionucuñupʉ, judío maja, griego maja quena na apiʉjaato ĩi. Y+Na quena cʉ̃re bairona capaariquecʉna cãñuparã. Juti ajeri wiiri cãnipe catʉbʉri ajeri caquenoo wapatari maja cãñuparã. To bairi Pablo nare bairo tiere capaariquecʉcʉ aniri na mena catuayupʉ. 6eTopʉ jĩcaʉ judío majocʉ Aquila cawamecʉcʉ cʉ nʉmo Prisila cawamecʉco na cabʉga ejayupʉ. Nemoopʉre Ponto cawamecʉti yepapʉ cãnacʉ cãñupʉ Aquila. Cabero Italia yepapʉ cáaácoajupʉ. Topʉ cʉ cãno to macacʉ romano maja ʉpaʉ Claudio cawamecʉcʉ judío maja nipetirã to cãnare na cabuuyupʉ. To bairo na cʉ cabuti rotiro Aquila cʉ nʉmo Prisila mena Roma cãnibatana cáaácoajuparã Corintopʉ. Pablo Corintopʉ cʉ caejaparo jʉgoyeacã na quena cawama ejarã cãñuparã. To bairi Pablo Corintopʉ ejaʉ na tʉpʉ caejayupʉ. T #Cabero Pablo Atenapʉ cãnacʉ cáaácoajupʉ Corinto cawamecʉti macapʉ. [/"Jĩcaarã cʉ bapacʉtiri caapiʉjayuparã. Jĩcaʉ Dionisio cawamecʉcʉ Areópagopʉ caneñaponucurã mena macacʉ cãñupʉ. Jĩcaʉ Dámari cawamecʉco cãñupo. Aperã quena na mena caapiʉjayuparã.I !Cabero Pablo na neñaporica paʉ cãnacʉ cabuticoajupʉ. ^5 Pablo, “Jĩcaʉ cabai yajiricʉpʉna catunu catiyupi,” cʉ caĩrijere apirã cʉ caĩ epeyuparã jĩcaarã. Aperã maca, “Ape rʉmʉ tunu tiere mʉ cabuionemoro jã apigarã tunu,” cʉ caĩñuparã. hIJĩca rʉmʉ ati yepa macana nipetirã caroorije na cátaje cariape tʉjʉ maji cõoñari na popiyeyegʉmi Dio. Jĩcaʉre camajare cariape na cátajere cʉ catʉjʉ cõoñabojapaʉre cʉ cacũñupi Dio. Cʉna, cʉ cacũricʉna camajare catʉjʉ cõoñapaʉ anigʉmi ĩi cʉ̃re cabai yajiricʉpʉre cʉ cacatioyupi Dio, caĩñupʉ Pablo, Jesure ĩi. /WCajʉgoyepʉ camaja majiquetibana to bairo na cátajere camataquẽjupi Dio. Yucʉra nipetiro macana caroorije mani cátiere mani tʉgooñarique pai jana re rotimi. To bairi cʉ punaa mani ã ĩrã, “Ocõo baii ãcʉmi caajiyarije mena o ʉ̃ta mena wericʉre baii ũcʉ ãcʉmi,” caĩ tʉgooñaquetipe ã. Camaja caroaro catʉgooñarã, “Cʉ ũcʉ jã wegarã,” caĩrã anibana quena cʉ ũcʉre we majiquẽnama. (IMʉja ñicʉ jãa jĩca wame ocõo bairo caĩ ucayupa: “Ãcʉmi jĩcaʉ cáti nʉcʉbʉgopaʉ. Cʉ maca mani cacatirije cajoʉ, mani capaa majirijere cajoʉ ãcʉmi,” caĩ ucayupa. Ape wame quena ocõo bairo caucayupa: “Mani quena cʉ cátana, cʉ punaa mani ã,” caĩ ucayupa.  -To bairona mani cacũñupi, cʉ̃re mani catʉgooña maca bʉga nʉcʉbʉgoparore bairo ĩi. Jõopʉna cayoaropʉ aniquẽemi. Mani tʉna ãmi.  #’Dio nemoopʉre jĩcaʉ camajocʉre cʉ cáti jʉgoyupi. Cʉ jʉgorina camaja to cãnacã poa macana ati yepa nipetiropʉ cãni bateparãre na cacũñupi Dio. To bairona mani cacatipa rʉmʉri cõo quenare, mani cãnipa paʉri mani cãnipe quenare cacũñupi. W 'Ñe unie cʉ rʉjaquẽe Diore. Cʉ maca ãmi mani cacatirije, mani catutuarije, apeye unie quenare nipetiro mani camajare cajoʉ. To bairi mani camaja maca apeye uniere cʉ̃re mani átiboja majiquẽna. { o’Cʉ̃a Dio ati ʉmʉrecoo, to macana nipetirãre cátacʉ ãmi. Jõ bui, ati yepa nipetiro Ʉpaʉ ãmi. To bairi Caʉpaʉ aniri ati yepa macá wii camaja na cáta wii cʉ̃re na cáti nʉcʉbʉgopa wiipʉ ani tua majiquẽcʉmi Dio. $ AAtopʉre tʉjʉ teñaʉ mʉja cañuu bue nʉcʉbʉgonucurãre na mʉja cañuu bueri paʉrire yʉ tʉjʉwʉ, na caĩñupʉ Pablo. —Jĩca paʉ mʉja cañuu bue nʉcʉbʉgori paʉre ocõo bairo caucarique cʉtiere yʉ bʉga ejawʉ. “Jĩcaʉ cáti nʉcʉbʉgopaʉ camajiña mácʉ ñuu buerica paʉ ã atopʉre,” ĩ ucarique ãmʉ. Cʉ majiquetibana quena mʉja cañuu buei cʉ cãniere mʉjaare yʉ buiopa. ~uTo bairo Pablore cʉ na caĩ jeniñaro Areópagopʉ na caneñaporopʉ na watoapʉ wamʉnʉcari ocõo bairo na caĩ buioyupʉ Atena macanare: —Mʉja cañuu bue nʉcʉbʉgorã capãarã ãma. Nare seeto na mʉja tʉgooña nʉcʉbʉgonucu. Ti maca Atena macana, apero macana topʉ catʉjʉ teñarã quena cawama queti tʉgooñarica wameri jetore cawadapeninucuñuparã. ykTi wamere jã apiñaqueti majuucõa. ¿Dope bairo ĩgaro to ĩti tie mʉ cabuiorije? cʉ caĩ jeniñañuparã. <qTo bairi cʉ capi aájuparã jĩca paʉ na caame wadapeninucuri paʉpʉ, Areópago na caĩri paʉpʉ. Topʉ neñapori: —Atie cawama wame mʉ cabuiorijere jã apigacʉpʉ. |qAperã epicúreo caĩrã na cabuerijere camajirã, aperã estoico cawamecʉti poa ricati na cabuerijere camajirã yoaro Pablo mena cawadapeniñuparã. Pablo na cabuioyupʉ Jesu ye quetire. Camaja cʉ̃re na cajĩaricaro bero cʉ catunu catirique quenare na cabuioyupʉ. To bairi jĩcaarã: —¿Dope bairo ĩ buiogʉ cʉ ĩti ani to cõo pairo cawadaʉ? caame ĩ jeniñañuparã. Aperã maca: —Apero macana na cañuu buerã, na cabaje jeni nʉcʉbʉgorã macare wadaʉ ácʉmi, caame ĩñuparã. 6eTo bairi judío maja na neñapo buerica wiipʉ to caneñaponucurãre to cãnacã rʉmʉ judío majare, aperã judío maja cãniquẽna Diore cáti nʉcʉbʉgorãre Jesu ye quetire na cabuionucuñupʉ Pablo. Maca recomaca wapayerica paʉ cáaáteñarã quenare na cabuionucuñupʉ to cãnacã rʉmʉ. }Pablo Atenapʉ Silare, Timoteore na yuu baii ti macapʉ catʉjʉ teñañupʉ. Topʉ tʉjʉ teñaʉ nipetiropʉ Dio cãniquẽnarena na cañuu bue nʉcʉbʉgonucurã wericarãre na catʉjʉyupʉ. Tiere tʉjʉʉ seeto catʉgooñarique paiyupʉ. (IPablo cʉ cabapacʉti aátana na menana cumua mena cáaácoajupʉ Atena cawamecʉti macapʉ yua. Na maca topʉ cʉ bapacʉti cũ joo, catunucoajuparã na ya macapʉ Bereapʉ tunu. Na mena Pablo caqueti jooyupʉ. “Sila, Timoteo uwaro atopʉ na aparo,” caĩ jooyupʉ. Pablo en Atenas STo bairo na caĩro apirã Jesure caapiʉjarã nemoo jĩcaarã na yarãre Pablore cʉ cane ro aá rotiyuparã ria capairi ya tʉacãpʉ. Sila, Timoteo jãa maca ti macapʉna Bereapʉ catuacõañuparã. (I Tesalónica macana judío maja Bereapʉre tunu Pablo Dio ye quetire cʉ cabuiorijere caqueti apiyuparã. Tiere apirã Bereapʉ cáaácoajuparã, Pablo jãare na wadajã matara aána. Topʉ eja, to bairona na cátatore bairona tunu to macanare na cawadajã mawijio punijini rotiyuparã. y~k To bairi capãarã caapiʉjayuparã. Griego maja cajʉgo ãna cãromia quena, caʉmʉa quena caapiʉjayuparã. ,}Q To macana, Berea macana maca Tesalónica macana netoro Jesu ye quetire caapi wariñuuñuparã. Seeto caapigayuparã Berea macana. To cãnacã rʉmʉ Dio ye quetire buiori maja tirʉmʉpʉ macana na caucariquere cabuenucuñuparã, ¿manire cʉ cabuiorije cariape Dio yere cʉ buioti? ĩrã. h|I Ti ñamina nemoo Jesure caapiʉjarã ti maca macana Pablore, Silare aperopʉ Berea cawamecʉti macapʉ na cáaá rotiyuparã. Nare na cáaá rotiro ti macapʉ eja, judío maja na neñapo buerica wiipʉ cáaájuparã. {- To bairi maca ʉparã Jasón jãare: —Niyeru mʉjaare jã cabuupe wapa jã jooya, na caĩñuparã. —Pablo, Sila ati macare na cabutiro mʉja ya niyeru jã tunuo joogarã, na caĩñuparã. To bairi Jasón jãa nare na cawapayero na cabuuyuparã. Pablo y Silas en Berea ^z5To bairo na caĩro apirã ti maca macana, na ʉparã quena capunijiniñuparã. Ty!Jasón cʉ ya wiipʉ na eja rotimi. César, romano maja ʉpaʉ majuure mani ʉpaʉre cʉ carotirije cabai botiorã ãma. “Apeĩ maca Jesu cawamecʉcʉ Caʉpaʉ majuu ãmi,” ĩma, caĩ awajayuparã. x3Na cabʉgaquẽjuparã. Na bʉgaquetibana Jasõre cʉ ñe, aperã Jesure caapiʉjarã quenare na ñe, maca ʉparã tʉpʉ na jee aáti, ocõo bairo caĩ awajayuparã: —Apero macana nipetiro aperoripʉ cawadajã rooye tuu patowãcoo teñaricarã mani ya maca quenare ejama. bw=Aperã judío maja maca camaja Jesu ye quetire na caapiʉjaro tʉjʉri Pablore capejucʉti punijiniñuparã. To bairi moena cateeye pairã ti maca recomaca cãna rooro majuu cánare capi neoñuparã, nipetiropʉ Pablo jãare, “Ñuuquẽema,” ĩ awaja bate teñaña ĩrã. To bairo na caĩ awaja bate teñaro apirã ti maca macana nipetirã caapi mawijia punijiniñuparã Pablo jãare. Camaja paarãacã punijiniri Pablo jãare camacara aájuparã na cãna wiipʉ, Jasón cawamecʉcʉ ya wiipʉ. Camaja na catʉjʉrona na cañegabajuparã. Topʉ na macarã ti wii jopere catu pã roca jooyuparã. ^v5To bairo cʉ caĩro jĩcaarã judío maja caapiʉjayuparã. Griego maja quena Diore cáti nʉcʉbʉgorã capãarã caapiʉjayuparã. Cãromia quena capãarã cajʉgo ãna romiri to bairona caapiʉjayuparã. ,uQPablo aperoripʉre cʉ cabainucuricarore bairona ti wiipʉ cajãañupʉ. Itia semana sábado cãno Dio ye quetire cabuioricarã cãniñaricarã na cauca jʉgoyeyeriquere Cristo Dio cʉ cabejericʉ cʉ cabaipere na cabuioyupʉ. Dio cʉ cabejericʉ cʉ̃re na capopiyeyepere, cʉ na cajĩa rocaro bero cʉ catunu catípere na cabuio uca jʉgoyeyeriquere na cabuioyupʉ Pablo. —To bairo na caĩ uca jʉgoyeyericʉ cʉ ye quetire mʉjaare yʉ ĩ buio. Cʉna ãmi Jesu, Dio cʉ cabejericʉ to bairo na cauca jʉgoyeyericʉ, na caĩ buioyupʉ Pablo. t[s 1Pablo jãa Filipo cãnana aá, caneto aájuparã Anfípoli, Apolonia cawamecʉti macaripʉ. To neto aá, caejayuparã Tesalónica cawamecʉti macapʉ yua. Ti macapʉre judío maja neñapo buerica wii cãñupe. ar;(Cabero Pablo, Sila presopʉ cãnana buti, Lidia ya wiipʉ cáaácoajuparã. Topʉ aá, Jesure caapiʉjarãre na catʉjʉyuparã. Na tʉjʉ, yeri ocabʉtiriquere na caĩ buioyuparã. Cabero cáaácoajuparã yua.Uq#'To bairi ti wiipʉ aá, Pablo jãare, “Mʉjaare jã cátaje majirioya,” na caĩñuparã. To bairo na ĩ, na cabuucõañuparã presopʉ cãnibatanare. Na buu, “Aperopʉ aánaja,” na caĩñuparã. p&Polisía maja Pablo to bairo cʉ caĩrijere apirã caʉparãre na cabuiora aájuparã. “ ‘Jã quena romano majana jã ã,’ ĩma Pablo jãa,” caĩñuparã caʉparãre. To bairo na caĩ buiorijere apirã, caacʉacoajuparã caʉparã maca. ~~[}||zzsyxx-x!vuu)srqqLpo`nnElkjziihSggUf"dccba_][ZVXgW]VNU\TSRRQ PNMLLLJ_IGFEE?DCC1BbAX@X?>^>M<;:988O754431s0%/+.-,Y+A+0&%$#!!n Z0Bx q  w e CJbV|n0qY Aperãre mʉ majuuna na mʉ jeniña maji ¿cariape Pablo cʉ wadati? ĩ majigʉ. Doce rʉmʉri netocõa Jerusalẽpʉ Diore cʉ yʉ cajeni nʉcʉbʉgoʉ aáeto bero. p  Cabero Felis Pablore cʉ tʉjʉ, cʉ wamore cawãreñupʉ, mʉ maca wadaya, Pablore cʉ ĩi. To bairo cʉ cáto ocõo bairo caĩñupʉ Pablo: —Yoaro majuu ati yepa carotii mʉ cãniere caroaro majiri wariñuurique mena yʉ buiogʉ yʉ cabairiquere. foE Aperã judío maja topʉ cãna na quena: —Cariape majuu ĩmi Tértulo, caĩñuparã. mnSTo bairo cʉ jã cátigari paʉna Lisia cawamecʉcʉ polisía maja ʉpaʉ atí, quẽrique mena jã emacõañawĩ, “Bai buicʉmi,” cʉ caĩ wadajãrã Felis ati yepa macana ʉpaʉ macare cʉ na buio aáto ĩi. To bairi mʉ majuuna cʉ jeniñaña. Cʉ jã cawadajãrijere, “Cariape ã,” mʉ majuuna mʉ ĩ majigʉ, Félire cʉ caĩñupʉ Tértulo. mdlADio wiire rooye tuugabami, judío maja cãniquẽnare ti wiipʉ na jʉgo jãagʉ. Jã judío majana to bairo jãre cátiquetipe ã. To bairi cʉ̃re jã ñeñawʉ, jã carotirique carotirore bairona cʉ popiyeyegarã. -kSAni Pablo jãre judío majare nipetiropʉre seeto buio patowãcoo mawijio teñanucumi. Jesu Nasaré macacʉ cãniñaricʉre caapiʉjanucurãre cajʉgo ãcʉ ãmi. j!Yoaro mʉ yʉ wadapeni patowãcoogatee. Caroaʉ mʉ cãno ĩi petoacã jeto mʉ mena yʉ wadapenigʉ. To bairi yoaroacã mee yʉre apiya. KiTo bairi nipetirã, “Ñuu majuucõa,” mʉre jã ĩ wariñuu. ^h5To bairi Felis Pablore cʉ cáatí roti jooyupʉ. Pablo cʉ caejaro Tértulo ocõo bairo Pablore cʉ caĩ wadajã jʉgoyupʉ: —Jã ʉpaʉ, ñuu majuucõa mʉ carotirije. Caroaro caroti majii mʉ ã mʉa. To bairi caroaro majuu jã anicõa. Jã caame quẽnucurije maa. Caroaro jã rotiri caroaro mʉ átinemonucu jãre ati yepa macanare. g 7Jĩca wamo cãnacã rʉmʉ bero Ananía — Dio wii macacʉ sacerdote maja ʉpaʉ — aperã judío majare cajʉgo ána mena, apeĩ aperãre ʉparãre na cawadapenibojaʉ Tértulo cawamecʉcʉ mena Cesareapʉ caejayuparã. Eja, Felis tʉpʉ aá, Pablore cʉ cawadajãñuparã. f#To bairo cʉ caĩro: —Mʉre cawadajãricarã yʉ tʉpʉ na caejaropʉ yʉ mʉ cabuiogari wamere yʉ apigʉ, Pablore cʉ caĩñupʉ Felis. To bairo cʉ ĩ yaparo Ʉpaʉ Herode ãnacʉ cʉ cáti rotirica wiipʉ polisíare na cacote rotiyupʉ Pablore.!e;"Felis ti pũurore tʉjʉ yaparo: —¿Noo macacʉ mʉ ãti mʉa? Pablore cʉ caĩ jeniñañupʉ. —Cilicia yepa macacʉ yʉ ã, cʉ caĩñupʉ Pablo. zdm!To bairi Cesareapʉ ejarã na ʉpaʉ cʉ caucarica pũurore Félire cʉ joo, topʉna Pablore cʉ cacũñuparã. Tc! Topʉ cani, ape rʉmʉ maca polisía caballoa bui capeja aáquetana catunucoajuparã Jerusalẽpʉre na ya wiipʉ tunu. Caballoa bui capeja aátana jeto Pablo mena caneto aájuparã Cesareapʉre aána. bTo bairi polisía maja na ʉpaʉ cʉ carotirore bairona ti ñamina Pablore cʉ cane aájuparã Antípatri na caĩri macapʉre. aCabero aperã judío maja, ‘Ocõo bairo Pablore cʉ mani boca jĩagarã,’ na caĩrijere queti apii mʉ tʉpʉ cʉ yʉ joo, cʉ jĩarema ĩ tʉgooñari. Cʉ̃re cawadajãricarãre, ‘Ʉpaʉ Felis tʉpʉna aáti cʉ mʉja wadapenigarã,’ na yʉ ĩ joo. To cõona mʉ yʉ ĩ uca joo,” cʉ caĩ uca jooyupʉ polisía maja ʉpaʉ Félipʉre Judea yepa macana ʉpaʉre yua. j`MTo bairi cʉ na cajeniñaro na ya wame ricati na carotiriquere cʉ cabuio teñarije wapa cʉ jĩagama. Ñee unie caroorije cʉ cátiquẽtie wápana presopʉ cʉ cajõoquetipe ãno, cʉ cajĩaquetipe ãno, yʉ ĩ majiyawʉ. _¿Ñee unie cʉ ye bui cʉ̃re na jĩagati? ĩ majigʉ cʉ yʉ ne aáyawʉ judío maja ʉparã na caneñapo jeniñaropʉ. O^Judío maja anire cʉ ñeri cʉ jĩagayabama. Cʉ̃re na cajĩagari paʉna romano majocʉ cʉ cãniere yʉ buioyawĩ. To bairi yʉ yarã polisía mena na matari cʉ yʉ neyawʉ na cajĩaboricʉre. l]Q“Yʉ Claudio Lisia ati yepa macana ʉpaʉre Félire caroaro mʉ yʉ nʉcʉbʉgo ñuu roti. b\=To bairo na ĩ yaparo papera pũuropʉ Félire ocõo bairo cʉ caĩ queti uca jooyupʉ: ([ICaballoare Pablo cʉ capeja aáparãre na quenoo yuu rotiya, cʉ capeja aápaʉ, cʉ apeyere cauma aápaʉ. Aperã dope bairo cʉ áti jĩa majiña mano Felis ati yepa Judea yepa macana ʉpaʉ tʉpʉ Pablore cʉ ne aánaja, caĩñupʉ polisía maja ʉpaʉ cʉ carotibojarã pʉgarãre. 9ZkPablo pamocʉ cʉ cáaáto bero polisía maja ʉpaʉ pʉgarã cʉ carotibojarãre na pi, ocõo bairo na caĩñupʉ: —Mʉja yarã polisíare na quenoo yuu rotiya, yucʉ ñami Pablore canaiori paʉ bero las nueve cãno Cesareapʉ cʉ na cane aáparore bairo. Pʉga cien cãnacãʉ polisía, aperã polisía caballoa bui capeja aána setenta majuu, aperã polisía jarerique mena cáaána pʉga cien, to cãnacãʉ na aáparo. Y3To bairo cʉ caĩro apii: —“Polisía maja ʉpaʉre Pablore na cajĩagarije quetire yʉ buioʉ aápʉ,” aperãre na ĩ buioqueticõaña, cʉ caĩñupʉ polisía maja ʉpaʉ. To bairo cʉ ĩ yaparo cʉ cáaá rotiyupʉ yua. Envían a Pablo ante Félix el gobernador {XoTo bairo na caĩto queti joorijere apiquẽja. Cuarenta cãnacãʉ netoro ãma, mapʉ Pablo cʉ cáaáto cʉ cumugarãma cʉ̃re boca jĩagarã, cʉ caĩñupʉ polisía maja ʉpaʉre. —“Cʉ̃re mani cajĩaparo jʉgoye mani ʉgaquetigarã, mani etiquetigarã. Cʉ jĩa yaparo to cõo ʉga, eti, mani átigarã. Cʉ jĩaquetibana quena mani caʉgaata, mani caetiata mani majuuna rooro popiye tamʉorique to ãmaro manire,” caame ĩ wadapeni cotericarã ãma. To bairi yucʉra, “Jaʉ, mʉja caneñaporopʉ na yʉ ne aá rotigʉ Pablore,” mʉ caĩpere yuurã áama, cʉ caĩñupʉ Pablo pamocʉ polisía maja ʉpaʉre. &WETo bairo cʉ caĩ jeniñaro: —Judío maja ʉparã ĩtorica wamere mʉ queti joogarãma. “Jã caneñaporo jã tʉpʉ Pablore cʉ na neaparo tunu. Cʉ jã jeniñanemogacʉpʉ nipetirona cʉ ye buire cʉ cátaje cõona mani jeniña peocõagarã,” ĩtori mʉ queti joogarãma. 6VeTo bairi polisía maja ʉpaʉ maca Pablo pamocʉre aperobʉjaacãpʉ cʉ tʉ̃ga aá, aperã na caapiquẽtopʉ: —¿Ñeere yʉ mʉ buiogati? cʉ caĩ jeniñañupʉ. tUaTo bairo cʉ caĩro Pablo pamocʉre polisía maja ʉpaʉ tʉpʉ cʉ ne aá, ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Pablo presopʉ cãcʉ yʉre piri anire mʉ tʉpʉ yʉ neatí rotimi, queti buiorica wame cʉ buioato ĩi, cʉ caĩñupʉ. KTPablo maca to bairo cʉ caĩ buiorijere apii jĩcaʉ polisíare carotiire cʉ pii: —Ani cawamaʉre mʉ ʉpaʉ tʉpʉ cʉ ne aácʉja. Queti buiorica wame cʉ buiogʉmi, cʉ caĩñupʉ Pablo. SPablo baio macʉ maca Pablore cʉ na cajĩagarijere caqueti apiyupʉ. To bairi polisía ya wiipʉ eja, Pablore cʉ cabuioyupʉ. ?Rw—To bairi mʉjaa, mʉja mena macana carotirã mena polisía maja ʉpaʉre cʉ queti jooya. “Jã caneñaporo jã tʉpʉ Pablore cʉ na neaparo tunu. Cʉ jã jeniñanemogacʉpʉ, nipetirona cʉ ye buire cʉ cátaje cõona mani jeniña peocõagarã,” ĩtori cʉ queti jooya polisía maja ʉpaʉre, caĩñuparã judío maja sacerdote maja ʉparãre, cabʉcʉrã carotirãre. —Jã maca mapʉ Pablore na caneató jã boca cotegarã, Pablore cʉ jĩagarã, na caĩñuparã. To bairo na caĩro: —Jaʉ, to bairona jã ĩgarã, caĩñuparã sacerdote maja ʉparã. `Q9To bairi sacerdote maja ʉparã, aperã judío majare cajʉgo ána tʉpʉ aá, ocõo bairo na caĩñuparã: —Ocõo bairo jã ame ĩ wadapeni cotewʉ jãa: “Yucʉacãna Pablore cʉ mani cajĩaparo jʉgoye mani ʉgaquetigarã, mani etiquetigarã. Cʉ jĩa yaparo to cõona mani ʉgagarã, mani etigarã. Cʉ jĩaquetibana quena mani caʉgaata, mani caetiata mani majuuna rooro popiye tamʉorique to ãmaro manire,” jã ame ĩ wadapeni cotewʉ jãa, na caĩñuparã. WP' To bairona caame ĩ wadapeni coterã cuarenta cãnacãʉ netoro cãñuparã. O/ Ape rʉmʉ cabujuri paʉ aperã judío maja caame ĩ wadapeni coteyuparã Pablore cʉ̃re na cajĩapere. “Yucʉacãna Pablore cʉ mani cajĩaparo jʉgoye mani ʉgaquetigarã, mani etiquetigarã. Cʉ jĩa yaparo to cõo mani ʉgagarã, mani etigarã. Cʉ jĩaquetibana quena mani caʉgaata, mani caetiata mani majuuna manire rooro popiye tamʉorique to ãmaro,” caame ĩ wadapeni coteyuparã. N Ti ñamina Jesu Pablo tʉna buia ejanʉca: —Uwiqueticõaña. Tʉgooñarique paiquẽja. Ati maca Jerusalẽpʉ yʉ ye quetire caroaro mʉ cabuiorore bairona Romapʉ quenare to bairona mʉ buiogʉ, cʉ caĩñupʉ Jesu yua Pablore. Planes para matar a Pablo wMg To bairi caneñaporã seeto na caame ĩ awaja netorijere apii polisía maja ʉpaʉ cʉ yarã polisía majare na cane buti aá rotiwĩ Pablore neñaporica wiipʉ cãnacʉre polisía ya wiipʉ, cʉ punijinirã nemoo cʉ jĩarema ĩi. L7 To bairo ame ĩrã caawajayuparã. Jĩcaarã cabuerã fariseo maja yua wamʉnʉcari na ĩ netogarã ocõo bairo na caĩñuparã: —Ani caroorije cʉ caĩtorije buire jã bʉgaquẽe. Ʉ̃baa, Dio tʉ macacʉ ũcʉ cʉ wadaricʉmi cʉ caĩri wamere, caĩñuparã fariseo maja. kKOTore cãna pʉga wame ricati cabuerã cãñuparã. Saduceo maja, aperã fariseo maja ricati jeto cabuerã cãñuparã. To bairi saduceo maja, “Camaja cabai yajiricarã tunu catirique mano,” caĩ tʉgooña buerã ãma. “Dio tʉ macana ángel maja manama, wãtia quena manama,” caĩ tʉgooñarã ãma. Fariseo maja maca, “Camaja cabai yajiricarã tunu catirique ãno, Dio tʉ macana ángel maja ãnama, wãtia quena ãnama,” caĩ tʉgooña buerã ãma. To bairi naa ricati jeto cabuerã topʉ na cãno tʉjʉʉ Pablo to caneñaporã cʉ na caapiparore bairo ĩi baujaro na caĩñupʉ: —Yʉ yarã, yʉ quena fariseo macacʉna yʉ ã. Yʉ pacʉ quena to bairona fariseo macacʉna cãmi. Camaja na cabai yajiro beropʉ tunu catigarãma caĩri wame yʉ tʉgooña nʉcʉbʉgonucu. Tierena yʉ catʉgooña nʉcʉbʉgorijere ¿ñuuquẽto caĩ tʉgooñaʉ cʉ ãti? ĩrã mʉja neñaporã, na caĩñupʉ Pablo. To bairo cʉ caĩro fariseo maja saduceo maja mena na majuuna caame wada netoñuparã. To bairi cajʉgoyepʉ jĩcarore bairo catʉgooñaricarã anibana quena caame ĩ wada netoñuparã topʉ caneñaporã. JI!To bairo cʉ na caĩro apii: —Yʉ yarã, “Dio wii macacʉ sacerdote maja ʉpaʉ ãcʉmi,” yʉ ĩ majiquẽpʉ. Yʉ camajiata yʉ ĩquetiboricʉ. Dio cʉ carotirique, “Maja ʉparãre rooro na wada paiqueticõaña,” ĩ ucarique ã, na caĩñupʉ Pablo. 7HgTo bairo cʉ caĩro, to catʉjʉnucurã maca: —¿To bairona Dio wii macacʉ sacerdote maja ʉpaʉ Dio cʉ cacũricʉrena rooro cʉ mʉ wadati mʉa? cʉ caĩñuparã. uGcTo bairi Pablo Ananíare ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Mʉ roquere mʉ popiyeyegʉmi Dio, “Cañuʉ yʉ ã,” mʉ caĩto pairije bui. ¿Moisé cʉ carotirique caĩrore bairona mʉ cátaje wapa mʉre jã popiyeyegarã yʉ mʉ ĩti? To bairo mʉ caĩrije to cãnibato quena Moisé cʉ carotiriquere cabai botioʉ mʉ ã, yʉre na pa rotii, cʉ caĩñupʉ Pablo. F-To bairo cʉ caĩro Dio wii macacʉ sacerdote maja ʉpaʉ Ananía cawamecʉcʉ Pablo tʉ catʉjʉnucurãre cʉ rijerore na capa rotiyupʉ. vE gTo bairi Pablo ʉparãre to caneñaporãre tʉjʉri: —Yʉ yarã, yʉ cacatiri rʉmʉri cõo Dio cʉ catʉjʉjoropʉ nipetiro cʉ caboorije yʉ átinucu. To bairi Dio mena yʉ cáti aninucurije tʉgooñarique pairique mano yʉ anicõa. JD To bairi ape rʉmʉ polisía maja ʉpaʉ ¿di wame majuu Pablo cʉ cátaje bui cʉ na wadajãñupari? ĩ majigʉ Dio wii ʉparã, aperã judío majare cajʉgo ãnare na caneñapo rotiyupʉ. Na neñapo roti, Pablore cʉ na cajiarica wẽrire popio roti, na caneatí rotiyupʉ Pablore na caneñapori paʉpʉ yua.CTo bairo cʉ caĩro apirã cʉ̃re cabapeboricarã uwibana cʉ̃re cʉ capiti buti aájuparã yua. Na ʉpaʉ quena caacʉacoajupʉ, “Romano macacʉ yʉ ã,” cʉ caĩrijere apiri. Roma macacʉ ʉpaʉ come wẽri mena romano majare na cajia rotiquetibatajere come wẽri mena Pablore cʉ̃re na cajia rotirique tʉgooñari cauwiyupʉ. Pablo delante de la Junta Suprema de los judíos BTo bairo cʉ̃re cʉ caĩro polisía maja ʉpaʉ maca: —Romano majocʉ anigʉ pairo majuu niyeru yʉ cawapayewʉ, caĩñupʉ Pablore. To bairi Pablo maca cʉ caĩñupʉ: —Yʉ roque nemoopʉna romano majocʉ cabuiaricʉ yʉ ã, cʉ caĩñupʉ Pablo. UA#To bairo cʉ caĩro polisía maja ʉpaʉ majuu maca Pablo tʉpʉ aá: —Jocʉ mee ¿romano majocʉ mʉ ãti? cʉ caĩ jeniñañupʉ. —Ʉ̃ʉjʉ, romano majocʉna yʉ ã, cʉ caĩ yʉyupʉ Pablo. B@}To bairo cʉ caĩro apii polisía maja ʉpaʉ majuu macare cʉ cabuioʉ aájupʉ: —Caroaro cʉ ája. Rooro Pablore cʉ cátiquetipe ã. Romano majocʉ ãñupʉ, cʉ caĩñupʉ. _?7To bairi cʉ bapegarã cʉ cajia nʉcoñuparã. To bairo átiri cʉ na cabapegari paʉ majuu: —¿Romano majocʉ yʉ cãnie to cãnibato quena yʉ cáti bui cʉtiere maji jʉgoyeyequetibana quena romano maja ʉpaʉ majuu mʉjaare yʉ cʉ bape rotibocʉti? cʉ caĩ jeniñañupʉ Pablo polisía cabapegarãre na carotii to catʉjʉnucuʉre. 1>[To bairo na cáto polisía maja ʉpaʉ cʉ yarã polisía majare na cane jãa rotiwĩ na ya wiipʉ Pablore. To bairo átiri na cabape rotiyupʉ wecʉ ajeri wẽri mena Pablore, caroorije cʉ cátajere cariape cʉ buioato ĩi, ¿nope ĩrã camaja to bairo cʉ na ĩ awaja punijiniti? ĩ majigʉ. z=mAwajanemo, na jutii cabui macajere tu we jee átiri jitare camaa re mʉgowã na capunijinirijere iñoorã. <{Tie cʉ caĩ tʉjari wame cʉ caĩparo jʉgoye caroaro cʉ caapiwã awajaquẽnana. To cõo judío maja cãniquẽna tʉpʉ cʉ cabuio teñape macare apirã to cõo caawajanemowã. —¡Cʉ jĩa rocacõaña! ¡Cʉ̃re jã booqueti majuucõa! ;yTo bairo cʉ yʉ caĩro, “Aácʉja. Cayoaropʉ aperopʉ mʉ yʉ joogʉ judío maja cãniquẽna tʉpʉ,” yʉ caĩwĩ Jesu quẽguericarore bairo cʉ yʉ catʉjʉropʉ, caĩ buiowĩ Pablo cʉ̃re capunijinirãre. Pablo en manos del comandante :%Esteban mʉ ye quetire cabuioricʉ ãnacʉre cʉ na cajĩaro cʉ̃re cajĩarã ye jutii cabui macajere yʉ cacʉgoboja tʉjʉnucuwʉ. ‘Ñuu majuucõa to bairo cʉ na cátie. To bairona cʉ cáti jĩa rocape ã,’ yʉ caĩ tʉgooñabapʉ,” cʉ yʉ caĩwʉ Jesure. U9#To bairo yʉ cʉ caĩro: “Yʉ Ʉpaʉ, na maca caroaro majima yʉ cátiepere. Judío maja na neñapo buerica wiiri cãno cõo jãari mʉre caapiʉjarãre na ñe, presopʉ na joo, na yʉ caquẽnucuwʉ. 8{—Cabero Damascopʉ cãnacʉ ati maca Jerusalẽpʉ tunu ejari bero Dio wiipʉ Diore yʉ cajeni nʉcʉbʉgowʉ. Cʉ yʉ cajeniri paʉna quẽguei tʉjʉricarore bairo Jesure cʉ yʉ catʉjʉwʉ. “Uwaro ati maca Jerusalẽpʉre buti aácʉja,” yʉ caĩwĩ. “Yʉ ye quetire ati maca macanare na mʉ cabuiorije to cãnibato quena mʉ apiʉjaquetigarãma,” yʉ caĩwĩ. 7b6=Yoaro mee ája. Nemoo Jesure apiʉjari, ‘Caroorije yʉ cátajere majirioya,’ cʉ ĩña. To bairi, ‘Coje rericarore bairona Dio caroorije yʉ cátajere yʉ majiriobojami,’ ĩri bautisa rotiya,” yʉ caĩwĩ Ananía, caĩwĩ Pablo. Pablo cuenta cómo fue enviado a los que no eran judíos To bairo ĩi, ocõo bairo caĩnemoñupʉ Pablo: 5“To bairo cʉ cacũricʉ aniri camaja nipetirãre mʉ catʉjʉriquere, mʉ caapiriquere Jesu ye quetire na mʉ buio teñaʉ aágʉ. |4qTo bairi, “Dio mani ñicʉ jãa na cáti nʉcʉbʉgoricʉ mere mʉ cacũñupi cʉ caboori wamere camajipaʉre. Cʉ Macʉ caroaʉ majuure cʉ̃re mʉ catʉjʉpe, cʉ cawadarije mʉ caapipe quenare mʉ cacũñupi Dio,” yʉ caĩwĩ Ananía. 3 To bairi Damascopʉ yʉ caejaro bero Ananía yʉ cãni wiipʉ ejari: “Saulo, yʉ yaʉ, mʉ cape catʉjʉquẽtiere to cõona tʉjʉ pãña,” yʉ caĩwĩ. To bairo yʉ cʉ caĩro cʉ yʉ catʉjʉrona yʉ cape yʉ catʉjʉrije caroaro cabauwʉ tunu. K2 ’Ti macapʉ cãmi jĩcaʉ Ananía cawamecʉcʉ. Moisé cʉ carotiriquere caroaro cátinucuʉ cãmi. To bairi judío maja to cãna nipetirã, “Caroaʉ ãmi Ananía,” cʉ caĩnucuwã. &1E Tie seeto caajiya buju baterije yʉre catʉjʉ majiquẽto roque yʉ cápʉ́. To bairi yʉ mena cáaábatanana yʉre catʉ̃ga jʉgo aáma Damascopʉ yua. e0C To bairi, “Yʉ Ʉpaʉ, ¿ñeere yʉ cátipere mʉ booti?” cʉ yʉ caĩ jeniñawʉ. To bairo cʉ yʉ caĩro: “Damasco macapʉ aácʉja. Topʉ mʉ caejaro apeĩ mʉ buiogʉmi mʉ yʉ cáti rotipere,” yʉ caĩwĩ. x/i Yʉ mena cáaána caroaro caajiya buju baterijere catʉjʉwã. Yʉre cʉ cawadarijere caapi majiquẽma paro. ..UTo bairo yʉ cʉ caĩro apii, “¿Ñamʉ yʉ mʉ wadati mʉa?” yʉ caĩwʉ. “Jesu yʉ ã, Nasaré macacʉ cãniñaricʉ rooro mʉ cátigaʉna,” yʉ caĩwĩ. p-YSeeto caajiya buju baterije tʉjʉʉ yepapʉ yʉ caroca cumucoapʉ. Roca cumu acʉpʉ apeĩ yʉre cʉ cawadarijere yʉ caapiwʉ: “¡Saulo! Saulo, ¿nope ĩi rooro yʉre mʉ popiyeyeti mʉa?” yʉre cʉ caĩrijere yʉ caapiwʉ. 0,Y’Yʉ cáaáto, ma recomaca paaribota cãno Damascopʉ yʉ caejagari paʉ majuu ʉmʉrecoopʉ cãnaje seeto caajiya buju baterije nemoona yʉ tʉpʉ cabujuwʉ. k+ODio wii macacʉ sacerdote maja ʉpaʉ, aperã cabʉcʉrã Dio wii rotiri maja na quena, “To bairona cámí,” yʉ ĩ majima. Nana, “Saulore cʉ jã ñe roti Jesure caapiʉjarãre,” ĩrica pũuri papera pũuri yʉ caucabojawã mani yarã judío maja Damascopʉ cãnare na yʉ cajoopa pũurire. To bairo ti pũuri mena Jesure caapiʉjarã Damascopʉ cãnare na ñeri ato Jerusalẽpʉ na jee atí, ʉparã nare popiyeye rotigʉ yʉ cáaábapʉ. Pablo cuenta de su conversión S*Cajʉgoyepʉre Jesure caapiʉjarãre na capopiyeyei yʉ cãmʉ. Caʉmʉa, cãromia quenare na ñe, presopʉ na joo, Jesure na caapiʉjarije wapa aperã nare na cajĩaparore bairo ĩi yʉ cátinucuwʉ. 7)g—Yʉa judío yaʉ yʉ ã, na caĩwĩ Pablo. —Cilicia yepapʉ Tarso cawamecʉti macapʉ cabuiaricʉ yʉ ã. Topʉ cabuiaricʉ anibacʉ quena ati macapʉ Jerusalẽpʉ yʉ cabʉtiwʉ. Gamalié cawamecʉcʉ mena cabuericʉ yʉ ã. Mani ñicʉ jãare Moisé cʉ carotirique nipetiro caroaro yʉ cabue peocõawʉ yʉa. Yucʉre Dio cʉ carotiriquere mʉja cátinucurore bairona yʉ quena yʉ cátinucubapʉ cʉ carotiriquere. q([To bairi Pablo na ye hebreo ye mena na cʉ cawadaro apirã to cõona cajana peti majuucõama yua. [' 1—Yʉ yarã, yʉ cabai bui cʉtiquẽtiere mʉjaare yʉ caĩ buiorore yʉ apiya. v&e(To bairo cʉ caĩro polisía maja ʉpaʉ: —Jaʉ. Na buioya, cʉ caĩñupʉ. To bairi Pablo wamʉricaro bui tʉjʉnucuri cʉ wamo mena na cajana rotiwĩ, janaña na ĩi. Na cajanaro hebreo ye mena ocõo bairo na caĩ wadawĩ:u%c'To bairo cʉ caĩro: —Cʉ mee yʉ ã, cʉ caĩ yʉyupʉ Pablo. —Judío majocʉ yʉ ã, Tarso cawamecʉti maca macacʉ yʉ ã. Cilicia yepapʉre cãni majuuri maca ã Tarso. To bairi ati majare na yʉ buioga, caĩñupʉ Pablo. 4$a&Baiyupa tirʉmʉacã Ejipto macacʉ, Roma macana ʉparãre na mani jĩa netocõarã ĩi, ¿mʉ yarãre na cajʉgo quẽricʉ mee mʉ ãti mʉa? ¿Na quẽ netogʉ cañee unie manopʉ bapari cãnacã mil majuu cãnare na caneoricʉ mee mʉ ãti? cʉ caĩ jeniñañupʉ polisía maja ʉpaʉ Pablore. n#U%Ti wiipʉ Pablore cʉ na cajõogari paʉ majuu Pablo polisía ʉpaʉre griego ye mena: —Jĩca wame mʉ yʉ ĩga, cʉ caĩñupʉ. To bairi tie mena cʉ cawadaro apii polisía maja ʉpaʉ maca: —¿Griego yere mʉ majiti? r"]#Pablore cʉ na cane aáto na camaja capãarã na caʉjawã. Nare caʉjarã, “Cʉ mani jĩa rocacõato,” seeto caĩ awaja mecʉ punijini ʉjawã. To bairi polisía ya wii jope tʉ wamʉricaro ejarã polisía maca Pablore cʉ cane mʉgo tu peocõawã, wiipʉ cʉ jõogarã, camaja cʉ na jĩa rocaqueticõato ĩrã. Pablo hace su defensa delante de la gente !$} s"To bairo na cʉ caĩ jeniñaro camaja maca ricati, aperã maca ape wame ricati caĩ awajayuparã. To bairo ricati jeto na caĩ awaja ajuro polisía maja ʉpaʉ cariape caapi majiquẽmi. To bairi polisía ya wiipʉre na cane aá rotiwĩ. ta!To bairi polisía maja ʉpaʉ Pablo tʉpʉ eja, cʉ mena macanare na ñe rotiri na cajia tu rotiwĩ pʉga wẽ come wẽri mena Pablore. To bairo na roti, camajare: —¿Ñamʉ cʉ ãti? ¿Ñeere cʉ áati cʉ̃a? na caĩ jeniñawĩ. T! Tie quetire apii nemoo cʉ yarã polisía majare cʉ mena macana ʉparã quenare na pi, na cajʉgo atʉ aámi na tʉpʉ. Na caatʉ ejaro tʉjʉrã Pablore cʉ caquẽ anibatana cʉ caquẽ janacõawã. nUPablore cʉ jĩagarãpʉ cátibama. To bairo cʉ na cátigari paʉna aperã polisía maja ʉpaʉre cʉ cabuiora aáma: “Nipetirã ati maja Jerusalén macana awaja punijinirã áama,” caĩ buioyuparã polisía maja ʉpaʉre. To bairi Pablore na caĩ awaja punijinirijere apirã Jerusalén macana nipetirã cʉ capunijiniñuparã. To bairi punijiniri atʉ jãa eja, Pablore cʉ ñe buu joori to cõo ti wii joperire cabipewã, cʉ mani caquẽro Dio wiipʉ tunu ruti jãaremi ĩrã. Atie jʉgoye Trófimo judío majocʉ meere Efeso macacʉre Pablo Jerusalẽpʉre cʉ cabapacʉto catʉjʉyuparã. To bairi, “Cʉ̃rena mani cáti nʉcʉbʉgori wiipʉre cʉ jʉgo jãaricʉmi Pablo,” caĩ tʉgooñañuparã cʉ catʉjʉricarã. kO—Jã yarã Israel maja, jã átinemorã ajá. Anina ãmi nipetiropʉ cabuio teña rooye tuʉ. “Judío maja ñuuquẽema. Moisé cʉ carotiriquere cáti nʉcʉbʉgoquetipe ã. Ati wii Dio wii wapa maa,” ĩ buio teñanucumi. To bairo quena griego majare ati wii caroaro jã cáti nʉcʉbʉgori wiipʉre na cajʉgo jãawĩ. To bairo na jʉgo baii cawatoa cãni wiire na jʉgo baiire bairo baimi. Judío maja cãniquẽnare atopʉre na cajãa rotiquetipe ã, caĩ awajawã. &ETo bairo na cabairi semana capetiparo jʉgoyeacã aperã judío maja Asia yepa macana Pablore catʉjʉwã Dio wiipʉ cʉ cãno. Cʉ tʉjʉrã to macanare na cawadajãwã, Pablore cʉ na punijiniato ĩrã. To bairi cʉ punijiniri cʉ cañewã. Cʉ ñe, ocõo bairo caĩ awajawã: CTo bairi ape rʉmʉ bapari cãnacãʉ cãna na mena Dio wiipʉre cáaámi Pablo. Dio wiipʉre aá, na cátore bairona, “Caroaʉ ãmi,” Dio yʉre cʉ caĩ tʉjʉparore bairo ĩi cámí Pablo. Dio wii macacʉ sacerdotere, “Jĩca semana apeye uniere jã átigarã, Dio, ‘Caroarã ãma,’ jã cʉ caĩ tʉjʉparore bairo ĩrã,” cʉ caĩwĩ Pablo. “Jã cãni tʉjari rʉmʉ cãno mani judío maja mani cátinucurore bairo waibʉcʉrã jã jĩa joe buje mʉgogarã, Diore jã cáti nʉcʉbʉgorijere iñoorã,” caĩwĩ Pablo Dio wii macacʉ sacerdotere. 1[—Jesure caapiʉjarã judío maja cãniquẽna macare mere cajʉgoyepʉ papera pũuropʉ jã catʉgooñari wamere na cátiparore bairo na jã caqueti joowʉ. “Wericarã Dio cãniquẽnarena aperã na cáti nʉcʉbʉgorãre waibʉcʉ rire na cabaje jeni bʉgarijere ʉgaqueticõaña. Waibʉcʉrã na riíre ʉgaqueticõaña. Waibʉcʉrã wamʉa wãia jurericarã rií requetanare ʉgaqueticõaña. Cáti epericarã cʉtiqueticõaña.” To cõo cãnacã wamerena tiere na jã caĩ queti uca joowʉ, caĩwã Pablore. Toman preso a Pablo en el templo a;Moisé cʉ carotirica wamere bairona áama. “Mere jã átigarã,” Diore jã caĩricarore bairo jã áti yaparo ĩrã, “Caroarã ãma,” Dio jã cʉ caĩ tʉjʉparore bairo ĩrã waibʉcʉrãre joe buje mʉgogarãma. Yaparo na poa jua rotigarãma. To bairi mʉ quena na mena Dio wiipʉre aácʉja, nare bairona átigʉ. Diore na cajoopere mʉ majuuna na joo wapayebojaya. To bairo mʉ cáto tʉjʉrã, “Jocarãna, ‘Pablo ñuuquẽemi,’ mani ĩma,” mʉ ĩgarãma. “Cʉ quena caroaʉ, Moisé cʉ carotiriquere canʉcʉbʉgoʉ ãmi,” mʉ ĩ majigarãma yua, cʉ caĩ buiowã Pablore. #?—Ocõo bairo mʉ cápata ñuugabapa. Jã mena macana caʉmʉa bapari cãnacãʉ ape wame, “Ocõo bairo jã átigarã,” Diore cʉ caĩricarã ãma. |q—Atopʉ mʉ caejarijere queti apigarãma. To bairi ¿dope bairo mʉ átigati mʉa? cʉ caĩ jeniñawã Pablore. MAperã maca nare ocõo bairo na ĩ wadama: “Ñuuquẽemi Pablo. ‘Judío maja aperã tʉpʉ cãni baterãre Moisé cʉ carotiriquere átiqueticõaña,’ na ĩmi. Na punaare circuncisión átaje quenare, mani judío maja mani cáti anie quenare áti rotiquetinucumi Pablo,” na ĩ wadanucuma, cʉ caĩ buiowã Pablore. FTo bairo tiere na cʉ caĩ buiorijere apirã Diore caĩ wariñuuwã. Cabero ocõo bairo Pablore cʉ caĩwã: —Jã yaʉ, mere mʉ maji, capãarã majuu judío maja Jesure caapiʉjarã ãma. Cʉ̃re caapiʉjarã anibana quena Moisé tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ carotirique quenare seeto áti nʉcʉbʉgo rotinucuma naa. /WTopʉ eja, na ñuu roti, Pablo na caĩ buiowĩ judío maja cãniquẽna tʉpʉ Jesu ye quetire cʉ cabuio teñariquere. Topʉ Dio cʉ cátaje quenare cʉ̃pʉre Dio cʉ cãno na caĩ buiowĩ. Pablo cʉ cáaá teñaricarã tʉpʉ cʉ jʉgori Dio cʉ cátaje na caĩ buiowĩ to cãnacã wamere. Jã caejari rʉmʉ bero macá rʉmʉ Pablo jãa jã cáaápʉ Jacobo tʉpʉ. Jesure caapiʉjarãre cajʉgo ána nipetirã topʉ cãma. fEJerusalẽpʉ jã caejaro Jesure caapiʉjarã wariñuurique mena jã caboca tʉjʉwã. ?wJĩcaarã Cesarea macana Jesure caapiʉjarã jã mena cáaáma. Jã mena aá, Manasõ cawamecʉcʉ tʉpʉ jã cabapacʉti cũ joowã, Jerusalẽpʉ ãnaa cʉ ya wiipʉ jã cãniparore bairo. Manasõ Chipre na caĩri poa yucʉ poa macacʉ cãmi. Yoaro Jesure caapiʉjaricʉ cãmi cʉ̃a. Pablo visita a Jacobo ` 9To bairo cabairo bero jã ye quenoo tʉja, jã cáaácoapʉ Jerusalẽpʉ aána. ~ uTo bairo cʉ caĩro jã cajanawʉ, dope bairo cʉ ĩ mata majiquetibana, Dio cʉ caboori wame to baiato ĩrã.  w To bairo cʉ jã caĩrije to cãnibato quena: —¿Nope ĩrã to bairona yʉre cabaipere tʉgooñarique pairi mʉja otiti? To bairo ĩrã yʉ macare yʉ catʉgooñarique pairo yʉre mʉja ĩ. Jesu yere yʉ cabuiorije wapa presopʉ yʉre na cajooro, yʉre na cajĩa rocaata quena, to bairo yʉ na cátie to cãnibato quena wariñuurique mena yʉ baigʉ, caĩwĩ Pablo. 9 To bairo jã cʉ caĩro apirã jã quena, Cesarea macana quena Pablore: —Jerusalẽpʉ aáqueticõaña, seeto cʉ jã caĩbapʉ otirique mena. 9 To bairi Agabo jã tʉpʉ eja, Pablo ya wẽre wẽarica wẽre ne átiri cʉ majuuna cʉ wamori, cʉ rʉpori jia: —Dio Espíritu Santo ocõo bairo yʉ ĩmi, caĩwĩ. —“Ati wẽ yʉre cajiarore bairona ati wẽ ʉpaʉre ñeri jia tugarãma judío maja Jerusalén macana. Cʉ ñe jia tu, judío maja cãniquẽnare cʉ joogarãma, cʉ popiyeyeya ĩrã,” yʉ ĩmi Dio Espíritu Santo, caĩwĩ Agabo.  Yoabʉjaroacã jã cãno bero jĩcaʉ Judea yepapʉ cãnacʉ caejawĩ Agabo cawamecʉcʉ. Cʉ quena Dio ye quetire cabuioʉ cãmi.  Cʉ punaa romia bapari cãnacão cacʉgowĩ camanapʉa mana, caʉmʉa mena cãniñaquẽna. Dio ye quetire cabuiorã cãma. PApe rʉmʉ to cãnana jã cáaápʉ tunu. Aána jã caejawʉ Cesarea cawamecʉti macapʉre. Ejarã Felipe Dio ye quetire cabuio teñaʉ ya wiipʉre jã caejawʉ. Cʉ tʉpʉ jã cãmʉ. Cajʉgoyepʉre Jerusalẽpʉ siete cãnacãʉna ʉgarique cabopacoorãre caricawobojaparãre na cabejericarã mena macacʉ cãñupʉ Felipe. !To bairi jã cáaápʉ Tolemaida cawamecʉti macapʉre. Topʉ Jesure caapiʉjarãre na ñuu roti, jĩca rʉmʉ na mena jã catuawʉ.  Diore jeni yaparo na aátaje ui, cumuapʉ jeeyo yaparo jã caeja jãawʉ. Jã caeja jãaro na maca na wiiripʉ catunucoama yua. 7To bairo na caĩrije to cãnibato quena na jã cayʉquẽpʉ. To cãnacã rʉmʉna jã anigarã jã caĩricaro cõo capetirona jã cáaápʉ tunu. Na nipetirã, na nʉmoa romiri, na punaa quena jã cacũ joowã petapʉ. Jã nipetirã paputiropʉ ejacumuri Diore jã cajeniwʉ. a;Topʉ to macana Jesure caapiʉjarãre jã cabʉga ejawʉ. Jĩca semana na mena jã catuawʉ. Cabaipere Dio Espíritu Santo na cʉ camajioro, “Jerusalẽpʉre aáqueticõaña. Mʉ jĩarema,” Pablore cʉ caĩwã. CAána Chipre na caĩri poa yucʉ poare jã catʉjʉ neto aápʉ, cacõ nʉgoa cʉti nʉgoa maca. Neto aá, Siria cawamecʉti yepapʉ jã caejawʉ. Topʉre ejarã Tiro cawamecʉti macapʉre jã cama aápʉ yua. Ti cumua macana apeye na cajeeyo atájere ti macapʉre cacũgawã. To bairi jã quena jã cama aápʉ. #Tona jã cáatí jʉgorica cumuapʉ cáatána jã capeni jãawʉ ape cumuapʉ Fenicia tʉpʉ cáaáti cumuapʉ. Ti cumuapʉ jã cáaápʉ.  7Efeso macanare na aátaje ui yaparo cumuapʉ jeeyo, jã cáaápʉ. Aána cariapena jã capeña ejawʉ Cos cawamecʉti macapʉ. Topʉ cani, ape rʉmʉ jã cáaápʉ Roda cawamecʉti poa yucʉ poapʉ. Topʉ cacaniricarã tunu ape rʉmʉ Pátara cawamecʉti macapʉ jã caejawʉ. 9~k%Diore jeni nʉcʉbʉgo yaparo seeto mairique mena Pablore cʉ pabario átiri cʉ cáaátiere cʉ cabuio tʉjawã. “Yucʉacã yʉ mʉja tʉjʉnemoquetigarã. Yʉ bauquetigʉ. Aácʉ yʉ bai,” na cʉ caĩrijere apiri caotiwã, tʉgooñarique paibana. To cõona cumuapʉ cʉ cacũ joora aáma yua. }&t|a$To bairo na ĩ yaparo Pablo nipetirãre na jʉgo ejacumu ejari Diore na cajʉgo jeni nʉcʉbʉgowĩ. *{M#Yʉ majuuna to bairo caroaro paari, “Aperãre cabopacarãre na cátinemope ã,” mʉjaare yʉ caĩ majiowʉ. Mani Ʉpaʉ Jesu cʉ caĩriquere tʉgooñaña: “Apeyere cajoʉ macare cajei netoro wariñuugʉmi,” caĩ buiowĩ Pablo Efeso macana Jesure caapiʉjarãre na cajʉgo ánare. z3"Caroaro mʉja maji. Yʉ majuuna yʉ capaa wapata cʉgonucuwʉ apeye unie, ʉgarique yʉ cacʉgopere, yʉ mena cáaáteñarã na cacʉgope quenare. _y7!Yʉa aperã na cacʉgorijere niyeru, apeye unie, jutii yʉ caboo tʉjʉquetinucuwʉ. *xM ’Yucʉra yua mʉjaare yʉ jeniboja Diore, mʉjaare tʉgooña tutuarique buiori mʉjaare cʉ cacoteparore bairo ĩi. Camaja cʉ camai tʉjʉrije quetire apirã mʉja yeri ocabʉtigarã. Dio, “Yʉ cabejerãre caroare na yʉ joogʉ,” cʉ caĩricarore bairona mʉja átibojagʉmi. Vw%To bairi caroaro tʉgooña majiña, ĩtoriquere jã apiʉjare ĩrã. Itia cʉma mʉja mena yʉ cãnajere tʉgooñaña. Mʉja cabaipere oti tʉgooñarique mena caroaro mʉja nipetirãre yʉ cabuionucuwʉ. v7Jĩcaarã mʉja ya poa macana anibana quena ape wame ricati caĩtorijere buiogarãma, Jesure caapiʉjarã jã cabuiorije macare na apiʉjaato ĩrã. Wu'Yʉ cáaáto bero aperã maca caĩtorã atígarãma, mʉja mena anigarã. Yaia cauwiorã oveja nuricarãre na cajĩa ʉga rooye tuurore bairona Jesure caapiʉjarãre na wadajã rooye tuugarãma caĩtorã. !t;Mʉja majuu caroaro ãña. Jesu cʉ caboori wame jeto átigarã Jesure caapiʉjarãre cajʉgo átiparãre mʉjaare cacũñupi Dio Espíritu Santo. Naa caroorije na cátie wapa na quenare cʉ carií yajibojaro cʉ punaa cʉ ya poa macana ãma Jesure caapiʉjarã nipetirã mani mena. To bairi nuricarã oveja na caĩrã nare cacotei caroaro cʉ cacoterore bairona Diore caapiʉjarãre caroaro na jʉgo ája. ~}|{zymxx>p=i<<0;";99796e5]44_32 1z0//I.-N,+*((['K&(%0$$ ""T" !.(!0di38 Z v d{ Judío maja maca romano maja ʉparã yʉre na cabuuro cabooquẽma. To bairi César romano maja ʉpaʉ cãni majuʉpʉna yʉ cabairi wamere cʉ jeniña bejeato ĩi yʉ apʉ́. “Mani yarã judío maja rooro áama,” ĩ wadajãʉ acʉ́ mee yʉ baiwʉ. z To bairi na maca yʉre jeniña peori, “Ñee unie caroorije cátiquetacʉrena cʉ cajĩaquetipe ã,” ĩri yʉ cabuugabama. y Itia rʉmʉ Romapʉ jã caejaro bero ti maca macana judío maja nare cajʉgo ánare na capijowĩ Pablo. Cabero cʉ tʉpʉ na caejaro ocõo bairo na caĩwĩ Pablo: —Yʉ yarã, caroorije na yʉ cátiquẽpʉ mani yarã judío majare. Mani yarã judío maja mani ñicʉ jãa na cáti jʉgo atájere na cáto, “To bairo cátiquetipe ã,” na yʉ caĩquẽpʉ. To bairi ñee caroori wame yʉ cátiquẽtie to cãnibato quena Jerusalẽpʉ mani yarã yʉre ñe, romano maja ʉparã tʉpʉre yʉre cajoowã. NxTo bairi jã cáaápʉ tunu. Aá, Romapʉ jã caejawʉ yua. Topʉ eja, to cõona Julio polisía maja ʉpaʉ presopʉ cãnare cʉ cajee atánare cajee aámi ti maca macacʉ tʉpʉ, preso wiire cacoterã ʉpaʉ tʉpʉre. Pablo macare ape wiipʉ cʉ cajoowĩ jĩcaʉ polisía cʉ̃re cacotepaʉ mena yua. Pablo predica en Roma w}Roma macana Jesure caapiʉjarã Romapʉ jã caejape quetire caapiyupa mere. To bairi mapʉ jãre cabocarã ejawã Foro de Apio na caĩri macapʉ. To jã caneto aáto aperã tunu jã cabocawã aáteñari maja na cacanirã ejanucuro itia wii cãnopʉ. To bairi Pablo na tʉjʉʉ, “Ñuu majuucõa,” Diore cʉ caĩ wariñuuwĩ. To bairo Diore ĩri caroaro cayeri ocabʉtiwĩ. 5vcTona aperã Jesure caapiʉjarãre jã cabʉgawʉ. Jĩca semana na mena jã cãni rotiwã. To bairi jĩca semana na mena ani, cabero jã caneto aápʉ mapʉ Romapʉ aána. Uu# Cabero ti poa tʉjaro aá, jã cáaápʉ Rejio cawamecʉti macapʉre aána. To bairi topʉ jã caejawʉ. Topʉ eja, ape rʉmʉ jã cáaápʉ tunu. Jã cáaáto jã ʉjaro maca wino caroaro jã capapu joowʉ. To bairi ape rʉmʉna jã caejacoapʉ Puteoli cawamecʉti macapʉre. Topʉ eja, ti cumuapʉ cáatána jã cama aápʉ yua. t Topʉ cãnana buti aá, ape poa capairi poa majuu jã caejawʉ Siracusa na caĩri macapʉ. Itia rʉmʉ topʉ jã cãmʉ. Ys+ Ti poapʉ carua tuaricarã itiarã muipua aniri bero jã cáaápʉ tunu Alejandría cawamecʉti maca macá cumua mena. Puebʉcʉ cãno ti poapʉ cãnicõañupa mai ti cumua macana. Wericarã Dio cãniquẽna camaja na cáti nʉcʉbʉgorã Cástor, Polus cawamecʉna cumua cawe jʉgoropʉre nare bairã na cauca turique catujawʉ. r/ Capee apeye uniere jã cajoowã, jãre nʉcʉbʉgori. Cabero cumuapʉ jã cáaáti paʉpʉ jã caʉgape quenare jã cajoowã. Pablo llega a Roma Bq} To bairo cʉ cañuuro tʉjʉrã aperã ti poa yucʉ poa macana cariayecʉna cʉ tʉpʉ cáamá na cariaye cʉtiere Pablore cʉ netoo rotira anaa. To bairo bairã cañuucoama na quena. p{To bairo jã cabairi paʉna Publio pacʉ bʉgorique mena, paniñañe boaʉ cabaiwĩ. To bairi cʉ cayojaropʉ cʉ catʉjʉ jãa aámi Pablo. Topʉ cʉ tʉjʉri Diore cʉ jeniboja, cʉ cañiga peowĩ. To bairo cʉ cátona cañuucoami Publio pacʉ. [o/Jã caroca turi paʉ tʉacãna cãmʉ ti poa macana ʉpaʉ Publio cawamecʉcʉ ya paʉ. Cʉ tʉpʉ jã ani rotigʉ jã capi amí. To bairi itia rʉmʉ cʉ tʉpʉ jã cãmʉ, caroaro jãre cʉ cáto maca. Pablo maca peropʉ cʉ cawẽ yaye roca joewĩ. Cʉ capuniquẽmi. wlgTi poa macana Pablo wamopʉre aña cʉ cabaque yoaro tʉjʉrã caame ĩwã: —Camajare cajĩa paii ãcʉmi. Cʉ cajĩa pairije wapa ria capairi yapʉ carua yajiboricʉ cʉ cacatiro maca aña cʉ baque jĩa rocagʉ ácʉmi, caame ĩwã. ;koPablo quena nare cape jeenemowĩ jĩca roto. Pere cʉ cajee tĩari paʉna aña cʉ cajeerica roto watoapʉ cãnacʉ caʉ̃ro ruti buti atíbacʉ Pablo wamopʉre cabaque yoawĩ. tjaCaroaro jã boca tʉjʉri jã cátinemowã. To bairi caocaro maca pero cariobojawã, jumaya mʉjaa ĩrã. qi ]Nipetirã catʉjaropʉ jã caejaro to macana, “Ati poa Malta cawamecʉti poa ã,” jã caĩ buiowã. Th!,Aperãre cabaa majiquẽnare na bero yucʉ pãiri mena, apeye cumua macaje cawatirica pãiri mena na capaja pã aá rotiwĩ. To bairi nipetirã catʉjaropʉ jã caeja peticoapʉ, rua yajiquẽnana.+gO+Na ʉpaʉ Julio maca Pablore na cajĩapere booquetiri na camatawĩ. To bairi cabaa majirãre aperã jʉgoye roca ñua rotiri cabaa pã aá rotiwĩ catʉjaropʉ. wfg*Presopʉ cañe ecooricarãre na cajee atánare polisía na cajĩa regawã, ti poapʉ baa eja rutirema ĩrã. ?ew)Pã aá, caʉ̃cʉaquẽto paputiro bua bui jã capeya pacoapʉ cawe jʉgoro maca. Dope bairo cáti tʉ̃ga wʉo majiña mamʉ. Tia caweturo maca cawaticoapʉ paca cajabe turo yua. Vd%(To bairi cajʉgoye come pãiri to tʉ̃ga ñeato ĩrã na cajia re ñuariquere cayije jure rewã. We turica pãiri na cajia ñerique quenare capopiowã paputiro jõa pã aágarã. Cabero cawe jʉgoro macato juti ajerore catʉ̃ga mʉgo yowã tunu, wino to papu joato ĩrã. To bairo na cáto ti cumua paputiro cʉto maca cáaápʉ. 1c['Cabujuro yua ti cumua paari maja ti poa yucʉ poare catʉjʉwã. “¿Noo uno majuu mani anibajupari?” caĩ tʉjʉ majiquẽma paro. To bairo ĩ tʉjʉ majiquetibana quena paputiro jõa cãnore catʉjʉwã. Ti paʉre tʉjʉ, “Jõ mani capã majiata to mani ma aágarã,” caame ĩwã. b1&Na caʉgaro cõo ʉga yaparo ʉgarique cãniborique trigo poarire riapʉ care ñuacõawã, cumua to pamʉ panemoato ĩrã tunu. Se hunde el barco Na%Ti cumuapʉ cãna dosciento setenta y seis cãnacãʉna jã cãmʉ. o`W$To bairo cʉ cáto tʉjʉrã na nipetirã tʉgooña ocabʉti, na quena wariñuurique mena caʉgawã. _#To bairo na ĩ, pan ʉgarica rupaare ne, nipetiro na catʉjʉrona Diore, “Ñuubʉja,” cʉ ĩ, tiare pe bate, caʉga jʉgowĩ. }^s"Ñigo riabana yapapuari mʉja catí majiquetiborã. Jĩcaʉ maca mʉja yajiqueti majuucõagarã, na caĩwĩ Pablo. ]}!Cabujuparo jʉgoyeacã Pablo na caʉga rotiwĩ: —Pʉga semana mere yerijãquẽna, ʉgaquẽna mʉja cabairo ã. B\} To bairo cʉ caĩro apirã polisía maja ti cumuare jiarica wẽrire yije jure átiri na cane peoricare cane roca poo rocacõawã, tiapʉre manire na aáweoqueticõato ĩrã yua. :[mPablo maca to bairo na cabaigaro tʉjʉʉ polisía maja ʉpaʉre, cʉ mena macanare: —Cumua paari maja na catuaquẽpata jĩcaʉ maca mʉja catiquetigarã, na caĩwĩ Pablo. ZCabero cumua paari maja, “Yajirã mani bai,” ĩbana cáaá rutigabama. To bairi cumuaacãre ne ruiori, “Cawe jʉgoro maca come pãirire roca ñua jã jia tugarã,” ĩtori tia mena jãre cabai weogabajupa, “Mani jetona mani catígarã,” ĩ tʉgooñarã. YMai ñami cãno maca ʉ̃ta yojopʉ mani roca ture ĩrã bapari cãnacã pãiri come pãiri canʉcʉri pãirire ti cumua caweturo maca carupa wẽripʉ jia átiri caroca ñuawã, cumua to aáqueticõato ĩrã. Ati yaparo, “Uwaro cabujupe jã boobapa,” caĩwã. X3To bairi ¿noo cõo to ʉ̃cʉabajupari? ĩrã carupa wẽ mena caruu joo cõoñawã. To bairo átiri, “Treinta y seis metro cõo ʉ̃cʉaro ã,” caĩ tʉjʉ majiwã. Caberobʉjaacã caruu joo cõoñawã tunu. Veintisiete metro cõo caʉ̃cʉaro tʉjʉrã camajiwã yua. WCretapʉ cãnana pʉga semana jã cáaáto bero to bairona wino jã capapu joocõawʉ mai Adria cawamecʉti ya capairi yapʉre. To cõo ñami recomaca cãno ti cumua paari maja, “Yucʉ poa cãni paʉpʉ ejarã mani ána,” caĩ tʉgooñawã. HV Noo yucʉ poa cãnopʉ wino mani papu joogaro, caĩwĩ Pablo. nUUTo bairi tʉgooña ocabʉtiya mʉjaa. Dio cʉ caĩetore bairona baigaro. Tiere yʉ api nʉcʉbʉgo. @TyOcõo bairo yʉ ĩ buiowĩ: “Pablo, uwiqueticõaña. Dio cʉ mʉ cajenirijere caroaro apimi. To bairi romano maja ʉpaʉre mʉ cabairi wamere cʉ mʉ jeniña beje rotigʉ. To bairi mʉ mena cãna nipetirã carua yajiborã anibana quena caroaro mʉja neto peticõagarã jĩcaʉ yajiricaro mano,” yʉ ĩwĩ. SYʉa Diore cáti nʉcʉbʉgoʉ yʉ ã. Cʉ̃a yʉ Ʉpaʉ ãmi. Mepʉ macá ñami Dio tʉ macacʉ ángel jĩcaʉ yʉ tʉpʉ buia ejawĩ. RTo bairo mani cabairije to cãnibato quena uwiquẽja, na caĩwĩ Pablo. —Jĩcaʉ maca mani yajiquetigarã. Cumua jeto yajigaro. tQaYoaro caʉgaquẽna jã cãno Pablo wamʉnʉcari ocõo bairo na caĩwĩ: —Cretapʉ mʉjaare yʉ caĩbae wame yʉ mʉja caapiʉjape anibajupa. Topʉna mani cãnicõaata cumua rooye tuaqueti, cumua macaje quena yajiqueti baiboricaro. P7Capee rʉmʉri muipu caajiquẽmi. Ñami quenare ñocoa quena cabauquẽma. To bairi ¿noo riape mani aánaati? jã caĩ majiquẽpʉ. Wino quena to bairona capapucõa ãmʉ. To bairi, “Rua yajirã mani bai. Dope bairo mani bai catí majiquẽna,” jã caĩ tʉgooñabapʉ. OItia rʉmʉ cáaáto wino capapu janaquẽto tʉjʉbana to cõona ti cumua cãnibataje na majuuna nipetiro care rʉgowã. Juti ajeri, ti ajeri yogarã na canʉcobata yucʉ, juti ajeri yogarã na catʉ̃ga pua nʉcobata wẽri nipetiro care rʉgocõawã yua. NApe rʉmʉ tunu wino to bairona capapuro apeye unie na cajee aábatajere to cõona care rʉgo jʉgówã, cumua to pamʉnemoato ĩrã. MTiare tʉ̃ga jã joo yaparo capairicare pũʉ rʉpore bairije cãnie capaca wẽri mena cajiawã, watire ĩrã. Cabero apero cayoaropʉ paputiro Sirte cawamecʉtopʉ mani papu joore ĩrã, juti ajerire, wino capapuro jãre to ne aáparo ĩrã, na cayorica ajerorire capopio ruiowã. To bairona wino jã cajoocõawʉ. Na caruioro bero wino caroaroacã to mácana jãre capapu joowʉ yua. ZL-To bairona wino jãre to cajooro aána, jã caejawʉ jĩca poaacã Clauda cawamecʉti poapʉ. Eja, jã caneto aápʉ seeto wino capapuqueti nʉgoa maca. Ti cumua ʉjaro jia turica cãmʉ cumua õcaacã, capairica to caruaro na carua yajiquetiparore bairo na caeja jãapa. Ti cumuare capairicapʉ jã catʉ̃ga jã joowʉ popiye menana. CKTo bairi wino ti poa wijaropʉ jã cajoowʉ ti ya capairi ya recomacapʉ. Wino cáatí paʉpʉ dope bairo jã cáaá majiquẽpʉ. To bairi, “To bairona to aácõato,” jã caĩwʉ. $JANoo cõo meacãna jã cáaáti paʉna wino seeto majuu ti poa cʉto maca jãre seeto capapu jʉgówʉ, Noreste macaje na caĩrije, wʉjaʉ macaje netoro. EI To bairi jĩabʉjana cacõ nʉgoa maca capapuro tʉjʉrã ti cumua paari maja, “Fenicepʉre mere manire cáaápe ã,” caĩ tʉgooñawã. To bairi ti poa tʉjarona jã cáaápʉ. .HU Puera ti peta cañuuquẽjupe. To bairi capãarã ti cumuapʉ cajañarã caneto aágawã apero maca Fenice cawamecʉti macapʉ, Creta na caĩri poa macá peta ape petapʉ. Ti peta macare wino seeto capapuquẽjupe. “Topʉ puebʉcʉ mani netoogarã,” caĩbajuparã. La tempestad en el mar 2G] To bairo cʉ caĩrije to cãnibato quena polisía maja ʉpaʉ maca Pablo cʉ cabuiorijere caapiquẽmi. Ti cumua ʉpaʉ, ti cumua cawetuʉ macare na caapiʉjawĩ. RF To bairo cabairijere tʉjʉʉ Pablo na caĩ buiobami: —Mani caneto aápata uwiobʉja. Ati cumua, mʉja cajee aátie mani quena mani rua yajiborã. To bairi atopʉ mani tuato mai, na caĩbami Pablo. !E; Yoaro jã cabairo maca mere petoacã carʉjawʉ puebʉcʉ wino seeto to capapuparo jʉgoye. To bairi seeto cauwiobʉjawʉ jã caneto aágaro yua. DSalmo na caĩri peta popiye mena neto aá, jã caejawʉ “Caroa Peta” na caĩropʉ. Ti peta Lasea cawamecʉti maca tʉna cãmʉ. C3Wino seeto capapu canamuro ĩrã capee rʉmʉri jã cáaápʉ, uwaro aá majiquetibana. To bairi popiye mena Gʉnido cawamecʉti maca majuu jã caejawʉ. Mai to bairona wino jã capapu canamucõawʉ. To bairi cariape jã caneto aá majiquẽpʉ. To bairi apero maca, Creta na caĩri poa yucʉ poapʉ Salmo cawamecʉti peta tʉ maca cacõ nʉgoa maca jã cáaápʉ, wino seeto capapu canamuquẽto maca. .BUTi macapʉna polisía maja ʉpaʉ ape cumua Alejandría na caĩri maca macá cumua Italia yepapʉ cáaátiare bʉga ejaʉ jã capeni jãa rotiwĩ tiapʉ tunu. yAkTo bairi Cilicia, Panfilia cawamecʉti yepari neto aána Lisia yepa Mira cawamecʉti macapʉ jã caejawʉ yua. @wCabero ti macapʉ cãnana buti, Chipre na caĩri poa yucʉ poa jã caneto aápʉ seeto wino capapuqueti nʉgoa maca. ?To bairi Cesareapʉ cãnana buti aána ape rʉmʉ Sidón cawamecʉti macapʉ jã caejawʉ. Topʉ jã caejaro Julio polisía Pablore cʉ cacotei cʉ mai tʉjʉri to macana Pablo yarã tʉ cʉ catʉjʉ teña rotiwĩ, cʉ caboori wame cʉ na joato ĩi. P>To bairi jã caeja jãawʉ Adramitio cawamecʉti maca macá cumuapʉ, Asia yepa macá macari cáaátia. Aristarco cawamecʉcʉ Macedonia yepa Tesalónica cawamecʉti maca macacʉ jã mena cáaámi. F= Cabero ʉpaʉ Festo cʉ mena macana jãa ocõo bairo caame ĩñuparã: “Pablore romano maja ʉpaʉ César tʉpʉ Italia yepapʉ cumuapʉ cʉ mani joorã,” caame ĩñuparã. To bairi Pablore aperã presopʉ cãna quenare jĩcaʉ polisía maja ʉpaʉre Julio cawamecʉcʉre cacote aá rotiyuparã nare Italiapʉ na cáaáto. “Augusto” na caĩri poa polisía mena macacʉ cãmi Julio. To bairi yʉ Lucas yʉ quena Pablo mena yʉ cáaápʉ. d<A Agripa maca Festore cʉ caĩñupʉ: —Cʉ̃a, “Romano maja ʉpaʉ César cʉ majuuna yʉ cabairi wamere cʉ cajeniña bejepere yʉ boo,” cʉ caĩquẽpata nemoo cʉ mani buucõaboricarã, cʉ caĩñupʉ.";=Cabero Agripa, Festo, Bernise, na mena caruiricarã wamʉnʉca, ape arʉapʉ Pablo cʉ cabairijere caame wadapenirã aájuparã. Topʉ ocõo bairo caame ĩñuparã: —Anire ñe unie cʉ cátiquetaje wápana cʉ cajĩaquetipe ã, cʉ capreso jooquetipe ãñupa, caame ĩñuparã. : 9 To bairo cʉ caĩro: —Õcoacã yʉ cabuioro quenare, o pairo yʉ cabuioro quena mʉ, nipetirã atona yʉre caapirã quena yʉre bairona Jesure mʉja caapiʉjaro yʉ boobapa paro yʉ cabairore bairo presopʉ aniquetibana quena, cʉ caĩñupʉ Pablo. 8To bairo cʉ caĩro: —Ato cõoacã buioʉna, “Jesure apiʉjaya,” ¿yʉ quenare mʉ ĩgati? Pablore cʉ caĩñupʉ Agripa. "7=Baiyupa Agripa, ¿mʉ quena Dio ye quetire cabuioñaricarã na caucariquere mʉ api nʉcʉbʉgoti? Carina. Mʉ api nʉcʉbʉgoʉ, cʉ caĩñupʉ Pablo. 6To bairo cʉ ĩ yaparo Agripa macare tunu cʉ caĩñupʉ Pablo: —Atiere caroaro mʉ majii. To bairi boboquẽcʉna mʉ yʉ ĩ buio. Nipetiro mʉ yʉ cabuiorijere caroaro mʉ majii. Atie Jesu cʉ cabairica wame yajioro mee, baujaro maca cabaiyupa. 5 To bairo Festo cʉ caĩro: —Mecʉ mee yʉ ĩ. Cariapena ĩ nʉcʉbʉgorique mena yʉ ĩ, cʉ caĩñupʉ Pablo Festore. 4To bairo cʉ caĩro apii Festo cʉ caĩ awajayupʉ: —Pablo, ĩ mecʉ mʉ ĩi. Pairo majuu cabuericʉ aniri mʉ tʉgooña mawijia. 53cCristo cʉ cabaipere ocõo bairona caĩ buio jʉgoyeyeyupa: “Popiye tamʉo yajigʉmi. Cabai yajiricʉ anibacʉ quena tunu catigʉmi. To bairo catunu catí jʉgoʉ aniri cʉ̃re caapiʉjarãre to cãnacã rʉmʉ na cacatipere caroaro na majiogʉmi judío majare, judío maja cãniquẽna quenare,” caĩ buio jʉgoyeyeyupa tirʉmʉpʉ macana, caĩñupʉ Pablo maca. Pablo trata de convencer a Agripa de que se haga cristiano D2To bairo yʉ na cátigarije to cãnibato quena Dio maca yʉ cátinemocõawĩ. To bairi ato cõo quenare Dio ye quetire yʉ buio aninucu camaja nipetirãre, ʉparã quenare, cawatoa cãna quenare. Cajʉgoyepʉ Moisé, aperã Dio ye quetire cabuioñaricarã to bairona baigaro na caĩrica wamerena yʉ buio aninucu. c1?To bairo yʉ caĩ buionucurije wapa judío maja Dio wiipʉ yʉ ñeri yʉre cajĩagabama. O0—Nemoo Damasco macanare Jesu ye quetire na yʉ caĩ buionucuwʉ. Cabero Jerusalén macanare Judea yepa nipetiro macana quenare na yʉ caĩ buionucuwʉ. Cabero judío maja cãniquẽna quenare na yʉ caĩ buionucuwʉ. “Caroorijere mʉja cátiere jʉtiritiri áti janaña. To bairo bairi Dio macare cʉ apiʉjaya. Cʉ caboorije macare ája. To bairo mʉja cabairo aperã, ‘Dio yarã ãma,’ mʉja ĩ tʉjʉ majigarãma,” na yʉ caĩ buionucuwʉ. /+—To bairi ʉmʉrecoopʉ cãcʉ yʉre cabuia ejaʉ yʉre cʉ cawadaro yʉ cabai botioquẽpʉ, cʉ caĩnemoñupʉ Pablo Ʉpaʉ Agripare. .yJudío maja, aperã judío maja cãniquẽna quena mʉre na cajĩagaro caroaro mʉ yʉ cotegʉ. Judío maja cãniquẽna tʉpʉ mʉ yʉ joogʉ, yʉ ye quetire na mʉ camajioparore bairo ĩi. Yʉ yere na camajiparo jʉgoye camajiquẽna anibana canaitĩaropʉ cãnare bairona baima, majiquetibana. To bairo cabairicarã anibana quena cabujuropʉ catʉjʉ majirãre bairona baigarãma, yʉ yere na mʉ cabuiorijere apirã. Sataná yarã cãnana anibana quena yʉ yarã anigarãma. Yʉre na caapiʉjaro caroorije na cátajere na yʉ majiriobojagʉ. To bairi na quena aperã yʉre caapiʉjarã yʉ cabejericarã mena anigarãma. To bairo na cãniparore bairo ĩi na tʉpʉ mʉ yʉ joogʉ,” yʉ caĩwĩ Jesu, caĩñupʉ Pablo Agripare. Pablo obedece la visión -<,q“Wamʉnʉcacõaña. Mʉ tʉpʉ yʉ apʉ́, yʉ yere cabuio teñaʉ mʉ anigʉ ĩi. Yucʉacã mʉ catʉjʉrijere, cabero mʉ yʉ caiñoope quenare aperãre cabuioʉ mʉ anigʉ. +/To bairo yʉ cʉ caĩro apii: “¿Ñamʉ yʉ mʉ wadati mʉa?” yʉ caĩwʉ. “Jesu yʉ ã, rooro mʉ cátigaʉna,” yʉ caĩwĩ yʉ Ʉpaʉ. *To bairo cabairi paʉna nipetirã jã caroca cumu peticoapʉ. Roca cumu acʉpʉ jĩcaʉ hebreo ye mena yʉ cʉ cawadarijere yʉ caapiwʉ yʉa: “Saulo, ¿nope ĩi caroorijere yʉre mʉ áati? Mʉ majuuna mʉ rooye tuu yʉ yarãre rooro na átiri,” yʉ caĩwĩ. d)A To bairi Damascopʉ yʉ cáaáto paaribota cãno majuu ʉmʉrecoopʉ cãnaje seeto caajiya buju baterije carui apʉ́, muipu cʉ cabuju baterije netoro. Yʉ tʉna, yʉ mena cáaána tʉna caajiya buju bate jejacoapʉ. (1 ’To bairona Jesure caapiʉjarãre na yʉ átigʉ, ĩ tʉgooñari sacerdote maja ʉparã nare yʉ na cañe rotiro Damascopʉ yʉ cáaápʉ. n'U Capee judío maja neñapo buerica wiiripʉ na yʉ capopiyeyenucuwʉ, Jesure na apiʉja janaato ĩi. Seeto majuu na punijinibacʉ ape macari cãna quenare na yʉ camacanucuwʉ na popiyeyegʉ. Pablo cuenta otra vez su conversión ~&u To bairi rooro na yʉ cátinucuwʉ Jerusalẽpʉ ãcʉ. Dio wii macana sacerdote maja ʉparã nare yʉ na cañe rotiro na ñe, presopʉ na yʉ cajoonucuwʉ. Aperã nare na cajĩagaro, “Jaʉ, to bairona na cajĩape ã,” yʉ caĩnemonucuwʉ. %' ’Yʉ majuuna cajʉgoyepʉre, “Jesu Nasaré macacʉ cãniñaricʉ caapiʉjarãre na capopiyeyepe ã,” yʉ caĩ tʉgooñanucubapʉ. $Camaja cabai yajiricarãre na tunu catioquẽcʉmi Dio ¿mʉja ĩ tʉgooñati? Cómo Pablo antes perseguía a los cristianos #-Tierena jã apiʉja nʉcʉbʉgo jã judío maja nipetirã doce poari macana. To bairi jã catunu catípere tʉgooñari ʉmʉreco, ñami quena Diore jã áti nʉcʉbʉgo jeninucu. Yʉ quena tie cabaipere yʉ tʉgooña. Tie wápana judío maja yucʉra yʉ wadajãrã áama. e"CYucʉacã jã ñicʉ jãare Dio na cʉ caĩ majio cũrica wame, “Camaja cabai yajirã na cãnibato quena na tunu catiogʉmi Dio,” caĩri wamere yʉ caapiʉja nʉcʉbʉgorije yʉre jeniña apigarã mʉja neñaporã. h!ICawimaʉpʉna fariseo maja cabuerã na ya poa macacʉ nemoona yʉ cãmʉ. Tiere caroaro buio majirãma na cabuiogaata. Judío maja nipetirã aperã netoro Moisé cʉ carotiriquere caroaro cána ãma fariseo maja cabuerã. 1 [’Judío maja nipetirã yʉ cawimaʉ yʉ cãnopʉna yʉ cãnajere yʉ majima. Yʉ ya maca Tarsopʉ quenare Jerusalẽpʉ quena yʉ cãnajere caroaro yʉ majima. (I—Ʉpaʉ, nipetiro judío maja na cãniere na caame wada netori wame quenare caroaro camajii mʉ ã mʉa. To bairi caroaro wariñuurique mena mʉ yʉ buiogʉ judío maja yʉre na cawadajãriquere. To bairi mʉ yʉ caĩpere caroaro yʉre apiya. La vida de Pablo antes de su conversión  To bairo cʉ caĩ yaparoro Agripa Pablore cʉ cawada rotiyupʉ: —Yucʉacã mʉ cabairi wame mʉre cawadajãricarã na caĩri wamere yʉ buioya, Pablore cʉ caĩñupʉ Agripa. To bairi Pablo Ʉpaʉ Agripare ñuu rotiri wamo ñu mʉgo, ocõo bairo caĩ wadayupʉ: <qJĩcaʉ preso cãcʉre romano maja ʉpaʉre, “Ati wame majuu cʉ cabai buicʉta wame ã,” ĩ queti uca jooquetibacʉ quena jooata ñuuquẽto, caĩñupʉ Festo Agripare.gGTo bairo cʉ̃re yʉ cajoope to cãnibato quena, “Ati wame caroorije cʉ cabai buicʉta wame ã,” papera pũuropʉ romano maja ʉpaʉre cʉ yʉ caĩ queti uca joopa wame maa. To bairi ato neñaporicaropʉ cʉ yʉ atí roti joo. Mʉa Ʉpaʉ Agripa aperã netoro cʉ cabairi wamere mʉ cajeniñapere yʉ boo. To bairi cʉ cabairi wamere mʉ cajeniñaro bero to cõo, “Ati wame majuu cʉ cabai buicʉta wame ã,” romano maja ʉpaʉre cʉ yʉ ĩ queti uca joo majigʉ yua. 5cYʉ maca nipetiro jeniñari, “Ñee unie caroorije cʉ cátiquẽtie wápana cʉ cajĩaquetipe ãno,” yʉ caĩ majicõawʉ. Pablo maca, “Romano maja ʉpaʉ César cʉ majuuna yʉ cabairi wamere cʉ cajeniña bejepere yʉ boo,” yʉre cʉ caĩro, “Topʉna mʉ yʉ joogʉ,” cʉ yʉ caĩwʉ. -SPablo cʉ cajãa ejaro Festo ocõo bairo na caĩñupʉ to cãnare: —Ʉpaʉ Agripa, aperã jã mena caneñaporã, mʉjaare yʉ ĩ buiopa. Ani Pablore cʉ tʉjʉya mʉjaa. Capãarã judío maja Jerusalén macana, ati maca macana quena awajari cʉ cawadajãwã, “Cʉ cajĩape ã,” ĩrã. "=To bairi ape rʉmʉ Agripa cʉ jʉgoco Bernise mena caroa jutii jañacõaricarã neñaporica wiipʉ cajãa ejayuparã. Polisía maja ʉparã, maca ʉparã nare cáti nʉcʉbʉgorã mena cajãa ejayuparã. To bairi na cajãa ejaro Festo Pablore cʉ cáatí roti jooyupʉ yua. /WTo bairo cʉ caĩro apii: —Yʉ quena Pablo cʉ cabuiori wamere yʉ apigacʉpʉ, caĩñupʉ Agripa. —Baiyupa bujiyʉ cʉ mʉ api apá, cʉ caĩñupʉ Festo. X)To bairo yʉ caĩro Pablo maca, “Romano maja ʉpaʉ cʉ majuuna yʉ cabairi wamere cʉ cajeniña bejepere yʉ boo,” yʉ caĩwĩ. To bairi, “Atona presopʉ mʉ tuagʉ mai,” cʉ yʉ caĩwʉ. “Romano maja ʉpaʉ tʉpʉ mʉ yʉ cajoo majiri paʉ cʉ tʉpʉ mʉ aágʉ,” Pablore cʉ yʉ caĩwʉ, cʉ caĩñupʉ Festo Agripare. STi uniere ¿dope bairo cʉ yʉ ácʉati? ĩbacʉ Pablore, “Mʉ cabairi wamere nipetirona Jerusalẽpʉ yʉ cajeniña peo majiparore bairo ĩi ¿Jerusalẽpʉ mʉ aágati?” cʉ yʉ caĩ jeniñawʉ. (INa canʉcʉbʉgori wame jeto cãñupa. Jĩcaʉ Jesu cawamecʉcʉ cabai yajiricʉ, “Tunu catimi,” Pablo cʉ caĩrijere na caapiteerijere yʉ caĩ buiowã. 1[“ ‘Pablo rooro áami,’ yʉre caĩ wadajãrã, ‘Capee wame caroorije majuu cátacʉ ãmi,’ yʉ ĩgarãma,” yʉ caĩ tʉgooñabapʉ. Yʉre caĩ majiquẽma. hITo bairi Jerusalẽpʉ cãnacʉ ato yʉ catunu ejari rʉmʉ bero macá rʉmʉ majuu ʉpaʉ camajare dije caroorije na cátajere yʉ cajeniña bejeri arʉapʉ yʉ cáaápʉ. Topʉ ejaʉ Pablore cʉ yʉ cáatí roti joowʉ. T!To bairo yʉ na caĩro: “Jã romano maja cawatoana camajare jã popiyeyequẽe,” na yʉ caboca ĩwʉ. “ ‘Ati wame caroorije áami,’ cʉ̃re caĩrã mena neñapori cʉ̃re na caĩ wadajãrijere na cʉ caboca yʉrijere apiquetibana quena, ‘Cabai buicʉcʉ ãmi, cʉ cajĩape ã,’ jã ĩ majiquẽe,” na yʉ caĩwʉ. NTo bairi yʉ Cesareapʉ cãnacʉ Jerusalẽpʉ yʉ caejaro judío maja yarã sacerdote maja ʉparã, aperã judío majare cajʉgo ãna yʉ cawadajãwã, Pablore polisía cʉ̃re na jĩaato ĩrã. -SYoaro topʉ na cãno Festo Agripare cʉ cabuioyupʉ Pablo cʉ cabairijere: —Atopʉ ãmi jĩcaʉ presopʉ Felis ato macana ʉpaʉ cãnibatacʉ cʉ cabuuquetacʉ. G Noo cãnacã rʉmʉ beroacã meena Judea yepa macana ʉpaʉ Agripa cawamecʉcʉ cʉ jʉgoco Bernise mena Cesareapʉre caejayuparã ʉpaʉ Festo na cajõoricʉre, cʉ ñuu rotira anaa. 7 g To bairo cʉ caĩro Festo cʉ mena macana mena cawadapeniñupʉ. Na mena wadapeni yaparo Pablore cʉ caĩñupʉ: —Romano maja ʉpaʉ César mʉ cabairi wamere cʉ majuuna cʉ cajeniña bejepere mʉ cabooata cʉ tʉpʉna cáaápaʉ mʉ ã, caĩñupʉ Festo Pablore. Pablo delante del rey Agripa y Cariapena caroorije yʉ cátaje bui to cãmata, “Yʉ jĩaqueticõaña,” yʉ ĩquetiboʉ. Yʉre na cawadajãrije maca cariape mee to cãno maca i maja judío maja yʉre capopiyeyequetiparã ãma. To bairi Jerusalẽpʉ na tʉpʉ yʉre cajooquetipe ã. Romano maja ʉpaʉ César cʉ majuuna yʉ cabairi wamere cʉ cajeniña bejepere yʉ boo, caĩñupʉ Pablo Festore yua. m S To bairo cʉ caĩro: —Atona romano maja ʉpaʉ majuu César camajare na cʉ cajeniña bejerica paʉna yʉ cabairi wamere cajeniñape ã. Judío majare caroorijere na yʉ átiqueti majuucõa. Mere caroaro mʉ maji tiere.  { To bairi Festo, cʉ quena judío maja cʉ̃re na camaiparore bairo ĩi Pablore cʉ caĩñupʉ: —Mʉ cabairi wamere nipetirona Jerusalẽpʉ yʉ cajeniña peo majiparore bairo ĩi ¿topʉre mʉ aágati? cʉ caĩ jeniñañupʉ Festo Pablore. l QTo bairo na caĩro Pablo maca: —Judío maja na carotiriquere yʉ cabai botioquẽpʉ. Dio wii macaje quenare rooro yʉ caĩquetinucuwʉ. Romano maja ʉparã na carotirije quenare yʉ bai botioquetinucu, na caĩñupʉ Pablo. ?wTo bairi Pablo caejayupʉ. Topʉ cʉ cajãa ejaro Jerusalén macana judío maja Festo mena cáatána cʉ tʉna ejanʉcari, “Capee wame caroorije majuu cácʉ ãmi Pablo,” cʉ caĩñuparã. To bairo caĩrã anibana quena, “Ati wamena ã cʉ ye bui, cariape mʉjaare jã ĩ,” cʉ caĩ majiquẽjuparã. /To bairi Festo Jerusalẽpʉre jĩca semana netobʉjaroacã ani, catunucoajupʉ Cesareapʉ. Cʉ caejarica rʉmʉ bero macá rʉmʉ majuu ʉpaʉ camajare dije caroorije cʉ cátajere jeniña bejerica arʉapʉ cáaájupʉ. Topʉ ejaʉ Pablore cʉ cáatí roti jooyupʉ. To bairi mʉja ʉparã noo caboorã yʉ mena na aáparo cʉ cabai bui cʉtajere na cawadajãpe to cãmata, na caĩ yʉyupʉ Festo. {oTo bairo na caĩrije to cãnibato quena Festo maca: —Cesareapʉre presopʉ ãmi. Yucʉacãna topʉ yʉ aágʉ.  “Pablore ato Jerusalẽpʉ cʉ jooya,” seeto cʉ̃re caĩ jeniñuparã. Na majuuna Jerusalẽpʉ Festo Pablore cʉ cajooro mapʉ cʉ cáatópʉ cʉ cajĩa rocagajuparã. To bairo, “Jerusalẽpʉ cʉ jooya Pablore,” seeto Festore cʉ caĩñuparã. 'GTopʉ cʉ caejaro Dio wii macana sacerdote maja ʉparã, aperã judío majare cajʉgo ána Pablore, “Ñuuquẽemi,” cʉ caĩ wadajãrã aájuparã tunu. r _Itia rʉmʉ ti yepa macana ʉpaʉ cʉ cajãaro bero Festo Cesarea cãnacʉ Jerusalẽpʉ cáaácoajupʉ. ]3Pʉga cʉma bero Felis topʉ macana ʉpaʉ cʉ cãnibatajere cabuticoajupʉ yua. Porsio Festo cawamecʉcʉ cʉ̃re cawajoaʉ cãñupʉ. To bairi Felis topʉ macana ʉpaʉ cʉ cãnibatajere cabutii aniri Pablo presopʉ cãcʉre cʉ cabuuquẽjupʉ yua, judío maja cʉ yʉ cabuuro booquẽnama, cʉ yʉ cabuuquẽto yʉ maigarãma ĩi.1“Pablo niyeru yʉ joogʉmi cʉ yʉ cabuupe wapa,” caĩ tʉgooñabajupʉ Felis. To bairi Pablore nairoacã cʉ capijo wadapeninucuñupʉ. J —Dio caroa jetore mani áti rotimi. Mani majuuna caroorije mani catʉgooñabati wamere cátiquetipe ã, caroaro macare tʉgooña ocabʉtiri. Ape rʉmʉpʉ Dio mani cátajere tʉjʉ cõoñari, cʉ̃re caapiʉjaquetanare na popiyeyegʉmi, cʉ caĩ buioyupʉ Pablo. Tiere cʉ caĩro apii Felis caapi acʉacoajupʉ. To bairi: —To cõona. Buti aácʉja. Ñee unie yʉ cátipe camanopʉ mʉ yʉ pigʉ tunu, mʉ apinemogʉ, cʉ caĩñupʉ Felis. &~ENoo cãnacã rʉmʉ beroacã meena Felis cʉ nʉmo judío majoco Drusila cawamecʉco mena caejayupʉ. Ejaʉ, Pablore cʉ cáatí rotiyupʉ. Pablo cʉ caejaro: —Jesure caapiʉja nʉcʉbʉgorijere yʉ buioya, cʉ caĩñupʉ. To bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Pablo: 7}gTo bairo na ĩ yaparo: —Pablore cʉ coteya, cʉ caĩñupʉ polisía majare carotiire. —Ati wiipʉ cʉ cáaáteñagaro, o aperã cʉ yarã cʉ na catʉjʉgaro, cʉ na cátinemogaro na mataquẽja, cʉ caĩñupʉ Felis polisía majare carotiire. To bairo cʉ ĩ roti yaparo cáaácoajupʉ yua. |%Felis maca ti wame Jesure caapiʉjarã na cãniere cajʉgoyepʉna mere caroaro camajicõañupʉ. To bairi: —To cõona yʉ apigʉ yua. Cabero Lisia polisía maja ʉpaʉ cʉ caejaropʉ mʉre na cátipere yʉ roti majigʉ, caĩñupʉ Felis Pablore cawadajãrãre. { Jĩca wameacã atie jetore baujaro na caapiparore bairo na yʉ ĩwʉ. “Camaja na cabai yajiro bero Dio na cʉ catunu catiope caĩrijere yʉ caapiʉja nʉcʉbʉgorijere majigarã yucʉna caneñaporã mʉja ã,” na yʉ ĩwʉ, caĩñupʉ Pablo Félire. &zENa majuuna na cáatígaata mʉ tʉpʉ caejarã ati maja judío maja ʉparã neñapori yʉ cabai buicʉti wamere yʉ na cajeniña bʉgaata mʉre na buioato. yTo bairo yʉ cáto catʉjʉricarã maca mʉre cabuioparã anibapa, “Ati wame cʉ ye bui ã,” yʉ na caĩgari wamere. OxTo bairo yʉ cabairi paʉ Asia yepa macana judío maja yʉ cabʉga ejawã Dio wiipʉre yʉ cãno. Judío maja na cátinucurore bairona cácʉ, “Caroaʉ ãmi Pablo,” Dio yʉ cʉ ĩ tʉjʉato ĩi yʉ cáti ani paʉ majuu yʉ catʉjʉwã. Camaja paarãacã caneñaporã camama. To bairi caĩ punijini awajarã quena camama. Gw’Yoaro majuu aperopʉ aáteñari bero Jerusalẽpʉre yʉ catunu ejawʉ. Cabopacoorãre niyeru na joogʉ, Diore cʉ áti nʉcʉbʉgori waibʉcʉ jĩa joe buje mʉgogʉ yʉ cabaiwʉ. vTo bairi yʉ camajiro cõo caroa jeto yʉ átiganucu, Dio quena, camaja quena, “Caroaro áami,” yʉ na ĩ tʉjʉato ĩi. zumCamaja mani cabai yajiro bero manire tunu catiogʉmi Dio, caĩri wame quenare yʉ nʉcʉbʉgonucu. Cañuurãre, caroorã quenare Dio manire catiogʉmi caĩrijere yʉ nʉcʉbʉgonucu ati maja yʉre cawadajãrã na canʉcʉbʉgorore bairona. {toAtie macare cariapena mʉ yʉ buiogʉ: Yʉ ñicʉ jãa Diore cʉ na cáti nʉcʉbʉgoriquere bairona yʉ quena cʉ yʉ áti nʉcʉbʉgonucu. To bairo átiri cawama wame quenare Diore cʉ yʉ áti nʉcʉbʉgonucu ati maja, “Ti wame cariape me ã,” na caĩri wamere. Moisé cʉ caucariquere, Dio ye quetire cabuioricarã nipetiro na caucariquere yʉ nʉcʉbʉgonucu. qs[ To bairi ati maja yʉre cawadajãrã, “Cariapena ã. Ati wame cʉ ye bui ã,” mʉ ĩ majiquẽema. urc Topʉ ãcʉ aperã mena na yʉ cawada netoro jĩcani uno yʉre bʉga ejañaquẽma. Noo Dio wiipʉ, judío maja neñapo buerica wiiripʉ, noo macá recomacapʉ, “Camajare cʉ cabuio mawijioro jã caapiwʉ,” yʉre ĩ majiquẽnama. y~}|zrzxxvuurtssr-rppnnnlknihgg2fGedcoc b,a`/^]2\[fZYY XpVVtUUQTSRQQONZLKKIIGLEDCBAy??H==8::,987655v33 2&1L0K//^..-+K*))!)'H&%%,$##"R!n 2Hh%WO "y~70To bairi mani quena nipetirã nare bairona caroorije cátinucurã mani cãnibapʉ maja catiriquere Dio manire cʉ cajooparo jʉgoye. Caroorije mani cátigari wame jetore mani cátinucuwʉ. Mani majuuna caroorije mani catʉgooñari wame jetore mani cátinucuwʉ. To bairi aperã Diore cabai botiorãre bairona mani cãninucuwʉ. To bairona caroorã mani cãno maca Dio mani popiyeyeboricʉmi mani quenare. n}U0Aperã ati yepa macana Diore catʉgooñaquẽnare bairona mʉja cáti aninucuñupa, Sataná cʉ caboorore bairona. Cʉ̃a ati ʉmʉrecoopʉre caroorije ʉpaʉ ãmi Sataná. To bairi Diore caapiʉjaquẽnare carotii ãmi cʉ̃a. M| 0Nemoopʉre caroorije jeto mʉja catʉgooñanucubajupa. To bairi cabai yajiricʉ ãnacʉ cañuurije cʉ cáti majiquẽtore bairona mʉja cabaibajupa. Caroa macajere mʉja cáti ani majiquẽjupa. d{ C0To bairi mani maca Jesucristo rupaʉ macajere bairona mani bai cʉ carotirã, cʉ ya poa macana aniri. To bairi Cristo ati yepa nipetiropʉ cʉ̃re caapiʉjarã mena anicõa aninucumi, nipetiropʉ cãcʉ aniri yua.]z 50Nipetirijere carotiire cʉ cacũñupi Dio Cristore. To bairi cʉ̃re caapiʉjarã quenare carotii ãmi Cristo. Jĩcaʉ camajocʉ cʉ rupaʉre cʉ carotirore bairona cʉ̃re caapiʉjarãre na carotii ãmi Cristo. vy g0To bairi cʉ menare carotii majuʉre cʉ cacũñupi Dio cʉ Macʉ Cristore. To bairo caroti majuʉre Dio cʉ cacũro aperã netoro carotii ãmi Cristo. Carotirã, ʉparã nipetirã netoro carotii ãmi Cristo. Ati ʉmʉrecoo, ati yʉtea macana carotirã netoro carotii ãmi. Ati ʉmʉrecoo bero cawama ʉmʉrecoo cãni paʉpʉ quenare carotii majuu anigʉmi Cristo. ox Y0Cáti majii majuu aniri mʉre caapiʉjarã jãre mʉ cátibojarije quenare na tʉgooña majiato. Tiere na majiato ĩi na yeripʉ majiriquere na mʉ joowa,” Diore cʉ yʉ ĩnucu, mʉjaare jenibojaʉ. To bairona cáti majii, catutuaʉ majuu aniri cʉ Macʉre catunu catioyupi Dio. Cabai yajiricʉ cʉ cãnibato quena cʉ catunu catioyupi. Cʉ Macʉ Jesucristore cʉ tunu catioʉ jõ buipʉ cʉ tʉna rui rotiri, cʉ mena carotii cʉ cacũñupi Dio cʉ Macʉ Cristore. To bairo cáti majii majuʉ aniri mani quenare mani átinemo majimi Dio. Cʉ Macʉ Cristore cʉ cátinemoricarore bairona manire átinemo majimi. w 0,v S0Camaja nipetirã caroaro majuu na cáti nʉcʉbʉgopaʉ ãmi Dio, mani Ʉpaʉ Jesucristo Pacʉ. Cʉ̃rena mʉjaare yʉ jenibojanucu ocõo bairi wamere: “Dio, jã Pacʉ, na yeripʉ api majiriquere na mʉ joowa caroaro majuu mʉre na camajiparore bairo. Mʉ yere camajare na mʉ camajiogari wamere api majiriquere na mʉ joowa,” Diore cʉ yʉ ĩ jeninucu. “Dio, mʉ cabejericarãre caroaro jã mʉ cátibojapere na majiato Efeso macana. Caroaro majuu wariñuuriquere mʉre caapiʉjarãre mʉ cajoope quenare na tʉgooña majiato Efeso macana. u 0/t Y0To bairo caroaro mʉja cãno queti apii Diore jeniri yʉ jenibojanucu mʉjaare. “Seeto majuu ñuu caroaro Efeso macana na cãnie,” Diore cʉ yʉ ĩ wariñuunucu. =s u0Mani Ʉpaʉ Jesure caroaro mʉja caapiʉja nʉcʉbʉgorijere yʉ caqueti apinucuwʉ. Aperã nipetirã Jesure caapiʉjarãre na mʉja camairije quenare yʉ caqueti apinucuwʉ. "r ?0To bairona cʉ Espíritu Santore mani cajooyupi Dio. To bairi cʉ Espíritu Santore manire cʉ cajooro majirã ocõo bairi wame quenare mani ĩ maji: “Mani ye bui cawapayebojaricʉ aniri caroare mani joonemogʉmi. Caroa cãnicõa aninucupere mani joogʉmi,” mani ĩ maji. To bairi, “Caroa majuu jãre mʉ átiboja,” cʉ mani ĩ wariñuunucu Diore. Pablo pide a Dios que dé sabiduría a los creyentes eq E0 Jã bero mʉja caapiyupa mʉja quena judío maja cãniquẽna Jesu ye quetire, cariapena cãniere. Apirã mʉja caapi nʉcʉbʉgo ʉjawʉ mʉjaare cʉ canetoo catiopere. Tie caĩtoquẽtiere mʉja caapi nʉcʉbʉgoro Dio cʉ Espíritu Santore cajooyupi mʉja quenare. Cajʉgoyepʉna, “Yʉ Espíritu Santore yʉre caapiʉjarãre na yʉ joogʉ,” caĩ cũñupi Dio. To bairona cʉ caĩ cũricarore bairona mʉja cajooyupi Dio cʉ Espíritu Santore, yʉ yarã majuu ãma ĩi. 7p i0 To bairi, “Caroaro majuu jãre mʉ átiboja,” Diore mani caĩ wariñuu anicõapere cabooyupi Dio. Jã judío maja maca aperã jʉgoye Cristore catʉgooñarã jã cãmʉ. :o o0 To bairi mani quena Cristo mena macana aniri cʉ mena caroare cacʉgoparã mani ã mani quena. Cajʉgoyepʉna to bairona caroare cacʉgoparãre manire cacũñupi Dio. Nipetirije, “To bairona cátipe ã,” cʉ caĩ tʉgooñari wame cõona cáti peoʉ ãmi Dio. To bairi, “Cristo mena cãniparã na cãnipe boo,” ĩ tʉgooñari to bairona Cristo mena caroa macajere wariñuurique cacʉgoparãre mani cacũñupi Dio manire. n 0 To bairi cʉ yarã cʉ tʉpʉ manire cʉ cajee neope quenare mani camajioñupi Dio. “To cõona na yʉ jee neogʉ,” cʉ caĩ cũrica rʉmʉ cãnopʉ to bairona manire jee neogʉmi. Manire jee neo átiri to cõona nipetirijere carotiire cʉ cũgʉmi Dio cʉ Macʉ Cristore. Ati ʉmʉrecoo macanare cajʉgo anipaʉre, ati ʉmʉrecoo macaje nipetirijere carotiire cʉ cũgʉmi Dio Cristore. m +0Seeto majuu mani camai tʉjʉyupi Dio manire. Seeto majuu mani mai tʉjʉri cʉ Macʉre cajooyupi cʉ riíre manire care yajibojapaʉre. Caroorije mani cátiere manire cawapayebojayupi Dio Macʉ. To bairi Cristo mani ye wapa cʉ carií re yajibojaro maca mani majiriobojami Dio caroorije mani cátiere. Nipetirije caroaro catʉgooña majii aniri mani camajare cʉ cátibojapere mani camajioñupi Dio yucʉra, cajʉgoyepʉ camajare na cʉ camajioquetajere. Cristo jʉgori manire cʉ cátibojapere mani camajioñupi Dio yucʉra. l 0 bk ?0To bairi Diore, “Caroaro majuu jãre mʉ átiboja,” jã ĩnucu to bairo caroaro manire cʉ camai tʉjʉrijere tʉgooñari. Cʉ Macʉ Jesu cʉ camai majuucõaʉ yarã mani cãno maca caroaro mani mai tʉjʉmi Dio. )j M0Tirʉmʉpʉna mani catʉgooña maji jʉ́goyeyeyupi Dio mani cãnipere. “Yʉ Macʉ Jesucristo nare cʉ cabai yajibojaparo ĩi yʉ punaa yʉ majooricarãna anigarãma,” caĩ tʉgooña jʉgoyeyeyupi Dio manire. Caroaro manire mairi to bairona cʉ yarã cãniparãre mani cabooyupi Dio. mi U0Ati yepa cʉ cátiparo jʉgoyepʉna mani cabejeyupi Dio, “Caroarã, cabai bui cʉtiquẽna ãma,” cʉ caĩ tʉjʉparãre. Jesucristo manire cʉ cabai yajibojapere ĩi to bairona manire cabejeyupi Dio cʉ yarã cãniparãre. h 90Caroaʉ majuu ãmi Dio mani Ʉpaʉ Jesucristo Pacʉ. Mani joomi caroa macaje nipetiri wame jõ bui macajere, Cristo mena macana mani cãno maca. +g Q0Caroaro wariñuuriquere cʉ joato mani Pacʉ Dio mʉjaare. Mani Ʉpaʉ Jesucristo quena to bairona mʉjaare caroare cʉ joato. Bendiciones espirituales en Cristo \f 50Yʉ Pablo, Jesucristo ye quetire cabuio teñari majocʉ yʉ ã to bairo Dio yʉre cʉ carotiro mena. To bairi ati pũuro yʉ queti joo Dio yarã Efesopʉ cãnare Jesucristore caroaro caapi nʉcʉbʉgo ʉjarãre. :emDYʉ Pablo atie ñuu rotirique yʉ majuuna yʉ uca. Diore yʉ jenibojaya atopʉ presopʉ yʉ cãniere. Caroa yeri wariñuuriquere cʉ joato Dio mʉjaare. To cõona ã.}dsDOcõo bairo cʉ ĩña Arquipore: “Mani Ʉpaʉ Cristo mʉre cʉ cáti rotirica wamere caroaro áti peocõaña.” c{DAti pũuro mʉjaare yʉ caqueti joori pũuro tʉjʉ bue yaparorã Laodisea macana quenare na bue rotiya. Cristore caapiʉjarã na caneñaporopʉ na bue rotiya. Mʉja quena Laodisea macanare na yʉ caqueti joorica pũurore neri tiere bueya mʉjaa. #b?DLaodisea macana Cristore caapiʉjarã na ñuato. Ninfa quena co ñuato. Jesucristore caapiʉjarã co ya wiipʉ caneñaponucurã na quena na ñuato. [a/DLucas, mani camaii, ʉcoyeri majocʉ mʉja ñuu rotimi. Demas quena ñuu rotimi. Z`-D Yʉ maji to cõo Diore mʉjaare cʉ cajeniboja nucurijere. Aperã quenare Laodisea na caĩri maca, Hierápolis na caĩri maca, ti macari macanare Cristore caapiʉjarã na quenare jenibojanucumi Epafra Diore. `_9D Epafra, mʉja yaʉ, cʉ quena ñuu rotimi. Cʉ quena Cristo ye macajere cácʉ ãmi. To cãnacã rʉmʉ tutuaro Diore mʉja jenibojanucumi, Dio cʉ caboori wame mʉja cáti peti maji ocabʉti wariñuuparore bairo. 0^YD Jesu Justo, cʉ quena ñuu rotimi. Na jeto ãma na itiarãna judío maja yʉ mena Dio ye macajere cána. To bairona caroaro na cáto yʉ yeri tʉgooña ocabʉtinucu. m]SD Ñuu rotimi Aristarco, yʉ mena presopʉ cãcʉ. Marco quena, Bernabé bai ñuu rotimi. Marco mʉja tʉpʉ cʉ caejaata caroaro cʉ boca tʉjʉya. Mere to bairo cʉ̃re mʉja caboca tʉjʉpere mʉjaare yʉ caqueti joowʉ. M\D Cʉ mena apeĩ cʉ yʉ joo Onésimore. Cʉ quena Cristore caapiʉjaʉ ãmi. Mani yaʉ, mani camaii ãmi. Mʉja mena macacʉ ãmi. Ato cabairijere nipetiro mʉja ĩ queti buiogarãma na pʉgarã. a[;DTo bairi mʉja tʉpʉ cʉ yʉ joo, jã cabairije na ĩ buiori na yeri ocabʉtioya ĩi. Z5DYʉ cabairije nipetiro Tíquico mʉja ĩ buiogʉmi. Mani yaʉ ãmi, mani camaii ãmi Tíquico. Jã mena Cristo yere caroaro cabuionemoʉ ãmi. LYDCaroaro tʉgooñari nare ĩ buioya. Caroaro wariñuurique mena na wadapeniña api tʉjoorica wame jeto. Mʉjaare na cajeniñari paʉ caroaro na mʉja caboca ĩpa wamere majiña. Saludos finales &XEDCristore caapiʉjaquẽnare caroaro tʉgooña majirique mena na ája. Cristo ye quetire na mʉja caĩ buiori paʉ to cãnacã ni caroaro na ĩ buioya. IW DDiore mʉja cajeniro to cãnacã ni jã quenare ocõo bairo Diore jã ĩ jenibojanucuña: “Dio, mʉ catutuarije mena na átinemoña, Cristo ye quetire aperãre na cabuio majiparore bairo. Pablore cʉ átinemoña aperãre api majirica wamere na cʉ cabuio majiparore bairo,” Diore jã ĩ jenibojaya. Api majirica wame jeto na yʉ cabuiope ã. Yucʉacã presopʉ yʉ ã atie quetire cajʉgoyepʉ camaja na camajiquẽtiere yʉ cabuiorique wapa. VDUyDCaroaro tʉgooña majiri Diore jenicõa aninucuña. “Caroaro yʉ átibojami Dio,” ĩ tʉgooñari cʉ jeniya. T -DMʉjaa, paabojari majare cacʉgorã caroaro na rotiya. Cariape na jooya. Caroaro na ája, ocõo bairo ĩ tʉgooñari: “Ʉmʉrecoopʉ caʉpaʉcʉcʉ yʉ ã yʉ quena. To bairi caroaro Dio yʉre cʉ cáto maca caroaro yʉ átigʉ yʉ paabojari majare,” ĩ tʉgooñaña. SDCaroorije cána macare na popiyeyegʉmi Dio caroorije na cátaje cõona, camaja na cátajere cariape tʉjʉ cõoñari."R=DPaabojari maja, mʉja ʉparãre nipetiro mʉja na cáti rotirijere na apiʉjaya. Mʉjaare na catʉjʉro caroaro mʉja capaarore bairona na catʉjʉquẽto quena caroaro na paabojari na nʉcʉbʉgoya, “Yʉ Ʉpaʉ majuu Cristo tʉjʉʉmi,” ĩ tʉgooñari. Cristo maca mani Ʉpaʉ majuu ãmi. Cʉ maca caroa majuu ãnajere mʉja joogʉmi to bairo caroaro mʉja cátie wapa. Ti wamere tʉgooña wariñuurique mena yeri ocabʉti nʉcʉbʉgori na paabojaya. “Yʉ Ʉpaʉ Cristopʉre cʉ áti nʉcʉbʉgoʉ yʉ áa,” ĩ tʉgooñari na paabojaya. “Camajocʉ yʉ ʉpaʉ ati yepa macacʉ tutuaro yʉ capaarijere yʉre cʉ tʉjʉ wariñuato,” ĩ tʉgooñaquẽja. QD1P[DMʉjaa, na pacʉa maca mʉja punaare cariape na ĩri na cʉgoya. Seeto tuti netoquẽnana na buioya, mʉjaare na capunijini tʉgooñarique paiquetiparore bairo ĩrã. #O?DMʉjaa, caniñaa, cawamarã, mʉja pacʉare nipetiro na caĩri wamere na apiʉjaya, to bairo yʉ cáto yʉ tʉjʉ wariñuugʉmi yʉ Ʉpaʉ Cristo ĩrã. PNDMʉjaa, na manapʉa, mʉja nʉmoare na maiña. Na ĩ punijiniquẽja. M%DCãromia mʉja manapʉare na áti nʉcʉbʉgoya. To bairona mʉja cáto boomi mani Ʉpaʉ Cristo cʉ̃re caapiʉjarã mʉja cátipere. }LsDTo cãnacã wame mʉja caame ĩ buiorije, mʉja cátie nipetiro, “Cristo yarã, cʉ̃re cátibojarã aniri caroaro jã átigarã,” ĩ tʉgooñaña, mani Pacʉ Diore, “Cañuu majuʉ mʉ ã,” cʉ ĩri yua. Deberes sociales del cristiano VK%DCristo ye quetire mʉja yeripʉ tʉgooña api majiri apiʉjaya. Ame ĩ buio majioña Dio yere mʉja camajiri wamere. To bairo átiri Diore ĩ wariñuu bajaya, mʉjaare cʉ cátibojarije tʉgooñari. _J7DMʉjaare cacũñupi Dio cʉ yarã, cʉ ya poa macanare cayeri wariñuuparãre. To bairo cʉ cacũricarã aniri Diore wariñuuña mʉja yeri mena, “Seeto ñuubʉja jãre mʉ cátibojarije,” cʉ ĩ tʉgooñari. I!DApe wame netoro cañuu netori wame ã ame mairique. Mʉjaa ame mairã ape wame yʉ carotirijere caroa wame nipetiri wame mʉja átigarã. QHD To bairi cʉ yarã, cʉ camairã, cañuurã cãniparãre mʉja cacũñupi Dio mʉja quenare. To bairo cʉ cacũricarã aniri aperãre na mai tʉjʉya. Caroaro na átinemoña. “Aperã netoro cañuʉ yʉ ã,” ĩ tʉgooña ocabʉti netoquẽja. Aperã rooro mʉjaare na cátie to cãnibato quena na ame ĩ tutiquẽja. Caroorije mʉjaare na cátiere na majirioya. Cristo caroorije mʉja cátajere mʉjaare cʉ camajiriobojaricarore bairona na majirioya. GD qF[D To bairo cãnare jĩcarore bairona na tʉjʉmi Dio Cristore canʉcʉbʉgorãre. To bairi, “Griego maja, aperã judío maja yere cátiquẽna na netoro cañuurã ãma judío maja maca,” ĩ tʉjʉquẽemi Dio. Apero macana, jõ boeri macana, paabojari maja, na majuuna capaariquecʉna quena jĩcarore bairona na tʉjʉmi Dio, Cristo mena macana na cãmata. ]E3D To bairi ape wame caroa wame macare cáti aniparã mʉja ã. Ti wame mʉja cáti anipere cajooyupi Cristo. To bairi mʉja joomi cʉ̃re mʉja camajinemopere, cʉ̃re bairo caroaro cãna mʉja cãniparore bairo. rD]D Ĩtoqueticõaña. Cristore mʉja caapiʉjaparo jʉgoye to bairona caroorije cáti pairã mʉja cãnibajupa. Ti wamerire mʉja cátibatajere camajirioyupi Dio yucʉra, “Tiere caroorije jã áti janagarã,” cʉ mʉja caĩro maca. gCGDYucʉra yua, to bairije bainemoqueticõaña tunu. Catuti pairã, caĩ punijinirã bainemoqueticõaña tunu. Tʉjʉ tuti, áti punijiniquẽja. Aperãre buio batequẽja caroorijere. Caĩ wada pairã baiqueticõaña tunu. pBYDMʉja quena nare bairona cabairã mʉja cãnibajupa, to cãnacã wame caroorije cátinucurã ãnapʉ. rA]DTo bairi nipetirije atie to cãnacã wame cána macare na popiyeyegʉmi Dio cʉ̃re caapiʉjaquẽnare. @DTo bairi Cristo mena Dio tʉpʉ cãniparã aniri ati yepa macana cʉ̃re caapiʉjaquẽna caroorije na cátiere, cajʉgoye mʉja quena mʉja cátibataje uniere tʉgooña netoo ocabʉtiya. Áti epericarã cʉtiqueticõaña. Caroorije tʉgooñaqueticõaña. Aperã seeto áti eperique jetore tʉgooñama. Nare bairo tʉgooñaqueticõaña. Caroorije na majuuna na caboorije nipetiri wame átinucuma Diore cáti nʉcʉbʉgoquẽna. Nare bairo aniqueticõaña. Apeye unie boo neto tʉjʉ ʉgooqueticõaña. To bairo apeye uniere catʉgooña nʉcʉbʉgoʉ ũcʉ Diore cáti nʉcʉbʉgoquẽcʉ ãcʉmi. Apeye unie jetore cáti nʉcʉbʉgoʉ ãcʉmi. '?GDTo bairi ape rʉmʉpʉ cʉ caaji baterije mena Cristo cʉ catunu ejari paʉpʉ mʉja quena cʉ mena mʉja wariñuu anigarã. La vida antigua y la vida nueva a>;DCristore cʉ mʉja caapiʉjaro maca caroorije mʉja cáti anibatajere camajirioyupi Dio. Jĩcaʉ bai yajiri nipetirije cʉ cátibatajere bai yaji weomi rericarore bairona. To bairona mʉja quena cajʉgoye caroorije mʉja cátibatajere bai weo rerique ã. To bairi mʉja tʉjʉ ʉjanucumi Cristo, cʉ yarã mʉja cãnicõa aniparore bairo ĩi. P=DCʉ ye jetore tʉgooñari ati yepa macaje caroorije tʉgooñaquẽja. Z< /DJesucristo yarã mani ã, manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori. Cabai yajiricʉ cʉ cãnibato quena Dio cʉ catunu catioyupi. Cʉ tunu catiori jõ buipʉ cʉ mena carotiire cʉ cacũñupi Dio. To bairi Cristo yarã mʉjaare cacũñupi Dio mʉja quena caroarã cãniparãre. To bairo quena jõ buipʉ Cristo mena to cãnacã rʉmʉ mʉja anicõa aninucugarã. To bairi Cristo mena to cãnacã rʉmʉ cãnicõa aninucuparã aniri cʉ ye macare tʉgooñaña mʉjaa. a;;D“Jã caĩri wame áti nʉcʉbʉgoya,” ĩma. “Cabopacarãre bairo baiya. Mʉja rupaʉrire popiyeyeya, Dio caroaro jãre cʉ tʉgooña tʉjʉato ĩrã,” ĩma. Na caĩri wame, “Ñuubʉjaro, camajirã ãnama,” ĩ tʉgooñarique ãno bairo pʉa. To bairo na caĩri wame to cãnibato quena caroorijere átiga jana majiña mano paro.8:iDCamaja na majuuna tʉgooñari to bairona rotima. To bairo na caĩrije Dio tʉpʉ mani yeri cãnicõa aninucupe me ã. Ati yepa macaje capetirije unie maca ã na caĩri wame. 9 D“Ati wame pañaqueticõaña, ape wame ʉgaqueticõaña,” ĩma Cristore caapiʉjaquẽna maca. “To bairo mʉja cabairo caroaro mʉja tʉjʉ wariñuugʉmi Dio,” ĩ tʉgooñama. To bairo caĩ tʉgooñarãre bairo ĩ tʉgooñaqueticõaña mʉja maca. 8{DCristo manire cʉ cabai yajibojaro maca camaja na majuuna na caĩ tʉgooñari wamere, mʉjaare na cáti rotirijere catʉgooñaqueti majuucõape ã. To bairi ati yepa macana Cristore caapiʉjaquẽna na catʉgooñarore bairo tʉgooñaquẽja. 71DNa maca mani Ʉpaʉ Jesucristore apiʉjaquẽnana to bairona jocarã ĩma. Mani macare carotii ãmi Cristo, cʉ̃re caapiʉjarãre jĩcaʉ punaa na jʉgocʉre bairo manire cajʉgo ãcʉ. To bairo manire cajʉgo ãcʉ aniri mani átinemonucumi. To bairi Dio cʉ caboorijere mani cáti majipere mani joomi. To bairo cʉ cajooro to cãnacã rʉmʉ netobʉjaro mani ame mai maji, mani átinemo nutua maji. L6DJocarã ĩma, “Cabopacarãre bairo jã bainucu, caroaro Dio jãre cʉ tʉgooña wariñuato ĩrã. Dio tʉ macanare ángel maja quenare na jeni nʉcʉbʉgoya, Dio tʉpʉ aágarã,” ĩtoma. “Apeye uniere jã iñoonucumi Dio quẽgueriquere bairije. To bairi Dio yere caroaro camajirã jã ã, Dio cʉ caiñooricarã aniri,” ĩma. To bairo mʉjaare caĩrã Dio mena mʉja cãni wariñuubopere caĩ matarã ãma. To bairi na apiʉjaqueticõaña. U5#DNemoopʉre tiere carotiyupi Dio judío majare, yʉ Macʉ Cristo cʉ cabaipere na majiato ĩi. Mere Cristo manire cʉ cabai yajibojaro bero judío maja na cátibatajere catʉgooñaquetiparã mani ã yua. 4%DAperã ocõo bairo mʉja ĩrãma: “Jã judío maja jã caʉga rotiquẽtie, jã caeti rotiquẽtiere jã api nʉcʉbʉgoya. Jã boje rʉmʉri macaje áti nʉcʉbʉgoya. Mʉja cátiquẽpata mʉja ñuuquẽe.” To bairo mʉja na caĩrijere apiʉjaqueticõaña. f3EDTo bairo mani átibojari Sataná cʉ yarã menare wãtiare na canetocõañupi Dio, camaja na catʉjʉ majiro. To bairi mani jʉgo aá majiquẽema wãtia. Mani áti neto majiquẽema. Busquen las cosas que son del cielo j2MDDio cʉ carotirijere mani cátiquẽtie wapa mani capopiye tamʉope cãniboyupa. To bairo to cãnibato quena mani caroorije camajirioyupi Dio, cʉ Macʉ yucʉ tẽorica pãipʉ manire cʉ cabai yaji wapayebojarique jʉgori. o1WD Cajʉgoye caroaro mʉja cãni majiquetibajupa. Judío maja na cáti rotirije quenare cátiquẽna mʉja cãnibajupa. To bairo cãna mʉja cãnibato quena Cristo mʉja canetooñupi mʉja quenare. Cʉ mena, cʉ yarã mʉja cãni wariñuuparore bairo ĩi mʉjaare cátibojayupi Cristo. Caroaro catiriquere mʉja cajooyupi Cristo mʉja caroorijere majiritioʉ. 0-D “Caroorije yʉ cátibataje to cõona yʉ áti janagʉ,” ĩri mʉja cabautisa rotiyupa. To bairi Diore apiʉjari cañuurã, cayeri wajoarã mʉja ani maji, tʉgooña ocabʉtirique mʉjaare cʉ cajoorije jʉgori. Cristo cabai yajiricʉ cʉ cãnibato quena cʉ catunu catioyupi Dio. “To bairo cáti tutuaʉ aniri yʉ quenare yʉ wajoa majiimi Dio, cañuʉ yʉ cãniparore bairo,” mʉja ĩ maji. "/=D Judío maja, “Circuncisión cána aniri Dio yarã jã ã,” ĩma. Mʉjaa ti wame na cátinucurore bairo cátiquẽna mʉja cãnibato quena Dio yarã, caroarã cãniparãre cacũñupi Dio mʉjaare. Jesucristo maca caroorije mʉja cáti aniere careyupi, mʉjaare bai yajibojari. @.yD Nipetirã carotirã netoro carotii ãmi Cristo. To bairo cãcʉ cʉ cãno maca mʉja quena ñe unie mʉjaare rʉjaquẽe. Caroaro cãni yeri ocabʉtiparã mʉja ã, cʉ yarã aniri. ^-5D Cristo jeto ãmi Dio cʉ cãniere cacʉgoʉ, cʉ catutuarijere cacʉgoʉ, cʉ camajirije nipetirijere cacʉgo majuucõaʉ ãmi Cristo. Dio cʉ cãniere cacʉgoʉ ãmi Cristo mani camajare bairona carupaʉcʉcʉ. t,aDAperã, “Camajirã jã ã, to bairi jã ya wame macare apiya,” mʉjaare na caĩtorijere apiʉjaqueticõaña. Caroorije jetore buioma naa. Camaja na majuuna na catʉgooñari wame ã na cáti rotiri wame. Cristo ye me ã tiea. +DCʉ̃re camajirã aniri caroaro cʉ majinemoña. Cristo ye queti cajocaquẽtiere aperã nemoona mʉjaare na camajio jʉgoricarore bairona apiʉjacõa aninucuña, wariñuurique mena Diore, “Caroaro jãre mʉ átibojanucu,” cʉ ĩri. La nueva vida en Cristo *wDTo bairi, “Jesucristo, yʉ Ʉpaʉ mʉ anigʉ,” cʉ caĩricarã aniri cʉ caboorije áti anicõa aninucuña. *)MDMʉja tʉpʉ aniquetibacʉ quena seeto majuu mʉjaare yʉ tʉgooñanucu. Yʉ wariñuu caroaro mʉja cáti aniere, Cristore mʉja caapiʉjarije queti apiri yua. r(]DAtie mʉjaare yʉ ĩ buio, aperã caroare caĩrãre bairona caĩtorã macare na apiʉjaqueticõato ĩi. T'!DCristore majirã, mani maji nipetirije Dio manire cʉ camajiogari wamere. !&;DOcõo bairo Diore jã jenibojanucu, mʉjaare tʉgooñari: “Dio, yeri tʉgooña ocabʉtiriquere na jooya. Caroaro na ame maiato. Caroaro mʉ yere, mʉ Macʉ Cristo cʉ cãnie quenare na catʉgooña maji peticõapere na mʉ joowa. To bairo na mʉ cajooro caroaro mʉ Macʉre cʉ majigarãma,” Diore jã ĩ jeninucu. Yucʉra Cristo yere mani majiomi Dio mani jʉgoye macanare nare cʉ camajioqueta wamere. % )DTo bairona mʉjaare, Laodisea macana quenare, yʉre catʉjʉñaquetana nipetirã mʉja cabaipere seeto yʉ tʉgooña, Diore mʉja jenibojaʉ. $ DTo bairo cabairã na ãmaro ĩi, ocabʉtirique mena, popiye mena, Dio ye quetire yʉ buionucu cʉ catutuarijere yʉre cʉ cajooro.j# ODTo bairi cʉ ye quetire jã buionucu to cãnacã majare, caroorã na capopiye tamʉori paʉpʉ aárema ĩrã. Nare jã buionucu, cariape na api majiato ĩrã, Dio cʉ caboorore bairo caroarã na cãniparore bairo ĩrã. U" %DTo bairi mʉjaa judío maja cãniquẽna quenare mʉja mena ãmi Cristo, cʉ yarã mʉja cãno maca. To bairo mʉja mena cʉ cãno cañuu netori paʉpʉ cʉ mena mʉja cãnipere mʉja tʉgooña wariñuu. 5! eDAtie quetire dope bairo Dio camajare cʉ cátibojapere camajiquẽjuparã mani jʉgoye macana. Yucʉpʉ cʉ̃re caapiʉjarãre mani camajioñupi Dio ati wame caroa wamere.   DCʉ̃re caapiʉjarãre cʉ yere cabuiopaʉre yʉ cacũwĩ Dio. Mʉja quena, caroaro cʉ ye quetire caapiʉjarã na ãmaro ĩi yʉ cacũwĩ Dio. To cãnacã poa macana jĩcaarã Dio ye quetire na apiʉjaato ĩi, yʉ cacũwĩ Dio cʉ ye quetire nare cabuiopaʉre. ) MDYucʉacã Jesucristo ye quetire buioʉ yʉ wariñuu, tie wapa yʉ na capopiyeyerije to cãnibato quena. Capopiye tamʉoʉ anibacʉ quena yʉ tʉgooñarique paiquẽe. Jesucristore caapiʉjarãre tʉgooña ocabʉtiriquere nare cabuioʉ aniri yʉ wariñuu. To bairona mani popiyeyegarãma aperã. Jesucristore caapiʉjarã mani cãno booquetiri, Cristo ye queti mani cabuiorijere booquetiri mani popiyeyegarãma. L DTo bairona mʉja ĩnucu anicõagʉmi Cristo mʉja caapiʉja anicõa aninucuata, caroa queti mani cãnipere mʉja catʉgooña janaquẽpata yua. Atie quetire caroa queti mʉja caapirica wame ati yepa nipetiropʉ buiorique ã. Atie quetire cabuiopaʉre yʉre cacũwĩ Dio yʉ quenare. Pablo encargado de servir a la iglesia. h KDTo bairo rooro Diore mʉja cabai netoo nʉcarique to cãnibato quena mʉja quenare cabai yajibojayupi Jesucristo. Manire bairona rupaʉ cʉtiri ti rupaʉ mena cabai yajiyupi. Yʉ Pacʉ Dio mena na wada quenoato ĩi manire cátibojayupi. To bairi, “ ‘Cañuurã, caroorije mana ãma,’ na ĩ tʉjʉya, Dio,” ĩimi Cristo cʉ Pacʉ mʉja quenare.  DMʉja quena cajʉgoyepʉre Dio yarã mee mʉja cãnibajupa. Cʉ teerã, rooro tʉgooñari, caroorije pairã mʉja cãnibajupa. \ 3DTo bairi yucʉ tẽorica pãipʉ manire cabai yajiboja rotiyupi Dio cʉ Macʉre. Ati ʉmʉrecoo macana, ati yepa macana, nipetirã yʉ cátana yʉ mena na wada quenoato ĩi, cabai yaji rotiyupi Dio cʉ Macʉre. ` ;DMani Pacʉ Dio, “Yʉ cãnie nipetirije yʉ Macʉpʉrena to ãmaro,” caĩñupi Dio. * ODDio Macʉ ãmi cʉ̃re caapiʉjarãre carotii. Jĩcaʉ camajocʉ cʉ rʉpoa cʉ rupaʉre to cátipe carotirore bairona cʉ̃re caapiʉjarãre carotii ãmi Dio Macʉ Jesucristo. Cabai yajiricʉ anibacʉ quena catunu catí jʉgóricʉ ãmi. To bairi nipetirijere carotii ãmi Dio Macʉ yua. ^ 7DTo bairi nipetirã Dio cʉ carupeoricarã jʉgoye cãcʉ ãmi Dio Macʉ, to cãnacã rʉmʉ cãnicõa aninucuʉ aniri. To bairi cʉ carotiro nipetirije Dio cʉ cátaje bainucu ati ʉmʉrecoo, ati yepa macaje yua. D DNa carupeoyupi Dio ʉmʉrecoo macanare, ati yepa macanare, cabaurã, cabauquẽna quenare, nipetirije carotirã quenare. Cʉ Macʉ jʉgori na carupeoyupi Dio cʉ Macʉ cʉ carotiparãre. g IDDio mani camaja mani catʉjʉ majiquẽcʉ cʉ cãnibato quena Dio cʉ cãniecʉtiere camajare caiñoʉ ãmi cʉ Macʉ maca, ati yepapʉ cabuia ejaricʉ. Nipetiro Dio cʉ carupeoricarãre carotii ãmi cʉ Macʉ Jesu. = uDTo bairi caroorije mani cátiere mani majiriobojami mani Pacʉ Dio, cʉ Macʉ mani caroorije bui cʉ cabai yaji wapayebojaro maca. La paz con Dios por medio de la muerte de Cristo U %D Sataná yarã cʉ carotirã cãnana mani cãnibato quena mani Pacʉ Dio manire cawajoayupi, cʉ punaa mani cãniparore bairo. Yʉ Macʉ, yʉ camaii na Ʉpaʉ cʉ ãmaro ĩi manire cacũñupi cʉ yarãre. / YD Yeri wariñuurique mena, ‘Ñuubʉja, Dio,’ mʉre na ĩcõa aninucuato,” Diore mani Pacʉre cʉ jã ĩnucu, mʉjaare jenibojarã. Mani Pacʉ Dio cʉ punaa cãnare manire cacũñupi. To bairo manire cʉ cacũro mani quena caroaro cãniparã, cʉ tʉpʉ cacaticõa aninucuparã mani ã yua. k QD To bairi ocõo bairi wame quenare Diore jã jeniboja mʉjaare: “Dio, catutuaʉ majuu aniri mʉ catutuarije cãno cõona na mʉ joowa. To bairo na mʉ cajooro caroaro cayeri tʉgooña tutuarã majuu anigarãma. Tʉgooña ocabʉtiriquere na mʉ joowa. To bairo na mʉ cajooro catʉgooña tutuarã, cayeri wariñuurã anigarãma, popiye tamʉobana quena. t cD To bairi Dio cʉ caboori wame mʉja cáti anipere mʉja áti ani majigarã. To bairi Diore mʉjaare jenibojarã, ocõo bairo cʉ jã ĩnucu: “Dio, mʉ caboori wame na áti anicõato. To cãnacã wame na cátie, mʉ catʉjoori wame jeto na áparo. Caroa jetore, mʉ caboorije jetore na áparo. Mʉ yere na majinemoato,” Diore jã ĩnucu, mʉjaare jenibojarã. % ED To bairo caroaro mʉja cabairije queti apirã Diore jã cajeniboja jʉgówʉ mʉjaare. To bairi yucʉ quenare mʉjaare jã jenibojanucu, cʉ caboori wame mani cátipere mʉja camajiparore bairo. Dio cʉ cãnie quenare caroaro mʉja camajiparore bairo mʉjaare jã jenibojanucu Diore. q ]DEpafra caame mairã mʉja cãniere jã caĩ buiowĩ. Dio Espíritu Santo ame mairiquere joomi mʉjaare. X +DJã camaii ãmi Epafra. Caroaro Jesucristo ye quetire jãre cabuionemoʉ ãmi.    DJesucristo ye quetire ati yepa cʉ yarã nipetiropʉ na cabuio batero camaja capãarã tie quetire apiʉjama. Apiʉjari aperãre na buio netoma tunu. To bairona mʉja baicõa aninucu mʉja quena tie quetire camajare Dio cʉ camai tʉjʉrijere api majirã. To bairi jõ buipʉ Dio tʉpʉ mʉja wariñuu anicõagarã. “Jõ bui Dio tʉpʉ caroaro mani anicõa aninucugarã,” mʉja ĩ wariñuu majicõa, Jesucristo ye quetire cajocaquẽtiere Epafra cawamecʉcʉ mʉjaare cʉ cabuioriquere caapiricarã aniri.   D%  EDJesucristo caroaro cʉ̃re mʉja caapiʉjarijere jã caqueti apiwʉ. Mani yarã Jesure caapiʉjarãre mʉja caame mairije quenare jã caqueti apiwʉ. To bairo caroaro mʉja cabairo apirã mani Ʉpaʉ Jesucristo Pacʉ Diore, “Ñuu majuucõa,” cʉ jã ĩnucu, mʉjaare jenibojarã.  Du  gDYʉa Pablo, mani yaʉ Timoteo mena ati pũuro queti joorica pũuro ucari mʉjaare jã ñuu roti Colosa macanare, jã yarã Jesucristore caapiʉjanucu anicõarãre. Jesucristo ye quetire cabuio teñari majocʉ yʉ ã to bairo Dio yʉre cʉ cacũro maca. To bairi caroaro yeri wariñuuriquere mani Pacʉ Dio mʉjaare cʉ joato. La oración de Pablo por los creyentes  DUwirique manona tʉgooña ocabʉtiri Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie quetire, mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ cãnie quetire nipetiro camajare na cabuionucuwĩ. Aperã, “Na ĩ buioqueticõaña,” cʉ caboca ĩquẽma Pablore yua. To cõona yʉ Lucas yʉ uca.4aPʉga cʉma aperã cʉ̃re na cawajorica wiipʉre cãmi Pablo. Aperã nipetirã cʉ̃re catʉjʉ teñarã ejanucurãre wariñuuri caroaro na mena cawadapeninucuwĩ. dATo bairo na cʉ caĩro bero judío maja na majuuna ame wada netori cabuti aáma yua. PTo bairona mʉja quena mʉja caapigaquẽto maca to cõona judío maja cãniquẽna macare Dio camajare na cʉ canetoo catiorijere nare jã buiogarã. Na maca api wariñuugarãma, na caĩwĩ Pablo. nUMʉjaa Dio ye quetire mʉja apigatee. To bairi mʉja api puoquẽe. Dio ye quetire apiʉjagaquẽna cariape cãniere mʉja apigatee. To bairo cabai netoo nʉcarã aniri Diore, “Caroorije jã cátiere majirioya,” mʉja ĩqueti majuucõa. To bairi aperã mʉjaare na cabuiobato quena mʉja api puoqueti majuucõagarã. Yʉ cátiere tʉjʉbana quena, “Dio caroaro áami,” mʉja ĩ tʉjʉ majiqueti majuucõagarã, mʉja ĩmi Dio, caĩ buio rotiyupi Dio Espíritu Santo Isaíare. b=Jĩcarore bairo tʉgooñaquetibana jĩcaarã buti aágarã cabaiwã. Na cabutigari paʉna na caĩwĩ Pablo: —Espíritu Santo cariapena na caĩ buioyupi mani ñicʉ jãapʉre Dio ye quetire cabuioʉ Isaía tirʉmʉpʉ macacʉre cʉ ĩ buio rotii. Ocõo bairo Isaíare cʉ caĩ buio rotiyupi Dio Espíritu Santo to macana Israel macanare: ^5Jĩcaarã cʉ caĩ buiorijere caapiʉjawã. Aperã maca, “Jocʉ ĩmi,” caĩwã. 6eTo bairo ĩrã tiere na cawadapenipa rʉmʉre catʉgooña bʉga jʉgoyeyewã. To bairi to cõo mani cawadapenipa rʉmʉ anigaro na caĩrica rʉmʉ caejaro camaja capãarã Pablo cʉ cãni wiipʉ caneñaporã ejawã yua. To bairi na caneñaporã ejaro tʉjʉʉ Dio yere na caĩ buiowĩ Pablo. Cabujuri paʉ na cabuio jʉgoricʉ cabuio naiocoami. Moisé cʉ caucarique, aperã Dio ye quetire cabuiorã tirʉmʉpʉ macana na caucarique nipetiro na caĩ buiowĩ, na quena, “Dio cʉ cajooricʉ ãmi Jesu,” ĩrica wame na canʉcʉbʉgoparore bairo ĩi. X~)To cãnacã macapʉ ati wame Jesure na caapiʉjarije, “Ñuuquẽe,” camaja na caĩrijere jã apinucu bairã pʉa. To bairi tiere jã mʉ caĩgari wamere jã mʉ cabuiopere jã boo, cʉ caĩwã Pablore. "}=To bairo cʉ caĩro: —Queti joorica pũuri judío maja Judea yepa macana mʉ cabairi wamere jã caqueti jooquẽma. To macana Jesure caapiʉjarã Judea macana atopʉ catʉjʉ teñarã rooro jã buioquẽema mʉ cabairijere. To bairi mʉ cabairi wamere jã queti apiquẽe. N|To bairi mʉjaare yʉ pijowʉ mʉja mena wadapenigʉ, cariapena na majiato ĩi. Mani judío maja jĩcaʉ Dio cʉ cajoopaʉre yoaro cayuuricarã mani ã. “Jesu cawamecʉcʉ mani cayuuricʉna ãmi,” caĩ buio teñaʉ yʉ ã. Tiere yʉ caĩ buiorije wapa presopʉ cãcʉ come wẽri mena jiaricʉ yʉ ã, na caĩwĩ Pablo. W~@||zyxxrutsqdp nmlkjgiigffde^cba`u_:^]\[[Z4YYX WV U/T2SRQQrPRNMM KEJcI}HLGxED CCC B5B)@??&>==U<;E:o88_7~6543k332`2)100I/.S--,,+b* ))2(^'u&%$##"! )b5$V<  W K.@  &Caroaro wariñuurique mʉjaare cʉ joato mani Pacʉ Dio. Mani Ʉpaʉ Jesucristo quena to bairona caroare cʉ joato mʉjaare.  -&Yʉ Pablo, yʉ mena macana mena mʉjaare jã uca joo Galacia yepapʉ cãna jã yarã Jesucristore caapiʉjarãre. Mʉjaare jã uca joo ati pũurore. Caroaro mʉjaare jã ñuu roti. Jesucristo ye quetire cʉ cabuio teña rotiricʉ yʉ ã. Cʉ Pacʉ Dio quena cʉ ye quetire buiori majocʉ yʉre cacũwĩ. Camaja mee yʉ queti buio rotima. Dio cʉ Macʉre catunu catioricʉna yʉ cabuio teña rotiwĩ.  & 0Caroare mʉjaare cʉ joato, mani Ʉpaʉ Jesucristore tʉgooña ajuquẽnana cʉ̃re camairã mʉja cãno maca. To cõona ã.j~M0Mani Pacʉ Dio, mani Ʉpaʉ Jesucristo quena caroaro apiʉja nʉcʉbʉgoriquere mʉjaare cʉ joato cʉ yarã, cʉ yere catʉgooñarãre. Caroa cãni wariñuurã, caame mairã mʉja cãniparore bairo mʉjaare cʉ áparo Dio. }0To bairona jã cabairije Tíquico nare cʉ buioato ĩi mʉja tʉpʉ cʉ yʉ joo, caroaro na tʉgooñaato na quena, mʉjaare ĩi. G|0Yʉ ye quetire, yʉ cabairije nipetiro mʉja ĩ buiogʉmi Tíquico cawamecʉcʉ. Mani yaʉ, mani camaii ãmi. Caroaro yʉ átinemonucumi, mani Ʉpaʉ Jesucristo yere buio teñanemoʉ. ?{w0Yʉ quenare Diore yʉ ĩ jenibojaya cʉ ye quetire camajare yʉ cabuiopere. Cʉ ye quetire yʉ cabuio teñarije wapa atopʉ presopʉ yʉ cajõowã. To bairo presopʉ tamʉobacʉ quena uwiquẽcʉna cʉ ye quetire yʉ cabuioparore bairo Diore yʉ ĩ jenibojaya. To bairo Diore yʉre ĩ jenibojari ocõo bairo cʉ ĩña: “Dio, Pablo mʉ ye quetire cʉ cabuiori paʉ cʉ átinemoña. Cajʉgoyepʉna tie queti judío maja cãniquẽnare nare mʉ canetoo catiopere camajare mʉ camajioquẽjupa. To bairi tie quetire Pablo nare cʉ cabuiopa wamere cʉ ĩ majioña. Cʉ uwiqueticõato ĩi cʉ átinemoña mʉ ye quetire nare cʉ cabuioro,” Diore cʉ ĩña, yʉre ĩ jenibojarã. Saludos finales z0-yS0To cãnacã wame ána Diore jeni nʉcʉbʉgori, “Yʉ átinemoña,” cʉ ĩña. Dio Espíritu Santo mʉjaare cʉ cajeni rotirore bairona Diore cʉ jeniya. To bairi caroaro tʉgooña maja catiri Dio yarã nipetirãre na jenibojaya Diore, “Yʉ apiquẽcʉmi Dio,” ĩ tʉgooñaquẽnana. vxe0Cʉ rʉpoa quenare pejami surara come coro cʉ rʉpoa na caparo capuaquetiparore bairo ĩi. To bairona Sataná mʉja catʉgooñarijere cʉ carooye tuuquetiparore bairo ocõo bairo tʉgooñaña: “Caroorije yʉ cátaje wapa yʉ capopiye tamʉobopere yʉ canetoowĩ Dio,” ĩ tʉgooñaña. Ape wame quena nemi surara jarerica pãire cʉ wapanare na quẽ netoo nʉcagʉ. To bairona Satanáre netoo nʉcagarã caroaro tʉgooñaña Dio Wadariquere, cʉ Espíritu Santo manire cʉ cacũriquere. =ws0Ape wame quena nemi surara pairi joroa come joroare. Temurica yucʉre caʉ̃ri yucʉre capunirije cʉti yucʉ quenare cʉ̃re na catemʉro ti joroa mena boca pa camotami. To bairona mʉja quena Sataná mʉjaare cʉ carooye tuugarijere netoogarã Cristo mʉjaare cʉ cátinemorije mena tʉgooña ocabʉtiya. v90To bairo quena surara aágʉ quenoo weori rʉpo jutii cʉtami. To bairona mʉja quena caroa quetire Dio ye quetire buiora aágarã caroaro catʉgooña jʉgoyeyerã ãña. Caroa ãnajere camajare Dio cʉ cajoogarijere buiora aágarã caroaro tʉgooña quenoo jʉgoyeyeya mʉjaa. kuO0Jĩcaʉ surara cʉ wapana cʉ̃re na caquẽgari paʉ netoo majimi come ajero jañari. Ti ajero jiami carupa wẽ mena. To bairo átiri cʉ cotiapʉ come ajero wamoa ajero unie jañami, cʉ wapana cʉ̃re na cajarero to puaquẽticõato ĩi. To bairona mʉja quena Sataná yarã wãtia na caĩtorijere mʉja netoo majigarã, Dio ye queti macare cariape macajere api majiri. Caroorije mʉjaare cʉ cawadajãro mʉja netoogarã, Dio cʉ caboorore bairo caroare catʉgooñarã aniri. 1t[0 To bairi Dio cʉ catutuarije nipetiri wame mena, yʉre cʉ átinemocõato ĩ tʉgooña ocabʉtiri caroorije Sataná mʉjaare cʉ caĩ wadajãri rʉmʉ uno mʉja nʉca majigarã. To bairona nipetiri wame caroaro cayeri tʉgooña quenooye weoricarã aniri Satanáre cʉ mʉja netoo ocabʉtigarã. psY0 Mani maca polisía o surara camaja caroorã mena na caame átore bairo mani átiquẽe. Mani macare carooye tuugarã ãma Sataná yarã, caroorije na áparo caĩrã. Wãtia maca cabauquẽna caroorije ʉparã, cañuuquẽtiere carotirã ãma manire carooye tuugarã. Ati yepa bui cãna ãma, caroorije áti roti teñarã. Mani camaja netoro catutuarã ãma. 9rk0 Sataná mani ĩtori mani ĩ rooye tuugami, caroorije maca na áparo ĩi, Dio ye macare na apiqueticõato ĩi. To bairi Dio cʉ catutuarije mena tʉgooña ocabʉtiya. Ocõo bairo ã: Polisía o surara maja come ajero jañama, nare caquẽgarã nare cajĩagaro beju to puaqueticõato ĩrã. To bairona, Sataná yʉre cʉ rooye tuuqueticõato ĩrã, Dio cʉ catutuarije mena, mʉja cʉ cátinemorije mena tʉgooña ocabʉtiya mʉjaa. q%0 Yʉ yarã, ocõo bairo mʉjaare yʉ caĩ queti buio tʉjari wame ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ: Mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ catutuarije jʉgori tʉgooña ocabʉtiya. Cʉ yarã mʉja cãno maca mʉja átinemogʉmi. To bairi cʉ catutuarije mena tʉgooña ocabʉtiya. ]p30 Mʉjaa capaabojari majacʉna to bairona caroaro na ája mʉja quena. “Mʉjaare yʉ quẽgʉ caroaro mʉja capaaquẽpata,” na ĩ tutiqueticõaña. Mʉja quena nare bairona ʉmʉrecoopʉ caʉpaʉcʉna mʉja ã. Cʉ maca jĩcaro cõona mani tʉjʉmi Dio paari majare mani nipetirã ati yepa cãnare. Las armas espirituales del cristiano Ko0Mani Ʉpaʉ Dio caroaro mani cáto caroare mani joogʉmi. Aperãre capaabojarãre caroare na joogʉmi Dio caroaro na cáto. Aperã quenare na majuuna capaarique cʉnare to bairona caroare na joogʉmi Dio caroaro na cáto. To bairi ti wame tʉgooña majiri caroaro ája, “Dio maca yʉre carotii ãmi,” ĩ tʉgooñari. n-0“Yʉ ʉpaʉ cʉ catʉjʉro tutuaro yʉ paagʉ, ‘Caroaro capaabojaʉ ãcʉmi,’ yʉre cʉ ĩ tʉjʉato ĩi,” ĩ tʉgooñaqueticõaña mʉjaa. Mʉjaare carotirã na catʉjʉquetibato quenare to bairona caroaro paaya. Ocõo bairo maca ĩ tʉgooñaña: “Yʉre caroti majuʉ ãmi Cristo maca. To bairi Dio cʉ caboorore bairo yʉ paabojagʉ yʉ ʉpaʉre,” mʉja yeripʉ ĩ tʉgooñari wariñuurique mena na paabojaya. “Camajocʉ yʉre carotii tutuaro yʉ capaarijere yʉre cʉ tʉjʉ wariñuato,” ĩ tʉgooñaquẽja. m0)lK0Mʉjaa, aperãre na paabojari maja mʉja ʉparãre caroaro na api nʉcʉbʉgori na carotirijere ája. Ocõo bairo tʉgooñaña mʉja yeripʉre: “Ani yʉre carotii camajocʉ cʉ cãnibato quena Cristo yere yʉ catʉgooñarore bairona cʉ tʉgooñari caroaro cʉ yʉ paabojagʉ.” k-0Mʉjaa capacʉa mʉja punaare tutibʉjari na rotiri na capunijiniro na ĩquẽja. Caroaro maca na buioya, mʉjaare na cabai netoo nʉcaquetiparore bairo ĩrã. Mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ caboorore bairo na rotiya caroaro na catʉgooña nʉcʉbʉgoparore bairo ĩrã. j+0Tirʉmʉpʉ Dio cʉ carotiriquere ĩ cũʉ ocõo bairo caĩ cũñupi Dio: “Mʉja pacʉare, mʉja pacoare na áti nʉcʉbʉgoya.” Ti wamere rotii, “Nare mʉja cáti nʉcʉbʉgoro caroare mʉjaare yʉ joogʉ, yoaro mʉja catígarã ati yepapʉre,” caĩ cũñupi Dio. Ape wameri ti wame jʉgoye macá wameri rotibacʉ quena, “Tiere caapiʉjarãre caroare na yʉ joogʉ,” caĩquẽjupi Dio. i08h k0Cawamarã, caniñaa mʉja pacʉare, mʉja pacoare na caĩrijere na áti nʉcʉbʉgoya. Mani Ʉpaʉ Jesucristore caapiʉjarã aniri na quenare cáti nʉcʉbʉgoparã mʉja ã. ]g30!To bairo quena mʉjaare yʉ ĩ buio mʉja cãniere. To cãnacãʉna mʉja nʉmoa romirire na maiña mʉja majuuna mʉja camairore bairona. Cãromia mʉja quena mʉja manapʉare na áti nʉcʉbʉgoya mʉjaa.8fi0 Ati wame majiriobʉja mʉjaare yʉ caĩ buiorije. To bairo to cãnibato quena mʉjaare queti buio majioʉ yʉ áa, Cristo cʉ ya poa macana mena cʉ cãniere na majiato ĩi. xei0To bairona jĩcaʉ caroaro cʉ nʉmo mena cʉ cãniere cariape ĩ ucarique ã Dio Wadariquepʉ ocõo bairo ĩro: “Jĩcaʉ caʉmʉ cãromiore ne, cʉ pacʉ, cʉ pacore tʉgooña janari cʉ nʉmo mena cʉ cãnipe macare catʉgooñapaʉ ãmi. To bairi co mena aniri pʉgarã na cãnibato quena cʉ nʉmo mena jĩcaʉre bairona ãma cʉ nʉmo jãa,” ĩ ucarique ã. pdY0Noa na majuuna na rupaʉrire cateerã manama. Mani majuuna mairi mani rupaʉri nuricarore bairo mani ʉga. Caroaro mani cote mani rupaʉrire. To bairona Cristo cʉ yarãre mani mairi mani cotemi cʉ ya poa macana mani cãno maca. c0ubc0To bairona caʉmʉa mʉja nʉmoa romirire na camaiparã mʉja ã. Mʉja majuuna mʉja camairore bairona na camaipe ã mʉja nʉmoa romirire. Jĩcaʉ cʉ nʉmore maii cʉ majuuna cʉ rupaʉre cʉ camairore bairona cõre camaii ãcʉmi. Ba}0Cʉ majuuna jĩca poa macana, cañuurã majuu cʉ cacʉgoparore bairo ĩi manire cátibojayupi Cristo. To bairi caroorije mana, cabai bui cʉtiquẽna mani anigarã cʉ ya poa macana. `0Cañuurã, cʉ yarã jeto mani cãniparore bairo ĩi manire cabai yajibojayupi Cristo. To bairi caroorije mani cátajere manire camajiriobojayupi. Oco mena ʉgueri coje rericarore bairona caroorije mani cátajere careyupi Cristo cʉ ye quetire mani caapiʉjaro. _90Mʉja quena caʉmʉa mʉja nʉmoa romirire na maiña, Cristo ya poa macanare manire cʉ camairore bairona. Mani mairi cabai yajibojayupi manire. e^C0To bairi Cristo ya poa macana manire cʉ carotirijere cáti nʉcʉbʉgoparã mani ã. Cʉ mani cáti nʉcʉbʉgoparore bairona cãromia quena na manapʉare na carotirore bairona na cáti nʉcʉbʉgoparã ãma na quena. P]0Caʉmʉa mʉja nʉmoa romirire caroaro cajʉgo aniparã mʉja ã, Cristo cʉ̃re caapiʉjarãre mani cʉ cajʉgo ãnore bairona. Cʉ ya poa macana mani cayajiboriquere canetoobojaricʉ ãmi Cristo. z\m0Mʉjaa cãromia mʉja manapʉare na áti nʉcʉbʉgoya mani Ʉpaʉ Cristore mani cáti nʉcʉbʉgorore bairona. [[/0Cristore cʉ cáti nʉcʉbʉgorã aniri ame áti nʉcʉbʉgoya mʉja quena. QZ0To cãnacã ni mani Pacʉ Diore, “Ñuubʉja, caroaro mʉ áa. Yʉ Ʉpaʉ Jesucristo yaʉ aniri to bairo jeto mʉ yʉ ĩ wariñuu,” Diore cʉ ĩña nipetiri wame. Caroaro mʉja cabairi wame, cañuuqueti wame mʉja cabairi wame mʉjaare to cabaibato quena, to bairona Diore cʉ ĩ wariñuuña. La vida familiar del cristiano Y70To bairo caroaro aniri Dio caroaro cʉ cãniere ame buioya. To bairo ame buiori yeri wariñuurique mena mani Ʉpaʉ Jesucristore ĩ wariñuu bajaya. X0Eti cumuqueticõaña. To bairo mʉja cápata mʉja rooye tuaborã. Dio Espíritu Santo macare cʉgori cʉ caboorije áti anicõaña. W}0Mani Ʉpaʉ Dio cʉ caboorijere tʉgooña majiña mani cátipere. Catʉgooña majiquẽnare bairo maca aniqueticõaña. }Vs0Ati rʉmʉri camaja rooro áti aninucuma. To bairi mʉja maca to cãnacã rʉmʉ caroaro ani tʉgooña ocabʉtiya. 1U[0To bairi caroaro tʉgooñaña mʉja cãnipere. Diore camajirã anibana quena cʉ̃re camajiquẽnare bairo aniqueticõaña. Cʉ̃re camajirãre bairo maca ãña. ,TQ0To bairona ĩrique ã Dio Wadarique ocõo bairo ĩro:Tʉgooña maja catiquetibana caroorije mʉja átinucu. Caroaro mʉja ani majiquẽe, Cristo ye quetire majiquetibana. To bairi tʉgooña maja catíya, Cristo yere mʉjaare cʉ camajioparore bairo ĩrã, ĩrique ã Dio Wadariquepʉ. BS}0 To bairi narena Dio Wadarique na caĩ buiope ã. Dio Wadarique na ĩ buiori, “To bairo cátiquetipe ã,” na mʉja caĩro, “Rooro majuu jã átinucu,” ĩ bobo tʉgooñagarãma. "R=0 Aperã na catʉjʉquẽtopʉ caroorije na cátiere wadapeniricaro seeto boboobʉja. To bairi, “Ocõo bairi wame áama,” na ĩqueticõaña aperãre. BQ}0 To bairi Diore camajiquẽna maca cañuuquẽtie na cáto na bapa cʉtiqueticõaña. Caroorije na cáto ocõo bairo maca na ĩña: “Átiquẽja. Tie caroorije majuu ã,” na ĩña. qP[0 “¿Di wame maca yʉ cáto cʉ tʉjʉ wariñuubocʉti Dio?” caĩ tʉgooñarã ãma Diore camajirã. 4Oc0 Diore camajirã caroare cátinucurã ãma. ON0Mʉja quena cajʉgoyepʉ Diore camajiquẽna mʉja cãnibajupa. Yucʉra mani Ʉpaʉ Jesu mena macana mani ã, cʉ̃re camajirã aniri. To bairi Dio cʉ caboorore bairo cáti aniparã mani ã. 5Me0Na bapa cʉtiqueticõaña to bairo cánare. /LW0To bairona Diore cabai botiorãre ti wameri cánare na popiyeyegʉmi Dio. To bairi aperã, “To bairona átaje caroorije me ã,” na caĩtorijere apiqueticõaña. KK0Cáti epericarãcʉna, ape wame caroorije cána quena, apeye uniere catʉjʉ boo netorã quena manigarãma Cristo mena, mani Ʉpaʉ Dio mena cʉ carotiri paʉ cãnopʉre. Mere tiere caroaro mʉja majitʉga. Aperã wericarã Dio cãniquẽnarena cajeni nʉcʉbʉgorã rooro na cátore bairona áama apeye uniere catʉjʉ ʉgoorã. Na quena Diore áti nʉcʉbʉgoquẽnana apeye unie macare cáti nʉcʉbʉgorã ãma, na cacʉgope jetore tʉgooñari. TJ!0To bairo quena áti epericarã cʉtajere ame ĩ wada peni epequeticõaña. Catʉgooñarique manare bairo caroorije wadapeniqueticõaña. Dio manire cʉ cátibojarije macare caĩ wariñuu wadapenipe ã. 5Ic0To bairi Jesucristore caapiʉjarã aniri áti epericarã cʉtiqueticõaña. To cãnacã wame caroorije tʉgooñaqueticõaña. Apeye unie tʉjʉ boo netoqueticõaña. ]H30Aperãre camairã ãña, Cristo manire cʉ camairore bairona. Cristo mani mairi manire cabai yajibojayupi cʉ majuuna, caroorije mani cátie wapa. To bairo manire cʉ cátibojaro Dio cʉ catʉjʉ wariñuuñupi. HG 0Dio punaa, cʉ camairã aniri caroaro cʉ cãnore bairo ãña. AF{0 Caroaro maca caame jʉgo ãna anicõaña. Ame mai tʉjʉya mʉjaa. Aperã rooro mʉjaare na cátie to cãnibato quena na cátajere majirioya. Rooro mʉja na cátiere tʉgooñaquẽja. Dio quena caroorije mani cátaje to cãnibato quena manire camajiriobojayupi, Cristo mani ye wapa cʉ cabai yajibojarique jʉgori. To bairi Dio mani ye wapa cʉ camajirioricarore bairona mʉja quena aperã rooro mʉjaare na cátiere na majiriobojaya.RE0To bairi tʉgooña punijiniriquere reya. Aperãre mʉja catuti pairije quenare reya. Ame wada paiqueticõaña. Aperãre caroorijere buio batequeticõaña. Na punijini tʉjʉtee átiqueticõaña. DD0Dio cʉ Espíritu Santore mʉja cajooyupi mʉja quenare, yʉ yarã majuu ãma ĩi. To bairo quena caroorã mena na yʉ capopiyeyebopere yʉ canetooparã ãma ĩri cajooyupi Dio cʉ Espíritu Santore. To bairi Dio Espíritu Santo cʉ catʉjooqueti wame átiquẽja. To bairo mʉja cápata tʉgooñarique paiboʉmi. DC0Caroorije wadaqueticõaña. Cañuurije macare ĩña aperãre, caroaro na catʉgooña ocabʉtiparore bairo na quena. Caroaro na catʉgooña wariñuupa wamere bairo caroaro na ĩña. &BE0Cajee rutirã to cõona na jee ruti janacõato. Na majuuna caroaro na paacõato, apeye uniere cʉgogarã, aperã cabopacarã quenare na átinemogarã. *AM0To bairo yoaro mʉja capunijini tʉgooñaata ricati caroorije mʉja cáto átiboʉmi Sataná. To bairona mʉjaare cʉ cajʉgo átipere cʉ apiʉjaqueticõaña. v@e0Punijinirã, caroorije átiquẽja. Yoaro punijiniqueticõaña. Yoaro mee mʉja capunijinirijere reya. ?0To bairo tʉgooñari jocarãna ĩqueticõaña. Cariape jeto ame ĩ buioya, jĩca poa macana Jesu yarã mani ã ĩrã. >0Cariape cãnie cʉ ye quetire caapiʉjaricarã mʉja cãno cawama wame caroare catʉgooñaparãre mʉja cájupi Dio, cʉ caboorore bairo caroarã mʉja cãniparore bairo ĩi. To bairi yucʉra cʉ ya wame cʉ catʉgooñarore bairona tʉgooñaña mʉjaa. k=O0Jesure apiʉjagarã jʉgoye rooro mʉja tʉgooñanucuricarã. “Caroaro yʉ anigʉ atie caroorije yʉ caboori wame yʉ cápata,” caĩtorijere mʉja tʉgooñanucuricarã. To bairona tʉgooñabana rooro mʉja ãnana. To bairi tiere cajʉgoye rooro mʉja catʉgooñabatajere reri caroa macare tʉgooñaña yucʉra. Cawama yeri catʉgooñape ã yucʉra. <0R;0Mʉja maca cariape wame caroa quetire aperã mʉjaare na camajioro mʉja caapiʉjayupa. To bairi Jesucristo ye quetire apirã, “Diore camajiquẽnare bairo cãniquetipe ã,” mʉja ĩ majiricarã. :0~9u0Bobo majiquetiri seeto rooro áti epenucuma. To bairi to cãnacã wame caroorije na cátinucurijere boo netocõama. n8U0Na majuuna Diore booquetiri cʉ̃re majiquẽema. To bairi Dio cʉ caboorore bairona cãna me ãma. *7M0To bairi mani Ʉpaʉ Jesucristo, “Ocõo bairo na ĩ buioya,” yʉre cʉ caĩ rotiro mena ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ buiopa: Cajʉgoyepʉ Diore camajiquẽna ãnapʉ mʉja cãnibatatore bairo, Diore camajiquẽnare bairo aniqueticõaña yucʉra. Na majuuna na catʉgooñari wame cawatoana átinucuma Diore camajiquẽna maca. To bairi ñe unie mano áticõa aninucuma, caroare catʉgooña majiquẽna aniri. =6s0Cristo ya poa macana mani cãno to cãnacãʉna mani cáti majipa wamerire mani cacũñupi Cristo. To bairona camajocʉ rupaʉre bairona to cãnacã wame to cáti wame mena áti majimi. To bairona Cristo ya poa macana aniri ame mairi to cãnacãʉna mani ame átinemogarã, mani cáti majiri wamere áticõari. To bairi mania Cristo ya poa macana cʉ caboorore bairo mani nipetirã caroaro mani ani nutuagarã. La nueva vida en Cristo P50Cariape macaje jetore api nʉcʉbʉgori tiere mani mena macanare mani ame buiogarã, ame mairi. To bairo caroa macaje ame buiori mani Ʉpaʉ Cristo caroaʉ cʉ cãnore bairo mani ani ʉja aágarã. -4S0To bairi cawimarã na catʉgooña ajurore bairo mani aniquetigarã. Aperã ape wame ricati, “Ocõo bairo ã Dio ye queti,” na caĩtori wame na caĩ buioro nare mani apiʉjaquetigarã. “Caroaro tʉjoori wame na mani buiogarã,” caĩtorã na cãnibato quena na mani apiʉjaquetigarã. b3=0 To bairo ãnaa mani nipetirã to bairo jetona Dio ye quetire apiʉja nʉcʉbʉgori cʉ Macʉ Cristore caroaro cʉ majirã, caroaro catʉgooña majirã, caroaʉ majuu cʉ cãnore bairo cãna mani anigarã mani quena. ^250 To cãnacãʉna cʉ̃re caapiʉjarã ricati áti majiriquere mani joomi Cristo. To bairo cʉ cajooro ricati mani ame átinemo maji, cʉ ya poa macana nipetirã cʉ caboorore bairona mani cãni nutuaparore bairo. C10 To bairi to cãnacãʉrena cʉ̃re caapiʉjarãre na joomi Cristo ricati wamerire, na áti majiato ĩi. Jĩcaarãre apóstol majare na cũmi. Aperãre, Dio ye quetire na buio majioña ĩi na cũmi. Aperãre, Jesu ye quetire caroa quetire buio teña majioña ĩi na joomi. Aperãre cʉ̃re caapiʉjarãre, “Caroaro mani anigarã,” na cajʉgo ĩparãre na joomi Cristo. Aperã tunu nare Dio Wadariquere na caĩ bueparãre na joomi Cristo. ,0Q0 To bairi ati yepapʉ camajocʉ cabuiaricʉ majuu jõ buipʉ nipetirijere rotigʉ catunu wamʉcoajupi. To bairi cʉ majuuna ati ʉmʉrecoo nipetirije Ʉpaʉ ãmi. >/u0 To bairi ti wame, “Jõ buipʉ tunu aácʉ,” Cristo cʉ cabairique Dio Wadarique to caĩri wame apirã ocõo bairo mani ĩ maji: “Jõ buipʉ ʉmʉrecoopʉ cãnacʉ ati yepapʉ ejaricʉmi. To bairi ati yepapʉ buiaʉ cabopacoʉre bairo cabaiyupi,” mani ĩ maji, cʉ catunu aátajere queti apirã. P.0To bairona ĩ ucarique cãñupa Dio Wadariquepʉ Jesucristo cʉ cãnipere, ocõo bairi wame:Jõ buipʉ tunu aácʉ capãarã Sataná cʉ cañebatanare Jesucristo maca cʉ cacʉgoparãre na jee aágʉmi. Nare cʉ yarãre caroaro cáti majipa wameri quenare na joogʉmi, ĩ ucarique cãñupa Dio Wadarique cãni tutipʉre. -10To bairo to cabaibato quena Cristo mani cáti majipa wame mani joomi cʉ cajoogari wameri cõo. To bairi mani nipetirã to cãnacãʉrena mani joomi Cristo ricati wameri mani cáti majipa wamerire. Cristo cʉ caboorore bairona ricati áti majirica wamerire mani joomi. T,!0Jĩcaʉna ãmi Dio mani Pacʉ nipetirã manire carotii, mani mena cãcʉ. B+}0Jĩcaʉna ãmi mani Ʉpaʉ. Jĩca wamerena caroa quetire mani apiʉja nʉcʉbʉgo, cʉ ye quetire. Jĩca wamerena tʉgooñarã, “Jesure yʉ apiʉja,” ĩrã mani cabautisa rotiwʉ. n*U0Cʉ̃re caapiʉjarã jĩca poa macanare bairona mani ã. Jĩcaʉna ãmi Dio Espíritu Santo mani mena cãcʉ. Dio cʉ cabejericarã mani ã. To bairi jĩca wamerena catʉgooña yuuparã mani ã, caroaro Dio mena mani cãnipere. -)S0Dio Espíritu Santo cʉ ya poa macana mena, mani mena cʉ cãno jĩcaʉ punaare bairona cãniparã mani ã. To bairi aperã Diore caapiʉjarã mena caroaro ãña. y(k0“Aperã netoro cãcʉ yʉ ã,” caĩ tʉgooñarã aniqueticõaña. Caroaro aperãre na buioya. Aperã rooro mʉjaare na cátibato quena rooro na áti amequeticõaña. Ame mairi aperã ñuuquẽto na cátibato quena na tutiqueticõaña. W' )0Yʉa mani Ʉpaʉ Jesu ye quetire yʉ cabuio teñarije wapa presopʉ catamʉoʉ ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ buio: Dio cʉ ya poa macana cʉ cabejericarã aniri caroaro cʉ caboorore bairo anicõaña mʉjaa. v&e0Jesure caapiʉjarã cʉ ya poa macanare Jesucristo caroaro cʉ cátibojarique majiri Diore mani cáti nʉcʉbʉgo wariñuupe ã. Camaja to cãnacã yʉtea macana to cãnacã rʉmʉ cʉ̃re na cáti nʉcʉbʉgo wariñuupe ã. Amén.%0Mani Pacʉ Dio cáti majii majuu aniri mani yeripʉre caroare mani áti majimi, caroarã na anicõato ĩi. To bairi mani yeripʉ tʉgooña tutuarique mani joomi. Mani cajeniri wame netoro, mani catʉgooñari wame netoro mani átiboja majimi Dio. }$s0Seeto majuu Cristo camajare cʉ camairijere na tʉgooña majiato. Aperã nipetirã mʉre caapiʉjarã na quena camajare Cristo cʉ camairijere na tʉgooña majiato. Cristo jãre cʉ camairijere jã tʉgooña maji petiquẽe paro. Dio, mʉ cãniere na yeripʉ na mʉ joowa. Caroaʉ mʉ cãnore bairona caroarã na ãmaro ĩi,” Diore cʉ yʉ ĩ, mʉjaare cʉ jenibojaʉ. #0"%0Cristore na caapi nʉcʉbʉgoro mʉ Espíritu Santo na yeripʉre cʉ ãmaro. Cristo nare cʉ camairore bairona na quena aperãre na maiato. P!0To bairi Diore mʉja jenibojaʉ ocõo bairo cʉ yʉ ĩ jeninucu: “Dio, jã Pacʉ, caroaʉ majuu, catutuaʉ majuu mʉ ã. To bairi mʉ Espíritu Santore na joori yeri ocabʉtiriquere na mʉ joowa. 4 a0Mani Pacʉ ãmi Dio, cʉ ya poa macana mani cãno. Mere cʉ tʉpʉ cãna quenare, mai ati yepapʉ cãnicõarã quenare mani Pacʉ ãmi cʉ̃re caapiʉjarã mani cãmata. Z-0Mʉja quenare judío maja cãniquẽnare mʉjaare Dio cʉ cátibojariquere yʉ tʉgooña wariñuu. Tiere tʉgooña wariñuu, mani Pacʉ Diore áti nʉcʉbʉgori ejacumu, mʉjaare yʉ jenibojanucu Diore. U#0 Ti wame tʉgooñari yucʉacã yʉ capopiye cʉtiere tʉgooñarique paiqueticõaña. Mʉja quena Dio yarã mʉja cãniparore bairo ĩi Jesu ye quetire mʉjaare yʉ caĩ buiowʉ. To bairi tʉgooña wariñuuña. Mʉjaare yʉ caqueti buiorique wapa presopʉ yʉ catamʉorije to cãnibato quena tʉgooña wariñuuña. El amor de Cristo 0Y0 To bairi uwiquẽnana Dio mena macana mani ani maji, Jesu manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori. To bairi cʉ apiʉjari cariapena Diore cajenirã mani ani maji yua. 0 Nemoopʉre cʉ catʉgooña jʉgórica wamere bairona cájupi Dio, mani Ʉpaʉ Jesucristore manire cabai yajibojapaʉre cʉ joʉ. 7g0 To bairi yucʉacã, “Caroaro camajii ãmi Dio,” ĩ majima ati yepa macana, jõ buipʉ ʉmʉrecoopʉ macana carotirã quena. Cristore caapiʉjarã judío maja, judío maja mee quena jĩca poa macanare bairo na cãniere tʉjʉrã, “Dio caroaro majuu cácʉ ãmi,” ĩ tʉjʉ majima na nipetirã. "=0 To bairi tiere judío maja cãniquẽnare cʉ cátibojapere camaja nipetirãre yʉ cabuio majio rotiwĩ Dio. Cajʉgoyepʉ na quenare cʉ cátibojapere catʉgooña jʉgóyupi Dio ati ʉmʉrecoo macaje nipetiro cátacʉ. Cajʉgoyepʉ ti wamere camajare na camajioquẽjupi Dio mai. T!0Aperã nipetirã Cristore caapiʉjarã yʉ netoro cãna ãma. Yʉ maca cawatoa macacʉ majuu yʉ ã. Cawatoa macacʉ yʉ cãnibato quena Cristo ye quetire yʉ cabuio teña rotiwĩ Dio. Judío maja cãniquẽnare yʉ cabuio teña rotiwĩ. Tie quetire caroaro majuu camajare pairo cʉ cátibojarijere mani tʉgooña peo majiquẽe. 5c0Tie quetire cabuio teñaʉre yʉre cacũwĩ Dio, yʉre mai tʉjʉri. To bairi caroaro buio majiriquere yʉ joonucumi Dio, ocabʉtiri yʉ cabuio majiparore bairo ĩi. .U0Ocõo bairo majuu ã cajʉgoyepʉ camaja na catʉgooña majiqueta wame: Judío maja mee quena cayajiqueti yeri cʉgogarãma caroa quetire na caapiʉjaata. Judío maja na cabairica wamere bairona cʉgogarãma tiere na caapi ʉjaata. To bairi na quena judío maja menare Jesucristo ya poa macana anigarãma. Naa nipetirã Dio cʉ caĩ cũricarore bairona Jesucristo ye quetire caapiʉjarãre caroaro na átibojagʉmi Dio. }0Cristo cʉ cátibojapere, judío maja cãniquẽna quenare Dio cʉ camai tʉjʉpere camaja camajiquẽjupa tirʉmʉpʉre. Yucʉ roquere cʉ Espíritu Santo jʉgori cʉ yarã jãre apóstol majare, cʉ ye quetire cabuiorãre jã camajiowĩ Dio yua. c?0Tie queti joorica pũurore tʉjʉrã mʉja majigarã tiere Dio yʉre cʉ camajioriquere. s_0Judío maja mʉja cãniquetibato quena mʉja camai tʉjʉyupi Dio. Mʉjaare mai tʉjʉri mʉjaare cʉ capopiyeyeboriquere mʉja canetooñupi Dio. Ti wamere yʉ camajiowĩ Dio. Tiere cajʉgoye mʉjaare yʉ cabuio uca joowʉ õcoacã. ; q0Yʉ Pablore Jesucristo ye quetire buiobojari majocʉ cãnipaʉre yʉ cacũwĩ Dio, mʉjaare judío maja cãniquẽnare cabuiopaʉ. Diore mʉjaare yʉ jenibojanucu. Camajare Dio na cʉ camai tʉjʉrijere judío maja cãniquẽnare yʉ buio joomi Dio, na quena yʉ yarã na ãmaro ĩi. Tiere mʉja queti apiricarã to bairo Dio yʉre cʉ cabuio rotiriquere. Yucʉacã presopʉ yʉ ã Dio ye quetire mʉjaare yʉ cabuio teñarique wapa. 0W'0Mʉja quena mani Ʉpaʉ Cristore caapiʉjarã aniri nipetirã cʉ yarã mena cʉ ya poa macana mʉja ã. To bairi cʉ Espíritu Santo jʉgori aninucumi Dio mani mena cʉ ya poa macana mani cãno maca.(I0To bairi mani Ʉpaʉ Jesucristo bero macana mani ã mania, nipetirã cʉ̃re caapiʉjarã. To bairi jĩca poa cʉ ya poa macana caroarã mani bʉ nutuagarã. 0To bairi Jesucristo cʉ cabue jʉgoricarã apóstol na caĩrã jã bero, aperã cʉ ye quetire buiori maja bero mʉja quena cʉ yarã cʉ ya poa macanana mʉja ã. Cʉ ya poa macana manire cãni jʉgoʉ majuu ãmi Jesucristo. Cʉ berona ãma apóstol maja, cʉ ye quetire buiori maja mena. Na bero mʉja quena cʉ ya poa macana mʉja ã, jã judío maja Jesure caapiʉjarã mena. iK0To bairi mʉja quena judío maja aniquetibana quena ape majare bairo, cʉ̃re camajiquẽnare bairo mʉja tʉjʉquẽemi Dio yucʉra. Cʉ̃re caapiʉjarã mena macana mʉja ã mʉja quena. Mʉja quena Dio yarãna mʉja ã. 5 c0To bairi jã judío majare, mʉjaa judío maja cãniquẽna quenare caroaro mani tʉgooñami mani Pacʉ Dio. Cristo manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori to bairo caroaro mani tʉgooñami. To bairi Espíritu Santore Dio manire cʉ cajooro Jesucristo mena, mani Pacʉ Dio mena macana mani ani maji. C 0Jesucristo ati yepapʉ ejari caroa quetire Dio mena mani cawada quenoopere caĩ buioyupi mani camajare. To bairi mʉjaa judío maja cãniquẽna Dio cʉ carotiriquere camajiquẽna anibana quena mʉja caapiyupa tie quetire. Jã quena judío maja Dio cʉ carotirique camajirã quena jã caapiwʉ tie quetire. V %0To bairi Jesucristo caroorije mani cátie wapa yucʉ tẽorica pãipʉ cabai yajibojayupi. Manire bai yajibojari ricati poa macana mani cãnibato quena Dio mena mani caame wada quenoopere carotiyupi Cristo. To bairi cʉ ya poa macanare jĩca maja mani cãno átiri cajʉgoyepʉ mani caame tʉjʉgaquetajere manire carebojayupi yua.  +0Jã judío maja tirʉmʉpʉ jã ñicʉ Moisére Dio cʉ cáti rotiriquere cáti nʉcʉbʉgorã aniri judío maja cãniquẽnare jã cabooquetinucuwʉ. Yucʉra Jesucristo yucʉ tẽorica pãipʉ bai yajiri Moisé cʉ carotiriquere cáti nʉcʉbʉgo jana rotiyupi. To bairi yucʉra jã judío maja, mʉja judío maja cãniquẽna mani ame tʉjʉteequẽe yucʉra yua. Ricati poari macana mani cãnie to cãnibato quena yucʉ roquere Cristo maca jĩca majare bairona mani cacũñupi, cʉ ya poa macana mani cãniparore bairo ĩi. b =0To bairi mʉjaa judío maja mee quena jã judío maja mena caroaro mani ame jʉ́go ani maji, to bairo Jesucristo manire cʉ cátibojarique jʉgori. Mani ame mai tʉjʉ maji. Jĩca poa macanare bairo mani ã nipetirã, manire cʉ carií re yajibojarique jʉgori. To bairi, “Aperã ãma, nare jã tʉjʉgateebʉja,” ame ĩrique maa yucʉra. @y0 To bairona cajʉgoyepʉ Diore camajiquẽna anibana quena Jesucristo mena macana mʉja ã yucʉra. To bairi mʉja quena cʉ yarã mʉja ã, manire cʉ carií re bai yajibojaro maca. C0 Judío maja mee mʉja ã. Israel macana cãniquẽna mʉja ã. To bairi judío maja, Israel macana circuncisión cána maca ocõo bairo ĩnucuma mʉjaare: “Mani yarã me ãma, circuncisión cátiquẽna aniri,” mʉja ĩnucuma. To bairi tirʉmʉpʉ mʉja cãnajere tʉgooñaña mʉjaa. Jesucristo yarã mʉja cãniquẽjupa mai cʉ̃re mʉja caapiʉjaparo jʉgoye. Israel macana Dio cʉ cabejericarã mena macana mʉja cãniquẽjupa. To bairi, “Caroaro mʉjaare yʉ átibojagʉ,” camajare Dio cʉ caĩ cũrica wamere mʉja camajiquẽjupa. To bairi, “To cãnacã rʉmʉ Dio mena caroaro mani anigarã,” mʉja caĩ tʉgooña majiquẽjupa. Diore camajiquẽna majuu mʉja cãñupa mai. 0 1[0 Dio maca manire cájupi caroarã Jesucristo mena cãniparãre. Caroare mani cátiparore bairo ĩi Cristo mena cãniparãre manire cájupi. Cajʉgoyepʉna, to bairona caroaro cána na ãmaro ĩi, manire cacũñupi Dio, mani cãnipere tʉgooña jʉgoyeyeri. La paz que tenemos por medio de Cristo 0 Mani majuuna caroa wame átibana quena mani netoo majiquẽe Dio manire cʉ capopiyeyeboriquere. To bairi jĩcaʉ mácana, “Yʉ majuuna caroare átiri yʉ netoowʉ. Caroaʉ yʉ ã yʉa,” ĩ majiquẽcʉmi. Mani majuuna caroarã mani ani majiquẽe. @y0Caroorije mani cátie wapa Dio manire cʉ capopiyeyebopere mani netoomi Dio, manire mai tʉjʉri. Mani majuuna mani netoo majiquẽe. Netoomi Dio Cristo manire cʉ cabai yaji wapayebojariquere catʉgooña nʉcʉbʉgorãre. Dio maca mani netoomi caroorije mani cátie cawapaye majiquẽna mani cãnibato quena. c?0To bairo caroaro mani átibojari mani bero macanare ape yʉtea cãniparãre na iñoogʉmi Dio caroaro manire cʉ camai tʉjʉ netorijere. To cõo seeto mani mai tʉjʉmi Dio, Cristo manire cʉ cariabojarique jʉgori. N0Mani canetooñupi Dio Cristo manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori. Manire cʉ cabai yajibojaro bero cʉ catunu catioyupi Dio cʉ Macʉre. To bairi mani quenare jõ buipʉ Cristo mena carotiparãre mani cacũñupi Dio. To bairona manire cacũñupi Dio, Cristo mena macana na ãmaro ĩi, cayajiboparã mani cãnibato quena. 0Caroorije mani cáti aninucurije wapa cayajiboparã mani cãnibajupa. Cayajiboparã mani cãnibato quena manire joomi Dio cʉ Macʉ Cristo mena macana mani cãniere. To bairi manire cʉ camai tʉjʉrije jʉgori mani canetooñupi Dio manire cʉ capopiyeyeboriquere. %C0To bairona cʉ capopiyeyeboparã mani cãnibato quenare seeto manire camai tʉjʉyupi Dio. Seeto camajare cabopaca tʉjʉʉ aniri seeto manire camaiñupi. a,~}i|H{z xxIwviutsrrqlpponnBmksjrgf_dda___ [gZ2VlUStQ$P NLK-IHFEDyCBA[@>=;:576l452(0-T,(*L(('&&i%%#"h v.\:@g{OD[9  ; g e9, c &To bairo Sara co cãnajere ocõo bairo Dio ye queti ucarica pũuripʉ ĩ ucarique ã:Capunaa máco anibaco quena wariñuuña. Cawimaʉacãre cacʉgoquẽco anibaco quena wariñuuña. Apeo camanapʉcʉco netoro mʉ pãramerã cʉtigo, ĩ ucarique ã. 8bi&To bairi ti wame Abraham pʉgarã cʉ capunaa cʉtaje buio majiorica wame ã. Agar macʉ maca capaabojari majocʉ cãñupʉ, capaabojari majoco macʉ aniri. To bairi aperã na carotirijere cácʉ cãñupʉ. To bairi cʉ cabairiquere tʉgooñari mani maji. Moisé tirʉmʉpʉ macacʉ Sinaí cawamecʉtii ʉ̃taʉ Arabia na caĩropʉ cʉ carotiriquere catʉgooñarã maca Agar macʉre bairo cãna ãma. Aperãre capaabojari majare bairo ãma. Aperã na carotirijere cátibojarã ãma, Moisé cʉ carotiriquere áti peogabana. Na mena macana quena, “Moisé cʉ carotiriquere cáti peope ã,” caĩrã to bairona bai majuucõama na quena. Jã ñicʉ jãa na carotiriquere bairo átiganucubama. “Tiere mani cáto, ‘Cañuurã ãma,’ mani ĩ tʉjʉ wariñuugʉmi Dio,” ĩrã to bairo átiganucubama. Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorã maca aperãre capaabojarãre bairo mee mani ã. Mani maca, “Moisé ãnacʉ cʉ carotirique, judío maja na cátinucuri wamere mani cátie jʉgori manire tʉjʉ wariñuugʉmi Dio,” mani ĩ tʉgooñaquẽe. “Jesucristo manire cʉ cátibojarique jʉgori maca caroaro mani tʉjʉ wariñuugʉmi Dio,” mani ĩ. To bairi mani maca Abraham nʉmo majuu Sara ãnacore bairo cãna mani ã. Aperãre capaabojarãre bairo mee mani ã. “Moisé cʉ carotiriquere cáti peorã mani anigarã,” caĩ tʉgooñaquetinucurã aniri, aperãre popiye mena na capaabojarã mee mani ã. To bairi Sara macʉre bairo cãna mani ã. a&``9&Paabojari majoco maca aperã cãromia nipetirã na capunaa cʉtinucurore bairona camacʉ cʉjupo. Cʉ nʉmo majuu Sara maca Dio cʉ camajirije jʉgori camacʉ cʉjupo. Cabʉcʉo majuu anibaco quena camacʉ cʉjupo Sara. Capunaa cʉti majiquẽco anibaco quena camacʉ cʉjupo. Dio Abrahãre cʉ caĩ cũricarore bairona camacʉ cʉjupo Sara. ~_u&Moisé cʉ majuuna ocõo bairo caucayupi Abraham ye macajere buiorica wame. Abraham pʉgarã capunaa cʉjupʉ caʉmʉa. Jĩcaʉ cʉ paabojari majoco Agar cawamecʉco mena camacʉ cʉjupʉ Abraham. Apeĩre cʉ nʉmo majuu mena camacʉ cʉjupʉ. P^&“Moisé cʉ carotiriquere ána caroaro Dio mena mani anigarã,” mʉja ĩ tʉgooñabapa. To bairo caĩ tʉgooñarã anibana quena Moisé cʉ carotiriquere caroaro mʉja api puo majiquẽna. 7]g&Mʉjaare caroaro maca buionemogʉ mʉja tʉpʉ yʉ anigabapa. Ato cayoaropʉ anibacʉ dope bairo mʉjaare caĩ buiopaʉ yʉ ã, yʉ ĩ majiquẽe. El ejemplo de Agar y Sara %\C&Yʉ maca seeto mʉjaare yʉ tʉgooñarique pai. Yʉ punaare bairo cãna mʉjaare yʉ tʉgooña. Cãromio co macʉacã cʉ cabuiaparo jʉgoyeacã co catamʉorore bairo rooro yʉ tamʉo, mʉjaare tʉgooñabacʉ. Cristo cʉ caboorije macare mʉja cátopʉ to cõona yʉ tamʉo janagʉ. [%&Caroaro mʉja cãniparore bairo na caĩ buiogaata cariape macaje jetore na caĩ buiope anibajupa. Caroaro mʉja cãnipere na cabooata ñuuboro. Di rʉmʉ uno mʉja mena yʉ cãno o mʉja mena yʉ camano quena to bairo cariape macaje jetore na caĩ buiogaata ñuuboro. NZ&Aperã mʉja tʉ caejanucurã, “Judío maja jã cáti ani wamerire ája,” caĩrã maca ĩtorã ĩma. “Caroaro mʉja cãniparore bairo ĩrã jã ĩ,” ĩbana quena mʉjaare ĩtorã ĩma. Pablo mena na wariñuuqueticõato ĩrã to bairona ĩrãma. Galacia macana jã macare na apiʉjaato ĩrã to bairona ĩrãma. LY&Cariape macaje jetore mʉjaare yʉ buionucu. ¿To bairo cariape jeto mʉjaare yʉ cabuiorije wapa yʉre mʉja apigateeti? ¿Nope ĩrã yucʉra mʉjaare catʉjʉ tutiire bairo yʉre mʉja baiti? eXC&Yucʉra ¿dope bairo mʉja baiti yʉ mena mʉja cawariñuubatajere? Ti paʉre yʉre mairã dije unie mʉja cacʉgorijere yʉ cabooata yʉre mʉja jooboricarã. Popiye majuu átaje quenare yʉre mʉja átinemoboricarã. %WC&Yʉ cariaye tamʉorique to cãnibato quena yʉre mʉja cateequẽpʉ. Yʉre mʉja catʉjʉ rocaquẽpʉ. Caroaro maca yʉre mʉja cãni rotiwʉ mʉja tʉpʉ. To bairo caroaro yʉre átinemori ángel Dio tʉ macacʉ mʉjaare cʉ cabuioro caapirãre bairo yʉre mʉja caapiwʉ. O, “Jesucristo cʉ majuuna mani buiomi,” caĩrãre bairona caroaro yʉre mʉja caapiwʉ Jesu ye quetire mʉjaare yʉ cabuiorijere. _V7& Mere mʉja maji, Jesucristo yere mʉjaare yʉ cabuio jʉgori paʉpʉre yʉ cariawʉ. (UI& Nemoona Moisé cʉ carotiriquere cátiquẽna mʉja cãnibajupa, judío maja aniquetiri. Yʉ quena judío yaʉ cãniquẽcʉre bairona Moisé cʉ carotiriquere yʉ átiquẽe yucʉra. Jesucristore camajii yʉ ã yua. To bairi Moisé cʉ carotiriquere yʉ janacõawʉ judío yaʉ anibacʉ quena, Jesucristo macare api nʉcʉbʉgoʉ. To bairi Jesucristore yʉ caapi nʉcʉbʉgorore bairona mʉja quena Jesucristore mʉja caapi nʉcʉbʉgopere yʉ boocʉpʉ. Jesu ye quetire mʉjaare yʉ cabuioro jĩcani uno rooro yʉ mʉja cátiquẽpʉ. Ty& To bairo mʉja cáto seeto yʉ tʉgooñarique pai, ¿Na yʉ cabuiobatajere mere na majiriticoapari? mʉjaare ĩbacʉ. dSA& Ocõo bairo mʉja tʉgooñabapa: “Judío maja na cáti nʉcʉbʉgorije uniere to cãnacã boje rʉmʉri mani cáto, ‘Caroaro cána ãma,’ mani ĩ tʉjʉ wariñuugʉmi Dio,” mʉja ĩ tʉgooñabapa. To bairo tʉgooñari noo yerijãrica rʉmʉri cãno, muipu cʉ cawama buiari rʉmʉrire, noo boje rʉmʉri cãnie uniere mʉja átinucubapa. \R1& Yucʉra Diore camajirã mʉja ã. To bairo quena mʉjaare camaji jʉgoyupi Dio. Cʉ̃re api nʉcʉbʉgori mʉja cáti nʉcʉbʉgo jʉgobatajere mʉja cajanañupa. Baiyupa ¿Nope ĩrã tiere cajanaricarã anibana quena mʉja átigati tunu? ¿Nope ĩrã cañuuquẽtiere, cawatoa macaje aperã na cáti rotiri wamere mʉja áti tamʉogati? uQc&Cajʉgoyepʉ Diore mʉja camajiquẽjupa. Aperãre Dio cãniquẽnarena mʉja cáti nʉcʉbʉgonucuñupa. Mʉja ñicʉ jãa wericarã unare na cáti nʉcʉbʉgorique jetore mʉja camajiñupa. Dio cãniquẽna na cãnibato quena nare mʉja cajeni nʉcʉbʉgonucuñupa. Nare cáti nʉcʉbʉgorã mʉjaare na cáti rotirijere popiye mena mʉja cátinucubajupa. vPe&Mani Jesucristo cʉ canetoo catioricarã aniri aperãre na capaa coterãre bairo mani aniquẽe yua. Dio punaa majuu mani anicõa. Cʉ punaa mani cãno maca cʉ yere cʉ cacʉgorije manire joomi Dio. Pablo se preocupa por los creyentes O5&To bairi mania Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorã Dio punaa ãnaa mani bai. To bairo cʉ punaa mani cãnore ĩi cʉ Espíritu Santore mani cajooyupi Dio cʉ Macʉ jʉgori. To bairi cʉ Espíritu Santo mani yeripʉre cãcʉ maca mani Pacʉ Diore caroaro manire jenibojami. NN&To bairi Jesu yarã judío maja Moisé cʉ carotiriquere cáti peogabanare na netoo catio rotii cʉ cajooyupi Dio cʉ Macʉre. Cʉ punaa majuu mani cãniparore bairo ĩi cʉ cajooyupi Dio Jesure. {Mo&To bairo jã cabairo Dio, “Cʉ yʉ joogʉ,” cʉ caĩrica yʉtea caejaro cʉ cajooyupi cʉ Macʉ Jesure. To bairi Jesu Dio Macʉ anibacʉ quena cabuiayupi jĩcao cãromiopʉre. Judío yao Macʉ aniri cʉ quena judío majocʉ cãñupi Jesu. Judío majocʉ aniri jã ye judío maja ye jã cáti jʉgo atájere cátipaʉ cãmi, Moisé cʉ carotirique uniere cátipaʉ. EL&To bairona mani cãmʉ mani quena Jesucristore mani caapi nʉcʉbʉgoparo jʉgoye. Tirʉmʉpʉ macana jã ñicʉ jãa na cáti jʉgo atájere ána cawimarãre bairo cãna jã cãmʉ mai. K!&Aperã cʉ̃re camajoorã cʉ coterãma. Na carotii ãcʉmi cʉ̃a. Cʉ ye cãnipe quenare tʉjʉ ʉja cotebojarãma. Cʉ pacʉ ãnacʉ, “To cõo cabʉcʉ cʉ cãno cʉ mʉja joogarã,” cʉ caĩrica yʉtea caejaro to cõo cʉ pacʉ ye ãnajere cʉ joorãma yua. VJ '&Jĩcaʉ cʉ cabai yajiparo jʉgoye ocõo bairo na ĩ buio cũ weoʉmi cʉ yarãre: “Yʉ cabai yajiro bero yʉ ye cãnajere cʉgo ʉjagʉmi yʉ macʉ,” na ĩimi cʉ yarãre. To bairi cʉ cabai yajiro cʉ macʉ cawimaʉacã cʉ cãmata cʉ jooquẽnama mai cawimaʉacã cʉ cãno maca. To bairi cʉ pacʉ ye ãnaje cãnibataje nipetiro cʉ ye cãnipe to cãnibato quena cʉgo ʉja majiquẽcʉmi mai. To bairi cawatoa macacʉ capaa coteire bairo ãcʉmi mai. 1I[&To bairi Jesucristore api nʉcʉbʉgori Abraham pãramerã Dio cʉ caĩ tʉjʉrã mani ã, cʉ ãnacʉre bairona Diore caapi nʉcʉbʉgorã aniri. “Abrahãre cʉ yʉ caĩriquere bairona mʉja quenare caroaro yʉ átigʉ,” mani ĩ tʉjʉmi Dio, cʉ Macʉ Jesure mani caapi nʉcʉbʉgoro.~Hu&Cʉ Macʉ Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorã nipetirãre na netoo catiomi Dio. Judío majare, judío maja cãniquẽna quenare na netoo catiomi. Aperãre capaabojarãre, na majuuna capaariquecʉna quenare na netoo catiomi. Caʉmʉa, cãromia jĩcarore bairona na netoo catiomi Dio. Jesucristore mani caapi nʉcʉbʉgoro mani nipetirã mani netoo catiomi jĩcarore bairona. SG&Mʉja quena mʉja cabautisa rotiyupa, Jesucristo ye quetire jã api nʉcʉbʉgo ĩrã. To bairo mʉja caapi nʉcʉbʉgoro caroaro ani majiriquere mʉja cajooyupi Dio, Jesucristore bairo na ãmaro ĩi. pFY&To bairi mʉja nipetirã Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorã Dio punaa cãna mʉja ã mʉja quena. jEM&To bairi Jesucristore api nʉcʉbʉgori Moisé cʉ carotirique manire carotirije me ã yucʉra. MD&To bairi cawimarãre cacotei cʉ cacoterãre bairona jã cabaiyupa. “To bairo ája,” nairoacã cʉ caĩrijere caapirãre bairona jã cabaiwʉ, Moisé cʉ carotiriquere áti peogabana. Cabero Jesucristo ye quetire jã caqueti apiwʉ. “Cʉ̃re api nʉcʉbʉgori caroaro Dio mena mani ani maji,” jã caĩ majiwʉ yua. %CC&Jesucristo cʉ caejaparo jʉgoye jã judío maja rooro jã cãmʉ, Moisé cʉ carotiriquere áti peogabana. Nipetirijere jã cáti peo majiquẽjupa. xBi&Dio ye queti ucarica pũuripʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Caroorije cáticõana ãma camaja nipetirã. Caroorije cána jeto na cãno maca na popiyeyegʉmi Dio,” ĩ ucarique ã. To bairi cajʉgoyepʉ Abrahãre Dio cʉ̃re cʉ caĩ majio cũriquere bairona bai. Jesucristo, Abraham pãrami ape yʉtea macacʉre mani caapi nʉcʉbʉgoro manire netoo catiomi Dio. XA)&To bairo Abrahãre Dio cʉ caĩ majio cũrique cañuu netori wame to cãnibato quena Moisére cʉ carotirique quena cawapacʉtie ã. Abrahãre Dio cʉ̃re cʉ caĩriquere cabai wajoa mawijiorije me ã Moisé ya wame. Moisére Dio cʉ cauca rotiriquere mani cáti peo majiata Dio mena caroaro mani aniborã. Tiere mani cáti peoro tʉjʉri, “Caroarã, caroorije mana ãma,” mani ĩ tʉjʉboʉmi Dio. Nipetirijere mani áti peo majiqueti majuucõa mania. (@I&Abraham macare Dio, ati yepa macana caroaro na cʉ cátipere buioʉ Dio majuuna cʉ cabuioyupi Abrahãre. Ángel maja nare queti buio joori mee caĩñupi Dio Abraham macare. To bairi Moisére cʉ caĩ cũbataje netoro ñuubʉja Abrahãre Dio cʉ caĩrique maca. El propósito de la ley =?s&To bairo mʉjaare yʉ caĩ queti buiorijere apirã, “Baiyupa ¿Nope ĩi cʉ carotirijere Moisére cʉ cauca rotiyupari Dio?” mʉja ĩborã. Ocõo bairo ã: “Caroorã mani ã, caroorije cána mani ã,” na ĩ majiato ĩi cʉ cauca rotiyupi Dio cʉ carotirijere. Abrahãre, “Buiagʉmi mʉ pãrami,” cʉ caĩricʉ Jesucristo cʉ cabuiari paʉpʉre to cõo cacũ ejooyupi Dio Moisére cʉ cauca rotirique. To cõona cawapacʉti janañupa Moisére cʉ cauca rotirique. Jesucristo jʉgori maca ati yepa macanare, “Caroaro na yʉ átigʉ,” Abrahãre Dio cʉ caĩ majio cũriquere bairona cabaiwʉ. Ángel majare na cajooyupi Dio, “Camajare na yʉ carotigari wame Moisére cʉ queti buiorã ája,” na ĩi. Moisé tiere Dio cʉ carotirijere apiri cabuioyupi tunu camajare ángel maja cʉ na caĩ buioro. >&To bairi Moisé ãnacʉ cʉ caucariquere na cátibatie jʉgori Dio camajare cʉ canetoo catioata Abrahãre Dio cʉ caĩ cũrique maca wapa maniboricaro. To bairi ocõo bairo maca ã: Abraham cʉ caapi nʉcʉbʉgoro tʉjʉri, “Caroaʉ mʉ ã,” cʉ caĩ tʉjʉyupi Dio Abrahãre. “Noa una mʉre bairo yʉre caapi nʉcʉbʉgorãre na yʉ netoo catiogʉ,” cʉ caĩñupi Dio Abrahãre. = &Ocõo bairo ĩgaro ĩ mʉjaare yʉ caĩ buiorije. Nemoopʉre ocõo bairo Abrahãre cʉ caĩ majio cũñupi Dio: “Camaja mʉre bairo yʉre caapi nʉcʉbʉgorãre nare yʉ netoo catiogʉ. Caroaro yʉ mena anigarãma,” cʉ caĩ cũñupi Dio. Cuatrociento treinta cʉmari bero, Abraham beropʉ cʉ carotirijere cʉ cauca rotiyupi Dio Moisére. Tiere Moisére cʉ uca rotii cajʉgoyepʉ Abrahãre, “To bairo yʉ átigʉ,” cʉ̃re cʉ caĩ cũrique maca wapa manigaro ĩ mee, cʉ cauca rotiyupi Dio Moisére. 3<_&To bairona bai Abrahãre Dio cʉ caĩ cũrique. Ocõo bairo Abrahãre cʉ caĩñupi Dio: “Mʉ pãrami ape yʉtea macacʉpʉ jʉgori ati yepa macanare caroaro na yʉ átibojagʉ,” cʉ caĩ quenoo cũ weoyupi Dio Abrahãre. Cʉ pãramerã capãarã jʉgori ĩi mee cʉ caĩñupi Dio Abrahãre. Cʉ pãrami jĩcaʉ jʉgori maca ĩi, cʉ caĩñupi Dio. Jesu jetore ĩi caĩñupi. To bairo cʉ̃re cʉ caĩ cũriquere bairona Jesucristo Abraham pãramipʉ ape yʉtea macacʉpʉ ati yepapʉre cabuiayupi. To bairo Dio cʉ caĩricʉ Jesucristona cãñupi. K;&Yʉ yarã, ape wame camaja na cátinucurije uniere mʉjaare yʉ buio majiopa. Camajocʉ, “Ocõo bairo majuu mʉja cáto yʉ boo,” cʉ caĩ uca turo bero aperã maca roca majiquẽema. O, “Ocõo bairo maca ĩgʉ ĩñupi,” ĩ majiquẽema. Cʉ caĩ uca tu jʉgoriquere dope bairo ĩ uca tu wajoa majiquẽema. v:e&Jesucristo yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ cabai yajiro Abrahãre, “To bairo yʉ átigʉ,” Dio cʉ̃re cʉ caĩ cũriquere bairona cabaiyupa. Ocõo bairo caĩ majio cũñupi Dio Abrahãre: “Nipetirã ati yepa macana mʉre bairona yʉre caapi nʉcʉbʉgorãre, ‘Caroarã, caroorije mana ãma,’ na yʉ ĩ tʉjʉgʉ,” cʉ caĩñupi Dio Abrahãre. To bairi Dio judío maja mee quenare Jesucristore catʉgooña nʉcʉbʉgorãre, “Caroarã ãma,” na ĩ tʉjʉmi Dio. To bairi Jesucristore mani catʉgooña nʉcʉbʉgoata cʉ caĩricarore bairona cʉ Espíritu Santore mani joogʉmi Dio manire. La ley y la promesa z9m& Moisé cʉ carotiriquere mani áti peo ocabʉtiquẽe. To bairi, “Yʉ yere cáti peo ocabʉtiquẽna aniri yʉ capopiyeyeparã ãma,” manire caĩñupi Dio. Ape paʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Ni ũcʉ camaja yucʉpʉ cʉ̃re na cajia tu wamʉo nʉco jĩaʉ ũcʉre tʉjʉrã, ‘Caroorije cʉ cátaje wapa cʉ popiyeyei áami Dio,’ ĩ tʉjʉgarãma.” d8A& “Moisé cʉ carotiriquere yʉ cátie jʉgori caroaro Dio mena yʉ anigʉ,” caĩ tʉgooñarã maca Diore tʉgooña nʉcʉbʉgoquẽema. Ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Nipetiro Moisé cʉ carotiriquere cáti peorã una catigarãma. Dio tʉpʉ catícõa aninucugarãma naa. Tiere cáti peoquẽna macare na popiyeyegʉmi Dio,” ĩ ucarique ã. ~7u& Moisé cʉ carotiriquere mani cátie jʉgori, “Caroarã ãma,” mani ĩ tʉjʉquẽemi Dio. Tiere mani áti peo majiqueti majuucõa. Dio ye queti ucarica pũuripʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Cʉ̃re caapi nʉcʉbʉgorã macare, ‘Caroarã ãma,’ na ĩ tʉjʉmi Dio. Diore na caapi nʉcʉbʉgorije jʉgori jeto catícõa aninucugarãma camaja,” ĩ ucarique ã. o6W& Aperã macare na popiyeyegʉmi Dio. Naa, “Moisé ãnacʉ cʉ caroti cũriquere ána caroaro Dio mena mani anigarã,” ĩ tʉgooñabapa. To bairo caĩ tʉgooñarã anibana quena tiere áti peo majiquẽema. Dio ye queti ucarica pũuripʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Nipetiro Moisé cʉ carotiriquere cáti peoquẽna una popiye tamʉogarãma naa.” To bairi jocarãna, “Moisé cʉ carotirique jã cátie jʉgori mani catígarã,” ĩ tʉgooñabapa. Na popiyeyegʉmi Dio. G5& Caroaro cʉ̃re cájupi Dio Abrahãre, to bairo Diore cʉ caapi nʉcʉbʉgorije jʉgori. Yucʉ quenare camaja nipetirã to bairona cʉ̃re caapi nʉcʉbʉgorãre caroaro na átinucumi Dio. g4G&To bairi cajʉgoyepʉ Dio ye queti ucarica pũuripʉ judío maja cãniquẽnare Jesucristo na caapi nʉcʉbʉgoro nare cʉ canetoo catiopere ocõo bairo Abrahãre cʉ caĩñupi Dio: To cãnacã yepa macana mʉre bairona yʉre caapi nʉcʉbʉgorãre, “ ‘Caroarã ãma, cabui cʉtaje mana ãma,’ na yʉ ĩ tʉjʉgʉ,” caĩñupi Dio Abrahãre. q3[&To bairo cʉ̃re Dio cʉ caĩ tʉjʉriquere tʉgooñari ocõo bairo majiña: Noa una Abrahãre bairo Diore catʉgooñarã quena Abraham pãramerãna ãnaa baima. Abraham yarã ãma, Diore apiʉjari, judío maja aniquetibana quena. :2m&Abraham mani ñicʉ tirʉmʉpʉ cʉ cãnajere tʉgooñaña. Diore caroaro caapi nʉcʉbʉgoyupʉ. To bairi, “Caroaro cácʉ ãmi,” Abrahãre cʉ caĩ tʉjʉyupʉ Dio. 1 &Dio cʉ Espíritu Santore mʉja joʉ capee wameri mʉjaare cáti iñooñupi. Jesucristo ye quetire mʉja caapi nʉcʉbʉgoro ĩi to bairijere mʉja cáti iñooñupi. Moisé cʉ carotiriquere mʉja cáto macare to bairi wame mʉja cáti iñooquẽjupi Dio. d0A&Jesucristo ye quetire mʉja caapiʉjarije wapa aperã mʉja capopiyeyeyupa. Na maca tie quetire apigateerã rooro mʉjaare cájupa. “Jesure caapiʉjarã ãma,” jocarã majuu ĩri mee mʉja átanama. Cariapena Jesure caapiʉjarã mʉja ãñupa, yʉ tʉgooña. Yucʉacã ricati tʉgooñabana Jesure cáti nʉcʉbʉgo janarãre bairo mʉja bai. _/7&Catʉgooña majiquẽnare bairo mʉja baibajupa. Dio Espíritu Santo mʉjaare cʉ cátinemorije jʉgori caroaro mʉja cãni maji jʉgoyupa. Jesu ye quetire mʉja caapiʉja jʉgori paʉ to bairo mʉja cabai jʉgoyupa. To bairo Espíritu Santo mʉjaare cʉ cátinemorije jʉgori caroaro cãni jʉgoricarã anibana quena yucʉacã ricati mʉja tʉgooña. “Jã majuuna jã cáti ocabʉtirije jʉgori caroaro jã ani maji peticõa,” caĩrãre bairo mʉja tʉgooñabapa. }.s&Ati wame cariape mʉjaare yʉ ĩ buio: Moisé cʉ carotiriquere mʉja cátie wapa mee cʉ Espíritu Santore mʉjaare cʉ cajooyupi Dio. Jesucristo ye queti mʉja caapi nʉcʉbʉgorije jʉgori maca mʉjaare cajooyupi Dio cʉ Espíritu Santore. V- '&Mʉja Galacia macana Jesucristore canʉcʉbʉgo janarã catʉgooñaqueti majuucõarãre bairo ána mʉjaa. Aperã mʉjaare ĩtori ricati mʉja catʉgooñaro átanama. Caroaro mʉjaare jã caĩ buiobapʉ topʉre ãnaa. Jesucristo mani ye wapa yucʉ tẽorica pãipʉ manire cʉ cabai yajibojarique quetire caroaro jã caĩ buiobapʉ. V,%&Moisé tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ carotirique jʉgori caroarã Dio mena mani cãmata jocʉ majuuna manire bai yajibojaboricʉmi Cristo. To bairo quenare Dio manire cʉ camai tʉjʉrijere mani tʉgooñaquetiborã. To bairi Jesucristo manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori jeto mani netoo catiomi Dio. Tie quetire yʉ janaquetigʉ.+&Cristore yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ papua jĩarã yʉrena papua jĩarãre bairo ána cájupa. To bairi yucʉra yʉ majuu yʉ aniquẽe. Cristo maca yʉre joomi catiriquere. To bairi cʉ caboorije, cʉ carotirore bairo yʉ átinucu. Cʉ majuuna yʉ rotimi. Dio Macʉre yʉ caapi nʉcʉbʉgorije jʉgori yʉ ani ocabʉti. Yʉre mairi caroorije yʉ cátajere yʉ cabai yajibojayupi. * &Tirʉmʉpʉ ocõo bairo yʉ caĩ tʉgooñabapʉ: “Moisé cʉ carotirique jʉgori jeto Dio mena caroaro ani majirique ãno,” yʉ caĩ tʉgooñabapʉ. To bairo ĩ tʉgooñabacʉ quena yʉ cáti peo majiquẽpʉ. “To bairi Moisé ãnacʉ cʉ cáti rotirique jʉgori caroaro Dio mena yʉ ani majiquẽe,” yʉ caĩ majiwʉ, áti peo majiquetibacʉ. To bairi tiere yʉ catʉgooña janawʉ, Jesucristo macare api nʉcʉbʉgogʉ. To bairi yucʉacãre Jesucristore api nʉcʉbʉgori Dio mena caroaro yʉ anicõa. )y&Tirʉmʉpʉ yʉ cajanawʉ Moisé tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ carotiriquere, Jesucristo cʉ cabuiorije macare apiʉjagʉ. Yucʉacã tunu yʉ cajanabatajerena, “Tie jʉgori Dio mena caroaro mani ani maji,” yʉ caĩata roorije majuu ĩi yʉ ĩboʉ. L(&Ocõo bairo cʉ yʉ cabuionemowʉ Pedrore tunu: —Jesucristore mani caapi nʉcʉbʉgoro, “Caroorije mana ãma,” mani ĩ tʉjʉmi Dio. To bairo mani caĩ nʉcʉbʉgorijere judío maja ocõo bairo manire ĩ tutima: “Caroorã mʉja ã. Mani ñicʉ jãa na cáti rotiriquere átiquetiri judío maja cãniquẽnare bairona caroorã mʉja ã,” manire ĩnucuma. “To bairi Jesucristo caroorijere mʉja áti rotiimi, caroorijere cajʉgo ácʉ ãcʉmi,” mani ĩma. To bairo na caĩrije to cãnibato quena to bairo cácʉ me ãmi Cristo. Caroorije cajʉgo ácʉ me ãmi. B'}&To bairo anibana quena, “Moisé cʉ carotiriquere mani cátie jʉgori mani netoo catioquẽemi Dio,” mani ĩ maji. “Jesucristore mani caapi nʉcʉbʉgorije jʉgori maca mani netoo catiomi Dio,” mani ĩ maji. Noa una Jesure caapi nʉcʉbʉgorãre, “Caroorije mana ãma,” na ĩ tʉjʉmi Dio. To bairi Moisé tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ carotiriquere cajʉgoye mani caĩ tʉgooñabatatore bairo mani catʉgooña janawʉ. Tiere mani cátibato quena, “Caroorije mana ãma,” mani ĩ tʉjʉquẽemi Dio ĩrã, Moisé ãnacʉ yere mani tʉgooñaquetinucu yucʉra. .&U&Apeye cʉ yʉ caĩnemowʉ Pedrore: —Mania buiarãpʉna judío maja majuu mani cãñupa. Aperã Moisé cʉ carotiriquere cátiquẽnare bairo mani baiquẽe. B%}&To bairo na cabairo tʉjʉri yʉ maca yʉ cajʉtiritiwʉ. To bairo na cabairije cañuuquẽpʉ. Cariape catʉgooñaquẽma Pedro jãa. “Jesure mani caapi nʉcʉbʉgorije jʉgori jeto Dio mena caroaro mani ani maji,” caĩrã anibana quena cariape cátiquẽma. “Judío maja na ya wame macare cátipe ã, Dio mena caroaro anigarã,” caĩrãre bairona cabaiwã naa. To bairo na cabairijere tʉjʉʉ Pedrore, “To bairo baiqueticõaña,” cʉ yʉ caboca ĩwʉ. Jesucristore caapiʉjarã nipetirã na caapiropʉ ocõo bairo cʉ yʉ caĩwʉ Pedrore: “Mʉ quena jã mena Jesucristore catʉgooña ocabʉtii mʉ cãmʉ. To bairo tʉgooñaʉ mani ñicʉ jãa na cáti rotibatajere mʉ cajanañupa. To bairo cajanaricʉ anibacʉ quena ¿nope ĩi yucʉra tunu, ‘Jã ñicʉ jãa na cátinucurica wamere bairo ája,’ caĩire bairo na mʉ baiti judío maja cãniquẽnare?” cʉ yʉ caĩwʉ Pedrore. Los judíos, igual que todos, son salvados por fe 1$[& To bairi judío maja cãniquẽnare Pedro cʉ cabapacʉti janaro tʉjʉrã aperã quena cʉ̃re bairona cabaiwã topʉ cãna judío maja. Aperã mena, judío maja cãniquẽna mena cãnigaquẽma. Bernabé quena nare bairona rooro cabaiwĩ, cajʉgoye cariape caĩ tʉgooñaricʉ anibacʉ quena. "#=& Cabero Pedro Antioquíapʉre caejawĩ. Topʉ ani, ricati catʉgooñawĩ Pedro yua. Cajʉgoye judío maja cãniquẽna Jesure caapiʉjarã mena cabapacʉti ʉganucubami. To bairo na mena cʉ cabapacʉti ani paʉna caejawã Jerusalén macana Jacobo cʉ cajooricarã. Na maca jã ñicʉ jãa na cáti rotirique cõona cátinucurã cãma, Jesu ye quetire caapi nʉcʉbʉgorã anibana quena. To bairi judío maja cãniquẽnare ocõo bairo na caĩnucuwã: “Jã ñicʉ jãa na cáti rotiriquere cátipe ã mʉja quenare,” na caĩnucuwã. To bairo na caĩ buiorije apii Pedro maca judío maja cãniquẽna mena cabapacʉti janawĩ. Jã ñicʉ jãa na carotiriquere cátiquẽna judío maja cãniquẽna mena caʉganemoquẽmi, Jerusalẽpʉ cáatána yʉ tutirema ĩi. To bairo cʉ cabairo tʉjʉʉ ocõo bairo cʉ yʉ caboca ĩwʉ Pedrore: “To bairo mʉ catʉgooñaro ñuuquẽe. Na apiqueticõaña,” cʉ yʉ caĩwʉ. "& D!& To bairo quenare, “Cabopacoorãre na átinemoña,” jã caĩwã. Ti wamere na caĩri wamere bairona mere jã cátinucuwʉ. To cõo jã carotiwã. Pablo reprende a Pedro en Antioquía  5& To bairi to macanare cajʉgo ãna majuu — Jacobo, Pedro, Juan — judío maja cãniquẽnare cabuiopaʉ Dio cʉ cabejericʉ yʉ cãniere majiri yʉ mena cawariñuuwã. Jã pʉgarã yʉre, Bernabére, “To bairona Jesu ye quetire cabuiorã mani anigarã,” jã caĩwã. “Mʉja maca judío maja cãniquẽnare cabuiorã mʉja anigarã. Jã maca judío majare cabuiorã jã anigarã,” caĩwã. {o&Judío majare cʉ cabuio majipere cajooyupi Dio Pedrore, Jesu ye quetire judío maja na apiʉjaato ĩi. Yʉ macare judío maja cãniquẽnare yʉ cabuio majipere yʉ cajoowĩ Dio, judío maja mee quena Jesu ye quetire na apiʉjaato ĩi. To bairi Jerusalẽpʉ cãna Jesure caapiʉjarãre cajʉgo ãna ocõo bairo yʉ caĩwã: “Mʉ quena Dio cʉ cabejericʉ mʉ ã, caroa quetire cabuiopaʉ. Judío maja cãniquẽnare mʉ cabuio rotiyupi Dio Jesu ye quetire. Pedrore judío majare cʉ cabuio rotiricarore bairona mʉ quenare mʉ cabuio rotiyupi Dio judío maja cãniquẽna macare,” yʉ caĩwã to macanare cajʉgo ãna. &H &To bairi to macana maca Jesure caapiʉjarãre cajʉgo ãna maca ricati wame yʉ cabuio teña rotiquẽma. “Mani ñicʉ jãa na cáti rotiriquere na áti rotiya judío maja cãniquẽnare,” yʉre caĩquẽma. To macana Jerusalẽpʉ cãna, “Manire cajʉgo ãna cãni majuurã ãma aperã netoro,” ĩ tʉgooñabapa. To bairo na caĩ tʉgooñarije to cãnibato quena yʉ maca, “Cãni majuurã ãma aperã netoro,” yʉ ĩ tʉgooñaquẽe yʉa, jĩcarore bairo cãna mani tʉjʉmi Dio ĩi. To bairi nare cʉ cabejericarore bairona yʉ cabejewĩ Dio yʉ quenare. Y+&To bairo jãre na caĩ tutibato quena jĩca wame unoacã nare jã caapiʉjaquẽpʉ na caĩrijere. Cariape macaje Jesucristo camajare cʉ canetoo catiorije queti to yajiqueticõato ĩrã nare jã caapiʉjaquẽpʉ. Mʉja quena cariape macaje Jesucristo yere mʉja api nʉcʉbʉgoato ĩrã jãre na cáti rotibatiere jã cátiquẽpʉ. 2]&Topʉ Jesure caapiʉjarãre cajʉgo ãna Titore na cáti rotiquẽtie to cãnibato quena aperã maca circuncisión cʉ cáti rotibama. Jã judío maja jã cáti aniere bairo cʉ áticõato ĩrã to bairo cʉ cáti rotibama. Na majuuna caĩto pairã ãma, “Jesure caapiʉjarã majuuna jã ã,” caĩrã anibana quena. Jesucristo ye netoro caboowã jã ñicʉ jãa na cáti rotirique macare, circuncisión átajere. To bairi Titore to bairo cʉ áparo ĩrã jã tʉpʉre caneñaporã ejawã. Caroaro Jesucristo mena jã cãniere ĩ wada netogarã caejawã jã caneñapori paʉpʉre. To bairo ejarã jã catutiwã, jã ñicʉ jãa na cáti rotiriquere jã cajanarijere tʉjʉrã. }s&To bairo na yʉ cabuioro ricati wame yʉre caboca yʉquẽma. Yʉ mena macacʉ Titore circuncisión átaje quenare cʉ cáti rotiquẽma, ti wamere cátiquetacʉ cʉ cãniquetibato quena. Judío yaʉ cãniquẽmi. Griego yaʉ maca cãmi Tito. /W&Dio yʉre cʉ cáaá rotiro maca topʉ yʉ cáaápʉ. Jerusalẽpʉ ejaʉ Jesucristore caapiʉjarãre cajʉgo ãna jetore na yʉ capi neowʉ. Na pi neori na yʉ cabuiowʉ yʉ cátinucurijere. Judío maja cãniquẽnare na yʉ cabuio teñanucuri wame na yʉ cabuiowʉ. “ ‘Mʉja quenare mʉja netoo catiogʉmi Dio Jesucristore mʉja caapiʉjaata,’ na yʉ ĩ buionucu judío maja cãniquẽnare,” na yʉ caĩ buiowʉ Jesure caapiʉjarãre cajʉgo ãna jetore. “Mʉ cabuio teñarije wapa maa,” ĩrema ĩi na yʉ caĩ buiowʉ cajʉgo ãnare.  +&Catorce cʉmari Jerusalẽpʉ yʉ cáaáto bero Bernabé mena ti macapʉ yʉ cáaápʉ tunu. Tito cawamecʉcʉre jã mena cʉ jã capi aápʉ. i M&To bairo Jesucristore yʉ caapi nʉcʉbʉgorijere queti apirã Diore caĩ wariñuuñuparã.E &Aperã yʉ cabairijere camajirã maca na caqueti buionucuñupa. “Cajʉgoye manire cajĩa peogabatacʉ quena manire bairona Jesucristore apiʉjari Jesu ye quetire cabuio teñaʉ ãmi yucʉra,” caĩnucuñupa. To bairi aperã tiere na cabuioro caqueti apiyupa Judea yepa macana Jesure caapiʉjarã yʉ cabairijere.  &To bairi Judea yepapʉ cãna Jesucristore caapiʉjarã na majuuna yʉ catʉjʉquẽma. To bairi yʉre catʉjʉ majiquẽma. q ]&To bairi pʉga semana Pedro tʉpʉ ani, cabero yʉ cáaápʉ tunu Siria, Cilicia na caĩri paʉripʉre. u e&Jocʉ mee mʉjaare yʉ ĩ buio. Cariape mʉjaare yʉ buio. Dio majiimi cariape mʉjaare yʉ caĩ ucarijere. + Q&Pedro tʉpʉ ãcʉ mani Ʉpaʉ Jesu bai Santiago cawamecʉcʉ quenare cʉ yʉ catʉjʉwʉ. Aperã Jesucristo cʉ cabuerã cãnana macare na yʉ catʉjʉquẽpʉ.  !&Cabero itia cʉma beropʉ yʉ cáaápʉ Jerusalẽpʉ yua. Pedrore cʉ tʉjʉgʉ topʉ yʉ cáaápʉ. Pʉga semana cʉ tʉpʉ yʉ cãmʉ. ^ 7&Yʉ jʉgoye Jesucristo yere cabuio teña jʉgoricarã quenare Jerusalẽpʉ cãnare na yʉ cajeniñaʉ aáquẽpʉ. Cariapena apero maca Arabia na caĩropʉ yʉ cáaápʉ. Cabero yʉ catunucoapʉ Damascopʉ tunu. 5 e&To bairi yʉre cʉ cabejericarore bairona cʉ Macʉre yʉ camajiowĩ Dio. Cʉ Macʉre yʉ majiori judío maja cãniquẽnare yʉ cabuio teña rotiwĩ Dio Jesu ye quetire. To bairo yʉre cʉ carotiro aperãre, “¿Dope bairo yʉ ácʉati Jesu ye quetire buio teñaʉ?” na yʉ caĩ jeniñaquẽpʉ. p [&To bairo Jesucristore caapiʉjarãre rooro na cátipaʉ yʉ cãnibato quena tirʉmʉpʉ yʉ cabuiaparo jʉgoyepʉna yʉ cabejeyupi Dio, yʉ yere cabuioʉ anigʉmi ĩi. Seeto yʉre mairi yʉ cabejeyupi Dio cʉ Macʉre camajipaʉre. $  C&Judío maja na cáti rotirijere caroaro yʉ cáti peocõawʉ. Jã ñicʉ jãa na cáti jʉgo atájere yʉ cáti netocoapʉ, aperã yʉ mena macana netoro. z  o& Jesu ye quetire apiʉjaquẽcʉpʉ yʉ cabairiquere mere mʉja queti apiricarã. Caroaro majuu yʉ caapiʉjanucuwʉ judío maja na cáti wamere, na cáti rotirijere. To bairi, “Judío maja ye jeto cariape wame ã,” tʉgooñabacʉ Jesure caapiʉjarãre rooro na yʉ capopiyeyenucuwʉ. Jĩcaʉ maca Jesure caapiʉjaʉ cʉ manicõato ĩi na yʉ cajĩa peocõagabapʉ. _  9& Camaja majuuna ti wamere yʉ camajioquẽma. Cʉ̃ Jesucristo majuuna yʉ camajiowĩ.  & Yʉ yarã, atiere tʉgooña majiña. Jesu ye quetire mʉjaare yʉ cabuiorije camaja na majuuna na catʉgooñari wame me ã. /  Y& To bairi ricati caĩtorã na cãniere tutuaro mʉjaare yʉ ĩ buio. Camaja yʉ mena na wariñuato ĩ mee yʉ ĩ. Dio maca yʉ mena cʉ wariñuato ĩi mʉjaare yʉ ĩ buio. Camaja yʉ mena na wariñuato ĩi yʉ caĩ buioata Cristo cʉ carotii yʉ aniquetiboʉ. Cómo llegó Pablo a ser apóstol x k& Cajʉgoye mʉja tʉpʉ ãcʉpʉ mʉjaare yʉ caĩ buiowʉ. Mʉjaare yʉ ĩ buionemo tunu: Noa mʉjaare jã cabuioriquere camajare Dio cʉ canetoorije queti cãniquẽtierena ricati maca mʉjaare na caĩ buioata peropʉ nare cʉ reato Dio. > w&Jã maca mʉja tʉpʉ ãnaa caroaro cariape jã cabuionucuwʉ camajare Dio cʉ canetoorije quetirena. To bairi ricati maca mʉjaare caĩ buiorã unare caroorãre Dio na cʉ careri paʉpʉ nare cʉ joato. Yʉ ũcʉ o Dio tʉ macacʉ ángel ũcʉ ricati mʉjaare caĩ buiorã una na cãmata nare cʉ reato Dio.  5&Ape wame maca manire canetoorije queti cariape caĩri wame majuu maa. Jĩca wamena manire canetoorije queti ã. To bairo to cãnibato quena aperã tiere mʉja caapi nʉcʉbʉgobatajere rooye tuuyupa. Jesucristo ye queti cãniquẽtiere ricati maca mʉja catʉgooñaro ájupa. * O&Mani Pacʉ Dio mʉjaare maii mʉja quenare cacũñupi cʉ yarã cãniparãre. To bairo caroaro mʉjaare cʉ cátibato quena mʉja maca yoaro mee rooro mʉja áa. Caroa quetire mʉja caapi nʉcʉbʉgobatajere mʉja janañupa. Caĩ jocarije macare mʉja api nʉcʉbʉgoyupa ape wamere. y m&To bairi Diore, “Caroaʉ majuu mʉ ã,” cʉ̃re mani ĩcõa aninucugarã. No hay otro mensaje de salvación i M&Caroorije mani cátie wapa mani cabai yajibojayupi Cristo. Ati yepa macana caroorije na cátinucurijere na átinemoqueticõato ĩi manire cabai yajibojayupi Jesu. To bairo ácʉ cʉ Pacʉ Dio cʉ carotirore bairona cájupi. n}|{ yxQvutsEqpp1nml]kih9gfeodcb`R^]?\[)Z%XWW1V UUSRQQ!PO6NL$JIHGG-FCDDBAb@9?>=<< ::9)8785433}1K/-,+*)('%$"w!V A}DP?#=p X }]Q3 To bairi yeri ocabʉtiri caroaro mari ána, cʉ mena caroaro catʉgooña yerijã wariñuurã anigarã. Mari ñicʉ jãapʉ na cabai botioricarore bairo mari baire ĩrã caroaro cʉ Wadariquere mari apipajeerã. @Py Dio ati ʉmʉrecoo áti yaparori ani yerijã wariñuuricʉmi. To bairona mari quenare cʉ mena caroaro tʉgooña yerijã wariñuurique anigaro. Mari capopiye cʉtie marire janagaro. O} To bairi Diore caapipajeerã cʉ mena caroaro mari catʉgooña yerijã wariñuu anipe ã. Dio ati ʉmʉrecoo áti yaparori siete rʉmʉri cãni rʉmʉre cʉ cãni yerijã wariñuuricarore bairona caroaro mari catʉgooña yerijã wariñuu anipe ã. yNkMoisé bero macacʉ cãñupʉ Josué cawamecʉcʉ mari ñicʉ jãare cajʉgo ãcʉ. To bairi Moisé cʉ cãni yʉtea macana cañee unie mani paʉpʉ cabai yajiricarã punaapʉre caroa yepapʉ na cajʉgo ejayupʉ Josué maca. To bairi, “Yʉ mena caroa tʉgooña yerijã wariñuu anigarãma,” ĩi Josué caroa yepapʉ na cʉ cajʉgo ejapere ĩquetacʉmi Dio. Ti wame cʉ caĩata caberopʉ ape wame, “Jĩcaarã yʉ mena caroaro tʉgooña yerijã wariñuu anigarãma,” ĩquetiboricʉmi Dio. 9MkTo bairi yucʉ quena cʉ̃re caapipajeeparãre na macami Dio. Mari ñicʉa cʉ̃re cabai botioricarã na beropʉ David ãnacʉ ocõo bairo Dio ye quetire caĩ ucayupi Dio cʉ̃re cʉ caĩ buioriquere:Mʉjaare Dio cʉ cabuioro nemoo cʉ apipajeeya. Cʉ bai botioquẽja, caĩ ucayupi David ãnacʉ. }LsTo bairi naa caroa quetire caapi jʉgobatana cʉ mena macana aniquetigarãma, cʉ̃re na cabai botiorique bui. Cʉ mena caroaro tʉgooña yerijã wariñuu aniquetigarãma. Aperã maca cʉ mena caroaro tʉgooña yerijã wariñuurã anigarãma. KApe wame ocõo bairo ĩ ucarique ã moquena:Yʉ mena macana caroaro catʉgooña yerijã wariñuurã mʉñʉja ani rotiqueti majuucõagʉ. Caroa paʉ mʉñʉja cacũbori paʉpʉre yʉ mena mʉja aniqueticõagarã yua, ĩrique ã Dio Wadariquepʉ. bJ=To bairona ĩ jĩca paʉ Dio Wadariquepʉ seis rʉmʉri bero cãni rʉmʉ:Ati ʉmʉrecoo áti jʉgori siete rʉmʉri caejaro Dio cʉ cátiere áti yaparori cayerijã wariñuuñupʉ, ĩrique ã Dio Wadariquepʉ. 'IGDio cʉ mena caroa tʉgooña yerijã wariñuu ãnaje joomi cʉ̃re caapipajeerã jetore. To bairi mari ñicʉ jãare cʉ̃re cabai botiorãre:Na ĩ punijini, “Yʉ mena macana caroaro catʉgooña yerijã wariñuurã mʉñʉja ani rotiqueti majuucõagʉ, jocʉ mee mʉñʉja ĩ. Caroa paʉ mʉñʉja cacũborica paʉpʉ yʉ mena mʉja aniqueticõagarã yucʉra yua,” na yʉ caĩwʉ, caĩñupi Dio. Nemoopʉre ati ʉmʉrecoore cʉ cáti jʉgori paʉpʉna caroaro na catʉgooña yerijã wariñuu anipere na cacũbojabajupʉ Dio. To bairo cátacʉ anibaopʉcʉna cʉ mena caroaro na catʉgooña yerijã wariñuu ani rotiquẽjupʉ, cʉ na cabai botiorijei jʉgori. H To bairi mari ñicʉ jãare caroa quetire na cajoobajupi Dio. Na maca Dio mena caroaro catʉgooña yerijã wariñuu ani majiquẽjuparã, Diore apipajeequetibana. To bairona mari ñicʉ jãapʉre na cʉ caĩ joobatajere bairona mari caĩ jooyupi Dio mari quenare. “Yʉ mena caroaro tʉgooña yerijã wariñuu ãnajere mʉñʉja joogʉ,” mari quenare mari caĩ jooyupi Dio. To bairi mari maca nare bairo mari baiqueticõato. Mari nʉcʉbʉgocõato caroa quetire, “Yʉ mena caroa tʉgooña yerijã wariñuu ãnajere mʉñʉja joogʉ,” marire cʉ caĩri wamere. Mari quena nare bairo mari cabai botioata cʉ mena caroare mari bʉgaquetiborã. GcF?To bairo Dio na cʉ caĩriquere apirã ocõo bairi wame mari ĩ maji: Diore cʉ na caapipajeequẽtie bui cʉ mena macana cãni majiquẽjuparã. Caroa paʉpʉ na cʉ cacũborica paʉpʉre caeja majiquẽjuparã.E1Nare, “To cõona yʉ mena caroaro catʉgooña yerijã wariñuurã mʉja aniqueti majuucõagarã,” na caĩñupʉ Dio cʉ̃re cabai botiorãre. lDQTo bairo na cabairo na capunijini tʉjʉyupʉ Dio. Na punijini tʉjʉ, cuarenta cʉmari cañee unie mani paʉpʉrena na cãni rotiyupʉ Dio. To bairo na ani rotiri topʉna cañee unie mani paʉpʉ na cabai yaji rotiyupʉ yua. )CKNa maca Dio Wadariquere caapirã nibaopʉnana cabai botioyuparã. Nipetirã Ejipto yepapʉ cãnibatana, Moisé cʉ cajʉgo butiricarã cʉ cabai botioyuparã. B1To bairi Dio Wadariquere ocõo bairo ĩ ucarica wamere bairona ája:Mʉjaare Dio cʉ cabuioro nemoo cʉ apipajeeya. Cʉ bai botioquẽja. Tirʉmʉpʉre mʉja ñicʉ jãapʉ Diore cʉ na cabai botio nucuñaricarore bairo baiqueticõaña. To bairona ĩ ucarique ã. bA=To bairi nemoona cʉ̃re mari caapipajee jʉgoeparore bairona to cãnacã rʉmʉ to bairona caroaro cʉ caapipajeecõa aninucupe ã. Mari cãni rʉmʉri cõo to bairo jeto mari cãmata cʉ mena macana mari anigarã. @) To bairi aperã caroorijere, ricati caĩtorã ãnama. “Atie macare mʉja cáti ʉjaro mʉja wariñuuborã,” caĩtorã ãnama. To bairo caĩtorãre mari apipajeere ĩrã Dio yere ame ĩ buiori ame ocabʉtioya mʉjaa. Caroorijere mari cátinucuata Dio ye macare mari áti ani wariñuu majiquetiborã. To bairo áti ani wariñuu majiquetibana Diore mari áti nʉcʉbʉgo janaborã. To bairo mari baire ĩrã ame ĩ buiori ame ocabʉtioya. To cãnacã rʉmʉ Jesucristo cʉ catunu atíparo jʉgoye to bairona ame ocabʉtioya. 0?Y To bairi yʉ yarã, nare bairo baiqueticõaña. Mʉja yeripʉre caroaro tʉgooñaña, rooro bai botiori mari yeripʉre Diore mari áti nʉcʉbʉgo janare ĩrã. >' To bairo na ĩ punijiniri, “Yʉ mena macana caroaro catʉgooña yerijã wariñuurã mʉñʉja ani rotiqueti majuucõagʉ, jocʉ mee yʉ ĩ. Caroa paʉ mʉñʉja cacũborica paʉpʉre yʉ mena mʉja aniqueticõagarã,” na yʉ caĩwʉ yua, caĩñupi Espíritu Santo. *=M To bairo na cabairo to cõona na yʉ capunijini tʉjʉwʉ. Punijini, “Yʉre cabai botionucurã ãma. Na yʉ carotirijere booquẽema,” na yʉ caĩwʉ. < Cuarenta cʉmari to bairona cabai botioyawã, caacʉori wame áti iñoorica wameri capee na yʉ caiñoorije to anibao joroquena. p;YCʉ bai botioquẽja. Tirʉmʉpʉre mʉja ñicʉ jãapʉ Diore cʉ cabai botionucuñawã. Cañee unie mani paʉpʉ, “Dio marire popiyeyequẽcʉmi cʉ̃re mari caapipajeequẽtie to anibao joroquena,” caĩ tʉgooñabama. 5:cTo bairi Moisé ãnacʉ netoro cãcʉ ãmi Jesucristo maca. Moisé ãnacʉ netoro cãcʉ cʉ cãno ĩrã Espíritu Santo cʉ caĩrica wamere apipajee ocabʉtiya. Ocõo bairo ĩ Dio Wadarique jĩca paʉ Espíritu Santo cʉ caĩrica wame:Mʉjaare Dio cʉ cabuioro nemoo cʉ apipajeeya. N9Cristo maca Diore paabojari majocʉre bairo mee cãñupʉ. Dio Macʉ riape ãmi. Jĩcaʉ punaa cʉ bairãre na cajʉgo ãcʉre bairo cãcʉ majuu ãmi Jesu. Jĩcaʉ camajocʉ cʉ camacʉcʉti jʉgoʉre bairo cãcʉ ãmi Jesucristo. To bairo cãcʉ aniri caroaro cʉ Pacʉ yere cájupi. Caroaro na cátibojayupi Jesu Dio yarã cãniparãre. Mari quena Cristo yarã mari ã cʉ catunu ejapere mari catʉgooña nʉcʉbʉgoata. To cãnacã rʉmʉ cʉ mena, cʉ yarã mari cãnipere mari catʉgooña api nʉcʉbʉgocõa aninucuata cʉ yarã mari ã. El descanso para el pueblo de Dios M8Moisé caroaro cájupʉ Dio cʉ̃re cʉ cáti rotiri wame cõo. Diore paabojari majocʉ cãñupʉ Moisé, Dio yarã Israel majare na jʉgo ãcʉ. Na cabuioyupʉ cabero Dio cʉ cabuiopa wamerire. 73To cãnacã macaripʉrena nare cajʉgo ãna ãnama. To bairo na baibao joroquena Dio maca to cãnacã poa macanare na cajʉgo ãcʉ ãmi cʉ maca. 6Moisé netoro Jesu macare cáti nʉcʉbʉgoparã mari ã. Nii jĩca maja nare cajʉgo ãcʉ ũcʉ cʉ bero macana ʉparã netoro cáti nʉcʉbʉgopaʉ ãcʉmi. To bairona Moisé netoro Jesu macare catʉgooña nʉcʉbʉgope ã, cajʉgo ãcʉ majuu cʉ cãno maca. 53Tirʉmʉpʉ macacʉ Moisére Dio cʉ̃re cʉ cáti rotiri wamere bairo caroaro na cátibojayupʉ Moisé Dio yarãre Israel macanare. To bairi Jesu quena Moisé ãnacʉ cʉ cátibojaricarore bairona Dio cʉ̃re cʉ cáti rotiri wame caroaro Dio yarãre na cátibojayupi Jesu. 4 5Yʉ yarã, Dio tʉpʉ to cãnacã rʉmʉ cʉ mena cãnicõa aniparã, cʉ cabejericarã mʉja ã mʉja quena. To bairo cʉ cabejericarã aniri Jesure caroaro cʉ tʉgooñaña. Dio cʉ ye quetire aperãre cʉ cabuio rotiricʉ majuu ãmi Jesu. Sacerdote maja ʉpaʉ majuu ãmi cʉ̃a, camajare Diore cajenibojaʉ. To bairo cãcʉ aniri seeto mari canʉcʉbʉgopaʉ ãmi. To bairi caroaro cʉ tʉgooñaña. >3uTo bairi camajocʉre bairo carupaʉcʉcʉ cabuiaricʉ aniri Jesu quena camajare bairona catamʉoʉ cãñupi. Cʉ quenare, “Caroorije átiñajate,” cʉ caĩ ocajãbajupʉ Sataná. Caroorije cátiquẽjupi Jesu maca. To bairi caroorijere cabai botio netooricʉ aniri mari camajare mari átinemo majimi cʉ̃a. Mari catamʉori paʉ, Sataná, “Caroorije ája,” marire cʉ caĩ ocajãgari paʉ quenare mari átinemo majimi Jesu.z2mTo bairi Dio cʉ cáti rotiri wame cõo caroaro cájupi Jesu. Mari átibojaʉ, “Caroorije na cátiere na majirioya,” mari ĩbojami Jesu Diore. Mari judío maja mari tʉ macana Dio wii ʉparã “sacerdote” maja ʉparã na caĩrã to bairona ĩbojama Diore. Jesu maca na cátie netoro caroaro mari átibojami, mari mai tʉjʉri. Cʉ majuuna caroorije mari cátiere cawapayebojayupi. To bairo na yʉ átibojagʉ ĩi cʉ yarãre bairona camajocʉ carupeapaʉ cãñupi, marire bai yajibojagʉ. m1SDio tʉ macanare ángel majare na átinemogʉ mee camajocʉre bairo cabuiayupi Jesu. Mari camaja macare, mari ñicʉ Abraham Diore cʉ caapipajeericarore bairona Diore caapipajeerãre na yʉ netoo catiogʉ ĩri cabaiyupi Jesu. K0Mari camaja mari cabai yajipere cauwirã mari cãnibajupa, Sataná yarã aniri. To bairi Jesu camajocʉ aniri, marire bai yajibojaʉ, marire canetoo catioyupi Jesu Sataná yarã cãnibatanare. $/AMari “yʉ punaa” Dio cʉ caĩrã, carupaʉricʉna mari ã. To bairi Jesu quena marire bairona camajocʉ carupaʉcʉcʉ cabuiayupi. To bairi, “Camajocʉ aniri nare yʉ bai yajibojagʉ. Nare careboricʉrena Satanáre cʉ rocagʉ, na yʉ bai yajibojagʉ,” caĩñupi Jesu. ].3 Ape paʉ ocõo bairo caĩ buioyupi:Yʉ tʉgooña nʉcʉbʉgo majuucõa Diore. Ape wame ocõo bairo caĩñupi moquena:Atona yʉ ã Dio punaa mena, yʉ bairã Dio yʉre cʉ cajooricarã mena, caĩñupi. n-U To bairo marire ĩ tʉgooña boboquetiri ocõo bairo cʉ caĩ buioyupi Jesucristo Diore:Na yʉ ĩ buiogʉ yʉ bairãre mʉ cãniere. Na caneñapori paʉ, “Catutua netoʉ ãmi Dio,” yʉ ĩ wariñuu buiogʉ yʉ bairãre. ,- Cʉ̃a Dio Macʉ Jesucristo mari caroorije reri caroarã Dio yarã mari anio joroque áami. To bairo marire cʉ cáto mari quena Dio punaa mari ã. To bairi Jesu maca Dio punaa mari cãno tʉjʉri, “Yʉ bairã majuu ãma,” marire ĩ boboquẽemi Dio Macʉ Jesucristo. _+7 Nipetiro ati ʉmʉrecoo macaje Dio cʉ cátaje jeto ã. Nipetiro cãnie cʉ jʉgori bai. To bairi Cristo mena carotinemoparãre cabooyupi Dio camaja capãarã cʉ̃re caapipajeeparãre. Cristo nipetiro cʉ carotiri paʉ cãnopʉ Dio cʉ cátajere rotinemogarãma. To bairi Jesu marire cacatiopaʉre marire catamʉoboja popiyecʉti rotiyupi Dio. Mari camaja capãarã caroaro cʉ mena carotirã mari cãniparore bairo ĩi cʉ catamʉoboja popiyecʉti rotiyupi Dio. 3*_ Jesu quenare jĩca yʉteacã ángel maja rʉgaro cãcʉre cʉ cacũñupi Dio Jesure. To bairo cʉ cũri cʉ cabai yaji popiyecʉti rotiyupi Dio Jesure, mari mai tʉjʉri. To bairo Jesu camaja nipetirore na cʉ cabai yajibojaro tʉjʉri Caʉpaʉ majuu cʉ cacũñupi Dio. Caʉpaʉ majuu cʉ cũri, “Nipetiro cʉ̃re na áti nʉcʉbʉgoato,” caĩñupi Dio Jesure. To bairo cʉ̃re cʉ caĩroi nipetirore carotii ãmi Jesu. .)UÁngel maja rʉgabʉjaro carotiparã camajare na mʉ cacũñupa ati yʉteacãpʉre. Ángel maja rʉgaro cãnare camajare cũbaopʉcʉna yucʉacã ʉparãre bairo cãniparãre na mʉ cacũñupa. To bairi ati yepa macaje quena waibʉcʉrã quena nipetiro carotiparãre mʉ cacũñupa camajare. To bairi ape rʉmʉpʉ mʉ cátajere mʉ cote rotigʉ mʉre caapipajeerãre. To bairo nipetiro cʉ cátajere camajare na cʉ cacote rotiro jĩca wame na carotiqueti wame manigaro. Cabairi wame to nibao joroquena nipetiri wame roti petiquẽema mai camaja. (H' Camaja macare, ati yepa macanare, ati yepa macaje nipetirore carotiparãre na cacũñupi Dio. To bairona ĩ ucarica wame ã Dio Wadariquepʉ jĩca paʉ ocõo bairi wame:Dio, ¿nope ĩi camajare na mʉ tʉgooñati? ¿Nope ĩi cawatoa cãna, cãni majuurã mee na nibao joroquena na mʉ tʉjʉ pojerooti, Dio? \&1Ati ʉmʉrecoo capetiro bero cawama ʉmʉrecoo Dio cʉ cawajoapere mʉjaare jã ĩ buio. Ti paʉ cãno rotiquetigarãma Dio tʉ macana, ángel maja. Cawama ʉmʉrecoore carotiparãre na cũquetigʉmi Dio. %wTo bairi Dio atie queti cariape ã ĩi na cáti iñooñupi caacʉori wame, áti rupeorica wameri capee wameri. To bairi cʉ Catirique, Espíritu Santore na cajooyupi Dio cʉ̃re caapipajee jʉgoricarãre. Cʉ Espíritu Santore na cʉ cajooro ape wame cáti iñoo majiñupa na quena. Dio maca nare cʉ cáti iñoo majiogari wame cájupa. Jesucristo, hecho como sus hermanos L$To bairi mari quenare to bairona cariapena marire popiyeyecõagʉmi cʉ Macʉ marire cʉ cabuioriquere caroa wame majuure mari cabai botioata. Cʉ ye quetire camajare na cʉ canetoo catiopere na caĩ buio jʉgóyupi mari Ʉpaʉ Jesu. Cabero cʉ̃re caapiricarã, “Cariape ã atie queti,” marire caĩ majiowã naa yua. #3Tirʉmʉpʉ Dio tʉ macana ángel maja cariape cabuioyupa Dio ye quetire. To bairi na cabuiorijere cabai botiorãre cariape na capopiyeyeyupi Dio. U" %To bairi Dio cʉ Macʉrena cʉ ye quetire cʉ cabuio rotiro ĩrã marire cʉ cabuioriquere caroaro tiere caapipajeepe ã. Tie quetire majiritiri ape wame macare mari átire ĩrã caapipajeeparã mari ã. ! /Naa cʉ̃re capaa coterã ãma. Dio na joomi, “Yʉ yarãre to cãnacã rʉmʉ yʉ mena cãnicõa aninucuparãre yʉ cotebojaya,” na ĩi.i  M Ape wame ocõo bairo caĩñupi Dio moquena cʉ Macʉre:Ato yʉ tʉna ruiri yʉ mena rotiya. Mʉre yʉ netobojagʉ mʉre catʉjʉgateerãre. To bairo nare yʉ canetoro bero na quenare na mʉ rotigʉ. Mʉre capaabojarã anigarãma na quena, caĩñupi Dio cʉ Macʉre. To bairi wame cʉ tʉ macanare ángel maja ni macare to bairo na ĩquẽemi Dio. b ? To bairi jutii cabʉcʉ caboarije wajoaricarore bairona ati ʉmʉrecoo macajere recõari apeye cawama macare mʉ wajoagʉ. Mʉ maca to bairona cãnicõa ãcʉ mʉ anigʉ. Mʉ wajoaquetigʉ, caĩñupi Dio cʉ Macʉre. R  Atie mʉ cátaje nibaopʉtona nipetiro cayajipe jeto ã. Mʉ maca to cãnacã rʉmʉ cãnicõa ãcʉ mʉ anigʉ mʉa. Atie mʉ cátaje nibaopʉtona cabʉcʉ jutii caboa yajirore bairona yajigaro. R  “Ʉpaʉ” cʉ cawameyeyupi Dio cʉ Macʉre moquena ocõo bairi wame cʉ ĩ:Ʉpaʉ, cãni jʉgori paʉpʉ mʉna ati yepare mʉ cápʉ́. Ati ʉmʉrecoo nipetiro macaje mʉ cátaje jeto ã. t c Cañuurijere, cariape cãniere caboʉ mʉ ã mʉa. Caʉparã na carotibatiere aperã na cabai botioro macare mʉ tee. To bairo cabaii mʉ cãno tʉjʉri yʉa, Dio mʉ Ʉpaʉ cãcʉ, wariñuuriquere mʉ yʉ joo aperã nipetirã netoro.  7Cʉ Macʉ macare ocõo bairi wame cʉ caĩñupi Dio:Mʉa Dio, to cãnacã rʉmʉ carotii mʉ anigʉ. Cariape mʉ yarãre na mʉ roti mʉa. % ECʉ tʉ macanare ocõo bairi wame macare na caĩñupi Dio:Mʉjaare yʉ carotiro yʉ caĩri wame mʉja átigarã. Yʉ carotirije nipetiro uwaro mʉja átigarã. Wino uwaro capapurijere bairo, pero uwaro caʉ̃ peticõarijere bairo uwaro mʉja áti peticõagarã yʉ carotirijere. 1 ]Moquena caĩñupi Dio cʉ Macʉ mari jʉgocʉ cãcʉre ati yepapʉ cʉ joʉ:Dio tʉ macana nipetirã rʉpopatuapʉ tuatu ejacumuri cʉ̃re na áti nʉcʉbʉgoato. l SDio ocõo bairi wame cʉ Macʉ jetore cʉ caĩñupi:Yʉ Macʉ mʉ ã. Ati rʉmʉ to bairona cãnipaʉre mʉ yʉ cũ, cʉ caĩñupi Dio cʉ Macʉre. Cʉ tʉ macana macare ángel majare to bairi wame jĩcani uno na caĩquẽjupi Dio. Ape wame caĩñupi Dio moquena:Cʉ Pacʉ yʉ ã. Yʉ Macʉ majuu ãmi, caĩñupi Dio cʉ Macʉre. To bairi wame cʉ tʉ macana ángel majare ni macare to bairo na ĩñaquẽemi Dio. To bairi cʉ Macʉ maca ángel maja netoro cãcʉ ãñupi. . WDio tʉ macana cʉ capaa coterã ángel maja cawamecʉna na netoro cãcʉre cʉ cacũñupi Dio cʉ Macʉre. Na netoro carotiire cʉ cacũñupi Dio cʉ Macʉre.  Dio ye cʉ caaji baterijere cacʉgoʉ ãmi Dio Macʉ. Dio cʉ cãniere bairona cãcʉ ãmi. To bairi Dio Macʉ cʉ carotiro ati ʉmʉrecoo cabairije bai, catutuaʉ cʉ cãno maca. Mari camaja caroorije mari cátiere wapayebojari tiere majiritioboja, áti yaparo Dio tʉpʉ cáaácoajupi jõ bui macacʉ carotii Dio menare carotii anigʉ. El Hijo de Dios es superior a los ángeles f GAto cabaiepa rʉmʉripʉre cajooyupi Dio cʉ Macʉrena, camajare na cʉ buioato ĩi. Cʉ Macʉi jʉgori ati ʉmʉrecoo nipetirore cájupi Dio. To bairi nipetiro cʉ cátajere cacʉgopaʉre cʉ cacũñupi Dio cʉ Macʉre. H Tirʉmʉpʉ capee mari jʉgoye macanare caqueti joonucuñupi Dio. To cãnacãʉpʉrena ape wameri cʉ ye quetire buiori majare na camajioñupi Dio camajare nare cʉ cabuio majiogari wamerire. -S&Yʉ yarã, to cõona mʉjaare yʉ queti joo. Mani Ʉpaʉ Jesucristo caroare cʉ joato mʉjaare. Caroa yeri ani wariñuuriquere mʉjaare cʉ joato. Amén.'&Jesucristo ye quetire yʉ cabuiorije wapa yʉre na cabapero, yʉre na cacamiyero cacamirocʉcʉ yʉ ã. Tie mena Jesu ye quetire cariape caĩ buioʉ yʉ cãniere camajare na yʉ iñoo. To bairi yʉ caqueti buiorijere aperã na wada painemoqueticõato yucʉra yua. kO&Caroaro ani yeri wariñuuriquere cʉ joato Dio nipetirãre ti wamere mʉjaare yʉ caqueti buiorijere caapiʉjarãre. Cʉ mai tʉjʉato tiere caapiʉjarãre. Nipetiro macana cʉ̃re caapiʉjarã to bairo nare cʉ átibojaato. lQ&“¿Circuncisión cátana na ãti?” o “¿Circuncisión cátiquẽna na ãti?” mani ĩ tʉjʉquẽemi Dio. Jesucristo mena macana mani cãmata, “¿Cajʉgoye caroorije na cáti aninucubataje cáti janaricarã na ãti? ¿Cawama yericʉna na ãti?” mani ĩ tʉjʉʉmi Dio. To bairi circuncisión átaje o circuncisión átiquetaje quena wapa maa. hI&Yʉ maca, “Caroaro na buiomi Pablo,” yʉre na ĩ tʉgooñaato ĩi mee yʉ buionucu Jesu ye quetire. “Mani Ʉpaʉ Jesucristo yucʉ tẽorica pãipʉ manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori jeto mani neto maji,” yʉ ĩ buionucu. Tiere ĩ buioʉ ati yepa macana Jesure caapiʉjaquẽna maca na caĩ tʉgooñarore bairo yʉ cajanawʉ. Cajʉgoye yʉ caĩ tʉgooñabatajere yʉ cajanawʉ yua. To bairo yʉ cajanarique wapa yʉre booquẽema Jesucristore caapiʉjaquẽna maca. "=& Naa circuncisión mʉjaare áti rotibana quena na majuuna Moisé ãnacʉ cʉ carotiriquere áti peo majiquẽema. To bairi jocarãna mʉja ĩma. “Galacia macanare caroaro nare mʉja cabuioyupa,” na yarã judío maja nare na ĩ tʉgooñaato ĩrã to bairije mʉja áti rotima.  }& Circuncisión mʉjaare cáti rotirã na yarã judío maja, caroaro manire na tʉjʉ wariñuato ĩrã to bairo mʉja áti rotima. “ ‘Jesucristo yucʉ tẽorica pãipʉ manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori jeto mani netogarã,’ caĩrijere mani caĩ buioata mani yarã rooro mani átiborãma,” ĩ tʉgooñama. To bairo ĩ tʉgooñabana circuncisión mʉja áti rotima. b =& Mʉjaare caroaro na tʉjʉ bue majiato ĩi capaca bʉcʉ mena yʉ uca yʉ majuuna. I  & To bairi camaja nipetirãre mani camajiro cõo caroaro nare mani átinemorã. Manire bairo Jesure caapiʉjarã quenare seeto majuu caroaro na mani átinemorã. Advertencias y saludos finales  1& To bairi caroa mʉja cátiere quepequeticõaña mʉjaa. Caroaro mani cátiere mani caquepequẽpata caroaro mani wapa joogʉmi Dio ape rʉmʉpʉ. * M&To bairona bai mani camaja quena rooro mani cátie, caroaro mani cátie quena. Rooro mani caʉgari pearijere mani cápata caberopʉ rooro mani baigarã yua. Espíritu Santo cʉ caboorore bairo maca ána cabero caroaro mani baigarã. Dio mena caroaro wariñuuri mani anicõa anigarã yua. U#&“Caroorije mani cátibato quena tʉjʉ bʉgaquẽcʉmi Dio,” ĩ tʉgooñaqueticõaña mʉjaa. To bairo mʉja catʉgooñaata jocarã majuu mʉja tʉgooñaborã. Camajocʉ cʉ caoterica wamerena caberopʉ jeegʉmi tunu. Caroa macaje cʉ caotero caroa rica cʉtigaro. Caroorije macare cʉ caoteata caroorijena putigaro tunu. kO&Jesucristo ye quetire mʉjaare cabuiorãre na átinemoña. Mʉja cacʉgorijere na ricawoya. }&Mani nipetirã to cãnacãʉna Dio cʉ caboorijere caroaro cátiparã mani ã. Aperã tiere mani átiboja majiquẽema. $A&Mani nipetirã mani majuuna mani cátiere catʉgooñape ã, ¿Mani cátie Dio cʉ catʉjʉro caroaro to anibapari? ĩrã. Caroaro mani cápata mani wariñuu anicõagarã. “Aperã netoro caroaro yʉ áa,” ĩ tʉgooñari mee, “Dio cʉ caboorijere yʉ áa,” mani ĩ majigarã. $A&Jĩcaarã, “Aperã netoro caroaro cána mani ã,” ĩ tʉgooñabanama. To bairo ĩ tʉgooñabana quena to bairo me ãma. Na majuuna ĩtorã ĩma. ,Q&Ame átinemoña, popiye mʉja cabairije mʉja canʉca ocabʉtiparore bairo. To bairo ame átinemorã Jesucristo cʉ carotirique cõo cáti peorã mʉja anigarã.  +&Mʉja mena macacʉ jĩcaʉ ũcʉ caroorije cʉ cápata caroaro cʉ buioya mʉjaa. Espíritu Santo mena caroaro Diore catʉgooña tutuarã maca caroaro cʉ̃re na buioato. “Rooro mʉ cátiere áti janaña,” cʉ caĩpe ã. “Rooro yʉ cátajere yʉ majirioya,” cʉ ĩ rotiya Diore. To bairo cʉ ĩri mʉja quena mʉja cátiere caroaro tʉgooña majiña, mani quena caroorije mani átire ĩrã. y&Mani majuuna, “Cãni majuʉ yʉ ã, aperã netoro caroti majii yʉ ã,” caĩ tʉgooñaqueticõape ã. To bairo caĩ tʉgooñarã mani cãmata aperã na caĩ punijiniro roque mani átiborã. To bairi caame tʉjʉ ʉgooqueticõape ã.U#&To bairi Jesu yarã aniri cawama yericʉna mani ã. Caroa mani cãniere mani cajooyupi Espíritu Santo Jesure mani caapiʉja jʉgori paʉ. To bairi Espíritu Santo manire cʉ cáti rotirijere mani ána. 9k&Jesucristo yarã aniri cʉ̃re mani api nʉcʉbʉgo. Caroorije mani cátaje wapa yucʉ tẽorica pãipʉ manire cabai yajibojayupi Jesu. To bairo manire cʉ cabai yajibojarique tʉgooñari caroorijere mani cáti janawʉ caroorije mani cátigabatajere. Rooro mani caʉgari pearijere mani átiquẽe yua. `~9&Na majuuna, “Caroti majirã majuu jã ã,” caĩ tʉgooñarã me ãma. Sataná, “Caroorije ája,” nare cʉ cawadajãrijere api netoo nʉcanucuma. To bairona cãna ãma Jesure caapiʉjarã, Dio Espíritu Santo cʉ catutuarije jʉgori. To bairije caroa na cátinucurije, “To bairo cátiquetipe ã, caroorije ã tie,” ĩ majiña maa. +}O&Diore caapi nʉcʉbʉgorã maca cʉ caboorije macare átinucuma Espíritu Santo cʉ catutuarije jʉgori. Caroare átinucuma. Aperãre na maima. Wariñuunucucõama. Patowãcooña mano aperã mena caroaro aninucuma. Aperã rooro nare na cátibato quena na ame ĩ punijiniquẽema. To bairona nʉcacõama. Aperãre na nʉcʉbʉgori na átinemonucuma. Aperãre na caĩrore bairona cariape átinucuma, ĩtoquẽnana. D|&Aperã yere boo tʉjʉma, emagarã. Aperãre cajĩarã ãma. Caeti cumu pairã ãma. Eti cumubana caroorije áti netonucuma. Capee to bairije cátinucurã ãma ati yepa macana Espíritu Santore caapiʉjaquẽna. Na caʉgari pearije jetore cátinucurã ãma. To bairi tiere cáticõana mani Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ aáquetigarãma naa. Mere tiere tirʉmʉpʉ mʉjaare yʉ caĩ buiotʉgawʉ. Yucʉ quenare to bairona mʉjaare yʉ ĩ buio tunu. l{Q&Apeye na cawericarã Dio cãniquẽnarena jeni nʉcʉbʉgonucuma. Cumu ãnaje quenare áti nʉcʉbʉgonucuma. Ame tutinucuma. Ame peju cʉtinucuma. Aperãre na catʉjʉ ʉgoorã ãma. Ame ĩ punijini awajama. Na majuuna apeye unie na cacʉgope jetore tʉgooñama. Na yarã mena caroaro aniquẽema. Na yarã na caame ricawatiro átinucuma, ame tutibana. z&Caroorije mani majuuna mani caʉgari pearijere mani majitʉga, ati yepa macana Dio Espíritu Santore caapiʉjaquẽna maca caroorijere na cátinucurije: Áti epericarã cʉtinucuma. Caroorije tʉgooñanucuma. Noo caroorije na cátigarije jetore átinucuma. My&To bairi Dio Espíritu Santore mani caapiʉjaro cʉ cátinemoro mena caroare mani áti maji. To bairo cʉ caboorijere átinucu anicõari Moisé cʉ carotiriquere catʉgooñaparã mani aniquẽe. [x/&Mani majuu mani cabooro rooro átigarique mani catʉgooñaro átaje ã. Dio Espíritu Santo cʉ caboorije me ã tie. Espíritu Santo cʉ cáti rotirije maca cañuurije ã. Rooro átiga ʉgari pearique me ã. To bairi pʉga nʉgoa ame quẽriquere bairona ã. To bairi caroare átigabana quena mani majuuna mani áti ocabʉti majiquẽe. >wu&To bairi caroaro ája. Espíritu Santo mʉjaare cʉ cáti rotirore bairona áticõa aninucuña. To bairo maca mʉja cáto rooro mʉja caʉgari pearijere mʉja átiquetigarã. %vC&Caame ĩ punijinirã, caame wada pairã, caame awajarã maca mʉja cãmata caroaro mʉja ani majiquetiborã. Los deseos humanos y la vida por el Espíritu Mu&Mʉja ye cãniere mʉja camairore bairona aperã quenare na maiña. To bairo aperãre camairã mʉja cãmata mere Moisé cʉ carotirique cáti peorã mʉja aniborã. Apeye cʉ carotirique, “Jĩaquẽja, aperã yere jee rutiquẽja,” carotirica wameri unore nipetiri wame cáti peorã mʉja aniborã aperãre na mairã. ftE& Yʉ yarã, apeye mʉjaare yʉ ĩ buio tunu. Dio cʉ yarã cãnare mʉja cacũñupi mʉja quenare. Cʉ yarã mʉja cãno Moisé cʉ carotirique mʉja ya wame, mʉja cátipe me ã. To bairo ti wame mʉja ye, mʉja cátipe to cãniquetibato quena, “Baiyupa mani majuuna noo mani cabooro, caroorije quenare mani áti anicõato,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. “Noo mani cabooro caroorije mani cátibato quena mani popiyeyequetigʉmi Dio,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. Cʉ caboorije macare ája, caroaro mani maimi Dio ĩrã. To bairi manire cʉ camairore bairona ame mairi, ame átinemocõa aninucuña. fsE& Aperã ricati mʉjaare caĩ buiorã maca mʉja mena na aniqueticõato. Aperopʉ na aáparo. -rS& Yʉa, “Circuncisión ája, caroaro Dio mena anigarã,” camajare na yʉ caĩqueti buionucuata judío maja yʉ teequetiborãma. To bairi, “Yucʉ tẽorica pãipʉ Jesu rooro manire cʉ capopiye tamʉo yajibojarique jʉgori jeto mani netoo catiomi Dio,” yʉ caĩrijere apigateema. q & To bairo mʉjaare catʉgooña mawijiaro na cátibato quena caroaro cariape queti buiorique macare mʉja cajanaquẽto roque mʉja átigʉmi Jesucristo, yʉ tʉgooña. Topʉ caĩtorã ejarã mʉjaare catʉgooña mawijiaro cána macare na popiyeyegʉmi Dio. p& Ocõo bairo mʉjaare yʉ buio majiopa: Ʉgarique pan átigarã levadura na caĩrije mena ajuri átinucuma camaja, to wauato ĩrã. To bairo na caajuro ti bʉrʉa nipetiro jeja peticoapa, petoacã cawauorije anibato quena. To bairi paibʉjaro bʉcʉa ti bʉrʉa. To bairona bairãma ricati cabuioto teñarã quena. Petoacã ĩtobana quena mʉja nipetirãre mʉja catʉgooña mawijiaro áama. o&To bairo mʉjaare caĩtorã Dio cʉ cabuio roti jooricarã me ãma. Dio maca cariape cãnie macare mʉja caapiʉjaro boomi. `n9&Jesucristore cawama mʉja caapiʉja jʉgori paʉ caroaro mʉja cátinucubapʉ. Yucʉ roque cariape cãniere mʉja tʉgooñaquẽe. Caĩtorã maca cariape Jesucristo yere mʉja caapiʉja janaro mʉja átanama. "m=&To bairi Jesucristore canʉcʉbʉgorã aniri circuncisión mani cáti rotibato quena wapa maa. O circuncisión mani cáti rotiquẽto quena wapa maa. Circuncisión macaje jʉgori Jesucristo yarã mani cãnipa wame me ã. Jesucristore mani catʉgooña nʉcʉbʉgoro maca cʉ yarã mani ã. Cʉ̃re tʉgooña nʉcʉbʉgori mani ame mai maji. Ti wame maca mani caame mairije caroaro wapacʉ Dio cʉ catʉjʉro. :lm&Jã maca Espíritu Santo jãre cʉ cátinemoro mena Jesucristore jã tʉgooña nʉcʉbʉgo. To bairo cʉ̃re jã catʉgooña nʉcʉbʉgoro, “Caroarã ãma,” jã ĩ tʉjʉgʉmi Dio, “Yʉ Macʉ nare cʉ cátibojarique jʉgori.” To bairo Dio jãre cʉ caĩrijere jã tʉgooña nʉcʉbʉgo wariñuu. Jk &To bairi, “Moisé cʉ cáti rotiriquere jã cáto, ‘Caroorije cátiquẽna ãma,’ jã ĩ tʉjʉgʉmi Dio,” ĩ tʉgooñabana Jesucristore canʉcʉbʉgoquẽnare bairona mʉja ã. Dio manire cʉ camairijere, manire cʉ cátibojariquere cabooquẽnare bairona mʉja ã, Moisé cʉ carotirique macare tʉgooñabana. j'&Ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ tunu: “Dio mena caroaro anigʉ circuncisión yʉ áti rotigʉ,” caĩi ũcʉ judío maja na cáti rotirica wameri nipetirije cáti peopaʉ ãmi. Dio mena caroaro anigʉ rʉjaricaro mano nipetirije cʉ áti peocõato to bairo caĩi ũcʉ. ai;&Yʉ Pablo cariape mʉjaare yʉ ĩgʉ. Caroaro apiya. “Circuncisión átaje jʉgori caroaro Dio mena mani anigarã,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. To bairi circuncisión mʉja cáti rotiata ñuuquẽe. “Caroorije mani cátajere cabai yaji wapaye peoquẽjupi Cristo,” caĩrãre bairo mʉja átiborã circuncisión mʉja cáti rotiata. h 9&Jã judío maja jã ñicʉ jãa na cáti roti cũrique mani cáti peo majiquetibajupa. Tiere átigabana popiye majuu mani cáticõa anibajupa. Áti peo ocabʉtiquetibana mani majuu mani caneto majiquẽjupa. To bairo mani cabairo Cristo maca mani canetoobojawĩ Dio manire cʉ capopiyeyebopere. To bairi, “Moisé cʉ carotiriquere ána caroaro Dio mena mani anigarã,” ĩ tʉgooñaqueticõaña mʉjaa. (gI&To bairi, yʉ yarã, mania paabojari majoco macʉre bairo cãna mani aniquẽe, “Moisé cʉ carotiriquere cátipe ã, caroaro Dio mena anigarã,” caĩ tʉgooñaquẽna aniri. Sara macʉre bairo cãna maca mani ã, “Jesucristo jʉgori jeto Dio yarã mani ã,” caĩrã aniri.pfY&Dio ye queti ucarica pũuripʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã Agar macʉ Ismael, Sara macʉ Isaá na cãnajere: “Paabojari majoco macʉ maca cʉ pacʉ ye cãnajere cʉgo ʉjaquetigʉmi cʉ pacʉ cʉ cabai yajiro bero. Apeĩ cʉ nʉmo riape majuu macʉ maca cʉ pacʉ ye cãnajere cʉgo ʉjagʉmi. To bairi paabojari majocore, co macʉre na aá rotiya.” Ee&Sara macʉ Isaá cabuiayupi Dio Espíritu Santo cʉ camajirije jʉgori. Cabero cawimaʉ cʉ cãno capaabojari majoco Agar macʉ maca cʉ catʉjʉteeyupʉ Sara macʉ Isaáre. Yucʉacã quenare to bairona bai. “Moisé cʉ carotiriquere ája,” caĩrã manire tʉjʉteema, Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorã macare. d7&To bairi Sara ãnaco maca camacʉ cʉti majiquẽco anibaco quena cabero Abraham mena camacʉ cʉjupo. Dio cʉ cáti majirije jʉgori camacʉ cʉjupo. Cabʉcʉo anibaco quena camacʉ cʉjupo Abrahãre Dio cʉ caĩ cũricarore bairona. To bairi mania co macʉ Isaá cawamecʉcʉre bairo cãna mani ã. Jesucristore api nʉcʉbʉgori Dio punaa cãna mani ã. Dio cʉ caĩ cũricarore bairona cabuiayupi Isaá. Mani quenare Dio cʉ caĩ cũricarore bairona cʉ punaa cãnare manire cacũñupi Dio, Jesure mani caapi nʉcʉbʉgoro. d}|@{@y0xlvutsrq,oonmblj=i*h2fddMdTo bairi Dio cawama wame, ocõo bairo mʉñʉja áti catiogʉ ĩi, Cristore cajooyupi Dio cʉ̃re cabuiobojapaʉre. Cabʉcʉ wame Moisépʉre Dio cʉ carotirique mari áti peti majiquẽe. Ñuuquẽto mari cabai botiorije wapa Cristo maca mari cabai yajibojayupi. To bairo cʉ cabairo, “Cawama wame na yʉ átibojagʉ,” Dio cʉ caĩricarore bairona marire átibojami Dio. To bairi cʉ cabejerãre cʉ caroti jʉgoriquere mari cátiquetajere majiriocõari to cãnacã rʉmʉ cʉ mena mari cãnicõa aninucupere mari joomi Dio. J-  Diore waibʉcʉrã na cajoorije netoro mari yeri quenoomi Cristo maca cañuurã mari cãniparore bairo. Cʉ maca mari yeripʉre caroorije mari cátiere mari majiriomi. Cʉ maca caroorije mácʉ aniri cʉ majuuna marire carií yajibojayupi mari caroorije wapa. Dio Espíritu Santo to cãnacã rʉmʉ cãnicõa aninucuʉ jʉgori to bairo cabaiyupi. To bairi Jesucristo marire cʉ cabai yajibojaro tʉjʉri Dio mari majiriobojami caroorije mari cátiere. To bairi mari yeripʉre mari cʉ caquenoobojaro maca to cãnacã rʉmʉ cãnicõaʉre Diore mari áti nʉcʉbʉgo maji yua. R, “Cabai yajiricarã, caboarãre pañarã caʉguericʉna mʉja ã,” Moisére cʉ caĩñupi Dio. To bairi tie caʉgueri cʉtiere capañaricarã camajare caroorije to cojeato ĩrã waibʉcʉ jĩari na riíre catu nucuñuparã napʉre. To bairi wecʉore jĩa, co joe, co botire jee, ocopʉ abaa átiri caboarãre capañaricarãre catu nucuñuparã tie quenare. To bairo átiri, “Mere mʉja ñuubʉja,” caĩnucuñuparã na rupaʉrire sacerdote maja yua. =+s Ti wii maca Dio cʉ cãni paʉ majuu ã. To bairi Cristo marire carií yajibojayupi. To bairi cʉ riíre cajooyupi Diore, mari caroorije wapa. Cabra na caĩi waibʉcʉ, o wecʉ jĩari na rií meere cajooyupi Jesu Diore. Cʉ majuuna marire cabai yajibojayupi, Dio mena to cãnacã rʉmʉ mari cãnicõa aninucuparore bairo ĩi. To bairi jĩcanina Dio cʉ cãni wii majuupʉre cajãañupi Cristo, mari ye wapa wapayeboja peoʉ. Ati yepa macana maca sacerdote maja yotorica ajero ʉjaro cãni paʉpʉ Diore joorã capee cajãanucuñuparã, wapaye peo majiquetibana. Y*+ Cristo macare cacũñupi Dio, sacerdote maja ʉpaʉ majuu, caroa mari cãni majipere cajoopaʉ anigʉmi ĩi. To bairi Cristo marire cabai yajibojayupi. Mari bai yajibojari bero cajãajupʉ Jesu Dio wii cãni majuuri wii jõ bui macá wiipʉ. Camaja ati yepa macana na caquenoorica wii netoro cãni majuuri wii ã ti wii, Dio wii. ,)Q Ti wii macaje, sacerdote maja na cátipe carotiyupi Dio ti rʉmʉripʉre, caberopʉ na cʉ cátibojapere na majioʉ. Camaja Diore waibʉcʉrã jĩa joe buje mʉgo joobaopʉnana cañuurã cãni majiquẽjuparã. Caroorije na cátiere camajiriti majiquẽjuparã. Dio caroti jʉgoyupi caʉgapere, caetipere, caujapere. Nipetiro na rupaʉri cátipere na caroti jʉgoyupi Dio cawama wame cʉ cabuioparo jʉgoye, cʉ caroti jʉgoriquere cʉ cawajoaparo jʉgoye. To bairi tiere na cátie to nibao joroquena na yeri macare cañuu peti majiquẽjuparã. ( '{ To bairi atie sacerdote maja na cátie mena Dio Espíritu Santo ocõo bairo mari majiomi: Dio cʉ cãni paʉpʉre camaja nipetirã cajeni nʉcʉbʉgorã cajãa majiquẽjuparã. Dio cʉ caroti jʉgorique cãni wii to cãno maca nipetirã cajãa majiquẽjuparã mai. Ti wii, tirʉmʉpʉ Dio cʉ caroti jʉgoriquena to cãnicõamata sacerdote maja jetore jãa rotiboʉmi Dio. & Yotorica ajero ʉjaro cãni paʉpʉre sacerdote maja ʉpaʉ jeto cʉ cajãapa paʉ cãñupe. Cajãanucuñupʉ to cãnacã cʉma jĩcani jeto. Topʉ waibʉcʉ cʉ cajĩaricʉ ye riíre cajee jãanucuñupʉ, camaja na caroorije wapa ã, yʉ ye wapa quena ã ĩi. `%9 To bairo ti wii macaje caroaro quenooricaro bero Dio wii macana sacerdote maja cajãanucuñuparã, jãa eja jʉgorica paʉpʉre. Jãa ejari Diore na cáti nʉcʉbʉgopere cátinucuñuparã to cãnacã rʉmʉ. $5 Ti pata bui maca cãñuparã wericarã ángel maja pʉgarã. Na querʉpʉri mena cañu bʉga tʉjʉnucuñuparã ti pata buire. Dio ye cabuju baterijere, Dio cʉ cãniere iñoorã cabaiyuparã. Sacerdote maja ʉparã camaja ye wapa ã ĩrã waibʉcʉ ye riíre na caturi paʉ bui majuu cañu bʉga tʉjʉnucuñuparã wericarã ángel maja. Atie ti wii macajere yucʉacã mʉjaare jã buio peo majiquẽe. 2#] Ti paʉpʉ cãñupe caajiyarije mena na cáta cajawa cajʉti ñuurije na cajoe buje mʉgori cajawa. Cãñupe ti paʉpʉre caajiyari pata. Dio, “Caroare mʉñʉja átibojagʉ,” nare ĩi, na cʉ cáti rotirica pata cãñupe. Ti pata pupeapʉre cajañañupe caajiyarije mena na cáta jotʉ, “maná” cawamecʉtie ʉgarique ʉmʉrecoo macajepʉre Dio na cʉ cajoorique cajañari jotʉ. Aarón ãnacʉ cʉ catuericʉ caputi atacʉ quena ti patapʉre cajañañupe. Apeye Dio cʉ carotiriquere cʉ cauca turica pãiri ʉ̃ta pãiri quena cajañañupe. x"i Eja jʉgorica paʉ jʉgoye maca, yotorica ajero ʉjaropʉ cãñupe Dio cʉ cãni majuuri paʉ na caĩri paʉ. q![ To bairo cʉ cáti rotirore apiri Moisé caquenooñupʉ Dio wii waibʉcʉrã ajeri mena áta wii. Diore cʉ na cáti nʉcʉbʉgonucupa wiire caquenooñupʉ. Jãa eja jʉgorica paʉre, “Dio cʉ cãni paʉ ã,” caĩñuparã. Ti paʉ cãñupe jĩa bujurique nʉcorica yucʉ, ãpoa yucʉ. Cajawa quena cãñupe ʉgarique unie Diore na cajoope peorica cajawa. F   Dio cajʉgoyepʉ Moisére cʉ caroti jʉgoriquere cʉ cũʉ camaja cʉ na cáti nʉcʉbʉgopere carotiyupi Dio. Ati yepapʉ wiire cʉ na cáti nʉcʉbʉgopa wii quenare cáti rotiyupi Dio.  To bairi yucʉacã cawama wame ĩ buioʉ tirʉmʉpʉ cʉ caroti jʉgoriquere wajoami Dio. Wajoari tiere roti janacõami yua.zm Caroorije na cátajere na yʉ majiriobojagʉ. Na mai tʉjʉri na yʉ popiyeyequetigʉ yʉ carotirije na cátiquetaje to nibao joroquena. Caroorijere na cátajere yʉ tʉgooñaquetigʉ, ĩmi mari Ʉpaʉ Dio, ĩ ucarique ã Dio Wadariquepʉ. B} “Mari Ʉpaʉ Dio yere mʉ yʉ majiopa,” ame ĩ buioquetigarãma, mere yʉre camajirã jeto aniri. Caniñaa quena, cabʉcʉrã quena nipetirã yʉre camajirã jeto anigarãma. pY To bairi Israel macanare yucʉacã ocõo bairi wame cawama wame na yʉ buiogʉ, ĩmi mari Ʉpaʉ Dio. Cabero yʉ yere yʉ carotirije caroaro na yʉ majiogʉ. To bairi na yeripʉ caroaro apipajeegarãma. “Dio cʉ caboori wame jetore cariape mari ána,” caĩrã anigarãma. Yʉa Dio na Ʉpaʉ majuu yʉ anigʉ, nare cacotei. Naa yʉ yarã anigarãma. -S Cawama wame na ñicʉapʉre na yʉ cabuiorica wamere bairo baiquetigaro. Na ñicʉapʉre Ejipto na caĩri yepapʉ catamʉorãre yʉ majuuna na jʉgo buti aácʉ na yʉ cabuioyabapʉ yʉ carotirijere. “Caroaro mʉñʉja átibojagʉ,” na yʉ caĩ buiorije to nibao joroquena yʉ cabai botioyawã. Yʉre na cabai botioro tʉjʉri caroaro na yʉ cátibojaquẽpʉ. Na yʉ cacote janacõawʉ, ĩmi mari Ʉpaʉ Dio. >uTo bairo tirʉmʉpʉ macá wame cʉ caroti jʉgorique átigabaopʉnana caroarã na cãni majiquẽto tʉjʉri cawama wame cacũñupi Dio ocõo bairo ĩ buioʉ:Mʉja Ʉpaʉ Jeováre yʉ apiya. Cabero cawama wame na yʉ buiogʉ na yʉ cátibojapere Israel majare, Judá na caĩri poa macana quenare. ~uTirʉmʉpʉ macá wame Moisépʉre Dio cʉ caroti jʉgorique caroaro cáti nʉcʉbʉgorã nibaopʉnana mari camaja caroarã mari ani majiquẽe. Tie jʉgori caroarã mari cãni majiata ape wame cawama wame buiorique cũquetiboricʉmi Dio. {oYucʉra cawama wame mari buiomi Dio, Jesure sacerdote cãni majuʉ cʉ cũri. To bairi aperã sacerdote maja netoro Dio cʉ cáti rotiri wamere áami Jesu. Cawama wame marire cʉ cátibojarije aperã sacerdote majare Dio na cʉ cáti rotiriquere na cátibatajere netocõa. Cawama wame macare mari buioʉ, “Jesu jʉgori caroaro cãna mʉja anigarã,” mari ĩmi Dio. .USacerdote maja wii caquenooñupa, ati wii Dio wii anigaro ĩrã. “Ati wiipʉ Moisé cʉ cáti rotiriquere mari átigarã,” caĩñupa. Dio maca tiere Moisépʉre cʉ cáti rotiyupi, jõ bui macaje cʉ ye majuure camajare na buio majioʉ. To bairi Dio Moisére, “Ati yepapʉ yʉ ya wii camaja yʉre na cáti nʉcʉbʉgopa wiire yʉre quenoobojaya,” caĩñupi. Jõ bui macaje yʉ ya wii macaje camajare na yʉ iñoo majiogʉ ĩi caquenoo rotiyupi Dio. Dio wii cʉ caquenooparo jʉgoyeacã ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Dio Moisére: “Ʉ̃taʉpʉ mʉ yʉ caiñoeparore bairona quenooya ati yepapʉ camaja yʉre na cáti nʉcʉbʉgopa wiire,” caĩñupʉ Dio Moisére yua. _7Jesu ati yepa macacʉna cʉ cãmata sacerdote majocʉ aniquetiboʉmi. Aperã maca Moisépʉre Dio cʉ caroti jʉgoricarore bairo cánana ati yepa macana ãma mere. To bairi ati yepa macana na cãnore ĩi Jesu maca ati yepa macacʉna cʉ cãmata sacerdote majocʉ aniquetiboʉmi. Mari ñicʉ jãapʉre sacerdote maja na cãni rotitʉgayupi Dio. To bairi yucʉ quenare sacerdote maja ʉpaʉ Dio cʉ carotiricarore bairo waibʉcʉrã jĩari na joe buje mʉgo joonucumi Diore. To bairi Dio wiire caquenooñupa waibʉcʉrã jĩari na cajoe buje mʉgo nʉcʉbʉgopa wiire. Jesu maca mari Ʉpaʉ, sacerdote majuu aniri cajooyupi Diore marire cʉ cabai yajibojarijei. Bai yaji, tunu catiri mari jenibojanucumi, Dio tʉpʉre ãcʉ. Dio ya wii majuupʉ ãcʉ marire jenibojanucumi Jesu. Ti wii cʉ majuu cʉ cáta wii ã, camaja ati yepa macana na cáta wii mee. Q Tiere mʉjaare jã cauca buiori wamere caroaro tʉgooñaña. Ocõo bairo ã, caroaro api majiña mʉjaa: Diore marire cajenibojaʉ majuu mari cʉgo Jesure. Jõ buipʉ carotii majuʉ, Dio mena ruiimi. /WDio Moisére cʉ carotiri paʉ camajare sacerdote maja ʉparã cãniparãre na cacũñupi, na quena caroorijecʉna na nibao joroquena. Tirʉmʉpʉ cʉ caroti jʉgoricaro bero macá wame cawama wame Dio, “Yʉ wame mena yʉ ĩ,” ĩ cũʉ, “Yʉ Macʉ macare caroorije mácʉre cʉ yʉ cũ sacerdote maja ʉpaʉ majuure. To cãnacã rʉmʉ camajare yʉre cajenibojacõa aninucupaʉre cʉ yʉ cũ,” caĩñupi Dio.LLeví maja sacerdote maja ʉparãre bairo baiquẽemi Jesu. Na maca to cãnacã rʉmʉ waibʉcʉrãre jĩa joe buje mʉgo, Diore jooma, yʉ ye wapa ã ĩrã. Cabero jooma moquena na yarã ye wapa. To bairi capee niri Diore joonucuma. Jesu maca jĩcanina Diore cajooyupi camaja mari caroorije wapa. To bairi Diore cʉ joʉ jĩcanina marire cabai yajibojayupi. Na ye wapa majirioʉ, yʉ mena caroa ãnajere na yʉ joogʉ ĩi marire cabai yajibojayupi. pYTo bairo cãcʉrena marire cajenibojapaʉ booyupa. Jesu maca caroaʉ ãmi. Caroorije mácʉ ãmi. Mari camaja caroorije cánare bairo cabaii me ãmi. To bairi Dio cʉ cacũñupi Jesure, Ʉpaʉ cʉ ãmaro ĩi. Ati yepa macana, ʉmʉrecoo macana quena nipetirã na netoro carotipaʉre cʉ cacũñupi Dio Jesure. To bairo cañuu majuʉrena marire booyupa. s_Jesu maca to cãnacã rʉmʉ cãnicõa anipaʉ cʉ cãno cʉ̃re cawajoapaʉ maami. Cʉ maca sacerdote to cãnacã rʉmʉ cʉ yarãre cajenibojaʉ anicõa aninucugʉmi. To bairi, “Dio, mʉ yaʉ yʉ anigʉ, Cristo yʉre cʉ cabai yajibojaro maca,” caĩrãre na netoo majimi Dio. Nare cʉ canetooro bero cʉ mena cãnicõa ãna anigarãma to cãnacã rʉmʉ. Y+Leví maja maca sacerdote maja cãna na cabai yajiro bero aperã na cawajoanucuñupa. Cabai yajirã aniri capãarã na cawajoarã cãñupa. To bairi to cãnacã rʉmʉ Diore cajenibojacõana cãniquẽjupa. 9 kTo bairi, ti wamere yʉ wajoaquetigʉ ĩi, caroa wame marire cʉ cacatiorijere mari buiomi Dio. Yʉ mena na anicõa aninucuato ĩi, Jesure cajooyupi Dio marire cacatiopaʉre.  )Cajʉgoye macana Leví maja macare, “Sacerdote maja mʉja anigarã. Yʉ wame mena yʉ ĩ,” cʉ caĩquetana cãñuparã. Cʉ Macʉ macare:“Sacerdote cãni majuʉ camajare yʉre cajenibojapaʉre mʉ yʉ cũ to cãnacã ʉmʉrecoo cajenibojanucupaʉre,” caĩñupi mari Ʉpaʉ Dio cʉ Macʉre.To bairi, “Cariape yʉ ĩ, yʉ wame mena yʉ ĩ,” cʉ caĩriquere wajoaquetigʉmi Dio.   Dio cʉ Macʉre sacerdote cãni majuʉ cʉ cũʉ, “Cariape yʉ ĩ, yʉ wame mena yʉ ĩ,” cʉ caĩñupi cʉ Macʉre.  'Dio Moisére cʉ caroti jʉgoriquere mari camaja mari cátibao joroquena mari caroorije wapa majiriti majiña maa. Yucʉra caroaro Dio mena mari cãnipere mari joomi Dio, cʉ yarã mari cãniparore bairo ĩi. To bairi caroa cawariñuurã cʉ mena macana mari ani maji. : mDio cʉ caroti jʉgoriquere cawajoayupi, tie jʉgori mari camaja caroaro mari cãni majiquẽto maca. Tie átibaopʉnana Dio yarã mari ani majiquẽe, áti peo majiquetibana. r]Ocõo bairi wame ĩ ucarique ã Dio Wadariquepʉ to cãnacã rʉmʉ Jesu cʉ cãnicõa aniere:Sacerdote maja ʉpaʉ majuu cãnipaʉre mʉ yʉ cũ. To bairi camajare cajenibojaʉ mʉ aninucugʉ. Tirʉmʉpʉ macacʉ Melquisedé cawamecʉcʉ ãnacʉ cʉ ya wamere bairona mʉ yʉ cũ. To cãnacã rʉmʉ camajare cajenibojaʉ mʉ aninucugʉ, ĩ ucarique ã. q[“Leví maja jeto sacerdote maja anigarãma,” Dio cʉ caĩ rotiricarore bairo ĩquẽcʉna mari Ʉpaʉ Jesucristore sacerdote cʉ cacũñupi. “To cãnacã rʉmʉ cãnicõaʉ, catutuaʉ ãmi,” ĩri cʉ cacũñupi Dio Jesure. )To bairi Dio mari catioʉ, apei sacerdotere cʉ cacũñupi marire cajenibojanucupaʉre. Melquisedére bairo cãcʉre, to cãnacã rʉmʉ mari cajenibojapaʉre cʉ cacũñupi cʉ Macʉre. Ti wame majirã, “Dio cʉ caroti jʉgoriquere wajoami Dio,” mari ĩ maji. PMari Ʉpaʉ Jesucristo maca Judá ãnacʉ cʉti poa macacʉ ãñupi. Caroaro tiere mari maji. “Judá ãnacʉ cʉti poa macana sacerdote maja anigarãma,” caĩquẽjupi Dio, Moisére buio rotii. 5 Dio cʉ caroti jʉgoriquere cũʉ Leví pãramipʉ Aarón ti poa macana jetore sacerdote ãnaje na cáti jʉgo rotiyupi Dio. Cajʉgoyepʉre to bairo carotiricʉ nibaopʉcʉna yucʉacã mari Ʉpaʉ Jesucristore cʉ cũmi Dio marire cajenibojapaʉ, sacerdote ape poa macacʉre. gG To bairi Dio apei sacerdote majocʉ cãnipaʉre cacũñupi, Aarón ya wame macanare na wajoaʉ. To bairi cʉ caroti jʉgorique quenare cawajoayupi Dio, tiere cána anibaopʉnana camaja caroarã na cãni majiquẽto maca. 5c Dio cʉ carotirijere cũʉ Leví pãramerãre, “Na buioya mʉja yarãre Israel majare,” na caĩñupi Dio. To bairona ĩi, Aarón jãare Leví na caĩri poa macanare, “Sacerdote maja mʉja anigarã,” na caĩ cũñupi Dio. To bairo cʉ caĩ cũriquere tʉgooñari Aarón, cʉ bero macana quena waibʉcʉrãre cajĩa joe buje mʉgonucuñuparã. Diore, “Camaja ye na caroorije wapa majirioya,” ĩrã cájuparã. To bairo na cátibojarije to anibao joroquena camaja ye wapa macare cawapaye peti majiquẽjupe. Na maca caroaro cãna caroorije cátiquẽna majuu cãni majiquẽjuparã. To bairi apei sacerdote ape wame cãnipaʉ, Melquisedére bairo cãcʉ cãnipe cãñupa. Aarón jãa na cátie mena camaja caroarã na cãni majiata apei sacerdote Diore na cajenibojapaʉ cãnipe aniquetiboricaro. )K To bairi Melquisedé Abraham netoro cãcʉ ãnacʉmi. Abraham netoro cãcʉ aniri cʉ pãramerãpʉ quenare netoro cãcʉ ãnacʉmi Melquisedé. To bairi Abraham cʉ ye apeyere cõoña, jĩca rʉca Melquisedére cʉ joʉ, cʉ pãramerã cãniparãpʉ quenare na joobojaʉ átacʉmi yua.  B}Leví na caĩri poa macana sacerdote maja camaja yere jĩca rʉca cajeerã marire bairona camaja ãma na quena cayajiparã. Melquisedé maca, Abraham yere jĩca rʉca cajeericʉ maca Dio Wadariquepʉ, “Cabai yajiyupi,” ĩrica wame maa. To bairi to cãnacã rʉmʉ cacatiire bairo maca ãnacʉmi Melquisedé. ~#To bairona ĩma cãni majuurã maca. “Dio caroaro mʉre cʉ átibojaato,” ĩma na rʉgarona cãna macare. Caroaro mari maji ti wamere. {}oMelquisedé maca Leví na caĩri poa macacʉ aniquetibaopʉcʉna cajeeyupʉ Abraham cʉ cajoorijere. Jei, Diore, “Caroaro mʉre cʉ átibojaya,” cʉ caĩ jenibojayupʉ Abrahãre, “Caroaro mʉ yʉ átibojagʉ,” Dio cʉ caĩricʉrena. |)To bairi to bairona Abraham pãramerã Israel maja na yarãre Leví na caĩri poa macana sacerdote majare jĩca rʉca na joonucuma na quena. Leví maja na yarã nibaopʉnana jeenucuma na yarã yere. Diona to bairona na cáti rotiyupi Israel majare Abraham pãramerãre. ,{QMelquisedé cʉ cañuu majuucõariquere tʉgooñaña mʉjaa. Mari ñicʉ Abraham maca cʉ tʉjʉʉ, “Yʉ netoro caʉpaʉ ãmi,” cʉ caĩ tʉjʉyupʉ Melquisedére cʉ quena caʉpaʉ nibaopʉcʉna. To bairo ĩ, cʉ wapanare na cʉ caema tunu atájere cõoña, jĩca rʉca Melquisedére cʉ cajooyupʉ caroare. To cãnacã wame pʉga wamo cõo jeto cãniere tʉjʉ cõona, jĩcaro cʉ cajooyupʉ Melquisedére. zMelquisedé cʉ pacʉ, cʉ paco, cʉ ñicʉ jãa na cabairica wame buiorica wame maa. Cʉ cabuiarique, cʉ cayajirique quena buiorica wame maa. To bairi cʉ̃ Melquisedé cʉ cabairique buio majiorica wame ã. “Cʉ cayajiro mari jeniboja janacoami,” ĩrica wame maa tie quenare. Dio Macʉ Jesucristo quenare mari jeniboja janacoami ĩrica wame maa. To bairi Melquisedé sacerdote to cãnacã rʉmʉ cãcʉre bairo bairicʉmi. Cʉ cãnatore bairona baimi Dio Macʉ Jesu quena, to cãnacã rʉmʉ sacerdote ãcʉ. FyTo bairo Diore cʉ caĩ jenibojaro bero Abraham cʉ wapana ye apeyere cʉ cajeeriquere cõoña, jĩca rʉca Melquisedére cʉ cajooyupʉ. Melquisedé to caĩata “cariape carotii” ĩgaro ĩ. Cʉ carotiri maca quena Salem to caĩata “caroa ãnaje” ĩgaro ĩ. To bairi caroaro cãna na ʉpaʉ ãnacʉmi cʉ̃a. Tx #Cʉ̃a Salem na caĩri maca macana ʉpaʉ cãñupʉ Melquisedé. Sacerdote aniri Dio jõ bui macacʉre na cajenibojanucuñupʉ aperãre. To bairi Melquisedé cʉ cãni yʉteapʉ mari ñicʉ Abraham tirʉmʉpʉ macacʉ aperã ʉparãre na caquẽ ocabʉti netoñupʉ. Quẽ yaparo cʉ ya paʉpʉ cʉ catunu aáto Melquisedé cʉ cabocayupʉ. Cʉ boca, Diore cʉ cajenibojayupʉ, sacerdote aniri. “Caroaro Abrahãre cʉ ája,” Diore cʉ caĩ jenibojayupʉ. lwQTo bairi to cãnacã rʉmʉ cʉ mena mari cãnicõa aninucupere tʉgooña wariñuurã ñeere mari uwi tʉgooñarique pai majiquẽe. Mari ñicʉ jãapʉ sacerdote maja ʉpaʉ ãcʉ Dio wii pupea macá arʉapʉre Dio cʉ cabuju baterije cãni arʉapʉre juti ajero yotorica ajerore catu woo neto jãa aánucuñupʉ. Ti arʉapʉ jãari Diore na cajenibojanucuñupʉ camajare. To bairo Dio cʉ cabuju baterije cãni arʉare cʉ cajãanucuricarore bairona Jesu quena Dio tʉpʉ cajãañupi. Mari jʉgoye Dio tʉpʉ wamʉ aá, Diore mari jenibojaʉ baimi. To bairi cʉ maca sacerdote maja ʉpaʉ majuu anicõa aninucumi Jesu to cãnacã rʉmʉ. Melquisedé tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ cãnatore bairona cãcʉ sacerdote maja ʉpaʉ ãmi Jesu. vMuTo bairi pʉga wame caĩñupʉ Dio cajocaquẽtiere. “Jocʉ mee, yʉ ĩ. Yʉ wame mena yʉ ĩ,” cʉ caĩ cũñupʉ Abrahãre. To bairi Dio maca cʉ caĩ cũri wamerire wajoa majiquẽemi. “Cawajoaquẽcʉ aniri mari cotegʉmi mari quenare. To cãnacã rʉmʉ cʉ mena mari anicõa aninucugarã,” mari ĩ maji. To cãnacã wame, “Na yʉ átibojagʉ,” marire cʉ caĩrica wamere api tʉgooña nʉcʉbʉgori mari yeri wariñuu ocabʉti maji. xtiTo bairona Dio cʉ yarã, “Jocʉ mee Dio jãre cʉ caĩeparore bairona jã átibojagʉmi,” na caĩpere, cariape cʉ̃re na caapi tʉgooña nʉcʉbʉgope cabooyupʉ Dio. “Cʉ cátibojaparãre cʉ caĩri wamerena na átibojagʉmi. Cʉ caĩrije wajoaquetigʉmi,” na caĩ majiparore bairo, “Jocʉ mee yʉ ĩ, yʉ wame mena yʉ ĩ,” Abrahãre cʉ caĩñupʉ. s1Ocõo bairo ã: Camajocʉ aperãre, “Jocʉ mee ĩmi,” yʉ na caĩ nʉcʉbʉgoparore bairo ĩi, “Dio mena yʉ ĩ,” ĩimi. Dio maca camaja netoro cãcʉ cʉ cãno maca, “Dio mena yʉ ĩ,” ĩimi. To bairo na cʉ caĩro apirã cʉ̃re cawada netorã janacoapa mere. erCTo bairi Abraham, “Dio yʉre cʉ caĩ cũrica wame yʉ átibojaquẽcʉ ácʉmi,” caĩ tʉgooñaquẽjupʉ Abraham. Dio, “Mʉ yʉ átibojagʉ,” cʉ̃re cʉ caĩ cũricaro bero yoaro nibaopʉcʉna to bairo caĩ tʉgooñaquẽjupʉ. To bairo Abraham cʉ cabai apipajeero tʉjʉri Dio cʉ cátibojayupʉ cʉ̃re cʉ caĩ cũricarore bairona. Tq! Abraham tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ cabairique tʉgooña majiña. Dio ocõo bairi wame cariape cʉ caĩñupʉ: “Caroaro mʉ yʉ átibojagʉ. Capãarã mʉ pãramerãpʉre na yʉ bʉogʉ, jocʉ mee mʉ yʉ ĩ,” cariape cʉ caĩ buioyupʉ Dio Abrahãre. To bairo cariape cʉ ĩ buioʉ, “Yʉ wame Jeová mena mʉ yʉ ĩ,” cʉ caĩñupʉ Dio. Apei cʉ netoro cajocaquẽtiere caĩi cʉ camano maca cʉ majuuna cʉ wame mena Abrahãre cʉ caĩ buioyupʉ Dio. p#o? Cateeye pairã mʉja cãno jã booquẽe. Aperã Jesucristore caapipajeerã catamʉorã nibaopʉnana cʉ̃re apipajee janaquẽema. To bairo cabairãre, “Caroaro wariñuurique na yʉ joogʉ,” cʉ caĩ cũricarore bairona na joogʉmi Dio. To bairi mʉja quena nare bairo ãña. ?nw Mʉja cãni rʉmʉri cõo mʉja nipetirã to bairona caroare mʉja cáti ocabʉtipere seeto jã boo. To bairi caroaro mʉja cáto tʉjʉri caroaro wariñuurique mʉja joogʉmi Dio. hmI Dio cariape cácʉ, cariape catʉgooñaʉ ãmi. Cariape cácʉ aniri aperãre Diore caapipajeerãre na mʉja cátinemonucurijere majiritiquetigʉmi Dio. Diore camairã aniri caroaro mʉja átinucu, aperãre na átinemorã. To bairo mʉja cátiere tʉjʉri majiritiquetigʉmi Dio, cañuurije mʉjaare cʉ cajoopere to bairo caroaro mʉja cátie wapa. Ql Mʉja maca yʉ yarã, yʉ camairã, to bairo mʉjaare ĩi, “Jesucristore mʉja apipajee janacõañupa,” mʉja ĩ mee yʉ ĩ. Mʉja maca caroorã na ya paʉpʉ cáaáboparã mʉja cãnibao joroquena Cristo cʉ canetooricarã mʉja ã. “To bairo cʉ canetooricarã aniri caroare áama,” mʉñʉja ĩ tʉgooña maji. -kSCaroori yepa maca to ocabao joroquena caroorije maca, capotacʉtie maca putiro. To bairo cabairi yepa ñuuquẽe. “Ati yepa macajere mari joe recõato,” ĩimi ti yepa ʉpaʉ. Ti yepa ʉpaʉ cʉ caĩricarore bairona ĩimi Dio cʉ̃re camajiritirãre. La esperanza que nos mantiene firmes mjSOcõo bairona ã na cãnie: Jĩcaʉ cʉ caoterije caroa yepapʉ caocaropʉ caroaro ricacʉti bʉcʉa. Caricacʉto tʉjʉʉ ti yepa ʉpaʉ tiere ʉgariquecʉmi. To bairi Dio maca ti paʉ, “Caroa yepa ã,” ĩ wariñuu tʉjʉʉmi. To bairona ti yepare cʉ caĩ wariñuu tʉjʉrore bairona cʉ yarã quenare caroaro cãnare na ĩ wariñuu tʉjʉʉmi Dio. Yi+To bairo mari camajinemo ocabʉtiquẽpata Dio yere mari majiritiborã. “Dio yere yʉ apipajee,” caĩbatanana camajiritirã cʉ Macʉre ĩ eperã ĩma. Yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ capapuaricarã na cátatore bairona cʉ ĩ eperã ĩma. Na quena Jesu ye quetire caapipajee majuurãre bairona Dio yere majiba, Dio tʉpʉ to cãnacã rʉmʉ cãnicõa anipere majiba, “Espíritu Santore jã apipajeegarã,” ĩbaopʉnana na caĩricarore bairo átiqueti Dio ye caroa quetire majiba, caacʉori wame Dio cʉ cáti iñoorijere tʉjʉba, to bairo cabaibatanana, “Mari majiriticõato,” caĩrã Cristo ye quetire tʉgooña tunu majiquẽema. Diore, “Caroorije yʉ cátiere yʉ majiriobojaya,” ĩbapoo majiquẽema. hgMere to cãnacã wamerire cabuericarã aniri ape wame camajiriori wame quenare cabueparã mari ã, to bairo Dio cʉ cabooro. >fuMari cabue jʉ́gowʉ bautisa rotirique quenare. Cristo ye quetire cabuiorã aperã Diore caapipajeerãre wamori ñupeori Diore na jenibojarique quenare mari cabue jʉ́gowʉ. Mari cabuewʉ mari rupaʉ catunu catípe quenare. Caroorãre to cãnacã rʉmʉ Dio na cʉ capopiyeyepe quenare mari cabuewʉ mere. e #To bairi Cristo cʉ cãniere camajiriori wame quenare cabuenemoparã mari ã, caroaro cayeri ocabʉti majirã anigarã. “Camajirioqueti wame Cristo yere mari cabue jʉgorica wame jetore mari buerã,” mari ĩqueticõato. Mere mari cabue jʉ́gowʉ camajirioqueti wamerire ocõo bairi wamerire: Mari majuuna mari cátie ñuuquẽto Dio cʉ catʉjʉata. To bairo quena mari majuu mari netoo majiquẽe. To bairi caroorije mari cáti aniere cajʉtiritiparã mari ã, Diore apipajeegarã. Ti wamerire mari cabue jʉ́gowʉ. tdaCabʉcʉrã maca waibʉcʉ rire caʉga majirã ãma. Caocabʉtirã ãma. Mʉja quena caocabʉti yericʉna mʉja cãmata caroa macajere mʉja áti majiborã. “Caroorije ã ati wame. Cañuurije ã ape wame,” mʉja ĩ majiborã.c Caniñaa caũpurã cabʉcʉrã na capaarique cʉtore bairo paa majiquẽema, ocabʉtiquetiri. Nare bairona mʉja bai mʉja catʉgooñarijepʉre. Mʉja yeri ocabʉtiquetiri camajiriori wame Cristo yere mʉja api majiquẽe. Caroa macajere mʉja áti majiquẽe. Wb' “Yoaro Jesucristore caapipajeerã jã ã,” mʉja ĩ. To bairo caĩrã mʉja cãniera Cristo yere caroaro camajiparã mʉja anibapa. Aperã quenare na camajioparã mʉja anibapa. To bairo mʉja cabairona aperã mʉja macare majiogarãma. Camajirioqueti wamere mʉjaare buiogarãma Dio Wadariquere. To bairi caroaro caapi majiquẽna aniri cadaquerã caũpurãacãre bairona mʉja bai. Caũpurã cadaquerãacã catutuaquẽna aniri waibʉcʉ rire ʉga majiquẽema. To bairona na cabairore bairona mʉja quena mʉja catʉgooñabori wamere, camajiriori wamere caapi majiquẽna mʉja ã. Fa Ati wame sacerdote maja ʉpaʉ Melquisedé tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ cãnaje capee mʉjaare cabuiope anibapa, paro mʉja api majigaquẽe. To bairi yucʉacã capee jã buio majiquẽe. 3`_ To bairo Jesure cʉ cũri ocõo bairo cʉ caĩñupi Dio: “Sacerdote maja ʉpaʉ cãni majuʉ mʉ anigʉ,” cʉ caĩñupi Jesure. “Melquisedé cawamecʉcʉ cʉ cãnatore bairona cãcʉ mʉ anigʉ sacerdote maja ʉpaʉ majuu,” cʉ caĩñupi Dio cʉ Macʉ Jesure. Peligro de renunciar a la fe J_ To bairi Cristo, Dio Macʉ nibaopʉcʉna catamʉoñupʉ. Tamʉoʉ, Dio cʉ catamʉo rotiri wame cõo catamʉoñupʉ, cʉ Pacʉre caapipajeei aniri. To bairo Dio cʉ catamʉo rotirijere cʉ cáti petiro ĩi Dio maca cʉ cacũñupi cʉ̃re caapipajeerãre cʉ mena to cãnacã rʉmʉ cãnicõa aninucuparã cacatiopaʉre. ^ 5]cCristo ati yepa ãcʉ bai yajigʉ majuu otiri Diore tutuaro cajeni awaja otiyupʉ. “Bai yajigʉ yʉ áa. Yʉ mʉ netoo majii,” caĩ jeniñupʉ. “To bairo yʉ cabaigari wame to nibao joroquena mʉ caboori wame maca yʉre to baiato.” To bairo cʉ caĩ jenirijere apii cʉ cátinemoñupʉ Dio. U\#Ape paʉ Dio Wadariquepʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã:Sacerdote majuu cãnipaʉre mʉ yʉ cũ. To bairi camajare cajenibojaʉ mʉ anigʉ. Tirʉmʉpʉ macacʉ Melquisedé cawamecʉcʉ ãnacʉ cʉ ya wamere bairona mʉ yʉ cũ. To cãnacã rʉmʉ camajare yʉre na cajenibojaʉ mʉ anicõa aninucugʉ, caĩñupi Dio cʉ Macʉre. [To bairi Cristo cʉ majuuna, “Sacerdote maja ʉpaʉ yʉ anigʉ,” caĩquẽjupi. Dio maca cʉ̃re sacerdote maja ʉpaʉ cʉ cũri ocõo bairo cʉ caĩñupi:Yʉ Macʉ mʉ ã. Ati rʉmʉ to bairona cãnipaʉ mʉ yʉ cũ, cʉ caĩñupi Dio cʉ Macʉre. +ZOJĩcaʉ cʉ majuuna, “Sacerdote maja ʉpaʉ yʉ anigʉ,” ĩ ocabʉti majiquẽemi. Dio jeto cʉ cũ majimi sacerdote maja ʉpaʉ cãnipaʉre. Tirʉmʉpʉre Aarón cawamecʉcʉ ãnacʉre cʉ cacũricarore bairona aperã sacerdote maja ʉparã cãniparãre na cũmi Dio na quenare. Y Cʉna Dio wiipʉre waibʉcʉrãre jĩari joe buje mʉgoʉ, “Yʉ yarãre caroorije na cátiere na majirioya,” Diore na ĩbojami. To bairo ácʉna cʉ ye wapa quenare nare bairo caroorijecʉcʉ aniri, “Yʉ quenare yʉ majirioya,” Diore cʉ ĩnucumi. X5To bairi cʉ̃a sacerdote maja ʉpaʉ camajocʉna cãcʉ aniri Dio cʉ caboori wame cáti maji petiquẽcʉ ãmi. Cʉ quena nare bairo caroorije cácʉ ãmi. Nare bairo cãcʉ aniri cʉ yarãre caroaro cáti ocabʉti majiquẽnare na ĩ buio majimi, na ĩ punijiniquẽcʉna. tW cSacerdote maja ʉpaʉ camajare Diore na cajenibojapaʉ na mena macacʉna ãcʉmi. Cʉ̃re, “Diore jãre cajenibojaʉ mʉ anigʉ,” cʉ ĩma camaja. “Diore jã cáti nʉcʉbʉgori paʉ waibʉcʉrãre jĩari joe buje mʉgobojaya, Diore cʉ joʉ. Cʉ joʉ, ‘Caroorije na cátiere na majiriobojaya,’ Jãre caĩbojaʉ mʉ anigʉ Diore,” cʉ ĩma cʉ yarã. @VyTo bairo Jesu ocabʉtiriquere marire cʉ cajoorije tʉgooñari uwiquẽnana Diore mari jeninucuto. Mari maimi. Mari bopaca tʉjʉmi. To bairi mari átinemogʉmi mari catamʉoro. UCʉ̃a Diore marire jenibojaʉ, mari yaʉ sacerdote maja ʉpaʉ majuu ãmi. To bairi mari bopaca tʉjʉmi mari catamʉoro. Mari cayeri ocabʉtiquẽtiere caroaro majimi Jesu. To cãnacã wame Sataná, “Caroorije ája,” marire cʉ caĩ ocajãrore bairona cʉ caĩ ocajãbajupʉ Sataná Jesu quenare. Jesu maca cʉ caapiquẽjupʉ. To bairo Sataná cʉ caĩbatiere caroorije cátiquetacʉ aniri Sataná marire cʉ caocajãrije caroaro tʉjʉ majimi Jesu. To bairi tʉgooña ocabʉtiriquere mari joo majimi Jesu. |TqJesu aperã Dio wii macana sacerdote na caĩrã ʉparã netoro cãcʉ ãmi Jesu. Cʉ maca Dio tʉ majuupʉ ejari mari jenibojaʉ áami Dio Macʉ Jesu. To bairi cãni majuʉ cʉ cãno maca caroaro cʉ ye quetire mari apipajee anicõarã. uSc To bairi mari cáti aniere dope bairo mari áti yajio majiquẽe. Mari tʉjʉmi Dio. Ati ʉmʉrecoo cʉ cátanare nipetirã tʉjʉ majimi. To bairi cʉ cátana mari cãnoi nipetiro mari yeripʉre caroaro mari tʉjʉ majimi. Cʉ majuuna, “¿Nope ĩrã to bairo caroorije mʉja tʉgooñati?” marire caĩ jeniñaʉ ãmi Dio yua. Jesús es el gran sumo sacerdote CR Dio Wadarique caroaro catiriquere cajoorije ã. Mari yeripʉ caroaro eja ocabʉti. Jarerica pãi pʉga nʉgoapʉna caroaro oóri pãi áticõari marire cajĩagaʉ cʉ cajarero netoro mari yeripʉre caroaro ejacõa Dio Wadarique tiere mari caapiro. Dio caroaro majimi mari yeripʉre mari catʉgooñari wamere. “Caroaro yʉ átigʉ,” mari caĩ tʉgooñari wame quenare, “Roorije yʉ átigʉ,” mari caĩ tʉgooñari wame quenare caroaro majimi Dio mari yeripʉre. Caroorije mari cátigabatiere, “Átiquẽja,” marire ĩ majiomi Dio cʉ Wadarique jʉgori. k~n}g|zyxwNv2utssrqqpnmllxkkjirhhff/dcba__z^[ZZY WVVUTSRR;QzQ OML%JHGFESD8C AA@?q?`<4;:987>54}3W/.-,Y+)'%%B#"!@ B%1yu3~ j |F  Mʉja maca Diore cʉ áti nʉcʉbʉgorã na cátatore bairo mʉja átiquetinucu. Mʉja maca Diore jeni nʉcʉbʉgorã cariape cʉ mʉja wada cʉ tʉ cãna ʉmʉrecoopʉ cãna cʉ na cáti nʉcʉbʉgorore bairona. To bairi Dio cacati majuʉ ya maca cãniparã mʉja ã. Topʉ apeĩ ʉ̃taʉ Sión cawamecʉtii cãni paʉpʉ ape maca ʉmʉrecoopʉ cãni maca Jerusalén na caĩri macapʉ Dio mena mʉja anigarã. Mere topʉ cãnare bairona cariape cʉ mʉja jeni nʉcʉbʉgo Diore. Ángel maja capãarã majuu mena, aperã nipetirã Dio yarã mena jõ buipʉ cãni macapʉ mʉja neñapogarã. Nare cʉ punaare na wamerire na uca turicʉmi ʉmʉrecoopʉre. Cʉ maca nipetirã Ʉpaʉ ãmi Dio. Mʉja quena cʉ mena macana mʉja ã. “Yʉ yarã,” Dio cʉ caĩ tʉjʉrã, cañuurã cʉ caĩ tʉjʉrã nipetirã cʉ yarã cʉ mena Dio tʉpʉ anigarãma. To bairi topʉre caneñaporã menare mari cãniparore bairona nemoona cariape cʉ mena cawadarã mari ã.   Moisé quena Dio cʉ cãnii ʉ̃taʉpʉ to bairo cabairijere tʉjʉʉ, “Seeto uwibacʉ yʉ nanaabʉja,” caĩñupʉ Moisé quena. F Seeto uwibana canʉca majiquẽjuparã. Ocõo bairije na carotiyupʉ Dio: “Jĩcaʉ atii ʉ̃taʉre cʉ capañaata ʉ̃ta rupaa mena cʉ re jĩacõaña. Waibʉcʉ quenare atiire cʉ capañaata ʉ̃ta rupaa mena re jĩacõaña cʉ quenare,” caĩñupʉ Dio. To bairo cʉ caĩro apirã canʉca majiquẽjuparã naa. 2] Mʉjaa Diore áti nʉcʉbʉgogarã, mari ñicʉa Israel maja na cátatore bairo mʉja átiquẽe. Na maca Dio cʉ cawadarijere apigarã, cʉ áti nʉcʉbʉgogarã caejayuparã ʉ̃taʉpʉ ati yepapʉ cãniipʉ. Ejarã seeto caʉ̃rije, bujeri catʉjʉyuparã. Bujeri mena canaitĩañupe. Wino capapuyupe. To bairo cauwiorijere na catʉjʉri paʉna tutuaro putiricaro cabʉjʉrijere caapiyuparã. Tutuaro to cabʉjʉrona Dio cʉ cawadarije quenare caapiyuparã. Tie cauwiorijere acʉabana, “To cõona Dio jãre cʉ ĩnemoqueticõato,” caĩñuparã.  "= Cabero caroare boobacʉ dope bairo cʉ baire cʉ̃re cʉ caĩrica wamere cáti wajoa majiquẽjupʉ. Cʉ pacʉre tʉgooñarique pairique mena cʉ cajenirije to nibao joroquena cʉ pacʉ, “Cajʉgocʉ ãnajere cʉgoya mʉa,” cʉ caĩ majiquẽjupʉ. Ti wame caroaro mʉja maji. #? Caroorije cáti eperã aniqueticõaña. Dio yere canʉcʉbʉgoquẽnare bairo aniqueticõaña. To bairona Dio yere canʉcʉbʉgoquẽcʉ cãñupʉ Esaú cawamecʉcʉ tirʉmʉpʉ macacʉ. Cajʉgocʉ aniri cʉ baire carotipaʉ, cʉ pacʉ yere cacʉgo ʉjapaʉ cãnibajupʉ. To bairo cajʉgo anipaʉ anibaopʉcʉna tiere cʉ cãnibope camaiquẽjupʉ. To bairi jĩca rʉmʉ ñigo riabacʉ ʉgariquere seeto cabooyupʉ. To bairo cʉ cabairo tʉjʉʉ cʉ bai maca, “Mʉ yʉ nugʉ. Cajʉgocʉ aniri mʉ cacʉgo anibopere cabero yʉ mʉ cajoata mʉ yʉ nugʉ,” cʉ caĩñupʉ Esaúre. To bairo cʉ caĩro: “Caberopʉ yʉ cãnibope yʉ mai tʉgooñaquẽe. Mʉ maca cacʉgo ʉjapaʉ ãña,” cʉ caĩñupʉ Esaú cʉ baire. “Baiyupa nemoo ʉgariquere yʉ jooya. Cajʉgocʉ aniri yʉ cajʉgo aniboriquere mʉ yʉ joogʉ ʉgarique wapa,” cʉ caĩñupʉ Esaú cʉ baire, Dio yere cʉ cacʉgobopere nʉcʉbʉgoquetibacʉ. 1[ Ame buio ocabʉtioya mʉjaa, jĩcaʉ mari mena macacʉ Dio ye caroa ãnaje áti ocabʉti wariñuuquetiremi ĩrã. To bairo cáti ani wariñuuquẽcʉ cʉ cãmata punijiniri aperãre Cristore caapipajeerã cʉti poa macanare na rooye tuuboʉmi. Weje macajere oteriquere caroorije witi, caputi rooye tuurore bairona Cristore caapipajeerã watoapʉ jĩcaʉ to bairona cãcʉ cʉ cãmata capãarã aperãre na rooye tuuboʉmi. _7 Aperã nipetiro mena caroaro anicõaña, ame ĩ punijiniquẽnana. “Mari Ʉpaʉ Jesu caroaʉ majuu cʉ cãniere bairo seeto yʉ aniga,” ĩ tʉgooñaña. Caroarã jeto cʉ tʉpʉre cʉ catʉjʉparã ãma. } Cariape Dio cʉ caboori wame ája. Aperã mʉja mena macana Diore caapipajeerã cʉ caboori wame cáti ocabʉtiquẽnare na átinemoña. Ocabʉtirique na buioya, mʉjaare bairona cariape Dio cʉ caboori wame jetore na cáti majiparore bairo ĩrã. {o To bairi popiye tamʉorique mʉjaare to nibao joroquena yeri ocabʉtiya mʉjaa. Diore apipajee janaquẽja. ~u Caroa jetore na áparo ĩi marire cʉ capopiyeyeri paʉ mari wariñuuquẽna. Mari tʉgooñarique pairãa. To bairo catamʉoricarã nibaopʉnana marire cʉ capopiyeyero bero caroarã mari ani ocabʉti yua. El peligro de rechazar la voz de Dios U# Yoaro mee mari cabʉtiri rʉmʉri cõona mari pacʉa mari cabeoyupa na caboo tʉgooñari wamere. Dio maca caroa majuu mari beomi, caroaʉ cʉ cãnore bairona caroarã mari cãnicõa aniparore bairo ĩi. y Mari pacʉa marire na cabeoro na mari canʉcʉbʉgowʉ. Naa mari pacʉa ati yepa macana na netoro mari Pacʉ Dio ʉmʉrecoo macacʉ macare cʉ canʉcʉbʉgope ã marire cʉ cabeoro. To bairi cʉ apipajee nʉcʉbʉgori cʉ mena caroaro mari ána. ?w To bairo jetona áami Dio cʉ punaa nipetirãre. Mʉjaa cʉ cabeoquẽna mʉja cãmata, “Yʉ punaa ãma,” mʉja ĩ ecooquetiborã. Cáti eperã romiri punaare bairona, capacʉ manare bairona mʉja aniborã. To bairi “jã Pacʉ” Diore cʉ mʉja ĩ majiquetiborã catamʉorique mano mʉja cʉ cabeoata. [/ To bairi mʉja catamʉoata nʉcaña mʉjaa. To bairona tamʉo rotimi Dio cʉ punaare, caroaro mʉja cáti majiparore bairo ĩi. Capacʉa na punaare na beonucuma. Nare na cabai botioro na popiyeyema, caroaro na apipajeato ĩrã. To bairo jeto na cátipe ã. Dio quena na cátore bairona mari átinucumi marire, cʉ punaa mari cãno maca. jM Yʉ camairãre caroaro na yʉ beonucu. Yʉ punaare na yʉ popiyeye, caroaro jeto na áparo ĩi. ! ¿Mʉjaare Dio punaare cʉ caĩ buioriquere mʉja majirititi? Ocõo bairi wame caĩ buioyupi Dio:Yʉ Macʉ, mʉre yʉ caĩ buioro yʉ bai botioquẽja. “Tie caroorije átiqueticõaña, caroa macare ája,” mʉ yʉ caĩ buioro tʉgooñarique paiquẽja.  Cristo cʉ catamʉorique cõona mʉja tamʉoquẽe mai. Ñee wapa mee Jesure cʉ na cátatore bairona caroorã mʉja jĩaquẽema. p Y Rooro majuu cʉ caĩ epe tʉjʉteeyuparã. To bairo caroorã cʉ na cátiere cʉ canʉca ocabʉtiriquere tʉgooñaña mʉjaa, jã quena popiye jãre to nibao joroquena tʉgooñarique paiquẽnana jã ani ocabʉtigarã ĩrã.  + Jesure mari tʉgooña anicõato. Caroaro Dio cʉ caboori wame cájupi Jesu cabero cʉ cawariñuupere majiri. To bairi cʉ̃re cajĩarã yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ na capapua jĩarije to nibao joroquena canʉcañupi. Carooʉre cʉ ánare bairona cʉ na cáti popiyeyerije to nibao joroquena catʉgooñaquẽjupi. Roorije catamʉoʉ nibaopʉcʉna, “Wariñuurica wame yʉ joogʉmi Dio yʉ catamʉoro beropʉ,” ĩrica wame macare catʉgooñañupi Jesu. To bairo mari tamʉobojari bero Dio tʉna ruiimi, cʉ mena Ʉpaʉ aniri. :  o To bairi capãarã cãñuparã mari jʉgoye macana Diore caapi nʉcʉbʉgoricarã. Dio cʉ caboori wame cájuparã popiye nare to anibao joroquena. To bairi caroaro na canʉca ocabʉtirijere tʉgooña majiri mari quena Dio cʉ caboori wamere mari ána. Popiye to anibao joroquena mari nʉcarã. Diore mari nʉcʉbʉgoquetio joroque cáti wamere cõona caroorijere mari áti janacõato. Ocõo bairo ã: Atʉri maja na mena macacʉ jĩcaʉ cʉ yarãre na atʉ netogʉ cʉ ye canʉcʉrijere cũʉmi. To bairona ape wame Diore mari nʉcʉbʉgoquetio joroque cáti wamerire cajana cũ re peticõape ã. To bairo ána popiye tamʉoriquere nʉca ocabʉtiri Dio cʉ caboori wame jetore mari ána. < q (Dio caroa majuu cãnipa yepa joogʉmi. Ti yepapʉ na cãnipere cabooyupʉ Dio. Mari quenare ti yepapʉ mari cãnipere boʉmi Dio. To bairi na ãnana cʉ̃re caapi nʉcʉbʉgorã na cãnie to nibao joroquena ti yepapʉ na cãni rotiquẽjupʉ Dio mai. Caberopʉ mari menapʉ ti yepapʉ na cũgʉmi yua.M 'Nipetiro ati majare na catʉjʉ wariñuuñupʉ Dio, cʉ na caapi nʉcʉbʉgoro tʉjʉri. To bairo caroaro Diore caapi nʉcʉbʉgorã nibaopʉnana nare Dio cʉ caĩ cũrica wame cacʉgoquẽjuparã mai. “Caroare mʉñʉja joogʉ, caroa yepapʉ mʉja anicõagarã,” na cʉ caĩrica wamere cacʉgoquẽna cãñuparã mai.  &Ʉ̃ta yucʉpʉ, ape paʉ cayucʉ manopʉ caroori paʉri majuu cabai teña tamʉoñuparã. Yeparina operipʉ, ʉ̃ta totiripʉ quena cacani teñañuparã. Ati yepa macana Diore caapi nʉcʉbʉgoquẽna na netoro cañuurã nibaopʉnana to bairo catamʉoñuparã. + %Aperã Diore caapi nʉcʉbʉgorãre ʉ̃ta rupaa mena na care jĩañuparã caroorã maca. Aperãre yucʉ yijerica pãi mena na cayije ta jĩañuparã na recomacari. Aperãre na cajare jĩañuparã. Aperãre rooro na cájuparã. Camaja na camanopʉ na cacũ reyuparã. To bairo na cána waibʉcʉrã ajerina cajañañuparã, jutii cʉgoquetibana. Ñee unieacã cʉgoquetibana seeto catamʉoñuparã. (I $Aperã Diore caapi nʉcʉbʉgorãre rooro na ĩ eperi na cabapeyuparã wecʉ ajero wẽri mena. Aperãre come wẽri mena na jiacõari na capreso jooyuparã. wg #Aperãre cãromiare na yarã caria yajicoatanare na catunu catiobojayupʉ Dio cʉ̃re na caapi nʉcʉbʉgoro maca. Aperã Diore caapi nʉcʉbʉgorã catamʉorã cãñuparã. Caroorã na capopiyeyeyuparã, “Diore mʉja caapi nʉcʉbʉgo janaata mʉjaare jã buugarã,” ĩri. To bairo na caĩrije to nibao joroquena, “Diore jã tʉgooña nʉcʉbʉgo janaqueti majuucõa,” caĩñuparã. “Jãre mʉja cajĩarije to nibao joroquena Dio tʉpʉ jã ani wariñuu netogarã,” caĩñuparã. S "Aperã na jĩa regarã pero seeto caʉ̃rijepʉre nare na carero caʉ̃quẽjuparã. Diore caapi nʉcʉbʉgorã na cãno maca na canetooñupʉ Dio. Aperã caruti majiñuparã na wapana nare na cajĩagari paʉ. Aperã catutuaquẽnare bairã nibaopʉnana cayeri tʉgooña ocabʉtirã cãñuparã, Diore api nʉcʉbʉgori. Aperã na wapana nare na caquẽro na caneto ocabʉtiyuparã. Aperã apero macanare nare cajĩagabanare na caquẽ acʉo tunuoñuparã. Z- !Jĩcaarã Diore api nʉcʉbʉgori ape yepa macanare na quẽrã na canetoñuparã. Aperã caroaro caroti majirã cãñuparã, Diore api nʉcʉbʉgori. Aperã Dio, “Mʉñʉja joogʉ,” na cʉ caĩrica wamere yuu quepequetiri caberopʉ cacʉgorã cãñuparã. Aperã yaia nare na caʉgagari paʉ na ʉga majiquetio joroque cájuparã. 7g Aperã quenare Diore caapi nʉcʉbʉgoricarã mʉñʉja caĩ buioboparã rʉjama. Na cátaje mʉñʉja ĩ uca buio peti majiquẽe. Gedeón, Baracʉ, Sansón, Jepté, David, Samuel, aperã Dio ye quetire cabuioricarã ãnana Diore caapi nʉcʉbʉgorã cãñuparã. Na cátajere cabuiope anibapa. ve To bairo cabaiparo jʉgoye ti maca macaco Rahabo Diore api nʉcʉbʉgo, Israel maja yajioro co ya macare na catʉjʉra ejaro co ya wiipʉ na cajãa rotiyupo. Cajʉgoyepʉ caʉmʉa mena cáti eperico nibaopʉcona Dio co ya maca macanare cʉ carepere caapi nʉcʉbʉgoyupo. To bairi co ya maca macana Diore cabai botiorã mena cabai yajiquẽjupo ti janiro cañaro. gG Cabero Israel maja Dio na cʉ cátibojapere na caapi nʉcʉbʉgoro Jericó na caĩri maca ʉ̃ta rupaa mena na cawerica janiro caʉmʉari janiro cañañupe. Siete rʉmʉri ti janirore na cáaá amejorero cañañupe. 5~c Cabero Israel maja Diore api nʉcʉbʉgorã Mar Rojo na caĩri ya capairi ya majuu capeñañuparã. Caoco mani yepa aátatore bairona capeñañuparã. To bairo na cáaáto tʉjʉrã Ejipto macana na quena na cáaáta wãrena caʉjabajuparã, na ñegarã. To bairo baibana carua yaji peticoajuparã. \}1 Moisé Diore caapi nʉcʉbʉgoʉ cʉ cãno Dio cʉ camajioñupʉ Ejiptopʉ to cãnacã wii macanare cabuia jʉgoricarãre na cʉ carepere. To bairo cʉ majioʉ, “Ocõo bairo na áparo,” cʉ caĩñupʉ Dio. “To cãnacã wiipʉrena na jope turicaroripʉ waibʉcʉ riíre Israel maja na tuato. Tiere na caturo to cãnacã wiirena riíre na caturiquere tʉjʉri yʉ netogʉ, cabuia jʉgoricarãre requẽcʉna.” To bairo cʉ̃re cʉ caĩ buioriquere api nʉcʉbʉgori Moisé Dio cʉ̃re cʉ caĩricarore bairona na cáti rotiyupʉ Moisé Israel majare. To bairi to cãnacã wiipʉrena na jope turicaroripʉ waibʉcʉ riíre catuyuparã. To bairi Moisé caroaro cʉ caapi nʉcʉbʉgoro tʉjʉri cabuia jʉgoricarãre cʉ careboricarãre carequẽjupʉ Dio Israel majare. Ejipto macana jetore na careyupʉ, riíre na catuqueta wiiri macanare. "|= Diore api nʉcʉbʉgori Ejipto yepapʉ cãnacʉ cabutiyupʉ Moisé. Ejipto macana ʉpaʉ cʉ capunijinirije to nibao joroquena cʉ cauwiquẽjupʉ Moisé. Dio camaja na catʉjʉquẽcʉ cʉ nibao joroquena, “Yʉ mena ãcʉmi. Caroaro átigʉmi,” caĩ tʉgooña ocabʉtiyupʉ. e{C To bairo caĩ tʉgooñaʉ cʉ cãno rooro cʉ caĩ epeyuparã Ejipto macana. Cristo, Dio cʉ cajoopaʉre cʉ na cátiparore bairona cʉ caĩ epeyuparã Moisére. To bairo cʉ na caĩ eperije to anibao joroquena, “Caberopʉ caroa majuu cãnie Dio yʉre cʉ cajoope Ejipto macana na ye na apeye unie netoro caroa anigaro,” caĩ tʉgooñañupʉ. Tz! “Dio yarã mena macacʉ maca yʉ anigʉ. Na menare yʉre na capopiyeyepe to anibao joroquena Dio yarã mena macacʉ yʉ anigʉ,” caĩ tʉgooñañupʉ. Ĩ tʉgooñari Ejipto macana mena caroorije áti wariñuurique macare cabooquẽjupʉ. “Na mena yʉ cáti ãmata yʉ wariñuucõa aninucuquetiboʉ,” caĩ tʉgooñañupʉ. [y/ Moisé cabʉcʉ ãcʉpʉ Diore caapi nʉcʉbʉgoʉ cãñupʉ. To bairi Ejipto macana ʉpaʉ maco co majooricʉ anibaopʉcʉna, “Ʉpaʉ maco macʉ ãmi, ʉpaʉ pãrami ãmi,” cʉ na caĩpe cabooquẽjupʉ. hxI Caberopʉre Moisé cʉ cabuiaro cʉ pacʉa itiarã muipʉa cʉ cayajioyuparã, Diore api nʉcʉbʉgorã. Caroaʉ cʉ cãno tʉjʉrã, “Cʉ̃i jʉgori caroaro átigʉmi Dio,” caĩ tʉgooña nʉcʉbʉgoyuparã Diore. To bairi Ejipto macana ʉpaʉ caʉmʉa niñaacãre na cʉ cajĩa rotirije to nibao joroquena uwiquẽnana cʉ cayajioyuparã. w# Jacobo bero moquena José, Diore api nʉcʉbʉgori bai yajigʉpʉ cabuio weoyupʉ Israel maja Ejiptopʉ cãna na cabuti aápere. To bairi Ejiptopʉre na cabuti aáweopere tʉgooñari cʉ punaare, “To aánapʉ yʉ õwa ãnajere mʉja jee aágarã,” na caĩñupʉ. gvG Isaá bero moquena Jacobo cabʉcʉ ãcʉpʉ bai yajigʉpʉ cʉ pãramerã José punaare, “Caroaro mʉja átibojagʉmi Dio,” na caĩñupʉ. Ĩi, cʉ tuaricʉ mena tuatu mubia cumuri Diore caĩ nʉcʉbʉgoyupʉ Jacobo. #u? Cabero Isaá Diore api nʉcʉbʉgoʉ cʉ punaa pʉgarãre Jacobo, Esaú cawamecʉnare, “Cabero Dio caroaro mʉja átibojagʉmi,” na caĩñupʉ. (tI Abrahãre, “Isaá mʉ camacʉcʉto capãarã mʉ pãramerã anigarãma,” cʉ caĩñupʉ Dio. To bairo caĩricʉ nibaopʉcʉna cʉ macʉ Isaáre cʉ cajĩa joe buje mʉgo joo rotiyupʉ Abrahãre, ¿caroaro yʉre caapi nʉcʉbʉgo majuʉna cʉ ãti? ĩi. To bairo Dio cʉ cáti rotiro Abraham cʉ macʉ jĩcaʉna cãcʉre cʉ cajĩa joe buje mʉgoboyupʉ. “Cʉ̃re yʉ cajĩarije to nibao joroquena Dio cʉ tunu catiogʉmi,” caĩ tʉgooñañupʉ Abraham. To bairi cʉ macʉre cʉ cajĩagari paʉ majuuna Dio cʉ camatayupʉ, caroaro cʉ caapi nʉcʉbʉgoro tʉjʉri. To bairi Isaáre cʉ canetooñupʉ Dio, cabai yajiboʉre. Cʉ netooʉ, Abrahãre cʉ catunuoñupʉ cʉ macʉre. To bairo cayajiboʉre cʉ netooʉ Abrahãre cʉ camajioñupʉ mari camaja cayajiborãre Dio cʉ canetoopere yua. s 6re Na cabuti aáweorica macare tʉgooñaquetiri ape yepa cañuu netori yepa macare caboorã cãñuparã, jõ bui ʉmʉrecoopʉ na cãnipere. To bairo catʉgooñarãre, “Mari Ʉpaʉ ãmi Dio,” caĩrãre na tʉjʉ wariñuʉmi Dio. Na tʉjʉ wariñuʉ, na cãnipa macare mere na quenoobojaricʉmi Dio. oqW Na cabuti aáweorica macare catʉgooñarã na cãmata to bairona catʉgooña tunurã aniboricarãma. p To bairo caĩ tʉgooñarã ape yepa to cãnacã rʉmʉ na cãnicõa aninucupa yepa macare catʉgooñarã ãma. Caroaro tiere mari maji. So Naa yʉ caĩrã nipetirã Diore caapi nʉcʉbʉgorã, “Mʉñʉja joogʉ,” cʉ caĩrique mai na cʉ cajooquẽtopʉna cabai yaji peticoajuparã. Dio na cʉ cajoopere tʉgooña ocabʉtiri cawariñuuñuparã. “Ati yepa jã ya paʉ me ã. Ape yepapʉ Dio ya paʉ maca ã jã cãni majuupa maca,” caĩ tʉgooñañuparã. *nM To bairi Abraham cawamecʉcʉ seeto cabʉcʉ capunaa mácʉ cʉ anibao joroquena cʉ macʉ cabuiayupʉ. To bairi capãarã cʉ pãramerã cãñuparã. To bairi ñocoare, pa rupaariacã quenare cacõoña peo majiña manore bairona cʉ pãramerã cʉ bero macanare cõoña peo majiña maa. m' Cʉ nʉmo Sara co quena Diore caapi nʉcʉbʉgoyupo. Capunaa máco, seeto cabʉcʉo anibaopʉcona, “Dio yʉre cʉ caĩri wame yʉ átibojagʉmi,” Diore caĩ tʉgooña nʉcʉbʉgoyupo. To bairi co cátinemoñupʉ Dio. Cõre cʉ cátinemoro camacʉ cʉjupo yua. Fl To bairi Diore api nʉcʉbʉgori Dio ya paʉ majuu ãnaje macare catʉgooñañupʉ Abraham. Capetiqueti paʉ Dio cʉ majuuna cʉ caquenoori macapʉre cʉ cãnipe macare catʉgooñañupʉ. Pk Aá, topʉ caejayupʉ. Eja, “Ati yepare mʉ yʉ joogʉ,” Dio cʉ caĩricaropʉ cãñupʉ. Apero macacʉ anibaopʉcʉna ti yepapʉ catuayupʉ, Dio cʉ̃re cʉ caĩ cũriquere api nʉcʉbʉgoʉ. Ti wamere bairona cabuioyupʉ Dio Abraham macʉ Isaáre, cʉ pãramipʉ Jacobopʉ quenare. “Ati yepare mʉñʉja joogʉ,” na caĩ buioyupʉ Dio. To bairi Abraham, na quena ti yepapʉ ãnaa waibʉcʉ ajeri wiiri yoaro me ãna wiiripʉ cãninucuñuparã. sj_ Ape wame queti buiorica wame moquena: Dio Abrahãre ape yepapʉ cʉ cajoopa yepapʉre, “Aácʉja,” cʉ caĩro Abraham cʉ cayʉyupʉ, cʉ api nʉcʉbʉgoʉ. Cʉ ya maca cãnacʉ cabuti aájupʉ, cʉ camajiquẽtopʉ aágʉ. i Noé ãnacʉ quenare, “Cañuʉ ãmi,” cʉ caĩ tʉjʉ wariñuuñupʉ Dio cʉ̃re cʉ caapi nʉcʉbʉgoro tʉjʉri. To bairi ati yepare rooro cʉ cátipere cʉ cabuioyupʉ Dio Noére. To bairo Dio cʉ̃re cʉ cabuioro caroaro cʉ caapi nʉcʉbʉgoyupʉ Noé, mai cabaipere tʉjʉquetibaopʉcʉna. Caroaro cʉ api nʉcʉbʉgori cumua capairica caquenooñupʉ. Quenoʉ, caroorãre Dio na cʉ carepere na cabuiobajupʉ Noé. Tia mena cʉ ya wii macanare na cajʉgo catiyupʉ Noé ati yepa caruaropʉ. 1h[ Diore mari caapi nʉcʉbʉgoquẽpata mari tʉjʉ wariñuuquẽemi. Cʉ̃re api nʉcʉbʉgoquẽna cʉ yarã mari ani majiquẽe. “Jocʉ me ãcʉmi Dio. Cʉ̃re seeto yʉ catʉgooña macaro yʉ majiogʉmi cʉ cãniere,” caĩ tʉgooña api nʉcʉbʉgope ã, caroaro cʉ mena macana anigarã. jgM Enocʉ cawamecʉcʉ cʉ quena Diore cʉ caapi nʉcʉbʉgoro tʉjʉʉ cʉ catʉjʉ wariñuuñupʉ Dio. Cʉ tʉjʉ wariñuʉ cʉ tʉpʉ cʉ capi mʉgo jooyupʉ cabai yajiquẽcʉrena. Cʉ̃re cʉ capi mʉgo jooro bero camaja cʉ cabʉgaquẽjuparã, cʉ macabaopʉnana. To bairona ĩ Dio Wadarique Enocʉre Dio cʉ̃re cʉ catʉjʉ wariñuuriquere. Ff Abel cawamecʉcʉ tirʉmʉpʉ macacʉ Diore api nʉcʉbʉgori waibʉcʉ oveja na caĩire cajĩa joe buje mʉgo jooyupʉ Diore. Cʉ cajoorije macare catʉjʉ wariñuuñupʉ Dio cʉ jʉgocʉ Caín ye netoro. To bairi Dio cʉ catʉjʉ wariñuuñupʉ Abere. Cʉ tʉjʉ wariñuʉ, “Abel caroaʉ ãmi,” cʉ caĩ tʉjʉyupʉ. To bairi Abel tirʉmʉpʉ cabai yajiricʉ cʉ nibao joroquena, “Caroaro Diore caapi nʉcʉbʉgoʉ ãnacʉmi,” mari ĩ maji. To bairi mari quena, “Abere bairo Diore mari caapi nʉcʉbʉgoro caroaro mari átibojagʉmi Dio,” mari ĩ maji. +eO Ati ʉmʉrecoo nipetiro cájupi Dio, “To ãmaro,” ĩ wadaʉ. Apeye unie mena mei cájupi Dio ati yepa macaje nipetiro cabaurijere. Apeye unie cabaurije to manibao joroquena nipetiro cájupi. Caroaro tiere mari maji cʉ̃re api nʉcʉbʉgori, cʉ̃re catʉjʉquẽna nibaopʉnana. kdO Mari ñicʉ jãa Dio na cʉ cátibojapere na caapi nʉcʉbʉgoro na catʉjʉ wariñuuñupʉ Dio. =c u Caroare Dio mari cʉ cajoopere, marire cʉ cátibojapere mai tiere tʉjʉquetibaopʉnana, “Jocʉ mee cʉ caĩri wame yʉ átibojagʉmi,” mari ĩ maji, Diore api nʉcʉbʉgori. !b; 'Mari maca caapipajee janarã mee mari ã. To bairi cayajiparã mee mari ã. Cʉ̃re caapipajeerã aniri mari yeri cãnicõa aniparã maca mari ã.ba= &Yʉ yarã ãma caroarã yʉre caapipajeerã. Yʉre caapipajeerã caroaro anigarãma popiye na to nibao joroquena. Jĩcaʉ uwibacʉ cʉ caapipajee janaata cʉ mena yʉ wariñuuquetigʉ, ĩrique ã Dio Wadariquepʉre. N` %Petoacã rʉja mai mʉja cayuupe. Ocõo bairo ĩ ucarique ã Dio Wadariquepʉre caroa cãnipere:Petoacã rʉja mai yʉ Macʉ yʉ cacũricʉ cʉ caejaparo jʉgoye. Acʉ́ uwaro ejagʉmi. ._U $Cʉ tʉpʉ mʉjaare caroare cʉ cajoopere cʉgoga patawãcaquẽja. Canʉca majipe ã. To bairi yeri ocabʉtiya. Yeri ocabʉtiri Dio cʉ caboori wame áticõa aninucuña, quepequẽnana. To bairo mʉja cabairo, “Caroare mʉñʉja joogʉ,” cʉ caĩ cũrica wame cõona mʉja joogʉmi Dio. ^  #To bairi ñe uniere uwiquẽja. Diore api nʉcʉbʉgo anicõaña. To bairo mʉja cabairo caroaro cʉ yere mʉja joogʉmi Dio. ] "Aperã Cristore caapipajeerãre presopʉ na cajooricarãre na bopaca tʉjʉri na mʉja cátinemoñupa. Cristore caapipajeequẽna maca mʉja yere mʉja na caemaro, rooro mʉja na cátie to nibao joroquena mʉja catʉgooñarique paiquẽjupa. Capetiquẽtie Dio yere mʉja cacʉgorije macare mʉja catʉgooñañupa. Marire na caemarije netoro mari cʉgogarã ĩrã mʉja cawariñuuñupa. \5 !Aperã mʉjaare na catʉjʉrona rooro mʉjaare cájupa mʉjaare cateerã. Rooro mʉjaare caĩ wadayupa. Aperãre Cristore caapipajeerã na quenare rooro na cáto tʉjʉrã na mʉja camai tʉjʉyupa. To bairo na mʉja camai tʉjʉrijere tʉjʉrã mʉja quenare capopiyeyeyupa. [  Dio yere mʉja camaji jʉgori paʉ mʉja cabairiquere tʉgooñaña. Cʉ̃re mʉja caapipajee jʉgoro tʉjʉrã aperã maca mʉja catee tʉjʉ tutiyuparã. To bairo mʉjaare na cabai popiyeyerije to nibao joroquena Dio yere mʉja catʉgooña janaquẽjupa. Z{ To bairi Dio cariape tʉjʉ cõoña majimi marire. To bairi seeto uwiobʉja mari Ʉpaʉ Dio cʉ capopiyeyeparãre yua. RY Dio cʉ caĩrica wamere ocõo bairi wame caroaro mari maji: “Yʉ maca capopiyeyepaʉ yʉ ã. Na caroorije wapa na yʉ popiyeyegʉ camajare.” Cabero ocõo bairi wame Dio Wadariquepʉ ĩ ucarique ã: “Mari Ʉpaʉ Dio cʉ yarã caroorije na cátiere cariape tʉjʉ cõoñari na popiyeyegʉmi,” ĩrique ã Dio Wadariquepʉ. X To bairo nare na capopiyeyeriquere tʉgooñarã, ¿dope bairo mʉja tʉgooñati mʉjaa Dio Macʉre jĩcaʉri cabai botiorãa? Dio Macʉ carií yajibojayupi, camajare na yʉ catiogʉ ĩi. To bairo jĩcaʉri, “Cãni majuurije me ã Cristo ye, cʉ cabuiori wame,” ĩrãma. Cristo nare cʉ carií yajibojarique to anibao joroquena, “Ñee unie maa,” ĩrãma. To bairona ĩrãma, Cristo nare cʉ canetoo catiogarije to anibao joroquena. To bairona Dio Espíritu Santo cʉ catʉjʉ maibanana cʉ cabai botiorãre netobʉjaro na popiyeyegʉmi Dio. Moisépʉre Dio cʉ carotirique cabai botiorãre na cʉ capopiyeyerique netoro na popiyeyegʉmi Dio. mWS Tirʉmʉpʉ Moisépʉre Dio cʉ carotirique nii cabai botioʉre cajĩa rotinucuñuparã. Pʉgarã o itiarã cʉ cabai botioro catʉjʉricarã to macanare na cabuioro cʉ cajĩa roca rotinucuñuparã cʉ bopaca tʉjʉquẽnana. uVc To bairo cabai botiorãre seeto uwiobʉja nare. Dio cʉ wapana menare na popiyeye, na joe regʉmi peropʉ. #U? Mari caame tʉgooña ocabʉtioquẽpata caroorijere cátinucurã mari aniborã moquena. Caroa quetire, cariape cãni wamere camajirã nibaopʉnana moquena rooro mari cátinucuata tiere cʉ̃re mari cabai botiorijere yajio majiña maa. Cristo jĩcaʉna ãmi mari caroorijere cawapayebojaʉ. To bairi cʉ̃re mari cabooquẽpata Diore, “Caroorije yʉ cátajere majirioya,” mari tunu ĩ majiquetiborã. #T? To bairi Jesure caapipajeerã aniri mari neñaponucurã. Jĩcaarã caneñapogaquẽna ãma. Nare bairo mari baiquẽna. Neñaporã, mari ame tʉgooña ocabʉtiorã. Ati yepapʉ mari Ʉpaʉ cʉ catunu atípe petoacã rʉja. To bairi neñapori seeto majuu caame buio ocabʉtiope ã. BS} Mari tʉgooña ame ocabʉtiorã. Mari mena macanare na mairã nare mari átinemorã. To bairo nare caroaro mari cabairo tʉjʉrã na quena aperãre mairã, na átinemogarãma moquena. R “Yʉ tʉpʉ caroarã cãniparãre mʉñʉja cũgʉ,” cʉ caĩricarore bairona mari átibojagʉmi. To bairi, “Jocʉ mee ĩmi,” ĩrã, caroaro mari apipajee ocabʉtigarã. “Cʉ̃re caapipajeei yʉ anigʉ,” mari caĩepere mari majiritiquẽna. Q- To bairo marire cʉ cajenibojaro maca Dio tʉna mari áti nʉcʉbʉgorã, mari yeripʉ ĩ jocaquẽnana. “Dio yaʉ yʉ ã, Cristo yʉ ye wapa cʉ cabai yajibojaro maca,” ĩ tʉgooñari cʉ̃re mari apipajeerã. “Oco caʉgueri manie mena wamore ʉgueri coje rericarore bairona yʉ yeripʉre caroorijere yʉ coje rebojaya,” mari ĩrã. To bairo ĩri Dio tʉna cʉ̃re mari áti nʉcʉbʉgorã. cP? Mari yaʉ sacerdote maja ʉpaʉ cãni majuʉ ãmi Cristo, Dio yarã marire cajenibojaʉ. yOk Dio wiipʉre Dio cʉ cãni majuuri paʉ na caĩro, yotorica ajero ʉjaropʉre cajãanucuñupʉ sacerdote maja ʉpaʉ cʉ jetona. Aperãre jãa rotiricaro mee cãñupe. To bairi cajãa uwinucuñuparã. Yʉ yarã, yucʉra maria ti ajero yotoricaro mari uwi majiquẽe, Jesu marire cʉ carií yajibojaro maca. Ti ajerore caneto jãa peticõarãre bairona Diore cawadarã jeto mari ã yua. Cawama wame mari cacũbojayupi Jesu, to cãnacã rʉmʉ caroaro Dio mena mari cãnicõa aninucuparore bairo. N KM To bairi mari caroorijere mere cʉ camajiritioro maca, mari caroorije cawapaye peocõañupi ĩrã, waibʉcʉrãre cajĩa joe buje mʉgo joonemoquetiparã mari ã yua. Debemos acercarnos a Dios )LK Ocõo bairo ĩmi moquena:“Caroorije na cátaje, yʉre na cabai botioriquere yʉ tunu tʉgooñaquetigʉ yua,” ĩmi Dio, ĩ buiomi Dio Espíritu Santo. qK[ “Israel macanare yucʉacã ocõo bairi wame cawama wame na yʉ buiogʉ,” ĩmi mari Ʉpaʉ Dio, caĩñupi Espíritu Santo.“Cabero yʉ yere yʉ carotirije caroaro na yʉ majiogʉ. To bairi na yeripʉ caroaro apipajeegarãma. ‘Dio cʉ caboori wame jetore cariape mari ána,’ caĩrã anigarãma,” ĩmi mari Ʉpaʉ Dio, caĩñupi Espíritu Santo. ZJ- To bairi wame mari majiomi Dio Espíritu Santo ocõo bairo mari ĩ buioʉ: I To bairi cʉ yarãre jĩcanina na bai yajibojaʉ to cãnacã rʉmʉ cañuurã cãnicõa aniparãre na cacũñupi Cristo. OH Topʉ Dio mena yuu ruimi cʉ wapanare Dio na cʉ canetoparo jʉgoye. `G9 Cristo maca jĩcanina marire cabai yajibojayupi, Diore joʉ. Cʉ majuuna Diore joori caroorije mari cátiere yajio majimi. To bairi mari bai yajibojari bero Dio tʉpʉ cáaácoajupi, cʉ menare caroti ruii anigʉ. IF  Mari yarã judío maja yarã sacerdote maja maca to cãnacã rʉmʉ Diore joonucuma, cʉ̃re áti nʉcʉbʉgorica wiipʉre topʉna anicõari. To cãnacã rʉmʉ to bairo jeto waibʉcʉrãre jĩa, na joe buje mʉgo, Diore joonucuma. To bairo na cátie to nibao joroquena caroorije mari cátiere yajio majiquẽema. E Cawama wamere buioʉ Dio cʉ caboori wame cájupi Jesu. Camajare bairona carupaʉcʉcʉ ãcʉpʉ jĩcanina marire cabai yajibojayupi. To bairo cʉ cabairo tʉjʉri mari caroorijere majiriomi Dio. To bairi, “Yʉ yarã ãma. Caroarã ãma,” mari ĩ tʉjʉmi Dio. jDM Ti wame ĩ yaparo, “Yepapʉ camaja tʉpʉ yʉ aágʉ, mʉ caboori wamere átii aácʉ,” caĩñupi. To bairo ĩi, Moisépʉre Dio cʉ caroti jʉgorica wamere wajoami Jesu. Wajoari cawama wamere marire cabuioʉ ãmi Jesu. mCS To bairi, “Camaja na caroorije yajiogarã mʉre waibʉcʉrãre na cajĩa joe buje mʉgo joorijere mʉ tʉjʉ wariñuuquẽe,” caĩñupi Cristo, Moisépʉre Dio cʉ caroti jʉgoricarore bairona na cátie to nibao joroquena. yBk Tiere mʉ cawariñuuquẽto tʉjʉri ocõo bairo mʉ yʉ ĩwʉ: “Yepapʉ camaja tʉpʉ yʉ aágʉ, mʉ caboori wamere átii aácʉ. To bairona ĩ mʉ Wadarique ucarica pũuripʉ yʉ cabaipere,” yʉ ĩwʉ, caĩñupi Cristo cʉ Pacʉre. A{ Camaja na caroorije yajiogarã mʉre waibʉcʉrãre na cajĩa joe buje mʉgo joorijere mʉ tʉjʉ wariñuuquẽe. <@q To bairi Cristo ati yepapʉ camajocʉ cʉ cabuiaparo jʉgoye ocõo bairo Diore cʉ caĩñupʉ:Waibʉcʉrãre na cajĩa joe buje mʉgorije, poca unie quena mʉre na cajoorijere mʉ booquẽe mʉa. To bairi camajocʉre bairona carupaʉ cʉcʉre yʉ mʉ carupeowʉ, mʉre yʉ cajoopa rupaʉre. M? Wecʉa, cabra jĩarique na rií wẽ yaye bate peorique mari camaja ye caroorijere yajio majiquẽe. Waibʉcʉrãre Diore mari joobaopʉnana to bairona mari yeripʉ caroorijecʉna mari aniborã. *>M To bairi to cãnacã cʉma waibʉcʉrãre joe buje mʉgo joonucurã, “Caroorije yʉ cátie ãno mai,” ĩ tʉgooña majima. To bairi Diore joo janaquẽema. =) Camaja Diore cáti nʉcʉbʉgorã waibʉcʉrãre cʉ na cajoobao joroquena caroorije na cátajere camajirioquẽjupi Dio. Cʉ camajirioata jĩcanina cʉ joorã, “Mere caroorije mana jã ã,” ĩ tʉgooña boricarãma. To bairo ĩ tʉgooñari joonemoquetiboricarãma. <  Dio Moisépʉre cʉ cabuiorica wame, ati wame jeto camajare na yʉ átibojagʉ ĩi mee caĩ cũñupi Dio ti wamere. Tie caberopʉ camajare na cʉ cátibojapere ĩ buio majiorica wame cãñupe. To bairi camaja ti wame Dio cʉ caroti jʉgoricarore bairona to cãnacã cʉma waibʉcʉrãre joe buje mʉgonucuma, Diore cʉ joori. To bairo átinucubaopʉnana Dio mena caroaro ani majiquẽema. ; Cristo cʉ quena jĩcanina cabai yajiyupi. Bai yajiri camaja capãarã na ye wapa capopiye tamʉo yajibojayupi cʉ̃re na cajĩaro. Tunu ejagʉmi, mari caroorijere wapayei ejaʉ mee. “Tunu atígʉmi,” caĩ cote ãnare na catio acʉ́ tunu atígʉmi yua.: To bairi jĩcanina mari bai yajigarã mari camaja quena. Mari cabai yajiro bero Dio nipetiro mari cátajere mari tʉjʉ cõoñagʉmi. 9  Capee niri Diore cʉ cajoope to cãmata ati yepa Dio cʉ cátato bero nairoacã Jesu marire cʉ catamʉo bai yajibojanucurije aniboro. To bairi jĩcanina yucʉacã ati ʉmʉrecoo to capetiparo jʉgoye caejayupi Jesu ati yepapʉre. Eja, cʉ majuuna jĩcanina cajooyupi Diore, marire bai yajibojaʉ. To bairo marire cʉ cabai yajibojaro tʉjʉri majiriomi Dio caroorije mari cátiere. N8 Marire judío majara sacerdote maja ʉpaʉ to cãnacã cʉma jãanucumi Dio wiipʉre yotorica ajero ʉjaropʉ Dio cʉ cãni paʉ majuu na caĩri paʉpʉ. Jãari, to cãnacã ni jee jãanucumi waibʉcʉ cʉ cajĩaricʉ ye riíre. Cristo maca capee jooquẽcʉna, jĩcanina cajooyupi, Diore cʉ majuuna marire bai yajibojari. 7 To bairi Cristo cajãañupʉ Dio wii majuupʉ, jõ bui Dio tʉpʉ, marire jenibojagʉ. Ati yepa macá wiire marire cajenibojaʉ me ãmi Jesu. Ati yepa macá wii maca camaja na cáta wii Dio wii jõ bui macá wii cabairi wamere cabai majiori wii ã. 6 To bairi tirʉmʉpʉ Dio wiipʉre na cátipere cáti rotiyupi Dio, cʉ ye majuu jõ bui macajere na majiato ĩi. Dio wii macaje apeye uniere riíre wẽ yaye bate peori, “Ñuubʉja, mere Dio wiipʉ anigaro,” caĩnucuñuparã. To bairona jõ buipʉ Dio tʉpʉ cʉ ya wii majuupʉ mari caeja majiparore bairo ĩi, jĩcaʉ marire cabai yajibojape cãñupa waibʉcʉ netoro cañuʉ. {~|,{4zYzMxx:wuu+tsr'qjo}nMlkj{iggeuddUdDbaa `N_^u]]`\ZYYXWVUTvS}SrRRQAPCOoO!NMMtLKJDHGUFVEZD.C&Am@?>><<; 998865?310/f-+*)'&%$("t! [R<A6/ u '48.Nuricʉ wecʉre cʉ numa camaja, caroaʉ cʉ caricʉtopʉ cʉ mani jĩa ʉgagarã ĩrã. To bairi cʉ na canuro caroaro ʉga wariñuumi wecʉ, “Cabero yʉ jĩa ʉgagarãma,” ĩ tʉgooñaquẽcʉna. Cʉ̃re bairona mʉja bai, yucʉacã ati yepapʉ ãnaa. Mʉja majuuna mʉja caboorijere mʉja áti wariñuunucu, caberopʉ Dio mʉjaare cʉ capopiyeyepere tʉgooñaquẽnana. gGMʉja wejeri paabojari majare caroaro na mʉja cawapayequẽjupa. Na mʉja cawapayequẽtiere tʉjʉ majimi mani Ʉpaʉ Dio. To bairi caroaro na mʉja cawapayequẽnare na tʉjʉmi Dio na catʉgooñarique pairijere. /Mʉja ye cawapa pacarije caajiyari cuiri niyeru cuiri mʉja majuuna mʉja cacũbatie ʉtabutigaro. To bairi tie to bairo cabairijere tʉjʉri, “Caroaro aperãre na mʉja cátinemoquẽjupa,” mʉja ĩ tʉjʉgʉmi Dio. To bairi tie mena caroaro camajare na mʉja cátinemoquetaje wapa mʉja popiyeyegʉmi Dio. To bairona mʉja popiyeyegʉmi Dio camaja caroorije na cátaje wapa nare cʉ capopiyeyeri rʉmʉ cãnopʉre. Ati rʉmʉri pairo apeye uniere cacũrã mʉja anibana quena caberopʉ popiye tamʉorique mʉjaare anigaro. Apeye unie pairo majuu caroa to cãnibato quena yajigaro. Mʉja jutii quena caroa majuu to cãnibato quena caroorãacã ʉga regarãma. c ACaapeye unie pairã yʉ apiya mʉjaa. Mʉja capopiye tamʉopere tʉgooñarique pai otiya. `9To bairi caroa wame áti majibana quena tiere mani cátiquẽpata rooro mani áa. Yucʉra, “Yʉ majuuna caroaro yʉ maji yʉ cabaipere. To bairi aperã netoro caroaro yʉ átigʉ,” mʉja caĩrije ñuuquẽe. 7Ocõo bairo maca caĩ tʉgooñaparã mani ã: “Dio cʉ cabooata yoaro mani catígarã. To bairi cacatirã aniri cʉ caboorijere mani átigarã.” To bairo caĩ tʉgooñaquetipe ã manire. Yucʉ, bujiyʉ, o bujiyʉ ape rʉmʉ manire cabaipere mani majiquẽe, yoaro cacatiparã me aniri. Yoaro mee oco bʉrʉri cabuje wamʉrijere bairona mani camaja quena to bairona yoaro mee mani anigarã ati yepapʉre. % Noa, “Bujiyʉ o bujiyʉ ape rʉmʉ aperopʉ yʉ aácoagʉ. Jĩca cʉma topʉ paa, pairo yʉ wapatagʉ,” caĩrã, yʉ apiya mʉjaa. "= Dio jĩcaʉna ãmi manire carotii. To bairi cʉ jetona, “Ani rooro áami. Apeĩ yʉ carotirijere caroaro áami,” manire caĩ tʉjʉ majii ãmi Dio cʉ jetona. To bairi jĩcaʉna ãmi Dio caroorã na cabai yajiri paʉpʉre mani cáaábopere manire canetooboja majii. To bairo quena cʉna ãmi Dio aperãre cʉ̃re cabooquẽna na cabai yajiri paʉpʉre carei. To bairi mani majuuna, “Apeĩ caroorije cácʉ ãmi,” cariape mani ĩ majiquẽe. Dio jĩcaʉna ãmi caroorije cánare tiere caĩ majii. Inseguridad del día de mañana  Yʉ yarã, roorije ame ĩ buio batequeticõaña. Aperã Jesure caapiʉjarãre, “Rooro áama,” na mʉja caĩ buio bateata Dio cʉ carotirica wamere, “Ame maiña,” cʉ caĩrica wamere cabai netoo nʉcarã mʉja ã. Dio cʉ carotiriquere, “Ñuuquẽe, tiere yʉ nʉcʉbʉgoquẽe,” caĩrãre bairona mʉja bai ti wamere cʉ carotirica wamere mʉja caapi nʉcʉbʉgoquẽpata. H  “Caroorije cácʉ yʉ ã,” cʉ ĩña mani Ʉpaʉ Diore. To bairo cʉ mʉja caĩro, “Caroarã ãma, yʉ mena macana ãma,” mʉja ĩ tʉjʉgʉmi Dio mʉja quenare. Juzgando al hermano B} Caroorije mʉja cátiere tʉgooñarique pai jʉtiritiya. Cajʉgoyepʉ caroorije mʉja cáti wariñuurique to cãnibato quena yucʉacã tiere tʉgooñarique pairi mʉja yerire wajoaya.  3Diore seeto cʉ mani catʉgooña maiata cʉ quena seeto mani tʉgooña maigʉmi. To bairi caroorije áti janacõaña. Ati yepa macana caroorije na cátiere mʉja catʉgooñarijere tʉgooña janacõaña, Diore camairã anigarã. Dio cʉ caboorije jetore tʉgooña ocabʉtiya. k OTo bairi Diore cʉ áti nʉcʉbʉgoya. “Mʉ caĩri wamere bairona cána jã anigarã,” cʉ ĩña. Sataná ye macare cʉ cawadajãrijere api netoo ocabʉtiya. To bairo mʉja cabairo mʉja ruti aágʉmi Sataná, uwii. / WTo bairi mani átinemomi Dio ati yepa macaje caroorijere mani camaiquetiparore bairo ĩi. Ocõo bairo ĩ ucarique ã Dio Wadariquepʉ: “ ‘Aperã netoro camajirã jã ã. Ñe unie jã rʉjaquẽe,’ na majuuna caĩ yeri tʉgooña ocabʉti netorãre na átinemoquetigʉmi Dio. Aperã maca caroaro caĩ tʉgooñarãre, ‘Aperã netoro camajirã jã ã,’ caĩ tʉgooñaquẽna macare caroaro na átinemogʉmi Dio.”  /Cariape ĩro ĩ Dio Wadarique ocõo bairi wame: “Cʉ Espíritu Santore cajooyupi Dio mani mena cãnipaʉre, manire cátinemopaʉre. Seeto mani maimi Dio. Dio cʉ jetore mani camairo seeto boomi. To bairi ati ʉmʉrecoo macaje caroorijere mani camairo booquẽemi Dio.” g GJĩcao cãromio co manapʉre maiquetibaco caʉmʉa aperã mena maca co catʉjʉ mai epericarã cʉtore bairona mʉja bai. Dio yarã anibana quena ati yepa macaje jetore mʉja tʉgooña. Diore bairo tʉgooñaquetibana Diore catʉgooña maiquẽnare bairona mʉja bai. Ati yepa macana caroorije na cátiere camaii ũcʉ Diore camaiquẽcʉ ãmi.  ;Caame tutirã mʉja aninucu, mʉja majuuna caroorije mʉja cátigarijere átigabana. To bairona cãna aniri mʉja ame tutinucu. Apeye unie mʉja caboo netorijere cʉgoquetibana aperã cacʉgorã ye macare mʉja tʉjʉ ʉgoonucu. Na yere mʉja catʉjʉ ʉgoorijere mʉja cʉgo majiquẽe. To bairi mʉja ame tutinucu, mʉja ame quẽnucu. Mʉja caboorijere Diore mʉja cajeniquẽto maca mʉja nuniquẽemi. ucAperãre caroaro na mani cápata mani majuu caroaro cãna Dio cʉ caboorore bairo cãna mani anigarã.MDio cʉ catʉgooña majirore bairo maca catʉgooñarã mani cãmata caroaro na mani tʉgooñagarã aperãre. Mani ame tutiquetigarã. Caroaro nʉcʉbʉgori wadarique mena mani anigarã. Aperãre na mai tʉjʉri na mani átinemogarã. Camajare jĩcarore bairo jeto na mani mai tʉjʉgarã. Caĩto pairã mani aniquetigarã. pYAperãre catʉjʉ ʉgoorã, capejucʉna na cãnopʉre ame tutirique, caroorije nipetiri wame jeto ã. CDio cʉ catʉgooña majirore bairo mʉja tʉgooñaquẽe. Ati yepa macana maca Diore camajiquẽnare bairo mʉja tʉgooñacõa. Mʉja majuuna mʉja ya wame jetore tʉgooñari Dio cʉ catʉgooñarore bairona mʉja tʉgooñaquẽe. Sataná yarã wãtia na catʉgooñarore bairona ã to bairo mʉja catʉgooñarije. wgMʉja yeripʉ aperãre na mʉja catʉjʉ ʉgooata, na mʉja capeju cʉpata caroaro catʉgooña majirã mee mʉja ã. To bairi, “Aperã netoro camajii yʉ ã,” ĩ tʉgooñaquẽja. To bairo mʉja caĩ tʉgooñaata jocarãna mʉja ĩ.  Caroaro catʉgooña majirã anigarã caroa macaje jeto ája mʉjaa. To bairi, “Camaji netoʉ yʉ ã,” aperãre ĩqueticõaña. Aperã maca caroa macajere mʉja cátinucurije tʉjʉrã, “Caroaro catʉgooña majirã ãma,” mʉjaare ĩ tʉgooñagarãma.  To bairona bai higuera cawamecʉtii quena. Olivo na caĩrije macare rica cʉtiquẽto higuera yucʉ. To bairona bai ʉje wʉ quena. Higuera cawamecʉtie macare rica cʉtiquẽto. To bairi oco yepa pupea caoco butiri ope quena jĩca opepʉna caocaarije cabutiata caocaaquẽtie butiquẽto. To bairi caroa jetore ĩ wadacõari caroorije macare cawadaquetipe ã. La verdadera sabiduría wg Yepa pupea caoco butiri ope quenare jĩca opepʉna oco caroa jeto cabutirore, capiyarije ajuyaro butiquẽe. 5~c Ñemero menana caĩ nʉcʉbʉgori wame mani ĩ wada Diore. To bairo ĩbana quena to menana caroorije quenare mani ĩ aperãre. Yʉ yarã, to bairo caĩquetiparã mani ã. H}  Mani Ʉpaʉ Diore mani Pacʉre caroare cʉ mani wada mani ñemero mena. To menana caroare Diore wadabana quena caroorije mani ĩ wada aperãre camajare Diore bairona cabairã cʉ cátanare. a|;Nare nu, nare majio, baibana quena mani ñemero macare dope bairo mani roti majiquẽe. “Caroorije ĩquẽja,” mani ĩ majiquẽe mani ñemerore. Caroorije aperãre na mani caĩ wadaata seeto na mani rooye tuu. +{OMacanʉcʉ macana nipetirã aña, cawʉrã, ria macana, waibʉcʉrã nipetirã caroaro na mani cʉgo maji, na mani roti maji, nuricarãre na mani cabooata. 0zYTo bairona ã mani ñemero. Mani ñemero jʉgori caroorije wadarique ã. To bairi to cãnacã wame caroorije caĩrã mani ã. Ape wame mani rupaʉ macaje mena caroorije mani cáto aperãre carooye tuu netorije ã mani ñemero mena caroorijere mani caĩ wadaro. To bairi mani cãnie quenare rooye tua mani ñemero mena rooro mani cawadaata. Sataná yarã wãtia na cawadajãrijere mani caapiʉjaata rooro wada pairique ã. wygTo bairona mani ñemero õca pãiacã to cãnibato quena caroaro tore mani cajʉgo tʉgooña majiata caroorije mani caĩbope ĩ majiquẽto. To bairi ñemerore caroaro mani cajʉgo tʉgooñaquẽpata seeto caroorije jʉgo wada pairique ã. Pero quenare tʉgooñañajate. Weje capairi wejere mani cajĩa tuata pero õca peroacã anibato quena yoaro mee joe peocõa. `x9Cumua capairica juti ajeri mena yo, mani cáto wino mena cáaátia quenare tʉgooñañajate. Wino capapuro pairica to cãnibato quena we turica pãi mena tia ʉpaʉ ti pãi mena we turi noo cʉ cabooro aá majimi. >wuTo bairi caballore camajare caumaʉre cʉ tʉgooñañajate. Capaii cʉ cãnibato quena cʉ rijeropʉre come wẽ mani cajãata ti wẽ mena cʉ mani we tu maji. To bairona mani ñemero õca ñemeroacã to cãnibato quena tore mani cajʉgo tʉgooña majiata nipetiro mani cãniere caroaro mani ani maji. 3v_Mani nipetirã jĩcaʉ rʉjaricaro mano caroorijere mani átinucu. To bairo cána anibana quena jĩcaʉ maca caroorije ĩquẽcʉna caroa macaje jeto cʉ cawadaata caroaʉ ãcʉmi. Cʉ̃a nipetirije cʉ cátigari wame cõo caroa macaje jeto cáti nutuacʉ ãcʉmi caroa macaje jetore caĩ wadaʉ. u 3Yʉ yarã, Dio Wadariquere cabuiori maja capãarã mʉja anigabapa. To bairo anigabana quena jĩcaarã jeto buiori maja cãniparã mʉja ã. Dio Wadariquere buiori maja na majuuna caroare na cátiquẽpata rooro tamʉorique na joogʉmi Dio. Cʉ Wadarique cabuioquẽnare jĩa netoro popiye tamʉorique na joogʉmi Dio. Tiere tʉgooña majirã cʉ Wadarique cabuiorã capãarã cãniquetiparã mʉja ã. Jt Camajocʉ cʉ rupaʉ cʉ yeri to camanicõaata cabai yajiricʉ ãmi. Tʉgooñaqueti, wãrequeti baiimi. To bairona rupaʉ cabairore bairona, “Diore yʉ apiʉja nʉcʉbʉgo,” caĩrã anibana quena caroare mani cátiquẽpata ñuuquẽe. Jocarãna, “Diore yʉ apiʉja nʉcʉbʉgo,” caĩrã mani aniborã.,sQRahabo ãnaco co cabairique quenare mʉjaare yʉ ĩ buiogʉ. Cajʉgoyepʉ caʉmʉa na cáti eperico anibaco quena cabero Dio yere apiʉjari Israel maja cayajioropʉ co ya macapʉre na catʉjʉra ejaro co ya wiipʉ na cajãa rotiyupo. Cabero aperã nare na cajĩagaro ape wãpʉ na caruti rotiyupo. To bairo caroaro co cáto tʉjʉʉ, “Caroorije cátiquẽcore bairona ãmo,” co ĩ tʉjʉricʉmi Dio Rahabore. DrTo bairi ati wamere mʉja majirã: Diore apiʉja nʉcʉbʉgori caroare cʉ caboori wame jetore mani cáto tʉjʉʉ, “Caroorije manare bairona na yʉ tʉjʉ,” manire ĩimi Dio. “Diore caapiʉja nʉcʉbʉgoʉ yʉ ã,” ĩbana quena cʉ caboori wamere mani cátiquẽpata, caroorije cáti pairãre bairo mani tʉjʉʉmi Dio. “Caroorije manare bairo na yʉ tʉjʉ,” mani ĩquẽcʉmi Dio cʉ caboorije macare mani cátiquẽpata. jqMTo bairi Dio ye quetire cabuioricʉ tirʉmʉpʉ macacʉ ocõo bairo cʉ caĩ ucarica wamere bairona cabaiyupe: “Diore caapiʉja nʉcʉbʉgoyupʉ Abraham. To bairo cʉ caapiʉja nʉcʉbʉgoro tʉjʉri, ‘Caroorije cátiquẽcʉ ãmi Abraham,’ cʉ caĩ tʉjʉyupʉ Dio.” To bairi, “Dio yaʉ majuu ãmi Abraham,” cʉ caĩñuparã aperã quena. pCʉ cabairica wamere caroaro api majiña mʉjaa. Diore caroaro caapiʉja nʉcʉbʉgoʉ aniri cʉ caĩrijere bairo cájupʉ Abraham. To bairi mani maca to bairo cʉ cátajere tʉgooñari, “Caroaro Diore caapiʉja nʉcʉbʉgoʉ cãñupi Abraham,” mani ĩ maji. co?Mani ñicʉ Abraham ãnacʉ cʉ cátajere mʉjaare yʉ ĩ buiopa. Dio, ¿Abraham caroaro yʉre caapiʉja nʉcʉbʉgoʉ cʉ ãti? ĩi Isaá cʉ macʉrena cʉ cajĩa joe buje mʉgo joo rotiyupʉ. To bairo cʉ̃re cʉ caĩro ʉ̃ta tutu bui cʉ cajĩaboyupʉ Abraham cʉ macʉ Isaáre. To bairo cʉ cajĩagari paʉna Dio maca cʉ camatayupʉ. Cʉ matari, “Caroaro yʉre caapiʉja nʉcʉbʉgoʉ ãmi Abraham. Caroorije cátiquẽcʉ cʉ yʉ ĩ tʉjʉ,” cʉ caĩñupʉ Dio. knOCaroaro mʉja tʉgooñaquẽe. Ricati mʉja tʉgooña. Ocõo bairo maca ani majuu: “Dio jĩcaʉna ãmi mani cáti nʉcʉbʉgopaʉ. Cʉ̃re yʉ apiʉja nʉcʉbʉgo yʉa,” caĩrã anibana quena aperãre mani cátinemoquẽpata Diore caapiʉja nʉcʉbʉgoquẽnare bairona mani ã. To bairi jocarãna, “Diore yʉ apiʉja nʉcʉbʉgo,” mani ĩcõa. m“Dio jĩcaʉna ãmi cáti nʉcʉbʉgopaʉ,” mʉja ĩ. Jocarã meena to bairo mʉja ĩ. Wãtia quena to bairona, “Dio jĩcaʉna ãmi cáti nʉcʉbʉgopaʉ,” ĩ majima. To bairo Diore caĩ majirã anibana quena na maca Diore uwirã nanaama. Cʉ uwibana quena caroa macare átiquẽema naa. To bairi mʉja maca, “Diore yʉ api nʉcʉbʉgo,” caĩrã aniri caroare ája. 7lgYʉ cabuiorijere mʉja caapi majiquẽpata ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ buiopa: Caroare mʉja cátiquẽpata, “Caroaro Diore caapiʉja nʉcʉbʉgorã ãnama,” mʉjaare yʉ ĩ majiquẽe. Yʉ macare caroare yʉ cáto tʉjʉrã, “Diore caapiʉja nʉcʉbʉgoʉ ãcʉmi,” yʉre mʉja ĩ maji. zkmTo bairona, “Diore yʉ apiʉja nʉcʉbʉgo,” ĩbana quena caroaro mani cátiquẽpata caĩ jocarã mani ã. PjTo bairi jĩcaʉ mani yaʉ jutii mani, cañigo riaʉ cʉ cãnibato quena, “Ñuubʉja, jutii caroare mʉ bʉgagʉ, ʉgarique quenare mʉ cʉgogʉ,” cʉ mani caĩ ñuu roti tʉjʉata ñuuquẽe. Cʉ̃re mani cajoobopere, cʉ mani canubopere cʉgobana quena tiere cʉ jooquẽnana cʉ mani cañuu roti tʉjʉrije ñuuquẽe. i(hIYʉ yarã, ape wame mʉjaare yʉ ĩ buiopa: “Diore caapiʉja nʉcʉbʉgorã jã ã,” caĩrã anibana quena aperãre na mani cátinemoquẽpata jocarãna, “Diore yʉ apiʉja nʉcʉbʉgo,” caĩrã mani aniborã. To bairo caĩ jocarã mani cãmata manire netooquetigʉmi Dio. g To bairi tunu noa una aperãre cabopacoo tʉjʉquẽnare na bopacoo tʉjʉquetigʉmi Dio na quenare. Na popiyeyegʉmi Dio camajare cʉ catʉjʉ bejeri rʉmʉ cãnopʉ. Aperãre cabopacoo tʉjʉrã maca caroaro netogarãma ti paʉ cãnopʉ. La fe y las obras Af{ To bairi mʉjaa, Dio ye queti buiorique jʉgori catʉjʉ beje ecooparã aniri caroaro ãnajecʉja. Caroaro wadaya. Cʉ caroti cũrique macare mani cápata caroaro mani ani majigarã. 5ec Tirʉmʉpʉ Dio cʉ carotiriquere cũʉ ocõo bairo caĩñupi: “Áti epericarã cʉtiqueticõaña.” To bairi, “Aperãre jĩaqueticõaña,” caĩñupi Dio. To bairi apeo mena áti epequetibana quena camajocʉre mani cajĩaata Dio cʉ carotiriquere cãno cõona caapiʉjaquẽna mani aniborã. d- Dio Wadarique nipetirije cʉ carotiriquere átibana quena jĩca wameacã átiquẽnana cariape cʉ carotiriquere caapiʉjaquẽna mani ã. c To bairo caroaro cána anibana quena caapeye unie pairã jetore mʉja catʉjʉ nʉcʉbʉgoata roorije cána mʉja ã. To bairi ñuuquẽto mʉja ĩimi Dio. “Yʉ carotirije cariape caapiʉjarã mee mʉja ã, rooro cána mʉja ã,” mʉja ĩimi Dio. hbIMani Ʉpaʉ Dio ocõo bairo manire carotiyupi cʉ Wadariquepʉ: “Mʉja majuuna mʉja camairore bairona aperã quenare na maiña,” caĩñupi Dio. Tie cʉ carotirijere mani caapiʉjaata caroaro cána mani anigarã. =asJesure camajirã mani cãmata cʉ yarã mani ã. To bairi aperã Jesu ye quetire na cabuioro apirã mani wariñuu. Caapeye unie pairã maca Jesu ye quetire apirã rooro ĩ epema. 5`cMʉja maca caapeye unie manare to bairona na mʉja tʉjʉ recõa. Caroaro mʉja tʉgooñaquẽe. Caapeye unie pairã maca rooro mʉja átinucuma. Caʉparã tʉpʉ mʉja ñe aánucuma, “Rooro áama,” mʉja ĩ wadajãrã. Ñuuquẽtie mʉjaare na caĩ eperije to cãnibato quena caroaro na mʉja tʉjʉ nʉcʉbʉgo nare. Cabopacarã macare na mʉja tʉjʉ nʉcʉbʉgoquẽe, rooro mʉjaare cátiquẽna na cãnibato quenare. _Yʉ yarã, caroaro yʉ apiya mʉjaa. Cabopacarã na cãnibato quena Dio maca caroaro na mai tʉjʉmi. Na mai tʉjʉri capãarã na cacũñupi cʉ̃re caapiʉjaparãre. To bairi Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ caroaro anigarãma cʉ̃re na caapiʉjaata. (^ITo bairona caĩ tʉgooñarã mʉja cãmata camajare jĩcaro cõona camai tʉjʉquẽna mʉja aniborã. To bairona rooro tʉgooñari camajare jĩcaro cõona na mʉja mai tʉgooñaquẽe. Caapeye unie pairã quenare, caapeye unie mana quenare jĩcaro cõona na mʉja mai tʉgooñaquẽe. x]iCaapeye unie paii macare tʉjʉ mairã, “Atona caroa pãipʉre ruiya,” ¿cʉ mʉja ĩbocʉti? Cabopacaʉ macare caroaro cʉ ĩquẽnana, “To bairona ti paʉpʉna tʉjʉnucucõaña,” o “Yepapʉna ruiya,” ¿cʉ mʉja ĩbocʉti? {\oTo bairi mʉja caneñapori paʉ pʉgarã camaja jĩcaʉ caroa jutii jañari caroa wamo jãrica beto, caajiyari beto tu jãricʉ, apeĩ cabopacaʉ jutii caboarijere jañaricʉ, to bairo cãna na cajãa ejaata ¿dope bairo na mʉja ĩbocʉti? _[ 9Yʉ yarã, apeye mʉjaare yʉ ĩ buiopa: Mani Ʉpaʉ Jesucristo cañuu netoʉ majuure camajirã aniri pairo caapeye cʉgorã quenare caapeye unie mana quenare jĩcaro cõona na maiña. Jĩcaʉ pairo cacʉgoʉre, “Ani cãni majuʉ ãcʉmi. Cʉ yʉ maibʉja. Aperã cacʉgoquẽna macare na yʉ maiquẽe,” ĩ tʉgooñaqueticõaña mʉjaa. Z  Cariapena Diore canʉcʉbʉgorã ocõo bairo maca ãma: Capacʉa bai yaji weoricarãre átinemonucuma. Aperã cawapearicarã romiri quenare átinemonucuma, ñuuquẽto na cabairijere tʉjʉri. Aperã Diore caapiʉjaquẽna caroorije na cátinucurore bairo cátiquẽna ãma. To bairo cabairã mani cãmata cariapena, “Diore caroaro yʉ áti nʉcʉbʉgo,” mani ĩ maji mania.LY “Diore caroaro yʉ nʉcʉbʉgo,” caĩrã anibana quena rooro cawada pairã mani cãmata mani majuuna jocarãna mani tʉgooñaborã. Jocarãna, “Diore yʉ nʉcʉbʉgo,” mani ĩborã. X Jesu jʉgori cawama wame queti ã yucʉra. Tiere manire cʉ cáti rotirica wame maca mani yeri tʉgooña tutuarique joo, tiere yeri wariñuurique mena mani cátiparore bairo. To bairi tiere apiʉjari tiere mani cápata wariñuurique mani joomi Dio. VW 'Jĩcaʉ Dio Wadariquere apibacʉ quena cʉ cátiquẽpata ocõo bairo ãcʉmi: Eñoropʉ cʉ wãtire tʉjʉba, caroaʉ cʉ cabauparore bairo caroaro átiquẽcʉna tirore cũ, aácoati nemoo caroaro cʉ cátibopere majiriticõaʉmi. To bairona ãcʉmi jĩcaʉ Dio Wadariquere apibacʉ quena to caĩri wamere cáti tʉgooñaquẽcʉ. V U To bairi Dio Wadarique mʉja caapirore bairona ája. Tiere apibana quena mani cátiquẽpata jocarãna mani apiborã. T 'To bairi caroorije mʉja cátiere áti janacõaña. Caroori wame mʉja catʉgooñari wame quenare tʉgooña janacõaña. To bairi Dio Wadarique manire cʉ cacũri wame cõona caroaro apiʉjaya mʉjaa. Tiere mani caapiʉjaata mani yeri cayajibopere mani netoogʉmi Dio. KS Mani capunijiniata caroa Dio cʉ caboorijere mani átiquetiborã. PR Yʉ yarã, ati wame caroaro majiña mʉjaa. Caroaro Dio Wadariquere caapipe ã manire. Cawatoana tʉgooña majiquetibana quena aperãre ape wamere cabuioquetipe ã manire. Capunijiniquetipe ã. zQ oTo cãnacã rʉmʉ cʉ mena mani cãnipere mani cajooyupi Dio cajocaquẽtie cʉ ye quetire mani caapiʉja jʉgori paʉpʉ. To bairi aperã Jesure caapiʉjaparã jʉgoye macana cʉ punaa cãnare manire cacũñupi Dio. La verdadera religión VP 'Caroorijere cáti rotii me ãmi Dio. Cabujurije macare cacũricʉ ãmi. Dio manire cʉ cajoorije cañuurije jeto ã. Caroa jetore tʉgooñami mani cãnipere. Manire cʉ catʉgooñari wamere wajoaquẽemi. O #Yʉ yarã, yʉ camairã, caroaro yʉ apiya. “Caroorije yʉ áti rotiimi Dio,” caĩtori wamere tʉgooñaqueti majuucõaña mʉjaa. ;N qOcõo bairo maca ã: Mani majuuna caroori wame mani cátigari wamere tʉgooña neto, to cõona caroorije mani áticõa. To bairi caroorije áti aninucubanana mani yajicoapa yua. M uL e Caroorije noo mʉja caboorona mʉja majuuna mʉja cátigari wamerena, “Diona to bairona yʉ cátipe boʉmi,” ĩ tʉgooñaqueti majuucõaña. Dio caroorije catʉgooñaquẽcʉ ãmi. To bairi, “Caroorije ája,” caĩi me ãmi Dio. BK  Ñuuquẽto mani catamʉori paʉ Diore mani caapiʉja janaquẽpata wariñuurique mani joogʉmi Dio. Ñuuquẽto mani catamʉoro bero mani joogʉmi Dio cʉ mena to cãnacã rʉmʉ caroaro mani cãnicõa anipere. “Nipetirã yʉre camairãre na yʉ joogʉ,” cʉ caĩ cũricarore bairona mani joogʉmi Dio. 8J k Muipu cʉ caajiro ta yoaro mee jinicoapa. Caoó quena yoaro mee jini wẽ boacoapa. To bairi caroa cabaurije anibato quena yajicoapa. Tiere bairona baigarãma caapeye unie pairã. Na ye nipetiro caroa na cátaje to cãnibato quena na menana yajigaro na cabai yajiri paʉ cãnopʉ. Pruebas y tentaciones II   To cãnacãʉ Diore caapiʉjarã caapeye unie pairã quena to bairona cãni wariñuuparã ãma. Apeye unie macare camaiquetipe ã. Tie caoó cajini yajirore bairona yajigaro apeye unie quena. DH  Jesure mani caapiʉjaata cayeri wariñuurã cãniparã mani ã caapeye unie mana anibana quena. Dio maca cãni majuurãre bairo mani tʉjʉʉmi ĩrã caroaro cãni wariñuuparã mani ã. qG ]Jĩcaʉ to bairona catʉgooña ajuʉ jĩca wamerena cariape áti majiquẽcʉmi. Tʉgooña mawijiacõaʉmi. To bairona caĩ tʉgooñaʉ ũcʉre cʉ cajenibati wamere átiboja majiquẽcʉmi Dio, to bairo Diore cʉ caĩ tʉgooñaro. F bE ?To bairi Diore caroaro cʉ tʉgooña nʉcʉbʉgori cʉ jeniya. “Cʉ yʉ cajeniro tʉgooñaquẽcʉmi, yʉ átibojaquẽcʉmi,” ĩ tʉgooñaquẽnana cʉ jeniya. Jĩcaʉ to bairo Diore caĩ tʉgooñaʉ ũcʉ ocõo bairo ãmi: Wino capapuro oco jabenucu. To bairona tʉgooña mawijianucumi, “Yʉ átibojaquẽcʉmi Dio,” caĩ tʉgooñaʉ. D Caroare mʉja cáti majigaata Diore cʉ jeniya. Cʉ̃re mʉja cajeniro cʉ maca, “¿Nope ĩrã nairoacã yʉre na jeniti?” ĩ tutiquẽcʉna caroare mʉja cáti majipere mʉja joogʉmi. Camaja nipetirã cʉ̃re cajenirãre caroaro na átibojagʉmi Dio. VC 'To bairi seeto tʉgooña patowãcaquẽja. “Dio caroaro yʉ átibojagʉmi,” ĩ tʉgooñaña. To bairo cãni tʉgooña patowãcaquẽna mani cãmata caroaro cãna Dio cʉ caboorore bairo cãna mani anigarã. To bairo cʉ caboorore bairo cãna aniri cabero to cãnacã wame mani cabaipere caroaro catʉgooña yuurã mani anigarã. B #Cañuuquẽtie manire to cãnibato quena Diore apiʉjari tiere mani canʉcaata caroaro cãni tʉgooña patowãcaquẽna mani anicõagarã. zA oYʉ yarã, to cãnacã wame cañuuquẽtie tamʉorique manire to cãnibato quena catʉgooña wariñuupe ã. p@ ]Yʉ Santiago cawamecʉcʉ mʉjaare yʉ queti joo. Dio mani Pacʉ yere átibojari majocʉ yʉ ã, cʉ ye quetire buioʉ. To bairo quena mani Ʉpaʉ Jesucristo yere átibojari majocʉ yʉ ã. Atie queti mʉjaare yʉ uca joo yʉ yarãre judío maja nipetiropʉ cãni baterãre, doce poari macanare. Caroaro mʉjaare yʉ ñuu roti. La sabiduría que viene de Dios b?= Dio nipetirã mʉjaare caroaro cʉ átibojaato mʉja nipetirore. To cõona ã.:>m Jesu ye quetire mʉjaare cabuio jʉgorã na ñuato. Aperã Cristore caapipajeerã nipetirã na quena na ñuato. Italia macana Cristore caapipajeerã ñuu rotima mʉjaare. =5 Mari yaʉ Timoteore na capreso jooricʉre mere cʉ buuyuparã. To bairi yucʉacãna yʉ tʉpʉ cʉ caejaata cʉ yʉ ne aágʉ, mʉja tʉpʉ aácʉ. l<Q Yʉ yarã, atie queti petoacã ã yʉ cabuio joorije. To bairi tiere caroaro api peocõaña. #;? Mari Ʉpaʉ Jesu waibʉcʉrã oveja na caĩrãre cacoteire bairona caroaro majuu mari cotemi. Marire carií peti yajibojayupi, camajare na yʉ netoo catiogʉ ĩi. Cʉ cabai yajirique to nibao joroquena Dio cʉ catunu catioyupi, catutuaʉ aniri. Dio, caroa ãnajere cajoʉ mʉjaare átinemogʉmi, nipetiro caroa jeto, cʉ caboorije jeto mʉja cátiparore bairo ĩi. Jesu jʉgori, cañuurã, cʉ caboori wamere bairona cána marire cʉ áticõato Dio. To bairi Jesucristo to cãnacã rʉmʉ mari cáti nʉcʉbʉgocõa anipaʉ ãmi. Amén. : }9s Yucʉacãna mʉja tʉpʉ yʉ catunu aáparore bairo tie quenare Diore yʉ jenibojaya. Bendición y saludos finales 81 “Dio cʉ caboori wame cõona jã áa,” jã ĩ tʉgooñanucu. To bairi Diore jã jenibojanucuña, caroa jeto jã cátiparore bairo ĩrã. 7- Jesu ye quetire cabuio jʉgorãre na nʉcʉbʉgoya. Na cabuiorijere apipajeeya. Diona mʉjaare cacoteparãre na cacũñupi, ape wame macare apipajeerema ĩi. To bairi caroaro mʉja caapipajeero tʉjʉrã wariñuurique mena Diore boca yʉgarãma mʉjaare cabuio jʉ́gorã. Mʉja cãniere na cʉ cajeniñari paʉ, “Caroaro apipajeema,” cʉ ĩ buio majigarãma Diore. Mʉja caapipajeequetato bero to cãmata jʉtiritiri Diore buiogarãma cañuuquẽtie mʉja cátajere tʉgooñari. To bairi na carotirijere caroaro ája. d6A Caroaro caame átinemo aninucupe ã. To bairi wame mari cáto tʉjʉri wariñuugʉmi Dio. 5  Jesu caroorije mari cátiere marire cʉ cawapayebojaro maca mari majuuna Diore cajeni nʉcʉbʉgorã mari aninucu. To bairi Diore cajeni nʉcʉbʉgorã aniri, “Waibʉcʉrã Diore mari cajooro wariñuugʉmi Dio,” mari ĩ tʉgooñaquẽe. “Jã Ʉpaʉ mʉ ã. Cañuu netoʉ mʉ ã,” cʉ mari caĩro wariñuugʉmi Dio. To bairi wame cʉ ĩrã wariñuuriquere cʉ mari joogarã. q4[ Cʉ̃re cabooquẽna mena macana mee mari ã, Dio yarã aniri. To bairi ati yepapʉ na mena yoaro mari cãnipa maca maa. Na ya macari yajigaro. Caberopʉ Cristo mena to cãnacã rʉmʉ cʉ cãnicõa ani macapʉ cãniparã mari ã. o3W To bairi mari quena camaja na ya maca cáaá weorãre bairona judío maja na ya wame na cátiere cajana reparã mari ã. To bairi Jesu macare apipajee nʉcʉbʉgori judío maja na caĩri wamere mari caapiquetipe ã. To bairo mari cabairo tʉjʉrã Jesure rooro cʉ na caĩricarore bairona mari quenare rooro mari ĩgarãma cʉ ye quetire cabooquẽna maca. 21 To bairona Jesu quena maca tʉjaropʉ capopiye tamʉo bai yajibojayupi marire. Topʉ carií yajibojayupi caroorije mari cátiere wapaye rebojaʉ. ;1o Judío maja yarã sacerdote maja ocõo bairo áama Moisé cʉ carotiriquere ána: Waibʉcʉre jĩa átiri cʉ riíre jee jãama Dio wii cʉ cãni arʉa majuu na caĩropʉ. Jee jãa, Diore, “Atie camaja caroorije na cátie wapa ã. Na caroorijere na majiriobojaya,” ĩma. Tiere ti arʉapʉ Diore joo átiri, cʉ rupaʉ macare jõopʉ macá tʉjaropʉ ne aáti joema. To bairona áama sacerdote maja Moisé cʉ carotiriquere ána. ,0Q Cristo marire cabai yajibojayupi, cʉ yarã cañuurã mari cãniparore bairo ĩi. Cabʉcʉ wame Moisé cʉ carotirica wame maca marire netoo catio ocabʉtiquẽjupa. To bairi ti wamere cána Dio yarã caroarã anigari ti wamere cána nibaopʉnana mari mena Dio yarã ani majiquẽema. i/K To bairi aperã ricati na caĩ buioro na apiqueticõaña, cariape cãniere Jesu ye quetire mari tʉgooña janare ĩrã. To bairi aperã, “Atie ʉgarique boje rʉmʉ macajere ʉgarã caocabʉti yericʉna, caroarã Dio cʉ catʉjʉ wariñuurã mʉja anigarã,” mʉja na caĩro na api nʉcʉbʉgoqueticõaña. Dio jeto marire catʉgooña yeri ocabʉtioʉ ãmi. To bairi caroarã catʉgooña yeri ocabʉtirã, caroarã anigarã, cʉ cãnie cañuurije jetore tʉgooñaña mʉjaa. 9.k Jesucristo cawajoaquẽcʉ ãmi. Tirʉmʉpʉ cʉ cabairiquere bairona yucʉ quenare baimi. To cãnacã rʉmʉ to bairona anicõa aninucugʉmi. Cʉ quetire wajoaquẽemi. e-C Mʉjaare Dio ye quetire cabuio jʉgoricarã, Dio yere mʉjaare cajʉgo átanare na tʉgooñaña. Caroaro na cãnajere Cristore na caapipajeeriquere tʉgooñaña. To bairo tʉgooñari na cabairiquere bairona baiya. ,} To bairi ñe unie tʉgooñarique pairique manona ocõo bairo ĩ ucarica wamere catʉgooñape ã:Mari Ʉpaʉ marire cátinemoʉ ãmi. To bairi ñeere mari uwiquẽe. Camaja marire na carooye tuugarije to nibao joroquena mari uwiqueticõagarã. + Niyerure caboo netorã aniqueticõaña. Ocõo bairo Dio cʉ caĩrica wame tʉgooñaña: “Mʉ yʉ aáweoquetigʉ. Mʉ yʉ átinemonucugʉ,” caĩñupi Dio. To bairi apeye unie mere mʉja cacʉgori wame cõoacãrena cʉgo wariñuuña. Pairo boonemoquẽja. * Caroorije cáti eperã aniqueticõaña. To bairo cabairãre na popiyeyegʉmi Dio. To bairi nʉmocʉti nʉcʉbʉgoya mʉjaa. R) Cristore caapipajeerãre presopʉ cajoo ecoorãre na tʉgooña mairi na átinemoña. Na mena presopʉ cãnare bairona nare tʉgooñaña. Aperã rooro na cánare na tʉgooña maiña. Mʉja quena nare bairona catamʉorãre bairona na tʉgooña maiña. Na átinemoña, mʉja quena na mena macana Cristore caapipajeerã aniri. &(E Mʉja tʉpʉ caejarã caroaro na boca tʉjʉya, mʉja camajiquẽna na nibao joroquena. Mʉja tʉpʉ na ani rotiya. Tirʉmʉpʉre to bairona jĩcaʉ na cãni rotii tʉpʉre caejayuparã Dio tʉ macana ángel maja. Cʉ maca, “Dio tʉ macana ãnama,” caĩ tʉgooña majiquẽjupʉ. f' G Jĩcaʉ punaa na cabairore bairona ame maicõa aninucuña, Jesucristore caapipajeerã aniri. &&E Ʉpaʉ cʉ cãnopʉ, cʉ carotiri paʉ macana cãniparã mari ã. Ti paʉ macaje wariñuuriquere cacʉgoparã mari ã. To bairi tie Ʉpaʉ cʉ cãnie cawajoaquetipere majirã Diore cʉ mari wariñuurã. Cʉ caboori wame caroaro mari ána. Pe caʉ̃rije cauwiorore bairona Diore cabai botiorãre na cʉ capopiyeye repe quena uwiobʉja. To bairi maria caroaro cʉ nʉcʉbʉgori cʉ caboorije jetore mari ána. % W$' To bairo ati yepa, ati ʉmʉrecoo quenare yʉ nanaogʉ ĩi, ati ʉmʉrecoo macaje nipetiro cʉ cátaje cʉ carepere mari majiogami. Ʉpaʉ cʉ cãnie jeto wajoa majiquetigaro. Tie jetore requetigʉmi Dio. t#a Tirʉmʉpʉ Israel majare Dio na cʉ caĩ buiori paʉna ati yepa cananaañupe. Cabero ocõo bairi wame caĩ buioyupi Dio: “Cabero moquena ati yepa to nanao joroque yʉ átigʉ. Ʉmʉrecoo quenare yʉ nanaogʉ,” caĩ buioyupi Dio. ^"5 To bairi tiere caroa wame Dio cʉ caĩrijere caroaro cʉ apiya. Cʉ bai botioquẽja. Tirʉmʉpʉ Moisé ati yepapʉ ãcʉ Dio cʉ carotirijere na cʉ cabuioro cʉ caapigateeyuparã Israel maja. To bairo cʉ na cabai botiorije wapa Dio na capopiyeyeyupʉ. To bairo na cʉ capopiyeyericaro netoro na popiyeyegʉmi Dio Jesu macare cabai botiorãre. Jesu maca ʉmʉrecoopʉ cãnacʉ caejayupi, caroa wame buioʉ acʉ́. To bairi caroaro cʉ cabuiorica wamere apiya. n!U To bairi mari Ʉpaʉ Jesu mena macana mʉja ã mʉja quena. Cawama wame Dio, “Na yʉ netoo catiogʉ,” cʉ caĩricarore bairona Jesu maca mari catiomi. Cʉ carií yajibojarique mena mari netoo catiomi Jesu. Tirʉmʉpʉ macacʉ Abel cawamecʉcʉ maca carií yajiyupʉ cʉ jʉgocʉ cʉ̃re cʉ cajĩaro. To bairi cʉ cajĩarique wapa cʉ jʉgocʉre cʉ capopiyeyeyupʉ Dio. Jesu marire cʉ carií peti yajibojarica wame maca caroa wame jʉgori caroorije mari ye buire majiriomi Dio. [~}}|zy-wvutsrDqqpIo_o0nqmbl-kkj?ihhrggeXd3cc5ba`_?^O\8[ZgYYXkVuUUTScRQQ'POO NMLL.KJIdHGG;F4E+DPDCaBA@@!?>`=^To bairo co caĩ buioro apirã Jesu tʉpʉ cáajupá. 6 —Mʉja quena tʉjʉra ajá. Jõ jĩcaʉ ãmi dope bairo yʉ cabairiquere camaji peocõaʉ. Dio cʉ cajooricʉna ãcʉmi. 5To bairi cãromio jã cáató tʉjʉo co oco waarica jotʉre tona ropocõa, macapʉ cáaácoamo. Topʉ ejao camajare cabuioyupo: 47To bairo na cawadapeniri paʉna caʉgarique wapayera aátana Jesu tʉpʉ jã catunu ejawʉ. Ejarã jã catʉjʉ acʉacoapʉ Jesu cãromio mena cʉ cawadapeniro tʉjʉrã. Jĩcaʉ maca ¿ñe uniere co booti? o ¿ñe uniere co mena mʉ wadapeniti? jã caĩ jeniñaquẽpʉ. 3To bairo co caĩro Jesu co caĩ majioñupʉ: —Yʉna mʉ mena cawadapeniina Dio cʉ cajooricʉna yʉ ã, co caĩñupʉ Jesu. <2qTo bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩñupo: —Yʉ maji. Dio cʉ cajoʉ Mesía o Cristo cawamecʉcʉ atígʉmi. Ejaʉ cʉ majuuna nipetirijere mani buiogʉmi, caĩñupo. 1 Dio catʉjʉya mácʉ ãmi. Cʉ̃re cáti nʉcʉbʉgorã na yeripʉ jeto cʉ cáti nʉcʉbʉgoparã ãma, co caĩñupʉ Jesu. ]03Mani Pacʉ Diore áti nʉcʉbʉgorica yʉtea majuu ejagaro. Mere ti yʉtea anitʉga. Camaja Diore na yeripʉ jeto áti nʉcʉbʉgogarãma. To bairona na yeripʉ caroaro cʉ̃re cáti nʉcʉbʉgorãre boomi Dio. ]/3Mʉjaa Samaria macana mʉja cáti nʉcʉbʉgorijere caroaro mʉja majiquẽe. Jã roque jã cáti nʉcʉbʉgonucurijere jã maji. Ocõo bairo ã: Camajare caroorijere na canetoobojapaʉ judío majocʉ anigʉmi. V.%To bairo co caĩro ocõo bairo co caĩñupʉ Jesu: —Yʉ caĩrijere apiya. Cabero icʉ ʉ̃taʉpʉ aáquetibana quena, Jerusalẽpʉ aáquetibana quena mani Pacʉ Diore mʉja áti nʉcʉbʉgogarã. U-#To bairi jã ñicʉ jãa Samaria macana icʉ ʉ̃taʉpʉ Diore cáti nʉcʉbʉgonucuñupa. Mʉjaa judío maja maca, “Jerusalẽpʉ Diore cʉ cáti nʉcʉbʉgonucupe ã,” mʉja ĩnucu, cʉ caĩñupo. v,eTo bairo cʉ caĩro apio ocõo bairo cʉ caĩñupo Jesure: —Dio ye quetire buiori majocʉ mʉ ãcʉ. +9Jĩca wamo cãnacãʉ mena camanapʉ cʉtiñarico mʉ anibapa. Yucʉacã mʉ cacʉgoʉ mʉ manapʉ majuu me ãmi. To bairi cariapena mʉ caĩrije ã. 2*]To bairo cʉ caĩro co maca ocõo bairo cʉ caĩ yʉyupo: —Camanapʉ máco yʉ ã yʉa. Jesu co caĩñupʉ tunu: —Camanapʉ máco yʉ ã ĩo cariapena mʉ ĩ. >)wJesu co caĩñupʉ: —Mʉ manapʉre cʉ pioja. #(?—To roquere tie ocore yʉ jooya. Yʉre mʉ cajooro yʉ oco etiga nemoquetigo. To bairi ati opepʉre oco waago yʉ atíquetinucugo yua, caĩñupo. O'Yʉ cajoorije macare caetirã oco etinemogaquetigarãma. Yepapʉre oco cabuticõa ani opere bairona na anigaro wariñuurique na yeripʉre. Tie jʉgori catícõa aninucugarãma, co caĩñupʉ Jesu. {&o Ocõo bairo co caĩ yʉyupʉ Jesu: —Nipetirã ati ope macaje ocore caetirã oco etigacõa aninucugarãma. W%' Mani ñicʉ Jacobo ati ope macajere caetinucuñañupi. Cʉ punaa, cʉ yarã cʉ nuricarã quena caetinucuñañupa. Ati opere manire cacũñupi cʉ̃a. ¿Mʉ maca cʉ netoro cãcʉ mʉ ãti? cʉ caĩñupo. R$ To bairo cʉ caĩro co maca cʉ caĩnemoñupo tunu: —¿Ñee mena ocore mʉ waa nebocʉti? Ati ope pupeapʉ majuu anicõa. ¿Noopʉ cacaticõa aninucupere cajoorije ocore mʉ bʉgabocʉti mʉa? 2#] To bairi Jesu co caĩñupʉ: —Dio camajare cʉ cajoorijere mʉ majiquẽe mʉa, co caĩñupʉ Jesu. —Yʉ quenare mʉ majiquẽe. Yʉre mʉ camajiata roquere yʉ macare ocore yʉre mʉ jeniborico. Tiere yʉre mʉ cajeniata yʉ maca cacaticõa aninucupere cajoorije ocore mʉre yʉ jooboricʉ. "' Co maca ocõo bairo cʉ caĩñupo: —¿Nope ĩi mʉa Judío majocʉ anibacʉ quena yʉre Samaria macacore yʉre mʉ oco jeniti? cʉ caĩñupo. Ti yʉteapʉre judío maja Samaria macana mena caame tʉjʉ teebʉjanucuwã. Tie jʉgori to bairo cʉ caĩñupo Jesure. n!UTopʉ cʉ caruiri paʉ ʉgariquere wapayera aána macapʉ jã cáaápʉ. Jã cawapayera aáto jĩcao cãromio Samaria macaco oco wao acó caejayupo ti opepʉre. Topʉ co caejaro tʉjʉʉ: —Oco yʉ tĩaña, co caĩñupʉ Jesu.  !;Topʉ oco waarica ope Jacobo cʉ cayejearica ope cãmʉ. Jesu topʉ neto aácʉ caniñacoami. To bairi paaribota cãno ti ope tʉpʉ cayerijã ejawĩ. Ti yepapʉre Sicar cawamecʉti macapʉ caejawĩ. Ti maca tʉpʉ Jacobo tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ macʉ Josére cʉ cajoorica yepa cãmʉ. 9mTopʉ aácʉ Samaria yepapʉ caneto aámi. ? yCapãarã camaja Jesure caʉjawã. Juan cabautisari majocʉ netoro Jesu buerã maca camajare jã cabautisawʉ. Jesu cʉ majuu na cabautisaquẽmi. Capãarã cʉ̃re na caʉjarijere, na cʉ cabautisarijere caqueti apiyupa fariseo maja. Tie quetire apiyuparã ĩi, cáaácoami Jesu Judeapʉ cãnacʉ Galileapʉ. J $Cʉ Macʉre canʉcʉbʉgorã catícõa aninucugarãma. Cʉ̃re canʉcʉbʉgoquẽna maca catícõa aniquetigarãma. Seeto na popiyeyegʉmi Dio to bairo cʉ Macʉre canʉcʉbʉgoquẽnare.[/#Cʉ Macʉre mairi, “Nipetirijere carotii mʉ anicõagʉ,” cʉ caĩñupi Dio. 3"Jesucristo Dio cʉ cajooricʉ aniri Dio cʉ cabuio rotirijere cabuioʉ ãmi. Dio cʉ Espíritu Santore tutuaro cʉ̃re cʉ cajooro to bairo áami. {!Jĩcaarã cʉ̃re caapiʉjarã ãma bairã pʉa. To bairi cʉ̃re caapiʉjarã aniri, “Cariape buiomi,” ĩ majima. N Ʉmʉrecoopʉ cáatácʉ maca nipetirã netoro cãcʉ ãmi. Ʉmʉrecoopʉ cʉ catʉjʉriquere, cʉ caapirique quenare buiomi. Cariape cʉ cabuiorije to cãnibato quena cʉ apiʉjaquẽema camaja. nUJesu ʉmʉrecoopʉ cáatácʉ nipetirã netoro ãmi. Ati yepa macana ati yepa macajere buioma. #Cʉ maca yʉ netoro cãcʉ ani nutuagʉmi Jesu. Yʉ maca cawatoa macacʉ yʉ anicõagʉ, caĩwĩ Juan cʉ buerãre. El que viene de arriba SOcõo bairo maca ã: Jĩcaʉ cʉ nʉmore cʉ canero cʉ yao majuu ãcomo. Cʉ mena macacʉ cõre cʉ canero tʉjʉʉ wariñuunemoʉmi. Jesu jĩcaʉ canʉmo nericʉre bairona ãmi. Camaja cʉ̃re caʉjarã cʉ nʉmo cʉ canericore bairona ãma. To bairi yʉ, cʉ mena macacʉ camaja cʉ̃re na caʉjaro tʉjʉʉ yʉ wariñuunemo. 0YMʉjaare yʉ cabuioriquere mʉja caapitʉgawʉ. “Yʉa Dio cʉ cabejericʉ Cristo mee yʉ ã,” mʉjaare yʉ caĩwʉ. Cʉ jʉgoye cʉ cajoo jʉgoricʉ yʉ ã yʉa. {oTo bairo na caĩro ocõo bairo na caĩ yʉwĩ Juan: —Dio cʉ carotiquẽpata camaja cʉ ʉjaquetiborãma. ;oTo bairo cabairo bero Juan buerã ocõo bairo cʉ caĩwã: —Jãre cabuei, tirʉmʉbʉjaacã Jordán i nʉgoapʉ mʉ mena jĩcaʉ, jãre mʉ cabuioricʉ yucʉra cʉ buerã camajare na bautisarã áama na quena. Nipetirã cʉ ʉjanucuma cʉ̃re, cʉ caĩwã Juãre, Jesu cʉ cãniere cʉ ĩ buiorã. ykTo bairo cʉ cabautisa ani paʉ jĩca rʉmʉ Juan cʉ cabuiorijere caapiʉjarã aperã judío maja yere cátinucurã mena caame wada netowã. Caroorije jã cátaje coje rerã jã áa ĩrã na cátinucurije unie caame ĩ wada netowã. taJuan, bautisari majocʉre presopʉ cʉ na cajooparo jʉgoye cʉ quena bautisaʉ cámí Salim cawamecʉto, Enón cawamecʉti majuuri paʉpʉ. Topʉ pairo oco cãmʉ. To bairi camaja cʉ tʉpʉ bautisa rotira anaa caejawã Juan tʉpʉ. 0 YNicodemo Jesu mena cʉ cawadapeniro bero Judea cawamecʉtopʉ cʉ buerãre jã cajʉgo aámi Jesu. Topʉre camajare jã cabautisawʉ. Yoabʉjaroacã jã cãmʉ. k ODio cʉ cabooro caroaro cána maca cʉ mena macana anigama, na cátinucurije cayajioquẽna aniri. Dio cʉ catʉjoorije macare cána aniri boboquẽema. To bairi baujaro átinucuma. Juan el Bautista vuelve a hablar de Jesús < qNipetirã caroorije cána Dio Macʉ mena anigaquẽema, caroorije jã cátinucurijere tʉjooquẽcʉmi ĩrã. Cʉ mena macana anigaquẽema, caroorije na cátinucurijere mairã. q [Cʉ̃re canʉcʉbʉgoquẽna cʉ capopiyeyeparã anitʉgama. Ocõo bairo ã: Jesucristo jĩa bujuricarore bairo cãcʉ cʉ cáató cʉ cabooquẽjupa camaja. Rooro átaje macare boo netobana canaitĩaropʉ cãnare bairo catuayupa. 6eCʉ Macʉre canʉcʉbʉgorãre na popiyeyequetigʉmi Dio. Cʉ Macʉ jĩcaʉna cãcʉre canʉcʉbʉgoquẽna macare, “Yʉ capopiyeyeparã ãma,” caĩtʉgayupi Dio mere. Dio ati yepa macanare cʉ popiyeyeato ĩi mee cajooyupi cʉ Macʉre. Nare yʉ netoogʉ ĩi cʉ cajooyupi Dio cʉ Macʉre ati yepapʉre. fE’Dio ati yepa macanare seeto maii cʉ Macʉ jĩcaʉna cãcʉre cʉ cajooyupi. To bairo cʉ cáto noa una cʉ Macʉre canʉcʉbʉgorã yajiquetigarãma popiye tamʉorica paʉpʉre. Cʉ mena anicõa aninucugarãma. =sTo bairi nipetirã yʉre caapi nʉcʉbʉgorã caroorã ya paʉpʉ aáquetigarãma. Anicõa aninucugarãma Dio tʉpʉre, caĩwĩ Jesu Nicodemore yua. El amor de Dios para el mundo U#’Tirʉmʉpʉ yucʉ camanopʉ Moisé añare bairo cabauʉ cʉ cawericʉre yucʉpʉ cʉ canʉcoñupi. Moisé aña cʉ cawericʉre cʉ cátatore bairona camaja yucʉpʉ yʉ nʉcogarãma yʉ quenare.  ’Jĩcaʉ maca camajocʉ ʉmʉrecoopʉre cawamʉñaʉ aátacʉ maami. Yʉa jĩcaʉna ʉmʉrecoopʉ cãnacʉ yʉ carui apʉ́. Yʉa camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ ʉmʉrecoopʉ cãnacʉ majuu yʉ ã. To bairi ʉmʉrecoo macaje Dio yere yʉ maji. 1[ Ati yepa macajere yʉ cabuioro mʉja api nʉcʉbʉgoquẽe. To bairi ʉmʉrecoo macaje Dio yere yʉ cabuioata roquere yʉre mʉja api nʉcʉbʉgoqueti majuucõaborã.  Cariapena mʉ yʉ ĩgʉ. Yʉ, yʉ Pacʉ Dio mena jã camajirijere, jã catʉjʉriquere mʉjaare jã cabuiobapʉ. Mʉja apiʉjaquẽe. }s Ocõo bairo cʉ caĩ yʉwĩ Jesu: —¿Israel macanare Dio yere cabuei anibacʉ quena tiere mʉ majiquẽeti? } To bairo cʉ caĩro Nicodemo cʉ caĩ jeniñawĩ tunu: —¿Dope bairo Espíritu Santo mena buiarique to anicʉti? x~iEspíritu Santo camajapʉre cʉ cãni ejarijere mʉ yʉ buio, cabuianemope ã mʉre ĩ buioʉ. Espíritu Santo mena cabuiarã nipetirã winore bairona ãma. Na yeri macajere mani tʉjʉquẽe. Wino quenare mani catʉjʉquẽtie noo cabooro bʉjʉ papu tuuro. ¿Noo macaje to ajupari? mani ĩ majiquẽe. Topʉ aáto áa mani ĩ majiquẽe tie quenare, caĩwĩ Jesu. }To bairi camaja nemoopʉ na cabuia jʉgoricarore bairona cabuianemope ã yʉ caĩrijere apii tʉgooña mawijiaqueticõaña. }|sCamaja na capunaacʉna na punaana ãma. Dio punaa maca ãma Espíritu Santo napʉre cʉ cãni ejarije jʉgori yua. m{S—Cariapena mʉ yʉ ĩgʉ, cʉ caĩwĩ Jesu. —Noo cãcʉ ũcʉ Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ aágʉ Espíritu Santo mena, oco mena cabuianemope ã. To bairo cabuianemoquetacʉ maca Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ aá majiquetigʉmi. ^z5To bairo cʉ caĩro Nicodemo cʉ caĩ jeniñawĩ: —Mani cabʉcʉaro bero dope bairo mani paco ya paropʉ mani buianemo majiquẽna. Mani pacopʉre mani buia bapoo majiquẽna, Jesure cʉ caĩwĩ Nicodemo. eyCTo bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesu: —Cariapena mʉ yʉ ĩ. Noo cãcʉ nemoopʉ cʉ cabuia jʉgoricarore bairona cʉ cabuianemoquẽpata Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ aá majiquetigʉmi, cʉ caĩwĩ Jesu. Bx}To bairi jĩca ñami Jesure jeniñagʉ cʉ tʉpʉ caejawĩ. Ejaʉ ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesure: —Mʉ mena ãcʉmi Dio. To bairi apeyere mʉ áti iñoo majii cʉ tutuarique jʉgori. Mʉ cáti iñoonucurijere tʉjʉrã, “Camajare cʉ buioato ĩi mʉre cajooyupi Dio,” jã ĩ maji, caĩwĩ Nicodemo Jesure. w Jĩcaʉ fariseo na caĩrã mena macacʉ Nicodemo cawamecʉcʉ cãmi. Cʉ quena judío majare carotirã mena macacʉ cãmi. dvAAperã cʉ na cabuioquetibato quena cʉ majuu na catʉgooñarijere camaji peocõawĩ.tuaNa catʉgooñarijere catʉjʉ maji peocõawĩ Jesu. To bairi, “Yʉre caapiʉjarã ãma,” caĩquẽmi. _t7Capãarã Jerusalẽpʉ Pascua boje rʉmʉ cãno caneñaporicarã Dio cʉ camajirije mena Jesu cʉ cáti iñoorijere tʉjʉrã, “Dio cʉ cajooricʉ ãcʉmi,” cʉ caĩ tʉgooña nʉcʉbʉgowã Jesure yua. s Cʉ̃re na cajĩaricaro bero catunu catiipʉ cʉ cãno cʉ buerã cʉ cabuioriquere jã catʉgooña majiwʉ. Tiere tʉgooñarã, “Cʉ cabuioriquere cariapena caĩñupi,” jã caĩ nʉcʉbʉgowʉ. To bairi Dio ye quetire cabuiori maja tirʉmʉpʉ macana Jesu cʉ cabaipere na cauca jʉgoyeyerique quenare, “Cariape caĩñupa,” jã caĩ nʉcʉbʉgowʉ yua. Jesús conoce a todos Zr-Jesu ti wiire ĩi, cʉ majuuna cʉ rupaʉ macare ĩ buio majioʉ caĩbami. NqTo bairo cʉ caĩro ʉparã cʉ caĩwã tunu: —Áti majiña maa. Ati wiire ána yoaro majuu cuarenta y seis cʉmari capaawã. ¿Mʉ maca itia rʉmʉna mʉ wajoa nʉco ocabʉtibocʉti mʉa? 7pgTo bairo na caĩro ocõo bairo na caĩ yʉwĩ Jesu: —Ati wiire rocacõaña. Mʉja carocaro bero itia rʉmʉna yʉ áti quenoogʉ ati wiire tunu, na caĩ yʉwĩ Jesu. To!Judío maja ʉparã to bairo cajoo wapatarãre cʉ care buuro tʉjʉrã ocõo bairo cʉ caĩ jeniñawã: —¿Ñamʉ mʉre cʉ carotiro apeye ati wiipʉ cajoo wapata ánare na mʉ acu buuti? “Dio yʉ cʉ carotiro na yʉ acu buu,” mʉ caĩata cʉ camajirije mena tʉjʉ acʉarica wamere jã áti iñooña, caĩwã Jesure. /nWTo bairo cʉ cáto tʉjʉrã tirʉmʉpʉ macacʉ David, cʉ caucariquere jã catʉgooñawʉ. Ocõo bairo caucayupi David: “Dio, mʉ ya wiire yʉ mai neto.” m#Buaare cajoo wapatarãre ocõo bairo na caĩwĩ: —Ati majare na jee buti aánaja. Yʉ Pacʉ ya wiire apeye joorica wii átiqueticõaña. lTo bairo na cáto tʉjʉʉ Jesu yʉta miji wẽri mena caquenoowĩ baperica wẽre. Ti wẽ mena waibʉcʉrã cajoorãre na cabape acu buucõawĩ. Niyeru cawajoari maja na ye niyeru cuirire cama bate recõawĩ. Na ye cajawori quenare catu ne roca cũcõawĩ. kJerusalẽpʉ ejaʉ Dio wiipʉ cajãa aámi. Ti wiipʉre waibʉcʉrã joori cawapatarãre na catʉjʉwĩ. Wecʉare, ovejare, buaare camaja na cajĩa joe buje mʉgoparãre joori cawapatawã. Aperã quena topʉ caruiwã ape yepari macaje niyeru wajoari cawapatarã. kjO Judío maja na boje rʉmʉ pascua na caĩri rʉmʉ jʉgoyeacã Jerusalẽpʉ cáaámi Jesu. eiC Cabairo bero Jesu Capernaum cawamecʉti macapʉ cáaámi. Cʉ paco, cʉ bairã cʉ mena cáaáma. Jã quena cʉ buerã quena jã cáaápʉ. Ti macapʉre capee rʉmʉriacã mee jã cãmʉ. Jesús purifica el templo h Jesu atiere Galilea cawamecʉtopʉ Caná cawamecʉti macapʉ cáti iñoowĩ. Tiere ácʉ topʉ nemoona cʉ cáti majirije mena cáti iñoo jʉgowĩ. Tiere cʉ cáto tʉjʉrã jã cʉ buerã, “Dio cʉ cajoʉna ãmi,” cʉ̃re jã caĩ nʉcʉbʉgowʉ. ~gu —Nipetirã ʉje ocore catĩarã caroa macare tĩa jʉgonucuma. Ati maja cawatoa cãnie macare tĩa jʉgoyupa manire. Pairo etiricaro bero cawatoa macajere catĩa bui peope nibapa. Caroa macare mʉ tĩa jʉgo rotiquẽjupa mʉa, caĩwĩ. f1 Ti boje rʉmʉ cajʉgo ácʉ, “Jesu cʉ cajeñoorije ãno,” caĩ majiquẽmi. Topʉ catĩa coterã jeto oco cãnajere ʉje oco Jesu cʉ cajeñoorijere camajiwã. To bairi ti boje rʉmʉ cajʉgo ácʉ tiere etiñari cawamo jiaʉre cʉ pijo, ocõo bairo cʉ caĩwĩ: e3To bairo na cáti yaparoro ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —Petoacã waa ne aánaja boje rʉmʉ cajʉgo ácʉ tʉpʉ. “Jaʉ,” ĩrã cane aáma. CdTo bairi Jesu ti wii macana catĩa coterãre ocõo bairo na caĩwĩ: —Atie jotʉrire oco pio jãña. To bairo na cʉ caĩrore bairona cámá. Capio jãwã ti rʉri caroaro jiraropʉ. cTopʉ seis jotʉri ʉ̃ta mena na cáta jotʉri cãmʉ. Judío maja caroorije jã cátajere rerã jã áa ĩ majiorã na caoco pio jãnucuri jotʉri cãmʉ. Veinte o treinta galones cõo cajañari rʉri capaca rʉri cãmʉ to cãnacã jotʉna. b-To bairo cʉ caĩbato quena co maca ti wii macana catĩa coterãre ocõo bairo na caĩwõ: —Mʉjaare cʉ carotipe nipetiro caroaro ája. PaTo bairo co caĩro ocõo bairo co caĩwĩ Jesu cʉ pacore: —Caaco, ¿nope ĩo yʉ mʉ buioti yʉ macare? Yʉ Pacʉ yʉre cʉ cacũrique yʉ áti rotiquẽemi mai, co caĩwĩ Jesu cʉ pacore. +`OBoje rʉmʉ na cáto na caetirije ʉje oco capeticoapʉ. Capetiro tʉjʉo ocõo bairo caĩwõ Jesu paco co Macʉ Jesure: —Macʉ, ʉje oco etirique peticoapʉ. =_uJesu quenare, jãre cʉ buerã quenare jã capiwã. W^ )Itia rʉmʉ Felipere, Natanaere Jesu cʉ capiricaro bero Galilea yepapʉ Caná cawamecʉti macapʉ jĩcaʉ to macacʉ cawamo jiawĩ. To bairi boje rʉmʉ cámá. Jesu paco quena cãmo ti boje rʉmʉ cãno. ] 3Cariape mʉ yʉ ĩ. Caberopʉ ʉmʉrecoo capãro mʉja tʉjʉgarã. To bairo capãro yʉ tʉpʉ ángel maja rui atínucu, na cawamʉ aánucurijere mʉja tʉjʉgarã. Camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ yʉ cãno maca to bairo yʉre mʉja tʉjʉgarã.\ 2To bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesu: —“Higuera yucʉ ẽoropʉ mʉ ãmʉ,” mʉ yʉ caĩrijere apii, “Dio Macʉna mʉ ãcʉ,” ¿yʉre mʉ ĩ nʉcʉbʉgoti? Caberopʉ atie netoro caroa áti iñoorica wamerire mʉ tʉjʉgʉ. [ 1To bairo cʉ caĩro Natanael maca cʉ caĩwĩ: —Dio Macʉna mʉ ãcʉ mʉa. Israel macana Ʉpaʉ majuu mʉ ãcʉ. Z +0To bairo Jesu cʉ caĩro apii ocõo bairo cʉ caĩ jeniñawĩ Natanael: —¿Dope bairi yʉ mʉ majiti? To bairo cʉ caĩ jeniñaro Jesu ocõo bairo cʉ caĩ yʉwĩ: —Felipe mʉre cʉ capiparo jʉgoye mʉ yʉ tʉjʉtʉgawʉ, higuera cawamecʉtii ẽoro mʉ cãno. Y /Cabero Natanael cʉ cáató tʉjʉri ocõo bairo caĩwĩ Jesu: —Ani Israel macacʉ, caĩtorique mácʉ majuu ãmi. 2X _.Natanael maca cʉ caĩwĩ: ¿Mʉ catʉgooñaro Nasarépʉre caroarã na nicʉti? cʉ caĩwĩ. To bairo cʉ caĩro: —Jitá, mani tʉjʉto, cʉ caĩ yʉwĩ Felipe. W )-Felipere, “Jitá,” Jesu cʉ caĩro apiri Natanaere cʉ capii aámi. Natanael tʉpʉ ejaʉ ocõo bairo cʉ caĩwĩ: —Dio cʉ cajoʉre jã bʉgawʉ, Moisé cʉ caucarica pũuropʉ cʉ caucaricʉrena. Dio ye quetire buiori maja quena cʉ̃rena caĩ ucayupa. Jesuna ãmi na caucaricʉ, José macʉna Nasaré macacʉ, caĩwĩ Felipe. Nemoona, “José macʉ ãcʉmi,” caĩ tʉgooñabami Felipe. vV g,Felipe Betsaida cawamecʉti maca macacʉ cãmi. Pedro quena cʉ bai André mena ti maca macanana cãma. 0U [+Cabero macá rʉmʉ maca Jesu Galileapʉ aágʉ cãmi. Topʉ cʉ cáaáparo jʉgoye Felipe cawamecʉcʉre bʉga ejari ocõo bairo cʉ caĩwĩ: —Jitá yʉ mena. zT o*André Simóre cʉ capii ejawĩ Jesu tʉpʉ. To bairi Jesu maca cʉ̃re tʉjʉri ocõo bairo cʉ caĩwĩ: —Simón mʉ ã, Jonás macʉ. Cabero Cefa mʉ wamecʉtigʉ. Cefa Pedro o, ʉ̃taa ĩgaro ĩ. Jesús llama a Felipe y a Natanael RS )To bairi cʉ jʉgocʉ Simóre nemoona camacaʉ aácoami André. Cʉ bʉgaʉ ocõo bairo cʉ caĩwĩ: —Mesíare jã bʉgawʉ. Mesía Cristo Dio cʉ cabejericʉ ati yepapʉre cʉ cajooricʉ ĩgaro ĩ. SR !(Yʉ mena Jesure caʉjaʉ Simón Pedro bai André cawamecʉcʉ cãmi. *Q O'—Adʉja. Mʉjaare yʉ iñoopa, jã caĩwĩ Jesu yua. To bairo cʉ caĩro cʉ mena jã cáaápʉ. Canaiori paʉ cãno topʉ cʉ mena jã cãni naiocoapʉ. P y&To bairo jã cabairo Jesu jã caamojore tʉjʉwĩ cʉ bero jã caʉja aánare. —¿Ñeere boorã yʉre mʉja ʉja atí? jã caĩ jeniñawĩ. To bairo jãre cʉ caĩ jeniñaro: —¿Noopʉ mʉ cãni paʉ to ãti? cʉ̃re jã caĩ jeniña yʉwʉ. gO I%To bairo cʉ caĩrijere apirã Jesu macare cʉ jã caʉjacoapʉ Juãre caʉjabatana yua. TN #$Cʉ mena jã cãno Jesu jãre cʉ caneto aáto tʉjʉri ocõo bairo caĩwĩ Juan: —¡Tʉjʉya! Jĩina ãmi Dio cʉ cajooricʉ. Ati yepa macana rooro na cátiere carei atácʉ ãmi jĩia, caĩwĩ Juan. M }#Cabero ape rʉmʉ cʉ cabautisanucuropʉna cãmi Juan tunu. Jã pʉgarã yʉ, André quena Juan buerã jã cãmʉ. [L 1"Atie cajʉgoye Dio yʉre cʉ caĩricarore bairona cabairije tʉjʉʉ cʉ̃re yʉ tʉjʉ majiwʉ. To bairi mʉjaare yʉ buio. Cʉna ãmi Dio Macʉ, caĩ buiowĩ Juan camajare. Los primeros discípulos de Jesús 8K k!Nemoo to bairo cabaiire yʉ majiquẽpʉ. To jʉgoyepʉ Dio oco mena yʉre cabautisa rotii ocõo bairo yʉ caĩwĩ: “Espíritu Santo rui atí, jĩcaʉ cʉ buire cʉ caeja pearo mʉ tʉjʉgʉ. To bairo cabairo tʉjʉʉ, ‘Camajare Espíritu Santore cajoʉ ãmi,’ mʉ ĩ majigʉ,” yʉ caĩwĩ Dio. bJ ? ’Cãnʉ Espíritu Santo buare bairo cabauʉ rui atí, ani Jesu buipʉ eja peawĩ. %I E—Cʉ tʉjʉʉ, “Cʉna ãmi,” cʉ yʉ caĩ majiquẽpʉ. Majiquetibacʉ quena Israel macana cʉ̃re na majiato ĩi oco mena na yʉ cabautisaʉ apʉ́. DH Cajʉgoye mʉjaare buioʉ ocõo bairo mʉjaare yʉ caĩ buiowʉ: “Caberopʉ jĩcaʉ atígʉmi. Nemoopʉna cãnicõañupi. To bairi yʉ netoro cãcʉ ãmi,” yʉ caĩwʉ, caĩwĩ Juan. rG _Cabero ape rʉmʉ maca cʉ tʉpʉ Jesu cʉ caejaro catʉjʉwĩ Juan. Cʉ̃re tʉjʉʉ ocõo bairo caĩwĩ topʉ cãnare: —¡Tʉjʉya! Cʉna ãmi Dio cʉ cajooricʉ. Oveja waibʉcʉ cawimaʉre na cajĩa joe buje mʉgoʉre bairo cãcʉ ãmi. Cajʉgoye macana judío maja na caroorijere rerã jã áa ĩrã oveja cawimaʉre jĩa, cajoe buje mʉgo joonucuñupa Diore. Tie na cátinucuriquere bairona ãmi ani. Cʉ̃a ati yepa macana nipetirã rooro na cátinucurijere majiriobojagʉmi. )F MTie to bairije cabaiwʉ Betábara cawamecʉtopʉ, Jordán cawamecʉti ya ape nʉgoa tʉ maca. Topʉ camajare cabautisawĩ Juan. Jesús, el Cordero de Dios 9E mCʉ maca yʉ bero buio teñagʉmi. Yʉ bero anibacʉ quena yʉ netoro majuu cãcʉ ãmi. Cʉ paabojari majocʉre bairo cãcʉ maca yʉ ã. Cañuu netoʉ ãmi, na caĩwĩ Juan. D To bairo cʉ̃re na caĩ jeniñaro: —Yʉ bautisanucu oco mena. Apeĩ maca ãmi jĩcaʉ mʉja watoapʉre mʉja camajiquẽcʉ. rC _Ocõo bairo cʉ caĩ jeniñanemowã tunu: —Baiyupa, “Dio cʉ cabejericʉ Cristo mee yʉ ã,” mʉ ĩ. “Elías ãnacʉ catunu catiricʉ mee yʉ ã,” mʉ ĩ. “ ‘Jĩcaʉ Dio ye quetire buiori majocʉ majuu atígʉmi,’ na caĩricʉ mee yʉ ã,” mʉ ĩ. ¿Nope ĩi camajare na mʉ bautisati, “Na mee yʉ ã,” ĩbacʉ quena? cʉ caĩ jeniñawã. XB +Juãre cajeniñaricarã fariseo maja mena cabuerã na cajooricarã cãma. A !To bairo na caĩro ocõo bairo na caĩ yʉwĩ Juan: —Tirʉmʉpʉ macacʉ Dio ye quetire buio jʉgoyeyeri majocʉ Isaía cawamecʉcʉ ocõo bairo caĩñupi: “Jĩcaʉ cayucʉ manopʉ, camaja na cãniquẽtopʉ caawajanucu teñaʉ anigʉmi,” cʉ caĩricʉ yʉ ã. Ocõo bairo caĩñupi Isaía: “ ‘Mani Ʉpaʉ cʉ cáatíparo jʉgoye caroaro quenoo yuuya. Cariape cãni wã caroa wã mʉja cátore bairo quenoo yuuya mʉja yerire,’ caĩi anigʉmi,” caĩñupi Isaía. Cʉ caĩricarore bairona cabaii yʉ ã. l@ STo bairo cʉ caĩro apirã: —To roque ¿Ñamʉ ũcʉ majuu mʉ ãti? Jãre cajeniña jooricarãre mʉ cayʉrijere jã cabuio majiparore bairo jãre buioya. ¿Mʉ majuu ñamʉ yʉ ã mʉ tʉgooñati? cʉ caĩ jeniñawã. 8? kTo bairo na cʉ caĩro cʉ caĩ jeniñanemowã: —¿To roque ñamʉ majuu mʉ ãti? ¿Tirʉmʉpʉ macacʉ Dio ye queti buiori majocʉ Elías cawamecʉcʉ catunu catiricʉ mee mʉ ãti? cʉ caĩ jeniñawã. —Yʉ aniquẽe, na caĩ yʉwĩ Juan. To bairo cʉ caĩro cʉ caĩ jeniñanemowã tunu: —¿Dio yere buiori majocʉ jĩcaʉ atígʉmi na caĩricʉ mee mʉ ãti? cʉ caĩ jeniñawã. —Yʉ aniquẽe, na caĩwĩ Juan. > Cariapena na caĩ yʉwĩ Juan: —Yʉa Dio cʉ cajooricʉ anibacʉ quena cʉ cabejericʉ majuu mee yʉ ã. Cristo mee yʉ ã. r= _Jerusalén macana judío maja sacerdote maja ʉparãre, aperã levita poa macanare Juan tʉpʉ cʉ jeniña rotirã na cajooyupa. To bairi na cajooricarã Juan tʉpʉ ejarã: —¿Ñamʉ majuu mʉ ãti mʉa? cʉ caĩ jeniñawã. 0< [Jĩcaʉ maca Diore catʉjʉricʉ maami. Cʉ Macʉ jĩcaʉna cʉ mena cãninucuʉ maca cʉ Pacʉre mani camajiro cájupi. Juan el Bautista habla en favor de Jesucristo ;  Moisé tirʉmʉpʉ macacʉ Dio cʉ carotirijere cajooyupi. Jesucristo maca mani mai tʉjʉri caejayupi, cariape macaje buiori. o: YMani nipetirãre camai tʉjʉ netoñupi Jesucristo. To bairi cañuu netorijere manire cajooyupi. !9 =Juan maca Dio Macʉ ye quetire buioʉ ocõo bairo caĩwĩ: —Anina ãmi mʉjaare yʉ caĩ buioricʉ. Ocõo bairo yʉ caĩ buiowʉ: “Caberopʉ jĩcaʉ atígʉmi. Nemoopʉna cãnicõañupi. To bairi yʉ netoro cãni majuʉ ãmi. Cʉ rʉgaro cãcʉ majuu yʉ ã,” caĩwĩ Juan. &8 GTo bairi Dio Macʉ, Dio Ye Quetire Cabuioʉ Majuu maca ati yepapʉ cabuiayupi. Camajocʉ macʉre bairona buiari, jã mena cãmi. Camajare camai netocõawĩ. Nipetirije cʉ cabuiorijere cariape jeto caĩwĩ. Cʉ cátaje quena cariape jeto cámí. Dio Macʉ majuu jĩcaʉna ãmi. To bairi cʉ Pacʉre bairona ãmi. To bairo caroaro majuu cʉ cãniere, cʉ catutuarije mena cʉ cátaje quenare jã catʉjʉwʉ. 07 [ Camaja punaa cʉtajere bairo aniquẽema Dio punaa maca. Camaja na cátaje mena na caboorije mena punaa cʉtima. Dio punaa maca cʉ jʉgori jeto cʉ punaa cãna ãma. 86 k Jĩcaarã maca cʉ̃re canʉcʉbʉgowã. To bairo cʉ̃re na canʉcʉbʉgoro Dio punaa cʉ yarã majuu na cãni rotiwĩ, “Jã mena caroaro ãña,” cʉ̃re caĩrã macare. V5 ' Cʉ cáta yepa macana tʉpʉ cʉ caejabato quena cʉ yarã cʉ cabooquẽma. e4 E Dio Macʉ ati yepapʉ caejayupi, Dio cʉ cãniere iñoʉ acʉ́. Dio mena ati yepare cátacʉ cʉ cãnibato quena ati yepa macana maca cʉ̃re, “Cʉna ãmi,” cʉ caĩ tʉjʉ majiquẽma ati yepapʉ cʉ caejaro. 3   Ati yepa macana nipetirãre Dio ye quetire caroaro buioʉ acʉ́ caejayupi Dio Macʉ, cajĩa bujubojaʉre bairo cãcʉ majuu. L2 Juan ati yepa macanare cajĩa bujubojaʉre bairona cãcʉ majuu mee cãñupi. Cajĩa bujubojaʉre bairo cãcʉ majuu macare, Dio Macʉ majuu cʉ cáatípe macare cabuio jʉgoyeyei cãñupi Juan. @1 {Dio Macʉ, ati yepa macanare cajĩa bujubojaʉre bairo cãcʉ majuu cʉ cáatípere cabuio jʉgoyeyeyupi Juan. Camaja Dio Macʉre na nʉcʉbʉgoato ĩi to bairo cabuio jʉgoyeyeyupi. W0 )Dio cajooyupi Juan cawamecʉcʉre cʉ ye quetire cabuio jʉgoyeyepaʉre. 1/ ]Atie jĩa bujuriquere bairije ã Dio ye quetire buiorique, canaitĩaropʉre bairo cãnare, Diore camajiquẽnare. Cʉ Pacʉ yere iñoogʉ caejayupi Dio Macʉ. To bairi canaitĩarije jĩa bujuriquere to cayaa majiquẽtore bairona neto majiquẽe caroorije átaje Dio ye quetire buiorique macare. . Catiriquere cajoʉ ãmi Dio Macʉ. To bairo aniri ati yepa macanare na cajĩa bujubojaʉre bairo ãmi Dio Macʉ, cariape macajere camajare na iñoʉ. Cariape macaje na majiato ĩi to bairo cabaiwĩ Dio Macʉ, Dio Ye Quetire Cabuioʉ Majuu cawamecʉcʉ maca. ;- qDio cʉ Macʉ mena nipetirijere cájupi. Ati yepapʉre nipetirije cʉ mena cʉ cátaje jeto ã. Dio Ye Quetire Cabuioʉ Majuu cawamecʉcʉ cʉ camamata ati yepa macaje maniboro. ,, UNemoopʉna Dio mena cãnicõañupi. f+ INemoopʉna cãnitʉgayupi Dio Macʉ, Dio Ye Quetire Cabuioʉ Majuu cawamecʉcʉ. Ati yepare Dio cʉ cátiparo jʉgoye cãnitʉgayupi. Dio mena cãñupi Dio Ye Quetire Cabuioʉ Majuu cawamecʉcʉ. Cʉ quena Diona cãñupi. *Yʉ yarã, ati wame majiña mʉjaa: Jĩcaʉri una mʉja mena macana Dio Wadariquere caapiʉjaricarã anibana quena Jesure na camajiritiata tʉgooña ocabʉtiriquere nare cajoope ã. To bairo Jesure tʉgooña ocabʉtiriquere na mʉja cajooro pairo na caroorije to cãnibato quena tiere na majiriobojagʉmi Dio. To bairi na yeri cayajiboriquere netogarãma yua. To cõona ã.)_(7Cabero Diore cʉ cajeniro caocayupe tunu. Caocaro bero na caoterije caputiyupe tunu. R'Elías cawamecʉcʉ Dio ye quetire buiori majocʉ cãñupʉ. Diore cʉ cajeniriquere tʉgooñaña. Manire bairona cabaii camajocʉ cãñupʉ. Manire bairona cabaii anibacʉ quena, “To ocaqueticõato,” Diore seeto cʉ caĩ jeniñupʉ. To bairo Diore cʉ caĩ jeniro ati yepapʉ caocaquẽjupe itia cʉma, ape cʉma recomaca. ;&oTo bairi caroorije ána mʉja mena macana Jesure caapiʉjarãre ame buioya. To bairi Diore ame ĩ jenibojaya. To bairo mʉja caame ĩbojaro cʉ mʉja cajenirijere mʉja apigʉmi Dio. Apiri, mʉja netoogʉmi mʉja cariaye cʉtiere. Capee caroare átibojagʉmi Dio cañuʉ cʉ̃re caapiʉjaʉ cʉ cajeniro. h%I“Cʉ átinemogʉmi Dio,” Diore cʉ ĩ tʉgooña nʉcʉbʉgori cʉ na caĩ jenibojaro ñuugʉmi cariaʉ na mena macacʉ. Cʉ catiogʉmi Dio. Cariabatacʉ caroorije cʉ cátaje to cãmata tiere cʉ majiriobojagʉmi Dio. %$CJĩcaʉ ũcʉ mʉja mena macacʉ cʉ cariaata Jesure caapiʉjarãre cajʉgo ánare na cʉ piato. Na cʉ capiro na maca cariaʉ tʉpʉ atí, Diore cʉ na jenibojaato. Cʉ̃pʉre ʉje wareri, “Jã Ʉpaʉ Jesu, mʉ yaʉ cʉ cãno maca cʉ mʉ catiowa,” Diore cʉ na ĩ jenibojaato. $#A Mʉja capopiye tamʉoata Diore cʉ jeni nʉcʉbʉgoya mʉja capopiye tamʉorijere. Mʉja mena macana cawariñuurã Diore cʉ na ĩ wariñuu bajaato. " Yʉ yarã, ape wame mere mʉjaare yʉ caĩ buiorique netoro ocõo bairi wame cátipe ã: Cariape macaje, ĩ jocaquetaje jetore ĩña mʉjaa, “Dio mena jã ĩ,” ĩquẽnana. Ĩtori mee, “Jã átigarã,” ĩrã to bairona ája. Ape wame cátiquetana ãnaa cariape, “Jã átiquẽpʉ,” ĩña. Cariape jeto caĩparã mani ã. Jocarãna caĩrã mani cãmata mani popiyeyegʉmi Dio. 5!c “Diore caapiʉja janaquẽna popiye nare to cãnibato quena wariñuurã áama,” mani ĩ maji. Jobʉ tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ capopiye tamʉoriquere mani maji. Tamʉobacʉ quena yeri ocabʉtiri Diore caapiʉja janaquẽjupʉ Jobʉ. To bairo cʉ catamʉoro bero Dio caroaro wariñuuriquere cʉ cajooyupʉ. To bairona mani quenare mani catamʉoro mani mai tʉjʉʉmi Dio. Mani mai tʉjʉri, caroaro mani átinemogʉmi Dio yua. . U Dio ye quetire cabuiori maja tirʉmʉpʉ macana na cabairiquere tʉgooñaña. Aperã maca Dio ye quetire na cabuiorijere apigateerã na capopiyeyeyuparã. Nare na capopiyeyerije to cãnibato quena catʉgooñarique paiquẽjuparã. To bairona catʉgooñarique paiquetipe ã mani quenare. ~u Aperãre, “Rooro mʉja áa,” na ĩ tʉjʉ muiquẽja. To bairo caĩ tʉjʉ muirã mʉja cãmata mani Ʉpaʉ Jesu cʉ catunu ejari paʉpʉ, “Rooro mʉja cápʉ́,” mʉja ĩgʉmi mʉjaare tunu. Petoacã rʉja cʉ catunu atíparo jʉgoye. 3_To bairona mani Ʉpaʉ Jesu cʉ catunu atípere tʉgooña yuuya. Petoacã rʉja cʉ catunu atíparo jʉgoye. To bairi yeri ocabʉtiya. Jesure cʉ tʉgooña janaquẽja. #?Yʉ yarã, mani Ʉpaʉ Jesu cʉ catunu atípere caroaro tʉgooña yuuya. Mʉja weje macaje ʉgariquere oterã mʉja tʉgooña patowãcaquẽe tie mʉja caʉgapere. Mʉja caoterique caocaro bero bʉti, cayoaro beropʉ carica cʉtopʉ mʉja caʉgapere mʉja tʉgooña yuu maji. Aperãre caroaro cánare presopʉ na mʉja cajooyupa. Na joo, ñee caroorije wapa meena nare aperãre mʉja cajĩa rotiyupa. Dope bairo mʉjaare caboca áti majiquẽjupa. To bairi mʉja macare mʉja popiyeyegʉmi Dio yua. La paciencia y la oración I$~|}i{{cz>yy9xw3vv?uEtGscrrXqqpVonnWmmk8jji*hgff0edccqbb`_i^^]\[ZZYXXWVrUTT'SRQMPPOOgON!MMJJbIIHHIGFF"EDCC B^A@???>==<To bairo cʉ caĩrijere apigateerã cariapena presopʉ cʉ cajõogabajuparã. Rooro cʉ̃re na cátipe carotiquẽjupi Dio mai. To bairi cʉ cañe majiquẽjuparã. Vb%Yʉ maca caroaro cʉ̃re yʉ maji, cʉ tʉpʉ cãnacʉ aniri, caĩwĩ Jesu. /aWJesu yua camajare na cʉ caĩ buiori paʉ to bairo na caĩ wadaro apii tutuaro mena na caĩwĩ yua: —“Cʉ̃re jã maji, cʉ cáatátopʉre jã maji,” yʉre mʉja ĩbapa. Jocarãna mʉja ĩ. Yʉre camajiquẽna mʉja ã. Dio cariape cácʉ yʉre cajoowĩ. To bairi yʉ majuuna yʉ cabooro mena yʉ cáatíquẽpʉ. Dio maca cʉ cajooepaʉ yʉ ã. Cariape caĩi ãmi yʉre cajooricʉ. Cʉ̃re camajiquẽna mʉja ã. `Ani, “Dio joogʉmi jĩcaʉ cʉ cabejericʉ,” Dio ye quetire cabuiorã cãniñaricarã na caĩricʉ aniquẽcʉmi. “Topʉ macacʉna ãmi,” cʉ mani ĩ maji. Dio cʉ cajooricʉ majuu cʉ cãmata, “Topʉ macacʉ ãmi,” mani ĩ majiquetiborã, caĩwã. _Nipetirã na catʉjʉjoropʉ camajare buioʉ áami. Na catʉjʉ majiropʉ camajare cʉ cabuiobato quena, “Janaña,” cʉ ĩ tutiquẽema mani ʉparã. To bairi, “Ani Dio Macʉ cʉ cajooricʉna ãcʉmi,” ¿cʉ̃re na ĩ tʉgooña nʉcʉbʉgoti? ^!To bairo Jesu camajare cʉ caĩ buiori paʉ aperã Jerusalén macana ocõo bairo caĩwã: —¿Anina na cajĩaganucuʉ cʉ anibauti? M]Yʉ cãniecʉtiere majiquetibana quena, “Ñuuquẽemi,” yʉre ĩ tʉgooñaqueticõaña. Caroaro majirãpʉ yʉ cãniere caroaro mʉja ĩ majigarã, na caĩwĩ Jesu. Jesús habla de su origen \yTo bairi Moisé cʉ carotiriquere cõoricaro átigarã circuncisión mʉja áa mʉja punaare sábado cãnibato quena. To bairo átibana quena sábado cãno jĩcaʉre cʉ riaye yʉ canetooro tʉjʉrã ¿ñeere ĩrã yʉre mʉja tʉjʉ punijiniti? [¿Ñeere ĩrã mʉja acʉati? Moisé circuncisión átajere mʉja cáti rotiyupi. To bairo Moisé cʉ carotirije jʉgoye mʉja ñicʉ jãa nemoona to bairo cáti jʉgó ájupa. Ape paʉra mʉja punaa na cabuiari rʉmʉ bero jĩca semana cõo sábado anigaro. Z#Jesu na caĩwĩ: —Sábado, yerijãrica rʉmʉ cãno cáaá majiquẽcʉre cʉ cáaá majiro yʉ tʉjʉ acʉarã yʉre mʉja jĩaga. Y}To bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩwã: —¿Noa mʉre na jĩagati? Wãtire cacʉgoʉ mʉ ãcʉ, cʉ caĩwã. gXGDio cʉ carotiriquere mʉjaare cajooyupi Moisé tirʉmʉpʉ macacʉ. To bairo cʉ cajoobato quena jĩcaʉ maca tie Dio cʉ carotiriquere mʉja átiquẽe. To bairi ¿nope ĩrã yʉre mʉja jĩagati? na caĩwĩ Jesu. |WqJĩcaʉ cʉ majuuna cʉ cabooro camajare buioʉ, yʉre na nʉcʉbʉgoato ĩina to bairona buiomi. Apeĩ Dio cʉ carotiro mena cabuioʉ maca camaja Diore na nʉcʉbʉgoato ĩi buiomi. To bairo cácʉ roque cariape buiomi. Caĩtoquẽcʉ ãmi. AV{Noo Dio cʉ caboorije cátigaʉ ũcʉ yʉ cabuiorijere, “Cariapena ã,” ĩ majigʉmi. “Dio cʉ carotiro mena buiomi. Cʉ majuuna cʉ cabooro mena buioquẽemi,” ĩ majigʉmi. xUiTo bairi Jesu na caĩwĩ: —Yʉ cabuiorije yʉ ye me ã. Yʉ Pacʉ, yʉre cajooricʉ ye macaje maca ã. T%Cʉ cabuiorijere apirã judío maja ʉparã caapi acʉacoama. —Ani cabuequetacʉ anibacʉ quena ¿dope bairo to cõo cʉ majiti? caĩwã. ySkJerusalẽpʉ boje rʉmʉ recomaca cãni atí paʉpʉ Jesu Dio wiipʉ jãa, camajare na cabuio jʉgówĩ. ~Ru To bairi judío maja ʉparãre na uwirã nipetirã na caapijoropʉ, “Caroaʉ ãmi Jesu,” caĩ wadaquẽma. iQK Topʉ cãna paarãacã camaja Jesu cʉ cãniere caame ĩ wada netowã. “Caroaʉ ãmi,” cʉ caĩñuparã jĩcaarã. Aperã maca, “Caroaʉ me ãmi. Camaja na catʉgooña mawijioro cáti paii ãmi,” caĩñuparã. P  To bairi ti boje rʉmʉ cãno judío maja ʉparã Jesure macarã, “Jõ cãniepaʉate ¿noopʉ cʉ anicʉti?” caĩñuparã. O To bairi cʉ bairã Jerusalẽpʉ boje rʉmʉ catʉjʉrã aáma. Na beropʉ Jesu quena boje rʉmʉ recomacapʉ cãni nutuati paʉpʉ cáaámi. Camaja capãarã cʉ na catʉjʉjoropʉ cáaáquẽmi paro. Cʉ̃re na catʉjʉ majiqueti paʉ maca cáaámi. WN' To bairo na ĩ, Galileapʉna catuacõawĩ. Jesús en la fiesta de las chozas M Mʉja jetona boje rʉmʉre tʉjʉrãja. Topʉ yʉ cáaápa paʉ majuu aniquẽe mai. To bairi yʉ aáquẽe yʉa, caĩwĩ Jesu. -LSAti yepa macana Diore caapiʉjaquẽna mʉjaare tʉjʉtee majiquẽema. Yʉ macare yʉ tʉjʉ teebʉjama, “Caroorije cána mʉja ã,” na yʉ caĩrije jʉgori. K'—Noo yʉ cabooro yʉ aá majiquẽe. Yʉ Pacʉ rooro yʉ catamʉopere rotiquẽemi mai. Mʉja roque noo mʉja cabooro mʉja aá maji. JCʉ bairã anibana quena, “Dio cʉ cajooricʉ ãmi Jesu,” cʉ caĩ nʉcʉbʉgoquẽma. To bairi ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: I7Nii apeye uniere cáti majii ũcʉ aperã na catʉjʉrona ácʉmi, camaja yʉre na majiato ĩi. Cayajioropʉ áti iñooquetiboʉmi. Mʉa cáti iñoʉ mʉ ãcʉ. To bairi camaja nipetirã mʉre na majiato ĩi, baujaro áti iñoʉja camaja capãarã na catʉjʉjoropʉ, caĩwã. H—Atopʉ tuaquẽja. Judeapʉ aácʉja, topʉ macana mʉre catʉjoorã quena mʉ cáti iñoorijere na tʉjʉato ĩi. XG)Ti paʉ cãno judío maja na ñicʉ jãa wiiriacã camaja máni paʉpʉ na cãninucuñariquere tʉgooña ʉjagarã cámá. To bairi ti boje rʉmʉ cãniparo jʉgoyeacã Jesu bairã ocõo bairo cʉ caĩwã: +F QJesu camajare to bairo na cʉ cabuioro bero Galilea yepapʉre cãni teñawĩ. Judea yepapʉre cáaágaquẽmi mai topʉ cãna judío maja cʉ na cajĩagaro maca. 0EYGTo bairo ĩi Simón, Iscariote macʉ, Judas Iscariotere cʉ ĩi caĩwĩ Jesu. Judas jã mena macacʉ anibacʉ quena cabero Jesure cañeparãre cawadajãwĩ.[D/FTo bairo cʉ caĩro, Jesu jã caĩwĩ: —Doce majuu yʉ mena cãniparãre mʉjaare yʉ cabejewʉ. To bairo mʉjaare yʉ cabejerique to cãnibato quena jĩcaʉ mʉja mena macacʉna Sataná yaʉ ãmi yua. "C=ETo bairi mʉrena jã nʉcʉbʉgotʉga. “Jĩcaʉna mʉ ã caroaʉ Dio cʉ cajooricʉ,” mʉre jã ĩ tʉgooña nʉcʉbʉgo, cʉ caĩwĩ Simón Pedro. mBSDTo bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩ yʉwĩ Simón Pedro: —Ʉpaʉ, ¿noa macare jã ʉjabocʉti? Mʉ jeto mʉre caapi nʉcʉbʉgorãre catícõa aninucuriquere mʉ buio. Noo apeĩ jã caapi nʉcʉbʉgopaʉ mácʉmi. ACTo bairo cʉ na caʉja janaro tʉjʉʉ Jesu cʉ buerãre ocõo bairo jã caĩ jeniñawĩ: —¿Mʉja quena yʉre mʉja aáweogati? t@aBTo bairo cʉ cabuiorijere api tʉjooquetibana capãarã cʉ̃re caʉjabatana cʉ caʉja janacõawã. =?sAOcõo bairo caĩwĩ Jesu tunu: —To bairo jĩcaarã yʉre mʉja canʉcʉbʉgoquẽto maca, mepʉ mʉjaare yʉ caĩe wamere bairona yʉ ĩ tunu: Jĩcaʉ maca cʉ majuuna cʉ cabooro yʉre apiʉja majiquẽemi. Yʉ Pacʉ yʉre na caapi nʉcʉbʉgoro cʉ cátana jeto yʉre apiʉja majima, caĩwĩ Jesu. S>@Jĩcaarã mʉja mena macana yʉ cabuiorijere api nʉcʉbʉgoquẽema, caĩwĩ Jesu. Camajitʉgawĩ Jesu cʉ̃re canʉcʉbʉgoquetiparãre. Cʉ̃re cañeparãre na cawadajãpaʉ quenare camajitʉgawĩ. R=?Catiriquere mani cacʉgoro mani rupaʉ catí. Catiriquere mani cacʉgoquẽto mani rupaʉ wapa maa. Mepʉ yʉ cabuioeje ʉgarique, etirique maca yeri macaje ã. Cacaticõa aninucurijere cajoorije ã. q<[>¿Dope bairo mʉja tʉgooñabocʉti cajʉgoye yʉ cãnatopʉ yʉ catunu wamʉ aáto mʉja catʉjʉata? ;=To bairo na caĩrijere majii ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —¿To bairo yʉ caĩ buiorijere mʉja api tʉjooquẽeti? :7<Jesure caʉjarã to bairo cʉ cabuiorijere apirã ocõo bairo caĩwã: —Atie cʉ cabuiorije majirio neto. Noa tiere api puo majiquetiborãma. 9;Atiere Capernaupʉ judío maja na neñapo buerica wiipʉ to bairijere na caĩ buiowĩ Jesu. Palabras de vida eterna 8/:Ʉmʉrecoopʉ macaje ʉgarique majuu carui atáje yʉ buio. Atie ʉgarique maná cawame cʉtaje, mʉja ñicʉ jãa na caʉgariquere bairo aniquẽe. Tie manáre ʉgabana quena cabai yaji peticoajupa naa. Yʉ rupaʉre caʉgarã roque catícõa aninucugarãma, caĩwĩ Jesu. 7#9Yʉ Pacʉ, yʉre cajooricʉ catícõa aninucumi. Cʉ jʉgori yʉ ã. To bairi yʉ rupaʉre caʉgarã yʉ jʉgori catícõa aninucugarãma. n6U8Yʉ rupaʉre caʉgarã, yʉ riíre caetirã yʉ mena macanana ãma naa. Yʉ quena na menana yʉ ã. 57Yʉ rupaʉ ʉgarique majuu ã. Yʉ rií etirique majuu ã. Tie ʉgarique ati yepa macajere bairo aniquẽe. To bairi petiquetigaro. 436Yʉ rupaʉre caʉgarã maca, yʉ riíre caetirã maca catícõa aninucugarãma. Na cabai yajiricaro bero ati yepa capetiro nare yʉ tunu catiogʉ. 13[5To bairo na caame ĩro ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —Cariapena mʉja yʉ ĩ. Yʉ rupaʉre ʉgaquẽna, yʉ riíre etiquẽna mʉja catícõa aninucuquetigarã. 274To bairo cʉ caĩro apirã judío maja ʉparã ocõo bairo caame ĩ wada netowã: —¿Ani dope bairo cʉ rupaʉre manire cʉ ʉga rotibocʉti? _173Yʉna yʉ ã tie ʉgarique ʉmʉrecoopʉ carui atácʉ. Tiere caʉgarã catícõa aninucugarãma. Ʉgarique yʉ cajoorije yʉ rupaʉ ã. Ati yepa macana na cacaticõa aninucuparore bairo ĩi atie ʉgariquere yʉ joogʉ, caĩwĩ Jesu. Caroorije mani cátie wapa cʉ rupaʉpʉre manire cʉ cabai yajibojapere ĩi, na caĩ buiobami Jesu tiere. }0s2Yʉ maca, ape wame ʉgarique ʉmʉrecoo macaje macare mʉjaare yʉ buio. Tiere caʉgarã catícõa aninucugarãma. 2/]1Mʉja ñicʉ jãa camaja na cãniquẽtopʉ, ñee manopʉ maná na caĩrije ʉgariquere caʉgayupa Dio na cʉ cajoorijere. Tiere ʉgabana quena cabai yaji peticoajupa. .0Yʉna yʉ ã ʉmʉrecoo macaje ʉgarique majuure catícõa aninucuriquere cajoʉ. To bairi cacaticõa aninucurijere yʉ joo. Q-/Cariape mʉja yʉ ĩ. Yʉre canʉcʉbʉgorã catícõa aninucugarãma. w,g.Jĩcaʉ maca yʉ Pacʉ Diore catʉjʉricʉ maami. Cʉ mena cãnacʉ jĩcaʉna yʉ ã cʉ catʉjʉricʉ. Q+-Dio ye quetire buiori maja tirʉmʉpʉ macana ocõo bairo caucayupa: “Dio nipetirãre na majiogʉmi cʉ yere.” To bairi nipetirã yʉ Pacʉ cʉ cabuiorijere caapi nʉcʉbʉgorã yʉre apiʉjama. Y*+,Jĩcaʉ maca cʉ majuuna cʉ cabooro yʉre apiʉja majiquẽemi. Yʉ Pacʉ yʉre na canʉcʉbʉgopere cʉ cajoorã jeto yʉ apiʉja majima. Yʉre caapiʉjarãre ati ʉmʉrecoo capetiro na yʉ tunu catiogʉ. c)?+To bairo na caĩro apii ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —Yʉre wada paiqueticõaña. "(=*—Ani Jesuna ãmi. José macʉna ãmi. Cʉ pacʉ, cʉ paco mani camajirã jeto ãma. ¿Nope ĩi ʉmʉrecoopʉ cãnacʉ yʉ carui apʉ́ cʉ ĩti? E')To bairo cʉ caĩro apirã judío maja ʉparã cʉ cawada paiyuparã. Jesu, “Ʉmʉrecoo macaje ʉgarique majuu yʉ ã,” cʉ caĩro apirã ocõo bairo cʉ cawada pai coteyuparã: &(Yʉ Pacʉ ocõo bairo camaja na cáti majuupe macare boomi: Camaja nipetirã yʉ cãniere camajirã, caroaro yʉre catʉgooñarã, yʉre canʉcʉbʉgorã na cacaticõa aninucupere boomi. To bairi ati ʉmʉrecoo capetiro nare yʉ tunu catiogʉ, caĩwĩ Jesu. %''Yʉ Pacʉ yʉre cajooricʉ yʉre cʉ cajooricarãre na cayajiro booquẽemi. To bairi ati ʉmʉrecoo capetiro nare yʉ catunu catioro boomi. $&Ʉmʉrecoopʉ cãnacʉ yʉ cáapʉ́ yʉre cajooricʉ cʉ caboorijere átigʉ. Yʉ majuuna yʉ caboorije átigʉ mee yʉ cáapʉ́. 9#k%Yʉ Pacʉ, “Cʉ̃re api nʉcʉbʉgogarãma yʉ Macʉre,” cʉ caĩrã nipetirã yʉre api nʉcʉbʉgogarãma. Yʉre na caapi nʉcʉbʉgoro na booqueticõa yʉ baiquetigʉ. l"Q$—Cajʉgoye mʉjaare yʉ ĩbapʉ: Yʉre tʉjʉbana quena yʉre mʉja api nʉcʉbʉgoquẽe. g!G#To bairo na caĩro: —Yʉna yʉ ã ʉgarique catícõa aninucurijere cajoʉ. Yʉre caapiʉjarã ñigo riaquetigarãma. Yʉre caapi nʉcʉbʉgorã ñeme jipiquetigarãma. To bairo na ĩi, yʉre caapi nʉcʉbʉgorãre ñe unie rʉjaquetigaro na cãni wariñuu anipere ĩ buio majioʉ, caĩwĩ Jesu. To bairo ĩi ocõo bairo na caĩnemowĩ tunu: d A"To bairo cʉ caĩro: —Ʉpaʉ, tie ʉgarique jãre joocõa aninucuña, cʉ caĩwã. #!Dio ʉgarique catícõa aninucurije cajoorije uniere joʉ yʉre cajoowĩ ʉmʉrecoopʉ cãnacʉre ati yepa macana tʉpʉ, na caĩwĩ Jesu. gG To bairo na caĩro, ocõo bairo na caĩ yʉwĩ Jesu: —Cariapena mʉjaare yʉ ĩ: Moisé ʉgarique ʉmʉrecoo macaje majuu na cajooquẽjupi. Yʉ Pacʉ maca ʉgarique ʉmʉrecoo macaje majuure cajoʉ ãmi, caroare. <qMani ñicʉ jãa maná cawame cʉtiere caʉgayupa. Cʉ ye queti ucarica pũuripʉ caĩrore bairona tie ʉgarique ʉmʉrecoo macajere Dio cʉ cajoorique cãñupa, caĩwã Jesure. /To bairi: —¿Ñee unie jãre mʉ áti iñoʉati jã caapi nʉcʉbʉgoparore bairo ĩi? ¿Dope bairije mʉ ácʉati? caĩ jeniñawã tunu. )KTo bairo na caĩ jeniñaro: —Dio mʉjaare cʉ cáti rotirije ocõo bairo ã: Yʉre, cʉ cajooricʉre mʉja api nʉcʉbʉgo rotimi, na caĩ yʉwĩ Jesu. )KTo bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩ jeniñawã: —¿Dope bairo jã áticʉti Dio cʉ caboorijere caroaro áti peogarã? Jesure cʉ caĩ jeniñawã. Mʉja ʉgarique jetore wapatagarã paaqueticõaña. Tie yoaro mee peticoa. Mʉjaare yʉ cajoogarije macare macaña. Tie maca anicõa aninucugaro. To bairi yʉ Pacʉ Dio yʉre cajoowĩ, catícõa aninucupere camajare na mʉ joogʉ ĩi, na caĩwĩ Jesu. eCTo bairo na caĩro ocõo bairo na caĩ yʉwĩ Jesu: —Cariapena mʉja yʉ ĩ. Pan mʉja caʉga yapirique jʉgori yʉre mʉja maca. Yʉ cáti iñoorique macare ¿dope bairo ĩgaro to ĩti? mʉja ĩ api majiquẽe. ;oTo bairi na capeña ejari nʉgoa tʉpʉ peña ejarã, Jesure cʉ bʉga eja, ocõo bairo cʉ caĩ jeniñawã: —¿Ʉpaʉ, dope bairo bairi mʉ peña ejari ati nʉgoapʉre? 3Ti paʉpʉ ejari Jesu cʉ buerã quena na camano tʉjʉrã ti cumuu eja jãa, aá, Capernaupʉ Jesure camacarã ejayupa. Jesús, el pan de la vida [/Petoacã bero caejayuparã aperã Tiberia macá cumuu mena. Pãre Jesu na cʉ canuricaropʉ caejayupa. Jesu, “Ñuu majuucõa atie jãre mʉ cajoorije,” Diore cʉ caĩricaro bero caʉgaricaropʉ caejayupa. 7gApe rʉmʉ maca camaja ape nʉgoapʉ catuaricarã cãni tʉjari cumua mena jã capeñariquere camajiñupa. “Jesu cʉ buerã mena peña aáquẽmi,” caĩ majiñupa. /To bairo cʉ caĩro cumuapʉ cʉ jã cajãa rotiwʉ. Cʉ caeja jãaro bero ape nʉgoa tʉpʉ nemoo jã caejacoapʉ. La gente busca a Jesús fETo bairo jã caacʉa tʉjʉro tʉjʉri: —Yʉna yʉ ã. Uwiqueticõaña, jã caĩwĩ Jesu. :mYoaro jĩca wamo cõo cãnacã kilómetro jã cáaá nutuati paʉ Jesu jã tʉpʉ atígʉ oco buipʉ cʉ cáatí nutuato jã catʉjʉjowʉ. Cʉ tʉjʉrã seeto jã caacʉawʉ. \1Jã capeña aáti paʉ wino seeto capapu nutuapʉ. To bairi paca majuu cajabewʉ. #Ro aá, Capernaupʉ aágarã cumuapʉ eja jãa, jã capeña jʉgówʉ. To cõo canaioro bero cãmʉ yua. Jesu jã tʉpʉ caejaquẽmi mai. SCabero ñamicaa cãni nutuati paʉ ʉtabʉcʉrapʉ jã caro aápʉ. X )To bairi camaja seeto ti yepa ʉpaʉ cʉ jõogarã cʉ cane aágabama Jesure. Cʉ maca to bairo cʉ na cátigarijere tʉjʉʉ jĩcaʉna anigʉ ʉ̃taʉpʉ cawamʉcoami yua. Jesús camina sobre el agua  Topʉ camaja paarãacã to bairo Jesu cʉ cáti eñoro tʉjʉrã ocõo bairo caame ĩwã: —Tirʉmʉpʉ macana, “Atígʉmi ati yepapʉ jĩcaʉ Dio ye quetire cabuio majuʉ,” na caĩ buio jʉgoyeyericʉ ãcʉmi anina. Cariapena anibaumi, caame ĩwã. t a To bairo cʉ caĩro jĩca wamo cõo pan rupaa cãnibatajere jã cajee neo jiroowʉ doce piiri majuu. ( I Na caʉgagaro cõo na caʉga yapiro bero ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu cʉ buerãre: —Na caʉga rʉgarijere yajire ĩrã tiere jee neoña, jã caĩwĩ Jesu. k O To na caruiro Jesu pan rupaa canewĩ. Ne, Diore, “Ñuu majuucõa atiere jãre mʉ cajoorije,” cʉ ĩ nʉcʉbʉgo, yepapʉre caruirãre tiere cabate ricawowĩ. To bairona cámí wai quenare. Na caʉgagaro cõo na canuwĩ. R To bairo cʉ caĩro apii ocõo bairo caĩwĩ Jesu: —Na rui rotiya nipetirãre. To na caruiro caroaro ta cʉto cãmʉ. To bairi caruiwã nipetirã. Jĩca wamo cãnacã mil majuu caʉmʉa cãma. Z- —Atopʉre ãmi cawimaʉ jĩcaʉ. Jĩca wamo cãnacã rupaa cebada mena na cátaje pãre cʉgomi. To bairi wai pʉgarã cʉgomi. Atie ʉgariqueacã, ati maja paarãacãre na eja tuaqueti majuucõaboro. r]To bairo cʉ caĩro apii jã mena macacʉ André, Simón Pedro bai ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesure: 2]To bairi Felipe cʉ caĩ yʉwĩ Jesure: —Jĩca cʉma camajocʉ cʉ capaarije wapa cõo pan na mani cawapaye nubato quena, nipetirãre petoriacã cãnie bʉquetiboro. 9kFelipere ¿dope bairo cʉ yʉati? ¿Noo cõo yʉre cʉ nʉcʉbʉgoti? ĩi, to bairo cʉ cajeniñawĩ Jesu. Jesu cʉ majuuna mere camajitʉgawĩ dope bairo cʉ cátipere. 0YJesu camaja capãarã cʉ na caʉjaro tʉjʉʉ ocõo bairo cʉ caĩwĩ Felipere: —¿Noopʉ ʉgariquere mani wapayera aánaati to cõo capãarãre na mani canupere? \1Ti paʉ cãno judío maja na ya boje rʉmʉ pascua cãniparo petoacã carʉjawʉ. q[To bairi jã quena cʉ buerã cʉ mena ape nʉgoapʉ peña ejarã ʉ̃taʉpʉ wamʉ aá, jã caruiwʉ. kOCamaja cʉ cáti iñoorije mena cariaye cʉnare cʉ canetooro tʉjʉrã capãarã cʉ caʉjawã. T #Jesu Jerusalẽpʉ judío maja na ya boje rʉmʉ catʉjʉ ejaricʉ catunucoami Galileapʉre tunu. Topʉre ãcʉ Galilea macá ra ʉtabʉcʉrapʉ ape nʉgoapʉ capeñawĩ. Ti rana tunu Tiberia wamecʉti. ~/Yʉ ye quetire cʉ caucariquere mʉja nʉcʉbʉgoquẽe. To bairi yʉ cabuiorije quenare mʉja apiʉjaquẽe, na caĩwĩ Jesu.}1-“Yʉ Pacʉ Diopʉre, ‘Ñuuquẽema,’ manire ĩ wadajãgʉmi,” yʉre ĩ tʉgooñaqueticõaña mʉjaa. Moisé tirʉmʉpʉ macacʉ maca, “Ñuuquẽema,” Diore mʉja ĩboʉmi. “Cʉ caucarique cõo apiʉjarã Dio tʉpʉ mani aágarã,” mʉja ĩ tʉgooñabapa. Cʉ caucarique yʉ ye quetina cãmʉ. To bairi cʉ caucariquere caapiʉjarã majuu mʉja cãmata yʉre mʉja api nʉcʉbʉgoborã. To bairi Moisé cʉ caucariquere caapi nʉcʉbʉgorã majuu mʉja cãniquẽto maca, “Ñuuquẽema,” mʉja ĩboʉmi Moisé. |.~{u,Aperã, “Caroarã mʉja ã,” mʉjaare na caĩrijere seeto mʉja boo. Dio jĩcaʉ cãcʉ maca, “Caroarã mʉja ã,” mʉjaare cʉ caĩpe macare mʉja macaquẽe. To bairo cabairã aniri dope bairo yʉre mʉja áti nʉcʉbʉgo majiquẽe. mzS+Yʉ Pacʉ cʉ carotiro mena yʉ cáapʉ́ ati yepapʉre. To bairo yʉ cabaibato quena yʉre mʉja booquẽe. Aperã maca mʉja tʉpʉ na majuuna na cabooro mena caejarã na cãnibato quena caroaro nare mʉja apiʉja na macare. Ry*Mʉja yeripʉre caroaro yʉ tʉjʉ maji. Diore mʉja nʉcʉbʉgoquẽe. [x/)’Camaja, “Caroaro majuu cabuioʉ ãmi,” yʉ na caĩro yʉ macaquẽe. Vw%(Catícõa aninucuriquere boobana quena yʉre mʉja api nʉcʉbʉgogaquẽe. Cv'Catícõa aninucuriquere jã bʉgagarã ĩrã Dio ye queti ucarica pũurore nʉcʉbʉgorique mena mʉja buecõa aninucu. Ti pũuro caĩrijere buerã yʉ ye quetirena mʉja buenucubapa. euC&Yʉre cajooricʉre mʉja nʉcʉbʉgoquẽe. To bairi cʉ cabuiorijere mʉja apiʉjaquẽe. Et%Yʉ Pacʉ, yʉre cajooricʉ yʉ cãniere caroaro buiomi. Dio cʉ cawadarijere mʉja caapiquetibato quena, cʉ cabaurijere mʉja catʉjʉquetibato quena to bairona yʉre buiomi yʉ Pacʉ. ~su$Yʉ cáti iñoorije maca Juan cʉ cabuiorique netoro cãnie ã. Yʉ cáti iñoorije yʉ Pacʉ cʉ cáti rotirique ã. To bairo yʉ cáti iñoorije tʉjʉri cariapena, “Mani Pacʉ Dio cʉ cajooricʉ ãmi,” yʉre mʉja caĩ majipe anibajupa. r#Juan cajĩa buju jʉgori majocʉre bairona cãmi. Cajĩa bujurica caʉ̃ bujuro caroaro buju. Tia jĩa bujurica caʉ̃ bujurore bairona cãmi Juan caroaro yʉ ye quetire buioʉ. Cʉ cabuiorijere apirã jĩca rʉmʉriacã jeto tiere mʉja caapi wariñuuwʉ. Sq"Yʉ cabairijere, “Caroa majuu ã,” camaja yʉre na caĩpere macaʉ mee yʉ áa. Caroorije mʉja cátie wapare mʉjaare Dio cʉ canetoobojape macare yʉ boo. To bairo boʉ atiere mʉjaare yʉ buio. pw!Juan cabautisari majocʉpʉre yʉ cabairijere mʉja cajeniña roti jooyupa. Cariape majuu mʉjaare cayʉyupi cʉ̃a. noU Apeĩ ãmi yʉ cáti aniere, “Caroa jeto ã,” caĩi. To bairo caĩi yʉ Pacʉ ãmi. “Mʉ cáti anie caroa jeto ã,” yʉre cʉ caĩrije roque cariapena ã. To bairi yʉre cʉ caĩrijere mʉja caapi nʉcʉbʉgope anibapa. nYʉ cáti aniere, “Caroa jeto ã,” yʉ majuuna yʉ caĩbato quena, “Cariape ĩimi,” yʉre mʉja ĩ nʉcʉbʉgo majiquetiborã. m’Yʉ majuu jĩcaʉna camajare yʉ beje majiquẽe. Yʉ Pacʉ cʉ cabooro cʉ carotirore bairona yʉ beje maji. Yʉ majuuna yʉ cabooro yʉ cátigarijere yʉ átiquẽe. Yʉ Pacʉ yʉre cajooricʉ cʉ caboorijere yʉ áa. To bairi yʉ cátie cariape ã. 'lGCaroaro cátinucuricarã cacaticõa ãna aninucugarãma. Caroorije cátana macare na popiyeyegʉmi Dio, nare tunu catiori. Pruebas de la autoridad de Jesús Ik To bairo yʉ caĩrijere apirã acʉaqueticõaña. Jĩca rʉmʉ nipetirã cabai yajiricarã quena yʉ cabuiorijere apigarãma. Tiere apirã maja operipʉ cãnibatana tunu caticoagarãma tunu. j Camajare cabejei mʉ anigʉ, yʉ caĩ cũwĩ Dio yʉre. To bairi camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ aniri camajare yʉ bejenucu. iYʉ Pacʉ camajare cãnicõa aninucurijere cajoʉ ãmi. To bairi yʉ quenare camajare cãnicõa aninucurijere na yʉ cajooro yʉ rotimi. zhmCariape yʉ ĩ tunu. Petoacã rʉja camaja yʉre na caapiʉjaparo. Mere yʉre na caapiʉjari yʉtea anitʉga. Yʉre caapiʉjaquẽna maca cabai yajiricarãre bairona ãma. Yʉ cabuiorijere caapirã maca tiere ána catícõa aninucugarãma. ngUCariapena mʉjaare yʉ ĩ. Yʉ cabuiorijere caapirã, Dio yʉre cajooricʉre canʉcʉbʉgorã catícõa aninucugarãma. Popiyeye ecooquetigarãma. Capopiye tamʉoboricarã anibana quena catícõa aninucurique cʉgotʉgama mere. PfYʉ Pacʉ camajare na tʉjʉ bejequẽemi. Yʉ macare camajare yʉ tʉjʉ beje rotimi. Camaja yʉ Pacʉre nʉcʉbʉgoma. To bairo cʉ na canʉcʉbʉgorore bairona yʉ quenare na nʉcʉbʉgoato ĩi to bairona yʉre tʉjʉ beje rotimi. Yʉre cáti nʉcʉbʉgoquẽna yʉ Pacʉ yʉre cajooricʉ quenare áti nʉcʉbʉgoquẽema. ed Yʉ Pacʉ camaja cabai yajiricarãre tunu catiocoami. Cʉ̃re bairona yʉ quena yʉ catunu catiogarãre na yʉ tunu catiogʉ. Tc!Yʉ Pacʉ yʉre maii nipetirije cʉ cátinucurijere yʉ iñoomi. Yucʉacã cáaá majiquẽcʉre cʉ yʉ canetooeje netoro yʉ áti iñoo rotigʉmi caberopʉre. Tiere mʉja tʉjʉ acʉa majuucõagarã. SbTo bairo na caame ĩro ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —Cariape majuu mʉjaare yʉ buiogʉ. Yʉ Dio Macʉ anibacʉ quena yʉ majuuna áti iñooriquere yʉ áti majiquẽe. Yʉ Pacʉ cʉ cátigarijere majiri cʉ carotirije mena jeto tiere yʉ áti maji. Nipetirije yʉ Pacʉ yʉ cátipe cʉ cabooro majiri tiere yʉ átinucu. PaJudío maja, sábado cãno cariarãre na netoʉ áti rotiquetaje áami Jesu ĩrã cʉ cajĩagawã. Cabero, “Dio yʉ Pacʉ ãmi,” cʉ caĩrijere apirã netobʉjaro cʉ cajĩagawã. “To bairo ĩi, ‘Dio mena jĩcaro cãcʉ yʉ ã,’ ĩi áami,” caĩwã judío majare cajʉ́go ãna. La autoridad del Hijo de Dios #`?To bairo na cabairo ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —Yʉ Pacʉ caroa macajere cátinucuʉ ãmi. Yʉ quena cʉ̃re bairo caroa macajere yʉ átinucu. 2_]To bairo cʉ caĩro apirã judío maja ʉparã Jesu sábado cãno camajare cʉ canetoorique quetire camajiñuparã. To bairi cʉ̃re punijinirã cʉ cajĩagayupa. ^ To bairo Jesu cʉ caĩro apii judío maja ʉparãre cabuioʉ aájupʉ: —Yʉre canetoo catioricʉ Jesu cawamecʉcʉ ãmi. z]mCabero Jesu maca Dio wiipʉ cariabatacʉre bʉga ejaʉ ocõo bairo cʉ caĩwĩ: —Caroare mʉ ápa. Mere canetooricʉpʉ mʉ ã. Caroorije mʉ átinemoquẽpa. Caroorije mʉ cátinemoata netoro rooro majuu mʉ baigʉ, cʉ caĩñupʉ Jesu. M\ Jesure camajiquẽcʉ cãmi mai cariabatacʉ. Jesu maca cʉ̃re cʉ netoo yaparo capãarã camaja watoapʉ cáaá ajuyacoami Jesu. To bairi Jesure catʉjʉ majiquẽmi cariaye cʉtibatacʉ. _[7 Ocõo bairo cʉ caĩwã tunu: —¿Ñamʉ majuu to bairo mʉre cʉ áti rotiri? 'ZG To bairo na caĩro ocõo bairo na caĩ yʉwĩ cariabatacʉ: —Yʉre cariaye netooecʉ, “Mʉ cacuñari ajerore ne aácʉja,” yʉ ĩwĩ, na caĩwĩ. Y To bairi Jesu cʉ canetoo catioricʉ cʉ cacuñari ajerore cʉ cane aáto tʉjʉrã judío maja ʉparã ocõo bairo cʉ caĩwã: —¿Nope ĩi yucʉ yerijãrica rʉmʉ to cãnibato quena mʉ cacuñari ajerore mʉ ne aáteñati? To bairo manire carotiquẽtie ã. HX  To bairo cʉ caĩrona cañuucoami. Mere cañuʉ aniri wamʉnʉca, cʉ cacuñari ajerore ne, cáaá jʉgówĩ. Cʉ canetori rʉmʉ sábado cãmʉ, judío maja na cayerijãnucuri rʉmʉ. kWOTo bairo cʉ caĩro: —Wamʉnʉcaña. Mʉ cacuñari ajerore ne aácʉja, cʉ caĩwĩ Jesu. bV=To bairo cʉ caĩro Jesure caĩ yʉwĩ cariaʉ: —Ʉpaʉ, yʉre cátinemoʉ máni majuucõami. To cãnacã nina oco cawãreri paʉ ti coropʉ yʉ cajañagaro aperã yʉ jʉgoye jañanucuma, cʉ caĩwĩ Jesure. AU{To bairi Jesu ti coro tʉpʉ neto aácʉ topʉ cacuñaʉre catʉjʉwĩ. Yoaro cʉ cariayecʉto tʉjʉri cʉ caĩ jeniñawĩ Jesu: —¿Mʉ riaye canetoro mʉ booti? cʉ caĩwĩ Jesu. `T9Topʉre jĩcaʉ cariaʉ cãmi. Treinta y ocho cʉmari to bairona cariayecʉcʉ cãmi. RSTi arʉaripʉre capãarã cariarã yepapʉ cacuñawã. Capea catʉjʉ majiquẽna, cáaá majiquẽna, carooye tuaricarã quena cãma. Rupaʉri cabʉrã quena cãma. Ti coropʉre majiña mano jĩcaniri Dio tʉ macacʉ carui ejanucuñupʉ. Rui ejari ocore to cawãrero cátinucuñupʉ. To bairo cʉ cáto bero ti coropʉ caroca ñua jʉgoʉre cʉ riaye canetonucuñupe. To bairi Dio tʉ macacʉ ángel ocore to cawãrero cʉ cáto coterã topʉ cacuñawã. R9QkTi maca Jerusalén ʉ̃ta mena ʉmʉaro jani jãrica maca cãmʉ. Ti janiropʉre jĩca jope oveja cawamecʉti jope cãmʉ. Ti jope tʉ ujagarã na caquenoorica coro pairi coro cãmʉ. Ti coro hebreo ye mena Betesda cawamecʉpʉ. Ti coro tʉpʉre jĩca wamo cãnacã arʉari cabiaya mani arʉari cãmʉ. P Carotibojaʉ macʉre cʉ canetooro bero Jesu judío maja na boje rʉmʉ cãnopʉ tʉjʉ aácʉ Jerusalẽpʉ catunu aámi yua. O-6Carotibojaʉ macʉre cʉ canetoo catiorique Galilea yepapʉre ʉje oco áti jeñoori bero cʉ cáti iñoo bapoorique cãñupa ti wame.QN5To bairo na caĩ buioro: —Ti paʉ majuuna, “Mʉ macʉ catícoagʉmi,” yʉ ĩwĩ Jesu, na caĩñupʉ. To bairo cabairijere tʉjʉri Jesure canʉcʉbʉgoyupʉ, cʉ ya wii macana to bairona. 6Me4To bairo cʉ na caĩ buioro: —¿Di paʉ majuu cʉ catí jʉgóri? na caĩ jeniñawĩ. To bairo cʉ caĩro: —Paaribota beroacã cʉ bʉgo janacoapʉ, caĩñuparã. {Lo3Cʉ catunu aáti paʉ cʉ paabojari maja mapʉ cʉ boca ejari, ocõo bairo cʉ caĩwã: —Mʉ macʉ catícoami. FK2To bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesu: —Mʉ ya wiipʉ tunu aácʉja. Mʉ macʉ catícoagʉmi, caĩwĩ Jesu. To bairo Jesu cʉ caĩrijere apiri cʉ ya wiipʉ catunucoami. uJc1Cariaʉ pacʉ maca ocõo bairo caĩwĩ Jesure: —Ʉpaʉ, jitá, uwaro. Yʉ macʉ bai yajiipʉ baimi. I0To bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesu: —Yʉ cáti iñoorijere tʉjʉquẽnana yʉre mʉja nʉcʉbʉgogaquetibʉja. `H9/To bairi, “Jesu Judeapʉ cãnacʉ Galileapʉ ejayupʉ,” na caĩrijere queti apii Jesu tʉpʉ cáajupí. Ejaʉ, ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesure: —Yʉ macʉre cʉ netoobojaʉ ajá. Bai yajigʉpʉ ãmi, caĩwĩ. zGm.Jesu Galileapʉ ãcʉ Caná na caĩri macapʉ ocorena apeye ʉje ocore cʉ cáti jeñoorica macapʉ catunu aámi. Ti macapʉre jĩcaʉ ti yepare carotii ʉpaʉre carotibojaʉ cãmi. Cʉ macʉ cariayupʉ. Capernaupʉ cãñupʉ cariaʉ. vFe-Cʉ ya yepa Galileapʉ cʉ caejaro camaja to macana maca caroaro cʉ catʉjʉ wariñuuwã. Na quena Jerusalẽpʉ pascua boje rʉmʉ catʉjʉra ejayupa. Topʉ Jesu cʉ cáti iñooriquere catʉjʉyupa. To bairi cʉ̃re canʉcʉbʉgowã. E,Jesu cʉ majuu cʉ caĩricarore bairona cabaiwʉ: “Dio ye quetire cabuiori majocʉre cʉ ya yepa macana cʉ̃re tʉjooquẽnama.” ]D3+Pʉga rʉmʉ Samaria macana mena aniri bero cáaácoami Jesu Galilea yepapʉ. )CK*Cãromiore ocõo bairo co caĩwã: —Jãre mʉ cabuiorijere apirã Jesure jã nʉcʉbʉgowʉ. Cʉ tʉpʉ ejari jã majuuna cʉ cabuiorijere jã apiwʉ. To bairi, “Dio cʉ cajooricʉna ãmi,” caroaro majuu cʉ̃re jã ĩ nʉcʉbʉgo. Cariapena mʉ ĩñupa. Dio cʉ cajooricʉ ati yepa macana caroorã tʉpʉ na cáaábopere na canetoobojaʉ ãmi, co caĩwã yua. Jesús sana al hijo de un empleado del gobierno VB%)Cabero Jesu cʉ cabuiorijere apirã capãarã caapiʉja nʉcʉbʉgonemowã. oAW(To bairi Jesu tʉpʉ atí, cʉ̃re na tʉpʉ catua rotiwã. To bairi na tʉpʉre pʉga rʉmʉ cãmi. @'Samaria macana cãromio, “Jesu nipetiro yʉ cátajere maji peocõami,” co caĩro apirã capãarã cʉ caapi nʉcʉbʉgowã. !?;&Mʉjaa yʉ buerã tiere bairona mʉja bai. Aperã na cabuio jʉgoriquere buionemo rotii mʉjaare yʉ joo. Nemoopʉ na cabuio jʉgoricarãre seeto majuu camajirioyupa. Yucʉacãre na cabuioriquepʉre ána mʉjaa. To bairi seeto majuu majirioquẽe mʉjaare, jã caĩwĩ Jesu yua. >%Camaja na cabuionucuri wamere bairona ã: Jĩcaʉ nemoona oteimi. Cabero cʉ caoterique carica cʉtopʉ apeĩ jeimi tunu. z=m$Oterique ricare jeeri maja na paarique wapa wapatarãma. Nare bairona camaja yʉre na caapi nʉcʉbʉgoro cána una quenare na yʉ wapa joogʉ. Aperã na cabuiorijere api nʉcʉbʉgori bero na quena catícõa aninucugarãma. To bairi nemoopʉ cabuio jʉgoʉ, apeĩ cabuionemo nutuacʉ na cabuiorijere na caapi nʉcʉbʉgoro tʉjʉrã na pʉgarãpʉna wariñuugarãma. <#Ocõo bairo yʉre mʉja ĩ: Bapari cãnacãʉ muipua rʉja oterique carica cʉtiparo jʉgoye. Yʉ maca yʉ catʉjʉata mere cajeepe ã. To bairo mʉjaare buioʉ, camaja na cabairijere mʉjaare ĩi yʉ ĩ. Yʉ cabuiorije na caapi nʉcʉbʉgoparo petoacã rʉja. $;A"Jesu ocõo bairo jã caĩwĩ: —Dio yʉre cajoowĩ. Cʉ caboorijere ácʉ yʉ áa. Cʉ cáti rotiriquere áti peoʉ caʉgaʉre bairo yʉ tʉgooña. :!To bairo cʉ caĩro apirã cʉ buerã: —¿Aperã mere cʉ ʉgariquere na nu tʉgayupari? jã caame ĩ jeniñawʉ. R9 To bairi jã caĩwĩ: —Ʉgarique yʉ cacʉgorijere mʉja majiquẽna. ~~}h|{{Wzywwv3u4ttAsrwqqppornpmmlkkjjii hgg2f@e d'cbxaaS`_^]]x\\ ZZTYjXWW[VV U T3SoRQPP_PNNM$LKJII6HGFFdEDGCUB*AA7@@?>{==*<<::9D87666(43`22 1<0/..-9,^+**a)).(('&%%W$$g#"":!8!, #pqQ J F > :zq [ Cõa Maríana cãmo Jesure cʉ rʉporipʉ cajʉti ñuurijere pio peo, co poa ñapo mena catu cojerico. /  Y Jesu Jordán i nʉgoapʉ cʉ cãnitoye Lásaro cawamecʉcʉ cʉ ya maca Betaniapʉ riaʉ cájupi. Cʉ jʉgoco jãa romiri María, Marta na quena ti macapʉ cãñupa. S *Topʉ Jesu cʉ cãno camaja capãarã cʉ caapi nʉcʉbʉgowã.c? )Capãarã cʉ tʉ ejarã ocõo bairo cʉ caĩwã yua: —Cariapena caĩñupi Juan cabautisari majocʉ anire buio jʉgoyeyei. Juan apeye unie áti iñooquetibacʉ quena Jesu cʉ cabaipere cariape cabuio jʉgoyeyeyupi.  (Cabero Jesu Jordán i nʉgoapʉ capeña aácoami. Topʉre Juan cabautisari majocʉ cʉ cabautisanucuricaropʉ catuanʉcawĩ. oW 'To bairo cʉ caĩ buiorijere apiri presopʉ cʉ cane aágabama tunu. Cʉ maca nare caruticoami. ,Q &Cʉ carotiro mena yʉ cáto maca yʉ cáti iñoorijere tʉgooña nʉcʉbʉgoya, yʉre nʉcʉbʉgoquetibana quena. Tiere mʉja catʉgooña nʉcʉbʉgoata yʉ Pacʉ yʉ mena cʉ cãniere mʉja majigarã. To bairi yʉ quena jĩcaʉna yʉ Pacʉ mena yʉ cãniere mʉja majigarã, caĩwĩ Jesu. b= %Yʉ Pacʉ yʉre cʉ carotiro mena yʉ cátiquẽpata yʉre api nʉcʉbʉgoqueticõaña. 5c $Dio ati yepapʉre yʉre joogʉ yʉ cabejewĩ. ¿Nope ĩrã que mʉja maca, “Dio Macʉ yʉ ã,” yʉ caĩrije jʉgori, “Diore rooro caĩi mʉ ã,” yʉre mʉja ĩti? Q #Mani maji: Dio ye queti ucarica pũuripʉ caĩrijere, “To bairo caĩtorije ã,” ĩ majiña maa. Dio ye queti caapi nʉcʉbʉgorãre, “Mʉja quena Diore bairona cãna mʉja ã,” na caĩñupi. J  "To bairo na caĩro ocõo bairo na caĩwĩ Jesu tunu: —Dio cʉ carotiriquere ucarica pũuri mʉja cacʉgorije ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Mʉja quena Diore bairona cãna mʉja ã.” kO !Na maca Jesure cʉ caĩwã: —Caroaro mʉ cátaje wapa mʉre jã jĩaquẽna. Diore rooro mʉ caĩrije wapa mʉre jã jĩaga. Mʉa camajocʉ anibacʉ quena Diore bairo mʉ aniga. Tie wapa mʉre jã jĩaga, cʉ caĩwã. ]~3 To bairo na cátigaro tʉjʉʉ ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —Yʉ Pacʉ cʉ cáti majirije mena caroare capee mʉjaare yʉ cáti iñoowʉ. ¿Di wamere yʉ cátaje wapa yʉre mʉja re jĩagati? na caĩwĩ Jesu. \}1 To bairo cʉ caĩro apirã judío maja ʉ̃ta rupaa mena cʉ care jĩagawã. /|Y Yʉ, yʉ Pacʉ mena jĩcaʉna jã ã. {+ Yʉ Pacʉ nare yʉ cajoowĩ. Cʉ̃a nipetirã netoro catutuaʉ ãmi. To bairi aperã maca yʉ Pacʉ cʉ cacʉgorãre cʉ ema majiquetigarãma. )zK To cãnacã rʉmʉ catícõa ãnajere na yʉ joo nare. To bairi yajiquetigarãma. Caroaro na yʉ cʉgo. Yʉ mena cãnare yʉ ema majiquetigarãma aperã maca. :ym —Yʉ yarã maca yʉre api nʉcʉbʉgoma, oveja nare cacotei cʉ cawadarijere na caapi majirore bairona. Yʉ yarãre na yʉ tʉjʉ maji. Yʉre api nʉcʉbʉgori yʉre ʉjama. 1x[ Cʉ carotiro mena yʉ cáti iñoorije to cãnibato quena yʉre mʉja api nʉcʉbʉgoquẽe. Yʉ yarã aniquetibana yʉre mʉja api nʉcʉbʉgoquẽe, na caĩwĩ Jesu. pwY To bairo cʉ na caĩro ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —Mere mʉjaare yʉ buiotʉgabapʉ. Yʉre mʉja api nʉcʉbʉgoquẽpʉ. Yʉ Pacʉ cʉ carotiro mena yʉ cátie jʉgori Dio cʉ cajooricʉ yʉ cãniere mʉjaare yʉ iñoo. Wv' Dio wiipʉre aá, Salomón ya arʉa cawamecʉtopʉ jãa, cʉ canetogari paʉ judío maja ʉparã cʉ̃re carupa beto cʉ amojore nʉca ejari, ocõo bairo cʉ caĩ jeniñawã: —Jãre ĩtoʉ mʉ áticõabapa mʉa. ¿Noo cõopʉ majuu cariape jãre mʉ buioʉati? Dio cʉ cajooricʉna mʉ cãmata cariapena jãre buioya, cʉ caĩwã. ,uQ Pue cãno judío maja tirʉmʉpʉ macana Dio wiire áti peorã na catʉgooñari rʉmʉ boje rʉmʉ cãmʉ. Ti boje rʉmʉ na cáti paʉ Jesu cáaámi Dio wiipʉ. t As{ Aperã maca: —Cawãti cʉgoʉ maca to bairo buioquetiboʉmi. Cawãti cʉgoʉ cacape tʉjʉquẽcʉre cʉ catʉjʉro áti majiquẽcʉmi, caĩwã. Los judíos rechazan a Jesús ~ru Jĩcaarã ocõo bairo caĩwã: —¿Nope ĩrã cʉ̃re mʉja apiti? Camecʉ ãmi. Cawãti cʉgoʉ ãcʉmi, caĩwã. Rq Judío maja to bairo cʉ caĩro apirã ricati jeto catʉgooñawã. |pq Jĩcaʉ maca cʉ majuuna yʉre jĩa majiquẽcʉmi. Yʉ majuuna yʉ carotiro yʉre jĩagarãma. Yʉre na cajĩaro yʉ roti maji. Yʉre na cajĩarije cãnibato quena yʉ tunu catí maji. Yʉ Pacʉ to bairona yʉre cáti rotiwĩ, caĩwĩ Jesu. Qo ’Camajare na yʉ cabai yajibojapere ĩi, yʉre maimi yʉ Pacʉ. !n; Aperã judío maja aniquetibana quena yʉ yarã ãma na quena. Na quenare yʉ tʉpʉ na yʉ jee neogʉ. Na quena yʉ cabuiorijere api nʉcʉbʉgogarãma. Nipetirã yʉre canʉcʉbʉgorã jĩca poa macanana anigarãma. Yʉna ovejare cacoteire bairona jĩcaʉna cãcʉ yʉ anigʉ. m ’Yʉa ovejare caroaro cacote majiire bairona yʉ ã, oveja ʉpaʉre bairona. Yʉ Pacʉ yʉre majimi. Yʉ quena cʉ̃re yʉ maji. To bairona yʉ quena yʉ yarã yʉre caapiʉjarãre na yʉ maji. Ovejare cacotei cʉ yarã ovejare nare cʉ catʉjʉ majirore bairona yʉ quena yʉre caapiʉjarãre na yʉ tʉjʉ maji. Na quena yʉre majima. Na anicõa aninucuato ĩi na yʉ bai yajibojagʉ. l *kM Ovejare cacotebojaʉ nare cacotei majuu aniquetiri to bairo na tʉjʉ ʉjaquẽcʉmi. Cʉ yarã majuu na cãniquẽto maca cʉ cawapatarije jeto tʉgooñaʉmi. Rj Apeĩ maca ovejare cacotebojaʉ, cacotei majuu mee maca cʉ cacotebojarique wapa jetore tʉgooñaʉmi. To bairi yai cʉ cáató tʉjʉʉ to bairona na re nʉco, atʉ ruti aácʉmi. Cʉ yarã majuu na cãniquẽto maca to bairo ácʉmi. To bairo cʉ caruti aáto bero yai maca atí, ovejare na ñe, na acʉo re bate peocõaʉmi. Zi- ’Ovejare caroaro cacoteire bairo cãcʉ yʉ ã. Caroaro cacotei cʉ yarã ovejare apeĩ yai ũcʉ nare cʉ caʉgagaro tʉjʉʉ nare matabojaʉ, cʉ cabuti aáto cʉ macare cʉ jĩa ʉgaboʉmi carooʉ. Zh- ’Ovejare jee rutiri maja nare jee ruti, jĩa regarãma. Yʉ maca catícõa aninucuriquere na joʉ acʉ́ yʉ cabaiwʉ. To bairi caroaro majuu na ani wariñuunucucõato ĩi yʉ cáapʉ́ ati yepapʉre. zgm To bairi yʉre caapi nʉcʉbʉgorãre na yʉ netoogʉ rooro na catamʉoboriquere. Nare yʉ cotegʉ. Caroaro yʉ mena anicõagarãma. Caroa na caboorije na yʉ joocõa anigʉ. Oveja nare cacotei caroa ta cãnopʉre nare cʉ cajʉgo buti aátore bairona caroaro na yʉ jʉgo anigʉ yʉre caapiʉjarãre. Aperã yʉ jʉgoye cáatána, caroorã maca ovejare jee rutiri majare bairona cãñupa, ĩtorique mena cabuiorã aniri. To bairi oveja maca na cawadarijere api majiquetiri nare caʉjaquẽjupa. f _e7 Na caapi majiquẽto tʉjʉʉ ocõo bairo na caĩnemowĩ Jesu tunu: —Cariapena mʉjaare yʉ ĩ: Yʉna oveja na cajãari jopere bairona cãcʉ yʉ ã. To bairi yʉ jʉgori camaja Dio tʉpʉ aá majigarãma. d  Fariseo maja atie buio majiorica wame mena cʉ cabuiorijere to bairo ĩgʉ ĩmi caĩ majiquẽma. Jesús, el buen pastor 6ce Apeĩ na ʉpaʉ cãniquẽcʉre, na catʉjʉ majiquẽcʉre cʉ ʉjaquẽnama. Cʉ cawadarijere api majiquẽnama. To bairi noo cabooro cʉ ruti batecoanama, caĩwĩ Jesu. jbM Nare pi buti aáti na jʉgo aácʉmi. Cʉ cawadarijere api majirã cʉ bero cʉ ʉja nutuanama. daA Jopere cacotei maca ovejare cacoteire cʉ pã jõʉmi. To bairo cʉ cajãaro oveja cʉ cawadarijere api majirãma nare cacoteire. Ovejare cacotei na wamere piimi. To bairo nare cʉ capiro apirã cʉ̃re ʉjanucurãma. ` 5 Jesu camajare na buionemoʉ, ocõo bairo buio majiorica wame mena na caĩ buiowĩ: —Cariapena mʉjaare yʉ ĩ. Nuricarã ovejare cacotei oveja na cãni janiro macá jope na cajani jãarica jopepʉ jetore jãʉmi. Aperã ovejare cajee rutigarã maca cajope manona jãarãma. _ ~^u )Jesu maca na caĩ yʉwĩ: —Cacape tʉjʉquẽnare bairo Dio yere camajiquẽna mʉja cãmata seeto cabai buicʉna mʉja aniquetiborã. “Caroaro camajirã jã ã,” caĩrã aniri cabui pacoorã majuu mʉja ã, na caĩ yʉwĩ Jesu.d]A (To bairo cʉ caĩro apirã jĩcaarã fariseo maja topʉ cãna ocõo bairo cʉ caĩwã: —Jã quenare, “Cacape tʉjʉquẽnare bairona cãna ãma, Dio yere camajiquẽna aniri,” ¿jãre mʉ ĩti? cʉ caĩwã. A\{ 'To bairo cʉ caĩro: —Dio ye quetire camajiquẽna cacape tʉjʉquẽnare bairona ãma. Na catʉjʉ majipere joʉ acʉ́ yʉ cáapʉ́. Aperã maca, “Dio ye quetire camajirã jã ã,” ĩ tʉgooñanucuma. To bairo ĩ tʉgooñabana cacapea tʉjʉquẽnare bairona anicõa aninucugarãma, caĩwĩ Jesu. [ &To bairo cʉ caĩro apii Jesu tʉna ejacumu, ocõo bairo cʉ caĩwĩ: —Ʉpaʉ, mʉre yʉ api nʉcʉbʉgo majuucõa. dZA %—Mere mʉ catʉjʉecʉna yʉ ã. Mʉ mena cawada peniina yʉ ã, cʉ caĩwĩ Jesu. Y% $To bairo cʉ caĩro: —Ʉpaʉ, cʉ̃re yʉ nʉcʉbʉgogacʉpʉ. To bairi yʉ buioya, ¿nii majuu cʉ ãti cʉ̃a? Jesure cʉ caĩwĩ. HX  #To bairo catʉjʉ majiquetibatacʉre cʉ na caroca buuriquere quetire caapiwĩ Jesu. To bairi cʉ bʉga ejaʉ ocõo bairo cʉ caĩwĩ: —¿Mʉa Dio Macʉre canʉcʉbʉgoʉna mʉ ãti? kWO "To bairo cʉ caĩro na maca ocõo bairo cʉ caĩñuparã: —Nemoopʉna carooʉ cabuiaricʉ anibacʉ quena ¿jãre mʉ buiogati? To bairo cʉ ĩ tutiri na mena caneñapo buenemo rotiquẽjuparã yua. Ciegos espirituales UV# !Dio cʉ cajooricʉ mee cʉ cãmata yʉ catʉjʉro áti majiquetiboricʉmi. U Jĩcani uno, “Jĩcaʉ cawimaʉpʉna cacape tʉjʉquẽcʉ cabuiaricʉre cʉ catʉjʉro cájupʉ,” camaja na caĩro apiya maa. T% Caroorã cʉ̃re na cajenirijere yʉquẽcʉmi Dio, caroaro mani ĩ maji. Cʉ̃re canʉcʉbʉgorãre cʉ caboorije cána jetore na yʉʉmi. /SW Ocõo bairo na caĩñupʉ cʉ maca: —¡Ayo name! Yʉre catʉjʉquetacʉre caquenoʉ cʉ cãnibato quena, Noa na carotiricʉ ãcʉmi, ¿mʉja ĩ majiquẽeti? }Rs Moisére Dio cʉ cabuioyupi, jã ĩ maji. Mʉre canetooricʉ macare noa na carotiricʉ ãcʉmi, jã ĩ majiquẽe. Q% To bairo cʉ caĩro apirã cʉ caĩ tutiyuparã yua: —Mʉna cʉ apiʉjaya. Jã roque Moisé cʉ carotirique macare jã apiʉjagarã. DP To bairo na caĩro: —Mere mʉjaare yʉ buiotʉgabapʉ. Yʉre mʉja apiʉjaquẽpʉ. ¿Nope ĩrã yʉre mʉja jeniñanemoti tunu? ¿Mʉja quena cʉ̃re caapiʉjarã mʉja anigati? O' Na maca cʉ caĩ jeniñanemoñuparã tunu: —Mepʉ ¿dope bairo mʉre cʉ átí? ¿Dope bairo cʉ cáto mʉ capeari mʉ tʉjʉ majiri? WN' Ocõo bairo na caĩñupʉ cʉ maca: —Carooʉ ãcʉmi o cañuʉ ãcʉmi, cʉ yʉ ĩ majiquẽe. Atie jetore yʉ maji. To jʉgoyepʉ catʉjʉquẽcʉ yʉ cãmʉ. Yucʉra mere yʉ tʉjʉ majicõa yua. aM; To bairi judío maja ʉparã cacape tʉjʉquetacʉre cʉ catunuo pijoyuparã tunu. Cʉ̃re: —Dio cʉ caapijoropʉre cariape buioya. Mʉre catʉjʉ majiro cátacʉ carooʉ ãmi, jã ĩ maji, cʉ caĩñuparã. vLe To bairo na caĩriquere uwirã, “Cawimaʉ me ãmi. Cʉ̃rena cʉ jeñiñaña,” caĩñuparã cʉ pacʉa. K9 Cʉ pacʉa uwirã to bairo caĩñuparã. Cajʉgoye judío maja ʉparã ocõo bairo caĩñuparã: “Noa Jesure, ‘Dio cʉ cajooricʉna ãmi,’ caĩrã unare Dio wiipʉna mani re buugarã. To bairo caĩrã unare mani mena mani neñapo bue rotiquetigarã,” caĩñuparã. YJ+ Dope bairo baicõari yucʉacã tʉjʉʉmi, jã ĩ majiqueticʉpʉ. Cʉ capearire caquenooricʉ quenare jã majiquẽe. Cʉ̃rena jeniñaña. Cawimaʉ me ãmi. To bairi cʉ majuuna buio majimi, caĩñuparã. I9 Cʉ pacʉa maca ocõo bairo na caĩ yʉyuparã: —Ʉ̃ʉjʉ, jã macʉna ãmi. To bairona cacape tʉjʉquẽcʉ cabuiawĩ. Tie jetore jã maji. KH To bairi cʉ pacʉare pijori ocõo bairo na caĩ jeniñañuparã: —¿Ani mʉ macʉna cʉ ãti? ¿Cawimaʉpʉna cacape tʉjʉquẽcʉ cʉ cabuiari? ¿Dope bairo bairi cʉ tʉjʉcoati yucʉra? zGm Judío maja, “Cajʉgoye cacape tʉjʉ majiquẽcʉ cãmi,” caĩrijere caapi nʉcʉbʉgogaquẽjuparã. TF! Cabero cacape tʉjʉquetacʉre cʉ caĩ jeniñañuparã tunu: —Mʉate, ¿dope bairo mʉ ĩti mʉ catʉjʉro cátacʉre? Ocõo bairo na caĩ yʉyupʉ: —Yʉa, Dio ye quetire cabuioʉ ãcʉmi, yʉ ĩ. E Jĩcaarã fariseo maja ocõo bairo cʉ caĩñuparã: —Manire yerijãrica rʉmʉre to bairo cácʉ ũcʉ Dio yaʉ aniquẽemi. Dio cʉ cajooricʉ cʉ cãmata yerijãrica rʉmʉre nʉcʉbʉgoboʉmi. Aperã maca ocõo bairo caĩñuparã: —Caroorije cácʉ cʉ cãmata atie caroare áti iñoo majiquetiboʉmi, caĩñuparã. To bairi ricati jeto cʉ caĩ tʉgooñañuparã Jesure. 5Dc To bairi cacape tʉjʉ majiquetibatacʉre cajeniñañuparã fariseo maja tunu: —¿Dope bairo bairi caroaro mʉ tʉjʉti? To bairo na caĩro ocõo bairo na caĩ yʉwĩ: —Jĩcaʉ yʉ capearire jita caococʉtie mena tu warewĩ. Tiere yʉ cacojero bero caroaro yʉ tʉjʉ majicoapʉ, na caĩñupʉ. aC; Jesu cʉ̃re cʉ canetoorica rʉmʉ sábado cãmʉ, judío maja na yerijãrica rʉmʉ. nBU Cabero cacape tʉjʉ majiquetacʉre fariseo maja tʉpʉ cʉ cane aájuparã cʉ̃re camajirã. 3A_ Cʉ caĩ jeniñanemoñuparã tunu: —¿Noopʉ cʉ ani cʉ̃a? —Yʉ majiquẽe. Noopʉ ãcʉ ãcʉmi, caĩñupʉ. Los fariseos interrogan al ciego que fue sanado @3 Ocõo bairo na caĩñupʉ cacape mácʉ cãnacʉ yua: —Jõ cãniecʉ Jesu cawamecʉcʉ jita caococʉtie mena yʉ capearire tu warewĩ. Tu ware yaparoʉ Siloé na cawerica coropʉ yʉ coje rotiwĩ. Topʉ aá, yʉ cacojero bero yʉ tʉjʉ majicoapʉ, na caĩ buioyupʉ. l?Q To bairi cʉ caĩ jeniñañuparã: —¿Dope bairo bairi yucʉacã mʉ cape to quenoo ejati? U># Jĩcaarã: —Cʉna ãmi, caĩñuparã. Aperã maca: —Cʉ aniquẽcʉmi. Apeĩ cʉ̃re bairona cabauʉ ãcʉmi, caĩñuparã. Cʉ maca: —Yʉna yʉ ã, caĩñupʉ catʉjʉ majiquetibatacʉ maca. D= Cʉ ya wii tʉ macana to jʉgoye cacape tʉjʉquẽcʉ cʉ cãno catʉjʉricarã ocõo bairo cʉ caĩñuparã: —¿Ani cajʉgoye caniyeru jeni ruinucuecʉna cʉ anibauti? caĩñuparã. 0<Y Yaparo ocõo bairo cʉ caĩwĩ: —Siloé cawamecʉto na cawerica coro, ujarica coropʉ mʉ capearire tu cojeija, caĩwĩ Jesu. Siloé maca “cajooricʉ” ĩgaro ĩ. To bairo Jesu cʉ caĩro, topʉ aáti cʉ capere catu cojeyupi. Tu cojeri bero, tunu acʉ́ caroaro catʉjʉ majicoajupi yua. ; Jesu to bairo ĩ yaparo cʉ ʉcoore, yepapʉ eo roca cũ átiri tiere jitare jee, catʉjʉ majiquẽcʉ capearire catu warewĩ. {:o Ati yepapʉ ãcʉ camajare na cajĩa bujubojaʉre bairona cãcʉ yʉ ã, cariape macajere na tʉjʉ majiato ĩi. \91 Yʉre Dio cʉ carotiriquere nemoona cátipaʉ yʉ ã. Caberopʉ majiriobʉjaboro. n8U To bairo jã caĩro ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu: —Rooro cʉ cátaje wapa mena mee baimi. To bairona cʉ pacʉa ye wapa mee baimi. Cʉ jʉgori Dio caroaro cʉ cátiere iñoogʉ, to bairo cabaii cʉ cabuia carotiyupi Dio. 7 Jã maca Jesu buerã cʉ̃re tʉjʉrã Jesure jã cajeniñawʉ: —Ʉpaʉ, ¿nope ĩi ani cacape mácʉna cʉ cabuiayupari? ¿Noa ye wapa to bairo cabaii cʉ cabuiayupari? ¿Cʉ pacʉa ye wapa o cʉ majuuna cʉ ye wapa maca to bairo cabaii cʉ cabuiayupari? 6 { Jesu neto aábacʉ jĩcaʉ cacape tʉjʉquẽcʉre catʉjʉwĩ. Cawimaʉpʉna cacape tʉjʉquẽcʉ cabuiaricʉ cãmi. 53;To bairo cʉ caĩro apirã ʉ̃ta rupaa mena cʉ̃re care jĩagabama. Cʉ maca ti wii, Dio wiipʉ cãnacʉ na watoapʉ caruti buti aámi.4:Ocõo bairo na caĩwĩ Jesu tunu: —Cariapena mʉja yʉ ĩ. Abraham cʉ cabuiaparo jʉgoye cãniepaʉpʉna yʉ ã. 3!9Ocõo bairo cʉ caĩwã judío maja tunu: —¿Cincuenta cʉmari cʉgoquetibacʉ quena Abraham tirʉmʉpʉ macacʉre mʉ catʉjʉri? X2)8Mʉja ñicʉ Abraham ati yepapʉ yʉ cáatípere queti apiri cawariñuuñupi. '1G7Mʉja maca cʉ̃re mʉja majiqueti majuucõa. Yʉ roque cʉ̃re yʉ maji. Cʉ̃re majibacʉ quena: “Cʉ̃re yʉ majiquẽe,” yʉ caĩata mʉjaare bairona ĩtorique paii yʉ aniboʉ. Cariapena yʉ ĩ, “Cʉ̃re yʉ maji,” mʉjaare yʉ caĩata. To bairi cʉ carotirijere yʉ áa. n0U6To bairo na caĩro ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —Yʉ majuuna, “Caroaro cácʉ yʉ ã,” yʉ caĩata yʉ cabuiorije wapa maniboro. “Dio jã Ʉpaʉ ãmi,” mʉja caĩecʉna, “Caroaro cácʉ ãmi,” yʉre ĩnucumi. I/ 5¿Mʉa jã ñicʉ Abraham netoro cãcʉ mʉ ãti? Dio ye quetire buiori maja tirʉmʉpʉ macana quena cabai yaji peticoajupa. To bairi, “Seeto majuu cãcʉ yʉ ã,” ¿mʉ ĩ tʉgooñati? L.4To bairo cʉ caĩro apirã ocõo bairo cʉ caĩwã judío maja: —“Yʉ cabuiorijere caapiʉjarã bai yajiquetigarãma,” mʉ caĩrijere apiri, cariapena, “Cawãti cʉgoʉna ãmi,” mʉre jã ĩ maji. Cajʉgoye macana nipetirã Dio ye quetire cabuiori maja cabai yaji peticoajupa. Abraham quena cabai yajiyupi. d-A3Cariapena mʉja yʉ ĩ: Yʉ cabuiorijere caapiʉjarã bai yajiquetigarãma, caĩwĩ Jesu. c,?2Caroaro yʉ cátinucurijere ácʉ camaja, “Cãni majuʉ ãmi,” yʉre na ĩato ĩi mee yʉ bai. Jĩcaʉ ãmi Dio, “Cãni majuʉ ãmi,” yʉre caĩ buioʉ. To bairi yʉre canʉcʉbʉgoquẽnare na popiyeyegʉmi. M+1To bairo na caĩro: —Cawãti cʉgoʉ mee yʉ ã. Yʉ cátinucurijere yʉ Pacʉre cʉ nʉcʉbʉgoʉ yʉ áa. Mʉja maca yʉ cátiere tʉjʉrã, “Caroorije cácʉ ãmi,” yʉre mʉja ĩ. /*W0To bairo cʉ caĩro apirã ocõo bairo cʉ caĩwã judío maja: —Jocarã mee jã ĩ Samaria macacʉ mʉ ãcʉ. Cawãti cʉgoʉ mʉ ãcʉ, cʉ caĩwã Jesure. )#/Dio yarã caroaro apiʉjama Dio ye quetire. Mʉjaa Dio yarã aniquetibana yʉ cabuiorijere mʉja api nʉcʉbʉgogaquẽe, na caĩwĩ Jesu. F(.¿Ni maca mʉja mena macacʉ, “Ati wame majuu caroorije cátacʉ mʉ ã,” cariapena yʉre cʉ ĩ majiti? Cariape yʉ cabuiorije to cãnibato quena yʉre mʉja api nʉcʉbʉgogaquẽe. j'M-To bairi mʉjaa cʉ mena macana aniri cariape macaje yʉ cabuiorije macare mʉja apiʉjaquẽe. |&q,Mʉja pacʉ Satanána ãmi. Cʉ yarã mʉja ã. To bairi cʉ caboorije macare mʉja átiganucu. Nemoopʉna camajare cajĩa rei cãnitʉgayupi. Cariape cátiquẽcʉ majuu ãmi. Jĩca wame unoacã cariape buioquetinucumi. Jocʉna ĩnucumi, to bairona caĩto paii cãnaje cʉtinucuʉ aniri. Caĩto paii aniri caĩto pairã pacʉre bairona cãcʉ ãmi, nare carotii aniri. %-+¿Nope ĩrã yʉ cabuiorijere mʉja api puo majiquẽeti? Ocõo bairo ã: Yʉ cabuiorijere mʉja api nʉcʉbʉgogaquẽe. To bairona mʉja bai. j$M*Jesu na caĩwĩ tunu: —Cariapena, “Dio jã Pacʉna ãmi,” mʉja caĩata yʉre mʉja nʉcʉbʉgoborã. Yʉa Dio mena cãnacʉ yʉ cáapʉ́. Yʉ majuuna yʉ cabooro yʉ cáatíquẽpʉ. Dio majuuna yʉre cajoowĩ. d#A)Mʉja pacʉ cʉ cátinucurore bairona mʉja áa, na caĩwĩ Jesu. To bairo cʉ caĩro apirã ocõo bairo cʉ caĩwã: —Jã pacʉa punaa majuu jã ã. Cáti epericarã punaa mee jã ã. To bairi Dio jã Pacʉna ãmi. "(Ocõo bairo na caĩwĩ Jesu tunu: —Abraham pãramerã majuu mʉja cãmata cʉ cátinucuriquere bairona mʉja átiborã. Yʉ Pacʉ yʉre cʉ cabuiorijere, cariape cãniere yʉ cabuiobato quena yʉre mʉja jĩaga cote. Abraham to bairo cátiquẽcʉ cãñupi. K!'Na maca ocõo bairo cʉ caĩwã: —Jã pacʉ Abraham ãmi. &Yʉ Pacʉ yʉre cʉ cabuio roti jooriquere mʉjaare yʉ buio. Mʉja quena mʉja pacʉ cʉ carotirijere apiri tiere mʉja átinucu. 7g%Mere yʉ majitʉga Abraham pãramerã mʉja cãniere. Cʉ pãramerã anibana quena yʉ cabuiorijere cabai netoo nʉcarã mʉja ã. To bairi yʉre cajĩaga coterã mʉja ã. $To bairi yʉ Dio Macʉ aniri caroorijere mʉja cátinucurijere carotiire cʉ rocaʉ acʉ́ yʉ cáapʉ́. To bairo mʉjaare cʉ yʉ carocabojaro bero cariapena apeĩ cʉ carotiquẽna majuu mʉja anicõagarã yua. Sataná yarã, cʉ poja mʉja aniquetigarã. /W#Jĩcaʉ apeĩre cʉ paabojari majocʉ cʉ ʉpaʉ ya wii macacʉ majuu, cʉ ʉpaʉ macʉre bairo cãcʉ aniquẽemi. Cʉ ʉpaʉ macʉ maca ti wii macacʉ majuu ãmi. @y"Jesu ocõo bairo na caĩnemowĩ tunu: —Cariapena mʉjaa yʉ ĩ: Nipetirã caroorije cána rooro na cátinucurijere jana majiquẽema. To bairi caroorijere áticõa aninucuma. iK!To bairo cʉ caĩro: —¿Nope ĩi, “Apeĩ cʉ carotiro, cʉ pojare bairo cãna mʉja aniquetigarã,” mʉ ĩti? Abraham pãramerãna jã ã. Apeĩ cʉ carotirijere cáti aninucurã mee jã anitʉga, cʉ caĩwã Jesure. gG Cariape macajere mʉja majigarã. Cariape macajere camajirã mʉja cãno apeĩ cʉ carotiro, cʉ pojare bairo cãna mʉja aniquetigarã, caĩwĩ Jesu. To bairo ĩi, Sataná cʉ carotirã mʉja aniquetigarã ĩi, caĩwĩ. >uOcõo bairo caĩwĩ Jesu judío majare, “Cañuʉna ãcʉmi,” cʉ caĩ tʉgooñarãre: Mʉjaare yʉ cabuiorijere mʉja caapi nʉcʉbʉgoata yʉ yarã majuu mʉja anigarã.  To bairo Jesu cʉ caĩrijere apirã camaja capãarã cʉ caapi nʉcʉbʉgowã. Los hijos de Dios y los esclavos del pecado Yʉre cajooricʉ yʉ mena ãmi. Jĩcaʉna yʉ cũquẽemi. Cʉ catʉjoorije jeto yʉ átinucu. To bairi yʉre rocaqueti majuucõami. To bairi ocõo bairo na caĩwĩ Jesu tunu: —Yucʉ tẽorica pãipʉ yʉre mʉja tu mʉgo nʉcorãpʉ Dio Macʉ yʉ cãniere mʉja majigarã. “Cʉ cabooro átiquẽemi,” yʉre mʉja ĩ majigarã. Yʉ Pacʉ yʉre cʉ cabuiorique cõona mʉjaare yʉ buio. hITo bairo na cʉ caĩ buiorijere caapi majiquẽma. Cʉ maca cʉ Pacʉre buioʉ caĩbami. fECapee majuu ã rooro mʉja cátie buiori mʉjaare yʉ capopiyeyepe. Yʉre cajooricʉ maca cariapena buiomi. To bairi yʉ Pacʉ cʉ cabuioriquere caapiricʉ aniri tiere yʉ buio neto ati yepa macanare tunu, caĩwĩ Jesu. 1Ocõo bairo caĩ jeniñawã Jesure: —¿Ñamʉ majuu mʉ ãti mʉa? Ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —Mere nemoo mʉjaare yʉ buiotʉgabapʉ. #To bairi mepʉbʉja mʉjaare yʉ ĩ buiobapʉ. Caroorije cáti aninucurãpʉna mʉja bai yajigarã, yʉ ĩwʉ. Mʉjaa, “Dio cʉ cajooricʉ cʉna ãmi,” yʉre mʉja ĩ nʉcʉbʉgoquẽe. To bairi rooro cáti aninucurãpʉna mʉja bai yajigarã, mʉja yʉ ĩ tunu. "=Jesu maca ocõo bairo na caĩwĩ: —Mʉjaa ati yepa macana mʉja ã mʉja roque. Yʉ maca jõ buipʉ macacʉ yʉ ã. Ati yepa macacʉ mee yʉ ã. A{To bairo cʉ caĩro na majuuna caame ĩ jeniñawã: —¿Cʉ majuuna cʉ jĩa yajiati? To bairo cátipaʉ yʉ ã ĩi, “Yʉ cáaátopʉ mʉja aá majiquetigarã,” ¿cʉ ĩti? a;Ocõo bairo na caĩwĩ Jesu judío maja ʉparãre: —Cáaápaʉ yʉ ã. Yʉ cáaáto bero yʉre mʉja macagarã. Caroorije cáti aninucurãna mʉja bai yajigarã. Yʉ cáaáparopʉre mʉja aá majiquetigarã. 5cJesu to bairo buioʉ Dio wiipʉ cãmi. Camaja niyeru cajoorã na cajãri patari tʉpʉ catʉjʉnucuwĩ. Topʉ cʉ cãno camaja cʉ̃re na cajĩape cãniquẽjupa. Dio cʉ̃re na cañero cabooquẽjupi mai. To bairi Jesure cʉ cañe majiquẽjupa mai. “A donde yo voy, ustedes no pueden ir”  Jesure ocõo bairo cʉ caĩ jeniñawã: —¿To roquere mʉ Pacʉ noopʉ cʉ anicʉti? Ocõo bairo na caĩ yʉwĩ Jesu: —Yʉre mʉja majiquẽe mʉjaa. Yʉ Pacʉ quenare mʉja majiquẽe. Yʉre mʉja camajiata yʉ Pacʉ quenare mʉja majiborã. / WYʉ cabuiorije quena to bairona ã. Yʉ majuuna yʉ ã yʉ cátiere caroaro cabuioʉ. To bairi yʉ Pacʉ ãmi apeĩ. To bairi yʉ Pacʉ mena cariapena jã buionucu.  'Mʉja carotirije na caucarique ocõo bairo ã: “Pʉgarã camaja jĩcarore bairo na catʉjʉrique na cawadajãro na caapi nʉcʉbʉgope ã.  Yʉ cabejeata cariapena yʉ bejeboʉ. Yʉ majuuna yʉ cabooro yʉ bejequẽe. Yʉ Pacʉ yʉre cajooricʉ mena jã bejenucu.  )Ati yepa macana na cabeje rotirore bairona mʉja beje, “Caroorã ãma,” ĩgarã. Yʉ roque jĩcaʉ macare cʉ popiyeyegʉ yʉ bejequẽe. Ocõo bairo na caĩwĩ Jesu fariseo majare: —Yʉ majuuna yʉ cabuiorije anibato quena cariape wame ĩrique ã. Yʉ cãnatopʉ, yʉ catunu aápere yʉ maji. Mʉja roque, “¿Noopʉ cáatácʉ cʉ ãti, noopʉ cʉ aácʉati?” yʉre mʉja ĩ majiquẽe. ^5 To bairo cʉ caĩro apirã fariseo maja ocõo bairo caĩwã Jesure: —Mʉ majuu mʉ cátiere caroaro mʉ ĩ buionucu. Mʉ cabuiorije wapa maa. Mʉre jã nʉcʉbʉgoquẽe, mʉ majuuna mʉ caĩ buioro maca. 3_ Ape paʉ tunu Jesu camajare buioʉ ocõo bairo caĩwĩ: —Ati yepa macanare cajĩa bujubojaʉre bairona yʉ ã. Yʉre caapiʉjarã canaitĩaropʉ cãnare bairo aniquẽema. Na mena yʉ aninucu. Dope bairo na cátipere na yʉ áti iñoonucu. To bairi caroaro anicõa aninucuma, caĩwĩ Jesu. nU To bairo cʉ caĩro: —Ĩquẽema, cʉ caĩwõ. Jesu ocõo bairo co caĩwĩ tunu: —Yʉ quena, “Mʉre capopiyeyepe ã,” yʉ ĩquẽe. Aácoja. Caroorije átinemoqueticõaña, co caĩwĩ Jesu. Jesús, la luz del mundo )K To bairi Jesu ponʉca, jĩcaona co cãno tʉjʉʉ ocõo bairo co caĩwĩ: —¿Mʉre cawadajãrã noo na aápari? “Mʉre capopiyeyepe ã,” ¿na ĩquẽti? w To bairo cʉ caĩro apirã, “Cabui pacoorã majuu jã ã,” ĩ tʉgooñari cabuti peticoama jĩcaʉri jeto. Cabʉcʉrã majuu cãna cabuti jʉgowã. Na bero aperã quena caʉja buti aáma. To bairi jĩcaʉna cãromio mena catuanʉcawĩ Jesu. ;qTo bairo ĩ yaparo mubia, caucanemowĩ tunu. QCʉ̃re na cajeniña janaquẽto apii camubiaricʉ cariape ponʉcari ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —Mʉja mena macacʉ jĩcani uno caroorije cátiñaquetacʉ ʉ̃taare neri cõre cʉ re jʉ́goato. }To bairo cʉ caĩ jeniñawã, “Ricati wame cʉ cayʉ buicʉto, ‘Cañuuquẽcʉ ãmi,’ ʉparãre cʉ mani ĩ wadajãgarã,” ĩ tʉgooñari. To bairo cʉ na caĩ jeniñaro apii, mubia roca cumu, cʉ wamo jũa mena yepapʉ caucawĩ Jesu. lQMoisé ãnacʉ to bairo cácore ʉ̃ta rupaa mena care jĩa rotiyupi. ¿Dope bairo mʉ ĩti mʉa? ~wCo ne eja, ocõo bairo caĩwã Jesure: —Ʉpaʉ, atio co manapʉ cãniquẽcʉ mena rooro cácore jã bʉga ejawʉ. C}To bairo cʉ caĩ buiori paʉna judío majare cabuerã, fariseo maja Jesu tʉpʉ caejawã. Jĩcao cãromio co manapʉ cãniquẽcʉ mena rooro cátacore camaja watoapʉ co cane ejawã. I| Cabero ape rʉmʉ cabujuri paʉ Dio wiipʉ cáaámi tunu. Camaja nipetirã cʉ tʉpʉ caneñapowã, cʉ cabuiorijere apigarã. To bairo na cabairo Jesu topʉ ejanumu ejari nare caĩ buiowĩ. s{ aJesu maca cʉ cãni wiipʉ tunu aáquẽcʉna Jerusalén tʉacã Olivo cawamecʉtii ʉ̃taʉpʉ cáaámi. wzg5To bairo ame ĩri bero Jerusalẽpʉ boje rʉmʉ caejaricarã na ye wiiripʉ catunu peticoajuparã.~yu4To bairo cʉ caĩro: —¿Mʉ quena Galilea macacʉ mʉ ãti? Dio ye queti ucarica pũuripʉ caroaro bueya. Tiere caroaro bueri, “Jĩcaʉ maca Dio ye quetire cabuiori majocʉ Galilea macacʉ aniquẽemi,” mʉ ĩ majigʉ, caĩñuparã. x3—Manire carotirije ocõo bairo mani roti: Camajocʉ rooro cʉ cátiere caroaro majiquetibana quena, cʉ cabuioquẽtona cʉ capopiyeyequetipe ã. Cʉ cabuioro bero, roorije cʉ cátaje majiri bero cariapena cʉ capopiyeyepe ã, na caĩñupʉ Nicodemo. wwg2Nicodemo, ñamipʉ Jesure catʉjʉ ejaricʉ fariseo maja mena macacʉ ocõo bairo na caĩñupʉ cʉ̃a: v 1Cʉ cabuiorijere caapi nʉcʉbʉgorã Dio cʉ carotiriquere camajiquẽna jeto ãma. To bairi rooro baigaro nare, caĩñuparã. ouW0Caroaro api majiña. Jĩcaʉ maca ʉpaʉ cãcʉ o fariseo majocʉ ũcʉ cʉ api nʉcʉbʉgoquẽema. wtg/Fariseo poa macana ocõo bairo na caĩñuparã tunu: —¿Mʉja quena cʉ caĩtorijere mʉja apiʉjati? s%.Polisía maja maca ocõo bairo na caĩ yʉyuparã: —Jĩcaʉ maca cʉ̃re bairo caĩ buioʉre jã apiñaqueti majuucõanucu, caĩwã. ,rQ-Dio wii cacoterã polisía maja maca fariseo maja tʉpʉ, sacerdote maja ʉparã tʉpʉ cáaáma tunu. Topʉ na caejaro tʉjʉrã ocõo bairo na caĩwã sacerdote maja ʉparã: —Jesure cʉ ñeña ĩrã mʉjaare jã cajoobapʉ. ¿Nope ĩrã cʉ̃re mʉja ñe atíqueti? caĩñuparã. q ,Aperã presopʉ cʉ jõogarã cʉ cañegawã. Cʉ ñegabana quena cʉ cañe aáquẽma mai. Las autoridades no creen en Jesús cp?+Camaja Jesure jĩcaro cõo catʉgooñaquẽma. To bairi ricati jeto catʉgooñawã. {oo*Dio ye queti ucarica pũuropʉ ocõo bairo ĩrica wame ã: “Dio cʉ cajoʉ David ãnacʉ pãrami aniri cʉ ãnacʉ cʉ cãna maca macacʉ, Belén macacʉ anigʉmi. Cʉ pãrami cãni buipeaʉpʉ anigʉmi,” ĩ ucarique ã, caĩwã aperã. an;)Ocõo bairo caĩwã aperã tunu: —Ani, “Dio joogʉmi caroaʉ majuu cʉ cabejericʉre Cristo,” na caĩricʉna ãcʉmi, caĩwã. Aperã maca: —Dio cʉ cajoʉna cʉ cãmata Galilea macacʉ aniquetiboʉmi. Fm(Aperã Jesu cʉ cabuiorijere apirã ocõo bairo caĩwã: —Cariapena ã, ani, “Dio ye quetire cabuioʉ majuu atígʉmi,” tirʉmʉpʉ macana na caĩñaricʉna ãmi Jesu, caĩwã. 0lY'Oco cauma yuaánucucõarije buioʉ Espíritu Santore cʉ cabairijere ĩ buioʉ caĩwĩ Jesu. Cʉ̃a Espíritu Santona Jesure caapi nʉcʉbʉgorã menapʉre anigʉmi ĩi, caĩwĩ. Espíritu Santo cʉ cáatíparo jʉgoye cãmʉ mai. Jesu cabai yajiricʉ catunu catiipʉ ʉmʉrecoopʉre cʉ cãniparopʉre catunu aáquẽmi mai. To bairi Espíritu Santo jã menapʉre anigʉ cáatíquẽmi mai. División entre la gente k&To bairi mʉja yeripʉre ria oco cauma yuaánucucõarore bairona anigaro, Dio ye queti ucarica pũuripʉ caĩricarore bairona mʉjaare yʉ ĩ buio, caĩwĩ Jesu. To bairo na ĩi, mʉja yeripʉ caroa anicõa aninucugarã yʉre apiʉjaya ĩgʉ, caĩwĩ Jesu. .jU%Jesu na caboje rʉmʉ áti yaparori rʉmʉ cãno wamʉnʉca, tutuaro mena camajare ocõo bairo na caĩ buiowĩ: —Oco etigarã, yʉ tʉpʉ atí, etirã ajá. i$¿Dope bairo ĩi, “Yʉre macabana quena yʉre mʉja bʉgaquetigarã,” manire cʉ ĩti? caame ĩ jeniñañuparã. Ríos de agua viva ~hu#Judío maja ʉparã caame ĩ jeniñawã: —¿Noopʉ cʉ aácʉati ani, “Yʉre mʉja bʉgaquetigarã,” caĩi? ¿Judío maja griego maja tʉpʉ cáaá batericarãre cʉ buio teñaʉ aácʉati? ¿Griego maja quenare cʉ buio teñaʉati? vge"To bairi yʉre macabana quena yʉre mʉja bʉgaquetigarã. Yʉ cáaáti paʉpʉre mʉja aá majiquetigarã. f!!To bairi Jesu maca ocõo bairo na caĩwĩ camajare: —Mʉja mena yoaroacã mee yʉ anigʉ. Cabero yʉre cajooricʉ tʉpʉ yʉ aácoagʉ. tea Fariseo maja maca, “Ani Dio cʉ cabejericʉna ãmi,” camaja Jesu na caĩ buioro caqueti apiyuparã. To bairi fariseo maja sacerdote maja ʉparã mena Dio wiire cacoterã, polisía maja Jesure na ñeato ĩrã na cajooyuparã. dCamaja capãarã cʉ canʉcʉbʉgowã. Cʉ̃re nʉcʉbʉgori ocõo bairo caame ĩwã: —¿Dio cʉ cabejericʉ Cristo acʉ́ ani cʉ cáti iñoorije netoro cʉ áti majiquetibauti? caame ĩwã. Los fariseos mandan policías a llevarse preso a Jesús lK~}}W}|7{z,yy xxw3vsuu[ttpssvs$rqq*p'ono$nmmlkkk-j{ihhdgff`ed=ccaa5`P_\^^\\ [rZYY'XDWVUUnTPSSQQ$PO/NM|L{L KJII@HsFFSEbDKC0BBA]@@f>=U;;:988655?543,2g11"//--G,,+B*)U(''g&&9%q$##B"7!: `x3>e?OE- W Z lr3]’Yucʉacã aácʉ yʉ áa. To cõona caroaro tʉgooña yerijã ani wariñuurique mʉjaare to ãmaro. Mʉjaare yʉ joo mʉja catʉgooña yerijã wariñuucõa anipere. Tiere joʉ ati yepa macana Diore camajiquẽna na cáti aniere bairo mee mʉjaare yʉ joo. To bairi, “Aácʉ yʉ áa,” yʉ caĩrijere apirã jʉtiriti tʉgooñarique paiqueticõaña. %2CYʉ Pacʉre yʉ cajeniro maca Espíritu Santore joogʉmi mʉjaare. To bairi Espíritu Santo mʉjaare átinemogʉmi. Mʉja catʉgooña tutuaro mʉja átigʉmi. Nipetirije mʉjaare majiogʉmi. Nipetirije mʉjaare yʉ cabuiorique quenare mʉja catʉgooña bʉga majiro mʉja átigʉmi. L1’Mʉja mena ãcʉ mai atie nipetirijere mʉjaare yʉ buio. 10[Yʉre canʉcʉbʉgoquẽna maca yʉ cabuiorijere apiʉjaquẽema. Mʉjaare yʉ cabuiorije yʉ ye me ã. Yʉ Pacʉ yʉre cajooricʉ yʉre cʉ cabuio rotirique maca ã. H/ Ocõo bairo cʉ caĩ yʉwĩ Jesu: —Yʉre canʉcʉbʉgorã ãnaa yʉ cabuiorijere mʉja apiʉjagarã. To bairi mʉja maigʉmi yʉ Pacʉ. Jã pʉgarãpʉna mʉja mena jã anicõagarã. [./Juda cawamecʉcʉ, Iscariote mee ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesure: —Ʉpaʉ, ¿dope bairo ácʉ mʉ cãniecʉtiere jãre mʉ majioʉati, ati yepa macana mʉre caapiʉjagaquẽna macare na majioquẽcʉna? - Nii yʉ carotirijere majii, tiere caapiʉjaʉ ũcʉ cariapena yʉre camaii ãmi. Yʉre camaii ũcʉre cʉ maigʉmi yʉ Pacʉ. Yʉ quena cʉ̃re yʉ maigʉ. To bairi yʉ cãniecʉtiere cʉ yʉ majiogʉ to bairo cariapena yʉre camaii ũcʉre, caĩwĩ Jesu. , Yʉ Pacʉ cʉ Espíritu Santore joogʉmi mʉjaare. To bairo mʉjaare cʉ cajooro caroaro mʉja majigarã yʉ Pacʉ mena jĩcaʉna jã cãniere. To bairi yʉ mena mʉja cãnie quenare mʉja majigarã. Mʉja mena yʉ cãnie quenare caroaro mʉja majigarã. B+}Caberoacã yʉre caapiʉjaquẽna yʉre tʉjʉnemoquetigarãma yua. Mʉja maca yʉre mʉja tʉjʉgarã. Cacaticõa aninucuʉ yʉ ã. To bairi mʉja quena mʉja catícõa aninucugarã. O*Mʉjaare yʉ aáweoqueticõagʉ. Mʉja mena anigʉ yʉ atígʉ tunu. ;)oYʉ Pacʉre mʉja yʉ jenibojagʉ, Espíritu Santore na jooya ĩi. Cʉ maca mʉja átinemori, mʉja catʉgooña tutuaro átigʉmi Espíritu Santo. To bairi mʉja mena anicõa aninucugʉmi. Espíritu Santo cariape mʉjaare majiogʉmi. Aperã ati yepa macana yʉre caapiʉjaquẽna cʉ̃re majiquẽema. To bairi cʉ̃re cʉgoquetigarãma naa. Mʉja maca cʉ̃re mʉja majigarã. Mʉja mena anigʉmi. Mʉjaapʉre anicõa aninucugʉmi. (Q'’Yʉre mʉja canʉcʉbʉgoata yʉ carotirijere mʉja átigarã. &Noo nipetirije yʉ jʉgori yʉ wame mena Diore mʉja cajeniro mʉjaare yʉ átibojagʉ. Jesús promete enviar el Espíritu Santo 8%i Nipetirije yʉ jʉgori yʉ wame mena Diore mʉja cajeniro mʉjaare yʉ átibojagʉ. Yʉ jʉgori yʉ Pacʉ cʉ catutuarijere na majiato ĩi to bairo mʉjaare yʉ átibojagʉ. R$ Cariapena mʉjaare yʉ ĩ. Yʉre caapi nʉcʉbʉgorã una yʉ cátiere bairona átigarãma na quena. Yʉ cátie netoro átigarãma. Yʉ Pacʉ tʉpʉ yʉ cáaá jʉgoyecʉto maca to bairo átigarãma. =#s Yʉ, yʉ Pacʉ mena pʉgarã anibana quena jĩcaʉna jã cãniere yʉ caĩ buiorijere api nʉcʉbʉgoya. Tiere api nʉcʉbʉgoquẽna maca yʉ cátie macare tʉjʉ nʉcʉbʉgoya. V"% Yʉ, yʉ Pacʉ mena pʉgarã anibana quena jĩcaʉna jã ã. ¿Tiere mʉja majiquẽeti? Yʉ cabuiorijere yʉ majuuna yʉ buioquẽe. Yʉ Pacʉ yʉpʉre cãcʉ maca cʉna cʉ caboorije áami yʉ jʉgori. ]!3 Jesu cʉ caĩwĩ tunu: —Felipe, mʉja mena yoaro yʉ cãmʉ. ¿Yʉre mʉja tʉjʉ majiquẽeti mai? Noa yʉre catʉjʉrã yʉ Pacʉ quenare tʉjʉma. ¿Nope ĩi, mʉ Pacʉre jã iñooña, yʉre mʉ ĩti?  )Felipe Jesure cʉ caĩwĩ: —Ʉpaʉ, mʉ Pacʉre jãre iñooña. Cʉ̃re tʉjʉrã to cõona jã ani wariñuugarã, cʉ caĩwĩ Felipe. !;Yʉre majirã yʉ Pacʉ quenare mʉja majigarã. Yucʉ mena mere cʉ̃re mʉja majitʉga. Mere cʉ̃re catʉjʉcõa aninucurã mʉja ã, caĩwĩ Jesu. Jesu cʉ caĩwĩ: —Yʉna yʉ ã camaja yʉ Pacʉ tʉpʉ na caejaro cácʉ. Yʉ jʉgori jeto yʉ Pacʉ tʉpʉ ejarique ã. Cariape macajere yʉ buio. Catícõa aninucuriquere cajoʉ yʉ ã. Yʉre canʉcʉbʉgorã jeto yʉ Pacʉ tʉpʉ ejagarãma. %—Ʉpaʉ, cʉ caĩwĩ Tomás, —mʉ cáaátopʉre jã majiquẽe. ¿Dope bairo majuu jã aá majibocʉti mʉ cáaátopʉre ejagarã? q[Yʉ cáaátopʉre mʉja majirã. Dope bairo topʉ ejarique to anicʉti mʉja ĩ majirã, caĩwĩ Jesu. -Mʉja cãnipa paʉrire quenooboja yaparori bero mʉjaare yʉ jei atígʉ. Topʉ mʉja quena yʉ cãnopʉre yʉ mena mʉja anicõa aninucugarã. *MYʉ Pacʉ tʉpʉ mʉja cãnipa wiiri capee ã. To camamata mʉjaare yʉ buioboricʉ. Ani majuucõa. To bairi mʉja cãnipa paʉrire quenoo yuʉ aácʉ yʉ áa. 4 cOcõo bairo jã caĩnemowĩ Jesu: —Mʉjaa seeto majuu yʉre tʉgooñarique paiqueticõaña. Diore tʉgooña nʉcʉbʉgoya. To bairi yʉ quenare tʉgooña nʉcʉbʉgoya. 4a &To bairo cʉ caĩro Jesu cʉ caĩwĩ: —“Jesure yʉ caapiʉjarije jʉgori yʉre na cajĩagabato quena cʉ mena yʉ tuagʉ,” ¿mʉ ĩ tʉgooñati? Cariapena mʉ yʉ ĩ. Ãbocʉ cʉ cawadaparo jʉgoye itiani, “Jesure cʉ yʉ majiquẽe,” na mʉ ĩtogʉ, uwibacʉ, cʉ caĩwĩ Jesu.9k %Pedro cʉ caĩwĩ tunu: —Ʉpaʉ, ¿nope ĩi mʉ mena nemoona yʉ aá majiqueticʉti? Mʉre yʉ caapiʉjarije jʉgori yʉre na cajĩagabato quena mʉ menana yʉ aágʉ. eC $To bairo cʉ caĩro Simón Pedro ocõo bairo cʉ caĩ jeniñawĩ Jesure: —Ʉpaʉ, ¿noopʉ mʉ aácʉati? Jesu maca cʉ caĩwĩ Pedrore: —Yucʉacã yʉ cáaáparopʉre mʉ aá majiquẽe. Caberopʉ mʉ aágʉ. + #Mʉja caame mairo tʉjʉrã aperã nipetirã, “Jesu yarã ãnama,” mʉja ĩ majigarãma, caĩwĩ Jesu. Jesús anuncia que Pedro le negará  "To bairi cawama wame Dio cʉ carotiri wame ocõo bairi wame mʉjaare yʉ cũ: Mʉjaare yʉ camairore bairona ame maiña mʉja quena. Z- !Yʉ yarã yoaroacã mee mʉja mena yʉ ani tʉjagʉ. Yʉre mʉja macagarã. Cajʉgoyepʉ judío majare na yʉ caĩeparore bairona mʉjaare yucʉacã yʉ ĩ tunu: Yʉ cáaáparopʉre mʉja aá majiquetigarã. oW Dio cʉ catutuarijere yʉ caiñooro yʉ Pacʉ quena yʉ catutuarijere iñoogʉmi. Nemoona átigʉmi. U# Judas cʉ cabuti aáto bero ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu: —Yucʉacã camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ yʉ catutuarije iñoorique anigaro. Dio cʉ catutuarije quena yʉ jʉgori iñoorique anigaro. *M To bairi Judas Jesu cʉ cayoje joori cuire ne ʉgari bero jã tʉpʉ cãnacʉ cabuticoa aámi. Cʉ cabuti aáti paʉ ñamipʉ cãmʉ mere. El nuevo mandamiento Z- Jĩcaarã ocõo bairo jã caĩ tʉgooñawʉ: Judas niyeru poare cacotei cʉ cãno Jesu apeye uniere boje rʉmʉ macajere wapaye rotii ĩimi, o cabopacoorãre niyeru na joo rotii ĩimi, jã caĩ tʉgooñawʉ. fE Jã nipetirã topʉ caʉga ruirã, nope ĩi to bairo cʉ ĩimi, jã caĩ majiquẽpʉ. $ A To bairo cʉ cayoje joori paʉna Judas yeripʉ cajãawĩ Sataná yua. To bairo cʉ cajãaro majiri Jesu cʉ caĩwĩ: —Mʉ cátigarijere yoaro mee ája.  + Ocõo bairo yʉ caĩwĩ Jesu: —Pan cuire yojeri yʉ cajoʉna anigʉmi. To bairo ĩri bero Simón macʉ Judas Iscariotere cayoje joowĩ. f E To bairi Jesu tʉacã pua tuari cʉ̃re yʉ cajeniñawʉ: —Ʉpaʉ, ¿ni majuure mʉ ĩti? | q To bairi Simón Pedro cʉ wamori mena cáti buiowĩ, Jesure ¿ñamʉ majuure mʉ ĩti? cʉ jeniñaña, yʉre ĩi. < s Yʉ, Jesu cʉ camai majuʉ cʉ tʉna yʉ caruiwʉ. ' To bairo cʉ caĩro apirã, ¿ni macare to bairo manire cʉ ĩbauti? ĩrã, jã caame tʉjʉwʉ, “Anina ãcʉmi,” ĩ majiquetibana. yk To bairo ĩri bero Jesu seeto catʉgooñarique paiwĩ. Tʉgooñarique pai, caroaro jã caĩ buiowĩ: —Cariapena mʉjaare yʉ ĩ. Jĩcaʉ mʉja mena macacʉ yʉre catʉjʉteerãre yʉre na wadajãgʉmi, yʉre na ñeato ĩi, caĩwĩ.  Cariapena mʉjaare yʉ ĩ. Yʉ cajoorã na cabuiorijere caapi nʉcʉbʉgorã yʉ quenare api nʉcʉbʉgorã áama. Yʉre caapi nʉcʉbʉgorã maca yʉre cajooricʉ quenare api nʉcʉbʉgorã áama, caĩwĩ Jesu. Jesús anuncia que Judas lo traicionará .U Mʉjaare buio jʉgoyeyei yʉ ĩ. To bairi yʉ caĩricarore bairona cabairo tʉjʉrã cariapena, “Dio cʉ cajooricʉ ãmi,” yʉre mʉja ĩ nʉcʉbʉgogarã yua. uc Mʉja nipetirãpʉre buioʉ mee yʉ ĩ. Yʉ cabejericarãre yʉ maji. Dio ye queti ucarica pũuripʉ caĩricarore bairona baigaro. Ocõo bairo caĩ ucayupa: “Yʉ mena caʉga ruii anibacʉ quena yʉre catʉjʉ punijinii ãmi.” y To bairije mʉjaare yʉ caĩ buiorijere api majiri tiere mʉja cátinucuata caroaro cãni wariñuurã mʉja anigarã. D Cariapena mʉjaare yʉ buio. Jĩcaʉ maca paa coteri majocʉ, “Yʉ ʉpaʉ netoro cãcʉ yʉ ã,” ĩ majiquẽemi. Jĩcaʉ cʉ cajooricʉ quena cʉ̃re cajooricʉ netoro aniquẽemi. oW To bairo yʉ cátore bairo na áparo ĩi to bairona mʉjaa yʉ ápʉ́. Mʉja quena to bairona ája. 8i To bairi yʉ, mʉja Ʉpaʉ, mʉjaare camajioʉ anibacʉ quena mʉja rʉporire yʉ cojewʉ. To bairi mʉja quena ame cojeri, paabojari majare bairona ame átiboja aninucuña. eC Jã Ʉpaʉ, jãre camajioʉ, yʉre mʉja ĩnucu. To bairona yʉ ã mʉja caĩrore bairona. H~  Jã rʉporire coje yaparoʉ cʉ jutiro cʉ catu wericarore jaña, cajawo tʉ caejanumuwĩ tunu. Ejanumu, ocõo bairo jã caĩwĩ: —¿Mʉja majiti to bairo mʉjaare yʉ cáti iñooro? 6}e Jesu cʉ̃re cañeparãre cawadajãpaʉre camajitʉgawĩ. Cʉ tʉjʉ majiri, “Mʉja mena macacʉ jĩcaʉ cʉ yeri caʉgueri paiire bairo ãmi,” ĩi, caĩwĩ Jesu. o|W Jesu maca ocõo bairo cʉ caĩwĩ tunu: —Ujari bero mani ujanemoquẽna. Ujari bero petoacã aána mani rʉpori jeto ʉgueri tuarique ãno. To bairi mani rʉpori jetore tu cojerique ãno. Mʉja yeri caʉgueri manare bairona mʉja anicõa. To bairo cabairã anibana quena jĩcaʉ mʉja mena macacʉ cʉ yeri caʉgueri paiire bairo ãmi, caĩwĩ Jesu. w{g Simón Pedro cʉ caĩwĩ Jesure: —To roquere yʉ rʉpori cojei yʉ wamori, yʉ rʉpoa quenare cojeya. Qz Pedro cʉ caĩwĩ Jesure: —Yʉa, yʉ rʉporire mʉ yʉ coje rotiqueti majuucõa. Jesu cʉ caĩwĩ Pedrore tunu: —Yʉ cacojequẽpata yʉ mena macacʉ mʉ ani majiquetigʉ, cʉ caĩwĩ Jesu. yy Jesu ocõo bairo cʉ caĩwĩ Pedrore: —Yucʉacã yʉ cátiere mʉ tʉgooña majiquẽe. Caberopʉ mʉ majigʉ. (xI Simón Pedro rʉporire cʉ cacojegari paʉ Pedro maca ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesure: —Yʉ Ʉpaʉ, yʉ roquere yʉ rʉporire cacojepaʉ mʉ aniquẽe. w- Jia tu yaparo ocore carupa bapapʉre capio jãwĩ. Tie oco mena jã rʉporire cacoje jʉgówĩ. Cojeri bero juti ajero mena catu coje caroowĩ. gvG To bairi Simón Iscariote macʉ, Judas Iscariote, “Jesure cañeparãre cʉ yʉ wadajãgʉ,” caĩ tʉgooña tʉgayupi, cʉ yeripʉre Sataná cʉ carotiro. Jesu Dio tʉpʉ cáatácʉ aniri camajitʉgawĩ topʉ cʉ Pacʉ tʉpʉ cʉ catunu aápere. Nipetirije cáti majirije cʉ Pacʉ cʉ̃re cʉ cajoorique quenare camajitʉgawĩ. To bairi jã caʉga ruiri paʉ Jesu wamʉnʉca, cʉ jutiro cabui macatore catu we cũwĩ. Tu we cũ, juti ajero cajia tuwĩ wẽanucuri paʉpʉ. u Bt  Judío maja boje rʉmʉ pascua cãniparo jʉgoye macá rʉmʉ cãñupe yua. Jesu camajitʉgawĩ ati yepapʉ cãnacʉ cʉ Pacʉ tʉpʉ cʉ cáaápere. Ati yepapʉ cãna cʉ̃re caapiʉjarã seeto majuu jã camai netocõa aninucuwĩ. To bairi jãre cʉ camai netorijere iñoʉ cʉ majuuna manire cabai yajibojawĩ. -sS 2Yʉ maji, yʉ Pacʉ cʉ carotirijere caapiʉjarã catícõa aninucugarãma. To bairi yʉre cʉ cabuio rotiricarore bairona camajare na yʉ buio, caĩwĩ Jesu.r 1Yʉ majuuna yʉ cabuiogaro yʉ buioquẽe. Yʉ Pacʉ, yʉre cajooricʉ, “To bairo ĩ buioya,” yʉre cʉ caĩ rotiro yʉ buionucu. Aq{ 0Yʉre cabooquẽna, yʉ cabuiorijere cátigaquẽna Dio cʉ capopiyeyeparã anitʉgama. Yʉ cabuiorije na caapiʉjaquẽtie jʉgori na popiyeyegʉmi Dio ati ʉmʉrecoo capetiropʉre. fpE /Yʉ cabuiorijere apibana quena tiere cátiquẽna cabui pacoorã anigarãma. To bairo na cabaibato quena na yʉ popiyeyequetigʉ. Ati yepa macanare na popiyeyei acʉ́ mee yʉ cabaiwʉ. Nare netooʉ acʉ́ yʉ cápʉ́. hoI .Cajĩa bujubojaʉre bairona cãcʉ yʉ cáapʉ́ ati yepapʉ. Yʉre caapiʉjarã canaitĩaropʉre cãnare bairo na aniqueticõato ĩi yʉ cáapʉ́. Nare yʉ cabuiorijere api majigarãma. Caroaro caapi majirã anigarãma. :no -Yʉre camajirã yʉre cajooricʉ quenare majima. 2m] ,Jesu nipetirã na apiato ĩi tutuaro wadari na caĩ buiowĩ: —Yʉre caapiʉjarã yʉ jeto meere apiʉjama. Yʉ Pacʉ, yʉre cajooricʉ quenare apiʉjarã áama. l9 +Dio caroaro nare cʉ caĩ tʉjʉro netoro cabooyupa camaja to bairo caroaro nare na caĩ tʉjʉpe macare. Las palabras de Jesús juzgarán a la gente jkM *Judío maja capãarã Jesure, “Dio cʉ cajooricʉ ãcʉmi,” cʉ caĩ tʉgooña nʉcʉbʉgowã bairã pʉa. Jĩcaarã na ʉparã quena to bairona caĩ tʉgooña nʉcʉbʉgowã. To bairo cʉ̃re tʉgooña nʉcʉbʉgobana quena caĩ buio baujaquẽma, fariseo majare uwibana. Neñapo buerica wiipʉ jã cãno jã buurema ĩrã caĩ baujaquẽma. 3j_ )Isaía ti wamere buioʉ caĩ ucayayupi. Cʉ majuuna Jesu cʉ catutuarijere, cʉ caaji baterijere catʉjʉyayupi cʉ ãnacʉ. Tiere tʉjʉri to bairona caucayayupi. 6ie (Dio ye quetire cabuiorã na cabuiorijere camaja na caapi majiquẽto na cájupi Dio. To bairi caroaro cʉ cátiere tʉjʉbana quena tʉjʉ majiquetigarãma. Api puo majiquetibana apiʉjaquetigarãma. To bairi, “Caroorije jã cátajere jã majirioya,” Diore ĩ majiquetigarãma, caĩñupi Isaía. h 'To bairi Isaía cʉ caĩrica wamere bairona Jesure caapiʉjaqueti majuucõawã. Isaía ocõo bairo caucayupi ape wame tunu: g &Cʉ̃re na caapiʉjaquẽto tirʉmʉpʉ macacʉ Isaía cʉ caucarica wamere bairona cabaiwʉ. Ocõo bairo caucayayupi Isaía:Jĩcaʉ mácana jã cabuiorijere apiʉjaquẽema. Mani Ʉpaʉ Dio cʉ cáti iñoorije tʉjʉbana quena apiʉjaquẽema. ]f3 %Jesu capee wameri cʉ cáti iñoobato quena judío maja cʉ caapiʉjaquẽma. be= $Yʉ maca mʉjaare cajĩa bujubojaʉre bairo cabaii yʉ ã, mʉja mena ãcʉ. Mʉja tʉpʉ yʉ cãno yʉre apiʉjaya. To bairi mʉja quena aperãre cajĩa bujubojarãre bairona mʉja anigarã mʉja quena, yʉ ye quetire na buiorã, caĩwĩ Jesu. To bairije ĩ buio yaparoʉ Jesu na cayaji weocoami yua. Por qué los judíos no creían en Jesús d% #Ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —Yʉa ati yepa macanare cajĩa bujubojaʉre bairo cãcʉ yʉ ã. Yoaroacã mee mʉja mena yʉ anigʉ. To bairi atopʉ yʉ cãno yʉ cabuiorijere apiʉjaya. To bairo mʉja caapiʉjaro majiña mano canaitĩaropʉ cãnare bairo rooro mʉja baiquetigarã. Yʉre caapiʉjaquẽna canaitĩaropʉ cãnare bairona baima. “Noopʉ aána jã baiti,” ĩ majiquẽema. sc_ "Camaja tiere apirã ocõo bairo caĩwã: —Dio ye queti ucarica pũuripʉ jãre na cabue eñoro ocõo bairo jã caapiwʉ: Dio cʉ cabejericʉ Cristo catícõa aninucugʉmi, ĩrique jã caapiwʉ. ¿Mʉ maca nope ĩi camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉre yʉ tu mʉgo jĩagarãma, mʉ ĩti? ¿Ni maca cʉ ãti camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ? cʉ caĩ jeniñawã. fbE !To bairo ĩi yucʉ tẽorica pãipʉ yʉ papua tu mʉgo jĩagarãma ĩi, caĩwĩ Jesu. a  Yucʉpʉ yʉre na catu mʉgoro nipetirã yʉ yarã cãniparã yʉ mena macana na ãmaro ĩi to bairo yʉ átigʉ, caĩwĩ Jesu. 2`] Yucʉacãna Dio ati yepa macanare na bejegʉmi cʉ̃re caapi nʉcʉbʉgoquẽnare, na regʉ. To bairi yucʉacã ati yepa macana ʉpaʉ Satanáre cʉ roca buugʉmi Dio. u_c Jesu maca ocõo bairo na caĩwĩ: —Yʉre api rotii mee wadawĩ. Mʉja macare na apiato ĩi wadawĩ. !^; Jĩcaarã ʉmʉrecoopʉ cawadarijere apirã: —Bʉpo bʉjʉwĩ, caĩwã. Aperã maca: —Dio tʉ macacʉ apeye unie Jesure cʉ buiowĩ, caĩwã. ]' Caacʉ, mʉ catutuarijere iñooña, caĩwĩ Jesu, Diore jeniri. To bairo cʉ caĩro bero jĩcaʉ ʉmʉrecoopʉ cʉ cawadarijere jã caapiwʉ. Ocõo bairo caĩwĩ: —Yʉ catutuarijere mere yʉ áti iñoonucuwʉ. Yʉ iñoonemogʉ tunu, caĩwĩ Dio ʉmʉrecoopʉ wadaʉ. \ Ocõo bairo caĩwĩ Jesu: —Yucʉacã seeto yʉ tʉgooñarique pai. ¿Dope bairo Diore cʉ yʉ ĩ jeniati? “Caacʉ, yʉ capopiye tamʉope to baiqueticõato. Yʉre netooña,” Diore yʉ ĩquẽe. Tierena popiye tamʉo yaji acʉ́ yʉ cáapʉ́ ati yepapʉ. m[S Yʉ carotirijere cátigarã yʉ cátore bairo na áti ʉjaato. Yʉ mena macana anigarãma yʉ cãni paʉpʉre. Yʉ carotirijere cáti nʉcʉbʉgorãre caroa majuure na joogʉmi yʉ Pacʉ, caĩwĩ Jesu. Jesús anuncia su muerte Z5 Ati yepa macajere camai netorã una maca catícõa aninucuquetigarãma. Ati yepa macajere camaiquẽna maca ʉmʉrecoopʉ catícõa aninucugarãma. zYm Cariapena mʉja yʉ ĩ. Mani caotebori apeare mani caotequẽto to bairona tuacõa tia jetona. Ti apeare jitapʉ mani caotero puticoato. Caputiro bero ti ape ãnato boacoato. To caboarije to cãnibato quena bʉcʉa, tia netobʉjaro capee ricacʉto. To bairo cabairijere bairona yʉ bai yaji, bai yajiri bero yʉ catunu catirije jʉgori Dio punaa capãarã anigarãma. IX  “Griego maja mʉ tʉjʉgarã ejama,” na caĩro apii ocõo bairo caĩwĩ Jesu: —Petoacã rʉja yʉ camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ aniri bai yajiri bero yʉ catunu catí wamʉ aáparo. W{ To bairo na caĩro Felipe Andrére cʉ cabuioʉ aámi. Cabero na pʉgarãpʉna Jesu tʉpʉ aá, cʉ caĩ buiowã. Jerusalẽpʉ pascua boje rʉmʉ cãno Diore canʉcʉbʉgorã caneñaporicarã watoapʉ jĩcaarã griego maja quena caejawã. sT_ Fariseo maja maca to bairo na cáto tʉjʉrã na majuu ocõo bairo caame ĩñuparã: —Tʉjʉya mʉjaa to bairo cabairijere. Camaja cʉ mena jeto aá peticoapa. Dope bairo na mani áti mata majiquẽna. Unos griegos buscan a Jesús kSO To bairi ti wame Jesu cʉ cáti iñooriquere caqueti apiricarã aniri cʉ caboca tʉjʉra ajupa. }Rs Lásarore na cayaa rocaricʉpʉre Jesu cʉ̃re cʉ tunu catioriquere catʉjʉricarã aperãre na cabuioyupa. “Lásaro na cayaa rocaricʉ cʉ cãnibato quena cʉ catunu catioyupi Jesu, cʉ ãnacʉre pi buujori,” na caĩ buionucuñupa. "Q= Jã cʉ buerã nemoo atie na caucariquere, “Jesu cʉ cabaiperena caĩ ucayupa,” jã caĩ majiquẽpʉ. Cabero ʉmʉrecoopʉ cʉ catunu aáto bero jã camajiwʉ yua. “Dio ye queti ucarica pũuripʉ to caĩricarore bairona cariapena cabaiwʉ Jesure,” jã caĩ majiwʉ. P  Mʉjaa Sión cawamecʉti maca macana uwiqueticõaña. Tʉjʉya, mʉja Ʉpaʉ burro bui peja nutuatími, caĩ ucayupi Sacaría. gOG Jesu burrore cʉ tʉjʉʉ cʉ bui capeja aámi. To bairo ácʉ Dio ye queti ucarica pũuripʉ cabuiorore bairona cámí Jesu. Sacaría tirʉmʉpʉ macacʉ Dio ye quetire buiori majocʉ ocõo bairo caĩ ucayupi: N Tiere queti apiri bo pũure pajure jee, cʉ̃re cabocara aájupa. Cʉ bocara aána ocõo bairo caĩ awaja nutuama: —¡Dio cañuu netoʉ ãmi! Cʉ cajooricʉ quenare caroa cʉ̃re to ãmaro. ¡Cʉna ãmi mani yaʉ Israel macana Ʉpaʉ! caĩ awajawã. IM  Pascua judío maja boje rʉmʉ cãno yua camaja capãarã Jerusalẽpʉre caejawã. Na caejaricaro bero macá rʉmʉ maca Jesu boje rʉmʉ tʉjʉ acʉ́ cʉ cáatípere caqueti apiyupa. L  Jesu Lásarore cʉ catunu catiorique tʉjʉrã sacerdote maja ʉparã na carotirique cátinucubatana Jesu macare cʉ caapiʉjawã capãarã. Aperã maca cabooquẽma Jesure. To bairi judío maja ricati jeto catʉgooñawã. To bairo Jesu macare na caapiʉjaro tʉjʉrã sacerdote maja ʉparã Lásaro quenare cʉ cajĩagawã, Jesure na cajĩagarore bairona. Jesús entra en Jerusalén K AJ{ Judío maja capãarã caqueti apiyupa Jesu Betaniapʉ cʉ cãniere yua. To bairi Jesure cʉ tʉjʉgarã caejawã. Lásaro cʉ catunu catioricʉ quenare cʉ tʉjʉgarã caejawã. I- Cabopacarãre na joori nare mʉja átinemonucu anicõagarã. Yʉ macare caberopʉ mʉja átinemo majiquetigarã. Atopʉ mʉja mena cãnicõa aninucupaʉ mee yʉ ã. Cabopacarã maca mʉja mena cãnicõa aninucuparã ãma, caĩwĩ Jesu Judare. Conspiración contra Lázaro Hy Jesu ocõo bairo cʉ caĩwĩ yua: —Co cátigari wame co áparo. Yʉre na cayaa rocapere tʉgooñari to bairo áamo. rG] Cabopacarãre na mai tʉjʉquetibacʉ quena to bairo caĩwĩ. Niyerure cajee ruti paii aniri caĩwĩ Judas Iscariote. Cʉ̃a jã niyerure cacotebojaʉ cãmi. To bairi jã niyeru jãrica poapʉ cãniere cajee ruticõanucuñupi. EF —¿Nope ĩo atie cajʉti ñuurijere aperãre mʉ nuni wapataqueti? Tiere nuni wapatao jĩca cʉma paarique wapa cõo mʉ wapataborico. Tie niyerure cabopacarãre na mʉ jooborico. E To bairo co cáto tʉjʉʉ Judas Iscariote, Jesu cʉ cabuei, caberopʉ cʉ̃re cajĩagarãre cawadajãpaʉ ocõo bairo caĩwĩ: _D7 Jã caʉgari paʉ María cajʉti ñuurije cawapa pacarije Jesu tʉre caneamó. Neatí, cʉ rʉporire capio peowõ. Cabero co poa ñapo mena catu cojewõ. To bairo co cáto ti wii nipetiro cajʉti ñuu peticoapʉ. %CC Topʉ cʉ caejaro cʉ caboje ʉgapere caquenoo yuubojawã. Marta jãre caʉgarique peobojao cãmo. Topʉ cãna mena Lásaro quena Jesu mena caʉga ruiwĩ. 2B _ Seis rʉmʉri pascua boje rʉmʉ cãni paro jʉgoye Jesu Efraín cawamecʉtopʉ cãnacʉ Betania cawamecʉti macapʉ cáaámi, Lásarore cʉ catunu catiorica macapʉre. hAI 9Fariseo maja, sacerdote maja ʉparã ocõo bairo caĩñuparã camajare: —Jesu topʉ ãñupʉ caĩrijere queti apirã jãre buioya, caĩ rotiyuparã. Presopʉ cʉ̃re jã jõogarã ĩrã, to bairo carotiyuparã.*@M 8Ti macapʉ ãnaa Jesure cʉ tʉjʉgarã camacañuparã. Dio wiipʉ ãnaa caame ĩ jeniñañuparã: —¿Mʉja catʉgooñaata boje rʉmʉ cãno cʉ atígabauti? V?% 7Mere petoacã carʉjawʉ judío maja na boje rʉmʉ pascua na caĩri rʉmʉ caejaparo. Camaja capãarã Jerusalẽpʉ cáaájupa ti boje rʉmʉ jʉgoye caroorije na cátajere na carerije iñoogarã. >} 6To bairi Jesu cʉ̃re na cajĩagarijere majiri judío maja na catʉjʉropʉ cáaáteñaquẽmi. To bairi Judeapʉre buti, jĩca maca Efraín cawamecʉti maca cayucʉ mani maca cãnopʉre cáaámi. Ti macapʉ jã mena cʉ buerã mena catuawĩ. =  5To bairo na caneñapo wadapeniri rʉmʉna, “¿Dope bairo átiri Jesure mani jĩabocʉti?” caame wadapeni jʉgóyuparã yua. J<  4Jesu judío maja cãna jeto meere cabai yajibojayupi. Dio punaa cãna nipetirãre ati yepa nipetiropʉre cãni baterã nipetirã jĩca poa cʉ punaa na ãmaro ĩi, na cabai yajibojayupi Jesu. p;Y 3Caifá cʉ majuu tʉgooñari to bairo caĩñupʉ. Ti cʉma sacerdote maja ʉpaʉ cʉ cãnie jʉgori Diona to bairo cʉ catʉgooñaro cájupi. To bairi, judío majare Jesu na bai yajibojagʉmi ĩi, to bairo caĩñupʉ Caifá. a:; 2Mani yarã nipetirã mani ya maca macanare Roma macana na cajĩaro rooro majuu mani ya maca baiboro. To bairi jĩcaʉ jeto nare cʉ cajĩa ecooro maca ñuugaro. To bairi nipetirã ye wapa cabai yajibojaʉ anigʉmi. :9m 1To bairi jĩcaʉ na mena macacʉ Caifá cawamecʉcʉ ti cʉmare sacerdote maja ʉpaʉ cãñupi. To bairi cʉ maca ocõo bairo na caĩñupʉ: —Mʉja majiqueti majuucõa. 8+ 0Cʉ̃re mani cacamotaquẽpata nipetirã cʉ̃re canʉcʉbʉgorã anigarãma. To bairi Roma macana ʉparã na polisíare joogarãma. Na joori mani ya macapʉ cãni wii Dio wiire roca roti joogarãma. Mani ya maca, nipetirije mani cãniecʉtie quenare re roti joogarãma. J7  /To bairi fariseo maja sacerdote maja ʉparã mena caneñapoyuparã. Neñapori ocõo bairo caame ĩñuparã: —¿Dope bairo mani ánaati? Jesu maca capee majuu caroa wameri áti iñoʉ áami. \61 .Aperã maca cʉ̃re canʉcʉbʉgoquẽna aniri fariseo majare cawadajãrã aáma. Q5 -Capãarã judío maja Maríare catʉjʉrã atána Jesure cʉ canʉcʉbʉgowã. “Dio cʉ cajooricʉna ãmi Jesu,” cʉ caĩ nʉcʉbʉgowã to bairo Lásarore cʉ catunu catioriquere tʉjʉri. J4  ,To bairo Jesu cʉ caĩrona cabai yajiricʉ cabuti amí cʉ maja opepʉre. Cʉ wamori, cʉ rʉpori jutii mena dʉrericʉ cãmi. Cʉ rʉpoa quena jutii ajero mena na caumarica cãmʉ. To bairi Jesu ocõo bairo na caĩwĩ: —Cʉ̃re mʉja cadʉrerica ajerire õwari cʉ ruu jooya. Conspiración para prender a Jesús |3q +To bairo Diore jeniri bero seeto awajarique mena ocõo bairo caĩwĩ: —¡Lásaro, buti ajá! caĩwĩ Jesu. >2u *Yʉ maji yʉre mʉ caapicõa aninucurijere. Ati majare caroaro na yʉ cátibojaparo jʉgoye, “Dio cʉ cajooricʉna ãmi,” yʉre na ĩ nʉcʉbʉgoato ĩi to bairo mʉ yʉ jeni. ?1w )To bairo cʉ caĩro apirã ti totire capã woowã. Jesu ʉmʉrecoore tʉjʉ mʉgori, Diore ocõo bairo cʉ caĩwĩ: —Caacʉ, yʉ cajeniejere mʉ apitʉgawʉ. Ñuu majuucõa. 0  (—Mʉre yʉ buiobapʉ. Yʉre mʉ canʉcʉbʉgoata Dio cʉ catutuarijere mʉ tʉjʉgo, mʉ yʉ ĩbapʉ, co caĩwĩ Jesu. e/C 'To bairi ti ope tʉpʉ ejaʉ: —Ʉ̃ta cuire ne weya, na caĩwĩ Jesu. To bairo cʉ caĩro: —Ʉpaʉ, ʉnicoatacʉmi. Bapari cãnacã rʉmʉ netocoapa cʉ̃re jã cacũ rocaricaro bero, Jesure cʉ caĩwõ Marta. .5 &Jesu seeto bopaca tʉgooñari Lásaro maja opepʉ cáaámi. Cʉ maja ope ʉ̃ta toti cãmʉ. Ti toti jope ʉ̃ta cui mena biarica toti cãmʉ. .-U %Aperã maca ocõo bairo caĩwã: —¿Ani cacape tʉjʉquẽcʉre canetooricʉ Lásarore cʉ cabai yajiquẽto cʉ áti majiboyupari? Resurrección de Lázaro z,m $Cʉ caotiro tʉjʉrã jĩcaarã judío maja ocõo bairo caĩwã: —Carina. Seeto cʉ camaii anibatacʉmi. 8+k #Topʉ na mena aácʉ Jesu quena caotiwĩ. *) "Bopacoo tʉjʉri ocõo bairo na caĩ jeniñawĩ: —¿Noopʉ cʉ mʉja yaari? na caĩwĩ Jesu. Na maca: —Jitá, mani tʉjʉto, cʉ caĩwã. )' !Jesu to bairo co caĩ otiro tʉjʉʉ, cʉ̃re caʉja atána quena na caotiro tʉjʉʉ seeto tʉgooñarique pai, na cabopacoo tʉjʉwĩ. B(} María Jesu tʉpʉ ejao camubia roca cumu ejawõ, cʉ rʉpori tʉpʉ. Mubia roca cumu ejari ocõo bairo cʉ caĩwõ: —Ʉpaʉ, atopʉ mʉ cãmata yʉ bai bai yajiquetiboricʉmi. \'1 María co ya wiipʉ cãnaco patowãcaro co cabuti aáto tʉjʉrã judío maja co tʉpʉ co caocabʉtiora atána co caʉja aájuparã. “Co bai ãnacʉ maja opepʉ otio aáco ácomo,” caĩ tʉgooñañuparã. _&7 Jesu macapʉre caejaquẽmi mai. Marta cʉ̃re co cabocarica paʉpʉna cãnicõawĩ. G% To bairo co caĩro apio cʉ tʉpʉ yoaro mee cáajupó. 5$c Marta Jesu mena wada peniri bero co baio Maríare capio aámo. Aperã na caapiquẽtopʉ ocõo bairo co caĩ buioyupo: —Mani Ʉpaʉ ejatʉgawĩ. Mere mʉre macami. #w Co maca cʉ caĩwõ tunu: —Ʉpaʉ, mʉre yʉ api nʉcʉbʉgo. Dio cʉ cajooricʉna Cristona, Dio Macʉna mʉ ã. Mʉna tirʉmʉpʉ macana, “Jĩcaʉ atígʉmi,” na caĩricʉna mʉ ã, caĩwõ. Jesús llora junto al sepulcro de Lázaro "# Yucʉ cacatirã yʉre canʉcʉbʉgorã capetiqueti yeri mena anicõagarãma. To bairo yʉ caĩro ¿mʉ api nʉcʉbʉgoti? co caĩwĩ Jesu. A!{ To bairo co caĩro: —Catiriquere cajoʉ yʉ ã. Cabai yajiricarãpʉ quenare na catunu catioʉ yʉ ã. Yʉre canʉcʉbʉgorã cabai yajiricarã anibana quena catigarãma tunu.  ) —Mere yʉ maji, cʉ caĩwõ Jesure. —Tunu catigʉmi ati yepa capetiro cabai yajiricarã nipetirã na catunu catiri paʉpʉ, caĩwõ. O To bairo co caĩro: —Mʉ bai tunu catigʉmi, co caĩwĩ Jesu. |q Cʉ cabai yajirique to cãnibato quena, “Dio nipetiro cʉ̃re mʉ cajenirijere joʉmi,” yʉ ĩ maji, caĩwõ. xi Marta Jesu tʉpʉ ejao ocõo bairo cʉ caĩwõ: —Ʉpaʉ, atopʉ mʉ cãmata yʉ bai bai yajiquetiboricʉmi. q[ To bairi Marta Jesu cʉ caejaro queti apio cʉ̃re caboca ejawõ. María maca wiipʉna catuacõañupo. ta To bairi Jerusalén macana capãarã Marta, Maríare na tʉgooña ocabʉtiato ĩrã, na tʉpʉ cáajupá. zm Lásaro ya maca Betania Jerusalén tʉacãna cãmʉ. Itia kilómetro ape kilómetro recomaca cõo yoaro cãmʉ. ' Jesu Lásaro ya macapʉ ejaʉ cʉ̃re na cayaariquere caqueti apiwĩ. Cʉ̃re na cayaaricaro bero bapari cãnacã rʉmʉ canetocoajupe. <q Tomás, casʉ̃rʉaricʉ na caĩi ocõo bairo jã caĩwĩ: —Jitá, Jesure cʉ na cajĩaro, mani quenare na jĩato ĩrã mani aáparo. Jesús es la resurrección y la vida ^5 Topʉ mani cãniquẽto ñuubʉja. Yʉ wariñuubʉja caroaro mʉja cabaipere ĩi. To bairo cʉ cabai yajirije jʉgori netobʉjaro yʉre mʉja nʉcʉbʉgogarã. Jitá, Lásaro ãnacʉ cʉ cãnopʉre mani aáparo. iK To bairo cʉ jã caapi majiquẽto cariape jã caĩ buiowĩ Jesu: —Lásaro bai yajicoajupʉ.  Jesu, “Lásaro canicoajupʉ,” ĩi, bai yajicoajupʉ ĩi, caĩwĩ. Jã maca, canirique majuure jã catʉgooñabapʉ.  To bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ jã caĩwʉ: —Ʉpaʉ, cʉ cacaniata ñuubʉjaro. Cʉ cacaniro bero jĩacã ñuugʉmi.  Cabero ocõo bairo jã caĩnemowĩ: —Mani mena macacʉ Lásaro canicoajupʉ. To bairi cʉ yʉ yopioʉ aágʉ, caĩwĩ Jesu. S Canaitĩaropʉ mʉja cáaápata roque nemoo cabauquẽtie jʉgori mʉja pʉga ta roca cumucõaborã. To bairona Dio cʉ cabooquẽto mʉja cápata to bairona rooro mʉja tamʉogarã, jã caĩwĩ Jesu. 0Y To bairo cʉ jã caĩro: —To cãnacã rʉmʉna doce hora jeto buju. To bairi cabujuropʉ ʉmʉrecopʉ aáteñarã mʉja pʉga ta roca cumuquẽna. Ʉmʉrecopʉ cabujuro maca to bairo mʉja aá maji, ñaquẽnana. Ocõo bairo ã: Dio cʉ cabooro mʉja cáto rooro mʉja tamʉoquetigarã. dA Ocõo bairo cʉ jã caĩwʉ jã maca: —Ʉpaʉ, cãnʉ to macana judío maja ʉ̃ta rupaari mena mʉre care jĩagabama. ¿Mʉre na cajĩagarije to cãnibato quena topʉ mʉ tunu aágati tunu? Jesure jã caĩwʉ. 5e Cabero jã caĩwĩ: —Jitá Judeapʉ tunu. r] Na maibacʉ quena nemoona cáaáquẽmi, tie quetire apibacʉ quena. Pʉga rʉmʉ catuanemowĩ topʉna. L  Na camaiwĩ Jesu Martare, co baio Maríare, Lásaro quenare. , Q To bairo tie quetire apii ocõo bairo caĩwĩ Jesu: —Cʉ riaye tamʉo, riacoagʉmi baii pʉa. Baibacʉ quena catigʉmi. To bairo cʉ cabairije jʉgori Dio cʉ catutuarijere iñoorique anigaro. Yʉ Dio Macʉ quenare, “Catutuaʉ majuu ãmi,” yʉ ĩgarãma, yʉ cátiere tʉjʉrã. 1 [ Lásaro seeto cʉ cariaro tʉjʉrã cʉ jʉgoco jãa romiri aperãre Jesure cʉ cabuio roti jooyupa: —Ʉpaʉ, mʉ mena macacʉ mʉ camaii seeto riami, caĩ jooyupa. o~_}|{{%ysxwvutt@srrcr qq6p?nnSmlkkj:ihh*gWfeedccba``m_y^^7]\z[[ZZY3XIWVXUxTSRR+QPP ONMLWKKJkIHH_GFFDCUBAC@x@?X>>=t<;:788.654422\100/4.=.,-4,W++*[)}(''/&d%%$'#." H+%9YRg 8 Q h V-o:KmCabero bapari cãnacãʉ polisía maja Jesure capapuaricarã cʉ ye jutiire cajee neowã. Jee neo, na cãno cõo cajee batewã. Cʉ jutiiro cabui macato cae turoya mamʉ. eJCTo bairo na caĩro: —Mere yʉ uca tutʉgawʉ. Yʉ wajoaquẽcʉ, na caĩwĩ Pilato. |IqTie ucariquere tʉjʉrã sacerdote maja ʉparã Pilatore ocõo bairo caĩñuparã: —Judío maja Ʉpaʉ ãmi, caĩ ucaquetipe ã. Ocõo bairo maca caucape ã: “ ‘Judío maja Ʉpaʉ yʉ ã,’ caĩwĩ,” caĩ ucape ã, caĩwã Pilatore. =HsTie ucarique hebreo ye, griego ye mena, latín ye mena ucarique cãmʉ. Jesure na capapuarica paʉ Jerusalén maca tʉna cãmʉ. To bairi capãarã judío maja tiere catʉjʉwã. /GWPilato Jesu rʉpoa bui yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ caucariquere catu rotiwĩ polisíare. Ocõo bairo caucayupi: “Jesu, Nasaré macacʉ judío maja Ʉpaʉ ãmi.” ZF-Topʉ yucʉ tẽorica pãipʉre cʉ capapua tuwã Jesure. Aperã pʉgarã quenare to bairona cámá. Jesure na recomacapʉ cʉ canʉcowã. Jĩcaʉre cariape nʉgoa maca, apeĩre cacõ nʉgoa maca canʉcowã. ~EuTo bairo cʉ caĩro cʉ canecoama Jesure yua. Cʉ̃rena yucʉ tẽorica pãire cʉ capʉja rotiwã. La crucifixión DyTo bairo na caĩro apii Pilato polisía majare, “Yucʉ tẽorica pãipʉre cʉ papua jĩarãja,” na caĩwĩ. C%To bairo cʉ caĩro apirã caawajanemowã: —¡Cʉ̃re na jĩacõato! ¡Yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ na papua jĩa rocacõato! caĩwã. To bairo na caĩ awajanemoro apii: —¿Mʉja Ʉpaʉrena yucʉ tẽorica pãipʉre na yʉ papua jĩa roticʉti? na caĩwĩ Pilato. To bairo cʉ caĩro sacerdote maja ʉparã ocõo bairo cʉ caĩwã: —Jã ʉpaʉ jĩcaʉna ãmi, romano maja ʉpaʉ majuu. GBJĩca rʉmʉ carʉjawʉ pascua boje rʉmʉ cáaáparo jʉgoye. Paaribota majuu cãmʉ. To bairi Pilato topʉ rui, ocõo bairo caĩwĩ judío maja ʉparãre: —Mʉja Ʉpaʉre cʉ tʉjʉya. cA? To bairo na caĩ awajaro apii Pilato Jesure capi buti aá rotiwĩ, ʉ̃ta pãiri na cawe cũrica yepapʉ. Hebreo ye mena Gabata cawamecʉpʉ. Topʉ Pilato camajare cajeniña bejenucuwĩ. To bairi topʉ caruiwĩ. >@u To bairo cʉ caĩro apii Pilato, ¿dope bairo majuu Jesure yʉ buugabauti? seeto caĩ tʉgooñawĩ. To bairo cʉ cátigaro tʉjʉrã judío maja ʉparã seeto caĩ awajawã: —¡Cʉ̃re mʉ cabuuata romano maja ʉpaʉre caneto nʉcaʉrena mʉ buuboʉ! Nii, “Yʉ majuuna ʉpaʉ yʉ ã,” caĩi ũcʉ romano maja ʉpaʉre caneto nʉcaʉ ãmi. ¡To bairi romano maja ʉpaʉre camaii mee mʉ ã Jesure mʉ cabuuata! caĩ awajawã. n?U To bairo Pilato cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesu: —Dio to bairo mʉre cʉ cáti rotiquẽpata to bairo yʉ cabaipere carotii mʉ aniquetiboʉ. To bairi mʉ tʉpʉ yʉre cajooricʉ mʉ netoro cabai bui pacoʉ ãmi. t>a Cʉ cayʉquẽto tʉjʉʉ Pilato cʉ caĩñupʉ tunu: —¿Nope ĩi yʉre mʉ yʉquẽeti? ¿Mʉ majiquẽeti? Mʉre yʉ cabuugaata mʉre yʉ buu maji. Mʉre yʉ cajĩa rotigaata quenare mʉre yʉ jĩa roti maji polisía majare. +=O To bairi Jesure cʉ pi jãa, cʉ cajeniñawĩ tunu: —¿Noopʉ cáatácʉ mʉ ãti mʉa? To bairo cʉ̃re cʉ caĩ jeniñaro Pilatore cʉ cayʉquẽjupʉ Jesu. n<UPilato, “ ‘Dio Macʉna yʉ ã,’ caĩwĩ,” na caĩrijere apii netobʉjaro cauwiwĩ yua. M;Judío maja ʉparã maca cʉ caĩwã: —Cʉ majuuna, “Yʉa Dio Macʉna yʉ ã,” jã caĩwĩ. To bairije caĩi ũcʉre cajĩape ã. To bairona áti rotirique ã jãre, caĩwã Pilatore. :To bairo cʉ̃re tʉjʉrã sacerdote maja ʉparã, aperã Dio wii cacoterã polisía maja seeto caĩ awajawã: —¡Yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ̃re na papua jĩacõato! cʉ caĩ awajawã Pilatore. Pilato ocõo bairo na caĩwĩ: —Mʉja majuuna yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ papua jĩarãja. Yʉa, “Caroorije cátacʉ ãmi, cabui pacoʉna ãmi,” yʉ ĩ majiquẽe, caĩwĩ Pilato. 19[To bairi Jesure cʉ cane buti ejawã. Jesu maca buti ejaʉ pota beto cʉ̃re na peorica betore capejawĩ cʉ rʉpoapʉ. Ʉpaʉ ya jutiiro polisía maja na cajãricaro quenare cajaña buti ejawĩ. Cʉ̃re na cane buti ejaro Pilato ocõo bairo na caĩwĩ camajare: —¡Tʉjʉya! Anina ãmi. 8Cabero Pilato cʉ ya wiipʉ cãnacʉ cabuti ejawĩ tunu. Buti ejaʉ, camajare na caĩwĩ: —Ñe unie majuu caroorije cácʉ ãmi, cabui pacoʉ ãmi, ĩrica wame yʉ bʉgaqueti majuucõa. To bairi mʉja tʉpʉ cʉ yʉ pi buti atígʉ. Mʉja tʉjʉ majigarã. 71Cabero cʉ tʉpʉ aá, ocõo bairo cʉ caĩ epewã: —¡Judío maja Ʉpaʉ caroa cʉ̃re to ãmaro! To bairo ĩ eperãna cʉ riyare capanucuwã. 6)Cʉ yarã polisía pota beto cʉ rʉpoapʉre capeowã. To bairi jutiiro cajũabʉjariro ʉpaʉ cʉ cajañari yeje unore cʉ cajãawã Jesure. h5 KCamaja, “Barrabá macare cʉ buuya,” na caĩ awajaro apii Jesure na cabape rotiwĩ Pilato. \41(To bairo cʉ caĩro apirã seeto awajarique mena ocõo bairo cʉ caĩ awajawã Pilatore: —Cʉ̃re buuqueti majuucõaña. Barrabá macare cʉ buu jooya, caĩ awajawã. Barrabá cajee ruti paii cãmi.A3{'Mʉja cabainucurije ocõo bairo ã: Pascua boje rʉmʉ cãno jĩcaʉ presopʉ cãcʉre yʉre mʉja buu rotinucu. To bairi Jesure, ¿judío maja Ʉpaʉ macare yʉ cabuuro mʉja booti? 2&To bairo cʉ caĩro: —¿Dije unie majuu to ãti cariape macaje? cʉ caĩñupʉ Pilato. Jesús es sentenciado a muerte V1%%To bairo cʉ caĩro apii Pilato cʉ caĩñupʉ: —¿To roquere ʉpaʉ majuu mʉ ãti? To bairo cʉ caĩro: —Mʉ caĩrore bairona ʉpaʉ majuuna yʉ ã, cʉ caĩñupʉ Jesu Pilatore. —Cariape macajere buioʉ acʉ́ ati yepapʉ yʉ cabuiawʉ. Nipetirã cariape macajere caboorã yʉ cabuiorijere apiʉjama, caĩñupʉ Jesu. >0u$To bairo cʉ caĩro Jesu cʉ caĩñupʉ tunu Pilatore: —Yʉa ati yepa macana ʉpaʉ mee yʉ ã. Ati yepa macana ʉpaʉ yʉ cãmata judío maja ʉparã yʉre na cajĩagaro yʉre caapiʉjarã maca na quẽborãma. Yʉre na cajĩagaro matabojarã na quẽborãma. Ati yepa macana ʉpaʉ mee yʉ ã yʉa. /}#To bairo cʉ caĩro: —Judío majocʉ mee yʉ ã. Yʉa judío maja mʉja cáti aniere yʉ majiquẽe. Mʉ ya yepa macana judío maja, sacerdote maja ʉparã, ¿ñe unie mʉ cáti buicʉto atopʉ mʉre na neatí? Jesure cʉ caĩñupʉ Pilato. :.m"Jesu ocõo bairo cʉ caĩ yʉyupʉ Pilatore: —¿Mʉ majuu mʉ catʉgooñari wamere yʉre mʉ jeniñati? o ¿aperã judío maja mʉre na buioti que? cʉ caĩñupʉ Jesu. 0-Y!To bairi Pilato cʉ ya wiipʉ jãa átiri Jesu quenare cʉ cajãa rotiwĩ. Cʉ jãa roti, ocõo bairo cʉ caĩ jeniñañupʉ: —¿Mʉna judío maja Ʉpaʉ mʉ ãti? ',G To bairi cariapena cabaiwʉ, “Yucʉ tẽorica pãipʉ yʉre tu mʉgo nʉco jĩagarãma,” Jesu to jʉgoyepʉ jãre cʉ caĩ buiorica wamere bairona. >+uTo bairo na caĩro apii Pilato na caĩwĩ tunu: —Cʉ ne aánaja. Mʉja majuuna mʉja carotirique cʉtinucurore bairona cʉ jeniñari cʉ popiyeyeya. To bairo cʉ caĩro judío maja ʉparã ocõo bairo cʉ caĩwã Pilatore: —Jãre judío majare jã jĩa rotiquẽema mʉ yarã ʉparã gobierno maja. *Ocõo bairo cʉ caĩwã judío maja maca: —Caroorije cátiquẽcʉ cʉ cãmata mʉ tʉpʉ cʉ̃re jã ne atíquetiboricarã. ))KNa cajãagaquẽto tʉjʉʉ Pilato cabuti amí, na mena wadapenigʉ. Ocõo bairo na caĩwĩ: —¿Ñee unie caroorije cácʉ ãmi ĩrã anire mʉja wadajãti? 3(_Cabero cabujuparo jʉgoyeacã Jesu Caifá ya wiipʉ cãnacʉre cʉ cane aáma romano maja ʉpaʉ majuu cʉ cacũricʉ cʉ carotibojaʉ ya wiipʉre. Jesure cañericarã judío maja aniri ti wiipʉre cajãaquẽma. Romano maja ya wiipʉre na cajãa aápata pascua macaje boje ʉga rotiya maniboricaro. Caʉgueri pairãre bairona tuaboricarãma. To bairi Pilato ya wiipʉre cajãaquẽma, judío majocʉ aniquẽemi ĩrã. *'MTo bairo cʉ̃re cʉ caĩro apii Pedro: —Yʉ aniquẽe, cʉ caĩtowĩ tunu. To bairo cʉ caĩtori paʉna ãbocʉ cawadawĩ yua. Jesús delante de Pilato u&cCabero jĩcaʉ sacerdote maja ʉpaʉre capaa coteri majocʉ Pedrore cʉ caĩwĩ tunu: —Mepʉ mʉ yʉ tʉjʉwʉ Olivo na caotericaropʉ cʉ mena mʉ cãno, cʉ caĩwĩ. To bairo caĩi Pedro cʉ amooro cʉ capa taricʉ bai cãmi. j%MTo bairo cabairi paʉ Pedro pero tʉ cajuma tʉjʉnucuwĩ. Topʉ cʉ catʉjʉnucuro cʉ cajeniñawã: —¿Mʉa jĩ mena macacʉ mee mʉ áti? cʉ caĩ jeniñawã. To bairo cʉ na caĩro: —Cʉ mee yʉ ã, na caĩwĩ. $Cabero Aná Jesure jia turicʉpʉre cʉ cajoowĩ sacerdote maja ʉpaʉ Caifá tʉpʉre. Pedro niega otra vez a Jesús B#}Jesu maca ocõo bairo cʉ caĩwĩ: —Jocʉna yʉ caĩata yʉ caĩtori wame macare ĩ buioya. Cariapena yʉ caĩbato quena ¿nope ĩi yʉre mʉ pati? cʉ caĩwĩ Jesu polisíare. G"To bairo Jesu cʉ caĩro apii jĩcaʉ polisía Dio wiire coteri majocʉ Jesu riyare cʉ pari ocõo bairo cʉ caĩwĩ: —¿Ñeere ĩi to bairo rooro mʉ yʉti sacerdote maja ʉpaʉre? $!A¿Nope ĩi yʉre mʉ jeniñati? Aperã yʉre caapiricarãre na jeniñaña. Yʉ cabuionucuriquere majirãma. To bairi mʉre buiogarãma, cʉ caĩwĩ Jesu. p YTo bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesu: —Nipetirã na caapijoropʉ yʉ cabuiowʉ judío maja neñapo buerica wiiripʉ, Jerusalén macá wii Dio wiipʉ quenare yʉ cabuionucuwʉ. Yajioropʉ yʉ cabuioquetinucuwʉ. .USacerdote maja ʉpaʉ Jesure ocõo bairo cʉ caĩ jeniñawĩ yua: —¿Di maja una na ãti mʉ cabuerã? ¿Ñe uniere nare mʉ buenucuti? cʉ caĩ jeniñawĩ. Z-Seeto cajoowʉ. To bairi ti wiire paa coteri maja polisía maja mena capero riowã. Ti pero tʉ cajuma tʉjʉnucucõawã. Pedro quena na mena cajumaʉ aámi. El jefe de los sacerdotes interroga a Jesús !;To bairi Pedro cʉ cajãaro co maca cʉ cajeniñawõ: —¿Mʉa cʉ mena macacʉ mee mʉ ãti? To bairo co caĩro: —Yʉ aniquẽe, co caĩwĩ Pedro. ~uPedro maca jopepʉna catuanʉcawĩ. To bairo cʉ cabairo tʉjʉʉ jope cacoteore jeniri cʉ̃re yʉ capijo jõowʉ. RJesure na cañe aáto Simón Pedro, yʉ quena nare jã caʉja aápʉ. Sacerdote maja ʉpaʉ yʉre catʉjʉ majiwĩ. To bairi cʉ ya wiire cʉ cajani jãarica janiro pupeapʉre yʉ cajãa aápʉ. Y+Caifána cajʉgoyepʉre judío majare: “Jĩcaʉ jeto romano majare cʉ cajĩa ecooro ñuugaro. To bairi nipetirã ye wapa manire cabai yajibojaʉ anigʉmi,” caĩricʉ cãmi. Pedro niega conocer a Jesús ta To bairi polisía maja, na ʉpaʉ mena, aperã sacerdote maja ʉparã na cajooricarã mena Jesure cʉ jia turi, cʉ canecoama Aná cawamecʉcʉ ya wiipʉ. Caifá mañicʉ cãmi cʉ̃a. Caifána cãmi sacerdote maja ʉpaʉ ti cʉmare.  s_ To bairo cʉ cáto tʉjʉʉ ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesu Pedrore: —Mʉ jarerica pãire quenoo cũña. Yʉ Pacʉ cʉ capopiye tamʉo rotiricarore bairona yʉ popiye tamʉogʉ, cʉ caĩwĩ Jesu. Jesús ante el jefe de los sacerdotes W' To bairo tiere cʉ caĩro Simón Pedro cʉ jarerica pãire cayo we newĩ. Yo we ne, sacerdote maja ʉpaʉre capaa coteri majocʉ Malco cawamecʉcʉre cariape nʉgoa macá amoorore capa ta ñoocõa joowĩ. V% Cajʉgoye Jesu cʉ cabuiorique cariape to baiato ĩi, to bairo caĩwĩ. Ocõo bairo cʉ caĩrique cãmʉ: “Yʉ Pacʉ yʉre cʉ cajooricarãre jĩcaʉ maca yʉre yaji weoquẽmi,” ĩrique cãmʉ. :mTo bairo na caĩro: —Mere, “Yʉna yʉ ã,” mʉjaare yʉ ĩtʉgawʉ, na caĩwĩ Jesu. —To roquere yʉre mʉja camacaata ati majare yʉ buerãre na buti aá rotiya. 1[To bairo na cabairo: —¿Ñamʉre mʉja macati? na cajeniñanemowĩ Jesu tunu. —Jesu, Nasaré macacʉre jã maca, cʉ̃re caĩ yʉwã cʉ̃re cañerã atána tunu. \1Jesu, “Cʉna yʉ ã,” cʉ caĩro api acʉari, cauwi dui tunu re cumuwã. -STopʉ jã cãni paʉ polisía maja mena caejawĩ Judas. Aperã Dio wiire cacoterã polisía quena caejawã Judas mena. Sacerdote maja ʉparã, fariseo maja na cajooricarã cãma. Caroaro cabeju wamooricarã cãma. To bairi na cajĩa bujuricʉri mena cajĩa buju ejawã. Judas, Jesure cawadajãricʉ na mena cãmi. Jesu camaji tʉgayupi cʉ̃re cabaipere. To bairo majitʉgabacʉ quena na bocaʉ: —¿Ñamʉre mʉja macati? caĩwĩ. Ocõo bairo cʉ caĩ yʉwã: —Jesu, Nasaré macacʉre jã maca, caĩwã. Jesu na caĩwĩ tunu: —Cʉna yʉ ã. <qJudas Jesure catʉjʉ teerãre cañe rotipaʉ quena camajiwĩ ti paʉ olivo oterica yepare. Jesu topʉ nairoacã jãre cajʉgo aáteñanucuwĩ. To bairi caroaro camajiwĩ Judas. k QJesu cʉ Pacʉre cʉ cajeniro bero Jerusalẽpʉ cãnana jã cáaápʉ. Aána Cedrón cawamecʉti ya riaacãre jã capeña aápʉ. Ti yaacãre peña, ape nʉgoapʉ Olivo na caoterica yepa cãmʉ. Topʉ jã caejawʉ Jesu mena.  To bairi mʉ cãniecʉtiere nare yʉ camajionucuwʉ. Nare yʉ majio janaquetigʉ. To bairona na yʉ majiocõa aninucugʉ. Napʉre yʉ anicõagʉ. To bairo napʉre yʉ cãno caame mairã anicõa aninucugarãma. Yʉre mʉ camairore bairona na quena ame maigarãma. To bairi yʉ quena na mena yʉ anicõa aninucugʉ, na caĩ jenibojawĩ Jesu cʉ buerãre cʉ Pacʉ Diore yua.H  Caacʉ, caroa jetore cátinucuʉ mʉ ã. Caroare cácʉ mʉ cãnibato quena ati yepa macana mʉre majiquẽema. Mʉre yʉ maji yʉa. Ati maja yʉ buerã quena majima yʉre mʉ cajooriquere. 9 kAti yepare átigʉ jʉgoyepʉna mere yʉre mʉ camaiwʉ. Yʉre maii caroa majuu cãniere yʉre mʉ cajoowʉ. Yʉre caapiʉjarã yʉre mʉ cajooricarã na quena yʉ mena mʉ tʉpʉ na cáaápere yʉ boo. Caroa majuu yʉ cãniere yʉre mʉ cajooriquere na tʉjʉato ĩi, mʉ tʉpʉ na cáaápere yʉ boo. N Na menapʉre yʉ ã. Mʉ maca yʉpʉre mʉ ã. To bairi na quena jĩcaro mena anigarãma. To bairo na cabairo tʉjʉ cõoñari aperã ati yepa macana quena, “Dio ʉmʉrecoo macacʉ cʉ cajooricʉna ãmi Jesu,” ĩ majigarãma. “Cʉ̃re caapiʉjarãre na maimi Dio, cʉ Macʉre cʉ camairore bairona,” ĩ majigarãma.  Caroa majuu cãniere yʉre mʉ cajooriquere na yʉ cajoo netowʉ, jĩcaro mani cãnore bairona na quena jĩcaro mena na ãmaro ĩi. U#Jĩcaʉna mani cãnore bairona jĩcaro mena na ãmaro ĩi, na yʉ jeniboja. Caacʉ, yʉ mena mʉ cãnore bairo, yʉ quena mʉ mena yʉ cãnore bairo na quena jĩcaro mena na ãmaro. To bairo jĩcaro mena caroaro na cãno tʉjʉrã aperã quena ati yepa macana, “Dio cʉ cajooricʉna ãmi Jesu,” ĩ nʉcʉbʉgogarãma na quena. ’Yʉ buerã jeto meere na jenibojaʉ yʉ áa. Caberopʉ na cabuiorijere caapi nʉcʉbʉgoparã quenare na yʉ jeniboja mʉre. $AYʉ majuuna na ye wapa na yʉ bai yajibojagʉ. To bairo yʉ cabairo na quena mʉ ye queti cariape cãniere apiʉjari mʉ yarã majuu caroarã anigarãma. %CMʉ ye quetire ati yepa macanare yʉre buio rotii yʉ mʉ cajoowʉ. To bairona yʉ quena yʉ buerãre ati yepa macana aperãre na buioato ĩi, na yʉ joo. B}Mʉ ye queti cariape macajere na caapiʉjaro na ája. To bairo tiere na caapiʉjaro mʉ yarã caroarã majuu na cãno na mʉ átigʉ. Mʉ ye queti caĩtorije me ã. Cariape macaje ã. W'Ati yepa macacʉ yʉ aniquẽe yʉa. Na quena ati yepa macana majuu me ãma. GAti yepapʉ yʉre cabooquẽna watoapʉ cãnare nemoona mʉ tʉpʉ na jee aácʉja yʉ yarãre ĩi mee yʉ ĩ. Sataná caroorije nare cʉ cáti rotigaro na matabojaya ĩi, to bairo yʉ ĩ. V%Yʉre mʉ cabuio rotiriquere na yʉ cabuio netonucuwʉ. Tiere yʉ cabuioro caapiʉjarã aniri ati yepa macana majuu me ãma. Yʉ quena ati yepa macacʉ mee yʉ ã. To bairi na quena yʉre bairona cãnicõa aninucuparã ãma. To bairo ati yepa macana mena cãniquẽna na cãno yʉ cabuiorijere caapiʉjaquẽna maca na tʉjʉteema. 4a ’Yucʉacã mʉ tʉpʉ aácʉ yʉ áa. Ati yepapʉ ãcʉ mʉ ye quetire yʉ cabuionucuwʉ. Nare yʉ cabuionucuwʉ yʉ yarã na cãni wariñuu netoparore bairo ĩi. 1 Ati yepapʉ ãcʉ, yʉre mʉ cajooricarã mena ãcʉ mʉ catutuarije yʉre mʉ cajoorique mena nare yʉ cacotenucuwʉ. To bairi jĩcaʉ maca yʉre yaji weoquẽmi. Jĩcaʉ jeto cajʉgoyepʉna yʉ mena cãnibatacʉ cayajipaʉ ãmi. Mʉ caĩricarore bairona cʉ jetona yʉre yaji weomi. To bairo cʉ cayaji weoro Dio ye queti ucarica pũuripʉ tirʉmʉpʉ macana na caĩ ucaricarore bairo cariapena bai. ~' ’Ati yepapʉre yʉ tuaquetigʉ. Yʉ cabuerã jeto tuagarãma. Yʉa mʉ tʉpʉ aácʉ yʉ áa. Caacʉ, caroaʉ majuu aniri mʉ catutuarije mena caroaro na coteya yʉre mʉ cajooricarãre. To bairo mʉ cáto jĩcaʉna mani cãnore bairona jĩcaro mena anigarãma. 0}Y Mʉ yarã cãna nipetirã yʉ quenare yʉ yarã ãma. Yʉ yarã cãna quena mʉ yarã ãma. Na jʉgori aperã quena, “Caroaʉ ãmi Jesu,” yʉre ĩ nʉcʉbʉgoma. E| ’Na cabaipere na yʉ jeniboja mʉre. Aperã, ati yepa macana yʉre caapiʉjaquẽnare na yʉ jenibojaquẽe. Yʉre mʉ cajooricarã mʉ yarã ãma. To bairi na yʉ jeniboja mʉre. N{Nipetiro nare yʉ mʉ cabuio rotiriquere na yʉ cabuiowʉ. Tiere na yʉ cabuioro caapi nʉcʉbʉgowã. Cariapena mʉ tʉpʉ cãnacʉ yʉ cáatájere, yʉre mʉ cajooriquere apiʉja nʉcʉbʉgoma. [z/Yucʉacã caroaro majima: Nipetirije yʉ cáti majirije yʉre mʉ cajoorique ã. y ’Ati yepa macana mena cãnibatanare mʉ cabejeyupa yʉ mena macana cãniparãre. Na tʉpʉre cʉ yʉ joogʉ yʉ Macʉre ĩi, to bairo mʉ cájupa. Mʉ cãniere na yʉ camajiowʉ. Mʉ yarã cãnanare yʉre mʉ cajoowʉ. Mʉ carotirijere cána cãma. x1Caacʉ, ati yepa mʉ cátiparo jʉgoye mʉ mena yʉ cãnicõawʉ mere. Nemoona mʉ mena caroaro yʉ cãnicõa anieparore bairona yʉre ája tunu. w9’Ati yepapʉre ãcʉ, camaja, “Caroaʉ ãmi Dio,” mʉre na caĩro yʉ cápʉ́. Nipetiro yʉre mʉ cáti rotiriquere yʉ cáti peocõawʉ. v1To bairi camaja Dio, jĩcaʉna cariape cãcʉre caapi nʉcʉbʉgorã, yʉre mʉ cajooricʉ quenare caapi nʉcʉbʉgorã catícõa aninucugarãma. $uACamaja nipetirãre carotipaʉre yʉre mʉ cacũwʉ. Nipetirã yʉre mʉ cajooricarãre na catícõa aninucupere na joo rotii to bairo yʉre mʉ cacũwʉ. :t oTo bairo ĩri bero tʉjʉ mʉgo, ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesu cʉ Pacʉ Diore: —Caacʉ, rooro yʉre na cátipe yʉre mʉ cacũrica paʉ ejatʉga mere. To bairi mʉ Macʉ yʉ cãniere camajare na iñooña. To bairo na mʉ cáti iñooro bero camaja caroaro mʉre na catʉgooña nʉcʉbʉgoro yʉ átigʉ. ?sw!Yʉ jʉgori patowãcaricaro mano, uwiricaro mano mʉjaare to ãmaro. Ati yepapʉ mʉja cãno aperã yʉre caapiʉjaquẽna maca mʉjaare popiyeyegarãma. To bairo mʉjaare na capopiyeyebato quena tʉgooña ocabʉtiya. Ati yepa macana yʉre caapiʉjaquẽnare na yʉ canetotʉgawʉ mere, jã caĩwĩ Jesu.r5To bairo jã caĩro apii ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu tunu: —To bairo yʉre caĩ nʉcʉbʉgorã anibana quena petoacã bero noo mʉja cabooro mʉja ruti aá bategarã. Yʉre mʉja aáweocoagarã. Jĩcaʉna yʉ tuagʉ. Jĩcaʉna yʉ cãnibato quena, yʉ Pacʉ yʉ mena ãmi. q QpYucʉacã, “Nipetirijere camajii mʉ ã,” jã ĩ maji. Noo jã cajeniñagarijere mʉ majitʉga mere, jã cajeniñaquẽtona. To bairi, “Dio tʉpʉ cáatácʉ ãmi,” mʉre jã ĩ nʉcʉbʉgo. )oKTo bairo cʉ caĩro apirã cʉ buerã maca ocõo bairo cʉ̃re jã caĩwʉ: —Yucʉacã buio majiorica wame mena mʉ buioquẽe. Cariapena mʉ buiocõa. n-Yʉ Pacʉ mena cãnacʉ ati yepapʉre yʉ cáapʉ́. Topʉ cáatácʉ aniri, yucʉacã atopʉre cãnacʉ yʉ Pacʉ tʉpʉ yʉ tunu aágʉ tunu. OmYʉ Pacʉ Dio maimi mʉjaare. Ocõo bairo ã. Yʉre mʉja mai. To bairi, “Dio tʉpʉ cáatácʉna ãmi,” yʉre mʉja ĩ nʉcʉbʉgo. To bairo yʉre mʉja caĩ nʉcʉbʉgoro Dio maimi mʉjaare. 6leEspíritu Santo cʉ caejaro bero yʉ carotiro mena, yʉ wame mena yʉ Pacʉre mʉja jenigarã. To bairi yʉ majuuna yʉ Pacʉre mʉjaare yʉ cajenibojape aniquetigaro yua. Vk%Yucʉpʉna buio majiorica wameri mena mʉjaare buioʉ yʉ áa. Caberopʉre buio majiorica wameri mena mʉjaare yʉ buionemoquetigʉ. Cariape to caĩrore bairona yʉ Pacʉ ye quetire yʉ buiocõagʉ. bj=Yʉ carotiro mena, yʉ wame mena Diore cʉ mʉja jeniquetinucu mai. Yucʉacã jeniya yua. To bairo mʉja cajeniro mʉja joogʉmi Dio. Mʉjaare cʉ cajooro mʉja wariñuu netocõagarã. Jesucristo, vencedor del mundo \i1To bairo ani wariñuucõari mʉja caapi majiquẽtiere yʉre mʉja jeniñaquetigarã yua. Cariapena mʉjaare yʉ ĩ. Nipetirije yʉ carotiro mena, yʉ wame mena mʉja cajeniro yʉ Pacʉ mʉjaare joogʉmi. 6heTo bairo co cabairore bairona mʉja quena popiye majuu mʉja tʉgooñarique pai yucʉacãre. Cabero mʉjaare yʉ tʉjʉ atígʉ tunu. To bairo yʉ catunu tʉjʉ ejaro tʉjʉrã mʉja wariñuu netogarã. Cãni wariñuu netorã aniri aperã maca mʉja catʉgooñarique pairo áti majiquetigarãma yua. 3g_Jĩcao ʉta paco macʉ cʉtigopʉ seeto wijio tʉgooñaomo. Cʉ cabuiaro bero co cawijioriquere tʉgooñaquẽcomo. Co macʉ cʉ cabuiarije macare tʉgooña wariñuomo. ffECariapena mʉjaare yʉ buio: Seeto majuu oti, mʉja tʉgooñarique paigarã. Ati yepa macana yʉre caapiʉjaquẽna maca wariñuugarãma. Seeto mʉja catʉgooñarique pairicaro bero mʉja wariñuurique cʉti wajoagarã. ce?Jesu to bairo na caame ĩrijere majiri ocõo bairo na caĩwĩ: —“Petoacã bero yʉre mʉja tʉjʉnemoquetigarã. Cabero yʉre mʉja tʉjʉgarã tunu,” mʉjaare yʉ caĩrijere, ¿ame jeniñarã mʉja áati? d“Petoacã bero,” cʉ caĩrije ¿dope bairo ĩgʉ cʉ ĩcʉti? ¿Ñee uniere buioʉ cʉ ĩcʉti? jã ĩ majiquẽe, caame ĩwã. c+’Petoacã bero yʉre mʉja tʉjʉnemoquetigarã. Cabero yʉre mʉja tʉjʉgarã tunu. Yʉ Pacʉ tʉpʉ yʉ cáaátie jʉgori to bairo baigaro. To bairo cʉ caĩro apirã jĩcaarã jã mena macana ocõo bairo caame ĩwã: —¿Dope bairo ĩgʉ cʉ ĩbauti to bairo ĩi? ba1Nipetiro yʉ Pacʉ cʉ cãnie yʉ ye ã. To bairi Espíritu Santo mʉjaare yʉ cãnie quetire buiogʉmi yua. La tristeza se cambiará en alegría `)“Jesu cañuʉ majuu ãmi,” yʉre mʉja caĩ majiparore bairo mʉja buiogʉmi. Yʉ cãniere cʉ̃re yʉ cabuio rotirijere mʉja buiogʉmi. _3 Cariapena caĩ buioʉ Espíritu Santo ejaʉpʉ caroaro nipetiro cariape cãniere buiogʉmi. Nipetiro cʉ cabuiorije cariape majuu cãnie ã. Cʉ majuuna ĩquetigʉmi. Dio cʉ cabuio rotirona cʉ caapiriquere buiogʉmi. Caberopʉ cabaipe quenare mʉjaare buio jʉgoyeyegʉmi. l^Q Capee mʉjaare yʉ cabuiope anibapa. Yucʉacã mʉja api majiquetiborã. To bairi yʉ buioquẽe. O] Ati yepa macana Diore caapiʉjaquẽnare carotii, Sataná mere Dio cʉ capopiyeyepaʉ anitʉgami. To bairi Diore caapiʉjaquẽna Sataná cʉ carotirã ãma. To bairi Dio popiyeyegʉmi na quenare. p\Y Yʉ Pacʉ tʉpʉ yʉ cáaáto bero yʉre mʉja tʉjʉnemoquetigarã. To bairo yʉ cáaábato quena Espíritu Santo yʉre wajoagʉmi, cʉ maca ati yepapʉ anigʉ. To bairi cʉ maca cariape átajere na iñoogʉmi ati yepa macanare. a[; Yʉre caapiʉjaquẽna na cãno maca to bairo na ĩ majiogʉmi na capopiye tamʉopere. ZCʉ̃ acʉ́pʉ ati yepa macanare, “Caroorã jã ã,” na caĩ tʉgooña majiparore bairo nare buiogʉmi. Apeye caroa cãnie macare buiogʉmi. To bairi Dio ati yepa macanare caroorije na cátaje wapa nare cʉ capopiyeyepere na majiogʉmi Espíritu Santo. ]Y3Cariapena mʉjaare yʉ ĩ: Mʉjaare ñuubʉjagaro mʉjaare yʉ cáaáweoro bero. Aáti bero Espíritu Santore mʉjaare yʉ joogʉ. Yʉ cáaáquẽpata mʉjaare cátinemoʉ, mʉja mena cãnipaʉ atíquetiboʉmi. ^X5Yucʉacã mʉjaare yʉ buio. Yʉre cajooricʉ tʉpʉ aácʉ yʉ áa. To bairo mʉjaare yʉ caĩro apibana quena, “¿Noopʉ mʉ aácʉ aáti?” yʉre mʉja ĩ jeniñaquẽe. Mʉja tʉgooñarique paibʉja paro. WvVeTiere mʉjaare buio jʉgoyeyei yʉ áa. To bairo cabairo tʉjʉrã, “To bairona jãre caĩ buiowĩ Jesu,” mʉja ĩ tʉgooñagarã. Lo que hace el Espíritu Santo ’Nemoopʉre mʉja mena ãcʉ atiere mʉjaare yʉ caĩ buioquẽpʉ. gUGYʉ Pacʉre camajiquẽna aniri, yʉ quenare camajiquẽna aniri to bairo mʉja átigarãma. ;ToJudío maja na caneñapo buenucuri wiiripʉ mʉja cãno mʉjaare re buugarãma aperã. Noo mʉjaare na cajĩa reropʉ, “Dio cʉ booro jĩarã jã áa,” ĩ tʉgooñagarãma. PS ’Yʉre mʉja caapiʉjarije wapa aperã rooro mʉjaare popiyeyegarãma ĩriquere mʉjaare yʉ buiowʉ mere. Yʉ cabuiorijere mʉja camajiritiquetiparore bairo ĩi, to bairo mʉjaare yʉ ĩ buiowʉ. ,RQMʉja quena yʉ cãniere mʉja buiogarã aperãre. Nemoopʉna yʉ mena mʉja cãnitʉgawʉ. To bairi mʉja quena yʉ cãniere mʉja buiogarã aperã quenare.OQ’Espíritu Santo, cariape caĩ buioʉ mʉjaare átinemoʉ atígʉmi. Yʉ Pacʉ cʉ carotiro mena cʉ yʉ joogʉ. To bairi Espíritu Santo mʉja tʉpʉ acʉ́ cariape yʉ cãniere buiogʉmi. ’Ati yepapʉre nare yʉ cabuioʉ ejaquẽpata bui pacooquetiborãma. Yucʉacãre cabui pacoorã ãma, yʉ cabuiorijere caapigaquẽna aniri. “Cabui pacooquẽna jã ã,” ĩ majiquẽema. LYʉ yarã mʉja ã. To bairi yʉre caapiʉjaquẽna maca rooro mʉjaare átigarãma, ati yepapʉ yʉre cajooricʉre camajiquẽna aniri. K%Tʉgooñaña mepʉ mʉjaare yʉ caĩejere. Jĩcaʉ maca paa coteri majocʉ, “Yʉ ʉpaʉ netoro cãcʉ yʉ ã,” ĩ majiquẽemi. To bairi rooro yʉre cána mʉja quenare to bairona rooro átigarãma. Yʉ cabuiorijere caapiʉjarã maca mʉja quenare apiʉjagarãma. JAti yepa macana yʉre caapiʉjaquẽna mʉja cãmata na mena macanare nare na camairore bairona mʉja maiborãma mʉja quenare. Mʉjaare yʉ cabejewʉ na mena cãnibatanare. To bairi ati yepa macana majuu mee mʉja ã. To bairi mʉjaare tʉjʉteema. I ’Ati yepa macana yʉre caapiʉjaquẽna maca mʉjaare na catʉjʉteero yʉre na catʉjʉtee jʉgoriquere tʉgooñaña. mHSAme maiña mʉjaa. Ti wame ã mʉjaare yʉ cáti rotiri wame. El mundo odia a Jesús y a los suyos xGiMʉja majuuna, “Cʉ mena macana jã anigarã,” yʉre mʉja caĩquẽpʉ. Yʉ maca, yʉ mena macana anigarãma ĩi, mʉjaare yʉ cabejewʉ. Capee caroare na áparo ĩi, mʉjaare yʉ cabejewʉ. Caroaro mʉja cátie to capetiquetiparore bairo ĩi, mʉjaare yʉ cabejewʉ. To bairi yʉ jʉgori, yʉ wame mena noo mʉja caboorije Diore mʉja cajeniro mʉja joogʉmi. sF_“Yʉre capaabojarã mʉja ã,” mʉjaare yʉ ĩquẽe. Cʉ paabojari maja na ʉpaʉ cʉ cátiere majiquẽnama. Yʉ mena macana majuu cãna mʉja ã. To bairi mʉjaare yʉ buio peocõawʉ yʉ Pacʉ yʉre cʉ caĩrique nipetirije. UE#Yʉ carotirijere cána mʉja cãmata yʉ mena macana majuu mʉja anigarã. zDm Jĩcaʉ cʉ yarãre mai netori na bai yajibojaboʉmi. Ape wame mani yarãre mairica wame netoro cãni wame maa. UC# Yʉ carotirije ocõo bairo ã: Ame maiña, mʉjaare yʉ camairore bairona. B ’Tiere mʉjaare yʉ buio, yʉ cãni wariñuurore bairo na quena na ani wariñuato ĩi. To bairi mʉja ani wariñuu netogarã. $AA Yʉ Pacʉ cʉ carotirijere cácʉ yʉ cãno yʉre maimi. Mʉja quena yʉ carotirijere cáticõa aninucurã mʉja cãmata yʉ camairã mʉja anicõagarã. @5 Yʉ Pacʉ yʉre cʉ camairore bairona yʉ quena mʉjaare yʉ mai. To bairi mʉjaare yʉ camairore bairona mʉja quena ame mairi anicõa aninucuña. 5?cAperã camaja quena capee caroare mʉja cáto tʉjʉrã Diore api nʉcʉbʉgogarãma. “Cariapena Jesu yarã, Jesu cʉ cabuericarã ãma,” mʉja ĩ tʉjʉ majigarãma. 8>i’Yʉ mena macana mʉja cãnicõa aninucuata yʉ cabuiorijere majiritiquẽnana Diore mʉja caboorijere cʉ jeniya. Tiere mʉja cajeniro tiere mʉja átibojagʉmi Dio. X=)Yʉ mena cãnicõa aninucuquẽna pajure rerica rʉpʉrire bairona ãma. Ti rʉpʉrire jee, peropʉ joe rerique ãno. Tiere bairona yʉ mena macana cãniqueticõa aninucurãre na regʉmi Dio peropʉre yua. <-’To bairi ʉje wʉre bairona cãcʉ yʉ ã. Mʉja maca carʉpʉrire bairo cãna mʉja ã. Ti wʉpʉre carʉpʉri caricacʉtore bairona caroare átinucuma yʉ mena macana cãnicõa aninucurã. Yʉ mena mʉja cãnicõa aniquẽpata caroare mʉja áti majiquetiborã. 5;cMʉja menapʉ yʉ cãnicõa aninucurore bairona mʉja quena yʉ mena anicõa aninucuña. Ʉje wʉ carʉpʉ jetona ricacʉti majiquẽe tie majuuna. Carupa wʉpʉre caputirica rʉpʉ jeto ricacʉti maji. Ti rʉpʉ cabairore bairona yʉ menapʉ mʉja cãniquẽpata caroare mʉja áti majiquetiborã. :Yʉ cabuiorijere caapi nʉcʉbʉgorã aniri caroorije mʉja cátinucurijere Dio cʉ camajirio bojaricarãpʉ mʉja anitʉga. .9UYʉre caapi nʉcʉbʉgonucurã ti wʉ rʉpʉrire bairona ãma. Ʉje wʉre caotericʉ carica mani rʉpʉrire pajure recõaʉmi. Ape rʉpʉri caricacʉti rʉpʉri macare capee to rica cʉtinemoato ĩi pajure rʉgoboʉmi. To bairo cʉ cátore bairona yʉre caapi nʉcʉbʉgo quetinucurãre na regʉmi Dio. Yʉre caapi nʉcʉbʉgorã macare netobʉjaro caroare na áparo ĩi caroorije na cátinucurijere na rebojagʉmi Dio. 8 'Jesu jãre buio majio, ocõo bairo caĩwĩ tunu: —Yʉ jĩca wʉ ʉje wʉre bairona yʉ ã. Yʉ Pacʉ ti wʉre cacoteire bairo cãcʉ ãmi. 7Yʉ Pacʉ yʉre cʉ cáti rotiriquere yʉ átigʉ. To bairo yʉ cáto ati yepa macana yʉ Pacʉre cʉ yʉ canʉcʉbʉgorijere majigarãma, jã caĩ buiowĩ Jesu. To bairo ĩ buio yaparoʉ: —Wamʉnʉcaña. Jitá, mani aáparo, jã caĩwĩ Jesu.^65Ati yepa macana yʉre caapiʉjaquẽnare carotii, Sataná atore atítʉgami. To bairi yoaro mʉjaare yʉ buionemoquetigʉ. Yʉre caroti majii aniqueti majuucõami Sataná, ati yepa macajere roti majibacʉ quena. 25]Mʉjaare yʉ buio jʉgoyeyewʉ mere. To bairi mʉjaare yʉ cabuio jʉgoyeyerique cõo to cabairo tʉjʉrã, “Cariapena caĩñupi,” yʉre mʉja ĩ nʉcʉbʉgogarã. 43“Yʉ Pacʉ tʉpʉ aácʉ yʉ áa,” yʉ caĩro mere mʉja apitʉgawʉ. “Cabero mʉja mena anigʉ yʉ atígʉ tunu,” yʉ caĩro quenare mʉja apitʉgawʉ. Yʉ Pacʉ yʉ netoro cãcʉ ãmi. To bairi yʉ netoro cãcʉ tʉpʉ, yʉ Pacʉ tʉpʉ yʉ cáaátie quetire apirã cawariñuparã mʉja anibapa. Caroaro yʉre mʉja canʉcʉbʉgoata mʉja wariñuuborã cʉ tʉpʉ yʉ cáaátiere tʉgooñari. ~z}}|!{ zy'w"vvButt!srTqponmmll(kk6jiiwih{gff%ddba`~__"^]]z[ZYYXWVVHU(TS{SQuPPbOOaNMMjLJIH\G(EDDCoBA@????/;+9{76 42(0-,++('&&C$# ! UEG<VK\;}n I Z 1!u$P }!To bairi Israel macanare rotinucugʉmi to cãnacã rʉmʉ. Cʉ carotirije petiquetigaro, co caĩñupʉ Dio tʉ macacʉ. WO ) Pairo cãcʉ anigʉmi cʉ̃a. “Dio jõ bui macacʉ Macʉ ãmi,” cʉ ĩgarãma camaja. Dio cʉ̃re Caʉpaʉ jõogʉmi Israel macana Ʉpaʉ cʉ ñicʉ ãnacʉ, Ʉpaʉ David tirʉmʉpʉ macacʉre bairona. sN aYucʉacã ʉta mʉ anigo. Cawimaʉ mʉ cʉgogo. To bairi mʉ Macʉ cʉ cabuiaropʉ JESU cʉ mʉ wameyego. M 9To bairo co caĩ uwi tʉgooñaro majii: —Uwiqueticõaña, co caĩñupʉ. —Caroaro mʉ cãniere mʉ tʉjʉ tʉjoomi Dio. To bairi mʉ bejemi. L }To bairo cʉ caĩrijere apio caapi acʉacoajupo María. “¿Nope ĩi to bairije cʉ ĩti?” caĩ tʉgooñañupo. iK MTo bairi Gabriel María tʉpʉ buia nʉca eja, ocõo bairo co caĩñupʉ: —Caroa wame mʉre yʉ buio rotimi Dio. Mʉ mena ãmi. Aperã romiri netoro caroa wame majuure mʉ átibojagʉmi Dio, co caĩñupʉ Dio tʉ macacʉ. J !Cabero seis muipʉa Elisabé ʉta co cãno Dio caqueti jooyupʉ Gabriere cʉ tʉ macacʉre moquena. Galilea na caĩri yepapʉ, Nasaré cawamecʉti macapʉre cʉ cajooyupʉ Dio María cawamecʉco tʉpʉ. Cõa caʉmʉ mena cãniñaquẽco cãñupo. José cawamecʉcʉ nʉmo cãnipao cãñupo María yua. José maca tirʉmʉpʉ macacʉ Israel macana Ʉpaʉ David ãnacʉ pãrami cãñupʉ cʉ̃a. I Cabero Sacaría Dio wiipʉ cʉ ye paarica rʉmʉri capetiro catunucoajupʉ cʉ ya wiipʉre moquena. 9E mCabero cʉ wamori mena na cáti buioyupʉ, wada majiquetibacʉ. Cʉ cawada majiquẽtore tʉjʉrã, “Ricati wame cʉ iñooricʉmi Dio,” caĩ tʉgooñañuparã camaja. ?D yTo bairo cʉ cabairi paʉ aperã Sacaría cʉ cãno wijaro cayuurã caĩ tʉgooñañuparã. “¿Nope ĩi to cõo yoaro ti arʉapʉ cʉ tuacõacʉti?” caĩ tʉgooñañuparã. C To bairi yʉre api nʉcʉbʉgoquẽcʉ cawada majiquẽcʉ mʉ anigʉ. Mʉ macʉ cʉ cabuiari paʉpʉ moquena mʉ wada majigʉ. Yʉre mʉ caapi nʉcʉbʉgoquẽtie to nibao joroquena nipetiro mʉ yʉ cabuiori wame cõona baigaro, cʉ caĩñupʉ Sacaríare. *B OTo bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩñupʉ ángel Sacaríare: —Gabriel cawamecʉcʉ yʉ ã, Dio tʉ macacʉ. Caroa quetire mʉre yʉ buio rotimi Dio. kA QTo bairo cʉ caĩrijere apii Sacaría maca cʉ cajeniñañupʉ Dio tʉ macacʉre yua: —¿Nope ĩi yʉ mʉ caĩri wame, “Cariapena ã,” yʉ ĩ majibocʉti yʉa? Cabʉcʉ majuu yʉ ã. Yʉ nʉmo quena cabʉcʉo ãmo. @  Cristo mari Ʉpaʉ jʉgoye buio majio jʉgoyeyeri majocʉ anigʉmi. Elías cawamecʉcʉ Dio ye quetire cabuioricʉ tirʉmʉpʉ macacʉ Dio Espíritu Santo cʉ catutuarije mena cabuionucuñupi. Cʉ ãnacʉ cʉ cabuio ocabʉtiricarore bairona buio ocabʉtigʉmi mʉ macʉ quena. Capacʉa na punaa mena ame ĩ punijiniricaro mano caroaro na anio joroque na átigʉmi. Dio yere cabai botioricarã quena Diore caroaro apipajeegarãma, mʉ macʉ cʉ cabuiorijere apiri. To bairi mʉ yarã Israel macana na Ʉpaʉ Cristo cʉ caejapere caroaro api nʉcʉbʉgo yuurã baigarãma, mʉ macʉ cʉ cabuiorijere apirã, cʉ caĩñupʉ ángel Sacaríare. ? #—To bairi mʉ macʉ Israel macanare Dio ye quetire na buiori capãarã na Ʉpaʉ Diore na api nʉcʉbʉgoo joroque na átigʉmi moquena. > —“Yʉ yaʉ ãmi, cãni majuʉ ãmi,” cʉ ĩ tʉjʉgʉmi Dio mʉ macʉre. To bairi seeto mʉ yeri wariñuugʉ. Cʉ cabuiaro tʉjʉrã capãarã wariñuugarãma aperã quena, cʉ caĩñupʉ ángel. —Ʉje wẽri rica oco jibioriquere, camecʉorijere cʉ etiqueticõato. Cʉ cabuiaparo jʉgoyepʉna Dio Catirique Espíritu Santo cʉ mena anitʉgagʉmi mere, cʉ caĩñupʉ. = < 1 To bairo cʉ cabairo cʉ tʉjʉʉ ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Dio tʉ macacʉ maca: —¡Sacaría, uwiqueticõaña! Diore cʉ mʉ cajeni nʉcʉbʉgonucurijere apinucumi Dio. To bairi mʉ nʉmo Elisabé macʉ cʉtigomo. Cʉ cabuiaropʉ Juan cʉ mʉ wameyegʉ, cʉ caĩñupʉ. [; 1 Topʉ cʉ cabau ejanʉcaro tʉjʉʉ Sacaría maca cʉ catʉjʉ uwi acʉacoajupʉ. :: o To cõona yua, topʉre Sacaría cʉ cajoe buje mʉgo ani paʉna cabuia ejanʉcañupʉ jĩcaʉ ángel Dio tʉ macacʉ, cʉ cajoe buje mʉgo ani cajawa cariape nʉgoa tʉ macare. 9 + To bairi caroa cajʉti ñuurijere Sacaría cʉ cajoe buje mʉgotoye camaja capãarã ti arʉa wijaropʉna Diore cajeni nʉcʉbʉgo ãñuparã. {8 q To cãnacã yʉtea jĩcaʉre cʉ cabejenucuñuparã Dio wii pupea cãni majuuri arʉapʉre caroa cajʉti ñuurije cajoe buje mʉgopaʉre. Ti paʉna Sacaríare cʉ cabejeyuparã, ti arʉapʉ cajʉti ñuurije cʉ joe jʉti ñuu mʉgoato ĩrã. 7 Jĩca rʉmʉ Sacaría cʉ ya poa macana mena Dio wiipʉre sacerdote maja na cátinucuricarore bairo capaayupʉ yua. v6 gNaa capunaa mana cãñuparã. Elisabé ʉta cãni majiquẽco cãñupo. Seeto cabʉcʉrã cãñuparã, mere. J5 Naa pʉgarãpʉna cañuurã cãñuparã Dio cʉ catʉjʉro. Dio Moisépʉre cʉ carotiriquere bairo caroaro cátinucuñuparã. To bairi noa maca, “Caroorã ãma,” na caĩ majiquẽjuparã. ?4 yOcõo bairo cabaiyupa, cariapera: Herode, Judea macana ʉpaʉ cʉ cãni yʉteapʉre jĩcaʉ sacerdote Sacaría cawamecʉcʉ cãñupʉ. Abías maja cawamecʉti poa macacʉ cãñupʉ. Cʉ nʉmo Elisabé cawamecʉjupo. Co quena tirʉmʉpʉ macacʉ Aarón cawamecʉcʉ sacerdote ãnacʉ pãrameopʉ cãñupo. a3 =Yʉ quena nemoopʉre Jesu ye quetire na caucariquere yʉ cabue peticõawʉ. To bairi na caucariquere bue peticõaripʉ atiere cariape jĩcaro cõo yʉ ucagʉ. To bairo yʉ cáto ñuuga ĩi mʉ yʉ uca joo, Teófilo. To bairi mʉ quena, “Cariape ã na caĩ buiorique,” mʉ ĩ majigʉ yua. Un ángel anuncia el nacimiento de Juan el Bautista 2 b1 ATeófilo, yucʉ mʉre uca joogʉ yʉ áa. Jesu jã mena ãcʉ cʉ cabaiepere caucabajupa aperã. Jesu nipetiro cʉ cátajere catʉjʉricarã jã cabuiowã. To bairi jãre na caĩ buioepere bairona cauca tuyupa aperã. 0 z/ oOcõo bairijere Diore ĩ wariñuuriquere cajoope ã: Jã Pacʉ Dio jĩcaʉna mʉ ã jã cáti nʉcʉbʉgopaʉ. Jã Ʉpaʉ Jesucristo manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori jãre mʉ canetoowʉ, caroorã ya paʉpʉ cayajiboparãre. Caroaʉ majuu mʉ ã. Aperã netoro cãcʉ mʉ ã. Caʉparã nipetirã netoro caroti majii majuu mʉ ã. Nipetirijere carotii mʉ ã. Nipetirijere mʉ áti maji. To bairona mʉ cabaiyupa ati ʉmʉrecoo cãniparo jʉgoye. To bairona mʉ bai yucʉ quenare. To bairo jeto mʉ baicõa aninucugʉ. Tʉgooña tutuariquere jãre mʉ joonucu maji, rooro jã cátiquetiparore bairo ĩi. Ape rʉmʉ tunu caroorije mana ãma, yʉ tʉpʉ na wariñuu anicõato ĩi jãre mʉ jei aá maji mʉ carotiri paʉpʉ. Amén. To cõona ã. . B- Camajare Dio na popiyeyeremi ĩrã Jesu ye quetire na ĩ buioya. To bairo na mʉja caĩ buioro jĩcaarã api nʉcʉbʉgogarãma. Na caapi nʉcʉbʉgoro peropʉ na requetigʉmi Dio yua. Aperã tunu caroorije pairã quenare na mai tʉjʉri Dio ye quetire na ĩ buioya. Caroorije na cátiere seeto teeya mʉja quena. To bairi na mena ãnapʉ netobʉjaro Jesucristore tʉgooña ocabʉtiya, nare bairo caroorije mani átire ĩrã. Alabanza final 7, iJĩcaarã mʉja mena macana Jesucristore catʉgooña ocabʉtiquẽna ãma. Cʉ ye quetire tutuaro tʉgooñaquẽema. Na mai tʉjʉri caroaro na buioya cariape macajere. + Dio manire camai jʉgoyupi. To bairi cʉ mairi, cʉ caboorije jeto áticõa aninucuña. Mani Ʉpaʉ Jesucristo manire bopaca tʉjʉri cʉ mena mani cãnicõa aninucupere mani joomi. To bairi cʉ tʉpʉ mani cãnicõa aninucupere tʉgooña yuuya wariñuurique mena. * /Mʉja maca Jesucristore caapiʉjarã aniri ame tʉgooña ocabʉtioya mʉjaa. Tʉgooña tutuarique ame jooya. To bairo mʉja cáto netobʉjaro Cristore mʉja tʉgooña ocabʉti nutuagarã. Dio Espíritu Santo mʉjaare cʉ camajiorije jʉgori Diore jenicõa aninucuña. [) 1To bairo na caĩ buio jʉgoyeyericarore bairona baima caĩtorã yucʉra. Dio Espíritu Santore cʉgoquẽema. To bairi Dio Wadarique cãniquẽtiere aperãre buionucuma. To bairo caĩtorijere buiobana Jesucristore caapiʉjarã cãni poa macana majuure ricati na caĩ tʉgooñaro, na caame ĩ netoo nʉcaro áama. Ati yepa macaje, apeye uniere na cacʉgope, caroorije na cátipe jetore tʉgooña majima. To bairi caroorã majuu ãma ricati caĩ buiorijere caĩtorã. V( 'Ricati cabuiorã, caĩtorã na cabaipere ocõo bairo cariape caĩ buioyupa mʉjaare. Nemoona ocõo bairo mʉja caĩ buioyupa Jesu buerã cãnana: “Ati ʉmʉrecoo capetiparo jʉgoyeacã Dio ye quetire caĩ eperã anigarãma. Na majuuna caroorije na cátigari wame Dio cʉ cabooquẽtiere áticõa anigarãma,” mʉjaare caĩñupa. ' yMʉja maca, yʉ yarã, mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ cabue jʉgoricarã nemoona na cabuioriquere tʉgooñaña tunu. ^& 7Aperã na cáti aniere, “Ñuuquẽe,” ĩnucuma. Aperã na cãniere ĩ wada painucuma. Na majuuna caroorije na cátigari wame átinucuma. “Jã jeto camajirã jã ã,” jocarãna ĩnucuma. Aperãre, “ ‘Caroarã mʉja ã,’ nare mani ĩtorã, caroaro jãre na áparo ĩrã,” ĩtonucuma, na majuuna. Amonestaciones a los creyentes W% )Tirʉmʉpʉ na cabaipere cabuio jʉgoyeyeyupi Enocʉ cawamecʉcʉ. Adán pãramipʉ cʉ bero macacʉ, siete cãnacãʉ bero macacʉ cãñupʉ Enocʉ. Ocõo bairo caĩ buio jʉgoyeyeyupi Enocʉ:Atígʉmi mani Ʉpaʉ, capãarã majuu cʉ tʉ macana ángel maja mena. Ejari, camaja nipetirã na bejei atígʉmi. Na bejei cʉ̃re cabooquẽnare ocõo bairo na ĩgʉmi Dio: “Yʉre booquẽna, pairo majuu caroorije yʉ cabooquẽtiere mʉja cápʉ́. Pairo majuu caroorije yʉre mʉja cawada pai netoo nʉcawʉ. Nipetirije caroorije mʉja cátaje wapa mʉjaare yʉ popiyeyegʉ,” na ĩgʉmi Dio, caĩ buio jʉgoyeyeyupi Enocʉ tirʉmʉpʉ macacʉ. To bairona na átigʉmi Dio yucʉacã ricati caĩ buiorã quenare. $  #   Boboori wame caroorijere janaquẽnana átinucuma. “Dio yere camajirã jã ã,” caĩrã anibana quena jocarãna ricati jeto ĩnucuma. To bairo na cabairo popiye tamʉorica paʉpʉ, canaitĩaropʉ Dio cʉ careparã ãma. Topʉna anicõa aninucugarãma. \" 3 Cristore canʉcʉbʉgorã mʉja caneñapo ʉgaro mʉja mena neñapo ʉganucuma na quena. Cristore caapiʉjaquẽna anibana quena mʉja mena neñapoganucuma, jocarãna, “Dio yarã jã ã,” ĩri. To bairi Diore uwiquẽnana neña ejanucuma na quena. Ejari, na caboorijere áama aperãre átinemoquẽnana. Na una mʉja mena na cãno ñuuquẽe, “Ñuurãma,” na mʉja caĩ tʉgooñarije to cãnibato quena. Cañuurije áti majiquẽema. To bairi Dio na regʉmi. ! % Seeto majuu na popiyeyegʉmi Dio. Caín cawamecʉcʉ tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ majuuna cʉ cátigarijere, caroorije jeto cájupʉ. To bairo rooro cʉ cátatore bairona átiga tʉgooñanucuma mʉja tʉ caĩtorã yucʉ quenare. Apeĩ tunu Balãa tirʉmʉpʉ macacʉre cʉ cátatore bairona caroorije átinucuma. Caroori wame cátigabajupʉ Balãa, niyeru aperã cʉ̃re na cawapayepere boʉ. Apeĩ cãñupʉ tunu Cora cawamecʉcʉ tirʉmʉpʉ macacʉ. Cʉ mena macana mena Dio cʉ cacũricarãre caapiʉjagaquẽjuparã. To bairo na cabairo Dio na careyupʉ Cora jãare. Nare cʉ carericarore bairona na regʉmi Dio ricati mʉjaare caĩtorã quenare.   Caĩtorã maca rooro ĩ epema Dio ye macajere, cabauquẽtie. Tiere na catʉjʉquẽtiere tʉgooña majiquetibana quena rooro ĩ epenucuma. Cawatoa macaje na rupaʉ macaje jetore tʉgooña majima. To bairi waibʉcʉrãre bairo na rupaʉ macaje caroorije jetore áticõa aninucuma. Waibʉcʉrãre bairo ãma, caroare catʉgooña majiquẽna aniri. To bairo na cátie wapa na regʉmi Dio.   Dio tʉ macacʉ ángel Miguel cawamecʉcʉ Diore carotibojaʉ maca caĩtorãre bairo rooro cawadaquẽjupʉ. Caĩtorã netoro carotii anibacʉ quena Sataná quenare rooro cʉ cawadaquẽjupʉ Miguel. Moisé cãniñaricʉ rupaʉ ãnatore Miguel cʉ̃re cʉ cayaa rocagaro cabooquẽjupʉ Sataná maca. Booquẽcʉna cʉ cawada canamuñupʉ Miguere Sataná. To bairo Sataná cʉ caĩ wada canamuro apii, “Mʉ ñuuquẽe,” cʉ majuuna cʉ caĩ tutigaquẽjupʉ Miguel. Cʉ majuuna Satanáre tutigaquetiri, “Yʉ Ʉpaʉ Dio maca mʉre cʉ tutiato,” Satanáre cʉ caĩñupʉ Miguel. Caĩtorãre bairo rooro cawadaquẽjupʉ Miguel. Z /Ti paʉ macana rooro na cátatore bairona áama yucʉ quenare mʉja tʉpʉ ricati cabuiorã, caĩtorijere caĩ buiorã. Na quena na majuuna na catʉgooña mawijiarije caroorije áti eperique na cátigari wame cõona átinucuma. Caʉparã na carotirije quenare booquẽema. Dio cʉ carotirije quenare ĩ eperi bai netoo nʉcanucuma.  3To bairona capopiyeyeyupʉ Dio Sodoma, Gomora na caĩri macari macanare. Ti macari tʉ macá macari macana menare na capopiyeyeyupʉ Dio. To macana rooro caʉmʉa na majuuna caame áti epenucuñuparã. To bairo rooro majuu na cáti epenucurije wapa na cajoe reyupʉ Dio. Na joe rei, “To bairona caroorãre na yʉ popiyeyegʉ, caʉ̃ropʉ anicõa anigarãma,” ĩ buioʉ cájupʉ Dio to macanare yua. J Ati wame quenare tʉgooñaña mʉjaa: Tirʉmʉpʉ jĩcaarã Dio tʉ macana nare cʉ cãni rotiriquere anigaquetiri cʉ cabai netoo nʉcañuparã. Cʉ̃re netoo nʉcari nare cʉ cãni rotibatajere cáaá weoyuparã. To bairo cʉ̃re na cabai netoo nʉcarique wapa na cabia cũcõañupʉ Dio caroori paʉpʉ. Canaitĩaropʉ na cabia ropoyupʉ. Ape rʉmʉpʉ camajare cʉ cabejeri rʉmʉ cãnopʉ na popiyeyegʉmi Dio, topʉna na tamʉo anicõato ĩi. , SMʉja nipetirã mʉja maji mani ñicʉ jãa Israel maja na cabairique. Tiere mere majibana quena caroaro tʉgooñaña tunu. Tirʉmʉpʉ mani Ʉpaʉ Dio Israel maja Ejipto yepapʉ na capopiye tamʉoro tʉjʉri na cajʉgo buti aájupʉ, aperopʉ na jʉgo aácʉ. Cabero caroaro nare cʉ cajʉgo aátie to cãnibato quena jĩcaarã cʉ caapiʉjaquẽjuparã. To bairi cʉ̃re caapiʉjaquẽnare na careyupʉ Dio yua.  {Yʉ camairã, Dio manire cʉ canetoorique cabairijere mʉjaare yʉ queti joogabapa. Yucʉacã mʉja tʉpʉ cabairijere queti apiri ape wame macare ucari mʉjaare yʉ queti buio joogʉ yucʉra yua. Yucʉacã mʉja mena anicõa anigarã ejarãma jĩcaarã ricati cabuiorã, caĩtorijere caĩ buiorã. “Dio yere cariape mʉjaare jã buio,” ĩbana quena ĩtorique macare buioma. Diore caapiʉjarã me ãma. Ocõo bairije ĩ buioma mʉjaare: “Dio mani mai tʉjʉri caroorije mani cátiere majiriobojami. Caroorije mani cátibato quena tʉgooñaquẽcʉmi. To bairi caroorije mani áti anicõato,” ĩ buiorãma. Mani Ʉpaʉrena Jesucristore cabai netoo nʉcarã ãma to bairo caĩrã. Tirʉmʉpʉ Dio ye quetire cabuioricarã ãnana: “To bairona caĩtorã anigarãma. Na popiyeyegʉmi Dio,” ĩ ucari cabuio jooyupa. To bairi na caĩ buiorije apiqueticõaña. Dio yarãre cʉ ye queti cariape Jesu cʉ cabuiorique nemoona cʉ caĩ cũrique jeto caroaro apiʉja anicõaña. To bairo ĩi mʉjaare yʉ queti joo.    Mʉjaare bopacoo tʉjʉri caroaro ani wariñuurique mʉjaare cʉ joonemoato. Seeto mʉjaare cʉ maiato. Los que enseñan mentiras  3Yʉa Juda, Jesucristo cʉ capaa rotirije cácʉ yʉ ã. Jacobo bai yʉ ã. Caroaro mʉjaare yʉ queti joo Dio cʉ cabejericarãre. Mani Pacʉ Dio mʉjaare cabejeyupi mʉja quenare. Mʉjaare mairi, yʉ Macʉ Jesucristo yarã na anicõa aninucuato ĩi cabejeyupi Dio mʉjaare. 3Apeye capee ã Jesu cʉ cátaje. Yʉ catʉgooñaro cʉ cátaje cõo yʉ caucaata capee pũuri majuu ani neto majuucõaboro. To cõona ã.taYʉ Juan yʉ ã. Yʉ catʉjʉriquere yʉ uca. To bairi yʉ caucarique cariapena ã, ĩ majirique ã. fETo bairo Jesu cʉ caĩro apirã jĩcaarã jã mena macana, “Bai yajiquetigʉmi Juan,” yʉre caĩ tʉgooñabama. Jesu maca, “Bai yajiquetigʉmi,” yʉ caĩquẽmi. Ocõo bairo maca caĩwĩ: “Caberopʉ yʉ catunu atí paʉpʉna cʉ cacaticõa anipere yʉ cabooata quena ti wamere catʉgooñaquetipe ã mʉ macare, caĩwĩ Jesu Pedrore. To bairo cʉ caĩro Jesu cʉ caĩwĩ Pedrore: —Nemoona cʉ cabai yajiata o cabero yʉ catunu atí paʉpʉre cʉ cacaticõamata mʉ camajipa wame me ã. Cʉ maca cʉ cabaipa wamere tʉgooñaquẽcʉna yʉ cátinucurijere bairona áticõa aninucuña mʉa. nUTo bairi Pedro yʉre tʉjʉʉ Jesure cʉ cajeniñawĩ: —Ʉpaʉ, ani maca ¿dope bairo cʉ baiati? ucCabero Pedro tʉjʉ tunuobacʉ na bero yʉ caʉjaro catʉjʉwĩ. Yʉna yʉ cãmʉ Jesu cʉ camai netoʉna. Yʉna to jʉgoye jã caʉga tʉjari ñami, “¿Ni majuu mʉre catʉjʉ teerãre cʉ wadajãʉati?” yʉ caĩ jeniñawʉ. 8iJesu to bairo ĩi Pedro dope bairo cʉ cabai yajipere ĩi caĩwĩ. Cʉ cabai yajirije jʉgori camaja Diore nʉcʉbʉgogarãma ĩgʉ, to bairona caĩwĩ Jesu. To bairo ti wamere cʉ ĩri bero ocõo bairo cʉ caĩnemowĩ Jesu: —Yʉ cátinucurijere bairona áticõa aninucuña. El discípulo amado 0Y—Cariapena mʉ yʉ ĩ. Cawamaʉ ãcʉpʉ mʉ cabooro jutiirore jaña, noo mʉ cáaágaro cáaáteñaʉ mʉ cãmʉ. Cabero cabʉcʉ mʉ cãnopʉ aperã maca mʉ wamorire mʉ ñu mʉgo rotigarãma. To bairo mʉre ñu mʉgo rotiri, mʉ jia turi, mʉ cáaágaqueti paʉpʉre mʉre ne aágarãma. kOCabero cʉ caĩnemowĩ tunu Jonás macʉ Simóre: —Simón, ¿yʉre mʉ maiti? Jesu itiani cʉ̃re cʉ cajeniñaro apii Pedro seeto tʉgooñarique pairi ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesure: —Yʉ Ʉpaʉ, nipetirije mʉ maji. Mʉ maji mʉre yʉ camairijere. To bairo cʉ caĩro: —To roquere yʉ yarãre caroaro na jʉgo ãña, cʉ caĩwĩ Jesu tunu. s _Cabero Pedrore cʉ cajeniñanemowĩ Jesu tunu: —Simón, ¿yʉre mʉ maiti? —Ʉ̃ʉjʉ, mʉ yʉ mai. Mʉ maji mʉre yʉ camairijere, cʉ caĩwĩ Pedro. —To roquere yʉ yarãre caroaro na jʉgo ãña, cʉ caĩwĩ Jesu tunu. l QJã caʉgaro bero ocõo bairo Jonás macʉ Simón Pedrore cʉ cajeniñawĩ Jesu: —Simón, ¿atie mʉ cumua, wai wajarique, mʉ yere mʉ camairo netoro yʉre mʉ maiti? cʉ caĩ jeniñawĩ: —Ʉ̃ʉjʉ, Ʉpaʉ, mʉ maji mʉre yʉ camairijere, cʉ caĩwĩ Pedro. To bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesu: —Baiyupa to roquere yʉre canʉcʉbʉgorãre caroaro na jʉgo ãña. Ovejare cacʉgoʉ waibʉcʉrã oveja cawimarãacãre cʉ cacoterore bairona na jʉgo ãña. 4 aJesu cʉ catunu catiricaro bero pʉgani jã tʉpʉ cabuia ejanʉcawĩ. Yucʉ mena buia ejaʉ itiani jã tʉpʉ cabuia ejanʉcawĩ yua. Jesús habla con Simón Pedro D  To bairi Jesu pãre jã canuwĩ. Wai quenare jã canuwĩ. M  To bairi: —Ʉgarã ajá, jã caĩwĩ Jesu. To cõopʉ, Jesuna ãmi, jã caĩ tʉjʉ maji peticoapʉ yua. Mere cʉ tʉjʉ maji peticõari, “¿Ñamʉ mʉ ãti?” cʉ jã caĩ jeniñaquẽpʉ. [/ To bairo cʉ caĩro Simón Pedro cumuapʉ eja jãa, waire cawema amí paputiropʉre. Wai capacarã ciento cincuenta y tres majuu cajãawã. To cõo majuu capãarã na cajãabato quena bapi cawooquẽpʉ. kO To bairi jã capã ejaro ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu: —Wai mʉja cajĩaricarãre na jee ajá.  Topʉ pã ejarã pero mere cariorica perore jã catʉjʉwʉ. Ti peropʉ jĩcaʉ wai pʉ̃o nʉcoricʉ cãmi. Pan quena jĩca cãmʉ. !Jã maca ʉtabʉcʉra tʉjaro cien metro cõo capajaricarã bapire wai capãarã cajañaricʉre jã cawe tʉ̃ga pua pã apʉ́ yua. xiTo bairo yʉ caĩro apii Simón Pedro cʉ jutiire cajañawĩ. Jañari Jesu tʉpʉ aágʉ caroca ñuawĩ. "=To bairo jã caĩro apii, ocõo bairo jã caĩwĩ: —Cariape nʉgoa maca roca ñuaña mʉja bapire. To bairo ána mʉja jĩagarã. To bairi cʉ caĩrore bairona jã cápʉ́. To bairo jã cáto capãarã majuu cajãawã. Capãarã majuu na cajãaro jã bapire jã cane mʉgo ocabʉtiquẽpʉ. To bairo cabairo tʉjʉʉ yʉa Juan, Jesu seeto cʉ camaii Pedrore cʉ yʉ caĩwʉ: —¡Mani Ʉpaʉna ãmi! ]3To bairi: —¿Mʉja jĩari? jã caĩwĩ. —Jã jĩaqueti majuucõa, jã caĩwʉ. Cabuju jʉgori paʉ cãno yua Jesu ti ra tʉjaropʉ cabuianʉcawĩ. “Cʉna ãmi,” jã caĩ tʉjʉ majiquẽpʉ. "=Topʉ jã cãni paʉ Simón Pedro ocõo bairo jã caĩwĩ: —Wai jĩaʉ aácʉ yʉ áa. —To bairo cʉ caĩro: —Jã quena mʉ mena jã aágarã, jã caĩwʉ. To bairi aá, cumuapʉ jã caeja jãawʉ. Eja jãa, ti ñamire jã cawai waja bujucõabapʉ. Jã cajĩaquẽpʉ. 1Topʉre cãna ato cãnacãʉna jã cãmʉ. Simón Pedro, Tomás casʉ̃rʉaricʉ na caĩnucuʉ, to bairi Natanael Galilea yepa Caná cawamecʉti maca macacʉ, aperã quena jã pʉgarã Sebedeo punaa jã cãmʉ. To bairi aperã pʉgarã Jesu cʉ cabuericarã cãma na quena. f~ GCabero Jesu cabuia ejanʉcawĩ tunu Tiberia cawamecʉti ra tʉjaropʉ. Ocõo bairo cabaiwʉ. o}WNipetirijere ucaquetibacʉ quena atie jetore yʉ uca. Jesu Dio cʉ cajooricʉna ãmi, cʉ Macʉna ãmi, na ĩ nʉcʉbʉgoato ĩi to bairona yʉ uca. To bairi cʉ̃re nʉcʉbʉgorã, mʉja catícõa aninucugarã cʉ mena yua.v|eJesu jã catʉjʉrona apeye uniere capee cáti iñoowĩ. Tie nipetirije ati pũuropʉre yʉ ucaquẽe. x{iJesu maca ocõo bairo cʉ caĩwĩ: —Tomás, yʉ catunu catiro tʉjʉcõaripʉ yʉre mʉ nʉcʉbʉgo. Yʉre tʉjʉquetibana quena canʉcʉbʉgorã macare netobʉjaro caroaro wariñuuriquere na joogʉmi Dio. El porqué de este libro ~zuTo bairo cʉ caĩro apii ocõo bairo cʉ caĩwĩ Tomás: —¡Jesu, yʉ Ʉpaʉ! ¡Mʉa, Diona mʉ ã! caĩwĩ. gyGTo bairo ĩ, ocõo bairo caĩwĩ Jesu Tomáre yua: —Tʉjʉya yʉ wamorire. Yʉre na cajarerica camiro wiro quenare pañaña. “Tunu catíquẽcʉmi,” ĩ nʉcʉbʉgoqueticõa baiquẽja. Yʉre api nʉcʉbʉgoya. 6xeJĩca semana bero Jesu cʉ cabuia ejanʉcaro bero jã caneñapowʉ tunu. Ti paʉre Tomás quena jã mena cãmi. Ti wii jope biarica wii cãmʉ. To bairo to cãnibato quena Jesu jã watoapʉ cabuia ejanʉcawĩ. Buia ejari jã cañuu rotiwĩ: —Caroaro wariñuurique mʉjaare to ãmaro, caĩwĩ. 7wgCabero cʉ catunu ejaro cʉ̃re jã caĩwʉ: —Mani Ʉpaʉre jã tʉjʉwʉ, cʉ jã caĩwʉ. Tomás maca ocõo bairo jã caĩwĩ: —Cʉ wamori na capapuarique camii wiere yʉ catʉjʉquẽpata, “Tunu catiyupi,” yʉ ĩ nʉcʉbʉgoquetigʉ. To bairi cʉ̃re na cajarerica camiro wirore yʉ capañaquẽpata mʉja caĩrijere yʉ nʉcʉbʉgoquetigʉ. Tiere pañacõaripʉ, “Cariapena ĩma,” mʉjaare yʉ ĩ nʉcʉbʉgogʉ. vveTomás Jesu buei cãnacʉ casʉ̃rʉaricʉ na caĩnucuʉ Jesu jã tʉpʉ cʉ cabuia ejanʉcaro camami. 7ugAperã caroorije na cátajere mʉja camajirioro cabui mana anigarãma. Nare mʉja camajirioquẽto camajirioya mana anigarãma, caĩwĩ Jesu. Tomás ve al Señor resucitado qt[To bairo ĩi, jãre puti peó, ocõo bairo jã caĩwĩ: —Espíritu Santo mʉja mena cʉ ãmaro. 6seCʉ maca jã caĩnemowʉ tunu: —Caroaro wariñuurique mʉjaare to ãmaro. Yʉ Pacʉ yʉre cʉ cajooricarore bairona yʉ quena yʉ ye quetire buio rotii mʉjaare yʉ joo. r5To bairo jã ĩ, cʉ̃re na capapuariquere, cʉ̃re na cajarerica paʉre jã caiñoowĩ ti camiire. Cʉ̃re tʉjʉrã seeto jã cawariñuuwʉ. vqeTo bairo cabairi rʉmʉ judío maja na yerijãrica rʉmʉ bero macá rʉmʉ cãmʉ mai. Ti rʉmʉ canaiori paʉ bero jã cʉ buerã cãnana jã caneñapowʉ. Judío maja ʉparãre uwirã caroaro jã cabiacõa jãapʉ. Topʉ jã cãni paʉ Jesu jã watoapʉ cabuia ejanʉcawĩ. Buianʉca eja, jãre cañuu rotiwĩ: —Caroaro wariñuurique mʉjaare to ãmaro. Zp-To bairo cʉ caĩro apio María Magdalena jã tʉpʉ cʉ buerã cãnana tʉpʉ cabuio ejawõ. Ejao cʉ̃re co catʉjʉriquere, cõre cʉ caĩriquere jã caĩ buiowõ. Jesús se aparece a los discípulos >ouJesu co caĩñupʉ yua: —Yʉre ruuya. Yʉ Pacʉ tʉpʉ yʉ wamʉ aáquẽpʉ mai. Yʉ buerã cãnieparãre na buiója. Ocõo bairo ĩwĩ, na ĩ buioya: “Cʉ̃a cʉ Pacʉ tʉpʉ, ‘Aácʉ yʉ áa,’ ĩwĩ. ‘Cʉ̃a yʉ Pacʉ, mʉja Pacʉ quena ãmi Dio,’ ĩwĩ,” na ĩña, co caĩñupʉ Jesu. EnTo bairo co caĩro: —¡María! co caĩñupʉ Jesu. To bairo cʉ caĩro apio amojore tʉjʉri, cʉ caĩñupo: —¡Raboni! Ti wame hebreo ye mena, “Yʉre camajioʉ,” ĩgaro ĩ. @myTo bairi Jesu co caĩ jeniñañupʉ: —¿Nope ĩo mʉ otiti? ¿Ñamʉre macao mʉ áati? Na caoterica janirore cacotei ãcʉmi, caĩ tʉgooñabajupo. To bairi: —Mʉna cʉ̃re cane aátacʉ mʉ cãmata topʉ yʉ cũwʉ, yʉ ĩ buioya. Yʉre mʉ caĩ buioro apero maca cʉ̃re yʉ ne aágo, caĩñupo María. #l?To bairo ĩ, amojore nʉca tʉjʉo, Jesure co tʉna cʉ catʉjʉnucuro catʉjʉyupo María Magdalena. “Jesuna ãmi,” caĩ tʉjʉ majiquẽjupo. Bk} To bairo nare co catʉjʉro ocõo bairo co caĩ jeniñañuparã: —¿Nope ĩo mʉ otiti? Co maca na caĩñupo: —Yʉ Ʉpaʉre necoajupa. ¿Noopʉ na ne aájupari? yʉ ĩ majiquẽe. ejC To bairo mubia tʉjʉ jõobaco pʉgarã jutii cabotirijere cajañarãre ángel majare catʉjʉyupo. Jesure na capeobata paʉpʉre caruiyuparã. Jĩcaʉ Jesu rʉpoa cãnatopʉ, apeĩ cʉ rʉpori cãnatopʉ caruiyuparã. i María Magdalena maca ti toti tʉpʉna caoti tua nʉcacõawõ. Otiona co quena ti totipʉ camubia tʉjʉ jõoñupo. rh] To bairi ti totire tʉjʉ yaparori jã ya wiipʉ jã catunucoapʉ. Jesús se aparece a María Magdalena rg] Dio ye queti ucarica pũuripʉ Jesu cabai yajiricʉpʉ tunu catigʉmi caĩrijere jã caapi puoquẽpʉ. 2f]Yʉ quena cʉ bero ti totipʉ yʉ cajãa aápʉ. Nipetiro ti ajerire tʉjʉʉ yʉ catʉgooña bʉga nʉcʉbʉgowʉ, “Yʉ tunu catigʉ,” Jesu jãre cʉ caĩriquere. eApe ajero Jesu rʉpoare na caumarica ajero quena topʉ capejawʉ. Ape ajeri mena cãniquẽpʉ. Ape paʉpʉ tuperica ajero capejawʉ. sd_Yʉ bero maca Pedro caatʉ ejawĩ. Cʉ̃a cariapena cajãacoami. Cʉ quena catʉjʉwĩ tie juti ajerire. yckTopʉ ejaʉ ti totipʉ yʉ camubia tʉjʉwʉ, jãaquẽcʉna. Topʉ capejawʉ cʉ̃re na caumarica ajeri jeto. ab;Topʉ aána Pedro netoro yʉ caatʉ ocabʉtiwʉ. To bairi cʉ jʉgoye yʉ caejacoapʉ. ra]To bairo co caĩro apirã jã Simón Pedro, yʉ, cʉ̃re na carocaricaropʉ jã catʉjʉra aápʉ. P`To bairi jã tʉpʉ caatʉ tunu ajupo. Yʉ, Pedro mena jã cãnopʉ atʉ tunu ejao, ocõo bairo jã caĩ buiowõ: —Mani Ʉpaʉre aperopʉ cʉ necoajupa. Noopʉ cʉ ne aána ne aátanama, caĩwõ. _ Cabero ape semana cãni jʉgori rʉmʉ cabujuwʉ yua yerijãrica rʉmʉ bero cãni rʉmʉ. Cabujuri paʉ jʉgoye María Magdalena Jesu maja opepʉ catʉjʉo aájupo. Aá, topʉ eja, ti opere na cabiabata cuiro ʉ̃ta cuiro aperopʉ cacuñaro catʉjʉyupo. ^^5*Muipu cʉ caroca jãa aáti paʉ cãmʉ mere. Judío maja na capaa rotiqueta rʉmʉ cãnipa rʉmʉ cãmʉ. To bairi ti toti catʉacã cãno maca Jesu rupaʉ ãnatore ne aá, ti totipʉre cʉ cañujo rocawã.t]a)To bairi Jesure na capapuarica paʉ tʉpʉ jĩca janiro na caoterica janiro cãmʉ. Ti janiro pupeapʉ jĩca ope maja ope ʉ̃tapʉre na cawerica ope cãmʉ, carupa toti yua. Ti toti cabai yajiricʉre cañujo rocaya mani toti cãmʉ. R\(Na pʉgarã José, Nicodemo mena juti ajeripʉre cajʉti ñuurijere pio tu átiri, ti ajeri mena Jesu rupaʉ ãnatore caumawã. Judío maja cabai yajiricarãre yaarã na cátinucurore bairona cámá. >[u'Nicodemo cajʉgoye ñamipʉ Jesure cajeniña ejaricʉ quena capee treinta kilos cajʉti ñuurije cajee ajupi. Tie cajʉti ñuurije mirra, áloes cawamecʉtie mena ajurique cãmʉ. VZ%&Jesure na cajarericaro bero José Arimatea cawamecʉti maca macacʉ Pilatore Jesu rupaʉ ãnatore cajeniñupʉ. Jesure canʉcʉbʉgoʉ cãmi José. Jesure nʉcʉbʉgobacʉ quena aperãre caĩ buioquẽmi, judío maja ʉparãre uwibacʉ. To bairi Pilato, “Jaʉ, cʉ ne aácʉja,” cʉ caĩro apii Jesu rupaʉre cane ruiowĩ. pYY%Ape wame quena Dio ye queti ocõo bairo ĩ ucarique cãmʉ: “Na cacamiyericʉre tʉjʉjogarãma.” XX)$Atie to bairo cabaiwʉ Dio ye queti ucarica pũuripʉ tirʉmʉpʉ macana na caucaricarore bairona. Ocõo bairo Jesu cʉ cabaipere ĩ ucarique cãmʉ: “Cʉ õwaa jĩca õwaro uno pa pe ecooya manigaro.” W5#Yʉ majuuna to bairijere yʉ catʉjʉwʉ. Cariapena ã. Mʉja quena Jesu ye quetire api nʉcʉbʉgoya ĩi, mʉjaare yʉ ĩ buio ati pũurore ucaʉ. V7"Cabai yajiricʉ cʉ cãnibato quena jĩcaʉ polisía Jesu waruure cʉ ãpoa bejuro mena cajarewĩ. To bairo cʉ cáto rií, oco mena cabutiwʉ. eUC!Jesu macare mere cabai yajiricʉpʉre catʉjʉwã. To bairi cʉ ñicaarire capa pequẽma. uTc To bairi polisía jĩcaʉ ye ñicaarire capa pe jʉgowã. Cabero apeĩ quenare to bairona capa pe jĩawã. S{Jesu cʉ cabai yajiri paʉre jĩca rʉmʉ carʉjawʉ mai pascua boje rʉmʉ cãniparo jʉgoye. Ti boje rʉmʉ sábado judío maja na cayerijãri rʉmʉ cãni majuuri rʉmʉ cãmʉ. Ti rʉmʉ cãno cabai yajiricarã yucʉ tẽorica pãipʉ na catujaro cabooquẽjuparã judío maja ʉparã. To bairi Pilato tʉpʉ aá, cʉ yarã polisía majare na ñicaarire capa pe rotiyuparã, yoaro mee na bai yajiato ĩrã. “Cabero cabai yajiricarãpʉre ne ruio, aperopʉ na mʉja jeecoapa,” caĩñuparã. fRETo bairo na cáto tiere caetiñawĩ Jesu. Etiña yaparoʉ: —Nipetiro yʉ áti peocõa mere, caĩwĩ Jesu. To bairo ĩ yaparo cʉ rʉpoare roca yo, cabai yajicoami yua. Un soldado abre con su lanza el costado de Jesús wQgTopʉre ʉje oco capiyarije cajañari rʉ cãmʉ. To bairi polisía maja carupa bʉrʉare ne átiri caweyoo newã ti jotʉpʉre. Weyoo ne átiri yucʉ hisopo cawame cʉtiipʉ ti bʉrʉare dʉre turi, cañu mʉgo joowã Jesu tʉpʉ. PJesu cʉ pacore yʉre cʉ cajʉgo ani rotiro bero, “Nipetirije Dio yʉre cʉ cáti rotiriquere yʉ áti peocõawʉ,” caĩ majiwĩ Jesu. To bairi Dio ye queti ucarica pũuropʉ ucarique to bairona baigaro ĩi, ocõo bairo caĩwĩ: —Yʉ oco etigacʉpʉ. iOKCabero yʉre caĩwĩ: —Tona ãmo mʉ paco, caĩwĩ Jesu. Mʉ paco majuure bairona yʉ pacore co jʉgo ãña ĩi, yʉ caĩwĩ. Cabero cõre yʉ cane aápʉ yʉ ya wiipʉ, yʉ tʉpʉ co anicõato ĩi. Muerte de Jesús N Jesu cʉ pacore, yʉ seeto cʉ camaii co tʉ yʉ catʉjʉnucuro tʉjʉʉ ocõo bairo co caĩwĩ: —Caaco, ani mʉ macʉ ãmi. [M/Yucʉ tẽorica pãi Jesure na capapuarica pãi tʉpʉre bapari cãnacão cãromia catʉjʉnucuwã. Cʉ paco, cʉ mʉgo, apeo María Cleopas nʉmo, María Magdalena, to cãnacãona topʉ catʉjʉnucuwã. L}To bairi polisía maja ocõo bairo caame ĩwã: —Atore mani wooqueticõarã. Mani ĩ bʉga eperã. ¿Ñamʉ maca cʉ ĩ bʉgaʉati ati yejere? caĩwã. To bairo na cáto Dio ye queti ucarica pũuripʉ ucarique cariape cabaiwʉ. Ocõo bairo ucarique cãmʉ: “Yʉ jutiire caricawowã. Tiere boorã caĩ bʉga epewã.” Tie to caĩrore bairona cámá polisía maja cʉ̃re. k\~~ }||#{{%z;yy:xxww$vuu3tttrrVqq2pqpomnmmelkkjiihihh gfe\dpcfbia``4_^^]\_[ZZYXXWVUU6TTNS[R\QGQ;ONNJMLLLKKJJHHF7DCCKBBAN@v@ ?L>=<To bairo na caame ĩrijere tʉjʉʉ ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Yʉre nʉcʉbʉgoquẽna ocõo bairi wame mari ñicʉ jãa na caĩnucurica wame, “ ‘Ʉcoyeri majocʉ, riayere canetoo majii mʉ cãmata mʉ majuuna mʉ cariaye cʉtiere netooña. Caroaro canetoo majii ãcʉmi, na ĩato ĩi to bairona ája.’ To bairi Capernaupʉ mʉ cáti iñooriquere jã queti apiwʉ. To bairi topʉ mʉ cátatore bairona atopʉ mʉ ya macapʉ quenare áti iñooña,” yʉre mʉja ĩrã, na caĩñupʉ. doATo bairo caroaro Jesu cʉ cabuioro apirã caapi acʉacoajuparã. —¿Nope ĩi to cõo caroaro cʉ buio majiti mari mena cãnacʉ anibaopʉcʉna? José macʉna ãmi, caame ĩñuparã, Jesure nʉcʉbʉgogaquẽna. ,nQTo bairi ocõo bairo na caĩ buio jʉgoyupʉ Jesu: —Yucʉra mʉja caapiropʉ yʉ cabue apioeje cõo Isaía cʉ caĩ ucariquere bairona bai, na caĩñupʉ Jesu. Na ĩ bue apio yaparo ti pũurore bʉgá, ti wii papera pũurire cacoteire cʉ tunuo joo, caejanumucoajupʉ moquena. Cʉ caejanumu áto seeto cʉ catʉjʉyuparã nipetirã. ;lo“Yucʉ Dio caroaro na átibojagʉmi,” camajare yʉ ĩ buio rotimi Dio. Tiere Isaía ãnacʉ Dio ye quetire cʉ caĩ ucariquere na caĩ bue apioyupʉ Jesu ti wiipʉ cãnare. Zk-Dio Espíritu Santo yʉpʉ ãmi, cabopacarãre caroa quetire yʉre buio rotii. Catʉgooñarique pairãre na wariñuo joroque yʉ áti rotimi Dio. Presopʉ cãnare bairo cãnare na buu rotii yʉ joomi Dio. Noa cacape tʉjʉquẽnare tʉjʉrique nare yʉ joo rotimi Dio. Aperã rooro capopiyeye ecoorãre na yʉ mataboja rotimi Dio. !j;To bairo cʉ cabairo Isaía, Dio ye quetire cabuiori majocʉ ãnacʉ cʉ caucariquere bue rotirã cʉ cajooyuparã Jesure. Jesu ti pũurore ne, pã maca, cʉ cabuegari paʉ bʉga átiri catʉjʉyupʉ. Isaía ãnacʉ cʉ caucariquere ocõo bairo na caĩ bue apio jʉgoyupʉ: 8iiCabero Nasarépʉ catunu ejayupʉ Jesu, cʉ cabʉtirica macapʉ. Topʉ eja, judío maja na yerijãrica rʉmʉ sábado cãno na caneñapo bueri wiipʉ cajãañupʉ. To bairo jeto cátinucuñupʉ ti rʉmʉ unore. To bairi ti wiipʉ jãa, cawamʉ nʉcañupʉ, Dio Wadariquere to cãnare bue apiogʉ. ChTopʉre to cãnacã maca na caneñapo buenucuri wiiripʉre camajare na cabuio jʉgoyupʉ Jesu. Nipetiro cʉ̃re caapirã caroaro cʉ caĩ wariñuu nʉcʉbʉgoyuparã. Jesús en Nazaret Ug#Cabero Jesu camaja manopʉ cãnacʉ Galilea yepapʉ catunucoajupʉ. Seeto majuu Dio Espíritu Santore cʉgori catunucoajupʉ. Topʉre cʉ cabairijere camaja nipetiro caame buio jeja peticoajuparã. f3 To bairo Sataná caĩtobajupʉ Jesure, caroorijere cʉ cáto boobacʉ. Apeye cʉ caĩtope majiquetibacʉ cʉ cáaáweoyupʉ. “Ape rʉmʉ cʉ yʉ ĩtogʉ moquena caroorijere cʉ cátiparore bairo,” caĩ tʉgooñabajupʉ Sataná. Jesús comienza su trabajo en Galilea uec To bairo cʉ caĩro: —Ocõo bairo ĩ Dio Wadarique, cʉ caĩñupʉ Jesu moquena: “Mʉja Ʉpaʉ Diore, ‘Mʉ camajirijere áti iñooña,’ ĩ nʉcʉbʉgorique manona apeye uniere cʉ áti rotiquẽja,” cʉ caĩñupʉ Jesu. ydk Nare mʉ boca ñe rotigʉmi ʉ̃ta rupaapʉre mʉ caña roca peaquetiparore bairo ĩi. Ti wame ĩ ucarique ã. kcO —Dio ye queti ucarica pũuripʉ ocõo bairo ĩ:Ángel majare mʉ cote rotigʉmi Dio. ?bw Cabero Sataná moquena cʉ jʉgo aá, Jerusalẽpʉ Dio wii buipʉ cʉ cajʉgo aájupʉ. Topʉ cʉ jʉgo aá, ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Cariapena Dio Macʉna yʉ ã mʉ caĩata atopʉi bapa ña rui aácʉja yepapʉre. Cariapena Dio Macʉ mʉ cãmata mʉ riaquetigʉ, cʉ caĩbajupʉ Sataná Jesure. aTo bairo cʉ caĩro: —¡Aácʉja! Dio ye quetire ucarica pũuripʉ caĩrore bairo jeto yʉ átigʉ. Ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Dio jĩcaʉna ãmi Caʉpaʉ mari cáti nʉcʉbʉgopaʉ. Cʉ carotirije jetore ája,” Satanáre cʉ caĩñupʉ Jesu yua. V`%—Atie mʉ yʉ caiñoorije caroa majuu ati yepa macaje yʉ ye jeto ã. To bairi noo yʉ cajoogaʉre cʉ yʉ joogʉ. Mʉrena mʉ cabooata mʉ yʉ joogʉ. To bairi nipetiri macari macanare caʉpaʉ mʉ yʉ jõogʉ yʉ tʉpʉ rʉpopatuapʉ numu cumuri yʉre mʉ cajeni nʉcʉbʉgoata. Jaʉ, mʉ ĩwã, Jesure cʉ caĩbajupʉ Sataná. _^{Cabero Sataná cʉ cajʉgo aájupʉ caʉmʉaricʉ ʉ̃taʉpʉ. Cʉ jʉgo aá, tii buipʉ yoaro mee cʉ caiñoo peocõañupʉ ati yepa macaje nipetirore. To cãnacã maca cʉ caiñooñupʉ. Tiere cʉ iñoʉ ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Sataná: ]/To bairo cʉ̃re cʉ caĩro: —Yʉ átiquẽe. Dio ye queti ucarica pũuripʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Camaja ʉgarique jeto mena caroaro mari catí majiquẽe. Dio Wadarique macare tʉgooñacõari caroaro mari catí ani maji,” cʉ caboca ĩñupʉ Jesu maca. %\CTo bairo cañigo riaʉre tʉjʉʉ ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Sataná: —Dio Macʉ mʉ cãmata atia ʉ̃taarena ʉgarique jeñoori ʉgaya, cʉ caĩñupʉ. g[GTopʉ cãñupʉ Jesu cuarenta rʉmʉri majuu. Topʉ cañee unie mani paʉpʉ cʉ cãno Sataná caroorije cʉ cáti rotibajupʉ. To bairo cʉ cabairi rʉmʉrire Jesu caʉgaquẽjupʉ. To bairi seeto cañigo riabʉjayupʉ. dZ CJuan Jesure cʉ cabautisaro bero Dio Espíritu Santo seeto majuu cãnicõañupʉ Jesu mena. To bairi Jesure Jordán na caĩri ya cãnacʉre camaja na camanopʉ, cayucʉ manopʉ cʉ cajʉgo aájupʉ Espíritu Santo yua. Y&Cainán Enós macʉ cãñupʉ. Enós Sete macʉ cãñupʉ. Sete Adán macʉ cãñupʉ. Adán nemoopʉre Dio macʉ cãñupʉ yua.2X]%Lame Matusalẽ macʉ cãñupʉ. Matusalẽ Enocʉ macʉ cãñupʉ. Enocʉ Jared macʉ cãñupʉ. Jared Mahalaleel macʉ cãñupʉ. Mahalaleel Cainán macʉ cãñupʉ. W/$Sala Cainán macʉ cãñupʉ. Cainán Arfasá macʉ cãñupʉ. Arfasá Sem macʉ cãñupʉ. Sem Noé macʉ cãñupʉ. Noé Lame macʉ cãñupʉ. V-#Nacor Serú macʉ cãñupʉ. Serú Ragau macʉ cãñupʉ. Ragau Pelé macʉ cãñupʉ. Pelé Heber macʉ cãñupʉ. Heber Sala macʉ cãñupʉ. !U;"Judá Jacobo macʉ cãñupʉ. Jacobo Isaá macʉ cãñupʉ. Isaá Abraham macʉ cãñupʉ. Abraham Taré macʉ cãñupʉ. Taré Nacor macʉ cãñupʉ. !T;!Naasón Aminadá macʉ cãñupʉ. Aminadá Aram macʉ cãñupʉ. Aram Esrom macʉ cãñupʉ. Esrom Fares macʉ cãñupʉ. Fares Judá macʉ cãñupʉ. ;So Natán David macʉ cãñupʉ. David Isaí macʉ cãñupʉ. Isaí Obé macʉ cãñupʉ. Obé Booz macʉ cãñupʉ. Booz Salmón macʉ cãñupʉ. Salmón Naasón macʉ cãñupʉ. R Eliaquim Melea macʉ cãñupʉ. Melea Mainán macʉ cãñupʉ. Mainán Matata macʉ cãñupʉ. Matata Natán macʉ cãñupʉ. AQ{Matá Leví macʉ cãñupʉ. Leví Simeón macʉ cãñupʉ. Simeón Judá macʉ cãñupʉ. Judá José macʉ cãñupʉ. José Jonán macʉ cãñupʉ. Jonán Eliaquim macʉ cãñupʉ. P{Er Josué macʉ cãñupʉ. Josué Elieser macʉ cãñupʉ. Elieser Jorim macʉ cãñupʉ. Jorim Matá macʉ cãñupʉ. O+Neri Melqui macʉ cãñupʉ. Melqui Adi macʉ cãñupʉ. Adi Cosam macʉ cãñupʉ. Cosam Elmodam macʉ cãñupʉ. Elmodam Er macʉ cãñupʉ. +NOJudá Joana macʉ cãñupʉ. Joana maca Resa macʉ cãñupʉ. Resa Sorobabé macʉ cãñupʉ. Sorobabé Saratié macʉ cãñupʉ. Saratié Neri macʉ cãñupʉ. !M;Nagai Maat macʉ cãñupʉ. Maat Matatías macʉ cãñupʉ. Matatías Semei macʉ cãñupʉ. Semei José macʉ cãñupʉ. José Judá macʉ cãñupʉ. LJosé Matatías macʉ cãñupʉ. Matatías Amós macʉ cãñupʉ. Amós Esri macʉ cãñupʉ. Esri maca Nagai macʉ cãñupʉ cʉ̃a. ,KQElí maca Matá cawamecʉcʉ macʉ cãñupʉ. Matá Leví macʉ cãñupʉ. Leví Melqui macʉ cãñupʉ. Melqui Jana macʉ cãñupʉ. Jana José macʉ cãñupʉ. WJ'Treinta cʉmari cacʉgoʉ majuu ãcʉ camajare cabuio teña jʉgoyupʉ Jesu. Dio Macʉ cʉ nibao joroquena, “José macʉ ãmi,” caĩ tʉgooñabajuparã camaja Jesure. Joséa Elí macʉ cãñupʉ. 'IGCapãro Dio Espíritu Santo Jesupʉre buare bairo cʉ cabau rui ejayupʉ. To bairo Jesupʉre cʉ cabau rui ejaro Dio ʉmʉrecoopʉi caĩ wadayupʉ: —Yʉ Macʉ, yʉ camai netoʉ majuu mʉ ã. Seeto mʉ yʉ tʉjʉ wariñuu, Jesure cʉ caĩñupʉ Dio yua. Los antepasados de Jesucristo @HyAtie jʉgoye, presopʉ Ʉpaʉ Herode Juãre cʉ cajõoparo jʉgoye camaja capãarãre na cabautisayupʉ Juan. Nare cʉ cabautisaro Jesu quena bautisa rotii caejayupʉ. To bairi Jesure Juan cʉ cabautisaro bero cʉ Pacʉre cajeni nʉcʉbʉgoyupʉ Jesu. Cʉ cajeni nʉcʉbʉgori paʉ ʉmʉrecoo capãñupe. DGTo bairo Juan cʉ caĩrijere apibaopʉcʉna rooro cʉ cájupʉ Herode. Presopʉ cʉ cajooyupʉ, “Rooro mʉ átinucu,” Juan cʉ̃re cʉ caĩnucurijere apigatei. El bautismo de Jesús ;FoHerode ti yepa ʉpaʉ maca Juan cʉ cabuionucurijere caapigateeyupʉ. Cʉ maca cʉ bai Felipe nʉmore Herodía cawamecʉcore caemañupʉ. Apeye quenare capee rooro majuu cácʉ cãñupʉ Herode. To bairo cácʉre, “Ñuuqueti majuucõa to bairo rooro mʉ cátinucurije,” cʉ caĩbajupʉ Juan Herodere. GEApeye Dio ye quetire capee na caĩ buionemoñupʉ Juan. ZD-To bairo na caame ĩ jeniñaro ocõo bairo na caĩ buioyupʉ Juan cʉ tʉpʉ caejarã nipetirore: —Oco mena cabautisaʉ yʉ ã. Yʉ bero anigʉmi yʉ netoro cãcʉ, cãni majuʉ. Cʉ menare cʉ paabojari majocʉre bairo yʉ ã. Cʉ maca cʉ Espíritu Santo, cʉ catutuarije mena joogʉmi. Cʉ Espíritu Santore joo, cʉ̃re caboorãre caroorije na cátiere oco mena ʉgueri coje rericarore bairona na átigʉmi. Cʉ̃re cabooquẽna macare na regʉmi, cʉ yarã jetore na beje jeegʉ. Trigo rupaa ajeri caroorije papu beje joe rericarore bairona na regʉmi. Caroa macare beje cũrica paʉpʉ cũricarore bairona na átigʉmi cʉ yarã jetore. Aperã macare pero cayatiqueti peropʉ na regʉmi, na caĩ buioyupʉ Juan. CBCamaja nipetiro Juan cʉ cabuiorijere apirã seeto cʉ catʉgooñañuparã. “Dio ye quetire cabuiori maja ãnana, ‘Jĩcaʉ Cristo, camajare cátinemopaʉre cʉ joogʉmi Dio,’ ¿na caĩricʉ cʉ anicʉti ania?” caame ĩ jeniñañuparã. CAPolisía maja quena ocõo bairo cʉ caĩ jeniñañuparã: —¿Jãate dope bairo jã cátipe to ãti? Juãre cʉ caĩ jeniñañuparã. To bairo na caĩ jeñiñaro: —Camajare na ĩ uwiotori na yere emaqueticõaña. Cariape mʉja cawapataro cõona cʉgo wariñuuña. Boonemoqueticõaña, na caĩñupʉ Juan. $@A To bairo na caĩ jeniñaro: —Mʉja ʉparã niyeru camaja yere mʉja na cajee rotinucuro cõona jeeya. Netoro jeniqueticõaña, na caĩñupʉ Juan. a?; Aperã Juan tʉpʉ caejayuparã gobiernore camaja yere niyeru jeebojari maja. Na quena bautisa rotira anaa cabaiyuparã. Ocõo bairo cʉ caĩ jeniñañuparã: —Jãre camajioʉ, ¿dope bairo jã ánaati jãa? f>E To bairo cʉ na caĩ jeniñaro: —Nii camisa pʉgaro cacʉgoʉ apei cacamisa mácʉre jĩcaro cʉ jooya, na caĩñupʉ Juan. —Noa caʉgarique cʉgorã na jooya aperãre caʉgarique manare, na caĩ yʉyupʉ Juan. }=s To bairo na cʉ caĩ buioro apiri ocõo bairo cʉ caĩ jeniñañuparã: —Baiyupa, ¿dope bairo jã ánaati? <<q —Mʉja catʉgooñarijere mʉja cawajoaquẽpata, caroa macare mʉja cátiquẽpata mʉja regʉmi Dio. Yucʉ carica maniire quetí joe rocaricarore bairona mʉja átigʉmi Dio. O;Caroorije mʉja cátiere jʉtiritiri áti janaña. Caroa macare ája. To bairo ána Dio yarã mʉja cãniere mʉja ani iñoogarã. “Abraham pãramerã jã ã, to bairi Dio yarã jã ã,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. Atie ʉ̃ta rupaarena áti rupeo majimi Dio Abraham pãramerãre nare cʉ caboonemoata, na caĩñupʉ Juan. c:?To bairi Isaía cʉ caĩ ucaricarore bairona cabaiyupʉ Juan. To bairi Juan tʉpʉ caejayuparã camaja capãarã cʉ bautisa rotira anaa. Ocõo bairo na caĩñupʉ Juan cʉ tʉpʉ caejarãre: —Caroorije mʉja áticõa aninucu. ¿Nope ĩrã yʉ tʉpʉ ejari yʉre mʉja bautisa rotiti? Mʉja popiyeyegʉmi Dio mʉja cayeri wajoaquẽpata. 49aTo bairo mʉja cáto camajare canetoo catiopaʉre tʉjʉgarãma camaja nipetiro,” ĩ awajagʉmi jĩcaʉ camaja manopʉ cãcʉ, caĩ ucayupi Isaía ãnacʉ tirʉmʉpʉ. 8#Camaja maca na ʉpaʉ cʉ cáatípa wãpʉre ope to cãmata jita mena cũ jiroo bipema. Ʉ̃ta buuri to cãmata yejea cũ quenooma. Carupa betori quenare cariape quenoo ame buuma ti wãre. Caroaro yabi ñuuri wã quenooma na ʉpaʉ cʉ cáatípa wãre. To bairo na cátore bairona mari Ʉpaʉ cʉ cáatíparo jʉgoye mʉja yeri macajere quenoo yuuya. Caroorije mʉja cátiere áti janaña. O7To bairo buio teñaʉ, tirʉmʉpʉ macacʉ Dio ye quetire cabuioricʉ Isaía cawamecʉcʉ ãnacʉ cʉ caĩ ucarica wamere bairona cájupʉ Juan. Ocõo bairo caĩ ucayupi Isaía Juan cʉ cabaipere:Ocõo bairo ĩ awaja buiogʉmi jĩcaʉ camaja manopʉ cãcʉ: “Caroaro quenoo yuuya mʉja yerire mari Ʉpaʉ cʉ cáatíparo jʉgoye. Caroa macare ája. Camaja na ʉpaʉ cʉ cáatípa wãre na caquenoo yuurore bairona caroaro quenoo yuuya. B6}To bairi Jordán na caĩri ya tʉpʉ nipetiro to cãnare na cabuio teñanucuñupʉ Juan. Ocõo bairo na cabuionucuñupʉ nare: —Caroorije mʉja cátinucurijere jʉtiritiri mʉja yeri wajoaya. Coje rericarore bairo caroorije jã cátiere Dio cʉ majirioato ĩrã bautisa rotiya, caĩ buio teñanucuñupʉ Juan. 5 Cabero Juan, Sacaría macʉ cabʉcʉ cãñupʉ. Camaja mani paʉpʉ, cayucʉ manopʉ cãninucuñupʉ Juan. Ti paʉ cãnopʉ Tiberio César cawamecʉcʉ romano maja ʉpaʉ carotii cãñupʉ. To cãnacã yepa ape macaripʉre cʉ̃re carotibojarã cãñuparã. Ponsio Pilato cawamecʉcʉ Judea yepapʉre cʉ carotibojayupʉ. Herode cawamecʉcʉ Galilea yepapʉre cʉ carotibojayupʉ. Herode bai Felipe cawamecʉcʉ Iturea, Traconite pʉga yepapʉre cʉ carotibojayupʉ cʉ̃a. Apei Lisanias cawamecʉcʉ Abilinia yepapʉre cʉ carotibojayupʉ. To bairo na carotiri yʉteare sacerdote maja ʉparã cãñuparã Aná, Caifá cawamecʉna. To bairi Tiberio César quince cʉmari caʉpaʉ cʉ cãno Dio cʉ ye quetire cʉ cabuio teña rotiyupʉ Juãre camaja manopʉ cãninucuʉre. 463e4Atie bero Jesu cabʉtinemoñupʉ. Bʉti, catʉgooña majii bʉtinemoñupʉ. Dio caroaro cʉ catʉjʉ wariñuuñupʉ. Camaja quena caroaro cʉ catʉgooñañuparã.}2s3Cabero na mena catunucoajupʉ Nasarépʉ moquena. Nasarépʉ tunu aácʉ cajʉgoye cʉ cátinucuricarore bairona na carotirijere caroaro cáticõa aninucuñupʉ. Jerusalẽpʉ cʉ cabairique nipetirore catʉgooñanucuñupo cʉ paco maca. J1 2Na maca to bairo cʉ caĩri wamere caapi majiquẽjuparã. a0;1To bairo co caĩro ocõo bairo co caĩ yʉyupʉ Jesu: —¿Nope ĩrã ape paʉripʉ tʉgooñarique pairi yʉ mʉja macari? Yʉ Pacʉ yere cátipaʉ yʉ ã. “Tiere ácʉmi,” yʉ mʉja caĩ majipe anibajupa. -/S0To bairi cʉ paco, José mena topʉ cʉ cabʉgayuparã. Cʉ bʉgarã catʉjʉ acʉacoajuparã na quena. Cʉ paco maca ocõo bairo cʉ caĩñupo: —¿Nope ĩi to bairo jãre mʉ bai tua weoyari? Mʉ pacʉ, yʉ yoaro mʉre jã macabapʉ. Seeto mʉre jã tʉgooñarique paiwʉ, cʉ caĩñupo. z.m/Cʉ̃re caapirã nipetiro cʉ caĩ majirijere apirã, na cʉ caĩ yʉrije quenare apirã caapi acʉacoajuparã. <-q.Itia rʉmʉ Jerusalẽpʉ cʉ macabana majuu cʉ cabʉgayuparã Dio wiipʉre. Judío majare cabuerã mena caruiyupʉ. Na cabuiorijere apiri cʉ quena na caĩ jeniñañupʉ Jesu. g,G-Na yarã mena cʉ camano tʉjʉrã Jerusalẽpʉ catunucoajuparã moquena, cʉ macara aána. T+!,“Aperã mari yarã cáaáteñarã mena aácʉmi,” caĩ tʉgooñañuparã. To bairo ĩ tʉgooñarã jĩca rʉmʉ aátato cõo catʉja aájuparã. Jĩca rʉmʉ aá tʉjabanana cʉ camacañuparã yua. M*+Topʉ eja, ani, pascua boje rʉmʉ capetiro catunu aájuparã na ya macapʉ. Na catunu aáto na caʉja tunu aáquẽjupʉ Jesu na mena. Cʉ pacʉa maca, “Tuacõaʉmi,” caĩ majiquẽjuparã. ')G*To bairi Jesu doce cʉmari cacʉgoʉ cʉ cãno moquena na cáaánucuricarore bairona cáaájuparã. To bairi Jesu quenare cʉ cane aájuparã Jerusalẽpʉ. ~(u)To cãnacã cʉma Jesu paco María, José Jerusalẽpʉ cáaánucuñuparã, pascua boje rʉmʉ tʉjʉra aána. {'o(Topʉ cawimaʉ caocabʉtii, camajii cãni bʉtiyupʉ. Dio caroaro cʉ cájupʉ yua. El niño Jesús en el templo 5&c'To bairi María, José cawimaʉ cʉ cabuiaro bero macaje, Dio cʉ carotiricarore bairo áti yaparo catunucoajuparã na ya maca Nasarépʉ, Galilea na caĩri yepapʉ. 1%[&To bairi Simeón cʉ cawadari paʉna caejanʉcao ejayupo co quena. Ejanʉca, Jesuacãre tʉjʉri, “Ñuu majuucõa,” Diore cʉ caĩ wariñuuñupo. Cabero Jerusalén macanare, “Jĩcaʉ marire canetoo catiopaʉ atígʉmi,” caĩ tʉgooñanucurãre na caĩ buioyupo Jesu cʉ cabuiarije nipetiro. “Cawimaʉ yʉ catʉjʉecʉ mari cayuuricʉ ãmi,” na caĩ buionucuñupo Ana cawamecʉco cabʉcʉo. El regreso a Nazaret j$M$Apeo Ana cawamecʉco Dio ye quetire buiori majoco ti wiipʉre cãñupo co quena. Fanuel maco, Aser ãnacʉ pãrameopʉ cãñupo. Cawamao ãcopʉ camanapʉ cʉtibataco cãñupo. Co manapʉ siete cʉmari anibacʉ cayaji weoyupʉ. Cʉ cabai yajiro bero cawapearico cãnicõañupo yua. To bairi seeto cabʉcʉo cãñupo, ochenta y cuatro cʉmari majuu cacʉgoo ti wiipʉ Jesure cʉ pacʉa cʉ na cane ejari paʉre. Tona Dio wiipʉ cãnicõa aninucuñupo, Diore jeni nʉcʉbʉgo ãco. To cãnacã rʉmʉ, ñami quenare Diore cajeni nʉcʉbʉgonucuñupo. Nairoacã ʉgaquẽcona Diore cajeni nʉcʉbʉgonucuñupo. #%Q""To bairo na caapi acʉarona Simeón, “Mari Pacʉ Dio caroa wariñuurique mʉjaare cʉ joato,” na caĩñupʉ. To bairo na ĩ, ocõo bairo Maríare co caĩñupʉ moquena: —Ani mʉ Macʉre cʉ cajooyupi Dio camaja na yeripʉ macajere cabejepaʉre. To bairi Israel macana capãarã cʉ tʉjʉrã cʉ teebʉjagarãma. To bairi seeto tutuarije majuu mʉ yeripʉ tʉgooñarique pairique mʉre anigaro. Aperã maca Israel macana cʉ boogarãma mʉ Macʉre. !#x i!To bairi José, María jãa caapi acʉacoajuparã Jesu cʉ cabaipere Simeón cʉ caĩ buiorijere apirã. A{ Mʉ yarã Israel macanare caroaro mʉ cãniere majiogʉmi ani cawimaʉ. To bairo cʉ cáto aperã Israel macana mee quena caroaro mʉ cãniere tʉjʉ majigarãma, caĩñupʉ Simeón. @{Cʉ mʉ jooyupa camaja nipetirã na camajipaʉre. "=Yʉ mʉ cabuioepere bairona mere yʉ majuuna yʉ tʉjʉ camajare canetoo catiopaʉre. To bairi wariñuurique mena yʉ bai yajigʉ, yʉ Ʉpaʉ Dio. BCʉ boca ne, ocõo bairo Diore caĩ wariñuuñupʉ: 5cTo bairi Jesu pacʉa na caejapa rʉmʉ majuuna Simeóre Dio wiipʉre cʉ cáaá rotiyupʉ Dio Espíritu Santo. To bairi ti wiipʉ cʉ cãno María, José jãa cajãajuparã, Moisé cʉ carotiricarore bairona átira anaa. To bairi na cajãa atí paʉna cawimaʉre Jesure cʉ caboca neñupʉ Simeón. -To bairi Espíritu Santo cajʉgoyepʉna cʉ caĩ buioyupʉ Simeóre: “Mʉ cabai yajiparo jʉgoye Cristore, Dio cʉ cajoʉre mʉ tʉjʉgʉ.” ucTi paʉ cãno jĩcaʉ cãñupʉ Jerusalẽpʉ Simeón cawamecʉcʉ. Cañuʉ cãñupʉ, Diore canʉcʉbʉgoʉ. Israel macanare canetoo catiopaʉre cáacʉ́re cayuʉ cãñupʉ. Dio Catirique Espíritu Santo Simeón mena cãñupʉ. V%Ocõo bairo caĩ ucayupi Dio cʉ carotirijere Moisé: “Nipetirã cabuia jʉgorã caʉmʉare, Dio yarã majuu ãma ĩrã cajoe buje mʉgoparãre na jooya sacerdote majare buaare jĩca bapa. Na camamata buaacãrena na jooya,” caĩ ucayupi Moisé. To bairona átira aána cáaácoajuparã José, María Jerusalẽpʉ Dio wiipʉre. Cabero María co cacati petiri rʉmʉri bero Moisé, Israel maja ñicʉ ãnacʉ cʉ carotiricarore bairona átigarã cáaájuparã Jerusalẽpʉ. María macʉacãre, “Dio yaʉ anigʉmi,” ĩ nʉcʉbʉgorã aána cáaácoajuparã Dio wiipʉ Jerusalẽpʉ. {oOcho cãnacã rʉmʉ bero cʉ̃re wameyerica rʉmʉ, circuncisión cʉ̃re na cátipa rʉmʉ cãñupe. To bairi ʉta María co cãniparo jʉgoyepʉna Dio tʉ macacʉ na cʉ cawameye rotirica wamere bairona JESU cʉ cawameyeyuparã yua. oWCabero oveja coteri maja wariñuuri catunucoajuparã. “Dio tʉ macacʉ marire cʉ caĩ buiorore bairona cariape mari tʉjʉwʉ. Cañuu netoʉ ãmi Dio,” caĩñuparã tunu aána yua. El niño Jesús es presentado en el templo xiMaría maca co yeripʉ caroaro catʉgooñañupo tiere na caĩ buiorijere. Seeto majuu tiere catʉgooñañupo. jMTo bairi camaja nipetiro oveja coteri maja na caĩ buiorijere apirã seeto catʉgooñañuparã. }sCʉ tʉjʉ, to cõona Dio tʉ macacʉ, “Cadaquei buiami,” na cʉ caĩ buioriquere cabuio bateyuparã aperãre. RTo bairo ame ĩ, nemoo uwaro catʉjʉra aácoajuparã. Aá, macapʉ piya ejarã, na cabʉgayuparã Maríare, Josére. Cawimaʉ quenare wecʉare na canuri coropʉ cajañaʉre cʉ catʉjʉyuparã. To bairo Diore ĩ wariñuu baja yaparo ʉmʉrecoopʉ catunucoajuparã. Ʉmʉrecoopʉ na catunu aáto bero ocõo bairo caame ĩñuparã oveja coteri maja yua: —¡Jitá! ¡Belẽpʉ mari aáparo! Atie queti Dio marire cʉ cabuioejere mari tʉjʉra aáparo. o W¡Cañuu netoʉ ãmi Dio, ʉmʉrecoo macacʉ! ¡Wariñuurique cʉ joato noa cʉ caboorijere cánare! " = To bairo cʉ caĩro cʉ mena capãarã cabuia eja nʉcanemoñuparã Dio tʉ macana. Na bau eja, ocõo bairo Diore caĩ baja wariñuuñuparã: g G Topʉ aána wecʉa wiipʉ camaja wecʉare na caʉgarique nuri coropʉ juti ajero mena umaricʉ cʉ mʉja bʉgagarã. To bairo átacʉre cʉ tʉjʉrã cariapena, “Cʉna ãmi,” mʉja ĩ majigarã, na caĩñupʉ ángel. v e Ati ñami David ãnacʉ ya macapʉre buiami Dio cʉ cajoʉ Cristo, mari Ʉpaʉ, mʉjaare canetoo catiopaʉ. , Q To bairo na cabairo ángel maca: —Uwiqueticõaña, na caĩñupʉ. —Caroa quetire mʉja buio acʉ́ yʉ baiwʉ, camaja nipetirã na cawariñuupa wame majuure. a; To bairo na cabairo na catʉgooñaqueti paʉna na tʉpʉre cabuia ejayupʉ ángel, Dio tʉ macacʉ. Na tʉpʉ cʉ cabau ejaro seeto cabujuyupe Dio ye caaji baterije. To bairo cabairo seeto catʉjʉ acʉacoajuparã. *MBelén maca tʉacã tataboaropʉ waibʉcʉrã oveja cawamecʉnare cacoterã cãñuparã. Ñami quena ovejare to bairona catʉjʉ cote bujucoanucuñuparã. nUTopʉ camaja cateñarã ejarã na cacaniri wii cajiracoajupe. Cajiraro tʉjʉrã wecʉare na canuri wiipʉ cáaácoajuparã, ape paʉ canirica paʉ bʉgaquetibana. Ti wiipʉ na cãno cabuiayupʉ María Macʉ yua, cãni jʉgoʉ. Cʉ cabuiaro María cʉ̃re juti ajero mena cʉ uma, cʉ cajãñupo wecʉare na canuri coropʉ yua. Los ángeles y los pastores I To bairi Belẽpʉ na cãno mere buiagʉpʉ cájupʉ co macʉ. 5Cʉ nʉmo cãnipao María mena Belẽpʉ cáaácoajupʉ José, ʉparãre cʉ wamere buioʉ aácʉ. Ti paʉre seeto majuu ʉta cãñupo María mere. X)To bairi José quena Nasaré na caĩri maca Galilea yepapʉ cãnacʉ cáaácoajupʉ cʉ quena. David ãnacʉ pãrami aniri David cʉ cabuiaricaropʉ aácʉ cájupʉ Belén na caĩri macapʉ, Judea yepapʉ. #To bairi camaja na cãno cõo na ñicʉ jãa na cãna macaripʉ César Augusto cʉ cacũricarãre ʉparãre na wamere cabuiora aájuparã.  Siria cawamecʉti yepa macana “Sirenio” cawamecʉcʉ na ʉpaʉ cʉ cãni yʉteapʉre camajare na cacõoña roti jʉgoyupʉ. K Ti paʉ cãno César Augusto cawamecʉcʉ nipetiro yepa ʉpaʉ cãñupʉ. Ʉpaʉ majuu ãcʉ camaja nipetirãre cõoñagʉ na wamerire cauca tura aá rotiyupʉ cʉ ẽoro macana ʉparã tʉpʉ. T #PCabero cʉ macʉ bʉti, seeto catʉgooña maji ocabʉti bʉtiyupʉ. Israel macanare Dio ye quetire cʉ cabuioparo jʉgoye mai camaja manopʉ cañe unie manopʉ cãnicõa aninucuñupʉ Juan yua.y~ mOTo bairo ácʉ jĩa bujuricaro cabujurore bairo caroaro na átibojagʉmi Dio canaitĩaropʉ cãnare bairo cãnibatanare. Cariarã quenare na átinemogʉmi mari Ʉpaʉ. Caroaro ani wariñuuriquere mari joogʉmi Dio, caĩñupʉ Sacaría yua. } NDio marire bopaca tʉjʉri mari joogʉmi cʉ Macʉre. Jĩca rʉmʉ caroa rʉmʉ muipʉ caroaro cʉ caaji atí rʉmʉ cãnore bairona caroaro mari átibojagʉmi Dio yucʉacã. Caroaro cãni majiquẽnare caroaro na cãnipe macare na majiogʉmi Dio. h| KM“Caroorije mʉja cátiere mʉja majiritiobojagʉmi Dio cʉ mʉja cajeniro,” na mʉ ĩ buionucugʉ. To bairo na mʉ cabuiorijere apirã Dio na cʉ careboriquere netogarãma. Cʉ mena caroaro catirique bʉgagarãma. T{ #LTo bairo ĩ, ocõo bairo caĩñupʉ Sacaría moquena cʉ macʉacãre:Camaja, “Mari Ʉpaʉ jõ bui macacʉ ye quetire buiori majocʉ majuu ãmi,” mʉ ĩgarãma. Mari Ʉpaʉ cʉ cáatíparo jʉgoye camajare na mʉ buio jʉgoyeyegʉ. Mari Ʉpaʉ ye quetire caroaro na apiato ĩi, cʉ jʉgoye mʉ buio jʉgoyeyegʉ. Iz  KTo bairo cʉ cáto caroaro cʉ̃re mari áti nʉcʉbʉgocõa aninucugarã mari cacatiri rʉmʉri cõo. Cʉ catʉjoorijere mari átigarã. Cariape cãna mari anicõagarã, caĩñupʉ Sacaría. y  JNoa mari catʉjʉ tutirãre mari matabojagʉmi Dio. Aperãre uwiquẽnana yʉre na áti nʉcʉbʉgoato ĩi na matagʉmi. x #IMari cãniparo jʉgoye macacʉ Abrahãre, “Mʉ pãramerãpʉre caroaro na yʉ átibojagʉ,” cʉ caĩriquere majiritiquẽemi Dio. sw aHMari ñicʉ jãapʉre, “Mʉñʉja mai tʉjʉgʉ,” cʉ caĩricarore bairona majiritiquẽemi Dio. Kv GMari wapanare, marire catʉjʉteerãre marire matabojagʉmi. yu mFTirʉmʉpʉ cʉ yarã cʉ ye quetire cabuioricarã ãnana jʉgori cʉ caĩ buioricarore bairona átigʉmi. -t UEDio marire joomi catutuaʉ majuu, marire canetoo catiopaʉre. David ãnacʉ, Dio cʉ caboorijere cátacʉ pãramerã watoapʉ cãnipaʉre marire joogʉmi Dio. s DMari Ʉpaʉ Dio Israel macana Ʉpaʉ ãmi. Cʉna caroaro cátinemoñupi marire cʉ yarãre. Marire átinemocõami mere. r CCʉ pacʉ Sacaría cʉ yeripʉre Dio Espíritu Santo cʉ cãni eja netoroi ocõo bairo caĩ buioyupʉ cʉ macʉ cʉ cabaipere: rq _BTie cabairijere ame queti buio, seeto catʉgooñañuparã nipetirã. Cʉ̃ cawimaʉ mena caroaro cãñupʉ Dio. To bairi, “¿Dope bairo cabaipaʉ cʉ ãcʉati cabʉcʉ ãcʉpʉ?” caame ĩñuparã to macana. El canto de Zacarías 6p gATo bairije cʉ cabairo na tʉ macana caapi acʉa peticoajuparã. Judea macana, caʉ̃ta yucʉ cʉti yepa macana nipetirã caame queti buionucuñuparã tie cabairijere. o @Nemoo cʉ caĩ ucari paʉna cawada majiquetibatacʉ cawada maji jʉgoyupʉ moquena Sacaría yua. Wadaʉ, Diore caĩ wariñuuñupʉ. Kn ?To bairo cʉ na cáti jeniñaro Sacaría cʉ wamori mena ucarica pũuro jeni, ti pũuropʉ, “Juan wamecʉtigʉmi,” caĩ ucayupʉ. To bairo cʉ caĩ ucaro catʉjʉ acʉa peticoajuparã. $m C>To bairi cʉ pacʉre ocõo bairo caĩ jeniñañuparã na wamori mena áti iñoori cawada majiquẽcʉ cʉ cãnoi: —¿Dope bairo cʉ mʉ wameyegati? l )=To bairo co caĩro: —¿Nope ĩo cʉ mʉ wameyegati ti wamere? Aperã cʉ yarã to bairije cawamecʉna maama, co caĩñuparã na yarã. fk GOcho rʉmʉri cʉ cabuiaricaro bero, cawimaʉ cʉ̃re circuncisión na cáti wameyeri rʉmʉ cãno Sacaría, cʉ pacʉ wamere bairo Sacaría cʉ cawameyegabajuparã na yarã. 'i I:Co macʉ cʉ cabuiarijere queti apirã co yarã, co ya maca macana co cawariñuunemoñuparã. —Dio caroaro co átibojami, co tʉjʉ maii, caame ĩñuparã. vh g9Cabero Elisabé macʉ cʉ cabuiari rʉmʉ caejayupe yua. To bairi ti rʉmʉ cãno cabuiayupʉ co macʉ. g ;8To bairi itiarã muipʉa cãñupo María Elisabé tʉpʉ. Itiarã muipʉa ani, catunucoajupo co ya wiipʉ moquena. Nacimiento de Juan el Bautista f  6Mari ñicʉa Abraham jãare na cʉ cabuioricarore bairona átigʉmi Dio. “Mʉja bopaca tʉjʉri caroare mʉjaare yʉ joogʉ,” na cʉ caĩriquere majiritiquetigʉmi. To bairi yucʉra marire Israel macanare mari átinemogʉmi Dio, caĩñupo María yua. e 7.d W5Cacʉgoquẽnare na joogʉmi cañuurijere. Caapeye pairã macare caroare jooquetigʉmi. Cabopacarã na anio joroque na átigʉmi Dio, caapeye unie paibatanare. mc U4Caʉparã quenare na recõami. Cabopacarã macare caroti majirã na anio joroque na áami Dio. b 3Cʉ catutuarije mena capee caroare áami Dio. “Aperã netoro camajirã jã ã,” na yeripʉre caĩ tʉgooñarãre na recõami. Ta #2Noa cʉ̃re canʉcʉbʉgorã nipetirore na mai tʉjʉmi Dio. Tirʉmʉpʉ macanare to bairona na camai tʉjʉyupi. Cabero macana quenare to bairona na mai tʉjʉgʉmi Dio cʉ̃re canʉcʉbʉgorãre. ` }1Dio nipetiro cáti majii aniri caroaro yʉ átibojami. Cañuu majuʉ, caroorije mácʉ ãmi Dio, caĩñupo María. +_ Q0Cawatoa cãco, cʉ paabojari majoco jeto yʉ anibao joroquena yʉ tʉgooña maimi Dio. Yʉ bero macana, “Caroaro co cájupi Dio cõre,” ĩgarãma yʉre. )^ M.To bairo co caĩro ocõo bairo co caĩñupo María maca:Yʉ Ʉpaʉ Dio ñuu majuucõami. Seeto yʉ yeri wariñuucʉpʉ, yʉre cacatioʉ ãmi Dio ĩo. ] /&\ G-Dio mʉ cʉ caĩricarore bairona cariapena mʉre baigaro. Mʉre cʉ cabuioriquere mʉ caapipajeeroi wariñuuriquere mʉ joogʉmi Dio, co caĩñupo Elisabé. p[ [,Yʉ mʉ cañuu rotiri paʉna cawimaʉ yʉpʉre cajañaʉacã wariñuʉ yuguimi, co caĩñupo Maríare. Z +Cawatoa macaco yʉ anibao joroquena yʉ Ʉpaʉ cãnipaʉ paco yʉ mʉ tʉjʉo eja. Yʉre mʉ catʉjʉo ejaro seeto yʉ wariñuu. fY G*To bairi Espíritu Santo cʉ cãni ejaroi wariñuurique mena baujaro ocõo bairo caĩñupo Elisabé Maríare: —Aperã romiri netoro caroa wame majuure mʉ joomi Dio. Cañuu majuʉ ãñupi mʉ Macʉacã mʉpʉre cãcʉ. X )Cõre co cañuu rotirona Elisabé cawimaʉ cõpʉre cãcʉacã seeto cayuguiyupʉ. Dio Espíritu Santo co yeripʉ cãni ejayupʉ. lW S(Topʉ ejao Sacaría ya wiipʉ cáaájupo. Cʉ ya wiipʉ jãa, cʉ nʉmo Elisabere cañuu rotiyupo. xV k'Ángel cʉ cáaáto bero cáaácoajupo María uwaro caʉ̃ta yucʉ cʉti yepapʉ, Judea cawamecʉti yepa. tU c&To bairo cʉ caĩrije apio: —Diore paabojari majoco yʉ ã. To bairi yʉ mʉ caĩ buiori wamere bairona yʉre to baiato, cʉ caĩñupo María. To bairo co caĩro apii cáaácoajupʉ Dio tʉ macacʉ yua. María visita a Elisabet pT [%To bairi Diora jĩca wame unoacã cʉ cáti majiqueti wame maa, co caĩñupʉ ángel Gabriel Maríare. S $—Mʉ yao Elisabé quena ʉta ãmo yucʉra cabʉcʉo anibaopʉcona. Seis muipʉa ʉta ãmo capunaa máco na caĩbataco. IR  #To bairo co caĩro: —Mʉpʉre ani ejagʉmi Dio Espíritu Santo. Cʉ camajirije mena to bairo mʉre baigaro. To bairi cañuu netoʉ, Dio Macʉ anigʉmi mʉ Macʉ, co caĩñupʉ Gabriel. Q ;"To bairo cʉ caĩro apio María maca cʉ cajeniñañupo: —¿Dope bairo yʉre to bairoati, caʉmʉ mena jĩcani uno yʉ cãniquetibao joroquena? ;~]}\{{zzFylyxwvguZtsrqpvonnimlkkIj!ilhLh@edcba `_q]]6\:[YXXUUBTaSRRQPPNMLKJ.IkIGGFEZCBA@?>B=R<:;::@988v6543321/.j--,*++O*M)(&*%$B#k!!8!'-BdtxWWB \ $  C b;Ys+To bairi caroaro wariñuurã anigarãma yʉre caapipajeerã, ‘Jocʉna ĩmi,’ yʉre caĩ tʉgooñaquẽna,” ĩmi Jesu, Juãre cʉ ĩ buiorãja, na caĩñupʉ Jesu, Juan cʉ cajeniña roti jooricarãre. rwTo bairi Juan cʉ cajooricarã Jesure na cajeniñaro ocõo bairo na caĩ yʉyupʉ Jesu: —Nipetiro yʉ cáto mʉja catʉjʉrijere, mʉja caapirijere Juãre cʉ buiorã aája. “Cacape tʉjʉquetibatana yucʉra catʉjʉrã ãma. Cáaáquetibatana quena cáaá majirã ãma yua. Caajeri boabatana quenare yaticoapa. Caapiquetibatana quena caapi majirã ãma yucʉra. Cabai yajiricarã anibaopʉnana tunu catima,” cʉ ĩ buioya Juãre. “Bopacooro cabairicarã Dio ye quetire apima na cʉ cabuioro. ]q3To bairo cʉ̃re na cajeniñari paʉre Jesu camaja cariaye cʉnare na catio ãcʉ cájupʉ. Cayeri wãtia jañarãre na reboja ãcʉ cájupʉ. Cacape tʉjʉquẽnare na tʉjʉ majio joroque cáti ãñupʉ. Zp-To bairi Juan cʉ cajeniña rotiricarã Jesu tʉpʉ eja: —¿Mʉna mʉ ãti, “Dio joogʉmi camajare na cátinemopaʉ,” na caĩricʉ? o ¿apei maca cʉ ãcʉati que? cʉ caĩ jeniñañuparã Jesure. 9okTo bairo Jesu cʉ cátiere cʉ na cabuioro apii Jesure cajeniña roti jooyupʉ Juan cʉ cabuerã pʉgarãre: —“Dio joogʉmi jĩcaʉ camajare na cátinemopaʉ na caĩricʉ, ¿mʉna mʉ ãti? o ¿apei maca jã cayuupaʉ cʉ ãcʉati?” Jesure cʉ ĩ jeniñaña, na caĩ jooyupʉ Juan cʉ cabuerãre. vneJesu cʉ cátiere cʉ cabuio peocõañuparã Juan bautisari majocʉre cʉ cabuerã presopʉ cʉ cãno. NmTo bairi camaja nipetiro Judea yepapʉre, Judea yepa tʉjarori macana camajocʉ cabai yajiricʉre Jesu cʉ catunu catiorijere caqueti api peticoajuparã yua. Los enviados de Juan el Bautista ]l3To bairo cʉ̃re cʉ cáti catiorijere tʉjʉrã nipetirã catʉjʉ acʉacoajuparã. —Dio ye quetire buiori majocʉ majuu mari tʉpʉ ejami. Dio yarãre marire átinemoʉ acʉ́ ájupi, caĩ wariñuuñuparã. Uk#To bairo cʉ caĩro cabai yajicoatacʉ nibaopʉcʉna wamʉnʉca, cawada jʉgoyupʉ moquena. To bairo cʉ tunu catio áticõari cʉ pacore, “Ʉ̃jʉ, mʉ macʉ catíbʉjami,” co caĩñupʉ Jesu. jTo bairo co ĩ, maja poti tʉpʉ ejanʉca, ti potire capañañupʉ, cabai yajiricʉre cʉ catiogʉ. To cõona cʉ ãnacʉre cayaara aábatana catua nʉcacõañuparã. Na catua nʉcarona: —Wamʉ nʉcacõaña, cʉ caĩñupʉ Jesu cʉ ãnacʉre. ^i5 Jesu cõre co tʉjʉʉ seeto co cabopaca tʉjʉyupʉ. —Otiquẽja, co caĩñupʉ. Sh Ti maca tʉ na catʉja aáto camajocʉ cabai yajiricʉ maja potire cane aájuparã, cʉ yaara aána. Cawapearico macʉ jĩcaʉna cãnibatacʉ cãñupʉ. Capãarã ti maca macana co mena cáaájuparã. bg= Jesu polisía maja ʉpaʉ cʉ capaabojari majocʉre cʉ canetooro bero macá rʉmʉ cãno Jesu cáaácoajupʉ Naí na caĩri macapʉ cʉ cabuerã mena. Topʉ cʉ cáaáto camaja capãarã cʉ caʉja aájuparã. *fM Cabero Jesure caqueti buiora aátana romano yaʉ ya wiipʉ tunu ejarã cariaricʉ mere cañuʉpʉre cʉ caejayuparã. Jesús resucita al hijo de una viuda ce? To bairo cʉ caĩ buio joorijere apii Jesu seeto caapi acʉayupʉ. Api acʉa, cʉ̃re caʉjarãre amejore nʉca, na tʉjʉ, ocõo bairo na caĩñupʉ: —Cariape mʉñʉja ĩ buio. Cʉ̃a romano yaʉ seeto yʉre catʉgooña nʉcʉbʉgoʉ ãmi. Cʉ̃re bairo caroaro yʉre catʉgooña nʉcʉbʉgorã maama Israel macana, na caĩñupʉ Jesu. >duApei ʉpaʉ yʉ rotimi. Yʉ quena polisía majare carotii yʉ ã. To bairi jĩcaʉ polisía yʉ ẽoro macacʉre, “Aácʉja,” cʉ yʉ caĩro aágʉmi. Apeire, “Adʉja,” cʉ yʉ caĩro atígʉmi. Yʉ paabojari majocʉre apeye uniere cʉ yʉ cáti rotiro yʉ átibojagʉmi. To bairi Jesu quena carotii aniri yʉ paabojari majocʉ cʉ cariaye cʉtiere cʉ netoo rotiato, yʉ tʉpʉ ejaquẽcʉna, caĩ jooyupʉ cʉ yarãre Jesure. Uc#To bairo quenare cʉ tʉ yʉ aá majiquẽe. Topʉna ãcʉna cʉ camaji wadarije mena yʉ paabojari majocʉre cʉ catioato, yʉ tʉpʉ ejaquẽcʉna. Cʉ cawadarije mena catigʉmi yʉ paabojari majocʉ. ab;To bairo na caĩrije apii na mena cáaájupʉ Jesu. Polisía maja ʉpaʉ romano yaʉ cʉ ya wii tʉacã Jesure cʉ na cajʉgo tʉja ató tʉjʉri, ocõo bairo na caĩ jooyupʉ cʉ yarãre: —Ʉpaʉre seeto cʉ yʉ patawãcoogatee, cawatoa macacʉ aniri. To bairi yʉ ya wiipʉ cʉ yʉ jãa roti majiquẽe, cañuu majuʉ cʉ cãno maca. 5acCʉ̃a judío majare caroaro mari maimi. Cʉ majuuna mari neñapo buerica wiire cáti rotiwĩ. To bairi cʉ cajeni jooriquere cʉ átibojaya, cʉ caĩ buioyuparã Jesure. 1`[To bairi cʉ capi roti joorã Jesu tʉpʉ ejarã ocõo bairo cʉ caĩ buioyuparã: —Cʉ̃a polisía maja ʉpaʉ cañuu majuʉ ãmi. To bairi mʉ cátinemopaʉ ãmi. m_SJesu cariaye cʉnare na cʉ cacatio majirijere caqueti apiyupʉ polisía maja ʉpaʉ. To bairi judío maja ʉparã cabʉcʉrã jĩcaarãre Jesure na capi roti jooyupʉ, “Yʉre capaabojari majocʉre cʉ catioʉ aparo,” ĩi. >^uTopʉ cʉ caejaro romano yaʉ, polisía maja ʉpaʉ cãñupʉ. Cʉ paabojari majocʉ, aperã cʉ paabojari maja netoro cʉ camaii seeto cariabʉjayupʉ. Bai yajigʉpʉ cabaiyupʉ. R] Jesu camajare cʉ cabuiogarijere buio yaparo Capernaupʉ cáaácoajupʉ. #\?1Aperã maca yʉre apibaopʉnana yʉ cabuiorijere cátiquẽna ocõo bairo cácʉre bairona ãma na maca: Jĩcaʉ wii átigʉ ria tʉacã, pupeapʉ yejeaquẽcʉna wii ácʉmi, caroaro tʉgooñaquetibacʉ. Cʉ cáto bero ria pue paibato ti wiire oco pue tima pĩa yucõa jooboro, ñee rʉjaricaro mano. Cabairi wii caquenoʉre bairona ãma yʉ caĩrijere apibaopʉnana cátigaquẽna, caĩñupʉ Jesu yua.l[Q0Jĩcaʉ caroaro catʉgooñaʉ wii átigʉ pupeapʉ yejeari, ʉ̃ta rupaapʉ yejea ejari, ope átiri, cʉ wii botari nʉcoʉmi. Cʉ canʉcoro bero seeto caocaro, ria capairo, wino cáatíe quena ti wiire papu pĩa ñooquẽto. kZO/Noa yʉ tʉpʉ ejari yʉ cabuiorijere caapirã cabero tiere ána ocõo bairo cãnare bairo ãma: mYS.’¿Nope ĩrã, “Jã Ʉpaʉ,” yʉre ĩbaopʉnana yʉ carotiri wamere mʉja átiquẽeti? gXG-Tiere bairona áama camaja quena. Camajocʉ cañuʉ cʉ yeripʉ caroa macaje cãno caroa wadami. Apei maca cʉ yeripʉre caroorije cãno caroorije wadami. To cãnacãʉpʉna na yeripʉ cãnie jetore wadama. Las dos bases EW,Nipetirije yucʉre tie rica mena tʉjʉ majirique ã. Narañaʉ nibaopʉtona higo na caĩrije caroa caipitirije macare rica cʉtiquẽto. Pota miji wẽri quena ʉjena rica cʉtiquẽto. ;Vo+Ocõo bairo na cabuioyupʉ Jesu moquena: —Jĩcaʉ yucʉ caroa caricacʉtii caroorije rica cʉtiquẽto. Apei yucʉ caroorije caricacʉtii caroa macare rica cʉtiquẽto. nUU)Ape wame queti buio majiorica wame na caĩñupʉ Jesu moquena: —¿Nope ĩrã mʉja yarãre, mʉja majuuna pairo caroorije átibaopʉnana, “Caroorije mʉja áa,” na mʉja ĩti? Mʉja majuuna caroorije áti janaña aperãre, “Caroorije mʉja áa,” na mʉja caĩparo jʉgoye. To bairi apeire, “Mʉ capeapʉ jitaacã cajañarijeacãre yʉ ne rocapa,” caĩrãre bairo mʉja ĩ, mʉja majuuna pairi pocaro mʉja cápeepʉre to cajañabato quena. To bairo mʉja caĩata jocarã majuu mʉja ĩborã. Mʉja majuuna mʉja cápeepʉ cajañari pocarore ne rocaya. Ne rocari bero caroaro tʉjʉ majirã apei cʉ capeapʉ jitaacã cajañarijeacãre mʉja ne rocaboja majigarã. To bairona apeire, “Ati wame caroorije áti janacõaña,” cʉ ĩgarã jʉgoye mʉja majuuna cʉ netoro caroorije mʉja cátinucurijere áti janacõaña. El árbol se conoce por su fruto T*/SW(Jĩcaʉ camajii cʉ cabuerã cʉ netoro majiquẽnama. Nipetirã nare cʉ cabuero beropʉ to cõona nare camajioricʉre bairona camajirã anigarãma, na caĩñupʉ. |Rq'To bairo na ĩ yaparo Jesu atie queti buio majiorica wamere na caĩñupʉ. Cʉ yere cabooquẽna Dio Wadarique jocarãna na caĩ buiorijere cʉ cabuerãre na ĩ majioʉ ocõo bairo na caĩñupʉ: —Jĩcaʉ camajocʉ cacape mácʉ cʉ bapa quena cacape mácʉre, “Mʉ yʉ jʉgo tʉ̃ga aácʉpa,” cʉ̃re cʉ caĩata na pʉgarãpʉna opepʉre re jãacõarãma. SQ&’Aperã cacʉgoquẽnare na jooya. To bairo mʉja cáto mʉja quenare capee mʉja joogʉmi Dio. Mʉja cajoorije netoro mʉja joogʉmi. To bairi aperãre mʉja cátore bairo mʉja átigʉmi Dio. ZP-%’Aperãre, “Rooro áama, na capopiyeyepe ã,” na ĩ batequeticõaña. To bairo mʉja caĩ batequẽpata, “Rooro áama, na capopiyeyepe ã,” mʉja ĩquetigʉmi Dio mʉja quenare. Aperã caroorije mʉjaare na cátiere majiritioya. To bairo mʉja cáto Dio quena majiritiogʉmi caroorije mʉja cátiere, na caĩñupʉ Jesu. O$Mʉja quena aperãre na bopaca tʉjʉ maiña, mari Pacʉ Dio marire cʉ cabopaca tʉjʉ mairore bairona. No juzguen a otros oNW#To bairi mʉja maca, “Yoaro mee jã tunuocõagarãma,” ĩ majiquetibaopʉnana na wajocõaña. Caroaro aperãre na átinemoña. Mʉjaare catʉjʉ tutirã na nibao joroquena na maiña. To bairo mʉja cáto caroare capee mʉja joogʉmi Dio. Dio caroorã, cʉ caĩ wariñuuquẽna na nibao joroquena caroaro na áami. To bairi mʉja quena caroaro ája aperãre, mʉjaare catʉjʉtee tutirã na nibao joroquena. To bairo ána Dio cãni majuʉ punaa, cʉ̃re bairo cãna mʉja anigarã. fME"Mʉja apeye uniere wajorã, “Jã tunuocõagarãma,” ĩ tʉgooñaquetibaopʉnana na mʉja cajooro, “Caroaro cána majuu ãma,” mʉja ĩgʉmi Dio. “Jã tunuocõagarãma,” ĩ majiripʉ na wajoma caroorã quena. BL}!Mʉjaare caroaro cána jetore caroaro na mʉja caame ápata, “Aperãre caroaro cána ãma,” mʉja ĩquẽcʉmi Dio. Caroorã quena to bairona caroaro ame áama caroaro na cánare. To bairi mʉja maca mʉjaare caroorije cána quenare caroaro na mʉja cáto, “Caroaro cána majuu ãma,” mʉja ĩgʉmi Dio. ~Ku ’Mʉjaare camairã jetore na mʉja camaiata, “Caroaro camairã mʉja ã,” mʉja ĩquẽcʉmi Dio. Caroorã quena to bairona na mena macanare na maima. To bairi aperã mʉjaare camaiquẽna na cãnibao joroquena na maiña mʉja maca. NJAperã caroare mʉjaare na cátipere boorã caroaro na áti ameña. INii jĩcaʉ mʉjaare cʉ cajenirore cʉ jooya. Aperã mʉja yere na cajeero, “Jã tunuo joocõaña,” na ĩ tutiquẽja. UH#Jĩcaʉ mʉjaare jĩca nʉgoa cʉ cawajopana paata ape nʉgoa quenare cʉ wajopana pa rotiya moquena. Jĩcaʉ mʉ jutiiro bui macatore cʉ catu we neata mʉ camisa quenare cʉ jooya, tiere cʉ cabooata. 4Ga—Rooro mʉjaare cawada pairã quenare, “Caroaro mʉjaare to baiato,” na ĩnucuña. Caroorije mʉjaare cána na cãnibao joroquena na cãnipere Diore na jenibojaya. +FO’Ocõo bairo yʉre caapirãre mʉñʉja ĩ buiogʉ: Mʉjaare catʉjʉ tutirãre na maiña. Mʉjaare cateerã quenare caroaro na ája, na caĩñupʉ Jesu. wEg’Tirʉmʉpʉ Dio Wadariquere cabuiotorãre, “Caroaro, cariape buioma,” na caĩbajupa camaja. Yucʉ mʉja quenare to bairona ĩma na pãramerã quena. Jocarãna Dio Wadariquere na mʉja cabuiorije to nibao joroquena, “Caroaro, cariape buioma,” mʉja ĩnucuma mʉja quenare. Caberopʉ rooro mʉjaare baigaro, na caĩñupʉ Jesu. El amor a los enemigos 6De’Yucʉre ati yepa ãnapʉ caʉga yapirãre bairona mʉja ani wariñuutʉga. Caberopʉ rooro mʉjaare baigaro. Mʉja ñigo tamʉogarã, na caĩ buioyupʉ Jesu. —Mʉjaa yucʉacãre seeto caepe wariñuurã mʉja ã. Caberopʉ ñuuquẽto tamʉobana caotirã mʉja anigarã, na caĩñupʉ Jesu. `C9Aperã pairo caapeye cʉgorã macare ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Mʉjaa ati yepapʉre ãnaa pairo apeye uniere mʉja cʉgotʉga. Caberopʉ rooro baigaro mʉjaare, na caĩñupʉ Jesu pairo cacʉgorãre. B To bairo rooro mʉja na cabaibao joroquena seeto wariñuuña. Capee cañuurijere mʉja joogʉmi Dio jõ buipʉ. To bairo mʉja na cátore bairona cájupa na ñicʉ jãa quena Dio ye quetire buiori maja ãnanare, na caĩñupʉ Jesu cʉ̃re caapipajeerãre. bA=’Yʉre canʉcʉbʉgo ʉjarã mʉja cãnoi camaja mʉjaare tʉjʉtee, mʉja buu regarãma. “Caroorã ãma,” mʉja ĩ tutiri mʉja peju cʉtigarãma. To bairo mʉja na caĩbao joroquena mʉja wariñuugarã. 8@i’Yucʉacãre mʉja ñigo ria. Cabero cãni wariñuu yapirã mʉja anigarã. ’Yucʉra catʉgooñarique pairã mʉja ã. Caberopʉre caepe wariñuurã mʉja anigarã. u?cCʉ cabuiorijere caapipajeerãre na tʉjʉri ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Yucʉacãre cabopacarã mʉja ã. To bairo mʉja baibao joroquena Dio mʉja Ʉpaʉ aniri wariñuurique macare mʉja joogʉmi, na caĩ buioyupʉ Jesu. f>ETo bairo cʉ cáti majirije mena cariayecʉna nipetirãre cʉ canetooro tʉjʉrã aperã cariarã quena cʉ capañagabajuparã, “Cʉ yʉ capañarona yʉ riaye netogaro,” ĩ tʉgooñari. La felicidad y la infelicidad \=1Jesu na beje yaparo ʉ̃taʉ buipʉ cãnacʉ cʉ cabuerã mena rui atí, ti ʉ̃taʉ pʉto cãni yepapʉ na mena caejayupʉ. Cʉ carui ejaro camaja capãarã cʉ cacote tʉjʉnucuñuparã, cʉ cabuiorijere apigarã, na riayere Jesure cʉ netoo rotigarã. Judea yepa macana, Jerusalén macana, aperã capairi ya tʉjaro macá macari macana Tiro, Sidón cawamecʉti macari macana Jesure cʉ cacote tʉjʉnucuñuparã. Jesu cayeri wãtiacʉna quenare na canetooñupʉ. <;#Apei Jacobo yaʉ Juda quenare cʉ cabejeyupʉ Jesu. Apei Judas Iscariote quenare cʉ cabejebajupʉ. Jesure cʉ cajĩaparãre cawadajãpaʉ cãñupʉ cʉ̃a. To cãnacãʉ cãñuparã Jesu cʉ cabejericarã cʉ ye quetire cabuionemoparã. Jesús enseña a mucha gente :1apei Mateo, apei Tomás na cabejeyupʉ. Apei Alfeo macʉ Jacobo quenare cʉ cabejeyupʉ. Apei Simón cananista ya poa macacʉre cabejeyupʉ Jesu. 19[Simóre cʉ cabejeyupʉ. Ape wame Pedro cʉ caĩñupʉ Simóre. Simón Pedro bai André quenare cʉ cabejeyupʉ. Apei Jacobo, apei Juan, apei Felipe, apei Bartolomé, -8S Ape rʉmʉ cabujuri paʉ cãno na capijoyupʉ cʉ cabuerãre. Na pijori na cabejeyupʉ doce cãnacãʉpʉrena, yʉ ye quetire cabuionemorã mʉja anigarã na ĩi. 7 Ape rʉmʉ ʉ̃taʉpʉ cáaácoajupʉ Jesu, Diore cʉ jeni nʉcʉbʉgoʉ aácʉ. Ti ñami Diore cajeni nʉcʉbʉgo bujucoajupʉ. 6! To bairo cabairo tʉjʉrã judío majare cabuerã, fariseo maja jãa Jesure seeto cʉ capunijiniñuparã. Cʉ punijiniri: —¿Dope bairo cʉ mari áti wadajãcʉti? ʉparã cʉ na jĩa rocacõato ĩrã caame ĩ wadapeniñuparã. Jesús escoge a los doce apóstoles l5Q To bairo na ĩ, cʉ̃re catʉjʉ pojeroorãre na tʉjʉ peti, cawamo rooye tuaricʉre: —Mʉ wamore ñupoya, cʉ caĩñupʉ. To bairo cʉ̃re cʉ caĩrona cʉ wamore cañupoyupʉ. Cʉ cañuporona cʉ wamo cañuucoajupe. p4Y To bairo cʉ cabairo rooro cʉ̃re caĩ tʉgooñarãre na caĩñupʉ Jesu: —¿Nope ĩrã to bairije mʉja ĩ tʉgooñati? Tʉgooñañaja. ¿Yerijãrica rʉmʉ cãno caroa wame aperãre cʉ átiboja rotiti Dio? O ¿caroorije macare cʉ áti rotiti que? ¿Yerijãrica rʉmʉ cãno aperãre mari cʉ catio rotiti? o ¿na jĩaña cʉ ĩti? na caĩñupʉ Jesu. 3To bairo cʉ na caĩ tʉgooñarijere camajicõañupʉ Jesu. To bairi cawamo rooye tuaricʉ macare ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Jesu: —Wamʉnʉcacõaña. Yʉ tʉ maca adʉja. To bairo cʉ cʉ caĩro wamʉnʉcari cʉ tʉ caeja nʉcañupʉ cawamo rooye tuaricʉ yua. 2 Judío majare cabuerã, fariseo maja mena Jesure seeto cʉ catʉjʉ pojerooyuparã. “Jesu anire cawamo rooye tuaricʉre yucʉ yerijãrica rʉmʉ to nibao joroquena cʉ̃re cʉ canetooata ʉparãpʉre cʉ mari wadajãcõagarã,” caĩ tʉgooñañuparã. 1 Ape rʉmʉ moquena sábado rʉmʉ, judío maja na yerijãrica rʉmʉ cãno Jesu neñapo buerica wiipʉ cajãa aájupʉ. Jãa, topʉ cãnare Dio Wadariquere na cabuioyupʉ. Topʉ cãñupʉ jĩcaʉ camajocʉ cariape nʉgoa macare cawamo rooye tuaricʉ. Q0—Yʉa Dio Macʉ camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ, caroti majii aniri yerijãrica rʉmʉ cãno cátipe quenare carotii yʉ ã yʉa, na caĩñupʉ Jesu fariseo majare. El hombre de la mano seca /+—David Dio wiipʉre jãa áti, ñigo riabacʉ cajawa bui capejarijere ʉgarique rupaare Diore cʉ na cajoobatajere jee, ʉga átiri, cʉ mena macanare tiere na canuñupʉ. Dio wii macana sacerdote maja jetore na caʉga rotirije cãnibajupa. David, cʉ mena macana sacerdote maja aniquetibaopʉnana Moisé ãnacʉ na unare cʉ caʉga rotiquetajere caʉgayuparã, na caĩñupʉ Jesu fariseo majare. ;.oTo bairo na caĩro Jesu maca ocõo bairo na caĩñupʉ: —Ʉpaʉ David ãnacʉ cʉ mena macana mena ñigo riabana na cátajere mere mʉja bue tʉgaricarã, na caĩñupʉ. i-KTo bairo na cáti ʉga aáto na catʉjʉyuparã fariseo maja. Na tʉjʉri, ocõo bairo na caĩñuparã: —¿Nope ĩrã Moisé ãnacʉ yerijãrica rʉmʉ cãno cʉ cáti rotiquetajere paarique mʉja áati? na caĩñuparã. N, Ape rʉmʉ sábado, judío maja na yerijãrica rʉmʉ cãno trigo wejeri recomacapʉ caneto aájupʉ Jesu cʉ cabuerã mena. Neto aánana trigo apere tune jee átiri, cajĩque poo ʉga aájuparã. )+K'—Vino ʉje oco cabʉcʉ macajere caetirã aperã cawama na cátiere booquẽnama. “Cabʉcʉ macaje ñuubʉja. Apeye jã etiquẽe,” ĩborãma. To bairona na caĩñupʉ Jesu, “Mʉja ya wame cabʉcʉ wame jetore mʉja boo, yʉ ye queti cawama wamere mʉja apigatee,” na ĩi.c*?&Vino etirique cawama mʉja cátiere cawama poapʉ mʉja pio jãnucu, na caĩñupʉ Jesu. ?)w%—Vino ʉje oco etirique cawama mʉja cátiere cabʉcʉ poa wecʉ ajero poare mʉja pio jãquẽna. Cabʉcʉ poapʉ mʉja capio jãata woocoaboro. Vino etirique pio recoaboro yua. D($Ape wame queti buio majiorica wame na caĩ buioyupʉ Jesu moquena. Cʉ ye quetire fariseo maja jãa jocarãna na caĩ buiorije mena catʉgooña ajuquetipe ã ĩi, ocõo bairo na caĩ buiowĩ: —Camajoco jutiiro cawamaro cajañaña manore woo nequẽcomo cabʉcʉrore e tuugo. To bairo co cápata cawamaro quena ope cʉtiboro. Co cawoo nebata ajero ape jutiiro cabʉcʉro mena caroaro tʉjooquetiboro, na caĩñupʉ Jesu fariseo majare. y'k#Ape rʉmʉ aperã maca to cõona aperopʉ cʉ̃re na cañe aápata tiere tʉgooñarique paibana ʉgaqueti baiborãma. Mai Jesu cʉ cabuerã cʉ mena ãnaa na caʉgaqueti tʉgooñarique paiquẽtiere na ĩ buio majioʉ, na caĩñupʉ Jesu. &&E"To bairo na caĩro: —Jĩcaʉ cʉ cawamo jiari boje rʉmʉ cãno cʉ mena macana tʉgooñarique pairi ʉgaqueti bai majiquẽnama na mena cʉ cãnoi. ?%w!Cabero aperã Jesure cʉ caĩ jeniñanemoñuparã moquena: —Juan bautisari majocʉ cʉ cabuerã nairoacã ʉgaquẽnana Diore jeni nʉcʉbʉgonucuma. Fariseo maja na cabuerã quena to bairona nairoacã bainucuma. Mʉ cabuerã maca baiquetinucuma. Na maca ʉga, eti, áticõa aninucuma, caĩwã Jesure. !$; —To bairona, “Cañuurã jã ã,” caĩrãre na átinemoʉ acʉ́ mee yʉ cáapʉ́. Caroorã macare caroorije na cátiere jʉtiriti rotii yʉ cáapʉ́. Rooro na catʉgooñarijere na wajoa rotii acʉ́ yʉ cáapʉ́, na caĩñupʉ Jesu. Le preguntan a Jesús sobre el ayuno C#To bairo na caĩ tutiro apii ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu maca: —Ʉcoyeri majocʉ cariaye manare na ʉcoyequẽcʉmi. Cariayecʉna jetore na ʉcoye majimi, na caĩñupʉ Jesu. "To bairo cabairã mena Jesu cʉ caboje ʉgaro tʉjʉrã fariseo maja, judío majare cabuerã ocõo bairo na caĩ tutiyuparã Jesu cʉ cabuerãre: —¿Nope ĩrã camaja yere gobiernore niyeru jeebojari maja, aperã caroorã mena mʉja bapacʉti ʉganucuti? !wCabero Leví cʉ ya wiipʉre ejaʉ Jesure boje rʉmʉ cʉ cátibojayupʉ. To bairi Levíre bairona capaariquecʉna camaja yere gobiernore niyeru jeebojari maja na yarã mena caejayuparã. Eja, boje rʉmʉ ʉgariquere na caʉganemoñuparã. q [To bairo cʉ caĩro apii cʉ ye cʉ paarique nipetiro cacũ aáweocoajupʉ, Jesu mena aácʉ yua. Cabero ti paʉ cãnacʉ buti aá, Leví cawamecʉcʉre catʉjʉyupʉ Jesu. Leví maca camaja yere gobiernore niyeru jeebojari majocʉ cãñupʉ. To bairi cʉ capaari arʉapʉ cʉ caruiro Jesu cʉ tʉjʉ bʉga: —Yʉ mena ajá, cʉ caĩñupʉ Levíre. ]3Ti wiipʉ cãna to bairo cʉ cañuuro tʉjʉrã catʉjʉ acʉacoajuparã. —Yucʉacã mari tʉjʉwʉ catʉjʉñaña maniere. Dio cʉ cátie ñuu neto majuucõa, caĩ wariñuuñuparã. Jesús llama a Leví 9kTo bairo cʉ caĩrona cáaá majiquetibatacʉ wamʉnʉca, cʉ cayojaricarore ne, cáaácoajupʉ cʉ ya wiipʉ aácʉ. —¡Ñuu majuucõa! Diore cʉ caĩ wariñuuñupʉ. hI—Cáaá majiquẽcʉre, “Caroorije mʉ cátiere majiritioʉ yʉ áa,” cʉ yʉ caĩro, “Jocʉna ĩmi,” mʉja ĩrã. “Wamʉnʉcacoa aácʉja,” cʉ yʉ caĩata cʉ riaye to canetoro yʉ catutuarijere mʉja tʉjʉ majigarã. To bairi mʉja catʉjʉro cʉ riayere yʉ netoogʉ. Cʉ yʉ canetooro camaja caroorije na cátajere na yʉ camajiritioboja majirijere mʉja tʉjʉ majigarã. “Dio Macʉ camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ caroorije camaja na cátajere na majiritioboja majimi,” yʉre mʉja caĩ majiparore bairo ĩi, cʉ yʉ netoogʉ, na caĩñupʉ Jesu. To bairo na ĩ, ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Jesu cáaá majiquẽcʉre: —Wamʉnʉcacõaña. Mʉ yojaricarore ne, aácʉja mʉ ya paʉpʉ, cʉ caĩñupʉ Jesu. +To bairo na caĩ tʉgooñarijere majiri ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —¿Nope ĩrã to bairo yʉ mʉja ĩ tʉgooñati? na caĩñupʉ. yTo bairo cʉ caĩro apirã judío majare cabuerã fariseo maja quena ocõo bairo caĩ tʉgooñañuparã Jesure: “¿Nope ĩi rooro Dio cʉ caapi tʉjooquẽtiere cʉ ĩti? Cʉ̃a manire baii camajocʉ cãcʉna caroorije camaja na cátiere na majiritioboja majiquẽemi. Dio jĩcaʉna ãmi camaja caroorije na cátiere camajiritioboja majii,” caĩ tʉgooñañuparã. 5To bairo cʉ na cáto, “Mari yaʉre catio majiimi,” cʉ na caĩ tʉgooña nʉcʉbʉgorijere camajiñupʉ Jesu. Cʉ na caĩ tʉgooña nʉcʉbʉgorijere majii ocõo bairo caĩñupʉ Jesu cáaá majiquẽcʉre: —Caroorije mʉ cátajere majiritioʉ yʉ áa, cʉ caĩñupʉ. xiCamaja capãarã na cãnoi cʉ cane jãa majiquẽjuparã. To bairi wii bui cʉ yo ne wamʉ aá, oco juurica pãiri na capeoriquere jĩca jope jee woo átiri, cʉ cayojaricaro menana cʉ cayo ruio jooyuparã Jesu tʉpʉ, camaja watoapʉ. .UTo bairo na cʉ cáti ãno aperã cáaá majiquẽcʉre cʉ cayo neajuparã. To bairo Jesu cʉ cáti ani wiipʉ cʉ cane jãagabajuparã, Jesu tʉpʉ cʉ cũgarã. Jĩca rʉmʉ Jesu camajare cʉ cabuioro fariseo maja quena, aperã judío majare cabuerã quena cʉ catʉjʉ ruijoyuparã. To cãnacã maca macana cáatána cãñuparã. Galilea yepapʉ cãni macari macana, Judea yepapʉ cãni macari macana, Jerusalén macana cãñuparã. Na catʉjʉ ruijori paʉ Jesu cariaye cʉnare na catioʉ cájupʉ. Dio cʉ camajirije mena cájupʉ. #?To bairo na cátibao joroquena Jesu maca cʉ Pacʉ Diore jeni nʉcʉbʉgoʉ camaja na camanopʉ nairoacã cáaánucuñupʉ. Jesús sana a un paralítico pYAti wame bero nipetiropʉ Jesu cʉ cátie queti cajejacoajupe. Tie quetire apirã camaja capãarã Jesu tʉpʉ caejayuparã. Jĩcaarã cʉ cabuiorijere apigarã, aperã na riayere cʉ netoo rotigarã cʉ tʉpʉ caejayuparã. 3To bairi cʉ pañari bero ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Jesu: —Mʉ canetorijere aperãre na buioquẽja mai. Cariapena aácʉja Dio wii macacʉ sacerdote majocʉ tʉpʉ. Aá, caboarique mʉ cayatirijere cʉ iñooña. Cʉ iñoo, topʉ Moisé ãnacʉ cʉ cajoo rotiriquere apeye uniere Diore cʉ jooya. To bairo mʉ cáto to cõona mʉ canetorijere mʉ tʉjʉ majigarãma camaja, cʉ caĩñupʉ Jesu. mS To bairo cʉ caĩro apii Jesu cʉ wamore ñu peo, cʉ capañañupʉ: —Mʉ caboarijere yʉ netoogʉ. To cõona mʉ caboarije yaticoagaro, cʉ caĩñupʉ. To bairo cʉ caĩ pañarona nemoo cʉ caboarije cayaticoajupe yua. L Cabero ape macapʉ Jesu cʉ cãno jĩcaʉ seeto rupaʉna caajeri boaʉ cʉ catʉjʉyupʉ Jesure. Jesure cʉ tʉjʉ, cʉ tʉpʉ eja, rʉpopatuapʉ canumu cumu nʉcʉbʉgoyupʉ. —Yʉ Ʉpaʉ, yʉ caboarijere caroaro mʉ yaá majii. To bairi mʉ cabooata yʉre mʉ netoo catiogʉ, bopacooro cʉ caĩ jeniñupʉ Jesure. + To bairi pã atí, roca tu, na cumuarire, na apeye unie nipetiro cáaáweocoajuparã, Jesure cʉ ʉja aána yua. Jesús sana a un leproso 1[To bairo cabairijere catʉjʉ acʉacoajuparã Pedro, cʉ mena macana. Sebedeo punaa — Jacobo, cʉ bai Juan — Pedro mena waire cajĩanemonucurã cãñuparã. To bairi Pedro acʉa tʉjʉʉ Jesu tʉ rʉpopatuapʉ numu cumuri cʉ caĩñupʉ Simón Pedro: —Yʉ Ʉpaʉ, carooʉ yʉ ã yʉa. To bairi yʉre bapa cʉtiqueticõaña. Jesure cʉ tʉjʉ acʉa bobori cʉ caĩñupʉ. To bairi Jesu maca Pedro, “Yʉre bapa cʉtiqueticõaña,” cʉ caĩro apii cʉ caĩñupʉ: —Yʉre bobo tʉgooñaquẽja. Yucʉacãre wai jĩarique caroaro camajii mʉ ã. Atie bero yʉ ye quetire cabuio majii mʉ anigʉ. To bairo camajare na mʉ caĩ buioro yʉre apipajeegarãma, cʉ caĩñupʉ.   1To bairi wai capãarã majuu na cajãaro tʉjʉrã, na yarãre ape cumuapʉ cãnare na cabʉgá piyuparã, bapire jã ne mʉgonemorã ajá ĩrã. To bairo na cáto caejayuparã na cabʉgá pijorã. Eja, waire na cajʉ jeenemoñuparã. Pʉga cumuapʉna cajira ruaboyupe yua. 1 [To bairi na bapi yucʉre caroca ñuañuparã. Na caroca ñuarona wai capãarã majuu cajãañuparã. Capãarã majuu na cajãroi bapi yucʉ woogaropʉ cabaiyupe. $ ATo bairo cʉ caĩro: —Jãre camajioʉ, mepʉ macá ñamire jã áti bujucoabapʉ, wai jĩagarã. Na jã bʉgaquẽpʉ, cʉ caĩñupʉ Simón. —To bairo cátiena nibaopʉnana mʉ caĩrore bairo yʉ átigʉ. Bapi yucʉre yʉ roca ñuagʉ, Jesure cʉ caĩñupʉ Simón Pedro.  Na buio yaparo Simóre cʉ caĩñupʉ: —Carecomacapʉ we wio joori mʉja bapire roca ñuaña, wai jĩagarã, cʉ caĩñupʉ Jesu. To bairi camaja capãarã cʉ tujaroacã majuu na cãno tʉjʉri jĩca cumua Simón cawamecʉcʉ ya cumuapʉre caeja jãañupʉ. Eja jãa, cʉ cañu wio rotiyupʉ Jesu Simóre. Ti cumuapʉ jañari camaja petapʉ catʉjʉnucurãre na caqueti buioyupʉ. .UPʉga cumua camaja manie catʉjʉyupʉ Jesu ti ra tujaro capajarijere. Na bapi yucʉre cojerã cájuparã ti cumuari ʉparã. Wai jĩari wapatari maja cãñuparã. N Jĩca rʉmʉ Jesu Genesaret cawamecʉti ra tʉjaropʉ cãñupʉ. Topʉ cʉ cãno camaja capãarã caejayuparã, Dio ye quetire cʉ cabuioro apigarã. Cʉ apigarã seeto cʉ tujaroacã cãñuparã. uc,To bairi cabuionemo ʉjaajupʉ Jesu judío maja na cãni macaripʉre na neñapo buerica wiiripʉ.8i+To bairo na caĩbao joroquena: —Ape macari macana quenare Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie quetire na cabuiopaʉ yʉ ã. To bairo na buioya ĩi, yʉ cajoowĩ Dio, na caĩñupʉ Jesu. U#*Ape rʉmʉ cabujuri paʉ yopi, maca tʉjaropʉ camaja na camanopʉ cáaájupʉ Jesu. To bairo cʉ cabairo camaja capãarã cʉ maca, cʉ caʉja ejayuparã. Aperopʉ cʉ cáaá rotigaquetibajuparã. X))Capãarã wãtia camajare cajañarã quenare na cabuuyupʉ Jesu. Nare cʉ cabuurona cʉ caĩ awajayuparã wãtia: —¡Mʉna Dio Macʉ mʉ ã! cʉ caĩ awajayuparã. Wãtia maca Dio cʉ cajooricʉ Jesu cʉ cãniere camajicõañuparã. To bairi Jesu maca na jana rotiri na cawada rotiquẽjupʉ wãtiare yua. Jesús predica en Galilea Y+(Muipʉ cʉ caroca jãari paʉ cãno camaja nipetiro na yarã ricatiri cariaye cʉnare na cajee ajuparã Jesu tʉpʉ. Na cãno cãnacãʉpʉrena na cañiga peoyupʉ Jesu cʉ wamo mena, na riaye netooʉ. 'Jesu co tʉ ejanʉca, bʉgoyere cajana rotiyupʉ. Cʉ cajana rotirona, “¡Janaña!” cʉ caĩrona cajanacoajupe cõre cabʉgorije. Seeto cariabatacona yua wamʉnʉca átiri na caʉgarique peobojayupo Simón Pedro mañico yua. Jesús sana a muchos enfermos ~u&Jesu neñapo buerica wiipʉ cãnacʉ cabuti aájupʉ. Buti, Simón Pedro ya wiipʉre caejayupʉ. Topʉ cʉ caejaro Simón Pedro mañico seeto cabʉgoye riayupo. To bairi to cãna cabʉgoye riaore co cariarijere Jesure canetoo rotiyuparã. ~!%To bairi ti maca tʉjarori macana nipetiro Jesu cʉ cátiere caqueti api peticoajuparã yua. Jesús sana a la suegra de Simón Pedro } $To bairo cʉ cañuuro tʉjʉrã Jesure catʉjʉ acʉacoajuparã camaja nipetirã. —¿Ñe unie wadarique to ãti atie cʉ cawadarije? Tie cʉ cawadarije menana acu buu majimi wãtia quenare. Nare cʉ cabuti rotiro nemoo buticoapa, caame ĩñuparã. \|1#To bairo cʉ caĩrona Jesu maca ocõo bairo caĩ tutiyupʉ wãtire camajocʉpʉre cajañaʉre: —¡Janacõaña! ¡Cʉ buti aácʉja! To bairo cʉ caĩrona camajocʉpʉre wãti cʉ catune roca cũcõa buti aájupʉ, camaja nipetiro na catʉjʉropʉ. Wãti cʉ cabutiro bero camajocʉ jĩacã cami cʉtiquẽcʉ, cañuʉna cãñupʉ. @{y"—¡Jesu, Nasaré macacʉ! ¡Jã patawãcooqueticõaña! ¿Jãre rei acʉ́ mʉ bairi? Mʉre yʉ maji. Mʉa Dio Macʉ majuu caroaʉ cʉ cajooricʉ mʉ ã, cʉ caĩ awajayupʉ. z{!Na neñapo buerica wiipʉ jĩcaʉ cayeri wãticʉcʉ cãñupʉ. To bairi Jesure seeto cʉ caĩ awajayupʉ cʉ̃a: Yy+ Caroti majiire bairo na cabuioyupʉ. To bairi caapi acʉacoajuparã to macana. Vx%Cabero Jesu cáaácoajupʉ moquena Capernaupʉ, Galilea yepapʉ cãni maca. Topʉ ãcʉ to cãnacã semana judío maja na yerijãrica rʉmʉri sábado cãno to macanare Dio yere na cabuionucuñupʉ. w!Cʉ na catune roca ñoogari paʉna Jesu maca camajiña manona na watoapʉ cáaá netocoajupʉ yua. Un hombre que tenía un espíritu malo v5To bairi cʉ punijinirã Jesure cʉ cañecoajuparã. Cʉ ñe, na cãni maca tʉjaropʉ ʉ̃taʉ buipʉ cʉ ne aá, cʉ catune roca ñoogabajuparã. luQTo bairo cʉ caĩro apirã ti wii neñapo buerica wiipʉ cãna seeto cʉ capunijiniñuparã. itK—Apei moquena Eliseo Dio ye quetire buiori majocʉ cʉ cãni yʉteapʉ to bairona cabaiyupe. Israelpʉ capãarã caajeri boarã cãñuparã. Israelpʉ capãarã na nibao joroquena Eliseo na riayere na canetoobojaquẽjupʉ. Ape yepa macacʉre Siria macacʉ jetore cʉ cariarije cʉ canetoobojayupʉ Eliseo, na caĩ buioyupʉ Jesu ti wiipʉ cãnare. }ssTo bairi cawapearicarã romiri capãarã catamʉorã Israelpʉre na nibao joroquena Elíare na cátinemo rotiquẽjupʉ Dio. Ape macapʉ cãco jetore cátinemo rotiyupʉ Dio Elíare, Sidón cawamecʉtopʉ Sarepta macacore, na caĩñupʉ Jesu. #r?Tirʉmʉpʉre Elías cawamecʉcʉ Dio ye quetire buiori majocʉ cãñupʉ Israelpʉ. Cʉ cãni yʉteapʉ cawapearicarã romiri capãarã cãñuparã Israelpʉ. Ti paʉ cãno itia cʉma ape cʉma recomaca caocaquẽjupe. To bairi ʉgarique camañupe. Camaja cañigo tamʉoñuparã. yqkCabero na caĩnemowĩ Jesu: —Dio ye queti buiori majocʉre cʉ ya maca macana cʉ nʉcʉbʉgoquẽnama. 4~3}5|N{yxxw[u7tas>r{qpovn6m-kjihggLeed~cba``_5^]\\==<;::;88(76=5T4322L100:/S.--++ *)T(2'f&x%7$#7"! cUK[V /c x Y _ qz4*xM 3Jesu mere bai yaji, ʉmʉrecoopʉ cʉ catunu wamʉ aápere camaji weocõañupʉ. To bairi, “Nemoona Jerusalẽpʉ yʉ aácʉpa,” caĩ tʉgooñañupʉ. 'wG 2To bairo cʉ caĩro: —Cʉ mataqueticõaña. Marire cateequẽcʉ ũcʉ mari mena macacʉ ãmi, cʉ caĩñupʉ Jesu. Jesús reprende a Jacobo y a Juan Nv 1Cabero Jesure cʉ caĩ buioyupʉ Juan: —Jãre cabuei, jĩcaʉ camaja na yeri wãtiare na cʉ cabuu rebojaro cʉ jã tʉjʉwʉ. “Jesure caapipajei yʉ ã,” ĩri na yeri wãtiare na buti rotiwĩ. Mari mena macacʉ cʉ cãniquẽto maca, “Átiqueticõaña,” cʉ̃re jã boca ĩ matawʉ, cʉ caĩwĩ Juan Jesure. u  0—Ani cawimaʉre, “Cãni majuʉ me ãmi,” mʉja caĩ tʉgooñarije to nibao joroquena yʉ maca cãni majuʉre bairo cʉ yʉ tʉjʉ. To bairi, “Mari mena macacʉ cawatoa cãcʉ ãmi,” mʉja caĩ tʉgooñaʉ ũcʉ macare, “Cãni majuʉ ãmi,” cʉ yʉ ĩ tʉjʉ. To bairi ani cawimaʉre bairo cãna cawatoa cãna na nibao joroquena na mʉja cátinemoata yʉpʉre átinemorã mʉja áa. Yʉre átinemorã yʉ Pacʉpʉre átinemorã mʉja áa. El que no está contra nosotros, está a nuestro favor tta /Jesu maca to cãnacãʉpʉna, “Yʉ caroti majuʉ yʉ anigʉ,” na caĩ tʉgooñarijere catʉjʉ majicõañupʉ. To bairi jĩcaʉ cawimaʉre cʉ capi ejoo nʉcoñupʉ cʉ tʉpʉ. Cʉ pi ejoo nʉcori, ocõo bairo na caĩñupʉ: s .Cabero Jesu cʉ cabuerã na majuuna caame ĩ wada neto oca botioyuparã, ¿Ni maca marire cajʉgo ani majuʉ cʉ ãcʉati? ĩrã. sr_ -To bairo cʉ caĩ buiorije to nibao joroquena cʉ caapi majiquẽjuparã. Dio na caapi majipere na cajooquẽjupʉ mai. To bairi caapi majiquẽjuparã cʉ cabuiorijere. Cʉ cajeniña uwiyuparã. ¿Quién es el más importante? q3 ,—Yucʉacã mʉñʉja cabuiorijere caroaro apiya. Aperã yʉre ñecõari yʉ joogarãma yʉre catʉjʉ teerã macare, cʉ jĩacõaña ĩrã. -pS +To bairo cʉ cañuuro tʉjʉrã camaja catʉjʉ acʉacoajuparã, Dio cʉ catutuarijere Jesu na cʉ cáti iñooro tʉjʉrã. Jesús anuncia otra vez su muerte o) *Cawimaʉ Jesu tʉ cʉ cáatóna yua, wãti cʉ̃re cajañaʉ cʉ catu ne roca cũcõañupʉ. To bairo cʉ ácʉna cʉ cabainucuricarore bairona cʉ baio joroque cʉ cáticõañupʉ wãti cawimaʉre. To bairo cʉ cʉ cáto Jesu maca wãtire cʉ cabuti aá rotiyupʉ. Cʉ cabuti aá rotirona cawimaʉ cañuucoajupʉ. To bairi: —Mere mʉ mena cʉ tunu aáparo, caĩñupʉ Jesu cʉ pacʉre yua. mnS )To bairo cʉ caĩro apii ocõo bairo cʉ cabuerãre na caĩñupʉ Jesu: —Caroaro yʉre mʉja api nʉcʉbʉgoquẽe. Mʉñʉja cabuiorijere cariape mʉja tʉgooña majiquẽe. Yoaro mʉñʉja cabuiorije to nibao joroquena mʉja api majiquẽe. To bairo cʉ cabuerãre na ĩ, cawimaʉ pacʉre: —Mʉ macʉre cʉ neajá yʉ tʉ maca, cʉ caĩñupʉ. m (—Mʉ cabuerãre, “Wãtire cʉ buu rocabojaya yʉ macʉre,” na yʉ ĩbapʉ. Cʉ buu roca majiquẽma, cʉ caĩñupʉ. l/ 'Yʉ macʉre cajañaʉ wãti rooro cʉ awaja mecʉ ria yaji aánucuo joroque cʉ átinucumi. To bairo quenare cʉ rijeropʉ cʉ jopo butio joroque cʉ átinucumi yʉ macʉre. Rooro cʉ tamʉo popiyecʉtio joroque cʉ átinucumi. Cʉ pitigaquẽemi wãti, caĩñupʉ Jesure. k &Na watoapʉ cãcʉ jĩcaʉ ocõo bairo Jesure cʉ caĩ pijoyupʉ: —Jãre camajioʉ, yʉ macʉ jĩcaʉna cãcʉre cʉ tʉjʉ ajá. {jo %Ape rʉmʉ bero ʉ̃taʉ bui cãnana Jesu jãa na carui atí paʉ camaja capãarã na caboca tʉjʉyuparã. Wi' $To bairo Dio cʉ caĩro bero jĩcaʉna catuayupʉ Jesu. Cʉ cabuerã tie na catʉjʉriquere cayajiobʉjayuparã. Aperãre na cabuioquẽjuparã. Jesús sana a un muchacho que tenía un espíritu malo Hh  #To bairi bujeri bʉrʉapʉi Jesu Pacʉ Dio ocõo bairo caĩ wadayupʉ: —Ani yʉ Macʉ seeto yʉ camaii ãmi. Yʉ cabejericʉ ãmi. Cʉ cabuiorijere caroaro cʉ apipajeeya, caĩ wadayupʉ. g  "To bairo cʉ caĩri paʉna bujeri bʉrʉa na cabuje bipe ájupe. To bairo ti bujeri bʉrʉa watoapʉ ãnaa cauwiyuparã. If  !To bairi Jesu mena cawadapenirã na cáaáti paʉna ocõo bairo caĩñupʉ Pedro Jesure: —Jã Ʉpaʉ, atopʉ mari cãno ñuu majuucõa. To bairi itia wiiacãre mari ána. Mʉ ya wii cãnipa wii, Moisé ya wii, Elías ya wii cãnipa wiiri mari ána. Pedro caroaro tʉgooñaquẽcʉna caĩ tʉgooña mawijiacõañupʉ. e! Pedro, cʉ mena macana maca canirã cájuparã, wʉgoa paibana. To bairo cabairijere caacʉa yopi eja tʉjʉyuparã Pedro jãa. To bairo bairã Jesu cʉ caaji baterijere catʉjʉyuparã. Tiere tʉjʉrã Jesu mena cawadapeni tʉjʉnucurã quenare na catʉjʉyuparã. }ds Na quena Jesure bairona caaji bateyuparã. Jesure cʉ wadapenirã cájuparã Jerusalẽpʉ cʉ cabai yajipere yua. 2c] To bairo cʉ cabairi paʉna caʉmʉa pʉgarã carupea nʉca ejayuparã, Jesu mena wadapenirã. Jĩcaʉ Moisé, apei Elías cawamecʉna cãñuparã tirʉmʉpʉ cãnana. b Diore cʉ cajeni nʉcʉbʉgori paʉna cʉ cabaurije, cʉ riya caroaro caaji bateyupe. Cʉ jutii quena caroaro seeto botiro cãñupe. a} “Ʉpaʉ Dio caroa cʉ cãniere mʉja tʉjʉgarã,” cʉ caĩricaro bero canetocoajupe jĩca semana. To cõo Jesu ʉ̃taʉpʉ cʉ Pacʉ Diore cajeni nʉcʉbʉgoʉ aájupʉ. Cʉ mena macanare cajee aájupʉ itiarã Pedrore, Juãre, Jacobore. =`s Cariapena mʉñʉja ĩ buiopa. Atopʉ cãna mʉja jĩcaarã mʉja cabai yajiparo jʉgoye Ʉpaʉ Dio cʉ cãniere cʉ carotirijere mʉja tʉjʉgarã. La transfiguración de Jesús _ “Jesu cʉ cabuerã jã ã,” ĩ boboqueticõaña. Ape rʉmʉpʉ yʉ tunu atígʉ yʉ caaji baterije, Dio cʉ caaji baterije mena ángel maja mena ati yepapʉre. Ti paʉ cãno yʉre caboboricarãre, “Yʉ cabuericarã me ãma,” yʉ quena na yʉ ĩgʉ. ^) To bairi jĩcaʉ ati yepa macaje apeye unie nipetiro cacʉgoʉ Dio tʉpʉ cʉ cãnibope macare catʉgooñaquẽcʉ catirique bʉgaquetigʉmi. l]Q To bairi ati yepa ãnapʉ mʉja majuuna mʉja caboorijere mʉja cáticõamata Dio tʉpʉ catiriquere mʉja bʉgaquetigarã. Mʉja majuuna mʉja caboorije átiquẽna, yʉ caboorije macare ána caroa ãnajere mʉja bʉgagarã. 7\g Cabero camaja nipetirore na caĩñupʉ Jesu: —Yʉ cabuerã anigarã mʉja majuuna mʉja cátigarijere tʉgooñaqueticõaña. To cãnacã rʉmʉ yʉ caboorije macare áti ʉjacõaña. Yʉre na cajĩagarore bairona mʉja quenare na cajĩagarije to nibao joroquena yʉre áti ʉjacõa aninucuña. c[? —Yʉa camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ cãcʉ seeto yʉ tamʉogʉ. Cabʉcʉrã judío majare carotirã, sacerdote maja ʉparã, judío majare cabuerã nipetiro yʉ tʉjʉteeri aperãre na jĩa rotigarãma yʉre. Yʉ na cajĩa rocarije to nibao joroquena yʉ tunu catiogʉmi Dio moquena itia rʉmʉ bero, na caĩ buioyupʉ Jesu cʉ cabuerãre. eZC To bairo Pedro cʉ caĩro: —Aperãre na buioqueti majuucõaña, na caĩñupʉ Jesu. Y  To bairo na caĩrijere apii na caĩ jeniñanemoñupʉ Jesu: —Mʉja maca ¿ñamʉ ãcʉmi, yʉ mʉja ĩ tʉgooñati? Pedro maca cʉ caĩ yʉyupʉ: —“Dio, ‘Cʉ yʉ joogʉ,’ cʉ caĩricʉ majuuna ãmi,” mʉre jã ĩ. Jesús anuncia su muerte sX_ To bairo cʉ caĩ jeniñaro: —“Juan camajare cabautisari majocʉ catunu catiricʉ ãcʉmi,” mʉ ĩ wadama. Aperã maca, “Tirʉmʉpʉ macacʉ Elías cawamecʉcʉ ãnacʉ catunu catiricʉ ãcʉmi,” mʉ ĩ wadama. Aperã, “Apei Dio ye quetire cabuioricʉ tirʉmʉpʉ macacʉ catunu catiricʉ ãcʉmi,” mʉ ĩ wadama, Jesure cʉ caĩ yʉyuparã. vWe Ape rʉmʉ Jesu jeto cʉ Pacʉ Diore cʉ cajeni nʉcʉbʉgoro cʉ cabuerã quena cʉ mena cãñuparã. To bairi na caĩ jeniñañupʉ Jesu: —Camaja “¿Ñamʉ cʉ nicʉti?” ame ĩ jeniñarã, ¿dope bairo na ame ĩ yʉnucuti? 2V] Camajare na caricawo nuro caʉga yapi peticoajuparã. Na caʉga yapi rʉgarije doce wʉri jiraro majuu cajee jãñuparã na maca. Pedro declara que Jesús es el Cristo fUE To cõo jeto na carui petiro tʉjʉʉ Jesu jĩca wamo cõo ʉgarica rupaariacãre jee, wai pʉgarãre na jee, ʉmʉrecoopʉre tʉjʉ mʉgo, cʉ Pacʉ Diore, “Caroaro jã caʉgapere mʉ jooyupa,” cʉ caĩñupʉ Jesu. Diore ĩ yaparo pan rupaare na cape ricawo nuniñupʉ cʉ cabuerãre. To bairi na maca camajare na caricawo nuñuparã moquena. @T{ To bairo cʉ caĩ rotirore bairona carotiyuparã. HS  Naa capãarã caʉmʉa jeto ãnaa jĩca wamo cõo mil cãnacãʉ cãñuparã. To bairi na caĩñupʉ Jesu cʉ cabuerãre: —Cincuenta cãnacãʉ jeto to cãnacã paʉre na rui rotiya. 0RY To bairo na caĩro: —Mʉja majuuna na nuña, na caboca ĩñupʉ Jesu. —Cinco cãnacã pan ʉgarica rupaariacã ã. Wai pʉgarãacã ãma, cʉ caĩñuparã. —Atieacã ati maja capãarã camajare ejaqueti majuucõa. ¿Nare jã canupere jã wapayerã aácʉti? Jesure cʉ caĩñuparã. =Qs Canaio aáti paʉ cãno tʉjʉrã cʉ cabuerã maca cʉ tʉpʉ aá, Jesure ocõo bairo cʉ caĩñuparã: —Mere naio aáto bai. Ñee maa atore. Camajare capãarã cãnare na aá rotiya. Macaripʉ, camaja na cãnopʉ na caʉgape, na cacanipa paʉri quenare na macarã aáparo, cʉ caĩñuparã Jesure. jPM Camaja aperã Jesu topʉ cʉ cáaáto majirã, cʉ camacarã aájuparã. Cʉ tʉpʉ na caejaro caroaro na caboca tʉjʉyupʉ Jesu. To bairi Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie quetire na cabuioyupʉ. Cariayecʉna quenare na cacatioyupʉ. HO  Cabero Jesu cʉ cabuio teña rotiricarã tunu ejarã na cátajere cʉ cabuio peocõañuparã Jesure. Na cabuio yaparoro na jetore na cajʉgo aájupʉ Jesu Betsaida cawamecʉti macapʉ. N5 Herode maca ocõo bairo caĩñupʉ: —Juan rʉpoare mere yʉ capa ta rocacõa rotiwʉ. To bairi ¿ñamʉ cʉ nicʉti cʉ̃a capee yʉre na caĩ buionucuʉ? caĩñupʉ. To bairi Jesu cʉ cátiere queti apiri seeto cʉ catʉjʉgabajupʉ. Jesús da de comer a cinco mil hombres EM Aperã maca: “Elías ãnacʉ catunu buia ejaʉ ãcʉmi Jesu,” caĩñuparã. Aperã: “Jĩcaʉ tirʉmʉ macacʉ Dio ye quetire cabuioricʉ catunu catii ãcʉmi Jesu,” caĩñuparã. Lw Herode, Galilea yepa ʉpaʉ nipetiro Jesu cʉ cátiere caqueti apiyupʉ. “Juan, Herode cʉ cajĩa rotiricʉ catunu catii ãcʉmi Jesu,” caĩñuparã jĩcaarã. To bairo na caĩrijere queti apii seeto caapi acʉa tʉgooñañupʉ Herode. 8Ki To bairi to cãnacã macaripʉ cáaá teñarã aájuparã, Dio ye quetire buio teñarã aána. Cariayecʉna quenare cacatio teñañuparã. La muerte de Juan el Bautista #J? Ape macapʉ mʉja caejaro ti maca macana maca mʉjaare na cabooquẽpata mʉja buti weogarã. Buti aána, mʉja rʉporipʉre jita catujarijere pa bate cũña. To bairo ána mʉjaare jã cabuioro mʉja caapigaquẽtore bairona mʉja booquẽemi Dio, na ĩ iñoorã mʉja átigarã. I Jĩca macapʉre ejarã mʉjaare na cãni rotiri wiina anicõaña na mena. Na mena mʉja anicõagarã ti maca mʉja cãni rʉmʉri cõo. H Ocõo bairo na caĩ roti jooyupʉ Jesu: —Buio teñarã aána apeye unie jee aáqueticõaña mʉjaa. Yucʉ mʉja tuericʉ, wajopoa uno, ʉgarique, niyeru, apeye unie jee aáqueticõaña. Jutiiro mʉja cajañarije mena jeto aánaja. Apeye jee aánemoquẽja. %GC Yucʉacãna Dio joogʉmi Ʉpaʉ ati yepapʉ carotipaʉ majuure caĩrijere na caqueti buio teña roti jooyupʉ. Cariaye cʉnare na cacatio teña rotiyupʉ. cF A Cabero Jesu cʉ cabuerã doce cãnacãʉre na caneoñupʉ. Na neocõari na cáti iñoo majipere na cajooyupʉ. Aperã na yeri wãtiare na cabuu reboja majipere, cariaye cʉnare na cacatio majipe quenare na cajooyupʉ. 'EG8Cabai yajirico nibaopʉcona co catunu catiro tʉjʉrã co pacʉa seeto caacʉayuparã. Jesu maca co catunu catirijere aperãre na cabuio rotiquẽjupʉ.#D?7To bairo cʉ caĩrona cawimao catunu catí wamʉ nʉcacõañupo yua. Co cawamʉ nʉcarona: —Ʉgariquere co nuña, na caĩñupʉ Jesu co pacʉare. To bairo cʉ caĩro apirã caotirã maca cʉ caĩ epeyuparã, mere bai yajicoamo ĩrã. A4Ti wii cãna nipetirã cõre otirã cájuparã. Nare ocõo bairo caĩñupʉ Jesu: —Otiqueticõaña. Cayajirico me ãmo. Canio áamo, caĩwĩ Jesu. Mere cabai yajirico co nibao joroquena na caĩwĩ, tunu catigomo cani yopiricarore bairona ĩi, na caĩñupʉ Jesu. ?@w3Jairo ya wiipʉ ejaʉ aperãre na cajãa rotiquẽjupʉ co ãnaco co cãni arʉapʉre. Pedro, Juan, cʉ jʉgocʉ Jacobo, cabai yajirico pacʉa na jetore cajãa rotiyupʉ Jesu. @?y2To bairo cʉ caĩrijere apii Jesu maca ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Jairore: —Tʉgooñaqueticõaña. Yʉ macare mʉ catʉgooña nʉcʉbʉgoro mʉ maco catigomo, cʉ caĩñupʉ. e>C1Mai to bairo co cʉ caĩ wada ani paʉna Jairo ya wiipʉ cãnacʉ jĩcaʉ caejayupʉ, Jairore cʉ buioʉ acʉ́: —Mʉ maco bai yajicoapo. To bairi marire cabueire cʉ patawãcoo nemoqueticõaña, cʉ caĩñupʉ. [=/0To bairo co caĩro apii ocõo bairo co caĩñupʉ Jesu: —Yʉ yao, caroaro yʉre mʉ catʉgooña nʉcʉbʉgoroi mʉ cariaye cʉtiere yʉ netoowʉ. Caroa wariñuurique mena ãña, co caĩñupʉ Jesu yua. < /Cãromio maca, yʉ majiimi Jesu ĩo, nanaa uwiri cʉ rʉpori tʉ cʉ caejacumu nʉcʉbʉgoyupo. To bairo ácona camaja nipetiro na caapiropʉ: —Yʉna mʉ jutiirore mʉ yʉ pañawʉ. Yʉ capañarona yʉ cariaye cʉtie yʉ netocoapa, caĩ buioyupo. %;C.To bairo cʉ caĩro: —Jĩcao yʉ pañawõ. Yʉre co capañarona yʉ camajirije mena co cariaye cʉtibatajere canetoro yʉ majiwʉ, caĩñupʉ Jesu. f:E-Cʉ jutirore co capañaro: —¿Ñamʉ yʉ cʉ pañari? caĩ jeniñañupʉ Jesu. Cʉ caĩ jeniñaro: —Jã pañaquẽpʉ jãa, cʉ caĩñuparã camaja nipetiro. To bairi Pedro maca ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Jesure: —Jãre cabuei, camaja capãarã mʉ cʉ̃goma. Nope ĩi, “¿Ñamʉ yʉre cʉ pañari” mʉ ĩti? Jesure cʉ caĩñupʉ Pedro. 9!,To bairi Jesu bero maca atí, cʉ jutiro yapare capañañupo. Cʉ jutirore co capañarona co cariaye cʉtibataje nemoo cajanacoajupe yua. 8y+Na watoapʉ jĩcao doce cʉmari majuu ámo janaquetajere cariayecʉco cãñupo. Co caʉcoye rotibataje wapa niyeru co cacʉgobataje nipetiro capeti weocoajupe. Co na caʉcoyerije to anibao joroquena jĩcaʉ maca co cacatio majiquẽjuparã. ^75*Cʉ maco jĩcaoacãna cãco doce cʉma cacʉgoo cãñupo. Bai yajigopʉ cabaiyupo. To bairo Jairo cʉ caĩrore apii cáaájupʉ Jesu. Mapʉ cʉ cáaáto Jesu mena camaja capãarã ma bijarona cáaájuparã. z6m)Jĩcaʉ na watoapʉ cãnacʉ neñapo buerica wii ʉpaʉ Jairo cawamecʉcʉ Jesu tʉpʉ caejayupʉ. Jesu tʉ ejari rʉpopatua tuatu ejacumuri, cʉ caĩ jeni nʉcʉbʉgoyupʉ: —Yʉ ya wiipʉ yʉ macore co catioʉ ajá, cʉ caĩ jeniñupʉ. 5}(Jesu cʉ catunu peña ejaparore camaja capãarã cʉ̃re cayuuyuparã. Seeto wariñuurique mena cʉ cabocayuparã. a4;&Cumuapʉ Jesu cʉ caeja jãaro tʉjʉʉ cʉ cawãtia buu rericʉ maca: —Yʉ quena mʉ mena yʉ aágʉ, cʉ caĩ jenibajupʉ. To bairo cʉ caĩro: —Aáquẽja. Mʉ ya wiipʉ tunu aácʉja. Caroaro Dio mʉre cʉ cátiejere mʉ yarãre na buio peocõaña, cʉ caĩñupʉ Jesu. To bairo cʉ caĩro macapʉ cáaácoajupʉ. Macapʉ aá, nipetiro Jesu cʉ̃re cʉ cátajere maca macanare na cabuio peocõañupʉ yua. La hija de Jairo, y la mujer que tocó la ropa de Jesús 3'l2Q%Tiere apirã Gadara yepa macana seeto cauwibʉjayuparã. To bairi Jesure: —¡Aácʉja aperopʉ! ¡Atopʉ aniqueticõaña! seeto cʉ caĩñuparã. Jesu cʉ̃re na cabooquẽto tʉjʉʉ cumuapʉ eja jãa, catunucoajupʉ. ;1o$Cʉ̃re yeri wãtia cajañaricarãre Jesu na cʉ cabuu rero catʉjʉricarã maca na caĩ buioyuparã: —Ocõo bairo bai catícoami cayeri wãtia jañabatacʉ, na caĩñuparã. 0#Tiere na cabuiorijere apirã camaja catʉjʉra aájuparã. Jesu tʉ ejarã cayeri wãtia cʉtibatacʉre catʉjʉyuparã. Jesu tʉpʉ caroaro jutii jañacõari caroaro catʉgooña majii cʉ caruiro cʉ catʉjʉyuparã. To bairo cʉ cabairo tʉjʉrã cauwiyuparã. /%"Yejeare cacotebatana to bairo na cabairo tʉjʉ acʉari atʉ aá, macapʉ, maca tʉjaroripʉ macana quenare cabuio baterã aájuparã. ;.o!To cõona camajocʉpʉre cajañabatana yeri wãtia buti, yejeapʉre cajãañuparã. Na cajãarona yejea carupa tʉapʉ atʉ mecʉ atʉ ro aá, care ñuacoajuparã ti rapʉ yua. |-q Na jʉgoye buuropʉ yejea capãarã caʉga ãñuparã. Yejeare na tʉjʉrã: —Yejeapʉre jã jãa rotiya, Jesure cʉ caĩñuparã, wãtia ya paʉpʉ aágaquẽna. To bairo cʉ na cajenirore bairona yejeapʉre na cajãa rotiyupʉ Jesu. k,O—¡Wãtia na cãni paʉ caʉ̃cʉari opepʉ jã jooqueticõaña! cʉ caĩñuparã Jesure. ?+wTo bairo cʉ caĩro: —¿Ñamʉ mʉ wamecʉti mʉa? cʉ caĩñupʉ Jesu maca. —Yʉa Legión yʉ wamecʉ, cʉ caĩñupʉ Jesure, yeri wãtia capãarã cʉ na cajañaro maca. m*SPeña eja, camaa nʉcañuparã. Jesu cʉ camaa nʉca ejaro tʉjʉʉ jĩcaʉ camajocʉ ti maca macacʉ cayeri wãtiacʉcʉ cʉ cabocayupʉ Jesure. Yoaro jutii jañaquẽcʉna cãninucuʉ cãñupʉ. Wiipʉre cãniquetinucuñupʉ. Ʉ̃ta tʉa pʉto maja operi na cawerica operi jeto cãninucuñupʉ. Nairoacã yeri wãtia cʉ cañenucuñuparã. Aperãre rooro átiremi ĩrã cʉ cajianucubajuparã to macana come wẽri mena cʉ rʉporire, cʉ wamoripʉre. To bairo na cátibao joroquena caboca tʉ̃ga jure recõanucuñupʉ come wẽri cʉ̃re na cajiabatajere. Yeri wãtia cʉ̃re cajañarã camaja manopʉ cʉ atʉ mecʉo joroque cʉ cátinucuñuparã. To bairi Jesu maca cʉ tʉjʉʉ cʉ yeri wãtia cʉ̃re cajañarãre na cabuti aá rotiyupʉ. Cʉ maca Jesure cʉ boca tʉjʉʉ seeto awaja, cʉ tʉ ejacumu, ocõo bairo cʉ caĩ awajayupʉ: —¡Jesu, Dio ʉmʉrecoo macacʉ Macʉ! ¿Nope ĩi yʉ mʉ patawãcoʉ apari mʉa? ¡Popiye tamʉorica paʉpʉre yʉ jooqueticõaña! cʉ caĩñupʉ. )y(kGalilea cawamecʉti nʉgoa tʉpʉ cãnana ape nʉgoa tʉpʉ Gadara cawamecʉtopʉ capeña ejayuparã yua. ''GTie cajana petiro tʉjʉʉ ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu cʉ cabuerãre: —¿Nope ĩrã yʉ mena aábaopʉnana yʉre canʉcʉbʉgoquẽnare bairo, “Rua yajigarã mari áa,” mʉja ĩ tʉgooñabati? Na maca to bairo cabairijere tʉjʉrã catʉjʉ acʉacoajuparã. —¡Abʉma! Seeto majuu camajii ãcʉmi. Wino, cajaberije quena cʉ carotiro caroaro apicõa, caame ĩñuparã. El hombre endemoniado de Gadara ,&QTi cumua caruagaro tʉjʉrã Jesure cʉ cayopioyuparã. —¡Jesu, jãre camajioʉ, yopiya! ¡Rua yajirã mari bai! cʉ caĩñuparã. To bairo cʉ na caĩro Jesu yopi, winore, cajaberijere to cõona cajana rotiyupʉ. To bairo cʉ caĩ jana rotirona wino, cajaberije cajana peticoajupe yua. $%ANa capeña aáto Jesu cacanicoajupʉ. Cʉ cacaniri paʉna wino seeto capapu ájupe. Wino to capapuro seeto cajabeyupe. Ti cumuapʉ cajabe jãa ruugayupe. f$EJĩca rʉmʉ Jesu cʉ cabuerã mena cumua capairicapʉ caeja jãañupʉ. —Jitá, ʉtabʉcʉra jĩ nʉgoapʉ mari peña aáparo, na caĩñupʉ. To bairo cʉ caĩro apirã, cáaájuparã, ape nʉgoa tʉpʉre aána. C#To bairo cʉ na caĩro apii: —Noa Dio ye quetire caapirã, tiere cána nipetirã yʉ paco, yʉ bairãre bairona cãna ãma, na caĩñupʉ Jesu. Jesús calma el viento y las olas n"UTo bairi aperã: —Mʉ paco, mʉ yarã mʉ tʉjʉgarã macapʉ tʉjʉnucuma, cʉ caĩ buioyuparã. /!WTo bairo camajare na cʉ caĩ buio ani paʉna Jesu paco, cʉ bairã cʉ camacara ejayuparã. Camaja capãarã na cãnoi cʉ tʉpʉ cajãa eja majiquẽjuparã. [ /’To bairi caroaro apiya atie mʉñʉja caĩ buiorijere. Noa atie yʉ cabuiorijere caapipajeerãre capee api majiriquere na joogʉmi Dio. Aperã yʉ cabuiorijere caapipajeegaquẽna na cãno maca yʉ yere na caapi majibatajeacã quenare na majiquetio joroque na átigʉmi Dio, na caĩñupʉ Jesu. La madre y los hermanos de Jesús 5cTo bairi tie cabujurore bairona yʉ cabuiorijere noa cajʉgoye caapi majiquetana api majigarãma. Cajʉgoyepʉre caapi majiña manaje to anibao joroquena api majigarãma. ?wApe wame queti buio majiorica wame ocõo bairo caĩñupʉ Jesu moquena: —Jĩa bujuriquere jĩa bujurã apeye unie muu cũricaro ẽoropʉ mari jĩa bujuquẽna. Cani cuñaricaro ẽoropʉ quena mari cũquẽna. Cabui maca mari jĩa buju peorã camaja cajãa ejarã nipetiro caroaro na tʉjʉato ĩrã. hIAperã maca Dio ye quetire nemoo apirã caroaro apipajeecõa aninucurãma. Na maca ãnama oterica rupaa caroa yepapʉ care cumu putiriquere bairona cabairã. Ti aperi caputirique pairo ricacʉto. Na quena Dio ye quetire apipajeecõa aninucuri capee caroare ánama Dio cʉ caboorijere, na caĩ buioyupʉ Jesu cʉ cabuerãre. El ejemplo de la lámpara 9kAperã tie aperi pota miji wẽri watoapʉ care cumuriquere bairona cãna ãma. Dio ye quetire apiba, ati yepa macaje macare seeto tʉgooñama. Apeye unie macare seeto boo neto tʉgooñarãma. Seeto caroorije na cáti wariñuupe quenare tʉgooñarãma. To bairo tʉgooñabana seeto tʉgooña rooye tuarãma. Dio yere átigaquẽnama. To bairo baibana atie pota miji wẽri watoapʉ cañarique carica manajere bairona anicõarãma. \1 Aperã ʉ̃ta yepa jita põreroacã cãni yepapʉ care cumuriquere bairo cabairã ãnama. Nemoopʉre Dio ye quetire caroaro caapi wariñuubatana ãnama. Api wariñuubaopʉnana jita capõreroacãpʉ care cumu putibatajere bairona, canʉcori manajere bairona yoaro apipajeequẽnama. Popiye na to cãno tʉgooñari to cõona janacõarãma. #? Jĩcaarã Dio ye quetire apirãma. Cabero Sataná na tʉpʉ atí, tiere api nʉcʉbʉgorema ĩi, na majiritio joroque ácʉmi. To bairo Sataná cʉ cátie jʉgori Dio cʉ canetooricarã majuu aniquẽnama. To bairi ma tʉ cañarique minia na caʉga reriquere bairona cãna ãnama. pY ’Ocõo bairo ĩgaro ĩ tie queti buio majiorica wame: Oterica aperi Dio ye quetire bairona ã. mS To bairo na caĩ jeniñaro ocõo bairo na caĩ buioyupʉ Jesu: —Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie quetire cajʉgoye camajiriorije cãnibatajere caroaro mʉja majio joroque mʉja áami. Aperã macare buio majiorica wame mena na yʉ buio. Na maca yʉ cátiere tʉjʉ, yʉ cabuiorijere api, baibaopʉnana api majiquẽema. Jesús explica el ejemplo del sembrador } Cabero Jesu cʉ cabuerã: —¿Dope bairo ĩgaro to ĩti atie queti buio majiorica wame? cʉ caĩ jeniñañuparã. /WApe aperi care cumuñupe cañuuri yepa caroa cajitacʉti paʉpʉre. To bairi tie caroaro puti, bʉti, caroa carica cʉjupe. To cãnacã apea caputirique caroa capee carica cʉjupe. To bairo ĩ yaparo: —Noa yʉre caapirã caroaro na apipajeato, caĩñupʉ Jesu. El propósito de los ejemplos "=Ape rupaa cʉ cawẽ bate otero pota miji wẽri watoapʉ care cumuñupe. To bairi pota miji wẽri maca ti aperiacã caputibatiere cabʉti weocoajupe. %Ape rupaa cʉ cawẽ bate oterije ʉ̃ta yepa bui care cumuñupe. Cabero tie putiba, cajita põreroacã cayepa oco mano maca cajinicoajupe. J —Jĩcaʉ camajocʉ trigo aperire cʉ wejepʉ cawẽ bate oteyupʉ. Apeye ma tʉacã cañarijere camaja cacʉta yajio reyuparã. Minia quena atí, caʉga recõañuparã tie aperiacãre. 2]Camaja capãarã capee macari macana Jesu tʉpʉ caejayuparã. Cʉ tʉpʉ na caeja neñaporo tʉjʉʉ ati wame queti buio majiorica wamere na caĩ buioyupʉ Jesu: Apeo Juana cawamecʉco Chusa nʉmo cãñupo. Chusa maca Ʉpaʉ Herode ya wiipʉ paariquere cʉ̃re cajʉgo átibojaʉ cãñupʉ. Apeo Susana cawamecʉco cãñupo. Aperã capãarã cãñuparã na cacʉgorije mena Jesure cátinemonucurã. El ejemplo del sembrador -SCãromia quena na mena cáaájuparã. Cariaye cʉtanare Jesu cʉ cacatioricarã romiri cãñuparã. Aperã na yeri wãtiare Jesu cʉ cabuu rebojaricarã romiri cãñuparã. Jĩcao María Magdalena cãñupo. Cõpʉre wãtia cajañarã siete cãnacãʉ majuure Jesu cʉ cabuu rerico cãñupo.  -Cabero Jesu ape macaripʉre cáaáteñañupʉ, Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie quetire buio teñaʉ. Cʉ cabuerã doce cãnacãʉ cʉ mena cáaájuparã. _72Jesu maca cãromiore ocõo bairo co caĩñupʉ: —Yʉre mʉ catʉgooña nʉcʉbʉgoro maca caroorije mʉ cátajere yʉ majiritioboja. To bairi caroaro wariñuurique mena aácoja, co caĩñupʉ Jesu yua.} s1To bairo co cʉ caĩro apirã aperã ti wiipʉ caʉga ruirã ocõo bairo caame ĩ jeniñañuparã: —¿Nope ĩi, “Caroorije mʉ cátajere yʉ majiritio peocõa,” cʉ ĩti marire baii camajocʉ cãcʉ nibaopʉcʉna? caame ĩñuparã. w g0To bairo cʉ ĩ yaparo cãromiore co caĩñupʉ Jesu: —Caroorije mʉ cátajere yʉ majiritio peocõa. O /To bairi cariape mʉ yʉ buiopa. To bairo yʉ co cátie mena seeto yʉ co camairijere yʉ iñoomo. Caroorije pairo cátaco co nibao joroquena cõre yʉ majiritiobojacõa. To bairi seeto yʉ maimo. Apei maca petoacã caroorije cátacʉ ũcʉ macare yʉ camajirioata jĩacã yʉ maigʉmi cʉ maca, Simóre cʉ caĩñupʉ Jesu.  +.Mʉa yʉ rʉpoare ʉje cajʉti ñuurije yʉ mʉ pio peóquẽpʉ. Co maca cajʉti ñuurije cawapa pacarijere yʉ pio peówõ yʉ rʉporipʉre. Q -Yʉ caejari paʉ yʉ mʉ boca tʉjʉ nʉcʉbʉgo pabarioquẽpʉ. Atio maca yʉ cajãa ejaro tʉjʉo yʉ áti nʉcʉbʉgo yʉ rʉporire ñeri, pitigaquẽemo, caroaro yʉre cáti nʉcʉbʉgoo aniri. .U,To bairo cʉ ĩi, cãromio macare co amojore tʉjʉ, ocõo bairo Simóre cʉ caĩnemoñupʉ: —Atiore co tʉjʉya mʉ quena. Mʉ ya wiipʉ yʉ cajãa ejaro ocore yʉ mʉ jooquẽpʉ yʉ rʉporire cacojepere. Co maca co cape oco mena yʉ rʉporire coje, co poa ñapo mena tu coje ejamo. R+To bairo cʉ caĩro: —Pairo cawapamobatacʉ maca niyeru cajooricʉre cʉ mai netoboʉmi, Jesure cʉ caĩñupʉ Simón. To bairo Simón cʉ caĩro: —Cariapena yʉ mʉ ĩ, cʉ caĩñupʉ Jesu. 5c*Na cawajoricʉ maca na cawapayepe na cacʉgoquẽto tʉjʉʉ, “To nicõato. Mʉja cawapamorijere yʉ majiritigʉ,” na ĩimi, na maii. To bairi ¿ni maca ati maja mʉ yʉ cabuiorã cʉ camai netoʉ cʉ nibocʉti cʉ na cawapamoriquere cʉ camajiritioro bero? cʉ caĩ jeniñañupʉ Jesu Simóre. *M)To bairi Jesu ocõo bairo cʉ caĩ buio majioñupʉ: —Caʉmʉa pʉgarã niyerure cawapamorã ãnama. Nare niyeru cawajoricʉre jĩcaʉ pairo majuu quiniento rʉmʉri paarique wapa cõo wapamoʉmi. Apei petoacã cincuenta rʉmʉri paarique wapa cõo wapamoʉmi niyeru cajooricʉre. (Jesu maca Simón cʉ caĩ tʉgooñari wamere tʉjʉ majicõari ocõo bairo cʉ caĩ buioyupʉ: —Jĩca wame queti buio majiorica wame mʉ yʉ buioga, cʉ caĩñupʉ Jesu. To bairo cʉ caĩro: —Jaʉ, jãre Cabuei, yʉ buioya, cʉ caĩñupʉ Simón. <q'Ti wii macacʉ fariseo majocʉ Simón cawamecʉcʉ Jesure caʉga rotiricʉ maca to bairo cʉ co cáto tʉjʉri ocõo bairo caĩ tʉgooñañupʉ: “Ani Dio ye quetire cabuioʉ majuu cʉ cãmata atio cʉ rʉporire cañeore majiboʉmi. ‘Caroo ãmo,’ ĩ tʉjʉ majiboʉmi,” caĩ tʉgooñañupʉ Simón. ]3&Jesu tʉ cane ejanʉcañupo ti rʉre. Jesu tʉ ejanʉca, caotiyupo. Co caotiro Jesu rʉporipʉ co cape oco care peayupe. To bairi tuatu, ejacumu nʉcʉbʉgori, cʉ rʉporire ñe, co cape oco care pearijere co poa ñapo mena Jesu rʉporire catu cojeyupo. Tu coje, cajʉti ñuurije co cajee atáje mena Jesu rʉporipʉre capio peóyupo yua. b=%Ti maca macaco cãromio jĩcao caroo cãñupo. Co maca fariseo majocʉ ya wiipʉ Jesu cʉ cajãa ejarijere queti apio caneajupo carupa rʉ alabastro cawamecʉti rʉ werica rʉ caroa cajʉti ñuurije cajañari rʉre. :m$Jĩcaʉ fariseo majocʉ Simón cawamecʉcʉ Jesure cʉ caʉga rotiyupʉ cʉ tʉpʉ. To bairi Jesu cʉ ya wiipʉ cajãa ejayupʉ. Jãa eja, cajawa tʉ caejanumuñupʉ yua. ?w#“Dio cʉ carotiro mena buiomi, cariape áami,” yʉre ĩ majigarãma Dio cʉ camajirijere catʉgooñarã maca, na caĩ buioyupʉ Jesu yua. Jesús en la casa de Simón el fariseo ~7"Cʉ bero yʉ maca caroa ʉgariquere caʉganucuʉ, ʉje ocore caetinucuʉ yʉ ã. To bairo yʉ cabairo tʉjʉrã, “Caʉga pacaʉ, vinore caeti pacaʉ ãmi Jesu,” yʉre mʉja ĩ. “Cʉ mena macana caroorã ãma, gobiernore camaja yere caniyeru jeebojarã ãma,” mʉja ĩ. R}!Juan bautisari majocʉ caroa ʉgarique caʉgaquetinucuwĩ, ʉje oco quenare caetiquetinucuwĩ. To bairo cʉ cabairo tʉjʉrã, “Cawãticʉcʉ, catʉgooña majiquẽcʉ ãcʉmi,” cʉ̃re mʉja ĩ. |9 Cawimarã macá recomacapʉ caruirã na mena macana mena epegabana na ĩ pi awajarãma: “Jã caperuu putiro, ‘Jã mena bajaya,’ jã caĩrije to nibao joroquena jã mena mʉja bajagaquẽpʉ. Tʉgooñarique pai eperique tõroari mena jã cabaja epero quenare mʉja ĩ epenemogaquẽpʉ, ‘Mʉja ya wamere jã epegateebʉja,’ ĩrã.” To bairona cawimarã, “Jã caĩri wamere jã mena epeya,” caame ĩbanare bairona baima ati yʉtea macana. Caroa quetire apigaquẽna na majuuna na caĩ tʉgooñari wamere ame ĩ botioma. ?{wJesu yua ocõo bairo caĩ buioyupʉ moquena: —Ati yʉtea macana camaja Juãre catʉjʉ teericarã yʉ quenare tʉjʉ teebʉjama. Caroa quetire apigaquẽna ocõo bairo ãma: (zIFariseo maja, aperã judío majare cabuerã Juãre cʉ cabautisa rotiquetana cãñuparã na maca. To bairi Dio na cʉ cátibojagari wamere cabooquẽjuparã. y#To bairo Jesu cʉ caĩ buiorijere caroaro caapiyuparã camaja capãarã gobiernore camaja yere niyeru jeebojari maja quena. Juan cʉ cabautisa rotiricarã aniri caroaro caapiyuparã Jesu cʉ caĩrijere. To bairi, “Cariape áami Dio,” caĩ tʉgooñañuparã. *xMJĩcaʉ maca Juan netoro cãni majuʉ maami ati yepapʉre. To bairo to baibao joroquena cawatoa cãna quena Dio tʉpʉre ãnaa Juan netoro cãni majuurã anigarãma, na caĩ buioyupʉ Jesu. Cawama wame Jesu ye quetire caapipajeerã maca Juan netoro cãna anigarãma ĩi, caĩñupʉ Jesu. 9wk—Juan jʉgoyepʉ macana ãnana Dio ye quetire buiori maja Juan cʉ cabaipere ocõo bairo caĩ ucayupa:Camajare na canetoo catiopaʉ jʉgoye yʉ joogʉ jĩcaʉ yʉ ye quetire cabuio jʉgoyeyepaʉre. Camaja na yerire caroaro tʉgooña quenoo yuu rotigʉmi. To bairona na caĩ ucaricʉna ãmi Juan. cv?To bairi, “Camaja mani paʉpʉ jĩcaʉ Dio ye quetire cabuioʉ macare mari tʉjʉrã aágarã,” mʉja ĩ tʉgooñaricarã. Aperã Dio ye quetire buiori maja ãnana netoro cãcʉ ãmi Juan, na caĩ buioyupʉ Jesu. zumTo bairo quenare caroa jutii jañaricʉ cãcʉre camaja mani paʉpʉ mari tʉjʉrã aágarã mʉja caĩ tʉgooñaquetana. Caroa jutiire cajañarã, capee apeye uniere cacʉgorã caʉparã tʉpʉ maca ãnama. Nare bairo cabaii me ãmi Juan. It Juan cʉ cajeniña roti jooricarã na cáaáto bero camaja pato to cãnare ocõo bairo na caĩ buioyupʉ Jesu Juan cʉ cãnajere: —Camaja na camanopʉ Juãre mari tʉjʉrã aáparo ĩrã, ¿Ñamʉ ũcʉre mari tʉjʉgarã, mʉja caĩ tʉgooñari? “Cauwioʉ, catʉgooñarique mácʉ yeru cʉ̃ oó wino capapuro cawãre tʉjʉnucurore bairo cãcʉre mari tʉjʉgarã,” mʉja caĩ tʉgooñaquetana. Catʉgooña ocabʉti majuʉ ãmi Juan. }7~}K|{{yxxwLutsPrPq=<;;X:=9-766n4422100/,+9)!($&%$##,! t8 ] Q ' SZ)P7u# To bairo ĩ tʉgooña, ocõo bairona caĩ tʉgooña bʉga quenooñupʉ: “Yʉ ʉgarique cũrica wiirire yʉ recõagʉ, ape wiiri capaca wiiri macare átigʉ. Ti wiiri áti yaparoʉ topʉ yʉ caoterique ricare noo, yʉ apeye unie yʉ cacʉgorije nipetiro yʉ cũgʉ. 4ta Capee caricacʉto tʉjʉʉ, ocõo bairo caĩ tʉgooñañupʉ: “¿Dope bairo yʉ ácʉati atie capee carica cʉtiere? Noopʉ yʉ cacũparo maa,” caĩ tʉgooñañupʉ. fsE To bairo na ĩ, ati wame mena na caĩ buio majioñupʉ Jesu moquena: —Jĩcaʉ apeye unie capee cacʉgoʉ caroa yepa oterica yepa cacʉgoyupʉ. Ti yepa cʉ caoterica yepa pairo majuu carica cʉjupe cʉ caoterique. jrM To bairo cʉ ĩ, topʉ cãna nipetirãre na caĩ buionemoñupʉ Jesu moquena: —Caroaro api majiña. Apeye unie pairo tʉjʉ boo netoqueticõaña. Apeye unie pairo anibaopʉtona mʉja ani wariñuo joroque átiquẽto. Vq% Jesu maca ocõo bairo cʉ caĩ yʉyupʉ: —“Dio cʉ cũricʉmi apeye uniere carotipaʉre o jã caame wada netorijere cabuio matabojapaʉre,” yʉre ĩ tʉgooñaqueticõaña, cʉ caĩñupʉ Jesu. Zp- Jesu camajare to bairo cʉ caĩ buiori paʉ jĩcaʉ camaja watoapʉ cãcʉ Jesure cʉ caĩñupʉ: —Jãre cabuei, jã pacʉ ãnacʉ ye cãnajere yʉ jʉgocʉ cʉ cacʉgorijere ricawo nuni rotiya yʉre. o Na mʉja caĩ yʉpere mʉjaare majiogʉmi Dio Espíritu Santo maca mʉjaare na cajeniña tutiri paʉna. El peligro de las riquezas -nS ’Aperã mʉja ñe aágarãma neñapo buerica wiiripʉ, maca ʉparã tʉripʉ quenare, na popiyeyeya ĩrã. To bairo mʉjaare na cáto ʉparã mʉjaare na cajeniñapere, na mʉja cayʉpere seeto tʉgooñarique paiqueticõaña. “¿Dope bairo na mari ĩrãati?” ĩ tʉgooñaquẽja. umc ’Camaja caroorije yʉre caĩ wada pairã na nibao joroquena na majiritio majimi Dio. Dio Espíritu Santo macare caroorije cʉ̃re na caĩ wadaro majiritioquetigʉmi Dio Espíritu Santore na cawada pairijere, na caĩñupʉ Jesu. Pl Aperã maca bobobana, “Jesure caapi nʉcʉbʉgorã jã ã,” ĩquẽema. To bairo caĩrãre yʉ quena, “Yʉ yarã me ãma,” na yʉ ĩgʉ Dio tʉ macanare, caĩ buioyupʉ Jesu cʉ cabuerãre. &kE ’Yʉre mʉja canʉcʉbʉgorijere aperãre na ĩ buioya. “Jesu yʉ Ʉpaʉ ãmi. Caroaʉ ãmi. To bairi cʉ caboorijere yʉ átigʉ,” na ĩ uwiquẽja. To bairo caĩrã mʉja cãnoi, “Yʉ mena macana ãma,” yʉ ĩgʉ Dio tʉ macana ángel majare. Cariapena mʉñʉja ĩ. {jo Mʉja macare minia netoro mʉja mai tʉjʉ pojeroomi Dio. To bairi camaja rooro mʉjaare na cátigarijere tʉgooñarique pai uwiquẽja. Mʉja poa wẽriacã quenare tʉjʉ cõoña majimi Dio. To bairo mʉja cabairijere caroaro catʉjʉ cõoña majii aniri caroaro mʉja tʉjʉ pojeroo majimi Dio, na caĩñupʉ Jesu. Los que reconocen a Jesucristo delante de la gente i  ’Minia wapa maama. To bairo cawapa mana na nibao joroquena jĩcaʉ macare majiqueticõa átiquẽemi Dio minia quenare. &hE To bairi Dio jetore caroaro cʉ nʉcʉbʉgoya. Jĩcaʉna ãmi mʉja catiriquere caroorã ya paʉpʉ peropʉ care majii. To bairi caroaro cʉ nʉcʉbʉgoya. ;go ’Yʉ mena macanare ocõo bairo mʉñʉja ĩ buio: Mʉjaare cajĩagarãre na uwiqueticõaña. Mʉja rupaʉrire jĩari bero dope bairo áti majiquẽema mʉja catiriquere. vfe —Na majimi Dio caroorije na cátiere. Rooro na caĩrije quenare majimi Dio. Nipetiro na cáti rutirije to nibao joroquena camaja nipetiro na caapijoro buiogʉmi Dio, na caĩ buioyupʉ Jesu cʉ cabuerãre. A quién se debe tener miedo e :d o Camaja capãarã Jesure apigarã cʉ tʉpʉ caneñapo ejayuparã. Capãarã majuu aniri na majuuna caame cʉtayuparã. Mai, cʉ cabuerã jetorena na neopori na cabuio jʉgoyupʉ Jesu: —Fariseo maja na ya wame pan to wauato ĩrã levadura na caĩrije tiepʉ na caajurijere caroaro tʉjʉ majiri tiere átiquẽja, na caĩñupʉ Jesu. To bairo ĩi, fariseo maja na cabuiori wame caĩtorijere apipajeequeticõaña ĩi, na caĩñupʉ. c  6To bairi seeto cʉ catʉjʉ pojerooyuparã. “Ricati cʉ cabuioata ʉparãre cʉ mari wadajãgarã,” ĩrã cabaiyuparã.=bs 5To bairo cʉ caĩ yaparo buti aáto bero judío majare cabuerã, fariseo maja quena seeto cʉ capunijini tʉgooñañuparã. To bairi capee cʉ cajeniña patawãcoogayuparã. 3a_ 4’Rooro anigaro mʉjaare, Moisé cʉ caucariquere cabuerãre. Tiere buebaopʉnana aperãre cariape cãnie macare na mʉja buioquẽe. Cariape macaje macare mʉja nʉcʉbʉgoquẽe. To bairo ána aperã quenare tiere na api nʉcʉbʉgoquetio joroque na mʉja ĩ matanucu, na caĩñupʉ Jesu. $`A 3Ati yepa cãni jʉgori paʉpʉna Abel cawamecʉcʉre na cajĩa jʉgorique mena, pʉʉʉ, Sacaría cawamecʉcʉre, Dio wii recomacapʉ na cajĩarique mena yapacʉ. Cariape mʉñʉja ĩ buiogʉ: Na cajĩa jʉgo atáje wapa ati yʉtea macanare tamʉorique anigaro, na caĩñupʉ Jesu. u_c 2—Dio ye queti buiori maja nipetirore na cajĩa rerique wapa na popiyeyegʉmi Dio ati yʉtea macanapʉre. ^ 1’To bairi Dio cajʉgoyepʉna cʉ camajirije mena ocõo bairo caĩñupi: “Nare yʉ buio roti joogʉ yʉ ye quetire cabuioparãre. Jĩcaarãre na jĩagarãma. Aperãre to cãnacã wame rooro na átigarãma,” caĩñupi Dio, caĩ buioyupʉ Jesu. V]% 0Mʉjaa Dio ye quetire buiori maja na cabuioriquere mʉja átiquẽe. Yʉ quenare mʉja api nʉcʉbʉgoquẽe. To bairo baibana mʉja ñicʉ jãa na cátajere mʉja cabai buicʉti aninemorijere mʉja bai iñoo aperãre. Dio ye quetire buiori majare cajĩa recõañupa. Mʉja maca na maja operi buirire caroa wiiriacãre mʉja nʉco. l\Q /’Rooro anigaro mʉjaare. Dio ye quetire cabuioricarã ãnana na maja operi buina caroa wiiriacã mʉja nʉco. To bairo ána, na cãnaje ocõo bairo cãñupa ĩrã mʉja áa. Mʉja ñicʉ jãapʉ na cajĩa jʉgo ájupa. N[ .To bairo cʉ caĩro: —Rooro anigaro mʉja quenare, Moisé cʉ caucariquere cabuerãre. Capee popiye majuu na tʉgooñao joroque mʉja áti roti aperãre, mʉja majuuna átiquetibaopʉnana. vZe -To bairo cʉ caĩro apii jĩcaʉ caroaro Moisé ãnacʉ cʉ caucariquere cabue majii ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Jesure: —Jãre camajioʉ, fariseo majare na ĩ buioʉ jã quenare to bairo jã ĩ tuticõaʉ mʉ ĩ, cʉ caĩñupʉ. Y7 ,’Rooro anigaro mʉjaare fariseo majare, judío majare cabuerãre. Mʉjaa maja yaarica ope cabauquẽtore bairona mʉja ã. Camaja yaarica ope buire aábaopʉnana, “Camaja yaarica ope ãno,” ĩ majiquẽnama. Ti ope pupeapʉ caboarije quenare tʉjʉ majiquẽnama. To bairo tiere na catʉjʉ majiquẽtore bairona aperã mʉja yeripʉ caroorije cãniere tʉjʉ majiquẽema, na caĩñupʉ Jesu. pXY +’Rooro anigaro mʉjaare fariseo majare, na caĩñupʉ Jesu moquena. —Camaja nipetiro na catʉjʉjoro neñapo buerica wiiripʉre ejarã ʉparã na caruirije unie jetore mʉja ruiga, camaja jãre na tʉjʉ nʉcʉbʉgoato ĩrã. Macari recomacapʉre aána camaja nipetiro caroaro mʉja na cañuu roti nʉcʉbʉgorijere mʉja apiga, na caĩñupʉ Jesu. W/ *’Rooro anigaro mʉjaare, fariseo majare. Mʉja caoteriquere to cãnacã wameacã pʉga wamo cãnacã caricacʉto jĩca mʉja joonucu Diore. Menta na caĩrijeacã, ruda na caĩrijeacã, apeye mʉja caoterijeacã nipetiro cawapa maniere, caroaro cõoñari mʉja joonucu Diore jĩca jeto. Tiere cajoorã nibaopʉnana aperãre cariape na mʉja átiquẽe. Diore cʉ mʉja nʉcʉbʉgoquẽe. To bairi Diore nʉcʉbʉgori caroaro aperãre na cátiparã mʉja anibapa, Diore apeye uniere cʉ joo janaquetiri, na caĩñupʉ Jesu. ]V3 )To bairi cabopacarãre mʉja yeri mena na mai tʉjʉri na jooya mʉja cacʉgorijere. To bairo mʉja cáto tʉjʉʉ, “Caroarã ãma na yeripʉ quenare,” mʉja ĩ tʉjʉgʉmi Dio mʉjaare, na caĩñupʉ Jesu. $UA (—Camajiquẽna mʉja ã. Jotʉ bapare caweo caroaro quenoomo cabuire, capupea quenare. To bairona Dio mari rupaʉre cájupi, mari yeri quenare cájupi. T) 'Mari Ʉpaʉ Jesu maca cʉ catʉgooñarijere tʉjʉ majii ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Mʉjaa fariseo maja baujarije jeto caroa mʉja átaje cʉtibapa. Jotʉ bapari cabui jeto cojericarore bairo mʉja ã, pupea macare cacojeya manore bairo. To bairi cabui macare caroarã anibaopʉnana mʉja yeri macare caroorije pairã mʉja ã. Aperã yere caemarã mʉja ã, fariseo majare na caĩñupʉ Jesu. GS &To bairo cʉ cabairo fariseo majocʉ maca ocõo bairo cʉ caĩ tʉjʉyupʉ: “¿Nope ĩi jã cátinucurore bairo cʉ wamorire cojequẽcʉna cʉ ejanumu ʉgati?” caĩ acʉa tʉjʉyupʉ. SR %Jesu to bairo cʉ caĩ buio yaparoro jĩcaʉ fariseo majocʉ, “Yʉ ya wiipʉ ʉgaʉ ajá,” cʉ caĩñupʉ. To bairi Jesu cʉ mena aá, cʉ ya wiipʉ jãa, ʉgarica cajawa tʉ caejanumuñupʉ. Q $Caroaro Dio mena cayericʉna mʉja cãmata mʉja cáti anie caroa jeto anigaro. To bairi caroaro jĩa bujurique mena cáti ãnare bairo caroaro mʉja áti ani majigarã, na caĩñupʉ Jesu yua. Jesús acusa a los fariseos y a los maestros de la ley aP; #Dio yere mʉja camajirije jĩa bujuriquere bairo ã. To bairi Dio yere mʉja camajibatiere mʉja cabai botioata canaitĩarije maca to anio joroque áti rooye tuuboro. To bairi caroaro Diore áti nʉcʉbʉgocõaña. fOE "Caroaro catʉjʉ majirã mʉja cãmata caroaro mʉja áti ani maji. To bairona mʉja yeri quena Dio mena caroaro cayericʉna mʉja cãmata caroaro mʉja áti maji. Mʉja cape carooye tuaricarã mʉja cãmata apeye uniere caroaro mʉja áti majiquetiborã. To bairona mʉja yeri Dio mena mʉja cañuuquẽpata caroaro cʉ mena mʉja ani majiquẽe. yNk !Ocõo bairo na caĩ buionemoñupʉ Jesu: —Jĩa bujuriquere jĩa bujurã cabauquẽtopʉ mari cũquẽe. Apeye jotʉ ẽoro unopʉ mari cũquẽe. Cabui maca jeto mari jĩa buju peó, camaja cajãa ejarã caroaro na tʉjʉato ĩrã. M! To bairi Jonás tirʉmʉpʉ macacʉ Dio ye quetire Nínive macana cãniñaricarã nare cʉ cabuioro caroorije na cátiere jʉtiriticõari cajanañuparã. Yʉ maca Jonás netoro cãcʉ yʉ cãnibao joroquena yʉ cabuiorijere mʉja apigatee. Caroorije mʉja cátiere mʉja tʉgooñaquẽe, mʉja janagaquẽe. To bairi caroorãre Dio nare cʉ capopiyeyeri paʉ cãnopʉ Nínive macana tirʉmʉpʉ macana, “Rooro mʉja caapipajeequẽjupa,” mʉja ĩgarãma ati yʉtea macanare, na caĩñupʉ Jesu. La lámpara del cuerpo L —Caroorãre Dio na cʉ capopiyeyeri paʉ cãnopʉ Seba cawamecʉti yepa ʉpao tirʉmʉpʉ macaco ati yʉtea macanare, “Rooro majuu mʉja caapipajeequẽjupa mʉjaa,” ĩ buiogomo. Cayoaropʉ cãnaco cáajupó Salomón mari ñicʉ jãa ʉpaʉ tirʉmʉpʉ macacʉ tʉpʉ, cʉ cabuio majirijere apigo. Yʉ maca Salomón ãnacʉ netoro camajii yʉ cãnibao joroquena yʉre mʉja apigatee. K7 Camaja aperã capãarã Jesu tʉpʉ na caejanemoro tʉjʉʉ ocõo bairo na caĩ buioyupʉ: —Ati yʉtea macana ñuuqueti majuucõama. Caroorã aniri, “Caacʉori wame jã áti iñooña, ‘Dio cʉ cajooricʉ ãmi,’ mʉre jã caĩ majiparore bairo ĩi,” yʉ ĩma. To bairo na catʉjʉgarije to nibao joroquena ati wame jetore na yʉ ĩ buiogʉ. Tirʉmʉpʉre Jonás cawamecʉcʉre Nínive na caĩri macapʉ cʉ cajooyupʉ Dio, yʉ ye quetire na buioʉja ĩi. Jonáre caacʉori wame cʉ cabairo catʉjʉyuparã Nínive macana. Caacʉori wame tʉjʉrã, “Dio cʉ cajooricʉ ãcʉmi Jonás,” caĩ tʉjʉyuparã Nínive macana. To bairo cʉ cabairicarore bairona bairo caacʉori wame yʉre baigaro. Ti wame yʉ cabairi wame jetore tʉjʉgarãma ati yʉtea macana, na caĩñupʉ Jesu. J =Is Jesu maca to bairo co caĩ awajaro apii: —Dio Wadariquere caapirã tiere caroaro cána na maca wariñuu netogarãma, co caĩñupʉ. La gente mala pide una señal milagrosa ?Hw To bairije Jesu cʉ caĩ ani paʉ cãromio jĩcao camaja watoapʉ cãco caĩ awajayupo: —¡Caroaro majuu wariñuomo mʉ camacʉ cʉtaco, mʉre caũpuorico! caĩñupo Jesure. G To baii cʉ cãno tʉjʉri wãtia aperã siete cãnacãʉre cʉ netoro caroorã majuure na pijo, na menapʉ cʉ̃pʉre jãʉmi. To bairi caroorã majuu wãtia capãarã cʉ mena na cãno cajʉgoye cʉ cãnato netoro majuu rooro ãcʉmi, na caĩ buioyupʉ Jesu. ZF- Cʉ̃pʉre tunu jãagʉ caroaro owa quenoorica wiire bairo cãcʉre tʉjʉʉmi. E  Ape wame quena ocõo bairo caĩ buioyupʉ Jesu: —Wãti camajocʉre cabuti weoricʉ oco camanopʉ aáteñaʉmi cʉ cãniparore macaʉ aácʉ. Bʉgaquẽcʉ ocõo bairo ĩ tʉgooñaʉmi: “Yʉ cabutiepaʉpʉrena yʉ tunu jãagʉ moquena,” ĩimi. hDI ’ “Dio cʉ cajooricʉ ãmi,” yʉre caĩquẽna yʉ yarã me ãma. Yʉ cabuiorijere caapipajeegaquẽna aniri aperãre yʉre caapipajeeboparãre na matarã áama, na caĩñupʉ Jesu. El espíritu malo que vuelve }Cs Apei maca cʉ netoro beju wamoocõaricʉ cãcʉ cʉ caejaata cʉ quẽ netoboʉmi. To bairo cʉ quẽ netori cʉ cacʉgobatajere, cʉ cajarerijere, cʉ ãpoa bejurori ema peocõaboʉmi, cʉ caquẽ netoricʉ aniri. To bairo áti, cʉ yarãre na ricawoboʉmi cʉ̃re cʉ caemariquere, na caĩ buioyupʉ Jesu. Sataná netoro catutuaʉ yʉ ã ĩi, na caĩ buio majioñupʉ. B  ’Camajocʉ catutuaʉ nipetiro beju wamooricʉ caroaro cʉ ya wiire cʉ cacotero aperã cʉ yere jee ruti majiquẽnama. @Ay To bairi Dio cʉ catutuarije mena wãtiare na yʉ buu re. “To bairi Dio yere carotii ãcʉmi,” yʉre mʉja caĩpe nibajupa. To bairi mʉja popiyeyegʉmi Dio, na caĩñupʉ Jesu. j@M To bairi jocarã majuuna, “Sataná cʉ catutuarije mena wãtiare na buu reimi,” yʉ mʉja ĩ. Mʉja yarã jĩcaarã na quena wãtiare na buu rema. “Dio cʉ catutuarije mena na buu rema,” na mʉja ĩnucu. To bairi na quena, “Jocarã ĩma,” mʉja ĩgarãma, “Sataná cʉ catutuarije mena wãtiare na buu reimi Jesu,” yʉre mʉja caĩata. ? To bairona Sataná Beelsebú cawamecʉcʉ quena cʉ yarã mena cʉ caame quẽata cʉ yarã aniquetiborãma. To bairi cʉ carotirã cʉgoquetiboʉmi. To bairi ¿nope ĩrã to bairo, “Beelsebú cʉ catutuarije mena wãtiare na buu reimi,” yʉ mʉja ĩti? >' Jesu maca to bairije na catʉgooñarijere tʉjʉ majiri, ocõo bairo na caĩñupʉ: —Jĩca maca macana nibaopʉnana na caame quẽata na majuuna ame jĩa peocõaborãma. To bairo quena jĩca wii macana anibaopʉnana na caame tutiata jĩca wiina ani majiquetiborãma. = Aperã maca, “Dio cʉ cajooricʉ yʉ ã,” jãre ĩi, “Tʉjʉ acʉarica wamere jã áti iñooña,” cʉ caĩbajuparã. <' Jĩcaarã ocõo bairo caĩñuparã: —Wãtia na ʉpaʉ Sataná, Beelsebú cawamecʉcʉ cʉ catutuarije mena na buu reimi, caame ĩñuparã. ;' Ape rʉmʉ Jesu wãti camajocʉpʉre cajañaʉre cʉ cabuu rocayupʉ. Wãti cʉ̃pʉre cʉ cajañaro cawada majiquẽjupʉ. To bairi Jesu wãtire cʉ carocaro bero cawada majiquetibatacʉ cawada majicõañupʉ yua. Tiere tʉjʉrã catʉjʉ acʉacoajuparã camaja. :- To bairona caroare mʉja punaare na mʉja joo maji, caroaro cáti majiquẽna anibaopʉnana. To bairi caroa na mʉja cajoorije netoro mʉja joogʉmi mʉja Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉ cʉ Espíritu Santore cʉ̃re mʉja cajeniro. Acusan a Jesús de tener el poder del demonio A9} Ãboco riare na cajeniata cotapare na mʉja jooquẽna. 8 ’Mʉjaa capunaacʉna mʉjaare naorore na cajeniata ʉ̃taare mʉja jooquẽna. Waire na cajeniata añare mʉja jooquẽna. &7E Noa nipetirã Diore cajenirãre na joogʉmi na cajenirijere. Cajeni macarã na cajenirijere bʉgagarãma. Joo ecoogarãma jopepʉ cajeni ãnacʉre bairona. n6U —To bairi mʉja quena to bairona Diore cʉ jeniya. Mʉja cajeniro mʉja joogʉmi cʉ̃re mʉja cajenirijere. Jenicõa ãna mʉja bʉgagarã. Mʉja yaʉ jopepʉ cʉ capi jenirore bairona mʉja átigarã Diore cʉ jenirã. To bairo mʉja cajenicõa ãnoi jope pãri camajocʉ cʉ yaʉre cʉ cajoorore bairona mʉja joogʉmi Dio cʉ̃re mʉja cajenirijere. 5 Mʉjaare camaii nibaopʉcʉna jooquetiboʉmi, seeto cãnigabacʉ. Seeto cʉ mʉja cajeni netocõarore apii jooboʉmi. Yʉ cʉ patawãcoo janaato ĩi, jopere pã, mʉja jooboʉmi, ʉgariquere cʉ mʉja cajenirije cõo, na caĩñupʉ Jesu cʉ cabuerãre. V4% To bairo cʉ mʉja caĩro wii pupeapʉi mʉja yʉ́ bujoboʉmi: “Yʉ patawãcooquẽja. Mere jope yʉ bipecõawʉ. Yʉ punaa canirã áama. To bairi dope bairo áti mʉ yʉ joo majiquẽe,” ĩboʉmi. ~3u Apeye na caĩ buionemoñupʉ Jesu moquena: —Jĩcaʉ mʉja yaʉ cáaáteñaʉ aátacʉ ñami recomacapʉ cʉ catunu ejaro apei mʉja bapare cʉ tʉpʉ aáti ocõo bairo cʉ mʉja ĩborã: “Yʉ yaʉ, ʉgarique yʉ wajoya itia joroa pãre. Apei yʉ yaʉ aperopʉ cáaáteñaʉ aátacʉ tunu ejami. Cʉ yʉ canupe maa. To bairi mʉ yʉ jenii apʉ́,” cʉ mʉja ĩborã. 2 51c Caroorije jã cátajere majiritioya. Jã quena aperã caroorije jã na cátajere na jã majiritiogarã. Sataná caroorijere jãre cʉ cáti rotiro cʉ̃re jã matabojaya. B0 Ʉgarique ati rʉmʉ jã caʉgaparo cõo jã jooya. /} To bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Jesu: —Diore jeni nʉcʉbʉgorã, ocõo bairo cʉ ĩña mʉjaa:Jã Pacʉ, ʉmʉrecoo macacʉ, jĩcaʉna mʉ ã caroaʉ majuu, cáti nʉcʉbʉgopaʉ. Ati yepapʉ Caʉpaʉ majuu ãña. Ʉmʉrecoo macana caroaro mʉ caboorije átinucuma. To bairo na cátore bairona ati yepa macana quena mʉ caboorijere na áparo. . 7 Jĩca paʉ Jesu cʉ Pacʉ Diore jeni nʉcʉbʉgoʉ cájupʉ. Cʉ cajeni nʉcʉbʉgo yaparoro cʉ cabuei jĩcaʉ cʉ caĩñupʉ: —Jã Ʉpaʉ, Juan bautisari majocʉ cʉ cabuerãre Diore jeni nʉcʉbʉgoriquere na camajiowĩ. To bairi mʉ quena jãre majioña, cʉ caĩñupʉ. - *Mʉ baio co caapirije maca jetore catʉgooñape nibapa. María maca, “Jesu cʉ cabuiorijere yʉ apigo,” ĩo caroa macare átigamo. Yʉ cabuiorijere co caapiri wamere co majiritio joroque áti majiquetigarãma aperã, co caĩñupʉ Jesu Martare yua.,w )Jesu maca ocõo bairo co caĩ yʉyupʉ: —Marta, mʉa capee majuu paabaco seeto mʉ tʉgooñarique cʉti neto. +w (Marta maca ʉgarique quenoorique capee capaarique paibʉjayupo. To bairi Jesu tʉ co baio co caruiro tʉjʉri Jesure cʉ caĩñupo Marta: —Yʉ Ʉpaʉ, yʉa jĩcaona capee paarique yʉ áticõabapa. Atio yʉ baio yʉ átinemoquẽemo, cʉ caĩñupo. —¿To bairo co cabairijere co mʉ tʉgooñaquẽeti? “Mʉ jʉgocore co átinemoña,” co ĩña, cʉ caĩñupo Marta. j*M 'Jesu cʉ cajãa ejaro Marta baio María cawamecʉco Jesu tʉ caruiyupo, cʉ cabuiorijere apigo. !); &Jesu cʉ cabuerã mena aáteñaʉ aácʉ, caejayupʉ ape macaacãpʉ. Ti macapʉ cʉ caejaro Marta cawamecʉco cʉ cáatí rotiyupo co ya wiipʉ. H(  %To bairo cʉ caĩro: —Cʉ̃re cabopaca tʉjʉricʉ maca cãñupʉ cʉ̃re camaii, cʉ caĩñupʉ Jesure. To bairo cʉ caĩro: —Mʉ quena to bairona ája. Cʉ̃re cabopaca tʉjʉricʉ cʉ cátatore bairona ája, caĩñupʉ Jesu Moisé cʉ caucariquere caroaro cabueire yua. Jesús en la casa de Marta y María ]'3 $To bairi ti wamere buio majio yaparo ocõo bairo caĩ jeniñañupʉ Jesu Moisé ãnacʉ cʉ caucarique caroaro cabueire: —Tiere apii ¿dope bairo mʉ tʉgooñati? Camaja itiarã jee rutiri maja na caquẽ rocaricʉre cʉ catʉjʉyuparã. Naa itiarã catʉjʉricarã, ¿ni maca cʉ̃re cʉ camaiñupari? cʉ caĩ jeniñañupʉ Jesu. q&[ #Ape rʉmʉ yua, Samaria macacʉ topʉ ani, neto aágʉ aáteñari maja na cacanirã ejari wii ʉpaʉre niyeru cʉ cajooyupʉ. Pʉga rʉmʉ paarique wapayerique cõo cʉ cawapayeyupʉ. “Caroaro anire cʉ coteya,” ĩi cájupʉ. “Noo caboorije cʉ mʉ cátinemoro cabero acʉ́ mʉ yʉ wapayenemogʉ,” cʉ caĩñupʉ Samaria macacʉ ti wii ʉpaʉre yua. %' "Cʉ bopaca tʉjʉri cʉ tʉjʉ aá, cʉ na caquẽrique camiire cʉ caʉcoyeyupʉ. Ʉje wẽri rica oco mena cʉ cacoje ʉcoyeyupʉ, ʉje majuu mena quena. Áti yaparo juti ajeri mena cʉ camiire cʉ cadʉreyupʉ. Cabero cʉ yaʉ burro caumaʉ bui cʉ ne peo, cʉ canecoajupʉ. Cʉ ne aá, aáteñari maja na cacanirã ejanucuri wiipʉ cʉ cane ejayupʉ. Ne eja átiri, topʉ cʉ cacote ãñupʉ. /$W !Na caneto aáto bero ti wãna cáajupʉ́ apei Samaria macacʉ, judío maja na cateerã yaʉ. Cʉ maca na caquẽ rocaricʉre cʉ tʉjʉʉ cʉ cabopaca tʉjʉyupʉ. # Cʉ caneto aáto bero moquena apei Levita poa macacʉ cáajupʉ́. Cʉ quena to bairona cʉ tʉjʉʉ cʉ caowa netocoa aájupʉ. >"u To bairo cʉ na cáti cũ roca aáto bero jĩcaʉ sacerdote majocʉ ti wãpʉ cáaájupʉ. Ti wãpʉ aácʉ to bairo na cáti cũ rocaricʉre cʉ tʉjʉba, cʉ caowa netocoajupʉ. !  To bairo cʉ caĩro atie queti buio majiorica wame cʉ caĩ buioyupʉ Jesu: —Jĩcaʉ Jerusalẽi caro aáti wãpʉ Jericópʉ aácʉ caro aájupʉ. Topʉ cʉ cáaáto ma recomacapʉ jee rutiri maja tutuaro mena cʉ boca ñe átiri, cʉ pa camiye, cʉ jutii, cʉ apeye unie, nipetiro cʉ caema peocõañuparã. Cʉ bai yajibo joroque cʉ áti, cũ roca, cáaácoajuparã yua. < q To bairi, “Caroaro aperãre camaii ãñupi,” yʉ cʉ ĩato ĩi, ocõo bairo cʉ caĩ jeniñanemoñupʉ Jesure: —¿Noa una na ãti, “Aperãre camaipe ã,” caĩrã?  Tiere cʉ caĩro apii Jesu cʉ caĩñupʉ: —Cariapena mʉ ĩ. To bairo ácʉ Dio tʉpʉ mʉ anicõa aninucugʉ, cʉ caĩñupʉ. iK To bairo cʉ caĩro: —Ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Mʉ Ʉpaʉ Diore nipetiro seeto mʉ yeri mena cʉ maiña. Mʉ caocabʉtirije mena, mʉ catʉgooñarije mena Diore cʉ maiña. Aperã quenare na maiña mʉ majuuna mʉ rupaʉre mʉ camairore bairona,” ĩ ucarique ã, Jesure cʉ caĩ yʉyupʉ Moisé ãnacʉ cʉ caucariquere caroaro cabuei. <q To bairo cʉ caĩ jeniñaro: —¿Moisé cʉ caucarica pũuripʉ dope bairo ĩ ucarique to ãti? Mʉa tiere mʉ cabueata, ¿dope bairo mʉ tʉgooñati? cʉ caĩñupʉ Jesu. |q Moisé ãnacʉ cʉ caucariquere caroaro cabuei jĩcaʉ caejayupʉ Jesu tʉpʉ. Eja, ¿dope bairo yʉ cʉ ĩ yʉgabaupari ĩi? cʉ caĩ jeniñañupʉ Jesure: —Camajare camajioʉ, ¿dope bairo yʉ ácʉati Dio tʉpʉ anicõa aninucugʉ? # To bairo na ĩ, cʉ cabuerãre na tʉjʉ, aperã na caapiquẽtopʉ ocõo bairo na caĩñupʉ: —Ato capaʉpʉre mʉja catʉjʉnucuri wame, mʉja caapinucuri wamere catʉjʉgabajuparã capãarã tirʉmʉpʉ macana Dio ye quetire cabuiorã, maca ʉparã quena. To bairi mʉja maca tiere caapinucurã, catʉjʉrã aniri wariñuuña, na caĩñupʉ Jesu cʉ cabuerãre. Ejemplo del buen samaritano  #? To bairo cʉ Pacʉre cʉ ĩ, cʉ cabuerãre ocõo bairo na caĩñupʉ: —Yʉ Pacʉ nipetiro áti majiriquere yʉ cajoowĩ. Yʉ cãniere majiquẽema camaja. Jĩcaʉna ãmi yʉ Pacʉ Dio yʉ cãniere camajii. Yʉ Pacʉ cʉ cãnie quenare majiquẽema camaja. Jĩcaʉna yʉ ã cʉ cãniere camajii. Noa cʉ cãniere na yʉ camajioro na quena majigarãma yʉ Pacʉ cʉ cãniere, caĩñupʉ cʉ cabuerãre. =s To bairo cʉ cabuerãre ĩ yaparoʉ ocõo bairo cʉ Pacʉ Diore cʉ caĩñupʉ Jesu, Espíritu Santo wariñuu netoriquere cʉ cʉ cajooroi: —Caacʉ, mʉna mʉ ã ʉmʉrecoo, ati yepa quenare carotii. “Mere camajirã jã ã,” caĩ tʉgooñarãre yʉ cabuiorijere api majiriquere na mʉ jooquẽe. Aperã, “Caroaro jã majiquẽe Dio yere, cawimarãre bairona camajiquẽna jã ã,” caĩ tʉgooñarã macare yʉ cabuiorijere caroaro api majiriquere na mʉ joo. Caroaro na majiato ĩi api majiriquere na mʉ joo. To bairo mʉ cátiere tʉgooñari, “Caroaro mʉ áa,” mʉ yʉ ĩ wariñuu, Caacʉ. To bairo mʉ caboorore bairona na mʉ ájupa, caĩñupʉ Jesu cʉ Pacʉ Diore. 7g Wãtia mʉja carotiro apiri na cabutiro mʉja wariñuurã. To bairo mʉja cabairije to nibao joroquena ape wame maca seeto cãni wariñuuri wame majuu ã. Ʉmʉrecoopʉ Dio yarã na wamere cʉ cauca turi pũuropʉ cʉ cauca turicarã aniri maca seeto wariñuuña, na caĩñupʉ Jesu. Jesús se alegra  Tutuariquere mʉjaare yʉ cajoowʉ. To bairi aña, cotapa na mʉja cacʉtabao joroquena mʉja rooye tuuquetigarãma. Sataná cʉ catutuarije netoro cãniere áti rotiriquere mʉñʉja cajoowʉ. To bairi wãtia mʉja áti rooye tuu neto majiquẽema. ' To bairo na caĩro ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Satanáre carocawĩ Dio ʉmʉrecoopʉ cãnibatacʉre yʉ catʉjʉrona. Bʉpo cʉ cayaberijere bairona caña rui aámi Dio cʉ carocaropʉ. To bairi mʉjaare neto majiquẽema wãtia, Dio cʉ carericarã aniri. jM Cabero setenta cãnacãʉ majuu Jesu mena macana cʉ cabuio teña rotiricarã buio teña, tunu ejarã wariñuurique mena catunu ejayuparã. Tunu eja, Jesure cʉ caĩ buioyuparã: —Jã Ʉpaʉ, cayeri wãtia camajapʉ cajañarãre, “Jesucristo caapipajeerã jã cãnoi butiya,” nare jã cabuti rotiro nemoona butiwã. Jãre neto majiquẽema. K Na ĩ yaparo cʉ cabuerã, cʉ caroti jooricarãre ocõo bairo na caĩñupʉ: —Mʉja cabuiorijere caapirã yʉpʉre apirã áama. Mʉja cabuiorijere caapigaquẽna maca yʉrena apigaquẽna áama. Yʉre caapigaquẽna Dio yʉre cajooricʉ quenare apigaquẽna áama, na caĩñupʉ Jesu yua. Regreso de los setenta % Capernaum cawamecʉti maca macana quenare ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —“Ʉmʉrecoopʉ Dio tʉpʉ jã aágarã,” ĩ tʉgooñaqueticõaña mʉjaa. Mʉjaare regʉmi Dio caroorãre na cʉ capopiyeyenucuri paʉpʉ, na caĩ buioyupʉ Jesu Capernaum macanare.   To bairi Diore caapipajeequẽnare na cʉ capopiyeyeri paʉ cãnopʉ seeto mʉja popiyeyegʉmi. Tirʉmʉpʉ macana Tiro, Sidón macanare na cʉ capopiyeyericaro netoro mʉja popiyeyegʉmi Dio mʉja macare, na caĩñupʉ Jesu Corasín, Betsaida macanare. ;o To bairo na ĩ yaparo ocõo bairo caĩñupʉ Jesu Corasín, Betsaida cawamecʉti macari macanare: —Cabero rooro mʉja baigaro Corasín, Betsaida macanare. Tirʉmʉpʉ macana Tiro, Sidón macana quena mʉjaare yʉ cáti iñoorijere bairona na yʉ cáti iñoata na yeri wajoaboricarãma na maca. Nemoopʉna caroorije na cátajere jʉtiritiri áti janaboricarãma na maca. Mʉja maca caroorije mʉja cátiere mʉja janagaquẽe.  Mʉjaare cabooquẽnare rooro na baigaro Diore cabooquẽnare na cʉ capopiyeyeri paʉ cãnopʉ. Tirʉmʉpʉ macana Sodoma macanare na cʉ capopiyeyericaro netoro na popiyeyegʉmi Dio mʉjaare cabooquẽnare, na caĩñupʉ Jesu yua. Los pueblos desobedientes  “Mʉja ya maca macaje jita jã rʉporipʉre catujarijere pa bate cũrã jã áa. Jã cabuiorijere mʉja cabooquẽtie bui mʉja popiyeyegʉmi Dio ĩrã, to bairona jã áa. Ʉpaʉ Dio cʉ cãniere mʉja tʉpʉ jã buiorã ejabapʉ,” na mʉja ĩ buiogarã. y Ape macare mʉja caejaro ti maca macana mʉjaare na cabooquẽpata ti maca carecomacapʉ aáti, ocõo bairo na ĩña:  5 Ti macapʉ cariaye cʉnare na catioya. Ocõo bairo na ĩ buioya: “Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie quetire mʉja tʉpʉ jã buiorã ejawʉ,” na ĩ buioya. _ 7 Mʉja caejari maca macana caroaro mʉjaare na cabooro ʉgaya mʉjaare na canurijere.   Ti wiina caroaro mʉjaare na cãni rotiri wii jetona mʉja anicõagarã. Ti wiina mʉjaare na canurijere ʉga, eti, áti anicõaña. Mʉjaare na canurijere Dio ye quetire mʉja cabuiorije wapayerãre bairo ána átigarãma. To bairi ape wiiripʉ ʉga teñaquẽja.   Ti wii macanare to bairo na mʉja caĩ ñuu rotiro to bairona caroare na joogʉmi Dio. “Caroaro jã mena anicõaña,” mʉjaare caĩrãre mʉja caĩrore bairona caroare na joogʉmi Dio. Caroaro mʉjaare cãni rotiquẽna macare caroare na jooquetigʉmi Dio.  Maca ejarã mʉja caejari wii macanare na ñuu rotirã, “Caroa ãnaje mʉjaare cʉ joato Dio ati wii macanare,” nare mʉja ĩgarã.  Topʉ buio teñarã aána niyeru jãrica poari, apeye jãrica poari quenare jee aáqueticõaña. Rʉpo jutii jĩca bapa mʉja cacʉtape jetore jee aánaja. Ape bapa mʉja cawajoapere jee aáqueticõaña. Mapʉ aperãre na bocarã yoaro wadapeni tuaqueticõaña. |q —Aánaja mʉjaa, yʉ ye quetire buiora aána. Mʉjaare cauwiope to nibao joroquena mʉñʉja aá roti caroorã na cãnopʉ. To bairi waibʉcʉrã oveja cawimarã yaia jeto na cãnopʉ na cáaátore bairona mʉñʉja aá roti cauwioropʉre. "= Ocõo bairo na caĩ buioyupʉ: —Caoterique mere jũacoapa. Pairo majuu rica cʉticoapa. Cajeeparã maca jĩcaarãacã jeto ãma. To bairo caoterique ʉpaʉre cʉ jeniya. “Carica cajeenemoparãre jooya,” cʉ ĩ jeniya, caĩñupʉ. —Capãarã majuu ãma yʉ ye quetire caapipajeeparã. To bairi Diore cʉ jeniya, aperã nare cabuiorã na cãninemoparore bairo ĩrã, na caĩñupʉ Jesu cʉ cabuerãre. k Q Cabero mari Ʉpaʉ Jesu aperã cʉ ye quetire cabuio teñaparãre setenta majuu na cabejenemoñupʉ. Nare beje, cʉ cáaápa macaripʉre na cáaá jʉgoyecʉti rotiyupʉ. Pʉgarã, pʉgarã jeto na cabuio teña aá rotiyupʉ. c? >To bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩ buioyupʉ Jesu: —Jĩcaʉ cʉ paarique paabaopʉcʉna, apeye unie macare tʉgooña tunuoʉ, cʉ paariquere caroaro to baiquetio joroque baiimi. To bairona baiimi yʉ cabuei nibaopʉcʉna apeye macare catʉgooñaʉ. To bairo cãcʉ Dio ye macare caroaro átiquẽcʉmi, cʉ caĩñupʉ Jesu yua.8i =Apei ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Jesure: —Ʉpaʉ, mʉ mena yʉ aágʉ. Mʉ mena aágʉ jʉgoye yʉ ya wii macanare, “Aácʉ yʉ áa,” na yʉ ĩ buio tʉjaʉpa mai. lQ <To bairo cʉ caĩro: —Yʉre caapi nʉcʉbʉgoquẽna na majuuna na yarãre na coteato yʉ tʉpʉ cãniquetiparãre. Mʉ maca yʉ mena ajá. Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie quetire aperãre na buio teñaña, cʉ caĩbajupʉ Jesu. fE ;Apei macare cʉ caĩñupʉ Jesu: —Adʉja yʉ mena. To bairo cʉ cʉ caĩro: —Ʉpaʉ, yʉ pacʉ tʉpʉ yʉ anigʉ mai cʉ cabai yajiparo jʉgoye. Cʉ cabai yajiro bero mʉ mena yʉ aágʉ, cʉ caĩñupʉ Jesure. /W :To bairo cʉ caĩro: —Waibʉcʉrã na cãni paʉri cʉgoma. Minia quena cʉgoma na ria batiripʉ na cacaniri paʉri. Yʉ maca camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ anibaopʉcʉna yʉ cacaniri paʉ maa. To bairi yʉ mena mʉ cáaáteñaata caroa paʉ mʉ cʉgoquetiboʉ, cʉ caĩñupʉ Jesu. D~ 9Ape macapʉ na cáaá neto aáti paʉna jĩcaʉ nare cabocayupʉ. Na boca, Jesure cʉ caĩñupʉ: —Ʉpaʉ, yʉ quena yʉ aágʉ nipetiro mʉ cáaá teñaropʉ, mʉ cabuei anigʉ. ;}o 8Camajare jĩaʉ acʉ́ mee yʉ cabaiwʉ. Na catioʉ acʉ́ maca yʉ cabaiwʉ, na caĩñupʉ Jesu. Cabero ape macapʉ cáaá netocoajuparã yua. Los que querían seguir a Jesús +|O 7To bairo na caĩro Jesu maca na tʉjʉ, ocõo bairo na caĩ tutiyupʉ: —Tiere to bairo mʉja caĩ tʉgooñaata cariape mʉja caĩ tʉgooñari wame me ã. 6{e 6To bairi Samaria macana Jesure cʉ na cabooquẽto apirã cʉ cabuerã Jacobo, Juan ocõo bairo Jesure cʉ caĩ jeniñañuparã: —Ʉpaʉ, ¿ʉmʉrecoopʉ cãni pero nare cajoepa pero mari rui roticõacʉti? ¿Elías tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ cátatore bairona mari ánaati? cʉ caĩ jeniñañuparã. z# 5To bairi ti maca macana Jesu na tʉpʉ cʉ cacani ejaro cabooquẽjuparã, mari catʉjʉteerã tʉpʉ Jerusalẽpʉ cáaápaʉ ãmi ĩrã. ^y5 4To bairi aperã cʉ mena macanare na cabuio roti joo jʉgoyeyeyupʉ, yʉ cacanipa paʉre jenibojaya ĩi. To bairi naa, cʉ mena cãna Samaria yepa cãni macapʉre Jesu cʉ cacanipa wiire camaca yuura aájuparã.  =~|{{Oyyy.x8w vvut!rqpp.nn&mEl’To bairo na cáti ani paʉ cʉ jʉgocʉ wejepʉ capaaricʉ tunu acʉ́ na cabajarijere caapi tunu ajupʉ. ~|uAni yʉ macʉre, ‘Bai yajiricʉmi,’ yʉ ĩ tʉgooñanucubapʉ. Bai yajiquẽjupi. Catiyupi. Cáaá yajiricʉre yʉ macʉre cʉ yʉ tʉjʉ bʉga,” na caĩ wariñuuñupʉ cʉ pacʉ cʉ ʉmʉare. To bairi boje rʉmʉ cáti wariñuuñuparã. 3{_“Wecʉre cʉ jĩarã aája, caroaro caricʉcʉ mari canunucuecʉre. Yʉ macʉ cʉ catunu ejarijere boje rʉmʉ mari áato, yʉ macʉ cʉ catunu ejarijere wariñuurã. dzATo bairo cʉ caĩrije to nibao joroquena cʉ pacʉ na caĩñupʉ cʉ ʉmʉare: “Uwaro jutii caroare jeerãja cʉ cajañapere. Wamo jãrica beto cʉ cajãpa beto, rʉpo jutii cʉ cacʉtape jeerãja,” na caĩñupʉ. jyMTo bairo cʉ caboca tʉjʉro, “Caacʉ, rooro mʉ yʉ caoca apipajeequẽpʉ. Dio quenare rooro cʉ yʉ caoca apipajeequẽpʉ. To bairi, ‘Yʉ macʉ ãmi,’ yʉ ĩqueticõaña yucʉra yua,” cʉ caĩñupʉ cʉ pacʉre. mxS’To bairo ĩ tʉgooñari cʉ pacʉ tʉpʉ catunucoajupʉ yua. Topʉ cʉ catunu aáto jõpʉna cʉ catʉja ató cʉ pacʉ maca cʉ catʉjʉjoyupʉ. Topʉna cʉ tʉjʉjori, cʉ atʉ boca, cʉ wamo ñe, cʉ capabarioyupʉ. 7wgMʉ macʉre bairo yʉ cʉgoqueticõaña yucʉra yua. Jĩcaʉ mʉ ʉmʉ mʉre capaabojari majocʉre bairo yʉ cʉgoya,’ yʉ pacʉre cʉ yʉ ĩgʉ,” caĩ tʉgooñañupʉ. Lv“Yʉ pacʉ tʉpʉ catunu aápaʉ yʉ ãcʉ. Tunu ejaʉ ocõo bairo cʉ yʉ ĩgʉ: ‘Caacʉ, rooro mʉ yʉ caoca apipajeequẽpʉ. Dio quenare to bairona rooro cʉ yʉ caoca apipajeequẽpʉ. Uu#To bairi rooro baibacʉ cʉ yeripʉ ocõo bairo caĩ tʉgooñañupʉ: “Capãarã yʉ pacʉ ʉmʉa na ʉgarique petiquẽto. Yʉ maca ¿nope ĩi atopʉ yʉ ñigo riacʉti yʉa?” caĩ tʉgooñañupʉ. t3To bairi na coteipʉ caroorije yejea na caʉgarijerena caʉgaganucuñupʉ, seeto ñigo riabacʉ. Camaja noa aperã cʉ caʉgarique nuquẽjuparã. s Ñigo riabacʉ ti yepa macacʉre capaarique jenii aájupʉ. To bairi ti yepa macacʉ maca cʉ yejeare cʉ canu cote rotiyupʉ. rCʉ niyeru cʉ cawapaye re petiro bero ti yepapʉ quena caʉgarique peticoajupe. To bairo to cabairo seeto cañigo tamʉo jʉgoyupʉ. q  Noo cãnacã rʉmʉ bero meena cabai maca cʉ ye apeye uniere nipetiro jee, aperopʉ cayoaropʉ cáaáteñaʉ aácoajupʉ. Topʉ cʉ cáaáteñari paʉpʉ cʉ ye niyeru cʉ pacʉ cʉ caricawobatajere caroorije cʉ caboorijerena cawapaye re peticõañupʉ. p/ Cabai maca cʉ pacʉre ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: “Caacʉ, mʉ cacʉgorijere mʉ cabai yajiro bero carecomaca yʉ cʉgo ʉjagʉ. To bairi nemoona yʉ ricawoya yʉ cacʉgo ʉjapere,” cʉ caĩñupʉ. To bairo cʉ caĩro na pʉgarãpʉrena na caricawoyupʉ cʉ yere yua. o  Ape wame queti buio majiorica wame cabuioyupʉ Jesu moquena: —Jĩcaʉ camajocʉ cʉ punaa caʉmʉa pʉgarã cãñuparã. Dn Cariapena mʉñʉja ĩ: Co cawariñuurore bairona wariñuu netogʉmi Dio cʉ tʉ macana mena camajocʉ carooʉ caroorije cʉ cátajere jʉtiriticõari cʉ cawajoaro, na caĩñupʉ Jesu. Km Ti tiire bʉgacõaripʉ wariñuo aperãre co yarãre, co mena macanare na pi neobomo, yʉ wariñuunemoña mʉja quena na ĩo. “Yʉ niyeru tii cayajirica tiire yʉ bʉgacõawʉ,” na ĩbomo. lApe wame na caĩ queti buio majioñupʉ Jesu moquena: —Cãromio pairo cawapacʉti tiiri pʉga wamo cõo cãnacã tii cacʉgoo jĩca tii cayajiro tʉjʉo jĩa bujuricarore jĩa buju átiri to cãnacã paʉpʉre owa macabomo, ti tiire bʉgago. DkTo bairi ocõo bairo mʉñʉja ĩgʉ: Oveja cayajiricʉre cʉ cabʉga wariñuurore bairona, jĩcaʉ ũcʉ caroorije cʉ cátajere cʉ cajʉtiriti wajoa reata ʉmʉrecoopʉre Dio cʉ tʉ macana mena wariñuu netogʉmi. Aperã, “Cañuurã jã ã. Caroorije maa jãra. To bairi jã jʉtiritiquẽe,” caĩ tʉgooñarã macare na jʉgo tʉjʉ wariñuuquetigʉmi Dio cʉ tʉ macana mena, na caĩ buioyupʉ Jesu. El ejemplo de la moneda perdida Jj Wariñuuri cʉ ya wiipʉ tunu eja, aperã cʉ yarãre, cʉ mena macanare neñapo rotiboʉmi. “Cʉ yʉ bʉgawʉ yʉ oveja cayajiricʉre. Mʉja quena yʉ wariñuunemorã ajá,” na ĩboʉmi. =iuCʉ maca bʉgacõaripʉ cʉ ne apa, wariñuuboʉmi. —Jĩcaʉ cien ovejare cacʉgoʉ jĩcaʉ cʉ cabauquẽpata nare noventa y nueve majuu carʉjarãre caroa ta cãni paʉpʉ na cũcõari cayajiricʉre cʉ macaʉ aáboʉmi. RgTo bairo na caĩro apii ocõo bairo na caĩ buio majioñupʉ Jesu: *fMTo bairi fariseo maja, aperã judío majare cabuerã roorije Jesure cʉ caĩ wada pai coteyuparã: —Ani caroorãre na bapacʉti ʉganucumi, caame ĩñuparã. e Camaja yere gobiernore niyeru jeebojari maja, aperã caroorã quena Jesu tʉpʉ caejanucuñuparã, cʉ cabuiorijere apigarã. d9#Õwa turique quena ñuuquetiboro caocaaquẽtie aniri. Carepe aniboro. Noa yʉre caapirã yʉ caĩ buiorijere caroaro apiʉjaya, caĩñupʉ Jesu.wcg"’Moa caocaarije ñuubʉja. Caocaaquẽtie macare dope bairo apeye unie ʉgariquepʉre jaña maniboro. nbU!To bairi yʉ cabuerã anigarã caroaro tʉgooña jʉgoya mʉja cátipere. Na cacõoña jʉgoricarore bairona ája. To bairi nii cʉ yere maii tiere cacũ aáweogaquẽcʉ yʉ mena macacʉ ani majiquetigʉmi, na caĩñupʉ Jesu. a To bairi apei ʉpaʉ maca jõpʉna cʉ yarã jĩari maja pato mena cʉ cãno, “Mari ame quẽqueticõato,” ĩi, cʉ queti joʉmi. ~`uTo bairo quena jĩcaʉ ʉpaʉ apei ʉpaʉ mena cʉ caame quẽparo jʉgoye ocõo bairo tʉgooñaʉmi: “¿Yʉa peeto bʉjaacãna yʉ ʉmʉa mena cʉ maca yʉ netobʉjaro caʉmʉacʉcʉre cʉ yʉ ame quẽ ocabʉtibocʉti?” ĩ tʉgooñaʉmi. Y_+“Ani capairi wiire átigabajupi. Yaparo majiquẽjupi,” cʉ ĩ epeborãma. t^aCʉ cacõoña jʉgoquẽpata ti wii recomaca cãnona cʉ niyeru cʉ cawapayerique peticoaboro. To bairi cʉ cátibata wiire áti yaparo majiquetiboʉmi. To bairo cabairijere tʉjʉrã aperã cʉ ĩ epeborãma ti wiire capaabatacʉre. ]—Jĩcaʉ caʉmʉari wiire átigʉ cʉ niyerure cõoña jʉgoʉmi, ti wiire paarique wapa ¿yʉ cawapayepe to ejagabapari? ĩi. G\Yʉa yʉ popiye tamʉogʉ. Apei yʉ cabuei anigabaopʉcʉna, “Cʉ cabairicarore bairo yʉ popiye tamʉogatee yʉa,” caĩi ũcʉ maca yʉ mena macacʉ aniquetigʉmi, na caĩñupʉ Jesu. $[A—Aperã mʉja camairo netoro yʉre maiña. Yʉre mʉja camairo netoro aperã macare mʉja camaiata yʉ mena macana mʉja ani majiquetigarã. To bairi mʉja pacʉare, mʉja nʉmoare, mʉja punaare, mʉja bairãre, mʉja cãniecʉtie quenare mʉja camairo netoro yʉre maiña. ZCamaja capãarã Jesure cʉ caʉja aájuparã. To bairo na cabairo Jesu na amejore nʉca tʉjʉri, ocõo bairo na caĩñupʉ: Jesu maca ocõo bairo cʉ caĩ buio majioñupʉ: —Jĩcaʉ caroaro boje rʉmʉ áti ʉgagʉ caquenooñupʉ. Quenoo yaparori capãarã majuure na cáatí roti joobajupʉ. ;PoTo bairo Jesu cʉ caĩro apii jĩcaʉ cʉ mena caʉgaʉ ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Jesure: —Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ cʉ mena caʉgaparã wariñuugarãma, cʉ caĩñupʉ. dOATo bairo mʉ cáto wariñuuriquere mʉ joogʉmi Dio. Na maca mʉ ʉga roti ame majiquẽema. Mʉ maca to bairo ácʉ Dio yarã caroarã na catunu catiri paʉpʉre caroa majuure mʉ bʉgagʉ. El ejemplo de la gran cena Na ĩ yaparo, “Yʉ mena ʉgaya,” cʉ caĩricʉre, ocõo bairo cʉ caĩ buioyupʉ Jesu: —Mʉa aperãre mʉ mena na ʉga rotii mʉ mena macanare, mʉ bairãre, mʉ yarãre, pairo cacʉgorãre na pijoqueticõaña. Nare mʉ capijoata na quena mʉre ʉga rotirã mʉ pijo ameborãma. Nare mʉ capijo jʉgorique wapare bairona mʉ ĩrã mʉ ĩborãma. ^L5 Nii, “Cãni majuʉ yʉ ã, cʉ majuuna caĩ tʉgooñaʉ cawatoa macacʉ cʉ anio joroque cʉ cũgʉmi Dio.” “Cawatoa cãcʉ yʉ ã yʉa,” caĩi maca aperã netoro cãcʉ anigʉmi, na caĩ buioyupʉ Jesu. MK To bairi mʉja na caʉga rotiata caʉjaro maca ruiya mʉjaa. To bairo mʉja cabairo tʉjʉʉ mʉjaare caʉga rotiricʉ mʉja ĩgʉmi, “Yʉ yaʉ, atobʉjaacã ʉparã mena ruiya,” ĩboʉmi. To bairo mʉja cʉ caĩro apirã mʉja tʉ caruirã boboro tʉjʉquetigarãma. “Ati maja cañuurã ãñupa,” mʉja ĩgarãma. DJ Cʉ caejaro, “Ani ʉpaʉ cʉ caruiparore wamʉnʉcaña. Jõ maca ruija,” mʉja ĩboʉmi mʉjaare capijoricʉ. To bairo mʉja cʉ caĩro aperã na catʉjʉjoro boboro mʉja baiborã. >Iu—Wamo jiarica boje rʉmʉ mʉjaare na caʉga rotiata ʉparã na caruirijere ruigaqueticõaña. Ʉparã yepʉre mʉja caruiata jĩcaʉ mʉja beropʉ caʉpaʉ maca ejaboʉmi. 1H[Fariseo majocʉ, yʉ tʉpʉ na ʉgaato ĩi, cʉ capijoricarã caroa paʉri ʉparã na caruirijepʉre na cabeje ruiro tʉjʉri ocõo bairo na caĩ buioyupʉ Jesu: aG;Na maca dope bairo cʉ caĩ yʉ majiquẽjuparã yua. Los invitados al casamiento zFmCʉ tunu aá rotiri bero cʉ̃re catʉjʉ coterãre ocõo bairo na caĩñupʉ: —Mʉja yaʉ burro, o wecʉ oco jeerica opepʉ cʉ caroca jãa aápata nemoona cʉ mʉja ne buuborã yerijãrica rʉmʉ to nibao joroquena, na caĩñupʉ Jesu. 9EkTo bairo na cʉ caĩ jeniñaro dope bairo cʉ caboca ĩ yʉquẽjuparã. To bairi cariaʉre cʉ pañari cʉ cacatioyupʉ Jesu. Cʉ catio yaparo cʉ catunu aá rotiyupʉ. :DmTo bairi judío majare cabuerãre, fariseo maja quenare na cajeniñañupʉ Jesu: —Yerijãrica rʉmʉ cãno ¿Moisé cʉ caucarique cariaye cʉnare to catio rotiquetibaupari? GCTopʉ Jesu riape majuure cãñupʉ jĩcaʉ rupaʉna cabipii. ;B qJĩca rʉmʉ na yerijãrica rʉmʉ cãno Jesu caʉgaʉ aájupʉ fariseo majocʉ ʉpaʉ jĩcaʉ cʉ ya wiipʉ. Topʉ cʉ cãno fariseo maja seeto Jesure cʉ catʉjʉ coteyuparã. A  #To bairi mʉja cãni paʉre rocagʉmi Dio. Cariapena mʉñʉja ĩ. Mere to cõona yʉ mʉja tʉjʉ tʉja. Yʉre mʉja tʉjʉnemoquetigarã ati yepapʉ yʉ catunu atíparo jʉgoye. Ti paʉ cãno yʉre tʉjʉrã ocõo bairo yʉre mʉja ĩgarã: “Cajʉgoyepʉ Dio, ‘Cʉ yʉ joogʉ,’ cʉ caĩricʉna ãmi Jesu. Cañuu majuucõaʉ ãmi,” yʉre mʉja ĩgarã, caĩñupʉ Jesu.Y@+ "—Mʉjaa Jerusalén macana Dio ye quetire cabuiorãre cajĩa rerã mʉja ã. Mʉja tʉpʉ Dio cʉ cabuio roti joobanare ʉ̃ta rupaa mena care jĩarã mʉja ã. Mʉjaare maii capee yʉ tʉpʉ mʉñʉja pi neonucugabapa. Ãboco co punaacãre maio nare co cajee neo cũrore bairona mʉñʉja átiganucubapa. Yʉre mʉja booquẽe. q?[ !Bujuye ape rʉmʉpʉ yʉ eja aágʉ Jerusalẽpʉre. To bairi yucʉ, bujuye, to bairona áticõa ãcʉ yʉ áa mai Jerusalẽpʉ yʉ caeja aáparo jʉgoye. Topʉ ejaʉ to cõona yʉ áti janacõagʉ tiere. Jĩcaʉ maca Dio ye quetire buiori majocʉ aperopʉ Jerusalén cãniquẽtopʉ jĩa ecoorique maa, na caĩñupʉ Jesu. To bairi Jerusalẽpʉ na cajĩapaʉ yʉ ã ĩi, to bairo na caĩ buioyupʉ Jesu fariseo majare. To bairo na ĩ, ocõo bairo caĩñupʉ Jesu Jerusalén macanare: 6>e To bairo cʉ na caĩro: —Herodere caĩtorique paiire ocõo bairo cʉ ĩ buioya: “ ‘Yucʉ, bujuye camaja na yeripʉ cajañarã wãtiare na yʉ buu rebojagʉ mai. Cariayecʉna quenare na yʉ catiogʉ. Bujuye ape rʉmʉ maca to cõona yʉ áti yaparogʉ,’ ĩmi Jesu,” cʉ ĩña Herodere. Y=+ Jesu to bairo camajare cʉ cabuiori paʉna fariseo maja jĩcaarã cʉ tʉpʉ caejayuparã. Cʉ tʉpʉ eja, ocõo bairo cʉ caĩñuparã: —Ʉpaʉ Herode mʉ jĩagami. To bairi uwaro aperopʉ aácʉja. :<m To bairo cabairi paʉre ocõo bairo baigaro: Ati yʉteapʉ cãna jĩcaarã cawatoa cãna na caĩ tʉgooñabatana maca ʉparãre bairo anigarãma Dio tʉpʉ. Aperã ati yʉteapʉ cãna jĩcaarã caʉparã cãna una maca topʉre cawatoa cãna anicõagarãma, caĩñupʉ Jesu. Jesús llora sobre Jerusalén x;i To bairi camaja nipetiropʉ macana Dio tʉpʉ ejagarãma. Topʉ cʉ mena ʉga ruigarãma, na caĩñupʉ Jesu. *:M Topʉ Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ Abraham, Isaá, Jacobo, Dio ye quetire cabuioricarã tirʉmʉpʉ macanare Dio tʉpʉ cãnare na mʉja tʉjʉgarã. Na tʉjʉrã, “Marire recõañupi,” mʉja ĩ tʉgooñarique paigarã. “¡Agʉ!” mʉja ĩ otigarã, seeto tʉgooñarique pairique mena. 9! To bairo cʉ mʉja caĩro, “Mʉñʉja majiquẽe, mere mʉñʉja ĩwʉ. Aperopʉ aánaja. Caroorã mʉja ã nipetiro,” mʉja ĩgʉmi. I8  To bairo cʉ caĩro ocõo bairo mʉja ĩcõa ani bʉgañagarã: “Jãana mʉ mena jã cabapacʉti eti ʉganucuwʉ. Jã ya macapʉre Dio ye quetire mʉ cabuio teñawʉ,” cʉ mʉja ĩgarã. 7 Apeye na caĩ buio majioñupʉ Jesu moquena: —Wii ʉpaʉ cʉ cabia jãato bero cʉ jopepʉ cañoje tʉjʉnucurãre bairona mʉja anigarã Dio tʉpʉre jãagarã. To bairi mʉjaa, “Ʉpaʉ, jã pã jõo joʉ ajá,” cʉ mʉja ĩbagarã. To bairo mʉja caĩrijere mʉja yʉquetigʉmi. “Mʉjaare yʉ majiquẽe. Noo macana mʉja ãnaa ta, mʉñʉja majiquẽe,” mʉja ĩcõagʉmi. @6y —Capãarã Dio tʉpʉ ejagabaopʉnana eja majiquetigarãma, Diore canʉcʉbʉgoquẽna aniri. Mʉja maca Diore caapi nʉcʉbʉgorã caéjaqueti jopeacãpʉ cajãa aánaacãre bairona mʉja ã, jĩcaarãacã aniri. To bairi ti jopeacãpʉ cajãagarãre bairo maca anicõaña Dio cʉ catʉjoorije átiri. :5m To bairo cʉ caĩ buio aátopʉ jĩcaʉ Jesure cʉ caĩ jeniñañupʉ: —Jã Ʉpaʉ, ¿petoacã na nicʉti Dio cʉ cacatiorã mʉ tʉpʉ caneto ejaparã? To bairo cʉ caĩro: x4i Cabero Jesu Jerusalẽpʉ aácʉ cʉ caneto aáto cãnacã macapʉrena camajare na cabuio neto aájupʉ. U3# Ocõo bairo caĩñupʉ Jesu moquena: —Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie queti ati wamere bairo ã: Cãromio pan átigo trigo pocare itia bapa jee átiri oco mena pʉgo ajuomo. Cabero moquena tiepʉre petoacã levadura na caĩrijere ajuomo, to wauato ĩo. Tieacã mena co caajurona pan cãnipa bʉrʉa pairo wauacoato yua. Tieacã cawauorije ti bʉrʉa nipetiro cawauarore bairona Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie queti quena ati yepa nipetiropʉ jeja batecoato. La puerta angosta 2 Z1- Ocõo bairo na caĩ buio majioñupʉ Jesu moquena: —Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie queti ocõo bairo ã: Jĩcaʉ cʉ ya wejepʉ jĩca ape mostasa cawamecʉtii rica apeacãre oteimi. Tii putiro pairicʉ majuu bʉcʉaro. To bairi tiipʉre minia eja, na ria bati cãnipere peorãma tii rʉpʉripʉre. Tii apeacãre bairona ani jʉgo Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie queti. Cabero pairicʉ cabʉtirore bairona nipetiropʉ cʉ ye queti jeja aáto. Minia to na capeja ani wariñuurore bairona camaja Jesure apipajeeri yerijã wariñuuriquere bʉgagarãma ĩi, to bairo caĩ buioyupʉ Jesu. El ejemplo de la levadura 0 / To bairo cʉ caĩro apirã cʉ capunijini tʉjʉricarã maca nipetiro dope bairo cʉ caĩ wada canamu majiquẽjuparã. Aperã maca camaja pato cawariñuuñuparã Jesu caroaro cʉ cáti iñoorijere tʉjʉrã. El ejemplo de la semilla de mostaza . To bairona atio Abraham ãnacʉ pãrameo quenare yerijãrica rʉmʉ to nibao joroquena co cátipe ã. Cõre canetoope ã Sataná yoaro jiaricarore bairo co cʉ cátibatajere. Yerijãrica rʉmʉ to nibao joroquena to bairo co cátipe ã, caĩñupʉ. 3-_ To bairo cʉ caĩrijere apii mari Ʉpaʉ Jesu ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Seeto caĩto pairã majuu mʉja anicõa. Yerijãrica rʉmʉ to nibao joroquena mʉja yarãre wecʉare, o burrore jia tu nʉcoricarãre na popiori na tʉ̃ga aá átiri ocore na mʉja tĩaborã na etirica paʉpʉre. K, Neñapo buerica wii ʉpaʉ Jesure cʉ capunijini tʉjʉyupʉ, yerijãrica rʉmʉrena co cariaye cʉtiere co cʉ canetooro tʉjʉri. Punijini tʉjʉri, camajare ocõo bairo na caĩñupʉ: —Seis rʉmʉrina ã paarica rʉmʉri. To bairi ti rʉmʉri paarica rʉmʉri jetore netoo rotira ajá mʉja cariaye cʉtiere. Yerijãrica rʉmʉ capaaya mani rʉmʉre mʉja cariaye cʉtiere netoo rotira atíqueticõaña, na caĩñupʉ ti wii ʉpaʉ to cãnare. 4+a To bairo co ĩna, cʉ wamori mena co cañu peoyupʉ. Co cʉ cañu peorona mere cariape cawamʉ poyupo. Wamʉ pona, Diore, “Seeto ñuubʉja,” caĩ wariñuuñupo. j*M Jesu cõre co tʉjʉ, co capijoyupʉ: —Mʉ cariaye cʉtiere mʉ yʉ netoocõa, co caĩñupʉ. -)S Ti wiipʉ cãñupo cãromio cáaá wamʉnʉca po aá majiquẽco. Yeri wãti to bairo co baio joroque co cájupʉ. Dieciocho cʉmari to bairo cabai ãco cãñupo. u(c Jĩca rʉmʉ yerijãrica rʉmʉ cãno neñapo buerica wiipʉ camajare na ĩ buio ãcʉ cájupʉ Jesu. 9'k To bairo cʉ caĩro: “Ʉpaʉ, mari rocaquẽna mai. Tii pʉtore yʉ yejea aju õwa tuuñagʉ, ¿ape cʉma to rica cʉtiquetibocʉti? ĩi. To carica cʉtiqueticõaata to cõona mari queti rocacõagarã,” cʉ caĩñupʉ cʉ capaabojaʉ, caĩ buioyupʉ Jesu. Tiere to bairo ĩi camaja na cawajoapere na yʉ yuugʉ mai, nemoona na yʉ popiyeyequetigʉ ĩi, to bairo caĩñupʉ. Jesús sana en día de descanso a una mujer jorobada & 2%] Carica mano tʉjʉri cʉ ya wejere capaabojaʉre ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: “Itia cʉma aápá. Atii ricare jeegʉ nairoacã yʉ tʉjʉ atínucubapa. Jĩca unoacã yʉ bʉgaquẽe. To bairi tiire queti rocacõaña. Cañuuquẽtii majuuna apeye caroa macare yʉ caoteborore mata tʉjʉnucu.” $w To bairo na ĩri bero queti buio majiorica wame ocõo bairo na caĩ buioyupʉ Jesu: —Jĩcaʉ camajocʉ cʉ ya wejepʉre higuera cawamecʉtii yucʉre caoteyupʉ. Cabero, “Mere rica cʉticoato,” ĩi catʉjʉ aábajupʉ. Carica mañupe. [#/ To bairo cabaiquẽjupa. Mʉja quena caroorije mʉja cátajere tʉgooñarique pairi mʉja cawajoaquẽpata to bairona mʉja tamʉo yajigarã mʉja quena, na caĩñupʉ Jesu. El ejemplo de la higuera sin fruto ~"u —Ape wame quenare mʉñʉja ĩ buio. Siloépʉ na cawe nʉcorica tutu capua ña aáto dieciocho cãnacãʉ camaja cajĩa ecooyuparã ti tuture. Aperã Jerusalén macana netoro caroorije cána aniri jĩa ecooricarãma, ¿mʉja ĩ tʉgooñati? V!% To bairo cabaiquẽjupa. Cariape mʉñʉja ĩ buiogʉ. Mʉja quena caroorije mʉja cátajere tʉgooñarique pairi mʉja cawajoaquẽpata to bairona mʉja tamʉo yajigarã mʉja quena, na caĩñupʉ Jesu. V % To bairo na caĩ buiorijere apii ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —¿Dope bairo mʉja ĩ tʉgooñati mʉjaa? Na yarã aperã netoro caroorije cána aniri jĩa ecooricarãma, ¿mʉja ĩ tʉgooñati?  % Jesu camajare cʉ cabuio ani paʉ aperã cʉ tʉpʉ caejayuparã. Eja, Pilato, ti maca ʉpaʉ jĩcaarã Galilea macanare na cʉ cajĩa rotiriquere Jesure cʉ cabuioyuparã. Pilato ocõo bairo na cáti jĩa rotiyupʉ. Na maca waibʉcʉrãre jĩa joe buje mʉgori Diore áti nʉcʉbʉgorã cátibajuparã. To bairo na cáti ani paʉna Pilato cʉ cajĩa rotiricarã ejari, na cajĩa recõañuparã. % ;To bairi presopʉ mʉja na cajooro nipetiro mʉja cawapamorijere mʉja cawapaye peoquẽpata mʉja buuquetiborãma, na caĩñupʉ Jesu.?w :Apei, “Rooro yʉ mʉ ájupa, to bairi yʉ mʉ wapamo,” mʉjaare ĩ tutiri, ʉparãpʉre cʉ cawadajãgaro nemoo cʉ mena oca quenoocõaña. Cʉ mena mʉja caoca quenooquẽpata ʉpaʉ jues tʉpʉ mʉja jooboʉmi. Cʉ mena mʉja caoca quenoata jues tʉpʉ mʉja jooquetigʉmi. To bairo mʉja caĩ oca quenooquẽpata jues tʉpʉ mʉja cʉ cajooro cʉ maca polisía maja ʉpaʉre cʉ pijo átiri, presopʉ mʉjaare cʉ cũ rotiboʉmi. =s 9’¿Nope ĩrã mʉja majuuna, “Atie cariape macaje cátipe ã,” mʉja ĩ tʉgooña beje majiquẽeti? ¿Nope ĩrã mʉja majuuna caroare mʉja tʉjʉ beje majiquẽeti? oW 8Mʉjaa ʉmʉrecoo macajere dope bairo cabaurije tʉjʉrina ati yepa macajere to bairona baigaro bai, mʉja ĩ tʉjʉ maji. To bairo catʉjʉ majirã nibaopʉnana, ¿Nope ĩrã ato cõo mʉñʉja cáti iñoobatie macare to bairo ĩgaro áa, mʉja ĩ majigaquẽeti? To bairi, “Camajirã jã ã,” caĩtorã mʉja ã. Procura ponerte en paz con tu enemigo y 7Wino cajõcʉ nʉgoa macai to capapuro tʉjʉrã, “Ajigaro bai,” mʉja ĩ. To bairo mʉja caĩrore bairona ajiro. mS 6Camajare ocõo bairo na caĩ buionemoñupʉ Jesu moquena: —Muipʉ cʉ caroca jãa atí nʉgoa macare oco bʉrʉri mʉja catʉjʉata, “Oco ocagaro bai,” mʉja ĩ tʉjʉ majirã. To bairo mʉja caĩrore bairona ocaro. *M 5Jĩcaʉ yʉ boogʉmi. Apei maca yʉ booquetigʉmi. To bairi capacʉ cʉ macʉ mena ame tutigarãma. Capaco co maco mena ame tutigarãma. To bairona ame bai punijinigarãma jĩcaʉ yʉre caboʉ, apei maca yʉre cabooquẽcʉ, to bairo anibana, caĩñupʉ Jesu. Las señales de los tiempos iK 4Camaja jĩcaʉ punaa nibaopʉnana, “Jĩcarona caroaro mari anigarã,” ĩ majiquetigarãma. 3_ 3“Ati yepapʉ ejami Jesu, caroa ãnajere joogʉ,” yʉ ĩ tʉgooñaquẽja. Yʉ caejarije jʉgori camaja ricati yʉ cãniere tʉgooñabana ame tuti, ame quẽgarãma. V% 1’Ati yepapʉ yʉ caejawʉ, Dio Espíritu Santore camaja na yeripʉre joʉ acʉ́. Na yʉ cajooparo jʉgoye yʉ capopiye tamʉope anigaro. To bairi yʉ capopiye tamʉope uwaro to cayaparoro yʉ boobapa.  21 0Apei cʉ paa coteri majocʉ macare cʉ caboorijere cariape cáti majiquẽcʉ cʉ cãnoi jĩabʉjana cʉ popiyeyegʉmi cʉ macare. To bairi na ʉpaʉ caroaro cʉ caboorijere cáti majirãre, “Caroaro ája,” na ĩgʉmi. Aperã na netoro camajirã macare, “Seeto majuu na netoro caroaro ája,” na ĩgʉmi na ʉpaʉ. “Jĩabʉjana camajirã netoro camajirã mʉja ã. To bairi caroaro ája mʉjaa,” na ĩgʉmi. To bairi mʉja cáti majiri wame cõo mʉja cátipere boomi Dio, caĩñupʉ Jesu. Jesús es causa de división +O /To bairi paa coteri majocʉ cʉ ʉpaʉ cʉ caboorijere majibaopʉcʉna cʉ carotirijere átiquẽcʉna cabai botioʉ ũcʉre seeto cʉ popiyeyegʉmi cʉ ʉpaʉ. % .“Yʉ ʉpaʉ di rʉmʉ, noo capaʉ cãno majuu tunu atígʉmi,” cʉ caĩ majiqueti paʉna cʉ tunu ejaboʉmi cʉ ʉpaʉ yua. Tunu eja, caroaro cʉ cacotequetajere tʉjʉ, aperã caroorã, cʉ̃re caapipajeequẽna menapʉ cʉ rocacõaboʉmi caroorã na cãnopʉre. dA -Cʉ̃re carotibojaʉ rooro cʉ cápata, “Yoaro bauquetigʉmi yʉ ʉpaʉ,” ĩ tʉgooñari, cʉ ʉpaʉ paari majare na quẽ, jibiorique caeti pairã mena eti cumu, ʉga paca, cʉ cabaiata rooro popiyeye ecooboʉmi. xi ,Cʉ wariñuu tʉjʉri, “Nipetiro yʉ yere yʉ ẽoro macacʉ carotii mʉ anigʉ,” cʉ ĩ, ʉpaʉ jõʉmi. B} +To bairo cʉ ĩri aperopʉ aáteñaʉmi. Cáaáteñaʉ aátacʉ tunu ejaʉ cʉ yere carotibojaʉ cʉ caĩ rotiricarore bairona caroaro cʉ cáto tʉjʉ, seeto cʉ wariñuu tʉjʉʉmi.  w *To bairo cʉ caĩro Jesu caĩnemoñupʉ moquena: —Ʉpaʉ jĩcaʉ aperopʉ aágʉ jʉgoye cʉ paabojari majocʉ jĩcaʉre ocõo bairo cʉ ĩimi: “Yʉ paabojari majare na capaapere na rotiya. Na caʉgapere to cãnacã rʉmʉ na jooya.”  / )To bairi Pedro maca Jesure cʉ cajeniñañupʉ: —Ʉpaʉ, ¿atie camaja nipetirore na buioʉ mʉ ĩti? O ¿jã jetore que buioʉ mʉ ĩti?   (To bairona yʉ quenare, “To capaʉ majuu tunu ejagʉmi jã Ʉpaʉ,” mʉja ĩ majiquetigarã. To bairi caroaro yʉ catunu atípere tʉgooñarã caroaro yʉ caboorije jetore áticõa aninucuña, na caĩñupʉ Jesu. El siervo fiel y el siervo infiel ] 3 'Ape wame quenare tʉgooñaña. Wii ʉpaʉ, “Ati ñami to capaʉ majuu ejagʉmi jee rutiri majocʉ,” ĩ majiquẽcʉmi. Cʉ camajiata caroaro bipe, caniquẽcʉna coteboʉmi, jee rutiri majocʉ jãaremi ĩi. O  &To bairi ñami recomaca o cabuju atí paʉ cacaniquẽnare cʉ cabʉga ejarã aniri wariñuurãma. To bairi nare bairona cátiparã mʉja ã, yʉ catunu atíparo jʉgoye mʉja yeri quenoo yuurãa. 1[ %Caniquẽnana caroaro cʉ̃re cayuuricarã aniri na ʉpaʉ cʉ catunu ejaro seeto wariñuurãma. Cariapena mʉñʉja ĩ buio. To bairo na cabairo na ejaʉ na ʉpaʉ nemoo ʉgarica cajawapʉ na rui roti, ʉgarique na ricawo nuʉmi. Cʉ majuuna na ʉpaʉ nibaopʉcʉna na ʉgarique ricawo nuʉmi. K $Cʉ paari maja na ʉpaʉ wamo jiarica boje rʉmʉ cãno cʉ cáaáto bero cʉ catunu ejaparore cʉ yuurãma. To bairi tunu ejaʉ jopepʉ na cʉ cajeniñaro apirã nemoo cʉ boca pã jõorãma. &E #—Yʉ catunu atípere tʉgooñari mʉja yeri macajere caroaro quenoocõaricarã ani yuuya. Jĩa bujurique pẽo bujuricarore bairo átana anicõaña. r] "Mʉja camai netorije cãnopʉre caroaro tʉgooñari tie jetore mʉja tʉgooñacõa aninucugarã. To bairi Dio ye maca jetore áti tʉgooñacõaña, caĩ buioyupʉ Jesu. Hay que estar preparados Ocõo bairo caĩ buionemoñupʉ Jesu: y !Mʉja ye apeye uniere mʉja cacʉgorijere joo, wapa jeeya. Wapa jeeri, cabopacarãre na jooya. Ati yepa macaje caboapere tʉgooñaquẽja. Dio ye, caboaquetipe macare tʉgooñaña. Dio tʉpʉ mʉja cacʉgope capetiquẽtie anicõa anigaro. Topʉre jee rutiri maja manigarãma. Topʉ mʉja cacʉgorijere caroorã unaacã caʉga rooye tuu reparã manigarãma ʉmʉrecoopʉre. iK Ocõo bairo caĩ buionemoñupʉ Jesu: —Petoacã cãna yʉ yarã mʉñʉja ĩ. Tʉgooñarique pai uwiqueticõaña. Mʉja Pacʉ Dio mʉjaare tʉjʉ wariñuumi. To bairi cʉ mena caroare cacʉgoparã mʉja cãno boomi. w To bairi Dio ye macare tʉgooña nʉcʉbʉgo netoña, ati yepa macaje apeye unie macare boo neto tʉgooñaquẽnana. To bairo mʉja cabairo mʉja joonemogʉmi Dio ati yepa macaje mʉja caboo rʉjarijere, caĩ buioyupʉ Jesu. Riqueza en el cielo + Ati yepa macana Diore canʉcʉbʉgoquẽna seeto tʉgooñama tiere. Mʉja macare mʉja cacʉgopere majitʉgami mʉja Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉ. [/ To bairi seeto tʉgooñarique paiqueticõaña mʉja caʉgapere, mʉja caetipere. (I To bairona bai tie ta. Yoaro mee catí, canaiori paʉ cãnona jini, ape rʉmʉ peropʉ joe re ecoocõaro. To bairo yoaro mee cajinipe to nibao joroquena caroa cabaupere joomi Dio tie tare. To bairi, “Mari roquere mari cacʉgopere mari joogʉmi Dio,” cʉ ĩ tʉgooña nʉcʉbʉgoya. r~] ’Oóre tʉgooñañajate. Paaquẽtona bʉcʉa, owa, caroa baucõa. Jutii to cajañapere paaquẽe. To bairi paaquetibaopʉtona caroaro bau, mari ñicʉ jãa ãnana ʉpaʉ Salomón ãnacʉ caroa jutii cʉ cajañarique netoro. l}Q To bairi wame cáti majiquẽna aniri apeye unie quenare catʉgooñarique paiquetiparã mʉja ã. V|% Ʉmʉabʉjaro mʉja bʉcʉanemo aá majiquẽna, seeto tʉgooñabaopʉnana. U{# Miniare na tʉgooñaña. Caoterã me ãma naa. “Mari caoterije caricacʉto tiere mari ʉgagarã,” caĩrã me ãma. Na caʉgape quenoo cũrica wiiri cãnipe quenare cacʉgorã me ãma. To bairo cabairã na nibao joroquena na numi Dio. To bairi mʉja quenare mʉja cotegʉmi Dio, miniacã netoro cʉ cámáirã mʉja cãno maca. gzG Dio marire carupeoricʉ aniri mari caʉgapere, mari cajañapere mari joo majimi tie quenare. $yA To bairo na ĩ yaparo cʉ cabuerãre ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu moquena: —Ape wame mʉñʉja ĩgʉ: Ati yepa macajere seeto tʉgooñaqueticõaña. Dope bairo mʉja cabaipere, mʉja cacʉgopere, mʉja caʉgapere, mʉja cajañapere nipetiro tʉgooñarique paiqueticõaña. x3 Ti wamere queti buio majio yaparo ocõo bairo na caĩ buioyupʉ Jesu: —To bairona ãmi jĩcaʉ Diore catʉgooñaquẽcʉ apeye unie jetore camai jee cũ cʉgoʉ. Cabopacaʉre bairo cʉ tʉgooña tʉjʉmi Dio maca cʉ ũcʉre, na caĩñupʉ Jesu. Dio cuida a sus hijos 7wg To bairo cʉ caĩ tʉgooñaro tʉjʉri Dio maca ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: “Mʉ tʉgooña majiqueti majuucõa mʉa. Ati ñamina mʉ bai yajicoagʉ. Bai yajiri bero mʉ cacʉgobatajere mʉ cʉgo wariñuu majiquetigʉ. Aperã maca tiere cʉgo ʉjagarãma,” cʉ caĩ buioyupʉ Dio, caĩñupʉ Jesu. ?vw To bairo yʉ cáto yoaro petiquetigaro to bairo yʉ cáti quenoo cũrique. To bairi yʉ yerijãgʉ. Yerijã, caroa ʉga, eti, wariñuu yʉ áticõa anigʉ,” caĩ tʉgooñañupʉ. h~~/|{zyyTxzwiv tssrfqpfonKKIIGRFdE-DPCRBB@~?>>&=;To bairi cʉ cabuerã pʉgarã ti macapʉre cáaájuparã. Ti macapʉre eja, burrore cabʉga ejayuparã Jesu na cʉ caĩ jooricarore bairona. Aperã, “¿Nope ĩrã cʉ mʉja popioti?” mʉja na caĩata, “Jã Ʉpaʉ cʉ boomi,” na ĩña, na caĩ jooyupʉ Jesu. K—Aánaja jĩ macapʉ. Ti macapʉ ejarã cʉ mʉja bʉgagarã burro cawamaʉ, na cajia nʉcoricʉ, na capejañaquẽcʉre. Cʉ tʉjʉ bʉga, cʉ popiori, yʉ tʉpʉ cʉ̃re mʉja neapá. V%Aá, pʉga macari Betfagé, Betania cawamecʉti macariacã tʉpʉ caejayupʉ. Ti macariacã Olivo ʉ̃taʉ na caĩricʉ pʉtore cãñupe. Topʉ ejaʉ cʉ cabuerã pʉgarãre ocõo bairo na caĩ jooyupʉ: q[To bairi atie queti buio majiorica wame ĩ buio yaparo Jesu cáaácoajupʉ, Jerusalẽpʉ aácʉ. c ?To bairi ati maja yʉre catʉjʉ teericarã ʉpaʉ yʉ cajãaro cabooquetanare na jee ajá. Na jee atíri na jĩacõaña yʉ catʉjʉrona,” na caĩñupʉ caʉpaʉ, na caĩ buioyupʉ Jesu. Jesús entra en Jerusalén U #To bairo cʉ na caĩro: “Cariape mʉñʉja ĩ. Noa maca na cacʉgorije mena caroaro cánare netobʉjaro na yʉ joonemogʉ. Aperã maca na cacʉgorije mena caroaro cátiquẽna aniri na cacʉgobatiere cáti renucurã maca cʉgoquetigarãma. To bairi ani cʉ cacʉgorijeacã quenare cʉ emari cʉ jooya pairo cawapataricʉ macare. { o’To bairo na cʉ caĩro: “Ʉpaʉ, mere pairo pʉga wamo cõo cãnacã tii cʉgomi,” cʉ caĩñuparã. [ /To bairo cʉ ĩ, topʉ catʉjʉnucurãre ocõo bairo na caĩñupʉ: “Anire cʉ yʉ cajoobata tiire cʉ emaña. Cʉ emari, pʉga wamo cõo cãnacã tiiri cawapatanemoricʉ macare cʉ jooya,” na caĩñupʉ.  To bairi yʉ niyeru tiire niyeru cũrica wiipʉ to macanare na mʉ caquenoo cũ rotipe anibajupa, to ani bʉnemoato ĩi. To bairi topʉ mʉ cacũata cabero tunu ejaʉ pairo cãniere cabʉnemorique menare niyeru tiire yʉ neboricʉ,” cʉ caĩñupʉ cʉ ʉpaʉ. c?To bairo cʉ caĩrijere apii cʉ ʉpaʉ ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: “Yʉ mʉ caĩrije jʉgori rooro mʉ cátajere yʉ majitʉga. Mʉ ñuuquẽjupa mʉa. To bairi mʉ yʉ popiyeyegʉ. Jocʉna, ‘Aperã yere na cawapatarijere cajei ãmi yʉ ʉpaʉ,’ yʉ mʉ ĩ. ‘Yʉ cawapatabao joroquena yʉ wapa jooquetiboʉmi,’ mʉ ĩ tʉgooñabacʉ. ]3’Cʉ bero apei caejayupʉ moquena. Eja, cʉ ʉpaʉre ocõo bairo jocʉna cʉ caĩñupʉ: “Ʉpaʉ, tutuaro carotii mʉ ã. Aperã na capaa wapatarijere cajei mʉ ã. To bairi, ‘Yʉ capaa wapatarije to nibao joroquena yʉ wapa jooquetiboʉmi,’ yʉ caĩ tʉgooña uwiwʉ. To bairo mʉ cátinucurijere tʉgooñari mʉ niyeru tiire jutiiro ajero mena umari caroaro mʉ yʉ caquenoo cũ cotebojawʉ. Ʉ̃jʉ, mʉ niyeru tiire neña,” cʉ ʉpaʉre cʉ caĩñupʉ. To bairo cʉ caĩro: “Jĩca wamo cõo cãnacã macarire yʉre carotibojapaʉre mʉ yʉ jõogʉ mʉre,” cʉ caĩñupʉ cʉ ʉpaʉ. (ICʉ bero apei caejayupʉ moquena. “Yʉ ʉpaʉ, yʉ mʉ cajoepa tii mena jĩca wamo cõo cãnacã tiirire yʉ wapatanemowʉ,” cʉ caĩñupʉ cʉ ʉpaʉre.  To bairo cʉ caĩro: “Caroaro mʉ ájupa. Caroaro paa cotebojari majocʉ mʉ ãñupa. Õcoacã mʉ yʉ cajoorique menana caroaro mʉ ájupa. To bairi pʉga wamo cõo cãnacã macarire yʉre carotibojapaʉre mʉ yʉ jõogʉ,” cʉ caĩñupʉ cʉ ʉpaʉ. 7Caeja jʉgoʉ ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: “Ʉpaʉ, yʉ mʉ cajoepa tii mena yʉ wapatanemowʉ pʉga wamo cõo cãnacã tiirire,” cʉ caĩñupʉ. To bairo cʉ na caĩ joorije to nibao joroquena cʉ maca na caʉpaʉ jõocõaricʉpʉ catunu ejayupʉ cʉ ya macapʉre. Tunu eja, cʉ yarã cʉ caniyeru jooricarãre na capijoyupʉ, niyeru mʉñʉja cajoorique mena ¿noo cõo mʉja cawapata bʉori? na ĩ majigʉ. LCʉ ya maca macana majuu maca caʉpaʉ cʉ cãnipere cabooquẽjuparã. To bairi cʉ cáaáto bero aperãre ocõo bairo na caĩ jooyuparã: “Cʉ̃re jã ʉpaʉ cʉ cãnipere jã booquẽe.” >u Cʉ cáaáparo jʉgoye cʉ paabojari majare pʉga wamo cõo cãnacãʉre na capiyupʉ. Na piri, to cãnacãʉpʉrena niyeru tiiri pairo cawapacʉtiere jĩca tiiri jeto na cajooyupʉ. Na joo, ocõo bairo na caĩñupʉ: “Yʉ camano atie niyeru wajoa wapayeya, pairo niyeru to bʉato ĩrã,” na caĩñupʉ. Z~- To bairi ati wame na caĩ buio majioñupʉ Jesu: —Jĩcaʉ apeyere carotii aperopʉ cáaájupʉ, ʉpaʉ ãnajere yʉre na jõoato ĩi. “Cabero na caʉpaʉ jõocõaricʉpʉ yʉ tunu atígʉ,” caĩñupʉ. H}  “Camajare na netoo catioʉ acʉ́ yʉ cáapʉ́,” Saqueore Jesu cʉ caĩrijere caapiyuparã to macana. To bairo na caapiro buio majiorica wame mena na caĩ buionemoñupʉ Jesu. Jerusalén tʉacãna ãcʉ to bairo na caĩñupʉ. Na maca, “Nemoo ati yepare carotii jãagʉmi Jesu,” caĩ tʉgooñabajuparã. N| To bairi cayajiricarãre bairo cãna Diore catʉgooñaquẽnare na macaʉ acʉ́ yʉ cáapʉ́ ati yepapʉre. Na maca bʉga, na yʉ netoo catiogʉ, caĩñupʉ Jesu. El ejemplo de las diez monedas ,{Q To bairo cʉ caĩro: —Yucʉ ati wii macanare mʉjaare netoo catiomi Dio caroorije mʉja cátibatajere. Mʉ quena Abraham pãramerã mena macacʉna mʉ ã. )zKSaqueo maca wamʉnʉcari ocõo bairo mari Ʉpaʉ Jesure cʉ caĩñupʉ: —Ʉpaʉ, yʉ cacʉgorije apeye uniere cabopacarãre na yʉ ricawo nunigʉ carecomacai. Aperã yere na ĩtori yʉ majuuna yʉ cajeewʉ. To bairi ĩtori na yʉ caemaricaro netobʉjaro na yʉ tunuogʉ. Jĩca tii niyeru tiire na ĩtori yʉ caemaricaro bero to cãmata bapari cãnacã tii maca na yʉ tunuogʉ, Jesure cʉ caĩñupʉ Saqueo. By}To bairi Saqueo tʉpʉ Jesu cʉ cáaáto tʉjʉri ocõo bairo caame ĩñuparã camaja aperã: —¿Nope ĩi caroorije cáti paii tʉpʉre cʉ anigati? cʉ caĩ wada paiyuparã Jesure. $xATo bairo cʉ caĩro apii Saqueo uwaro wariñuurique mena Jesure cʉ cabocaʉ rui ajupʉ. Rui atí, Saqueo cʉ ya wiipʉ cʉ cajʉgo aájupʉ Jesure. Ww'Topʉ cʉ capejaro caejayupʉ Jesu cʉ capejari paʉ ẽoro majuu. Eja, Saqueore cʉ catʉjʉ mʉgoñupʉ. Cʉ tʉjʉ mʉgo: —Saqueo, uwaro rui ajá. Yucʉ mʉ ya wiipʉ yʉ anigʉ, cʉ caĩñupʉ Jesu. {voTo bairi Jesu cʉ caneto aápa wãpʉ cʉ jʉgoye atʉ aá, yucʉpʉ cawamʉ pea aájupʉ, Jesure cʉ tʉjʉgʉ. u7Jesu cʉ cáatíere apii seeto cʉ catʉjʉgabajupʉ. Camaja capãarã na cãni mataro dope bairo cʉ cáti tʉjʉ majiquẽjupʉ, ʉmʉaquetibacʉ. "t=Ti macapʉre cãñupʉ Saqueo cawamecʉcʉ. Cʉ̃a gobiernore camaja yere niyeru jeebojari maja ʉpaʉ cãñupʉ. To bairi caapeye unie paii cãñupʉ. Cs Jesu Jericó na caĩri macapʉ eja, neto aácʉ cájupʉ. 3r_+To bairo Jesu cʉ caĩri paʉna catʉjʉ bʉga majicõañupʉ yua. To cõona Diore, “Ñuu majuucõa,” ĩri, Jesure cʉ caʉjacoajupʉ catʉjʉquetibatacʉ. To bairo cʉ cáto catʉjʉrã maca nipetiro seeto: —Caroaro majuu áami Dio, cʉ caĩ wariñuu nʉcʉbʉgoyuparã Diore yua.=qs*To bairo cʉ caĩro: —“Yʉre tʉjʉ majio joroque áti majiimi,” yʉre mʉ ĩ tʉgooña nʉcʉbʉgoyupa. To bairi catʉjʉ bʉgaʉ mʉ anicõagʉ, cʉ caĩñupʉ Jesu. Fp)—¿Ñe uniere mʉ yʉ cátibojapere mʉ booti? cʉ caĩ jeniñañupʉ Jesu. To bairo cʉ caĩ jeniñaro: —Ʉpaʉ, yʉ cape catʉjʉ bʉga majipere yʉ boo, Jesure cʉ caĩñupʉ. Eo(To bairo cʉ caĩ awajarijere apii Jesu catua nʉcañupʉ. Tuanʉca átiri cʉ̃re capi awajaʉre aperãre cʉ tʉpʉ na catʉ̃ga atí rotiyupʉ Jesu. Cʉ tʉpʉ cʉ na cane ejaro: n''To bairo cʉ caĩ awajarijere apirã: —¡Awajaqueticõaña! ¡Janaacʉja! cʉ caĩ tutiyuparã Jesu jʉgoye cáaána maca. To bairo na caĩ tutirije to nibao joroquena seeto caĩ awajanemoñupʉ moquena: —¡Ʉpaʉ David ãnacʉ pãrami, yʉre bopaca tʉjʉya! 1m[&To bairo na caĩro apii caawajajoyupʉ: —¡Jesu! ¡Ʉpaʉ ãnacʉ David pãrami, Dio cʉ cajooricʉ mʉ ã. To bairi yʉre bopaca tʉjʉya! caĩ pi awajayupʉ. ilK%To bairo cʉ caĩ jeniñaro: —Jesu Nasaré macacʉ neto aácʉ áami, cʉ caĩñuparã. _k7$Camaja capãarã na canetorijere apii: —¿Dope bairo to baiti? caĩ jeniñañupʉ. ~ju#Jesu Jericó na caĩri macapʉ cʉ cáaáto ma tʉre caruiyupʉ catʉjʉquẽcʉ. Caniyeru jeni ruinucuñupʉ. \i1"Cʉ cabuerã to bairo cʉ caĩrijere caapi majiquẽjuparã. “To bairo ĩi ĩmi,” caĩ majiquẽjuparã. Jesu to bairo cʉ caĩ buiorije caapi majiña manie cãñupa. Jesús sana a un ciego de Jericó 5hc Topʉ yʉ caejaro apero macana mena yʉre ĩ epe, yʉ roo epe, yʉre ʉcoo eo re tuti, yʉre átigarãma. To bairo áticõari judío maja cãniquẽnare yʉ joogarãma, cʉ bapeya, cʉ jĩaña na ĩrã. Yʉ na cajĩaro bero itia rʉmʉ bero yʉ tunu catícõagʉ, na caĩñupʉ Jesu cʉ cabuerãre. g!Af{Jesu cʉ cabuerã mena jeto doce cãnacãʉre aperobʉjaacã na pi aá, ocõo bairo na caĩ buioyupʉ: —Caroaro apiya. Yucʉacã Jerusalẽpʉ mari aágarã. Topʉ yʉ caejaro rooro yʉre átigarãma. Tirʉmʉpʉ macana Dio ye quetire buiori maja nipetiro yʉre na caĩ ucariquere bairona yʉre baigaro. {eoTo bairo cʉ caĩro: —Cariape mʉjaare yʉ ĩ. Jĩcaʉ ũcʉ cʉ ya wii, cʉ pacʉa, cʉ bairã, cʉ nʉmo, cʉ punaa nare cʉ cáaáweocoapata Dio cʉ caboorije macare átigʉ, capee caroa cʉ cacʉgo jʉgorique netoro bʉganemogʉmi ati yepapʉre. Bai yajiri bero cʉ cacaticõa anipe quenare bʉgagʉmi, na caĩñupʉ Jesu yua. Nuevamente Jesús anuncia su muerte dcOcõo bairo cʉ caĩñupʉ Pedro: —Ʉpaʉ, jã cacʉgorijere jã wiirire nipetiro jã cáaáweocõawʉ, mʉ mena macana anigarã. ubcTo bairo na caĩro: —Camaja na cáti majiquẽtiere cáti majii ãmi Dio. Cʉ jeto na netoo majimi. a1To bairo cʉ caĩro: —Baiyupa to bairo cariape mʉ caĩata noa majuu Dio tʉpʉ eja majiquẽnama, cʉ caĩñuparã cʉ̃re caapirã maca. <`qCameyo na caĩi waibʉcʉ capaii apopota yita wẽ pĩorica opeacãre cʉ caame butigaata majiriobʉja. To bairona majiriobʉja, caapeye unie pairã Dio tʉpʉ na cáaágabatie. _To bairo cʉ cabairo tʉjʉʉ ocõo bairo caĩñupʉ Jesu: —Caapeye unie pairãre majiriobʉja Dio tʉpʉ eja aágabapata. k^OTo bairo Jesu cʉ caĩrijere apii seeto catʉgooñarique paiyupʉ, caapeye unie paii aniri. 4]aTo bairo cʉ caĩro: —Jĩca wame mʉ rʉja. Mʉ cacʉgorijere nuni wapa jee peticõaña. Tie mʉ cawapa jeerijere cabopacarãre na ricawo nuni peocõaña. To bairo ácʉ ʉmʉrecoopʉre pairo cañuu netorijere mʉ cʉgogʉ. To bairo áti yaparo to cõona yʉ mena ajá, cʉ caĩñupʉ Jesu. \!To bairo cʉ caĩro: —Tie Dio cʉ carotiriquere mere cawimaʉacã ãcʉpʉ tie nipetiro yʉ cáti bʉtiwʉ, Jesure cʉ caĩñupʉ. Z[-Dio cʉ caroti cũriquere mʉ majii: “Áti eperico cʉtiqueticõaña. Camajare jĩaquẽja. Aperã na yere emaqueticõaña. Ĩtoqueticõaña. Mʉ pacʉ, mʉ pacore na nʉcʉbʉgoya,” cʉ caĩñupʉ Jesu. dZATo bairo cʉ caĩro: —¿Nope ĩi cañuʉ yʉ mʉ ĩti? Dio jĩcaʉna cañuʉ ãmi. QYJĩcaʉ judío majare carotii Jesure cʉ cajeniñañupʉ: —Jesu, caroaro camajare cabuei mʉ ã. Cañuʉ mʉ ã. To bairi yʉre buioya. ¿Ñee uniere yʉ ácʉati cacaticõa anipere bʉgagʉ? >XuCariape mʉñʉja ĩ. Ati maja cawimarã yʉre na caboorore bairo cabaiquẽna maca Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ aáquetigarãma, na caĩñupʉ Jesu yua. Un joven rico habla con Jesús W#To bairo na caĩ matarijere apii Jesu maca cawimarãre na pijori ocõo bairo na caĩñupʉ cʉ cabuerãre: —Cawimarã yʉ tʉpʉ na aparo. Na mataqueticõaña. Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ cáaáparã ãma ati maja cawimarãre bairona caroaro yʉre catʉgooñarã. V Aperã na punaare cajee ajuparã Jesu tʉpʉ, Jesu nare cʉ ñiga peoato jã punaare ĩrã. To bairo nare na cáto tʉjʉrã Jesu cʉ cabuerã maca nare matagabana: —Cawimarãre na jee atíqueticõaña, Jesure cʉ patawãcoorema, na caĩñuparã. {Uo—Cariape mʉñʉja ĩ buio: Cʉ̃ cañuuquetacʉ maca mere caroorije cʉ cátajere majiritioricʉpʉ cʉ ya wiipʉ catunucoajupʉ. Apei fariseo majocʉ maca caroorije cʉ cátajere camajiritioya mácʉna catunucoajupʉ. To bairi jĩcaʉ, “Aperã netoro cañuʉ yʉ ã,” caĩ tʉgooñaʉ ũcʉ cawatoa cãcʉ cʉ anio joroque cʉ cũgʉmi Dio. Apei maca, “Cawatoa cãcʉ yʉ ã,” caĩi ũcʉ macare aperã netoro cãcʉre cʉ cũgʉmi Dio, na caĩñupʉ Jesu. Jesús bendice a los niños cT? Apei gobiernore camaja yere niyeru jeebojari majocʉ maca jõpʉna macapʉ tuacõari catʉjʉ mʉgogaquẽjupʉ, caroorije cʉ cátajere bobobacʉ. “Seeto caroorije paii yʉ ã,” ĩ jʉtiriti netocõari ocõo bairo Diore cʉ caĩ jeniñupʉ: “Dio, carooʉ majuu yʉ ã. Yʉre bopaca tʉjʉya,” caĩ jeniñupʉ Diore, na caĩñupʉ Jesu. RS To cãnacã semana pʉgani ʉgaquẽcʉna mʉre yʉ jeni nʉcʉbʉgonucu. Yʉ capaarije wapa pʉga wamo cõo cãnacã tiiri niyeru tiirire wapataʉ, jĩca tiire mʉ yʉ joonucu,” Diore caĩbajupʉ. PR Fariseo majocʉ maca Dio wiipʉre jãa, ejanʉca, ocõo bairo caĩñupʉ, Diore jenigabacʉ: “Dio, aperãre bairo yʉ aniquẽe. Cajee ruti pairã, cátito pairã, cáti epericarã cʉnare bairo yʉ aniquẽe. Jĩ gobiernore camaja yere niyeru jeebojari majocʉ, cʉ̃re bairo yʉ aniquẽe. To bairi mʉre yʉ ĩ wariñuu. .QU —Caʉmʉa pʉgarã Dio wiipʉ jenira aána cáaájuparã. Jĩcaʉ fariseo majocʉ cãñupʉ. Apei gobiernore camaja yere niyeru jeebojari majocʉ cãñupʉ. XP) Jĩcaarã to macana ocõo bairo caĩ tʉgooñañuparã: “Cañuurã majuu jã ã. Aperã maca caroorã ãma.” To bairo caĩ tʉgooñarãre atiere queti buio majiorica wamere na caĩ buioyupʉ Jesu: eOCCʉ na cajeniro nemoo na átibojagʉmi. To bairi yʉa ati yepapʉ tunu acʉ́pʉ ¿caroaro yʉre caapipajee nʉcʉbʉgo jenirãre na yʉ bʉgaʉati? na caĩñupʉ Jesu. El ejemplo del fariseo y el cobrador de impuestos |NqDio maca cʉ yarã cʉ cabejerã nairoacã cʉ na cajeniro na átibojagʉmi. Yoaro mee na átibojagʉmi Dio maca. IM Ti wamere na ĩ buio yaparo ocõo bairo na caĩ buioyupʉ Jesu cʉ cabuerãre: —To bairona cájupʉ jues cañuuquẽcʉ. Co caapiquẽjupʉ nairoacã co cajenirije to nibao joroquena. qL[To bairo canʉcʉbʉgoquẽcʉ yʉ anibao joroquena atio cawapearico nairoacã yʉ jeni patawãcoomo. To bairi co yʉ átinemogʉ. Cõre yʉ cátinemoquẽpata yʉ quepeboʉ nairoacã co cajenio ejanucuro,” caĩ tʉgooñañupʉ. gKGNemoona co cátinemogaquẽjupʉ. Nairoacã to cãnacã nina cʉ̃re co caĩ jeniroi ocõo bairo caĩ tʉgooñañupʉ: “Diore cáti nʉcʉbʉgoquẽcʉ yʉ ã yʉa. Camaja quenare na caboori wamere yʉ tʉgooñaquẽe. ?JwCʉ ya macapʉre jĩcao cawapearico nairoacã ocõo bairo cʉ caĩ jenio ejanucuñupo: “Yʉ átinemoña. Yʉre catʉjʉ tutii ñuuquẽto yʉre átinucumi,” cʉ caĩnucubajupo. II —Jĩca macare ʉpaʉ jues cãñupʉ, caroorije cánare capopiyeye rotii. Diore canʉcʉbʉgoquẽcʉ cãñupʉ. Camaja dope bairo na caboori wamere nare cátinemogaquẽcʉ cãñupʉ. DH Ocõo bairo caĩñupʉ Jesu cʉ cabuerãre: —Diore cʉ jeninucuña, “Apiquẽcʉmi,” ĩ tʉgooñaquẽnana. To bairo na ĩ, ocõo bairo queti buio majiorica wame na caĩ buioyupʉ: G/%To bairo cʉ caĩro: —¿Atie noopʉ to bairije to bairoati? cʉ caĩ jeniñañuparã cʉ cabuerã. To bairo cʉ na caĩ jeniñaro: —Yucaa na cawʉ amejorero tʉjʉrã, “Caboaʉ ãcʉmi,” mʉja ĩ maji. To bairona yʉ catunu atópʉ caroaro mʉja majigarã. “Mere caroorã, Jesure caapipajeequẽnare na cʉ capopiyeyeri paʉ ejatʉga,” mʉja ĩ majigarã, na caĩ buioyupʉ Jesu.Fy$Caʉmʉa pʉgarã wejepʉ paa anigarãma. Jĩcaʉre cʉ yʉ ne aágʉ. Apei tuagʉmi, yʉre caapipajeequẽcʉ aniri. -ES#Ʉmʉreco cãno yʉ caejaata cãromia pʉgarã ʉgarique cawãia tʉjʉnucurã anigarãma. Jĩcaore co yʉ ne aágʉ. Apeo tuagomo, yʉre caapipajeequẽco aniri. zDm"Na caĩ buionemoñupʉ Jesu moquena: —Yʉ catunu atí paʉ ñami cãno caʉmʉa pʉgarã jĩca arʉarena canigarãma. To bairo na cabairi paʉna ejaʉ, jĩcaʉre cʉ yʉ ne aágʉ. Apei maca tuagʉmi, yʉre caapipajeequẽcʉ aniri. YC+!Noa na majuuna na caboorijere cáticõa ãna maca yajigarãma. Aperã maca na majuuna na caboorijere átiquẽnana Dio cʉ caboorije macare cána caroa na cãnicõa anipere bʉgagarãma, caĩ buioyupʉ yua. 3B_ Lote nʉmo co cabairiquere tʉgooñaña. Co ya maca, Sodoma caʉ̃ro co apeyere maibaco seeto catʉgooñarique paiyupo. To bairi Dio co carocayupʉ Lote nʉmore, apeye uniere seeto co catʉgooña mai pairije bui. To bairi cõre bairo baiqueticõaña. Apeye uniere tʉgooña mai tunuoqueticõaña. jAMYʉ caejari paʉ cãnore jĩcaarã na ya wiiri tʉbʉja capaa ãna na ya wiiripʉre na tunu jãaqueticõato. Na yere na jeeyora aáqueticõato. Aperã quena wejeripʉ capaa ãna na ya wiiripʉre na tunu aáqueticõato. O@Lote cawamecʉcʉ ãnacʉ cʉ cãni yʉtea quenare Sodoma cawamecʉti maca cʉ caruti butiro bero nemoo pero caʉ̃rije oco caocarore bairo care peayupe ʉmʉrecoo macaje. To bairo baibato na cáti jĩa re peticõañupe Sodoma macanare. To bairije na to cáti jĩa reparo jʉgoye ocõo bairo cabai ãñuparã ti maca macana quena: Ʉga, eti cumu, apeyere wapaye cʉgo, nuni wapatanucu, ote, wiiriye, cáticõa aninucuñuparã. To bairona átigarãma camaja Lote cʉ cãni yʉtea macana na cátatore bairona, yʉ catunu ejari paʉpʉ quenare. To bairo na cáticõanona yʉ atígʉ. ?[>/Ocõo bairo cáticõañupa Noé cumua capairicapʉ cʉ cajãaparo jʉgoye, oco pairo caocaparo jʉgoye: Ti yʉtea macana ʉga, eti cumu, nʉmocʉti, cãromia manapʉacʉti, to bairona cáticõa aninucuñuparã na carua petiparo jʉgoye. Ti yʉtea macana na cátatore bairona camaja áticõa anigarãma, yʉ catunu ejari paʉpʉ quenare. u=cNoé cʉ cãna yʉteapʉre na cáti ãnatore bairona áticõa anigarãma yʉ catunu ejari paʉpʉ quenare. 2<]To bairo yʉ cabaiparo jʉgoye seeto yʉ popiye tamʉogʉ. Ati yʉtea macana, “Dio cʉ cajooricʉ me ãmi,” yʉ ĩbana yʉ popiye tamʉo joroque yʉre átigarãma. !;;Bʉpo cʉ cayaberije muipʉ cʉ cawamʉ ató maca yabe roca jooro muipʉ cʉ caroca jãari jopepʉ cayabe roca turore bairona yʉ catunu ató baugaro. &:EAperã, “Mere ejatʉgami. Atopʉ ãmi,” mʉja ĩgarãma. Aperã, “Jõpʉ ãmi,” mʉja ĩgarãma. To bairo na caĩro na tʉjʉ ʉja aáqueticõaña. w9gCabero Jesu cʉ cabuerãre ocõo bairo na caĩñupʉ: —Cabero ape rʉmʉ cãno, “Cʉ catunu atípere jã boobapa,” yʉre mʉja ĩgarã. To bairo mʉja caĩrije to nibao joroquena yʉ bauquetigʉ. Yʉre mʉja tʉjʉquetigarã. 58cTo bairi ape wame caacʉori wamere tʉjʉrã, “Atopʉ roti jʉgoʉmi,” o “Jõpʉ maca roti jʉgoʉmi Ʉpaʉ Dio cʉ cajoʉ,” ĩ majiquetigarãma camaja. Ʉpaʉ Dio cʉ cajoʉ mʉja tʉpʉ anitʉgami, na caĩ buioyupʉ Jesu fariseo majare. Mere yʉna yʉ ã ĩi to bairo na caĩbajupʉ Jesu. b7=Fariseo maja Jesure ocõo bairo cʉ caĩ jeniñañuparã: —¿Noo cõopʉ Dio ati yepapʉre camaja tʉpʉre cãni majuʉre cʉ joʉati Ʉpaʉre? To bairo cʉ na caĩro: —Baujarije tʉjʉriquena aniquetigaro. W6'To bairo ĩi Samaria macacʉ caajeri boabatacʉre cʉ caĩñupʉ: —Wamʉnʉcaña. Mʉ ya paʉpʉ tunu aácʉja. Yʉ mʉ apipajee nʉcʉbʉgowʉ, cʉ caĩñupʉ Jesu. Cómo llegará el reino de Dios 5Ani jĩcaʉna judío majocʉ aniquetibaopʉcʉna Diore, “Ñuu majuucõa,” cʉ ĩi acʉ́ tunu ajupi, caĩñupʉ Jesu. 4Jesu maca cʉ jetore cʉ tʉjʉri ocõo bairo caĩñupʉ: —Pʉga wamo cãnacãʉre na yʉ catiowʉ. ¿Aperã maca noo na aáti? 73gJesu tʉpʉ eja, rʉpopatuapʉ tuatu mubia cumuri cʉ caĩñupʉ Jesure: —Caroaro majuu yʉre mʉ átibojayupa. To bairo caĩi Samaria yepa macacʉ cãñupʉ cʉ̃a. $2AJĩcaʉ na caboarije cayatiro tʉjʉʉ jĩcaʉna caamejorecõa tunu aájupʉ Jesu tʉpʉ. —¡Seeto ñuu majuucõa! Diore caĩ wariñuuñupʉ baujarije. l1QJesu na tʉjʉʉ ocõo bairo na caĩñupʉ: —Aánaja sacerdote maja tʉpʉ. Na iñoorãja mʉja cabairijere, na caĩñupʉ. To bairo na cʉ caĩro apirã cáaájuparã. Ma na cáaátopʉna na caboabataje cayaticoajupe. V0% —¡Jesu, camajare cabuei! ¡Jã bopaca tʉjʉya! cʉ caĩ piyuparã. U/# Topʉ aácʉ jĩca macapʉ caejayupʉ. Ti macapʉ cʉ caejaro pʉga wamo cãnacãʉ caajeri boarã cʉ cabocayuparã. Tie capenirije cãno maca cʉ tʉacãpʉ ejaquẽnana yoaropʉna cʉ caĩ piyuparã: u.c Cabero Jesu Jerusalẽpʉ aácʉ Galilea yepapʉ cãnacʉ, neto aácʉna, Samaria yepapʉ caejayupʉ. $-A Mʉja quena, “Dio, ‘Caroaro yʉ mʉ átibojawʉ,’ yʉre cʉ ĩato,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. Dio cʉ cáti rotirijere áti yaparorã ocõo bairo cʉ ĩña mʉjaa: “Mʉ paabojari maja jã ã, cawatoa cãna jã ã. Jã ye riapere, ‘Ocõo bairo cátipe ã,’ mʉ caĩ rotirique jetore jã ápʉ́. To bairi aperãre átinemorique me ãmʉ,” caĩpe ã, caĩñupʉ Jesu. Jesús sana a diez leprosos *,M Cʉ mʉja carotirijere cʉ cáto tʉjʉʉ, “Caroa majuu mʉ ájupa,” cʉ mʉja ĩquẽna. “Cʉ ye riapena paʉ ácʉmi,” cʉ mʉja ĩ tʉgooñacõarã. +Ocõo bairo maca cʉ mʉja rotirã: “Jã caʉgapere jã átibojaya. Jã caʉga yaparoro bero mʉ ʉgagʉ mʉa,” cʉ mʉja ĩrã. l*Q’Paabojari majocʉ mʉja cacʉgoata cʉ mʉja carotirijere tʉgooñaña. Caotepa yepare mʉja yejeaboja, ovejare mʉja coteboja, cʉ paariquere peo, cʉ catunu ejaropʉ nemoona mʉja jʉgoye cʉ mʉja ʉga rotiquẽna. |)qTo bairo cʉ na caĩro: —Jĩacãna Diore mʉja catʉgooña ocabʉtirije to nibao joroquena atiire sicómoro cawame cʉtiire mʉja cáaá rotiata, to majuuna wʉgue, jõ maca ria recomacapʉ tʉjʉnucuro aáboro. El deber del que sirve (Jesu cʉ cabuerã ocõo bairo cʉ caĩñuparã: —Ʉpaʉ, Diore jã catʉgooña majicõa anipere jã joonemoña, cʉ caĩñuparã. Z'-Jĩca rʉmʉre siete cãnacã ni caroorijere mʉjaare cʉ cápata to cãnacã nina moquena jʉtiritirique mena, “Yʉ majiritioya,” mʉja cʉ caĩata cʉ majiritioya, na caĩñupʉ Jesu. El poder de la fe f&EAtiere caroaro tʉgooñaña. Mʉja yaʉ caroorije mʉjaare cʉ cápata, “Átiquẽja, caroorije ã tie,” cʉ ĩña. To bairo cʉ mʉja caĩro apiri caroorije mʉjaare cʉ cátiere cʉ cajʉtiritiata cʉ majiritioya. %{To bairi aperãre caroorije nare cʉ áti rotiqueticõato ĩrã ʉ̃ta capairica mena cʉ wamʉapʉre jia yo, capairi yapʉ cʉ̃re roca ñua rocacõaata ñuuboro. To bairo átatoi yʉre caapi nʉcʉbʉgorãre caroorijere na ĩ ocajãquetiboʉmi. d$ COcõo bairo caĩñupʉ Jesu cʉ cabuerãre: —Camajare caroorijere cáti rotirã anigarãma. To bairi caroorijere aperãre cáti rotii ũcʉ pairo majuu popiye tamʉogʉmi, to bairo caroorijere cʉ cáti rotirije bui. J# To bairo cʉ caĩro: “Moisé, aperã Dio ye quetire buiori maja ãnana na caucariquere caapipajeequẽna aniri to bairo na cabaiata quena apipajeequetiborãma. To bairona cabai yajiricʉ tunu catícõari na cʉ cabuioʉ eja aápata quenare apipajeequetiborãma,” cʉ caĩñupʉ Abraham, caĩ buioyupʉ Jesu yua.p"YTo bairo Abraham cʉ̃re cʉ caĩro: “Baiquẽe, ñicʉ Abraham. Jĩcaʉ cabai yajiricʉpʉ tunu catiri na cʉ cabuioro na catʉgooñarije wajoari caroorije na cátajere janaborãma,” cʉ caĩñupʉ tamʉorica paʉpʉ cãcʉ. V!%To bairo cʉ caĩro: “Moisé ãnacʉ cʉ caucariquere, Dio ye quetire cabuioricarã ãnana na caucarique quenare mere tiere cʉgoma. Mʉ yarã tiere na bue nʉcʉbʉgoato,” cʉ caĩ yʉyupʉ Abraham.  wTo bairo cʉ caĩro: “Ñicʉ, yʉ bairã jĩca wamo cãnacãʉ cãma. Lásarore cʉ buio roti jooya yʉ pacʉ ya wiipʉ. Na quena yʉre bairona ati paʉ tamʉorica paʉpʉre ejarema,” cʉ caĩñupʉ caapeye unie paii cãnibatacʉ Abrahãre. _7“To bairo quenare pairi ope ã mari recomacapʉre. To bairi jã tʉpʉ cãna mʉ tʉpʉre aá majiquẽema. To bairona topʉ mʉ tʉpʉ cãna quena jã tʉpʉre eja atí majiquẽema,” cʉ caĩñupʉ Abraham. KTo bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caboca ĩ yʉyupʉ Abraham maca: “Tʉgooñaña mʉa. Mʉ cãna yepapʉre ãcʉ caroare mʉ cacʉgonucuwʉ wariñuurique mena. Lásaro maca topʉre ãcʉ seeto catamʉowĩ. Yucʉra caroa wariñuurique mena ãcʉ baimi. Mʉ maca popiye tamʉoʉ mʉ bai yua,” cʉ caĩñupʉ Abraham. _7Na tʉjʉʉ ocõo bairo caĩ awajayupʉ: “Ñicʉ Abraham, yʉ bopaca tʉjʉya. Seeto popiye tamʉoʉ yʉ áticʉpʉ ati peropʉ. Lásarore yʉ tʉpʉ cʉ aá rotiya. Oco petoacã cʉ waa aparo yʉ caetipere.” ^5To bairi cabai yajiricarã ya paʉpʉ seeto capopiye tamʉoñupʉ cʉ maca. Popiye tamʉo, tʉjʉ mʉgobacʉ Abrahãre cʉ catʉjʉyupʉ jõpʉ cãcʉre. Lásaro quenare cʉ catʉjʉyupʉ Abraham mena cʉ cãno. wCabero cabai yajiyupʉ yua. Cʉ cabai yajiro bero cʉ yerire Dio tʉ macana jõ buipʉ Abraham ãnacʉ cʉ cãnopʉ cʉ cane aájuparã. Cabero caapeye unie paii quena cabai yajiyupʉ. Cʉ cabai yaji aáto bero camaja cʉ cayaa rocayuparã yua. &EJope tʉacãpʉ cote cuñaʉ, caapeye unie paii cʉ caʉga rerijere seeto caʉgaganucuñupʉ. To bairo cʉ cabairo yaia cʉ camiire cʉ caweronucuñuparã. Cʉ ya wii jope tʉre jĩcaʉ cabopacaʉ yepapʉre cacuña cotenucuñupʉ, Lásaro cawamecʉcʉ. Rupaʉna cacamicʉcʉ cãñupʉ. dAOcõo bairo na caĩ buioyupʉ Jesu moquena: —Cãñupʉ jĩcaʉ caapeye unie paii. Caroa jutii cawapa pacarije jetore cajañanucuñupʉ. To cãnacã rʉmʉ pairo ʉgarique caroa jetore caʉga wariñuunucuñupʉ. D’Jĩcaʉ cʉ nʉmore rocari, apeo macare nʉmocʉcʉ rooro ácʉ áami. Apei quena apei cʉ carocaricore cʉ canʉmo cʉpata rooro ácʉ áami cʉ quena. El hombre rico y Lázaro 5c’Ati ʉmʉrecoo, ati yepa yoaro anigaro. To bairona Dio cʉ carotirique maca jĩca wame uno petiquetigaro, na caĩ buioyupʉ Jesu. Jesús enseña sobre el divorcio 4a’Nemoopʉre Dio yere Moisé cʉ carotiriquere, aperã Dio ye quetire buiori maja na cabuiorijere camaja na cáti nʉcʉbʉgorije cãñupa. Tie jetore na cáti nʉcʉbʉgobataje Juan bautisari majocʉ cʉ cabuiari paʉna cãni ejooyupa yua. Ti paʉna cawama queti maca cãni jʉgoyupa. Tie queti jetore api nʉcʉbʉgori Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ eja majima camaja. To bairi tie quetire yʉ cabuioro camaja seeto apigama. %CTo bairo na caĩro ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu fariseo majare: —Camaja, “Cañuurã ãma,” jãre na ĩ tʉjʉato ĩrã cátito pairã mʉja ã. Dio maca caroorije mʉja cátiere mʉja yeripʉre caroaro tʉjʉ majimi. Camaja, “Caroarã majuu ãma,” mʉja na caĩ tʉjʉrije to nibao joroquena mʉja tʉjooqueti majuucõami Dio, mʉja yeripʉre caroaro catʉjʉ majii aniri. La ley y el reino de Dios ~uFariseo maja to bairo cʉ caĩrijere apirã cʉ caĩ epeyuparã Jesure, apeye uniere, niyerure camairã aniri.  ’Jĩcaʉ paabojari majocʉ pʉgarã ʉparã cʉti majiquẽcʉmi. To bairo cʉ cãmata jĩcaʉre maiquetiboʉmi, apei macare maii. Jĩcaʉ cʉ carotirijere átiboʉmi, apei cʉ carotirije macare átiquẽcʉna. To bairona Diore áti nʉcʉbʉgorã apeye unie macare maiquẽja. Apeye uniere mʉja camaiata Diore mʉja áti nʉcʉbʉgo majiquetiborã, na caĩñupʉ Jesu. uc Aperã na yere caroaro na mʉja cacotebojaquẽpata mʉja ye mʉja cacʉgope macare mʉja jooquetiborãma. - To bairi ati yepa macaje apeye unieacã mena caroaro mʉja cátiquẽpata mʉja jooquetigʉmi Dio cʉ tʉ macajere caroa pairo cawapa cʉtiere. 2] ’Jĩcaʉ õcoacãrena caroaro cacote majii pairo majuu quenare caroaro cote majigʉmi. Õcoacãrena cacote majiquẽcʉ maca pairo quenare cote majiquetiboʉmi. d A To bairi mʉja maca apeye uniere cʉgorã tie mena aperãre na átinemoña. Cabopacarãre mʉja yere na jooya, mʉja mena na cawariñuuparore bairo ĩrã. To bairo ána ʉmʉrecoopʉre caroa ãnajere mʉja bʉgagarã. e CCʉ̃re cʉ yere carotibojaricʉre cʉ caĩtorijere cʉ camajicõañupʉ cʉ ʉpaʉ. Majiri, “Cáti majii majuu ãñupi,” caĩñupʉ cʉ ʉpaʉ. Ti wamere buio yaparo ocõo bairo na caĩnemoñupʉ Jesu: —Ati yepa macana Diore caapipajeequẽna seeto áti majima na cátiere. Diore caapipajeerã na cátie na cáti majiro netoro áti majima. Z -To bairo cʉ ĩ, apei macare moquena, “¿Noo cõo majuu mʉ wapamoti, mʉ quena?” cʉ caĩ jeniñañupʉ. “Capee, cien pori majuu capan quenoopere trigore pan cátipere yʉ wapamo yʉa,” cʉ caĩñupʉ. To bairo cʉ caĩro: “Atie mʉ cawapamorije cãni pũuropʉre rʉgaro maca, ochenta pori jeto uca tuya,” cʉ caĩñupʉ. To bairo cʉ caĩ jeniñaro: “Capee ʉgarique ajurique ʉje raperi cien majuu yʉ wapamo,” cʉ caĩñupʉ. To bairo cʉ caĩro: “Ruiya uwaro. Atie mʉ cawapamorije catujari pũuropʉ cincuenta raperi jeto uca tuya,” cʉ caĩñupʉ rotibojari majocʉ. V %To bairi cʉ ʉpaʉre cawapamorãre na cãno cõo na capi peticõañupʉ. Na pi, ocõo bairo cʉ caĩñupʉ cãni jʉgoʉre: “¿Noo cõo majuu yʉ ʉpaʉre mʉ wapamoti mʉa?” cʉ caĩ jeniñañupʉ. #Baiyupa ocõo bairo yʉ átigʉ yʉ ʉpaʉ yʉre cʉ cabuuro bero, aperã na tʉpʉ yʉre na ani rotiato ĩi, yʉre na átinemoato ĩi.”  To bairo cʉ caĩro cʉ rotibojari majocʉ caĩ tʉgooñañupʉ: “Abʉ. ¿Dope bairo yʉ baiati? Yʉ ʉpaʉ yʉ buumi. Ape wame paarique caotepa yeparire yejearique uno yʉ áti ocabʉtiquẽcʉ. Boboro aperãre niyeru yʉ jeni rui teñagaqueticʉpʉ. s_To bairo na caĩro apii cʉ yere rotibojari majocʉre cʉ pijori ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: “Aperã mʉ cáti rerijere yʉ buioma. To bairi mʉ cátajere cõoñari yʉ uca tu jooya. To cõona yʉ yere mʉ rotibojaquetigʉ yua.”  Ape wame queti buio majiorica wame na caĩ buioyupʉ Jesu cʉ cabuerãre: —Jĩcaʉ caapeye unie paii cʉ yere carotibojari majocʉ cacʉgoyupʉ. Aperã maca, “Mʉ yere ati rei áami mʉre carotibojari majocʉ,” cʉ caĩ wadajãñuparã cʉ ʉpaʉre. .U Ani mʉ bai cáaáteñaʉ aátacʉ, ‘Bai yajicoatacʉmi,’ yʉ caĩ tʉgooñanucubapʉ. Catiyupi. Tunu ejami. Cáaá yajiricʉre mʉ baire cʉ mari tʉjʉ bʉga moquena. To bairi cʉ̃re wariñuurã boje rʉmʉ cátipe ã,” cʉ caĩñupʉ cʉ pacʉ, na caĩ buioyupʉ Jesu camajare.s_To bairo cʉ caĩro, “Macʉ, yʉ mena ato mʉ aninucu mʉa. Atie yʉ cacʉgorije mʉ ye jeto ãno bai. W'Ani mʉ macʉ macare aperopʉ mʉ ye niyerure cáti bate rei aátacʉ cʉ catunu ejaro tʉjʉʉ wecʉ caroaʉ caricʉcʉre na mʉ jĩa roti, cʉ̃re boje rʉmʉ yʉ áti wariñuugʉ ĩi. To bairi caroaro cʉ mʉ átiboja mʉ niyeru cʉ mʉ cajoobatajere caroorã romiri mena cáti recõaricʉ cʉ nibao joroquena,” cʉ caĩñupʉ. M~x}u|{{.zyy,xwLvMuItsgs rqpoo8nvlkcjihg_fWeEcJb0a`_^d]\[ZYXCWWV,UU#TTSQPP ONN)MLL$JHH-GGF ED?CBOA:@6?h>7==<;;O::j99 8y76'5 4k322G11800..l-h,,$+*))(t'&z%%$#~"!!| B KU62Y % R    .45{eM,!5To cãnacã rʉmʉ Dio wiipʉ mʉja mena yʉ cãno to bairo yʉre mʉja cáti ñequẽpʉ. Yucʉra mʉja caboorijere mʉja átigarã. Sataná caroorije ʉpaʉ cʉ caboorije mʉja cʉ cáti rotirijere mʉja átigarã, na caĩñupʉ Jesu. Pedro niega conocer a Jesús +4Cabero cʉ̃re cañegarãre, sacerdote majare, Dio wii coteri majare, aperã cabʉcʉrã judío majare carotirãre ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —¿Nope ĩrã jee rutiri majocʉre ánare bairo jarerica pãiri, yucʉ rʉcari jee atíri, yʉ mʉja áti ñegati? 6*e3To bairo cʉ cáto tʉjʉʉ Jesu maca: —Átiqueticõaña, cʉ caĩñupʉ. To bairo cʉ cabueire cʉ ĩ, cʉ capa taricʉre cʉ amoorore paña, cʉ catu quenoocõañupʉ. +)O2To bairo na caĩri paʉna Jesu cʉ cabuei sacerdote maja ʉpaʉ cʉ paabojari majocʉ jĩcaʉre cʉ caamooro pa ta rocacõañupʉ, cariape nʉgoa macatore. /(W1Jesu mena cãna maca cʉ na cañegaro tʉjʉrã, ocõo bairo cʉ caĩ jeniñañuparã: —Ʉpaʉ, ¿jarerica pãiri mena na mari quẽrãati? cʉ caĩñuparã. '+0To bairo cʉ cáto: —Judas, ¿nope ĩi caroaro ñuu roti pabariotori yʉre cajĩaparãre yʉ tʉpʉ na mʉ jʉgo ejati? cʉ caĩñupʉ Jesu. v&e/To bairo na cʉ caĩ wada ani paʉna, camaja capãarã caejayuparã. Judas cawamecʉcʉ, Jesu cʉ cabuerã mena cãnibatacʉ na cajʉgo ajupʉ. Na jʉgo atí, Jesu tʉ eja, caroarona, “Manibapare,” ĩri cʉ cañe pabarioyupʉ. [%/.To bairo cacanirãre na tʉjʉʉ: —¿Nope ĩrã mʉja caniti? ¡Yopiya! Diore cʉ jeniya, Sataná marire cʉ caocajãro caroorije jã átiqueticõato ĩrã, na caĩñupʉ Jesu moquena. Llevan preso a Jesús '$G-To bairo Diore cʉ ĩ yaparo wamʉnʉca, cʉ cabuerã tʉpʉ aá, cacanirãre na caejayupʉ. Yoaro jʉtiriti cote anibana wʉgo ejari cacanicoajuparã. C#,Jesu seeto yeri tʉgooñarique pairique mena catamʉoñupʉ. To bairo baibacʉ moquena Diore cajeninemoñupʉ. Seeto caajipuayupʉ. Cʉ caajipuarije riíre bairo cawẽñupe yepapʉre. "+To bairo cʉ caĩri paʉna ʉmʉrecoo macacʉ jĩcaʉ ángel cʉ tʉna cabuianʉca ejayupʉ, tʉgooña ocabʉtiriquere cʉ joʉ. |!q*—Caacʉ, caĩñupʉ. —Mʉ cabooata yʉ capopiye tamʉope yʉre to baiquetio joroque ája. To bairo mʉre yʉ cajenirije to nibao joroquena mʉ maca mʉ caboori wame ája. Yʉ maca yʉ caboori wame átiquẽja, caĩñupʉ Jesu Diore. ' G)To bairo na ĩ, na jʉgoyebʉjaacã cáaájupʉ ʉ̃taa re ejooricaro cõo yoaroacã. Aá, yepapʉre rʉpopatuapʉ tuatu cumuri Diore cʉ cajeniñupʉ: (Topʉ ejaʉ ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Diore cʉ jeniya, Sataná mʉjaare cʉ caocajãquetiparore bairo ĩrã, na caĩñupʉ. O'To bairo na ĩri bero Jerusalén cãnacʉ cabuti aájupʉ Jesu. Buti aácʉ, cʉ cabainucuricarore bairo, Olivo cawamecʉtii ʉ̃taʉpʉ cáaájupʉ. Cʉ cabuerã quena cʉ caʉja aájuparã. R&Cʉ cabuerã ocõo bairo cʉ caĩñuparã: —Ʉ̃jʉ, Ʉpaʉ, atona pʉga pãi jarerica pãirire jã cʉgo. To bairo cʉ na caĩro: —Ñuugaro, na caĩñupʉ Jesu yua. Jesús ora en Getsemaní ~u%Ocõo bairo mʉñʉja ĩ buio: Dio ye queti ucarica pũuripʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã yʉ cabaipere: “Caroorãre átatore bairona cʉ átigarãma, cʉ popiyeyerã,” ĩ ucarique ã. To bairona yʉ átigarãma yucʉra, na caĩñupʉ Jesu. `9$To bairo na caĩro: —Yucʉacã cawajoporicʉna jee aánaja. Niyeru jãrica pori quenare jee aánaja. Nii cajarerica pãi mácʉ cʉ ye jutii cabui macajere nuni wapa jee, jarerica pãi macare cʉ wapayeato. ta#Cabero Jesu ocõo bairo na caĩ jeniñañupʉ cʉ cabuerãre: —Tirʉmʉ mʉñʉja cabuio teña rotiro mʉja wajopori mʉja niyeru, mʉja rʉpo jutii jee aáquẽnana mʉja cáaápʉ. To bairona mʉja cabuio teñaropʉ ¿noo cõo mʉja caboori wame mʉja to carʉjari? na caĩ jeniñañupʉ. —Jã carʉjaquẽpʉ. Caroaro jã cabaiwʉ, cʉ caĩñuparã. U#"To bairo cʉ caĩro: —Pedro, cariape mʉ yʉ ĩ. Ati ñamina ãbocʉ cʉ capiparo jʉgoye itiani, “Jesure cʉ yʉ majiquẽe,” na mʉ ĩtogʉ, cʉ caĩñupʉ Jesu. Se acerca la hora de prueba ,Q!To bairo cʉ caĩro: —Ʉpaʉ, presopʉ mʉre na cajoata yʉ quena yʉ aágʉ. Mʉre na cajĩaata quena yʉ quenare na jĩato, cʉ caĩñupʉ Simón Pedro. !; To bairi Diore mʉ yʉ jenibojawʉ, yʉre mʉ caapipajee nʉcʉbʉgo janaquetiparore bairo ĩi. To bairi yʉre catutirãre uwibacʉ, yʉre mʉ caĩtoro bero moquena yʉre catʉgooña ocabʉtii ãcʉpʉ aperã yʉ cabuerãre na mʉ tʉgooña ocabʉtiogʉ, Pedrore cʉ caĩñupʉ. fEJesu Simón Pedrore ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Simón, apiya. Sataná caroorije mʉja átigao joroque seeto mʉja ocajãgami. Trigo aperire ti ajerire jʉgá papu bate rericarore bairona mʉja átigami Sataná. KTo bairi Ʉpaʉ yʉ cãni paʉpʉ yʉ mena eti, ʉga, mʉja áti ruigarã. Israel macanare doce cãnacã poari macanare mʉja rotigarã, na caĩñupʉ Jesu. Jesús anuncia que Pedro lo negará s_To bairi yʉ Pacʉ yʉre Ʉpaʉ cʉ cajõoricarore bairona yʉ quena mʉjaare ʉparã mʉñʉja jõogʉ. zm’Aperã rooro yʉ na caĩ eperije to nibao joroquena yʉ menana mʉja anicõa. Yʉre mʉja aáweoquẽe. LOcõo bairo ĩma camaja: “Caʉpaʉ cãni majuʉ ãmi. Cʉ̃re capaabojaʉ maca cawatoa macacʉ ãmi,” ĩma camaja. Yʉ maca mʉja Ʉpaʉ nibaopʉcʉna mʉjaare capaabojaʉre bairona yʉ ã. NMʉja maca nare bairo baiqueticõaña mʉjaa. Nii aperãre cajʉgo anipaʉ anigʉ cawatoa macacʉre bairona cʉ anicõato. Nii aperãre carotii anigʉ nare capaabojaʉre bairo maca cʉ anicõato. r]To bairo na caame ĩ wada netorijere apii ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Ati yepa macanare na ʉparã tutuaro na rotima. “Jã ʉparã caroaro jã rotima, caroaro jã átinemoma,” jãre na ĩato ĩrã tutuaro na rotima. >uJesu to bairo na cʉ caĩ buioro bero cʉ cabuerã ocõo bairo caame ĩ wada netoñuparã: —¿Ni maca cʉ ãcʉati marire cajʉgo ani majuupaʉ? caame ĩ wada netoñuparã. -STo bairo Jesu na cʉ caĩro: —¿Ni maca mari mena macacʉ to bairo caĩpaʉ cʉ ãti? caame ĩ jeniñañuparã. Se discute quién sería el más importante  ’Yʉre baigaro Dio ye queti ucarica pũuripʉ tirʉmʉpʉ macana na caĩ ucaricarore bairona. To bairi jĩcaʉ ati cajawapʉ mari mena caʉga ruii yʉre cajĩaparãre yʉ wadajãgʉmi. To bairo caĩire seeto ñuuquetigaro cʉ̃re, na caĩñupʉ Jesu.  d AɄgarique pãre ricawori bero moquena etirica jotʉre ne, ocõo bairo na caĩñupʉ: —Dio, “Camaja caroorije na cátiere na yʉ majiritiogʉ,” caĩ cũwĩ. Mʉjaare yʉ carií yajibojape jʉgori jeto majiritiomi Dio caroorije mʉja cátajere. Yʉ rií cayuyurijena mʉja ye wapa anigaro. To bairi atiere etirã ti wamere tʉgooñaña. L To bairo na ĩ, ʉgarique pãre caneñupʉ Jesu. Tiere ne, Diore, “Ñuubʉja,” cʉ caĩñupʉ moquena. To bairo Diore cʉ ĩ, ʉgarique pãre pe bate, na caricawoyupʉ. Na ricawo, ocõo bairo na caĩ buioyupʉ: —Atie yʉ rupaʉ ã. Mʉjaare yʉ cabai yajibojapere tʉgooñari ʉgaya atiere, na caĩñupʉ Jesu. y kCariapena mʉñʉja ĩ: Atie ʉje wẽ rica ocore Ʉpaʉ Dio yʉre cʉ cajõoparo jʉgoye yʉ etinemoquetigʉ. &ETo bairo na ĩ, etirica jotʉre ne, Diore, “Ñuubʉja,” cʉ ĩ, ocõo bairo na caĩñupʉ: —Atie etiriquere neri etiya mʉja cãno cãnacãʉna. H Cariape mʉñʉja ĩ: Atie pascua macajere mʉja mena yʉ ʉganemoquetigʉ. Cabero moquena Ʉpaʉ Dio yʉre cʉ cajõori paʉ cãnopʉ, tiere mʉja mena yʉ ʉganemogʉ, na caĩñupʉ Jesu. taɄgarica cajawa tʉ na carui petiro tʉjʉʉ ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Atie pascua macaje ʉgarique mʉja mena seeto yʉ ʉgaga yʉ capopiye tamʉoparo jʉgoye. Atie pascua macaje mʉja mena yʉ caʉga tʉjarije anigaro bai. wgNipetiro na caquenoo yaparoricaro bero Jesu cʉ cabuerã mena ʉgagarã caneñapoyuparã ti arʉapʉre. <q To bairi macapʉ cáaácoajuparã na pʉgarã. Aá, cabʉga ejayuparã Jesu cʉ caĩricarore bairona. To bairi ti arʉapʉre pascua cãno na caʉgapere caquenoo yuuyuparã. D To bairo cʉ mʉja caĩro, cabui macá arʉa, capairi arʉa, quenoo yaparorica arʉare mʉja iñoogʉmi. Ti arʉapʉ mari caʉgapere quenoo yuurãja, na caĩñupʉ Jesu Pedrore, Juãre. ) Cʉ mena jãa aá, ocõo bairo ti wii ʉpaʉre cʉ mʉja ĩgarã: “Jãre camajioʉ ocõo bairo jã ĩ joomi, ‘¿Noopʉ to ãti pascua boje rʉmʉ cãno yʉ cabuerã mena yʉ caʉgapa arʉa? cʉ ĩ jeniñarãja ti wii ʉpaʉre,’ jã ĩ joomi,” cʉ mʉja ĩgarã. a; To bairo cʉ na caĩ jeniñaro: —Jerusalén macapʉre aánaja. Maca ejarã jĩcaʉ cʉ mʉja tʉjʉgarã caoco jotʉ tu peo aácʉre. Cʉ tʉjʉrã di wii cʉ cajãa aáti wiire cʉ mʉja ʉja jãa aágarã. c? To bairo na cʉ caĩro: —¿Noopʉ jã quenoo yuurãati? cʉ caĩ jeniñañuparã. To bairi ti rʉmʉ cãno Pedrore, Juãre ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Pascua boje rʉmʉ macaje mari caʉgapere quenoo yuurãja. ~7Cabero pan cawauorije mena caajuya manie na caʉgari rʉmʉ majuu cãñupe. Ti rʉmʉna cãñupe Diore tʉgooñari nuricʉ waibʉcʉ oveja na caĩi cawamaʉre na cajĩanucurica rʉmʉ. Pascua rʉmʉ cãno to cãnacã cʉma to bairo jeto cátinucuñuparã ti rʉmʉ unore. S}—Jaʉ, na caĩñupʉ Judas. “Jaʉ,” na ĩ, “¿Dope bairo áti Jesure cʉ yʉ wadajãʉati ʉparãpʉre, aperã yʉre na camajiquẽtopʉ?” caĩ tʉgooñañupʉ Judas. La Cena del Señor $|ATo bairo cʉ caĩ wadajãrijere apirã, seeto cawariñuuñuparã: —To bairo jã mʉ caĩ buioroi niyeru mʉre jã wapayegarã, Judare cʉ caĩñuparã. V{%To bairi cʉ̃re Sataná cʉ cajãaro cáaácoajupʉ Judas sacerdote maja ʉparã, aperã Dio wii coteri maja tʉpʉre. Na tʉpʉ eja, Jesure dope bairo cʉ̃re na cáti ñepere na mena cawadapeniñupʉ. $zATo bairo na caĩri paʉre Judas Iscariote cawamecʉcʉpʉre cajãañupʉ Sataná. Jesu cʉ cabuerã doce cãnacãʉ mena macacʉ cãnibajupʉ Judas. y To bairi sacerdote maja ʉparã, judío majare cabuerã Jesure cʉ cajĩagayuparã. “¿Dope bairo cʉ áti ñeri cʉ mari jĩarãati?” caame ĩñuparã. To bairo ĩbaopʉnana camajare na cauwiyuparã, capãarã cʉ̃re canʉcʉbʉgorã na cãno maca. vx gPan levadura na caĩrije cawauorije caajuya manie na caʉgapa rʉmʉ pascua rʉmʉ jʉgoyeacã cãñupe yua. uwc&To bairi cabujuri paʉ cãno camaja nipetiro Dio wiipʉ cáaájuparã, Jesu cʉ cabuiorijere apigarã.Hv %Ti rʉmʉrire to cãnacã rʉmʉ Dio wiipʉ cʉ ye quetire camajare cabuio ãñupʉ Jesu. Ñami cãno ti macare buti aá, Olivo cawamecʉtii ʉ̃taʉpʉ cacani ñamicʉti bujucoajupʉ. uy$To bairi caroaro quenoo yuuricarãre bairo yʉ caboorijere áticõa aninucuña. Tie popiye tamʉorique mʉja canetooparore bairo ĩrã Diore jenicõa aninucuña. To bairo ána boboricaro mano yʉre mʉja boca tʉjʉgarã, na caĩñupʉ Jesu yua. Kt#Camaja nipetiro na yʉ capopiyeyepere yʉ ruti majiquetigarãma. Ss"’To bairi caroaro tʉgooña maja catiya, mʉja cátiere ána. Ati yepa macajere tʉgooñarique paiqueticõaña. Eti cumuqueticõaña. Caroorije jeto mari áticõa anire ĩrã caroorijere átigaqueticõaña. To bairo caroorije cátiquetinucurã mʉja cãmata yʉre mʉja tʉjʉ acʉaquetigarã yʉ catunu ejari paʉ cãno. r/!Ʉmʉrecoo, ati yepa quena to cõona wajoagaro. “To bairo yʉ átigʉ,” yʉ caĩrije maca wajoaquetigaro. Yʉ caĩ buiorore bairona baigaro. q ’Cariapena mʉñʉja ĩ. Atie nipetiro mʉñʉja caĩri wamere bairona baigaro ati yepa macaje capetiparo jʉgoye. #p?To bairo mʉñʉja cabuiori wamerire bairo cabairo tʉjʉrã, “Yucʉacã Jesu tunu atígʉmi ati yepapʉ, Ʉpaʉ anigʉ,” mʉja ĩ tʉjʉ majigarã. eoCApeye capũ cawajoarijere tʉjʉrã, “Yucʉacãna cʉma anigaro bai,” ĩ majirique ã. nTo bairo na ĩ, ocõo bairo na caĩ buioyupʉ Jesu moquena: —Higuera cawamecʉtii, ape wame yucʉ cabairije quenare tʉgooñaña. RmTo bairi atie cauwiorije cabai jʉgoro tʉjʉrã tʉjʉ wariñuu ocabʉticõaña. Ati yepapʉ cabairijere nemoo marire netoo catiogʉ atígʉmi Jesu ĩrã wariñuu ocabʉtiya, na caĩ buioyupʉ Jesu. 3l_To bairo cabairi paʉna yʉ catutuarije mena yʉ atígʉ ʉmʉrecoopʉi. To bairo baii bujeri bʉrʉapʉ seeto yʉ caaji baterije mena yʉ cáató tʉjʉgarãma camaja. k3Ñocoa quena yuguigarãma. To bairi, “¿Dope bairo to bairoati ati yepapʉ? ¿Ñeere ĩro to baiti?” ĩ tʉgooñagarãma camaja, uwi netobana. j'’To bairi ʉmʉrecoopʉre ricati cabaurije anigaro. Muipʉ caajii, ñami macacʉ muipʉ quena, ñocoa quena ricati cabaurã anigarãma. Ria capaca yari mar seeto paca jabe ocacʉtigaro. Pairo cajabe ocacʉto apirã camaja ati yepa macana seeto acʉa uwigarãma. _i7Camaja capãarã bai yajigarãma ame jĩarique jʉgori. Aperãre na jee aá bate cʉgogarãma aperoripʉ. To bairo na átiri Jerusalén macare jĩa baurio rocacõagarãma. Judío maja cãniquẽna to bairije átigarãma ati macapʉre. “To cõona ája,” Dio nare cʉ caĩri paʉ cãnopʉ janagarãma yua. Cómo vendrá el Hijo del Hombre khOTi paʉre rooro na anigaro ʉta pacoa romirire, aperã cawimarãacãre caũpuorã romiri quenare. Atʉ ruti aá majiquetigarãma. Ti paʉ judío majare seeto popiye tamʉorique na anigaro Dio nare cʉ capopiyeyerije jʉgori. gTi paʉna Jerusalén macanare Dio nare cʉ capopiyeyeri rʉmʉri anigaro. Dio ye queti ucarica pũuri caĩrore bairona na baigaro. ;foTo bairi Judea yepapʉ cãna ʉ̃ta yucʉpʉ na ruti aáparo. Camaja Jerusalén macapʉre cãna aperopʉ na ruti aáparo. Maca tʉjaro cãna macapʉ na tunu piya atíquẽparo. e3’Polisía capãarã Jerusalén macare na cajotoo ame jorero na tʉjʉrã, “Mere ati macare rocagarã áama,” mʉja ĩ tʉjʉ majigarã. kdOTo bairi yʉre api nʉcʉbʉgocõa aninucuña. To bairo bairã catirique majuu mʉja bʉgagarã. tcaTo bairo mʉja átibaopʉnana, jĩacã jĩca wame uno mʉja áti rooye tuuquetigarãma mʉja catiriquere. `b9Yʉre caapipajeerã mʉja cãno maca camaja to cãnacã maca macana mʉja teegarãma. QaMʉja pacʉa, mʉja bairã, mʉja yarã majuu, mʉja mena macana anibaopʉnana mʉja wadajãgarãma mʉjaare catʉjʉ tutirãre. To bairo mʉjaare na cawadajãro jĩcaarãre mʉjaare jĩa regarãma. `Yʉ maca mʉñʉja majiogʉ nare mʉja caĩ yʉpere. To bairi mʉjaare catʉjʉ tutirã mʉja wada neto majiquetigarãma. )_KMʉjaare na caĩ jeniñaparo jʉgoye, “Ocõo bairije na mari ĩ yʉ majigarã rooro marire na cátiquetiparore bairo ĩrã,” ĩ tʉgooña yuuqueticõaña. x^i To bairo mʉja na cátibao joroquena caroaro na mʉja boca buiocõagarã yʉre mʉja cáti nʉcʉbʉgorijere. -]S ’To bairo cabaiparo jʉgoye yʉ ye quetire caapigateerã rooro mʉja átigarãma. Na neñapo buerica wiiripʉ mʉja ñe aánucu, mʉja jeniñacõari presopʉ mʉja joogarãma, yʉre mʉja cáti nʉcʉbʉgorije wapa. Maca ʉparã tʉripʉ mʉja joogarãma, “Na popiyeyeya,” ĩrã. J\  Ati yepa seeto nanaagaro. Ape paʉri ʉgarique camano ñigo boagarãma camaja. Ape paʉri riaye tamʉo yaji petigarãma. Ʉmʉrecoopʉre cauwiorije ape wame mʉja catʉjʉñaquẽtie baugaro. [y To bairo na ĩ, ocõo bairo na caĩnemoñupʉ Jesu: —Jĩca maja ape maja mena ame quẽgarãma. Jĩca yepa macana ape yepa macana mena ame quẽgarãma na ʉparã na caame quẽ rotiroi. Ati yepa nipetiropʉ to bairo jeto ame átigarãma. Z Camaja ame quẽri ame jĩagarãma. Camaja ati yepa macana na ʉparãre ĩ punijiniri na regarãma. To bairo cabairijere queti apirã uwiqueticõaña. To bairo jeto baigaro mai. To baibao joroquena ati ʉmʉrecoo capetiparo rʉjagaro mai, na caĩ buioyupʉ Jesu. =YsTo bairo cʉ na caĩ jeniñaro ocõo bairo na caĩ buioyupʉ Jesu: —Aperã mʉjaare na caĩtorijere mari apipajeere ĩrã caroaro tʉgooña majiña. “Dio cʉ cajooricʉna yʉ ã. Cristo Dio cʉ cajoʉ cʉ caejari paʉ anitʉga,” ĩtogarãma. To bairo na caĩtorijere api nʉcʉbʉgoqueticõaña. +XOCabero Jesure cʉ cajeniñañuparã: —Jãre camajioʉ, ¿noo cõopʉ to bairoati mʉ caĩri wame? ¿Dope bairo jã majirãati to bairo cabaiparo jʉgoye? TW!To bairo na caĩro: —Ape rʉmʉpʉ atie mʉja catʉjʉrije nipetiro re peocõagarãma aperã. Ʉ̃ta rupaa na capeobataje jĩca rʉjaricaro mano re peticõagarãma aperã. Señales antes del fin oVWAperã Dio wii cãniere wadapenirã Jesure cʉ caĩñuparã: —Tʉjʉya ati wiire Dio wii. Caroa wii majuu anicõa. Ʉ̃ta rupaa caroa rupaa mena jeto áta wii ã. Diore na cajoorique mena caroa jeto cabauri wiire cájupa. U Na maca pairo cacʉgorã aniri nare carʉjarijere jooma. Co maca, “Cabopacao yʉ ã,” ĩ tʉgooñaquẽcona nipetiro co cacʉgobatajeacãre joomo. Co caʉga catíboriqueacãrena joo peocõamo, caĩñupʉ Jesu. Jesús dice que el templo será destruido 6TeTiere co cajãro tʉjʉʉ Jesu ocõo bairo caĩñupʉ: —Cariape mʉñʉja ĩ. Atio cawapearico cabopacao maca Dio cʉ catʉjʉro aperã nipetiro na netoro joo netocoamo. XS)Na berore cawapearico cabopacao pʉga tiiriacã cawapa maniacãre cajãñupo. /R YJesu Dio wiipʉ ãcʉ niyeru Dio wii na caquenoope wapa na cajãri patapʉ camaja niyeru na cajãro catʉjʉyupʉ. Pairo cacʉgorã ti patapʉre pairo cajãñuparã. 5Qc/Cawapearicarã romiri yere na cacʉgorije cajee pairã nibaopʉnana Dio wiipʉre jãa aána yoaro Diore jeni nʉcʉbʉgotoma. Baitoriquere bairã camaja na catʉjʉro bainucuma. Narena aperã netoro cabai buicʉna na cãnoi aperã netoro na popiyeyegʉmi Dio, na caĩñupʉ Jesu cʉ cabuerãre.P.—Judío majare cabuerãre na tʉjʉ majiña. Nare bairo átiqueticõaña. Jutii cayoarije mena jaña aáteñaganucuma, aperã caroaro marire na tʉjʉ nʉcʉbʉgoato ĩrã. To bairi macapʉ wapayerica paʉripʉ na cáaáteñari paʉri camaja nare na cañuu roti nʉcʉbʉgopere booma. Neñapo buerica wiiripʉ ejarã to bairi wamena nare na cáti nʉcʉbʉgopere booma. To bairi caʉparã na caruinucurijepʉ jetore ruiganucuma. Na caboje rʉmʉri áti ʉgari paʉri quenare to bairo jeto baiganucuma. \O1-Camaja nipetiro na caapijoro ocõo bairo caĩ buioyupʉ Jesu cʉ cabuerãre: N,—¿Dope bairo, “Yʉ Ʉpaʉpʉ ãmi,” David cʉ caĩi nibaopʉcʉna cʉ pãramipʉ cʉ ãti Dio cʉ cabejericʉ? na caĩ jeniñañupʉ Jesu. To bairo na cʉ caĩ jeniñaro dope bairo cʉ caĩ yʉ majiquẽjuparã yua. Jesús acusa a los maestros de la ley M+Yʉ mena ruiri mʉ carotiro mʉre catʉjʉ tutirãre na yʉ regʉ, caĩñupʉ Dio yʉ Ʉpaʉre, caĩ ucayupi David, caĩñupʉ Jesu. L)*—David cʉ majuuna Salmo cawamecʉti pũuropʉ ocõo bairo caĩ ucayupi:Ato yʉ mena ruiya yʉ tʉ maca, yʉ mena carotii anigʉ. EK)Cabero na caĩ jeniñañupʉ Jesu moquena: —Aperã, “Cristo Dio cʉ cabejericʉ David pãramipʉ anigʉmi,” ĩnucuma. ¿Nope ĩrã to bairo na ĩnucuti? na caĩ jeniñañupʉ. xJi(Cabero cʉ cajeniña nemogaquẽjuparã, “Mari buio netoremi,” ĩrã. ¿De quién es hijo el Cristo? I'To bairo cʉ caĩrijere apirã jĩcaarã judío majare cabuerã: —Jãre camajioʉ, cariape majuu mʉ buio, cʉ caĩñuparã. H%&To bairi, yucʉ quena yʉ áti nʉcʉbʉgoma ĩi, caĩñupʉ Dio. To bairi yucʉ quenare na yeri cacaticõa ãna aniri cʉ̃re cáti nʉcʉbʉgorã ãma. Cʉ̃re caapipajeerãre na tunu catiogʉmi Dio. To bairi yucʉ quenare cacaticõa ãnare bairona na tʉjʉmi Dio. [G/%Moisé cʉ caucariquere tʉjʉrã, “Cabai yajiricarã tunu catigarãma,” mari ĩ maji. Moisé yucʉ puti caʉ̃ tʉjʉnucurijere cʉ catʉjʉ ejanʉcaro ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Dio yucʉ puti caʉ̃rijepʉ: “Yʉa Diona yʉ ã. Mʉ ñicʉ jãa na cáti nʉcʉbʉgoʉ yʉ ã. Abraham, Isaá, Jacobo jãa na cáti nʉcʉbʉgoʉ yʉ ã,” cʉ caĩñupʉ Dio Moisére. “Mʉ ñicʉ jãa tirʉmʉpʉ macana na cáti nʉcʉbʉgoricʉ yʉ ã,” caĩquẽjupʉ. Fy$Dio tʉ macana ángel majare bairo cãna anigarãma. Dio mena cacaticõa ãna anigarãma. Bai yaji bapooquetigarãma. yEk#Cabero Dio cʉ cabejerã na cʉ catunu catioro bero nʉmo cʉtiquẽema. Cãromia quena manapʉ cʉtiquẽema. D"To bairo na caĩ jeniñaro apii Jesu na caĩ yʉyupʉ: —Caʉmʉa ati yepa macana nʉmocʉma. Cãromia quena manapʉcʉma. CC!Na nipetiro siete cãnacãʉna cõre canʉmo cʉtibajuparã. To bairi na cabai yajiricaro bero tunu catirãpʉ ¿ni maca co cʉ nʉmocʉti majibocʉti? Jesure cʉ caĩ jeniñañuparã. ?By Na bero na nʉmo cãnibataco cabai yajiyupo co quena. bA=Na bero macacʉ quena nare bairona cõrena nʉmo cʉtiba, punaa mácʉna cabai yajicoajupʉ. To bairo jetona jĩcaʉ punaa siete cãnacãʉ cãnibatana co jetorena nʉmo cʉtibana punaa manana cayaji peticoajuparã. &@ECabero macacʉ quena cʉ jʉgocʉ cʉ cabai yajiro bero cõrena cawapearicore canʉmo cʉtibajupʉ. Cʉ quena to bairona cabai yajicoajupʉ punaa mácʉna. ?To bairi siete cãnacãʉ jĩcaʉ punaa cãñuparã. Cãni jʉgoʉ canʉmo cʉtibajupʉ. Punaa mácʉna cabai yajiyupʉ. >To bairi naa Jesu tʉpʉ eja, ocõo bairo cʉ caĩ jeniñañuparã: —Jãre camajioʉ, Moisé ati wame rotiriquere caĩ ucayupi jã cabuenucuri wamere: “Jĩcaʉ nʉmocʉti punaa mácʉna cʉ cabai yajiata cabai maca cʉ nʉmo cʉparo cʉ jʉgocʉ nʉmo cãnibatacore. To bairo cʉ cáto cʉ macʉ cabuia jʉgoʉ cabai yajiricʉ macʉ anibojagʉmi,” caĩ ucayupi Moisé, caĩñuparã. /=WCabero moquena saduceo maja mena macana maca Jesure cʉ cajeniñarã ejayuparã. Camaja cabai yajiricarã tunu catíquẽnama caĩrã cãñuparã saduceo maja. a<;To bairo cʉ caĩro apirã ocõo bairo caame ĩñuparã: —¡Ago name! Caroaro mari yʉ majimi. Ricati caroori wamere ĩ buioquẽemi camaja na caapiro, caĩñuparã. To bairi ʉparãre cʉ na cawadajãpere dope bairo cʉ caĩ jeniña bʉga majiquẽjuparã. To bairi cʉ cajeniña janacoajuparã yua. La pregunta sobre la resurrección 0;Y—Baiyupa Romano maja Ʉpaʉre cʉ jooya cʉ ye cãnipere. To bairona Dio cʉ caboorije mʉjaare cʉ cajenirije quenare Diore cʉ jooya, na caĩ yʉyupʉ Jesu. O:—Niyeru tiire yʉ iñooña. To bairo cʉ caĩro niyeru tiire ne, cʉ caiñooñuparã. Cʉ na caiñooro tʉjʉʉ: —¿Ñamʉ wame to tujati? ¿Ñamʉ riyare bairo cabaurije uca turique to tujati? na caĩ jeniñañupʉ Jesu. To bairo cʉ caĩro: —Romano maja Ʉpaʉ majuu wame ã. Cʉ ye macaje ã, cʉ caĩñuparã. l9QJesu maca caroorije cʉ̃re na caĩ tʉgooñarijere tʉjʉ majiri ocõo bairo na caĩñupʉ: 08YTo bairi jã ĩ buioya: ¿Roma macana ʉparã jãre carotirã niyeru jãre na cajeninucurijere nare jã cajooro Dio cʉ rotibocʉti? Jesure cʉ caĩ jeniñañuparã. h7ITo bairo na caĩ jeniña rotiricarã maca Jesu tʉpʉ ejari ocõo bairo cʉ caĩ jeniñañuparã: —Jãre camajioʉ, cariape jeto mʉ buionucu Dio yere. To bairi camaja nipetiro jĩcarore bairona cãna na mʉ tʉjʉnucu. z6mTo bairi aperãre na caĩñuparã, “Cʉ̃re canʉcʉbʉgorãre bairona baitori caroaro cʉ jeniña pojerooya. To bairi roorije cʉ caboca ĩ yʉata nemoona gobierno macanare cʉ mari wadajãgarã, cʉ na ñeato ĩrã,” na caĩñuparã. *5MTi wame queti buio majiorica wamere Jesu na cʉ cabuioro apirã judío majare cabuerã, sacerdote maja ʉparã, “Marirena buioʉ ácʉmi,” cʉ caĩ tʉjʉyuparã. To bairo ĩrã ti paʉna nemoo cʉ cañegabajuparã. Camajare na uwibana dope bairo cʉ cáti ñe majiquẽjuparã. 4%To bairi camaja nipetiro tiapʉre capʉga ta re cumurã na õwa pecoanucugarãma. Tia maca na buipʉre to caroca peaata caroaro na roca aboo recõagaro, caĩñupʉ Jesu. To bairona baigarãma yʉre caapipajeequẽna ĩi, na caĩñupʉ Jesu. El asunto de los impuestos w3gTo bairo na caĩro Jesu na tʉjʉ, ocõo bairo na caĩñupʉ moquena: —¿Dope bairo ĩgaro ĩ, mʉja ĩ tʉgooñati Dio Wadarique ocõo bairo caĩri wamere?Ʉ̃ta wiire wegarã jĩca ʉ̃taare cabeje rocacõañuparã, tia ʉ̃ta ñuuquẽe ĩrã. Tia na carocabatacarena cane cũñuparã aperã maca, atia cañuu majuucõarica ã ĩrã. To bairi tiarena wii pucua cãniparore cawe peo jʉgoyuparã, tia mena mari cacõoñaata cariape eja majigaro ĩrã. To bairona ĩ ucarique ã. 2To bairi cʉ majuuna atí, na cajĩa re peocõañupʉ ti wejere cʉ cacote rotibatanare. To bairo na áti re peocõa, cabero aperã macare na cajooyupʉ. To bairo na cʉ caĩro apirã: —Weje ʉpaʉ na cʉ cátatore bairo requetiboʉmi Dio, cʉ caĩñuparã. 1To bairo ame ĩ, cʉ̃re ñe aáti, ti weje tʉjaropʉ cʉ cajĩa rocacõañuparã, na caĩ buioyupʉ Jesu. —To bairi cʉ ya wejere cʉ cacote rotiricarã cʉ macʉrena na cajĩa rocacõaro tʉjʉʉ, ¿Dope bairo na átacʉmi mʉja ĩ tʉgooñati? 60eTo bairi ti wejere cacoterã maca cʉ macʉ cʉ cajooricʉre cʉ tʉjʉrã ocõo bairo caame ĩñuparã: “Ani ati weje ʉpaʉ macʉ ãmi. Cʉ pacʉ cʉ cabai yajiro bero atie wejere cacʉgo wajoapaʉ ãmi. To bairi cʉ mari jĩa rocacõato. To bairo ána ti wejere mari majuuna mari cʉgogarã.” X/) ’To bairo jeto na na cáto tʉjʉʉ ʉje miji wẽri weje ʉpaʉ ocõo bairo caĩ tʉgooñañupʉ: “¿Dope bairo yʉ ácʉati? Baiyupa yʉ macʉre yʉ camaiire cʉ yʉ aá rotigʉ. Yʉ macʉre cʉ tʉjʉrã cʉ tʉjʉ nʉcʉbʉgogarãma,” caĩ tʉgooñañupʉ. To bairo ĩ tʉgooñari cʉ macʉre cʉ cáaá rotiyupʉ yua. .7 To bairo cʉ na cáto apeire cʉ cáaá rotiyupʉ moquena. Cʉ quenare to bairona rooro cʉ quẽ camiye, cʉ caboca áti acʉo tunuocoa jooyuparã. G- To bairo cʉ na cátoi cʉ ʉpaʉ maca apeire cʉ cáaá rotiyupʉ moquena. Cʉ quenare to bairona cʉ quẽ, rooro cʉ caboca áti acʉo tunuocoa jooyuparã, cʉ quenare cʉ joogaquẽna. Y,+ Cabero ʉje caricacʉti yʉtea caejaro apei cʉ paabojari majocʉre cʉ cajooyupʉ ʉje wejere cʉ cacote rotiricarã tʉpʉ. “Yʉ yere na ricawo joato,” cʉ caĩñupʉ. To bairo cʉ caĩi cáaácoajupʉ cʉ ʉpaʉ ya wejepʉ. Topʉ cʉ caejaro ti wejere cacoterã maca seeto cʉ caboca quẽcõañuparã, ʉjere cʉ joogaquẽna. 2+] Cabero atie queti buio majiorica wame camajare na caĩ buioyupʉ Jesu: —Cãñupʉ ʉje miji wẽri wejere caotericʉ. Ti wejere ote yaparoʉ ti wejere cacoteparãre na cacũñupʉ, aperopʉ aáteñaʉ aágʉ. Na cũʉ ocõo bairo na caĩ cũñupʉ: “Yʉ ʉje wejere yʉ cotebojaya. Yʉre mʉja cacotebojaro mʉñʉja ricawogʉ carecomaca caricare.” To bairo na ĩ yaparo aperopʉ cáaáteñaʉ aácoajupʉ yoaro. >*uTo bairo Jesure na caĩro: —Baiyupa yʉ quena, “Atiere cʉ̃ cʉ carotiroi yʉ áa,” mʉñʉja ĩ buioquẽe, na caĩñupʉ Jesu yua. El ejemplo de los trabajadores malvados )5To bairo ame ĩ wadapeni, ocõo bairo Jesure cʉ caboca ĩ yʉyuparã: —Õoba. Ñamʉ cʉ rotiricʉmi jã ĩ majiquẽe, Jesure cʉ caĩñuparã. s(_“Dio ye quetire cabuioʉ cãmi Juan,” caĩrã ãma camaja. To bairo na caĩirena jocarãna, “Camajana cʉ rotiricarãma Juãre,” cʉ mari caĩata quena camaja maca marire re jĩaborãma ʉ̃ta rupaa mena, marire punijinirã. ('ITo bairo na cʉ caĩ jeniñaro na majuu ocõo bairo caame ĩ wadapeniñuparã: —¿Dope bairo cʉ mari ĩcʉti? “Diona cʉ rotiricʉmi,” cʉ mari caĩata, “¿Nope ĩrã Dio cʉ carotiricʉ cʉ nibao joroquena Juãre mʉja caapipajee nʉcʉbʉgoqueti?” mari ĩboʉmi Jesu. ?&w¿Ñamʉ Juãre cʉ cʉ cabautisa rotiyupari? ¿Diona cʉ carotiyupari? O ¿camaja maca cʉ na carotiyupari que? ¿Ñamʉ maca cʉ ãti cʉ carotiricʉ? na caĩ jeniñañupʉ Jesu. I% To bairo cʉ na caĩro: —Yʉ quena mʉñʉja jeniñapa. X$)—¿Ñamʉ atie mʉ cátiere, camajare mʉ cabuiorije mʉre cʉ rotiti? ?# yJĩca rʉmʉ Jesu Dio wiipʉre camajare na buioʉ camajare cʉ canetoo catiorije quetire na cabuio ãñupʉ. To bairo cʉ cabuio ani paʉna cʉ tʉpʉ caejayuparã sacerdote maja ʉparã, judío majare cabuerã, aperã cabʉcʉrã camajare cajʉgo ána. Cʉ tʉpʉ ejari, ocõo bairo cʉ caĩ jeniñañuparã: "/0Camaja maca caroaro cʉ cabuiorijere caapiganucuñuparã. To bairi dope bairo cʉ cáti majiquẽjuparã, camaja mani punijiniborãma ĩrã.!y/Ti paʉ Jerusalén ãcʉpʉ to cãnacã rʉmʉ Dio wiipʉ Dio ye quetire cabuionucuñupʉ Jesu. To bairo cʉ cabuiorijere apirã sacerdote maja ʉparã, judío majare cabuerã, aperã camajare cajʉgo ãna maca cʉ carocagabajuparã Jesure. { o.Na buʉ ocõo bairo na caĩñupʉ: —Dio Wadarique ocõo bairo ĩ: “Ati wii yʉ ya wii Diore jeni nʉcʉbʉgorica wii jeto ã.” Mʉja maca to bairo ána cajee ruti pairã ya paʉre bairona to anio joroque mʉja áa, na caĩñupʉ Jesu. B}-To bairo ĩ yaparo ti macapʉ ejaʉ Dio wiipʉ cajãajupʉ Jesu. Jãa, camaja topʉ caame wapaye ãnare na catʉjʉyupʉ. Nare to bairo na cáti aniere booquẽcʉ na cabuuyupʉ. %,Na jotoo amejore, na caruti butibopere mata, caroaro na jĩa baurio peo recõagarãma ati maca macanare. Dio cʉ cajooricʉ na tʉpʉ yʉ cãno na cabooquẽtie wapa to bairona na baigaro tie, ati majare Jerusalén macanare, caĩñupʉ Jesu. Jesús purifica el templo +To bairi ñuuquẽtie tamʉorique na anigaro. Nare catʉjʉ tutirã na ejagarãma. Na eja átiri na jotoo amejoregarãma, na quẽgarã. N*—Yucʉna Jerusalén macana caroa ani wariñuuriquere nare Dio cʉ cajoogarije na camajiata ñuuboricaro. Na majuuna apipajeequẽjupa. To bairi ani wariñuu majiqueti majuucõagarãma naa. #)To bairi Jesu Jerusalén maca tʉ tʉja acʉ́ tʉjʉjori, ti macare caoti tʉjʉyupʉ. Ti macare oti tʉjʉ, ocõo bairo caĩñupʉ: $A(To bairo na caĩro: —Ati maja na cajanaata atie ʉ̃taa rupaarena yʉre to caawaja wariñuupere rotiboʉmi Dio, na caĩñupʉ Jesu fariseo majare. 6e'Na caawajarijere apirã jĩcaarã fariseo maja topʉ cãna ocõo bairo Jesure cʉ caĩñuparã: —Camajioʉ, mʉre caʉjarãre, “Ĩ awajaqueticõaña,” na ĩña. a;&Ocõo bairo caĩ awaja wariñuuñuparã: —¡Caroaro to baiato mari Ʉpaʉre, Dio cʉ cajooricʉre! ¡Wariñuurique to ani neto majuucõato ʉmʉrecoopʉre! ¡Camaja nipetiro Diore na nʉcʉbʉgoato! caĩñuparã. w%Olivo cawamecʉtii ʉ̃taʉ tʉ cʉ catʉja ro aáti paʉna capãarã cʉ̃re caʉjarã cʉ nʉcʉbʉgorã wariñuurique mena caĩ awajayuparã. Nipetiro Jesu cʉ cáti iñooriquere na catʉjʉrique tʉgooñari Diore caĩ wariñuu awajayuparã. $To bairi Jesu burro bui cʉ capeja aápa wãre na ye jutii cabui macaje mena cʉ cacũ jʉgoye cʉjuparã, seeto cʉ wariñuurã.  #Cʉ cane aájuparã Jesu tʉpʉ yua. Cʉ ne eja, na jutii cabui macajere cʉ bui peo átiri Jesure cʉ capeja rotiyuparã. gG"To bairo na na caĩro: —Jã Ʉpaʉ cʉ boomi, na caĩñuparã Jesu cʉ cabuerã maca. ]S~r}}R|r{{$yyzy7xRwwuuu)tvss3qponmlkkUjii/hgfftfeHdd7cbaaP`_^]]G\\,[[ ZY(YX/WVVUTT9SmRR$QoPPOMNN!MLLJJ1IHHFFrEWDCC=BA@h@??4>=<;;V:99 8o766x554~32210E//8.n.-o-,+;**((&&%%%$$8##+""!!3 eqbXN<%+=tN  trD] *TMTo bairi Herode ñocoare tʉjʉri tʉgooña maji jʉgoyeyeri maja ape wãpʉ cʉ na caneto tunu aátiere majiri seeto capunijiniñupʉ. Punijini, cʉ yarã polisía majare caʉmʉa cawimarãacãre na cajĩa rotiyupʉ Belén cãnare, Belén tʉacã cãna quenare. “Judío maja ʉpaʉ anigʉmi cadaquei,” na caĩro na cajĩa rotiyupʉ. Pʉga cʉma cacʉgorã, caẽorobʉjana cãna quenare cajĩa re rotiyupʉ, ñocoa tʉjʉri maja, “Mere pʉga cʉma netocoapa cʉ̃ ñoco cʉ cabuiaricaro bero,” cʉ na caĩ buioricaro tʉgooñari. XS)Topʉ eja, cãñupʉ Herode ʉpaʉ cʉ cacatiri yʉtea cõo. To bairi tirʉmʉpʉ Dio ye quetire buiori majocʉ cʉ caĩ ucaricarore bairona cabaiyupe ati wame cabairique: “ ‘Ejiptopʉ cãcʉre yʉ Macʉre cʉ yʉ pijogʉ,’ ĩmi Dio,” caĩ ucayupi Dio ye quetire buiori majocʉ cãniñaricʉ. Herodes manda matar a los niños "R=To bairo cʉ̃re cʉ caĩro api, cayopiyupʉ José. Yopi, cadaqueire, cʉ pacore na cajʉgo aácoajupʉ ñamina, Ejiptopʉre na jʉgo ruti aácʉ. sQ_ Na catunu aáto bero Dio tʉ macacʉ Josére cabuia ejayupʉ cʉ caquẽguerijepʉre. Buia ejari cʉ caĩñupʉ Josére yua: —¡Yopiya! cʉ caĩñupʉ. —Cadaqueire cʉ paco menare na jʉgo ruti aácʉja Ejiptopʉre. Herode cʉ macari cʉ jĩaremi. Topʉ anicõaña. Mʉ yʉ cabuioropʉ to cõo mʉ tunu atígʉ, cʉ caĩñupʉ Dio tʉ macacʉ Josére. &PE Cabero Dio na caquẽguerijepʉre ocõo bairo na caĩ jooyupʉ: —Herode tʉ tunu aáqueticõaña, cadaqueire cʉ majiri cʉ jĩaremi ĩrã, na caĩñupʉ ñocore catʉjʉricarãre. To bairo na cʉ caĩro na ya yepapʉre tunu aána ape wãpʉ catunucoajuparã yua. La huida a Egipto ~Ou To bairi cadaquei cʉ cãni wiipʉ caejayuparã. Eja, jãa, cadaqueire cʉ catʉjʉyuparã cʉ paco mena. Cʉ tʉjʉ, rʉpopatua tuatu ejacumuri cʉ cáti nʉcʉbʉgoyuparã. Cʉ áti nʉcʉbʉgorã na apeye patarire pã, na cacʉgorijere cʉ cajooyuparã. Caajiyarijere, caroa cajʉti ñuurijere, ape wame caroa cajʉti ñuurije cawapa pacarije quenare cʉ cajooyuparã. jNM To bairo ñoco jõpʉ na catʉjʉricʉ na cʉ cajʉgo aáto tʉjʉrã seeto cawariñuuñuparã. ^M5 To bairo na cʉ caĩro apirã, cáaácoajuparã. Nemoopʉre ñoco muipu cʉ capiya atí nʉgoa macá yepapʉ na catʉjʉricʉ na cajʉgo aájupʉ. Na jʉgo aá, cadaquei cʉ cãni paʉ bui majuu caejayupʉ. dLATo bairo cʉ na caĩ buioro: —Belẽpʉ aánaja. “¿Noopʉ cʉ ãti caʉpaʉ cãnipaʉ mere cabuiaricʉ?” caroaro jeniña macaña to macanare. To bairi jeniña bʉga, cʉ cabairije nipetiro maji peti, yʉ mʉja buiora apá tunu. Yʉ quena cʉ yʉ áti nʉcʉbʉgoʉ aágʉ cʉ̃acãre, ñocore catʉjʉricarãre na caĩtoyupʉ Herode. "K=To bairo cʉ na caĩro bero aperã na catʉjʉquẽtopʉ ti macapʉ caejaricarãre yajioro na pijori: —¿Diwatipʉ cʉ cabuia jʉgóri cʉ̃ ñoco? na caĩ jeniñañupʉ Herode. To bairo na cʉ caĩ jeniñaro: —To cõopʉ cabuia jʉgówĩ, cʉ caĩ buioyuparã Herodere. JJudea yepapʉ ã Belén na caĩri maca. Cãni majuuri maca ã. Ti macapʉ buiagʉmi jĩcaʉ Ʉpaʉ, Israel majare carotipaʉ. Caroaro na cajʉgo ãcʉ anigʉmi Dio yarãre, caĩ ucayupi Dio ye quetire cabuioricʉ tirʉmʉpʉ macacʉ, cʉ caĩñuparã Herodere. 2I]To bairo na cʉ caĩ jeniñaro: —Belén na caĩri macapʉ, Judea yepapʉ. To bairona caĩ ucayupi Dio ye quetire buiori majocʉ cãniñaricʉ atiere ucaʉ: jHMTo bairo tʉgooñari Herode capi neoñupʉ sacerdote maja ʉparãre, judío majare cabuerã menare. Na pi neo, na cajeniñañupʉ: —¿Noopʉ majuu Cristo mʉja caĩi Dio cʉ cajoopaʉ cʉ buiacʉti? na caĩ jeniñañupʉ. G!Ʉpaʉ Herode to bairo na caĩ jeniñaro apii seeto catʉgooñañupʉ. Jerusalén macana quena to bairona seeto catʉgooñañuparã. ^F5Jerusalẽpʉre eja: —¿Noopʉ cʉ ãti mere cabuiaricʉ judío maja ʉpaʉ cãnipaʉ? to macanare na caĩ jeniñañuparã. —Muipu cʉ capiya atí nʉgoa macá mácapʉ jã catʉjʉwʉ ñocore. Cʉ̃ ñocore tʉjʉrã, “Mere buiaricʉmi,” jã caĩ tʉjʉ majiwʉ. To bairi cʉ̃re áti nʉcʉbʉgorã anaa jã baiwʉ, caĩñuparã. E !Jesu cabuiayupʉ Belén na caĩri macapʉre, Judea yepapʉ, ti yepa Herode ʉpaʉ cʉ cãni yʉtea cãnopʉ. Cʉ cabuiaro bero muipu cʉ capiya atí nʉgoa cãnopʉ macá yepa macana Jerusalẽpʉre caejayuparã. Ñocoa tʉjʉri catʉgooña maji weorã cãñuparã. D To bairo átibacʉ quena co mena cãniquẽjupʉ co Macʉ cʉ cabuiaparo jʉgoye. Co Macʉ cʉ cabuiaro JESU cʉ cawameyeyupʉ.~C wTo bairi José yopi, Dio tʉ macacʉ cʉ carotirore bairona cájupʉ. Cʉ tʉpʉ co caneajupʉ cʉ nʉmore yua. B Jĩcao cãromio caʉmʉ mena cãniquẽco anibaco quena ʉta anigomo. To bairi caʉmʉ Macʉ cʉtigomo. EMANUEL cʉ wameyegarãma, caĩ ucayupi Dio ye quetire buiori majocʉ cãniñaricʉ. Ti wame EMANUEL ĩgaro ĩ, “Dio mani mena ãmi,” ĩgaro ĩ. A 9To bairona Dio ye quetire buiori majocʉ tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ caĩ ucaricarore bairona cabaiyupe. Ocõo bairo caucayupi buio jʉgoyeyei: @  Caʉmʉ Macʉ cʉtigomo. Cʉ yarã caroorije na cátiere na camajiriobojapaʉ anigʉmi cʉ̃a. To bairi JESU cʉ mʉ wameyegʉ. k? QTo bairo cʉ caĩ tʉgooñari paʉna cʉ caquẽguerijepʉre Dio tʉ macacʉ jĩcaʉ ángel cʉ tʉpʉ buia ejari ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Josére David tirʉmʉpʉ macacʉ pãramire: —José, cʉ caĩñupʉ. —Maríare mʉ nʉmo cãnipaore co tee tʉgooñaquẽja ʉta co cãnibato quenare. Dio cʉ Espíritu Santo cʉ carotiro mena ʉta ãmo. >  Co manapʉ cãnipaʉ José cañuʉ cãñupʉ. To bairi ʉta co cãniere majiri José co canegaquetibajupʉ. To bairi, “Mʉ yʉ nequetigʉ yua,” co caĩgabajupʉ. Aperã bobooro co tʉgooñari, caroo majuu ãmo ĩrema ĩi yajioropʉ co caĩgabajupʉ. T= #Ocõo bairo cãñupe Jesucristo cʉ cabuiarique. Cʉ paco María José nʉmo cãnipao cãñupo cõa. José mena co cãniparo jʉgoyepʉna mere ʉta cãñupo Dio Espíritu Santo cʉ carotiro menare. < 9To bairi Abraham berore catorce poari bero macacʉ cãñupʉ David. David bero aperã catorce poari bero cãñuparã tunu Babiloniapʉre Israel majare na na cajee aáti paʉre. Ti paʉ macacʉ berore aperã catorce poari bero cãñupʉ Cristo yua. Nacimiento de Jesucristo ; %Jacobo macʉ José cãñupʉ. José maca María manapʉ cãñupʉ. María Jesu paco cãñupo. Dio cʉ cajooricʉ, Cristo paco cãñupo yua. g: IEliú macʉ Eleasar cãñupʉ. Eleasar macʉ Matán cãñupʉ. Matán macʉ Jacobo cãñupʉ. _9 9Asor macʉ Sadó cãñupʉ. Sadó macʉ Aquim cãñupʉ. Aquim macʉ Eliú cãñupʉ. i8 M Sorobabé macʉ Abiú cãñupʉ. Abiú macʉ Eliaquim cãñupʉ. Eliaquim macʉ Asor cãñupʉ. 7 9 To bairi Jeconía Babiloniapʉre Israel maja menare cʉ na cane aátacʉ Saratié pacʉ cãñupʉ. Cabero Saratié Sorobabére camacʉ cʉjupʉ. 6  Josía punaa Jeconía cʉ bairã mena cãñuparã Babilonia maja Israel majare na ya macapʉre na cajee aáti yʉteapʉre. i5 M Esequías macʉ Manasé cãñupʉ. Manasé macʉ Amón cãñupʉ. Amón macʉ Josía cãñupʉ. e4 E Usías macʉ Jotam cãñupʉ. Jotam macʉ Acás cãñupʉ. Acás macʉ Esequías cãñupʉ. c3 AAsa macʉ Josafá cãñupʉ. Josafá macʉ Joram cãñupʉ. Joram macʉ Usías cãñupʉ. j2 OSalomón macʉ Roboam cãñupʉ. Roboam macʉ Abías cãñupʉ. Abías macʉ Asa cãñupʉ. u1 eIsaí macʉ David cãñupʉ. Uría nʉmo cãnibatacore canʉmo cʉjupʉ David. Na macʉ Salomón cãñupʉ. !0 =Salmón canʉmo cʉjupʉ Rahabo cawamecʉcore. Na macʉ Booz cãñupʉ. Booz canʉmo cʉjupʉ Rut. Na macʉ Obé cãñupʉ. Obé macʉ Isaí cãñupʉ. k/ QAram macʉ Aminadá cãñupʉ. Aminadá macʉ Naasón cãñupʉ. Naasón macʉ Salmón cãñupʉ. . Judá maca Tamá cawamecʉcore nʉmocʉtiri Fares, Sara capunaa cʉjupʉ. Fares macʉ Esrom cãñupʉ. Esrom macʉ Aram cãñupʉ. u- eAbraham macʉ cãñupʉ Isaá. Isaá macʉ Jacobo cãñupʉ. Jacobo punaa cãñuparã Judá cʉ yarã mena. , Ocõo bairo Jesucristo cʉ ñicʉa wame ã. Ʉpaʉ David ãnacʉ pãramina cãñupʉ Jesucristo. Abraham pãramipʉna cãñupʉ David. W+'5Cabero Dio wiipʉ Diore caĩ wariñuucõa aninucuñuparã. To cõona ã.*-4Cʉ cawamʉ aáto seeto cʉ cáti nʉcʉbʉgoyuparã. Cʉ áti nʉcʉbʉgo yaparo Jerusalẽpʉ catunucoajuparã, seeto wariñuurique mena yua. P)3To bairo ĩina na cawamʉ ame pea weocoajupʉ ʉmʉrecoopʉ yua. C(2Cabero Jesu na cajʉgo aájupʉ Jerusalén maca jʉgoye Betaniapʉ cáaáti wãpʉ. Topʉ ejaʉ, cʉ wamorire ñu mʉgo: —Yʉ Pacʉ caroaro mʉjaare cʉ átibojaato, caĩñupʉ. 5'c1Mʉjaare yʉ joogʉ yʉ Pacʉ cʉ caĩ majio cũricarore bairona mʉja mena cãnipaʉre, Dio Espíritu Santore. Jerusalẽpʉ yuuya mai. Espíritu Santo rui ejaʉ tutuariquere mʉja joogʉmi. Mʉjaare cʉ cajooro beropʉ mʉja buio teñara aágarã yua, na caĩñupʉ Jesu. Jesús sube a los cielos |&q0—Mʉjaana to bairo yʉre cabairijere catʉjʉrã aniri, “Cariapena ã. To bairona cabaiwʉ,” mʉja ĩ maji. %{/To bairi cʉ carotiroi atie caroa quetire cabuio majiope ã aperã nipetiropʉ macanare. Jerusalẽpʉi tiere cabuio jʉgope ã, cabero nipetiro macanare cabuiope anigaro. Na buiorã ocõo bairo na ĩ buiogarãma: ‘Caroorije mʉja cátajere mʉja catʉgooñarique pai jʉtiritiata mʉja majiritiogʉmi Dio,’ ĩ buiogarãma,” caĩ ucayupa na ãnana, na caĩñupʉ Jesu. $5.—Ocõo bairo ĩ ucarique cãmʉ yʉre: “Dio cʉ cajooricʉ majuu jĩa ecoogʉmi. Cʉ cabai yajiro itia rʉmʉ bero tunu catigʉmi moquena. |#q-To bairo na ĩ, na cabuioyupʉ Jesu Dio ye queti ucarica pũuripʉ caĩrijere, tiere caroaro na majiato ĩi. ",Ʉga yaparo ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu yua: —Nipetiro yʉre cabaiejere cajʉgoyepʉ mʉja mena ãcʉ mʉñʉja cabuiobapʉ. Nipetiri wame Moisé yʉre cʉ caĩ ucarique, aperã Dio ye quetire buiori maja ãnana yʉre na caĩ ucarique, to bairo quena Salmo na caĩri pũuropʉ yʉre na caĩ ucariquere bairona yʉre baiwʉ. Yʉre na caĩ ucarique cõona aáto baiwʉ, na caĩñupʉ. F!+Na cajoori rʉcare boca ne, caʉgayupʉ Jesu na catʉjʉro. V %*To bairo cʉ caĩro wai ãjʉricʉ rʉca jĩca rʉca cʉ cajooyuparã. +O)To bairi seeto wariñuurica wame na to nibao joroquena catʉjʉ nʉcʉbʉgoquẽjuparã mai. To bairo na cabairo: —¿Ʉgarique to nicʉti? na caĩñupʉ Jesu. M(To bairo na ĩ, cʉ wamorire, cʉ rʉporire na caiñooñupʉ. F'Tʉjʉya yʉ wamorire, yʉ rʉporire. Yʉna yʉ ã. Yʉ pañarã ajá. Cabai yajiricʉ ãnacʉ wãti maca ri mácʉmi. Õwaa mácʉmi. Yʉa yʉ ani peticõa, tʉjʉya, na caĩñupʉ Jesu. ve&To bairi Jesu na caĩñupʉ: —¿Nope ĩrã yʉ mʉja uwiti? ¿Nope ĩrã cariape mʉja tʉgooñaquẽeti? %To bairo cʉ caĩro seeto catʉjʉ acʉacoajuparã. “¡Abʉ! Cabai yajiricʉ ãnacʉ wãti ãcʉmi,” caĩ tʉgooñañuparã. 8i$Tiere na caame buiori paʉna Jesu maca na watoapʉ cabuia ejanʉcañupʉ. Buia ejanʉca, na ñuu roti, “Caroa wariñuurique mʉjaare to ãmaro,” na caĩñupʉ Jesu. #To bairo na caĩro apirã na quena mapʉ na cáaáto na cʉ cabuia ejariquere na caĩ buioyuparã: —Cabero jãre pan cʉ cajʉgo pe bate ʉgari paʉna to cõona cʉ̃re jã tʉjʉ majiwʉ, na cabuioyuparã na quena. Jesús apareció a los discípulos &E"Topʉ caneñaporã maca ocõo bairo na caĩ buioyuparã Emaúpʉ cáatánare: —Mari Ʉpaʉ Jesu catimi, jocarã mee jã ĩ. Simón Pedro cʉ tʉjʉyupʉ. P!To bairo ame ĩ, nemoopʉre wamʉnʉca, Jerusalẽpʉ catunucoajuparã. Jerusalẽpʉ tunu aá, Jesu cʉ cabuericarã once cãnacãʉ aperã na yarã mena na caneñaporo na cabʉga ejayuparã. kO Cʉ cabairo bero: —Mapʉ marire cʉ cabuioro, “Ocõo bairo ĩgaro ĩ Dio ye queti ucarica pũuri,” marire cʉ cabuioro mari yeripʉ caroaro mari catʉgooña wariñuuwʉ marire cʉ cabuiorijere apirã, caame ĩñuparã. -Na cʉ cape bate nuniri paʉna to cõona, “Jesuna ãmi,” cʉ caĩ tʉjʉ majicõañuparã. To cõona Jesu cabauqueticõa atʉ aájupʉ yua.  Jãa eja, na mena ʉgarica cajawa tʉpʉre rui, pãre ne, Diore, “Ñuubʉja,” cʉ ĩ, ti rupaare na cape bate nuniñupʉ. LTo bairi: —Neto aáqueticõaña. Atona jã mena tuaya. Mere ñamicaapʉ ã, cʉ caĩñuparã. To bairo seeto cʉ na caĩro apii Jesu na mena na cãni wiipʉre cajãa aájupʉ, na mena tuagʉ. r]Na cáaáta macare coña aána cabaiyuparã yua. Jesu maca na jʉgoyepʉ neto aágʉ cabaibajupʉ. .UTo bairi Cristo cʉ cabaipere Moisé tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ caĩ ucarique, aperã nipetiro Dio ye quetire cabuioricarã na caĩ ucariquere na caĩ buioyupʉ Jesu. LDio cʉ cajooricʉ majuu cʉ̃re capopiye tamʉo jʉgope cãmʉ Ʉpaʉ cʉ cãniparo jʉgoye. ¿Tiere mʉja majiquẽeti? na caĩñupʉ Jesu cʉ̃re na catʉjʉ majiquẽtie to nibao joroquena. 'To bairo na caĩro apii: —Camajiquẽna mʉja ã. Dio ye quetire buiori maja ãnana na caucariquere mʉja apipajee nʉcʉbʉgoquẽe. ]3To bairo na caĩro bero jã mena macana jĩcaarã cʉ na cacũ rocarica paʉpʉre tʉjʉra aána cãromia na cabuioetore bairona tʉjʉyuparã na quena. Jesu rupaʉ ãnatore bʉgaquẽjuparã, cʉ caĩñuparã. I  “Cʉ rupaʉ ãnatore jã tʉjʉquẽpʉ, Dio tʉ macana jetore na jã tʉjʉwʉ,” jã ĩwã. “ ‘Mere Jesu catícoami moquena,’ jã ĩwã Dio tʉ macana,” jã ĩ buiowã cãromia.  -To bairo to baibao joroquena, jã mena macana romiri acʉori wame jã buiowã cʉ na cacũ rocaricaropʉ cabujuri paʉpʉ catʉjʉra aábatana.  +“Cʉ̃a Israel macanare mari wapanare marire camatabojaʉ anigʉmi,” jã caĩ tʉgooñabapʉ. Mere itia rʉmʉ neto cʉ na cajĩaeto bero.  Yucʉra sacerdote maja ʉparã, aperã jã ʉparã mena, Jesure cʉ na papua jĩaato ĩrã cʉ jooyawã romano maja yarã na polisíare. ] 3To bairo cʉ caĩro: —¿Dope bairo cabaiyaejere mʉ ĩti? cʉ caĩñupʉ Jesu. —Jesu Nasaré macacʉre na cátiyaejere, cʉ caĩñuparã na maca. —Cʉ̃a Dio ye quetire cabuio majii, caroa macajere cáti iñoʉ, catutuaʉ majuu Dio cʉ caĩ tʉjʉʉ niiñabami. Camaja quena, “Catutuaʉ majuu ãmi,” cʉ caĩ tʉgooñabama. -SOcõo bairo cʉ caĩñupʉ Cleopas cawamecʉcʉ: —¿Mʉ jetona cáaáteñaʉ Jerusalẽpʉ cabaiyaejere camajiquẽcʉ mʉ ãti? cʉ caĩ jeniñañupʉ Cleopas. !To bairo na cabairo: —¿Ñeere mʉja ame wadapeni aápari? na caĩ jeniñañupʉ Jesu. Na maca seeto tʉgooñarique pairã cãñuparã. a;Na mena cʉ cáaáto, “Jesu ãcʉmi,” caĩ majiquẽjuparã, cʉ tʉjʉbaopʉnana. fETo bairo Jesure na caame ĩ wadapeni aáti paʉna cʉna na tʉpʉ eja, na mena cáaájupʉ. dATi wãpʉ aána nipetiro Jerusalén macana Jesure na cátajere caame wadapeni aájuparã. 2] Ti rʉmʉna Jesu cʉ cabuericarã mena macana pʉgarã cáaájuparã Emaú na caĩri macapʉ. Jerusalẽpʉi aácʉ pʉga hora aátato cõo yoaro cãñupe ti wã. # To bairo na caĩrijere caapi nʉcʉbʉgoquẽcʉ nibaopʉcʉna Pedro maca Jesure cʉ na cacũ rocaricaropʉre atʉ aá, ti toti pupeapʉre camubia tʉjʉ jõoñañupʉ. Topʉre cʉ catʉjʉ jõoñaata Jesure, cʉ na caumábata ajero jutiiro jetore catʉjʉyupʉ. Tie jetore tʉjʉ, catunucoajupʉ. “¿Dope bairo to baibauyupari?” caĩ tʉgooñacõa tunu aájupʉ. En el camino a Emaús } To bairo na caĩro apirã, “Jocarã mʉja ĩ,” na caboca ĩñuparã, to bairo na caĩrijere api nʉcʉbʉgoquẽna. 9 Tie quetire nare cabuioricarã ato cãnacão cãñuparã: María Magdalena, Juana, apeo María Jacobo paco. To bairi aperã romiri quena cãñuparã. {o Tʉgooña bʉga, Jesu rupaʉ ãnatore na cacũ rocarica paʉre catʉjʉra ejabatana catunucoajuparã. Tunu aá, nipetiro cabairije na catʉjʉriquere na cabuioyuparã Jesu cʉ cabuericarãre once cãnacãʉre, aperã na mena macana quenare. t~aTo bairo na caĩrijere apirã Jesu na mena ãcʉpʉ na cʉ caĩriquere catʉgooña bʉgayuparã yua. }'Ocõo bairo caĩwĩ mʉjaare: “Yʉre joogarãma caroorãre. Caroorã yucʉ tẽorica pãipʉre yʉ papua jĩagarãma. Yʉre na cajĩaro, itia rʉmʉ bero yʉ tunu catigʉ moquena.” Atie cʉ caĩriquere tʉgooñaña, na caĩ buioyuparã caaji baterijere cajañarã. e|CMaami atore. Mere tunu catícoami. Tʉgooñaña Galileapʉ ãcʉ mʉjaare cʉ caĩriquere. ;{oNare na cabuia ejanʉcarona catʉjʉ acʉacoajuparã na romiri. Tʉjʉ acʉabana, uwirique mena camubia re cumucoajuparã. To bairo na catʉjʉ acʉaro tʉjʉrã ocõo bairo na caĩñuparã cajutii aji baterã: —¿Nope ĩrã cacatiirena cabai yajiricarãre na cacũri paʉpʉre cʉ mʉja macarã ejati? [z/Cʉ rupaʉ camano tʉjʉrã, “¿Dope bairo to baiyupari?” caĩ tʉgooñañuparã. To bairo na caĩ tʉgooñari paʉna caʉmʉa pʉgarã seeto caaji baterijere cajañarã na tʉpʉ cabuia ejanʉcañuparã. MyNe wooricaro cãno tʉjʉrã caneto jãabajuparã, Jesu rupaʉ ãnatore na capeorica paʉpʉre tʉjʉrã aána. Topʉ na capeoricaropʉre na catʉjʉata mari Ʉpaʉ Jesu rupaʉ ãnato camañupe. exCTi paʉpʉ ejarã ʉ̃taa ti opere na cacũ bipebataca ne wooricaro cãno catʉjʉyuparã. Fw Ape semana judío maja na paa jʉgorica rʉmʉ cabujuri paʉacã cãno cãromia Jesure na cayaarica paʉpʉ cáaájuparã. Caroa cajʉti ñuurijere na caquenooriquere jee aána cájuparã. v8Tʉjʉ, catunucoajuparã. Tunu ejarã na wiiripʉ, caroa cajʉti ñuurije mena Jesu rupaʉre na cawarepere caquenooñuparã. Quenoo yaparo yerijãrica rʉmʉ cãno cayerijãñuparã. To bairo bairã judío maja na caroti jʉgoricarore bairona cabaiyuparã.u7To bairi Galileapʉ Jesu mena cáatána romiri quena ti totipʉre aáti, Jesu rupaʉre na capeoro caroaro catʉjʉyuparã. ntU6Judío maja na cayerijãnucuri rʉmʉ jʉgoye macá rʉmʉ canaiori paʉ jʉgoyeacã cãñupe. s#5Cʉ jeniri bero yucʉ tẽorica pãipʉ na capapua turicʉre cʉ cane ruioyupʉ. Cʉ ne ruio yaparo caroa jutii cabotirije mena cʉ caumáñupʉ. Cʉ umá, ʉ̃ta toti na cayejea we quenoorica totipʉ camaja cayaaya mani totipʉ cacũñupʉ Jesu rupaʉ ãnatore yua. |rq4To bairi Jesu cʉ cabai yajiro tʉjʉʉ José Pilato tʉpʉ Jesu rupaʉ ãnatore ne ruiogʉ cʉ cajenii aájupʉ. )qK3Na mena macacʉ nibaopʉcʉna Jesure cʉ na cajĩarijere cabooquetibajupʉ. Dio joogʉmi ati yepapʉre Ʉpaʉ cãnipaʉ majuure caĩ tʉgooña yuʉ cãñupʉ. Ip 2Jesure na cajĩari paʉre José cawamecʉcʉ, cañuʉ tona cãñupʉ. Cʉ̃a Judea yepapʉre Arimatea cawamecʉti maca macacʉ cãñupʉ. Cabʉcʉrã rotiri maja mena macacʉ cãñupʉ. )oK1Jesu mena cãnibatana, Galilea macana romiri cʉ̃re caʉjabatana quena yoabʉjaroacãpʉ tie cabairijere catʉjʉcõa tʉjʉnucuñuparã. Jesús es sepultado $nA0Camaja pato catʉjʉrã ejaricarã to bairo Jesu cʉ cabai yajirijere tʉjʉrã seeto catʉjʉ jʉtiriti tʉgooñarique paicõa tunu aájuparã yua. 1m[/Polisía maja ʉpaʉ maca to bairo cabairijere tʉjʉʉ Diore cʉ nʉcʉbʉgori ocõo bairo caĩñupʉ: —Ania cariape cabai buicʉtacʉ me ãñupi, caĩñupʉ. (lI.To bairo cabairi paʉna Jesu caĩ pi awajayupʉ cʉ Pacʉre: —¡Caacʉ, mʉ tʉpʉ yʉ catiriquere joʉ yʉ áa! To bairo ĩi, cabai yajicoajupʉ Jesu yua. k+-Muipʉ cʉ cabujuqueti aáti paʉna Dio wii pupeapʉ macá arʉare na cayo matarica ajero juti ajero cawoocoa aájupe carecomacai, to majuuna. Hj ,Jesure na cajĩari paʉ majuu pajaribota cãno nipetiropʉ canaitĩacoajupe yua. Ñamicaa maca muipʉ cʉ cãni rui aáto las tres cãno majuu cabujucoajupe moquena, itia hora beropʉ. *iM+To bairo cʉ caĩro: —Ati rʉmʉna yʉ mena mʉ anigʉ cañuu majuucõari paʉpʉ, Dio tʉpʉ, cariape mʉ yʉ ĩ, cʉ caĩñupʉ Jesu. Muerte de Jesús h1*To bairo cʉ yaʉre cʉ ĩ, ocõo bairo Jesu macare cʉ caĩñupʉ: —Yʉ Ʉpaʉ, mʉ caroti ejari paʉ cãnopʉ yʉ mʉ tʉgooña majiwã. |gq)Mari maca mari cátaje wapa cariape marire áama. Cʉ maca caroorije cátiquẽcʉ cʉ nibao joroquena cʉ áama. ;fo(To bairo cʉ caĩro apii apei cʉ bapa maca ocõo bairo cʉ caĩ tutiyupʉ: —¿Nope ĩi mʉa Diore mʉ nʉcʉbʉgoquẽeti, mʉ quenare na cajĩarije to nibao joroquena? Qe'Jĩcaʉ carooʉ Jesu mena na capapuaricʉ quena rooro cʉ caĩ punijiniñupʉ Jesure: —Mʉa Dio tʉpʉ cãnacʉ cʉ cajooricʉ majuu yʉ ã ĩri, mʉ majuuna catiori, jã quenare jã catioya. d&To bairi cʉ na capapua turica pãipʉre cʉ rʉpoa buire uca turica pãi catujayupe, “Ani judío maja Ʉpaʉ ãmi,” ĩrique. dcA$Polisía quena to bairona cʉ ĩ eperi, cʉ tʉpʉ eja, ʉje oco camucurijere cʉ tĩa, ocõo bairo cʉ caĩ epeyuparã: —Mʉa judío maja Ʉpaʉ mʉ cãmata mʉ majuuna catioya, cʉ caĩ epeyuparã na quena Jesure. b%maS#To bairo cabairi paʉ camaja catʉjʉ, tʉjʉnucujoyuparã. Na ʉparã quena rooro Jesure cʉ caĩ epeyuparã: —Aperãre cacatiowĩ. Yucʉra cʉ majuuna cʉ catioato Dio cʉ cajooricʉ majuu cʉ cãmata, cʉ caĩ epeyuparã. m`S"Cʉ̃re na capapuari paʉna ocõo bairo cʉ Pacʉ Diore cʉ caĩñupʉ Jesu: —Caacʉ, yʉre capapuarãre na cátiere na majiritioya. Na cátiere majiquẽema, caĩñupʉ Jesu. Cʉ jutii cãnibatajere caame ricawo epeyuparã. *_M!Na jee aá, Calavera na caĩri paʉpʉ eja, topʉ cʉ capapuayuparã Jesure, caroorã mena. Cariape nʉgoa jĩcaʉ, cajõcʉ nʉgoa tʉ apei na capapuayuparã. q^[ Aperã quenare pʉgarã caroorije cátinucuricarãre na cajee aájuparã, Jesu mena na jĩagarã. *]MRoorije yʉ ána áama yʉre, caroorije mácʉrena. To bairi naa caroorijecʉna aniri seeto popiye tamʉogarãma na maca, na caĩñupʉ Jesu caotirã romirire. j\MCamaja uwi netobana, “Ʉ̃ta yucʉ ña ató, marire to jĩa recõato,” ĩ tʉgooñagarãma. g[GCaberopʉ camaja ocõo bairo ĩgarãma: “Capunaa mana mari cãmata mari wariñuuboyupa.” eZCTo bairo na caotiro apii na amejore nʉca tʉjʉ, ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Mʉjaa, Jerusalén macana romiri yʉre tʉjʉ jʉtiriti otiqueticõaña. Mʉja majuuna, mʉja punaa macare na tʉjʉ jʉtiriti otiya. ~YuJesure na cane aáto camaja capãarã cʉ caʉja aájuparã. Cãromia capãarã jʉtiritiri caoti ʉjayuparã. lXQTo bairi Jesure cʉ cane aájuparã, yucʉ pãipʉ cʉ papua jĩagarã. Cʉ na cane aáto na cabocayupʉ Simón cawamecʉcʉ. Maca tʉjaro aáteña tunu acʉ́ cájupʉ. Sirene cawamecʉti maca macacʉ cãñupʉ Simón. To bairi Simón na cʉ cabocaro tʉjʉrã Jesure cʉ na capapua tupa pãire cʉ ne peori Jesu bero cʉ capʉja ʉja rotiyuparã. AW{Barrabá, caʉparãre catei, camajare cajʉgo jĩaricʉ macare cabuuyupʉ, presopʉ cãnibatacʉre. Jesu macare mʉja caboorore bairo cʉ ája ĩi, na cajooyupʉ yua. La crucifixión QVTo cõona na caboori wame cʉ na cajeniri wame na cáti rotiyupʉ yua. sU_Na maca to bairo cʉ caĩrijere apirã seeto janaricaro mano caawajanemoñuparã sacerdote maja ʉparã jãa: —¡Yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ na papuacõato! To bairi seeto na caĩ jeni awaja netorijere caapicõañupʉ Pilato. T To bairo na caĩro ocõo bairo na caĩñupʉ Pilato moquena: —¿Ñee unie caroorije cʉ cátaje to ãti cʉ̃re? Ñee unie cátiquẽcʉrena cʉ cajĩaquetipe ã. To bairi wecʉ ajero wẽri mena na bape rotiri cʉ yʉ buugʉ, na caĩñupʉ Pilato. S To bairo na cʉ caĩ buiorije to nibao joroquena seeto caĩ awajayuparã: —¡Yucʉ pãi tẽorica pãipʉ cʉ na papuacõato! JR To bairi Pilato seeto Jesure cʉ buugʉ na caĩbajupʉ moquena. @QyBarrabá cawamecʉcʉ cʉ mena macanare na cajʉgo quẽricʉ cãñupʉ ʉparãre. To bairo jʉgo quẽi camajare na cajĩañupʉ. To bairo cʉ cátaje wapa presopʉ cãñupʉ. 4PaTo bairi Pilato, “Jesure cʉ yʉ buugʉ,” cʉ caĩro apirã caawajayuparã: —¡Anire Jesure cʉ na jĩa rocacõato! ¡Barrabá macare cʉ buuya! caĩ awajayuparã. qO[To cãnacã cʉma pascua boje rʉmʉ cãno jĩcaʉre na cabuunucuñupʉ Pilato presopʉ cãcʉre. zNmBaiyupa cʉ̃re wecʉ ajero wẽri mena na bape roti átiri to cõona cʉ yʉ buucõagʉ, na caĩñupʉ Pilato. M)Herode quena jã tʉpʉ cʉ tunuo jooyupi, “Cabai bui cʉtiquẽcʉ ãmi,” ĩi. To bairi ñe unie cátiquẽcʉrena cʉ cajĩaquetipe ã. L'Na jʉgo neñapo, ocõo bairo na caĩñupʉ: —Anire yʉ tʉpʉ cʉ mʉja neajupa, “Camajare carooye tuʉ ãmi,” ĩrã. To bairi mʉja caapiro caroaro cʉ yʉ jeniñawʉ. Caroorije cʉ cátaje cʉ mʉja caĩrijere yʉ bʉgaquẽe. Cabai bui cʉtiquẽcʉ ãñupi. K Cabero Pilato na cajʉgo neñapoyupʉ sacerdote maja ʉparãre, camajare cajʉgo ãnare, camaja aperã quenare yua. J Ti rʉmʉna Herode Pilato mena caame oca quenooñuparã, cajʉgoye caame tʉjʉgaquetibatana. Jesús es sentenciado a muerte xIi To cõona Herode cʉ polisía maja mena rooro cʉ caĩ epeyuparã Jesure. To bairo cʉ ĩ eperã caʉpaʉ jañarique jutii caroa mena cʉ cajã epeyuparã. To bairona rooro Jesure cʉ áti epe, cʉ catunuo jooyupʉ Pilato tʉpʉ moquena. H/ Sacerdote maja ʉparã, aperã judío majare cabuerã to catʉjʉnucurã tutuaro mena, “Carooʉ majuu ãmi Jesu,” cʉ caĩñuparã Herodere. iGK To bairi Jesure cʉ tʉjʉʉ capee wameri cʉ cajeniñabajupʉ. Jesu maca cʉ cayʉquẽjupʉ. FCʉ tʉ cʉ na cane ejaro tʉjʉʉ seeto cawariñuuñupʉ Herode, Jesure cʉ tʉjʉʉ. Cajʉgoyepʉre seeto Jesure cʉ catʉjʉganucubajupʉ Herode. “Jesu ãñupʉ,” na caĩrijere caqueti apinucuñupʉ. Seeto cʉ cáti iñoorijere catʉjʉganucubajupʉ. E3“Cʉna ãmi,” na caĩro apii: —Herode tʉpʉ cʉ ne aánaja, na caĩñupʉ. Herode Galilea yepa ʉpaʉ cãñupʉ. To bairo cabairi rʉmʉri cãno cʉ quena Jerusalẽpʉna cãñupʉ. To bairo Pilato na cʉ caĩrijere apii Jesure cʉ cane aájuparã Herode tʉpʉ. %DCPilato to bairo na caĩrije apii ocõo bairo na caĩ jeniñañupʉ: —¿Ani Jesu Galilea macacʉna cʉ ãti? —Ʉ̃ʉjʉ, cʉna ãmi, caĩñuparã. HC To bairo na cʉ caĩrije to nibao joroquena ocõo bairo cʉ caĩnemoñuparã Pilatore: —Camajare ĩ rooye tuu teñanucumi, Judea yepa nipetiropʉ. Galilea yepapʉre to bairo caĩ rooye tuu teña jʉgoyupi. Atopʉ quenare to bairona ĩ rooye tuu teñaʉ ejami, cʉ caĩnemoñuparã Pilatore. Jesús ante Herodes QBTo bairo cʉ caĩro bero Dio wii ʉparãre, camaja capãarã to cãnare ocõo bairo na caĩñupʉ Pilato: —Ani caroorije cátacʉ ãmi, cabai buicʉcʉ ãmi, yʉ ĩ majiquẽe, na caĩñupʉ. [A/To bairo na caĩro apii Pilato ocõo bairo cʉ caĩ jeniñañupʉ Jesure: —Mʉa, ¿judío maja Ʉpaʉna mʉ ãti? cʉ caĩ jeniñañupʉ. —To bairona yʉ ã mʉ caĩrore bairona, cʉ caĩñupʉ Jesu. @!Topʉ ejarã ocõo bairo cʉ caĩñuparã: —Ani jãre judío majare caĩto paii ãmi. Niyeru gobierno macacʉ romano maja ʉpaʉ camajare cʉ cawapa jee roti joorijere, “Jooqueticõaña,” camajare na ĩnucumi. To bairo quenare, “Yʉa Dio tʉpʉ cãnacʉ camaja tʉpʉ cʉ cajooricʉ majuu yʉ ã,” ĩmi. To bairo ĩi, “Ʉpaʉ yʉ ã,” ĩi ĩnucumi, cʉ caĩ buioyuparã Pilatore. f? GCabero na nipetiro na caneñapori arʉapʉ cãnana Pilato tʉpʉ Jesure cʉ cane aájuparã. V>%GTo bairo cʉ caĩro: —To cõona aperã caroorije cʉ caĩ wadarijere caapiricarã na cabuiorijere mari apinemoqueticõato. Mari majuuna mere Jesu cʉ caĩrijere mari apicõa, caame ĩñuparã./=WFTo bairo cʉ caĩro: —¿Mʉa Dio Macʉna mʉ ãti? cʉ caĩ jeniñañuparã. To bairo na caĩro: —Cʉna yʉ ã, mʉja caĩrore bairona, na caĩñupʉ Jesu. \<1EYucʉ bero mena to cõona Dio tʉ ruiri cʉ mena yʉ rotigʉ, na caĩñupʉ Jesu. s;_DApe wame mʉjaare yʉ cajeniñarije to nibao joroquena yʉ mʉja yʉquetiborã. Yʉ mʉja buuquetiborã. :CCʉ ne aá, ocõo bairo cʉ caĩ jeniñañuparã: —Mʉa Dio cʉ cajooricʉna Cristona mʉ cãmata mʉ cãniere jã ĩ buioya. To bairo cʉ na caĩ jeniñaro: —To bairo mʉñʉja cabuiorije to nibao joroquena yʉ mʉja api nʉcʉbʉgoquetiborã. Z9-BCabujuri paʉ yua, cabʉcʉrã rotiri maja, sacerdote maja ʉparã, aperã judío majare cabuerã caneñapoyuparã, Jesure cʉ jeniñagarã. To bairi Jesure cʉ cane aájuparã na cawadapeniri arʉapʉ. l8QAApe wame capee caroorije cʉ caĩ wada epeyuparã Jesure. Jesús delante de la Junta Suprema a7;@Cʉ capere juti ajero mena jia bipecõari cʉ capa epeyuparã. Cʉ pa átiri: —¿Ni maca mʉ cʉ pari? Dio ye quetire buiori majocʉ mʉ cãmata mʉ majuuna tʉgooña bʉga majiri jã buioya, cʉ caĩ epeyuparã. @6{?Jesure cañericarã cʉ ĩ eperi cʉ capayuparã. k5O>Ti wamere tʉgooña bʉga, buti aá, caotiyupʉ Pedro seeto, jʉtiritibacʉ. Se burlan de Jesús 84i=Ãbocʉ cʉ capiro Jesu cʉ caamejore nʉca tʉjʉyupʉ Pedrore. Cʉ caamejore nʉca tʉjʉro Pedro catʉgooña bʉgayupʉ Jesu cʉ̃re cʉ caĩriquere. “Ati ñami ãbocʉ cʉ capiparo jʉgoye itiani, ‘Cʉ yʉ majiquẽe,’ mʉ ĩtogʉ,” mari Ʉpaʉ Jesu cʉ caĩriquere catʉgooña bʉgayupʉ. %3C<To bairo cʉ caĩro: —¡Yʉ mʉ caĩrijere yʉ majiqueti majuucõa, name! cʉ caĩñupʉ Pedro. To bairo cʉ caĩ ani paʉna ãbocʉ capiyupʉ yua. !2;;Jĩca hora yoaroacã bero apei caĩñupʉ moquena: —Ani Jesu mena macacʉna ãmi, jocʉ mee yʉ ĩ. Cʉ quena Galilea macacʉ ãmi, caĩñupʉ. \11:Petoacã bero apei Pedrore cʉ tʉjʉʉ ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Mʉa Jesu cabuerã mena macacʉna mʉ ã mʉ quena, cʉ caĩñupʉ. To bairo cʉ caĩro: —Yʉ baiquẽe yʉa, cʉ caĩñupʉ Pedro. S09To bairo co caĩrije apii: —Cʉ yʉ majiquẽe, caĩñupʉ Pedro. F/8Pero caʉ̃ bujuro cʉ cajuma ruiro cʉ tʉjʉo jĩcao paabojari majoco caroaro cʉ tʉjʉ quenoo, ocõo bairo caĩñupo to cãnare: —Ani quena Jesu mena cãninucuepaʉ ãmi, caĩñupo. ].37Jesure cʉ na cane aáti wii jania amejorerica janiro pupeapʉ capero rioyuparã Dio wii paabojari maja. Pero rio átiri cajuma ruiyuparã. To bairo na cabairo tʉjʉʉ Pedro quena na tʉ cajuma ejanumu ajupʉ. )-K6To bairo na cʉ caĩro bero Jesure cʉ cañe aájuparã sacerdote maja ʉpaʉ ya wiipʉ. Topʉ cʉ na cañe aáto Pedro quena na beropʉ caʉja aájupʉ. ~H}|{{z2x}wvv`umtsrqpoo;nimllkji#h~g.f`edcc+b^aa4`t_%^&]'\[ZZYWVUUUTT4S[RRcQQP;O_LJfIHGgFbECCAA@0>>B=<;:98p76/5p493N1000/r..*,c+y*)(&%$"! 4cgdVG $ <rP[Mʉja majuuna caroorije pairo átibana quena aperãre, “Rooro mʉja áa,” na ĩquẽja. Mʉja majuuna caroorije áti janaña to bairo aperãre na ĩgarã jʉgoye. To bairi apeĩre, “Mʉ capepʉ jitaacã cajañarijeacãre yʉ ne rocapa,” caĩrãre bairo mʉja ĩ, mʉja majuuna pairi pocaro mʉja cápeepʉ cajañabato quena. To bairo mʉja caĩata jocarã majuu mʉja ĩborã. Mʉja majuuna cápeepʉ cajañari pocarore ne rocaya mai. Cabero caroaro tʉjʉ majiri apeĩ cʉ capeapʉ jitaacã cajañari pocaroacãre mʉja ne rocaboja tʉjʉ majigarã. To bairona apeĩre, “Ati wame caroorije áti janacõaña,” cʉ ĩgarã jʉgoye mʉja majuuna cʉ netoro caroorije mʉja cátiere áti janacõaña. ZGYAperãre rooro na cátajere mʉja cabuio baterore bairona caroorije mʉja cátajere ĩ buio bategarãma aperã tunu. Aperãre na mʉja cátore bairona mʉja quenare mʉja átigarãma tunu. lX S’Aperãre, “Rooro áama, na capopiyeyepe ã,” na ĩ batequeticõaña. To bairi mʉja quenare, “Rooro áama, na capopiyeyepe ã,” mʉja ĩquetigʉmi Dio to bairo aperãre rooro na cátajere mʉja cabuio batequẽpata. FW"To bairi bujiyʉ mʉja cabaipere tʉgooñarique paiquẽja. Bujiyʉ cãnipa rʉmʉ macajere mʉja tʉgooña majigarã to cabairopʉ. Yucʉ mʉja cabairije jetore mʉja tʉgooña maji.5Vc!To bairi ape wame netoro Ʉpaʉ Dio cʉ cãniere tʉgooñaña cʉ ye caroare cʉ caboorijere. To bairo mʉja catʉgooñaro Dio joogʉmi ati yepa macaje mʉja cacʉgopere. 5Uc Aperã ati yepa macana Diore canʉcʉbʉgoquẽna tiere seeto tʉgooñama. Mani Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉ mʉja macare apeye unie mʉja cacʉgoquẽtiere majitʉgami mere. aT;To bairi Dio caroaro mʉjaare cʉ cacotero majirã apeye uniere mʉja cacʉgopere tʉgooñarique paiquẽja. “Yʉ caʉgape, yʉ caetipe, yʉ cajañapere yʉ boobapa,” caĩ tʉgooñarique pairã aniqueticõaña. S To bairo caroaro tʉjʉricaro ñuurijere joomi Dio tare yoaro mee cajinirije to cãnibato quena. Jĩca rʉmʉna owa, ape rʉmʉna jini, joe rerique ã. To bairo cabairije cãnibato quena caroaro cotemi Dio tare. Tiere cʉ cacotero netoro caroaro mʉja cotegʉmi Dio. To bairi mʉja cacʉgopere tʉgooñarique paiquetiri mʉjaare cʉ cacotepere caroaro tʉgooñari cʉ nʉcʉbʉgoya. RyTo bairo to capaaquetibato quena caroaro tʉjʉricaro ñuurijere joomi Dio caoóre. Caʉpaʉ mani ñicʉ Salomón tirʉmʉpʉ macacʉ caapeye unie paii, caroa jetore cajañaricʉ cʉ ye jutii ãnaje netoro caroaro tʉjooricaro joomi Dio caoóre. &QE’¿Nope ĩrã jutiire mʉja cajañapere mʉja tʉgooñarique paiti? Caoóre tʉgooñaña cabʉcʉaro. Paaqueti. Jutii to cajañape quenare equẽto. vPe“Yoaro yʉ catigʉ,” pairo ĩ tʉgooñabana quena jĩca rʉmʉacã netobʉjaro mʉja catí majiquẽna. bO=Miniare na tʉgooñaña. Caoterã me ãma. “Mani caoterique caricacʉto tiere mani ʉgagarã,” caĩ tʉgooñarã me ãma. Na caʉgape jee jõo cũrica wiiri cʉgoquẽema. To bairo na cabaibato quena mani Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉ na joomi na caʉgapere. To bairi mʉja quenare mʉja cotegʉmi, minia netoro cʉ cámáirã mʉja cãno maca. N’To bairi ati wame mʉjaare yʉ ĩ buio: Ati yepa macajere seeto tʉgooñaqueticõaña. Mʉja caʉgapere, mʉja caetipere, mʉja cajañapere tʉgooñarique paiqueticõaña. Dio manire cátacʉ aniri mani caʉgapere mani caetipe quenare mani joo majimi. M’Jĩcaʉ paabojari majocʉ jĩcanina cʉ ʉparã pʉgarãpʉrena na paaboja majiquẽcʉmi. Jĩcaʉ macare maiquetiboʉmi apeĩ macare maii. Jĩcaʉre caroaro cʉ átibojaboʉmi apeĩ macare cʉ paabojagatei. To bairona jĩcaro menare Diore apeye unie quenare mʉja mai majiquẽe. Diore mʉja camaiata ati yepa macaje apeye uniere mʉja mai tʉgooñaquetigarã. Dios cuida a sus hijos @LyMʉja cacapea rooye tuaricarã maca mʉja cãmata apeye uniere caroaro mʉja áti majiquetiborã. To bairona mʉja yeri quena Dio mena mʉja cañuuquẽpata caroaro cʉ mena mʉja ani majiquẽe. To bairi Dio yere majibana quena cʉ caboorije mʉja cátiquẽpata Diore camajiquẽna majuu mʉja anicõagarã. FK’Mʉja capea mena caroaro catʉjʉ majirã mʉja cãmata caroaro mʉja áti ani maji. To bairona mʉja yeri quena Dio mena caroaro cayericʉna mʉja cãmata caroaro mʉja ani maji. JwMʉja ye mʉja camairije cãnopʉ tie jetore mʉja tʉgooñacõa anigarã. To bairi ati yepa macaje apeye uniere mairã tie jetore mʉja yeri tʉgooñacõa anigarã. Dio ye macare mairã mʉja yeri wariñuugarã cʉ yere cáti anicõarã aniri. YI+Jõ bui macaje Dio ye caroa wariñuurique mʉja cacʉgope macare tʉgooñari Dio cʉ caboorije macare ája. Cʉ caboorije macare mʉja cáto pairo mʉja cʉgogarã jõ buipʉ. Dio tʉpʉ mani cacʉgoro macare ʉga rooye tuu majiquẽema caroorãacã. Ʉtabuti boaquẽe. Cajee ruti pairã quena pãri jee ruti majiquẽema Dio tʉpʉ. |Hq’Ati yepa macaje apeye uniere pairo jee cũ cʉgo netoquẽja. Tiere ʉga rooye tuurãma caroorãacã. Ʉtabuti boacoapa. Cajee ruti pairã quena yajioropʉ pãri jee rutima. To bairi ati yepa macajere pairo jee cũ cʉgo netoquẽja. HG Mʉja maca Diore áti nʉcʉbʉgorã ʉgaquetiri mʉja cabairi paʉ caroaro uja, wʉga, mʉja cátinucurore bairona ája, aperã, “Ʉgaquetiri Diore áti nʉcʉbʉgorã ánama,” na caĩ majiquetiparore bairo ĩrã. To bairo mʉja cáto Dio jĩcaʉna mʉja tʉjʉri caroare mʉja joogʉmi Dio. Riquezas en el cielo FE-’Diore áti nʉcʉbʉgorã ʉgaqueti mʉja cabairi paʉ catʉgooñarique pairãre bairo baiqueticõaña. To bairona bautoma aperã, “Caroarã jã ã,” caĩtorã maca. Na maca ʉgaqueti bairã ujaquẽnana, wʉgaquẽnana tʉgooñarique pairãre bairo baitoma, “Caroaro Diore áti nʉcʉbʉgorã ánama,” aperã jãre na ĩato ĩrã. To bairo na cabaitoro caroare na jooquetigʉmi Dio. %DCCaroorije aperã mʉja na cátajere mʉja camajirioquẽpata mʉja majirioquetigʉmi mani Pacʉ rooro mʉja cátaje quenare. Jesús enseña sobre el ayuno /CW’To bairi Diore jeni nʉcʉbʉgorã aperã rooro mʉja cátanare, “Rooro jãre mʉja cátajere mʉjaare jã majiriogarã,” na ĩña. To bairo aperã rooro mʉjaare na cátajere na mʉja camajirioro mani Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉ mʉja quenare caroorije mʉja cátajere majiriogʉmi. B- Sataná jãre cʉ cawadajãro caroorije jã cátibopere jã matabojaya. Mʉ jeto carotii mʉ ã. Mʉ jeto catutuaʉ mʉ ã. Mʉ jeto camaja na cáti nʉcʉbʉgopaʉ mʉ ã to cãnacã rʉmʉ anicõa aninucuri. To bairona camaja mʉre na áti nʉcʉbʉgo anicõato. Amén. TA! Caroorije jã cátaje majirioya. Jã quena rooro jãre cátanare na caroorijere jã majiriogarã. To bairi nare jã camajiriobojarore bairona mʉ quena jãre majiriobojaya caroorije jã cátajere. =@u Ʉgarique ati rʉmʉ jã caʉgapere jã jooya. =?s Ati yepapʉ Caʉpaʉ majuu ãña. Ʉmʉrecoo macana caroaro mʉ caboorije átinucuma. To bairo na cátore bairona ati yepa macana quena to bairona mʉ caboorijere na áparo. #>? To bairi Diore jeni nʉcʉbʉgorã, ocõo bairo cʉ ĩña:Jã Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉ, jĩcaʉna mʉ ã caroaʉ majuu, cáti nʉcʉbʉgopaʉ. o=WNare bairo baiquẽja mʉjaa. Mani Pacʉ mere majitʉgami mʉja cajenipere mʉja cajeniparo jʉgoye. < ’Aperã Diore camajiquẽna caroaro catʉgooñaquẽtie jeto yoaro wadama. “To bairo yoaro yʉ cawadaro yʉ apigʉmi Dio,” ĩ tʉgooñabapa. To bairi catʉgooñaquẽtiere yoaro na cawadarore bairo ĩquẽja mʉjaa, Diore jeni nʉcʉbʉgorã. ;Mʉja maca jĩcaʉna aperã na catʉjʉquẽtopʉ, noo mʉja ya arʉapʉ jãa, jope turicaro biperi mani Pacʉ Diore cʉ jeni nʉcʉbʉgoya. To bairo jĩcaʉna mʉja cajeni nʉcʉbʉgoro tʉjʉʉ mani Pacʉ jeto mʉja tʉjʉri wariñuuriquere mʉja joogʉmi yua. :{’Diore jeni nʉcʉbʉgorã, “Aperã, ‘Diore caroaro cáti nʉcʉbʉgorã ãnama,’ jãre na tʉjʉ tʉgooñaato,” ĩ tʉgooñaqueticõaña mʉjaa. To bairi wame tʉgooñama aperã, “Caroarã jã ã,” caĩ jocarã. Neñapo buerica wiiripʉ, o maca recomacapʉ noo camaja na cãnopʉ tʉjʉnucuri Diore jenitoma, aperã jãre na tʉjʉ nʉcʉbʉgoato ĩrã. To bairo átitori na caĩ tʉgooñaro caroare na jooquetigʉmi Dio. Nare bairo tʉgooñaqueticõaña, Diore jeni nʉcʉbʉgorã. |9qAperã mʉja yarã na catʉjʉquetibato quena cabopacoorãre na jooya. To bairo mʉja cáto mani Pacʉ jeto tʉjʉgʉmi na mʉja cajooro. To bairi caroa wamere mʉja cáto tʉjʉ, wariñuuriquere mʉja joogʉmi Dio. Jesús enseña cómo orar O8Mʉja maca cabopacoorãre na joorã aperãre na ĩ buioqueticõaña. 17[To bairi cabopacoorãre na joorã, “Caroa majuu na yʉ átibojawʉ,” aperãre na ĩ buioqueticõaña. To bairona ĩnucuma aperã maca átitorã cabopacoorãre na joorã. “Caroarã jã ã,” jocarã ĩma. Neñapo buerica wiiripʉ, macari recomaca quena, noo camaja na cãnopʉ aána, “Cabopacoorãre na jã cajooro aperã jãre, ‘Caroarã ãma,’ jã na ĩ nʉcʉbʉgoato,” ĩ tʉgooñama. To bairo aperã, “Caroarã ãma,” nare na caĩ tʉjʉ nʉcʉbʉgobato quena to bairo na ĩ tʉjʉquẽemi Dio to bairo caĩ tʉgooñarãre. Cabopacoorãre na cátinemobatie wapa caroare na jooquetigʉmi Dio. Nare bairo jocarãna caroare cátitorã aniqueticõaña mʉjaa. "6 ?Ocõo bairo caĩ buionemoñupʉ Jesu tunu: —Caroare ána, “Aperã caroa wame yʉ cáto yʉ na tʉjʉato,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. To bairo mʉja caĩ tʉgooñaata mani Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉ, “Caroaro mʉja áa,” mʉja ĩquetigʉmi. Caroare mʉja wapa jooquetigʉmi. 5/0Mʉja Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉ cañuu netoʉ ãmi. To bairi mʉja quena cañuu netorã anicõaña, caĩñupʉ Jesu topʉ cʉ̃re caapirãre.]43/Mʉja yarã jetore mʉja cañuu rotiro aperã netoro cañuuri wame mʉja átiquẽe aperã nipetirãre mʉja cañuu rotiquẽpata. To bairona na yarãre na ñuu rotima aperã, Diore camajiquẽna anibana quena. f3E.Mʉjaare camairã jetore na mʉja camaiata, “Caroaro camairã ãma,” mʉja ĩ tʉjʉquẽcʉmi Dio. Camaja yere niyeru gobierno ye cãnipere jeebojari maja caroorã anibana quena to bairona mairãma nare camairãre. C2-To bairo ána mʉja Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉ cʉ punaa, cʉ̃re bairo cãna mʉja anigarã. Dio quena caroorã cʉ̃re cabooquẽna na cãnibato quena caroare na joomi cañuurãre cʉ cajoori wamere bairona. Dio muipure aji rotimi caroarã quenare, caroorã quenare. Joomi oco quenare caroarã, caroorã quenare. To bairi mʉja quena Diore bairo na ája caroorã na cãnibato quena. Caroaro ame ája rooro mʉjaare cána na cãnibato quena. 1,Yʉa ati wame macare mʉjaare yʉ ĩ: Mʉja catʉjʉ tutirã quenare na maiña. Rooro mʉjaare na cátibato quena Diore na jenibojaya. /0W+’Ape wame quena ĩrica wamere mʉja majirã: “Mʉja yarãre na maiña. Mʉjaare catʉjʉ tutirã macare na teeya,” aperã na caĩri wamere mʉja majirã. !/;*Jĩcaʉ mʉjaare cʉ cajeniata cʉ jooya. Apeĩ, “Mʉ yere yʉ wajoya,” caĩire, “Mʉ yʉ jooquẽe,” cʉ ĩquẽja. El amor para los enemigos o.W)Jĩcaʉ, “Yʉ átibojaya,” mʉja cʉ caĩro mʉja cʉ cáti rotirije netobʉjaro cʉ átibojaya. r-](Jĩcaʉ, “Yʉ mʉ wapamo,” ĩri mʉja camisare cʉ caemaata cabui macato jutiiro quenare cʉ jooya. M,'Yʉa ati wame macare mʉjaare yʉ ĩ: Apeĩ rooro mʉjaare cʉ cátibato quena rooro cʉ ame átiqueticõaña. Jĩcaʉ cariape nʉgoa mʉja riya cʉ caparo ape nʉgoa quenare cʉ pa rotiya tunu. {+o&’Ape wame quenare tirʉmʉpʉ macá wame mʉja majirã ocõo bairi wame: “Jĩcaʉ apeĩre cʉ quẽ, cʉ capere cʉ capa rooye tuata aperã cʉ capere na quẽ rooye tuato tunu to bairo cʉ cáti jʉgórique wapa. Apeĩ apeĩre cʉ quẽ, cʉ opire cʉ capa waro aperã cʉ opire na pa waato tunu, to bairo cʉ cáti jʉgórique wapa,” ĩrica wame cãñupa. g*G%Cawatoana, “Jaʉ,” o “Baiquẽe,” mʉja caĩri wame ĩ cũrã to bairona ĩña. “Ape wame tie mena yʉ ĩ,” ĩrã caroorije ʉpaʉ Sataná cʉ ĩnemorãre bairo mʉja ĩborã. Jesús enseña sobre la venganza 3)_$“Yʉ rʉpoa mena yʉ ĩ,” tie quenare ĩquẽja mʉja caĩri wame ĩ cũrã. Mʉja poa wẽrire mʉja wajoa majiquẽe, ti wẽriacã mʉja ñio majiquẽe, o mʉja botio majiquẽe. To bairi, “Yʉ rʉpoa mena yʉ ĩ, jocʉna yʉ caĩata yʉ rʉpoare na pa ta rocacõato,” ĩqueticõaña. ;(o#“Ati yepa mena yʉ ĩ,” ĩquẽja, cʉ ya yepa to cãno ĩrã. “Jerusalén maca mena yʉ ĩ,” ti wame quenare ĩquẽja, mani Ʉpaʉ Dio cʉ camairi maca to cãno maca. i'K"Yʉa ati wame maca mʉjaare yʉ ĩ: “Jaʉ, yʉ átigʉ,” ĩri cariapena ti wamere áticõaña. Ape wame: “Yʉ átiquetigʉ,” o “Yʉ átiquẽpʉ,” ĩri jocaquẽnana ĩña mʉjaa. “Dio mena yʉ ĩ,” ĩquẽnana to bairona mʉja caĩri wamere bairona ája. “Ʉmʉrecoo mena yʉ ĩ,” ĩquẽja, ʉmʉrecoo Dio ya paʉ to cãno maca. P&!’Ape wame tunu mʉja jʉgoye macanare rotirica wamere mʉja maji: “Jocʉ mee yʉ átigʉ. Dio cʉ catʉjʉrona mʉ yʉ ĩ cũ,” ĩrã to bairo mʉja caĩ cũricarore bairona ája mʉjaa. E% Yʉa ocõo bairo maca mʉjaare yʉ ĩ: Jĩcaʉ cʉ nʉmo aperã mena co cáti epequetibato quena co rocaʉ caroorije co cáto ácʉmi. Co macare áti eperico co cãniparore bairo ácʉmi. Apeĩ cʉ carocaricore canʉmocʉcʉ cʉ quena rooro cáti eperico cʉcʉre bairona áami. Jesús enseña sobre los juramentos W$'’Tirʉmʉpʉ mʉja jʉgoye macanare, “Jĩcaʉ cʉ nʉmore rocagʉ papera pũuro, ‘Ocõo bairo mʉ cabairije wapa mʉ yʉ rocagʉ,’ ĩrica pũuro cõre cʉ joato,” ĩ rotirica wame cãñupa. &#ETo bairona mʉja wamori mena cariape nʉgoa mena caroorije mʉja cáto cariape nʉgoa cawamo mana mʉja cãmata ñuuboro. Cawamoricʉna anibana quena peropʉ mʉja cáaáto ñuuquẽe. Rupaʉ carooye tuaricarã jĩca wamo mana anibana quena Dio tʉpʉ mʉja cáaápata ñuubʉjaboro. "1’To bairi caroorije átiga tʉjʉri ti wame caroorije mʉja cáto cacapea tʉjʉquẽna mʉja cãmata ñuuboricaro. Catʉjʉ majirã ñuubana quena caroorã ya paʉpʉ peropʉ mʉja cáaáto ñuuquẽe. Catʉjʉ majiquẽnana Dio tʉpʉ mʉja cáaáto maca ñuuboro. ’Tirʉmʉpʉre mʉja jʉgoye macanare, “Epericarã cʉtiqueticõaña,” Moisé cʉ cãni yʉteapʉre Dio na cʉ carotirica wame mʉja maji. .UTo bairi presopʉ mʉja na cajooro nipetiro mʉja cawapamorijere mʉja cawapaye peoquẽpata mʉja buuquetiborãma. Jesús enseña sobre el adulterio y el divorcio 8i’Apeĩ, “Rooro yʉ mʉ ájupa, to bairi yʉ mʉ wapamo,” mʉjaare ĩ tutiri ʉparã tʉpʉ mʉjaare cʉ cañe aágata diwatina cʉ mena ame quenooña. Cʉ mena mʉja caame quenooquẽpata jues tʉpʉ mʉja jooboʉmi. To bairo mʉja cʉ cápata polisíare presopʉ mʉja joo rotiboʉmi jues. ’To bairi Dio wiipʉ aána Diore áti nʉcʉbʉgorã joe buje mʉgorica tutu bui apeye unie cʉ joogarã, “Apeĩre rooro cʉ yʉ cátie wapa yʉ tutibʉjaʉmi,” mʉja catʉgooña bʉgaata, Diore mʉja cajoobopere topʉna cũña mai. Tiere cũri mʉjaare catutii mena ame quenooña. Ame quenoo yaparo to cõona Dio wiipʉ cʉ mʉja cajoogarijere cʉ jooya Dio macare yua. 7gYʉa ocõo bairo maca mʉjaare yʉ ĩ: Jĩcaʉ apeĩre capunijinii ũcʉ macare popiye tamʉorique cʉ anigaro. To bairo apeĩre rooro caĩ tutii ũcʉ quenare cʉ popiyeyegarãma ʉparã. “Catʉgooña majiquẽcʉ mʉ ã,” cʉ̃re cʉ caĩ tutiata caroorã ya paʉpʉ peropʉ cʉ rocaboʉmi Dio. M’Mʉja jʉgoye macanare Moisé cʉ carotiriquere caapiricarã mʉja ã. “Jĩaqueticõaña,” na caĩnucuñupi. “Mʉja cajĩaata ʉparã mʉja popiyeyegarãma,” na caĩñupi Moisé. 8iCariape mʉjaare yʉ ĩ: Judío majare cabuerã, fariseo maja quena caroare átitoma naa. To bairi mʉja maca caroare na cátitorijere bairo mee, cariapena caroare Dio cʉ caboori wame majuu ája. To bairo cariape maca mʉja cátiquẽpata Dio tʉpʉ mʉja aáquetigarã. Jesús enseña sobre el enojo NTo bairi Dio cʉ carotirique jĩca wameacãna cabai botioʉ ũcʉ, aperã quenare, “Tiere bai botioya,” na caĩi ũcʉ Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ aperã to cãna ẽoro majuu anigʉmi. Apeĩ Dio cʉ carotiriquere cácʉ maca, aperã quenare cariapena tiere na ĩ buio, Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ cãni majuʉ anigʉmi cʉ̃a. {Jocʉ mee ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ: Ati ʉmʉrecoo, ati yepa capetiparo jʉgoye Dio Wadarique jĩca wameacã maca requetigʉmi. “To bairona anigaro,” cʉ Wadarique cʉ caĩricarore bairona baigaro. Dio cʉ caĩrica wame cõona baigaro yua. )’ “Moisé tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ carotirique, aperã quena Dio ye quetire buiori maja ãnana na caucarique regʉmi Jesu,” yʉ ĩ tʉgooñaqueticõaña. Tiere rei acʉ́ mee yʉ bai. Tierena átii acʉ́ yʉ cabaiwʉ, na caĩrica wamere bairona cabaii aniri. 3_To bairona mʉjaa, Dio yere mʉja camajiri wame cõo yajioquẽnana aperãre na majioña. Dio cʉ caboori wame cañuurije mʉja cáto tʉjʉrã na quena mani Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉre cáti nʉcʉbʉgorã anigarãma aperã, caroaro mʉja cátinucurijere tʉjʉri yua. Jesús enseña sobre la ley (IJĩa bujuricaro jotʉ muu cũricaro ẽoropʉ camaja jĩa bujuquẽnama. Jõ bui maca peoma jĩa bujuricarore, wii cãnare caroaro to ʉ̃ bujubojaato ĩrã. kO’Camaja jĩa bujuma, canaitĩaropʉ na catʉjʉ majiparore bairo ĩrã. To bairo na cajĩa bujurore bairona mʉja cũmi Dio cʉ̃re caapiʉjarãre ati yepapʉre aperã quena na caapiʉja nutuaparore bairo ĩi. To bairi Dio yere mʉja camajiri wame cõona aperãre camajioparã mʉja ã. Camaja na ya maca buuro bui to cãmata jõpʉ tʉjʉjoricaro bau. Jõpʉ tʉjʉjoricarore bairona caroaro tʉjʉgarãma aperã cañuurijere Dio cʉ caboorije mʉja cátinucurijere. Caroaro mʉja cátinucurijere tʉjʉrã na quena, “Nare bairona Dio cʉ caboorijere mani átigarã mani quena,” ĩgarãma aperã.  Ocõo bairo caĩnemoñupʉ Jesu: —Camaja moa jãma ʉgariquepʉre, caroaro to ʉjeato ĩrã. To bairona mʉja quena caroaro Dio mena cãna ati yepa macana watoapʉ mʉja ã. To bairi caroaro Dio mena mʉja cãno tʉjʉrã aperã quena, “Nare bairona caroaro cãnipe ã mani quenare,” ĩgarãma. To bairi moa caocaaquẽpata ñuuquetiboro. Dope bairo átiri ocaa tunuo majiña maa. Camaja na cáaáti paʉpʉ maca yepapʉ reborãma cañuuquẽto tʉjʉri. To bairona mʉja quena, “Dio yarã jã ã,” caĩrã anibana quena mʉja majuuna cañuuquẽna mʉja cãmata aperãre, “Caroaro ája,” jocarãna na mʉja ĩborã. X) To bairona Dio ye quetire buiori maja mʉja jʉgoye macana ãnana quenare na capopiyeyenucuñuparã. To bairi caroaro wariñuuña, Dio tʉpʉ caroare wariñuurique cʉ cajooparã aniri, na caĩñupʉ Jesu. ]3 ’Aperã mʉjaare pejucʉti tuti popiyeyegarãma yʉre caapiʉjarã mʉja cãno maca. Capee wame rooro mʉja ĩtogarãma naa. To bairo mʉjaare na cátie to cãnibato quena wariñuurique mʉja bʉgagarã. .U ’Dio cʉ caboorijere cána caroare na cátibato quena aperã nare na capopiyeyero wariñuugarãma, Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie wariñuurique cʉ cajooparã aniri.  ’Aperã mena caame tutirãre caroaro na caame jʉgo ãno caĩrã wariñuugarãma, Dio, “Yʉ punaa ãma,” cʉ caĩrã aniri.  w’Na yeripʉ caroa macajere Dio cʉ caboorijere catʉgooñanucurã wariñuugarãma, Diore catʉjʉparã aniri. s _’Aperãre na cabopaca tʉjʉrãre wariñuuriquere na joogʉmi Dio, na quenare na bopaca tʉjʉri. U #’ “Caroare Dio cʉ caboori wame seeto yʉ átigacʉpʉ,” caĩrãre wariñuuriquere na joogʉmi Dio. Na átinemogʉmi Dio. Cʉ caboori wame na cáti majiparore bairo na átinemogʉmi Dio maca. u c’ “Carotii mee yʉ ã,” caĩ tʉgooñarã wariñuugarãma, ati yepa macajere carotiparã aniri. c ?’Catʉgooñarique pairã wariñuugarãma. Tʉgooña tutuariquere na joogʉmi Dio. 1—“Dio yere yʉ yeripʉ yʉ camajipe pairo majuu yʉ rʉja,” caĩ tʉgooñarãre Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie wariñuuriquere na joogʉmi Dio. A}To bairo na cabairo ocõo bairo na caĩ buioyupʉ Jesu: . WCamaja capãarã cʉ na caʉja teñaro tʉjʉʉ ʉ̃taʉpʉ cáaácoajupʉ Jesu. Aá, topʉ caruiyupʉ. To bairo cʉ caruiro cʉ buerã cʉ tʉpʉ caneñapoyuparã. r]To bairi camaja capãarã cʉ caʉja teñañuparã. Galilea yepa macana, Decápoli na caĩri paʉ macana, Jerusalén maca macana, Judea yepa macana, Jordán na caĩri ya ape nʉgoa macana capãarã cʉ caʉja teñañuparã yua.}sTo bairo cʉ cátiere caqueti apiyuparã Siria na caĩri yepa macana nipetirã. Queti apirã na quena nipetirã na yarã cariaye cʉnare cʉ tʉpʉ na cajee ajuparã. To cãnacã wame cariayecʉna, cawijiorã, capuni ecoorã, cawãtiacʉna, cañama riayecʉna, cáaá majiquẽnare cʉ tʉpʉ na cajee ejayuparã. To bairo na cáto nipetirãre na canetooñupʉ Jesu yua. ]3Galilea yepa nipetiropʉ caroa quetire Ʉpaʉ Dio cʉ cãniere cabuio teñañupʉ Jesu judío maja na caneñapo buenucuri wiiripʉ. Camaja cariarã quenare na cacatioyupʉ to cãnacã wame cariaye cʉnare.  Na cʉ capirijere apirã to cõona na cumua, na pacʉre cáaá weocoajuparã, Jesu mena aána yua. Jesús enseña a mucha gente !;To bairi Jesu petoacã aánemobacʉna tunu aperã pʉgarãre catʉjʉyupʉ Sebedeo punaare. Jacobo, cʉ bai Juan cawame cʉjuparã. Na pacʉ Sebedeo mena cumuapʉ na bapi yucʉ cawooriquere cajia quenoo jañañuparã. To bairo na cáto tʉjʉ, na quenare na capiyupʉ Jesu. iKTo bairo cʉ caĩro apirã nemoona na bapi yucʉre cáaá weocoajuparã, Jesu mena aána. To bairo na cáto Jesu na tʉjʉ: —Adʉja yʉ mena. Caroaro mʉja wai waja maji. Yucʉra yʉ mena aána camajare Dio ye quetire mʉja buio majigarã. To bairo mʉja caĩ buiorijere apirã na quena Diore caapiʉjarã anigarãma, na caĩñupʉ Jesu. {~oJesu Galilea na caĩri ra tʉjaro canʉgo aájupʉ. Nʉgo aá, Simón — ape wame quena Pedro cawamecʉcʉre, cʉ bai André menare na catʉjʉyupʉ. Na maca wai jĩari cajoo wapatari maja cãñuparã. To bairi wai wajarã cájuparã. {}oTi paʉna Jesu cabuio jʉgóyupʉ Dio ye quetire. —Dio jootʉgami mere Ʉpaʉ ati yepapʉ carotipaʉ majuure. To bairi caroorije mʉja cátie jʉtiritiri mʉja yeri wajoaya, caĩ buio jʉgóyupʉ Jesu. Jesus llama a cuatro pescadores K|To macana Dio yere majiquetibana quena cʉ ye quetire api majigarãma. Cayajiboricarã anibana quena to cãnacã rʉmʉ na yeri Dio tʉpʉ catirique bʉgagarãma. Canaitĩaropʉ cãnibatana cabujuropʉ catʉjʉrãre bairo tʉgooña majigarãma, wariñuurique mena Dio yere api majiri, caĩ ucayupi Isaía cajʉgoyepʉna. <{qSabulón na caĩri paʉ, Neptalí na caĩri paʉ, Galilea na caĩri ra tʉ, Jordán na caĩri ya jʉgoye, Galileapʉ ti yepari macana ãma aperã, judío maja cãniquẽna. ~zuTo bairona cʉ cabaipere cajʉgoyepʉna caĩ ucayupi Dio ye quetire buiori majocʉ Isaía tirʉmʉpʉ macacʉ: %yC Topʉ eja, yoaro mee ani, canetocoajupʉ. Neto aá, Capernaum na caĩri macapʉ cãñupʉ. Sabulón, Neptalí na caĩri paʉri tʉacã cãñupe Capernaum. Ix  Ti rʉmʉrina Juan bautisari majocʉre cʉ capreso jooyuparã ʉparã. To bairo cʉ na cátajere apii Jesu cʉ cabʉtirica macapʉ, Nasarépʉ catunucoajupʉ, Galilea na caĩri yepapʉ. -wS To bairo cʉ caĩro cʉ ĩ janari cáaácoajupʉ Sataná yua. Cabero Dio tʉ macana atí, Jesure cʉ cátinemoñuparã. Jesús comienza su trabajo en Galilea xvi To bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Jesu: —Aácʉja, Sataná. Dio Wadarique ocõo bairo ĩ: “Dio jĩcaʉna ãmi Caʉpaʉ cáti nʉcʉbʉgopaʉ. Cʉ jeto cʉ carotirijere ája,” ĩ Dio Wadarique, cʉ caĩñupʉ Jesu. Iu  Tiere cʉ iñoori ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Atie tʉjʉya, caroa ati yepa macaje. Nipetirore mʉ yʉ joogʉ yʉ tʉpʉ ejacumuri yʉre mʉ cajeni nʉcʉbʉgoata, cʉ caĩñupʉ Sataná. 7tgCabero tunu Sataná cʉ cajʉ́go aájupʉ ʉ̃taʉ buipʉ. Cʉ jʉgo aá, ati yepa nipetiri macari, ati yepa macaje nipetiro caroare cʉ caiñooñupʉ Sataná Jesure. Js To bairo cʉ caĩro: —Ape wame quena ocõo bairo ĩ Dio Wadarique: “Mʉ Ʉpaʉ Diore nʉcʉbʉgorique manona apeye uniere cʉ áti rotiqueticõaña,” Satanáre cʉ caĩñupʉ Jesu. LrDio wii bui cʉ tʉjʉnucu rotiri ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Dio Macʉ mʉ cãmata bapa ña aácʉja. Mʉ yajiquẽcʉ. Dio Wadarique ocõo bairo ĩ: “Dio cʉ tʉ macanare mʉ cote rotigʉmi. Mʉ boca ñegarãma, ʉ̃tapʉre mʉ caroca peaquetiparore bairo ĩrã,” ĩ Dio Wadarique, cʉ caĩñupʉ Sataná Jesure. !q;Cabero Jerusalẽpʉ Jesure cʉ cajʉ́go aájupʉ Sataná. Topʉ cʉ jʉ́go aá, Dio wii buipʉ cʉ catʉjʉnucu rotiyupʉ Jesure Sataná maca. kpOTo bairo cʉ caĩro: —Dio Wadarique ocõo bairo ĩ, cʉ caĩñupʉ Jesu. —“Camaja ʉgarique ʉgabana quena caroaro mani ani majiquẽe. To bairi mani caʉgape jetore catʉgooñaquetipe ã. Dio Wadarique macare apiʉjari caroaro mani anicõa maji. To bairi tiere catʉgooñape ã,” ĩ Dio Wadarique, Satanáre cʉ caboca ĩñupʉ Jesu maca. oTo bairo cʉ cabairo Sataná, “Caroorije ája,” cʉ ĩ wadajãgʉ cʉ tʉpʉ caejayupʉ. Cʉ tʉpʉ eja, ocõo bairo cʉ caĩñupʉ yua Jesure: —Dio Macʉ mʉ cãmata mʉ camajirije mena atie ʉ̃ta rupaare ʉgarique jeñooña, cʉ caĩñupʉ Jesure. pnYTopʉ ãcʉ cuarenta rʉmʉri majuu caʉgaquẽjupʉ Jesu. To bairi seeto cañigo riabʉjayupʉ. Nm Atie bero Dio Espíritu Santo camaja na camanopʉ, cayucʉ manopʉ Jesure cʉ cajʉgo aájupʉ. Topʉ Jesu cʉ caejaro Sataná, ¿Diore cʉ bai netoobocʉti? ĩi caroorijere cʉ cáti rotibajupʉ. "l=To bairo cabairi paʉna Dio ʉmʉrecoopʉ ocõo bairo caĩ wadayupʉ: —Ani yʉ Macʉ, yʉ camaii ãmi. Cʉ mena yʉ wariñuu, caĩ wadayupʉ Dio.Yk+Cʉ̃re cʉ cabautisa yaparoro Jesu riapʉ cañujãricʉ camaa nʉcañupʉ. Cʉ camaa nʉcari paʉna ʉmʉrecoo capãñupe. Capãro Dio Espíritu Santo buare baii cʉ bui cʉ carui ejaro catʉjʉyupʉ Jesu. NjTo bairo cʉ caĩro: —To bairona Dio cʉ caboori wame nipetiro mani cátipe ã. To bairi yʉ bautisaya, Juãre cʉ caĩñupʉ Jesu. To bairo Jesu cʉ caĩro Juan cabautisayupʉ Jesure yua. 0iYNemoopʉre Juan cʉ cabautisagaquetibajupʉ Jesure. —¿Nope ĩi yʉ macare yʉ mʉ bautisa rotiti? Mʉ maca yʉre cabautisapaʉ mʉ anibapa, Jesure cʉ caĩñupʉ. h% To bairi Jesu Galilea na caĩri yepa cãnacʉ caejayupʉ Jordán na caĩri yapʉre. Caejayupʉ Juan tʉpʉre, cʉ bautisa rotii ejaʉ. >gu Caroorãre na beje regʉmi, cʉ yarã jetore na jeegʉ. Arusu caroorije caajeri beje papu joe rericarore bairona caroorãre na regʉmi. Caroare cũrica paʉpʉ cũricarore bairona na átigʉmi cʉ yarã jetore. Aperã macare pero capetiqueti peropʉ na regʉmi, na caĩ buioyupʉ Juan. El bautismo de Jesús #f? Mʉjaare yʉ bautisa oco mena, “Caroorije jã cátie jʉtiritiri jã yeri wajoagarã,” mʉja caĩro. Yʉ bero anigʉmi yʉ netoro cãcʉ. Cʉ mena cawatoa cãcʉ majuu yʉ ã yʉa. Cʉ maca Dio Espíritu Santore mʉja joogʉmi mʉja yeripʉ caroorije mʉja cátiere majiriori. e Caroa macare mʉja cátiquẽpata yucʉacã mʉja regʉmi Dio. Yucʉ carica maniire quetí joe rocaricarore bairona mʉja átigʉmi Dio. d —“Abraham pãramerãpʉ cãna mani ã. To bairi Dio yarã mani ã,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. Dio atie ʉ̃ta rupaarena áti jeñoo majimi aperã Abraham pãramerãre nare cʉ caboonemoata. Mʉja yeri cawajoape macare boomi Dio cʉ yarã cãninemoparãre. LcTo bairi mʉjaare Dio cʉ capopiyeyepere Diore netoo rotiri caroa macare ája mʉjaa. Caroare mʉja cáto tʉjʉʉ, “Na yeri wajoama,” mʉja ĩ tʉjʉ majigʉmi Dio yua, na caĩñupʉ Juan. obWFariseo maja, saduceo maja mena cʉ na cabautisa rotirã ejaro tʉjʉʉ ocõo bairo na caĩñupʉ Juan: —Caroorije pairã mʉja ã. Yʉre mʉja bautisa rotirã ejabapa. Mʉja popiyeyegʉmi Dio mʉja cayeri wajoaquẽpata. aCʉ tʉpʉ eja, “Caroorije cácʉ yʉ ã,” Diore ĩri Juãre, “Jã bautisaya,” cʉ caĩñuparã, Jordán na caĩri yapʉ. `'Dio Wadarique cʉ cabuiori paʉpʉ cʉ tʉpʉ caejayuparã Jerusalén maca macana, Judea yepa macana, Jordán na caĩri ya tʉ macana quena. n_UJutii cajañanucuñupʉ Juan cameyo na caĩrã caballore bairã na poa mena juarica wʉre. Waibʉcʉ ajerona cawẽanucuñupʉ. To bairi ñimiare caʉgaricarã cʉtinucuñupʉ. Nare ʉga, beroa oco quenare caetinucuñupʉ. 1^[Juan cãñupʉ, “Apeĩ anigʉmi,” Isaía ãnacʉ Dio ye quetire buiori majocʉ cʉ caĩricʉ. Ocõo bairo caĩ ucayupi Isaía ãnacʉ Juan cʉ cabaipere:Jĩcaʉ camaja na camanopʉ awajari ocõo bairo ĩ buiogʉmi cʉ tʉpʉ caejarãre: “Caroaro quenoo yuuya mʉja yerire, cariape tʉgooñari mani Ʉpaʉ cʉ cáatíparo jʉgoye. Caroa macare ája,” ĩ buiogʉmi, caĩ ucayupi Isaía tirʉmʉpʉ macacʉ. Y]+Topʉ ãcʉ ocõo bairo Dio ye quetire cabuionucuñupʉ Juan: —Mʉjaa caroorije mʉja cátiere seeto tʉgooñarique pairi, Dio yucʉacãna ati yepapʉ carotipaʉ majuure joogʉmi ĩrã mʉja yeri wajoaya. %\ ETi rʉmʉrina Jesu Nasarépʉ cʉ cãnitoye Juan bautisari majocʉ Judea yepapʉ camaja mani paʉpʉ Dio ye quetire cabuionucuñupʉ cʉ tʉpʉ caejarãre. m[STopʉ aá, Nasaré na caĩri macapʉ cãñupʉ yua. To bairona cʉ cabaipere cajʉgoyepʉna caĩ ucayupa Dio ye quetire buiori maja ãnana: “ ‘Nasaré macacʉ ãmi,’ cʉ ĩgarãma,” caĩ ucayupa Jesu cʉ cabaipere.Z-Aá, Arquelau cawamecʉcʉ cʉ pacʉ Herode bero Judeapʉre ʉpaʉ cʉ cãniere caqueti apiyupʉ. To bairi topʉ cáaá uwiyupʉ José. Cabero, “Judeapʉre aáquẽja,” cʉ caquẽguerijepʉre Dio tʉ macacʉ cʉ̃re cʉ caĩro, Galilea na caĩri yepapʉ cáaájupʉ. ~YuTo bairo cʉ caĩro api, nemoo cawimaʉre cʉ paco menare na cajʉgo tunu aájupʉ José Israel yepapʉre yua. :Xm—¡Yopiya! Cawimaʉre cʉ paco menare Israel yepapʉ cʉ jʉ́go tunu aácʉja. Mere cʉ̃re cajĩagabatana cabai yaji peticoama, cʉ caĩñupʉ Dio tʉ macacʉ ángel. vWeJosé, María, Jesuacã Ejiptopʉ na cãno Herode cabai yajiyupʉ yua. Herode cʉ cabai yajiro bero Ejiptopʉre Josére cʉ caquẽguerijepʉ Dio tʉ macacʉ cʉ tʉpʉ cabuia ejayupʉ tunu. Cʉ buia ejari, Josére cʉ caĩñupʉ: ~} |L{{zyywvEuJttmt smrZpp o)nemllkkKjfiggXffTdcb`-^\\L[ZYUXWVmUbT,SS RSPPNMMM)KK J@IHHG+FEqD+CBAY@c?t><;j98544;4/3,2U1j0?/I.-,++2*r)(r'&%%#U"! fe8S" j Y { c R{jvoaW 'Noa, “Yʉ jĩarema,” ĩrã yʉre caapiʉjagaquẽna Dio tʉpʉ to cãnacã rʉmʉ aniquetigarãma. Aperã maca yʉre na caapiʉjarije wapa aperã nare na cajĩabato quena caroaro aninucucõagarãma, jã caĩwĩ Jesu. Premios ` &Yʉre na cajĩagarore bairo mʉja quenare na cajĩagarije to cãnibato quena yʉre áti ʉjanucucõaña. To bairi noa, “Jesu cʉ cátatore bairo yʉ átiquetigʉ, yʉ quenare yʉ popiyeyerema ĩi,” caĩrã una yʉ mena macana ani majiquetigarãma. t_a %’Mʉja pacʉare, mʉja punaare yʉ netoro mʉja camaiata yʉ mena macana mʉja ani majiquetigarã. p^Y $To bairi jĩcaʉ cʉ ya wii macanana cʉ̃re catʉjʉ tutirã anigarãma yʉre camaii cʉ cãno maca. ]% #To bairi yʉ cãniere ricati tʉgooñari jĩcaʉ cʉ pacʉrena cʉ tutigʉmi. Jĩcao co pacorena tutigomo. Apeo co mañicorena co tutigomo. s\_ "’ “Camaja nipetirã Jesure tʉgooña nʉcʉbʉgogarãma,” ĩ tʉgooñaquẽja. “Nipetirã jĩcaro cõo Jesure tʉgooñagarãma, to bairi ati yepapʉ caroaro ãnaje anigaro,” ĩ tʉgooñaquẽja. Yʉ caejaro camaja ricati yʉ cãniere tʉgooñabana ame tuti, ame quẽgarãma. Jĩcaarã yʉre boorã, aperã maca yʉre booquẽna ame tutigarãma. [# !Aperã maca, “Yʉ Ʉpaʉ ãmi Jesu. To bairi cʉ caboorijere yʉ átigʉ,” ĩgaquẽema, bobobana. Bobobana yʉ catʉjooquẽtie macare áama. To bairi yʉ Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉre, “Yʉ yarã me ãma,” cʉ yʉ ĩgʉ nare tunu. Jesús es causa de división Z ’ “Jesu yʉ Ʉpaʉ ãmi. Caroaʉ ãmi. To bairi cʉ caboorijere yʉ átigʉ,” aperãre na ĩ buioya, boboquẽnana. Noa to bairona aperãre cabuiorãre yʉ quena yʉ Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉre, “Yʉ yarã ãma,” cʉ yʉ ĩ buiogʉ nare. 0YY ’Miniacã wapa maama. Cawapa mana na cãnibato quena na quenare na cotemi Dio. Jĩcaʉ miniacã yajiquetigʉmi Dio cʉ carotiquẽpata. Mʉja macare minia netoro mʉja mai tʉjʉ ʉjami Dio. To bairi camaja rooro mʉjaare na cátigarijere tʉgooñarique pai uwiquẽja. Mʉja poa wẽriacã quenare tʉjʉ cõoña majimi Dio. To bairo caroaro mʉja cabairijere catʉjʉ majii aniri caroaro mʉja tʉjʉ ʉja majimi Dio. X W! To bairi mʉjaare cajĩagarãre na uwiquẽja. Mʉja rupaʉrire na cajĩagarije to cãnibato quena mʉja yerire re majiquẽema. Dio jĩcaʉna ãmi camaja na yerire caroorã na capopiye tamʉori paʉpʉ care majii peropʉ. To bairi cʉ jetore cʉ api nʉcʉbʉgoya. ZV- ’To bairi mʉjaare cabooquẽnare na uwiquẽja. Aperã na caapiquẽtopʉ mʉjaare yʉ caĩrije nipetiro camaja nipetirãre na mʉja queti buio teñagarã. Cajʉgoye na camajiquẽtiere nare camajiope ã. U *TM Camaja nare cabuei cʉ cabairore bairona baigarãma. To bairona paari maja na ʉpaʉre bairona baigarãma. To bairi yʉre mʉja Ʉpaʉre, “Wãtia ʉpaʉ cʉ carotiro mena ácʉmi Jesu,” yʉre na caĩata mʉja quenare yʉ yarãre to bairona, “Wãtia ʉpaʉ cʉ carotiro mena ánama,” mʉja ĩgarãma mʉja quenare. To bairi rooro yʉre ĩrã, mʉja quenare rooro mʉja ĩgarãma. A quién se debe tener miedo S ’Noa nare cabueire caroaro ani neto majiquẽnama. To bairona paari maja na ʉpaʉre caroaro ani neto majiquẽnama. lRQ Jĩca maca macana mʉjaare tutiri mʉjaare na capopiyeyero ape macapʉ ruti aácoanája mʉjaa. Israel yepa macaje nipetirije macaripʉ mai caroa quetire mʉja cabuio teña peoparo jʉgoye yʉ tunu atígʉ ati yepapʉre tunu. Q- Camaja nipetirã mʉja tʉjʉteegarãma, Jesure caapiʉjarã ãma ĩrã. To bairo rooro mʉjaare na cátibato quena yʉre apiʉja janaquẽja. Noo mʉja cacatiri rʉmʉ cõona yʉre apiʉja janaquẽna to cãnacã rʉmʉ Dio tʉpʉ cãnicõa aninucupere mʉja bʉgagarã. nPU ’Ti paʉ cãno jĩcaʉ apeĩre yʉre caapiʉjaʉ cʉ cãno tʉjʉʉ cʉ preso joori, cʉ na jĩacõato ĩi cʉ átigʉmi cʉ baina cʉ cãnibato quena. Aperã aperãre na punaana na cãnibato quena ʉparã tʉpʉ na ñe aágarãma, Jesure na caapiʉjarije wapa na jĩa recõaña ĩrã. Aperã na pacʉarena to bairona ʉparãre na jĩa rotigarãma. O To bairi mʉja majuuna mʉja caĩpe me anigaro. Mani Pacʉ Dio cʉ Espíritu Santo mʉjaare cʉ caĩ majiorije macare mʉja ĩ yʉgarã. CN To bairo na cáto ʉparãre mʉjaare na cajeniñarijere na mʉja caĩ yʉpere tʉgooñarique paiquẽja. Na mʉja caĩ yʉpere mʉja majiogʉmi Dio mʉjaare na cajeniña tutiri paʉna. fME Aperã maca ʉparã tʉpʉ mʉja ñe aágarãma, Jesure caapiʉjarã ãma ĩrã. To bairo ʉparã tʉpʉ mʉjaare na cañe aáto maca ʉparã quenare yʉ ye quetire na mʉja buiogarã. Judío maja cãniquẽna quenare yʉ ye quetire na mʉja buiogarã mʉjaare na cañe aáto. Mʉjaare ñeri ʉparãre na mʉja wadajãgarãma, na popiyeyeya ĩrã. 9Lk Judío maja ʉparã tʉpʉ na neñapo buerica wiiripʉ mʉjaare ñe átiri mʉja bapegarãma. To bairo caroorã mʉjaare na cátigarijere caroaro tʉgooña jʉgoyeyeri ãña. \K1 Jesu jã caĩ buiowĩ tunu: —Mʉjaare yʉ joo caroorã tʉpʉ, mʉjaare cateerã tʉpʉre. Oveja caroarã yaia cauwiorã na ya paʉpʉre cajoʉre bairona mʉjaare yʉ joo mʉjaare cabooquẽna tʉpʉre. To bairi caroaro tʉgooña majiña na tʉpʉ mʉja cátipere. Rooro mʉjaare na cátigarije to cãnibato quena caroaro na ája. HJ  Cariapena mʉjaare yʉ ĩ. Dio cʉ̃re caapiʉjaquẽnare na cʉ capopiyeyeri paʉ cãnopʉ seeto na popiyeyegʉmi Dio. Tirʉmʉpʉ macana Sodoma, Gomora na caĩri macari macanare Dio nare cʉ capopiyeyericaro netoro mʉja cabuiorijere cabooquẽnare na popiyeyegʉmi Dio, jã caĩwĩ Jesu cʉ buerãre. Persecuciones GI Noo mʉjaare na ya paʉpʉre cãni rotiquẽna, mʉja cabuiorijere caapigaquẽna na ya wiire o na ya macare mʉja buti aáweogarã. Buti aána, mʉja rʉporipʉre jita catujarijere we bate reya. Na majuuna caroa quetire mʉja cabuioro cabooquẽnare na quenare booquẽemi Dio, na iñoorã to bairo mʉja átigarã. Hy Ti wii macana na tʉpʉ caroaro mʉjaare na cãni rotiro Diore na mʉja cajenibojari wamere bairona na átinemogʉmi Dio nare. Na tʉpʉ mʉjaare cãni rotiquẽna macare Diore nare, “Wariñuuriquere na jooya,” nare mʉja jenibojaquetigarã. LG To bairi ti wiipʉ ejarã caroaro na ñuu rotiya ti wii macanare. nFU ’Noo caboori maca o macaacã camaja na cãnopʉ ejarã noo jĩcaʉ caroaʉ mʉjaare cʉ tʉpʉ mʉjaare cʉ cãni rotipaʉre macaña. To bairo cabaiire bʉgarã cʉ ya wiipʉ tuaya ti macapʉ mʉja cãni rʉmʉri cõona. QE Umarica poari apeye uniere mʉja cajee aáteñapa poari quenare jee aáquẽja. Camisa jĩcarori jeto jee aánaja. Rʉpo jutii caroa macaje, tuericʉ yucʉ quenare jee aáquẽja. Yʉre cátinemorãre bairo mʉja átigarã mʉja ye mʉja caʉgape, mʉja ye mʉja cajañape bʉgari. Mʉja átinemogʉmi Diona mʉja cacʉgopere. *DO ’Niyerure jee aáquẽja. )CK Cariarãre na cariaye cʉtiere netooña. Cabai yajiricarãre na tunu catioya. Caajeri boarije mena cariarãre na camiire yatiobojaya. Wãtiare na buuya. Wapa manona camajare na mʉja canetoobojapere mʉjaare yʉ joo. To bairi wapa manona camajare na cariaye tamʉorijere na netoobojaya. |Bq Nare buiorã, “Yucʉacãna Dio joogʉmi Ʉpaʉ ati yepapʉ carotipaʉ majuure,” na ĩ buioya Israel macanare. A Oveja nuricarã cayajiricarãre bairo cabairã ãma Israel maja, Diore majiritibana. To bairi na tʉ jetore buio teñarã aája. B@} To bairi doce cãnacãʉ jãre pi neo, jã cáti teñapere ocõo bairo jã caĩ buiowĩ: —Judío maja cãniquẽna tʉpʉ aáquẽja. Samaria macana ya macaripʉ quenare aáquẽja. ? Apeĩ Simón, cananista na caĩri poa macacʉ cãmi. Apeĩ Judas Iscariote cãnibami Jesure cajĩaparãre cawadajãpaʉ. n>U Apeĩ Felipe, apeĩ Bartolomé, apeĩ Tomás cãma. Yʉ Mateo na mena macacʉ yʉ cãmʉ, gobierno ye cãnipe camaja yere niyeru cajei cãnibatacʉ. Apeĩ Jacobo (Alfeo macʉ) cãmi. Apeĩ Lebeo, Tadeo quena cawamecʉcʉ cãmi. C= Cʉ buerã cãniparã ato cãnacãʉna jã cãmʉ: Cãni jʉgóʉ Simón Pedro cawamecʉcʉ cãmi. Apeĩ cʉ bai André cãmi, aperã Jacobo, cʉ bai Juan — Sebedeo punaa cãma. +< Q Jesu cʉ buerã doce cãnacãʉ jãre pi neori wãtiare jã cabuu majipere cajoowĩ. To cãnacã wame cariaye cʉnare na jã cacatio majipe quenare jã cajoowĩ. o;W %To bairo na bopacoo tʉjʉ, cʉ buerãre ocõo bairo na caĩwĩ: —Camaja capãarã majuu cátinemoparã ãma Diore caapiʉjaparã. Nare cátinemoparã, nare cabuioparã maca jĩcaarãacã ãma. To bairi Diore cʉ jeniya, aperã nare cátinemoparã nare cabuioparã na cãninemoparore bairo ĩrã. To bairona trigo weje caape cajũari paʉ nemoona tiere cajeeparã capãarã majuu paari majare boo, pairi weje cãno, wẽ yajire ĩrã. To bairi weje ʉpaʉre capãarã cajeenemoparãre cajenipe aniboro. To bairona cajenipe ã Diore. Cʉ jeniya camajare cabuioparã, nare cátinemoparã na aninemoato ĩrã. : &a9; $To bairi camajare capãarã majuu na tʉjʉ, na cabopacoo tʉjʉwĩ, catʉgooñarique pairã, dope bairo cáti majiquẽna na cãno maca. Oveja nuricarã nare cacotei manare bairo na cabairo na cabopacoo tʉjʉwĩ. w8g #Caroa quetire, Ʉpaʉ Dio cʉ cãniere cabuio teñawĩ Jesu yua. Macaa cãno cõo, ape macariacã camaja na cãnopʉ neñapo buerica wiiripʉ cabuio teñawĩ. To cãnacã wame cariaye cʉnare, cawijiorãre na cacatio teñawĩ Jesu. :7m "Fariseo maja maca: —Ani wãtiare na buumi wãtia ʉpaʉ cʉ carotiro menana, cʉ caĩwã Jesure, cʉ tʉgooña nʉcʉbʉgoquẽnana. Jesús tiene compasión de la gente @6y !To bairi wãtire cʉ mena cãcʉre cʉ cabuuwĩ Jesu. Cʉ̃re cʉ cabuurona nemoo cawada majicoami. To bairo cʉ cawada majiro tʉjʉrã to cãna paarãacã catʉjʉ acʉacoama. Tʉjʉ acʉari ocõo bairo caĩwã: —Ati wame cʉ cáti iñoorijere bairo jã catʉjʉquetinucuwʉ ato Israel yepapʉre, caĩwã. 85i To bairi catʉjʉ majiquetibatana mere cañuurãpʉ ti wiipʉ cãnana na cabutiri paʉna apeĩre cawada majiquẽcʉre, cawãticʉcʉre Jesu tʉpʉ cʉ caneamá aperã. <4q To bairo seeto na cʉ caĩ buiorije to cãnibato quena buti aánana cabuio bate peocõawã. To bairi ti yepa macana caapi peticoajupa na cabairiquere. Jesús sana a un mudo &3E To bairo na cʉ caĩrona to cõona catʉjʉ majicoama naa yua. —Aperãre yucʉacã mʉja cabairijere na ĩ buioqueticõaña, na caĩbami Jesu seeto. +2O To bairo na caĩro Jesu na capere na capañawĩ. Pañaʉna, caĩwĩ: —Yʉre mʉja caĩ tʉgooña nʉcʉbʉgori wamere bairona to baiato, na caĩwĩ Jesu. b1= To bairi Jesu ti wiipʉ cʉ cajãa aáto catʉjʉ majiquẽna cʉ tʉpʉ caejawã. To bairi cʉ tʉ na caejaro na caĩwĩ yua: —Tʉjʉriquere manire joo majimi, ¿yʉre mʉja ĩ tʉgooña nʉcʉbʉgoti? To bairo na cʉ caĩro apirã ocõo bairo cʉ caĩwã: —Ʉ̃ʉjʉ, mʉre jã tʉgooña nʉcʉbʉgo, jã Ʉpaʉ, Jesure cʉ caĩwã. b0= Jesu ti wii cãnacʉ caneto aámi. Cʉ cáaáto pʉgarã caʉmʉa catʉjʉ majiquẽna cʉ caʉjawã ocõo bairo cʉ ĩ jeni awajari: —¡Jesu, David pãrami! Dio cʉ cajooricʉ mʉ ã. ¡Jã bopacoo tʉjʉya! o/W To bairo co cabairiquere nipetiropʉ cabuio bate peocõañuparã to macana. Jesús sana a dos ciegos r.] To bairo cʉ na caapi nʉcʉbʉgoquẽtie cãnibato quena Jesu na buti roti, cawimao cabai yajirico ãnaco co capejari arʉapʉ cajãami. Jãa, co wamopʉ cañeñupʉ. To bairo co cʉ cátona nemoo tunu catiri cawamʉ nʉcacoajupo. '-G To bairo na cabairo ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —Buti aánaja. Atio cawimao bai yajiquẽemo. Canio áamo, caĩwĩ Jesu. Mere cabai yajirico co cãnibato quena na caĩwĩ, tunu catigomo cani yopiricarore bairo ĩi. To bairo na cʉ caĩro cʉ caĩ epe tutiwã, mere yajicoamo ĩrã. g,G Cabero neñapo buerica wii ʉpaʉ ya wiipʉ caejawĩ Jesu. Eja, to cãna paarãacã tʉgooñarique pairã seeto caoti awajarãre na catʉjʉwĩ Jesu. Aperã tʉgooñarique pairique jãa bajarã cámá tõroari jãa. S+ To bairo cʉ jutii co capañaro Jesu cõre amojore tʉjʉ: —Yʉ yao, tʉgooña tutuaya. Yʉre tʉgooña nʉcʉbʉgori mere mʉ ñuucoapa, co caĩwĩ Jesu. To bairo co cʉ caĩrona nemoo cañuucoamo. *w Jã cáaáto jĩcao ámo janaquetajere cariayecʉco Jesu bero caejawõ. Doce cʉmari to bairona cariaye cʉticõa aninucuo cãñupo. To bairi Jesu bero eja, cʉ jutiiro yapare capañawõ, “Cʉ jutiire pañari yʉ ñuucoago,” ĩ tʉgooñari. ) ^(5 To bairo cʉ caĩro apii, Jesu wamʉnʉca, cʉ mena cáaámi, cʉ buerã jãa. U'# To bairije Jesu na cʉ caĩri paʉ jĩcaʉ neñapo buerica wii ʉpaʉ cʉ tʉpʉ caejawĩ. Eja, rʉpopatua tuatu cumu eja, ocõo bairo Jesure cʉ cajeni nʉcʉbʉgowĩ: —Yʉ maco yucʉacãna ria yajiwõ. Caria yajirico co cãnibato quena cõre mʉ cañupeoro tunu catigomo. To bairi yʉ tʉpʉ mʉ apá, cʉ caĩwĩ Jesure. &  To bairona vino etirique cawama macare cabʉcʉ poapʉ waibʉcʉ ajero jãa erica poapʉ mʉja pio jãquẽna, woocoaboro ĩrã. To bairo to cawooro pio recoaboro mʉja capio jãbataje. To bairi cawama macajere cawama poa macare mʉja pio jãborã. To bairo mʉja cáto etirique, waibʉcʉ ajero jãa erica poa quena caroaro anicõa, na caĩwĩ Jesu. To bairona tʉgooña ajuquẽja fariseo maja ye jãa, yʉ ye yʉ cabuiorije mena ĩi, na caĩwĩ Jesu. La hija de Jairo, y la mujer que tocó la ropa de Jesús % Ape wame na caĩwĩ Jesu, cʉ ye buiorique cabʉcʉ wamere Moisé cãniñaricʉ cʉ caucarique fariseo maja jãa jocarãna na cabuerije mena catʉgooña ajuquetipe ã, na ĩ buioʉ: —Jutiiro cabʉcʉ yeje caboari opere tʉjʉrã cawama rʉca ta ne, mʉja e tuquẽna. Cawama rʉcare mʉja cae tuata ti rʉca rʉgaboro mʉja cacojero. To bairo rʉgari netobʉjaro wooboro. [$/ To bairo cʉ na caĩ jeniñaro ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —Jĩcaʉ cʉ cawamo jiari boje rʉmʉ cãno cʉ mena macana tʉgooñarique pairi ʉgaqueti bai majiquẽnama na mena cʉ cãno. Ape rʉmʉ aperã cʉ ñeri aperopʉ cʉ̃re na cane aápata to cõona cʉ tʉgooñarique paibana ʉgaqueti baiborãma, na caĩwĩ Jesu. Jã cʉ buerã mena cʉ cãnona Diore nʉcʉbʉgori jã caʉgaqueti tʉgooñarique pai majiquẽtiere na ĩ buioʉ, na caĩwĩ Jesu. ,#Q Cabero Juan bautisari majocʉ cʉ cabuerã Jesure cʉ cajeniñarã ejawã: —¿Nope ĩrã mʉ buerã Diore jeni nʉcʉbʉgorã ʉgaqueti na baiquetinucuti? Jã maca jã bainucu. Fariseo maja quena to bairona Diore jeni nʉcʉbʉgorã ʉgaqueti bainucuma. Mʉ buerã maca baiquẽema. "  Dio Wadariquepʉ ocõo bairo tirʉmʉpʉ macana na caĩ ucarica wamere tʉgooña majirã aánaja: “Aperãre bopaca tʉjʉrique macare yʉ boo. Waibʉcʉrãre joe buje mʉgo jooriquere yʉ booquẽe,” caĩ ucayupa tirʉmʉpʉ macana. To bairi, “Cañuurã jã ã,” jocarãna caĩ tʉgooñarãre na pi acʉ́ mee yʉ cabaiwʉ. “Caroorije cána jã ã,” caĩrã macare na pi acʉ́ yʉ cabaiwʉ ati yepapʉre, na tʉgooñarique na wajoaato ĩi, na caĩñupʉ Jesu. Le preguntan a Jesús sobre el ayuno J!  To bairo jãre na caĩ jeniñarijere caapiwĩ Jesu. To bairo na caĩro apiri ocõo bairo na caĩwĩ: —Cariaquẽnare na ʉcoyequẽcʉmi ʉcoyeri majocʉ. Cariarã jetore na ʉcoyeimi. k O To bairi fariseo maja Jesu mena na caʉga ruiro tʉjʉrã: —¿Nope ĩi mʉja ʉpaʉ gobierno ye cãnipere camaja ye niyerure cajeerã mena, aperã caroorã mena cʉ bapacʉti ʉganucuti? cʉ buerãre jãre caĩ jeniñawã. r] Cabero wiipʉ Jesu cʉ caʉga ruiro yʉre bairona capaariquecʉna gobierno ye cãnipere camaja ye niyerure cajeerã, aperã capãarã, “Caroorã ãma,” camaja na caĩ tʉjʉrã Jesu mena, cʉ buerã jã mena caʉga ruiwã. 5c Cabero topʉ cãnacʉ cáaácoajupʉ Jesu. Aá, yʉre Mateore yʉ catʉjʉwĩ. Gobierno ye cãnipere camaja ye niyerure yʉ cajeeri arʉapʉ yʉ caruiro yʉ catʉjʉwĩ. To bairi yʉre tʉjʉ: —Yʉ mena ajá, yʉ caĩwĩ. To bairo yʉ cʉ caĩrona wamʉnʉca, Jesu mena yʉ cáaácoapʉ yua. 'G To bairo cʉ cáaáto to cãna paarãacã catʉjʉ acʉacoajuparã. Tʉjʉ acʉari Diore, “Ñuu majuucõa,” caĩ wariñuuñuparã. Jesu camajocʉ cʉ cãnibato quenare Dio cʉ cáti majirijere cʉ̃re cʉ cajooro tʉjʉrã caroaro Diore caĩ wariñuuñuparã. Jesús llama a Mateo kO To bairo cʉ caĩrona cáaá majiquetibatacʉ wamʉnʉca, cʉ ya wiipʉ cáaácoajupʉ yua. B} To bairi yʉ ati yepapʉ Dio cʉ cajooricʉna yʉ cãniere, camaja caroorije na cátiere na yʉ camajirio majirijere mʉjaare yʉ iñoogʉ, na caĩñupʉ Jesu. To bairo na ĩ, cáaá majiquẽcʉre ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Wamʉnʉcaña. Mʉ yojaricarore ne, mʉ ya wiipʉre aácʉja, cʉ caĩñupʉ Jesu.  Apeĩ, “Caroorije mʉ cátajere majirioʉ yʉ áa,” jocʉna ĩ majiboʉmi apeĩre caroorije cʉ cátajere re majiquetibacʉ quena. Cáaá majiquẽcʉre, “Wamʉnʉca aácʉja,” ti wame macare cʉ̃re cʉ caĩata cʉ canetoo majiquẽtiere iñooboʉmi. $A To bairo na caĩ tʉgooñarijere camajiñupʉ Jesu. Na caĩ tʉgooñarijere majiri: —¿Nope ĩrã mʉja yeripʉre rooro yʉre mʉja tʉgooñati mʉjaa? + To bairo cáaá majiquẽcʉre cʉ caĩro judío majare cabuerã jĩcaarã to cãna, “Ani Jesu rooro Dio cʉ catʉjooquẽtie ĩmi,” na majuuna caĩ tʉgooñañuparã. Dio jĩcaʉna ãmi caroorije camaja na cátiere camajirio majii ĩrã caĩ tʉgooñañuparã. } Cʉ catunu ejaro jĩcaʉ cáaá majiquẽcʉre yojarica ajeropʉ cʉ tʉpʉ cayo neajuparã aperã. “Mani yaʉre netoo majiimi Jesu,” caĩ tʉgooñañuparã. To bairo Jesu cʉ̃re na catʉgooña nʉcʉbʉgoro catʉjʉ majiñupʉ. To bairo tʉjʉ majiri: —Yʉ yaʉ, tʉgooña tutuaya. Caroorije mʉ cátajere majirioʉ yʉ áa, cáaá majiquẽcʉre cʉ caĩñupʉ Jesu. o Y Jesu cumuapʉ eja jãa, ti ra i nʉgoa cãnacʉ capeñacoajupʉ, cʉ cãninucuri macapʉ tunu aácʉ. \1"To bairo na caĩ buioro apirã ti maca macana nipetirã cabuti aájuparã, Jesure cʉ boca tʉjʉgarã. Cʉ boca tʉjʉri: —Aperopʉ aácʉja. Jã ya yepapʉ aniqueticõaña, cʉ caĩñuparã Jesure yua.V%!Yejeare cacotebatana to bairo na cabairo tʉjʉ acʉari macapʉ caatʉ ruti aájuparã. Macapʉ atʉ ruti aá, nipetiro cabairique, cawãtia cʉtibatana na cabairique quenare cabuio peocõañuparã. +O To bairo cʉ na caĩro apii: —Aánaja to roque, na caĩñupʉ Jesu. To bairo cʉ caĩrona wãtia camajapʉre cãnana buti aá, yejeapʉre cajãañuparã. Na cajãarona yejea nipetirã buuro bui camaca ʉga anibatana atʉ mecʉ ro aá, care ñua yaji peticoajuparã ʉtabʉcʉrapʉ. {To bairi: —Jãre camaja mena cãnare mʉ cabuuata i maja yejeapʉre jã jãa rotiya, Jesure cʉ caĩñuparã wãtia. DJõpʉ na jʉgoye yejea capãarã caʉga ãñuparã. I To bairi Jesure cʉ boca tʉjʉ: —¿Nope ĩi jã mʉ patowãcoʉati mʉa? Dio Macʉna mʉ ã. ¿Dio jãre cʉ capopiyeyepa paʉpʉ nemoona jãre rei ejaʉ mʉ baiti? cʉ caĩ awajayuparã. LɄtabʉcʉra i nʉgoa caejayuparã yua, Gadara maja na ya paʉpʉ. Jesu cʉ caroca tu ejarona cʉ̃re cabocayuparã cawãtiacʉna pʉgarã, ʉ̃ta tʉa pʉto camaja cariarãre yaarã na cawerica totiripʉ cãnana. Naa cawãtiacʉna seeto cauwarã ãma ĩrã camaja ti paʉre cáaá neto majiquẽjuparã, na uwibana. V%Cajanaro tʉjʉrã cʉ buerã catʉjʉ acʉacoajuparã. —¡Abʉma! Seeto majuu camajii ãcʉmi. Wino, cajaberije quena cʉ carotiro caroaro apicõa, caame ĩñuparã. Los hombres endemoniados de Gadara c ?To bairo na caĩro apii: —Yʉ mena aábana quena ¿Ñeere ĩrã to cõo mʉja uwiti? Catʉgooña uwiquetiparã mʉja anibajupa. Õcoacã majuu yʉre mʉja tʉgooña nʉcʉbʉgo, na caĩñupʉ Jesu cʉ buerãre. To bairo na ĩ, wamʉnʉca, winore, cajaberijere cajana rotiyupʉ. Tiere cʉ cajana rotirona nemoo cajana peticoajupe caroaro. 3 _Cʉ buerã cumua caruagaro tʉjʉ acʉari Jesu cacani jañaʉre cʉ cayopioyuparã. —¡Yopiya, jã Ʉpaʉ! ¡Jã netooña! ¡Rua yajigarã mani bai! cʉ caĩñuparã. : mNa capeña aáto ti ra recomaca na caejaro wino seeto capapu ájupe. Wino seeto capapurije mena cumuare cajabe jãa ruugayupe. To bairo to cabaibato quena Jesu canii cájupʉ. a ;Cumuapʉ caeja jãañupʉ Jesu cʉ buerã jãa. Eja jãa, capeña aájuparã yua. 2 ]To bairo cʉ caĩro: —Nemoona yʉ mena atícoa ajá. Diore caapiʉjagaquẽna cabai yajirãre bairona ãma, Dio tʉpʉ cãniquetiparã aniri. To bairi Diore caapiʉjaquẽna maca na yarã nare bairona Diore cabooquẽnare na coteato, cʉ caĩñupʉ Jesu. Jesús calma el viento y las olas Apeĩ Jesure caʉjaʉ jĩcaʉ Jesure cʉ caĩñupʉ: —Ʉpaʉ, mʉ mena macacʉ yʉ anigʉ. Mʉ mena cãnipaʉ anibacʉ quena yʉ pacʉre cʉ cotegʉ cʉ tʉpʉ yʉ anigʉ mai. Cʉ cabai yajiro bero mʉ mena yʉ aágʉ yua, cʉ caĩñupʉ Jesure. H To bairo cʉ caĩro: —Waibʉcʉrã quena na cãni operi cʉgoma. Minia quena cʉgoma na ria batiri na cãni paʉrire. Yʉ maca camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ anibacʉ quena yʉ yojarica paʉ maa, cʉ caĩñupʉ Jesu. To bairo Jesu cʉ caĩro apii cáaágaquẽjupʉ, Jesure bairo yʉ cãni paʉ maniboro ĩi. PTo bairo cʉ cáaágari paʉna judío majare cabuei jĩcaʉ Jesu tʉpʉ ejari cʉ caĩñupʉ: —Ʉpaʉ, yʉ quena yʉ aágʉ nipetiro mʉ cáaátopʉ, mʉ mena macacʉ anigʉ, cʉ caĩñupʉ. DCamaja capãarã majuu Jesu tʉ catʉjʉnucu amojoreyuparã. To bairo capãarã majuu na cãno tʉjʉʉ cʉ buerãre: —Ʉtabʉcʉra i nʉgoapʉ mani peña aáparo, na caĩñupʉ. H To bairo átiri Dio ye quetire buiori majocʉ cãniñaricʉ ocõo bairo Isaía cʉ caĩ ucañarica wamere bairona cájupi Jesu: “Catutuaquẽnare mani átinemomi. Cariayecʉna quenare mani catiomi cʉ majuuna,” caĩ ucayupi Isaía cãniñaricʉ Jesu cʉ cátipere buio jʉgoyeyei. Los que querían seguir a Jesús dACanaiori paʉ cãni aáto cʉ tʉpʉ cajee ajuparã capãarã cawãtia cʉnare. Cʉ tʉpʉ nare na cajee ató Jesu wãtiare na cʉ cáaá rotirona cabuticoajuparã. Nipetirã cariayecʉna quenare na cacatioyupʉ. ?wTo bairo co caria yojaro tʉjʉʉ Jesu co wamore capañañupʉ. Cõre cʉ capañarona nemoo canetocoajupe bʉgoye. To bairi cañuopʉ wamʉnʉca, ʉgariquere cʉ capeobojayupo yua. ucJesu cáaájupʉ Pedro ya wiipʉre. Eja, Pedro mañicore co catʉjʉyupʉ bʉgoye mena caria yojaore. }s To bairo cʉ̃re caʉjarãre ti wamere na ĩ yaparo: —Tunu aácʉja, cʉ caĩñupʉ polisía maja ʉpaʉre. —“Catigʉmi yʉ paa coteri majocʉ Jesu cʉ cariaye cʉtiere cʉ caneto rotirona,” yʉ mʉ ĩ tʉgooña nʉcʉbʉgowʉ, cʉ caĩñupʉ Jesu. —To bairi yʉ mʉ caĩ tʉgooña nʉcʉbʉgori wamere bairona to baiato, cʉ caĩñupʉ Jesu. To bairo cʉ caĩri paʉna polisía maja ʉpaʉre paa coteri majocʉ cañuucoajupʉ yua. Jesús sana a la suegra de Pedro y a otros enfermos dA Aperã maca judío maja cãna anibana quena Dio tʉpʉ Ʉpaʉ cʉ cãnopʉ cáaáboparã aáquetigarãma, yʉre api nʉcʉbʉgoquetibana. To bairi nare Dio tʉpʉ cáaáquẽnare apero maca na regʉmi Dio canaitĩaropʉ, Dio na cʉ capopiyeyeri paʉpʉ. Topʉ seeto majuu tʉgooñarique pai otigarãma seeto majuu tamʉobana, na caĩñupʉ Jesu. Q~ —To bairi aperã capãarã judío maja cãniquẽna ani polisía maja ʉpaʉre bairo yʉre caapiʉjarã anigarãma. Na quena nipetiro macana judío maja aniquetibana quena Dio tʉpʉ Ʉpaʉ cʉ cãnopʉ anigarãma. Topʉ ãnaa mani judío maja menana caʉga ruirã anigarãma. To bairi na quena mani judío maja mani ñicʉ Abraham tirʉmʉpʉ macacʉ mena, cʉ macʉ Isaá mena, cʉ pãrami Jacobo mena ʉga ruigarãma, judío maja aniquetibana quena. }+ To bairo cʉ caĩro: —¡Abʉma! caĩñupʉ Jesu cʉ̃re caʉjarãre. —Ani polisía maja ʉpaʉ romano yaʉ seeto yʉre catʉgooña nʉcʉbʉgoʉ ãmi. Cʉ̃re bairo seeto yʉre catʉgooña nʉcʉbʉgorã maama Israel macana, caĩñupʉ Jesu cʉ̃re caʉjarãre. ?|w —Yʉa apeĩ ʉpaʉ ẽoro macacʉ yʉ ã, aperã polisía majare nare carotii anibacʉ quena. To bairi jĩcaʉ polisía yʉ ẽoro macacʉre, “Aácʉja,” cʉ yʉ caĩro aáboʉmi. Apeĩre, “Adʉja,” cʉ yʉ caĩro, atíboʉmi. Yʉ paabojari majocʉre apeye uniere cʉ yʉ cáti rotiro yʉ átibojami. To bairi mʉ maca caroti maji majuʉ aniri cʉ cariaye cʉtiere netoo rotiya yʉ tʉpʉ aáquẽcʉna, Jesure cʉ caĩñupʉ. n{UTo bairo cʉ caĩro ocõo bairo maca cʉ caĩñupʉ polisía maja ʉpaʉ: —Ʉpaʉ, yʉ ya wiipʉ mʉ yʉ jãa roti majiquẽe, caroti majuʉ mʉ cãno maca. To bairi atopʉ ãcʉna mʉ carotirije mena cʉ riaye netooña, yʉ tʉpʉ aáquẽcʉna. To bairo mʉ caĩ wadaro netogaro cʉ cariaye cʉtie yʉ paa coteri majocʉre, cʉ caĩñupʉ Jesure. qz[To bairo cʉ caĩro: —Cʉ riayere cʉ yʉ netooʉ aágʉ, cʉ caĩñupʉ Jesu romano majocʉre. yCʉ tʉpʉ eja: —Ʉpaʉ, yʉ paabojari majocʉ yʉ ya wiipʉ yojami. Seeto tamʉobacʉ aá majiquẽemi, cʉ caĩñupʉ Jesure. x'Cabero Capernaum na caĩri macapʉ caejayupʉ Jesu. Capernaupʉ cʉ caejaro romano majocʉ polisía maja ʉpaʉ Jesu tʉpʉ caejayupʉ. w-To bairo cʉ cañuuro: —Aperãre mʉ caboarije cayatiro na buioquẽja mai. Dio wii macacʉ sacerdote tʉpʉ aácʉja. Aá, mʉ canetoejere cʉ iñoʉja. Cʉ iñoo, topʉ Moisé ãnacʉ cʉ cajoo rotiriquere apeye uniere Diore cʉ jooya. To bairo mʉ cáto to cõona camaja mʉ canetoejere tʉjʉ majigarãma, cʉ caĩñupʉ Jesu caajeri boabatacʉre. Jesús sana al muchacho de un capitán romano QvTo bairo cʉ caĩro Jesu cʉ wamore ñiga peori cʉ capañañupʉ. Cʉ paña: —Mʉ yʉ yaágʉ. Mʉ caboarije yatigaro. To bairo cʉ caĩ pañarona nemoo cʉ caboarije cayati peticoajupe yua. au;To bairo na caʉja aáto jĩcaʉ caajeri boaʉ cʉ tʉpʉ caejayupʉ. Eja, rʉpopatua tuatu cumu eja, Jesure cʉ cajeni nʉcʉbʉgoyupʉ: —Ʉpaʉ, mʉ cabooata yʉ caboarijere mʉ yaá majii, cʉ caĩ jeniñupʉ. xt kCabero ʉ̃taʉ bui cãnacʉ carui aájupʉ Jesu. To bairo cʉ carui aáto camaja capãarã cʉ caʉjayuparã. ]s3To bairo cʉ cabuio yaparoro na camaja paarãacã cʉ̃re caapiricarã cawariñuu api acʉacoajuparã, caroaro camaji netoʉre bairo na cʉ cabuioro maca. Nare cabuenucurãre bairo na cabuioquẽjupʉ Jesu.rqTo bairo paputiropʉ cʉ cawii nʉcoro bero oco caocaro, ria capaicoato, wino capapuro ti wii nemoo pua ñacoaboro. To bairona ti wiire canʉcoricʉre bairona ãma catʉgooña majiquẽna yʉ cabuiorijere apibana quena cátiquẽna, na caĩñupʉ Jesu. p5Aperã maca yʉ cabuiorijere apibana quena yʉ caĩrijere cátiquẽna paputiropʉ cawii nʉcoʉre bairona ãma naa, catʉgooña majiquẽna aniri. @oyTo bairi ʉ̃taʉ buipʉ jĩcaʉ cʉ ya wii cʉ canʉcoro pua ñaquẽto wino capapuro quena. Seeto oco caocaro ria capaicoato ʉ̃taʉ bui cʉ canʉcorica wii aniri pua ñaquẽto. sn_’To bairi yʉ cabuiorijere caapirã cabero caroaro yʉ cabuiorijere caapiʉjarã ʉ̃taʉ buipʉ cʉ wiire canʉcoʉre bairona ãma caroaro catʉgooña majirã aniri. Caroaro catʉgooña majirã to bairona wiire nʉcoborãma. m3To bairo yʉ na caĩro: “Mʉjaare yʉ majiquẽe. Aperopʉ aánaja,” na yʉ ĩgʉ. “Caroorije cána mʉja ã,” na yʉ ĩgʉ. Las dos bases l#Camaja caroorãre, cañuurã quenare Dio na cʉ cabejeri rʉmʉ cãnopʉ capãarã ocõo bairo yʉ ĩgarãma: “ ‘Jã Ʉpaʉ Jesu jã buio rotimi,’ ĩri Dio ye quetire jã caĩ buiowʉ. ‘Jesu jã rotimi,’ ĩri wãtiare jã cabuu joowʉ. ‘Jesu cʉ camajirije mena jã áa,’ ĩri áti iñoorica wamerire capee jã cápʉ́. To bairi mʉ tʉpʉ jã apʉ́,” yʉ ĩgarãma capãarã. k’capãarã majuu ãma, “Jesu yʉ Ʉpaʉ ãmi,” yʉre caĩrã. To bairo caĩrã anibana quena ʉmʉrecoopʉ yʉ carotiri paʉpʉ capãarã cajãaquetiparã ãma. Yʉ Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉ cʉ caboorije cána jeto anigarãma yʉ carotiri paʉpʉre. /jWTo bairona camaja cariape caĩrã, caĩtorã quenare na mʉja tʉjʉ majigarã caroare o caroorije na cátore tʉjʉri. No todos entrarán en el reino de los cielos Ji Nipetirije yucʉ carica cʉtiquẽtiere quetí joe rema camaja. ~huTo bairona yucʉ caroaʉ apeye caroorije ricacʉti majiquẽe. Carooricʉ quena caroa macaje ricacʉti majiquẽto. Yg+Yucʉ caroaʉ caroa ricacʉto. Yucʉ carooricʉ maca caroorije jeto ricacʉto. wfgNa cátie tʉjʉrã na cãniere mʉja ĩ tʉjʉ majigarã, yucʉ caricare tʉjʉri cawame mʉja caĩ tʉjʉ majirore bairona. Yucʉ capota cʉtii ʉjere rica cʉtiquẽto. Caroorije pota miji wẽri quena caroa macaje rica cʉtiquẽto. jeM’ “Dio ye quetire buiorã jã áa,” jocarã caĩrãre na tʉjʉ majiri na apiʉjaqueticõaña. Diore caapiʉjarãre bairona baitori camajare seeto catʉgooña mawijiorã ãma. To bairi yaia macanʉcʉ macana oveja nuricarã caroarã na ajeri macare jañatori jĩa ʉgagarãre bairona baima camajare na ĩto rooye tuu tʉgooña mawijiogarã. {do ’Dio tʉpʉ aátaje caéjaqueti jope jãariquere bairona ã, camaja jĩcaarãacã tore na cajãarore bairona. To bairona caéjaqueti wãre bairona ã Dio tʉpʉ aátaje, camaja jĩcaarãacã tore na cáaáto. Pairi jope maca, caéjari wãre bairo maca ã cayajiparã na cáaátopʉ, camaja capãarã topʉ na cáaáto. To bairi caéjaqueti jope maca cajãarãre bairo mʉja bai Diore api nʉcʉbʉgori. To bairi Dio tʉpʉ cáaáparã mena anigarã Diore api nʉcʉbʉgoya, Dio tʉpʉ aágarã. cby ’Aperã caroaro mʉjaare na cátipe boorã mʉja quena caroaro na ája. To bairi wame ĩrique ã Moisépʉre Dio cʉ caroti cũrique. Dio ye quetire buiori maja ãnana na caucarique quena to bairi wamena ĩrique anicõa. La puerta angosta Za- To bairona caroare mʉja punaare na mʉja joo maji, caroaro cáti majiquẽna anibana quena. To bairi caroare na mʉja cajooro netoro caroare mʉja joogʉmi mani Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉ cʉ̃re cajenirãre. K` To bairona waire na cajeniro aña macare na mʉja jooquetiborã. V_% ’Mʉja punaa naorore na cajeniro ʉ̃taa macare na mʉja jooquẽna. 9^kNoo Diore cajenirãre na joogʉmi. Macarã, na cajenirijere bʉgagarãma. Diore na cajenicõa ãnore na yʉgʉmi jope tʉpʉ cajeniñarãre camajocʉ cʉ cayʉborore bairona. t]a’Diore cʉ jeniya mʉjaa. Cʉ̃re mʉja cajeniro mʉja joogʉmi. Cʉ jeniri mʉja cajeniri wame macaña. Macarã mʉja bʉgagarã. Apeĩ ya wii mʉja cajeniñaro cʉ capãbojarore bairona mʉja yʉgʉmi Dio cʉ mʉja cajeniro. {\o’Dio yere caroa áti nʉcʉbʉgorica wamerire na jooquẽja Diore cateerãre. Na mʉja cajoata yaiare na mʉja cajoorore bairona mʉja átiborã. Yaia maca caroa macajere nare mʉja cajoorije cãnibato quena mʉjaare baqueborãma. To bairo quena caroa áti nʉcʉbʉgorica wamerire Diore cateerãre na mʉja cajoata yejeare pairo majuu cawapa pacarijere bʉjariquere na mʉja cajoorore bairona mʉja átiborã. Yejea maca tiere cʉta rooye tuu bateborãma. Pedir, buscar, y tocar la puerta }-|{{*zTyx^wuu@tKsqppAnnmlVk}ihgfrddb*a`O_^]9\b[{ZYX]WVsUUTmSRRQPP/ONNM&L"KJJI}H^GFE'CBBA@[?>> =<::86X5k43 2y2110Z/.--@-4,+*))=(J'a&%$#X"+! .y@]dxY 5 ZFE`Pm8di 0capãarã na cajãaro tʉjʉrã cawemoñuparã paputiropʉ. Wemo yaparo cabeje ruiyuparã yua. Caroarã jetore cajee jãañuparã ape piipʉ. Caroorã maca carecõañuparã. _c7 /Ape wame caĩwĩ Jesu tunu: —Dio camajare na cʉ cabejepe ocõo bairo ã: Aperã capairi yapʉ wai wajarã na bapire caroca ñua jooyuparã. To bairo na cáto wai capãarã to cãnacã wame cajãañuparã. b .Maca teñaʉ jĩca caroa majuu pairo cawapa cʉtiare catʉjʉyupʉ aperã tʉpʉ. To bairi tiare boʉ nipetiro cʉ apeyere aperãre na nuni, niyerure jee, tiare cawapayeyupʉ, caĩwĩ Jesu, Dio ye macaje pairo cawapacʉtie ã ĩ buioʉ. El ejemplo de la red aa; -Ape wame Jesu ocõo bairo caĩwĩ tunu, Ʉpaʉ Dio tʉpʉ mani cãnipere pairo cawapacʉtie ã, ĩ buioʉ: —Jĩcaʉ apeye wapayeri majocʉ perla na caĩrije caroa caajiyari rupaarire camaca teñaʉ aájupʉ. }`s ,Ocõo bairo caĩnemowĩ Jesu tunu: —Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie pairo cawapacʉtie niyeru cuirire yepapʉ yaa cũ yajioriquere bairona bai. Jĩcaʉ tiere bʉga, tona yaa cũcõaʉmi tunu. Wariñuurique mena aá, cʉ apeyere nipetirije aperãre na nuni, niyerure jee átiri, ti cuirire pairo cawapacʉtie niyeru cuiri cacuñari yepare wapayeimi yua tie niyeru cʉ cayaa cũrique macare cʉgogʉ. Tiere bairona pairo majuu cawapacʉtie ã Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie. El ejemplo de la perla de mucho valor _ +To bairo cabairi paʉ cariape cána caroarã maca mani Ʉpaʉ Dio cʉ carotiri paʉpʉ anicõagarãma. Muipu cʉ caaji baterore bairona caaji baterã anigarãma na quena. Noa yʉ yere caapirã caroaro na apiʉjaato, caĩwĩ Jesu. El ejemplo del tesoro escondido ^ *Ángel maja nare na cajee yaparoro peropʉ na yʉ regʉ. Topʉ na yʉ carero seeto majuu tamʉobana tʉgooñarique pai otigarãma. ]/ )To bairi yʉ, camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ aniri Dio tʉ macanare ángel majare na yʉ joogʉ yʉ carotiri paʉ nipetiropʉ. “Dio cʉ carotirijere cátiquẽnare, aperãre caroorijere cáti wadajã pairã quenare na jee peocõaña,” na yʉ ĩ joogʉ ángel majare. \w (To bairi caroorije na cajee joe reriquere bairona na átigʉmi Dio caroorãre ati ʉmʉrecoo capetiri paʉ cãnopʉ. w[g 'Nare cacũricʉ yʉre catʉjʉ tutii ãmi Sataná, caroorije caputiriquere caotericʉre bairona. Trigo jeerica yʉtea ĩgaro ĩ ati ʉmʉrecoo capetiri paʉ majuu. Trigo jeeri majare yʉ caĩata Dio tʉ macanare ángel majare na yʉ ĩ. *ZM &Weje ati yepa nipetiro ĩgaro ĩ. Oterique caroa maca trigo ĩgaro ĩ Ʉpaʉ Dio cʉ cãni paʉ cãniparã. Caroorije caputirique Sataná yarã ãma ĩgaro ĩ. Y' %To bairo cʉ jã caĩro ocõo bairo jã caĩ buiowĩ Jesu: —Caroa macajere caotericʉ yʉna yʉ ã, camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ. X/ $Cabero Jesu camaja paarãacãre na aáweori, wiipʉ cajãa ejawĩ. Cʉ cajãa ejaro tʉjʉrã cʉ buerã cʉ tʉpʉ atí, ocõo bairo cʉ jã caĩwʉ: —Caroorije trigo watoapʉ oterique mepʉ mʉ cabuioe wame ¿dope ĩgaro to ĩti? Jãre buioya, jã caĩwʉ Jesure. mWS #To bairo jeto na ĩ buiori tirʉmʉpʉ macacʉ Dio ye quetire buiori majocʉ ocõo bairo cʉ caĩ ucañarica wamere bairona cájupi Jesu:Camajare buioʉ, queti buio majiorica wameri mena na yʉ buiogʉ. Nemoopʉre Dio ati ʉmʉrecoore áti jʉgóʉpʉ camajare na camajioquẽjupi mai. Yucʉra camajare na yʉ buiogʉ, caĩ ucayupi Dio ye quetire buiori majocʉ tirʉmʉpʉ macacʉ, Jesu cʉ cabaipere buio jʉgoyeyei. Jesús explica el ejemplo de la mala hierba entre el trigo vVe "To bairi camaja paarãacãre na ĩ buioʉ, queti buio majiorica wameri mena jeto na caĩ buiowĩ Jesu. U/ !Cabero ape wame queti buio majiorica wamere caĩ buiowĩ Jesu: —Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie queti ocõo bairo ã: Jĩcao pan átigo trigo pocare itia bapa cõoñari tiepʉre levadura na caĩrijere caajuyupo, to wauato ĩo. To bairo co caajuro pan cãnipe ti bʉrʉa nipetiro cawauayupe. To bairona tie cawauorije ti bʉrʉare átatore bairona Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie queti jejagaro ati yepa nipetiropʉ. To bairi Diore caapiʉjarã ani nutuapa ti bʉrʉa cawauarore bairona, caĩwĩ Jesu. El uso que Jesús hacía de los ejemplos %TC Tie ape maca õqueacã majuu ã. Õqueacã majuu anibato quena bʉcʉatopʉ apeye wejeri macaje netoro caʉmʉari yucʉ aápá. To bairi minia atí, tii rʉpʉripʉ na batirire peoma. To bairona ã Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie queti ape wame netoro, caĩwĩ Jesu. El ejemplo de la levadura ?Sw Ape wame queti buio majiorica wame na caĩ buiowĩ Jesu tunu: —Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie queti ocõo bairo ã: Jĩcaʉ mostasa na caĩrije caapeacãre caoteyupʉ cʉ ya wejepʉ. |Rq Trigo caroorije menana to bʉcʉato mai. Cabero trigo jeerica paʉ cãno jeeri majare ocõo bairo na yʉ ĩgʉ: ‘Trigore jeegarã jʉgoye caroorijere jeeya. Caroorijere jee, carupa rotori jiari, joe recõaña. Joe re yaparo trigo macare jee, ʉgarique cũrica wiipʉ cũña,’ na yʉ ĩgʉ cajeeri majare,” caĩñupʉ weje ʉpaʉ cʉ ʉmʉare. To bairona ã mani Ʉpaʉ Dio camajare cʉ cabejepe, caĩwĩ Jesu. Jocarãna, “Diore caapiʉjarã jã ã,” caĩrãre Dio na cʉ carepe, cariapena cʉ̃re caapiʉjarã macare cʉ tʉpʉ cʉ cajee aápere ĩ buioʉ, to bairo caĩwĩ Jesu. El ejemplo de la semilla de mostaza vQe “Wʉgue requẽja. Mʉja cawʉgue reata trigo jĩca turori quenare mʉja wʉgue reborã caroorije menana. _P7 To bairo cʉ na caĩro apii, “Jĩcaʉ yʉre catʉjʉtei majuu tie caroorijere otericʉmi,” na caĩñupʉ weje ʉpaʉ. To bairo na cʉ caĩro: “¿Caroorijere jã wʉgue rerãati?” cʉ caĩ jeniñañuparã. XO) Caroorijere tʉjʉrã, weje ʉpaʉ tʉpʉ aá, cʉ caĩñuparã: “Jãre carotii, caroa aperi jetore mʉ otericʉ. ¿Nope ĩro caroorije trigo watoapʉna to putiyupari?” cʉ caĩñuparã nare carotiire. N! Cabero trigo maca puti, bʉcʉa, carica cʉtigari paʉ cʉ paari maja caroorije trigo watoapʉ cabʉcʉarije quenare catʉjʉyuparã yua. AM{ Cabero cʉ ʉmʉa na cacanitoye apeĩ cʉ̃re catʉjʉ tutii atí, caroorije trigore bairo cabaurije cayajioropʉ caoteyupʉ trigo watoapʉna. Cayajioropʉ ote yaparo cáaácoajupʉ. 1L[ Ape wame queti buio majiorica wame caĩ buiowĩ Jesu tunu: —Ʉpaʉ Dio camajare cʉ cabejepe ocõo bairo ã: Jĩcaʉ cʉ wejepʉ caroa jetore trigo caoteyupʉ. KK Aperã caroa yepapʉ cañariquere bairona baima. Yʉ yere api, tiere apiʉjari caroaro api majima. Jĩcaarã treinta rupaa carica cʉtajere bairona cabairã ãma yʉ caboorijere cána aniri. Aperã tunu netobʉjaro caroaro yʉ yere cána sesenta rupaa carica cʉtajere bairona ãma. Aperã tunu na netoro caroaro majuuna yʉ yere ána cien rupaa carica cʉtajere bairona baima, jã caĩ buiowĩ Jesu yua. El ejemplo de la mala hierba entre el trigo xJi Ape rupaa oterique pota yucʉ watoapʉ care cumuriquere bairo cabairã ocõo bairo cãna ãma: Yʉ ye quetire apibana quena, ati yepa macaje macare seeto tʉgooñama. To bairi apeye pairo majuu na cacʉgope tʉgooñarã, “Tiere cʉgorã jã wariñuu anigarã,” jocarãna tʉgooñabama. To bairo ati yepa macaje na cátie apeye uniere na caboo netorije tʉgooñabana yʉ ye queti macare majiritima. To bairi pota yucʉ watoapʉ cañarique carica manore bairona yʉ caboorijere átiquẽema. _I7 Api wariñuubana quena jita põreroacã cãno canʉcori maniere bairona na majuuna yoaro apiʉjaquẽema yʉ cabuiorijere. To bairi aperã yʉ ye quetire na caapibataje wapa nare na capopiyeyero yoaro mee janama. CH Aperã ʉ̃ta yepa jita põreroacã cãni yepapʉ care cumuriquere bairona cabairã ocõo bairo ãma Dio Wadariquere jĩacã caapirã: Caroa quetire nemoona caroaro api wariñuuma mai. G —Jĩcaarã Ʉpaʉ Dio cʉ cãniere apibana quena api majiquẽema. Sataná na yeripʉ atí, na caapibatajere ema jee aá rericarore bairo nare áami, na majiritiato ĩi. Ma tʉ cañarique minia na caʉga reriquere bairona cãna ãma camaja to bairo cabairã. rF] ’Wejepʉ trigo apearire caotericʉ cʉ cabairique mʉjaare yʉ buio majiopa, jãre caĩwĩ Jesu. )EK Cariape mʉjaare yʉ ĩ: Dio ye quetire buiori maja, aperã caroarã tirʉmʉpʉ macana yucʉacã mʉjaare yʉ caiñoorijere catʉjʉgabajuparã. Mʉjaare yʉ cabuiorije quenare caapigabajuparã. Na cabaigabato quena na camajioquẽjupi Dio maca. Jesús explica el ejemplo del sembrador ;Do ’Mʉja maca cawariñuurã mʉja anigarã, yʉre caapiʉjarã aniri. Yʉ cátiere tʉjʉrã yʉ cãniere mʉja maji. Yʉ cabuiorijere apirã yʉ caĩrijere mʉja api puo. +CO Na majuuna yʉ yere tʉgooñagaquẽema. To bairi api puoquẽema. Yʉ ye quetire api, yʉ cátiere tʉjʉ, na cabairije to cãnibato quena caapi majiquẽna, catʉjʉ majiquẽnare bairona baima. To bairi na yeripʉ caapi majiquẽna aniri, “Caroorije jã cátie jã janagarã, caroaro catiriquere jã jooya,” yʉ ĩ jeniquẽema, caĩ ucayupi Isaía ati yʉtea macanare na ĩ buio jʉgoyeyei, jã caĩwĩ Jesu. yBk To bairi ocõo bairo Isaía tirʉmʉpʉ macacʉ Dio ye quetire cʉ cabuioñarica wamere bairona baima:Apibana quena yʉ cabuiorijere api majiquetigarãma. Yʉ cátie tʉjʉbana quena yʉ yere caapi puoquẽna aninucucõagarãma. A- To bairi na maca yʉ cátiere tʉjʉ, yʉ cabuiorijere api, baibana quena api puoquẽema. To bairi buio majiorica wameri mena na yʉ buionucu. e@C To bairi noa yʉ cabuiorijere caapiʉjarãre capee api majiriquere mʉja joogʉmi Dio. Aperã maca yʉ cabuiorijere caapiʉjagaquẽna yʉ yere na caapi majibatajeacã quenare na catʉgooña mawijiaro na átigʉmi Dio. o?W To bairo cʉ̃re jã caĩ jeniñaro ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu: —Ʉpaʉ cʉ cãnie quetire majioʉ áami Dio mʉjaare cajʉgoyepʉ camajare na cʉ camajioquetajere. Aperã maca api majirique maama. Na majioquẽemi Dio. > Cabero Jesu buerã cʉ tʉpʉ aá, cʉ̃re jã caĩ jeniñawʉ: —¿Nope ĩi buio majiorica wameri mena na mʉ buioti camajare? /=W Noa yʉre caapirã yʉ caĩrijere caroaro na apiʉjaato, na caĩ buiowĩ Jesu cumuapʉ ruiri petapʉ catʉjʉnucurã paarãacãre yua. El propósito de los ejemplos <  Ape rupaa care cumuñupe tunu caroa yepapʉ. To bairi tie caroaro puti, bʉcʉa, caroaro carica cʉticoajupe. To bairi jĩca rupaa cajooyupe cien rupaa. Ape rupaa rʉgabʉjaroacã sesenta rupaacãre cajooyupe. Apeye tunu treinta rupaacã carica cʉjupe. l;Q Ape rupaa cʉ cayaye bate oterique pota yucʉ watoapʉ care cumuñupe. To bairi ti apeari caputibatajere pota yucʉ maca cabʉcʉa netocoajupe. To bairi cʉ caoterique maca caroaro cabʉcʉaquẽjupe. To bairi carica mañupe. 0:Y Ape rupaa ʉ̃ta yepapʉ care cumuñupe cajita manibʉjaropʉ. To bairi jita põreroacã cãno nʉcoo joo majiqueti, caputibataje muipu cʉ caajiro cajini recoajupe. 9 8% To bairi cʉ cayaye bate oterique jĩca rupaa ma tʉpʉ caroca cumuñupe. To bairi minia ti rupaare tʉjʉ rui atí, caʉga recõañuparã. 7 Topʉ na ĩ buio, capee wame na caĩ buiowĩ buio majiorica wameri mena. Ocõo bairo na caĩ buiowĩ Jesu petapʉ catʉjʉnucurãre: —Jĩcaʉ camajocʉ cʉ ya wejepʉ caote aácoajupʉ. Topʉ eja, cʉ oterique trigo apeariacãre cayaye bate oteyupʉ. 6 Topʉ cʉ caruiro camaja capãarã cʉ tʉpʉ caneñapowã. To bairi capãarã majuu cʉ tʉna na cãno tʉjʉʉ, yʉ tu ne rocarema ĩi cumua petapʉ turorica capajaricare eja jãa, caruiwĩ. To bairi camaja petapʉ catʉjʉnucurãre na caĩ buiowĩ Jesu. c5 A Ti rʉmʉna ti wii cãnacʉ cabutiwĩ Jesu. Buti, ʉtabʉcʉra tʉna aá, topʉ caruiwĩ. (4I 2Noa yʉ Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉ cʉ caboorijere cána yʉ bairã, yʉ bairã romiri, yʉ pacore bairona yʉ catʉgooña tʉjʉrã ãma, na caĩwĩ Jesu.}3s 1To bairi jãre cʉ buerãre ñu puari: —Ati maja ãma yʉ paco, yʉ bairã majuu yʉ catʉgooña tʉjʉrã. z2m 0To bairo cʉ caĩro: —¿Dico yʉ paco, di maja yʉ bairã yʉ catʉgooña tʉjʉrã na ãti? na caĩwĩ Jesu. s1_ /To bairi apeĩ: —Mʉ paco, mʉ bairã mʉ mena wadapenigarã macapʉ tʉjʉnucuma, cʉ caĩwĩ Jesure. 0 .To cãna paarãacãre cʉ cabuio yaparoquẽtona mai cʉ paco, cʉ bairã eja, macapʉ catuanʉcawã, cʉ mena wadapenigarã. /' -To bairo cʉ cabairo tʉjʉʉ aperã wãtia siete cãnacãʉ cʉ netoro caroorã quenare na pijo átiri na menapʉna, cʉ cabuti aáweoricʉre jãa, anicõaʉmi. To bairo caroorã majuu wãtia capãarã cʉ mena na cãno cajʉgoye cʉ cãnibatato netoro rooro bai nutuami. To bairona rooro ani nutuagarãma ati yʉtea macana, yʉre booquetibana, na caĩwĩ Jesu. La madre y los hermanos de Jesús B.} ,“Yʉ cabuti aáweoepaʉ tʉpʉna yʉ tunu aágʉ tunu,” ĩ tʉgooñaʉmi. To bairi cʉ yeripʉ caroaro owaricaro, quenoo cũricarore bairo, caʉpaʉ mácʉpʉre cʉ bʉga ejaʉmi. i-K +Ocõo bairo na caĩnemowĩ Jesu fariseo majare: —Jĩcaʉ wãti camajocʉpʉre cabuti weoricʉ ñee mano, ria manopʉ aáteñaʉ aácoaʉmi cʉ cãniparore macaʉ aácʉ. Bʉgaquetibacʉ ocõo bairo ĩ tʉgooñaʉmi: @,y *To bairona caroorãre Dio na cʉ capopiyeyeri paʉ cãnopʉ Saba cawamecʉti yepa ʉpao tirʉmʉpʉ macaco ati yʉtea macanare, “Rooro majuu mʉja caapiʉjaquẽjupa,” mʉja ĩgomo. Cayoaropʉ macaco cáajupó Salomón, Israel macana ʉpaʉ cʉ cabuio majirijere apigo. Yʉ maca Ʉpaʉ Salomón tirʉmʉpʉ macacʉ netoro camajii yʉ cãnibato quena yʉre mʉja apigatee, na caĩwĩ Jesu fariseo majare. El espíritu malo que regresa h+I )Jonás tirʉmʉpʉ macacʉ Dio ye quetire Nínive macana cãniñaricarãre na cʉ cabuioro caroorije na cátiere jʉtiriticõari cajanañañuparã yua. Yʉ maca Jonás netoro cãcʉ yʉ cãnibato quena yʉ cabuiorijere mʉja apiʉjaquẽe. Caroorijere mʉja cátiere mʉja tʉgooñaquẽe, mʉja janagaquẽe. To bairi caroorãre Dio na cʉ capopiyeyeri paʉ cãnopʉ Nínive macana tirʉmʉpʉ macana, “Rooro mʉja caapiʉjaquẽjupa,” mʉja ĩgarãma ati yʉtea macanare. d*A (Pairi ya macacʉ wai capaii Jonáre cʉ caʉga rocaro cʉ paro pupeapʉ cãñupʉ Jonás itia rʉmʉ, itia ñami. To bairona yʉ baigʉ. Yʉ, camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ yepa pupeapʉ yaa rocaricʉpʉ yʉ anigʉ. ")= 'To bairo cʉ na caĩro: —Ati yʉtea macana caroorã ãma, “Áti iñoorica wamere jã iñooña,” ĩrã. Nare yʉ áti iñooquẽe. Jĩca wamerena na yʉ iñoogʉ, Jonás cawamecʉcʉ Dio ye quetire buiori majocʉ tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ cabairiquere mʉjaare ĩ buioʉ. g(G &Cabero jĩcaarã judío majare cabuerã, fariseo maja mena ocõo bairo Jesure cʉ caĩ jeniñawã: —Ʉpaʉ, áti iñoorica wame ája, “Dio cʉ cajooricʉ ãcʉmi,” mʉre jã caĩ majiparore bairo, cʉ caĩwã. ' %To bairi cañuurijere mʉja caĩ wadaro, “Cañuurã mʉja ã,” mʉja ĩgʉmi Dio. Caroorije macare mʉja caĩata, “Caroorã mʉja ã,” mʉja ĩri, mʉja popiyeyegʉmi Dio, na caĩwĩ Jesu fariseo majare. La gente mala pide una señal milagrosa Z&- $To bairi cariape mʉjaare yʉ ĩ buio. Caroorãre Dio na cʉ capopiyeyeri rʉmʉ cãnopʉ to cãnacã wame caroorije na caĩriquere na jeniñagʉmi Dio. “¿Ñeere ĩrã mʉja caĩri?” na ĩ jeniñagʉmi. $%A #To bairi caroaʉ maca cʉ yeripʉ caroare tʉgooñari caroa macajere wadagʉmi. Apeĩ carooʉ maca cʉ yeripʉ caroorije tʉgooñari caroorije wadagʉmi. F$ "To bairona mʉja quena yucʉ carooricʉre bairona mʉja bai. Caroare mʉja ĩ buio majiquẽna, caĩto pairã, caroorã aniri. Camaja na yeripʉre na catʉgooñari wame cõona wadanucuma. "#= !’Jĩcaʉ yucʉ rica tʉjʉrã tii ã mani ĩ wameye maji yucʉre. Yucʉ caroaʉ caroa ricacʉto. Yucʉ carooricʉ maca caroorije jeto ricacʉto. N" ’To bairi cariape ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ: Caroorije to cãnacã wame camaja na cátaje, caroorije na caĩrije quenare majiriorique ã. Yʉ quenare camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉre caroorije camaja yʉre na caĩrije quenare majiriorique ã. Dio Espíritu Santo macare caroorije na caĩro majirioquetigʉmi Dio. Ati yʉtea cãno quena, ati yepare cʉ cawajoaro bero cãnipa yʉtea quenare majirioquetigʉmi Dio. El árbol se conoce por su fruto ! $ A Ocõo bairo na caĩnemowĩ Jesu: —Yʉ mena cãnigaquẽna yʉre catʉjʉ tutirã ãnama. Yʉre caapiʉjaquẽna yʉ cabuiorijere camatarã ãnama. ' Ape wame buio majiorica wame quenare ocõo bairo na caĩ buiowĩ Jesu, Sataná netoro catutuaʉ cʉ cãniere na ĩ buioʉ: —Jĩcaʉ seeto catutuaʉ caquẽ ocabʉti majii ya wiire aperã cʉ yere emagarã cʉ ya wiipʉre jãa majiquẽema, cʉ uwibana. Cʉ quẽ netogarã, cʉ yere emagarã jʉgoye cʉ̃re jia tu cũborãma, na caĩwĩ Jesu, Satanáre canetoo majii yʉ ã, na ĩ buioʉ. ta To bairi Dio Espíritu Santo cʉ carotiro mena wãtiare na yʉ buu renucu. To bairo na yʉ cabuu rero, “Dio yere carotii ãcʉmi,” yʉre caĩparã mʉja anibajupa. To bairi mani Ʉpaʉ Dio popiyeyegʉmi mʉjaare, na caĩwĩ Jesu. y To bairi jocarã majuu yʉre mʉja ĩ tʉgooña, Sataná cʉ carotiro mena wãtiare na buu remi yʉ ĩrã. Mʉja ya wamere cabuerã jĩcaarã na quena wãtiare na buu rema. “Dio cʉ carotiro mena buu rema,” mʉja ĩnucurã. To bairi mʉja yarã quena, “Jocarãna ĩma,” mʉja ĩgarãma, “Sataná cʉ carotiro mena wãtiare na buu remi Jesu,” yʉre mʉja caĩro. 7g To bairona Sataná cʉ majuuna cʉ yarãre wãtiare cʉ caquẽ acu buu reata cʉ wapanare bairona tʉjʉboʉmi Sataná cʉ yarãre. To bairi cʉ carotirã aniquetiborãma. / To bairo cʉ̃re na catʉgooña nʉcʉbʉgoquẽtiere camajiwĩ Jesu. Tiere majiri ocõo bairo na caĩwĩ: —Jĩca majana ame quẽrã na majuuna ame reborãma. To bairona jĩca maca macana, o jĩca wii macana na majuuna ame tuti, ame quẽ bairã ani majiquẽnama. I  To bairo Jesure camaja na caame ĩ jeniñarijere apirã fariseo maja maca: —Wãtiare na buunucuʉmi Jesu wãtia ʉpaʉ Sataná, Beelsebú na caĩi cʉ carotiro mena, caame ĩñuparã. G To bairo cawãti cʉtacʉ cʉ cañuuro tʉjʉrã to cãna paarãacã tʉjʉ acʉari: —¿Ani David pãramipʉ cãcʉ jĩcaʉ joogʉmi Dio na caĩricʉna cʉ anicʉti? caame ĩ jeniñawã.   Cabero aperã Jesu tʉpʉ cʉ caneamá jĩcaʉ cawãti cʉcʉre. Catʉjʉ majiquẽcʉ, cawada majiquẽcʉ cãmi. To bairo cʉ tʉpʉ na caneató tʉjʉʉ Jesu cʉ canetoowĩ. To bairo Jesu cʉ canetoorona mere cawada majiwĩ, catʉjʉ majiwĩ yua. y To bairi ape poari to cãnacã yepa macana na quena ati yepapʉ cʉ carotipere tʉgooña yuuri, cʉ apiʉjagarãma. To bairije caucayupi Isaía tirʉmʉpʉ macacʉ Jesu cʉ cabaipere buio jʉgoyeyei. Acusan a Jesús de tener el poder del demonio uc Catʉgooña tutuaquẽnare tutiquetigʉmi. Tʉgooña tutuarique macare na joogʉmi. Dio cʉ caboorijere jĩabʉjana cáti ocabʉtirãre caroaro na átinemogʉmi. Cabero caroorãre cʉ canetoro bero cariape cʉ carotirije anigaro. ve Aperãre caawaja tutiquẽcʉ anigʉmi. Caroaro camajare cabuioʉ aniri aperãre awaja tutiquetigʉmi. } Cʉ̃re yʉ cũwʉ yʉ yere cátibojapaʉre. Yʉ camaii ãmi. Cʉ mena yʉ wariñuu. Yʉ Espíriture cʉ yʉ joogʉ. To bairi ape poari, ape yepari macanare na queti buiogʉmi. “Mʉja cátajere cariape tʉjʉ bejegʉmi Dio,” ĩ buiogʉmi.  To bairo ĩri Dio ye quetire buiori majocʉ Isaía tirʉmʉpʉ macacʉ ocõo bairo cʉ caĩ ucarica wamere bairo cámí Jesu: }s Na catioʉ, “Aperãre, ‘Dio cʉ cajooricʉ ãmi,’ na ĩ buioqueticõaña yʉre,” na caĩwĩ Jesu camajare. M To bairo fariseo maja cʉ̃re na cajĩagarijere camajiwĩ Jesu. To bairi topʉ cãnacʉ aperopʉ cáaácoami. Camaja capãarã cʉ̃re caʉjawã. Na nipetirã cariaye cʉnare na cacatiowĩ. / To bairo cabairijere tʉjʉrã fariseo maja buti aá, dope bairo Jesure na cajĩapere caame wadapeniñuparã yua. Una profecía acerca de Jesús X) To bairo na ĩ, cawamo rooye tuaricʉre: —Mʉ wamore ñupoya, cʉ caĩwĩ. To bairo Jesu cʉ̃re cʉ caĩrona cʉ wamore cañupowĩ. Cʉ cañuporona cañuucoapʉ caroa wamo ape nʉgoare bairona yua. ,Q To bairi oveja netoro cátinemope ã camajocʉ macare. To bairi yerijãrica rʉmʉ to cãnibato quena camajocʉre caroa wame cʉ cátinemope ã, na caĩwĩ Jesu. > u To bairo cʉ na caĩ jeniñaro: —Noa mʉja oveja nuricarã cacʉgorã jĩcaʉ opepʉ cʉ caña roca jã aápata cʉ mʉja ne buuborã yerijãrica rʉmʉ to cãnibato quena.  - Ti wiipʉ eja, jĩcaʉ cawamo rooye tuaricʉre catʉjʉwĩ. To bairi to cãna, “Caroorije áami Jesu, cʉ̃re capopiyeyepe ã,” ĩ wadajãgarã ocõo bairo cʉ caĩ jeniñawã: —¿Mani judío majare yerijãrica rʉmʉ cãno cariarãre netoo catio rotirique to ãti? > w Cabero na neñapo buerica wiipʉ cáaámi Jesu. # ? Yʉa camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ aniri yerijãrica rʉmʉ cãno cátipere carotii yʉ ã, na caĩwĩ Jesu fariseo majare. El hombre de la mano seca ^ 5 Ocõo bairi wame Dio Wadariquepʉ na caĩ ucarica wame quenare tʉgooñañajate: “Aperãre mʉja cabopaca tʉjʉro yʉ boo. Waibʉcʉrãre mʉja cajoe buje mʉgo jooro macare yʉ booquẽe,” ĩ ucarica wame ã. Tiere mʉja catʉgooña majiata, yʉ buerã weje macaje oteacãre caʉgarãre, “Caroorije áama,” na mʉja ĩquetiborã.  To bairi yucʉacã Dio wii macaje netoro cátipe ã ape wame macare. Yʉ jʉgori cʉ cáti rotiri wame macare cátipe ã. R Ape wame quenare mani carotiriquepʉ ocõo bairo Moisé cʉ caĩ ucariquere mʉja bue tʉgaricarã mere: Sacerdote majare yerijãrica rʉmʉ cãno Dio wii macaje paa rotirique ã. To bairi yerijãrica rʉmʉ cãno yerijãquẽnama, Dio wii macajere paabana. To bairo yerijãrica rʉmʉ na capaabato quena caroorije me ã narã. w Dio wiipʉ jãari ʉgarica rupaa, “Dio ye ã,” na caĩriquerena topʉ capejarijere ʉga, cʉ mena macana quenare na canuñupʉ sacerdote maja jeto na caʉganucurije cãnibato quenare. Aperãre David jãare na caʉga rotiquetaje cãnibajupe. A{ To bairo cʉ na caĩro ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —Ʉpaʉ David tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ mena macana mena jĩca rʉmʉ ñigo riabana na cátajere mere mʉja bue tʉgaricarã. c? To bairo jã cajee ʉga neto aáto tʉjʉrã fariseo maja Jesure ocõo bairo cʉ caĩwã: —Mʉ buerã mani judío majare cáti rotiquetajere áama. Yerijãrica rʉmʉ sábado to cãnibato quena weje macajere jeema. S ! Ti rʉmʉri cãno jã judío maja yerijãrica rʉmʉ cãno trigo wejeri recomacapʉ Jesu cʉ buerã mena jã caneto aápʉ. Wejeri recomacapʉ neto aána caapere jã cajee ʉga nutuapʉ, ñigo riabana. [/ Popiye me ã yʉ ya wame. To bairi yʉ yere mʉja cáti ʉjaro tʉgooñarique paiquẽnana caroaro mʉja anigarã. Apeye canʉcʉquẽtiere caumarãre bairo mʉja anigarã, yʉre apiʉjarã, caĩwĩ Jesu.uc Yʉ ya wame, yʉ caboorijere ája. “Seeto carotii yʉ ã,” caĩi mee yʉ ã. Camajare cabopaca tʉjʉʉ aniri tutuaro yʉ rotiquẽe. To bairi yʉ ya wamere mʉja cáti ʉjaro yerijã tʉgooña wariñuuriquere mʉjaare yʉ joogʉ. :m —Paari maja o canʉcʉrijere caumarã quena seeto na capopiye tamʉorore bairona mʉja bai, mʉja yeripʉre tʉgooñarique paibana. To bairi mʉja nipetirã cayeri tʉgooñarique pairã yʉ tʉpʉ atí, yʉ cabuiorijere apiri apiʉjaya. To bairo mʉja cáto tʉgooña tutuariquere mʉjaare yʉ joogʉ. ~u Cabero ocõo bairo caĩwĩ Jesu camajare tunu: —Yʉ Pacʉ nipetirijere yʉ cajoowĩ yʉ cáti majipere. Yʉ cãniere majiquẽema camaja. Jĩcaʉna ãmi Dio yʉ cãniere camajii. Yʉ Pacʉ cʉ cãnie quenare majiquẽema camaja. Jĩcaʉna yʉ ã cʉ cãniere camajii. Noa cʉ cãniere na yʉ camajioata na quena majigarãma yʉ Pacʉ cʉ cãniere, na caĩwĩ Jesu. V~% To bairo mʉ caboorore bairona na mʉ ájupa, caĩwĩ Jesu cʉ Pacʉ Diore. S} To bairo na ĩri bero ocõo bairo caĩ wadawĩ Jesu cʉ Pacʉ Diore: —Caacʉ, mʉna mʉ ã ʉmʉrecoo Ʉpaʉ, ati yepa quenare. “Camajirã jã ã,” caĩ tʉgooñarãre yʉ cabuiorijere na caapi majiquẽto mʉ áa. Aperã macare, “Cawatoa macana jã ã, caroaro jã majiquẽe Dio yere,” caĩrã macare na caapi majiro mʉ áa na macare. To bairo na majiato ĩi na mʉ cátibojarijere tʉgooñaʉ caroaro wariñuuriquere mʉ yʉ joo, Caacʉ. !|; To bairi cʉ̃re caapiʉjaquẽnare Dio na cʉ capopiyeyeri paʉ cãnopʉ na netoro mʉja popiyeyegʉmi Dio, na caĩwĩ Jesu. Vengan a mí y descansen H{  Capernaum macana quenare ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —“Ʉmʉrecoopʉ Dio tʉpʉ jã aágarã,” ĩ tʉgooñaquẽja. Mʉjaare regʉmi Dio maca caroorã na catamʉori paʉpʉ. Mʉjaare yʉ cáti iñoobata wamerire bairo Sodoma macana tirʉmʉpʉ macanare na yʉ cáti iñoata caroorije na cátiere áti janaboricarãma na maca. To bairi na ya macare na requetiboricʉmi Dio. Mʉja maca caroorije mʉja cátiere mʉja áti janagaquẽe. z3 —To bairi Diore caapiʉjaquẽnare na cʉ capopiyeyeri paʉ cãnopʉ Tiro macana, Sidón macana na netoro mʉja popiyeyegʉmi Dio, caĩwĩ Jesu. y  —Rooro mʉja baigaro Corasín macanare, Betsaida macana quenare. Cáti iñoori wamerire Tiro macana, Sidón macana tirʉmʉpʉ macanare mʉjaare yʉ caiñooricarore bairije na yʉ cáti iñoata nemoopʉre caroorije na cátiere jʉtiritiri áti janaboricarãma. Mʉja maca caroorije mʉja cátiere mʉja áti janagaquẽe, na caĩwĩ Jesu Corasín macanare, Betsaida macanare. qx[ Ape macari macana capee Jesu cʉ cáti iñoorijere tʉjʉbana quena cʉ̃re caapi nʉcʉbʉgoquẽjupa. Caroorije na cátinucurijere cajʉtiriti regaquẽjupa. To bairi ti macari macanare ocõo bairo na caĩwĩ Jesu nare yua: dwA Cʉ bero yʉ maca caroa macaje ʉgariquere caʉgaʉ, ʉje oco caetii yʉ ã. To bairo yʉ cabairo tʉjʉrã, “Caʉga pacaʉ, ʉje oco caeti pacaʉ ãmi Jesu,” yʉre ĩma. “Cʉ mena macana caroorã, gobierno ye cãnipere camaja yere niyeru cajeerã ãma,” yʉre ĩma. To bairo na caĩrije to cãnibato quena Dio cʉ carotiro mena yʉ caĩ buioro majigarãma camaja, caroa macajere yʉ cáto tʉjʉrã, na caĩwĩ Jesu to cãna paarãacãre. Los pueblos desobedientes Uv# Juan bautisari majocʉ caroa ʉgarique caʉgaquetinucuwĩ, ʉje oco quenare caetiquetinucuwĩ. To bairo cʉ cabairo tʉjʉrã, “Cawãticʉcʉ, catʉgooña majiquẽcʉ ãcʉmi,” cʉ caĩ epenucuwã. u “ ‘Jã mena bajaya,’ ĩbana wewo jã caputi epero mʉja bajagaquẽpʉ. Tʉgooñarique pairique tõroari jã cabaja epero quena mʉja oti epegaquẽpʉ, mʉja ya wamere jã epegaquẽe ĩrã.” To bairona cawimarã, “Jã caĩri wamere jã mena epeya,” caame ĩbanare bairona baima ati yʉtea macana. Caroa quetire apigaquẽna na majuuna na caĩ tʉgooñari wamere ame ĩ netooma. ,tQ ’Ati yʉtea macana caroa quetire apigaquẽna ocõo bairo cabairã ãma: Cawimarã macá recomaca caruirã na mena macana mena epegabana na pi awajarãma: Ds Noa yʉre caapirã yʉ caĩ buiorijere caroaro apiʉjaya. Zr- To bairi atiere mʉja caapi nʉcʉbʉgogaata ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ buiopa: Tirʉmʉpʉ macacʉ Dio ye quetire buiori majocʉ Elías cawamecʉcʉ tirʉmʉpʉ macacʉre bairona cãcʉ ãmi Juan. To bairi Juan cʉ cãniparo jʉgoye, “Jĩcaʉ Elías tirʉmʉpʉ macacʉre bairona cãcʉ anigʉmi,” caĩ ucayupa, Juãre cʉ ĩrã. *qM Dio ye quetire cabuioricarã tirʉmʉpʉ macana na caucarique, Moisé cʉ carotirique quenare Ʉpaʉ Dio cʉ cãnipere caĩ ucayupa Juan cʉ cãniparo jʉgoye. p} ’Juan Dio ye quetire cʉ cabuio jʉgori paʉpʉna caapigayupa camaja Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie quetire. Yucʉ quenare tie quetire yʉ cabuioro to bairona seeto apigama. To bairi caroorã seeto quẽrã áama, yʉre caapiʉjarãre na matagabana. o1 Cariapena mʉjaare yʉ ĩ: Aperã camaja nipetirã na netoro cãcʉ ãmi Juan. To bairo Juan cãni majuʉ cʉ cãnibato quena aperã Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ cawatoa cãna quena Juan netoro cãna anigarãma. Cʉ netoro cãna anigarãma yʉre caapirã maca ĩi, caĩwĩ Jesu. 2n] Tirʉmʉpʉ macana Dio ye quetire buiori maja ãnana ocõo bairo caĩ ucayupa Juan cʉ cabaipere:“Camajare na canetoo catiopaʉ jʉgoye yʉ joogʉ jĩcaʉ yʉ ye quetire cabuio jʉgoyeyepaʉre. Camajare na yerire caroaro tʉgooña quenoo yuu rotigʉmi,” caĩ ucayupa Juan cʉ cabaipere. qm[ To bairi, “Camaja mani paʉpʉ jĩcaʉ Dio ye quetire cabuioʉre mani tʉjʉra aágarã,” mʉja ĩ tʉgooñaricarã. Juãre tʉjʉrã aperã Dio ye quetire buiori maja ãnana na netoro cãni majuʉre Juãre mʉja catʉjʉyupa. l Caroa jutii cajañaʉre topʉ camaja mani paʉpʉ mʉja tʉjʉra aáquetana. Caroa jutii cajañarã ʉparã tʉpʉ ãnama. ;ko Na catunu aáto bero to cãna camaja paarãacã nipetirãre ocõo bairo na caĩwĩ Jesu Juan cʉ cabairijere: —“Jõ camaja mani paʉpʉ, Juãre mani tʉjʉ aáparo,” ĩrã, ¿ñamʉ ũcʉ camajocʉre cʉ̃re mani tʉjʉgarã, mʉja caĩ tʉgooñari? Catʉgooña ocabʉtiquẽcʉ, yeru cʉ̃ oóre wino capapu wãreoro cawãre tʉjʉnucuʉre bairo cãcʉre mʉja tʉjʉra aáquetana. Catʉgooña ocabʉtii majuu ãmi Juan. Rj To bairi caroaro wariñuurã anigarãma yʉre caapiʉjarã, “Jocʉna ĩmi,” yʉre caĩ tʉgooñaquẽna. To bairona Juãre cʉ buiorã aája, na caĩwĩ Jesu Juan cʉ cajeniña roti jooricarãre. 7ig —Ocõo bairo Juãre mʉja buiogarã: Cajʉgoye catʉjʉ majiquetana mere tʉjʉ majima. Cáaá majiquetana mere aá majima. Caajeri boatana yaticoapa. Caapi majiquetana quena api majicoapa. Aperã cabai yajiricarã anibana quena catí tunucoapa. Bopacooro cabairã caroa quetire apima yʉ cabuioro. 7hg To bairo cʉ na caĩ jeniñaro: —Juan tʉpʉ tunu aánaja. Aá, yʉ cáto mʉja catʉjʉrijere, yʉ cabuioro mʉja caapirijere Juãre cʉ buiorãja, na caĩwĩ Jesu. Rg —“Dio joogʉmi jĩcaʉ camajare na cátinemopaʉre,” na caĩricʉ ¿mʉna mʉ ãti? ¿Apeĩ maca mani cayuupaʉ cʉ ãti? Cristore caĩ jeniñawã Juan yarã cʉ cajeniña roti jooricarã. ?fw To bairi Juan bautisari majocʉ preso ãcʉpʉ Cristo cʉ cáti teñarijere caqueti apiyupʉ. To bairi cʉ buerãre Jesure ocõo bairo na caĩ jeniña roti jooyupʉ. To bairi: e 9 Doce cãnacãʉ cʉ buerãre jã cáti teñapere buio yaparo cáaácoami Jesu ti yepa macá macaripʉ, caroa quetire to macanare buio teñaʉ aácʉ. d+ *Noa yʉ cabuerãre ocore catĩarã quenare caroare na joogʉmi Dio, na quena yʉ yarãre petoacã cátinemorã ãma ĩi, jã caĩwĩ Jesu.icK )Jĩcaʉ Dio ye quetire buiori majocʉre, “Dio cʉ carotiro mena ĩimi,” ĩri cʉ̃re caapi nʉcʉbʉgoʉ ũcʉre caroare cʉ joogʉmi Dio. Dio ye quetire buiori majocʉre caroare cʉ cajooro cõo caroare cʉ joogʉmi Dio, to bairo caroaro cʉ̃re cʉ caapi nʉcʉbʉgoro. To bairona caroaʉre, “Caroaʉ ãcʉmi,” ĩri canʉcʉbʉgorãre caroaro wariñuuriquere na joogʉmi Dio. Caroaʉre wariñuurique Dio cʉ cajooro cõona na joogʉmi Dio cʉ canʉcʉbʉgorã quenare. bb= (’Yʉ ye quetire yʉ carotiro mena mʉja cabuioro mʉjaare caapi nʉcʉbʉgorã yʉpʉre api nʉcʉbʉgorã átigarãma. Yʉre api nʉcʉbʉgorã yʉ Pacʉ yʉre cajooricʉpʉre api nʉcʉbʉgorã átigarãma. ?~~ ||JzyywwDvut`sRr?q:po~nRmmTlkk jiihMgfDedd3cc:bba``_(^^]\[gZZ5YYXVVUT#SRR2QOONN4MM LKJ`IHH,GvFDDfCAR@?s>>z==Z<To bairo cʉ jã caĩ jeniñaro jĩcaʉ cawimaʉre cʉ capijowĩ Jesu. Cʉ pijo, cʉ caejanumu rotiwĩ jã watoapʉ. %q ETi paʉ cãno Jesu buerã cʉ tʉpʉ atí: —¿Ni maca mʉ cabuei Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ cãni majuʉ, carotii cʉ ãcʉati? cʉ̃re jã caĩ jeniñawʉ. 5pcTo bairo to cãnibato quena mani wapayegarã, rooro manire na tʉgooñaqueticõato ĩrã. To bairi ʉtabʉcʉrapʉ wai weija. Mʉ cajĩa jʉgoʉre cʉ rijerore tʉ̃ga pã, niyeru cuire mʉ bʉgagʉ cʉ rijeropʉ. Ti cui mena mʉ wapayegʉ mani pʉgarãre na cajeniro, cʉ caĩwĩ Pedrore Jesu.oTo bairo cʉ caĩ jeniñaro: —Aperã macare jeninucurãma, cʉ caĩwĩ Pedro. —Cariape mʉ ĩ, cʉ caĩwĩ Jesu. —To bairi ʉparã punaa niyerure cajeniquetipe ã. To bairona yʉ quena Dio Macʉ yʉ cãno Dio ya wii macajere cajeniquetipe nibapa yʉre. sn_—Ʉ̃ʉjʉ, wapayeimi, na caĩwĩ Pedro. Cabero Pedro wiipʉ jãa, Jesure niyerure cʉ cajeniñagabami Dio wii macaje nare cʉ cajoopere. Cʉ cajeniñaquẽtopʉna ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesu: —¿Dope bairo mʉ tʉgooñati, Simón? Maca ʉparã niyerure jenirã ¿ni majare na jeniti? ¿Na punaare o aperã macare na jeniti? cʉ caĩ jeniñawĩ Jesu. |mqCapernaupʉ Jesu mena jã cáaápʉ yua. Topʉ jã caejaro Pedro tʉpʉ caejawã Dio wii macaje cãnipe camaja yere niyerure cajeerã. Eja: —¿Mʉjaare cabuei Dio wii macaje cãnipere cʉ wapa jooquẽeti? Pedrore cʉ caĩ jeniñawã. wlgTo bairo cʉ buerãre jã cʉ caĩro apirã jã catʉgooñarique paiwʉ. El pago del impuesto para el templo ukcApe rʉmʉ Galilea yepapʉ Jesu mena jã cáaáteñaro ocõo bairo jã caĩwĩ: —Aperã yʉre ñecõari yʉ joogarãma yʉre cajĩaparãre. To bairi yʉre na cajĩa rocarije to cãnibato quena itia rʉmʉ bero yʉ tunu catigʉ. `j9Ati wame wãtia macare buti rotigarã Diore seeto cajenipe ã. Ʉgaquẽnana Diore cajeni nʉcʉbʉgope ã. To bairo mʉja cabaiquẽpata butiquetigarãma ati wame una wãtia yua. Jesús anuncia otra vez su muerte iTo bairo cʉ jã caĩ jeniñaro: —Dio mʉjaare cʉ cátinemopere tʉgooña nʉcʉbʉgoquetibana wãtire cʉ̃re mʉja buu majiquẽjupa. Cariape mʉjaare yʉ ĩ: Õcoacã maca Dio cʉ cátiboja majirijere mʉja catʉgooña nʉcʉbʉgoro quena noo cátipa wameri cõo mʉja áti majigarã. Icʉ ʉ̃taʉre, “Ato cãnacʉ jõ maca aátoja,” mʉja caĩata quenare aáboro. 5hcCabero Jesu buerã aperobʉjaacã aperã na caapiquẽtopʉ cʉ tʉpʉ aá: —¿Dope ĩrã wãti cʉ mena cãcʉre jã buu majiquẽjupari? cʉ jã caĩ jeniñawʉ. Tg!To bairi cʉ̃re jã caneapʉ́. Cʉ̃re jã caneató tʉjʉʉ wãti cʉ mena cãcʉre cʉ cabuti aá rotiwĩ Jesu. To bairo cʉ caĩrona nemoo wãti camajocʉ macʉ mena cãnacʉ cabuticoami yua. fTo bairo cʉ caĩro ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu cʉ buerãre: —Caroaro yʉre mʉja api nʉcʉbʉgoquẽe. Cariape mʉja tʉgooñaquẽe. Yoaro mʉjaare yʉ caĩ buiobato quena mʉja api majiquẽe. Ani cʉ macʉre yʉ tʉpʉ cʉ neajá, jã caĩwĩ Jesu. PeMʉ cabuerã tʉpʉ cʉ yʉ ne aábapʉ. Cʉ netoo catio majiquẽma. Zd-—Ʉpaʉ, yʉ macʉre cʉ bopaca tʉjʉya. Ria mecʉ baimi ñama riaye mena. To bairo ria mecʉbacʉ nairoacã peropʉ roca joe aánucumi. Ape paʉri ocopʉ roca ñua mecʉnucumi. Seeto majuu tamʉomi. cTo bairi camaja capãarã na cãnopʉ carui ejawã. Na caejaro jĩcaʉ Jesu tʉpʉ atí, ejacumu eja, ocõo bairo cʉ caĩwĩ: Cb To bairo cʉ caĩro to cõona, “Elías tirʉmʉpʉ macacʉ ĩi, Juan camajare bautisari majocʉ ãnacʉrena ĩmi,” caĩ majiñuparã yua. Jesús sana a un muchacho epiléptico qa[ Ocõo bairo maca mʉjaare yʉ ĩ: Elías ãnacʉ caejatʉgawĩ mere. Cʉ caejabato quena camaja tirʉmʉpʉ macana, “Elías atígʉmi,” na caĩricʉ Juãre, “Cʉna ãmi,” cʉ caĩ tʉjʉ majiquẽma. Na caboorije maca cʉ cájuparã, cʉ jĩarã. To bairona yʉ quenare yʉ popiyeyegarãma, caĩñupʉ Jesu cʉ buerãre ʉ̃taʉ buipʉ carui aánare. ,`Q To bairo na caĩ jeniñaro: —Cariape ĩma. Elías cʉ cáatípena cãñupa Dio yʉre cʉ cajooparo jʉgoye. Camajare na cayeri quenoo jʉgoyeyepaʉ cãmi. 7_g To bairo na cʉ caĩro: —¿Nope ĩrã judío majare cabuerã, “Dio cʉ cajoopaʉ majuu jʉgoye Elías ãnacʉ tunu atígʉmi,” na ĩti? cʉ caĩ jeniñañuparã. Z^- To bairi ʉ̃taʉpʉ cãnana carui aájuparã. Na carui aáto ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Aperãre mʉja catʉjʉejere na ĩ buioquẽja. Yʉ, camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ yʉ cãnibato quena yʉre jĩa rocagarãma. To bairi cabai yajiricʉ cãnacʉ yʉ catunu catiro bero aperãre na mʉja ĩ buiogarã, na caĩñupʉ. b]=To bairo cʉ caĩro apirã catʉjʉyuparã. Na catʉjʉro Jesu jeto cãñupʉ yua. e\CTo bairo na cabairo Jesu atí, na paña: —Wamʉnʉcaña. Uwiquẽja, na caĩñupʉ Jesu. n[UTo bairo caĩ wadarijere apirã yepapʉ camubia cumucoajuparã. Seeto cauwiyuparã cʉ buerã. DZTo bairije Pedro cʉ cawada ãnona bujeri bʉrʉa caajiya bateri bʉrʉa rui atí, na cajĩa buju bate biacoajupe. Tie bujeri bʉrʉapʉ ocõo bairo caĩ wadarijere caapiyuparã: —Ani yʉ Macʉ, yʉ camaii ãmi. Seeto cʉ mena yʉ wariñuu. Cʉ cabuiorijere caroaro apiʉjaya, caĩ wadarijere caapiyuparã. Y5To bairo cabairije tʉjʉʉ ocõo bairo Jesure cʉ caĩñupʉ Pedro: —Ʉpaʉ, atopʉ mani cãno ñuu majuucõa. To bairi itia wiiacãre yʉ nʉcogʉ mʉ cabooata. Mʉ ya wii cãnipa wii, Moisé cʉ cãnipa wii, Elías ya wii yʉ nʉcogʉ, cʉ caĩbajupʉ Pedro Jesu macare. XwTo bairo cʉ cabairi paʉna nemoo Jesu mena wadapenirã cabuia nʉcañuparã Elías, Moisé jãa tirʉmʉpʉ macana. ,WQTiipʉ ãnaa cʉ̃re na catʉjʉrona cʉ cabaurije cawajoayupe. Cʉ riya muipu caajiire bairona caaji bateyupe. Cʉ jutii quena seeto cabotirije cajĩa bujuyupe. V %Seis cãnacã rʉmʉri bero jĩcaʉ ʉ̃taʉ caʉmʉaricʉpʉ cáaámi Jesu. Pedro, Jacobo, cʉ bai Juan na jetore na cajee aámi cʉ mena. zUmCariape mʉjaare yʉ ĩ. Bai yajigarã jʉgoye Ʉpaʉ yʉ cãniere mʉja tʉjʉgarã atona cãna jĩcaarã.To bairo Pedrore cʉ ĩ, ocõo bairo jã caĩwĩ cʉ buerã nipetirãre: —Noa yʉ mena macana anigarã na majuuna na caboorijere na tʉgooñaqueticõato. Dio cʉ caboorije macare na áparo. Aperã yucʉ tẽorica pãipʉ nare na cajĩagarije to cãnibato quena Dio cʉ caboorijere na áparo. wPgTo bairo cʉ caĩro Jesu Pedrore cʉ amojore tʉjʉ: —¡Sataná, yʉre aáweoya! caĩñupʉ. Pedro Sataná cʉ caĩgari wame cʉ caĩro ĩi to bairo caĩwĩ Jesu. To bairi: —Dio yʉre cʉ cáti rotiri wame yʉ cátiere camata paii mʉ ã, caĩwĩ Pedrore. —Dio cʉ caboorijere mʉ tʉgooñaquẽe. Camaja na caboorije macare mʉ tʉgooña mʉa, caĩwĩ. OTo bairo jã cʉ caĩ buioro Pedro aperobʉjaacã cʉ cane aámi. Aperobʉjaacã cʉ ne aá, ocõo bairo cʉ caĩ buioyupʉ: —¡Ʉpaʉ, to bairo mʉ caĩeje to baiqueticõato! To bairo mʉ átiqueti majuucõagarãma, cʉ caĩ buiobajupʉ Pedro maca Jesure. NTi paʉ cãno ape wame ocõo bairo cʉ buerãre jã caĩ buio jʉgó nutuami Jesu: —Jerusalẽpʉ cáaápaʉ yʉ ã. Topʉ capee wameri yʉ tamʉogʉ cabʉcʉrã camajare carotirã, sacerdote maja ʉparã quena, judío majare cabuerã quena yʉre na capopiyeyero. Yʉre jĩa rocacõagarãma. To bairo yʉ na cátibato quena itia rʉmʉ bero yʉ tunu catiogʉmi Dio, jã caĩwĩ Jesu. M7To bairo Pedrore cʉ ĩ, cʉ buerã nipetirã ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu: —Aperãre, “Tirʉmʉpʉ macana Dio joogʉmi jĩcaʉ Cristo na caĩpaʉre na caĩricʉna ãmi Jesu,” aperãre na ĩ buioqueticõaña yʉre, jã caĩwĩ cʉ buerãre. Jesús anuncia su muerte #L?To bairi mʉ yʉ cũgʉ Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ jope pãrique ʉpaʉre bairo cãnipaʉ. To bairo cãcʉ ati yepa ãcʉna, “Atie Dio ʉmʉrecoo macacʉ cʉ carotiquẽtie ã.” Ape wame macare, “Atie Dio cʉ carotirije ã,” Diore caĩbojaʉ mʉ anigʉ, caĩwĩ Jesu Pedrore. +KOOcõo bairi wame cariape mʉ yʉ ĩ: Pedro mʉ ã. Mʉ wame “ʉ̃taa” ĩgaro ĩ. To bairi yʉ mʉ caĩri wame ʉ̃taa capairica cayaji majiquẽtore bairona yajiquetigaro. To bairona yʉ anicõa yʉ mʉ caĩrore bairona. To bairi ʉ̃taʉ cayajiquẽtore bairona yʉre caapiʉjarã, yʉ ya poa macana yʉ cacũparã to cãnacã rʉmʉ anicõa aninucugarãma. To bairi Sataná yarã yʉ ya poa macanare nare na caregarije to cãnibato quena nare netoquetigarãma. Yʉ ya poa macana riacoabana quena to cãnacã rʉmʉ anicõa aninucugarãma. J To bairo Pedro cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesu: —Simón, Jonás macʉ, to bairo yʉ mʉ caĩrije yʉ cabairije aperã camaja mʉre majioquetanama. Yʉ Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉna mʉ majioñupi. To bairi wariñuurique majuu mʉ joogʉmi Dio. nIUTo bairo jãre cʉ caĩ jeniñaro: —Tirʉmʉpʉ macana, “Camaja tʉpʉ joogʉmi Dio jĩcaʉ cãni majuʉre,” na caĩricʉna mʉ ã. Dio to cãnacã rʉmʉ cãnicõa aninucuʉ Macʉna mʉ ã, cʉ caĩwĩ Pedro Jesure. qH[To bairo cʉ jã caĩro: —Mʉjaate ¿ñamʉ ãcʉmi yʉre mʉja ĩti? jã caĩ jeniñawĩ Jesu. CGTo bairo jãre cʉ caĩ jeniñaro: —Jĩcaarã, “Juan camajare cabautisaricʉ cajĩa ecooricʉ yucʉacã cacati tunuricʉ ãcʉmi,” mʉre ĩma. Aperã, “Dio ye quetire buiori majocʉ tirʉmʉpʉ macacʉ Elías cawamecʉcʉ catunu ejaricʉ maca ãcʉmi,” mʉre ĩma. Aperã tunu, “Jeremía cawamecʉcʉ o apeĩ Dio ye quetire buiori majocʉ tirʉmʉpʉ macacʉ cacati tunuricʉ ãcʉmi,” mʉre ĩma, cʉ jã caĩwʉ Jesure. sF_ Cabero Césarea Filipo na caĩropʉ cáaámi Jesu. Topʉ eja, cʉ buerãre ocõo bairo jã caĩ jeniñawĩ: —¿Camaja yʉ cabairijere wadapenirã ñamʉ majuu cʉ̃ ãcʉmi, camaja yʉre na ĩnucuti? jã caĩ jeniñawĩ Jesu. UE# To bairije jã cʉ caĩ buioro to cõona, “Pan macajere ĩri mee jã ĩ buiomi,” jã caĩ majicoapʉ. “Fariseo maja, saduceo maja jocarãna camajare na cabuerijere, caroaro tʉgooña majiri na ya wame átiquetiri tiere apiʉjaqueticõaña,” ĩi, jã caĩwĩ. Na ya wamere jã caapiʉjaata pan cawauorije pan cãnipa bʉrʉare to cátore bairo jã quena cariape cãniqueti wamere catʉgooñarã jã aniborã. Pedro declara que Jesús es el Cristo rD] Ti paʉri yʉ cátajere tʉgooñarã, “Jã caʉgape ĩri mee,” ĩimi mʉja caĩ tʉgooña majipe nibapa. To bairi fariseo maja, saduceo maja na ya wame pan cawauorijere átiquẽja, yʉ caĩrijere api majiña, jã caĩwĩ Jesu. C —Ape paʉ to bairona bapari cãnacã mil na nʉmoa romiri, na punaa mena cãma siete rupaa pan rupaa mena na yʉ canuricarã. ¿Ti wame yʉ cátaje quenare mʉja majiquẽeti? ¿Noo cõo cãnacã wʉ mʉja cajee jã jiroori na caʉga rʉgariquere? HB  ¿Mʉjaare yʉ cátinemoro mʉja majiriticoati? Jĩca wamo cãnacã mil caʉmʉa, na nʉmoa romiri, na punaa mena cãma jĩca wamo cãnacã pan rupaa mena na yʉ canuricarã. ¿To bairona yʉ cátiepere mʉja tʉgooñaquẽeti? ¿Noo cõo cãnacã wʉ mʉja cajee jã jiroori na caʉga rʉgariquere? jã caĩwĩ Jesu. A9To bairo jã caame ĩrijere majiri, ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu: —¿Nope ĩrã, “Pan mani caʉgapere mani cajee atíquẽto ĩi to bairona manire ĩimi,” yʉre mʉja ame ĩti? Caroaro yʉre mʉja tʉgooña nʉcʉbʉgoquẽe, mʉja caʉgapere tʉgooñarique paibana. @!To bairo cʉ caĩrijere api majiquetibana: —Pan mani caʉgape mani cajee atíquẽto ĩi to bairona manire ĩimi, jã caame ĩwʉ. ?-To bairo jã camajiritiriquere jã cawadapeniro apiri ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu: —Caroaro tʉgooña majiña. Fariseo maja, saduceo maja na ya wame pan to wauato ĩrã levadura na caĩrije tiepʉ na caajurijere caroaro tʉjʉ majiri tiere átiquẽja, jãre caĩbami. > Cabero Jesu, cʉ buerã ʉtabʉcʉra ape nʉgoapʉ jã cáaápʉ tunu. Jã caʉgape jã cajee aáquẽpʉ, majiritibana. "==Ati yʉtea macana rooro áama, “Áti iñoorica wamere jã iñooña,” ĩrã. Na yʉ áti iñooquẽe. Jĩca wamerena na yʉ iñoogʉ Jonás cawamecʉcʉ tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ cabairiquere buioʉ, na caĩwĩ Jesu. To bairo na ĩ, cáaácoami Jesu. La levadura de los fariseos <Cabujuri paʉ cãno tunu, “Oco ñiibʉja. To bairi oco rʉmʉ anigaro,” mʉja ĩrã. Caroaro mʉja tʉjʉ majirã caocape quenare, caajipe quenare ʉmʉrecoopʉre tʉjʉri. To bairo majibana quena ati rʉmʉrire Dio cʉ cátiere mʉja tʉjʉ majiquẽe. ;To bairo cʉ na caĩro: —Ʉmʉrecoo cajũa roca jã aáto tʉjʉrã: “Bujiyʉ caroa rʉmʉ anigaro,” mʉja ĩrã. : +Magdala na caĩri yepapʉ cʉ cãno Jesure catʉjʉra ejawã fariseo maja, saduceo maja tunu. ¿Cariape cãniqueti wame Jesu cʉ ĩbocʉti? ĩrã, ocõo bairo caĩwã Jesure: —Dio ʉmʉrecoo macacʉ cʉ cáti iñoo majiri wamere bairona jã áti iñooña, cʉ caĩwã. r9]'To bairi camajare tʉjʉ tʉja joo, cumuapʉ eja jãa, Magdala na caĩri yepapʉ cáaámi Jesu yua.8 &To bairi tiere caʉgaricarã caʉmʉa jetore cacõoñawã bapari cãnacã mil majuu, cãromia, cawimarã na cõoñaquẽnana. 7%To bairi to cãna nipetirã caʉga yapicoama. Ʉga yapiri bero na caʉga rʉgarijere cajee jã jiroowã siete wʉri majuu. 6$Na rui roti, Diore cʉ jeni nʉcʉbʉgo, ʉgariquere pe, jã cabate joowĩ jãre cʉ buerãre. Jã maca camajare jã cabate joowʉ tunu. A5}#To bairi Jesu camajare yepapʉre na carui rotiwĩ. 14["To bairo cʉ jã caĩro: —Ʉgarica rupaa, ¿noo cãnacã majuu to ãti? jã caĩ jeniñawĩ Jesu. —Siete rupaa majuu ã, wai jĩcaarãacã ãma, jã caĩwʉ. '3G!To bairo jã cʉ caĩro: —Ati paʉ cañee mani paʉ ã. To cõo camaja capãarã na cãno majuure na mani canupe máni majuucõa, jã caĩwʉ Jesure. 02Y To bairi cʉ buerãre cʉ tʉ maca jã capi neowĩ Jesu. Jã pi neo, ocõo bairo jã caĩwĩ: —Ati maja paarãacãre na yʉ bopaca tʉjʉ. Yʉ mena itia rʉmʉpʉ ãma. Na ʉgarique peticoapa mere. To bairi caʉgaquẽnare na yʉ aá rotigaquẽe, ñigo riabana mapʉ mecʉ ñarema ĩi. =1sTo bairi cawada majiquẽnare na cawada majiro cámí. Cawamori ñuuquẽnare na caquenoowĩ. Cáaá majiquẽna quenare na cáaá majiro cámí. Catʉjʉ majiquẽna quenare na catʉjʉ majiro cámí. To bairona Jesu na cʉ canetoo catioro camaja cʉ tʉpʉ caejarã catʉjʉ acʉacoama. Tʉjʉ acʉari, “Dio Israel maja na cáti nʉcʉbʉgoʉ caroaro majuu áami,” Diore caĩ wariñuuwã. Jesús da de comer a cuatro mil hombres O0Topʉ cʉ cáaáto camaja capãarã cʉ tʉpʉ caejawã. To bairi na yarãre cʉ tʉpʉ cajee ejoowã cariaye cʉnare, cáaá majiquẽnare, cawamori ñuuquẽnare, catʉjʉ majiquẽnare, cawada majiquẽnare, aperã capãarã cariarãre Jesu tʉpʉ cajee ejoowã. To bairo Jesu cʉ tʉpʉ na cajee ejoorãre na cacatiowĩ. s/_Topʉ cãnacʉ Jesu cáaámi Galilea na caĩri ra tʉpʉ. Eja, ʉ̃taʉ buipʉ aá, topʉ caruiwĩ. /.WTo bairo co caĩro ocõo bairo co caĩwĩ Jesu: —Mʉa caroaro majuu, “Yʉ átinemogʉmi,” yʉre mʉ caĩ tʉgooña nʉcʉbʉgowʉ. To bairi mʉ caboori wamere bairona to baiato, co caĩwĩ Jesu. To bairo co cʉ caĩri paʉna cañuucoajupo co maco yua. Jesús sana a muchos enfermos c-?To bairo co cʉ caĩro: —Ʉpaʉ, cariape mʉ ĩ mʉa. To bairo yaiare cawimarã ye ʉgariquere cajooquetipe to cãnibato quena na ʉparã na caʉga ruiri cajawa ẽoro caña rerijere ʉgama yaia. To bairo ĩo, yʉ quena apeo yʉ cãnibato quena Israel majare na átinemo yaparoʉ petoacã yʉ quenare yʉ átinemoña ĩo, caĩwõ Jesure. 2,]To bairo co caĩro: —Aperã Israel maja cãniquẽnare yʉ cátinemoro cawimarã ye ʉgariquere na emari yaiare nare nuʉre bairo yʉ átiboʉ, co caĩwĩ Jesu. + To bairo cõre cʉ caĩbato quena cʉ tʉpʉ atí, mubia cumu nʉcʉbʉgo: —Ʉpaʉ, yʉ átinemoña, cʉ caĩwõ Jesure. B*}To bairi cajeniore co caĩwĩ Jesu: —Dio yʉ cajoowĩ Israel maja jetore oveja nuricarã cayajiricarãre bairo cabairã tʉpʉ, Diore camajiritiricarã tʉpʉ, co caĩwĩ Jesu. \)1To bairo baujaro majuu co caĩ jenirije to cãnibato quena co cayʉquẽmi Jesu. To bairi jã cʉ buerã cʉ tʉpʉ atí: —Co aá rotiya. Seeto baujaro jeni patowãcoomo, cʉ jã caĩcõawʉ Jesure yua. +(OTopʉ cʉ caejaro to macaco cananea yao Jesu tʉpʉ atí, baujaro Jesure cʉ caĩ jeniwõ: —¡Ʉpaʉ! ¡Yʉ bopaca tʉjʉya! “David tirʉmʉpʉ macacʉ pãramipʉre jĩcaʉre cʉ joogʉmi Dio,” na caĩricʉna mʉ ã. Yʉ maco wãti cʉtibaco seeto tamʉomo, cʉ caĩ jeniwõ Jesure. 'Cabero ti yepa Genesarépʉ cãnacʉ cáaácoami Jesu tunu ape yepapʉ Tiro, Sidón cawamecʉti macaa cãni yepapʉ. q&[To bairije áama camaja, to bairona na yeripʉ caroorije catʉgooñarã aniri. To bairi caroorã ani nutuapa. Ʉgagarã jʉgoye wamore cojequetaje maca camaja caroorã na cãno átiquẽe. Una mujer extranjera que creyó en Jesús 5%cCamaja na yeripʉ na catʉgooñari wame cõo caroorije áama. Aperãre jĩama. Áti epericarã cʉgoma. Aperã yere jee rutima. Ĩto paima. Aperãre caroorije wada paima. l$QApe wame maca camaja na yeripʉ caroorije tʉgooña, tiere wada, bairã caroorã ani nutuapa yua. R#Nipetirije camaja na caʉgari wame cõo paropʉ eja, to cõona yajicoa. z"mTo bairo cʉ caĩro ocõo bairo jã caĩ buiowĩ Jesu: —¿Mʉja quena caapi majiquẽna mʉja anicõati? |!qTo bairi Pedro ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesure: —Mʉ cabuioe wame ¿dope bairo ĩgaro to ĩti? cʉ caĩwĩ. | qTo bairi na tʉgooñaquẽja fariseo majare. To bairona na anicõato. “Aperãre cabue majirã jã ã,” jocarã majuu ĩma. Catʉjʉ majiquẽna aperã catʉjʉ majiquẽnare catʉ̃ga jʉ́go aánare bairona baima. Jĩcaʉ catʉjʉ majiquẽcʉ apeĩ catʉjʉ majiquẽcʉre cʉ catʉ̃ga jʉ́go aápata opepʉ re jãacoaborãma na pʉgarãpʉna, jã caĩwĩ Jesu. )K To bairo jã caĩro ocõo bairo queti buio majiorica wame jã caĩ buiowĩ Jesu: —Jĩcaʉ weje ʉpaʉ caroorije cawatoana to majuuna caputirije cʉ caotequẽtiere wʉgue reimi. To bairona na áti regʉmi yʉ Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉ ape wame cãni jocari wame macare cabuerãre. H  To bairo cʉ caĩro bero cʉ buerã jã cáaápʉ cʉ tʉbʉjaacã. Cʉ tʉpʉ aá, ocõo bairo cʉ jã caĩwʉ: —To bairo mʉ caĩro fariseo maja mʉ api tutima, Jesure jã caĩwʉ. % Camaja na majuuna roorije na yeripʉ na catʉgooñarije jʉgori caroorã ãma. Na ʉgarique macaje jʉgori mee caroorã ãma, caĩwĩ Jesu.  To bairo na ĩ yaparo camajare na pi neopo, ocõo bairo na caĩ buiowĩ Jesu: —Caroaro yʉ apiya, yʉ yere majigarã. s_ To bairi jocarãna, “Diore cáti nʉcʉbʉgorã jã ã,” ĩma naa. Na majuuna na catʉgooñari wamerena, “Atie Dio cʉ carotirique ã,” ĩbana na ya wame macare áti nʉcʉbʉgoma. Ti wame Isaía ãnacʉ cʉ caĩ ucariquere bairona mʉja bai, caĩwĩ Jesu fariseo majare, judío majare cabuerã quenare Jerusalẽpʉ cãnana Jesu tʉpʉ caejaricarãre. q[Ati maja, “Diore camairã jã ã,” ĩbana quena na yeripʉ yʉ tʉgooña nʉcʉbʉgoquẽema. %C“Caroare cána jã ã,” jocarã mʉja ĩ. Tirʉmʉpʉ Dio ye quetire buiori majocʉ ãnacʉ cariape mʉja cabaipere ocõo bairo caĩ ucañañupi: H Mʉja majuuna mʉja ye niyerure maibana, to bairo na mʉja ĩtonucu. To bairi nare átinemogaquetiri nare canʉcʉbʉgoquẽna mʉja ã. To bairo ĩ tʉgooñabana Dio cʉ carotirica wamere mʉja bai netoonucu. “Mʉja pacʉare na nʉcʉbʉgoya,” Dio cʉ carotirica wamere mʉja bai netoonucu, na átinemoquẽnana.  Mʉja maca ti wamere mʉja bai netoonucu, ocõo bairo mʉja pacʉare caĩrã aniri: “Atie niyerure mʉjaare yʉ joo majiquẽe. Dio ye cãnipe ã, cʉ̃re yʉ cajoope. To bairi mʉjaare yʉ átinemo majiquẽe,” mʉja pacʉare jocarãna na mʉja ĩ. Dio ocõo bairo carotiyupi: “Mʉja pacʉare na nʉcʉbʉgoya. Noa una na pacʉare rooro na caĩrãre na cajĩa repe ã.” 'To bairo cʉ na caĩro ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —Mʉja roque mʉja cátinucurije ána Dio cʉ carotirica wamere mʉja átiquẽe. %—¿Nope ĩrã mʉ buerã mani ñicʉa na cáti rotiriquere na átiquẽeti? Wamo cojequẽema ʉgagarã jʉgoye, cʉ caĩwã Jesure.  #Cabero jĩcaarã fariseo maja, aperã judío majare cabuerã Jerusalẽpʉ cãnana atí, Jesu tʉpʉ eja, ocõo bairo cʉ caĩ jeniñawã: )K$To bairi cariarãre cʉ tʉpʉre cajee ejawã. To bairi cariarã maca ocõo bairo cʉ caĩwã Jesure: —Mʉ jutiiro yapa jetore jã pañagarã. To bairo pañarã jã netogarã, caĩ jeniwã Jesure. To bairi nipetirã cariarã cʉ jutiiro yapa catʉjarore capañarã canetoowã yua.#To bairo ti paʉpʉ jã cama ejaro tʉjʉrã, “Jãaa, mere Jesu ejami,” caame ĩ buiowã to macana camaja. To bairi Jesu cʉ caejarijere queti apirã ti yepa macanare cabuio batecõa joowã, mani yarã cariarãre Jesu tʉpʉ na jee aparo ĩrã. r]"Jã capeña aápʉ yua. Peña aá, ape nʉgoapʉ eja, Genesaret na caĩri yepapʉ jã cama ejawʉ. D!Jã maca cumuapʉ cãna Jesure nʉcʉbʉgori rʉpopatua mena tuatu ejacumu eja: —Cariapena Dio Macʉna mʉ ã, cʉ̃re jã caĩ nʉcʉbʉgowʉ. Jesús sana a los enfermos en Genesaret M To bairi cumuapʉ na caeja jãaro wino capapu janacoapʉ yua. U #To bairo Pedro cʉ caĩ awajaro Jesu cʉ cañewĩ. Cʉ̃re ñe: —Jĩacã majuu yʉre mʉ tʉgooña nʉcʉbʉgo. ¿Nope ĩi, “Yajicoa aácʉ yʉ áa,” mʉ ĩ tʉgooñari? caĩwĩ Jesu Pedrore. P To bairo aábacʉna wino seeto capapurijere tʉjʉ acʉa, cauwiwĩ. To bairo uwi, caruacoa rui nutuami. Ruacoacʉ yʉ áa ĩi: —¡Ʉpaʉ, yʉre ñei ajá, rua yajii yʉ bai! caĩ awajawĩ Jesure. 5 cTo bairo Jesure cʉ caĩro: —Baiyupa adʉja, Pedrore cʉ caĩwĩ Jesu. To bairo cʉ caĩro Pedro cumuapʉ cajañaricʉ rui, oco bui cáaábami, Jesu tʉpʉ aácʉ. ~ uTo bairo jã cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩwĩ Pedro: —Mʉna mʉ cãmata mʉ tʉpʉ oco bui yʉ aá rotiya. n U—Uwiqueticõaña. Yʉna yʉ ã mʉja ʉpaʉna. Tʉgooña uwi acʉaquẽja, jã caĩwĩ Jesu. 6eTo bairo oco bui cʉ cáató tʉjʉrã seeto jã catʉjʉ acʉacoapʉ. —¡Jĩcaʉ camajocʉ ãnacʉ wãti ãcʉmi! jã caĩ awaja acʉacoapʉ. To bairo jã caĩ awajaro: RCabujuparo jʉgoyeacã Jesu oco bui cáatí nutuami, jã tʉpʉ acʉ́. 9Cʉ cabuerã maca ti ñami cumuapʉ cáaána cayoaropʉ ti ra recomaca jã capeña aáto seeto oco cajabewʉ, wino seeto uwioro capapu rocaturo maca. 4aTo bairi camaja paarãacãre na tʉjʉ tʉja joo yaparo cawamʉ aájupi ʉ̃taʉpʉ, Diore jeni nʉcʉbʉgoʉ aácʉ. Canaiori paʉ topʉna cãnicõañupi mai jĩcaʉna. +OTie bero cʉ buerãre cumuapʉ jã caeja jãa rotiwĩ Jesu. “Camajare na yʉ catʉjʉ tʉja jootoye yʉ jʉgoye i nʉgoa peña aá yuuya,” jã caĩwĩ. &ETo bairi tiere caʉgaricarã cãma jĩca wamo cãnacã mil caʉmʉa jeto. Cãromia, cawimarã quenare na cacõoñaquẽjuparã. Jesús camina sobre el agua 8iTo bairo camajare jã cabate jooro caʉga yapi peticoama. Na caʉga yapicoato bero Jesu buerã jã cajee jãwʉ piiripʉ na caʉga rʉgarijere doce wʉri majuu jirari wʉri. I To bairi Jesure cʉ jã cajooro bero ta caroa yepapʉ camajare na carui rotiwĩ Jesu. Na rui roti, jĩca wamo cõo cãnacã ʉgarica rupaare, wai pʉgarãre jee átiri ʉmʉrecoopʉre tʉjʉ mʉgo, Diore jeni nʉcʉbʉgo, ʉgariquere pe, jãre cabate joowĩ cʉ buerãre. Jã maca camajare jã cabate joowʉ tunu. 6eTo bairo cʉ jã caĩro: —Atopʉ jee ajá, jã caĩwĩ Jesu. To bairo jã cʉ caĩro cʉ tʉpʉ jã cajee apʉ́. Jee atí, Jesure jã cajoowʉ tie ʉgariqueacãre. (I—Pan rupaare jĩca wamo cõo nare jã canubopere, wai pʉgarã jetore jã cʉgo camaja capãarã majuure na jã canuboparãacãre, jã caĩwʉ Jesure. h~ITo bairo cʉ jã caĩro: —Na aáqueticõato. Mʉja majuuna na nuña, jã caĩwĩ Jesu. k}OTo bairi ñamicaa muipu cʉ cãni aáti paʉ cãno cʉ buerã cʉ tʉpʉ aá, cʉ jã caĩwʉ: —Mere ñamicaapʉ ã. Maca maa atora. To bairi camajare na aá rotiya. Macaapʉ na wapaye ʉgara aáparo, jã caĩbapʉ Jesure. |9To bairi Jesu topʉ roca tu, ma eja, na paarãacãre na catʉjʉwĩ. Na tʉjʉri, na cabopaca tʉjʉwĩ. Na mena cãna cariarãre na cacatiowĩ Jesu. O{ To bairo Juãre na cajĩa rocariquere queti apii cumua mena cáaácoami Jesu aperopʉ camaja mani paʉpʉ. Cʉ cáaáto queti apirã camaja capãarã macaa macana cõo cʉ caʉja aáma mapʉ. Lz Cabero Juan ãnacʉ cʉ cabuericarã atí, cʉ rupaʉ ãnatore ne aá, cʉ cayaa rocayuparã. Cʉ yaa roca yaparo Jesure cʉ cabuiora aájuparã yua. Jesús da de comer a cinco mil hombres y Pa ta jĩa, cʉ rʉpoare jotʉ bapapʉ peo, Herodía macore cajooyuparã. Cõre na cajooro co pacore cajoo netojoñupo tunu. pxY To bairo cʉ carotirona aperã Juãre cʉ rʉpoa cʉ capa ta jĩa rocacõañuparã presopʉ cãcʉre. (wI To bairo co caĩro apii seeto catʉgooñarique paiyupʉ Herode, Juãre cʉ jĩagaquetibacʉ. To bairo tʉgooñabacʉ quena, “Yʉ ya boje rʉmʉ cãno yʉ capiena yʉ ĩ eperema cõre yʉ caĩ cũri wamere yʉ cátiquẽpata,” ĩ tʉgooñari co cajeniri wamere cáti rotiyupʉ. v7To bairo cõre cʉ caĩro co pacore co cajeniñañupo. Jeniña yaparo Ʉpaʉ Herodere ocõo bairo cʉ caĩñupo: —Juan bautisari majocʉ rʉpoare na pa ta rotiya. Na pa ta rotiri jotʉ bapapʉ peori yʉ jooya, cʉ caĩñupo Herodía maco, co paco co cajeni rotiro mena. u#To bairo co cabajarijere seeto tʉjʉ wariñuuri: —Noo yʉ mʉ cajenigari wamere mʉ yʉ joogʉ, jocʉ mee yʉ ĩ, co caĩñupʉ Herode. t{Cabero Herode cʉ cabuiarica rʉmʉ cãno boje rʉmʉ cájupʉ. Ti boje rʉmʉ cãno Felipe nʉmo cãnibataco Herodía maco cabajao wiajupo, Herode cʉ capiricarã jãa yʉre na tʉjʉato ĩo. Co cabajarijere Herode seeto catʉjʉ wariñuuñupʉ. sNemoona polisíare cʉ cajĩa rotigabajupʉ. Camaja, “Dio ye quetire buiori majocʉ ãcʉmi Juan,” cʉ̃re caĩ tʉgooñawã. To bairi, “Cʉ̃re yʉ cajĩa rotiata camaja yʉre punijini tʉjʉborãma,” ĩ tʉgooñari camajare na cauwiyupʉ Herode. r To bairo cʉ bai nʉmore cʉ canero tʉjʉri ocõo bairo cʉ caĩ buionucubajupʉ Juan: “Ñuuquẽe mʉ bai nʉmore mʉ canero. Cõre canequetipaʉ mʉ anibajupa.” To bairo Juan cʉ caĩnucurije wapa to cõona Herode polisíare cañe rotiyupʉ Juãre. &qECajʉgoyepʉna Juãre cʉ cañe rotiyupʉ Herode cʉ polisía majare. Cʉ ñe roti, presopʉ come wẽri mena na cajiaricʉpʉ cʉ cajooyupʉ, Juan cʉ̃re cʉ cabuionucurijere apigatei. Cajʉgoye cʉ bai Felipe nʉmo cãnibatacore Herodía cawamecʉcore caneñupʉ Herode maca. MpTo bairo cʉ na caĩ buiorijere api, cʉ yere cacotebojari majare ocõo bairo na caĩñupʉ: —Juan bautisari majocʉ ãnacʉ ãcʉmi Jesu. Mani cajĩa rocaepaʉ anibacʉ quena cacati tunuricʉ ãcʉmi. To bairi cacati tunuricʉ aniri áti iñoorica wamerire áti majiimi, na caĩñupʉ Herode Jesu cʉ cabairijere apiri. fo GTi paʉ cãno Jesu cʉ cabairijere cʉ caĩ buioyuparã aperã Herode Galilea yepa ʉpaʉre. n :To bairi cʉ cabʉcʉarica macapʉ capee áti iñoorica wamerire cátiquẽmi cʉ̃re na caapi nʉcʉbʉgoquẽto maca.Dm 9To bairo ame ĩrã cʉ caapi nʉcʉbʉgoquẽma. To bairo cʉ na caapi nʉcʉbʉgoquẽto tʉjʉʉ ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —Dio ye quetire buiori majocʉ aperopʉ cʉ cabuio teñaro to macana cʉ api nʉcʉbʉgorãma. Cʉ ya maca macana macare na cʉ cabuioro cʉ api nʉcʉbʉgoquẽnama, na caĩwĩ Jesu. Atie queti buio majiorica wamerire buio yaparo cáaácoami Jesu cʉ cabʉcʉarica macapʉ. Rh 4To bairo jã caĩro: —Jĩcaarã judío majare cabuerã Dio yere yʉ cabuiorijere na caapiʉjaata pʉga wame aperãre na buio majigarãma: Tirʉmʉpʉre Dio ye quetire caĩ buiorã na caĩ ucarique quenare, yucʉacã Dio ye quetire yʉ cabuiorije quenare aperãre na buio majiogarãma, jã caĩwĩ Jesu. Jesús en Nazaret g 3To bairije buio yaparo: —¿Tiere mʉja api puoti? jã caĩ jeniñawĩ Jesu. —Ʉ̃ʉjʉ, jã api puo, jã caĩwʉ. %fC 2Caroorãre na beje, peropʉ na regarãma. Topʉ nare na carero seeto majuu tamʉobana tʉgooñarique pai otigarãma, caĩwĩ Jesu. Tesoros nuevos y viejos =es 1To bairona átigarãma Dio tʉ macana ángel maja ati ʉmʉrecoo capetiri paʉ cãnopʉre. To cãnacã poa macana tʉpʉ aáti, caroarã watoapʉ cãna caroorãre na bejegarãma. ~}|{Uzyxxw'vqut%sCrXqppo3nlkkjihVgff$eJdccEb=a`p_^y]\\[DYYX433;210/.--,,9+5**)L((c'%%S$#0"! WS# ! /Ok@{}o*To bairo na caĩro ocõo bairo na caĩwĩ Jesu cʉ̃re na cabooquẽtiere na ĩ buio majioʉ: —Dio Wadariquepʉ ati wame ĩ ucariquere mʉja bue tʉgaricarã. Tiere tʉgooñaña:Ʉ̃ta wiire cawerã jĩca ʉ̃taa tʉjʉri, “Tia ñuuquẽe,” ĩrã carocacõañuparã. Tia na carocaricarena caneñuparã aperã, “Ñuu majuucõa,” ĩrã. To bairi wii pucua cãniparore ape rupaa jʉgoye cawe peoyuparã, tia mani cacõoñarica anigaro ĩrã. Mani Ʉpaʉ Dio cʉ cátaje ã. Tiare cʉ cane we peoro caroaro jã tʉjʉ wariñuu. ’To bairona ĩ ucarique ã yʉ cabaipere buio jʉgoyeyerique, na caĩwĩ Jesu. '|G)To bairo na cʉ caĩ jeniñaro ocõo bairo cʉ caĩwã: —To bairo rooro majuu cátanare na bopaca tʉjʉquẽcʉna na jĩa rericʉmi. Na jĩa re, aperã macare caroaro cacoteparãre carica cʉtopʉ cariape cʉ yere cajooparã macare na coteboja rotiricʉmi, cʉ caĩwã Jesure. `{9(’To bairona cʉ cacoteboja rotibatana rooro na cáto, tunu ejaʉpʉ, ¿dope bairo nare átacʉmi weje ʉpaʉ, mʉja ĩ tʉgooñati? na caĩ jeniñawĩ Jesu sacerdote maja ʉparãre, cabʉcʉrã carotirãre. jzM'To bairo ame ĩ, cʉ ñe, ne aá, weje tʉjaropʉ cʉ cajĩa rocacõañuparã, na caĩwĩ Jesu. oyW&To bairo cʉ macʉrena cʉ cajoobato quena cʉ wejere cʉ cacote rotibatana cʉ tʉjʉrã ocõo bairo caame ĩñuparã: “Ani cajeni ejaʉ atie ʉpaʉ macʉ ãmi, cʉ pacʉ cʉ cabai yajiro bero atiere cacʉgo ʉjapaʉ. Cʉ mani jĩa rocacõato. To bairi mani majuuna mani cʉgogarã cʉ ye cãnibope ati weje, atie oterique nipetiro,” caame ĩñuparã. x%’Cabero weje ʉpaʉ cʉ macʉrena cʉ cajeni roti jooyupʉ, yʉ macʉ cʉ cãno cʉ tʉjʉ nʉcʉbʉgogarãma ĩi. w$To bairo rooro nare na cáto queti apii, weje ʉpaʉ aperã na cajoonemoñupʉ tunu. Cʉ cajoo jʉgoricarã netoro capãarã na cajeni roti jooyupʉ. Na cajenirã ejaro tʉjʉrã to bairona na quenare rooro cáticõañuparã tiere cʉ cacoteboja rotiricarã tunu. nvU#Na cajenirã ejaro tʉjʉrã ʉje wejere cʉ cacoteboja rotibatana na cañeñuparã. Caricare cajenirã ejabatanare na ñe, jĩcaʉre cʉ quẽ camiye, apeĩre cʉ jĩa roca, apeĩre ʉ̃ta rupaa mena cʉ re camiye, cájuparã. duA"Ʉje caricacʉti yʉtea caejaro weje ʉpaʉ cʉ ʉje wejere cotebojari maja tʉpʉ cajooyupʉ aperã cʉ paabojari majare, “Yʉ ye ʉje ricare jenirã aája,” na ĩi. To bairo na cʉ caĩro cajenirã aábajuparã. vte!’Ape wame queti buio majiorica wame mʉjaare yʉ ĩ buiopa. Apiya: Pairo oterique ʉpaʉ cãñupʉ. Jĩca weje caoteyupʉ ʉje miji wẽri cãni weje. Ote, cajani jãcõañupʉ ti wejere. To bairo átiri jĩca paʉ ʉ̃taa capairicapʉre ʉje ocore cʉ caripe jãpa corore caquenooñupʉ. Áti yaparo caʉmʉari wii cájupʉ jee rutiri majare cʉ catʉjʉpa wiire, jee rutirema ĩi. Cabero aperopʉ aáteñaʉ aágʉ ocõo bairo caĩ cũñupʉ aperãre: “Yʉ ʉje wejere yʉ cotebojaya. Yʉre mʉja cacotebojaro mʉjaare yʉ joogʉ carecomaca caricare.” To bairo na ĩ yaparo aperopʉ cáaáteñaʉ aájupʉ. osWTo bairo na cabairijere tʉgooñaña mʉjaa. Na pacʉ cʉ caboorijere cátacʉ ¿ni maca cʉ cãñupari? na caĩ jeniñawĩ Jesu. To bairo cʉ na caĩ jeniñaro: —Na pacʉ cʉ cáaá roti jʉgoricʉ maca ãnacʉmi, cʉ caĩwã Jesure. To bairo na caĩro ocõo bairo na caĩ buiowĩ Jesu: —Cariape mʉjaare yʉ ĩ. Caroorã, niyeru gobierno ye cãnipe camaja yere cajeerã, caroorã romiri quena Juan cʉ cabuioriquere caapiʉjawã. Noa, “Caroa macare ája,” Juan cʉ caĩriquere caapiʉjaricarã aágarãma Dio tʉpʉ. Mʉja maca cʉ cabuioriquere caapiʉjaquetana aniri Dio tʉpʉ mʉja aáquetigarã. Caroorije mʉja cátiere janagaquetiri Juan bautisari majocʉre mʉja caapiʉjaquẽjupa. El ejemplo de los trabajadores malvados r aq;To bairi na pacʉ apeĩ cʉ macʉre to bairona, “Yucʉra ʉje cãni wejepʉ paʉja,” cʉ caĩñupʉ cʉ quenare. “Jaʉ, yʉ paʉ aágʉ,” caĩñupʉ cʉ pacʉre. To bairo ĩbacʉ quena capaʉ aáquẽjupʉ. p “Yʉ paʉ aágaqueti majuucõa,” caĩñupʉ. Cabero cʉ pacʉre cʉ caĩ netoo nʉcariquere jʉtiriti, capaʉ aájupʉ yua. uocApe wame ocõo bairo queti buio majiorica wame na caĩ buiowĩ Jesu tunu: —Ati wame tʉgooñañajate. Jĩcaʉ pʉgarã caʉmʉa capunaacʉcʉ cãñupʉ. Jĩcaʉre: “Yucʉra ʉje cãni wejepʉ paʉja, macʉ,” cʉ caĩñupʉ. uncTo bairi: —Ũba, noa cʉ rotiricarãma jã ĩ majiquẽe, caĩwã Jesure. To bairo cʉ na caĩro: —Yʉ quena cʉ̃ atiere yʉre cʉ cáti rotiro yʉ áa mʉjaare yʉ ĩ buioquẽe, na caĩwĩ Jesu. El ejemplo de los dos hijos my‘Camaja na majuuna Juãre cʉ rotiricarãma,’ mani caĩata, camaja manire tutirema ĩrã na mani uwiborã. ‘Dio ye quetire cabuioʉ, Dio cʉ cajooricʉna ãnacʉmi Juan,’ ĩ tʉgooñama camaja nipetirã,” caame ĩ wadapeniwã na majuu. cl?¿Ñamʉ Juãre cʉ cabautisa rotiyupari? ¿Diona cʉ carotiyupari? o ¿camaja na majuuna cʉ na carotiyupari? na caĩ jeniñawĩ Jesu. To bairo na cʉ caĩ jeniñaro na majuuna ocõo bairo caame wadapeniwã: “ ‘Diona cʉ rotiricʉmi,’ mani caĩata, ‘¿Nope ĩrã Dio cʉ carotiricʉrena cʉ mʉja caapiʉjaqueti?’ mani ĩboʉmi Jesu. hkITo bairo cʉ̃re na caĩ jeniñaro ocõo bairo na caĩ yʉwĩ Jesu: —Yʉ quena jĩca wamere mʉjaare yʉ jeniñagʉ. Cariapena yʉ mʉja cayʉata mʉja quenare, “Cʉ̃ yʉ áti rotimi,” mʉjaare yʉ ĩ buiogʉ. CjCabero macapʉ eja, Dio wiipʉ jã cajãacoapʉ Jesu mena. Topʉ camajare cabuiowĩ Jesu cʉ ye quetire. Nare cʉ cabuioro caejawã sacerdote maja ʉparã, aperã cabʉcʉrã carotirã. Eja: —¿Ñamʉ atiere mʉ cʉ áti rotiti? ¿Ñamʉ, “To bairona buioya,” mʉ cʉ ĩti? cʉ caĩ jeniñawã Jesure. i-To bairi, “Yʉ joogʉmi Dio,” cʉ mʉja caĩ tʉgooña nʉcʉbʉgoro nipetiro mʉja cajenirijere mʉja joogʉmi Dio. La autoridad de Jesús Ah{To bairo cʉ jã caĩ jeniñaro ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu: —Cariape mʉjaare yʉ ĩ. Yʉre tʉgooña nʉcʉbʉgori, “Diore yʉ cajenibato quena baiquetigaro,” ĩ tʉgooñaquẽnana Diore jeni nʉcʉbʉgoya. To bairo mʉja cáto mʉja quenare mʉja átibojagʉmi Dio. Atii cabairore bairona mʉja átibojagʉmi Dio. Icʉ ʉ̃taʉ quenare, “Ato cãnacʉ pairi yapʉ roca ñua yaji aátoja,” mʉja caĩrore bairona baigaro. gTo bairo cabairo cʉ buerã jã catʉjʉ acʉacoapʉ. —¿Nope ĩro yoaro mee to jinicoapari? jã caĩ jeniñawʉ Jesure. @fyTo bairi jĩcʉ yucʉ higuera cawamecʉtii ti wã tʉacãna cãniire catʉjʉwĩ. Tiire tʉjʉ bʉga, caricare camacabami. Capũ jeto cãmʉ. Carica mamʉ. To bairi carica mano tʉjʉʉ ocõo bairo caĩwĩ Jesu tiire: —Yucʉra carica manii to anicõato to roque, caĩwĩ. To bairo cʉ caĩrona cajinicoapʉ. wegCabujuri paʉ cãno Jerusalén macapʉ jã catunu aápʉ. Macapʉ jã catunu aáto cañigo riawĩ Jesu. RdTo bairo na ĩ, na cabuti aáweowĩ Jesu Jerusalẽpʉ cãnacʉ. Cʉ cabuti aáto jã cáaápʉ cʉ mena Betania na caĩri macaacãpʉ. Topʉ jã cacaniwʉ. Jesús maldice a la higuera sin fruto 0cYTo bairo punijini tʉgooñari ocõo bairo caĩwã Jesure: —Ñuuquẽe to bairije ati maja cawimarã na caĩro, caĩwã. To bairo na caĩro: —To bairona na ĩ wariñuato, na caĩwĩ Jesu. —Ocõo bairo ĩ ucarique ã Dio Wadariquepʉ: “Cawimarã, caũpurãacã quena mʉre na caĩ wariñuupere mʉ rotiwʉ.” Ti wame ĩ ucariquere mʉja bue tʉgaricarã, na caĩwĩ Jesu to bairo cʉ̃re capunijini tʉgooñarãre. +bOSacerdote maja ʉparã, judío majare cabuerã to bairo cʉ cáti iñooriquere catʉjʉwã. Cawimarã, “Caroaro wariñuuriquere mani joorã mani ñicʉ David cãniñaricʉ pãramire, Dio cʉ cajooricʉre,” na caĩ wariñuu awajarije quenare caapiwã. To bairi capunijini tʉgooñawã. aJesu Dio wiipʉ cʉ cãno cʉ tʉpʉ caejawã catʉjʉ majiquẽna, cáaá majiquẽna. Cʉ tʉpʉ na caejaro na canetoo catiowĩ. ` To bairo átiri ocõo bairo na caĩ tutiwĩ Jesu: —Dio Wadariquepʉ, “Yʉ ya wii yʉre jeni nʉcʉbʉgorica wii ã,” ĩ ucarique ã. Mʉja maca to bairo Dio wiipʉna wapa jeerã cajee ruti pairã na cãni paʉre bairona mʉja áa, caĩwĩ Jesu, nare buʉ. a_; To bairi Jesu cajãacoami Dio wiipʉ. Topʉ jãa, catʉjʉwĩ cawapayerãre, caapeye joorã quenare. Na tʉjʉ, Dio wiipʉ to bairo na cáto booquẽcʉ nare cabuuwĩ. Aperã niyeru wajoari maja ya cajawari catupu cũ recõawĩ. Aperã cajĩa joe buje mʉgo jooparã buaare joori cawapa jeerã quenare na ruiriquere catupu cũ recõawĩ. :^m Aperã camaja capãarã: —Jesu ãmi cʉ̃a. Dio ye quetire cabuioʉ ãmi. Nasaré na caĩri maca Galilea yepa macacʉ caejaecʉ ãmi, caĩwã. Jesús purifica el templo ]  To bairi Jerusalẽpʉ cʉ caejaro ti maca macana nipetirã catʉgooña mawijiawã: —¿Ñamʉ cʉ anicʉti? caame ĩwã. \- Aperã capãarã cʉ jʉgoye cáaána, aperã capãarã cʉ bero caʉjarã quena, ocõo bairo cʉ caĩ wariñuu awaja nutuama: —¡Caroaro wariñuuriquere mani joorã mani ñicʉ David cãniñaricʉ pãramire, Dio cʉ cajooricʉre! Dio cʉ caroti jooro mena ejami. ¡Caroaro wariñuurique cʉ̃re to ãmaro! ¡Dio jõ bui cãcʉ caroaro cʉ̃re mani áti nʉcʉbʉgoto! caĩ wariñuu awaja nutuama. `[9Camaja to cãna paarãacã Jesure nʉcʉbʉgori na jutii cabui macajere tu weri cʉ jʉgoye mapʉ cacũ nutuama. Aperã carupa ño pũurire pajure jeeri tie quenare Jesu cʉ cáatí wãpʉ cacũ jʉgoyeye nutuama. Z#Cajee amá burrare, co macʉ mena. Na jutii bui macajere tu weri na bui capeowã. To bairo na cáto na jutii bui pejari cáaámi Jesu yua. MYTo bairi na pʉgarã Jesu buerã cʉ caĩrore bairona cámá. GXJerusalén macanare na ĩ buioya: Mʉja Ʉpaʉ cʉ caejaro cʉ tʉjʉya. Carotiire bairo mee atími. Burra macʉ bui peja nutua atími, caĩ ucayupi tirʉmʉpʉ macacʉ Jesu cʉ cabaipere. yWkTo bairije cabaiwʉ tirʉmʉpʉ macacʉ Jesu cʉ cabaipere ocõo bairo cʉ caĩ ucaricarore bairona: V5Apeĩ, “¿Nope ĩrã nare mʉja jee aápari?” mʉja cʉ caĩata, “Jã Ʉpaʉ na boomi, yoaro mee na tunuo joogʉmi,” cʉ̃re mʉja ĩgarã. UyTi maca tʉjaro majuu jã caejaro ocõo bairo caĩwĩ Jesu cʉ buerã pʉgarãre: —Aánaja ati macaacãpʉ. Ejarã mʉja tʉjʉ bʉgagarã jĩcao burra co macʉ mena jia nʉcoricore. Na tʉjʉ bʉga, na popiori, yʉ tʉpʉ nare mʉja jee apá. T +Cabero Jerusalẽpʉ Jesu mena aána jã caejawʉ Betfagé na caĩri macaacã Jerusalén tʉ, Ʉ̃taʉ Olivo cawamecʉtii pʉtopʉ cãni maca. 'SG"To bairi Jesu na bopaca tʉjʉ, na cápeere capañawĩ. Cʉ capañarona nemoo catʉjʉcoama. To bairo cʉ cáti yaparoro cʉ mena cáaáma naa yua.rR]!To bairo na cʉ caĩ jeniñaro: —Jã Ʉpaʉ, jã catʉjʉ majiro jãre ája, Jesure cʉ caĩwã. 3Q_ To bairo baujaro majuu na caĩ jeniro apii Jesu catua nʉcacõawĩ. Tuanʉca, ocõo bairo na caĩ piwĩ: —¿Ñeere mʉjaare yʉ cátibojapere mʉja booti? na caĩwĩ. P+To bairo awajari na caĩ jeniro apirã to cáaána paarãacã, “¡Janaña!” na caĩ tutiwã. To bairo camaja na cajana rotibato quena netobʉjaro awajari cʉ caĩ jeniwã Jesure: —¡Jã Ʉpaʉ, David cãniñaricʉ pãrami! ¡Jã bopaca tʉjʉya! caĩ jeniwã. -OSJã cáaáti wã tʉna caruiwã pʉgarã catʉjʉ majiquẽna. “Jesu ato neto aápí,” aperã na caĩ buioro apirã ocõo bairo awajarique mena cʉ caĩ jeniwã: —¡Jã Ʉpaʉ Jesu, Ʉpaʉ David cãniñaricʉ pãrami Dio cʉ cajooricʉ mʉ ã! ¡Jã bopaca tʉjʉya! cʉ caĩ jeniwã. NCabero Jesu mena Jericó na caĩri macapʉ cãnana jã cabuti aápʉ. Jã cáaáto camaja capãarã majuu Jesure caʉjawã. ^M5To bairona yʉ ã camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ anibacʉ quena. Aperãre, “Yʉre capaa coteri maja ãña,” caĩi mee yʉ ã. Yʉ majuuna aperãre átinemoʉ acʉ́ yʉ cáapʉ́. To bairi camaja capãarã majuu caroorije na cátajere bai yaji wapayebojaʉ acʉ́ yʉ cáapʉ́ ati yepapʉ, jã caĩwĩ Jesu. Jesús sana a dos ciegos MLCajʉgo ãcʉ anigʉ cʉ quena aperãre capaabojaʉ cʉ anicõato. tKaMʉja maca atiere cabaiquetiparã mʉja ã. Nii mʉja yaʉ cãni majuʉ anigʉ capaa cotei cʉ anicõato. oJWTo bairo nare jã catʉgooña punijinirijere tʉjʉ maji, jã nipetirãre cʉ buerãre pi neojo, ocõo bairo jã caĩ buiowĩ Jesu: —Ape macari macana na ʉparã tutuaro rotima. Na ẽoro carotirã quena na majare rotima tunu. I#To bairo Jesure cʉ na caĩ jenibatajere apirã aperã Jesu buerã diez cãnacãʉ nare jã catʉgooña punijiniwʉ Jacobore, Juãre. H To bairo Jesure na caĩro, ocõo bairo na caĩ buiowĩ Jesu: —Yʉre na capopiyeyerore bairona mʉja quenare popiyeyegarãma. Yʉre bairona catamʉoparã mʉja cãnibato quena yʉ mena carotiparãre mʉjaare yʉ cũ majiquẽe. Yʉ riape nʉgoa, yʉ cacõ nʉgoapʉ yʉ mena caroti ruiparãre carotipaʉ mee yʉ ã. Yʉ Pacʉ maca to bairo cãnare na cũgʉmi, na caĩwĩ Jesu. aG;To bairo co punaare co caĩ jenibojaro ocõo bairo na caĩwĩ Jesu nare: —Mʉja cajeniri wamere mʉja tʉgooña majiquẽe. Aperã seeto yʉ popiyeyegarãma. ¿Yʉre na capopiyeyepere bairona mʉja quena mʉja capopiye tamʉoata mʉja nʉca majicʉti? caĩ jeniñawĩ Jesu. —Ʉ̃ʉjʉ, jã nʉca majirã, caĩwã Jacobo, Juan Jesure. &FETo bairo co cáto: —¿Ñeere mʉ yʉ cátibojape mʉ booti? co caĩwĩ Jesu. —Mʉ carotiri paʉ cãnopʉ ati maja yʉ punaare mʉ mena carotiparãre na mʉ cũwã. To bairo átiri jĩcaʉ cariape nʉgoa, apeĩ cacõ nʉgoapʉ caroti ruiparãre na mʉ cũwã, caĩ jeniwõ Jesure. FECabero Sebedeo nʉmo, cʉ punaa paco, Jacobo, Juan mena, Jesure cajenirã ejawã cʉ tʉpʉ. To bairi na paco Jesure nʉcʉbʉgori rʉpopatua tuatu cumu ejari Jesure jenigo cabaiwõ. (DITo bairo na cajĩa rotiro yʉ ĩ epe, yʉ bape, yucʉ tẽorica pãipʉ yʉ papua tu jĩa rocacõagarãma yua. To bairo yʉre na cajĩa rocarije to cãnibato quena itia rʉmʉ bero yʉre tunu catiogʉmi Dio, jãre caĩ buiowĩ Jesu cʉ buerãre. Lo que pidió la madre de Jacobo y Juan uCc—Yucʉacã Jerusalẽpʉ mani aágarã. Topʉ yʉ cãno aperã yʉre joogarãma sacerdote maja ʉparãre, judío majare cabuerãre. To bairi yʉre joogarãma tunu aperãre judío maja cãniquẽnare, cʉ jĩa rocacõaña ĩrã. B%Cabero Jesu Jerusalẽpʉ aágʉ cabaiwĩ. To bairi aperã na caapiquẽtopʉ aperobʉjaacã jãre pijo, ocõo bairo jã caĩ buiowĩ: ATo bairona, “Cãni majuʉ yʉ anigʉ,” caĩ tʉgooñarã Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ cawatoa cãna anigarãma. Aperã maca, “Aperã bero macacʉ yʉ ã,” caĩ tʉgooñarã cãni jʉgorã anigarãma Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ. Nuevamente Jesús anuncia su muerte 7@gYʉ ye niyeru to cãno maca yʉ majuuna yʉ cabooro cawapayepaʉ yʉ ã. To bairona boʉ caeja tʉjarã quenare mʉ yʉ cawapayero cõona na yʉ wapayewʉ. Caroaro na tʉgooñari pairo na yʉ cajooro capunijiniquetipaʉ mʉ anibapa. To bairi mʉ ye wapa ne aácoacʉja,” caĩñupʉ paarique ʉpaʉ. ?_>7 To bairo cʉ na caĩ tutiro ocõo bairo caĩñupʉ ʉpaʉ to bairo caĩ jʉ́goʉre: “Baiquẽe. ‘Caajiyari cui jĩca cui mʉ yʉ joogʉ jĩca rʉmʉ paarique wapa,’ yʉ caĩro, ‘Jaʉ,’ yʉre mʉ ĩwʉ. w=g “Ati maja capaara eja tʉjaena jĩca horana na capaabato quena jãre mʉ cawapayero cõona nare mʉ wapayewʉ. Jã maca yoaro seeto caajiro quenare jã paabapʉ. Ñuuquẽto majuu mʉ áa,” caĩ tutiyuparã capaara eja jʉgoricarã. m<S To bairo aperã cõona na cʉ cawapayero tʉjʉrã weje ʉpaʉre ocõo bairo cʉ caĩ tutiyuparã: ;1 Wapaye nutua, caeja jʉgoricarãpʉ cawapaye ejooyupʉ. To bairi capaara eja jʉgoricarã maca, “Aperã netoro jã wapayegʉmi,” caĩ tʉgooñabajuparã. Na caĩ tʉgooñarije to cãnibato quena to bairona na cajooyupʉ to cãnacãʉna caajiyari cuiri jĩca cuiri jeto. M: To bairi yucʉ buiacã muipu cʉ cãno capaabojarã ejaricarã cawapa jeerã ejayuparã. Na cawapa jeerã ejaro rotibojari majocʉ na cajooyupʉ to cãnacãʉna jĩca cuiri caajiyari cuiri jeto. 9{Canaiori paʉ caejaro yua weje ʉpaʉ cʉ yere carotibojaʉre ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: “To cõona, paari maja na pijori na wapayeya. Caberopʉ capaara ejaricarãre na wapaye jʉgóya. Na bero na wapayeya na jʉgoyeacã capaara ejaricarãre. To bairo na áti nutua, capaara eja jʉgoricarã macare na wapaye ʉja jooya,” caĩñupʉ weje ʉpaʉ cʉ yere carotibojaʉre. 87To bairo na cʉ caĩro: “To bairona jã ani naiocoapʉ. Ñamʉ, ‘Mani paato,’ jãre ĩquẽmi,” cʉ caĩñuparã. To bairo cʉ na caĩro: “Mʉja quena yʉ ʉje wejepʉre paabojarã aája,” na caĩñupʉ. To bairo na cʉ caĩro na quena capaabojara aájuparã. q7[To bairi yucʉ buiacã muipu cʉ cãno majuu macá recomaca aá tunu, aperã cawatoa cãnicõarãre na catʉjʉ bʉgayupʉ tunu. Na tʉjʉ bʉga, “¿Nope ĩrã to bairona mʉja tʉjʉnucu naiocoapari paari mee?” na caĩñupʉ. 6Cabero paaribota cãno aperãre to bairona na capiyupʉ tunu. Cabero muipu cʉ caame pua rui atí paʉ capiyupʉ aperã quenare. <5qNa tʉjʉ, “Mʉja quena yʉ ʉje wejepʉ paabojarã aája. Cariape mʉjaare yʉ wapayegʉ,” na caĩñupʉ. To bairo cʉ caĩro, “Jaʉ,” ĩri cʉ capaabojarã aájuparã. 4Cabujuri paʉ bero yucʉ bui muipu cʉ cãno macá recomacapʉ aá, aperã to bairona cãnicõarã capaaquẽnare na catʉjʉyupʉ. 3/To bairi jĩcaarã cʉ̃re capaabojagarã, “Jaʉ, jĩca rʉmʉ jã paabojagarã jĩca cui caajiyari cui wapa,” na caĩro na capaa rotiyupʉ. l2 SApe wame caĩ buiowĩ Jesu, Ʉpaʉ Dio cʉ cãniere jãre buio majioʉ: —Jĩcaʉ pairo oterique cacʉgoʉ cãñupʉ. Jĩca rʉmʉ cabujuri paʉ cãno ʉje miji wẽri cãni wejepʉ cʉ̃re capaabojaparãre camacaʉ aájupʉ. z1mTo bairo to cãnibato quena noa, “Cãni majuurã jã ã,” caĩ tʉgooñarã maca cawatoana cãna majuu na cũgʉmi Dio. “Aperã bero macana jã anigarã,” caĩrã macare cajʉgo aniparã na cũgʉmi Dio na macare, caĩwĩ Jesu.20]Jĩcaʉ yʉ caboorijere átigʉ cʉ yere cʉ cáaáweobataje netoro majuu cʉ joogʉmi Dio cañuurijere. Cʉ wiiri, cʉ yarã, cʉ yarã romiri, cʉ pacʉa, cʉ punaa, cʉ wejeri nipetiro aáweoʉ yʉ yere átigʉ cʉ cacʉgobataje netoro caroa majuu bʉgagʉmi. Anicõa aninucugʉmi Dio tʉpʉ. '/GTo bairo Pedro cʉ caĩ jeniñaro: —Dio ati ʉmʉrecoo macaje nipetiro cawama jeto wajoagʉmi. Cʉ cawajoari paʉ Caʉpaʉ yʉ cãnopʉ mʉja quena yʉ ẽoro carotinemorã mʉja anigarã. Yʉre caapiʉjaricarã aniri Israel maja doce cãnacã poarire carotirã mʉja anigarã. :.mTo bairi Pedro ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesure: —Nipetirije jã yere jã cáaáweowʉ, mʉ mena macana anigarã. To bairo jã cátie wapa ¿ñeere jãre cʉ joʉati Dio? ~-uTo bairo cʉ jã caĩro Jesu jãre tʉjʉ: —Camaja na majuuna Dio tʉpʉ aá majiquẽema. Dio maca nipetiri wame cáti majii aniri jĩcaʉna ãmi camajare to cãnacã rʉmʉ cʉ tʉpʉ na cãnicõa aninucupere cajoʉ, jã caĩwĩ Jesu. ,1To bairo cʉ caĩro jã caapi acʉacoapʉ. —Baiyupa to bairo Dio tʉpʉ aátaje camajirioata noa Dio tʉpʉ aáquẽnama, cʉ jã caĩwʉ. H+ Cameyo na caĩi waibʉcʉ capaii quenare apopotare yʉta wẽ pĩorica opeacãre cʉ caame butigaata majiriobʉja. To bairona majiriobʉja caapeye unie pairã quenare Dio tʉpʉ na caejape. N*To bairo tʉgooñarique pairique mena cʉ cáaáto tʉjʉʉ ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu cʉ buerãre: —Cariape mʉjaare yʉ ĩ: Caapeye pairãre seeto majiriobʉja Dio tʉpʉ aágabapata. )To bairo Jesu cʉ̃re cʉ caĩro apii tʉgooñarique pai, cáaácoami, pairo majuu apeye cʉ cacʉgorijere maibacʉ. T(!To bairo cʉ caĩ jeniñaro ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesu: —Caroaʉ majuu anigʉ mʉ cacʉgorije nipetiro aperãre joo peocõari, niyerure jee átiri cabopacoorãre na jooya. To bairo ácʉ caroare mʉ cʉgogʉ Dio tʉpʉ, jõ buipʉre. To bairo cabopacoorãre niyeru nipetiro joo peocõari yʉ mena ajá, cʉ caĩwĩ Jesu. :'mTo bairo cʉ caĩro: —Atie nipetirijere yʉ cátinucuwʉ to cãnacã rʉmʉ cawimaʉ ãcʉpʉna rʉjaricaro mano. ¿Ñee to rʉjati yʉ cátipe? caĩ jeniñawĩ Jesure. q&[Mʉ pacʉare na nʉcʉbʉgoya. Aperãre na maiña mʉ majuuna mʉ camairore bairona, cʉ caĩwĩ Jesu. `%9To bairo cʉ caĩro: —¿Di wame cʉ carotiriquere yʉ ácʉati? caĩ jeniñawĩ. To bairo cʉ caĩ jeniñaro: —Jĩaquẽja. Áti epericarã cʉtiquẽja. Aperã yere jee rutiquẽja. Aperãre ĩtoquẽja. P$To bairo cʉ caĩro: —¿Nope ĩi caroaʉ yʉre mʉ ĩti? Dio jĩcaʉna ãmi caroaʉ. Dio tʉpʉ anicõa aninucugʉ Dio cʉ carotiriquere apiʉjaya, caĩwĩ Jesu cawamaʉ caapeye unie paiire. #Cabero apeĩ cawamaʉ caapeye paii atí, ocõo bairo Jesure cʉ caĩ jeniñawĩ: —Ʉpaʉ, caroaʉ mʉ ã. To bairo caroaʉ mʉ cãno jĩca wame mʉ yʉ jeniñapa. ¿Ñee caroare yʉ ácʉati Dio tʉpʉ anicõa aninucugʉ? caĩ jeniñawĩ Jesure. {"oTo bairo ĩ, cawimarãre na ñiga peori Diore na jeniboja, cáaácoami Jesu. Un joven rico habla con Jesús V!%To bairo na jã caĩro: —Cawimarã yʉ tʉpʉ na aparo. Na mataqueticõaña. Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ cáaáparã ãma ati maja cawimarãre bairona caroaro yʉre canʉcʉbʉgorã, jã caĩwĩ Jesu. L  Cabero aperã Jesu tʉpʉ cajee ejawã na punaare, na ñiga peori Diore na jenibojaya jã punaare ĩrã. Jesu buerã maca nare matagabana, “Cʉ patowãcooqueticõaña,” na jã caĩwʉ. Z- Jĩcaarã nemoopʉ carooye tuaricarã buiabana nʉmocʉti majiquẽnama. Aperã aperã to bairo nare na cãni rotirona canʉmo mana ãma. Aperã na majuuna Dio yere átigarã cãromiore negaquẽema. To bairo Dio yere átigarã canʉmo mana cãni ocabʉtirã to bairona cãna na anicõato, jã caĩwĩ Jesu. Jesús bendice a los niños I  To bairo cʉ jã caĩro: —Canʉmo mana Dio cʉ cabooro to bairona cãromiore canequẽna anigarãma. To bairi cãromiore canequẽna Dio cʉ cacũricarã canʉmo mana ani majigarãma. 3_ To bairo fariseo majare cʉ caĩro ocõo bairo cʉ buerã cʉ jã caĩwʉ: —Baiyupa to roque to bairo cabaiata cãromiore nequetaje ñuuboro, jã caĩwʉ Jesure. T! Yʉ maca ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ: Jĩcaʉ cʉ nʉmo apeĩ mena co cáti epequetibato quena co rocaʉ apeore nei, rooro ácʉ áami. Apeĩ cʉ carocaricore canʉmocʉcʉ rooro ácʉ áami cʉ quena. U#To bairo na caĩro: —Mʉja yeripʉ Dio cʉ caboorijere mʉja cabai netoogaro jĩcaʉ cʉ nʉmore carocagaʉre camataquẽjupi Moisé. To bairo to cãnibato quena nemoopʉre carotiquetibajupi Dio. +OTo bairo na cʉ caĩro: —Baiyupa cariape mʉ ĩquẽcʉ. Mani ñicʉ Moisé ãnacʉ ocõo bairo caucayupi: “Jĩcaʉ cʉ nʉmore rocagʉ papera pũuro, ‘Ocõo bairo mʉ cabairije wapa mʉ yʉ rocagʉ,’ ĩrica pũuro cõre cʉ joato,” caĩ ucayupi Moisé, Jesure cʉ caĩwã. DTo bairi camajocʉ jĩcaʉ cʉ nʉmo mena jĩcaʉre bairona aniri Dio cʉ cacũricarã ãma jĩca bapa. To bairona Dio cʉ cacũricarã aniri caame rocaquetiparã ãma, na caĩwĩ Jesu. !Na áti yaparo ocõo bairo na caĩ cũñupi: “Ni ũcʉ cãromiore ne, cʉ pacʉare tʉgooña janari cʉ nʉmo ye macare catʉgooñapaʉ ãmi. To bairi co mena aniri pʉgarã anibana quena cʉ nʉmo mena jĩcaʉre bairona ãma cʉ nʉmo jãa,” caĩ cũñupi Dio. 1[To bairo cʉ na caĩ jeniñaro: —¿Dio Wadariquere cabuerã anibana quena mʉja majiquẽeti? Nemoopʉ camajare áti jʉgoʉ, caʉmʉ, cãromio na cájupi Dio. Topʉ jã cãno fariseo maja jĩcaarã Jesu tʉpʉ atí, tʉgooña mawijiari wame cʉ ĩ bui cʉparo ĩrã ocõo bairo cʉ caĩ jeniñawã: —¿Mani judío majare jĩcaʉ cʉ nʉmore cʉ carocagaata roca rotirique to ãti? cʉ caĩ jeniñawã. To bairi noo cʉ cáaátopʉ camaja capãarã cʉ caʉjawã Jesure. To bairi na mena macana cariaye cʉnare na canetoo catiowĩ Jesu. - UJesu tiere cʉ caĩ buio yaparoro, Galilea yepapʉ cãnana jã cáaácoapʉ Jesu mena Judea yepapʉ. To bairi Jordán na caĩri ya i nʉgoapʉ cʉ mena jã cãmʉ. <q#’To bairi mʉja quena mʉja yarã rooro mʉjaare na cáto nare mʉja camajirioquẽpata mʉja popiyeyegʉmi mani Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉ mʉja quenare, caĩwĩ Jesu.V%"To bairo cʉ ĩ tuti, presopʉ cãnare capopiyeyerãre na cajooyupʉ, cʉ popiyeyeya na ĩi. “Yʉre cʉ cawapamobataje cʉ cawapaye peoropʉ cʉ̃re mʉja buugarã,” na caĩñupʉ, caĩ buiowĩ Jesu. )!“To bairo mʉre yʉ cabopaca tʉjʉrore bairona mʉ quena mʉ yaʉre mʉ cabopaca tʉjʉata ñuuboyupa,” cʉ caĩ tutiyupʉ macá ʉpaʉ. mS To bairo na cʉ caĩ buioro apii pairo majuu cawapamobatacʉre cʉ pijo, ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: “Mʉ ñuuqueti majuucõa mʉa. Yʉre mʉ cajeniro yʉre mʉ cawapamobatajere mʉre yʉ camajiriowʉ,” cʉ caĩñupʉ yua. !;To bairo cʉ cáto aperã cʉ̃re bairo paa coteri maja catʉjʉyuparã. To bairo cʉ cátajere rooro tʉgooñari na ʉpaʉre cʉ cabuiora aájuparã. 4aTo bairo cʉ caĩ jenirije to cãnibato quena caberopʉ cʉ cawapayepe cayuugaquẽjupʉ. To bairi cʉ tuti, presopʉ cʉ cajooyupʉ, nemoona yʉre cʉ wapayecõato ĩi. n UTo bairo cʉ caĩ tutiro cʉ yaʉ cʉ̃re cawapamoʉ yepapʉ ejacumuri, otirique mena ocõo bairo cʉ caĩ jeniñupʉ yua: “Mʉ yʉ cawapamorijere patowãcaquẽja. Yoaro mee mʉ yʉ wapaye peogʉ,” cʉ caĩ jeniñupʉ yua.  +To bairi pairo majuu cʉ ʉpaʉre cʉ cawapamobatajere cʉ camajirioricʉpʉ cabutiyupʉ. Buti, cʉ yaʉ petoacã cien peso cõo cʉ̃re cawapamoʉre cʉ bʉga, cʉ cañeñupʉ cʉ wamʉ tutupʉre: “¡Yʉ mʉ cawapamorijere yʉ wapayeya!” cʉ caĩ tutiyupʉ cʉ̃re. X )To bairo cʉ caĩro apii cʉ bopaca tʉjʉ, cʉ̃re cʉ cawapamorijere, “To anicõato,” ĩ, cʉ̃re cʉ cawapamobatajere cʉ camajirioyupʉ. To bairo cʉ ĩ majirio, to cõona cʉ catunu aá rotiyupʉ. a ;To bairo cʉ caĩro apii cʉ ʉmʉ yepapʉ rʉpopatua mena tuatu cumu eja seeto otirique mena cʉ caĩ jeniñupʉ: “Ʉpaʉ, mʉ yʉ cawapamorijere patowãcaquẽja. Yoaro mee yʉ wapaye peogʉ,” cʉ caĩñupʉ. 2 ]Cʉ ʉpaʉre cʉ cawapayepere cacʉgoquẽjupʉ. To bairo cʉ cacʉgoquẽto tʉjʉʉ ocõo bairo caĩñupʉ cʉ ʉpaʉ cʉ yere cacooñabojarãre: “Cʉ ñeña. Cʉ ñe, cʉ̃re, cʉ nʉmore, cʉ punaare, cʉ cacʉgorije quenare aperãre na jooya, na paabojari maja na anicõato ĩrã. To bairo na joo átiri niyerure mʉja jeegarã,” na caĩñupʉ. “Tie yʉre cʉ cawapamorije wapa anigaro,” caĩñupʉ cʉ ʉpaʉ. /To bairi cʉ yere cacõoñabojarã jĩcaʉ cʉ ʉmʉre capee majuu millón peso niyerure cawapamoʉre cʉ̃re na ʉpaʉ tʉpʉ cʉ caneajuparã. `9Ape wame caĩ buiowĩ Jesu tunu, Ʉpaʉ Dio ʉmʉrecoopʉ cãcʉ aniri camajare cʉ cátipere buio majioʉ. Ocõo bairo caĩ buiowĩ: —Jĩcaʉ maca ʉpaʉ cʉ ʉmʉa cʉ̃re na cawapaye quenoope cabooyupʉ. 6eTo bairo cʉ caĩ jeniñaro: —Baiquẽe. Nipetirije caroorije cʉ cátie cãno cõo cʉ majirioya, caĩwĩ Jesu Pedrore. El ejemplo del siervo que no quiso perdonar  Cabero Jesu tʉ atí, ocõo bairo cʉ caĩ jeniñawĩ Pedro: —Ʉpaʉ, ¿noo cãnacã ni yʉ yaʉ rooro yʉre cʉ cáto cʉ yʉ majirioʉati? ¿Siete cãnacã nina rooro yʉre cʉ cátiere yʉ camajirioro to ñuubʉjati? cʉ caĩ jeniñawĩ Pedro. xiPʉgarã o itiarã yʉ yarã yʉre áti nʉcʉbʉgogarã na caneñaporo na watoapʉ yʉ anigʉ, caĩwĩ Jesu. gG’Ape wame quenare ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ: Ati yepapʉ cãna yʉ yarã pʉgarã, “Ati wame Diore mani jenirã,” mʉja caĩata Diore mʉja cajeniri wamere mʉja átibojagʉmi yʉ Pacʉ ʉmʉrecoopʉ cãcʉ. ^5’Cariape mʉjaare yʉ ĩ. Ati yepapʉ yʉ yarã aniri, “Atie Dio ʉmʉrecoo macacʉ cʉ carotiquẽtie ã,” o ape wame, “Atie Dio cʉ carotirije ã,” Diore cʉ caĩbojarã mʉja anigarã camajare. a;To bairi na quenare cʉ caapigateero Diore caapiʉjarã na caneñaporopʉ na buioya. Na quena cʉ na cabuiorijere cʉ caapigateero, “Diore caapi nʉcʉbʉgoquẽnare bairona carooʉ ãcʉmi,” cʉ̃re mʉja ĩ tʉjʉgarã. “Gobierno ye cãnipe niyeru camaja yere cajeerãre bairona carooʉ majuu ãcʉmi,” cʉ mʉja ĩ tʉjʉgarã yua. c?Mʉjaare cʉ caapigateero maca apeĩ mʉja yaʉ jĩcaʉ o pʉgarã na pi, na menare cʉ tʉpʉ aá, na caapirona rooro mʉjaare cátacʉre cʉ buioya. To bairo mʉja cáto na quena mʉjaare cʉ cátajere majigarãma. 2]’Jĩcaʉ mʉja yaʉ rooro mʉjaare cʉ cápata aperã na caapiquẽtopʉ cʉ cátajere cʉ buioya. Mʉjaare cʉ caapigaata caroaro cʉ mena mʉja anigarã tunu. n~UTo bairona cãcʉ ãmi mani Pacʉ Dio ʉmʉrecoo macacʉ. To bairi ani cawimaʉre bairo cãna yʉre caapiʉjarã jĩcaʉ maca cʉ catʉgooña mawijiaro, cʉ̃re cʉ cáaáweoro booquẽemi Dio. Cómo se debe perdonar al hermano 0}Y To bairi cayajiricʉre cʉ bʉgaʉ caroaro wariñuuboʉmi. Aperã cayajiquetanare nare cʉ catʉjʉ wariñuuro netoro cʉ wariñuuboʉmi cayajiricʉre cʉ cabʉgaro. m|S ’Ati wamere tʉgooñaña mʉjaa. Oveja nuricarã cien nare cacʉgoʉ, jĩcaʉ cʉ̃re cʉ cáaáweo yajiata aperã noventa y nueve carʉjarãre caroa ta cãni buuropʉ na cũcõari cayajiricʉre cʉ macaʉ aácoaboʉmi. Z{- Diore catʉgooñaquẽna oveja na ʉpaʉre cáaáweo yajiricarãre bairona baima camaja quena. To bairo cabairãre na macaʉ acʉ́ yʉ cáapʉ́ ati yepapʉ. Na bʉgari nare yʉ netoo, rooro na cabairijere. 5zc ’Ani cawimaʉre bairo cãnare na tʉjʉ requẽja. Cariape mʉjaare yʉ ĩ. Dio tʉ macana ángel maja nare catʉjʉ ʉja coterã yʉ Pacʉ mena anicõa aninucuma. 2y] To bairona mʉja capeari jʉgori ape wame tʉjʉri caroorijere mʉja cátigaro mʉja capearire pĩa reriquere bairo tʉjʉ janacõaña. Cacape mana anibana quena Dio tʉpʉ mʉja cáaáto ñuubʉja. Cacapecʉna anibana quena peropʉ mʉja cáaápata ñuuquetiboro. El ejemplo de la oveja perdida \x1’To bairi mʉja wamo mena o mʉja rʉpo mena caroorije mʉja cátigaro pa ta rocaricarore bairo áti janaña. Jĩca wamo mana o jĩca rʉpo mana anibana quena Dio tʉpʉ to cãnacã rʉmʉ mʉja cãno maca ñuubʉja. Cawamoricʉna o carʉporicʉna anibana quena pero cayatiqueti pero caʉ̃ropʉ mʉja cáaáto maca ñuuquetiboro. Ww'Ati yepapʉ capãarã ãma aperãre caroorije na cátiparore caĩ wadajãrã. To bairona caĩ wadajãrã anicõa anigarãma. To bairo caroorije na cátiparore caĩ wadajãrãre seeto na popiyeyegʉmi Dio. 6ve’Aperã maca anire bairo cãnare caroorijere na cátiparore bairo na caĩ wadajãata seeto na popiyeyegʉmi Dio. To bairi anire bairo cãna yʉre caapiʉjarãre caroorije na cátiparore caĩ wadajãrã ʉ̃ta cui pairi cui na wamʉare jia yo, caʉ̃cʉari yapʉ care ñuacõa jooata ñuuboro. n~}}O|{{)zFxwwHvuuetsrqponlkk%jiih}gf0eddccbbKa_r^]]L\\[qZYjYWV|UTSSSR4QNOO>NMLLpLJHGE=;866I4322'111/f--d++*F)(&&<%$z#|#",!B } Uf Y=S do B : o^smf !n/W2Cʉ ʉpaʉ cʉ catunu atípere cʉ catʉgooñaquẽtopʉ, “Di rʉmʉ majuu tunu atígʉmi yʉ ʉpaʉ,” cʉ caĩ majiqueti rʉmʉ tunu atíboʉmi cʉ ʉpaʉ yua. Z-0Cʉ carotibojaʉ rooro maca cʉ yere cʉ cápata, “Yoaro bauquetigʉmi yʉ ʉpaʉ,” ĩri, aperã paari majare na quẽ, jibioriquere caeti pairã mena eti cumu, ʉga paca, cʉ cabaiata rooro cʉ baiboro. 1X)/“Nipetiro yʉ yere yʉ ẽoro macacʉ carotii mʉ anigʉ,” cʉ ĩimi yua. -S.To bairo cʉ ĩri, aperopʉ aáteña, cʉ catunu ejaropʉ cʉ yere carotibojaʉ cʉ caĩ rotirore bairona caroaro cʉ cáto tʉjʉ, seeto cʉ wariñuu tʉjʉʉmi. R-Ocõo bairo ape wame queti buiorica wame jã caĩ buiowĩ Jesu, yʉ yarã yʉ catunu atípere na tʉgooña anicõa aninucuato ĩi: —Jĩcaʉ ʉpaʉ aperopʉ aágʉ jʉgoye cʉ paabojari majocʉ jĩcaʉre ocõo bairo cʉ ĩimi: “Yʉ paa coteri majare na capaapere na rotiya. Na caʉgapere to cãnacã rʉmʉ na jooya.” },To bairona mʉja quena, “To capaʉ majuu tunu atígʉmi Cristo, Dio cʉ cajoʉ,” mʉja ĩ majiquẽe. To bairi caroaro yʉ catunu atípere tʉgooñari caroaro yʉ caboorijere áti anicõaña, jã caĩwĩ Jesu. El siervo fiel y el siervo infiel gG+Ati wame tʉgooñaña: Jĩcaʉ, “Ati ñami to capaʉ majuu atígʉmi jee rutiri majocʉ,” ĩ majiquẽcʉmi wii ʉpaʉ quena. Cʉ caĩ majiata caroaro bipe, caniquẽcʉna coteboʉmi, jee rutiri majocʉ jãaremi ĩi. 3_*’ “Di rʉmʉ majuu mani Ʉpaʉ tunu atígʉmi,” mʉja ĩ majiquẽe. To bairi caroaro tʉgooñari to cãnacã rʉmʉ yʉ caboorore bairo áticõa aninucuña. 3)Pʉgarã cãromia anigarãma caorica wãiarã. Jĩcaore co yʉ ne aágʉ. Apeo macare co yʉ ne aáquetigʉ, yʉre caapiʉjaquẽco co cãno maca. 5~c(Yʉ cáatí paʉna caʉmʉa pʉgarã wejepʉ paarã átigarãma. Jĩcaʉre cʉ yʉ ne aágʉ. Apeĩ macare cʉ yʉ ne aáquetigʉ, yʉre caapiʉjaquẽcʉ cʉ cãno maca. G}'Oco pairo majuu caocaparo jʉgoye, rua yajigarã jʉgoye, “Mani rua regarã,” caĩ majiquẽjuparã. To bairona na cátatore bairona áticõa anigarãma camaja yʉ cáatíparo jʉgoye. |&Ti rʉmʉ cãno Dio ati yepa cʉ caruuparo jʉgoye camaja ʉga, eti, nʉmocʉti, cãromia quena manapʉacʉti cabaiyuparã, ñeere cabaipere tʉgooñarique paiquẽnana. To bairona cáticõa aninucuñuparã Noé cumua pairica cʉ cajãaparo jʉgoye. |{q%’Noé tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ cãni rʉmʉri cabairiquere bairona baigaro yʉ catunu atíparo jʉgoyeacã. vze$’Ati yʉtea capetiri paʉ, “Di rʉmʉ, di paʉ majuu petigaro,” jĩcaʉ maca ĩ majiquẽemi. Dio tʉ macana quena majiquẽema. Yʉ quena Dio Macʉ anibacʉ quena yʉ majiquẽe. Mani Pacʉ Dio jĩcaʉna ãmi tiere camajii. Hy "Cariape mʉjaare yʉ ĩ. Nipetirije mʉjaare yʉ caĩri wamere bairona baigaro. Ʉmʉrecoo, yepa quena wajoagaro. Yʉ caĩ buiorije maca wajoaquetigaro. Mʉjaare yʉ caĩ buiorore bairona baigaro. Ati yʉtea Dio cʉ cawajoaparo jʉgoye macana na cayajiparo jʉgoye nipetiro mʉjaare yʉ caĩri wamere bairona baigaro. x#w!To bairona mʉjaare yʉ cabuiori wameri cabairo tʉjʉrã, “Yucʉacã tunu atígʉmi Jesu,” mʉja ĩ tʉjʉ majigarã. Ov ’Higuera cawamecʉtii, yucʉ caricacʉtii cabairijere tʉgooña majiña. Carʉpʉri bʉcʉanemo, cawama pũu wajoa, to bairo tii cabairo, “Yucʉacãna cʉma anigaro bai,” mʉja ĩ maji. qu[Ti paʉ cãno na yʉ joogʉ Dio tʉ macana ángel majare. Seeto majuu putiricaro cabʉjʉrije mena putigarãma. Yʉ cabejericarã jetore ati yepa nipetiropʉ cãnare yʉ tʉpʉ na jee neoña na ĩi, na yʉ joogʉ Dio tʉ macanare. utcTo cõopʉ yʉ, camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ ʉmʉrecoopʉ cãnacʉ yʉ rui atígʉ. To bairo yʉ carui ató tʉjʉrã to cãnacã poa macana caroorije na cátaje tʉgooñarique pairi otigarãma. To bairi oco bujeri watoapʉ, yʉ catutua netorije mena Dio ye caaji baterije mena yʉ caruiro yʉ tʉjʉ mʉgojogarãma to cãnacã poa macana, camaja nipetirã. ^s5Ocõo bairo jã caĩnemowĩ Jesu: —Camaja seeto na catamʉori yʉtea capetiro muipu naitĩacoagʉmi. Ñami macacʉ quena bujuquetigʉmi. Ñocoa quena wẽgarãma. Ʉmʉrecoo macana nipetirã wãregarãma. 6reYucaa na cawʉ amojorero tʉjʉrã, “Caboa cuñaʉ ãcʉmi,” mʉja ĩ maji. To bairona yʉ catunu atópʉ caroaro mʉja majigarã. “Mere caroorã, Jesure caapi nʉcʉbʉgoquẽnare na cʉ capopiyeyeri paʉ ejatʉga,” mʉja ĩ majigarã yua, jã caĩwĩ Jesu. Cómo vendrá el Hijo del Hombre Zq-Bʉpo cʉ cayaberije muipu cʉ cawamʉ ató maca yabe roca jooro, muipu cʉ caroca jãri jopepʉ cayabe rocaturore bairona yʉ catunu ató baugaro. To bairo cabairo mʉja tʉjʉ majigarã yʉ catunu atópʉ. vpeTo bairi, “Jõ camaja mani paʉpʉ ãñupʉ Cristo, Dio cʉ cajooricʉ,” na caĩata tʉjʉra aáqueticõaña. Aperã, “Wii pupea macá arʉapʉ cayajioro ãñupʉ Dio cʉ cajooricʉ,” na caĩata quena na api nʉcʉbʉgoquẽja. 9omMere caroaro mʉjaare yʉ buiowʉ na cabaipere. Bn}Caĩto pairã anigarãma capaarã. “Yʉa Dio cʉ cajooricʉ yʉ ã.” Aperã, “Dio ye quetire cabuioʉ yʉ ã,” caĩtorã anigarãma. Capee áti iñooriquere átigarãma camajiri maja cúmúa na cáti anie mena, Dio yarãre cʉ cacũricarã Diore na apiʉja janaato ĩrã, jã macare na apiʉjaato ĩrã. fmE’Ti paʉ cãno ĩgarãma aperã: “Jĩpʉ ãmi Cristo, Dio cʉ cajooricʉ,” o, “Jõ ãñupʉ Cristo Dio cʉ cajooricʉ,” ĩ queti buiotogarãma. To bairo mʉjaare na caĩata na api nʉcʉbʉgoqueticõaña. l)To bairi rooro majuu cabairijere Dio cʉ cajanaoquẽpata camaja nipetirã yaji peticoaborãma. Jĩcaʉ maca catiquetiboʉmi. To bairi Dio yarã cãniparãre cʉ cacũrã na cacatiparore bairo ĩi to cõo ti rʉmʉri popiye tamʉorica rʉmʉrire jana rotigʉmi Dio yua. CkTi paʉ cãno rooro majuu popiye tamʉogarãma camaja. Ati yepapʉ nemoacãpʉre to cõo popiye tamʉorique camañupa. Ti paʉ beropʉ quenare to cõo popiye tamʉorique manigaro tunu. Ocõo bairo Jesu jãre cʉ caĩnemorije yʉ Mateo atiere yʉ caucariquere cabuerã caroaro na api majiato: —Dio ye quetire buiori majocʉ Daniel cawamecʉcʉ tirʉmʉpʉ macacʉ cabuio jʉgoyeyeyupi jĩcaʉ carooʉ majuu ati ʉmʉrecoo capetiparo jʉgoyeacã macacʉ. Dio wiipʉ anigʉmi. Topʉna caroorije átiri Dio wii macajere epe regʉmi. mdSTo bairi ati ʉmʉrecoo capetiparo jʉgoye yʉ ye quetire ati yepa macanare to cãnacã poa macanare na cabuiope anigaro. To cãnacã poa macana na caqueti api petiro bero to cõo ati ʉmʉrecoo petigaro yua, jã caĩwĩ Jesu. c% To bairo capaarã cajanarã na cãnibato quena noa tʉgooña tutuari yʉ ye quetire caapi nʉcʉbʉgo janaquẽna macare na netoogʉmi Dio. Tb! Caroorije átaje seeto majuu aninemo nutuagaro. To bairo cabai nutuato camaja capaarã Dio ye quetire caapibatana cʉ̃re nʉcʉbʉgo janagarãma. Na majuu quena to bairona ame nʉcʉbʉgo janagarãma. Aa{ Aperã capaarã, “Dio ye quetire cabuioʉ yʉ ã,” jocarãna ape wame macare caĩ buiorã anigarãma. To bairo na caĩtorije to cãnibato quena camaja capaarã na apiʉjagarãma. f`E Ti paʉ cãno capaarã, “Cristore caapiʉjaʉ yʉ ã,” caĩbatana janagarãma, apiʉjaquetibana. To bairo baibana cajʉgoye na caame bapa cʉtibatanarena ʉparãre na wadajãgarãma. To bairi ame tʉjʉ tutigarãma. X_) ’Ti paʉ cãno yʉ ye quetire caapiteerã mʉja ñe aágarãma ʉparã tʉpʉre, na popiyeyeya ĩrã. Mʉja jĩagarãma. Yʉre caapiʉjarã mʉja cãno maca to cãnacã maca macana mʉja teegarãma. q^[To bairo camaja seeto na catamʉori wameri to cãnibato quena capee majuu na catamʉope rʉjagaro mai. z]mJĩca maja ape maja mena ame quẽgarãma. Jĩcaʉ ʉpaʉ cʉ yarã jãa apeĩ ʉpaʉ cʉ yarã mena ame quẽgarãma. Ati yepa nipetiro to bairo jeto átigarãma. Ape paʉripʉ ʉgarique camano ñigo boagarãma. Ape paʉri yepa nanaagaro. \ Camaja ame quẽri ame jĩagarãma. Ape paʉri, ape paʉri to bairo jeto ame quẽrique to bairo na cátiere mʉja queti apigarã. To bairo cabairije apirã uwi tʉgooñaquẽja. To bairo jeto anigaro ati yʉtea capetiparo jʉgoye. Petoacã rʉjagaro mai. 0[Ycapãarã ĩtori, “Dio cʉ carotiro mena yʉ áa, Dio cʉ cajooricʉ majuu, Cristo yʉ ã,” caĩtorã anigarãma. Na caĩtorijere apiʉjagarãma camaja capaarã. Z+To bairo jã caĩro ocõo bairo jã caĩ buiowĩ Jesu: —Aperã mʉjaare na caĩtorijere mani apiʉjare ĩrã caroaro tʉgooña majiña. >YuCabero Jesu mena jã cáaápʉ Olivo na caĩricʉ, macá tʉjaro cãnii ʉ̃taʉpʉ. Topʉ aperã jã mena na cãniquẽtopʉ cʉ buerã jã jeto cʉ mena jã cãmʉ. To bairi topʉ cʉ caruiropʉ cʉ tʉpʉ atí, Jesure jã caĩ jeniñawʉ: —Jãre buioya. ¿Noo cõopʉ mʉ caĩeje to bairoati? ¿Dope bairo jã majirãati ati yepapʉ mʉ catunu atíparo jʉgoye, ati ʉmʉrecoo capetiparo jʉgoye? cʉ̃re jã caĩ jeniñawʉ. oXWTo bairo cʉ jã caĩro ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu: —Cariape mʉjaare yʉ ĩ. Atie mʉja catʉjʉrije aperã re peocõagarãma. Jĩca ʉ̃taa maca apea bui pejanucu baiquetigaro, jã caĩwĩ Jesu. Señales antes del fin 4W cCabero Dio wii cãnacʉ cabutiwĩ Jesu. Cʉ cáaágari paʉna cʉ buerã cʉ tʉpʉ atí, Dio wii macá arʉri: —Atie caroa macaje majuu, tʉjʉya, cʉ̃re jã caĩwʉ. tVa'Cariape mʉjaare yʉ ĩ: To cõona yʉre mʉja tʉjʉ tʉja. Yʉre mʉja tʉjʉnemoquetigarã ati yepapʉ yʉ catunu atíparo jʉgoye. Ti paʉ cãno tunu yʉre tʉjʉnemorã ocõo bairo yʉre mʉja ĩgarã: “Cajʉgoyepʉ Dio, ‘Cʉ yʉ joogʉ,’ cʉ caĩricʉna ãmi Jesu. Caroaʉ majuu ãmi,” yʉre mʉja ĩgarã, na caĩwĩ Jesu Jerusalén macanare.9Um&Yucʉra mʉja ya macare rocacõagarãma aperã. fTE%Mʉjaa Jerusalén macana, Dio ye quetire cabuiorãre cajĩa rerã mʉja ã. Aperãre mʉja tʉpʉ Dio cʉ cabuio roti joobanare ʉ̃ta rupaa mena care jĩarã mʉja ã. Mʉjaare maii seeto yʉ tʉpʉ mʉjaare yʉ pi neogabapʉ. Ãboco co punaacãre maio, co querʉpʉri mena co cañu matarore bairona mʉjaare yʉ átigabapa. Mʉja booquẽe. S$Cariape mʉjaare yʉ buio. Mʉja cabuicʉtie wapa popiye tamʉorique mʉja anigaro ati yʉtea macanare. Jesús llora sobre Jerusalén jRM#Mʉja ñicʉ jãa quena caroarãrena na cajĩañupa. Cajĩa jʉgoyupa Abel cawamecʉcʉre. Cʉ jĩari bero aperãre na jĩa, aperãre na jĩa, Sacaríare cajĩa tʉjayupa yua. Cʉ cajĩañupa Dio wiipʉ na cajoe buje mʉgorica tutu tʉacãpʉ. Mʉja quena nare bairona cána mʉja ã. To bairi mʉja quena caroarã na cajĩarique mʉja bai buiyebʉja. 4Qa"To bairi mʉja tʉpʉ yʉ joonemogʉ Dio ye quetire cabuioparãre, aperã Dio yere caroaro camajirãre, aperã mʉjaare cabueparãre. Yʉ cajoorã na cãnibato quena na mʉja nʉcʉbʉgoquetigarã. Yucʉ tẽorica pãipʉ na mʉja papua jĩa regarã jĩcaarãre. Aperãre na mʉja bapegarã wecʉa ajeri wẽri mena mʉja neñapo buerica wiiripʉre. Aperãre na mʉja popiyeyegarã to cãnacã maca noo na mʉja cabʉgaropʉ. oPW!’Caroorã majuu mʉja ã. To bairi mʉjaare Dio cʉ capopiyeyepere mʉja ruti majiquetigarã. AO} To bairi na cajĩaricarore bairona mʉja jĩanemogarã. PNTo bairo ĩrã, “Nare cajĩaricarã pãramerã jã ã,” mʉja ĩ. 1M[“Mani ñicʉa Dio ye quetire buiori majare cajĩaricarã cãñupa. Mani ñicʉa na cãni yʉtea macana mani cãmata na mani jĩa renemoqueti boricarã,” mʉja ĩ. L1’To bairi rooro mʉjaare baigaro judío majare cabuerãre, fariseo maja quenare. Caĩto pairã mʉja ã. Tirʉmʉpʉ macana Dio ye quetire buiori maja ãnana, aperã Diore caapi ʉjaricarã ãnana na cayaa rerica paʉrire caroaro quenoo átiri, ocõo bairo mʉja ĩ: ]K3To bairi aperã caroare mʉja cátitorijere tʉjʉrã, “Caroarã ãnama,” mʉja ĩ tʉjʉrãma. Caroarã mʉja na caĩ tʉjʉrije to cãnibato quena mʉja yeripʉre caĩto pairã, caroorije pairã mʉja ã. hJI’To bairi rooro mʉjaare baigaro judío majare cabuerã, fariseo maja quenare. Caĩto pairã mʉja ã. Camaja yaa rocarica paʉrire bairona mʉja bai. Cabui maca ʉ̃ta nʉcorique, cabotirije mena caroaro warerique to cãnibato quena pupea maca caboaricarã õwa ãnaje, caʉnirije jeto ãnore bairona mʉja bai, mʉja yeripʉ caroorã aniri. -ISMʉja tʉgooña majiquẽe. Mʉja yeri macaje macare caroare cátiparã mʉja anibapa. To bairo mʉja cápata aperã, “Caroarã ãma,” mʉja ĩ tʉjʉborãma. kHO’Cabaitorã majuu mʉja ã. “Caroarã ãma,” jãre na ĩato ĩrã mʉja átitonucu, mʉja yeri macaje caroorijere áti janagaquẽnana. To bairo ána jotʉ cabuire caroaro cojerica jotʉre bairona mʉja ã. Baibana quena pupea macare jotʉ cacojeya mani rʉre bairona mʉja bai. Mʉja yeri macare caroorije pairã mʉja ã. Aperã yere mʉja emanucu, mʉja majuuna cʉgo wariñuugarã. To bairi rooro majuu baigaro mʉjaare judío majare cabuerã, fariseo maja quenare. G'Catʉjʉ majiquẽna aperã catʉjʉ majiquẽnare catʉ̃ga jʉ́go aánare bairona mʉja bai, aperãre Dio yere na buiogabana. Mʉja majuuna Dio yere caapi majiquẽna mʉja ã. To cãnacã wameacãre mʉja cátipere tʉgooñabana quena Dio cʉ caboorije majuu mʉja tʉgooñaquẽe. To bairona bairã, mʉja ʉgarica bapapʉre becoacã cʉ cajañaro ʉgagarã jʉgoye cane rocarãre bairona mʉja bai. Baibana quena carooʉ capaii majuu cʉ cajañaro cʉ tʉjʉquẽnana cʉ menana caʉga rocacõarãre bairona mʉja áa. XF)’To bairi rooro majuu mʉjaare baigaro judío majare cabuerã, fariseo maja quenare. Cabaitorã mʉja ã. Nipetiri wame mʉja caoterique pʉga wamo cãnacã carica cʉtiere jĩca mʉja joonucu Diore. To bairona mʉja átinucu mʉja cacʉgorijeacã quenare. Menta na caĩrijeacã, anís na caĩrijeacã, comino na caĩrijeacã quenare cawapa maniere caroaro cõoñari mʉja joonucu Diore. Cawapa maniere cõoñari Diore joobana quena Dio cʉ carotirique majuure mʉja apiʉjaquẽe. Aperãre cariape átaje, aperãre bopaca tʉjʉrique, Diore api nʉcʉbʉgorique macare mʉja tʉgooñaquẽe. Tie maca Dio cʉ carotirique majuure caroaro tʉgooñari mʉjaare cátipe nibapa, apeye unie Diore joo janaquẽnana. lEQ“Ʉmʉrecoo mena yʉ ĩ,” ĩ cũrã, “Dio cʉ ya paʉ mena yʉ ĩ,” caĩ cũrãre bairona mʉja ĩ. Topʉ macacʉ Dio quenare, “Dio mena yʉ ĩ,” caĩrãre bairona mʉja ĩborã, ʉmʉrecoo macacʉ cʉ cãno maca. !D;To bairona, “Jocʉ mee, Dio wii mena yʉ ĩ,” ĩ cũrã, “Dio mena yʉ ĩ,” caĩ cũrãre bairona mʉja ĩ, ti wii macacʉ Dio cʉ cãno maca. CTo bairi, “Dio wiipʉ cãni tutu mena jocʉ mee yʉ ĩ,” ĩrã tia bui waibʉcʉ joe buje mʉgo jooricʉ menare mʉja ĩborã. BCamajiquẽna majuu mʉja anicõa. Cariape mʉja ĩquẽe. Ti tutu cãni majuurije ã tia bui waibʉcʉ peoricʉ netoro. A'Ape wame quena ocõo bairo mʉja ĩ: “Jĩca wame, ‘Jocʉ mee yʉ átigʉ,’ ĩ cũʉ, ‘Waibʉcʉ joe buje mʉgo joorica tutu mena yʉ ĩ,’ cʉ caĩ cũbato quena caroorije me ã cʉ caĩ cũbata wamere cʉ cátiquẽpata. Apeĩ maca, ‘Joe buje mʉgo joorica tutu bui Diore cajoopaʉ waibʉcʉ mena yʉ ĩ,’ cʉ caĩ cũata cʉ caĩ cũrica wamere bairona cátipaʉ ãmi,” mʉja ĩ. B@}Cariape mee mʉja ĩ. Camajiquẽna mʉja ã. Dio wii macaje caajiyarije cátiya manie ã. Dio wii maca cãni majuuri wii ã. Ti wiipʉ cãnie caajiyarije netoro cãni majuuri wii ã. J? ’ “Aperãre cabue majirã jã ã,” jocarãna mʉja ĩ. Dio yere caapi majiquẽna maca mʉja ã. To bairi catʉjʉ majiquẽna aperã catʉjʉ majiquẽnare catʉ̃ga jʉ́go aánare bairona mʉja bai. Ocõo bairo mʉja ĩ: “Jĩca wame, ‘Jocʉ mee yʉ átigʉ,’ ĩ cũʉ, ‘Dio wii mena yʉ ĩ,’ jĩcaʉ cʉ caĩbato quena caroorije me ã cʉ caĩbata wamere cʉ cátiquẽpata. Apeĩ maca, ‘Jocʉ mee, yʉ átigʉ,’ ĩ cũʉ, ‘Dio wii cãnie caajiyarije mena yʉ ĩ,’ cʉ caĩ cũata cʉ caĩ cũri wamere bairona cátipaʉ ãmi,” mʉja ĩnucu. [>/Ocõo bairo na caĩnemowĩ Jesu judío majare cabuerãre, fariseo maja quenare: —Caĩto pairã mʉja ã. Cayoaropʉ aperopʉ cãni macaripʉre mʉja aánucu, mʉja ya wamere buio teñarã aána. Aperã jã cabuiorijere na api nʉcʉbʉgoato ĩrã, mʉja buio teñanucu. To bairo mʉja cabuiorijere caapiʉjarã mʉja netoro caĩtorijere caapiʉjarã ãnama. To bairo mʉja caĩ jocarijere caapiʉjarã aniri rooro popiye tamʉogarãma caroorã ya paʉpʉre. ={’Cawapearicarã romiri cabopacoorã romirire apeye uniere na joorã pairo majuu mʉja wapa jeninucu. To bairo na yere na cacʉgorijere cajee pairã anibana quena Dio wiipʉre jãa aána yoaro Diore mʉja jeni nʉcʉbʉgoto, baitorique bairã camaja na catʉjʉro. Seeto mʉja popiyeyegʉmi Dio jocarãna to bairona mʉja cabai nʉcʉbʉgotorije wapa, na caĩwĩ Jesu. < Cabero ocõo bairo caĩwĩ Jesu judío majare cabuerãre, fariseo maja quenare: —Rooro mʉjaare baigaro. Caĩto pairã mʉja ã. Camajare na ĩtorã Dio yarã majuu na cãniquẽto mʉja áa. To bairi Dio tʉpʉ jãarica jope turicarore biarãre bairona mʉja áa. Aperã quenare Dio tʉpʉre na cáaáquẽto mʉja áa. Mʉja quena mʉja aáquetigarã. Cariape Dio yere átiquẽna cʉ tʉpʉ mʉja aáquetigarã. Jocarãna ĩtori aperãre na ĩ buiorã na quena Dio tʉpʉ cáaáboparãre camatarã mʉja ã. f;E Jĩcaʉ, “Cãni majuʉ yʉ ã, caʉpaʉ, cãni jʉgoʉ yʉ anigʉ,” caĩ tʉgooñaʉ ũcʉ macare cawatoa cãcʉre bairona cʉ cũgʉmi Dio. “Cawatoa cãcʉ yʉ ã. Caʉpaʉ yʉ aniquetigʉ,” caĩ tʉgooñaʉ ũcʉ macare ʉpaʉre bairona cabaii cʉ cũgʉmi Dio, caĩwĩ Jesu jãre cʉ buerãre, aperã camaja paarãacã to cãna quenare. O: Nii mʉja mena macacʉ cãni majuʉ anigʉ paari majocʉ cʉ ãmaro. 9 To bairona, “Ʉparã,” aperã mʉjaare na ĩ nʉcʉbʉgo rotiquẽja. Jĩcaʉna yʉ ã mʉja Ʉpaʉ, Dio cʉ cajooricʉ. 48a Aperãre na ñuu rotirã, “Jã Pacʉ,” caĩ nʉcʉbʉgoquetiparã mʉja ã. Jĩcaʉna ãmi mani Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉ, “Jã Pacʉ,” mani caĩ nʉcʉbʉgopaʉ. ^75’Mʉja maca, “Cabuerã,” aperã mʉjaare na ĩ nʉcʉbʉgo rotiquẽja. Jĩcaʉna ãmi Dio mʉjaare cabuei majuu. Mʉjaa jĩcaʉ punaa jĩcarore bairona cabairã mʉja ã cʉ̃re caapi nʉcʉbʉgorã. %6CMaca recomacapʉ aána quena camaja nipetirã caroaro na cañuu roti nʉcʉbʉgoro booma. “Cabuerã,” aperã nare na caĩ nʉcʉbʉgoro quenare booma. 53Boje rʉmʉ cãno neñapo ʉgarica wiipʉ aána, ʉparã ye cumu pãiripʉ jeto ruigama. Neñapo buerica wiiripʉ aána quena to bairona baicoama. k4OApeye quena áti nʉcʉbʉgorica wame jã cáto camaja jãre na tʉjʉato ĩrã baitoma. To bairi Dio Wadarique caucarique cʉtiere jiama na riya bui, na wamoripʉ, camaja, “Caroaro Diore canʉcʉbʉgorã ãnama,” jãre na ĩ tʉjʉato ĩrã. Caroa wẽri quenare enucuma na jutii yeparipʉ, camaja caroa jutii jã cajañarijere na tʉjʉato ĩrã. b3=Apeye áti rotima camajiriori wame. To bairi na cáti rotirijere átibana quepe netocoapa camaja. Na quena fariseo maja quena, judío majare cabuerã quena na majuuna átigaquẽema na majuuna na cáti rotirijerena. O2To bairi na cabuiorijere cátiparã mʉja ã. To bairona na cátore bairo átiquẽja paro. Rotibana quena na majuuna átiquẽema na cáti rotibatiere. To bairi nare bairo aniqueticõaña mʉjaa. 1—Judío majare cabuerã, fariseo maja quena, “Moisé cʉ carotiriquere aperãre cabuiorã jã ã,” ĩ tʉgooñama na majuuna. ^0 7Cabero cʉ buerãre, aperã to cãna paarãacãre ocõo bairo jã caĩ buiowĩ Jesu: A/{.To bairo cʉ caĩro dope bairo Jesure cʉ caboca ĩ majiquẽma. Atie bero camaja nipetirã to bairi wame cʉ caĩ jeniña uwiwã yua. To bairi cʉ caĩ jeniña janacõawã.^.5-Ti wame ĩi, “Ʉpaʉ,” caĩ ucayupi David, Dio cʉ cajoopaʉ Cristore. To bairo, “Ʉpaʉ,” David cʉ caĩata ¿dope bairo cʉ pãramipʉ cãcʉ maca Cristo cʉ anibocʉti? na caĩwĩ Jesu fariseo majare. R-,“Ato yʉ mena ruiya yʉ tʉ maca, yʉ mena carotii anigʉ. Yʉ mena ruiri mʉ carotiro mʉre catʉjʉ tutirãre na yʉ regʉ,” caĩñupʉ Dio yʉ Ʉpaʉre, caĩ ucayupi David tirʉmʉpʉ macacʉ. \,1+To bairo cʉ na caĩro ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —Ʉpaʉ David ãnacʉ, “Yʉ Ʉpaʉ ãmi,” cʉ caĩñupi Cristore, Dio cʉ cajoopaʉre ĩ buio jʉgoyeyei. ¿Nope ĩi cʉ pãrami cʉ cãnibato quena, “yʉ Ʉpaʉ,” cʉ̃re cʉ caĩñupari? Ocõo bairo caĩ ucayupi David ãnacʉ Espíritu Santo cʉ caĩ rotiro mena: /+W*—¿Dope bairo mʉja tʉgooñati Dio cʉ cajoʉ Cristo Dio ye quetire cabuioricarã tirʉmʉpʉ macana na caĩricʉre? ¿Ñamʉ pãrami ãcʉmi mʉja tʉgooñati? na caĩwĩ Jesu. To bairo na cʉ caĩ jeniñaro: —Ʉpaʉ David tirʉmʉpʉ macacʉ pãrami ãcʉmi, caĩwã fariseo maja. X*))To bairi fariseo maja topʉ cãnare ocõo bairo na caĩ jeniñawĩ Jesu: )}(Ti wameri Dio cʉ carotirique cãni majuuri wameri ã. Apeye Dio rotirique Moisé ãnacʉ cʉ caĩ cũrique, Dio ye quetire caĩ buioricarã quena na caĩ ucarique nipetiro ti wameri átaje jetore buio majiorique ã. Apeye nipetiro Dio cʉ carotiriquere mʉja átiborã, Diore mʉja camaiata, aperã quenare na mʉja camaiata, cʉ caĩwĩ Jesu. ¿De quién es hijo el Cristo? ~(u'Cabero macá wame to bairona cátipe ã: “Aperãre na maiña. Mʉja majuuna mʉja camairore bairona na maiña.” '-&Ti wame ã Dio cʉ carotirique cãni majuuri wame. Ape wame Dio cʉ carotirica wame netoro ti wame cátipe ã, “Diore cʉ maiña,” ĩrique. <&q%To bairo cʉ caĩ jeniñaro: —“Mʉja Ʉpaʉ Diore cʉ maiña. Mʉja tʉgooñariquepʉ, mʉja yeripʉ, Diore cʉ mʉja camai tʉgooña majiro cõona Diore cʉ maiña.” z%m$—Ʉpaʉ, Dio cʉ carotirique ¿di wame ape wame netoro cátipa wame to ãti? cʉ caĩ jeniñawĩ Jesure. $#To bairi jĩcaʉ na yaʉ caroaro Moisé cʉ carotiriquere camajii, roorije Jesu cʉ ĩ bui cʉparo ĩi, ocõo bairo cʉ caĩ jeniñawĩ: # "Saduceo majare Jesu caroaro majirique mena cʉ caboca ĩro dope bairo cʉ caĩ yʉ́ majiquẽma yua. To bairo saduceo maja Jesure na caĩ yʉ́ majiquẽto apirã fariseo maja maca caneñapowã tunu, ape wame cʉ na caĩ jeniñapa wame wadapenirã. "w!To bairo caroaro majirique mena Jesu na cʉ caĩ buioro camaja caapi acʉacoama. El mandamiento más importante P! Ocõo bairo caĩñupi Dio Moisére: “Yʉa Diona yʉ ã, mʉ ñicʉ jãa na Ʉpaʉ yʉ ã. Abraham Ʉpaʉ yʉ ã. Cʉ macʉ Isaá Ʉpaʉ yʉ ã. Cʉ pãrami Jacobo quena to bairona cʉ Ʉpaʉ yʉ ã.” Na yeri cʉ tʉpʉ aniri cʉ̃re canʉcʉbʉgorã na cãno to bairona cacatirãre bairo, “Na Ʉpaʉ yʉ ã,” na ĩricʉmi Dio cabai yajiricarã na cãnibato quena. Cacatirã jeto Diore canʉcʉbʉgorã ãma. Caria yajiricarã cayeri mana cʉ nʉcʉbʉgo majiquẽnama. To bairi na ãnana cabai yajiricarã anibana quena catirãma Dio tʉpʉ, na caĩwĩ Jesu saduceo majare.  {Apeye mʉjaare yʉ buiopa Dio yarã na cʉ catunu catiopere. Dio Moisépʉre cʉ caĩrica wame mʉja bue tʉgaricarã. 5Cabai yajirã catí tunurãpʉ canʉmoa cʉtiquẽna, camanapʉa cʉtiquẽna anigarãma. Dio tʉ macana ángel majare bairona cabairã anigarãma. 5cTo bairo cʉ na caĩ jeniñaro ocõo bairo na caĩ buiowĩ Jesu: —Baiquẽe. Dio Wadariquere mʉja api majiquẽe. Dio cʉ cáti majirije quenare mʉja majiquẽe. 9kNa nipetirã siete cãnacãʉpʉna cõre canʉmo cʉtibama. To bairo cabai yajiricarã catí tunurãpʉ ¿ni maca cõre co cʉ nʉmo cʉtibocʉti? Jesure cʉ caĩ jeniñawã. _7Na cabai yaji petiro bero to cõona na nʉmo cãnibataco co quena cabai yajiwõ yua. Z-Punaa mácʉna cʉ cabai yajiro bero cʉ bai cawapearicore canʉmocʉmi. Cʉ quena punaa mácʉna cabai yajiwĩ. Cabero na bairã quena to bairo jetona cõre nʉmo cʉtiba, punaa manana cabai yaji peticoama.  To bairi jã mena macana jĩcaʉ punaa siete cãnacãʉ cãma. To bairi cajʉgocʉ canʉmocʉmi. Punaa mácʉna cabai yajiwĩ. q[—Ʉpaʉ, Moisé tirʉmʉpʉ macacʉ ocõo bairi wame cʉ caĩ cũrica wamere mʉre jã jeniñapa: “Jĩcaʉ nʉmocʉti, punaa mácʉna cʉ cabai yajiro cʉ bai maca cʉ nʉmo cʉparo cʉ jʉgocʉ nʉmo cãnibatacore. Cõre cʉ canʉmocʉto bero na camacʉcʉto, ‘Cabai yajiricʉ ãnacʉ macʉ ãmi,’ cʉ ĩ tʉjʉgarãma,” caĩ cũñupi Moisé. T!Ti rʉmʉ cãnona saduceo maja Jesure cajeniñarã ejawã. Camaja bai yajiri bero tunu catíquẽnama, caĩ tʉgooñarã ãma saduceo maja. To bairi Jesu tʉpʉ atí, ocõo bairo cʉ cajeniñawã: To bairo na cʉ caboca ĩ yʉrijere caapi acʉawã. Api acʉari cʉ cabuti weocoama yua. La pregunta sobre la resurrección s_—Ʉpaʉ majuu Roma macacʉ cʉ cabaurije ã. Cʉ wame tuja, cʉ caĩwã. To bairo cʉ na caĩro: —Gobierno macacʉ ʉpaʉ cʉ ye cãnipere cʉ jooya. Dio ye mʉja cʉ cajenirije quenare cʉ cajoope ã, na caboca ĩwĩ Jesu. Ti cui cʉ̃re na caiñooro: —¿Ñamʉ cʉ cabaurije to bauti? ¿Ñamʉ wame to tujati ati cuire? na caĩ jeniñawĩ Jesu. )Caajiyari cui ʉparã ye cãnipe na cawapayepa cui uno yʉ iñooña, na caĩwĩ Jesu. To bairo cʉ caĩro caajiyari cuire ne, cʉ caiñoowã. DJesu maca rooro cʉ na cátigarijere tʉjʉ majicõari ocõo bairo na caĩwĩ: —¿Nope ĩrã, roorije Jesu cʉ ĩ bui cʉparo ĩrã yʉre mʉja jeniñati? Caĩto pairã mʉja ã. q[To bairi mʉ jeniñarã anaa jã baiwʉ. Roma macana ʉparã jãre carotirã niyeru jãre na cajenirijere nare jã cawapayepe ¿Dio cʉ rotibocʉti? cʉ caĩ jeniñawã fariseo maja, Herodere camairã na cajeniña roti jooricarã. *MTo bairi wadapeni yaparo na buerãre cajoowã, maca ʉpaʉ Herode — Roma macana na cacũricʉ ya poa macana mena, Jesure na cajeniña rotiyuparã. To bairi na cajeniña rotiricarã ocõo bairo cʉ caĩ jeniñawã Jesure: —Ʉpaʉ, cariape mʉ buionucu. Dio yere cariapena camajare cabuioʉ mʉ ã. “To bairona na yʉ caĩ buioro yʉ tutiborãma,” mʉ ĩ tʉgooñaquẽe. Camaja jĩcarore bairo na mʉ tʉjʉ. SCabero fariseo maja wadapenirã caneñapoyuparã. “Camajiriorijere cʉ mani cajeniñaro manire yʉ́ majiquẽcʉmi Jesu. To bairo cariape manire cʉ cayʉ majiquẽto, ‘Carooʉ ãmi, cabai buicʉcʉ ãmi Jesu,’ ʉparãre cʉ mani ĩ wadajãgarã.” To bairo dope bairo cʉ̃re na cajeniñape caame wadapeniñuparã. _7’To bairona ã Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie. capãarã ãma Dio cʉ capibatana. To bairo capãarã na cãnibato quena jĩcaarãacã ãma cʉ mena cãniparã cʉ cabejerã, caĩwĩ Jesu. El asunto de los impuestos  To bairi boje rʉmʉ ʉpaʉ cʉ paa coteri majare ocõo bairo na caĩñupʉ: “Cʉ ñeña. Cʉ wamori, cʉ rʉpori jiari jõ macapʉ canaitĩaropʉ cʉ rocacõaña. Topʉ seeto majuu tʉgooñarique pai otigʉmi popiye tamʉobacʉ,” caĩñupʉ maca ʉpaʉ. v e Cʉ tʉjʉ, ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: “¿Nope ĩi wamo jiarica boje rʉmʉ macaje jutii yʉ cawapaye bojabatajere jañaquẽcʉna mʉ atí?” cʉ caĩñupʉ ti maca ʉpaʉ. To bairo cʉ caĩro dope bairo caĩ yʉ́ majiquẽjupʉ. } s ’To bairi ʉpaʉ cajãa ejayupʉ, boje rʉmʉ cánare na tʉjʉ ejaʉ. Na tʉjʉ, wamo jiarica boje rʉmʉ macaje jutii cabero cabopacarã cʉ capiricarãre cʉ cawapaye bojabatajere jĩcaʉ cajañaquẽcʉre na watoapʉ catʉjʉyupʉ.   To bairo na cʉ caĩro maca recomaca cãni wãripʉ aá, noa na catʉjʉ bʉgarãre na capiyuparã. Caroorã, caroarã quena nipetirã noa na catʉjʉ bʉgarãre na capiyuparã. To bairo na cáto na ʉpaʉ ya wii boje rʉmʉ cʉ cáti wii cajirayupe.  } To bairi na pirãja maca recomaca cãni wãri noa cáaáteñarã mʉja catʉjʉ bʉgarãre,” na caĩñupʉ na ʉpaʉ. To bairo átiri aperã cʉ paa coteri majare ocõo bairo na caĩñupʉ tunu: “Yʉ macʉ cʉ cawamo jiari boje rʉmʉ macaje yʉ caquenoo yaparorije to cãnibato quena yʉ capibaena na majuuna atígaquẽjupa. To bairi ñuuquẽema. Na atíqueticõato yua. OTo bairo nare na cáto caʉpaʉ na punijini, tuti maca, cʉ polisía majare na joo, cʉ paa cotebojari majare cajĩaricarãre nare re roti, na ya maca macaje, na ye wiirire na cajoe rotiyupʉ yua. pYAperã ʉpaʉ cʉ capi rotibatana paa coteri majare na ñe, rooro na quẽ, na cajĩa recõañuparã. ucTo bairo cʉ caĩro cʉ capiricarãre na cabuiora aábajuparã tunu. Na capirije to cãnibato quena cáatígaquẽjuparã. Noo na cabooro maca cáaájuparã. Jĩcaʉ cʉ wejepʉ cáaájupʉ. Apeĩ cʉ apeye joorica wiipʉ cáaájupʉ. To bairo na cáatígaquẽto apii aperã cʉ paa coteri majare na caĩñupʉ tunu: “Yʉ capienare na buiorãja, ‘Mere ʉgariquere yʉ quenoo yaparowʉ. Wecʉa yʉ canuena caroaro caricʉnare jĩari yʉ quenoo yaparowʉ. Ʉgarique nipetiro yʉ quenoo yaparowʉ. Yʉ macʉ cʉ cawamo jiari boje rʉmʉ mere na tʉjʉra aparo,’ na ĩ buiorãja,” na caĩñupʉ cʉ paa coteri majare. _7To bairi quenoo jʉgoyeye yaparo ocõo bairo caĩñupʉ cʉ paa coteri majare: “Boje rʉmʉ yʉ capiena mere na aparo. Na pirãja.” To bairo cʉ caĩ jooricarã nare na cabuiobato quena cáatígaquẽjuparã.  —Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie jĩcaʉ macá ʉpaʉ cʉ cabairore bairona ã. Cʉ macʉ cʉ cawamo jiaro boje rʉmʉ cájupʉ. c AJesu na caĩ buionemowĩ, queti buio majiorica wamerire. Ocõo bairo na caĩ buionemowĩ: 0Y.To bairi Jesure cañegabama. Ñegabana quena ocõo bairo caame ĩwã: —Camaja, “Dio cʉ cajooricʉ ãcʉmi, Dio ye quetire cabuioʉ ãcʉmi,” cʉ ĩ tʉgooñama camaja. To bairi Jesure mani cañeata rooro mani átiborãma, caame ĩwã. To bairi camajare uwibana cʉ cañequẽma mai. -Sacerdote maja ʉparã, fariseo maja to bairo cʉ caĩ queti buio majiori wamerire apirã, “Manirena ĩimi,” caame ĩwã. xi,Ʉ̃taa, mʉjaare yʉ caĩetopʉre noa capʉga tu roca cumurãre na õwa pecoaboro. Tia na bui to caroca pearo na roca mʉto recõagaro, na caĩwĩ Jesu, cʉ̃re catʉjʉ rocarã na majuuna na capopiye tamʉopere na ĩ buioʉ jʉgoyeyei. ~9+—To bairi ocõo bairi wame cariape mʉjaare yʉ ĩ: Dio ye, Ʉpaʉ cʉ cãnie quetire mʉjaare cʉ cacũbatajere mʉja emari, aperã macare na joogʉmi caroaro cʉ caboorijere cátiparã macare. Na maca weje macaje caricacʉto cʉ yere cajooparãre bairo caroaro átigarãma. ~}Q||{{zz:yPxw9vvtsrqqeppbn|m+ljihgfTe|dKc\cK``_^^+];\}[ZZYXmWyVUU{T5SmSRDQPPOlNN@MLLJJ~IZGGnGF[EECCBSA@??/==  o Q g fo8,QPilato ¿dope bairo yʉ ácʉati Jesure? cʉ caĩ tʉgooñari paʉna sacerdote maja ʉparã, aperã cabʉcʉrã to cãna paarãacãre ocõo bairo Pilatore cʉ caĩ rotiyuparã: —“Cʉ buuya Barrabáre. Jesu macare cʉ jĩa rotiya,” cʉ ĩña Pilatore, na caĩñuparã to cãnare. fEPilato camajare cʉ cabejeri arʉapʉ caruii cãñupʉ. Topʉ cʉ caruiri paʉna cʉ nʉmo ocõo bairo cʉ caĩ jooyupo: “Jĩ caroorije cátiquetacʉre rooro cʉ átiqueticõaña. Mepʉ macá ñamire rooro yʉ quẽguewʉ cʉ cabairijere. Rooro yʉ tamʉo tʉgooñawʉ, cʉ cabairijere quẽguebaco,” cʉ caĩ jooyupo co manapʉ Pilatore. b=To bairona na caĩ jeniñañupʉ, Jesure cʉ tutibana cʉ̃re yʉ jĩa rotima ĩi. NTo bairi Pilato cʉ tʉpʉ caneñaporãre ocõo bairo na caĩ jeniñañupʉ: —¿Ni macare cʉ yʉ cabuuro mʉja booti? ¿Barrabá macare o Jesu, Cristo na caĩire? na caĩ jeniñañupʉ Pilato. To bairi ti paʉ cãno preso na cajooricʉ cãñupʉ jĩcaʉ Barrabá cawamecʉcʉ, camaja nipetirã caroorije cʉ cátajere na camajii.  To cãnacã cʉma ti boje rʉmʉ cãno nii camaja na caboʉre preso cãcʉre cabuunucuñupʉ Pilato, Roma macacʉ ʉpaʉ. nUTo bairo Pilato cʉ caĩro apibacʉ quena, “Jocarã yʉ ĩma,” cʉ caĩ yʉquẽjupʉ Jesu. To bairo cʉ cayʉquẽto Pilato caacʉa tʉjʉyupʉ. Dope bairo caĩ tʉgooña majiquẽjupʉ. Jesús es sentenciado a muerte ]3 To bairo Jesure, “Rooro átinucumi,” cʉ na caĩ wadajãrijere apii ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Pilato Jesure: —¿Nope ĩi capee roorije mʉre na caĩrijere mʉ yʉgaquẽeti? cʉ caĩñupʉ Pilato Jesure. /W To bairi sacerdote maja ʉparã, cabʉcʉrã carotirã seeto cʉ cawadajãñuparã Pilatore. Seeto na cawadajãrije to cãnibato quena Jesu na cayʉquẽjupʉ. J   To bairi Jesure Roma macacʉ gobiernore carotibojaʉ Pilato tʉpʉ cʉ cañe aájuparã. To bairi Pilato Jesure cʉ tʉjʉʉ ocõo bairo cʉ caĩ jeniñañupʉ: —¿Judío maja ʉpaʉna mʉ ãti mʉa? cʉ caĩ jeniñañupʉ Pilato. To bairo cʉ caĩ jeniñaro: —Mʉ caĩrore bairona yʉ ã, cʉ caĩñupʉ Jesu. f E Ríi jotʉri weri majocʉ cʉ caríi jeeri tucũrore to cõo wapayegarãma, Dio yʉ cʉ caĩ buio jʉgoyeyericarore bairona átigarãma, caĩ ucayupi Dio ye quetire buiori majocʉ tirʉmʉpʉ macacʉ. Jesús ante Pilato  - To bairo cabairije Dio ye quetire buiori majocʉ Jeremía tirʉmʉpʉ macacʉ ocõo bairo cʉ caĩ buio jʉgoyeyericarore bairona cabaiyupa:Niyeru cuiri treinta cuiri caajiyarijere Israel maja, “To cõo jã wapayegarã,” na caĩ cũrique cõo wapayegarãma. To bairi yucʉ quena ti paʉ camajocʉre cajĩarique cawapacʉti tucũro aniri camajocʉ rií tucũro cawamecʉti paʉ ã ti paʉ. x iTo bairo ame ĩ wadapeni, jĩca yepa na cawapayepe caame wadapeni quenooñuparã, apero macana na cabai yajiro na cayaa repa yepa. To bairi jĩca paʉ carupa tucũrore ríi jotʉrire cawei ríire cʉ cajeeri tucũro cawapayeyuparã. To bairi cʉ̃re na cawapayebatajere Judas cʉ care bate cũro tʉjʉri cajeeyuparã sacerdote maja ʉparã ti cuirire. Tiere jee, ocõo bairo caame ĩñuparã: —Atie niyeru camajocʉ cʉ̃re na cajĩarique wapa ã, cʉ rií wapa. To bairi Dio wii macaje niyeru cajañari patapʉ cajã rotiquetipe ã. ¿Dope bairo mani ánaati atie niyerure to roque? caame ĩ wadapeniñuparã yua. "=To bairo cʉ na caĩro apii Dio wiipʉ aá, care bate cũcõañupʉ cʉ̃re na cajoobatajere caajiyari cuirire. Re bate cũ, cáaácoajupʉ. Aá, cʉ wamʉa jia tu bio, yucʉpʉ wamʉ aá, cayapa carʉpʉpʉre jia tu, bapa roca yo aá átiri cʉ majuuna cajĩa yajicoajupʉ. wg—Rooro yʉ wadajãrajawʉ. Caroorije cátiquẽcʉrena mʉjaare yʉ joowʉ mʉja cajĩapaʉre, na caĩbajupʉ Judas. To bairo na cʉ caĩro: —Jãrã ñe wapa maa. Mʉ majuuna bai tʉgooñaña ti wamere, cʉ caĩñuparã Judare.  Judas, Jesure catʉjʉ tutirã cʉ̃re na ñeato ĩi na cawadajãricʉ Jesure na cajĩagaro tʉjʉʉ, “Rooro cʉ yʉ wadajãrajawʉ,” caĩ tʉgooñarique paiyupʉ. To bairo rooro tʉgooñarique pai, niyeru treinta cuiri caajiyari cuiri cʉ̃re na cawapayebatajere catunuo joogabajupʉ. To bairi sacerdote maja ʉparã, aperã cabʉcʉrã judío majare carotirã tʉpʉ aá: +OWadapeni yaparo Jesu wamorire jia tu, cʉ cañe aájuparã Pilato cawamecʉcʉ tʉpʉ. Roma macacʉ gobiernore carotibojaʉ cãñupʉ Pilato. La muerte de Judas t cCabero cabujuri paʉ caejaro sacerdote maja ʉparã nipetirã aperã cabʉcʉrã judío majare carotirã mena caneñapoyuparã. Neñapo, jĩcaro mena tʉgooñari romano maja ʉparãre Jesure nare na cajĩa rotipere cawadapeniñuparã. +OKTo bairo ãbocʉ cʉ cawadarijere apiri Pedro catʉgooña bʉgayupʉ. “Ãbocʉ cʉ cawadaparo jʉgoye itiani, ‘Jesure cʉ yʉ majiquẽe,’ na mʉ ĩtogʉ,” Jesu cʉ caĩriquere catʉgooña bʉgayupʉ. Tʉgooña bʉga, buti, seeto caotiyupʉ Pedro tʉgooñarique pairique mena.W'JTo bairo cʉ na caĩro roorije na ĩri ocõo bairo na caĩñupʉ: —Cʉ yʉ majiqueti majuucõa jĩire, Dio mena mʉjaare yʉ ĩ, caĩtoyupʉ Pedro. To bairo cʉ caĩrona ãbocʉ cawadacoajupʉ yua. ~uIPetoacã bero aperã to catʉjʉnucurã Pedro tʉpʉ atí, ocõo bairo cʉ caĩñuparã aperã to catʉjʉnucurã: —Mʉ quena Jesu mena macacʉ mʉ ãnacʉ, jocarã mee jã ĩ. Mʉ cawadarijepʉre jã api maji, Pedrore cʉ caĩñuparã. {HTo bairo co caĩro apii caĩtoyupʉ Pedro tunu: —Dio mena yʉ ĩ, jĩire cʉ yʉ majiquẽe, caĩtoyupʉ Pedro tunu. q~[GTo bairo ĩ yaparo wii na cajanijã amojorerica janiro jopepʉ cáaájupʉ. Topʉ catʉjʉnucuñupʉ. Topʉ cʉ catʉjʉnucuro apeo cʉ tʉjʉri ocõo bairo caĩñupo to cãnare: Jĩ quena Jesu Nasaré macacʉ menana cãninucuwĩ. }FTo bairo co caĩro apii: —Yʉ aniquẽe. Mʉ caĩri wamere yʉ majiquẽe, caĩñupʉ Pedro to cãna nipetirã na caapijoropʉ. |wETo bairo rooro Jesure na caĩ ani paʉna Pedro macá yepapʉ caruiyupʉ. Topʉ cʉ caruiro jĩcao ti wiipʉ paa coteri majoco cʉ tʉpʉ atí, ocõo bairo cʉ caĩñupo Pedrore: —Mʉ quena Jesu Galilea yepa macacʉ mena mʉ cãninucuwʉ. -{SD—¿Ni maca mʉre cʉ baperi? Dio cʉ cajooricʉna mʉ cãmata jã ĩ bʉgaya, camajii mʉ cãmata, cʉ caĩ epeyuparã Jesure. Pedro niega conocer a Jesús izKCTo bairo ĩrã, jĩcaarã to catʉjʉnucurã cʉ riyare caʉco eo bate tuyuparã Jesure yua. Aperã na wamori mena cʉ cañojeñuparã. Aperã juti ajero mena cʉ riyare biperi, cʉ bape, ocõo bairo cʉ caĩñuparã: eyCB¿Dope bairo cʉ̃re mʉja tʉgooñati? caĩñupʉ Caifá sacerdote maja ʉpaʉ cʉ ya wiipʉ caneñaporãre. To bairo cʉ caĩro: —Cʉ cajĩa rocacõape ã, to bairije Diore rooro cʉ caĩeje wapa, cʉ caĩñuparã. Ix ATo bairo Jesu cʉ caĩro apii cʉ majuuna cʉ jutii cabui macajere catʉ̃ga wooyupʉ Caifá, cʉ caapi punijinirijere iñoʉ: —Nope ĩrã caroorije cʉ cáti buicʉtiere aperã cabuioboparãre na mani jeniñanemoquẽna. Rooro Diore cʉ caĩrijere mʉja apiwʉ mere, “Dio Macʉna yʉ ã,” cʉ caĩtorijere. >wu@To bairo cʉ caĩ jeniñaro: —Cʉna yʉ ã mʉ caĩrore bairona. Cariape mʉjaare yʉ ĩ. Dio cʉ cajooricʉ aniri ape rʉmʉripʉ cʉ tʉna ruiri cʉ mena carotii yʉ anigʉ. Ati yepapʉ yʉ rui atígʉ bujeri bʉrʉri watoapʉ. To bairo cáacʉ́re yʉre mʉja tʉjʉ mʉgojogarã, caĩñupʉ Jesu. :vm?Jesu maca cʉ caĩ yʉquẽjupʉ. To bairi Caifá cʉ caĩnemoñupʉ tunu: —Dio to cãnacã rʉmʉ cãnicõa aninucuʉ cʉ carotiro mena mʉ yʉ buio roti jãre. Cariapena jãre ĩ buiocõaña. Tirʉmʉpʉ macana Dio ye quetire cabuio jʉgoyeyericarã, “Atígʉmi jĩcaʉ Cristo na caĩi Dio cʉ cajoʉ,” caĩ ucayupa. To bairo Dio cʉ cajoʉ na caĩricʉna, ¿Dio Macʉna mʉ ãti? Jesure cʉ caĩ jeniñañupʉ Caifá. au;>To bairo na caĩrijere apii sacerdote maja ʉpaʉ Caifá cawamecʉcʉ wamʉnʉca, ocõo bairo caĩñupʉ Jesure: —¿Nare mʉ yʉgaquẽeti? ¿Dope bairo ĩrã na ĩti mʉre? Jesure cʉ caĩ jeniñabajupʉ Caifá. Zt-=—Ani cʉ caĩriquere jã caapiwʉ. “Dio ya wiire yʉ we rocagʉ. We rocabacʉ quena itia rʉmʉ bero yʉ wajoa nʉcogʉ ape wiire yʉ camajirije mena tunu,” caĩwĩ Jesu, caĩñuparã na pʉgarã. s To bairo cʉ cabairo sacerdote maja ʉparã, aperã carotirã topʉ caneñaporã, ¿di wame caroorije cʉ cájupari? caĩ wadapeni macabajuparã. ¿Dope bairo cʉ cátaje wapa cʉ mani jĩarãati? ĩrã caame jeniñabajuparã. :qm:Pedro maca cayoaropʉ catʉjʉ ʉja aájupʉ. Sacerdote maja ʉpaʉ ya wii macá yepapʉ eja, caruiyupʉ Pedro ti wiire cacoterã mena, ¿dope bairo to bairoati? ĩ tʉjʉgʉ. Rp9To bairi Jesure cʉ ñe aána cane ejayuparã sacerdote maja ʉpaʉ majuu ya wiipʉ, Caifá cawamecʉcʉ tʉpʉ. Topʉ caneñapoyuparã judío majare cabuerã, aperã cabʉcʉrã carotirã mena. ;oo8Dio ye quetire cabuioricarã tirʉmʉpʉ macana na caĩ ucariquere bairona yʉre mʉja áa. “Na caĩ buio jʉgoye yeriquere bairona jã áa,” ĩ majiquetibana quena to bairona yʉre mʉja áa, caĩwĩ Jesu. Ti paʉna cʉ buerã Jesure cʉ jã caruti weo peticoapʉ. Jesús delante de la Junta Suprema an;7To bairo cʉ ĩ, camaja paarãacã cʉ̃re cañerã ejaricarãre ocõo bairo na caĩwĩ Jesu: —¿Nope ĩrã jarerica pãiri mena, yucʉ rʉcari mena caroaro wamooricarã jee rutiri majocʉre ánare bairona yʉre mʉja ñerã ejati? To cãnacã rʉmʉ Dio wiipʉ camajare yʉ cabuiorije to cãnibato quena yʉre mʉja cañequetinucuwʉ. Xm)6To bairo to cãnibato quena cʉ yʉ jeniquẽe. Yʉre ñerã Dio ye quetire buiori maja tirʉmʉpʉ macana na caĩ ucaricarore bairona yʉre átigarãma. Dio cʉ caĩ cũrica wamere bairona yʉre átigarãma ati maja. To bairona caĩwĩ Jesu sacerdote maja ʉpaʉ capaabojari majocʉre cʉ amoorore Pedro cʉ capa ta ñooro tʉjʉri. @ly5¿Dio yʉre cʉ cátinemo majirijere mʉ tʉgooñaquẽeti? Yʉ Pacʉre cʉ yʉ cajeniata ángel maja capãarã majuu yʉre camotaboja rotii, na jooboʉmi. ¿Tiere mʉ majiquẽeti? 8ki4To bairo cʉ cáto ocõo bairo cʉ caĩwĩ Jesu: —Mʉ jarerica pãi quenoo cũña. Noa jarerica pãi mena caame quẽrãre na jĩagarãma aperã tunu jarerica pãi menana. Aj{3To bairo cʉ na cañeri paʉna Jesu mena macacʉ jĩcaʉ jarerica pãire tʉ̃ga we roca joo átiri sacerdote maja ʉpaʉ capaabojari majocʉre, cʉ amoorore capa ta ñoocõa joowĩ. Ri2To bairo cʉ cáto: —¿Ñeere átii acʉ́ mʉ atí, Judas? cʉ caĩ jeniñawĩ Jesu Judare. Jesure cʉ catʉjʉ teerã na cajooricarã Judas cʉ capabarioro tʉjʉrã cʉ cañewã Jesure yua. /hW1To bairo Judas na cʉ caĩ buio jʉgoye yericarore bairona cámí. To bairi Jesu tʉpʉ atí: —¡Mʉ anibapari, Ʉpaʉ! cʉ jeniñari cʉ capabariowĩ Judas. g0Na caejaparo jʉgoye Judas na caĩ buio jʉgoyeyeyupʉ cʉ cajʉgo aánare, Jesure na catʉjʉ majiparore bairo ĩi: —Jesu cʉ cãni paʉpʉ ejaʉ cʉ yʉ pabario jeniñagʉ. To bairo cʉ yʉ cáto tʉjʉrã cʉ mʉja ñegarã, na caĩ buio jʉgoyeyeyupʉ Judas. >fu/To bairo Jesu cʉ caĩ ãnona caejawĩ Judas yua, jã mena macacʉ cãnibatacʉ. Na cajʉgo ejawĩ Judas aperã camaja capãarãre jarerica pãiri, yucʉrire cacʉgorã, caroaro wamooricarã mena. Sacerdote maja ʉparã, aperã cabʉcʉrã judío majare carotirã Jesure cʉ na cañe rotiricarã cãma. !e;.Yopiya. Jitá. Mere ejatʉgami yʉre cañe rotii, yʉ mena macacʉ cãnibatacʉna, na caĩñupʉ Jesu na itiarãre Pedro jãare. Llevan preso a Jesús ldQ-Ĩ jeni yaparo catunucoajupʉ Pedro jãa tʉpʉ. Na tʉpʉ eja, ocõo bairo na caĩñupʉ: —To cõona caniña. Dio rooro yʉ catamʉopere yʉre cʉ cacũrica paʉ majuu ejatʉga mere. Caroorãre yʉ jooma, cʉ ñeña ĩrã. fcE,To bairona nare aáweocõari tunu, na jʉgoyeacã to bairona Diore cajeni nʉcʉbʉgoyupʉ. Vb%+Diore cʉ cajenitoye Pedro jãa cacanicoajuparã tunu, wʉgoa to caejaro maca. To bairi Jesu Diore ĩ jeni yaparo catunucoajupʉ Pedro jãa tʉpʉ. Tunu eja, na cacani cuñaro na catʉjʉyupʉ tunu. ^a5*To bairo na ĩ, cʉ caĩricarore bairona Diore cajeni nʉcʉbʉgoʉ aájupʉ tunu: —Caacʉ, atie yʉ capopiye tamʉope yʉre mʉ canetoo bojagaquẽpata mʉ caboorije maca to baiato, caĩ jeniñupʉ tunu. m`S)Caniquẽnana cotecõaña. Diore cʉ jeniya, Sataná cʉ caboorije macare jã áti wadajãremi ĩrã. Mʉja yeripʉre yʉ mʉja cáaá weogaquẽtie to cãnibato quena mʉja rupaʉri macare mʉja ocabʉtiquẽe, na caĩñupʉ. a_;(Diore jeni yaparo tunu aá, cʉ buerãre catʉjʉyupʉ cacani cuñarãre. Cacani cuñarãre na tʉjʉ, ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Pedrore: —¿Jĩca hora yoaroacã meena caniquẽnana mʉja cote majiquẽeti? >^u'To bairo na ĩ, na jʉgoyeacã aá, yepapʉ mubia cumu eja, ocõo bairo caĩ jeniñupʉ Diore: —Caacʉ, yʉ capopiye tamʉope mʉ cabooata to cabaiquẽto ája. Mʉ jeto mʉ maji. Yʉ maca yʉ capopiye tamʉope yʉ cabooquẽtie to cãnibato quena mʉ caboorije maca to baiato, caĩ jeniñupʉ Diore. .]U&To bairo tʉgooñarique pairi ocõo bairo na caĩñupʉ: —Yʉ bai yajicoabo seeto tʉgooñarique pai netobacʉ. Atona yʉ coteya caniquẽnana, na caĩbami Jesu. \9%To bairo ĩ, na capi aámi cʉ mena Pedrore, Sebedeo punaa na pʉgarã quenare. Topʉ aá, seeto majuu tʉgooñarique pai cayapapua jʉgóyupʉ. d[A$To bairi Jesu mena jã caejawʉ Getsemaní na caĩri paʉpʉ oterica paʉ. Jã caejaro cʉ buerãre ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu: —Atona rui coteya i paʉpʉ Diore yʉ cajeni nʉcʉbʉgoʉ aátoye, jã caĩwĩ. ~Zu#To bairo cʉ caĩro: —Mʉ mena yʉre na cajĩa rocarije to cãnibato quena, “Jesure yʉ majiquẽe,” yʉ ĩqueti majuucõagʉ, cʉ caĩwĩ Pedro. Aperã cʉ buerã nipetirã to bairo jeto jã caĩwʉ Jesure. Jesús ora en Getsemaní ZY-"To bairo cʉ caĩro: —Cariape mʉ yʉ ĩ. Ati ñamina cabujuri paʉ jʉgoye ãbocʉ cʉ cawadaparo jʉgoye itiani, “Cʉ yaʉ mee yʉ ã, cʉ yʉ majiquẽe,” mʉ ĩtogʉ, cʉ caĩwĩ Jesu Pedrore. AX{!To bairo jã cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩwĩ Pedro: —Aperã nipetirã uwibana mʉre na caruti aáweorije to cãnibato quena yʉ ruti aáweoquetigʉ yʉa, cʉ caĩwĩ Pedro. W/ Cariacoatacʉ anibacʉ quena yʉ catí tunucoagʉ. Catí tunu, mʉja jʉgoye yʉ aágʉ Galilea yepapʉ, mʉjaare yuʉ aácʉ, jã caĩwĩ Jesu. VyJã cáaáto ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu: —Uwibana ati ñamire yʉre mʉja ruti aáweo peticoagarã. To bairona cabaipere caĩ ucayupi tirʉmʉpʉ macacʉ Dio wadarica tutipʉ: “Oveja Ʉpaʉre cʉ jĩagarãma. Cʉ na cajĩaro oveja aá bategarãma,” caĩ ucayupi. To bairo na cáaá baterore bairona mʉja quena rutiri mʉja aá bategarã yʉre na cajĩaro, uwibana. eUCCabero Diore jã cawariñuu bajawʉ. Baja yaparo Olivo na caĩricʉpʉ jã cáaápʉ. TCariape mʉjaare yʉ ĩ. Atie ʉje miji wẽ rica ocore yʉ etinemoquetigʉ yʉ Pacʉ Ʉpaʉ yʉre cʉ cajõoparo jʉgoye. Mʉja mena yʉ etinemogʉ ti rʉmʉ Ʉpaʉ yʉ cãnopʉ, jã caĩ buiowĩ Jesu cʉ buerãre. Jesús anuncia que Pedro lo negará S1Atie yʉ rií ã. Yʉ rií re yajigʉ, camaja capaarã caroorije na cátiere na wapayebojaʉ. To bairo yʉ carií re yaji wapayebojaro camaja caroorije na cátajere majiriogʉmi Dio cʉ̃re cajeni nʉcʉbʉgorãre. To bairo mʉjaare yʉ caĩ cũri wamere tʉgooñari etiya. RCabero etirica bapare ne, Diore cajeni nʉcʉbʉgowĩ Jesu tunu. Jeni nʉcʉbʉgo, jãre joo: —Mʉja nipetirã etiya mʉjaa. FQJã caʉgari paʉna Jesu jĩca pãre ne, Diore cʉ cajeni nʉcʉbʉgowĩ. Jeni nʉcʉbʉgo, pan pe bate, jãre cajoowĩ cʉ buerãre. —Atiere ne ʉgaya. Yʉ rupaʉ ã, jã caĩwĩ. \P1To bairi Judas, Jesure catʉjʉ teerãre cawadajãpaʉ cʉ quena Jesure ocõo bairo caĩ jeniñawĩ: —¿Yʉna yʉ baiquetibacʉati? To bairo cʉ caĩ jeniñaro: —Mʉna mʉ ã, cʉ caĩwĩ Jesu Judare. OYʉ cabaipe tirʉmʉpʉ Dio ye quetire cabuioricarã na caĩricarore bairona cabaipaʉ yʉ ã. To bairo cabaipaʉ yʉ cãnibato quena rooro majuu baigaro cʉ̃re yʉ catʉjʉ tutirãre yʉre cʉ cawadajãrije wapa. Cʉ cabuiaquẽpata ñuucõaboricaro cʉ̃re. N{To bairo cʉ jã caĩ jeniñaro: —Yʉ mena jotʉ bapa cayoje ʉgaʉ ãmi yʉre catʉjʉ teerãre cawadajãpaʉ. BM}To bairo jãre cʉ caĩro seeto jã catʉgooñarique paiwʉ. To bairo tʉgooñarique pairã: —¿Yʉna yʉ baiquetibacʉati? To cãnacãʉna cʉ̃re jã caĩ jeniña peticoapʉ. =LsJã caʉga ruiri paʉna ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu: —Jĩcaʉ mʉja mena macacʉ yʉre catʉjʉ teerãre yʉre wadajãgʉmi, yʉre na ñeato ĩi. Cariape mʉjaare yʉ ĩ buio. OKCanaiori paʉ cãno cʉ buerã jã mena caʉga ruiwĩ Jesu yua. mJSTo bairi aá, cʉ caĩrore bairona jã cápʉ́. Topʉ pascua jã caʉgapere jã caquenoowʉ. xIiTo bairo cʉ jã caĩ jeniñaro: —Macapʉ aánaja jĩcaʉ mʉjaare yʉ caĩi ya wiipʉ. Cʉ ya wiipʉ ejarã, ocõo bairo cʉ̃re mʉja ĩgarã: “Manire cabuei mʉre ĩ joomi. ‘Dio rooro yʉ catamʉopere yʉre cʉ cacũrica paʉ ejatʉga mere. Yʉ buerã mena mʉ ya wiipʉ pascua macajere caʉgaparã jã ã,’ mʉ ĩ joomi manire cabuei,” cʉ ĩña. H9Cabero pascua boje rʉmʉ pan cawauorije caajuya manie judío maja na caʉga jʉgori rʉmʉ cãmʉ yua. To bairi Jesu buerã cʉ tʉpʉ atí, cʉ jã caĩ jeniñawʉ: —¿Noopʉ pascua macaje mʉ caʉgapere jã caquenoo jʉgoyeyepe mʉ booti? cʉ̃re jã caĩ jeniñawʉ. pGYCʉ na cajooro bero, Jesure na ñeato ĩi nare cʉ cabuioparore cacoteyupʉ Judas. La Cena del Señor #F?Na tʉpʉ aá: —¿Noo cõo yʉ mʉja wapayebocʉti, Jesure na ñeato ĩi mʉjaare yʉ cabuioata? na caĩ jeniñañupʉ Judas. To bairo na cʉ caĩ jeniñaro treinta cuiri caajiyari cuiri cõoña, cʉ cajooyuparã, bapari cãnacã muipu camajocʉ cʉ capaa wapatarije cõo majuu. EwCabero Judas Iscariote cawamecʉcʉ Jesu buerã mena macacʉ jĩcaʉ sacerdote maja ʉparã tʉpʉ cáaájupʉ. D Cariape mʉjaare yʉ ĩ: Ati yepa nipetiropʉ yʉ ye quetire cabuio teñarã yʉre co cátaje quenare buiogarãma. Yʉre co cátajere majiritiquetigarãma. Cabero macana quena caroaro yʉre co cátajere ame buiogarãma, jã caĩwĩ Jesu. Judas traiciona a Jesús C To bairi atie caroa cajʉti ñuurijere yʉre pio peómo, yʉ cabai yajiro bero yʉ rupaʉ na cayaaparo jʉgoye na cátipere iñoo. B Cabopacarã mʉja tʉpʉ anicõa aninucugarãma mʉja caboori paʉ na mʉja cátinemoparã. Yʉ maca mʉja mena yoaro yʉ aniquetigʉ. A To bairo jã caame ĩrijere majiri, ocõo bairo jã caĩwĩ Jesu: —¿Nope ĩrã cõre mʉja ĩ patowãcooti? Caroaro yʉre áamo. @) Aperãre co cajoata pairo majuu wapa jooboricarãma. Niyeru na cawapayeboriquere cabopacarãre na cajoope pairo aniboricaro, jã caame ĩwʉ. 6?eTo bairo co cáto tʉjʉrã Jesu buerã jã capunijini tʉgooñawʉ cõre: —¿Nope ĩo to bairo pairo majuu cawapa pacarije to cãnibato quena cawatoana co pio recõati? >wTo bairi Simón ya wiipʉ Jesu cʉ caʉga ruiro jĩcao cãromio cʉ tʉpʉ caejawõ. Caneamó carupa rʉ alabastro cawamecʉti rʉ werica rʉ caroaro cajʉti ñuurije, pairo cawapacʉtie cajañari rʉ. Tiere neatí, Jesu rʉpoare capio peówõ. |=qBetania na caĩri macapʉ Simón cawamecʉcʉ ya wiipʉ cãmi Jesu yua. Simón caajeri boaʉ cãnacʉ cãmi. <<q“Cʉ ñebana quena boje rʉmʉ cãno cʉ̃re mani ñequẽna. Camaja capaarã catʉjʉra ejarã cʉ mairã mani awaja tutiborãma,” caame ĩñuparã. Una mujer unge a Jesús f;ECaifá ya wiipʉ neñapo, yajioropʉ Jesure ñeri cʉ na cajĩapere caame wadapeniñuparã. D:Ti paʉ cãno majuu sacerdote maja ʉparã, aperã cabʉcʉrã judío majare carotirã caneñapoyuparã. Sacerdote maja ʉpaʉ majuu Caifá cawamecʉcʉ ya wiipʉ caneñapoyuparã. B9}—Pʉga rʉmʉ bero pascua na caĩri boje rʉmʉ anigaro, mere mʉja maji, mani ñicʉ jãare Ejiptopʉ capopiye tamʉorãre Dio na cʉ canetoo bojariquere mani catʉgooñapa rʉmʉ. Ti boje rʉmʉ cãno yʉre ñegarãma. Yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ papua jĩaña ĩrã yʉre ñegarãma, jã caĩwĩ Jesu. R8 Tiere jã ĩ buio yaparo cʉ buerãre ocõo bairo jã caĩ buiowĩ Jesu: L7.To bairi to cãnacã rʉmʉ popiye na catamʉori paʉpʉ aágarãma. Yʉ yarã, caroarã Dio cʉ caĩ tʉjʉrã maca cʉ tʉpʉ to cãnacã rʉmʉ wariñuu anicõagarãma, jã caĩwĩ Jesu.U6#-To bairo yʉ na caĩro ocõo bairo na yʉ ĩgʉ: “Cariape mʉjaare yʉ ĩ. Jĩcaʉ yʉ yaʉ cawatoa cãcʉ quenare caroare cʉ átinemoquetiri yʉpʉre átinemoquẽna mʉja cápʉ́,” na yʉ ĩgʉ. p5Y,To bairo na yʉ caĩro ocõo bairo yʉre ĩgarãma: “Ʉpaʉ, ¿di paʉ uno ñigo ria, oco etiga, aperopʉ cãnacʉ jã ya macapʉ eja, jutii cʉgoqueti, ria, presopʉ ani, mʉ cabairo mʉre jã cátinemoqueti?” yʉ ĩgarãma. 64e+Aperopʉ cãnacʉ mʉja ya macapʉ yʉ caejaro, ‘Jã tʉpʉ ãña,’ yʉre mʉja caĩquẽpʉ. Yʉ cajutii cʉgoquẽto yʉre mʉja cajooquẽpʉ. Yʉ cariaro yʉre mʉja catʉjʉra ejaquẽpʉ. Presopʉ yʉre na cajooro yʉre mʉja cátinemorã ejaquẽpʉ,” na yʉ ĩgʉ cacõ nʉgoa cãnare. d3A*Yʉ cañigo riaro yʉre mʉja canuquẽpʉ. Yʉ caoco etigaro yʉre mʉja catĩaquẽpʉ. l2Q)’Na ĩ yaparori bero ocõo bairo na yʉ ĩgʉ cacõ nʉgoa cãna macare: “Dio cʉ capopiyeyeparã mʉja ã. To bairi aánaja peropʉ cayatiqueti peropʉ. Sataná cʉ yarã wãtia menare na yʉ carepa peropʉ aánaja. M1(To bairo yʉre na caĩ jeniñaro ocõo bairo na yʉ ĩgʉ: “Cariape mʉjaare yʉ ĩ. Yʉ yarã cawatoa cãna quenare caroare na átinemori yʉpʉre átinemorã mʉja cápʉ́,” na yʉ ĩgʉ. *0M'¿Di paʉ uno mʉ cariaro mʉre jã catʉjʉra ejayupari? ¿Di paʉ uno presopʉ mʉre na cajooro mʉre jã cátinemorã ejayupari?” yʉre ĩ jeniñagarãma. :/m&¿Di paʉ uno aperopʉ cãnacʉ jã ya macapʉ mʉ caejaro, ‘Jã tʉpʉ ãña,’ mʉre jã caĩñupari? ¿Di paʉ uno cajutii cʉgoquẽcʉ mʉ cãno mʉre jã cajooyupari? l.Q%To bairo na yʉ caĩro ocõo bairo yʉ ĩgarãma ti nʉgoa cãna caroarã Dio nare cʉ caĩ tʉjʉrã: “Ʉpaʉ, ¿di paʉ uno mʉ cañigo riaro mʉre jã canuñupari? ¿Di paʉ uno mʉ caoco etigaro mʉre jã catĩañupari? H- $Yʉ cajutii cʉgoquẽto yʉ mʉja cajoowʉ. Yʉ cariaro yʉ mʉja catʉjʉra ejawʉ. Aperã presopʉ yʉ na cajooro yʉ mʉja cátinemorã ejawʉ,” na yʉ ĩgʉ yʉ riape nʉgoa cãnare. H, #Yʉ cañigo riaro ʉgariquere yʉ mʉja cajoowʉ. Yʉ caoco etigaro yʉ mʉja catĩawʉ. Apero macacʉ yʉ cãnibato quena mʉja ya maca yʉ caejaro, ‘Jã tʉ ãña,’ yʉ mʉja caĩwʉ. '+G!To bairona yʉ yarãre na beje cũ átiri, Ʉpaʉ aniri cariape nʉgoa cãnare ocõo bairo na yʉ ĩgʉ: “Adʉja. Yʉ Pacʉ caroaro wariñuurique mʉjaare joogʉmi. Tirʉmʉpʉ ati ʉmʉrecoo nemoopʉ cʉ cáti jʉgori paʉpʉna cʉ tʉpʉ cãni wariñuuparãre cacũñupi mʉjaare. *"M)Ocõo bairo jã caĩ buiowĩ Jesu tunu: —Camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ aniri ati yepapʉ yʉ tunu atígʉ, camaja nipetirãre na rotigʉ. Dio tʉ macana mena, yʉ caaji baterije mena yʉ tunu atígʉ. To bairi camaja Ʉpaʉ majuu aniri yʉ tʉpʉ yʉ caruiri paʉpʉ yʉ jee neogʉ camaja nipetirãre, to cãnacã poa macanare. Na jee neo, yʉ riape na catʉjʉnucuro yʉ yarãre na yʉ bejegʉ, yʉre caapiʉjaquẽnare na cũri. Nuricarã cacʉgoʉ ovejare cariape nʉgoa na beje cũ, cabra na caĩrãre cacõ nʉgoa maca na cʉ cabeje cũrore bairona na yʉ beje cũgʉ. ( k'OTo bairi yʉre capaabojari majocʉ cãnibatacʉ cañuuquẽcʉre cʉ ñeri macapʉ canaitĩaropʉ cʉ rocacõaña. Topʉ tʉgooñarique pai otigʉmi seeto majuu tamʉobacʉ, jãre caĩ buiowĩ Jesu. El juicio de las naciones -&STo bairi ni ũcʉ cʉ cacʉgorije mena caroaro cátacʉre netobʉjaro cʉ yʉ joogʉ. To bairi pairo cʉgogʉmi. Apeĩ maca caroaro cátiquetacʉ aniri cʉ cacʉgobatajere rooro cáti rericʉ maca cʉgoquetigʉmi. To bairi cʉ cacʉgorijeacã quenare ema átiri aperã macare na yʉ joogʉ. T%!To bairo cʉ ĩi, aperã paa coteri maja topʉ catʉjʉnucurãre ocõo bairo na caĩñupʉ: “Cʉ yʉ cajoobataje mil cuirire cʉ emari, pʉga wamo cãnacã mil cuirire cawapata nemoricʉre cʉ jooya. 8$iTo bairo tʉgooñabacʉ quena niyeru caquenoo cũrica paʉpʉ to macanare na caquenoo cũ rotipaʉ mʉ anibajupa, to bʉato ĩi. To bairi niyeru bʉboricaro topʉ mʉ caquenoo cũata. Tie cabʉrique menare na mʉ cawajorique wapa yʉ jeeboricʉ,” cʉ caĩñupʉ cʉ ʉpaʉ caniyeru cũ yajioricʉre. 4#aTo bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩñupʉ cʉ ʉpaʉ: “Mʉ yʉ cacũbatajere rooro mʉ ájupa. Mʉ ñuuquẽe mʉa. Cateeye paii mʉ ã. Jocʉna, ‘Aperã yere na cawapatarijere cajei ãmi yʉ ʉpaʉ. To bairi yʉ cawapata bojabato quenare yʉ wapa jooquẽcʉmi,’ mʉ ĩ tʉgooñabacʉ. "To bairi, ‘Yʉ cawapatabato quena yʉ wapa jooquẽcʉmi,’ yʉ caĩ tʉgooña uwiwʉ. To bairo mʉ cátiere tʉgooñari mʉ niyerure yepa pupeapʉ yʉ cayajiobojawʉ. Ʉ̃jʉ, mʉ niyerure yʉ cacũ yajio bojariquere jeeya,” cʉ caĩñupʉ cʉ ʉpaʉre. M!’Cʉ bero jĩca mil cãnacã cuiri cʉ cajooricʉ atí, cʉ ʉpaʉre ocõo bairo jocʉna cʉ caĩñupʉ: “Ʉpaʉ, tutuaro carotii mʉ ã. Aperã maca na capaa wapatarijere cajei mʉ ã. e CTo bairo cʉ caĩro: “Caroaro mʉ ájupa. Mʉ ñuubʉja. Mʉ yʉ cáti rotirore bairona cácʉ mʉ ã. Petoacã mʉ yʉ cáti rotiepere caroaro yʉre mʉ átibojayupa. To bairo caroaro cátacʉ mʉ cãno yucʉra pairo majuu yʉre mʉ cacotebojapere mʉ yʉ cũgʉ. Yʉ mena macacʉ mʉ ani wariñuugʉ,” cʉ caĩñupʉ cʉ ʉpaʉ cʉ quenare. Cʉ bero pʉga mil cãnacã cuiri cʉ cajooricʉ atí, apeye pʉga mil cuirire cʉ cawapata nemoriquere jee atí, ocõo bairo cʉ ʉpaʉre cʉ caĩñupʉ: “Ʉpaʉ, pʉga mil cãnacã cuiri yʉre mʉ cacũwʉ. Pʉga mil cãnacã cuiri yʉ cawapatanemowʉ tunu.” MTo bairo cʉ caĩro: “Caroaro mʉ ájupa. Mʉ ñuubʉja. Mʉ yʉ cáti rotirore bairona cácʉ mʉ ã. Petoacã mʉ yʉ carotiepere caroaro yʉ mʉ átibojayupa. To bairo caroaro cátacʉ mʉ cãno maca yucʉra pairo majuu yʉre mʉ cacotebojapere mʉ yʉ cũgʉ. Yʉ mena macacʉ mʉ ani wariñuugʉ,” cʉ caĩñupʉ. b=To bairi nare capijoyupʉ nare cʉ cacoteboja rotiricarãre. To bairo cʉ capiro jĩca wamo cãnacã mil cuiri cʉ cajooricʉ atí, apeye jĩca wamo cãnacã mil cuirire cʉ cawapata nemoriquere jee atí, ocõo bairo cʉ ʉpaʉre cʉ caĩñupʉ: “Ʉpaʉ, jĩca wamo cãnacã mil cuiri yʉre mʉ cacũwʉ. Jĩca wamo cãnacã mil cuiri yʉ cawapata nemowʉ tunu. To bairi atie ã mʉ niyeru yʉre mʉ cacũepe mena yʉ cawapata nemorique,” cʉ caĩñupʉ cʉ ʉpaʉre. eCCayoato bero na ʉpaʉ catunu ejayupʉ. Tunu eja, nare cʉ cajooriquere caquenoogabajupʉ. 'Jĩca mil cuiri cʉ cajooricʉ maca aá, yepapʉre ope yejea átiri cayaa cũcõañupʉ cʉ ʉpaʉ niyeru cʉ capaarique cʉti rotibatajere. yTo bairona pʉga mil cuiri cʉ cajooricʉ apeye unie paarique cʉtiri apeye pʉga mil cuiri cawapata nemoñupʉ tunu. !;To bairo cʉ cáaáto bero jĩca wamo cãnacã mil cuiri cʉ cajooricʉ ame wapayeri yoaro mee apeye jĩca wamo cãnacã mil cuiri cawapatayupʉ tunu. QTo bairi to cãnacãʉna na capaarique wapata majiro cõo, “Apeye unie paarique cʉtibojaya,” na ĩ, jĩcaʉre jĩca wamo cãnacã mil cuiri pairo cawapacʉti cuirire cʉ cacũñupʉ. Apeĩre pʉga mil cuiri cʉ cacũñupʉ. Apeĩre jĩca mil cʉ cacũñupʉ. Tiere na ricawo yaparo aperopʉ cáaáteñaʉ aácoajupʉ yua. Ape wame queti buio majiorica wame ocõo bairo jã caĩ buiowĩ Jesu: —Jĩcaʉ ʉpaʉ aperopʉ aáteñaʉ aágʉ cabaiyupʉ. To bairi cʉ paa coteri majare na pijo, cʉ yere na tʉpʉre cacũñupʉ, caroaro tiere yʉre cote yuubojaya na ĩi. -S ’To bairona yʉ, mʉja Ʉpaʉre, “Ti rʉmʉ cãno majuu ti paʉ majuu tunu atígʉmi mani Ʉpaʉ,” mʉja ĩ majiquẽe. To bairi to cãnacã rʉmʉ yʉ catunu atípere tʉgooñari caroaro yʉ caboorije jetore áticõa aninucuña, jã caĩ buiowĩ Jesu. El ejemplo de los talentos w Na capirijere apii, “Mʉjaare yʉ majiquẽe, jocʉ mee yʉ ĩ. Yʉ capiquetana mʉja ãnaa,” na caĩñupʉ yua. ) Na cabipero beroacã caʉje wapayera aátana romiri atí, jope tʉpʉ eja, “¡Ʉpaʉ! ¡Ʉpaʉ, jope pãña!” caĩ pibajuparã na romiri. G To bairo na caĩro apirã cawapayera aájuparã. To bairo na cawapayera aátoye cawamo jiapaʉ caejayupʉ yua. Cʉ caejaro caroaro catʉgooña jʉ́goyeyericarã paibʉjaro caʉje jee aátana romiri boje rʉmʉ na cáti wiipʉ cajãa aájuparã. Na cajãaro bero jope turicarore cabipecõañuparã ti wii macana yua. H  To bairo na caĩro: “Jã joo majiquẽe. Mʉjaare jã cajoata jã quenare bʉquetiboro. Caʉje joorãre na wapayerã aája mʉja majuuna mʉja cajĩa bujupere,” na caĩñuparã na maca. fETo bairi caroaro catʉgooñaquetana romiri ocõo bairo caĩñuparã: “Jã jĩa bujurica rupaa ʉje petiro bai. To bairi mʉja ye ʉje õcoacã jã jooya,” na caĩñuparã paibʉjaro caʉje jee aátana romiri macare. iKTo bairo na capi awajarijere apirã na romiri yopi, na jĩa bujurica rupaare caquenooñuparã. veÑami recomacapʉ aperã capi awajayuparã: “¡Cawamo jiapaʉ ejami! ¡Cʉ mani boca tʉjʉra aáparo!” r]To bairi na yao mena cawamo jiapaʉ yoaro caejaquẽjupʉ. To bairi wʉgo ejabana cacanicoajuparã yua. j MTo bairi caroaro catʉgooñarã romiri maca ʉje na ye jĩa bujurica rupaa na capio jãnemopere cajeeyuparã. Aperã maca caroaro catʉgooñaquẽna ʉje na ye jĩa bujurica rupaa na capio jãnemopere cajee aáquẽjuparã. ? wJĩca wamo cãnacão boje rʉmʉ na cajĩa bujupere caroaro catʉgooña jʉgoyeyequẽna cãñuparã. Aperã jĩca wamo cãnacão caroaro catʉgooña jʉgoyeye majirã cãñuparã. #  AApe wame queti buio majiorica wame jã caĩ buiowĩ Jesu tunu: —Dio cʉ yarã cʉ carotiropʉ nare cʉ cajee neorije ocõo bairo ã: Cãromia pʉga wamo cãnacãona cãñuparã cawamarã, caʉmʉa mena mai cãniquẽna. Na yao tʉpʉ cáaájuparã co mena cawamo jiapaʉ cʉ caejaparore yuura aána. Na mena boje rʉmʉ cátinemoparã romiri cãñuparã. Jĩa bujurica rupaa cajee aájuparã to cãnacãona.  3To bairo tunu atí, caroaro cʉ cacotequẽto tʉjʉ, seeto cʉ popiyeye, aperã caroorã, caĩto pairã mena cʉ rocaboʉmi caroorã na cãnopʉre. Topʉ cʉ carerã seeto tʉgooñarique pai otigarãma, seeto majuu tamʉobana, jã caĩwĩ Jesu. 1~7}%{`zyxxewvdutt6srrfqq7poomllql kiiLhh3gfkedcc!bpaa_`|_^]\[ZYX|XWgVUTTS?R)QQuNtM?LKKIHHG6EDCBB(A6@k?>>><<:98n8716p5f44B3@2100 //#.-{-/++f+*))(''&$# "Z! /fktI K NV8Uv%eCʉ̃re na cayʉgaquẽto, cʉ̃re na caapigaquẽtore jʉtiritiri ocõo bairo cawamo rooye tuaricʉre cʉ caĩñupʉ Jesu: —Mʉ wamore ñujoya. To bairo cʉ caĩro cʉ wamore cañujoyupʉ. Cʉ cañujorona cañuucoajupe cʉ wamo yua. D$To bairo cʉ tʉpʉ cʉ cáató tʉjʉʉ fariseo majare ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu yua: —¿Yerijãrica rʉmʉ cãno cañuurije cátipe to ãti? o ¿caroorije macare cátipe to ãti que? ¿Camajare na cacatiope to ãti? o ¿nare cajĩape to ãti? To bairo cʉ caĩro na maca dope bairo caĩquẽjuparã. o#WJesu yua cawamo rooye tuaricʉre ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Adʉja yʉ tʉ maca, cʉ caĩñupʉ. _"7Aperã fariseo maja topʉ cãna Jesure catʉjʉ coteyuparã, ¿yerijãrica rʉmʉ cãno cʉ̃re cʉ netoʉati? ĩrã. Cʉ̃re cʉ canetoata ʉparãre cʉ mani wadajãgarã ĩrã to bairo cʉ catʉjʉ coteyuparã. ! Cabero Jesu cajãañupʉ ape wii judío maja na caneñapo buenucuri wiipʉ tunu. Topʉ cãñupʉ jĩcaʉ cawamo rooye tuaricʉ. To bairi yʉ camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ caroti majii aniri yerijãrica rʉmʉ cãno cátipe quenare caroti majii yʉ ã.&EJesu apeye na caĩnemoñupʉ tunu: —Caroaro mani cãnipere yerijãrica rʉmʉre cacũñupi Dio. Ti rʉmʉ maca manire to rotiato ĩi mee cacũñupi. J Abiatar cawamecʉcʉ sacerdote maja ʉpaʉ cʉ cãni yʉtea cãno David Dio wiipʉ jãa áti, cajawapʉ capejarije ʉgarica rupaare Diore na cajoobatajere jee ʉga átiri cʉ mena macana quenare na canuñupʉ. Sacerdote maja aniquetibana quena tiere caʉgayuparã. Sacerdote maja jetore na caʉga rotirique cãnibajupa. LTo bairo na caĩro ocõo bairo na cayʉyupʉ Jesu: —Tirʉmʉpʉ macacʉ mani ñicʉ jãa Ʉpaʉ David ãnacʉ cʉ mena macana mena ñigo boabana na cátajere mere mʉja bue tʉgaricarã. =sTo bairo na cajee ʉga neto aáto tʉjʉrã fariseo maja Jesure cʉ caĩ tutiyuparã: —¿Nope ĩrã mʉ buerã yerijãrica rʉmʉ cãnibato quena capaa rotiya maniere na áati? 9kJĩca rʉmʉ judío maja na cayerijãri rʉmʉ cãno Jesu cʉ buerã mena trigo wejepʉ caneto aájupʉ. Cʉ buerã ti wejepʉ neto aána trigore catune jee ʉgayuparã. +O—Vino ʉje oco etirique cawama mʉja cátiere cabʉcʉ poa wecʉ ajero erica poare mʉja pio jãa majiquẽna. Cabʉcʉ poapʉrena mʉja capio jãata ti poa woocoaboro. To bairi ʉje oco pio recoaboro yua. To bairi vino cawamare cawama poa mena capio jãpe ã, caĩñupʉ Jesu. To bairo ĩi cʉ ye mena fariseo maja ye mena caajuquetipe ã ĩi, caĩñupʉ Jesu. Los discípulos recogen trigo en el día de descanso Ape wame tunu queti buio majiorica wame na caĩ buioyupʉ. Cʉ ye queti fariseo maja jãa jocarãna na caĩ buiorije mena catʉgooña ajuquetipe ã, ocõo bairo na caĩ buioyupʉ: —Camajoco jutiro cawamaro cajañaña manore woo nequẽcomo cabʉcʉrore e tuugo. To bairo co cápata cawama rʉca rʉgaboro mʉja cacojero. To bairo rʉgari netobʉjaro wooboro, na caĩñupʉ Jesu. Cabero ape rʉmʉ aperã aperopʉ cʉ̃re na cañe aápata to cõona tʉgooñarique pai ʉgaqueti wariñuuquetiborãma, na caĩñupʉ Jesu. Cʉ buerã mena cʉ cãnona na caʉgaqueti tʉgooñarique pai majiquẽtiere na ĩ buioʉ na caĩñupʉ Jesu. c?To bairo na caĩ jeniñaro Jesu maca ocõo bairo na caĩñupʉ: —Jĩcaʉ cʉ cawamo jiari boje rʉmʉ cʉ cáto cʉ mena macana tʉgooñarique pai ʉgaqueti baiquẽnama. Nipetiro wariñuurãma cʉ mena ãnaa. ;oJĩca rʉmʉ Juan camajare bautisari majocʉ cʉ cabuerã, fariseo maja quena ʉgaqueti Diore cajeni nʉcʉbʉgoyuparã. To bairo cabairã jĩcaarã Jesu tʉpʉ aá, ocõo bairo cʉ caĩ jeniñañuparã: —Juan camajare bautisari majocʉ cʉ cabuerã ʉgaquẽnana Diore jeni nʉcʉbʉgonucuma. Fariseo maja na cabuerã quena to bairona átinucuma. ¿Nope ĩrã mʉ cabuerã maca to bairo na baiquẽeti? caĩ jeniñañuparã. <qJesu to bairo na caĩro apii ocõo bairo na caĩñupʉ: —Cariaye mana ʉcoyeri majocʉre macaquẽnama. Cariayecʉna maca ʉcoyeri majocʉre macarãma. To bairona, “Caroarã jã ã,” caĩrãre na átinemoʉ acʉ́ mee yʉ cáapʉ́. Caroorã macare caroorije na cátiere jʉtiriti rotii yʉ cáapʉ́. Rooro na catʉgooñarijere na wajoa rotii acʉ́ yʉ cáapʉ́, na caĩñupʉ Jesu. Le preguntan a Jesús sobre el ayuno !;To bairo na cabairo catʉjʉyuparã judío majare cabuerã, aperã fariseo maja. Jesu capãarã niyeru gobiernore jeebojari maja, aperã, “Caroorã ãma,” camaja na caĩ tʉgooñarã mena cʉ caʉgaro tʉjʉrã, cʉ buerãre ocõo bairo na caĩñuparã: —¿Nope ĩi mʉjaare cabuei gobiernore camaja ye niyeru jeebojari maja mena, caroorijere cátinucurã mena cʉ bapacʉti ʉganucuti? caĩñuparã. ,QCabero Jesu Leví mena cʉ ya wiipʉ caʉgaʉ aájupʉ. Capãarã niyeru gobiernore camaja yere jeebojari maja, caroorije cátinucurã quena cãñuparã. To bairo cabairã capãarã Jesu mena cáaáteñarã cãñuparã. To bairi na quena Jesu buerã mena Leví ya wiipʉ caʉga ruiyuparã. RTopʉ neto aácʉ Leví, Alfeo macʉre cʉ catʉjʉyupʉ. Leví maca gobierno ye cãnipere camaja ye niyeru jeebojari majocʉ cãñupʉ. To bairi cʉ capaari arʉapʉ caruiyupʉ. Jesu topʉ cʉ caruiro cʉ tʉjʉʉ ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Jitá yʉ mena. To bairo cʉ caĩrona Leví wamʉnʉca, Jesu mena cáaácoajupʉ. s_ Jesu cáaá majiquẽcʉre catiori bero, ʉtabʉcʉra tʉjaropʉ cáaájupʉ tunu. Topʉ cʉ cãno camaja capãarã caneñapoyuparã cʉ tʉpʉ. Cʉ tʉpʉ camaja capãarã na caneñaporo tʉjʉʉ Dio ye quetire na cabuioyupʉ. }s To bairo cʉ̃re cʉ caĩrona cáaá majiquetibatacʉ cawamʉ nʉcañupʉ. Wamʉnʉca, cʉ cuñaricarore tune, camaja nipetiro na catʉjʉro cáaácoajupʉ. To bairo cʉ cabairo camaja nipetiro catʉjʉ acʉacoajuparã. Tʉjʉ acʉari Diore cʉ ĩ nʉcʉbʉgorã ocõo bairo caĩñuparã: —To bairije catʉjʉya maninucuwʉ, caame ĩñuparã. Jesús llama a Leví wg —Wamʉnʉcaña, mʉ cuñaricarore tune ne, mʉ ya wiipʉ tunu aácʉja, mʉre yʉ ĩ, cʉ caĩñupʉ.  —Cáaá majiquẽcʉre, “Caroorije mʉ cátajere majiritioʉ yʉ áa,” cʉ yʉ caĩro, “Jocʉna ĩmi,” mʉja ĩrã. “Wamʉnʉcacoa aácʉja,” cʉ yʉ caĩata cʉ riaye to canetoro yʉ catutuarijere mʉja tʉjʉ majigarã. To bairi mʉja catʉjʉro cʉ riayere yʉ netoogʉ. Cʉ yʉ canetooro camaja caroorije na cátajere na yʉ camajiritioboja majirije quenare mʉja tʉjʉ majigarã. “Dio Macʉ camaja tʉpʉ cʉ cajooricʉ caroorije camaja na cátajere na majiritioboja majimi,” yʉre mʉja caĩ majiparore bairo ĩi, cʉ yʉ netoogʉ, na caĩñupʉ Jesu. To bairo na ĩi, cáaá majiquẽcʉre ocõo bairo cʉ caĩñupʉ:   Jesu to bairo na caĩ tʉgooñarijere tʉjʉ majiri ocõo bairo na caĩñupʉ: —¿Nope ĩrã to bairo yʉre mʉja ĩ tʉgooñati?  #“¿Nope ĩi ani to bairo cʉ ĩti? Diore rooro ĩmi. Dio jĩcaʉna ãmi caroorije átajere camajiritio majii,” caĩ tʉgooñañuparã.  To bairo cʉ̃re cʉ caĩro apirã topʉ caruirã Moisé ãnacʉ cʉ caucariquere cabueri maja ocõo bairo caĩ tʉgooñañuparã: g GTo bairo cʉ̃re na cayo ruio jooro tʉjʉʉ, “Caroaro yʉre catʉgooña nʉcʉbʉgorã ãnama,” caĩ majiñupʉ Jesu. To bairo ĩ majiri: —Yʉ yaʉ, caroorije mʉ cátajere mʉ yʉ majiriobojacõa, cʉ caĩñupʉ. $AJesu tʉacã capãarã majuu camaja na cãno Jesu tʉpʉre cajãa eja majiquẽjuparã. Jãa eja majiquetibana wii buipʉ wamʉ aá, Jesu cʉ catʉjʉnucuro bui majuu jĩca ope cajee weyuparã. Ti opepʉ cáaá majiquẽcʉre cʉ̃re na cayo neata yeje menana cayo ruio jooyuparã. $ATo bairi cʉ caĩ buio ani paʉna Jesu tʉpʉ jĩcaʉ cáaá majiquẽcʉre bapari cãnacãʉ caʉmʉa cariaʉre yo nericaro mena cʉ cayo ne ejayuparã. V%To bairi nemoo camaja capãarã Jesu tʉpʉ caneñañuparã. Capãarã majuu na caneñaro ti wii cajira netocoajupe. To bairi jope tʉpʉ quenare cajiracoajuparã. To bairi cʉ ye quetire na cabuioyupʉ. B Capee rʉmʉri bero meena carupaʉ ajeri boaʉre cʉ cacatioricaro beroacãna Capernaupʉ catunu aájupʉ Jesu tunu. Topʉ cʉ cãno aperã, “Ti wiipʉ ãcʉmi,” caĩ majiñuparã. % E-To bairo Jesu cʉ caĩriquere cátiquẽjupʉ cacami boaricʉ. Átiquẽcʉna aá, nemoona camaja nipetirãre na cabuio bate peocõañupʉ. To bairi Jesu camaja capãarã na cãni macaripʉre caeja majiquẽjupʉ yua. Ti macari tʉjaropʉna cáaáteñañupʉ Jesu camaja capãarã na camanopʉ. Macaripʉ cʉ cãniquetibato quena camaja capãarã nipetiro macana Jesure cʉ catʉjʉrã ejanucuñuparã.k Q,—Aperãre mʉre yʉ canetoorijere na buioquẽja mai. Cariapena aácoacʉja Dio wii macacʉ sacerdote majocʉ tʉpʉ. Aá, mʉ cacami boariquere cayatirijere cʉ iñooña. Cʉ majuuna tʉjʉʉ, “Yati peticoajupa,” ĩgʉmi. To bairo mʉre cʉ caĩro bero Diore mʉ canʉcʉbʉgorijere iñoori waibʉcʉ mʉ cajoe buje mʉgopaʉre cʉ mʉ joogʉ sacerdote majocʉre, Moisé cʉ carotiricarore bairona. To bairo mʉ cáto camaja nipetirã majigarãma mʉ cacami yatirijere. M +Cabero Jesu, caroaro mena aácʉja ĩi, cariape cʉ caĩ buioyupʉ: x k*To bairo cʉ caĩrona cʉ caboabataje nemoona cayati peticoajupe yua. Carupaʉ boaquẽcʉ cãñupʉ yua.  )Jesu cʉ bopacoo tʉjʉʉ cʉ pañari ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Mʉre yʉ netoogʉ. To cõona mʉ caboarije mʉre yaticoagaro. | s(Jesu Galileapʉ cʉ cãno jĩcaʉ camajocʉ carupaʉ ajeri boaʉ Jesu tʉpʉ caejayupʉ. Cʉ tʉ eja, rʉpopatua mena tuatu ejacumuri ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Jesure: —Yʉ carupaʉ ajero boarijere yʉ mʉ canetoogaata mʉ netoo maji. 4~ c'To bairi Jesu nipetiro Galilea yepapʉ camaja na caneñaponucuri wiiripʉ na cabuio teñanucuñupʉ. Cawãtia cʉnare na carebojanucuñupʉ. Jesús sana a un leproso C} &To bairo na caĩro: —Jitá apero catʉacã cãni macaripʉ. Topʉ quenare yʉ ye quetire na yʉ buiogʉ. Tierena buio teñaʉ acʉ́ yʉ cáapʉ́ ati yepapʉre, caĩñupʉ Jesu. x| k%Cʉ̃re bʉga ejarã, ocõo bairo cʉ caĩñuparã: —Camaja nipetirã mʉre macarã áama, cʉ caĩñuparã. P{ $Cabero Simón, aperã cʉ mena macana mena Jesure camacara aájuparã. nz W#Ape rʉmʉ cabujuparo jʉgoye Jesu yopi, ti maca tʉjaro camaja manopʉ Diore cajenii aájupʉ. Ty #"To bairo na caneñaporo tʉjʉʉ capãarã cariarãre na cariaye cʉtiere na canetoobojayupʉ Jesu. Ricati wameri jeto na cariaye cʉtiere na cacatioyupʉ. Cawãtia jañarã quenare na canetooñupʉ Jesu. Wãtiare na buu rei na cawada rotiquẽjupʉ, Dio Macʉ yʉ cãniere camajare na ĩqueticõato ĩi. Jesús predica en Galilea Ix  !To bairi nipetirã ti maca macana jope tʉpʉ caneñapoyuparã. w 9 Muipu cʉ caroca jãaro bero canaiori paʉ bero cãno camaja nipetirã cariaye cʉnare, cawãtiacʉna quenare na cajee ejayuparã Jesu tʉpʉre. v }Jesu to bairo na caĩro apii co catʉjʉ jãajupʉ. Jãa, co wamopʉ ñe, co catʉ̃ga wamʉo nʉcoñupʉ. To bairo cʉ cátona nemoo bʉgoye cajanacoajupe. To bairi catí wamʉnʉca, nare caʉgarique peobojayupo yua. Jesús sana a muchos enfermos ju OTi wiipʉre Simón mañico bʉgoye riao cájupo. Jesure, “Riao áamo,” cʉ caĩ buioyuparã. xt kJesu neñaporica wiipʉ butiri bero Simón, André jãa ya wiipʉre caejayuparã Jacobo, Juan, Jesu jãa. s To bairi yoaro mee Jesu cʉ cãnie quetire Galilea yepa macana caqueti api peticoajuparã. Jesús sana a la suegra de Simón Pedro (r KTo bairo cʉ cabairo tʉjʉrã ti wiipʉ caneñaporã catʉjʉ acʉacoajuparã. Tʉjʉ acʉa, na majuuna caame jeniñañuparã: —¿Ñee unie to ãti ati wame cʉ cawama buerije? Wãtia camajapʉre cajañarã quenare na buu recõami. Na cʉ cabuti rotirona buticoapa, caame ĩñuparã. 2q _To bairo Jesu cʉ caĩrona wãti camajocʉpʉre cãcʉ cʉ cayugui mecʉ riañao joroque cʉ cájupʉ. To bairo cʉ áti, seeto majuu caawajacoa buti aájupʉ yua. :p oTo bairo cʉ caĩ awajaro apii Jesu wãti camajocʉpʉre cajañaʉre cʉ tutii ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —¡Janacoacʉja! To cõona buti aácʉja, cʉ caĩñupʉ Jesu. ~o w—¡Jesu, Nasaré macacʉ! ¡Jã patowãcooqueticõaña! ¿Jãre rei acʉ́ mʉ bairi? Mʉ yʉ tʉjʉ maji. Dio cʉ cajooricʉna mʉ ã mʉa, caroorije cátiquẽcʉ. Cañuu netoʉ majuu mʉ ã, cʉ caĩ awajayupʉ cawãti jãa ecooricʉ. mn UTi wii na caneñapori wiipʉ jĩcaʉ cawãti jãa ecooricʉ cãñupʉ. Ocõo bairo caĩ awajayupʉ: 0m [Jesu cʉ cabuiorijere apirã api wariñuubana quena caapi acʉacoajuparã, caroaro camaji netoʉ ãmi ĩrã. Nare cabuionucurãre bairo na cabuioquẽjupʉ Jesu maca. l Cabero Capernaum cawamecʉti macapʉ caejayupʉ Jesu cʉ buerã mena. Sábado cãno judío maja na yerijãrica rʉmʉ cãno na caneñaponucuri wiipʉ cajãa ejayupʉ Jesu. Ti wiipʉ jãa ejaʉ ti wiipʉ cãnare na cabuio jʉgoyupʉ Dio ye quetire. =k uNa quenare na capiyupʉ Jesu. To bairo na cʉ caĩ piro apiri na pacʉ Sebedeore, cʉ paari majare na cáaáweoyuparã, Jesu mena aána yua. Un hombre que tenía un espíritu malo Kj Jesu petoacã aánemoʉ pʉgarãre na cabʉga ejayupʉ. Sebedeo punaare Jacobo, cʉ bai Juan jãare na cabʉga ejayupʉ. Bapi yucʉ cawooriquere jia quenoorã cumuapʉ cáti jañañuparã. ki QTo bairo cʉ caĩrijere apirã nemoona na bapi yucʉre piti cũ, Jesu mena cáaácoajuparã. h !To bairo na cáto tʉjʉʉ: —Jitá yʉ mena, na caĩñupʉ Jesu. —Caroaro mʉja wai waja maji. Yucʉra yʉ mena aána camajare Dio ye quetire mʉja buio majigarã. To bairo mʉja caĩ buiorijere apirã na quena Diore caapiʉjarã anigarãma, na caĩñupʉ Jesu. g ;Cabero Jesu Galilea cawamecʉti ra ʉtabʉcʉra tʉjaropʉ cáaáteñañupʉ. Ti ra tʉjaro aáteñaʉ topʉ Simón, apeĩ cʉ bai André na cabʉga ejayupʉ. Wai wajari maja cãñuparã naa. To bairi Jesu na tʉpʉ cʉ caejari paʉna bapire caroca ñuañuparã ti rapʉre. Uf %Ocõo bairo caĩ buio teñañupʉ: —Mere ejatʉgami mʉja tʉpʉre yoaro mʉja cayuuricʉ. Yucʉacãna mere Ʉpaʉ jãagʉmi. To bairi caroorije mʉja cátinucurijere jʉtiritiri mʉja catʉgooñarijere wajoaya. Dio camajare na netoo catiogʉmi ĩriquere api nʉcʉbʉgoya, caĩ buio teñañupʉ. Jesús llama a cuatro pescadores Ge  Cabero ʉpaʉ Herode Juan camajare bautisari majocʉre presopʉ cʉ cajõoñupʉ. Juan presopʉ cʉ cãnitoye Jesu Galilea yepapʉ cáaájupʉ tunu, Dio ye quetire buio teñaʉ aácʉ. md U Jesu topʉre cuarenta rʉmʉri majuu cãñupʉ. Waibʉcʉrã cauwarã watoapʉ cãñupʉ. Topʉ Jesu cʉ cãno Sataná maca ¿Diore cʉ bai netoo nʉcabocʉti? ĩi ricati wame caroori wamere cʉ cáti rotibajupʉ. Jesure Sataná to bairo cʉ caĩ wadajãrona Dio tʉ macana cʉ cacotera ejayuparã ángel maja Jesure. Jesús comienza su trabajo en Galilea c  Jesure Juan cʉ cabautisaricaro bero nemoona Espíritu Santo cʉ cane aájupʉ cayucʉ mani yepa, camaja manopʉ yua. [b 1 To bairo cʉ cabairi paʉna ʉmʉrecoopʉ cʉ Pacʉ cʉ cawadarijere caapiyupʉ Jesu: —Yʉ Macʉ, yʉ camai netoʉ majuu mʉ ã. Seeto mʉ yʉ tʉjʉ wariñuu, cʉ caĩñupʉ Dio Jesure. Tentación de Jesús Ba  Cʉ cabautisaro bero Jesu camaa nʉcañupʉ ti ya tʉjaro. Maanʉca, ʉmʉrecoo jope capãro catʉjʉyupʉ Jesu. Cʉ catʉjʉro buare bairo bauʉ Espíritu Santo carui ajupʉ Jesu bui. G`   Juan camajare cʉ cabautisari rʉmʉrina Jesu quena Galilea yepa Nasaré macapʉ cãnacʉ Jordán cawamecʉti ya Juan tʉpʉ caejayupʉ Jesu. Topʉ cʉ caejaro cʉ cabautisayupʉ Juan. n_ WOco mena cabautisaʉ yʉ ã yʉa. Cʉ maca Espíritu Santore mʉja joogʉmi cʉ̃re caboorãre. Cʉ̃ Espíritu Santore joʉ, oco mena coje majuuricarore bairo mʉja átigʉmi, caroorije mʉja cátiere rei. El bautismo de Jesús G^  Camajare ocõo bairo na caĩ buionucuñupʉ Juan: —Yʉ bero apeĩ yʉ netoro cãni majuʉ atígʉmi. Cʉ̃re bairo cabaii mee yʉ ã. Cawatoa macacʉ, paa coteri majocʉre bairona yʉ ã. \] 3Cʉ jutiiro waibʉcʉrã cameyo cawamecʉna poa mena juarica wʉ cajañanucuñupʉ Juan. Cʉ wẽarica wẽ waibʉcʉ ajero wẽ cãñupe. To bairi diroare, ñimiare ʉga, beroa ocore caetinucuñupʉ Juan. \ Capãarã ti yepapʉ Judeapʉ macana, Jerusalén macana quena capãarã camaja Juan cʉ cabuiorijere caapirã aájuparã. Caroorije na cátajere jʉtiriti, “Caroorije cána jã ã,” Diore na caĩro Jordán cawamecʉti yapʉ na cabautisayupʉ Juan. [ To bairi Juan cayucʉ mani yepapʉre ãcʉ ocõo bairo na caĩñupʉ camajare: —Caroorije mʉja cátinucurijere jʉtiritiri mʉja yeri wajoaya. Coje rericarore bairo caroorije jã cátiere Dio cʉ majirioato ĩrã bautisa rotiya, na caĩñupʉ Juan. CZ Jĩcaʉ cayucʉ mani yepapʉre camaja manopʉ awaja tʉjʉnucu teñagʉmi. Ocõo bairo ĩ buiogʉmi cʉ tʉpʉ caejarãre: “Caroaro quenoo yuuya mʉja yerire, cariape tʉgooñari mani Ʉpaʉ cʉ cáatíparo jʉgoye. Caroa macare ája,” caĩ ucayupi Isaía, Juan cʉ cabaipere Dio cʉ̃re cʉ caĩ rotiriquere. IY  Tirʉmʉpʉ macacʉ Dio ye queti buiori majocʉ Isaía cawamecʉcʉ ocõo bairo caĩ ucayupi Jesucristo ati yepapʉre cʉ cáatípere:Camajare na canetoo catiopaʉ majuu cʉ jʉgoye yʉ joogʉ apeĩre yʉ ye quetire cabuio jʉgoyeyepaʉre. Cʉna anigʉmi camaja na yerire caroaro catʉgooña quenoo yuu rotii. OX Jesucristo Dio Macʉ ye queti caroa queti ocõo bairo cãni jʉgoyupa. uWcTo bairo átiri nipetiro mʉjaare yʉ cáti rotiepere, “To bairona ája,” nare mʉja ĩ buio teñarã aágarã. To bairo mʉja cáto mʉja mena yʉ anicõa aninucugʉ ati ʉmʉrecoo capetiropʉ, jã caĩwĩ Jesu. To cõona ã.?VwTo bairi camaja nipetiri poari macanare yʉ ye quetire nare mʉja buio teñarã aágarã. Na quena yʉre caapiʉjarã na ãmaro ĩrã na mʉja buio teñarã aágarã. Na caapiʉjaro nare mʉja bautisagarã mani Pacʉ cʉ carotiro mena, yʉ, cʉ Macʉ yʉ carotiro mena, Dio Espíritu Santo cʉ carotiro mena. "U=To bairo jã caĩ tʉgooñari paʉna Jesu jã tʉacãna atí, ocõo bairo jã caĩwĩ: —Ati ʉmʉrecoo, ati yepa nipetiro carotipaʉre yʉ cũmi Dio. HT To bairo cʉ tʉjʉrã rʉpopatua tuatu cumu ejari seeto cʉ̃re jã cáti nʉcʉbʉgowʉ. Jĩcaarã cʉ tʉjʉbana quena, “¿Cʉ majuuna cacati tunuricʉ cʉ ãti? jã caĩ tʉgooñawʉ. 8SiCabero Galileapʉ Jesu buerã cãnana jã cáaápʉ jĩcaʉ ʉ̃taʉpʉ, “Topʉ mʉjaare yʉ boca tʉjʉgʉ,” jãre cʉ caĩricʉpʉ. Topʉ cʉ̃re jã catʉjʉwʉ. 1R[To bairo na caĩro to bairo jeto camajare na caĩ buiope wapa jee, sacerdote maja ʉparã nare na caĩ rotirore bairona caĩtoyuparã polisía camajare. To bairi yucʉ quenare ti wame polisía maja nare na caĩtoriquere ame buionucuma judío maja yua. El encargo de Jesús a los apóstoles }Qs To bairo na caĩ buiorije apirã aperã cabʉcʉrã carotirã nipetirãre na pi, na mena neñapo, jĩcaro mena camaja na caĩ buiopere cawadapeniñuparã. To bairo camajare na caĩ buiopere wadapeni yaparo Jesure cʉ na carocabata paʉre cacotebatanare polisía majare ocõo bairo na caĩñuparã: —“Jesu ãnacʉ cʉ buerã cãnana ñamipʉ jã cacanitoye atí, cʉ rupaʉ ãnatore ne ruti aájupa,” na ĩ buiotoya camajare. To bairo na mʉja caĩ buiorijere Ʉpaʉ Pilato cʉ caqueti apiata cʉ̃re jã wadapenigarã, mʉja cacaniriquere queti apiri mʉjaare cʉ tutiqueticõato ĩrã. To bairo na ĩ buio rotirã, niyerure na cawapayeyuparã, to bairo jeto camajare na ĩ buioya ĩrã, polisía majare na caĩñuparã sacerdote maja ʉparã jãa. P$OA Cãromia na cáaátoye polisía maja rocarica paʉre cacotebatana macapʉ aá, sacerdote maja ʉparãre nipetiro cabairiquere nare caĩ buioyuparã. N To bairo na cáto ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Uwiquẽja. Yʉ yarãre ocõo bairo na ĩ buiorãja: “Galileapʉ aánaja. Topʉ Jesure mʉja tʉjʉgarã,” na ĩ buiorãja. To bairo na cʉ caĩro cabuiora aájuparã na romiri. Lo que contaron los soldados MM Na caatʉ aátopʉ Jesu na cabocayupʉ. Na boca, na cañuu rotiyupʉ. To bairo na cʉ caĩro cʉ tʉacã atí, rʉpopatua tuatu cumu eja, seeto nʉcʉbʉgorique mena cʉ rʉporire cañeñuparã. FLTo bairo na cʉ caĩro apirã rocarica paʉpʉ catʉjʉrã ejabatana romiri caatʉcoajuparã, Jesu buerã cãnanare na buiora aána. Tʉgooña uwibana quena seeto cawariñuuñuparã. K)—Tʉjʉ yaparo uwaro aáti cʉ buerã cãnanare ocõo bairo na ĩ buiorãja: “Cabai yajiricʉ ãnacʉ tunu catiyupi mere. Mʉja jʉgoye aágʉmi Galilea yepapʉ, mʉja yuʉ aácʉ. Topʉ cʉ mʉja boca tʉjʉgarã,” na ĩ buiorãja, caĩñupʉ ángel na romirire. 9Jk—Maami atore. Catí tunucoami mere, “Yʉ catí tunugʉ,” mʉjaare cʉ caĩ buioricarore bairona. Adʉja. Cʉ̃re na cañujo roca cũbata paʉre tʉjʉya, na caĩñupʉ. 0IYTo bairi cãromia catʉjʉra ejaricarãre ocõo bairo na caĩñupʉ ángel: —Uwiquẽja. Jesure, na capapua jĩaricʉre macarã ejarã mʉja bairã, na caĩñupʉ. 1H[To bairi polisía rocarica paʉre cacotebatana cʉ̃re tʉjʉrã seeto cauwiyuparã. Uwibana, seeto nanaa, cariaricarãre bairo cabaicõa nʉcañuparã polisía maja. ]G3Bʉpo cʉ cayaberije cõo caajiyayupʉ. Cʉ jutii seeto majuu cabotirije cãñupe. FTo bairo na cabairi paʉna yepa seeto cananaañupe. To bairo cabairo watoana Dio tʉ macacʉ rui atí, ʉ̃taa joroa Jesure cʉ na carocarica ope bui na cabipebata joroare cane woocõañupʉ ángel. Ti joroare ne woo yaparo ti joroa bui caruiyupʉ. ~E wJudío maja na yerijãrica rʉmʉ bero macá rʉmʉ, cabujuri paʉacã cãno, ape semana cãni jʉgori rʉmʉ majuu cãñupe yua. To bairi Jesu rupaʉre na carocarica paʉpʉ catʉjʉra ejayuparã María Magdalena, apeo María cawamecʉco mena. `D9BTo bairo Pilato na cʉ caĩro sacerdote maja ʉparã, fariseo maja mena polisía majare na cajee aájuparã Jesure cʉ na carocarica paʉpʉ. To bairi cʉ na carocarica ope biarica joroa bui caroaro cajʉgoocõañuparã, aperã na capãata mani tʉjʉ majiborã ĩrã. To bairo átiri polisía majare cacũñuparã, coteya na ĩrã.!C;ATo bairo na caĩro apii: —Ati maja polisía majare na jee aánaja. Cʉ ãnacʉre na carocarica paʉre caroaro na coteato, na caĩñupʉ Pilato. TB!@To bairi polisía majare cʉ ãnacʉre na carocarica paʉpʉ itia rʉmʉ caroaro na cote rotiya, cʉ buerã cãnana cʉ rupaʉ ãnatore ne aárema ĩi. Ne aáti, “Mere catí tunuñupi,” camajare na ĩtoborãma. To bairo na caĩata cʉ ãnacʉ cʉ caĩtoriquere na caapi nʉcʉbʉgoricaro netoro api nʉcʉbʉgoborãma camaja. &AE?—Ʉpaʉ, mani cajĩayaecʉ cacatii ãcʉpʉ, “Itia rʉmʉ bero yʉ catí tunugʉ,” caĩtowĩ. Ti wame jocʉna cʉ caĩtorica wame jã tʉgooña. @9>Jesure cʉ na cajĩarica rʉmʉ boje rʉmʉ na cátipere na caquenoo jʉgoyeyeri rʉmʉ cãñupe. Cabero macá rʉmʉ, judío maja na yerijãrica rʉmʉ majuu cãñupe yua. To bairi sacerdote maja ʉparã, fariseo maja mena Pilato tʉpʉ aá, ocõo bairo cʉ caĩñuparã: D?=Topʉ cʉ na cacũ rocaro María Magdalena quena cãñupo. Cõ apeo María cawamecʉco mena catʉjʉ ruiyuparã cʉ na carocarica ope riapepʉ. La guardia delante del sepulcro de Jesús _>7To bairo cʉ caĩro apii José Jesu rupaʉre ne ruio, jutiiro ajero cawama ajero mena cʉ caumañupʉ. <!:To bairi Pilato tʉpʉ aá, Jesu rupaʉre cʉ cajeniñupʉ, cʉ rocagʉ. To bairo cʉ caĩ jeniro: —Jaʉ, neija, cʉ caĩñupʉ Pilato. -;S9Cabero canaiori paʉ jʉgoyeacã jĩcaʉ caapeye paii, José cawamecʉcʉ Arimatea na caĩri maca macacʉ caejayupʉ. Cʉ quena Jesure caapiʉjaʉ cãñupʉ. U:#8Jĩcao María Magdalena cãñupo. Apeo María (Jacobo, José jãa paco) cãñupo. Apeo Sebedeo nʉmo cãñupo. Aperã quena cãñuparã na mena, Jesu mena Jerusalẽpʉ caejaricarã. Jesús es sepultado 9)7Cãromia jĩcaarã yoabʉjaroacãpʉ catʉjʉjo tʉjʉnucuñuparã. Galilea yepa macana Jesure cátinemo nucuricarã romiri cãñuparã. ~8u6To bairi polisía maja ʉpaʉ, aperã polisía maja cʉ mena macana Jesure catʉjʉ coterã yepa cananaarije, apeye cauwiorije cabairo tʉjʉrã seeto cauwiyuparã. —Cariapena yʉ ĩ. Ani Dio Macʉ majuuna ãñupi, caĩñupʉ na ʉpaʉ. O75To bairi Jesu cʉ cacati tunuro bero na ãnana maja operipʉ cãnibatana Jerusalén macapʉ caejayuparã Dio cʉ camairi macapʉ. To bairo cacati tunuricarãre na catʉjʉyuparã camaja capãarã. (6I4Aperã cabai yajiricarã na cayaa rerica maja operi tie majuuna capãcoajupe. To bairo cabairo Diore caapiʉjaricarã ãnana jĩcaarã cacati tunucoajuparã. 5)3Jesu cʉ cabai yajiri paʉ majuu Dio wii pupeapʉ macá arʉare na cayo matarica ajero juti ajero cawoocoa atʉ aájupe carecomaca mena to majuuna. Cabui woo atʉ rui atí, cayapapʉ cawoo ejooyupe. Yepa quena cananaañupe. Ʉ̃ta rupaa quena cawaticoajupe tie majuuna. \412To bairi Jesu cʉ caĩtʉjari wame tutuaro ĩ awajatʉja, cariacoajupʉ yua. 63e1Aperã cʉ mena macana: —Mai mani yuuto. Elías tirʉmʉpʉ macacʉ Dio tʉpʉ cãnacʉ rui atíri mani capapuaricʉre cʉ átinemori cʉ ne ruioboʉmi, caĩ epeyuparã. ,2Q0To bairi jĩcaʉ to catʉjʉnucuʉ atʉ aá, bujare bairo cãni bʉrʉare ʉje ocopʉ weyoo, yucʉpʉ tupua átiri cʉ cañu mʉgo jooyupʉ, cʉ etiato ĩi. 1/To bairo cʉ caĩ awajaro apirã jĩcaarã topʉ catʉjʉnucurã ocõo bairo caĩbajuparã: —¡Jã! ¡Apiñaja! Elías cãniñaricʉre cʉ piimi, Dio ye quetire buiori majocʉ cãniñaricʉre, caĩñuparã jĩcaarã camaja to catʉjʉnucurã. 0.To bairi yucʉ bui cʉ cãnibopa paʉ majuu las tres cãno Jesu seeto ocõo bairo capi awajayupʉ Diore: —Elí, Elí, ¿Rama sabactani? Ati wame ocõo bairo ĩgaro caĩñupe: Dio, Dio, ¿nope ĩi yʉre mʉ aáweori? caĩ pi awajayupʉ Jesu Diore. c/?-Paaribota caejaro to cõo canaitĩacoajupe. Itia hora majuu muipu cabujuquẽjupʉ. .y,Cajee rutiricarã cʉ mena na capapuaricarã quena to bairi wamena Jesure cʉ caĩ tutiyuparã. Muerte de Jesús t-a+“Diore caapi nʉcʉbʉgoʉ yʉ ã,” caĩnucubami. Dio cʉ̃re cʉ catʉjoata cʉ átinemori cʉ̃re cʉ netooato. “Dio Macʉ yʉ ã,” caĩbami. To bairi cʉ̃re cʉ átinemoato Dio cʉ̃re cʉ catʉjoata, cʉ caĩ epeyuparã. ,*—Aperãre canetooʉ anibacʉ quena cʉ majuuna netoo majiquẽemi. Israel maja Ʉpaʉ, Dio cʉ cajooricʉ cʉ cãmata yucʉ tẽorica pãipʉ na capapuaricʉ cãnacʉ cʉ majuuna cʉ rui aparo. Cʉ majuuna cʉ carui apata cʉ̃re mani api nʉcʉbʉgoborã. |+q)Sacerdote maja ʉparã, judío majare cabuerã, aperã cabʉcʉrã ocõo bairo cʉ caĩ epeyuparã na quena: J* (—Jocʉna caĩricʉ mʉ ã. “Dio ya wiire yʉ rocagʉ. Rocabacʉ quena itia rʉmʉ bero yʉ wajoagʉ ape wii yʉ camajirije mena.” Jocʉ majuuna mʉ ĩñupa. Mʉ majuuna netooña. Mʉ camajirije mena yucʉ tẽorica pãipʉ na capapuaricʉ cãnacʉ rui ajá, Dio Macʉ mʉ cãmata, cʉ caĩ epeyuparã Jesure. d)A'Topʉ caneto aánucurã na capapuaricʉre tʉjʉrã cʉ cañu pua epenucuñuparã Jesure. "(=&Aperã pʉgarã cajee rutiricarãre na quenare yucʉ tẽorica pãiripʉ capapuayuparã Jesu mena cariape nʉgoa jĩcaʉ, cacõ nʉgoa maca apeĩ. '%Cʉ rʉpoa bui cʉ ye wapa caĩri wamere ocõo bairo cauca tuyuparã: ANI JESU ÃMI, JUDÍO MAJA ɄPAɄ MAJUU ĩrica wame. F&$Jee bateri bero polisía maja cʉ catʉjʉ rui coteyuparã. t%a#To bairi cʉ̃re cajĩarã cʉ papua nʉcori bero cʉ jutii ãnajere cajee bateyuparã. ¿Ni maca cajeepaʉ cʉ ãti? ĩ majigarã ʉ̃ta rupaacã na wameri ucari, ñoo joo, tʉjʉri, to bairona ĩ bʉga eperi cajee bateyuparã. $"Topʉ ejarã cʉ catĩagayuparã ʉje oco capiyarije oco mena ajuriquere. Tiere caetiñañupʉ Jesu. Etiñari caetigaquẽjupʉ. q#[!To bairo aá, caejayuparã Gólgota na caĩri buuropʉ. Ti wame “rʉpoa õwa coro” ĩgaro ã. ^"5 Maca yepapʉ cãnana Jesure ne buti aána caboca tʉjʉyuparã jĩcaʉ Simón cawamecʉcʉ Sirene macacʉre. Cʉ boca, cʉ ñe, yucʉ tẽorica pãire Jesure na capapuapa pãire cʉ capʉjaboja rotiyuparã. T!!To bairo rooro cʉ ĩ epe yaparo cʉ̃re na cajãrique cajũarije jutiire catu weyuparã tunu. Tiere tu we, cʉ yere cʉ jã, yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ papuagarã cʉ cane aájuparã. La crucifixión ) KCabero cʉ caʉco eo re bate tuyuparã. Yucʉ, “Ʉpaʉ cʉ cacʉgoricʉ cʉgoya,” cʉ na caĩbata yucʉ ñeri cʉ rʉpoapʉre cabapeyuparã tii mena. PTiere cʉ jã, ʉpaʉ cʉ capejari beto uno pejaya ĩrã, pota mena juarica beto cʉ rʉpoapʉ capeo epeyuparã. Ʉpaʉ cʉ cacʉgoricʉ uno cʉgoya ĩrã, yucʉ cʉ wamo cariape nʉgoapʉ cʉ cane rotiyuparã. To bairo átiri cʉ tʉpʉ rʉpopatua tuatu cumu eja, “Judío maja Ʉpaʉ mʉ ã,” cʉ caĩ epeyuparã Jesure. Na yarã polisía nipetirãre na pi neo, Jesu ye jutiire tu we, cʉ cajã epeyuparã ʉpaʉ cʉ cajañarije cajũarije jutii uniere. -STo bairi Pilato yarã polisía maja ʉparã ya wii maca yepapʉ cʉ cane aájuparã Jesure. Cʉ ne aá, na yarã polisía maja nipetirã na capi neoñuparã. wTo bairo na caĩro apii na caboorijere bairona cáti rotiyupʉ Pilato. Barrabáre cʉ cabuuyupʉ. To bairi Jesu macare wecʉa ajeri wẽri mena polisíare cʉ bape roti, cʉ na papuaato ĩi Jesure na cane aá rotiyupʉ polisía majare yua. 0YTo bairo cʉ caĩro: —Cʉ mʉ cajĩa rotirique wapa jã maca jã bui cʉtigarã. Jã punaa, jã pãramerã quena to bairona baigarãma, caĩñuparã Pilatore. A{To bairo na caĩ awajaro Pilato, “Dope bairo na yʉ buio majiquẽe. Yʉ awaja tutirema,” caĩ tʉgooñañupʉ. To bairi ocore waa roti, cʉ wamorire cacojeyupʉ na catʉjʉrona, caroorije cátiquẽcʉ cʉ cãnibato quenare na yʉ cajĩa rotirije yʉ ye wapa me ã, na iñoʉ. To bairo na coje iñoori ocõo bairo na caĩñupʉ: —Cʉ̃re jĩarique yʉ ye wapa me anigaro. Mʉja majuuna mʉja bai bui cʉtigarã, na caĩñupʉ. To bairo cʉ na caĩro: —Ñee unie caroorije cátiquetacʉ ãcʉmi, na caĩbajupʉ Pilato tunu. To bairo Pilato na cʉ caĩbato quena seetobʉja: —¡Yucʉ tẽorica pãipʉ Jesure na papua jĩa roticõaña polisía majare! cʉ caĩ awajanemoñuparã. veTo bairo cʉ na caĩro: —¿To roque dope bairo yʉ ácʉati Jesure, Cristo na caĩire? na caĩñupʉ Pilato. —Yucʉ tẽorica pãipʉ Jesure na papua jĩa roticõaña polisíare, cʉ caĩñuparã nipetirã to cãna paarãacã. KTo bairi Pilato ocõo bairo na caĩñupʉ: —¿Ni macare yʉ cabuu jooro mʉja booti? na caĩ jeniñañupʉ Pilato tunu. —Barrabáre cʉ buuya, caĩñuparã to cãna camaja paarãacã. H~{{,zz5yyGxx\wvuuYt\sss-rqwpp2o@nnmm l~kxjjziii1hfgfedcbbxaf`__~^5\f[iZZbYZXLWVV4TT_SRR)Q5PuOeNwMZLKK"JIbIVGG4FEE D?CCUBA@ ?,>S=<;::95877V66 584322N1r0/Z.--J,?+/*{))(':&/$$#u"!!@ vdAp;@  l 5 g wq{Z%pH D/Canaiori paʉ bero Jesu buerã cumua mena ʉtabʉcʉra recomacapʉ capajayuparã. Jesu maca jõ boepʉ jĩcaʉna cãnicõañupʉ. C!.To bairo cʉ buerãre ĩi, camaja paarãacãre na aátaje ui yaparo ʉ̃taʉpʉ cawamʉ aájupʉ, Diore cʉ ĩ jeni nʉcʉbʉgoʉ aácʉ. 1B[-Jesu camajare ʉgarique na nuri bero cʉ buerãre: —Cumuare peña jʉgoya. Ĩ nʉgoa Betsaidapʉ mʉja ani yuuwa camajare yʉ cáaátaje uitoye, na caĩñupʉ. A%,Tiere caʉgaricarã cinco mil majuu cãñuparã caʉmʉa jeto ãnaa. Cãromia, cawimarã cacõoñaquẽjuparã. Jesús camina sobre el agua N@+Na caʉga yapi rʉgarije doce piiri jiraro majuu cajee neoñuparã. G?*To bairo cʉ cátiere camaja nipetiro caʉga yapicoajuparã. >3)To bairi Jesu pan rupaarire, na wai pʉgarãre neri jõ bui maca tʉjʉ mʉgori Dio cʉ Pacʉre caĩ wariñuu nʉcʉbʉgoyupʉ. To bairo ĩ yaparo pan rupaarire pe mʉto, cʉ buerã na cajooyupʉ, camajare na bate rotii. Wai quenare to bairona pe mʉto, na cabate rotiyupʉ. r=](To bairi jĩca poarire cien majuu camaja caruiyuparã. Ape poarire cincuenta majuu camaja caruiyuparã. ~<u'To bairo na caĩro apii camaja na cãno cõo ricati poari jeto caroa ta yepa cãnopʉ na carui rotiyupʉ Jesu. ;}&To bairo na caĩro: —Tʉjʉñaja. ¿Mʉjaa noo cãnacã pan rupaari mʉja cʉgoti? caĩ jeniñañupʉ Jesu. To bairo cʉ caĩro tʉjʉri bero cʉ cabuioyuparã: —Jĩca wamo cãnacã rupaa ã. To bairi wai quena pʉgarã ãma, cʉ caĩñuparã. :%To bairo na caĩro apii Jesu na caĩñupʉ cʉ buerãre: —Mʉjaana ʉgarique na nuña. To bairo cʉ caĩro na maca cʉ caĩñuparã: —¿Pairo, dosciento rʉmʉri wapataricaro cõo mena pan rupaarire jã wapayera aánaati, nare nugarã? caĩñuparã. o9W$To bairi camajare to cõona na tunu aá rotiya. Topʉ tunu aáti macaripʉ na wapaye ʉgara aáparo. 8}#To bairi ñamicaa cãno cʉ buerã cʉ tʉpʉ aáti ocõo bairo cʉ caĩñuparã: —Naio aáto bai. Atopʉre maca maa. c7?"To bairi Jesu topʉ roca tu, ma eja, na paarãacãre catʉjʉyupʉ. Na tʉjʉri na cabopaca tʉjʉyupʉ, oveja nuricarã nare cacotei manare bairona cãna na cãno maca. To bairi capee wameri na caĩ buio jʉgoyupʉ. J6 !Camaja capãarã topʉ na cáaáto catʉjʉyuparã. To bairi Jesure tʉjʉ majiri cʉ cáaátopʉ macaa macana cãno cõo mapʉ nipetiro caatʉ jʉgocoajuparã, na capeña ejaparopʉre aána. f5E To bairi Jesu cʉ buerã mena na jeto cumua mena eja jãa, camaja manopʉ cáaácoajuparã. J4 Na cabuio yaparoro Jesu nare: —Jitá, petoacã mani yerijãgarã camaja na camanopʉ, caĩñupʉ. Camaja capãarã na tʉpʉre nairo majuu na caejaro dope bairo cáti ʉga majiquẽjuparã. 3Cabero Jesu cʉ cabuio teña rotiricarã tunu ejarã nipetiro na cátajere, na cabuio teñarique quenare cʉ cabuioyuparã. F2Juãre to bairo na cáti rocariquere queti apiri cʉ cabuiorijere caapiʉjanucuricarã atí, cʉ rupaʉ ãnatore ne aá, cʉ cayaa rocayuparã. Jesús da de comer a cinco mil hombres 71gTo bairi polisía preso wiipʉ aá, Juan rʉpoare pa ta, jotʉ bapapʉ ne jã atíri Herodía macore co cajooyupʉ. Cõre cʉ cajooro co maca co pacore cajoo netoñupo yua. 0!To bairi, “Yʉ jooquẽe,” caĩ majiquẽjupʉ. To bairi nemoona Ʉpaʉ Herode cʉ polisíare Juan rʉpoare capa ta neatí rotiyupʉ. q/[To bairo co caĩro apii Ʉpaʉ Herode seeto majuu catʉgooña jʉtiritiyupʉ. Nipetirã topʉ caneñaporã na caapiro, “Mʉ caboori wame yʉ mʉ cajeniata mʉ yʉ joogʉ,” caĩricʉ aniri dope bairo caĩto majiquẽjupʉ. Q.To bairo co caĩro nemoona Herode tʉpʉ jãa ejari ocõo bairo cʉ caĩñupo: —Yucʉacã yoaro mee Juan bautisari majocʉ rʉpoare pa tari jotʉ bapa mena ne jãri yʉre na joato, caĩñupo. -+To bairo cʉ caĩro apio, co paco tʉpʉ aá, cõre cajeniñañupo: —¿Ñee unie macare cʉ̃re yʉ jenioati? caĩñupo. To bairo co caĩro apio ocõo bairo co caĩñupo co paco maca: —Juan bautisari majocʉ rʉpoare pa ta neri na ne aparo, cʉ ĩ jeniya, caĩñupo. <,qTo bairi cʉ capiricarã na caapiropʉ: —Ĩtoricaro mano ĩi mʉ yʉ ĩ, to bairi yʉ carotiri yepa quenare mʉ cajeniata carecomaca mena mʉ yʉ joo maji, co caĩñupʉ. }+sTo bairi Herode cʉ capi neoricarã nipetirore na cajʉgo ʉgayupʉ. Na caʉgari paʉ Herodía maco jãa ejari na cabaja iñooñupo. Co cabaja iñoorijere Herode jãa aperã cʉ mena caruirã seeto majuu catʉjʉ wariñuuñuparã. Tiere tʉjʉ wariñuuri Herode ocõo bairo co caĩñupʉ Herodía macore: —Noo mʉ caboorije, yʉre mʉ cajenigari wamere mʉ yʉ joogʉ. f*ECabero Herode cʉ cabuiarica rʉmʉ cãno boje rʉmʉ caquenooñupʉ. Boje rʉmʉ quenoo, cʉ mena macana cʉ ẽoro carotirã, cʉ yarã polisía maja ʉparãre, aperã Galilea yepa macana cãni majuurã quenare na capi neoñupʉ, yʉ boje rʉmʉ tʉjʉrã ajá ĩi. To bairo cabairi paʉ Herodía Juãre co cajĩa rotipere catʉgooña bʉgayupo. P)Herode maca Juãre, “Cañuʉ ãmi, caroorije mácʉ ãmi,” caĩ tʉgooña nʉcʉbʉgoyupʉ. To bairo ĩ tʉgooña nʉcʉbʉgori Juãre rooro na cáti rotiquẽjupʉ. Juan cʉ cabuiorijere api acʉari, “¿Dope bairo ĩgʉ cʉ ĩti?” caĩ tʉgooñañupʉ. To bairo ĩ tʉgooñabacʉ quena caroaro cʉ caapiganucuñupʉ. O(To bairo cʉ caĩnucurije wapa Herodía Juãre seeto tʉjʉ punijiniri Herodere, “Mʉ polisíare cʉ jĩa rotiya Juãre,” caĩbajupo. To bairo ĩbaco quena dope bairo cáti majiquẽjupo. g'G—Mʉ bai nʉmore nʉmo cʉtiqueticõaña. To bairi mʉ cátie ñuuquẽe, caĩñupʉ. 1&[Herode to jʉgoyepʉ Herodía cawamecʉco jʉgori Juãre presopʉ cʉ cañe aá rotiyupʉ. Co Herodía cʉ bai Felipe cawamecʉcʉ nʉmo cãñupo. To bairo co cãnibato quena Herode maca co caneñupʉ. To bairo cʉ cáto tʉjʉri Juan bautisari majocʉ Herodere ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: M%To bairo na caĩro apii Herode maca ocõo bairo caĩñupʉ: —Tirʉmʉpʉ yʉ carʉpoa pa ta roca rotiricʉna ãcʉmi. Juan bautisari majocʉna tunu catiricʉmi, caĩnucucõañupʉ Herode. $7Aperã maca ocõo bairo caĩñuparã: —Aniquẽcʉmi. Tirʉmʉpʉ macacʉpʉ Dio ye queti buiori majocʉ Elías cãniñaricʉ tunu catiricʉmi, caĩñuparã. Aperã maca: —Cʉ quena tirʉmʉpʉ macana Dio ye quetire buiori majare bairona cabaii ãcʉmi, caĩñuparã. q#[To bairi camaja nipetirã Jesu cariarãre canetoo catiorijere caqueti apiyuparã. To bairi Ʉpaʉ Herode quena caqueti apiyupʉ. Tiere queti apiri ocõo bairo caĩñupʉ: —Juan camajare bautisari majocʉ na carʉpoa pa ta rocaricʉpʉ anibacʉ quena tunu catiricʉmi. Catunu catiricʉ aniri capee majuu áti iñoo netonucuʉmi, caĩñuparã jĩcaarã. f"E To bairi capãarã camajare na yeripʉ cawãtia jañarã quenare care buubojayuparã, Dio cʉ catutuarije mena. Capãarã cariayecʉna quenare ʉje mena wareri na canetoo cationucuñuparã. La muerte de Juan el Bautista /!W To bairo cʉ caĩro bero cáaácoajuparã yua. Aá, camajare, “Caroorijere mʉja cátinucurijere tʉgooña jʉtiriti wajoaya,” caĩ buio teñanucuñuparã. $ A Noo mʉjaare aperã na cabooquẽto, Dio ye quetire mʉja cabuioro na caapigaquẽto topʉ mʉja buti weogarã. Buti aána mʉja rʉporipʉre jita catujarijere pa bate reya. To bairo ána, mʉjaare jã cabuioro mʉja caapigaquẽtore bairona mʉja booquẽemi Dio, na ĩ iñoorã mʉja átigarã. Cariapena mʉjaare yʉ ĩ. Dio camajare cʉ cabejepa rʉmʉ cãno ti maca macanare mʉjaare cabooquetanare seeto na popiyeyegʉmi. Sodoma, Gomora macana tirʉmʉpʉ macanare cʉ capopiyeyericaro netoro na popiyeyegʉmi Dio, caĩñupʉ Jesu. 5 Ocõo bairo na caĩñupʉ: —Caroaro mʉjaare cãni rotii ũcʉ ya wiipʉ jãa ejarã ti wiipʉna anicõaña ti macapʉ mʉja cãni rʉmʉri cõo. # Rʉpo jutii na cacʉtarije jeto, na jutii na cajañarije jeto menare na cajooyupʉ. Na cawajoa jañape macare na cajee aá rotiquẽjupʉ. .UApeye unie na cacʉgorijere na cajee aá rotiquẽjupʉ. Wajopoa uno, ʉgarique, niyeru quenare na cajee aá rotiquẽjupʉ. Tuericʉ jetore na cane aá rotiyupʉ. fECabero Jesu cʉ buerã doce cãnacãʉre cʉ tʉpʉ neori pʉgarãri jeto cʉ ye quetire na cabuio teña roti jʉgoyupʉ. To bairi camaja na yeripʉ cawãtia jañarãre na cabuu reboja majipe quenare na cajooyupʉ. hITo bairi topʉ cʉ cabʉcʉarica macapʉ capee cáti majiña mani wame cáti iñooquẽjupʉ, cʉ̃re na caapi nʉcʉbʉgoquẽto tʉgooñarique paibacʉ. Jĩcaarãacã jetore cariarãre na ñiga peori na canetoo catioyupʉ baii pʉa. Cabero to tʉacã cãni macaripʉ cʉ ye quetire cabuio teñanucuñupʉ. Jesús manda a los discípulos a predicar 9kTo bairo cʉ̃re na canʉcʉbʉgogaquẽto tʉjʉʉ ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Jĩcaʉ Dio ye quetire buiori majocʉ ũcʉ aperopʉ cʉ cabuio teñaro to macana cʉ api nʉcʉbʉgorãma. Cʉ ya maca macana maca, cʉ yarã majuu, cʉ ya wii macana jeto cʉ nʉcʉbʉgoquẽnama, caĩñupʉ Jesu. Atona cãninucuecʉna ãmi. Yucʉ pãirire capaanucuecʉ, María macʉna ãmi. Jacobo, José, Juda, Simón na jʉgocʉna ãmi. Cʉ bairã romiri quena mani tʉna aninucuma, caame ĩñuparã. To bairo ĩ tʉgooñarã cʉ caapi nʉcʉbʉgogaquẽjuparã. nUTo bairi judío maja na cayerijãri rʉmʉ cãno Jesu na caneñapo bueri wiipʉ Dio ye quetire na cabuio jʉgoyupʉ. Camaja capãarã cʉ cabuiorijere apirã caapi acʉacoajuparã. Api acʉari ocõo bairo caame ĩñuparã: —¿Noopʉ atie cʉ cabuio majirijere cʉ camajiñupari? ¿Dope bairo majuu to bairije cáti majiña maniere cʉ cáti majiñupari? l SJesu Capernaupʉ cãnacʉ cʉ ya macapʉ catunu aájupʉ. Cʉ buerã quena cʉ mena cáaájuparã. +Jesu, —To bairo yʉ cátiere aperãre na buioqueticõaña, caĩñupʉ. Ĩ yaparo —Cawimaore ʉgarique co nuña yua, caĩñupʉ.F*To bairo cʉ caĩrona cawimao doce cʉmari cacʉgoo wamʉnʉca, cáaá maji jʉgoyupo. Cabai yajirico anibaco quena co catunu catiro camaja topʉ cãna catʉjʉ acʉa netocoajuparã. 0Y)Ti arʉapʉ jãa ejari co wamopʉ ñeri, cʉ ye arameo mena cabai yajiricore caĩñupʉ: —Talita, cumi. To bairo ĩi, “Cawimao, wamʉnʉcaña,” ĩi caĩñupʉ. (To bairo cʉ caĩro apirã cʉ caĩ epeyuparã, mere bai yajicoamo ĩrã. To bairo cʉ na caapi nʉcʉbʉgoquẽtie to cãnibato quena Jesu aperãre na buti rotiri cawimao pacʉre, co pacore, cʉ buerã itiarãre co capejari arʉapʉ na capi jãajupʉ. 'Ti wiipʉ jãa ácʉ na caĩñupʉ: —¿Nope ĩrã to cõo mʉja awaja otiti? Cawimao cayajirico me ãmo. Canio áamo, caĩwĩ Jesu. Mere cabai yajirico co cãnibato quena na caĩñupʉ, tunu catigomo cani yopiricarore bairona ĩi, na caĩñupʉ Jesu. !&To bairi neñapo buerica wii ʉpaʉ Jairo ya wiipʉ caejayuparã. Topʉ ejaʉ camaja capãarã seeto caoti awajarãre catʉjʉyupʉ Jesu. 'G%To bairo Jairore cʉ ĩ, Pedrore, Jacobore, Jacobo bai Juan na jetore na capi aájupʉ Jairo ya wiipʉ aácʉ. Aperã macare caʉja aá rotiquẽjupʉ. I $Jesu maca to bairo na caĩrijere apii neñapo buerica wii ʉpaʉre ocõo bairo caĩñupʉ: —Acʉaqueticõaña. Acʉaquẽcʉna yʉ macare tʉgooña nʉcʉbʉgoya, cʉ caĩñupʉ Jesu. J  #Jesu cõre to bairo cʉ caĩri paʉna Jairo ya wii macana na tʉpʉre caejayuparã Jesu cʉ cãnopʉre. Eja, cawimao pacʉ Jairore ocõo bairo cʉ caĩñuparã: —Mʉ macoacã bai yajicoamo mere, cʉ caĩñuparã. —To bairi mani Ʉpaʉ manire cabueire to cõona cʉ patowãcoonemoqueticõaña, cʉ caĩñuparã. F "To bairo co caĩro: —Yʉ yao, caroaro yʉre mʉ catʉgooña nʉcʉbʉgoro mʉ cariaye cʉtiere yʉ netoowʉ. Caroaro cariaye máco wariñuurique mena anicõaña yua, co caĩñupʉ Jesu. X )!To bairo cʉ catʉjʉ macarona seeto nanaa uwio cʉ tʉpʉ caejacumucoajupo. “Mere yʉ cariaye cʉtiere yʉ netoocõawĩ,” ĩ majiri cariape, “Yʉna mʉre yʉ pañawʉ,” Jesure cʉ caĩ cabuioyupo. q [ To bairo na caĩbato quena, noa yʉ jutirore na pañañupari ĩi, nipetirore catʉjʉ macañupʉ. H  To bairo cʉ caĩro apirã cʉ buerã ocõo bairo caĩ yʉyuparã: —Camaja capãarã majuu ʉtabijaro mʉre na caroca tuabato quena: “¿Noa yʉre na pañari?” ¿mʉ ĩ jeniñati? To bairi nemoona Jesu, “Yʉ camajirije mena jĩcao co cariaye cʉtiere yʉ netoowʉ,” caĩ tʉgooña majiñupʉ. To bairo ĩ tʉgooña majiri camajare amojore tʉjʉʉ na cajeniñañupʉ: —¿Noa yʉ jutirore na pañari? na caĩ jeniñañupʉ. 7Cʉ jutirore co capañarona co cariaye cʉtibataje cajanacoajupe. To bairi, “Mere yʉre janacoapa yʉ cariaye cʉtie,” caĩ tʉgooña majiñupo. PTo bairi Jesu camajare cʉ cariaye netoonucurijere caqueti apiyupo. Tiere queti apiri camaja watoapʉ Jesu bero atí, cʉ jutirore capañañupo, cʉ jutiro jetore pañari yʉ catigo, ĩ tʉgooñao. :mCõre capãarã ʉcoyeri maja cõre na caʉcoyebato quena to bairona capopiye tamʉonucucõañupo. Co niyeru co cacʉgobataje quenare cõre na caʉcoyero wapayebaco cawapaye peocõañupo. To bairo co cátibato quena co cariaye cʉtie canetoqueti majuucõañupe. Seetobʉjare rooro majuu caria nutuajupo. !Na paarãacã watoapʉ jĩcao ámo janaquetajere cariayecʉco Jesu jõcʉ bero caejayupo. Doce cʉmari majuu tiere cariayecʉco cãñupo. B}To bairo cʉ caĩro apii Jairo mena cáaácoajupʉ Jesu. Cʉ cáaáto camaja capãarã majuu cʉ̃re caʉja aájuparã. Capãarã majuu aáti seeto majuu caʉtabija nutuajuparã. ~u—Yʉ macoacã bai yaji aáco baimo. Cõre ñiga peoñaʉ ajá. Cõre mʉ cañiga peoro catigomo, caĩñupʉ. Z-To bairo na cabairo jĩcaʉ Jairo cawamecʉcʉ neñapo buerica wii ʉpaʉ caejayupʉ. Eja, Jesure cʉ tʉjʉʉ rʉpopatua mena tuatu ejacumuri ocõo bairo seeto cʉ bopacoo tʉjʉ rotiri cʉ caĩ jeniñupʉ: /WCabero ʉtabʉcʉra ape nʉgoapʉ capeña aájupʉ Jesu tunu. Peña ejari bero ʉtabʉcʉra tʉjaro cʉ catʉjʉnucuro capãarã caneñapoyuparã cʉ tʉpʉre. %~CTo bairo Jesu cʉ caĩro cáaácoajupʉ. Aá, ti yepa Decápoli cawamecʉti macari macana nipetirore cabuio jʉgoyupʉ Jesu cʉ̃re cʉ canetooriquere yua. Nipetirã to bairo cʉ caĩ buioro apirã caapi acʉacoajuparã. La hija de Jairo, y la mujer que tocó la ropa de Jesús n}UJesu, “Jaʉ, jitá,” cʉ ĩquẽcʉna ocõo bairo maca cʉ caĩñupʉ: —Mʉ yarã tʉpʉ maca tunu aácʉja. Caroaro Dio mʉre bopaca tʉjʉri mʉre cʉ cátiejere mʉ yarãre na buio peocõaña, cʉ caĩñupʉ Jesu. c|?To bairo na caĩro apii Jesu cumuapʉre caeja jãañupʉ, tunu aágʉ. Cʉ caeja jãaro tʉjʉʉ cawãtia cʉtibatacʉ ocõo bairo caĩñupʉ Jesure: —Yʉ quena mʉ mena yʉ aágʉ, seeto cajenibajupʉ Jesure. {To bairo na caĩ buiorijere apirã Jesure: —¡Aperopʉ aácʉja! ¡Jã ya paʉpʉ aniqueticõaña! seeto cʉ caĩñuparã. Uz#To bairi Jesu camajocʉpʉre cãnanare wãtiare cʉ cabuu rero catʉjʉricarã nipetiro na catʉjʉriquere na cabuioyuparã catʉjʉra ejarãre. To bairi yejea na cabairique quenare na caĩ buioyuparã. Yy+Jesu tʉpʉ ejarã cawãtia cʉgobatacʉre caroaro caruiire cʉ catʉjʉyuparã. Cajuti maninucubatacʉ juti jaña, caroaro catʉgooña maja catí, caruiyupʉ. To bairo cʉ cabairo catʉjʉ acʉacoajuparã. xTo bairo na cabairo tʉjʉrã yejeare cacotebatana seeto catʉjʉ acʉacoajuparã. Tʉjʉ acʉa, macapʉ caatʉ ruticoajuparã. Topʉ atʉ ruti ejari maca macanare, maca tʉjarori macana quenare na cabuio bateyuparã nipetiro cabairiquere na catʉjʉrique cõo. To bairo na caĩ buioro apirã camaja topʉre catʉjʉrã aájuparã, ¿dope bairo to baiyupari? ĩ majigarã. Hw  To bairo na caĩ jeniñaro: —To bairona baiya. Yejeapʉrena jãaña, na caĩñupʉ Jesu. To bairi camajocʉpʉre cãnana buti aá, yejeapʉre cajãañuparã. Topʉre yejea pʉga mil cõo majuu cãñuparã. Yejeapʉre wãtia na cajãarona carupa tʉapʉ atʉ mecʉ ro aá, ti rapʉ care ñua peticoajuparã yua. uvc Nare tʉjʉrã wãtia ocõo bairo caĩñuparã Jesure: —I maja yejeapʉre jã jãa rotiya, caĩñuparã. puY To bairo cabairi paʉ na jʉgoye maca buuropʉre capãarã nuricarã yejea caʉga tʉjʉnucuñuparã. tta —¡Aperopʉ cayoaropʉ jãre joo requeticõaña! Wãtia na caĩ jeni rotiro to bairona caĩ awajayupʉ. Hs  To bairo ĩri bero Jesu cʉ caĩ jeniñañupʉ: —¿Ñamʉ mʉ wamecʉti? —Legión yʉ wamecʉ, caĩñupʉ. —Capãarã majuu wãtia jã ã ĩi, to bairo yʉ wamecʉti, caĩñupʉ. drAJesu wãti cʉ̃pʉre cajañaʉre cʉ cabuti rotirona to bairona caĩ awajayupʉ. To bairo cʉ caĩ awajaro apii ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Jesu: —¡Wãti, ani camajocʉpʉre cajañaʉ, to cõona buti aácʉja! fqESeeto awajarique mena ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Jesure: —¡Jesu! Ʉmʉrecoo macacʉ Dio Macʉ ¿nope ĩi yʉre mʉ patowãcoʉ atíti? Dio cʉ catʉjʉrona mʉre yʉ jeni. Rooro yʉ catamʉoro yʉre átiqueticõaña. Tp!To bairi Jesure cʉ tʉjʉjo, cʉ tʉpʉ atí, cʉ tʉna caejacumuñupʉ. Na maca to bairo nemoo cajanaro tʉjʉrã catʉjʉ acʉacoajuparã: —¡Abʉma! Seeto majuu camajii ãcʉmi. Wino, cajaberije quena cʉ carotiro caroaro apicõa, caame ĩñuparã.i)(—¿Nope ĩrã yʉ mena aábana quena yʉre catʉgooña nʉcʉbʉgoquẽnare bairona to cõo mʉja uwiri? caĩñupʉ Jesu cʉ buerãre. Lh'To bairo cʉ na caĩro apii Jesu wamʉnʉca, winore, cajaberijere cajana rotiyupʉ. —¡To cõona janatoja! caĩñupʉ. To bairo cʉ caĩrona wino, cajaberije nipetiro cajana peticoajupe. g+&To bairo to cabaibato quena Jesu maca cumua caʉjaro maca caabari ajero mena ẽoturi cacanicõa jañañupʉ. To bairi cumua caruagaro tʉjʉrã Jesure cʉ cayopioyuparã. —¡Jesu, jã Ʉpaʉ, yopiya! ¿Mʉ tʉjʉbapari? ¡Rua yajicoa aána mani bai! cʉ caĩñuparã. jfM%Ti ra recomaca na catʉja peña aáto seeto majuu wino capapu ajupe. Wino seeto capapuro seeto majuu ti ra canacuañupe. Seeto majuu nacuabato cumuare pairo majuu caoco pa jãañupe. To bairi cumua ruacoato cabaibajupe yua. e$To bairi Jesu camaja paarãacãre, “Aácʉ yʉ áa,” nare cʉ caĩ yaparoro cʉ cajʉgo peña aájuparã cʉ buerã cʉ cajañari cumua menana. Na capeña aáto tʉjʉrã, aperã quena na ye cumuari mena capeña aájuparã, Jesure ʉja peña aána. Jesu oterique mena camajare cʉ cabuio majiorica rʉmʉ canaiori paʉ cãno Jesu caĩñupʉ cʉ buerãre: —Jitá, ʉtabʉcʉra i nʉgoapʉ mani peña aáparo, caĩñupʉ. pcY"Camajare buei buio majiorica wame manona na caĩ buioquetinucuñupʉ Jesu. Cʉ buerã jetore, ocõo bairo ĩgaro ĩi, na ĩ majiato ĩi cariapena na caĩ buionucuñupʉ aperã na caapiquẽtopʉ. Jesús calma el viento y las olas b!Capee wame queti buio majiorica wameri mena camajare na caĩ buioyupʉ Jesu. Na caapi majiro cõona na caĩ buioyupʉ. a Õca aperiacã anibato quena bʉcʉatopʉ apeye oterica yucʉ netoro ʉmʉari yucʉ aápá. Paca majuu rʉpʉricʉti. To bairi minia atí, tii rʉpʉripʉ na batirire peoma. To bairona ã Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie queti. Apeye netoro cãni majuuri wame ã. `3Ocõo bairo ã: Jĩcaʉ camajocʉ mostasa apeacãre oteimi cʉ ya wejepʉ. Tie ape õqueacã majuu ã, oterique aperi nipetiri wame rʉgarijeacã. _%To bairo ĩ yaparo ocõo bairo caĩ buionemoñupʉ Jesu: —Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie quetire ¿dope bairo maca mani ĩ buio majiobocʉti? 7^gTi rupaa cajũaro tʉjʉʉ tiere caotericʉ jeimi, to cõona bʉcʉa yaparo ĩi. Dio cʉ cãnie queti buiorique tie oteriquere bairona bai, caĩñupʉ Jesu, Diore caapiʉjarãre caricare jeericarore bairona na jee neogʉmi Dio caberopʉre ĩi, caĩ buioyupʉ Jesu. El ejemplo de la semilla de mostaza ]-Puti, yoaro mee pũu butiro. Buti yaparo carupa cape jeeñaro. Carupa cape jeeñari bero carica butiro. Tie bʉcʉa, carupa rupaa jeeñaro yua. T\!Ote yaparo tʉjʉ ʉjaquẽcʉna aácoacʉmi. Cabero to cãnacã ñami canirique cʉti, to cãnacã rʉmʉ anicõa, to bairo cʉ cabaitoye cʉ caoterique puticoato. Dope bairo putiro ĩ majiquẽcʉmi. [5Ĩ yaparoʉ, apeye na caĩ buioyupʉ Jesu tunu: —Ʉpaʉ Dio cʉ cãnie queti buiorique jĩcaʉ camajocʉ yepapʉ cʉ caoterijere bairona ã. Z To bairi noa yʉ cabuiorijere caroaro caapiʉjarãre capee api majiriquere na joogʉmi Dio. Aperã maca yʉ cabuiorijere caapiʉjagaquẽna yʉ yere na caapi majibatajeacã quenare na catʉgooña mawijiaro átigʉmi Dio. El ejemplo de la semilla que crece YOcõo bairo na caĩnemoñupʉ Jesu: —Mʉja caapirijere caroaro tʉgooña ʉjaya. Yʉ ye quetire mʉja caapi nʉcʉbʉgoro cõona mʉja quenare mʉja caapi majiro átigʉmi Dio. Caroaro caapi nʉcʉbʉgorãre caroaro na átinemo netogʉmi Dio. LXYʉ caĩ buiorijere apirã caroaro apiʉjaya, na caĩñupʉ Jesu. 4WaTo bairi tie cabujurore bairona yʉ cabuiorijere noa cajʉgoye caapi majiquetana api majigarãma. Cajʉgoyepʉre caapi majiña manaje to cãnibato quena api majigarãma. yVkApe wame na caĩ buio nemoñupʉ Jesu tunu: —Camaja jĩa bujuricarore jĩa bujurã carupa pata ẽoropʉ o cani cuñaricaro ẽoropʉ cũquẽnama. Caroaro cabaujari paʉ bui maca peorãma nipetiropʉ caroaro to ʉ̃ bujuato ĩrã. KUAperã camaja caroa yepa cajita cʉtopʉ care cumuriquere bairona ãma. Dio ye quetire apirã caroaro caapiʉjacõa aninucurã ãma. To bairi jĩcaarã Dio ye quetire caapiʉjarã treinta aperi carica cʉtajere bairona ãma. Aperã Dio ye quetire caapiʉjarã sesenta, aperi carica cʉtajere bairona ãma. Aperã caroaro Dio yere caapiʉjarã oterica aperi cien aperi carica cʉtajere bairona ãma yua, na caĩñupʉ Jesu. El ejemplo de la lámpara ETDio ye quetire apibana quena ati yepa macaje macare seeto tʉgooñanucuma. Capee apeye unie, ati yepa macajere na cacʉgo wariñuupe boo netorãma. Tiere boo netobana Dio ye queti macare apiʉja janacõarãma. To bairi pota yucʉ watoapʉ care cumurique carica manajere bairona ãma, yʉ caboorijere átiquẽnana. ZS-Aperã camaja oterique aperi pota yucʉ watoapʉ care cumuriquere bairona ãma. 6ReApi wariñuubana quena jita põreroacãpʉ care cumu putibatajere bairona, canʉcori manajere bairona yoaro apiʉjaquẽnama. Popiye nare to cãno to cõona janacõarãma. MQAperã camaja ʉ̃ta yepa jita põreroacã cãni yepapʉ care cumuriquere bairona cabairã ocõo bairo ãma Dio Wadariquere jĩacã caapirã. Nemoopʉre Dio ye quetire caroaro api wariñuurãma. PTo bairi jĩcaarã Dio ye quetire apibana quena api puoquẽema. Sataná na yeripʉ atí, na caapibatajere ema jee rericarore bairo nare áami, na majiriticõato ĩi. Ma tʉ care cumurique minia na caʉga reriquere bairona cãna ãma camaja to bairo cabairã. ROOcõo bairo ã: Oteriquere caotei Dio ye quetire cabuioʉre bairo ãmi. mNS Apeye na caĩnemoñupʉ Jesu tunu: —¿Mʉjaare yʉ caĩ buio majiobaé wamere mʉja api puoquẽeti? To roquere tiere mʉja caapiquẽpata ape wameri yʉ cabuio majiorije quenare dope bairo áti mʉja api puoquetiborã. M% To bairi na maca yʉ cátiere tʉjʉ, yʉ cabuiorijere api, baibana quena api puoquẽema. To bairi caroorije na cátiere wajoagaquẽema. “Caroorije jã cátajere jã majiriobojaya,” Diore jeniquẽema, na caĩñupʉ Jesu. Jesús explica el ejemplo del sembrador L To bairo cʉ̃re na caĩ jeniñaro ocõo bairo na caĩ buioyupʉ Jesu: —Ʉpaʉ cʉ cãnie quetire majioʉ áami Dio mʉjaare cajʉgoye camajare cʉ camajioquetajere. Aperã yʉre caapiʉjaquẽna macare buio majiorica wameri mena na yʉ buio. 8Ki Cabero camaja paarãacã na cáaáto bero cʉ mena macana, cʉ buerã doce cãna quena cʉ caĩ jeniñañuparã: —¿Dope bairo ĩ buiogʉ mʉ ĩri mʉ caĩ buioejere? fJE —Yʉ caĩ buiorijere apiri caroaro apiʉjaya, caĩñupʉ Jesu. El porqué de los ejemplos ]I3Ape rupaa care cumuñupe caroa yepa cajita cʉti paʉre. To bairi tie caroaro puti, bʉcʉa, caroaro carica cʉticoajupe. Jĩca rupaari carica cʉjupe treinta rupaari. Ape rupaari sesenta rupaari carica cʉjupe. Ape rupaari tunu cien rupaari carica cʉjupe, na caĩ buioyupʉ Jesu, cumuapʉ ruiri petapʉ catʉjʉnucurã paarãacãre yua. GHApe rupaa tunu cʉ cayaye bate oterije pota yucʉ watoapʉ care cumuñupe. To bairi caputibata apearire pota yucʉ maca bʉcʉa neto, caputi biacoajupe. To bairi tie carica cʉtiquẽjupe. 9GkApe rupaa ʉ̃ta yepapʉ care cumuñupe cajita manibʉjaropʉ. To bairi jita põreroacã cãno nʉcoo joo majiqueti, caputibatato beroacã muipu cʉ caajiro cajini recoajupe. F}EsJĩca rupaa cʉ caoterije ma tʉpʉ cawẽñupe. To bairi minia ti rupaare tʉjʉ rui atí, caʉga recõañuparã. tDa—Apiya mʉjaa yʉ cabuiorijere: Jĩcaʉ camajocʉ cʉ ya wejepʉre trigo apeacãre caote aájupʉ. CTopʉ na cãno capee wameri buio majiorica wameri mena na cabuioyupʉ. Nare buio majioʉ, ocõo bairo na caĩ buioyupʉ: B Cabero Jesu ʉtabʉcʉra tʉjaropʉ Dio ye quetire camajare na cabuio jʉgoyupʉ tunu. Camaja capãarã majuu caneñapoyuparã. Capãarã majuu na caneñaporo tʉjʉʉ Jesu cumuapʉ eja jãa, caejanumu ejayupʉ. Camaja maca paputiropʉ cãñuparã. A #Noa Dio cʉ caboorijere cátinucurã maca yʉ bairã, yʉ bairã romiri, yʉ pacore bairona yʉ catʉgooña tʉjʉrã ãma.@w"Cʉ tʉacã caapi ruirãre na ñu puari: —Ati maja maca ãma yʉ paco, yʉ bairã majuu yʉ catʉgooña tʉjʉrã. }?s!Jesu maca ocõo bairo na caĩñupʉ: —¿Noa na ãti yʉ paco, yʉ bairã ãma, yʉ caĩ tʉgooñarã majuu? >{ To bairi Jesu tʉ caruirã: —Mʉ paco, mʉ bairã mʉ mena wadapenigarã macapʉ tʉjʉnucuma, cʉ caĩ buioyuparã. )=KTo bairo cʉ caĩri paʉ Jesu paco, cʉ bairã cʉ camacarã ejayuparã. Jope tʉpʉna ejanʉcari jope tʉ catʉjʉnucurãre Jesure cʉ capi rotiyuparã. n<UEspíritu Santo cʉ catutuarije mena Jesu cʉ cátibato quena, “Cawãti cʉgoʉ ãmi Jesu, Sataná cʉ catutuarije mena áami Jesu,” na caĩrijere apii to bairo na caĩ buioyupʉ Jesu. La madre y los hermanos de Jesús @;yDio Espíritu Santore caroorije caĩ ũcʉ maca camajiriobojaya mácʉ aninucucõagʉmi. To cãnacã rʉmʉna cabui pacoʉ anicõagʉmi, Espíritu Santo macare caroorije caĩ ũcʉ. ~:u—Cariapena mʉjaare yʉ ĩ. Camaja caroorije na cátie, Diore rooro na caĩrije quenare na majiriogʉmi Dio. 95’Jĩcaʉ seeto catutuaʉ caquẽ ocabʉti majii yere emagarã aperã maca cʉ ya wiipʉre jãa majiquẽnama, cʉ uwibana. Cʉ quẽ netogarã, cʉ yere emagarã jʉgoye cʉ̃re jia tu cũborãma, na caĩñupʉ Jesu, yʉ maca Sataná netoro catutuaʉ majuu yʉ ã ĩi. 8To bairi Sataná cʉ majuuna cʉ carocaata cʉ majuuna bai yajicoaboʉmi. Cʉ yarã mena cʉ caamequẽata cʉ yarã aniquetiborãma. R7To bairi jĩca wii macana ame tutirã jĩca wiina ani majiquetiborãma. ;6qJĩca maja ame quẽrã na majuuna ame reborãma. 5)To bairo na caĩro apii Jesu na pijo, ocõo bairo na caĩ buio majioñupʉ: —Sataná cʉ majuurena dope bairo roca buu majiquẽcʉmi. y4kAperã Jerusalẽpʉ cáatána judío majare cabuerã ocõo bairo caĩñuparã: —Sataná Beelsebú cawamecʉcʉ, wãtia ʉpaʉ cʉ jãaricʉmi Jesure. To bairi wãtia ʉpaʉ cʉ catutuarije mena wãtiare na buu reimi, caĩñuparã. 3To bairo na cabairo Jesu yarã caqueti apiyuparã. Queti apirã, “Jã yaʉ mecʉ bairicʉmi,” ĩ tʉgooñari cʉ capira aájuparã. E2Cabero Jesu cʉ buerã mena cʉ cãni wiipʉ cajãañupʉ, na mena ʉgagʉ. Topʉ cʉ cãno camaja capãarã caneñapoyuparã. To bairi ti wii cajira netoro caʉga majiquẽjuparã. t1aJudas Iscariote caberopʉ Jesure catʉjʉ tutirãre cawadajãpaʉ quenare cʉ cabejebajupʉ Jesu. To cãnacãʉna cãñuparã Jesu cʉ cabejericarã, cʉ ye quetire cabuio teñanucuparã. Acusan a Jesús de tener el poder del demonio (0IAperã André, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, Jacobo Alfeo macʉ, Tadeo cãñuparã. To bairi Simón cananista poa macacʉ quena cãninemoñupʉ na mena. /Jacobo, cʉ bai Juan Sebedeo punaare na cabejeyupʉ Jesu. Boanerges na cawameyeyupʉ Jesu, “Bʉpo Punaa” ĩrica wame. `.9Ato cãnacãʉ na cabejeyupʉ: Simón, Pedro cʉ cawame wajoaricʉre cʉ cabejeyupʉ. i-KCariarãre catio majirique quena, to bairi wãtiare cabuu roti majirije quenare na cajooyupʉ. ,wTo bairi na cabejeyupʉ cʉ mena cabue teñanucuparãre doce majuu. Na beje, cʉ ye quetire na cabuio roti jooyupʉ. u+c Cabero Jesu ʉ̃taʉpʉ wamʉ aá, cʉ buerã cãniparãre cʉ cabejeparãre na pijo, na cabejeyupʉ. |*q Jesu maca Dio Macʉ cʉ caniere na buio rotiquetiri na cajana rotiyupʉ. Jesús escoje a los doce apóstoles ')G Cawãtia jaña ecoorã cʉ tʉjʉrã cʉ tʉpʉ rʉpopatuaripʉ catuatu ejacumuñuparã. Ejacumuri, “¡Dio Macʉ majuuna mʉ ã!” cʉ caĩ awajayuparã. $(ACabero Jesu neñapo buerica wiipʉ cãnacʉ cʉ buerã mena ʉtabʉcʉra tʉjaropʉ cáaájupʉ yua. Capãarã Galilea yepa macana, Judea yepa macana quena cʉ caʉja aájuparã, capee caroa cʉ cáti iñoorije queti apirã. Jerusalén maca macana, Idumea macana, Jordán na caĩri ya ape nʉgoa macana quena, Tiro, Sidón cawamecʉtie macana Jesu tʉpʉ caejayuparã camaja capãarã majuu, cʉ cáti iñoorijere queti apirã. Cʉ tʉpʉ caejarãre na cacatioyupʉ Jesu cariarãre. Capãarã cʉ cacatioro maca nipetirã cariarã cʉ tʉacã jeto caneñapoyuparã, cʉ pañagarã. Cʉ̃re pañari mani netogarã ĩrã to bairo cájuparã. Capãarã majuu na caʉtabijaro tʉjʉʉ cʉ buerãre jĩca cumua na caquenoo yuu rotiyupʉ Jesu, camaja yʉ tuperema, tiapʉ jañari na yʉ buiogʉ ĩi. ' l&QTo bairo Jesu cʉ̃re cʉ canetoo catioro tʉjʉrã fariseo maja cabuticoajuparã. Buti, Herode ya poa macana mena cawadapeni jʉgoyuparã, ¿dope bairo Jesure cʉ mani áti rocarãati? ĩrã. Mucha gente a la orilla del lago !~~m}|{{Qzzxx7wDvtsrqpponSnGllkkPjdiihhffAee cc#a`__ ^o]\\v[ZZY{XX#WcVqUUKU?TKS_RMQQ?P5OOMLKJ@IGG5F`EDBAA8?>=<3;;98"7 655)423220/.-x++)**)5(5'&%#$h#"! ^Txpc8M \ I Q vGt!dZA Jesu maca ocõo bairo cʉ caĩ yʉyupʉ: —¿Nope ĩi cañuu netoʉ yʉre mʉ ĩti? ^Y5 Cabero Jesu aperopʉ cʉ cáaáti paʉ jĩcaʉ cʉ bero caatʉ ʉja ajupʉ. Cʉ tʉpʉ atʉ ejari, cʉ tʉpʉ ejacumu, cʉ nʉcʉbʉgori ocõo bairo cʉ caĩ jeniñañupʉ: —Jesu, caroaro camajare cabuei mʉ ã. Cañuu netoʉ mʉ ã. To bairi yʉre buioya. ¿Ñee uniere yʉ ácʉati yʉ cacaticõa aninucupere bʉgagʉ? caĩñupʉ. X To bairo ĩ yaparo cawimarãre na ne mʉgo, na ñiga peo, Diore na cajenibojayupʉ yua. Un joven rico habla con Jesús W- Cariape mʉjaare yʉ ĩ. Ati maja cawimarã yʉre na caboorore bairo cabaiquẽna maca, Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ aáquetigarãma, na caĩñupʉ. Vy To bairo na caĩ matarijere apii Jesu maca tʉjooquẽcʉ, ocõo bairo na caĩñupʉ: —Cawimarã yʉ tʉpʉ na aparo. Na mataqueticõaña. Ʉpaʉ Dio cʉ cãnopʉ cáaáparã ãma ati maja cawimarãre bairona caroaro yʉre catʉgooñarã. Uy Cabero aperã na punaare Jesu tʉpʉ cajee ajuparã, na ñiga peori Diore na jenibojaya ĩrã. To bairo na cáto tʉjʉrã Jesu buerã maca nare matagabana: —Cawimarãre na jee atíqueticõaña, Jesure cʉ patowãcoorema, na caĩñuparã. T  Cãromio quena, co manapʉre rocari apeĩ macare manapʉcʉco rooro áco áamo cãni jʉgoricʉre. Jesús bendice a los niños S1 Tiere na caĩ jeniñaro ocõo bairo na caĩ yʉyupʉ Jesu: —Noo cʉ nʉmore rocari apeo macare nʉmocʉcʉ rooro ácʉ áami cãni jʉgoricore. aR; Cabero wiipʉ ãnaa Jesu buerã cʉ caĩriquerena caĩ jeniña nemoñuparã tunu. GQ To bairi camajocʉ jĩcaʉ cʉ nʉmo mena jĩcaʉre bairona aniri Dio cʉ cacũricarã ãma jĩca bapa. To bairona Dio cʉ cacũricarã aniri caame rocaquetiparã ãma, na caĩñupʉ Jesu. oPW To bairi co mena aniri pʉgarã anibana quena cʉ nʉmo mena jĩcaʉre bairona ãma, cʉ nʉmo jãa. fOE To bairi caʉmʉ cʉ pacʉ, cʉ pacore tʉgooña janari cʉ nʉmo ye macare tʉgooñagʉmi. IN  Dio nipetiri wame áti jʉgoʉpʉna caʉmʉ, cãromio cájupi. (MI To bairo na caĩro: —Mʉja yeripʉ Dio cʉ caboorijere mʉja cabai netoogaro to bairo caucayupi Moisé, jĩcaʉ cʉ nʉmore carocagaʉre mataquetigʉ. L To bairo cʉ caĩro: —Moisé ãnacʉ ocõo bairo caucayupi: “Jĩcaʉ cʉ nʉmore rocagʉ papera pũuro, ‘Ocõo bairo mʉ cabairije wapa mʉ yʉ rocagʉ,’ ĩ ucarica pũuro, cõre cʉ joato,” caĩ ucayupi Moisé, caĩñuparã fariseo maja Jesure. ~Ku Ocõo bairo na caĩ yʉyupʉ Jesu fariseo majare: —¿Moisé tirʉmʉpʉ macacʉ dope bairo cʉ carotiyupari? jJM To bairo cʉ cabuioro jĩcaarã fariseo maja Jesu tʉpʉ atí, cʉ tʉgooña mawijia bui cʉparo ĩrã ocõo bairo cʉ caĩ jeniñañuparã: —¿Mani judío majare jĩcaʉ cʉ nʉmore cʉ carocagaro roca rotirique to ãti? lI S Jesu Capernaupʉ cãnacʉ Judea yepapʉ, Jordán na caĩri ya ape nʉgoapʉ quenare cáaájupʉ. Topʉ cʉ caejaro camaja capãarã cʉ tʉpʉ caneñapoyuparã. To bairi cʉ cátinucurore bairona Dio ye quetire na cabuioyupʉ. BH} 2Moa caocaarije ñuubʉja. Caocaaquẽtie macare dope bairo caocaaro áti majiña maa. Moa caroaro caocaarijere bairo caroaro ãña. To bairi ame quẽrique mano aninucuña mʉjaa.HG  1’Camaja nipetiro ʉgariquere roarã pero mena jeto roanucuma. To bairi tiere bairo nipetiro yʉre caapi nʉcʉbʉgorã popiye tamʉori bero netobʉjaro tʉgooña ocabʉtigarãma yua. vFe -Mʉja rʉpo mena rooro átigarã quena pa ta rocaricarore bairo ána to cõona caroorije áti janaña. Jĩca rʉpo mana anibana quena Dio tʉpʉ to cãnacã rʉmʉ mʉja cãno maca ñuubʉja. Pʉga nʉgoapʉna rʉporicʉna anibana quena peropʉ mʉja cáaáto ñuuquetiboro. To bairona mʉja capeari mena ape wame tʉjʉri caroorijere mʉja cátigaro mʉja capeari pĩa rocaricarore bairo tʉjʉ janacõaña. Cacapea mana anibana quena Dio tʉpʉ mʉja cáaáto ñuubʉja. Pʉga capeapʉna cape cʉtiri peropʉ mʉja cáaápata ñuuquetiboro. Topʉ pero to caʉ̃nucucõabato quena becoa ria yajiqueti majuucõagarãma. E 0bD= ,Pero to bairo to caʉ̃nucucõarije to cãnibato quena becoa riaqueti majuucõagarãma. 'CG +Mʉja wamo mena rooro átigarã pa ta rocaricarore bairo ána to cõona caroorije áti janaña. Jĩca wamo mana anibana quena Dio tʉpʉ to cãnacã rʉmʉ mʉja cãno maca ñuubʉja. Pʉga nʉgoapʉna cawamoricʉna anibana quena pero cayatiqueti peropʉ mʉja cáaáto ñuuquetiboro. AB{ *’Noo yʉre canʉcʉbʉgorãacãre rooro na cáto cácʉ ũcʉ Dio cʉ capopiyeyepaʉ majuu anigʉmi. Nemoona ʉ̃ta capairica mena cʉ wamʉ tutupʉ jia yori caʉ̃cʉari yapʉ roca ñuacõa jooata ñuuboro. To bairo átato nemoona bai yajiri cabero yʉ yarãre rooro na cáto áti rooye tuuquetiboʉmi. DA )Noa yʉ yarã mʉja cãno mʉjaare cátinemorã, ocore mʉjaare catĩarã quenare caroaro na joogʉmi Dio, na quena mʉjaare petoacã cátinemorã ãma ĩi. El peligro de caer en pecado >@w (Manire cateequẽcʉ ũcʉ mani mena macacʉna ãmi. C? 'To bairo cʉ caĩro apii Jesu maca ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Juãre: —Cʉ mataqueticõaña. Ni ũcʉ yʉ wame mena apeye uniere áti iñoori bero rooro yʉre ĩ majiquetigʉmi. I>  &Cabero Jesure cʉ caĩ buioyupʉ Juan: —Jãre cabuei, apeĩ camaja na yeri wãtiare na cʉ cabuu rebojaro jã tʉjʉwʉ. “Jesure caapi nʉcʉbʉgoʉ yʉ ã,” ĩri na yeri wãtiare na buti rotiwĩ. Mani mena macacʉ cʉ cãniquẽto maca, “Átiqueticõaña,” cʉ̃re jã boca ĩ matawʉ, caĩñupʉ Juan. #=? %—Ani cawimaʉre bairo cãna cawatoa cãna na cãnibato quena yʉ carotiro mena nare mʉja cátinemoata yʉrena átinemorã mʉja áa. Yʉre cátinemorã maca yʉ Pacʉre átinemorã áama, caĩñupʉ Jesu cʉ buerãre. El que no está contra nosotros, está a nuestro favor -<S $To bairo ĩ, jĩcaʉ cawimaʉre cʉ pijo, na watoapʉ cʉ catʉjʉnucu rotiyupʉ. Cʉ tʉjʉnucu roti, cʉ ne mʉgoñari ocõo bairo caĩñupʉ cʉ buerãre: 3;_ #To bairi Jesu ejanumu, cʉ buerã doce majuu cãnare pijo, na caĩñupʉ: —Aperã netoro caroti majirã anigarã nipetirã bero macana, nare capaa coterã cãnipe ã. !:; "Na maca mapʉre aána, ¿ni maca mani mena macacʉ nipetiro netoro caroti majii cʉ anicʉti? caame wada peniricarã aniri cʉ cayʉquẽjuparã. N9 !Cabero Capernaum cawamecʉti macapʉ caejayuparã. Ti macapʉ eja, na cãni wiipʉ na cajãaro bero cʉ buerãre na caĩ jeniñañupʉ Jesu: —Mapʉ aána ¿ñe uniere mʉja ame wadapeniri? H8  Cʉ buerã maca to bairo cʉ caĩrijere caapi majiquẽjuparã. Api majiquetibana quena, “¿Dope bairo ĩgʉ mʉ ĩti?” cʉ caĩ jeniña uwiyuparã. ¿Quién es el más importante? g7G To bairi Césarea Filipopʉ cãnana Galilea yepapʉ cáaácoajuparã tunu. Topʉ na cáatíere aperã na camajiro cabooquẽjupʉ Jesu, cʉ buerã jetore na ĩ buiogʉ. Ocõo bairo na caĩ buioyupʉ: —Aperã yʉre ñeri, yʉ joogarãma yʉre cajĩaparãre. To bairo yʉre na cajĩa rocabato quena itia rʉmʉ bero yʉ tunu catigʉ, na caĩñupʉ. 6 57 To bairo na caĩro: —To bairo cabairã una wãtiare buugarã ʉgaqueti seeto Diore cajeni nʉcʉbʉgope ã. Jesús anuncia otra vez su muerte $4A Cabero Jesu wiipʉ cʉ cajãaro cʉ buerã aperã na caapiquẽtopʉ cʉ caĩ jeniñañuparã: —¿Nope ĩrã wãtire jã roca buu majiquẽjupari? ~3u Jesu maca cʉ wamopʉ ñeri, cʉ catʉ̃ga wamʉo nʉcoñupʉ. To bairo cʉ cátona cawamʉ nʉcacoajupʉ yua. L2 To bairo cʉ caĩrona wãti cʉ caawaja buti aátona cawimaʉ caria ñacoajupʉ tunu. To bairo bai, ria yajicoacʉre bairo cabaiyupʉ. To bairi aperã maca: —Ria yajicoapi, caĩñuparã. 1 Jesu camaja capãarã na tʉpʉ na caatʉ ató tʉjʉʉ wãtire roca buʉ ocõo bairo caĩñupʉ: —Wãti cʉ cawada majiquẽto, cʉ caapi majiquẽto cácʉ, buti aácʉja. Ani cawimaʉpʉre cãcʉ aácʉja. Pʉgani cʉ̃pʉre jãanemoqueticõaña. V0% To bairo cʉ caĩro apii cawimaʉ pacʉ tutuaro ĩ, seeto Jesure cʉ caĩ jeniñupʉ: —Mʉre yʉ nʉcʉbʉgo. Netobʉjaro yʉ canʉcʉbʉgoro yʉre átinemoña, seetobʉja cʉ caĩ jeninemoñupʉ. L/ To bairo cʉ caĩro Jesu maca ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Yʉre mʉ canʉcʉbʉgoata cʉ̃re yʉ netooboja maji. Yʉre canʉcʉbʉgorã nipetirore nipetiri wamere na yʉ netooboja maji. 7.g Capee niri wãti cʉ jĩagʉ peropʉ cʉ roca joe, riapʉ quenare cʉ roca ñuanucumi. Mʉ catutuarije mena cʉ̃re mʉ canetoo majiata jã bopaca tʉjʉri jã átinemoña. g-G To bairo cʉ cabairo tʉjʉri Jesu cawimaʉ pacʉre cajeniñañupʉ: —¿Diwatipʉ to bairo cʉ cabai jʉgori? cʉ caĩñupʉ. Cawimaʉ pacʉ maca ocõo bairo cʉ caĩ yʉyupʉ: —Cawimaʉpʉna to bairo cabai jʉgowĩ. , To bairo cʉ caĩro Jesu tʉpʉ cawimaʉre caneajuparã. Cawimaʉre Jesu tʉpʉ na caneatóna majiña mano cawimaʉre cʉ caria ñaro cʉ cájupʉ wãti tunu. To bairo cʉ cáto cawimaʉ maca roca cumu, yugui mecʉ, cʉ rijeropʉ jopo tu, cabaicoajupʉ. + To bairo cʉ caĩro apii ocõo bairo caĩñupʉ Jesu cʉ buerãre: —Caroaro yʉre mʉja api nʉcʉbʉgoquẽe. Cariape mʉja tʉgooñaquẽe. Yoaro mʉjaare yʉ caĩ buiobato quena mʉja api majiquẽe. Ani cʉ macʉre yʉ tʉpʉ cʉ neajá, na caĩñupʉ. |*q Wãti cʉ cañe roca cũrona cʉ rijeropʉ jopo tu, cʉ opi baque ruio, to bairi bʉ yajicoanucumi yʉ macʉ. Mere mʉ buerã quenare, “Wãtire cʉ buu rocabojaya yʉ macʉre,” na yʉ ĩbapʉ. Cʉ buu roca majiquẽma, Jesure caĩñupʉ. c)? To bairo cʉ caĩ jeniñaro apii jĩcaʉ na paarãacã watoapʉ cãcʉ cʉ caĩ yʉyupʉ Jesure: —Ʉpaʉ, yʉ macʉ jĩcaʉna cãcʉre wãti cacʉgoʉre yʉ neapʉ́. Yʉ macʉ wãti jʉgori wada majiquẽemi. r(] To bairo na cáto: —¿Ñe uniere wadapenirã to cõo mʉja wada canamuri? na caĩ jeniñañupʉ Jesu. '! To bairi Jesu na tʉpʉ cʉ carui ejaro tʉjʉrã catʉjʉ acʉacoajuparã. To bairi cʉ tʉpʉ atʉ aáti, cʉ cañuu rotira aájuparã. N& Ʉ̃taʉpʉ caejaricarã na mena macana na cãnopʉ rui ejarã camaja capãarã cãnare catʉjʉyuparã. Aperã quena judío majare cabuerã Jesu buerã mena seeto caame wada canamuñuparã. y%k Cariape mʉjaare yʉ ĩ: Elías ãnacʉ caejatʉgawĩ mere. Cʉ caejabato quena tirʉmʉpʉ macana, “Elías atígʉmi,” na caĩricʉ Juãre, “Cʉna ãmi,” cʉ caĩ tʉjʉquẽma. Na caboorije maca cʉ cájuparã, cʉ jĩarã. To bairo ána tirʉmʉpʉ macana na caĩ ucaricarore bairona cabaiyupa Juãre. Jesús sana a un muchacho que tiene un espíritu malo 9$k —Cariape ĩma. Elías cʉ cáatípena cãñupa Dio yʉre cʉ cajooparo jʉgoye. Camajare na cayeri quenoo jʉgoyeyepaʉ cãmi. Dio ye queti ucarica pũuropʉ ocõo bairo baigʉmi Dio cʉ cajooricʉ ati yepapʉ ejaʉ, ĩ ucarique ã: “Yʉ tʉjʉteebana yʉre popiyeyegarãma,” ĩ ucarique ã. # Cabero Jesu quenare cajeniñañuparã tunu: —¿Nope ĩrã judío majare cabuerã, “Dio cʉ cajoopaʉ majuu jʉgoye Elías ãnacʉ tunu atígʉmi,” na ĩnucuti? cʉ caĩ jeniñañuparã. To bairo na caĩ jeniñaro ocõo bairo caroaro na caĩ buioyupʉ Jesu: i"K To bairi aperãre buioquẽnana na jetona catʉgooñañuparã. To bairo tʉgooñari caame ĩ jeniñañuparã: —¿Dope bairo cabaipere bai yajiricaro bero tunu catirique cʉ ĩti? caame ĩ jeniñañuparã na majuuna. H!  To cõona ʉ̃taʉpʉ cãnana na carui aáto Jesu to bairo cabairo na catʉjʉriquere aperãre cabuio rotiquẽjupʉ: —Yʉ, camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ yʉ cãnibato quena yʉre jĩa rocagarãma. To bairi cabai yajiricʉ cãnacʉ yʉ catunu catiro bero aperãre na mʉja buiogarã yua, na caĩñupʉ Jesu. # ? To bairo caĩro bero catʉjʉjobajuparã tunu. Jesu jĩcaʉna cʉ catʉjʉnucuro catʉjʉyuparã. Aperã cʉ mena catʉjʉnucuricarã camañuparã.  To bairo Pedro cʉ caĩri paʉna bujeri bʉrʉa na cabuje bipe ájupe. To bairi bʉrʉa bujeri bʉrʉa watoapʉ ocõo bairo caĩ wadaro caapiyuparã: —Ani yʉ Macʉ, yʉ camaii majuu ãmi. Cʉ cabuiorijere caroaro apiʉjaya, ĩriquere caapiyuparã. |q Jesu buerã caacʉa netocoajuparã. To bairi Pedro dope bairo ĩ majiquetibacʉna to bairije caĩcõañupʉ. s_ To bairo na cabairo tʉjʉʉ Pedro maca ocõo bairo caĩñupʉ Jesure: —Jã Ʉpaʉ, ñuu majuucõa atopʉ mani cãno. To bairi itia wiiacãre mani ána. Mʉ ya wii cãnipa wii, Moisé ya wii, Elías ya wii cãnipa wiiri mani ána. pY To bairo cabairi paʉna Elías, to bairi Moisé buia nʉcari Jesu mena cawadapeni tʉjʉnucuñuparã. |q Cʉ jutii seeto ajiya, seeto majuu cabotiyupe. Camaja sabaũ mena jutii cabotirije na cacojero netoro cabotiyupe. nU Seis cãnacã rʉmʉri bero jĩcaʉ ʉ̃taʉ caʉmʉaricʉpʉ cáaájupʉ Jesu. Pedro, Jacobo, Juan na jetore na cajee aájupʉ cʉ mena. Topʉ eja, ti ʉ̃taʉpʉ ãnaa na catʉjʉjoro Jesu cʉ cabaurije ricati cabauyupe.   Jesu camajare cʉ cabuioricaro bero ape wame cʉ buerãre na cabuioyupʉ tunu: —Cariape mʉjaare yʉ ĩ. Atopʉ cãna mʉjaa jĩcaarã mʉja cabai yajiparo jʉgoye Ʉpaʉ Dio cʉ cãniere mʉja tʉjʉgarã tutuaro mena cʉ caejaro. La transfiguración de Jesús {&Ati yʉtea macana caroorã, yʉre canʉcʉbʉgoquẽna watoapʉ ãnaa, “Jesu yarã jã ã, cʉ ye quetire caapiʉjarã jã ã,” ĩ boboqueticõaña. Ape rʉmʉpʉ yʉ tunu atígʉ, yʉ Pacʉ cʉ caaji baterije mena, cʉ tʉ macana ángel maja mena. Ti paʉ cãno yʉre caboboricarãre yʉ quena na yʉ bobogʉ. “Yʉ cabuericarã me ãma,” yʉ quena na yʉ ĩgʉ.]3$To bairi jĩcaʉ ati yepa macaje apeye unie nipetiro cacʉgoʉ Dio tʉpʉ cʉ cãnibope macare catʉgooñaquẽcʉ ũcʉ catirique bʉgaquetigʉmi. To bairi cʉ yeri maca Sataná tʉpʉ aá, cʉ cabaiata ñuuquetiboro. Sataná tʉpʉ cʉ cáaáquetipere wapaye majiquetiboʉmi, ati yepa macaje nipetiro cʉ cacʉgorije to cãnibato quena. %/#Noa, “Yʉ majuuna yʉ caboorije yʉ átigʉ,” caĩrã Dio tʉpʉ to cãnacã rʉmʉ catirique bʉgaquetigarãma. To bairi ati yepa ãnapʉ mʉja majuuna mʉja caboorije átiquẽna, yʉ caboorije macare ána, yʉ ye quetire apiʉjarã, caroa ãnajere mʉja bʉgagarã. L"Cabero Jesu cʉ buerã aperã camaja quenare pi neojori na cabuioyupʉ: —Yʉ mena macana anigarã mʉja majuuna mʉja cátigarijere tʉgooñaqueticõaña. To cãnacã rʉmʉ yʉ caboorije macare áti ʉjaya. Yʉre na cajĩagarore bairona mʉja quenare na cajĩagarije to cãnibato quena yʉre áti ʉjanucucõaña. hI!To bairo Pedro cʉ caĩro cʉ buerãre amojore tʉjʉri Pedrore cʉ catutiyupʉ Jesu: —¡Sataná, yʉre aáweoya! caĩñupʉ. Pedro Sataná cʉ caĩgari wamere cʉ caĩro ĩi, to bairo Pedrore cʉ caĩ tutiyupʉ Jesu. To bairi: —Dio cʉ caboorijere mʉ tʉgooñaquẽe. Camaja na caboorije macare mʉ tʉgooña mʉa, cʉ caĩñupʉ Pedrore. K Caroaro na api majiato ĩi, cariape to bairije na caĩ buioyupʉ Jesu. To bairije na cʉ caĩ buioro Pedro aperobʉjaacã cʉ ne aáti: —¡To bairo ĩqueticõaña! Jesure cʉ caĩ tutiyupʉ. veCabero Jesu cʉ buerãre ocõo bairo na cabuio jʉgoyupʉ: —Yʉa camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ anibacʉ quena seeto yʉ popiye tamʉogʉ. Cabʉcʉrã judío majare carotirã, sacerdote maja ʉparã, judío majare cabuerã nipetirã yʉ tʉjʉteeri aperãre na jĩa rotigarãma yʉre. To bairo yʉre na cajĩabato quena itia rʉmʉ bero yʉ tunu catigʉ. oWTo bairo Pedro cʉ caĩriquere aperãre na cabuio rotiquẽjupʉ Jesu. Jesús anuncia su muerte 8iJesu cʉ buerãre na caĩ jeniñanemoñupʉ tunu: —Mʉja maca, ¿ñamʉ majuu ãcʉmi, yʉre mʉja ĩ tʉgooñati? To bairo cʉ caĩro apii Pedro maca cʉ caĩ yʉyupʉ: —Tirʉmʉpʉ macana, “Camaja tʉpʉ joogʉmi Dio jĩcaʉ cãni majuʉre,” na caĩricʉna mʉ ã, cʉ caĩñupʉ Pedro. -STo bairo cʉ caĩ jeniñaro ocõo bairo cʉ caĩ yʉyuparã: —Jĩcaarã, “Juan bautisari majocʉ cajĩa ecooricʉ ãnacʉ catunu catiricʉ ãcʉmi,” mʉre ĩma. Aperã, “Tirʉmʉpʉ macacʉ Dio ye quetire buiori majocʉ, Elías cãniñaricʉ tunu ejaricʉmi,” mʉre ĩnucuma. Aperã maca, “Apeĩ Dio ye quetire cabuioricʉ tirʉmʉpʉ macacʉ catunu catiricʉ ãcʉmi,” mʉre ĩma, cʉ caĩñuparã.  Cabero Jesu cʉ buerã mena Césarea Filipo tʉ cãni macaripʉ cáaájuparã. Topʉ na jʉgo aácʉ ocõo bairo cʉ buerãre na caĩ jeniñañupʉ Jesu: —Camaja yʉ cabairijere wadapenirã, ¿Ñamʉ majuu cʉ̃ ãcʉmi, na ĩnucuti? caĩñupʉ. : mTo bairi Jesu: —Macapʉre aáquẽja. Mʉre yʉ canetoorijere aperãre buio batequẽcʉna mʉ ya wiipʉ tunu aácʉja, cʉ caĩñupʉ. Pedro declara que Jesús es el Cristo Q To bairo cʉ caĩro apii Jesu cʉ capere cʉ wamori mena cañiga peonemoñupʉ tunu. To bairo cʉ cátopʉna caroaro majuu catʉjʉ majiñupʉ yua. To cãnacã wame cariape catʉjʉ majiñupʉ. | qTo bairo cʉ caĩro, tʉjʉ pã: —Yʉ tʉjʉ camajare baii pʉa. Yucʉre bairo cabaurã aáteñama, caĩñupʉ. I  To bairi Jesu cacape tʉjʉquẽcʉre cʉ wamo mena tʉ̃ga aáti maca tʉjaropʉ cʉ cane aájupʉ. Cabero Jesu cʉ ʉcoo mena cʉ catu wareyupʉ cʉ capere. To bairo áti yaparo Jesu cʉ wamori mena cʉ capere cañiga peoyupʉ. To bairo átiri cʉ caĩ jeniñañupʉ: —¿Mʉre apeye unie to bauti? caĩñupʉ. ;oJesu cʉ buerã mena ʉtabʉcʉrare peña, ape nʉgoa Betsaida cawamecʉti macapʉ capeña ejayuparã. Ti macapʉ na caejaro Jesu tʉpʉ jĩcaʉ cacape tʉjʉquẽcʉre cane ejayuparã. Jesu tʉpʉ cʉ ne ejari, ocõo bairo cʉ caĩ jeniñuparã: —Anire cʉ pañari cʉ netooña, cʉ caĩñuparã. W'To bairo na caĩro na caĩñupʉ Jesu tunu: —To bairo yʉ cátajere majibana quena ¿nope ĩrã mʉja api majiquẽeti mai? na caĩñupʉ. To bairo ĩi pan macaje meere ĩi caĩñupʉ. Fariseo maja jocarãna na cabuerijere caroaro tʉgooña majiri na apiʉjaquẽja ĩi, na caĩñupʉ Jesu. Jesús sana a un ciego en Betsaida yk—Ape ni quenare siete rupaari pan rupaari mena bapari cãnacã mil cãna camajare yʉ canuwʉ. ¿Ti paʉ quenare noo cãnacã pii majuu mʉja cajee neori? na caĩñupʉ Jesu. —Siete piiri majuu jã cajee neowʉ, cʉ caĩñuparã. U#To jʉgoye jĩca wamo cãnacã pan rupaari mena jĩca wamo cãnacã mil cãna camajare na yʉ canuepere ¿mʉja tʉgooñaquẽeti? ¿Noo cãnacã pii majuu na caʉga rʉgarijere mʉja cajee neori? caĩñupʉ Jesu. Cʉ buerã maca: —Doce piiri majuu jã cajee neowʉ, caĩñuparã. To bairo na caĩro na caĩnemoñupʉ Jesu tunu: To bairo na caame ĩrijere majiri ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —¿Nope ĩrã, “Pan mani caʉgapere mani cajee atíquẽto ĩi to bairona mani ĩimi,” yʉre mʉja ame ĩti? ¿Mʉjaare yʉ cátinemoro mʉja majiriticoati? Caroaro yʉ cátajere tʉjʉbana quena, yʉ cabuiorijere apibana quena mʉja tʉgooña majiquẽe. Mʉja majuuna mʉja yeripʉ mʉja tʉgooña majigaquẽna. 5To bairo cʉ caĩrijere api majiquetibana: —Pan mani caʉgape mani cajee atíquẽto ĩi to bairona mani ĩimi, caame ĩñuparã cʉ buerã. To bairi ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Caroaro tʉgooña majiña. Fariseo maja, to bairi Ʉpaʉ Herode na ya wame pan to wauato ĩrã levadura na caĩrije tiepʉ na caajurijere caroaro tʉjʉ majiri tiere átiquẽja, na caĩbajupʉ cʉ buerãre. wApe nʉgoapʉ peña aána Jesu buerã na caʉgapere cajeequẽjuparã. Pan jĩcana cane aájuparã bairã pʉa.   To bairo na ĩ yaparo cumuapʉ eja jãa, ape nʉgoapʉ capeñacoajupʉ cʉ buerã mena tunu. La levadura de los fariseos ~ To bairo na caĩro Jesu yeri jinijãri ocõo bairo caĩñupʉ: —¿Nope ĩrã ati yʉtea macana ʉmʉrecoo macajere áti iñooriquere na tʉjʉgati? Cariapena mʉjaare yʉ ĩgʉ. Ʉmʉrecoo macajere mʉjaare yʉ áti iñooqueti majuucõagʉ, caĩñupʉ Jesu. h}I Jesu cʉ buerã mena Dalmanutapʉ caejayuparã yua. Topʉ na caejaro fariseo maja Jesu mena seeto capee cawadayuparã. ¿Dio cʉ cajooricʉna cʉ ãti? ĩrã ʉmʉrecoo cabairije uniere cʉ cáti iñoo rotibajuparã. p|Y Tiere caʉgaricarã cuatro mil majuu cãñuparã camaja nipetiro ãnaa. To cõona nare aátaje uiri bero, cumuapʉ eja jãa, cáaácoajupʉ cʉ buerã mena Dalmanuta cawame cʉtopʉ aácʉ. Los fariseos piden una señal milagrosa { zTo bairo cʉ cátiere caroaro caʉga yapi peticoajuparã. Na caʉga yapi rʉgarijere siete piiri majuu cajee neoñuparã. y-To bairi wai quenare petoacã cacʉgoyuparã. Na quenare joori jʉgoye Diore caĩ nʉcʉbʉgoyupʉ Jesu. Ĩ yaparo na quenare cabate rotiyupʉ. nxUTo bairo na caĩro apiri camajare na carui rotiyupʉ Jesu yepapʉre. Na rui roti yaparo pan rupaarire jee, Diore caĩ nʉcʉbʉgoyupʉ. Ĩ yaparo ti rupaare pe mʉto, cʉ buerãre na cajooyupʉ, camajare na bate jooya ĩi. To bairo na caĩro Jesu na cajeniñañupʉ: —¿Noo cãnacã majuu pan rupaa mʉja cʉgoti? To bairo na cʉ caĩ jeniñaro: —Siete rupaari majuu jã cʉgo, caĩñuparã. ;voTo bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩñuparã cʉ buerã Jesure: —Mani atopʉ camaja manopʉre dope bairo átiri ati maja capãarãre na mani ʉgarique nu majiquẽe. u#Cañigo riarãrena na ye wiiripʉ na yʉ catunuo jooata ma recomacana riañaborãma. Aperã cayoaropʉ cáatána ãma, na caĩñupʉ Jesu. t—Ati maja paarãacãre yʉ bopaca tʉjʉcʉpʉ. Mani mena na cãno itia rʉmʉ neto. To bairi na ʉgarique peticoapa. Qs Jesu camajare cʉ canetooro bero camaja capãarã cʉ tʉpʉ caneñapoyuparã tunu. Topʉ ãnaa na caʉgapere cacʉgoquẽjuparã. To bairo na cabairo tʉjʉʉ Jesu cʉ buerãre pijori na caĩñupʉ: ar;%Seeto majuu tʉjʉ acʉari ocõo bairo caĩñuparã: —Nipetiri wamere caroaro átinucumi Jesu. Caapi majiquẽna quenare na caapi majiro áami. Cawada majiquẽna quenare na cawada majiro áami, caĩñuparã.2q]$To bairi topʉ cãnare, “Aperãre na buio batequeticõaña,” na caĩñupʉ Jesu. Seeto buioquẽja cʉ caĩbato quena seetobʉja capãarãre na cabuio bateyuparã. `p9#To bairo Jesu cʉ caĩrona caapi majii, caroaro cawada majii cãñupʉ mere yua. 1o["To bairo cʉ ñemerore paña, ʉmʉrecoopʉ tʉjʉ mʉgori cayeri jinijãñupʉ. Yaparo: —¡Efata! cʉ ye mena caĩñupʉ. Cʉ amoo tujuya ĩi, to bairo caĩñupʉ. ]n3!To bairi Jesu aperobʉjaacã camaja na catʉjʉquẽtopʉ cʉ cane aájupʉ. Topʉ cʉ ne aá, cʉ wamo jũari mena cʉ amoo operipʉre ñu nʉcori bero cʉ wamo jũare ʉcoo wareri cʉ ñemerore capañañupʉ. m- Topʉ jĩcaʉ caapi majiquẽcʉ, caroaro cawada majiquẽcʉre Jesu tʉpʉ cʉ caneajuparã, mʉ wamo mena cʉ ñiga peori cʉ netooña ĩrã. OlJesu Tiro cawamecʉtopʉ cãnacʉ cabuti aájupʉ. Buti aácʉ Sidón cawamecʉtopʉ to bairi Decápoli cãni macaripʉ caneto aájupʉ. To neto aá, Galilea ʉtabʉcʉra tʉ caejayupʉ tunu. Zk-To bairo Jesu cʉ caĩro co ya wiipʉ catunucoajupo. Tunu eja, co macore co cuñaricaropʉ capejaore co catʉjʉyupo, mere wãti cõpʉre cãnibatacʉ cʉ cabutiricopʉre yua. Jesús sana a un sordomudo ujcTo bairo co caĩro ocõo bairo co caĩñupʉ Jesu: —Caroaro yʉre mʉ caĩ tʉgooña nʉcʉbʉgori wamere apii wãti mʉ macopʉre cãcʉre mere yʉ buu rocatʉga. Mere yʉre caĩ nʉcʉbʉgoo aniri tunu aácoja, co caĩñupʉ. hiITo bairo cʉ caĩro: —Ʉpaʉ, cariape mʉ ĩ. To bairo yaiare cawimarã ye ʉgariquere cajooquetipe to cãnibato quena na caʉga ruiri cajawa ẽoropʉ caña rerijere ʉganucuma yaia. To bairona caĩñupo Jesure, yʉ quena apeo yʉ cãnibato quena Israel majare na átinemo yaparoʉ petoacã yʉ quenare yʉ átinemoña ĩo, caĩñupo Jesure. RhJesu maca co caĩñupʉ: —Aperã Israel maja cãniquẽnare yʉ cátinemoro cawimarã ye ʉgariquere na emari yaiare nare nuʉre bairo yʉ átiboʉ. Cawimarãre canu jʉgope ã, co caĩñupʉ Jesu. gNemoona Jesu cʉ caejarijere caapiyupo jĩcao cawãti jãa ecoorico paco. Apero macaco, Sirofenicia macaco cãñupo. Jesu cʉ caejarijere queti apio, Jesu tʉ ejao, rʉpopatuaripʉ caejacumuñupo. Ejacumuri wãti co macoacãpʉ cãcʉre cabuu roca rotiyupo. f(eIJesu Genesarépʉ cãnacʉ Tiro, Sidón cawamecʉti macaripʉ cáaájupʉ. Topʉ eja, topʉ cʉ caejarijere na camajiro cabooquẽjupʉ, aperã capãarã yʉ tʉpʉ neñarema ĩi. To bairi jĩca wiipʉ cajãacoajupʉ. To bairo baibacʉ quena dope bairo baii cayaji majiquẽjupʉ. d%Atie nipetiri wame camaja caroorije na majuuna na yeripʉ na catʉgooñarije jʉgori rooye tuama. Una mujer extranjera que creyó en Jesús +cOCamaja na yeripʉ caroorije na catʉgooñari wame cõo caroorije átinucuma. Ato cãnacã wame majuu na cátinucurije ã: Áti epericarã cʉtaje, jee rutirique, aperãre jĩarique, apeĩ nʉmore eperico cʉtaje, aperã na cacʉgorijere tʉjʉ ʉgoorique, aperãre rooro átaje, ĩtorique, aperãre wada pairique, mani majuuna, “Aperã netoro cãcʉ yʉ ã,” ĩ tʉgooñarique, caroaro tʉgooñaquẽnana átaje. biaKApeye na caĩnemoñupʉ Jesu tunu: —Camaja na majuuna caroorije na cátie na rooye tuu. 5`cNa caʉgarije na yeripʉ jañaquẽe. Na caʉgari wame cõo paropʉ eja, to cõona yajicoapa. To bairo ĩ, nipetiro ʉgarique caroa jeto ã ĩi, to bairo caĩñupʉ Jesu. %_CTo bairo cʉ̃re na caĩ jeniñaro: —¿Mʉja quena tiere mʉja api puoquẽeti? na caĩñupʉ. —Camaja na ʉgarique unie jʉgori rooye tuaquetinucuma. h^IĨ yaparo camaja capãarã watoapʉ cãnacʉ na cáaáweoyupʉ Jesu. Aá, cʉ buerã mena wiipʉ cajãacoajupʉ. Wiipʉ cʉ cajãaro bero, cʉ buerã ti wame cõorique mena cʉ cabuioriquere cʉ caĩ jeniñañuparã. D]Noa yʉre caapirã yʉ caĩ buiorijere caroaro apiʉjaya. \}Camaja na majuuna roorije na yeripʉ na catʉgooñarije jʉgori caroorã ãma. Na caʉgarije jʉgori mee caroorã ãma. [To bairo na ĩ yaparo camajare na pijo, ocõo bairo na caĩ buioyupʉ Jesu: —Caroaro yʉ apiya, yʉ cabuiorijere majigarã. Z# Mʉja majuuna mʉja ye niyerure maibana to bairo na mʉja ĩtonucu. To bairi nare átinemogaquetiri nare canʉcʉbʉgoquẽna mʉja ã. To bairo ĩ tʉgooñabana Dio cʉ carotirica wamere mʉja bai netoonucu. “Mʉja pacʉare na nʉcʉbʉgoya,” Dio cʉ carotirica wamere mʉja bai netoonucu, na átinemoquẽnana. To bairije mʉja ñicʉ jãa na cáti jʉgo atáje capee wame mʉja átinucu. Y .XU Mʉja maca ti wamere mʉja bai netoonucu, ocõo bairo mʉja pacʉare na ĩri: “Atie niyerure mʉjaare yʉ joo majiquẽe,” mʉja pacʉare jocarãna na mʉja ĩ. “Dio ye cãnipe ã, cʉ̃re yʉ cajoope. To bairi mʉjaare yʉ átinemo majiquẽe,” mʉja pacʉare jocarãna na mʉja ĩ. W  —Ocõo bairo caĩ ucayupi Moisé: “Mʉja pacʉare na nʉcʉbʉgoya. Rooro na pacʉare caĩrã unare na cajĩa repe ã.” V{ ’Tie macare mʉja recõanucu, mʉja ñicʉ jãa na cáti jʉgo atáje jetore átigarã, na caĩnemoñupʉ Jesu. :UmDio cʉ caroti majuurijere mʉja átiquetinucu, camaja na cátinucurije macare cáti ʉjarã aniri. To bairi etirica bapare cojerique, ape rʉri cojerique jetore mʉja tʉgooñanucu. Capee wame mʉja ñicʉ jãa na cáti jʉgo atájere mʉja tʉgooñanucu, Dio cʉ caroti majuurijere tʉgooñaquẽnana. ^T5To bairi jocarãna, “Diore cáti nʉcʉbʉgorã jã ã,” ĩnucuma. Na majuuna na catʉgooñari wamere, “Atie Dio cʉ carotirique ã,” ĩbana na ya wame macare áti nʉcʉbʉgonucuma, caĩ ucayupi Isaía. +SOTo bairo na caĩro ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Cariapena caĩ ucayupi Isaía tirʉmʉpʉ macacʉ Dio ye quetire buiori majocʉ mʉja cabaipere. Ocõo bairo caĩ ucayupi:Ati maja, “Diore camairã jã ã,” ĩbana quena na yeripʉ yʉ tʉgooña nʉcʉbʉgoquẽema. R To bairi Jesu buerã na cawamo cojequẽto tʉjʉrã Jesure cʉ caĩ jeniñañuparã fariseo maja, judío majare cabuerã: —¿Nope ĩrã mani ñicʉa na cátinucuriquere na átiquẽeti? Na wamorire cojequẽnana ʉgarã rooro ána áama, caĩñuparã. QNa caʉgarique nuniri paʉpʉ cawapayera aátana tunu ejarã quena to bairona na wamorire cacojenucuñuparã. Na ñicʉa na cátinucurique cõo cátinucuñuparã. To bairona etirica baparire na capio jãnucuri rʉri quenare, na come rʉri quenare cacojenucuñuparã. To bairo mani cátiquẽpata Dio, “Caroorã ãma,” mani ĩ tʉjʉboʉmi ĩrã, to bairo cátinucuñuparã ti wamere yua. 8PiFariseo maja, judío maja nipetirã quena na ñicʉ jãa na cáti jʉgo atájere bairona cáti ʉjayuparã. To bairi caroaro na wamorire cojeri bero jeto caʉganucuñuparã. oOWJesu buerãre jĩcaarã wamo cojequẽnana na caʉgaro catʉjʉyuparã fariseo maja. “Ʉgagarã jʉgoye manire bairo wamo cojequẽema Jesu buerã. To bairi caroorã ãnama,” na caĩ tʉjʉyuparã fariseo maja Jesu buerãre. tN cCabero fariseo maja aperã judío majare cabuerã jĩcaarã Jerusalẽpʉ cãnana Jesu tʉpʉ cáajuparã. `M98To bairi Jesu noo cʉ cãnopʉ macaripʉ, macari tʉjaropʉ cariaye cʉnare jee atí, macari recomacapʉ na cũri, Jesure ocõo bairo cʉ caĩ jeninucuñuparã: —Mʉ jutiro yapa jetore jã pañagarã. To bairo átiri jã netogarã, cʉ caĩñuparã. To bairi cʉ jutiro yapare capañaricarã caneto petiyuparã na cariaye cʉtiere yua.bL=7To bairi nipetiropʉ atʉ aá, ti yepa macana cariaye cʉnare na cajee atí rotiyuparã. To bairo na caĩro apirã cariaye cʉnare na cacuñarije mena, “Topʉ ãmi Jesu,” camaja na caĩropʉ na cajee ejayuparã. VK%6Topʉ na camaa nʉcari paʉ to macana nemoona Jesure catʉjʉ majiñuparã. J5To bairo bairi bero peña, Genesaret cawamecʉtopʉ capeña ejayuparã. Topʉ ejarã na cumuare jia tu poo, camaa nʉcañuparã. eIC4Cajʉgoye pan rupaarire Jesu cʉ cáti bʉoriquere catʉjʉricarã anibana quena cʉ cáti maji netorijere catʉgooña majiquẽjuparã. Na yeri mena catʉgooña puoquẽjuparã. Jesús sana a los enfermos en Genesaret 8Hi3To bairo na ĩri bero na mena cumuapʉre caeja jãañupʉ. Cʉ caeja jãari paʉna wino capapu janacoajupe. Wino capapu janaro tʉjʉrã seeto catʉjʉ acʉacoajuparã. _G72Na nipetiro cʉ catʉjʉ acʉa awajayuparã. To bairo na caĩ awajaro apii Jesu nemoona ocõo bairo na caĩñupʉ: —Uwiqueticõaña. Yʉna yʉ ã, mʉja ʉpaʉna. Tʉgooña uwi acʉaqueticõaña, na caĩñupʉ. {Fo1To bairo oco bui cʉ cáatí nutuato tʉjʉrã, cabai yajiricʉ wãti ãcʉmi ĩrã catʉjʉ acʉa awajayuparã. E0Seeto wino capapuro popiye catamʉoñuparã, apero maca capapu jooro cariape maca we aágarã. To bairi Jesu cumuare na cawe eja atí majiquẽto catʉjʉyupʉ. To bairi cabujuparo jʉgoye na tʉpʉ aácʉ oco buina cáaácoajupʉ. Nare neto aácʉ cabaibajupʉ. W~~`||{{zzylxxwvjultBsr qkqp1onJmIlkkSjihgfGedcbaa*`z__I^^]R\[ZZkY^XVVU1SSSR QP7ONMLL}KKJ3I+HkEED9C:A@??K=<4;:9J7W6x5@483O11r0//.Q-,Q+O))( '@&|$##!?xevb K p6"a5qQWvce To bairo cabairi paʉ yʉ, camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ yʉ catutuarije mena ʉmʉrecoopʉ cãnacʉ yʉ rui atígʉ. Bujeri bʉrʉa watoapʉ Dio ye seeto caaji baterije mena yʉ carui ató yʉ tʉjʉ mʉgojogarãma camaja nipetiro. Yb+ Ñocoa quena wẽgarãma. Ʉmʉrecoo macana quena nipetiro seeto wãregarãma. @ay To bairo ĩ yaparo ocõo bairona na caĩnemoñupʉ Jesu: —To bairo popiye tamʉorica yʉtea bero muipu ʉmʉrecoo macacʉ naitĩacoagʉmi. Ñami macacʉ quena bujuquetigʉmi. @`y To bairo cabaipere caroaro mʉjaare yʉ buiotʉgawʉ mere. To bairi ti yʉtea cãno caroaro mʉja tʉjʉ majigarã, na caĩñupʉ Jesu cʉ buerãre. Cómo vendrá el Hijo del Hombre (_I Capãarã, “Dio cʉ cajooricʉ majuuna yʉ ã,” caĩto pairã anigarãma. Aperã, “Dio ye quetire cabuiorã jã ã,” caĩtorã quena capãarã anigarãma. Capee áti iñoogarãma, Dio yarã cʉ cacũricarã Diore na apiʉja janaato ĩrã, ¿jã macare na apiʉjabocʉti? ĩrã. ^/ ’Ti paʉ cãno, “Jĩpʉ ãmi Cristo, Dio cʉ cajooricʉ,” o “Jõpʉ ãñupʉ,” mʉjaare na caĩro na api nʉcʉbʉgoqueticõaña. ]5 To bairo popiye catamʉori rʉmʉrire Dio cʉ cajanaoquẽpata, camaja nipetiro yaji peticoaborãma. Jĩcaʉ maca catiquetiboʉmi. To bairi Dio yarã cãniparãre cʉ cabejericarã na cacatiparore bairo to cõo ti rʉmʉri popiye tamʉorica rʉmʉrire jana rotigʉmi Dio yua. #\? Ti yʉtea cãno popiye majuu tamʉorique anigaro. Dio ati ʉmʉrecoore cʉ cátato berore to cõo majuu popiye tamʉoya maa. Caberopʉ quenare manigaro. j[M Diore cʉ jeniya, mʉja carutiri rʉmʉ caocari rʉmʉ, cajoori rʉmʉ to aniqueticõato ĩrã. Z To bairo cabairi paʉ ʉta pacoa romiri, aperã caũpurãacãre capʉjarã quena popiye majuu tamʉogarãma, atʉ ruti majiquetibana. "Y= Aperã noo wejeripʉ paari maja quena na wiiripʉ na apeyere, na jutiire jeerã aána na tunu aáqueticõato. Cariapena ʉ̃ta yucʉpʉ na ruticoaparo. rX] Noa wii bui cãni arʉapʉ cãna uwaro atʉ rutiri wii pupeapʉ jãa áti na apeyere na jeequeticõato. NW ’Tirʉmʉpʉ macacʉ Daniel cawamecʉcʉ ati ʉmʉrecoo capetiparo jʉgoye cabaipere ocõo bairo caĩ uca jʉgoyeyeyupi: “Carooʉ majuu Dio wiipʉna anigʉmi. Ti wiipʉ caroorije majuu átiri Dio wii macajere epe regʉmi.” (To bairo Jesu cʉ buerãre cʉ caĩ buiorique atie ucariquere buerã caroaro api majiña.) To bairo Dio wii to bairo roorije cabairo tʉjʉrã, popiyeyegʉmi Dio ĩrã, Judeapʉ cãna ʉ̃ta yucʉpʉ na ruti aáparo. V To bairi camaja nipetiro yʉre caapi nʉcʉbʉgorãre tʉjʉ teegarãma. Yʉre caapi nʉcʉbʉgonucucõarã macare na netoogʉmi Dio. ?Uw Ti paʉ cãno jĩcaʉ apeĩ cʉ bairena ʉparãre wadajãgʉmi, Jesucristore caapiʉjaʉ ãmi ĩi. To bairo átiri ʉparã cʉ̃re na cajĩa rocaro átigʉmi. Aperã na punaa majuurena ʉparãpʉre na wadajãgarãma, Jesure na caapiʉjarije wapa na jĩa recõaña ĩrã. Aperã na pacʉarena ʉparãpʉre na wadajãri jĩa re rotigarãma. Jesucristore caapiʉjarã ãma ĩrã to bairo jeto átigarãma ati ʉmʉrecoo capetiparo jʉgoye. PT Ʉparã tʉpʉ mʉjaare na cajee áato tʉgooñarique paiquẽnana aánaja. Mʉjaare na cajeniñarijere na mʉja caĩ yʉpere tʉgooñarique paiqueticõaña. Nare mʉja caĩ yʉpere mʉja majiogʉmi Dio. To bairi mʉja majuuna mʉja caĩpe aniquetigaro. Dio Espíritu Santo mʉjaare cʉ caĩ majiope macare mʉja ĩ yʉgarã. S  Ati ʉmʉrecoo capetiparo jʉgoye nipetiro macanare Dio camajare cʉ canetoo catiorije quetire cabuio bate teña peocõape ã. R ’To bairo cabairi paʉ yʉ ye quetire caapiteerã rooro mʉja átigarãma. Yʉre mʉja caapiʉjarije wapa ʉparã tʉpʉ jee aáti, na neñapo buenucuri wiiripʉre mʉja bapegarãma. To bairo na cáto ʉparãre yʉre mʉja caapi nʉcʉbʉgorijere nare mʉja buiogarã. To bairi mʉja majuu caroaro tʉgooña ocabʉtiya, rooro mʉjaare na cátigarije to cãnibato quena. 2Q] Jĩca maja ape maja mena ame quẽgarãma. To bairi jĩca yepa macana, ape yepa macana mena ame jĩagarãma. Capee paʉri yepa nanaagaro. Ape paʉri ñigo riarique quena anigaro. Atie nipetiro popiye tamʉorique bai jʉgogaro. To bairo to cabaibato quena ati ʉmʉrecoo capetiparo rʉjagaro mai. wPg ’Na caame jĩarije quetire mʉja apigarã. Capee paʉri to bairo cabairijere mʉja queti apigarã. To bairo cabairijere apirã uwiqueticõaña. To bairona bai jʉgogaro ati ʉmʉrecoo capetiparo jʉgoye. Capetiparo rʉjagaro mai. :Om Capãarã ĩtori, “Dio cʉ carotiro mena yʉ áa. Dio cʉ cajooricʉ majuu, Cristo yʉ ã,” caĩtorã anigarãma. To bairo na caĩtorijere apiʉjagarãma camaja capãarã. ~Nu To bairo na caĩro ocõo bairo na caĩ buioyupʉ Jesu: —Aperã jã ĩtorema ĩrã caroaro tʉgooña majiña. *MM —Jãre buioya. ¿Noo cõopʉ mʉ caĩeje to bairoati? ¿Dope bairo majuu jã tʉjʉ majirãati to bairo baigaro mʉ caĩejere? cʉ caĩ jeniñañuparã. lLQ Cabero Jesu cʉ buerã mena Ʉ̃taʉ Olivo cawamecʉtii Dio wii canamuñaro cabauricʉ tʉpʉ cáaájuparã. Jesu topʉ cʉ caruiri paʉ Pedro, Jacobo, Juan, André aperã na caapiquẽtopʉ cʉ cajeniñañuparã Jesure: 3K_ Jesu maca ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —¿Ati wii na cawerica wiire tʉjʉrã mʉja áati? Ape rʉmʉpʉ atie mʉja catʉjʉrijere re peocõagarãma aperã. Jĩca ʉ̃taa mácana apea bui pejanucu baiquetigaro. Nipetiro recõagarãma, na caĩñupʉ Jesu cʉ buerãre. Señales antes del fin J  Jesu Dio wiipʉ cãnacʉ cʉ cabuti aáto jĩcaʉ cʉ cabuei ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Jãre cabuei, tʉjʉya ati wiire caroa arʉri cãniere, ʉ̃ta rupaari mena caroaro na cawerica wiire. Ati wii caroa wiiro majuu anicõa, Jesure cʉ caĩñupʉ. bI= ,Na maca pairo cacʉgorã aniri nare carʉjarijere jooma. Co maca, “Cabopacao yʉ ã,” ĩ tʉgooñaquẽcona nipetiro co cacʉgobatajeacãre joomo. Co caʉga catíboriqueacãre joo peocõamo, caĩñupʉ Jesu.IH  +To bairo co cáto tʉjʉʉ cʉ buerãre pijori ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Cariape mʉjaare yʉ ĩ. Atio cawapearico cabopacao maca Dio cʉ catʉjʉro aperã nipetiro na netoro joomo. G1 *To bairo na cáti ani paʉna jĩcao cawapearico cabopacao caejayupo. Co quena pʉga cui niyeru cuiriacã cawapa maniacãre ti patapʉ cajãñupo. #F? )Jesu Dio wiipʉ Jerusalén macá wiipʉ ãcʉ camaja na caniyeru jãnucuri pata tʉ caruiyupʉ. Dio wii na caquenoope wapare na cajãri pata cãñupe. Camaja ti patapʉ na caniyeru jãaro catʉjʉcõa ruiyupʉ. Aperã pairo caniyeru cʉgorã ti patapʉre pairo cajãñuparã. 1E[ (Cawapearicarã romiri cabopacoorã romiri apeye uniere na joorã pairo majuu wapa jeninucuma. To bairo átiri na cacʉgorije nipetirore jee weonucuma. To bairo cabopacoorã cawapearicarã romiri yere cajee pairã anibana quena Dio wiipʉ jãari yoaro Diore jeni nʉcʉbʉgotonucuma, camaja jãre na tʉjʉ nʉcʉbʉgoato ĩrã. Nana ãma aperã netoro Dio cʉ capopiyeyeparã, caĩñupʉ Jesu. La ofrenda de la viuda pobre D' 'Neñapo buerica wiiripʉ aána ʉparã ye cumu pãiripʉ jeto ruigama. Boje rʉmʉ quenare ʉparãre bairo aperã jʉgoye jeto ʉgaganucuma. ;Co &Jesu camajare buioʉ ocõo bairo na caĩñupʉ: —Judío majare cabuerãre caroaro na tʉjʉ majiña. Jutii caroa cayoerije jaña teñaganucuma, aperã caroaro manire na tʉjʉ nʉcʉbʉgoato ĩrã. To bairi maca recomacapʉ na cáaáteñari paʉri camaja nare na cañuu roti nʉcʉbʉgopere booma. DB %To bairo ĩi, “Cristo yʉ Ʉpaʉ ãmi,” ĩi to bairo caĩ ucayupi David, Dio cʉ cajoopaʉ Cristore. To bairo, “Ʉpaʉ,” David cʉ caĩata ¿Dope bairo cʉ pãramipʉ cãcʉ maca Cristo cʉ anibocʉti? na caĩñupʉ Jesu. Ʉpaʉ David ãnacʉ netoro cãcʉ yʉ ã ĩi, to bairo caĩñupʉ Jesu. Capãarã camaja topʉ cãna nipetiro seeto cʉ caapi wariñuuñuparã nipetiro cʉ caĩ buiorijere. Jesús acusa a los maestros de la ley hAI $—David cʉ majuuna Espíritu Santo cʉ camajirije jʉgori ocõo bairo caĩ ucayupi:Dio ʉmʉrecoopʉ cãcʉ cʉ Macʉre yʉ Ʉpaʉre cʉ caĩñupʉ: “Ato yʉ mena ruiya yʉ tʉ maca, yʉ mena carotii anigʉ. Yʉ mena ruiri mʉ carotiro mʉre catʉjʉ tutirãre na yʉ regʉ,” caĩñupʉ Dio yʉ Ʉpaʉre, caĩ ucayupi David tirʉmʉpʉre. I@  #Jesu Dio wiipʉ camajare na buioʉ ocõo bairo na caĩñupʉ: —¿Nope ĩrã judío majare cabuerã, “Cristo, Dio cʉ cajoʉ David pãramipʉ anigʉmi,” na ĩnucuti? na caĩñupʉ. "?= "Jesu maca caroaro cʉ cayʉro tʉjʉʉ ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Petoacã mʉre rʉja Ʉpaʉ Diore cariapena mʉ catʉgooña nʉcʉbʉgoparo. To bairo cʉ caĩro bero cʉ jeniña uwirã jĩcaʉ mácana Jesure caĩ jeniñanemoquẽjuparã. ¿De quién es hijo el Cristo? > !Diore mani camai nʉcʉbʉgorije, mani yeri mena, mani catʉgooñarije mena, mani catʉgooña ocabʉtirique mena mani camairije ape wame netoro cãni majuurije ã. To bairi mani majuuna mani camairore bairona aperãre mani camairije caroa ã. Waibʉcʉrã joe buje mʉgorique netoro cãni majuurije ã Diore mani camairije, aperãre mani camairije maca, Jesure cʉ caĩñupʉ. @=y To bairo cʉ caĩrijere apii judío majare cabuei ocõo bairo caĩñupʉ Jesure: —Cariapena mʉ ĩ. To bairona ã. Dio jĩcaʉna ãmi. Apeĩ cʉ netobʉjaro carotii mácʉmi. E< Ti wame bero macá wame tiere bairobʉjana ã tie quena. Ocõo bairo ã: “Mʉja majuuna mʉja camairore bairona aperã quena na maiña.” Apeye tie netoro cãnie maa, caĩñupʉ Jesu. ; To bairi mani Ʉpaʉ Diore nʉcʉbʉgoya. Seeto cʉ maiña. Mʉja yeri mena, mʉja catʉgooñarije mena, mʉja catʉgooña ocabʉtirije mena, nipetiro mʉja catʉgooña majiro cõo, mʉja Ʉpaʉ Diore cʉ mai nʉcʉbʉgoya.” To cõona ã cãni majuuri wame. Y:+ To bairo cʉ caĩro ocõo bairo cʉ caĩñupʉ Jesu: —Ape wame rotirique netoro cãni majuurije ocõo bairo ĩrique ã: “Israel maja, apiya. Mani Ʉpaʉ Dio jĩcaʉna ãmi mani Ʉpaʉ. Apeĩ maami. S9 Cabero apeĩ judío majare cabuerã mena macacʉ Jesu tʉpʉ caejayupʉ. Jesu mena saduceo maja seeto na caame wadaro caapiricʉ cãñupʉ. To bairi Jesu caroaro nare cʉ cayʉ majirijere apiri ocõo bairo Jesure caĩ jeniñañupʉ cʉ quena: —Moisé cʉ carotirique ¿di wame maca cãni majuuri wame to ãti? caĩñupʉ. ~8u To bairo ĩi, Dio tʉpʉ catima mai ĩi, caĩñupʉ Jesu. —Dio cabai yajiricarã Ʉpaʉ aniquẽemi. Cacaticõa aninucurã Ʉpaʉ maca ãmi Dio. Tiere mʉja tʉgooña mawijia, na caĩñupʉ Jesu saduceo majare. El mandamiento más importante Y7+ Ape wame mʉjaare yʉ buionemogʉ cabai yajiricarã na catunu catirijere. Moisé quena cʉ caucarique mʉja buericarã. Cañee mani yepapʉ jĩcaʉ yucʉ turo caʉ̃ro watoapʉ ocõo bairo caĩ wadayupʉ Dio Moisére: “Diona yʉ ã. Mʉ ñicʉ jãa Abraham, Isaá, Jacobo cãniñaricarã Ʉpaʉna yʉ ã,” caĩñupʉ Dio Moisére. 67 Cabai yajiricarã tunu catirãpʉ canʉmoa cʉtiquẽna, camanapʉa cʉtiquẽna anigarãma. Dio tʉ macana ángel majare bairo cabairã anigarãma. >5u To bairo na caĩrijere apii ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Mʉja tʉgooña mawijia. Dio Wadariquere mʉja api majiquẽe. Dio cʉ cáti majirije quenare mʉja majiquẽe. +4O Na nipetiro jĩcaʉ punaa sietepʉna cõre canʉmo cʉtibajuparã. To bairi cabai yajiricarã tunu catirãpʉ ¿nii nʉmo maca co ãcoati? caĩ jeniñañuparã. G3 To bairo jetona jĩcaʉ punaa siete cãnibatana co jĩcaorena nʉmo cʉtiba, punaa manana cabai yaji peticoajuparã. Na cabairo bero na nʉmo cãnibataco quena cabai yajicoajupo, co quena. a2; Punaa mácʉna cʉ cabai yajiro bero cʉ bai, cʉ bero macacʉ cõrena cawapearicore canʉmo cʉtibajupʉ. Cʉ quena to bairona punaa mácʉna cabai yajicoajupʉ. Cʉ bero macacʉ quenare to bairona cabaiyupe tunu. 1 —To bairi siete cãnacʉ jĩcaʉ punaa cãñuparã. Cãni jʉgoʉ canʉmo cʉtibajupʉ. Punaa mácʉna cabai yajiyupʉ. Q0 —Camajare cabuei, ocõo bairi wame carotirijere caucayupi Moisé: “Jĩcaʉ nʉmocʉti capunaa mácʉna cʉ cabai yajiata cabai maca cʉ nʉmo cʉparo cʉ jʉgocʉ nʉmo cãnibatacore. Cabero co mena ãcʉ cʉ camacʉ cʉti jʉgoʉ, cabai yajiricʉ macʉ maca anibojagʉmi,” caĩ ucayupi Moisé, Jesure caĩñuparã. e/C Cabero tunu saduceo maja na caĩrã Jesure cajeniñarã ejayuparã. “Cabai yajiricarã tunu catiquetigarãma,” caĩ buionucurã cãñuparã saduceo maja. To bairi Jesu tʉpʉ eja, ocõo bairo cʉ caĩñuparã: . To bairo na caĩro: —Baiyupa ʉpaʉ Roma macacʉre cʉ jooya cʉ ye cãnipere. Dio ye quenare mʉjaare cʉ cajenirijere cʉ jooya, na caĩñupʉ Jesu. To bairo na cʉ caĩ yʉro apirã caapi acʉacoajuparã. La pregunta sobre la resurrección 4-a To bairo cʉ caĩro niyeru cuire neatíri cʉ caiñooñuparã. Jesu ti cuire tʉjʉri: —¿Ñamʉ wame to tujati? ¿Ñamʉ cʉ cabaurije majuu to tujati? na caĩ jeniñañupʉ Jesu. To bairo cʉ caĩ jeniñaro: —Ʉpaʉ majuu, Roma macacʉ cʉ cabaurije ã. Cʉ wame tuja, cʉ caĩñuparã. [,/ Jesu maca na caĩtorijere, rooro cʉ̃re na cátigarijere majiri ocõo bairo na caĩñupʉ: —¿Nope ĩrã roorije Jesu cʉ ĩ bui cʉparo ĩrã yʉre mʉja jeniñati? Niyeru cuire neajá. Yʉ tʉjʉpa. o+W To bairi na cajooricarã Jesu tʉpʉ ejarã ocõo bairo cʉ caĩñuparã: —Dio yere cariapena cabuioʉ mʉ ã. Ĩtoquẽcʉna mʉ buionucu. “To bairona na yʉ caĩ buioro yʉ tutiborãma,” mʉ ĩ tʉgooñaquẽe. Camaja jĩcarore bairo na mʉ tʉjʉ. To bairi jã ĩ buioya: Roma macana ʉparã jãre carotirã niyeru jãre na cajeninucurijere nare jã cajooro, ¿cʉ rotibocʉti Dio? ¿Nare cawapayepe to ãti? ¿O nare cawapayequetipe to ãti? Jesure cʉ caĩ jeniñañuparã. @*y Cabero fariseo maja na mena macana jĩcaarãre Herode ya poa macana menare na cajooyuparã Jesu tʉpʉre. Camajiriori wame cʉ̃re mani caĩ jeniñarijere ricati cʉ caĩ yʉata, “Carooʉ ãmi, cabai buicʉcʉ ãmi Jesu,” ʉparãre cʉ mani ĩ wadajãgarã ĩrã, Jesure na cajeniña roti jooyuparã. ) Ti wame queti buio majiorica wamere Jesu cʉ cabuioro, cʉ̃re mani cabooquẽtierena ĩimi, ĩ punijinirã nemoona cʉ cañegabajuparã. To bairo ñegabana quena camaja macare uwibana to cõona janari cáaácoajuparã. El asunto de los impuestos () Mani Ʉpaʉ Dio cʉ cátaje ã. Tiare cʉ cane we peoro caroaro jã tʉjʉ wariñuu, ĩ ucarique ã, na caĩ buioyupʉ Jesu sacerdote majare. @'y ’¿Nope ĩrã Dio Wadariquepʉ tirʉmʉpʉ macana na caĩ ucariquere mʉja tʉgooña majiquẽeti ocõo bairi wamere? Ocõo bairo ĩ ucarique ã:Ʉ̃ta wiire wegarã jĩca ʉ̃taare cabeje rocacõañuparã, tia ñuuquẽe ĩrã. Tia na carocabatacarena cane cũñuparã aperã maca, atie ñuu majuucõa ĩrã. To bairi tierena wii pucua cãniparore cawe peo jʉgoyuparã, tia mena mani cacooñaata cariape anigaro ĩrã. O& —To bairo cʉ ya wejere cʉ cacote rotibatana to bairo rooro na cátajere tʉjʉʉ ¿dope bairo nare átacʉmi mʉja ĩ tʉgooñati? na caĩñupʉ Jesu. —Cʉ majuuna atí, cʉ ya wejere cʉ cacote rotiricarãre na cajĩa re roti peocõañupʉ. Na jĩa re rotiri bero aperã macare na cajooyupʉ ti weje ʉje wejere. %  To bairo ĩrã cʉ ñe, cʉ cajĩa rocacõañuparã. Cʉ jĩa yaparo ti weje tʉjaropʉ cʉ rupaʉ ãnatore carocacõañuparã. $/ To bairi ti wejere cʉ cacote rotiricarã maca cʉ macʉrena cʉ cajooricʉre cʉ tʉjʉrã ocõo bairo caame ĩñuparã: “Anina ãmi caberopʉ ati wejere cʉ pacʉ yere cacʉgo ʉjapaʉ. Cʉ̃re mani jĩa rocacõato. To bairo ána tiere mani majuuna mani cʉgogarã.” h#I ’To bairo na cáto bero jĩcaʉ carʉjayupʉ mai cʉ macʉ seeto cʉ camai majuʉ. To bairi na nipetirore na carero bero cʉ quenare cʉ cajoobajupʉ, ʉpaʉ macʉ ãmi ĩrã yʉ macʉre cʉ nʉcʉbʉgogarãma ĩi. R" To bairo cʉ quenare na cajoogaquẽto tʉjʉʉ ti weje ʉpaʉ apeĩre cajoobajupʉ tunu. Ti wejere cʉ cacote rotiricarã maca topʉ cʉ caejarona cʉ cajĩa rocacõañuparã. Cabero capãarã cajoonemobajupʉ tunu. Topʉ na caejaro ti wejere cʉ cacote rotiricarã maca jĩcaarãre na pawa, aperãre na cajĩa recõañuparã. {!o Cabero ti weje ʉpaʉ apeĩ cʉ paabojari majocʉre cajoobajupʉ tunu. To bairo cʉ cajooro cʉ quena cáaábajupʉ. Cʉ caejaro ti wejere cʉ cacote rotiricarã ʉ̃ta rupaa mena cʉ rerã cʉ rʉpoare camiroyeri rooro cʉ caĩ epeyuparã. H   To bairo cʉ caĩro apii cajenii aábajupʉ. Cʉ caejaro wejere cʉ cacote rotiricarã maca cʉ ñe, cʉ caquẽñuparã, cʉ joogaquẽna. To bairo na cáto bʉgaquẽcʉna catunucoajupʉ. `9 ’Cabero ʉje caricacʉti yʉtea cãno jĩcaʉ cʉ paabojari majocʉre cʉ cajooyupʉ cʉ ya wejere cʉ cacote rotiricarã tʉpʉre. “Yʉ ye ʉje ricare na ricawo joato, nare jeniija,” cʉ caĩ jooyupʉ. ~ w Cabero Jesu buio majiorica wame mena nare buioʉ ocõo bairo na caĩñupʉ: —Jĩcaʉ cʉ ya wejepʉ ʉje miji wẽrire caoteyupʉ. Ote yaparo ti wejere cajani jãcõañupʉ. To bairo átiri jĩca paʉ ʉ̃taa capairicapʉre carupa coro ʉje ocore cʉ caripe jãpa corore caquenooñupʉ. Áti yaparo caʉmʉari wii cájupʉ jee rutiri maja na cáató na catʉjʉ cotepa wiire. To bairo áti yaparo aperopʉ aáteñaʉ aágʉ aperãre ocõo bairo na caĩ cũñupʉ: “Yʉ ʉje wejere yʉ cotebojaya. Yʉre mʉja cacotebojaro mʉjaare yʉ joogʉ carecomaca caricare.” To bairo na ĩ cũ yaparo aperopʉ cáaáteñaʉ aájupʉ. <q !To bairo ame ĩ wadapeniri: —Jã majiquẽe, caĩñuparã. To bairo na caĩro: —Yʉ quena cʉ̃ cʉ carotirije mena to bairo yʉ áa, yʉ ĩ buioquẽe, caĩñupʉ Jesu. “Camaja na majuuna Juãre cʉ rotiricarãma,” mani caĩata, camaja manire tutirema ĩrã na mani uwiborã. “Dio ye quetire cabuioʉ, Dio cʉ cajooricʉna ãnacʉmi Juan,” ĩ tʉgooñama camaja nipetirã, caame ĩ wadapeniñuparã na majuuna. c? To bairo cʉ caĩro apirã na majuuna ocõo bairo caame ĩ wadapeniñuparã: —“Diona cʉ rotiricʉmi,” mani caĩata, “¿Nope ĩrã Dio cʉ carotiricʉrena cʉ mʉja caapiʉjaqueti?” mani ĩboʉmi Jesu. &E ¿Ñamʉ maca Juan cabautisari majocʉre cʉ cajooyupari? ¿Dio maca o camaja maca cʉ̃re na cabautisa rotiyupari? Tiere yʉre buioya, na caĩñupʉ Jesu. 5c Jesu maca na caĩ yʉyupʉ: —Yʉ quena mʉjaare yʉ jeniñagʉ. Cariapena yʉre mʉja cayʉata mʉja quenare, “Cʉ̃ yʉ áti rotimi,” mʉjaare yʉ ĩ buiogʉ. zm Cʉ tʉpʉ ejari ocõo bairo cʉ caĩ jeniñañuparã: —¿Ñamʉ maca to bairo mʉ cátiere cʉ cáti rotiri? xi Cabero Jerusalẽpʉ catunu ejayuparã tunu. Jesu Dio wii capairi wii pupeapʉ cʉ cáaáteñari paʉ ocõo bairo cabaiyupe. Sacerdote maja ʉparã, judío majare cabuerã aperã cabʉcʉrã carotirã quena Jesu tʉpʉ caejayuparã. 5c Caroorije aperã mʉjaare na cátajere mʉja camajirioquẽpata mʉja majirioquetigʉmi mani Pacʉ rooro mʉja cátaje quenare, na caĩñupʉ Jesu. La autoridad de Jesús }s To bairi Diore jenirã aperã mena apeye unie rooro mʉjaare cátana na cãmata na majirioya. To bairo aperã rooro mʉjaare na cátajere na mʉja camajirioro mani Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉ mʉja quenare caroorije mʉja cátajere majiriogʉmi.  To bairi, “Yʉ joogʉmi Dio,” cʉ mʉja caĩ tʉgooña nʉcʉbʉgoro nipetiro mʉja cajenirijere mʉja joogʉmi Dio. W' —Cariape mʉjaare yʉ ĩ. Diore tʉgooña ocabʉtiri, “Diore yʉ cajenibato quena baiquetigaro,” ĩ tʉgooñaquẽnana Diore jeni nʉcʉbʉgoya. To bairo mʉja cáto Diore mʉja cajeniri wamere mʉja átibojagʉmi. Icʉ ʉ̃taʉ, “Ato cãnacʉ pairi yapʉ roca ñua yaji aátoja,” mʉja caĩata quenare to bairona baigaro. ve To bairo cʉ caĩro ocõo bairo caĩñupʉ Jesu cʉ buerãre: —Diore cariapena tʉgooña ocabʉtiya. r] To bairi Pedro, “To ricacʉti nemoqueticõato atii yucʉ,” Jesu cʉ caĩriquere tʉgooñari ocõo bairo Jesure cʉ caĩñupʉ: —Ʉpaʉ, tʉjʉya. “Icʉ cañuuquẽtii to ãmaro,” mʉ caĩecʉ jini yajicoajupa, caĩñupʉ.  Ape rʉmʉ cabujuri paʉ tunu Jerusalẽpʉ aána higuera cawamecʉtii yucʉre canʉcoripʉna cajini yajiricʉre catʉjʉyuparã. fE Cabero canaiori paʉ cãno Jesu ti macapʉ cãnacʉ cáaácoajupʉ tunu. La higuera se seca .U To bairo cʉ caĩ buiorijere apirã sacerdote maja ʉparã, judío majare cabuerã to bairo cʉ caĩrijere caapiyuparã. Tiere apirã, ¿dope bairo átiri cʉ̃re mani jĩarãati? caame ĩ wadapeni jʉgoyuparã. Cʉ cabuiorijere camaja nipetiro na caapi tʉjʉ acʉaro cʉ cauwiyuparã. V % To bairi Dio ye quetire tirʉmʉpʉ macana na caĩ ucarique na caĩ buioyupʉ: —Dio Wadariquepʉ, “Yʉ ya wii camaja nipetiro to cãnacã poa macana yʉre na cajeni nʉcʉbʉgopa wii ã,” ĩ ucarique ã. Mʉja maca to bairo Dio wiipʉna wapa jeerã cajee ruti pairã na cãni paʉre bairona mʉja áa, na caĩ buioyupʉ Jesu. Z - Aperã quenare apeye uniere na cajee neto rotiquẽjupʉ Dio wii recomacapʉre. # ? To bairo bairi bero Jerusalẽpʉ caejayuparã. Jesu Dio wii capairi wiire jãa ejaʉ catʉjʉyupʉ cawapayerãre, caapeye joo wapatarã quenare. Na tʉjʉ, Dio wiipʉre to bairo na cátiere booquẽcʉ na cabuuyupʉ. Aperã niyeru wajoari maja ye cajawarire catupu cũ re peocõañupʉ. Aperã na cajĩa joe buje mʉgo jooparã buaare joori cawapa jeerã quenare na caruirijere catupu cũ recõañupʉ. K  Carica mano tʉjʉri tiire ocõo bairo caĩñupʉ Jesu: —To ricacʉti nemoqueticõato yua, caĩñupʉ Jesu tii yucʉre. To bairo cʉ caĩro cʉ buerã caapiyuparã. Jesús purifica el templo   Ma tʉjaro cayoabʉjaroacãpʉ higuera cawamecʉtii yucʉre caroaro capũ cʉtiire catʉjʉyupʉ. Tiire tʉjʉ bʉga, ricacʉto ĩi tiire catʉjʉʉ aájupʉ. Cʉ catʉjʉ ejaro capũ jeto cãñupe. Carica maca camañupe. Caricacʉti yʉtea mee cãñupe.  Ape rʉmʉ cabujuri paʉ Betaniapʉ cãnana Jerusalẽpʉre aána na cabairi paʉ Jesu maca seeto cañigo riayupʉ.   Cabero Jesu Jerusalẽpʉ eja, Dio wii capairi wii majuure cajãañupʉ. Topʉ nipetirijere ti wii macajere tʉjʉ peti, Betaniapʉ cʉ buerã mena cáaácoajupʉ canaiori paʉacã cãno maca naio aáto bai ĩi. Jesús maldice a la higuera sin fruto  Mani ñicʉ Ʉpaʉ David cʉ cãnatore bairo caroaro to baicõa ãmaro. ¡Dio jõ bui cãcʉ caroaro cʉ̃re mani áti nʉcʉbʉgoto! ;o Cʉ jʉgoye cáaána, cʉ bero caʉjarã quena ocõo bairo caĩ awaja wariñuuñuparã: —¡Mani Ʉpaʉre caĩ wariñuupe ã! ¡Ani Dio cʉ cajooricʉ cañuu netoʉ ãmi! B} Cʉ̃re áti nʉcʉbʉgorã capãarã cʉ caneto aápa wãre na ye jutii bui macajere ejoo cũri cacũ jʉgoye cʉjuparã. Aperã maca ma tʉjaro macaje bo queri capajure cũñuparã.  Cabero Jesu tʉpʉ cʉ ne aá, na jutii cabui macajere catu we peoyuparã. To bairo na cáto na jutii bui pejari cáaámi Jesu yua. / To bairo na caĩro apirã Jesu na cʉ caĩ rotiricarore bairona caĩ yʉyuparã. To bairo na caĩro apirã: —Ne aánaja, na caĩñuparã.   To bairo na cáto tʉjʉri topʉ catʉjʉnucurã ocõo bairo na caĩñuparã: —¿Dope átigarã cʉ̃re mʉja popioti? !; To bairo cʉ caĩro aá, wiire na cajani jãarica jope tʉna ma tʉjaro na cajia nʉcoricʉre cabʉgayuparã. Cʉ bʉga ejari cʉ capopioyuparã. ,Q Aperã mʉjaare, “¿Nope ĩrã to bairo mʉja áati?” na caĩro, “Jã Ʉpaʉ boojowĩ. Yoaro meena cʉ tunuogʉmi tunu,” mʉja ĩwã, na caĩñupʉ Jesu. -~S —Aánaja, i maca mani jʉgoye cãni macapʉ. Ejarã jĩcaʉ burroacã na cajia nʉcoricʉre mʉja bʉgagarã capejañaña mácʉre. Cʉ̃re popio, ne ajá. d} C Jesu cʉ buerã mena Jerusalẽpʉ cʉ caejaparo tʉacãna cãñupe Betfagé, Betania cawamecʉti macari Ʉ̃taʉ Olivo cawamecʉtii canamuñaro caejayuparã. Topʉ eja, cʉ buerã pʉgarãre ocõo bairo na caĩñupʉ: |' 4To bairo cʉ caĩro: —“Yʉre netoo majiimi,” yʉre mʉ tʉgooña nʉcʉbʉgowʉ. To bairi mere mʉre yʉ netootʉgawʉ. To cõona aácʉja. To bairo Jesu cʉ caĩrona Bartimeo catʉjʉ majicoajupʉ. Tʉjʉ maji, Jesu mena mapʉ cáaácoajupʉ cʉ quena.;{o 3Jesu tʉpʉ cʉ caejaro: —¿Ñeere mʉre yʉ cátibojapere mʉ booti? cʉ caĩ jeniñañupʉ Jesu. —Yʉ Ʉpaʉ, yʉ cape yʉ catʉjʉpere yʉ boo, caĩñupʉ Bartimeo. rz] 2To bairo na caĩro apii, cabui macá wʉ tu we roca cũ, bapa wamʉnʉca, Jesu tʉpʉ cáaájupʉ. 1y[ 1To bairo cʉ caĩ awajarijere apii Jesu catua nʉcañupʉ. Tuanʉca, cʉ̃re capi awajaʉre aperãre cʉ tʉpʉ na catʉ̃ga atí rotiyupʉ. To bairo cʉ̃re Jesu na cʉ catʉ̃ga atí rotiro, cʉ caĩñuparã: —Tʉgooñarique paiquẽja. Adʉja uwaro. Mʉre pimi Jesu, cʉ caĩñuparã. Hx  0To bairo cʉ caĩro apirã capãarã camaja: —¡Awajaqueticõaña! ¡Janaacʉja! cʉ caĩ tutiyuparã Jesu jʉgoye cáaána maca. To bairo na caĩ tutirije to cãnibato quena seetobʉja caĩ awajanemoñupʉ tunu: —¡Ʉpaʉ David ãnacʉ pãrami, Dio cʉ cajooricʉna mʉ ã! ¡To bairi yʉre bopaca tʉjʉya! hwI /To bairi, “Aperã Jesu Nasaré macacʉ neto aácʉ áami,” na caĩro apii caĩ awajajoyupʉ: —¡Jesu! ¡Ʉpaʉ David ãnacʉ pãrami, Dio cʉ cajooricʉna mʉ ã! ¡To bairi yʉre bopaca tʉjʉya! caĩ awajajoyupʉ. v} .Jerusalẽpʉ ma aána Jericó cawamecʉti macapʉ caejayuparã. Jesu cʉ buerã mena aperã capãarã camaja mena ti macare eja, na caneto aáti paʉ Bartimeo cawamecʉcʉ, Timeo macʉ cacape tʉjʉquẽcʉ ma tʉjaro caniyeru jeni ruiyupʉ. muS -To bairona yʉ camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ anibacʉ quena aperãre, “Yʉre capaa coteri maja ãña,” caĩi mee yʉ ã. Yʉ majuuna aperãre átinemoʉ acʉ́ yʉ cáapʉ́. To bairi camaja capãarã majuu caroorije na cátajere bai yaji wapayebojaʉ acʉ́ yʉ cáapʉ́ ati yepapʉ, caĩñupʉ Jesu cʉ buerãre. Jesús sana a Bartimeo el ciego Zt- ,Cajʉgo ãcʉ majuu anigʉ, aperã nipetirore capaabojaʉ cʉ ãmaro cʉ quena. ss_ +Mʉja maca to bairo cabaiquetiparã mʉja ã. Nii mʉja yaʉ cãni majuʉ anigʉ capaa cotei cʉ ãmaro. Ar{ *To bairo na cabairo tʉjʉʉ Jesu na pijori ocõo bairo na caĩñupʉ: —Mʉja majirã. Ape macari macana na ʉparã tutuaro rotima. Na ẽoro carotirã quena na majare rotima tunu. 7qg )To bairo Jesure cʉ na cajeniro apirã aperã Jesu buerã diez cãnacʉ cãna maca na catʉgooña punijiniñuparã Jacobore, Juãre to bairo Jesure na caĩ jenirijere. }ps (Yʉre bairona catamʉoparã mʉja cãnibato quena yʉ mena carotiparãre mʉjaare yʉ cũ majiquẽe. Yʉ riape nʉgoa, yʉ cacõ nʉgoapʉ yʉ mena caroti ruiparãre carotipaʉ mee yʉ ã. Yʉ Pacʉ maca bejegʉmi yʉ mena caroti ruiparãre. Io  '—Ʉ̃ʉjʉ, jã nʉca ocabʉti majirã, caĩñuparã. To bairo na caĩro ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Yʉre na capopiyeyepere bairona mʉja quenare mʉja popiyeyegarãma aperã. n% &To bairo na caĩro ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu maca: —Mʉja cajeniri wamere mʉja tʉgooña majiquẽe. Aperã seeto yʉ popiyeyegarãma. Yʉre na capopiyeyepere bairo mʉja quena mʉjaare na capopiyeyero ¿mʉja nʉca majicʉti? na caĩ jeniñañupʉ Jesu. Qm %—Mʉ carotiri paʉ cãnopʉ mʉ mena carotinemoparãre jãre mʉ cũwã. Jĩcaʉ cariape nʉgoa, apeĩ cacõ nʉgoapʉ mʉ mena ruiri carotiparã jã anigarã, cʉ caĩñuparã Sebedeo punaa. bl= $—¿Ñee uniere mʉjaare yʉ cátibojaro mʉja booti? na caĩ jeniñañupʉ Jesu. k5 #Cabero Jacobo, Juan Sebedeo punaa Jesu tʉpʉ aáti: —Jãre cabuei, mʉre jã cajeniri wame jãre mʉ cátibojaro jã boo, cʉ caĩñuparã. ujc "To bairi na maca yʉre ĩ eperi, yʉ ʉcoo eo turi, yʉre baperi, yʉre jĩa rocagarãma yua. To bairo yʉre na cajĩa rocabato quena itia rʉmʉ bero yʉ tunu catigʉ, na caĩ buioyupʉ Jesu cʉ buerãre. Jacobo y Juan piden un favor 8ii !—Jerusalẽpʉ aána mani bai, mʉja maji. Topʉ yʉ caejaro Dio ati yepapʉ cʉ cajooricʉ yʉ cãnibato quena aperã yʉre ñeri yʉre joogarãma sacerdote maja ʉparãre, judío majare cabuerãre. To bairi yʉre joo netogarãma tunu judío maja cãniquẽnapʉre, cʉ jĩa rocacõaña ĩrã. &hE Cabero Jesu Jerusalẽpʉ aáta wãpʉre aácʉ cʉ buerã jʉgoye cajʉgoyupʉ. ¿Dope bairo Jerusalẽpʉ to bairoati? ĩrã tʉgooña acʉari uwirique mena cʉ bero caʉjayuparã. To bairi na caejaparo jʉgoye cʉ buerãre ricati pi neori cʉ̃re cabaipere na caĩ buioyupʉ: zgm To bairi yucʉacã, “Cãni majuurã jã ã,” caĩrã caberopʉ cawatoa cãna anigarãma. Capãarã yucʉacãre cawatoa macana cãna quena caberopʉ cãni majuurã anigarãma na maca, caĩñupʉ Jesu. Nuevamente Jesús anuncia su muerte f} To bairo cʉ caĩro: —Cariape mʉjaare yʉ ĩ. Jĩcaʉ ũcʉ cʉ ya wii, cʉ pacʉa, cʉ yarã, cʉ punaa, cʉ wejeri, nipetirore cʉ cáaáweoquẽpata, Dio cʉ caboorije macare átigʉ, capee majuu caroa cʉ cacʉgo jʉgorique netoro majuu bʉganemogʉmi ati yepapʉre. Aperã rooro nare na cátibato quena caroare bʉgagʉmi. Caberopʉ quenare Dio mena aninucucõagʉmi. e d To bairo cʉ caĩro Pedro ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Nipetiro jã yere jã cáaáweowʉ, mʉ mena macana anigarã. ]c3 Jesu to bairo na caame ĩro apii ocõo bairo na caĩñupʉ: —Camaja na majuuna Dio tʉpʉ aá majiquẽema. Dio maca nipetiri wame cáti majii aniri jĩcaʉna ãmi cʉ tʉpʉ cáaáparãre canetoo majii. b5 Tiere cʉ caĩro cʉ buerã caapi acʉanemocoajuparã tunu: —Baiyupa cariape cʉ caĩata noa Dio tʉpʉ eja majiquẽnama, caame ĩñuparã. =as Waibʉcʉ cameyo cawamecʉcʉ capaii apopota yita wẽ pĩorica opeacãre cʉ caame butigaata majiriobʉja. To bairona seeto majirio caapeye unie pairã Dio tʉpʉ na cáaágaro. c`? To bairo cʉ caĩrijere apirã, Jesu buerã caapi acʉayuparã. To bairi Jesu na caĩnemoñupʉ tunu: —Yʉ punaare bairo cãna, caapeye unie cʉgo netorãre Dio tʉpʉ na cáaápe seeto majuu majirio netocõa. A_{ Cʉ cáaáto bero Jesu cʉ buerãre na tʉjʉri ocõo bairo na caĩñupʉ: —Caapeye unie pairãre Dio tʉpʉ na cáaápe seeto majuu majiriocõa, caĩñupʉ Jesu cʉ buerãre. ^w To bairo Jesu cʉ caĩrijere api tʉjooquẽcʉ, seeto tʉgooñarique pairi catunucoajupʉ, caapeye paii aniri. _]7 Jesu cʉ mai tʉjʉri ocõo bairo cʉ caĩñupʉ: —Jĩca wameacã mʉ cátipe rʉja. Mʉ cacʉgorijere nuni peo wapa jeija. Mʉ cawapa jeerijere cabopacarãre na joo bate peocõaña. To bairo ácʉ ʉmʉrecoopʉ capee cañuu netorijere mʉ cʉgogʉ. To bairo áti yaparo mʉre camajiriobato quena, yʉ mena ajá, cʉ caĩñupʉ Jesu. o\W To bairo cʉ caĩro apii: —Cawimaʉ ãcʉpʉna tiere yʉ cáti peocõawʉ, caĩñupʉ Jesure. *[M Dio jĩcaʉna ãmi cañuu netoʉ. Dio cʉ carotiriquere mʉ majii. “Camajare na jĩaqueticõaña. Ati epericarã cʉtiqueticõaña. Jee rutiqueticõaña. Jocʉna aperãre na ĩtoqueticõaña. Aperãre ĩtorique mena rooro na átiqueticõaña. Mʉ pacʉ, mʉ pacore na nʉcʉbʉgoya.” iy~~2}}{{Dyxxwvugts3rXqqLpoon== <;g:298T87V6`55$44933Y2200 /Q.p--b,s+>**#)J((h'&%%.${#"! v7=w,= "J < { h 2ryi }  | ;Mari Pacʉ Dio caroaro ani wariñuurique mʉjaare cʉ joato. Mari Ʉpaʉ Jesucristo to bairona caroare mʉjaare cʉ joato. El amor y la fe de Filemón Q{ Mʉ ya wiipʉ Jesu yere caneñapo buerã na quenare ati pũuropʉna na yʉ queti joo. Mari yao quenare, Apia cawamecʉco quenare co yʉ queti joo. Arquipo quenare cʉ yʉ queti joo. Arquipo maca popiye cʉ to nibao joroquena jãre bairo Jesu ye quetire buionucumi. To bairi mʉja cãno cõona mʉjaare yʉ uca joo ati pũurore. \z 5Yʉ Pablo ati pũuro jʉgori petoacã mʉ yʉ queti joo mʉre, Filemón. Jesucristo ye quetire yʉ cabuio teñarique wapa presopʉ yʉ jooma. To bairi presopʉ ãcʉ mʉ yʉ uca joo ati pũuro. Yʉ, mari yaʉ Timoteo quena mʉre jã queti joo. Mʉ quena jãre bairona Jesu ye quetire cabuionemoʉ mʉ ãñupa. To bairi seeto mʉre jã mai. \y1Ʉmʉrecoopʉ cʉ cawamʉ aáto bero cʉ buerã cãnana nipetiropʉ Jesu ye quetire cabuio teñarã aájuparã. Na cabuio teñaro mani Ʉpaʉ cʉ majuuna na cátinemoñupʉ. “Na cabuiorijere cariapena ã,” camaja na ĩ majiato ĩi capee wame cañuuri wameri cʉ buerã cãnana na cáti iñooro cájupʉ mani Ʉpaʉ. To cõona ã.)xKTo bairo Jesu cʉ buerãre ĩ buio yaparori bero ʉmʉrecoopʉ caame pea nʉcacoajupʉ. Cʉ Pacʉ Dio tʉpʉre ejaʉ cariape nʉgoa maca caejanumuñupʉ. ]w3Añare ñerã quena, capunirijere etirã quena ñe uniere tamʉoquetigarãma. Apeye quenare cariarãre na wamori mena na cañiga peorona na cariaye cʉtie netoogaro, na caĩñupʉ Jesu. Jesús sube a los cielos vYʉre caapiʉjarãre cʉ camajirijere na joogʉmi Dio. Tiere nare cʉ cajooro capee wameri áti iñoo majigarãma. Yʉ catutuaro mena wãtia camajare cajãaricarã quenare re buu majigarãma. Aperã yere na cawada majiquetibatajere wada majigarãma. u1To bairo noo mʉja cabuiorijere apiʉjari, cabautisa rotiricarã unare na yʉ netoogʉ. Yʉre canʉcʉbʉgoquẽna una macare na yʉ popiyeyegʉ. rt]Ĩ yaparoʉ ocõo bairo na caĩñupʉ: —Ati yepa macana nipetirore yʉ ye quetire na buio teñarãja. s-María Magdalenare, to bairi aperã quenare cʉ cabuia ejaricaro bero Jesu cʉ buerã cãnana once cãnacãʉna quenare cabuia ejayupʉ. Na caʉga ruiri paʉna cabuia ejayupʉ. Nare buia ejari, “Tunu catícoajupi,” na yarã na caĩrijere na caapi nʉcʉbʉgoquetaje jʉgori, “¿Nope ĩrã, ‘Tunu catícoajupi,’ na caĩrijere, cariape mʉja api nʉcʉbʉgoqueti?” na caĩñupʉ Jesu. =rs Nare cʉ cabuia ejaro, cʉ tʉjʉ majiri bero aperã cʉ buerã cãnanare cabuiorã aájuparã. Na quenare na caapi nʉcʉbʉgoquẽjuparã. El encargo de Jesús a los apóstoles Nq Jesu María Magdalenare cʉ cabuia ejaricaro bero aperã pʉgarã cʉ̃re canʉcʉbʉgorãre cabuia ejayupʉ tunu. Maca tʉjaropʉ cáaáteñarãre apeĩre baii ricati bauʉ cabuia ejayupʉ. p7 “Jesu mere tunu catiyupi, cʉ̃re yʉ tʉjʉwʉ,” co caĩrijere apirã co caapi nʉcʉbʉgoquẽjuparã. Jesús aparece a dos de sus discípulos o# Cõre cʉ cabuia ejaricaro bero Jesu mena cáaáteña nucuricarãre, cʉ cabai yajiriquere tʉgooñarique pairi caotirãre cabuio aájupo. Tn! Judío maja na yerijãrica rʉmʉ bero macá rʉmʉ cabujuro bero Jesu catunu catiricʉ cabuia eja jʉgoyupʉ María Magdalenare. Co maca cajʉgoyepʉ siete wãtiare cʉ cabuu rebojarico cãñupo. qm[Na romiri to bairo cʉ caĩro apirã Jesure na cayaaricaropʉ cãnana caatʉcoajuparã yua. Seeto uwibana cananaañuparã. To bairi aperãre na catʉjʉriquere caĩ buioquẽjuparã, uwibana. Jesús aparece a María Magdalena nlUTʉjʉ yaparo aáti cʉ buerã cãnanare, Pedro quenare buiorã aája: “Cʉ maca mʉja jʉgoye Galileapʉ, mere aá yuugʉmi. Cajʉgoye mʉjaare cʉ caĩ buioricarore bairona topʉ cʉ̃re mʉja tʉjʉgarã,” na caĩñupʉ. 0kYTo bairo na cabairo tʉjʉʉ ocõo bairo na caĩñupʉ topʉ caruii ángel maca: —Yʉre tʉjʉ acʉaqueticõaña. Mʉjaa Jesu Nasaré macacʉ yucʉ tẽorica pãipʉre na capapua jĩaricʉre macarã mʉja áa. Mere tunu catícoami. Atopʉre maami. Cʉ̃re na capeobata paʉre tʉjʉrã ajá. kjOTo bairo to cabairo tʉjʉri ti toti pupeapʉ cajãacoajuparã. Topʉ jãa ejari jĩcaʉ cawamaʉ cariape nʉgoa maca jutii caroaro cabotiri wʉre cajaña ruiire catʉjʉyuparã. Cʉ tʉjʉrã seeto catʉjʉ acʉacoajuparã. ri]Topʉ eja, na catʉjʉro ʉ̃ta cuiro ti totire na cabiabata cuiro aperopʉ cãno catʉjʉyuparã. jhMTopʉ aána: —¿Ñamʉ maca ʉ̃ta cuirore manire cʉ ne woobojaʉati? caame ĩñuparã. g3To bairi ape semana cãni jʉgori rʉmʉ cabujuri paʉacã majuu cãno muipu cʉ cawamʉ atí paʉna Jesure na cayaarica ope tʉpʉ cáaájuparã. Df Sábado judío maja na cayerijãri rʉmʉ capetiro María Magdalena, María Jacobo paco, apeo Salomé cajʉti ñuurijere cawapayeyuparã. Jesu rupaʉ ãnatore pio tugarã cabaibajuparã. oeW/María Magdalena, apeo María, José, Jacobo na pʉgarã paco Jesure na cayaaro catʉjʉyuparã.Pd.To bairo cʉ caĩro José Jesu rupaʉ ãnatore ne ruio, jutiiro ajero cʉ cawapayerica ajero, cabotiri ajero mena cʉ caumañupʉ. To bairo átiri jĩca toti ʉ̃ta toti na cawerica totipʉ camaja cayaaya mani totipʉre cʉ cañujo rocayupʉ Jesu rupaʉre. Áti yaparo ti totire ʉ̃ta cuiro mena catu bia cũcõañupʉ. *cM-“Mere, bai yajicoami,” polisía maja ʉpaʉ cʉ caĩro apiri: —Jesu rupaʉ ãnatore Josére cʉ jooya, cʉ caĩñupʉ Pilato polisía maja ʉpaʉre. ibK,Jesu ya rupaʉre José cʉ cajeniro apii Pilato maca ¿mere cʉ riacoabauyupari? ĩ majigʉ romano yaʉ polisía maja ʉpaʉre cʉ pijori cʉ cajeniñañupʉ: —¿Cariapena cʉ bai yajicoati, mere? cʉ caĩ jeniñañupʉ. yak*Judío maja na yerijãrica rʉmʉ jʉgoye macá rʉmʉ cãñupe. To bairi yerijãrica rʉmʉ na caʉgapere na caquenoo yuuri paʉ, canaiori paʉ cãno majuu caejayupʉ José Arimatea cawamecʉti maca macacʉ. Cʉ quena cabʉcʉrã rotiri maja mena macacʉ cãñupʉ. Cristore cabooquẽna mena macacʉ anibacʉ quena jĩcaʉna Dio cʉ cajoʉ Ʉpaʉ cʉ caejapere cayuʉ cãñupʉ. To bairi tʉgooña ocabʉtiri Pilato tʉpʉ aá, Jesu rupaʉ ãnatore ne ruiori cʉ yaa rocagʉ cʉ cajeniñupʉ. `+C_)Na romiri Jesu Galileapʉ cʉ cãno cʉ̃re cátinemonucurica romiri cãñuparã. Aperã capãarã romiri Jerusalẽpʉ Jesu mena caejaricarã cãñuparã na quena. Jesús es sepultado N^(Jĩcaarã romiri cayoabʉjaroacãpʉ catʉjʉjo tʉjʉnucuñuparã na quena. Na mena cãñuparã María Magdalena, apeo María pʉgarã Jacobo, José jãa paco, to bairi Salomé cãñuparã. 4]a'Roma maja polisía maja ʉpaʉ Jesu ẽoro catʉjʉnucuricʉ Jesu cʉ cayeri jinijã tʉjaro tʉjʉʉ ocõo bairo caĩñupʉ: —Cariapena ani Dio Macʉ majuuna ãñupi. G\&Cʉ cabai yajiri paʉna Dio wii pupea macá arʉare na cayo matarica ajero juti ajero to majuuna cawoo atʉ aájupe carecomaca mena. Cabui maca woo atʉ rui atí, cayapapʉ cawoo ejooyupe. q[[%To bairo cʉ caĩri paʉna Jesu maca seeto awajaʉna, yeri jinijã tʉja, cabai yajicoajupʉ yua. Z9$To bairi jĩcaʉ to catʉjʉnucuʉ atʉ aá, bujare bairo cãni bʉrʉa mena ʉje ocopʉ weyoo, yucʉpʉ tupua átiri cʉ cañu mʉgo jooyupʉ, cʉ etiato ĩi. To bairo átiri ocõo bairo caĩñupʉ: —Mani tʉjʉto mai. Elías cʉ ne ruioʉ acʉ́ atígʉmi, caĩñupʉ. eYC#Aperã jĩcaarã topʉ cãna to bairo cʉ caĩro apirã ocõo bairo caĩñuparã: —¡Jã! Apiya cʉ caĩrijere. Elías tirʉmʉpʉ macacʉ Dio ye quetire buiori majocʉ cãniñaricʉre pii ĩcʉmi, caĩñuparã. yXk"To bairi las tres cãni paʉ majuu muipu yucʉ bui cʉ cãnibopa paʉna ocõo bairo capi awajayupʉ Jesu cʉ ye mena: —Eloi, Eloi, ¿Rama sabactani? To bairo ĩi ocõo bairo ĩi caĩñupʉ: “Dio, Dio, ¿nope ĩi yʉre mʉ aáweori?” W!Jesure na capa puaricaro bero pajaribota caejaro ati yepa nipetiropʉ canaitĩacoajupe. Itia hora majuu muipu cabujuquẽjupʉ. dVA Israel maja Ʉpaʉ, Dio cʉ cajooricʉ cʉ cãmata yucʉ tẽorica pãipʉ na capapuaricʉ cãnacʉ cʉ majuuna cʉ ruiato. To bairo cʉ cabairo tʉjʉrã cariapena cʉ̃re mani api nʉcʉbʉgogarã, caĩ epeyuparã. Cajee rutiricarã cʉ mena yucʉ tẽorica pãiripʉ na canʉcoricarã quena to bairona rooro cʉ caĩñuparã. Muerte de Jesús /UWSacerdote maja ʉparã, judío majare cabuerã quena to bairona cʉ caĩ epeyuparã: —Aperãre na canetooricʉ anibacʉ quena cʉ majuuna netoo majiquẽemi. #T?Jocʉ majuuna mʉ ĩñupa. Mʉ majuuna netooña. Mʉ cáti majirije mena yucʉ tẽorica pãipʉ na capapuaricʉ cãnacʉ rui ajá, cʉ caĩ epeyuparã. SyCamaja Jesure na capapua nʉcoricaropʉ caneto aánucurã cʉ ñu puari ocõo bairo cʉ caĩ epeyuparã: —Jocʉna caĩricʉ mʉ ã. “Dio ya wiire yʉ rocagʉ. Rocabacʉ quena itia rʉmʉ bero yʉ wajoagʉ ape wii yʉ camajirije mena.” ORTo bairo na cátie Dio ye queti ucarica pũuropʉ na caucaricarore bairona cariape cabaiyupe. Ocõo bairo ucarique cãñupe: “ ‘Cʉ quena caroorã mena macacʉ ãmi,’ ĩ tʉgooñagarãma.” 8QiAperã pʉgarã cajee ruti pairã quenare Jesu mena yucʉ tẽorica pãiripʉ capapua jĩañuparã. Jĩcaʉre cariape nʉgoa maca, apeĩre cacõ nʉgoa maca canʉcoñuparã. ePCJesu ye wapa caĩri wamere ocõo bairo cauca tuyuparã: “Ani judío maja Ʉpaʉ ãmi.” wOgYucʉ bui muipu cʉ cãni paʉ las nueve cãno majuu Jesure yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ capapuayuparã. UN#To bairo átiri bero yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ capapua jĩañuparã. Polisía maja cʉ ye jutire ĩ bʉga eperique mena caricawoyuparã, ¿ñe unie majuure jã bʉgarãati? ĩrã, to bairo cájuparã. MTopʉ Jesure cʉ ne ejari ʉje oco capiyarije mena na caajuriquere cʉ catĩañuparã. Jesu maca tiere caetigaquẽjupʉ. LTo bairi Jesure Gólgota cawamecʉti buuropʉ cʉ cane aájuparã. Gólgota caĩri wame “rʉpoa õwa coro buuro” ĩgaro ĩ. 1K[Jesure jĩarã aána na cane aáti paʉ jĩcaʉ Sirene cawamecʉti maca macacʉ, maca tʉjaropʉ cáaáteñaʉ ejaricʉre cabocayuparã. Alejandro, Rufo cawamecʉna pacʉ cãñupʉ. Topʉ cʉ̃re bocarãna cʉ ñeri, yucʉ tẽorica pãi Jesure na capapuapa pãire cʉ capʉja rotiyuparã. kJOTo bairo cʉ̃re ĩ epe yaparo cajũari jutiro na cajãricarore tu weri cʉ jutiro majuu macare cajãñuparã tunu. To bairo áti yaparo yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ papua jĩarã aána cʉ canecoajuparã yua. La crucifixión ITo bairo ĩrãna yucʉ mena cʉ rʉpoare capanucuñuparã. Cʉ̃re ʉco eo bate turi, cʉ tʉ ejacumuri cʉ caĩ epeyuparã. {HoTo bairo cʉ áti yaparori cʉ caĩ epeyuparã: —¡Judío maja Ʉpaʉ! ¡Caroaro wariñuuña! caĩ epeyuparã. ]G3Topʉ Jesure cʉ ne ejari ʉpaʉ cʉ cajañari jutiiro unore cʉ cajã epeyuparã cajũari jutirore. To bairo átiri pota beto mena cʉ rʉpoare capeoyuparã, “Ʉpaʉ cʉ capejari beto unore pejaya,” ĩrã. 6FeTo cõona ʉpaʉ Pilato ya wii macá yepa carecomaca cãni yepapʉ cʉ̃re cane aájuparã. Topʉ cʉ ne ejari polisía maja nipetiri poari macanare capi neoñuparã. nEUTo bairo na caĩ awajarijere apii Pilato maca, camaja caroaro yʉre na ĩato ĩi, Barrabá macare cabuu rotiyupʉ. To bairo ĩ yaparo Jesu macare polisía majare na bape roti, yucʉ tẽorica pãipʉ capapu jĩa rotiyupʉ. D!Pilato maca: —¿Nope ĩi ani caroorije cátiquetacʉrena cʉ yʉ papua jĩa rotibocʉti? caĩbajupʉ. To bairo cʉ caĩbato quena, camaja maca caĩ awajanemoñuparã tunu: —¡Yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ̃re na papua jĩacõato! caĩ awajanemoñuparã tunu. C/ To bairo cʉ caĩro camaja nipetiro ocõo bairo caĩ awajayuparã: —¡Yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ̃re na papua jĩato! caĩ awajayuparã. !B; To bairo na caĩro apii Pilato na caĩ jeniñañupʉ: —Judío maja Ʉpaʉ mʉja caĩi macare ¿dope bairo yʉ cáto mʉja booti? caĩ jeniñañupʉ. }As Sacerdote maja ʉparã maca, “Barrabá macare cʉ buuya,” seeto majuu camajare caĩ rotiyuparã Pilato macare. ]@3 Sacerdote maja ʉparã Jesure cʉ tʉjʉteerã cʉ ñeñupa, caĩ majiñupʉ. r?] To bairo na caĩro Pilato na caĩñupʉ: —¿Judío maja Ʉpaʉre yʉ cabuuro mʉja booti? caĩñupʉ. s>_Camaja maca Pilato tʉpʉ aá, “Boje rʉmʉ cãno mʉ cátinucurore bairona ája,” cʉ caĩñuparã. 4=aJesure to bairo na cáti yʉteare Barrabá cawamecʉcʉ ʉparãre caregarã mena macacʉ camajare cajĩaricʉ aperã camajare cajĩaricarã mena caruiyupʉ preso wiipʉ. <yTo cãnacã cʉma pascua boje rʉmʉ cãno Pilato presopʉ cãcʉre nii camaja na cabuu rotiire cabuunucuñupʉ. r;]To bairo Pilato cʉ caĩbato quena, “Jocarã yʉre ĩma,” cʉ caĩ yʉquẽjupʉ Jesu. To bairo cʉ cayʉquẽto tʉjʉʉ Pilato catʉjʉ acʉayupʉ. Dope bairo caĩ tʉgooña majiquẽjupʉ. Jesús es sentenciado a muerte &:ETo bairo na caĩrijere apii Pilato Jesure caĩ jeniñanemoñupʉ tunu: —¿To cõo capee majuu mʉre na cawadajãbato quena mʉ yʉgaquẽeti? caĩñupʉ. Q9Sacerdote maja ʉparã maca Pilatore capee cʉ cawadajãñuparã. )8KPilato Jesure tʉjʉʉ cʉ caĩ jeniñañupʉ: —¿Mʉna mʉ ãti judío maja Ʉpaʉ? cʉ caĩñupʉ. —Mʉ caĩrore bairona yʉ ã, cʉ caĩ yʉyupʉ Jesu. -7 UCabujuri paʉ sacerdote maja ʉparã, aperã cabʉcʉrã carotirã, aperã judío majare cabuerã mena caneñapoyuparã. Neñapo, jĩcaro mena tʉgooñari romano maja ʉparãre Jesure nare na cajĩa rotipere cawadapeniñuparã. Wadapeni yaparo Jesure jiari Pilato tʉpʉ cʉ cane aájuparã. 16[HTo bairo cʉ caĩrona ãbocʉ cawadayupʉ tunu. To cõona Pedro Jesu cʉ caĩriquere catʉgooña bʉgayupʉ. “Ãbocʉ pʉgani cʉ cawadaparo jʉgoye itiani, ‘Jesure cʉ yʉ majiquẽe,’ na mʉ ĩtogʉ,” cʉ caĩrique catʉgooña bʉgayupʉ. Tiere tʉgooñari, seeto caotiyupʉ.&5EGTo bairo na caĩro apii na caĩtonemoñupʉ tunu: —¡Jĩ mʉja caĩire yʉ majiqueti majuucõa! ¡Cariape mee yʉ caĩata Dio yʉre cʉ popiyeyeato! t4aFTo bairo co caĩro apii co quenare caĩtoyupʉ Pedro tunu. Caberoacãna topʉ cãna Pedrore ocõo bairo caĩñuparã: —Jocarã mee jã ĩ. Mʉ quena na mena macacʉna mʉ ã. Mʉ quena Galilea macacʉ mʉ ã, cʉ caĩñuparã. 3}ESacerdote maja ʉpaʉre capaabojao apeo tunu cʉ tʉjʉo topʉ cãnare: —Ani quena na mena macacʉna ãmi, caĩñupo. 2+DPedro maca to bairo co caĩro ocõo bairo co caĩtoyupʉ: —¡Cʉ mena macacʉ mee yʉ ã! Yʉ majiquẽe to bairo mʉ caĩrijere. To bairo ĩ yaparo wiire na cajani jãa amojorerica janiro jopepʉ caeja nʉcañupʉ. Topʉ cʉ catʉjʉnucurona ãbocʉ cawadayupʉ. K1BJesure na cañe jãaro bero Pedro maca tii wii jope tʉ macá yepapʉ capero juma ruiyupʉ. To bairo cʉ cabairi paʉ jĩcao cãromio sacerdote maja ʉpaʉre capaabojao Pedro tʉpʉ caejayupo. Cʉ tʉpʉ ejari ocõo bairo cʉ caĩñupo: —Mʉ quena Jesu Nasaré macacʉ mena cáaáteñaepaʉna mʉ ãcʉ, cʉ caĩñupo. 0C//ATo bairo ĩri jĩcaarã to catʉjʉnucurã cʉ caʉco eo bate tuyuparã Jesure yua. Aperã jutiro ajero mena cʉ capere jia biperi, cʉ bape: —¿Ni maca mʉre cʉ baperi? cʉ caĩ epeyuparã. Polisía maja quena Jesu riyare capayuparã. Pedro niega conocer a Jesús =.s@Rooro Diore cʉ caĩrijere mʉja apiwʉ mere. ¿Dope bairo mʉja tʉgooñati mʉjaa? caĩñupʉ. To bairo cʉ caĩro topʉ cãna nipetiro: —¡Cʉ̃re cajĩape ã! caĩñuparã. -{?To bairo cʉ caĩro apii sacerdote maja ʉpaʉ majuu, yʉ capunijinirijere na tʉjʉ majiato ĩi cʉ jutiire catʉ̃ga woo reyupʉ. Woo re yaparo: —Nope ĩrã caroorije cʉ cáti buicʉtiere aperã cabuioparãre na mani jeniñanemoquẽna. ,>To bairo cʉ caĩro: —Cʉna yʉ ã, cʉ caĩñupʉ Jesu. —Dio cʉ cajooricʉ aniri caberopʉ cʉ tʉna ruiri cʉ mena carotii yʉ anigʉ. Ati yepapʉ rui acʉ́ bujeri bʉrʉari watoapʉ yʉ carui ató yʉre mʉja tʉjʉgarã, cʉ caĩñupʉ Jesu. /+W=Jesu maca cayʉquẽjupʉ to bairo cʉ caĩrijere. To bairo cʉ cayʉquẽto tʉjʉʉ sacerdote maja ʉpaʉ cajeniñanemoñupʉ tunu: —Mʉna tirʉmʉpʉ macana, “Atígʉmi jĩcaʉ Cristo na caĩi, Dio cʉ cajoʉ,” na caĩricʉ, ¿Dio caroaʉ majuu Macʉna mʉ ãti? cʉ caĩñupʉ. g*G<To bairo na caĩrijere apii sacerdote maja ʉpaʉ majuu na watoapʉ cãnacʉ wamʉnʉcari Jesure ocõo bairo caĩ jeniñañupʉ: —¿To bairo mʉre na caĩrijere mʉ yʉgaquẽeti? ¿Dope bairo mʉre ĩrã na ĩti? U)#;To bairo na caĩrije quenare jĩcaro mena caĩ maji petiquẽjuparã. d(A:—Ocõo bairo cʉ caĩrijere jã apiwʉ: “Ati wii, Dio wii capairi wiire camaja na cáta wiire yʉ rocagʉ. Itia rʉmʉ bero ape wii camaja na cátiqueti wii macare yʉ áti wajoagʉ,” caĩwĩ, caĩñuparã. B'9Aperã wamʉnʉcari jocarãna ocõo bairo caĩtoyuparã: |&q8Capãarã cʉ̃re caĩ wadajãrã caĩtoyuparã. To bairo ĩbana quena cariape jĩcaro mena caĩrã camañuparã. /%W7Nipetiro sacerdote maja ʉparã, judío majare carotirã nipetiro, “¿Dope bairo átiri Jesure mani wadajãrãati?” caame ĩñuparã, Jesure na cajĩa rotipere. To bairo átigabana quena, “Ocõo bairo cʉ cátaje wapa cʉ capopiyeyepe ã,” caĩri wamere cabʉga majiquẽjuparã. H$ 6Pedro maca Jesu bero cayoabʉjaroacãpʉ tʉjʉ ʉja nutua, sacerdote maja ʉpaʉ majuu ya wii jope tʉ macá yepapʉ caejayupʉ. Topʉ polisía maja mena ejanumu, capero jumacõa ruiyupʉ. T#!5Jesure cʉ ñe aá, sacerdote maja ʉpaʉ tʉpʉ cʉ cane aájuparã. Topʉ nipetiro sacerdote maja ʉparã, judío majare carotirã cabʉcʉrã, judío majare cabuerã quena caneñapo yuuyuparã. 9"k4Cʉ̃re ñebana cʉ cacaniri jutirore cʉ cadʉre tubatarore cañe woo rocacõañuparã. To bairi jutiro mácʉna caatʉ ruticoajupʉ. Jesús delante de la Junta Suprema !/3Jesure na cañe aáto jĩcaʉ cawamaʉ cʉ cacaniri jutiro mena dʉre turi caʉja aájupʉ. To bairo cʉ cabairo cʉ quenare cañeñuparã. l Q2Jesure na cañero tʉjʉrã cʉ buerã cʉ caruti weo peticoajuparã yua. El joven que huyó 1—To cãnacã rʉmʉ Dio wiipʉ Dio ye quetire buionucuri mʉja watoapʉ yʉ cãninucuwʉ. To bairo yʉ cãnibato quena yʉre mʉja cañequẽpʉ. Yucʉacã Dio ye queti ucarica pũuropʉ tirʉmʉpʉ macana na caĩ ucaricarore bairona yʉre mʉja áa. >u0To bairo cʉ cáto bero Jesu na caĩñupʉ cʉ̃re cañerãre: —¿Jee rutiri majocʉre cañerã anáre bairo jarerica pãiri, yucʉri mena yʉre mʉja ñerã atíti? caĩñupʉ. L/Cʉ̃re na cañeri paʉ jĩcaʉ Jesu mena macacʉ topʉ catʉjʉnucuricʉ cʉ jarerica pãire tʉ̃ga we neri sacerdote maja ʉpaʉ paabojari majocʉre cʉ amoorore capa ta rocacõañupʉ. X).To bairo Judas cʉ cáto tʉjʉrã to cõona cʉ cañecoajuparã Jesure. /W-To bairi Judas Jesu tʉpʉ ejaʉ cʉ caĩ jʉgoyeyericarore bairona Jesu tʉpʉ atí, caroaro cʉ pabariori: —¡Mʉ anibapari, Ʉpaʉ! Jesure cʉ caĩñupʉ. )K,Na caejaparo jʉgoye Judas maca na caĩ buio jʉgoyeyeyupʉ, Jesure na tʉjʉ majiato ĩi. —Jesu cʉ cãni paʉpʉ ejaʉ cʉ yʉ pabario jeniñagʉ. To bairo cʉ yʉ cáto tʉjʉrã cʉ mʉja ñegarã. Cʉ ñe, caroaro cʉ jia, cʉ̃re mʉja ne aágarã, na caĩ jʉgoyeyeyupʉ Judas. /W+To bairo Jesu cʉ buerãre cʉ cawada ani paʉna na mena macacʉ cãnibatacʉ Judas Iscariote caejayupʉ. Cʉ mena caejayuparã camaja capãarã jarerica pãiri, yucʉri cacʉgorã. Sacerdote maja ʉparã, judío majare cabuerã, aperã cabʉcʉrã carotirã na cajooricarã cãñuparã. *¡Wamʉnʉcaña! ¡Jitá! Mere ejatʉgami yʉ mena cãnibatacʉna caroorãre yʉre cawadajãricʉ. Llevan preso a Jesús D)To bairo bai yaparo cʉ Pacʉre Jesu cajeni tʉjayupʉ to bairo cʉ caĩricarore bairona tunu. Jeni yaparo tunu atí, cʉ buerãre ocõo bairo na caĩñupʉ: —¿Canirã mʉja áati mai? To cõona caniña. Mere yopiya. Mere ejacoapa yʉre na cañepa paʉ. Mere ejatʉgami yʉre catʉjʉ teerãre cañe rotiricʉ. ,Q(Jeni yaparo cʉ buerã tʉ maca aáti cacanirãrena catʉjʉyupʉ tunu. Seeto majuu nare cawʉgoa ejayupe. To bairi dope bairo cʉ̃re caĩ yʉ majiquẽjuparã. r]'To bairo ĩ yaparo cʉ Pacʉre cʉ cajenirica paʉpʉna aáti to bairona cʉ caĩ jeniñupʉ tunu. uc&Caniquẽnana cotecõaña mʉjaa. Diore cʉ jeniya, Sataná cʉ caboorije macare jã áti wadajãremi ĩrã. Mʉja yeripʉre yʉre mʉja cáaáweogaquẽtie to cãnibato quena mʉja rupaʉri macare mʉja ocabʉtiquẽe, na caĩñupʉ. %To bairo Diore ĩ jeni yaparo cʉ buerã tʉpʉ tunu aá, nare catʉjʉyupʉ cacani cuñarãre. Cacani cuñarãre na tʉjʉ, ocõo bairo na caĩñupʉ Pedrore: —Simón, ¿canirã mʉja áati? ¿Petoacã caniquẽnana mʉja cote ocabʉtiquẽeti? c?$—Caacʉ, nipetirijere mʉ áti maji. To bairi mʉ cabooata rooro yʉ catamʉope to baiqueticõato. Yʉ maca yʉ capopiye tamʉope yʉ cabooquẽtie to cãnibato quena mʉ caboorore bairo maca to baiato, caĩñupʉ. U##To bairo ĩ yaparo na jʉgoyebʉjaacã aá, yepapʉ mubia roca cumu áti, ocõo bairo caĩ jeniñupʉ Diore: —Caacʉ, mʉ cabooata, yʉ capopiye tamʉope to baiqueticõato, caĩ jeniñupʉ Diore. >u"Tʉgooñarique pai netobacʉ ocõo bairo na caĩñupʉ: —Yʉ bai yajibo, seeto majuu tʉgooñarique pai netori yapapuabacʉ. Atona mʉja yuu ruiwa caniquẽnana, na caĩbajupʉ. !;!Topʉ Diore jeni nʉcʉbʉgoʉ aácʉ Pedrore, Jacobore, Juãre na capi aájupʉ. Topʉ aá, seeto majuu catʉgooñarique pai yapapua jʉgoyupʉ. T! Olivo cawame cʉtiipʉ aána Getsemaní cawamecʉtopʉ caejayuparã. Topʉ ejaʉ Jesu cʉ buerãre ocõo bairo caĩñupʉ: —Atona mʉja ruiwa, Diore yʉ cajeni nʉcʉbʉgoʉ aátoye, caĩñupʉ. : mTo bairo cʉ caĩro apibacʉ quena Pedro caĩnemoñupʉ tunu: —Mʉ mena yʉre na cajĩa rocarije to cãnibato quena, “Cʉ mena macacʉ mee yʉ ã,” yʉ ĩqueti majuucõagʉ yʉa, caĩñupʉ Pedro. Aperã cʉ mena macana quena cʉ̃re bairo jeto caĩ peticõañuparã. Jesús ora en Getsemaní a ;To bairo cʉ caĩro: —Cariapena mʉre yʉ ĩ. Yucʉ ñamina cabujuri paʉ jʉgoye ãbocʉ pʉgani cʉ cawadaparo jʉgoye itiani, “Cʉ mena macacʉ mee yʉ ã,” yʉre mʉ ĩtogʉ, caĩñupʉ Jesu Pedrore. - STo bairo cʉ caĩro apii Pedro cʉ caĩñupʉ: —Aperã nipetiro uwibana mʉre na caruti aáweorije to cãnibato quena yʉ maca yʉ aáquetigʉ, caĩñupʉ. $ ANa cajĩa rocaricʉ anibacʉ quena yʉ tunu catigʉ. Tunu catiri bero Galilea yepapʉ mʉja jʉgoye yʉ aágʉ, mʉjaare yuʉ aácʉ, na caĩñupʉ Jesu. ? wTopʉ na cáaáto ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu cʉ buerãre: —Mʉja nipetiro ati ñami uwibana yʉre mʉja ruti weo peticoagarã. To bairo mʉja cabaipere Dio ye queti ucarica pũuropʉ caĩ ucaricarore bairona baigaro. Ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Oveja ʉpaʉre cʉ jĩagarãma. Cʉ na cajĩaro oveja aá bategarãma,” ĩ ucarique ã. To bairo na cáaá baterore bairona mʉja quena yʉre mʉja ruti aáweogarã, uwibana. #Jesu cʉ buerã mena na caʉgaricaro bero Diore ĩ baja yaparo ti wii cãnana cabuticoajuparã, Olivo na caĩricʉ ʉ̃taʉpʉ aána. ykCariapena mʉjaare yʉ ĩ. Atie ʉje ocore yucʉacã mani caetirore bairo yʉ etinemoquetigʉ. Cabero yʉ Pacʉ caʉpaʉ yʉre cʉ cacũro beropʉ mʉja mena ape ni yʉ etinemogʉ tunu, caĩñupʉ Jesu. Jesús anuncia que Pedro lo negará ONare tĩaʉna ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Atie yʉ rií ã. Yʉ rií re yajigʉ, camaja capãarã caroorije na cátiere wapayebojaʉ. To bairo yʉ carií re yaji wapayebojaro camaja caroorije na cátajere majiriobojagʉmi Dio cʉ̃re cajeni nʉcʉbʉgorãre. To bairo mʉjaare yʉ caĩ cũri wamere tʉgooñari etiya. 9kCabero etirica bapare ne, Diore cajeni nʉcʉbʉgoyupʉ tunu. Jeni nʉcʉbʉgo yaparo cʉ buerãre na catĩañupʉ. Nipetiro cʉ buerã ti bapare caeti peticõañuparã. dAĨ yaparo Jesu cʉ buerã mena ʉgaʉ, pãre ne, cʉ Pacʉ Diore cajeni nʉcʉbʉgoyupʉ. Jeni nʉcʉbʉgo yaparo tiare pe mʉto, nare joo, ocõo bairo na caĩñupʉ: —Ʉgaya. Atie yʉ rupaʉ ã, na caĩñupʉ. 7g—Yʉ cabaipe tirʉmʉpʉ macana Dio ye quetire cabuiorã na caĩ ucaricarore bairona yʉre baigaro. To bairo yʉ cabaipe to cãnibato quena rooro majuu baigaro yʉ catʉjʉ teerãre yʉre cawadajãʉ macare. Ati yepapʉ cʉ cabuiaquẽpata cʉ̃re ñuucõaboricaro, na caĩñupʉ Jesu cʉ buerãre. #?To bairo na caĩro ocõo bairo na caĩ yʉyupʉ Jesu maca: —Jĩcaʉ mʉja mena macacʉ yʉ mena jĩca bapapʉna cayoje ʉgaʉna ãmi, caĩñupʉ. J To bairo cʉ caĩro apirã seeto catʉgooñarique paiyuparã. To bairo tʉgooñarique paibana: —¿Yʉna yʉ baiquetibacʉati? Jesure cʉ caĩ jeniña peticõañuparã, na cãno cõona. )KCabero canaiori paʉ caejaro Jesu cʉ buerã doce cãnacãʉ mena eja, caʉga ruiyuparã. Topʉ na mena ʉga ruiina ocõo bairo na caĩñupʉ Jesu: —Cariapena mʉjaare yʉ ĩ. Jĩcaʉ mʉja mena macacʉ yʉ mena caʉgaʉ yʉre catʉjʉteerãre yʉre wadajãgʉmi, yʉre na ñeato ĩi. k~OTo bairo cʉ caĩro apirã Jesu buerã pʉgarã cáaácoajuparã Jerusalén macapʉ. Ti macapʉ eja, Jesu cʉ caĩricarore bairona cabʉga ejayuparã. To bairi ti arʉapʉ pascua cãno na caʉgapere caquenoo yuuyuparã. 3}_To bairo mʉja caĩro cabui macá arʉa capairi arʉa, quenoo yaparorica arʉare mʉja iñoogʉmi. Topʉ mani caʉgapere quenoo yuuya, caĩ buioyupʉ Jesu cʉ buerãre. |}Cʉ mena aáti cʉ cajãari wiipʉ mʉja ejagarã. Topʉ eja, ti wii ʉpaʉre ocõo bairo cʉ ĩña: “Manire cabuei ocõo bairo mʉ ĩ joomi: ¿Noopʉ to ãti yʉ buerã mena pascua boje rʉmʉ yʉ caʉgapa arʉa? mʉ ĩ joomi,” cʉ ĩ buioya. D{ To bairo na caĩro apii cʉ buerã pʉgarãre, ocõo bairo na caĩ buioyupʉ: —Aánaja Jerusalẽpʉ. Topʉ ejarã jĩcaʉ cʉ mʉja boca tʉjʉgarã caoco jotʉ tu peo aácʉre. Cz Cabero pascua boje rʉmʉ judío maja pan cawauarije caajuya manie na caʉga jʉgori rʉmʉ cãñupe. Oveja cawimaʉre boje rʉmʉ na caʉgapaʉre na cajĩari paʉ cãno Jesu buerã ocõo bairo cʉ caĩñuparã: —¿Noopʉ pascua boje rʉmʉ mani caʉgapa paʉre jã quenoorãati? cʉ caĩ jeniñañuparã. \y1 To bairo cʉ caĩrijere api wariñuuri, “Niyeru mʉre jã wapayegarã,” cʉ caĩñuparã. To bairo na caĩro apii Jesure dope bairo átiri cʉ na cañepere caquenooñupʉ Judas yua. La Cena del Señor %xC Cabero Judas Iscariote, Jesu buerã doce cãnacãʉ mena cãnacʉ cáaájupʉ sacerdote maja ʉparã tʉpʉ, Jesure na cañepere na wadajãʉ aácʉ. Aw{ Cariape mʉjaare yʉ ĩ. Ati yepa nipetiro yʉ ye quetire cabuio teñarã yʉre co cátaje quenare buiogarãma. Yʉre co cátajere majiritiqueti nucugarãma. Judas traiciona a Jesús >vuCaroaro yʉre co cáti majiri wame áamo. To bairi atie caroa jʉti ñuurijere yʉre pio peomo, yʉ cabai yajiro bero yʉ rupaʉre na cayaaro na capio peoparore bairo iñoo áamo. u-Cabopacoorã mʉja watoapʉ anicõa aninucugarãma. Noo mʉja caboori paʉ nare mʉja átinemo maji. Yʉ maca mʉja mena yoaro yʉ aniquetigʉ. ktO—Co cátigari wame co áparo. ¿Nope ĩrã cõre mʉja patowãcooti? Caroaro yʉre áamo. Ws'Aperãre co cajoata jĩca cʉma paarique wapa cõo wapa jooboricarãma. To cõo wapa jee, cabopacoorãre jooboricomo, caĩñuparã. To bairo ame ĩri co catutiyuparã. Jesu maca ocõo bairo na caĩñupʉ: grGJĩcaarã topʉ cãna to bairo co cáto tʉjʉrã, “Rooro majuu áamo,” caĩ tʉgooñañuparã. Ĩ tʉgooñari ocõo bairo caame ĩñuparã: —¿Nope ĩo cawapa pacarije to cãnibato quena joco majuuna co áti reti? Eq“Cʉ̃re jã jĩagarã,” na caame ĩtoye Jesu maca Betaniapʉ Simón caajeri boabatacʉ ya wiipʉ cãñupʉ. Jesu cʉ caʉga ruiri paʉna cãromio alabastro cawamecʉti rʉ werica rʉ cajʉti ñuurije pairo cawapacʉtie cajañari rʉre cane ejayupo. Ti rʉre neatí, pã, Jesu rupoare capio peoyupo tiere. "p=To bairo cʉ ñegabana quena ocõo bairo caame ĩñuparã: —Boje rʉmʉ cãno mani átiquẽna. Camaja capãarã boje rʉmʉ catʉjʉra ejarã cʉ mairã noo na cabooro manire awaja tutiborãma. To bairo mani cátiere rooye tuuborãma, caame ĩñuparã. Una mujer unge a Jesús o Pʉga rʉmʉ carʉjayupe pan cawauarije manona na caʉgapa boje rʉmʉ. Ti rʉmʉ cãno sacerdote maja ʉparã judío majare cabuerã, ¿dope bairo áti ñeri Jesure mani jĩarãati? ĩrã, átitorique mena cʉ̃re na cañepere caquenoo jʉgoyeyeyuparã. {no %Mʉjaare yʉ caĩrijere yʉ yarã nipetirãre to bairona mʉjaare yʉ ĩ. Caroaro coteya to cãnacã rʉmʉ. m  $Majiña mano yʉ cáatí paʉpʉre cacanirãre bairona mʉja aniborã to cãnacã rʉmʉ mʉja catʉgooña maja catíquẽpata. Al{ #Cʉ cáaáto bero caroaro na cãni yuurore bairona baiya mʉja quena. Na quena, “To cõo majuu tunu atígʉmi mani Ʉpaʉ,” ĩ majiquẽnama. Canaiori paʉ, ñami recomaca, ãbocʉ cʉ cayopiri paʉ, o cabujuri paʉ bero tunu atíboʉmi. Mʉja quena nare bairona majiquetibana caroaro yʉre yuunucucõaña. Vk% "Ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ buio majiogʉ: Jĩcaʉ camajocʉ apero cayoaropʉ cáaáteñaʉ aátacʉ cʉ catunu ejarore bairona baigaro yʉ catunu atípe quena. Camajocʉ aperopʉ aágʉ jʉgoye cʉ ʉmʉa to cãnacãʉre na paariquere cũʉmi. Jĩcaʉre cʉ ya wii macajere caroaro cʉ cote rotiimi. Roti yaparo aperopʉ aácʉmi. 2j] !’Di rʉmʉ majuu yʉ catunu atípere mʉja majiquẽe mʉjaa. To bairi caroaro tʉgooña maja catiri yʉ caboorore bairo to cãnacã rʉmʉ áticõa aninucuña. i  ’Ati ʉmʉrecoo capetipere, “Ti rʉmʉ cãno, ti paʉ majuu cãno petigaro,” ĩ majiña maa. Dio tʉ macana quena ĩ majiquẽema. Yʉ quena Dio Macʉ anibacʉ quena yʉ majiquẽe. Mani Pacʉ ʉmʉrecoo macacʉ jeto majimi to bairo cabaipere. ~hu Ʉmʉrecoo, yepa quena wajoagaro. Yʉ caĩ buiorije maca wajoaquetigaro. Yʉ caĩ buiorore bairona bainucucõagaro. &gE Cariape mʉjaare yʉ ĩ. Atie nipetiro mʉjaare yʉ caĩ buiori wamere bairona baigaro ati yʉtea Dio cʉ cawajoaparo jʉgoye macana na cayajiparo jʉgoye. f  To bairona mʉjaare yʉ caĩ buiori wameri cabairo tʉjʉrã, “Yucʉacãna tunu atígʉmi Jesu,” mʉja ĩ tʉjʉ majigarã. 5ec ’Higuera cawamecʉtii cabairije tʉgooña majiña. Carʉpʉri bʉcʉanemo, cawama pũu wajoa cabairo tʉjʉrã, “Yucʉacãna cʉma anigaro bai,” mʉja ĩ maji. d Cabero Dio tʉ macana ángel majare na yʉ jee neo rotigʉ, yʉ cabejericarã jetore ati ʉmʉrecoo nipetiropʉ cãnare. ~j}o|n|^xwvMvBtt,sqq,poo3nnOm$lTkkjjhBgffzcc8b`aa__5^]>\[ZZtYY1WV!UUTSQPgPOO=NSMYLKK9I{IHFEnDCBB^AA@w@?>==1<~Yʉ, Juan cawamecʉcʉ mʉja jʉgocʉre bairo cãcʉ ati pũuro mʉjaare yʉ uca joo. Popiye mʉja catamʉorore bairo yʉ quena popiye yʉ tamʉo. Camaja mʉjaare na cateerore bairona yʉ quenare yʉ teebʉjama. Jesucristo cʉ carotiriquere yʉ caapiʉjarije wapa yʉ teebʉjama. To bairo mʉjaare bairo popiye tamʉobacʉ quena yʉ nʉcacõa. To bairona Jesure yʉ apiʉjacõa aninucu. To bairona atona yʉ anibapa Patmos na caĩri poa yucʉ poapʉ. Dio cʉ caqueti buio cũriquere yʉ caqueti buionucurije wapa ati poapʉre yʉ ã. Atopʉ yʉre cacũ rocacõawã Jesu ye quetire caapigateerã. Jesucristo cʉ cãniere yʉ caqueti buionucurije wapa yʉ cacũ rocacõawã. Aperãre cʉ queti buio teñaqueticõato ĩrã, yʉre cacũ rocacõawã atore, Patmos na caĩri yucʉ poapʉre yua. q~ ]Ocõo bairo ĩmi mani Ʉpaʉ Dio: “Yʉa, nipetirijere cátacʉ yʉ ã. Nipetirijere camajii yʉ ã. Nipetirã netoro catutuaʉ yʉ ã. Nipetiropʉ cãcʉ yʉ ã. Tirʉmʉpʉ cãni jʉgoricʉ yʉ ã. Yucʉ quenare to bairona yʉ anicõa. Ape rʉmʉpʉ quenare ati yepapʉre tutuaro mena yʉ atígʉ tunu,” ĩmi Dio yua. Una visión del Cristo glorioso } Caroaro tʉgooñaña mʉjaa. Atígʉmi Jesu. Oco bujeri bʉrʉa watoapʉ rui atígʉmi. To bairo cʉ carui ató yua, ati yepa macana nipetirã cʉ tʉjʉgarãma. Cʉ̃re capapuaricarã, cʉ̃re cajarericarã quena cʉ tʉjʉ acʉa peticoagarãma. To bairo cʉ̃re tʉjʉ acʉari otigarãma. Ati yepa to cãnacã poa macana nipetirã cʉ tʉjʉ acʉari otigarãma. To bairona to baiato. ^| 7To bairi caberopʉ cʉ mena carotiparãre manire cacũñupi. Sacerdote maja mani cãnipe quenare manire cacũñupi Jesu, aperãre Diore cajenibojaparãre. To bairo cãna manire cʉ cacũricarã aniri caroaro manire cʉ cátibojariquere tʉgooñari ocõo bairo cʉ̃re mani ĩ wariñuu: “Mani Pacʉ Dio, caroaro mʉre jã áti nʉcʉbʉgo. Caroti majuʉ mʉ ã. To bairona mʉ anicõa aninucu to cãnacã rʉmʉ. To bairona to baiato,” cʉ̃re mani ĩ wariñuu yua. g{ ITo bairona Jesucristo, cariape manire caqueti buiocõa ãcʉ quena caroare cʉ joonemoato mʉjaare. Jesucristo maca cabai yajiricʉ anibacʉ quena catunu catiyupi. Catunu catí jʉgoricʉ ãmi Jesucristo. To bairi yucʉra caroti majuʉ ãmi. Ati yepa macana ʉparã quenare carotii ãmi. Cʉna manire maibʉjami. Ʉgueri coje rericarore bairona manire cátibojayupi, caroorije mani cátajere majiriobojaʉ. Manire cʉ carií peti yajibojarique jʉgori manire camajiriobojayupi. z 1Yʉ, Juan cawamecʉcʉ yʉ uca joo mʉjaare Dio yere caapiʉjarãre. Mʉjaare Asia cawamecʉti yepapʉre siete macari macanare mʉjaare yʉ uca joo. Ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ: Mani Ʉpaʉ Dio nemoona cãñupi. Yucʉ quenare to bairona anicõa aninucumi. Ape rʉmʉpʉ quenare to bairona atígʉmi tunu ati yepapʉre. Dio caroare cʉ joonemoato mʉjaare. Caroa yericʉtaje quenare mʉjaare cʉ joonemoato. To bairona cʉ caruiro riape macana, siete espíritu majuu, manire cabauquẽna mena caroare cʉ joonemoato mʉjaare. Oy Ocõo bairo yʉ ĩ tunu: Caroa yericʉtaje na joogʉmi mani Pacʉ Dio ati pũurore aperãre cabue iñoorãre. Atie queti buioriquere caapirã quenare caroare na joogʉmi. Petoacã rʉja ati ʉmʉrecoo capetiparo jʉgoye. To bairi atie queti buioriquere caapiʉjarã maca wariñuugarãma yua. Juan escribe a las siete iglesias xx mYʉ, Juan cawamecʉcʉ, Jesucristo cʉ carotii yʉ ã. Atie quetire mʉjaare yʉ uca joo. Atie Jesucristo yʉre cʉ camajiorique ã yʉ caucarije. Caroaro cariape queti buiorica wame ã. Ati ʉmʉrecoo capetiparo jʉgoye cabaipe queti buiorique ã. Atie cʉ caĩrore bairo yoaro mee baigaro yua. Mani Pacʉ Dio atiere cʉ camajioñupi cʉ Macʉre. Jesucristo yarã, cʉ carotirã na majiato ĩi cʉ Macʉre cʉ camajioñupi Dio. To bairi yʉ tʉpʉ cajoowĩ Jesu ángelre, Dio tʉ macacʉre, Juãre cʉ majioato ĩi. To bairi yʉre cʉ caqueti buioriquere, to bairo yʉre cʉ caiñoorique quenare mʉjaare yʉ queti buiopa. w `v9:Mani Ʉpaʉ Jesucristo caroa ãnaje mʉja yeripʉre cʉ joato. To cõona ã.4ua:Ato macana nipetiro Jesucristore caapiʉjarã mʉjaare ñuu rotima. César, romano maja ʉpaʉ cʉ paabojari maja Jesucristore caapiʉjarã caroaro ñuu rotima na quena. {to:Topʉ macana Jesucristore caapiʉjarã nipetiro na ñuato. Yʉ mena macana mani yarã ñuu rotima mʉjaare. psY:To cõona ã. Mani Pacʉ Diore to cãnacã rʉmʉ cʉ mani nʉcʉbʉgocõa aninucuto. Saludos finales qr[:Jesucristo yarã mani cãno mani caboori wame cõo mani joogʉmi Dio capetiquẽtie cʉ cacʉgorijere. Zq-:Yʉ mʉja cajoorique mere nipetiro yʉ ejayupa, yʉ caboorije netoro. To cõona yʉ cʉgo mere Epafroditopʉre yʉre mʉja cajoorique. Tiere yʉ mʉja cátinemoro tʉjʉʉ seeto mʉja tʉjʉ wariñuʉmi Dio. 'pG:Yʉ majuuna apeyere yʉre mʉja cajoopere boʉ mee yʉ ĩ. Mʉja macare Dio caroare cʉ cajoonemope macare yʉ boo, caroaro yʉre mʉja cátinemorique wapa. ~ou:Tesalónicapʉ yʉ cãno quenare pʉgani o itiani yʉre mʉja cajooyupa yʉ caboori wamere, yʉre átinemorã. @ny:Mʉja ya yepa Macedoniapʉ cãnacʉ yʉ cabutiro bero Cristo ye quetire yʉ cabuio teña jʉgori paʉpʉ mʉja cacʉgorijere yʉ mʉja cajooyupa. “Caroa quetire mani caĩ buiowĩ Pablo, to bairi mani quena apeye uniere cʉ̃re cajooparã mani ã,” ĩri caroaro yʉre mʉja cajooyupa. Mʉja jetona yʉ mʉja cajooyupa. Aperã Jesucristore caapiʉjarã maca yʉre mʉja cátatore bairo yʉ cátinemoquẽma. Mere tiere mʉja maji. m:To bairo popiye cabairije canʉca ocabʉtii yʉ cãnibato quena caroaro yʉre mʉja cátinemoñupa atopʉ popiye yʉ catamʉoro. bl=: To cãnacã wame yʉ nʉca maji, tʉgooña ocabʉtirique Cristo yʉre cʉ cajooro maca. Ck: Pairo cʉgoʉ yʉ wariñuu majuucõa. Cʉgoquẽcʉ quena yʉ nʉcacõa maji. Ʉga yapiri caroaro yʉ ani maji. Cañigo riaʉ yʉ cãmata quena to bairona caroaro canʉca majii yʉ ã. j3: To bairo mʉja ĩi, “Apeye unie yʉ boo,” mʉjaare ĩ mee yʉ ĩ. Yʉ cacʉgorijere yʉ wariñuu. Yʉ cacʉgoquẽpata quena yʉ wariñuuboʉ. i: Yucʉacã yʉre mʉja tʉgooñañupa tunu, yʉre átinemori. To bairi Diore yʉ ĩ wariñuu, caroaro yʉre mʉja catʉgooñarijere majiri. Cajʉgoyepʉna yʉre mʉja cátinemogabajupa. Yʉre mʉja cátinemo majiquẽjupa paro, cayoaropʉ anibana. h%: Mʉja tʉpʉ ãcʉ mʉjaare yʉ caĩ buionucuepere bairo ája. Yʉ cátinucurijere mʉja catʉjʉepere bairona ája. To bairo mʉja cáto Dio, caroaro tʉgooña yerijã wariñuuriquere cajoʉ mʉja mena anicõa aninucugʉmi. Ofrendas de los filipenses para Pablo vge:Yʉ yarã, ocõo bairije yʉ caĩ tʉjari wame mʉjaare yʉ ĩ buiopa. Ocõo bairi wame tʉgooñaña: Cajocaquẽtie, cañuurije, cariape átajere tʉgooñaña. Caroorije cãniquẽtie quenare tʉgooñaña. Apeye unie caroa macaje catʉjoori wamere tʉgooñaña. Caroaro nʉcʉbʉgo tʉgooñaña. Aperã cañuurije, caroa na cátie tiere tʉgooñaña mʉjaa. :fm:To bairo Diore cʉ mʉja caĩro mʉja átibojagʉmi, mʉja catʉgooñarique pai patowãcaquetiparore bairo ĩi. Yerijã tʉgooña wariñuuriquere mʉja joogʉmi. Tiere manire cʉ cajoorijere mani camaja mani majuuna caroaro mani tʉgooña yerijã wariñuu majiqueti majuucõa. Piensen en lo que es bueno Fe:Mʉja cabaipe jĩca wame uno tʉgooñarique pai patowãcaquẽja. Dio macare mʉja cabaipere cʉ jeniya, mʉjaare caroaro cʉ cátinemonucurijere, “Caroaro mʉ ájupa,” cʉ ĩri. d:Mani Ʉpaʉ Jesucristo mani tʉjʉ ʉjami. Cʉ catunu atíparo jʉgoye petoacã rʉja. To bairi caroaro na ája camaja nipetirãre. vce:Mani Ʉpaʉ Dio yarã aniri wariñuucõa aninucuña. Pʉgani mʉjaare yʉ ĩ. Wariñuucõa aninucuña. b :Mʉ quena, yʉ yaʉ, yʉ mena capaanemoʉ, mʉ quenare mʉ yʉ queti joo. Na romirire tʉgooña ocabʉtiriquere na buioya, caroaro na caame jʉ́go aniparore bairo. Cristo ye quetire yʉ cabuio teñaro na quena popiye catamʉowã, tutuaro yʉre átinemobana. Clemente cawamecʉcʉ quena to bairona yʉ cátinemowĩ. Aperã to bairona na quena popiye catamʉowã, yʉre átinemobana. Na cãno cõo na majiimi Dio. Cʉ tʉpʉ cãniparã na wamerire cʉ cauca turi pũuropʉ uca turicʉmi jõ buipʉ na wamerire. -aS:Evodia, Síntique cawamecʉna romiri na ame ĩ wada netoqueticõato. Jĩcaʉ punaare bairo mani Ʉpaʉre caapiʉjarã aniri caroaro na ame jʉ́go anicõato. `` ;:Yʉ yarã, yʉ camairã, seeto mʉjaare yʉ maca aperopʉ mʉja cãno maca. Seeto majuu mʉjaare yʉ tʉjʉgacʉpʉ. Seeto yʉ wariñuu mani Ʉpaʉ Jesure mʉja cáti nʉcʉbʉgo anicõa aniere queti apiri. To bairona cʉ áti nʉcʉbʉgocõa aninucuña. Tie jeto yʉ ye paarique wapa anigaro to bairo Jesure mʉja cáti nʉcʉbʉgocõa anie. k_O:Ti paʉpʉ mani rupaʉ cañuuqueti rupaʉre mani wajoabojagʉmi Jesucristo. Cʉ catutuarije mena roti majimi nipetiro macaje. To bairi atie cʉ catutuarije mena mani wajoagʉmi mani rupaʉrire cʉ̃re caapiʉjarãre yua.^7:Mani maca ape maca cãniparã mani ã ʉmʉrecoopʉ. Dio tʉpʉ ã mani ya maca majuu, ati yepa meere. Topʉ cãnacʉ tunu atígʉmi mani Ʉpaʉ Jesucristo manire cacatioricʉ. Wariñuurique mena cʉ catunu atípere mani yuu, cʉ tʉpʉ mani ya maca majuupʉre seeto anigarã. O]:Na majuuna na caboorije jetore áti aninucuma. Caroorije cáti tʉgooña boboori wame macare áti wariñuunucuma. Ati yepa macaje jetore tʉgooñanucuma. Cabero to bairo cabairãre na regʉmi Dio. \}:Aperã maca caroaro átiquẽema. Capee na cãniere mʉjaare yʉ caĩ buionucuwʉ mere. Yucʉ na cãniere tʉgooñarique pairique mena mʉjaare yʉ buio tunu. Jesucristo yucʉ pãipʉ manire cʉ cabai yajibojarique quetire api nʉcʉbʉgoquẽema. '[G:Yʉ yarã, yʉ cátore bairo caroaro ája mʉja quena. Aperã Cristore caapiʉjarã quena caroaro na cãniere tʉjʉ cõoñari nare bairo caroaro ája. cZ?:To bairi mani camajiri wame cõo tʉgooñari mani áti anicõato Cristo cʉ caboorijere. `Y9:Jesucristore caroaro caapiʉjarã quena yʉ caĩrore bairona na tʉgooñacõato. Jĩcaʉ mʉja yaʉ ricatina catʉgooña ajuʉ cʉ cãmata Dio maca cʉ majiogʉmi, yʉre bairo cʉ catʉgooñaparore bairo ĩi. }Xs:Áti ocabʉtiri caroaro Cristore yʉ átibojagʉ Dio cʉ caboorijere. To bairo yʉ cáto caroare yʉ joogʉmi Dio. .WU: Yʉ yarã, caroorije mácʉ mee yʉ ã mai. To bairo baibacʉ quena yʉ cáti jʉgóbatajere majiriticõari yʉ cabaipe Dio cʉ caboorije macare yʉ áti ocabʉti. aV;: “Yucʉra Dio cʉ caboorije nipetiro yʉ cáti peocõawʉ,” yʉ ĩ tʉgooñaquẽe. Cristore bairo caroorije mácʉ mee yʉ ã. To bairo yʉ cabairije to cãnibato quena caroaro yʉ cãnipere yʉ cajoowĩ Jesu, caroaro yʉ cáti majiparore bairo. To bairi cʉ caboorijere yʉ áti majigʉ, tʉgooña ocabʉtiriquere yʉre cʉ cajooro. U : To bairi yʉ quena yʉ caria aáto bero yʉ tunu catigʉ Cristo cʉ catunu catiricarore bairona. La lucha para llegar a la meta T': Yucʉra Jesucristo jetore camajii yʉ anigʉ. Catutuaʉ aniri catunu catiyupi bai yajiri bero. Yʉ quena to bairona áti tutua majiriquere yʉ boo. To bairo baii Cristore rooro cʉ na capopiyeyericarore bairona yʉre na cátipe to cãnibato quena Cristore yʉ majigʉ. S: To bairi, “Cañuʉ yʉ ã, Dio cʉ carotirije yʉ áti peocõa,” yʉ ĩquẽe. Yʉ majuuna Dio cʉ carotirijere yʉ áti majiquẽe. To bairi Cristore, cañuu majuʉre cʉ yʉ caapi nʉcʉbʉgoro tʉjʉri, “Caroare cácʉ ãmi,” yʉ ĩ tʉjʉʉmi Dio. \R1:Yʉ Ʉpaʉ Jesucristore yʉ camajirije maca cañuu netorije ã tiea. To bairi yʉ cáti jʉgóbataje nipetiro caroorije cãñupa. Tie nipetiro yʉ cajana recõawʉ, “Cristo cʉ cãniere yʉ majigʉ,” ĩri. Q!:To bairo yʉ cáti aniere maibacʉ quena nipetiro yʉ cajana weocõawʉ tiere, “Atie ñuuquẽe, Cristo macare yʉ apiʉjagʉ,” ĩri. zPm:Fariseo maja mena bueri caroa wamere seeto yʉ cáti petigabapʉ. To bairi Jesucristore caapiʉjarã macare, “Ricati cabuerã ãma. Caĩto pairijere buema,” ĩ tʉgooñabacʉna na popiye tamʉo joroque yʉ cátinucuwʉ. Moisé cʉ carotirique caroaro yʉ cáti peocõanucuwʉ. To bairi jĩcaʉ ũcʉ, “Tiere caroaro átiquẽemi cʉ̃a,” yʉre caĩrã camama. bO=:Ocho cãnacã rʉmʉri yʉ cacʉgoropʉ circuncisión yʉre cájupa, judío maja na cátinucurijere bairo, yʉ wameyerã. Israel macacʉna aniri Benjamín ãnacʉ pãramipʉ yʉ cabuiayupa. To bairi hebreo yaʉ, judío yaʉ majuu yʉ ã. Yʉ pacʉ yarã hebreo maja jetona cãma. Judío maja na cáti rotirijere yʉ cabuewʉ fariseo maja mena. KN:Mani majuuna caroare átiri Dio yarã mani cãmata, aperã netoro Dio yaʉ yʉ aniboʉ, na netoro caroaro cátacʉ aniri. Nipetiri wame mani ñicʉ Moisé cʉ carotiriquere yʉ cátinucubapʉ. 0MY:Mani maca mani yeripʉ Diore canʉcʉbʉgorã mani ã, Jesucristo manire cʉ cátibojarique jetore tʉgooñari. Mani rupaʉri mani cátajere mani tʉgooña nʉcʉbʉgoquẽe. To bairi mani maca Dio yarã majuu mani ã. “Ape wamere ána mani majuuna Dio yarã mani ani maji,” mani ĩquẽe. dLA:Caroorã, jocarãna, “Cristo yarã majuu jã ã,” caĩrãre na tʉjʉ majiña. Na apiqueticõaña mʉjaa. “Judío maja na cátinucurije, circuncisión cátana mani ã, to bairi Cristo yarã mani ã,” ĩma naa. I:/HW:To bairi uwaro cʉ yʉ tunu aá roti, cʉ̃re mʉja catʉjʉ wariñuuparore bairo ĩi. To bairi yʉ quena yʉ tʉgooñarique paiquetigʉ cʉ̃re mʉja camacarijere. G :Seeto cariawĩ. Cabai yajibowĩ. To bairi Dio cʉ camai tʉjʉyupi, cʉ catioʉ. Cʉ cabai yajiata seeto yʉ tʉgooñarique paiboricʉ. To bairi Dio Epafroditore cʉ catioʉ yʉ quenare yʉ camai tʉjʉyupi Dio yʉ catʉgooñarique paiquetiparore bairo. 5Fc:Yʉ catamʉori paʉ majuu Epafroditore yʉ tʉpʉ mʉja cajooyupa, yʉre átinemorã. Jĩcaʉ punaa na catʉgooñarore bairo yʉ mena Jesucristo yere catʉgooñaʉ ãmi. Cʉ quena catamʉoʉ anibacʉ quena yʉ cátinemowĩ. Yucʉacã cariabatacʉ ñuuri seeto mʉja tʉjʉgami, “Yʉ cariariquere queti apiri yʉ tʉgooñarique pairãma,” ĩi. To bairi nemoo mʉja tʉpʉ cʉ yʉ tunuo joogʉ yʉ tʉpʉ mʉja cajooricʉre. E:rD]:To bairi caberobʉjaacã yʉ majuuna presopʉ cãnibatacʉna yʉ aágʉ mʉja tʉpʉ, Dio cʉ cabooata. C:To bairi yucʉacãna mʉja tʉpʉ cʉ yʉ aá rotigʉ. Ato presopʉ cãcʉre yʉre na cátipere majiipʉ cʉ yʉ joogʉ Timoteore. =Bs:“Timoteo caroaʉ majuu ãmi,” mere mʉja ĩ maji. Jĩcaʉ cʉ pacʉre cʉ̃re cʉ capaanemorore bairona yʉ cátinemonucuwĩ Timoteo Jesucristo ye quetire yʉ cabuio teñaro. A:Aperã maca nipetirã na majuuna na cáti anigari wame jetore tʉgooña aninucuma, Jesucristo cʉ caboorije macare tʉgooñaquẽnana. N@:Cʉ jeto ãmi Timoteo yʉre bairona mʉjaare camai tʉgooñanucuʉ. ?:Yucʉacã Timoteore mʉja tʉpʉ cʉ yʉ aá rotigʉ, mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ cabooata. Mʉja cãniere caroaro majigʉ cʉ yʉ aá rotigʉ. Mʉja tʉpʉ cãnacʉ yʉ tʉpʉ cʉ catunu ejaro yʉ wariñuugʉ caroaro mʉja cãniere queti apiri. \>1:To bairi mʉja quena wariñuuña yʉ cawariñuurore bairona. Timoteo y Epafrodito T=!:To bairona caroaro Cristore caapiʉjarã mʉja cãniparore bairo ĩi cʉ yere mʉjaare yʉ caĩ buionucuwʉ. Yucʉacã yʉ jĩagama tie quetire yʉ cabuiorije wapa. To bairo yʉre na cajĩagarije to cãnibato quena wariñuurique mena yʉ buiocõa anigʉ, netobʉjaro caroaro Jesucristore caapiʉjarã mʉja cãniparore bairo ĩi. <:To bairo Cristo cʉ cãniere camajare na majiorã Dio mena caroaro ãnaje quetire na mʉja buiocõa aninucugarã. To bairo caroaro mʉja cabairo seeto mʉjaare yʉ wariñuugʉ Cristo cʉ catunu ejari paʉ cãnopʉ. “Jocʉ majuuna popiye cʉtaje mena Cristo ye quetire na yʉ caĩ buiobapʉ,” yʉ ĩquetigʉ ti paʉ cãnopʉ to bairo caroaro mʉja cabairijere tʉgooña majiri. ;!:To bairo caroaro mʉja cabairo tʉjʉrã, “Caroorã ãma, ti wamere caroorijere áama naa,” noa mʉja ĩ majiquetigarãma. Caroarã, caroorije cátiquẽna mʉja anigarã, ati yepa macana caroorã watoapʉ anibana quena. Dio punaa aniri caroare cána mʉja anigarã. Ati yepa canaitĩarore bairo cãno cabujurijere bairo maca cãna mʉja anigarã, Cristo cʉ cãniere aperãre na majiorã. t:a:To cãnacã wame mʉja cátiere ĩ punijini tʉgooñaquẽnana átinucuña, ame ĩ wada netorique manona. p9Y: Dio maca mʉja mena ãmi, mʉjaare átinemoʉ, cʉ caboorije jetore mʉja cáti majiparore bairo ĩi. :8m: Yʉ yarã, yʉ camairã, mʉja tʉpʉ yʉ cãno yʉ cabuiorijere caroaro mʉja caapiʉjanucuwʉ. Yucʉ quenare mʉja tʉpʉ yʉ cãniquẽtie to cãnibato quena netobʉjaro apiʉjaya mʉjaare yʉ caĩ buiorijere. Diore camajiquẽna na capopiye tamʉori paʉpʉ cáaáboricarãre Dio cʉ canetoo catioricarã mʉja ã mʉja quena. To bairi cʉ canetoo catioricarã aniri caroaro ája. Caroorije átaje macare uwi tʉgooñaña. w7g: Nipetirã, “Jesucristo Caʉpaʉ majuu ãmi,” cʉ ĩgarãma, mani Pacʉ Dio quenare cʉ ĩ nʉcʉbʉgori. I6 : To bairi, “Jesu ãmi,” aperã na caĩro apirã nipetirã ejacumugarãma, cʉ nʉcʉbʉgori. Dio tʉ macana, ati yepa macana, cabai yajiricarã nipetiro ejacumugarãma, cʉ nʉcʉbʉgori. U5#: To bairo Dio cʉ̃re cʉ cáti rotirije cácʉ cʉ cãno maca cãni majuʉre cʉ cacũñupi Dio. Camaja nipetirãre Jesure nʉcʉbʉgo rotimi Dio. Camaja nipetirã Ʉpaʉ cãnipaʉre cʉ cacũñupi yua. v4e:Camajocʉna buiari cawatoa cãcʉ, cabopacaʉre bairo cãñupi. Paabojari majocʉre bairona Dio cʉ̃re cʉ carotirijere cájupi. Cʉ̃re cateerã cʉ̃re na capapua jĩarije to cãnibato quena Dio cʉ̃re cʉ cáti rotirijere cájupi. f3E:To bairo Dio mena cʉ cajʉ́go aniere maiquetiri tie nipetirijere cacũ weoyupi, cawatoa cãcʉ, paabojari majocʉre bairo maca yʉ anigʉ ĩi. To bairi Dio Macʉna anibacʉ quena manire bairona camajocʉna cabuiayupi. Z2-:Cʉ̃a Dio Macʉna anibacʉ quena Dio mena cʉ cajʉ́go aniere camaiquẽjupi. t1a:To bairi wame maca caĩ tʉgooñañupi Jesucristo quena. To bairi mʉja quena to bairona ĩ tʉgooñaña. S0:Mʉja ye jetore tʉgooñaquẽja. Aperã ye quenare na tʉgooñanemoña. ]/3:“Cãni jʉ́goʉ yʉ anigʉ,” ĩ tʉgooña ʉgoo punijiniquẽja. Mʉja majuuna, “Aperã netoro cãni majuʉ yʉ ã. Caroaro camajii yʉ ã,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. Ocõo bairo maca ĩ tʉgooñaña: “Aperã maca yʉ netoro cãni majuurã, camajirã ãnama. To bairi apeĩ maca cajʉgo ãcʉ cʉ anicõato,” ĩ tʉgooñaña. F.:To bairi caroaro ame jʉ́go aninucuña, ame ĩ wada neto tʉgooñaquẽnana. Jĩcarore bairo ame maiña. To bairi jĩcarore bairo caroaro mʉja cãnipere tʉgooñanucuña. To bairo ãnaa jĩca wamere bairona caame jʉgo ána mʉja anigarã. To bairo mʉja caame jʉ́go aniere queti apii, yʉ api wariñuu netogʉ. - :To bairi Jesucristo cʉ yarã mani cãno tʉgooña ocabʉtiriquere mani joomi. Seeto mani maimi. Cʉ Espíritu Santore mani cajooyupi mani mai tʉjʉri. To bairi mani quena manire cʉ camai tʉjʉrore bairona aperãre mani ame mai tʉjʉ nʉcʉbʉgo maji. 2, _:To bairi aperã rooro mʉjaare ánama Jesucristore mʉja caapiʉjaro maca. To bairona yʉre áama yʉ quenare presopʉ yʉre cũrã. Mania jĩcarona to bairije mani tamʉo. Mʉja tʉpʉ yʉ cãno rooro yʉ na cátiere mʉja tʉjʉricarã. Yucʉ quena rooro yʉ na cátiere mʉja queti apirã.H+  :Jesucristore mʉja caapiʉjawʉ, caroaro ani wariñuu nʉcʉbʉgo ãnajere boorã. To bairo cʉ̃re caapiʉjarã mʉja cãnie to cãnibato quena mʉjaare na capopiyeyepe quenare rotiimi Dio. _* 9:To bairi mʉjaare catutirãre na uwiquẽja. Nare mʉja cauwiquẽto tʉjʉrã, “Dio yarã, Dio cʉ canetoo catioricarã ãma,” mʉja ĩ tʉjʉ majigarãma. Dio na macare cʉ carepe quenare tʉjʉ majigarãma. )) M:Caroaro áticõa aninucuña. Cristo ye quetire caapiʉjarã aniri caroaro manire cʉ caboo jeorijere áti anicõaña. To bairi mʉja tʉpʉ yʉ caejaata o ejaquẽcʉ quena ocõo bairi wame mʉja cãniere aperã yʉ queti buiogarãma. “Tʉgooña ajuquẽnana caroaro apiʉjacõa aninucuma Filipos macana. Jĩcaro mena tʉgooña ocabʉtiri Cristo ye quetire buionucuma, aperã quena na apiʉjaato ĩrã. Aperã nare na camatagarije to cãnibato quena to bairona caroaro áti anicõama,” ĩrica wamere yʉre queti buiogarãma mʉja cãniere. "( ?:To bairi ato presopʉ cãnacʉ mʉja tʉpʉ yʉ catunu ejaro tʉjʉrã, “Caroaro Pablore cʉ mʉ átibojayupa,” Cristore cʉ mʉja ĩ wariñuugarã. ' -:To bairi atiere yʉ maji: Cacatipaʉ yʉ ã mai. To bairi cacatipaʉ aniri mʉjaare yʉ átinemogʉ, Cristore mʉja caapiʉja wariñuunemopere. l& S:Cristo mena yʉ cãnigarije to cãnibato quena yʉ cacatipe quenare yʉ boo, mʉjaare buionemogʉ. )% M:Pʉga wame tʉgooñabacʉ yʉ majiquẽe yʉ cabaipere. Cristo jõ buipʉ cʉ cãnopʉ cʉ mena yʉ anigacʉpʉ. To bairo maca yʉ cabairo ñuu netoboro yʉra. {$ q:To bairi catiina cʉ caboorijere yʉ áticõa aninucugʉ, cʉ ye quetire buioʉ. Cʉ carotirijere átibojari majocʉ yʉ anicõagʉ, cʉ̃re caapiʉjarã na aninemoato ĩi. To bairi di wame maca yʉ caboo majuuri wame ãno yʉ ĩ majiquẽe. +# Q:To bairi yʉ cacatiri rʉmʉri cõo Cristo cʉ caboorijere yʉ áticõa aninucugʉ. Yʉ cabai yajiata quena seeto majuu ñuugaro, Cristo tʉpʉ yʉ cãnipe maca. f" G:Yʉ tʉgooña uwigatee. Tʉgooña ocabʉtirique mena Jesucristo ye quetire yʉ cabuiope macare seeto yʉ boo. To bairi yʉ cacatiata cʉ ye quetire uwiquẽcʉna yʉ cabuiope macare seeto yʉ boo. To bairo quenare yʉre na cajĩagarije to cãnibato quena Jesu ye quetire yʉ buiogʉ. Yʉ jʉgori camaja cʉ̃re na cáti nʉcʉbʉgope seeto yʉ boo. !  :Diore yʉ mʉja cajenibojanucuro caroaro yʉ baigʉ Dio Espíritu Santo yʉre cʉ cátinemoro. To bairi yʉ tʉgooña wariñuu. |  s:To bairi pʉga wame yʉre na caĩ tʉgooña ajurije to cãnibato quena yʉ wariñuu Cristo ye quetire na cabuioro. x k:Baibana quena ocõo bairo ĩ tʉgooñarãma jĩcaarã: “Pablo netoro cãni majuʉ yʉ anigʉ. Cʉ netobʉjaro Cristo ye quetire cabuioʉ yʉ anigʉ,” ĩ tʉgooñarãma. To bairo yʉ ĩ tʉgooñarã, yʉ catʉgooñarique pairo yʉre áama ato presopʉ yʉ cãno. Aperã maca caroa macare tʉgooñari buionucuma Cristo ye quetire. Yʉre mai tʉgooñari, “Cristo ye quetire cabuio teñapaʉre cʉ cũricʉmi Dio Pablore. Cʉ quena buionucumi presopʉ anibacʉ quena,” yʉre ĩ tʉgooñama.  :! =:Ape wame quenare: Ato macana Jesucristore caapiʉjarã presopʉ yʉ cãno tʉjʉrã seeto ocabʉtiri uwiquẽnana aperãre buio batema Jesu ye quetire. T #: Ato macana caʉpaʉ tʉ macana polisía maja aperã nipetiro yʉ cabairije queti apima. To bairi, “Jesucristo ye quetire cʉ cabuio teñarije wapa presopʉ cʉ cajõoñupa Pablore,” yʉre ĩ majima. ( K: Yʉ yarã, ati wamere mʉjaare yʉ buiopa: Ato presopʉ rooro yʉ cabairije to cãnibato quena netobʉjaro Jesucristo ye quetire queti buio baterique ã.  : To bairi cañuu netori wameri mʉja tʉgooña beje majigarã mʉja cátipere. To bairo cañuu netorijere catʉgooña beje majirã aniri caroa jetore mʉja áti ani majicõa anigarã Jesucristo cʉ catunu atíparo jʉgoye. Jesucristo mʉjaare cʉ cátinemorije mena cañuurijere mʉja áti majigarã. Aperã to bairo caroa jetore mʉja cátinucurijere tʉjʉrã, “Caĩtorã, caroorã ãma,” mʉja ĩ majiquetigarãma. Na quena Diore áti nʉcʉbʉgogarãma caroaro cʉ̃re mʉja cáti nʉcʉbʉgorijere tʉjʉri. “Ñuubʉjami Dio. Caroaro na áami Dio na yeripʉre,” cʉ ĩgarãma, caroaro mʉja cãniere tʉjʉri. Para mí la vida es Cristo  :  : Caame mairã mʉja ã. To bairi Diore mʉjaare yʉ jenibojanucu netobʉjaro mʉja caame maicõa aninucuparore bairo ĩi. Dio cʉ caboorije majuure mʉja cáti aninucupe quenare mʉja camajiparore bairo ĩi Diore mʉjaare yʉ jenibojanucu, tie quenare. 0 [:Jesucristo mʉjaare cʉ camai tʉgooñarore bairona mʉjaare yʉ mai tʉgooñanucu yʉ yeripʉ. Dio quena caroaro majiimi to bairo mʉjaare yʉ camai tʉgooñarijere. < s:Jesu ye quetire yʉ cabuioro caroaro yʉre mʉja cátinemonucuwʉ. Tiere yʉ cabuio teñarije wapa ato presopʉ yʉ cajõowã. To bairo yʉre na cátie to cãnibato quena, “Atie queti ĩ jocarique me ã,” ʉparã quena na ĩ majiato ĩi, na yʉ buionucu. To bairi atopʉ presopʉ yʉ cãno quenare yʉre mʉja átinemonucu. To bairi caroaro mʉjaare yʉ tʉgooña mai aninucu. Cariape ã to bairo mʉjaare yʉ camai tʉgooñarije. e E:To bairi atiere yʉ maji: Dio caroaro cáti jʉgóyupi mʉja yeripʉre, caroarã mʉja cãni nutuaparore bairo ĩi. To bairona caroaro mʉja yeripʉ áticõa aninucugʉmi mʉjaare Jesucristo cʉ catunu atíparo jʉgoye. m U:Jesu ye quetire yʉ cabuioro mʉja caapi jʉgori paʉpʉna yʉre mʉja cátinemowʉ. Yucʉ ato cõo quenare yʉ mʉja átinemonucu Jesucristo ye quetire yʉ cabuioro. To bairi wariñuurique mena Diore mʉjaare yʉ jenibojanucu.  :j O:To cãnacã ni mʉjaare tʉgooñari Diore, “Caroaro nare mʉ átinucu,” cʉ yʉ ĩnucu. L :Caroaro mʉjaare jã ñuu roti. Mani Pacʉ Dio caroaro wariñuuriquere cʉ joato mʉjaare. Mani Ʉpaʉ Jesucristo quena to bairona mʉjaare caroare cʉ joato. Oración de Pablo por los creyentes ' K:Yʉ Pablo Timoteo mena Jesucristo cʉ paabojari maja jã ã, cʉ ye quetire cabuio teñarã. Ati pũuro mʉjaare jã queti joo Filipopʉ cãnare Jesucristore caapiʉjarã nipetirãre. Mʉja tʉ cãna Dio yere cajʉgo buiorã, nare cátinemorã quenare ati pũuro jã queti joo mʉjaare. c AMari Ʉpaʉ Jesucristo caroa yeri wariñuuriquere mʉre cʉ joato. To cõona ã.{ qMarco, Aristarco, Demas, Lucas mʉ ñuu rotima na quena. Jesucristo ye quetire yʉre cabuionemorã ãma na quena.   Mʉ ñuu rotimi Epafra. Cʉ quena yʉ mena presopʉ cãcʉ ãmi, cʉ quena Jesucristo yere cʉ cabuio teñarique wapa. U  %Apeye moquena, mari Pacʉ Diore yʉre mʉ cajenibojanucuri wamere cʉ apiato Dio. To bairi yʉ buugarãma, yʉ tʉgooña. To bairi mʉ tʉpʉ yʉ caejaparore quenoo yuuya. Saludos y bendición final   !Yʉ caboorijere átigʉmi Filemón, mʉre ĩ tʉgooñari atiere mʉ yʉ uca joo. Cʉ yʉ caĩrije netoro átigʉmi, mʉ yʉ ĩ tʉgooña. /  YFilemón, yʉ yaʉ, Diore caapipajei mʉ ã. To bairi mʉ yʉ caĩrore bairo ája. Onésimore caroaro cʉ boca tʉjʉya, caroaro Pablo cʉ wariñuu tʉgooñaato ĩi. 1  ]Yʉ majuuna yʉ uca joo atiere. To bairi jocʉ mee yʉ ĩ. Onésimo apeye uniere mʉre cʉ cawapamoata cʉ yʉ wapaye peocõabojagʉ. Nemoona Jesu ye quetire mʉ yʉ cabuiowʉ. Yʉ cabuioquẽpata tiere apiquẽcʉna caroorã ya paʉpʉ cáaápaʉ mʉ aniboricʉ. To bairi tie caroa majuure mʉ yʉ cabuioriquere wapa cawapamoʉre bairona mʉ bai. To bairo mʉ cãnie to nibao joroquena, “Yʉ mʉ wapamo,” yʉ ĩquẽe.  #Caroorije mʉre cʉ cáti majuucõarique to cãmata yʉ maca mʉ yʉ wapayegʉ. Mʉre cʉ cawapamoata quena mʉ yʉ wapayegʉ yʉ majuuna.  5To bairi, Pablo yʉ yaʉ, yʉ camaii ãmi ĩi, Onésimore caroaro cʉ boca tʉjʉya. Yʉ mʉ caboca tʉjʉborore bairona caroaro cʉ boca tʉjʉya. q ]Tirʉmʉbʉjaacã mʉre carutiricʉ anibaopʉcʉna yucʉ mʉ tʉpʉ tunu aágʉmi moquena. Mʉ ruti weoquetigʉmi yua. Jesu ye quetire caapipajei aniri mari baire bairo cãcʉ ãmi. Yʉ camaii ãmi Onésimo. To bairi cʉ̃re yʉ camairo netoro mʉ maca cʉ mʉ mai netogʉ yucʉra. Mʉ paabojari majocʉ anibaopʉcʉna mʉ baire bairo cãcʉ anicõa anigʉmi.  K To bairo atopʉre cʉ catuape boobaopʉcʉna Onésimore, “Yʉ tʉpʉ tuaya,” mʉ jeniquẽcʉna cʉ yʉ ĩ majiquẽe. To bairi mʉ tʉpʉ cʉ yʉ tunu aá roti. To bairi mʉ tʉpʉ Onésimo cʉ caejaro mʉ cabooata cʉ mʉ tunu aá rotigʉ yʉ tʉpʉre moquena. Pablore cʉ átinemoato ĩi, cʉ mʉ tunu aá rotigʉ. y m To bairo cʉ̃re tunu aá rotibaopʉcʉna Onésimore cʉ yʉ boobapa atopʉre yʉ mena, yʉre cátinemopaʉ ĩi. Presopʉ yʉ cãno caroaro yʉ átinemonucumi. Mʉna yʉre mʉ cátinemoborore bairona ácʉ caroaro majuu yʉ átinemonucumi. A }To bairo cabaii mʉ cãnoi ape wame mʉ cátipere mʉre yʉ buiopa. Onésimo, mʉ paabojari majocʉ, mʉre cáaáweoricʉ atopʉ ãmi. Yucʉacã cʉ yʉ tunu aá roti mʉ tʉpʉ moquena. Topʉ cʉ caejaro caroaro cʉ boca tʉjʉya. “¿Nope ĩi mʉ carutiri?” cʉ mʉ ĩ tutiquẽpa. Yʉ Pablo cabʉcʉ, Jesucristo ye quetire buio teñari majocʉ yʉ ã, Jesu cʉ carotii. To bairo cãcʉ yʉ cãnoi, caroaro yʉre api nʉcʉbʉgogʉmi ĩi atiere mʉ yʉ buio mʉ cátipere. Tutuaro mena mʉ yʉ ĩquẽe. Caroaro mena maca mʉ yʉ roti. Onésimore mʉ paabojari majocʉre caroaro cʉ boca tʉjʉya. Yʉ cabuiorijere caroaro apipajeemi. Yucʉ Jesucristore tʉgooña ocabʉtimi. To bairi yʉ macʉre bairo cãcʉ ãmi yucʉra. Tirʉmʉpʉre Onésimo caroaro mʉ capaabojaquẽmi. Yucʉra caroaro mʉ paabojagʉmi. Yʉ quenare caroaro átinemonucumi. To bairi Onésimore cʉ yʉ tunu aá roti mʉ tʉpʉ. Caroaro cʉ boca tʉjʉya seeto yʉ camaiire.   } uJesure caapipajeerãre caroaro na mʉ mai. Caroaro na mʉ camairo tʉjʉrã seeto yeri wariñuuma naa. To bairi, yʉ baire bairo cãcʉ, seeto yʉ wariñuu to bairo caroaro mʉ cãniere tʉgooñari. Pablo pide un favor para el esclavo Onésimo w i“Filemón Diore caapipajeerãre na cʉ caqueti buioro caroaro na api majiato,” Diore mʉ yʉ ĩ jenibojanucu. “Jesucristo caroa cʉ cajoorijere Filemón na cʉ cabuioro nipetiro caroaro na majiato,” mʉ yʉ ĩ jenibojanucu Diore. ~ Mari yarã mʉ tʉ cáatána yʉ queti buioma caroaro mʉ cáti aniere. “Filemón Jesucristore caroaro tʉgooña nʉcʉbʉgonucumi. Aperãre camaii ãmi. Jesu yarã nipetirã na quenare to bairona nare mai majuucõami,” yʉ ĩ queti buioma mʉ tʉ cáatána. To bairi mʉ cãniere yʉ tʉgooña wariñuu. To cãnacã rʉmʉ Diore, “Ñuu majuucõa Filemón cʉ cãnie,” cʉ yʉ ĩnucu. K|{zyxwvuCturWpnmljjge~c`^ \ZW`VUeQONKJIH&EbDDBWA@S=<98J6O420/-+)O'%$G#!x M  - sEKTo bairo cʉ caĩbato quena ni majuu camami caroaʉ aniri ti pũurore Dio cʉ capã rotipaʉ. Noo ʉmʉrecoopʉ Dio tʉ macana, ati yepapʉ cãna quena, cabai yajicoatana quena, di maja majuu camama ti pũurore Dio cʉ capã rotiborã. Ñamʉ caroaʉ majuu camami ti pũuropʉ macajere Dio cʉ catʉjʉ rotii. JyYʉ catʉjʉwʉ tunu Dio tʉ macacʉ jĩcaʉ ángelre. Catutuaʉ majuu cãmi. Awajarique mena ocõo bairo caĩ jeniñajonucuwĩ topʉ cãnare: —¿Ñamʉ caroaʉ majuu cʉ cãno ati pũuro tunuarica pũurore cʉ̃re cʉ pã rotibocʉti Dio? ¿Ati pũurore ni ũcʉre cʉ tʉ̃ga woo ne pã rotibocʉti Dio na cajʉgoo biariquere? caĩ jeniñajo ami Dio tʉ macacʉ ángel. qI ]Yʉ catʉjʉwʉ tunu jĩca pũurore. Jĩca pũuro anibato quena carupa tunua cãni pũuro cãmʉ. Dio ti paʉpʉ ruiri cʉ wamo cariape macá nʉgoa maca cacʉgowĩ ti pũuro tunuarica pũurore. To bairi cabuipʉ, capupeapʉ quenare ucarique cãmʉ. Jʉgoo biarica tunua cãmʉ beroa cosi unie mena. Siete paʉri majuu jʉgoo biarica paʉri cãmʉ ti tunuare. -HS Ocõo bairo caĩwã Diore ĩ nʉcʉbʉgori:Jã Ʉpaʉ, caroaʉ majuu mʉ ã. ¡Camaja nipetirã mʉre na nʉcʉbʉgoato! ¡Mʉre na ĩ wariñuu bajaato! “Nipetiropʉ caroti majii mʉ ã,” mʉre na ĩato. Ati ʉmʉrecoo macaje cãno cõo nipetirijere mʉ cájupa mʉ carotirije jʉgori. To bairi nipetirã mʉre na nʉcʉbʉgoato, caĩwã to macana cabʉcʉrã carotirã veinticuatro majuu cãna Diore yua.Gw To bairo Diore ĩ wariñuu bajarã cʉ caroti majirijere caĩ wariñuu bajawã. To bairi, “Nipetirã mʉre na nʉcʉbʉgoato,” caĩ wariñuu bajawã. To bairi, “Caroaro jãre mʉ áa,” caĩ wariñuu bajawã. Ti paʉpʉ caruiire to cãnacã rʉmʉ cãnicõa aninucuʉre cʉ caĩ wariñuu bajawã. To bairo na caĩro yua, cabʉcʉrã caroti majirã veinticuatro majuu cʉ tʉpʉre cãna rʉpopatuapʉ ejacumuri Diore cáti nʉcʉbʉgowã. To bairo átiri na rʉpoari buiripʉ capejari betorire to cãnacãʉna tu we jee átiri Dio tʉpʉ cacũcõawã. To bairo átiri seeto Diore na cáti nʉcʉbʉgorijere cáti iñoowã. F _E7Na querʉpʉri seis majuu cacʉgowã to cãnacãʉna. Na querʉpʉripʉre pʉga nʉgoapʉna cacapeari cʉma. To bairi ʉmʉreco quenare, ñami quenare Diore cʉ caĩ wariñuu bajawã. Janaquẽnana ocõo bairo caĩ wariñuu bajawã:¡Caroaʉ! ¡Caroaʉ! ¡Caroaʉ majuu ãmi mani Ʉpaʉ Dio! Nipetirijere cáti majii ãmi. Cãni jʉgoricʉ ãmi. Yucʉ quenare to bairona anicõami. Ape rʉmʉpʉ quenare ti yepapʉ tunu ejagʉmi tunu, Diore caĩ wariñuu bajawã. 9DkTo bairi cãni jʉgoʉ cʉ riya yai jũaʉ riyare bairica cariya jũaʉ cãmi. Cʉ bero macacʉ cʉ riya wecʉ riyare bairica cariyacʉmi. Cʉ bero macacʉ tunu caʉmʉ riyare bairica cariyacʉmi. Cʉ bero macacʉ tunu aá pacʉ riyare bairica cariyacʉmi. Cʉ querʉpʉri cañugueowĩ cawʉʉre bairo. ;CoYʉ catʉjʉwʉ tunu carupa ra capairi rare bairo quenare. Muipu cʉ caaji re porore bairo caajiyawʉ ti ra. Dio cʉ caruiro riapepʉ cãmʉ ti ra. Eñoo pãire bairo caajiya nutuapʉ. To bairi yʉ catʉjʉwʉ tunu aperãre ricati cabaurã, mani catʉjʉñaquetinucurã unare. Na riape quenare cacapecʉna, na jõcʉ bero quenare cacapecʉna nipetiri rupaʉna cacapecʉti peticõawã. Dio cʉ caruiro tʉpʉna cãma na quena. Jĩcaʉ cʉ riape cãmi. Apeĩ cʉ jõcʉ bero maca cãmi. Apeĩ tunu cʉ riape nʉgoa maca cãmi. Apeĩ tunu cacõ nʉgoa maca cãmi. \B1Yʉ catʉjʉwʉ tunu cabʉpo yaberijere. Dio cʉ caruiropʉ bʉpo cayaberije cabutiwʉ. Seeto cabʉjʉwʉ. Bʉpo quena pairo cabʉjʉwĩ cʉ caruiri paʉpʉre. Cʉ caruiro riape jĩa bujurique siete majuu cãmʉ. Caroaro caʉ̃ batewʉ. To bairi Dio yarã siete espíritu cãnacãʉ na cãniere buio majioro bai tie siete jĩa bujurique. /AWYʉ catʉjʉwʉ tunu apeye ruiriquere. Caaji bate majuʉ, Dio cʉ caruiricaro tʉpʉre veinticuatro ruirica yejerire yʉ catʉjʉwʉ tunu. Caroti majirã na caruirije cãmʉ. Cabʉcʉrã carotirã veinticuatro majuu topʉre caruiwã. Carupa beto Dio tʉpʉre carui amojorewã. Jutii cabotirije jetore cajañawã. To bairi corona na caĩri betorire, caʉparã na rʉpoaripʉ na capejarije uniere oro uniere capejawã yua. $@ACʉ maca seeto caaji batewĩ. Jaspe o cornalina na caĩrije caroa ʉ̃ta rupaacãre bairo caaji batewĩ. Topʉ cʉ caruiro bui macare bue betore bairo cabauwʉ. Tie bue beto esmeralda na caĩrije ʉ̃ta rupaacã, caroaro cajʉmerije ʉ̃ta rupaacãre bairo caajiyawʉ ti beto maca. ;?oTo bairo yʉre cʉ caĩrona Espíritu Santo majirique yʉre cʉ cajooro jõ buipʉ yʉ cáaápʉ. To bairo aá, topʉ eja yua, caʉpaʉ cʉ caruiricarore yʉ catʉjʉwʉ. Caroti majii majuu cʉ caruinucuri paʉ caroa paʉ majuure yʉ catʉjʉwʉ. To macacʉ topʉ caruii quenare cʉ yʉ catʉjʉwʉ. n> WTo bairo cʉ caĩro bero jõ buipʉ yʉ catʉjʉ mʉgojowʉ. Ʉmʉrecoopʉ yʉ catʉjʉ mʉgojoro jope pãrica jope cãnopʉ yʉ catʉjʉwʉ. To bairo tʉjʉ yua, cabʉjʉrijere yʉ caapiwʉ. Tutuaro cabʉjʉro putiricarore bairo yʉ caapiwʉ. Cajʉgoye yʉ caapiricarore bairona yʉ caapiwʉ tunu. Tiere yʉ caapiro putiricarore bairo cabʉjʉrije anibato quena camajocʉ cʉ cawadarore bairo cabáuwʉ. Ocõo bairo yʉ caĩ wadawĩ: —Atopʉ jõ buipʉ wamʉ ajá. Mʉre yʉ iñoogʉ. Ati ʉmʉrecoo, ati yepapʉ cabaipere mʉre yʉ iñoogʉ. Mʉre yʉ caiñoopere bairo baigaro, yʉ caĩwĩ tutuaro cawadaʉ. }=sMʉjaa Laodisea macana Espíritu Santo cʉ caĩrijere apiri caroaro apiʉjaya mʉjaa. Yʉ yere caneñapo buerãre cʉ caĩrijere caroaro apiʉjaya. To bairona cʉ mʉ uca joowa, Juan. To macacʉre Laodiseapʉ cãna yʉ yere caneñapo buerãre buiori majocʉre to bairona cʉ mʉ ĩ queti buio uca joowa yua,” yʉ caĩwĩ Dio Macʉ camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ.B<}Apeye unie tunu. Mʉja tʉ ãcʉ, yepapʉ ãcʉ caroorijere, Satanáre yʉ cabai netoo nʉcawʉ. To bairo cʉ̃re yʉ cabai netoo nʉcaro bero yʉ Pacʉ Dio maca cʉ tʉ yʉ carui rotiwĩ, yʉ mena carotii mʉ anigʉ ĩi. To bairona na yʉ ĩgʉ yʉ yarã quenare, caroorije Satanáre cabai netoo nʉcarãre. ‘Yʉ tʉri ruiya mʉjaa yʉ mena, yʉre bairo cabairã anigarã mʉja quena,’ na yʉ ĩgʉ caroorijere cabai netoo nʉcarãre. <;qApiya yʉ caĩrijere. Aperã mʉja ya wiiripʉ ejarã, ‘¡Mʉja anibapari!’ ĩ jeniñanucuma, mʉja tʉpʉ jãa ejagarã. To bairo na caĩ pirijere apirã nare mʉja pãboja. To bairona mʉja mena yʉ cãnicõa anipere boorã, mʉjaare yʉ capirijere yʉre yʉya. To bairi jopere pãricarore bairona mʉja mena yʉre ani rotiya. To bairo yʉre mʉja cãni rotiro mʉja mena yʉ anicõagʉ. Mʉjaare yʉ bapa cʉticõa anigʉ yua. v:eApe wame mʉjaare yʉ ĩ tunu. Yʉ yarãre na yʉ popiyeyenucu, caroaro yʉre na apiʉjaato ĩi. Yʉ camairã nipetirã caroa jetore na cátiparore bairo, to bairona caroaro na yʉ buionucu. To bairi mʉja maca yʉ cabuiorijere apiʉjari caroorije mʉja cátiere áti janacõaña. Yʉ ye queti buiorique macare apiya. Tʉgooña ocabʉtiri caroaro tie jetore ája. ]93To bairi ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ: Cañuurije ã yʉ ye queti buiorique. Oro majuu caajiyarije cawapa pacarijere bairije ã yʉ ye queti. Oro jeto to tuaato ĩrã peropʉ na caroariquere bairona ã yʉ ye queti, cañuurije majuu. To bairi tiere yʉ ye queti buioriquere booya mʉjaa seeto. To bairo tiere boo, tiere caroaro áti yua, pairo cacʉgorã majuu cañuurije majuure cacʉgorã mʉja anigarã. Yʉ maca pairo caroa majuure mʉja yʉ joogʉ. To bairi camaja seeto booma jutiire, cajutii manare bairo anigaquẽna. Camaja caroorije na cátiere na yʉ camajiriobojaro jutii caroaro cabotirijere cajañarãre bairona ãma. Caroa caʉgueri maniere bairona baima na yeripʉ. To bairi caroorije mʉja cátiere yʉ camajiriopere seeto booya. To bairo boorã caboboquẽna mʉja anicõa aninucugarã, caroorije camajirio ecooricarã aniri yua. To bairona caroa tʉgooñarique ã mʉjaare yʉ cabuiorije. Cape ʉcore bairije ã. Cape ʉco aperã na capio jãro catʉjʉ majiquetana tʉjʉ majirãma tunu. To bairi yʉ cabuiorijere seeto booya mʉjaa. Tiere boo, to bairo yʉ cabuiorijere apiʉja, caroorije mʉja cátiere tʉgooñarique pairi caroorije áti janaña yua. To bairo mʉja cáto caroaro catiriquere mʉjaare yʉ joogʉ. {8oTo bairo tunu, ‘Pairo caniyerucʉna mani ã,’ mʉja ĩnucu. ‘Pairo mani cʉgo. To bairi ñe unie mani rʉjaquẽe,’ mʉja ĩnucu. To bairona apeye uniere mʉja cʉgo pairo ati yepa macajere. To bairo apeye unie pairo cʉgobana quena aperãre caroaro nare mʉja átinemoquẽe. To bairi nare mʉja cátinemoborique mʉja wapa cʉgoquẽe. To bairi cabopacarãre bairo majuu mʉjaare yʉ tʉjʉ yʉa. Cacape manare bairo mʉjaare yʉ tʉjʉ. Cajuti cʉgoquẽnare bairo mʉjaare yʉ tʉjʉ. k7OTo bairi mʉja cabooro cõoacã jeto yʉ yere mʉja caapiʉjaro maca mʉjaare yʉ recõagʉ yua. 67Mʉja cáti aniere nipetirijere yʉ maji. ‘Diore mani apiʉjaquẽna,’ mʉja ĩquẽe. To bairo quenare, ‘Caroaro Diore mani apiʉjacõa anicõato,’ mʉja ĩquẽe. Mʉja cabooro cõoacã yʉre mʉja apiʉjanucu bairã pʉa. To bairi mʉja cátipa wame majuu jetore cátiparã mʉja anibapa. Di wame macare átigarã, yʉ yere átigaquẽna o yʉ yere áti ocabʉtigarã cabaiparã mʉja anibapa. R5Ĩ yaparoʉ ocõo bairo yʉ caĩwĩ tunu: —Juan, apeĩ quenare cʉ mʉ uca joowa. Laodiseapʉ cãna yʉ yere caneñapo buerãre buiori majocʉre cʉ mʉ uca joowa cʉ quenare. Ocõo bairo cʉ mʉ ĩwã: “Ocõo bairo ĩmi cʉ̃a, camajare cariape caqueti buionucuʉ. Ĩtorique caĩquẽcʉ majuu aniri ocõo bairo ĩmi. Ati yepa macaje nipetirijere Dio cʉ cáti rotiriquere nemoona cáti jeñooricʉ majuu mʉjaare queti buiogʉ ocõo bairo ĩmi: 4 Mʉjaa Filadelfia macana Espíritu Santo cʉ caĩrijere apiri caroaro apiʉjaya mʉjaa. Yʉ yere caneñapo buerãre cʉ caĩrijere caroaro apiʉjaya.” To bairona mʉ ĩ uca joowa, Juan. To macacʉre Filadelfiapʉ cãna yʉ yere caneñapo buerãre buiori majocʉre to bairona cʉ mʉ queti buio uca joowa, yʉ caĩwĩ Dio Macʉ camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ. El mensaje a Laodicea 39 Caroorije Sataná cʉ carotirijere cabai netoo nʉcarã caroaro anigarãma. Yʉ Pacʉ Dio cʉ ya wii macana cãniparãre na yʉ cũgʉ. To bairi tona Dio mena anicõa anigarãma naa, caroaro wariñuuri. Dio ya wii botari tutuari botari ã. Tie wii botarire bairo, tutuarã na cãniparore bairo na quenare na yʉ átigʉ. To bairi tunu na rupaʉ buire na yʉ uca tugʉ. Itia wame na yʉ uca tugʉ. Yʉ Pacʉ ya wamere, cʉ ya maca wame quenare, yʉ ya wame quenare, cawama wame quenare yʉ uca tugʉ. Yʉ Pacʉ ya maca maca, cawama maca, Jerusalén macare bairo cabairi maca anigaro. Ti maca ʉmʉrecoopʉ cãni maca, Dio manire cʉ cajoopa maca anigaro ti maca. 25 Mʉja ya yepapʉ yʉ catunu ejaparo jʉgoye petoacã rʉja mai. Yoaro mee yʉ tunu ejagʉ. To bairi caroa mʉja catʉgooñari wame jetorena to bairona tʉgooña anicõaña. Yʉ ye quetire tʉgooña janaqueticõaña, caroare Dio manire cʉ cajoobope manire jooquetiremi ĩrã. n1U Ape wame tunu, caroaro mʉja áa. Popiye baibana quena mʉja nʉcacõa. To bairona mʉja apiʉjacõa aninucu yʉ caĩ rotieparore bairona. ‘Dio cʉ caboori rʉmʉ mani netoogʉmi rooro mani catamʉorijere,’ mʉja ĩ tʉgooña. To bairo caroaro mʉja caĩ tʉgooñaro tʉjʉʉ yʉ maca mʉjaare yʉ átinemogʉ. Ati yepa macana nipetirã rooro na catamʉopa rʉmʉri cãnopʉ mʉjaare yʉ átinemogʉ. Mʉjaare yʉ netoogʉ. Popiye mʉja tamʉoquetigarã ti rʉmʉri cãnopʉ yua. 0 Na maca, ‘Judío maja jã ã, to bairi Dio yarã majuu jã ã,’ ĩma. To bairo ĩbana quena Dio yarã me ãma. Sataná yarã maca ãma naa. To bairi yucʉacã rooro majuu mʉjaare na cabooquetibato quena cabero yua, mʉjaare caroaro na cáti nʉcʉbʉgoparore bairo nare yʉ átigʉ. ‘Dio cʉ camairã majuu mʉja ã,’ mʉjaare na caĩ nʉcʉbʉgoparore bairo na yʉ átigʉ yua. /yMʉja cáti aniere nipetirijere yʉ maji. Camaja capãarã mee mʉja ã. To bairi seeto cáti ocabʉtirã mee mʉja ã. To bairo baibana quena yʉ ye quetire mʉja janaquẽe. To bairi caroare mʉja cátigarije nipetirijere mʉja áticõa anigarã. Nipetirije yʉ catʉjoorije mʉja cátigarije cõo mʉja áti majigarã. Ocabʉtirique mʉjaare yʉ cajoorije jʉgori yʉ caboorijere mʉja áti majigarã. To bairi aperã maca, ‘To bairo átiqueticõaña,’ ĩbana quena mʉja mata majiquetigarãma. %.CĨ yaparoʉ ocõo bairo yʉ caĩwĩ tunu: —Juan, apeĩ quenare cʉ mʉ uca joowa. Filadelfiapʉ cãna yʉ yere caneñapo buerãre buiori majocʉre cʉ mʉ uca joowa cʉ quenare. Ocõo bairo cʉ mʉ ĩwã: “Ocõo bairo ĩmi cañuu majuʉ, cariape caqueti buioʉ. Ʉpaʉ David tirʉmʉpʉ macacʉ ya macapʉ cajãa rotii majuu mʉja ĩmi. Cʉ cajãa rotiro aperã, ‘Jãaquẽja,’ ĩ majiquẽema. Cʉ cajãa rotiquẽto quena aperã, ‘Jãa roticõaña,’ cʉ ĩ neto majiquẽema. Mʉjaare ĩ queti buiogʉ ocõo bairo ĩmi: -Mʉjaa Sardis macana Espíritu Santo cʉ caĩrijere apiri caroaro apiʉjaya mʉjaa. Yʉ yere caneñapo buerãre cʉ caĩrijere caroaro apiʉjaya.” To bairona mʉ ĩ uca joowa, Juan. To macacʉre Sardispʉ cãna yʉ yere caneñapo buerãre buiori majocʉre to bairona cʉ mʉ queti buio uca joowa, yʉ caĩwĩ Dio Macʉ camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ. El mensaje a Filadelfia w,gTo bairo caroorije Sataná cʉ carotirijere cabai netoo nʉcarã nipetirã na quena to bairona jutii cabotirijere cajañarãre bairo anicõagarãma. To bairi ti pũuropʉ Dio yarã na wame uca turica pũuropʉ tujacõa anigaro. Ti pũuropʉ na wamerire yʉ cojequetigʉ yua. To bairi, ‘Caacʉ, ati maja ãma yʉ yarã,’ cʉ yʉ ĩgʉ yʉ Pacʉ Diore. Yʉ tʉ macana, ángel maja quenare to bairona na yʉ ĩgʉ: ‘Ati maja ãma yʉ yarã, yʉ Wadariquere caapiʉjarã,’ yʉ ĩgʉ nare. +To bairo Sardis macana capãarã caroorije mʉja cátibato quena mʉja mena macana jĩcaarã maca caroaro áama. Na maca camaja caroorije na cátinucurijere tʉjʉrã nare bairo átigateema. Ti uniere booquẽema caroorije aperã na cátiere. To bairi caroorijere cátiquẽna aniri yʉ mena jutii cabotirijere caroa caʉgueri maniere cajañarãre bairo yʉ mena anicõagarãma. 5*cYʉ ye queti buioriquere mʉja caapiwʉ. Tiere apirã mʉja caapiʉja jʉgówʉ. To bairo mʉja cátatore bairo tʉgooñaña. Yʉ ye queti buioriquere apiʉjaya caroaro tunu. Caroorije mʉja cátie macare tʉgooñarique paiya. Caroorijere áti janacõaña. To bairo yʉ caĩ rotirore bairo mʉja cátiquẽpata mʉjaare yʉ popiyeyegʉ. Jee rutiri majocʉ, ‘Ti rʉmʉ cãno ejagʉmi,’ mʉja caĩ majiquẽtore bairona, ‘Ti rʉmʉ majuu ejagʉmi,’ mʉja caĩ majiqueti rʉmʉna yʉ ejagʉ. Mʉjaare popiyeyegʉ mʉja tʉpʉ yʉ ejagʉ. ‘Ti rʉmʉ cãno atígʉmi,’ mʉja caĩ majiqueti rʉmʉ yʉ ejagʉ. To bairi caroorije mʉja cátinucurijere áti janacõaña yucʉra. )!Cacanirãre bairo mʉja bai, caroaro tʉgooña majiquetibana. Maja catiya. Petoacã caroare mʉja tʉgooña bairã pʉa. To bairi caroare mʉja catʉgooñari wameacã tʉgooñanemoña, tieacã manire yajire ĩrã. Dio cʉ caboorore bairo majuu mʉja áti peoquẽe. +( QĨ yaparoʉ ocõo bairo caĩwĩ tunu: —Juan, apeĩ quenare cʉ mʉ uca joowa. Sardispʉ cãna yʉ yere caneñapo buerãre cabuiori majocʉre cʉ mʉ uca joowa cʉ quenare. Ocõo bairo cʉ mʉ ĩwa: “Ocõo bairo ĩmi siete espíritu majuure cajoo majii. Siete ñocoare cacʉgoʉ majuu maca ĩmi. Mʉjaare ĩ queti buiogʉ ocõo bairo ĩmi: Mʉja cáti aniere nipetirijere yʉ maji. Aperã maca, ‘Caroaro camaja catirã ãma Sardis macana Dio yere caneñapo buerã,’ ĩma mʉjaare. To bairo na caĩbato quena, ‘To bairo caroaro camaja catirã me ãma,’ mʉjaare yʉ ĩ tʉjʉ yʉ maca. Cabai yajicoatanare bairona mʉja bai yʉ caboorijere áti ocabʉtiquetibana. t'aMʉjaa Tiatira macana Espíritu Santo cʉ caĩrijere apiri caroaro apiʉjaya mʉjaa. Yʉ yere caneñapo buerãre cʉ caĩrijere caroaro apiʉjaya. To bairo mʉja ĩmi,” mʉ ĩ uca joowa Juan. To macacʉre Tiatirapʉ cãna yʉ yere caneñapo buerãre cabuiori majocʉre to bairo cʉ mʉ ĩ uca joowa, yʉ caĩwĩ Dio Macʉ camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ.& To bairi ñocore na yʉ joogʉ caroorije Sataná cʉ carotirijere cabai netoo nʉcarãre. Cabujuri ñocore na yʉ joogʉ yua. y%kTo bairi caroorije Sataná cʉ carotirijere canetoo nʉcarãre na yʉ cũgʉ ʉparãre bairo cabairãre. Yʉ carotirore bairo cáticõa aninucurãre ʉparãre bairo cabairãre na yʉ cũgʉ. Aperãre na roti majiriquere, yʉ Pacʉ yʉre cʉ cajoorore bairo na quenare na yʉ joogʉ na caroti majipere. To bairo na yʉ cajooro na quena roti majigarãma. Ati yepa macana, to cãnacã maca macanapʉrena na roti majigarãma. Tutuaro majuu na roti majigarãma. To bairo roti majirã yua, camaja cañuuquẽnare nare recõagarãma. Come rʉca mena ríi jotʉre pawaricarore bairo na recõagarãma Dio yarã cãniquẽna macare. $#wMʉja tʉpʉ yʉ catunu atíparo jʉgoye caroare mʉja cáti aniere yʉ catʉjoorije cãno cõo áticõa aninucuña. @"yTo bairo rooro na cátibato quena mʉjaa Tiatira macana jĩcaarã caroaro mʉja ã. Jĩcaarã Jesabel co caĩtorijere na caapibato quena aperã mʉja apiʉjaquẽe cõre. Co cabuiorijere mʉja booquẽe. Sataná cʉ carotirije unie ã co cabuiorije. Co yarã maca, ‘Cawama wame ã, caroa queti buiorica wame ã. Tie tirʉmʉpʉre camaja na camajiquetaje ã. Yucʉacã mani maji,’ ĩma cõre caapiʉjarã. To bairo na caĩbato quena jĩcaarã tiere mʉja booquẽe mʉja maca. Na caĩtorijere mʉja booquẽe. To bairo tiere booquetiri caroaro mʉja átinucu. Yʉ maca, ‘To bairona caroaro mʉja cátinucurore bairona áti anicõaña,’ mʉjaare yʉ ĩ. Ape wame mʉjaare yʉ rotiquẽe. ,!QTo bairona co punaa quenare na yʉ jĩa regʉ. To bairo co punaare na yʉ cajĩa rero tʉjʉrã yua, to cãnacã maca macana yʉ yere caneñapo buerã maca yʉ camajirijere majigarãma. ‘To bairi mani yeri, mani catʉgooñarije nipetirijere maji peocõami Dio,’ ĩ tʉgooña majigarãma. ‘To bairi Jesabel rooro co cátore bairo mani cápata mani popiyeyegʉmi Dio mani quenare,’ ĩ tʉgooña majigarãma yua. # ?To bairo co cátie wapa popiye co catamʉoro yʉ átigʉ. Yoaro seeto co caria yojaro co yʉ átigʉ. Co mena cáti epenucurã quenare to bairona na yʉ popiyeyegʉ. Caroorije na cátinucurijere na cajanaqueticõamata cõre bairona popiye na catamʉoro yʉ átigʉ na quenare yua. 9kTo bairi, ‘Rooro yʉ átibapa, caroorije yʉ cátiere yʉre mʉ majiriobojawa,’ co ĩato ĩi yoaro yʉ cotebapa. Co maca ĩquẽemo. Janagaquẽemo caroorije co cátiere. V%To bairo caroaro mʉja cátibato quena jĩca wame mʉjaare rʉja. To macaco Jesabel cawamecʉcore co mʉja buu rocaquẽe. Aperopʉ co mʉja aá rotiquẽe. Caroorije caqueti buio paio co cãnibato quena co mʉja aá rotiquẽe. Co maca, ‘Dio ye quetire cabuiori majoco yʉ ã,’ caĩo anibaco quena jocona caĩo ãmo. Mʉja tʉ cãnare topʉ yʉ yere caneñapo buerãre yʉ carotibatanare ricati jeto na buiotomo. Áti eperique jeto na áti rotimo. To bairi camaja na majuuna na cawericarã Dio cãniquẽnare na áti nʉcʉbʉgori waibʉcʉ rire na cajoe buje mʉgo joo rʉgarijere na ʉga rotimo. Ti wame caroori wame quenare na áti rotinucumo. To bairi topʉ cõre mʉja cãni rotiro yʉ booqueti majuucõa. eCMʉja cáti aniere nipetirijere yʉ maji. Caame mairã mʉja ã. Mʉja ame átinemonucu. Yʉre mʉja api nʉcʉbʉgonucu. Popiye tamʉobana quena to bairona mʉja nʉcacõa. To bairona yʉre mʉja apiʉjacõa aninucu. To bairi tirʉmʉpʉre yʉre mʉja cawama maji jʉgoro caroaro mʉja cátato netobʉjaro caroare mʉja átinemo nutuapa yucʉra. :mĨ yaparoʉ ocõo bairo yʉ caĩwĩ tunu: —Juan, apeĩ quenare cʉ mʉ uca joowa. Tiatirapʉ cãna yʉ yere caneñapo buerãre cabuiori majocʉre cʉ mʉ uca joowa cʉ quenare. Ocõo bairo cʉ mʉ ĩwã: “Ocõo bairo ĩmi Dio Macʉ. Cʉ cape perore bairo caajiyaʉ, cʉ rʉpori bronce ãpoare bairije peropʉ na caajioñarique, na caoje cojeriquere bairo carʉpori ajiyaʉ ĩmi. Mʉjaare ĩ queti buiogʉ ocõo bairo ĩmi: &EMʉjaa Pérgamo macana Espíritu Santo cʉ caĩrijere apiri caroaro apiʉjaya. Yʉ yere caneñapo buerãre cʉ caĩrijere caroaro apiʉjaya. Ocõo bairo ĩmi mʉjaare: ‘Caroorije Sataná cʉ carotirijere canetoo nʉcarãre caroa macare na yʉ joogʉ ʉgariquere, maná cawame cʉtiere. Ʉmʉrecoo macajere cabauquẽtiere na yʉ joogʉ. To bairi na cãno cõona ʉ̃ta rupaare cabotiri rupaare na yʉ joogʉ. Ti rupaapʉre cawama wame nare yʉ cawameyerica wamere uca turi nare yʉ joogʉ. Na ya wamere majiquẽema aperã, tʉjʉquetiri. Na ya wamere cawamecʉna jeto majima. To bairona na yʉ joogʉ caroorije Sataná cʉ carotirijere canetoo nʉcarãre,’ mʉja ĩmi Espíritu Santo.” To bairona mʉ ĩ uca joowa, Juan. To macacʉre Pérgamopʉ cãna yʉ yere caneñapo buerãre cabuiori majocʉre to bairona cʉ mʉ queti buio uca joowa, yʉ caĩwĩ Dio Macʉ camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ. El mensaje a Tiatira KTo cõona ti wamere na janaato caroorijere. Tiere na cajanaqueticõaata yoaro mee na popiyeyegʉ na tʉpʉ yʉ aágʉ. Na tʉpʉ aá, na mena yʉ ame quẽgʉ. Yʉ jarerica pãi mena yʉ rijeropʉ cabuti nʉcari pãi mena yʉ ame quẽgʉ. Caroorije na cabuionucurijere na cajanaqueticõata na mena yʉ ame quẽgʉ yua. (IApe wame tunu mʉja mena macana jĩcaarã nicolaítas cawamecʉna na cabuionucurije caroorije quenare janagaquẽema. Na ye na cabuionucurijere yʉ teebʉja. gGTo bairo caroaro mʉja cáticõa aninucubato quena jĩca wame mʉjaare rʉja. Mʉja mena macana jĩcaarã caroori wamere áama. Balãa cawamecʉcʉ tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ ãnacʉre bairona áti rotima. Balãa maca apeĩre, Balacʉ cawamecʉcʉre ocõo bairo cʉ caĩ queti buioyawĩ: ‘Israel macanare na mʉ cáti rooye tuugaata ocõo bairo na áti rotiya. Camaja na cawericarã Dio cãniquẽnare na áti nʉcʉbʉgori waibʉcʉ rire na cajoe buje mʉgo joo rʉgarijere nare ʉga rotiya Israel macanare. To bairo átiri caroorije áti eperique quenare na áti rotiya Israel macanare, na rooye tuugʉ,’ cʉ caĩ queti buioñawĩ Balãa maca apeĩ Balacʉre. To bairo Balãa tirʉmʉpʉ cʉ caĩ rotiricarore bairona mʉja mena macana jĩcaarã to bairona na áti rotima na quena yʉ yere caneñapo buerãre. To bairo na caĩ rotiro yʉ booqueti majuucõa. _7 Mʉja cáti aniere nipetirijere yʉ maji. Sataná cʉ carotiri macapʉ mʉja anicõa aninucu mai. Ti maca macana Sataná cʉ carotirore bairona áama caroorije majuure. Yʉ yaʉ Antipas cawamecʉcʉre cʉ cajĩa rocacõawã. Yʉ caqueti buio cũriquere caroaro caqueti buionucuʉre cʉ cajĩa rocacõawã to macana. To bairo na cátibato quena mʉja maca yʉ yere mʉja áti janaquẽe. Caroaro mʉja áticõa aninucu. To bairi caroaro mʉjaare yʉ tʉgooña wariñuu. X) Ĩ yaparoʉ ocõo bairo yʉ caĩwĩ tunu: —Juan, apeĩ quenare cʉ mʉ uca joowa. Pérgamopʉ cãna yʉ yere caneñapo buerãre cabuiori majocʉre cʉ mʉ uca joowa cʉ quenare. Ocõo bairo cʉ mʉ ĩwã: “Ocõo bairo ĩmi, jarerica pãi pʉga nʉgoapʉ caori pãi cacʉgoʉ maca. Mʉjaare ĩ queti buiogʉ ocõo bairo ĩmi: 3_ Mʉjaa Esmirna macana Espíritu Santo cʉ caĩrijere apiri caroaro apiʉjaya mʉjaa. Yʉ yere caneñapo buerãre cʉ caĩrijere caroaro apiʉjaya. Ocõo bairo ĩmi mʉjaare: ‘Caroorije Sataná cʉ carotirijere canetoo nʉcarã maca caroorã ya paʉpʉ aáquetigarãma. Na cabai yajiro beropʉ quenare caticoagarãma. Yajiquetigarãma tunu. Pʉgani yajiricarore bairo baiquetigarãma. Cabero popiye tamʉoquetigarãma yua,’ mʉja ĩmi Espíritu Santo.” To bairona mʉ ĩ uca joowa Juan to macacʉre. Esmirnapʉ cãna yʉ yere caneñapo buerãre cabuiori majocʉre to bairona cʉ mʉ uca joowa yua, yʉ caĩwĩ Dio Macʉ camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ. El mensaje a Pérgamo nU Apeye tunu, popiye mʉja cabaipere tʉgooñarique paiqueticõaña mʉjaa. Sataná maca mʉja mena macana jĩcaarãre na wadajãgʉmi, Dio yere janacõaña mʉjaa ĩi. ‘Apiʉjaqueticõaña tiere,’ ĩ wadajãgʉmi Sataná maca. To bairo mʉjaare ĩ wadajã yua, presopʉ mʉja joogʉmi. Pʉga wamo cãnacã rʉmʉri majuu presopʉ tutuaro majuu mʉja átigʉmi, Dio yere na apiʉja janacõato ĩbacʉ. To bairo cʉ cátibato quena yʉ yere apiʉja janaqueticõaña mʉjaa. Mʉjaare na cajĩagabato quena yʉre apiʉja janaqueticõaña. Yʉre tʉgooña tutua anicõaña. Yʉ maca to bairo caroaro mʉja cáti anicõaro tʉjʉʉ yʉ mena to cãnacã rʉmʉ yʉ tʉpʉ wariñuurique mena mʉja cãnicõa aninucupere mʉjaare yʉ joogʉ yua. G Yʉa yʉ maji nipetirije mʉja cabainucurijere. Aperã mʉjaare na cateerije jʉgori popiye mʉja tamʉo. Bopacooro mʉja bai. To bairo baibana quena caroa majuu Dio mʉjaare cʉ cajoorije macare pairo majuu mʉja cʉgo. Yʉ maji rooro majuu caĩtorã mʉjaare na cawada pairijere. Judío maja rooro majuu ĩma mʉjaare. To bairi, ‘Judío maja mani ã, Dio yarã majuu mani ã,’ ĩbana quena jocarãna ĩnucuma. Sataná yarã maca ãma naa. )Ĩ yaparoʉ ocõo bairo caĩwĩ tunu: —Juan, apeĩ quenare cʉ mʉ uca joowa. Esmirnapʉ cãna yʉ yere caneñapo buerãre cabuiori majocʉre cʉ mʉ uca joowa cʉ quenare. Ocõo bairo cʉ mʉ ĩ uca joowa: “Ocõo bairo ĩmi nemoona cãni jʉgoricʉ, to cãnacã rʉmʉ cãnicõa aninucuʉ. Cabai yajiricʉ anibacʉ quena catunu catiricʉ mʉjaare ĩ queti buiogʉ ocõo bairo mʉja ĩmi: dAMʉjaa Efeso macana Espíritu Santo cʉ caĩrijere apiri caroaro apiʉjaya mʉjaa. Yʉ yere caneñapo buerãre cʉ caĩrijere caroaro apiʉjaya. Ocõo bairo ĩmi mʉjaare: ‘Caroorije Sataná cʉ carotirijere cátiquẽticõa aninucurãre na yʉ ʉga rotigʉ caroa paʉpʉ Dio cʉ cãnopʉ yucʉ ricare. Tii yucʉ rica maca catiriquere cajooricʉ ricare na yʉ ʉga rotigʉ. Caroorije Sataná cʉ carotirijere cabai netoo nʉcarãre tii yucʉ ricare na yʉ ʉga rotigʉ,’ ĩmi Espíritu Santo.” To bairo cʉ ĩ uca jooya Juan, to macacʉre. Efeso macana Dio yere caneñapo buerãre queti buio teñari majocʉre to bairona cʉ queti buio uca jooya, yʉ caĩwĩ Dio Macʉ camaja tʉpʉ Dio cʉ cajooricʉ. El mensaje a Esmirna H To bairo mʉja cabairije to cãnibato quena jĩca wame mʉja cáti wamere yʉ tʉjʉ wariñuu. Nicolaítas cawamecʉna caroorije yʉ cateerije cána mʉja quena na cátiere mʉja booquẽe. jMTo bairi ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ: Yʉre tʉgooñaña tunu yʉre wama maji jʉgorã yʉre mʉja catʉgooñabatatore bairo. To bairo tʉgooñari tʉgooñarique paiya yucʉra mʉja cabairijere. Rooro mʉja cãniere janaña. Yʉre wama maji jʉgorã mʉja cátinucuricarore bairo ája tunu. To bairo mʉja cátiquẽpata jĩa bujurique capejari tuture, mʉja ya tuture yʉ rocacõagʉ. To bairo yʉ cáto mʉjaa Efesopʉ cãna yʉ yere cabuerã rooro majuu mʉja tamʉogarã yua. T!To bairo mʉja cabaibato quena jĩca wame mʉjaare rʉja. Tirʉmʉpʉre yʉre mʉja camaji jʉgori paʉpʉ seeto yʉre mʉja camaiwʉ. Yucʉra yʉre mʉja camaibatatore bairo yʉre mʉja maiquẽe yua. Q To bairi, ‘Mani quepecoapa,’ mʉja ĩquẽe. Yʉ caboorijere ocabʉtirique mena mʉja áticõa. To bairo mʉja cáto aperã maca mʉja popiyeyema yʉre mʉja caapi nʉcʉbʉgoro. To bairo mʉja maca popiye baibana quena, ‘Ñuugaro. To bairona mani nʉcacõagarã,’ mʉja ĩnucu. Yʉ carotirijere mʉja áti janaquẽe. 2 ]Mʉja cáti aniere nipetirijere yʉ maji. Ocabʉtiri caroare mʉja átinucu. Popiye baibana quena, ‘Ñuugaro. To bairona mani nʉcacõagarã,’ mʉja ĩ tʉgooñanucu. Cañuuquẽna na cátiere mʉja booquẽe. ‘Dio cʉ caqueti buio joo rotiricarã jã ã,’ caĩrãre ¿cariapena na ĩti? mʉja ĩ tʉgooña maji. Na caqueti buiorijere apirã, ‘Caĩtorã ãma,’ mʉja ĩ maji. To bairi na mʉja apiʉjaquetinucu. 4  cTo bairo ĩ yaparoʉ ocõo bairo yʉ caĩwĩ tunu: —Efesopʉ cãna yʉ yere cabuerãre queti buio teñari majocʉre cʉ mʉ uca joowa. Ocõo bairo cʉ mʉ ĩ queti joowa: “Ocõo bairo ĩmi cʉ̃a siete ñocoare cʉ wamopʉ cariape nʉgoapʉ cacʉgoʉ. Cʉ̃a siete jĩa bujurique capejari tuturi caajiyari tuturi oro na caĩrije mena na cáta tuturi watoapʉ cáaáteñaʉ majuu mʉjaare ĩ queti buiogʉ ocõo bairo ĩmi:   /Apiya Juan. Mere mʉ yʉ queti buiogʉ atiere ñocoa siete majuu yʉ cacʉgorijere. Yʉ wamopʉ cariape macá nʉgoa maca yʉ cañerijere mʉre yʉ queti buiogʉ. To bairona jĩa bujurique capejari tuturi siete tuturi majuu quenare mʉre yʉ queti buiogʉ. Ocõo bairo mʉre yʉ queti buio majiopa: Tie siete jĩa bujurique capejari tuturi maca majioro bai siete macari macana yʉ ye quetire caneñapo buerãre. To bairona siete ñocoa yʉ cañerã quena majioro bai yʉ ye quetire siete macaripʉre caqueti buio teñarãre.J  To bairo ĩ yaparoʉ ocõo bairo yʉ caĩwĩ tunu: —Juan, ocõo bairo mʉ cáto yʉ boo: Mʉ catʉjʉejere ucaya. Yucʉacã mʉ catʉjʉrije quenare ucaya. Cabero cabaipe quenare ucaya. ? yYʉre na capapua jĩabato quena yʉ catunu catiwʉ. To bairi yucʉra cacaticõa ãcʉ yʉ aninucugʉ to cãnacã rʉmʉ. Yʉre cacũwĩ Dio camajare na canetoopaʉre. To bairi yʉ yarã caroorã ya paʉpʉ na cãnicõa aninucubopere canetoobojaʉ yʉ ã, yʉ caĩwĩ camajocʉ anibacʉ quena to bairo cabauʉ. t cTo bairo cabauʉre cʉ tʉjʉʉ yua, tʉjʉ acʉabacʉ yʉ cañacoapʉ cʉ tʉpʉna. Cariaricʉre bairona yʉ cabaiwʉ. To bairo yʉ cabairo cʉ maca yʉ capañawĩ cʉ wamo cariape nʉgoa mena. Yʉ pañari ocõo bairo yʉ caĩwĩ yua: —Juan, yʉ uwiqueticõaña. Yʉa nemoona cãni jʉgoricʉ yʉ ã. To bairona yʉ anicõa aninucugʉ to cãnacã rʉmʉ. ` ;Cʉ wamo cariape macá nʉgoa maca ñocoare siete majuu nare cañewĩ. To bairi tunu cʉ rijeropʉ cabuti nʉcawʉ jarerica pãi, pʉga nʉgoapʉna caori pãi. Cʉ riya muipu ʉmʉreco macacʉre bairona caajiyawʉ. k QCʉ rʉpori quena bronce cawamecʉtie ãpoare bairije cabauwʉ. Cʉ rʉpori maca bronce peropʉ na caajioñarique, na caoje cojeriquere bairo seeto caajiyawʉ. Tutuaro majuu cawadawĩ. Capairi poero cabʉjʉro cõo cawadawĩ. ` ;Cʉ riya botirica cabauwʉ. Cʉ poa quena to bairona cabauwʉ. Lana na caĩrije, oveja poa cabotirijere bairo cabauwʉ. Nieve cawamecʉtie, cabotirije majuure bairo cabauwʉ. Cʉ cape quena perore bairo caajiyawʉ.  + Ti tuturi watoapʉ yʉ catʉjʉwʉ camajocʉre. Camajocʉ anibacʉ quena Dio Macʉna ãcʉmi, yʉ caĩ tʉgooñawʉ. Cʉ maca jutiro cayoari wʉre cajañawĩ. Cʉ rʉpori tʉpʉ cãni ejoowʉ cʉ jutiro wʉ. Cʉ cotia bui caajiyari ajerore cajia tuwĩ oro ajero majuure. ' I To bairo cʉ caĩro apii yʉ caamojore tʉjʉwʉ, ¿ñamʉ yʉre cʉ wadati? ĩi, cʉ tʉjʉgʉ. To bairo amojore, tʉjʉʉ yua, jĩa bujurique capejari tuturire siete tuturi majuure yʉ catʉjʉwʉ. Oro na caĩrije caajiyarije majuu mena na caquenoorica tuturire yʉ catʉjʉwʉ.  { Putiricarore bairo bʉjʉbato quena camajocʉ cʉ cawadarore bairona cabʉjʉwʉ. Ocõo bairo yʉ caĩ wadawĩ: —Yʉa nipetirijere cátacʉ yʉ ã. Nipetirijere camajii yʉ ã. Nipetirã netoro catutuaʉ yʉ ã. Nipetiropʉ cãcʉ yʉ ã, cʉ caĩrijere yʉ caapiwʉ. Ocõo bairo yʉ caĩwĩ tunu: —Mʉre yʉ caiñoopere ucaya. To bairo tiere uca yaparoʉ tiere mʉ joogʉ camajare yʉre caapiʉjarãre. To macanare, Asia yepapʉ siete macari macanare na mʉ uca joowa. To bairi Efeso, Esmirna, Pérgamo, Tiatira, Sardis, Filadelfia, Laodisea cawamecʉti macari macanare na mʉ uca joowa. Mʉre yʉ caiñoope uca átiri na mʉ queti joowa. “To bairo yʉ catʉjʉwʉ,” na mʉ queti buio uca joogʉ nare. To bairo yʉre cʉ caĩrijere yʉ caapiwʉ yua. N|yy8v vsqpmkih1fdb?`(^[?XXVTgReQP>NMKI{G2EDRDFA?o=;9x8k53l2s/.- +)''%$##!< B W G  @  Cabero yʉ catʉjʉwʉ tunu ángel apeĩre, catutuaʉ majuure. Ʉmʉrecoopʉ carui acʉ́re cʉ yʉ catʉjʉjowʉ. Oco bujeri watoapʉ carui amí. Cʉ rʉpoa buire bue betore bairo cabauwʉ. To bairona cʉ riya quena cabuju batewʉ. Muipu ʉmʉreco macacʉre bairona cabuju batewʉ. Cʉ rʉpori quena caʉ̃ buju batewʉ. Pairi pero caʉ̃ mʉgori perore bairo caʉ̃ buju batewʉ. <q To bairona camaja na caame jĩarijere cajanagaquẽma. Cumu ãnaje na cáti anie quenare cajanagaquẽma. Rooro na cáti eperije cʉtie quenare cajanagaquẽma. Aperã yere na cajee rutirije quenare cajanagaquẽma. To bairo jeto cáticõa aniganucuwã. Na maca, “Caroorije jã átibapa. Caroorije jã cátie jã majiriobojaya,” caĩ jeniquẽma Diore. Caroorije na cátiere catʉgooñarique paiquẽma camaja carʉjarã yua.T! To bairo camajare rooro na cátibato quena camaja carʉjarã maca catʉgooñaquẽma. “Caroorije mani átibapa. Caroorije jã cátiere majiriobojaya,” caĩ jeniquẽma Diore. Caroorije na cátiere catʉgooñarique paiquẽma. To bairo caroorije na cátore bairona rooro majuu cáticõa aninucuwã. Wãtiarena cajeninucuwã. Na cawericarã quenare na cajeninucuwã. Oro cawamecʉtie, plata cawamecʉtie, bronce cawamecʉtie caajiyarije mena na majuuna na cawericarã maca, ʉ̃ta mena, yucʉ mena na cawericarã unare cajeninucuwã. Na cawericarã maca catʉjʉ majiquẽma. Caapi majiquẽma. Cáaáteña majiquẽma. To bairona cáti majiquẽna na cãnibato quena na cajeninucuwã, Diore jeniquẽnana. 9k To bairi na rijerori macaje cauwiobʉjawʉ. Na picõrori quena seeto cauwiobʉjawʉ. Aña rʉpoarire bairo cabauwʉ na picõrori. Tie mena camajare na cáti rooye tuuwã yua. R To bairi caballoa bui capejarã na cotiaripʉre come ajeri cajũarijere jañawã jĩcaarã. Aperã cajʉmerijere cajañawã. Aperã cajʉririjere cajañawã. Na caballoa maca yai jũaʉ rʉpoare bairo carʉpoari cʉma. Na rijeroripʉ bujeri cabutiwʉ seeto. Pero mena, asufre cawamecʉtie roorije cajʉtirije mena ajuyaro cabuje butiwʉ. To bairo cabairã aniri capãarã camajare na cajĩa recõawã. Caballoa na rijerori macaje mena na cajĩa recõawã.  R To bairi surara maja capãarã majuu nare yʉ catʉjʉwʉ. “Doscientos millones majuu surara ãma aperã mena caame quẽparã, caballoa bui capeja aána,” na caĩrijere yʉ caqueti apijowʉ yua. 5c To bairo cʉ caĩro yua, ángel maca to bairona cámí. Eufrates cawamecʉti yapʉ aperã na cajiaricarãre bapari cãnacãʉ majuure na capopiowĩ. To bairo cʉ cáto caatʉcoa aáma. Camajare na jĩagarã caatʉcoa aáma. Camajare na cajĩapa paʉ majuure nare yuu rotii mai nare cajia cũ rotiyupʉ Dio. To bairi ti paʉ majuu, ti cʉma, ti rʉmʉ, ti paʉ majuu cayuuricarãre na capopiowĩ. To bairo na cʉ capopioro camajare jĩagarã caatʉ aáma. To bairi camajare na cajĩa recõawã ati yepa macana capãarãre la tercera parte majuu tunu. B} To bairo ti cajawopʉ apeĩ cʉ caqueti buioro yʉ caapiwʉ. Ángel caputiricʉre cʉ̃re cʉ caqueti buioro yʉ caapiwʉ: —Ocõo bairo mʉ ápa, cʉ caĩ wadarijere yʉ caapiwʉ ti cajawopʉ caĩ wadaʉre. —Ti ya, capairi ya, Eufrates cawamecʉti yapʉ aácʉja. Topʉ aácʉ yua, mʉ bʉgagʉ ángel majare, aperã na cajiaricarã bapari cãnacãʉ majuure. Na popioya, cʉ caĩ wadawĩ ti cajawopʉ caĩ wadaʉ ángel caputiricʉre.  To bairo bai, ángel apeĩ caputiwĩ tunu. Jĩca wamo cãnacãʉ bero macacʉ cʉ putiricarore caputiwĩ. “Puuuu,” caputiwĩ. Cʉ caputiro apeĩ cʉ cawadaro yʉ caapiwʉ. Diore áti nʉcʉbʉgorã caroa cajʉti ñuurijere camaja na cajoe buje mʉgori cajawo, caajiyari cajawopʉ cʉ cawadarije cabáuwʉ. Dio cʉ caruiro riape macá cajawopʉ majuu cʉ cawadarije cabáuwʉ. a; To bairo diroa camajare na na cáti toa teñaro bero to cõona petigaro ati yepa macana popiye na catamʉope cãni jʉgori wame. To bairo tie capetibato quena pʉga wame rʉja camaja popiye na catamʉope tunu. c? Na ʉpaʉ cãmi Sataná yere cácʉ majuu. Cʉ maca caʉ̃cʉari ope macacʉ cãnibatacʉ cãmi. Hebreo ye mena Abadón cawamecʉmi. Griego ye mena Apolión cawamecʉmi. “Cáti re majuucõaʉ” ĩgaro ĩ cʉ wame. n U Na picõrori cotapa picõrore bairo capicõrori cʉma. To bairi camajare na catoa majiwã. Na ʉpaʉ cʉ catutuarije jʉgori catoa majiwã camajare. Jĩca wamo cãnacãʉ muipua majuu to bairona catoa teñarã cãnicõawã yua. e C Na cotiare come ajerire bairije jia turicarã cãma. To bairi cawʉcoanucuwã. To bairo na cawʉ aánucuro seeto cabʉjʉwʉ na cawʉrije. Camaja ame quẽgarã caballoa bui capãarã na caatʉ aátore bairo cabʉjʉwʉ na cawʉrije. Caballoa surara na catʉ̃garica betorire na caatʉ tʉ̃ga puarore bairona cabʉjʉwʉ diroa na cawʉrije maca. Z - Cãromia poa ñapore bairo capoacʉma tunu. Yai jũarã opire bairo caopicʉma. c ? To bairi naa diroa maca caballoare bairo cabauwã. Caballoa camaja caame quẽrãre caumarãre bairo cabauwã diroa, come ajeri cajañarã aniri. To bairi na rʉpoari buire capejawã carupa betori uniere. Ʉparã na capejari betori, caajiyari betori uniere bairo cabaurijere capejawã na rʉpoaripʉre. Camaja riyarire bairo cariyaricʉma.   Ti yʉtea cãno camaja maca na caria yajicoapere seeto boobagarãma. To bairo boobana quena ria yaji majiquetigarãma yua. 6e “Na jĩaquẽja paro. Popiye na catamʉoparore bairo jeto na mʉja átigarã,” na caĩwĩ. “Jĩca wamo cãnacãʉ muipua to bairona na ája,” na caĩwĩ. To bairo na cʉ caĩ yaparoro yua, camajare na catoa teñawã. To bairo na catoaro cotapa cʉ catoarore bairona cawijiowã camaja, seeto.  “Camaja na ye oteriquere mʉja ʉga rooye tuuquẽpa,” na caĩwĩ na ʉpaʉ. “Ta quenare, yucʉ quenare, nipetirije ati yepapʉ caputirije quenare mʉja ʉga rooye tuuquẽpa,” na caĩwĩ. “Camaja jetore na cawijioro na ája. Camaja nipetirã Dio ya wame uca turica yeje mena na riya pãiropʉre cañiga peoya mana jetore na cawijioro na ája,” na caĩwĩ na ʉpaʉ. 6e To bairi tie bujeri bʉrʉa watoapʉ cabutiwã diroa. Buti, nipetiropʉ cawʉ bate peticoa aáma. Camajare catoa majirã cãma naa. Cotapa cʉ catoarore bairona capuniwã. n W To bairo cʉ caĩro bero apeĩ ángel caputiwĩ tunu. Bapari cãnacãʉ bero macacʉ majuu caputiwĩ tunu: “Puuuu,” caputiwĩ. To cõona yua, jĩcaʉ ʉmʉrecoopʉ cãnacʉ ñocore bairo cabauʉ caña roca cumu ejawĩ ati yepapʉ. Ña roca cumu eja, llavere cacʉgowĩ pãricarore, Dio cʉ̃re cʉ cajooricarore. To mena ope caʉ̃cʉari ope majuure capãwĩ. To bairo cʉ capãrona to cõona ti opepʉ pairo cabujeri butiwʉ. Pero capairi perore bairo cabujecoapʉ. To bairo bujeri ti ope macaje muipu ʉmʉreco macacʉre cʉ cabiawʉ bujeri bʉrʉa. To bairi nipetiropʉ canaitĩacoapʉ tie bujeri jʉgori.    To bairi yʉ catʉjʉwʉ tunu aáre. Jõ buipʉ cawʉ aámi. Wʉ aá, ocõo bairo caĩ awajawĩ: —¡Ayo! ¡Ayo! ¡Ayo! caĩ awajawĩ. —Bopacooro majuu baicõama ti yepa macana. Popiye majuu tamʉogarãma. Petoacã rʉja mai. Ángel maja cãni tʉjarã itiarã majuu yucʉacãre putigarãma. To bairi popiye majuu tamʉogarãma na caputiro ti yepapʉ cãna yua, caĩwĩ aá.5 Cabero tunu ángel apeĩ caputiwĩ. Itiarã bero macacʉ majuu caputiwĩ: “Puuuu.” To cõo yua, muipu ʉmʉreco macacʉ carooye tuawĩ. Caroaro caaji batequẽmi jĩca paʉ la tercera parte majuu. Muipu ñami macacʉ quena caroaro cabuju batequẽmi. Ñocoa quena to bairona capãarã caajiya ejooquẽma la tercera partepʉre. To bairo bairã yua, ati yepapʉre caroaro cabuju majiquẽma. To bairi ʉmʉrecopʉre bapari cãnacã hora majuu muipu cabujuquẽmi. Ñami quenare bapari cãnacã hora ñocoa cabujurã camama. ve Cʉ ñoco caña atácʉ maca wamecʉmi “Ajenjo.” To bairi ria capairi yapʉre cʉ caña ejaro oco maca ricati baurije cajeeñacoapʉ. Caroa oco cãnibataje capiyarije cajeeñacoapʉ. Cabero camaja maca tiere etibana cariacoama yua. c? Cabero tunu ángel apeĩ caputiwĩ. Pʉgarã bero macacʉ majuu caputiwĩ: “Puuuu,” caputiwĩ. To cõona ñoco capaii majuu caña amí. Ʉmʉrecoopʉ cãnacʉ caña amí ati yepapʉre. Ña atí yua, caʉ̃wĩ. Ʉpe tutu jĩa peo bujuricarore bairo pairo caʉ̃wĩ. To bairi capee yaripʉre caejawʉ cʉ caʉ̃rije. Capee paʉri oco cabutiri operipʉ quenare caejawʉ. La tercera partepʉ majuu caejawʉ. Itia paʉ cãnibata paʉ jĩca paʉpʉ caejawʉ caʉ̃rije. } Capairi yapʉre to caña roca paro yua, ti ya rií majuu cajeeñacoapʉ jĩca paʉ. Pairo, la tercera parte majuu cajeeñacoapʉ rií. Itia paʉ cãnibata paʉ jĩca paʉ cajũacoapʉ rií jeeñato oco cãnibataje. To bairo cabairije jʉgori wai capãarã majuu cayajicoama, la tercera parte majuu. Cumuu capaca cumuu quena capee carua yajicoapʉ la tercera parte macaje yua. p~YCabero tunu ángel apeĩ caputiwĩ tunu, cʉ bero macacʉ. “Puuuu,” caputiwĩ. To cõona yua, ʉ̃taʉ capairicʉ majuure bairo caʉ̃ricʉ cañawʉ. Mar capairi yapʉre caña roca pacoapʉ, ʉ̃taʉre bairo caʉ̃ricʉ. d}ATo bairo na cabairo jĩcaʉ na mena macacʉ caputiwĩ: “Puuuu,” caputiwĩ. To cõona yua, cajoorije oco weta rupaacã cawẽwʉ ati yepapʉ. Caʉ̃rije quena cawẽwʉ. Rií mena ajuyaro cawẽwʉ caʉ̃rije. To bairo wẽ yua, ati yepa pairo caʉ̃ yajicoapʉ. Ati yepa la tercera parte majuu, itia paʉ cãnibata paʉ jĩca paʉ caʉ̃ yajicoapʉ. Macanʉcʉ macaje, yucʉ quena to bairona caʉ̃ yajicoapʉ. Ta cajʉmerije quena caʉ̃ yajicoapʉ tie quena yua. j|MTo bairo bai, ángel maja putiriquere cacʉgorã maca cacʉgo petitʉgawã, putigarã yua. {5Cabero cʉna ángel ti bapapʉre cajãwĩ tunu pero niti caajiyarijere. Ti cajawo bui pero macaje niti jeeri ti bapapʉre cajee jã jiroocõawĩ. Jee jã jiroo yaparo ti bapare carocacõa joowĩ yepapʉre yua. To bairo cʉ cáto bʉpo seeto majuu capawĩ. To bairona apeye unie quena seeto cabʉjʉwʉ. Bʉpo cʉ cayaberije quena cayabewʉ seeto. Ati yepa quena cawãrewʉ seeto majuu yua. Las trompetas qz[To bairi Diore caapiʉjarã ati yepa macana Diore na cajenitoye cʉ maca tiere cajoenucuwĩ. To bairo cʉ cajoero caroaro cajʉti ñuuwʉ ti cajawopʉre, caajiyarije oro majuu mena na cáta cajawopʉre. Dio cʉ caruiro riape macá cajawo caajiyari cajawopʉre caroaro cajʉti ñuuwʉ. To bairi Diore caapiʉjarã Diore na cajenirije Dio tʉpʉ caejaro cʉ cajoe buje mʉgorije quena caejawʉ. To bairi ángel caroaro cʉ cáto Dio maca caapiwĩ cʉ̃re caapiʉjarã na cajenirijere yua. |yqTo bairo nare cʉ cajooro bero ángel apeĩ caejawĩ tunu. Eja, Diore na cáti nʉcʉbʉgori cajawo, caroa cajʉti ñuurijere na cajoe buje mʉgori cajawo riape ejanʉca, topʉ catʉjʉnucuwĩ. Caajiyari bapa, caroaro jʉti ñuurijere cʉ cajoepa bapare canewĩ. Ti bapare ne yua, pairo cajʉti ñuurijere cacʉgowĩ aperã cʉ na cajooriquere ti bapapʉ cʉ cajoepere. wxgTo bairi jĩca hora recomaca bero to cõona yʉ catʉjʉwʉ tunu. Siete majuu ángel maja Dio riape catʉjʉnucurãre na yʉ catʉjʉwʉ. To bairo nare yʉ catʉjʉro na cãno cãnacãʉpʉrena putiriquere na cajoowĩ Dio na caputipere. *w OCabero tunu Cordero cawamecʉcʉ Dio Macʉ catʉ̃ga woo newĩ tunu. Ti pũuro tunuarica pũuro na cajʉgoo turique seis cãnacã paʉ bero beroa cosi unie mena na cajʉgoo turica paʉre catʉ̃ga woo newĩ tunu. Cãni tʉjari paʉ majuure catʉ̃ga woo newĩ. To bairo cʉ catʉ̃ga woo nero yua, to ʉmʉrecoopʉ cabʉjʉbataje cajanacoapʉ. Cawadabatana quena cajanacoama. Jĩca hora recomaca majuu cawadaquẽma. =vsCordero maca Dio caroti majii majuu cʉ caruiro riape catʉjʉnucuʉ maca na tʉjʉ cotegʉmi. Oveja na caĩrã nuricarã ʉpaʉ caroaro nare cʉ catʉjʉ coterore bairona caroaro na tʉjʉ ʉja cotegʉmi. Oveja ʉpaʉ cʉ yarãre oco cabutiri ope tʉpʉ na tĩagʉ nare cʉ cajʉgo aátore bairona caroaro na jʉgo aágʉmi Cordero, Dio Macʉ. To bairo na átibojari ñe uniere na caboorije cõona na joogʉmi Cordero cʉ yarãre. To bairi Dio maca, “Yʉ punaa, otiquẽja,” caroaro na ĩgʉmi. Caroaro na ĩ, na cape ocore na coje regʉmi, na ĩ ocabʉtioʉ. To bairi caroaro wariñuu anicõa anigarãma i maja cabotirijere cajañarã yua, yʉ caĩ queti buiowĩ cabʉcʉ carotii.uucTo bairo nare cʉ cátibojaro di rʉmʉ uno majuu ñigo riaquetigarãma. To bairo quena ñeme jipiquetigarãma. Ape wame quena, muipu seeto cʉ caajiro popiye tamʉoquetigarãma. Caroaro majuu jeto anicõa anigarãma Dio tʉpʉre yua. t5—To bairi yucʉra Dio caroti majii majuu cʉ caruiro riape tʉjʉnucuma. Diore áti nʉcʉbʉgorã áama. Ʉmʉreco quenare, ñami quenare to cãnacã rʉmʉ to bairona cʉ áti nʉcʉbʉgonucuma. Dio ya wiipʉre sacerdote maja na cátore bairona cʉ áti nʉcʉbʉgonucuma, Dio cʉ caboorijere átiri. To bairo na cáto Dio maca caroaro na cotemi. To cãnacã rʉmʉ na mena anicõa aninucugʉmi yua. Ys+To bairo cʉ caĩro: —Yʉ yaʉ, yʉ majiquẽe. Mʉ maca mʉ majii, cʉ yʉ caĩwʉ. To bairo cʉ yʉ caĩro, yʉ caqueti buiowĩ: —Na ãma mʉ cãni yepapʉ cabai yajiricarã na ãnana cayeri catirã. Ti yepapʉ ãnaa rooro majuu catamʉowã. Camaja popiye majuu na catamʉori rʉmʉri cãnopʉre popiye majuu catamʉowã na quena. To bairo baibana quena caroorijere caapiʉjaquẽma. Dio Macʉ Corderore cʉ cáti nʉcʉbʉgo janaquẽma. Cʉ caĩrijere cariape catʉgooñacõa aninucuwã. “Mʉjaare yʉ carií peti yajibojarique jʉgori mʉjaare yʉ netoogʉ,” cʉ caĩrijere cariape caapiʉjacõa aninucuwã. To bairo tiere cariape apiʉjarã yua, cajĩa re ecooricarã aniri ato ʉmʉrecoopʉ ejama. Eja, caroorije na cátajere yʉ cacoje rebojarique iñoorã jutii cabotirijere jañama, yʉ caĩ queti buiowĩ cabʉcʉ carotii. r  To bairo na caĩ wariñuu bajaro ocõo bairo yʉ caĩ jeniñawĩ cabʉcʉrã carotirã mena macacʉ jĩcaʉ: —¿Noa na ãti i maja, jutii cabotirije cayoari wʉrire cajañarã? ¿Noopʉ cáatána na ãti? yʉ caĩ jeniñawĩ cabʉcʉ caroti majii. Cq To bairo cʉ áti nʉcʉbʉgori na quena cʉ̃re caĩ wariñuu baja jʉgowã:To bairona ñuu majuucõami mani Ʉpaʉ Dio. To bairi camaja nipetirã cʉ̃re na ĩ wariñuu bajaato. “Mʉ jeto cañuu majuʉ mʉ ã,” cʉ̃re na ĩato. Nipetirijere camajii ãmi. To bairi camaja nipetirã, “Caroaro jãre mʉ átibojanucu,” cʉ̃re na ĩato. Camaja nipetirã cʉ̃re na nʉcʉbʉgoato. Dio nipetirã netoro caroti majii ãmi. Catutuaʉ majuu ãmi. To bairona anicõa aninucugʉmi mani Ʉpaʉ to cãnacã rʉmʉ, caĩ wariñuu bajawã ángel maja nipetirã yua. p Ángel maja nipetirã catʉjʉnucuwã Dio caroti maji majuʉ cʉ caruiro tʉpʉna. To bairona veinticuatro majuu cabʉcʉrã carotirã tʉpʉre catʉjʉnucuwã. Ricati cabaurã bapari cãnacãʉ cãna tʉpʉ quenare catʉjʉnucuwã ángel maja nipetirã. Catʉjʉnucu amojorewã carupa beto na tʉpʉre. To bairi to macana cabotirije cayoari wʉrire cajañarã Diore na caĩ wariñuu bajarijere caapiwã ángel maja nipetirã. To bairo apirã Dio cʉ caruiro tʉpʉna caejacumu mubiawã, Diore áti nʉcʉbʉgorã. o% To bairi na paarãacã maca ocõo bairo awajari caĩ wariñuu bajawã Diore:Mani Ʉpaʉ Dio ruiricaropʉ caruii cʉ camajirije jʉgori mani cayajibopere manire canetoobojawĩ. Cordero quena to bairona cʉ camajirije jʉgori manire canetoobojawĩ. Popiye caroorã mena mani catamʉobopere mani canetoobojawĩ, caĩ wariñuu bajawã to macana jutii cabotirije cayoari wʉrire cajañarã maca. n5 Cabero yʉ catʉjʉwʉ tunu camaja capãarãre. Topʉna Dio caroti maji majuʉ cʉ caruiro riape catʉjʉnucuwã. Ati yepa to cãnacã poa macana jĩcaarã topʉna cãma. To bairona cʉ Macʉ Cordero cawamecʉcʉ cʉ catʉjʉjoro riapere catʉjʉnucuwã. Capãarã majuu cãma. Dope bairo cáti cõoña peo majiña mamʉ. Jutii cabotirije cayoari wʉrire cajañawã na quena. Bo ño queri cajeewã. 1m[Doce mil Judá cawamecʉti poa macanare na cañiga peowã Dio ya wamere. To bairona tunu doce mil Rubén cawamecʉti poa macanare, tunu doce mil Gad cawamecʉti poa macanare, tunu doce mil Aser cawamecʉti poa macanare, tunu doce mil Neptalí cawamecʉti poa macanare, tunu doce mil Manasés cawamecʉti poa macanare, tunu doce mil Simeón cawamecʉti poa macanare, tunu doce mil Leví cawamecʉti poa macanare, tunu doce mil Isacar cawamecʉti poa macanare, tunu doce mil Sabulón cawamecʉti poa macanare, tunu doce mil José cawamecʉti poa macanare, tunu doce mil Benjamín cawamecʉti poa macanare Dio ya wamere uca turica yeje mena na cañiga peowã. To bairi nipetirã ciento cuarenta y cuatro mil majuu camajare na cañiga peowã Dio ya wamere na riya pãiropʉre yua. La multitud vestida de blanco lEkTo bairo cʉ caĩro, “Jaʉ,” ĩrã to bairona cámá. Dio yarã cʉ wamere na cañiga peowã to cãnacãʉpʉrena. To bairi Israel maja poari nipetiro doce poari mena macana, ciento cuarenta y cuatro mil majuu camaja cãma Dio ya wamere uca turica yeje mena na cañiga peoricarã. To bairona yʉ caapiwʉ. j—Aáquẽja mai. Yuuya mai, na caĩwĩ. —Ti yepare mʉja rooye tuuquẽpa mai. Mar capairi ya quenare, macanʉcʉ quenare mʉja rooye tuuquẽpa mai, na caĩwĩ. —Dio yarã, cʉ caboorije cánare uca turica yeje mena cʉ wamere mani ñiga peorã mai. Na riya pãiropʉ mani Ʉpaʉ Dio ya wamere mani ñiga peorã mai, na caĩwĩ ángel cʉ mena macanare, bapari cãnacãʉ cãnare. EiTo bairo yʉ catʉjʉwʉ tunu Dio tʉ macacʉ ángel apeĩre. Muipu cariape cʉ cawamʉ atínucuri paʉpʉ cáacʉ́re cʉ yʉ catʉjʉwʉ. Cʉ maca mani Pacʉ Dio ya wame uca turica yejere caneamí. Dio cãnicõa aninucuʉ majuu cʉ wame uca turica yejere caneamí, sello na caĩri yejere. To bairo ti yejere neatí yua, aperãre na caĩ pijowĩ. Ángel majare, aperã cuatro majuure awajari na caĩ pijowĩ. Nipetiropʉ wino capapurijere caroti majirã, ati yepa nipetiropʉre, mar capairi ya quenare carooye tuu majirãre awajari na caĩ pijowĩ. Ocõo bairo caĩwĩ: nh WCabero yʉ catʉjʉwʉ tunu ángel majare bapari cãnacãʉ majuu. Nipetiropʉ wino capapurijere caroti majirã cãma. Ati yepa to cãnacã nʉgoapʉrena catʉjʉnucuwã. Jĩcaʉ cãmi muipu cariape cʉ cawamʉ atínucuri paʉpʉ. Apeĩ cãmi cawaruu macapʉre. Apeĩ cãmi ape nʉgoa waruu tʉ macapʉre. Apeĩ cãmi muipu cʉ caroca jã aáti jopecʉti nʉgoapʉre. To bairo bapari cãnacã paʉri ãnaa winore nipetiropʉ capapu rotiquẽma. Ati yepa buire, mar capairi ya buire, macanʉcʉ bui quenare nipetiropʉ winore capapu rotiquẽma. To bairo na carotiquẽtore bairona capapuquẽpʉ nipetiropʉ yua. 'gG¡Ayu! Ejacoapa cãni tʉjari rʉmʉ, Dio camajare cʉ capopiyeyeri rʉmʉ. Cʉ̃re caapiʉjaquẽna popiye tamʉogarãma. Jĩcaʉ maca nare cʉ capopiyeyequetiparore bairo Diore cacamota majii mácʉmi. Na popiyeyegʉmi Dio cʉ̃re caapiʉjaquẽna caroorã nipetirãre yua.efCSeeto uwibana ocõo bairo caĩwã: —Ʉ̃ta yucʉ, ʉ̃ta rupaa mani buipʉ cãnie ña rui atíbato manire to roca pea jĩaato, caĩwã seeto Diore cʉ uwibana. —Dio, Caʉpaʉ majuu ruiricaropʉ caruii manire popiyeyegʉmi. Cordero cawamecʉcʉ quena to bairona mani átigʉmi caroorije mani cátie wapa, caĩwã cayajioropʉ carutibatana yua. 9ekTo bairo ati yepa macana nipetirã maca tiere tʉjʉrã cauwibʉjawã. Caʉparã, na ẽorobʉja carotirã quena, polisía maja ʉparã quena, pairo caapeyecʉna quena, catutuarã quena, nipetirã cauwibʉjawã. Capaabojari maja, na majuuna capaarique rotirã quena nipetirã cauwibʉjawã. Uwibana caruticoama aperopʉ ʉ̃ta yucʉpʉ. Ʉ̃ta yucʉpʉ ruti aá, ʉ̃ta totiripʉ, ʉ̃ta rupaa watoaripʉ caruti ejanumu peticoama. SdTo bairi ʉmʉrecoo cayajicoapʉ. Jĩca pũuro mani catunua biaro ti pũuro macaje bauquẽe. To bairona ʉmʉrecoo cabauqueticoapʉ. To bairona ʉ̃ta yucʉ quena cãno cõo aperopʉ cáaápʉ to cãnacãʉpʉna. Mar ria capairi ya recomacapʉ cãni poari yucʉ poari quena to bairona ape paʉripʉ cáaácoapʉ ti poari quena. Lc To bairi tunu ñocoa quena cawẽcoama yepapʉ. Higuera cawamecʉtii yucʉ ricaacã cawẽrore bairo cawẽcoama. Wino seeto capapuro ti yucʉ ricaacã cawẽrore bairo cawẽcoama ñocoa maca. ~bu Cabero tunu Cordero cawamecʉcʉ catʉ̃ga woo newĩ tunu. Ti pũuro tunuarica pũuro na cajʉgoo turique jĩca wamo cõo cãnacã paʉ bero na cajʉgoo turica paʉre catʉ̃ga woo newĩ tunu. To bairo ti paʉre cʉ catʉ̃ga woo nero yʉ catʉjʉwʉ tunu cayepa wãrero. Seeto majuu canacuawʉ ati yepa. To bairi muipu ʉmʉreco macacʉ cañiicoami. Canaitĩacoapʉ yua. Jutiiro cañiiri ajerore bairo cañiicoami muipu. To bairi muipu ñami macacʉ quena cajũacoami. Riíre bairije cabauwĩ. Ba} To bairo na caĩro bero jutiire na cajoowĩ Dio. Jutii cabotirije cayoari wʉri na cajañapere na cajoowĩ. To bairo na joo yua, ocõo bairo na caĩwĩ: —Rʉja mai, na caĩwĩ Dio. —Mʉjaare bairo cãna ãma mai ti yepapʉ. Yʉ yere queti buio teñarã áama mai yepa macanare. Nare caapigaquẽna maca na jĩa regarãma na quenare, yʉ ye quetire na caqueti buio teñarije wapa. To bairi naa nipetirã na cabai yaji petiro to cõona mʉjaare cajĩaricarãre na yʉ popiyeyegʉ yua. To bairi caroaro yuuya mʉjaa mai, na caĩwĩ Dio ti cajawo ẽoro cãnare. '`G To bairo topʉ ãnaa Diore cʉ cajeniñawã. Naa capãarã cãna jĩcaro mena awajabʉjari caĩ jeniñawã Diore: —Jã Ʉpaʉ, cañuu majuʉ mʉ ã. Cariape caqueti buioʉ mʉ ã. Nipetirijere mʉ áti maji. To bairi jãre cajĩaricarãre na tʉjʉ majiri na popiyeyeya. ¿Noo cõo to rʉjati nare mʉ capopiyeyeparo jʉgoye? Rooro na cátiere tʉjʉ majiri yoaro mee na popiyeyeya, caĩwã to cãna Diore yua. c_? Cabero yʉ catʉjʉwʉ tunu Cordero cawamecʉcʉre. Ti pũuro tunuarica pũuro na cajʉgoo turique bapari cãnacã paʉ bero na cajʉgoo turica paʉre catʉ̃ga woo newĩ tunu. To bairo cʉ catʉ̃ga woo nero yua, camaja cabai yajiricarã na ãnana yeri cacatirãre na yʉ catʉjʉwʉ. Cajawo ẽoro nare yʉ catʉjʉwʉ, camaja waibʉcʉrãre joe buje mʉgori Diore cʉ na cajeni nʉcʉbʉgori cajawo ẽoro. Aperã na cajĩa rericarã cãma. Ati yepapʉ na cãno mai camaja maca nare cabooquẽma. Dio yere na caqueti buiorije wapa nare cabooquẽma. To bairi Dio yere na caapiʉjagarije wapa na cajĩa recõawã, “Dio yere apiʉjaqueticõaña,” ĩbana. To bairi na ãnana yeri cacatirã aniri ti cajawo ẽoro cãma. n^UTo bairo cʉ caĩro yʉ catʉjʉwʉ apeĩ caballore tunu, cajʉriire. Cajʉrii bui capejaʉ quenare cʉ yʉ catʉjʉwʉ. Ocõo bairo cawamecʉmi: BAI ROCARIQUE cawamecʉmi. Cʉ bero caʉja aámi apeĩ. CABAI YAJIRICARÃ NA CÃNOPɄ cawamecʉcʉ cʉ bero caʉja aámi. Na maca camaja jĩcaarãre cajĩa majirã cãma. Camaja bapari cãnacãʉ cãnare jĩcaʉ jetore na cajĩa re rʉgo majirã cámá. To bairo jeto to cãnacãʉpʉrena na cajĩa recõawã ati yepa nipetiropʉ. To bairo átiri camaja na caame jĩaro cámá. To bairi camaja jĩcaarã jarerica pãiri mena cajĩa ecoowã. Aperã ñigo mena cariacoama na quena. Aperã quena riaye jʉgori cariacoama na quena. Aperã camaja yaia macanʉcʉ macana nare na cajĩa ʉgaro cabai yajicoama na quena. Caballo bui capejaʉ, cʉ bero caʉja aácʉ na cajĩa majirije jʉgori to bairona cabai yajicoama yua. s]_Tiere api yua, yʉ catʉjʉwʉ tunu Cordero cawamecʉcʉre. Ti pũuro tunuarica pũuro na cajʉgoo turique itia paʉ bero na cajʉgoo turica paʉre catʉ̃ga woo newĩ tunu. To bairo cʉ cáto bero yua, yʉ caapiwʉ apeĩ cʉ cawadarijere tunu. Ricati cabaurã mena macacʉ cãni tʉjaʉ cʉ caĩrijere yʉ caapiwʉ. —¡Tʉjʉ atíñañaja! yʉ caĩwĩ. \To bairo cʉ̃re tʉjʉ, yʉ caapiwʉ tunu, ricati cabaurã watoapʉ apeĩ cʉ cawadarijere: —Trigo, pan na cátipe jĩca kiloacã majuu pairo wapacʉ. Jĩcaʉ jĩca rʉmʉ cʉ capaa wapataricaro cõo wapacʉ, caĩ wadawĩ. —Cebada na caĩrije quena itia kiloacã majuu to cõona wapacʉ tie quena, apeye pan na cátipe quena. To bairo camaja na caboorije majuu capee to camanibato quena ʉje ã bairo pʉa na caaju ʉgape. Ʉje wẽri rica oco caetipe quena ã bairo pʉa. To bairo cʉ caĩ wadarijere yʉ caapiwʉ. >[uCabero tunu Cordero cawamecʉcʉ catʉ̃ga woo newĩ tunu. Ti pũuro tunuarica pũurore pʉga paʉ bero na cajʉgoo turica paʉre catʉ̃ga woo newĩ tunu. To bairo cʉ catʉ̃ga woo nero bero yua, yʉ caapiwʉ apeĩ cʉ cawadarijere tunu. Ricati cabaurã mena macacʉ apeĩ tunu cʉ caĩrijere yʉ caapiwʉ. —Tʉjʉ atíñañaja, yʉ caĩwĩ cʉ quena. To bairo cʉ caĩro caballo apeĩre cʉ yʉ catʉjʉwʉ tunu, cañiire. Cañii bui capejaʉ quenare cʉ yʉ catʉjʉwʉ. Cʉ maca apeye uniere nʉcʉoñaricarore canewĩ cʉ̃a balansa cawame cʉtirore. #Z?To bairo cʉ caĩro yʉ catʉjʉwʉ tunu caballo apeĩ, cajũaʉre. Caballo bui capejaʉ quenare cʉ yʉ catʉjʉwʉ. To bairo yʉ catʉjʉro yua, apeĩ to macacʉ maca cʉ caqueti buiowĩ caballo bui capejaʉre. Ocõo bairo cʉ caĩwĩ: —Ti yepa macana caroaro na caame jʉgo áti ani wariñuubatiere na áti rooye tuuya. Na patowãcooña, caroaro na cãni majiquetiparore bairo. Na caame quẽro, na caame jĩaro na ája, cʉ caĩwĩ caballo bui capejaʉre. To bairo cʉ ĩ yaparo cʉ cajoowĩ jarerica pãi cayoari pãire yua. YCabero tunu Cordero cawamecʉcʉ catʉ̃ga woo newĩ tunu. Ti pũuro tunuarica pũurore na cajʉgoo turiquere cabero macá paʉre beroa cosi unie mena na cajʉgoo turica paʉre catʉ̃ga woo newĩ tunu. To bairo cʉ cáto bero yua, yʉ caapiwʉ wadarique tunu. Ricati cabaurã mena macacʉ apeĩ tunu cʉ cawadarijere yʉ caapiwʉ. —Tʉjʉ atíñañaja, yʉ caĩ wadawĩ. rX]To bairo cʉ caĩro yʉ catʉjʉwʉ tunu caballo cabotiire. Caballo bui capejaʉ quenare cʉ yʉ catʉjʉwʉ. Cʉ maca temu betore canewĩ. Ʉparã na capejari beto uno caajiyari betore capejawĩ aperã cʉ̃re na cajoorica beto. To bairi caballo bui capeja aámi. Cʉ wapanare caquẽ netoʉ aácoami. To bairo átii aácʉ nare caquẽ neto aánucuwĩ. W Yʉ catʉjʉwʉ tunu Cordero cawamecʉcʉre. Cʉ maca ti pũuro tunuarica pũuro na cajʉgoo turique siete paʉri majuure catʉ̃ga woo ne jʉgowĩ. To bairi na cajʉgoo turique cãni jʉgori paʉre beroa cosi uniere catʉ̃ga woo newĩ. To bairo tiere cʉ catʉ̃ga woo nero bero yua, apeye unie cabʉjʉrijere yʉ caapiwʉ tunu. Ricati cabaurã mena macacʉ cãni jʉgoʉ cʉ caĩ wadarijere yʉ caapiwʉ. Bʉpore bairo cabʉjʉwĩ wadaʉ. Ocõo bairo yʉ caĩ wadawĩ: —Tʉjʉ atíñañaja, caĩwĩ. fVETo bairo na caĩ bajaro ricati cabaurã bapari cãnacãʉ majuu ocõo bairo caĩnucuwã: “Mʉja caĩ bajarore bairona to ãmaro,” caĩnucuwã. To bairo na caĩro cabʉcʉrã caroti majirã veinticuatro majuu rʉpopatuaripʉ ejacumuri Diore cáti nʉcʉbʉgowã. To cãnacã rʉmʉ cãnicõa aninucuʉre seeto cáti nʉcʉbʉgowã yua.lUQ To bairo na caĩ bajaro bero yʉ caapiwʉ tunu apeye bajariquere. Camaja capãarã na cabajarijere yʉ caapiwʉ. Jõ bui macana quena, ati yepa macana quena, mar capaca yari macana quena, cabai yajiricarã catunu catirã quena nipetirã na caĩ bajarijere yʉ caapiwʉ. Ocõo bairo caĩ bajawã:Dio, Caʉpaʉ majuu ruiricaropʉre caruii mʉ ñuu majuucõa. Mʉ Macʉ Cordero cawamecʉcʉ quena ñuu majuucõami. To bairi camaja nipetirã mʉre na ĩ wariñuu bajaato. Camaja nipetirã mʉre na nʉcʉbʉgoato. “Mʉ jeto mʉ ñuu majuucõa,” mʉre na ĩato. Nipetirã netoro caroti majii mʉ ã. To bairo mʉ anicõa aninucugʉ to cãnacã rʉmʉ yua, caĩ bajawã camaja capãarã majuu Diore, Cordero cawamecʉcʉ quenare. [T/ Seeto bauja ñuuro cabajawã. Ocõo bairo caĩ bajawã:Cordero cawamecʉcʉ maca nipetirã netoro cañuu majuʉ ãmi. Na cajĩaricʉ nipetirã netoro caroti majii ãmi. Cʉna ãmi nipetirije Ʉpaʉ cácʉ. Nipetirijere áti majimi. Catutuaʉ majuu ãmi. To bairi camaja nipetirã cʉ̃re na nʉcʉbʉgoato. “Mʉ jeto caroaʉ mʉ ã,” cʉ̃re na ĩato. Cʉ̃re na ĩ wariñuu bajaato, caĩ bajawã naa ángel maja yua, capãarã majuu capee millones cãna. &SE Cabero yʉ catʉjʉwʉ tunu. Ángel majare capãarã majuu na yʉ catʉjʉwʉ. Dio cʉ caruiro tʉpʉ bajarã cãma. Ricati cabaʉrã quena cãma. Cabʉcʉrã caroti majirã quena cãma. Na tʉpʉ cabajawã Dio tʉ macana ángel maja capãarã majuu, capee millones cãna majuu. Ry Cawama wamere cabajawã camaja na caapiñaquẽtiere. Ocõo bairo caĩ bajawã:Camaja na cajĩaricʉ mʉ ã. Mʉre na cajĩarique jʉgori, mʉ carií peti yajirique jʉgori camajare catiriquere na mʉ cajoowʉ. To cãnacã poa mena macanare, to cãnacã maca macanare jĩcaarãre na mʉ cacatiowʉ. Dio yarã na cãniparore bairo ĩi catiriquere na mʉ cajoowʉ. To bairi ʉparãre bairo na cãniparore bairo na mʉ cátibojawʉ. Ti yepapʉre carotirã anigarãma. Sacerdote maja, Diore aperãre cajenibojarã na cãniparore bairo quenare na mʉ cátibojawʉ. To bairo caroaro majuu cátacʉ aniri mʉna ati pũuro tunuarica pũurore mʉ ne maji. Mʉ jetore pã rotirique ã, caĩ bajawã to macana cabʉcʉrã caroti majirã, veinticuatro majuu cãna. Q P!To bairo cʉ cáto tʉjʉrã yua, ricati cabaurã naa bapari cãnacãʉ majuu rʉpopatuaripʉ ejacumuri Corderore cáti nʉcʉbʉgowã yua. Cabʉcʉrã carotirã veinticuatro majuu quena nare bairona ejacumuri cʉ cáti nʉcʉbʉgowã na quena. Seeto cʉ cáti nʉcʉbʉgowã. Yʉ catʉjʉwʉ tunu caajiyari jotʉrire oro na caĩrije mena na cáta jotʉrire, cabʉcʉrã camajirã na cãno cõo na cacʉgori jotʉrire. Ti jotʉri cajiracoapʉ cajʉti ñuurije caʉ̃rije mena. Tie caʉ̃rije Dio yarã cʉ̃re na cajenirijere bairo cabaiwʉ. Tie caroa cajʉti ñuurije Diore na cajoe buje mʉgo joorijere bairona cabaiwʉ Diore caapiʉjarã cʉ̃re na cajenirije. Yʉ catʉjʉwʉ tunu bajariquere, harpas cawame cʉtiere. Cabʉcʉrã carotirã na cãno cõo tie mena cabajawã. /OWTo bairi cʉna Cordero Dio cʉ caruiropʉ cáaámi. Topʉ aá, eja yua, ti pũuro tunuarica pũurore, Dio cʉ wamo cariape macá nʉgoa maca cãni pũurore canewĩ. tNaTo bairo cʉ caĩro yʉ catʉjʉwʉ tunu waibʉcʉre. Oveja na caĩi waibʉcʉ macʉ, Cordero cawamecʉcʉre cʉ yʉ catʉjʉwʉ. Cʉ maca na cajĩaricʉ anibacʉ quena catunu catiricʉ cabauwĩ. To bairi topʉ catʉjʉnucucõawĩ. Siete majuu cajawiaricʉmi. Siete majuu cacapecʉmi. To bairi cʉ jawiari, cʉ cape quena Dio yarã espírituare siete majuure majioro bai. Camajare cabauquẽna Dio yarã espíritua siete majuu na cãniere majioro bai cʉ capeari, cʉ jawiari. Dio ati yepa nipetiropʉ cʉ Espíritua cʉ cajooricarã na cãniere majioro bai tie cʉ jawiari, cʉ capeari. To bairi Dio cʉ caruiro riape cãmi Cordero. Ricati cabaurã bapari cãnacãʉ, veinticuatro majuu cabʉcʉrã carotirã nipetirã na watoapʉre cãmi. 1M[To bairo yʉ caotiro tʉjʉʉ cabʉcʉrã carotirã mena macacʉ jĩcaʉ ocõo bairo yʉ caĩwĩ: —¡Otiquẽja! ¡Jĩire cʉ tʉjʉya! Cʉ̃re cʉ pã rotiboʉmi Dio, yʉ caĩwĩ. —Cʉna, León cawamecʉcʉ, Judá ya poa macacʉre pã rotiboʉmi Dio. Cʉna David ãnacʉ pãrami ãmi. Caroorije, Satanáre canetoricʉ ãmi. To bairi ati pũuro na cajʉgoo biariquere catʉ̃ga woo ne pãpaʉ ãmi. Cʉ jetore cʉ pã rotigʉmi Dio, caroaʉ majuu cʉ cãno maca. To bairi ati pũuropʉ uca turiquere mani buiogʉmi, caĩwĩ cabʉcʉ caroti majii. dLADio cʉ capã rotiquẽna jeto cãma. To bairo capã roti ecooquẽna jeto na cãno tʉjʉʉ seeto yʉ caotiwʉ. Seeto yʉ caotiwʉ jĩcaʉ ũcʉ ti pũuropʉ na caucariquere capaña tʉjʉpaʉ cʉ camano tʉjʉbacʉ. [~}|l{{xwvUuFsqpwnml/jipg~fle^dbaH`m^]\FY$WUgTSRQ!PFO2NMJJHFF-EDC.C"A@ >c=#;;98764310.-,*)()&$"! ?*wt3 ? ` $XD5Zt-To bairo topʉ yʉ catʉjʉjoro tunu ángel maja siete majuu cabuti amá ti wiipʉre yua. Rooro popiye tamʉorique cajañari jotʉrire cajeeparã cãma siete wameri majuure Dio camajare cʉ capopiyeyepere. Jutii cabotirijere cajañawã. Caʉgueri maniere cajañawã caajiya bujubʉjarijere. Na cotiapʉre caajiyari ajerire cajia tuwã. sTo bairo na cabaja yaparoro yʉ catʉjʉwʉ tunu. Dio wii jope capã nʉcacoapʉ. To bairi ti jope tʉ tʉjʉjo, ti arʉapʉre yʉ catʉjʉjowʉ. Ʉ̃ta pãi Dio cʉ carotiriquere cʉ cauca turica pãire na cacũrica arʉa cãmʉ, santuario na caĩro. rJĩcaʉ maca mʉre cawada canamu majirã manama. Mani Ʉpaʉ, nipetiro macana mʉre ĩ nʉcʉbʉgogarãma. Nipetiri maca macana, “Jĩcaʉna mʉ ã Caʉpaʉ majuu,” mʉre ĩ nʉcʉbʉgogarãma. Mʉ jeto cañuʉ mʉ ã. Nipetirã caroaro, cariape mʉ cátiere catʉjʉyupa. To bairi nipetiri maca macana mʉ tʉpʉre tʉjʉ ejagarãma. Mʉ tʉpʉre tʉjʉ eja, rʉpopatuapʉ ejacumuri, “Jĩcaʉna mʉ ã Caʉpaʉ majuu,” mʉre ĩ nʉcʉbʉgogarãma, caĩ bajawã ti ra tʉjaro boeacã catʉjʉnucurã Dio yarã. Uq#To bairi tie harpas mena cabajawã. Moisé, Dio cʉ carotirijere cácʉ ãnacʉ yere cabajawã. Cordero cawamecʉcʉ ye quenare cabajawã. Ocõo bairo caĩ bajawã:Dio, nipetirijere carotii mʉ ã. Mʉ cátie caroa jeto ã. Caroaro, cariape jeto ã mʉ cátie nipetirije. Camaja nipetirãre carotii mʉ ã, caĩ bajawã. opWTo bairi yʉ catʉjʉwʉ tunu ʉtabʉcʉra pairi ra quenare. Ti ra maca cabotiri ra vidriore bairo cabaurije cabauwʉ. Pero caʉ̃ ajuyarore bairo cabauwʉ. To bairi catʉjʉnucuwã camaja ti ra tʉjaro boeacã. Na maca cãma Dio yarã, monstruo caroorije cʉ carotiriquere caapiʉjaquetana. Cʉ̃re bairo cabauʉ na cawericʉre cʉ̃re cajeni nʉcʉbʉgoquetana cãma, cʉ wamere na riya pãiropʉre buire cauca tu rotiquetana. To bairi caroorijere cáti ʉjagaquẽna cãma. To bairi ti ra tʉjaro boeacãpʉre catʉjʉnucuwã. Tʉjʉnucu, Dio ye bajariquere harpas cawamecʉtiere cʉgori catʉjʉnucuwã. 8o kCabero yʉ catʉjʉjowʉ tunu ʉmʉrecoopʉre cabai iñoorije ape wamere. Ángel maja aperã tunu siete majuu cabuia nʉcawã. Na maca to cãnacãʉpʉna cacʉgo peticõawã jĩca jotʉri. To bairi tie jotʉripʉ cajañawʉ rooro popiye tamʉorique. Ati yepa macanare Dio cʉ capopiyeye tʉjape cãmʉ. [n/To bairi ángel ʉjere jee, tiere cʉ cacʉta waaparopʉre jee jã cũcõa yua, tiere cacʉta waawĩ. Maca tʉjaropʉ cacʉta waawĩ. To bairo cʉ cáto caoco butiwʉ. Cʉ cacʉta waaro ẽoropʉ cabutiwʉ. Ʉjere cʉ cacʉta waabato quena ʉje oco mee, camaja ye rií majuu cabutiwʉ pairo, ria mare bairo. Yoaro majuu cayu aápʉ tie pairo. Tresciento kilómetro majuu cayu aápʉ. To bairi ʉ̃cʉaro majuu cãmʉ rií. Caballo cʉ rijeropʉre caejawʉ yua.CmTo bairo cʉ caĩro caori pãi betore cacʉgoʉ maca cʉ caĩrore bairona cámí. Cʉ yijerica pãi betore ati yepapʉre caroca ruiocõa joowĩ. To bairo ácʉ ati yepa macaje ʉjere cajee peocõawĩ. Tiere jee peocõari yua, cʉ cacʉta waaparopʉ cajee jã cũcõawĩ cʉ cajeeriquere, ʉje ocore jeegʉ yua. Capairopʉre tie ʉjere cʉ cacʉta waaparopʉre cajee jã cũcõawĩ cʉ cajeeriquere. ¡Ayo! Dio camajare cʉ capopiyeyepere majioro bai ángel cʉ cacʉta waarije. To bairi ángel cʉ ʉjere cacʉta waarore bairona popiye tamʉogarãma camaja seeto. +lOCabero ángel apeĩ cabuti amí tunu. Diore áti nʉcʉbʉgori cajʉti ñuurijere na cajoe buje mʉgo joori cajawo tʉ cãnacʉ cabuti amí ángel. Cʉ maca perore carotii cãmi. To bairi caqueti buio baujowĩ ángel apeĩre, yijerica pãi beto caori pãi betore cacʉgoʉre. Baujaro wadari cʉ caqueti buio baujowĩ: —Mere ʉje ti yepa macaje ñii peticoapa. Cajeepe ã. To bairi to cãnacã tõripʉna jeija. Mʉ yijerica pãi betore roca ruio jooya ti yepapʉre, cʉ caĩ queti buio baujowĩ ángel cʉ yaʉre, caori pãi beto cacʉgoʉre. {koCabero ángel apeĩ cabuti amí tunu Dio ya wiipʉre. Cʉ quena yijerica pãi betore caori pãi cacʉgowĩ. OjTo bairo cʉ caĩro cʉ̃ oco bujeri bʉrʉa bui caruii maca cʉ yijerica pãi betore ati yepapʉre caroca ruiocõa joowĩ. To bairo átiri ʉje ati yepa macaje caricare cajee peocõawĩ yua. jiMCabero ángel apeĩre cʉ yʉ catʉjʉjowʉ tunu. Dio ya wiipʉ cabuti amí. Buti eja, oco bʉrʉa bui caruiire cʉ caqueti buiowĩ. Tutuaro wadari ocõo bairo cʉ caqueti buiowĩ: —Ʉje mere ñiicoapa. Ʉje jeerica paʉ mere ejacoapa yua. To bairi ʉje jeija mʉ yijerica pãi beto mena nipetirijere, cʉ caĩwĩ ángel bujeri bʉrʉa bui caruiire. :hmCabero yʉ catʉjʉjowʉ tunu oco bujeri bʉrʉa cabotiri bʉrʉare. Ti bʉrʉa bui jĩcaʉ caruiire cʉ yʉ catʉjʉjowʉ. Camajocʉ anibacʉ quena Dio Macʉre bairona cabauwĩ. Cʉ rʉpoa buire caajiyari beto, ʉparã na capejari beto unore capejawĩ. To bairi yijerica pãi caori pãire canewĩ. Sg Cabero yʉ caapiwʉ tunu ʉmʉrecoopʉ cawadarijere: —¡Uca tuya tunu yʉ caĩrijere! “Diore caapiʉjaricarã cabai yajiricarã catunu catirã ani wariñuunucuma yucʉra. Cʉ caqueti buioriquere na cajanaqueticõata ani wariñuugarãma,” yʉ caĩwĩ Espíritu Santo maca. To bairi: —Cariape mʉ yʉ ĩ. Cabero Diore caapiʉjaricarã caroa ãnajere bʉgagarãma. Camaja na caqueti buionemobatajere buio yaparo ani yerijãgarãma. Dio tʉpʉre na caejaro Dio caroaro na cátajere tʉgooña bʉgagʉmi ti yepapʉ ãnaa na cátajere yua. To bairo tʉgooña bʉgaʉ caroaro na átinemogʉmi. To bairi wariñuurique mena ãma naa, na cãnipere tʉgooñari, caĩwĩ Espíritu Santo. La cosecha de la tierra f To bairi mʉjaa, Dio yarã, popiye na catamʉopere majirã caroa áti ãnajere janaqueticõaña mʉjaa. Monstruo cʉ carotirijere apiʉjaqueticõaña. Dio cʉ carotirije macare apiʉjacõaña. Jesucristo jetore caroaro caapiʉjacõa aniparã mʉja ã. _e7 Ti pero ʉ̃ yatiquetigaro. To bairona ʉ̃cõa anigaro to cãnacã rʉmʉ. Monstruore cʉ cáti nʉcʉbʉgorã, cʉ̃re bairo cabauʉ wericʉ quenare cáti nʉcʉbʉgorã, cʉ númerore cauca tu rotirã yerijã majiquetigarãma. Ʉmʉreco quenare, ñami quenare popiye majuu tamʉogarãma to cãnacã rʉmʉ yua, caĩ wadawĩ ángel apeĩ. edC Capunijiniire bairona seeto na popiyeyegʉmi Dio monstruore caapiʉjarãre. Caʉ̃rije asufre cawamecʉtie mena na popiyeyegʉmi. Dio tʉ macana ángel maja, Cordero cawamecʉcʉ quena na catʉjʉjoro na popiyeyegʉmi. c Cʉ bero cawʉ ʉjawĩ ángel apeĩ tunu, pʉgarã bero macacʉ yua. Tutuaro cawadawĩ cʉ quena: —Noa camaja monstruore caapiʉjarãre na popiyeyegʉmi Dio. Cʉ̃re bairo cabauʉ na cawericʉ quenare na caĩ nʉcʉbʉgoata to bairona na popiyeyegʉmi Dio. Na riya pãiropʉre o na wamoripʉre monstruo ya wamere cʉ na cauca tu rotiata to bairona na popiyeyegʉmi Dio seeto majuu. /bWCʉ̃a, ángel cʉ bero cawʉ ʉjawĩ apeĩ tunu. Cʉ maca: —Mere yua, na recõami Dio Babilonia na caĩri maca macanare. Ti maca pairi maca macanare na recõami yua. Na maca rooro nare jʉ́go átinucuma ti yepa macanare. “Jãre bairo ája mʉja quena mʉja rupaʉri macaje caroorije majuure,” ĩ rotiricarore bairo cámá ti maca macana Babilonia macana. To bairi na recõami Dio, caĩ wadawĩ ángel apeĩ. aTo bairo wʉ teñaʉ yua, pairo bʉjʉro cawada teñawĩ: —Dio camajare cʉ catʉjʉ bejeri rʉmʉ ejacoapa mere. To bairi Diore cʉ nʉcʉbʉgoya mʉjaa. Diore, “Mʉ jeto cañuʉ mʉ ã,” cʉ ĩña. Dio nipetirijere cátacʉ ãmi. Ʉmʉrecoo quenare, mʉja ya yepa quenare cátacʉ ãmi Dio. To bairi mar capairi ya quenare, oco cabutiri operi quenare cátacʉ ãmi. To bairi rʉpopatuaripʉ ejacumuri cʉ̃re mʉja cáti nʉcʉbʉgorijere cʉ iñooña, caĩ wadawĩ ángel ʉmʉrecoo recomacapʉ cawʉ teñaʉ. B`}Cabero yʉ catʉjʉjowʉ tunu ángel ʉmʉrecoo recomacapʉre cawʉ teñaʉre. Camaja to cãnacã maca macanare queti buio teñaʉ cawʉ teñawĩ. To cãnacã poa macanapʉrena nare queti buio teñaʉ cawʉ teñawĩ. Caroa quetire cawajoaya maniere, capetiquẽtie majuure nare queti buioʉ cawʉ teñawĩ. t_aTo bairi caroorijere, ĩtoriquere cawadaquẽjuparã. Cariape macaje jetore cawadanucuñuparã. To bairi Dio maca, “Caroorije wapa cacʉgoquẽnare bairo mʉjaare yʉ tʉjʉ,” na caĩñupʉ Dio. Cañuurã majuu cãñuparã ati yepapʉ ãnaa, na ciento cuarenta y cuatro mil majuu cãna ti buuro buipʉ catʉjʉnucurã maca. Los mensajes de los tres ángeles ^Na roque ati yepa macana rooro na cáti uniere cátiquẽjuparã. Áti eperique uniere caroorijere cabooquẽjuparã naa. Cañuurã majuu cãñuparã. Cordero cawamecʉcʉ cʉ cátore bairo caroare cájuparã. Caroaro cʉ caapiʉjayuparã. To bairi Dio cʉ canetoo jʉgóricarã cãñuparã. Dio yarã, to bairona Cordero yarã cãñuparã naa, cʉ canetoo jʉgóricarã majuu. F]To bairi ti buuropʉ catʉjʉnucurã paarãacã cabajawã bajarique cawama wamere. Dio caroti majuʉ cʉ caruiro riape cabaja tʉjʉnucuwã. Ricati cabaurã bapari cãnacãʉ majuu riape tunu, aperã cabʉcʉrã carotirã veinticuatro majuu riape cabaja tʉjʉnucuwã caroaro. Aperã maca na cabajari wamere caroaro caapi peo majiquẽma. Ciento cuarenta y cuatro mil cãnacãʉ majuu ti buuro buipʉ catʉjʉnucurã jeto na majuuna na cabajari wamere caapi peo majiwã. Ati yepapʉ cãnana Dio cʉ cajee aátana jeto ti wamere caapi peo majiwã, cʉ canetooricarã jeto. V\%To bairo na catʉjʉnucuro yʉ caapiwʉ tunu wadariquere. Pairo cawadarijere ʉmʉrecoo macajere yʉ caapiwʉ. Pairi poerore bairo cabauwʉ ʉmʉrecoopʉ. Pairo bʉpo cʉ caparo cõo majuu cabʉjʉwʉ. To bairi camaja na cabajarijere bairo cabʉjʉwʉ. Harpa na caĩrijere capãarã na cabʉga pʉtẽ bajarore bairona cabʉjʉwʉ. j[ OCabero yʉ catʉjʉjowʉ tunu Cordero cawamecʉcʉre. Cʉ maca Sión cawamecʉti buuro buipʉre catʉjʉnucuwĩ. Cʉ mena macanare, camaja capãarãre yʉ catʉjʉwʉ na quenare. Ciento cuarenta y cuatro mil majuu cãma camaja. To bairi na riya pãiropʉre uca turique cabauwʉ. Cordero ya wame, cʉ Pacʉ ya wame quena cabauwʉ na riya pãirori buire. *ZM Caroaro tʉgooñaña. Monstruo capairi ya macacʉ cʉ ya númerore mʉjaare yʉ queti buiopa: Seiscientos sesenta y seis ã cʉ ya número. Ti número cʉ ya wame ĩgaro ĩ. To bairi noa caroaro catʉgooña majirã ti númerore tʉgooñari caroaro cʉ ya wamere na tʉgooña majiato.;Yo To bairo ria macacʉ ya wamere na wamorire o na riya pãirorire na cauca tu rotiquẽpata na caboorije uniere na cawapaye rotiquẽmi. Monstruo capairi ya macacʉ cʉ wame o cʉ número camanicõaata na caboorije uniere cawapaye majiquẽma. To bairona niyerure na cawapatabope quenare cajoo rotiquẽmi. X To bairi monstruo riapʉ capamʉ ejaricʉ ya wamere cauca tu rotiwĩ cʉ bero macacʉ maca camajare. Camaja nipetirã na wamo cariape macá nʉgoare o na riya pãiropʉre cʉ wamere cauca tu rotiwĩ. Cawimarã quenare, cabʉcʉrã quenare, caniyeru pairã quenare, cabopacoorã quenare, paa coteri maja quenare, na ʉparã quenare, nipetirãre to bairo jeto na cauca tu rotiwĩ. lWQ To bairo cʉ̃re na cawe yaparoro monstruo yepa pupeapʉ cabutiricʉ maca na cawericʉre catiriquere, wada majiriquere cʉ cajoowĩ. To bairo rooro cʉ cátibato quena cʉ camataquẽmi Dio mai. To bairi na cawericʉrena cʉ na cajeni nʉcʉbʉgo rotiwĩ monstruo. Wericʉre cajeni nʉcʉbʉgoquẽnare cʉ yarã polisíare na cajĩa re roticõawĩ yua. vVe To bairije áti iñoori nipetirã ati yepa macanare na caĩtowĩ. Monstruo cãni jʉgoricʉ ria macacʉ cʉ camajiorije jʉgori to bairo na cáti iñoowĩ. To bairo na áti iñoo, ĩtori yua, “Monstruo capairi ya macacʉre cʉ apiʉjaya,” na caĩwĩ camajare. “Jarerica pãi mena capa ta ecooricʉre catunu catiire cʉ apiʉjaya,” na caĩwĩ. “Cʉ̃re bairo cabauʉre weya. Cʉ weri cʉ quenare cʉ nʉcʉbʉgoya,” na caĩ buiowĩ. To bairo cʉ caĩro cʉ̃re baiina cʉ cawewã. bU= Apeye uniere capee cáti iñoowĩ, camaja na tʉjʉ acʉáto ĩi. To bairi, “Pero ʉmʉrecoo macaje to wẽato ati yepapʉre,” caĩwĩ. To bairo cʉ caĩro, cʉ caĩricarore bairona cabaiwʉ. Pero cawẽwʉ yua. FT To bairi monstruo mar capairi yapʉ cãnacʉ capamʉ ejaricʉ camajare cʉ caroti majirijere bairo carotiwĩ yepa pupeapʉ cabutiricʉ quena. Riapʉ cabutiricʉ mena ãcʉ to bairo cʉ carotiwĩ cʉ quena. To bairi camaja nipetirã ati yepa macanare na canʉcʉbʉgo rotiwĩ monstruo, cãni jʉgoʉre. Monstruo riapʉ capamʉ ejaricʉre, cariacoaboricʉ cacati majuʉre na cáti nʉcʉbʉgo rotiwĩ yepa pupeapʉ cãnacʉ cabuti ejaricʉ maca. sS_ Cabero yʉ catʉjʉwʉ tunu monstruo apeĩre. Cʉ maca ati yepa pupeapʉ cãnacʉ cabuti ejawĩ. To bairi cʉ quena cajawiaricʉmi. Pʉga jawiari, oveja macʉ jawiarire bairije cajawiaricʉmi. To bairi dragõre bairo cawadawĩ. R7 Noa presopʉ aperãre na cajoorã na quena topʉna joo ecoogarãma rooro aperãre na cáti jʉgorique wapa. To bairona camajare cajĩarã na quena jĩa ecoogarãma to bairo na cajĩarije wapa. Dio to bairona popiye na catamʉoro na átigʉmi rooro cánare. To bairi yʉ yarã, yʉ caĩ queti buiorijere tʉgooñaña. Tiere tʉgooñari, tʉgooñarique paiqueticõaña. Rooro popiye mʉja catamʉorije to cãnibato quena nʉcaña. Tʉgooñaquẽja. Jesucristore cʉ apiʉjacõa aninucuña. Mʉjaare rooro cánare na popiyeyegʉmi Dio. YQ+ Atie yʉ caucariquere buerã yʉ caĩ queti buiorijere caroaro apiʉjaya. P9 To bairi nipetirã ati yepa macana cʉ cáti nʉcʉbʉgowã cʉ̃re, monstruore. Jĩcaarã cʉ cáti nʉcʉbʉgoquẽma paro. Aperã na cajĩaricʉ, “Cordero” cawamecʉcʉ yarã cʉ̃re cáti nʉcʉbʉgoquẽma. Ati ʉmʉrecoo cãniparo jʉgoye Cordero cʉ ya pũuropʉ cʉ yarã cãno cõo na wamerire cʉ cauca turicarã cʉ cáti nʉcʉbʉgoquẽma monstruore. Na jeto cʉ cáti nʉcʉbʉgoquẽma. "O= Apeye tunu, camajare na caquẽwĩ Diore caapiʉjarãre. Nare quẽ, na caquẽ netowĩ. Dragón cawamecʉcʉ maca to bairo cʉ cáti roti joowĩ. To bairi camaja to cãnacã maca macanare, to cãnacã poa macanare na caroti majiwĩ yua. Rooro cʉ cátiere camataquẽmi Dio mai. N! To bairi ati yepa macanare na caroti majiwĩ monstruo maca. Cuarenta y dos cãnacãʉ muipua majuu rooro cʉ cátajere camataquẽmi Dio mai. To bairi caroorije majuure caĩ wadawĩ. “Ati yepa macana, ati ʉmʉrecoo macana quena nipetirã netoro camajii yʉ ã,” caĩwĩ. To bairona, “Dio ʉmʉrecoopʉ cãcʉ quena, cʉ tʉ macana quena nipetirã netoro caroti majii yʉ ã,” caĩwĩ. M L To bairi dragón cawamecʉcʉre cʉ cáti nʉcʉbʉgowã. “Monstruore dragón roti majiriquere cʉ quenare joomi,” ĩrã dragõre cʉ cáti nʉcʉbʉgowã camaja. Monstruo quenare cʉ cáti nʉcʉbʉgowã. Camaja maca: —Ni ũcʉ cʉ̃re bairo camajii mácʉmi. Ni ũcʉ cʉ̃re caquẽ netoʉ mácʉmi. To bairi cʉ̃re caapiʉjarã mani ã, caĩwã camaja nipetirã monstruore yua. G RF To bairo cʉ cáto Dio maca co cátinemowĩ tunu. Co átinemo, pairi ope yepa cawati nʉcaro cámí Dio. To bairi ria capairi ya dragón cʉ rijeropʉ cabutirique ti opepʉ cajãa peticoapʉ oco yua. }Es Co cawʉ ruti aáta paʉpʉ co cãno pinore bairo cãcʉ maca oco pairo cʉ rijeropʉre cabuti aáto cámí, cõre ruu rocagʉ. To bairi cʉ rijeropʉre oco pairo cabutiwʉ, ria cõo. Cõre ne ruu aá rocagʉ to bairo cámí pinore baii maca. $DA To bairo cʉ cáto Dio maca cõre cacamotabojawĩ. Aá capaii cʉ querʉpʉrire co cajoowĩ, pinore baii Satanáre cʉ̃re co wʉ ruti aáparo ĩi. Camaja na camanopʉ co caruti aáparore bairo ĩi querʉpʉrire co cajoowĩ. Topʉ itia cʉma ape cʉma recomaca cõre cacotewĩ Dio. C+ To bairi Sataná yepapʉre caroca ecooricʉ aniri cãromiore co caatʉ ʉjawĩ. Mere camacʉ cʉtacore co jĩa rocagʉ co caatʉ ʉjawĩ. B7 To bairi mania ʉmʉrecoo macana mani wariñuugarã. Nipetirã ángel maja mani wariñuugarã wãtia ʉpaʉ cʉ̃re na carocaro tʉjʉri. To bairona mani maca caroaro mani cãni wariñuuri paʉre ti yepa macana maca popiye tamʉogarãma. Mar capairi ya macana quena to bairona popiye tamʉogarãma na quena. Wãtia ʉpaʉ Sataná ʉmʉrecoopʉ caroca ecooricʉ maca rooro na átigʉmi ti yepa macanare. Seeto punijinimi, peropʉ yʉre na carocaparo jʉgoye petoacã rʉja ĩi. To bairona yʉ caapiwʉ ʉmʉrecoopʉ cawadarijere yua. rA] To bairi mani yarã ti yepa macana Diore canʉcʉbʉgorã Satanáre cʉ cabai netoo nʉcacõawã. Popiye baibana quena Sataná cʉ cawadajãrijere cabai netoo nʉcacõawã. Caroare caapiʉjarã aniri to bairona cabaiwã. “Jesucristo, Cordero cawamecʉcʉ manire cʉ carií peti yajibojarique jʉgori mani canetoo catiowĩ,” caĩ tʉgooñacõawã. To bairona Dio yere caqueti buiocõawã. Aperã nare na cajĩagarije to cãnibato quena to bairona Dio yere caqueti buiocõa aninucuwã. c@? To bairo nare na carero bero ʉmʉrecoopʉ cawadarijere yʉ caapiwʉ. Seeto majuu cawadawã ʉmʉrecoo macana: —Mere yua, wãtia ʉpaʉre pa ne roca ruio joowã. Mani yarã Diore canʉcʉbʉgorã ti yepa macanare Diopʉre cawada paii majuure pa ne roca ruio joowã mere. Diopʉre, “Rooro áama mʉ yarã,” to cãnacã rʉmʉ, ʉmʉreco quenare, ñami quenare caĩ wada painucuʉre pa ne roca ruiocõa joowã yua. Dio maca Satanáre cʉ netocõawĩ. Caroti majii aniri cʉ netocõawĩ. To bairi Dio cʉ carotiri paʉ mere anitʉga. Cʉ Macʉ quena cʉ cajooricʉ nipetirijere rotigʉmi yua. I?  To bairi Dragõre ati yepapʉre cʉ capa ne roca ruio joowã. Diablo wãtia ʉpaʉ o Sataná cawamecʉcʉ ãmi. Ati yepa macana nipetirãre caĩto paii majuu ãmi. Cʉ mena macana, cañuuquẽnare wãtia quenare to bairona na capa jee re ruio joowã na quenare Miguel jãa, ʉmʉrecoopʉ cãnibatanare na quẽ netori. >' To bairo ame quẽ yua, Miguel jãa cañuuquẽnare na caquẽ netowã. Na quẽ neto, cañuuquẽnare ʉmʉrecoopʉre na cãni rotiquẽma. = Cabero yʉ catʉjʉwʉ tunu ʉmʉrecoopʉ aperã na caame quẽro. Topʉ jĩca nʉgoana Miguel cʉ mena macana ángel maja, cañuurã mena cãmi. Ape nʉgoa maca dragón cʉ mena macana, cʉ tʉ macana cañuuquẽna mena cãmi. Na nipetirã caame quẽwã. W<' Cʉ paco maca caruticoamo camaja na camanopʉ. Dio cõre cʉ caquenoobojarica paʉpʉ caruticoamo. Topʉ co caejaro caroaro cõre cacotewĩ Dio. Mil doscientos sesenta rʉmʉri majuu co cacotewĩ topʉre. j;M To bairi co Macʉ cabuiawĩ yua. Cʉ maca to cãnacã maca macanare carotipaʉ cãmi. Tutuaro mena na carotipaʉ majuu cãmi. To bairo co Macʉacã cʉ cabuiaro tʉjʉʉ yua, dragón maca cʉ caʉga rocacõagabami. To bairo cʉ caʉga rocagari paʉna Dio maca caroti majuʉ cʉ caruiro tʉpʉ co Macʉacãre cʉ cane mʉgo weocoa joowĩ ʉmʉrecoopʉ. :1 To bairi cʉ picõro mena ñocoare cañu wãre ñoo joowĩ. Capãarãre na cañu wãre ñoo joowĩ la tercera parte majuure ati yepapʉre yua. Na ñu wãre ñoo joo yaparo cãromio co cãno riapepʉ catʉjʉnucuwĩ. Co Macʉ cabuiapaʉre co ema ʉgagʉ cayuu tʉjʉnucuwĩ. 99 To bairo co catamʉori paʉna ʉmʉrecoopʉ apeĩ cabuia ejawĩ tunu. Dragón cawamecʉcʉ majuu cabuia ejawĩ. Cajũaʉ capaii majuu cãmi. Siete majuu carʉpoaricʉmi. Diez majuu cajawiaricʉmi. To cãnacã rʉpoapʉrena caajiyari betori cãmʉ, caʉparã na capejarije unie. 8 To bairi ʉtaa cãmo. Petoacã carʉjawʉ co camacʉ cʉtiparo. To bairi co macʉ cʉ cabuiaparo jʉgoye seeto caawajawõ, wijiobaco. 7 % Cabero yʉ catʉjʉ mʉgojowʉ tunu ʉmʉrecoopʉre. Yʉ catʉjʉ mʉgojoro cãromio cabuianʉca ejawõ. Seeto cabuju batewõ. Muipu ʉmʉreco macacʉpʉre cajañaore bairona cabuju batewõ. To bairona muipu ñami macacʉ buire catʉjʉnucuore bairo cabauwõ. Co rʉpoa buire capejawõ caajiyari beto caʉpaʉ cʉ rʉpoapʉ cʉ capejari beto unore. Co capejari betopʉre ñocoa doce majuu cãma. 69 To bairo na caĩro bero yʉ catʉjʉwʉ tunu Dio wiire, ʉmʉrecoopʉ cãni wiire. To bairo yʉ catʉjʉro ti wii jope capã nʉcacoapʉ. To bairo to capã nʉcaro ti wii macá pata rocapatare yʉ catʉjʉwʉ. Ti patapʉ cajañawʉ Dio ye queti, “Caroorije na cátiere na yʉ netoobojagʉ,” cʉ caĩ ucarique. To bairo yʉ catʉjʉro yua, bʉpo cayabe jʉgó ami. Seeto cabʉjʉwʉ. Bʉpoa quena seeto cabʉjʉwã. Ati yepa quena cawãrewʉ tunu. To bairi cajori rupaa oco weta rupaari cawẽwʉ seeto ati yepapʉre yua.55 Ti yepa macana to cãnacã poa macana mʉre cabooquẽma. Mʉre punijiniri mʉre cabai netoo nʉcagabama. To bairo mʉre na cabooquetaje wapa to cõona na mʉ popiyeyegʉ. Yucʉra yua ejacoapa nare mʉ catʉjʉ bejeri rʉmʉ majuu. Cabai yajiricarãre na mʉ catʉjʉ bejeri paʉ majuu ejacoapa. To bairi caroorije cána maca popiye tamʉogarãma. Mʉ carotirijere cáticõa ãna maca wariñuurique bʉgagarãma. Mʉ ye quetire caqueti buiorã, mʉ ye quetire caapiʉjarã quena, nipetirã mʉre cáti nʉcʉbʉgorã maca wariñuugarãma. Caroare na mʉ joogʉ. Ʉparã quena, cawatoa cãna quena nipetirã mʉre cáti nʉcʉbʉgorãre na mʉ joogʉ caroare. Camaja ti yepapʉre carooye tuu pairã macare na mʉ recõagʉ, caĩ buiowã cabʉcʉrã caroti majirã, Diore ĩ nʉcʉbʉgori. c4? To bairo cʉ ĩ nʉcʉbʉgorã ocõo bairo caĩwã:Jã Ʉpaʉ, nipetirãre caroti majii mʉ ã. Nipetirijere mʉ áti maji. Cãni jʉgoricʉ mʉ ã. Yucʉ quena to bairona mʉ anicõa aninucu. Yucʉra yua, mʉ caroti majirije mena camajare carotii mʉ cãnitʉgayupa mere. To bairi, “Caroaro jãre mʉ átiboja,” mʉre jã ĩnucu. k3O To bairo na caĩ bajaro apirã, cabʉcʉrã carotirã veinticuatro majuu Dio tʉpʉre rʉpopatuaripʉ ejacumu mubiari Diore cáti nʉcʉbʉgowã. Naa cʉ caruiro riape carui atána to bairona Diore cáti nʉcʉbʉgowã. M2 Cabero yua, ángel apeĩ caputiwĩ tunu. Seis bero macacʉ cãni tʉjaʉ majuu cʉ putiricarore caputiwĩ: “¡Puuuu!” caputiwĩ. To cõona yua, ʉmʉrecoo macana cawadawã. Tutuaro cawadawã:Ti yepa macana caʉparã na caroti majirije to cõona peticoapa. Yucʉra yua, mani Ʉpaʉ Dio jeto roti majimi cʉ Macʉ, camaja tʉpʉ cʉ cajooricʉ mena. Cʉ jeto roti majimi. To bairona roticõa aninucugʉmi to cãnacã rʉmʉ, caĩ bajawã. W1' Maa yua, to cõona ã camaja popiye na catamʉope diroa bero macaje pʉga wame. To bairi camaja popiye na cabainemope ape wame rʉja tunu. ¡Ayu! Tie quena yoaro mee baigaro yua. La séptima trompeta [0/ To bairo na cáaáto bero ti paʉ majuu ati yepa seeto wãregaro tunu. To bairo cawãrero ti maca macaje wiiri ñacoagaro jĩca wiiri. Un décimo majuu ñacoagaro. To bairo cabairo siete mil majuu camaja riacoagarãma ati yepa cawãrerije mena. Carʉjarã maca seeto uwigarãma. “¡Ayu! ¡Dio jeto ãmi caroti majii!” ĩgarãma yua. e/C Cabero ʉmʉrecoo macacʉ na wada ruiojogʉmi. Catunu catiricarã pʉgarãre na wada ruiojogʉmi pairo wadarique mena: —¡Adʉja yʉ tʉpʉ! ¡Wamʉ ajá! na ĩgʉmi. To bairo cʉ caĩro apirã ʉmʉrecoopʉ bujeri bʉrʉri watoapʉ wamʉ aácoagarãma yua. Na wapana na catʉjʉ mʉgo tʉjʉnucuro to bairona wamʉ aácoagarãma ʉmʉrecoopʉ. J.  To bairo Dio ye quetire cʉ cabuiobojarã na cabai yajiro na cawariñuubato quena itia rʉmʉ bero, ape rʉmʉ recomacana tunu caticoagarãma yua. Dio cʉ camajirije jʉgori tunu caticoagarãma. Tunu catí, tʉjʉnucugarãma, catunu catiricarã yua. To bairo camaja maca na catunu catiro tʉjʉrã, seeto na uwigarãma. -  Dio ye quetire cabuiobojarã na pʉgarã na cabai yajiro tʉjʉrã seeto wariñuugarãma ati yepa macana. “Seeto manire capatowãcooricarã mere riacoa yaji aáma,” ĩgarãma. To bairo ĩ, wapa mano ame nunigarãma apeye uniere, seeto wariñuurã yua. , Yoabʉjaro topʉna cuñagaro, itia rʉmʉ ape rʉmʉ recomaca majuu. To bairi camaja to cãnacã maca macana na rupaʉri ãnajere tʉjʉgarãma. To cãnacã poa macana na tʉjʉgarãma topʉ cacuñarãre. Na rupaʉri ãnajere yaa rotiquetigarãma camaja. n+U To bairo na cʉ cajĩaro bero na rupaʉri ãnaje ma recomacapʉ cuñagaro. Capairi maca Jerusalẽpʉ mani Ʉpaʉ Jesure cʉ na cajĩarica macapʉ cuñagarãma. Ti maca, “Sodoma ã,” ĩma camaja. Sodoma macana cãniñaricarã cõona caroorije átinucuma Jerusalén macana ĩrã ĩma. Aperã, “Ejipto ã ti maca,” ĩma, to bairona caroorije átinucuma ĩrã. To bairi ti macapʉ ma recomacapʉ cuñagaro na rupaʉri ãnaje, pʉgarã Dio ye quetire cabuio teñarã cãnibatana. 4*a To bairo camajare na caqueti buio yaparoro apeĩ buti wamʉ ejagʉmi caʉ̃cʉari opepʉ cajañaricʉ. Cauwioʉ majuu ti opere buti wamʉ ejagʉmi yua. To bairo buti wamʉ eja, Dio ye queti cabuiobojarã pʉgarã mena ame quẽgʉmi. Na mena ame quẽ, to cõona cauwioʉ maca na jĩa recõagʉmi. ) To bairi caoco ocaquẽto áti majigarãma. To bairi ati yepapʉ na caqueti buio ãno ocaquetigaro na caoca rotiquẽto maca. To bairi ocore wajoa majigarãma. Ocore rií majuu jeñoo majigarãma. To bairona átiri camaja popiye na catamʉoro na áti majigarãma. Riaye na joo majigarãma. Noo na caboori paʉ cãno to bairo na áti majigarãma Dio cʉ carotirije jʉgori yua. Q( To bairi catutuarã anigarãma Dio ye quetire cabuiobojarã na pʉgarã. Camaja maca rooro na áti majiquetigarãma. Rooro nare na cátigaro tʉjʉrã na jĩa recõagarãma. Pero na rijero cabutirije mena na jĩa recõagarãma rooro nare cátigarãre. To bairona na joe recõagarãma na wapanare Dio ye quetire cabuiorã. '% To bairi pʉgaʉ Olivo yucʉ ãmʉ Dio riape, ati yepa macana Ʉpaʉ riape. Jĩa bujurique capejari tutuu quena ãmʉ pʉga tutuu cʉ riape. Dio ye quetire cʉ caqueti buiobojarã iñoo majioro bai ti tutuu. To bairona nare iñoo majioro bai Olivo yucʉ pʉgaʉ. U&# —To bairo na cáto na yʉ joogʉ yʉ yarã pʉgarãre, yʉ yere caqueti buiobojarãre. Yʉ camajiorije jʉgori caroaro queti buiogarãma. Mil doscientos sesenta rʉmʉri majuu yʉ yere to bairona queti buiogarãma. Na jutii, catʉgooñarique pairã na cajañarije uniere bairo jañagarãma umarica poari macaje. Wajiaro na cajuariquere jañagarãma, catʉgooñarique pairã na cajañarije uniere. To bairi na yʉ queti buio rotigʉ, yʉ caĩwĩ ángel yua. K% —Dio wii macá yepare mʉ cõoñaquẽpa. Tona anigarãma aperã ape yepari macana Diore cáti nʉcʉbʉgoquẽna mai. Nana ti macare Dio cʉ camairi maca áti rooye tuugarãma. Ti maca macana quenare to bairona rooro na átigarãma. Cuarenta y dos cãnacãʉ muipua majuu to bairona rooro na átigarãma, yʉ caĩwĩ. S$ ! Cabero yʉ cajoowĩ ángel tuericʉre bairo cãnii, cõoñaricʉre. To bairo tiire yʉ joo: —Ʉ̃jʉ, atii cõoñaricʉ, yʉ caĩwĩ. —Dio ya wiire cõoñaʉja. ¿Noo cõo pairi wii to ãti? Ti wiipʉ Diore áti nʉcʉbʉgorã cajʉti ñuurijere na cajoe buje mʉgori cajawo quena, ¿noo cõo pairi cajawo to ãti? ĩi cõoñaʉja, yʉ caĩwĩ. —To macana Diore cajeni nʉcʉbʉgorã quena, ¿noo cõo majuu na ãti? ĩi na mʉ cõoñawa, yʉ caĩwĩ. %#C To bairo ti pũurore yʉ caʉga yaparoro yʉ caĩ queti buiowĩ: —Ti yepa macana nipetirãre na mʉ caqueti buioro yʉ boo. To cãnacã maca macanare, to cãnacã poa macana quenare na mʉ queti buiogʉ. Na ʉparã quenare to bairona na mʉ queti buiogʉ. Mʉ catʉjʉrijere, ati yepa macana nipetirã na cabai tʉjapere na mʉ queti buiogʉ. To bairo mʉ caqueti buioro yʉ boo, yʉ caĩwĩ ángel maca. " To bairo cʉ caĩro cʉ cacʉgori pũuroacãre neri yʉ caʉgawʉ. To bairo ʉga yua, ángel cʉ caĩrore bairona yʉ cabaiwʉ. Yʉ rijeropʉ beroa ocore bairona caipijitiwʉ. Yʉ rijeropʉ ipijitibato quena yʉ paropʉ maca seeto capiya eja jañawʉ. [!/ To bairo cʉ caĩro yʉ cáaápʉ ángel tʉpʉ. “Ti pũuroacãre yʉ jooya,” cʉ yʉ caĩwʉ. To bairo yʉ caĩro: —Ʉ̃jʉ, ne átiri ʉgaya, caĩwĩ. —To bairo ati pũurore mʉ caʉgaro ipijitigaro. Beroa ocore bairo ipijitigaro. Mʉ rijero maca ipijitibato quena mʉ paropʉ piya eja jañagaro, yʉ caĩwĩ ángel maca. 2 ] To bairo cʉ caĩro bero yʉ caapiwʉ tunu. Ʉmʉrecoo macacʉ yʉre cʉ caĩrijere yʉ caapiwʉ tunu: —Aácʉja ángel tʉpʉ. Mar capairi yapʉ, ti yepapʉ catʉjʉnucuʉ tʉpʉ aácʉja. Cʉ tʉpʉ aá, cʉ wamopʉ cʉ cacʉgori pũuro pãrica pũurore neija, jõ buipʉ yʉ caĩjowĩ. "= To bairo ñu mʉgo tʉjʉnucuri ocõo bairo caĩ wadawĩ: —Mʉ, Dio, to bairona cãnicõa aninucuʉ mʉ ã. Ati ʉmʉrecoore mʉ cápʉ́. Ati yepa quenare to bairona mʉ cápʉ́. Mar capairi ya quenare to bairona mʉ cápʉ́. Nipetiropʉ cãniere mʉ cápʉ́. Caroti majii majuu mʉ ã. To bairo mʉ caĩricarore bairo baigaro yucʉra. Tirʉmʉpʉ macana mʉ ye quetire cabuioricarã na mʉ caĩricarore bairo baigaro yucʉra yua. Ati ʉmʉrecoo petigaro. Ape ʉmʉrecoo mʉ wajoagʉ tunu. Yucʉra rʉjaquẽe. Ángel putiricarore caputi tʉjaʉ cʉ caputiro to cõona peticoagaro ati ʉmʉrecoo yua, caĩwĩ ángel cʉ wamore cañu mʉgo tʉjʉnucuʉ maca.  L To bairo uca tuquẽcʉ yua, yʉ catʉjʉwʉ tunu ángel majocʉre mar capairi yapʉ, ati yepapʉ catʉjʉnucuʉre. Cʉ wamo cariape macá nʉgoare cañu mʉgo tʉjʉnucuwĩ ʉmʉrecoopʉ. {o Tie na cawadarijere yʉ cauca tugabapʉ. To bairo tiere yʉ cauca tugari paʉ majuu yua, “Mʉ uca tuquẽpa tiere,” ʉmʉrecoo macacʉ cʉ caĩrijere yʉ caapiwʉ. “Bʉpoa siete majuu na caĩ wadarijere mʉ uca tuquẽpa. Tiere camajare na queti buiogaquẽemi Dio mai,” cʉ caĩrijere yʉ caapiwʉ. To bairo cʉ caĩro yʉ cauca tuquẽpʉ na caĩ wadarijere. 7g To bairo tʉjʉnucuʉ yua, cʉ cawadarije tutuaro cawada batejowĩ. Yai jũaʉ cʉ caawajarije cõo cawada batejowĩ. To bairo cʉ cawadaro bʉpoa siete majuu cʉ cayʉwã. V% Cʉ wamopʉre papera pũuroacã pãrica pũuroacã cacʉgowĩ. Jĩca pũurona anibato quena carupa tunua pũuro cãmʉ ti pũuro. To bairi cʉna, ángel ati yepapʉre carui ejanʉcawĩ. Rui ejanʉca yua, cʉ rʉpo cariape macá nʉgoa maca mar capairi yapʉ catʉjʉnucuwĩ. Ape nʉgoa macá rʉpo maca ati yepapʉ catʉjʉnucuwĩ. T~G|{y5wv"vsrVrEom kisibf5dc`_^I]\ZYPWUTyS,QOzNZLKJ_IGFNDCA!?><;h:B9@76W5320/i.,+)u(&%}#"/ Y@ 'HGTo bairo cʉ caĩro yʉ catʉjʉjowʉ tunu ati yepapʉre. Atore neñaporã cabaiwã camaja. Monstruo quena, ati yepa macana ʉparã quena, na surara quena neñaporã cãma. “Caballo bui capeja aácʉre cʉ mena macana quenare na mani jĩa recõarã,” ĩrã, neñaporã cãma. JG Caʉparã rupaʉri ãnajere mʉja ʉgagarã. To bairona surara majare carotirã quenare, seeto caquẽ majibatana quenare, caballoa quenare, na bui capeja aána quenare, nipetirã camaja na rupaʉri ãnajere mʉja ʉgagarã. To bairi capaabojari maja quenare, na majuuna capaariquecʉna quenare, cawamarã, cabʉcʉrã, camajirã quenare, nipetirã na rupaʉri ãnajere mʉja ʉgagarã. Capee anigaro mʉja caʉgape yua, na caĩwĩ ángel yucaare. DFCabero yʉ catʉjʉjowʉ ángel apeĩre muipu cʉ caajiyarije tʉ catʉjʉnucuʉre. Cʉ maca baujaro majuu capijowĩ. Yucaare na capijowĩ, na neñaato ĩi. —Ʉgarã ajá, na caĩwĩ. Dio cʉ careparã na rupaʉri ãnajere na ʉgaato ĩi, nare capijowĩ ángel yucaare. —Capee anigaro na rupaʉri ãnaje. EyApeye tunu caballo bui capeja aácʉ cʉ ʉjepʉtopʉ uca turique cãmʉ, cʉ jutiiropʉ quenare. Ocõo bairo cabau tujawʉ: NIPETIRÃRE CAROTII, ɄPARÃ QUENARE CAROTII caĩ tujawʉ cʉ ʉjepʉtopʉre, cʉ jutiiropʉ quenare uca turique cãnie. &DETo bairo na cáaáto cʉna na ʉpaʉ macare cʉ rijeropʉre cabuti nʉcawʉ jarerica pãi caori pãi majuu. To bairi to cãnacã maca macana cʉ̃re cabooquẽna cʉ uwibʉjagarãma. Na quẽ netocõagʉmi ti pãi mena. To bairi cʉ carotirore bairo na cáto na átigʉmi. Tutuaro majuu na rotigʉmi. Cʉ̃re cabai netoo nʉcarãre na regʉmi. Camaja ʉje oco jeegarã na cacʉta waarore bairo tutuaro na átigʉmi, cʉ̃re caapiʉjaquẽnare na popiyeyei. To bairi Dio nipetirã netoro cáti majii aniri cʉ carotirore bairo na átigʉmi. FCTo bairo cʉ cáaáto, ʉmʉrecoo macana surara cʉ bero caʉjawã. Na maca caroa jutii cabotirijere, caʉgueri maniere cajañawã. Caballoa cabotirã bui capejawã cʉ berore ʉja aána. SB To bairi cʉ jutiiro cajũari jutiiro majuu cabauwʉ. Rií bapapʉre na cajãricarore bairo cabauwʉ cʉ jutiiro. To bairi ape wame quena cawamecʉmi: DIO YE QUETIRE CABUIOɄ MAJUU cawamecʉmi cʉ̃a. &AE Cʉ capeari perore bairo caajiyawʉ. To bairi cʉ rʉpoa buire capejawĩ rupa betori unie, caajiyari betori ʉparã na capejari betori uniere. To bairi cʉ riya pãipʉre uca turique cabau tujawʉ. Ti wame cʉ riya pãipʉre cabau tujarijere cʉ jeto camajiwĩ. Aperã camajiquẽma. Q@ To bairo cʉ caĩro bero ʉmʉrecoore pãricarore bairo yʉ catʉjʉjowʉ. Topʉ yʉ catʉjʉjoro caballo cabotii majuu cabauwĩ. Cʉ buire capejawĩ jĩcaʉ. CɄ CAĨRIJERE BAIRO CÁCɄ cawamecʉmi cʉ buire capejaʉ. Ape wame quena, CARIAPE CAĨ BUIOɄ cawamecʉmi. Cʉ̃a caroaro cariape camajare na cacõoña beje majiwĩ, caroaro na cátiere o rooro na cátiere tʉjʉ majiri. To bairona cʉ wapanare popiye na catamʉoro roque na cácʉ cãmi. ?{ To bairo cʉ caĩro cʉ tʉpʉre rʉpopatuari mena ejacumuri, cʉ ĩ nʉcʉbʉgoʉ yʉ cápʉ́. To bairo yʉ cáto cʉ maca: —¡To bairo átiqueticõaña! yʉ caĩwĩ. —Mʉre bairona cãcʉ yʉ ã yʉ quena, Dio cʉ carotirijere cácʉ. Mʉ yarãre bairo quenare, Jesucristo ye queti caapiʉjarãre bairo quenare yʉ ã. Jĩcaro cõo mani áti aninucu. To bairi yʉ tʉpʉre rʉpopatuari mena ejacumuqueticõaña mʉa. Dio jetore cʉ áti nʉcʉbʉgoya. Dio manire cʉ caiñoorije nipetirijere manire áti iñoonucumi, camaja Jesu cʉ cáti aniere caroaro na majiato ĩi, yʉ caĩwĩ ángel. El jinete del caballo blanco [>/ To bairo cawadarije na caĩ wada yaparoro ángel yʉ tʉ cãcʉ maca yʉ caĩwĩ tunu: —Mʉre yʉ caĩrore bairo uca tuya, Juan, yʉ caĩwĩ. —Wariñuurã áama camaja Cordero cʉ ya boje rʉmʉ cãno na capijoricarã, yʉ caĩwĩ. —Tie mʉre yʉ caĩrije cariape ã. Dio maca yʉre caqueti buiowĩ tiere, yʉ caĩwĩ ángel. a=;To bairi boje rʉmʉ mere ejacoapa. Cordero cʉ cawamo jiapa rʉmʉ mere ejacoapa. To bairi Cordero nʉmo cãnipaore ñe unie co rʉjaquẽe. Jutii caroa cabotirijere cõre na cajooriquere jañatʉgamo mere. Caroaro caajiyarijere bairo mere jañamo. Jutii caʉgueri maniere jañamo. Diore caapiʉjarã cʉ yarã cãni poa ĩgaro áa Cordero nʉmo cãnipao to caĩata. Dio yarã caroaro na cãniere majioro bai cabotiri yeje jutiiro. Caroa majuu ã na cátie, caroorije mano. To bairi Diore mani ĩ wariñuu bajaato. “Mʉ jeto caroaʉ majuu mʉ ã,” Diore mani ĩ wariñuu bajaato, caĩ wadawã. <;To bairo cʉ caĩ wadaro bero yʉ caapiwʉ tunu camaja capãarã na cawadarijere. Seeto cabʉjʉwʉ na cawadarije na quenare. Ʉ̃ta poerori capee cabʉjʉrore bairo cabʉjʉwʉ. Bʉpoa seeto na caparore bairo cabauwʉ:¡Aleluya! ¡Ñuu majuucõa! Mani Ʉpaʉ Dio catutuaʉ aniri nipetirã netoro caroti maji majuʉ ãmi. Cʉ caboorore bairo áti peocõami, caĩ wadawã yua. 0:YTo bairo na caĩro Dio cʉ caruiri paʉpʉ cawadarije cabʉjʉ butiwʉ:¡Mani Pacʉ Diore cʉ ĩ wariñuu bajanemoña mʉja quena! Mʉjaa cʉ yarã, cʉ̃re canʉcʉbʉgorã, cʉ ĩ wariñuu bajanemoña. Mʉjaa caʉparã quena, cawatoa cãna quena, mʉja nipetirã cʉ ĩ baja wariñuunemoña, topʉ Dio tʉ macacʉ cʉ caĩrije cabau buti atírajawʉ Dio cʉ caruiri paʉpʉ. La fiesta de las bodas del Cordero F9To bairo na caĩro cabʉcʉrã carotirã veinticuatro majuu cãna rʉpopatuaripʉ ejacumuri Diore cʉ cáti nʉcʉbʉgowã. Ricati cabaurã cuatro majuu to bairona cámá na quena. Dio cʉ caruiri paʉ tʉ cʉ cáti nʉcʉbʉgowã: —¡Dio cʉ cátie ñuu majuucõa! ¡Aleluya! ¡Ñuu majuucõa! caĩ bajawã. r8]To bairo ĩ, ocõo bairo caĩ baujawã tunu:¡Aleluya! ¡Ñuu majuucõa! Ti maca capairi maca ʉ̃garo bai. To bairona ti maca bujeri bujecõa aninucugaro to cãnacã rʉmʉ yua, caĩ wada baujawã naa, ʉmʉrecoo macana. c7?Caroaro cariape cácʉ ãmi Dio, caroorije cánare to bairo nare popiyeyei. Caʉmʉa mena cáti epe paio ya maca macanare seeto na popiyeyegʉmi yua. Ti maca macana caroorije majuu na cátiere tʉjʉri na cõoña bejei áami Dio. To bairo na cõoña bejei yua, popiye na catamʉoro roque na átigʉmi Dio caroorije na cátie wapa. Cʉ caboorijere caapiʉjarãre na cajĩa recõa átinucurije wapa to bairona na popiyeyegʉmi Dio, caĩ wada baujawã ʉmʉrecoo macana maca. t6 cTo bairo Babilonia macana na cabaipere tʉjʉ yaparoʉ yua, yʉ caapiwʉ tunu cawadarijere. Ʉmʉrecoo macana capãarã majuu seeto na cawada bate joorije cabaurijere yʉ caapiwʉ.¡Aleluya! ¡Diore mani ĩ wariñuu bajato! Rooro majuu mani catamʉoboriquere mani canetoobojaʉ ãmi mani Ʉpaʉ Dio. Caroaʉ majuu ãmi. Nipetirãre carotii ãmi cʉ̃a. 5'’Caroorije majuu áama ti maca macana. Diore caapiʉjarãre, Dio ye quetire cabuiorã quenare, “Na jĩa recõaña,” ĩnucuma na yarãre ti macapʉre. To bairona jĩa rotinucuma nipetiropʉre. To bairi na quenare na recõagʉmi Dio ti maca macanare tunu.4)To bairona jĩa bujurique quena ʉ̃ buju batequetigaro. To bairona cawamarã cawamo jiarã na cawadarije apiya manigaro. Ame tʉjʉri wadapenirique caroa wariñuurique mena apiya manigaro ti macapʉre yua. To cõona camaja manigarãma ti macapʉre. To macana na apeyere joori caniyeru wapataricarã maca pairo caniyerucʉna anibapa. Caroti majirãre bairo anibapa. Caroorije cátinucurã ãma naa. To bairi cabaje majiri maja anibana ati yepa macanare na ĩtoma. To bairi Dio maca ti maca macanare to bairona na regʉmi yua. r3]—To bairi mere apiya manigaro ti maca macana na cabajarije yua. Harpare na cabʉga pʉtẽ bajarije quena, tõroa mena na cáti bajarije, putirique mena na cáti bajarije noo cõopʉ apiya manigaro ti macapʉre. To bairona paari maja apeye uniere caroa caquenoorã manigarãma. To bairona cabʉjʉrije trigore na cawãiarije quena bʉjʉquetigaro tie quena. T2!Cabero tunu ángel jĩcaʉ catutuaʉ cabuia ejawĩ. Cʉ maca ʉ̃ta cui catʉbʉri cui majuure cane mʉgowĩ. Trigore na cawãiari cui unore cane mʉgowĩ. Ti cui canʉcʉri cui majuure ne mʉgoʉ caroca ñua joowĩ ria capairi yapʉre yua. Roca ñua joori: —To bairona baigaro Babilonia na caĩri maca, caĩwĩ. —Ti maca capairi maca to bairona baigaro. Yaji majuucõagaro ti maca. Camaja dope bairo áti bʉga majiquetigarãma ti macare, caĩwĩ. |1q’Yucʉra yua, mʉjaa ʉmʉrecoo macana wariñuuña. Diore caapiʉjarã quena, mʉjaa apóstol maja quena, mʉjaa Dio ye quetire cabuiorã quena, mʉjaa nipetirã Dio yarã wariñuuña. Mere popiye na catamʉoro roque na átigʉmi mani Pacʉ Dio nare, Babilonia macanare. Rooro mʉjaare cátanare to bairo na átigʉmi Dio na ye wapa. To bairi wariñuuña mʉjaa. 0-’To bairo ĩrã yua, na rʉpoari buire jita ma peogarãma, seeto tʉgooñarique paibana. Oti awajagarãma seeto, “¡Ayu, ayu!” ĩ oti awajagarãma. “Mania ria capairi yapʉ caapeye jee aáteñarã mani nipetirã pairo mani cawapatanucubapʉ, ti maca macanare nunirã. Yucʉra maa ti maca caroa maca ãnato. Yoaro mee yajicoajupa yua,” ĩgarãma riapʉ caapeye jee atínucubatana maca. V/%Ti maca ãnato caʉ̃ bujerijere tʉjʉjorã seeto tʉgooñarique paigarãma. Tʉgooñarique pairã ocõo bairo ĩ awajagarãma: “¡Di maca ati macare bairi maca caroa maca majuu camamʉ!” ĩgarãma. .+Yucʉra maa yua. Nemoopʉna yajicoapʉ ti maca ãnato. Nipetirije ti maca macana na ye ãnaje apeye unie yaji peticoapʉ. Caroa unie yaji peticoapʉ,” ĩgarãma na apeyere joori cawapatabatana maca. ’To bairi ria capairi ya macaje cumua capairica macaje ʉparã ti maca ãnatore tʉjʉjogarãma. Na mena macana quena capairi yapʉ jee cáaáteñarã to bairona ti maca ãnatore tʉjʉjogarãma. g-GTo bairo tʉgooñarique paibana, “¡Ayu, ayu!” ĩgarãma. “Ti maca caroa maca cãnibapʉ. Cãromio caroao wamagacõa átacore bairo caroaro tʉjoo ñuuri maca cabaubapʉ ti maca ãnato. Cãromio caroa jutii, cajʉmerije, cajũarije cajañaore bairo cabaubapʉ. Cãromio caroa cabaurije mena oro unie, ʉ̃ta rupaacã caroa caajiyarije unie mena, cabotirije rupaacã unie mena áti wamagacõarico co cabaurore bairo cabaubapʉ ti maca ãnato. Caroa maca majuu cãnibapʉ. ,’To bairi pairo cawapatabatana maca Babilonia macana Dio nare cʉ capopiyeyero uwibana ti maca tʉacã aáquetigarãma. Jõpʉna ãnaa ti maca ãnatore tʉjʉjocõagarãma. To bairo tʉjʉjorã oti awajagarãma, seeto tʉgooñarique paibana. a+;To bairo ĩ, ocõo bairo ĩgarãma tunu, apeyere joori caniyeru wapatabatana tunu: “¡Ayu, ayu! Yucʉra Babilonia macana ãnana yajicoama. Na caboo netorije quena yajicoapa. Nipetirije caroa unie yajicoapa. Na ye pairo cawapacʉtie yajicoapa. Yucʉra tʉjʉ bʉga majiña mano tie yua,” ĩgarãma apeyere joori caniyeru wapatabatana maca. K* “Ʉgariquere cajã ajurije, canela na caĩrije, bia uniere, caroa jʉti ñuurije uniere, ʉco uniere, vino ʉje ocore, ʉje olivo na caĩrije macajere, poca caroa macajere, trigore, wecʉare, ovejare, caballoare, caballoa tʉ̃garica betorire, camaja capaabojarãre noa na wapayequetigarãma yucʉra yua,” ĩgarãma. e)C “Oro uniere, plata uniere, ʉ̃ta rupaacãre caroa caajiyarije uniere, cabotiri rupaacã uniere, jutii cabotirijere, jutii cajʉmerijere, jutii caroaro capõrerijeacãre, jutii cajũarijere, yucʉ caroa cajʉti ñuurijere, marfil na caĩrije mena caroa na cátajere, yucʉ caroaʉ mena na cátajere, bronce mena caroa na cátajere, comee mena caroa na cátajere, mármol na caĩrije mena caroa na cátajere cawapayeparã maama. Mani apeyere cajeeparã maama,” ĩgarãma. (- ’To bairona ati yepa macana apeyere joori caniyeru wapatarã otigarãma na quena. Tʉgooñarique paigarãma na quena. “Noa jã yere cawapayeparã maama yucʉra,” ĩ otigarãma. “Mani ye capee apeye uniere manire wapaye majiquẽema yucʉra,” ĩ otigarãma. D' Uwirã ti maca tʉacã aáquetigarãma. Jõpʉna ti maca ãnatore tʉjʉjocõa anigarãma. Tʉjʉjo, “¡Ayu, ayu!” ĩgarãma. “Ti maca Babilonia capairi maca cãnibato quena maa yucʉra. Yoaro mee yajicoapʉ. Yaji majuucoapʉ to macana rooro na cátie jʉgori yua,” ĩgarãma ati yepa macana ʉparã maca. L& ’To bairi ati yepa macana ʉparã to bairo Babilonia macana na cabairo tʉjʉrã yua, otigarãma. Babilonia macana mena rooro cátana maca na cayajirijere tʉjʉrã otigarãma. “¡Ayu, ayu!” ĩ otigarãma. Babilonia na caĩri maca caʉ̃rore tʉjʉjorã seeto tʉgooñarique paigarãma ati yepa macana ʉparã. y%kTo bairi yoaro mee na cariaro roque na átigʉmi Dio. To bairo cʉ cáto to macana jĩcaarã Babilonia macana bai yajicoagarãma. “¡Ayu, ayu!” ĩgarãma na yarã. To bairona aperã ñigo mena bai yajicoagarãma. Aperã tunu ʉ̃coagarãma mani Ʉpaʉ Dio catutuaʉ perore cʉ cajoorije jʉgori. To bairona na popiyeyegʉmi Dio roorije na cátinucurije tʉjʉri. h$ITi maca capairi maca macana apeye uniere pairo cʉgoma. “Dije unie rʉjaquẽto mani cʉgo. Cawatoa macana mee mani ã,” ĩma. To bairona, “Caroti majirã majuu mani ã. Noa manire roti neto majiquẽnama. To bairona mani ani wariñuucõa aninucugarã to cãnacã rʉmʉ,” ĩma. To bairo rooro na caĩ tʉgooñarije cõo rooro na popiyeyeya. ~#uTo bairi mʉjaa ángel maja, Dio yere capaabojarã, cʉ caĩrore bairo ája. Popiye na catamʉoro roque na ája Babilonia macanare. Diore caapiʉjarãre rooro nare na cátatore bairona na ája. Netobʉjaro na ája caroorije na cátie wapa yua. ""=Caroorije na cátie pairo ã. Caroorije na cátiere papera pũuropʉ jĩca tuti mani caucaata ʉmʉrecoopʉre ejaboro ti tuti. To bairi yucʉra yua, Dio maca caroorije na cátiere tʉgooñari na cõoña bejei áami. Na cõoña bejei popiye na catamʉoro na átigʉmi yucʉra yua. !'To bairo cʉ caĩro bero yʉ caapiwʉ tunu ʉmʉrecoo macacʉ apeĩ cʉ caĩrijere: —Adʉja, yʉ yarã. Ti maca macana mena aniqueticõaña. Mʉja quena nare bairo caroorije mʉja átire. Nare bairo ána nare bairo popiye mʉja quena mʉja tamʉoborã tie wapa.   To cãnacã maca macana maca Babilonia macana caroorije na cáti aniere tʉjʉma. Caroorije na cáti aniere tʉjʉri na quena na rupaʉ macaje caroorijere átiganucuma na quena. To bairona to cãnacã maca macana ʉparã Babilonia macana mena caroorije átinucuma na quena. To bairi to cãnacã maca macana na ye apeye uniere joori cawapatarã pairo wapatama, ti maca macana na caboorijere joorã. To bairi yucʉra na recõagʉmi Dio nare Babilonia macanare yua, caĩwĩ ángel maca seeto baujaro caĩ wadaʉ. [/To bairo cabairo ángel maca seeto baujaro ocõo bairo caĩ wadawĩ: —Mere yua, mere na recõagʉmi Dio Babilonia macanare. Ti maca capairi maca macanare na recõagʉmi yua. To bairi ti macapʉ camaja na camano wãtia Sataná yarã maca ani ejagarãma. Nipetirã caroorã ani ejagarãma. Yucaa una quena ani ejagarãma Babiloniapʉre. / YTo bairo ángel yʉre cʉ caĩ queti buioro bero yʉ catʉjʉwʉ tunu. Ángel ʉmʉrecoopʉ carui acʉ́re cʉ yʉ catʉjʉwʉ. Seeto caajiya rui amí. Seeto caroti majii cãmi. To bairi seeto caajiyaʉ ati yepapʉre cʉ carui ejaro ati yepa quena cabujuwʉ ángel cʉ caajiyarije jʉgori yua. kOTo bairi cãromiore co mʉ tʉjʉwʉ caroore. Camajare rooro cáti jʉ́go ãmo cõa. To bairo caroorije camajare co cáti jʉ́gorore bairona áama co ya maca Babilonia cawamecʉti maca capairi maca macana, na quena. Ti maca macana caroorije áti jʉ́goma ati yepa macana nipetirãre. To bairi ʉparã to cãnacã maca macana caroorije na cáti jʉ́gorore bairona áti rotinemonucugarãma na yarã quenare. To bairije yʉ caĩ queti buiowĩ ángel yʉ catʉjʉ acʉaro yua.GTo bairo cõre na carepere Dio maca na yeripʉ na wadajãgʉmi. Yʉ caboorore bairo na áparo ĩi, to bairo na wadajãgʉmi Dio. Cʉ maca jĩcarore bairona na tʉgooñaato ĩi, na rotigʉmi Dio na yeripʉre. “Camajare mʉ carotirijere jã rotinemogarã. Mʉ ẽoro cãna maca jã rotinemogarã,” monstruore na caĩparore bairo boomi Dio. To bairona na wadajãgʉmi Dio, cʉ ye queti buio jʉgoyeyeriquere bairo na cátiparore bairo ĩi yua. oWCabero yua, diez majuu ʉparã maca monstruo mena to cãnacãʉpʉna cõre teebʉjagarãma caroore. Cõre teerã co rocagarãma. Capee apeye uniere cacʉgobatacore, caroaro cajuti jañabatacore apeye unie máco co átigarãma. To bairo co áti yaparorã, co rupaʉ rire ʉga re peogarãma. To bairo ʉga yapirã carʉjarijere peropʉ joe re peogarãma yua. Z-To bairo yʉ ĩ queti buio, yʉ caĩ queti buionemowĩ tunu: —Apeye tunu ria capairi yare mʉ tʉjʉwʉ. Caroo co caruiro tʉ macá ya riare mʉ tʉjʉwʉ. Ti ya ria capairi ya majuu ã. Ti ya buio majioro bai ati yepa macanare. Camaja to cãnacã maca macana, to cãnacã poa majuu ãma co carotirijere caapiʉjarã paarãacã. _7To bairo bairã yua, “Jitá, cʉ mani quẽto Cordero cawamecʉcʉre,” ame ĩgarãma. To bairo corderore cʉ̃re na caquẽgabato quena Cordero maca na quẽ netogʉmi yua. Cordero maca nipetirã netoro caroti majii ãmi. Maca ʉparã quenare nipetirãre carotii ãmi. To bairi na quẽ neto majigʉmi. To bairi cʉ mena macana cʉ cabejericarã anigarãma. Aperã nare na capopiyeyebato quena Corderore cʉ apiʉja janaquetigarãma, yʉ caĩ queti buiowĩ ángel. L To bairi naa maca ʉparã jĩcarore bairo tʉgooñagarãma. Monstruo cʉ carotirijere rotinemogarãma camajare. “Jã maca mʉ ẽoro cãna maca jã rotinemogarã,” cʉ ĩgarãma monstruore.  ’Apeye tunu cʉ̃re, monstruo diez majuu cajawiari cʉcʉre tʉgooñaña. Cʉ jawiari majioro bai aperã ʉparãre. Diez majuu anigarãma ʉparã. Cajãaquẽma mai na carotipere. Ape rʉmʉpʉ ʉparã anigarãma. To bairi ʉparã jãarã monstruo mena na roti majigarãma camajare ati yepa macanare. Rotibana quena yoaroacã mee roti anigarãma. Jĩca yʉteacã jeto roti anigarãma. hI To bairona cʉ̃a monstruo mere yucʉacã caejaricʉ cʉ jʉgoye macanare bairo cãcʉ anigʉmi. Ʉparã siete bero rotigʉmi cʉ quena. To bairo rotibacʉ quena yoaro roti aniquetigʉmi. To cõopʉ cʉ rocagʉmi Dio yua. uc To bairona ti buurori caʉparã siete majuure majioro bai. Ʉparã na cabairi wamere mʉ yʉ buiopa. Ʉparã mena macana jĩca wamo cãnacãʉ majuu care ecooricarã ãma. Apeĩ rotinucumi mai. Apeĩ seis bero macacʉ maca bauquẽemi mai. Cʉ maca caʉpaʉ jãabacʉ quena yoaro aniquetigʉmi cʉ quena. To bairi yoaro roti majiquetigʉmi ati yepa macanare yua. 1 ’Caroaro apiʉja majiña mai mʉ yʉ caĩ queti buiopere. Camajiriorijere mʉ yʉ queti buiogʉ. Apiya. Monstruore cʉ tʉjʉya. Siete majuu carʉpoaricʉcʉ ãmi. To bairona caroo, monstruo bui caruio ya macapʉ Babilonia cawamecʉti macapʉ siete buurori majuu ã. I Ocõo bairo yʉ caĩwĩ tunu: —Cʉ̃a, monstruo cãmi tirʉmʉpʉre. Yucʉacãre bauquẽemi. Ape rʉmʉ cãnopʉ caʉ̃cʉari opepʉ cãnacʉ buti atígʉmi tunu. Ti rʉmʉ cãno Dio maca cʉ rocacõagʉmi caʉ̃ yati majiquẽtopʉ yua. To bairo cʉ cayajiparo jʉgoye Diore caapiʉjaquẽna maca cʉ cãniecʉtiere tʉjʉ acʉari cʉ apiʉjagarãma monstruore. Dio yarã cãno cõo na wamerire ati yepa cãniparo jʉgoye cʉ cauca turica pũuropʉ cauca tu ecooquetana maca monstruo cʉ cáti aniere tʉjʉ acʉari cʉ apiʉjagarãma yua, yʉ caĩ queti buiowĩ ángel. a;To bairo yʉ catʉjʉ acʉacoato ángel maca: —¿Nope ĩi cõre mʉ tʉjʉ acʉati? Tʉjʉ acʉaqueticõaña. Caroaro mʉ yʉ queti buiogʉ camajiriori wame co cabairi wamere. To bairona co caruiricʉ, monstruo siete majuu carʉpoaricʉcʉ, diez majuu cajawiaricʉcʉ cʉ cabairi wame quenare mʉ yʉ queti buiogʉ, yʉ caĩwĩ ángel. I Caeti cumu paiore bairo camecʉo cãmo cõa. Co mena macanare Dio yarã, Jesure caapiʉja janagaquẽnare cajĩa re rotiwõ capãarãre. To bairo majuuna na jĩa re roticõari na carií rero catʉjʉ wariñuucõawõ camecʉo maca. To bairi yʉ maca to bairo cajĩa roti paiore co tʉjʉʉ yʉ catʉjʉ acʉacoapʉ yua. OTo bairi co riya pãipʉre uca turique cãmʉ. Camajiriori wame cãmʉ tie uca turique. Ocõo bairo caĩwʉ: “Atio itia wame cawamecʉco ãmo. BABILONIA capairi maca wamecʉmo. CAROORÃ ROMIRI PACO quena wamecʉmo. CAROORIJE CAĨ JɄGO MAJIO ÁCO quena wamecʉmo,” itia wame majuu uca turique cãmʉ co riya pãiropʉre. )To bairi jutii cajʉmerije, jutii cajũarije cajañawõ. Oro caajiyarije mena cawamoorico cãmo. Ʉ̃ta rupaacãre caroa caajiyarije unie quenare cabʉjawõ. Cabotiri rupaacã quenare cabʉjawõ. Capee cawapa pacarije jeto cabʉjawõ. To bairi etirica rʉ oro caajiyari rʉ canewõ. Ti rʉ co caneri rʉ maca cajiracoapʉ caroorije. Ti rʉ macaje caroorije nipetirije rooro co cátie, rooro co cáti eperije quenare majioro cabaiwʉ. To bairi ti rʉpʉ cajañaro caroorije cabaurore bairo cabauwʉ caroorije co cátinucurije. dATo bairo ĩ, yʉ cane aámi camaja na camanopʉ. Espíritu Santo cʉ camajiorije jʉgori yʉ cane aámi. To bairo yʉre cʉ cane aáto yua, co yʉ catʉjʉwʉ cãromiore. Co maca monstruo cajũaʉ buire caruiwõ. Caroori wamere cauca tu ecooricʉ buire caruiwõ. Siete majuu carʉpoaricʉcʉ, tunu diez majuu cajawiaricʉcʉ buire caruiwõ. Ĩ yua, yʉ caĩwĩ tunu: —Ati yepa macana ʉparã co mena caroorije cámá. Caroorã caroore na cáti eperore bairo na quena atio yere apeye uniere, to bairo co caqueti buiorije quenare caboo netowã. To bairi rooro majuu cámá ati yepa macana quena. Caeti cumu pairã rooro na caeti cumu mecʉnucurore bairona rooro majuu cámá na quena, co carotirore bairona, yʉ caĩwĩ ángel. "  ?Cabero tunu yʉ tʉpʉ caejawĩ ángel. Capuniri jotʉrire cacʉgoricarã mena macacʉ jĩcaʉ cãmi. Yʉ tʉpʉ eja: —Adʉja yʉ mena, yʉ caĩwĩ. —Mʉre yʉ iñoogʉ mai atio caʉmʉare rooro cáti epe paiore Dio cõre cʉ capopiyeyepere. Ria capairi ya tʉ Babilonia na caĩri maca majuupʉ caruio popiye co catamʉopere mʉ yʉ iñoogʉ. Co popiyeyegʉmi Dio co ye wapa yua, yʉ caĩwĩ ángel maca. @ yTo bairi ʉmʉrecoopʉ oco weta rupaa, cajoori rupaa cawẽ rui apʉ́. To cãnacã rupaa cuarenta kilo cõo canʉcʉwʉ. To bairo rooro wẽ rui ató camajare catãpo recõawʉ. To bairo cabairo tʉjʉʉ camaja carʉjarã maca caroorije cʉ caĩ tuti macawã Diore. Cauwiobʉjawʉ tie cawẽ ruirije yua.{ oTo bairi tunu yucʉ poari to cãnacã poapʉna carua peticoapʉ. Ʉ̃ta yucʉ quena cayajicoapʉ yepa cawãrero. ' GTo bairo cawãrerije jʉgori ti maca “Babilonia” na caĩri maca cawati nʉcacoapʉ. Itia yepa majuu cawati nʉcacoapʉ. To bairi to cãnacã poa macana na ya macari macá wiiri quena capua wẽ peticoapʉ. To bairona Dio maca Babilonia macana caroorije na cáto tʉgooña, na cacõoña bejewĩ. Na cõoña bejei popiye seeto majuu na catamʉoro na cámí na ye wapa. Capunijiniire bairo na capopiyeyewĩ Dio. b=To bairo to caĩ wada wiojo yaparoro bero to cõona bʉpo cʉ cayaberije cayabewʉ. Seeto cabʉjʉwʉ. Bʉpo quena seeto capawĩ. Ati yepa quena seeto cawãrewʉ. Cajʉgoye cawãrerique netoro cawãrewʉ seeto. ?wTo bairi yua, cʉ̃a ángel Eufrates na caĩri yare oco cabopo petiro cátacʉ bero macacʉ cáamí apeĩ tunu ati yepa buipʉre. Seis bero macacʉ majuu cãmi. Cãni tʉjaʉ majuu cãmi cʉ̃a. To bairi ati yepa buipʉre eja, jõ buipʉ cʉ jotʉ macajere capunirijere cajite recõa joowĩ cʉ quena. Wino buire cajite recõa joowĩ. To bairo cʉ cáto baujaro cawadarijere yʉ caapiwʉ. Dio wiipʉ cabauwʉ. Ti wii pupeapʉ Dio cʉ caruiro majuupʉ cawada wiojorajawʉ, jĩcaʉ cʉ cawadarije: —To cõona to petiato ati ʉmʉrecoo, caĩ wada wiojorajawʉ. `9To bairo yua, wãtia Sataná yarã maca na cajee neowã caquẽparãre. To cãnacã maca macana ʉparãre na surara maja mena na cajee neowã. “Armagedón” hebreo ye mena cawame cʉtopʉre na cajee neowã yua. 0YCaroaro apiñañaja mʉjaa. Ocõo bairo ĩmi Jesu manire: “Yʉ tunu atígʉ. Mʉja caĩ tʉgooña majiquẽtopʉ nemoo yʉ tunu atígʉ. ‘Ti paʉ majuu cãno cajee rutii ejagʉmi,’ mʉja caĩ majiquẽtore bairona yʉ tunu ejagʉ mʉja tʉpʉ. ‘Ti paʉ ejagʉmi,’ caĩ majiña mani paʉ yʉ ejagʉ yua. To bairi caroare ája. Wariñuugarãma yʉ catunu ejaparore caroaro cãni yuurã maca. Caroorije cátiquẽna wariñuugarãma. Aperã caroorije cána maca bobogarãma. Cajutii manare bairo bobogarãma naa yʉ catunu ejaro,” ĩmi Jesu. )K Cabero yʉ catʉjʉwʉ tunu Sataná yarã wãtia itiarãre. Jĩcaʉ dragõre cʉ rijeropʉre cabuti amí wãti jĩcaʉ. Apeĩ monstruore cʉ rijeropʉre cabuti amí cʉ quenare. Apeĩ monstruo cabero macacʉ caĩto paii macare cʉ rijeropʉre cabuti amí cʉ quenare. Tʉbʉroare bairo cabauwã wãtia na rijeroripʉ cabuti atána. Apeye uniere camaja na catʉjʉ acʉari wame cáti iñooparã cãma. To bairi to cãnacã maca macana ʉparãre na jee neori nare caquẽ rotiparã cãma. To bairi maca ʉparã surara mena na cajee neowã, Diore mani quẽrã ĩrã, to bairo na cajʉgo ĩwã. To bairo na cabairo ti paʉ na caquẽgari paʉ cãno ati yepa cãni tʉjari paʉ majuu anigaro yua. Dio nipetirã netoro caroti majii majuu cʉ̃re cabai netoo nʉcarãre cʉ careri paʉ majuu anigaro yua. a; To bairo ángel cʉ cáto bero apeĩ carui amí tunu ati yepapʉre, jĩca wamo cãnacãʉ bero macacʉ majuu. Rui atí, cʉ jotʉ macaje popiye tamʉoriquere cajite re ñuawĩ Eufrates na caĩri yapʉ capairi yapʉ. To bairo cʉ cáto ti ya ria capairi ya anibato quena cabopo peticoapʉ yua. To bairi caoco mano ti ya peñaricaro cañuubʉjawʉ. I nʉgoa macana ʉparã na surara mena ti ya riare caroaro na caneto aá majiparore bairo ĩi, to bairo cámí ángel ti ya riare. Muipu cʉ cawamʉ ató maca macana ti ya riare caroaro na capeña aá majiparore bairo ĩi, to bairo cámí ángel. D Na cacamii boarije jʉgori seeto cawijiowã. To bairo na caroorije wapa Dio seeto majuu nare cʉ capopiyeyebato quena catʉgooñarique paiquẽma caroorije na cátinucurijere. Caroorijere cáti janagaquẽma. “Cañuuquẽcʉ ãmi Dio,” ĩrique macare caĩwã Dio ʉmʉrecoo macacʉre, cʉ ĩ tuti macarã yua. ^5 Cabero ángel apeĩ bapari cãnacãʉ bero macacʉ carui amí tunu ati yepapʉre. Rui atí, cʉ jotʉ macaje popiye tamʉoriquere cajite recõa joowĩ cʉ quena. Monstruo cʉ caruiri paʉpʉre cajite re peocõa joowĩ. To bairo cʉ cáto monstruo cʉ carotiri paʉri nipetiropʉ cʉ carotirã na cãni paʉri canaitĩacoapʉ. To bairo cabairo camaja seeto catamʉowã. “¡Agʉ, agʉ!” caĩwã. To bairo tʉgooñarique pai netobana na rijerori cabaque biawã. ?wTo bairo bai yua, ángel maja itiarã ati yepapʉre na cáaáto bero apeĩ cáamí tunu. Itiarã bero macacʉ carui amí. Rui atí, cʉ jotʉ macajere capunirijere cajite batecõa joowĩ tunu muipure. Ʉmʉreco macacʉpʉre jejaro cajite bate peocõa joowĩ. To bairo cʉ cáto seeto majuu caajiwĩ muipu. To bairo cʉ caajiro camaja maca caʉ̃ waroawã na ajeri. Ʉ̃ waroa yua, rooro cʉ caĩ tuti macawã Diore. Riayere cajoo majiire rooro cʉ caĩ tuti macawã camaja caʉ̃ waroarã maca. To bairo na caroorije wapa Dio seeto nare cʉ capopiyeyebato quena catʉgooñarique paiquẽma caroorije na cátinucurijere. “Dio, nipetirijere caroti majii mʉ ã. To bairi mʉ catʉjoorije macare jã átigarã,” cʉ caĩ jeniquẽma. “Cañuuquẽcʉ ãmi Dio,” ĩrique macare caĩwã, Diore cʉ ĩ tuti macarã yua. ~ 9}kTo bairo cʉ caĩro yʉ caapiwʉ jĩcaʉ cʉ̃re cʉ cayʉ wadaro tunu. Joe buje mʉgorica cajawopʉ cʉ cawadarije cabauwʉ: —To bairona mʉ bai, jã Ʉpaʉ Dio. Nipetirã netoro cáti majii mʉ ã. To bairi caroaro cariapena ã na mʉ capopiyeyerije caroorije cánare, cʉ cawadarije cabauwʉ. |wTo bairi ocore rií cajeeñaro tʉjʉʉ cʉ̃a ángel tiere cajeñooricʉ maca ocõo bairo caĩwĩ: —Mʉa Dio, caroaʉ to cãnacã rʉmʉ cacaticõa aninucuʉ mʉ ã. Mʉ cátie caroaro cariape jeto ã. To bairi camaja popiye na catamʉoro na mʉ ápʉ́ na ye wapa. Mʉre caapiʉjarãre na cajĩa rewã. Mʉ ye quetire cabuioricarã quenare na cajĩawã. Nare na cajĩaro carií rewã. To bairo rooro na cátiere tʉjʉʉ yua, mere popiye na catamʉoro na mʉ ápʉ́. To bairi rií jetore etigarãma yucʉra yua, na cajĩarique wapa. To bairi caroaro cariape cácʉ mʉ ã, cʉ caĩwĩ ángel ocore rií cajeñooricʉ Diore. {zwTo bairo ángel cabero macacʉ cʉ cáaáto bero apeĩ tunu carui amí ati yepapʉre, pʉgarã bero macacʉ majuu. Rui atí, cʉ jotʉ macajere popiye tamʉoriquere cajite recõa joowĩ. Riaripʉ quenare, caoco butiri operi quenare cajite recõa joowĩ. To bairo cʉ cáto to cãnacã riapʉna, to cãnacã operipʉna caoco butiri operi rií majuu cajeeñacoapʉ yua. yTo bairo ángel cáaá jʉgoʉ cʉ cáaáto bero apeĩ carui amí tunu ati yepapʉre. Rui atí, cʉ jotʉ macaje popiye tamʉoriquere cajite recõa joowĩ cʉ quena. Mar capairi yapʉre cajite re ñuawĩ. To bairo cʉ cáto mar oco maca rií majuu camajocʉ na cajĩaricʉ ye riíre bairo cajeeñacoapʉ yua. To bairo cabairo ti ya ria macana nipetirã cariacoama, wai jãana yua. exCTo bairo cʉ caĩro apii yua, jĩcaʉ na mena macacʉ carui amí ati yepapʉre. Rui atí, cʉ jotʉ macaje capunirijere cajite recõa joowĩ yepapʉre. To bairo cʉ cáto camaja ati yepa macana maca rooro catamʉowã. Na cacamii boarijere capeniwã rooro majuu to bairo cʉ cátie jʉgori. Monstruo cʉ ya wamere na riya pãiroripʉre cauca tu rotiricarã capeniwã. Cʉ̃re bairo cabauʉ na cawericʉre caĩ nʉcʉbʉgoricarã to bairona cabaiwã na quena rooro majuu. 5ucTo bairi ti wiipʉre na cabuti ató yua, ricati cabaurã cuatro majuu na mena macacʉ jĩcaʉ na cajoowĩ jĩca jotʉrire to cãnacãʉpʉrena. Caajiyari jotʉrire oro mena na caĩrije na cáta jotʉrire na cajoowĩ popiye tamʉorique cajirari rʉrire. Dio, to cãnacã rʉmʉ cãnicõa aninucuʉ maca camaja cañuuquẽnare capunirijere cʉ cajoorijere na cajoowĩ. ¡Ayu! Rooro majuu tamʉogarãma caroorã maca tie jʉgori. h|{zzwtsr;qp+nlkighg fqeicb`_=]\ZY{X2WF( Cañuurijere majigaquẽema. “Ocõo bairo jã átigarã,” caĩrã anibana quena na caĩri wamere áti ʉjagaquẽema. Aperãre na mai tʉjʉquẽema. Aperã rooro na cátajere majiritiquẽema. Rooro catamʉorãre na bopaca tʉjʉquẽema. To cãnacã wame caroorije átinucuma, Diore cabai netoo nʉcarã aniri. D' Aperã caroorije na cátiquẽtie to cãnibato quena, “Rooro cána ãma,” na ĩ wada painucuma. Diore tʉgooñagateema. Ĩ punijini yʉnucuma. “Caroaʉ, camajii yʉ ã,” ĩ tʉgooñari to bairona ĩtori buioma. Seeto tʉgooñama caroorije na cátipere, caroorã aniri. Na pacʉare na bai netoo nʉcanucuma. b& ?Ocõo bairi wame áti aninucuma caroorije to cãnacã wamere: Apeye unie cacʉgorã anibana quena apeye uniere boo neto tʉgooñama. Aperãre, “Rooro nare mani áticõato,” ĩ tʉgooñanucuma. Aperã ye tʉjʉ ʉgoo punijininucuma. Camajare na jĩama. Ame wada neto paima. Ĩ jocarique ĩnucuma. Ame tuti paima. Rooro wada pai yoja teñama. N% Diore na catʉgooñagaquẽto maca, “To cõona caroorije jetore catʉgooñarã na anicõato,” ĩimi Dio. To bairo Dio nare cʉ caĩro bero caroorije jeto áticõa aninucuma boboquẽnana. $ Caʉmʉa quena to bairona caroaro nʉmo cʉtajere booquetiri na majuuna caʉmʉa anibana quena caroorije ame áti epecõama caboboorijere. To bairo na majuuna seeto caroorije na cátie wapa cariape na popiyeye majuucõagʉmi Dio to bairo rooro cánare. ^# 7To bairo cátinucurã na cãno maca, “Baiyupa na majuuna seeto caroorije cáticõana na ãmaro,” na ĩimi Dio yua. Cãromia caroaro manapʉ cʉtajere booquẽnana na majuuna caroorije ame áti epenucuma. :" oDio ye cariape cãni wame apiʉjagaquetiri caĩ jocarije macare apiʉjama. Dio ati ʉmʉrecoo macana nipetirore cátacʉ jetore cʉ na cáti nʉcʉbʉgope aninucubapa, to cãnacã rʉmʉ cãnicõa ãcʉ macare. Na maca Diore áti nʉcʉbʉgoquẽnana Dio cʉ carupeoricarã macare áti nʉcʉbʉgonucuma. D! To bairo na cáto, “To cõona caroorije na majuuna na caboorije cána na anicõato,” na ĩimi Dio. To bairo na cʉ caĩro bero na majuuna caroorije boboorije majuure átinucuma. `  ;To bairo Diore, cayajiquẽcʉre cʉ áti nʉcʉbʉgogaquẽna na majuuna na cawericarã macare áti nʉcʉbʉgoma. Camaja, cawʉrã, waibʉcʉrã, aña, pinoare bairã cãnare we nʉcocõari na áti nʉcʉbʉgoma. ^ 7“Seeto camajirã jã ã,” caĩrã anibana quena camajiquẽna majuu ani nutuapa. 7 iCʉ cãniere majibana quena Diore áti nʉcʉbʉgoquẽema. Caroaro cʉ cátajere tʉjʉbana quena tiere, “Caroaro jãre mʉ cátibojayupa,” Diore cʉ ĩquẽema. Ape wame macare tʉgooñari ĩ jocariquere tʉgooñama. To bairo baibana na yeripʉre jĩá netobʉjaro Diore camajiquẽna anicõama. X +Diore tʉjʉquetibana quena, “Seeto camajii ãcʉmi Dio,” mani ĩ maji, ati ʉmʉrecoo, ati yepa macaje cʉ cátajere tʉjʉri. Dio cʉ cãnicõa anie, nipetiro cʉ cáti rotirije quenare mani maji, cʉ cátajere tʉjʉri. Nemoopʉre ati yepa macajere Dio cʉ cátato bero nipetiro cʉ cátajere tʉjʉrique ã. To bairi, “Atie Diona cʉ cátaje ãno,” ĩ majiri Dio cʉ cãniere majirãma camaja nipetirã. To bairi tiere majibana quena cʉ̃re cabai netoo nʉcarã ãma. To bairo na majuuna na cabai netoo nʉcarije wapa na popiyeyegʉmi Dio. Na maca, “Dio, mʉ cãniere majiquetibana mʉre jã caapi nʉcʉbʉgoquẽpʉ, to bairi mʉ capopiyeyequetiparã jã ã,” ĩ majiquetigarãma rooro cátana maca.  Caroorije cána macare na cabai netoo nʉcarije, caroorije na cátiere seeto tʉjʉgateemi Dio ʉmʉrecoopʉ cãcʉ. Na quena cariape Dio cʉ cãniere na camajipe anibajupa. Dio cʉ cãniere mani camajipe majirioquẽe. To bairo cʉ̃re na camajibope to cãnibato quena na majuuna caroorije átigarã cajocaquẽtie macare, Dio ye queti macare apigateema. To bairi seeto na popiyeyegʉmi Dio.  X +Ocõo bairo majuu ã tie queti: “Noa Jesure caapi nʉcʉbʉgorãre, ‘Caroarã, caroorije mana ãma,’ na ĩ tʉjʉmi Dio. To bairo cʉ caĩ tʉjʉrã cʉ̃re caapi nʉcʉbʉgocõa ãna ãma.” To bairona ĩ uca turique ã Dio Wadarique cãniepʉre, “Caroarã ãma,” Dio cʉ caĩ tʉjʉrã. “Cʉ̃re caapi nʉcʉbʉgorã ãma naa. Cʉ̃re api nʉcʉbʉgorã to cãnacã rʉmʉ cacaticõa ãna anigarãma,” ĩ uca turique ã. La culpa de la humanidad C Camaja noa atie Jesucristo ye quetire caapi nʉcʉbʉgorãre na netoo catiomi Dio. Cʉ̃re cabooquẽna menare na cʉ capopiyeyebopere na netoomi cʉ̃re caapi nʉcʉbʉgorãre. Jesucristo jĩcaʉna ãmi manire canetoo majii. To bairo camajare cʉ canetoo majirijere tʉgooñari yʉ boboquẽe camajare tie quetire na buioʉ. Tie queti judío maja jetore buiorique cãni jʉgoyupa. Na bero judío maja cãniquẽna quenare buiorique ã. u eTo bairi mʉjaa Roma macana quenare caroa queti Jesu yere seeto mʉjaare yʉ buioga. El poder del evangelio K Camaja to cãnacã majare Jesu ye quetire na cabuiopaʉ yʉ ã. Macaa cãna, macaa cãniquẽna quena, cabue majirã, cabue majiquẽna quenare nipetirãre na cabuiopaʉ yʉ ã Jesu ye quetire. 8 k Ocõo bairi wame mʉja camajiro yʉ boo: Aperã quena judío maja cãniquẽnare Jesu ye quetire na yʉ cabuioro caapiʉjawã jĩcaarã. To bairi na caapiʉjarore bairo mʉja tʉ macana quena na apiʉjaato ĩi, capee niri mʉja tʉpʉre yʉ cáaágabapʉ. Aágabacʉ quena yʉ cáaá majiquẽpʉ. 0 [ To bairi mʉja tʉpʉ yʉ caejaata Jesure mani caapi nʉcʉbʉgorijere mani ame buiogarã. To bairo ame buiorã netobʉjaro Jesure mani api nʉcʉbʉgo ocabʉtigarã.  % Dio yere mʉjaare yʉ buioga, netobʉjaro Jesu yere mʉja camaji ocabʉti nemoparore bairo ĩi. To bairi seeto mʉjaare yʉ tʉjʉgacʉpʉ. ^ 7 To bairi Diore cʉ jeni nʉcʉbʉgoʉ, ocõo bairo cʉ yʉ ĩ jeninucu: “Dio, Roma macana tʉpʉ yʉ cáaápere mʉ cabooata topʉ yʉ cáaápere quenooya.” Tirʉmʉpʉna mʉja tʉpʉre yʉ cáaáganucubapʉ. G   Seeto yeri tʉgooña ocabʉtiri Diore yʉ áti nʉcʉbʉgo, cʉ Macʉ cʉ cãnie quetire buio teñaʉ. To bairi majiimi Dio to cãnacã nina nairoacã cʉ̃re mʉjaare yʉ cajenibojarijere.  5Atie mai mʉjaare yʉ buio jʉgo: Camaja ati yepa nipetiro macana Jesucristore mʉja caapiʉja nʉcʉbʉgorijere buio batema. To bairo mʉja cãniere na caĩ buiorijere apii Diore, “Ñuu majuucõa,” cʉ yʉ ĩnucu. Jesucristo jʉgori mʉjaare yʉ jenibojanucu Diore. V 'Mʉjaa Roma macana quenare cacũñupi Dio, Jesucristore caapiʉjarã na ãmaro ĩi. Seeto maimi Dio mʉjaare. Mʉja nipetirãre caroaro atie queti joʉ mʉjaare yʉ ñuu roti. Mani Pacʉ Dio caroaro ani wariñuuriquere mʉjaare cʉ joato. Mani Ʉpaʉ Jesucristo quena to bairona caroare cʉ joato mʉjaare. Pablo quiere visitar Roma    Caroaro mani átibojami Jesucristo. Cʉ jʉgori yʉ cacũñupi Dio, apóstol anigʉmi ĩi, yʉ ye quetire cʉ buio teñaato ĩi. To bairi to cãnacã yepapʉ camajare na yʉ cabuio teñaro jĩcaarã cʉ ye quetire caapirã Jesucristore api nʉcʉbʉgogarãma. P  Cʉ cabai yajiro bero Dio Espíritu Santo cʉ camajirije mena Jesure cʉ catunu catioyupi. To bairo ácʉ mani camajare mani caiñooñupi Dio, “Cʉ Macʉna ãmi,” mani caĩ majiparore bairo ĩi.   To bairi atie queti yʉ cabuio teñarije Dio Macʉ ye ã. Camajocʉ buiaʉ Ʉpaʉ David ãnacʉ pãrami cãñupi mani Ʉpaʉ Jesucristo. 0  [Tirʉmʉpʉre atie queti cʉ Macʉ cʉ cabaipere caĩ buio jʉgoyeyeyupi Dio. To bairi cʉ ye quetire buiori maja ãnana Dio nare cʉ caĩrore bairona caucayupa. /  [Yʉa Pablo mʉjaare yʉ queti joo Roma macanare. Caroaro mʉjaare yʉ ñuu roti. Jesucristo cʉ paabojari majocʉ yʉ ã, cʉ ye quetire buiobojari majocʉ. Jesucristo cʉ cabue jʉgoricarã apóstol na caĩrã mena cãnipaʉre yʉ cacũwĩ Dio, caroa quetire cʉ ye quetire cabuio teñapaʉre. , QTo cõona ã. Mani Ʉpaʉ Jesu caroaro mʉjaare cʉ átibojaato nipetirã cʉ̃re caapiʉjarãre. To bairo to baiato. Amén. To cõona yʉ Juan yʉ uca.'GTo bairi ati pũuro queti buioriquere caqueti buioʉ Jesu maca ocõo bairo ĩmi: —To bairo yʉ caĩrore bairo yʉ atígʉ. Yoaro mee yʉ atígʉ, ĩmi Jesu. Yʉ maca ocõo bairo cʉ yʉ ĩ: —Mʉ caĩrore bairona to baiato. Yoaro mee adʉja, cʉ yʉ ĩ yʉa yʉ Ʉpaʉ Jesure. 3_To bairi tunu ati pũuro queti buiorique jĩca wameacãre noa na cabooqueticõaata Dio maca na ʉga rotiquetigʉmi yucʉ ricare. Cʉ ya macapʉ yucʉ ricare cacaticõa anipere cajoorijere na ʉga rotiquetigʉmi Dio. Jĩca wameacã na cayajioata cʉ ya macapʉre na jãa rotiquetigʉmi. Ati pũuro caqueti buiorica macare, caroa macare Dio ya macapʉre na jãa rotiquetigʉmi Dio. Seeto nʉcʉbʉgorique mena yʉ ĩ mʉjaare. 4aTo bairi yʉa Juan, cãni tʉjari wamere mʉjaare yʉ ĩ ati pũuro macajere caapirãre: Caroaro cariape camajare na queti buio netoña mʉjaa ati pũuro macajere. Jĩca wameacã caroorije ajuyaquẽtona na queti buio netoña. To bairona yʉ caucarore bairona na buioya aperãre. To bairo cariape jeto na mʉja caqueti buio netoquẽpata mʉja popiyeyegʉmi Dio. Riaye ati pũuro macaje caqueti buiorore bairo mʉja joogʉmi Dio caroaro cariape mʉja caqueti buio netoquẽpata. Seeto nʉcʉbʉgorique majuu mena mʉjaare yʉ ĩ yʉa Juan mʉjaare. lQTo bairo cʉ caĩro Espíritu Santo, “Adʉja,” caĩwĩ. Jesucristo yarã “yʉ nʉmo” cʉ caĩri poa cãna mena, “Adʉja,” ĩma. “Adʉja,” ĩma camaja nipetirã Dio ye quetire caapiʉjarã. “Noa caboorãre na netoobojagʉmi Dio na capopiye tamʉobopere. Wapa mano na netoobojagʉmi Dio cʉ̃re na cajeniata,” ĩma naa, Dio yarã. Ocõo bairo yʉ caapiwʉ tunu: —Yʉna Jesu yʉ ã. David tirʉmʉpʉ macacʉ pãrami yʉ ã. To bairi cabujuri ñocore bairo yʉ ã. To bairi yʉ tʉ macacʉ ángelre cʉ yʉ joowʉ mʉ tʉpʉre. Juãre cʉ queti buioato ĩi, cʉ yʉ joowʉ. Yʉ yarã, yʉ yere caneñapo buerãre Juan cʉ caqueti buio netopere cʉ majiato ĩi, cʉ yʉ joowʉ ángel mʉ tʉpʉre, yʉ caĩwĩ Jesu. /WDio yarã jeto ti macapʉre jãa majigarãma. Aperãre na yʉ jãa rotiquetigʉ. Caroorije majuu cáticõa ãna jãa majiquetigarãma. To bairona cumu ãnajere cána quena jãa majiquetigarãma. Caroorije cáti eperã quena, aperãre cajĩarã quena, Dio cãniquẽna wericarãre cáti nʉcʉbʉgorã quena, nipetirã caĩtorijere seeto caboorã quena, to bairo cabairã nipetirã jãa majiquetigarãma Dio ya macapʉre. E’Wariñuu anigarãma cabai bui cʉtiquẽna. Na maca ocõo bairo yʉ jeninucuma: “Caroorije yʉ cátie ʉgueri coje rericarore bairo majirioya,” Diore cʉ jeninucuma. To bairo cʉ̃re cajenirã aniri Dio cʉ canetooricarã anicõama. Jutii caʉgueri maniere bairo caroarã anicõama. To bairi ti macapʉ na yʉ jãa rotigʉ joperipʉre. Na jãa roti, ti yucʉ ricare nare cacaticõa aninucupere cajoorijere na yʉ ʉga rotigʉ yua. S —Yʉa nipetirijere cátacʉ yʉ ã. Nipetirijere camajii yʉ ã. Nipetirã netoro catutuaʉ yʉ ã. Cãni jʉgoricʉna yʉ ã. To bairona yʉ anicõa aninucugʉ to cãnacã rʉmʉ, yʉ caĩwĩ Jesu.  To bairi Jesu maca: —Caroaro tʉgooñaña. Yoaro mee yʉ atígʉ. Caroorije cáticõa ãnare na yʉ popiyeyegʉ. Caroaro cáticõa ãna macare caroare na yʉ joogʉ. Na cátaje cõoñari na ye wapa na yʉ joogʉ camaja nipetirãre, yʉ caĩwĩ. 7g —Caroorije cánare yʉ cacũwʉ yʉ careparãre mere. To bairi caroorije cáticõa ãna to bairona na áticõato. Caroorã aniri to bairona na anicõato na quena. To bairi caroaro cáticõa ãna maca to bairona na áticõa ãmaro. Caroarã cãna aniri to bairona caroarã na anicõato, yʉ caĩwĩ. ~! To bairo ĩ, yʉ caĩwĩ tunu: —Ati pũuro mʉ cauca turiquere cayajioropʉ mʉ cũquẽpa. Camajare na mʉ iñoogʉ. Camaja nipetirã ati pũuro macajere na bue majiato ĩi, na mʉ iñoogʉ. Yoaro mee baigaro ati pũuro caqueti buiorije, yʉ caĩwĩ ángel. }- To bairo yʉ cáto cʉ maca: —¡To bairo átiqueticõaña! yʉ caĩwĩ ángel. —Mʉre bairo cãcʉ yʉ ã, Dio cʉ carotii yʉ ã. Mʉ yarãre bairo quena, Dio ye quetire cabuiorãre bairo quena yʉ ã. To bairona ati pũuro queti buioriquere caapiʉjarãre bairo yʉ ã yʉ quena. To bairi rʉpopatuapʉ yʉ tʉre mʉ ejacumuquẽpa. Dio jetore cʉ jeni nʉcʉbʉgoya, yʉ caĩwĩ ángel yʉre. z|mTo bairi yʉa Juan cawamecʉcʉ to bairijere yʉ caapiwʉ. Atiere mʉjaare yʉ caqueti buio uca joorijere yʉ caapiwʉ. Atiere yʉ catʉjʉwʉ nipetirijere. To bairi ángel tʉpʉre rʉpopatuapʉ ejacumuri cʉ yʉ caĩ nʉcʉbʉgowʉ. {To bairo cʉ caĩro bero apeye wadariquere yʉ caapiwʉ tunu, Jesu majuuna cʉ caĩrijere: —¡Caroaro apiya mʉjaa! Yoaro mee yʉ atígʉ, caĩwĩ Jesu. —To bairi wariñuu anigarãma ati pũuro ucarique macajere caroaro caapiʉjarã maca, caĩwĩ Jesu. zCabero yʉ caĩwĩ tunu ángel yʉre caqueti buio tʉjaʉ: —Mʉre jã caqueti buioeje nipetirije caroaro cariape ã. To bairona baicõa anigaro, yʉ caĩwĩ. —Mani Ʉpaʉ Dio, cʉ ye quetire cabuiorãre cajoʉ maca, jã joomi. Jãre ángel majare mʉ tʉpʉre jã joomi. Yʉ yarã ti yepa macana, yʉ carotirijere caapiʉjarã maca ti ʉmʉrecoo capetiparo jʉgoye cabaipere caroaro na majiato ĩi, jã joomi Dio mʉ tʉpʉ. Mʉre cʉ caqueti buiorore bairo yoaro mee baigaro, yʉ caĩwĩ ángel. cy?To bairi mani Ʉpaʉ Dio cʉ caaji baterije mena ti macare jĩa bujugʉmi. To bairi jĩa bujurique unie manigaro. Muipu quena manigʉmi. To bairo caʉ̃ bujurije to camanibato quena cabujurije jeto anicõagaro. To bairi ñami manigaro. To bairi Dio yarã Jesucristo mena carotirã anicõa aninucugarãma yua. La venida de Jesucristo está cerca 4xaTo bairi Diore cʉ riapena cʉ tʉjʉ majigarãma. To bairo quena na riya pãiroripʉre uca turique baugaro. Dio ya wame uca turique majuu baugaro na riya pãiroripʉre. #w?To bairi ti macapʉre caroorije manigaro. Caroa jeto anigaro. Dio caroti majii majuu cʉ caruiro topʉ anigaro. Cordero cʉ caruiri paʉ quena topʉ anigaro. To bairo Dio cʉ Macʉ mena topʉ cʉ cãno yua, Dio yarã cʉ carotirijere cána maca cʉ ĩ wariñuu nʉcʉbʉgogarãma. Xv)To bairi ti ya ria ti maca recomaca macá wãpʉ cayu aápʉ oco. To bairi ti ya ria pʉga nʉgoa tʉpʉna yucʉri cãmʉ. Ti yucʉ rica mani cacaticõa aninucupe cajoorije cãmʉ. To bairi ti yucʉ to cãnacãʉpʉna caricacʉpʉ doce wameri majuu. Jĩca wame caricacʉpʉ to cãnacã muipu. Ape muipu ape wame, ape muipu ape wame caricacʉpʉ. To bairi tunu ti yucʉ pũu quena cañuubʉjawʉ. Ti pũu jʉgori camaja nipetiri poa macanare na cacatiope cãmʉ. Gu Cabero ángel yʉ caiñoowĩ tunu riare. Ti ya mani cacaticõa aninucupere cajoori ya cãmʉ. Cabotiwʉ eñoo pãire bairo. Ti ya ria Dio, Cordero quena na caruiri paʉ ẽoropʉ cabutiwʉ. -tSDije unie caroorije ti macapʉre jãaquetigaro. Caroorije cána quenare na jãa rotiquetigʉmi Dio. Caĩto pairã quenare na jãa rotiquetigʉmi. To bairi Cordero cʉ yarã na wamerire cʉ cauca turica pũuropʉ na wamerire cʉ cauca turicarã jetore na jãa rotigʉmi Dio ti macapʉre.tsaTo bairi camaja to cãnacã poa macana ti macapʉre ejagarãma, Diore cʉ áti nʉcʉbʉgorã ejarã yua. rTi maca macaje joperire biaquetigarãma. Pãrica joperi jeto anicõa aninucugaro to cãnacã rʉmʉ. Ti macapʉre ñami manigaro. lqQTo bairi to cãnacã poa macana camaja na cãni paʉripʉ ti maca cabujurije jʉgori na cátipere caroaro áti majicõagarãma. To bairi ati yepa macana caʉparã ti macapʉre ejagarãma, Diore cʉ áti nʉcʉbʉgorã ejarã. >puTo bairi ti maca ñe unie carʉjaquẽpʉ cajĩa bujupe. Dio ye cʉ caaji baterije mena caroaro cabujuwʉ. Cordero cʉ caajiyarije mena quena caroaro majuu cabujuwʉ. To bairi muipu ʉmʉreco macacʉ quena, muipu ñami macacʉ quena na camanibato quena ñe unie carʉjaquẽpʉ cajĩa bujurije ti macapʉre. o To bairi ti macapʉre ti wiire Dio wii unore yʉ catʉjʉquẽpʉ. Camamʉ Dio wii, templo na caĩri wii. Ti maca nipetiropʉ Diore cʉ cáti nʉcʉbʉgowã ti maca macana maca. Dio catutuaʉ, cʉ Macʉ Cordero cawamecʉcʉ quenare na cáti nʉcʉbʉgowã camaja ti maca nipetiropʉ. To bairi ti maca nipetiro Dio ya paʉ majuu, templo cãmʉ. Dio cʉ cãnopʉ cãmʉ ti maca. @nyTo bairi ti maca macaje joperi perla cawamecʉti rupaa mena, caroaro cabotiri rupaa mena na cátaje cãmʉ. To cãnacã joperipʉrena jĩca jeto cãmʉ perla. To bairi ti maca recomaca cáaáti wã oro majuu mena na cáta wã cãmʉ. Ʉgueri mano caroa eñorore bairo caajiyawʉ ti maca recomaca cáaáti wã. MmTo bairi ti maca na cawe amojorerica janiro capʉto macaje, na cawe cũ jʉgorica pãiri maca caroa ʉ̃ta pãiri majuu cãmʉ. Doce pãiri majuu cãmʉ. Jĩca pãi jaspe cawamecʉtie ʉ̃ta pãi caroa pãi cãmʉ. Ape pãi safiro cawamecʉtie ʉ̃ta pãi cãmʉ. Ape pãi ágata, ape pãi esmeralda, ape pãi ónice, ape pãi cornalina, ape pãi crisólito, ape pãi berilo, ape pãi topacio, ape pãi crisoprasa, ape pãi jacinto, ape pãi amatista cawamecʉtie caroa ʉ̃ta pãiri cãmʉ, ti maca na cawe amojorerica janiro capʉto macá pãiri, na cawe cũ jʉgorica pãiri. l]k3To bairi jaspe na caĩrije caroa ʉ̃ta rupaa mena na cátaje cãmʉ na cawe amojorerica janiro. To bairi ti maca oro majuu caajiyarije mena na cátaje cãmʉ. Ʉgueri mano caroa eñorore bairo caajiyawʉ. pjYCabero tunu ti maca ʉ̃ta mena na cawe amojorerica janiro quenare cacõoñawĩ ángel. Camaja na cacõoñarore bairona cacõoñawĩ. To bairi sesenta y cuatro metros ʉmʉaro majuu cãmʉ ti maca na cawe amojorerica janiro maca. 'iGTo bairi tiire ne aá, ti macare cacõoñawĩ yua. To bairo cʉ cacõoñaro to cãnacã nʉgoa jĩcaro cõo jeto cãmʉ ti maca. To bairi dos mil doscientos kilómetros cõo yoaro cãmʉ to cãnacã nʉgoapʉna. To bairona dos mil doscientos kilómetros ʉmʉaro majuu cãmʉ ti maca. |hqTo bairi cʉ̃a ángel yʉre caqueti buioʉ maca cõoñaricʉ cacʉgowĩ. Oro caajiyaricʉ cãmʉ. Tii mena ti macare cõoñagʉ cabaiwĩ. Ti maca joperi quenare, ti maca ʉ̃ta mena na we amojorerica janiro quenare cõoñagʉ cabaiwĩ. Vg%To bairi ti maca ʉ̃ta rupaa mena na cawe amojorerica janiro pʉtopʉre cãmʉ ʉ̃ta pãiri, doce majuu capaca pãiri. Na cawe cũ jʉgórica pãiri cãmʉ, ti janiro caroaro to tʉjʉnucuato ĩrã. To bairi ti pãiri buire uca turique cãmʉ. Apóstol maja, Cordero yarã doce majuu na wameri cãmʉ uca turique ti pãiri buire. pfY To bairi ti maca tʉjaro na cajania amojorerica janiropʉre to cãnacã nʉgoa tʉpʉrena itia jope jeto cajopericʉpʉ ti janiropʉre. Ti joperi cãno cãnacãʉna cãma ángel maja. Muipu cʉ capiya atí puri macare itia jope, cʉ caroca jãatí puri macare itia jope, cajõcʉ nʉgoa tʉ itia jope, ape nʉgoa tʉ quenare itia jope cãmʉ ti janiropʉre. heI To bairi ti macare ʉ̃ta rupaa mena na cawe amojorerica janiro cãmʉ. Ʉmʉaro majuu bia ejooricaro cãmʉ. Tʉbʉro majuu cãmʉ na cabiarique quena. To bairi joperi doce majuu cãmʉ. Ti joperi cãno cõona cãma ángel maja. To bairi ti joperi buire uca turique cãmʉ. Israel macana doce poari macana na wameri uca turique cãmʉ joperi buire. rd] Ti maca Dio cʉ caaji baterije mena caajiyawʉ. Ʉ̃ta rupaacã cawapa pacarije caroa caajiyari rupaacãre bairo caajiyawʉ. Jaspe cawamecʉti rupaacã caajiyarore bairo cabauwʉ. Vidrio cabotirijere bairo caroaro cabauwʉ ti maca. Ec To bairo yʉ ĩ, Espíritu Santo cʉ camajiorije jʉgori yʉ cane aámi ʉ̃taʉpʉre. Pairicʉ, caʉmʉaricʉ buipʉre yʉ cane aámi. To bairi topʉ yʉre ne aá, yʉ caiñoojowĩ caroa macare. Dio tʉpʉ carui nutuatí macare yʉ caiñoojowĩ Dio ya maca macare, pairi maca, Jerusalén cawamecʉti maca majuure. ;bo Cabero ángel yʉ tʉpʉ caejawĩ tunu. Rooro tamʉorije cajañari jotʉri cacʉgorã siete mena macacʉ jĩcaʉ cãmi. Yʉ tʉpʉ ejaʉ: —Adʉja, yʉ caĩwĩ. —Mʉre yʉ iñoogʉ Cordero cʉ nʉmo cãnipao co cãni maca. Cʉ nʉmo cãnipao ĩi Jesure canʉcʉbʉgorã cãni poa ĩgʉ caĩñupi. aAperã maca uwirã yʉ ye quetire caapiʉjaquẽna maca asufre mena caʉ̃ri peropʉ anigarãma. Yʉre caapi nʉcʉbʉgoquẽna quena, caroorije cáticõana quena, aperãre cajĩarã quena, cáti epericarãcʉna quena, cumu ãnajere cána quena, Dio cãniquẽna wericarãre cáti nʉcʉbʉgorã quena, caĩto pairã quena, nipetirã to bairona cabairã peropʉ aágarãma asufre mena caʉ̃ri peropʉ na ye wapa. To bairo tamʉori pʉgani cabai yajiricarãre bairo yajinemogarãma, caĩwĩ Dio. La nueva Jerusalén B`}To bairi noa caroorijere Sataná cʉ carotirijere cátiqueticõa aninucurãre nare yʉ joogʉ caroare. Na cáti nʉcʉbʉgoʉ yʉ anicõagʉ. Na maca yʉ punaa majuu cãna anigarãma. '_GTo bairo ĩ: —To cõona ã, yʉ caĩwĩ. —Yʉa, nipetirijere cátacʉ yʉ ã. Nipetirijere camajii yʉ ã. Nipetirã netoro catutuaʉ yʉ ã. Cãni jʉgoricʉ yʉ ã. To bairona yʉ anicõa aninucugʉ to cãnacã rʉmʉ. To bairi camaja seeto caboorãre catiriquere na yʉ joonucu. Wapa mano na yʉ joonucu. Na cajeniro nemoona na yʉ joonucu caroaro catiriquere, yʉ mena na anicõa aninucuato ĩi yua. U^#To bairo caĩro bero ti paʉpʉ caruii Ʉpaʉ maca: —Apiya mʉjaa, caĩwĩ Dio. —Nipetirije caroa cawama jeto yʉ áa tunu, caĩwĩ. To bairo ĩi yʉ cauca tunemo rotiwĩ: —Tie mʉ caapiejere caroaro cariape queti buiorique ã. To bairona baicõa anigaro tie mʉ caapieje. To bairi tiere uca tuya mʉa, yʉ caĩwĩ Dio. ]To bairi cʉ yarã na caotirijere, na cape ocore na coje rebojagʉmi Dio, to cõona tʉgooñarique paiqueticõaña na ĩi. “Caroaro mʉjaare yʉ cotecõa aninucugʉ to cãnacã rʉmʉ yua,” na ĩgʉmi Dio nare, cʉ yarãre. To bairi bai yajiquetigarãma. Riaye manigaro. Tʉgooñarique pairique quena manigaro. Otirique quena manigaro. Wijiorique quena manigaro. Ti yepa macaje cãni jʉgobataje manigaro. Caroa wariñuurique jeto anigaro atopʉre Nueva Jerusalén cawame cʉtopʉre Dio mena, caĩ bau buti ejawʉ. ;\oCabero tunu baujaro majuu cawadarijere yʉ caapiwʉ. Ʉpaʉ cʉ caruiri paʉna ocõo bairo caĩ wadawʉ: —¡Apiya! Yucʉra Dio cʉ yarã mena anicõa aninucugʉmi. Na aáweoquetigʉmi. Naa cʉ yarã majuu anicõa anigarãma. To bairi Dio na mena aniri na Ʉpaʉ anicõa anigʉmi to cãnacã rʉmʉ yua. {[oCawajoarique jeto tʉjʉ yaparoʉ yʉ Juan yʉ catʉjʉjowʉ tunu. Cawama maca ʉmʉrecoo Dio tʉpʉ carui nutuatí macare yʉ catʉjʉjowʉ. Ti maca Nueva Jerusalén cawamecʉto caroa maca, Dio ya maca majuu cabauwʉ. Cãromio wamo jiago co manapʉ cãnipaʉ, yʉre cʉ tʉjʉ wariñuato ĩo caroa jutii jañacõarico co cabaurore bairona cabauwʉ ti maca caroa maca. Z Cabero yʉ catʉjʉjowʉ tunu. Cawama ʉmʉrecoo quenare, cawama yepa quenare yʉ catʉjʉjowʉ. Cajʉgoye macaje ati ʉmʉrecoo, ati yepa quena capeticoapʉ. Mar capairi ya quena camamʉ. Dio nemoo cʉ cáti jeñoorique cawajoarique jeto cãmʉ yua. +YOTo bairi noa Dio yarã cʉ mena cãnicõa aniparã na wamere cʉ cauca turica pũuropʉre na ya wame uca turique camamata na carecõa joowĩ ti peropʉ yua.oXWCaroorije cátana maca asufre mena caʉ̃ri peropʉ na carecõa joowĩ pairi pero majuupʉre. To bairi Dio cʉ cabooquẽna maca ti peropʉ cayajinemowã. Pʉganipʉ cabai yajiricarãre bairo cayajiwã. Rooro majuu cabaiwã yua. PW To bairi mar capairi yapʉ cayajiricarã catunu catiwã. Ati yepapʉ cayajiricarã quena catunu catiwã. To cãnacã yʉtea macana ati yepapʉ cãnibatana catunu catiwã. To bairo na catunu catiro, cʉ̃ Caʉpaʉ maca na quenare na cacõoña bejewĩ rooro na cátaje, caroaro na cátaje quenare, cʉ cauca turiquere tʉjʉri. NV To bairo cabairo cabai yajiricarã catunu catiricarãre na yʉ catʉjʉwʉ. Caʉparã quenare, cawatoa cãna quenare na yʉ catʉjʉwʉ nipetirãre. Caʉpaʉ cʉ caruiro riape catʉjʉnucuwã. To bairo na catʉjʉnucuro cʉ̃a, Caʉpaʉ maca capãwĩ cʉ papera pũurire. To bairi ape pũuro quenare capãwĩ. Ti pũuro cabero macá pũuro maca Dio yarã na wamerire cʉ cauca turica pũuro cãmʉ. To bairi camaja nipetirã cabai yajiricarã catunu catiricarãre na cacõoña bejewĩ Dio rooro na cátaje, caroaro na cátaje quenare, ti pũuripʉre cʉ cauca turiquere tʉjʉri. U  Cabero yʉ catʉjʉjowʉ tunu ruiricaro pairi cumuro, caʉpaʉ cʉ caruirica cumuro, cabotiri cumurore. Topʉ caruii quenare cʉ yʉ catʉjʉwʉ. To bairo yʉ catʉjʉro ʉmʉrecoo capeticoapʉ. Yepa quena capeticoapʉ. Cabero cabaunemoquẽpʉ yua. ET To bairo na cabairo Dio maca diablo Satanáre wãtia ʉpaʉre ati yepa macanare caĩtoricʉ majuu cʉ rocacõa joogʉmi asufre mena caʉ̃ri peropʉ capairi pero majuu. Monstruo, cʉ bero macacʉ caĩto paii mena, na cʉ care jooricaropʉ cʉ rocacõa joogʉmi Sataná quenare. To bairi topʉ ãnaa ʉmʉreco quenare, ñami quenare seeto wijiocõa aninucugarãma to cãnacã rʉmʉ, ti peropʉre ãnaa yua. El juicio ante el gran trono blanco S) To bairo nare cʉ caĩtoro cʉ caĩ rotirore bairo átigarãma. To bairi nipetiropʉ cãnana neñapogarãma, Dio yarãre quẽgarã. To bairi Dio yarã na cãni macare carupa beto tʉjʉnucuri na camotagarãma. Ti maca Dio cʉ camairi maca macanare na camotagarãma. To bairo na cátibato quena yua, pero ʉmʉrecoo macaje na wẽ re peagaro. To bairi caquẽgabatana maca ʉ̃ peticoagarãma yua. sR_To bairi Sataná maca buti ejaʉ ati yepa macanare na ĩtogʉmi tunu. To cãnacã paʉ camaja na cãni paʉripʉ na ĩto teñagʉmi. Gog, Magog cawamecʉti macari macana quenare na ĩto teñagʉmi. Camaja capãarã majuu neñari na ame quẽato ĩi, na ĩtogʉmi Sataná. To bairi capãarã majuu camaja poari cõona, cõoña peo majiña mano na ĩtogʉmi yua. Q#To bairi mil cãnacã cʉmari capetiro ángel pãricarore cacʉgoʉ, Sataná macare preso joorica opepʉ cãnacʉre cʉ buugʉmi yua. PTo bairo Dio cʉ catunu catio jʉgóricarã maca wariñuu anigarãma seeto. Dio yarã majuu ãma caroarã. Cabai yajiricarã anibana quena pʉgani yajiquetigarãma. Peropʉ na requetigʉmi Dio. Diore, cʉ Macʉ Jesucristo quenare áti nʉcʉbʉgori sacerdote majare bairo maca anigarãma, Dio yere buiobojarã. To bairi Jesucristo mena carotirã anigarãma mil cãnacã cʉmari majuu yua. 8OiNaa, Dio cʉ catunu catio jʉgóricarã cãma. Aperãre cabai yajiricarãre Dio na catunu catioquẽmi mai. Mil cãnacã cʉmari bero nare tunu catiogʉmi Dio aperã macare. cN?Cabero yʉ catʉjʉjowʉ tunu ruiriquere caroti majirã na caruirijere. Topʉ caruirã quenare na yʉ catʉjʉjowʉ. Na maca camajare Dio cʉ cabeje rotirã cãma. To bairi tunu aperã quenare na yʉ catʉjʉjowʉ cabai yajiricarã catunu catirãre. Jesure caapiʉjarã, Dio ye quetire caapiʉjarã cãma. Ati yepapʉ ãnaa mai monstruore cʉ cáti nʉcʉbʉgoquẽjuparã. Cʉ̃re bairo cabauʉ camaja na cawericʉ quenare cáti nʉcʉbʉgoquẽjuparã. Na riya pãiroripʉre, na wamoripʉre cʉ ya wamere cauca tu rotiquẽjuparã. To bairona cʉ cabooquẽjuparã. To bairo na cabairo yua, ati yepa macana maca na cajĩa rewã. Na rʉpoarire capajure recõañuparã. To bairo ána nare cajĩa rewã. To bairo na cajĩabato quena Dio maca nare catunu catioyupi. To bairo cʉ cáto Jesucristo mena carotirã anigarãma mil cãnacã cʉmari majuu yua. ?MwTo bairi ati yepapʉre rui eja, dragõre cʉ cañewĩ. Pinore bairo cãcʉ carʉjʉgoʉre diablo, wãtia ʉpaʉ o Sataná cawamecʉcʉre cʉ cañewĩ. To bairo cʉ ñei yua, ti wẽ come wẽ mena cʉ cajia tuwĩ. Cʉ jia tu, ti opepʉ caʉ̃cʉari opepʉ cʉ catʉ̃ga ne roca jãacõa joowĩ. To bairo cʉ tʉ̃ga ne roca jãa yaparoʉ ti opere cabia tucõawĩ llave mena. To bairi mil cãnacã cʉmari majuu pãrique manigaro. Mil cãnacã cʉmari camajare na cʉ ĩtoqueticõato ĩi, to bairo cabiawĩ ti opere ángel. Mil cãnacã cʉmari bero to cõona, ti opepʉre cʉ buti rotigʉmi tunu dragõre. Cʉ̃re cʉ cabuti rotibato quena, yoaro caroorijere áti teñaquetigʉmi dragón yua. LIK Cabero yʉ catʉjʉjowʉ tunu ángel apeĩ ʉmʉrecoopʉ carui acʉ́re. Llavere cacʉgowĩ, pãricarore, ope caʉ̃cʉari opere pãricaro. Come wẽre cadena capairi wẽ quenare cacʉgowĩ. QJTo bairo na recõa joʉ yua, aperãre na mena caneñapobatanare na cajĩa recõawĩ. Cʉ ya pãi mena, jarerica pãi mena na cajĩa peocõawĩ. Cʉ rijeropʉre cabuti nʉcari pãi mena na cajĩawĩ caballo bui capeja aácʉ maca. To bairo cʉ cajĩaro bero na rupaʉri ãnajere yucaa maca caʉga yapicoama rooro majuu yua.I-To bairo na caneñaporo yua, caballo bui capeja aácʉ maca pʉgarãre na cañewĩ. Monstruo quenare, cʉ bero macacʉ caĩto paii quenare na cañewĩ yua. Caĩto paii cabero macacʉ maca camaja na catʉjʉ acʉarijere cáti iñooricʉ cãmi. Monstruo cʉ jʉgoye macacʉ cʉ camajio joorije jʉgori to bairo catʉjʉya maniere cáti iñooricʉ cãmi. To bairo na áti iñoori camajare na caĩtoyupi. Monstruo ya wamere na riya pãiroripʉre cauca tu rotiricarãre caĩtoricʉ cãmi. Cʉ̃re bairo cabauʉ na cawericʉre cáti nʉcʉbʉgorãre na caĩtoricʉ cãmi. To bairi yua monstruore, monstruo bero macacʉ caĩto paiire na pʉgarãpʉrena na cañewĩ caballo bui capeja aácʉ maca. Na ñei yua, cacatirãrena na carecõa joowĩ asufre mena caʉ̃ri peropʉ, pairi pero majuu. re!~u~i}K|I{zxvuuVtsrqGonmmNl>?;{:866 4?10//.--,{+*)((&%$$ #X!! ,lm) _ fnte "To bairi Moisépʉre Dio cʉ carotiriquere catʉgooñarã mee mani ã. Dio manire cʉ camai tʉjʉrije macare catʉgooñarã mani ã. To bairi, “Baiyupa tʉgooña uwiricaro mano caroorije mani áticõa aninucurã,” caĩ tʉgooñaquetipe ã manire. )!KMoisépʉre Dio cʉ carotiriquere cʉ cacũrique mʉjaare carotipa wame me ã. Dio maca mʉjaare camai tʉjʉʉ aniri mʉjaare carotii ãmi. To bairo cʉ camai tʉjʉrijere catʉgooñarã aniri caroorijere cáticõa aninucurã mʉja aniquetigarã yua. Un ejemplo tomado de la esclavitud  / Caroorije cáticõa anigarã aniqueticõaña. Diore cabooquẽna na cayajiri paʉpʉ mʉja cáaábopere Dio cʉ canetooricarã mʉja ã. To bairi Dio cʉ caboorije jetore cáticõa aninucurã ãña. Cacatiri rupaʉ mena catirãpʉ to bairo jeto cañuurije áti anicõaña. *M To bairi yucʉacã cabai yajipa rupaʉricʉna ãnapʉ caroorije cáticõa aninucurã aniqueticõaña. To bairi caroorije mʉja cátigabatiere átiquẽja. ta To bairi, Jesucristo cʉ cabairicarore bairona bairãna mani bai ĩrã, ocõo bairo ĩ tʉgooñaña mʉjaa: “Jesucristo manire cʉ cabai yajibojaricarã aniri mani majuuna mere cabai yajiricarã cãnare bairona mani bai cãni jʉgorique cañuuqueti yericʉtaje. To bairi cabai yajiricʉ cʉ cáti majiquẽtore bairona mani quena caroorijere cáti ʉjáaquetiparã mani ã. To bairi catiipʉ Dio cʉ caboorije macare cátiparã mani ã, Jesucristo yarã aniri,” ĩ tʉgooñaña mʉjaa. +O Jĩcanina cabai yajiyupi. To bairo baii manire cawapayeboja re peocõañupi caroorije mani cátiere. To bairi tunu catiipʉ Dio cʉ caboorijere cácʉ ãmi yua. 1 Ocõo bairo quenare mani ĩ maji: Cristo bai yajiri bero, tunu catí, bai yaji nemoquetigʉmi. Catunu catiricʉ aniri cabai yajinemopaʉ me ãmi. taTo bairi Cristo manire cʉ cabai yajibojaro ĩrã mani quena mere cabai yajiricarãre bairona cãna mani ã. To bairi Jesu bai yajiri bero catunu catiricʉ cʉ cãno maca, “Cʉ mena caroaro cacati aniparã mani ã,” mani ĩ maji. FJĩcaʉ cabai yajiricʉpʉna caroorijere áti majiquẽemi. Y+Cristo yucʉ tẽorica pãipʉ cʉ̃re papua jĩarã manirena cãni jʉgorica yeri cañuuqueti yerirena ánare bairo ána cájupa. To bairona carotiyupi Dio caroorije mani cáti ʉjáaquetiparore bairo ĩi. a;Cristo yarã mani cãmata, “Jãana jã cabai yajiwʉ,” caĩrãre bairo mani bai, cʉ cabai yajibojaricarã aniri. To bairi mani quena cʉ catunu catirore bairona tunu catí tʉgooñarãre bairona mani bai. #?To bairi bautisa rotirã, Jesu rupaʉ ãnatore na cayaa rocaricarore bairona caroorije mani cáti ãnajere cáti rericarã mani ã. Tiere cáti rericarã aniri caroorijere cáti janarã mani ã. Mani Pacʉ Dio caroaro cʉ cáti majirije mena Cristo cabai yajiricʉre cʉ catunu catioyupi Dio. To bairona Dio caroaro cʉ cáti tutuarije mena mani quena caroaro mani cátiparore bairo manire átinemogʉmi Dio. gGMani cabautisa rotiwʉ, aperã, “Jesucristo yarã ãma,” manire na caĩ tʉjʉ majiparore bairo. Caroorije mani cátie wapa manire cabai yajibojayupi Jesu. To bairo cʉ cabai yajibojaricarã aniri cʉ̃re bairona mere cabai yajiricarãre bairona ãnaa mani bai. Bautisa rotirã, “Jãana jã cabai yajiwʉ,” caĩrãre bairona ãnaa mani bai. hICaroorije cáticõa aniparã mee mani ã, Cristo manire cʉ cabai yajibojaro maca. Jĩcaʉ ũcʉ cabai yajiricʉ ñeere áti majiquẽemi. To bairo cʉ cáti majiquẽtore bairona caroorijere cátiquetipe ã mani quenare. ' I“Caroorije cána mani cãnibato quena Dio mani mai tʉjʉmi,” ĩrica wame caroaro mʉjaare yʉ ĩ buio. To bairi, “Caroorije mani áti anicõato,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. “Netobʉjaro mani mai tʉjʉgʉmi Dio caroorije netobʉjaro mani cápata,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. /To bairi mani camaja nipetirã caroorije cána aniri cabai yajiparã mani ã. Dio maca mani mai tʉjʉri mani Ʉpaʉ Jesucristore cajooyupi, “Cañuurã ãma,” manire cʉ caĩ tʉjʉparore bairo. To bairo cʉ caĩ tʉjʉrã aniri cʉ mena mani anicõa anigarã yua.%CMoisépʉre cacũñupi Dio cʉ carotiriquere. Camaja nipetirã tiere tʉjʉ majiri, “Caroorã jã ã,” na majuuna na ĩ tʉjʉ majiato ĩi cacũñupi Dio. To bairi camaja na majuuna caroorije na cátiere na camajiata netobʉjaro majigarãma nare Dio cʉ camai tʉjʉrijere. @yAdãre Dio cʉ̃re cʉ caĩrica wamere cabai netoo nʉcañupʉ Adán maca. To bairo cʉ cabai netoo nʉcaro camaja nipetirã caroorije cána cãni jʉgóyupa. Jesu maca Dio cʉ̃re cʉ caĩrica wamere caapiʉjayupi. To bairo cʉ caapiʉjaro camaja capãarã, “Cañuurã ãma,” Dio cʉ caĩ tʉjʉrã ãma. ~uJĩcaʉ Adán caroorije cʉ cátaje jʉgori camaja nipetirãre Dio na cʉ capopiyeyebope cãñupa caroorije na cátie wapa. Jesu maca caroa wame macare cʉ cátibojarique jʉgori camaja nipetirã noa caboorã, “Caroorije yʉ cátiere yʉ majirioya,” Diore ĩ majima. To bairo na caĩro Dio, “Cañuurã ãma, yʉ mena caroaro anicõa anigarãma,” na ĩmi Dio. ykTo bairi jĩcaʉ Adán nemoona caroorije cʉ cáto mani camaja nipetirã cabai yajiparã mani ã. To bairo mani cãnibato quena Dio maca caroaro mani mai tʉjʉmi. Mani mai tʉjʉri caroorije mani cátiere majirio majimi Dio, Jesucristo jĩcaʉna manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori. Caroorije mani cátiere majiriori, “Cañuurã ãma,” mani ĩ tʉjʉgʉmi Dio. To bairi noa una nare cʉ camairijere caboorã caroa wariñuurique mena anicõa anigarãma Jesucristo mena. “Caroorije na cátiere na yʉ majiriobojagʉ,” cʉ caĩriquere caapi nʉcʉbʉgorãre to bairona caroa cãnicõa aninucupere na joogʉmi Dio. LAdán caroorije cʉ cacũriquere bairo me ã Cristo caroa wame manire cʉ cacũbojarique maca. Adán caroorije cʉ cátore tʉjʉʉ, “Camaja nipetirã caroorije na cátie wapa popiye tamʉogarãma,” caĩñupi Dio. To bairo cʉ capopiyeyeparã na cãnibato quena na camaiñupi Dio. Na mairi, Jesucristore cajooyupi, camajare na cʉ bai yajibojaato ĩi. To bairi caroorije mani cátie wapa Cristo manire cʉ cabai yajibojaro maca tiere majiriogʉmi Dio mani ye wapare. To bairo ácʉ, “Cañuurã ãma,” mani ĩ tʉjʉgʉmi Dio, pairo caroorije cána mani cãnibato quena. l QAdán caroorije cʉ cacũriquere bairo me ã Cristo caroa wame macare manire cʉ cacũbojarique. Jĩcaʉna Adán caroorijere cacũñupi. To bairo nemoona caroorijere cʉ cacũrije jʉgori camaja nipetirã cabai yajiparã cãñupa. Dio maca manire mai tʉjʉri Jesucristo macare cajooyupi, cañuu netori wame manire átibojaʉ, manire netoo catioʉ. T !To bairona caroorije cána cãñuparã ti yʉtea macana. Adán bero Moisé jʉgoye macá yʉtea macana quena to bairona caroorije cána cãñuparã. Dio Adãre cʉ carotirica wamere Adán cʉ̃re cʉ cabai netoorica wame unore bairo cabai netoorã mee cãñuparã. Dio cʉ carotirique camañupe mai ti yʉteare. To bairi dope bairo, “Yʉ carotipere bai netooma,” na caĩ tʉjʉquẽjupi Dio. Caroorije majuu cána cãñuparã paro. To bairi na nipetirã cabai yajiyuparã. To bairi Adán caroorijere áti jʉgoʉ caroorijere cacũñupi. Nemoona caroorijere cʉ cáti cũro bero cayoato beropʉ cãñupʉ apeĩ maca nemoona cañuurije jetore cácʉ. Cañuurije jetore cácʉ aniri caroa wame macare cacũñupi.   Dio cʉ carotirique Moisépʉre cʉ cacũparo jʉgoye macanapʉ na quena to bairona caroorije cána cãñuparã. Dio cʉ carotipere cacũquẽjupi mai. “To bairi yʉ carotirique caapiʉjaquẽna ãma,” caĩquẽjupi Dio mai caroorije cána na cãnibato quena. p Y Adán caroorije cʉ cátaje jʉgori ati yepa macana camaja caroorije na cátigarije cãni jʉgoyupa. To bairi bai yajirique quena cãni jʉgoyupa. To bairi mani camaja nipetirã caroorije cána aniri cabai yajiparã mani ã.  7 To bairi seeto majuu mani tʉgooña wariñuu caroaro Dio mena mani cãniere. Mani Ʉpaʉ Jesucristo jʉgori caroaro Dio mena mani ã. Adán y Cristo #? Diore cabooquẽna, cʉ wapanare bairo cãna mani cãnibato quena mani cabai yajibojayupi cʉ Macʉ Jesucristo. Caroaro Dio mena, Dio yarã mani cãniparore bairo cabai yajiyupi Cristo. To bairo manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori Dio mena caroaro cãna mani ã. Cʉ yarã majuu mani ã. To bairi Cristo bai yajicõari bero catunu catiyupi ĩrã, “Manire popiyeyequetigʉmi Dio,” caroaro mani ĩ maji. -S Cristo manire cʉ carií re yajibojaro maca, “Caroarã ãma,” mani ĩ tʉjʉmi Dio. To bairo manire ĩ tʉjʉri mani popiyeyequetigʉmi caroorã ya paʉpʉre. I Cristo maca caroorije cána mani cãnibato quena mani cabai yajibojayupi. To bairi, “Seeto mani maimi Dio,” mani ĩ maji cʉ Macʉ manire cʉ cabai yajiboja rotiriquere tʉgooña majiri. 'Jĩcaʉ camajocʉ cʉ yaʉ cabai yajiboʉre cʉ maii, “Yʉ mácana mʉ yʉ bai yajibojagʉ,” ĩi cʉ̃re cʉ cabai yajibojarique buiorica wame maa. To bairo to cãnibato quena jĩcaʉ cabai yajiboʉ caroaʉ majuu cʉ cãmata apeĩ cʉ bai yajibojaboʉmi baii pʉa. EDope bairo mani majuuna caroarã mani cãni majiquẽtore tʉjʉri caejayupi Cristo, manire bai yajibojaʉ acʉ́. Mani cabai yajibojayupi cʉ̃re cabooquetana mani cãnibato quena. ]3“Jocarã mee, manire átibojagʉmi Dio,” mani ĩ tʉgooña maji. Dio cajooyupi cʉ Espíritu Santore mani mena cãcʉre. To bairi cʉ Espíritu Santo mani mena cʉ cãno mani maji seeto Dio manire cʉ camairijere. To bairo caroaro manire cʉ camairijere majiri, “Jocʉ mee ĩimi Dio, caroaro mani átibojagʉmi,” mani ĩ maji yua. @yTo bairo caroaro canʉcarã mani cãno tʉjʉʉ Dio, “Caroaro cána mʉja ã,” manire ĩimi. To bairo manire cʉ caĩro caroaro manire cʉ cátibojapere mani tʉgooña wariñuu. QTo bairi capopiye tamʉorã anibana quena mani tʉgooña wariñuu. Ñuuquẽtie tamʉoriquere canʉcarã mani cãmata netobʉjaro Diore apiʉja nʉcʉbʉgori, caroaro Dio yere tʉgooñarã mani bai. 'GTo bairi Jesure mani caapiʉja nʉcʉbʉgoro tʉjʉʉ Dio maca mani mai tʉjʉmi. Mani mai tʉjʉri cʉ yarã majuu caroaro cʉ mena macana manire cacũñupi. To bairi caroaro cʉ mena cãna aniri cʉ mena to cãnacã rʉmʉ caroaro mani cãnicõa aninucupere mani tʉgooña wariñuu. 3 aCaroorije mani cátiere Jesucristo manire cʉ cawapayebojaro maca, “Caroarã ãma,” mani ĩ tʉjʉmi Dio. To bairo cʉ caĩ tʉjʉrã aniri caroaro mani ã Dio mena. a~;Jesu maca caroorije mani cátie wapa mani cabai yajibojayupi. Cʉ cabai yajiro bero cʉ catunu catioyupi Dio Jesure. Jesure cʉ catunu catiorique jʉgori, “Cañuurã ãma,” mani ĩ tʉjʉ majimi Dio manire.}-Mani quenare ati wamere mani camajiparore bairo ĩ ucarique cãñupa. To bairi mani quena Diore mani caapi nʉcʉbʉgoro, “Cañuurã ãma naa,” mani ĩ tʉjʉgʉmi Dio mani quenare. Diona ãmi mani Ʉpaʉ Jesure catunu catioricʉ, cabai yajiricʉ cʉ cãnibato quena. K|Abraham jeto meere ĩ uca buio majiorique cãñupa ti wame. F{To bairo caroaro Diore cʉ caapiʉja nʉcʉbʉgoro tʉjʉʉ, “Cañuʉ, caroaro cácʉ ãmi Abraham,” cʉ caĩ tʉjʉyupʉ Dio. To bairona ĩ ucarique ã Dio Wadarique cãni pũuropʉ. rz]“Yʉre cʉ caĩ cũrica wamere átiquẽcʉmi Dio,” caĩ tʉgooñaquẽjupʉ Abraham. “Yʉre cʉ caĩ cũrica wame yʉ átiboja majiimi Dio, camaji netoʉ aniri,” ĩ tʉgooñaʉ netobʉjaro Diore caapiʉja nʉcʉbʉgoyupʉ. yDxTo bairo tʉgooñari cien cãnacã cʉma cacʉgoʉ anibacʉ quena, cʉ nʉmo Sara quena seeto majuu cabʉcʉo, capunaa máco co cãnibato quena, “Capunaa mana jã anicõagarã,” caĩquẽjupi. “Dio cʉ cabuiori wame cariape baigaro,” ĩ tʉgooñari Diore caapiʉja nʉcʉbʉgo janaquẽjupʉ Abraham. zwm“Mʉ pãramerã capãarã majuu anigarãma,” Abrahãre Dio cʉ caĩri paʉre Abraham capunaa mácʉ cãñupʉ mai. Capunaa mácʉ anibacʉ quena, “Dio yʉre cʉ caĩ cũri wamere bairona baigaro,” caĩ tʉgooñañupʉ Abraham. Bv}Dio Abrahãre cʉ caĩ buioricarore bairona ĩ ucarique ã Dio Wadarique cãniepʉ: “Capãarã maja ñicʉre mʉ yʉ cũ,” ĩ ucarique ã Abrahãre Dio cʉ̃re cʉ caĩ cũrique. To bairo Abrahãre Dio cʉ̃re cʉ caĩ cũrica wamere cʉ caapi nʉcʉbʉgoro maca mani ñicʉ cãnipaʉre cʉ cacũñupi Dio Abrahãre, Diore caapi nʉcʉbʉgorã ñicʉre. Dio maca ãmi cabai yajiricarãre catunu catio majii. Camanibataje quenare to cãno áti majimi. To bairi, “Seeto camajii aniri cʉ caĩrore bairona átigʉmi Dio,” cʉ caĩ nʉcʉbʉgoyupʉ Abraham Diore. Ju To bairi cʉ̃re caapiʉja nʉcʉbʉgorã jetore Abrahãre cʉ caĩrica wame unore wariñuuriquere na joogʉmi Dio, na mai tʉjʉri. Judío majare Moisé cʉ cáti rotirique cána quenare, tiere cátiquẽna quenare wariñuuriquere na joogʉmi Dio Abrahãre bairona Diore caapiʉja nʉcʉbʉgorã na cãmata. Cʉ ãnacʉre bairona Diore caapiʉja nʉcʉbʉgorã mani cãnicõamata, “Abraham pãramerã majuuna ãma,” mani ĩ tʉjʉmi Dio. ntUDio Moisépʉre cʉ carotiriquere mani áti peo majiqueti majuucõa. To bairi Dio cʉ carotiriquere camaja na cátiquẽtie wapa na popiyeyegʉmi Dio. Cʉ carotirique camamata tiere cʉ carotiriquere cabai netoorã maniborãma. hsI“Dio Moisépʉre cʉ carotiriquere caroaro cána mani cãno maca mani quenare Dio Abrahãre cʉ caĩ cũricarore bairona mani joogʉmi,” ĩ tʉgooñabanama jĩcaarã Diore api nʉcʉbʉgoquetibana quena. To bairo me ã na caĩ tʉgooñarije. Dio cʉ carotiriquere cáti peorã jetore Dio Abrahãre cʉ caĩ cũrica wame unore cʉ cajoata jocarãna Jesu ye quetire mani api nʉcʉbʉgoboricarã. To bairi Dio cʉ caĩ cũrique caĩtorijere bairona aniboricaro Jesu ye queti. *rM Tirʉmʉpʉre Abrahãre ocõo bairo cʉ caĩ cũñupi Dio: “Ati yepare mʉre, mʉ pãramerã quenare mʉjaare yʉ joogʉ.” Diore cʉ caapiʉja nʉcʉbʉgoʉ cʉ cãno maca to bairo cʉ caĩ cũñupi Dio Abrahãre. Dio cʉ carotiriquere cʉ cátie wapa mee cʉ caĩ cũñupi Dio. ^q5 To bairona judío maja circuncisión cána na quena Abraham pãramerã ãma Diore na caapiʉja nʉcʉbʉgoata. Mani ñicʉ Abraham circuncisión cátiquẽcʉ ãcʉpʉna Diore cʉ caapiʉja nʉcʉbʉgoricarore bairona cãna ãma. Na quena Diore na caapiʉja nʉcʉbʉgoata Abraham pãramerãna ãma. La promesa se cumple por medio de la fe @py To bairi Abraham circuncisión cátiquẽcʉ ãcʉpʉ Diore caapiʉja nʉcʉbʉgo jʉgoyupʉ. To bairo Diore cʉ caapiʉja nʉcʉbʉgoro bero Dio circuncisión cáti rotiyupʉ, “Yʉ yaʉ, cañuʉ yʉ caĩ tʉjʉʉ ãmi,” ĩi. To bairi Abraham circuncisión cʉ cátiparo jʉgoye mere, “Cañuʉ ãmi Abraham,” Dio cʉ caĩ tʉjʉyupʉ. Noa to bairona Diore cʉ caapiʉja nʉcʉbʉgorãre, “Caroarã ãma,” na ĩ tʉjʉmi Dio. Abrahãre, “Cañuʉ ãmi,” cʉ̃re cʉ caĩ tʉjʉricarore bairona na ĩ tʉjʉmi Dio judío maja cãniquẽnare, circuncisión cátiquẽna na cãnibato quena. To bairi Abraham pãramerãre bairona ãnaa baima cʉ̃re bairona Diore caapiʉjarã aniri. ioK Ti wamere Abrahãre cʉ caĩñupʉ Dio circuncisión cátiquẽcʉ Abraham cʉ cãnopʉna mai. n To bairi, “Judío maja, circuncisión cána jetore caroorije na cátiere na yʉ majiriobojagʉ,” ĩquẽemi Dio. Judío maja mee quenare, circuncisión cátiquẽna na cãnibato quena caroorije na cátajere na majiriobojami Dio. Abraham cʉ cabairiquere tʉgooñaña tunu. Diore cʉ caapiʉja nʉcʉbʉgoro tʉjʉri, “Caroaro cácʉ ãmi Abraham,” cʉ caĩ tʉjʉyupʉ Dio. 9mkNoa caroorije na cátajere Dio tʉgooñaquẽcʉna, “Cañuurã ãma, na yʉ popiyeyequetigʉ,” Dio cʉ caĩrã caroaro wariñuugarãma, caĩ ucayupi Ʉpaʉ David ãnacʉ. lNoa Diore cʉ na cabai netooriquere, caroorije na cátajere Dio na cʉ camajiriobojaro bero caroaro wariñuugarãma. kwTo bairona caĩ ucayupi Ʉpaʉ David tirʉmʉpʉ macacʉ: Dio camaja na cáti wamere tʉjʉ tʉgooñaquẽcʉna, “Caroarã ãma,” cʉ caĩ tʉjʉrã macare wariñuuriquere na joogʉmi Dio. Ocõo bairo caĩ ucayupi Ʉpaʉ David ãnacʉ: Zj-Ocõo bairo maca mʉjaare yʉ buio majiopa: Jĩcaʉ capaabojaʉre cʉ ʉpaʉ, cʉ̃re capaa rotii cʉ wapayei cawatoana cʉ jooquẽcʉmi. Cariape cʉ capaa wapatarije macare cʉ joʉmi. Mani cawapatarije me ã Dio, “Caroarã ãma,” manire cʉ caĩ tʉjʉrijea. Caroaro mani cátaje wapa meere to bairo mani ĩmi. Cʉ̃re mani caapiʉja nʉcʉbʉgorije macare tʉjʉri, “Caroarã ãma,” manire ĩ tʉjʉmi Dio. Cʉ̃re mani caapiʉja nʉcʉbʉgoro tʉjʉri, “Caroarã ãma,” manire ĩ tʉjʉmi Dio. “Cañuurije yʉ cátiere tʉjʉri, ‘Cañuʉ ãmi,’ yʉre cʉ ĩ tʉjʉato Dio,” mani caĩquẽtie to cãnibato quena, “Cañuurã ãma,” mani ĩ tʉjʉmi Dio, cʉ̃re mani caapiʉja nʉcʉbʉgoata. i3h_Ocõo bairo ĩ Dio Wadarique: “Abraham Diore caroaro caapi nʉcʉbʉgoyupʉ. To bairi, ‘Caroaro cácʉ ãmi Abraham,’ cʉ caĩ tʉjʉyupʉ Dio,” ĩ ucarique ã. gAbraham caroa cʉ cátiere tʉjʉ cõoñari, “Cañuʉ, caroorije mácʉ ãmi Abraham,” cʉ ĩ tʉjʉquetacʉmi Dio cañuʉ cʉ cãnibato quena. To bairo cʉ caĩ tʉjʉata Abraham maca, “Yʉ majuuna caroa yʉ cátie wapa caroaro yʉre áami Dio,” cʉ caĩrije aniboricaro. To bairi Dio cʉ catʉjʉro cariape, “Caroaro cácʉ, caroorije mácʉ yʉ ã,” ĩ majiquetacʉmi Abraham. af =Abraham mani judío maja ñicʉre Dio cʉ̃re cʉ cátibojariquere mʉjaare yʉ buiopa. Ze-To bairi Dio Moisépʉre cʉ carotiriquere cajana rerã mee mani ã Jesure apiʉja nʉcʉbʉgorã. Jesure apiʉja nʉcʉbʉgorã Dio cʉ carotirica wamerena cána mani ã. Dio Moisépʉre cʉ carotiriquere cáti peo majiquẽna mani cãnibato quena, “Cañuurã ãma,” mani ĩ tʉjʉmi Dio, Jesure mani caapiʉja nʉcʉbʉgoata.]d3To bairi jĩcaʉna camajare canetoo catioʉ aniri to cãnacã majare canetoo catioʉ ãmi Dio. To bairi nii caboʉna judío majocʉ Jesure cʉ caapiʉja nʉcʉbʉgoata, “Cañuʉ ãmi,” cʉ ĩ tʉjʉmi Dio. To bairona nii caboʉna judío majocʉ mee quenare Jesure cʉ caapiʉja nʉcʉbʉgoata, “Cañuʉ ãmi,” cʉ ĩ tʉjʉmi Dio. cyJudío maja jetore na canetoo catioʉ me ãmi Dio. Judío maja, judío maja mee quenare na canetoo catioʉ ãmi. |bq“Dio cʉ carotirijere ána popiye jã áa,” mani caĩrije to cãnibato quena, “Caroaro cána ãma,” mani ĩ tʉjʉquẽcʉmi Dio. Jesure cʉ mani caapiʉja nʉcʉbʉgorije macare tʉjʉʉ, “Caroarã ãma,” mani ĩ tʉjʉʉmi Dio. a}To bairi mani majuuna ĩ tʉgooña ocabʉtiri, “Caroaro cácʉ yʉ ã,” mani ĩ majiqueti majuucõa. “Dio cʉ carotirique caĩrore bairo cáti ocabʉtii aniri caroaʉ yʉ ã,” ĩrica wame quenare mani ĩ majiquẽe. Ti wamere mani majuuna mani caĩ majiquẽtie to cãnibato quena, “Cañuurã ãma,” mani ĩ tʉjʉmi Dio, Jesure mani caapiʉja nʉcʉbʉgoro. ` Ati rʉmʉri macana to bairi wamere mani caĩ majiparore bairo ĩi cájupi Dio. To bairi noa Jesure caapiʉja nʉcʉbʉgorãre, “Cañuurã ãma,” mani ĩmi Dio. “Caroorije na cátiere Jesu na cʉ cawapayebojaro maca cañuurã ãma,” mani ĩmi Dio. k_OMani mai tʉjʉri Dio cajooyupi Jesucristore caroorije mani cátie wapa, cʉ carií re yajiparore bairo ĩi. To bairi Jesucristo manire cʉ cajooricʉre mani caapiʉja nʉcʉbʉgoro maca caroorije mani cátiere majiriomi Dio. Cajʉgoyepʉ macanare caroorije na cátie wapa na capopiyeyega patowãcaquẽjupi Dio, “Caroorije na cátie wapare yʉ Macʉ na bai yajibojagʉmi,” ĩ tʉgooñari. To bairi cʉ Macʉre cʉ cajooro majirã, “Cariape cácʉ ãmi Dio,” mani ĩ maji. N^To bairi noa Jesucristore caapiʉja nʉcʉbʉgorãre, “Cañuurã ãma,” na ĩ tʉjʉmi Dio. “Caroorije na cátiere Jesu nare cʉ cawapayebojaro maca na yʉ popiyeyequetigʉ,” na ĩmi Dio. /]WMani camaja nipetirã caroorije cána mani ã. To bairi Dio cʉ caboorije cõona cáti peoquẽna mani ã. To cãnacã maja to bairo jeto caroorijere cána mani ã. =\sTo bairi Dio cʉ carotiriquere cáti peo majiquẽna mani cãnibato quena, “Caroarã ãma, caroorije mana ãma,” mani ĩ tʉjʉmi Dio. Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorã mani cãmata, “Caroarã ãma,” mani ĩ tʉjʉmi Dio. Ti wamere mani maji, cʉ ye quetire apiri. Tirʉmʉpʉna Moisé Dio cʉ carotirijere ucaʉ tiere caĩ buio jʉgoyeyeyupi. Aperã quena Dio ye quetire buiori maja ãnana to bairona caĩ buio jʉgoyeyeyupa. [^Z5Nii jĩcaʉ ũcʉ ocõo bairo cariape caĩ majii maami: “Dio cʉ carotirique cãno cõona jĩca wame rʉjaricaro mano yʉ áa. To bairi, ‘Caroaro cácʉ mʉ ã,’ yʉ ĩgʉmi Dio.” Ti wamere cariape caĩi ũcʉ maami. Dio cʉ carotiriquere majicõari, “Caroorije cácʉ yʉ ã,” mani ĩ maji. La salvación es por medio de la fe TY!Moisépʉre cacũñupi Dio judío majare cʉ carotiriquere, yʉ carotiri wame cõo na áparo ĩi. To bairi cʉ carotiriquere majibana quena tiere mani cátiquẽpata, “Caroorije mácʉ, Diore cabai bui cʉtiquẽcʉ yʉ ã,” mani ĩ majiquẽe. “Dio cʉ cáti rotiriquere yʉ cátiquẽto tʉjʉʉ yʉ popiyeyegʉmi Dio, caroorije yʉ cátaje wapa,” mani ĩ maji. Mani camaja nipetirã caroorije cána aniri mani majuuna ti wamere mani ĩ maji. FXDiore nʉcʉbʉgoquẽema, ĩ ucarique ã Dio Wadariquepʉ. 4WcAperã mena caroaro ani majiquẽema. VNoo na cáaáti paʉri cõo aperãre na rooye tuu popiyeye, na catʉgooñarique pairo roque na átinucuma aperãre. 5UeÑee wapa manona nare jĩama aperãre. ;TqAperãre tʉgooña punijini, wada painucuma. -SS To bairi maja ope cajita jã bipeya mani ope caʉnirijere rooro mani catʉgooñarore bairona rooro tʉgooñami Dio na rijero mena na caĩ wadarijere. Na rijero mena rooro ĩto pai wadanucuma. Tie caroorijere ĩ wadarã, aña cʉ capunirore bairo jeto rooro puniri wamere ĩ wadanucuma. ~Ru Dio cʉ caboorijere átigaquetibana nipetirã caroorije cána ãma. Nii jĩcaʉ ũcʉ cañuurije cácʉ maami. _Q7 Camaja nipetirã Dio yere api majiquetinucuma. Dio cʉ cãniere majigaquẽema. iPK Ocõo bairo ĩ Dio Wadarique mani cabairije cʉtiere:Ni ũcʉ jĩcaʉ cañuʉ maami. FO “Mani judío maja aperã netoro cañuurã mani ã,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. Mania judío maja caroorije cána mani ã. Aperã judío maja cãniquẽna to bairona caroorije cána ãma na quena. Jĩcarore bairona mani bai. Judío maja, judío maja cãniquẽna quena to bairona mani bai. Cabai buicʉna jetona mani ã mani camaja nipetirã. “Mani camaja nipetirã to bairo jetona caroorije cána mani ã,” mere yʉ ĩ buio ucawʉ. 'NG“To bairona ĩ buionucuma Pablo jãa,” jã ĩto buiorãma aperã. “ ‘Caroorije mani áato,’ Dio macare, ‘Jĩcaʉna ãmi cañuʉ,’ camaja cʉ̃re na ĩ majiato ĩrã, ĩ buionucuma Pablo jãa,” jã ĩto buiorãma jĩcaarã. Jocarãna ĩ buiorãma ti wamere. Ti wamere jã ĩqueti majuucõa. Ti wamere caĩrã cariapena na popiyeyegʉmi Dio caroori wame na caĩ buiorije wapa. Todos somos culpables OMAperã ocõo bairo ĩrãma tunu: “Caĩ jocarã mani cãnibato quena mani popiyeyequetigʉmi Dio. Caĩ jocarã mani cãniere tʉjʉrã, ‘Dio jĩcaʉna ãmi cañuʉ majuu, caĩ jocaquẽcʉ,’ ĩ tʉjʉ majigarãma aperã maca. To bairo caĩ jocarã ãnaa, ‘Dio jĩcaʉna cariape cʉ cãniere na majiato,’ caĩrãre bairo mani bai. To bairi caroorije cána, caĩtorã mani cãnibato quena, ‘Rooro mʉja áa,’ manire ĩquẽcʉmi Dio,” ĩ tʉgooñarãma jĩcaarã. “To bairi, ‘Rooro ĩmi. Cʉ yʉ popiyeyegʉ,’ yʉre ĩquẽcʉmi Dio,” ĩ tʉgooñabanama. FLTo bairo caĩ tʉgooñaquetipe ã. Cariape áami Dio, camajare caroorije na cátaje wapa na popiyeyei. Caroorije mácʉ ãmi Dio. Cʉ majuuna caroorije cácʉ cʉ cãmata, cariape cátiquẽcʉ cʉ cãmata ati yepa macanare cariape na tʉjʉ beje majiquetiboʉmi Dio. Cariape na ye wapa na popiyeye majiquetiboʉmi. KTo bairi mani camaja rooro mani cáti netorijere tʉjʉrã, “Jĩcaʉna ãmi Dio cañuu majuʉ,” mani ĩ maji. Ti wame ĩ majiri ocõo bairo ĩ tʉgooñabanama jĩcaarã: “Dio manire cʉ capopiyeyeata rooro átiboʉmi cʉ majuuna,” ĩ tʉgooñabanama. >JuTo bairi cʉ caĩrore bairona átigʉmi Dio. Mani camaja caĩ jocarã aniri mani caĩri wamere bairona mani átiquetinucu. Dio maca cariape ĩmi. Caĩ jocaʉ me ãmi. To bairona ĩ ucarique ã Dio Wadariquepʉ:Mʉa Dio, jocʉ mee cariape mʉ ĩnucu. To bairi ocõo bairo mʉ ĩ majiquẽema camaja: “Rooro áami Dio. ‘Ocõo bairo yʉ átigʉ,’ cʉ caĩrica wame cõo átiquẽemi Dio,” mʉ ĩ majiquẽema, ĩ ucarique ã. 3I_Capãarã judío maja Dio Wadariquere caapi nʉcʉbʉgoquẽna ãma paro. Na caapiʉja nʉcʉbʉgoquẽtie to cãnibato quena Dio maca cʉ caĩrore bairona cácʉ ãmi. xHiAperã jʉgoye Dio cʉ Wadariquere cʉ cacũricarã mani ã. To bairi judío maja mani cãnie ñuu majuucõa. FG To bairi, “Judío maja anibana quena Dio yarã majuu mee mʉja ã,” yʉ caĩrije apiri, “Baiyupa judío maja jã cãnie circuncisión jã cátaje ñuuquẽto,” ĩ tʉgooñaquẽja. ^F5Judío maja majuu, Dio yarã ocõo bairo ãma: Na yeripʉre caroorije na cátajere cajana rericarã ãma, Dio yarã jã anigarã ĩrã. To bairi Dio cʉ carotirique caĩrore bairona cána ãma. Na ãma judío maja majuu, Dio yarã. “Caroarã ãma,” na ĩ tʉjʉ wariñuʉmi Dio nare. Camaja maca nare to bairo na caĩ tʉjʉ wariñuuquẽtie to cãnibato quena to bairona na ĩ tʉjʉ wariñuʉmi Dio na unare. “Judío majocʉ cabuiaricʉ, circuncisión cátacʉ yʉ ã, to bairi Dio yaʉ yʉ ã,” caĩi ũcʉ anibacʉ quena judío majocʉ majuu me ãmi Diore cʉ caapiʉjaquẽpata.E#Judío maja ocõo bairo mʉja ĩ mʉjaa: “Judío maja jã ã. Circuncisión jãre cájupa, Dio yarã majuu anigarãma ĩrã.” To bairo caĩricarã anibana quena judío maja majuu mee mʉja ã, Dio yarã majuu cãniquẽna mʉja ã Diore mʉja caapiʉjaquẽpata. dDAMʉjaa judío maja Dio cʉ carotirica wame cõo cacʉgorã, circuncisión cána anibana quena Diore mʉja apiʉjaquẽe. To bairi aperã maca circuncisión cátiquẽna maca Dio cʉ carotirique caĩrore bairona na cápata ocõo bairo mʉja ĩgarãma: “Jocarãna Dio cʉ carotiriquere cacʉgorã ãma. Tiere apiʉjaquẽema,” mʉja ĩgarãma. CNoa Dio cʉ carotiriquere caapiʉjarã, “Yʉ yarã ãma,” nare ĩ tʉjʉʉmi Dio, judío maja mee quenare circuncisión cátiquẽna na cãnibato quena. Judío majare Dio na cʉ caĩ tʉjʉboricarore bairona na ĩ tʉjʉʉmi Dio cʉ carotiriquere cánare. B/Dio cʉ carotiriquere mʉja cápata caroaro mʉja baigaro judío majare, circuncisión na caĩrije cánare. To bairi cʉ carotiriquere mʉja cátiquẽpata judío maja cãniquẽna circuncisión cátiquẽnare bairona cabairã mʉja ã, Diore camajiquẽnare bairona. (AITo bairona ĩrique ã Dio Wadariquepʉ: “Mʉjaa judío maja Dio cʉ carotiriquere cacʉgorã anibana quena caroorije cána mʉja ã. To bairo mʉja cãno tʉjʉrã aperã judío maja cãniquẽna maca Diore booquetiri, cʉ ĩ epe tutima. Cʉ nʉcʉbʉgogaquẽema,” ĩ ucarique ã. *@M“Moisépʉre Dio cʉ carotiriquere camajirã majuu jã ã,” caĩrã anibana quena tiere mʉja bai netoo nʉcanucu. To bairo mʉja cabai netoo nʉcarijere tʉjʉrã aperã maca ocõo bairo mʉja ĩrãma: “Nare bairona cabairã jã anigatee. Diore canʉcʉbʉgorã na cãmata jã maca Diore cáti nʉcʉbʉgorã jã anigatee.” To bairona ĩrãma to bairo jocarãna Diore mʉja canʉcʉbʉgotorijere tʉjʉrã. a?;To bairi, “Áti epericarã cʉtiqueticõaña,” caĩrã anibana quena mʉja majuuna ¿nope ĩrã mʉja áti epericarã cʉtinucuti? Aperã na majuuna na cawericarãre Dio cãniquẽnarena jeni nʉcʉbʉgoma. Na cajeni nʉcʉbʉgorijere tʉjʉteebana quena ¿nope ĩrã na wericarãre na cáti nʉcʉbʉgori wiiri macajere mʉja jee rutiti? }>sTo bairi mʉjaa aperãre camajiorã anibana quena ¿nope ĩrã mʉja majuuna aperãre mʉja cabuiorore bairona mʉja átiquetinucuti? Aperãre, “Jee rutiquẽja,” caĩ buiorã anibana quena ¿nope ĩrã mʉja majuuna mʉja jee rutinucuti? h=ITo bairi aperãre camajiorã jã ã. Camajiquẽnare, cawimarã quenare cabuerã jã ã. To bairi Dio cʉ carotiriquere cacʉgorã aniri camajiriorijere cariape cãni wamerire jã maji peticõa,” mʉja ĩ tʉgooñabapa. 9<kTo bairo ĩ tʉgooñarã, ocõo bairo mʉja ĩ tʉgooñabapa: “Dio yere camajiquẽnare camajiorã jã ã. Caroare cáti majiquẽnare na jã buio maji caroa macaje macare. ";=Dio cʉ carotiriquere camajirã aniri cʉ caboorijere camajirã mʉja ã. To bairi, “Caroa cátipere jã tʉjʉ beje maji,” mʉja ĩ tʉgooñabapa. :1Mʉjaa judío maja cãna, “Moisépʉre Dio cʉ cáti rotiriquere cʉ cacũricarã aniri cʉ yarã majuu jã ã,” mʉja ĩ tʉgooñabapa. q9[To bairi camaja caroorije na cátajere na tʉjʉ cõoñari na popiyeyegʉmi Dio caroorãre na cʉ capopiyeyeri rʉmʉ cãnopʉ. Caroorije na cátajere catʉjʉ cõoñapaʉre cʉ cũgʉmi Dio Jesucristore. To bairi na cabuiogaquẽtie quenare tʉjʉ maji peticõagʉmi Jesu. Ti wamere yʉ buionucu Jesu ye quetire buio teñaʉ. Los judíos y la ley de Moisés s8_To bairi na majuuna na yeripʉre caroare cáti majirã aniri Dio cʉ carotirique cʉ caĩ cũricarore bairona cáti majirã ãnaa baima. To bairi na yeripʉre caroare cáti majirã anibana quena caroorije áama na majuuna. To bairo na majuuna caroorije áti, nemoona, “Atie caroorije ã. ¿Nope ĩrã tiere jã ájupari?” ĩ tʉgooña majirãma. Cañuurije macare na cápata, “Atie caroare jã ápʉ́,” ĩ tʉgooña majirãma, na yeripʉre caroa cáti rotirijere camajirã aniri. }7sTo bairi judío maja cãniquẽna Moisépʉre Dio cʉ carotiriquere cacʉgoquẽna aniri, tiere camajiquẽna ãma. Majiquetibana quena na majuuna caroare cána na cãmata Dio cʉ carotirique to caĩrore bairona cána ãma. Dio cʉ carotiriquere camajiquẽna anibana quena caroare cána na cãmata na majuuna na yeripʉre, “Caroare cátipe ã,” caĩ majirã ãnama. <6q Cʉ carotiriquere caapiricarã anibana quena tiere cátiquẽnare, “Cañuurã ãma,” na ĩquẽemi Dio. Cʉ carotiriquere cána macare, “Cañuurã ãma,” na ĩ tʉjʉmi. ~5u To bairi caroorije na cátaje wapa na popiyeyegʉmi Dio, Moisépʉre cʉ carotiriquere camajibatanare tiere na cabai netoo nʉcarije wapa. Aperã quenare cʉ carotirique camajiquẽna quenare na popiyeyegʉmi Dio caroorije na cátie wapa. 4- Nipetirã caroare cána macare na tʉjʉ wariñuumi Dio. Camaja quena to bairona caroa cánare na tʉjʉ nʉcʉbʉgogarãma. Caroa ãnajere na joogʉmi Dio. Judío majare, judío maja mee quenare to bairona na joogʉmi Dio, jĩcarore bairo jeto camajare catʉjʉʉ aniri. 3 (2I Camaja nipetirã caroorije cána tʉgooñarique pai jʉtiriti popiye tamʉogarãma. Judío maja to bairona, judío maja mee quena nare bairona tamʉogarãma. [1/Aperã na majuuna na caboorije cána macare na popiyeyegʉmi Dio. Cariape macaje Dio ye quetire apiʉjagaquẽema. Cañuuquẽtie macare átinucuma. To bairi na popiyeyegʉmi Dio, na cáti aniere booquẽcʉ. sS}}|zz;ywvutsq}omkj[i h#ffd`cc baa0`__B^]\4ZYXVUTqSRRWQcPO NzMELKJjI@GFESD#ClA@(?>}=<[;:29c8%726432200-+*)'&%%i%]""&! 7z#^ y e bjaeS]3 Camaja nipetirãre jĩcarore bairo na tʉjʉmi Dio, judío majare, judío maja cãniquẽna quenare. Jĩcaʉna ãmi mani Ʉpaʉ. Camaja nipetirã Ʉpaʉ ãmi Dio. To bairi camaja nipetirã nʉcʉbʉgorique mena cʉ̃re cajenirãre capee cañuurijere na joo netogʉmi Dio. “Aperã ãma,” ĩricaro mano, jĩcaro cõo jetona na joogʉmi. -S “Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorã wariñuurique bʉgagarãma. Tʉgooñarique paiquetigarãma cʉ̃re nʉcʉbʉgorã,” ĩ ucarique ã Dio Wadariquepʉre. xi Mani yeripʉre Jesucristore mani canʉcʉbʉgoro, “Cañuurã ãma,” mani ĩ tʉjʉmi Dio. To bairo, “Caroarã ãma,” mani ĩ tʉjʉri mani netoomi cʉ capopiyeyebopere. To bairo manire cʉ canetoobojaro aperãre cabuiope ã tunu.  To bairi tie quetire apiʉjari, “Jesu yʉ Ʉpaʉ ãmi, jocarã mee,” ĩri, “Cabai yajiricʉpʉre cʉ catunu catioyupi Dio,” ĩrica wame mani yeripʉre mani canʉcʉbʉgoro mani netoobojagʉmi cʉ̃re canʉcʉbʉgoquẽnare cʉ capopiyeyepere. # Ocõo bairo maca ĩrique ã Dio Wadariquepʉ cʉ ye quetire api majirique, tiere api nʉcʉbʉgorique majirioquẽe ĩro:Dio ye queti cayoaropʉ caĩ buiorijere bairo me ã. To bairi mʉja caapi majiquẽtie me ã. Mere Dio ye quetire mʉja maji mʉja yeripʉ. Tiere mʉja ame buio maji, caĩ ucayupi Moisé. Tie quetirena jã buio teñanucu camajare, Cristore cʉ api nʉcʉbʉgoya ĩrã. "= Ape wame tunu: “ ‘Cabai yajiricarã ãnana na cãnopʉ yepa pupeapʉ rui aácõari Cristore cʉ cawamʉ atí rotipe ã,’ tiere ĩqueticõaña.” hI Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorã Dio mena caroaro mani cãnicõa anipe macare ocõo bairo caĩ ucayupi Moisé: “Ʉmʉrecoopʉ wamʉ aácõari Cristore, ‘Jãre átinemoʉ rui ajá,’ cʉ caĩpe ã,” ĩqueticõaña. I  Moisé ocõo bairo caĩ ucayupi Dio cʉ carotiriquere mani cáto Dio mena caroaro mani cãnipere: “Noa nipetirã yʉ carotiriquere cáti peorã caroaro Dio mena anicõa anigarãma.”   Moisépʉre Dio cʉ carotirique nipetirijere cáti peoyupi Jesucristo jĩca wame rʉjaquẽto. Mani maca tiere mani áti peo majiqueti majuucõa. To bairi noa Jesucristore caapi nʉcʉbʉgorãre, “Caroarã ãma,” manire ĩmi Dio. Cristo manire cʉ cabai yajibojarique jʉgori mani netoomi Dio. Cʉ carotirique mani cáti peo majiquẽtie to cãnibato quena mani netoo catiomi. u c To bairi Jesucristore na caapi nʉcʉbʉgoata, “Caroarã ãma,” na ĩ tʉjʉboʉmi Dio. Ti wamere api majiquẽema. Ti wamere api majiquetibana, “Mani majuuna tʉgooña ocabʉtiri caroa jeto mani áti ocabʉtigarã. To bairo mani majuuna caroare mani cáti ocabʉtiro tʉjʉʉ, ‘Caroarã ãma,’ mani ĩgʉmi Dio,” ĩ tʉgooñabama. To bairo ĩ tʉgooñabana quena Dio cʉ caboorije majuure cabai netoorã ãma. To bairo cabairã na cãno, “Caroarã ãma,” na ĩquẽemi Dio. | q Na cãniere ocõo bairo áama: Dio cʉ caboorijere átigabana quena cʉ caboorije majuu cariape api majiquẽema. +  Q Yʉ yarã, Israel majare Dio na cʉ capopiyeyepe nare cʉ canetooro seeto yʉ boo. To bairi nare cʉ netooato ĩ yʉ yeripʉ tʉgooñari nare yʉ jeniboja Diore. F  !Tiere ocõo bairo caĩ ucayupi Isaía tirʉmʉpʉ macacʉ Dio Wadariquepʉre:Jerusalẽpʉ joogʉmi Dio jĩcaʉ caroaʉ majuu cʉ cabejeire. Cʉ̃re cʉ cajoobato quena cʉ tʉjʉ teegarãma to macana, cʉ tʉjʉ nʉcʉbʉgoquetiri. Jĩcaarã Jesucristore canʉcʉbʉgorã maca wariñuurique bʉgagarãma. “Jocʉna cʉ yʉ caapi nʉcʉbʉgobajupa,” ĩ tʉgooñarique paiquetigarãma, ĩrica wame caĩ ucayupi Isaía tirʉmʉpʉre.' Dio, “Caroarã ãma,” nare cʉ caĩ tʉjʉ wariñuuquetajere tʉgooñari ocõo bairo mani ĩ maji: Na majuuna na catʉgooña tutuarije mena caroare átigabana Jesucristo ye queti macare caapi nʉcʉbʉgoquẽjupa. To bairi Cristore na caapi nʉcʉbʉgoquẽtie jʉgori Ʉ̃taapʉre capʉga ta ña roca cumurãre bairona baima. Jesucristore api nʉcʉbʉgoquetibana cʉ̃re camajiquẽna ãma. 9 Judío maja maca, “Moisépʉre Dio cʉ carotiriquere ána caroarã Dio mena mani anigarã,” caĩ tʉgooñanucubajupa. To bairo tʉgooñabana quena nipetirije Dio cʉ carotiriquere cáti peo majiquẽjupa. To bairi, “Caroarã ãma,” na caĩ tʉjʉ wariñuuquẽjupi Dio.  Ocõo bairo mʉjaare yʉ buionemogʉ tunu: Judío maja cãniquẽna maca, “Caroarã ãma,” Dio nare cʉ caĩ tʉjʉpere catʉgooñaquẽjupa. Caroare na cáti ocabʉtiquetibato quena, “Caroarã ãma,” na ĩmi Dio Jesucristore na caapi nʉcʉbʉgoata. V% Cʉ̃a Isaíana apeye cauca jʉgoyeyeyupi tunu:Mani Ʉpaʉ Jeová nipetirãre carotii jĩcaarãre Israel pãramerãre cʉ canetooquẽpata mani judío maja mani yaji petiboricarã. Tirʉmʉpʉ macana Sodoma, Gomora macanare na cʉ capopiyeyero na cayaji petiricarore bairona mani yaji petiboricarã. Los judíos y el evangelio ~u Judío maja na ye cãnipe macare ocõo bairo caĩ ucayupi Isaía:Dio na popiyeyegʉmi ati yepa macanare. Dio tirʉmʉpʉ cʉ caĩricarore bairona, cʉ caĩ buioricaro cõona cariapena uwaro mena na popiyeyegʉmi ati yepa macanare. To bairi Israel maja capãarã majuu anibana quena jĩcaarãacã jetona netogarãma nare Dio cʉ capopiyeyebopere, caĩ ucayupi Isaía.  ?w “Dio yarã me ãma,” caĩricarã macare, “Dio to cãnacã rʉmʉ cãcʉ yarã, cʉ punaa ãma,” ĩrique anigaro, caĩ ucayupi Osea tirʉmʉpʉ macacʉ Dio ye quetire ucaʉ. -S Judío maja cãniquẽna jĩcaarãre Dio na cʉ cabejepere Dio ye quetire ocõo bairo caĩ ucayupi Osea cawamecʉcʉ tirʉmʉpʉ macacʉ cãniñaricʉ:Yʉ yarã cãniquetana macare, “Yʉ yarã,” na yʉ ĩgʉ. Yʉ camaiquetana macare, “Yʉ camairã mʉja ã,” na yʉ ĩgʉ.  To bairi manire bejei jĩcaarã judío majare jã cabejeyupi. Aperã judío maja cãniquẽnare jĩcaarãre cabejeyupi mʉja quenare. H  To bairona na canʉcañupʉ Dio, camajare na yʉ catʉjʉ bopacarijere na majiato ĩi. Tirʉmʉpʉ mani cabejeyupi Dio cʉ catutuarijere na cʉ caiñooparãre, caroaro cʉ cátibojaparãre. /~W To bairi Dio cʉ catutuarijere iñoʉ camajare na cʉ capopiyeyepere capopiyeyegaquẽjupʉ rooro na cátibato quena. Nemoona cariape na popiyeyeboricʉmi Dio. =}s Ríi weri majoco noo co cabooro jeto we majimo. Jĩca bʉrʉarena noo jĩca rʉ cawatoa cãnipa rʉ co cabooro co cacʉgopa rʉ we majimo. Ti bʉrʉarena ape rʉ caroa rʉ boje rʉmʉ cãno co cacʉgopa rʉ quenare co cabooro we majimo. Co cabooro co cátore bairona manire áami Dio quena cʉ caboorijere. v|e To bairo me ã. Cawatoa cãna anibana quena cãni majuʉre Diorena, “Cariape mʉ átiquẽe,” cʉ̃re mʉja ĩ tuti majiqueti majuucõa Diore. Jotʉ caweore, “To bairi jotʉ yʉ wequeticõaña,” ĩ tuti majiquẽto jotʉ quena. {+ To bairo caĩrije apirã ocõo bairo mʉja ĩ tʉgooñaborã: “Dio cʉ majuuna cʉ cabooro mani yerire cácʉ aniri, ‘Rooro áama, cabai buicʉna ãma,’ manire cʉ caĩquetipe anibapa. Mani yeripʉre cʉ cátigari wamere mani majuuna mani mata majiquẽe. Mani cãnipere mani camata majiquẽto maca, ‘Cabai buicʉna ãma,’ manire cʉ caĩquetipe anibapa,” mʉja ĩ tʉgooñaborã. 9zk To bairi Dio noa cʉ camai tʉjʉgarãre na mai tʉjʉʉmi. Cʉ̃re canʉcʉbʉgogateerã quenare cʉ̃re na cabai netoo nʉcaro na áami. Cʉ cabooro na átinucumi camajare. y+ To bairi Dio cʉ majuuna cʉ cabooro cájupi Ejipto macana ʉpaʉre tirʉmʉpʉ macacʉ Faraõ cawamecʉcʉre. Ocõo bairo ĩ ucarique ã Faraõ cawamecʉcʉre Dio ye queti ucarica pũuropʉ: “Mʉre ʉpaʉ yʉ cajõowʉ, mʉ jʉgori yʉ catutuarijere yʉ áti iñoogʉ ĩi. Ati yepa macana nipetirã yʉ ye queti na majiato ĩi, ʉpaʉre mʉ yʉ cajõowʉ,” ĩ ucarique ã Faraõ cʉ cãnajere. Lx To bairi Dio cʉ majuuna manire cʉ cabopaca tʉjʉro caroaro áami manire. Caroaro manire cʉ cátibojapere mani cabooro o caroaro mani majuuna mani cáti tutuarije wapa mee manire átibojami. ww Cajʉgoyepʉ Moisé tirʉmʉpʉ macacʉre: “Noa yʉ caboorã jetore na yʉ bopaca tʉjʉgʉ,” cʉ caĩñupi Dio. #v? To roquere, “Dio na cátiboriquere tʉjʉ cõoñaquetibacʉ quena jĩcaʉre cʉ mai netori cariape átiquẽemi Dio,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. u Na cabuiaparo jʉgoyepʉna caroaro o rooro na cátiquetibato quena Dio cabeje jʉgoyeyeyupʉ jĩcaʉre. Cʉ beje jʉgoyeyei, ocõo bairo na paco Rebecare co caĩñupʉ Dio: “Cajʉgocʉ maca cʉ baire capaabojaʉ anigʉmi.” Cʉ caboorore bairona cabejei aniri to bairona caĩñupi Dio na paco Rebecare. To bairi camaja mani cátiere tʉjʉ cõoñaquẽcʉna noa cʉ caboorãre mani beje cũʉmi Dio cʉ yarã cãniparãre. Atie Dio ye queti ucarica pũuropʉ to caĩrore bairona ã: “Jacobore cʉ yʉ mai netowʉ. Esaú macare cʉ yʉ maiquẽpʉ,” caĩñupi Dio. To bairi Dio cʉ caboorore bairo na cabejeyupi, na cátaje wapa meere. t s Cabero jã ñicʉ Isaá nʉmo Rebeca jĩcanina punaa cʉtio pʉgarã cacʉgoyupo. Jĩcaʉ punaa, Isaá punaa jeto cãñuparã. {ro Ocõo bairo caĩñupi Dio Abrahãre: “ ‘To cõopʉ yʉ atígʉ,’ yʉ caĩri paʉ caejaro yʉ atígʉ. To cõopʉ yʉ cáató mʉ nʉmo Sara macʉ cʉtigomo.” To bairona caĩ cũñupi Dio Abrahãre cʉ macʉ Isaá cʉ cabuiapere yua. qy Ocõo bairo ĩgaro ĩi: “Abraham ya poa macana cabui pea ʉjarã na cãno maca yʉ punaa ãma,” na ĩ tʉjʉquẽemi Dio. Dio, “Caroaro camajare na yʉ átibojagʉ,” cʉ caĩ cũriquere caapi nʉcʉbʉgorã maca Dio punaa majuu ãma naa. p} To bairona, “Abraham pãramerã aniri cʉ ãnacʉre bairona Dio yarã ãma nipetirã,” ĩrica wame maa. Ocõo bairo caĩñupi Dio Abrahãre: “Isaá pãramerã cãni bui pearã jeto, ‘Yʉ pãramerã majuu ãma,’ mʉ caĩrã anigarãma.” o Dio judío majare caroa macajere na cʉ cátibojabato quena capãarã cʉ áti nʉcʉbʉgoquẽema. Na canʉcʉbʉgoquẽto, “Judío majare caroaro na yʉ átibojagʉ,” Dio nare cʉ caĩbataje baiquetigaro ĩi mee yʉ ĩ. Ocõo bairo maca ã: Jĩcaarã jeto judío maja Dio punaa majuu ãma. “Israel pãramerã aniri nipetirã Dio yarã majuu ãma,” ĩrica wame maa. n9 Jã judío maja Jacobo punaa nemoo cãni jʉgoricarã doce cãnacãʉna na pãramerã jã ã. Cristo quena ti poa macacʉna cabuiayupi camajocʉ anigʉ. Cristo ãmi Diona ati ʉmʉrecoo nipetirijere caroti netoʉ. To bairi cʉ̃re mani áti nʉcʉbʉgocõa aninucugarã. Amén. m- Tirʉmʉpʉ macacʉ Jacobo cawamecʉcʉ cabero Israel cawame wajoaricʉ pãramerã jã ã judío maja. Yʉ punaa na ãmaro ĩi na cabejebajupi Dio jã ñicʉ jãare Israel majare. To bairi na mena cãñupi. Na mena ãcʉpʉ caroaro cʉ cãniere na caiñooñupi. Cʉ caĩ cũriquere na buio majiori camajare na cʉ cátibojapere na caĩ buioyupi Dio Israel majare. Cʉ carotiriquere na cacũñupi. Cʉ̃re na cáti nʉcʉbʉgopa wii quenare cacʉgoyupa. “Caroaro na yʉ átibojagʉ mʉja pãramerãre,” na caĩ buioyupi Dio. /l Y Yʉ yarã judío maja na cãniere seeto majuu yʉ yeri tʉgooñarique pai. Jesucristore na canʉcʉbʉgoquẽtie wapa na popiyeyegʉmi Dio. To bairi Jesucristore na canʉcʉbʉgopere boʉ yʉ macare Dio cʉ rocacõato yʉ ĩboʉ. To bairi Dio nare cʉ popiyeyequeticõato ĩi na wapayebojaʉre bairo yʉ átigabapa. Cristo mena macacʉ yʉ aniquetiboʉ, na maca Cristo mena macana na anicõato ĩi. Jesucristore caapiʉjaʉ yʉ cãno Espíritu Santo yʉ catʉgooñarijere carotii ãmi. To bairi cariape mʉjaare yʉ ĩ buio yʉ catʉgooñari wamere. k Ej&Seeto mani maimi Dio, Jesucristo yarã mani cãno. To bairi dije Dio manire cʉ camaiquẽto maca cátipa wame máni majuucõa. “Cariape ã tie,” yʉ ĩ maji. To bairi mani cabai yajiata quena, mani cacatiata quena Dio mani mai janaquetigʉmi. Dio tʉ macana ángel maja quena, wãtia quena, maca ʉparã quena Dio manire cʉ camai janaro áti majiquẽema. Yucʉacã cabairi wame, caberopʉ cabaipa wame quena, Dio manire cʉ camai janaro cátipa wame maa. Jõ bui macana, ati yepa ẽoro macana quena Diore manire cʉ mai jana roti majiquẽema. Dije majuu Dio cʉ cáti jeñoorique manire cʉ camai janaro cátipa wame máni majuucõa. To bairi mani mai janaqueti majuucõagʉmi Dio yua. i''hG%To bairi to cãnacã wame rooro tamʉobana quena Diore apiʉja janaquetiri mani nʉca ocabʉti maji, Jesucristo manire cámáii manire cʉ cátinemoro maca. g)$Ocõo bairo ĩ ucarique ã Dio Wadariquepʉ:Mʉre caapiʉjarã jã cãno maca aperã mʉre cabooquẽna maca jãre jĩaganucuma. Oveja na caĩrã waibʉcʉrã nuricarãre camaja na cajĩa ʉgaga tʉjʉ ʉjarore bairona jãre áama, jãre jĩagarã, ĩ ucarique ã. efC#Noa manire Cristo cʉ camaiquẽto roque áti majiquẽnama. Mani catamʉobato quena, mani catʉgooñarique pai uwibato quena, aperã rooro manire na cátibato quena, ʉgarique camanibato quena, cabopacarã mani cãnibato quena, cauwiorije to cãnibato quena, aperã manire na cajĩagabato quena, “Mani mai janaquẽemi Cristo,” mani ĩ maji. e-"Jesucristo mani ye wapa manire cabai yajibojayupi. Cabai yajiricʉ anibacʉ quena tunu catí, Dio tʉna ruiimi. Topʉna ruiri Diore manire jenibojaʉ ácʉmi. To bairi aperã maca manire, “Caroorã ãma, na ye wapa na capopiyeyepe ã,” mani ĩ wada pai majiquẽnama. odW!To bairi cʉ cabejericarã mani cãno, “Cañuurã ãma,” mani ĩ tʉjʉʉmi Dio. To bairo Diona manire cʉ caĩ tʉjʉrã mani cãno noa una aperã, “Cañuuquẽna ãma, nare carepe ã,” manire ĩ wada pai majiquẽnama. :cm Dio cajooyupi cʉ Macʉ jĩcaʉrena Jesucristore manire cabai yajibojapaʉre. “Cʉ yʉ maibʉja yʉ Macʉre, to bairi cʉ yʉ jooquetigʉ,” caĩquẽjupi Dio. To bairi cʉ Macʉrena cajooricʉ aniri ape wame quenare mani catʉgooñari wame cõona nipetirije caroare mani joogʉmi Jesucristo jʉgori. KbTo bairi tie caroa wame majuure majiri ocõo bairo quenare mani ĩ maji: “Dio yarã, cʉ camai tʉjʉrã mani cãno aperã noa una manire catʉjʉteerã mani rooye tuu majiquẽnama.” KaCajʉgoyepʉ cʉ yarã cãniparã cʉ cacũricarãre mani capiyupi, cʉ̃re caapiʉjarã mani cãniparore bairo ĩi. To bairi, “Cañuurã ãma,” mani caĩ tʉjʉyupi cʉ̃re caapiʉjarãre. To bairo mani ĩ tʉjʉʉ, “Cʉ̃re bairo caroarã, cabero cʉ tʉpʉ cãni wariñuuparãre mani cacũñupi Dio maca yua.” V`%Nemoopʉna cʉ yarã cãniparãre mani camaji jʉgoyeyeyupi Dio. Mani maji jʉgoyeyeri cʉ Macʉre bairona cãniparãre mani cacũñupi Dio. To bairi Dio punaare manire cãni jʉgoʉ ãmi Dio Macʉ Jesu. 1_[Manire cacũñupi Dio cʉ yarãre, cʉ caboorijere na átinucu anicõato ĩi. To bairo manire cacũricʉ aniri nipetiro mani cabairijere caroaro áami Dio, netobʉjaro cañuurã na ãmaro ĩi. Cʉ̃re camairã mani cãno maca to bairona áami mani cabairijere. Ti wamere caroaro mani maji. i^KMani Jesu yarãre manire jenibojami Espíritu Santo Dio cʉ caboorore bairona. To bairo Espíritu Santo manire cʉ cajenibojaro caroaro api majimi Dio, mani yeri catʉgooñarijere catʉjʉ majii aniri. Más que victoriosos @]yTo bairi Espíritu Santo manire átinemomi, caroaro cáti majiquẽna mani cãno maca. Mani majuuna dope bairo Diore mani jeni nʉcʉbʉgo majiquẽe. Cʉ̃re mani cajenipa wame quenare mani majiquẽe. To bairi caroaro camajiquẽna mani cãno Espíritu Santo maca caroaro tutuaro Diore mani jenibojami. d\AMai Dio manire cʉ cajoopere tʉjʉquetibana quena tʉgooña patowãcaquẽnana mani yuu. 3[_To bairona manire cʉ cacatiopere, cʉ mena caroaro mani cãnipere tʉgooñari Diore mani caapiʉja jʉgówʉ. To bairi, “Caberopʉ cawama rupaʉricʉna caroaro cãni wariñuurã mani anigarã,” ĩrica wamere apiri tiere manire cʉ cajoopere mani tʉgooña wariñuu yuu. Manire cʉ cajoogari paʉ caejaro to cõona mani yuu janagarã. Jĩcaʉ mere cʉgoʉpʉ to cõona tiere tʉgooña yuu janaʉmi, mere cacʉgoʉ aniri. Z Mani quena carupaʉcʉna aniri catamʉorã mani aninucu. Catamʉorã anibana quena, “Caberopʉ ani wariñuurique jeto anigaro,” mani ĩ maji, Espíritu Santore cacʉgorã aniri. To bairi Dio punaa aniri caroaro cʉ mena to cãnacã rʉmʉ mani cãnicõa anipere mani tʉgooña wariñuunucu. Cawama rupaʉ cariaqueti rupaʉ manire cʉ cajoope quenare mani tʉgooña wariñuunucu. 3Y_“Ati ʉmʉrecoo macaje catamʉorije jeto ã,” mani ĩ maji. Nipetiro Dio cʉ cáti jeñooricarã, cʉ cajeñoorique catamʉorã, catamʉorije jeto aninucu mai. ,XQTo bairi atie Dio cʉ cáti jeñoo jʉgorique caboa repe ã. To bairo cabairije to cãnibato quena cabero nipetirije cʉ cajeñooriquere caroa jeto wajoagʉmi. Mani cʉ punaare caroa rupaʉricʉna mani cãniparore bairo manire cʉ cawajoari paʉna to bairona caroa jeto átigʉmi Dio tunu. W Nemoopʉre Dio caroa cʉ cáti jeñoo jʉgórique cañuurije jeto cãnibajupa. Cañuubataje to cãnibato quena cañuuquẽtie maca to ãmaro ĩricʉmi Dio. Tie majuuna cabaiquẽjupa. Adán maca caroorije cʉ cáti jʉgó rooye tuuro, “To cõona yʉ cáti jeñoo jʉgóbataje caboape to anicõato,” ĩricʉmi Dio. Ape rʉmʉpʉ apeye cawama macare jeñoogʉ, caboa rotiyupi Dio. V'To bairi ti paʉpʉ mani Dio punaa caroaro majuu cãni wariñuurã mani anigarã Dio mena. To bairo cabairi paʉpʉ nipetirije Dio cʉ cáti jeñoorique cawama jeto wajoagaro. Nipetirije Dio cʉ cátaje, nipetirã cʉ cátana quena seeto caroaro cawajoarã anigarãma. AU{Ati rʉmʉri ati yepapʉ ãnaa mani popiye tamʉobʉja. Aperã Jesure mani caapiʉjaro booquẽna mani popiyeyema. Cabero ape rʉmʉpʉ caroaro cãni wariñuurã mani anigarã. To bairi yucʉ mani catamʉorije to cãnibato quena mani tʉgooñaquẽna, cabero mani cãni wariñuu netope macare tʉgooñari. &TETo bairi Dio Macʉ Cristo caroare cʉ cacʉgorore bairona mani joogʉmi Dio mani quenare. Dio punaana aniri cʉ ye caroare cacʉgoparã mani ã. To bairi Cristo yere ána mani catamʉoata quena, cʉ̃re bairona caroaro majuu cãni wariñuurã mani anigarã. La gloria que ha de venir *SMDio Espíritu Santo jʉgori mani maji Dio punaa mani cãniere. “To bairi Dio punaana mani ã,” mani caĩ tʉgooña majipere mani joomi Dio Espíritu Santo. XR)Dio cʉ Espíritu Santo manire joʉ, “Yʉ punaa ãma,” mani caĩ cũñupi manire. Paari maja na ʉpaʉre na cauwi tʉgooñarore bairona cʉ̃re cabaiparã meere mani cacũñupi Dio, cʉ Espíritu Santo manire joʉ. Cajʉgoyepʉ Dio cʉ carotiriquere áti peo ocabʉtiquetibana mani cauwiwʉ. Yucʉra mani uwiquẽe, cʉ punaa aniri. To bairi Espíritu Santo mani mena cʉ cãniere tʉgooñarã, cʉ punaa aniri, “Caacʉ,” cʉ̃re mani ĩ, Diore jenirã. NQNoa Espíritu Santore cáti ʉjarã una Dio punaa ãnaa baima. 1P[ To bairona cána mani cãmata Diore cabooquẽna na ya paʉpʉ cayajiparã mani aniborã. Mani rupaʉ mena caroorije mani cátigarijere carerã mani ã Espíritu Santo jʉgori. To bairo cʉ jʉgori caroorijere mani cáti janaata to cãnacã rʉmʉ Dio mena caroaro cãnicõa ãna mani anigarã. O Yʉ yarã, Espíritu Santore cacʉgorã aniri mani majuuna caroorije mani cátiga tʉgooñarijere cáti aniquetiparã mani ã. N  Cristo cʉ cabai yajiro bero cʉ catunu catioyupi Dio Cristore. To bairi mʉja quenare mʉja rupaʉ to cabai yajibato quena tunu catiogʉmi Dio cʉ Espíritu Santo jʉgori. Mʉja quena Espíritu Santore cacʉgorã mʉja cãno to bairo mʉja átigʉmi Dio. EM Mʉja maca cʉ yarã mʉja ã. To bairi mʉjaapʉre ãcʉmi Cristo. To bairi Dio, “Cañuurã ãma,” mʉja ĩ tʉjʉʉmi mʉja quenare. To bairo cʉ caĩ tʉjʉrã aniri mʉja yeri to cãnacã rʉmʉ cʉ mena caroaro cãnicõa aniparã mʉja ã, caroorije mʉja cátibata rupaʉ cayajicoatie to cãnibato quena. pLY Mʉja maca Dio Espíritu Santore cacʉgorã aniri cʉ caboorijere cána mʉja ã. Mʉja majuuna caroorijere mʉja cátigarijere catʉgooñarã mee mʉja ã. Noa Dio Espíritu Santore cacʉgoquẽna maca Cristo yarã me ãma. K}Dio cʉ catʉjʉ wariñuurijere áti majiquẽema, to bairo na majuuna caroorije na cátigarijere catʉgooñarã aniri. 0JYNa majuuna caroorije na cátigarijere catʉgooñarã Diore cateerã ãma. Dio cʉ carotirijere apigaquẽema. To bairi dope bairo áti majiquẽema cʉ carotirijere. \I1Caroaro anigarãma. To bairo quena to cãnacã rʉmʉ Dio mena anicõa aninucugarãma. Aperã maca na majuuna caroorije na cátigarijere catʉgooñarã maca caroorã na cãni paʉpʉ aágarãma bai yajirãpʉ. H!Noa na majuuna caroorije na cátigarijere cátinucurã na yeripʉ caroorije na cátiganucurije jetore catʉgooñacõa ãna ãnama. Aperã maca Dio Espíritu Santo cʉ caboorije macare cáticõa ãna Dio Espíritu Santo cʉ cãniere catʉgooñacõa ãna ãnama. 8GiTo bairo mani cátibojayupi Dio, Espíritu Santo cʉ cáti tutuarije mena cʉ carotirique caĩri wamerena caroare mani cáti ocabʉti majiparore bairo ĩi. To bairi mani majuuna caroorije mani yeripʉ cátigarije mani áticõa aniquẽe. Dio Espíritu Santo cʉ caboorije macare mani áticõa aninucu. XF)Mani majuuna cañuurã mani ani majiquẽe, Moisépʉre Dio cʉ carotiriquere cáti peo majiquẽna aniri. To bairo mani cabairijere tʉjʉri Dio cajooyupi cʉ Macʉre caroorije mani cátiere cawapayebojapaʉre. Cañuurã, cʉ yarã mani cãniparore bairo ĩi cʉ cajooyupi cʉ Macʉre. Mani camaja caroorije cána rupaʉre bairona carupaʉcʉcʉ cãñupi Dio Macʉ Jesu. To bairi manire bai yajibojaʉ, caroorije mani yeripʉ cãniere cawapaye re peocõañupi. E7To bairi Jesucristo yaʉ yʉ cãno Dio Espíritu Santo caroa yʉ cáti aniparore bairo maca yʉre áami. To bairo yʉre cʉ cáto caroorijere yʉ áticõa aninucu majiquẽe. To bairi caroorã na cabai yajiro na ya paʉpʉ yʉ aáquetigʉ, to bairo yʉre cʉ cátibojaro maca. D 5To bairi, “Caroorã ãma, caroorije na cátie wapa na yʉ popiyeyegʉ,” ĩquẽemi Dio cʉ Macʉ Jesucristo yarãre. Cʉ yarã aniri mani majuuna caroorije mani yeripʉ mani cátigarijere áticõa aniquẽe. Dio Espíritu Santo cʉ caboorije macare mani áticõa aninucu. KCMani Ʉpaʉ Jesucristona ãmi, yʉre canetoobojaʉ. To bairi Diore, “Ñuu majuucõa,” cʉ yʉ ĩ. To bairi yʉ majuuna yʉ catʉgooñarijepʉ seeto Dio cʉ carotirijere yʉ átigacʉpʉ. To bairo baibacʉ quena caroorije cáti rupaʉre carupaʉcʉcʉ aniri caroorije yʉ yeripʉ cátigarijere cácʉ yʉ anicõa.BCaroorije áti jana majiquetibacʉ seeto yʉ tʉgooñarique pai. To bairo caroorije cáti rupaʉre carupaʉcʉcʉ aniri caroorã ya paʉpʉ cáaápaʉ yʉ aniboʉ. ¡Aagʉ! Caroorã ya paʉpʉ cáaábopaʉ yʉ cãnibato quena yucʉra yʉ yeripʉ caroorije cátigarije cãniere yʉre netoobojagʉmi Jesucristo. Cʉna ãmi caroorã ya paʉpʉ yʉ cabai yaji aábopere yʉre canetoobojaʉ. ATo bairo yʉ caĩnucubato quena yʉ yeripʉ caroorije cátigarije anicõari yʉre mata caroa macare yʉ cátibopere. Yʉ catʉgooñarijepʉ caroare átigabacʉ quena yʉ rupaʉ maca caroorijere yʉre áti roti. To bairi caroorijere yʉ áti jana majiquẽe. e@CYʉ tʉgooñariquepʉre, “Dio cʉ carotirique seeto yʉ átigacʉpʉ,” yʉ ĩnucubapa. 8?iTo bairo jeto yʉ bainucu. Yʉ yeripʉ caroorije yʉ cátigarije to bairona anicõa. To bairi cañuurije yʉ cátigarije to cãnibato quena dope bairo áti majiña maa. :>mTo bairi caroorije yʉ cátigaquetibatiere ácʉ yʉ majuuna yʉ átiquẽe tiere caroorijere. Yʉ yeripʉ caroorije cátigarije anicõari caroorije yʉ cáto áa tie majuuna. q=[To bairi caroa yʉ cátigabatiere yʉ átiquẽe. Cañuuquẽtie yʉ cátigaquetibatie macare yʉ áa. +<O“Yʉa camajocʉ ati yepa macacʉ aniri yʉ yeripʉ caroorije cátigarije jeto anicõa,” yʉ ĩ maji. Caroare átigabacʉ quena yʉ áti ocabʉti majiquẽe. ";=To bairi caroorije yʉ cátie yʉ majuuna yʉ cátigarije me ã. Yʉ yeripʉ caroorije cátigarije anicõari caroorije yʉ cáto roque áa tie majuuna. :'To bairi caroorije átigaquetibacʉ quena caroorije yʉ áa. To bairo átibacʉ, “Dio cʉ carotirique cañuurije majuu ã,” yʉ ĩ maji. 9 Caroa yʉ cátigabatiere yʉ átiquetinucu. Yʉ cátigaquẽtie macare yʉ áa. Nope ĩi to bairo yʉ ácʉ, yʉ ĩ majiquẽe. .8U“Diona cʉ carotiriquere Moisépʉre cʉ cacũñupi,” mani ĩ maji. Yʉ maca camajocʉ, caroorije cácʉ yʉ ã. To bairi caroorije jeto yʉ áti aninucu. 73 To bairi tie cañuurije to cãnibato quena, “Yʉre cayajiro áa,” caĩ tʉgooñaquetipe ã. Mani majuuna caroorije cátana aniri cabai yajiparã mani ã. Cañuurijere Dio cʉ carotiriquere camajirã aniri dije caroori wamere mani cápata, “Caroorije yʉ áa, Dio cʉ carotiriquere cátiquẽcʉ yʉ ã,” mani ĩ maji. To bairi caroorã mani cãniere majiri, tie wapa mani cayajipe quenare mani maji. To bairi Dio cʉ rotiriquere cacũñupi, “Yʉ carotiri wamere na cátiquẽtie caroorije majuu ã,” na ĩ majiato ĩi. n6U To bairi Moisépʉre Dio cʉ carotirique caroa macaje jeto ã. Cariape ĩ cʉ carotirica wame. -5S To bairi jocʉna, “Caroaro cácʉ yʉ ã,” yʉ caĩ tʉgooñabajupa. Dio cʉ carotiriquere majiipʉ, “Tiere cátigaquẽcʉ yʉ ãñupa,” yʉ caĩ majiwʉ, caroorije maca yʉ cátajere majiri. To bairi, “Caroorã na cabai yajiri paʉpʉ cáaápaʉ yʉ ã,” yʉ caĩ majiwʉ yua. e4C Camaja Dio cʉ carotiriquere na caapiʉjaata caroaro majuu aniboricarãma. Yʉa Dio cʉ carotiriquere majiri yʉ catʉgooñarique pai jʉtiritiwʉ, “Tiere áti ocabʉti majiquetibacʉ cayajipaʉ yʉ ã,” ĩ majiri. K3 Dio cʉ carotiriquere caroaro yʉ camajiparo jʉgoye, “Caroaro cácʉ yʉ ã,” yʉ caĩ tʉgooñabapʉ mai. Dio cʉ carotiriquere majiri, “Caroorije macare cácʉ yʉ ãñupa,” yʉ caĩ majiwʉ. Tiere majiri, “Caroorã na cabai yajiri paʉpʉ cáaápaʉ yʉ ã,” yʉ caĩ tʉgooñarique pai jʉtiritiwʉ yua. <2qTo bairi tie Dio cʉ carotiriquere majii, “Seeto rooro aperã yere caboo tʉjʉʉ yʉ ã,” yʉ caĩ majiwʉ yua. Ti wame Dio cʉ carotiriquere yʉ camajiquẽpata, “Ti wamere caroorije cácʉ yʉ ã,” yʉ ĩ majiquetiboricʉ. To bairo majibacʉ quena netobʉjaro aperã yere yʉ catʉjʉ ʉgoowʉ. }1sTo bairi, “Moisépʉre Dio cʉ carotirique ñuuquẽe,” caĩ tʉgooñaqueticõape ã manire. Cʉ carotiriquere cacũñupi Dio, “Caroorije ã tie mani cátie,” mani caĩ majiparore bairo ĩi. Cʉ carotirique to camamata, “Tie ã caroorije mani cátie,” mani ĩ majiquetiboricarã. Ocõo bairo carotiyupi Dio Moisépʉre: “Apeĩ cʉ yere tʉjʉ ʉgooqueticõaña.” To bairo cʉ caĩquẽpata, “Apeĩ cʉ cacʉgorije tʉjʉ ʉgoorique caroorije ãno,” yʉ ĩ majiquetiboricʉ. O0Yucʉra Moisépʉre Dio cʉ carotiriquere catʉgooñaparã mee mani ã. Tie mani cáti ocabʉtiquẽtie wapana manire cabai yajibojayupi Jesu. To bairi cʉ cabai yajibojaricarã aniri manina cabai yajiricarãre bairona cabairã mani ã. To bairi Moisépʉre Dio cʉ carotirique manire carotipa wame me ã yucʉra. “Tiere cãno cõo yʉ átigʉ, cañuʉ anigʉ,” mani ĩ majiquẽe. Yucʉra Dio Espíritu Santo mani mena aniri cawama yericʉna maca mani cãno áami Dio. To bairo cʉ cáto cañuurijere Dio cʉ caboorijere cátiparã mani ã yucʉra. El pecado que está en mí / Cajʉgoyepʉ mani majuuna mani caboorije cáti ãna ãnapʉ Dio cʉ carotiriquere mani cátigaquetinucuwʉ. To bairi Dio cʉ carotiriquere api majirãpʉ caroorije majuu mani cátiga aninucurijere mani camajiwʉ. To bairi Dio cʉ carotiriquere átiquetibana caroorije netobʉjaro cátigarã mani cãmʉ. To bairo mani cãnaje wapa caroorã na ya paʉpʉ cayajiparã mani cãnibajupa. X.)To bairona ã, yʉ yarã, Dio cʉ carotiriquere mani cabairije. Cristo manire cʉ cabai yajibojaro manina cabai yajiricarãre bairona mani ã. To bairi, “Tie Moisépʉre Dio cʉ carotirique manire carotipa wame me ã yucʉra,” mani ĩ maji. “Dio cʉ carotiriquere cána mani cãno cʉ mena mani cãnicõa aninucupere mani joogʉmi Dio,” ĩrica wame mani ĩquẽe yucʉra. Jesu cʉ cabai yajibojaricarã aniri cʉ yarã majuu mani ã yua. Bai yajibacʉ quena catunu catiyupi Jesucristo. To bairi Jesu catunu catiricʉ yarã aniri Dio cʉ caboorijere cátiparã mani ã yucʉra. -+To bairi co manapʉ cʉ cacatirona apeĩ mena co cãmata cáti epeo anibomo. Cʉ cabai yajiro bero maca apeĩ macare co camanapʉ cʉpata Dio cʉ carotiriquere cabai netoo aniquetibomo. Camanapʉ bai yaji weorico aniri cáti epeo me ãmo apeĩ co camanapʉ cʉpata tunu. c,?Ocõo bairo ĩ Dio cʉ carotirique: Jĩcao cãromio co manapʉ cʉ cacatiro cõo cʉ mena jeto co ãmaro. Co manapʉ cʉ cabai yajiata Dio cʉ carotiriquere cabai netoo me ãmo apeĩ macare tunu co camanapʉ cʉpata. Z+ /Yʉ yarã, Moisépʉre Dio cʉ carotiriquere camajirã mʉja ã. Noo cãcʉ cʉ cacatiri rʉmʉ cõo tiere cátipaʉ ãmi. Cʉ cabai yajiro bero dope bairo cʉ̃re áti roti majiña mano tie. Mere mʉja maji. \*1Caroorije átaje maca yajirique jeto wapa joo. To bairo to cãnibato quena mani Ʉpaʉ Jesucristore mani caapi nʉcʉbʉgoata Dio maca to cãnacã rʉmʉ cacaticõa aninucupere manire joogʉmi wapa manona.q)[To bairi caroorije Sataná cʉ cáti rotirijere cáti majiparã mee mani ã, tiere Cristo maca manire cʉ cawapaye rebojaro. Dio cʉ caboorije jeto cátiparã mʉja ã yucʉra. To bairi cʉ caboorije cána aniri cañuurije majuure mʉja bʉganucu: “Cañuurã ãma,” mʉjaare cʉ caĩrijere, cʉ mena to cãnacã rʉmʉ cacaticõa aninucupere mʉja bʉga. '(GTirʉmʉpʉ caroorije cána ãnapʉ ñe unie caroa wariñuuriquere mʉja bʉgaquetana. Yucʉacã caroorije tirʉmʉpʉ mʉja cátibatajere tʉgooñarã mʉja bobo tʉgooñanucu. To bairo mʉja cáticõa ãnato bero to cãmata Diore cabooquẽna na cabai yajiri paʉpʉ mʉja aáborã. e'CTirʉmʉpʉ caroorije jetore cátigarã aniri caroa macare mʉja cáti majiquẽjupa. a&;Caroaro mʉja caapi majiparore bairo mʉjaare yʉ ĩ buio majio ati wamere paabojari majocʉ cʉ caʉpaʉ cʉtiere. Tirʉmʉpʉre, “Caroorije cána mani anicõato,” mʉja caĩñupa caroorije jetore áti ãnapʉ. Yucʉra, “Cañuurije macare cána mani anigarã,” ĩña mʉjaa, cañuurã, Dio yarã, cʉ caboorije macare cána anigarã. '%GTirʉmʉpʉ caroorije cáticõa ãna mʉja cãnibajupa. Caroorije mʉjaare to cáti rotirore bairona cána mʉja cãñupa. Cabero caroa quetire aperã mʉjaare na cabuiorijere caroaro mʉja caapi nʉcʉbʉgoyupa. To bairi yucʉacã caroorijere cána mee mʉja ã. Caroa macare Dio cʉ caboorijere cána mʉja ã. To bairo mʉja cãniere tʉgooñari, “Ñuu majuucõa na mʉ cátie,” Diore cʉ yʉ ĩ wariñuu. $=#sNii caboʉre cʉ cáti rotirijere átigarã, “Mʉ paabojari maja jã anigarã,” cʉ mʉja caĩro mʉja ʉpaʉ anicõagʉmi. Cʉ caboorijere cána mʉja anigarã. To bairi, “Caroorije cána mani anicõato,” mʉja caĩata quena, “Tie caroorije yʉre carotiro to anicõato,” caĩrãre bairo mʉja aniborã. To bairi caroorijere mʉja áti jana majiquetiborã. To bairi Diore cabooquẽna na cayajiri paʉpʉ cáaáparã mʉja aniborã. Dio macare mʉja caapi nʉcʉbʉgoata, “Caroarã ãma, yʉ yarã ãma,” mʉja ĩgʉmi. Mere ti wamere mʉja maji. o)~G}7|V{zxOwvSuYtmsrqpnlkk8i,gfecb>_^E]\[aYXWUTASQQPBOnNMLLBKUIHjFEDCB6@@ ?Z>==E<<2;:]9876j5t44221I0t/--+%)(v'&%$G"L x7G$S(YCI \ /WFJudío majare na átinemoʉ acʉ́ cabaiyupi Cristo, yʉ ĩ. Jã ñicʉ jãare Dio nare cʉ cabuioricarore bairona cájupi Dio, Cristore cʉ joʉ. To bairi Dio, “ ‘Caroaro yʉ átibojagʉ,’ cʉ caĩrique cõo cariape cáti maji peoʉ ãmi,” mani ĩ maji. To bairo mani caĩ majiparore bairo ĩi cájupi Dio. To bairi, “Jã mena macana ãña,” ĩña aperã Jesucristore caapiʉjarãre. “Yʉ mena macana ãña,” manire caĩñupi Jesucristo quena. To bairo cʉ caĩricarore bairona caroaro ĩña mʉja quena aperã Jesucristore caapiʉjarãre. To bairo caroaro mʉja caĩ nʉcʉbʉgoro tʉjʉrã aperã cariape, “Caroaro áami Dio,” caĩ nʉcʉbʉgorã anigarãma na quena. CTo bairi jĩcaro mena tʉgooñari Dio mani Ʉpaʉ Jesu Pacʉre, “Mʉ ñuu majuucõa,” cʉ̃re mʉja ĩ wariñuugarã mʉja quena. El evangelio es anunciado a los que no son judíos Popiye manire cabairije to cãnibato quena mani canʉca majiro áami Dio. Mani catʉgooña ocabʉtiro áami Dio. To bairi Jesucristo cʉ caboorore bairo mʉja quenare caroaro mʉja caame jʉgo ãno, jĩcarore bairo mʉja cãno roque mʉjaare cʉ átibojaato. ]3Tirʉmʉpʉ Dio ye queti ucarique nipetirijere cacũñupi Dio, tiere caroaro camaja na majiato ĩi. To bairi tie quetire majirã, “Dio, ‘To bairo mʉjaare yʉ átibojagʉ,’ cʉ caĩrique cõo mani átibojagʉmi,” mani ĩ tʉgooña wariñuu ani maji. To bairo ĩ tʉgooña majiri, mani nʉca maji, popiye manire to cabaibato quena. +OCristo cʉ quena cʉ majuuna cʉ cáti wariñuuri wame cátiquẽjupi, manire popiye tamʉobojaʉ. Ocõo bairo ĩ ucarique ã Dio ye quetire ucarica pũuripʉ Cristo cʉ Pacʉre cʉ caĩriquere: “Mʉre caĩ tutirã rooro mʉre na caĩ eperije nipetirije yʉrena rooro ĩ eperã ĩma.” ~+Aperã mani tʉ macana na catʉjʉ wariñuupe macare cátipe ã. Cristore seetobʉja na apiʉjanemoato ĩrã na catʉjoorije macare mani ána. -} UJesucristo cʉ catʉjoorijere caroaro catʉgooña majirã maca aperãre wada paiquẽnana canʉcape ã. “Na catʉgooñari wame ñuuquẽe,” nare caĩ wada paiquetipe ã, Jesucristo yere caroaro catʉgooña majiquẽna macare. “To bairo cátiquetipe ã,” na caĩ tʉgooñari wamere mani quena cátiquetiparã mani ã, apiʉja janarema ĩrã. Mani majuuna mani cáti wariñuuri wame jetore cátiquetipe ã manire. |Apeĩ maca, “Dio cʉ catʉjʉro atiere yʉ caʉgaro ñuubʉja,” caĩ tʉgooña majiquẽcʉ ũcʉ bai buicʉcʉmi cʉ caʉgaata. “Tiere yʉ caʉgaro ñuuquẽto,” ĩ tʉgooñabacʉ quena tiere ʉgari bai buicʉcʉ baiimi cʉ̃a. To bairi noo cãniere mani cátie, “Tiere yʉ cáto ñuuquẽe,” ĩ tʉgooñabana quena ti wame mani cápata caroorije mani átiborã..{U“Diore caapiʉjarã aniri nipetiri wame ʉga rotirique ã jãre,” caĩ tʉgooñarã mʉja cãmata mʉja majuuna Dio jeto cʉ caapi majiro to bairona ĩ tʉgooñacõaña. Aperãre, “Nipetiri wame ʉga rotirique ã,” ĩ buio batericaro mano to bairona ĩ tʉgooñacõaña. Aperã mena tiere ame wada netoquẽja. “Dio cʉ catʉjʉro atiere yʉ cáto ñuubʉja,” cariape caĩ tʉgooña majii ũcʉ wariñuʉmi. vzeApeĩ Cristore apiʉja janaremi ĩrã, “Tie mani caʉga rotiquẽtie ã,” cʉ caĩrijere caʉgaquetinucuparã mani ã. To bairona vino na caĩrije camecʉorije caetiquetipe ã. Noo apeye unie rooro cʉ cáto cátiquetipe ã manire. ry]To bairi apeye uniere mʉja caʉgagarije jʉgori aperã Diore na canʉcʉbʉgo janaro roque na átiquẽja. Ʉgarique nipetiri wame caʉga rotirije ãno. To bairo to cãnibato quena apeĩ, “Tiere caʉgaquetipe ã,” caĩ tʉgooñaʉ ũcʉ tiere mʉja caʉgaro tʉjʉboʉmi. To bairi tiere yʉ caʉgaro tʉjʉri Diore nʉcʉbʉgo janaremi ĩrã ʉgaquẽja. x1To bairi caroa macare mani ána, aperã mena caroaro anigarã. Jesucristore mani caapiʉja nutuaparore bairo cátinemopa wamerire mani ána. KwTo bairije Jesucristo cʉ caboorije cánare, “Caroarã ãma,” na ĩ tʉjʉ wariñuʉmi Dio. To bairona, “Caroarã ãma,” na ĩ tʉjʉnucuma camaja aperã quena to bairo cátinucurãre. 'vGMani Ʉpaʉ Dio ye macaje me ã mani ʉgarique, mani etirique macaje. Dio ye majuu me ã tiea. Ocõo bairije maca ã cʉ ye macaje majuu cʉ carotirije: Cariape átaje. Aperã mena caroaro ãnaje. Cʉ Espíritu Santo jʉgori mani cãni wariñuurije. Tie maca cañuu netorije majuu ã. uw“Yʉ cátaje cʉtie ñuubʉja,” ĩ majibana quena aperã, “Rooro áama,” yʉ ĩrema ĩrã tiere átiquẽja. KtAperã na caʉga rotiquẽtiere mʉja caʉgaata apeĩ rooro cʉ catʉgooñaro mʉja átiborã. Cʉ̃re camaiquẽnare bairo mʉja aniborã. Cʉ quenare cʉ cabai yajibojayupi Cristo. To bairi apeye uniere mʉja caʉgagarije jʉgori apeĩ Cristore nʉcʉbʉgo janaremi ĩrã ʉgaqueticõaña. Cʉ mairã ʉgaqueticõaña. cs?Mani Ʉpaʉ Jesucristo yaʉ aniri ocõo bairije yʉ ĩ maji: Ʉgarique jĩca wame uniere, “Caʉga rotiya manie ã,” ĩ majiña maa. Apeĩ maca jĩca wame ʉgariquere, “Dio cʉ catʉjooquẽtiere yʉ átiboʉ tiere yʉ caʉgaata,” ĩ tʉgooñaʉmi. To bairo caĩ tʉgooñaʉ aniri cariapena cabai buicʉcʉ aniboʉmi tiere cʉ caʉgaata. 8ri To bairi, “Dio cʉ catʉjooquẽtiere mʉ áa,” caame ĩ wada paiquetipe ã. Aperã mani yarã Jesure canʉcʉbʉgorã unare caroorije na cáto cátiqueticõape ã. #q? Ti wame ucarica wame queti apirã mani maji. Mani cãno cõorena manire jeniñagʉmi Dio ati yepa ãnapʉ mani cátajere. No hagas tropezar a tu hermano Ep Ocõo bairo ĩ ucarique ã Dio Wadariquepʉre:“Cariape majuu yʉ ĩ,” ĩmi mani Ʉpaʉ Dio cãnicõa aninucuʉ. “Camaja nipetirã yʉre áti nʉcʉbʉgori yʉ tʉna rʉpopatuapʉ ejacumugarãma. Nipetirã, ‘Mʉna mʉ ã Dio, caroaʉ, catutuaʉ majuu,’ yʉre ĩ nʉcʉbʉgogarãma,” ĩ ucarique ã. \o1 Mʉja yarã Jesure canʉcʉbʉgorãre, “Rooro áama,” nare ĩ wada paiqueticõaña. “Catʉgooña majiquẽna ãma,” nare ĩ tʉjʉ requeticõaña. Mani nipetirã Dio tʉpʉ mani caejari paʉpʉ dope bairo mani cátajere tʉjʉ cõoñagʉmi Cristo. Nipetirã mani cátajere tʉjʉ majiri, “Caroa mʉja cápʉ́ o rooro mʉja cápʉ́,” manire ĩgʉmi topʉre. To bairi mʉja majuuna aperãre, “Rooro áama,” na ĩ buio bate wada paiqueticõaña. Dn To bairona cʉ̃re mani canʉcʉbʉgoparore bairo ĩi manire cabai yajibojayupi Cristo. Cabero catunu catiyupi. Cabai yajiricarã Ʉpaʉ, cacatirã Ʉpaʉ quena anigʉ cabaiyupi Cristo. m#Mani nipetirã mani Ʉpaʉ Jesu yarã aniri cʉ̃re canʉcʉbʉgoparã mani ã. To bairi catirãna mani majuuna mani cãnipere carotirã mee mani ã. Mani cabai yajipe quenare mani majuuna mani roti majiquẽe. Mani cabai yajiro bero quena Dio yarã aniri cʉ̃re cáti nʉcʉbʉgoparã mani ã. To bairi catirãna, o bai yajirã quena mani Ʉpaʉ Jesu yarã cʉ̃re canʉcʉbʉgoparã mani ã. lak;“Jĩca rʉmʉ ape rʉmʉ netoro Diore cáti nʉcʉbʉgope ã,” caĩi ũcʉ Dio yʉ cátiere cʉ tʉjoato ĩi to bairona ĩimi. Apeĩ, “To cãnacã rʉmʉ jĩcaro cõona Diore cáti nʉcʉbʉgope ã,” caĩi ũcʉ cʉ quena Dio yʉ cátiere cʉ tʉjoato ĩi to bairona ĩimi. Apeĩ ʉgarique nipetirijere caʉgaʉ ũcʉ Diore tʉgooña nʉcʉbʉgori ʉgaʉmi. Ʉgari, “Caroaro yʉre mʉ jooyupa,” ĩimi Diore. Apeĩ waibʉcʉ rire caʉgaquẽcʉ ũcʉ to bairona Diore tʉgooña nʉcʉbʉgoʉ ʉgaquẽemi. Cʉ quena cʉ ʉgarique oteriquere, “Caroaro yʉre mʉ jooyupa,” ĩimi Diore. Zj-Jĩcaarã, “Ti rʉmʉ cãno Diore cáti nʉcʉbʉgope ã ape rʉmʉri netoro,” ĩ tʉgooñarãma. Aperã maca, “To cãnacã rʉmʉ jĩcaro cõona Diore cáti nʉcʉbʉgocõa aninucupe ã,” ĩma. To bairi mani nipetirã mani cátiere, “To bairo yʉ cáto cañuurije ã,” cariape mani caĩ majiri wame jetore cátipe ã. wigApeĩre capaabojaʉre, “Caroaro mʉ ʉpaʉre cʉ mʉ átibojaquẽjupa,” cʉ̃re mani ĩ majiquẽna. Cʉ ʉpaʉ jĩcaʉna ãmi, “Caroaro yʉre mʉ átibojayupa,” caĩ majii. O, “Caroaro yʉre mʉ átibojaquẽjupa,” caĩ majii ãmi cʉ ʉpaʉ. To bairona ã Jesu yarã quenare. “Caroaro yʉ átibojama,” o, “Caroaro yʉ átibojaquẽema,” jĩcaʉna ãmi mani Ʉpaʉ Jesu to bairo manire caĩ majii. Caroaro mani cáticõa aninucuro roque mani átinemo majimi mani Ʉpaʉ. dhATo bairi nipetirijere caʉganucurã waibʉcʉ rire caʉgaquẽna macare, “Catʉgooña majiquẽna ãma,” nare na ĩ wada paiqueticõato. Tiere caʉgaquẽna maca, “Dio cʉ catʉjooquẽtiere áama,” na quena nare na ĩ wada paiqueticõato. Dio yarã anicõama, cʉ ye quetire canʉcʉbʉgorã aniri. To bairi nare na wada paiqueticõato. pgYTo bairo tunu jĩcaarã Jesu ye quetire caroaro apiʉja majiquetibana, “Waibʉcʉ rire jã caʉgaata caroorije jã átiborã,” ĩ tʉgooñabanama. Aperã maca, “Ʉgarique nipetirije ʉga rotirique ã,” ĩ tʉgooñama naa. f Jĩcaarã Jesure nʉcʉbʉgobana quena cʉ ye quetire caroaro api majiquẽema. To bairo caroaro caapi majiquẽna na cãnibato quena na mena caroaro ãña. Na catʉgooñabati wamerire cawatoa macá wamerire bairo na caĩrije na mena ame wada canamuqueticõaña. ;eo To bairi mani Ʉpaʉ Jesucristo cʉ cátinemorije mena caroa macaje maca áticõa aninucuña. To bairo áticõa aninucuri caroorije mʉja cátibopere tʉgooñaqueticõaña.&dE To bairi caroa jetore cáti anicõa aninucupe ã. Boje rʉmʉ cãno rooro camaja na caĩ epe awajarije unie cána mani aniquẽna. Caeti cumuqueticõape ã. Áti epericarã cacʉgoquetipe ã. Mani ame wada canamuqueticõato. Aperãre mani caʉgoo tʉgooña netoo nʉcaqueticõape ã. c{ Camaja ati yepa macana rooro na cáti ãnona tunu atígʉmi Jesu. To bairi ati yepapʉ caroorã watoapʉ mani cãni yʉtea petoacã mena peticoato bai. Yucʉacãna Jesu cʉ yarãre manire jee aágʉmi cʉ tʉpʉ, caroorije camanopʉ. To bairi ati yepa macana caroorije na cátinucurije uniere cáti janaparã mani ã. Caroa macaje Dio cʉ catʉjoorije macare cátinucupe ã. _b7 Mani cãni yʉtea yucʉacãna petigaro ĩ tʉgooñari caroaro maja catíya. Cacanirãre bairona, catʉgooñaquẽna aniqueticõaña. Caroaro tʉgooñaña Jesu cʉ catunu atípere. Petoacã rʉja Jesu tunu ejari ʉmʉrecoopʉ cʉ yarãre cʉ cajee aáparo. Nemoo Jesure cawama apiʉjarã ãnapʉ, “Cayoato bero cʉ tʉpʉ mani jee aágʉmi,” mani caĩ tʉgooñanucubapʉ. Yucʉacã mani maji: Petoacã rʉja Jesu manire canetoo catioʉ cʉ catunu rui atíparo. $aA Aperãre camaii ũcʉ rooro na átiquẽcʉmi cʉ tʉ macanare. To bairi aperãre na mani camaiata Dio cʉ carotirique cãno cõo mani áti peocõagarã. a`; Dio cʉ carotirique ocõo bairo ĩ ucarique ã: “Áti epericarã cʉtiqueticõaña. Jĩaquẽja. Aperã yere jee rutiquẽja. Aperã na cátiere ĩtoqueticõaña. Aperã yere tʉjʉ ʉgooqueticõaña.” Ape wameri ã Dio cʉ carotirica wameri. Tiere tʉjʉ neo nʉcori ame maiña. Mʉja majuuna mʉja camairore bairona aperãre na maiña. Ti wame, “Ame maiña,” Dio cʉ carotirica wame mani cápata Dio cʉ carotirica wameri cãno cõo cáti peorã mani anigarã. [_/ Aperãre wapamo mʉgonucuqueticõaña. Wapamorique mena ãnaje ñuuquẽe. To bairi caame mairã maca ãña. Aperãre camaii Dio cʉ carotirique cõona cácʉ ãmi cʉ ũcʉ. To bairi aperãre na maiña. Q^ Cariape wapayeya nipetirãre na mʉja cawapamorijere. Niyeru gobierno ye cãnipe ʉparã na cajenirije quenare na wapayeya. Mʉja ʉparã nipetirãre caroaro nʉcʉbʉgorique mena na apiʉjaya. Q] Camajare caroaro nare cajʉgo aniparãre na cacũñupi Dio ʉparãre. To bairi Dio nare cʉ cáti rotiriquere ánama ĩrã na ye paarique wapa gobierno ye cãnipe wapa na cajenirijere cawapayepe ã. \3 To bairi ʉparãre na apiʉjaya, mani popiyeyerema ĩ tʉgooñari. To bairi, “Na carotirije cariape macaje ã,” ĩ tʉgooñari nare apiʉjaya. [ Carotirãre na cacũñupi Dio caroaro mani cãni wariñuuparore bairo ĩi. Caroaro cána maca ʉparãre na uwiato ĩi mee na cacũñupi Dio ʉparãre. Rooro cána maca ʉparãre na uwiato ĩi na cacũñupi Dio. To bairi ʉparãre uwiquẽnana caroaro na mena anigarã caroaro ája. To bairo caroaro mʉja cáto, “Caroaro mʉja áa,” mʉja ĩgarãma naa. Caroorije cána maca mʉja cãmata uwiya, cariapena manire popiyeyegarãma ĩrã. To bairo rooro cánare capopiyeyeparã na cacũñupi Dio ʉparãre. Z Y/ Noa ati yepa macanare carotirãre cabai netoorã una Dio cʉ cacũricarãrena cabai netoorã ãma. Na cabai netoorije wapa popiye tamʉogarãma. rX _ Dio majuuna ãmi ati yepa macana carotirãre cacũʉ. To bairi Dio cʉ cacũricarã ãma ʉparã. Cʉ majuuna cʉ cabejericarã ãma ʉparã cãna. To bairo cʉ cacũricarã na cãno ĩrã mani nipetirã nare caapiʉjaparã mani ã. #W? To bairi aperã rooro mʉjaare na cátibato quena rooro na ame átiquẽja. Rooro nare mʉja caame ápata netobʉjaro rooro majuu ame átaje aniboro. To bairo cabairo ñuuqueti majuucõaboro mʉjaare. To bairi caroa macare na ája. Caroa macare na átiri nare mʉja netogarã.uVc Ape wame quenare ocõo bairo ĩ ucarique ã:Mʉjaare catʉjʉ tutii ũcʉ quenare cʉ cañigo riaata cʉ nuña. Ocore cʉ caetigaro quenare cʉ tĩaña. To bairo mʉja cáto rooro mʉjaare cʉ cátajere bobogʉmi, ĩ ucarique ã. kUO Yʉ yarã, yʉ camairã, aperã rooro mʉjaare na cátibato quena rooro na ame átiquẽja. Dio maca na popiyeyegʉmi rooro mʉjaare na cátie wapa. Dio ye queti ucarica pũuropʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã:“Yʉna yʉ ã camaja caroorije na cátie wapa nare capopiyeyepaʉ. Cariape nare yʉ popiyeyegʉ,” ĩ buiomi mani Ʉpaʉ, ĩ ucarique ã. aT; Aperã nipetirã menare caroaro na mena jʉgo áti anicõaña mʉja cãni majiro cõo. :Sm Aperã rooro mʉjaare na cátibato quena rooro na áti amequẽja. Cañuurije, cariape macaje jetore ája, aperã, “Caroaro cána ãma,” mʉjaare na caĩparore bairo. R Caroaro wariñuurique mena jĩcaro mena ame jʉgo anicõaña. “Aperã netoro cãni majuʉ yʉ ã,” ĩ tʉgooñaquẽja mʉjaa. “Cawatoa cãcʉ yʉ ã,” macare ĩ tʉgooñaña. To bairi, “Caroaro camajii yʉ ã, aperã netoro,” ĩ tʉgooñaquẽja. Q} Noa cawariñuurãre na wariñuunemoña. Aperã cayeri tʉgooñarique pairãre tʉgooña ocabʉtiriquere na buioya. P  Rooro mʉjaare cánare, “Rooro mʉjaare to baiato,” na ĩqueticõaña. Caroaro na cabaipe macare Diore na jenibojaya. 5Oc Aperã Jesucristore caapiʉjarã bopacooro na cãmata, na átinemoña. Aáteñari maja mʉja tʉpʉ na caejaro caroaro wariñuurique mena mʉja tʉpʉ na ani rotiya. *NM Caroaro majuu mani átibojagʉmi Dio ĩrã wariñuucõa aninucuña. Mʉja capopiye tamʉoata tʉgooña tutuaya. Diore cʉ jeni nʉcʉbʉgocõa aninucuña. *MM Tʉgooña ocabʉtirique mena mʉja cátipa wamere caroaro ája. Teeye paiqueticõaña. Mani Ʉpaʉ Dio cʉ catʉjoorijere caroaro wariñuurique mena ája. /LW Jĩcaʉ punaare bairo mani ã, Cristore caapiʉjarã aniri. To bairi caroaro ame mairi ame átinemoña. Mʉja majuuna mʉja camairo netoro aperã quenare na maiña. K Aperãre mairã, na mai riata majuucõaña. Caroorije átajere teeya. Caroa átaje macare áti ʉjacõa aninucuña. J5 Aperã caroaro catʉgooña ocabʉti majirã una caroaro aperãre tʉgooña ocabʉtiriquere nare na buioato. Noa niyeru, apeye uniere cajoorã wariñuurique mena na joato, na ye cãnibopere tʉgooñaquẽnana. Noa jʉgo áti majiriquere Dio na cʉ cajooro caroaro na yarãre na jʉgo áticõa aninucuato. Noa cabopacarãre cátinemorã wariñuurique mena nare na átinemoato. Deberes de la vida cristiana FI Aperãre na cũmi Dio aperãre cátinemoparãre. To bairo na cʉ cáto caroaro aperãre na átinemoato. Aperãre Dio Wadariquere bue majiriquere na cʉ cajooro caroaro aperãre na bueato. NH To bairi Jesucristore caapiʉjarã mani cãno to cãnacãʉre mani joomi Dio ricati jeto mani cáti majipa wamerire, ricati mani caame átinemopa wamerire. Mani mai tʉjʉri mani cáti majipa wamerire noo cʉ cajoogarijere mani joomi. To bairi to cãnacãʉna caroaro cátipe ã manire cʉ cajoori wamere. Jĩcaarãre cʉ ye quetire buio majiriquere joomi Dio. To bairi nare Dio cʉ cabuio rotiri wame cõona caroaro na buioato Cristo ye quetire. cG? To bairona mani bai Jesucristore caapiʉjarã. Capãarã anibana quena jĩca poa macana mani ã, jĩca rupaʉre bairona, Jesure caapiʉjarã mani cãmata. Mani nipetirã jĩca rupaʉ ani turoricarore bairona mani ã. F) Buio majiorica wame mena mʉjaare yʉ buiopa: Mani rupaʉ jĩca rupaʉ anibato quena capee paʉri ricawati. Tie nipetirijena jĩcaro cõo me ã. Mani cape mena mani tʉjʉ maji. Mani amoorori mena mani api maji. Mani rʉpori mena mani aá maji. Ricatiri jeto átaje ã. E Dio yʉre mai tʉjʉri cʉ ye quetire mʉjaare cabuiopaʉre yʉ cacũñupi. To bairo mʉjaare cʉ cabuio rotiricʉ aniri ocõo bairo mʉjaare yʉ ĩ buio nipetirãre: “Cãni majuʉ yʉ ã, aperã netoro cáti majii yʉ ã,” ĩ tʉgooñaqueticõaña mʉjaa. Ocõo bairo maca tʉgooñaña: “Diore apiʉjari yʉre cʉ cáti majiori wame cõona yʉ áti maji,” tʉgooñaña mʉjaa. KD Ati yepa macana Diore canʉcʉbʉgoquẽnare bairo aniqueticõaña. Cajʉgoye nare bairona ñuuquẽto mʉja catʉgooñabatajere wajoacõari, caroa macare tʉgooñaña. To bairo ána, “Ocõo bairo boomi Dio,” mʉja ĩ majigarã. “Atie maca caroa macaje ã, atie maca Dio cʉ catʉjoorije ã,” mʉja ĩ majigarã. C + Yʉ yarã, caroaro mani cabopacoo tʉjʉyupi Dio manire. To bairi Dio cʉ caboorijere cána anicõaña mʉja quena. Cʉ yarã jeto anicõaña, caroorije átiquẽnana. To bairona cãninucurã mʉja cãno mʉja tʉjʉ wariñuugʉmi Dio. Diore, “Mʉ yʉ nʉcʉbʉgo majuucõa,” cʉ ĩrã to bairona cãnicõa aninucupe ã. To bairo caroaro na anicõato ĩi seetobʉja mʉjaare yʉ ĩ buio atiere. iBK $Ati ʉmʉrecoo macaje nipetiro cʉ cátaje jeto ã. Cʉ jʉgori nipetirije ati ʉmʉrecoo macaje bainucu. Nipetirije cʉ cacʉgo wariñuupe jeto ã. To bairi cʉ̃re mani áti nʉcʉbʉgocõa aninucugarã Diore. Amén.]A3 #Noa, “Yʉ wapamomi Dio, apeye uniere cʉ yʉ cajoorique wapa,” ĩ majiña maa. @  "To bairi wamena ocõo bairo ĩ ucarique ã Dio Wadariquepʉ:Jĩcaʉ ũcʉ mácana mani Ʉpaʉ Jeová cʉ catʉgooñarijere camajii máni majuucõami. Jĩcaʉ ũcʉ mácana, “Ocõo bairo maca cátipe ã,” Diore caĩ majii máni majuucõami. {?o !Seeto majuu caroaro cáti maji netoʉ ãmi Dio. Nipetirijere camaji peocõaʉ ãmi. Cʉ catʉgooñarore bairo mani tʉgooña majiqueti majuucõa. Cʉ cátiere, dope bairo cʉ cátipe unie quenare mani tʉgooña peo majiqueti majuucõa. =>s Jĩcaro cõo Diore mani cabai netoorije jʉgori cabai buicʉna mani ã. To bairi mani camaja nipetirãre jĩcaro cõona mani mai tʉjʉmi Dio cabai buicʉna mani cãnibato quena. P= Cabero to bairona baigaro judío maja quenare. Ati yʉtea cãno Diore apiʉjaquẽema. Cabero na quenare na bopaca tʉjʉgʉmi Dio. Mʉjaare cʉ cabopaca tʉjʉrore bairona na átigʉmi na quenare. =<s Cajʉgoye mʉja quena Diore cabai netoo nʉcarã mʉja cãñupa. Ati yʉtea cãno Dio judío maja cʉ̃re cabai netoo nʉcarã na cãno tʉjʉʉ mʉja macare cabopaca tʉjʉyupi. t;a “Nare yʉ cabejewʉ yʉ camai tʉjʉparãre,” na caĩñupi Dio judío majare, “Caroaro na yʉ átibojagʉ,” na ĩi. To bairo nare cʉ caĩ cũriquere bairona na átibojagʉmi Dio, cʉ caĩ cũriquere camajiritiquẽcʉ aniri. : Judío maja caroa queti Jesucristo ye quetire bai netoobana Dio wapanare bairo cãna ãma. To bairo na cabairije jʉgori mʉja roque judío maja cãniquẽna maca Jesucristore mʉja caapiʉja jʉgoyupa. Nemoopʉre na ñicʉ jãapʉre na cabejeyupi Dio judío majare cʉ camai tʉjʉparãre. To bairi yucʉ quena na mai tʉjʉʉmi Dio judío majare, cʉ wapana na cãnibato quena. 39_ To bairo caroorije na cátiere na yʉ camajirioro tirʉmʉpʉ, “To bairona mʉjaare yʉ átibojagʉ,” yʉ caĩeparore bairona yʉ átigʉ, ĩmi Dio, ĩ ucarique ã. P8 To bairo Diore na caapiʉjaro nare cʉ capopiyeyebopere na netoobojagʉmi Dio Israel macanare nipetirã cʉ̃re caapiʉjarãre. Tie Israel macanare Dio na cʉ canetoobojapere ocõo bairo ĩ ucarique ã:Camajare canetoopaʉ Jerusalẽpʉ cãnacʉ atígʉmi. Jacobo ãnacʉ pãramerãre caroorije na cátiere regʉmi. }7s Yʉ yarã, atiere cajʉgoye camaja na camajiquetajere mʉjaare yʉ majiogʉ. “Jã jeto Dio yarã, cʉ yere camajirã jã ã,” na ĩ tʉgooñaqueticõato ĩi atiere mʉjaare yʉ buiogʉ. Ati rʉmʉrire judío maja Israel macana capãarã ãma Diore caapiʉjagaquẽna. To bairona caapiʉjagaquẽna anicõa aninucugarãma. To bairo na cabairo judío maja cãniquẽnare nipetirã Dio yarã cʉ cabejericarã Jesure na caapi nʉcʉbʉgoro bero judío maja capãarã Diore apiʉjagarãma yua. 36_ Mʉja maca judío maja mʉja cãniquetibato quena cʉ yarã cãniparãre mʉja cacũñupi Dio. Judío maja maca Dio cʉ cabeje jʉgoricarã ãma naa. To bairi cʉ yarã cãniparãre na cũ majimi Dio judío maja quenare cʉ ye quetire na caapi nʉcʉbʉgoata. La salvación final de los de Israel i5K To bairona judío maja Diore care ecooricarã na quenare caroaro na átibojagʉmi Dio na cabai netoo janaata, Jesucristore na caapi nʉcʉbʉgoata. Dio cʉ carericarã na cãnibato quena cʉ yarãre na cũ majimi Dio tunu. #4? Caroaro camajare cátibojaʉ ãmi Dio. Caroaro cátibojaʉ anibacʉ quena tutuaro na popiyeyegʉmi caroorije cánare. To bairi na careyupi Dio cʉ̃re caapi nʉcʉbʉgoquetanare. Mʉja roquere caroaro cátibojayupi. Cʉ̃re mʉja caapi nʉcʉbʉgocõa aninucuata to bairona caroaro mʉja átibojacõa aninucugʉmi Dio. Cʉ̃re mʉja caapi nʉcʉbʉgocõa aninucuquẽpata roquere mʉja regʉmi mʉja quenare. *3M Judío maja Dio yarã cãnibatana cʉ̃re na caapi nʉcʉbʉgoquẽto na careyupi Dio. Mʉja quenare to bairona mʉja regʉmi mʉja caapi nʉcʉbʉgoquẽpata. y2k Cariape to bairo mʉja ĩrã. Jesucristore na caapi nʉcʉbʉgoquẽto na careyupi Dio. Mʉja quena Jesucristore mʉja caapi nʉcʉbʉgoquẽpata cʉ yarã cãnare cũquetiboricʉmi Dio mʉja quenare. To bairi, “Judío maja netoro Dio mena cãni majuurã mani ã,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. “Dio mena cawatoa cãna mani ã,” ĩ tʉgooñari cʉ nʉcʉbʉgoya. 51c Ocõo bairo mʉja ĩborã: “Aperã cañuuquẽna Dio yarã cãniboricarãre na careyupi Dio judío majare, mani maca Dio yarã mani cãni wajoaparore bairo ĩi.” {0o To bairi Dio yarã cʉ cacũricarã aniri, “Judío maja netoro Dio cʉ camairã mani ã,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. Ocõo bairo maca tʉgooña majiña: Judío majare cabeje jʉgoyupi Dio caroa quetire caapiʉjaparãre. Na jʉgori mʉja quena mʉja caapiʉjayupa Dio ye quetire. To bairi, “Judío maja netoro Dio cʉ camairã mani ã,” ĩ tʉgooñaqueticõaña. v/e Jĩcaarã judío maja care ecooyupa Diore na caapiʉjaquẽtie wapa. To bairi mʉja maca judío maja cãniquẽna maca Dio yere apiʉjari mʉja cabai wajoayupa judío maja Dio yarã na cãniboriquere. To bairi mʉja quena nare bairona mʉja cabaiyupa judío maja menare Dio yarã mena jĩca majare bairona. To bairi judío maja cãniquetana quenare Abraham pãramerãre bairo jetona cãniparãre mʉja cacũñupi Dio mʉja quenare. Jĩca poa macana yʉ yarã na ãmaro ĩi cacũñupi Dio cʉ ye quetire caapiʉjarãre. Judío maja, judío maja mee quenare to bairona jĩca poa macana cʉ yarãre na cacũñupi Dio. 8.i Ocõo bairo buio majiorica wame ã cõorique mena: Pan áta bʉrʉa macaje jĩca bʉrʉaacã cañuata ti bʉrʉa nipetirona ñuu peticõaro. Yucʉ canʉcori quena to cacatiata carʉpʉri quena catí peticõaro. To bairi wame ã judío majare. Jã ñicʉ cãni jʉgoricʉ Abrahãre, “Cañuʉ ãmi,” cʉ caĩ tʉjʉyupʉ Dio. To bairi cʉ pãramerã quenare, “Caroarã ãma,” na ĩ tʉjʉgʉmi Dio, Cristore caapiʉjarãre. 0-Y Judío maja Jesucristore na canʉcʉbʉgoquẽto caroare na cajooquẽjupi Dio, aperã macare cʉ yarã cãniparãre na cũgʉ. Judío maja na caapiʉja nʉcʉbʉgoquẽtie jʉgori aperã macare caroa ãnajere na cajooyupi Dio. To bairi judío maja maca na caapiʉjaro caroa majuu anigaro. Na quena aperã mena Dio yarã capãarã cʉ cacũrã mena caroa anicõa aninucuriquere bʉgagarãma cayajiboricarã anibana quena. ",= To bairi yʉ cabuiorijere caapiʉjarã caroaro Dio mʉjaare cʉ cátibojarijere tʉjʉrã jĩcaarã yʉ yarã judío maja na quena boogarãma mʉja cabairije cʉtiere. Mʉja cabairije cʉtiere tʉjʉrã na quena apiʉjagarãma jĩcaarã. Na caapiʉjaro na quenare netoogʉmi Dio. + Mʉjaa judío maja cãniquẽnare atiere ocõo bairije mʉjaare yʉ ĩ buio: Cʉ ye quetire cabuiopaʉre yʉ cacũwĩ Dio, judío maja cãniquẽnare cʉ buioato ĩi. To bairo yʉre cʉ caĩ cũepe yʉ ye paarique cawatoa macaje me ã, yʉ ĩ tʉgooña. C* Judío maja Jesucristore na cabai netoo nʉcaro, caroaro na cátibojaquẽjupi Dio. To bairo na cabai netoorique jʉgori aperã judío maja cãniquẽna macare caroaro na cátibojayupi Dio. To bairi netobʉjaro caroaro ani wariñuugarãma aperori macana judío maja na quena Jesucristore na caapi nʉcʉbʉgoata. )  “Judío maja Cristore na canʉcʉbʉgoquẽto na re majuucõaricʉmi,” caĩ tʉgooñaquetipe ã. “Cʉ canetooquetiparã majuu ãma,” caĩ tʉgooñaquetipe ã. Na quenare na netoogʉmi Dio cʉ̃re na cabai netoo janaata. Ocõo bairo majuu ã. Na canʉcʉbʉgoquẽto judío maja cãniquẽna macare caroaro na átibojari nare cʉ capopiyeyebopere na netoomi Dio judío maja cãniquẽnare. To bairo caroaro na cʉ cáto tʉjʉrã, “Jã quena to bairona jã baigarã,” ĩrãma judío maja tunu. 9(k Dio ye quetire caapi majiquẽna na anicõato. Capee popiye tamʉorique nare to baiato, caĩ ucayupi Ʉpaʉ David tirʉmʉpʉ macacʉ. La salvación de los que no son judíos ?'w Ʉpaʉ David tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ quena ocõo bairo caucayupi:Na boje rʉmʉri macaje quena rooro nare to baiato. Na popiye tamʉocõato na canʉcʉbʉgoquẽtie wapa. ]&3 To bairona na cãnaje cʉtiere ĩ ucarique ã Dio ye queti ucarica pũuripʉ ocõo bairi wame:Cʉ̃re canʉcʉbʉgoquẽna macare cʉ yere na caapi majiquẽto roque na cájupi Dio. To bairo na cʉ cátatore bairona ati rʉmʉri quenare to bairona na áami Dio cʉ̃re canʉcʉbʉgoquẽnare. To bairi cʉ ye quetire caapi majiquẽna caamoorori manare bairona anicõama. To bairo quena Dio cʉ cátiere catʉjʉ majiquẽnare bairona anicõama, ĩ ucarique ã. e%C Ocõo bairo ã: Israel maja, “Caroarã ãma,” Dio na cʉ caĩ tʉjʉpere caboobajupa. To bairo na caboobato quena, “Caroarã ãma,” na caĩ tʉjʉquẽjupi Dio. Jĩcaarã cʉ cabejericarãre, “Caroarã ãma,” na caĩ tʉjʉyupi Dio. Aperã na majuuna cʉ nʉcʉbʉgoqueticõari caamoorori manare bairo caapi majiquẽna cãñupa. |$q Apeye unie caroa wame na cátie wapa mee na bejemi Dio camajare. Na bopaca tʉjʉri na bejemi cʉ yarã cãniparãre. Apeye unie caroa wame na cátie wapare na cʉ cabejeata na bopaca tʉjʉ mee átiboʉmi. Caroa na cátie wapa maca aniboro. #  To bairona bai ati rʉmʉri quenare. Elías cʉ cãna yʉteapʉ jĩcaarã camajare Dio cʉ cabeje cũricarore bairona ati rʉmʉri quenare na bejecõa aninucumi Dio cʉ yarã cãniparãre. Na bopaca tʉjʉri to bairo na bejecõa aninucumi yucʉ quenare. "  To bairo cʉ caĩro apii ocõo bairo cʉ caĩ yʉyupʉ Dio Elíare: “Jĩcaʉ mee mʉ ã yʉre cáti nʉcʉbʉgonucuʉ. Siete mil majuu ãma yʉ yarã. Aperã na majuuna na cawericʉ Baal cawamecʉcʉre cañuu buequetana ãma,” caĩñupi Dio Elíare. O! Ocõo bairo na caĩ wadajãñupi Diore: “Yʉ Ʉpaʉ, mʉ ye quetire buiori majare cajĩa re peocõañupa. Waibʉcʉrãre jã cajĩa joe buje mʉgobata tuturi quenare carecõañupa. Jĩcaʉna yʉ rʉja mʉre cáti nʉcʉbʉgonucuʉ yua. Jĩcaʉna carʉjaʉ yʉ cãnibato quena yʉre macarã áama, yʉ quenare jĩagarã.” h I Tirʉmʉpʉ Israel majare na cabeje cũñupi Dio cʉ yarã cãniparãre. To bairi cʉ cabejericarãre na carequẽjupi. Dio ye queti ucarica pũuripʉ Elías Israel macanare Diopʉre cʉ caĩ wadajãriquere mʉja majirã. v g To bairi Israel maja Diore apiʉjaqueti, cʉ̃re bai netoo nʉca, na cabaibato quena na care majuuquẽjupi Dio. Yʉ quena Israel maja yaʉ yʉ ã, cʉ carequetana mena macacʉ. Abraham pãrami ani, Benjamín cʉti poa macacʉna yʉ ã. D Judío maja macare ocõo bairo caĩ ucayupi Isaía nare Dio cʉ caĩriquere:“Yʉre apiʉjari yʉ mena macana ãña,” na yʉ ĩ pinucubapʉ yʉre cabai netoo nʉcanucurãre.0Y Cabero Isaía ĩ ocabʉtiri cʉ quena ocõo bairo caĩ ucayupi:“Yʉre camacaquẽna maca yʉre cabʉgawã,” ĩmi Dio. “Yʉ cãniere cajeniñaquetana macare yʉ cãniere na yʉ camajiowʉ,” ĩmi Dio. Judío maja cãniquẽna cʉ̃re na caapiʉjapere ĩi, caĩ ucayupi Isaía tiere. K Apeye mʉjaare yʉ ĩ buiogʉ tunu: Israel maja Dio yere buiori maja na cabuiorijere apirã cariape api majibatanama. Cariape api majibana quena cabai netoo nʉcañupa. Tiere mʉjaare buionemoʉ Moisé tirʉmʉpʉ macacʉ Dio ye queti Israel majare cʉ caucarica wamere ocõo bairije mʉjaare yʉ ĩ buiopa:“Aperã macare caroaro na yʉ átibojagʉ. ‘Dio yarã me ãma, catʉgooña majiquẽna ãma,’ mʉja caĩrãre caroaro na yʉ átibojagʉ. To bairo caroaro na yʉ cátibojaro na mʉja tʉjʉ punijinigarã, na tʉjʉ ʉgoorã,” ĩmi Dio, caĩ ucayupi Moisé. J  Judío maja maca Dio ye quetire cabuio ecooquetana me ãma na maca. Nairoacã buiori maja nare cabuionucubajupa. To bairije ĩrique ã Dio ye queti ucarica pũuripʉre:Dio yere buiori maja na cabuiorije ati yepa nipetiropʉ jejacoapa. To bairi nipetiropʉ macana api peticoama na cabuiorijere, ĩ ucarique ã. gG To bairi Cristo ye quetire apirã jĩcaarã cʉ nʉcʉbʉgogarãma aperã tiere na cabuioro. ]3 Tie quetire na cabuio ejabato quena capãarã apiʉjagaquẽema. To bairona caĩ ucayupi Isaía tirʉmʉpʉ macacʉ: “Yʉ Ʉpaʉ, jã cabuiorijere apiʉjagaquẽema,” caĩ ucayupi Isaía Diore cʉ ĩi.  To bairi nare cabuioparãre aperã nare na cajooquẽpata na buiora aá majiquetigarãma. Dio ye queti ucarica pũuropʉ ocõo bairo ĩ ucarique a: “Seeto wariñuurique ã caroa quetire Dio yere cabuio teñarã na cabuio teñarã ejaro,” ĩ ucarique ã. ^5 To bairije cʉ ĩ jeni majiquẽema, Cristore api nʉcʉbʉgoquetibana. Cʉ api nʉcʉbʉgo majiquẽema, cʉ ye quetire cabuio ecooquetana aniri. Cʉ ye quetire api majiquẽema nare cabuioparã na camano maca. S Dio ye queti ucarica pũuripʉ ocõo bairo ĩrique ã: “Noa mani Ʉpaʉre, ‘Caroorije yʉ cátajere yʉ majirioya,’ caĩ jenirãre na netoogʉmi Dio nare cʉ capopiyeyebopere,” ĩ ucarique ã. b~!}|{zyyw?vwvkss;r!qKponnlUkkj4iThKggLf8edFcrc baa1`y`_E^^E]].[ZYXXKWVV%VSRQ9PNM,KJHgG EDBA@?>=E<;:"9U6o543200.V-\,+*)>''%k%#"!^ -  =d6fevYʉ mena atopʉ cãna nipetirã ñuu rotima. To macana mari yarã Jesure caapipajeerã caroaro na ñuato. Mari Pacʉ Dio caroare mʉjaare cʉ joato. To cõona ã.Ue#vApe wame quena Cretapʉ macana mari yarãre, “Caroaro paarique cʉja,” na ĩ buioya. To bairo na cajʉ paanemoro caroaro aperãre cátinemocõana anigarãma na quena. Saludos y bendición final Id v Senas cawamecʉcʉ ʉparã na carotirijere cabuenucuʉ, Apolo cawamecʉcʉ mena na cáaáteñapere na átinemoña. Jesu ye quetire na cabuio teñaparore bairo nipetiro na caboopere na jooya. cv Yucʉacãre Artema cawamecʉcʉre cʉ joʉ o Tíquico macare cʉ joʉ yʉ joogʉ mʉ tʉpʉ. Cʉ caejaro beroacã yoaro mee mʉ apá. Nicópoli na caĩri macapʉre yʉ anigʉ. Topʉ yʉ anicõagʉ ati puere. To bairi topʉ Nicópolipʉ yʉre mʉ tʉjʉ apá. b v “Cañuuquẽtie jetore tʉgooñabacʉ caroorije cáti paii ãmi,” cʉ mʉ ĩ tʉjʉ majigʉ. Cʉ majuuna ape wame cʉ cabuionucurije wapa cʉ popiyeyegʉmi Dio. To bairi to bairona caĩ wada neto paii ũcʉre mʉ buugʉ. Instrucciones personales -aSv Nii nare bairona caĩ wada netoʉ ũcʉ mʉja mena cʉ cãmata caroaro cʉ ĩ buioya. “Jã tʉgooña ricawati wada netoo joroque átiqueticõaña,” cʉ ĩña. Jĩcani o pʉgani cʉ̃re mʉ buiobao joroquena cʉ caapigaquẽpata, “To cõona, jã mena aniqueticõaña,” cʉ mʉ ĩgʉ. H` v Cawatoa macajere cawadarãre na apiquẽja. Camaja cãni jʉgoricarã ãnana na wamerire yoaro cõoñariquere wadama. Moisé tirʉmʉpʉ macacʉ cʉ carotirique quenare ame wada netonucuma. Ñeere cátipe me ã na caame ĩ wada netorije. To bairi nare bairo ti uniere ame ĩ wada netoqueticõaña. Na apiqueticõaña. _}vCariape atie quetire mʉ yʉ buio, Tito. To bairi atie mʉ yʉ caqueti buio joorijere caroaro na buio apioya seeto Diore caapipajeerãre. Caroa na áticõa aninucuato ĩi na ĩ buioya. Caroa macaje majuu jetore na cátipere mʉ yʉ queti buio joo. S^vTo bairi mari mai tʉjʉri, “Caroorije mana ãma,” mari ĩ tʉjʉmi Dio yua, Jesucristo marire cʉ cabai yajibojaro ĩi. To bairo, “Caroorije mana ãma,” manire ĩ tʉjʉri cʉ mena to cãnacã rʉmʉ cãnicõa aninucuparãre marire cacũñupi. To bairi cʉ tʉpʉ mari cãnicõa aninucupere mari tʉgooña wariñuu yua. a];vJesucristo marire canetooricʉ jʉgori marire cajoo netowĩ Dio cʉ Espíritu Santore. 5\cvTo bairo roorije mari ãnaje cʉtibao joroquena mari camai tʉjʉyupi Dio. Mari mai tʉjʉri caroori paʉ majuupʉ cáaáboricarãre marire canetoowĩ. Mari majuuna caroa mari cátie wapa mee mari canetoowĩ. Cʉ majuuna mari mai tʉjʉri marire canetoowĩ. Ʉgueri coje rericarore bairona caroorije mari cátiere rei mari canetoo catiowĩ. Caroarã maca cawamarãre bairona mari anio joroque marire cawajoawĩ. To bairo ácʉ cʉ Espíritu Santo jʉgori cawama yericʉna cãniparãre marire cawajoawĩ caroa cãnie macare mari cáti aninucuparore bairo. [v Z vMari quena tirʉmʉpʉ Dio yere catʉgooña majiquẽna mari cãnibapʉ. Dio cʉ carotirijere mari cátiquetinucuwʉ. Cariape mari catʉgooñaquẽpʉ. Mari majuuna cañuuqueti wamerire mari cátigarijere átinucubana caroorijere mari cáti jana majiquẽpʉ. Rooro aperãre mari cáticõa aninucuwʉ. Aperã yere tʉjʉ ʉgoo, ame tʉjʉgatee, ame tuti cabairã mari cãninucubapʉ. UY#vAperãre rooro na wada paiqueti majuucõaña. Aperã mena na ame ĩ wada canamuqueticõaña. Caroaro na mena ãña. Camaja nipetirã mena ĩ daque buionucuña. To bairije na ĩ buioya to macanare, Tito. }X uvApeye na ĩ buionemoña Jesucristore caapipajeerãre. Caroaro na cáti majiparore bairo ocõo bairije na ĩ buioya, Tito: Maca ʉparã, gobierno macanare caroaro na apipajeeya. Aperã quenare nipetiro caroa wamerire na átinemocõa aninucuña. W vTo bairi tiere na ĩ buionucuña, Tito to macanare. Tutuaro to bairijere na áti ocabʉti rotiya. To bairo cáti ocabʉtiquẽnare ocõo bairo na ĩña: “Rooro mʉja áa. Cariape macaje macare ája,” na ĩ buionucuña. To bairona na caĩ rotipaʉna mʉ ã mʉa. To bairi nʉcʉbʉgorique mena na ĩ buioya, “Caroti majiquẽcʉ ãmi,” mʉre na caĩquetiparore bairo ĩi.3V_vJesucristo cʉ majuuna marire cabai yajibojayupi caroorije mari cátie wapa. Yʉ yarã majuu, cañuurije macare cátigarã na ãmaro ĩi, mari cátibojayupi Jesucristo. vUev To bairi mari Ʉpaʉ majuu Jesucristo, caroorije marire canetoobojaricʉ cʉ catunu atípere mari yuugarã. Cʉ mena mari cãnicõa aninucupere mari tʉgooña cote wariñuu yuugarã. Seeto cʉ caajiya baterije mena tunu atígʉmi Jesu. ,TQv To bairi cʉ catʉjoorije jetore mari cáticõa aninucupere boomi Dio. Caroorije, ati yepa macana cʉ̃re canʉcʉbʉgoquẽna maca caroorije na cátiganucurije uniere mari cátiquetipere boomi. “Caroa wame macare yʉ átigʉ,” mari caĩ beje majipere boomi Dio. Cañuurijere Dio cʉ caboorije cána mari cãnipere boomi Dio. Ati yepapʉ mari cãni rʉmʉri cõona to bairo caroarã jeto mari cãnipere boomi Dio. .SUv Mari Pacʉ Dio camaja nipetirã marire camai tʉjʉyupi. Mari mai tʉjʉri cʉ Macʉre cajooyupi, caroori paʉpʉ mari cáaábopere nare cʉ netoobojaato ĩi. hRIv Mʉja ʉparã ye apeye uniere jee rutiqueticõaña. Caroa macare ája, mʉja ʉparã, ‘Caroarã majuu ãma jã paabojari maja,’ mʉjaare na caĩ tʉjʉ wariñuu nʉcʉbʉgoparore bairo ĩrã. To bairo caroaro mʉja cabairo mʉja ʉparã, ‘Dio ye queti cañuurije ãno. Mari paabojari maja tiere apipajeeri caroaro átinucuma,’ mʉja ĩgarãma. To bairona caroaro tʉgooñagarãma Jesure, marire canetooricʉre.” To bairo na ĩ buioya, Tito, aperãre paabojari majare. |Qqv Ocõo bairo na ĩ buioya aperãre paabojari majare: “Mʉja ʉparã nipetiro mʉjaare na cáti rotirijere caroaro ája. Nare jã cátibojarije na tʉjʉ wariñuato ĩrã, caroaro paaya. Na caĩri wamere na boca wada canamuqueticõaña. gPGvTo bairo cariape Jesu ye quetire nʉcʉbʉgorique mena mʉ cabuioro aperã cabooquẽna maca, “Caroorije ĩnucuma Jesu yere cabuio teñarã,” marire ĩ wada pai majiquetigarãma. Na majuuna tʉgooña bobogarãma yua. IO vMʉ majuuna caroa átajere na áti majiocõa aninucuña, Tito, cawamarãre. To bairo caroa mʉ cáto tʉjʉrã, “Mari quena Titore bairo caroaro mari áti anigarã,” ĩ tʉgooñagarãma yua. Jesu ye quetire buioʉ cariape jeto buioya. Ricati ape wame buioqueticõaña. Caroaro nʉcʉbʉgorique mena cariape buioya. NvTo bairona caʉmʉa cawamarã, “Mʉja quena caroa macare mʉja cáti anipere beje majiña,” na ĩ buioya, Tito, na quenare. bM=vCaroa átajere na beje majiato cawamarã romiri. Caroorije cáti eperã na aniqueticõato. Na yere caroaro na paacõa aninucuato. Aperãre na mai tʉjʉri caroaro nare na átinemocõa aninucuato. Na manapʉare nare na áti nʉcʉbʉgocõa aninucuato. To bairona caroaro na anicõato cawamarã romiri. Cabʉcʉrã romiri macare, “To bairo caroaro na cabaipere na majioña cawamarã romirire,” na mʉ ĩgʉ Tito. Nare na camajioquẽpata caroaro ani majiquetiborãma. To bairi aperã maca ñuuquẽto na cátiere tʉjʉrã na wada paiborãma. “Dio ye quetire na cabuionucurije ñuuquẽe,” ĩ wada paiborãma. To bairi, “Cawamarã romiri caroaro na cãnipere na majioña,” na mʉ ĩgʉ cabʉcʉrã romiri to macanare. IL vCawamarã romirire caroa jetore na cáti ani majipere na buioya,” na ĩña cabʉcʉrã romiri macare. To bairi cawamarã romiri maca na manapʉare caroaro nare na maiato, na punaa quenare. mKSvCabʉcʉrã romiri to macana quenare ocõo bairo na ĩ buioya: “Caroarã, Dio cʉ caboorore bairo jeto anicõaña. Caroorije aperãre na ĩ buio batequeticõaña. Eti cumuqueticõaña. Caroa jetore na áti majioña aperãre. ^J5vCabʉcʉrã to macana caʉmʉare ocõo bairo na ĩ buioya: “Caroaro tʉgooña maja catiya. Caroaro ája, aperã caroaro mʉjaare na ĩ tʉgooñaato ĩrã. Caroa macaje átajere beje majiña. Cariape Jesu ye jetore apipajeeya, cariape macaje jetore. Diore cʉ nʉcʉbʉgoya. Cʉ yarã quenare to bairona na nʉcʉbʉgoya, na átinemori. Diore apipajee janaquẽja, popiye mʉja cabairije to anibao joroquena.” To bairona na buioya to macana cabʉcʉrã caʉmʉare. MI vMʉ maca, Tito, Jesu ye queti majuure cariape macaje jetore buioya. GH  v“Diore camajirã jã ã,” ĩbaopʉnana caroorije átinucuma. To bairo rooro na cátinucurijere tʉjʉrã, “Caĩtorã ãma, Diore camajirã me ãma,” mari ĩ maji. Dio cʉ caboorijere cabai botiorã ãma. Na majuuna na caboorijere Dio cʉ catʉjooquẽtie jetore átinucuma. Caroa macare áti majiquẽema.G !vCaroaro tʉgooñariquere catʉgooñacõana caroaro áticõa aninucuma. Diore caapi nʉcʉbʉgoquẽna maca rooro catʉgooñanucurã aniri caroorije jeto átinucuma. Na catʉgooñarijepʉ caroorije jeto tʉgooñanucuma. Cañuurije macare tʉgooña majiquẽema. F vOcõo bairo na ĩ buioya: “Judío maja cawatoa cãni wameri na caĩ buiorijere apiqueticõaña. Cariape macaje macare cabai botiorã na majuuna na catʉgooñari wame na cáti rotirijere na apipajeequeticõaña,” na ĩ buioya seeto topʉ Cretapʉ macanare. YE -v Cariape na caĩñupʉ Creta poa macanare. To bairona bainucuma. To bairi, “Baiqueticõaña mʉjaa,” seeto na ĩ buioya Tito, Jesu ye quetire. Cariape macaje jetore na apipajeato ĩi tutuaro na ĩ buioya. D 1v Jĩcaʉ na yaʉna cabero cabaipere cabuio jʉgoyeyei ocõo bairije na caĩñupʉ: “Mʉjaa ati paʉ Creta yucʉ poa macana caĩto pairã mʉja ã. Cañuuquẽna mʉja ã. Ʉga pacabaopʉnana mʉja majuuna mʉja paaquẽe,” caĩñupʉ jĩcaʉ cʉ yarãre ti poa macanare. KC v Cabuioya manipa wamere na buionucuma. Caapiricaro tʉjoorijere jã cabuiorije wapa apeye uniere marire na joato ĩrã, buio teñatonucuma. To bairo na caĩtorije apiri jĩca wiiri macana Jesu ye quetire caapibatana api janacõama yua. To bairi nare caĩtorijere cabuio teñanucurãre na cabuio jana rotipaʉ mʉ ã, Tito. B +v Capãarã ãma topʉ ti poapʉ Creta yucʉ poapʉre cariape macajere cabai botiorã. Caĩtorije macare buioma. Yoaro wadabaopʉnana cãni majuurijere buioquẽema. To bairona caĩto wadarã aperã netoro to bairije cañuuquẽtiere wadanucuma judío maja jĩcaarã. jA Ov To bairi Jesucristo ye quetire nemoo cʉ cabuio rotiriquere, cariape macaje jetore cabuiorãre mari boo. To bairo cabairãre mʉ cabejerã cariape macajere buio majigarãma. Aperã ricati cabuiorã quenare, “To bairo me ã, ocõo bairo maca ã cariape wame,” na ĩ buio majiogarãma. To bairo na caĩro ricati cabuiorã maca ñuuquẽto na catʉgooñari wamere buio janagarãma yua. To bairona cãnare caroarãre na cabejepe ã Jesucristore caapipajeerãre cajʉgo aniparãre. V@ 'vTo bairo quena aperã cáaáteñarã na caejaro caroaro na tʉpʉ cãni rotirãre mari boo. Caroa átajere cáti wariñuunucurãre mari boo. Caroaro áti ãnaje jetore cabeje majirãre mari boo. Cariape cána, Dio cʉ catʉjoorijere cána, caroorije cátibopere catʉgooña yajio ocabʉtirã mari boo. To bairo cabairã ñuubʉjama. 4? cvDio yere carotirã cãniparã caroorije cátiquẽnare mari boo. Caroti uwiorãre mari booquẽe. Caroaro mena carotirã macare mari boo. Capunijini tuti pairãre mari booquẽe. Camecʉorijere caeti pairã quenare mari booquẽe Dio yere carotiparãre. To bairona aperãre cauwa pairãre mari booquẽe. Caroorijere capaa wapatarãre mari booquẽe. Caroa macaje macare capaa wapatarã macare mari boo Dio yere carotiparãre. +> QvTo bairi camaja, “Caroaro cána ãma,” na caĩrãre na mʉ bejegʉ. Jĩcao jeto canʉmoa cʉnare, cáti epericarã cʉtiquẽnare na mʉ bejegʉ. Na punaa Jesu ye quetire caapipajeerã anigarãma. “Roorije cátinucurã, na pacʉare caboca wada canamurã ãma,” aperã na caĩ majiquẽna anigarãma na punaa. To bairona na punaa mena caroaro cãna jetore cabejepe ã Jesure caapipajeerãre cajʉgo aniparãre. Z= /vTito, yʉ yaʉ, mʉ yʉ cacũwʉ Creta na caĩri poapʉ capairi ya recomaca cãni poa yucʉ poapʉ. Topʉ Jesure caapipajeerãre na yʉ cabuio peoquetajere na buioya ĩi, mʉ yʉ cacũwʉ. “Cristore caapipajeerãre cajʉgo aniparãre na bejeya,” mʉ yʉ caĩwʉ, to cãnacã macapʉ Cristore caapipajeerãre cajʉgo aniparãre. S< !vTito, mʉre yʉ cabuiorique apiri Jesucristore mʉ caapipajee jʉgowʉ. To bairi yʉ macʉre bairo yʉ catʉgooñaʉ mʉ ã. Mari Pacʉ Dio caroaro wariñuuriquere mʉre cʉ joato. Jesucristo, caroorije mari cátiere marire canetoobojaʉ cʉ quena to bairona caroa ani wariñuuriquere mʉre cʉ joato. El trabajo de Tito en Creta }; uvCayoaro bero cʉ caboori paʉ cãnopʉ mari camajioñupi Dio tirʉmʉpʉ cʉ caĩ cũrica wamere. “Yʉ mena anicõa aninucugarãma yʉre caapipajeerã,” cʉ caĩriquere marire camajioñupi. “Tierena mʉ buio teñagʉ,” yʉ caĩ buiowĩ Dio. Mari caroorijere marire canetoobojaricʉna yʉ caĩ buiowĩ. To bairo yʉre cʉ cabuio teña rotirore bairona yʉ áa yua. 1: ]vTo cãnacã rʉmʉ Dio mena na cãnicõa aninucupe quenare majigarãma. Tirʉmʉpʉre ati yepa átigʉ jʉgoye, “Yʉ mena anicõa aninucugarãma,” caĩñupi Dio. Caĩ jocaʉ mee cʉ cãno to bairona caroaro mari cãnicõa anipere mari tʉgooña wariñuu ani maji, cʉ̃re api nʉcʉbʉgorã. *9 QvYʉ Pablo ati pũuropʉ petoacã mʉ yʉ queti joo mʉre, Tito. Dio cʉ paabojari majocʉ yʉ ã, cʉ ye quetire buio teñaʉ. Jesucristo ye quetire cʉ cabuio rotiricʉ yʉ ã. Dio cʉ cabejericarãre yʉ buio rotimi Dio, Jesucristo yere na api nʉcʉbʉgoato ĩi. Cʉ ye queti cariape macaje ã, na ĩ majiato ĩi yʉ buio rotimi Dio. Tie quetire api nʉcʉbʉgorã, Dio cʉ caboorore bairo caroaro ani majigarãma. &8EJĩcaʉna ãmi Dio nipetirijere camajii. To bairi cʉ̃re mani wariñuu nʉcʉbʉgocõa aninucugarã, Jesucristo yarã aniri. Amén. To cõona ã.7wDiore caroaro wariñuuriquere cʉ̃re mani joorã. Jesucristo ye quetire, caroa quetire yʉ cabuiorijere mʉja caapiʉja netoro mʉja áti majimi Dio. Nemoopʉre tie quetire buioriquere catʉgooña majiña manibajupa. Ati yʉteapʉre Dio ye quetire cabuioricarã tirʉmʉpʉ macana na caucarique jʉgori majirique ã yua. Dio cacaticõa aninucuʉ maca to bairona na cabuio rotiyupi. Yʉ quena Pablo tie quetire yʉ buionucu. Nipetiri yepa macana tie quetire na majiato ĩi cʉ yarãre na cabuio rotiyupi Dio. To bairo tie quetire na canʉcʉbʉgoro, cʉ caboorije na cáto boʉ cʉ ye quetire yʉ cabuio rotiwĩ Dio yʉ quenare. 6c5?Mani Ʉpaʉ Jesucristo caroaro mʉjaare nipetirãre cʉ átibojaato. Alabanza final 4Gayo ñuu rotimi. Cʉ ya wiipʉ yʉ ã, yʉre cʉ cãni rotiro. Atopʉ cʉ ya wiipʉ neñaponucuma Jesure caapi nʉcʉbʉgorã. Erasto ati maca ʉparã ye niyerure cacotebojaʉ ñuu rotimi cʉ quena. Mani yaʉ Jesure caapiʉjaʉ Cuarto ñuu rotimi cʉ quena. &3EYʉ Tersio, Pablo cʉ caĩ uca rotiro cʉ yʉ ucaboja ati pũurore. Yʉ quena mani Ʉpaʉ Jesure caapi nʉcʉbʉgoʉ aniri mʉjaare yʉ ñuu roti joo. 2)Ñuu rotimi Timoteo. Yʉ mena Jesu ye quetire cabuio teñanemoʉ ãmi. Yʉ ya maca macana Lucio, Jasón, Sosípate ñuu rotima na quena. c1?Caroa ani yerijã wariñuuriquere cajoʉ ãmi Dio. Petoacã bero caroorije ʉpaʉ Satanáre mʉja canetoro átigʉmi, cʉ macare cʉ carooye tuaro mʉja átibojagʉmi Dio. Mani Ʉpaʉ Jesu caroare mʉjaare cʉ joato. 09Mʉja maca caroaro Jesu cʉ caboorije cána mʉja ã. To bairo caroaro mʉja cáti aniere majima aperã Jesure caapiʉjarã nipetirã. To bairi seeto mʉjaare yʉ tʉgooña wariñuu. Caroa macaje jetore mʉja cáti majipere yʉ boo. Caroorije macare mʉja cátiquẽto yʉ boo. O/Mani Ʉpaʉ Jesucristo yere cána me ãma naa. Na majuuna caroorije na cátigarije macare cána ãma. Caroaro api tʉjooriquere ĩtori, caroaro caapi majiquẽnare na macare na caapiʉjaro ánama. e.CYʉ yarã, apeye mʉjaare yʉ buiopa. Ãnama jĩcaarã mʉja caricawati tʉgooñaro, mʉja caame wada netoro, mʉja carooye tuaro cátigarã. Nemoona Jesu ye quetire aperã cariape mʉjaare na cabuioriquere bairo buioquẽema. Ricati maca buioma. To bairo cãnare caroaro na tʉjʉ majiña. Na apiʉjaqueticõaña. Na bapa cʉtiqueticõaña. -Caroaro ame mairique mena ame ñuu rotiri, ame tʉjʉnucuña. Jesure caapiʉjarã nipetiri poa macana ñuu roti jooma. , Aperã Filólogo, Julia mena, apeĩ Nereo cʉ baio mena, Olimpa, aperã Jesure caapiʉjarã nipetirã na mena cãna na ñuato. l+QAsíncrito, Flegonte, Ermas, Patróba, Herme, aperã Jesure caapiʉjarã na mena cãna na ñuato. * Rufo cʉ ñuato. Mani Ʉpaʉ Jesure caapiʉja netoʉ ãmi cʉ̃a. Cʉ paco quena co ñuato. Yʉ pacore bairona yʉ catʉjʉo ãmo. >)u Trifena, Trifosa na quena na ñuato. Na romiri pʉgarã mani Ʉpaʉ Jesu yere paanucuma. Apeo mani camaio Pérsida co ñuato. Co quena seeto mani Ʉpaʉ Jesucristo yere paanucumo. o(W Yʉ yaʉ Herodión cʉ ñuato. Narsiso, cʉ ya wii macana mani Ʉpaʉ Jesure caapiʉjarã na ñuato. 4'a Apeles quena cʉ ñuato. Nipetirije caroaro cʉ cátie tʉjʉri, “Caroaro Cristore caapiʉjaʉ ãmi,” cʉ̃re mani ĩ maji. Aristóbulo, cʉ ya wii macana na ñuato. u&c Apeĩ mani mena Jesucristo ye quetire cabuionemoʉ Urbano cʉ ñuato. Apeĩ yʉ camaii Estaqui cʉ ñuato. b%=Apeĩ mani Ʉpaʉ Jesure caapiʉjaʉ Amplia cʉ ñuato. Cʉ quena yʉ camaii ãmi. z$mYʉ ya maca macana Andrónico, Junias na ñuato. Na quena atopʉ presopʉ cajoo ecooricarã cãma. Yʉ jʉgoye Cristore caapiʉjayupa. Jesu cʉ cabue jʉgoricarã, “Andrónico, Junias caroaro majuu átinucuma,” na ĩ nʉcʉbʉgonucuma. c#?Co ñuato María quena. Pairo majuu mʉja tʉpʉ ãcopʉ cátinemoñupo Dio ye macajere. P"Aquila, Prisila ya wiipʉ Jesucristore caapiʉjarã caneñaponucurã na quena na ñuato. Apeĩ yʉ camaii Epeneto cʉ ñuato. Cʉna ãmi Acayapʉ Cristo ye quetire caapiʉja nʉcʉbʉgo jʉgoricʉ. `!9Aperã yʉre na cajĩagaro yʉre cátinemowã. To bairo yʉre na cátinemoro tʉjʉrã na quenare na cajĩacõaboyupa aperã. To bairi, “Caroaro Pablore mʉja cájupa,” na ĩña. Aperã judío maja cãniquẽna Jesucristore caapiʉjarã cãni poari macana nipetirã na quena, “Caroaro mʉja cájupa,” Aquilare, Prisilare na ĩ jooma.  Aquila, cʉ nʉmo Prisila mena na ñuato. Na ya paʉpʉ Jesucristo ye quetire yʉ cabuio teñaro yʉre cátinemorã cãma. Capãarãre na cátinemoo ãmo. Yʉ quenare yʉ cátinemowõ. To bairi mʉjaa mani Ʉpaʉ Jesucristore caapiʉjarã caroaro mʉja tʉpʉ co ani rotiya co caejaro. To bairona Jesucristore caapiʉjarãre na caĩ nʉcʉbʉgope ã. Co caboori wamere co átinemoña.  Mani yao Febe cawamecʉcore mʉja tʉpʉ co yʉ joo. Jesucristore caapiʉjarã Sencrea cawamecʉti macapʉ cãnare cátinemoo ãmo Febe. fE!Dio caroa ani yerijã wariñuuriquere cajoʉ nipetirã mʉja mena cʉ anicõato. Amén. To bairo Diore yʉre mʉja cajenibojaro wariñuurique mena mʉjaare yʉ tʉjʉ aágʉ Dio cʉ cabooata. To bairi mʉjaare tʉjʉ ejaʉ caroaro yʉ yerijã tʉjʉ ani wariñuugʉ mʉja tʉpʉ. To bairo yʉ cabaiparore bairo ĩrã Diore yʉ jenibojaya. \1Judea yepapʉ cãna Jesure caapiʉjaquẽna rooro yʉre na átiqueticõato ĩrã, Diore yʉ jenibojaya. Jesucristore caapiʉjarãre niyeru nare yʉ cajee aátiere tʉjʉri na ani wariñuato ĩrã Diore jeniya. H Yʉ yarã, mani Ʉpaʉ Jesucristore canʉcʉbʉgorã mʉja ã mʉja quena. Espíritu Santo jʉgori caame mairã mʉja ã. To bairo cãna aniri seeto Diore yʉ jenibojaya yʉ cabaipere. KMʉja tʉpʉ ejaʉ caroa macaje Cristo yere mʉjaare yʉ buiogʉ. To bairo yʉ cabuioro apirã seeto mʉja api wariñuugarã. Tie jʉgori caroaro ani wariñuuriquere mʉja joogʉmi Cristo yua. }Tie niyeru na cajeni neoriquere Jerusalén macanare na joo yaparoʉ, Españapʉ aácʉ mʉjaare yʉ tʉjʉ neto aágʉ. Z-Macedonia macana, Acaya macana judío maja cãniquẽna, “Jerusalẽpʉ cãna judío majare Jesure caapiʉjarãre nare cátinemoparã mani ã cabopacoorãre,” caĩ tʉgooñañupa. To bairo tʉgooñari niyeru cajeni neoñupa, na átinemogarã. To bairo na cátaje ñuu majuucõañupa. Judío maja Dio ye macajere na cabuio jʉgoyupa judío maja cãniquẽna macare. To bairi na cátiboja jʉgorique wapayerãre bairona áama Macedonia macana, Acaya macana niyeru nare na cajooro cabopacoorãre judío majare. Tie niyeru na cajeni neoriquere na joobojagʉ Jerusalẽpʉ aácʉ yʉ áa mai. Topʉ cáaápaʉ anibacʉ quena yucʉacã Jerusalẽpʉ aácʉ yʉ áa mai. Topʉ cãna Jesure caapiʉjarãre átinemoʉ niyeru nare yʉ joogʉ. Macedonia macana, Acaya macana yʉre na cajee aá rotirijere na yʉ jee aá joobojagʉ Jerusalén macanare. REspañapʉ yʉ aágʉ. Topʉ aácʉ mʉjaare yʉ tʉjʉ neto aágʉ. Mʉjaare tʉjʉʉ, jĩca yʉteacã mʉja tʉpʉ yʉ cãni wariñuuro bero Españapʉ yʉ caneto aápere yʉre mʉja átinemogarã. 'GYucʉra yua ati macaripʉ yʉ buio teña yaparowʉ. To bairi mʉja tʉpʉ yʉ aágʉ yoaro majuu capee cʉmari mʉja tʉpʉ seeto cáaáganucubaepaʉ aniri. RJesu ye quetire caapiquetinucuricarã tʉpʉ capee macaripʉ buio teñanucubacʉ mʉja tʉpʉ yʉ cáaá majiquẽpʉ mai. Capee niri seeto mʉja tʉpʉ aágabacʉ quena yʉ cáaá majiquẽpʉ. %To bairona yʉ cáti nutuatiere Dio Wadariquepʉ ocõo bairo ĩ ucarique ã:Cʉ ye quetire camajiquẽnare na ĩ buiogarãma. Tiere nare na caĩ buioro apirã caroaro api majigarãma cajʉgoye caapiñaquetana anibana quena, ĩ ucarique ã. Pablo piensa ir a Roma /WCristo ye quetire camaja tiere mai caapiñaquẽna tʉpʉ yʉ cabuionucuwʉ. Tiere mere camajirã tʉpʉ, aperã mere na cabuioricaropʉre yʉ cabuionemogaquẽpʉ. ykCristo yʉ mena cʉ cátaje jetore mʉjaare yʉ buionucu. Caroaro na cátibojayupi Cristo judío maja cãniquẽna quenare cʉ ye quetire yʉ cabuiorijere na caapiʉjaro. Jesucristo yʉre cʉ cátinemorije mena yʉ cabuionucuwʉ, caroa macajere yʉ cátinucuwʉ. Espíritu Santo cʉ catutuarijere cáti iñoowĩ camajare apeye unie tʉjʉ acʉarica wamerire. To bairi yʉ jʉgori tiere Dio nare cʉ cáti iñoori wameri tʉjʉrã caapiʉjawã judío maja cãniquẽna. Cristo ye quetire buio peocõari yʉ cabuio teña jʉgowʉ Jerusalẽpʉ. Buio teña nutua, nipetiropʉ Ilírico cawamecʉtopʉ yʉ cabuio nutua ejoowʉ. D Jesucristo yʉre cʉ cátinemoro mena Dio yʉre cʉ cáti rotiriquere caroaro yʉ áa. To bairi caroaro yʉ tʉgooña yʉ ye paariquere judío maja cãniquẽnare yʉ cabuiorijere.  {To bairo caroaro mʉja cabaibato quena tutuaro mena mʉjaare yʉ uca queti joo, mʉjaare buiori. Na caapiriquere na majiritiqueticõato ĩi to bairona mʉjaare yʉ buio atiere. Dio yʉre mai tʉjʉri yʉ cacũwĩ judío maja cãniquẽnare Jesucristo ye quetire cabuiopaʉre. Judío maja cãniquẽna mʉja una na quena na apiʉjaato ĩi to bairona yʉ cacũwĩ. To bairi cʉ̃re mʉja caapiʉjaro mʉja tʉjʉ wariñuugʉmi Dio. Mʉja tʉjʉ wariñuuri cʉ Espíritu Santo jʉgori caroarã cʉ yarãre mʉja cũgʉmi Dio mʉja quenare. Aperã quenare mʉjaare bairo cãna judío maja cãniquẽnare cʉ yarã na cũgʉmi Dio yua. M Yʉ yarã, mʉja cãniere ocõo bairo caroaro yʉ maji: Caroaro cána mʉja ã. Jesucristo yere caroaro camajirã mʉja ã. To bairo cãna aniri caroaro mʉja ame buio maji mʉja cãnipere. B } Dio caroaro manire cʉ cátibojapere tʉgooñari mʉja tʉgooña wariñuu maji. To bairi caroa ani wariñuurique mʉjaare cʉ joato Dio cʉ̃re caapiʉjarã mʉja cãno. Cʉ Espíritu Santo mʉjaare cʉ átinemoato, “Caroaro manire átibojagʉmi,” netobʉjaro mʉja caĩ tʉgooña majiparore bairo ĩi. yk Ape wame Isaía quena caucayupi ocõo bairi wamere:Buiagʉmi jĩcaʉ Isaí pãrami. Judío maja cãniquẽna quenare carotii anigʉmi. Cʉ̃re apiʉjari, “Caroaro mani átibojagʉmi,” ĩ tʉgooñagarãma judío maja cãniquẽna. %C Ape wame tunu ocõo bairo ĩ ucarique ã:Judío maja cãniquẽna, nipetiri poari macana, “Caroaʉ majuu ãmi Dio,” mʉre na ĩ wariñuu bajaato.  Ape wame quenare ocõo bairo ĩ ucarique ã:Judío maja aniquetibana quena Dio yarã judío maja menare wariñuuña mʉja quena. [/ Aperã judío maja cãniquẽna, “Caroaro mani bopaca tʉjʉri caroaro manire átibojami Dio,” ĩ majima. To bairi wame na quena na caĩ majiparore bairo ĩi cájupi Dio, Cristore joʉ. To bairona ĩ ucarique ã Diore Cristo cʉ caĩrica wame:Aperã tʉpʉ judío maja cãniquẽna na cãnopʉ, “Caroaʉ majuu ãmi Dio,” mʉre yʉ ĩgʉ. “Mʉre nʉcʉbʉgori mʉre yʉ ĩ wariñuu bajagʉ,” Cristo Diore cʉ caĩrique caucayupa tirʉmʉpʉ macana. 2v}rg\QF;0%~~~~~~~~~~~~w~k~_~S~G~;~/~#~~ }}}}}}}}}}}}|}p}d}X}L}@}4}(}}}||||||||||||u|i|]|Q|E|9|-|!|| {{{{{{{{{{{{z{n{b{V{J{>{2{&{{{zzzzzzzzzzz~zrzfzZzNzBz6z*zzzyyyyyyyyyyyywyky_ySyGy;y/y#yy xxxxxxxxxxxx{xoxcxWxKx?x3x'xxxwwwwwwwwwwwwtwhw\wPwDw8w,w wwvvvvvvvvvvvvyvmvavUvIv=v1v%vv vuuuuuuuuuuu}uqueuYuMuAu5u)uuuttttttttttttvtjt^tRtFt:t.t"tt sssssssssssszsnsbsWsKs?s3s'sssrrrrrrrrrrrrsrgr[rOrCr7r+rrrqqqqqqqqqqqqwqlq`qTqHqk2k&kkkjjjjjjjjjjjjsjgj[jOjCj7j+jjjiiiiiiiiiiiiwiki_iSiHi^2^&^^^]]]]]]]]]]]]s]g][]O]C]7]+]]]\\\\\\\\\\\\w\k\_\S\G\;\/\#\\ [[[[[[[[[[[[|[p[d[X[L[@[4[([[[ZZZZZZZZZZZZtZhZ\ZPZDZ8Z,Z!ZZ YYYYYYYYYYYYyYmYaYUYIY=Y1Y%YY YXXXXXXXXXXX}XqXeXYXMXAX5X)XXXWWWWWWWWWWWWvWjW^WRWFW:W.W"WW VVVVVVVVVVVVzVnVbVVVJV>V2V&VVVUUUUUUUUUUUUsUgU[UOUCU7U+UUUTTTTTTTTTTTTwTkT_TSTGT;T/T#TT SSSSSSSSSSSS{SoScSWSKS?S3S'SSSRRRRRRRRRRRRsRgR[RORCR7R+RRRQQQQQQQQQQQQxQlQ`QTQHQH2H&HHHGGGGGGGGGGG~GrGgG[GOGCG7G+GGGFFFFFFFFFFFFwFkF_FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE{EoEdEXELE@E4E(EEEDDDDDDDDDDDDtDhD\DPDDD8D,D DDCCCCCCCCCCCCxClC`CTCHC@2@&@@@???????????~?r?f?Z?N?C?7?+???>>>>>>>>>>>>w>k>_>S>G>;>/>#>> ============{=o=c=W=K=?=3='===<<<<<<<<<<<828&88877777777777~7r7f7Z7N7B767*777666666666666w6k6_6S6G6;6/6#66 555555555555{5o5c5W5K5@545(555444444444444t4h4\4P4D484,4 44333333333333x3l3`3T3H3<303$33 322222222222|2p2d2X2L2@242(222111111111111u1i1]1Q1E191-1!11 000000000000y0m0a0U0I0=010%00 0///////////~/r/f/Z/N/B/6/*///............~.s.h.].R.G.<.1.&...-------------v-k-`-U-J-?-4-)---,,,,,,,,,,,,,y,n,c,X,M,B,7,,,!,, ,++++++++++++|+q+f+[+P+D+8+,+ ++************x*l*`*T*H*<*0*$** *)))))))))))|)p)d)X)L)@)4)()))((((((((((((u(i(](Q(E(9(-(!(( ''''''''''''y'm'a'U'I'='1'%'''&&&&&&&&&&&~&r&f&Z&N&B&6&*&&&%%%%%%%%%%%%v%j%^%R%F%:%.%"%% $$$$$$$$$$$${$o$c$W$K$?$3$'$$$############s#g#[#O#D#8#,# ##""""""""""""x"l"`"T"H"<"0"$"" "!!!!!!!!!!!|!p!d!X!L!@!4!(!!! u i ] Q E 9 - !  ymaUI=1% ~rfZNB6*vj^RF:." znbVJ>2&sg[OC7+wk_SG;/# {ocWK?3(th\PD8, xl`TH<1% }qeYMA5)ui]QE9-! znbVJ>2&~rfZNB6*v  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   >  =  <  ;  :  9~  8}  7|  6{  5z  4y  3x  2w  1v  0u  /t  .s  -r  ,q  +p  *o  )n  (m  'l  &k  %j  $i  #h  "g  !f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G   F 8E 7D 6C 5B 4A 3@ 2? 1> 0= /< .; -: ,9 +8 *7 )6 (5 '3 &4 %2 $1 #0 "/ !.  - , + ) * ( ' & % $ # " !                         2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        ' & % $ # " !                                      , + * ) ( ' & %~ $} #| "{ !z  y x w v u t s r q p o n m l k j i h g  f  e  d  c  b a _ ` ^ ] \ [  Z &Y %X $W #V "U !T  S R Q P O N M L K J I H G F E C D B A  @  ?  >  =  < ; : 9 8 7 6 4  5 43 32 21 10 0/ /. .- -, ,+ +* *) )( (' '& &% %# $$ #! "" !                                         P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                  ~ } |  {  z  y  x  w v u t s r q p  o  %n  $m  #l  "k  !j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K   J  ,I  +H  *G  )F  (E  'D  &C  %B  $A  #@  "?  !>  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !         !                                                                   4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                  & % $ # " !                        ~  }  {  | z y x w v u t  s %r $q #p "o !n  m l k j i h f g e d b c a ` _ ^ ] \ [  Y  Z  X  W  V U T S R Q P O  N 8M 7L 6K 5J 4I 3H 2G 1F 0E /D .C -B ,A +@ *? )> (= '< &; %: $9 #8 "7 !6  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ #  "  !                + * ) ( ' & % $ # " !                                        ) ( ' & % $ # " !                                        # " !                                                                        -  ,  +  *  )  (  '~  &}  %|  ${  #z  "y  !x   w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e   d   c   b   a   `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X W V U T S R P  Q  O  N  M L K J I H G F  E BD AC @B ?A >@ =? <> ;= :< 9; 8: 79 68 57 46 35 24 13 02 /1 .0 -/ ,. +- *, )+ (* ') &( %' $& #% "$ !#  " !                                     K J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        3 2 1 0 / . - , + * ) (~ '} &| %{ $z #x "y !w  v u t s r q p o n m l k j i h g f e d  c  b  a  `  _ ^ ] \ [ Z Y X  W 'V &U %T $S #R "Q !P  O N M L K J I H G F E D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8 7 6 5 4 3 2 1  0 ./ -. ,- +, *+ )* () '( &' %& $% #$ "# !"  !                                      . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        " !                                                                            # " !                    ~  }  |  {  z  y x w v u t s r  q p o n m l k j i h g f e d c  b  a  `  _  ^ ] \ [ Z Y X W  V U T S R Q P O N M L K J I H G  F  E  D  C  B A @ ? > = < ;  : '9 &8 %7 $6 #5 "4 !3  2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                     $ # " !                                         :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                           ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f   e  *d  )c  (b  'a  &`  %_  $^  #]  "\  ![  Z  X  Y  W  U  V  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =   <  &:  %;  $9  #8  "7  !6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  )  *  (  '  &  %  $  #  "  !                        " !                                                                          " !                                        0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                               ~ } | { z  y  x  w  v  u t s r q p o n  m l k j i  h  g  f  e  d c b a ` _ ^ ]  \ [ Z Y X W V U T S R  Q  P  O  N  M L K J I H G F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9   8   7   6   5   4  3  2  1  0  /  .  -  , -m|qeYMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}z}n}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|+|||{{{{{{{{{{{{w{k{_{S{G{;{/{#{{ zzzzzzzzzzzz|zpzdzXzLz@z4z(zzzyyyyyyyyyyyytyhy\yPyDy9y-y!yy xxxxxxxxxxxxyxmxaxUxIx=x1x%xx xwwwwwwwwwww~wrwfwZwNwBw6w*wwwvvvvvvvvvvvvvvjv^vRvFv:v.v"vv uuuuuuuuuuuu{uoucuWuKu?u3u'uuuttttttttttttstgt[tOtCt7t+tttsssssssssssswsks_sSsHsm2m&mmmlllllllllll~lrlflZlNlBl6l*lllkkkkkkkkkkkkwkkk_kSkGk;k/k#kk jjjjjjjjjjjj{jojcjWjKj?j3j'jjjiiiiiiiiiiiisigi\iPiDi8i,i iihhhhhhhhhhhhxhlh`hThHhc2c&cccbbbbbbbbbbb~brbfbZbNbBb6b*bbbaaaaaaaaaaaawaka_aSaGa;a/a#aa ````````````{`o`c`W`K`?`3`'```____________s_g_\_P_D_8_,_ __^^^^^^^^^^^^x^l^`^T^H^<^0^$^^ ^]]]]]]]]]]]|]p]d]X]L]@]4])]]]\\\\\\\\\\\\u\i\]\Q\E\9\-\!\\ [[[[[[[[[[[[y[m[a[U[I[=[1[%[[ [ZZZZZZZZZZZ}ZqZeZYZMZAZ5Z)ZZZYYYYYYYYYYYYvYjY^YRYFY:Y.Y"YY XXXXXXXXXXXXzXnXbXVXJX>X2X&XXXWWWWWWWWWWW~WrWfW[WOWCW7W+WWWVVVVVVVVVVVVwVkV_VSVGV;V/V#VV UUUUUUUUUUUU{UoUcUWUKU?U3U'UUUTTTTTTTTTTTTtThT\TPTDT8T,T TTSSSSSSSSSSSSxSlS`STSHSP2P&PPPOOOOOOOOOOO~OrOfOZONOBO6O*OOONNNNNNNNNNNNvNjN^NRNFN:N.N"NN MMMMMMMMMMMM{MoMcMWMKM?M3M'MMMLLLLLLLLLLLLsLgL[LOLCL7L+LLLKKKKKKKKKKKKxKlK`KTKHKH2H&HHHGGGGGGGGGGG~GrGfGZGNGCG7G+GGGFFFFFFFFFFFFwFkF_FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE|EpEdEXELE@E4E(EEEDDDDDDDDDDDDuDiD]DQDED9D-D!DD CCCCCCCCCCCCyCmCaCUCIC=C1C%CC CBBBBBBBBBBB~BrBfBZBNBBB6B*BBBAAAAAAAAAAAAvAjA^ARAFA:A.A"AA @@@@@@@@@@@@{@o@c@W@K@?@3@'@@@????????????s?g?[?O?D?8?,? ??>>>>>>>>>>>>x>l>`>T>H><>0>$>>>=============u=j=_=T=I=>=3=(===<<<<<<<<<<<929&99988888888888~8r8f8Z8N8B868*888777777777777w7k7_7S7G7;7/7#77 666666666666{6o6c6W6K6?636'666555555555555t5h5\5Q5E595-5!55 444444444444y4m4a4U4I4=414%44 433333333333}3q3e3Y3M3A353)333222222222222v2j2^2R2F2:2.2"22 111111111111z1n1b1V1J1>121&111000000000000s0g0[0O0C070+000////////////w/k/_/S/G/;///#// ............|.p.d.X.L.@.4.(...------------t-h-\-P-D-8-,- --,,,,,,,,,,,,y,m,a,U,I,=,1,%,, ,+++++++++++}+q+e+Y+M+A+5+)+++************v*j*^*R*F*:*.*"** )))))))))))){)o)c)W)K)?)3)')))((((((((((((s(g([(O(C(7(+(((''''''''''''x'l'`'T'H'<'0'$'' '&&&&&&&&&&&|&p&d&X&L&@&4&)&&&%%%%%%%%%%%%u%i%]%Q%E%9%-%!%% $$$$$$$$$$$$y$m$a$U$I$>$2$&$$$###########~#r#f#Z#N#B#6#*###""""""""""""v"j"_"S"G";"/"#"" !!!!!!!!!!!!{!o!c!W!K!?!3!'!!! t h \ P D 8 ,  ymaUI=1% }qeYMA5)vj^RF:." znbVJ>2&sg[OC7+wk_SG;/# |pdXL@4(ui]QE9-! ymaUI=1% ~rfZNB6*wk_SG;/# {pdXL@4(th\PD8, ym                                                                                             ~ } | { z y x w v u t  s  r  q  p  o m n l k j i h  g #f "e !d  c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R Q  P  O  N  M  L J K I H G F  E D C B A @ ? > = < ; : 9 7 8 6 5 4  3  2  1  0  / . - , + * ) (  ' (& '% &$ %# $! #" " !                                        & % $ # " !                                        ) ( ' & % $ # " !                                                                         " !                        ~  }  |  { z y x w v t u  s (r 'q &p %o $n #m "k !l  j i h g f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X  W  V  U  T  S R Q P O N M L  K )J (I 'H &G %F $E #D "C !B  A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 /  .  -  ,  +  * ) ( ' & % $ #  " !                                   4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                   0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                          ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  o  p  n  m  l   k  +j  *i  )h  (g  'f  &e  %d  $c  #b  "a  !`  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A   @ (? '> &= %< $; #: "9 !8  7 6 5 4 3 2 1 0 / - . , + * ) ( ' & %  $  #  !  "         < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                             * ) ( ' & % $ # " !                                      % $ #                                            ~ } | { z y x w u  v  t  s  r  q p o n m l k j  i /h .g -e ,f +d *c )b (a '` &_ %^ $] #\ "[ !Z  Y X W V U T S R Q P O N M L K J I H G  F  E  D  C  B @ A ? > = < ;  :  9  7  8  6  5  4  3  2  1  /  0  .  -   ,   +   *   )   (  '  &  %  $  #  "  !                                 ~ } | { z y x w v u t s r q p o n m l  k  j  i  h  g f e d c b a `  _ *^ )] (\ '[ &Z %Y $X #W "V !U  T S R Q P O N M L K J I H G F E D C B  A  @  ?  >  = < ; : 9 8 7 6  5 (4 '3 &2 %1 $0 #/ ". !-  , + * ) ( ' & % $ # " !                                                          !                                                                                                               &  %  $  #  "  !                                          ~  }  |  {  z  y  x  w  u  v   t  2s  1r  0q  /p  .o  -n  ,m  +l  *k  )j  (i  'h  &g  %f  $e  #d  "c  !b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  K  L  J  I  H  G  F  E  D  C   B  9A  8@  7?  6>  5=  4<  3;  2:  19  08  /7  .6  -5  ,4  +3  *2  )1  (0  '/  &.  %-  $,  #+  "*  !)  (  '  &  %  $  #  "  !                                                   *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                            )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                           ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                               ~  }  |   { 5 z 4 y 3 x 2 w 1 v 0 u / t . s - r , q + p * o ) n ( m ' l & k % j $ i # h " g ! f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G   F G E F D E C D B C A B @ A ? @ > ? = > < = ; < : ; 9 : 8 9 7 8 6 7 5 6 4 5 3 4 2 3 1 2 0 1 / 0 . / - . , - + , * + ) * ( ) ' ( & ' % & $ % # $ " # ! " !                                                            / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                 $ # " !                           ~  }  |  {  z  y  x   w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _   ^  3 ]  2 \  1 [  0 Z  / Y  . X  - W  , V  + U  * T  ) S  ( R  ' Q  & P  % O  $ N  # M  " L  ! K   J   I   H   G   F   E   D   C   B   A   @   ?   >   =   <   ;   :   9   8   7   6   5   4   3   2   1   0   /   .   -   ,   + 5+ 4* 3) 2( 1' 0& /% .$ -# ," +! * ) ( ' & % $ # " !                                        8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                ~ } | { z y  x &w %v $u #t "s !r  q p o n m l k j i h g f e d c b a ` _  ^  ]  \  [  Z Y X W V U T S  R /Q .P -O ,N +M *L )K (J 'I &H %G $F #E "D !C  B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0  /  .  -  ,  + * ) ( ' & % $  # 0" /! . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        + * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                                                   ~ } | { z y x w v u t s r  q  p  o  n  m l k j i h g f  e #d "c !b  a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R Q P O  N  M  L  K  J I H G F E D C  B  #A  "@  !?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  2  3  0  1  /  .  -  ,  +  *  )  (  &  '  %  $  #  "  !       ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2    H|pdXL@4(~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}y}m}a}U}I}=}1}%}}}|||||||||||||u|j|_|T|I|>|3|(|||{{{{{{{{{{{{{s{g{[{O{C{7{+{{{zzzzzzzzzzzzwzkz_zTzHzw2w&wwwvvvvvvvvvvvvsvgv[vOvCv7v+vvvuuuuuuuuuuuuxulu`uTuHur2r&rrrqqqqqqqqqqq~qrqfqZqNqBq7q+qqqppppppppppppwpkp_pSpGpm2m&mmmllllllllllllslgl[lOlCl7l+lllkkkkkkkkkkkkxklk`kTkHk_2_&___^^^^^^^^^^^^s^g^[^O^C^7^+^^^]]]]]]]]]]]]w]k]_]S]G];]/]#]] ]\\\\\\\\\\\|\p\d\X\L\@\4\(\\\[[[[[[[[[[[[u[i[][Q[E[9[-[![[ ZZZZZZZZZZZZzZnZbZVZJZ>Z2Z&ZZZYYYYYYYYYYY~YrYfYZYNYBY6Y*YYYXXXXXXXXXXXXwXkX_XSXGX;X/X#XX WWWWWWWWWWWW{WoWcWWWKW?W3W'WWWVVVVVVVVVVVVsVgV\VPVDV8V,V VVUUUUUUUUUUUUxUlU`UTUHU>U3U(UUUTTTTTTTTTTTTTxTmTbTWTLTAT6T*TTTSSSSSSSSSSSSvSkS_SSSGS;S/S#SS RRRRRRRRRRRR|RpRdRXRLR@R4R(RRRQQQQQQQQQQQQuQiQ]QQQEQ9Q-Q!QQ PPPPPPPPPPPPzPnPbPVPJP>P2P&PPPOOOOOOOOOOOOsOgO[OOOCO7O,O OONNNNNNNNNNNNxNlN`NTNHND2D&DDDCCCCCCCCCCC~CrCgC[COCCC7C+CCCBBBBBBBBBBBB{BpBeBZBOBDB9B.B#BB BAAAAAAAAAAAA{AoAcAWAKA?A3A'AAA@@@@@@@@@@@@t@h@\@P@D@8@,@ @@????????????y?m?a?U?I?=?1?%?? ?>>>>>>>>>>>}>q>e>Y>M>A>5>)>>>============v=j=^=R=F=:=.="== <<<<<<<<<<<<{;3;(;;;:::::::::::::x:m:b:W:L:A:6:*:::999999999999v9j9^9R9F9:9.9"99 888888888888{8o8c8W8K8?838'888777777777777t7h7\7P7D787,7 776666666666666u6j6_6T6I6>636(6665555555555555w5k5_5S5G5;5/5#55 444444444444{4p4d4X4L4@444(444333333333333t3h3\3Q3E393-3!33 222222222222{2p2e2Z2O2D292.2#22 111111111111{1o1c1W1K1?141(111000000000000u0i0]0Q0E090-0!00 ////////////z/n/b/V/J/>/2/&///...........~.t.i.^.S.H.=.2.'...------------w-k-`-T-H-<-0-$-- -,,,,,,,,,,,,t,i,^,S,H,=,2,',,,++++++++++++~+r+f+Z+N+B+6+*+++************w*k*_*S*G*<*0*$** *)))))))))))})q)e)Y)M)A)5)))))((((((((((((u(i(](R(F(:(.("(( ''''''''''''z'n'b'X'M'B'7','!'' '&&&&&&&&&&&&z&n&b&V&J&>&2&&&&&%%%%%%%%%%%~%r%f%[%O%C%7%+%%%$$$$$$$$$$$$x$l$`$T$H$<$0$$$$ $############t#i#^#S#H#=#2#'###""""""""""""z"n"b"V"J">"2"'"""!!!!!!!!!!!!u!j!_!T!I!>!3!(!!! y n c X M B 7 , !  ~rfZNB6*wk_SG;0$ |qeYMA5)vj^RF:." {ocWK?3'th\PD8,  ymaUI=1% ~rfZNB6*vj^RF:." {ocWK?3'sg[OC7+xl`TH<0$ }qeYMA5)                                                                                                  (  '  &  %  $  #  "  !         ~   }   |   {   z   y   x   w   v   u   s   t   r   q   p  o  n  m  l  k   j   i   h   g   f   e   d   c  ' b  & a  % `  $ _  # ^  " ]  ! \  [   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   N   O   M   L   K   J   I  H  G  F  E  D   C   B   A   @   ?   >   =   <   ;   :   9   8   7   6   5   4   3   2   1   /   0   .   -  ,  +  *  (  )   '   &   %   $   #   "   !                                                                                                                                                                                                                                            v v v  v  v  v  v  v v v v v v v  v v v v  v  v  v  v  v v v v v v v  v  v  v  v  v   v   v   v   v   v  v  v  v  v  v  v  v l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l  l  l  l  l  l  l   l   l   l   l   l  l  l  l  l  l  l  l bI bH bG bF bE bD bC bB b A b @ b ? b > b = b< b; b: b9 b8 b7 b6  b5 b4 b3 b2 b1 b0 b/ b. b, b- b+ b* b) b ( b ' b & b % b $ b# b" b! b b b b  b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b  b  b  b  b  b  b  b  b   b   b   b   b   b  b  b  b  b  b  b  b X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X X X X X X  X  X X X X X X  X  X   X   X   X   X  X  X  X  X  X  X N N N N N N N N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N  N   N  N  N  N  N  N  N D e D d D c D b D a D ` D _ D ^ D ] D \ D [ D Z D Y D X D V D W D U  D T D S D Q D R D P D O D N D M D L D K D J D I D G D H D F D E D D D C D B D A D @ D ? D > D =  D < D ; D : D 9 D 8 D 7 D 6 D 5 D 4 D 3 D 2 D 1 D 0 D / D . D - D , D + D * D ) D ( D ' D &  D %  D $  D #  D "  D !  D  D   D   D   D   D   D   D   D   D   D   D   D   D   D   D   D   D   D   D  D  D  D  D   D :v :u :t :s :r :q :p :o :n :m : l : k : j : i : h :g :f :e :d :c :b :a  :` :_ :^ :] :\ :[ :Z :Y :X : W : V : U : T : S :R :Q :P :O :N :M :L  :K :I :J :H :G :E :F :D :C :B :A :@ :? :> := :< :; :: : 9 : 8 : 7 : 6 : 5 :4 :3 :2 :1 :0 :/ :.  :-  :,  :+  :*  :)  :(  :'  :&  :%  :$  :#  :"  :!  :  :  :  :  :   :   :   :   :   :  :  :  :  :  :  :  : 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0! 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 ~ 0 }  0 |  0 {  0 z  0 y  0 w  0 x  0 u  0 v  0 t  0 s  0 r  0 q  0 p  0 o  0 n  0 l  0 m  0 k  0 j  0 i  0 h  0 g  0 f & & & & & & & & & & & & & & & & &  & & & &  & ~ & } & | & { & z & y & x & w & v & u & t & s & r & q & p & o & n & m & l & k & j & i  & h & g & f & e & d & c & a & b & ` & _ & ^ & ] & \ & [ & Z & Y & X & W & V & U & T & S & R & Q & P & O & N & M & L & K  & J & I & H & G & F & E & D & C & B & A & @ & ? & > & = & < & ; & : & 9 & 8 & 7 & 6 & 5 & 4 & 3 & 2 & 1 & 0 & / & .  & - & , & + & * & ) & ( & ' & & & % & $ & " & # & ! & &  &  &  &  &  &  &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &  &  &  &  &  &   &   &   &   &   &   &   &  &   I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =   <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  )  *   (  !'  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                                                 ~  }  |  { z y x w v u t  s r q p o  n  m  l  k  j i h g f e d c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  X  Y  W   V   U   T   S   R  Q  P  O  N  M  L  K  J                               : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !       ~ } { | z y x w v u t s r q  p  o  n  m  l k j i h g f e  d (c 'b &a %` $_ #^ "] !\  [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J I  H  G  F  E  D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0   /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                     "  !                                                             !                                                                                                                          ( ' & % $ # " !                               ~  } | { z y x w v  u  t  s  r  q p o m n l k j  i  g  h  f  e  d c b a ` _ ^ ]  \ [ Z Y X W V U T  S  R  Q  P  O N M L K J I H  G F D E C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8 7 6 5 4 3 1 2  0 / . -  ,  +  *  )  ( ' & % # $ " !                                                                                                 !                                     ~  } | { z y x w v u t s  r  q  p  o  n l m k j i h g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  Z  [  Y   X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D   C  $B  #A  "@  !?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                  !                                                              ' & % $ # " !                                                                                                                               ~ } | { y z x w v u t s  r  q  p  o  n m l k i j h g  f e d c b a ` _ ^ ] [ \ Z Y X W V U T  S  R  Q  P  O N M L K J I H  G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7  6  5  3  4  2 1 0 / . - , +  *   )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                , + * ) ( ' & % $ # " !                    t2t&tttssssssssssssysnscsXsMsBs6s*sssrrrrrrrrrrrrvrjr^rRrFr:r.r"rr qqqqqqqqqqqq{qoqcqWqKq?q3q'qqqpppppppppppptphp\pPpDp8p,p ppooooooooooooyomoaoUoIo=o1o%oo onnnnnnnnnnnn}nrngn]nRnGn_2_&___^^^^^^^^^^^^s^g^[^O^C^7^+^^^]]]]]]]]]]]]x]l]`]T]H]<]0]$]] ]\\\\\\\\\\\}\q\e\Y\M\A\5\*\\\[[[[[[[[[[[[v[j[^[R[F[:[.["[[ ZZZZZZZZZZZZ{ZoZcZWZKZ?Z3Z'ZZZY                                                                                                                                                                                    ~  } { | z y x  w v u t s r q p  o n m l k j i h  g  f  e  d  c b a ` _ ^ ] \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  M  N  L  K  J   I  G  H  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8   7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %   $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                                            ~  }  |  {  z  y  w  x                                                                                             V   U   T   S   R  Q  P  O  N  M  L  K  J                                                                                                                                                                     ~ } | { z y  x  w  v  u  t r s q p o n m  l  j  k  i  g  h  f  e  c   d   b   a   `   _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W       ~  }  | { z y x w v u  t r s q p o  n  m  l  k  j i h g f e d b  c a ` _ ^ ] \ [ Z Y  X  W  V  U  T S R Q P O N M  L K J I H G F E D C B A @  ?  >  =  <  ; 9 : 7 8  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *   )   (   '   &   %  $  #  "  !          )  *  (  '  &  %  $  #  "  !