SQLite format 3@ ~,/j~,- }H~~+}i%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse) tablebooks_allbooks_allCREATE TABLE "books_all" ("book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT, "book_color" TEXT, "is_present" NUMERIC){UtablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" TEXT, "book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT) `E-regionMexico'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalse&ClanguageQuioquitani-Quierí Zapotec)chapter_stringCapítuloZ##descriptionTiits nii xnee kyalmbañ; El Nuevo Testamento en el zapoteco de Quioquitani$(+|vpjd^XRLF@:4.(*m)(%'d&!%1$d#"5!O z&Uu -U "Q_i86o6s * W p  *Q_ }v\> ~~~~~j~N~2~}}}}}}}}d}K}3})#ff7c80ApEl Apocalipsis#00ff00JudJudas#00ff003Ju3 Juan#00ff002Ju2 Juan#00ff001Ju1 Juan#00ff002Pe2 Pedro#00ff001Pe1 Pedro#00ff00SanSantiago#ffff00HebHebreos#ffff00FlmnFilemón#ffff00vTitTito#ffff00l2Ti2 Timoteo#ffff00b1Ti1 Timoteo!-#ffff00X2Te2 Tesalonicenses! -#ffff00N1Te1 Tesalonicenses !#ffff00DColColosenses !#ffff00:FilFilipenses #ffff000EfeEfesios #ffff00&GálGálatas##ffff002Co2 Corintios##ffff001Co1 Corintios#ffff00RomRomanos#00ffffHecHechos#ff6600JuanSan Juan#ff6600LucSan Lucas!#ff6600MarSan Marcos#ff6600MatSan Mateo Bx{bI4~~~~~v~Y~@~)~}}}}}r}R}7}}||||||n|S|6||{{{{{{W{={zzzzzzjzFz)z yyyyyynyTy:y yx&B7 ApApocalipsis (de Juan)#ff7c80A JudJudas#00ff00@ 3Jn3 Juan#00ff00? 2Jn2 Juan#00ff00> 1Jn1 Juan#00ff00= 2P2 Pedro#00ff00< 1P1 Pedro#00ff00; StgSantiago#00ff00: HeHebreos#ffff009 FlmFilemón#ffff008 vTitTito#ffff007 l2Ti2 Timoteo#ffff006 b1Ti1 Timoteo#ffff00"5- X2Ts2 Tesalonicenses#ffff00"4- N1Ts1 Tesalonicenses#ffff003! DColColosenses#ffff002! :FilFilipenses#ffff001 0EfEfesios#ffff000 &GaGálatas#ffff00/# 2Co2 Corintios#ffff00.# 1Co1 Corintios#ffff00- RoRomanos#ffff00*,= HchHechos de los Apóstoles#00ffff+ JnJuan#ff6600* LcLucas#ff6600) MrMarcos#ff6600( MtMateo#ff6600'!MalMalaquías#ffff99&ZacZacarías#ffff99%HagAgeo#ffff99$SofSofonías#ffff99#HabHabacuc#ffff99"NahNahún#ffff99!MiMiqueas#ffff99 JonJonás#ffff99|AbdAbdías#ffff99rAmAmós#ffff99hJlJoel#ffff99^OsOseas#ffff99TDnDaniel#ff9fb4JEzEzequiel#ff9fb4'6LmLamentaciones#ff9fb4,JerJeremías#ff9fb4"IsIsaías#ff9fb4(9CntCantar de los Cantares#66ff99%EcEclesiastés#66ff99!PrProverbios#66ff99SalSalmos#66ff99JobJob#66ff99EstEster#ffcc99NehNehemías#ffcc99EsdEsdras#ffcc99#2Cr2 Crónicas#ffcc99 #1Cr1 Crónicas#ffcc99 x2R2 Reyes#ffcc99 n1R1 Reyes#ffcc99 d2S2 Samuel#ffcc99 Z1S1 Samuel#ffcc99PRtRut#ffcc99FJueJueces#ffcc99mmmlkk9jjiyhhg_fee7dcccbaaa!``5__'^^S]]`\\x\[nZZZYLYXX5WVV7U;TSS#RJQQ/PPOfO&N]NMjMLLKK0K%J IHGG:FeEoEdDCC BZAA@@k@?>==;;::r:&9c88e77o76y55;44h33V211T0"..e--`-,,D+g+**'))U(x'&&x%%t$$#j#""$!t a x1O2vkS!r=w ] 8 W c OqQHHX]_3 Per xñedyaa lo do nii non mdyo ni xñedyaa nii stu nak pëël nii chokon lo mdyo. ^ Kol kuy gaanoo xa nak xmod xaa Israel, kchë xaa nii chaw xpëël ma nii xyakon nako sinak nii wi xaa go nsakon cos lo Dios. T]! Ni nikxe gaa ndaly no, kchë no xtyaaw kyaxtily go. Por ngo tugak nak no. %\C Tsiñee gon xtyow no nii no leñ vas nii nak lay, xcheñ Crist ngo xtyow no. Singo gak tsiñee xtyaaw no kyaxtily nii nak lay, xcuerp Crist ngo xtyaaw no. d[A Xñen lo do sinak xñen lo meñ nyaani ni misme lëë gaa to kol kyeñ xa së lo xtitsaa. 5Ze Por ngo, beetsy, kol ksaan kchë mdyo. Y Sinak nii xtsyoolak to kyalnë ptsyool xaa nii penaadle kwyow, per kol ksaladzy Dios por buen xaa aan klaady xaa ktsyool do tu kyalnë nii kxekwty to. Al contrario lëë xaa kluuy xa kchoo do lo kyalnë aan singo mod lëë do kxekw te do lo kyalnë. _X7 Deelñee no xaa nii xsyak nii tubli so xaa, no nii kap xaa cuent parñee kyabty xaa. ,WQ Kchë nrii ptsyool pxusykoltoo no aan lëëw kwë lo kitsy nii kë xtiits Dios parñee tsyon now, kchë no siñee no no natiemp nii lëë kislyu mer nitylo. mVS Kliskiydy to pe cos lo Dios sinak nii beeñtsyey pxusykoltoo noo, aan beety xangly nguialkuty xaa. cU? Jkaaldy no Crist sinak nii beeñtsyey xaa go, aan ndaly xaa kuty porñee taw mëël xaa. uTc Kapty no ximguiy no ni xikwnaa gaa no, sinak nii beeñtsyey xaa go aan tu kpidzak kuty kalyptson mily xaa. IS  Por ngo, ksoxibty to lo mdyo, sinak nii beeñtsyey bla xaa go ni leñ kitsy kaa nii kë xtiits Dios xñee: “Lëë meñ kwsob taw ni kow aan loxsye ngo lëë meñ beeñtsyey nii pkatyee.” aR; Kchë ngo kok parñee tsyon now aan tsokidy no cos mal, sinak nii kwyoki xaa gow. ^Q5 Per ndaly xaa psakty styoo lo Dios, por ngo lëë xaa kuty tañ laañee kwtedy xaa. Pw ni kchë xaa kow nii pxaal Dios. Kow xaa nis nii kwlañ lady kyo nii tugak kwënoy xaa nëz. Lëë kyo go nak Crist. 0O[ Ni kchëë gaa xaa taw nii pxaal Dios, ]N3 Kchë xaa byak ksa Moisés tsiñee lëë xaa kwchobnis lo xkey go ni lo nistoo go. M  Kol kaknan gon nii kchë pxusykoltoo noo kwsë lo xingal xkey nii pxaal Dios ni kchë xaa kwtekë nistoo nii lë Nistoo Nixñë. uLc sink xsaksin xcuerpaa parñee ksoobo xtitsaa, parñee kyaandyaa tublad aan naa beeñ ksedy ndaly meñ.XK) Deel naa, xkodyaa corr sinak xaa nii xñady lo, ni xkëdy kaan puñety lo me, ]J3 Kchë xaa nii chakladzy gon kuñ gan lo tu wkity, xsaan xaa kchë cos nii chuñ mal xaa. Aan xaktyee tu coron nii nyaa con xikw laurel nii pa xkiiñdy chuñ xaa gan. Per lëë do tu premio nii nitylody jkaa do. 4Ia Nan do gon nii tsiñee cho carrer ndaly meñ xko corr, per xaktyee xaa nii chuñ gan xkaa premio. Per lëë do kol ko corr parñee kuñ do gan tsiin jkaa do premio. jHM Kchë nrii chuuñtsyeyaa por xtiits Dios nii xteelaa, parñee jkan kyalnsaak nii xnee tiits re. ,GQ Tsiñee gaa non lady meñ nii kal bniladzy xtiits Dios win chak si chak meñ go parñee jkon styoo meñ go. Si chak kchë meñ chakaa, parñee telaa meñ lo tol. #F? Singo gak parñee jkon styoo meñ nii sinaldy xley Moisés chakaa si chak meñ go, nikxe nii xñabeysye Dios chuuñtsyeyaa, por lëë Crist xñabey naa. ?Ew Tsiñee non lady meñ Israel chakaa si chak meñ Israel parñee jkon styoo meñ go. Kchë meñ Israel go sinal xley Moisés ni wi gaan chanal ley go nikxe nii xñabeydy ley go naa. D Nikxe ni tu cho xñabeydy naa, xaalyaa ptee tiits nii kñabey meñ naa, parñee singo mod ndaly re meñ kniladzy xtiits Dios. vCe Por ngo xlen xluyaa xtiits Dios porñee cho xkizhty naa. Xtsiñaadyaa nii kawaa porñee xluyaa xtiits Dios. B Por ngo, deelñee kluyno porñee xlyaño styoon, lëën kozhle. Per nikxe gaa chaklastyaa, lëëw kluyaa por lëë Dios xñabey naa. |Aq Deel naa, lëdy parñee ktaanaa xluyaa xtiits Dios, sink nonguial kluyno. Por ¡broobsyaa deelñee kluydyno! &@E Per karty gon kuuñtsyeyaa ngo, ni xaldy gaan kitsy re parñee kñabaa pe cos lo do. ¡Silidyee ketyaa, lëjty nii ktichee meñ kyalwle nii no leñ styoon! j?M Ni lëë gaa Jesucrist psaan tiits nii kchë xaa nii xluuy xtiits Dios siko klyañ nii kaw xaa. D> Ni nan gaa to nii kchë xaa nii xkyë tsiiñ leñ lidzy Dios siko xchoo nii chaw xaa. Kchë xaa nii xkyë tsiiñ laañee chety ma nii chokon lo Dios, chaw xaa xpëël ma nii chety siko. +=O Deelñee xteedy to nii xkiiñ stu meñ, no nii kneetsy to nii jkiiñ noo. Per karty gon kñab noow. Al contrario, xekw noo parñee syonlëdy noo lo xtiits Dios. <y Singo tsigo busy deelñee bluuy noo xtiits Dios lo do, ¿pe tir xsyak xuuy do nii kñab noo palal cos nii jkiiñ noo? *;M sink lëëw chëb xaa por lëë no. Porque nikxe xaa nii xkyë kono, nikxe gaa xaa nii xkyë kwlaapo, no nii tsini kik xaa, nii wi xaa kchal nii ktyop lo kwaa. e:C “Kodyoo kyex chuw yosy nii xkyë kon.” Chëbty Dios ngo gon porñee sini yosy kik xaa, R9 Këbty to nii kiksyaa xlyañ cos re, porque axte lo xley Moisés xñee: 85 ¿Ni pe no gaa tu soldad nii xkizh xgast, ni pe no tu xaa nii xso yag uv aan chawdy xaa uv ni pe no tu xaa nii chap mëkwxiily aan chidy xaa nidzy? c7? ¿Ote xsyak to yak nii chopsye noo Bernabé chilody kyaan meñ nii xniladzy xtiits Dios? 6 ni nonguial nii kaapaa tsiilaa nii xniladzy xtiits Dios, sinak nii chap stubla apostle tsiil, ni betsy Jesús, ni Pedre. 55e Nonguial nii kneetsy meñ nii kawaa ni kin, 44c Nrii xñen lo meñ nii xñee në naa: )3K Neñdy no meñ nii xnilasty nii apostlaa, per lëë do no nii kniladzy tow, por lëë do xniladzy xtiits Dios nii bluyaa aan siko kesy xluuy nii nli apostlaa. ,2 S Nli gon nii schilo kuuñtsyeyaa kchë nii chuuñtsyey tu apostle, por konaa Jesucrist ni nyoo gaa nii kën xtsiiñ Dios por por ngo lëë do xniladzy xtiits Dios. 1' Por ngo, deelñee ksyaabaa meñ lo tol por niskwaan nii chawaa, masy buen nii kpikchedraa kawaa niskwaan go, parñee kuñdyaa xtol meñ.m0S Singo tsigo busy deelñee ksyaab to xaa nii kal bniladzy xtiits Dios lo tol, falt xko do lo Crist. ~/u Aan por xkyalnanoo lëël jkëëtañ tu xaa nii kal bniladzy xtiits Dios, ni lëëw na wi por lëë xaa kuty Crist. V.% Deelñee nanoo xa nak cos re aan tsil wagw laañee chokon niskwaan lo mdyo, aan kan tu xaa nii kal bniladzy xtiits Dios lii, neñdy wi xaa kyax kaw xaa nii kwyokon lo mdyo, nikxe nii xsyak xaa nii ndoxo. ^-5 Per kol kap cuent, por toontlaa ksyaab to meñ nii kal bniladzy xtiits Dios lo tol. l,QLëdy kaa nii ktyaaw ktsig lëë no lo Dios. Por ngo pe nakty deelñee tyaaw no o tyaawdy kaa no. *+MPer lëdy kchë meñ nan nrii. No meñ nii byël kuksoxib lo mdyo, aan tsiñee chaw meñ niskwaan nii chokon lo mdyo, xsyak meñ nii tol chuuñtsyey meñ. ^*5per par lëë no tugak Tat Tios no. Lëë xaa psaa kchë cos, ni por lëë gaa xaa lëë no mbañ. Ni tugak xaa xñabey no. Lëë xaa go nak Jesucrist. Por lëë xaa kwyaa kchësy cos, ni por lëë xaa kwyaa no. D)Nikxe tso tub yox mdyo nii lë dios lo kislyu o kpaa gaa, (-Lëë xcuent nii dyon pe schilo ktyaaw niskwaan nii chokon lo mdyo, ndon no gon nii nondy mdyo lo kislyu re, ni ndon no nii tugak Dios no. H' Per deelñee no tu xaa nii xkëstyoo Dios, xyuumbey Dios xaa. G&Deelñee no tu xaa nii xsyak nii chak, karty lox kseedy xaa. E% Lëën kñe xa nak xcuent niskwaan nii xkokon meñ lo mdyo. Nli nii kchë no ndon xa nak cuent re, per por xkyalnan no lëë no chak nyaa, per lëë kyalwkëstyoo chuuñ jkyedzy lëë no. ,$Q(Per mastre mbëë tso me deelñee kpikchedy ktsiilña me. Nrii nak xtitsaa, per xsyakaa nii lëë xKyalbini Ntson Dios nii no leñ styoon xñee pe cos kñen. # 'No nii tsoni kwnaa tsiil mentre mbañ xaa. Per deelñee kety xaa, schilo ktsiilña me stu mguiy nii xniladzy xtiits Dios. c"?&Por buen chuuñtsyey xaa nii xtsiilña, per mastre buen chuuñtsyey xaa nii xtsiilñady. P!%Singo gak deelñee no tu xaa nii koñee kaklasty ktsiilña, penaktyo. & E$Per deelñee no tu xaa nii xsyak nii masy buen ktsiilña xaa, porñee xekwtre xaa. Schilo kuuñtsyey xaa nii no kik xaa, por lëdy tol ktsiilña meñ. #Skiiñ tiits nii xñen lo do. Chaklastyaa ksiniyaa lëë do, sink chakladzyaa nii mbëë kpañ do kuñ do xtsiiñ Dios. Q"Singo gak kwnaa nii karty ktsiilña ni kwnaa nii iip ptsiilñady. Choxko me kuuñ ksak me Dios tyub styoo me. Per lëë kwnaa nii no tsiil, lyaadzy lo kislyusy no me, parñee kuuñ ksak me tsiil me. jM!Per tsiñee lox xtsiilñasy xaa, lyaadzy lo kislyusy cho xaa, parñee kuuñ ksak xaa tsiil xaa.  Chaklastyaa nii tso do kyalnë, por tsiñee bii so tusy tu xaa, choxko xaa ksoob xaa xtiits Dios ni choxko xaa kuuñ ksak xaa Dios. zmSingo gak kchë xaa nii xsyak nii no gan lo kislyu re, no nii sak xaa nii nodyo cuent, por lëë kislyu re lox. iKSingo gak xaa nii no kyalnë, no nii kpañ xaa sinak nii nyody xaa kyalnë. Nikxe gaa xaa no lni, no kak xaa sinak chak meñ nii xledy. Singo gak xaa nii xkyë wsi no nii sak xaa nii lëdy xcheñ xaa nak cos nii kwxii xaa. Beetsy, chakladzyaa kniyaa lo do nii xtsedre kwe no nu. Por ngo, kchë xaa nii ptsiilña no nii tso xaa sinak nii nyody tsiil xaa. Y+Ni nikle gaa ktsiilña xaapkiy, lëdy tolo. Singo gak kwnaa nikxe ktsiilña me, lëdy tol chuñ me. Per lëën xñe kazh nii lëë meñ nii ktsiilña te kyalnë lo kislyu, aan chaklastyaa nii te do kyalnë. |qPer deelñee ptsiilñal xaa, nody nii klaa xaa tsiil xaa, per deelñee karty ktsyol xaa kwnaa masy kyubty xaa me. PXsyakaa gon nii buen nii ktsiilñady xaapkiy, por ntseeb nak natiemp. )Lëë nana lëën kñe lo meñ nii karty ktsiilña, lëdy xtiits Dios kñen, sink lëën kñe sinak xñee tu xaa nii chap Dios confians. PSingo tsigo busy, beetsy, kol kak sinak to worñee kwtsyetsy Dios to. NNyazh gon kwxii Dios to. Klaady to nii cholsye meñ kak xpixwan do. Y+Por kchë xaa nii no xpixwan worñee kwetsy Dios xaa, nodre xpixwan xaa. Tu xaa nii kë xtsiiñ Dios nak xaa. Lëë kchëë gaa xaa nii nody xpixwan worñee koktsyetsy xaa, lëë Crist nak xpixwan xaa nina. Deelñee no xpixwan do worñee kwtsyetsy Dios to, pe tsinidy kikoo. Per deelñee xtee tiits nii laa do, kol ktee nii laa do. =uNo nii kyaan do sinak to worñee kwtsyetsy Dios to. NPrecisty nii tsobeypee to, sink kol ksoob xtiits Dios, ngo precisy. pYDeelñee nobeyle to worñee kwtsyetsy Dios to, singo kol kyaan. Deelñee nobeydy kaa to, tsobeydy to.  Deelñee xaatyee nak to worñee kwtsyetsy Dios to, no nii singo kyaan do. Nrii xñen lo kchësy meñ nii xniladzy xtiits Dios.  }Por ¿xa kñë kwnaa na dyon nii schilo kteelaa me tsiil me, o xa kñëë gaa xaapkiy nii schilo kteelaa xaa tsiil xaa? 3 _Per deelñee tugak xñee xaapkiy o kwnaa gaa nii xnilasty xtiits Dios nii lëë xaa ni lëë me ksëëb tsiil, masy buen nii ksëëbtsiil xaa ni ksëëbtsiil me. Singo mod lëë kwnaa ni lëë xaapkiy nii xniladzy xtiits Dios kyaan tusy, por lëë Dios kwtsyetsy lëë no parñee mbëë kpañ no. . UPor nikxe nii xnilasty xaapkiy xtiits Dios, lëë xaa xpig kex lo Dios por tsiil xaa. Singo gak kwnaa nii xnilasty xtiits Dios, lëë me xpig kex lo Dios por tsiil me. Deelñee kaktyo singo mod lëë xiñ do kak sinak xiñ meñ nii xnilasty xtiits Dios, per lëë na lo Dios le ngab xiñ do.  Singo gak deelñee no tsiil tu kwnaa nii xnilasty xtiits Dios, per sinidy kik xaa nii klaa xaa me, nody nii ksëëbtsiil kwnaa go. I  Lëën kñe lo meñ nii karty ksetyaa, styoon xlyañ nrii, lëdy Jesucrist xñabeyo. Deelñee xnilasty tsiil tu xaa xtiits Dios, per sinidy kik me nii klaa me xaa, nody nii klaa xaa me. 9 Per deelñee klaa kwnaa tsiil, nodre nii ktsiilña me, o xakxe gaa deelñee knee ngui me chop tsiil me. Singo gak xaapkiy nody nii ksëëb tsiil xaa. % Lëë lo meñ nii ptsiilñal xñabaa nii klaady kwnaa tsiil. Lëdy kiksyaa xlyañoo nrii, sink lëë Jesucrist xñabey nii singo kako. uc Per deelñee xyeñ do nii kxekwty to, kol ktsiilña, porque masy buen ktsiilña do lëjty nii kak xtol do. ucKchë lo meñ solter ni lo kwnaa viud xñen nii masy buen tsi do, deelñee ktsiilñady to, sinak naa. X)Nii no kikaa, deelba kchë do nyak sinakaa, per xaal xaal psaa Dios lëë no. T!Nak nii kñen lo do sinak tu permis, xñedyaa nii no kuuñtsyey dow. c?Jkady to lëë do lo tsiil do, deelñee byaandy to tiits nii ktsiil lsady to por lëë do kutiitsni Dios. Loxsye te tiemp nii byaan do tiits, no nii kyak chop to stub, por toontlaa kxekwty to aan kuñ xaatox xtol do. Nody nii jka kwnaa xcuerp, por cheñ tsiil me nako. Singo gak mguiy nody nii jka xaa xcuerp xaa, por cheñ tsiil xaa nako. kONi no gaa nii kuñ xaapkiy cumplir lo tsiil, nikle gaa kwnaa no nii kuñ me cumplir lo tsiil me. y~kPer como ndox nii tsoni meñ stu kwnaa o stu mguiy gaa, masy buen nii catu kwnaa ni catuu gaa mguiy kap tsiil. y} mLëën ktikche lo kchë nii kwnabtiits to leñ kitsy nii pxaal do lon. Buen tsi meñ deelñee ktsiilñady meñ. `|9Por lëë Dios kwxii lëë do. Por ngo no nii ksoob to xtiits Dios tyub styoo do.{+¿Pe nandy to nii leñ styoo do nak sinak tu yu aan leeñgo no Kyalbini Ntson nii bneetsy Dios lo do ni lëdre gaa lëë do xñabey xcuerp to? @zyKol kpichee lo xtol meñ nii no ximguiy o xikwnaa gaa. Kchë tol nii chuuñtsyey meñ laa klaasy xyaano, per lëë meñ nii no ximguiy o xikwnaa gaa, xcuerp meñ xsaksi tol go. Jy Singo gak tsiñee chak chop no Dios, tugak xyak no ksa no Dios. x ¿Ote nandy to yak nii tsiñee chak chop mguiy tu kwnaa tugak meñ xyak xaa chop xaa me? Singo xñee kitsy nii kë xtiits Dios. w3¿Pe nandy to nawen nii lo Crist ngab no? ¿Pe sak chopaa tu kwnaa yox nii chaani ndaly mguiy nawen deelñee lo Crist ngabaa? ¡Chilodyo gon! \v1Por sinakak nii beeñ kpañ Dios Crist, kuuñ kpañ xaa lëë no por xñabey xaa. u  Nli xtiits meñ tsiñee xñee meñ nii par niskwaan kwyaa xpans no ni par xpaans kaa no byaan nii kak wagw, per lëë Dios knitylo chop cos ko. Per nlidy nii byaan no parñee tso ximguiy no o xikwnaa gaa no, por par Dios byaan no ni lo Dios kaa ngab no. Vt% Xñee do ni tu cho xsiniydy naa. Schilo kuuñtsyeyaa nii klyaañtyee styoon. Nli tiits ko, per lëdy kchë cos buen. Schilo kuuñtsyeey no nii klyaañtyee styoo no, per nody kñabey ni tu cos lo no. 5sc No do beeñtsyey tol go, per lëë Dios beeñ nyë lëë do worñee bniladzy to xtiits Jesucrist ni kwsëëb Kyalbini Ntson leñ styoo do. Leñ styoo no no Kyalbini Ntson Yr+ ¿Pe nandy to nayak nii chilody sëëb meñ ngoptol laañee xñabey Dios? Këbty to tsaaplaa nlidyo, por sëëbty meñ nii choni stu kwnaa o stu mguiy, ni meñ nii xsoxib lo mdyo, ni mguiy nii chaani stu mguiy, ni ngbaan, ni meñ ngbiñ, ni meñ ngonip, ni meñ nii xñee tiits kizh ni kchë meñ nii chuñ tramp laañee xñabey Dios. q dpAPer xaal nii chuuñtsyey do, misme lëë do xkwan xcombañer do nii xniladzy xtiits Dios. owTu kyaltow nii tso tily lady to. ¿Penak nii xekwty to ksaksi meñ do ni penak nii masy xlaady to kwan meñ do? nNi lëdy kaa xaktyee xtily do ksa do xcombañer do nii xniladzy xtiits Dios, sink chini do xtily do lo xtisy nii xnilasty xtiits Dios. {moLëën xñe nrii parñee kteladzy to. ¿Pe nody ni tu xaa nyaani lady to nayak parñee jkwëës xaa lo xtily do? [l/Deelñee xtily do ¿penak nii chini do xtily do lo xaa nii xnilasty xtiits Dios? -kS¿Pe nandy to nayak nii axte lo angly kuuñ no kyalxtisy? Deelñee singo tsigo busy nako, ¿penak nii chilody kweekli no pel cos wiñ nii xtsyool no lo kislyu re? g sf_ Sink niyaa nii ktsiil lsady to meñ nii xniladzy xtiits Dios nii no ximguiy o xikwnaa gaa me, ni meñ ngbiñ, ni meñ nii xsoxib lo mdyo, ni meñ nii xñee tiits kizh, ni meñ ngonip, ni meñ ngbaan. Per ni kawnidy to clasy meñ go. Re Per niydyaa nii koñee kñeedre to lo kchë meñ nii no ximguiy o xikwnaa gaa, ni lo meñ ngbiñ, ni lo meñ nii xsoxib lo mdyo, por parñee kñeedre to lo kchë meñ go no nii kchoo do lo kislyu re. pdY Leñ stu kitsy nii pxalaa gon niyaa lo do nii ktsiil lsady to meñ nii no xikwnaa o ximguiy gaa. ncUKol tsoo kuuñtsyeey no paskw, per ksaady no kyaxtily con levadur nii kwxiñle, sink kol tsoo ksaa no kyaxtily nii xkyëdy levadur, por kyaxtily go nak sinak tiitsli ni tiits ndoladzy. Lëë levadur nii kwxiñle nako sinak tol. dbAKol kwii levadur nii kwxiñle lady to parñee kak to sinak kobyi nii xkyëdy levadur. Ni nli gaa nii nak to sinak kyaxtily nii xkyëdy levadur, por lëë Crist kuty por lëë noo sinak nii chuty meñ mëkwxiily paskw. aBuendy gon nii ktaan do por kchë cos nii chuuñtsyey do. ¿Pe nandy to nayak nii chop lë gak levadur xkuube kobyi? `'Kol jkaal lsa aan con xtiitspey Jesucrist kol kwii xaa go lady to, por lëë Jesucrist kakni lëë do, ni lëë xkyalbini gaan so lo do. Kol kwii xaa nii beeñ tol go lady to parñee kyab xaa ña xaatox, aan lëë xkyalbini xaa telaa tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy. _x^iPor nikxe nii sodyaa yuubaa lo do, lëë xkyalbinin so lo do, ni lëën kwlokyeñle gaa pe cos kuuñtsyey do. h]I¡Aan xtaan do, lëjty nii tso do kyalnë! No nii kwii do xaa nii chuuñtsyey tol go lady to. ~\ wKayonaa gon nii no tu xaa nii noni tsiil pxosy lady to. Per ni lady meñ nii xnilasty xtiits Dios gon chakty tol go. [¿Pe chakladzy to nii kak ntseebaa lo do tsiñee kyelyaa ote chakladzy to yak nii ngui kñen lo do ni kantsin lëë do?KZPor lëjty tiits sye nak xkyalwnabey Dios, sink nli xñabey xaa. .YUPer deelñee sneetsy Dios tiits klyëëdy lëën kyely teedy lo do. Tsigo lëën kan dyon pe cos nak xtsiiñ xaa nii tant chak nyaa lëjty xaktyee tiits ktaan xaa. @X{No do xtaan porñee xsyak to nii kyely teejtyaa lo do. FWLëën xal Timoteo lo do. Xkëstyoon xaa. Nak xaa sinak xiñaa. Lëë xaa kuuñ ksaladzy lëë do nii chuuñtsyeyaa kchë nii xñabey xtiits Dios nii xluyaa kchë laañee chateedyaa. >VwPor ngo xñabaa nii kuuñtsyey do nii chuuñtsyeyaa. U1Por nikxe nyo tsii mily maestre nii kluuy xtiits Dios lo do, nody ndaly pxosy to. Naa nak pxosy to, por naa byely kluuy xa nak xtiits Dios lo do. |TqXkëdyaa kchë nrii parñee kwin xkyalto do, sink lëëw xkën parñee kñen lo do sinak nii nyak to xiñaa. )SK Xñeenë meñ lëë noo, per nguudzy xtikchee noo lo xtiits meñ. Sinak nii xsyak meñ pel cos xsyak meñ lëë noo. Axte natse xyak meñ nii pa xkiiñdy noo. R Xtsaag noo xkyëë noo tsiiñ. Xkotsyetsy meñ lëë noo, per tiits buen xtikchee noo lo meñ. Xkyënlaag meñ lëë noo, per xekw noo. Q Axte natse gon chak falt nii tyaaw noo ni nii tyow noo, ni chak falt xab noo. Xsaksi meñ lëë noo ni kindy liidzy noo. VP% Xsyak meñ nii nguey noo, porñee no noo xlad Crist. Lëë lëë do xsyak to nii tir xyeñ do xtiits Crist. Mban noo, per lëë do tir ndaan do. Xsyakty meñ lëë noo, per lëë do xsoob meñ xtiits to. &OE Sootaa nii kchëë noo siñee nak noo apostle lëë Dios psaanladzy lëë noo. Nak no sinak xaa nii nche mbës kety. Xiwkity meñ ni xiwkity angly nak noo. 7NgXsyak to ni tir rikw to ni xsyak to nii ni tu pe xkiiñdy to. Xsyak to nii rey do. Xkiiñtre to lëë no. ¡Deelba nli nyak to rey parñee syoob noo kñabey no ksa no! 2M]Por ¿cho xlisklaal na dyon nii xtaa noo lo meñ, ni pe cos chap kaal nii bneesty Dios? Aan deelñee gaa lëë xaa bneetsy kchë nii chapoo, ¿penak tsigo nii xtaanoo? yLkBeetsy, lëën xñe kchë cos re lo do porñee xkëstyoon lëë do. Ni lëën psety kaa Apolos ni naa lo do parñee kan do kchë nii chuuñtsyeey noo tsiin kchosody to lo xtiits Dios parñee kaknidy to tu xaa par kteekyo do stu meñ. =KsKuñdy kaa to kyalxtisy. Kol kwës axte nii kiid Jesús parñee kwii xaa kchë cos nii nolan nëz lo bini. Lëë Jesús kwii kchë nii xsya styoo meñ tsiin kizh Dios kchë meñ. &JEKarty kyeñaa dyon pe no pa kwlon falt, per lëdy por ngo nii kniyaa nii nody xfaltaa. Lëë Dios nan pe cos nak xfaltaa, por lëë xaa chuñ xkyalxtisyaa. INaa nii xcuentaa pe sinidy kikaa dyon pe xyo xtsiñaa styoo do o styoo gaa xaa xñabey. Per ni naa nody kyalnë dyon xa si lo xtsiñaa. WH'No nii kak nyoo nii schilo kñëlo Dios lëë no deelñee jkaa no tu tsiiñ. vG gKol sak lëë noo sinak tu mos nii xkyë xtsiiñ Crist, o sinak kaa tu xaa nii sëëd kluuy nii no kik Dios. DFni lo Crist kaa ngab to, ni lëë Crist ngab lo Dios.LEXcheñ do nak Pable ni Apolos ni Pedre. Xcheñ do nak kislyu, xcheñ do nak kyalmbañ ni xcheñ do nak kyalkuty, xcheñ do nak kchë cos nii no natiemp ni xcheñ do nak kchë cos nii nare kiid, gDGPor ngo, ktaandy to deelñee kënal do chol xaa lo kislyu re, por xcheñ do nak kchësy cos. XC)Ni leñ kitsy ko gak xñee nii nan Dios nii pa xkiiñdy xkyalnyaani xaa chak. BPor pa xkiiñdy kyalchak nii no lo kislyu re lo Dios. Leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee nii misme Dios xchon xaa chak lo tramp. AKyëti xaldy to. Deelñee no do xsyak nii tir chak to, no nii kyak to sinak tu xaa nii ni tu pe chakty parñee kyak to tu xaa chak. r@]Deel cho knitylo lidzy Dios, lëë Dios knitylo meñ go, por nda lidzy Dios nii lëë gaa to nak yu go. r?]¿Pe nandy kaa to nayak nii leñ styoo do nak lidzy Dios ni leñ styoo do no xKyalbini Ntson Dios? r>]Per deelñee tsek yu nii psaa no, nikxe mban tyeedy no, lëë noo telaa sinak tu xaa nii xtyelaa lo ki. W='Deelñee tso tu xaa nii ksaa tu yu nii tsekty lo ki go, lëë Dios kizh xaa. <' Per lëë kchë xtsiiñ no kak nyoo tsiñee lëë Dios kuñ kyalxtisy. Por tse go lëë Dios kxaal ki parñee kuñ ki preb kchë xtsiiñ no. ;y Schilo klëp no xipyedzy cimiento ko con or, con plat ni con kyo ngui, o con yag, con kizhkoob kaa ni con koobki gaa. O: Por ni tu cho chilody kweek stu cimient. Lëë Crist nak cimient ko. 9- Nakaa sinak tu albanily. Lëë Dios bneetsy tiits nii kwekaa cimient, aan xaa xaa nii no klëp xipyedzyo. Per no nii kap xaa nii klëpo cuidad. o8W Xaa nii xkyë xtsiiñ Dios nak noo, lëë do nak xilyu Dios. Ni nak to sinak tu yu nii no ksaa Dios. n7UTugak nak xaa nii chan ni xaa nii xsii, nikxe lëë Dios kizh xaa según tsiiñ nii beeñtsyey xaa. z6mPor ngo paaty nondy xaa nii chan ni xaa nii xsii. Lëë Dios nak xaa nii non por lëë xaa chuuñ kroob pni go. u5cNaa kwlolyu pni, lëë Apolos psiiw, per lëë Dios beeñ nii kwlañ pni go ni lëë gaa xaa beeñ kroobo. F4¿Cho nak Pable na dyon ni cho nak Apolos? ¿Pe lëdy nayak xtiits sye Dios xsoob noo? Por ngo bluuy noow lo do ni bniladzy kaa tow. Catuu noo beeñtsyeey nii kwnabey Dios lëë noo. 23]Por tsiñee xñee tu do: “Naa xlad Pable non”, xñee stu do: “Naa nii xcuentaa xlad Apolos non”, lëë do chuuñtsyey sinak chuuñtsyey chol meñ lo kislyu re. )2Kpor bii no kik to si no kik chol meñ lo kislyu. Deelñee chakniladzy to, ni xtily do ni chak to chop tiiy sinak nii chuuñtsyey yak chol meñ chuuñtsyey do. 15Nonsyke tiits nii ngandy bluyaa lo do, por nak to sinak mëëd yeeñ nii chilody kaw niskwaan, pchilody nyeñ do tiits ngan ni naa gaa xyeñdy tow, Q0 Pchilody ñen lo do sinak nii xñen lo meñ nii mbañ sinak xñabey Kyalbini Ntson, sink sinak nii xñen lo chol meñ lo kislyu re kwnen lo do, por nak to sinak xaa wiñ, karty kal do lo xtiits Dios. C/Por xñee kitsy nii kë xtiits Dios: “¿Cho lë nii kyeñ pe cos no leñ kik Dios? ¿Cho lë nii kchilo kuuñ kseedy Dios?” Per lëë lëë no sinak nii no kik Crist no kik no..Schilo ksee kchë meñ nii no Kyalbini Ntson leñ styoo xa chak kchë cos, per ni tu cho chilody ksee kan xa chak meñ go. W-'Xsaldy meñ nii nody Kyalbini Ntson leñ styoo tiits nii sëëdni xKyalbini Ntson Dios. Xsyak meñ go nii pa xkiiñdyoo porñee xyeñdy meñ gow. Xaktyee meñ nii no Kyalbini Ntson leñ styoo xyeño. &,E Tiits nii bluuy Kyalbini Ntson loo noo xñee noo. Xñedy noow porñee byo noo wseedy. Singo xluuy noo xtiits Dios lo meñ nii no Kyalbini Ntson leñ styoo. 1+[ Kwaady no kyalbini nii no leñ styoo chol meñ lo kislyu re, sink Kyalbini nii xneetsy Dios kwaa no, parñee kchilo kyeeñ no xa nak kyalnsaak nii bneetsy Dios lo no. :*m Deel lo kislyu gaaw, ¿cho nan kchë nii xsya leñ styoo meñ na dyon? Xaktyee xkyalbini meñ gon nano. Singo gak Dios, xaktyee xKyalbini Ntson xaa nan pe xsya styoo xaa. )% Lëë Kyalbini Ntson xluuy cos ko lo no, por lëë Kyalbini Ntson nan xa nak kchë cos, axte kchë cos nii ngotsey Dios nan Kyalbini Ntson. @(y Per leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee nii lëë Dios kwlootsey cos nii ni tu cho karty kan ni kon, parñee kluuy xaa lo meñ nii xkëstyoo xaa. Ni tu kik meñ karty tsini cos ko. b'=Karty kyeñ xaa xñabey tiits re, por deelñee nyeñ xaaw nguëëdy xaa Crist lo crusy. &Xtiits Dios nii ni tu cho karty kon xñee noo. Lëë tiits ko xñee nii destye nii kwyaa kislyu nol kik Dios xa kteelaa xaa lëë no. J% Xñee noo tiits ngan lo meñ nii penaadle xniladzy xtiits Dios. Per lëdy xtiits xaa nii no lo kislyu re nak tiits ngan go ni lëdy xtiits xaa nii xñabey lo kislyu rew, por ktiiydy xaa. s$_parñee xtiits sye Dios kniladzy to, knilasty to xtiits chol meñ. Por Kyalbini Ntson xyuumbey meñ Dios #7ni koklasty gaan ngon styoo do con tiits nii xñee xaa chak worñee bluyaa xtiits Dios, sink lëë Kyalbini Ntson ni lëë xtiits Dios pko styoo do, ;"qMban chakaa worñee byelyaa lo do ni xisyaa tseb, O!Xtiits sye Crist nii kuty lo crusy kuni kikaa worñee byelyaa lo do. f  GPkiiñdyaa tiits ngan ni kwneedyaa si xñee xaa chak worñee byely kluyaa xtiits Dios lo do. z oPor leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee: “Deelñee no cho chakladzy ktaan, no nii ktaan xaa por Crist.”' IMisme Dios ptsig lëë do lo Crist, ni lëë gaa xaa pso Crist parñee kak Crist xkyalnyaani no tsiin por Crist lëë noo kpig lo Dios ni lëë gaa no telaa. 1 _Por ngo ni tu cho chilody ktaan lo Dios.  1Lëë Dios kwle meñ nii pa nondy lo kislyu re sinak nii xñee ñe meñ nii pa xkiiñdy, meñ nii ni tu cho nakty, parñee ksyablyu xaa meñ non. " ?Lëë Dios kwle kchë xaa nii xsyak meñ nguey parñee kuuñ kteladzy xaa meñ nyaani, ni lëë xaa kwle xaa mban parñee kuuñ kteladzy xaa meñ ndaan. / YBeetsy, no nii kyeñ do nii lëë Dios kwle lëë do, nikxe nii xsyak meñ nii nyaanidy to, ni nikxe lëdy xaa xñabey nak to, ni nikxe nakty meñ lidzy to meñ non. _ 9Xsyak meñ nii so xnëzty cos nii chuuñtsyey Dios, per mastre so xnëzo lo kchë cos nii chuuñtsyey meñ. Singo gak kchë cos nii xsyak meñ mban, per lo Dios mastre ndaano que lo kchë cos nii chuuñtsyey meñ.  1per lëë meñ nii no xlad Crist, nikxe meñ Israelo, nikxe gaa meñ sito, nan meñ go nii lëë Crist kwaa xkyalwnabey Dios ni xkyalnyaani Dios.  !Lëë lëë noo xtiits Crist nii kwë lo crusy xluuy noo, per xteladzy meñ Israel xkëëtyago. Lëë meñ sit na xsyak nii pa xkiiñdyo, _ 9Kchë meñ Israel chakladzy kan kyalntson, lëë meñ sit na chakladzy kyalchak. a =Nan Dios pe cos chuuñtsyey xaa. Por ngo blaady xaa nii con xkyalchak meñ nyuumbey meñ xaa, sink styoo xaa kwlañ nii kchë meñ nii kniladzy xtiits xaa telaa lo tol, nikxe nii no meñ xsyak so xnëzty xtiits xaa. ) M¿Pa së xaa nii chak na ni pa sëë gaa maestre ley ni pa së kchë xaa nii tant nan lo kislyu re? ¿Pe bnitylody Dios xkyalchak meñ lo kislyu re nayak? w iLëë gak Dios xñee:Lëën knitylo xkyalchak meñ nyaani,
ni lëën kuuñ jkyey kik meñ nii xyeñ. 6 gXsyak meñ nii këtañ lo tol nii pa xkiiñdy tiits nii xñee nii lëë Crist kuty lo crusy, per lëë lo no nii kwtelaa no lo tol ndon no nii tu xkyalwnabey Dios nak. c APor pxaaldy Crist naa par kchoobnisaa meñ, sink lëë xaa pxaal naa parñee kluyaa xtiits xaa lo meñ, pxaaldy xaa naa parñee toon pere kñen, parñee kyanlyudy xkyalkuty xaa lo crusy. Lëë Crist nak xkyalnyaani no c AWi meñ lidzy Estéfanas pchoobnisaa, per xsalastyaa dyon pe no cho stu meñ pchoobnisaa. M parñee këbty meñ nii lëë meñ kwchobnis porñee ngab meñ lon. _ 9Xtedyaa skizh lo Dios nii ni tu do pchoobnistyaa, xaktyee Crispo ni Gayo pchoobnisaa, ,  S Per kol në dyon pe ndaly tiiy nayak nak Crist. ¿Pe lëë Pable nayak kwë lo crusy parñee ktsily Dios xtol do? ¿Ote porñee ngab to lo Pable yak kwchobnis to? 0  [ Xaal xaal xñee do, no do xñee nii xlad Pable no do, no gaa to xñee nii xlad Apolos no do, ni no do xñee nii xlad Pedre no do ni no stubla do nii xlad Crist no do. I    Por lëë meñ lidzy Cloé pxaal tiits lon nii no tily lady to.    Por tiitspey nii bneetsy Jesucrist lon lëën xñe lo do nii kakty to chop tiiy. Sink ngui kol kpañ, tugak kol ko kik to. 6  g Kchë tiits nii xñee Dios chuñ xaaw cumplir ni lëë gaa xaa kwtsyetsy lëë do parñee tso do xlad xiñ xaa Jesucrist. Lëë meñ nii xniladzy xtiits Dios chak chop tiiy p [Ni lëë gaa Dios kakni lëë do, parñee ni tu cho jkëëkiydy lëë do tse nii lëë Jesucrist kiid. ^ 7Por ngo, ni tu pe chaktre falt knee Dios lo do, mentre kyëmbës to kiid Crist stub. O Singo mod lëë do byeñ nii nli kchë tiits nii xñee cho nak Crist.  {Por Crist lëë Dios bnee kchë kchësy cos lo do. Lëë xaa bnee tiits nii kñee do ni lëë xaa bnee kyalchak lo do. c ATugak xtedyaa skizh lo Dios por kchë kyalnsaak nii bneetsy xaa lo do por Jesucrist.  Lëë lëësy Dios dyon ni lëë lëësy Jesucrist kakni lëë do ni knee tiits nii mbëë kpañ do. Lëë Pable xtee skizh lo Dios ! =Lëë Dios kwle lëë do parñee jkab to lo Jesucrist ni parñee jkab to xkyedzy Dios tsiin kyak ksa do meñ nii xsoob xtiits Jesucrist tyub lo kislyu. $ ENaa nak Pable, styoo Dios kwlañ nii kakaa xapostle Jesucrist. Chopaa betsy no Sóstenes xal kitsy re lo meñ nii xniladzy xtiits Dios nii no nëz Corinto. lc~~N}}2||w{{2zzyyAxx ww vuuu>===7<Beetsy, lëë wor kutsiñ. Kayonle to gaanoo nii lëë tu xaa nii xlëë lo Crist kiid. Lëë na ndaly xaa nii xlëë lo Crist kwlañche. Por ngo nii ndon no nii lëë wor kutsiñ. 1P[Por lëë kislyu ni lëë kchë cos mal nii no low tedy, per lëë xaa nii chuuñtsyey nii xyo styoo Dios tejty xaa, sink lëë xaa kpañ tugak. Tiitsli ni tiits xuuy YO+Porque ni tu cos nii xnee kislyu ngabty lo Dios, sink lo kislyu ngabo. Lo kislyu xlyañ kyalmal, ni xlyañ nii kap meñ kchë nii chan meñ, ni lo kislyu xlyañ nii lëë meñ kap cos parñee kak nyaa meñ. N#Jkëstyoody to kislyu ni jkëstyoody to kchë nii no low. Porque chilody jkëstyoo do Dios deelñee xkëstyoo do nii no lo kislyu re. 4MaLëën xal kitsy re lo do porñee xyuumbey do Tat Tios. Lo do siñee nak to xaa kol xalaa kitsy re, por xyuumbey do xaa nii nol worñee karty kwe kislyu. Singo gak lëë do, xaa yeeñ, lëën xal kitsy re lo do porñee ndaan do ni porñee xniladzy to xtiits Dios ni porñee beeñ do gan lo xaatox. ^L5 Lëën xal kitsy re lo do kchë do siñee nak to xaa kol, por lëë do xyuumbey xaa nii nol worñee karty kwe kislyu. Kchë do siñee nak to xaa yeeñ, lëën xal kitsy re lo do por lëë do beeñ gan lo xaatox. K Beetsy, lëën xkë nrii lo kitsy nii xalaa lo do parñee kniyaa nii lëë Dios ptsily kchë xtol do por Jesucrist. {Jo Per lëë xaa nii xkëstyoody xcombañer lo nguey no xaa, aan nandy xaa pa si xaa, porñee xlaady nguey kan xaa. fIE Lëë xaa nii gaa xkëstyoo xcombañer lo bini so xaa, aan kindy cos nii ksyaab xaa lo tol. yHk Deelñee no tu xaa nii xñee: “Lo bini son”, aan xkëstyoody xaa xcombañer xaa, lo nguey bii so xaa. GPer ngubo ni tiitsliw porñee beeñtsyey Cristo ni porñee chuuñtsyey dow. Lëë nguey kwtedy aan lëë bini nii nli xsaani xpibëly. FBeetsy, ngubty tiits nii xkën lo kitsy nii xalaa lo do. Biñle tow destye klo. Lëëw nak tiits nii pkëëtyagle to. oEWKchë xaa nii xñee nii lo Dios ngab xaa, no nii kpañ xaa sinak pañ Jesucrist. Meñ nii no lo bini DPer lëë xaa nii xsoob xtiits Dios nyoo nii tyub styoo xaa xkëstyoo xaa Dios, aan singo mod ndon no nii lo Dios ngab no. CPer deelñee no tu xaa nii xñee: “Naa si xyuumbeyaa Dios”, aan xsoobty xaa xtiits Dios, tu wnee xuuy xaa aan nlidy nii xñee xaa. TB!Deelñee xsoob no xtiits Dios, schilo tyeesy no nii xyuumbey no xaa. ALëë Jesucrist kuty parñee ktsily xaa xtol no, ni lëdy kaa nonsy xtol no, sink wi xtol kchë meñ nii nche lo kislyu. @@ {Xiñ, lëën xkë nrii lo kitsy nii xalaa lo do, parñee kody to tol. Per deelñee ko tu do tol, chaap no tu xaa nii ksoli lëë no lo Tat Tios, lëë xaa go nak Jesucrist. Buen xaa. ? % Deelñee xñee no nii xlyody no tol, tsigo lëë no xñee nii lëë Dios nak wnee xuuy, aan karty kniladzy no xtiits xaa tyub styoo no.> { Per deelñee kxobtol no xtol no, ndon no nii buen Dios, aan lëë xaa ktsily xtol no ni lëë xaa kuuñ nyë lëë no. j= ODeelñee xñee no nii nody xtol no, misme lëë no xkyëti, aan nody tiitsli leñ styoo no. < 1Deelñee no no lo bini sinak nii no Dios lo bini, lëë no kyak tusy ksa xcombañer no ni lëë xcheñ xiñ xaa Jesucrist ktsily kchësy xtol no. z; oPer deelñee xñee no nii lo Dios ngab no, aan no no lo nguey, wnee xuuy no, por chuuñtsyeeydy no nii xñee no. : !Lëë Jesucrist në loo noo nii lëë Dios nak bini. Ni tu nguey kindy laañee sob xaa, ni nli gaaw. Por ngo lëëw xniiy noo lo do. N9 Lëë noo xkëë kchë cos re tsiin lox kle noo. Lëë Dios nak bini 8 Lëë na lëë noo xñee kchë nii ptyon noo ni ptsyon noo lo do parñee kyak tusy no, por lo Tat Tios ni lo xiñ xaa Jesucrist ngab no. 7 Lëë kyalmbañ go biid. Ptyon noow ni lëë noo xñee xa nako. Lo Dios kwyo kyalmbañ nii nitylody ko, per lëëw biid loo noo. *6 QLëë noo xkëë nii nol worñee karty kwe kislyu. Ptsyon noow ni ptyon noow con yuub loo noo. Ptyon noow ni psyeeñ noow con ña noo. Tiits nii xnee kyalmbaño. 95mXkëstyoon kchësy to por lo Crist ngab no.'4IKakni Jesucrist to dyon. \31Deelñee no tu xaa nii xkëstyoody Jesucrist, nguialsi xaa. ¡Të Jesucrist! O2Paablaa, naa xal tyux re lo do con yuub ñan ni xletraa pkëno. p1YKchë betsy no xkëëptyux lëë do. Kol ktee tu pxit kwesy xcombañer do tsiñee jkëëptyux to xaa. 0%Xkëëptyux meñ nii xniladzy xtiits Dios nii no nëz Asia lëë do ni xkëëptyux meñ nii xkaal lsa lidzy Aquila ni Prisca lëë do. T/!Pchoobladzy xaa styoon ni styoo do. No nii kyeñ do nii non clasy xaa go. u.cXlen nii biid Estéfanas ni Fortunato ni Acaico, por lëë xaa beeñtsyey nii chilody kuuñtsyey xaa. t-aChakladzyaa nii ksoob to xtiits kchë meñ nii nak sinak xaa ni xtiits kchë meñ nii xkyë xtsiiñ Dios. ,)Nan do gon nii klootyee meñ lidzy Estéfanas bniladzy xtiits Dios nëz Acaya, aan lëë xaa no jkiiñ lo meñ nii xniladzy xtiits Dios. K+Tsiñee kuuñtsyey do tu cos, kol kuuñtsyeyo con kyalwkëstyoo. Y*+ List kol kwe, ksaandy to xtiits Dios. Kol ko valor lo do, tsiitsy kol so. ) Kwnen lo Apolos nii nyiid tedy xaa lo do ksa xaa betsy no, per kwnëdy xaa. Per tsiñee kteedyo tiits lëë xaa kiid. ( Por ngo ni tu do ksyablyudy xaa, sink kol kuñ xaa yudar parñee klyañche xaa lon, por lëë xaa këmbësaa ksan stubla betsy no. ' Deelñee klyañ Timoteo, kol ktee nii kle xaa ni pe tsinidy kik xaa, por wi xaa xkyë xtsiiñ Dios sinak nii xkyëno. c&? por xtee tiits nii kyën xtsiiñ Dios par kuñaa gan, nikxe nii ndaly meñ xlëë lo no. D%Per lëën kwës leñ kyedzy Efeso axte lni Pentecostés, r$]Por chaklastyaa nii ketyle kanaa to, sink chakladzyaa nii kwësaa lo do xisy, deelñee snee Dios tiits. #/Neñdy slyëën lo do xisy wiñ, o neñdy kaa lo do teedyaa tyub nii chak nal, tsiin kuñ do naa yudar tsiin lëën kpi, par kan laañee no kan. U"#Klo xtañ meñ Macedonia kateedyaa. Loxsye ngo lëën klyañ Corinto. g!GAan deelñee precisy nii win ka, lëë noo kyo ksa noo. Lëë Pable xñee pare tsitedy Pable  )Por naa kxal xaa nii kwe do tsi Jerusalén, ni naa ktedy kitsy nii señ xaa, parñee tsini xaa nii ptop to lo betsy no nii no leñ kyedzy ko. So sobsye tse tminkw kol kwiixaa palal tumi según nii ptsiñaa do, aan kol kotseyo parñee ktopty to tumi tsiñee lëën klyañche.  'Tumi nii xtyop gon par meñ nii xniladzy xtiits Dios, kol ktopo sinak nii psanaa tiits lo meñ nii xniladzy xtiits Dios nii no nëz Galacia. $A:Por ngo, beetsy, tugak kol kuñ xtsiiñ Dios. Ksaandy to ni kchooxsody to lo xtiits Dios, por nan do lëdy singosy xniladzy to xtiits Jesucrist.kO9Per skizh Dios, por lëë xaa xnee tiits nii kuuñ no gan, porñee xniladzy no xtiits Jesucrist. oW8Lëë tol xtee tiits parñee ksaksi kyalkuty lëë no, ni lëë xley Moisés xtee kyalwnabey lo tol. ?y7Kyalkuty, ¿ko xkyalndaanoo na par ksaksil lëë noo? 96Aan tsiñee lëë xcuerp no lox kyak tu cuerp nii nitylody, lëë xtiits Dios kak cumplir nii xñee: “Lëë kyalkuty kwnitylo por lëë gan kok.” fE5Por lëë xcuerp no nii xnitylo kyak tu cuerp nii nitylody. Lëëw kyak tu cuerp nii kejty. .U4Kolpsye, sinak tsiñee xtiib lo no, tsiñee lëë lultime trompet kpetsy, lëë kchësy meñ kuty kpañ parñee kpikchedre kety meñ kuty. Aan lëë no ktsyëëlo. `93Per lëën kniy tu cos nii nolan lo do. Lëdy kchë no kety, per kchë no ktsyëëlo. +O2Kol kono gaa, beetsy. Chilody gon tso cuerp nii nyaa con tsit ni pëël laañee xñabey Dios, por chilody tso cos nii xnitylo laañee no cos nii xnitylody. W'1Deelñee pcho no mguiy nii kwyaa con yu, scho no mguiy nii sëëd kpaa. yk0Chak meñ lo kislyu si kok xaa nii kwyaa con yu. Lëë meñ nii ngab kaa kpaa chak si chak xaa nii pchoo kpaa. iK/Meñ lo kislyu nak klootyee mguiy nii kwyaa con yu, per meñ kpaa nak mguiy nii biid despuesy. \1.Per lëdy klo kyalbini gon biid, sink klo cuerp kwyo. Lultime kwlañche kyalbini. 7-Leñ kitsy nii kë xtiits Dios gon xñee nii klootyee Adán kok tu xaa mbañ, per lëë Adán nii biid lultime nak kyalbini nii xnee kyalmbañ. -,Xkyeetsy tu cuerp nii pchoo lo kislyu, aan xpañ tu cuerp nii sëëd kpaa. Deelñee no cuerp nii pchoo lo kislyu, no gak cuerp nii sëëd kpaa. hI+Xkyeetsy tu cos nii yox, aan xpañ tu cos ngui. Xkyeetsy tu cos mban, aan xpañ tu cos ndaan. o W*Singo gak tsiñee xpañ meñ kuty. Xkyeetsy cuerp nii xnitylo, aan xpañ tu cuerp nii nitylody. v e)Ni stu nak xbini ngbidz lo xbini mëë, ni xaa nak xbini mëly ni misme gaa lady mëly no ndaly clasy bini. 8 i(Ni xaa gaa nyaa cuerp nii no kpaa, ni xaa nyaa cuerp nii no lo kislyu. Ntson cuerp, per xaa nyaa xkyalntson cuerp nii no kpaa, ni xaa nyaa xkyalntson cuerp nii no lo kislyu.  'Xaal xaal gon nak cuerp. Xaa nak xcuerp bñech, xaa gaa nak xcuerp ma, ni xaa nak xcuerp mguiñ, ni xaa nak xcuerp mël. p Y&Aan lëë Dios gon xsaa pni go sinak nii xlyañ styoo xaa, ni catu pni go xroob lal nii xñabey Dios. s_%Lëdy yag nii klyañ gon cholyu, sink xaktyee xmedzyo cholyu, nikxe xobxtily, nikxe gaa stub clasy pniw. Z-$Nguey do, por tsiñee xñaa tu medzy, klo chety medzy ko parñee klyañ tu yag. q[#Neñdy no do nladzy: “¿Xa lë nii kpañ meñ kuty ni pe sak meñ kuty nii kpañ si chak no?” uc"Kol jko xkyalcheñ do, kuñdy to tol, por no do gon xyuumbeydy Dios. Lëën xñe nrii parñee kteladzy to. c?!Kyëtidy to, por nli tiits nii së sinrii: “Lëë xaa mal xkëëtañ xaa buen.” Y+ Deelñee styoosyaa kwlañ nii ptilynin ma tox leñ kyedzy Efeso, pe nandyo. Deelñee xpañdy meñ kuty, nli xtiits xaa nii xñee: “Kol tso tyaaw no ni kol tso tyow no. Byeñxke kxe widzy lëë no kety.” iKNli gon, beetsy, nii ksatyee tse xtyelaa ketyaa, ni nli nii xlen nii xniladzy to xtiits Crist. =u¿Ni penak nii tugak ntseeb ktsyool noo tu kyalnë? 6eNo meñ gon xchoobnis por meñ kuty. ¿Penak chuuñtsyey meñ ngo con xpañdy meñ kuty na? Deelñee xpañdy meñ kuty, ¿penak tsigo nii xchobnis meñ por meñ kuty? /WAan tsiñee lëë kchë cos lox kyo ña Crist, lëë Crist kyo ña Dios, por lëë Dios pko kchësy cos ña xaa. Aan singo mod lëë Dios kñabey kchë kchësy cos. 5~cLëë Dios kwloo kchësy cos ña Crist. Per tsiñee xñee kitsy nii kë xtiits Dios nii kchë cos no ña Crist, lëdy wi Dios gon, por lëë Dios pko kchë cos ña Crist. )}MLultime nguialkuty knitylo xaa. g|GPor axte lox kweekli Dios kchë meñ nii xlëë lo Crist, axte tsigolye lëë Crist kñabey. {{Wor go lëë kislyu nitylo, ni wor go lëë Crist knitylo kchë xaa xñabey aan lëë xaa jko kyalwnabey ña Tat Tios. z Per catu meñ kpañ tsiñee kchal meño. Klo Crist pañ. Axte tsiñee kiid Crist stub, lëë kchë meñ nii no xlad xaa kpañ. Uy#Por Adán kchësy meñ chety. Lëë por Crist na, kchësy meñ kuty kpañ. {xoPor sinak nii por tugak xaa kwlañ kyalkuty lo kislyu, singo gak por tugak xaa kwlañ nii lëë meñ kuty kpañ. SwPer pañ Crist gon. Klootyee xaa pañ lo kchë meñ kuty nii kpañ. Zv-Deelñee xaktyee lo kislyu re xsaladzy no Crist, tu xaa nii mastre mban nak no. RuDeelñee singo nako, kchë meñ kuty nii bniladzy xtiits Dios kwëtañ. Zt-Aan deelñee pañdy Crist, pe nandy kchë nii xniladzy to, ni lo tol bii no do. Deelñee xñee noo lo do nii lëë Crist pañ, ¿penak nii no do xñee nii nlidy xpañ meñ kuty? ynk Por precisty dyon cho mastre chuñ tsiiñ, xtiits Dios precisy ni lëë gaaw bniladzy to. Spañ meñ nii chety Km Per por xkyalnsaak Dios lëën nak apostle. Ni byaan maaldy gaan lo xaa, sink mastre ndip xkyën tsiiñ que kchë apostle, nikxe nii lëdy naa kë tsiiñ, sink Dioso. Por Dios tugak nakni naa. l Por naa nak tu xaa nii xisy non lo apostle, per ni chilody kcholën apostle, por kwënlagaa meñ nii xniladzy xtiits Dios. FkLultime lon byaklo xaa nii nakaa sinak tu mëëd xaly. ;jqTsigore byaklo xaa lo Jacob, ni lo kchë apostle. iLoxsye ngo tugak tiemp byaklo xaa lo kaay kyoow meñ nii xniladzy xtiits Dios, ni ndaly gaa meñ go bii mbañ, no gaa meñ go kutyle. ^h5Ni bluyaa nii klo lo Pedre byaklo xaa, tsigore byaklo xaa lo ksa tsiipchop apostle. Ognii lëë xaa pkyeetsy aan tse nii kwloxo tson kpidz lëë xaa pañ. f+Klo nii bluuy Dios lon bluyaa lo do. Bluyaa nii leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee nii por xtol no kuty Crist, ni leñ kitsyak ko xñee neUPor tiits ko lëë do telaa lo tol deelñee ksaandy tow, per deelñee ksaan dow xlyë bniladzy tow. vd gBeetsy, chakladzyaa nii ksaladzy to xtiits Dios nii bluyaa lo do. Bniladzy to tiits ko ni tsiitsy so do low. >cw(Per ngui kol kak ni so xnëz kol kuuñtsyey cos.vbe'Singo tsigo busy, kol tsoxko kñee do tiits nii xaal Dios, per jkady to kñee meñ stub clasy tiitsë. ;aq&Per deelñee xsaldy xaa nii pkën, ksaldy to xaa. '`G%Deelñee no tu xaa nii xsyak nii profet xaa, o xsyak kaa xaa nii lëë Kyalbini Ntson ptee tu kyalnsaak lo xaa, syeñ xaa nii lëë Dios kwnabey pkën nrii. l_Q$Kol ksaladzy kaa noo nii lëdy por lëë do bislo xtiits Dios, ni lëdy kaa lëësy to xniladzyo. ^5#Deelñee no tu cos nii xyeñdy kwnaa, no nii kñabtiits me lo tsiil me tsiñee ktsiñ me lidzy me, por buendy nii kñee kwnaa tsiñee xkaal lsa do. ]y"Nody nii kñee kwnaa tsiñee xkaal lsa do, sink no nii ksoob me xtiits tsiil me, por singo xñabey xley Moisés. k\O!Porque ndoladzy Dios, xkaandy xaa kik meñ. Singo nak xaa lo kchë meñ nii xniladzy xtiits xaa. a[; No nii tsiitsy so xaa nii xñee tiits nii xaal Dios, parñee kñeedy xaa nii jkaatyee. ^Z5parñee kchilo kñee xaa, tsiin kchë do kseedy ni kchë styoo do kchoobladzy Dios. YY+Per deelñee kñee Dios lo tu xaa nii sob, lëë xaa nii klo bislo xñee kwës XSingo gak deelñee kñee do tiits nii xaal Dios, schilo kñee axte tson do. Lëë los demasy to, kol jkëëtyag nii kñee xaa go. nWUDeelñee kindy tu xaa nii kñee xa nak tiits ko, masy kñeedy tow, kol neesy lo Dios leñ styoo do. V3Tsiñee kñee do stub clasy tiitsë, schilo kñee chop to o tson gaa to, per no nii tuga to kñee, ni no nii tso tu xaa nii kñee xa nak tiits ko. ,UQSingo tsigo busy, beetsy, tsiñee jkaal lsa do, no do kakladzy kool lay lo Dios, no gaa to kuuñ kseedy ni no do kñee nii pxaal Dios lo do, ni no do kñee stub clasy tiitsë, ni no do kñee xa nak tiitsë go. Kol kuuñtsyey kchë ngo parñee jkiiño lo meñ nii xniladzy xtiits Dios. 2T]Singo mod lëë xaa kwii kchë tol nii no ngueetsy leñ styoo xaa, aan lëë xaa ksoxib lo Dios ni lëë xaa kyeñ nii nli no Dios lady to. So xnëz kol kuuñtsyey cos ;SoPer deelñee kchë do nchenee tiits nii xaal Dios, aan sëëb tu xaa nii xnilasty xtiits Dios, misme lëë xaa kyeñ nii no xtol xaa tsiñee kon xaa xtiits Dios nii nchenee do. 6ReDeelñee sëëb tu xaa nii xnilasty xtiits Dios laañee xkaal lsa do, aan kan xaa nii lëë do nchenee stub clasy tiitsë nii ni tu cho xyeñdy, sëb xaa nii chak wety to. LQParñee kan meñ xkyalwnabey Dios ngo nii xñee meñ nii xniladzy xtiits Dios stub clasy tiitsë, per tsiñee lëë tu xaa xñee tiits nii xaal Dios, lo meñ nii xniladzy xtiits Dios xñee xaa. #P?Leñ kitsy nii kë xtiits Dios gon xñee: “Nikxe kñen lo meñ re con xtiitsë meñ sit, ni nikxe kñee meñ sit lo meñ re, kondy meñ re xtitsaa.” OBeetsy, tsody kik to sinak no kik xaa wiñ. Kol kak sinak xaa wiñ tsiñee chan do cos mal, per kol ko kik to sinak no kik xaa kol. .NUPer tsiñee xkaal lsa meñ nii xniladzy xtiits Dios, buen nii nikxe kaayak lan tiits nii kyeñ meñ kñen, lëjty nii kñen tsii mily tiits aan ni tu cho kyeñdyo. XM)Xtedyaa skizh lo Dios nii naa nak tu xaa nii mastre xñee stub clasy tiitsë. ?LyNikxe ntson lay nii chool do, per xyeñdy chol meño. &KEPor deelñee kool do lay lo Dios con stub clasy tiitsë nii xaktyee xkyalbini do xyeñ, chilody koolni chol meñ lëë do lay, por xyeñdy xaa pe xñee do. ^J5¿Pe cos kuuñtsyeyaa tsigo? No nii gon kutiitsnin Dios con stub clasy tiitsë ni no nii kutiitsnin xaa con tiitsë nii xyeeñaa. No nii kolaa lay con stub clasy tiitsë ni no nii kolno con tiitsë nii xyeeñaa. IyPor deelñee kutiitsnin Dios con stub clasy tiitsë, nli nii lo Dios xñee xkyalbinin, per nandyaa dyon pe cos xñen. hHI Por ngo, kchë xaa nii xñee stub clasy tiitsë no nii kñab xaa lo Dios nii kyeñ xaaw. G7 Ya ke nii tir choki do jkaa do kyalnsaak nii xnee Kyalbini Ntson, kol tsoxko jkaa do tu kyalnsaak nii jkiiñ lo kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios. pFY Per deelñee xyeñdyaa xtiitsë xaa nii xñee lon, tu xaa sit nakaa lo xaa ni tu xaa sit nak xaa lon. ^E5 Ni ndon gaa no nii ndaly clasy tiitsë no lo kislyu, aan kchësy tiitsë go xkiiñ. D Singo gak lëë do deelñee kñeedy to tiits nii xyeñ meñ, ¿xa kaknan meñ pe cos xñee do? ¡Lo me xñee do, lëdy lo meño! mCSSingo gak tsiñee chak guerr, deelñee nyoody pe xkwetsy trompet, kyëmbësty meñ nii kislo tily. BNak kchë nrii sinak kiib musyk, sinak flaut o arp kaa. Deelñee nyoody pa ti chool meñ, nyoody dyon chow xsyetsy. DAPor ngo, beetsy, deelñee kyelyaa lo do aan kñen stub clasy tiitsë, ni tu cho kyeñdy xtitsaa. Pe nandy kyelyaa, xakxe deelñee kñen tiits nii pxaal Dios o kluy gaan pe tu cos lo do. F@Nlen deelñee kchë do ngaa kyalnsaak nii kñee do stub clasy tiitsë, per mastre nlen deelñee kchë do nyee tiits nii xaal Dios. Por mbëëre nii kñee do tiits nii xaal Dios, ni buenak kaa nii kñee do stub clasy tiitsë deelñee tso cho kñee xa nako parñee kchë lo meñ nii xniladzy xtiits Dios jkiiño. ?)Losye xaa nii xñee stub clasy tiitsë xkiiñoo, per lëë xaa nii xñee tiits nii xaal Dios, kchë lo meñ nii xniladzy xtiits Dios xkiiño. %>CAan lëë xaa nii xñee tiits nii xaal Dios gon, lo meñ xñee xaa parñee kyeñ meñ, ni parñee kchoobladzy xaa styoo meñ ni ko nguiool xaa styoo meñ. =Lo Dios xñee xaa nii xñee stub clasy tiitsë, xñeedy xaa lo meñ. Por Kyalbini Ntson xñee xaa, per ni tu cho xyeñdyo. < }Kol tsoxko nii jkëstyoo do, ni kol tsoki nii kneetsy Dios tu kyalnsaak lo do. Kol nab nii kñee do tiits nii xaal xaa. ;/ No tson cos nii tejty, lëë cos ko nak kyalwniladzy, ni kyalwsaladzy ni kyalwkëstyoo, per lëë kyalwkëstyoo nak nii mastre precisy.k:O Xtyon nyëdy no kchë cos nina. Nako sinak tsiñee xtyon no cos lo tu kyowan, per sitsiñ tse nii lëë no tyon nyë cos. Nandyaa xa nak kchë cos nina, per sitsiñ tse nii lëën kaknan xa nako, sinak nii nan Dios xa nakaa. 9! Worñee kokaa xaa wiñ, kwnen si xñee xaa wiñ ni kwyo kikaa sinak no kik xaa wiñ, per tsi lëën kol, lëën psaan xmod xaa wiñ. v8e per tsiñee lëë tse nii lëë no kaknan kchë cos, tsitsiñ ksalastre no kchë cos wiñ nii ndon no nina. J7  Por xyuumbey nizhty no xtiits Dios, ni xñeedy profet kchësyo, #6? Tsitsiñdy tse nii tsodre kyalwkëstyoo, per sitsiñ tse nii tsodre xaa nii nak profet, ni kñeedre meñ stub clasy tiitsë, ni jkiiñtre kyalchak. i5K Tugak xekw xaa xtsyool xaa kyalnë ni xkwës xaa te kyalnë ni tugak xniladzy xaa xtiits Dios. Q4 Xledy xaa tsiñee xyab stu meñ lo tol, sink xle xaa chon xaa tiitsli. V3% Chak yoxty xaa ni chak nyasty xaa, xlëëdy xaa ni chody kyalnë styoo xaa. }2s Kchë xaa nii no kyalwkëstyoo leñ styoo, chap xaa paciensy, buen xaa ni chak mbijty xaa ni chak nyaady xaa. 1 Deelñee kiisyaa kchë nii chaapaa lo meñ prob ni klaan ksaay meñaa, per pe nandy kchë ngo, deelñee nody kyalwkëstyoo leñ styoon. U0# Deelñee xñen tiits nii xaal Dios, ni nanaa cos nii Dios sye nan, ni chakaa kchëlo cos, ni tyub styoon xniladzyaa nii schilo kticheen kiy xlugaro, cho naktyaa deelñee nody kyalwkëstyoon leñ styoon. \/ 3 Lëën kluy tu cos nii mastre precisy lo do. Deelñee xñen stu tiitsë nii xyeñ meñ ni xñen tiitsë nii xñee angly, aan nody kyalwkëstyoo leñ styoon, nakaa sinak tublë kiib o tu platiiy gaa nii xsyetsy. J.  Kol tsoxko nii kneetsy Dios kyalnsaak nii mastre non lo do.-- ni lëdy kchë meñ chuuñ kyak xaa xsyaknë ni lëdy kchë meñ xñee stub clasy tiitsë ni lëdy kaa kchë meñ schilo kñë xa nak tiits ko. V,% Lëdy kchë meñ gon nak apostle ni lëdy kchë meñ chuuñtsyey kyalntson, `+9 Por ngo xaal xaal nak tsiiñ nii ptee Dios lo kchë meñ nii xniladzy xtiits xaa. Klo apostle pso xaa. Loxsye ngo lëë xaa pso profet, ni meñ nii kak maestre, ni meñ nii kuñ kyalntson, ni meñ nii kuuñ kyak xaa xsyaknë, ni meñ nii kuñ yudar, ni meñ nii so lo kchë meñ nii xniladzy xtiits xaa, ni meñ nii kñee stub clasy tiitsë. R* Lëë do gon nak xcuerp Crist, ni lo Crist kaa ngab to kchësy to. ) Deelñee në tublë xcuerp no, tyub lady no xsee yoob ko. Singo gak deelñee xtyoontsi tublë lady no, tyub xcuerp no xle. I(  ni parñee ktildy xparty xcuerp no, sink kan lsaw xcombañero. '  Xkiiñdy party nii ngui nii toon xare xixkwaaw. Lëë Dios psaa xcuerp no singo parñee tyontsi no party nii xsyak no nguidy, c&? Ni ngui xkakw xab no party nii xisy xyo styoo no ni ngui xtyon party nii xsyak no nguidy T%! Al contrario no party nii xsyak no mban aan party ko mastre xkiiñ lo no. ${ Chilody gon këb mëlo no lo ña no: “Xkiiñdyaa lii”, ni chilody këb kik no lo niy no: “Xkiiñdyaa to.” ?#y Per nikxe gaa ndaly party nyaa cuerp, tugak cuerp no. D" Deelñee tugak cos nsaa Dios, ¿pa nyaan xcuerp no tsigo? B! Per lëë Dios psoob catu cos laañee kwlaño styoo xaa.  - Kol kyeñ gaanoo deelñee tyub lady no nsyob mëlo no, ¿xa tsyon no tsigo? O deelñee gaa tyub lady no nsyob tyag no, ¿xa knuup no cos tsigo? s_ O deelñee gaa këb tyag no: “Lëdy mëlool nakaa, ngabtyaa lool”, lëdy por ngo nii sobtyo lady no. ve Deelñee këb niy no lo xcuerp no: “Lëdy ñal nakaa, ngabtyaa lool”, lëdy por ngo nii sobtyo lady no. M Lëdy tugak party gon nyaa xcuerp no, sink ndaly party nyaaw. [/ Singo gak lëë no, nikxe meñ Israel no o meñ sit kaa no, ni nikxe no xpixwaan no o nody kaa xaa, lëë no pchoobnis Kyalbini Ntson parñee kyak tusy no ni tugak kaa nak Kyalbini Ntson nii no leñ styoo no. X) Nikxe ndaly party nyaa xcuerp no, per tugak cuerp nako. Singo gak Crist. 6e Per tugak nak Kyalbini Ntson nii chuuñtsyey kchë cos re, ni lëë gaa Kyalbini Ntson xkiisy kchë kyalwnabey según xlyañ styoo Kyalbini Ntson. Kchësy to ngab lo Crist r] No meñ xkaa tiitspey parñee kuñ meñ kyalntson, ni no meñ xkaa tiitspey parñee kñee meñ tiits nii xaal Dios. No gaa meñ xkaa kyalnyaani parñee kyeñ meñ xa nak kyalbini mal ni xa nak kyalbini buen, ni no meñ xkaa tiitspey parñee kñee meñ stu tiitsë nii ni tu cho xyeñdy, ni no meñ nii xkaa tiitspey parñee kñee meñ xa nak kchë tiitsë go. wg No lo meñ xteedy Kyalbini Ntson kyalwniladzy ni no meñ xkaa tiitspey parñee kuuñ kyak meñ xaa xsyaknë. nU Lëë Kyalbini Ntson xtee kyalchak lo bla meñ, ni no gaa lo meñ xteedy Kyalbini Ntson kyalnyaani. O Kchëlo meñ chiid Kyalbini Ntson parñee jkiiñ meñ lo xcombañer. \1 Ni ndaly gaa mod schilo kak cos, per tugak nak Dios nii no leñ styoo kchë meñ. R Ndaly mod schilo jkiiñ meñ, per tugak lo xaa nii xñabey xkiiñ meñ. a; Xaal xaal nak kyalnsaak nii xkaa meñ, per tugak nak Kyalbini Ntson nii xneetsyo. zm Lëë na chakladzyaa nii kaknan do nii ni tu cho chilody këb: “¡Nguialsi Jesús!” deelñee no xKyalbini Ntson Dios leñ styoo xaa. Ni ni tu cho chiloody këb: “¡Lëë Jesús xñabey!” deelñee nody Kyalbini Ntson leñ styoo xaa. iK Nan do gon nii worñee karty kniladzy to xtiits Dios, mdyo ngop nii xkaatyee bniladzy to. U % Beetsy, chakladzyaa nii kaknan do xa nak kyalnsaak nii xnee Kyalbini Ntson. 3_ "Deelñee no tu xaa nii xlyaañ, kaw xaa lidzy xaa, parñee ksaksidy Dios to tsiñee xkaal lsa do. Kchë cos nii kwneedyaa xa kak yuubaa kan xa kako tsiñee kyelyaa.iK !Singo tsigo busy, beetsy, tsiñee jkaal lsa do par kaw xtsee do, kol kwës xcombañer do. } s Ni nan gaa to nii lëë Dios xsaksi lëë no, parñee tyejty no kyalnë nii te kchë meñ nii xnilasty xtiits xaa. V % Per deelñee kyeeñ no pe cos chuuñtsyeey no, xkiiñdy nii ksaksi Dios no. c ? Ni por ngo gaa ndaly do xsyaknë ni ndaly do choxchal, ni no gaa xcombañer do noyetyle. ~ u Por deel comñee kaw do ni ki do aan xyeñdy to nii xcuerp Crist chaw do ni xcheñ xaa chi do, lëë do te castigw. k O Por ngo catu do kol kyeñ deel no xtol do antes nii kaw do ni ki do nii xkaasy lo xixtsee Crist. % Kchë xaa nii chaw ni chi tsiñee chak xixtsee Crist aan chuuñ ksakty xaa Crist, tu tol chuñ xaa lo xcuerp Crist ni lo xcheñ Crist. lQ Por ngo cad nii ki dow ni kaw dow lëë do xsaladzy nii lëë Crist kuty aan lëë xaa kiid stub. L Aan singo gak tsiñee lëë xtsee kwlox lëë xaa kwseñ tu vas aan lëë xaa chëb: “Tu cheñaa nrii. Kol kiw parñee ksaladzy to nii por tu cheñaa lëë Dios beeñ cumplir xtiits lo do.” 7g aan loxsye ptee xaa skizh lo Dios, lëëw beeñ grol xaa aan lëë xaa chëb: “Lëë xcuerpaa nrii. Kol kawo parñee ksaladzy to naa, por lëën kety parñee telaa do.” }s Misme Crist gon në nii bluyaa lo do nii wtse nii lëë tu apostle kok niladzy xaa, lëë xaa kwseñ kyaxtily E ¿Pe chilody nawen kaw do ni ki do chilidzy to? ¿Penak nii xkwiipee to xkyalto meñ nii xniladzy xtiits Dios ni xkyalto meñ nii kindy pe kaw? Kol në dyon pe slen lo do. ¡Kledyaa gon! pY Por tsi lëë xwor xtsee chal, xaal xaal chaw do, aan no meñ nii chawdy ni no meñ nii axte xsyudzy. s_ Aan porñee nak to chop tiiy tsiñee xkaal lsa do par kaw xtsee do, lëdre xixtsee Crist chuuñtsyey do. c? ¡Nli nawen nii lëë do kak chop tiiy parñee kak nyoo cho do nli xniladzy xtiits Dios! q[ Ni kanëël gaa meñ lon nii tsiñee xkaal lsa do, chop tiiy nak to, aan no xtiits meñ go xniladzyaa. v~e Xlëën gon nii xkën nrii, por pe nandy nii xkaal lsa do, sootee na nii kuño buen lëël mal chuño. }' Deelñee no xaa nii xyody nrii styoo, no nii kaknan xaa nii chaapty noo ni chapty meñ nii xniladzy xtiits Dios stu costumbre. Xixtsee Crist f|E aan tu kyalnsaako lo kwnaa deelñee nool kik me, por nool kits kik me parñee ktsew kik me. ]{3 Ni misme gaa lëë no xtyon nii tu kyaltow deelñee klaa xaapkiy kak nool kik xaa, izK Misme lëë do dyon kol kyeñ pe buen nii ktsedy kik kwnaa tsiñee kutiitsni me Tat Tios. yyk Nli nii lady xaapkiy pchoo kwnaa ni nli nii por kwnaa lëë mguiy chaly, per lëë Dios chuuñtsyey tsiiñ go. gxG Per kol kyeñ gaanoo kindy mguiy deelñee kindy kwnaa ni nyody kwnaa deelñee nyody xaapkiy. hwI Por ngo ni por angly no nii ktse kik kwnaa parñee kak nyoo nii lëë tsiil me xñabey lo me. Av} Por xaapkiy kwyaa kwnaa, lëdy por kwnaa kwyaa xaapkiy. huI Por worñee psaa Dios xaapkiy, lëdy lady kwnaa pchoo xaapkiy, sink lady xaapkiy pchoo kwnaa. t  Nody nii ktse xaapkiy kik, por si nyaa Dios psaa Dios xaa, tsiin singo lëë xaapkiy xsal Dios. Per lëë kwnaa xsal xaapkiy. s Deelñee chaklasty kwnaa ktse kik, masy jka mew, per deelñee xsyak me nii tu kyaltow deelñee jka kik me, no nii ktse me kik me. %rC Per deelñee xtsedy tu kwnaa kik tsiñee chutiitsni me Dios o tsiñee gaa xluuy me xtiits Dios, xkyalto tsiil me xkwii me. Nakako sinak nii nga me kik me. q Deelñee xtse tu xaapkiy kik tsiñee chutiitsni xaa Dios o tsiñee gaa xluuy xaa xtiits Dios, xkyalto xaa nii xñabey lo xaa xkwii xaa. p' Per chakladzyaa nii kaknan do nii lëë Crist xñabey lo xaapkiy, aan lëë xaapkiy xñabey lo tsiil. Singo gak lëë Dios xñabey lo Crist. wog Xlen lo do gon, beetsy, porñee tugak xsaladzy to naa ni porñee sinal do xtiits Dios nii bluyaa lo do. un e Kol kuuñtsyey nii chuuñtsyeyaa, sinak nii chuuñtsyeyaa nii beeñtsyey Crist. Xa kutiitsni kwnaa Tat Tios %mC !Naa nii xcuentaa, tugak choxkoon nii kuuñ ksakaa styoo kchësy meñ, nodyaa lyaadzy naasy, sink wi lyaadzy meñ non, parñee kchë meñ telaa lo tol.ly Kyubty to nii kyab meñ lo tol, nikle meñ Israelo, nikle gaa meñ sito, ni nikle gaa meñ nii xniladzy xtiits Dioso. Jk  Por ngo, deelñee chaw do o chi gaa to, kol ktee skizh lo Dios. jjM Deelñee xtedyaa skizh lo Dios tsiñee chawaa, ¿penak nii kñeenë meñ naa tsiñee chawaa?” /iW Lëdy kik to gon jkan, sink kik xaa nii në ngo lo dow. Per neñdy no xaa nii kñë: “¿Penak nii chilody kuuñtsyeyaa nii no kikaa deelñee xaa kik xaa nii xkan? h Per deelñee kñë tu xaa lo do: Lo mdyo kwyo kon pëël gue, kawdy tow, parñee kuñdy to xtol xaa go ni parñee jkaandy kik xaa. 0gY Deelñee kwetsy tu xaa nii xnilasty xtiits Dios lëë do parñee kaw do, aan tsi do, kol kaw kchë nii kyë xaa, ni tu pe kñabtiisty to parñee jkaandy kik to. Pf Por xcheñ Dios nak kislyu ni xcheñ xaa nak kchë cos nii no loo go. eeC Kol kaw kchë nii xtyo leñ mesón, kñabtiisty to pa sëëdo parñee jkaandy kik to. Ud# No nii kuuñ ksak no xcombañer no, tsinidy kik no nii lëësy no precisy. @cy Nli nii schilo kuuñtsyeey no nii no kik no, per lëdy kchë cos buen. Schilo kuuñtsyeey no nii no kik no, per lëdy kchë cos xchoobladzy styoo meñ nii xniladzy xtiits Dios. b} ¿Ote chakladzy no yak kuuñ klëë no Dios? ¿Pe mastre nayak ndaan no lo xaa? No nii kuuñ ksak no xcombañer no a Chilody gon jkë chuw do chu xvas Crist ni chu xvas kyalbini mal, ni chilody kawni do Dios ni kawni do kyalbini mal misme tiemp. `+ Sink lëën xñe nii lo kyalbini mal xkokon meñ nii xnilasty xtiits Dios cos, lëjty lo Dioso aan chaklastyaa nii ktsiil lsa do kyalbini mal. V~C}} |e|{zzyxxwwTvvVuuStssrrnqq,ppoo9nnammllkjj%ishgg2ffNee0dd%ccCbaa9``_^^^]p\[[[RZZ YXX_XWVV_UUwTT{SRR0QQAPOO(NN]MLKK{K+JJ0IIHGGVFF3EE]DDDCBAA@5??>1==.<<3;;::99s88U7666955-43Z22611.00P//%.--$,,6+=**:))"((P''>&&v&$$t##o""h!![ 0r ){<a0AQU# 1 " p , Yq#,|+o":*mNAan como pxekwtraa lëën pxal Timoteo biidnabtiits dyon pe bii xniladzy to xtiits Dios. Por ptsyeebaa nii nchëëp xaatox to lo tol aan pe nandy tsiiñ nii pkyëë noo tsigo. m)SNWorñee bii ncheno noo lo do, niiy kaazh noo nii no nii tyeedy no kyalnë. Aan nli gaa singo koko. q([NPor chaklastyaa nii kchoso styoo do por kchë kyalnë re, ni nanle gaa to nii no nii singo ktsyool no. U'#Naan lëën pxal betsy no Timoteo. Wi xaa xkyë xtsiiñ Dios xluuy xaa xtiits Dios nii xñee cho nak Jesucrist. Lëë xaa pxalaa biid tedy xaa lo do parñee kchoobladzy xaa styoo do tsiin kniladzy re to. 8& mNPor ngo pxekwtraa, lëën byaan Atenas nonsyaa, %7NMisme lëë dow.]$3N¿Cho ksaladzy sye noo dyon ni cho kuuñ ksak styoo noo tsiñee lëë Jesús kiid? N#NNdaly vuelt kokladzyaa nii nyoopteedy noo lo do, per blaady xaatox. ,"QNBeetsy, worñee lëë no blë, nikxe nii xtse ptyoondy noo lëë do, per tugak psaladzy noo lëë do ni tugak kwyo kik noo nii lëë noo kyop tyon lëë do. s!_NTsiñee chakladzy noo kluuy noo xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús lo meñ sit parñee wi meñ sit telaa, xlaady xaa. Por ngo lëë kchë xtol xaa lox ptyaly, ni lëë Dios kaa ksaksi xaa. Lëë Pable xkokyeñ tsi Tesalónica stub ; oNLëë xaa Israel go beety Jesús, sinak nii beetyak xaa kchë profet nii biid penaadle, ni lëë xaa kwlii lëë noo Judea. Chuuñ ksakty xaa Dios, sink kchë meñ xtilyni xaa. NBeetsy, sinak nii psaksi gak meñ xkyedzy to lëë do, psaksi meñ Israel kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios nii no nëz Judea. dAN Tugak xtee noo skizh lo Dios, porñee kaazhkaa bniladzy to nii nli xtiits Dios nak kchë nii bñee noo, kwxaakty to nii xtiits chol meño. Ni nli gaa nii xtiits Dioso. Lëëw xtsëë xmod kchë meñ nii xniladzy. N Pchoobladzy noo styoo do ni bluuy noo xa kpañ do sinak xñabey Dios, por lëë Dios kwle lëë do parñee tso do laañee xñabey xaa. ;qN Ngui ptyon noo lëë do sinak nii chan meñ xiñ. |qN Axte Dios kaa ni lëë do nan nii ngui kok xmood noo worñee ptsyo noo lady to, blyody noo falt ni tu lo do. A{N Xsaladzy to gon, beetsy, xa pkyëë noo tsiiñ, ptsiñaa noo nii kwte lo xtsee noo. Tsel kyool pkyëë noo tsiiñ parñee ko tsiiñdy noo ni tu lo do mentre no kluuy noo xtiits Dios. .UNBle noo bluuy noo xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús lo do, ni lëdy kaa nonsy xtiits Dios bluuy noo, sink beeñ noo to yudar porñee tir xkëstyoo noo lëë do. 4aNXapostle Crist nak noo, ngo nii ptee tiits ñabey noo lëë do worñee ptsyo noo lady to, per kwnabeydy noo lëë do, sink lëë noo kok sinak tu kwnaa nii chantsi xiñ. T!NXyuubty noo nii ksal meñ lëë noo ni xyuubty noo nii ksal do lëë noo. NAxte Dios kaa chan nii karty kñee noo tiits ngui par jko noo styoo do ni karty kaa kyuub noo mod nii ktsiñaa noo tumi. NPorñee xsoob noo xtiits Dios, ngo nii lëë xaa kwle lëë noo kluuy noo xtiits xaa nii xñee cho nak Jesús. Xluuydy noo xtiits Dios par kuuñ ksak noo styoo chol meñ, sink lëëw xluuy noo par kuuñ ksak noo styoo xaa. Lëë xaa nan kchë nii xsya styoo noo. SNPorñee tiitsli nak kchë nii bñee noo, lëdy tiits nii xkëëti meño. jMNNi nan bueen gaa to nii antes nii kyoop no lo do lëë meñ kyedzy Filipos psaksi lëë noo, aan nikxe mban ptyee noo kchëlo kyalnë go, lëë Dios beeñ lëë noo yudar bluuy noo xtiits xaa nii xñee cho nak Jesús lo do. A NMisme lëë do, beetsy, nan nii byoob xlyëdy noo lo do. - UN Chutiits meñ nii lëë do këmbës kyety Xiñ Dios kpaa. Lëë Dios beeñ kpañ xaa worñee kuty xaa. Lëë xaa kteelaa lëë no lo xkyalntseeb Dios nii kiid.b ?N Por kchë laañee xyo noo xaly gaa meñ chutiits nii ngui kon do lëë noo worñee klootyee byoob teedy noo lo do ni xaly gaa meñ chutiits nii lëë do psaan kchë ximdyo do par ksoob to xtiits xaa nii nli nak Dios. r _NLëdy nonsy Macedonia ni Acaya pkaasy xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús worñee bniladzy tow, sink wi tyub lo kislyu ni ndaly gaa laañee nan meñ nii nli tyub styoo do xniladzy to xtiits Dios. Por ngo xkiiñtre nii kutiits noow. l SNPor ngo, axte wi meñ Macedonia ni meñ Acaya nii xniladzy xtiits Dios byeñ nii ngui nak xmod to.  ;NLëë do byak sinak noo ni sinak Jesús, aan nikxe gaa mban kwtedy to worñee bniladzy to xtiits Dios, lëë Kyalbini Ntson pchoobladzy styoo do. H   NPor ngo, worñee bluuy noo xtiits Dios nii xñee cho nak Jesucrist lo do, lëdy singosy bñee noow, sink lëë Kyalbini Ntson bnee tiitspey bñee noow, ni tyub kaa styoo noo ndon noo nii tiitsli nak kchë tiits nii bñee noo. Nan buen do nii ngui kok xmood noo worñee ptsyo noo lady to porñee pkëstyoo noo lëë do. M  NBeetsy, xkëstyoo Dios to, ni ndon noo nii lëë xaa kwle lëë do.   !NCad nii chutiitsni noo Tat Tios, xsaladzy noo kchë tsiiñ nii beeñ do porñee xniladzy to xtiits xaa. Ni xtee noo skizh lo Dios porñee beeñtsyey do kchë tsiiñ go tyub styoo do. Ni porñee gaa Jesúsye xsaladzy to, ngo nii xekw to kchë kyalnë nii xtsyool do.   NTugak xtee noo skizh lo Dios por kchë nii chuuñtsyey do ni tugak xsaladzy noo lëë do tsiñee chutiitsni noo Dios. j QNLëë Pable ni Sil ni Timoteo xaal kitsy re lo meñ Tesalónica nii xsoob xtiits Tat Tios ni xtiits Jesucrist. Lëë lëësy Dios dyon kakni lëë do ni knee tiits nii mbëë kpañ do. Xa bniladzy meñ Tesalónica xtiits Dios  Kol jkëëptyux xcombañer do con tu pxit. Tsaap në Dios que nii ngui tso do kchë do siñee ngab to lo Jesucrist. Amén.2] Xkëëptyux meñ Babilonia nii xniladzy xtiits Dios lëë do. Wi meñ go kwle Dios sinak kwle Dios lëë do. Ni xkëëptyux Marcos lëë do. Nak xaa sinak xiñaa. W' Chopaa Sil xkë kitsy re, por tu xaa nii chaapaa confians nak xaa. Lëën xal kitsy re parñee kniyaa nii lëë do kwaa xkyalnsaak Dios, porñee xkëstyoo xaa lëë do. Kchooxsody to lo kyalnsaak ko. <s Kyaldy xkyalwnabey Dios. Tugak kñabey xaa. Amén.  Per tsiñee lox tedy to kyalnë xisy wiñ, lëë Dios kuñ ktaan lëë do ni lëë xaa kyuñ lëë do segur. Xkëstyoo Dios no ni lëë gaa xaa kwtsyetsy lëë no parñee jkaa no kyalntson nii kteedy xaa lo meñ nii ngab lo Crist, aan iip kyaldy kyalntson go. ) Fuert kol kak, kchooxsody to lo xtiits Dios, por nan do nii wi kchë xcombañer do nii nche tyub lo kislyu no tedy lo kyalnë nii no tedy to. {Kol kak nyaani ni kol kwena, por lëë xaatox nii xlëë lo do kënsë sinak xkyënsë tu mëëtsy nii këkyub pe kaw. Y+Kol ksaan kchë kyalnë nii sini kik to lo Dios, por lëë xaa nakni lëë do. eCKol kak ndoladzy lo Dios, parñee klisklaa xaa lëë do tsiñee lëë tiemp tsitsiñ. :~mSingo gak lëë do xaa yeeñ kol ksoob xtiits xaa kol. No nii ksoob lsa do xtiits xcombañer do, por xyody xaa nii chak nyaa styoo Dios, per chuñ xaa yudar xaa ndoladzy. u}cparñee tsiñee kiid mer xaa nii xñabey lo meñ nii xniladzy xtiits Dios, jkaa do tu premio nii nitylody. o|WKakty to sinak nii lëë do nyak xpixwan meñ nii ngab lo Dios, sink kol ktee nii kseedy meñ lo do, V{%Sinak tu xaa nii chap cuidad mëkwxiily, kol kap cuidad meñ nii ngab lo Crist nii psaan Dios lo do. Kol kan meñ go sinak xñabey Dios. Kyëdy to tsiiñ por tumi, sink tyub styoo do kol kuñ xtsiiñ do. )z MLëën kñe lo xaa kol nii xñabey lo meñ nii xniladzy xtiits Dios, por sinak xaa nakaa. Konaa kyalnë nii kwtedy Crist, ni wi gaan jka nii nare kneetsy Dios. 6yePor ngo kchë xaa nii ngab lo Dios nii xtye kyalnë, nody nii ksaan xaa kyalbuen, sink no nii jko xaa xkyalmbañ xaa ña Dios, por lëë Dios psaaw, ni bueen gaa Dios.\x1Aan deelñee pensy xtyelaa xaa buen, ¿xa lë nii ktsyool xaa mal ni xaa ngoptol? *wMPor lëë tse kutsiñ nii lëë kyalxtisy kislo lady meñ nii ngab lo Dios. Aan deelñee lady no kislo kyalxtisy, ¿xa lë nii kak xaa nii xsoobty xtiits Dios? v Per deelñee xtyedy to kyalnë porñee xniladzy to xtiits Crist, ktelasty to, sink kol ktee skizh lo Dios nii ngab to lo Crist. vueDeelba ni tu do tejty kyalnë por kyalkpaan o porñee gaa beety to o porñee gaa xsyëëb to lo xtily meñ. t Deelñee xkotsyetsy meñ do porñee xniladzy to xtiits Crist, dichos to, por lëë xKyalbini Ntson Dios tugak chakni lëë do. usc sink kol kle nii lëë do no tedy kyalnë nii kwtedy Crist, tsiin singo gaa kle do tsiñee lëë xaa kiid. grG Beetsy, kseedy to tsiñee tedy to kyalnë, parñee kak to preb cos nii nonguialdy kako, =qs Deelñee no tu xaa nii xñee, no nii kak xtiits xaa sinak xtiits Dios. Deelñee no gaa tu xaa nii xkyë tu tsiiñ no nii kuñ xaaw según fuersy nii pteedy Dios lo xaa. Kchë nii kuuñtsyey do no nii kteedy to skizh lo Dios por Jesucrist. Lo xaa, no nii tugak ktee no skizh. Amén. No nii tyeedy no kyalnë Tp! Kol jkiiñ lo xcombañer do según kyalnsaak nii bneetsy Dios catu lo do. Fo Kol ktee lsa lidzy to kwës xcombañer do, kyeejty to meñ. |nqPer mastre precisy nii jkëstyoo lsa do xcombañer do, por ndaly tol chuñ lsa lëë no perdon por kyalwkëstyoo. bm=Lëë xtse kchë cos mer ksa. Por ngo, kol ko xkyalcheñ do ni kol kutiitsni Dios. )lKPor wi lo meñ kuty kukluuy Crist xtiits Dios, parñee kpañ xkyalbini meñ kuty sinak xñabey Dios, nikxe nii si chetyak chol meñ lo kislyu re kuty meñ go. `k9Per lëë meñ go kaktsyetsy lo xaa nii kuñ kyalxtisy lo meñ mbañ ni lo meñ kuty. ljQLëë nana, como chuuñtsyeytre to kchë cos ko, lëë meñ xsee ni lëë meñ xñeenë lëë do. %iCTyub tsigo beeñtsyey do nii chuuñtsyey xaa nii xnilasty xtiits Dios. Beeñtsyey do cos mal, kwë do kunip ni beeñtsyey do lni yox ni psoxib to lo mdyo. lhQparñee tyub nii kpañ xaa tso xaa sinak xñabey Dios aan kuuñtsyeytre xaa nii xlyañ styoo xaa. vg gNo nii tsini kik to nii lëë do tedy kyalnë si kwtedy Cristo. Kchë xaa nii xtyedy kyalnë xpichee lo tol, fni lëë gaa xaa byëp kpaa aan lëë xaa sob kwi Dios nëzli aan kchë angly ni kyalbini nii xñabey xsoob xtiits xaa.uecLëë nis ko nak sinak kyalwchobnis nii xteelaa lëë no natiemp. Xkiiñdy kyalwchobnis parñee kak nyë xcuerp no, sink lëëw xkiiñ parñee kñab no nii koli Dios kik no, aan lëë xaa xteelaa lëë no porñee lëë Jesucrist pañ, dKchë kyalbini go psoobty tiits xtiemp Noé, worñee kwëmbës Dios mentre lëë barkw noyaa, aan xaktyee xon meñ kwtelaa lo nis. Zc-Aan por xKyalbini Dios lëë xaa kukluuy xtiits Dios lo kyalbini nii no nyoogw. SbPor yuub Crist kuty por xtol no, ni tu vueltak kuty xaa. Buen xaa, per lëë xaa kwte kyalnë por xtol no, parñee kpig no lo Dios. Kuty xcuerp xaa, per lëë xkyalbini Dios beeñ kpañ xaa stub. a+Mbëë tedy to kyalnë porñee chuñ do kyalbuen, deelñee singo klyaño styoo Dios, lëdy nii tedy to kyalnë porñee chuuñtsyey do cos mal. ` Ngui kol kpañ parñee ni tu pe tsinidy kik to, ni parñee kteladzy kchë xaa nii xñeenë lëë do porñee xniladzy to Crist. L_sink kol klaa nii kñabey Crist leñ styoo do. List kol kwe parñee ktikche do lo xtiits kchë xaa nii kñabtiits penak nii xniladzy to xtiits Dios, per con ndoladzy kol nee ni nguudzy kol kak. X^)Per nikxe tedy to kyalnë por xkyalbuen do, dichos to. Ni tu cho ktsyebty to, O] ¿Cho ksaksi lëë do na dyon deelñee tugak chuñ do kyalbuen? \  Por chap cuidad Dios xaa nii chuñ kyalbuen
ni xkëëtyag xaa xtiits xaa go,
per xlëë xaa lo xaa nii chuñ cos mal. h[I Kol kpichee lo kyalmal ni kol kuuñtsyey cos buen,
ni kol kyub xa ktilynidy to meñ. Z+ Por deelñee chakladzy to nii mbëë kpañ do,
no nii kap cuidad to ludzy to.Kñeedy to tiits mal ni kchoody tiits xuuy chuw do. :Ym Ktikchedy to mal por mal, ni ktikchedy to wlotsyetsy por kyalwlotsyetsy, sink kol nab lo Dios nii kakni xaa meñ por lëë xaa kwtsyetsy lëë do parñee kuuñlay xaa to. cX?Ngui kol kpañ, kol jkëstyoo xcombañer do. Kol kuñ kyalbuen ni kol kak ndoladzy. 9WkSingo gak lëë do xaapkiy, ngui kol nee lo tsiil do. Kol ktee xlugar me, lëjty xaktyee porñee nda me, sink porñee wi me jkaa kyalnsaak nii kneetsy Dios lo do. Singo kol kuuñtsyey parñee ni tu pe klyëdy lo do tsiñee kutiitsni do Dios. Xaa nii xtyedy kyalnë porñee chuuñtsyey xaa kyalbuen VSingo kok Sara. Psoob me xtiits tsiil me Abraham ni “xey” kwnee me lo xaa. Xiñ me kak to deelñee suñ do kyalbuen ni ktsyebty to. vUePor singo kwxixkwaa kwnaa nii bniladzy xtiits Dios tiemp. Dios sye psaladzy me ni psoob me xtiits tsiil me. Tsink kol kxixkwaa xkyalmbañ do, por nitylody kyalwxixkwaa go. Nyo kyalwxixkwaa go tsiñee ni tu pe sidy kik to. Ngo xyo styoo Dios. uScXixkwaady to nëz fuer, koondy to kik to parñee kan meño, xixkwaady to con cos or ni kakwty to ladx non, DRTsiñee kan xaa nii ngui nak xmod to, lëë xaa kniladzy. Q ;Kwnaa, kol ksoob xtiits tsiil do, parñee deelñee no xaa xnilasty xtiits Dios, kniladzy xaaw tsiñee kan xaa xa nak xmod to. Xkiiñdy nii tant tiits. 5PcPor kwche do si xkwe mëkwxiily nii këtañ, per lëë na nii lëë do big lo Crist, lëë xaa chan lëë do si chan meñ mëkwxiily ni chap cuidad xaa xkyalmbañ do.OLëë Crist byoy xtol no lo crusy, parñee ksaan no xtol no aan kpañ no sinak nonguialo. Biswee meñ Crist parñee kyak to. Nkwëbty xaa tsiñee kwlootsyetsy meñ xaa, ni pe chëbty xaa tsiñee psaksi meñ xaa, sink Dios nii chuñsye kyalxtisy psaladzy xaa. 1M]Kwloody xaa tol ni pkëëtidy xaa meñ, XL)Par ngo kwle Dios to, por mban kwtedy Crist por lëë do. Kol kak si kok xaa. 8KiPer deelñee xsaksi meñ lëë do porñee beeñtsyey do tu cos mal, ¿pe nan nii kxekw to castigw? Suuñ ksak to Dios deelñee kuuñtsyey do tu cos buen aan tedy to castigw. ZJ-Por buen nii tyeedy no lo kyalnë nii chigaldy no porñee xsoob no xtiits Dios. xIiKchë do siñee no xpixwan do kol ksoob xtiits xaa nii kwxii lëë do, nikxe buen xaa nikxe gaa mal xaa. H+Kol ksal meñ ni kol jkëstyoo xcombañer do nii xniladzy xtiits Dios, ni kol ktsyeb Dios ni kol ksoob xtiits xtisy. Kyalmban nii kwtedy Crist GKol kpañ sinak tu xaa nii kindy cho kñee lo, per lëdy por ngo nii kuñ do tol. Kol tso si cho xaa nii ngab lo Dios. nFUChakladzy Dios nii kuuñtsyey do kyalbuen, parñee tsody pe cos jkëëkiy meñ nguey lëë do. dEAni kol ksoob xtiits xaa xñabey nii kxaal xaa ksaksi meñ mal ni kan meñ nii chuñ buen. D) Chakladzy Dios nii ksoob to xtiits kchë xaa xñabey nii no lo kislyu. Kol ksoob xtiits xtisy, por lëë xaa nak xaa nii mastre xñabey, LC Ngui kol kak lady xaa nii xnilasty Dios, tsiin nikxe xñeenë xaa lëë do sinak nii nyak to meñ mal, per tsiñee kan xaa nii buen do, lëë xaa ktee skizh lo Dios tse nii lëë kyalxtisy kak. B Beetsy, xñen lo do sinak nii nyak to xaa sit nii sitedy lo kislyu re nii kpichee do lo tol por xtilyniw xkyalmbañ do. %AC Klo kwyody xkyedzy to, per lëë na lo xkyedzy Dios ngab to. Klo ni tu cho pkëstyoody lëë do, per lëë na xkëstyoo Dios to. Kol kpañ si xñabey Dios a@; Per lëë do pee do, pxosy nii xkiiñ lo rey nak to, meñ nii xpichee lo tol nak to, tu kyedzy nii ngab lo Dios nak to, parñee kluuy do xkyalntson Dios nii kwlii lëë do lo nguey ni psëëb lëë do lo bini. F?Ni chak cumplir tiits nii xñee:Tu kyo nii kchal niy meñ ni kchon meñ byak kyo go. Xchalo niy meñ porñee xsaldy meñ xtiits Dios ni par ngo gaa byaano. Meñ nii ngab lo Dios X>)Tir non Crist lo do, porñee xniladzy to xtiits xaa. Per lëë lo xaa nii xnilasty, lëë xtiits Dios chak cumplir tsiñee xñeew:Lëë kyo nii psëëb xaa nii xsaa yu byak tu kyo nii mastre non. >=uPor ngo gaa xñee xtiits Dios:Leñ kyedzy Sión kixaa tu kyo nii mastre xkiiñ.Pee kyo go ni nguiw.Lëë Crist nak kyo go aan buen tsi meñ nii kniladzy xtiits xaa. <ySingo gak lëë do nak to sinak kyo mbañ, aan lëë Dios jkiiñ lëë do parñee por Jesucrist kokon do cos lo Dios. ; Kol kpig lo Crist, por nak xaa sinak tu kyo mbañ nii psëëb meñ, per par Dios tu kyo nii mastre xkiiñ ni non nak xaa. [:/por kayanle to nii tir buen Dios. Lëë Crist nak sinak tu kyo nii mastre xkiiñ i9KKol tsoki xtiits Dios sinak nii choki mëëd yeeñ nidzy, parñee kroob to ni telaa do lo tol, d8 CPor ngo, kol ksaan kchë clasy tol, ni kyalwkëti, ni kyalmbidy ni kchë clasy tiits xuuy. l7 Sper lëë xtiits Dios, tsitsiñdy tse nii nitylow. Lëë tiits nii xteelaa go bluuy noo lo do.#6 ANi lëë gaa Xtiits Dios xñee:Nak kchë meñ sinak kizhyë,
ni nak xkyalndaan meñ sinak xkyoo kizhyë.Xpidzy kizhyë ni xlyaal kyoo, y5 mPor lëë do koly stub, per lëdre xaa nii chety nak pxosy to, sink lëë do koly por xtiits Dios nii nitylody. %4 EPorñee psoob to xtiits Dios, ngo nii lëë xkyalmbañ do kok nyë parñee jkëstyoo do xcombañer do. Kol jkëstyoo xcombañer do tyub tyub styoo do. 3 Por Crist lëë do xniladzy xtiits Dios. Lëë Dios beeñ kpañ xaa ni blisklaa xaa, ni por ngo, Dios sye xsaladzy to ni xniladzy to. 2 {Destye worñee karty kwe kislyu byaan tiits nii singo ktsyool Crist, per axte natiemp lëë xaa biid kteelaa lëë do. g1 Isink con cheñ nii pxee Crist kozho. Kuty xaa si chety tu mëkwxiily nyë nii chokon lo Dios. ,0 SPor lëë Dios pteelaa lëë do lo cos nii pa xkiiñdy nii psaan pxusykoltoo do, ni nan gaa to nii kozhty xtol do con cos nii xnitylo. Kozhtyo con or o plaat kaa, $/ CDeelñee xñee do nii pxosy to nak Dios nii chuuñtsyey kyalxtisy lo kislyu ni nan do nii xkwedy xaa meñ, no nii ksal do xaa tugak ni ktsyeb to xaa. P. Por leñ xkitsy Dios xñee: “Kol kpichee lo tol, por nody xtolaa.” M- sink kol kpichee lo tol, por nody xtol Dios nii kwtsyetsy lëë do. l, SKol kak sinak xaa wiñ nii xsoob tiits. Tsody to si kwyo do worñee karty kniladzy to xtiits Dios, + 3 Por ngo, kol kuñ pensar pe cos kuñ do ni list kol kak. Tyub styoo do kol ksaladzy nii kneetsy Dios lo do tsiñee lëë Jesucrist klyañche. * } Per lëë Dios chëb nii lëdy par lëë xaa nak kchë cos ko, sink par lëë dow. Kchë ngo kwnee xaa nii bluuy xtiits Dios lo do. No Kyalbini Ntson nii pchoo kpaa styoo xaa. Axte angly chakladzy kyeñ cos ko. Chakladzy Dios nii kpichee no lo tol J)  Lëë xKyalbini Crist kwneel lo profet kchë kyalnë nii ktsyool Crist ni kchë kyalntson nii kiid despuesy, aan lëë profet byub dyon cho nak Crist ni pa wor kak kchë nii xñee Kyalbini go. p( [ Destye tiemp byub profet xa nak kyalwtelaa re ni kwnee xaa xa nak kyalnsaak nii kxaal Dios lo do. U' % porñee lëë do kwtelaa lo tol, ni por ngo gaa nii xniladzy to xtiits xaa. 1& ]Xkëstyoo do Jesucrist nikxe nii karty kan do xaa ni xniladzy to xtiits xaa nikxe nii chandy to xaa. Xle do aan chilody kñee do dyon xa nak kyalwle go con tiits, % 'Por nak xkyalwniladzy to sinak or. No nii tedyo lo ki parñee kako preb. Deelñee kxekw to preb, mastre kak non xkyalwniladzy to que lo or, por xnitylo or. Por ngo, tsiñee lox kak xkyalwniladzy to preb, mastre kak ntsono ni kak nono tsiñee lëë Jesucrist kiid stub. G$  Por ngo tir xle do, nikxe nii tedy to kyalnë xisy wiñ. # Porñee xniladzy to xtiits Dios lëë xaa chakni lëë do parñee jkaa do kyalwtelaa nii kneetsy xaa tsiñee lëë tse go tsitsiñ. [" 1aan lëë no jkaa nii kneetsy Dios kpaa. Nitylody ngo ni jkaaypejtyo ni jkooldyo. F! Kol tsoo ktee no skizh lo Tat Tios pxosy Jesucrist, porque por xkyalwkëstyoo xaa lëë xaa bnee tiits kaly no stub porñee lëë Jesucrist pañ lo kyalkuty. Nrii xchoobladzy styoo no r  _Lëë Dios kwle lëë do destye penaadle por Kyalbini Ntson parñee kyak nyë xkyalmbañ do con xcheñ Jesucrist ni parñee ksoob to xtiits xaa. Kakni Dios to tsigo busy ni knee xaa tiits nii ngui kwe do. Kyalmbañ nii këmbëës no  Pedraa, xapostle Jesucrist nakaa. Lëën xal kitsy re lo meñ nii ncheno tañ nëz Ponto, Galacia, Capadocia, Asia ni Bitinia. 9mBeetsy, kol kap cuent, ksoxibty to lo mdyo.<qNi ndon no nii lëë Xiñ Dios biid ksaani lo no parñee kyuumbey no xaa nii nli nak Dios. Ksa no Jesús nii nli nak Dios nak. Lëë Dios re xneetsy kyalmbañ nii nitylody. fENdon no nii lo Dios ngab no, ni ndon gaa no nii kchësy meñ lo kislyu ngab lo xaatox. |qNdon no nii xkody kchë xaa nii nak xiñ Dios tol, por lëë Jesús chap cuidad xaa, aan xkaaldy xaatox xaa. H Kchësy cos mal tolo, per no tol nii xnitylody meñ kaazhkaa. b=Deelñee kan do nii lëë tu xcombañer do noyuñ tu tol nii ntseebty, no nii kñab to lo Dios por lëë xaa tsiin ktsily Dios xtol xaa. No tu tol nii chilody kpily aan kniydyaa nii kñab to lo Dios por tol go. mSAan deelñee ndon no nii chon Dios xtiits no, ndonak no nii lëë xaa kneetsy nii kñab no lo xaa. \1Ndon no nii deelñee kñab no tu cos nii xyo styoo Dios, chon xaa xtiits no.  Kchësy lo do nii xniladzy to xtiits Xiñ Dios xalaa kitsy re parñee kaknan do nii lëë do kwaa tu kyalmbañ nii nitylody. ' Kchë xaa nii xniladzy Xiñ Dios kwaa kyalmbañ go, per lëë xaa nii xnilasty Xiñ Dios karty jkaa xaa kyalmbañ go. Kyalmbañ nii nitylody w Lëë tiits ko xñee nii lëë Dios bneetsy tu kyalmbañ nii nitylody lo no, aan lëë xiñ xaa biidni kyalmbañ go. W' Kchë xaa nii xniladzy xtiits Xiñ Dios no Kyalbini Ntson leñ styoo xaa, per lëë xaa nii xnilasty xtiits Dios xsyak xaa nii wnee xuuy Dios, porñee xnilasty xaa xtiits Dios nii xñee cho nak Xiñ Dios. hI Xniladzy no xtiits meñ, per mastre non xtiits Dios, porque lëë xaa xñee cho nak xiñ xaa. Tson nak testigw nii xñee cho nak Jesucrist: Kyalbini na, nis na ni cheñ nii pxee xaa lo crusy, ni tugak kaa nak ksa tson testigw ko. lQBiid Jesucrist lo kislyu re, kwchobnis xaa ni pxee xaa xcheñ xaa lo crusy, ni lëjty kaa xaktyee kwchobnis xaa, sink pxee xaa cheñ lo crusy. Ni lëë gaa Kyalbini Ntson xñee nii nliw, por lëë Kyalbini xñee tiitsli.  Nonstyee xaa nii xniladzy nii lëë Jesús nak Xiñ Dios chuñ gan lo tol nii no lo kislyu. Tiits nii xñee cho nak Xiñ Dios & EPor kchë xaa nii nak xiñ Dios chuñ gan lo tol nii no lo kislyu re, aan porñee xniladzy kaa no Dios ngo nii chuuñ no gan lo kchë tol nii no lo kislyu. k ODeelñee xkëstyoo no Dios, no nii kuuñtsyeey no nii xñabey xaa ni ngandy kaa nii xñabey xaa. q [Tsiñee xkëstyoo no Dios ni chuuñtsyeey no nii xñabey xaa, ndon no nii xkëstyoo no kchë xiñ xaa.   5Kchësy xaa nii xniladzy nii lëë Jesús nak Crist nii pxaal Dios nak xiñ Dios, aan deelñee xkëstyoo no Tat Tios, no nii jkëstyoo no xiñ xaa. r ]Ni lëë gaa Jesús kwnabey nii kchësy xaa nii xkëstyoo Dios no nii jkëstyoo xaa xcombañer xaa.`9Deelñee no tu xaa nii xñee: “Xkëstyoon Dios”, aan xlëë xaa lo xcombañer xaa, tu wnee xuuy nak xaa, por deelñee chan xaa xcombañer xaa aan xkëstyoody xaa xaa, chilody jkëstyoo xaa Dios nii chandy xaa. @{Xkëstyoo no porñee klo Dios pkëstyoo lëë no. "=Deelñee no kyalwkëstyoo kindy tseb. Por lëë kyalwkëstyoo xkwii tseb, por castigw chiidni tseb. Deelñee no tu xaa nii xtsyeb, karty jkëstyoo xaa. "=Sinrii mod xluuy no nii no kyalwkëstyoo leñ styoo no, parñee tsiñee lëë Dios kuñ kyalxtisy ktsyebty no, por sinak Jesucrist nak no lo kislyu re. :mSingo mod lëë no ndon ni lëë no xniladzy nii xkëstyoo Dios no. Tir xkëstyoo Dios, aan leñ styoo xaa nii xkëstyoo xcombañer no Dios ni no gaa xaa leñ styoo Dios. lQKchësy xaa nii xñee nii Xiñ Dios nak Jesús, no Dios leñ styoo xaa ni no xaa leñ styoo Dios. pYNi lëë gaa no ptyon ni xñee nii lëë Tat Tios pxaal xiñ par kteelaa xaa meñ nii nche lo kislyu. oW Ndon no nii no no leñ styoo Dios ni no xaa leñ styoo no por lëë xaa bneetsy xKyalbini xaa lo no. # Ni tu cho karty kan Dios, per deelñee xkëstyoo lsa no xcombañer no, no Dios leñ styoo no ni lëë xkyalwkëstyoo xaa no leñ styoo no. b= Beetsy, deelñee singo pkëstyoo Dios lëë no, no nii jkëstyoo no xcombañer no. 5~c Ni lëdy kaa lëë no pkëstyoo Dios, sink lëë xaa pkëstyoo lëë no, aan lëë xaa pxaal xiñ xaa biid ktsily xtol no. Singo mod lëë xaa bluuy xa nak kyalwkëstyoo. |}q Nyoo nii xkëstyoo Dios lëë no por lëë xaa pxaal xiñ tusy xaa lo kislyu parñee kneetsy xaa kyalmbañ lo no. b|=Per lëë xaa nii xkëstyoody xyuumbeydy xaa Dios, por tir xkëstyoo Dios kchësy meñ. {!Beetsy, no nii jkëstyoo lsa no lëë no, por xkëstyoo Dios lëë no. Aan kchësy xaa nii xkëstyoo nak xiñ Dios ni xyuumbey Dios. +zOLëë lëë no lo Dios ngab no, aan kchë xaa nii xyuumbey Dios xkëëtyag nii xñee no, per lëë xaa nii ngabty lo Dios xkëëtyagty xaa nii xñee no. Sinrii mod tsigo busy kyeeñ no cho nli no xKyalbini Dios leñ styoo, ni cho no gaa xkyalbini wnee xuuy leñ styoo. Xkyalwkëstyoo Dios wygLo kislyu ngab kchë xaa go. Por ngo nii chak lo kislyu xñee xaa ni por ngo nii xkëëtyag meñ xtiits xaa. .xUBeetsy, lo Dios ngab to ni lëë gaa to beeñle gan lo kchë xaa wnee xuuy go. Por mastre ndaan xaa nii no xlad to que xaa nii no xlad xaa nii nche lo kislyu. Tw!Per lëë xaa nii xñeedy singo nody xKyalbini Dios leñ styoo xaa, sink xkyalbini xaa nii xlëë lo Crist no leñ styoo xaa. Kayonle gaa to nii lëë kyalbini go kiid lo kislyu, per lëëw kwlañchel. v1Sinrii mod kyeñ do cho no xKyalbini Dios leñ styoo: kchësy xaa nii xñee nii lëë Jesucrist biid sinak tu mguiy no xKyalbini Dios leñ styoo. u %Beetsy, knilasty to xtiits kchë xaa nii xñee nii no xKyalbini Dios leñ styoo, sink kol kuñ xaa preb, parñee kyeñ do dyon pe xKyalbini Dios no leñ styoo xaa ote lëdyo yak. Porque tir ndaly xaa wnee xuuy ncheno lo kislyu aan xñee xaa nii xtiits Dios xluuy xaa. 2t]Kchë xaa nii xsoob xtiits Dios, no Dios leñ styoo xaa ni no xaa leñ styoo Dios. Aan por Kyalbini Ntson nii bneetsy Dios lo no ndon no nii no Dios leñ styoo no.wsgLëë xaa xñabey nii kniladzy no xiñ xaa Jesucrist, ni jkëstyoo no xcombañer no sinak kwnabey Jesucrist. xriAan lëë xaa kneetsy kchësy nii kñab no, porñee xsoob no xtiits xaa ni chuuñtsyeey no nii xyo styoo xaa. BqBeetsy, deelñee pe sinidy kik no, Dios sye xsaladzy no. pDeelñee xsyak no nii mal no leñ styoo no, pe tsinidy kik no, por mastre ngol Dios lo styoo no aan lëë xaa nan kchë kchësy cos. MoSingo mod ndon no nii xiñ Dios nak no, aan ktsyebty no Dios. n Beetsy, lëjty xaktyee tiits sye tyeesy no nii xkëstyoo no, sink no nii kuuñ no betsy no yudar. Mastre ngol Dios lo styoo no ~mu¿Per xa tso xkyalwkëstyoo Dios leñ styoo no deelñee rikw no aan chuuñdy no xcombañer no nii no lyaadzy yudar? lNdon no xa nak kyalwkëstyoo por lëë Jesús ptee xkyalmbañ por lëë no. Singo gak, no nii ktee no xkyalmbañ no por xcombañer no. kNweety bñech nak kchë xaa nii xkëstyoody xcombañer ni nan gaa to nii ni tu nweety bñech jkaady kyalmbañ nii nitylody. 4jaPor lëë no kwtelaal lo kyalkuty par jkaa no kyalmbañ aan ndon no nii lëëw kwaa no, por xkëstyoo no xcombañer no. Mbañdy kchë xaa nii xkëstyoody, sink kuty xaa. Gi Beetsy, kseedy to deelñee klëë meñ lo kislyu lo do. ohW Kakty no sinak Caín, por lo xaatox ngab xaa. Por ngo nii beety xaa betsy xaa. ¿Penak dyon beety xaa betsy xaa? Porñee gon nonsyke cos mal beeñtsyey xaa. Lëë betsy xaa beeñtsyey nonsyke cos buen. Por ngo nii beety xaa xaa. Hg  Penaadle kayon do nii no nii jkëstyoo no xcombañer no. Ni tu xaa nii nak xiñ Dios chuñdy tol, porque lëë xaa kwaa kyalmbañ nii pteedy Dios aan chilody kuñ xaa tol, por xiñ Dios nak xaa. d9Per lëë xaa nii chuñ tol lo xaatox ngab xaa, por wal nii ngoptol xaatox destye penaadle. Por ngoo gaa lëë Xiñ Dios biid knitylo xtsiiñ xaatox. \c1Beetsy, kyëtidy to por buen kchë xaa nii chuñ kyalbuen, sinak nii buen Jesús. bPor ngo nii chuñdy kchë xaa nii nak ksa Jesús tol, per lëë xaa nii chuñ tol karty kan xaa Jesús ni karty kyuumbey xaa xaa. kaONi nanle gaa to nii lëë Jesús biid lo kislyu par ktsily xaa tol, ni nan do nii nody xtol xaa. M`Kchësy xaa nii chuñ tol chuñ cos mal, por cos mal nak tol. \_1Aan kchësy xaa nii Jesúsye xsaladzy chak nyë, porñee nan xaa nii nyë Jesús. D^Xiñ Dios gon, beetsy, nak no, aan nikxe nii ndondy no cho kak no o xa kak kaa no despuesy, ndon no nii tsiñee lëë Jesús kiid, lëë no kak sinak xaa, por lëë no tyon xa chak xaa. O] Kol kuy gaanoo xaatke xkëstyoo Tat Tios lëë no. Por ngo nii nak no xiñ xaa, ni nli gaa nii xiñ xaa nak no. Por ngo xyuumbeydy chol meñ lo kislyu re lëë no, porñee karty kyuumbey meñ Dios. w\gNan do gon nii buen Jesús, per no nii kaknan do nii kchësy xaa nii chuuñtsyey kyalbuen nak xiñ Dios. [Beetsy, tugak kol kak ksa Crist parñee ni tu pe tsinidy kik no tsiñee lëë xaa kiid, ni parñee ktelasty no tyon no xaa. Z+Per lëë Kyalbini Ntson nii bneetsy Jesucrist no leñ styoo do, aan xkiiñdy nii cho kuuñ kseedy lëë do, por misme Kyalbini Ntson xluuy kchë cos lo do, ni nonsyke tiitsli xluuyo. Xluuydyo tiits xuuy. Tugak kol kak ksa Jesucrist por singo bluuy Kyalbini Ntson lo do. AY}Lëën xkë kchë nrii parñee jkëëtidy meñ do. ZX-Ni lëë Jesucrist kaa nël nii lëë xaa knee tu kyalmbañ nii nitylody lo no. $WAKol ksoob xtiits Dios nii pkëëtyag to penaadle. Por deelñee tugak tso tiits ko leñ styoo do, lëë do kak ksa Dios ni lëë do kak ksa xiñ xaa. xViNody Dios leñ styoo xaa nii xka Xiñ Dios, per lëë xaa nii xchoo xfavor Xiñ Dios, no Dios leñ styoo xaa. 7Ug¿Cho nak wnee xuuy dyon? Wnee xuuy gon nak xaa nii xñee nii lëdy Jesús nak xaa nii pxaal Dios. Lëë xaa go xlëë lo Crist, por xka xaa Dios ni xka xaa Xiñ Dios. 9TkXkëdyaa kchë nrii lo kitsy nii xalaa lo do, porñee xyuumbeydy to tiitsli, sink lëëw xkën porñee xyuumbey dow ni porñee nan do nii chilody kchoo tiits xuuy lo tiitsli. SSLëë Crist bneetsy Kyalbini Ntson lo do. Por ngo kchësy to xyeñ. &RELady no pchoo xaa, per lëdy ksa no xaa nak, porque deel nyak ksa no xaa, ngwës xaa lo no. Per lëëw kok singo parñee kak nyoo nii lëdy ksa no xaa nak. *~~O}}}||9{{ zzyyxxww2vvuutSssFrrcqqqppQoonomm@ll,kk&jtiiiVhhhNggfff=eeqe"dcc!baa``_^^=]]\[[fZZYYFXX WWMVVtUUTTTLSS1RRQQPP OOENMM:LLlKKKJIHHGGFFEEDmD>CC>ByBA~A@\??G? >B==]< Y> U d _ p:zX*FTsiñee xñee noo, xñeedy noo nii no kik noo, sink xñee noo nii lëë Jesucrist nak xaa nii xñabey, ni xñee noo nii cholsye xaa nii xkiiñ lo do nak noo, porñee xkëstyoo Jesús noo. :mPer xnilasty meñ go xtiits Dios porñee lëë xaatox nii xñabey lo kislyu re pkan kik meñ go parñee kniladzy meñ go xtiits ntson Crist, por lëë Crist chak si chak Dios. \1Deelñee ngan xtiits Dios nii xluuy noo, lo meñsye nii karty telaa lo tol ngano. Z-Karty kuuñtsyeey noo tu cos nii chak tsilaan ni cos nii xkwii kyalto. Xkëëtidy noo meñ ni karty kaa jkëëtañ noo lo xtiits Dios. Tiitslisy xñee noo ni Dios sye sini kik noo tsiñee xtyon noo lëë do. f  GPor ngo nii xchosody styoo noo, por skizh xkyalnsaak Dios nii bneetsy xaa tsiiñ re loo noo.  5Por ngo, kchë no siñee byety ladx nii ntse lo no, lëë no byak sinak tu kyowan laañee chak nyoo xkyalntson Dios. Aan singo mod tseyga lëë no kyak sinak Crist, por lëë no xyuumbey xa nak xkyalntson xaa. Kchë nrii chuuñtsyey Dios por lëë xaa nak Kyalbini Ntson.h IPor lëë Dios nak Kyalbini Ntson, aan laañee so xKyalbini Ntson Dios, kchë meñ nche nlaa. R Per tsiñee lëë meñ xpig lo Dios, lëë ladx nii ntse lo meñ xyety. E Per lëë kik meñ Israel pkyey. Por ngo, axte nina, tsiñee xlab meñ Israel xley Moisés, misme ladx ko xlaady kyeñ meñ. Karty kyety ladx ko lo meñ, por xaktyee Crist schilo klityo. ! Chuuñtsyeedy noo sinak beeñtsyey Moisés. Ptse Moisés lo con tublë ladx parñee kandy meñ Israel xa tseyga tseyga xpibëltre lo xaa. R Porñee tiits gosy xsaladzy noo. Por ngo nder confians xñee noow. q[ Aan deelñee kok ntson xley Moisés nii ptiiydy, mastre kak ntson xtiits Dios nii tsitsiñdy tse kyal. wg Lëë xkyalwnabey xley Moisés nii biid klo byab lyu, por lëë xtiits Dios nii biid despuesy beeñ gan low. r] Deelñee ntson ley nii kwnabey kety meñ, ¡mastre ntson tiits nii xñee nii lëë Dios ptsily xtol no! T!per ¡mastre kok xkyalwnabey Dios worñee lëë Kyalbini Ntson kwlañche! eCLo table kyo kwë ley nii pxaal Dios lo Moisés, aan tsiñee lëë Moisés ptsiñ, pchilody nyuy meñ Israel lo Moisés, porñee tir xpibëly lo xaa. Per xtsedy bibëlyo. Singo kwlañche ley nii xñabey kety meñ, A{Lëë xaa bluuy xa kuuñ kseedy noo meñ parñee telaa meñ lo tol. Per xluuydy noo xley Moisés nii xñabey kety meñ, sink lëë noo xluuy xtiits xKyalbini Dios nii xnee kyalmbañ. Xñeedy noo nrii porñee xyeeñ noo nii schiloo noo kuuñtsyeey noo pe cos, por kchë nii chuuñtsyeey noo lëë Dios xluuyo loo noo. Z~-Tyub styoo noo xniladzy noo nrii, porñee por Crist Dios sye xsaladzy noo. =}sLëë do nak kitsy nii pkëë Crist aan lëë noo xaalo. Lëdy con tint kwë do, sink con xKyalbini Tat Tios kwë do. Lëdy lo table kyo kwë cart ko, sink leñ xkyalmbañ meño. |Lëdyo gon, por misme lëë do nak kitsy nii nseeñ noo. Nak to sinak kitsy nii kë leñ styoo noo, aan kchë meñ xyeño ni xlabo. T{ #Tsiñee xñee noo sinrii, ¿pe xsyak to nii xfavoor noo xñee noo? ¿Ote chakladzy to yak nii kluuy noo tublë kitsy nii kñee cho nak noo o kñab kaa noo tublë kitsy lo do, sinak chuuñtsyey bla meñ? :zmNo ktody noo xtiits Dios gon, sinak chuuñtsyey grol meñ. Al contrario chan Dios nii tyub styoo noo xluuy noow, por lëë Dios pxaal noo parñee kyëë noo xtsiiñ Crist.[y/Nak kox yaal re lo meñ nii xtyelaady lo tol sinak tu me nii chuty, per lëë lo meñ nii xtyelaa lo tol nak kox yaal re sinak tu me nii xnee kyalmbañ. Per ¿cho listle na dyon nche par kuuñtsyey tsiiñ re? xyLëë noo nak sinak kox yaal nii xko Crist lo Dios, aan xlyaaw kik meñ nii xtyelaa lo tol ni kik meñ nii xtyelaady. 4waPer skizh Dios, por lëë xaa xneetsy tiits nii kuuñ noo gan por Crist, ni loo gaa noo xaal xaa xtiits xaa parñee kiisy noow, parñee laañee xkaatyee klyaa nexo. !v; Per kwyo lidy kikaa porñee ptsildyaa betsy no Tito. Por ngo lëën pka nëz aan lëën kwya nëz xtañ meñ Macedonia. Por Crist lëë noo chuuñ gan u Tsiñee ptsiiñaa leñ kyedzy Troas par kluyaa xtiits Dios nii xñee cho nak Jesucrist, pteepee tiits nii nguiën xtsiiñ Dios. itK parñee kuñdy xaatox xtsiiñ, por ndonle no kchë xmañ xaa. Kwlësty Pable leñ kyedzy Troas s5 Deelñee beeñ do xaa go perdón, win kuñ xaa perdón, deelñee no xfalt xaa. Por lëë do chuñaa xaa perdón ni porñee lëë Crist xñabey naa, jrM Lëën pkël xa kak cuent ko, parñee kuñaa to preb ni parñee kanaa dyon pe xsoob to xtitsaa. /qYPor ngo xñabaa nii jkëstyoo do xaa. ypkPer kol kuñ xaa perdón ni kol kchoobladzy styoo xaa. Toontlaa por kchë kyalnë nii no xaa kchoso styoo xaa. ,oSLëë lew castigw nii ptee do xaa. nDeelñee no cho kwloo falt, lëdy nonsyaa kwloo kyalnë xaa, sink wi do kwloo kyalnë xaa, per chaklastyaa ksaksin xaa. SmPor axte biñaa worñee pkën kitsy ko, por kyalnë nii non. Per pxaldyno parñee ko kyalnën do, sink lëëw pxalaa parñee kyeñ do nii xkëstyoon do tyub styoon. Kol kuñ perdón xaa nii kwloo falt *lMLëën pkë kitsy ko por lëën kwlokyeñ kadyaa parñee ko kyalnëdy to naa, por nguial nii kuuñ kle do naa. Xyeñpaa nii tsiñee kan do nii xlen, wi do kle. [k/Por deelñee ko kyalnën do, ¿cho lë nii ko nguiool styoon? Lëë gak tow gon. Fj Por ngo nii byely kteejtraa lo do parñee ko kyalnëdyaa to. Ci Xñeedy noo nrii porñee chakladzy noo nii kniladzy to nii no kik noo, por ndon noo nii tsiitsyle nche do lo xtiits Dios, sink chakladzy noo kuuñ noo lëë do yudar parñee kle do.eh ESi sob Dios, byely kteejtyaa Corinto sinak nii kwlokyeeñaa parñee kodyaa to kyalnë. g Lëë xaa kwlooseñ lëë no worñee kwsëëb Kyalbini Ntson leñ styoo no parñee kyeeñ no nii nli schal no nii nare kneetsy xaa. yf mAan lëë Dios chakni lëë noo ni lëë do parñee kchooxsody no lo xtiits Crist, ni lëë xaa kwle lëë noo. e 'Ni por lëë gaa xaa lëë kchë tiits nii psaan Dios chak cumplir, ni por lëë xaa xñee no “Amén” tsiñee lox xtee no skizh lo Dios. d ;Por worñee bluuy noo nii Jesucrist nak Xiñ Dios, ksa noo Sil ni Timoteo, tugak bñee noo nii tiitsliw, deel Criist kaa tugak tiitsli nak xtiits xaa. lc SLëë Dios nan nii tugak nak xtiits noo. Xñeedy noo schilow ni xñeedy noo kchilodyo tugak tiemp. b #Kñëx to: “¿Penak tsigo biijtyoo?” ¿Pe syak to nayak nii nakaa sinak chol xaa lo kislyu re nii xñee san aan chidy xaa? Lëdyo gon. a Kokladzyaa nyely teedyaa lo do worñee nyan Macedonia ni worñee mbikchen, parñee ngui nsonëz to naa tsiñee nyan Judea. j` ONgo no styoon worñee kokladzyaa nyely teedyaa lo do, parñee ngo wlen styoo do chop vuelt. i_ Mparñee tse nii lëë Jesucrist kiid kle do kan do lëë noo ni klee gaa noo tyon noo lëë do. `^ ; Lëë noo xkëë cos nii schilo klab to ni kyeñ do. Tsaap në Dios que nii syeñ dow, ^] 7 Xle noo porñee xyeeñ noo nii sinak xñabey Dios mbañ noo ni chan gaa to nii singo mbañ noo lo kislyu re. Lëë Dios beeñ lëë noo yudar parñee kpañ noo sinak xñabey xaa, lëdy porñee tir chak noow. g\ I deelñee kuñ do yudar kñab to lo Dios por lëë noo. Deelñee ndaly meñ kñab lo Dios por lëë noo, singo gak ndaly meñ ktee skizh tsiñee lëë Dios kuuñlay lëë noo. Lëë Pable xñee penak nii kweydy xaa Corinto [ ' Ni nli gaa lëë Dios pteelaa lëë noo lo kyalnë dox ko. Lëë na xyeeñ noo nii kyalnë nii ktsyooltyee noo lëë Dios kteelaa lëë noo, WZ ) Pche noo si xkwe xaa nii këmbës kety, per lëë noo ptsyool kchë kyalnë go parñee kyeeñ noo nii chilody kteelaa xaaly noo lëë noo, sink Dios sye nii chuuñ kpañ meñ kuty schilo kteelaa lëë noo. Y  Chakladzy noo kniiy noo lo do nii tir mban ptyeedy noo nëz Asia, lëdy nii kxekw meño, nladzy noo sikootyee nyaan noo. cX APe sinidy kik noo por ndon noo nii nikxe mban xtyedy to, lëë Dios kchoobladzy styoo do. `W ;Por lëë noo xtyee kyalnë parñee kchoobladzy noo styoo do ni parñee telaa do lo tol. Aan tsiñee xchoobladzy Dios styoo noo, wi styoo do xchoobladzy xaa, tsiin kxekw to tedy to kchë lo kyalnë nii xtyeedy noo. tV cPor nikxe nii xtyee noo kyalnë porñee xsoob noo xtiits Crist, per lëë gak Crist xchoobladzy styoo noo. U !Lëë Dios xchoobladzy styoo no tsiñee no no tu kyalnë, parñee singo gak kchoobladzy no styoo xcombañer no tsiñee no xaa tu kyalnë. T Kol tsoo ktee no skizh lo Tat Tios, pxosy Jesucrist, por lëë Tat Tios xkëstyoo lëë no ni lëë xaa xchoobladzy styoo no. S }Lëë lëësy Tat Tios dyon ni lëë lëësy Jesucrist kakni lëë do ni knee tiits nii mbëë kpañ do. Xkyalnë Pable /R [Naa nak Pable. Styoo Dios kwlañ nii kakaa xapostle Jesucrist. Chopaa Timoteo xal kitsy re lo meñ Corinto nii xniladzy xtiits Dios ni lo meñ nii no tyub nëz Acaya. _Q7bPor no meñ nii kwsëëb lo cuent ko pchoxso lo xtiits Dios. Kakni Dios to dyon. PbTimoteo, ngui gon beeñtsyey nii kwnabey Dios lii, ksaldyoo kchë cuent yox nii pa xkiiñdy nii xso xaa nii xsyak nii nyaani. eOCbParñee singo mod lëë xaa kap cos nii nitylody ni lëë xaa jkaa kyalmbañ nii nitylody. jNMbKwnabey nii kuñ xaa rikw kyalbuen ni jkady xaa palal nii chap xaa lo meñ nii ni tu pe chapty. .MUbKudzy lo xaa rikw nii kak nyaasty xaa porñee chap xaa cos, por xtiiydy cos. Kudzy nii masy Dios sye ksaladzy xaa por lëë Dios xnee kchë cos nii jkiiñ no. NLbTsitsiñdy tse nii kety xaa, lo tu bini no xaa aan ni tu cho chilody kpig, ni ni tu cho karty kan xaa ni kchilody kaa kan meñ xaa. ¡Lëësy xaa xyal jkaa skizh ni kyalwnabey! Singo no nii kako. !K;bLëë Dios kwe tse nii kxaal Dios xaa, por lëësy xaa nak Dios ntson nii xñabey, ni lëësy xaa nak rey, ni lëësy xaa nak xaa nii chuñ kyalxtisy. Jbnii kuuñtsyeyoo kchë nii niyaa lool, ktsëëdylo, parñee kak ntseebtyaa lool. Tugak beeñtsyeyo axte nii kiid Jesucrist stub. &IEb Lëë nana, xña lo Dios nii xtee kyalmbañ lo kchësy cos nii no lo kislyu re, ni xña lo Jesucrist nii kwnee xtiits Dios lo Poncio Pilato, lëën xñabey &HEb Tsiitsy kwso lo xtiits Dios. Klaadyoo kyalmbañ nii nitylody, por par ngo kwtsyetsy Dioosoo ni por ngo gaa ndaly lo meñ kwneel nii xniladzyoo xtiits Dios. 4Gab Per lëë lii, bichee lo kchë cos ko por lo Dios ngaboo. Mbëë pañ sinak xñabey Dios, bleni Dios, ni bniladzy xaa, ni pkëstyoo meñ, kyeejtyoo ni ndoladzy kok. 6Feb Por xkyalwlë tumi lëë tol xlyañ. No meñ nii no kchoxso lo xtiits Dios porñee xsyëëbladzy meñ tumi aan mban no tedy meñ go. Xa kpañ meñ nii xniladzy xtiits Dios Eb Per lëë xaa nii chakladzy kak rikw xekwty xaa. Lëë xaa chak ngbiñ aan lëë xaa xkyëtañ ni lëë xaa xyab lo tol. @D{bNo nii kle no deelñee no pe tyaaw no ni pe tsyakw no. JC bPor ni tu pe byobniidy no lo kislyu re, ni ni tu pe kyooydy no. [B/bNi nli gaa rikw meñ nii xniladzy xtiits Dios deelñee kleni meñ nii chap meñ. AbNi xyaldy kaa xtily xaa go porñee no lidy kik xaa ni xnilasty xaa tiitsli, aan xsyak xaa nii schilo kak gan tumi lo xtiits Dios. *@Mbtu xaa nyats nak xaa aan ni tu pe nandy xaa. Tugak no ktilytiits xaa nako sinak tu kyalkits lo xaa. Aan siko lëë kyalmbixladzy, ni tily, ni kotsyetsy chislo. P?bdeelñee tso tu xaa nii kluuy tu cos nii nakty sinak xtiits Jesucrist d>AbNikle xniladzy xaa nii kwxii xaa xtiits Dios, lëdy por ngo nii ksoobty xaa xtiits xaa. Mastre no nii ngui kuñ xaa xtsiiñ xaa, por tu lo xaa nii xniladzy xtiits Dios kë xaa tsiiñ. Cos nii nli non Kudzy lo meñ nii = 3bKchësy xaa nii psyuuy par kyë tsiiñ no nii ksoob xaa xtiits xaa nii kwxii xaa, parñee kñeenëdy meñ xtiits Dios nii xniladzy no ni xluuy no. h<IbSingo gak kyalbuen nyë nyoow. Lëë kyalbuen nii nyoody kaa chilody nii tugak jkyeetsyo.{;obNo meñ nii nyoo no xtol antes nii kak kyalxtisy. No gaa meñ nii axte lox chak kyalxtisy lëëw chak nyoo. ]:3bKidyoo nonsy nis, sink kow xisy viñ, por nanaa nii kety kety xlyaañoo yoob. {9obKxobtyoo ñal kik meñ par kak meñ tu xtsiiñ deelñee karty kuñlo pensar. Jkaaydyoo xtol meñ. Bichee lo tol. 8'bXña lo Dios ni xña lo Jesucrist ni xña lo angly nii kwle Dios, xsanaa tiits re lool parñee kuuñtsyeylo. Kchë lo meñ, kwneew; kwedyoo. 7bNo nii këntseeboo lo xaa nii xsaandy xtol tsiñee nche kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios, parñee ktsyeb los demasy meñ. j6MbDeelñee jkëëkiy meñ tu xaa kol, ksaldyoo nii kñee chop o tson gaa xaa nii kñë nliw. 5'bPor misme kitsy nii kë xtiits Dios xñee: “Kody to kyex chuw yosy nii xkyë kon.” Ni nikle gaa: “No nii kazh xaa nii xkyë tsiiñ.” 54cbNo nii ktyoontsi xaa kol nii ngui xñabey lo meñ nii xniladzy xtiits Dios, per mastre no nii ktyoontsi xaa deelñee xluuy xaa xtiits Dios ni chuuñ kseedy xaa meñ. P3bDeelñee no meñ lidzy kwnaa nii no lady to nak viud, no nii kuñ me me yudar, parñee kotsiiñdy me lo xaa nii xniladzy xtiits Dios, tsiin kchilo kuñ xaa kwnaa viud nii ni tu cho nody yudar. P2bPorque nol kwnaa viud nii pchooxso aan lëë me kwsëëb xlad xaatox. ;1obPor ngo chakladzyaa nii ktsiilña kwnaa viud nii bii nyeeñ parñee kan me xiñ me ni tso me chilidzy me, parñee kteejty no tiits nii kñee në meñ nii xlëë lo no lëë no. Z0-b Ni lëë me xkyënsë yu por yu chi me ni lëë me xyak tu kwnaa nii xtsyaab aan lo kyalwtsyaab ko, lëë me xkyëktop tiits kizh, ni lëë me xsyëëb laañee chigaldy me ni lëë me xñee cos nii xkaatyee. ?/yb Aan tol chuñ me porñee beñdy me cumplir xtiits me. .b Per ksoobtyoo lë viud nii bii nyeeñ lo list ko. Porque tsi lëë me kakladzy ktsiilña me stub, lëë me ksaan xtsiiñ Crist. -5b No nii kyuumbey meñ me por kchë kyalbuen nii beeñ me: deelñee ngui broob me xiñ me, deelñee ngui xñee me lo meñ nii chi lidzy me, deelñee kontsi me xaa nii xniladzy xtiits Dios, deelñee beeñ me yudar meñ prob, ni deelñee beeñ me kchë kyalbuen nii nonguial kak. [,/b Nonstyee kwnaa viud nii chap masy tsongaly iz ni kwyo tugak tsiil tso list. +bPor deelñee no xaa nii choxkody kan meñ lidzy, xka xaa nii xniladzy xaa xtiits Dios aan mastre ntsab xaa que xaa nii xnilasty. ^*5bKudzy nrii lo kchë meñ nii nche ske parñee ni tu pe kuuñkiydy meñ lo meñ gue. d)AbPer lëë kwnaa viud nii chuuñtsyey tol nii chak lo kislyu re, kutyle me nikxe mbañ me. {(obKchë kwnaa nii nli byaan viud, Dios sye xsaladzy me, ni tugak chutiitsni me Dios nikxe yutsye nikxe gaa kyoolo. F'bPer deelñee no tu kwnaa viud nii no xiñ o xyag kaa, xaa go no nii kuñ me yudar por meñ wlidzy me ni no nii jkëstyoo xaa meñ lidzy xaa por singo nonguial kako ni xyo gaaw styoo Dios. 8&kbBeeñ kwnaa viud nii ni tu chonody yudar. % bSingo gak ngui kwnee lo kchë kwaa kol sinak nii nyak me xñaal. Nikle gaa lo kwnaa yeeñ kwnee lo me sinak nyak me psyañoo. $ bKëntseebtyoo lo xaa kol. Ngui kwnee lo xaa sinak nii nyak xaa pxoosyoo. Ni ngui kwnee lo xaa yeeñ sinak nyak xaa betsyoo. 0#YbKop cuent nii xluuyoo lo meñ, ni tsiitsy kwso kchoxsodyoo. Deelñee kuuñtsyeyoo kchë ngo lëël kteelaa lii ni lëël kteelaa meñ nii xkëëtyag nii xluuyoo.k"ObKuni kchë nii xñen kikoo, beeñtsyeyoo, parñee kchësy meñ kan nii nli chuñlo cumplir. !ybPsaladzy kyalnsaak nii bneetsy Dios lool worñee psaabini xaa leñ kik xaa kol par kxob xaa kol ña kikoo. Ksaandylo. t ab Mentre klyaañaa, blab kitsy nii kë xtiits Dios lo meñ, ni pchoobladzy styoo meñ ni beeñ kseedy meñ. A{b Kteejtyoo nii ksyablyu meñoo porñee nakoo xaa yeeñ, sink ngui kwnee ni ngui kok, pkëstyoo meñ ni kwloo xkyalcheeñoo, parñee kakladzy meñ nii xniladzy xtiits Dios kak sinakoo. Gb No nii kñabeyoo kuuñtsyey meñ ngo ni no nii kluuylo. 2]b Por xkyëë no tsiiñ ni xtyee mban no, porñee Tat Tios mbañsye xsaladzy no. Lëë xaa xteelaa kchësy meñ nii xniladzy ni lëë xaa kteelaa meñ nii nare kniladzy. ,Sb Kol kniladzy kchë nrii, por nliw. 7bPor nikxe xkiiñ ejercisy par xcuerp no, mastre xkiiñ kchë xtsiiñ Dios nii kuuñtsyeey no, por styon now lo kislyu re ni styon now lo stu kislyu. pYbPer ksaldyoo kchë cos nii nody xkyalcheñ nii chutiits meñ. Sink ptee nii tugak beeñ xtsiiñ Dios. bDeelñee sluuyoo kchë cos ko lo meñ ni tugak tsinaloo tiitsli aan iip kchoxsodyoo, tu xaa nii nli chuñ xtsiiñ Jesucrist kakoo. ybpor lëë xtiits Dios ni lëë skizh nii ktee no lo Dios kuuñlayo ni kuuñnyëw. Xaa nii nli chuñ xtsiiñ Jesucrist tabPor kchë nii psaan Dios bueno. Aan ni tu pe kpixlasty no, sink no nii ktee no skizh tsiñee kñaasy now, 3bXka xaa ktsiilña meñ ni no cos nii xka xaa ktyaaw, ni lëëw na lëë Dios psaano par ktee meñ nii xniladzy xtiits xaa skizh tsiñee kaw meño. b=bNi lëë meñ ksal xtiits xaa wnee xuuy, pe xseedy styoo xaa tsiñee xkëëti xaa meñ. ' IbPer nyë xñee Kyalbini Ntson nii sitsiñ tse nii lëë meñ kchoxso lo xtiits Dios, par kniladzy meñ xtiits xuuy kyalbini mal ni kniladzy meñ xlay xaatox. wbTir gon ntson xtiits Tat Tios nii xniladzy no:Biid Jesucrist sinak tu mguiy, ni bluuy Kyalbini Ntson nii Xiñ Dios nak xaa.Kon angly xaa.Biñ meñ nii nche tyub lo kislyu xtiits xaa, aan bniladzy meño,
ni byëp xaa kpaa.Z-bparñee, deelñee kyeldy kan lëël nanle xa kak xmod no tsiñee no no lady meñ ni xniladzy xtiits Dios. Lo Tat Tios ngab meñ go, ni lëë Tat Tios mbañ chakni meñ go parñee kchosody meñ go lo tiitsli. W'bXkokyeeñaa nii klyëëdy lëën kyely kan lii. Per lëën xal kitsy re &Eb Por deelñee ngui kuñ xaa xtsiiñ xaa, lëë xaa ktyoontsi, aan singo mod no chuw xaa kñee xaa xtiits Dios lo meñ. Nii no kniladzy meñ nii ngab lo Dios Bb Tugak kwnaa kap xaa go, ni no nii kñabey xaa lidzy xaa. zmb Singo gak tsiil xaa, no nii ksal meñ me ni nody nii ktop me tiits kizh, ni no nii kak me tu kwnaa wsoob tiits. l Qb Klo kak xaa preb, aan loxsye ngo, deelñee nody xfalt xaa, schilo kuñ xaa yudar xaa nii xñabey. \ 1b No nii tsiitsy so xaa lo xtiits Dios nii xniladzy no, ni no nii ngui tso kik xaa. : mbSingo gak xaa nii kuñ yudar xaa nii xñabey no nii ksal meñ xaa ni no nii kuñ xaa cumplir xtiits xaa, ni nody nii kyë xaa kunip, ni nody ni tsini xcuent tumi kik xaa.  3bAxte meñ nii xnilasty xtiits Dios no nii ksal xaa parñee kchoody xkyalto xaa ni kyabty xaa lo xitramp xaatox. Xaa nii kuñ yudar xaa nii xñabey ( IbPor ngo nody nii kñabey tu xaa nii kal kwsëëb xnëz Dios lo meñ nii xniladzy xtiits Dios. Por toontlaa kyak nyaa xaa aan kyab xaa lo tol nii byab xaatox. fEbPorque deelñee xñabeydy xaa lidzy xaa, ¿xa kñabey xaa lo meñ nii xniladzy xtiits Dios? Z-bNo nii kñabey xaa lidzy xaa parñee ksoob xiñ xaa tiits ni ksal xiñ xaa xaa. s_bKyëdy xaa kunip ni kyëktildy xaa, tu xaa buen kak xaa ni tu xaa ndoladzy, tsinidy xcuent tumi kik xaa. bPor ngo no nii ngui kak xmod xaa nii xñabey lo meñ nii xniladzy xtiits Dios. Tugak kwnaa kap xaa ni ngui kpañ xaa sinak xñabey Dios ni no nii ksal meñ xaa. No nii ktee xaa lidzy xaa kwës meñ. Ni no nii ligier kak xaa par kluuy xaa xtiits Dios. h KbNli deelñee no tu do chakladzy kñabey lo meñ nii xniladzy xtiits Dios, tsiiñ roob xyub to. #bPer stelaa kwnaa deelñee ngui kan kwnaa xiñ ni kchosody kwnaa lo xtiits Dios, ni jkëstyoo kwnaa, ni kpañ kwnaa sinak xñabey Dios.b=bNi lëdy kaa Adán kwëti, sink lëë kwnaa kwëti, aan singo mod lëë me byab lo tol. ;qb Porque klo Adán psaa Dios, tsigore psaa xaa Eva. ?wb Ni nëëdyaa nii kuuñ kseedy kwnaa meñ nii xniladzy xtiits Dios ni nëëdyaa nii kñabey kwnaa lo mguiy. Chaklastyaa nii kñee me laañee xkaal lsa meñ nii xniladzy xtiits Dios. U#b No nii jkëëtyag kwnaa xtiits xaa nii chuuñ kseedy, nody ni pe kñee me. e~Cb sink no nii kuuñtsyey me cos buen. Ngo nak nii kuuñtsyey kwnaa nii xniladzy xtiits Dios. }1b Ni chakladzyaa nii ngui kakw kwnaa xab. Kyooñdy kik me nii toon pare, ni xkiiñdy nii jkiiñ me or, ni kyo nii lë perle o kakw kaa me ladx non, | bChakladzyaa nii kchë laañee no xaapkiy nii xniladzy xtiits Dios, kñee xaa lo Dios, per klëëdy xaa ni ktilytiisty xaa. {bPor ngo lëë Dios pso naa kakaa apostle par kluyaa xtiitsli xaa lo meñ nii nakty meñ Israel. Nli kchë nii xñen, xkëëtiidyaa. rz]bLëë Jesucrist kuty lo crusy par kteelaa xaa kchë meñ, ni nanle gaa to nii singo no nii ktsyool xaa. ay;bPor tugak Dios no, ni tugak xaa nii xtsig meñ lo Dios no. Lëë xaa go nak Jesucrist. [x/bpor kchë meñ chakladzy xaa telaa ni kchë meñ chakladzy xaa kniladzy tiitsli. _w7bBuen nii kuuñtsyey do kchë ngo ni xyo gaaw styoo Dios nii pteelaa lëë no lo tol, +vObKol nab por kchë xaa xñabey ni xaa nii nak xtisy, parñee kuñ xaa kyalxtisy sinak xñabey Dios, tsiin tsody tily ni tsody falt lo Dios tsiin mbëë kpañ no. u bNo nii kñab to lo Dios por kchë meñ nii nche lo kislyu ni por xlyaadzy meñ go. Kol ktee skizh lo Dios por kchë meñ go. zt obSingo ptsyool Himeneo ni Alejandro. Lëë xaa psanaa lo xaatox parñee kseedy xaa kxiñdy xaa tiits lo Dios. s  bTimoteo, xiñ, kyablyudyoo, sink tsiitsy kwso lo xtiits Dios ni kwloo xkyalcheeñoo, lkëëbre xsanaa lool. Psaladzy kchë nii kwnee xaa nii psaabini Dios leñ kik worñee pseety xaa lii. No xaa nii kwloody xkyalcheñ aan lëë xaa pchoxso lo xtiits Dios. r bq bTugak kol tsoo ktee no skizh lo Rey nii tejty, ni kejty, ni nyoody. Lëësy xaa nak Dios. Singo kol tsoo kuuñtsyeey no. p bPor ngo, pkëstyoo Dios naa, aan lëë Jesús pteelaa naa parñee kan meñ nii nare kniladzy xtiits xaa nii tir chap xaa paciensy. o +bNo nii kchë do kniladzy nii lëë Jesucrist biid lo kislyu par kteelaa xaa meñ nii no xtol por nliw. Naa nak tu xaa nii mastre no xtol. zn obLëë Dios psaabini naa parñee kniladzyaa xtiits xaa ni parñee jkëstyoon xaa porñee pkëstyoo Jesucrist naa. *m Ob nikxe kwneenën xaa ni kwënlagaa xaa ni kwlootsyetsyaa xaa klo. Per lëë Dios pkëstyoo naa, porñee karty kniladzyaa xtiits xaa wor go aan nandyaa pe beñaa. }l ub Xtedyaa skizh lo Jesucrist, por lëë xaa xnee kyalndaan lon ni lëë xaa kwle naa parñee kuñaa xtsiiñ xaa, fk Gb Aan lëë Dios pso naa parñee kluyaa tiits ntson go lo meñ. Lëë Pable xtee skizh lo Dios mj Ub Lëë ley ksaksi xaa nii choni stu meñ nii no tsiil, ni xaa nii choni saapkiy, ni xaa nii xto meñ ni xaa nii xkëëti ni xaa nii xkon Dios parñee kniladzy meñ nii tiitsli xñee xaa, ni kchë xaa nii xsoobtiisty xtiits Dios. i b Per byaandy ley gon par ksaksiw meñ buen. Sink lëëw byaan par ksaksiw xaa yox ni xaa nii xsoobty tiits, ni xaa ntseeb ni xaa ngoptol, ni xaa nii xsaldy Dios ni xaa nii xsaldy xtiits Dios, ni xaa nii chuty pxosy o xñaa gaa, ni kchë nweety bñech. Qh bNdon no nii buen xley Moisés, deelñee kluuy meño siñee nakpew. g  bChakladzy xaa kluuy xaa xley Moisés, aan ni nandy xa pe xñee xaa ni xyeñdy xaa nii xluuy xaa, per nder confians xluuy xaaw. Zf /bNo xaa nii pchoxso lo xtiits Dios aan lëë xaa këtañ por cos nii pa xkiiñdy. %e EbLëën psan tiits nii kuuñtsyeyoo ngo parñee jkëstyoo lsa no lëë no tyub styoo no, ni mbëë tso kik no ni kniladzy no xtiits Dios tyub styoo no. d +bni kudzy nii ksaldy meñ cuent tiemp nii toon pare xseety. Por pa xkiiñdyo, xaktyee xlyëw parñee knilasty meñ xtiits Dios tyub styoo meñ. c bLëën kwnel lool worñee lëën sa nëz Macedonia niyaa: —Byaan kyedzy Efeso, parñee klaadyoo kluuy grol meñ tiits wkëti, _b 9bLëën xal kitsy re lool, Timoteo, xiñpaa nakoo por xniladzyoo xtiits Dios. Xñabaa lo Tat Tios ni lo Jesucrist nii kakni xaa lii ni jkëstyoo xaa lii ni knee xaa tiits nii mbëë kpañoo. Xaa nii xluuydy tiitsli a bNaa nak Pable. Xapostle Jesucrist nakaa. Lëë Dios nii xteelaa lëë no lo tol ni lëë Jesucrist nii këmbëës no pxaal naa. L`NLëë lëësy Jesucrist nii xñabey dyon kakni lëë do.y_kNPor tiitspey nii bneetsy Dios lon, lëën xñab nii jkab kitsy re lo kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios. M^NTsiñee jkëëptyux to, kol ktee tu pxit kwesy xcombañer do. E]NBeetsy, kol nab lo Dios nii kuñ xaa lëë noo yudar. t\aNBuen xaa, ksaandy xaa lëë do, ni suñ gaa xaa cumplir kchë nii në xaa lo do, sisyaal xaa xtsiiñ xaa. 6[eNLëë Dios nii xkëstyoo lëë no kuuñ nyë xkyalmbañ do ni xkyalbini do ni lëë xaa kuuñ nyë tyubñaa do parñee tsel nyë nche do tsiñee lëë Jesucrist kiid. 0Z[NKol ksaan kchë cos nii chuñ xtol do. bY=NKol kyeñ cho xñee tiitsli ni kol kyeñ cho xñee tiits xuuy aan kol kniladzy tiitsli. ?XyNNo nii ksal do xtiits xaa nii xsaabini Dios leñ kik. IW NSonlëdy to lo xKyalbini Ntson Dios nii no leñ styoo do. wVgNNikxe peetyee xtsyool do tugak kol ktee skizh lo Dios, por no nii singo kuuñtsyey meñ nii xniladzy Jesús. 2U_NNi ksaandy to, tugak kol kutiitsni Dios. -TUNTugak kol ko nguiool styoo do. 5ScNDeelñee ksaksi meñ do, kol kap cuent kuñdy to kyalxtisy xaly gaa to, sink kol tsoxko nii tugak kuñ do kyalbuen lo xcombañer do ni lo kchë meñ nii nche tublad. .RUNNi xñab noo lo do, beetsy, nii kak ntseeb to lo meñ nii chaklasty kyë tsiiñ. Kol kchoobladzy styoo meñ nii no kyalnë, ni kol kap paciensy lo kchë meñ. uQcN No nii kantsi do xaa ni jkëstyoo do xaa por kchë tsiiñ nii chuñ xaa. Ngui kol kwe kchë xcombañer do. P N Beetsy, xñab noo nii ksal do kchë xaa nii xluuy xtiits Dios lo do, por lëë Dios pso xaa parñee kuñ xaa tsiiñ lo do. !O;N Por ngo, ksaandy to tugak kol ko nguiool styoo do ni kol kchoobladzy lsa styoo xcombañer do. Lëë Pable xñee xa kpañ meñ nii xniladzy xtiits Dios lNQN Lëë Jesucrist kuty por lëë no, parñee nikxe mbañ no o kety kaa no lëë no tsyo ksa no xaa. MN Porque kwtsyesty Dios lëë no parñee ksaksi xaa lëë no, sink lëë xaa kwtsyetsy lëë no parñee kteelaa Jesucrist no lo tol. >LuNPer lëë lëë no, nii nak no sinak xbini ngbidz nii xsaani wor yutsye, no nii tugak nyaani kwe no. No nii tsyakw no xtiits Dios ni xkyalwkëstyoo xaa sinak nii nyako tu mankw kiib nii chakw soldad, ni no gaa nii ksoob no xtiits Dios nii xteelaa kik no sinak nii nyako tu cachuch kiib nii xsyob kik soldad. XK)NKyool chakesy meñ nii xkyë mgaal ni kyool gaa xsyutsy meñ nii xkyë kunip. sJ_NPor ngo nody nii kyëë no mgaal sinak grol meñ, sink no nii list kwe no ni no nii tugak kak nyaani no. jIMNKchësy to nak sinak xbini ngbidz nii xsaani wor yutsye. Nchedy no kyool ni nchedy no lo nguey. pHYNPer lëë lëë do, beetsy, nchedy to lo nguey parñee kyeñdy to kiid Jesús sinak nii chiid ngbaan. )GKNTsiñee lëë meñ këb: “Mbëë nak, kindy kyalnë”, lëë Dios kxaal kyalnë sinak nii kolpsye chislo xyoob kwnaa nii kap mëëd, aan ni tu cho telaady. F NPor nan buenle to nii kuñdy Jesús visy tsiñee lëë xaa kiid, sink lëë xaa kiid sinak tu ngbaan nii chi kyalkpaan kyool. cE ANPrecisty gon, beetsy, nii jkëë noo leñ kitsy re pa wor o pa tsee gaa kiid Jesús stub. JD NKol kchoobladzy lsa styoo xcombañer do con kchë tiits re.CNLoxsye ngo deelñee bii mbañ no, lëë no kyo ksa no meñ nii pañ, kyo ktsiil nëz no Jesús lo me, parñee tugak tsyo no ksa no xaa. `B9NPor lëë tu angly jkwetsy xtrompet Dios aan klo meñ kuty nii xniladzy Jesús kpañ. &AENXtiits Dios xluuy noo. Por ngo nii xñee noo lo do nii tsiñee lëë Jesús kiid stub, deelñee bii mbañ no, chilody tyenech no lo meñ nii klo kuty. /@WNPor deelñee xniladzy no nii kuty Jesús ni xniladzy no nii beeñ kpañ Dios xaa, no nii kniladzy no nii lëë Dios kuuñ kpañ kchë meñ kuty nii xniladzy Jesús. ?N Beetsy, chakladzy noo nii kaknan do xa kak kchë meñ kuty parñee ktee nëdy to sinak xtee në meñ nii xnilasty Dios. > N parñee ni tu pe kakty falt lo do ni parñee kñeenëdy meñ nii nche tublad lëë do. Kchë nii kak tsiñee lëë Jesús kiid =N Kol tsoxko nii nsaaksye kpañ do. Sëëbty to lo xcuent meñ, sink kol kuñ tsiiñ con ña do sinak nii bluuy noo lo do, < N Sinak nii jkëstyoo do kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios nii no nëz Macedonia, per lëë noo xñab nii mastre jkëstyoo do. E;N Xkiiñdy nii kniiy noo leñ kitsy re nii jkëstyoo do kchë xcombañer do nii xniladzy xtiits Dios, por ndon noo nii lëë Dios tse bluuy lo do nii no nii jkëstyoo lsa do lëë do. :NKchësy meñ nii chaklasty ksal nii xluuy noo, lëdy xtiits noo xsaldy meñ go, sink xtiits Dios nii xneetsy Kyalbini Ntson lo dow. l9QNPor lëë Dios kwtsyetsy lëë no parñee ksaan no xtol no ni parñee kpañ no sinak xñabey xaa. 8 NNdox tsoni do stu meñ deelñee no tsiil do, por xsaksi Dios kchë meñ nii chuuñtsyey singo, ni lëëw niiyle gaa noo lo do. T7!Nksaksidy to me. Kuuñtsyeydy to sinak chuuñtsyey meñ nii xnilasty Dios. 96mNNo nii ngui kan do tsiil do sinak xñabey Dios, 5NChakladzy Dios gon nii ngui kpañ do parñee kuuñ ksak to xaa. Chaklasty Dios nii tsoni do stu meñ deelñee no tsiil do. e4CNNanle to kchë nii bluuy noo lo do, ni lëë gaa Jesús kwnabey lëë noo bluuy noow. 3 #NPor tiitspey nii bneetsy Jesús loo noo, lëë noo xñab nii ksaandy to nii kpañ do sinak nii bluuy noo lo do parñee kuuñ ksak to Dios. 2N Xñab noo nii kchooxsody styoo do tsiin tsody xtol do lo Tat Tios tsiñee lëë Jesucrist kiid stub kchë xangly xaa. Singo kako.c1?N Ni xñab noo nii jkëstyoo do kchë meñ tyub styoo do sinak nii xkëstyoo noo lëë do. f0EN Xñab noo lo Tat Tios ni lo Jesucrist nii knee xaa tiits parñee kyoopteedy noo lo do. /N Tsel kyool xñab noo lo Dios nii knee xaa tiits kyoop teedy noo lo do parñee lox kluuy noo xtiits xaa nii bii chak falt. c.?N Por ngo, tugak xtee noo skizh lo Dios por lëë Dios chuuñ ksak styoo noo por lëë do. V-%NPchoobladzy to styoo noo tsiñee ptsyon noo nii iip xsaandy to xtiits Dios. ,NPor ngo, nikxe nii no noo lyaadzy ni xtyee noo kyalnë, lëë do xchoobladzy styoo noo porñee ndon noo nii mbëë xniladzy to Dios. +-NPer lëë na nii lëë Timoteo blañ chutiits xaa nii mbëë xniladzy to xtiits Dios ni mbëë xkëstyoo do meñ. Në xaa nii tugak xsaladzy to lëë noo tyub styoo do ni tugak xkokyeñ do kan do lëë noo sinakak lëë noo soot noo deelba xaatsye tyon noo lëë do. Z~~:}}Z||S{{zuyyyxLwwsvv'uueutss!rjqqgpponnymm4llkk;jii%hTgffgfeedccbaaI``F__4^R]\\ZZY[XXCXWVVVFUU(THSRRR QQUPOOpNN_MnMLLKJJI5HGG FfEEDDbCCPBB$AAJ@@???0>>C=v=<<4;;:y99:88b8 7Y66'55V44_3v22o2 11+0//\/..-,++z*)(((''Y&&C%%%S$$##~#;"!| 4}@(DL~4;.v k K j O u.Ep Ptyon noo ptee Dios kyalwnabey lo xaa ni ptsyon noo tiits ntson nii chëb Dios: “Lëë xiñaa nrii. Xkëstyoon xaa ni xlen lo xaa.” 0o [Kchë tiits nii bñee noo lo do nii xñee xa nak xkyalwnabey Jesucrist ni xñee nii lëë xaa kiid stub, lëdy cuento. Por yuub loo noo ptyon noo xkyalntson xaa. bn ?Per lëën kte nii nikxe ketyaa knitylasty to kchë cos re. Xaa nii kon xkyalntson Crist Dm Lëë Jesucrist nël nii klyëëdy lëën ksaan kislyu re. :l q Por mentre bii mbañaa, nonguial nii kñen lo do. sk a Ksandyaa, nikle nii nanle to kchë cos re ni xchosody to lo xtiits Dios. Tugak lëëw ksetyaa lo do. Oj  Singo mod nëz re nëz rek kyaly laañee xñabey Jesucrist sëëb to. i  Por ngo, beetsy, kchë do siñee kwle Dios to ni kwtsyetsy Dios to, kol ktee nii kchosody styoo do, tsiin kyabty to lo tol. h  Sinak ciegw ni sinak xaa nii chandy sit nak xaa nii chuuñtsyeydy kchë cos re, bnityladzy xaa nii ptsily Dios xtol xaa. mg UDeelñee kuuñtsyey do kchë cos re, no cuent nii mbañ do ni byuumbeydy to Jesucrist singosy. f yAan deelñee xsoob to xtiits Dios, no nii kleni do betsy to, aan deelñee xleni do betsy to, no nii jkëstyoo do xaa. e )Deelñee xyeñ do, no nii kxekw to, aan deelñee xekw to, no nii kap to paciensy, aan deelñee chap to paciensy, no nii ksoob to xtiits Dios. td cNi por ngo no nii ktsëë do xmod to deelñee xniladzy to, ni no nii ko do xkyalcheñ do parñee kyeñ do. (c KPor kchë cos re lëë xaa bneetsy xkyalntson xaa nii mastre non lo no, parñee por kchë cos re kpig to lo Dios tsiin telaa do lo kchë tol nii no lo kislyu. b 'Lëë Dios xneetsy kchë cos nii xkiiñ no parñee kpañ no ni jkiiñ no lo xaa. Lëë xaa bluuy xkyalntson xaa nii kwtsyetsy lëë no. )a MLëë Dios kakni lëë do ni knee tiits nii mbëë kpañ do, porñee xniladzy to xtiits xaa ni xniladzy to xtiits Jesús. Xa no nii kpañ meñ nii ngab lo Dios d` ENaa nak Simoñ Pedre. Xtsiiñ Jesucrist xkyën, xapostle xaa nakaa. Lëën xal kitsy re lo do porñee xniladzy to xtiits Dios sinak nii xniladzy noow, por tir buen Dios ni tir buen Jesucrist nii xteelaa lëë no lo tol. _  Lëë meñ nii xniladzy xtiits Dios nii no nu xkëëptyux lëë do. Lëë Dios kwle meñ re sinak kwle Dios to.^ 7 Ndaly nii no kniyaa lo do, per chaklastyaa kniyno lo kitsy re, por xkokyeeñaa kyely teedyaa lo do, tsiin yuubaa kñe lo do parñee lox kle no. <] u Porque deelñee jkëëptyux to xaa, ksa do xaa nak. \ y Deelñee kiid tedy tu xaa nii xluuydy xtiits Crist lo do, klaady to sëëb xaa leñ lidzy to ni jkëëptyuxty to xaa. [ / Kchë xaa nii kchoxso lo xtiits Crist nody Dios leñ styoo xaa. Per lëë xaa nii xsal xtiits Crist no Dios ni no Xiñ Dios leñ styoo xaa. rZ _Kol kap cuent tsiin kyëtañdy lo xtsiiñ do parñee jkaa do kchë nii chakladzy Dios kneetsy xaa lo do. Y No ndaly xaa wnee xuuy nii xñee nii biijty Jesús lo kislyu sinak chiid tu mguiy. Wnee xuuy ni xaa nii xlëë lo Crist nak xaa go. X 1Deelñee xkëstyoo no, no nii kpañ no sinak xñabey Dios. Ni nanle gaa to nii lëë Dios xñabey nii jkëstyoo lsa do lëë do. Xaa nii xkëëti W  Lëë nana xñabaa nii jkëstyoo lsa no lëë no. Ngubty nii xñabeyaa. Biñle tow destye worñee bniladzy to xtiits Jesucrist. MV Blen konaa bla xiñoo nii mbañ sinak xñabey xtiits Tat Tios. PU Lëë lëësy Tat Tios dyon ni lëë lëësy xiñ xaa Jesucrist kakni lëë do ni knee tiits nii mbëë kpañ do ni lëë lëësy xaa kchoobladzy styoo do con xtiitsli xaa ni con xkyalwkëstyoo xaa. eT EXkëstyoon lëë do por xtiitsli Dios nii no leñ styoo no ni tugak kaa tsow leñ styoo no. -S WXaa koolaa. Lëën xal kitsy re lo kwnaa nii kwle Dios ni lo xiñ me nii xkëstyoon tyub styoon, ni lëdy kaa nonsyaa, sink wi kchë xaa nii xniladzy xtiitsli Dios. -RS Lëë lëësy Jesucrist dyon kakni lëë do, ni lëë lëësy Dios jkëstyoo lëë do, ni lëë lëësy Kyalbini Ntson kneetsy tiits nii mbëë kpañ do.UQ# Kchësy meñ nii xniladzy xtiits Dios nii no nëz re xkëëptyux lëë do. PP Kol jkëëptyux xcombañer do ni kol kaw tu pxit kwesy xcombañer do. O% Kakni Dios to dyon, beetsy. Kol ktee nii ngui kpañ do. Kol kchoobladzy lsa styoo do tsiin kakni Tat Tios nii xkëstyoo meñ lëë do. ON Lëën xal kitsy re antes nii kyelyaa lo do parñee kak ntseebtyaa tsiñee kyelyaa. Por lëë Dios bneetsy tiitspey lon parñee kluyaa xtiits xaa lo do. Bneesty xaaw parñee jkëëtañaa lëë do. M  Por ngo xle noo tsiñee mban xtyee noo parñee kak ndaan do, ni lëë noo kñabre lo Dios por lëë do parñee kyak tubli do. GL Por chilody ktilyni noo tiitsli, sink xfavor tiitsli no noo. JK  Xñab noo lo Dios nii kuuñtsyeydy to cos mal. Xñeedy noo nrii parñee kuuñ ksak to lëë noo, sink lëëw xñee noo parñee kuuñtsyey do cos buen, nikxe nii xsyak to nii ptyejty noo preb. MJ Naaty kyeñ do nii nli xniladzy noo xtiits Dios. Ptyeedy noo preb. $IA Misme lëë do kol kyeñ deelñee nli xniladzy to xtiits Dios. Kol kuñ lëë do preb. Kol kyeñ dyon pe nli no Crist leñ styoo do, ote nlidyo yak. `H9 Nli nii kwë xaa lo crusy sinak xkyë tu xaa mban, per por xkyalwnabey Dios lëë xaa mbañ. Singo gak lëë noo mban chak noo. Per sinak nii por xkyalwnabeyak Dios pañ Crist, kpañ noo, parñee jkiiñ noo lo do. G  Por chakladzy to kaknan do dyon pe nli nii no xkyalwnabey Crist leñ styoon. Aan mbandy Crist gon, sink ndaan chak xaa lo do. UF# Per lëën xñe kazh lo xaa nii kwloo falt klo ni kchë lo do, nii nikxe sodyaa lo do, per kol ksaladzy nii niyaa lo do worñee pchop vuelt byelyaa lo do. Por kaptraa paciensy tsiñee lëën kyely stub. E  Lëëw kyon vuelt nii kyelyaa lo do. Aan no nii kso do chop testigw o tson gaa testigw nii nan xa nak xfalt xaa nii beeñ tol. OD Xtsyeebaa nii kuuñ kteladzy Dios naa tsiñee kyelyaa lo do, aan konaa porñee karty ksaan do xtol do, ni noni do stu kwnaa o stu gaa mguiy, ni xsaandy to kchë cos ntseeb nii noyuuñtsyey do.hCI Xtsyeebaa tsiñee kyelyaa lo do, xaale nak to, o xaale gaa nakaa. Xtsyeebaa nii nche ktily do, ni noyak to mbidy, ni nche klëë do, ni noyak nyaa do, ni ncheyaw do tiits kizh, ni nche neenë do, ni ncheno do si xkaatyee. UB# Neñdy xsyak to nii misme lëë noo xfavoor noo xñee noo. Per lëdyo gon, por xña lo Dios nii xñee noo si xñee xaa nii ngab lo Crist. Aan kchë nrii xñee noo parñee kyuumbeyre to xtiits Dios. A Naa pxal Tito chop stu betsy no biid tedy lo do. ¿Pe pkëëti Tito lëë do? ¿Pe lëdy nayak nii tugak no kikaa chop kik Tito? <@s ¿Pe no tu xaa nii pxalaa nayak pkëëti lëë do? ^?5 Kwlootsiiñdyaa lo do, per no do xñee nii byubaa mod nii byab to tu lo tramp. >+ Mbëëre kuñaa gast nii chaapaa. Axte win kak gast por lëë do. Per sootee na nii tsiñee mastre xkëstyoon lëë do, xisy xkëstyoo do naa. = Lëëw kyon vuelt nii kyely tedyaa lo do. Aan ko tsiiñdyaa lo do. Por kyeldyaa parñee kneetsy to nii chap to lon, sink lëën kyely kan lëë do. Por nody nii ktop xaa wiñ tumi par pxosy xaa, sink pxosy xaa wiñ no nii ktop tumi par xaa wiñ. *<M Kwxaaktyaa nii mban do lo los demasy xaa nii xniladzy xtiits Dios, xakxe porñee kwlootsiiñdyaa lo do. ¡Kol kuñaa perdón deelñee por ngo kwlon falt lo do! ; Ni worñee kwyo gaan lady to, kopaa paciensy. Ni kon do nii nli apostlaa por kchë kyalntson ni milagre nii beeñtsyeyaa. <:q Kwnen si xñee tu xaa nii chak wety, per lëë do chap tol. No nii lëë do klisklaa naa, por nody nii kyablyun lo apostle nii kwsëëb to xlad, nikxe nii ni tu pa nondyaa. 9+ Xlen tsiñee mbanaa, ni xlen tsiñee xkotsyetsy meñaa, ni xlen tsiñee non lyaadzy, ni tsiñee xkyënlaag meñaa, ni tsiñee xtyeedyaa kyalnë porñee xniladzyaa xtiits Crist. Por tsiñee xsyakaa nii mbanaa, wor go mastre ndanaa. Lëë Pable no kyalnë por meñ Corinto 85 per në xaa lon: “Xkyalwkëstyoosyaa xkiiñoo, por lo xaa mban xtedyaa xkyalwnabeyaa.” Por ngo xlen nii mbanaa, parñee jkan xkyalwnabey Crist. @7{ Tsonle vuelt nonabaa lo Crist nii ktichee xaa yoob ko, z6m Per parñee nyak nyaadyaa por kchë nii konaa, lëën kwlañ tu yoob. Nako sinak tu kitsy nii blisy xaatox naa. 5' Nikle nii schilo ktaanaa, por nli kchë nii kñen, per xtaandyaa, parñee këbty meñ nii chaktyaa nii xaa nonaa ni chaktyaa nii xaa chakaa. Q4 Schilo ktaanaa kchë ngo, per xtaandyno, sink xtaanaa por xkyalmbanaa. f3E Per lëë Dios kuni naa kpaa, aan siko biñaa cos nii ni tu xaa lo kislyu re chilody kñee. 2 Kok tsida iz nii kuni Dios naa kpaa klaa. Nandyaa deelñee tyub xcuerpaa kuni Dios naa, ote xaktyee xkyalbinino yak. Dios sye nano. 1 O0  Pe nandy nii ktaanaa, per lëën ktaan kchë cos nii bluuy Crist lon. / !Per lëë meñ kwloo naa leñ tu tskwidy par klity meñ naa nëz chex pyedzy nii ntse kyako kyedzy, aan singo kwtelaan lo xaa go..w Worñee kwyan Damasco, lëë xtisy nii psoob rey Aretas pxaal xaa nii kulës naa chu kyedzy parñee kñaasy xaa naa. o-W Lëë Tat Tios nii nak pxosy Jesucrist xyal jkaa skizh tugak. Lëë xaa nan nii nli kchë nii xñen. B, Deelñee kakladzyaa ktaanaa, schilo ktaanaa xkyalmbanaa. z+m Deelñee no tu xaa nii no nguiooldy styoo, wi styoon cho nguiooldy. Deelñee xchon meñ tu xaa lo tol, xlëën. h*I Kchë lo kyalnë go noteedyaa, per tugak sini kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios kikaa. ?)w Kakyëlaa tsiiñ ndip ni noteedylaa kyalnë. Ni ndaly vuelt no kchoo xkalaa, ni no teedyaa kpiñ. Ndaly vuelt kwlaan nis. Ndaly gaa vuelt tawdyaa. Noteedylaa nal ni kok falt xabaa. ( Tyub nii kën viaj, ndaly vuelt kwtelaa nyoy nis kiigwpee naa. Ni ndaly vuelt notelaan lo ngbaan ni lo xaa tu kyedzyaa ni lo xaa sit. Ndaly vuelt notelaan lo meñ leñ kyedzy ni tañ ni lo nistoo. Ndaly vuelt notelaan lo meñ nii nlidy xniladzy xtiits Dios. +'O Tson vuelt pxob yag meñ naa. Lëë stu vuelt lëë meñ blaal kyo naa. Tson vuelt kwnity barkw nii san lo nis. Tu vuelt nder kyool ni tyub tse kwyon lo nistoo. E& Kaay vuelt pxob xaa Israel naa kalyptsiipkee ña tuu kidy. % Deelñee xtsiiñ gaa Crist xkyë xaa go, mastre xkyën xtsiiñ Crist que xaa go. Xñen si xñee tu xaa nii chak wety. Por ndalyre tsiiñ nii noyuuñtsyeyaa, ni ndalyre vuelt no ko meñaa skiib, ni no kiñ meñaa, ni ndalyre vuelt notelaan lo kyalkuty. 5$c Deelñee xñee xaa go hebreo, win xñew. Deelñee xaa Israeel gaa nak xaa go, win nak xaa Israel. Deelñee lo xtiiy gaa Abraham sëëd xaa go, win syely lo xtiiy Abraham. #% Axte xteladzyaa kñen nii tir nguudzy kok noo lo do. Per syaxaa ktaanaa sinak xtaan stu xaa, nikxe nii kñen si xñee tu xaa nii chak wety. " Xekw to lo xaa nii xkuñ lëë do tsiiñ, ni xla xcheñ do, ni xkëëti lëë do, ni xlëë chan lëë do, ni xkotsyetsy lëë do. T!! Ni tir gaa nyaani do, per xekw to xkëëtyag to xtiits xaa nii chak wety. R  Por ndaly xaa nii xtaan cos nii no lo kislyu re no. Por ngo, win ktaan. xi Lëdy Dios bneetsy tiitspey nii xñen kchë nrii, sink lëëw xñen si xñee tu xaa wety nii chakladzy ktaan. 9k Ni xñe gakaa xñen: Këbty to tsaaplaa chak wetyaa, per deelñee xsyak to nii nli chak wetyaa, lëën kñe lo do si xñee xaa nii chak wety parñee win ktaan xisy wiñ.  Por ngo kchë xaa nii no xlad xaatox xtsyëëlo parñee kan meñ nii buen xaa, per mban kyal xcuent kchë xaa go. Kyalnë nii xtye Pable r] Ni lëdy kaa nii ksee ñe kan ñe xaa go, por yuub xaatox xtsyëëlo parñee kak xaa sinak xangly Dios. fE Por nlidy nii apostle nak kchë xaa go. Wnee xuuy nii chakladzy kak xapostle Crist nak xaa. c? Per ksandyaa nii chuuñtsyeyaa, parñee ktejtyaa tiits nii chol xaa kle si xle noo. ta ¿Penak dyon xñen sinrii, pe porñee xkëstyoodyaa lëë dow? Axte Dios gon nan nii xkëstyoon lëë do.  Nan nyëën nii nli xyuumbeyaa xtiits Crist, aan ni tu cho chilody jka nii klen, por ni tu pe bneesty meñ nii no nëz Acaya lon. eC Ni nikle gaa kwyon lyaadzy worñee kwyon lady to, ni tu cho lo kwlootsiiñdyaa, por lëë xaa Macedonia nii kwlañche bnee kchë nii kok falt lon. Kopaa cuent parñee kotsiiñdyaa lo do ni singo gaa tugak kuuñtsyeyaa. } Xaa lo meñ nii xniladzy xtiits Dios pticheen tumi, porñee kwnasyaa nii kwtiix meñ go naa parñee kyën tsiiñ lo do. nU ¿Ote mal yak beñaa nii singosy bluyaa xtiits Dios lo do, ni byablyun par klisklaan lëë do?  Nikxe kaktyaa kñe nguin, per lëdy porñee chaktyno. Ni kayanle gaa to nii nli chakaa, por kon do kchë nii beeñtsyeyaa. E Sotaa gon nii xyablyudyaa lo apostle nii kwsëëb to xlad. M Por chanaa nii xkëëtyag to xtiits xaa nii xñee nii no stu Crist, ni xkëëtyag to xtiits xaa nii xñee nii no stu kyalbini, ni xkëëtyag to xtiits xaa nii xñee nii no stu tiits nii xteelaa. ^5 Per xtsyeebaa nii kyëti do sinak pkëëti mëël Eva aan kchoso styoo do lo Crist. 0Y Xsiniyaa lëë do sinak xyostyoo Dios, por lëën kwlootiñ lëë do lo Crist aan chakladzyaa ktedyaa to lo xaa sinak xchotiñ kwnaa yeeñ nii xtsiilña tugak mguiy. R  Lëën kñe blalan tiits nii so xnëzty lo do. Kol kxekw jkëëtyag tow. }s Por deelñee misme lëë no kchoo xfavor no, kchukëdy no. Per deelñee yuub Dios kchoo xfavor no, schukë no.U # Deelñee no tu xaa nii chakladzy ktaan, no nii ktaan xaa xtiits Dios. a ; Nare kluuy noo xtiits Dios lo meñ nii no sit lo do, per ktaandy noo xtsiiñ stu meñ. W ' Ni xtaandy kaa noo xtsiiñ stu meñ sinak nyako xtsiiñ noo. Al contrario, lëë noo këmbës nii kniladzyre to xtiits Dios parñee kluuyre noow lo do, per nody nii kchoo noo laañee pxaal Dios lëë noo.  ' Schilo kñabey noo lo do, por lëë Dios bneetsy tiitspey loo noo worñee byoop noo lo do, por klootyee noo byoob kluuy cho nak Crist lo do.  % Xkiiñdy nii ktaan noo, por misme Dios xluuy nii kuuñtsyeey noo, ni lëë gaa xaa bnee tiits nii kwlañchee noo lo do leñ kyedzy Corinto. } Xyaxty noo kak noo sinak kchë xaa nii xtaan xaly. Buendy chuuñtsyey xaa go, por xtaan lsa xaa lo xcombañer xaa. { No nii kaknan xaa nii xñee singo nii sinakak xtiits noo tsiñee nche noo sit, singo gak kako tsiñee kyoop noo lo do. _7 No do xñee nii ntseeb xñee lo xcartaa, per ni tu cho xsaldy naa tsiñee son lo do. X) Chaklastyaa nii sak to nii chakladzyaa ktseebaa lëë do con kitsy nii xalaa. I  Nikxe nii xsyak to nii chakladzypaa kaknan do nii xñabey noo, kindy penak kteladzyaa. Por lëë Dios bnee tiitspey parñee kchoobladzy noo styoo do. Syoopty noo par jkëëtañ noo lëë do.  Nii chansye to xniladzy to. Deelñee no tu do xsyak nii xlad Crist no do, kol kyeñ gaanoo nii wi noo no xlad Crist. b= Saksi noo meñ nii xsoobty tiits tsiñee tyon noo nii lëë do xsoob tiits xtiits Dios.  Xnityloo noo kchë cos nii xlaady kyuumbey meñ Dios. Kchë cos nii no kik meñ xtsig noo lo Crist parñee ksoob meñ xtiits xaa. |q Por xsyeeñdy noo kiib nii no lo kislyu, sink xkyalwnabey Dios nak xkiib noo par knityloo noo xkyalwkëti xaatox. [/ Nli nii xaa lo kislyu re nak noo, per xtiildy noo sinak xtily meñ lo kislyu re. )~K Por ngo xñabaa nii kyubty to nii kak ntseebaa lo xaa nii xñee nii styoo noo xlyañ kchë nii chuuñtsyeey noo, por syaxaa kñen lo xaa tsiñee lëën kyely. } # Paablaa, con kyalndoladzy nii bneetsy Crist lon xñen lo do. Xñee meñ nii tir ndoladzyaa tsiñee son lo do, per xtaanaa tsiñee son sit. ?|y ¡Skizh Dios por kyalnsaak nii bneetsy xaa lo no!v{e Aan lëë xaa go kñab lo Dios por lëë do ni skëstyoo xaa lëë do por kyalnsaak nii bneetsy Dios lo do. /zW Lëë betsy no nii jkaa nii ktop to ktee skizh lo Dios, por nyoo nii xsoob to xtiits Dios. Ni lëë styoo xaa ksak lo Dios por kchë nii ptop to par kak meñ yudar. yyk Lëdy kaa xaktyee nii xkiiñ lo betsy no xteedy to, sink por kchë ngo chop kyon vuelt xtee xaa skizh lo Dios. x Singo mod lëë do kap kchëlo cos parñee kchilo kuñ do yudar. Aan lëë kchë meñ nii jkaa nii kxaal do loo noo ktee skizh lo Dios. w) Lëë Dios nii xnee pni nii xñaa ni xnee nii xtyaaw, knee kchë nii jkiiñ do ni lëë xaa kuuñ ktyaly kchë cos buen nii no leñ styoo do. v Sinrii xñee xkitsy Dios:Ndaly nii ptee xaa lo meñ prob,
aan ni tu cho knitylasty kyalnsaak nii beeñtsyey xaa. ru] Lëë Dios kneetsy kchëlo kyalnsaak lo do, parñee ni tu pe kakty falt lo do ni parñee kuñ do yudar. htI No nii ktee do nii kwlañ styoo do. Kwteexoody tow, por xle Dios lo meñ nii xle chuñ yudar. #s? Kol ksaladzy tiits nii xñee sinrii: Kchë meñ nii xisy chan, xisy nii xtop meñ go, per lëë kchë meñ nii nroob chan, ndaly nii xlaap meñ go. _r7 Por ngo nagon kwxaakaa nii buen kxalaa betsy no lo do parñee kuñ xaa lëë do yudar lox ktop to nii byaanle to tiits destye klo, tsiin singo mod kak nyoo nii lëdy lëë noo xñabo lo do, sink styoo do xlyaño. 2q] por toontlaa kiidnal bla xaa Macedonia naa aan kan xaa nii nche tseydy to aan kchoo xkyalto noo, aan nder confians bñee noo nii buen styoo do ni kchoo gaa xkyalto do. p Per lëën xal betsy no lo do parñee kak ndoon nii nli kchë cos buen nii chutiitsaa. Lëë betsy no xalaa parñee list kwe do, Uo# Por nanlaa nii buen styoo do, ni mbëë gaa xtee styoon tsiñee xñen lo meñ Macedonia nii destye iz kwtedy lëë do kwlokyeñ kuñ do yudar, aan por lëë do wi meñ Macedonia kwlañ styoo kuñ yudar. nn W Xkiiñdy nii jkën leñ kitsy re xa nak xcuent tumi nii xtyop par betsy no nii xniladzy xtiits Dios. myAan parñee kniladzy meño, kol kluuy nii nli xkëstyoo do xaa, ni kol kluuy nii lëdy likasy xtaan noo lëë do.lDeelñee kñabtiits meñ cho nak Tito, kol këb nii xcombañeraa xaa ni chopaa xaa chuñ lëë do yudar. Singo gak deelñee kñabtiits meñ cho nak xaa nii ksa Tito sëëd, kol këb nii lëë meñ nii xniladzy xtiits Dios pxaal xaa parñee kuuñ ksak xaa Crist. kLëë noo xaal stu betsy no. Nyoo nii nguiool no styoo xaa. Lëë na mastre xle xaa porñee chap xaa lëë do confians. ^j5Lëjty xaktyee por Dios, sink wi por meñ, chakladzy noo ktop noo tumi re ngui mod. hiIKchë nrii chuuñtsyeey noo parñee kñeenëdy meñ lëë noo porñee xtop noo kchë tumi re. mhSNi lëdy kaa por ngosy sëëd xaa, sink lëë kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios kwle xaa parñee kuñ xaa lëë noo yudar kuuñ noo tsiiñ re parñee kuuñ ksak noo Dios ni parñee kak nyoo nii chakladzy noo kuuñ noo yudar. gLëë Tito sëëd chop tu betsy no nii xyuumbey kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios, porñee no xaa xfavor xtiits Dios. f}Por ngo lëë xaa psoob xtitsaa, aan como tugak sini do kik xaa, lëë xaa sëëd tedy lo do porñee kwlaño styoo xaa. be=Per skizh Dios nii kwloo xaa lëë do leñ styoo Tito sinak nii no do leñ styoon. &dEsinak nii xñee xkitsy Dios: “Kokty falt cos lo meñ nii chap ndalyo, ni lo meñ gaa nii chapty ndalyo koktyo falt.” Lëë Tito chitedy lo meñ Corinto Rcsink lëëw xñab noo parñee kchë no kap nii jkiiñ lo no. Lëëw xtee tiits nii ktee do nii chak falt lo meñ go, so gaa tse nii kneetsy meñ go nii kak falt lo do. Singo mod kchë no kuuñ yudar, Wb' Xñabty noo nrii parñee te do lyaadzy porñee beeñ do stu meñ yudar, [a/ Por deelñee no meñ gan ktee tu cos, xkaaña Dioso. Xñabty xaa nii chaapty no. r`] Lëë na kol kisyaalo sinak nii nguiool kwyo styoo do worñee bislo do. Kol ktee nii kchilootyee lo do. f_E Lëën kniy nii no kikaa. Destye iz kwtedy gon bislo do ptop to tumi re tyub styoo do. $^A Por nanle to xa nak xkyalnsaak Jesucrist. Rikw xaa, per lëë xaa byak prob porñee xkëstyoo xaa lëë do, parñee por xkyalprob xaa lëë do kyak rikw. 1][Xñabeydyaa nii kuuñtsyey do nrii, sink lëëw niyaa lo do parñee ktee tiits nii kluuy do nii nli no kyalwkëstyoo leñ styoo do sinak nii now leñ styoo meñ. \\1Lëë do chuñ gan lo kchë cos, xniladzy to xtiits Dios, ni chuñ do gan tsiñee xluuy do xtiits Dios, ni chak to, ni xkëstyoo do lëë noo. Por ngo no nii kuñ do gan na nii xtop noo nii jkiiñ lo betsy no. y[kPor ngo lëë noo bñab lo Tito nii wi lo do kñab xaa nii xtop noo, por destye klo lëë xaa bislo xtop xaaw. Z5Nlasty noo nii nyuuñtsyey meñ go kchë ngo, por klo xtiits Dios bniladzy meñ go. Loxsye ngo lëë meñ go psoob xtiits noo sinak xyo styoo Dios. [Y/Xtse kwnab meñ go nii klaa noo kuñ meñ go yudar xaa nii xniladzy xtiits Dios. WX'Nli xñen nii tyub styoo meñ go pkady cos aan axte nii kindy pkady meñ go. WNikxe nii mban kwtedy meñ go kyalnë, xle meñ go, ni nikxe nii prob meñ go, lëë meñ go pkady cos sinak nii nyak meñ go rikw. V }Lëë nana, beetsy, lëë noo kutiits lo do xa nak kyalnsaak nii pteedy Dios lo meñ Macedonia nii xniladzy xtiits xaa. +UQXlen nii schilo kña loon do.TwAan tir xkëstyoo xaa lëë do tsiñee xsaladzy xaa nii beeñtsyey do kchë nii kwnabey xaa ni ptsyeb to kon do xaa. SByaan maaldyaa lo Tito worñee chëpaa nii xlen lo do. Por sinakak nii nli kchë nii niiy noo lo do, nli kchë nii ptyeesy noo lo Tito. 0RY Por ngo nii pchoobladzy to styoo noo. Per lëdy por ngosy byo nguiool styoo noo, sink wi porñee ptyon noo singootyee xle Tito, por kchë do kwloo nguiool styoo xaa. .QU Worñee pxalaa kitsy ko lo do, pxaldyno por xaa nii kwloo falt, ni pxaldyno por xaa nii kwtedy kyalnë go, sink lëëw pxalaa parñee kan Dios nii sini noo kik to. BP} Kwte do kyalnë sinak xyo styoo Dios, aan lëë na ¡kol kuy kchë nii beeñ do gan! Byeñ do nii no nii kchoo do xfavoraa. Blëë do aan axte ptsyeb to. Loxsye ngo lëë do kokladzy nyan do naa ni lëë do kokladzy nsaksi do xaa nii kwloo falt. Kchë ngo beeñtsyey do parñee kak nyoo nii lëdy to kwloo falt. oOW Por kchë meñ nii xtye lo kyalnë sinak xyo styoo Dios, xtsëë meñ go xmod aan singo mod lëë meñ go xtyelaa aan kindy penak tso meñ go kyalnë. Per lëë meñ nii xtyee kyalnë nii no lo kislyu re, kaazhkaa chety meñ go. IN  lëë na xlen. Per xledyaa porñee pteenë do, sink porñee lëë kyalnë go ptikche styoo do lo Dios. Kwtedy to kyalnë go sinak xyo styoo Dios. Por ngo nii ni tu pe kokty to por lëë noo. MNikxe nii beeñ kteenë kitsy nii pxalaa lëë do, xteenëdyaa nina. Nikxe nii pteenën konaa nii pteenë do xisy wiñ, ^L5Per lëdy porñee kwlañchesy xaa pchoobladzy xaa styoo noo, sink porñee pchoobladzy to styoo xaaw. Lëë xaa në nii chakladzy to kan do lëë noo ni në xaa nii no do kyalnë por naa, aan tir blen biñaa ngo. wKgPer lëë Dios nii xchoobladzy styoo meñ nii no kyalnë pchoobladzy styoo noo worñee lëë Tito kwlañche. J!Destye nii kwlañchee noo xtañ meñ Macedonia, karty kxiladzy noo, masyke kyalnë xtsyool noo. Xtilyni meñ noo ni ptsyeeb kaa noo. mISTyub styoon xñen lo do ni xlen lo do, por nikxe ptyee noo kyalnë, nguiool no styoon ni xle gaan. HXñedyaa kchë nrii parñee kñeenën lëë do, por lëën niyle nii tugak no do leñ styoon par kpañ no ni parñee kety no tusyke. sG_¡Kol klaa syëëb noo leñ styoo do! Ni tu cho karty ksaksi noo, ni ni tu cho karty jkëëtii noo. UF %Lëë Dios gon, beetsy, psaan tiits re lo no. Por ngo no nii ksaan no tol nii xkiypeedy xcuerp no ni xkyalbini no. Kol tsoo ktsyeb no Dios parñee xtiits sye xaa ksob no. Lëë meñ Corinto xtikche styoo lEQNaa kak pxosy to ni lëë do kak xiñganaa ni xiñtsyaapaa.Singo xñee Dios nii xñabey.D5Ni lëë gak Dios xñee:Kol kchoo lady meñ nii xnilasty,
aan kuñdy to tol nii chuuñtsyey meñ go,
tsiin jkaa xcuentaa to. XC)¿Pe so mdyo leñ lidzy Dios nayak? Lëë no gon nak lidzy Dios mbañ ni misme gaa Dios chëb:Lëën tso ni lëën kyënsë lady meñ,
ni lëën kak xDios meñ,
ni lëë meñ jkab tu kyedzyaa. }BsChilody gon ktsiil lsa Crist xaatox, ni chiloody kaa ktsiil lsa xaa nii xniladzy xtiits Dios tu xaa nii xnilastyo. A Kak chopty to meñ nii xnilasty xtiits Dios, por xaa nak kyalbuen ni xaa nak kyalntseeb. ¿Xa ktsiil lsa gaa bini nguey? @ Xñen lo do sinak xñee xaa lo xiñ, nii jkëstyoo do lëë noo sinak nii xkëstyoo noo lëë do. Lëë no nak lidzy Dios K? Ni tu cos xkeesty noo lo do, sink misme lëë do xsosit loo noo. >  Beetsy, kchë do siñee no do leñ kyedzy Corinto, tiitslisy bñee noo lo do ni tyub kaa styoo noo xkëstyoo noo lëë do. )=K Chak kyalnë loo noo, per tugak nle no styoo noo. Mban chak noo, per ndaly meñ no kyuuñ noo rikw. Sootee nii ni tu pe chaapty noo, per kchë cos no ña noo. .<U No wor xsyak meñ nii xaa sit noo, nikxe nii kchë meñ xyuumbey lëë noo. Xnëzle kyalkuty no noo, per lëë noo bii mbañ. Xsaksi meñ noo, per chujty meñ noo. M;No wor xlisklaa meñ noo, no gaa wor xsyablyu meñ noo. No wor mbëë xñee meñ cho nak noo, no gaa wor xñeenë meñ noo. No wor xsyak meñ nii wnee xuuy noo nikxe nii tugak xñee noo tiitsli. :ni por xtiitsli Dios nii xluuy noo ni por xkyalwnabey Dios, ni porñee xsoob noo xtiits Dios, lëë xaa chakni lëë noo. S9Ni nyoo gaa nii xtsiiñ Dios xkyëë noo por ngui mod mbañ noo, ni porñee xyeeñ noo xtiits Dios ni por paciensy nii chaap noo, ni por Kyalbini Ntson nii no leñ styoo noo ni por xkyalwkëstyoo noo, 38_No kiñle meñ lëë noo ni no kol meñ lëë noo skiib, pxekwle noo xkyalnxoly meñ ni no kyëël noo tsiiñ ndip, ni no kchool xkaal noo ni no tyeedyle gaa noo kpiñ. u7csink tugak choxko noo nii kan meñ nii xtsiiñ Dios këë noo, por xekw noo kyalnë, ni xtyee noo lyaadzy. X6)Chuuñdy noo cos nii nonguialdy kak parñee kñeenëdy meñ xtsiiñ noo, 95kPor leñ kitsy nii kë xtiits xaa xñee:Worñee pteedyo tiits pkëëtyagaa xtiitsoo,
koknin lii tse nii kwtelaal. Lëë wor kutsiñ nina. Natse schilo telaal lo tol. f4 GXaa nii kë xtsiiñ Dios nak noo. Por ngo xñee noo lo do nii ksaanlasty to xkyalnsaak Dios. $3ANi tu tol gon kwloody Crist, per por lëë no lëë Dios psaksi xaa sinak nii nyak xaa tu ngoptol, parñee tsiñee kpig no lo Crist, telaa no lo tol.2+Por ngo xaa nii sëëdni xtiits Crist nak noo. Nako sinak nii yuub Dios nyee lo do. Xñab noo lo do tsigo busy nii por Crist kol kpig lo Dios. r1]Por Crist lëë Dios ptsily xtol meñ, aan lëë xaa pso lëë noo parñee kyonii noo tiits re lo meñ. 05Lëë Dios chuuñtsyey nrii. Lëë xaa ptsig lëë noo lo xaa por Crist, ni lëë gaa xaa pso lëë noo parñee ktsig noo kchësy meñ lo xaa. /yPor ngo nii xkub kchë meñ nii xniladzy xtiits Crist. Lëë kchë cos nii kok klo kwtedy. Lëë na kchësy cos ngub. (.IPor ngo nii xtyoontre noo meñ sinak chan chol xaa lo kislyu re meñ. Nikxe nii si chan chol meñ lo kislyu re ptyon noo Crist, xtyoontre noo xaa singo nina. #-?Lëë Crist kuty por kchësy meñ, parñee kpañdy meñ singosy, sink kpañ meñ par kuuñ ksak meñ xaa, por lëë xaa kuty ni lëë xaa pañ por meñ. ,Destye nii byeeñ noo nii lëë Jesucrist kuty por kchësy meñ, lëë xkyalwkëstyoo xaa xñabey lëë noo, por lëë noo kuty lo tol. j+M Por deelñee chak wety noo, lo Dios chak wety noo. Per deelñee nyaanii noo, lo do nyaanii noo. 3*_ Xñeedy noo nrii parñee kle do loo noo stub, sink lëëw xñee noo parñee kchilo ktikche do lo xtiits xaa nii xsee xa chak meñ aan chandy xaa nii no leñ styoo meñ. )+ Porñee xtsyeeb noo Dios ngo nii xtee noo nii jko noo styoo meñ. Nan Dios cho nak noo ni chakladzy gaan nii wi do kyuumbey do lëë noo. Y(+ Por kchë no kaktsyetsy tse nii lëë Crist kuñ kyalxtisy, parñee jkaa no nii xyaal no, según kyalbuen o kyalmaal gaa nii beeñtsyeey no mentre ptsyo no leñ xcuerp no. Lëë Crist ptsig lëë no lo Dios d'A Por ngo nii tugak choxko no kuuñ ksak no Dios, nikxe no no o nody kaa no leñ xcuerp no. `&9Nguiool no styoo no ni choki gaa no kchoo no leñ xcuerp no, parñee kyoo no lo Dios. ?%yChilody tyon no xaa nina, per xniladzy no xtiits xaa. }$sPor ngo, tugak nguiool no styoo no, por ndon no nii mentre bii ncheno no leñ xcuerp no, sit nche no lo Dios. #Lëë Dios pxixkwaa lëë no par ngo ni lëë xaa bneetsy Kyalbini Ntson sinak tu señ nii lëë no jkaa nii kneetsy xaa. @"yXteenë no ni mban xtyeedy no mentre bii ncheno no leñ xcuerp no, porñee chaklasty no kchoo no leñ xcuerp yoox no, sink chakladzy no nii kneetsy Dios tu cuerp nii nitylody lo no. Y!+lëë no tsyo leñ yu go sinak nii nyako xab no parñee kwedy no nëb kidy no. z mNli nii mban xtyee no mentre no no leñ cuerp re, porñee chakladzy no kyob kyoo no leñ lidzy no nii sob kpaa, 5 eNak xcuerp no sinak tu yu nii sob lo kislyu, per ndon no nii deelñee nitylo yu re, lëë Dios psaal tu yu nii nitylody leñ kpaa par lëë no, ni lëdy kaa cholsye psaaw. Xtyoondy noo cos nii nyoo, sink cos nii nyoody xtyon noo. Por xtsedy xtiiy cos nii nyoo, per lëë cos nii nyoody iip nitylodyo.Y+Por lëdy cos kchë kyalnë nii xtsyool noo, que kchë kyalnsaak nii jkaa noo. ~uPor ngo gaa nii iip xchosody styoo noo. Por nikxe nii chox xcueerp noo, tse con tse lëë xkyalbinii noo xkub. 7Par lëë do kok kchë cos ko, parñee siñee xtyaly meñ nii xkaa xkyalnsaak Dios, singo gak ktyaly meñ nii ktee skizh lo Dios por xkyalnsaak xaa. Ndon noo nii lëë Dios beeñ kpañ Jesús, ni ndon noo nii lëë xaa kuuñ kpañ lëë no ni lëë xaa tsikni lëë no laañee sob xaa. 9 Leñ kitsy nii kë xtiits Dios gon xñee: “Bniladzyaa, por ngo kwnen.” Singo lëë noo porñee bniladzy noo xtiits Dios, ngo nii xñee noow. r] Singo mod lëë kyalkuty chuñ xtsiiñ leñ styoo noo, lëë kyalmbañ gaa chuñ xtsiiñ leñ styoo do.  Por mentre mbañ noo, cualquier tse ntseeb kety noo porñee xsoob noo xtiits Jesús, parñee kak nyoo nii no Jesús leñ styoo noo. c? Laañee xyootyee noo, xtyelaa kety noo si kuty Jesús, parñee kpañ noo si pañ Jesús. wg Ni nikxe xkyënal meñ noo, xsyëdy noo nonsy noo, ni nikxe xchon meñ lëë noo lyu, xyaandy noo sikootyee. Por ngo, nikxe xtyeedy noo ndaly kyalnë, per xyaabty noo, ni nikxe mban xtyee noo, per xsyakty noo nii sikootyee kyaan noo. Nak xcuerp noo sinak tu kis peñ aan leeñgo no nii pkaady Dios loo noo. Lëë noo xluuy xkyalwnabey Dios, per lëdy xcheñ noow. "=Por misme Dios nii psaabini lo nguey psaabini leñ styoo noo, parñee con bini go kchilo tyon noo xkyalntson Dios. Lo Jesucrist chak nyoo kyalntson go. ~~}}.||P{{ z]yyxxbww4vzuuTtt^ssdrrqqpp[ooCnnFmll2kkjjifhggwffXeeddJcc6bba`s__2^]]]N\\d[[~[9ZYYDXXWW&VVKUTTMSSrRRRQQaPP}POOFNMM'LLKKJ@IHAGGNFFWEE>:==Q=<;;#:99x887736{55X44T4 3g211f100/o..T-,,Y++o+*))((g(;''&&%_$$f##L"""!!7 GfZ 0C[Zwio@`P [ . : 5 %|dp4]KWLëë nii kwnee profet Joel noyak cumplir. Lëë xaa chëb: VV%Xsyusty meñ re gon sinak nladzy to, por bii sily, lëë las nueve kal nak. 5UcTsigo lëë ksa tsiipchop apostle kusoli aan lëë Pedre chëb: —Meñ Judea ni kchësy to siñee ncheno do Jerusalén, kol kaknan nrii, ni kol kon nii kñen lo do. {To Lëë stubla gaa meñ lika kwtsityni, xñee: —¿Pe ksal do xaa gue?, xsyudzy xaa. Nii chëb Pedre lo meñ S1 Kchësy meñ go psee aan nandy meñ go pe cos kwxaak. Ngo nii lika lo xcombañer meñ go xñee meñ go: —Nli gaa na ¿xa nak kchë cos re? tRa Ni nche meñ Creta ni Arabia nu. Per kchësy no xtsyon xñee meñ re xkyalntson Dios con mer xtiitsë no. AQ{ ni meñ Frigia, ni meñ Panfilia, ni meñ Egipto, ni meñ Libia nii ncheno kexka Cirene, ni meñ Roma. No pxosy meñ go nak xaa Israel, no gaa meñ go kwsëëb xlad meñ Israel xmod. P9 Nche meñ Partia nu, ni meñ Media, ni meñ Elam, ni meñ Mesopotamia, ni meñ Judea, ni meñ Capodocia, ni meñ Ponto, ni meñ nii sëëd nëz Asia, MO¿Xa mod nak busy, nii xtsyon no xñee kchë meñ gue xtiitsë no? {NoNtseeb psee meñ, xñee meñ lo xcombañer: —¿Pe lëdy nonsyke meñ Galilea nayak nak kchë meñ nii nchenee? M%Tsiñee lëë bi go kwyo, lëë meñ ptyopbe, aan nandy meñ pe cos kwxaak meñ, porñee biñ meñ xñee xpëëdscuel Jesús xtiitsë meñ. %LCLëëtyee gaa leñ tse go ndaly meñ Israel nii chuuñtsyey nii xñabey xtiits Dios ptsiñ Jerusalén, kok xtsele ncheno tañ meñ go tyub lo kislyu. K5Aan kchësy leñ styoo meñ go kwsëëb Kyalbini Ntson, ni lëë meñ go bislo kwnee stu clasy tiits, sinak nii psyaab Kyalbini leñ styoo meñ go. kJOTsigo lëë kchëlo tiits byaklo sinak bëly, lëëw pkaasy kchë lo meñ nii ncheno leñ yu go. I Kolpsye lëë meñ biñ tu bi nii sëëdsëëb kpaa, sinak tsiñee xpi tu medox, aan tyub leñ yu nii nche sob meñ kwyo bi go. tH cLëë tsiñee lëë lni Pentecostés kol, lëë kchësy meñ nii xniladzy xtiits Jesús ptyop tub lugarak. G Lëë xaa kwloo suert, aan lëëtyee lëë Matías pchalo. Destye wor go lëë Matías kwsëëb lady ksa tsiiptub apostle.`F ;parñee kuñ xaa tsiiñ nii psaan Judas tsiñee lëë Judas sey laañee xyal kyey xaa. E Loxsye ngo lëë xaa biily lay lo Dios chëb xaa: —Tat Tios, lii nii nanoo pe xsya leñ styoo catuu noo, bluuy dyon cho xaa re kwlel D %Tsigo lëë xaa pso tu xaa nii lë Matías, ni stu xaa nii lë José. (No schop lë José: Tuwo nak Barsabás, lëë stuwo nak Justo.) qC ]’Lëë bla xaa nii tugak kwënal lëë noo destye tse nii pchoobnis Juan Jesús axte tse nii lëë Jesús byëp kpaa ncheno nu. Nonguial tsigo busy nii kpee tu xaa go sëëb lady noo parñee ksa noo xaa kñee nii nli pañ Jesús. B *A OLeñ libre nii kë salmos xñee sinrii:No nii kyaanladzy lidzy xaa,
ni ni tu cho tsody leeñgo. Ni xñee gako:No nii so stu xaa nii so xlugar xaa. @ 'Tsiñee lëë meñ nii no Jerusalén biño, lëë meñ go kwloolë lyu go Acéldama. (Tiits ko nak sinak nii xñee ñe: Laañee pxee cheñ.) ? #Per lëë xaa kwxii tublë lyu con tumi nii kozh xaa por xtol xaa. Loxsye ngo lëë xaa kukyab nxixto lo lyu go aan lëë xaa kotsy xkyee. <> uWi Judas kwyo lady no, ni wi xaa kwë lo tsiiñ re. l= S—Beetsy, lëë Kyalbini Ntson gon psaani leñ kik David tsiñee kwnee xaa leñ kitsy nii kë xtiits Dios xa kuuñtsyey Judas, ni nol gaa nii lëëw kak cumplir. Lëë Judas nak xaa nii kwnech lo meñ nii kwnaasy Jesús. < yLeñ tse go lëë siik tu kyoow kaly meñ nii xniladzy xtiits Jesús pkaal lsa aan lëë Pedre chëb lo meñ go: u; eTugak pkaal lsa meñ ksa meñ betsy Jesús, ni Mariy xñaa Jesús, ni stubla kwnaa par kutiitsni meñ Dios. :  Tsiñee lëë meñ ptsiñ leñ kyedzy, lëë meñ kwey laañee xkwës Pedre, ni Jacob, ni Juan, ni Ndresy, ni Felip, ni Max, ni Bartolomé, ni Mateo, ni Jacob xiñ Alfeo, ni Simoñ xaa nii kwyo lady tub tiiy xaa nii pcholë Cananista, ni Judas betsy Jacob. 9 5 Loxsye ngo lëë meñ bi kiy nii lë Olivos, lëë meñ sey Jerusalén. Kiin tu mily metre kwsë meñ porñee kexka Jerusalén sob kiy Olivos. C8  chëb: —Meñ Galilea, ¿penak nii singueetyee nche klëp lo do leñ kpaa? Sinak nii konak to sey Jesús kpaa, kan do kpikche xaa. Lëë meñ xso Matías parñee kyaan xaa xlugar Judas x7 k Lëë meñ nche klëp lo leñ kpaa mentre lëë Jesús sijkë, tsiñee lëë chop xaa xab rusy byaklo lo meñ, 6   Loxsye chëb Jesús ngo, nche kuyak meñ, lëë xaa byëp kpaa. Lëë xaa kwnity tu leñ xkey aan bikchedre nyan meñ xaa. n5 WPer tsiñee lëë Kyalbini Ntson sëëb leñ styoo do, lëë Dios kneetsy kyalwnabey lo do parñee kñee do cho nakaa lo meñ Jerusalén, ni lo meñ Judea, ni lo meñ Samaria, ni axte kchë lo meñ nii mastre sit nche lo kislyu. 4 yLëë Jesús kwëb chëb: —Xyaldy to nii kaknan do pa wor o pa tsee gaa kuuñtsyey Dios nii no kuuñtsyey xaa. $3 CLëë Jesús nche ksa apostle tsi lëë xaa kwnabtiits lo Jesús chëb xaa: —¿Pe lëë wor kutsiñ nii lëël ktee kyalwnabey lo meñ Israel stub? {2 qnii lëë Juan pchoobnis con nis sye, per xlyëëdre lëë do chobnis con Kyalbini Ntson. Lëë Jesús xyëp kpaa >1 wWorñee lëë Jesús bii no lady apostle, lëë xaa chëb lo apostle: —Kchoody to leñ kyedzy Jerusalén. Kol kwës axte nii kak cumplir xtiits Dios nii bluyaa tsiñee niyaa 0 Aan loxsye kuty Jesús, choow kpidz byaklo xaa lo meñ, xluuy xaa nii nli mbañ xaa ni xñee xaa xa nak xkyalwnabey Dios. P/ axte tse nii lëë xaa byëp kpaa. Antes nii kyey xaa kpaa, lëë xaa kwle xaa nii kak xapostle xaa ni lëë xaa beeñ kseedy xapostle xaa por Kyalbini Ntson parñee kyeñ xaa pe cos kuuñtsyey xaa. . Teófilo, leñ libre nii klootyee gon pkën, lëën pkë kchë nii beeñtsyey Jesús ni kchë nii bluuy xaa destye worñee bislo xaa, - yKakni Dioosoo dyon. Xkëëptyux xamigw no nii no nu lii. Beeñ favor pkëëptyux kchë xamigw no nii no ske.V, 'por xkokyeeñaa nii klyëëdy lëën kyely teedy lool, aan yuubaa kñe lool. L+  Ndaly nii no kniyaa lool, per chaklastyaa kniyno lo kitsy re, s* a Kchë meñ xñee nii buen Demetrio ni nli gaaw. Wi noo no xfavor xaa ni nan gaal nii nli xtiits noo. .) W Beetsy, kuñdyoo cos mal, sink beeñ cos buen. Xiñ Dios nak kchë xaa nii chuuñtsyey cos buen, per lëë xaa nii chuuñtsyey cos mal karty kyuumbey xaa Dios. =( u Per tsi lëën kyely, lëën këntseeb lo xaa por kchë tiits kizh ni tiits xuuy nii nojkots xaa lëë noo. Aan xyaldy xcuent xaa siko, sink xteejty xaa laa kwës betsy no nii chiid, ni xlaady xaa nii ktee meñ laa kwës xaa ni xkwii xaa meñ nii xtee laa xkwës betsy no lady meñ nii xniladzy xtiits Dios. ' 9 Lëën pxal tublë kitsy lo kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios, per chaklasty Diótrefes nii kñabey noo, sink lëë xaa chakladzy kñabey xaa. ]& 5Por ngo no nii kuuñ no xaa yudar parñee kluuy xaa tiitsli. Diótrefes ni Demetrio ~% wPor lëë xaa bislo viaj re par kluuy xaa xtiits Jesús, aan nëdy xaa kñaasy xaa nii xkady meñ nii xnilasty Dios. $ ;Lo kchë xaa nii xniladzy xtiits Dios bitiits xaa nii tir xkëstyool meñ. Beeñ favor beeñ xaa yudar parñee kyal xaa xiviaj xaa sinak xñabey Dios. I#  Beetsy, buen nii chuñoo betsy no yudar nikxe xaa sit xaa. z" oNi tu cos chuuñ kledy naa sinak nii xlen tsiñee chonaa nii lëë kchë xiñaa mbañ sinak xñabey xtiits Dios. \! 3Tir blen tsiñee në bla betsy no nii biid tedy lon nii xchosodyoo lo xtiits Dios. y  mBeetsy, xñabaa lo Dios nii kakni xaa lii ni kneetsy xaa kyalndaan lool porñee mbañoo sinak xñabey xaa. V )Xaa koolaa. Lëën xal kitsy re lo xamigwaa Gayo. Xkëstyoon xaa tyub styoon. a;lLëë lëësy Jesucrist dyon kakni lii ni lëë lëësy Dios ksaabini kik to.3lPtee nii kiidoo antes nii kislo nal. Xkëëptyuux Eubulo lii, ni Pudente, ni Lino, ni Claudia, ni kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios nii nche nu. velLëë Erasto byaan leñ kyedzy Corinto, lëë Trófimo na psanaa leñ kyedzy Mileto por lëë xaa xsyaknë. J lXkëëptyuuxaa Prisca ni Aquila, ni meñ lidzy Onesíforo. (IlLëë Dios kteelaa naa kchëlo cos mal, ni lëë xaa kap cuidad naa tsiin kyan laañee xñabey xaa. ¡Tugak kol tsoo ktee no skizh lo xaa! Singo no nii kako. 9klPer lëë Dios beeñ naa yudar ni bneetsy kyalndaan lon kwnen xtiits xaa ni beñaa nii pkëëtyag xaa sitrew. Lëë Dios pteelaa naa kwxaakaa nii chuw mëëtsy kwlii xaa naa. "=lWorñee klootyee kwtsyetsy xtisy naa, ni tu cho kwsënaldy ncho xfavoraa. Kchësy xaa psaan naa. Xñabaa nii kuñdy Dios cuent nii beeñtsyey xaa. NlKop cuent lo xaa, porque tir xñeenë xaa xtiits Dios nii xluuy no. wglTir noyak yox Alejandro nii chuuñ xtsiiñ kiib lon, per lëë Dios ksaksi xaa por kchë nii beeñ xaa. *Ml Tsiñee kiidoo, kwte lidzy Carpo nii no leñ kyedzy Troas, aan tëni xkaxkemaa nii byaan lidzy xaa ni xlibraa, per mastre precisy nii kiidnil kitsy nii psanaa. )Ml Lëë Tíquico pxalaa si Efeso. [/l Xaktyee Lucas so lon nu. Byub Marcos aan kol të chop to, por skiiñ xaa lon nu. Rl Por lëë Demas sey Tesalónica, lëë xaa psaan naa por mastre xyo cos lo kislyu re styoo xaa. Lëë Crescente na pxalaa si nëz xtañ meñ Galacia, lëë Tito na pxalaa si nëz xtañ meñ Dalmacia. -Ul Ptee nii kyob kiid tedyoo lon. SlLëën jka premio nii kneetsy Jesucrist tse nii lëë xaa kiid kuñ kyalxtisy. Ni lëdy nonsy lon kneetsy xaaw, sink wi lo kchësy meñ nii këmbës kiid xaa stub ktee xaaw. Nii xñab Pable lo Timoteo s_lTsiitsy kwson lo xtiits Dios, byaalaa tsiiñ nii bneetsy xaa lon, ni pxekwaa pchooxsodyaa lo xtiits xaa. T!lNa lëën merle kpi lo kislyu re, lëën kety par kuuñ ksakaa Dios.  }lPer lëë lii tugak kwlooli kikoo, pxekw tedyoo kyalnë, tugak kwëkluuy xtiits Dios nii xteelaa. Ngui beeñ xtsiiñoo. a ;lLëë meñ ksaanladzy xtiits Dios aan lëë meñ kniladzy kchë cuent nii pa xkiiñdy.  lPorque sitsiñ tse nii kaklastre meñ kon xtiits Dios. Sink lëë meñ kyub tubtsoon maestre parñee kluuy maestre nii kakladzy meñ. p Ylnii kluuyoo xtiits Dios lo meñ, ni kñeel lo meñ tsiñee kteedyo tiits ni nikle gaa kteejtyo tiits kwnee. Pkostyoo meñ ni kwëntseeb tsiñee ko meñ falt, ni pchoobladzy styoo meñ, ni kop paciensy tsiñee kuuñ kseedyoo meñ. p  [lLëë nana xña lo Dios ni xña lo Jesucrist nii kiidnabey lo meñ mbañ ni lo meñ kuty, lëën xñab MlXluuyo xa kuuñtsyey meñ kchëlo cos buen nii xyo styoo Dios.GlLëë Dios psaabini kik xaa nii pkëë xtiits xaa, aan xkiiño par kuuñ kseedyoo meñ, ni par këntseebo lo meñ, ni par ktikchew styoo meñ ni këkluuyo xa kpañ meñ sinak xñabey Dios. %ClPsaladzy nii destye nii nakoo xaa wiñ xyuumbeyoo kitsy nii kë xtiits Dios. Lëëw xñee nii lëë Dios kteelaa lii deelñee kniladzyoo xtiits Jesucrist. kOlLëë lii tsiitsy kwso lo xtiits Dios nii pseedyoo ni xniladzyoo por nanoo cho bluuyo lool. l Per lëë xaa mal ni xaa wnee xuuy, ksaandy xaa xtol xaa, sink tugak lëë xaa jkëëti meñ ni tugak lëë xaa kyëti xaly. Rl Nli xñen nii lëë kchë xaa nii chakladzy jkab lo Crist tedy kyalnë. l Nanoo xa kwënlaag meñ naa, ni nanoo xa ptsyoolaa kyalnë leñ kyedzy Antioquía, ni Iconio ni Listra. Per lëë Dios pteelaa naa. >ul Per lii chanaa nii mbëë sinaloo nii bluyaa lool, nanoo xa mbañaa, nii no kikaa, ni xniladzyaa Dios, ni chaapaa paciensy, ni xkëstyoon meñ, ni nanoo xa xekwaa lo kyalnë. )Kl Per xtsedy ktiiy xaa, por lëë meñ kyeñ nii nyaanidy xaa, sinak nii ptsyoolak chop bruj nii kwsonlë lo Moisés ktsyool xaa. Nii xñabey Pable kuñ Timoteo !;lSinakak bruj nii lë Janes ni Jambres nii kwsonlë lo Moisés nak xaa go, xsyonlë xaa lo tiitsli. No lidy kik xaa, lëë xaa pchooxso lo xtiits Dios. E~lTugak no me wseedy, per iip xyaldy kyeñ me xtiitsli Dios. q}[lPor lo meñ go ngab kchë xaa nii chi yu por yu aan xkëëti xaa kchë kwnaa mban nii tolsye sini kik. |lLëë meñ jkëëlo nii xniladzy meñ xtiits Dios, per lëë kchë xtol meñ kluuy nii nlidy xñee meñ. Jkaaldyoo kchë meñ go. {lLëë meñ kyak niladzy, ktsyebty meñ, lëë meñ kyak nyaa. Nii xyo styoo meñ kuñ meñ, kuñdy meñ nii xyo styoo Dios. z#lJkëstyoody meñ, lëë meñ kyëktop tiits kizh, kxekwty meñ, lëë meñ kuñ tol, lëë meñ kyak ntseeb aan kyody cos buen styoo meñ. 4yalLëë meñ kyak nyats, lyaadzy tumisy tso meñ, ni lëë meñ kak mbixladzy. Lëë meñ kñee në Dios, ksaldy meñ xtiits xaa ni ksaldy meñ pxosy ni ksakty styoo meñ. Px lNo nii kaknanoo nii tsiñee lëë kislyu mer nitylo lëë kyalnë tso. wlparñee kte xkaal meñ go ni telaa meñ go lo xitramp xaatox, por nguëëtuu xaatox meñ go parñee kuñ meñ go nii chakladzy xaa.vlni no nii ngui kñee xaa lo meñ nii chondy tiits. No nii kñab xaa nii kpikche styoo meñ go lo Dios tsiin kyuumbey meñ go tiitsli, DulAan tu xaa nii xkyë xtsiiñ Dios gon nody nii kyëno xaa lo tily, sink no nii buen kak xaa lo kchë meñ, ni no nii ligier kak xaa par kluuy xaa xtiits Dios, ni no nii kap xaa paciensy Wt'lKsaldyoo kchë wtilytiits yox nii so xnëzty por xaktyee chuuñ ktilyo meñ. Lëë lii, bichee lo kchë tol nii chuuñtsyey xaa yeeñ, aan pañ sinak xñabey Dios, bniladzy xtiits xaa, pkëstyoo meñ ni mbëë pañ ksal meñ nii xniladzy xtiits xaa. rlParñee jkiiñ no tu laa precisy lo Dios, no nii ksaan no tol parñee kak nyë no, singo mod lëë no kuuñtsyey kchëlo cos buen. q#lTu leñ yu ngol gon, lëdy xaktyee cos or ni cos plat no, sink wi cos yag ni cos psiñ no. Now xkiiñdy palsye no gaaw palsye xkiiñ. FplPer nak meñ nii xniladzy xtiits Dios gon sinak tu xcimient yu, aan lo cimient ko xñee nii xyuumbey Dios meñ nii ngab lo xaa, ni kchësy kaa meñ nii ngab lo Dios no nii kpichee lo tol. woglLëë xaa pchooxso lo xtiits Dios aan xñee xaa nii lëë Dios beeñ kpañle meñ kuty aan no kik meñ xkan. NnlNak xtiits meñ go sinak cangren. Tiits ko xñee Himeneo ni Fileto. rm]lKñeedyoo kchë tiits yox nii so xnëzty ni pa xkiiñdy, por kchë meñ nii xñee tiits ko xyab lo tol. ql[lTyub styool bluuy xtiits Dios. Tu xaa nii nli xkyë tsiiñ kok parñee tsody penak kteladzyoo lo Dios. k#lBeeñ ksaladzy meñ ni kwnab lo meñ nii ktilytiistre meñ por cualquier cos por pa xkiiñdy wtilytiits ko. Xaktyee xkëëtaño meñ. tjal Deelñee kuuñdy no cumplir xtiits no, lëë xaa si suñ xaaw cumplir,
por chilody jka xaa lëë xaa. i{l ni deelñee kxekw no lo kyalnë, lëë no kñabey ksa no xaa,
ni deelñee jka no xaa, lëë xaa jka lëë no. ^h5l Nli nii deelñee kety no porñee xniladzy no xtiits xaa, lëë no kyoo lo xaa, gl Por kchë xaa nii kwle Dios xekwaa kyalnë re parñee telaa xaa lo tol ni jkaa xaa kyalmbañ nii kneetsy Jesucrist: vfel Aan por tiits ko xtyeedyaa kyalnë, ni këtuun si xkyëtuu tu xaa mal. Per lëdy wi xtiits Dios gon këtuu. veelPsaladzy nii bikche kpañ Jesucrist ni psaladzy nii lo xtiiy rey David sëëd xaa. Kchë ngo xñen lo meñ. Vd%lTugak kuni nii niyaa kikoo, aan lëë Dios ksaabini kikoo parñee kyeeñlo. ]c3lNikle gaa xaa nii xkyë kon no nii klo xaa jkaa nii xyal xaa tsi lëë kwlaap kak. gbGlSingo gak xaa nii chi tu lo wkity kuñdy xaa gan deelñee kijty xaa sinak nonguial kity xaa. \a1lChilody gon kuñ soldad stu tsiiñ. No nii kuuñ ksak xaa xaa nii xñabey lo xaa. S`lWil kwte kyalnë, kwxaak nii tu soldad nii xsoob xtiits Jesucrist nakoo. p_YlKchësy nii konoo bluyaa lo meñ, bluuyo lo xaa nii xyeñoo nii schilo kluuyo lo meñ nii karty kono. L^ lLëë lii, xiñ, tsiitsy kwso lo tiits nii bneetsy Jesucrist lool. ] lXñabaa nii jkëstyoo Dios xaa tse nii lëë Jesucrist kiid stub. Psaladzy gaanoo xaatke beeñ xaa lëë no yudar leñ kyedzy Efeso.`\ ;lSiikñee kwlañ xaa Roma, lëë xaa byub naa aan pxilasty xaa, axte nii ptsil xaa naa. [ 7lLëë lëësy Dios dyon kakni meñ lidzy Onesíforo, por ndaly vuelt biid kchoobladzy xaa styoon aan ptelasty xaa nikxe kon xaa nii lëën no skiib. vZ glNanloo nii lëë kchë xaa nii no nëz Asia psaanladzy naa. Lady kchë xaa go no Figelo ni Hermógenes. pY [lLëë Kyalbini Ntson nii no leñ styoo no kuñ lii yudar, parñee kuñoo tsiiñ nii bneetsy Dios lool. X {l Bluuy kchë nii chanoo xluyaa, ni pañ sinak xñabey xtiits Dios, ni pkëstyoo meñ sinak xkëstyoo Jesucrist no. W !l Por ngo xtyeedyaa kyalnë re. Per xtelastyaa por nanaa cho xsaladzyaa. Ni nan nyëën nii lëë xaa kakni naa axte tse nii kiid xaa stub. YV -l Lëë Dios psonaa kluyaa xtiits xaa, ni lëë xaa pxaal naa kakaa apostle. UU %l Lëë na nii lëë xaa pxaal Jesucrist biid kteelaa lëë no, lëë xkyalwkëstyoo xaa kok nyoo. Lëë Jesucrist biid knitylo xkyalwnabey kyalkuty aan por xtiits xaa lëë no jkaa kyalmbañ nii nitylody. "T ?l Lëë Dios pteelaa lëë no lo tol parñee kpañ no sinak xñabey xaa. Kwtsyesty xaa lëë no por xkyalbuen no, sink lëë xaa kwtsyetsy lëë no porñee singo kwlaño styoo xaa ni porñee pkëstyoo xaa lëë no chop xaa Jesucrist. Destye nii kwche kislyu xkëstyoo Dios lëë no. TS #lKtelastyoo tsiñee kchool xfavor xtiits Jesucrist ni ktelastyoo kanoo naa porñee non skiib por xtiits xaa, sink con kyalndaan nii bneetsy Dios lool ptee nii wil tedy kyalnë por xtiits xaa nii xteelaa. R lPor bneesty Dios tu kyalbini mban lo no, sink tu kyalbini ndaan bneetsy xaa parñee jkëstyoo no meñ ni tso xkyalcheñ no. rQ _lPor ngo xñabaa nii ksaanlastyoo xKyalbini Dios nii kwsëëb leñ styool worñee pxobaa ñan kikoo. %P ElPor xsaladzyaa nii tyub styool xniladzyoo xtiits Dios. Ni klo gaa xñakooloo Loida ni xñaal Eunice, bniladzyoo aan sootpaa nii wil byaani kyalwniladzy ko. eO ElXsaladzyaa worñee biiñoo, nii lëë no blë aan xsyakaa naaty kyob kan parñee klen stub. @N {lCad nii xtedyaa skizh lo Dios xsaladzyaa lii aan nikle yutsyew nikle gaa kyoolo xñabaa nii kakni xaa lii, tyub styoon chuuñtsyeyaa xtsiiñ xaa sinak nii beeñ pxusykoltoo noo. UM %lLëën xal kitsy re lool, Timoteo nii nakoo sinak xiñaa. Xñabaa lo Tat Tios ni lo Jesucrist nii kakni xaa lii, ni jkëstyoo xaa lii, ni knee xaa tiits nii mbëë kpañoo. Nii xñabey Pable kuñ Timoteo L {lPaablaa, xapostle Jesucrist nakaa, styoo Dios kwlañ pxaal xaa naa parñee kluyaa xtiits Jesucrist nii xnee kyalmbañ. :KoXLëë lëësy Jesucrist dyon kakni lëë do.}JsXPaablaa, con yuub ñan ni xletraa xkën tyux re. Sinrii xkën kchë leñ kitsy nii xalaa, con xletraa xkëno. wIgXLëë lëësy Dios nii xchoobladzy dyon tugak kchoobladzy styoo do ni lëë lëësy xaa kakni lëë do. XH)XPer klëëdy to lo xaa, sink ngui kol nee lo xaa sinak nii nyak xaa betsy to. GXDeelñee no xaa nii chaklasty ksal nii xñee noo leñ kitsy re, kol kuy chow aan ktsiil lsady to xaa parñee kteladzy xaa. ;FqX Beetsy, ktsagty to, tugak kol kuñ kyalbuen. vEeX Con xtiitspey Jesucrist lëë noo xñab nii kyë kchë xaa go tsiiñ par kaw xaa ni parñee ngui kpañ xaa. pDYX Per xtsyon noo gon nii no bla xaa nii xkyëdy tsiiñ lady to, aan sidy kik xaa nii pe kuuñtsyey xaa. VC%X Worñee ptsyo noo lady to niiy noo nii kawdy xaa nii chaklasty kyë tsiiñ. B X Ni lëëw na nchilopee nyab noo nii nyuñ do lëë noo yudar, per lëë noo pkyëë tsiiñ parñee kluuy noo lo do xa kpañ do. }AsXni karty kaa tyaaw noo xkuuñ meñ singosy, sink tsel kyool pkyëë noo tsiiñ parñee kotsiiñdy noo ni tu lo do. X@)XPor nan do xa kpañ do parñee kak to sinak noo. Ptsyody noo lady to singosy, %?CXBeetsy, por xtiitspey Jesucrist lëë noo xñab nii ktsiil lsady to xaa nii chaklasty kyë tsiiñ ni chaklasty ksoob xtiits Dios nii bluuy noo lo do. T>!XLëë lëësy Dios dyon kuñ lëë do yudar parñee jkëstyoo do sinak nii xkëstyoo xaa, ni lëë lëësy xaa kakni lëë do parñee kxekw to kyalnë sinak nii pxekw Jesucristo. Xaa nii xkyëdy tsiiñ z=mXTyub styoo noo xniladzy noo nii lëë Dios kuñ lëë do yudar parñee kuuñtsyey do kchë nii bluuy noo lo do. X<)XPer lëë Dios kakni lëë do parñee kchoxsody styoo do ni kyabty to lo tol. };sXNi kol nab nii kteelaa xaa lëë noo lo kchë xaa ntseeb ni xaa mal, porque lëdy kchë meñ xniladzy xtiits Dios. }: uXBeetsy, kol nab lo Dios por lëë noo parñee kyob jkaasy xtiits Dios ni jkëëtyag meño sinak nii pkëëtyag tow. d9AXLëë lëësy Jesucrist dyon ni lëë lëësy Tat Tios nii xkëstyoo lëë no ni xchoobladzy styoo no kakni lëë do parñee kchosody styoo do ni parñee ngui kchukë kchë nii kñee do ni kchë nii kuuñtsyey do. 8X&7EXTsiitsy tsigo busy, beetsy, kol so, kchosody to lo xtiits Dios nii yuub noo bluuy lo do ni lo kchë tiits nii pkëë noo lo kitsy nii pxaal noo lo do. 6wXLëë Dios kwtsyetsy lëë do parñee tso do laañee xñabey Jesucrist porñee bniladzy to xtiits xaa nii bluuy noo. f5EX Beetsy, xkëstyoo Dios to. Por ngo lëë xaa kwle lëë do parñee klo do jkaa kyalwtelaa nii sëëdni Kyalbini Ntson porñee bniladzy to xtiits xaa, ni por ngo gaa no nii tugak ktee noo skizh lo Dios por lëë do. 4X parñee ksaksi Dios kchë meñ go, porñee koklasty meñ go niladzy tiitsli, sink tol byo styoo meñ go. Xaa nii kwle Dios B3X Por ngo lëë Dios xsaan nii kniladzy meñ go tiits xuuy v2eX Lëë xaa mal go jkëëti kchë meñ nii këtañ, porñee koklasty meñ go niladzy xtiits Dios nii xteelaa. j1MX Lëë xaatox nakni xaa mal go. Lëë xaa kñabey ni lëë xaa kuuñtsyey kchë clasy kyalntson. s0_XLëë xaa kiid, per xaktyee con xpe Jesús kuty Jesús xaa, ni lëë Jesús knitylo xaa con xkyalwnabey. q/[XLëë kchë cos ntseeb nii kuuñtsyey xaa mal go lox kwxixkwaa, xaktyee kpichee xaa nii sonlë lo xaa. M.XNi nan gaa to cho xsyonlë lo xaa parñee axte kal tiemp kiid xaa. \-1X¿Pe xsalasty to nayak nii bitiitsaa kchë cos re worñee bii kwyon lady to? &,EXLëë xaa go ktilyni Dios ni lëë xaa këb nii mastre non xaa lo kchë mdyo nii xleni meñ. Lëë xaa sob leñ lidzy Dios aan lëë xaa këb nii Dios xaa. +XKyëtidy to, por antes nii tsitsiñ tse go, lëë meñ ktilyni Dios, ni lëë tu xaa mal kiid, per nol nii lëë xaa nitylo. ;*oXnii jkandy kik to ni ktsyebty to deelñee kon do nii lëë tse kutsiñ nii lëë Jesucrist kpikche. Nikxe kñë meñ nii lëë noo bñeew o lëë gaa noo pkëëw, knilasty tow. ) yXLëë nana, beetsy, lëë noo kniiy lo do xa kak tse nii lëë Jesucrist kiid stub ni xa ktsiilnëz no xaa. Xñab noo ( X Singo mod lëë meñ kleni Jesucrist por lëë do, ni lëë gaa xaa kleni lëë do según xkyalnsaak Tat Tios ni xkyalnsaak xaa.' X Por ngo, tugak xñab noo lo Dios nii kpañ do sinak xñabey xaa tsiin kak nyoo nii lëdy xlyësy kwle xaa lëë do, ni xñab noo nii knee xaa tiits kuuñtsyey do kchë cos buen nii no kik to ni kchë tsiiñ nii chuuñtsyey do porñee xniladzy to xtiits xaa. "& ?X Tse go lëë Jesús kiid par kleni meñ nii xniladzy xtiits Dios xaa, aan wi do ksee ksa do meñ go porñee bniladzy to xtiits Dios nii bluuy noo lo do. t% cX Lëë meñ go nitylo kaazhkaa, aan kpikchedre kan meñ go Dios ni kpikchedre kan meñ go xkyalwnabey Dios. \$ 3XCon bëly ksaksi xaa meñ nii xnilasty xtiits Dios ni meñ nii xsoobty xtiits xaa. 1# ]Xtsiin ktee tiits kxiladzy to kchësy to siñee notedy to kyalnë ni ktee tiits kxiladzy noo. Lëë Dios kuuñtsyey ngo tsiñee lëë Jesús kiid ksa angly nii xñabey. <" uXNonguial ksaksi Dios meñ nii xsaksi lëë do, !  XNyoo nii chuñ Dios kyalxtisy, por lëë xaa kwle lëë do parñee tso do laañee xñabey xaa. Por ngo xekw to kchëlo kyalnë.  XPor ngo, yuub noo chutiits lo meñ nii xniladzy xtiits Dios nii tsiitsy so do lo xtiits Dios ni xekw to xtyedy to kchëlo kyalnë. . WXBeetsy, nonguial gon nii tugak ktee noo skizh lo Dios por lëë do, por sisi tse lëë do xniladzyre xtiits xaa ni sisi tse lëë do xkëstyoore xcombañer do. ! =XLëë lëësy Tat Tios dyon ni lëë lëësy Jesucrist kakni lëë do ni knee tiits nii mbëë kpañ do. Lëë Dios ksaksi meñ nii xnilasty xtiits xaa w kXLëë Pable ni Sil ni Timoteo xaal kitsy re lo meñ Tesalónica nii xsoob xtiits Tat Tios ni xtiits Jesucrist. {Per kol kyuumbey nyë Dios ni Jesucrist aan kol jkëstyoo xaa leñ styoo do. ¡Tugak kol ktee skizh lo xaa! Amén. Por ngo, beetsy, kol kap cuent, por nanle to kchë cos re parñee jkëëtidy meñ mal lëë do ni parñee kchosody styoo do. V%Kchësy leñ kitsy nii pxaal xaa pkëë xaa kchë cos re. No cos nii ngan kyeeñ no, aan xkëëtañ meñ nguey lo tiits ko, sinakak xkëëtañ meñ lo xkitsy Dios, per lëë meñ nii chuuñtsyeyo nitylo. $AKol ksaladzy nii chap Jesucrist paciensy lo no parñee tyeelaa no. Singo pkëë betsy no Pable lo kitsy nii pxaal xaa lo do. Lëë Dios psaabini kik xaa. Por ngo, beetsy, lëë ka lëë do këmbës kyood xaa, kol ktee nii kpañ do sinak xñabey Dios parñee tsody xtol do. }s per lëë no këmbës kpaa kub ni kislyu kub nii kneetsy Dios. Kchësy meñ kpañ lo kislyu go sinak xñabey Dios. ~u Kol kyëmbës Dios ni kol ktee nii kyob kyood xaa. Tse go lëë kpaa nitylo lo ki ni lëë kchë cos tsek lo bëly, # Ya ke nii lëë do nan xa nitylo kchë cos, ¿pe toodyxe no nii kpañ do sinak xñabey Dios, ni kniladzy to xtiits xaa tyub styoo do? :m Per lëë Jesucrist kyood sinak tsiñee chiid tu ngbaan. Tse go lëë tu bidox tso aan lëë kpaa nitylo, kchë cos tsek con ki, ni lëë kchë cos nii no lo kislyu tsek. R Lëdy nii xlyëë Dios par kuñ xaa cumplir xtiits xaa, sinak nii xsyak grol meñ, sink chap xaa paciensy, por chaklasty xaa nii kyëtañ ni tu meñ, sink chakladzy xaa nii ktikche meñ styoo lo xaa. }sNi knitylasty to, beetsy, nii tu kpidz nak sinak tu mily iz lo Dios, ni nak tu mily iz sinak tu kpidz lo xaa. 4aPer lëë kpaa ni kislyu nii no natiemp byaanle par ki por lëë Dios kwnabey nii singo kako. Lëë ki ksaayo tse nii lëë kyalxtisy kak, tse nii lëë meñ mal nitylo. BAan por xnisak kyotox nii byab lëë kislyu go kwnitylo. Chaklasty xaa go kyeñ xaa nii destye tiemp no kpaa, aan por xkyalwnabey Dios lëë kislyu pchukë lo nis, lo nis kwyaaw. aan lëë xaa go këb: “¿Koo gaa Crist na kiid? Destye nii kuty pxosykoltoo no, sinak kak cos nako destye nii kwche kislyu.”  #Per precisy nii ksaladzy to nii tsiñee lëë tse mer tsitsib, lëë xaa nii kidyni xtiits Dios kiid, lëë xaa go kpañ si xkaatyee,  Kol ksaladzy nii kwnee profet penaadle, ni kol ksaladzy nii kwnabey Jesucrist nii pteelaa lëë no. Lëë apostle bluuyo lo do. g  IBeetsy, nrii schop kitsy nii xalaa lo do. Leñ chop kitsy re kokladzyaa nii nsaabinin kik to.  Per lëë xaa chuñ cumplir tiits nii xñee: “Lëë mëkw xpikche lo xintsib, ni lëë ngutsy nii lox kosy xtuupxto lo peñ.”b =Por masy buen nyi xaa deelñee nyuumbeydy xaa xtiits ntson Dios, lëjty nii psaan xaaw. |qKchë xaa nii xniladzy xtiits Jesucrist ni kwtelaa lo tol, deelñee kyab xaa lo tol stub, mastre ntseeb xyak xaa. pYXñee xaa nii lëë meñ telaa, per ni lëë xaa kënlaady, por kchë xaa nii xyab lo tol këtuu low. Xñee xaa kchë tiits yox nii pa xkiiñdy, aan con kyalwniladzy ni tol xkwiiso xaa styoo xaa nii kal lik kwtelaa lo tol. q[Nak kchë xaa go sinak kiigw nii nody nis ni xkey nii choy me, lëë xaa kyey lo nguey poo yeesy. waan kwëntseeb tu burr kusy lo xaa por kchë xtol xaa. Kwnee ma si xñee meñ aan blaady ma nii nyuñre xaa cos mal. Këtañ xaa por lëë xaa pchooxso lo xtiits Dios. Nak xaa sinak profet Balaam xiñ Beor, nii kokladzy ntsiñaa tumi con cos mal, Chilody kan xaa tu kwnaa por lëë xaa xsya tol gaa, xyeejty xaa lo tol. Xkwiiso xaa styoo meñ mban, choki xaa cos, nguialsi xaa. 6e lëë xaa ktsyool kyalnë sinak nii psaksi xaa meñ. Xsyak xaa nii xle xaa, chuñ xaa nii xlyaañtyee styoo xaa. Xkwii xaa xkyalto do tsiñee chinal xaa lëë do tu fiest. 5c Nak kchë xaa go sinak ma nii nody xkyalcheñ, singosy mbañ xaa, par kety xaa mbañ xaa. Xñeenë xaa cos nii nandy xaa xa nak, per lëë xaa kety si chety chol ma, r] Lëë angly, nikxe nii ndaan xaa ni xñabey xaa, xyaxty xaa këntseeb xaa lo kyalwnabey go xcuent Dios. ~# Lëë Dios ksaksi meñ nii xsaandy tol ni xsaldy Dios. Chondy meñ go tiits ni xtsyebty meñ go xkotsyetsy meñ go kyalwnabey nii no kpaa. } Nan Dios xa kteelaa xaa meñ nii xsoob xtiits xaa lo kyalnë ni lëë xaa ksaksi meñ mal tugak, axte tse nii lëë kyalxtisy kak. ^|5Sosobsye tse pteenë Lot kon Lot ni biñ Lot kchë nii beeñtsyey meñ mal go. m{SPer pteelaa xaa Lot, porñee tu xaa buen kok Lot ni pteenë Lot kon xaa xa pañ kchë meñ mal go. )zKLëë gak Dios bnitylo kyedzy nii lë Sodoma ni kyedzy nii lë Gomorra. Psaay xaaw axte nii byako nëb xkiti, parñee ktsyeb meñ mal nii xsoobty xtiits Dios. 1y[Ni ptsildy Dios xtol meñ tiemp, sink lëë Dios psyaab tu kyotox nii bnitylo meñ mal go, aan xaktyee Noé ni skadzy meñ pteelaa xaa, porñee bluuy Noé xtiits xaa. xPtsildy Dios xtol angly nii kwloo falt, sink lëë Dios pxaal angly ko linfiern. Lo nguey no angly ko axte nii kak kyalxtisy. pwYAan como choki maestre go tumi, lëë xaa jkëëti lëë do, per ktiiydy xaa por lëë xtse xaa kyal. hvINdaly meñ sëëb xlad xaa, aan por kchë xaa go lëë meñ kñeenë xtiits Dios nii xteelaa. Fu Per kwyo profet wnee xuuy leñ xkyedzy meñ Israel, ni so gaa maestre wnee xuuy lady to. Tsilaan kluuy xaa xlay xaa. Ska xaa Jesucrist nii pteelaa xaa, per klyëëdy lëë xaa kyab lo tol. t Por kwneedy profet porñee kwlaño styoo xaa, sink xcuent Dios kwnee xaa, ni lëë gaa Kyalbini Ntson psaabini leñ kik xaa.Ls Per kol ksaladzy nii chilody nii cholsye kñee xa nak xtiits Dios. Hr  Kchë nrii xluuy nii tiitsli nak nii pkëë kchë profet. Buen chuñ do nii xsal dow. Nako sinak bini nii xsaani lo nguey, axte nii kyaani lyu, ni klyañ mëly nii ksaani leñ styoo do. \q 3Ptsyon noo nii kpaa pchoo tsiy Dios, por ksa noo Jesucrist nche chex kiy ntson go.  ~~}},|I{{DzzJyy~xxNww3vYuuttsrqq\p{p#ooAnmmalxlkk,jji\hh3gf}eeeddNccZbbzaa9``-_H^^E]]\\\@[ZZZZYAXXIWW2VV UUTYSSBRR@QtPPOpONNM*LzLKKMJxJIIHxGG2FFgEEDfCCeBBAAE@@@?>m>=i<<;::9~9&887766s5V4p33P2~110 /g..x-,x++j**Y))m)(p''X&<%%$B#"!E V -*& 1~.  >i P<(M9. -*S<Loxsye ngo lëë xaa psoxib aan lëë xaa kwchuptsyë nguiedzy xñee xaa: —Tat Tios, ksaldyoo xtol meñ re. Aan loxsye kwnee xaa singo, lëë xaa kuty.o)W;Aan mentre lëë xaa no kteekyo Xteb, lëë Xteb chëb lo Jesús: —Jesús, pkaaxcuent xkyalbiniin. (:Lëë xaa kwlii Xteb leñ kyedzy aan lëë xaa pteekyo Xteb. Lëë tu xaa nii pcholë Saulo byaani xab kchë meñ nii kukteekyo Xteb. t'a9Per lëë xaa xñabey koñee ptsetyag, aan lëë xaa bislo chuptsyë yë xaa, lëë xaa kwseñ Xteb. &8Aan lëë xaa chëb lo xaa xñabey: —¡Kol kuy leñ kpaa gaanoo! Lëën chan nii lëë Xiñ Dios nii pxaal xaa so kwi xaa nëzli. 1%[7Tsigo lëë Xteb nii nyoo no Kyalbini Ntson leñ styoo blëp lo leñ kpaa aan lëë xaa kon xkyalntson Dios, ni lëë xaa kon nii lëë Jesús kusoli kwi Dios nëzli. z$m6Tsiñee lëë xaa xñabey lox biñ kchë nii kwnee Xteb, per nli busy blëë xaa lo Xteb axte chawlay xaa. M#5Lëë angly biidni xley Dios lo do, per xsaldy tow. Xkyalkuty Xteb W"'4¿Pe kwyo tu profet dyon nii psaksidy pxusykoltoo do? Lëë pxusykoltoo do beety kchë xaa nii kwnee nii lëë Crist kiid, aan lëë na nii lëë Crist biid, lëë do kokniladzy xaa ni lëë do beety xaa. Z!-3’Per lëë do, chëb Xteb, tugak nguiedzy nak styoo do. Chaklasty to jkëëtyag to xtiits Dios. Nak to sinak meñ nii xyuumbeydy Dios. Tugak xtilyni do Kyalbini Ntson. Lëësyak pxusykoltoo do nak to. 3 a2¿Pe lëdy con ñan nayak psan kchë cos? "=1Kpaa nak laañee sobaa xñabeyaa, lo kislyu xson niyaa.¿Xa xña yu nii ksaa do par naa? xñee Dios,¿o xa xñaa gaa laañee kxiladzyaa? kO0Nikxe nii nody Dios nii sob kpaa leñ yu nii chaa con ña meñ. Sinak chëb Dios lo profet: 6g/Per lëël Salomón nak nii psaa lidzy Dios. b=.Lëë rey David bleni Dios, aan kokladzy xaa nsaa xaa tu laañee nyo xDios meñ Israel. -Lëë pxusykoltoo no byaani yu go aan tsi lëë meñ xkyedzy no ptsiñ xtañ meñ sit ksa Josué, wiw ptsiñni xaa. Siko kwlii Dios kchë meñ nii nol kyedzy ko par ktee Dios kyedzy ko lo pxusykoltoo no. Aan singo kwëngob xaa yu go axte xtiemp David. lQ,’Tyub nii kwyo pxusykoltoo no tañ kwënoy xaa lidzy Dios nii kwyaa con ladx. Leeñgo kwyotsey table nii kë ley. Lëë yu go kwyaa sinak nii kwnabey Dios lo Moisés, tsiñee chëb xaa nii ksaa xaaw sinak nii kon xaaw. +Psoobty to tiits gon, sink lëë do kwënoy lidzy mdyo nii lë Moloc,
ni lëë do kwënoy xmëly ximdyo do Renfán, mdyo nii psaa do par kleni do.Por ngo lëën kwi lëë do xtañ do, aan lëë do kxalaa tu laañee mastre sit lo Babilonia. ve*Ngo nii lëë Dios psaan pxusykoltoo no par kleni xaa kchë mëly nii xsaani leñ kpaa. Sinrii kë leñ xkitsy Dios nii pkëë kchë profet:Lo choow iz nii kunsë do tañ pidzy,¿pe beety to ma dyon, par kokon do ma lon? M)Tsigo lëë xaa psaa tu mdyo nii chak si chak tu becerr, ni lëë xaa beety ma mbañ par kokon xaa ma lo mdyo go. Loxsye ngo lëë xaa beeñtsyey tu lni par kleni xaa mdyo nii kwyaa con ña xaa. +O(Lëë pxusykoltoo no chëb lo Aarón: “Chakladzy noo nii ksaal tu mdyo nii nech loo noo, por toon pe cos kok Moisés nii kwlii lëë noo xtañ meñ Egipto.” xi'’Per koklasty pxusykoltoo no nsoob xtiits xaa, sink lëë pxusykoltoo no kokladzy mbikche nyey Egipto. P&Lëë gak Moisés pkaal lsa ksa pxusykoltoo no tañ pidzy. Lëë angly nii kwnee lo xaa kiy nii lë Sinaí kokni xaa. Lëë xaa pkaaxcuent xtiits ntson Dios nii xnee kyalmbañ par kteso xaaw lo no. }%Ni misme gaa Moisés chëb lo meñ Israel: “Lëë Dios kxaal tu profet nii kchoo lady to, sinak nii pxaal xaa naa.” 7g$Lëë Moisés kwlii pxusykoltoo no Egipto, ni beeñtsyey gaa xaa kyalntson Egipto, ni chu Nistoo Nixñë, ni tyub tañ pidzy nii kwtedy xaa choow iz ksa xaa pxusykoltoo no. #’Klo chëb meñ kyedzy lo Moisés: “¿Cho psool nii kñabeyoo loo noo ni cho në lool nii kakoo xixtisy noo?” Per lëë Dios pxaal xaa sinak tu xaa xñabey ni sinak tu xaa nii xteelaa. Lëë angly nii byaklo lo xaa lo yakitsy nii noyek kokni xaa. #"Chanaa xa këksaksi meñ Egipto meñ nii ngab lon. Por ngo lëën byety par kteelaan meñ nii ngab lon. Na të tsiin kxalaa lii Egipto.” U#!Per lëë Dios chëb lo xaa: “Blity laboo, por ntson laañee nosubniyoo. /W “Naa nak xDios pxusykoltool, naa nak xDios Abraham, xDios Isaac ni xDios Jacob.” Tsigo lëë Moisés bislo xisy porñee tir xtsyeb xaa, aan byaxty xaa nyuy xaa. p YNtseeb psee Moisés kon ngo. Tsi lëë xaa big par kan ngui xaaw, lëë xaa biñ tsiy Dios nii xñee: | q’Lëë kwloxo choow iz, lëë tu angly byaklo lo xaa lo tu yakitsy nii noyek kexka xan kiy nii lë Sinaí. Tsi lëë Moisés biñ ngo, lëë xaa pxooñ aan lëë xaa si nëz xtañ meñ Madián. Siko kwyo xaa ni siko koly chop xiñ xaa. M ¿Ote chakladzyoo yak kutyoo naa sinak beetyoo xaa Egipto neeg?” / WTsigo lëë xaa nii no ktee cheñ xcombañer pchëëp Moisés, aan lëë xaa chëb: “¿Cho psoo gaal nii kñabeyoo loo noo, ni cho në lool nii kakoo xixtisy noo? A{Lëë byaani lyu, lëë Moisés kon nii lëë chop xaa Israel nche ktily aan como lëë xaa kokladzy ntsily xaa xaa lëë xaa chëb: “Betsy to. ¿Penak nii singue nche ktily do?” Nladzy xaa tsaaplaa nyeñ meñ xkyedzy xaa nii lëë Dios kteelaa meñ xkyedzy xaa por lëë xaa, per byeñdy meñ xkyedzy xaaw. %Siko kon xaa nii lëë tu xaa Egipto no ktee xcheñ tu xaa xkyedzy xaa. Aan parñee kla xaa xaa xkyedzy xaa, lëë xaa beety xaa Egipto go. iK’Choow iz Moisés tsi lëë xaa kwlokyeñ tsitedy xaa lo meñ xkyedzy xaa, meñ Israel. {oNgo nii pseedy Moisés kchë nii xseedy meñ Egipto, ni kok ndaan xaa por kchë nii kwnee xaa ni beeñtsyey xaa. "=Per tsiñee pchilodre ngolan xaa xaa, lëë xaa psëëb xaa, aan misme xiñtsyaap rey Egipto blis xaa, aan lëë me kon xaa sinak nii nyak xaa xiñ me. taTiemp ko koly Moisés. Tu mëëd nii byo styoo Dios kok xaa, aan lëë pxosy xaa kwloolan xaa tson mëë. 9Lëë rey go pkëëti xtiiy no ni lëë xaa psaksi pxusykoltoo no, xoo kwnabey xaa psëëb pxusykoltoo no xiñ xaa nii lox chaly parñee kety mëëd. ]3Aan lëëtyee gaa tiemp ko lëë tu rey nii byuumbeydy José kwsob kwnabey Egipto. ta’Lëë tsi lëë tiits nii chëb Dios lo Abraham mer kak cumplir, lëë meñ Israel ptyaly Egipto. ~ Lëë kwloxo bla iz lëë kchë xtsit xaa byey Siquem, aan lëëw pkyeetsy leñ paa nii kwxii Abraham con tumi lo xiñ Hamor. ^}5Singo nak nii lëë Jacob kutso Egipto, siko kuty xaa, ni siko kuty pxusykoltoo no. |Loxsye ngo lëë José chëb lo betsy: “Kol tsikxi pxosy no ni meñ lidzy no.” Tsongalyptsiipkyay meñ lidzy xaa ptsiñ Egipto. {% Lëë pchopo viaj lëë José pchoo neñlo lo betsy, aan lëë gaa xaa byuumbey xaa. Singo lëë rey Egipto koknan pa lo tiiy sëëd José. z) Per tsi lëë Jacob biñ nii lëë xobxtily no Egipto, lëë xaa pxaal xiñ xaa siko, xaa nii kok pxusykoltoo no. Lëë xaa kwey primer viaj. tya ’Tsi lëë kpiñ biid, mban kwte meñ tyub Egipto ni Canaán, aan ptsyoldy pe nyaw pxusykoltoo no. mxS ni lëë Dios pteelaa xaa kchëlo kyalnë, ni Dios kaa ptee kyalchak lo xaa. Lëë Dios beeñ nii byo xmod José styoo Faraón rey Egipto. Ngo nii lëë xaa pso José kok José xtisy Egipto aan axte wi lidzy rey kwnabey José. w ’Betsy xiñ Jacob nak José, aan por kyalmbidy lëë xaa pto xaa par kyey xaa Egipto. Per lëë Dios kokni José, }vsLëë Dios kwnee lo Abraham, aan lëë Dios kwnabey nii tsobey xaa, sinak tu señ nii lëë Dios tugak kakni xaa. Por ngo, tsi lëë xiñ xaa Isaac koly, tse nii ptsiil xaa xmal, lëë Abraham kwlobey xaa, aan singo gak beeñtsyey Isaac xiñ xaa Jacob, aan singo gak kwlobey Jacob ksa tsiipchop xiñ xaa. Lëë xiñ Jacob nak pxusykoltoo ksa tsiipchop xtiiy meñ Israel. >uuPer lëë Dios chëbak nii lëë xaa ksaksi kchë meñ sit nii jkuñ meñ Israel tsiiñ, aan loxsye ngo lëë meñ Israel kchoo siko, aan lëë meñ Israel kiid kutiitsni Dios nu. 6teNi lëë Dios chëb kazh nii lëë kchë meñ nii sëëd lo xtiiy xaa tsitso xtañ meñ sit, ni lëë meñ sit jkuñ xaa tsiiñ, ni lëë meñ sit ksaksi xaa tap kyoow iz. Xs)Per ni tublë lyu pteejty Dios lo xaa tañ re, per ni tu laa nsyo tu niy xaa pteejty Dios. Aan nikxe nii chapty xaa mëëd tiemp ko, lëë Dios chëb nii lëëw ktee xaa lo xiñ xaa tsi lëë xaa lox kety. 'rGTsigo lëë Abraham pchoo xtañ meñ Caldea aan lëë xaa kutso nëz Harán. Lëë loxsye kuty pxosy xaa, lëë Dios biidni xaa tañ re, laañee no do nina. pqYlëë Dios chëb lo xaa: “Psaan xtañoo ni kchësy meñ liidzyoo, aan kwey tañ nii kluyaa lool.” p)Lëë Xteb kwëb chëb: —Beetsy, kchësy to siñee nak to xaa kyedzy re, xñabaa lo do nii jkëëtyag to choplan xtitsaa. Worñee gon lëë pxusykoltoo no Abraham bii no nëz Mesopotamia, lëë Dios ntson byaklo lo xaa, antes nii kyey xaa nëz xtañ meñ Harán, {o qTsigo lëë xaa nii xñabey lo pxosy kwnabtiits lo Xteb chëb: —¿Pe nli nii kwneel kchë nii xkëëkiy meñoo? n%Tsigo lëë xaa xñabey ni lëë kchë meñ nii nche sob siko buy lo Xteb, aan lëë xaa kon nii chak lo Xteb si chak lo tu angly. mPtsyon noo kwnee xaa nii lëë Jesús Nazaret knitylo lidzy Dios ni lëë xaa me ktsëë kchë costumbre nii psaan Moisés lo no. jlM Byubak xaa meñ nii kwnee xuuy chëb: —Lëë xaa gue tugak nonee në lidzy Dios ni xley Dios. k Lëë xaa pkiily meñ kyedzy ni xaa kol ni maestre ley. Singo mod lëë xaa kwnaasy Xteb aan lëë xaa kukso xaa lo xaa xñabey. Zj- Tsigo lëë xaa kwtiix bla xaa nii këb nii biñ kwneenë Xteb Moisés ni Dios. tia Per xlyëbty xaa lo Xteb, porñee nonsyke Kyalbini Ntson xsyaab leñ kik Xteb pe cos ktikche Xteb lo xaa. h% Lëë bla xaa Cirene, ni xaa Alejandría, ni xaa Cilicia, ni bla xaa kyedzy Asia, nii chi ktoo nii lë Libertados, bislo ptilytiitsni Xteb. _g7Kokni Dios Xteb. Ngo nii ptee xaa tiitspey beeñtsyey Xteb kyalntson lady meñ. (fILëë xtiits Dios pkaasyre, ni lëë meñ nii xniladzy ptyalyre Jerusalén, aan axte wi bla xipxosy meñ Israel bniladzy. Lëë xaa xñabey xñaasy Xteb e1Loxsye ngo lëë xaa kuni xaa nii kwle xaa lo apostle, aan lëë apostle kwnab lo Dios por kchë xaa go ni lëë apostle pxob ña xaa kik xaa go. \d1Byo nii kwnee apostle styoo xaa nii xniladzy xtiits Dios, aan lëë xaa kwle tu xaa nii pcholë Xteb. Tyub styoo Xteb xniladzy Xteb Dios ni nyoo gaa nii no Kyalbini Ntson leñ styoo Xteb. Ni lëë xaa kwle Felip, ni Prócoro, ni Nicanor, ni Timón, ni Parmenas, ni Nicolás, tu xaa Antioquía nii penaadle bniladzy xlay meñ Israel. Hc Lëë noo tugak kutiitsni Dios ni lëë noo kluuy xtiits xaa. b9Por ngo, beetsy, kol kyub kadzy xaa nii chap to confians, xaa nii xyeñ, ni xaa nii nyoo no Kyalbini Ntson leñ styoo, aan kol ktee tsiiñ re lo xaa. 5acTsigo lëë ksa tsiipchop apostle ptop kchësy meñ nii xniladzy xtiits Dios aan lëë xaa chëb: —Buendyo nii ksaan noo kluuy noo xtiits Dios par kiisy noo nii ktyaaw. q` ]Leñ tse go, como lëë meñ nii xniladzy xtiits Dios ptyalyre, lëë xaa Israel nii xñee tiitsë griego chëb lo xaa Israel nii xñee tiitsë hebreo nii xtyoontsidy kwnaa viud nii xñee tiitsë griego tsi lëë nii xtyaaw xkaasy. `_9*Aan psaandy xaa, sink ksatyee tse kwnee xaa lo meñ nii lëë Jesús xaa nii pxaal Dios biid kteelaa meñ lo tol. Kchë ngo kwnee xaa lo meñ leñ lidzy Dios ni kchë ngo kwnee xaa tsiñee kwey xaa lidzy meñ.^{)Lëë apostle pchoo lady xaa xñabey go xle xaa porñee lëë Dios ptee tiitspey psaksi meñ go xaa por xtiits Jesús. N](Kchësy xaa xñabey go psal xtiits Gamaliel. Loxsye ngo lëë xaa kwtsyetsy apostle. Lëë xaa ptee xcheñ xaa ni lëë xaa chëb nii nodre nii kseety xaa lë Jesús, per lëë xaa blaa xaa. {\o'Per deelñee xtsiiñ Dios kayuuñtsyey xaa, chilody jkwëës to low. Kol kap cuent, toontlaa Dios no ktilyni do. [5&Por ngo lëën xñe lo do: Kol ksaan xaa gue, jkaaldy to xaa. Por deelñee kiksye chol meñ xlyañ nii chuuñtsyey xaa sitsiñ tse nii lëëw kyal. bZ=%Kok xtsedyako, leñ tse nii chaa cens, lëë tu xaa Galilea nii pcholë Judas pchoo, aan singo gak ndaly meñ kwsëëb xlad xaa, per lëë meñ beety xaa, aan lëë kchësy meñ nii kwsëëb xlad xaa pchoots klyaal. Y+$Kol ksaladzy gaanoo nii penaadle pchoo tu xaa nii pcholë Teudas, xñee xaa nii tu xaa non nak xaa, aan kwsëëb siik tap kyoow meñ xlad xaa. Per blyëëdy lëë xaa beety meñ, aan kchësy meñ nii kwsëëb xlad xaa pchoots klyaal, aan lëë xcuent xaa byal sikootyee. X#Loxsye ngo lëë xaa chëb lo xaa xñabey: —Kchësy to xaa Israel, siñee nche do nu, kol kyeñ gon pe kuñ do xaa gue. :Wm"Per lady kchë xaa xñabey go no tu xaa fariseo nii pcholë Gamaliel. Maestre ley xaa ni xsal gaa meñ xaa. Lëë xaa kwsoli aan lëë xaa kwnabey pchoo apostle ley xisy wiñ. {Vo!Tsiñee lëë xaa xñabey biñ ngo, per nli busy blëë xaa aan wor go kazh kokladzy xaa nyuty xaa apostle. pUY Ksa noo Kyalbini Ntson nii xtee Dios lo meñ nii xsoob xtiits xaa xñee nii nli beeñtsyey Dios nrii. yTkLëë Dios psoob Jesús nëzli parñee kñabey Jesús ni parñee kteelaa Jesús meñ Israel nii ktikche styoo. US#Lëë xDios pxusykoltoo no beeñ kpañ Jesús, xaa nii pkëë do lo crusy. RTsigo lëë Pedre ni lëë stubla apostle kwëb chëb: —No nii klo xtiits Dios ksoob noo que xtiits chol meñ lo kislyu re. TQ!—Lëë noo bñeel lo do gon nii nodre nii kseety to lë Jesús. Aan biñdy to tiits, sink lëë do no kiisy xiwseedy to tyub Jerusalén, aan chakladzy to jkëëkiy do lëë noo xkyalkuty Jesús. P%Tsiñee lëë xaa ptsiñni xaa, lëë xaa pso xaa groltyee lady kchë xaa kol nii xñabey, aan lëë xaa nii xñabey lo pxosy chëb lo xaa: OTsigo lëë xaa nii xñabey lo mayor ni lëë mayor kukxi xaa, per psaksidre xaa xaa, porñee ptsyeb xaa ndeekyo meñ kyedzy xaa. NNgo nchenee xaa tsi lëë tu meñ ptsiñ chëb: —Lëë xaa nii gon kwloo do skiib no kluuy xtiits Dios lo meñ leñ lidzy Dios. ?MwTsiñee lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni lëë xaa nii xkyënap lidzy Dios biño, lëë xaa kwnabtiits lsa lo xcombañer xaa, xñee xaa: Nli gaa axte pa lo kyal kchë cos re. "L=chëb: —Tsiitsy nyoogw chu skiib ptsiiñ noo, lëë soldaad kaa nche nap chu puert. Per tsiñee lëë noo pxaly chu puert, ni stu cho kintre leeñgo. [K/Per tsi lëë mayor ptsiñ chu skiib, cho sëre gaa, aan lëë mayor kuknitiits, EJLëë byaani kazh lyu silyga, lëë xaa kwsëëb leñ lidzy Dios aan lëë xaa bislo xluuy xaa xtiits Dios lo meñ sinak chëb angly lo xaa. Mentre gaa lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni lëë xaa nii nak ksa pxosy ptop kchë xaa kol nii xñabey nii no Israel. Loxsye ngo lëë xaa kwnabey kchoo apostle skiib. bI=—Kol tsi lidzy Dios aan kol kutiits lo meñ xa nak kyalmbañ nii xneetsy Jesús. fHEPer lëë tu xangly Dios kukxaly chu skiib wor kyool aan lëë angly kwlii xaa skiib chëb: LGLëë xaa kwnaasy apostle aan lëë xaa kwloo xaa xiskiib kyedzy. oFWLëë xaa nii xñabey lo pxosy ni xaa saduceo xtilyni apostle porñee kchë meñ xleni apostle. $EAWi meñ kyedzy nii nche kexka Jerusalén biidni meñ xsyaknë ni meñ nii no kyalbini mal leñ styoo aan kchë meñ go byak. Lëë Pedre ni Juan no skiib D7Kwlii meñ kchë meñ xsyaknë nëz aan xkix meñ meñ xsyaknë go lo ta parñee tsiñee te Pedre siquier xmalë xaa kyab lady bla meñ xsyaknë go. RCNi lëë meñ nii xniladzy kaa ptyalyre, nikxe mguiyo nikxe gaa kwnaaw. }Bs Aan nikxe nii ni stu meñ byaxty nsyëëb lady meñ nii xniladzy xtiits Dios, bleni meñ kyedzy meñ nii xniladzy. nAU Ndaly kyalntson beeñtsyey apostle lady meñ nii tugak xkaal lsa laañee lë lo xley Salomón. @ Aan kchësy meñ nii xniladzy xtiits Dios nii xkaal lsa siko ni kchësy meñ nii koknano ptsyeb. Kyalntson nii beeñtsyey apostle 5?c Aan wor go kazh lëë me byab kexka lo Pedre. Tsi lëë xaa yeeñ go bikche kon xaa lëë me tse lox kuty, lëë me blis xaa aan lëë me kujkeetsy xaa kwi tsiil me. 2>] Tsigo lëë Pedre chëb: —¿Penak nii kwyotiits to par jkaal do xKyalbini Ntson Dios? Lëë meñ nii kujkeetsy tsiiloo siid ske. Lëë na lëël jkyeetsyak wil. =Lëë Pedre kwnabtiits lo me chëb: —Kwneeli dyon, ¿pe lal nii pto do lyu në do lon? Lëë me chëb: —Nliw, lal ngo pto noow. [</Lëë kwloxo siik tson wor, lëë tsiil Ananías ptsiñ. Ni tu pe nandy me. j;MTsigo lëë bla xaa yeeñ nii nche siko pchal Ananías tublë ladx aan lëë xaa kujkeetsy xaa. |:qTsiñee biñ Ananías ngo, lëë Ananías byab lyu aan lëë xaa kuty. Ntseeb ptsyeb kchë meñ nii koknano. C9¿Pe lëdy xcheñoo nayak nak lyu? Ni tsi lëëw lox ptoo gaal, ¿pe lëdy xcheñoo nayak nak tumi go? ¿Penak nii beeñtsyeyoo sinrii? Dios gon pkëëtiil, pkëëtiidyoo cholsye meñ. 8/Lëë Pedre chëb lo xaa: —Ananías, ¿penak nii kwsëëb xaatox leñ styool par jkëëtiil Kyalbini Ntson aan kyaanil grol tumi nii kwto lyu? 7aan pteejty xaa kchë tumi nii kwtow lo apostle, xaktyee groltyeew ptee xaa. Lëë xaa byaani stu grolo, aan chop tsiilsye xaa koknano. k6 QSingo gak beeñtsyey tu xaa nii pcholë Ananías chop tsiil xaa Safira. Lëë xaa pto tublë lyu, Z5-%Lëë xaa pto tublë lyu nii kop xaa aan lëë xaa kuni tumi go lo apostle.Q4$Singo beeñtsyey tu xaa nii pcholë José. Lo xtiiy Leví pkab xaa, chu nis nii lë Chipre koly xaa. Aan lëë apostle kwnee lo xaa Bernabé. (Tiits ko nak sinak nii xñee ñe: Xaa nii xchoobladzy.) 33a#par kiisy apostlo lo meñ nii no lyaadzy. 2"Kwyody ni tu meñ nii nyo lyaadzy lady xaa, por lëë meñ nii chap lyu o yu gaa ptow aan lëë meñ kuni tumi go lo apostle i1K!Con kyalwnabey gaa tugak lëë apostle kwnee nii nli pañ Jesús aan mbëë beeñlay Dios xaa. ,0Q Tugak kwyo kik kchë meñ nii bniladzy xtiits Dios. Ni tu cho chëbty: “Xcheñsyaa nak cos re”, sink kchësy xcheñ meñ kok kchë cos, kwyody xpixwano. Z/-Tsiñee lëë xaa lox bitiitsni Dios, lëë laañee nche xaa pxisy, aan lëë Kyalbini Ntson kwsëëb kchë leñ styoo xaa, ni lëë xtseeb pchoo lo xaa parñee kñee xaa xtiits Dios. Kwyody xpixwan cos .yBluuy xkyalwnabeyoo tsiin kuuñ kyak xaa meñ xsyaknë ni kuuñtsyey xaa kyalntson por xtiits xiñ ntsonoo Jesucrist. -Lëë nana, Tat Tios, buy kchë xkyalntseeb xaa, aan beeñ yudar xaa nii xsoob xtiitsoo parñee ktsyebty xaa kluuy xaa xtiitsoo. R,Singo mod lëë xaa beeñtsyey kchë nii nol kikoo kak destye penaadle. )+K’Nli nii lëë Herodes ni Poncio Pilato pkaal lsa leñ kyedzy re kchë xaa meñ sit ni meñ Israel par ktilyni xaa xiñoo Jesús nii pxaaloo lo kislyu. *Lëë kchë rey ni lëë xtisy nii xñabey lo kislyu ptyop
parñee ktilyni xaa Dios ni parñee ktilyni xaa xaa nii kwle Dios. C)lii beeñ knee pxusykoltoo noo David, tsiñee por Kyalbini Ntson chëb xaa:¿Penak nii xlëë meñ nii nche lo kislyu,
ni penak nii cho cos nii pa xkiiñdy leñ kik meñ? H( Tsiñee lëë xcombañer xaa lox pkëëtyag kchë nii bitiits xaa, lëë xaa bitiitsni Dios tusyke kchë xaa, chëb xaa: —Tat Tios, lii nii psaal kpaa ni kislyu ni nistoo ni kchë lo cos, ''Tsi lëë Pedre ni Juan kwlaa, lëë xaa sey laañee nche xcombañer xaa aan lëë xaa bitiits kchë nii chëb pxosy ni xaa kol lo xaa. d&AMasy choow iz chap xaa nii byak por kyalntson go. Lëë meñ nii xniladzy chutiitsni Dios 2%]Tsigo lëë xaa xñabey kwëntseeb lo xaa, per lëë xaa blaa xaa. Ptsyoldy xaa xa nsaksi xaa xaa, porñee kchësy meñ xtee skizh lo Dios por kchë nii kon meñ. ^$5Kñabty to nii ksaan noo kñee noo kchë nii ptyon noo ni ptsyon noo, por chilodyo. %#CPer lëë Pedre ni Juan kwëb chëb: —Misme lëë do na dyon kol kyeñ deelñee buen sak Dios nii ksoob noo xtiits to, lëël nii ksoob noo xtiits Dios. |"qTsigo lëë xaa kwtsyetsy xaa, aan lëë xaa kwnabey nii kseejtre xaa ni kluuytre xaa xtiits Jesús lo meñ. !Per parñee kxooñtre tiits lady meñ, kol tsoo ktseb no xaa, parñee destye natse kseejtre xaa lë Jesús ni stu lo meñ.  5xñee xaa: —¿Xa kuuñ no xaa re? Por kchësy meñ nii no Jerusalén nan nii lëë xaa beeñtsyey kyalntson re, aan chilody tyeesy no nii nlidyo. }Per lëë xaa kwnabey pchoo Pedre ni Juan lo junt aan lëë xaa byaan kchë xaa siñee xñabey xaa, xtilytiits lsa xaa, Z-Pchilody pe cos nguëëkiy xaa xñabey xaa, porñee lëë xaa nii byak so siko. 6e Tsiñee lëë xaa xñabey kon nii nder confians xñee Pedre ni Juan, aan lëdy xaa chak nak xaa, psee xaa xñabey aan lëë xaa byeñ nii xpëëdscuel Jesús nak xaa. fE Ni tu cho chilody kteelaa lëë no lo tol lo kislyu re, xaktyee Jesús, xaa nii pxaal Dios.  Lëë Jesús nak sinak kyo nii psëëb to kchë do siñee xsaa do yu, per lëë na lëë xaa nak sinak tu kyo nii mastre xkiiñ. N Lëë noo kñeeli lo do parñee kaknan do ni kaknan kchë meñ nii no Israel nii lëë xaa re byak por xkyalwnabey Jesucrist Nazaret. Lëë do pkëë xaa lo crusy, per lëë Dios beeñ kpañ xaa. D lëë do xñabtiits loo noo dyon xa byak tu xaa xsyaknë. #Tsigo lëë Pedre, xaa nii nyoo no Kyalbini Ntson leñ styoo kwëb chëb: —Kchësy to nii nak to xaa xñabey ni kchësy to xaa kol, =sLëë xaa kwnabey koktsyetsy Pedre ni Juan, aan loxsye pso xaa xaa groltyee, lëë xaa kwnabtiits lo xaa, chëb xaa: —¿Cho bnee tiitspey lo do nii chuuñtsyey do kchë cos re?  Wi Anás, xaa nii xñabey lo pxosy so siko, ni Caifás, ni Juan, ni Alejandro ni kchësy meñ lidzy xaa nii xñabey lo pxosy. wgLëë byaani lyu lëë xaa nii xñabey lo meñ Israel, ni xaa kol, ni maestre ley pkaal lsa Jerusalén. 5Per ndaly meñ nii pkëëtyag kchë nii kwnee xaa bniladzy, aan lëë meñ nii xniladzy xtiits Dios ptyalyre. Pkab siik kaay mily nonstyee xaapkiy. taLëë xaa xñabey kwnaasy xaa aan leñ skiib ptseñ xaa kyool go, porñee tsel ptsye tse kwnaasy xaa xaa. oWXlëë xaa porñee lëë Pedre ni Juan nonee lo meñ nii nli spañ meñ kuty, por lëë Jesús pañ. { qLëë Pedre ni Juan bii nonee lo meñ, tsiñee lëë pxosy ptsiñ ksa xaa nii xkyënap lidzy Dios ni xaa saduceo. {Tsi lëë Dios kaa beeñ kpañ xiñ, klo lo do pxaal Dios xaa par kuuñlay xaa lëë do, parñee ksaan do xtol do.a;Par lëë do nak kchë tiits nii pxaal Dios lo profet ni par lëë do nak tiits nii psaan Dios lo pxusykoltoo no tsiñee chëb xaa lo Abraham: “Lo xtiiyoo kchoo meñ nii kuuñlay kchë meñ nii nche lo kislyu.” ’Ni kchësy kaa profet kwnee kchë nii noyak leñ tse re. Klo Samuel kwnee nii sinrii kak, loxsye ngo kchë profet nii biid. w gpor kchësy meñ nii ksaldy profet ko, lëë meñ go nitylo. Singo mod lëë meñ go kchoo kyedzy Israel.” 6 eLëë Moisés chëb lo pxusykoltoo no: “Lëë Dios kxaal tu xaa nii kñee xtiits Dios. Sinak nii pxaal xaa naa, lady to kchoo xaa go. Kol ksal kchëëtyee nii kñë xaa,  Per no nii kwës Jesucrist kpaa axte nii kweekli Dios kchë cos. Por singo chëb Dios lo kchë profet nii biid penaadle. @ {tsi lëë xaa kxaal Jesucrist, xaa nii nol kiid lo do.  +Por ngo, kol ktsëë xmod to ni kol ktikche styoo do lo Dios, parñee singo mod lëë xtol do kpily ni parñee knee Dios tu kyalwxiladzy lo do r]Per singo mod lëë Dios beeñ cumplir kchë nii kwnee profet tsiñee chëb xaa nii no mban tedy Crist. |q’Beetsy, nanaa nii tsi lëë do beety Jesús kchë xmeñ xñabey do, nandy to pe cos beeñtsyey do wor go. Por xkyalwnabey Jesús lëë xaa re byak ni xyuumbey gaa to xaa. Lëë xaa pkaa fuersy porñee bniladzy xaa xtiits Jesús.  Singo mod lëë do beety xaa nii xnee kyalmbañ. Per lëë Dios beeñ kpañ xaa, aan nriisy lëë noo xñee nii nli ptyon noow. Z-Ni nyab to nlyaa Xiñ Ntson Dios, lëël lëë do kwnab kwlaa tu nweety bñech. 7g Lëdyo gon, lëë xDios pxusykoltoo no Abraham, Isaac ni Jacob blisklaa xiñ xaa Jesús, xaa nii pko do ña meñ xñabey. Aan tsi lëë Pilat kokladzy nlaa xaa, kwnëdy to. w Tsi lëë Pedre kon nii lëë meñ xtyopre, lëë xaa chëb: —Meñ Israel, ¿penak nii singueetyee xsee do? ¿Penak nii xuy do loo noo? ¿Pe xsyak to nawen nii lëë noo beeñ kyak xaa re con xkyalchak no o porñee gaa tir tir bueen noo? /W Lëë xaa nii byak ko xlaady xaa Pedre ni Juan, aan kchësy meñ ptyopbe laañee xñee meñ lo xley Salomón, porñee siko so Pedre ni Juan ni xaa nii byak ko. G psee ni ptsyeb meñ, porñee xyuumbey meñ xaa, ni nan meñ nii lëë xaa xsyob chu puert lidzy Dios nii lë Puert Ntson xñab xaa tumi. Kchë tiits nii kwnee Pedre lo meñ leñ lidzy Dios [/ Kchësy meñ nii kon nii lëë xaa go xsyë ni lëë xaa xñee xaatke ntson Dios 2~]Tsigo lëë xaa kwyasklaa, lëë xaa kwsoli, aan lëë xaa pchilo kwsë. Loxsye ngo lëë xaa kwsëëb lidzy Dios ksa xaa, chasklaa xaa ni xñee xaa xaatke ntson Dios. t}aTsigo lëë Pedre kwseñ ñali xaa aan lëë xaa blis so xaa, aan wor go kazh lëë niy xaa pkyedzy. |7Per lëë Pedre chëb: —Chaaptyaa tumi, per lëën kne kchë nii chaapsyaa. Con kyalwnabey nii bnee Jesús lon lëën xñe lool: Kusoli aan kwsë. s{_Lëë xaa nii xsyëdy ko psoob xtiits Pedre, nladzy xaa tsaaplaa no pe ndeedy Juan ni Pedre lo xaa. ^z5Tsigo lëë Pedre ni Juan buy lo xaa. Loxsye ngo lëë Pedre chëb: —Buy loo noo. ry]Tsiñee lëë xaa kon nii lëë Pedre ni Juan si nëz nii sëëb leñ lidzy Dios, lëë xaa kwnab tumi. exCAan ksatyee tse xsyob tu xaa nii xsyëdy chilidzy Dios. Destye nii koly xaa xsyëdy xaa. Ksatyee tse chiksoob meñ xaa chu puert lidzy Dios nii lë Puert Ntson par kñab xaa tumi lo meñ nii xsyëëb nëz chu puert ko. w {Tu tse lëë Pedre ni Juan si lidzy Dios tusyke. Siik las tres nak, por wor go xkaal lsa meñ par kutiitsni meñ Dios. 'vG/Ni tugak pseety meñ go Dios aan kchë meñ Jerusalén bleni meñ nii xniladzy xtiits Dios ni ksatyee gaa tse lëë Dios xtsiñnire meñ xtyelaa lo tol.-uS.Ksatyee tse xkaal lsa meñ go leñ lidzy Dios. Lëë tsi lëë meñ xtsiñ lidzy tu xcombañer, lëë kyaxtily xkaasy aan mbëë con kyalwle chaw meñ gow tusyke. otW-Pto meñ go kchë nii chap meñ go, aan kchë tumi go pkaasy según lyaadzy nii ncheno tub tub meñ. msS,Kchësy meñ nii bniladzy tugak kok meñ go ni pkady meñ go kchë nii chap meñ go lo xcombañer. Ur#+Kchë meñ psee kon kchë kyalntson nii blaa Dios beeñtsyey apostle. ]q3*Aan iip psaandy meñ go kchë nii bluuy apostle, mbëë pañ meñ go kchë xcombañer, chutiitsni meñ go Dios ni xkaal lsa meñ go par kaw meñ go kyaxtily tusyke. Lëë meñ nii xniladzy xtiits Dios xkaal lsa p)Tsigo lëë meñ nii psal xtiits xaa kwchobnis, aan tse go kwsëëb siik tson mily meñ nii kal bniladzy lady meñ nii xniladzyle. o+(Lëdy nriisy kwnee Pedre, ndalyre nii kwnee xaa lo meñ, chëb xaa: —Kol ksaan kchë tol nii chuuñtsyey meñ nii xnilasty xtiits Dios. n 'Lo do ni lo xiñ do ni lo meñ sit pxaal Dios tiits re. Lëë tiits re sëëd lo kchë meñ nii klyañ styoo Dios kwetsy xaa. sm_&Tsigo lëë Pedre kwëb chëb: —Kol ktsëë xmod to, kol ktikche styoo do lo Dios, ni kol chobnis kchësy to siñee xniladzy to xtiits Dios parñee kak perdón xtol do, tsiin singo mod lëë Dios kneetsy Kyalbini Ntson lo do. Al{%Tsiñee lëë meñ nii nche siko biñ xtiits Pedre, mban pteestyoo kchë meñ go, aan lëë meñ go kwnabtiits lo Pedre ni lo apostle chëb: —Beetsy, kol në pe cos kuuñ noo. %kC$’Kol kaknano kchësy to siñee nak to meñ Israel nii misme Jesús nii pkëë do lo crusy nak xaa nii kwle Dios, ni lëë Dios pso xaa xñabey xaa. Ij #mentre lëën kuñ nii ksoob meñ nii xlëë lool xtiitsoo.” i "Lëdy David byëp kpaa, por misme David chëb:Chëb Dios lo xaa nii xñabey naa:“Kwsob kwin nëzli kñabeyoo, Vh%!Lëë Jesús pañ parñee sob xaa kwi Dios nëzli, kñabey xaa. Ni lëë Dios kaa ptee xKyalbini Ntson lo xaa, aan lëë xaa pxaal Kyalbini Ntson go lo kislyu. Lëë ngo nak nii chan do ni biñ do natse. _g7 Ni nan gaa to nii lëë Dios beeñ kpañ Jesús, ni kchëë noo xñee nii ptyon noo. 5fcSotak David nii lëëw tse chan xaa tsiñee kwnee xaa nii lëë Crist kpañ, ni tsi lëë xaa kwnee nii kyaandy xcuerp Crist laañee xyaan meñ kuty ni kyosty xcuerp xaa. peYTu xaa nii xyeñ xtiits Dios kok David. Ngo nii nan xaa nii lo xtiiy xaa kwe Dios tu xaa nii kñabey. 9dkLoxsye ngo lëë Pedre chëb: —Beetsy, kol kwës gaanoo, lëën kniy lo do nii lëë pxusykoltoo no David kuty, ni lëë xaa pkyeetsy, lëë xpaa gaa xaa bii xtyon no. Uc#Lii bluuy nëz nii xnee kyalmbañ lon,
ni slen tsiñee lëën kan lii. qb[por nanaa nii klaadyoo kyaanaa laañee xyaan meñ kuty,
ni nanaa nii klaadyoo kyodz xcuerpaa. \a1Por ngo xle styoon, ni nguiool cholaa.Mbëë kpañaa, pe tsinidy kikaa, `'Sinrii xñee rey David tsi lëë xaa xseety Jesús:Tugak xñech Dios nii xñabey lon,
tugak nakni xaa naa, ngo nii pe kaktyaa. h_IPer lëë Dios beeñ kpañ xaa, pteelaa Dios xaa lo xyoob kyalkuty, kwlëbty kyalkuty lo xaa. ^%Per tsi lëë xaa pkaa ña do, lëë xaa beety to, pkëë do xaa lo crusy. Kchë do meñ ngoptol, beeñtsyey do sinak nii nol kik Dios kak. _]7Tsigo lëë Pedre chëb: —Kchësy to siñee nak to meñ Israel, kol jkëëtyag nii kñen. Nan do gon nii lëë Dios kwle Jesús Nazaret lady to, ni nan do nii por lëë xaa beeñtsyey Dios ndaly kyalntson. U\#Per stelaa kchë meñ nii kuptsyë kwetsy Dios parñee kakni Dios meñ go. [ Lëë lo ngbidz jkyey,
lëë mëë kyak cheñ, antes nii lëë Dios nii xñabey lëë no kiid.Ntseeb kak tse go. ZyLëën kuuñtsyey kyalntson leñ kpaa,
lëë lo kislyu lëë styoo meñ ksee kan meñ cheñ ni ki ni koxtoo. mYSLëën kxal xKyaalbiniin lo mguiy ni lo kwnaa nii xsoob xtitsaa, tsiin kñee meñ go xtitsaa. wXgTsi lëë tse go tsitsib, xñee Dios,
lëën kxal xKyalbini Ntsonaa lo kchë meñ nii nche lo kislyu.Lëë xiñgan do ni xiñtsyaap to kñee xtitsaa,
lëën kñe lo xaa yeeñ lo mgaal,
ni lëë xaa kol kñee xkaal. ~~}}S||.{{azzHyy9xx wvvvbuu@ttgtssLrgqpp|p*ocnmm-ll kljjFihhcgIffcee dcc~baaN`r____"]]c\\:[=ZbZYyXWVV4UU*T+SzRRhQQ7PONMMLL1KK&JII?HH*GG6FFTEErDD]CCFBB*AAF@?K>>$==JLëë Pable byo barkw chu nis Pafos ksa xcombañer par tsi xaa Perge, tu kyedzy nii nche nëz tañ nii lë Panfilia. Per lëë Juan pchoxso lo xaa, aan lëë Juan sey Jerusalén. 2p] Tsiñee lëë xtisy kon kchë ngo, lëë xaa bniladzy xtiits Dios, aan psee xaa biñ xaa xtiits Dios. Lëë Pable ni Bernabé xtsiñ kyedzy Antioquía nii ngab Pisidia Qo Lëë na lëë Dios ksaksi lii. Lëël kyaan ciegw aan ndaly kpidz kchilody kanoo lo xbini ngbidz. Wor go kazh lëë bruj ko byaan ciegw, aan lëë xaa byub dyon cho señ ña xaa porñee chandy xaa. n9 aan lëë xaa chëb: —¡Sinak xaatox nakoo! ¡Ngo nii xñee xuuyoo ni ngo nii xyody cos buen styool! ¿Penak nii tugak sonlël lo xnëz tubli Dios? umc Tsigo lëë Saulo, xaa nii pcholë gak Pable, buy lo bruj ko, nyoo nii no Kyalbini Ntson leñ styoo Saulo, ulc Per lëë bruj Barjesús, xaa nii pcholë gak Elimas, kokladzy nsyonlë parñee nilasty xtisy xtiits Dios. :km Lëë bruj ko kok xamigw xtisy Chipre nii pcholë Sergio Paulo. Tu xaa nyaani kok xtisy ko, lëë xaa kwnabey koktsyetsy Bernabé ni Saulo, parñee jkëëtyag xaa xtiits Dios. Pj Aan lëë xaa kwte tyub lo kislyu wiñ go ptsiñ xaa axte Pafos. Siko lëë xaa kuktsiil tu xaa Israel nii pcholë Barjesús nii nak bruj. Tu wnee xuuy nak xaa, xñee xaa nii xtiits Dios xñee xaa. )iK Tsiñee lëë xaa ptsiñ kyedzy nii lë Salamina nii nche Chipre, lëë xaa bislo xluuy xaa xtiits Dios leñ xiktoo meñ Israel. Wi Juan kunal kuñ xaa yudar. h Lëë Kyalbini Ntson pxaal Bernabé ni Saulo kyedzy nii lë Seleucia aan siko lëë xaa kwyo barkw par tsi xaa Chipre. =gs Loxsye bitiitsni xaa Dios ni tawdy xaa par kuuñ ksak xaa Dios, lëë xaa pxob ña xaa kik Saulo ni Bernabé aan lëë xaa psonëz xaa. Lëë Saulo ni Bernabé xtsiñ Chipre Jf  Lëë tu tse, lëë meñ ncheyutiitsni Dios ni tawdy meñ go par kuuñ ksak meñ go Dios. Lëë Kyalbini Ntson chëb: —Kol kwixaa Bernabé ni Saulo par kuuñtsyey xaa tu tsiiñ nii ktedyaa. te c Kwyo profet ni maestre lady meñ Antioquía nii bniladzy xtiits Dios. Lëë lë xaa nrii: Bernabé, Simoñ (Yeesy kwnee meñ lo Simoñ), Lucio xaa Cirene, Manaén (xaa nii kwroob tusyke chop Herodes, xaa nii kwnabey Galilea) ni Saulo. d Tsiñee lëë Bernabé ni Saulo byal xtsiiñ, lëë xaa bi Jerusalén, aan lëë xaa biy Juan, xaa nii xñee gak meñ Marcos.Kc Lëë meñ nii pkëëtyag ni bniladzy xtiits Dios ptyalyre. bw Wor go kazh lëë tu xangly Dios beeñ ksaknë Herodes aan lëë msyog beety xaa porñee beeñ ksakty xaa Dios. a  Tsi lëë meñ go biñ tsiy xaa, lëë meñ go bislo kwchuptsyë xñee: —¡Lëdre xaa lo kislyu ngue nonee, sink tu dioslew! T`! Lëë Herodes kwle tu tse nii tsinee chop kyedzy ko lo xaa. Aan tsi lëë tse go kol, lëë Herodes kokw xab lni ni lëë xaa kwsob lo xyakxily xaa leñ yulyey aan lëë xaa bislo kwnee xaa lo meñ go. u_c Leñ tse go lëë Herodes xlëë lo meñ Tiro ni Sidón, per lëë chop kyedzy ko kwnee dyon xa tsinee xaa lo Herodes. Tsigo lëë xaa byub mod kwnee xaa lo Blasto, tu xaa nii tugak so kex lo rey Herodes. Lëë Blasto kwnee lo Herodes parñee klëëdre xaa lo chop kyedzy ko, porñee tañ nii xñabey Herodes xchoo nii xtyaaw xtañ meñ Tiro ni meñ Sidón. f^E Lëë Herodes kwnabey kok wyub Pedre, aan como ptsildy xaa xaa, lëë xaa kwtsyetsy xaa nii kwënap chu skiib aan lëë xaa kwnabey kuty xaa. Loxsye ngo lëë Herodes pchoo Judea, lëë xaa si Cesarea. Xkyalkuty Herodes j]M Tsiñee lëë lyu byaani, xyeñdy soldad dyon xa kuñ xaa, porñee nandy xaa pe kok Pedre. \ Per lëë xaa kwloo señ con ña xaa parñee kwetse meñ, aan lëë xaa bitiits xa kulii Dios xaa skiib, ni lëë xaa chëb: —Kol kutiits nrii lo Jacob ni lo kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios. Loxsye ngo lëë xaa pchoo, lëë xaa si stub lugar. [  Lëë Pedre gaa tugak no kseetsy chu puert. Aan tsiñee lëë meñ pxaly chu puert, psee meñ kon meñ nii nli lëë xaaw. 9Zk Per lëë meñ nii ncheno leñ yu chëb lo me: —¡Chak wetyoo! Per tugak ndip xtiits me nii nli lëë xaaw. Lëë kchë meñ go chëb: —Lëdy xaaw, buty xangly xaaw. *YM Tsiñee lëë me byuumbey tsiy Pedre, pxaldy me chu puert, sink lo kyalwle go lëë me bikche sey me leñ yu stub, sikni me tiits nii lëë Pedre so chu puert. X Tsiñee lëë xaa pseetsy chu puert nii kë nëz chu nëz, lëë tu kwnaa nii tugak xkyë tsiiñ nii pcholë Rode kukuy dyon chow. W) Ngo nladzy Pedre lëë xaa si lidzy Mariy, xñaa Juan, xaa nii kwnee gak meñ Marcos. Ndaly meñ pkaal lsa siko par kutiitsni meñ Dios. VV% Axte tsigolye lëë Pedre byaabini aan lëë xaa chëb: —Na si nagon, chanaa nii nli lëë Dios pxaal xangly biidlii naa ña Herodes ni biid kteelaa naa lo kchë nii kokladzy meñ Israel nyuñ xaa naa. ,UQ Per klo lo tub tiiy soldad nii nche nap kwtedy xaa. Loxsye ngo lëë xaa kwtedy lo stub tiiy soldad nii nche nap stub lugar. Aan tsiñee lëë xaa ptsiñ chu puert kiib ngol nii kë chu nëz, lëë puert ko byaly xaly aan lëë xaa pchoo. Loxsye kwsë xaa xisy wiñ, lëë angly psaan xaa. T! Lëë Pedre sinal xitsy angly, nandy xaa dyon pe nli nii chop xaa angly si ote nlidyo yak. Soot xaa nii lo mgaal chan xaa kchë ngo. #S? aan lëë angly chëb: —Kokw xaboo ni pkëëniy laboo. Loxsye beeñtsyey Pedre nii kwnabey angly, lëë angly chëb: —Pix xkaxkeemoo aan tënal naa. ZR- tsiñee lëë tu xangly Dios ptsiñ, aan lëë tu bini ngol kwë leñ skiib. Lëë angly pteexug kwi Pedre par kna Pedre, aan lëë angly chëb: —Sinusy kuxche. Tsigo lëë caden nii nxituu ña Pedre byak, bQ= Kyool nii kxe kwii Herodes Pedre par kñab meñ kyedzy kety Pedre. Lëë Pedre nixyesy leñ skiib nxituusy ña xaa con chop lë caden. Nix kaa tuga soldad kwi xaa, ni lëë stubla gaa soldad nche nap chu skiib, P Per nikxe nii tsiitsy kwyo Pedre skiib, tugak kwnab meñ nii nak ksa xaa nii kakni Dios xaa. Lëë Dios xkwii Pedre skiib IO  Loxsye pkaa Pedre, lëë Herodes kwloo xaa skiib, aan tap tiiy soldad kwënap xaa, tap kaa soldad tu tiiy. Nladzy Herodes kwii xaa Pedre loxsye te paskw parñee kñab meñ kyedzy kety Pedre. 9Nk aan como kon xaa nii byo kchë ngo styoo meñ Israel, lëë xaa kwnabey pkaa wi Pedre. Kchë ngo beeñtsyey xaa leñ tse nii chak lni nii xtyaaw kyaxtily nii xkyëdy levadur. QM Lëë xaa pxaal soldad kukyeety betsy Juan nii pcholë Jacob con spad, WL ) Leñ tse go lëë rey Herodes bislo psaksi bla meñ nii xniladzy xtiits Dios. MK Aan lëë xaa ptop nii pchilootyee lo xaa par kxaal xaaw lo kchë xaa kol nii xñabey lo meñ nii xniladzy xtiits Dios nii no tyub Judea. Lëë Saulo ni Bernabé kuni kchë nii ptop meñ go.|Jq Tsigo lëë meñ Antioquía nii xniladzy xtiits Dios kwnee dyon xa kuñ xaa yudar meñ nii xniladzy nii no Judea. [I/ Lëë tu profet nii pcholë Agabo kusoli lady meñ nii xniladzy xtiits Dios, aan por Kyalbini Ntson lëë xaa kwnee nii lëë kpiñ kiid tyub lo kislyu, aan nli gaa lëë kpiñ go biid iz nii kwnabey Claudio. NH Leñ tse go lëë bla profet pchoo Jerusalén kwey Antioquía. 8Gi Nder tu iz kwlës xaa lo meñ Antioquía nii xniladzy xtiits Dios aan ndaly meñ beeñ kseedy xaa. Lëë meñ Antioquía klootyee kwnee lo meñ nii no xlad Jesús Cristiañ. |Fq Loxsye ngo lëë Bernabé si Tarso sikyub Saulo. Aan tsi lëë xaa ptsil xaa, lëë xaa kuni xaa Antioquía. E5 Tu xaa buen nak Bernabé. Nyoo no Kyalbini Ntson leñ styoo xaa ni nyoo nii tyub styoo xaa xniladzy xaa xtiits Dios. Aan ndaly meñ go big lo Dios. ~Du Tsiñee lëë Bernabé ptsiñ, ble xaa kon xaa xkyalnsaak Dios aan lëë xaa kwnab nii ksaandy meñ go xtiits Dios. oCW Tsiñee lëëw biñ meñ nii xniladzy nii no Jerusalén, lëë xaa pxaal Bernabé kyedzy Antioquía. pBY Lëë Dios kokni xaa, aan ndaly meñ go ptikche styoo lo Dios aan lëë meñ go bniladzy xtiits Dios. A# Per lëë bla xaa Chipre ni xaa Cirene nii xniladzy xtiits Dios ptsiñ leñ kyedzy Antioquía aan wi lo meñ sit kwnee xaa cho nak Jesús. V@% Loxsye kuty Xteb, ndaly kyalnë nii kwtedy kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios, aan no meñ go pxooñ ptsiñ axte Fenicia, Chipre ni Antioquía. Nonstyee lo meñ Israel kwnee meñ go cho nak Jesús. ?1 Tsiñee lëë meñ nii xniladzy xtiits Dios nii no Jerusalén lox biñ ngo, kwneedre xaa, sink lëë xaa ptee skizh lo Dios chëb xaa: —¡Wi meñ sit tsigo busy kteelaa Dios lo tol ni wi meñ sit jkaa kyalmbañ nii xnitylody! Meñ Antioquía nii xniladzy xtiits Dios >/ Por ngo, deelñee wi lo meñ sit ko pteedy Dios xKyalbini Ntson, ¿cho nakaa parñee jkaan Dios? Por singo gak bneetsy xaa Kyalbini Ntson lo no. =- Tsigo lëën psaladzy xtiits Jesús tsiñee chëb xaa: “Nli nii lëë Juan pchoobnis con nis sye, per lëë do chobnis con Kyalbini Ntson.” ~<u Tsiñee lëën bislo xñen, lëë Kyalbini Ntson nii klootyee kwsëëb leñ styoo no kwsëëbak leñ styoo meñ go. O; Aan lëë Pedre kñë xa telaal ni xa telaa meñ liidzyoo lo tol.” :# nii bitiits loo noo xa byaklo tu angly chilidzy xaa chëb: “Pxaal meñ leñ kyedzy Jope tsitsyetsy Simoñ, xaa nii xñee gak meñ Pedre. 9 Aan lëë Kyalbini Ntson në lon: “Kunal, jkañdy kikoo.” Wi ksa xoop xaa re kwsënal naa, ksa noo psyëëb leñ lidzy tu xaa i8K Wor go kazh lëë tson xaa kwlañ lidzy xaa nii kwlësaa. Cesarea pchoo xaa biid kyub xaa naa. S7 Tson vuelt biñaa tsiy xaa go. Loxsye ngo lëë ladx ko byëp kpaa stub. 6} Tsigo lëë tsiy xaa nii sëëd kpaa në lon stub: “Kñeedyoo nii chilody kaawoo nii xñee Dios nii schilo ktyaaw.” 5 Per lëën chëp: “Chilodyo, por wi ma nii xtyaawdy kë lo ladx ke, aan lo nii mbañaa karty kawaa ma nii nonguialdy ktyaaw.” _47 Aan lëën biñ tsiy tu xaa nii në lon: “Pedre, kuso, beety ma gue aan taw ma.” 33_ Tsiñee lëën big kex par kuy nyëën dyon pe cos kë lo ladx ko, lëën kon kchëlo ma nii sob tap niy, kchëlo ma tox, ni kchëlo mëël, ni kchëlo ma nii sob xikw. ]23 —Leñ kyedzy Jope son, aan tsiñee lëën noyutiitsni Dios, lëë tu mgaal kwtedy lon, aan lëën kon tublë ladx mant ngol nii sëëdsëëb kpaa nxituusy ksa tap skiño aan lëëw byab axte laañee son. \11 Tsigo lëë Pedre bislo bitiits xa kwey xaa lidzy Cornelio, lëë xaa chëb: X0) chëb xaa: —¿Penak nii kusëëboo lidzy meñ sit, ni tawnil kchë meñ go? [// Per tsiñee lëë Pedre ptsiñ Jerusalén, lëë bla meñ Israel kwneenë Pedre, .  Lëë apostle ni kchë meñ nii xniladzy nii no tyub xtañ meñ Israel biñ nii lëë bla meñ sit bniladzy xtiits Dios. -! 0Aan lëë xaa kwnabey kwchobnis meñ go con xtiitspey Jesucrist. Loxsye ngo lëë kchë meñ go kwnab nii kwës Pedre bla kpidz.5,c /Tsigo lëë Pedre chëb: —¿Pe no gaa dyon cho jka nis par chobnis kchë meñ re, por misme Kyalbini Ntson nii kwsëëb leñ styoo no kwsëëb leñ styoo kchë meñ re? b+= .porñee biñ xaa nii lëë kchë meñ go xñee xaatke ntson Dios con stu clasy tiitsë. * -Aan lëë meñ Israel nii xniladzy nii kwey ksa Pedre psee kon nii wi leñ styoo meñ sit blaa Dios kwsëëb Kyalbini Ntson, ) ,Lëë Pedre bii nonee, tsiñee lëë Kyalbini Ntson kwsëëb leñ styoo kchësy meñ nii nche jkëëtyag nii xñee xaa. 3(_ +Ni kwneel gaa kchësy profet cho nak Jesús, ni kwneel gaa xaa nii kchësy meñ nii kniladzy xtiits Jesús kpily xtol. Lëë Kyalbini Ntson xsyëëb leñ styoo meñ sit 'y *Aan lëë xaa pxaal lëë noo kñee noo lo meñ nii lëë Dios pso xaa par kñabey xaa lo meñ kuty ni lo meñ mbañ. <&q )Byaklody xaa kchë lo meñ, sink xaktyee kchëë noo siñee kwlel Dioos noo, ptyon noo xaa par kutiits noo nii nli pañ xaa. Ptyaaw noo ni ptyow noo ksa noo xaa loxsye pañ xaa. b%= (Per tse nii kwloxo tson kpidz lëë Dios beeñ kpañ xaa, aan lëë xaa byaklo loo noo. 0$Y 'Lëë noo chutiits kchë nii ptyon noo beeñtsyey Jesús leñ kyedzy Jerusalén ni tyub xtañ meñ Israel. Loxsye ngo lëë meñ beety xaa, pkëë meñ xaa lo crusy. ## &Ni nan gaa to xa kwle Dios Jesús Nazaret ni xa kwsëëb Kyalbini Ntson leñ styoo xaa. Aan lëë Dios ptee kyalwnabey lo xaa parñee kuñ xaa kyalbuen ni kuuñ kyak xaa kchë meñ nii no ksaksi xaatox lo kyalkits. Kchë ngo beeñtsyey xaa porñee chop xaa Dios nak. s"_ %Nan do gon pe cos kok tyub xtañ meñ Israel. Galilea bislow, loxsye kwnee Juan nii no nii chobnis meñ. !- $Lëë Dios kwnee lo meñ Israel nii lëë Jesucrist kiidni tiits nii kchoobladzy styoo meñ. Lëë Jesucrist nak xaa nii xñabey kchë lo meñ. d A #sink kchë meñ nii xsal xaa ni chuuñtsyey nii xñabey xaa, kchë meñ go xyo styoo xaa. wg "Tsigo lëë Pedre bislo kwnee chëb: —Na si nagon, lëën xyeñ nii nli lëdy wi Dios xsee chan meñ, iK !Por ngo nii blyëëdyaa lëën pxal xaa nii biid kyub lii, aan buen nii sëëdoo. Lëë na chan Dios nii lëë noo nche nu par jkëëtyag noo kchë nii pxaal Dioosoo sëëdneel loo noo. Kchë nii kwnee Pedre lidzy Cornelio C Lëë nana busy kwnabey nii kaktsyetsy Simoñ, xaa nii xñee gak meñ Pedre. Lëë xaa so leñ kyedzy Jope. Lidzy stu Simoñ nii xkuutsy kidy nii sob lidzy kexka chu nistoo xkwës xaa.  Aan lëë xaa në lon: Cornelio, lëë Dios gon biñ xlayoo ni lëë xaa kon kchë nii no kteedyoo par kuñoo yudar meñ nii no lyaadzy.  Tsigo lëë Cornelio kwëb chëb: —Natse chako tap kpidz, misme wor re gak lëën so leñ lidzyaa nu, cholaa lay nii chak lo Dios wor wtse aan lëëtyee gaa tse go tawdyaa par kuuñ ksakaa Dios, tsiñee lëë tu xaa nii nakw tu ladx nii xpibëly byaklo lon. 1 Por ngo, siñee kwtsyetsy to naa, lëën syely. Blyëëdyaa. Ni tu pe chëptyaa. Lëë nina na busy, chakladzyaa kaknanaa penak kwtsyetsy to naa. V% Tsigo lëë Pedre chëb: —Nan buen do gon nii chilody ktsiil lsa tu meñ Israel meñ sit o sëëb kaa xaa leñ lidzy tu meñ sit. Per lëë Dios bluuy lon lo tu mgaal nii nody nii kpixladzyaa meñ sit.   Aan mentre lëë xaa bii sinee, lëë Pedre kwsëëb leñ yu aan lëë xaa kon nii singootyee ndaly meñ tse nche mbës. K Per lëë Pedre bliso xaa chëb: —Kusoli, por sinakakaa nakoo.  Tsi lëë Pedre ptsiñ chu yu, lëë Cornelio pchoo kuktsiilnëz xaa aan lëë Cornelio psoxib lo xaa sinak nii nyak xaa tu xaa non.  Lëë byaani stu lyu lëë xaa ptsiñ Cesarea. Lëë gaa Cornelio tse nche mbës ksa meñ lidzy ni xamigw xaa nii kwtsyetsy xaa. C Tsigo lëë Pedre pteedy xaa nëz leñ yu, aan lëë xaa ptseñ ksa xaa kyool go. Lëë byaani lyu, lëë Pedre sinal ksa bla xaa nii xniladzy xtiits Dios nii no leñ kyedzy Jope. 0Y Lëë xaa nii pxaal Cornelio kwëb chëb: —Xmandad Cornelio syoop noo. Tu xaa nii xñabey lo tu kyoow soldad nak xaa. Buen xaa, xtsyeb xaa Dios, ni kchë meñ Israel xle lo xaa. Lëë tu xangly Dios chëb nii no kwetsy xaa lii par tsil lidzy xaa tsiin jkëëtyag xaa kchë nii këëboo.  Tsigo lëë Pedre byety aan lëë xaa chëb lo xaa nii pxaal Cornelio: —Naa nak xaa nii xyub to. ¿Pe cos tsiiñ sëëd to? P Kuso, byety aan kunal meñ gue. Jkañdy kikoo, por naa pxal meñ gue. 3_ Aan como lëë Pedre bii no kyalnë nii dyon xa kyeñ xaa kchë nii chëb Dios lo xaa lo mgaal go, lëë Kyalbini Ntson chëb lo xaa: —Buy gaanoo, tson meñ xyub lii. b= Nguiedzy kwnabtiits xaa dyon pe siko xkwës tu xaa nii lë Simoñ nii xñee meñ Pedre. 3_ Lëë Pedre no kyalnë dyon xa kyeñ xaa kchë nii kwnee Dios lo xaa lo mgaal go, tsi lëë xaa nii pxaal Cornelio ptsiñ chu puert xñabtiits dyon pa nak lidzy Simoñ. ] 3 Tson vuelt biñ xaa tsiy xaa go, axte tsigolye lëë ladx ko byëp kpaa stub. u c Lëë tsiy xaa go kwnee stub chëb: —Kñeedyoo nii chilody kaawoo nii xñee Dios nii schilo ktyaaw.  + Per lëë Pedre kwëb chëb: —Chilodyo, por wi ma nii xtyaawdy kë lo ladx ke, aan lo nii mbañaa karty kawaa ma nii nonguialdy ktyaaw. g G Tsigo lëë Pedre biñ tsiy tu xaa nii chëb: —Pedre, kuso, beety kchë ma gue aan taw ma. u c Lo ladx ko kë kchëlo ma nii no lo kislyu, sinak ma nii sob tap niy, ni mëël, ni kchë ma nii sob xikw. ta nii lëë kpaa byaly, aan lëë tublë sinak ladx mant ngol sëëd sëëb nxituusy ksa tap skiñ ladx ko. hI Kwlaañ Pedre aan kokladzy xaa nyaw xaa, per mentre lëë siily noyaklo, lëë xaa kwneexkaal # Lëë byaani lyu, tsel xwe ngbidz lëë Pedre kwyëp kik yu par kutiitsni xaa Dios. Lëë gaa xaa nii pxaal Cornelio mer ktsiñ Jope. X) Loxsye bitiits Cornelio kchë nii ptsyool xaa, lëë xaa pxaal xmos xaa Jope. 7g Tsiñee lëë angly nii kwnee lo Cornelio bi, lëë Cornelio kwtsyetsy chop xaa nii xkyë tsiiñ lo xaa ni lëë xaa kwtsyetsy tu xsoldad xaa nii xniladzy xtiits Dios. W' Lidzy stu Simoñ nii xkuutsy kidy nii sob lidzy kexka chu nistoo xkwës xaa. Z- Kon cho pxaal leñ kyedzy Jope tsitsyetsy Simoñ, xaa nii xñee gak meñ Pedre. dA Ptsyeb Cornelio buy lo angly, per lëë xaa kwnabtiits, chëb xaa: —¿Pe nëël? Tsigo lëë angly chëb: —Lëë Dios biñ xtiitsoo ni lëë xaa kon kchë nii no kteedyoo par kuñoo yudar meñ nii no lyaadzy. 5 Lëë tu wtse, siik las tres, lëë tu xangly Dios byaklo lo xaa aan nyë kon xaa nii lëë angly ko kwsëëb laañee sob xaa chëb: —¡Cornelio!  Buen xaa ni xtsyeb xaa Dios kchë meñ lidzy xaa. Nroob tumi xtee xaa par kuñ xaa meñ Israel yudar, ni tugak chutiitsni xaa Dios. v~ g Leñ kyedzy Cesarea kwyo tu xaa nii pcholë Cornelio. Xñabey xaa lo tu kyoow soldad nii sëëd nëz Italia. o}W +Ndaly kpidz kwlës Pedre lidzy tu xaa nii xkuutsy kidy nii pcholë Simoñ nii no leñ kyedzy ko.\|1 *Lëëw koknan kchësy meñ nii no leñ kyedzy Jope, aan ndaly meñ bniladzy Dios. e{C )Lëë xaa kwseñ ña me aan lëë me psoli xaa. Loxsye ngo lëë xaa kwtsyetsy meñ nii xniladzy xtiits Dios ni lëë xaa kwtsyetsy kchë kwnaa viud nii nche worñee lëë xaa ptsiñ parñee kan meñ nii lëë me pañ. |zq (Tsigo lëë Pedre kwlii kchësy meñ ley, lëë xaa psoxib, aan lëë xaa kwnee lo Dios. Loxsye ngo lëë xaa buy lo kwnaa kuty ko, aan lëë xaa chëb: —Tabita, kuxche. Tsigo lëë me pxaly lo me. Tsi lëë me kon Pedre, lëë me kwsobli. fyE 'Lëë Pedre sinal aan tsiñee lëë xaa ptsiñ, lëë meñ kuni xaa laañee xoob tuukwnaa go, aan lëë kchësy kwnaa viud ptyop kyako kwi xaa choon xluuy kchë vestid ni mankw nii psaa Dorcas worñee bii mbañ me. exC &Kexka Lida nche Jope. Por ngo, tsiñee lëë meñ Jope nii xniladzy xtiits Dios biñ nii lëë Pedre so leñ kyedzy Lida, lëë meñ go pxaal chop xaa nii kunitiits lo Pedre chëb: —Klyëëdyoo, sinusy kol tsoo Jope. vwe %Lëë Dorcas kwxaaknë aan lëë me kuty. Loxsye pkasy meñ me, lëë me pxob meñ tu leñ yu nii sob klaa. =vs $Tiemp ko kwyo tu kwnaa nii xniladzy xtiits Dios leñ kyedzy Jope nii pcholë Tabita. (Lëë con tiits griego xñee meñ me Dorcas.) Tugak chuñ me yudar meñ nii no lyaadzy. muS #aan kchësy meñ Lida ni meñ Sarón nii kon kuxche Eneas bniladzy xtiits Dios. Lëë Dorcas xpañ t "Lëë Pedre chëb lo xaa: —Eneas, lëë Jesucrist kuuñ kyak lii. Kuxche aan ptuub xtal. Wor go kazh lëë Eneas kuxche, s !Leñ kyedzy ko lëë xaa kutedy lo tu xaa nii pcholë Eneas. Kok xon iz nii chilody tsische Eneas, porñee tyub xaa kutoo. -rS Leñ tse go lëë Pedre kutedy lo kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios, aan lëë xaa kutedy lo meñ nii xniladzy xtiits Dios nii no leñ kyedzy nii lë Lida. {qo Leñ tse go mbëë pañ kchë meñ nii bniladzy xtiits Dios nii kwyo Judea, ni Galilea, ni Samaria ni ptsyeb meñ go Dios. Lëë Kyalbini Ntson beeñ meñ go yudar, por ngo lëë meñ nii xniladzy xtiits Dios ptyalyre. Lëë Eneas xyak p Tsiñee lëë meñ nii nak xpëëdscuel Jesús byeño, lëë xaa kuni Saulo kyedzy Cesarea, aan siko lëë xaa pxaal xaa nëz Tarso. toa Bitiitsni xaa ni ptilytiitsni xaa meñ Israel nii xñee tiits griego, per lëë meñ go kwyoxko kuty xaa. n Loxsye ngo lëë Saulo kwsëëb lady xpëëdscuel Jesús leñ kyedzy Jerusalén aan lëë xaa bislo xñee xaa cho nak Jesús lo meñ. umc Per lëë Bernabé kuni xaa lo apostle. Aan lëë Bernabé bitiits nii lëë Saulo kon Jesús nëz, ni lëë xaa bitiits xa mod kwnee Jesús lo Saulo, ni lëë xaa bitiits nii ptsyebty Saulo kwnee Saulo lo meñ Damasco cho nak Jesús. ]l3 Tsiñee lëë Saulo ptsiñ Jerusalén, lëë xaa kokladzy nsyëëb xaa lady meñ nii nakle xpëëdscuel Jesús, per kchësy meñ ptsyeb kon xaa porñee bnilasty meñ nii wi xaa tse nak xpëëdscuel Jesús. Sk Per lëë meñ nii no xlad Saulo kwloo Saulo leñ tu tskwidy ngol aan lëë xaa blity meñ tub chex pyedzy nii ntse kyako kyedzy wor kyool, aan singo lëë Saulo kwtelaa. Lëë Saulo xtsiñ Jerusalén j per blyëëdy lëë Saulo koknano. Aan tsel kyool ni yutsye kwche mbës xaa chu puert nii kë chu kyedzy par kuty xaa Saulo. [i/ Lëë kwloxo bla kpidz, lëë meñ Israel kwnee lsa dyon xa kuty xaa Saulo, Wh' Per lëë Saulo pkaare fuersy, aan axte beeñ kchop xaa kik kchë meñ Israel nii no Damasco, tsiñee xñee xaa lo meñ nii nli lëë Jesús nak xaa nii pxaal Dios. Lëë Saulo xtyelaa lo meñ Israel ygk Kchësy meñ nii pkëëtyag nii kwnee xaa xsee, xñee: —¿Pe lëdy lëë xaa gue nayak kënlaag kchë meñ Jerusalén nii no xlad Jesús? ¿Ni pe lëdy kaa par tsikni xaa kchë meñ nii kñaasy xaa lo xaa xñabey lo pxosy sëëd xaa nu? qf[ aan lëë xaa bislo xluuy xaa xtiits Dios lo meñ leñ ktoo, xñee xaa nii lëë Jesús nak Xiñ Dios. 1e[ Loxsye ngo lëë xaa taw par jkaa xaa fuersy stub. Lëë Saulo xluuy xtiits Dios Damasco Lëë Saulo kwlës bla kpidz lo meñ nii xniladzy xtiits Dios nii no Damasco, d' Wor go kazh lëë tublë cos nii nyaa si nyaa lbey pchoo lo xaa aan lëë xaa kon stub. Tsigo lëë xaa kuxche aan lëë xaa kwchobnis. c9 Tsigo lëë Ananías kwey laañee kwlës Saulo. Tsiñee lëë xaa kwyo leñ yu, lëë xaa pxob ña xaa lady Saulo aan lëë xaa chëb: —Saulo, lëë Jesús, xaa nii byaklo lool nëz nii sëëdoo, pxaal naa parñee kpikche kanoo stub ni sëëb Kyalbini Ntson leñ styool. :bo Lëën kluy kchë kyalmban nii tedy xaa por naa. a Per lëë Dios chëb: —Kwey, por lëë xaa kwlen parñee kluuy xaa xtitsaa lo meñ sit ni lo xrey meñ sit ni lo meñ Israel. }`s Lëë na lëë xaa sëëdak nu con xtiitspey xaa nii xñabey lo pxosy par koy xoo xaa kchë meñ nii xniladzy lii. X_) Tsiñee lëë Ananías biñ ngo, lëë Ananías chëb: —Tat Tios, ndaly meñ noyutiits lon xa nak xaa go ni kchë kyalnë nii no kteedy xaa kchë meñ nii xniladzy lii nii no leñ kyedzy Jerusalén. ^ Lëë xaa kon tu xaa nii lë Ananías lo mgaal nii xsyëëb laañee nix xaa, xob ña lady xaa parñee kpikche kan xaa stub. K] Tsigo lëë Dios chëb: —Kuxche aan kwseñ nëz nii xñee meñ Tubli, aan tsiñee ktsiiñoo laañee sob lidzy Judas kwnabtiits por tu xaa Tarso nii lë Saulo. Lëë xaa noyutiitsni naa. S\ Leñ kyedzy Damasco kwyo tu xaa nii xniladzy xtiits Dios nii pcholë Ananías. Lëë Dios byaklo lo xaa lo tu mgaal chëb: —¡Ananías! Aan lëë Ananías kwëb chëb: —Lëën nrii, Tat Tios. g[G Siko kwlës xaa tson kpidz. Pchilody nyan xaa, aan ni tu pe tawdy xaa ni ni tu pe kowdy xaa. +ZO Loxsye ngo lëë Saulo kuxche lo lyu, per tsi lëë xaa pxaly lo xaa pchilodre nyan xaa. Nak nii lëë xaa nii ksa xaa si kwseñ ña xaa par ktsiñ xaa Damasco. pYY Kchë xaa nii ksa Saulo si ptsyeb, porñee biñ xaa tsiy xaa nii kwnee, per ni tu cho kondy xaa. KX Tsigo lëë Saulo bislo xisy lo kyalxtseeb chëb: —¿Pe cos chakladzyoo nii kuuñtsyeyaa? Aan lëë Jesús chëb: —Kuxche aan kwey leñ kyedzy. Siko no tu xaa nii kñë pe cos kuñoo. W Tsigo lëë Saulo kwnabtiits chëb: —¿Chool? Aan lëë tsiy xaa go kwëb chëb: —Naa nak Jesús, xaa nii xsaksil. rV] Lëë xaa byab lyu, aan lëë xaa biñ tsiy tu xaa nii xñee: —Saulo, Saulo, ¿penak nii xsaksil naa? nUU Per lëë xaa merle ktsiñ Damasco, tsi lëë tu bini nii sëëd sëëb kpaa bibëly kyako kwi xaa. T% Aan lëë xaa kwnab tublë kitsy parñee con xtiitspey xaa nii xñabey lo pxosy lëë xaa tsinaasy kchë meñ nii no xlad Jesús nii chi kchë ktoo nii sob Damasco. Nol kik xaa nii lëë xaa tsikni kchë meñ nii kñaasy xaa Jerusalén, nikxe kwnaaw nikxe gaa mguiyo. S  Mentre gaa lëë Saulo tugak nonee nii lëë xaa kuty xpëëdscuel Jesús. Por ngo, lëë xaa kunee lo xaa nii xñabey lo pxosy. CR(Tsi lëë Felip byeñ lëë xaa tse so tu kyedzy nii lë Azoto, siko pchoo xaa lëë xaa si Cesarea. Aan kchë kyedzy nii kwtedy xaa bluuy xaa xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús. Q 'Tsi lëë xaa pchoo lo nis, lëë xKyalbini Ntson Dios biy Felip. Aan bikchedre nyan xaa Felip, per xle xaa lëë xaa byo nëz. P&Tsigo lëë xaa kwnabey kwsotse carret, aan lëë xaa kwsëëb lo nis chop xaa Felip, aan lëë Felip pchoobnis xaa. O-%Lëë Felip chëb: —Deelñee xniladzyoo tyub styool, schilow. Lëë xaa Etiopía kwëb chëb: —Xniladzyaa nii Jesucrist nak Xiñ Dios. N+$Lëë tsi lëë xaa sitedy tu laañee no nis, lëë xaa Etiopía chëb lo Felip: —Xaatee mbëë no nis nu. ¿Pe chiloody kaa dyon chobnisaa? zMm#Lëë Felip bislo chëb xa nak laañee no klab xaa, aan singo mod lëë Felip chëb lo xaa cho nak Jesús. #L?"Tsigo lëë xaa Etiopía chëb lo Felip: —Beeñ favor kwnë lon dyon cho por lëë xñee profet nrii, ¿pe por lëë xaaw, ote por stu meño yak? .KU!Psaksi meñ xaa, aan ni tu cho beeñdy xkyalxtisy xaa.¿Cho lë nii kñë xa kok kchë meñ nii kwyo xtiemp xaa?Por lëë xaa seyle, sodre xaa lo kislyu. aJ; Sinrii xñee laañee no klab xaa Etiopía go:Sinak nii chixi meñ mëkwxiily nii kety, kuxi meñ xaa,
ni nak xaa sinak tu mëkwxiily nii chuptsyëdy tsi xtsiib meñ ma,
por kwchuptsyëdy xaa. I/Lëë xaa Etiopía chëb: —¿Xa kyeeñ no deelñee kindy cho kñë lon xa nako? Tsigo lëë xaa chëb lo Felip: —Kwyëp aan kwsob kwin. CHTsi lëë Felip big, lëë xaa biñ nii lëë xaa Etiopía go no klab libre nii pkëë profet Isaías. Tsigo lëë xaa kwnabtiits, chëb xaa: —¿Pe xyeeñoo libre nii no klaboo? OGTsigo lëë Kyalbini Ntson chëb lo Felip: —Big kex xan carret ke. hFILëë xaa sey xtañ xaa, sobsye xaa leñ tu carret, xlab xaa libre nii pkëë profet Isaías. PELëë Felip si aan lëë tu xaa Etiopía pkaa lo xaa nëz. Tu xaa non nak xaa go, lëë xaa xkotsey kchë xtumi kwnaa nii nak rey Etiopía nii lë Candace. Lëë xaa kukiily lay lo Dios Jerusalén. (DILoxsye ngo, lëë tu xangly Dios chëb lo Felip: —Ligier kwey nëz kyety, nëz nii xchoo Jerusalén xtsiñ Gaza. Lëë nëz ko xtyedy nëz tañ pidzy. aC;Loxsye bitiits apostle cho nak Jesús, ni loxsye bluuy xaa xtiits Dios, lëë xaa bikche sey xaa Jerusalén, aan ndaly kyedzy Samaria nii ptedy xaa bluuy xaa xtiits Dios. Lëë Felip chutiitsni tu xaa Etiopía uBcTsigo lëë Simoñ kwëb chëb: —Kol nab lo Dios por naa, parñee ktsyooldyaa kchë nii në do lon. JA Por chanaa nii tir chak mbiidyoo, ni chanaa nii xlaady tol lii. S@Psaan xtoloo, aan kwnab lo Dios nii ktsily xaa tol nii psya leñ styool. g?GNonguialdy nii kuuñtsyeyoo tsiiñ nii chuuñtsyeey noo, por chan Dios nii nguidy no styool. l>QTsigo lëë Pedre chëb: —Deelba nitylool kchë xtumil. ¿Xa nanoo nii sil nii xkady Dios? = aan lëë xaa chëb: —Kol kneetsy kyalwnabey gue lon parñee kchë kik meñ nii kxobaa ñan sëëb Kyalbini Ntson leñ styoo. <Tsi lëë Simoñ kon nii lëë Kyalbini Ntson xsyëëb leñ styoo meñ tsi lëë apostle xob ña kik meñ, lëë xaa kwlii tumi, j;MLëë Pedre ni Juan pxob ña kik meñ go, aan lëë Kyalbini Ntson kwsëëb leñ styoo meñ go. #:?Porñee lëë meñ go kwchobnis worñee bniladzy meñ go xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús, per ni tu leñ styoo meñ go karty sëëb Kyalbini Ntson. 9Tsiñee lëë xaa ptsiñ, lëë xaa kwnab lo Dios por kchë meñ Samaria nii bniladzy parñee sëëb Kyalbini Ntson leñ styoo meñ go. 8Tsiñee lëë apostle nii ncheno Jerusalén biñ nii lëë meñ Samaria bniladzy xtiits Dios, lëë xaa pxaal Pedre ni Juan siko. 7! Aan axte wi Simoñ bniladzy ni kwchobnis, aan lëë xaa bislo kwënal xaa Felip, xsee xaa chan xaa kchë kyalntson nii chuuñtsyey Felip. .6U Per tsiñee lëë meñ bniladzy xtiits Jesús nii ptsiñni Felip, lëë meñ byeñ xa nak xkyalwnabey Dios, ni lëë meñ kwchobnis, nikxe mguiyo nikxe gaa kwnaaw. Z5- Kchësy meñ psal xaa, porñee con xkyalbruj xaa xtse beeñ ksee xaa meñ. s4_ Kchësy xaa wiñ ni xaa kol xkëëtyag xtiits xaa aan xñee meñ: —Lëë xaa gue noy xkyalwnabey Dios. 37 Per leñ kyedzy ko kwyo tu xaa nii pcholë Simoñ. Chuuñtsyey xaa kyalbruj aan chuuñ ksee xaa meñ Samaria, xñee xaa nii tu xaa non nak xaa. %2EPor ngo ble meñ kyedzy ko. !1;Ndaly meñ nii no kyalbini mal leñ styoo byak, aan chuptsyë kyalbini mal xchoo leñ styoo meñ go, ni ndaly meñ nii kutoo ni meñ nii xsyëdy byak. 0}Tsiñee lëë meñ kon kchë kyalntson nii chuuñtsyey Felip, lëë meñ pkaal lsa par jkëëtyag meñ nii xñee Felip. //Wi Felip pchoo Jerusalén, aan lëë xaa kwey leñ kyedzy Samaria aan lëë xaa bislo xñee xaa lo meñ nii lëë Jesús nak xaa nii pxaal Dios. q.[Per lëë kchë meñ nii pchoo Jerusalén xluuy xtiits Dios nii xteelaa laañee xtsiiñtyee meñ. <-qMentre gaa lëë Saulo kënlaag meñ nii xniladzy xtiits Dios, xsyëëb xaa yu por yu xkwii xoo xaa kwnaa ni mguiy chilo xaa skiib. Lëë Felip xluuy xtiits Dios lo meñ Samaria I, Lëë bla xaa nii buen styoo kujkeetsy Xteb ni mban biiñ xaa. )+ MAan kwyo Saulo conforme nii kuty Xteb. Lëë Saulo kënlaag meñ nii xniladzy xtiits Dios Misme tse go lëë meñ bislo xsaksi meñ nii xniladzy xtiits Dios nii no Jerusalén aan kchësy meñ nii xniladzy pchoots klyaal tyub xtañ meñ Judea ni Samaria. Xaktyee apostle byaan Jerusalén. Q~m~}||4{|{zmyxwwevvvut|ssIrr[rOq~qpKonnXmlkkMk jYii!hBgfffeeadd`ccb`aa`G_#^]]\o[ZYXXX%WVV UIT;SWRQQgPOO.NNMfLLLGKK4JJII)GFFHEE\DD]CoBBAAA@S??I>>6==JLëë Pable si nii nyee, tsi lëë Galión chëb lo meñ Israel: —Deelñee ngo xaa tu falt nroob o nyuty kaa xaa tu meñ, nyonaa xtiits to. 43 aan lëë meñ chëb lo xtisy: —Lëë xaa re no kluuy lo meñ kyedzy nii no nii kniladzy meñ xtiits Dios tu mod nii xñabeydy xley meñ Israel. ~3u Per tsi lëë Galión pkaa kok xtisy Acaya, lëë meñ Israel kwnaasy Pable aan lëë meñ kukso xaa lo xtisy, [2/ Tu iz grol kwlës Pable leñ kyedzy Corinto, bluuy xaa xtiits Dios lo meñ. f1E Naa nakni lii. Ni tu cho chilody ksaksi lii, por ndaly meñ nii ngab lon no leñ kyedzy re. m0S Lëë tu kyool lëë Dios chëb lo Pable lo mgaal: —Ktsyeebtyoo. Tugak kwnee, ksuugwtyoo chuwoo. 0/YWi tu xaa nii pcholë Crispo nii xñabey leñ ktoo bniladzy xtiits Dios kchë meñ lidzy. Ni ndaly gaa meñ Corinto nii pkëëtyag xtiits Dios ni bniladzy kwchobnis. .5Tsiñee lëë Pable pchoo ktoo, lëë xaa si lidzy tu xaa nii pcholë Justo. Tu xaa nii xniladzy xtiits Dios nak Justo. Kexka chu ktoo no xaa. )-KPer lëë meñ bislo ptilyni Pable ni lëë meñ go pxiñ tiits lo xaa. Por ngo lëë xaa kwtsib yuti nii xña xab xaa parñee kyeñ meñ nii no xtol meñ, ni lëë xaa chëb: —Xcuent to deelñee telaady to lo tol, lëdy xcuentno. Por destye natse lëën kluy xtiits Dios lo meñ sit. o,WLëë Silas ni Timoteo pchoo Macedonia aan tsiñee lëë xaa ptsiñ Corinto, lëë Pable bislo xluuy xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús ksatyee tse. Bluuy xaa lo meñ Israel nii lëë Jesús nak Crist, xaa nii pxaal Dios. #+?Aan ksatyee tse nii xiladzy meñ Israel lo tsiiñ kwey Pable ktoo par kutiitsni xaa meñ Israel ni meñ sit xa nak xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús. * aan, como misme tsiiñ nii chuñak xaa chuñ Pable, xsaa xaa yu kidy, lëë Pable kwlës lo xaa par kyë xaa tsiiñ chop xaa. )Siko lëë Pable kuktsiil tu xaa Israel nii pcholë Aquila. Kyedzy nii lë Ponto koly xaa. Kal lik ptsiñ xaa Corinto chop tsiil xaa Priscila. Nëz Italia siid xaa, porñee lëë xtisy Claudio kwnabey pchoo kchësy meñ Israel Roma. Lëë Pable kutedy lo xaa X( +Loxsye ngo lëë Pable pchoo Atenas, lëë xaa si leñ kyedzy nii lë Corinto. U'#"Per lëë bla meñ nii bniladzy sinal Pable. Lady meñ go si Dionisio, tu xaa nii wi xkaal lsa lady meñ nii xtyop laañee lë Areópago. Ni wi tu kwnaa nii pcholë Dámaris bniladzy ni stubla meñ.0&[!Tsigo lëë Pable pchoo lady xaa. %%C Tsiñee lëë xaa chak ko biñ nii xpañ meñ kuty, no xaa pxidzyni Pable, no gaa xaa chëb: —Na lëëty dyon pa stu tse jkëëtyag noo nii xñeel. -$SPor lëë Dios psol tu tse nii lëë tu xaa nii kwlel xaa kiid kuñ kyalxtisy lo kislyu, ni lëë Dios kaa bluuyle chow lo meñ tsiñee lëë xaa beeñ kpañ xaa. z#mTyub tsigo pxekw Dios kon kchë xkyalnguey meñ, per lëë na tyub lo kislyu xñabey xaa nii ktsëë meñ xmod. "#Deelñee lo xtiiy Dios tsigo busy syoop no, nody nii kniladzy no nii chol mdyo or ni mdyo plat o mdyo kyo gaa nii xsaa chol meñ nak Dios. A!{Lëë Dios xnee kyalmbañ lo no, ni lëë xaa chuuñ kni lëë no, ni por lëë xaa mbañ no, sinak nii kwnee bla xaa chak nii no lady to, tsiñee chëb xaa: “Xtiiy Dios nak no.”  wSingo beeñtsyey Dios parñee kyub meñ Dios, tsiin tsaaplaa gaa stsil meñ xaa, nikxe nii sijty so Dios catu lo no. #’Klo tugak mguiy ni tugak kwnaa psaa Dios parñee ktyaly meñ lo kislyu. Ni lëë Dios psaanle pa tiemp ni pa tañ kpañ catu meñ. }ni nody xaa lyaadzy nii dyon pe ktee meñ lo xaa, por lëë xaa xnee kyalmbañ kchë lo no, ni kchë cos nii xkiiñ no. B}’Lëë Dios nii xsetyaa lo do psaa kislyu ni kchë cos nii no lo kislyu. Lëë xaa xñabey kpaa ni lëë xaa xñabey kislyu. Nody xaa leñ ktoo nii xsaa chol meñ lo kislyu re, fEPor worñee kwteedyaa laañee sob ximdyo do, konaa tu lo pkoog nii kë sinrii: “Lëë pkoog re kwyaa par tu Dios nii ni tu cho xyuumbeydy.” Lëë Dios nii nagon xleni do aan xyuumbeydy to nak Dios nii xsetyaa lo do. $ALëë Pable kusoli groltyee lady xaa chak ko, aan lëë xaa chëb: —Kol kono kchësy to nii nak to xaa Atenas, chanaa gon nii ndaly mdyo xleni do. CSingo chëb xaa porñee kchësy meñ Atenas ni meñ sit nii no siko iip choxkody xaa nii kuuñtsyey xaa stu cos, sink tugak xkyëmbës xaa jkëëtyag xaa ni kñee xaa tu cos ngub. fEPorque ndaly kchë cos ngub nii xñeel xyeeñdy noo. Chakladzy noo kaknan noo dyon xa nako. U#Por ngo lëë xaa kuni Pable tu laañee nii lë Areópago. Siko xkaal lsa nonsyke xaa chak. Lëë xaa kwnabtiits lo Pable chëb xaa: —¿Pe schilo dyon kñëël loo noo xa nak wseedy kub nii sëëdnil? veWi bla xaa chak nii xñee meñ Epicúreos ni bla xaa chak nii xñee meñ Estoicos bislo bitiitsni Pable. No xaa go chëb lo xcombañer: —Nandy xaa gue pe xñee xaa. No gaa xaa chëb: —Sootee na xñee xaa nii no stu mdyo kub. Singo kwnee xaa porñee biñ xaa nii xluuy Pable xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús ni biñ xaa nii xñee Pable nii xpañ meñ kuty. #?Por ngo bitiitsni xaa meñ Israel leñ ktoo ni bitiitsni xaa meñ sit nii xtsyeb Dios, ni ksatyee gaa tse bitiitsni xaa meñ nii xtsyooltyee xaa lo kiy. 1Mentre lëë Pable këmbës ktsiñ Silas ni Timoteo Atenas, iip kwyonguiooldy styoo xaa kon xaa nii singootyee ndaly mdyo no leñ kyedzy ko. 0YAxte Atenas bikche ksa xaa nii kunal Pable. Lo xaa go pxaal Pable tiits nii kyob tsiktsiil Silas ni Timoteo xaa leñ kyedzy Atenas. Lëë Pable so leñ kyedzy Atenas Per blyëëdy lëë meñ nii xniladzy xtiits Dios pxaal Pable nëz chu nis, mentre lëë Timoteo ni Silas bii byaan leñ kyedzy Berea. 5 Per tsiñee lëë meñ Israel nii no Tesalónica biñ nii wi leñ kyedzy Berea no kluuy Pable xtiits Dios, lëë xaa kwey siko par jkiily xaa meñ. 3 Singo mod ndaly meñ Israel bniladzy xtiits Dios, ni ndaly gaa meñ griego bniladzy. Nikxe kwnaa nono, nikxe gaa xaapkiyo, kchë nak xaa bniladzy. 3 Ndoladzy kchë meñ Israel nii no kyedzy ko. Nakty xaa sinak meñ Israel nii no leñ kyedzy Tesalónica, por mbëë pkëëtyag xaa xtiits Dios nii bluuy Pable ni ksatyee gaa tse xyub xaa leñ kitsy nii kë xtiits Dios par kaknan xaa dyon pe nli kchë nii xñee Pable lo xaa. H  Tsiñee lëë lyu pkyey, lëë meñ nii xniladzy xtiits Dios pxaal Pable ni Silas nëz kyedzy nii lë Berea. Tsiñee lëë xaa ptsiñ kyedzy ko, lëë xaa kwey leñ xiktoo meñ Israel. ' Per lëë Jasón ni lëë xaa nii ksa xaa kwyo skiib kwtiix multy aan lëë xtisy blaa xaa. Lëë Pable ni Silas xtsiñ kyedzy nii lë Berea W 'Tsiñee lëë meñ kyedzy ni meñ xtisy biñ ngo, lëë xaa kok ntseeb.  aan lëë Jasón ptee lidzy kwlës xaa. Xsaldy xaa nii xñabey xtisy Roma, sink xñee xaa nii no stu rey nii lë Jesús.  Aan como ptsildy xaa Pable ni Silas siko, lëë xaa biy Jasón ni bla meñ nii xniladzy xtiits Dios. Lëë xaa kukso xaa lo xtisy nii xñabey leñ kyedzy ko, aan lëë xaa chëb: —Lëë xaa nii noyuuñ jkyey kik kchë meñ nii nche tyub lo kislyu kwlañche nu, Per lëë meñ Israel nii bnilasty blëë aan lëë xaa ptop bla xaa yox nii kënsë pal nëz parñee kuuñ jkyey xaa kik meñ kyedzy tsiin klëë meñ kyedzy. Ni lëë xaa kusëëb xoo lidzy Jasón par kñaasy xaa Pable ni Silas tsiin jko xaa xaa ña meñ. Tsigo lëë bla meñ Israel ni ndaly meñ griego ni kwnaa non kok ksa Pable ni Silas. Kchë meñ go bniladzy nii kwnee Pable. 'GLëë xaa bluuy laañee xñee nii no kety xaa nii pxaal Dios, ni no nii kpañ xaa, ni chëb Pable: —Lëë Jesús nii xsetyaa lo do nak xaa nii pxaal Dios. 'GPsaandy Pable xcostumbre, lëë xaa kwey xiktoo meñ Israel, aan tson sabt nii xiladzy meñ lo tsiiñ kukutiitsni xaa meñ Israel kitsy nii kë xtiits Dios. & GLo xiviaj Pable ni Silas, lëë xaa kwte nëz Anfípolis ni Apolonia. Loxsye ngo lëë xaa ptsiñ leñ kyedzy Tesalónica laañee sob tu xiktoo meñ Israel. .U(Siikñee lëë Pable ni Silas pchoo skiib, lëë xaa kwey tubli lidzy Lidia, aan loxsye pchoobladzy xaa styoo meñ nii xniladzy xtiits Dios, lëë xaa bi. 'Lëë xtisy kuknab perdón lo Pable ni lo Silas, ni lëë xaa kwlii xaa skiib chëb xaa: —Kol kuñ favor, kol kchoo kyedzy re. |q&Lëë soldad kuknitiits lo xtisy, aan tsi lëë xtisy biñ nii Roma ngab Pable ni Silas, lëë xtisy ptsyeb. ,Q%Per lëë Pable chëb lo soldad: —Ni byeñdy xixtisy to pe cos nak xfaalt noo, per lëë xaa kwtiñ lëë noo xña lo meñ kyedzy ni lëë xaa kwloo lëë noo skiib. Nandy xaa nii wi noo ngab Roma. ¿Lëë nana chakladzy xaa klaa tsilaan xaa lëë noo? Yuub xaawo kiidlii lëë noo. $Tsigo lëë xaa nii xkyënap skiib chëb lo Pable: —Lëë xtisy pxaal tiits nii klaan lëë do. Lëë na, schilo kchoo do. yk#Lëë byaani lyu, lëë xtisy pxaal soldad lo xaa nii xkyënap skiib chëb: Blaa xaa nii kwyo skiib neeg. "="Loxsye ngo lëë xaa kuni Pable ni Silas lidzy xaa, aan lëë xaa ptee nii taw xaa, ni lëë xaa ble porñee kchë meñ lidzy xaa bniladzy xtiits Dios. ~!Aan wor kyool go, lëë xaa nii xkyënap skiib kwtiib lady Pable ni lady Silas laañee bnek ni lëë xaa kwchobnis kchë meñ lidzy xaa. }}s Lëë Pable ni Silas bluuy xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús lo xaa ni lo kchë meñ nii ncheno lidzy xaa. | Lëë Pable ni Silas kwëb chëb: —Bniladzy xtiits Jesucrist tyub styool aan lëël telaa lo tol kchëël meñ liidzyoo. {Loxsye kwlii xaa Pable ni Silas skiib, lëë xaa kwnabtiits, chëb xaa: —Kol në dyon pe cos kuuñtsyeyaa parñee telaan lo tol. z+Tsigo lëë xaa nii xkyënap skiib kwnab bini, aan lëë xaa kwsëëb wxooñ leñ skiib. Xisy xaa, lëë xaa psoxib lo Pable ni lo Silas. [y/Per lëë Pable kwchuptsyë chëb: —Ksaksidyoo lii, por kchësy noo ncheno nu. @xyTsi lëë xaa nii xkyënap skiib bna, kon xaa nii lëë kchë puert sinyaly. Lëë xaa kwlii xispad xaa par kuty xaly xaa xaa, porñee nladzy xaa nii kchë meñ nii no skiib pxooñ. >wutsiñee kolpsye lëë tu xu bni aan lëëw beeñ kxisy kchë xcimient skiib. Aan wor go kazh lëë kchë puert skiib byaly, ni lëë caden nii nxituu kchë meñ nii no skiib byak. !v;Per lëë koko wrol kyool, lëë Pable ni Silas noyutiitsni Dios, ni lëë xaa noyool lo Dios, ni lëë stubla gaa xaa nii no skiib nojkëëtyag, u Tsiñee lëë xaa nii xkyënap skiib biñ ngo, lëë xaa kulo xaa axte xan skiib ni lëë xaa pxituu niy xaa lady chop lë yag. t+Loxsye ptee xaa xcheñ xaa, lëë xaa kwloo xaa skiib, aan lëë xaa chëb lo xaa nii xkyënap skiib nii buen buen kyënap xaa Pable ni Silas. sTsigo lëë meñ blëë. Por ngo lëë xtisy kwnabey pchoo xab Pable ni xab Silas aan lëë soldad ptee xcheñ xaa. _r7ni lëë xaa re no kluuy cos nii nonguialdy kuuñtsyeey no, porñee nak no xaa Roma. qLëë xaa ptsiñni Pable ni Silas lo xtisy aan lëë xaa chëb: —Lëë xaa Israel re noyuuñ chop kik meñ xkyedzy no, 9pkPer tsiñee lëë xpixwan kwnaa go byeñ nii chilodre ktsiñaa me tumi par lëë xaa, lëë xaa kwnaasy Pable ni Silas aan lëë xaa kukso xaa lo xaa xñabey chu yulyey. o+Ndaly kpidz kwë me singo, axte nii lëë me lox beeñ kyeedy Pable. Tsigo lëë xaa bikche aan lëë xaa chëb lo kyalbini mal nii no leñ styoo me: —Con xtiitspey Jesucrist xñen lool nii kchool leñ styoo kwnaa gue. Aan wor go kazh lëë kyalbini mal go pchoo. n3Lëë me pchoonal lëë noo, chuptsyë me xñee me: —Xtsiiñ Dios nii sob kpaa chuuñtsyey meñ gue, ni lëë meñ gue xluuy xa telaa do lo tol. imKLëë tu vuelt, lëë noo syo laañee chutiitsni meñ Israel Dios, tsi lëë noo ptsiil tu kwnaa nii no tu kyalbini mal nii chuñ kyalnsiñ leñ styoo. Nroob tumi xtsiñaa me par xpixwan me porñee chuñ me kyalnsiñ. Al{Lëë me kwchobnis kchë meñ lidzy me. Loxsye ngo lëë me në loo noo: —Nan do gon nii xniladzyaa Dios, na kol të kwës to lidzyaa. Aan lëë me beeñ gan, blyëës no lidzy me. :kmLidia lë tu kwnaa nii pkëëtyag nii kwnee Pable. Tiatira lë xkyedzy me aan nonsyke ladx non xto me. Lëë Dios beeñ nii bniladzy me nii kwnee Pable porñee xtsyeb me Dios. rj] Lëë tsi lëë tse nii xiladzy meñ Israel lo tsiiñ kol, lëë noo pchoo leñ kyedzy, lëë noo syo tu chu kiigwpee laañee chikutiitsni meñ Israel Dios. Lëë noo psyoob siko, aan lëë noo bitiitsni kchë kwnaa nii ptyop. &iE Siko pchoo noo, lëë noo syo Filipos. Lëë meñ Roma xñabey kyedzy ko. Tu kyedzy non nii ngab Macedonia nak Filipos. Ndaly kpidz blyëës noo kyedzy ko. #h? Lëë noo ptsyo barkw Troas, aan lëë noo syo tubli lo kislyu wiñ nii lë Samotracia. Lëë byaani lyu lëë noo ptsiñ kyedzy nii lë Neápolis. vge Siikñee lëë Pable lox kon xaa go lo mgaal, lëë noo pxixkwaa par kyo noo Macedonia, porñee byeeñ noo nii lëë Dios xkwetsy lëë noo parñee kluuy noo xtiits xaa nii xñee cho nak Jesús siko. Lëë Pable ni Silas xtsiñ Filipos f Siko lëë Pable kon tu xaa Macedonia lo mgaal nii soli xñee: “Beeñ favor kwte Macedonia par kuñoo lëë noo yudar.” Ie Por ngo lëë xaa koñee kwtedy Misia, lëë xaa ptsiñ Troas. daan lëë xaa ptsiñ axte laañee chislo xtañ meñ Misia. Siko lëë xaa kokladzy nyi xaa nëz Bitinia, per blaady xKyalbini Jesús. cBlaady Kyalbini Ntson nyee xaa xtiits Dios xtañ meñ Asia. Por ngo lëë xaa kwte nëz xtañ meñ Frigia ni Galacia, b-Singo mod ni tu meñ nii xniladzy pchosody styoo, sink tse con tse lëë meñ nii xniladzy ptyalyre. Lëë Pable chan tu xaa Macedonia lo mgaal a/Aan kchë kyedzy nii kwtedy xaa, lëë xaa kwnee kchë nii xñabey apostle ni xaa kol nii ncheno Jerusalén nii no kuuñtsyey meñ nii xniladzy. P`Por ngo lëë Pable kokladzy nii wi Timoteo tsinal, aan parñee kody xaa falt lo kchë meñ Israel nii no tañ go, lëë xaa kwlobey Timoteo. Por kchë meñ go nan nii xaa griego nak pxosy Timoteo. e_CKchësy meñ nii xniladzy xtiits Dios nii no nëz Listra ni Iconio kwnee nii buen Timoteo. ^ Lëë Pable ni Silas ptsiñ kyedzy nii lë Derbe. Loxsye ngo lëë xaa ptsiñ stu kyedzy nii lë Listra. Siko lëë xaa kuktsiil tu xaa nii xniladzy xtiits Dios nii lë Timoteo. Xiñ tu kwnaa Israel nii xniladzy nak xaa, per xaa griego nak pxosy xaa. m]S)aan lëë xaa kwtedy nëz Siria ni nëz Cilicia xchoobladzy xaa styoo kchë meñ nii xniladzy.y\k(Lëë Pable gaa kwle Silas. Loxsye kwnab meñ nii xniladzy xtiits Dios por lëë xaa lo Dios, lëë xaa pchoo, ['Lëë xaa ptilytiits chop xaa, lëë byalo lëë xaa blë lsa. Lëë Bernabé kwyo tu barkw nii si nëz Chipre chop Marcos. Z&Per kwnëdy Pable porñee nche gak Pable ni Bernabé leñ kyedzy Panfilia, lëë xaa bikche, kunaldy xaa axte nyal tsiiñ. ZY-%Lëë Bernabé kokladzy nii wi Juan, xaa nii xñee gak meñ Marcos nyinal. )XK$Lëë kok xtsew, lëë Pable chëb lo Bernabé: —Kol tsoo kchë kyedzy laañee bluuy no xtiits Dios parñee tyon no dyon xa no kchë meñ nii bniladzy. /WW#Per lëë Pable ni Bernabé byaan Antioquía aan lëë xaa bluuy xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús ksa xaa stubla meñ nii xniladzy. Lëë Pable ni Bernabé xlë xVi!Lëë kwloxo bla kpidz ngui psonëz meñ nii xniladzy xtiits Dios xaa parñee kyey xaa lo meñ nii pxaal xaa. U"T{ Aan como wi Judas ni Silas xñee tiits nii xaal Dios, lëë xaa pchoobladzy kchë styoo meñ nii xniladzy xtiits Dios. SAan tsiñee lëë kitsy ko lox pkab lo meñ nii xniladzy xtiits Dios, kchë meñ go ble porñee pchoobladzy tiits ko styoo meñ. JR Loxsye kwloonëz apostle xaa, lëë xaa sinal Bernabé ni Saulo Antioquía. Tsiñee ptsiñ xaa, lëë xaa ptop kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios aan lëë xaa ptee kitsy nii sinoy xaa. jQMnii kawdy to xpëël kchë ma nii chokon lo mdyo, ni kawdy to cheñ, ni kawdy to xpëël ma nii xiyañ, ni tsonidy to stu meñ deelñee no tsiil do. Deelñee kuuñtsyeydy to kchë cos re, buen tsi do. Kakni Dios to dyon.” ~PuPorque buen kwxaak Kyalbini Ntson ni buen kwxaak noo, nii ktsiibtre noo pe stu cos lady to, xaktyee nii precisy sye {OoLëë noo xaal Judas ni Silas tsiin yuub xaa kñë lo do xa nak kchë cos nii kë leñ kitsy nii xaal noo lo do. _N7Ndalyle vuelt notelaa Bernabé ni Pable kety xaa porñee xsoob xaa xtiits Jesucrist. MPor ngo lëë noo byaantiits kchëë noo, aan lëë noo pso bla xaa nii kiid tedy lo do ksa xaa betsy no Bernabé ni Pable. zLmPtsyon noo nii lëë bla xaa nii pchoo nu biid kteenë lëë do ni biid jkan kik to. Lëdy lëë noo pxaal xaa. K'Loxsye ngo lëë xaa pkëë tublë kitsy nii koy xaa nii tsi. Sinrii xñee leñ kitsy ko: “Lëë noo nak apostle. Lëë noo xkëëptyux lëë do nii nak to meñ sit ksa noo xaa kol. Kchë do siñee ncheno do Antioquía, ni Siria ni Cilicia xkëëptyuux noo lëë do. EJTsigo lëë apostle, ni lëë xaa kol ni lëë kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios byaan tiits nii lëë xaa kwe bla xaa nii no lady xaa tsinal Pable ni Bernabé Antioquía. Lëë xaa pso Judas, xaa nii pcholë gak Barsabás, ni lëë xaa pso Silas. Xaa non nak chop xaa go lady meñ nii xniladzy xtiits Dios. tIaNi ksatyee gaa tse nii xiladzy meñ Israel lo tsiiñ xkab xley Moisés leñ kchë ktoo destye tyub tiemp. `H9Lëëw comñee kxaal no tublë kitsy lo meñ sit parñee kawtre meñ sit kchë cos nii chokon lo mdyo, ni tsonidy meñ sit stu meñ deel no tsiil meñ sit, ni kawdy meñ sit ma nii xiyañ, ni kawdy meñ sit cheñ. XG)’Sootaa gon nii nonguialdy jkaal no meñ sit nii xniladzy xtiits Dios. RFLëë Dios kwnee kchë tiits re,
destye tiemp pxaal xaa xtiits xaa. kEOparñee kchësy meñ ktikche styoo lon,
ni parñee kchësy meñ sit nii kwlen kpig lon. !D;Sitsiñ tse nii lëën ktop kchë meñ Israel nii ngab lo xtiiy David stub,
ni sitsiñ tse nii lëën kwek meñ go laañee kwche meñ go klo, gBGLëë Pedre gon bitiits lo no nii wi meñ sit xkëstyoo Dios. Por ngo, wi meñ sit kwle xaa. sA_ Tsiñee lëë Pable ni Bernabé lox kwnee, lëë Jacob chëb: —Beetsy, kol kon choplan xtitsaa gaanoo. @3 Tsigo tsesy kwche xaa go, mentre lëë Pable ni Bernabé bitiits kchë kyalntson nii blaa Dios beeñtsyey xaa lady meñ sit laañee kwey xaa. ? Buendy gon no kik to, por nan buen do nii por xkyalnsaak Jesús xtyelaa no lo tol. Singo gak kaa xtyelaa kchë meñ sit nii xniladzy. > Lëë na, lëë do noyuuñ klëë Dios, porñee chakladzy to jkoy do meñ sit tu yow ni nii pxusykoltoo no ni lëë no chilody kooy. =  Lëdy wi Dios xkwe meñ. Tugak nak no lo Dios, ni wi gaa xtol kchë meñ sit ptsily xaa porñee bniladzy meñ sit xtiits xaa. A<{Lëë Dios nii nan kchë nii xsya styoo no, bluuy nii wi meñ sit schilo telaa lo xtol. Lëë xaa pteedy xKyalbini Ntson xaa lo meñ sit sinak nii bneetsyak xaa Kyalbini Ntson lo no. d;ALoxsye kok xtse nche ktilytiits xaa, lëë Pedre kuso chëb: —Beetsy, nan do gon nii penaadle lëë Dios kwle naa lady to par kluyaa xtiits xaa nii xñee cho nak Jesús lo meñ sit parñee wi kchë meñ go kniladzy. _:7Tsigo lëë apostle ni lëë xaa kol ptyop par kutiits xaa dyon xa kak tily go. <9qPer lëë bla xaa fariseo nii xniladzy xtiits Dios chëb: —No nii tsobey kchë meñ sit nii xniladzy xtiits Dios, ni no nii kuuñtsyey meñ sit kchë nii xñabey xley Moisés. J8 Tsiñee lëë Pable ni Bernabé ptsiñ Jerusalén, lëë meñ nii xniladzy xtiits Dios, ni apostle, ni kchësy xaa kol kuktsiil nëz xaa, aan lëë xaa bitiits kchë nii beeñtsyey Dios. `79Lëë meñ Antioquía nii xniladzy xtiits Dios kwloonëz xaa, aan tsi lëë xaa kwtedy xtañ meñ Fenicia ni Samaria, lëë xaa bitiits nii wi meñ sit bniladzy xtiits Dios. Aan kchësy meñ nii biñ ngo ble. 6 Por ngo lëë Pable ni Bernabé ptilytiitsni xaa go. Nroob kok xtily xaa, lëë byalo lëë meñ nii xniladzy xtiits Dios pxaal Pable ni Bernabé ni stubla xaa nii xniladzy Jerusalén par tsinabtiits xaa lo apostle ni lo kchë xaa kol dyon xa kak tily go. S5 !Lëëtyee gaa leñ tse go, lëë bla xaa Judea ptsiñ Antioquía, aan lëë xaa bislo xñee xaa lo meñ nii xniladzyle xtiits Dios: Chilody telaa do deelñee tsobeydy to sinak nii xñabey xley Moisés. d4AXtse kwlës Pable ni Bernabé lo meñ nii xniladzy xtiits Dios nii no leñ kyedzy ko.~3uTsiñee lëë xaa ptsiñ Antioquía, lëë xaa ptop kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios aan lëë xaa bitiits kchë cos nii beeñtsyey Dios, ni lëë xaa bitiits xa ptee Dios tiits nii wi meñ sit kniladzy xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús. 2)Siko lëë xaa byo barkw, lëë xaa sey kyedzy Antioquía, sikni xaa tiits lo meñ nii xniladzy nii lëë xaa byal tsiiñ nii pxaal Dios xaa. l1QLoxsye bluuy xaa xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús leñ kyedzy Perge, lëë xaa ptsiñ Atalia. I0 Kwte xaa nëz Pisidia par ktsiñ xaa xtañ meñ Panfilia. /Ksa kyedzy nii ptedy xaa pso xaa xaa kol nii kñabey lo meñ nii xniladzy xtiits Dios. Aan loxsye bitiitsni xaa Dios ni tawdy xaa par kuuñ ksak xaa Dios, lëë xaa kwnab nii kakni Dios ksa xaa kol nii pso xaa. Lëë Pable ni Bernabé xtsiñ Antioquía stub f.EKchë kyedzy nii ptedy xaa pchoobladzy xaa styoo kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios, xñee xaa nii no nii tugak kniladzy meñ, ni xñee xaa nii parñee syëëb no laañee xñabey Dios no nii tyeedy no ndaly lo kyalnë. D-Lëë xaa bluuy xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús lo meñ Derbe, aan ndaly meñ kyedzy ko bniladzy. Loxsye ngo lëë xaa bikche sey xaa nëz Listra ni Iconio ni Antioquía stub. I, Per tsiñee lëë meñ nii xniladzy xtiits Dios ptyop kyako Pable, lëë xaa kuxche aan lëë xaa byo leñ kyedzy stub. Lëë byaani lyu, lëë xaa si kyedzy nii lë Derbe chop xaa Bernabé. +Lëëtyee gaa leñ tse go lëë bla xaa Israel nii no Antioquía ni Iconio ptsiñ, aan lëë xaa pkiily meñ Listra par kteekyo xaa Pable. Lëë xaa pteekyo Pable ni lëë xaa kwtopxax Pable, kukchon xaa Pable tublad chu kyedzy, nladzy xaa nii kuty Pable. p*YAan nikxe chëb xaa kchë ngo, neñ beeñ xaa gan nii beejty meñ yosy par kokon meñ ma lo xaa. O)Per psaandy xaa meñ, sink tugak kokni xaa meñ, aan por kchë xkyalnsaak xaa lëë xaa bluuy nii buen xaa. Por lëë xaa xaal kyo parñee kak xkwaa do ni lëë xaa xnee nii kaw do parñee kle do. X()Kwyo tu tiemp nii lëë Dios blaa beeñtsyey meñ nii kwlaañtyee styoo meñ. '9—¡Kol kono! ¿Penak nii chuuñtsyey do singue? Sinakak to nak noo, lëdy dioos noo. Lëë noo syoop kluuy xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús lo do. Kol ksaan kchë ximdyo do par kniladzy to Dios mbañ nii psaa kpaa ni kislyu ni nistoo ni kchësy cos nii no lo kislyu. S&Per tsiñee lëë Bernabé ni Pable byeñ kchë nii noyuuñtsyey meñ, lëë xaa pchos xab xaa parñee kyeñ meñ nii xyody nii noyuuñtsyey meñ styoo xaa, aan lëë xaa kwsëëb lady meñ xñee xaa: (%I Ni lëë pxosy nii xkyënap xiktoo dios Zeus nii sob chu kyedzy biidni yosy ni tukyoo chu puert ktoo par kokon xaa ma lo Pable ni lo Bernabé kchë xaa meñ. $ Xñee meñ nii lëë Bernabé nak dios nii lë Zeus aan lëë Pable kwnee meñ dios Hermes, porñee lëë Pable nak xaa nii xñee. 7#g Tsiñee lëë meñ kon nii beeñtsyey Pable, lëë meñ bislo chuptsyë xñee con tiitsë Licaonia: —¡Lëë dios byety kpaa sëëd kan lëë no! ¡Nyaa xaa si nyaa meñ! ."U Tsigo nguiedzy kwnee Pable, chëb Pable lo xaa: —Kuso, beeñ tubli niyoo. Aan lëë xaa nii xsyëdy ko kwyasklaa, lëë xaa kwsoli aan lëë xaa bislo kwsë xaa. ! Lëë xaa sob jkëëtyag nii xñee Pable aan tsi lëë Pable buy lo xaa byeñ Pable nii xniladzy xaa nii schilo kuuñ kyak Dios xaa.   Leñ kyedzy Listra kwyo tu xaa nii chilody së. Destye nii koly xaa ndaandy niy xaa, aan lo nii mbañ xaa karty së xaa. r]Wi tañ go bluuy xaa xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús. Lëë meñ xtee kyo Pable leñ kyedzy Listra  Per tsiñee lëë Pable ni Bernabé byeño, lëë xaa pxooñ, lëë xaa si nëz Listra ni Derbe. Chop kyedzy ko ngab Licaonia. ucTsigo lëë meñ Israel ni meñ sit bitiits ksa xaa xñabey parñee ksaksi xaa ni kuty xaa apostle lo kyo. yPer lëë meñ kyedzy ko kok chop tiiy. Grol meñ pchoo xfavor meñ Israel, lëë stu grol meñ pchoo xfavor apostle. SPor ngo mastre xtse kwlës apostle leñ kyedzy ko. Nder confians bluuy xaa xtiits Dios, ni lëë Dios kaa bluuy lo meñ nii nli xtiits Dios xñee xaa, porñee ptee Dios tiits beeñtsyey xaa kyalntson. ~uPer lëë meñ Israel nii koklasty niladzy xtiits Dios pkiily meñ sit parñee ktilyni xaa kchë meñ nii bniladzy. [ 1Tsiñee lëë Pable ni Bernabé ptsiñ leñ kyedzy Iconio lëë xaa kwsëëb leñ xiktoo meñ Israel chop xaa, aan lëë xaa bislo kwnee xaa xtiits Dios, aan ndaly meñ Israel ni meñ sit bniladzy xtiits Dios.  4Per pe pseedy kchë meñ nii bniladzy xtiits Dios. Tugak ble meñ go ni nyoo gaa nii no Kyalbini Ntson leñ styoo kchë meñ go.!; 3Tsigo lëë Pable ni Bernabé kwtsib yuti nii xña niy xaa parñee kyeñ meñ nii no xtol meñ, aan loxsye ngo lëë xaa si stu kyedzy nii lë Iconio. ,Q 2Per lëë meñ Israel kwlootiits bla kwnaa rikw nii tugak chi ktoo ni bla xaa non nii no kyedzy ko parñee ktilyni xaa Pable ni Bernabé tsiin kchoo xaa tañ go. A} 1Por ngo ndaly meñ pkëëtyag xtiits Dios tyub tañ go. &E 0Tsiñee lëë meñ sit biñ ngo, ble xaa, xñee xaa xaatke ntson Dios, aan lëë xaa nii nonguial le jkaa kyalmbañ nii nitylody bniladzy xtiits Dios. ^5 /Por singo kwnabey Dios lëë noo, në xaa:Lëën pso lii sinak tu bini, parñee ksaaniil kchë lo meñ nii nche lo kislyu,
ni lëën pso lii parñee tsineel xa telaa meñ nii nche tyub lo kislyu lo tol. wg .Per ptsyebty Pable ni Bernabé. Lëë xaa kwnee, chëb xaa: —No nii klo lo do kluuy noo xtiits Dios nii nak to meñ Israel, per como xsaldy tow, ni soot to nii chigaldy jkaa do tu kyalmbañ nii nitylody, lëë noo kyoneew lo meñ sit. y -Per tsiñee lëë meñ Israel kon nii singootyee ndaly meñ ptyop, lëë xaa blëë aan lëë xaa kwlootsyetsy Pable.  ,Lëë ptsiilo xmal, tse nii xiladzy meñ Israel lo tsiiñ, ndaly meñ kyedzy ptyop par jkëëtyag meñ xtiits Dios. E +Ndaly meñ Israel ni ndaly meñ sit nii kwsëëb xlad meñ Israel kunal Pable ni Bernabé tsi lëë ktoo kwlox. Aan lëë Pable ni Bernabé kwnab nii ksaandy kchë meñ go xtiitsli Dios. 7 *Tsiñee lëë Pable ni Bernabé pchoo ktoo, lëë meñ chëb nii kpikche xaa stub par kñeere xaa kchë ngo stu tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ. D  )Kol kono gaanoo kchësy to siñee xidzyni do xtiits Dios, kol ktsyeb aan kol kety,
porque naa nii nakaa Dios, lëën kuuñtsyey tu cos nii iip knilasty to, nikxe cho kutiitso lo do. h I (Kol kap cuent, toontlaa ktsyool do nii pkëë profet leñ xkitsy Dios tsiñee chëb xaa: M  &Por ngo, beetsy, lëë noo syoopnee lo do nii lëë Jesús nak xaa nii xteelaa meñ lo tol. Por kchë tol nii pchilody xley Moisés ntsily, lëë Jesús xtsilyo, deelñee kniladzy to xtiits xaa.  '= u %Per byosty xcuerp Jesús, xaa nii beeñ kpañ Dios. *M $Ni nan gaa to xa beeñtsyey David kchë nii kwnabey Dios xtiemp xaa. Loxsye ngo lëë xaa kuty sinak nii kuty kchë pxusykoltoo xaa aan lëë xcuerp xaa byodz. iK #Por ngo leñ kitsyak nii kë salmos xñee: “Klaadyoo kyodz xcuerp xaa nii xsoob xtiitsoo.” C "Kwneel Dios nii lëë xaa kuuñ kpañ Jesús parñee kpikchedre kety Jesús. Leñ kitsy nii kë xtiits xaa chëb xaa sinrii: “Lëën kne kchë kyalnsaak nii chëpaa lo David lool.” !; !Lëë noo syoopnii xtiits Dios lo do. Kchë nii byaan Dios tiits ksa pxusykoltoo no, lëëw beeñ xaa cumplir lo no nii nak no xiñ pxusykoltoo no. Lëë xaa beeñ kpañ Jesús sinak nii kë leñ salmo dos nii xñee sinrii: “Lii nak xiñaa. Naa bnetsy kyalmbañ lool natse.” b= ’Por ngo nii lëë noo xñee tiits ntson nii psaan Dios lo pxusykoltoo no lo do. ' Aan ndaly kpidz byaklo Jesús lo kchë meñ nii kwënsë ksa xaa tyub Galilea ni Jerusalén, aan lëë kchë meñ go chutiitso lo meñ nina. )M Per lëë Dios beeñ kpañ xaa. ! Tsiñee lëë Jesús lox kwtedy kchë nii kë leñ xkitsy Dios nii no tedy xaa, lëë meñ blity xaa lo crusy aan lëë meñ pkeetsy xaa. gG Aan nikxe gaa ni tu pe beeñtsyeydy Jesús par kety xaa, lëë meñ kwnab lo Pilat kuty xaa.   Koknandy meñ nii no Jerusalén ni koknandy xaa xñabey cho kok Jesús. Ni byeñdy xaa kchë kitsy nii pkëë profet nii xkab leñ ktoo ksatyee tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ. Por ngo lëë xaa beeñ cumplir nii pkëë profet tsi lëë xaa beety Jesús. <~q ’Kol kono gaanoo, beetsy, kchësy to siñee sëëd to lo xtiiy Abraham ni kchësy to siñee xtsyeb to Dios. Lëë Dios pxaal tiits re lo no parñee kñë xaa xa telaa no. N} Aan tsiñee lëë xtse Juan mer ksa, lëë Juan chëb: “Lëdy naa nak xaa nii nladzy to nii nakaa. Per skere sëëd tu xaa nii mastre non lon, por naa ni parñee kliityaa lab xaa xkiiñdyaa.” |# Klo Juan biid lo xaa. Lëë Juan bluuy xtiits Dios kchë lo meñ Israel, xñee Juan nii no nii ktikche meñ styoo lo Dios ni chobnis meñ. s{_ Lo xtiiy David sëëd Jesús, xaa nii pxaal Dios biid kteelaa meñ Israel, sinak nii psaanle Dios tiits. 4za Lëë Dios kwlii Saúl, aan lëë xaa pso David kok David rey, chëb xaa: “Lëë David xiñ Isaí nak tu xaa nii xyo styoon ni suuñtsyey xaa kchë nii chakladzyaa.” Dy ’Loxsye ngo lëë pxusykoltoo no kwnab tu rey lo profet Samuel, aan lëë Dios pso Saúl xiñ Cis nii sëëd lo xtiiy Benjamín kok rey. Choow iz kwnabey Saúl lo pxusykoltoo no. x+ Tap kyoow grol iz kwë pxusykoltoo no singo. Loxsye ngo lëë Dios pso juesy kwnabey lo pxusykoltoo no. Lëë profet Samuel kok lultime juesy. w} ni lëë xaa bnitylo kadzy kyedzy ngol nii nche nëz tañ nii lë Canaán par ktee xaa xilyu meñ go lo pxusykoltoo no. Kv Choow iz pxekw Dios lo pxusykoltoo no tañ pidzy nii kwtedy xaa, `u9 Lëë xDios meñ Israel kwle pxusykoltoo no ni lëë Dios beeñ ktyaly xaa axte kok xaa tu kyedzy ngol worñee bii ncheno xaa Egipto. Siko kok xaa meñ sit. Loxsye ngo por xkyalwnabey Dios lëë xaa pchoo tañ go. +tO Tsigo lëë Pable kuso, aan lëë xaa kwloo señ con ña xaa parñee kwetse meñ, chëb xaa: —Kol kono, meñ Israel, ni kchësy to siñee xtsyeb to Dios: }}||,{zyyGx`wFvuutss[rfrCqpooonmmBlMkkiihhjgff eVddccAbaa__|_^ ]\\[[oZYYGX+WEVVUTTMSS%RyQQ P~OONNN MALLtLK9JJ"IHHTGG#FFEEDCBBA@@??#>=u<Lëë xaa nii xñabey lo kchësy soldad kwtsyetsy chop soldad nii xñabey lo xcombañer, aan lëë xaa chëb: —Kol kweektsey chop kyoow soldad nii së niy, ni kol kweek mbës tsongaltsii xaa nii xsyob cabay, ni chop kyoow xaa nii koy spad, par tsi xaa Cesarea nawtse a las nueve. Zn-Tsigo lëë xaa nii xñabey lo soldad psonëz xaa wiñ go, per lëë xaa chëb kazh nii ni tu cho lo këbty xaa nii lox bitiits xaa. Lëë xaa nii xñabey lo soldad xaal Pable lo xtisy nii pcholë Felsy FmPer knilastyoo xtiits xaa, por masy choow xaa nii no xlad xaa tse nchenolan, aan pkon xaa Dios nii kawdy xaa ni kidy xaa axte nii kuty xaa Pable. Lëë na xaktyee xtiitsoo nche mbës xaa. Xl)Tsigo lëë xaa wiñ go chëb: —Lëë xaa Israel byaan nii lëë xaa kñee lool parñee tsinil Pable lo xaa nii xñabey lo meñ Israel kxe, porñee lëë lëësy xaa me kan dyon xa kak xcuent Pable. .kUTsigo lëë xaa nii xñabey lo soldad kwseñ ña xaa wiñ go, lëë xaa kuni xaa tublad, aan lëë xaa kwnabtiits, chëb xaa: —¿Pe cos tiits sëëdnil lon? kjOLëë soldad kuni xaa wiñ go lo xaa nii xñabey aan lëë xaa chëb: —Lëë Pable, xaa nii no skiib kwtsyetsy naa aan lëë xaa në lon: Kuni xaa wiñ re lo xaa nii xñabey lo do. Toon pe cos tiits sëëdni xaa lool. i3Lëë Pable kwtsyetsy tu soldad aan lëë xaa chëb lo xaa: —Kuni xaa wiñ re lo xaa nii xñabey lo do, parñee këb xaa tiits nii sëëdni xaa. khOPer lëë xiñgan psyañ Pable koknano aan lëë xaa kuni tiits lo Pable laañee no soldad. ggGLëë na nagon, no nii kñee do lo xaa nii xñabey lo soldad parñee kiidni xaa Pable lo do kxe. Kol këb nii lëë do kan dyon xa kak xcuent xaa, aan lëë noo lyëës xaa nëz par kuuty noo xaa antes nii klyañche xaa. KfLëë xaa go kwey lo xaa nii xñabey lo pxosy ni lo kchë xaa kol nii xñabey lo meñ Israel aan lëë xaa chëb: —Lëë noo pkon Dios nii tyaawdy noo ni tyowdy noo axte nii kuuty noo Pable. *eO Masy choow xaa Israel pkon Dios. d9 Lëë byaani lyu lëë bla xaa Israel bitiits dyon xa kuty xaa Pable, aan lëë xaa pkon Dios nii kawdy xaa ni kidy xaa axte nii kuty xaa Pable. tca Tsi lëë kyool kol lëë Jesús byaklo lo Pable aan lëë xaa chëb: —Ndaan kok, por siñee bitiitsoo gon cho nakaa lo meñ leñ kyedzy Jerusalén, singo gak no nii kutiitslo Roma. Lëë xaa Israel xyub dyon xa kuty xaa Pable {bo Aan como xyaldy kuptsyë meñ, lëë xaa nii xñabey lo soldad ptsyeb, nladzy xaa neñdy kuty meñ Pable tsi lëë meñ lox klëë. Por ngo lëë xaa kwtsyetsy bla soldad kulii Pable siko par tsikni xaa Pable laañee sob yu nii no xaa. @ay Kchësy meñ bislo chuptsyë aan lëë bla maestre ley nii no xlad xaa fariseo kuso chëb: —Ni tu cos mal karty kuuñtsyey xaa re. Neñdy tu angly o tu kyalbinii gaa kwnee lo xaa. &`EPorñee kchësy meñ saduceo xñee nii nlidy kpañ meñ kuty, ni xnilasty meñ go nii no angly ni no kyalbini. Per lëë meñ fariseo xniladzy kchësy ngo. _Tsiñee lëë Pable lox chëb ngo, lëë meñ fariseo ni meñ saduceo bislo ptilytiits lsa, aan lëë kchë meñ go kok chop tiiy. #^?Tsi lëë Pable byeñ nii grol meñ nii ncheno lo junt no xlad xaa fariseo, lëë stu grol meñ no xlad xaa saduceo, nguiedzy kwnee xaa, chëb xaa: —Beetsy, xaa fariseo nakaa ni xaa fariseo nak pxosyaa, per lëë meñ biid kso naa nu porñee xniladzyaa nii spañ meñ kuty. D]Tsigo lëë Pable chëb: —Beetsy, nandyaa nii lëë xaa nak xaa nii xñabey lo pxosy, por leñ kitsy nii kë xtiits Dios gon xñee: “Ktsiibteedyoo xaa nii xñabey xkyedzyoo.” \Loxsye ngo lëë meñ nii nche siko chëb: —¿Singuee gaa nawen xiñoo tiits lo xaa nii pso Dios kñabey lo pxosy? S[Per lëë Pable kwëb chëb: —¡Lëë Dios kiñ lii, xaa yox! Deelñee soboo ske par kuñoo kyalxtisy sinak nii xñabey xley Moisés, ¿penak tsigo nii xsaldyoo ley, sink lëël xñabey kiñ meñaa? ZTsigo lëë xaa nii xñabey lo pxosy nii pcholë Ananías kwnabey nii kyaasy meñ nii nche kexka lo Pable chuw Pable. (Y KLëë Pable buy kchë lo xaa xñabey go aan lëë xaa chëb: —Beetsy, axte natse gon mbëë mbañaa. Pe sidy kikaa porñee chuuñtsyeyaa nii chakladzy Dios. IX Lëë byaani lyu lëë xaa nii xñabey lo kchë soldad kokladzy nyaknan dyon pe cos xkëëkiy meñ Israel Pable. Lëë xaa kwlii Pable skiib, ni lëë xaa kwnabey koktsyetsy kchë xaa nii xñabey lo pxosy ni kchësy xaa non nii no Jerusalén. Loxsye ngo lëë xaa pso Pable groltyee lady kchë xaa xñabey go.W7Tsiñee lëë soldad nii nche mbës ktee cheñ Pable biñ ngo, lëë xaa bichee tublad. Aan axte wi xaa nii xñabey lo kchë soldad ptsyeb, porñee kwnaasy xaa Pable ni pxituu xaa Pable con caden aan nandy xaa nii Roma ngab Pable. Lëë Pable so lo xaa Israel nii xñabey 0VYLoxsye ngo lëë xaa nii xñabey lo soldad chëb: —Deel naa nyazh kwtizhaa par jkabaa Roma. Lëë Pable chëb: —Per lëë naa destye nii kolyaa ngabaa Roma. -USTsigo lëë xaa nii xñabey lo kchë soldad big lo Pable, aan lëë xaa kwnabtiits, chëb xaa: —¿Pe nli nii Roma ngaboo? Lëë Pable kwëb chëb: —Nliw. .TUTsiñee lëë soldad ko biñ ngo, lëë xaa kuni tiits lo xaa nii xñabey lo kchë soldad, chëb xaa: —Byeñ gon pe cos kuuñtsyeyoo, por Roma ngab xaa gue. CSPer tsiñee lëë soldad lox pxituu Pable, lëë Pable chëb lo tu soldad nii so siko: —¿Pe nonguial dyon nii kteedy to cheñ tu xaa Roma, deelñee karty kaknan do pe cos beeñ xaa? KRpor ngo lëë xaa nii xñabey lo soldad kwnabey nii jko soldad Pable leñ yu, ni lëë xaa kwnabey ktee soldad cheñ Pable parñee kñeeli Pable dyon penak nii singootyee xlëë meñ lo Pable. ~QuAan como byoogwty chuw meñ, sink lëë meñ bislo xkwii xab ni xlëp yu kpaa parñee kaknyoo nii xlëë meñ, JP Tse kwche meñ biñ nii kwnee Pable, per tsiñee lëë meñ biñ nii lëë xaa pseety meñ sit, lëë meñ bislo kwchuptsyë xñee: —¡No nii kety xaa gue! ¡Nonguialtre nii kpañ xaa! O+Per lëë Jesús në lon: “Pchoo leñ kyedzy Jerusalén, por lëën kxal lii xtañ meñ sit.” Lëë Pable no ña xaa nii xñabey lo soldad kNONi byo gaa styoon nii kuty Xteb, xaa nii bluuy xtiitsoo. Naa byaani xab xaa nii kukyeety xaa.” YM+Tsigo lëën chëp: “Kchë meñ re nan nii naa kwyanasy meñ nii xniladzy xtiitsoo leñ kchë ktoo, ni nan meñ nii naa kwyalo kchë meñ nii xniladzy xtiitsoo skiib ni naa gaa ptedy xcheñ kchë meñ go. L9Lo mgaal go lëën kon Jesús, aan lëë xaa në lon: “Sinusy byobladzy pchoo Jerusalén, porque ksaldy meñoo tsiñee lëël kutiits cho nakaa.” K}’Tsiñee lëën blañ Jerusalén nu, lëën kwya lidzy Dios, kwyakutiitsnin Dios, aan lëë tu mgaal kwtedy lon. pJYLëë nana ¿pe xlyëël nii chischeedyoo tsiin chobnisoo? Kwnab lo Dios nii koy xaa kchë xtoloo.” tIaPor lii kutiits cho nak xiñ xaa lo meñ nii nche lo kislyu. No nii kutiitsoo kchë nii konoo ni biiñoo. NHLoxsye ngo lëë xaa në lon: “Lëë xDios pxusykoltoo no kwle lii penaadle parñee kaknanoo pe cos chakladzy xaa ni parñee kanoo xiñ ntson xaa ni parñee konoo tiits nii xchoo chuw xiñ xaa. 5Gc Lëë Ananías biid tedy lon. Tsi lëë xaa kwlañ, lëë xaa në: “Beetsy Saulo, pxaly lool ni kon stub.” Aan wor go kazh lëë lon byaabini aan lëën kon Ananías. PF ’Leñ kyedzy ko kwyo tu xaa nii pcholë Ananías. Tu xaa nii nli xniladzy Dios nak xaa ni chuuñtsyey xaa nii xñabey xley Moisés. Kchësy kaa meñ Israel nii no Damasco xñee nii buen xaa. }Es Aan como lëë bini go bnek lon, pchilody nyanaa. Lëë xaa nii ksan sa kwtob ñan, ptsiiñaa leñ kyedzy Damasco. D9 Tsigo lëën chëp: “Kwnë na busy pe cos kuuñtsyeyaa.” Aan lëë xaa në: “Kuxche, ptsiñ Damasco. Siko no tu xaa nii kñë pe cos kuñoo.” [C/ Kchë xaa nii ksan sa ptsyeb kon bini go, per biñdy xaa tsiy xaa nii kwnee lon. B Tsigo lëën kwnabtiits chëpaa: “¿Chool?” Aan lëë tsiy xaa go në lon: “Naa nak Jesús Nazaret, xaa nii xsaksil.” oAWLëën byab lyu, aan lëën biñ tsiy tu xaa nii xñee: “Saulo, Saulo, ¿penak nii xsaksil naa?” $@A’Per tu tse mer xwe ngbidz, lëën no nëz nii ktsiiñaa leñ kyedzy Damasco, tsiñee lëë tu bini ngol nii sëëdsëëb kpaa bibëly kyako kwin. ?9Lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni kchë xaa kol nan kchë nii beeñtsyeyaa, por lëë xaa bneetsy kitsy nii kwseeñaa si lo xaa Israel nii no leñ kyedzy Damasco, aan lëën kwya kyedzy ko sakyubaa meñ nii xniladzy par kyely knin kchë meñ go nu ni par ksaksin kchë meñ go. >1Penaadle kwënalaa nyutyaa meñ nii xniladzy xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús. Nikxe kwnaaw, nikxe gaa xaapkiyo, kchë nak xaa kwyalon skiib. =—Xaa Israelaa. Tu kyedzy nii lë Tarso nii nche nëz Cilicia kolyaa, per leñ kyedzy Jerusalén nu kwroobaa. Lëë Gamaliel beeñ kseedy naa xley pxusykoltoo no, ni tugak kaa choxkoon kuuñ ksakaa Dios tyub styoon sinak nii noyuuñ ksak to Dios natse. x<iTsiñee lëë meñ biñ nii con xtiitsë meñ kwnee xaa, mastre tse kwche meñ. Tsigo lëë Pable chëb: x; k—Kol kono, beetsy, ni kol kono xaa kol. Lëën kñe choplan xtitsaa lo do parñee kyeñ do nii nody xfaltaa. g:G(Lëë xaa nii xñabey lo soldad ptee tiitspey, aan lëë Pable kusoli lo scaler. Lëë xaa kwloo señ con ña xaa par kwetse meñ. Tsi lëë meñ lox kwchetse, lëë xaa kwnee con xtiitsë meñ Israel chëb xaa:)9K'Tsigo lëë Pable chëb: —Lëdyo. Xaa Israelaa. Tarso kolyaa. Tu kyedzy non nii nche Cilicia nak Tarso. Beeñ favor blaa kñen choplan xtitsaa lo meñ. 8&¿Pe mod lëdy lii tsigo nayak nak xaa Egipto nii penaadle beeñtsyey tu tily ni kuni tap mily nweety bñech tu tañ pidzy? l7Q%Lëë soldad si nii jko Pable leñ yu, tsi lëë Pable chëb lo xaa nii xñabey lo soldad: —¿Pe schilo kñen choplan xtitsaa lool? Tsigo lëë xaa nii xñabey lo soldad kwëb chëb: —¿Pe chakoo nayak xñeel griego? K6$xñee meñ: —¡No nii kety kazh xaa! Lëë Pable xñee lo meñ "5=#Tsiñee lëë soldad ptsiñni Pable laañee chislo scaler nii xyakxoob axte chu yu go, lëë soldad kwlañ Pable, porñee tir ntseeb chak meñ nii nal, F4"Per xaal xaal nii kwnee meñ. Pchilody nyon xaa nii xñabey lo soldad pe xñee meñ porñee kchë meñ chuptsyë. Por ngo lëë xaa kwnabey kuni soldad Pable laañee sob yu nii no soldad. O3!Tsigo lëë xaa nii xñabey lo soldad big, aan lëë xaa kwseñ Pable, ni lëë xaa kwnabey pxituu Pable con chop lë caden. Loxsye ngo lëë xaa kwnabtiits cho nak Pable ni pe cos beeñtsyey xaa. s2_ lëë xaa go ptop kchë xsoldad ni kchë xaa nii xñabey lo xsoldad xaa aan lëë xaa ptsiñ wxooñ laañee nche meñ. Tsiñee lëë meñ kon xaa nii xñabey lo soldad ni kon soldad, lëë meñ psaan Pable, pteejtre meñ xcheñ xaa. 1/Kwxaak xaa wor go kazh nyuty xaa Pable, per tsiñee lëë tiits ptsiñ lo xaa nii xñabey lo soldad nii lëë kchë meñ Jerusalén noyuñ tily, +0OKchësy meñ kyedzy blëë aan lëë meñ ptyop tub lugarak. Lëë meñ kwtopxax Pable, kwlii meñ xaa leñ lidzy Dios. Loxsye ngo lëë meñ psuugw puert. //WSingo chëb xaa Israel go porñee kon xaa Pable leñ kyedzy chop Pable tu xaa Efeso nii pcholë Trófimo. Nladzy xaa te wi Trófimo kuni Pable leñ lidzy Dios. s._Lëë xaa kwchuptsyë, chëb xaa: —¡Kol kono meñ kyedzy, kol kuñ lëë noo yudar kñaasy no xaa re! Por nody xaa xlad meñ xkyedzy no, sink lëë xaa xluuy nii ksaldy meñ xley Moisés ni ksaldy meñ lidzy Dios. Tyub lo kislyu xluuy xaa nrii. Lëë na axte wi bla meñ sit psëëb xaa leñ lidzy Dios. Sinrii mod lëë xaa beeñ tu cos nii nonguialdy kak. @-yPer lëë ksa kadzy kpidz ko merle ksa, tsiñee lëë bla xaa Israel nii no nëz Asia kon nii lëë Pable no leñ lidzy Dios aan lëë xaa go pkiily meñ par kñaasy xaa Pable. ,1Lëë Pable sini ksa tap xaa go. Lëë byaani lyu lëë xaa kok nyë ksa xaa sinak nii xñabey xley Moisés. Loxsye ngo lëë Pable kwteyo leñ lidzy Dios par këb xaa pa tse kyal kak nyë ksa tap xaa go ni parñee këb xaa pa tse kokon xaa go nii sini xaa go lo Dios. ;+oLëë noo pxaal le tublë kitsy lo meñ sit nii xniladzy xtiits Dios parñee kawdy meñ sit xpëël kchë ma nii chokon lo mdyo, ni kawdy meñ sit cheñ, ni kawdy meñ sit xpëël chol ma nii xiyañ, ni nody nii tsoni meñ sit stu meñ deelñee no tsiil meñ sit. Lëë meñ xñaasy Pable leñ lidzy Dios q*[Kuni xaa, kol kuuñ nyë lëë do sinak nii xñabey xley Moisés, ni kwtiix parñee jka kik xaa tsiin kyeñ meñ nii nlidy nii chuuñtsyeyoo kchë nii noyon meñ, sink lëë meñ kyeñ nii wil chuuñtsyey nii xñabey xley Moisés. r)]Lëëw nii nako no nii kuuñtsyeyoo nii kniiy noo: Lëë tap xaa nii chakladzy kuuñ ksak Dios nche nu. [(/¿Xa kuuñ no? Por lëë meñ gon ktyop tsiñee lëë meñ kon nii lëël blañ. f'ENi lëë meñ Israel go biñ nii xluuyoo lo meñ Israel nii no tañ nii ksaldy xaa kchë nii psaan Moisés. Ni lëë xaa biñ nii xñeel lo meñ Israel nii no tañ nii kobeydy xaa xiñ xaa ni tsinaldy xaa xcostumbre no. <&qTsiñee lëë kchë xaa go lox biñ nii bitiits Pable, lëë xaa ptee skizh lo Dios. Tsigo lëë xaa chëb lo Pable: —Bueno, beetsy, per nan nyëël gon nii ndaly meñ Israel xniladzy xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús. Aan kchësy meñ Israel go chuuñ ndip xtiits nii no nii kyonaal no xley Moisés. %5Lëë Pable pkëëptyux kchë xaa go. Loxsye ngo lëë Pable bislo bitiits kchë kchësy cos nii pteedy Dios tiitspey beeñtsyey xaa lady meñ sit. !$;Lëë byaani lyu lëë noo byoteedy lo Jacob ksa noo Pable, aan lëëtyee gaa wi kchë xaa kol nii xñabey lo meñ nii xniladzy xtiits Dios nche siko. y#kTsiñee lëë noo ptsiñ Jerusalén, con kyalwle biid ktsiilnëz meñ nii xniladzy xtiits Dios lëë noo. p"YWi bla xaa Cesarea nii xniladzy xtiits Dios biidnal lëë noo. Lëë xaa go kuni lëë noo lidzy tu xaa Chipre nii pcholë Mnasón. Kok xtsele nii xniladzy xaa xtiits Dios. Lidzy Mnasón blyëës noo. Lëë Pable chitedy lo Jacob L!Loxsye ngo, lëë noo pxixkwaa aan lëë noo syo Jerusalén. { oAan como pchiloody noo ngwiisoo noo styoo xaa, lëë noo psaan xaa, ptyeesy noo: —Lëë Dios dyon kaknil. 5 Per lëë Pable kwëb, në: —¿Penak choon do ni xko kyalnë do naa? Snëën kxituu meñaa, ni snëën ketyaa Jerusalén par kuuñ ksakaa Jesús.  Tsiñee lëë noo ptsyon xtiits xaa go, lëë noo kok ksa meñ Cesarea bñee noo lo Pable parñee tsidy xaa Jerusalén. 7 Lëë xaa biid tedy loo noo. Lëë xaa kwseñ xcinturón Pable aan lëë xaa pxituu niy xaa ni ña xaa con xcinturón Pable, xñee xaa: —Lëë Kyalbini Ntson xñee nii sinrii kxituu meñ Israel xpixwan cinturón re leñ kyedzy Jerusalén, ni lëë meñ jko xaa ña meñ sit. xi Ndaly kpidz kok nii nche noo siko, tsiñee lëë tu profet nii sëëd nëz Judea nii pcholë Agabo kwlañche. b= Ksa tap xiñtsyaap Felip nii karty ktsiilña xñee tiits nii xsyaab Dios leñ styoo me. ]3Lëë byaani lyu lëë noo ptsiñ kyedzy nii lë Cesarea. Siko lëë noo byo lidzy Felip nii xluuy xtiits Dios. Wi Felip ngab lady ksa kadzy xaa nii kwle meñ leñ kyedzy Jerusalén par kuñ xaa xyudar apostle. ,QTiro pchoo noo lëë noo ptsiñ kyedzy nii lë Tolemaida. Siko lëë noo byo jkëëptyux meñ nii xniladzy xtiits Dios aan lëë noo blyëës siko tu kpidz. oWLoxsye ngo lëë noo blë lsa. Lëë noo ptsyëëp barkw, lëë gaa meñ kyedzy ko bikche sey lidzy. _7Per tsi lëë ksa kadzy kpidz ko psa, lëë noo bii. Kchë tsiil ni xiñ meñ nii xniladzy xtiits Dios kuksonëz lëë noo axte chu nistoo, aan lëë noo psoxib chu nis ko par kutiitsni noo Dios kchësy noo. s_Loxsye ptsiil noo meñ nii xniladzy xtiits Dios, lëë noo blyëës kadzy kpidz lo meñ go. Aan lëë Kyalbini Ntson kwnee kchë nii ktsyool Pable Jerusalén lo meñ go, aan lëë meñ go chëb lo Pable: —Nody nii tsil Jerusalén. [/Tsiñee lëë noo syo lo nis, lëë noo ptyon kislyu wiñ nii lë Chipre. Lëëw byaan nëz ñapeg noo, lëë noo syo axte Siria. Aan como no nii ksaan barkw yow chu nis nii lë Tiro, lëë noo blyëës siko. EChu nis Pátara psyeeñ noo tu barkw nii tsi nëz Fenicia. o YLoxsye psaan xaa go lëë noo, lëë noo ptsyo barkw aan lëë noo syo tubli lo kislyu wiñ nii lë Cos. Lëë byaani lyu lëë noo ptsiñ lo stu kislyu wiñ nii lë Rodas. Siko pchoo noo, lëë noo ptsiñ kyedzy nii lë Pátara. &Mban ptee styoo xaa porñee biñ xaa nii kpikchedre kan xaa Pable. Loxsye ngo lëë xaa kuksonëz Pable axte chu barkw.@{%Kchësy xaa kol go biiñ, ni lëë xaa kwteetsy Pable. Y+$Loxsye kwnee Pable lëë xaa psoxib aan lëë xaa bitiitsni Dios ksa xaa. D#Tugak bluyaa nii singo kak tsiiñ tsiin kchilo kuñ ñe meñ nii no lyaadzy yudar, ni ksaladzy ñe xtiits Jesús tsiñee chëb xaa: “Mastre xle meñ nii xkady que meñ nii xñaasy.” fE"Nan buen do nii kwën tsiiñ par ktsiñaan nii jkiiñaa ni nii jkiiñ meñ nii biidnal naa. U #!Tyub nii kwyon lady to kwyokidyaa xab meñ ni karty kaa tsokin xtumi meñ. y ’Lëë nana, beetsy, xñabaa nii kakni Dios to ni xñabaa nii ksaanlasty to xtiits Dios nii xniladzy to. Lëë xtiits Dios kchoobladzy styoo do ni lëë xtiits Dios knee kchë kyalnsaak nii xtee Dios lo kchë meñ nii xniladzy xtiits xaa. o WKol kap cuent, kol ksaladzy gaanoo nii tson iz nder tyub styoon bluyaa xtiits Dios lo do tsel kyool. p YNi misme lady kaa to kchoo xaa nii kluuy tiits xuuy parñee tsinal meñ nii xniladzy xtiits Dios xaa. 9Nanaa nii tsiñee lëën kpi, lëë meñ nii ko kyalnë kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios kiid. Nak meñ go sinak chol ma tox nii chuty mëkwxiily. Z-Por ngo, kol kap cuidad lëë do ni kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios. Porque por kchë do kuty Jesús lo crusy ni lëë gaa Kyalbini Ntson pso lëë do parñee kap cuidad to meñ nii xniladzy xtiits Dios. Z-Por nanaa nii kchë nii kwnabey Dios bluyaa lo do. Ni tu pe kwloolandyaa lo do. b=Por ngo chakladzyaa kniyaa lo do natse nii chaaptyaa tol deelñee no tu do nii telaady. eC’Bluyaa lo do xa nak xkyalwnabey Dios. Lëë na xyeñpaa nii kpikchedre kan do naa. H Per ni tu pe sinidy kikaa, ni xkyalmbañaa nondy lon. Lëëw comñee mbëë kyaalaa tsiiñ nii bneetsy Dios lon. Lëë tsiiñ go nak nii kluyaa xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús lo meñ. pYNi nansyaa ksatyee kyedzy nii kan xñee Kyalbini Ntson nii lëë skiib ni lëë kyalnë këmbës naa. kOLëë na lëën ka Jerusalén, porñee lëë Kyalbini Ntson xaal naa. Nandyaa pe ktsyoolaa siko. Ni chëpaa lo meñ Israel ni lo meñ sit nii no nii ktikche meñ styoo lo Dios ni kniladzy meñ xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús. iKPer psaandyaa tugak bluyaa xtiits Dios lo do. Kwnen lo do leñ kyedzy ni kwnen lo do lidzy to. Ni nan gaa to nii tyub nii kwyon lady to con kyalndoladzy ni wiiñ psobaa xtiits Dios, ni ndaly gaa kyalnë pteedy meñ Israelaa. ~Tsi lëë kchë xaa kol go kwlañche, lëë Pable chëb: —Nan do gon xa nak xmodaa destye primer tse nii kwlañcheen Asia. }'Tsiñee lëë noo ptsiñ leñ kyedzy Mileto, lëë Pable kwnabey koktsyetsy xaa kol nii xñabey lo meñ Efeso nii xniladzy xtiits Dios. Q|Byody noo Efeso porñee koklasty Pable nii nlyëë noo xtañ meñ Asia. Lëë xaa kwlokyeñ ktsiiñ noo Jerusalén tse nii chak lni Pentecostés, deelñee ndeedyo tiits. Lëë Pable xñee lo xaa kol ({ILëë byaani lyu lëë noo ptyee mer laañee nyoo Quío. Lëë byaani stu lyu lëë noo ptsiñ chu nis nii lë Samos. Siko pchoo noo lëë noo ptsiñ Mileto. zyTsiñee lëë noo ptsiil Pable leñ kyedzy Asón, lëë noo ptsyo barkw ksa noo xaa, aan lëë noo syo nëz Mitilene. y9 Lëë noo bñeech syo noo kyedzy nii lë Asón con barkw par kwëës noo Pable siko, por singo byaan noo tiits por lëë Pable si tub lo kislyu. x} Psak styoo meñ porñee mbañ xaa wiñ nii pchingaa chu ventan sikni meñ xaa. Lëë Pable xtsiñ kyedzy nii lë Mileto 7wg Lëë Pable byo leñ yu aan lëë xaa taw kyaxtily ksa xaa meñ nii xniladzy xtiits Dios. Loxsye ngo lëë xaa kwnee lo meñ tyub kyool. Lëë byaani lyu lëë xaa bi. v Lëë Pable byety kwteetsy xaa wiñ go. Aan lëë xaa chëb lo meñ nii xniladzy xtiits Dios: —Ktsyebty to, mbañ xaa. Gu Lëë tu xaa wiñ nii pcholë Eutico kwsob kexka chu ventan. Aan como lëë Pable biskool xiwseedy, lëë xaa kwë mgaal aan lëë xaa pchingaa chu ventan axte lyu. Kuty xaa blis meñ xaa. bt=Leñ tu yu klaa pkaal lsa noo. Ndaly pis nak yu go. Aan tyub leeñgo kwë bini petroly. bs=Tsi lëë tse tminkw kol lëë noo pkaal lsa par tyaaw noo kyaxtily. Lëë Pable beeñ kseedy meñ nii xniladzy xtiits Dios, aan como no nii kchoo xaa kyaani lyu, lëë xaa biskool xiwseedy xaa axte wrol kyool. r)Loxsye kwte lni nii xtyaaw kyaxtily nii xkyëdy levadur, lëë noo pchoo leñ kyedzy Filipos. Lëë tse nii kwloxo kaay kpidz lëë xaa nii kwtenech pkaa loo noo leñ kyedzy Troas. Kadzy kpidz blyëës noo leñ kyedzy ko. Lëë Pable xluuy xtiits Dios leñ kyedzy Troas Wq'Lëë xaa kwtenech loo noo aan lëë xaa kwlës lëë noo leñ kyedzy Troas. }psLëë xiñ Pirro nii pcholë Sópater kunal Pable. Xaa Berea nak Sópater. Ni wi gaa chop xaa Tesalónica nii pcholë Aristarco ni Segundo, ni tu xaa Derbe nii pcholë Gayo, ni Timoteo, ni chop xaa Asia nii pcholë Tíquico ni Trófimo kunal. Io Tson mëë kwlës xaa Grecia. Lëë xaa no nëz nii tso xaa barkw par tsi nëz Siria, tsiñee lëë xaa biñ nii lëë meñ Israel kënal kuty xaa. Por ngo lëë xaa sey nëz Macedonia stub. nwKchë kyedzy nii kutedy xaa pchoobladzy xaa styoo meñ nii xniladzy xtiits Dios. Loxsye ngo lëë xaa ptsiñ Grecia. 0m [Tsiñee lëë tily go byal, lëë Pable kwtsyetsy kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios par kchoobladzy xaa styoo kchë meñ go. Loxsye ngo lëë xaa si nëz Macedonia. Hl )Loxsye chëb secretario ngo, lëë xaa psonëz meñ.=ks(Ntseeb gon tsijkëëkiy meñ no këb meñ nii lëë no noyuuñ tily por kchë nii beeñtsyeey no natse, ni kindy kaa pe tyeesy no deelñee cho kñabtiits lo no penak kok tily re. ljQ'Aan deelñee gaa chakladzy to kñab to pe stu cos, no nii kñab tow tu lo junt, per con ngui mod. {io&Deelñee Demetrio ni xaa nii ksa xaa xkyë tsiiñ xñab kyalxtisy, par ngo no xtisy ni no yulyey. Schilo tsinab Demetrio kyalxtisy lo xaa xñabey parñee siko catu xaa kñee dyon xa nak xcuent xaa ni parñee kak ndoon gaa cho xaa nli xñee. Zh-%Karty gon kwan chop xaa nii biidni do nu ktoo ni karty kñeenë xaa xnaybaa no. |gq$Nan do nii ni tu cho chilody kñë nii nlidy kchë nrii. Por ngo, kol kwetse. Kuuñtsyeydy to cos nii nonguialdy. f#Tsiñee lëë xsecretario xtisy beeñ gan kwleektse meñ, lëë xaa chëb: —Kol kono gaa meñ Efeso, kchësy meñ nii nche lo kislyu gon nan nii lëë meñ Efeso xyal kantsi xiktoo naybaa Diana ni kchësy meñ nan nii kpaa byab xnaybaa no Diana. -eS"Per tsiñee lëë meñ byeñ nii xaa Israel xaa, lëë meñ bislo kwchuptsyë. Siik chop wor kwchuptsyë meñ, xñee meñ: —¡Byinayk Diana, xnaybaa meñ Efeso! d !Per lëë bla meñ Israel chëb lo Alejandro xa nak cuent ko. Loxsye ngo lëë meñ Israel pchëëp xaa lady meñ. Loxsye kwso Alejandro groltyee lady meñ, lëë xaa kwloo señ con ña xaa parñee kwetse meñ. Kokladzy xaa nchoo xaa xfavor meñ Israel. {co Xaal xaal nii kwchuptsyë meñ nii kwey junt. Pkyey kik meñ go. Ndaly meñ go ni nandy dyon pe cos tsiiñ kwey. fbEWi bla xamigw Pable nii xñabey Asia pxaal tiits nii nody nii tsisëëb Pable lady meñ go. aa;Lëë Pable kokladzy nyinee xaa lo meñ, per blaady meñ nii xniladzy xtiits Dios xaa. +`OKchë meñ kyedzy pkyey kik. Lëë meñ kwnaasy Gayo ni Aristarco. Chop xaa Macedonia go nak ksa Pable. Lëë meñ kuni xaa axte tu laañee xkaal lsa meñ. _#Tsiñee lëë meñ biñ ngo, per nli busy blëë meñ aan lëë meñ bislo kwchuptsyë, xñee: —¡Byinayk Diana xnaybaa meñ Efeso! 1^[Ntseebo gon, por neñdy tsodre xtsiiñ no, ni neñdy axte wi xiktoo naybaa Diana kyaanladzy aan kiijtre meñ Asia ni meñ sit nii nche tyub lo kislyu lo naybaa Diana. k]ONi nan do gon ni chon do nii lëë Pable no kluuy lo meñ nii lëdy Dios nak kchë mdyo nii xsaa chol meñ, aan ndaly gaa styoo meñ nojko xaa. Lëdy nonsy leñ kyedzy Efeso nu no kluuy xaa kchë ngo, sink wi tyub nëz Asia. $\ALëë xaa kwnee lo xaa nii xkyë tsiiñ lo xaa, ni lo kchë xaa nii xkyë misme tsiiñ go, chëb xaa: —Nan do gon nii nroob tumi xsaan tsiiñ re lo no. D[Lëë tu xaa nii pcholë Demetrio bislo tily go. Nonsyke mdyo plat ni xiktoo wiñ naybaa nii lë Diana xsaa xaa, aan nroob tumi xsaan tsiiñ go lo xaa ni lo xaa nii xkyë tsiiñ lo xaa. YZ+Leñ tse go lëë tu tily bislo por xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús. Y7Lëë xaa pxaal Timoteo ni Erasto nëz Macedonia mentre lëë xaa bii byaan Asia pa slal tiemp. Chop xaa go chuñ xaa yudar. Lëë meñ Efeso xlëë QXLoxsye kwte kchë cos ko, lëë Pable kwlokyeñ tsitedy kyedzy nii nche nëz Macedonia ni Acaya, axte ktsiñ xaa Jerusalén. Ni chëb xaa nii loxsye kpikche xaa Jerusalén, no nii tsi xaa Roma. ]W3Singo mod ndaly meñ nii pkëëtyag xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús bniladzy. V-Ni ndaly meñ nii pseedy kyalbruj biidni kchë xlibre, aan xña lo meñ lëëw kwyek. Kwloolbey meñ nii masy tu choowptsii mily pes plat nono. UNdaly meñ nii bniladzy kwey wxobtol, aan bitiits meñ go kchë cos mal nii beeñtsyey meñ go worñee karty kniladzy meñ go Dios. wTgAan kchësy meñ Israel ni meñ sit nii no Efeso nii koknano ptsyeb. Por ngo ndaly meñ blisklaa lë Jesús. qS[Wor go kazh lëë xaa nii no kyalbini mal go leñ styoo kwyas kwseñ ksa xaa go. Per nli busy ptee xaa go xcheñ xaa. Koksye gan pchoo xaa ña xaa nii no kyalbini mal leñ styoo. Xña xaa cheñ lëë xaa pxooñ nëb kidy xaa. yRkPer lëë kyalbini mal chëb lo xaa: —Xyuumbeyaa Jesús, ni nanaa cho nak Pable. Per lëë do, ¿cho nak to? PQKsa kadzy xiñ Esceva, xaa nii xñabey lo pxosy, beeñtsyey ngo. sP_ Wi bla xaa Israel nii xkwii kyalbini mal leñ styoo meñ pal nëz kokladzy nseety lë Jesús par kwii kyalbini mal, chëb xaa lo kyalbini mal: —Con xtiitspey Jesús nii xseety Pable xñen lo do: Kol kchoo leñ styoo meñ gue. O7 Axte wi xbayjan Pable ni xab xaa nii biy meñ psë meñ lady meñ xsyaknë aan lëë meñ xsyaknë byak ni lëë kyalbini mal pchoo leñ styoo meñ. PN Ni ndaly kchë kyalntson nii beeñtsyey Pable porñee kokni Dios xaa. M% Chop iz kwëkluuy xaa xtiits Dios. Por ngo nii kchë meñ nii no nëz Asia pkëëtyag xtiits Dios, nikxe meñ Israelo, nikxe gaa meñ sito. L- Per lëë bla meñ nii koñee koklasty niladzy kwneenë xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús. Por ngo lëë Pable pchoo lady meñ go aan lëë xaa kuni kchë meñ nii xniladzy laañee sob xyuscuel tu xaa nii pcholë Tirano. Siko bluuy xaa xtiits Dios lo meñ ksatyee tse. K Tson mëë tugak kwey Pable leñ ktoo siko, xluuy xaa xtiits Dios ni xñee xaa xa nak xkyalwnabey Dios. Iip ptsyebty xaa. J;Tsiipchop nak meñ go. qI[Aan tsiñee lëë Pable pxob ña kik meñ go, lëë Kyalbini Ntson kwsëëb leñ styoo kchësy meñ go, ni lëë meñ go bislo xñee stub clasy tiits ni nii tu cho karty kon ni lëë meñ go kwnee nii psyaab Dios leñ kik meñ go. aH;Tsiñee lëë meñ go biñ ngo, lëë meñ go kwchobnis sinak nii xñabey Jesús. LGLoxsye ngo lëë Pable chëb: —Lëë Juan pchoobnis meñ Israel nii ptsëë xmod, per lëë gak Juan chëb nii no nii kniladzy meñ xaa nii kiid loxsye kpi Juan. Lëë xaa go nak Jesús. FTsigo lëë Pable chëb: —¿Xa kwchobnis to tsigo? Lëë meñ go kwëb chëb: —Si bluuy Juan, singo kwchobnis noo. >EuLëë Pable kwnabtiits chëb: —¿Pe kwsëëb Kyalbini Ntson leñ styoo do worñee bniladzy to xtiits Dios? Lëë meñ go kwëb chëb: —Per ni ndondy noo nii no Kyalbini Ntson. >D wMentre lëë Apolos këno Corinto, lëë Pable kutedy kchë kyedzy nii nche kexka chu nëz nii si Efeso, aan leñ kyedzy Efeso lëë xaa kuktsiil bla meñ nii xniladzy xtiits Dios. %CCXña lo meñ ptilytiitsni xaa xaa Israel, per beeñ xaa gan porñee bluuy xaa nii leñ xkitsy Dios kë nii lëë Jesús nak Crist, xaa nii pxaal Dios.B%Tsi lëë Apolos kwlokyeñ tsi nëz Acaya, lëë meñ nii xniladzy xtiits Dios pkëë tublë kitsy kwseñ xaa si lo meñ nii xniladzy nii no siko, parñee ngui kñee meñ go lo xaa. Tsiñee lëë xaa ptsiñ Acaya, mbëë beeñ xaa meñ nii xniladzy xtiits Dios yudar. cA?Iip ptsyebty Apolos, lëë xaa bluuy xtiits Dios lo meñ Israel leñ ktoo. Per tsiñee lëë Priscila ni Aquila biñ nii xñee Apolos, lëë xaa kuni Apolos lidzy xaa parñee kluuyre xaa xa nak xtiits Dios lo Apolos. !@;Por ngo nii xyuumbey xaa xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús ni tyub styoo xaa xñee xaa lo meñ cho nak Jesús, nikxe nii por Juansye kwchobnis xaa. B?}Leñ tse go lëë tu xaa Israel nii pcholë Apolos ptsiñ leñ kyedzy Efeso. Xaa Alejandría nak xaa. So xnëz nak xtiits xaa ni buen buen xyuumbey xaa kitsy nii kë xtiits Dios. U>#Kok xtsedyako lëë xaa pchoo stub, kutedy xaa kchë kyedzy nii nche nëz Galacia ni nëz Frigia par kchoobladzy xaa styoo meñ nii xniladzy xtiits Dios. Lëë Apolos xluuy xtiits Dios leñ kyedzy Efeso =3Tsiñee lëë Pable ptsiñ Cesarea, lëë xaa kwey Jerusalén kujkëëptyux xaa meñ nii xniladzy xtiits Dios. Loxsye ngo lëë xaa si Antioquía. <Lëë xaa bi, chëb xaa: —Deelñee snë Dios, lëën kyely teedy lo do stub. Aan lëë Pable byo barkw par kpi xaa Efeso. J; Lëë meñ Israel go kwnab nii ngwësre Pable, per kwnëdy xaa. #:?Tsiñee lëë xaa ptsiñ leñ kyedzy Efeso, lëë xaa psaan Priscila ni Aquila, aan lëë xaa kwey ktoo par kñee xaa lo meñ Israel nii xkaal lsa siko. S9Bii ndaly kpidz kwlës Pable leñ kyedzy Corinto. Loxsye ngo lëë xaa blë ksa xaa meñ nii xniladzy xtiits Dios, aan lëë xaa kwyo barkw par tsi xaa nëz Siria ksa xaa Priscila ni Aquila. Aan antes nii lëë barkw kchoo chu nis nii lë Cencrea, lëë Pable pka kik par kuñ xaa cumplir nii byaan xaa tiits chop xaa Dios. 88iTsigo lëë meñ kwnaasy tu xaa nii pcholë Sóstenes nii xñabey leñ ktoo, aan kexka chu yulyey ptee meñ xcheñ xaa, per pe beeñdy xtisy Galión. Lëë Pable xpi Corinto @7{Aan lëë Galión kwnabey pchoo meñ leñ yulyey. W~~}}||{zzMyyxBwwKvv8uuAttdssLrrMqhppRonn&mlkk!jMih]ggfeeiddc7bYa``_^^]c\\[ZZfYY X$W?VcUzU TvSSRQQOOOWNeMMLuKjJJMJHHtGiG FTEEDCCCBA@@M?q>==}<9987S765444,322 110o0/e.i-,,a++D**D)))2(='/&&=%~$$}##D" ! 'H9#-G!q1[ D } H t W~#Ly=V4;m6 UDXluyaa nii kwloolan Dios lo meñ tyub tiemp, per lëë na lëëw xluuy xaa lo meñ nii ngab lo xaa. p5 [DLëë Dios pso naa parñee jkiiñaa lo meñ nii xniladzy xtiits xaa. Xluyaa xtiits xaa siñee nakpeew. 4 DXlen nii xtyeedyaa kyalnë por lëë do, parñee tedyaa kyalnë nii kwtedy Crist por meñ nii xniladzy xtiits Dios. )3 MDPer nody nii kchooxso do lo xtiits Dios nii xniladzy to. Lëë tiits re xkaasy tyub lo kislyu, aan Paablaa win xluyo. Lëë Pable xluuy xtiits Dios lo meñ sit r2 _Dper lëë na lëë do big lo Dios por xkyalkuty Crist. Lëë xaa kuty parñee nyë do ktsiñ do lo Dios. I1  DMeñ sit ni meñ nii xtilyni Dios nak to klo por kchë xtol do, 0 )Dni styoo xaa kwlañ nii lëë Crist ktsig kchë cos lo xaa, nikxe nii no lo kislyuw, nikxe gaa nii no kpaaw. Por ngo nii kuty Crist lo crusy. 9/ oDStyoo Dios kwlañ nii lëë Crist kak sinak xaa, . DNi lëë gaa Crist xñabey lo kchë meñ nii ngab lo Dios. Klootyee xaa pañ lo kyalkuty parñee kñabey xaa lo kchë cos. H-  DKlootyee Crist kwyo lo kchë cos, aan por lëë xaa lëëw no. S, !DLëë xiñ xaa psaa kchësy cos nii no kpaa ni no lo kislyu, nikxe cos nii nyoow, nikxe gaa cos nii nyoodyo. Lëë xaa psaa kchë kyalbini nii xñabey. Por lëë xaa ni par lëë xaa kwyaa kchësy cos. y+ mDNyoody Dios, per lëë xaa kok nyoo worñee biid xiñ xaa Crist. Lëë xiñ xaa nak xaa nii klootyee kwyo. d* CDPor xkyalkuty xiñ xaa, lëë xaa ptsily kchë xtol no. Lëë Crist xtsig lëë no lo Dios u) eD Lëë Dios kwlii lëë no lo nguey, aan lëë xaa kuni lëë no laañee xñabey xiñ xaa nii xkëstyoo xaa. ~( wD ni ktee do skizh lo Tat Tios, por lëë xaa kwle lëë do parñee jkaa do nii ktee xaa lo meñ nii ngab lo xaa kpaa. U' %D Xñab noo nii knee xaa kyalndaan lo do parñee kxekw to ni kap to paciensy, & -D ni kpañ do sinak nonguial kpañ meñ nii ngab lo Crist, ni kuuñtsyey do nii xyo styoo Dios ni kchëlo cos buen parñee kyuumbey nizh to Dios. }% uD Destye nii ptsyon noo ngo, tugak xñab noo lo Dios nii ksaabini xaa lëë do parñee kyeñ do pe cos xyo styoo xaa, S$ !DLëë xaa në loo noo xa nak kyalwkëstyoo nii xnee Kyalbini Ntson lo do. {# qDLëë betsy noo Epafras bluuy xtiits Dios lo do. Ksa noo xaa xkyë tsiiñ. Tu xaa nii xsoob xtiits Crist nak xaa. " 1DLëë meñ nii xniladzy xtiits Dios ktyaly lo kislyu. Sinak nii ptsyoolak to worñee bniladzy to nii nli xkëstyoo Dios to ptsyool kchë meñ go. ! DXkëstyoo do porñee nan do nii lëë nii jkaa do no kpaa. Këmbës kchë ngo porñee pkëëtyag to xtiits Dios nii xteelaa meñ lo tol. b  ?DPor xtsyon noo nii xniladzy to xtiits Crist ni xkëstyoo do kchë meñ nii ngab lo Dios. _ 9DTugak xtee noo skizh lo Tat Tios pxosy Jesucrist tsiñee xñab noo por lëë do.  !DChopaa betsy no Timoteo xal kitsy re lo meñ nii xniladzy xtiits Crist ni ngab lo Dios nii no leñ kyedzy Colosas. Lëë lëësy Tat Tios dyon kakni lëë do ni lëë lëësy xaa knee tiits nii mbëë kpañ do. Lëë Pable xtee skizh por kchë meñ nii ngab lo Dios @ DPaablaa, styoo Dios kwlañ nii kakaa xapostle Jesucrist. Mbëë bluuy xaa xa nak xkyalwnabey Dios lo meñ ni bluuy xaa xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús. Ni tu cho pe chëbty lo xaa.dAChop iz nder kwtiñ Pable tu yu leñ kyedzy Roma, aan leñ yu go kutedy meñ lo xaa. ^5Tsiñee lëë Pable lox chëb ngo, lëë xaa Israel bi, per tir ptilytiits lsa xaa. ucKol kaknan nii destye natse lëë xkyalwtelaa Dios tsi lo meñ sit. Meñ gosy skëëtyag xtiits Dios. 'Por lëë kchë styoo meñ lox pkyedzy,
ntse tyag meñ,
ni ndiib lo meñ.Kchë nrii ptsyool meñ parñee kchilody kan meñ,
ni kon meñ,
ni kyeñ meñ.Ni lëë meñ ptsyool kchë nrii parñee ktikchedy meñ styoo lon tsiin ktsilyaa xtol meñ. Na kwey aan kudzy lo meñ gue:Nlipee nikxe xaapre kon do, per kyeñdy to,
ni nikle gaa kuy do, per kandy to. 1[Aan como lëdy kchë meñ bniladzy, lëë meñ bislo bi. Tsigo lëë Pable chëb: —Nli gak nii kwnee profet Isaías tsiñee por xKyalbini Ntson Dios chëb xaa: T!Grol meñ bniladzy nii kwnee Pable, lëë stu grol meñ koñee bnilastyo. "=Lëë xaa pso tu tse nii jkaal lsa xaa, aan singootyee ndaly meñ kwey laañee xkwës Pable. Aan destye wor silytoo axte ptsye tse bluuy Pable xa nak xkyalwnabey Dios. Pseety xaa xley Moisés ni kchë nii pkëë profet parñee jko xaa styoo meñ kniladzy meñ xtiits Jesús. Lëë na chakladzy noo tsyon noo dyon xa no kikoo, por ndon noo nii laañee xkaatyee xñee meñ contre lay kub nii xluuyoo. 7gTsigo lëë kchë xaa nii koktsyetsy ko chëb: —Ni tu xcart xaa Judea karty klyañ loo noo nii kseety lii, ni ni tu xaa betsy no nii chiid nu karty kñee contre lii. 3Por ngo nagon kwtsyetsyaa lëë do parñee kñen choplan xtitsaa lo do. Porque win xniladzy kchë nii xniladzy meñ Israel aan por ngo këtuun nu. -SPer kwxikyaldy xaa Israel. Por ngo lëën kwnab nii yuub xtisy nii sob Roma nu kan dyon xa kak xcuentaa, per kwnabtyaa kyelyaa nu par jkëëkiyaa xaa tu kyedzyaa. FTsiñee lëë xaa Roma nii xñabey lox kwnabtiits dyon pe nli beeñtsyeyaa kchë nii xkëëkiy meñaa, lëë xaa byeñ nii nody xtolaa ni chigaldy ketyaa. Lëë xaa kokladzy nlaa xaa naa. s_Tse nii kwloxo tson kpidz ptsiiñ noo, lëë Pable kwnabey koktsyetsy kchë xaa Israel non nii no Roma. Tsiñee lëë kchë xaa go lox pkaal lsa, lëë Pable chëb: —Beetsy, nikxe gon ni pe beñdyaa lo meñ Israel ni nikxe nii kwneedyaa contre xcostumbre pxusykoltoo no, lëë meñ kwnaasy naa aan lëë meñ pko naa ña xaa Roma leñ kyedzy Jerusalén. < qTsiñee lëë noo ptsiñ Roma, lëë xaa nii xñabey lo soldad ptee tiits nii tso Pable tublad chop tu soldad parñee kap cuidad soldad Pable. Lëë Pable xluuy xtiits Dios Roma @ yLëë gaa meñ nii xniladzy xtiits Jesús nii no Roma tse koknan nii lëë noo no nëz ktsiiñ noo Roma. Ngo nii lëë meñ biid ktsiilnëz lëë noo axte laañee lë Foro de Apio ni laañee lë Las Tres Tabernas. Tsiñee lëë Pable kon kchësy meñ go, lëë xaa ptee skizh lo Dios ni lëë xaa pkaa fuersy. W 'Leñ kyedzy ko lëë noo byo ktsiil bla xaa nii xniladzy xtiits Jesús. Lëë xaa kwnee loo noo parñee kwëës noo lo xaa tu xmal. Lëë tsi lëë xmal go kwyaa lëë noo pchoo siko par ktsiiñ noo Roma. X ) Siko pchoo noo lëë noo syo tub chu nis axte ptsiiñ noo laañee lë Regio. Lëë byaani lyu lëë tu me nii xchoo nëz kyety bislo xpi. Lëë tse nii pchopo kpidz lëë noo ptsiñ kyedzy nii lë Puteoli. \ 1 Tsiñee lëë noo ptsiñ chu nis nii lë Siracusa, lëë noo blyëës tson kpidz. a; Tse nii kwloxo tson mëë nii nche noo lo kislyu wiñ go, lëë noo ptsyëëp tu xbarkw xaa Alejandría nii kwlës chu kislyu wiñ go tyub mëë nal. Kë chop mdyo nii xñee xaa Cástor ni Pólux kë barkw ko. /W Aan mbëëre kontsi kchë meñ lëë noo, aan tsiñee lëë wor kol nii ktsëëp noo barkw stub, bnee meñ go kchë nii jkiiñ loo noo nëz. Lëë Pable xtsiñ Roma ta Tsiñee kon meñ ngo, wi kchë meñ xsyaknë nii no lo kislyu wiñ go biid, aan kchë meñ xsyaknë byak. [/Aan lëëtyee gaa leñ tse go lëë pxosy Publio nix no xlyëë ni kë yoobcheñ. Lëë Pable kutedy lo xaa, aan loxsye kwnab Pable lo Dios por lëë xaa, lëë Pable pxob ña lady xaa aan lëë gaa xaa byak. 'GKexka siko kë xkwaa xaa nii xñabey lo kislyu wiñ go. Publio pcholë xaa. Lëë noo byolëës lidzy xaa aan mbëë kon xaa lëë noo tson kpidz nder. T!Kchësy meñ kwche mbës nii nsyëki ña xaa o kolpsye gaa nyety xaa. Per kok xtsesy nche mbës meñ kon meñ nii ni tu pe chakty xaa. Lëë meñ bislo ptsëë xtiits, xñee meñ nii tu dios nak Pable. s_Per lëë Pable kwtsib ña aan lëë mëël go byab lo ki, per lëë lëë xaa, ni tu pe kokty xaa. 9Tsiñee lëë meñ nii no lo kislyu wiñ go kon nii lëë mëël go kënyoogw ña Pable, lëë meñ go bislo xñee lo xcombañer: —Neñdy tu nweety bñech nak xaa gue. Ngo nii nikxe lëë xaa kwtelaa lo nistoo, per xlaady xkyalxtisy Dios kpañ xaa axte nii kizh xaa xtol xaa. (ILëë Pable kuktop chop lë yag, aan lëëw no ktsiib xaa lo ki, tsiñee lëë tu mëël nii no lady yag pchoo por xinlëë ki, aan lëë ma pchal ña Pable.  Mbëë kon meñ nii ncheno siko lëë noo, aan como singootyee chak nal ni so kyo, lëë meñ go psaay ki parñee ktsëë noo. r~ _Tsiñee lëë noo lox ptsiñ chu kislyu go kchësy noo, lëë noo kok ndon nii Malta lë kislyu wiñ go. } ,Lëë kchë xaa nii kokty na nxoobnis ptsiñ lo kislyu con table nii nyaa barkw. Singo mod kchësy noo ptsiñ chu kislyu.;|o+Per como koklasty xaa nii xñabey lo soldad nii nyety Pable, blaady xaa nyuuñtsyey soldad ngo, sink lëë xaa kwnabey nii klo kchë xaa nii chak xoobnis ktsiñ xaa chu kislyu. z{m*Tsigo lëë soldad kokladzy nyuty kchë xaa nii sikni xaa tso skiib Roma parñee kxoobnisty xaa aan kxooñ xaa. rz])Per lëë kë barkw kwsobtip lo yuzh, pchilodre niw, aan lëë xfuersy nis bislo chuuñ pyuy nëz xano. y (Lëë xaa pchug tuu nii këtuu kiib nii kë xan barkw aan lëëw byab lo nistoo. Ni lëë xaa bislëë yag nii xchug nis parñee së barkw nëz nii chakladzy xaa. Loxsye ngo lëë xaa blis ladx nii kë kë barkw lo me, aan lëë barkw bislo xpig chu play. qx['Tsiñee lëë lyu byaani, byuumbeydy xaa nii chuuñ ksëë barkw dyon xa lë tañ nii nche noo. Per lëë xaa kon tu kislyu wiñ nii nche kexka tu chu play, aan lëë xaa kwlokyeñ ktsig xaa barkw siko deelñee ndeedyo tiits. wy&Tsi lëë wagw kwlox lëë xaa blaal xobxtily nii noy barkw lo nis parñee knitynë barkw. Lëë barkw xnitylo lo nis =vu%Choop kyoow tsongaly ptsiipxoop noo syo leñ barkw. Ku$Lëë styoo kchë xaa go byonguiool aan lëë xaa taw kchë xaa. t+#Loxsye chëb Pable ngo, lëë xaa kwseñ tu kyaxtily aan xña lo kchësy xaa go lëë xaa ptee skizh lo Dios. Tsigo lëë xaa bislo wagw. `s9"Xñabaa nii kaw do parñee jkaa do fuersy telaa do, por ni tu kits kik to kloowdy to. 2r]!Bii nguey, lëë Pable kwnee lo kchësy xaa nii si leñ barkw, chëb xaa: —Natse gon chak chop xmal nii karty kaw do por kyalnë nii nandy to pe cos ktsyool no. dqA Tsigo lëë soldad koñee pchug tuu nii nxituu canow wiñ go aan lëëw byab lo nis. p Per lëë Pable kuni tiits lo xaa nii xñabey lo soldad chëb: —Deelñee kwësty ni tu xaa gue leñ barkw, ni tu do telaady. EoMentre gaa lëë kchë xaa nii xkyë tsiiñ leñ barkw kwlokyeñ kxooñ, lëë xaa blity tu canow wiñ nii noy barkw, xkëëlo xaa nii lëë xaa kchon kiib nii kë nëz kë barkw lo nis. .nUAan como ptsyeb xaa nyijkaan barkw lo kyo, lëë xaa pchon tap lë kiib nëz xan barkw parñee sëdy barkw. Loxsye ngo lëë xaa kwnab lo Dios nii kyob kyaani lyu. xmiLëë xaa ptiix dyon pe nxityre jkaa lo kislyu. Tsigo lëë xaa kon nii xaktyee skalyptsiipxoopak metre nxity laañee si barkw. Kok xtsedyako lëë xaa ptiix stub aan lëë xaa kon nii xaktyee skalypkyadzyak metre nxity laañee si barkw. (lILëë kyool nii kwloxo chop xmal nii kënsëë noo lo nistoo nii lë Adria, lëë xaa nii chuuñ ksëë barkw byeñ nii lëë noo mer ktsiñ chu kislyu. [k/Per tesody nii lëë me tsikchon lëë no tu chu kislyu wiñ nii nche lo nis re. jPor ngo, kol ko nguiool styoo do, ktsyebty to, por xniladzyaa xtiits Dios ni xniladzyaa nii lëë kchë nii në angly lon kak cumplir. i“Ktsyeebtyoo, Pable, porque no nii ktsiiñoo lo xtisy Roma, aan por lii lëë Dios kteelaa kchë xaa nii ksal no leñ barkw.” sh_Porque tsikyool lëë tu angly byaklo lon. Lëë Dios nii xñabey naa pxaal angly ko biidnë lon sinrii: gPer na xa kuuñre no. Lëëw ptsyool le no. Per pe tsinidy kik to. Nikxe nitylo barkw re lo nis, per ni tu do kejty. Ktsyebty to. ~fuAan como kokle ndaly kpidz nii karty tyaaw noo, lëë Pable kusoli groltyee lady kchë xaa nii sini lëë noo aan lëë xaa chëb: —Deelñee nyon do xtitsaa nii nchoody no Creta, ntsyooldy no kchë kyalnë re ni nsëëbty no xyow barkw. eNdaly kpidz ptyoondy noo lo ngbidz ni ptyoondy noo mëly. Tir ntseeb bi medox ko. Por ngo nii nladzy noo nii sikootyee nyaan noo. \d1Lëë tse nii kwloxo tson kpidz lëë xaa go blaal kchë xtsiiñ barkw lo nistoo. gcGLëë byaani lyu lëë xaa bislo blaal xaa xyow barkw lo nis porñee lëë medox ko bii xpi. qb[Loxsye byëp canow wiñ go, lëë xaa nii sini barkw pxituu tsiitsy barkw con tuu. Ptsyeb xaa nyisobnag barkw lo yuzh nii lë Sirte. Por ngo lëë xaa blity ladx nii kë kik barkw, ni lëë xaa blaa sini me barkw laañee xkaatyee. 'aGByoteedy noo tublad chu kislyu wiñ nii lë Clauda. Xisy xpi me siko. Por ngo nikxe në pkyëë noo, per lëë noo bliis canow wiñ nii sëëdngopxax barkw. i`Kbislo kwtopxax barkw. Aan como blaady me nyo noo par delanty, lëë noo blaa biy me lëë noo. O_Per kok xtsedyak pchoo barkw tsiñee lëë tu medox nii lë Nordeste .^U Aan como lëë tu me wiñ nii sëëd nëz kyety bislo xpi, nladzy xaa nii sini lëë noo nii schilo kchoo noo siko. Lëë xaa pchooni barkw tub chu nis Creta. ]w Aan como nguidy nak chu nis ko par kwës meño mëë nii chaknal, kchësy xaa kwlokyeñ nii masy buen kchoo noo siko, parñee tsaap schilo ktsiiñ noo Fenice aan tyeedy noo mëë nal siko. Fenice nak tu kyedzy nii ngab Creta. Siko xtsiñ barkw. \ Per psaldy xaa nii xñabey lo soldad Pable, sink lëë xaa psoob xtiits xpixwan barkw ni xtiits xaa nii chuuñ ksëë barkw. "[= —Kol kono gaanoo, chanaa gon nii ntseeb ktsyool no tu kyalnë deelñee kyore no tub lo nis. Neñdy kloow no barkw tyub xyowo, ni ntseeb kety no. Z7 Kok xtsele ncheno noo lo nis, ni ntseeble gaa së barkw lo nistoo, porñee lëë mëë nii chaknal sëëd yob. Por ngo lëë Pable kwnee chëb: YwNë syo noo tub chu nis, per lëë noo ptsiñ tu lugar nii lë Buenos Puertos. Kexka siko nche kyedzy nii lë Lasea. fXENdaly kpidz tseyga kwyo barkw nëz, aan tsiñee lëë noo ptsiñ laañee nyoo Gnido, blaadre me nyo noo par delanty. Por ngo lëë noo ptyee mer laañee nyoo kyedzy nii lë Salmón nii nche lo kislyu wiñ nii lë Creta. !W;Siko lëë xaa nii xñabey lo soldad kon tu xbarkw meñ Alejandría nii no nëz tsi nëz Italia, aan lëë xaa blëp lëë noo barkw par kyo noo. VLëë noo ptyeelaag nistoo mer laañee nyoo Cilicia ni Panfilia, aan lëë noo ptsiñ tu kyedzy nii ngab Licia nii lë Mira. qU[Tsiñee lëë noo pchoo Sidón, lëë noo byoteedy chu kislyu wiñ nii lë Chipre, porñee tir xpi me. DTLëë byaani lyu lëë noo ptsiñ chu nis nii nche Sidón. Siko lëë Julio pkëstyoo Pable, lëë xaa blaa kutedy Pable kchë lo xamigw ni lëë xaa blaa ptee meñ go nii pkiiñ Pable. 4SaLëë noo ptsyo tu leñ xbarkw meñ Adramitio. Lëë barkw ko no nëz nii kchoo tsi tyub nëz Asia. Wi Aristarco, xaa Tesalónica nii ngab Macedonia, kwsënal lëë noo. XR +Tsiñee lëë xaa nii xñabey kwlokyeñ kxaal lëë noo Italia, lëë Pable ni stubla xaa nii no skiib kok entregar lo tu xaa nii xñabey lo soldad nii pcholë Julio. Xsoldad xtisy Roma nak kchë soldad ko. Q  Ni lëë Agripa chëb lo Festo: —Nchilo nlyaa xaa re deelñee nyabty xaa nii yuub xtisy Roma kan xa kak xcuent xaa.5PcLëë xaa si tublad parñee kutiits xaa dyon xa kak cuent ko, xñee xaa lo xcombañer xaa: —Karty ko xaa re tu tol nii tsigal kety xaa, per ni skiib nonguialdy tso xaa. qO[Loxsye chëb Pable kchë ngo, lëë rey ni xtisy ni Berenice ni kchë xaa nii nche sob siko kuso. yNkTsigo lëë Pable chëb: —Nikxe nii slalak nu o xlyëëre gaa lox ngon styool, tsaap në Dios que nii lëdy nonsy lii, sink wi kchë meñ nii nche jkëëtyag nii xñen natse kak sinakaa, nikxe nii lëdy kchë meñ kxituu con caden. zMmLoxsye ngo lëë rey Agripa chëb: —Slalak nu lëël lox ngo styoon parñee kniladzyaa xtiits Jesucrist. fLENli gaa na, rey Agripa, ¿pe xniladzyoo kchë nii pkëë profet dyon? Nanaa nii xniladzylo. :KmLëë rey Agripa so nu. Nan buen xaa xa nak kchë cos re. Por ngo nder confians xñen lo xaa. Nan bueenaa nii wi xaa nan xa nak kchë cos re, por lëdy tu cos nii koktsilaano. rJ]Per lëë Pable kwëb chëb: —Chakwejtyaa, Festo, sink sëli xtitsaa ni nli gaa kchë nii xñen. I}Ngo nonee Pable tsiñee lëë Festo kwchuptsyë chëb: —¡Chak wetyoo, Pable! Kchë xiwseedyoo noyuuñ wety lii. -HSLëë xaa go kwnee nii lëë Crist kety, ni lëë xaa go kwnee nii klootyee Crist kpañ parñee kiidni Crist tiits nii xteelaa lo meñ xkyedzy noo ni lo meñ sit. 5GcPer por xkyalnsaak Dios lëën bii so nu, xluyaa xtiits Dios lo kchësy meñ. Karty kñen ni tu cos nii kwneedy profet ni kwneedy Moisés nii kak, sink nonsyke ngo xñen. YF+Por ngo lëë xaa Israel kwnaasy naa leñ ktoo aan kokladzy xaa nyuty xaa naa. EKlootyee lo meñ Damasco bluyaa xtiits Dios. Loxsye ngo lëëw bluyaa lo meñ Jerusalén ni tyub xtañ meñ Judea ni lo meñ sit. Chëpaa nii ktsëë meñ xmod, ni ktikche meñ styoo lo Dios, ni kuuñtsyey meñ cos nii kluuy nii nli xniladzy meñ Dios. RD’Por ngo, rey Agripa, lëën psob xtiits tsiy xaa nii kwnee lon. 4CaLëën kxal lii lo meñ sit parñee ksaabiniil kchë lo meñ go, parñee sëdre meñ go lo nguey, sink lo bini, ni parñee ksoobtre meñ go xtiits xaatox, sink ksoob meñ go xtiits Dios, ni kniladzy meñ go xtitsaa tsiin telaa meñ go lo xtol ni jkaa meñ go nii ktee Dios lo meñ nii xniladzy.” IB Naa kteelaa lii lo meñ Israel ni naa kteelaa lii lo meñ sit. A3Per kuxche, por lëën byaklo lool parñee kuuñtsyeyoo nii chakladzyaa ni parñee kutiitsoo kchë nii konoo natse ni kchë nii kluuyre gaan lool. y@kTsigo lëën chëp: “¿Chool?” Aan lëë tsiy xaa go në lon: “Lëë meeraa nak Jesús, xaa nii xsaksil. ?Tsigo kchëësy noo byab lyu. Loxsye ngo lëën biñ tsiy tu xaa nii në lon con xtiitsë meñ hebreo: “Saulo, Saulo, ¿penak nii xsaksil naa? Misme lii gon no ksaksi lii, sinak nii chuuñtsyey yosy tsiñee xkëëniy ma punt yag nii xkwib meñ ma.” >7 Per mer xwe ngbidz gon, rey, lëën no nëz ksa xcombañeraa tsiñee lëën kon tu bini nii sëëdsëëb kpaa. Mastre xpibëlyo que lo xbini ngbidz. f=E ’Kchë ngo no kikaa lëën sa kyedzy Damasco con xtiitspey xaa nii xñabey lo pxosy. `<9 Ndaly vuelt psaksin xaa nii no xlad Jesús parñee nsaan xaa nyilastre xaa Jesús. Laañee sobtyee ktoo kwyan, aan por xkyalwlëën axte xtañ meñ sit kwyanlagaa meñ go. Lëë Pable chutiits xa bniladzy xaa Dios n;U ni beeñtsyey gaan nii no kikaa leñ kyedzy Jerusalén. Con xtiitspey xaa nii xñabey lo pxosy ndaly kchë meñ nii no xlad Jesús kwlon skiib. Aan tsiñee lëë xaa xñabey chakladzy kuty tu xaa go, win kwne nonguial kety xaa. S: ’Klo nladzyaa nii no nii ktilynin meñ nii no xlad Jesús Nazaret O9¿Lëë dook, penak nii xnilasty to nii chuuñ kpañ Dios meñ kuty? 8}Ni ksa tsiipchop kaa xtiiy noo nii no Israel këmbës nii kak cumplir nii kwneel Dios. Por ngo, tsel kyool choxko kchë meñ go kleni Dios ni kuuñtsyey nii xñabey Dios. Aan porñee win xniladzy nii kwneel Dios, lëë meñ Israel biid kso naa nu. *7MAan lëë na lëë meñ Israel xkëëkiy naa porñee tyub styoon xniladzyaa nii lëë Dios kuuñ kpañ kchë meñ kuty sinak nii kwneel xaa lo pxusykoltoo noo. O6Xyuumbey nyë xaa Israel naa. Schilo kñë xaa nii xtse kwyon xlad tub tiiy xaa nii lë fariseo deelñee chakladzy xaa. Lëë xaa fariseo nak tub tiiy xaa nii mastre choxko kuñ cumplir xleey noo. {5o’Kchësy meñ Israel nan xa kwyon lady meñ tu kyedzyaa ni xa kwyon Jerusalén destye nii nakaa xaa wiñ. J4 Ni xlen porñee nanaa nii xyeñoo xa nak xcostumbre noo kchësy noo siñee nak noo meñ Israel ni nanoo pe cos nak xiwtilytiits noo. Por ngo xñabaa nii kapoo paciensy konoo kchë nii kniyaa. 39—Nli gaa na, rey Agripa, xlen ni xsak styoon kñen lool xa nak kchë nii xkëëkiy meñ Israel naa parñee singo mod misme naa ksoli naa lool. 2 Tsigo lëë rey Agripa chëb lo Pable: —Schilo kñeel xfavooroo. Tsigo lëë Pable blis ña aan lëë xaa bislo kwnee xaa, chëb xaa: l1QPorque lika sëlidyo nii kxalaa tu xaa nii no skiib, deelñee këptyaa pe cos beeñtsyey xaa.e0CAan como xyeñdyaa gaa dyon pe cos beeñtsyey xaa, lëë xaa syelynin lo do, ni loopoo rey Agripa syelynin xaa parñee kñabtiitsoo lo xaa parñee tsaap singo mod kyeñaa pe cos jkën lo kitsy nii kxalaa lo xtisy Roma. X/)Per naa nii xcuentaa sootaa nii karty ko xaa tu falt nii tsigal kety xaa, per como lëë xaa kwnab nii kak kiy kchë nii xkëëkiy meñ go xaa axte lo xtisy Roma, lëën kwlokyeñ kxalaa xaa lo xtisy Roma. a.;Tsigo lëë Festo chëb: —Rey Agripa ni kchësy to siñee nche do nu, lëë xaa re so lo do nu. Ndalyle meñ Israel nii no Jerusalén ni meñ Israel nii no leñ kyedzy Cesarea nu nonab lon nii kñabeyaa kety xaa. d-ALëë byaani lyu, lëë Agripa ni Berenice kwsëëb yulyey ksa bla xaa nii xñabey lo soldad ni xaa non nii no leñ kyedzy Cesarea. Nonsyke ladx non nche nakw xaa. Loxsye ngo lëë Festo kwnabey koktsyetsy Pable. 5,cTsigo lëë Agripa chëb lo Festo: —Wi gaan gon no gan konaa xa së lo xtiits xaa go. Lëë Festo kwëb chëb: —Kxe kazh kaanoo, lëël kon xa së lo xtiits xaa. +3Per como lëë xaa kwnab nii yuub lo xtisy nii sob Roma tsi xaa, lëën kwnabey nii laady xaa axte nii kteedyo tiits lon kxalaa xaa lo xtisy Roma. *!Aan como byeñdyaa pe nyuuñtsyeyaa, lëën kwnabtiits dyon pe nyë Pable nyi xaa Jerusalén parñee siko nyanaa dyon xa nyak xcuent xaa. )/Nii biñsyaa nonsyke kchë deel xa nak xlay xaa pkëëkiy xaa xaa ni por tu xaa nii lë Jesús nii kuty, per lëë Pable xñee nii mbañ Jesús. c(?Per tsiñee lëë xaa lox ptilytiits, ni tu cos ntseeb nii nladzyaa pkëëkiydy xaa xaa. %'CPor ngo, tsiñee lëë xaa Israel go kwlañche nu, blyëëdyaa. Siñee byaani lyu lëën kwsoob leñ yulyey aan lëën kwtsyetsy xaa nii xkëëkiy xaa go. 3&_Per lëën chëp nii xñabeydy xtisy Roma kety tu meñ deelñee karty kan xaa ktilytiitsni meñ go kchë xaa nii xkëëkiy xaa parñee kak ndoon dyon cho xaa nli xñee. 6%eAan tsi lëën kwya Jerusalén, lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni kchë xaa kol nii xñabey lady meñ Israel biid jkëëkiy xaa. Kchë xaa go kwnab nii kñabeyaa kety xaa. $+Aan como ndaly kpidz kwlës xaa, lëë Festo bitiits lo xaa xa nak xcuent Pable, chëb Festo: —Lëë tu xaa nii psaan Felsy skiib bii no nu. [#/ Blyëëdyako lëë rey Agripa ni Berenice kwey Cesarea kujkëëptyux Festo. l"Q Tsigo, lëë Festo kwnabtiits lo xaa nii ksa xaa xñabey. Loxsye ngo lëë xaa chëb lo Pable: —Lëël kwnab nii yuub lo xtisy Roma tsil. Na tsil lo xaa na parñee kan xaa xa kak xcueentoo. Lëë Pable so lo rey Agripa Y!+ Deelñee kwlo gaan tu falt nii xyal ketyaa, penaktyo na ketyaa. Per como nlidy kchë nii xkëëkiy xaa gue naa, ni tu cho xyaldy jko naa ña xaa Israel. Xñabaa nii yuub xtisy Roma kan dyon xa kak xcuentaa. < q Tsigo lëë Pable kwëb chëb: —Leñ yulyey nii ngab lo xtisy Roma son. Penak nii toon pare kan par kak xkyalxtisyaa. Ni nan bueen gaal nii karty kon falt lo meñ Israel. 0Y Per como lëë Festo kokladzy kyaan buen xaa lo meñ Israel, lëë xaa chëb lo Pable: —¿Pe snëël tsil Jerusalén parñee siko kanaa dyon xa kak xcueentoo? Z-Per lëë Pable gaa tugak kwnee xaa, chëb xaa: —Karty kuuñtsyeyaa kchë nii xkëëkiy xaa gue naa. Nlidy nii xsaldyaa xley meñ Israel, ni nlidy nii xsaldyaa lidzy Dios, ni nlidy nii xsaldyaa xtisy Roma. a;Tsiñee lëë Pable kwsëëb yulyey, lëë xaa Jerusalén big kex, aan lëë xaa bislo pkëëkiy xaa Pable tub yox cos ntseeb, per ni tu cos nii pkëëkiy xaa Pable pchilody nyuñ xaa preb nii nli beeñtsyey Pablo. GXonak o tsii gak kpidz kwlës Festo Jerusalén, lëë xaa bikche sey xaa Cesarea. Lëë byaani lyu nii ptsiñ xaa, lëë xaa kwsob leñ yulyey, aan lëë xaa kwnabey koktsyetsy Pable. wPor ngo no nii kiid xaa nii xñabey lo do Cesarea parñee jkëëkiy xaa Pable siko deelñee pe cos falt kwloo Pable. a;Per lëë Festo chëb: —Cesarea no Pable skiib ni klyëëdy kaan lëën kya Cesarea. <qLëë xaa go kwnab tu kyalnsaak lo Festo chëb xaa nii kñabey Festo kyey Pable Jerusalén. Ni lëëw na nol kik xaa nii deelñee ndee Festo tiits, lëë xaa nyikuty Pable nëz. Tsiñee lëë xaa ptsiñ Jerusalén, lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni kchë xaa Israel nii mastre non kujkëëkiy Pable lo xaa. v gTse nii kwloxo tson kpidz nii pkaa xcuent Festo kyalxtisy, lëë xaa pchoo Cesarea, lëë xaa si Jerusalén. DLëë kwloxo chop iz, lëë gaa xiz xtisy Felsy psa, aan lëë Porcio Festo pkaa kwsob xlugar xaa kok xtisy. Aan lëë Felsy psaan Pable skiib parñee buen kyaan xaa lo meñ Israel. 9Ni lëëw na kwëmbës xtisy Felsy nii ndee Pable tumi parñee nlaa xaa Pable. Por ngo kety kety kwtsyetsy xaa Pable parñee kñee xaa lo Pable. H Per tsiñee lëë Pable pseedy nii no nii tsoxko meñ kpañ meñ sinak nii xñabey Dios, ni no nii kxekw meñ kuuñtsyeydy meñ nii klyaañtyee styoo meñ por sitsiñ tse nii lëë Dios kwetsy catu meñ, lëë xtisy Felsy ptsyeb aan lëë xaa chëb lo Pable: —Kwey. Na tsiñee kteedyoo tiits lon, kwetsyaa lii stub. PLëë koko bla kpidz lëë xtisy Felsy ptsiñ chop tsiil xaa Drusila. Meñ Israel nak tsiil xaa. Aan lëë xaa kwnabey koktsyetsy Pable par kñee Pable dyon xa nak nii kniladzy meñ Jesucrist. :mLoxsye ngo lëë xtisy Felsy kwnabey nii bii kyaan Pable leñ skiib, per lëë xaa chëb lo soldad nii klaa xaa Pable xisy wiñ ni klaa xaa tsitedy xamigw Pable lo Pable. Tsiñee lëë xtisy Felsy biñ xa së lo xtiits Pable, aan como nanle gaa xaa xa nak xiwseedy meñ nii no xlad Crist, lëë xaa pkwëës lo cuent ko, aan lëë xaa chëb: —Na tsiñee kiidsye Lisias, xaa nii xñabey lo soldad, kaknanraa xa nak xcueentoo. 'Xakxe worñee nguiedzy kwnen chëpaa: “Lëë do biid kso naa nu natse porñee xniladzyaa nii spañ meñ kuty”, neñdy wor go kwlon falt. #O deelñee gaa kchilody kiid xaa go, kñë xaa nii nche nu dyon pe cos falt kwlon worñee kukso xaa naa lo xaa nii xñabey lo meñ Israel. pYLëë xaa nii kon naa leñ lidzy Dios kiid jkëëkiy naa deelñee beeñtsyeyaa tu cos nii nonguialdy. l QKchë ngo noyuuñtsyeyaa tsiñee lëë bla meñ Israel nii no nëz Asia kon naa leñ lidzy Dios. Kok nyë kaazhaa sinak nii xñabey xleey noo antes nii sëbaa leñ lidzy Dios, ni kwyaanidy kaan tub yox meñ, ni byubtyaa tily. E ’Kok xtsele nii kënsën xtañ meñ sit. Lëë na lëën bikche tu kyedzyaa par kyelynin palal tumi jkiiñ meñ nii no lyaadzy ni parñee kokonaa nii xñabey xley Moisés lo Dios. e CPor ngo, tugak choxkoon kuuñtsyeyaa nii chakladzy Dios ni chuuñtsyeyaa kyalbuen lo meñ. * MNi wi gaan xniladzy nii xniladzy xaa re. Xniladzyaa nii lëë Dios kuuñ kpañ meñ kuty. Nikxe meñ malo, nikxe gaa meñ bueno, kchëlo meñ kuuñ kpañ Dios. a ;Lëën kñëëli lool nii nikxe nii xñee xaa re nii nlidy kchë nii bluuy Jesús Nazaret, xsobaa xtiits xDios pxosyaa sinak xñabey xaa. Ni xniladzy kaan kchë nii kë leñ xley Moisés ni kchë nii pkëë profet. b= Chilody kluuy meñ Israel nii nche nu nii nli beeñtsyeyaa kchë nii xkëëkiy xaa naa. % Ni tu cho kondy nii lëën no ktilytiits pal nëz, nikle leñ lidzy Dioso, nikle gaa leñ ktoow. Ni tu cho pkaldyaa leñ kyedzy Jerusalén. Y+ Natse gon chak tsiipchop kpidz nii ptsiiñaa Jerusalén par kolaa lay lo Dios. 8i Tsigo lëë xtisy kwloo señ lo Pable parñee kñee Pable, aan lëë Pable chëb: —Xlen nii lii kon xa nak xcuentaa por nanaa nii kokle bla iz nii soboo xñabeyoo tañ re. kO Wi kchë meñ Israel nii nche siko chëb nii nli beeñtsyey Pable kchë nii xkyëëkiy xaa. lQLëë na misme lii gaanoo, kwnabtiits lo xaa parñee kyeñoo nii nli kchë nii xkëëkiy noo xaa. Sper lëë xaa nii lë Lisias nii xñabey lo soldad biid kla xaa loo noo. 3Kokladzy xaa nguidyni xaa lidzy Dios nii sob Jerusalén. Por ngo nii lëë xaa bñaasy noo aan lëë noo nyuuñ kyalxtisy sinak xñabey xleey noo, 4aLëë noo gon bñaasy xaa re porñee nak xaa sinak tu kyalkits. Laañee xkaatyee noyuñ xaa meñ Israel chop tiiy ni lëë xaa xñabey lo tub tiiy meñ nii lë Nazareno. X)Per parñee kislëëdre noo lii, xñabaa nii jkëëtyagoo choplan xtiits noo. 1~]Tyub laañee xñabeyoo xsako styoo noo. ?}wTsiñee lëë Pable koktsyetsy, lëë Tértulo bislo xkëëkiy xaa, xñee Tértulo lo xtisy Felsy: —Skizhoo xtisy, mbëë nche noo ni kindy tily leñ xkyedzy noo por xkyalchakoo. N| Tse nii kwloxo kaay kpidz, lëë Ananías, xaa nii xñabey lo pxosy ptsiñ Cesarea ksa xaa bla xaa kol ni tu xaa chak nii pcholë Tértulo. Lëë xaa ptsiñ tubli lo xtisy par jkëëkiy xaa Pable. <{q#lëë xaa chëb: —Na tsiñee kiidsye xaa nii xkëëkiy lii konaa dyon xa nak xcueentoo. Loxsye ngo lëë xaa kwnabey nii kyënap soldad Pable leñ yulyey nii psaa Herodes.vze"Loxsye blab xtisy kitsy ko, lëë xaa kwnabtiits cho xaa Pable. Tsiñee biñ xaa nii xaa Cilicia nak Pable, y9!Tsiñee lëë soldad nii sini Pable ptsiñ Cesarea, lëë xaa ptee kitsy nii pxaal xaa nii xñabey lo soldad lo xtisy ni lëë xaa ptee xcuent Pable. x1 Lëë byaani lyu lëë kchë soldad nii si niy bikche ptsiñ laañee sob xaa nii xñabey lo soldad. Lëë kchë gaa xaa nii sob cabay sini Pable. w}Lëë soldad beeñtsyey nii kwnabey xaa nii xñabey lo soldad. Lëë xaa sini Pable nëz Antípatris wor kyool go. Hv Per como lëën biñ nii lëë meñ Israel chakladzy kuty xaa, lëë xaa xalaa lool ni lëën kwne gaa lo meñ nii xkëëkiy xaa nii kiidnee xaa lool deelñee pe cos xkëëkiy xaa Pable.” u7Siko biñaa nii lëdy cos nii xkëëkiy meñ xaa, sink pel cos cheñ xley meñ xkëëkiy meñ xaa. Per xyaldy nii kety xaa, ni skiib xyaldy tso xaa. rt]Aan como kokladzypaa nyaknanaa pe cos xkëëkiy meñ xaa, lëë xaa kwyaanin lo xaa Israel nii xñabey. s/Lëë meñ Israel kwnaasy xaa nii xalaa lool, mer nyuty meñ xaa, per tsiñee biñaa nii Roma ngab xaa, lëën kwya ksan xsoldadaa, byaklan xaa. [r/“Naa nak Claudio Lisias. Lëën xal tublë kitsy re lool nii nakoo xtisy. \q1Lo soldad pxaal xaa tublë kitsy nii si lo xtisy Felsy. Sinrii xñee lo kitsy ko: %pCNi lëë xaa kwnabey kwyo xab cabay nii sob Pable, ni lëë xaa kwnabey nii ndaan Pable ni mbañ Pable ktsiñni xaa Pable lo xtisy nii pcholë Felsy.  H~~~ }Y}||?{{TzzyzyOxxwwvfvuFtt!sszrrmrqq8pJoooZnnmm$llpkkjsjiiti'hcggmffnfeemeddScc_baa!``___O^^c]]H\\[[XZZZ[YYXWVVQVUTTT0SS:RRcQPPP(OOENN~MM7LbKKRJJ!II8HH%GGG$FF\EEbDDXCC>>==2< 8 & Nësy xaa nii tugak ksaladzy noo meñ prob, ni nli gaa tugak choxkoon kuñaa meñ prob yudar. Lëë Pable chak ntseeb lo Pedre 7& Por ngo lëë Jacob ni Pedre ni Juan kwseñ ñan ni ña Bernabé ksa xaa xñabey lo meñ nii xniladzy xtiits Dios. Lëë xaa byeñ nii lëë Dios bnee kyalnsaak re lon aan lëë noo byaan nii lëë xaa tsi lo meñ Israel, lëë gaa noo kyo lo meñ sit. q6[&Porque misme Dios nii pxaal Pedre kak xaa apostle lo meñ Israel, pxaal naa kakaa apostle lo meñ sit. 5!&Lëë xaa byeñ nii lëë Dios pxaal naa kakluyaa tiits nii xteelaa lo meñ sit, sinak nii pxaal Dios Pedre tsikluuy xaaw lo meñ Israel. 4&Per ni tu pe nëdy xaa xñabey go lon, nikxe nii xkwenjtyaa deel chootyee kok kchë xaa go, por tugak nak no lo Dios. ^35&Per psaldy noo xaa, porñee koklasty noo nii nchoxso do lo xtiits Dios nii xteelaa. c2?&Per lëë bla xaa nii nlidy xniladzy xtiits Dios kwsëëb tsilaan lady noo parñee kleetsy xaa dyon xa mbañ noo porñee xniladzy noo xtiits Crist aan lëë xaa kokladzy nii nyuuñtsyeey noo nii xñabey xley Moisés. O1&Nikxe nii lëdy xaa Israel Tito, ni tu cho kwnabeydy nii nyobey xaa. [0/&Kwyan porñee byeñaa nii Dios pxaal naa. Tsi lëën ptsiñ Jerusalén, nonsy lo xaa nii xñabey bitiitsaa xa nak tiits nii xteelaa nii xluyaa lo meñ sit. Kwyan porñee koklastyaa nii xlyësy nguiën tsiiñ. [/ 1&Lëë kwloxo tsida iz lëën kwya Jerusalén chopaa Bernabé. Wi Tito byonii noo. N. &Kchë meñ go ptee skizh lo Dios porñee bniladzyaa xtiits Dios.- 5&Xaktyee biñ meñ go nii xñee meñ: “Lëë xaa nii kwënlaag lëë no tyub tsigo, ni kokladzy nloox lëë no, xluuy xtiits Dios lo meñ nina.” N, &Per byuumbeydy meñ nii xniladzy xtiits Crist nii no nëz Judea naa. W+ )&Loxsye ngo lëën kwya nëz xtañ meñ Siria ni nëz xtañ meñ Cilicia. ;* s&Xkonaa Dios nii tiitsli nak kchë tiits nii xkën. R) &Per kondyaa ndaly xaa nii nak apostle, xaktyee Jacob betsy Jesús konaa. w( i&Axte kwloxo tson iz lëën kwya Jerusalén. Tsigore lëën byuumbey Pedre. Tsiiñ kpidz kwlësaa lo xaa. ' &ni kwyady kaan Jerusalén nyakanaa xaa nii nakle apostle. Sink blyëëdyaa lëën kwya nëz Arabia, loxsye ngo lëën kwya Damasco stub. &  &Lëë xaa bluuy xiñ xaa lon, parñee nluyaa xtiits xaa lo meñ sit. Tsiñee lëë tse go kutsiñ ni tu cho lo kwyanabtiistyaa, % &Per antes nii nyalyaa lëë Dios kwle naa, aan por xkyalwkëstyoo xaa lëë xaa kwtsyetsy naa worñee kwlaño styoo xaa. $ &Lo kchë xlaay meñ Israel nii psedyaa beñaa gan lo kchë xaa nii tusy kchëën, porñee kwyoxkoon kuuñtsyeyaa nii psaan pxusykoltoon. # & Biñle gaa to nii worñee kwyon lo xlay meñ Israel, kwënlagaa meñ nii xniladzy xtiits Dios aan kokladzyaa nlooxaa kchë meñ go. F" & Porque lëdy cholsye bluuyo lon, sink yuub Jesucrist bluuyo. t! c& Kol kaknan gaanoo, beetsy, nii lëdy leñ kik chol meñ lo kislyu re kwlañ tiits xteelaa nii xluyaa. @  {& Chaklastyaa kuuñ ksakaa meñ, sink lëën chakladzy kuuñ ksakaa Dios. Deelñee kakladzyaa kuuñ ksakaa meñ, chilody kyën xtsiiñ Crist. Xa kwlañ nii lëë Pable kak apostle  & Nii kwne gakaa klo, xñen: Deelñee kiid tu xaa nii kluuy stu tiits nii xteelaa lo do aan xaa nako lo nii xniladzyle to, nguialsi xaa. 5 e&Deelñee kiid tu xaa nii kluuy lo do nii no stu tiits nii xteelaa aan xaa nako lo nii bluuyle noo lo do, nguialsi xaa nikxe yuub naaw o nikxe gaa tu angly nii byety kpaaw.  &Per nody stu tiits nii xteelaa gon, sink no bla xaa nii xkan kik to aan chakladzy xaa kxiñ xaa xtiits Crist nii xteelaa.  '&Xseen gon nii blyëëdy lëë do tse psaan Dios nii kwtsyetsy lëë do por xkyalwkëstyoo Crist, par kniladzy to stu tiits nii xteelaa. L &¡Tugak kol tsoo ktee no skizh lo Dios! Tugak tiits nii xteelaa no + Q&Lëë Jesucrist gon kuty por kchë xtol no, parñee kteelaa xaa lëë no lo kchë cos ntseeb nii no lo kislyu re. Styoo Tat Tios kwlañ nii singo kuuñtsyey xaa. h K&Lëë lëësy Tat Tios dyon ni lëë lëësy Jesucrist kakni lëë do parñee mbëë kpañ do.  y&Ksan kchë xaa nii xniladzy xtiits Dios nii nche lon nu, xal kitsy re lo kchë meñ Galacia nii xniladzy xtiits Dios. , U&Naa nak Pable, xapostle Jesucrist. Lëdy cholsye pso naa ni lëdy cholsye pxaal naa, sink yuub Jesucrist ni Tat Tios, xaa nii beeñ kpañ xaa pxaal naa ni pso naa. hI0Ni lëë lëësy Dios kakni lëë do kchësy to siñee xkëstyoo Jesucrist tyub styoo do. 90Lëë lëësy Tat Tios dyon ni lëë lëësy Jesucrist knee tiits nii mbëë kpañ do, jkëstyoo lsa do xcombañer do ni kniladzy to xtiits xaa. eC0Por ngo lëë xaa xalaa lo do, parñee kñë xaa xa no noo tsiin kchoobladzy xaa styoo do. ta0Lëë betsy no Tíquico nii tugak kë xtsiiñ Dios kñë lo do dyon xa non ni pe cos noyuuñtsyeyaa. ~u0Lëë Dios pxaal naa kanin xtiits xaa lo meñ. Lëë na lëën no skiib. Kol nab nii ktsyeebtyaa kluyaa xtiits xaa. wg0Kol nab lo Dios por naa parñee ktsyol pe kñen ni ktsyeebtyaa tsiñee kñen xtiits xaa nii xteelaa lo meñ. !0Tugak kol nee lo Dios, kol knab nii kakni Kyalbini Ntson do. List kol kwë, kchosody styoo do ni kol nab por kchë meñ nii ngab lo Dios. 0Lëë kyalwtelaa kak sinak tu cachuch kiib nii sob kik to. Lëë gaa xtiits Dios kak sinak tu spad nii xnee Kyalbini Ntson señ do. N0Lëë xkyalwniladzy to ksuuy kchë flech nii kchoon xaatox chex to. L 0List kol kwe parñee tsikluuy do xtiits Dios nii xteelaa lo meñ. O 0Tsiitsy kol so, por lëë tiitsli ni lëë kyalxtisy kakni lëë do.  0 Por ngo, tsiitsy kol so lo xtiits Dios, por nako sinak tu ladx kiib nii chakw soldad, parñee kxekw to lo kyalnë ni kyabty to lo tol.  50 Porque lëdy contre chol meñ lo kislyu re xtiily no, sink contre kyalbini mal nii no leñ kpaaw. Lëë kyalbini mal go xñabey lo kislyu nguey re. 0 Nak kchë tiits nii xluuy Dios lo do sinak tu ladx kiib nii chakw soldad. Kol kakwo parñee kxekw to lo kchë xkyalwkëti xaatox. _70 Lëë na, beetsy, kol kyak tusy ksa do Crist. Kchooxsody to lo xkyalwnabey xaa. hI0 Singo gak lëë do nii xchee do mos, ngui kol kak lo xmos to, ktsebty to xaa. Kol ksaladzy gaanoo nii lo Dios nii sob kpaa ngab no kchësy no aan lëdy wi xaa xkwe meñ. Nak meñ nii xniladzy xtiits Dios sinak soldad }s0Por nanle to nii kchësy no deelñee chootyee nak no, lëë Dios kizh lëë no según cos buen nii beeñtsyeey no. 0Nguiool kol ko styoo do tsiñee xkyë do tsiiñ. Kol kuñ cuent nii lo Dios kë do tsiiñ, kuñdy to cuent nii lo meño. 9k0Tugak kol kyë tsiiñ, lëjty xaktyee tsiñee so xpixwan do parñee kan xaa lëë do, sink tyub styoo do kol kyë tsiiñ, por lo Crist ngab to ni ngo gaa xyo styoo Dios. 2]0Singo gak lëë do nii xkyë do xtsiiñ meñ, kol ksoob xtiits xpixwan do lo kislyu re. Kol ksal xaa ni kol ktsyeb xaa. Kol kuñ cuent nii lo Crist kë do tsiiñ. )0Singo gak lëë do, xaa kol, ngui kol nee lo xiñ do. Kuuñ klëëdy to xaa. Kol kuuñ kseedy xaa sinak xñabey Crist. Xaa nii xchee mos lQ0Lo tu mandamient gon xñee: “Psoob xtiits pxoosyoo ni xtiits xñaal parñee nle tsol ni xtse kpañoo lo kislyu re.” Lëë primer mandamient re xñee nii lëë no jkaa tu kyalnsaak deelñee kuuñtsyeey no nii xñabey Dios. 0l S0Xaa wiñ, kol ksoob xtiits pxosy to, por nonguial nii singo kuuñtsyey xaa wiñ nii ngab lo Crist. W~'0!Per xñee gako nii jkëstyoo xaapkiy tsiil, ni ksoob kwnaa xtiits tsiil.Y}+0 Nli gaa ngan nak tiits re, per Crist ni meñ nii xniladzy xtiits Dios xseetyo. |50“Por ngo no nii ksaan xaapkiy pxosy xaa ni xñaa xaa, parñee kyak tusy xaa chop tsiil xaa, aan kaktre xaa chop meñ, sink tugak meñ kak xaa.” {50por lo xaa ngab no. z0Por ni tu cho xtilynidy xcuerp, sink chantsi xaaw ni xyaan xaaw sinak nii chantsi Crist kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios, y0Sinak nii xkëstyoo xaapkiy xcuerp, singo no nii jkëstyoo xaa tsiil xaa. Kchë xaapkiy nii xkëstyoo tsiil xkëstyoo xaa lëë xaa. -xS0parñee tsiñee ktsiñ meñ go lo xaa, tsody xtol meñ go. Ni kakty meñ go sinak tu ladx nii pxuñ lady, sink mbëë nyë meñ go ni ntson meñ go ktsiñ lo xaa. owW0Kchë ngo beeñtsyey xaa parñee kuuñ nyë xaa kchë meñ go con xtiits xaa nii xteelaa ni con nis, v 0Xaapkiy, kol jkëstyoo tsiil do, sinak nii pkëstyoo Crist meñ nii xniladzy xtiits Dios, axte kuty xaa por kchë meñ go. Yu+0Aan sinak nii xsal meñ nii ngab lo Dios Crist, singo no nii ksal kwnaa tsiil. t10Por lëë xaapkiy xñabey lo kwnaa, sinak xñabey Crist lo meñ nii xniladzy xtiits Dios. Lëë Crist xteelaa kchë meñ go. Lo xaa ngab meñ go. Js 0Kwnaa, kol ksoob xtiits tsiil do si xsoob to xtiits Crist. Or0Kol ksoob lsa xtiits xcombañer do, kol ksal lëësy Jesucrist. qq[0Tugak kol ktee skizh lo Tat Tios por kchë nii xneetsy xaa lo no por Jesucrist. Kol jkëstyoo tsiil do opW0Tsiñee kutiits to ksa do xcombañer do, kol kool salmos ni cant. Tyub styoo do kol kuuñ ksak Dios. qo[0Kyëdy to kunip, por xkëëtañ nip kik meñ. Sink kol ktee tiits nii kñabey Kyalbini Ntson lëë do. Zn-0Kuuñtsyeydy to nii xkaatyee, sink kol ktee nii kyeñ do pe cos chakladzy Dios. @m{0Ngui kol kwe, kxiñdy to tiemp, porque nguidy nak tse. Xl)0Por ngo, kol kap cuent. Kpañdy to si xkaatyee, sink nsaaksye kol kpañ. {ko0Por ngo xñee meñ:Bna, lii nii nixyesyoo.Kuxche, pchoo lady meñ kuty,
tsiin ksaabini Crist lool. Kj0 per tsiñee lëë kchë cos xchukë lo bini, kchësyo chak nyoo. Qi0 Por axte xteladzy ñe kñee ñe nii chuuñtsyey tsilaan kchë meñ go, ehC0 Kuuñtsyeydy to kchë cos nii chuuñtsyey meñ nii nyaanidy, sink kol ksaabini lo meñ go. 5ge0 Kol tsoxko kuuñtsyey do nii xyostyoo Dios. nfU0 por lëë kyalnyaani xnee tiits nii kuuñtsyey do cos buen, ni mbëë kpañ do ni kñee do tiitsli. re]0Klo nguey do, per lëë na nii lëë do ngab lo Dios, lëë do byaabini. Kol tso si no xaa nyaani, (dK0Ktsiil lsady to kchë meñ go. c10Klaady to nii jkëëti chol meñ nii xñee tiits nii pa xkiiñdy lëë do, porque por kchë cos ko lëë Dios ksaksi meñ nii xsoobty xtiits xaa. Ab{0Por nanle to nii ni tu xaa nii choni stu mguiy o stu gaa kwnaa, ni ni tu xaa nii chuuñtsyey cos yox, ni ni tu xaa nii chak mbixladzy, sëëbty laañee xñabey Crist ni xñabey Dios. a0Kñeedy to tiits yox, ni kñeedy to tiits nii pa xkiiñdy, ni kñeedy to tiits peedy, por pa xkiiñdyo, sink masy kol kool lay lo Dios. 0`Y0Lëë do nii ngab to lo Dios, nody nii tsoni do stu mguiy o stu gaa kwnaa, ni nody nii kuuñtsyey do ni stu clasy cos yox ni kyalmbixladzy nii chuuñtsyey meñ. ]_30Kol jkëstyoo meñ sinak nii pkëstyoo Crist lëë no. Axte xkyalmbañ xaa ptee xaa parñee kpily xtol no. Byo nii beeñtsyey xaa styoo Dios por kwyokon xaa sinak chokon tu ma aan nizh xlyaa kox ko chëpo kpaa. T^ #0Xiñ Dios nak to. Xkëstyoo xaa lëë do. Por ngo no nii kak to sinak xaa. t]a0 Kol kak ndoladzy lo xcombañer do ni kol kuñ xaa perdón, sinak nii beeñ Dios to perdón por Crist.y\k0Kol ksaan kchë kyalmbixladzy, kyalntseeb, kyalwlëë, kyalwchuptsyë, kyalwkëti, ni kol ksaan kchë cos yox. 4[a0Kuuñ kteenëdy to xKyalbini Ntson Dios, por lëë Kyalbini Ntson go nak sinak tu bey lo do parñee kak nyoo nii lo Dios ngab to tse nii lëë Dios lox kteelaa lëë do. Z{0Kñeedy to tiits yox, sink kol kyub tiits ndoladzy. Kol nee tiits nii kchoobladzy styoo meñ nii xkëëtyag xtiits to. Y 0Deelñee kwë do kyalkpaan, kwantre to, sink kol kyë tsiiñ con ña do, parñee señ do pe cos ktee do lo meñ nii no lyaadzy. %XE0Kteejty to tiits lo xaatox. SW0Deelñee xlëë do xkody to tol, per kol ktee nii klëëdy to tyub tsye. gVG0Por ngo, jkëëtidre to, sink kol nee tiitsli lo xcombañer do, por tugak nak no kchësy no. XU)0ni no nii tso do si xñabey Dios, kuuñtsyey do cos buen ni kñee do tiitsli. 4Tc0No nii jkub xkyalbini do ni xkyalcheñ do, S{0Kol ktsëë xmod to, kpañtre to si pañ do klo, por ni tu pa xkiiñdy kchë cos yox ko. Xaktyee xkëëtaño lëë do. TR!0deelñee nli gaa busy pkëëtyag to xtiitsli xaa, ni biñ do cho nak xaa. @Q{0Per lëë do byuumbeydy to Crist parñee singo tso do, aP;0Neñtre meñ go, lëë meñ go lox byab lo visy. Chuuñtsyey meñ go kchë lo cos yox. ]O30Nguey meñ go. Mbañdy meñ go sinak xñabey Dios, porñee nguiedzy styoo meñ go. N!0Por xtiitspey Crist xñabaa lo do nii kpañdy to sinak mbañ meñ nii xyuumbeydy Dios, por si xlyaañtyee kik meñ go mbañ meñ go. M70Ni lëë Crist xyuuñ tusy lëë no, aan deelñee ni tu no xkëëtañdy, ngui kwe no, jkëstyoo lsa no xcombañer no. Xa kpañ meñ nii ngab lo Dios L10Kol tsoo kñee no tiitsli ni kol tso jkëstyoo no meñ. Kol tsoo kak ksa no Crist por lëë Crist xñabey lo kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios. vKe0Kaktre no sinak chol xaa wiñ, nii pelsye xkyëti ni chinal xiwseedy chol xaa wnee xuuy nii xkëëtañ xaa. J!0 axte nii tusyke tso kik no kchësy no siñee xniladzy no xtiits Dios ni kyuumbey no Xiñ Dios. Singo mod lëë no kak si chakladzy Crist. yIk0 Singo kwtiisy xaa tsiiñ go lo meñ nii xniladzy xtiits Dios parñee singo mod ktyalyre meñ nii jkab lo Dios, 7Hg0 Ni yuub xaa ptee tiits nii tso xaa nii kak apostle, ni profet, ni xaa nii kluuy xtiits Dios, ni xaa nii kyënap meñ nii xniladzy xtiits Dios, ni xaa nii kuuñ kseedy meñ. GG0 Misme gak xaa nii byety byëp kpaa parñee jkiiñ xaa tyubo. F0 ¿Aan penak dyon nii xñeew nii lëë xaa byëp kpaa? Singo gon xñeew porñee klo byety xaa lo kislyu, tsigore byëp xaa kpaa. $EA0Por ngo nii xñee kitsy nii kë xtiits Dios:Lëë xaa byëp kpaa, siknoy xaa meñ nii kwnaasy xaa,
ni lëë xaa psaan tsiiñ nii kuñ catu meñ. [D/0Per lëë Crist bnee tsiiñ nii kuuñ no catu no, según kwlaño styoo xaa. VC%0Tugak Tat Tios nii xñabey kchë lo meñ no aan lëë xaa no leñ styoo no. KB0Tugak xaa xñabey no, tugak kyalwniladzy, ni tugak kyalwchobnis. SA0Tugak xcuerp Crist no ni tugak Kyalbini Ntson ni tugak xkyalwtelaa Dios. f@E0Kol tsoxko nii kchooxsody to lo Kyalbini Ntson nii kwaa do. Tugak kol kyak ni ngui kol kwe. Z?-0Kol kak ndoladzy ni kol kap lsa paciensy lo xcombañer do ni kol jkëstyoo xaa. }> u0Lëën no skiib porñee xluyaa xtiits Dios. Por ngo xñabaa nii kwe do sinak nii nonguial kwe xaa nii ngab lo Dios. {=o0¡Tugak kol tsoo ktee no skizh lo Dios kchësy no siñee xniladzy no xtiits Dios ni ngab no lo Crist! Amén.k<O0Skizh xkyalnsaak Dios nii ntsiibre nii chuuñtsyey xaa que lo nii xñab no o no gaa kik no. T;!0Xñabaa nii kyuumbey do kyalwkëstyoo ngol parñee kyuumbey nizh to Dios. l:Q0tsiin tusyke ksa do meñ nii xniladzy xtiits Dios kyeñ do gaanoo palaatyke xkyalwkëstyoo Crist. t9a0Ni xñabaa nii tso Crist leñ styoo do parñee kchosody to lo xtiits Dios ni ksaandy to xkyalwkëstyoo do 8{0Xñabaa lo Tat Tios nii lo kchë nii chap xaa knee xaa xKyalbini Ntson xaa lo do parñee jkaa do fuersy ni kyalwnabey. N70Lëë xaa kwleek kchë meñ, nikxe leñ kpaaw nikxe gaa lo kislyuw. ,6S0Por ngo xsoxibaa lo Tat Tios. 5!0 Por ngo xñabaa nii kchoxsody styoo do por kchë kyalnë nii noteedyaa por lëë do, porque lal tu kyalnsaako lo do. Xkyalwkëstyoo Crist i4K0 Aan por Jesucrist lëë no xpig lo Dios. Nder confians xpig no porñee xniladzy no xtiits xaa. h3I0 Lëë Dios beeñtsyey kchë nrii, sinak nii kwlokyeñle xaaw aan lëë Jesús beeño cumplir. 20 Singo beeñtsyey xaa parñee lëë kchë xaa xñabey nii ncheno leñ kpaa kyuumbey xkyalntson xaa por kchë meñ nii ngab lo xaa. r1]0 Aan lëë Dios nii psaa kchëlo cos pxaal naa parñee kluyaa kchë nii kwloolan xaa lo meñ tyub tiemp. #0?0Mastre kyety non lo kchë xaa nii ngab lo Dios, per lëë xaa bnee kyalnsaak re lon nii kluyaa xtiits xaa nii xñee xa nak xkyalnsaak Crist lo meñ sit. V/%0Chigaldyno, per por kyalwnabey nii bnee Dios lon lëën kë tsiiñ re. -.S0Lëë nii kwloolan Dios nrii: nii por xtiits Jesucrist nii xteelaa, lëë meñ sit jkaa nii jkaa meñ Israel, por tugak nak xaa aan kchë xaa jkaa nii chëb Dios. -0Ni tu cho koknandy pe cos ngotsey Dios tyub tiemp, per lëë na lëëw bluuy xaa lo apostle ni lo profet por xKyalbini Ntson xaa. g,G0Xsobaa nii tsiñee lëë do klab kitsy re, syeñ do nii nli xyuumbeyaa nii ngotsilaan Crist. q+[0Lëë Dios bluuy nii ngotsilaan xaa lon, ni lëë xaa në lon xa nako, ni lëëw niyle gaan lo do klo. Q*0Ni kayonle gaa to nii lo xkyalnsaak Dios lëë xaa bnee tsiiñ re lon. a) =0Por ngo lëën no skiib porñee xluyaa xtiits Crist lo kchë do siñee nak to meñ sit. R(0Singo gak lëë do, lëë do kyak tu yu laañee tso xKyalbini Dios.E'0Lëë Crist ladzy yu axte tsaalow, tsiin kyako lidzy Dios. x&i0Nak to sinak tu yu nii nche xcimient lady apostle ni profet, aan yuub Jesucrist nak sinak kyo nii mastre non. %!0Por ngo nii lëdre to meñ sit, nchedre to xtañ meñ sit, sink tugak nak to ksa do meñ nii ngab lo Dios. Meñ xkyedzy Dios nak to nina. k$O0Por Crist kchë no schilo kpig no lo Tat Tios por tugak nak Kyalbini Ntson nii no leñ styoo no. x#i0Lëë Crist biidni tiits nii xchoobladzy lo kchësy meñ, nikle lo meñ sito, nikle gaa lo meñ Israelo. $"A0Worñee kuty Crist lo crusy lëë xaa bisyaal xtily chop kyedzy ko, ni lëë xaa kwleek ngui meñ go lo Dios. Lëë xaa byuñ kchë meñ go tugak kyedzy. !0bisyaal xaa xley Moisés aan lëë xaa byuñ chop kyedzy ko tu kyedzy kub. Singo mod lëë xaa kwleek ngui meñ go lo xaa. & E0Lëë Crist nak xkyalndoladzy no. Lëë xaa byuñ meñ Israel ni meñ sit tugak kyedzy. Bnitylo xaa pyedzy nii chuñ meñ go chop tiiy. Con xkyalkuty Crist c?0 Per lëë na nii lëë do ngab lo Crist por cheñ nii pxee xaa, lëë do big kex lo xaa. Q0 Kol ksaladzy gaanoo nii penaadle per ni Crist xyuumbeydy to. Ngabty to lo meñ Israel ni chigaldy kyaani do ni tu nii ksaan Dios. Sin Dios kwche do lo kislyu re. Kwyody ni tu pe cos nii nsaladzy to. *M0 Ni nan bueen gaa to gon nii lëdy meñ Israel do. Meñ nii nobeydy xñee meñ Israel lo do. Lëë meñ Israel xkobey aan meñ nii nobey lë kchë meñ go. #0 Por lëë Dios psaa lëë no parñee kyak ksa no Crist tsiin kuuñtsyeey no cos buen nii penaadle no kik xaa. Lëë Crist xyuuñ tusy meñ .W0 Por ngo nii ni tu cho chilody ktaan. 0Por xkyalnsaak Dios lëë do kwtelaa lo tol, porñee bniladzy to xtiits xaa. Lëdy lëë do beeño gan, sink lëë Dios bneetsyo lo do. |q0Kchë nrii beeñtsyey xaa parñee stub tse kak nyoo nii nli xkëstyoo xaa lëë no, porñee ngab no lo Jesucrist. a;0Lëë Dios beeñ kpañ lëë no ksa no Crist, parñee kñabey no ksa no xaa leñ kpaa. 0Por ngo lëë xaa beeñ kpañ no ksa no Crist, worñee bii kuuty no por kchë xtol no. Por xkyalnsaak Dios lëë do kwtelaa lo tol. ?y0Per tirak buen Dios, ni tirak xkëstyoo xaa lëë no. 8i0Singo gak lëë noo tyub tsigo beeñtsyeey noo nii kwlaañtyee styoo noo ni beeñtsyeey noo nii kwlaañtyee kik noo. Por ngo nii wi noo nchal xcastigw Dios, sinak chol meñ. 'G0Beeñtsyey do tol nii chuuñtsyey meñ nii nche lo kislyu re, ni psoob to xtiits xaatox nii xñabey lo me ni xchoobladzy styoo meñ nii xsoobty xtiits Dios. f G0Lëë Dios beeñ kpañ lëë do, por tyub tsigo kuty to por kchë xkyalntseeb to ni xtol do. k Q0Kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios nak sinak xcuerp Crist, aan lëë Crist xsaalo kchë cos.h K0Lo Crist psaan xaa kchë cos ni Cristak pso xaa kñabey lo kchë meñ nii xniladzy xtiits xaa.   0Tu xaa nii mastre non byuñ xaa Crist. Kchë lo xaa xñabey xñabey Crist. Kchë lo cos nii no ni nare gaa tso xñabey Crist. M 0worñee beeñ kpañ xaa Crist ni psoob xaa Crist kwi xaa leñ kpaa. n W0ni parñee kan do blaktre kyalwnabey ptee Dios lo meñ nii ngab lo xaa. Lëë kyalwnabey go kok nyoo &  G0Xñabaa lo Dios nii ksaabini xaa kik to parñee kaknan do pe cos këmbës meñ nii ngab lo xaa, ni kaknan do xa nak kyalnsaak nii jkaa meñ nii ngab lo xaa, ~  w0Xñabaa lo xTat Tios Jesucrist nii kneetsy xaa kyalnyaani lo do parñee kyeñ do xtiits xaa ni kyuumbey nizh to xaa. 2  a0tugak xtedyaa skizh lo Dios por lëë do. l  S0Por ngo, tsiñee biñaa nii xniladzy to xtiits Jesús, ni xkëstyoo do meñ nii ngab lo Dios, c  A0Lëë Kyalbini Ntson nak sinak tu señ nii lëë no jkaa nii ksaan Dios lo no, loxsye kteelaa xaa kchë meñ nii ngab lo xaa. Kol tsoo ktee no skizh lo Dios por xkyalnsaak xaa. Lëë Pable xñab nii ksaabini Dios meñ T #0 Singo gak lëë do, worñee pkëëtyag to tiitsli nii xteelaa, ni bniladzy to Crist, lëë do byak tusy ksa do Crist ni lëë Dios bluuy nii lo xaa ngab to, por lëë xaa bnee xKyalbini Ntson xaa lo do.  0 Lëëw beeñtsyey xaa singo, parñee kchësy noo siñee klo bniladzy noo Crist, ktee noo skizh lo Dios por xkyalntson xaa. ' I0 Penaadle kwle Dios lëë no parñee jkab no lo Jesucrist tsiin jkaa no nii ksaan xaa. Singo kwlaño styoo xaa, por nii xlyañ styoo xaa chuuñtsyey xaa. % E0 Kchë ngo kak cumplir tsiñee lëë tiemp tsitsiñ. Lëë Dios kso Jesucrist parñee kñabey xaa lo kchë cos nii no lo kislyu ni kchë lo cos nii no kpaa. 3 c0 parñee kyeeñ no cos nii lëësy xaa nan. = w0Lëë xaa psaabini lëë no ni lëë xaa pxaly lo no  0Tir xkëstyoo Dios lëë no. Por ngo lëë xaa pteelaa lëë noo por cheñ nii pxee xiñ xaa ni lëë xaa ptsily xtol no.  y0Por ngo, tugak kol tsoo ktee no skizh lo Dios por xkyalnsaak xaa, por lëë xaa beeñlay lëë no por xiñ ntson xaa. C 0Lëë xaa kwle lëë no destye worñee karty kwe kislyu, parñee tsyo no lo xaa ni tsody xtol no. Psaanle xaa tiits nii por Jesucrist lëë no kak xiñ xaa. Por singo kwlaño styoo xaa.  0~ +0Kol tsoo ktee no skizh lo Tat Tios, pxosy Jesucrist, por lëë xaa xaal kchëlo kyalnsaak nii sëëd kpaa lo no porñee nak ksa no Crist. } 0Lëë lëësy Tat Tios dyon ni lëë lëësy Jesucrist kakni lëë do ni knee tiits nii mbëë kpañ do. Xkyalnsaak Dios | 0Paablaa, xapostle Jesucrist nakaa. Styoo Dios kwlaño. Lëën xal kitsy re lo meñ Efeso nii ngab lo Dios nii xniladzy xtiits Jesucrist. {'DPaablaa, con yuub ñan ni xletraa xkën tyux nii xalaa lo do. Kol ksaladzy nii skiib non. Lëë lëësy Dios dyon kakni lëë do. Amén.NzDKol këb lo Arquipo: “Beeñtsyey tsiiñ nii bneetsy Dios lool.” yDLoxsye klab to kitsy re kol kxaalo parñee klab meñ Laodiceaw. Singo gak lëë do kol klab kitsy nii kneetsy meñ Laodicea lo do. |xqDKol jkëëptyux meñ Laodicea. Ni kol jkëëptyux Ninfas ni meñ nii xniladzy xtiits Dios nii xkaal lsa lidzy me. GwDWi xamigw no Lucas nii chuñ rmedy ni Demas xaal tyux lo do. uvcD Yuubaa chan nii choxko Epafras por lëë do ni por meñ nii no leñ kyedzy Laodicea ni kyedzy Hierápolis. Ju D Xkëëptyux Epafras nii chuuñ xtsiiñ Crist lëë do. Tu xcombañer do nak xaa. Tugak xñab xaa lo Dios por lëë do parñee tsiitsy so do lo xtiits Dios ni kuuñtsyey do nii chakladzy Dios. t7D Wi Jesús nii xñee meñ Justo lo xkëëptyux lëë do. Lëësy ksa tson xaa Israel nii chuñ naa yudar lo xtiits Dios nrii. Xchoobladzy xaa styoon. Is D Xkëëptyux Aristarco nii chopaa no skiib lëë do, ni xkëëptyux Marcos betsy yeeñ Bernabé lëë do. Lëën niyle lo do cho nak Marcos. Deelñee kiid tedy xaa lo do, ngui kol nee lo xaa. rD Chop xaa betsy no Onésimo sëëd. Wi Onésimo xkyë xtsiiñ Dios. Xaa xkyedzy to nak xaa. Chop xaa kutiits kchë nii chak nu lo do. ^q5DPor ngo xalaa xaa lo do parñee kñë xaa xa no noo nu ni kchoobladzy xaa styoo do. ipKDLëë beetsy no Tíquico nii chuñ naa yudar lo xtsiiñ Dios lox kñë lo do dyon xa non. Yo+DTsiñee kutiits to, ngui kol nee, ni ngui kol ktikche lo xtiits xcombañer do. OnDNgui kol kak lo meñ nii xnilasty xtiits Dios. Kxiñdy to xtiemp to. "m?DKol nab nii nyë kluyno. l DKol nab por lëë noo parñee knee Dios tiits kluuy noo xtiits xaa ni kñee noo cho nak Crist, porñee por tiits re non skiib. LkDTugak kol kutiitsni Dios ni ligier kol kak, tugak kol ktee skizh. j DSingo gak lëë do nii kwxii do mos, ngui kol kak lo xaa. Kol ksaladzy nii nikle lëë do no tu xaa nii xñabey lo do kpaa. si_DPer lëë kchë xaa nii chuñ cos mal, lëë xaa kazh por xkyalmal xaa, por lëdy wi Dios xkwe meñ.Vh%DPor nan do nii lëë Dios knee nii jkaa do. Por xtsiiñ Jesucrist xkyë do. g+DNguiool kol ko styoo do tsiñee kuuñtsyey do cualquier cos. Kuñdy tow sinak nyako xtsiiñ meñ, sink kol kuño sinak nii nyako xtsiiñ Dios. @fyDSingo gak lëë do nii psyuuy do, kol ksoob xtiits xaa nii kwxii lëë do. Tugak kol kyë tsiiñ, lëjty xaktyee tsiñee so xaa, sink tyub styoo do kol kuñ tsiiñ. Kol ktsyeb Dios. Je DXaapkiy, kuuñ klëëdy to xiñ do, parñee kchosody styoo xaa. MdDXaa wiñ, kol ksoob xtiits pxosy to, por kchë ngo xyo styoo Dios. =cuDXaapkiy, kol jkëstyoo tsiil do, klëëdy to lo me. lbQDKwnaa, kol ksoob xtiits tsiil do, por singo xñabey Dios kuñ kwnaa nii xniladzy xtiits xaa. #a?DCualquier cos nii kuuñtsyey do ni kñee do, kol ksaladzy Jesucrist, ni kol ktee skizh lo Tat Tios por lëë xaa. Xa kpañ meñ nii xniladzy xtiits Dios 1`[DLëë lëësy xtiits Crist dyon ko tubli styoo do. Kol kseedy ni kol kchoobladzy lsa styoo xcombañer do, ni kol kool salmos, ni kol kool cant nii xtee skizh lo Dios. _3DLëë lëësy xkyalndoladzy Crist dyon kluuy pe kuuñtsyey do, por lëë Dios kwtsyetsy lëë do parñee kyak to tugak. Aan kol ktee skizh lo xaa. K^DTugak kol jkëstyoo por lëë kyalwkëstyoo xyuuñtusy lëë do. c]?D Kol kxekw lsa lo do ni kol kuñ perdón xcombañer do, sinak nii beeñ Crist to perdón. \+D Xkëstyoo Dios to aan lëë xaa kwle lëë do parñee jkab to lo xaa. Ngui kol kpañ, kol jkëstyoo, ni kol kak ndoladzy, ni kol kap paciensy. b[=D Kintre nii kak to o kakty kaa to meñ Israel, ni kintre ni tsobey do o tsobeydy kaa to, ni kintre nii kak to xaa nguey, xaa nii psyuuy o xaa nii gaa kënlaa, por kchë do ngab lo Crist ni kchë leñ styoo do no xaa. MZD aan lëë do pkub sinak kwnabey Dios parñee kyuumbey nizh to xaa. `Y9D Jkëëtidre to xcombañer do, por naktre to si kok to klo, lëë do ptsëël xmod to, mXSDPer na kol ksaan xkyalwlëë do, xkyalyox to ni xkyalmal do. Kotsyesty to ni kñeedy to tiits yox. 0W[DTyub tsigo beeñtsyey do kchë tol go. JV DPor kchë tol re lëë Dios ksaksi meñ nii xsoobty xtiits xaa. jUMDPor ngo, kol ksaan tol nii no lo kislyu re. Tsonidy to stu mguiy o stu gaa kwnaa, ni kuñdy to cos mal, ni kuñdy to cos nii klyaañtyee styoo do. Ni kak ngbiñdy to, por nak kyalkpiñ sinak nii nsoxib to lo chol mdyo. T DYuub Crist nak xkyalmbañ do, aan tsiñee lëë xaa kiid stub wi do kiidni xaa ni wi do tso laañee kñabey xaa. Kyalmbañ kub TS!DPor lëë do kuty ksa do Crist aan lëë xaa sikni xkyalmbañ do lo Dios. NRDCos nii no kpaa kol ko kik to, tsoxkody to cos nii no lo kislyu re. xQ kDYa ke nii lëë do pañ ksa do Crist kol tsoxko kap to cos nii no leñ kpaa laañee sob Crist kwi Dios nëzli. PDSootee nii nyaani xaa nii kwnee kchë cos ko, porñee nda chako ni xsaksiw meñ, per ni tu pa xkiiñdyo par ktsëëw xmod meñ.TO!DKik chol meñ kwlañ kchë kyalwnabey go. Lo cos nii xtiiydysye xkiiñoo. MNDXñee do: “Jkaaldyoo ngue, kaawdyoo nrek, seeñdylo con ñal.” MDKsa do Crist kuty. Siko psaan do kchë nii chuuñtsyey meñ lo kislyu re. ¿Penak nii bii no do si no meñ lo kislyu re? L-DNgabty xaa lo Crist. Lëë Crist nak xaa nii xñabey lo kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios, ni lëë xaa xyuuñtusy meñ sinak chakladzy Dios. KKDKlaady to nii kuñ xaa nii tir lëësy buen ni xsoxib lëësy lo angly gan lo do. Por ni karty kan xaa kchë nii xniladzy xaa, aan xtaan xaa por cos nii xlyañ leñ kik chol meñ lo kislyu re. NJDTu xmalë cos nii nare kak nak cos ko, per lo Crist ngab kchë cos. I-DKol ktee nii kñeenëdy meñ do por nii chaw do o chi gaa to, o deelñee gaa xsal do lni nii xkë mëë yeeñ o tse nii gaa chakty tsiiñ. +HODLëë Dios beeñ gan lo kchë kyalbini nii xñabey, aan lëë xaa kwlii xkyaltow. Kwleek bëël xaaw worñee lëë xaa beeñ gan low. Kol tsoxko kap to cos kpaa iGKDNikxe nii xsaldy no xley Moisés, lëë Dios ptsily xtol no worñee lëë Crist kuty lo crusy. FD Mbañdy to tyub tsigo por xtol do ni porñee nobeydy to, per lëë Dios bnee kyalmbañ lo do por Crist ni lëë xaa ptsily xtol do. E-D Worñee kwchobnis to lëë do pkyeetsy ksa do Crist ni lëë do pañ worñee pañ xaa, porñee bniladzy to xtiits Tat Tios nii beeñ kpañ xaa. .DUD Wi do kwyobey porñee ngab to lo Crist, per kwyobeydy to si chobey chol meñ, sink lëë do kwyobey porñee lëë kchë xtol do bily. Lëë Crist xko clasy bey go. uCcD aan lëë Dios no leñ styoo do porñee ngab to lo Crist. Lëë xaa xñabey lo kchë kyalbini nii xñabey. (BKD Lëë Crist nak sinakpee Dios, ,AQDKol kap cuent tsiin jkëëtidy xaa nii xñee pel cos lëë do por xsaldy xaa xtiits Crist, sink xtiits sye chol meñ xñee xaa, ni nii no kik xaa xñee xaa. @yDNo nii tsiitsy so do lo xtiits xaa, ni no nii tugak ktee do skizh, ksaandy to xtiits xaa. Kyalmbañ nii xneetsy Crist d?ADPor ngo, sinak nii bniladzy to xtiits Crist, singo no nii kpañ do, kchooxsody to lo xaa. t>aDNikxe sodyaa yuubaa lo do, per so xkyalbiniin aan xlen nii ngui nche do ni xchooxsody to lo xtiits Crist. a=;DLëën xñe kchë nrii lo do parñee ni tu cho jkëëtidy lëë do con pel tiits ngui. <<sDLëë Crist biidni kchëlo kyalchak ni kyalnyaani. /;WDMban xtyeedyaa xchoobladzyaa styoo do parñee jkëstyoo do xcombañer do ni kyaabini do parñee kyeñ do nii lëë Crist nak kyalnsaak nii kwloolan Dios tyub tiemp. x: kDChakladzyaa nii kaknan do nii mban xtyeedyaa por lëë do ni por meñ Laodicea ni por meñ nii xyuumbeydy naa. ]9 5DPor ngo, tugak xkyën tsiiñ con kyalndaan ni kyalwnabey nii bneetsy Crist lon.^8 7DLëë noo xluuy xtiits Crist. Kchë lo do xluuy noow parñee kyuumbey nizh to Crist. 47 cDChakladzy Dios nii kaknan meñ sit nii lëë Crist no leñ styoo meñ sit, ni por Crist lëë meñ sit jkaa kyalnsaak nii ktee Dios. Ngo nak nii kwloolan Dios tyub tiemp. w~~$};||{zzyyxkwvvuu]ttsrr-qppognxmlkkjji|hhhbh%gOffeePddMcbb`aaNa``"_p^^|]]h\\s[[^ZZYFXWWiVUUfTTzT"SdRRTRQQlPPOO$NNMLLKK7J}II/HH>GFFF3EEmEDCC`BBIAz@@A??I>>h>=x<<6;^::W9988\77G66p65V447322m100J//5..7---,+++M**z))Z((l'''!&&5%$$r### "!q (QS#ngS.?o7{ g` : n   @ 4 1`bUZIb= Por lady Abraham bii no Leví worñee kuktsiilnëz Melquisedec Abraham. Karty kaly xaa. / Ni schiloo gaa kñee no nii wi Leví ni kchë pxosy nii sëëd lo xtiiy xaa nii xtop diesme nina kwtiixo lo Melquisedec worñee kwtiix Abrahamo. oWXaa lo kislyu nii chety xkaa xdiesme no, per lëë Melquisedec, xñee xkitsy Dios nii bii mbañ xaa. `9Ni ni tu cho chiloody kaa jka nii mastre non xaa nii chuuñlay, que xaa nii chak lay. !Per nikxe lëdy lo xtiiy Leví sëëd Melquisedec, lëë xaa kwaa xdiesme Abraham nii kwaa xtiits Dios. Aan beeñlay Melquisedec Abraham. %CLo xley Moisés xñee nii lëë pxosy nii sëëd lo xtiiy Leví no ktop diesme lo xaa kyedzy, nikxe xaa wlidzy xaa ni nikxe lo xtiiyak Abraham sëëd xaa. $AKol kuy gaanoo nii tu xaa non nak Melquisedec, por yuub pxusykoltoo no Abraham kwseñ nii beeñ gan lo kchë rey par ktee xaa diesme lo Melquisedec. 8iChak yejty pxosy xaa ni xñaa xaa ni pxusykoltoo gaa xaa, ni chak yejty pa wor koly xaa ni pa wor kuty xaa. Nak xaa sinak Xiñ Dios. Tugak nak xaa pxosy, iip ktsyëëdy xaa. zmaan ptee Abraham diesme lo xaa. Lo kchë nii beeñ Abraham gan lo tily kwtob xaaw. (Rey nii buen nak lë Melquisedec. Lëë Salem laañee kok xaa rey nak sinak nii xñee ñe laañee kindy tily ni kwloolë gak meñ xaa rey nii xyubty tily.) M Lëë Melquisedec re kok rey leñ kyedzy Salem ni lëë xaa kok pxosy lo Tat Tios. Worñee kwey Abraham lo tily aan beeñ xaa gan lo kchë rey, lëë Melquisedec kuktsiilnëz xaa ni beeñlay xaa, wLëë kyalwsaladzy re chakni xkyalmbañ no, sinak kiib nii xlaady kpische barkw. Lëë Jesús nak xkyalwsaladzy no aan klo xaa kwsëëb lidzy Dios kpaa. Por ngo nii lëë xaa byak pxosy nii mastre non tugak, sinak nii kok Melquisedec pxosy. QPsaan Dios tiits ni pkon xaa lëë xaa, aan por chop cos ko chilody jkëëti Dios. Ni ngo gaa xchoobladzy styoo no kchë no siñee lëësy xaa xsaladzy no ni këmbëës no kak cumplir nii kwnee xaa.  %Ni por ngo gaa pkon Dios lëë lo xaa nii psaan xaa xtiits xaa, parñee nyan meñ nii nli xñee xaa, nii suñ xaaw cumplir. Ktsëëdy xaaw. h ITsiñee xkon meñ, xkon meñ por tu xaa nii mastre non lo meñ. Por ngo kchë meñ xniladzyo. Q Aan kop Abraham paciensy, kwlës xaa. Por ngo kwaa xaa nii chëb Dios. = u“Naa kuuñlay lii ni naa kuuñ ktyaly xtiiyoo.”    Por worñee psaan Dios tiits lo Abraham, misme por lëë Dios pkon Dios, por kintre por cho stu xaa jkon xaa. Chëb xaa: zm Ktsyaabty to, sink kol kak sinak xaa nii xniladzy ni chap paciensy, por lëë xaa go xkaa nii psaan Dios tiits. _7 Per chakladzy noo nii iip kchooxsody styoo do parñee jkaa do kchë nii këmbës do. E Por buen Dios. Xnitylasty xaa kyalnsaak nii beeñtsyey do ni xnitylasty xaa xa pkëstyoo do betsy no nii xniladzy xtiits xaa worñee beeñ do xaa yudar, ni tugak kaa bii chuuñtsyey dow. {o Per nikxe xñee noo lo do sinrii, beetsy, ndonle noo nii lëë do jkaa kyalnsaak nii xkaa meñ nii xtyelaa. per deelñee yakitsy sye ni pel kizh xroob low, ni tu pa xkiiñdyo. Lëë Dios ktsiibteew aan lëë kyalo lëëw tsek. Nii këmbëës no mSNak meñ go sinak lyu nii xkyëb nis kyo. Deelñee chak pni nii xñaa lo kwaa go, chuuñlay Dioso, "=deelñee kchooxso styoo meñ go, chilodre kpikche styoo meñ go lo Dios, por lëë meñ go nojkëë Crist lo crusy stub, aan xkwii meñ go xkyalto xaa. kOni kchë meñ nii pkëëtyagle xtiits ntson Dios ni nanle xa nak xkyalwnabey Dios nii nare kiid, vePor kchë meñ nii kwsëëble lo bini ni nanle xa nak kyalnsaak nii xnee Dios ni kwaal Kyalbini Ntson, @{Deelñee snee Dios tiits, lëë no kseedyre tiits xaa. 6~eNi bluuyle gaa noo xa nak kyalwchobnis, ni bluuyle noo penak xob meñ ña kik xcombañer, ni bluuyle noo nii spañ meñ kuty, ni bluuyle noo nii lëë Dios kuñ kyalxtisy. >} wNody nii kpikche kseedy no xtiits Dios nii pkëëtyag no worñee bniladzy no stub, por bluuyle noo cho nak Crist, ni bluuyle noo nii no nii ksaan do tol ni no nii kniladzy to Dios. M|Par xaa kol nak kyat, por nanle xaa pe cos buen ni pe cos mal.i{K Kchë xaa nii chi nidzy nak sinak xaa wiñ nii bii chadzy, por karty kyuumbey xaa xtiits Dios. vze Nchilol nyak to maestre, per bii chak falt kseedy to xtiits Dios. Mban do, nidzy sye ki do, chilody kaw do. Ty! Ndaly nii no kniiy noo lo do, per ngano, por chaklasty to kyeñ dow. wxg Lëë Dios pso xaa nak xaa pxosy nii mastre non, sinak nii kok Melquisedeco. Ndox kchooxso no lo xtiits Dios rw] Aan como psoob xaa xtiits Dios, lëë xaa byak xaa nii xteelaa kchë meñ nii xsoob xtiits Dios lo tol. dvANikxe Xiñ Dios nak Crist, pseedy xaa, psoob xaa tiits por kchë kyalmban nii kwtedy xaa. :umWorñee biid Crist lo kislyu, nguiedzy kwnee xaa ni axte biiñ xaa lo Dios, kwnab xaa nii ndeelaa Dios xaa lo kyalkuty. Aan biñ Dios xtiits xaa, porñee nsoob tiits xaa. itKLëë gak Dios chëb stub lugar:Lii kak pxosy tugak,
sinak nii kok Melquisedeco. FsAan singo gaa ptsyool Crist. Lëdy xaly gaa xaa kok pxosy nii mastre non, sink lëë Dios ptee tsiiñ go lo xaa, por yuub Dios chëb:Lii nak xiñaa.Naa bne kyalmbañ lool natse. r{Ni tu cho chilody kak pxosy nii mastre non singosy, por yuub Dios xkwetsy xaa nii kako sinak nii kwtsyetsy xaa Aarón. Vq%Ni wi gaa por xtol xaa xkokon xaa cos, sinak nii xkokon xaaw por xtol meñ. ap;Aan como wi pxosy xtye lo tol, chap xaa paciensy lo meñ nguey ni lo meñ nii këtañ. o 9Lady meñ xpee pxosy nii mastre non parñee kñee xaa xcuent meñ lo Dios, ni parñee kokon xaa cos lo Dios, ni kuty xaa ma nii tsokon par xtol meñ. nNder confians kol tsoo kpig no lo Tat Tios nii xkëstyoo lëë no, tsiin kuñ xaa lëë no yudar tsiñee no no kyalnë. m Por lëë xipxosy no jkëstyoo lëë no por xkyalmban no, por pkaal xaatox xaa sinak nii xkaal xaatox no, per beeñdy xaa tol. l-Lëë Jesús nak Xiñ Dios ni lëë xaa nak xipxosy no, por lëë xaa kwsëëb laañee xñabey Dios. Por ngo nody nii ksaan no xtiits xaa. ky Chilody jkyeetsy ni tu cos lo Dios. Kchësyo chan xaa aan lo xaa ktee no cuent. Lëë Jesús nak pxosy nii mastre non (jI Porque mbañ xtiits Dios ni xñabeyo. Mastre ndoxo que lo spad, ni nxity xsyëëbo leñ xkyalmbañ no tsiin kak nyoo nii xsya styoo no ni nii no kik no. i No nii tsigo busy tsyoxko no ktsiiñ no laañee kxiladzy no, por toontlaa tso meñ nii ktsyool si ptsyool meñ nii bnilasty. phY Por kchë meñ nii ktsiñ laañee ktee Dios kyalwxiladzy kxiladzy lo xtsiiñ sinak nii pxiladzy Dios. Kg Nare tsigo busy kxaal Dios kyalwxiladzy lo meñ nii ngab lo xaa. fDeelñee ndee Josué laañee nxiladzy meñ Israel, nseejty Dios nii lëë xaa kso stu tse nii jkaa meñ kyalwxiladzy. LePor ngo nii lëë Dios pso stu tse, aan natse nak tse go. Por misme Dios kwnee lo David tsiñee pkëë David sinrii:Deelñee xkëëtyag to xtiits Dios natse,
kuuñ jkyesty to styoo do. d3Per ndaly meñ bii chak falt jkaa kyalwxiladzy nii ktee Dios. Per jkaady meñ nii klo pkëëtyag xtiits Dioso, porñee psoobty meñ go tiits. _c7Aan leñ kitsy ko gak xñee nii chëb Dios:Ktsiñdy meñ laañee kxiladzy meñ. sb_Por leñ kitsyak nii kë xtiits Dios xñee nii tse nii kwloxo kadzy kpidz lëë Dios pxiladzy lo tsiiñ. aPer lëë no nii bniladzy no xtiits Dios, lëë no jkaa kyalwxiladzy nii xseety Dios, tsiñee xñee xaa:Por ngo blëën aan chëpaa nii ktsiñdy meñ go laañee kxiladzy meñ go. Ni lëëw na, destye tse nii lox psaa Dios kislyu, lëë xtsiiñ xaa byal. `Por sinak nii biidak xtiits Dios nii xteelaa lo meñ go, sëëdo lo no, per pkiiñdyo lo meñ go, porñee bnilasty meñ gow. _ Nikxe nii byaan tiits nii lëë no syëëb laañee knee Dios kyalwxiladzy lo no, kol tsoo ktsyeb no, por toontlaa sëëbty tu do. U^#Ni nli gaa nii ptsiñdy meñ go, porñee bnilasty meñ go xtiits Dios.{]o¿Ni cho lo chëb Dios: “Ktsiñdy to laañee kxiladzy to”? ¿Pe lëdy nayak lo meñ nii psoobty xtiits xaaw? \¿Ni cho lo blëë gaa Dios choow iz? ¿Pe lëdy nayak blëë xaa lo meñ nii kwloo tol? Aan kchë meñ go kuty tañ pidzy. [ ¿Cho pkëëtyag xtiits Dios dyon aan loxsye ngo beeñ klëë Dios? ¿Pe lëdy nayak kchë meñ nii kwlii Moisés Egiptow? 'ZGKol kuy gaanoo nii xñee xkitsy Dios:Deelñee jkëëtyag to xtiits Dios natse,
kuuñ jkyesty to styoo do sinak beeñtsyey meñ nii pkaal Dios. gYGPor deelñee kchosody no lo xtiits Crist axte tse nii lëë no kety, skaa no nii jkaa Crist. Xw Kol kchoobladzy styoo xcombañer do ksatyee tse, lëë ka bii xtedyo tiits, parñee kyëtidy to ni kyabty to lo tol. lWQ Beetsy, kol kap cuent tsiin tsody cos mal leñ styoo do, parñee kchosody to lo xtiits Dios. QV Blëën lo xaa,
aan chëpaa nii ktsiñdy xaa laañee kxiladzy xaa. U Por ngo nii lëën blëë lo pxusykoltoo do aan chëpaa: “Tugak këtañ xaa.Chaklasty xaa tso xaa xnëzaa.” tTa Siko pkaal pxusykoltoo do naa,
nikxe nii kon pxusykoltoo do kyalntson nii beeñtsyeyaa choow iz. tSakuuñ jkyeesty to styoo do sinak beeñtsyey meñ nii beeñ Dios preb worñee sitedy meñ tañ pidzy. yRkPor ngo gaa nii xñee Kyalbini Ntson leñ xkitsy Dios:Deelñee xkëëtyag to xtiits Dios natse, Q9Per lëë Crist, Xiñ Dios nak xaa. Chap cuidad xaa lëë no, por nak no sinak lidzy Dios deelñee kchosody no lo xtiits Dios. Wxiladzy nii xnee Dios PyMbëë psoob Moisés xtiits Dios. Kop cuidad Moisés meñ nii ngab lo Dios ni kwnee xaa nii beeñtsyey Dios despuesy. LONo xaa nii xsaa yu, per lëë Dios xsaa kchë kchësy cos nii no. aN;Per mastre non Jesús lo Moisés. Nako sinak tu xaa nii xsaa yu. Mastre non xaa lo yu. BMTugak psoob Jesús xtiits Dios sinak nii psoob Moiséso. >L wBeetsy, lëë do pchooxaal par jkiiñ do lo Dios. Tugak kol ksaladzy Jesús, por lëë Dios pxaal xaa parñee kak xaa pxosy nii kuñ lëë no yudar parñee kniladzy no xtiits Dios. rK]Kwte xaa kyalnë worñee pkaal xaatox xaa. Por ngo nii schilo kuñ xaa yudar meñ nii xkaal xaatox. J Por ngo nii kok xaa sinakpee meñ, parñee kak xaa tu pxosy ndoladzy nii xsoob xtiits Dios, tsiin ktsily xaa xtol kchësy meñ. yIkBiijty Jesús par kuñ xaa angly yudar, sink lëë xaa biid par kuñ xaa meñ nii ngab lo xtiiy Abraham yudar. NHSingo mod lëë xaa pteelaa kchë meñ nii tugak no xtseb kyalkuty. )GKSinak nii kë pëël meñ ni no meñ cheñ, kwë pëël Jesús ni kwyo xaa cheñ. Aan lëë xaa kuty parñee ksyablyu xaa xaatox nii xñabey lo kyalkuty. F  Lëë gak Jesús xñee:Dios sye ksaladzyaa. Lëë stub lugar xñee xaa:Lëën so lo meñ nii bneetsy Dios lon. E ni lëë gak Jesús xñee lo Dios:Lëën kluy xtiitsoo lo betsyaa,
ni lëën kol lay lool laañee xkaal lsa meñ. D+ Kchë no siñee ptsily Jesús xtol no, tugak nak no ksa no xaa, ni tugak kaa pxosy no. Por ngo xtelasty Jesús tsiñee xñee xaa lo no beetsy, 8Ci Par Dios no kchësy cos ni por Dios kwyaaw. Chakladzy xaa nii ndaly meñ tso laañee xñabey xaa. Por ngo nii lëë Jesucrist kwte kyalnë parñee ktsily xaa xtol meñ. FB Ndon no nii lëë Dios psyablyu Jesús lo angly xisy wiñ. Aan por xkyalnsaak Dios lëë xaa kuty por lëë no porñee xkëstyoo Dios no. Lëë na lëë Dios blisklaa xaa por kyalkuty ko. A{Kchë cos pkol ña xaa. Ni tu cos byaaldy. Kchësyo kwyo ña xaa. Per xtyon no natiemp nii lëdy kchë cos no ña xaa. @1Psyablyul mguiy lo angly xisy wiñ,
per lëë xaa blisklaal, aan lëël ptee tiitspey lo xaa parñee kñabey xaa lo kchë cos nii psaal. !?;Al contrario, leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee:¿Cho nak mguiy parñee ksaladzyoo mguiy?¿Ni cho nak xiñ mguiy parñee ksaloo xaa? \>1Psody Dios angly par kñabey angly lo kislyu nii nare kwe nii xsetyaa lo do. <=qNi misme gaa Dios bluuy nii nli kchë tiits ko worñee beeñtsyey xaa kyalntson ni milagre, ni lëë xaa bnee Kyalbini Ntson lo no según kwlañ styoo xaa. Sinak meñ kok Jesús '<G¿Lëë no tsigo, xa lë nii tyeelaa no deelñee ksaanladzy no xtiits Dios nii xteelaa?, con yuub Jesucrist biidniw, aan lëë xaa nii biño xñee nii nliw. l;QTiitsli biidni angly lo pxusykoltoo no tiemp, aan kchësy meñ nii psoobty tiits ko kwte castigw. R: No nii tyon no xa nak tiits nii pkëëtyag no parñee kchosody styoo no. 9 yKyalbini nii xkyë tsiiñ lo Dios nak angly. Lëë Dios xaal angly par kuñ xaa yudar meñ nii telaa lo tol. 8  Ni tu lo angly karty këb Dios:Kwsob kwin nëzli,
axte nii tsitsiñ tse nii kñabeyoo lo kchë meñ nii xlëë lool. 7 } aan lëëw kxeechoo si xyeech ladx, ni lëëw ktsëël si xtsyëë ladx.Per lëë lii ktsyëëdyoo ni iip kejtyoo. X6 + Stedy kchë cos,
per lii tejtyoo.Kchësy cos kozh si chozh ladx, ]5 5 Ni lëë gak Dios xñee:Lii psaa kislyu ni lii psaa kpaa destye klo. +4 Q Pkëstyool kyalbuen ni pixladzyoo kyalmal.Por ngo nii lëë Dios kwle lii ni mastre nroob kyalwle nii bneetsy Dios lool que nii pteedy xaa lo xcombañeeroo. 3 Per tsiñee lëë xiñ xaa chakyety, xñee xaa:Iip kyaldy xkyalwnabeyoo, Dios,
tu xaa nii chuñ kyalxtisy nakoo. 2  Lëë tsiñee xseety xaa angly, xñee xaa:Nak xangly Dios sinak me, ni nak xaa nii xkyë tsiiñ lo xaa sinak bëly. y1 mPer tsiñee lëë Dios pxaal xiñ lo kislyu, chëb xaa:No nii kchësy xangly Dios ksoxib lo xiñ xaa. T0 #Por ni tu lo angly karty këb Dios:Xiñaa nakoo,
naa bnetsy kyalmbañ lool natse. Ni karty kaa këb Dios lo angly nii lëë Dios kak pxosy angly, ni karty këb xaa nii lëë angly kak xiñ xaa. j/ OMastre non Xiñ Dios lo angly, por mastre nroob kyalwnabey nii kwaa xaa que nii kwaa angly. Q. Lëë xaa nak xkyalntson Dios ni sinakpee Dios nak xaa. Con xtiits sye xaa xñabey xaa kchë nii no lo kislyu. Loxsye ptsily xaa xtol no lëë xaa kwsob kwi Dios nëzli. Mastre non Xiñ Dios lo angly - Lëë natiemp lëë Dios pxaal xiñ sëëdnee lo no. Por lëë xaa psaa Dios kislyu ni lëë gaa xaa byaani kchë nii psaa Dios. _, ;Tiemp, ndaly vuelt ni ndaly mod kwnee Dios lo pxusykoltoo no worñee pxaal xaa profet. G+&Lëë lëësy Jesucrist dyon kakni lëë do. Amén.*&Destye natse chaklastraa nii cho kotsiiñ lon, por kchë bey nii no ladyaa xluuy nii mban noteedyaa porñee nli xtsiiñ Crist kën. )5&Lëë lëësy Dios dyon kakni lëë do, kchësy to siñee mbañ do sinak bluyaa lo do, ni lëë lëësy Dios kakni kchë meñ nii nli ngab lo Dios. S(&Mastre precisy ktsëë Dios xmod no que nii tsobey no o tsobeydy kaa no. '&Lëë naa nii xcuentaa, xaktyee por xkyalkuty sye Crist lo crusy xtaanaa. Porque por Crist lëën psan kchë cos nii no lo kislyu re. !&;& Por ni xaa nii chobey chuñdy cumplir kchë nii xñabey ley. Per chakladzy xaa nii tsobey do parñee ktaan xaa nii lëë lëësy xaa kwlobey lëë do. K%& Kchë xaa nii chakladzy nii tsobey do, lëëw chuuñtsyey xaa parñee buen kyaan xaa lo meñ, ni parñee kyënlaagty meñ xaa sinak xkyënlaag meñ xaa nii xluuy nii lëë Crist kuty lo crusy. t$a& Kol kuy gaanoo palaaty ke kchë letre ngol nii xkën lo kitsy nii xalaa lo do. Con yuub ñan pkëno. #1& Por ngo cad nii kteedyo tiits kol tsoo kuuñ no meñ yudar. Per deelñee meñ nii xniladzy xtiits Dioso, mastre tsoxko no kuuñ no meñ go yudar. "}& Tugak kol tsoo kyuuñtsyeey no kyalbuen, porque deelñee kchosody styoo no, stsiñ tse nii lëë no jkaa nii tsigal no. E!&Deelñee kuuñtsyey do kchë cos yox nii klyaañtyee styoo do, lëë do kety. Per deelñee kuuñtsyey do nii xñabey Kyalbini Ntson, lëë do jkaa tu kyalmbañ nii tsitsiñdy tse nitylo. T !&Kyëtidy to. Ni tu cho chilody kityni Dios. Nii kan do ngo klaap to. dA&Kchë xaa nii xseedy xtiits Dios no nii ksak styoo xaa lo xaa nii chuuñ kseedy xaa. 3a&Por catu lo no bneetsy Dios nii kuuñ no. &Catu do, kol kyeñ dyon pe cos chuuñtsyey do, aan deelñee xyow styoo do, kol kle, per ktaandy to nii chuuñtsyey xcombañer do. `9&Deelñee no tu xaa nii chak nyaa, aan ni tu cho nakty xaa, xaly xaa xkyëti xaa. N&Kol kuñ lsa lëë do yudar, tsiin kuuñtsyey do nii xñabey Crist. h K&Beetsy, deelñee kan do nii lëë tu xcombañer do byab lo tu tol, lëë do nii xchooxsody lo nii xñabey Kyalbini Ntson, kol kuñ xaa yudar. Per ngui mod ni con kyalndoladzy kol nee lo xaa, por toontlaa wi do kyab lo tol. hI&Nody nii kak nyaa no, ni nody nii ktiily no, ni nody nii kak mbidy no xcombañer no.{&Deelñee no Kyalbini Ntson leñ styoo no, kol tsoo ktee no tiits nii lëë Kyalbini Ntson kñë pe cos kuuñtsyeey no. iK&Kchë xaa nii ngab lo Crist sinidre kik xaa nii kuuñtsyey xaa kchë cos yox nii no styoo xaa. wg&Ndoo xaa ni chuuñtsyeytre xaa nii xlyaañtyee styoo xaa. Ni tu ley chilody ksaksi xaa nii chuuñtsyey nrii. P&Per lëë xaa nii no xKyalbini Ntson Dios leñ styoo xkyëstyoo meñ, nguiool no styoo xaa, ndoladzy xaa, chap xaa paciensy, ngui xñee xaa lo meñ, buen xaa, ni chuuñtsyey xaa nii xñee xaa. 6e&Chak mbidy xaa, xkyë xaa kunip, ni ndalyre gaa nii chuuñtsyey xaa. Lëën xñe nii kwne gakaa klo lo do, nii sëëbty kchë xaa nii chuuñtsyey ngo laañee xñabey Dios. 9k&xsoxib xaa lo mdyo ni chuñ xaa kyalbruj. Xtily xaa, xyub xaa tily, xsiiniy xaa, ni sinusy xlëë xaa. Chuuñ ktily xaa meñ, xkyëksaa xaa tiiy, ni chuñ xaa meñ chop tiiy. &E&Nyoo xa chak xaa nii chuuñtsyey nii xlyaañtyee styoo, por choni xaa meñ nii nakty tsiil xaa, ni chuuñtsyey xaa kchëlo cos yox nii xsya styoo xaa, E&Per deelñee nakni Kyalbini Ntson do, këtuudre to lo ley. %C&Por xtilyni Kyalbini Ntson cos mal nii xsya leñ styoo no ni xtilyni gaa cos mal go Kyalbini Ntson. Por ngo chilody kuuñtsyey do nii klaañtyee styoo do. }s&Por ngo nii xñen lo do: Kol kpañ sinak xñabey Kyalbini Ntson. Kuuñtsyeydy to cos mal nii xlyañ styoo do. )K&Per deelñee xkyënyaw lsa do kchë xcombañer do, kol kap cuent, por toontlaa misme lëë do jkëëtañ xcombañer do. Kol kpañ sinak xñabey Kyalbini Ntson e C&Kol jkëstyoo xcombañer do si xkëstyoo do lëë do, por ngosy xñabey ley kuuñtsyey do. ' G& Lëë do koktsyetsy parñee kyënlaa do, per këbty to nii por ngo lëë do kuuñtsyey nii klyaañtyee styoo do, sink masy kol jkëstyoo xcombañer do. D & ¡Deelba kaazhkaa chug kchë xaa nii chakladzy tsobey do! 8 i& Naa nii xcuentaa, deelñee bii nyoxkoon nii tsobey meñ nii xniladzy xtiits Crist, nguiënlaagty xaa Israel naa, ni nlëëdy xaa nyon xaa nii lëë Crist kuty lo crusy.  %& Xyeñpaa nii klaady Dios kniladzy to xtiits xaa nii xkëëti lëë do, per deelñee chootyee no jkëëtañ lëë do, lëë Dios ksaksi xaa. ;q& “Chop lë wiñak levadur xkobe kchë kob yi.” U#&Lëdy kik Dios nii xkwetsy lëë do gon kwlañ nii lëë do ksaan tiitsli. O&Buen gon si do. ¿Cho kwliso styoo do parñee ksaan do tiitsli? &Deelñee nakni Crist no, precisty nii tsobey no, sink precisy nii kniladzy no xtiits Crist ni jkëstyoo no xcombañer no. &Per lëë no ndon no nii stsily Dios xtol no porñee xniladzy no xtiits Crist ni porñee no Kyalbini Ntson leñ styoo no. :m&Kchësy to siñee chakladzy to ktsily Dios xtol do porñee chuuñtsyey do nii xñabey xley Moisés, lëë do pchoso lo xtiits Crist ni lëë do psaanladzy xkyalwkëstyoo Dios. U#&Kchë xaa nii chobey no nii kuuñtsyey xaa kchë nii xñabey xley Moisés. [/&Kol kon xtitsaa. Deelñee tsobey do, pe nandy nii xniladzy to xtiits Crist.  &Lëë Crist pteelaa lëë no lo xley Moisés parñee kyënlaa no. Tsiitsy kol so kyalwtelaa go parñee kyëtuudy to lo ley stub. w&Singo tsigo busy, beetsy, nakty no sinak xiñ kwnaa nii xkyë tsiiñ, sink sinak xiñ kwnaa nii no tsiil nak no.l~Q&¿Per pe cos xñee kitsy nii kë xtiits Dios dyon? Xñeew gon nii chëb Dios lo Abraham: “Psonëz kwnaa nii xkyë tsiiñ chop xiñ me, por chilody kyaani xiñ kwnaa nii xkyë tsiiñ nii kyaani xiñ kwnaa nii nak tsiiloo.” }&Per sinakak tiemp ko nak natiemp. Lëë mëëd nii koly si chaly chol mëëd ptilyni mëëd nii koly sinak xñabey Kyalbini Ntson. Z|-&Beetsy, sinak Isaac nak to, por lëë Dios psaan tiits nii lëë xaa kaly. {&Leñ kitsy nii kë xtiits Dios gon xñee:Lii nii nakoo kwnaa nii chilody kap mëëd, ble.Lii nii karty kyëël yoob nii xkyë kwnaa nii chap mëëd, ble ni kwchuptsyë.Porque ndalyre mëëd kap kwnaa nii psëëb tsiil
que kwnaa nii no tsiil. jzM&Per no stu Jerusalén kpaa, aan kyëtuudy meñ nii tso siko lo xley Moisés. Kyedzy ko ngab no. Fy&Lëë Agar nak cuent kiy nii lë Sinaí nii sob Arabia. Tu kwnaa nii tugak xkyë xtsiiñ meñ nak me. Por ngo nii nak meñ Jerusalén sinak me, por kchësy meñ go këtuu lo xley Moisés. .xU&Ngan nak nrii. Chop kwnaa go nak sinak chop testament. Tu testament ko nak kiy Sinaí, aan lëë Agar nak cuent siko. Kchë meñ nii chaly siko xkyë xtsiiñ meñ. w)&Sinak chaly chol mëëd koly xiñ kwnaa nii kwë tsiiñ lo tsiil xaa, per lëë xiñ tsiil xaa koly parñee kak cumplir tiits nii chëb Dios. v&Xñeew gon nii chop xaa wiñ kop Abraham. Tu xiñ xaa kop tu kwnaa nii kwë tsiiñ lo tsiil xaa, lëë stu xiñ xaa kop tsiil xaa. uy&Kchësy to siñee chakladzy to kuuñtsyey do nii xñabey xley Moisés, ¿pe karty nayak kon do nii xñee ley go? gtG&¡Deelba yuubaa nsyo lo do parñee nyën lo do stu mod, por nandyaa pe xsyakaa! Agar ni Sara s&Xiñ, xkyëën yoob si xkyë kwnaa nii kap mëëdo por lëë do, ni tugak kyëëno axte nii kniladzy to Crist tyub styoo do. }rs&Buen nii tsoxko do meñ, per no nii tubli tso kik to, ni no nii tugak tsoxko do, lëjty xaktyee tsiñee son lo do. q&Choxko xaa nii gon chiid lo do xa kak to, per no lidy kik xaa, por chakladzy xaa nii ksaan do naa parñee lëësy xaa tsoxko do. Np&Lëë nana, ¿pe xtiily no nayak porñee kwnen xtiitsli Dios lo do? o7&¿Pa psaan do kchë kyalwle go tsigo? Schilo gon kchon xfavor do aan kñen nii klo deelñee nchilow mer wi mëlo do ngwii do parñee neetsy tow lon. .nU&Tu preb kwteedy to por kyalkits nii kwlaañaa. Per lëdy por ngo nii nsaldy to naa, sink kon do naa sinak nii nyakaa tu xangly Dios, ni sinak nii nyakaa Jesucrist. rm]& Por nanle to nii worñee klootyee bluyaa xtiits Dios lo do, lëëw bluyaa por tu kyalkits nii kwxaakaa. vle& Beetsy, xñabaa nii kak to sinakaa, porque sinak to nakaa. Kñëdy to nii tsaaplaa no pe beeñ do naa. ;kq& Xtsyeebaa nii xlyëtyee bluyaa xtiits Dios lo do. 9jm& Bii no tse, ni mëë, ni iz nii nda nako lo do. Ri& Lëë na nii lëë do xyuumbey Dios, per masty kol tsoo kñee no, na nii lëë Dios xyuumbey lëë do, ¿penak chakladzy to ksoxib to lo kchë mdyo mban go stub par kuuñtsyey do nii xñabey mdyo go? ^h5&Klo worñee karty kyuumbey do Dios, xtiits kchë mdyo nii nakty Dios psoob to. Yg+&Por ngo nii naktre to sinak xaa nii xkyë tsiiñ, sink lëë do nak xiñ xaa nii xchee. Xiñ Dios nak to aan styoo Dios kwlañ nii wi do kyaani nii kneetsy xaa. Chaklasty Pable nii kchoso styoo meñ Galacia +fO&aan parñee kluuy nii nli xiñ Dios nak no, lëë Dios pxaal xKyalbini xiñ kwsëëb leñ styoo no, aan lëë Kyalbini go xñee nii lëë Tat Tios nak pxosy no. zem&parñee kteelaa xaa lëë no lo kchë nii xñabey ley go, tsiin jkaaxcuent Dios no sinak nii nyak no xiñ Dios, d}&Per tsiñee lëë tse kutsiñ, lëë Dios pxaal xiñ. Tu kwnaa kop xiñ xaa ni pañ xiñ xaa sinak xñabey xley Moisés }cs&Singo gak lëë no, worñee karty kiid Crist, kok no sinak xaa wiñ. Ptsyo no ña kchë cos nii xñabey lo kislyu. Hb &No meñ nii chan xaa, axte xsa tse nii psaan pxosy xaa tiits. 1a ]&Tsiñee gon lëë tu xaa wiñ xyaani kchë xcheñ pxosy, sinakak chol mos nii tugak xkyë tsiiñ lo meñ nak xaa, nikxe nii lëë xaa nak xpixwan kchë nii byaani xaa. |`q&Aan deelñee lo Crist ngab to, wi do ngab lo xtiiy Abraham ni wi do jkaa kyalnsaak nii chëb Dios lo Abraham.R_&Kintre nii dyon cho nak meñ Israel o cho nak kaa meñ sit, ni kintre nii dyon cho no xpixwan o cho kindy kaa xpixwan, ni kintre nii dyon cho nak mguiy o cho nak kaa kwnaa, por tugak nak no lo Crist. :^o&ni porñee kwchobnis to, lëë do nak ksa Crist. M]&Por kchësy to nak xiñ Tat Tios porñee xniladzy to xtiits Crist, A\}&Per lëë na nii lëë Crist biid, naktre no cuent ley. [}&Lëë ley kuni lëë no lo Crist sinak nii nyak no xaa wiñ, parñee tsiñee kniladzy no xtiits Crist, telaa no lo tol. Z1&Worñee karty kiid Crist lëë xley Moisés kwsonlë lo no, porñee karty tsitsiñ tse nii kluuy Dios xa kniladzy no Crist parñee telaa no. )YK&Per leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee nii kchësy no nche këtuu lo tol, parñee xaktyee meñ nii kniladzy xtiits Jesucrist kchal kyalnsaak nii kxaal Dios. 7Xg&¿Pe no xley Moisés contre tiits nii psaan Dios lo Abraham dyon? Lëdyo gon, por pchilody xley Moisés ndee kyalmbañ ni ntsily xtol meñ nii beeñtsyey nii xñabeyo. qW[&Per tsi lëë xtiits Dios biid, pkiiñtre Moisés ni angly, por yuub Dios biidniw. Penak dyon biid ley vVe&Kñëëx to, ¿pa xkiiñ xley Moisés tsigo? Lëëw gon biid parñee kak ndon no pe cos nak tol. Lëëw pkiiñ worñee karty kiid xaa nii jkaa kyalnsaak nii chëb Dios lo Abraham. Lëë angly biidni ley, aan lëë Moisés pkëëw. 0UY&Deelñee nchoo kyalnsaak nii knee Dios lo no lo xley Moisés, lëdre tu cos nii pchoo chuw Dios. Per lëë Dios chëb kazh lo Abraham nii singosy kneetsy xaaw lo no. NT&Lëë Dios psaan xtiits lo Abraham aan chëb xaa nii lëëw kuñ xaa cumplir. Por ngo chilody xley Moisés ksyablyu ni ksaanladzy tiits nii psaan Dios, por axte kwte tap kyoow kalyptsii iz biido. kSO&Lëë Dios psaan xtiits lo Abraham ni lo xtiiy Abraham. Xñeedy leñ kitsy nii kë xtiits Dios gon: “lo kchësy xtiiy Abraham”, sinak nii nyo ndaly xtiiy xaa, sink lëëw xñee: “lo xtiiyoo.” Lëë tiiy go nak Crist. )RK&Beetsy, nan do gon nii tsiñee chaa tublë kitsy, aan chuñ xaa nii xsaaw firmar, ni tu cho chilody ktsilyo ni ni tu cho chilody kaa pe cos jkëëre low. LQ&Singo ptsyool Crist parñee wi meñ sit jkaa kyalnsaak nii chëb Dios lo Abraham ni parñee sëëb Kyalbini Ntson leñ styoo no deelñee xniladzy no xtiits Dios. Tiits nii psaan Dios lo Abraham KP& Lëë Crist pteelaa lëë no lo xley Moisés nii ptsiibtee lëë no. Lëë xaa biy kyalsi go xcuent no, por leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee: “Nguialsi xaa nii chety lo tu crusy.” wOg& Per lëë xley Moisés xkiiñdy nii kniladzy meño, sink no nii kpañ meñ par kuuñtsyey meñ nii xñabeyo. GN& Nyoo tsigo busy nii kpildy xtol meñ nii chuuñtsyey nii xñabey xley Moisés, por leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee nii lëë xaa nii pily xtol kpañ, porñee xniladzy xaa xtiits Dios. +MO& Nguialsi kchë meñ nii xñalo xley Moisés. Por leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee nii nguialsi meñ nii chuñdy cumplir kchë nii xñabey xley Moisés. hLI& Singo kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios chaklay sinak koklay Abraham, porñee bniladzy xaa. eKC&Ni sëëdle gaa leñ kitsy nii kë xtiits Dios nii lëë Dios ktsily xtol kchë meñ sit nii kniladzy xtiits xaa. Por ngo nii destye tiemp chëb xaa lo Abraham: “Kchësy meñ nii nche lo kislyu kuuñlayaa por lii.” _J7&Kol kaknan tsigo busy nii kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios ngab lo xtiiy Abraham. oIW&Bniladzy Abraham xtiits Dios, ngo nii lëë Dios pkaaxcuent xaa sinak nii nyak xaa tu xaa buen. DH&Tsiñee chuuñtsyey xKyalbini Dios tu kyalntson lady to, ¿pe chuuñtsyey xaaw porñee chuuñtsyey do nii xñabey xley Moisés, ote chuuñtsyey xaaw yak porñee xniladzy to xtiits Dios? bG=&¿Pe ni tu pa pkiiñdy kchë kyalnë nii kwtedy to? ¡Deelba nguiiño siquier palalsye! 9Fk&Natsypee nguey do. Deelñee kwsëëb xKyalbini Ntson Dios leñ styoo do porñee bniladzy to xtiits Dios, ¿penak nii chakladzy to kuuñtsyey do nii xñabey xley Moisés stub? .EU&Kol në dyon penak nii kwsëëb xKyalbini Ntson Dios leñ styoo do. ¿Pe porñee beeñtsyey do nii xñabey xley Moiséso, ote porñee yak bniladzy to xtiits Dioso? !D =&¡Natsypee nguey kchë do siñee nak to meñ Galacia! ¿Cho pkëëti lëë do, parñee ksaan do xtiits Dios nii xñee cho nak Jesús nii kwë lo crusy? vCe&Chaklastyaa ksanaa xkyalnsaak Dios tublad, por deelñee nchilo ntsily ley xtol no, pe nandy kuty Crist.{Bo&Ni lëdre gaa naa mbañ, sink lëë Crist mbañ leñ styoon, por win kwë lo crusy worñee kwë Crist. Aan kchë nii chuuñtsyeyaa nina lëëw chuuñtsyeyaa porñee xniladzyaa xtiits Xiñ Dios. Xkëstyoo xaa naa por lëë xaa kuty xcuentaa. oAW&Por mbañtraa par kuuñtsyeyaa nii xñabey ley, sink lëën mbañ par kuuñtsyeyaa nii xñabey Dios. @ &Por deelñee xñen nii lëdy xley Moisés xtsily tol aan naa gak xñee nii kuuñtsyey meñ nii xñabey ley, tu ngoptol nakaa. ?!&Lëë na deelñee tol chuuñ no tsiñee xpig no lo Crist par ktsily xaa xtol no, ¿pe lëë Crist tsigo chuñ xtol no? ¡Lëdyo gon! A>{&Per ndon no nii xtsildy xley Moisés xtol no, sink lëë Crist xtsilyo. Por ngo nii wi no bniladzy xtiits Jesucrist, parñee kpily xtol no, por chilody xley Moisés ktsily xtol meñ. U=#&Meñ Israel no destye nii koly no, lëdy meñ sit nii no xtol nak no. e<C&Per tsiñee konaa nii chuuñtsyeydy xaa nii xñabey xtiits Crist, xña lo meñ chëpaa lo Pedre: “Xaa Israeloo aan kël si xkyë meñ sit. ¿Xa chakladzyoo tsigo nii xoo kpañ meñ sit sinak nii mbañ meñ Israel?” ; & Aan wi bla meñ Israel nii xniladzy xtiits Dios beeñtsyey nii beeñtsyey Pedre, axte wi Bernabé byab lo xkyalwnee xuuy xaa. C:& Klo name chaw xaa ksa xaa meñ sit, per tsiñee lëë bla xaa nii pxaal Jacob kwlañ, lëë xaa bislo psosit xaa lo kchë meñ go, porñee ptsyeb xaa xaa nii chakladzy tsobey meñ sit. 9& Per tsi lëë Pedre biid leñ kyedzy Antioquía, kwëntseebaa lo xaa, porñee klëë ñe kan ñe nii chuuñtsyey xaa. O~~~ }}I||H{{kzzRyyyy0xxwivvUvuut,ss-r{qppMooYon|nllokk1jj#ihggofzee/dd~cpc bbat``$_Y_^T]]#\\[[zZZRYY XX WWaW VnV UU6TTmSS9RR QQEPOO:NNNMfMLL+KK+JJbIHGGEDDBCCWBAAA5@???.>>=VBuen si do deelñee chuñ do cumplir xley Dios nii xñee: “Pkëstyoo xcombañeeroo sinak nii xkëstyool lii.” L|¿Ni pe lëdy lëë rikw nawen xñeenë xaa nii pteelaa lëë do? {)Per lëë lëë do lëël xkwii do xkyalto prob. ¿Pe lëdy rikw nawen xsaksi lëë do ni pe lëdy rikw nawen chikso lëë do lo xaa xñabey? Uz#Beetsy, kol kon nrii gaanoo: lëë Dios gon kwle prob lo kislyu re, parñee kyak prob rikw tsiñee lëë prob kniladzy xtiits Dios ni tsiñee lëë prob jkaa nii ktee Dios lo xaa nii xkëstyoo xaa. hyIlëë do noyuñle kyalxtisy singo mod, porñee xsee do dyon xa chak meñ aan xsya tol kik to. xaan deelñee xñee do lo xaa rikw: “Kwsob nu, ngui nak”, per lëë lo xaa prob xñee do: “Lii kwsolisy ske, o kwsob kaa lo lyu”, w+Kol tso tyeesy no nii sëëb tu xaa rikw nii xixkwaa ni no tu nily or ña laañee xkaal lsa do, aan sëëbak tu xaa prob nii nakw tu ladx yox, ^v 7Beetsy, lëë do nii xniladzy to xtiits Jesucrist nii xñabey, nody nii kwe do meñ. 9u mDeelñee nli nii xniladzy to xtiits Tat Tios no nii kuñ do yudar psyëb ni kwnaa viud nii no kyalnë, ni no nii ksaan do tol nii chuuñtsyey chol meñ nii nche lo kislyu.t 1Deel no tu xaa nii xsyak nii xsoob xaa xtiits Dios, per xyoogwty chuw xaa, misme lëë xaa xkyëti xaly aan nlidy nii xsoob xaa xtiits Dios. s Per lëë xaa nii xnitylasty nii xkëëtyag, sink xsoob xaa xtiits Dios nii xteelaa meñ lo tol, lëë Dios kuuñlay kchë xtsiiñ xaa. hr KXuy xaa lo xaa lo kyowan, per xaktyee stee xaa vuelt lëë xaa xnityladzy dyon xa chak lo xaa. jq ONak xaa nii xaktyee xkëëtyag xtiits Dios, aan chuuñtsyeydyo, sinak meñ nii xuy lo lo kyowan. p 'Per kol kuuñtsyey nii xñabey xtiits Dios, lëjty xaktyee jkëëtyag tow, por deelñee kuuñtsyeydy tow misme lëë do no kyëti xaly. o %Kol ksaan kchë cos yox ni kchë tol nii no leñ styoo do aan kol ksal xtiits Dios nii no leñ styoo do, parñee kteelaa tiits ko lëë do. >n yPor chuuñtsyeydy meñ nii xlëë nii xyo styoo Dios. m }Kol ksaladzy gon, beetsy, nii ligier kak to, par jkëëtyag to, per no nii kwës to par kñee do ni par klëë do. ;l qLëë xaa bnee kyalmbañ lo no, worñee bniladzy no xtiitsli xaa. Por styoo xaa kwlañ nii lëë no kak xaa nii mastre non lo kchë nii psaa xaa. Kol kuuñtsyey nii xñabey Dios (k Kpor kchë cos buen nii chaap no, kpaa sëëdo. Dios nii psaa kchë mëly nii no leñ kpaa pxaalo. Ktsyëëdy Dios. Nakty xaa sinak malë nii xtyedy lo kislyu. "j AKyëtidy to, beetsy, oi YKchë cos mal nii xsya leñ styoo meñ xyaklo tol, aan tsiñee lëë tol xroob lëë kyalkuty sëëd. Eh Sink misme xtol meñ xchëp meñ parñee kuñ meñ cos mal. Kg  Tsiñee kakladzy to kuñ do tu cos mal, këbty to tsaaplaa Dios xchëëp lëë do par kuñ do cos mal go. Porque nlejty Dios parñee kuñ xaa cos mal, ni xkiildy xaa meñ par kuñ meñ cos mal. f ! Dichos xaa nii xekw kyalnë, por tsi lëë xaa lox te lo kyalnë, lëë xaa jkaa kyalmbañ nii ktee Dios lo meñ nii xkëstyoo Dios. `e ; Tsiñee lëë ngbidz xlyañ, lëë kizh xpidzy aan lëë xkyoow xlyaal. Aan sikootyee lëë kchë xkyalntsono xyal. Singo gak rikw nikxe kyënap xaa kchë nii chap xaa, lëëw nitylo. Dichos meñ nii xtyedy kyalnë nd W Singo gak rikw no nii ktaan xaa deelñee ksyablyu Dios xaa. Por nak rikw sinak xkyoo kizh, xtiiydyo. Cc  No nii ktaan tu xaa mban deelñee klisklaa Dios xaa. cb Apor natse no tu cos kik meñ go, lëë kxe gaa na stuwo, chilody tsoli kik clasy meñ go. /a [Pe kteejty Dios lo meñ nii nak singo, ` }Per no nii kñab tow tyub styoo do, jkandy kik to, por nak meñ nii xkan kik sinak nistoo nii choy me nëz re nëz rek. _ }Deelñee chak falt kyalnyaani lo do, kol nabo lo Dios por xkady Dioso, lëëw xteedy xaa kchë lo meñ nii xñabo. |^ sPer kol ktee nii jkiiñ kchë kyalnë go lo do, parñee kak to tu xaa nyaani, tsiin nii ni tu pe kakty falt lo do. ] Por nanle to nii tsiñee xtyedy to tu kyalnë porñee xniladzy to Dios, xkiiño. Por singo mod lëë do xseedy xa kxekw to kyalnë. L\ Beetsy, no nii kle do tsiñee lëë do no tedy tu lo kyalnë. 2[ aNaa nak Santiagw, xaa nii chuñ xtsiiñ Dios ni xtsiiñ Jesucrist. Lëën xkëëptyux ksa tsiipchop xtiiy Israel nii ncheno tañ tyub lo kislyu. Kyalnyaani nii xnee Dios :Zo Lëë lëësy Dios dyon kakni lëë do.Y{ Kol jkëëptyux kchë xaa nii xluuy xtiits Dios lo do ni kchë meñ nii ngab lo Dios. Xaal xaa Italia tyux lo do. X Kol kaknan gaanoo nii lëë betsy no Timoteo tse kwlaa. Deelñee slañ gaa xaa, lëë xaa kyelynin tsiñee kyelyaa lo do. YW+ Beetsy, kol kap paciensy lo chop tson lan tiits ndoladzy nii xalaa lo do. )VK Lëë lëësy Dios nii beeñ kpañ Jesús dyon kakni lëë do. Lëë Jesús xkyënap meñ nii xniladzy xtiits Dios sinak xyaap mëkwxiily, ni lëë xaa kuty parñee kyaani meñ xtiits Dios nii tsitsiñdy tse te. Lëë xaa jko tubli styoo do parñee kuuñtsyey do nii chakladzy xaa, ni lëë xaa knee tiits nii kuuñtsyeey no nii klyaañtyee styoo xaa porñee xniladzy no xtiits Jesucrist. ¡Skizh Jesucrist! Amén. U HT  Kol knab lo Dios nii knee xaa tiits kyob kyely teedyaa lo do. S Kol nab lo Dios por lëë noo, por ndon noo nii tubli no kik noo, per chakladzy noo nii ngui kak xmood noo laañee xkaatyee. Ry Kol ksal xaa nii xluuy xtiits Dios lo do ni kol ksoob xtiits xaa, por xilasty xaa, tugak chap cuidad xaa lëë do, por lëë xaa ktee cuent lo Dios. Kol klaa nii ngui kyë xaa tsiiñ. Klyëdy to lo xaa, por ni tu pe nandy nii kuñ do singo. aQ; Tugak kol kuñ kyalbuen ni kol kuñ xcombañer do yudar, por kchë ngo xyo styoo Dios. P No nii ktee no skizh lo Dios, por lëë Jesús kuty por lëë no. ¡Tugak tso ktee no skizh lo xaa!, por lëë xaa xñabey lëë no. sO_ Por ni tu kyedzy nii ktiiy kaazhkaa kindy lo kislyu re, sink lëë no këmbëës tu kyedzy nii nare kwe. HN  Kol tso tyeedy no kchë kyalnë nii kwtedy Jesús tsigo busy. _M7 Singo gak tublad chu kyedzy kuty Jesús parñee ktsily xaa xtol meñ con xcheñ xaa. L) Lëë xipxosy meñ Israel nii mastre non xkokon xcheñ ma kuty lo pkoog parñee singo mod kpily tol, per tublad chek kchë xcuerp ma kuty ko. oKW Ngub xiktoo no, aan chilody jkaa pxosy nii kwlookon cos leñ ktoo kol nii jkaasy leñ ktoo kub. :Jm Knilasty to cualquier lay. Por masy buen nii sëëb xkyalwkëstyoo Dios leñ styoo do que nii kon do dyon pe cos schilo ktyaaw. Por nikxe kon do kchë ngo, ni tu pa xkiiñdyo. GI Sinakak Jesús neeg, nak xaa natse. Iip ktsyëëdy xaa. H! Kol ksaladzy kchë xaa nii bluuy xtiits Dios lo do. Kol kuy xa si lo xtse xaa, aan kol kniladzy xtiits Dios sinak nii xniladzy xaaw. uGc Por ngo schilo tyeesy no nder confians:Lëë Dios kuñ naa yudar,
ktsyeebtyaa nii pe kuñ meñaa. yFk Tsokidy to tumi. Kol kleni nii chap to, porque misme Dios xñee: “Tsitsiñdy tse ksanaa lii nonsyoo.” aE; Ngui kol tsoni tsiil do, por lëë Dios ksaksi mguiy ni kwnaa nii choni stu meñ. !D; Kol ksaladzy meñ nii no skiib. Kol kuñ cuent nii wi do no skiib. Kol ksaladzy kchë meñ nii no tedy kyalnë, por neñdy wi do ktsyool kyalnë. C Ngui kol nee lo meñ nii klyañche lidzy to, por singo mod no meñ ptee lidzy kwlës angly aan ni byeñdy meñ nii anglyo. LB  Tugak kol jkëstyoo lsa xcombañer do sinak xkëstyoo do betsy to. ;Aq Nak xDios no sinak bëly nii xsaay kchë cos.~@u Kol tsoo ktee no skizh, por kpicheedy xkyalwnabey Dios nii jkaa no. Kol tsoo ksoxib lo xaa, por xsak ngo styoo xaa. {?o Tsiñee xñee xaa “stub”, nyoo nii lëë kchë cos nii xni nii no kpichee parñee kyaan cos nii chilody kni. >- Beeñ kxisy tsiy Dios kislyu tiemp ko. Lëë na lëë xaa xñee: “Lëën kuuñ kxisy kislyu stub, ni lëdy kaa nonsy kislyu, sink wi kpaa.” d=A Por ngo kol kap cuent parñee ksal do xaa nii xñee lo no. Por kwtelaady meñ nii psaldy Dios worñee kwnee xaa lo kislyu re, ni lëë gaa no, telaady no deelñee ksaldy no xtiits xaa nii xñee lo no destye kpaa. (<I Ni lëë do big lo Jesús nii xchoo xfavor meñ lo Dios, ni lëë do big lo xcheñ xaa nii chuuñ nyë lëë no, ni mastre gaa non xcheñ xaa lo xcheñ Abel. &;E Ni lëë do big lo kchë xiñ Dios nii ngab kpaa. Big to lo Dios nii chuñ kyalxtisy lo kchësy meñ, ni lëë do big lo xkyalbini xaa nii beeñ buen Dios. 9:k Per lëë do, chex kiy nii lë Sión big to, ni xkyedzy Tat Tios big to. Lëë kyedzy ko nak Jerusalén nii nche kpaa. Ni lo kchë angly nii ncheyool lay lo Dios big to. R9 Ntseeb kok kchë nii kon Moisés. Por ngo chëb xaa: “Xisyaa tseb.” 8 Porñee pxekwty xaa nguëtyag xaa nii kwnabey Dios tsiñee chëb xaa: “No nii kety ma o meñ gaa nii kso niy chex kiy re con kyo.” }7s Ni biñdy to xbi trompet, ni biñdy to tsiy Dios. Kchë xaa nii biñ tsiy Dios kwnab xaa nii kñeedre Dios lo xaa. k6O Bigty to chex kiy nii noyek, ni laañee nguey, ni laañee xpi medox, sinak big meñ Israel. 5' Ni nan gaa to nii tsiñee kokladzy Esaú nii nyuuñlay pxosy xaa xaa, pchilodrew. Aan nikxe biiñ Esaú, pchilodre mbily nii beeñtsyey xaa. 74g Tsonidy to stu mguiy o stuu gaa kwnaa, ni ksyablyudy to xtiits Dios, por singo beeñtsyey Esaú. Por tu niskwaansye pto xaa kchë nii chigal xaa porñee nak xaa mëëd klo. 3 Kol kap cuent parñee ni tu do kyaaldy, sink kchë do jkaa xkyalnsaak Dios. Ni kyubty to tily, por xkëëtañ xaa nii xyub tily meñ. 2 Kol ktee nii mbëë kpañ do kchë xcombañer do, ni kol ksaan xtol do. Por deelñee ksaandy tow, kandy to Tat Tios. Z1- Ni kol kyub tu nëz tubli tsiin kyak niy do nii tublidy aan kpikchedre kyeecho. L0 Por ngo no nii jkaa ña do fuersy, ni no nii jkyedzy niy do. /% Nli nii xyody castigw styoo no tsiñee xtyeedy now, por nëw. Per deelñee kseedy no, mbëë kyo styoo no. Ntseeb nii ksaldy no xtiits Dios A.{ Kwëntseeb pxosy no lo no porñee kwxaak xaa nii bueno, nikxe nii xtsedy kpañ no lo kislyu re. Per lëë Dios chak ntseeb xaa lo no parñee kuñ xaa lëë no yudar kak no sinak xaa. - Worñee kok no xaa wiñ, kok ntseeb pxosy no lo no aan psal no xaa. ¿Penak tsigo nii ksaldy no Tat Tios parñee jkaa no kyalmbañ? n,U Deelñee chak ntseebty Dios lo do sinak nii chak ntseeb tu xaa lo xiñ, lëdy mer xiñ Dios nak to. +} Kol kxekw castigw nii kteedy Dios to parñee kak nyoo nii xiñ Dios nak to. ¿Pe no xaa nii xñeedy lo xiñ nayak? c*? Por lo xaa nii xkëstyoo Dios xñee xaa,
ni lo xaa nii nak xiñ xaa chak ntseeb xaa. .)U Aan lëë do bnityladzy xtiits Dios nii xñee:Xiñ, ksyablyudyoo xtiits Dios tsiñee kñee xaa lool,
ni kchooksody styool tsiñee këntseeb xaa lool. <(s Por karty kuty meñ do porñee xyody tol styoo do. p'Y Kol ksaladzy kchë kyalnë nii pteedy xaa ngoptol Jesús, aan ktsagty to ni kchooxsody styoo do. & Jesúsye kol tsoo ksaladzy no, porque por lëë xaa xniladzy no xtiits Dios. Mban kwtedy Jesús lo crusy, per psaldy xaa kyalto nii kuty xaa singo mod, porñee nan xaa nii loxsye tedy kyalnë lëë xaa kle, aan lëë xaa kwsob kwi Dios nëzli laañee xñabey Dios. =% u No nii kniladzy no xtiits Dios sinak bniladzy kchë xaa gow, ni no nii ktichee no nii xlyë lo no, ni ksaan no tol nii xlaady lëë no, aan lyo no corr parñee kyo no par delanty. o$W (por lëë Dios psaladzy lëë no, aan lëë xaa psaan nii kyak tublidy xaa go deelñee kindy no.`#9 'Nikxe beeñ xaa gan porñee bniladzy xaa xtiits Dios, kwaady xaa nii chëb Dios, "} &Kukaldy nii nyiid xaa go lo kislyu. Kunsë xaa tañ pidzy ni kiy, ni kwyo xaa cuev ni leñ kyeech nii ndeeñ lo kislyu. ;!o %Kuty xaa lo kyo. Kwchug xaa groltyee. Kuty xaa lo spad. Nëz re nëz rek kunsë xaa nakw xaa kidy mëkwxiilysye ni kidy chivsye. Prob xaa, kwyo xaa kyalnë, ni mban kwtedy xaa. \ 1 $No gaa xaa kwte kyalto, ni kwaa golp, ni no xaa kwëtuu con caden, ni kwyo skiib.  #No kwnaa nii kuty meñ lidzy aan lëë xaa bikche pañ. No gaa xaa mban kuty. Kwnëdy xaa ndyelaa xaa parñee kpañ xaa lo stu kislyu.  "Psuuy xaa bëly ngol, ni kwtelaa nyety xaa lo spad. Kwlii xaa kyalndaan lo kyalmban, aan beeñ xaa gan lo meñ sit nii ptilyni xaa. % !Porñee bniladzy kchë xaa go, ngo nii beeñ xaa gan kyedzy, ni beeñ xaa kyalxtisy, ni kwaa xaa nii chëb Dios, ni ptse xaa chuw mëëtsy. ve ¿Pe cos kniyraa lo do dyon? Kyobty ksetyaa Gedeón, Barac, Sansón, Jefté, David, Samuel, ni profet. "= Ni porñee bniladzy kwnaa yox nii lë Rahab, kujty me ksa me meñ nii psoobty xtiits Dios, porñee ptee me laa kwlës xaa Israel nii kukleetsy tañ go. ' Porñee bniladzy xaa Israel, ngo nii byab pyedzy nii ntse kyako kyedzy Jericó tse nii kwloxo kadzy kpidz nii no kyoogwni meñ Israelo. ,Q Porñee bniladzy meñ Israel, ngo nii kwtekë xaa Nistoo Nixñë sinak nyak tu laa mbidzy, aan tsiñee lëë xaa Egipto kokladzy wi ndyekë, kchë xaa kuty. 2] Porñee bniladzy Moisés, ngo nii kwnabey xaa kety mëkwxiily ni kwnabey xaa kchoon xcheñ ma chu puert, parñee jkaaldy xangly kyalkuty ni tu xiñgan klo meñ Israel. 5 Porñee bniladzy Moisés, ngo nii ptsyebty xaa rey aan lëë xaa pchoo xtañ meñ Egipto. Tubli kwyo kik xaa, soot na kon xaa Dios nii nyoody. 5 Kwxaak xaa nii mastre mbëë te xaa kyalto por Crist, que nii kap xaa kchë cos non nii no Egipto, porñee tugak psaladzy xaa nii ktee Dios lo xaa.   sink lëë xaa kwlokyeñ te xaa kyalnë ksa xaa meñ nii ngab lo Dios, lëjty nii mbëë te xaa xisy wiñ aan kyab xaa lo tol.   Ni porñee bniladzy kaa Moisés, ngo nii kwnëdy xaa ncholë xaa xiñgan xiñtsyaap rey Egipto worñee lëë xaa kwroob, _7 Porñee bniladzy pxosy Moisés, ngo nii worñee koly Moisés kwloolan xaa Moisés tson mëë, porñee kon xaa nii tu mëëd ngui nak Moisés, aan ptsyebty xaa, nikxe kwnabey rey nii no kety kchë mëëdpkiy. :m Porñee bniladzy José, ngo nii worñee lëë xaa mer kety chëb xaa nii lëë meñ Israel kchoo leñ kyedzy Egipto, ni lëë xaa psaan kazh tiits xa kuñ meñ xtsit xaa. %C Porñee bniladzy Jacob, ngo nii worñee lëë xaa no nëz kyalkuty, beeñlay xaa xiñ José, ni lëë xaa ptee skizh lo Dios kwseñ punt xbaston xaa. nU Porñee bniladzy Isaac, ngo nii lëë xaa chëb nii lëë Jacob ni lëë Esaú jkaa kyalnsaak. lQ Per byeñ Abraham nii schilo kuuñ kpañ Dios meñ kuty. Por ngo lëë Abraham pkaa xiñgan stub. .W “Por Isaac lëë xiñoo ktyaly.” > u Porñee bniladzy Abraham, ngo nii worñee beeñ Dios xaa preb, kuni xaa Isaac par kety Isaac. Tyub styoo xaa ngookon xaa xiñ tusy xaa lo Dios, nikxe nii Diosak chëb lo xaa: ! ; Per tu tañ nii mastre mbëë kokladzy xaa, tañ nii nche leñ kpaa. Por ngo xtelasty Dios nak xDios xaa, por psaal Dios tu kyedzy laañee ktsiñ xaa. P  Deelñee nsaladzy xaa tañ nii pchoo xaa, nchilopee mbikche xaa siko. P  Kchë xaa nii xñee singo nyoo nii lëë xaa bii no kyub xkyedzy xaa. < q Kchë xaa go kuty aan kwaady xaa nii chëb Dios, per como bniladzy xaa xtiits Dios, lëëw kon sit xaa. Por ngo chëb xaa nii nak xaa sinak xaa sit nii sitedy lo kislyu re. 8i Por ngo, nikxe nii lëë xtse Abraham psal, tir ptyaly meñ lidzy xaa sinak nii xtyaly mëly nii no leñ kpaa ni sinak nii xtyaly yuzh nii nche chu nistoo aan chilody jkabo. ) Porñee bniladzy Sara, ngo nii nikxe kol me par kap me mëëd, lëë me kop tu mëëd, porñee bniladzy me nii suñ Dios cumplir xtiits. L Kwëmbës Abraham kyedzy nii nxity ndeeñ xcimient nii ksaa Dios. 4a Porñee bniladzy Abraham, ngo nii kwyo xaa tañ nii chëb Dios lo xaa sinak cho meñ sit. Leñ yuladx kwyo xaa. Singo gak kwyo Isaac ni Jacob porñee Dios chëbo lo xaa. W' Porñee bniladzy Abraham, ngo nii psoob xaa tiits worñee lëë Dios kwtsyetsy xaa, aan lëë xaa pchoo par tsi xaa tañ nii ktee Dios lo xaa. Ni nandy xaa dyon pa si xaa worñee pchoo xaa xtañ xaa. ;o Porñee bniladzy Noé, ngo nii tsiñee lëë Dios chëb nii lëë cos nii nyoody kak, psoob xaa tiits ni lëë xaa psaa tu barkw parñee telaa meñ lidzy xaa. Porñee bniladzy xaa, ngo nii pkëëkiy xaa meñ nii nche lo kislyu, aan lëë Dios ptee xkyalnsaak lo xaa porñee bniladzy xaa xtiits Dios. H  Per chilody gon kuuñ ksak no Dios deelñee xnilasty no xtiits xaa, por parñee kpig no lo Dios no nii kniladzy no nii no xaa ni no nii kniladzy no nii chuuñ ksak xaa meñ nii xpig lo xaa. O Porñee bniladzy Enoc, ngo nii kujty xaa, sink mbañ xaa sey xaa, aan ptsildy meñ xaa porñee lëë Dios byoy xaa. Ni xñee gaa leñ xkitsy Dios nii antes nii nyey Enoc, beeñ ksak xaa Dios. ve Porñee bniladzy Abel, ngo nii mastre mbëë nii kwlookon xaa lo Dios que nii kwlookon Caín. Por ngo buen xaa lo Dios, ni por ngo kwnaasy Dios nii kwlookon xaa. Nikxe kutyle Abel, per lëë xaa bii chakyety, porñee bniladzy xaa. 1[ Porñee xniladzy no xtiits Dios, ngo nii ndon no nii con xtiits sye Dios psaa xaa kislyu, ni por ngo nii ni tu cos nii xtyon no natiemp kwyaady con cos nii nyoo. E~ Beeñ pxusykoltoo no gan porñee bniladzy xaa xtiits Dios. ~} w Deelñee xniladzy no xtiits Dios, no nii kyëmbëës no nii kneetsy xaa. Nikxe nii xtyondy now, per ndon no nii now. | 'Per nakty no xaa nii xpikche styoo ni xkyëtañ, sink xaa nii xniladzy xtiits Dios ni xaa nii xteelaa xkyalmbañ nak no.m{S &Por kyalwniladzy lëë xaa nii buen kpañ,
per deelñee kpikche styoo xaa,
kledyaa lo xaa. izK %Por leñ xkitsy xaa xñee:Klyëëdre lëë xaa nii no kiid kiid.Klyëëdre xaa. tya $No nii nguiedzy kak to lo kyalnë parñee kuuñtsyey do nii chakladzy Dios tsiin jkaa do nii kneetsy xaa. Ux# #Ksaandy to xkyalwniladzy to, porque por lëëw lëë do jkaa tu kyalnsaak. .wU "Pkëstyoo do xaa nii kwyo skiib, ni axte ble do worñee bla meñ nii chap to porñee nan do nii mastre mbëë nii jkaa do leñ kpaa, ni tsitsiñdy tse nii nitylow. wvg !No lo do kwëntseeb meñ, ni no do kwtiñ meñ leñ kyedzy, ni no gaa to kwtee xkyalnë xaa nii mban kwtedy. iuK Per kol ksaladzy tiemp worñee kal byaabini lo do. Pxekw to kchë kyalnë nii kwteedy to. 9tm ¡Tirak ntseeb kyab ñe ña Tat Tios nii mbañ! s Ndon no nii lëë Dios chëb: “Naa xyal ksaksi, ni naa kizh.” Ni lëë gak xaa chëb: “Naa kuñ xkyalxtisy meñ tu kyedzyaa.” vre ¿Pe toodyxe tsigo ntseeb castigw nii tedy xaa nii xsyubniy Xiñ Dios ni xpixladzy cheñ nii pxee xaa, ni xko falt lo xKyalbini Dios nii xkëstyoo meñ? Lëë cheñ go xluuy nii lëë xtiits Dios kok cumplir ni lëëw chuuñ nyë meñ. zqm Tsiñee xsaldy tu xaa xley Moisés, aan no chop o tson testigw nii xñee nliw, kintre pere, lëë xaa go chety. Jp  Xaktyee kyalxtisy ni ki nii ksaay xaa nii xlëë lo Dios xyaan. toa Per deelñee tsiinpee kuuñ no tol, aan xyuumbey no tiitsli, kintre pe cos tsokon par kpily xtol no. >nu Kuuñtsyeeydy no si chuuñtsyey xaa nii xkaal lsady tsiñee xkaal lsa no, sink kol tsoo kchoobladzy lsa no styoo xcombañer no, por lëë tse nii kuñ Dios kyalxtisy mer tsitsiñ. kmO No nii kuuñ lsa no lëë no yudar parñee tso kyalwkëstyoo leñ styoo no ni kuuñ no kyalbuen. rl] Ksaandy no nii xniladzy no, ni jkandy no kik no, por lëë Dios kuñ cumplir tiits nii psaan xaa lo no. ;ko Por ngo no nii tyub styoo no kpig no lo Dios ni tyub styoo no kniladzy no, por lëë xaa beeñ nyë styoo no parñee tsodre xtol no, ni lëë xcueerp kaa no kwyadx lo nis nyë. Jj  Lëë Jesús nak xipxosy no. Lëë xaa xñabey lidzy Dios kpaa. yik No nii syeeñ no nëz kub nii pxaly xaa worñee pchos xaa ladx nii kë leñ ktoo. Misme lëë xaa nak nëz ko. mhS Por ngo, beetsy, schilo syëëb no lo pkoog ntson nder confians por cheñ nii pxee Jesucrist. wgg Singo tsigo busy, tsiñee xpily tol, xkiiñtre nii tsokon pe stu cos par kpilyo. No nii kpig no lo Dios Kf Ni tsitsiñtre tse nii ksaladzyaa xtol meñ ni xkyalntseeb meñ. e' Sinrii kak tiits nii ksanaa lo meñ Israel tsiñee lëë tse go tsitsiñ:Leñ styoo meñ kon xtitsaa,
ni leñ kik meñ jkëno. Ud# Aan lëë Kyalbini Ntson xñee nii nli xtiits Dios tsiñee chëb xaa: Qc Por tu vueltak kwyokon xaa parñee kyak buen kchë meñ nii kwle Dios. Rb Siko sob mbës xaa axte nii kñabey xaa lo kchë xaa nii xlëë lo xaa. aw Lëë Crist, yuub xaa kwyokon parñee ktsily xaa xtol meñ kaazhkaa, aan loxsye ngo lëë xaa kwsob kwi Dios nëzli. }`s Kchë pxosy Israel chool lay ksatyee tse ni xkokon xaa ma ndaly vuelt, nikxe nii xtsildy kchë ngo xtol meñ. _ Lëë Dios beeñ nyë lëë no porñee lëë Crist beeñtsyey nii chakladzy Dios worñee tu vueltak kwlookon xaa yuub xcuerp xaa. 2^] Loxsye ngo xñee xaa: “Lëën syely, Tat Tios, parñee kuñaa nii chakladzyoo.” Singo mod lëë Dios ptichee kchë nii chokon aan lëë xaa psaan nii tsokon Crist. ] Klo xñee xaa nii xyody styoo Dios nii kety ma ni tsek ma par kpily tol, nikxe nii lëë ley xñabey kak kchë ngo. \3 Tsigo chëpaa:“Lëën syely, Tat Tios, parñee kuuñtsyeyaa nii chakladzyoo.Leñ kitsy nii kë xtiitsoo kë nii singo kuuñtsyeyaa.” R[ Xyody styool nii chek ma kuty lool,
ni chety ma par kpily tol. :Zm Por ngo, worñee lëë Crist kwlañche lo kislyu, chëb xaa lo Dios:Chaklastyoo xcheñ ma ni chaklastyoo nii tsokon cos lool,
sink lëël pxixkwaa xcuerpaa. TT! Singo gak kaa tu vueltak kety meñ. Loxsye ngo lëë Dios kuñ kyalxtisy. GS Por deelñee nyako singo, no nii nyety xaa ndaly vuelt destye nii kwche kislyu. Per lëë na nii lëë wor kutsiñ, lëë Crist biid tu vueltak, aan lëë xaa kuty parñee kpily xtol meñ. R- Cad iz xsyëëb xipxosy meñ Israel nii mastre non laañee mastre ntson par kokon xaa xcheñ ma. Per lëë Crist gon kwyokondy xaa ndaly vuelt. .QU Por kwsëëbty Crist leñ ktoo nii psaa chol meñ, por lika tu xmalë ktoo nii sob kpaa nak ktoo go. Sink mer kpaa kwsëëb Crist, par kchoo xaa xfavor no lo Dios. P/ Kchë cos ko pkiiñ parñee kak nyoo kchë nii chak leñ kpaa. Per nikxe cos nii chak leñ kpaaw, xkiiño nii tsokon cos nii mastre mbëë. O' Lëë ley xñabey nii casy kchë cos kak nyë con cheñ ni lëë ley xñee nii kpildy tol deelñee kxeedy cheñ. Xcheñ Crist nii xtsily tol YN+ Lëë gak Moisés pchoon cheñ lady ktoo ni lady kchë cos nii jkiiñ leeñgo. cM? Aan lëë xaa chëb lo meñ: “Lëë cheñ re xluuy nii no nii ksoob to xtiits Dios.” L  Lëë Moisés blab xley Dios lo meñ kyedzy. Loxsye ngo lëë xaa kwseñ tublë kits lady mëkwxiily ni tublë yag nii lë hisopo, lëëw pkadz xaa lo xcheñ becerr ni lo xcheñ chiv nii nots nis, aan lëëw pchoon xaa lady libre nii kë ley ni lady meñ. GK Por ngo nii pxee cheñ worñee pxaal Dios xtiits lo Moisés. dJA Pa nondy testament deelñee bii mbañ xaa nii psaano. Axte nii chety xaa lëëw chak non. ^I5 Aan parñee kak non tu testament, no nii kak ndoon nii lëë xaa nii psaano kutyle. fHE Por ngo lëë Jesucrist biidni tiits kub nii pxaal Dios. Lëë xaa kuty parñee kteelaa xaa meñ nii kwtsyetsy Dios. Ptsily xaa tol nii beeñtsyey meñ worñee kwnabey xley Moisés, parñee jkaa meñ nii knee Dios. qG[ Deelñee chuuñ nyë kchë ngo meñ, ¿pe toodyxe xcheñ Crist tsigo? Porque por Kyalbini Ntson lëë xaa kwyokon lo Dios. Kwyody xtol xaa, ni lëë xcheñ xaa chuuñ nyë xkyalcheñ no, parñee kchilo jkiiñ no lo Tat Tios mbañ. F Nli nii lëë xcheñ chiv, ni xcheñ yosy, ni lëë xkiti nii chek becerr lo pkoog, xchob lady meñ par kuuñ nyëw meñ. XE) Lëë Crist kwsëëb leñ ktoo go, per kwsëëbty xaa par kokon xaa xcheñ mëkwxiily ni xcheñ becerr, sink lëë xaa kwlookon xcheñ xaa. Tu vueltak kwsëëb xaa, aan lëë xaa pteelaa lëë no kaazhkaa. JD  Per lëë Crist biidle, aan lëë xaa nak pxosy nii mastre non. Ña xaa no kchë cos buen nii nare kak. Mastre ngui ktoo nii nak xaa pxosy. Psaady chol meñ lo kislyu rew ni sobtyo lo kislyu. Cw Nii xtyaawsye ni nii xtyoowsye nak kchë cos ko. Ladysye meñ chuuñ nyëw. Lëëw jkiiñ axte nii ktsëë Dios cos. B} Kchë ngo xluuy lo no natiemp nii kchë cos ni ma nii chokon lo Dios siko, xkolidyo kik kchë meñ nii xkokono lo Dios. A Nu lëë Kyalbini Ntson xluuy lo no nii kwyo tu laañee kok lay lo Dios, per pchilody nsyëëb meñ laañee mastre ntson. =@s Per lëë stu leño xaktyee pxosy nii mastre non xsyëëb tu vuelt leñ iz, aan choy xaa xcheñ ma parñee kokon xaaw por xtol xaa ni por tol nii xyeñdy meñ kyedzy chuuñtsyey. z?m Singo nyaa ktoo go, aan kety kety kwsëëb pxosy leeñgo par kxixkwaa xaa nii xkiiñ tsiñee kool xaa lay. > Lady caj ko sob xangly Dios, aan con xikw angly ntse chu caj ko. Per chilody kñee noo dyon xa nakpee kchë cos ko nina. =% Siko kwsob psiñ kox yaal nii nyaa con or, ni siko pxoob caj nii ptyëëb or tyub lady. Leñ caj ko kwyotsey tu candy or. Leñ candy or go kwyotsey kyaxtily nii lë maná, ni leñ caj ko kwyotsey xvar Aarón nii pkëpeñ, ni leeñgo kwyotsey kyo nii kë xley Moisés. i<K Kwë tu ladx ngol leñ ktoo, aan xitsy ko kwyo stu laañee pcholë “laañee mastre ntson”. ;{ Chop leñ ktoo kwyo. Laañee ntson pcholë tu leño. Siko kwsob candilier ni kwso mezh nii kwtsib kyaxtily nii naklay. U: % Lëë xley Moisés kwnabey xa kak lay, per leñ ktoo nii sob lo kislyu rew. 9/ Tsiñee xñee Dios nii lëë xaa kxaal tu tiits kub, nyoo nii lëë nii pxaal xaa klo kwyox, aan klyëëdre lëë nii kwyox ko kpichee.R8 Naa ktsily xtol meñ go aan tsitsibtre tse nii ksaladzyaa xtol meñ go. 73 Jkiiñtre nii kuuñ kseedy lsa meñ xcombañer, parñee kyuumbey meñ naa,
por kchë meñ kyuumbey naa,
destye xaa wiñ axte xaa kol. e6C Sinrii kak tiits nii ksanaa lo meñ Israel tsiñee lëë tse go tsitsiñ:Leñ kik meñ go jkën xtitsaa, ni leñ styoo meñ go kono.Tsigo naa kak xDios meñ go,
ni lëë meñ go kak meñ tu kyedzyaa. 59 Kaktyo sinak tiits nii psanaa lo pxosykoltoo meñ go, tse nii kwlin xaa xtañ meñ Egipto.Aan como psoobty xaa tiits,
lëë xaa psanaa. .4UPer kon Dios nii pchilody nyuñ meñ cumplir xley Moisés. Por ngo lëë Dios chëb:Sitsib tse nii lëën kxal tiits kub lo meñ Israel ni lo meñ Judá. j3MDeelñee nyak tubli tiits nii pxaal Dios lo Moisés, nguiiñdy nii nxaal Dios xtiits stub. 2Per mastre buen tsiiñ nii chuuñtsyey xipxosy no, por lëë xaa xtsig meñ lo Dios, aan lëë Dios chëb nii singo kuuñtsyey xaa. _17Per nak kchë nii chuuñtsyey pxosy ko sinak xmalë nii chak leñ kpaa. Ndon no nii nako sinak tu malë, por worñee nsaa Moisés pkoog, chëb Dios lo xaa: “Buy, aan psaaw sinak nyaa nii bluyaa lool kik kiy.” t0aDeelñee nsyo xaa lo kislyu, ni nyakty xaa pxosy, por no pxosy nii xkokon kchë nii xñabey xley Moisés. |/qKchë pxosy nii mastre non xso par kokon xaa cos, ni kuty xaa ma nii tsokon. Por ngo, wi Crist no nii kokon. M.aan lëë xaa nak pxosy lo pkoog nii psaa Dios. Psaady chol meño. _- 9Per mastre precisy kaknan do nii lëë xaa nii nak xipxosy no sob kwi Dios leñ kpaa, .,ULëë xley Moisés xso xaa nii no gak xtol chak pxosy. Per despuesy re ley biid xtiits Dios nii kwnee nii lëë xaa pso xiñ xaa nii nody xtol kak pxosy tugak.+%Nakty xaa sinak kchë pxosy nii klo xkokon ma lo Dios por xtol ksatyee tse, ni por xtol meñ. Por tugak vuelt kwyokon xaa lo Dios yuub xaa. %*CLëë Jesús nak pxosy nii xkiiñ no. Chuuñtsyey xaa nii xyo styoo Dios, ni nody xtol xaa. Xtsiil lsady xaa ngoptol, ni mastre gaa klaa xaa lo kpaa. )yNi por ngo nii tugak xteelaa xaa meñ nii xpig lo Dios, porñee tugak mbañ xaa par kñab xaa lo Dios por kchë meñ. F(Per lëë Jesús, chejty xaa. Por ngo, tugak nak xaa pxosy. H' Ndaly pxosy kwyo porñee masyke chety xaa, ptiiydy xaa tugak. & Por ngo lëë Jesús biid kyeeñ cumplir xtiits Dios aan mastre mbëë nii beeñtsyey xaa que nii beeñtsyey xley Moisés. %7per tsi lëë Dios pso Jesús, xñee xkitsy Dios:Lëë Dios pkon lëë aan ktsëëdy xaa lo tiits nii xñee xaa:“Lii kak pxosy tugak.” s$_Aan pkon Dios lëë worñee pso Dios xaa. Lëë worñee pso los demasy pxosy, ni tu cho pkondy xaa, }#spor ni tu pe psolidy xley Moisés. Aan xlugaro byaan tu xaa nii mastre buen. Por lëë xaa, lëë no kpig lo Dios. Z"-Singo mod lëë ley nii biid klo byaanladzy porñee mbano ni pa xkiiñdyo, n!USinrii xñee Dios tsiñee xseety Dios xaa:Lii kak pxosy tugak,
sinak nii kok Melquisedeco. por nakty xaa pxosy porñee sëëd xaa lo tiiy nii xñee ley, sink lëëw nak por xkyalwnabey xaa ni xkyalmbañ xaa nii nitylody. `9Ni nyoo gaa xa nak nrii, por lëë pxosy kub nii xso Dios nak sinak Melquisedec, q[Ni ndon gaa no nii lo xtiiy Judá sëëd Jesús, aan pseejty Moisés tiiy re worñee pseety xaa pxosy.  aan lëë Jesucrist gon, xñee xkitsy Dios nii stu lo xtiiy meñ Israel sëëd xaa. Ni tu xaa lidzy xaa karty kak pxosy. :o Porñee tsiñee xtsyëë pxosy, wi ley xtsyëë, ) Por pxosy nii sëëd lo xtiiy Aarón kwaa meñ Israel ley. (Lo xtiiy Leví pkab Aarón.) Deelñee ley go nyuuñ buen meñ, penak tsigo nii psody Dios tu pxosy nii nak sinak xaa nii sëëd lo xtiiy Aarón, sink precisypee pso xaa tu pxosy nii nak sinak Melquisedec. 6~}}7||N{{ zzz yxxwvuutt*s}rr`qq~qppVoonn9mm llkWjj-ihhggwgfXeddfcccJbbaaR``K__^^^~]\\S[[ZYYY|XXrXPWWWUWVVTVUUUTT;S[RRNQQ'PPfOKNNMMDLLjKK JJ7IHHH)GGKFEEDCC[CBA@@,??>~===\<<;;V::9<877J655T44@33Y32)11?00]/x/.F--,,0++c**_))Z(''V&%%L$$:##""(!!X | ^*{4bV{Ni{ X  9 4  dEv 6_i73Tsiñee lëë xaa sey, lëë xmos xaa kuktsiil nëz xaa chëb: —Lëë xiñoo byak. qh[2Lëë Jesús chëb: —Byey, kejty xiñoo. Lëë xaa go bniladzy xtiits Jesús aan lëë xaa sey. ggG1Tsigo lëë xaa nii xkyë xtsiiñ rey chëb: —Xey, ligier tsoo, por toon kety xiñaa. dfA0Tsigo lëë Jesús chëb: —Deelñee kandy to milagre ni kyalntson, knilasty to xtitsaa. heI/Tsiñee lëë xaa nii xkyë xtsiiñ rey biñ nii lëë Jesús bi Judea aan lëë xaa tsi Galilea, lëë xaa kwey lo Jesús aan lëë xaa kwnab nii tsi Jesús lidzy xaa par kuuñ kyak Jesús xiñ xaa nii no xnëz kyalkuty. Gd.Tsigo lëë Jesús kwey Caná stub. Galilea ngab Caná. Leñ kyedzy ko byuñ xaa nis viñ. Lëëtyee gaa leñ tse go lëë xiñ tu xaa nii xkyë xtsiiñ rey nii no Capernaum xsyaknë. -cS-Tsiñee lëë Jesús ptsiñ Galilea, ngui kwnee meñ go lo xaa, porñee wi kchë meñ go kwey paskw Jerusalén aan kon meñ go kchë nii beeñtsyey xaa lo lni go. Xb),Misme Jesús chëb: “Xsaldy meñ tu profet deelñee tsi xaa xkyedzy xaa.” laQ+Tse nii kwloxo chop kpidz, lëë Jesús bi Samaria aan lëë xaa si nëz xtañ meñ Galilea. `*Tsigo lëë meñ chëb lo kwnaa go: —Na si nagon, xniladzy noo, lëdy xaktyee nii nëël loo noo, sink wi por kchë nii ptsyon noo kwnee me. Ndon noo nii nli lëë me kteelaa meñ lo tol. Lëë Jesús chuuñ kyak xiñ tu xaa nii xkyë xtsiiñ rey K_)Ndalyre meñ bniladzy tsiñee biñ meñ kchë nii kwnee mer xaa. ^#(Aan tsiñee lëë meñ Samaria ptsiñ, lëë meñ go chëb lo Jesús: “Kwlës loo noo.” Aan lëë Jesús kwlës lo meñ go chop kpidz. $]A'Ndaly meñ Samaria nii no kyedzy ko bniladzy xtiits Jesús por kchë nii kwnee kwnaa go worñee chëb me: “Në me kchë cos nii kayuuñtsyeyaa.” x\i&Lëën pxal lëë do kwlaap laañee kwëdy to tsiiñ. Xaa cho kwë tsiiñ, aan lëë do bley xtsiiñ meñ go. \[1%Nli gak tiits nii së sinrii: “Xaa meñ nii chan, xaa meñ nii xkyë kwlaap.” 1Z[$Kchësy meñ nii xkyë kwlaap chazh, aan kchë nii xlaap meñ go chotsey par tu kyalmbañ nii nitylody, parñee kle kchë meñ nii xkyë kon ni meñ nii xkyë kwlaap. zYm#Xñee do: “Bii chak falt stap mëë par kislo kwlaap”, per kol kuy buen lo kwaa gaanoo, kchësyo no jketsy. X"Per lëë Jesús chëb: —Xwagwaa nak kuuñtsyeyaa xtsiiñ xaa nii pxaal naa, ni xwagwaa nak kisyaalaa xtsiiñ xaa. yWk!Tsigo lëë xpëëdscuel xaa bislo xñabtiits lo xcombañer xñee: —¿Pe no yak cho biidni nii taw xaa? OV Per lëë Jesús chëb: —Lëën kaw tu cos nii xyuumbeydy to. NUMentre gaa lëë xpëëdscuel Jesús xñee: —Maestre, të kaawoo. >TwTsigo lëë meñ kyedzy kwey laañee so Jesús. zSm—Kol të gaanoo kan do tu meñ nii në kchë cos nii kayuuñtsyeyaa. ¿Toon pe lëdy lëë me nak Crist? |RqTsigo lëë kwnaa go psaan xche chu kiigw aan lëë me sey leñ kyedzy. Tsiñee ptsiñ me lëë me chëb lo meñ: hQINgo nonee Jesús tsiñee lëë xpëëdscuel xaa ptsiñ, aan ntseeb psee xpëëdscuel xaa nii lëë xaa noyutiitsni tu kwnaa. Per ni tu xaa byaxty nyëb: “Pe cos chuñoo”, o “penak kaa noyutiitsnil kwnaa gue.” OPLëë Jesús chëb: —Naa nak Mesías, lëë meeraa xñe lool. $OATsigo lëë kwnaa go chëb: —Nanaa nii lëë Mesías kiid (Crist nak Mesías), aan tsiñee lëë me kiid, lëë me kluuy loo noo xa nak kchë cos. NKyalbini nak Dios. Por ngo no nii kool meñ lay lo xaa sinak xñabey Kyalbini Ntson ni no nii kool meño tyub styoo meñ. Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Bniladzy nii kniyaa. Lëë wor kutsiñ nii kiijtre to chu kiy re ni tsidy to Jerusalén par ksoxib to lo Tat Tios. JChu kiy re biid pxusykoltoo noo lo Dios, per lëë lëë do nii nak to meñ Israel xñee do nii Jerusalén nak laañee kyo noo lo Dios. lIQTsiñee lëë kwnaa go biñ ngo, lëë me chëb: —Xey, chanaa gon nii nli tu profet nakoo. gHGpor kaay mguiy kwyonil aan lëdy tsiiloo nak meñ nii nonil nina. Nli xñeel, xkëëtiidyoo. ~GuTsigo lëë kwnaa go kwëb chëb: —Kindy tsiilaa. Tsigo lëë Jesús chëb: —Nli xñeel nii kindy tsiiloo, IF Lëë Jesús chëb: —Kutsyetsy tsiiloo aan tëni me nu. E}Tsigo lëë kwnaa go chëb: —Xey, nee nis ko kin parñee klyaadraa nis, ni parñee kyelyxidraa nis chu kiigw re. ID Per lëë meñ nii ki nis nii ktedyaa, kpikchedre klyaa meñ go nis. Porque lëë nis nii ktedyaa kak sinak tu xlyañ leñ styoo meñ go aan lëëw ktee tu kyalmbañ nii nitylody lo meñ go. XC) Tsigo lëë Jesús chëb: —Kchësy meñ nii chi nis re xlyaa nis stub. |Bq Lëë pxusykoltoo noo Jacob psaan kiigw re. Nu kow me nis kchë xiñ me ni xma me. ¿Pe mastre nayak nonoo lo me? A Loxsye ngo lëë kwnaa go chëb: —Ni tu pe noydyoo, xey, par kwiil nis aan nxity kiigw. ¿Pa kwiil nis mbañ nii kneetsyoo kin? ?@w Tsigo lëë Jesús chëb: —Deelñee nyanoo kchë nii xnee Dios, ni nyanoo cho xñab nis lool, xsobaa nii lii nyab nis lo xaa, aan lëë xaa neetsy tu nis nii xnee kyalmbañ lool. 5?c Tsigo lëë me chëb: —¿Xa mod nii meñ Israel nakoo aan xñaboo nis lon nii nakaa meñ Samaria? (Singo chëb me porñee xñeenguidy meñ Israel lo meñ Samaria.) F>Lëë xpëëdscuel gaa xaa si leñ kyedzy sisi nii ktyaaw. Siko sob Jesús tsiñee lëë tu kwnaa Samaria ptsiñ chu kiigw sixi nis, aan lëë Jesús chëb lo me: —Pkady xisy xisoo kin. =<Siko kë tu kiigw nii xñee meñ go xkiigw Jacob, aan como xtsag Jesús, lëë xaa kwsob chu kiigw ko. Lëë ngbidz mer xwe. ;#Por ngo lëë xaa kutedy tu kyedzy nii nche xtañ meñ Samaria. Sicar lë kyedzy ko. Kexka siko nix lyu nii pkady Jacob lo xiñ xaa José. ;:qPer no nii tedy xaa nëz xtañ meñ Samaria. m9STsiñee lëë Jesús biñ ngo, lëë xaa bi xtañ meñ Judea aan lëë xaa sey xtañ meñ Galilea. D8Per lëdy lëë Jesús xchoobnis, sink xpëëdscuel xaaw. r7 _Lëë meñ fariseo biñ nii ndaly meñ kwsëëb xlad Jesús ni ndalyre meñ xchobnis lo xaa que lo Juan. ^65$Kchësy meñ nii kniladzy xtiits Xiñ Dios jkaa tu kyalmbañ nii nitylody. Per lëë meñ nii knilasty xtiits Xiñ Dios, jkaady meñ go kyalmbañ nii nitylody, sink lëë meñ go jkaa castigw nii kxaal Dios.U5##Xkëstyoo Tat Tios xiñ, por ngo lëë xaa ptee kchëlo kyalwnabey lo xaa. v4e"Porque xtiits Dios xñee xaa nii pxaal Dios, ni lëë gaa Dios xtee xKyalbini lo xaa, xkady Dios xKyalbini. S3!Per kchë meñ nii xniladzy xtiits xaa xyeñ nii nli tiitsli xñee Dios. b2= ni nonsyke nii konle xaa ni biñle xaa xñee xaa. Per ni tu cho xnilasty nii xñee xaa. 51c’Lëë xaa nii sëëd kpaa xñabey kchë meñ. Kchë meñ nii no lo kislyu xñee nonsyke cos nii no lo kislyu. Per lëë xaa nii sëëd kpaa xñabey lo kchë meñ, b0=No nii kak xaa tu xaa non, lëë naa no nii tseyga tseyga kyablyun. Xaa nii sëëd kpaa X/)Lo tu kyalwtsiilña tsesy xsyo xamigw xaa nii ptsiilña. Lëë xaa nii ptsiilña xsyob kwi tsiil, aan tsi lëë xaa nii ptsiilña xñee, xle xamigw xaa. Singo gak naa xlen chonaa kchë nii chuuñtsyey xaa. g.GMisme lëë do biñ kwnen nii lëdy naa nak Crist, sink tu xaa nii kwtenechsye lo xaa nakaa. c-?Tsigo lëë Juan chëb: —Ni tu meñ chilody kap pe tu cos deelñee kteejty Dioso. H, Aan lëë xaa kukëb lo Juan: —Maestre, biño gaanoo, lëë xaa nii biid lool stublad chu kiigwpee Jordán, xaa nii tant pseetyoo loo noo, lëë xaa no kchoobnis aan lëë meñ sinal xaa. +Per lëë bla xaa nii nak ksa Juan ptilytiitsni tu xaa Israel. Ptilytiits xaa xa kak nyë meñ parñee kuuñ ksak meñ Dios. &*GKarty tso Juan skiib wor go. ) Lëëtyee gaa wi Juan no kchoobnis meñ tu laañee lë Enón nii nche kexka Salim. Naal nis no siko, aan ndaly meñ kuchobnis. r(]Loxsye ngo lëë Jesús kwey xtañ meñ Judea ksa xpëëdscuel, aan lëë xaa pchoobnis meñ siko. '+Kchë meñ nii xniladzy tiitsli xpig lo bini parñee kak nyoo nii lëë meñ go chuuñtsyey nii xñabey Dios. Lëë Juan Bautist xseety Jesús &Kchësy meñ nii chuñ cos mal xtilyni bini, aan xpigty meñ go lo bini parñee kak ndoondy kchë cos mal nii chuñ meñ go. /%WKchësy meñ nii xnilasty kyëkiy, por psaldy meñ go xaa nii nak bini worñee biid xaa lo kislyu, sink lëë meñ go byaan lo nguey porñee xtsiladzy meñ go xtol. H$ ’Kchë meñ nii xniladzy xtiits Xiñ Dios chilody kyëkiy meñ go, per lëë meñ nii xnilasty, lëë meñ go kyëkiy porñee xnilasty meñ go xtiits xaa nii nak mëëd tusy lo Dios. r#]Pxaaldy Dios xiñ lo kislyu par jkëëkiy xaa meñ, sink lëë xaa pxaal xiñ xaa par kteelaa xaa meñ. j"M’Tir pkëstyoo Dios meñ nii nche lo kislyu re. Por ngo lëë xaa pxaal xiñ xaa nii nak mëëd tusy lo xaa, parñee kejty kchësy meñ nii kniladzy xtiits xiñ xaa, sink lëë meñ go jkaa tu kyalmbañ nii nitylody. !3parñee kchësy meñ nii kniladzy xtiits xaa nii pxaal Dios, kejty meñ go, sink lëë meñ go jkaa tu kyalmbañ nii nitylody. Xkyalwkëstyoo Dios Aan sinak nii psaa gak Moisés tu mëël aan psoob klaa xaa ma tu kik yag, singo gak no nii kyënal mguiy nii pxaal Dios lo crusy, q[ ’Ni tu cho karty tsëp kpaa, xaktyee xaa nii byety kpaa. Lëë xaa go nak mguiy nii pxaal Dios.  Deelñee xnilasty to xtitsaa tsiñee xsetyaa cos lo kislyu re lo do, ¿xa kniladzy to xtitsaa tsiñee lëën kseety cos nii sëëd kpaa? jM Nli xñen nii nonsyke nii ndon noo ni ptyon noo xñee noo. Per xnilasty to kchë nii xñee noo. jM Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —¿Maestre nakoo Israel aan nandyoo xa nak kchë cos re? ]3 Tsigo lëë Nicodemo kwnabtiits stub chëb: —¿Pe nli lëësy kchë cos re? 5Laañee xkaatyee xpi me ni chonoo xbi me, per nandyoo pa sëëd me ni nandyoo pa tsi me. Singo gak nak Kyalbini Ntson nii xsyëëb leñ styoo meñ. J Kseety styool nii xñen lool nii kchësy meñ no nii kaly stub. {oKchë meñ nii chaly no pxosy, per deelñee sëëbty Kyalbini Ntson leñ styoo meñ, chilody kak meñ xiñ Dios. %CAan lëë Jesús kwëb chëb: —Nli xñen nii deelñee sëëbty Kyalbini Ntson leñ styoo meñ nii chaly, chilody kyey meñ go laañee xñabey Dios. 8iTsigo lëë Nicodemo kwnabtiits chëb: —¿Per xa mod na dyon kpikche kaly tu xaa nii kwyoxle stub? ¿Pe schilo nayak kyo xaa leñ xñaa xaa stub par kpikche kaly xaa? s_Tsigo lëë Jesús chëb: —Nli xñen nii sëëbty kchë meñ nii kaldy stub laañee xñabey Dios. a;Kyool kwey Nicodemo lo Jesús aan lëë xaa chëb: —Maestre, ndon noo nii lëë Dios pxaal lii par kuuñ kseedyoo lëë noo, por ni tu cho chilody kuuñtsyey kyalntson nii chuuñtsyeyoo deelñee naknidy Dios xaa. f GLëë tu xaa fariseo nii pcholë Nicodemo kwey lo Jesús. Tu xaa non nak xaa lo meñ Israel. veXkiiñdy xaa nii dyon cho këb xa nak meñ lo xaa, por misme lëë xaa nan pe cos xsya leñ styoo meñ.T!Per kopty Jesús kchë meñ go confians, porñee xyuumbey xaa kchë meñ. Worñee lëë Jesús kwey paskw Jerusalén, ndaly meñ bniladzy xtiits xaa tsiñee kon meñ kchë kyalntson nii beeñtsyey xaa. V%Por ngo, tsiñee lëë Jesús pañ, lëë xpëëdscuel xaa psaladzy kchë nii kwnee xaa, aan lëë xaa bniladzy kitsy nii kë xtiits Dios ni lëë xaa bniladzy xtiits Jesús. Xyuumbey Jesús kchësy meñ SPer byeñdy xaa nii misme xcuerp Jesús nak ktoo nii pseety Jesús. u cTsigo lëë meñ Israel chëb: —Choowpxoop iz kwë meñ kwyaa ktoo re. ¿Xa ksaaloolo tsonak kpidz? l QTsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Kol knitylo ktoo re aan tsonak kpidz lëëw ksoblin stub. u cTsigo lëë meñ Israel chëb: —Beeñtsyey tu kyalntson parñee kniladzy noo nii xaa xñabey nakoo.  )Tsigo lëë xpëëdscuel xaa psaladzy tiits nii kë leñ kitsy nii kë xtiits Dios. Sinrii xñeew: “Tirak xkëstyoon lidzy pxosyaa.” m SChëb xaa lo xaa nii xto palom: —¡Kol kwii kchë ngue nu! ¡Kyuñdy to lidzy pxosyaa tu mesón! PTsigo lëë xaa psaa tu soty aan lëë xaa kwlii kchë meñ go leñ lidzy Dios ksa meñ go mëkwxiily ni yosy. Kchësy xtumi meñ nii xtsëë centab pchoots xaa lo lyu ni ptische xaa xmezh meñ go. .UTsiñee lëë xaa kwsëëb leñ lidzy Dios, lëë xaa kon kchë meñ nii xto yosy, ni meñ nii xto mëkwxiily ni palom, ni meñ nii nche sob laañee xtsyëë tumi. jM Aan como lëë paskw nii chuuñtsyey meñ Israel sëëd yob, lëë Jesús kwey Jerusalén. a; Loxsye ngo lëë xaa si Capernaum ksa xñaa xaa ni betsy xaa ni xpëëdscuel xaa, aan lëë xaa kwlës siko bla kpidz. Lëë Jesús chuuñ nyë lidzy Dios (Mt. 21:12‑13; Mr. 11:15‑18; Lc. 19:45‑46) 1 Caná nii ngab Galilea klootyee beeñtsyey Jesús kyalntson. Siko bluuy xaa xkyalwnabey xaa, aan lëë xpëëdscuel xaa bniladzy xtiits xaa. E aan lëë xaa chëb: —Kchësy meñ gon xkiisy viñ buen tsiñee lëë lni chislo, aan axte lultime xkiisy meñ viñ mban, per lëë lii, lëël kwlootsey viñ buen par kiisylo lultime. U# Tsiñee lëë xaa nii chuuñtsyey lni pkëë chuw nis nii byak viñ, nandy xaa dyon pa pchoow. Xaktyee xaa nii xkiisyo nano, porñee lëë xaa go kwlii nis. Por ngo lëë xaa kwtsyetsy xaa nii ptsiilña ucLoxsye ngo lëë Jesús chëb: —Kol kwii xisyo aan kol tsiniw lo xaa nii chuñ lni. Aan lëëw kuni xaa. Tsigo lëë Jesús chëb lo xaa nii xkiisy viñ: —Kol jkatsë ksa tiñ gue nis. Lëëw pkatsë xaa axte pixo chu tiñ. 1[Lëëtyee gaa lëë xoop tiñ nii nyaa con kyo nche siko. Leñ tiñ go chadx ña meñ Israel. Masy tap kaly gaa o tu kyoow gaa litre nis xtyëë tu leñ tiñ go. b~=Per lëë me chëb lo meñ nii xkiisy viñ: —Kol kuuñtsyey kchë nii kñë xaa. b}=Per lëë Jesús chëb lo xñaa: —¿Penak nii xñeelo lon? Karty tsitsib xworaa. l|QMer wroltyee lo lni lëë viñ pidzy, aan lëë xñaa Jesús chëb: —Lëë xviñ meñ re kwlox. .{Waan wi Jesús kwey ksa xpëëdscuel. z yTse nii kwloxo tson kpidz lëë tu kyalwtsiilña kok Caná, tu kyedzy nii nche nëz Galilea. Lëë xñaa Jesús kwey, y -3Ni chëb Jesús: —Nli xñen nii lëë do kan kyaly kpaa ni lëë do kan nii lëë xangly Dios kyëp kyety lady mguiy nii pxaal Dios.'x I2Lëë Jesús chëb: —¿Pe xniladzyoo xtitsaa nayak xaktyee porñee niyaa nii lëën kon lii xan yag yegw? Nare kanoo cos nii mastre kuuñ ksee styool. cw A1Tsigo lëë Natanael chëb: —Maestre, lii nak Xiñ Dios. Lii nak xrey meñ Israel. v %0Lëë Natanael kwnabtiits chëb: —¿Xa xyuumbeyoo naa? Lëë Jesús chëb: —Antes nii ngwetsy Felip lii, konaa soboo xan yag yegw. 6u g/Tsiñee lëë Jesús kon nii lëë Natanael mer ktsiñ lo xaa lëë xaa chëb: —Lëë tu xaa nii nli nak xaa Israel sëëd ske. Ni tu kyalwkëti nody leñ styoo xaa. t .Lëë Natanael chëb: —¿Schilo nawen kchoo tu xaa buen leñ kyedzy Nazaret? Tsigo lëë Felip chëb: —Të gaanoo kuyoo. us e-Loxsye ngo lëë Felip kukyub Natanael aan lëë xaa chëb: —Lëë noo ptyon xaa nii tant xseety Moisés leñ libre nii kë ley ni lëë gaa xaa nak xaa nii tant pseety kchë profet. Lëë xaa nak Jesús Nazaret. José nak pxosy xaa. Qr ,Betsaida lë xkyedzy Felip. Xaa kyedzy ko gak nak Ndresy ni Pedre. q +Lëë byaani stu lyu lëë Jesús kwlokyeñ tsi xtañ meñ Galilea. Lëë xaa ptsyool Felip aan lëë xaa chëb: —Tënal naa. p *Loxsye ngo lëë Ndresy kuni Simoñ lo Jesús aan tsiñee lëë Jesús kon xaa, lëë Jesús chëb: —Lii nak Simoñ. Xiñ Jonás nakoo, per lëël kcholë Cefas. (Tiits ko nak sinak nii xñee no Pedre.) Lëë Jesús xkwetsy Felip ni Natanael o )Lëë Ndresy kukyub Simoñ aan lëë xaa chëb lo xaa: —Lëë noo ptyon Mesías, xaa nii këmbëës no kiid. Lëë xaa nak Crist. [n 1(Betsy Simoñ Pedre nii lë Ndresy nak xpëëdscuel Juan nii pchoonal Jesús. Jm 'Lëë Jesús kwëb chëb: —Kol të gaanoo kuy do paw. Tsigo lëë xaa kwey laañee no Jesús aan lëë xaa ptseñ lo Jesús porñee tsel siik las cuatro nak worñee pchoonal xaa Jesús. l )&Tsi lëë Jesús kon nii lëë xaa sinal, lëë Jesús chëb: —¿Pe cos chakladzy to? Tsigo lëë xaa chëb: —Maestre, ¿pa nak liidzyoo? Uk %%Tsiñee lëë chop xpëëdscuel Juan biñ ngo, lëë xaa sinal Jesús. j $Tsiñee lëë Juan kon nii lëë Jesús sitedy siko, lëë Juan chëb: —Kol kuy gaanoo, lëë xpëkwxiily Dios si ske. ]i 5#Lëë byaani stu lyu lëë Juan nche misme gak lugar go ksa chop xpëëdscuel. qh ]"Lëë xaa konlaa ni lëën xñeli gaa nii lëë xaa nak Xiñ Dios. Mëëdscuel nii klootyee kwle Jesús 5g e!Nandyaa cho nak xaa, per lëë xaa nii pxaal naa syely kchoobnisaa con nis në lon: “Xaa nii kanoo kyab Kyalbini Ntson lady, xaa go kchoobnis meñ con Kyalbini Ntson.” ~f w Lëë gak Juan chëb: —Konaa byety Kyalbini Ntson kpaa sinak tu palom aan lëë Kyalbini Ntson byab lady xaa. ae =Nikle nandyaa cho nak xaa, per lëën syely kchoobnis parñee kyuumbey meñ Israel xaa. nd WLëë xaa psetyaa worñee niyaa nii nare kiid tu xaa nii mastre non lon, por nol xaa worñee kolyaa. Lëë byaani lyu lëë Jesús kwey lo Juan aan tsiñee lëë Juan kon xaa, lëë Juan chëb: —Kol kuy gaanoo, lëë xpëkwxiily Dios nii ktsily kchë xtol meñ sëëd ske. b /Betania nii nche kexka chu kiigwpee Jordán no kchoobnis Juan worñee kunee kchë xaa go lo Juan. Lëë Jesús nak xaa nii xtsily xtol meñ ga ILëë xaa kiid tsiñee lëën kpi. Xaa non xaa ni parñee kxakaa tuu kidy lab xaa xkiiñdyaa. m` UTsigo lëë Juan chëb: —Nli naa xchoobnis con nis, per lady to no tu xaa nii xyuumbeydy to. _ —Deelñee lëdy lii tsigo busy nak Crist ni lëdy lii nak Elías ni lëdy lii nak profet, ¿penak nii xchoobnisoo? H^  Tsigo lëë bla xaa nii pxaal meñ fariseo chëb lo Juan: ] 1Lëë Juan chëb: —Naa nak tsiy xaa nii xñee lo meñ tañ: “Kol kwii tu nëz tubli tedy xaa nii xñabey.” Singo kwnee profet Isaías. \ Tsigo lëë xaa go chëb stub: —¿Cho nakoo busy? Por no nii kyo knii noo tiits lo xaa nii pxaal lëë noo. Kwnë dyon cho nakoo. [ )Tsigo lëë xaa go kwnabtiits stub chëb: —¿Cho nakoo tsigo busy? ¿Pe lii nak profet Elías? Lëë Juan chëb: —Lëdyo, lëdy naaw. Loxsye ngo lëë xaa kwnabtiits stub chëb xaa: —¿Lii tsigo busy nak profet nii no kiid? Lëë Juan kwëb chëb: —Lëdyo. ?Z {Aan lëë Juan chëb: —Kaazhkaa lëdy naa nak Crist. |Y sLëë meñ Israel nii no Jerusalén pxaal pxosy ni meñ levita nii chuñ yudar pxosy kunabtiits cho nak Juan. BX Ni tu cho karty kan Dios, xaktyee xiñ xaa nii tugak no lo xaa. Lëë xaa bluuy Dios lo no. Lëë Juan Bautist xñee cho nak Jesucrist (Mt. 3:11‑12; Mr. 1:7‑8; Lc. 3:15‑17) ^W 7Lëë Moisés biidni xley Dios, per lëë Jesucrist biidni kyalwkëstyoo ni tiitsli. oV YKchësy lo no xneetsy xaa kchë nii chap xaa ni xitsy xkwaa gaa kyalnsaak nii xneetsy xaa lo no. U )Lëë xaa nii nak tiits ko pseety Juan tsiñee chëb Juan: —Mastre non tu xaa nii kiid tsiñee lëën kpi, por nol xaa worñee lëën koly. \T 3Lëë xaa nii nak tiits ko biid lo kislyu aan lëë xaa kwyo lady no. Pkëstyoo xaa kchësy meñ ni bluuy xaa tiitsli, ni ptyon gaa noo kyalwnabey nii ptee Tat Tios lo xaa. Mëëd tusy nak xaa lo Tat Tios. ?S y Ni nli gaa nii xiñ Dios nak meñ go, per nakty meñ go xiñ Dios porñee koly meñ go sinak chaly xiñ chol meñ, sink lëë meñ go nak xiñ Dios porñee singo kwlaño styoo Dios. TR # Lëë xaa ptee tiits nii kchë meñ nii bniladzy xtiits xaa kak xiñ Dios. HQ   Biid xaa lo meñ xkyedzy xaa, per psaldy meñ xkyedzy xaa xaa. rP _ Lëë xaa nii nak bini go biid lo kislyu, aan nikxe nii lëë xaa psaa kislyu, byuumbeydy meñ xaa. Lëë Dios pxaal tu xaa nii pcholë Juan AK Lëë bini go xsaani lo nguey aan kchilody nguey ksuuyo. ZJ /Lëë tiits ko nak kyalmbañ aan lëë kyalmbañ go nak bini nii xsaani lo meñ. WI )Lëë tiits ko psaa kchë kchësy cos. Ni tu cos nii no kwyaady sin tiits ko. H ;Lo Dios kwyo tiits ko. bG AKlo worñee karty kwe kislyu kwyo tublan tiits kexka lo Dios aan lëë tiits ko nak Dios. !F;Beetsy, deelñee kchoxso tu xcombañer do lo xtiits Dios aan ktikche do xaa, lëë do kteelaa xaa lo kyalkuty ni lëë Dios ktsily kchë xtol xaa.EiDKAan tsiñee lëë xaa kwnee lo Dios stub, parñee kyab kyo, lëë kyo byab aan lëë kwaa kok. C Sinakak no kok profet Elías, aan tsiñee tyub styoo xaa kwnab xaa lo Dios nii nyabty kyo, tson iz grol byabty kyo lo kislyu. B%Por ngo, kol kxobtol lsa xtol do lo xcombañer do, ni misme lëë do kol nab lo Dios nii kyak xcombañer do. Por chon Dios xtiits xaa buen. A Aan deelñee tyub styoo do kñab to lo Dios nii kyak xaa xsyaknë, lëë xaa kyak. Aan deelñee no xtol xaa lëë Dios ktsilyo. "@=Deelñee xsyaknë do, kol kwetsy xaa kol nii xniladzy xtiits Dios parñee kñab xaa lo Dios por lëë do kyëëb xaa lëë do aceit con xtiitspey Dios. ^?5 Deelñee no do kyalnë, kol nee lo Dios. Deelñee xle gaa to kol kool lo Dios. o>W Beetsy, jkoondy to Dios por kpaa, ni jkoondy to Dios por kislyu, ni jkoondy to Dios por cualquier cos. Tsiñee këb to nii nliw, ktsëëdy to lo xtiits to. Singo gak tsiñee gaa këb to nii nlidyo, parñee ksaksidy Dios to. S= Dichos xaa nii xtye lo kyalnë ni xekwo. Kayonle gaa to kyalnë nii kwte Job aan pxekw xaa, ni kayonle to xa kontsi Dios xaa despuesy, por tir buen Tat Tios ni xkëstyoo xaa meñ nii xsoob xtiits xaa. `<9 Kol kak si kok kchë profet nii biid kluuy xtiits Dios. Mban kwte xaa, per pxekw xaa. z;m Jkëëkiydy to xcombañer do, tsiin ni tu pe kliskiydy Dios lo do, por klyëëdy lëë xaa kiid kuñ kyalxtisy. H: Kol kwës ni kol kxekw, por klyëëdy lëë Jesús kiid stub. 95Lëë lëë do gon, beetsy, kol kwës axte nii kiid Jesús stub. Kol kak sinak xaa nii xkyë kon, xkwës xaa xtiemp kyo parñee kak xkwaa xaa. u8cKwnabey do kuty ni beety kaa to meñ nii nody xtol aan ni tu cho pe nëdy lo do. Kol kyëmbës kiid Jesús 7Mentre kwche do lo kislyu mbëë pañ do, kop to kchë nii kokladzy to, ni bro do si xro ma. Per lëë xtse kyalkuty sëëd yob. 6wKchë xaa nii kwë tsiiñ lo xkwaa do singosy xkëëkiy lëë do aan lëë Tat Tios biñ kchë nii chuuñkiy xaa go. @5yNi lëë kchë xor do ni xtsiiñ do nii nyaa con plat kyoo. Lëë kyalnë go ksaksi lëë do sinak nii nyako ki. Pe nandy nii beeñlo do kchë nii chap to, por lëë tiemp mer kyal. D4Kchë nii chap to xiñ, ni lëë kchë xab non do kyëma. h3 K¡Kol kono na rikw!, aan kol koon ni kol kuptsyë por ntseeb kchë kyalnë dox nii ktsyool do. P2Tol gon chuñ meñ nii nan xa kak cos buen aan chuuñtsyeydy mew.G1Per lëë lëë do ndaan xñee do, ndox gon nii kak nyaa do. |0qKëbty to singo, sink masy kol këb: “Deelñee sneetsy Dios kyalmbañ, lëë noo kuuñtsyey nrii o nrek kaa.” q/[aan ni nandy to dyon pe cos kak kxe. Nak to sinak tu xkey nii xlyañ palsye leñ kpaa, per xlyëëdyo. ,.Q Kol kon nrii kchë do siñee xñee do: “Natse o kxe gaa lëë noo kyo kyedzy rek, aan tu iz tsyo noo siko par kyëë noo dilgensy ni ktsiñaa noo tumi”, J-  Tugak xaa nii bnee ley no, aan misme gak lëë xaa nak xtisy lëësy xaa schilo kteelaa ni ksaksi meñ. Per lëë do, ¿cho nak to parñee ksee do kan do xcombañer do? Ndoondy pe cos kak kxe :,m Beetsy, kñeenëdy to xcombañer do. Kchësy xaa nii xñeenë xcombañer xñeenë ley. Aan deelñee xsee do ley, lëë do xyak xtisy aan chuuñtsyeydy to nii xñabey ley. ^+5 Kol kak ndoladzy lo Dios tsiin klisklaa xaa lëë do. Meñ nii xsee chan xcombañer c*? Kol ktee në ni kol koon. Deelñee xidzy to kol koon ni deelñee gaa xle do kol kte në. 9)kKol kpig lo Dios tsiin kpig xaa lo do. Kchësy to siñee bii chakladzy to kuuñtsyey do tol, kol ktikche styoo do ni kol nab nii ktsily Dios xtol do, tsiin kak nyë styoo do. U(#Kol ksoob xtiits Dios, ni kol kxekw lo xaatox, tsiin jkaaldy xaa lëë do. '%Lëë Dios kuñ lëë no yudar. Por leñ kitsy nii kë xtiits xaa xñee: “Xsyonlë Dios lo meñ nyaa. Per ngui xñee xaa lo meñ mban.” &3Por leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee: “Tir xkëstyoo Dios kyalbini nii kwloo xaa leñ styoo no ni chakladzy kaa xaa nii jkëstyoo no xaa.” )%K¡Mal do! ¿Pe nandy to nawen nii deelñee choki do cos nii no lo kislyu re, lëë do xtilyni Dios? Kchë xaa nii choki cos nii no lo kislyu re, xtilyni Dios. z$mNikxe gaa xñab tow, xneesty Dioso, porñee xñab nguidy tow, por xñab tow parñee kxiñ dow laañee xkaatyee. <#qChakladzy to tu cos aan como chapty tow, lëë do chuty, ni lëë do choki cos aan como chapty tow, lëë do chuñ tily. Chapty to nii chakladzy to, porñee xñabty tow lo Dios. " ¿Pa chislo tily na dyon ni pa chislo kyalnë? Misme leñ styoo do gon chislow, por kchë cos mal nii no leñ styoo do lëëw chislo. s!_Kchësy xaa chaklasty tso tily, ngui xñee xaa lo meñ por sitsiñ tse nii lëë meñ kuñ cos buen.I  Per lëë xaa nii xsaabini Dios leñ kik, si xñabey Dios mbañ xaa, ndoladzy xaa ni buen xaa. Xkëstyoo xaa meñ ni chuuñtsyey xaa cos buen. No xkyalcheñ xaa ni nonsyke tiitsli xñee xaa. I Por laañee no kyalwniladzy ni no tily no kchë clasy cos mal. [/Lëdy Dios pxaal kchë cos ko, lo kislyu pchoow, kik meñ ni kik xaatox kwlaño. Per deelñee chakniladzy to meñ ni chuuñtsyey do cos par ksyablyu do meñ, chilody ktaan do por sinaldy to xtiits Dios.  Deelñee no tu xaa chak ni nyaani lady to, no nii kak ndoladzy xaa ni no nii ngui kpañ xaa parñee kak nyoo nii nyaani xaa. #? Ni xkyëdy oliv lo yag yegw, ni xkyëdy yegw lo yag uv. Singo gak nak tu xlyañ. Chilody klyaño nis nex ni nis sety tugak tiemp. Kyalchak nii xnee Dios B Singo gak chilody kchoo nis nex ni nisnla tu chu xlyañ. yk Buendy gon, beetsy, nii chuwak no nii xchoo tiits ngui nii xñee no lo Dios kchoo tiits nii ktsiibtee no meñ. dA Con misme ludzy no nii xtee no skizh lo Tat Tios, xtsiibtee no meñ nii chak si chak xaa. gGPer lëë ludzy meñ ni tu cho karty kuñ gan low aan chutyo meñ sinak nii nyako tu ngwaan. ucChuuñ ndoo mguiy kchëlo ma tox, ni kchëlo ma nii xoobe, kchëlo mëël, ni kchëlo ma nii no lo nistoo. Nak ludzy no sinak tu bëly nii sob leñ chuw no, aan chuño xtol no. Misme ki chek linfiern. Xsoob kiw, aan xkëëtaño lëë no.  Singo gak nak ludzy no. Lal nuw sobo leñ chuw no, per ntseeb kchë nii chuuñtsyeyo. ¡Tublë gak ki wiñ xsaay tu kiy ngol! )KKol kuy gaanoo xa nak barkw. Ngolo ni ntseeb kchë me dox nii xchëëpo. Per con tublësy yag wiñ nii kë xaan go chuuñ ksëë meño laañee chakladzy meñ. fETsiñee xlyo no fren chuw cabay parñee ksoob ma xtiits no, tyub xcuerp ma xsoob xtiits no. {oKchësy no xlyo falt. Deelñee no gaa tu xaa nii xiñdy tiits na buen xaa, aan axte xcuerp xaa xsoob xtiits xaa. 4 cBeetsy, deelba tsody ndaly xaa nii chuuñ kseedy lady to, por nan do nii kchëë noo siñee chuuñ kseedy noo, ndaly re nii kuuñkiy Dios loo noo tsi lëë kyalxtisy kak. 5cPor nan do nii deelñee kindy kyalbini leñ styoo no, mbañdy no. Singo gak deelñee xniladzy no xtiits Dios aan ni tu pe chuuñtsyeeydy no, pe nandy nii xniladzy no.{Singo ptsyool tu kwnaa yox nii pcholë Rahab. Stuble stuble mguiy kwnee lo me. Per lëë Dios pkaaxcuent me sinak nii nyak me tu kwnaa buen, porñee ptee me lidzy me kwlës xaa nii kukleetsy dyon xa nak xkyedzy me ni beeñ me yudar pxooñ xaa go.  ¿Pe chan dow na, nii lëë Dios xñee nii buen meñ por kchë nii chuuñtsyey meñ, lëjty xaktyee porñee xniladzy meñ xaa? C Singo mod kok cumplir xtiits Dios nii xñee: “Bniladzy Abraham Dios, por ngo lëë Dios pkaaxcuent xaa sinak nii nyak xaa tu xaa buen.” Ni singo mod lëë Abraham byak xamigw Dios.  /Buy xcuent Abraham gaanoo aan kon nii kok nyoo nii bniladzy xaa Dios, por kchë nii beeñtsyey xaa, ni por kchë ngo lëë xaa bniladzy re Dios.  Lëë Dios gon pkaaxcuent pxusykoltoo no Abraham sinak nii nyak xaa tu xaa buen porñee kwlookon xaa xiñgan xaa Isaac lo Dios. j MByaabini gaanoo aan byeñ nii deelñee kuuñtsyeydyoo cos, pe nandy nii xniladzyoo xtiits Dios. Xniladzyoo lë nii tugak Dios no. Buen nii xniladzylo, per wi xaatox gon xniladzy nii tugak Dios no, ni xtsyeb xaa chan xaa Dios. I Per so tu xaa nii këb: “Xniladzyoo xtiits Dios, lëë naa chuuñtsyeyaa cos.” Bluuy dyon nii nli xniladzyoo, aan lëë gaan kluy nii nli xniladzyaa por kchë cos nii chuuñtsyeyaa. taSingo gak nak xaa nii xniladzy xtiits Dios deelñee ni tu pe kuuñtsyeydy xaa. Pe nandy nii xniladzy xaa. aan këb to: “Na ligier, byey, pix xaboo tsiin ktsyëël ni taw”, per xteejty to nii jkiiñ xaa, ¿pe nan nii këb to singo? W'Kol tso tyeesy no nii kan do tu xcombañer do nii kindy xab ni kindy pe kaw, Beetsy, ¿pe nan nii këb to nii xniladzy to Dios, deelñee ni tu pe chuuñtsyeydy to? ¿Pe steelaa kyalwniladzy lëë do nawen? hI Por kchësy xaa nii xkëstyoody xcombañer jkëstyoody Dios xaa go tse nii lëë kyalxtisy kak. Per lëë xaa nii xkëstyoo xcombañer, ndaan kchukë xaa tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy. Nii kuuñtsyey meñ nii xniladzy _7 Lëë lëë do kol nee ni kol kpañ sinak xñabey xley Dios nii xteelaa meñ lo tol. c? Por yuub Dios chëb: “Tsonidyoo stu meñ deelñee no tsiiloo”, lëë gak Dios chëb: “Kujtyoo.” Singo tsigo busy, deelñee nonidy to stu meñ nii nakty tsiil do, per chuty to, lëë do pchooxsol lo xley Dios. m~~]}}\}P||{{@zzHyykyxwwwvutt;ss1rqq7pp?ooAn>mmm/llukkgkjyj'iii'hh g{g!ff>>;==J<<`;;T:99~98K776|554]4322711{00/}/.(--<,,,$++**^*#)))(t(>( '&&&%%a$$z##{""! vic-.N< A,/_* m 9  $,Cz5[;_q Lëë meñ kuni xaa nii byak lo xaa fariseo. ^  Lëë meñ chëb: —¿Ko xaa go tsigo? Lëë xaa nii byak chëb: —Nandyno. Lëë xaa fariseo xñabtiits lo xaa nii byak l]Q Tsigo lëë xaa nii byak xñee: —Lëë xaa nii lë Jesús pkadz peñ kwtëëb lon. Loxsye ngo lëë xaa në lon: “Kwey chu pily Siloé aan kwtiib lool.” Lëën kwya, aan tsiñee lëën lox kwtiib lon, lëëw byaly. Y\+ Tsigo lëë meñ xñabtiits xñee: —¿Xa mod nak tsigo nii lëël chan? &[E No meñ xñee: —Lëëw, lëë xaaw. No gaa meñ xñee: —Lëdy xaaw, per si chakpee xaa go chak xaa. Per lëë xaa nii byak xñee: —Lëëw, naaw. Z' Tsi lëë meñ nii xyuumbey xaa kon nii lëë xaa byak, lëë meñ bislo xñee: —¿Pe lëdy lëë xaa gue nayak xsyob pal nëz xñab tumi? EY ni lëë xaa chëb: —Kutiib lool chu pily nii lë Siloé. (Tiits ko nak sinak nii xñee ñe: Pxaal.) Lëë xaa nii chandy ko kutiib lo aan tsi lëë xaa bikche, lëë lo xaa tse byaly. xXi Loxsye chëb Jesús ngo, lëë xaa pchoo mxeñ lo lyu, aan lëë xaa kwtëëb peñ go lo xaa nii chandy, Lëë Jesús chëb: —Lëdy por xtol xaaw, ni lëdy por xtol pxosy xaaw, sink lëëw ptsyool xaa parñee kuuñtsyey Dios tu kyalntson por lëë xaa. T1 Aan lëë xpëëdscuel xaa kwnabtiits chëb: —Maestre, ¿penak nii koly xaa re ciegw xaa? ¿Pe por xtol pxosy xaaw ote por misme xtol xaaw yak? US % Lëë Jesús sitedy tub lugar, tsiñee lëë xaa kon tu xaa nii koly ciegw. R;Por ngo lëë meñ kwseñ kyo par klaal kyo meñ Jesús, per lëë Jesús kwyolan aan lëë xaa pchoo lidzy Dios.VQ%:Lëë Jesús chëb: —Nli xñen nii nolaa worñee lëë Abraham koly. yPk9Tsigo lëë meñ chëb lo Jesús: —Ni choowptsii iz name chaptyoo, ¿aan xñeel nii lëël kon Abraham? wOg8Ble pxusykoltoo do Abraham tsiñee byeñ xaa nii lëën kyely, aan tsiñee lëë xaa kon naa, lëë xaa ble. )NK7Xyuumbeydy to Dios. Naa si xyuumbeyaa xaa. Deelñee kniyaa nii xyuumbeydyaa xaa, tu wnee xuuy nii nak sinak to nakaa. Per xyuumbeyaa xaa ni xsobaa xtiits xaa. M6Lëë Jesús chëb: —Deelñee misme naa klisklaa naa, pa nondyo. Per lëë pxosyaa nii xñee do nak xDios to xlisklaa naa. fLE5¿Pe mastre nayak nakoo lo pxoosy noo Abraham nii kuty ksa profet? ¿Cho xsyakoo nii nakoo? GK4Lëë meñ chëb: —Na si nagon, ndon noo nii no kyalbini mal leñ styool, por kuty Abraham ni kuty kchësy profet. Lëë lii name xñeel: “Kejty kchësy meñ nii xsoob xtitsaa.” ;Jq3Nli xñen nii kejty kchë meñ nii xsoob xtitsaa. |Iq2Chaklastyaa nii klisklaa do naa, nikxe nii no tu xaa nii chakladzy klisklaa meñaa. Lëë xaa go chuñ kyalxtisy. H1Tsigo lëë Jesús chëb: —Ni tu kyalbini mal nody leñ styoon. Tat Tios chuuñ ksakaa ni xlisklaan, per lëë do xsyablyu naa. G10Tsigo lëë meñ chëb: —Nli gak xtiits noo tsiñee xñee noo nii meñ Samaria nakoo ni tsiñee xñee noo nii kyalbini mal no leñ styool. 4Fa/Kchësy meñ nii ngab lo Dios xkëëtyag xtiits Dios, per lëë lëë do ngabty to lo Dios, ngo nii chaklasty to jkëëtyag to xtiits xaa. Nol Crist worñee koly Abraham rE].¿Cho do dyon kyax kñë nii no xtolaa? Aan deelñee tiitsli na xñen, ¿penak nii xnilasty to xtitsaa? HD -Per lëë naa nii xñen nonsyke tiitsli, xnilasty to xtitsaa. nCU,Xaa tox nak pxosy to, xlad xaa no do aan nii xyostyoo xaa chuuñtsyey do. Destye klo nweety bñech nak xaatox ni iip xñeedy xaa tiitsli. Tsiñee lëë xaa xñee, nonsyke tiits xuuy xñee xaa, por lëë xaa nak pxosy wnee xuuy. cB?+¿Penak nii xyeñdy to nii xñen? Xyeñdy to porñee chaklasty to jkëëtyag to xtitsaa. 8Ai*Tsigo lëë Jesús chëb: —Deelñee nyak Dios pxosy to nguëstyoo do naa, por lo Dios pchon aan lëën so nu. Syeldyaa porñee chakladzyaa, sink lëë Dios pxaal naa. @+)Nii chuuñtsyey pxosy to chuuñtsyey do. Tsigo lëë meñ chëb: —Lëdy mëëd xaly nak noo. Tugak pxoosy noo no. Lëë Dios nak pxoosy noo. ?9(Per nikxe bluyaa kchë tiitsli nii bluuy Dios lon, lëë do chakladzy kuty to naa. ¡Ni tu vuelt beeñtsyeydy Abraham nii chakladzy to kuuñtsyey do! >5'Tsigo lëë meñ chëb: —Abraham nak pxoosy noo. Per lëë Jesús chëb: —Deelñee nyak to xiñ Abraham nyuuñtsyey do nii beeñtsyey xaa. p=Y&Nii konaa chuuñtsyey Tat Tios xñen lo do, nikle gaa lëë do nii në pxosy to lo do chuuñtsyey do. {<o%Nanaa nii lo xtiiy Abraham sëëd to, per lëë do chakladzy kuty to naa, porñee chaklasty to ksoob to xtitsaa. I; $Por ngo, deelñee klaa Xiñ Dios to lo tol, lëë do kyënlaa. L:#Tu xaa nii no xpixwan lëdy meñ wlidzy nak xaa, por chilody tso xaa lidzy xpixwan xaa tyub nii kpañ xaa. Per lëë xaa nii chaly lidzy pxosy schilo tso xaa lidzy pxosy xaa tyub nii kpañ xaa. ^95"Lëë Jesús chëb: —Nli xñen nii kchësy meñ nii chuñ tol këtuu lo tol. 8!Tsigo lëë meñ chëb: —Lo xtiiy Abraham xsyoop noo. Ni tu cho karty ksiniy lëë noo. ¿Xa mod nii xñeel lëë noo laa? F7 Lëën kluy tiitsli lo do, aan lëë tiitsli klaa lëë do. 6 Lëë Jesús chëb lo meñ Israel nii bniladzy xtiits xaa: —Deelñee ksaandy to xtitsaa, nli nii xpëëdscuelaa nak to. r5]Tsiñee lëë meñ biñ nii kwnee Jesús, ndaly meñ bniladzy xtiits xaa. Xiñ Dios ni xiñ xaatox t4aLëë xaa nii pxaal naa nakni naa. Karty ksaan xaa naa nonsyaa, por tugak chuuñtsyeyaa nii xyostyoo xaa. <3qPor ngo nii chëb xaa: —Tsiñee lëë do jkëënal mguiy nii pxaal Dios lo crusy, lëë do kyeñ nii naaw. Xñedyaa nii xlyañsye styoon, sink nii bluuysye Tat Tios lon xñen. J2 Per byeñdy meñ nii Tat Tios xaa nii sob kpaa pseety xaa. 1Ndaly nii no kniyaa ni kuuñkiyaa, per tiitslisy xñee xaa nii pxaal naa, aan kchësy nii xñen lo meñ biñ tyagaa pchoow chuw xaa. w0gTsigo lëë xaa go chëb: —¿Cho nakoo? Lëë Jesús chëb: —Destye klo lëën niy lo do cho nakaa. /{Lëën niy nii lëë do kety lo xtol do, por deelñee knilasty to nii naa nak xaa nii nakaa, lëë do kety lo xtol do. .Lëë Jesús chëb: —Meñ leñ kyety re nak to, per naa meñ leñ klaa rek nakaa. Lo kislyu ngab to, per naa kpaa ngabaa. #-?Tsigo lëë meñ Israel nii xñabey bislo xñee lo xcombañer: —¿Penak nii xñee xaa nii chilody kyo no laañee tsi xaa? ¿Pe sety xaly xaa yak? ,Lëë Jesús chëb stub: —Lëën kya aan lëë do kyub naa, per lëë do kety lo xtol do, por chilody së do laañee kan. 5+cKchësy ngo chëb Jesús mentre lëë xaa noyuuñ kseedy meñ leñ lidzy Dios laañee nche sob alcansiy. Per ni tu cho kwnaasty xaa, porñee karty tsitsiñ xwor xaa. :*mLëë xaa fariseo kwnabtiits chëb: —¿Ko pxoosyoo? Lëë Jesús chëb: —Xyuumbeydy to naa, ni xyuumbeydy to pxosyaa. Deelñee nyuumbey do naa, nyuumbeyak to pxosyaa. 6)gChopaa pxosyaa nii pxaal naa xñe cho nakaa. K(Lo xley do kë nii deelñee tugak së lo xtiits chop meñ, nliw. '}Per deelñee kuñaa kyalxtisy, sinak nii xñabey Dios kuuñtsyeyno. Lëdy nonsyaa chuñ kyalxtisy, sink chopaa pxosyaa. e&CLëë do chuñ kyalxtisy sinak nii no kik meñ lo kislyu re. Naa, ni tu cho xkëëkiydyaa. <%qLëë Jesús chëb: —Nikxe nii misme naa xñe cho nakaa, nli kchë nii xñen. Por nanaa pa pchon ni nanaa pa kan, per lëë lëë do nandy to pa pchon ni nandy to pa kan. d$A Tsigo lëë xaa fariseo chëb: —Misme lii xñee cho nakoo. Nlidy kchë nii xñeel. K# Lëë Jesús kwnee lo meñ stub aan lëë xaa chëb: —Naa nak bini nii xsaani lo meñ, aan kchësy meñ nii kiidnal naa jkaa bini nii kluuy xa kpañ meñ tsiin kyënsëdy meñ lo nguey. #"? Lëë me chëb: —Ni tu me, xey. Tsigo lëë Jesús chëb: —Nikle naa kiñdyaa lii. Na byey aan kpikchedroo kuñoo tol go. Lëë Jesús nak bini }!s Lëë Jesús blis kik aan lëë xaa chëb lo kwnaa go: —¿Ko meñ nii xkëëkiy lii? ¿Pe ni tu me kwtiñdy lii? | q Tsiñee biñ xaa go ngo, lëë xaa pkaa nëz tuga xaa, klosy xaa nii mastre kol. Lëë kwnaa go so gak lo Jesús. A}Lëë xaa pkiitsy kë lyu stub, xkëë xaa lo lyu. 7Aan como xyaldy kñabtiits xaa, lëë Jesús blis kik aan lëë Jesús chëb: —Deelñee no tu xaa nii nody xtol lady to, klo xaa go jkëë kyo me. @yKchësy ngo chëb xaa parñee kuñ xaa Jesús preb tsiin tso pe cos jkëëkiy xaa Jesús. Per lëë Jesús pkiitsy kë lyu aan lëë xaa bislo xkëë xaa lo lyu con xkweñ xaa. s_Lo ley nii psaan Moisés loo noo gon xñee nii no nii kety clasy kwnaa re lo kyo. ¿Lii, dyon pe nëël? a;aan lëë xaa chëb lo Jesús: —Maestre, lëë kwnaa re pkaa loo noo chop stu mguiy. }Lëë maestre ley ni xaa fariseo ptsiñni tu kwnaa nii pkaa lo xaa chop stu mguiy. Lëë me pso xaa groltyee lady meñ, }Lëë byaani lyu lëë xaa ptsiñ leñ lidzy Dios stub. Lëë meñ gaa ptyop aan lëë xaa kwsob beeñ kseedy xaa meñ. 0 ]Per lëë Jesús si kiy nii lë Olivos. 3a5Loxsye ngo lëë meñ sey lidzy.1[4Tsigo lëë xcombañer xaa kwëb chëb: —¿Pe wil nayak nak xaa Galilea? Pseedy kitsy nii kë xtiits Dios kaa tsiin kanoo nii ni tu profet karty kchoo Galilea. #3—Lo xley no gon xñee nii chilody jkëëkiy no tu xaa deelñee karty tsyon no xtiits xaa parñee kak ndon no pe cos beeñtsyey xaa. ^52Tsigo lëë tu xaa fariseo nii lë Nicodemo nii kwey lo Jesús tu vuelt chëb: 8k1Per nguialsi meñ nii xyuumbeydy xley Moisés. fE0¿Pe tse nayak bniladzy tu xaa nii xñabey xtiits xaa, ni pe tse bniladzy meñ fariseo xaa? H /Lëë xaa fariseo chëb: —¿Pe wi do nawen tse kwëti? kO.Tsigo lëë mayor kwëb chëb: —¡Ni tu cho karty tsyon noo kñee sinak nii xñee xaa go! 9-Tsiñee lëë mayor ptsiñ laañee nche sob xaa fariseo ni xaa nii xñabey lo pxosy, lëë xaa chëb lo mayor: —¿Penak nii sëëdnidy to xaa? iK,No meñ kokladzy nyilo Jesús skiib, per ni tu meñ byaxty. Xnilasty xaa xñabey xtiits Jesús 3 a+Por Jesús lëë meñ kok chop tiiy. s _*Leñ xkitsy Dios kë nii lo xtiiy rey David kchoo Crist, ni Belén kchoo xaa, por kyedzy ko pchoo David. | q)No gaa meñ kwnee: —Lëë xaa gue nak Crist. Per no meñ kwnee: —Lëdyo. ¿Pe Galilea nawen kchoo Crist? j M(No meñ nii biñ kchë nii kwnee xaa bislo xñee: —Lëë xaa gue nak profet nii no kiid. e C'Tsiñee lëë Jesús kwnee singo, lëë xaa chëb nii kchësy meñ nii xniladzy xtiits xaa sëëb Kyalbini Ntson leñ styoo. Karty kiid Kyalbini Ntson wor go, porñee karty kyey xaa kpaa. Lëë meñ chak chop tiiy iK&Kchësy leñ styoo meñ nii xniladzy xtitsaa klyañ nis mbañ, por singo kë leñ xkitsy Dios. '%Ntson chak tse nii lëë lni xyal, aan tse go lëë Jesús kuso chëb lo meñ: —Deelñee no cho do xlyaa nis, kol të lon aan kol ki. uc$¿Penak nii në xaa lo no: “Nikxe kyub to naa, per ktsildyaa lo do, por chilody kiid to laañee tson”? gG#Tsigo lëë meñ Israel nii xñabey bislo xñabtiits lo xcombañer xñee: —¿Pa lë nii tsi xaa nii chilody ktsil no xaa? ¿Pe si xaa lo meñ Israel nii ncheno tañ yak parñee wi lo meñ sit kluuy xaa xtiits xaa? T!"Aan nikxe kyub to naa, ktsildyaa lo do, por chilody kiid to laañee tson. b=!Tsigo lëë Jesús chëb: —Xtsedre tson lady to, por lëën kya lo xaa nii pxaal naa. #? Tsi lëë meñ fariseo biñ nii lëë meñ chutiits cho nak Jesús, lëë xaa kok ksa xaa nii xñabey lo pxosy par kxaal xaa mayor tsinaasy Jesús. B}Per ndaly meñ nii bniladzy xtiits xaa, xñee: —Tsiñee kiid Crist na dyon, ¿pe suuñtsyey xaa kchë kyalntson nii chuuñtsyey xaa re? Lëë meñ fariseo xaal mayor tsinaasy Jesús lQTsigo lëë meñ kokladzy nyaasy xaa, per ni tu cho byaxty, porñee karty tsitsiñ xwor xaa. GXyuumbeyaa xaa porñee lo xaa pchon, ni lëë xaa pxaal naa. #~?Lëë Jesús noyuuñ kseedy meñ leñ lidzy Dios tsiñee lëë xaa biñ ngo, aan lëë xaa chëb: —¡Xsyak to nii xyuumbey do naa ni nan do pa pchon! Per syeldyaa porñee chakladzyaa, sink lëën syely porñee pxaal tu xaa nii xyuumbeydy to naa. Lëë xaa go xñee tiitsli. `}9Ndon no pa sëëd xaa, per tsiñee lëë Crist kiid, ni tu cho kaknandy pa kchoo xaa. |Lëë na lëë xaa so ske xñee xaa aan ni tu cho pe xñeedy lo xaa. ¿Pe wi xaa nii xñabey yak xniladzy nii nli lëë xaa nak Crist? { Tsigo lëë bla meñ Jerusalén bislo xñabtiits lsa, xñee: —¿Pe lëdy lëë xaa gue nawen kënal meñ xñabey kety? yzkKuñdy to kyalxtisy si no kik to, sink kol kuñ kyalxtisy sinak xñabey Dios. Lëë Jesús xñee pa sëëd xaa CyLëë nana, lëë do xkobey mëëd tse nii chakty tsiiñ porñee chaklasty to ksaan do xley Moisés. ¿Penak tsigo nii xlëë do lon porñee beeñ kyakaa tu meñ tse nii chakty tsiiñ? 2x]Lëë Moisés psaan nii tsobey mëëd. Por ngo nii xkobey do mëëd tse nii xiladzy to lo tsiiñ, per lëdy kik Moisés kwlaño, por destye pxusykoltoo do beeñtsyeyo. zwmLëë Jesús chëb: —Por tugak kyalntson nii beeñtsyeyaa tse nii xiladzy to lo tsiiñ, kchësy to xsee. gvGTsigo lëë meñ kwëb chëb: —Kyalbini mal no leñ styool. ¿Cho chakladzy kuty lii? u’¿Pe lëdy nawen bneetsy Moisés ley lo do? Per ni tu do chuuñtsyeydy nii xñabey ley go. ¿Penak nii chakladzy to kuty to naa? QtKchësy xaa nii xñee nii xlyañ leñ styoo chakladzy xaa nii ksal meñ xaa, per lëë xaa nii chakladzy nii ksal meñ xaa nii pxaal xaa, lëë xaa go xñee tiitsli aan ni tu tiits xuuy xñeedy xaa. s)Deelñee no cho chakladzy kuuñtsyey nii chakladzy Dios, syeñ meñ go deelñee nii xñabey Dios xluyaa o deelñee gaa nii xlyañsye styoono. mrSTsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Lëdy nii chakaa xluyaa, sink nii xñabey xaa nii pxaalno. wqgKchësy meñ Israel nii xñabey psee xñee: —¿Pa pseedy xaa gue kchë nii xñee xaa con kweydy xaa scuel? mpSMer wroltyee lo lni lëë Jesús kwteyo lidzy Dios aan lëë xaa bislo beeñ kseedy xaa meñ. ao; Per ni tu meñ kwneedy nder confians, porñee ptsyeb meñ xaa Israel nii xñabey. n  Ndaly meñ bislo xseety Jesús. No meñ xñee: “Buen xaa.” No gaa meñ xñee: “Buendy xaa por xkëëti xaa meñ.” Qm Kwëkyub xaa Israel nii xñabey xaa lo lni, xñee xaa: —¿Ko xaa go? \l1 Per loxsye si betsy Jesús, lëë xaa sinal. Tsilaan kwey xaa, kwey neñlody xaa. Ak} Aan loxsye chëb xaa ngo, lëë xaa byaan Galilea. =juKol tsi lni. Naa kadyaa, por karty tsitsiñ xworaa. i)Xtilynidy meñ nii nche lo kislyu lëë do. Per lëë naa, xtilyni kchë meñ go naa porñee xñen nii mal kchë cos nii chuuñtsyey meñ go. _h7Tsigo lëë Jesús chëb: —Karty tsitsib xworaa, per lëë lëë do kindy xwor do. PgSingo chëb betsy xaa, porñee ni betsy xaa xnilasty xtiits xaa. f7Por ni tu cho chuuñtsyeydy tsilaan tu cos deelñee chakladzy xaa kyuumbey meño. Deelñee chuuñtsyeyoo kchë cos re, pchoo parñee kyuumbey meño. e}lëë betsy Jesús chëb: —Pchoo nu, kwey Judea parñee wi meñ nii nak ksal nii no siko kan kchë nii chuuñtsyeyoo. KdPer como lëë lni nii xsaa meñ Israel yu yag xiidy sëëd yob, c 7Loxsye ngo, lëë Jesús kunsë nëz xtañ meñ Galilea. Koklasty xaa nyi xaa nëz Judea, por lëë meñ Israel nii xñabey tañ go kënal kuty xaa. Ab{GXiñ Simoñ Iscariote nii lë Judas pseety Jesús worñee lëë xaa kwnee singo, por lëë Judas kok niladzy xaa nikxe nii wi Judas pkab lady ksa tsiipchop xpëëdscuel xaa.paYFTsigo lëë Jesús chëb: —¿Pe lëdy tsiipchop to nawen kwlen? Per lëë tu do byaklo xaatox. E`ENi ndonle noo ni xniladzy noo nii lii nak Xiñ Ntson Dios. _DLëë Simoñ Pedre kwëb chëb: —Xey, ¿cho lo kyo noo? Lii nak xaa nii xñee tiits nii xnee kyalmbañ nii xnitylody. d^ACTsigo lëë Jesús chëb lo ksa tsiipchop xpëëdscuel: —¿Pe wi do chakladzy kchooxso? W]'BDestye tse go ndaly xpëëdscuel Jesús pchooxso kwënaltre xaa Jesús. y\kANi chëb xaa: —Por ngo nii lëën niyle lo do nii ni tu cho chilody kiid lon deelñee kiidnidy Tat Tios xaa. [y@Per no do nii xnilasty nii xñen. Singo chëb Jesús porñee nanle xaa cho xnilasty ni nanle xaa cho kak niladzy xaa. Z}?Lëë Kyalbini xnee kyalmbañ. Pa xkiiñdy cuerp. Kchë tiits nii xñen lo do xñee xa nak kyalmbañ nii xnee kyalbini. uYc>¿Pe nyuñ do deelñee nyan do nii lëë mguiy nii pxaal Dios xyëp kpaa par kyey xaa laañee sob xaa klo? X=Tsi lëë Jesús byeñ kchë nii nonee tsilaan meñ go, lëë xaa chëb: —¿Pe xyeedy kik to biñ do kchë nii kwnen? W5<Tsiñee lëë kchë meñ nii nak xpëëdscuel xaa biñ ngo, ndaly xaa bislo xñee: —Tir ngan kchë nii xñee xaa. ¿Cho lë nii kuuñtsyeyo? iVK;Leñ ktoo nii sob leñ kyedzy Capernaum bluuy Jesús kchë nrii. Tiits nii xnee kyalmbañ 7Ug:Kyaxtily nii byety kpaa xnen. Naktyo sinak maná nii taw pxusykoltoo do ni nikxe gaa taw xaaw, lëë xaa kuty. Per lëë meñ nii kaw kyaxtily nii byety kpaa kejty meñ go. T9Lëë Tat Tios nii pxaal naa xnee kyalmbañ, aan por kyalmbañ go lëë meñ mbañ. Singo gak kchë meñ nii kaw naa jkaa kyalmbañ. ]S38Kchësy meñ nii chaw xcuerpaa ni chi tu cheñaa nakni naa, ni nakni gaan meñ go. ER7Por nii xtyaaw nak xcuerpaa, ni nii xtyoow nak tu cheñaa. Q6Kchësy meñ nii chaw xcuerpaa ni chi tu cheñaa, xkaa kyalmbañ nii xnitylody, aan naa kuuñ kpañ meñ go tsi lëë tse go tsigal. P5Lëë Jesús chëb: —Nli xñen nii deelñee kawdy to xcuerp mguiy nii pxaal Dios ni kidy to xcheñ xaa, kpañdy to. O4Tsigo lëë meñ Israel bislo ptilytiits ksa xcombañer, xñee: —¿Xa kchilo dyon kneetsy xaa re xcuerp tyaaw no? [N/3Naa nak kyaxtily nii byety kpaa par ktedyaa kyalmbañ lo meñ, aan kejty kchësy meñ nii chaw kyaxtily re. Misme xcuerpaa nak kyaxtily nii ktedyaa. Lëëw ktedyaa parñee kpañ kchë meñ nii nche lo kislyu. ^M52Per lëë naa kyaxtily nii byety kpaa xnen. Chejty kchë meñ nii chaw kyaxtily go. PL1Nikxe taw pxusykoltoo do kyaxtily nii lë maná tañ, lëë xaa kuty. .KW0Naa nak kyaxtily nii xnee kyalmbañ. WJ'/Nli xñen nii kchësy meñ nii kniladzy xtitsaa jkaa kyalmbañ nii nitylody. nIU.’Xñedyaa nii nol tu xaa nii kayan Tat Tios. Xaktyee xaa nii pchoo lo Dios kayanle Tat Tios. HH -Leñ kchë libre nii pkëë profet xñee sinrii: “Lëë Tat Tios kuuñ kseedy kchësy meñ.” Por ngo nii kchësy meñ nii xkëëtyag xtiits Tat Tios, ni xseedy nii xñee xaa, chiid lon. G1,Por ni tu cho chilody kiid lon deelñee kiidnidy Tat Tios nii pxaal naa xaa. Aan naa kuuñ kpañ kchë meñ nii kiid lon tsi lëë tse go tsigal. GF+Lëë Jesús kwëb chëb: —Kol ksaan, kñeenëdre to. 0EY*Tsigo lëë meñ go bislo xñee: —¿Pe lëdy lëë Jesús nayak nak xiñ José? Xyuumbey no pxosy xaa ni xñaa xaa. ¿Penak nii xñee xaa nii lëë xaa byety kpaa? D)Tsiñee biñ meñ Israel ngo, lëë xaa bislo kwneenë xaa Jesús, porñee chëb Jesús: “Naa nak kyaxtily nii byety kpaa.” #Lëë Jesús chëb: —Naa nak kyaxtily nii xnee kyalmbañ. Kchësy meñ nii kiid lon, kpikchedre klyaañ meñ go, ni kchësy meñ nii kniladzy xtitsaa, kpikchedre klyaa meñ go nis. H= "Lëë meñ chëb: —Xey, bneetsy kyaxtily go tyaaw noo. _<7!Lëë xaa nii byety kpaa nak kyaxtily nii xteedy pxosyaa lo meñ parñee kpañ meñ. ;! Tsigo lëë Jesús chëb: —Lëdy Moisés bneetsy kyaxtily nii byety kpaa lo do. Lëësy Tat Tios xnee kyaxtily nii nli xyety kpaa. &:ELëë pxusykoltoo noo taw kyaxtily nii lë maná tañ. Sinrii xñee leñ kitsy nii kë xtiits Dios: “Lëë Dios ptee kyaxtily nii blyaal kpaa taw xaa.” z9mTsigo lëë meñ chëb: —¿Pe cos kluuyoo tyon noo parñee kniladzy noo xtiitsoo? ¿Pe cos kuuñtsyeyoo? e8CLëë Jesús kwëb chëb: —Chakladzy Dios nii kniladzy to xtiits xaa nii pxaal xaa. r7]Tsigo lëë meñ kwnabtiits chëb: —¿Xa kuuñ noo par kuuñtsyeey noo kchë nii chakladzy Dios? u6cKyëdy to tsiiñ par ktsiñaa do nii ktyaawsye, por xlyoxo, sink kol kyë tsiiñ par ktsiñaa do tu kyalmbañ nii nitylody. Lëë mguiy nii pxaal Dios kneetsy kyalmbañ go lo do, por lëë Tat Tios bluuyle nii lëë xaa nak Xiñ Dios. 25]Lëë Jesús chëb: —Nli xñen nii porñee taw do axte laañee byëly do, ngo nii xyub to naa. Xyubty to naa porñee byeñ do xa nak kyalntson nii beeñtsyeyaa. 4%Tsiñee lëë meñ ptsiñ stublad chu nis, lëë meñ ptsil Jesús aan lëë meñ kwnabtiits chëb: —Maestre, ¿pa wor kwlaañoo nu? 3Aan tsiñee konsye meñ nii kindy Jesús siko ni kindy xpëëdscuel xaa, lëë meñ byo barkw, lëë meñ sikyub xaa kyedzy Capernaum. y2kMentre gaa lëë stubla barkw Tiberias ptsiñ kex laañee taw meñ kyaxtily tsi lox ptee Jesús skizh lo Dios. 11[Tsi lëë lyu byaani, lëë meñ nii byaan stublad chu nis byeñ nii lëë xpëëdscuel Jesús bii byo leñ tu barkw nii so siko, per byody Jesús leñ barkw ko. 0+Tsigo lëë xaa blaa kwyëp Jesús leñ barkw aan blyëëdy lëë xaa ptsiñ laañee si xaa. Lëë Jesús nak kyaxtily nii xnee kyalmbañ 9/mPer lëë Jesús chëb: —¡Naaw, ktsyebty to! (.ITsiñee kok masy tu kaay o xoop kaa mily metre si xaa lo nis, lëë xaa ptsyeb porñee kon xaa nii lëë Jesús xsyë lo nis aan lëë Jesús xpig chu barkw. >-wLëë nis bislo chisoli por tu me dox nii bislo xpi. y,kLëë xaa byo barkw par tekë xaa nis ktsiñ xaa Capernaum. Lëë lyu gaa lox pkyey, aan karty kpikche Jesús. R+Tsiñee lëë lyu pkyey, lëë xpëëdscuel Jesús biidso chu nis. U*#Per como lëë Jesús byeñ nii lëë meñ chakladzy koy xoo meñ xaa parñee kak xaa rey, lëë xaa pxooñ, lëë xaa si kiy tusy xaa. Lëë Jesús xsyë lo nis (Mt. 14:22‑27; Mr. 6:45‑52) )}Tsiñee kon meñ kyalntson nii beeñtsyey Jesús, xñee meñ: —Nli nii lëë xaa re nak profet nii no kiid lo kislyu. ](3 Lëëw ptop xaa, aan lo kaay kyaxtily go byaktsë tsiipchop tskwidy nii byuy. '  Tsiñee lëë meñ lox taw, lëë Jesús chëb lo xpëëdscuel: —Kol ktop kchë nii byuy nii byaan parñee ni tublëw xiñdy. G& Lëë Jesús kwseñ ksa kyaxtily go, aan loxsye ptee xaa skizh lo Dios, lëëw beeñ grol xaa aan lëëw kwtiisy xaa lo meñ nii nche sob. Singo gak kwtiisy xaa mël aan kchë meñ byëly. %{ Tsigo lëë Jesús chëb: —Kol këb lo meñ sob meñ. Aan singootyee no kizh siko. Masy kaay mily xaapkiy pkab. n$U —Lëë tu xaa wiñ nii so nu noy kaay kyaxtily ni chop mël, per ¿pe lë nrii lo tant meñ? `#9Tsigo lëë betsy Simoñ Pedre nii lë Ndresy nii wi nak xpëëdscuel xaa chëb: r"]Tsigo lëë Felip chëb: —Per ni chop kyoow denario kyaxtily jkaady parñee jkaa meñ re tublë gaaw. S!Singo chëb xaa par kuñ xaa Felip preb, por nanle xaa xa kuñ xaa.  7Tsiñee lëë Jesús buy, kon xaa nii singootyee ndaly meñ sinal. Lëë xaa chëb lo Felip: —¿Pa lë nii syuuy no nii kyaan no kchësy meñ gue? A}Lëë paskw nii chuuñtsyey gaa meñ Israel sëëd yob. X)Lëë Jesús kwyëp tu kik kiy aan lëë xaa kwsob siko ksa xpëëdscuel xaa. Aan singootyee ndaly meñ kunal porñee chan meñ kchë kyalntson nii chuuñtsyey xaa tsiñee chuuñ kyak xaa meñ xsyaknë. W )Loxsye ngo, lëë Jesús si stublad chu nis Galilea. No meñ xñeew Tiberias. W'/Per deelñee xnilasty to nii pkëë xaa, ¿xa mod kniladzy to nii xñen?  .Deelñee niladzy to nii kwnee Moisés, niladzy to nii xñen, por lëë Moisés pkëë leñ kitsy nii kë xtiits Dios cho nakaa.  -Këbty to tsaaplaa naa jkëëkiy lëë do lo Tat Tios. Misme Moisés xkëëkiy lëë do, ni lëëw na Moisés sye xsaladzy to. ,¿Xa kchilo na dyon kniladzy to xtitsaa deelñee misme lëë do chuuñ ksak xcombañer do, aan xkwësty to nii kuuñ ksak Dios to? wg+Lëë Tat Tios pxaal naa, aan xsaldy to naa, per deelñee nyiid tu xaa nii pxaaldy pxosyaa, xaa gol nsal do. J *por xyuumbey bueenaa lëë do ni nanaa nii xkëstyoody to Dios. 6g)’Chaklastyaa nii kuuñ ksak meñ naa, O(Per chaklasty to kiid to lon parñee jkaa do kyalmbañ nii nitylody. 'Xseedy to kitsy nii kë xtiits Dios porñee nladzy to leñ kitsy ko ktsil do kyalmbañ nii nitylody, aan leñ kitsy ko xñee cho nakaa. U#&Xnilasty to nii xñen porñee nody xtiits xaa nii pxaal naa leñ styoo do. q[%Ni wi gaa Tat Tios nii pxaal naa xñee cho nakaa, nikxe nii karty kon do tsiy xaa ni karty kan do xaa. %$Per kchësy nii chuuñtsyeyaa xluuy nii nli lëë Tat Tios pxaal naa, por nii xñabey xaa chuuñtsyeyaa, ni mastre gaa nono lo xtiits Juan. W'#Kok Juan sinak tu bëly nii xsaani, aan mbëë bleni do xbini xaa xisy wiñ. ]3"Per xkiiñdyaa nii cho kñee cho nakaa. Singo niyaa parñee chilo telaa do lo tol. W '!Lëë do pxaal meñ nii kunabtiits lo Juan, aan kchësy nii chëb Juan nliw. S  Per no tu xaa nii xñee cho nakaa, ni nanaa nii nli kchë nii xñee xaa. \ 1Deelñee misme naa xñe cho nakaa, chilody kniladzy meñ nii nli kchë nii xñen.  w’Chilody kuuñtsyeyaa nii klyañ styoon, sink lëën chuñ kyalxtisy sinak nii xñabey xaa nii pxaal naa. Ni ngui chuñaa kyalxtisy, por syeldyaa par kuuñtsyeyaa nii chakladzyaa, sink lëën syely par kuuñtsyeyaa nii chakladzy pxosyaa. 0 Yaan lëë meñ kuty ko kchoo leñ paa. Kchësy meñ kuty nii beeñ buen jkaa kyalmbañ, per lëë kchësy meñ kuty nii beeñ mal tedy castigw. Xkyalwnabey Xiñ Dios GKseety to, por sitsiñ worñee kchë meñ kuty kon tsiy xaa, pYAan lëë Dios ptee kyalwnabey lo xaa par kuñ xaa kyalxtisy, por lëë xaa nak mguiy nii pxaal Dios. {Porque lëë Tat Tios nak kyalmbañ, aan lëë xaa ptee tiits nii wi xiñ xaa kak kyalmbañ parñee ktee xaaw lo meñ. 5Ni nli xñen nii sitsiñ wor ni lëë gaaw kutsiñ nina kazh nii lëë meñ kuty kon tsiy Xiñ Dios, aan kchë meñ kuty nii ksal xtiits xaa kpañ. D’Nli xñen nii kchësy meñ nii kniladzy tiits nii xñen ni kniladzy xaa xaa nii pxaal naa, ksaksidy xaa nii pxaal naa meñ go, sink lëë meñ go jkaa tu kyalmbañ nii nitylody. ni parñee ksal meñ Xiñ Dios sinak nii xsal meñ Tat Tios. Deelñee xsaldy meñ Xiñ Dios, chilody ksal meñ xaa nii pxaal xaa. r]Chuñdy Tat Tios kyalxtisy, sink lëë xaa ptee kyalwnabey lo xiñ xaa parñee kuñ xiñ xaa kyalxtisy, Sinak nii chuuñ kpañ Tat Tios meñ kuty nii xtee xaa kyalmbañ, singo gak xtee xiñ xaa kyalmbañ lo meñ nii klyaañtyee styoo xaa. Xkëstyoo Tat Tios xiñ. Por ngo nii xluuy xaa kchë nii chuuñtsyey xaa lo xiñ xaa, ni nare kluuy xaa cos nii kuuñ ksee lëë do. eCTsigo lëë Jesús chëb: —Nli xñen nii chilody kuuñtsyey Xiñ Dios nii klyaañtyee styoo xaa. Xaktyee nii chan xaa chuuñtsyey Tat Tios chuuñtsyey xaa. Kchësy nii chuuñtsyey Tat Tios chuuñtsyey Xiñ Dios. c~?Por ngo nii mastre kwyoki meñ Israel go kuty Jesús, porñee lëdy xaktyee tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ xsaldy xaa, sink wi penak nii chakladzy xaa kak xaa sinak Dios tsiñee xñee xaa nii pxosy xaa nak Dios. e}CPer lëë Jesús chëb: —Tugak xkyë Tat Tios tsiiñ, nikle gaa naa tugak xkyën tsiiñ. z|mPor ngo lëë meñ Israel go kwënal kuty Jesús porñee chuuñtsyey Jesús ngo tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ. h{ITsigo lëë xaa nii byak ko kunitiits lo meñ Israel go nii lëë Jesús beeñ kyak xaa. 4zaTsi lëë Jesús kon xaa leñ lidzy Dios, lëë Jesús chëb lo xaa: —Kon gaanoo lëël byak. Na kpikchedroo kuñoo tol tsiin ktsyooldyoo tu kyalnë nii mastre ntseeb. Xy) Per nandy xaa cho beeñ kyak xaa, porñee lëë Jesús kwnity lady meñ. gxG Tsigo lëë meñ Israel kwnabtiits chëb: —¿Cho në lool: “Blis xtal aan kwsë”? |wq Tsigo lëë xaa nii byak ko kwëb chëb: —Lëë xaa nii beeñ kyak naa në lon: “Blis xtal aan kwsë.” [v/ lëë bla meñ Israel chëb lo xaa: —Chakty tsiiñ natse. Chilody kyoyoo xtal. !u; Wor go kazh lëë xaa go byak. Lëë xaa blis xta xaa aan lëë xaa bislo kwsë xaa. Per como mer tse nii xiladzy meñ Israel lo tsiiñ byak xaa, PtTsigo lëë Jesús chëb lo xaa: —Kuxche, blis xtal aan kwsë. ,sQTsigo lëë xaa xsyaknë go chëb lo Jesús: —Xey, kindy cho ko naa leñ pily tsiñee lëë nis xni. Cad nii chakladzyaa sëëbaa, klol stu meñ xsyëëb. rTsiñee lëë Jesús kon xaa, byeñ Jesús nii kok xtsele nix mbës xaa siko. Lëë Jesús chëb lo xaa: —¿Pe chakladzyoo kyakoo? SqLady kchë meñ xsyaknë go no tu xaa nii kok kalyptsiipxon iz xsyaknë. tpaNdaly meñ xsyaknë nche nix lo ley go, kchë meñ nii chandy, ni meñ nii chilody së ni meñ nii kutoo. on)Aan leñ kyedzy Jerusalén laañee lë puert mëkwxiily kë tu pily nii lë Betesda. Singo lëw con tiitsë hebreo. Kaay lo ley chap pily go. bm ?Kok xtsedyako lëë meñ Israel beeñtsyey tu lni aan lëë Jesús kwey Jerusalén stub. glG6Chople kyalntson noyuuñtsyey Jesús tsiñee lëë xaa bi Judea ptsiñ xaa Galilea."k=5Tsigo lëë xaa nii byak xiñ psaladzy nii mer wor go chëb Jesús: “Kejty xiñoo”, aan lëë xaa bniladzy xtiits Jesús kchë meñ lidzy xaa. j4Tsigo lëë xaa kwnabtiits, chëb xaa: —¿Pa wor bislo byak buen xiñaa? Lëë mos chëb: —Neeg a la una pchoo xaa xlyëë. <~}||}{{tzz9yy@xx/wvvvuvutt:sqs rrbqq!pp&ooAnncnmmUll kjjWiihhsgggf^fee$dd>ccNbbbnaa`__:^^']]@\\`[[h[ZLZYY=XWWvW+VV=UUTTT#SS$RRRUQQGPP,OO/NN!MM:LLL?KK+JIIOHHGkFFF EuEDCC-BBAx@@R??N>>/== <<<;q;:z:9j9 877Q66G55v5%44J322`11H00X0//.^--;,,)+`**>));((''7&&5%]$$7##""!! R5a:3-2{ @7~eP+IR  R  E+$_<8Qi’Lëën kya, per lëën ksan xkyalnsaakaa lo do. Lëën knetsy xkyalnsaakaa, per knestyno sinak xneetsy chol meñ nii nche lo kislyu rew. Kteenëdy to ni ktsyebty to, !P;Per lëë Kyalbini Ntson nii kxaal Tat Tios xcuentaa kluuy kchë kchësy cos lo do ni kuñ lëë do yudar parñee ksaladzy to kchë nii bluylaa lo do. :Oo’Kchë nrii niyaa tyub nii kwyon lady to. N{Kchë xaa nii xkëstyoody naa xsaldy xaa xtitsaa. Kchë nii xñen lo do lëdy xtitsno, xtiits Tat Tios nii pxaal naaw. AM{Tsigo lëë Jesús chëb: —Kchë xaa nii xkëstyoo naa xsal xtitsaa, aan lëë Tat Tios jkëstyoo kchë xaa go, ni lëën kyely chopaa Tat Tios par tsyo noo leñ styoo xaa go. (LITsigo lëë stu xaa nii lë si lë Judas chëb: —¿Penak nii xaktyee loosy noo kluuylool? ¿Penak nii kluuyloodyoo cholsye lo meñ nii nche lo kislyu? LKKchë meñ nii chuuñtsyey nii xñabeyaa, nyoo nii xkëstyoo meñ go naa. Aan lëë pxosyaa jkëstyoo meñ nii xkëstyoo naa, nikle gaa naa lëën jkëstyoo meñ go ni lëën kluylo lo meñ go. JTsi lëë tse go tsitsib lëë do kyeñ nii nli non leñ styoo Tat Tios, ni nli no do leñ styoon, ni nli non leñ styoo do. ZI-Xtsedre kan meñaa, per lëë do san do naa aan lëë do kpañ porñee mbañaa. DHKsandyaa to nonsy to, lëën kpikche par kaknin lëë do. G5Lëë xaa nii kiid nak Kyalbini Ntson nii xñee cho nak Dios aan chilody sëëb xaa leñ styoo meñ nii xnilasty xtitsaa, porñee xyuumbeydy meñ xaa ni chandy meñ xaa. Per lëë lëë do xyuumbey do xaa, porñee lëë xaa no leñ styoo do aan iip kchoody xaa leñ styoo do. QFLëën kñab nii kxaal Tat Tios stu xaa nii tugak kuñ lëë do yudar. JE ’Deelñee xkëstyoo do naa, suuñtsyey do nii xñabeyaa. D Kchë cos nii kñab to porñee xniladzy to xtitsaa, lëëw kuuñtsyeyaa. Lëë Jesús xñee nii lëë xaa kxaal Kyalbini Ntson C Aan kchësy nii kñab to lo Tat Tios porñee xniladzy to xtitsaa, lëëw kuuñtsyeyaa parñee kluyaa xkyalwnabey Tat Tios. &BE Nli xñen nii schilo kuuñtsyey meñ nii xniladzy xtitsaa kchë nii chuuñtsyeyaa ni ndalyre gaa nii kchilo kuuñtsyey meñ go, por lëën kya lo Tat Tios. 2A] Kol kniladzy nii non leñ styoo Tat Tios ni kol kniladzy nii no Tat Tios leñ styoon. Deelñee gaa xnilasty to nii xñen, kol kniladzy kchë nii chan do chuuñtsyeyaa. G@ ¿Pe xnilastyoo nayak nii non leñ styoo Dios ni no Dios leñ styoon? Kchë nii xñen lo do xñedyno porñee xlyañsyew styoon. Lëë Tat Tios nii no leñ styoon chuuñtsyey nii chakladzy. F? Tsigo lëë Jesús chëb lo Felip: —¿Blaktre tiemp kok nii non lady to, aan xyuumbeydyoo naa? Kchë meñ nii chan naa chan Tat Tios. ¿Penak nii chakladzyoo klaan kan do Tat Tios? \>1Tsigo lëë Felip chëb: —Blaa tyon noo Tat Tios tsiin kniladzy styoo noo. =Deelñee nyuumbey do naa, nyuumbey do pxosyaa. Per destye nina lëë xaa kyuumbey do, por tugak kwso xaa lo do ni tugak kon do xaa. @<yTsigo lëë Jesús chëb: —Naa xtsiñni meñ lo Dios ni naa xñe tiitsli ni naa xtedy kyalmbañ nii xnitylody lo meñ. Chilody ktsiñ meñ lo Tat Tios deelñee kanidyaa meñ. W;'Tsigo lëë Max chëb: —Ndondy noo pa tsil. ¿Xa mod kaknan noo nëz? 0:[Nanle to nëz nii xlyañ laañee tson. g9GAan loxsye kxixkwaan laañee tso do, lëën kyely kxi lëë do, parñee tso do laañee tson. m8SNroob lugar no lidzy pxosyaa. Deelñee nyody lugar, niyaa lo do. Lëën kakxixkwaa laañee tso do. G7 ’Kteenëdy to. Tugak kol ksaladzy Dios ni kol ksaladzy naa. %6C &Lëë Jesús chëb: —¿Pe nli nii steedyoo xkyalmbañoo por naa? Por antes nii jkwetsy nguidy kol tson vuelt, lëël këb nii xyuumbeydyoo naa.|5q %Tsigo lëë Pedre chëb: —¿Penak nii chilody sënalaa lii nina? Axte xkyalmbañaa schilo ktedyaa por lii. "4= $Lëë Simoñ Pedre kwnabtiits lo Jesús chëb: —¿Pa tsil? Lëë Jesús kwëb chëb: —Chilody sënaloo naa nina, per tseyladzy lëël kiidnal. U3# #Deelñee jkëstyoo do xcombañer do, kchësy meñ kyeñ nii xpëëdscuelaa nak to. Lëë Jesús xñee nii lëë Pedre këb nii xyuumbeydy Pedre xaa (Mt. 26:31‑35; Mr. 14:27‑31; Lc. 22:31‑34) "2= "Lëën xñabey nii kuuñtsyey do tu cos ngub nii kniyaa: Kol jkëstyoo xcombañer do. Sinak nii xkëstyoon lëë do, no nii jkëstyoo do xcombañer do. 1 !Xiñ, xtsedre son lo do. Nikxe kyub to naa, per nii chëpaa gaa lo meñ Israel nii xñabey, xñen lo do: Chilody së do laañee kan. 0w Aan deelñee xluuy mguiy nii pxaal Dios xa nak xkyalwnabey Dios, klyëëdy lëë Dios kluuy nii wi mguiy go xñabey. /7 Loxsye pchoo Judas, lëë Jesús chëb: —Na si lëë do kan xkyalwnabey mguiy nii pxaal Dios, aan por mguiy go lëë do kan xkyalwnabey Dios. s._ Loxsye taw Judas kyaxtily go, lëë Judas pchoo. Lëë lyu gaa pkyeyle. Lëë Jesús xñabey tu cos ngub 5-c Aan como lëë Judas nak cuent tumi, no xaa nladzy tsaaplaa chëb Jesús nii no nii tsisi Judas tu cos nii jkiiñ paskw, o no gaa nii kteedy Judas pe tu cos lo meñ prob. T,! Per ni tu xaa nii nche sob lo mezh byeñdy penak chëb Jesús singo. .+U Aan tsi lëë Judas lox taw kyaxtily go, lëë xaatox kwsëëb leñ styoo xaa. Tsigo lëë Jesús chëb: —Nii no kikoo kuuñtsyeyoo, beeñtsyey gaaw klyëëdyoo. G* Tsigo lëë Jesús chëb: —Lëën jkadz tublë kyaxtily, aan lo xaa nii kteno, xaa gow. Lëë xaa pkadz tublë kyaxtily aan lëëw pteedy xaa lo xiñ Simoñ Iscariote nii lë Judas. m)S Tsigo lëë xaa big kexre kwi Jesús aan lëë xaa kwnabtiits, chëb xaa: —Xey, kwnë dyon chow. ](3 aan lëë Simoñ Pedre kwloo señ lo xaa parñee kñabtiits xaa cho pseety Jesús. T'! Lëë tu mëëdscuel nii mastre xkëstyoo Jesús sobyaw xtsee kwi Jesús, l&Q Tsigo lëë xpëëdscuel Jesús xuy lsasy lo xcombañer, porñee nandy xaa cho xñee Jesús. %  Loxsye chëb Jesús ngo, mban ptee styoo xaa, aan lëë xaa chëb: —Nli xñen nii misme tu do jko naa ña xaa xñabey. $} Nli xñen nii kchësy meñ nii xleni xaa nii xalaa xluuy xtitsaa, xleni naa. Aan kchësy meñ nii xleni naa, xleni xaa nii pxaal naa. Lëë Jesús xñee nii lëë Judas jko xaa ña xaa xñabey (Mt. 26:20‑25; Mr. 14:17‑21; Lc. 22:21‑23) a#; Lëën xñe kazh nrii lo do parñee tsiñee lëëw kak, kniladzy to nii naa nak Crist. "7 ’Lëdy kchë lo do xñen. Nanaa cho kwlen. Per no nii kak cumplir xtiits Dios nii xñee sinrii: “Lëë xaa nii chaw xkuñaa ktilyni naa.” M! Deelñee kyeñ do kchë cos re ni kuuñtsyey dow, mbëë kpañ do.   Nli xñen nii mastre non tu xaa nii xchee que xaa nii xkyë tsiiñ, ni mastre non xaa nii xñabey que xaa nii chi mandad. L Lëën bluy nrii lo do parñee wi do kuuñtsyey nii beeñtsyeyaa. oW Per deel maestraa ni xeyaa aan kwtiibaa niy do, singo gak lëë do no nii kiib to niy xcombañer do. _7 Maestre ni xey xñee do lon. Tiitsli xñee do, porque nli maestraa ni nli xey nakaa. /W Loxsye kwtiib Jesús niy xpëëdscuel, lëë xaa kokw xmankw xaa stub, aan lëë xaa psob lo mezh aan lëë xaa chëb: —¿Pe byeñ do kchë nii beeñtsyeyaa? gG Chëb xaa nii lëdy kchë xpëëdscuel xaa nyë, porñee nanle xaa cho kak niladzy xaa. *M Per lëë Jesús chëb: —Nonstyee niy xaa nii kal lox kosy precisy tsadx, por nder lady xaa nyë. Nyë do nii lëë do, nikxe nii lëdy kchësy to nyë. y Tsigo lëë Simoñ Pedre chëb: —Deelñee singo busy nako, kiibtyoo nonsy niyaa, sink wi ñan ni kikaa kwtiib.  Per lëë Pedre chëb: —Nikxe pere kladyaa kiiboo niyaa. Lëë Jesús chëb: —Deelñee kiibtyaa niyoo chilody tsol xladaa. w Tsigo lëë Jesús chëb: —Xyeeñdyoo penak nii chuuñtsyeyaa nrii nina, per tsiñee tedsyo, lëëw kyeeñoo. yk Tsiñee kol nii lëë xaa kiib niy Simoñ Pedre, lëë Simoñ Pedre chëb: —¿Penak nii lii kiib niyaa? !; Loxsye ngo lëë xaa kwtëë nis leñ tu tiñ aan lëë xaa bislo xkiib xaa niy xpëëdscuel xaa ni lëëw pkwiitsy xaa con tway nii nxituu xpans xaa. {o Per mer worñee noyak xtsee lëë Jesús kuso, lëë xaa kwlii xmankw xaa ni lëë xaa pxituu tu tway xpans xaa. w Nan Jesús nii lëë Tat Tios ptee kyalwnabey lo xaa ni nan Jesús nii lo Dios pchoo Jesús ni lo Dios kaa kyey xaa. 9 Lëë Jesús ncheyaw xtsee ksa xpëëdscuel tsiñee lëë xaatox kwloo kik xiñ Simoñ Iscariote nii lë Judas nii lëë xaa kak niladzy Jesús. T # Tse nii kxe kak paskw, nanle Jesús nii lëë wor kutsiñ nii lëë xaa kpi lo kislyu re par kyey xaa lo Tat Tios. Tugak pkëstyoo xaa kchë meñ nii bniladzy xtiits xaa axte tse nii lëë xtse xaa psa.  2Ni nanaa nii kchë nii xñee Tat Tios xnee kyalmbañ nii xnitylody. Por ngo, kchë nii xñee Tat Tios xñen lo meñ.xi 1Porque xñedyaa nii xlyañ styoon, sink lëë Tat Tios nii pxaal naa xñee kchë nii kluyaa ni kñen lo meñ. .U 0Kchësy meñ nii xtilyni naa ni xsaldy xtitsaa nol cho jkëëkiy meñ go. Kchësy tiits nii kwnën jkëëkiy meñ nii xsaldy naa tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy. # ? /Deel no meñ nii chon xtitsaa aan xsaldyo, lëdre naa jkëëkiy meñ go, por xsyeldyaa par jkëëkiyaa meñ, sink lëën syely par kteelaan meñ lo tol. g G .Naa nak bini nii biid lo kislyu parñee kyënsëdy kchë meñ nii kniladzy xtitsaa lo nguey. > w -Ni wi gaa lo xaa nii pxaal naa xuy meñ nii xuy lon.   ,Lëë Jesús chëb: —Kchësy meñ nii xniladzy xtitsaa lëdy nonsy xtitsaa xniladzy meñ go, sink wi xtiits xaa nii pxaal naa. l Q +Singo beeñtsyey xaa go porñee xyore xkyalnsaak meñ lo kislyu re styoo xaa que xkyalnsaak Dios. $A *Nikxe nii singo chëb Isaías, ndaly meñ Israel nii xñabey bniladzy xtiits Jesús, per kwneedy xaaw porñee ptsyeb xaa ngwii xaa fariseo xaa ktoo. wg )Kchë nrii kwnee Isaías porñee kon xaa xkyalwnabey Jesús aan lëë xaa bitiits xa nak kyalwnabey go. E (Lëë Dios ptse lo meñ ni lëë xaa beeñ jkyedzy styoo meñ, parñee kandy meñ ni kyeñdy meñ.Kchë nrii ptsyool meñ parñee ktikchedy meñ styoo lon, tsiin ktsilyaa xtol meñ. `9 'Pchilody niladzy meñ xtiits Dios, porñee lë gak profet Isaías pkëë sinrii: +O &sink lëë meñ beeñ cumplir nii pkëë profet Isaías tsiñee chëb xaa:Tat Tios, ¿cho bniladzy xtiitsoo na dyon?¿Cho lo bluuy gaal xkyalwnabeyoo? c? %Nikxe nii kon meñ kchë kyalntson nii beeñtsyey Jesús, bnilasty meñ xtiits xaa, 9k $Lëë ka bii chan do bini, kol jkaaxcuento parñee tugak tsow lo do. Loxsye chëb Jesús ngo lëë xaa bi aan lëë xaa kwyolan lo meñ go. Xnilasty meñ Israel xtiits Jesús /W #Lëë Jesús chëb: —Xtsedre kan do bini. Kol kyënsë lëë ka lëë bini bii no parñee jkaady to nguey, por nandy kchë meñ nii xkyënsë lo nguey pa si. 9k "Tsigo lëë meñ chëb: —Lo xleey noo xñee nii tsiñee lëë Crist kiid kpidy xaa. ¿Penak tsigo xñeel no nii kety mguiy nii pxaal Dios? Cho nak kaa mguiy nii pxaal Dios. 5e !Singo mod lëë xaa chëb xa kety xaa. O~ Tsiñee lëën kyë lo crusy, lëën kuñ nii kchësy meñ kpig lon. } Lëë wor kutsiñ nii lëë kyalxtisy kak lo kislyu re, ni lëë wor kutsiñ nii lëë Dios ksonëz xaa nii xñabey lo kislyu re. ]|3 Lëë Jesús chëb: —Lëdy por naa biñ do tsiy xaa go, sink por lëë dow. { Kchësy meñ biñ tsiy xaa go aan no meñ kwnee: —Tu nkwsiyo. No gaa meñ kwnee: —Lëdyo, tu angly kwnee lo xaa. z Tat Tios, bluuy xkyalwnabeyoo. Tsigo lëë meñ biñ tsiy tu xaa nii pchoo kpaa chëb: —Lëëw bluylaa, per lëëw kluyaa stub. y ’Mban xteedy styoon nina, per ¿pe sëpaa lo Tat Tios nayak nii kteelaa xaa naa lo kyalnë re con par ngo syelyaa? ;xo Kchësy xaa nii chakladzy kuñ xtsiñaa no nii kiidnal xaa naa parñee laañee tson siko tso xaa. Xle Tat Tios lo meñ nii chuñ xtsiñaa. Lëë Jesús xñee nii lëë xaa kety w7 Kchësy meñ nii xkëstyoo xkyalmbañ lo kislyu re kety, per kejty meñ nii xkëstyoody xkyalmbañ, sink lëë meñ go jkaa kyalmbañ nii xnitylody. hvI Nli xñen nii deelñee kñaady xobxtily lo lyu, ktyaldyo, per deelñee kñaaw, lëëw ktyaly. muS Lëë Jesús nii nak mguiy nii pxaal Dios chëb: —Lëë wor kutsiñ nii lëë Dios klisklaa naa. Nt Lëë Felip kukëbo lo Ndresy, aan chop xaa kukëbo lo Jesús. |sq Lëë xaa sit ko big lo tu xaa Betsaida nii lë Felip aan lëë xaa chëb: —Xey, chakladzy noo tyon noo Jesús. Or Lady kchësy meñ nii kukiily lay lo Dios paskw no bla xaa sit. &qE Per lëë xaa fariseo bislo xñee lo xcombañer: —¿Pe chan dow na? Ni tu pe chilody kuuñtsyeey no. Kchësy meñ no xlad xaa. Lëë meñ sit xyub Jesús ]p3 Kuktsiil nëz meñ Jesús porñee biñ meñ nii lëë xaa beeñtsyey kyalntson go. ioK Kchësy meñ nii kon xa kwlii Jesús Lázaro leñ paa ni xa beeñ kpañ xaa xaa bitiitso. Jn  Klo byeñdy xpëëdscuel Jesús nii beeñtsyey Jesús, per tsi lëë Jesús lox byëp kpaa, lëë xpëëdscuel xaa psaladzy nii kël nii sinrii ktsyool xaa aan nli gaa singo ptsyool xaa. |mq Kchësy to sinak to meñ Sión ktsyebty to.Kol kuy gaanoo lëë xrey do sëëd sobsye xaa lady tu burr wiñ. ]l3 Lady tu burr kwsob Jesús, por singo kë leñ kitsy nii kë xtiits Dios: k9 Lëë meñ pchug siñ par tsiktsiilnëz meñ xaa. Kchësy meñ xñee: —¡Skizh Dios! ¡Xaatke buen xaa nii pxaal xaa, xaa nii kak xrey meñ Israel! ijK Tsi lëë lyu byaani ndaly meñ nii sitedy paskw Jerusalén biñ nii lëë Jesús ktsiñ. i5 porñee por Lázaro ndaly meñ Israel bniladzy xtiits Jesús. Lëë Jesús xsyëëb Jerusalén (Mt. 21:1‑11; Mr. 11:1‑11; Lc. 19:28‑40) Rh Per lëë xaa nii xñabey lo pxosy byaan tiits nii wi Lázaro kuty xaa, Gg Ndaly meñ Israel kwey Betania tsiñee biñ meñ nii lëë Jesús ptsiñ siko. Kweydy meñ par kan meñ nonsy Jesús, sink lëë meñ kwey par kan meñ Lázaro nii beeñ kpañ Jesús. rf] Tugak kan do meñ prob, per lëë naa, lëdy tugak son lo do. Lëë meñ xñabey chakladzy kuty Lázaro Xe) Lëë Jesús chëb: —Psaan me, por pena ngotsey mew par tse nii jkyeetsyaa. 4da Per chëbty Judas ngo porñee xkëstyoo xaa meñ prob, sink lëëw chëb xaa porñee ngbaan xaa, aan como lëë xaa kënoy bols tumi, xkwan xaa tumi nii no leeñgo. hcI —¿Penak nii kwtody aceit nii xlyaa nex re tson kyoow denario par kak meñ prob yudar? Mb Tsigo lëë Judas Iscariote nii pko Jesús ña meñ xñabey chëb: Ka Lëë Mariy kuxi siik grol litre aceit nardo nii xlyaa nex. Aan nikxe nii nyazh nono, lëëw kwtëëb me niy Jesús. Loxsye ngo lëëw pkwiitsy me con kits kik me. Tyub leñ yu kwlaa aceit ko. `  Tsi lëë Jesús ptsiñ, lëë meñ beeñlo tu xtsee par Jesús. Lëë Marty kwtëë niskwaan. Wi Lázaro kwsob lo mezh chaw. u_ e Xoop kpidz chak falt kak paskw, lëë Jesús kwey Betania. Siko no xaa nii beeñ kpañ xaa nii lë Lázaro. ^' 9Lëë xaa fariseo gaa ni xaa nii xñabey lo pxosy chëb nii deelñee no cho nan pa no Jesús, këb xaaw parñee kchilo jkaa Jesús.] 8Kwëkyub meñ Jesús leñ lidzy Dios, xñeesy meñ lo xcombañer: —¿Pe në do dyon? ¿Pe siid xaa lni ote kiijty xaa yak? \1 7Lëë xilni gaa meñ Israel nii lë paskw sëëd yob, aan ndaly meñ no nëz si Jerusalén parñee kak nyë meñ sinak xñabey xley Moisés. 1[[ 6Por ngo nii pchoo neñlody re Jesús, sink lëë xaa kwey tu kyedzy nii lë Efraín nii nche kexka tu tañ pidzy. Aan lëë xaa kwlës siko ksa xpëëdscuel xaa. ]Z3 5Destye tse go lëë meñ Israel nii xñabey byaan tiits nii lëë xaa kuty Jesús. rY] 4Lëjty nonsy por meñ Israel kuty Jesús, sink wi por kchë xiñ Dios nii nche tyub lo kislyu kuty xaa. X 3Per chëbty Caifás ngo porñee kwlaño styoo xaa, sink lëëw chëb xaa porñee lëë Dios psyaab leñ kik xaa nii lëë Jesús kety por meñ Israel. Lëë Dios psyaab tiits ko styoo xaa porñee lëë xaa nak xaa nii mastre non lo pxosy iz ko. ZW- 2ni xyeñdy to nii buen kety tugak xaa por xkyedzy no, lëjty nii nitylo kyedzy. kVO 1Per lëë tu xaa nii lë Caifás nii mastre non lo pxosy iz ko chëb: —Ni tu pe nandy to, U 0Deelñee ksaan no, kchësy meñ kniladzy xtiits xaa, aan lëë xtisy Roma kiid kla kyalwnabey lo no aan lëë xaa knitylo xkyedzy no. T/ /Tsigo lëë xaa fariseo ni xaa nii xñabey lo pxosy beeñ tu junt. Lëë xaa chëb: —¿Xa kuuñ no? Ndaly kchë kyalntson nii chuuñtsyey xaa. LS .Per no meñ kukutiits kchë nii beeñtsyey Jesús lo xaa fariseo. qR[ -Ndaly meñ Israel nii kutedy lo Mariy bniladzy xtiits Jesús porñee kon meñ nii beeñtsyey xaa. Q ,Lëë xaa nii kuty ko pchoo, nxituusy ña xaa ni niy xaa con ladx ni ntse lo xaa con stublë ladx. Tsigo lëë Jesús chëb: —Kol kxaak xaa, aan kol klaa kyey xaa. Lëë meñ nii xñabey xyub mod kuty Jesús (Mt. 26:1‑5; Mr. 14:1‑2; Lc. 22:1‑2) UP# +Loxsye ngo lëë xaa kwchuptsyë, chëb xaa: —¡Lázaro, pchoo ske! sO_ *Nanaa nii tugak chonoo xtitsaa, per lëën xñe sinrii parñee kniladzy kchë meñ re nii lii pxaal naa. N9 )Tsiñee lëë meñ ptichee kyo nii ntse chu paa, lëë Jesús blëp lo leñ kpaa chëb: —Tat Tios, xnetsyaa skizh lool porñee chonoo xtitsaa. M  (Per lëë Jesús chëb: —¿Pe lëdy nayak lëën niy lool nii deelñee xniladzyoo xtitsaa, lëël kan xkyalwnabey Dios? 'LG 'Lëë Jesús chëb: —Kol ktichee kyo gue. Per lëë psyañ Lázaro nii lë Marty chëb: —Neñdy tse xlyaa nigw me, por natse chak tap kpidz nii kuty me. pKY &Lëë Jesús pteenë stub, aan lëë xaa big chu paa. Tu kyo pxoob chu paa nii pkyeetsy Lázaro. J3 %No gaa meñ chëb: —Lëë xaa gue psaabini lo meñ nii xñady lo. ¿Pe nody tu mod nii ndeelaa xaa Lázaro lo kyalkuty? Lëë Lázaro xpañ [I/ $Por ngo no meñ chëb lo xcombañer: —Kol kuy gaanoo xaatke xkëstyoo xaa xaa. &HG #Aan lëë Jesús biiñ. qG[ "Lëë xaa kwnabtiits, chëb xaa: —¿Pa pkeetsy to xaa? Lëë meñ go chëb: —Të gaanoo kuyoo paw. [F/ !Mban ptee styoo Jesús kon xaa choon Mariy ni choon meñ nii ksa me ptsiñ. E Tsiñee lëë Mariy ptsiñ laañee so Jesús, lëë me psoxib lo Jesús, chëb me: —Deelñee nsyool nu, nyejty psyañaa. #D? Tsiñee kon meñ Israel nii nche kchoobladzy styoo Mariy nii lëë Mariy pchoo wxooñ, lëë meñ go sinal xitsy me nladzy meñ go te chu paa sikoon me. dCA Kwsëëbty kaa Jesús leñ kyedzy, sink lëë xaa kwlës laañee kuktsiil nëz Marty xaa. YB+ Siikñee biñ Mariy ngo, lëë me kuso aan lëë me si laañee so Jesús. A3 Loxsye chëb Marty ngo, lëë me kutsyetsy pël me Mariy, aan tsilaan chëb me lo Mariy: —Lëë maestre kwlañche aan lëë me xkwetsy lii. 2@] Lëë me chëb: —Xniladzyaa nii lii nak Crist, meñ nii nak Xiñ Dios, ni xniladzyaa nii lii nak meñ nii no kiid lo kislyu. Lëë Jesús choon chu xpaa Lázaro b?= Kejty meñ nii bii mbañ deelñee kniladzy meñ xtitsaa. ¿Pe xniladzyoo tiits re dyon? >  Lëë Jesús chëb: —Naa chuuñ kpañ meñ ni naa xnee kyalmbañ. Nikxe kety meñ nii xniladzy xtitsaa, lëë me kpañ. ~=u Tsigo lëë Marty chëb: —Nanaa nii lëë me kpañ ksa me meñ nii kutyle tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy. @<{ Lëë Jesús chëb: —Lëë psyañoo kpañ stub. 7;i Per nanaa nii sneetsy Dios kchë nii kñaboo. O: Lëë Marty chëb lo Jesús: —Deelñee nsyool nu, nyejty psyañaa. ~9u Tsiñee lëë Marty biñ nii lëë Jesús no nëz ktsiñ, lëë me kuktsiil nëz xaa, per lëë Mariy byaan chu yu. {8o Por ngo ndaly meñ Jerusalén kutedy lo Marty ni lo Mariy par kchoobladzy meñ styoo me por xkyalkuty psyañ me. [7/ Tsonak mily metre xsyë meñ par tsi meñ Betania tsiñee xchoo meñ Jerusalén. R6 Tsiñee lëë Jesús ptsiñ, taple kpidz kok nii pkyeetsy Lázaro. '5G Tsigo lëë Max nii kwloolë xaa Kwach chëb lo xcombañer: —Kol tsoo wi no parñee kety no ksa no xaa. Lëë Jesús xchoobladzy styoo psyañ Lázaro z4m Xlen nii sodyaa siko wor go, por lal tu bueno par lëë do parñee kniladzy to xtitsaa. Per kol tso ton no xaa. <3s Por ngo lëë Jesús chëb: —Lëë Lázaro kuty. 2 Per byeñdy xpëëdscuel Jesús nii lëë Lázaro kuty. Nladzy xaa te nli nii kuutkesy Lázaro sinak nii chakesy meñ. a1; Lëë xpëëdscuel xaa chëb: —Deelñee kuutkesy xaa, klyëëdy lëë xaa kyak. H0  Lëë xamigw no Lázaro kuutkesy, per lëën kakuuñ kna xaa. P/ Per lëë xaa nii xkyënsë kyool xlyadzy niy xaa porñee kindy bini. =.s Per lëë Jesús chëb: —¿Pe nlidy nayak nii tsiipchop wor nak tu kpidz? Por ngo xlyasty niy xaa nii xkyënsë yutsye, porñee xsaani bini nii xsaani lo kislyu re lo xaa. /-W Tsigo lëë xpëëdscuel xaa chëb: —Maestre, kal pa tse go kesy kokladzy meñ Israel nii no nëz tañ go nyuty lii lo kyo, ¿aan chakladzyoo tsil siko stub? R, Loxsye ngo lëë xaa chëb lo xpëëdscuel xaa: —Kol tsoo Judea stub. y+k per tsiñee lëë xaa biñ nii lëë Lázaro xsyaknë, lëë xaa kwlës schop kpidz laañee kwey tiits lo xaa. ;*q Xkëstyoo Jesús Mariy, ni Marty ni Lázaro, >)u Tsiñee lëëw biñ Jesús, lëë xaa chëb: —Kujty kyalkits ko xaa, sink lëë kyalkits ko jkiiñ parñee kluuy Dios xkyalwnabey ni parñee kak nyoo xkyalwnabey Xiñ Dios. W(' Chop pël kwnaa go pxaal tiits lo Jesús chëb: —Lëë xamiigwoo xsyaknë. y'k Lëë Mariy re nak kwnaa nii kwtiib niy Jesús con aceit nii xlyaa nex aan beeñ jkwiitsy mew con kits kik me. y& m Kwyo tu xaa xsyaknë nii pcholë Lázaro. Betania lë xkyedzy xaa. Siko kwyo xaa ksa psyañ xaa Mariy ni Marty. :%o *Ndaly meñ bniladzy xtiits Jesús siko.$7 )Ndaly meñ kutedy lo xaa siko xñee: —Nikxe nii beeñtsyeydy Juan ni tu kyalntson, per nli kchë nii kwnee xaa worñee bitiits xaa cho nak Jesús. # (Lëë Jesús si stublad chu kiigwpee Jordán, aan tsi lëë xaa ptsiñ laañee pchoobnis Juan meñ, lëë xaa kwlës. ["/ 'Por ngo lëë meñ kwloo kyeñ nyaasy Jesús stub, per lëë Jesús pxooñ. 2!] &Per deelñee chuuñtsyeyaa nii xñabey Tat Tios, nikxe knilasty to xtitsaa, kol kniladzy kchë cos nii chuuñtsyeyaa, parñee kyeñ do nii tugak nakaa chopaa Tat Tios. Z - %Deelñee chan do nii chuuñtsyeydyaa nii xñabey Tat Tios, knilasty to xtitsaa. %C $Aan deelñee Tat Tios kwle naa ni pxaal naa lo kislyu, ¿xa mod tsigo xyax to xñee do nii lëën pxiñ tiits lo Dios porñee kwnen nii naa nak Xiñ Dios? &E #Ndon no nii leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee nii lëë xaa kwloolë dios kchë meñ nii psal xtiits xaa, aan ni tu cho chilody gon ktsëë xtiits Dios. wg "Lëë Jesús chëb: —¿Pe lëdy lo xley do nawen kë nii lëë Dios chëb: “Kchësy to nak dios”? J  !Lëë meñ chëb: —Klaal kyody noo lii por cos buen nii beeñtsyeyoo, sink lëë noo klaal kyo lii porñee pxiñoo tiits lo Dios. Sinak chol meñ nakoo aan lëël chakladzy kakoo Dios. # Per lëë Jesús chëb: —Ndaly cos buen beeñtsyeyaa por xkyalwnabey Tat Tios. Kol në dyon ¿pe por ngo chakladzy to jkëë kyo do naa? H  Tsigo lëë meñ kwseñ kyo stub par klaal kyo meñ xaa. &G Tugak nakaa chopaa Tat Tios. iK Mastre non Tat Tios nii bneetsy kchë meñ go lon, aan ni tu cho chilody kwii meñ go ña xaa.  Naa xtedy kyalmbañ nii xnitylody lo meñ nii nak xpëkwxiilyaa, aan tsitsiñdy tse nii kety meñ go, ni ni tu cho klady meñ go lon. Y+ Xyuumbey xpëkwxiilyaa tsiyaa, nikle gaa naa xyuumbeyaa ma ni chiidnal ma naa. F Per xnilasty to xtitsaa porñee lëdy xpëkwxiilyaa nak to. + Tsigo lëë Jesús chëb: —Lëëw niylaa aan bnilasty to xtitsaa. Kchësy cos nii chuuñtsyeyaa con xtiitspey Tat Tios xluuy cho nakaa. + Lëë meñ ptyop lo xaa aan lëë meñ kwnabtiits chëb: —¿Axte pa wor na busy kyal lox jkanoo kik noo? Deelñee lii nak Crist, kwnë gaaw. A} Lëë Jesús kaa këno nëz laa lë xcorredor Salomón. V% Mer mëë nii chak nal, lëë meñ Jerusalén noyuñ xilni lidzy Dios. 5c No gaa meñ chëb: —Ni tu xaa nii no kyalbini mal leñ styoo xñeedy singo. ¿Pe schilo kyalbini mal nawen kuuñ kyak lo meñ nii chandy? Xsaldy meñ Israel Jesús kO No meñ chëb: —Chak wety xaa gue, tu kyalbini mal no leñ styoo xaa. ¿Penak nii xsal do xaa? V% Tsiñee lëë meñ biñ kchë tiits re, lëë meñ kok chop tiiy stub.   Ni tu cho xlady xkyalmbañaa, sink xaalyaa xtedyo. Chaapaa nii ktedyno ni chaap kaan nii kpikche jkano. Nrii nak nii në Tat Tios lon. b = ’Xkëstyoo Tat Tios naa porñee xtedyaa xkyalmbañaa parñee kpikche jkano stub. + O Chaapaa stubla mëkwxiily nii nody kwraly re, per no nii kakxin ma parñee kyak ma tugak kwraly ni tso tugak xaa nii kyënap ma. Son ma xtitsaa tsi lëën kñe. b = sinak nii xyuumbey Tat Tios naa ni xyuumbeyaa xaa. Xtedyaa xkyalmbañaa por mëkwxiily. h I ’Naa nak xaa nii ngui chan mëkwxiily. Xyuumbeyaa xpëkwxiilyaa ni xyuumbey gaa ma naa ]3 Xooñ xaa porñee par ktsiñaa xaa tumi xkyë xaa tsiiñ, xcuenjty xaa mëkwxiily. iK per lëë xaa nii xkyë lo mëkwxiily par ktsiñaa tumi, tsiñee chan xaa lëë pëw sëëd, nche gak mëkwxiily lëë xaa xooñ, porñee lëdy xma xaaw. Por ngo lëë pëw xñaasy mëkwxiily ni lëë pëw xsëëb tañ ma. yk Naa nak xaa nii ngui chan mëkwxiily. Kchë xaa nii xkëstyoo mëkwxiily xtee xaa xkyalmbañ xaa por lëë ma, uc ’Kchë xaa nii nak ngbaan xkwan, chuty ni xnitylo, per naa, lëën syely parñee mbëë kpañ meñ. 9k Naa nak sinak chu kwraly laañee xtyedy mëkwxiily. Pe kakty meñ nii sëëb nëz chu kwraly, sink lëë meñ go kak sinak mëkwxiily nii xtsyol kizh tsiñee xchoo ma kwraly. V% Ngbaan kchë xaa nii biid worñee karty kyelyaa, per psaldy mëkwxiily xaa. mS Lëë Jesús chëb stub: —Nli xñen nii naa nak sinak chu kwraly laañee xtyedy mëkwxiily. B Lëë Jesús bitiits ngo, per byeñdy meñ xa nako. S Per chinaldy ma meñ nii xkaatyee, porñee xyuumbeydy ma tsiy chol meñ.  Tsiñee lëë xaa lox xkwii ma kwraly, lëë xaa xñech lo ma aan lëë ma chinal xitsy xaa porñee xyuumbey ma tsiy xaa. ~ Lëë xaa nii xkyënap kwraly xlaa xsyëëb xaa nii chikap mëkwxiily aan xñee lë xaa kchë mëkwxiily ni xyuumbey gaa ma tsiy xaa. N} Per lëë xaa nii xkyënap mëkwxiily nëz chu kwraly xsyëëb xaa. r| _ Lëë Jesús chëb: —Nli xñen nii kchësy xaa nii xsyëëbty nëz chu xikwraly mëkwxiily nak ngbaan. {} )Lëë Jesús kwëb chëb: —Deelñee nyak to ciegw, nyody xtol do. Per como xñee do nii chan do, no xtol do.z (Lëë bla xaa fariseo nii nche siko biñ nii kwnee Jesús aan lëë xaa kwnabtiits, chëb xaa: —¿Pe wi loo noo nawen xñady? *yM 'Loxsye ngo lëë Jesús chëb: —Lëën syely lo kislyu re parñee kuñaa kyalxtisy tsiin kan kchë meñ nii xñady lo ni parñee kandy meñ nii xña lo. Lx &Lëë xaa nii byak ko psoxib lo Jesús chëb: —Xniladzyaa. Vw% %Tsigo lëë Jesús chëb: —Kayanloo xaa. Lëë mer xaa noyutiitsnil. dvA $Lëë xaa nii byak ko chëb: —Xey, kwnë dyon chow, parñee kniladzyaa xtiits xaa. Eu #Blyëëdyak lëë Jesús biñ nii lëë xaa fariseo kwlii xaa nii byak ko ktoo. Tsiñee lëë Jesús ptsyool xaa, lëë Jesús chëb: —¿Pe xniladzyoo xtiits mguiy nii pxaal Dios? t  "Tsigo lëë xaa fariseo chëb: —Lo tol name kolyoo aan ¿chakladzyoo ksaabiniil lëë noo? Aan lëë xaa kwlii xaa ktoo. Ns !Deelñee nyody xaa go xlad Dios, ni tu pe nchilody nyuuñtsyey xaa. Zr- Lo nii kwche kislyu karty tso tu xaa nii kuuñ kyak lo tu meñ nii chaly ciegw. q  Ndon no gon nii chondy Dios xtiits ngoptol. Xaktyee xtiits meñ nii xsoob xtiits xaa nii chuuñtsyey nii xyostyoo xaa chon xaa. p Tsigo lëë xaa nii byak ko chëb: —Nii ksee gaa ñe gon kan ñe nii nandy to pa pchoo xaa, aan lëë xaa beeñ kyak lon. ]o3 Ndon noo nii kwnee Dios lo Moisés. Per lëë xaa gue, ni ndondy noo pa pchoo xaa. n Tsigo lëë xaa xñabey kwlootsyetsy xaa, ni lëë xaa chëb lo xaa: —Kwsëëb xlad xaa go, lëë gaa noo kyonaal Moisés. (mI Lëë xaa nii byak ko chëb: —Lëëw niylaa, per psaldy to xtitsaa. ¿Penak nii chakladzy to kniyno stub? ¿Pe wi do yak chakladzy sëëb to xlad xaa? ql[ Lëë xaa nii xñabey kwnabtiits stub chëb: —¿Pe cos beeñ xaa lii? ¿Xa beeñ kyak xaa lool? k+ Tsigo lëë xaa nii byak ko chëb: —Nandyaa deelñee no xtol xaa o nody kaaw, per nan nyëën nii klo xñady lon, lëë na lëën chan. j1 Lëë xaa Israel kwnabtiits lo xaa nii byak ko stub chëb: —Pkon Dios nii nli nii xñeel, por ndon noo nii no xtol xaa nii beeñ kyak lii. Vi% Por ngo lëë pxosy xaa chëb: “Kol nabtiits lo xaa. Bay kwrooble xaa.” h+ Ptsyeb pxosy xaa, por lëë xaa Israel nii xñabey byaanle tiits nii klaady xaa sëëb meñ nii kniladzy nii lëë Jesús nak Crist ktoo. g- Per ndondy noo xa byak xaa, ni ndondy kaa noo cho beeñ kyak lo xaa. Kwrooble xaa, kol nabtiits lo xaa. Misme lëë xaa kñë dyon xa byak xaa. xfi Lëë pxosy xaa nii byak ko chëb: —Ndon noo nii xiñ noow, ni nli nii destye nii koly xaa chandy xaa. e  aan lëë xaa chëb: —¿Pe lëë xiñ do nrii? ¿Pe nli nii destye nii koly xaa chandy xaa? ¿Xa mod nii lëë xaa chan nina? idK Per bnilasty xaa Israel nii xñady lo xaa nii byak. Por ngo lëë xaa kwtsyetsy pxosy xaa Pc Lëë xaa fariseo kwnabtiits lo xaa nii byak ko stub chëb: —Ndon noo nii lëë xaa beeñ kyak lii. ¿Pe nëël dyon cho nak xaa? Lëë xaa nii byak ko chëb: —Naay xñen nii tu profet nak xaa. b Tsigo no xaa fariseo chëb: —Lëdy xlad Dios no xaa nii beeñ kyak lii, por xsaldy xaa tse nii xiladzy meñ Israel lo tsiiñ. No gaa xaa chëb: —Deelñee ngoptol xaa, ¿xa kchilo kuuñtsyey xaa kyalntson re? Por ngo lëë xaa kok chop tiiy. Ma Por ngo, wi xaa fariseo kwnabtiits chëb: —¿Xa mod nak nii lëë lool byak? Lëë xaa nii byak chëb: —Peñ ptyëëb lon, aan tsi lëëw lox kwtiibaa, lëëw byaktsey. Lëë na lëën chan. g`G Tse nii xiladzy meñ Israel lo tsiiñ pkadz Jesús peñ nii kwtëëb Jesús lo xaa nii byak. 4~~U}}8||K{wzzy|xxnwww'vvuu:tt\swrrAqqpp==8<;::|:9c88O77:6K5X4O33`3!22/11//+..e--,6+_*))(X''F&%%$##4"!! Qf8^D:p"WAz l |  y  #D NBw["/Tsigo lëë Jesús chëb: —Kol kchon xkyex to kwi barkw nëzli tsiin kñaasy to mël. Lëë xaa psoob tiits, aan loxsye ngo xlyëbty xaa kwii xaa kyex lo nis, porñee singootyee ndaly mël kwnaasy xaa. n!ULëë Jesús chëb: —¿Pe ni tu mël karty kñaasy to? Lëë xpëëdscuel xaa chëb: —Ni tu ma. x iTsiñee lëë lyu mer kyaani, lëë Jesús ptsiñ chu nistoo go, per byeñdy xpëëdscuel xaa nii lëë xaaw. GLëë Simoñ Pedre chëb lo xaa: —Lëën kënasy mël. Tsigo lëë xcombañer xaa chëb: —Wi noo syënaal lii. Lëë xaa kwyo barkw, lëë xaa si. Per ni tu mël kwnaasty xaa kyool go. )Lëë Simoñ Pedre nche ksa Max nii kwloolë meñ Kwach, ni tu xaa Caná nii pcholë Natanael, ni xiñ Zebedeo, ni schop xpëëdscuel Jesús. m ULoxsye ngo, lëë Jesús byaklo lo xpëëdscuel chu nistoo nii lë Tiberias. Sinrii mod byaklo xaa. NPer lëë kchë nrii kwë parñee kniladzy to nii lëë Jesús nak Crist, ni kniladzy to nii lëë xaa nak Xiñ Dios. Deelñee kniladzy to xtiits xaa, lëë do jkaa tu kyalmbañ nii nitylody.q[Këdy kchë kyalntson nii beeñtsyey Jesús worñee kwyo xaa lady xpëëdscuel xaa leñ kitsy re. ,QLëë Jesús chëb: —Porñee konoo naa, ngo nii xniladzyoo nii naa nak Dios. Dichos kchë meñ nii kondy naa aan xniladzy xtitsaa. Penak nii kwë kitsy re A}Lëë Max chëb: —¡Lii xñabey ni lii nak Dios! 'Tsigo lëë xaa chëb lo Max: —Psëëb xkweeñoo lo pat ñan, ni bneetsy ñal nu parñee ksëëblo kwin. Jkandy kikoo, sink bniladzy. s_Lëë kwloxo xon kpidz, lëë xpëëdscuel Jesús pkaal lsa stub, aan wi Max no lady xaa tse go. Per nikxe tsiitsy ntse xaa chu puert, lëë Jesús kwsëëb. Aan lëë Jesús kwso groltyee lady xaa chëb: —Kakni Dios to dyon. s_Lëë xcombañer Max chëb lo Max: —Lëë noo ptyon Jesús. Per lëë Max chëb: —Deelñee kandyaa ña xaa laañee kwsëëb clav, ni ksëëbtyaa xkweñaa laañee kwsëëb clav ni laañee kwsëëb lans, knilastyaa nii kon do xaa. eCWorñee kwey Jesús, kindy tu xpëëdscuel xaa nii lë Max. (Kwach kwloolë xaa Max.) Kchësy meñ nii kuñ do perdón kpily xtol, per kpildy xtol kchësy meñ nii kuñdy to perdón. Lëë Jesús xñee lo Max wgLëë Jesús blub lo xpëëdscuel aan lëë xaa chëb: —Kol klaa sëëb Kyalbini Ntson leñ styoo do. hILëë Jesús chëb stub: —Dios kakni do. Lëën kxal lëë do sinak nii pxaal Tat Tios naa. {Loxsye chëb xaa ngo, lëë xaa bluuy ña xaa ni kwi xaa laañee kwsëëb lans, aan kchësy xpëëdscuel xaa ble. )Misme tse tminkw ko lëë xpëëdscuel Jesús pkaal lsa, aan lëë xaa byoogw yu, porñee xtsyeb xaa meñ Israel nii xñabey. Tsiñee lëë lyu pkyey lëë Jesús kwsëëb leñ yu aan lëë xaa kwso groltyee lady xpëëdscuel xaa, chëb xaa: —Kakni Dios to dyon. nULëë María Magdalena kunitiits lo xpëëdscuel Jesús. Chëb me nii lëë me kon Jesús ni chëb me kchë nii chëb Jesús lo me. Lëë Jesús xyaklo lo xpëëdscuel (Mt. 28:16‑20; Mr. 16:14‑18; Lc. 24:36‑49) CLëë Jesús chëb: —Blaan, por karty kyan lo Tat Tios. Per byey aan kudzy lo xpëëdscuelaa nii lëën kya lo xDios no. Lëë xaa nak pxosyaa ni lëë gak kaa xaa nak pxosy to. - STsigo lëë Jesús chëb: —¡Mariy! Lëë me byoogw wxooñ, aan lëë me chëb con tiitsë hebreo: —¡Rabuni! (Tiits ko nak sinak nii xñee ñe Maestre.) R Lëë Jesús chëb lo me: —¿Penak nii choonoo? ¿Cho xyuboo? Nladzy me te xaa nii xkyënap kwaa gow. Por ngo lëë me chëb: —Xey, deelñee lii biy xcuerp Jesús, kwnë pa kulolo parñee kyoyno. Nonsyak chëb me ngo, tsiñee lëë me psuugw lo me, aan lëë me kon nii lëë Jesús so siko, per byeñdy me nii Jesúso. $ A Lëë angly kwnabtiits lo me chëb: —¿Penak nii choonoo? Lëë me kwëb, chëb me: —Porñee lëë meñ biy xcuerp Jesús, aan nandyaa pa kulo meño. ? w aan lëë me kon nii lëë chop angly nii nakw ladx rusy nche sob laañee pxoob xcuerp Jesús. Tu angly sob nëz laañee kwyo kik Jesús, lëë stu angly sob nëz laa kwyo niy xaa. ]3 Per lëë Mariy byaan chu paa choon. Lëë me kwsinchuñ par kuy me leñ paa,  Loxsye ngo lëë chop xpëëdscuel Jesús sey laañee xkwës xaa. Lëë Jesús xyaklo lo María Magdalena (Mr. 16:9‑11) P Karty kyeñ xaa xkitsy Dios nii xñee nii no nii kpañ Jesús wor go. Tsigo lëë mëëdscuel nii klo ptsiñ chu paa kwsëëb, aan loxsye kon xaa kchë ngo, lëë xaa bniladzy nii pañ Jesús.  Per lëë xaa kon nii nixty ladx nii pxituu kik Jesús laañee nche ladx pchal xcuerp Jesús, sink lëëw nix tublad nyeecho. wgXitsyak xaa nal Pedre. Lëë Pedre kwsëëb leñ paa, aan xaktyee gak kchë ladx nii pchal Jesús kon Pedre. }sLëë xaa kwsinchuñ par kuy xaa leñ paa, per xaktyee ladx nii pchal Jesús kon xaa, aan kwsëëbty xaa leñ paa. _7Chop xaa kwloo corr, per klo mëëdscuel nii mastre xkëstyoo Jesús ptsiñ chu paa. GWor go kazh lëë Pedre si chu paa chop mëëdscuel go. J Tsigo lëë me kwloo corr ptsiñ me laañee no Pedre chop tu mëëdscuel nii mastre xkëstyoo Jesús, aan lëë me chëb: —Lëë meñ kwlii xcuerp Jesús leñ paa aan ndoondy pa kulo meño. |~ sLëë tse tminkw bii nguey lëë María Magdalena kwey chu paa, aan lëë me kon nii xoobtre kyo nii ntse chu paa. }*Tse nii kxe kxiladzy meñ Israel lo tsiiñ nak tse go. Por ngo lëë xaa pkeetsy Jesús leñ paa go, porñee kexka siko ndeeño.s|_)Kex tu lo kwaa kwë Jesús lo crusy, aan lo kwaa go ndeeñ tu paa kub. Ni tu cho karty jkyeetsy leeñgo. ~{u(Chop José Nicodemo pchal xcuerp Jesús ladx nii kodz lo ngwaan xlyaa nex, por singo xkeetsy meñ Israel meñ kuty. %zC'Wi tu xaa nii lë Nicodemo, nii kunee lo Jesús tu kyool, ptsiñ. Noy xaa masy tu kalyptsii kil ngwaan xlyaa nex nii nyaa con kizh nii lë mirra ni áloe. y&Lëë tu xaa Arimatea nii lë José kunee lo Pilat parñee klis xaa xcuerp Jesús. Wi José kwyo xlad Jesús, per ni tu cho lo chëbty xaaw, porñee ptsyeb xaa meñ Israel nii xñabey. Lëë Pilat pteedy tiits, aan lëë José blis xcuerp Jesús. x1%Leñ xkitsyak Dios xñee: “San meñ xaa nii kyaly kwi con lans.” Lëë Jesús xkyeetsy (Mt. 27:57‑61; Mr. 15:42‑47; Lc. 23:50‑56) wwg$Lëë kchë cos re kok parñee kak cumplir xkitsy Dios laañee xñee: “Ni tublë xtsit xaa kiisty meñ.” vve#Lëë xaa nii kono chutiitso. Nli xtiits xaa, ni nan gaa xaa nii tiitsli xñee xaa parñee wi do kniladzyo. ^u5"Per lëë tu soldad pxaly kwi Jesús con lans, aan nonsyke cheñ ni nis pchoo. {to!Per tsiñee lëë xaa big kex lo Jesús, kwtiisty xaa niy Jesús, porñee kon xaa nii lëë Jesús tse lox kuty. ^s5 Lëë soldad kwey aan lëë xaa kwtiitsy niy chop xaa nii kwë kwi Jesús lo crusy. KrMer tse nii kxe kak paskw pkëë xaa Jesús lo crusy, aan kwnëdy meñ Israel nii nyaan meñ kuty ko lo crusy tse nii xiladzy meñ Israel lo tsiiñ, porñee tir nda nak tse go. Por ngo lëë xaa kunee lo Pilat parñee kñabey Pilat ketsy ksa niy xaa nii kwë lo crusy ni kñabey Pilat nii kyety ksa xaa go lo crusy. gqGLëë Jesús kwsup ladx nii kodz lo viñ go aan lëë xaa chëb: —Lëëw nagon, lëë kchë nii no kak kok. Loxsye chëb xaa ngo, lëë xaa pkëënal kik xaa aan lëë xaa kuty. Lëë tu soldad xsëëb xlans kwi Jesús 8piLëë tu canty nii kaktsë viñ nyi sob siko. Lëë soldad pkadz tublë ladx lo viñ go, lëëw psoob xaa lo tu punt yag nii lë hisopo, aan lëëw ptsig xaa lo Jesús. o3Nan Jesús nii lëë xaa beeñtsyey kchë nii no kak, per parñee kuñ xaa cumplir kitsy nii kë xtiits Dios, lëë xaa chëb: —Xlyaan nis. an;Loxsye ngo lëë xaa chëb lo xpëëdscuel xaa: —Lëë xñaal so ske. Aan destye wor go lëë xñaa Jesús kwyo lidzy xpëëdscuel xaa. Xkyalkuty Jesús (Mt. 27:45‑56; Mr. 15:33‑41; Lc. 23:44‑49) m3Tsiñee lëë Jesús kon nii lëë xñaa xaa so kwi tu mëëdscuel nii mastre xkëstyoo xaa, lëë xaa chëb lo xñaa xaa: —Lëë xiñoo so ske. lyKex laañee kwë Jesús lo crusy kwche xñaa xaa chop pël, ni Mariy nii nak tsiil Cleofas, ni María Magdalena. nkULëë xaa chëb lo xcombañer xaa: —Kchosty now. Masy kol tsoo ko now rif dyon cho kchalo. Singo mod lëë soldad beeñ cumplir xtiits Dios nii xñee: “Kwtiisy xaa xabaa ni kwloo xaaw rif.” Kchë ngo beeñtsyey soldad ko. cj?Loxsye pkëë soldad Jesús lo crusy, lëë xaa ptop xab Jesús aan lëëw beeñ xaa tap lë, tublë gaaw kwaa tu soldad. Per tsiñee lëë xaa blis tu ladx nool nii chakw Jesús, kon xaa nii tub ñasyako ndiib. kiOPer lëë Pilat kwëb chëb: —Chilody kpily nii kwnabeyaa kwë. Singootyee no nii kyaano. ,hQPor ngo lëë xaa nii xñabey lo pxosy chëb lo Pilat: —Jkëëdyoo: “Xrey meñ Israel”, sink pkëë: “Xaa re chëb nii lëë xaa nak xrey meñ Israel.” gNdaly meñ Israel blab tiits ko, por kexka leñ kyedzy pkëë xaa Jesús lo crusy. Con tiitsë hebreo ni latiñ ni griego kwë tiits ko. fKwnabey Pilat nii kwë blalan tiits kik xicrusy Jesús. Sinrii xñee tiits ko: “Jesús Nazaret, xaa nii nak xrey meñ Israel.” ~euSiko pkëë xaa Jesús lo crusy, aan tyuxlad kwi Jesús pkëë xaa tuga xaa. Groltyee lady chop xaa go kwë Jesús. ?dwTsi lëë soldad kwlii Jesús, lëë Jesús noy xicrusy par tsi Jesús laañee xñee meñ Israel Gólgota. (Tiits ko nak sinak nii xñee ñe: Laañee nche tsit kik meñ kuty.) =csLoxsye ngo lëë Pilat kwnabey nii koy soldad Jesús parñee kyë Jesús lo crusy. Lëë soldad xkëë Jesús lo crusy (Mt. 27:32‑44; Mr. 15:21‑32; Lc. 23:26‑43) bPer lëë meñ Israel chëb: —¡No nii kety xaa! ¡No nii kety xaa! ¡Pkëë xaa lo crusy! Lëë Pilat chëb: —¿Pe mod skën xrey do lo crusy nawen? Lëë xaa nii xñabey lo pxosy kwëb chëb: —Lëdy rey xaa, por xaktyee xtisy Roma xñabey lëë noo. kaOMer xwe ngbidz tse nii kxe kak paskw, lëë Pilat chëb lo meñ Israel: —¡Lëë xrey do nrii! S` Tsiñee lëë Pilat biñ ngo, lëë xaa kwlii Jesús ley aan lëë xaa kwsob lo ley nii xñee meñ Letsy Kyo. Siko xsyob xaa tsiñee chuñ xaa kyalxtisy. Gabatá lë lo ley go con tiitsë hebreo. d_A Destye wor go lëë Pilat byub mod nii nlaa xaa Jesús, per lëë meñ Israel kwchuptsyë chëb: —¡Deelñee klaal xaa gue, lëdy xamigw xtisy Roma nakoo! ¡Por falt xko xaa nii chakladzy kak rey lo xtisy Roma! ^5 Tsigo lëë Jesús chëb: —Nchilody nyabeyoo lon deelñee neesty Dios tiits. Por ngo nii mastre no xtol meñ nii biidni naa lool que xtoloo. !]; Lëë Pilat chëb: —¿Xkyëbtyoo nawen? ¿Nandyoo nayak nii ñan no kyalxtisy? Schilo kñabeyaa kyëël lo crusy ni schiloo gaa kñabeyaa laal. \y Lëë xaa kwsëëb leñ yulyey stub, aan lëë xaa kwnabtiits lo Jesús chëb xaa: —¿Cho xaal? Per kwëbty Jesús. ?[yTsiñee lëë Pilat biñ ngo, mastre ptsyeb xaa. 9ZkPer lëë meñ Israel chëb: —Chaap noo tu ley aan lo xleey noo xñee nii no nii kety xaa nii kñee nak Xiñ Dios. Aan lëë xaa gue xñee nii lëë xaa nak Xiñ Dios. Y/Tsiñee lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni lëë mayor kon Jesús, lëë xaa bislo kwchuptsyë xaa, xñee xaa: —¡Pkëë xaa lo crusy! ¡Pkëë xaa lo crusy! Lëë Pilat chëb: —Kol tsini xaa aan lëë do kol jkëë xaa lo crusy por xyeñdyaa pe cos nak xfalt xaa. XSob coron yakitsy kik Jesús ni nakw xaa ladx nixñë yë go pchoo xaa ley. Lëë Pilat chëb: —¡Lëë xaa nii kwnaasy to so nu! WLëë Pilat pchoo leñ yulyey stub aan lëë xaa chëb: —Kol kuy gaanoo, lëë xaa kwlin parñee kan do nii nody xfalt xaa. pVYLoxsye ngo lëë soldad big lo Jesús xñee: —¡Byinayk xrey meñ Israel! Aan byaasy xaa lo Jesús. |UqLëë soldad psaa tu coron yakitsy aan lëëw psoob xaa kik Jesús ni lëë xaa pkakw Jesús tu ladx nixñë yë. Kchësy meñ kwchuptsyë chëb: —¡Klaadyoo xaa gue! ¡Blaa Barrabás! Aan tu ngbaan nak Barrabás.pRY'Per nak xcostumbre to nii no klaan tu xaa nii no skiib na paskw. ¿Pe chakladzy to nii klaan xrey do? Q&Lëë Pilat chëb: —¿Pe cos nak kaa tiitsli? Lëë meñ kuty Jesús (Mt. 27:15‑31; Mr. 15:6‑20; Lc. 23:13‑25) Loxsye kwnabtiits Pilat lo Jesús, lëë Pilat pchoo ley stub aan lëë xaa chëb lo meñ Israel: —Kindy xfalt xaa re. oPW%Tsigo lëë Pilat chëb: —¿Nli tsigo busy nii reeyoo? Lëë Jesús chëb: —Lii xñee nii reeyaa, per lëën koly ni lëën byely lo kislyu re parñee kñen tiitsli. Aan kchësy meñ nii xsal tiitsli xkëëtyag xtitsaa. kOO$Lëë Jesús chëb: —Naktyaa sinak rey nii xñabey lo kislyu re. Deelñee nyakaa sinak rey lo kislyu re, ndily kchë meñ nii no xladaa parñee nyaabtyaa ña xaa Israel nii xñabey. Per naktyaa sinak rey lo kislyu re. !N;#Tsigo lëë Pilat chëb: —¿Pe meñ Israelaa nayak? Lëë meñ xkyedzyoo ni lëë xaa nii xñabey lo pxosy biidni lii lon. ¿Pe cos beeñ gaal? mMS"Lëë Jesús chëb: —¿Pe kikoo kwlañ nii kñabtiitsoo nrii lon, ote no yak cho nëw lool? L1!Lëë Pilat byo leñ yulyey stub, lëë xaa kwtsyetsy Jesús, aan lëë xaa kwnabtiits lo Jesús chëb xaa: —¿Pe nli lii nak xrey meñ Israel? qK[ Singo chëb xaa go parñee kuñ xaa cumplir nii kwnee Jesús tsiñee chëb Jesús xa kety Jesús. 1J[Lëë Pilat chëb: —Kol tsini xaa aan kol kuñ kyalxtisy sinak xñabey xley do. Per lëë xaa Israel go chëb: —Chilody kuuty noo meñ, por xlaady xleey noo. aI;Tsigo kchësy xaa chëb: —Deelñee nyody xfalt xaa re, nyoopniidy noo xaa lool. iHKPor ngo lëë Pilat pchoo leñ yulyey, aan lëë Pilat chëb: —¿Pe cos xkëëkiy do xaa re? kGOSilyga kwlii xaa Jesús lidzy Caifás aan lëë xaa kuni Jesús chu yulyey. Per kwsëëbty xaa leñ yulyey, por deelñee sëëb xaa Israel leñ lidzy xaa sit, chilody kaw xtsee xaa paskw, porñee singo xñabey xley xaa. 5FcLëë Pedre chëb: —Lëdyo, lëdy win. Aan wor go kazh lëë nguidy kol pkwetsy. Lëë Jesús so lo Pilat (Mt. 27:1‑2, 11‑14; Mr. 15:1‑5; Lc. 23:1‑5) $EAKok xtsedyako lëë tu xmos xaa nii mastre non lo pxosy chëb: —¿Kondyaa nawen nii wil so laañee pkaa Jesús? Tyag xaa lidzy xaa go pchug Pedre. Lëë Pedre gaa bii so ktsëë chu ki aan lëë meñ nii nche siko chëb lo Pedre: —Nli gaa na ¿pe lëdy wil no xlad Jesús? Aan lëë Pedre chëb: —Lëdyo, lëdy win. dCALoxsye ngo nxituu xaa pxaal Anás xaa lo Caifás. Lëë Caifás nak xaa nii mastre non lo pxosy. Lëëw xchop vuelt nii xñee Pedre nii xyuumbeydy xaa Jesús (Mt. 26:71‑75; Mr. 14:69‑72; Lc. 22:58‑62) (BITsigo lëë Jesús chëb: —Deelñee nonguialdy nii kwnen, kwnë dyon penak nii nonguialdyo. Per deelñee nonguial nii kwnen, ¿penak nii kwtiñoo naa? ATsiñee lëë Jesús chëb ngo, lëë tu mayor byaasy lo Jesús chëb: —¿Singue nawen xkyëboo lo xaa nii mastre non lo pxosy? @+¿Penak nii xñabtiitsoo lon? Kwnabtiits lo meñ nii pkëëtyag xtitsaa, aan lëë meñ go kñë pe cos kwnen. Kchë meñ go nan pe cos kwnen. ??wLëë Jesús chëb: —Xña lo ngbidz kwnen lo meñ. Leñ ktoo ni leñ liidzy kaa Dios tugak beeñ ksedyaa meñ. Siko xkaalsa kchë meñ Israel. Ni tu pe karty kñe tsilaanaa. >Lëë xaa nii mastre non lo pxosy kwnabtiits lo Jesús chëb: —¿Cho nak xpëëdscueeloo ni pe cos xluuyoo lo meñ? =Lëë mos ni lëë mayor psaay ki aan lëë xaa nche soli chu ki xtsëë xaa porñee singootyee chak nal. Aan wi Pedre kuso lady xaa xtsëë. Lëë xaa nii mastre non lo pxosy xñabtiits lo Jesús (Mt. 26:59‑66; Mr. 14:55‑64; Lc. 22:66‑71) <Tsigo lëë kwnaa nii xkyënap chu puert chëb lo Pedre: —¿Pe lëdy kaa wil no xlad Jesús? Lëë Pedre chëb: —Lëdyo, lëdy win. @;yPer lëë Pedre byaan ley. Por ngo lëë xpëëdscuel Jesús nii xyuumbey pxosy nii mastre non pchoo, aan lëë xaa kwnee lo kwnaa nii xkyënap chu puert parñee klaa me tedy Pedre. >:uChop Simoñ Pedre stu xpëëdscuel Jesús kunal. Xyuumbey xaa xaa nii mastre non lo pxosy. Por ngo lëë xaa kwsëëb axte lo xley xaa nii mastre non lo pxosy ksa xaa Jesús. F9Lëë gak Caifás chëb nii masy buen kety tugak xaa, lëjty nii kety kchë meñ kyedzy. Lëë Pedre xñee nii xyuumbeydy xaa Jesús (Mt. 26:69‑70; Mr. 14:66‑68; Lc. 22:55‑57) 8 Klo lidzy Anás kuni xaa Jesús porñee lëë Anás nak pxosytsaap Caifás. Lëë Caifás nak xaa nii mastre non lo pxosy iz ko. 7  Tsigo lëë soldad ni lëë xaa nii xñabey lo soldad ni lëë xmayor xaa Israel kwnaasy Jesús aan lëë xaa pxituu xaa. e6C Per lëë Jesús chëb lo Pedre: —Psoob xispaadoo xlugaro. ¿Pe nladzyoo nayak nii teejtyaa lo kyalnë nii pxaal Tat Tios? Lëë Jesús so lo xaa nii xñabey lo pxosy (Mt. 26:57‑58; Mr. 14:53‑54; Lc. 22:54) 5 Tsigo lëë Simoñ Pedre kwlii xispad aan lëë xaa pchug tyag tu xaa nii lë Malco. Xmos xaa nii xñabey lo pxosy nak Malco. 4  Kchë nrii kok parñee kak cumplir nii chëb Jesús tsiñee kwnee xaa: “Tat Tios, pe kokty ni tu xaa nii pxaaloo lon.” 3Tsigo lëë Jesús chëb: —Lëën niyle nii naa nak Jesús Nazaret. Deelñee naa xyub to, kol klaa xpëëdscuelaa. {2oTsigo lëë Jesús chëb stub: —¿Cho xyub to? Aan lëë xaa go chëb stub: —Lëë noo xyuub Jesús Nazaret. c1?Tsiñee lëë Jesús chëb: “Naa nak Jesús”, kchësy xaa bikche nde xitsy byab lyu. -0SLëë xaa go chëb: —Lëë noo xyuub Jesús Nazaret. Tsigo lëë Jesús chëb: —Naa nak Jesús. Lëë Judas nii kok niladzy kaa xaa no lady kchë xaa go. t/aPer como nanle Jesús nii singo ktsyool xaa, lëë xaa kwnabtiits lo xaa go, chëb xaa: —¿Cho xyub to? .%Siko ptsiñni Judas tubtsoon soldad ni tubtsoon mayor nii pxaal xaa nii xñabey lo pxosy ni xaa fariseo. Kchë xaa go noy kiib ni noy bini. x-iWi Judas nii pko Jesús ña xaa xñabey nan pa kë kwaa go porñee ndaly vuelt kuni Jesús xpëëdscuel siko. , Loxsye chëb Jesús kchë ngo, lëë xaa si stublad chu psë nii lë Cedrón ksa xpëëdscuel xaa aan lëë xaa kwsëëb tu lo kwaa. <+qLëën bluyle cho nakoo lo meñ nii pxaaloo lon, per lëëw kluyraa, parñee jkëstyoo meñ go xcombañer sinak nii xkëstyool naa, ni parñee tson leñ styoo kchë meñ go.*!Xyuumbeydy chol meñ nii nche lo kislyu lii, Tat Tios, per naa xyuumbeyaa lii, ni kchësy kaa meñ nii pxaaloo lon nan nii lii pxaal naa. )’Tat Tios, lii pxaal kchë meñ go lon, aan lëë nana lëën chakladzy nii laañee tson siko tso meñ go, parñee kan meñ go kyalwnabey nii bneetsyoo lon. Lëël bneetsy kyalwnabey go lon porñee xkëstyool naa destye worñee karty kwe kislyu. j(MNaa no leñ styoo meñ nii xniladzy lii, lëë lii no leñ styoon parñee kyak tusy meñ go, tsiin kyeñ meñ nii nche lo kislyu nii lii pxaal naa ni kyeñ meñ nii xkëstyool meñ nii xniladzy lii sinak nii xkëstyool naa. v'eMisme kyalwnabey nii bneetsyoo lon ptedyaa lo meñ nii xniladzy parñee kyak tusy meñ go sinak nii nak no. E&Tat Tios, xñabaa nii kyak tusy kchësy meñ go sinak nii non leñ styool ni nol leñ styoon. No nii kyak tusy kchësy meñ go parñee kniladzy meñ nii nche lo kislyu nii lii pxaal naa. %w’Xñabtyaa nii kaknil nonstyee meñ nii xniladzyle, sink lëën xñab por wi meñ nii nare kniladzy xtiitsoo. s$_Aan por kchë meñ go lëën xsob xtiitsoo, parñee wi meñ go ksoob xtiitsoo. Por tiitsli nak xtiitsoo. X#)Lëën kxal kchë meñ go sinak nii pxaaloo naa lady meñ nii nche lo kislyu. I" Beeñlay kchë meñ go con xtiitsoo, por xtiitsoo nak tiitsli. !Nody kikaa si no kik meñ lo kislyu re. Singo gak kaa kchë meñ nii pxaaloo lon, nodre kik meñ go si no kik meñ lo kislyu re. f EXñabtyaa nii kwiil meñ go lo kislyu, sink lëën xñab nii klaadyoo jkaal xaatox meñ go. b=Lëën bluy xtiitsoo lo meñ nii pxaaloo lon, per lëë meñ nii nche lo kislyu xlëë porñee nodre kik meñ go sinak nii no kik meñ nii nche lo kislyu, nikle gaa naa nody kikaa sinak nii no kik meñ lo kislyu re. "= ’Lëë nana lëën kyely laañee soboo. Per lëë ka lëën bii so lo kislyu lëën xñe kchë cos re, parñee kle kchë meñ go sinak nii xlen. 8i Worñee kwyon lady meñ nii pxaaloo lon, konaa meñ go con kyalwnabey nii bneetsyoo lon. Ni tu meñ go kujty. Xaktyee meñ nii nolak kety kuty, parñee kak cumplir xtiitsoo. r] ’Sodraa lo kislyu re, per lëë kchë meñ nii pxaaloo lon bii kyaan, por lëën kyely parñee tson lool. Tat Tios, kon kchë meñ go con kyalwnabey nii bneetsyoo lon, parñee kyak tusy meñ go sinak nii nak tusy no chop no.  Kchësy nii chaapaa nak xcheñoo, ni kchësy kaa nii chapoo nak xcheñaa, aan lëë kchë meñ nii pxaaloo lon xluuy tu kyalwnabeyaa. #? ’Xñabaa nii kaknil kchë meñ go. Xñabtyaa nii kaknil chol meñ, sink lëën xñab por kchë meñ nii pxaaloo lon, por lool ngab kchë meñ go. Por lëën bluy tiits nii pxaaloo, aan lëëw psal meñ. Lëë meñ byeñ nii nli lool pchon, ni lëë meñ bniladzy nii lii pxaal naa. PLëë na kchë meñ go nan nii kchë nii bneetsyoo lon xcheñoo nako. D’Lo kislyu kwlel kchësy meñ nii pxaaloo lon, aan lëën bluy cho nakoo lo meñ go. Lool ngab kchë meñ go, aan lëël pxaal kchë meñ go lon, aan lëë meñ go psal xtiitsoo. veLëë nana, Tat Tios, xñabaa nii klisklaal naa ni ksooboo naa kwil laañee sobaa worñee karty kwe kislyu. [/’Beeñ ksakaa lii lo kislyu re, por lëën byal tsiiñ nii bneetsyoo lon. wKchësy meñ nii kwaal kyalmbañ nii xnitylody xniladzy nii liisy nak Dios ni xniladzy xtiits Jesucrist nii pxaaloo. 5cPor lii pteedy tiits nii kñabey xaa kchësy lo meñ nii nche lo kislyu re, ni lii pteedy tiits nii kteedy xaa kyalmbañ nii xnitylody lo kchësy meñ nii pxaaloo lo xaa. 1 ]Loxsye kwnee Jesús kchë ngo, lëë xaa blëp lo leñ kpaa aan lëë xaa chëb: —Tat Tios, lëë wor kutsiñ nii lëël klisklaa xiñoo parñee klisklaa xiñoo lii. (I!Lëën bitiits kchë nrii lo do parñee pe tsinidy kik to, por naa nakni lëë do. Mban tedy to lo kislyu re, per ktsyebty to, por naa xñabey lo kislyu."= per sitsiñ wor ni lëëw kutsiñle gaa nina nii lëë do kchoots klyaal, aan lëë do ksaan naa nonsyaa. Per sodyaa nonsyaa, lëë Tat Tios nakni naa. =uTsigo lëë Jesús chëb: —Xniladzy to nina, Na si nagon, xtyon noo nii xaa chak nakoo. Xkiiñdy nii cho kñabtiits lool. Por ngo xniladzy noo nii lëë Dios pxaal lii. x iTsigo lëë xpëëdscuel xaa chëb: —Na si nagon, xyeeñ noo nii xñeel, aan xsodroo cuent par kñeel. l QLo Tat Tios pchon byelyaa lo kislyu. Per lëë na lëën kpi lo kislyu par kyan lo Tat Tios stub. z mPor xkëstyoo Tat Tios lëë do, porñee xkëstyoo do naa, ni porñee bniladzy to nii lëë Tat Tios pxaal naa. ~ uTse go yuub to kñab nii kakladzy to lo Tat Tios porñee xniladzy to xtitsaa. Xkiiñdy nii naapee kñe lo Tat Tios.  7’Nonsyke con cuent kwnen kchë nrii lo do. Per sitsiñ tse nii ksodraa cuent par kuuñ ksedyaa to, sink nëz nii xa nak Tat Tios kñen lo do. 2]Axte nina ni tu pe karty kñab to porñee xniladzy to xtitsaa. Kol nab nii chakladzy to, parñee tsi lëëw kneetsy Dios, mastre kle do. Lëë Jesús xñabey lo kislyu )K’Tsi lëë tse go tsitsiñ, ni tu pe kñabtiistre to lon. Nli xñen nii kchë nii kñab to lo Tat Tios porñee xniladzy to xtitsaa, lëëw kneetsy xaa. 'GSingo gak lëë do xteenë do nina. Per tsi lëën kyely kan lëë do stub, lëë styoo do kyo nguiool, aan ni tu cho chilody kwii kyalwle go leñ styoo do. I Tsiñee lëë tu kwnaa kaly xiñ, mban chak me porñee lëë xwor yoob kol. Per tsi lëë mëëd lox chaly, ni xsalastre me yoob nii kwë me lo kyalwle nii lëë xiñ me kwlañche lo kislyu. !;Nli xñen nii lëë do koon ni lëë do kteenë tsiñee lëë kchë meñ nii nche lo kislyu kle. Per nikxe kteenë do, lëë xkyalnë do kyak kyalwle. ucLëë Jesús byeñ nii lëë xpëëdscuel xaa chakladzy kñabtiits lo xaa. Por ngo lëë xaa chëb: —Lëën niy lo do nii xtsedre kan do naa, aan kak xtsedyak lëë do kan naa stub. ¿Pe nrii nonabtiits lsa do lo xcombañer do? K¿Penak nii xñee xaa “xtsedre”? Xyeñdy no xa nak tiits ko. nUTsigo lëë bla xpëëdscuel xaa bislo xñabtiits lsa lo xcombañer xñee: —¿Penak nii xñee xaa nii xtsedre tyon no xaa, aan kak xtsedyak lëë xaa tyon no stub? ¿Ni penak nii xñee xaa nii lëë xaa kyey lo Tat Tios? N’Xtsedre kan do naa, per kak xtsedyak lëë do kan naa stub. Kchë nii chap Tat Tios nak xcheñaa. Por ngo nii niyaa nii lëë Kyalbini Ntson kiidni xtitsaa lo do. Lëë kyalnë kyak kyalwle H~ Lëë xaa kuuñ ksak naa, por lëë xaa kiidni xtitsaa lo do. W}' Per tsiñee lëë xaa nii nak Kyalbini Ntson kiid, lëë xaa kluuy nonsyke tiitsli lo do, por kñeedy xaa nii klyañ styoo xaa, sink lëë xaa kñee kchë nii kon xaa, ni lëë xaa kluuy cos nii nare kak. K| ’Ndalyre nii no kniyaa lo do, per chilody kyeñ dow nina. l{Q Ni lëë xaa kluuy nii chuñ Dios kyalxtisy. Por ngo lëë xaatox nii xñabey lo kislyu re pkaal. Xz) Ni lëë xaa kluuy nëz tubli, por lëën kya lo Tat Tios, aan kantre to naa. Ky Lëë xaa kluuy nii no xtol meñ, porñee xnilasty meñ xtitsaa. x9Tsiñee lëë xaa kiid, lëë xaa kluuy lo meñ nii no xtol meñ, ni lëë xaa kluuy nii no tu nëz tubli, ni lëë xaa kluuy nii no xkyalxtisy Dios. wwNli xñen nii buen kyan. Por deelñee kyadyaa, kiijty xaa nii chuñ yudar. Per deelñee kyan, naa kxal xaa go lo do. ?vyLëël mban chak to porñee niyaa kchë cos re lo do. ^u5Per lëë na nii lëën kya lo xaa nii pxaal naa, ni tu do xñabtiisty dyon pa kan. ^t5Lëën xñe kazh nrii lo do parñee ksaladzy to nii lëëw niylaa tsiñee lëë tse go tsitsib. Nii chuuñtsyey Kyalbini Ntson ’Niydyaa nrii lo do worñee kal bniladzy to xtitsaa, por naa tugak kokni lëë do. fsEKchë nrii kuuñtsyey meñ porñee karty kyuumbey meñ naa ni karty kyuumbey meñ Tat Tios. xriLëë meñ kwii lëë do ktoo ni sitsiñ tse nii këb meñ tu favor chuñ meñ lo Dios tsiñee chuty meñ do. Pq ’Lëën chutiits kazh kchë cos re lo do parñee ksaandy to xtitsaa. fpENi wi do kñee xcuentaa, por tugak kwënal do naa destye nii bislon xluyaa xtiits Dios.'oG’Per tsiñee lëë xaa nii chuñ yudar kiid, lëë xaa kñee xcuentaa. Lëë xaa nak Kyalbini Ntson nii kxaal Tat Tios aan nonsyke tiitsli kñee xaa. tnaPer no nii kak cumplir tiits nii kë lo xley xaa nii xñee sinrii: “Pe beñdyaa aan blëë meñ lon.” Xm)Nyody xtol meñ deelñee nyandy meñ kchë kyalntson nii beeñtsyeyaa. Ni tu cho karty kuuñtsyey clasy kyalntson re. Per nikxe kon meñ kchë kyalntson go, lëë meñ xlëë lon ni xlëë meñ lo pxosyaa. 3laWi lo pxosyaa xlëë meñ nii xlëë lon. ykk’Nyody xtol meñ deelñee nyely kluuydyaa xtitsaa lo meñ. Per na chilody këb meñ nii nandy pe beeñ. pjYLëë meñ kyënlaag lëë do, porñee xsoob to xtitsaa ni porñee xyuumbeydy meñ xaa nii pxaal naa. ?iwTugak kol ksaladzy nii mastre non xaa nii xchee que xaa nii xkyë tsiiñ. Deelñee kwënlaag meñaa, wi do kyënlaag meñ. Ni deelñee psal meñ nii kwnen, salak meñ nii kñee do. ah;Deelñee nyak to sinak meñ nii nche lo kislyu re, nguëstyoo meñ lëë do. Per lëën kwle lëë do lady meñ nii nche lo kislyu re, aan por ngo xlëë meñ lo do, porñee naktre to sinak meñ nii nche lo kislyu. pgY’Deelñee xlëë meñ nii nche lo kislyu re chan lëë do, kol kaknan nii klo lon blëë meñ. hfINrii nak nii xñabeyaa: Kol jkëstyoo xcombañer do. Lëë meñ lo kislyu re xlëë lo Jesús 'eGKwledy to naa, sink naa kwle lëë do parñee tugak kuuñtsyey do nii xñabey Tat Tios. Aan kchë nii kñab to porñee xniladzy to xtitsaa kneetsy Tat Tios. d-Xñedraa lo do mos, por nandy mos pe cos chuuñtsyey xaa nii xñabey mos. Xamigwaa nak to. Ngo nii lëën bluy kchë nii në pxosyaa lon lo do. @c{Xamigwaa nak to deelñee chuuñtsyey do nii xñabeyaa. ^b5 Tsiñee chety tu xaa par kteelaa xaa xcombañer xaa nyoo nii tir xkëstyoo xaa xaa. Wa' Lëën xñabey nii jkëstyoo do xcombañer do sinak nii xkëstyoon lëë do. e`C ’Lëën niy kchë nrii lo do parñee kle do sinak nii xlen ni parñee tugak kle do. _{ Deelñee ksoob to xtitsaa, tugak jkëstyoon lëë do, sinak nii xsobaa xtiits Tat Tios ni tugak kaa xkëstyoo xaa naa. ^{ Xkëstyoon lëë do sinak nii xkëstyoo Tat Tios naa. Singo gak lëë do kchoxsody to tsiin tugak jkëstyoon lëë do. ]Chuuñ ksak to Tat Tios tsiñee chuuñtsyey do xtsiñaa. Aan kchë nii chuuñtsyey do xluuy nii nli xpëëdscuelaa nak to. \’Deelñee tugak kyënaady to chexaa ni ksaandy to xtitsaa, schilo kñab to kchë nii kakladzy to aan lëëw knetsyaa. [Kchë meñ nii xkyënaajty chexaa ksyëëb aan lëë meñ go kpidzy sinak xpidzy kchë xikw yag nii xtop meñ par tsek ki. cZ?’Naa nak sinak tu yag uv. Lëë do nak sinak xikwo. Deelñee kyënaady meñ chexaa ni kyënaadyaa chex meñ, ndaly nii kchilo kuuñtsyey meñ, por ni tu pe chilody kuuñtsyey meñ deelñee kuñdyaa meñ yudar. PYKol kyënaady chexaa sinak kënaadyaa chex to. Por chilody kyë nex lo tu xikw yag deelñee kënaajtyoo chex tronk. Singo gak lëë do, ni tu pe chilody kuuñtsyey do deelñee kyënaajty to chexaa. LXNyë do nii lëë do, porñee bniladzy to kchë nii bluyaa lo do. W-Deelñee no tu xikwaa nii xkyëdy nex, lëëw xchug xaa. Per chantsi xaa kchë xikwaa nii xkyë nex ni chuuñ nyë xaaw parñee kyëre nex low. uV e’Naa nak sinak tu yag uv aan ni stu yag chakty si chakaa. Lëë pxosyaa nak sinak xaa nii chantsi yag uv. !U;per singo no nii kako parñee kaknan meñ nii nche lo kislyu nii xkëstyoon Tat Tios ni chuuñtsyeyaa nii xñabey xaa. Kol tsiso tsiin kpii no nu.tTa’Nroobdre kñen lo do, por lëë xaa nii xñabey lo kislyu re sëëd. Nikxe nii xñabeydy xaa naa, eSCLëën xñe kazh nrii lo do parñee tsiñee lëëw kak, kniladzy to kchë nii niyaa lo do. HR por nanle to nii lëën kya, ni nanle to nii lëën kpikche kyely kanaa lëë do. Deelñee nli nguëstyoo do naa, nle do nyon do nii lëën kya lo Tat Tios, por mastre non Tat Tios que naa. 4~s}}||${{Sz xw=vduttPsrrhqq1poonMmlkkDjihhgNffee.ddcc_bbaa``P__^^Y^]]]\\S[[oZZYuXX_WWGVV;UURTT"SS RRQQQOPOOO'NNvMMBMLLPLKKHJJJYIII1HH^GGFFFVEEeDD|CCZCBBlAA~AJ@@d??f>>==z=/<<;;1:p:99588677X6655l54w33022S11500G///W/.--D-3++/**))d((\(''i&&K& %v%% #m"!! "_v%Vq#?Dq(Sc, a ] \ 4hT m4Z -Ni lëën syely këp lo meñ nii lëë wor kutsiñ nii lëë Dios kteelaa meñ. x iLëë xKyalbini Ntson Dios nakni naa,
por lëë xaa kwle naa par kanin xtiits xaa lo meñ mban.Lëë xaa pxaal naa kaklaan xaa nii no skiib,
ni kxalyaa lo meñ nii chandy,
ni kchoobladzyaa styoo meñ nii no kyalnë. c ?Lëë xaa kwnaasy kitsy nii pkëë profet Isaías aan lëë xaa byub laañee xñee: W'Lëë Jesús kwey Nazaret. Kyedzy ko kwroob xaa. Aan lëë xaa kwey ktoo tse nii xiladzy meñ Israel, por wal nii singo nak xcostumbre xaa, ni lëë xaa kwsoli par klab xaa kitsy nii kë xtiits Dios. /Kchë ktoo nii kwtedy xaa bluuy xaa xtiits Dios, ni kchë gaa meñ kwyo xfavor xaa. Psaldy meñ Nazaret Jesús (Mt. 13:53‑58; Mr. 6:1‑6) pYNo Kyalbini Ntson leñ styoo Jesús, lëë xaa ptsiñ Galilea, aan tyub tañ go xseety meñ xaa. 3_ Tsiñee konsye xaatox nii chilodre kuñ xaa Jesús preb, lëë xaa psaan Jesús tu tiemp. Lëë Jesús xtsiñ xtañ meñ Galilea (Mt. 4:12‑17; Mr. 1:14‑15) pY Tsigo lëë Jesús chëb: —Leñ xkitsyak Dios xñee: “Kuñdyoo Dios nii xñabey lii preb.” G Lëë angly kñaasy lii con ña, parñee lasty kyo niyoo.” L por leñ xkitsy Dios xñee: “Lëë Dios kxaal xangly kakni lii. A{ Lëë xaatox kuni xaa leñ kyedzy Jerusalén, aan lëë xaatox blëp xaa kik lidzy Dios laañee mastre klaa, ni lëë xaatox chëb lo xaa: —Deelñee Xiñ Dios nakoo, kwyas nu, Tsigo lëë Jesús chëb: —Leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee: “Psoxib lo Dios nii xñabey lii ni xtiits sye xaa psoob.” 5eDeelñee soxiboo lon, lëëw knetsyaa lool. #~?aan lëë xaa chëb: —Snetsyaa kchë kyedzy ni cos non nii no lo kislyu lool, por lëë Dios bneetsyo lon aan lëëw ktedyaa lo xaa nii klyañ styoon. ~}uLoxsye ngo lëë xaatox kuni Jesús tu kik kiy aan ketyle bluuy xaa kchë kyedzy nii nche lo kislyu lo Jesús, | Per lëë Jesús chëb: —Leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee: “Lëdy nonsy kyaxtily kaw meñ parñee kpañ meñ.” r{]lëë xaatox chëb lo xaa: —Deelñee nli Xiñ Dios nakoo, kwnabey nii kyak kyo nii nche ske kyaxtily. }zsAan ksa choow kpidz nii kwyo xaa tañ go pkaal xaatox xaa. Ni tu pe tawdy xaa. Por ngo, tsiñee lëë xaa kwlaañ, y {Loxsye kwsëëb Kyalbini Ntson leñ styoo Jesús, lëë xaa bi chu kiigwpee Jordán, aan lëë Kyalbini kuni xaa tañ. xw&lëë Cainán nak xiñ Enós, lëë Enós nak xiñ Set, lëë Set nak xiñ Adán, aan lëë Adán nak xiñ Dios.*wM%lëë Lamec nak xiñ Matusalén, lëë Matusalén nak xiñ Enoc, lëë Enoc nak xiñ Jared, lëë Jared nak xiñ Mahalaleel, lëë Mahalaleel nak xiñ Cainán, v'$lëë Sala nak xiñ Cainán, lëë Cainán nak xiñ Arfaxad, lëë Arfaxad nak xiñ Sem, lëë Sem nak xiñ Noé, lëë Noé nak xiñ Lamec, u##lëë Nacor nak xiñ Serug, lëë Serug nak xiñ Ragau, lëë Ragau nak xiñ Peleg, lëë Peleg nak xiñ Heber, lëë Heber nak xiñ Sala, t-"lëë Judá nak xiñ Jacob, lëë Jacob nak xiñ Isaac, lëë Isaac nak xiñ Abraham, lëë Abraham nak xiñ Taré, lëë Taré nak xiñ Nacor, 8si!lëë Naasón nak xiñ Aminadab, lëë Aminadab nak xiñ Admin, lëë Admin nak xiñ Arni, lëë Arni nak xiñ Esrom, lëë Esrom nak xiñ Fares, lëë Fares nak xiñ Judá, /rW lëë Natán nak xiñ David, lëë David nak xiñ Isaí, lëë Isaí nak xiñ Obed, lëë Obed nak xiñ Booz, lëë Booz nak xiñ Sala, lëë Sala nak xiñ Naasón, ~qulëë Eliaquim nak xiñ Melea, lëë Melea nak xiñ Mena, lëë Mena nak xiñ Matata, lëë Matata nak xiñ Natán, 9pklëë Matat nak xiñ Leví, lëë Leví nak xiñ Simeón, lëë Simeón nak xiñ Judá, lëë Judá nak xiñ José, lëë José nak xiñ Jonam, lëë Jonam nak xiñ Eliaquim, }oslëë Er nak xiñ Jesús, lëë Jesús nak xiñ Eliezer, lëë Eliezer nak xiñ Jorim, lëë Jorim nak xiñ Matat, n!lëë Neri nak xiñ Melqui, lëë Melqui nak xiñ Adi, lëë Adi nak xiñ Cosam, lëë Cosam nak xiñ Elmadam, lëë Elmadam nak xiñ Er, %mClëë Judá nak xiñ Joanán, lëë Joanán nak xiñ Resa, lëë Resa nak xiñ Zorobabel, lëë Zorobabel nak xiñ Salatiel, lëë Salatiel nak xiñ Neri, l1lëë Nagai nak xiñ Maat, lëë Maat nak xiñ Matatías, lëë Matatías nak xiñ Semei, lëë Semei nak xiñ Josec, lëë Josec nak xiñ Judá, k5lëë José nak xiñ Matatías, lëë Matatías nak xiñ Amós, lëë Amós nak xiñ Nahúm, lëë Nahúm nak xiñ Esli, lëë Esli nak xiñ Nagai, j#lëë Elí nak xiñ Matat, lëë Matat nak xiñ Leví, lëë Leví nak xiñ Melqui, lëë Melqui nak xiñ Jana, lëë Jana nak xiñ José, i!Kalyptsii iz Jesús worñee lëë xaa bislo xluuy xaa xtiits Dios. Nladzy meñ nii xiñ José kok Jesús. Lëë José nak xiñ Elí, Phaan lëë xKyalbini Ntson Dios sëëd sëëb sinak tu palom byab lady xaa. Ni lëë xaa biñ tsiy tu xaa nii xñee: —Lii nak xiñaa. Xkëstyoon lii. Naa kwlel. Pxusykoltoo Jesús (Mt. 1:1‑17) gyWi Jesús kwchobnis worñee no kchoobnis Juan kchësy meñ. Aan mentre noyutiitsni Jesús Dios, lëë kpaa byaly f7Per psaandy Herodes xtol, sink lëëw beeñ ktyalyre xaa worñee lëë xaa kwloo Juan skiib. Lëë Jesús xchobnis (Mt. 3:13‑17; Mr. 1:9‑11) `e9Axte lo rey Herodes kwëntseeb Juan, chëb xaa: “Nody nii tsonil Herodías, por tsiil betsyoo Felip nak me.” Ni lëdy kaa por ngosy kwëntseeb xaa lo Herodes, sink wi por kchë cos mal nii beeñtsyey Herodeso. KdNdaly mod kwnee Juan lo meñ worñee bluuy xaa xtiits Dios. )cKNo xpal xaa ña xaa par kuñ nyë xaa xobxtily ni kwii xaa tixob tublad. Lëë xaa kotsey xobxtily leñ ngoch, per lëë xaa ksaay tixob lo tu ki nii kyuuydy. 4baPer lëë Juan chëb lo meñ: —Nli naa xchoobnis lëë do con nis, per lëë xaa nii kiid tsiñee lëën kpi kchoobnis meñ nii kniladzy xtiits Dios con Kyalbini Ntson, ni lëë xaa ksaksi meñ nii knilasty con ki. Por mastre non xaa lon, ni parñee sinchuñaa kxakaa tuukidy lab xaa xkiiñdyaa. uacKchësy meñ psee biñ nii kwnee Juan, aan nladzy meñ neñdy lëë Juan nak Crist nii no kxaal Dios. v`eWi bla soldad kwnabtiits lo Juan chëb: —Aan lëë nook, ¿pe cos kuuñtsyeey noo? Lëë Juan chëb: —Klady to xcheñ meñ, ni ktsebty to meñ, ni jkëëkiydy to meñ deelñee karty pe kuñ meñ. Kol tso conforme nii chazh to. Z_- Lëë Juan chëb: —Kol nab tumi nii nonguial kñab to. Ksaksidy to meñ. ^ Wi bla xaa nii xtop tumi nii xyey Roma big chobnis, aan lëë xaa chëb lo Juan: —Maestre, lëë nook, ¿pe cos kuuñtsyeey noo? 7]g Lëë Juan chëb: —Deelñee chap to chop nëz ladx, kol ktee tub nëzo lo meñ nii kindy xab. Ni deelñee chap to nii ktyaaw, kol ktee nii kaw meñ nii kindy pe kaw. H\  Tsigo lëë meñ chëb: —Kwnë pe cos kuuñtsyeey noo. [- Ni lëë kiib yag kaa tse so mbës parñee chug silu yag nii xkyëdy nex, aan lëëw tso lo ki. Singo ktsyool meñ nii xtikchedy styoo lo Dios. ?ZwKol kpañ sinak xñabey Dios parñee kak nyoo nii nli lëë do ptikche styoo do lo Dios. Kak nyaady to nii Abraham nak pxosy to. Por nli xñen schilo kuñ Dios kyo re xiñ Abraham. 0YYTsiñee lëë meñ xtsiñ par kchoobnis Juan meñ, lëë xaa xñee lo meñ: —¡Nak to sinak mëël! ¿Cho në nii lëë do telaa lo kyalntseeb nii kxaal Dios? ;XqNi kchësy meñ kan kiid xaa nii kteelaa meñ.” 2W]Kchësy laañee kë yoo kyaktsë,
ni kchësy laañee sob kiy kyak tubli,
kchësy nëz nii xtee vuelt kchooli,
ni kchë kyeech nii no lo nëz kyaktsë. uVcLëë Juan nak xaa nii xseety profet Isaías worñee pkëë xaa leñ xlibre xaa:Son meñ tsiy xaa tsiñee lëë xaa kñee lo meñ tañ, këb xaa:“Kol kxixkwaa nëz nii tedy xaa nii xñabey.Kol kwii tu nëz tubli. &UEAan lëë Juan kukëb lo kchë meñ nii no kexka chu kiigwpee Jordán nii no nii ktikche meñ styoo lo Dios ni chobnis meñ, parñee ktsily Dios xtol meñ. T +Tsiiñle iz kok nii nak Tiberio xtisy Roma worñee lëë xiñ Zacarías nii pcholë Juan bislo xluuy xtiits Dios. Lëë Poncio Pilato xñabey xtañ meñ Judea tiemp ko. Lëë Herodes xñabey Galilea, lëë betsy Herodes nii lë Felip xñabey Iturea ni Traconite, lëë Lisanias xñabey xtañ meñ Abilinia, ni lëë Anás ni Caifás nak pxosy nii mastre non. Tiemp ko lëë Dios kwnee lo Juan tañ. S^R54Siko kwroob Jesús ni siko kwyo xkyalcheñ xaa aan ble Dios ni ble meñ lo xaa.Q3Lëë xaa sey Nazaret ksa xaa, ni lëë Jesús kaa psoob xtiits pxosy, aan bnitylasty xñaa xaa kchë ngo. Tugak kwyow styoo me. >Pw2Per byeñdy pxosy Jesús penak kwnee xaa singo. O1Tsigo lëë Jesús chëb: —¿Penak kwëkyub to naa? ¿Pe nandy to nii mastre precisy kyën tsiiñ leñ lidzy Dios? N0Tsiñee lëë Jesús ptsil, psee pxosy xaa, aan lëë xñaa xaa chëb: —Xiñ, ¿penak nii psaksil lëë noo? Mban pkyëkyuub noo lii. 9Mm/Aan kchësy meñ psee biñ kchë nii kwnee xaa. qL[.Axte kwloxo tson kpidz, lëë xaa ptsil Jesús leñ lidzy Dios. Lëë Jesús noyutiitsni maestre. @K{-lëë xaa bikche sey xaa Jerusalén sikyub xaa Jesús. J,Nladzy xaa tse sey Jesús lady meñ. Tu kpidz nder kwsë xaa, per tsiñee konsye xaa nii seydy Jesús lady meñ nii xyuumbey xaa, uIc+Tsiñee lëë lni kwtedy, lëë Mariy ni lëë José bi aan byeñdy xaa nii lëë Jesús byaan Jerusalén. xHi*Por ngo, worñee lëë Jesús kop tsiipchop iz, lëë xaa kwey ksa xaa, por singo nak xcostumbre meñ Israel. Ksatyee iz chi pxosy Jesús paskw Jerusalén. |Fq(Aan siko kwroob Jesús ni siko ptee Dios kyalchak lo xaa ni lëë Dios kokni xaa. Lëë Jesús chutiitsni maestre E'Loxsye beeñtsyey pxosy Jesús nii xñabey xley Dios, lëë xaa sey par xkyedzy xaa. Nazaret nii ngab Galilea nak xkyedzy xaa. @Dy&Lëë Ñan ptsiñ mer worñee lëë Simeón nonee aan lëë me pteedy skizh lo Dios ni lëë me chëb lo meñ nii lëë mëëd ko kteelaa meñ Israel. Lëë pxosy Jesús sey Nazaret A#Singo mod lëë kchë nii xsya styoo meñ kak nyoo. Kchë ngo ktsiñ leñ styool sinak nii nyak tu cuchiy nii kchug xkyalmbañoo. R@"Aan loxsye beeñlay Simeón xaa, lëë Simeón chëb lo Mariy, xñaa Jesús: —Tsiñee lëë mëëd re kñee lo meñ Israel no meñ kpig lo Dios, no gaa meñ ksaan Dios, ni ndaly meñ klëë lo xaa. [?/!Lëë pxosy Jesús ni lëë xñaa Jesús psee biñ kchë nii kwnee Simeón. L> Lëë xaa ksaani lo meñ sit,
ni lëë xaa ksoli meñ Israel. Q=ni kchësy kaa meñ nii nche lo kislyu kan nii lëë xaa pxaaloo. 6<gni lëën kon gaa xaa nii kteelaa meñ, `;9Blaa na, Tat Tios, ketyaa,
por lëën kon nii lëël beeñ cumplir xtiitsoo, Y:+lëë Simeón kwteetsy Jesús aan lëë xaa ptee skizh lo Dios chëb xaa: 9Lëë Kyalbini Ntson pxaal Simeón lidzy Dios, aan tsiñee lëë José ni Mariy ptsiñni Jesús par kuuñtsyey xaa nii xñabey ley, R8Lëë Kyalbini Ntson chëb nii kejty xaa deelñee kandy xaa kiid Crist. E7Tiemp ko kwyo tu xaa nii pcholë Simeón leñ kyedzy Jerusalén. Buen xaa ni psoob xaa xtiits Dios ni kwëmbës kaa xaa nii lëë Dios kteelaa meñ Israel. Kokni Kyalbini Ntson xaa. }6sLëë me kuksakon nii xñabey xley Dios. Lëë ley xñee nii schilo kokon meñ chop ngog o chop kaa palom lo Dios. Z5-Por leñ kitsy nii kë xley Dios xñee nii kchësy mëëdpkiy klo jkab lo Dios. 4Tsiñee lëë Mariy kwte lo kyalsyañ sinak xñabey xley Moisés, lëë me kwey Jerusalén par tsini me Jesús leñ lidzy Dios. 03YTse nii ptsiil mëëd xmal, lëë mëëd kwyobey, aan lëë mëëd pcholë Jesús, por destye worñee karty kak xiñ Mariy, lëë angly chëb xa kcholë mëëd. 25Lëë xaa nii xkyënap mëkwxiily bi aan lëë xaa ptee skizh lo Dios porñee kon xaa ni biñ xaa kchë nii chëb angly lo xaa. Lëë Jesús chobey P1Per lëë Mariy iip bnitylasty Mariy kchë ngo, tugak kwyow styoo me. N0Aan kchësy meñ psee biñ nii bitiits xaa nii xkyënap mëkwxiily. S/Lëë xaa bitiits nii lëë angly kukëb lo xaa cho nak mëëd nii koly. .)Lëënlëdy lëë xaa si aan tsiñee ptsiñ xaa, lëë xaa kon Mariy ni José ni lëë xaa kon mëëd yeeñ nii nix laañee xkyëtuu ma. %-CLoxsye byëp angly kpaa, lëë xaa nii xkyënap mëkwxiily chëb lo xcombañer: —Kol tsoo leñ kyedzy Belén tsiin tyon noo nii biidnë Dios lo no. j,M¡Skizh Dios nii sob kpaa!¡Xtee xaa xkyalnsaak xaa lo kchë meñ nii xleni xaa lo kislyu! n+U Aan misme wor go lëë tub yox angly byety kpaa par ktee angly skizh lo Dios xñee angly: *w Tsiñee kan do tu mëëd yeeñ nii nchal ladx nix laañee xkyëtuu ma, lëë do kyeñ nii nli tiits nii niyaa lo do. z)m Lëë xaa nii këmbës to kiid kteelaa lëë do koly leñ xkyedzy David natse. Lëë xaa nak Crist nii xñabey. r(] Per lëë angly chëb: —Ktsyebty to, por tiits nii kuuñ kle styoo do ni styoo kchësy meñ syelynin. p'Y Aan kolpsye lëë tu xangly Dios ptsiñ lo xaa ni lëë xbini Dios bibëly lo xaa aan tir ptsyeb xaa. P&Kexka chu kyedzy Belén ptseñ bla xaa nii nche nap xpëkwxiily. =%sSiko koly xiñ klo Mariy, aan loxsye pchal me mëëd ladx, lëë me kwtiix mëëd laañee xkyëtuu ma, porñee ptsyoldy me posad. Lëë angly xñee lo xaa nii xkyënap mëkwxiily ]$3Aan lëëtyee Belén nche xaa tsiñee lëë tse kutsiñ nii lëë xiñ Mariy kaly. #Lëë xaa kwey kyedzy ko parñee siko jkab xaa chop xaa Mariy, por lëë xaa merle ktsiilña me ni lëë gaa me nak xiñle. :"mPor ngo lëë José pchoo kyedzy Nazaret nii ngab Galilea par tsi xaa tu kyedzy nii lë Belén nii ngab Judea. Kyedzy ko koly rey David ni lo xtiiy gaa rey David sëëd José. S!Aan no nii kchësy meñ kyey xkyedzy parñee mer xkyedzy meñ jkab meñ. H  Lëë Cirenio xñabey xtañ meñ Siria worñee kwyaa cens re. } uLeñ tse go lëë xtisy Roma nii pcholë César Augusto kwnabey ktyop lë meñ nii no kchë kyedzy nii ngab lo xaa.  !PLëë xaa wiñ go kwroob aan nonsyke xtiits Dios kuni kik xaa, ni tañ gaa kwyo xaa axte tse nii lëë xaa kwnee lo meñ Israel.^ 7Oparñee ksaani xaa lo meñ nii ncheno lo nguey,
ni kluuy xaa xa kpig no lo Dios. q ]NPorñee tir buen xDios no,
por ngo lëë xaa kxaal tu xaa nii klyañ kpaa sinak xlyañ ngbidz, ~ wMni parñee këëboo lo meñ Israel nii lëë Dios ktsily xtol meñ go,
ni lëë xaa kteelaa meñ go lo tol. z oLLëë lii, xiñ xiprofet Dios nii sob kpaa kakoo,
por lii nech lo Dios parñee kwiil nëz nii tedy xaa, q ]Kni ksaan no xtol no ni kpañ no sinak xñabey xaa parñee kchilo kpig no lo xaa tyub nii kpañ no. o YJnii lëë xaa kla lëë no lo xaa nii xtilyni lëë no, parñee ktsyebty no ksoob no xtiits xaa, 1 _ILo pxusykoltoo no Abraham chëb xaa w iHNi nyoo nii pkëstyoo xaa pxusykoltoo no.Por ngo beeñ xaa cumplir kchë tiits ntson nii kwnee xaa. q ]Gnii lëë xaa kla lëë no lo xaa nii xtilyni lëë no ni lo kchë xaa nii chaklasty kan lëë no. @ }FPenaadle pxaal xaa tiits lo xiprofet xaa chëb xaa P ELo xtiiy David pchoo tu xaa ndaan nii pxaal xaa kteelaa lëë no. U %DSkizh xDios meñ Israel,
por lëë xaa sëëd kteelaa xkyedzy xaa.  {CLëë Kyalbini Ntson kwsëëb leñ styoo Zacarías aan lëë xaa kwnee nii psyaab Dios styoo xaa, chëb xaa:  /BAan kchësy meñ nii biñ ngo xñee: —¿Cho lë nii kak mëëd re tsi lëë me kroob? Por nyoo nii lëë Dios nakni me. Ti nii biily Zacarías v gAKchësy meñ nii no kex chilidzy xaa ptsyeb, ni kchë kyedzy nii nche nëz kiy Judea pso cuent meñ nii kok. m U@Ni wor go kaazhkaa lëë Zacarías pchilo kwnee stub, aan lëë xaa bislo pteedy xaa skizh lo Dios.   ?Lëë pxosy mëëd kwnab tublë table aan lëë xaa pkëë lo table ko: “Juan kcholë mëëd.” Aan kchësy meñ psee. g  I>Lëë meñ kwnabtiits lo pxosy mëëd con señ, parñee këb xaa dyon xa kcholë mëëd. N  =Tsigo lëë meñ chëb: —Per ni tu meñ liidzyoo lëdy singo. F  Tsi lëë tse kutsiñ nii lëë xiñ Sabely kaly, lëë me kop tu mëëdpkiy. l S8Tson mëë kwlës Mariy lo Sabely. Loxsye ngo lëë me sey lidzy me. Lëë Juan Bautist chaly a =7Por singo byaan me tiits chop me pxusykoltoo no Abraham ni xtiiy Abraham nii nare kiid. [ 16Beeñ me meñ Israel nii ngab lo me yudar,
ni psaanlasty me meñ Israel. e E5Lëë me ptee nii pkiiñ lo meñ nii no lyaadzy,
aan psonëz me meñ rikw singosy. _ 94Lëë me kwlii kchë meñ xñabey,
ni lëë me blisklaa kchë meñ ndoladzy. O 3Con xkyalwnabey Dios bnitylo me kchë nii nyuuñtsyey meñ nyaa. D 2Ni tugak kaa xkëstyoo Dios meñ nii xsoob xtiits me. S !1Por ndaly kyalnsaak nii no kneetsy Tat Tios lon.Ntson Tat Tios. {~ q0Por lëë Dios psooblo naa nii nakaa tu kwnaa ndoladzy,
aan destye natse lëë meñ kñë lon dichoosoo. :} q/Ni xle xkyalmbañaa lo Dios nii pteelaa naa. J| .Tsigo lëë Mariy chëb:Tyub styoon xlen lo Dios. K{ -Dichoosoo nii bniladzyoo nii sak cumplir kchë nii në Dios lool. dz C,Por siikñee biñaa nii lëël xkëëptyux, lëë xiñaa ble aan lëë me bni leñ styoon. :y q+¿Cho nakaa parñee kiid kan xñaa Xiñ Dios naa? x *Tsigo nguiedzy kwnee me chëb me: —Ni tu kwnaa karty kuuñlay Dios sinak beeñlay Dioosoo, ni sinak beeñlay Dios xiñoo. 'w I)Tsi lëë Sabely biñ nii lëë Mariy xkëëptyux, lëë mëëd nii so noy me bni leñ styoo me, aan wor go kazh lëë Kyalbini Ntson kwsëëb leñ styoo me. Sv !(Aan tsiñee lëë me ptsiñ lidzy Zacarías, lëë me pkëëptyux Sabely. Xu +'Leñ tse go lëënlëdy lëë Mariy si tu kyedzy nii nche nëz kiy Judea. t &Tsigo lëë Mariy chëb: —Ña Dios non. Na kuuñtsyeyaa nii kaklastyee Dios. Loxsye ngo lëë angly bi. Lëë Mariy chikan Sabely 3s c%por par Dios nody tu cos nii kchilody kak. r 7$Ni wi gaa meñ liidzyoo Sabely kap tu mëëd, nikxe nii meñ kol me ni xñee meñ nii chilody kap mëëd. Per lëëw kok xoop mëë nii noy xiñ me, 6q g#Lëë angly chëb: —Lëë Kyalbini Ntson kiid lool, ni lëë xkyalntson Dios nii sob kpaa kyab ladyoo sinak nii nyako tu xkey. Por ngo Xiñ Dios kak mëëd nii kaly. Vp '"Tsigo lëë Mariy chëb lo angly: —¿Xa kaapaa mëëd con bii tusyaa? Jo !parñee kñabey me lo meñ Israel aan iip kyaldy xkyalwnabey me. n  Tu meñ xñabey kak mëëd ko aan Xiñ Dios nii sob kpaa kolë meñ me, ni lëë Dios kaa kso me kak me rey sinak pxusykoltoo me David, Fm Lëël kak xiñ aan lëël kap tu mëëd nii kcholë Jesús. Jl Per lëë angly chëb: —Mariy, ktsyeebtyoo, por xle Dios lool. ~k wTsiñee lëë me kon angly, ptsyeb me biñ me xtiits angly, aan nladzy me penak nii pkëëptyux angly me singo. ~j wLëë angly kwsëëb leñ lidzy me aan lëë angly pkëëptyux me chëb: —¡Xle Dios lool ni lëë Dios nakni lii! i 3Leñ kyedzy ko kwyo tu kwnaa yeeñ nii pcholë Mariy, aan lëë me pchootiñle par ktsiilña me tu xaa nii lë José. Lo xtiiy David sëëd José. h Tsiñee kok xoop mëë nii nak xiñ Sabely, lëë Dios pxaal angly Gabriel tu kyedzy nii lë Nazaret. Galilea ngab kyedzy ko. g y“Lëë Dios bnee kyalnsaak re lon parñee ktelastraa tsiñee kan meñaa.” Lëë angly xñee nii lëë Jesús kaly df CLoxsye ngo lëë tsiil xaa kok xiñ, aan kaay mëë pchoody me lidzy me porñee nladzy me: ce ATsi lëë nii no kuuñtsyey Zacarías leñ lidzy Dios byal, lëë xaa sey lidzy xaa. "d ?Tsiñee lëë xaa pchoo, pchilody nyee xaa, aan axte tsigolye lëë meñ byeñ nii no pe cos kon xaa lo pkoog, xaktyee señ xko xaa aan singo byaan xaa. c  Mentre lëë kchë ngo kayak leñ lidzy Dios, lëë kchë meñ nii nche ley xñee penak nii no klyëë Zacarías lo pkoog. b  Per lëë na como bnilastyoo tiits nii byelynin, lëël kyaan ngop, aan chilody kñeel axte tse lëë kchë nrii kak cumplir. a Tsigo lëë angly kwëb chëb: —Naa nak Gabriel. Lo Dios tugak son, aan lëë xaa pxaal naa syelynin tiits re lool. ` Tsigo lëë Zacarías kwnabtiits lo angly chëb: —¿Xa mod kniladzyaa nii sak nrii cumplir? Por kwyoxaa ni kwyox tsiilaa. _ 1Lëë xiñoo Juan tenech lo Dios, ni siñee kwyo kyalbini leñ styoo Elías, tsow leñ styoo xaa, ni sinak nii kwnabey Elías kñabey xaa, parñee kisyaal xaa xtily meñ nii xtilyni xiñ, ni parñee ksoob meñ ntseeb tiits. Singo mod lëë xaa kluuy xa kyëmbës meñ Dios. 5^ gLëë xaa ktikche styoo meñ Israel lo Dios. ] 9Por tu xaa non kak xiñoo lo Dios. Kidy xaa viñ ni kidy xaa cos nii chuuñ ksudzy, ni lëë Kyalbini Ntson sëëb leñ styoo xaa antes nii kaly xaa. H\  Aan lëël kle ni ndaly gaa meñ kle tsi lëë mëëd ko kaly. [ % Per lëë angly chëb: —Zacarías, ktsyeebtyoo, por lëë Dios biñ nii xñaboo, aan lëë tsiiloo Sabely kap tu mëëd nii kcholë Juan. YZ - Tsiñee lëë Zacarías kon angly, byeñdy xaa pe nyuñ xaa aan tir ptsyeb xaa. hY K Aan lëë tu xangly Dios byaklo lo Zacarías lo pkoog. Nëzli laañee noyek yaal byaklo angly. @X } Kchë meñ kwche ley chool lay mentre lëë yaal noyek. &W G aan nak xcostumbre pxosy nii klo xko xaa rif parñee kan xaa dyon cho sëëb lo pkoog, aan lëëtyee Zacarías pchal sëëb lo pkoog tsiko kox yaal lo Dios. OV Lëë tu tse lëë xtiiy Zacarías pchal sëëb leñ lidzy Dios, KU Per lëë xaa kol le chop xaa aan pchilody nyap tsiil xaa mëëd. dT CPsoob Zacarías xtiits Dios chop tsiil. Por ngo ni tu cho pchilody nlis kiy pe cos lo xaa. PS Lëë Herodes nak rey xtañ meñ Judea tiemp nii kwyo tu pxosy nii pcholë Zacarías. Lady tub tiiy pxosy nii pcholë Abías kwyo Zacarías. Sabely pcholë tsiil xaa, lo xtiiy Aarón sëëd me. kR Qparñee kaknan nyëël xa nak kchë nii no kluuy meñ lool. Lëë angly xñee nii lëë Juan kaly Q Lëë na win byub xa nak kchë cos ko destye worñee bislow, aan kwxaakaa nii precisy kso xnëëz noo parñee kxalno lool RP !Tyux Teófilo. Lëën xal kitsy re lool nii nakoo tu xaa non parñee ksocueentaa kchë nii kal kwtedy. Ndaly xaa nojkëë kchë nii beeñtsyey Jesucrist. Lëë meñ nii kono ni xluuyo chutiits xa nako. O N Lëë Tat Tios nii pteelaa lëë no kan lëë do parñee kchooxsody to, ni parñee kyabty to lo tol, ni parñee nguiool tso styoo do kyey do lo xaa. Kol tsoo ktee no skizh lo xaa ni lo Jesucrist nii xñabey. Tugak kol tsoo ktee no skizh. Amén. M  L Kol kteelaa xaa nii no nëz kyab lo ki, ni kol jkëstyoo kchë meñ ngoptol, per kol kap cuent por axte ladx nii nakw xaa xña tol. (K MKol jkëstyoo xaa nii xkan kik. J {Knitylasty to nii xkëstyoo Dios to ni kol kwës axte tsitsiñ tse nii kneetsy Jesucrist kyalmbañ nii nitylody lo do. I )Per lëë lëë do, beetsy, tsiitsy kol so lo xtiits Dios nii xniladzy to. Kol kutiitsni Dios si xñabey Kyalbini Ntson nii no leñ styoo do. H }Lëë xaa go chuñ meñ chop tiiy, nii xlyaañtyee styoo xaa chuuñtsyey xaa, nody xKyalbini Ntson Dios leñ styoo xaa. wG i“Tsiñee lëë kislyu mer nitylo lëë xaa nii kidyni xtiits Crist kiid aan lëë xaa kpañ si xkaatyee.” WF )Per kol ksaladzy kaanoo nii destye tiemp lëë xapostle Jesucrist chëb: YE -Ni tu pe xyody styoo xaa mal nii kwsëëb lady to. Kchë cos xñeenë xaa, lyaadzy lëësy xaa no xaa, ndaan chutiits xaa, ni ngui xñee xaa parñee jko xaa styoo meñ. Xa kpañ meñ nii xniladzy xtiits Dios lD Spar kuñ xaa kyalxtisy. Lëë xaa ksaksi kchë meñ ngoptol ni kchë meñ mal nii kwneenë xaa.” JC Kadzyle tiiy meñ no tedy lo kislyu destye nii biid Adán, worñee lëë Dios psaabini leñ kik Enoc parñee këb xaa: “Konaa nii lëë Dios sëëd lo kislyu aan tir ndaly angly sëëdni xaa B  Sinak xiptsiiñ nistoo nii choy me nak kchë cos mal nii chuuñtsyey xaa. Sinak mëly nii këtañ nak xaa, lo nguey tugak tso xaa. A  Xaktyee kyalto xkwii xaa lo lni ntson nii chuuñtsyey do, por chawcho xaa aan xcuenjty xaa meñ. Lyaadzy lëësy xaa no xaa. Nak xaa sinak xkey nii nëz re nëz rek choy me aan chaktyo kyo. Nak xaa sinak yag nii pidzy nii kindy lu aan xkyëdyo nex xtiempo. D@  ¡Chooksye lëë xaay! Si beeñtsyeyak Caín chuuñtsyey xaa. Por tumi lëë xaa pchooxso lo xtiits Dios sinak pchooxso gak Balaam, ni si kutyak Coré kety xaa porñee xsoobty xaa tiits. >? w Per lëë xaa mal nii kwsëëb lady to xñeenë xaa cos nii nandy xaa xa nak. Lëë cos nii xyuumbeysye xaa na, sinak xyuumbey chol ma xyuumbey xaaw. Por ngo lëë Dios ksaksi xaa. > % Per ni angly Miguel byaxty ntsiibtee xaatox worñee ptily xaa xcuerp Moisés. Chëbsye xaa lo xaatox: “Wante Dios dyon ksaksi xaa lii.” -= UPer nikxe kok kchë cos ko, lëë xaa mal nii kwsëëb lady to chuuñtsyey kchë cos mal nii xñeexkaal xaa, ni xsaldy xaa xkyalwnabey Dios, ni xñeenë xaa angly. +< QSingo gak meñ Sodoma, ni meñ Gomorra, ni meñ nii no kyedzy nii nche kexka siko, lëë Dios ngo meñ go lo ki nii tsitsiñdy tse kyuuy, porñee kwyoni meñ go meñ nii nakty tsiil meñ go ni porñee kwyoni meñ go meñ nii xkaatyee. Lëëw beeñtsyey Dios parñee ktsyeb los demasy meñ. ; Singo gak angly nii ptiiydy laañee psoob Dios xaa, lëë Dios ngo angly ko skiib par tse nii kak kyalxtisy. Lo nguey no angly ko. /: YNikxe nii nanle to nrii lëëw kniyaa lo do stub. Tsiñee gon lëë Dios lox pteelaa meñ Israel lo meñ Egipto, lëë xaa beety meñ Israel nii bnilasty xtiits xaa. W9 )Por lëë bla xaa nii destye penaadle xseety kitsy nii kë xtiits Dios kwsëëbtsilaan lady to. Mal xaa, xsyoni xaa Dios par kuñ xaa cos mal ni xsaldy xaa Jesucrist nii xñabey, per lëë Dios ksaksi xaa. J8 Beetsy, penaadle no styoon jkën xa nak kyalwtelaa nii kwaa no, per lëë na lëën xkë kitsy re parñee kñabaa nii ktily do por xtiits Dios nii kwaa do kchë do siñee ngab to lo Dios. 7 Lëë lëësy Dios dyon kakni lëë do ni jkëstyoo lëë do ni knee tiits nii mbëë kpañ do. Xaa nii xsaldy xtiits Dios 6 /Naa nak Judas, betsyaa nak Jacob, xtsiiñ Jesucrist xkyën. Lëën xal kitsy re lo xaa nii kwtsyetsy Dios ni xkëstyoo Dios ni kënap Jesucrist. 5%Tir ndaly nii beeñtsyey Jesús. Deelñee nguiëw lo kitsy kchë kchësyo, buty ngaady lo kislyu nyotsey kchësy libre nii nguië.4yLëë mer xpëëdscuel Jesús ngo xñee kchë nrii, ni lëë xaa pkëëw. Ni ndon gaa noo nii tiitsli xñee xaa. _37Por ngo lëë tiits pchoots klyaal lady xaa nii kejty mëëdscuel go. Per chëbty Jesús nii kejty xaa, sink lëë xaa chëb: “Deelñee klyañ styoon nii kpañ xaa axte nii kpikchen, ¿pe xcueentoo ngo?” ~2uLëë Jesús chëb: —Deelñee klyañ styoon nii kpañ xaa axte nii kpikchen, ¿pe xcueentoo ngo? Tënal naa. M1Tsigo lëë Pedre chëb lo Jesús: —Lëë xaa rek, ¿xa kak xaa? m0STsiñee lëë Pedre psuugw lo, kon xaa nii lëë mëëdscuel nii mastre xkëstyoo Jesús nal xitsy xaa. Lëë xaa go sob kwi Jesús wtse nii kok xtsee, ni lëë xaa go kwnabtiits chëb: “Jesús, ¿cho kakniladzy lii?” O/Tsiñee lëë Jesús chëb ngo, lëë xaa kwnee xa no nii kety Pedre parñee kuuñ ksak xaa Dios. Loxsye ngo lëë xaa chëb lo Pedre: —¡Tënal naa! Mëëdscuel nii mastre xkëstyoo Jesús U.#Nli xñen nii worñee kokoo xaa yeeñ, yuuboo pxituu leñoo par tsil laañee kokladzyoo. Per tsiñee lëël kox, lëël klis ñal parñee kxituu meñoo, ni lëë meñ tsini lii laañee chaklastyoo tsil. ,-QLëëw byon vuelt nii lëë Jesús xñabtiits lo xiñ Juan nii lë Simoñ Pedre xñee xaa: —Simoñ, ¿pe xkëstyool naa? Tsigo lëë Pedre pteenë, porñee lëëw byon vuelt nii xñabtiits xaa dyon pe xkëstyoo Pedre xaa, aan lëë Pedre chëb: —Nody tu cos nii nandyoo. Nanoo nii xkëstyoon lii. Lëë Jesús chëb: —Deelñee xkëstyool naa busy, kon meñ nii xniladzy xtitsaa sinak nii xtyoon mëkwxiily. ,-Lëë Jesús kwnabtiits lo xiñ Juan nii lë Simoñ Pedre stub, chëb xaa: —Simoñ, ¿pe xkëstyool naa? Lëë Pedre chëb: —Nanoo nii xkëstyoon lii. Lëë Jesús chëb: —Deelñee xkëstyool naa busy, kon meñ nii xniladzy xtitsaa sinak nii xtyoon mëkwxiily. D+Tsiñee lëë wxiincheñ kwlox, lëë Jesús chëb lo xiñ Juan nii lë Simoñ Pedre: —Simoñ, ¿pe xkëstyool naa sinak nii xkëstyoo xaa re naa? Lëë Pedre chëb: —Nanoo nii xkëstyoon lii. Lëë Jesús chëb: —Deelñee xkëstyool naa busy, kon meñ nii xniladzy xtitsaa sinak nii xtyoon mëkwxiily. p*YLëëw byon vuelt nii xyaklo Jesús lo xpëëdscuel loxsye pañ xaa. Lëë Jesús xñee lo Pedre [)/ Lëë Jesús kwseñ kyaxtily aan lëëw kwtiisy xaa. Singo gak kwtiisy xaa mël. (! Lëë Jesús chëb: —Kol të kxiincheñ do. Aan ni tu xpëëdscuel xaa byaxty nyabtiits cho nak xaa, porñee kchë xaa nan nii Jesúso. E' Lëë Simoñ Pedre kwyëp leñ barkw aan lëë xaa kwtopxax kyex nii kaktsë kchë mël ngol axte chu nis. Aan nikxe nii no tu kyoow choowptsiiptson mël leñ kyex ko, per pchostyo. L& Lëë Jesús chëb: —Kol tëni bla mël nii kal lox kwnaasy to. %/ Tsiñee lëë xaa byety leñ barkw, kon xaa nii lëë ki tse noyek, ni lëë tu mël tse xoob lo ki, ni lëë xaa kon nii lëë kyaxtily ntsiib. $$ALëë stubla xpëëdscuel Jesús ptsiñni barkw chu nis, porñee kiin tu kyoow metre nak laañee so barkw par chu nis. Ngopxax xaa kyex nii kaktsë mël. a#;Tsigo lëë mëëdscuel nii mastre xkëstyoo Jesús chëb lo Pedre: —¡Lëë Jesús ngue! Siikñee biñ Simoñ Pedre nii Jesúso, lëë xaa kokw xab xaa, porñee nakwty xaa xab xaa, aan lëë xaa kwsëëb lo nis. g~[}||k{{Kzz`yyUxxwwvuuYtsrqqTpploo/nmmllDkjjDi]hhgvfeeKdqccbba-`_^^^];\[[$ZZY0XXwWW[VV4UTT0SRRQIPP8OONNLLKKFJIHHzGGFREEDDDDCBAAA@?>>y=<-,,T**))(y''9&& %$${##?""-!] >rz*^g[OeNOFpy - I 4?5HcU?'—Byey liidzyoo, aan bitiits xa beeñ kyak Dioosoo. Lëë xaa go sey aan tyub leñ kyedzy bitiits xaa xa beeñ kyak Jesús xaa. Xiñ Jairo ni kwnaa nii kwseñ skiñ xab Jesús (Mt. 9:18‑26; Mr. 5:21‑43) pTY&Kokladzy xaa nii pchoo kyalbini mal leñ styoo nyinal xaa Jesús, per lëë Jesús psonëz xaa chëb: S%Tsigo lëë kchë meñ Gerasa kwnab nii kpi Jesús tañ go, porñee tir ptsyeb me. Lëë Jesús byo barkw aan lëë xaa bi. `R9$Aan lëë xaa nii kon kchë ngo bitiits xa byak xaa nii kwyo kyalbini mal leñ styoo. IQ #Lëë meñ kukuy aan tsiñee lëë meñ ptsiñ laañee so Jesús, lëë xaa nii pchoo kyalbini mal leñ styoo sob lo Jesús. Nyaani chak xaa ni lëë xaa tse nakw xab xaa. Lëë meñ ptsyeb. P"Lëë xaa nii xkyënap ngutsy pxooñ, kukni tiits kyedzy ni lëë xaa bitiits kchë nii kon xaa lo meñ nii ptsyool xaa nëz. (OI!Lëë kchë kyalbini mal go pchoo leñ styoo mguiy go, lëëw kwsëëb leñ ngutsy nii nche siko, aan lëë kchë ngutsy ko kukyab lo nis, aan lëë ma kuty. *NM Aan como lëë tub tsoon ngutsy ncheno wagw chex kiy go, lëë kyalbini mal kwnab tiitspey lo Jesús par sëëbo leñ ngutsy ko. Aan lëë xaa pteedy tiitspey. DMLëë kyalbini mal go kwnab nii kxaaldy Jesúso linfiern. 'LGLëë Jesús kwnabtiits lo xaa chëb: —¿Cho lël? Aan lëë xaa chëb: —Ndaly lën. Singo chëb xaa porñee ndaly kyalbini mal kwsëëb leñ styoo xaa. KSingo chëb xaa porñee lëë Jesús kwnabey nii kchoo kyalbini mal go leñ styoo xaa. Ndaly vuelt psaksi kyalbini mal xaa, aan nikxe pxituu meñ niy xaa ni ña xaa con caden parñee kchoody xaa, lëëw pchug xaa, aan lëë kyalbini mal go kuni xaa tañ. J-Lëë xaa psoxib lo Jesús, aan lëë xaa kwchuptsyë, chëb xaa: —Jkaaldyoo naa, Jesús, Xiñ Dios nii sob kpaa. Xñabaa nii ksaksidyoo naa. 6IeAan tsiñee lëë xaa byety barkw, lëë tu xaa nii no kyalbini mal leñ styoo big lo Jesús. Kok xtsele nii chakwty xaa ladx ni nody xaa leñ tu yu, sink lady paa no xaa. WH'Lëë xaa ptsiñ xtañ meñ Gerasa nii nche stublad chu nistoo Galilea. G%Tsigo lëë xaa chëb lo xpëëdscuel xaa: —¿Penak nii kopty to Dios confians? Aan lo xtseeb ko xñee xpëëdscuel xaa lo xcombañer: —¿Cho nak xaa re nii xsoob me ni xsoob nis xtiits xaa? Mguiy nii kwyo kyalbini mal leñ styoo (Mt. 8:28‑34; Mr. 5:1‑20) ?Fwlëë xaa kukuuñ kna Jesús, chëb xaa: —¡Maestre! ¡Maestre! ¡Lëë barkw nonity lo nis! Lëë Jesús kuxche, aan lëë xaa kwëntseeb lo me ni lo nis, ni lëë gaaw byaktse. )EKaan lëë Jesús kuutkesy leñ barkw. Lëë me gaa bislo xpi ni lëë nis noyaktsë leñ barkw. Tsiñee kon xpëëdscuel Jesús nii lëë barkw nonity lo nis, DTu tse lëë Jesús kwyo tu leñ barkw ksa xpëëdscuel, aan lëë xaa chëb: —Kol tsoo stublad chu nistoo. Lëë xaa si, 9CkLëë Jesús kwëb chëb: —Kchësy meñ nii xkëëtyag xtiits Dios ni chuuñtsyeyo nak tnan ni nak betsyaa. Lëë Jesús xkwëës me (Mt. 8:23‑27; Mr. 4:35‑41) kBOLëë meñ kunitiits lo xaa chëb: —Lëë xñaal ni lëë betsyoo nche ley, chakladzy kan lii. ALëë xñaa Jesús ni betsy xaa kwey laañee so xaa, per pchilody mbig me lo xaa, porñee singootyee ndaly meñ nche. R@’Kol kap cuent, por lëë meñ nii chaple cos jkaarew. Per lëë meñ nii ni tu pe chapty, axte nii wiñ nii chap meñ go kpichee. Xñaa Jesús ni betsy xaa (Mt. 12:46‑50; Mr. 3:31‑35) m?SSingo gak nody tu cos ngueetsy nii kchukëdy, ni nody kaa tu cos nii chak tsilaan nii kak ndoondy. >#’Ni tu cho xkëëdy tu bini par kaaw leñ lon o tsolan gaaw, sink lëëw xkyë par sobo tu laañee ksaaniw lo meñ nii xsyëëb yu. *=MLëë pni nii byaab kaa laañee neely lyu nak sinak meñ nii xkëëtyag xtiits Dios ni xniladzyo ni chuuñtsyey nii xñabey Dios. Xcuent bini (Mr. 4:21‑25) _<7Lëë pni nii byab lady yakitsy nak sinak meñ nii xkëëtyag xtiits Dios, per tseyga tseyga lëë kchë cos nii chak lo kislyu re, ni kchë cos non ni cos ngui xluuylo lo meñ go aan xsoobty meñ go xtiits Dios. 7;g Lëë pni nii byab lady kyo nak sinak meñ nii xle xkëëtyag xtiits Dios, per como kindy luw, xtsedy xniladzy meñ go, por tsi lëë kyalnë sëëd lëë meñ go xchooxso. /:W Lëë pni nii byab lo nëz nak sinak meñ nii xkëëtyag xtiits Dios, per xlyëëdy lëë xaatox chikwii tiits ko styoo meñ, parñee knilasty meñ ni telaady meñ. 29_ ’Lëë pni nak sinak xtiits Dios. ^85 aan lëë xaa chëb: —Lëë Dios gon xluuy xa nak xkyalwnabey xaa lo do, per lëë lo meñ nii nche tublad nonsyke con cuent xluyno, parñee nikxe kuy meñ, per kandy meñ, ni nikxe kon meñ, per kyeñdy meñ. K7 Tsigo lëë xpëëdscuel Jesús kwnabtiits xa nak cuent ko, ;6oPer lëë stub lugar lëë xipni xaa byab laañee neely lyu, aan lëëw kwroob ni ngui koko. No lady pni go kwsob axte tu kyoow xob. Loxsye bitiits Jesús ngo, nguiedzy chëb xaa: —Deelñee chakladzy to kyeñ do, kol jkëëtyag. Lëë Jesús xñee xa nak xcuent ngon (Mt. 13:10‑23; Mr. 4:10‑20) Z5-Ni no laañee byabo lady yakitsy, aan tsi lëëw kwlañ, lëë yakitsy kwtiño. h4INo gaa laañee byabo lady kyo, aan tsi lëë pni go kwlañ, lëëw pidzy, porñee ngopty lyu. 33—Tu ngon name pchoo si kon. Aan tsi lëë xaa bislo xnee xaa pni, no xipni xaa byab lo nëz, aan lëëw ksubniy meñ ni lëëw ptop mguiñ. 2!Ndaly meñ pchoo xkyedzy par kan meñ Jesús. Por ngo singootyee ndaly meñ ptyop, aan lëë Jesús pso cuent re lo meñ, chëb xaa: K1Ni lady kwnaa go si Xwan, tsiil Cuza. Lo Herodes kwë Cuza tsiiñ. Ni lady kwnaa go si Susan, ni wi kchë kwnaa nii ptee kchë nii pkiiñ xaa kunal. Xcuent ngon (Mt. 13:1‑9; Mr. 4:1‑9) !0;Wi bla kwnaa nii kwlii xaa kyalbini mal leñ styoo ni beeñ kyak xaa kunal. Lady kwnaa go si María Magdalena. Leñ styoo me pchoo kadzy kyalbini mal. r/ _Loxsye ngo lëë Jesús kwey ndaly kyedzy nii nche tañ go, kukluuy xaa xa nak xkyalwnabey Dios lo meñ. .w2Per lëë Jesús chëb lo kwnaa go: —Porñee bniladzyoo, ngo nii lëël kwtelaa. Byey, pe tsinidre kikoo.s-_1Tsigo nladzy stubla xaa nii ksa xaa nche sob lo mezh: —¿Cho nak xaa gue nii axte tol xtsily xaa? S,0Loxsye ngo lëë xaa chëb lo kwnaa go: —Lëë kchë xtoloo bily. +/Por ngo xñen nii lëë kchë xtol me bily, porñee tir pkëstyoo me. Per lëë meñ nii ndalydy xtol xpily, xisy xkëstyoo meñ go. Z*-.Ni kwtëëbtyoo aceit lo kikaa, per lëë me kwtëëb me aceit xlyaa nex niyaa. ])3-Ptsiilchuwdyoo naa, per lëë me, destye kwlaañaa, tugak no ktsiil chuw me niyaa. t(a,Lëë Jesús byoogw buy lo kwnaa go, aan lëë xaa chëb lo Simoñ: —¿Pe chanoo kwnaa re? Kwsëbaa liidzyoo, aan bneestyoo nis nyadx niyaa. Per lëë kwnaa re kwtiib niyaa con nis lo me, ni lëëw pkwiitsy me con kits kik me. z'm+Lëë Simoñ chëb: —Buty xaa nii mastre nroob tumi nsëëbo. Tsigo lëë Jesús chëb: —Nli xtiitsoo. )&K*Aan como pchilody nguizh xaaw, lëë xaa nii xkutiñ tumi ptsily chop lë xaa parñee kak nsëëbtre xaa. Kwnë dyon lo chop xaa go cho xaa mastre ksak styoo. %5)Lëë Jesús chëb: —Chop xaa name nsëëb lo tu xaa nii xkutiñ tumi. Tu xaa nsëëb kaay kyoow denario. Lëë stu xaa nsëëb choowptsiiw. $(Per lëë Jesús chëb lo xaa fariseo: —Simoñ, chakladzyaa kniyaa tu cos lool. Aan lëë xaa chëb: —Kwnëw maestre. #'Tsigo nladzy xaa fariseo nii kwtsyetsy Jesús kaw Jesús: “Deelñee nyak xaa gue profet, nyeñ xaa nii no xtol kwnaa nii so lo xaa.” L"&Lëë me big nëz xitsy Jesús choon me aan lëë me pkadz niy xaa con nis lo me. Loxsye ngo lëëw pkwiitsy me con kits kik me, ni lëë me ptsiil chuwo, ni lëë me kwtëëbo aceit xlyaa nex. #!?%Tsiñee lëë tu kwnaa ngoptol nii no leñ kyedzy ko biñ nii lëë Jesús ptsiñ lidzy xaa fariseo go, lëë me kwey noy me tu bot aceit nii xlyaa nex. h I$Lëë tu xaa fariseo kuni Jesús lidzy xaa par kaw Jesús, aan lëë Jesús sob lo mezh. c?#Per por kchë nii chuuñtsyeyaa xluuy nii Dios nakni naa. Lëë Jesús kwey lidzy Simoñ R"Lëë na nii lëë mguiy nii pxaal Dios chaw ni chi viñ, xñee do nii lyaadzy wagwsye no xaa gue ni ngonip xaa, ni xñee do nii lëë xaa xtsiil lsa meñ ngoptol ni meñ nii xtop tumi nii xyey Roma. zm!Por na nii biid Juan xñee do nii kyalbini mal no leñ styoo xaa, porñee tawdy xaa kyaxtily ni kowdy xaa viñ. P Nak meñ nii no natiemp gon sinak chol xaa wiñ nii xkwe kity laañee chak kiy aan xñee xaa lo xcombañer xaa: “Biily noo flaut aan byëëdy to, ni biily noo ti nii së mban aan biiñdyak to.” ;q—¿Cho nak sinak meñ nii no natiemp dyon? {Per lëë xaa fariseo ni maestre ley kwchobnisty xaa lo Juan. Kwxaakty xaa kyalnsaak nii pxaal Dios. Chëb kaa Jesús: &EKchësy meñ pkëëtyag nii kwnee Juan aan axte wi xaa nii xtop tumi nii xyey Roma byeñ xa nak xkyalwnabey Dios. Por ngo lëë xaa kwchobnis lo Juan. %CLo kchë meñ nii noyaly lo kislyu re xsobaa nii ni tu meñ karty tsitsib sinak Juan. Per lëë laa xñabey Dios kchë xaa nii xisy non chuñ gan lo Juan. Lëë Juan xseety kitsy nii kë xtiits Dios laañee xñeew:Lëën kxal tu xaa nii tenech lool,
parñee kwii xaa tu nëz tedyoo. 7Kol në dyon pe cos kukuy do. ¿Pe kukuy do tu profet yak? Deelñee tu profet gon kukuy do, nli nii profet nak xaa nii kukuy do, per mastre non xaa. 9kAan deelñee kukuydy to ngo, ¿pe cos kukuy do? ¿Pe kukuy do tu xaa nii nakw ladx non yak? Por nan do gon nii lidzy sye rey no xaa nii nakw ladx non ni xaa nii mbëë mbañ. PTsiñee lëë xpëëdscuel Juan bi, lëë Jesús bitiits lo meñ cho nak Juan, chëb xaa: —¿Pe cos kukuy do dyon worñee kwey do tañ? ¿Pe kukuy do tublë kizh nii nëz re nëz rek xni me? :oNi kol këb: Dichos meñ nii jkandy kik kan naa. fETsigo lëë xaa chëb lo xpëëdscuel Juan: —Kol kyey, aan kol kutiits kchë nii kon do ni biñ do lo Juan. Kol këb nii lëë meñ nii xñady lo chan, ni lëë meñ nii në niy xsyë, ni lëë meñ nii xyodz lady xyak, ni lëë meñ nii xkwaat chon, ni lëë meñ kuty xpañ, ni lëë kchë meñ nii ni tu pe chapty xkëëtyag xtiits Dios. -Wor go kazh lëë Jesús beeñ kyak ndaly meñ xsyaknë ni lëë xaa beeñ kyak meñ nii no kyalbini mal leñ styoo ni meñ nii xñady lo. 5cLëë xaa nii pxaal Juan chëb lo Jesús: —Lëë Juan Bautist pxaal lëë noo par kñabtiits noo dyon pe lii nak xaa nii kxaal Dios, ote no nii yak bii kyëmbëës noo. aan lëë Juan pxaal xaa lo Jesús par kñabtiits xaa dyon pe lëë Jesús nak xaa nii kxaal Dios, ote no nii yak bii kyëmbës xaa. r]Lëë xpëëdscuel Juan bitiits kchë ngo lo Juan. Por ngo lëë Juan kwtsyetsy chop xpëëdscuel,  3Aan tyub Judea ni kchë kyedzy nii nche nëz tañ go bitiits meñ nii beeñtsyey Jesús. Meñ nii chini xtiits Juan Bautist (Mt. 11:2‑19)  Kchësy meñ nii kon ngo psee ni ptee skizh lo Dios, xñee: —Lëë tu profet kwlañche lo no, ni lëë Dios sëëd kuñ meñ yudar. o WLëë xaa wiñ nii kuty ko kwsobli ni lëë xaa kwnee, aan lëë Jesús psaan xaa lo xñaa xaa. - SLëë xaa big kwseñ xaa chu yaglan, aan lëë xaa nii nxob yaño kwche tse. Loxsye ngo lëë xaa chëb lo mëëd kuty ko: —Xaa wiñ, lool xñen, ¡kuxche! R  Lëë Jesús pkëstyoo kwnaa go aan lëë xaa chëb lo me: —Koondyoo. F Tsiñee lëë xaa ptsiñ kex chu kyedzy, lëë xaa kon nii lëë meñ sijkeetsy tu xiñgan tu kwnaa viud. Mëëd tusy kok xaa wiñ go lo xñaa, aan singootyee ndaly meñ sinal me wkeetsy. mS Loxsye ngo lëë Jesús si tu kyedzy nii lë Naín ksa xpëëdscuel aan ndaly meñ kunal xaa. # Tsiñee lëë xaa nii kunee lo Jesús ptsiñ chu yu, lëë mos nii xsyaknë tselye byak. Lëë Jesús chuuñ kpañ xiñ tu kwnaa viud 4a Psee Jesús biñ ngo, aan lëë xaa chëb lo meñ nii nal xitsy xaa: —Nli xñen nii karty kanaa tu meñ Israel nii kniladzy Dios tyub styoo sinak xniladzy xaa re. q[Por deel naa no xaa nii mastre xñabey lon, lëë naa lo soldad xñabeyaa. Tsiñee xalaa tu xaa mandad chi xaa. Tsiñee xkwetsy kaan tu xaa chiid xaa. Singo gak xmosaa tsiñee xñabeyaa nii kuuñtsyey xaa tu cos, chuuñtsyey xaaw. U#Por ngo nii byaxtyaa nyelyaa yuubaa lool. Pxaal tiits parñee kyak xmosaa. T!Lëë Jesús sinal, per tsiñee lëë xaa ptsiñ kex chilidzy soldad nii xñabey, lëë soldad pxaal bla xamigw kukëb lo xaa: —Ko tsiiñdyaa lool, por cho naktyaa parñee sëëboo leñ lidzyaa. I por xkëstyoo xaa meñ xkyedzy noo. Lëë xaa psaa xiktoo noo. }sLëë xaa kol go kwey aan lëë xaa kwnab nii tsi Jesús, chëb xaa: —Chigal nii kuñoo soldad xñabey re yudar, 1[Tsiñee lëë xaa biñ nii lëë meñ xsocuent nii chuuñtsyey Jesús, lëë xaa pxaal bla xaa kol nii xñabey lo meñ Israel sinab nii tsikuuñ kyak Jesús xmos xaa. ~/Siko kwyo tu xaa nii xñabey lo tubtsoon soldad Roma, aan lëë tu xmos xaa kwxaaknë. Tir xkëstyoo xaa mos ko, per lëë mos no nëz kyalkuty. >} yLoxsye kwnee Jesús lo meñ, lëë xaa sey Capernaum. |1Per lëë meñ nii xkëëtyag xtitsaa aan chuuñtsyeydyo nak meñ go sinak tu xaa nii psaa lidzy nëb lo lyu aan kwteeñdy xaa. Aan tsiñee lëë nis kok naal kiigwpee, lëë nis kutsib axte chilidzy xaa, lëë nis pchon lidzy xaa aan kazhka kwnitylow.F{0Nak meñ go sinak tu xaa nii kwteeñ nxity lo kyo par tsaa lidzy. Aan tsiñee lëë nis kok naal kiigwpee, lëë nis kutsib axte chilidzy xaa, per beeñ kxisty niso, porñee tsiitsy sobo. Zz-/Lëën kniy cho nak sinak meñ nii xkëëtyag xtitsaa ni chuuñtsyey nii xñen. fyE.’¿Penak xñee do nii naa nak xaa nii xñabey lo do, aan chuuñtsyeydy to nii xñen? gxG-Tiits buen xñee xaa nii buen no styoo xaa, per lëë xaa mal, tiits mal xñee xaa, porñee mal no styoo xaa. Ni kchë gaa nii no leñ styoo meñ xchoo chuw meñ. Xaa nii xsoob tiits ni xaa nii xsoobtyo (Mt. 7:24‑27) Zw-,Por xnex yag xyuumbey meñ yag. Xkyëdy yegw lo yakitsy, ni xkyëdy uv lo sars. Wv'+’Xkyëdy nex byodz lo yag buen, ni kyëdy nex buen lo yag nii buendy. >uu*¿Xa kchilo këëboo lo betsyoo: “Kwlës dyon, beetsy, kwin kizh wiñ nii no lool”, deelñee xyeñdyoo nii mastre ngol yag nii no lool? Kseedyoo meñ, sink klo kwlii yag ngol nii no lool, tsiin kchilo kanoo par kwiil kizh wiñ nii no lo betsyoo. Por xnex yag kyuumbey meño (Mt. 7:17‑20; 12:34‑35) t{)’¿Penak xseel chanoo tublë kizh wiñ nii no lo betsyoo, aan xyeñdyoo nii mastre ngol tublë yag nii no lool? |sq(Mastre chak maestre lo mëëdscuel, per tsi lëë mëëdscuel lox xseedy, lëë xaa chak sinak chak xmaestre xaa. 5rc'Aan lëë gak Jesús bitiits nrii chëb: —¿Pe schilo nawen kluuy xaa ni xñady lo nëz lo stu xaa nii chandy? ¿Pe lëdy nayak sikyab xaa leñ tu kyeech chop xaa? Xq)&Kol kteedy nii jkiiñ meñ tsiin knee Dios nii jkiiñ do. Lëë xaa ktiix nii kneetsy xaa lo do aan axte kpixo chu medid. Sinak nii xtiixak to nii xtee do lo xcombañer do ktiix Dios nii kneetsy xaa lo do. 0pY%’Kseejty to meñ tsiin kseejty Dios lëë do, ni jkëëkiydy to parñee jkëëkiydy Dios to. Kol knityladzy falt nii xko meñ lo do tsiin ktsily Dios xtol do. hoI$Kol jkëstyoo meñ sinak nii xkëstyoo Tat Tios lëë do. Jkëëkiydy to meñ (Mt. 7:1‑5) %nC#No nii jkëstyoo do meñ nii xlëë lo do, ni no nii kuñ do buen. Ni no nii kutiñ do cos, per kyëmbësty to nii ktikche meñ favor go lo do, tsiin nroobre nii jkaa do lo Dios nii sob kpaa ni lëë gaa to kak xiñ xaa. Buen xaa, lëë xaa chakni meñ nii xsakty styoo ni meñ mal. 9mk"Deelñee xaktyee lo meñ nii xyeñ do schilo kizh xkutiñ do, pa nondyo. Por singo chuuñtsyey meñ ngoptol. Tsiñee xkutiñ xaa tu cos, xkyëmbës xaa ktikche meñ favor go. lw!Ni deelñee xaktyee gak lo meñ nii buen lo do chuñ do kyalbuen, pa nondyo. Por singo gak chuuñtsyey meñ ngoptol. k  ’Deelñee xaktyee meñ nii xkëstyoo gak lëë do xkëstyoo do, pa nondyo. Por singo gak chuuñtsyey kchë meñ ngoptol. 6jgKol kan meñ sinak chakladzy to kan meñ do. fiENi deelñee kñab meñ tu cos lool, ptedyo. Ni deelñee kla meñ tu cos lool, kuuñkiydylo. h#Deelñee kiswee meñ tublad kwesyoo, wi stublado ptee kiswee meñ. Ni deelñee no cho chakladzy kla xchakeetoo, blaa koy xaa wi xmaankwoo. rg]Kol ktikche tiits buen lo meñ nii xkyë lo do, ni kol nab nii kakni Dios meñ nii xkotsyetsy lëë do. 2f]’Per lëën xñe lo do, kchësy to siñee xkëëtyag to xtitsaa, nii jkëstyoo do meñ nii xlëë lo do, ni kuñ do kyalbuen lo meñ nii chaklasty kan lëë do. 7eg’Chooksye lëë doy tsiñee xlisklaa meñ do, por singo gak blisklaa pxusykoltoo meñ kchë profet wnee xuuy nii biid penaadle. Kyalwkëstyoo (Mt. 5:38‑48; 7:12) 3d_’Chooksye lëë doy nii xlyaañdy to nina, por so tse nii lëë do tedy kpiñ. ’Chooksye lëë doy nii xidzy to nina, por so tse nii lëë do koon por kyalnë. Yc+’Chooksye lëë doy nii nak to rikw, por lëë do kwaal nii no jkaa do. Ub#Kol kle ni kol ko nguiool styoo do tse nii ktsyool do kchë ngo, por lëë Dios kizh lëë do tsiñee ktsiñ do kpaa. Ni siñee xsaksi gak meñ lëë do psaksi pxosy meñ kchë profet nii biid penaadle. iaK’Dichos to tsiñee kaklasty meñ kan meñ do, ni tsiñee kwii meñ do kyedzy, ni tsiñee kotsyetsy meñ do, ni tsiñee kpixladzy meñ kan do sinak nii nyak to tu xaa mal porñee xsoob to xtiits mguiy nii pxaal Dios. &`E’Dichos to nii kindy pe kaw do nina, porque sitsiñ tse nii lëë do kyëly. ’Dichos to nii choon do nina, porque sitsiñ tse nii lëë do kxidzy. _ Lëë Jesús buy lo xpëëdscuel aan lëë xaa chëb: —Dichos to nii prob to, por lëë do sëëb laañee xñabey Dios. 2^]Kchë meñ kokladzy nsyeñ Jesús, porñee byeñ meñ nii lëë Dios ptee kyalwnabey lo xaa par kuuñ kyak xaa kchë meñ xsyaknë. Kyalwle ni kyalnë (Mt. 5:1‑12) ?]yBeeñ kyak xaa kchë meñ nii no ksaksi kyalbini mal. H\ Lëë Jesús byety kiy ksa apostle, aan lëë xaa kwlës tu lo letsy. Ndaly meñ nii no xlad xaa ptsiñ siko ni ndaly meñ Judea, ni meñ Jerusalén ni ndaly meñ nii no tyub chu nistoo nii lë Tiro ni Sidón ptsiñ. Kchësy meñ go kwey par jkëëtyag meñ go nii xluuy Jesús ni parñee kuñ xaa meñ go rmedy. [ni Judas betsy Santiagw, ni Judas Iscariote, xaa nii pko Jesús ña xaa xñabey. Ndaly meñ xsyaknë xyak (Mt. 4:23‑25) pZYni Mateo, ni Max, ni Santiagw xiñ Alfeo, ni Simoñ nii kwyo lady tub tiiy xaa nii pcholë Cananista, Y-Lëë lë ksa xaa nii kwle xaa nrii: Simoñ, xaa nii kwloolë xaa Pedre, ni Ndresy betsy Simoñ, ni Santiagw, ni Juan, ni Felip, ni Bartolomé, X} Tsiñee lëë lyu byaani, lëë xaa kwtsyetsy kchë xpëëdscuel xaa, aan lëë xaa kwle tsiipchop xaa nii kak apostle. bW= Misme gak leñ tse go lëë Jesús kwey tu kiy, aan tyub kyool bitiitsni xaa Dios. (VI Per no xaa nii tir blëë, aan lëë xaa bislo bitiits xaa dyon xa ksaksi xaa Jesús. Lëë Jesús xkwe xaa nii kak apostle (Mt. 10:1‑4; Mr. 3:13‑19) 7Ug Lëë xaa buy lo kchë meñ nii nche siko, aan lëë xaa chëb lo xaa xsyaknë go: —Ptsiily ñal. Lëë xaa xsyaknë go psoob xtiits xaa, aan lëë ña xaa byaktsey. [T/ Loxsye ngo lëë Jesús chëb lo meñ: —Kol në dyon pe nonguial kak buen tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ, ote nonguial yak kak mal. ¿Pe nonguial dyon klaa no kety tu meñ, ote nonguial yak kteelaa no meñ? S)Per como nan Jesús pe cos no kik xaa go, lëë xaa chëb lo xaa nii mbañdy ña: —Kuso aan kwso groltyee nu. Lëë xaa xsyaknë go kwsoli. -RSNi lëë maestre ley gaa ni lëë xaa fariseo nche kleetsy dyon pe syuuñ kyak Jesús xaa tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ, parñee tso pe cos jkëëkiy xaa Jesús. 1Q[Lëë stu tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ, lëë Jesús kukluuy xtiits Dios lo meñ leñ ktoo, aan lëëtyee lëë tu xaa xsyaknë nii mbañdy ñali no leñ ktoo. *PMNi lëë gak Jesús chëb: —Lëë mguiy nii pxaal Dios xñabey lo tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ. Mguiy nii mbañdy ña (Mt. 12:9‑14; Mr. 3:1‑6) O3Lëë xaa gon kwsëëb leñ lidzy Dios, aan lëë xaa taw kyaxtily nii nak lay ksa xcombañer xaa, nikxe nii nonsy pxosy nonguial kaw kyaxtily go. N#Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —¿Pe karty klab to kitsy nii xñee xa beeñtsyey rey David ksa xcombañer xaa worñee kwlaañ xaa? M Per lëë bla xaa fariseo chëb lo xaa: —¿Penak nii chuuñtsyey do tu cos nii nonguialdy kak tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ? L -Lëë Jesús sitedy tu lo kwaakon tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ. Aan lëë xpëëdscuel xaa pchoow xobxtily parñee kwii xaa xobxtily kaw xaa. |Kq'Ni ni tu cho chidy nip kub loxsye xtyoow nip nii pyexle, por kchë meñ xñee nii mastre nizh nip nii pyexle.7Ji&Por ngo no nii ktyëë nip kub leñ kyeg kub. |Iq%Ni xtyëëdy kaa nip kub leñ tu kyeg kidy nii kwyoxle, por lëë nip kub xchos kyeg yoox, aan lëëw xiñ chopo. ^H5$Lëë gak Jesús bitiits nrii lo meñ, chëb xaa: —Ni tu cho xchugty tublë xab kub par kyëtë tu ladx yoox, por deelñee kchug meñ xab kub, lëëw xiñ, ni xtsiildy kaa ladx yoox nii kyëtëw ladx kub. sG_#Per sitsiñ tse nii lëë xaa ptsiilña kpi. Tsigolye nagon schilo ksaan meñ wagw par tso kyalnë meñ. F)"Lëë Jesús chëb: —¿Pe mod lika nayak ksaan xaa nii chi tu kyalwtsiilña xkyon par kteenë xaa deelñee bii nche xaa nii ptsiilña? FE!Tsigo lëë meñ chëb lo Jesús: —Kchësy xaa nii no xlad Juan gon ni xaa nii no xlad xaa fariseo chawdy xaa par kuuñ ksak xaa Dios, per lëë xpëëdscueeloo masyke wagw no xaa. 7Dg Syely kyubtyaa meñ buen, sink lëën syely kyub meñ nii no xtol parñee kpikche styoo meñ go lo Dios. Ndaly nii bitiits Jesús lo meñ (Mt. 9:14‑17; Mr. 2:18‑22) CTsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Xkiiñdy meñ nii ndaan xaa nii chuñ rmedy, sink meñ xsyaknë xkiiñ xaa nii chuñ rmedy. EBPor ngo lëë xaa fariseo ni lëë maestre ley bislo kwneenë xpëëdscuel Jesús, chëb xaa: —¿Penak nii chawni do ni chini do ksa do xaa nii xtop tumi nii xyey Roma ni meñ ngoptol? ALëë Leví beeñlo tu niskwaan par Jesús. Aan ndaly xaa nii xtop tumi nii xyey Roma ni stubla meñ kwsob kwi Jesús. Y@+Lëë Leví kuso, aan nche gak kchë xtsiiñ xaa, lëë xaa sinal Jesús. N?Loxsye ngo lëë Jesús bi siko, aan lëë xaa kon tu xaa nii xtop tumi nii xyey Roma. Leví pcholë xaa go. Lëë xaa sob laañee chikni meñ tumi. Lëë Jesús chëb lo xaa: —Tënal naa. U>#Kchësy meñ nii nche siko psee kon nii beeñtsyey Jesús, aan lëë meñ ptee skizh lo Dios xñee meñ: —Tu kyalntson nrii ptyon no natse. Lëë Jesús xkwetsy Leví (Mt. 9:9‑13; Mr. 2:13‑17) =!Wor go kazh xña lo meñ lëë xaa nii kutoo go kuxche, lëë xaa blis xta xaa, aan lëë xaa sey lidzy xaa, xtee xaa skizh lo Dios. `<9Per lëën kluy lo do gaanoo nii lëë mguiy nii pxaal Dios lo kislyu kwaa tiitspey parñee ktsily xaa xtol meñ. Loxsye ngo lëë xaa chëb lo xaa nii kutoo go: —Lool xñen, kuxche, blis xtal aan byey liidzyoo. ;Schilo këpaa lo meñ xsyaknë: “Lëë kchë xtoloo bily”, ni schilo këpaa: “Kuxche aan kwsë”, per ¿chow dyon mastre ngan? v:ePer lëë Jesús byeñ kchë nii no ksya styoo xaa go aan lëë xaa chëb: —¿Penak nii xsya tol do? 9Tsigo nladzy maestre ley ni xaa fariseo: “¿Cho nak xaa gue nii xko xaa falt lo Dios? Dios sye xtsily xtol meñ.” F8Tsiñee lëë Jesús kon nii xniladzy meñ nii ptsiñni xaa xsyaknë go nii lëësy Jesús chuuñ kyak meñ xsyaknë, lëë Jesús chëb lo xaa xsyaknë: —Xiñ, lëë kchë xtoloo bily. V7%Per pchilody ndyedyni meñ xaa, porñee singootyee ndaly meñ nche. Por ngo lëë xaa kwyëp kik yu, aan lëë xaa kwtob bla tej, aan nëz laa nyaly go blity xaa xaa xsyaknë go par ktsiñ xaa lo Jesús. $6ASiko kuni meñ tu xaa xsyaknë nii kë yag lo xaa. Tyub lady xaa xsyaknë go kutoo. Kokladzy meñ nsyëëbni meñ xaa leñ yu par kix meñ xaa lo Jesús. k5OLëë stu tse lëë bla xaa fariseo ni bla maestre ley nii sëëd nëz xtañ meñ Galilea, ni Judea ni Jerusalén kusob laañee no kluuy Jesús xtiits Dios. Lëë Dios nakni Jesús. Por ngo chuuñ kyak xaa xaa xsyaknë. 4Per ndaly vuelt xchooxso Jesús par kutiitsni xaa Dios laañee kindy meñ. Lëë tu xaa xsyaknë xyak (Mt. 9:1‑8; Mr. 2:1‑12) "3=Sisi gaa tse lëë meñ nii chon nii chuuñtsyey Jesús xtyaly, ni lëë meñ chijkëëtyag xtiits xaa, ni lëë meñ chi par kuuñ kyak xaa meñ. 62eAan lëë Jesús chëb kazh lo xaa: —Ni tu cho lo këëbtylo, sink byey aan kwey lo pxosy. Kuksakon nii xñabey xley Moisés parñee kaknan kchësy meñ nii lëël byak. 1 Lëë Jesús pxob ña kik xaa chëb: —Chakladzyaa nii kyakoo. Byak. Wor go kazh lëë xaa nii xyodz lady ko byak. c0? Tu tse lëë Jesús so tu leñ kyedzy, tsiñee lëë tu xaa xsyaknë nii xyodz lady ptsiñ. Lëë xaa psoxib ni lëë xaa pkiitsy kë lyu kon xaa Jesús, aan lëë xaa chëb: —Xey, pe nëëdyoo beeñ kyak naa. //W Loxsye psotsey xaa barkw chu nis, nche gak kchë xtsiiñ xaa, lëë xaa sinal Jesús. Lëë Jesús chuuñ kyak tu xaa xsyaknë (Mt. 8:1‑4; Mr. 1:40‑45) `.9 Ni wi gaa Santiagw ni Juan ptsyeb. Xiñ Zebedeo nak xaa chop xaa. Ksa xaa Simoñ xkyë tsiiñ. Per lëë Jesús chëb lo Simoñ: —Ktsyeebtyoo. Por destye natse kñaastroo mël, sink lëël kluuy xtitsaa lo meñ. f-E Singo chëb Simoñ porñee ptsyeb xaa ksa xaa meñ nii kon kchë mël nii kwnaasy xaa. ,Tsiñee lëë Simoñ Pedre kon kchë ngo, lëë xaa psoxib lo Jesús aan lëë xaa chëb: —Psaan naa, xey, por tu ngoptol nakaa. 3+_Por ngo lëë xaa kwloo señ lo xcombañer xaa nii no stu leñ barkw parñee kuñ xaa go xaa yudar. Lëë xaa go kwey aan chop xbarkw xaa byaktsë axte xkiitsyo lo nis. a*;Tsiñee lëë xaa pchon kyex, per nii ndaly mël busy pkaa, axte pchos xkyex xaa. $)ATsigo lëë Simoñ chëb: —Maestre, tyub kyool pkyëë noo tsiiñ, aan bñaasty noo mël. Per ya ke nii lii dyon xñeew, lëën kchon kyex lo nis. (Tsiñee lëë xaa lox kwnee lo meñ, lëë xaa chëb lo Simoñ: —Kuni barkw laañee nxity, aan kol kchon xkyex to par kñaasy to mël. ?'wLëë Jesús kwyëp leñ tu barkw nii nak xcheñ Simoñ, aan lëë xaa kwnabey kwsosit barkw chu nis. Loxsye ngo lëë xaa kwsob leñ barkw aan lëë xaa bluuy xtiits Dios lo meñ. w&gLëë Jesús kon nii lëë chop barkw nche nlety chu nis, porñee lëë xpixwano no kiib kyex nii xkaa mël. % Tu vuelt lëë Jesús so chu nistoo nii lë Genesaret, aan singootyee xtaagw kchësy meñ nii chakladzy kon xtiits Dios. _$7,Singo kwtedy Jesús xtañ meñ Judea xluuy xaa xtiits Dios kchë leñ ktoo.z#m+per lëë xaa chëb: —No nii kateedyaa stubla kyedzy par kluyaa xa nak xkyalwnabey Dios, por par ngo syelyaa. Q"*Tsiñee lëë lyu byaani, lëë Jesús kwey tublad chu kyedzy laañee ni tu cho kindy. Per lëë meñ kukyub xaa, aan lëë xaa ptsil lo meñ. Kokladzy meñ ngwëës meñ xaa parñee mbidy xaa, 7!g)Ni ndaly leñ styoo meñ nii nche siko pchoo kyalbini mal nii chuptsyë, xñee: —Lii nak Xiñ Dios. Per lëë Jesús kwëntseeb lo kyalbini mal go. Blaady xaa nyeew, porñee nan kchë kyalbini mal go nii lëë Jesús nak Crist nii no kiid. Lëë Jesús xluuy xtiits Dios leñ ktoo (Mr. 1:35‑39) & E(Tsiñee lëë ngbidz kwyaasy, lëë meñ kuni kchëlo xaa xsyaknë lo Jesús, aan lëë xaa pxob ña xaa kik kchë meñ go, ni kchë gaa meñ go byak. J 'Lëë Jesús kwxinchuñ buy lo me aan loxsye kwëntseeb xaa lo xlyëë, lëëw pchoo ni lëë gaa me kuxche beeñlo me nii taw xaa. Ndaly meñ xsyaknë byak (Mt. 8:16‑17; Mr. 1:32‑34) 5&Tsi lëë Jesús pchoo ktoo, lëë xaa kwey lidzy Simoñ, aan lëë xñaatsaap Simoñ xsyaknë, no me xlyëë. Aan lëë xaa chëbo lo Jesús. %Aan tyub tañ go masyke lë Jesús xseety meñ. Lëë Jesús chuuñ kyak xñaatsaap Simoñ (Mt. 8:14‑15; Mr. 1:29‑31) y$Kchësy meñ ptsyeb aan xñee meñ: —¿Xa nak kchë cos re? ¡Axte lo kyalbini mal xñabey xaa re aan lëëw xchoo! L#Tsigo lëë Jesús kwëntseeb lo kyalbini mal go, chëb xaa: —¡Psuugw chuwoo aan psaan mguiy gue! Lëë kyalbini mal go pchon mguiy go lyu, aan lëëw pchoo. Ni tu pe beeñdyo mguiy go. "="—Psaan noo. ¿Penak xkaaloo lëë noo, Jesús Nazaret? ¿Pe sëëd knitylool lëë noo yak? Xyuumbeyaa lii ni nanaa nii lii nak Xiñ Ntson Dios. s_!Aan lëë tu mguiy nii no tu kyalbini mal leñ styoo no leñ ktoo. Lëë xaa kwchuptsyë chëb xaa: V% Psee meñ biñ kchë nii bluuy xaa, porñee si xñee xaa xñabey xñee xaa. !Lëë Jesús kwey Capernaum nii ngab Galilea, aan tsi lëë tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ kol, lëë xaa bluuy xtiits Dios lo meñ. pYPer lëë Jesús kwtedy lady meñ aan lëë xaa si. Xaa nii kwyo kyalbini mal styoo (Mr. 1:21‑28) wAan lëë meñ kwlii xaa kyedzy. Kuni meñ xaa tu kik kiy klaa parñee kchon meñ xaa siko. Chex kiy go nche kyedzy. fETsiñee lëë kchësy meñ nii no leñ ktoo biñ ngo, per nli busy blëë meñ lo xaa. !Singo gak xtiemp profet Eliseo ndaly xaa nii byodz lady kwyo Israel, per ni tu xaa byakty. Xaktyee tu xaa Siria nii pcholë Naamán byak. Per ni tu lo kwnaa viud nii no Israel pxaaldy Dios Elías, sink lëë xaa pxaal Dios lo tu kwnaa Sarepta nii ngab Sidón.  Nli xñen nii ndaly kwnaa viud kwyo Israel xtiemp profet Elías worñee byabty kyo tson iz grol, aan tyub tañ go kwyo kpiñ. Ni lëë gak xaa chëb: —Laañee xkaatyee xsal meñ tu profet, per deelñee meñ xkyedzy meñ nak profet, xsaldy meñ xaa. PTsigo lëë Jesús chëb: —Neñdy snë do tiits re lon: “Doctor, beeñ lii rmedy.” Ni snë do lon: “Kchësy nii ptsyon noo beeñtsyeyoo leñ kyedzy Capernaum, beeñtsyeyo xkyedzyoo.” #?Kchë meñ kwyo xfavor Jesús ni kchë meñ psee biñ kchë tiits ngui nii kwnee Jesús. Aan xñee meñ: —¿Pe lëdy lëë xiñ José ngue nayak? b =Tsigo lëë xaa chëb lo meñ: —Misme natse lëë kchë nii blabaa lo do kok cumplir.  #Loxsye ptse Jesús libre, lëëw pko xaa ña xaa nii xkyë tsiiñ leñ ktoo aan lëë xaa kwsob. Kchë meñ nii nche siko buy lo xaa. s~~D}}#|h{{)zyyCxxwwfvvuubttosrr==I<<[;::299 8777;6v55t44@33D22&11;0//|..--,f++**6)_(('&& %$#""I" Z -u3CSOHz9om}% J I  SSpem-w )Tsigo lëë Pedre kwnabtiits lo Jesús chëb: —¿Pe nonsy loo noo psool cuent re ote wi lo kchësy meño yak? *,M (Singo gak, lëë do, ligier kol kak, por lëë mguiy nii pxaal Dios kiid mer worñee pe sidy kik to. Mos nii xsoob tiits ni mos nii xsoobtyo (Mt. 24:45‑51) p+Y 'Ni nli gaa xñen nii deelñee kyeñ tu xpixwan yu pa wor tsi ngbaan lidzy xaa, klaady xaa sëëb xaa. R* &Dichos mos nii nixna nikxe ktsiñ patrón wrol kyool o wor tempran gaa. $)A %Dichos mos nii nixna tsiñee lëë patrón kpikche, por nli xñen nii lëë patrón këb lo xaa: “Kwsob lo mezh”, aan lëë patrón kyë nii kaw xaa. (  $Kol kwe si xkwe mos nii këmbës patrón nii si lo tu kyalwtsiilña, parñee siikñee kseetsy patrón chu yu, lëë mos kxalyo. I'  #’List kol kwe, kol kakw xab to, ni kol jkëë xbini do. N& "Por laañee no nii chap to siko xyo styoo do. Dichos mos nii xkwena 6%e !Kol kto kchësy nii chap to, ni kol kteedyo lo meñ nii no lyaadzy, aan kol kweek mbës ngoch nii koxty, por ndaly nii jkaa do kpaa, aan kindy nkwxog siko ni kindy ngbaan. e$C ’Ktsyebty to, por nikxe ndalydy to, lëë Tat Tios bneetsy tiits nii wi do kñabey. x#i Kol kuuñtsyey nii xñabey Dios tsiin kxaal xaa kchë nii jkiiñ do. No nii kto meñ xcheñ (Mt. 6:19‑21) " Kchësy cos re no meñ nii xnilasty Dios kyalnë, per lëë lëë do nanle Tat Tios nii sob kpaa pe cos chak falt lo do. ?!y Por ngo, kteenëdy to nii dyon pe kaw do o ki gaa to.  3 Deelñee Dios tsigo busy xkakw xab kchë kizhyë nii no tañ aan xlyëdyak lëëw chek lo ki, ¿penak nii xnilasty to nii lëë Dios jkakw xab to?  ’Kol kuy gaanoo xa xroob kyoo aan xkyëdyo tsiiñ ni xkibtyo ladx. Aan ni rey Salomón kokwty tu ladx ntson nii ntson si ntsono. ]3 Deel ni ngo chilody to kuuñtsyey do, ¿penak nii choxko do por cos nii jkiiñ do? _7 Nikxe xaapre gaa tsoxko do, per ni tu wor chilody kiskool do lo tse nii no kpañ do.   Kol kan myak gaanoo. Chandy ma, ni xlaapty ma, ni xkotseydy ma nii ktyaaw, per lëë Dios xyaan ma. Aan ¡mastre non do lo ma! S Por mastre non kyalmbañ lo nii ktyaaw, ni mastre non xcuerp no lo ladx. A{ Loxsye ngo lëë Jesús chëb lo xpëëdscuel: —Lëën xñe kchë nrii lo do parñee tsody to kyalnë nii dyon pe kaw do par kpañ do, ni tsody to kyalnë nii dyon pe kakw to.   Singo xtsyool meñ nii xtop cos lo kislyu re, per lëë lo Dios, ni tu pe chapty meñ go. Chantsi Dios xiñ (Mt. 6:25‑34) yk Per lëë Dios chëb: “Natsypee ngueyoo. Na kyool kazh lëël kety. Aan ¿cho kyaani kchë nii ngotseyoo?” { Loxsye ngo misme naa këp lon: Biño gaanoo. Pxiladzy ni ble, por skaa kchë nii chapoo par kaawoo ni kil ndaly iz.” W' Aan lëë gak rikw chëb: “Nanaa xa kuñaa. Lëën ktsily yu nii chotsey nii xtyop lo xkwaan, aan lëën ksa stu nii mastre ngol, parñee kotseyaa kchë nii ptyop lo xkwaan ni kchë nii chaapaa leeñgo. U# aan nladzy rikw: “¿Xa kuñaa? Kindy pa kotseyaa nii ptyop lo xkwaan.” gG Loxsye ngo lëë xaa pso cuent re, chëb xaa: —Kwyo tu rikw nii singootyee kok xkwaa, } Lëë gak Jesús chëb: —Kol kap cuent. Kak kpiñdy to, por syoobty no kislyu re parñee tsyaap no tubtsoon cos. lQ Lëë Jesús kwëb chëb: —¿Cho në lool nii xtisyaa o xaa nii gaa chuuñ grol cos nakaa?  Tsigo lëë tu xaa nii no lady meñ chëb lo Jesús: —Maestre, kudzy lo betsyaa nii kuuñ grol xaa nii psaan pxosyaa loo noo. b= Por tsiñee tsitsib kñee do, lëë Kyalbini Ntson kñë pe cos këb to. Xcuent tu rikw 2] ’Tsiñee lëë meñ tsini lëë do leñ ktoo ni tsikso lëë do lo xaa xñabey par jkëëkiy meñ do, pe tsinidy kik to nii dyon xa kñee do o pe këëb kaa to.  ’Axte meñ nii ko falt lo mguiy nii pxaal Dios kuñ Dios perdón, per kuñdy xaa perdón meñ nii ko falt lo Kyalbini Ntson. j M Per lëë meñ nii kchoody xfavoraa lo kislyu re, ni naa kchoody xfavor meñ go lo xangly Dios.  ’Nli xñen nii kchë meñ nii kchoo xfavoraa lo kislyu re schon xfavor meñ go tsi lëë meñ go klyañche lo xangly Dios. - S Lëë lëë do axte kits kik to ngab lo Dios. Por ngo, ktsyebty to, por mastre non do lo mguiñ. Meñ nii xchoo xfavor Crist (Mt. 10:32‑33; 12:32; 10:19‑20) l Q ’¿Pe lëdy xaktyee chop centab nayak non kaay mguiñ wiñ?, aan ni tu ma xnitylasty Dios. m S Sink kol ktsyeb xaa nii schilo kuty lëë do ni schilo kxaal lëë do linfiern. Xaa go kol ktsyeb. nU ’Ktsyebty to xaa nii chuty, por tsiñee lox kuty xaa lëë do chilodre pe kuñ xaa lëë do. pY Singo gak kchë nii kwnee do lo nguey, lëëw kñee meñ xña lo xbini ngbidz. Nikle gaa kchë nii kwnee tsilaan do worñee nyoogw yu, lëë meñ tsëp kik lidzy aan lëëw kuptsyë meñ. Cho no nii ktsyeb meñ (Mt. 10:28‑31) iK Por nody ni tu cos ngueetsy nii kchukëdy, ni nody ni tu cos nii chak tsilaan nii kak ndoondy. J  Mentre gaa lëë meñ ptyopbe, lika xtyaagw meñ. Tsigo lëë Jesús kwnee klo lo xpëëdscuel, chëb xaa: —Kol kap cuent nii kakty to sinak xaa fariseo, por chuuñtsyeydy xaa nii xñee xaa. [/ 6Nladzy xaa nyuuñ knee xaa Jesús tu tiits nii nchilo nguëëkiy xaa Jesús.%C 5Tsiñee lëë Jesús lox kwnee kchë ngo, lëë maestre ley ni lëë xaa fariseo blëë. Aan ndaly nii kwnabtiits xaa lo Jesús par kisyeedy xaa xaa.  4’¡Chooksye lëë doy, maestre ley nii chuuñ xcheñ do xtiits Dios, aan xyeñdy tow, ni xlaady kaa to kyeñ meño! xi 3destye Abel axte Zacarías, xaa nii beety meñ kexka lo pkoog leñ lidzy Dios. Kyëkiy meñ nii nche natiemp. gG 2Lo meñ nii nche natiemp kuuñkiy Dios kchë profet nii noyuty meñ destye nii kwche kislyu, } 1’Por ngo nladzy Dios: “Lëën kxal profet ni apostle, aan lëë meñ kuty xaa, ni lëë meñ kyënlaag xaa.” ~ 0Por singo mod lëë do xluuy nii byo ni beeñtsyey pxusykoltoo do styoo do, por lëë xaa beety, aan lëë do xsaa chu paa. c}? /’¡Chooksye lëë doy nii xsaa do chu xpaa kchë profet nii beety pxusykoltoo do! E| .Per lëë Jesús chëb: —¡Chooksye lëë doy, maestre ley nii chakladzy to kuuñtsyey meñ cos nii ni tu cho chilody kuuñtsyey, aan lëë lëë do xteejty to nii kuuñtsyey dow! v{e -Tsigo lëë tu maestre ley kwëb chëb: —Maestre, wi loo noo gon pxiñoo tiits por kchë nii kwneel. pzY ,’¡Chooksye lëë doy!, porñee nak to sinak paa nii nyoody, aan xyeñdy meñ xsyub niy meño. y+ +’¡Chooksye lëë doy, meñ fariseo nii chakladzy to sob to laañee xsyob meñ non leñ ktoo, ni choki do jkëëptyux meñ do pal nëz! xxi *’¡Chooksye lëë doy, meñ fariseo nii xtiix to pixtily ni xtiix to rud ni kchë clasy kizh nii xsaakon do lo Dios, per xsaldy to xkyalxtisy Dios ni xkyalwkëstyoo xaa! Ngo mastre precisy, per ksaandy to nii kokon do cos lo Dios. Jw  )Kol ktee nii chap to lo meñ nii no lyaadzy tsiin kyak nyë do. \v1 (¡Nguey do! ¿Pe nandy to nayak nii xaa nii psaa gak lëë do psaa xkyalmbañ do? Tu! 'Per lëë Jesús chëb: —Kchësy to siñee nak to meñ fariseo nyë xkiib to vas nii xtyëë nii chi do, ni xkiib to kyon nii xtyëë nii chaw do, per lëë leñ styoo do kaktsë kchë clasy cos mal. Rt &Aan psee xaa fariseo kon xaa nii kwtiibty Jesús ña antes nii kaw xaa. !s; %Tsiñee lëë Jesús lox kwnee, lëë tu xaa fariseo kuni Jesús lidzy par kaw Jesús. Lëë Jesús kwsëëb leñ yu aan lëë xaa kwsob lo mezh. r $Por deelñee tyub leñ styoo do no bini, kindy nguey leñ styoo do, aan singo mod lëë do kan nyë kchë cos, sinak tsiñee xsaani tu bini lo do. Lëë Jesús xkëëkiy xaa fariseo ni maestre ley (Mt. 23:1‑36; Mr. 12:38‑40; Lc. 20:45‑47) >qw #Kol kap cuent nii kyuuydy bini nii no leñ styoo do. ,pQ "Nak mëlo do sinak tu bini nii xsaani leñ styoo do. Deelñee nxiñdy mëlo do, tyub leñ styoo do nyaani. Per deelñee nxiñ mëlo do, tyub leñ styoo do nguey. o' !’Ni tu meñ xkëëdy bini par kolan meño leñ tu cajón, sink lëë meñ xsoobo tu laañee ksaaniw lo kchë meñ nii sëëb leñ yu. n# Wi meñ Nínive jkëëkiy meñ nii no natiemp tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy, por ptikche meñ Nínive styoo lo Dios worñee biñ meñ Nínive nii kwnee Jonás, aan mastre precisy nii xñen que nii kwnee Jonás. Bini nii no leñ styoo meñ (Mt. 5:15; 6:22‑23) kmO Tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy lëë kwnaa nii kok rey xtañ meñ Sabá jkëëkiy meñ nii no natiemp, por sit pchoo me par jkëëtyag me xtiits rey Salomón, aan mastre precisy nii xñen que kchë xkyalchak rey Salomón. jlM Por sinak nii kunee gak Jonás lo meñ Nínive, sëëdnee mguiy nii pxaal Dios lo meñ natiemp. Ik  Lëë meñ ptyopre, aan lëë Jesús chëb: —Lëë meñ mal nii no natiemp chakladzy kan tu kyalntson, per ni stu kyalntson kantre meñ re. No nii ksaladzy meñ nii beeñtsyey Jonás. 1j[ Lëë Jesús chëb: —¡Mastre dichos meñ nii xkëëtyag xtiits Dios, ni xsoob xtiits xaa! Lëë meñ chakladzy kan tu kyalntson (Mt. 12:38‑42; Mr. 8:12) i  Mentre lëë Jesús nonee kchësy ngo, lëë tu kwnaa nii no lady meñ chëb: —¡Dichos kwnaa nii kop lii ni pkadzy lii! .hU Tsigo lëëw chikyub skadzy kyalbini nii mastre mal, aan lëëw xsyëëb leñ styoo meñ go ksaw, aan mastre mban xtyedy meñ go. Dichos meñ nii xsoob xtiits Dios g Tsiñee lëë kyalbini mal go xtsiñ, chano nii lëë leñ styoo meñ nii pchoow tse nak sinak tu yu nii kal lik blyoob ni kwxixkwaa. Sf ’Tsiñee lëë tu kyalbini mal xchoo leñ styoo meñ, lëëw xkyënsë tañ xyubo dyon pa kwëso. Per deelñee xtsyoldy laañee kwëso, lëëw xñee: “Lëën kpikche lidzyaa laañee pchon.” ,eQ ’Kchë xaa nii nody xfavoraa, chiidnidy xaa meñ lon, sink lëë xaa xsëëbtañ meñ, porñee xlëë xaa lon. Kyalbini mal nii xpikche (Mt. 12:43‑45) d# Per deelñee tsi stu xaa nii mastre ndaan lo xaa, aan kla xaa kiib nii xtaan xaa, lëë xaa kiisy kchë nii chap xaa go lo xcombañer xaa. qc[ ’Tsiñee lëë tu xaa ndaan chap kiib ni xkyënap lidzy, segur nak kchë nii no leñ lidzy xaa. pbY Per deelñee por xkyalwnabey Dios xkwin kyalbini mal, lëë wor kutsiñ nii lëë Dios kñabey lo do. a3 Deelñee singo xsyak to, ¿cho xtee tiitspey lo xaa nii nak ksa do tsigo par kwii xaa kyalbini mal? Sikokesy nagon xluuy nii nandy to pe xñee do. 8`i Singo gak xaatox deelñee kak xaa chop tiiy, ¿xa kchilo kñabey xaa? Lëën xñe kchë nrii porñee xñee do nii lëë Beelzebú bneetsy tiitspey lon par kwin kyalbini mal. ;_o Per como nan xaa pe xsya styoo meñ go, lëë xaa chëb: —Ni tu kyedzy nii nak chop tiiy gon xtiiydy. Lëëw xnitylo, aan kchë yu nii no leñ kyedzy ko xyab lady xcombañer. k^O No gaa meñ kokladzy nii nyuuñtsyey xaa tu kyalntson leñ kpaa parñee kuñ meñ xaa preb. ]  per no meñ kwnee: —Beelzebú, xaa nii xñabey lo kchësy kyalbini mal, ptee tiitspey lo xaa gue par kwii xaa kyalbini mal. z\m Lëë Jesús kwlii kyalbini mal leñ styoo tu ngop, aan lëë ngop bislo kwnee. Kchësy meñ psee kon ngo, q[[ Kol kyeñ gaanoo nii nikxe mal do, per xtee do cos buen lo xiñ do. ¿Pe lëëdyxe Tat Tios nii sob kpaa tsigo kteejty Kyalbini Ntson lo meñ nii kñabo? Lëë meñ xñee nii xaatox nakni Jesús (Mt. 12:22‑30; Mr. 3:19‑27) JZ  ¿Ni pe no do xtee tu mëkwkyoow tsiñee xñab xiñ do tu tsit? _Y7 ’¿Pe no tu do dyon xyax xtee tu mëël lo xiñ do tsiñee xñab xaa tu mël? X Por kchë meñ nii xñab cos xkaaw, ni kchë meñ nii xyub cos xtsyolo, ni kchë meñ nii xkëëptyux chu yu lëëw xyaly. W Kol nab nii jkiiñ do lo Dios tsiin kneetsy xaaw, kol kyub cos tsiin ktsyol dow, ni kol jkëëptyux chu yu tsiin kyalyo. V Nli xñen nii nikxe nii nyakty to xamigw xaa, lëë xaa tsische, por lëë do kulii xkaal xaa aan lëë xaa kneetsy kchë nii jkiiñ do. !U; Kñëdy xamigw to gon: “Kuuñ klëëdyoo naa. Lëën tse psugw chilidzyaa ni lëën nix ksa xiñaa. Chilody kaschen par pe knetsyaa nii jkiiñoo.” TT! por lëë tu xamigwaa kwlañche lidzyaa, aan kindy pe ktedyaa kaw xaa.” S1 Lëë gak Jesús chëb: —Kol tsoo ksoob no nii chap to tu amigw, aan tsi do lidzy xaa wrol kyool, këb to: “Kwlootiñ tson kyaxtily lon, R Beeñ noo perdón sinak chuuñ noo perdón meñ nii xko falt loo noo.Klaadyoo jkaal xaatox lëë noo parñee kyaabty noo lo tol. +QQ Bneetsy nii tyaaw noo natse. PP Tsigo lëë Jesús chëb: —Tsiñee kutiitsni do Dios, kol këb:Tat Tios, lii nii soboo kpaa, xñab noo nii kchë meñ kuuñ ksak lii,
ni xñab noo nii ktsiñ tse nii kñabeyoo. AO } Tu vuelt lëë Jesús noyutiitsni Dios. Tsi lëë xaa byal, lëë tu xpëëdscuel xaa chëb: —Jesús, beeñ kseedy lëë noo kutiitsni noo Dios sinak beeñ kseedy Juan xpëëdscuel. ZN- *per tugak cos precisy. Lëë Mariy kwle cos ko, aan ni tu cho kladyo lo me.LM )Per lëë Jesús chëb: —Marty, por ndaly cos nol kyalnë, AL{ (Per lëë Marty singootyee no xmandad me, lëë me big lo Jesús, chëb me: —Xey, ¿pe ni tu pe sinidy kikoo nii lëë pëlaa psaan kchë mandad lon? Kudzy lo me kuñ me naa yudar. ^K5 'Aan lëë pël Marty nii lë Mariy kwsob lo Jesús par jkëëtyag me nii xñee xaa. J  &Lëë Jesús pkaa nëz, aan lëë xaa ptsiñ tu kyedzy nii no tu kwnaa nii lë Marty. Lëë me ptee lidzy me kwlës xaa. I# %Lëë maestre ley chëb: —Xaa nii blis xaa. Lëë Jesús chëb: —Singo no nii kuuñtsyeyoo. Lëë Jesús chi lidzy Marty ni Mariy H $Tsigo lëë Jesús chëb lo maestre ley: —Lo ksa tson xaa nii kwtedy dyon, ¿cho xaa pkëstyoo xaa nii psaksi ngbaan? HG  #Lëë byaani lyu lëë xaa Samaria kwlii tumi aan lëëw pteedy xaa lo xaa nii xtee posad, chëb xaa: “Kon xaa re, aan deelñee jkaady tumi re, na tsiñee kpikchen kizhaa nii kak falt.” NF "ni lëë xaa big beeñ xaa xaa go rmedy con aceit ni viñ, ni lëë xaa pchal ladx laañee bnek. Loxsye ngo lëë xaa psoob xaa go lady xkway xaa, aan lëë xaa kuni xaa tu posad par kan xaa xaa. nEU !Per tsi lëë tu xaa Samaria nii kwtedy nëz ko kon xaa nii psaksi ngbaan, lëë xaa pkëstyoo xaa, zDm Singo gak beeñtsyey tu xaa nii chuñ yudar pxosy tsiñee kon xaa xaa nii psaksi ngbaan. Lëë xaa kwte tublad. tCa Siko nix xaa tsiñee lëë tu pxosy kwtedy nëz ko. Per tsi lëë pxosy kon xaa, lëë pxosy kwte tublad. {Bo Tsigo lëë Jesús bitiits nrii lo xaa, chëb Jesús: —Tu xaa name pchoo xaa Jerusalén, si xaa Jericó. Aan lëë ngbaan pchoo lo xaa nëz, aan axte ladx nii no lady xaa kwlan ngbaan ni ptee ngbaan xcheñ xaa. Casy beety ngbaan xaa. bA= Per parñee këb meñ nii buen xaa, lëë xaa chëb: —Kwnë dyon cho jkëstyoon. w@g Lëë Jesús chëb: —Nli singo xñeew. Deelñee suuñtsyeyoo kchë ngo, skaal kyalmbañ nii nitylody. P? Lëë maestre ley chëb: —Lo ley xñee: “Pkëstyoo xDioosoo tyub styool, ni tyub xkyalmbañoo, ni tyubñaa fuersy nii nol, ni tyub xkyalcheeñoo. Ni pkëstyoo meñ sinak xkëstyool lii.” K> Tsigo lëë Jesús chëb: —¿Pe cos xñabey xley Moisés? '=G Lëë tu maestre ley kunee lo Jesús, aan parñee kuñ xaa Jesús preb, lëë xaa chëb: —¿Pe cos kuuñtsyeyaa parñee jkan kyalmbañ nii xnitylody? C< Por nli xñen nii ndaly profet ni ndaly rey kokladzy nyan nii chan do, per kondy xaaw. Ni ndaly xaa kokladzy nguëëtyag nii xkëëtyag to, per pkëëtyagty xaaw. Xcuent tu xaa Samaria z;m Lëë Jesús byoogw aan nonstyee lo xpëëdscuel xaa chëb xaa: —Dichos meñ nii chan kchë nii chan do. f:E ’Lëë Tat Tios bneetsy kchë nii chap xaa lon. Ni ni tu cho xyuumbeydy kaa xiñ Tat Tios. Xaktyee Tat Tios sye xyuumbey xaa. Singo gak kaa Tat Tios, xaktyee xiñ xaa ni meñ nii kwe xiñ xaa schilo kyuumbey xaa. @9y Lëë Jesús ble, aan por Kyalbini Ntson nii no leñ styoo xaa lëë xaa chëb: —Xnetsyaa skizh lool, Tat Tios, por lii xñabey kpaa ni lii xñabey kislyu, ni kwloolanoo xtiitsoo lo meñ nyaani ni lo meñ chak parñee kluuylo lo meñ ndoladzy. Singo Tat Tios beeñtsyeyoo, porñee singo kwlaño styool. B8} Per kledy to porñee xsoob kyalbini mal xtiits to, sink kol kle porñee lëë lë do kë lo kitsy nii ngotsey Dios kpaa. Lëë Jesús xtee skizh lo Dios (Mt. 11:25‑27; 13:16‑17) 7% Por lëën bnetsy tiitspey lo do parñee subniy do mëël ni subniy do mëkwkyoow, ni parñee kuñ do gan lo xaatox, aan ni tu pe kakty to. 6w Tsigo lëë Jesús chëb: —Nli xñee do, por konaa xa pchingaa xaatox leñ kpaa sinak tsiñee xyab tu nkwsiy. .5U Lëë ksa tsongaly ptsiipchop xaa nii kukluuy xtiits Dios bikche aan xle xaa chëb xaa: —Jesús, axte kyalbini mal psoob xtiits noo tsiñee pseety noo lël. j4M ’Kchë meñ nii xkëëtyag nii xñee do xkëëtyag xtitsaa, per lëë meñ nii xsaldy lëë do, ni naa xsaldy meñ go. Aan deelñee xsaldy meñ naa, xsaldyak meñ xaa nii pxaal naa. Lëë meñ nii pxaal Jesús bikche 3w Lëë lii nii nol Capernaum, ¿pe nladzyoo nayak tir klaa soboo? Klaadyoo gon, por lëël kyab laañee mastre nxity. y2k Por ngo, tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy ntseebre castigw nii tedy to que nii tedy meñ Tiro ni meñ Sidón. 15 ’¡Chooksye lëë doy meñ Corazín ni chooksye lëë do meñ Betsaida! Por deelñee nyan meñ Tiro ni meñ Sidón kchë kyalntson nii kon do, tselye kokw meñ go ladx nchog ni tselye kwsob meñ go nëb lo xkiti parñee kluuy meñ go nii ptikche meñ go styoo lo Dios. "0= Nli xñen nii tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy ntseebre castigw nii tedy meñ go que nii tedy meñ Sodoma. Kyedzy nii xsoobty tiits (Mt. 11:20‑24) /+ “Axte xkiti nii pkaay niy noo xkwib noo parñee kyeñ do nii no xtol do. Per kol kaknan nii lëë xkyalwnabey Dios merle klyañche lo do.” _.7 Per deelñee ktsiñ do tu kyedzy nii ksaldy meñ do, kol kchoo aan kol këb lo meñ: |-q ni kol kuuñ kyak kchë meñ xsyaknë nii no siko, ni kol këb nii lëë wor kutsiñ nii lëë Dios kñabey meñ. R, Tsiñee ktsiñ do tu kyedzy nii ksal meñ do, kol kaw nii kneetsy meñ, + Kol kwës tugak yu, ni kol kaw ni kol ki nii kneestyee meñ, por nonguial kazh xaa nii xkyë tsiiñ. Ktsëëlejty to laañee kwës to. "*= Aan deelñee jkëëtyag meñ nii no yu go nii kñee do, lëë nii kwnab to kak cumplir, per deelñee jkëëtyagty meñ gow, kakty nii kwnab to cumplir. W)' Tsiñee sëëb to tu leñ yu, kol nab nii kakni Dios meñ nii no leñ yu go. a(; Koydy to bols ni tumi ni kyalkidy, ni jkëëptyuxty to meñ nëz parñee klyëëdy to. m'S Lëën xal lëë do laañee no meñ ntseeb nii ntseeb si ntseeb kchë ma tox nii chuty mëkwxiily. b&= Lëë xaa chëb lo meñ go: —Nak meñ nii no laañee tsi do sinak tsiñee lëë kwlaap mer kislo aan kindy ndaly xaa nii kyë tsiiñ. Por ngo no nii kñab to lo Dios nii kxaal xaa xaa nii kluuy xtiits xaa lo meñ. % } Lëë Jesús kwle stsongaly ptsiipchop meñ, aan chop kaa chop kaa meñ pxaal xaa nech tsi kchë kyedzy nii no tsi xaa. $ >Lëë Jesús chëb: —Kchë xaa nii xsyeñ ña rad aan xuy xaa tublad, xkiiñdy xaa par kyë xaa tsiiñ laañee xñabey Dios.e#C =Lëë stu xaa chëb: —Xey, chakladzyaa sënalaa lii, per blaa kaknin tiits lidzyaa. "w <Lëë Jesús chëb: —Blaa jkeetsy meñ kutysaa meñ meñ kuty. Lii nii xcueentoo kukluuy xtiits Dios lo meñ. ! ;Lëë Jesús chëb lo stu xaa nii so siko: —Tënal naa. Per lëë xaa go kwëb chëb: —Xey, blaa kajkeetsy kaazhaa pxosyaa. ) K :Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Chap mëz kyoplyoo ni chap mguiñ pchoos, per lëë mguiy nii pxaal Dios ni laañee kxiladzy xaa xisy wiñ chapty xaa. lQ 9Nëz no xaa, lëë tu xaa chëb lo Jesús: —Xey, chakladzyaa sënalaa lii laañee tsityoo. `9 8Loxsye ngo lëë xaa si stu kyedzy. Meñ nii kokladzy nyinal Jesús (Mt. 8:19‑22) R 7Lëë Jesús byoogw, aan lëë xaa kwëntseeb lo xpëëdscuel xaa. 4a 6Tsiñee lëë xpëëdscuel Jesús nii lë Juan ni Santiagw kon ngo, lëë xaa chëb: —Jesús, ¿pe chakladzyoo nii kñab noo kxaal Dios ki par knitylo kchësy meñ re? fE 5Per kwnëdy meñ Samaria ndee laañee ngwës xaa, porñee byeñ meñ nii Jerusalén si xaa. hI 4Lëë xaa pxaal xaa nii kwtenech lo xaa par kyub xaa go laañee kwës xaa xtañ meñ Samaria. oW 3Worñee lëë Jesús mer kyëp kpaa, lëë xaa kwloo valor lo xaa, aan lëë xaa si Jerusalén.  2Lëë Jesús chëb: —Jkady tow, por kchë xaa nii xlëëdy lo do no xfavor do. Lëë Jesús chakntseeb lo Santiagw ni lo Juan 5 1Lëë Juan chëb: —Maestre, lëë noo ptyon tu xaa nii xkwii kyalbini mal aan xseety xaa lël, per lëë noo pkaw, porñee nody xaa lady no.  0ni lëë xaa chëb: —Kchë meñ nii kantsi xaa wiñ re porñee xniladzy meñ xtitsaa, chantsi meñ go naa, ni chantsi meñ go xaa nii pxaal naa. Por ngo, tu xaa nii pa nondy lady to nak xaa nii mastre non. Meñ nii xlëëdy lo no no xlad no (Mr. 9:38‑40) {o /Tsi lëë Jesús byeñ xa no kik xaa, lëë Jesús kwtsyetsy tu xaa wiñ, aan lëë xaa pso xaa wiñ go kwi xaa, _7 .Lëë xpëëdscuel Jesús bislo ptilytiits dyon cho xaa nak xaa nii mastre non. =s -Per byeñdy xaa nii chëb Jesús, porñee blaady Dios nyeñ xaaw, aan ptsyeb xaa nyabtiits xaa lo Jesús xa nak tiits ko. ¿Cho mastre non? (Mt. 18:1‑5; Mr. 9:33‑37) s_ ,—Kol jkëëtyag nii kniyaa lo do, aan knitylasty to nii lëë mguiy nii pxaal Dios jkaa ña meñ. a; +Kchësy meñ psee kon xkyalntson Dios. Lëë Jesús xñee stub nii lëë xaa kety (Mt. 17:22‑23; Mr. 9:30‑32) Mentre lëë meñ nche ksee kon kchë nii beeñtsyey Jesús, lëë Jesús chëb lo xpëëdscuel: mS *Tsiñee lëë xaa wiñ go big lo Jesús, lëë kyalbini mal pchon xaa lyu, aan lëë xaa kutyë stub. Per lëë Jesús kwëntseeb lo kyalbini mal go, ni lëë xaa beeñ kyak xaa wiñ go, aan ndaan xaa sikni pxosy xaa xaa. O )Tsigo lëë Jesús chëb: —¡Natsypee nguiedzy styoo do ni xnilasty to Dios! ¿Axte pa wor këb ñe nii lëën ksaladzy lëë do? ¿Pa slal tiemp no nii kxekwaa lo do? Tëni xiñoo nu dyon. _7 (Lëën tse kwnab lo xpëëdscueeloo nii ngwii xaa kyalbini mal go, per pchilody xaa. y 'Per lëë tu kyalbini mal xsaksi xaa, xkuptsyëw xaa, ni xchono xaa lyu, ni xkwiiw ptsiiñ chuw xaa, aan xlaadyo xaa. { o &Lady kchë meñ go no tu xaa nii nguiedzy kwnee chëb: —Maestre, të kanoo xiñganaa. Mëëd tusy nak xaa lon. { o %Tsiñee lëë lyu byaani, lëë Jesús byety kiy ksa xpëëdscuel aan lëë tubtsoon meñ kuktsiilnëz xaa. b = $Loxsye biñ xaa tsiy xaa nii kwnee, lëë xaa kon nii xaktyee Jesús so. Koñee kwneedy xaa, ni tu cho lo bitiisty xaa kchë nii kon xaa. Lëë Jesús chuuñ kyak tu xaa wiñ (Mt. 17:14‑21; Mr. 9:14‑29) q [ #Lo xkey go pchoo tsiy tu xaa nii chëb: —Lëë xiñaa nrii. Naa kwle xaa. Kol jkëëtyag xtiits xaa. } "Lëë Pedre bii nonee tsiñee lëë tu xkey ptaagw laañee nche xaa. Lëë xaa kwnity lo xkey go, aan lëë xaa ptsyeb. lQ !Tsiñee lëë chop xaa go no kpi lo Jesús, lëë Pedre chëb: —Maestre, ¡xaatke mbëë nche no nu! Lëë noo ksaa tson yu yagxiidy: tuwo par lii, stuwo par Moisés, stuwo par Elías. Per nandy Pedre penak kwnee xaa singo.  Nikxe kwyo mgaal lo Pedre ksa xcombañer, lëë xaa kwchena, aan lëë xaa kon nii xpibëly Jesús ni xpibëly xaa nii bitiitsni Jesús. L Xpibëly xaa. Lëë xaa bitiits nii lëë Jesús kety Jerusalén. W' Aan lëë chop xaa ptsiñ chutiitsni xaa. Moisés ni Elías nak chop xaa go. wg Mentre lëë Jesús noyutiitsni Dios, lëë lo xaa ptsyëë ni lëë xab xaa byak nguitsy ni lëëw bibëly. # Tse nii kwlox xon kpidz nii bitiits Jesús kchë ngo, lëë xaa kwey tu kik kiy kukutiitsni xaa Dios ksa xaa Pedre, Santiagw ni Juan.  Xsobaa nii no meñ nii nche nu kejty axte nii kan meñ xkyalwnabey Dios. Lëë Jesús xtsyëëlo (Mt. 17:1‑8; Mr. 9:2‑8) 7g Deelñee no cho xteladzy chan naa ni xteladzy chon xtitsaa, lëë mguiy nii pxaal Dios kteladzy kan kchë meñ go tsiñee lëë xaa kiid con xkyalwnabey Dios ksa xaa angly. Q ¿Pe nan nii kuuñ xcheñ meñ tyub kislyu, lëëtyak lëë meñ kety? .~U Por lëë kchë xaa nii choxko kteelaa xkyalmbañ lo kyalkuty kety. Per lëë xaa nii pe sinidy kik, nikxe kety xaa, lëë xaa kpañ, porñee xniladzy xaa xtitsaa. Q} Ni lëë gak Jesús chëb lo kchësy meñ: —Deelñee no tu do chakladzy tso xladaa, no nii ksaan do kchë nii xyostyoo do, ni no nii tse con tse tedy to kyalnë parñee kchilo kiidnal do naa. P| Ni lëë xaa chëb nii tir mban tedy mguiy nii pxaal Dios, ni ksaldy xaa kol xaa, ni xaa nii xñabey lo pxosy, ni maestre ley. Lëë meñ kuty xaa, per tse nii loxo tson kpidz lëë xaa kpañ. O{ Per lëë Jesús psaan kazh tiits nii ni tu cho lo këbty xaaw. Tz! Tsigo lëë Jesús chëb: —Lëë dook, ¿pe nan do cho nakaa? Aan lëë Pedre kwëb chëb: —Lii nak Crist, Xiñ Dios. Lëë Jesús xñee nii lëë xaa kety (Mt. 16:20‑28; Mr. 8:30‑9:1) Hy  Lëë xpëëdscuel xaa kwëb chëb: —No meñ xñee nii lii nak Juan Bautist, no gaa meñ xñee nii lii nak profet Elías, ni no stubla meñ xñee nii no cho tu profet nii pañ nakoo. (xI Tu tse lëë Jesús noyutiitsni Dios nonsy, aan lëë xpëëdscuel xaa nche lo xaa. Lëë xaa kwnabtiits, chëb xaa: —¿Cho xñee meñ dyon nii nakaa? .wU Kchësy meñ byëly, aan tsiñee lëë wagw kwlox ptyop tsiipchop tskwidy kyaxtily byuy. Lëë Pedre xñee nii Jesús nak Crist (Mt. 16:13‑19; Mr. 8:27‑29) Rv lëë Jesús kwseñ ksa kaay kyaxtily go ni chop mël go, aan lëë xaa blëp lo kpaa par ktee xaa skizh lo Dios. Loxsye beeñ grol xaaw, lëëw pteedy xaa lo xpëëdscuel xaa par kiisy xaaw lo meñ. Iu  Lëë xpëëdscuel xaa psoob tiits aan loxsye kwsob meñ, t Siik kaay mily meñ, per lëë Jesús chëb lo xpëëdscuel: —Kol këb lo meñ nii sob meñ choowptsii gaa meñ tub lugar. Os Lëë Jesús chëb: —Lëë do wo, kol ktee nii kaw meñ. Lëë xpëëdscuel xaa kwëb chëb: —Kaayak kyaxtily ni chopak mël nooy noo, xakxe deelñee kyosyuuy noo nii kaw kchësy meñ re. [r/ Lëë tse no ktsye tsi lëë ksa tsiipchop xpëëdscuel xaa big lo xaa chëb: —Psonëz meñ parñee kyey meñ wxiladzy ni tsikyub meñ nii ktyaaw kyedzy ni kchë laañee sob yu, por ni tu cho kindy nu. q# Per lëë meñ byeño, aan lëë meñ kunal. Lëë Jesús kaa kwnee lo meñ xa nak xkyalwnabey Dios ni lëë xaa beeñ kyak meñ xsyaknë. p' Tsiñee lëë xapostle Jesús bikche, lëë xaa bitiits kchë nii beeñtsyey xaa, aan lëë Jesús sini xaa tu kyedzy nii lë Betsaida. o/ Per lëë Herodes chëb: —Yuub naa kwnabey kwchug kik Juan. ¿Cho ngue tsigo tant xseety meñ? Por ngo nii kokladzy Herodes nyan Jesús. Lëë Jesús xyaan kaay mily meñ (Mt. 14:13‑21; Mr. 6:30‑44; Jn. 6:1‑14) wng No gaa meñ kwnee nii lëë profet Elías kwlañche, ni no meñ kwxaak nii tu profet nii biid penaadle pañ. .mU Lëë rey Herodes biñ nii lëë meñ xseety Jesús ni kchësy nii chuuñtsyey Jesús, aan nandy Herodes pe kwxaak, porñee no meñ kwnee nii lëë Juan pañ. Pl Lëë xpëëdscuel xaa kwey kchë kyedzy nii nche tañ go, bluuy xaa xa kteelaa Dios meñ ni beeñ kyak xaa meñ xsyaknë. Lëë Herodes chakladzy kan Jesús (Mt. 14:1‑12; Mr. 6:14‑29) )kK Deelñee no tu kyedzy nii kaklasty meñ knee meñ laañee kwës to, kol kchoo kyedzy ko, aan kol kwib yu nii xña niy do, parñee kyeñ meñ nii no xtol meñ. \j1 Tsiñee ktsiñ do cualquier lidzy meñ, kol kwës siko axte nii kpi do kyedzy ko. i chëb xaa: —Koydy to nii jkiiñ do nëz, ni yag nii ksoxka do, ni bols, ni kyaxtily, ni tumi, ni koydy to ladx par ktsyëë xab to. ~hu Lëë xaa pxaal xpëëdscuel xaa parñee kluuy xaa xa nak xkyalwnabey Dios lo meñ ni kuuñ kyak xaa meñ xsyaknë, .g W Lëë Jesús kwtsyetsy ksa tsiipchop xpëëdscuel, aan lëë xaa ptee tiitspey lo xaa parñee kwii xaa kyalbini mal leñ styoo meñ ni kuuñ kyak xaa meñ xsyaknë. ]f38Tir psee pxosy me, per lëë Jesús chëb nii ni tu cho lo kutiisty xaaw.neU7Lëë me pañ aan wor go kazh lëë me kuxche, aan lëë Jesús chëb: —Kol ktee nii kaw me. ^d56Lëë Jesús kwseñ ña me aan lëë xaa chëb: —Mëëd wiñ, lool xñen, kuxche. Kc5Kchësy meñ pxidzyni Jesús, porñee nan meñ nii kuty me. b4Kchësy meñ nchenoyoon ni no kteenë por mëëd kwnaa go, per lëë Jesús chëb: —Koondy to. Kujty me, sink lëë me nixyesy. a-3Tsi lëë Jesús ptsiñ lidzy xaa go, xaktyee Pedre, ni Santiagw, ni Juan, ni xñaa mëëd kwnaa go ni pxosy me blaa xaa kwsëëb leñ yu. `2Lëë Jesús biño, aan lëë xaa chëb: —Ktsyeebtyoo. Bniladzy nii lëë Dios kuuñ kyak xiñoo aan lëë me kyak. Q_1Lëë Jesús bii nonee tsiñee lëë tu xaa nii pchoo lidzy xaa nii xñabey leñ ktoo ptsiñ, aan lëë xaa chëb lo xaa xñabey go: —Lëë xiñtsyaapoo tse lox kuty. Kotsiiñtroo lo maestre. ^0Lëë Jesús chëb lo me: —Xiñ, porñee bniladzyoo nii suuñ kyakaa lii, ngo nii lëël byak. Byey, pe tsinidre kikoo. Q]/Tsiñee lëë kwnaa go kon nii chilody tsolan me, xisy me aan lëë me kuksoxib lo Jesús. Aan xña lo meñ lëë me pxobtol penak kwseñ me xaa ni lëë me chëb nii wor go kazh lëë me byak. g\G.Per lëë Jesús chëb: —No cho kwseñ naa, por byeñaa nii lëën beñ tu kyalntson. 7[g-Lëë Jesús chëb: —¿Cho kwseñ xabaa? Aan como kchësy meñ chëb: “Lëdy lëë noow”, lëë Pedre chëb: —Maestre, kchësy meñ xtaagw lii ni xchëëp lii. wZg,Lëë kwnaa go big nëz xitsy Jesús aan lëë me kwseñ skiñ xab xaa, aan wor go kazh lëë me byag cheñ. #Y?+Lady kchë meñ go si tu kwnaa nii kokle tsiipchop iz xsyaknë me, xchoo me cheñ. Ndaly lo meñ nii chuñ rmedy kukxiñ me xtumi me aan byagty me. 'XG*porñee lëë xiñtsyaap xaa nii chap masy tu tsiipchop iz no nëz kyalkuty. Mëëd tusy nak me lo xaa. Lëë Jesús si aan xtaagw kchë meñ nii sinal xaa. Wy)Lëë tu xaa nii lë Jairo nii xñabey leñ ktoo ptsiñ, aan lëë xaa psoxib lo Jesús parñee tsi Jesús lidzy xaa, V (Tsiñee lëë Jesús ptsiñ stublad chu nistoo stub, xle meñ kuktsiilnëz meñ xaa, porñee kchësy meñ nche mbës xaa. 3~~F}||{pzzzz yxx"wvvzuvutnss}rr]qpp;ooZnnLmll9kjj>H==<<%;::9t98f7655=44/322o100/D..n--j,, +N**K))^((>''3&%%{$p##K"!!! $B\><*f7N3?t{\ P  M L=y7m~ u Lëë meñ jko naa ña meñ sit, ni lëë meñ kityni naa, lëë meñ kotsyetsy naa, ni lëë meñ kchoo mxeñ lon. taLëë Jesús kwtsyetsy ksa tsiipchop xpëëdscuel tublad, aan lëë xaa chëb lo xaa: —Chan do gon nii lëë no syo Jerusalén, aan siko lëë kchësy nii pkëë profet nii ktsyoolaa nii nakaa mguiy nii pxaal Dios kak cumplir. `9ndaly re nii jkaa xaa lo kislyu re aan lëë lo stu kislyu nii nare sëëd lëë xaa jkaa tu kyalmbañ nii nitylody. Lëëw xyon vuelt nii lëë Jesús xñee nii lëë xaa kety (Mt. 20:17‑19; Mr. 10:32‑34) 5Tsigo lëë Jesús chëb: —Nli xñen nii kchë xaa nii psaan lidzy, tsiil, o betsy, o pxosy, o xiñ gaa par sëëb xaa laañee xñabey Dios, mSTsigo lëë Pedre chëb: —Lëë noo psaan kchësy nii koop noo aan lëë noo syoopnaal lii. ]3Lëë Jesús chëb: —Chilody telaa meñ nonsy, per lëë Dios kteelaa meñ. U#Kchësy meñ nii biñ ngo chëb: —¿Cho lë nii telaa lo tol tsigo? fEMasy ngandy sëëb tu camey xan tu kyeech kuzh que nii sëëb tu rikw laañee xñabey Dios. veTsiñee kon Jesús nii mban kok xaa, lëë Jesús chëb: —¡Xaatee ngan sëëb rikw laañee xñabey Dios! ]3Per tsiñee lëë xaa go biñ ngo, mban ptee styoo xaa, porñee tir rikw xaa. @yTsiñee biñ Jesús nrii, lëë xaa chëb: —Tu cos bii chakoo falt: pto kchësy nii chapoo aan pkadyo lo meñ prob tsiin kchilo kapoo cos kpaa. Loxsye ngo të aan tënal naa. \~1Lëë xaa go chëb: —Kchësy ngo noyuuñtsyeyaa destye nii nakaa xaa wiñ. ,}QNanloo nii xñabey xley Dios: “Kyubtyoo stu kwnaa deelñee no tsiiloo, kujtyoo, kwandyoo, kñeedyoo tiits kizh par ksaksil meñ, ni psal pxoosyoo ni xñaal.” v|eTsigo lëë Jesús chëb: —¿Penak nii xñeel nii bueenaa? Tugak xaa buen no. Lëë xaa go nak Dios. {Lëë tu xaa xñabey chëb lo Jesús: —Maestre buen, ¿pe cos kuuñtsyeyaa parñee jkan tu kyalmbañ nii nitylody? Az{Nli xñen nii deelñee knilasty meñ xtiits Dios sinak xniladzy tu xaa wiño, sëëbty meñ laañee xñabey Dios. Lëë Jesús chutiitsni tu rikw (Mt. 19:16‑30; Mr. 10:17‑31) y3Per lëë Jesús chëb lo xpëëdscuel: —Kol klaa kiid xaa wiñ lon. Jkady tow, por kchë meñ nii nak sinak xaa wiñ kyey laañee xñabey Dios. x+Wi xaa wiñ kuni meñ lo Jesús parñee kxob Jesús ña kik xaa wiñ. Per lëë xpëëdscuel Jesús kwëntseeb lo meñ nii kuni xaa wiñ. :wmNli xñen nii tsi lëë xaa nii xtop tumi nii xyey Roma bikche sey lidzy, lëë Dios beeñ xaa perdón, per lëë xaa fariseo kokty xaa perdón. Por lëë kchë xaa nii xaly chak nyaa kyablyu aan lëë xaa nii mban chak kyak klaa. Lëë meñ chini xaa wiñ lo Jesús (Mt. 19:13‑15; Mr. 10:13‑16) Jv  Lëë xaa nii xtop tumi nii xyey Roma kwsosit aan byaxty xaa nlis xaa lo xaa kpaa, sink lëë xaa xtee golp styoo xaa xñee xaa lo Dios: “¡Tat Tios, pkëstyoo naa, por tu ngoptol nakaa!” u% Naa chawdyaa chop vuelt tu leñ xmal par kuuñ ksakaa lii ni chuñaa kchë nii xtsiñaan tsii tant aan xtedyaa tu tanto jkiiñ liidzyoo.” t Lëë xaa fariseo kwsoli aan lëë xaa chëb lo Dios: “Tat Tios, xnetsyaa skizh lool, porñee naktyaa sinak xaa nii nak ngbaan, ni xaa mal, ni naktyaa sinak xaa nii no tsiil aan choni stu kwnaa, ni porñee naktyaa sinak xaa nii xtop tumi nii so ske. xsi —Tu vuelt kwey tu xaa fariseo ni tu xaa nii xtop tumi nii xyey Roma lidzy Dios par kutiitsni xaa Dios. qr[ Lëë Jesús pso cuent re par xaa nii xsyak nii tir buen aan xsyablyu los demasy meñ, chëb xaa: OqKlyëëdy xaa gon, lëë xaa kchoo xfavor meñ go. Per tsiñee lëë mguiy nii pxaal Dios dyon kiid, ¿pe bii sanre xaa meñ nii xniladzy xtiits Dios lo kislyu re? Xaa fariseo ni xaa nii xtop tumi .pU¿Lëë Dios dyon pe kchoody xaa xfavor meñ nii xniladzy xtiits xaa nayak deelñee tsel kyool xñab meñ kyalxtisy lo xaa? ¿Slaa xaa nawen kyëmbës meñ go xaa? @o{Lëë Jesús chëb: —Singo gon chëb xtisy mal. nper como kety kety chiid kisyeedy me naa, lëën kcho xfavor me parñee kiijtre me, por toontlaa kloox me xpaciensyaa.” wmgXtse kwë me, per psaldy xtisy me. Lëë lultime nladzy xaa: “Nikxe nii xtsyeebtyaa Dios ni xsaldyaa meñ, wlgLeñ kyedzy ko gak kwyo tu kwnaa viud nii kunab kyalxtisy lo xtisy parñee ksaksi xaa meñ nii xlëë lo me. dkASinrii së lo cuent ko: —Tu kyedzy name kwyo tu xtisy nii ptsyebty Dios ni psaldy meñ. 0j [Loxsye ngo lëë Jesús pso tu cuent lo xpëëdscuel parñee këb xaa nii ktsagty xpëëdscuel xaa, sink tugak kutiitsni xaa Dios axte nii ktikche Dios lo xtiits xaa. i}%Tsigo lëë meñ chëb: —¿Pa kak kchësy nrii? Tsigo lëë Jesús chëb: —Laañee kaa ma kuty ktyop pech.`h9$Singo gak deelñee kë chop xaa tsiiñ tañ, lëë tu xaa kyooy, aan lëë stu kyaan. `g9#O deelñee gaa kë chop kwnaa wëët, lëë xaa koy tu me aan lëë xaa ksaan stu me. sf_"’Kyool go deelñee nix chop xaa lo tugak lon, lëë Dios koy tu xaa, per lëë xaa ksaan stu xaa. |eq!Kchë xaa nii kakladzy kteelaa xkyalmbañ kety. Per lëë xaa nii pe sinidy kik, nikxe kety xaa, lëë xaa kpañ. -dU Kol ksaladzy nii ptsyool tsiil Lot. #c?’Tse go deelñee no cho do so kik yu aan no xcheñ do leñ yu, kyejty to par kwii dow. Deelñee no gaa to so tañ, kpikchedy to kyey do lidzy to. ?bySingo kak tsiñee lëë mguiy nii pxaal Dios kpikche. awPer tsiñee lëë Lot pchoo leñ kyedzy Sodoma, lëë ki ni kyo lëë nii xsaay byab kpaa, aan kchësy meñ go kuty. #`?Singo gak kok xtiemp Lot: lyaadzy wagwsye ni lyaadzy nii kisy meñ kwyo meñ, ni wtosy ni wsisy kuni kik meñ. Lyaadzy konsye ni lyaadzy yusy kwyo meñ. 8_iTiemp ko lyaadzy wagwsye ni lyaadzy nii kisy meñ kwyo meñ, ni kyalwtsiilñasy kuni kik meñ, axte tse nii lëë Noé byo leñ barkw, aan lëë kchësy meñ go kuty lo kyo. ]^3Sinak kok xtiemp Noé, singo gak kak tsiñee lëë mguiy nii pxaal Dios kiid stub. L]Per no nii te kazh xaa kyalnë ni ksaldy meñ nii no natiemp xaa. \}Porque sinak tsiñee nyoo xbëly yë nkwsiy tyub leñ kpaa, singo kak mguiy nii pxaal Dios tsiñee lëë xaa kiid stub. y[kNo meñ kñë lo do: “Lëë xaa so nu”, o “lëë gaa xaa so nek.” Per tsidy to ni tsinaldy to meñ go. Z/Loxsye ngo lëë Jesús chëb lo xpëëdscuel: —Sitsib tse nii lëë do kakladzy kan do mguiy nii pxaal Dios lo kislyu, aan kandy to xaa. |YqNi tu cho kñëdy lo do: “Lëëw nrii”, o “Lëëw nrek kaa.” Por lëë xkyalwnabey Dios kwlañchel lo do. X1Lëë xaa fariseo kwnabtiits lo Jesús pa wor klyañche xkyalwnabey Dios aan lëë Jesús chëb: —Kiijty xkyalwnabey Dios parñee kan dow. W9Lëë Jesús chëb lo xaa nii byak ko: —Kuso aan byey. Por porñee bniladzyoo ngo nii lëël byak. Xa kñabey Dios (Mt. 24:23‑28, 36‑41) =Vu¿Nonsy xaa sit re nawen bikche ktee skizh lo Dios? _U7Tsigo lëë Jesús chëb: —¿Pe lëdy tsii xaa xsyaknë nawen byak? ¿Ko skee xaa? xTiAan lëë xaa psoxib lo Jesús, axte pkiitsy kë xaa lyu par ktee xaa skizh ni lëëw na xaa Samaria nak xaa. dSATsiñee kon tu xaa xsyaknë go nii lë xaa byak, lëë xaa bikche xtee xaa skizh lo Dios. }RsTsiñee lëë Jesús kon ksa xaa go, lëë Jesús chëb: —Kol tsi lo pxosy. Aan nëz si xaa lëë xaa byak. jQM sink lëë xaa kwchuptsyë, chëb xaa: —¡Jesús, lii nii nakoo maestre, pkëstyoo lëë noo! vPe aan lëë tsii xaa xsyaknë nii xyodz lady kuktsiilnëz Jesús kyedzy nii ptsiñ Jesús, per big kexty xaa, nOU Lëë Jesús kwte laañee ntsiil meñ Samaria ni meñ Galilea worñee lëë xaa si Jerusalén, {No Singo gak lëë do, tsiñee lox kuuñtsyey do kchë nii xñabey Dios to, no nii këb to: “Mos nii pa xkiiñdy nak no, por xaktyee nii pchilo lo no beeñtsyeey no. Beeñtsyeeytre no pe stu cos.” Lëë Jesús chuuñ kyak tsii xaa xsyaknë NM Aan ni skizh xteejty to lo mos nii beeñtsyey kchë nii kwnabey do. L Lëdyo gon, sink xñee do lo xaa: “Beeñlo tu xtseen ni kwtëë nii kawaa ni kin. Loxsye kawaa schilo soboo kaawoo ni kil.” K’Deelñee chap to tu mos nii chikon o chikap kaa ma, ¿pe xñee do lo xaa nayak tsiñee xpikche xaa: “Kwte të soboo kaawoo”? JTsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Deelñee niladzy to Dios, xisy wiñak, nikxe nyak xkyalwniladzy to lalak tu medzy martas, nchilo nyëb to lo yag re: “Bichee nu aan kusob lo nistoo”, aan lëë yag nsoob xtiits to. Nii nonguial kuuñtsyey mos ]I3Lëë apostle chëb lo Jesús: —Chakladzy noo nii mastre kniladzy noo Dios. MHNikxe ko xaa falt lo do kadzy vuelt tu kpidz, deelñee ksa kadzy vuelt ko kiid në xaa lo do: “Kpikchedraa kon falt lool”, no nii kuñ do xaa perdón. Nii schilo kuuñtsyey meñ nii xniladzy GKol kap cuent. ’Deelñee ko betsy to falt lo do, kol nee lo xaa, aan deelñee kpikche styoo xaa, kol kuñ xaa perdón. F}Masy buen kxituu tu kyomoliñ yañ xaa aan tsikchon meñ xaa lo nistoo que nii kuñ xaa xtol meñ nii xniladzy xtitsaa. E }Lëë Jesús chëb lo xpëëdscuel: —Tugak ktee tiits nii kyab meñ lo tol, per ¡brobsye xaa nii ksyaab meñ lo tol! !D;Lëë Abraham chëb: “Deelñee chaklasty xaa ksal xaa xley Moisés ni kchë nii pkëë profet, nikxe kpañ tu meñ kuty, kpikchedy styoo xaa.”xCi“Ksaldy xaaw”, chëb rikw, “per deelñee kyaklo tu xaa nii kutyle lo xaa, spikche styoo xaa lo Dios.” zBmTsigo lëë Abraham chëb: “Lëë nii pkëë Moisés ni pkëë kchë profet byaanle. ¡Ksal xaa kchë ngo!” mASparñee kñee xaa lo kaay betsyaa nii byaan tsiin kiijty xaa laañee sinriityee mban noteedyaa.” n@UTsigo lëë rikw chëb: “Xñabaa lool tsigo busy, Tat Abraham, nii kxaaloo Lázaro lidzy pxosyaa, ?Ni chilody gaaw, por tir ngol yoo nii kë groltyee, aan chilody kiid meñ nii no nu ske, ni meñ nii no gaa ske chilody kiid nu.” 8>iPer lëë Abraham kwëb chëb: “Xiñ, psaladzy gaanoo nii mbëë kwtedyoo lo kislyu, lëë Lázaro mban kwtedy xaa. Lëë na mbëë notedy xaa nu, lëë lii mban notedyoo. G=Tsigo lëë xaa kwchuptsyë, chëb xaa: “Tat Abraham, pkëstyoo naa. Pxaal Lázaro tsijkadz xaa punt xkweñ lo nis aan kiid ksalyu xaa lo ludzyaa, porque tir mban no teedyaa lo ki re.” <Aan mentre lëë rikw no te mban laañee xyey meñ nii chety, lëë xaa blis lo xaa aan lëë xaa kon nii lëë Lázaro so lo Abraham. ;Lëë tu tse lëë prob kuty, aan lëë angly kukni xaa laañee no Abraham kpaa. Lëë rikw kutyak, aan lëë xaa pkyeetsy. w:gKokladzy prob re nyëly con cos nii xlyaal leñ xmezh rikw. Aan axte mëkw big kwlee lady xaa laañee xyodz. i9KKwyo gak tu prob nii pcholë Lázaro. Xyodz lady xaa aan chisob xaa nëb lo lyu chilidzy rikw. g8G’Tu rikw name nonsyke ladx non ni ladx ngui chakw xaa, aan ksatyee tse chuñ xaa lni. 87i’Deelñee klaa tu xaapkiy tsiil, aan ktsiilña xaa stu kwnaa, tol chuñ xaa. Singo gak xaa nii ktsiilña tu kwnaa nii psëëb tsiil le, tol chuñ xaa. Rikw ni Lázaro W6'’Ni tu letre nii kë lo ley kyaanlasty. Kchësyo kak cumplir. Por nli xñen nii masy ngandy nitylo kislyu ni nitylo kpaa que nii kyaanladzy ley. Kyalwsëëb tsiil (Mt. 19:1‑12; Mr. 10:1‑12) G5’Lëë xley Moisés ni lëë kchë profet bluuy xtiits Dios axte tse nii lëë Juan biid. Destye tse go lëë meñ xkëëtyag xa nak laañee xñabey Dios aan xoo xsyëëb meñ siko. E4Tsigo lëë Jesús chëb: —Chakladzy to nii këb meñ nii buen do, per nan Dios pe cos xsya styoo do. Por kchësy nii xsyak meñ non pa nondyo lo Dios. Xley Moisés ni xkyalwnabey Dios P3Pxidzy xaa fariseo nii tir xyo tumi styoo biñ nii kwnee Jesús. 2 ’Ni tu cho chilody kyë tsiiñ chop lo patrón. Por neñdy slëë xaa lo tu xaa, lëë lo stu xaa kle xaa. O neñdy kaa ngui kuñ xaa xtsiiñ tu xpatrón xaa, aan ksaldy xaa stu xaa. Por ngo chilody ksoob to xtiits Dios deelñee tumi tugak sini kik to. X1) Aan deelñee chap cuidajty to xcheñ meñ, ¿cho lë nii kneetsy nii jkaa do? g0G Deelñee chap cuidajty to cos nii no lo kislyu re, ¿cho lë nii knee cos nii nli non lo do? /9 ’Kchë xaa nii chap cuidad cos nikxe ndalydyo, sap cuidad xaa cos ndaly, per lëë xaa ni chap cuidajty cos xisy, xa kap cuidad xaa cos ndaly. $.A ’Kol kiisy kchë nii chap to lo kislyu re parñee kap to amigw, parñee tso cho kneetsy laañee kwës to kpaa tsiñee lëë kchë nii chap to lox. ,-QPsee patrón kon nii singootyee nyaani mos mal go. Nli xñen nii mastre nan meñ nii xyuumbeydy Dios xa nak cos nii chak lo kislyu re que meñ nii xyuumbey Dios. ,Loxsye ngo lëë xaa kwnabtiits lo stu xaa, chëb xaa: “Liik, ¿palal nsëëboo?” Lëë xaa go kwëb: “Nsëbaa tu kyoow lmud xobxtily.” Tsigo lëë mos chëb: “Naa xpagareel aan pkëë stuwo nii xaktyee tapkaly lmud xobxtily nsëëboo.” F+Lëë xaa go kwëb chëb: “Nsëbaa tu kyoow barrily aceit.” Tsigo lëë mos nii sinoy cuent chëb: “Naa xpagareel aan pkëë stuwo nii xaktyee choowptsii barrily aceit nsëëboo.” *3Tsigo lëë xaa kwtsyetsy tuga tuga meñ nii nsëëb lo xpatrón xaa. Klosy lo tu xaa nii ptsiñ chëb xaa: “¿Palal nsëëboo lo xpatrónaa?” j)MNanaa xa kuñaa parñee tso cho lidzy ktsiiñaa tsiñee lëë xpatrónaa kwii naa lo tsiiñ.” &(ETsigo nladzy mos ko: “¿Pe kuñaa na busy na nii lëë xpatrónaa kwii naa lo tsiiñ? Nodyaa fuersy par kyën tsiiñ tañ, aan xteladzyaa kñabaa limosn. J' Tsigo lëë patrón kwtsyetsy mos ko, aan lëë xaa chëb lo xaa: “¿Pe nli kchë nii këjkëëkiy meñoo dyon? Bneetsy cuent dyon xa si lo xtsiiñoo, porque chilodre kyëël tsiiñ lon.” )& MLëë Jesús bitiits nrii lo xpëëdscuel, chëb xaa: —Tu xaa rikw name kop xaa tu mos, aan lëë meñ kuni tiits lo xaa nii lëë mos ko no kxiñ xtumi xaa. %  Per no nii kuuñ no lni ni kle no, por lëë betsyoo nii kwxaak no kuty bikche. Kwnity xaa, per lëë xaa ptsil lo no.”r$]Tsigo lëë pxosy xaa kwëb chëb: “Xiñ, lii tugak so lon, ni kchësy kaa nii chaapaa xcheñoo nako. #wLëë nana nii blañ xiñoo nii kukxiñ xtumil lo kwnaa nii xkwe pal nëz, lëël chuty becerr xro par lëë xaa.” 3"_Tsigo lëë xaa chëb lo pxosy xaa: “Nanoo gon blaktre iz nojkiiñaa lool ni nanoo nii tugak xsobaa xtiitsoo, aan ni tu chiv wiñ karty kneetsyoo par kawnin xamigwaa. r!]Per lëë betsy kol xaa blëë, aan kwnëdy xaa nyo xaa yu. Por ngo lëë pxosy xaa pchoo kwnee lo xaa.  Tsigo lëë mos chëb: “Lëë betsyoo blañ, aan lëë pxoosyoo kwnabey kuty becerr xro, porñee mbëë blañ xaa ni ndaan xaa.” LLëë xaa kwtsyetsy tu mos, aan lëë xaa kwnabtiits pe cos chak. 9’Mentre lëë stu xiñgan xaa nii nak xaa kol këno tañ. Tsiñee lëë xaa bikche, lëë xaa biñ ti ni lëë xaa kon nii lëë wyëë kayak. oWPor nladzyaa te kuty xiñaa, per kujty xaa. Kwnity xaa, per lëë xaa ptsil.” Aan lëë lni bislo. c?Kol tëni tu becerr nii xro aan kol kuty ma, por ¡lëë no tyaaw ni lëë no kuuñ lni! Per lëë pxosy xaa chëb lo xmos: “Sinusy kol kwii ladx buen jkakw to xaa, kol ko tu nily ña xaa, ni kol jkëë lab xaa. iKTsigo lëë xiñ xaa chëb: “Papá, kwlon falt lo Dios ni lool. Nonguialtre kakaa xiñoo.” Loxsye ngo lëë xaa pkaa nëz, lëë xaa sey lidzy pxosy xaa. ’Bii sitre siid xaa tsiñee lëë pxosy xaa kon xaa, aan lëë pxosy xaa pkëstyoo xaa. Lëë xaa kwloo corr kuktsiil nëz xaa xiñ xaa, aan lëë xaa kwteetsy xaa, ni lëë xaa taw pxit kwesy xaa. ONonguialtre kakaa xiñoo. Beeñ cuent nii sinak tu xmoosoo nakaa.” SLëën kya lidzy pxosyaa, aan këpaa: Papá, kwlon falt lool ni lo Dios. Lëë lultime nladzy xaa: “¡Blaktre gaa meñ nii kë xtsiiñ pxosyaa na axte xyely chaw, lëë naa na noteedy kpiñ nu! I Ptee gan xaa nyaw xaa nii chaw ngutsy, per ni tu cho pteejtyo. veTsigo lëë xaa kunab tsiiñ lo tu xaa nii no tañ go, aan lëë xaa go pxaal xaa lo kwaa kukap xaa ngutsy. iKPer tsiñee lëë xaa lox pxiñ xtumi xaa, lëë kpiñ kwyo tañ go, aan lëë xaa kwte kpiñ. )K Kok xtsedyako lëë xaa nii mastre nyab pto kchësy nii pchal, aan con tumi go lëë xaa si stu tañ nii sit. Siko pxiñ xaa kchë xtumi xaa laañee xkaatyee.   aan lëë xaa nii mastre nyab chëb lo pxosy: “Pa, neetsy kchë nii xyalaa.” Tsigo lëë pxosy xaa kwtiisy kchë nii chap. hI Lëë gak Jesús bitiits nrii lo meñ, chëb xaa: —Tu xaa name chap xaa chop xaa wiñ,  Nli xñen nii singo gak xle kchë angly nii no kpaa tsiñee xtikche tu xaa ngoptol styoo lo Dios. Xcuent xaa nii beeñ perdón xiñgan ,Q Aan tsiñee lëëw xtsil me, xtop me kchë xamigw me ni meñ nii no kexka chilidzy me, aan xñee me: “Kol kle lon, porque lëën ptsil pes plat nii bnityaa.” 7 g’Kol tsoo kso no xcuent tu kwnaa nii chap tsii pes plat, aan xnity me tuwo. ¿Pe xkëëdy me bini nayak ni pe xloobty me yu ni pe xkyëkyubty mew axte nii xtsil mew? @ yNli xñen nii mastre kak wle kpaa por tu meñ ngoptol nii ktikche styoo lo Dios que por tapkalyptsiipkee meñ buen nii xkiiñdy ktikche styoo lo Dios. Xcuent kwnaa nii xtsil xcentab 9 kaan tsiñee lëë do xtsiñ lidzy to, xtop to kchë xamigw to ni kchë meñ nii no kexka chilidzy to, aan xñee do: “Kol kle lon, por lëën ptsil mëkwxiily nii kwnity.” G Aan tsiñee lëë ma xtsil do, xle do xob to ma chu yañ do, C —Deelñee chap to tu kyoow mëkwxiily dyon, aan xnity to tu ma, ¿pe xsaandy to stap kalyptsiipkee ma nii kwnijty tañ nayak, aan chikyub to ma nii kwnity, axte nii xtsil do ma? A}Tsigo lëë Jesús pso tu cuent lo meñ chëb xaa: #Por ngo lëë xaa fariseo ni lëë maestre ley kwneenë Jesús, chëb xaa: —Xtsiil lsa xaa gue meñ ngoptol ni chaw xaa ksa xaa meñ go. q ]Lëë xaa nii xtop tumi nii xyey Roma ni lëë stubla xaa ngoptol big par jkëëtyag xaa xtiits Jesús. {o#Lëëw ksyëëb porñee ni par lyu ni par pyëëb xkiiñdyo. Deelñee chakladzy to kyeñ do, kol jkëëtyag.T!"’Buen sedy. Per deelñee ksaan sedy xinxiyo, ¿xa kyak nxiyo stub? !Singo tsigo busy, deelñee ksaandy to kchë nii chap to, chilody kak to xpëëdscuelaa. Tsiñee nxiytre sedy (Mt. 5:13; Mr. 9:50)  Aan deelñee kyeñ xaa nii lëbty xsoldad xaa, bii sitre sëëd stu rey, lëë xaa kxaal xaa nii tsikëb: “Masy kwës tily.” J O deelñee gaa no tu rey nii tsiktily contre stu rey, ¿pe xsyobty xaa nayak kwii xaa cuent parñee kan xaa dyon pe slëb tsii mily soldad nii chap xaa ktily contre kaly mily xsoldad stu rey? X)këb meñ: “Lëë xaa re bislo nsaa lidzy, per kwlëbty xaa nsaalo xaaw.” ucPor deelñee xaktyee kyeeñ do cimient, aan lëbty to ksaalo dow, kchësy meñ nii kano kxidzyni lëë do, ~Deelñee no tu do chakladzy ksaa tu yu ngol, ¿pe xsyobty to nayak kwii do cuent parñee kan do dyon pe slëb to ksaalo dow? q}[Ni chiloody kaa kak meñ xpëëdscuelaa deelñee tejty meñ lo kyalnë ni deelñee kiidnaldy meñ naa. u|c—Deelñee no tu xaa nii sëëdnal naa aan mastre xkëstyoo xaa pxosy xaa que naa o mastre gaa xkëstyoo xaa xñaa xaa, tsiil xaa, xiñ xaa, betsy xaa ni psyañ xaa, o xkëstyoo gaa xaa lëë xaa, chilody kak xaa xpëëdscuelaa. G{Ndaly meñ kunal Jesús aan lëë xaa byoogw chëb xaa: yzkPor ni tu meñ nii kwtsyetsyaa klo kawdy niskwaan nii beeñloon.” Meñ nii chakladzy kak xpëëdscuel Jesús y-Tsigo lëë xaa chëb lo mos: “Kwey nëz nii xchoo chu kyedzy ni kwey kchë skiñ kwraly, aan tëni xoo stubla meñ parñee kyaktsë lidzyaa. qx[Blyëëdyako, lëë mos chëb: “Xey, lëën beeñtsyey nii kwnabeyoo naa, aan lëë lugar bii no.” w%Tsiñee lëë mos bikche, lëë xaa chëb kchë nii chëb meñ, aan lëë xaa nii pxaal xaa blëë. Tsigo lëë xaa chëb lo xmos xaa: “Sinusy kwey kchë nëz yu ni nëzniy nii no leñ kyedzy, aan tëni kchë meñ prob, kchë meñ nii chilody së, ni meñ ciegw.” Hv Lëë stu xaa chëb: “Lëën kal ptsiilña. Chilody kan.” huILëë stu xaa chëb: “Lëën kwxi kaay nëz yosy aan lëën kakuñ ma preb. Chilody kan.” -tSPer xaal xaal nii chëb meñ parñee tsidy meñ. Klosy lo tu xaa nii kwey mos chëb: “Lëën kal lox kwxi tublë lyu, aan no nii kakuyaa loo go. Chilody kan.” sTsiñee lëë xwor wagw kol, lëë xaa pxaal xmos xaa kukëb lo meñ nii koktsyetsy: “Kol të por lëë niskwaan lox koklo.” rwTsigo lëë Jesús chëb: —Tu xaa name beeñlo xaa tu niskwaan aan ndaly lo meñ chëb xaa nii tsi meñ wagw. qLoxsye biñ meñ ngo, lëë tu xaa nii wi sob lo mezh chëb lo Jesús: —Dichos meñ nii chaw laañee xñabey Dios. ]p3Por chilody ktikche meñ go kyalnsaak ko lool, per lëë Dios kuuñ kle lii ni lëë xaa ktikche favor go lool tse nii lëë xaa kuuñ kpañ meñ kuty nii beeñtsyey kyalbuen. Xcuent xaa nii beeñlo tu niskwaan noU Masy tsiñee kuñoo tu lni, kwtsyetsy kchë meñ prob, ni meñ nii chilody së, ni meñ nii chandy. n1 Lëë gak Jesús chëb lo xaa nii kwtsyetsy xaa: —Tsiñee kuuñlool tu siily o tu xtsee gaa, kwëstyoo xamiigwoo, ni betsyoo, ni meñ liidzyoo, ni meñ rikw nii no kex chiliidzyoo, por toontlaa kwetsyak xaa lii aan singo mod lëë xaa ktikche favor nii beeñtsyeyoo. Xm) Porque kchësy xaa nii xalyga chak nyaa kyablyu aan lëë xaa mban kyak klaa. glG Masy tsiñee tsi do lo tu lni, kol sob axte lultime bankw parñee tsiñee kan xaa nii kwtsyetsy lëë do to, kñë xaa: “Penak nii soboo ske. Tësoboo axte klaa.” Singo mod xña lo kchësy meñ lëë do klisklaa xaa. k! Aan kñë xaa nii kwtsyetsy lëë do: “Pte xlugaaroo lo xaa re.” Tsigo lëë xkyalto do kchoo por lëë do tsisob axte lultime bankw. j—Tsiñee tsi do laañee chak tu kyalwtsiilña, sobty to laañee xsyob xaa non, por toontlaa tsi stu xaa nii mastre non lo do. iTsiñee kon Jesús nii kchësy xaa nii koktsyetsy xkwe yagxily nii xsyob xaa non, lëë xaa ptee tu consef lo meñ chëb xaa: QhAan ni tu xaa pchilody pe nyëb. Meñ nii chi lo tu kyalwtsiilña :gmNi lëë xaa chëb lo meñ fariseo: —Deelñee kyab tu xiñ do o tu xyosy kaa to leñ tu kyeech nxity, ¿pe kwiidy to xaa nayak ni pe kwiidy to ma nikxe chakty tsiiñ tse go? fPer ni tu xaa kwneedy. Tsigo lëë Jesús kwseñ xaa xsyaknë go aan loxsye beeñ kyak xaa xaa, lëë xaa chëb: “Byey.” %eCLëë Jesús kwnabtiits lo maestre ley ni lo xaa fariseo chëb: —¿Pe nonguial dyon kak tu xaa xsyaknë rmedy tse nii chakty tsiiñ ote nonguialdyo yak? faE "’¡Chooksye lëë doy nii no do Jerusalén! ¿Penak nii chuty to profet ni penak nii xlaal kyo do xaa nii xaal Dios lo do? ¡Ndaly vuelt kokladzyaa ndopaa to sinak xtop nguidy xoob xiñ leñ xikw, per kwnëdy to! {`o !Per no nii ktsiñaa laañee san natse, kxe ni widzy. Por ni tu profet chilody kety deelñee sody xaa Jerusalén. 2_] Tsigo lëë Jesús chëb: —Kol tsi aan kol këb lo mëz wnee xuuy go: “Natsesy ni kxesy kwin kyalbini mal ni kuuñ kyakaa meñ xsyaknë, widzy lëën kyal.” ^  Loxsye ngo lëë bla xaa fariseo ptsiñ, aan lëë xaa chëb lo Jesús: —Bi nu, porque lëë Herodes chakladzy kuty lii. *]M Tsiñee lëë tse go tsitsib ndaly xaa nii nyats chak nina kyablyu parñee ktaan xaa nii mban nina. Lëë Jesús xteenë por meñ Jerusalén (Mt. 23:37‑39) O\ Por ndaly meñ nii nche tyub lo kislyu sob kaw laañee xñabey Dios. A[{ Tsigo lëë do koon ni lëë do kaw lay do tsiñee kan do nii lëë Abraham ni lëë Isaac ni lëë Jacob ni lëë kchësy profet ncheno laañee xñabey Dios, aan lëë do byaan ley. mZS Per lëë xaa kyëb kñë xaa: “Lëën niyle nii nandyaa cho xaa do. Kol kyey por ngoptol do.” nYU Tsigo lëë do këb: “Ptyaawni noo ni ptyowni noo lii, ni beeñ kseedyoo meñ nëz laa no noo.” )XK Loxsye ksuugw xpixwan yu puert, deelñee kyaan do ley lëë do këb: “Xey, pxaly chu yu syëëb noo.” Per lëë xaa kñë lo do: “Nandyaa cho xaa do.” W  —Kol ktee nii sëëb to laañee xñabey Dios, por nako sinak tu puert nya aan ndaly meñ kakladzy sëëb, per kchilodyo. sV_ Aan lëë tu xaa kwnabtiits lo xaa chëb: —Xey, ¿ndalydy meñ lë xtyelaa lo tol? Lëë Jesús chëb: tUa Worñee lëë Jesús no nëz si xaa Jerusalén, beeñ kseedy xaa meñ kyedzy ni tañ nii kwtedy xaa. Tw Nako gon sinak levadur nii xkëë kwnaa tson lmud riñ par tsobe kchësy kobyi. Puert nya (Mt. 7:13‑14, 21‑23) XS) Lëë gak Jesús chëb: —¿Pe cos nak sinak laañee xñabey Dios dyon? R Nako gon sinak tu medzy martas nii chan meñ lo kwaa aan tsiñee lëëw chak lal tu yag, lëë mguiñ xko xipchoos loo go. qQ[ Lëë gak Jesús chëb: —¿Pe cos nak sinak laañee xñabey Dios dyon, ni pe cos chak si chako? LP Tsiñee lëë Jesús chëb ngo, lëë xaa nii xlëë lo xaa pteladzy, per kchësy meñ ble kon kyalntson nii beeñtsyey xaa. Xa nak laañee xñabey Dios (Mt. 13:31‑33; Mr. 4:30‑32) 5Oc Lëë kwnaa re gon lo xtiiy Abraham sëëd me, aan kok tsiimtson iz nii nguëëtuu xaatox me lo kyalkits re. ¿Pe nonguialdy nayak laa me nikxe tse nii chakty tsiiñ nak? N Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Mal do. ¿Pe chinidy to xyosy to kunis nayak o xburr gaa to nikxe chakty tsiiñ? M{ Per lëë xaa nii xñabey leñ ktoo blëë, porñee beeñ kyak Jesús me tse nii xiladzy meñ Israel lo tsiiñ, aan lëë xaa chëb lo meñ: —Xoop kpidz nonguial kak tsiiñ. Kol të leñ tse go par kak to rmedy, kiijty to tse nii chakty tsiiñ. L Tsigo lëë xaa pxob ña xaa lady me, aan wor go kazh lëë me byak tubli, aan lëë me bislo biily me lay lo Dios. xKi Tsiñee lëë Jesús kon me, lëë xaa kwtsyetsy me aan lëë xaa chëb: —Kwnaa, lëël byak, xsyaknëdroo. J Aan lady kchësy meñ no tu kwnaa nii kwlox tsiimtson iz xsyaknë. Tu kyalbini mal beeñ me chop xkwaa, aan pchilodre nyak tubli me. bI= Tu tse nii xiladzy meñ Israel lo tsiiñ lëë Jesús beeñ kseedy meñ leñ ktoo. yHk tsiin tsaaplaa skyë nex low singo. Aan deelñee kyëdyo, mansye kchugloo.” Lëë Jesús beeñ kyak tu kwnaa }Gs Per lëë xaa nii xkyënap kwaa kwëb chëb: “Xey, psaansyew na iz. Lëën ksoly xano ni lëën ko pyëëb xano, `F9 Tsigo lëë xaa chëb lo xaa nii xkyënap kchë xyag uv xaa: “Buy gaanoo, lëëw kak tson iz nii xyely kyubaa yegw lo yag re, per lo ksa iz ko ni tu xnexo karty kawaa. Pchugo masy, por xaktyee xlyëw lo kwaa.” :Em Lëë Jesús bitiits nrii lo meñ, chëb xaa: —Tu xaa name sob tub xan yag yegw lady xyag uv xaa, aan lëë xaa kukuy dyon pe kë yegw low, aan ni tu yegw ptsyoldy xaa. D  Lëdyo gon. Ni lëën xñe kaazhkaa lo do nii deelñee kpikchedy styoo do lo Dios, wi do kety. Xcuent yag yegw nii xkyëdy nex C ¿Ni pe nladzy to nii mastre no xtol ksa tsiimtson xaa nii byab yu ngol nii lë Siloé lady que xtol kchësy meñ nii no Jerusalén? iBK Lëdyo gon. Ni lëën xñe kaazhkaa lo do nii deelñee kpikchedy styoo do lo Dios, wi do kety. A{ Tsigo lëë Jesús chëb: —Nladzy to nayak nii ptsyool xaa go ngo porñee mastre no xtol xaa que xtol xaa xtañ xaa. ,@ S Misme tse go lëë bla xaa kukan Jesús aan lëë xaa bitiits nii lëë Pilat beety bla meñ Galilea aan lëë xaa pkots xcheñ meñ go xcheñ ma nii kwlokon xaa. U?# ;Aan xsobaa nii kchoodyoo skiib axte nii kizhoo lal nii kñab xaa lool.>y :Deelñee xkëëkiy tu xaa lëë do aan chakladzy xaa tsikso xaa lëë do lo xtisy, kol nee lo xaa lëë ka bii xteedyo tiits. Por deelñee kyab to ña xtisy, lëë xtisy këb lo mayor: “Kol ko xaa gue skiib”, aan lëë xaa ko lëë do skiib. H=  9’¿Penak nii xyeñdy to pe cos nonguial kuuñtsyey do? |<q 8¡Nguey do! Deelñee xyeñ do xa chak leñ kpaa tsiñee lëë kyo kyab, ni xyeñ do xa chak lo kislyu tsiñee lëë naay kak, ¿penak nii xyeñdy to xa nak kchë cos nii noyak natiemp? Ptee nii kwnee lo meñ nii xlëë lool (Mt. 5:25‑26) Z;- 7Singo gak tsiñee xpi me nëz kyety xñee do lëë naay kak, aan nli gaa chako. :7 6Loxsye ngo lëë Jesús chëb lo meñ: —Tsiñee chan do nii lëë xkey no nëz laa chaasy ngbidz, xñee do lëë kyo kyab, aan nli gaa xyabo. 79g 5Lëë mëëdpkiy ktilyni pxosy, ni lëë mëëd kwnaa ktilyni xñaa, ni lëë nkwxizh ktilyni xñaatsaap. Lëë Jesús chak ntseeb lo meñ (Mt. 16:1‑4; Mr. 8:11‑13) 8 4Por destye natse, deelñee no kaay meñ tu yu, lëë meñ kak chop tiiy. Tublad tso tson meñ, lëë stublad tso chop meñ. m7S 3Këbty to tsaaplaa syelyaa lo kislyu re parñee tsodre tily. Lëdyo gon, sink lëën syelyni tily. b6= 2No nii teedyaa lo tu kyalnë dox, aan ¡mban xtee styoon nii lëën ktsyool kyalnë go! 5 1’Lëën syely kuñ kyalxtisy lo kislyu. Nak nii kuuñtsyeyaa sinak tsiñee chek ki, ni ¡xsyaak gaan naaty tsek kaa kislyu! 4 0Per deelñee nandy mos pe cos chakladzy patrón aan ko mos falt, xisy golp jkaa mos. Por deelñee ndaly nii byaani meñ, ndaly nii kak wnab lo meñ. Deelñee ndaly gaa cos nan meñ, ndaly nii no kuuñtsyey meñ. Lëë Jesús chuñ meñ chop tiiy (Mt. 10:34‑36) i3K /’Deelñee nan mos pe cos chakladzy patrón, aan xsoobty mos tiits, ndaly golp jkaa mos. 2' .Per mer tse nii pe sinidy kik xaa, lëë xpatrón xaa ktsiñ, aan lëë patrón ksaksi xaa sinak xsaksi patrón kchë mos nii xsoobty tiits. 41a -Per deelñee mal mos ko ni nan xaa nii xtse si xpatrón xaa, lëë xaa ksaksi kchë meñ nii xkyë tsiiñ lo xpatrón xaa, ni lëë xaa tso wagw ni lëë xaa kyë kunip. Z0- ,Nli xñen, nii lëë patrón këb lo xaa: “Kop cuidad kchësy nii chaapaa.” / +Dichos mos nii xyaani lidzy xpatrón deelñee tsiñee kpikche patrón, kan xaa nii lëë mos ko beeñtsyey kchë nii kwnabey xaa. I.  *Lëë Jesús chëb: —¿Cho xsaan patrón lidzy dyon tsiñee lëë xaa xchoo? ¿Pe lëdy nayak xsaan xaa tu mos nii xsoob tiits parñee kyaan mos ko kchë meñ nii xkyë tsiiñ lo xaa? ~~~}}G|{{{'zzAyy`xx&ww[vv utt\ssrGqq1ppsponnmmmlkk jZiii?hhhNgg*ff%ee dcYbbHaa;``1__v^^1]]\Y[ZZmYYXbWVVnUiTTSSRRRQ!POONNlNBMMfMLKKQJJXIIPHH9GFFEEYDCCLBAA @@ ?>>r>=x= <<<^;;F::[9c88}877u66q6 55144D33r322 11S///.."-- ,,*++}**)(((3''W&&%?$$##"J!!K {E"4V891.Ef% |IR b 3 )g"'8F9|Zu-Per mastre nguieex chëb meñ: —¡Pkëë xaa lo crusy! ¡Pkëë xaa lo crusy! Jt Kokladzy Pilat nlaa xaa Jesús. Por ngo kwnee xaa lo meñ stub. msSLëë Barrabás no skiib por tu tily nii kok leñ kyedzy, ni porñee beety Barrabás tu meñ. KrPer nguiedzy chëb meñ: —¡Beety xaa gue, aan blaa Barrabás! }qsPorñee tsiñee chak paskw, nak xmod Pilat klaa xaa tu xaa nii no skiib par kuuñ ksak xaa styoo meñ kyedzy. Loxsye ngo lëë Pilat ptop kchë xaa nii xñabey lo pxosy, ni kchë xaa nii nak xtisy ni kchësy meñ kyedzy. klO Tse go lëë Herodes ni lëë Pilat bnee buen, por klo xñee lsady xaa. Lëë meñ chakladzy nii kyë Jesús lo crusy (Mt. 27:15‑26; Mr. 15:6‑15; Jn. 18:39‑19:16) k# Lëë Herodes kwtsityni Jesús ksa xsoldad ni lëë xaa pkakw Jesús ladx nii chakw rey. Loxsye ngo lëë Herodes pxaal xaa lo Pilat stub. _j7 Aan wi xaa nii xñabey lo pxosy ni maestre ley nii tugak xkëëkiy Jesús nche siko. Bi Ndaly nii kwnabtiits Herodes, per koñee kwëbty Jesús. >huTsiñee lëë Herodes kon Jesús, lëë xaa ble porñee penaadle kokladzy xaa nyan xaa Jesús, porñee biñ xaa kchë nii beeñtsyey Jesús aan kokladzy xaa nyan xaa tu kyalntson. %gCLëë xaa xñabey chëb nii lëëw, aan lëë Pilat pxaal Jesús lo Herodes porñee lëë Herodes xñabey Galilea aan lëë xaa so Jerusalén leñ tse go. ^f5Tsiñee biñ Pilat ngo, lëë Pilat kwnabtiits dyon pe xaa Galilea nak Jesús. Per nguiedzy chëb xaa xñabey: —Con kchë xiwseedy xaa lëë xaa noyuñ meñ chop tiiy. Galilea bislo xaa, lëë na lëë xaa kwlañche Judea. Lëë Jesús so lo Herodes ldQTsigo lëë Pilat chëb lo xaa nii xñabey lo pxosy ni lo meñ kyedzy: —Nody xfalt xaa re. c}Lëë Pilat chëb lo Jesús: —¿Pe nli lii nak xrey meñ Israel? —Misme chuwoo pchoo nii naaw —chëb Jesús. Gbchëb xaa: —Lëë xaa re pkaa loo noo. Lëë xaa noyuñ xkyedzy noo chop tiiy, xñee xaa nii nody nii tizh noo tumi nii xtop xtisy Roma, ni xñee xaa nii lëë xaa nak Crist nii kak rey. Aa Lëë xaa pchoo siko aan lëë xaa kuni Jesús lo Pilat, ` GTsigo lëë kchë xaa go chëb: —¿Pa jkiiñre gaa no testigw? Misme lëë no ptyon pchoo kchë tiits re chuw xaa._FLoxsye ngo lëë xaa xñabey chëb: —¿Lii tsigo busy nak Xiñ Dios? Tsigo lëë Jesús chëb: —Misme lëë do xñee nii naaw. 6^gEPer destye nina lëën soob kwi Dios nëzli. A]}DDeelñee gaa kñabtiitsaa tu pe cos lo do, kñëdy tow. ~\uC—Kwnë dyon pe lii nak Crist. Tsigo lëë Jesús chëb: —Deelñee kniyaa na nii naaw, knilasty to xtitsaa. M[BTsiñee lëë lyu byaani lëë xaa kol ni lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni lëë maestre ley ptyop, aan lëë xaa kuni Jesús lo stu xaa nii mastre non, aan siko lëë xaa chëb lo Jesús: 5ZcANi kwlootsyetsy xaa Jesús. Ndaly nii chëb xaa lo xaa. Lëë Jesús so lo xaa xñabey (Mt. 26:59‑66; Mr. 14:55‑64; Jn. 18:19‑24) PY@Ni ptse xaa lo Jesús, aan xñee xaa: —¡Kwnë dyon cho kwtiñ lii! RX?Lëë xaa nii kwënap Jesús ptee xcheñ xaa ni kwtsityni xaa xaa. qW[>Lëë Pedre pchoo siko aan lëë xaa biiñ. Xaa nii ptee xcheñ Jesús (Mt. 26:67‑68; Mr. 14:65) ;Vo=Tsigo lëë Jesús psuugw lo buy lo Pedre. Lëë Pedre gaa psaladzy nii chëb Jesús: “Na kyool kazh tson vuelt këëboo nii xyuumbeydyoo naa antes nii jkwetsy nguidy kol.” U<Per lëë Pedre chëb: —Nandyaa pe cos xñeel. Aan wor go kazh, mentre lëë Pedre bii nonee, lëë tu nguidy kol pkwetsy. }Ts;Nonsyak koko tu wor, lëë stu xaa chëb: —Soot paa gon nii wi xaa gue no xlad Jesús, por xaa Galilea xaa. S#:Kok xtsedyako, lëë stu xaa nii so siko kon Pedre, aan lëë xaa chëb: —Wil lë no xlad Jesús. Per lëë Pedre chëb: —Lëdyo. >Rw9Per lëë Pedre chëb: —Xyuumbeydyaa xaa gue. Q{8Siko sob Pedre tsiñee lëë tu kwnaa nii xkyë tsiiñ siko kon xaa aan lëë me chëb: —Wi meñ gue nak ksa Jesús. WP'7Lëë meñ psaay ki groltyee lo ley. Aan wi Pedre kwsob lady meñ go chu ki. Oy6Lëë meñ kwnaasy Jesús, aan lëë meñ kuni xaa lidzy xaa nii mastre non lo pxosy. Lëë Pedre kunal sit sit. +NO5Ksatyee tse kwyon lady to leñ lidzy Dios, aan kwnaasty to naa. Per nyoo nii lëë xaatox xchëëp lëë do nina. Lëë Pedre xñee nii xyuumbeydy xaa Jesús (Mt. 26:57‑58, 69‑75; Mr. 14:53‑54, 66‑72; Jn. 18:12‑18, 25‑27) DM4Loxsye ngo lëë xaa chëb lo xaa nii xñabey lo pxosy, ni lo xaa nii xkyënap lidzy Dios, ni lo xaa kol nii sinaasy xaa: —¿Penak nii sëëdxi do naa con spad ni yag nyak xaa ngbaan? kLO3Tsigo lëë Jesús chëb: —Kol ksaan. Lëë xaa kwseñ tyag mos ko, aan lëëw beeñ kyak xaa. K}2Aan lëë tu xaa nii nak ksa Jesús biswee tu xmos xaa nii mastre non lo pxosy, pchug xaa tyag xaa nii sob nëzli. zJm1Tsiñee lëë xaa nii nak ksa Jesús kon nii ktsyool Jesús, lëë xaa chëb: —¿Pe stiily noo con spad? VI%0per lëë Jesús chëb: —Judas, ¿con tu pxit nawen jkol naa ña meñ re? +HO/Lëë Jesús bii nonee, tsiñee lëë tubtsoon meñ ptsiñ. Lëë xpëëdscuel xaa nii pcholë Judas nech lo meñ, aan lëë xaa ptee tu pxit kwesy Jesús, {Go.Tsigo lëë xaa chëb: —¿Penak nche nixyesy to? Kol tsische aan kol kutiitsni Dios, parñee kyabty to lo tol. Lëë meñ xñaasy Jesús (Mt. 26:47‑56; Mr. 14:43‑50; Jn. 18:2‑11) F9-Tsiñee lëë xaa lox bitiitsni Dios, lëë xaa sey laañee nche xpëëdscuel xaa. Per ksasy xpëëdscuel nche nixyesy, porñee tir xteenë xaa. wEg,Lo xkyalnë Jesús mastre chutiitsni xaa Dios, aan axte lo lyu byab nis nii psinis xaa, xñaw si xña cheñ. UD#+Ngo nonee xaa tsiñee lëë tu angly byety kpaa par ktee xfuersy xaa. C}*chëb xaa: —Tat Tios, pteelaa naa lo kyalnë re, per kuuñtsyeydyoo nii chakladzyaa, sink beeñtsyey nii chakladzyoo. ~Bu)Aan lëë xaa kwsë lal laañee xyab tu kyo tsiñee xkëë meño, aan lëë xaa psoxib par kutiitsni xaa Dios, jAM(Tsiñee lëë xaa ptsiñ siko, lëë xaa chëb: —Kol kutiitsni Dios parñee kyabty to lo tol. _@7'Loxsye ngo lëë Jesús si kiy nii lë Olivos aan lëë xpëëdscuel xaa sinal. =?s&Lëë xpëëdscuel xaa chëb: —Maestre, lëë chop spad xoob nu. Tsigo lëë Jesús chëb: —Kol ksaano. Lëë Jesús chutiitsni Dios (Mt. 26:36‑46; Mr. 14:32‑42) >%Por no nii kak cumplir xkitsy Dios nii xñee nii win pkab lady xaa mal. Kchë laañee chakyety nii ktsyoolaa kak cumplir. *=M$Lëë Jesús chëb: —Lëë na, deelñee no cho do chap bols, kol koyo, ni kol koy tumi. Aan deelñee chapty to spad, kol kto xchaket to aan kol si tuwo. L<#Tsigo lëë Jesús chëb: —Tsiñee pxalaa lëë do sin bols, ni sin tumi, ni sin kyalkidy, ¿pe no dyon pe cos kok falt lo do? Tsigo lëë xpëëdscuel xaa chëb: —Ni tu pe kokty falt. ;"Per lëë Jesús chëb: —Pedre, na kyool kazh tson vuelt këëboo nii xyuumbeydyoo naa antes nii jkwetsy nguidy kol. r:]!Tsigo lëë Simoñ Pedre chëb: —Nikle win tso skiib, ni nikxe kety no tusyke, per ksandyaa lii. 69e Per lëën kwnab lo Dios nii kakni xaa lii, parñee kchosody styool kaazhkaa, aan tsiñee lëë styool kpikche, pchoobladzy styoo xcombañeeroo parñee kchosody styoo xaa. 8Loxsye ngo lëë Jesús chëb: —Simoñ, lëë xaatox gon kwnab lëë do parñee kuxso xaa to sinak xchooxso xobxtily. 7 aan lëë do kaw ni lëë do ki laañee xñabeyaa ni lëë do sob parñee kñabey do lo ksa tsiipchop tiiy meñ nii no tañ Israel. Lëë Pedre këb nii xyuumbeydy xaa Jesús (Mt. 26:31‑35; Mr. 14:27‑31; Jn. 13:36‑38) R6Por ngo lëën knetsy kyalwnabey lo do sinak nii bneetsy Tat Tioso lon, L5’Ni kon gaa to kchë kyalnë ptsyoolaa aan psaandy to naa. W4'Kol në dyon cho mastre non, ¿pe xaa nii xsyob lo mezh chawo ote xaa nii xkyë niskwaano yak? ¿Pe lëdy xaa nii xsyob lo mezh nak xaa non? Per lëë naa, lëën no lady to sinak tu xaa nii chuñ mandad. 35Per lëë lëë do nody nii kak to singo, sink deelñee no tu do chakladzy kñabey no nii kak to sinak tu xaa nii xsoob tiits ni sinak tu xaa wiñ. 2'Tsigo lëë Jesús chëb: —Nan do gon xa chuuñtsyey xaa nii xñabey lo kislyu ni nan do nii chakladzy xaa nii këb meñ nii tir buen xaa. \11Lëë xpëëdscuel Jesús ptilytiits parñee kaknan dyon cho xaa mastre non. z0mTsigo lëë xpëëdscuel xaa bislo xñabtiits lo xcombañer dyon cho xaa kokniladzy Jesús. Cho mastre non ]/3Per no nii ktsiiñaa laañee pxaal Dios naa. Per ¡brobsye xaa nii kakniladzy naa! H. ’Lëë na lëë xaa nii kakniladzy naa sob lo mezh nu. -3Singo gak tsiñee lëë xtsee kwlox, lëë xaa kwseñ tu vas viñ aan lëë xaa chëb: —Tu cheñaa nrii. Lëëw kxee parñee kpily xtol do. },sLëë Jesús kwseñ tu kyaxtily, aan loxsye pteedy xaa skizh lo Dios, lëëw beeñ grol xaa, aan lëëw pteedy xaa lo xpëëdscuel xaa chëb xaa: —Lëë xcuerpaa nrii. Kol kawo parñee ksaladzy to naa, por lëën kety parñee telaa do. [+/Por nli xñen nii kidraa viñ sink lëën kwës axte klyañche xkyalwnabey Dios. */Loxsye ngo lëë xaa kwseñ tu vas viñ, aan loxsye ptee xaa skizh lo Dios, lëë xaa chëb: —Kol ki nrii ni kol kiisyo lo xcombañer do. D)Por axte nii klañche xkyalwnabey Dios kuñaa paskw stub. c(?Aan lëë Jesús chëb: —¡Penaadle non gan kawnin lëë do na paskw antes nii ketyaa! Y'+Tsiñee lëë xwor xtsee kol, lëë Jesús kwsob lo mezh ksa xaa apostle. &} Lëë xpëëdscuel xaa si aan lëë xaa ptsil yu nii chëëbpee Jesús, aan lëë xaa beeñlo nii kak xtsee paskw. p%Y Lëë xaa kluuy tu cuart ngol nii sob kik lidzy xaa, xixkwaalew. Siko kol kuuñlo nii tyaaw xtsee no. $7 aan kol këb lo xpixwan yu: “Lëë maestre pxaal lëë noo parñee kñabtiits noo pa sob yu laañee kawxtsee xaa ksa xpëëdscuel xaa na paskw.” "#= Tsigo lëë Jesús chëb: —Tsiñee ktsiñ do leñ kyedzy, lëë do kan tu xaa nii nsob yañ tub che nis. Kol tsinal xaa axte laañee ktsiñ xaa, S" Lëë xaa kwnabtiits chëb xaa lo Jesús: —¿Pa kyokuuñloo noow? i!KPor ngo lëë Jesús chëb lo Pedre ni lo Juan: —Kol tsikuuñlo nii tyaaw xtsee no na paskw. i KLëë paskw kol. Lo lni go xtyaaw kyaxtily nii xkyëdy levadur, ni chuty meñ mëkwxiily. Y+Byo xtiits xaa go styoo Judas. Por ngo lëë xaa bislo byub xaa xa jkaa Jesús tu laañee kindy meñ parñee jko xaa Jesús ña xaa xñabey. Lultime paskw nii kwte Jesús ksa xpëëdscuel (Mt. 26:17‑29; Mr. 14:12‑25; Jn. 13:21‑30; 1Co. 11:23‑26) FBle xaa go lo Judas, aan lëë xaa chëb nii stee xaa tumi. yAan lëë Judas kwey lo xaa nii xñabey pxosy ni lo xaa nii xkyënap lidzy Dios parñee këb xaa dyon xa jkaa Jesús. ucLëë xaatox kwsëëb leñ styoo Judas. Xpëëdscuel Jesús nak Judas. Iscariote kwnee meñ lo Judas. Aan lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni lëë maestre ley byub dyon xa kuty Jesús, per pchilodyo porñee ptsyeb xaa meñ. P Lëë paskw sëëd yob. Lo lni go xtyaaw kyaxtily nii xkyëdy levadur. Y+&Aan silyga xtsiñ meñ leñ lidzy Dios parñee jkëëtyag meñ xtiits xaa.s_%Yutsye beeñ kseedy Jesús meñ leñ lidzy Dios, lëë kyool lëë xaa kuktseñ kiy nii lë Olivos. $Kol kyëmbës tse go ni tugak kol nab lo Dios nii kteelaa xaa lëë do lo kchë cos ntseeb nii kiid ni parñee kchilo kpig to lon. Y+#Por nako sinak tu tramp. Por kchë meñ nii nche lo kislyu kan nii kak tse go. "’Kol kap cuent klaady to jkyedzy styoo do lo nip o lo kchë gaa cos nii no lo kislyu re, por toontlaa kyeñdy to tsitsib tse go. ?y!Stedy kpaa ni stedy kislyu, per lëë xtitsaa tejtyo. eC ’Por nli xñen nii antes nii kety kchë meñ nii no natiemp lëë kchë cos re kak. wSingo gak tsiñee kan do nii lëë kchë cos nii psetyaa noyak, kol kaknan nii lëë xkyalwnabey Dios mer klyañche. w’Kol ksaladzy gaanoo nii tsiñee lëë yag yegw o stu gaa yag xkë peñ, xyeñ do nii lëë xtiemp kyo sëëd yob. ykTsiñee lëë kchë cos re kislo, kol ko nguiool styoo do ni kol klis kik to, porque klyëëdy lëë do telaa. xiAxte tsigolye lëën kchukë lo xkey con tu kyalwnabeyaa ni tu kyalntsonaa, por naa nak mguiy nii pxaal Dios. Y +Lëë meñ jkyey tseb por nandy meñ pere kak lo kislyu. Por axte wi kpaa kni.  ’Kchë meñ ni nche lo kislyu jkan kik ni ktsyeb por kchë señ nii ko ngbidz, mëë, mëly ni por kchë xbi nistoo. t aNo meñ kety con spad, no gaa meñ kyooy xoo tyub lo kislyu. Aan lëë meñ sit kyëpkyety leñ kyedzy Jerusalén axte ksa tse nii ktee Dios tiitspey. Lëë mguiy nii pxaal Dios kiid stub (Mt. 24:29‑35, 42‑44; Mr. 13:24‑37)  ¡Brob kchë kwnaa nii nak xiñ tse go o xkadzy kaa mëëd! Por tir mban tedy meñ tse go ni lëë meñ ktsyool tu kyalnë dox. Z -Porque ntseeb kak tse go, por lëë kchë nii kë leñ xkitsy Dios kak cumplir. %CTse go deelñee nche do Judea, kol kxooñ, kol tsëp kiy. O deelñee gaa nche do Jerusalén, kol kchoo kyedzy, ni deelñee nche do tañ, kyeydy to kyedzy. lQ’Tsiñee kan do nii lëë xaa nii noy kiib nche kyako Jerusalén, klyëëdy lëëw nitylo. #AKol kxekw tsiin telaa do. =uPer ni tu pe kakty to por ni tu kits kik to knekty. Eni kchësy kaa meñ klëë lo do porñee xsoob to xtitsaa. iKMisme pxosy to, betsy to, xaa lidzy to ni xamigw to kak niladzy lëë do. No do axte kuty xaa, #?porque naa ksyab leñ kik to pe cos këb to lo xaa nii xlëë lo do. Aan kxekwty xaa con xaaw ni chilody kaa kñë xaa nii buendyo por nonsyke tiitsliw. PKol ktee nii pe tsinidy kik to nii dyon pe këb to o xa ksoli gaa to, 7i Siko stedyo tiits kñee do lo meñ cho nakaa. ^5 ’Per antes nii kak kchësy cos re, lëë meñ kñaasy lëë do. Aan lëë meñ tsini lëë do lo xaa nii xñabey leñ ktoo, ni lëë meñ ko lëë do skiib, axte lo rey ni lo xtisy tsikso meñ do por naa. x~i Ndaly laañee kni xu dox, ni lëë kpiñ kiid ni lëë kyalkits kiid, ni lëë meñ kan cos ntseeb leñ kpaa. }  Tsigo lëë xaa kwnee re chëb xaa: —Lëë kchë kyedzy nii nche lo kislyu ktily lsa ni lëë kchë xaa xñabey ktily. u|c Tsiñee kon do nii lëë guerr ni tily noyak, ktsyebty to. Por singo no nii kako, per nitylody kaa kislyu. n{UTsigo lëë Jesús chëb: —Kol kap cuent parñee jkëëtidy meñ do. Por ndaly xaa nii kakladzy kak sinakaa kiid, aan lëë xaa kñë nii lëë xaa nak Crist ni lëë xaa kñë nii lëë wor kutsiñ, per tsinaldy to xaa. zLoxsye ngo lëë xpëëdscuel Jesús chëb: —Maestre, ¿pa wor kak kchë nii kwneel? ¿Xa mod kyeeñ noo nii lëëw mer kak? 7yg—Sitsiñ tse nii lëë kchë nii nche kuy do nitylo. Ni tu kyo kyaandy lady xcombañero. Kchësyo nitylo. Kyalnë nii ktsyool meñ (Mt. 24:3‑28; Mr. 13:3‑23) xLëë meñ ncheyutiits nii tir ngui kchë kyo nii nyaa lidzy Dios ni tir ngui xixkwaaw, tsiñee lëë Jesús chëb: `w9Por kchësy meñ xko tumi nii chuñ sobre alcansiy, per lëë me, lo xkyalprob me, lëë me kwloo kchësy tumi nii nseñ me alcansiy. Lëë Jesús xñee nii lëë lidzy Dios nitylo (Mt. 24:1‑2; Mr. 13:1‑2) v5Tsigo lëë xaa chëb lo xpëëdscuel xaa: —Nli xñen lo do nii mastre nroob tumi nii kwloo kwnaa viud re alcansiy que kchë nii kwloo meñ rikw. |uqtsiñee lëë tu kwnaa viud nii tir prob ptsiñ, aan lëë me kwloo chop centab cobre nii xisy non leñ alcansiy. ;t sLëë Jesús no kuy xa xko meñ rikw tumi alcansiy s3/Ni xla xaa lidzy kwnaa viud, aan parñee këb meñ nii tir buen xaa, xsyo xaa chool xaa tu lay nii xyaldy kaa. Por ngo mastre ksaksi Dios xaa.r#.—Kol kap cuent lo maestre ley, por xtsiladzy xaa kakw xaa ladx non, ni chakladzy xaa nii jkëëptyux meñ xaa laañee ktsyooltyee meñ xaa lo kiy. Tsiimpee xsyob xaa laañee xsyob xaa non leñ ktoo, ni tsiñee chi xaa tu wagw, laañee xsyob xaa non xsyob xaa. fqE-Kchësy meñ nche jkëëtyag nii nonee Jesús aan lëë xaa chëb lo xpëëdscuel xaa: @py,¿Xa kchoo Crist lo xtiiy rey David, deelñee misme rey David xñee nii lëë Crist xñabey lo xaa? Nii chuuñtsyey maestre ley (Mt. 23:1‑36; Mr. 12:38‑40; Lc. 11:37‑54) Po+axte nii tsitsiñ tse nii kñabeyoo lo kchë meñ nii xlëë lool.” n*con misme David na pkëë leñ kitsy nii kë salmos sinrii:Chëb Dios lo xaa nii xñabey naa:“Kwsob kwin nëzli, umc)Loxsye ngo lëë Jesús chëb lo meñ: —¿Penak dyon xñee do nii lo xtiiy rey David sëëd Crist?, l}(Aan byaxtre meñ nyabtiits pe stu cos lo Jesús. ¿Cho lo xtiiy sëëd Crist? (Mt. 22:41‑46; Mr. 12:35‑37) pkY'Tsigo lëë bla maestre ley chëb: —Maestre, buen ptikcheel lo xtiits xaa nii kwnabtiits lool. |jq&Aan Dios gon nakty xaa xDios meñ kuty, sink xDios meñ mbañ nak xaa, porque par Dios kchë meñ nii kuty mbañ. 0iY%Ni axte Moisés kaa xluuy lo no nii nli xpañ meñ kuty por worñee kon xaa yakitsy nii noyek xñee xaa nii lëë Dios nak xDios Abraham, xDios Isaac ni xDios Jacob. h $Por kejtre meñ go, sink lëë meñ go kak sinak angly ni lëë meñ go kak xiñ Dios porñee lëë Dios kuuñ kpañ meñ go. Sg#per lëë meñ nii kchal kpañ kpaa, ni mguiy ni kwnaa gaa ktsiilñadre. bf="Tsigo lëë Jesús chëb: —Lo kislyu re busy xtsiilña mguiy ni xtsiilña kwnaa, tea!Kwnë na dyon cho xaa kyaani kwnaa go tsiñee lëë meñ kuty kpañ, deelñee ksa kadzy xaa ptsiilña me. 'dI Lëë byalo wi kwnaa go kuty. ecCSingo gak ptsyool stu betsy xaa. Ksa kadzy xaa ptsiilña me, per ni tu xaa psaandy mëëd. Gblëë tu betsy xaa ptsiilña tsiil xaa aan lëë xaa kutyak. aTu vuelt name kwyo tu xaa nii kop xoop betsy aan lëë xaa ptsiilña. Per blyëëdy lëë xaa kuty, aan como kopty tsiil xaa mëëd, ``9—Maestre, lëë Moisés chëb nii deelñee ktsiilña tu xaapkiy aan klyëëdy kety xaa, no nii ktsiilña betsy xaa kwnaa nii psaan xaa deelñee chapty me mëëd, parñee kap tsiil betsy xaa nii kuty mëëd. _ Lëë bla xaa saduceo kwey lo Jesús. Lëë xaa saduceo xñee nii kpañdy meñ kuty, por ngo lëë xaa kukëb lo Jesús: a^;Aan pchilody nyuuñ knee xaa tu cos nii nchilo nguëëkiy xaa Jesús. Lëël lëë xaa psee biñ xaa nii kwnee Jesús, aan kwneedre xaa. Lëë xaa saduceo chutiitsni Jesús (Mt. 22:23‑33; Mr. 12:18‑27) ]Tsigo lëë Jesús chëb: —Kol kizh nii nsëëb to lo xtisy Roma tsigo busy, ni kol kizh kaa nii nsëëb to lo Dios. >\u—Kol kluuy tu pes lon dyon. Loxsye buy Jesúso, lëë xaa chëb: —¿Chonre dyon kë loo go, ni cho lë kë nu? Lëë xaa chëb: —Lëë xtisy Roma ni lë xaa kë loo go. S[Lëë Jesús byeñ pe cos no styoo xaa, por ngo lëë Jesús chëb: XZ)Kwnë dyon pe nonguial tizh no tumi nii xtop xtisy Roma, ote nonguialdyo yak. 8YiLëë xaa chëb lo Jesús: —Maestre, ndon noo nii nonsyke tiitsli xñeel. Xsaldyoo nii xñee meñ ni xseedyoo xa chak meñ. Liisy xluuyoo xa kpañ meñ sinak xñabey Dios. &XEPor ngo lëë xaa pxaal bla xaa nii chak si chak xaa buen kukleetsy Jesús, parñee kyub xaa dyon pe cos jkëëkiy Jesús tsiin jko xaa xaa ña xtisy. W{Wor go kazh kokladzy xaa nii xñabey lo pxosy ni maestre ley nyaasy xaa Jesús, porñee byeñ xaa nii contre lëë xaa pso Jesús cuent ko. Per byaxty xaa, porñee ptsyeb xaa meñ. Tumi nii chazh lo xtisy (Mt. 22:15‑22; Mr. 12:13‑17) V ’Deelñee kyab meñ lady kyo go, lëë meñ go kak byuy. Per deelñee kyab kyo go lady meñ, ni kak nyoody pa kuty meñ. @UyLëë Jesús buy lo meñ aan lëë xaa chëb: —¿Penak tsigo nii xñee leñ kitsy nii kë xtiits Dios nii lëë kyo nii psëëb xaa nii xsaa yu byak tu kyo nii mastre xkiiñ? T5Lëë xaa gon kuty ksa xaa tsiiñ go, aan lëë xaa ktee xkwaa xaa lo stu xaa tsiiñ. Tsiñee biñ meñ ngo, lëë meñ chëb: —¡Nëdy Dios ngo! S9Lëë xaa kwlii xiñgan xpixwan uv lo kwaa, aan lëë xaa beety xaa. ’¿Pe në do dyon pe cos kuuñtsyey xpixwan uv xaa nii beeñ tsiiñ xkwaa xaa? .RUPer tsiñee lëë xaa tsiiñ kon xiñgan xaa, lëë xaa tsiiñ chëb lo xcombañer: “Lëë xaa gue kyaani xkwaa pxosy. Kol tsoo kuuty no xaa tsiin kyaani now.” 1Q[ ’Tsigo nladzy xpixwan uv: “Lëë nana ¿pe kuñaa?” Lëë lultime, lëë xaa pxaal xiñgan xaa nii xkëstyoo xaa. Nladzy xaa stsyeb xaa tsiiñ xiñgan xaa. Py Lëë xpixwan yag uv bikche pxaal stu mos, per lëë xaa nii beeñ tsiiñ ptee xcheñ xaa, aan lëë xaa psonëz xaa. *OM Tsigo lëë xpixwan yag uv pxaal stu mos, per singo gak kwlootsyetsy xaa nii beeñ tsiiñ mos ko aan loxsye ptee xaa xcheñ xaa, lëë xaa psonëz xaa singosy. 6Ne Tsi lëë xtiemp uv kol, lëë xaa pxaal tu xmos xaa siknab nii xyal xaa lo xaa nii beeñ tsiiñ, per lëë xaa go ptee xcheñ xmos xaa, aan lëë xaa psonëz xaa singosy. @My Loxsye ngo lëë Jesús pso stu cuent lo meñ, chëb xaa: —Tu xaa name beeñ pni xaa yag uv, aan lëëw ptee xaa companiy lo xaa nii kuuñ tsiiñoo, aan lëë xaa si laa sit. *LMTsigo lëë Jesús chëb: —Per ni naa tsigo busy kniydy dyon cho bneetsy tiitspey lon. Xcuent xaa nii beeñ tsiiñ yag uv (Mt. 21:33‑44; Mr. 12:1‑11) cK?Por ngo lëë xaa chëb lo Jesús nii nandy xaa cho pxaal Juan biid kchoobnis Juan. JAan chilody tyeesy no nii meñ lo kislyu re pxaal Juan, por suty meñ no lo kyo. Por kchësy meñ xniladzy nii xtiits Dios bluuy Juan. ,IQLëë xaa bislo xtilytiits lsa xaa, xñee xaa: —Deelñee tyeesy no nii Dios pxaal xaa, kñë xaa lo no: “¿Penak tsigo nii bnilasty to nii bluuy xaa?” WH'¿cho pxaal Juan dyon biid kchoobnis xaa? ¿Pe Dioso, ote cholsye meño yak? ^G5Lëë Jesús chëb: —Wi gak gaan dyon kñabtiits tu cos lo do. Kol në dyon: oFWaan lëë xaa chëb lo Jesús: —¿Cho bnee tiitspey lool par kuuñtsyeyoo kchë nii chuuñtsyeyoo? E #Tu tse mentre lëë Jesús noyuuñ kseedy meñ leñ lidzy Dios, lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni maestre ley ni lëë bla xaa kol ptsiñ, OD0Per pchilodyo, porñee kchësy meñ pkëëtyag nii bluuy Jesús.7Cg/Ksatyee tse beeñ kseedy Jesús meñ leñ lidzy Dios. Aan lëë xaa nii xñabey lo pxosy, ni maestre ley ni xaa xñabey nii no kyedzy kwëkyub dyon xa kuty xaa Jesús. B).chëb xaa: —Leñ kitsy nii kë xtiits Dios gon xñee nii laañee kiid kutiitsni meñ Dios nak lidzy Dios, per lëë do byuño lidzy ngbaan. rA]-Loxsye ngo lëë Jesús kwsëëb leñ lidzy Dios aan lëë xaa kwlii kchësy meñ nii no wto siko, %@C,ni lëë xaa knitylo xkyedzy to. Ni tu kyo kyaandy lady xcombañero, kchësyo nitylo. Ni lëë xaa kuty meñ, por byeñdy to nii kokladzy Dios ndeelaa lëë do. Lëë Jesús xlëë lo meñ leñ lidzy Dios (Mt. 21:12‑17; Mr. 11:15‑19; Jn. 2:13‑22) ?+Por sitsiñ tse nii lëë xaa nii xlëë lo do ksuugw kwraly lëë do, aan klaady xaa kchoo meñ ni klaady xaa sëëb meñ, >7*chëb xaa: —¡Chooksye lëë doy, naaty xaatsye nyeñ do xa nak xkyalwtelaa Dios siquier natse! Per lëë na chilody kyeñ dow ni chilody kan dow. s=_)Tsiñee lëë Jesús ptsiñ kexka Jerusalén, lëë xaa biiñ por kchë meñ nii no leñ kyedzy ko, k<O(Per lëë Jesús chëb: —Deelñee kyoogw chuw kchë meñ re, lëë kyo kñee xcuent meñ. ;'Tsigo lëë bla xaa fariseo nii no lady meñ chëb lo Jesús: —Maestre, kwëntseeb lo xaa nii sëëdnal lii parñee kñeedre xaa. v:e&Nguieex kwnee meñ: —¡Lëë Dios pxaal tu xaa nii kak xrey no! ¡Byinayk rey! ¡Skizh Dios nii sob kpaa! '9G%Aan tsiñee lëë xaa sisëëb chex kiy nii lë Olivos, lëë meñ nii ksa xaa si bislo xle ni xtee skizh lo Dios por kchë kyalntson nii beeñtsyey Jesús. 98m$Aan tyub nëz nii notedy Jesús ptañ meñ xab. o7W#Lëë xaa biy burr aan tsiñee ptsiñ xaa lëë xaa pxob xab xaa lady ma parñee sob Jesús ma. @6{"Tsigo chëb xaa: —Lëë xmaestre noo jkiiñ ma. X5)!Lëë xaa no klaa burr tsiñee lëë xpixwan ma chëb: —¿Penak xlaa do ma? [4/ Lëë xpëëdscuel Jesús kwey, aan lëë xaa ptsyol burr nii chëb Jesús. _37Aan deelñee kñabtiits meñ lo do penak nii xlaa do ma, kol këb nii naa jkiiñ ma. -2Schëb xaa: —Kol tsi kyedzy nii nyoo nu, aan tsiñee ktsiñ do, lëë do kan nii lëë tu burr këtuu. Ni tu cho karty sob lady ma. Kol klaa ma aan kol tëni ma. 1Tsiñee lëë xaa ptsiñ kex laañee ntsiil meñ Betfagé ni meñ Betania xan kiy nii lë Olivos, lëë xaa pxaal chop xpëëdscuel xaa, _07Loxsye bitiits Jesús kchë ngo, lëë xaa pkaa nëz par ktsiñ xaa Jerusalén. /Loxsye ngo lëë xaa chëb: “Kol tëni kchë xaa nii koklasty nyakaa rey, aan xña lon kol kuty xaa.” Lëë Jesús xsyëëb leñ kyedzy Jerusalén (Mt. 21:1‑11; Mr. 11:1‑11; Jn. 12:12‑19) .+Lëë rey kwëb chëb: “Lëë meñ nii chaple cos jkaarew, per lëë meñ nii ni tu pe chapty, axte nii wiñ nii chapsye meñ go kpichee.” L-Tsigo lëë meñ chëb: “Xey, per con nrooble tumi kwaa xaa.” ,Aan lëë rey chëb lo xaa nii nche siko: “Kol kla tumi lo xaa gue, aan kol kteedyo lo xaa nii nroob tumi ptsiñaa.” ]+3¿penak kulodyoo xtumin bankw parñee neetsylo tyub xiño na nii lëën bikche?” (*ITsigo lëë rey chëb: “Maaloo, misme xtiitsoo pteekyo lii. Deelñee nanoo nii tir ntseebaa, ni nanoo nii xtopaa nii kwlektyaa nii xlaapaa laañee kondyaa, u)cPorñee ptsyeebaa lii, ni nanaa nii tir ntseeboo, por xtopoo nii kwleektyoo ni xlaapoo laañee kondyoo.” j(MLëë stu mos ptsiñ aan lëë xaa chëb: “Xey, lëë xtumil nrii. Lëëw pkën lo tu bayjan. Q'Lëë rey chëb lo xaa: “Lëël kak xtisy. Kaay kyedzy kñabeyoo.” g&GLëë stu mos ptsiñ chëb: “Xey, lëë tumi nii bneetsyoo lon broob, lëëw byak kaay.” !%;Tsigo lëë rey chëb: “Buen ngo. Tir xaa tsiiñ nakoo. Ngui beeñ tsiiñoo tumi wiñ nii kwaal. Por ngo lëël kak xtisy. Tsii kyedzy kñabeyoo.” n$ULëë tu xaa nii ptsiñ klo chëb: “Xey, lëë tumi nii bneetsyoo lon broob, lëëw byak tsii.” 6#ePer lëë xaa kok rey, aan tsiñee lëë xaa bikche xkyedzy xaa, lëë xaa kwnabey kok tsyetsy ksa xaa nii ptee xaa tumi lo parñee kaknan xaa palal beeñ catu xaa go gan. "Per como xtilyni meñ kyedzy xaa, lëë meñ kyedzy pxaal bla xaa nii kukëb: “Chaklasty noo nii kak xaa gue xrey noo.” M! Per antes nii kchoo xaa, lëë xaa kwtsyetsy tsii xaa nii xkyë tsiiñ lo xaa, aan lëë xaa ptee deel palal gaa tumi lo xaa go, chëb xaa: “Kol kyë dilgensy con tumi re axte nii kpikchen.” | q chëb xaa: —Tu vuelt name kwyo tu xaa non nii no kak rey, per no nii tsi xaa tu kyedzy sit parñee kak xaa rey. @y Lëë meñ pkëëtyag kchë nii kwnee Jesús, aan lëë xaa pso tu cuent, porñee lëë xaa mer ktsiñ Jerusalén, aan nladzy meñ nii lëë wor kutsiñ nii lëë Dios kñabey, kO Por lëë mguiy nii pxaal Dios sëëd kyub ni sëëd kteelaa kchë meñ nii no xtol. Xcuent tumi { Lëë Jesús chëb: —Lëë Dios pteelaa kchë meñ nii no lidzy xaa re natse, por wi xaa ngab lo xtiiy Abraham. ELëë Zaqueo kuso, aan lëë xaa chëb lo Jesús: —Xey, lëën jkady grol kchë nii chaapaa lo meñ prob. Ni deelñee no cho lo kwlaanaa pe tu cos, lëën ktikche tap lal nii kwlaanaa. nUTsiñee kon meñ ngo, lëë meñ kwneenë Jesús, xñee meñ nii lëë xaa kwlës lidzy tu ngoptol. W'Lëë Zaqueo byety wxooñ, aan xle xaa lëë xaa kuni Jesús lidzy xaa. "=Tsiñee lëë Jesús sitedy xan yag ko, lëë xaa blëp lo lo yag, aan lëë xaa chëb: —Zaqueo, sinusy byety ske, por no nii kwësaa liidzyoo natse. Por ngo lëë xaa kwloo corr kwnech xaa, aan parñee kchilo kan xaa Jesús, lëë xaa kwyëp tu lo yag nii sob laañee notedy Jesús. gGKokladzy xaa nyuumbey xaa Jesús, per pchilodyo porñee tir ndaly meñ aan tir wiich Zaqueo. taLeñ kyedzy ko kwyo tu xaa rikw nii pcholë Zaqueo. Lëë xaa kwnabey lo xaa nii xtop tumi nii xyey Roma. E Lëë Jesús ptsiñ Jericó aan lëë xaa kwte leñ kyedzy. -+Wor go kazh lëë lo ciegw ko byak, aan lëë xaa sinal Jesús xtee xaa skizh lo Dios. Wi kchësy meñ nii kon ngo ptee skizh lo Dios.kO*Lëë Jesús chëb: —¡Lëë lool kña! Lëël byak, por bniladzyoo nii suuñ kyakaa lii. eC)—¿Pe cos chakladzyoo? Lëë ciegw ko chëb: —Xey, chakladzyaa nii kña lon stub. #(Lëë Jesús kwsotse, aan lëë Jesús chëb: —Kol tëni xaa nu dyon. Tsiñee lëë ciegw ko ptsiñ kex, lëë Jesús chëb lo xaa: -S'Kchësy meñ nii sinech kwëntseeb lo xaa parñee nyoogw chuw xaa, per lëël mastre kwchuptsyë xaa xñee xaa: —¡Lii nii nakoo xiñ David, pkëstyoo naa! eC&Aan lëë xaa kwchuptsyë chëb xaa: —¡Jesús, lii nii nakoo xiñ David, pkëstyoo naa! T!%Lëë meñ chëb lo xaa nii lëë xaa Nazaret nii lë Jesús sitedy siko. z m$tsiñee lëë ciegw biñ nii singootyee ndaly meñ xtyedy, lëë xaa kwnabtiits penak nii singootyee xtye meñ. b =#Lëë Jesús mer ktsiñ Jericó, aan lëë tu ciegw sob kex chu nëz xñab limosn, 1 ["Per byeñdy xpëëdscuel Jesús ngo, por nonsyke cos ngano. Nandy xaa penak chëb Jesúso. Lëë Jesús chuuñ kyak tu ciegw (Mt. 20:29‑34; Mr. 10:46‑52) ` 9!Lëë meñ kiñ naa ni lëë meñ kuty naa, per tse nii loxo tson kpidz lëën kpañ.  F~~}|||{{zpz,y}xx wwgvvjuu?tt#ssirr\rq3pp-oo-nnFmmllwkkHjjLjii)hggBgfffedd?cclbbFaap``R_^^^]{]\[[OZZWYYuY2YX0WW`VVUU6TTTFSSiRRR,QQQPPyPO{ONN-MM>P=w’Ni kayonle gaa to nii lëë pxusykoltoo do kwnee: “Pkëstyoo meñ nii ngui xñee lool, per ptilyni meñ nii xtilyni lii.” 6Qe*Deelñee kñab meñ nii kteedyoo tu cos lo meñ singosy, pteedyo, ni jkaadyoo cos lo meñ nii xñabtiñ. Kol jkëstyoo meñ nii xtilyni lëë do (Lc. 6:27‑28, 32‑36) UP#)Deelñee jkoy xoo tu xaa lii xyow xaa tu mily metre, biyo chop mily metre. eOC(Deelñee tsikso tu xaa lii lo xtisy parñee kla xaa xmaankwoo, blaa kla xaa wi xchakeetoo. &NE'Per naa nii xcuentaa lëën xñe nii deelñee no cho chakladzy ksaksi lii, psaan, o deelñee gaa kyaasy tu xaa kwesyoo, ptee wi stublad kwesyoo kyaasy xaa. ,MQ&’Kayonle gaa to nii chëb Dios: “Deelñee kwii tu meñ mëlool, kwlii gak mëlo meñ go, o deelñee kwii tu meñ tu laayoo, kwlii gak tu lay meñ go.” *LM%Tsiñee xñee do nii nli tu cos, ktsëëdy to lo xtiits to, tugak kol nee nliw. O deelñee gaa xñee do nlidyo, tugak kol nee nii nlidyo, ktsëëdy to lo xtiits to, por ndox nii ktsëë do lo xtiits to. Deelñee ko tu meñ falt lool, buendy nii kogookoo falt lo meñ go (Lc. 6:29‑30) pKY$Ni jkondy to Dios por kik to, porque ni tu kits kik to chilody kuuñ jkiitsy to o kuuñnyeesy kaa to. ~Ju#ni jkondy to por kislyu, por lo kislyu xsyo niy Dios, ni jkondy to por kyedzy Jerusalén, porque Dios nak rey siko. wIg"Per naa nii xcuentaa lëën xñe nii por ni tu cos jkondy to Dios. Jkondy to por kpaa, porque siko sob Dios, kHO!’Ni kayonle gaa to nii chëb Dios lo pxusykoltoo do: “Tu cos nii pkonoo beeñtsyeyo.” %GC Per naa nii xcuentaa lëën xñe nii deelñee klaa tu xaa tsiil aan pkaady me chop me stu mguiy lo xaa, lëë xaa xyub nii tsoni me stu mguiy. Aan cualquiersye xaa nii ktsiilña tu kwnaa nii psëëb tsiil le, lëë xaa chuuñtsyey tol. Lëë Jesús xluuy nii nody nii jkon meñ Dios F'’Ni kayonle gaa to nii chëb Dios: “Cualquiersye xaa nii ksëëb tsiil no nii ktee xaa tublë kitsy lo me nii lëë xaa blaa me.” kEOO deelñee gaa ñalil chuñ xtoloo, pchugo aan psëëbo, porque penakty nii sobty tu ñal, lëjty nii chop ñal sob aan kyeyoo linfiern. Lëë Jesús xluuy xa nak kyalwsëëb tsiil (Mt. 19:9; Mr. 10:11‑12; Lc. 16:18) =Ds’Singo tsigo busy, deelñee mëlool nii sob nëzli chuñ xtoloo, kwliiw aan psëëbo. Porque penakty nii kindy tu mëlool, lëjty nii chop mëlool sob aan kyeyoo linfiern. 0CYPer naa nii xcuentaa lëën xñe nii cualquiersye tu xaa nii kan tu kwnaa aan ksya styoo xaa tsoni xaa me, nikxe nii beeñtsyeydy xaaw, tu tol le ngo beeñtsyey xaa. ZB-’Pe lëdy kayonle gaa to nii chëb Dios: “Tsonidyoo tsiil stu meñ.” A Aan xsobaa nii kchoodyoo skiib axte nii kizhoo lal nii kñab xaa lool. Lëë Jesús xluuy nii ndox tsoni meñ tsiil xcombañer z@m’Deelñee xkëëkiy tu xaa lii aan chakladzy xaa tsikso xaa lii lo xtisy, kunee lo xaa lëë ka bii xteedyo tiits, porque deelñee kyaaboo ña xtisy, lëë xtisy këb lo mayor: “Kol ko xaa gue skiib”, aan lëë xaa ko lii skiib. ?-psaan nii sijkadyoo lo Dios lo pkoog aan kuknab perdón lo xcombañeeroo. Tsigolye schilo kpikcheel lo pkoog aan kokonoo nii sijkadyoo lo Dios. `>9’Por ngo, deelñee sol lo pkoog aan ksaladzyoo nii ngol falt lo xcombañeeroo, 8=iPer naa nii xcuentaa, lëën xñe nii kchë meñ nii klëë lo xcombañer, lëë Dios ksaksi meñ go. Lëë kchë gaa meñ nii kxiñ tiits lo xcombañer, lëë xaa nii xñabey ksaksi meñ go. Per lëë meñ nii këb lo xcombañer: “Pa xkiiñdyoo”, lëë Dios kxaal meñ go lo ki nii chek linfiern. <’Pe lëdy kayonle gaa to nii chëb Dios lo pxusykoltoo do: “Kujtyoo, por lëë meñ nii kuty saa bñech tsi lo xtisy.” j;MPor ngo, deelñee tsoxkody to nii kuñ do gan lo maestre ley ni lo meñ fariseo nii kuuñtsyey do nii xñabey Dios, tsitsiñdy tse nii sëëb to laañee xñabey Dios. Lëë Jesús xluuy xa nak kyalwlëë. (Lc. 12:57‑59) e:CPor ngo, kchë meñ nii xsaldy tu cos nii xñabey Dios, nikxe tu cos wiñsyew, ni deelñee xluuydy meñ lo xcombañer ksoob xtiits Dios, tsiñee lëë meñ go ktsiñ laañee xñabey Dios, lëë Dios ksyablyu meñ go. Per lëë meñ nii ksal kchë kchësy nii xñabey Dios ni kluuyo lo xcombañer, lëë Dios klisklaa meñ go laañee xñabey Dios. $9ANi lëën xñe kaazhkaa lo do nii mentre bii no kpaa ni bii nche kislyu, kyaaldy ni tu letre ni ni tu punt nii kë lo xley Moisés. Kchësyo kak cumplir. S8Chëb Jesús lo meñ: —Këbty to tsaaplaa lëën syely parñee knilastre to xley Moisés ni kchë nii bluuy profet nii pxaal Dios penaadle. Lëdyo gon, sink lëën syely parñee kuñno cumplir. V7%Singo gak kaa lëë do kol ktee nii ksaani xbini do lo meñ, parñee tsiñee kan meñ kchësy cos buen nii chuuñtsyey do, stee meñ skizh lo Tat Tios nii sob kpaa. Lëë Jesús xluuy xa nak xley Moisés )6KNi nan gaa to nii xkëëdy meñ tu bini parñee kolan meño leñ tu cajón, sink lëë meñ xsoob bini go tu laañee ksaaniw lo kchë meñ nii sëëb leñ yu. }5s’Lëë do nak sinak bini nii xsaani lo kislyu. Nak to sinak tu kyedzy nii nche tu kik kiy. Chilody tsolano. C4 ’Lëë do nak sinak sedy lo kislyu re. Per deelñee ksaan sedy xinxiyo, ¿xa kyak nxiyo stub? Lëëw ksyëëb porñee pa xkiiñtrew aan lëëw subniy kchë meñ nii xtyedy nëz. [3/ Kol kle ni kol ko nguiool styoo do, por lëë Dios kizh lëë do tsiñee ktsiñ do kpaa. Siñee xsaksi gak meñ lëë do psaksi meñ kchë profet nii biid penaadle. Sedy ni bini (Mr. 9:50; Lc. 14:34‑35) y2k ’Dichos to, tsiñee kutsyetsy meñ do ni ksaksi meñ do ni tsiñee por xtitsaa jkots tiitskizh meñ do. o1W ’Dichos meñ nii xtyedy kyalnë por xtiits Dios, por lëë meñ go kyey laañee xñabey Dios. U0# ’Dichos meñ nii xkwëës tily, porque lëë meñ go kak xiñ Dios. N/’Dichos meñ nii tubli no styoo, por lëë meñ go kan Dios. T.!’Dichos meñ nii xkëstyoo xcombañer, por skëstyoo Dios meñ go. p-Y’Dichos meñ nii choxko kuuñtsyey nii chakladzy Dios por stee Dios kchësy nii kñab meñ go. I, ’Dichos meñ ndoladzy, por lo meñ go ktee Dios kislyu. X+)’Dichos meñ nii no kyalnë, por lëë Dios kchoobladzy styoo meñ go. ^*5—Dichos meñ nii xyeñ no xtol, por lëë meñ go kyey laañee xñabey Dios. >)waan lëë xaa bislo beeñ kseedy xaa meñ chëb xaa: f( GTsiñee Lëë Jesús kon kchësy meñ go, lëë xaa kwsob tu chex kiy. Lëë meñ big lo xaa '3Ndaly meñ Galilea, ni meñ Decápolis, ni ndaly meñ Jerusalén, ni meñ Judea, ni meñ nii ncheno stublad chu kiigwpee Jordán kunal Jesús.w&gTyub nëz Siria biñ meñ nii chuuñtsyey Jesús. Por ngo nii kchëlo meñ xsyaknë kwey lo Jesús. Kwey meñ nii no kyalbini mal leñ styoo, ni meñ nii chak wety, ni meñ nii kutoo lady, aan kchësy meñ xsyaknë go beeñ kyak Jesús. #%?Kunsë Jesús tyub xtañ meñ Galilea, aan kchë leñ ktoo nii kwey xaa bluuy xaa xa nak xkyalwnabey Dios lo meñ, ni beeñ kyak xaa meñ xsyaknë. $ aan wor go kazh lëë xaa psaan pxosy xaa leñ barkw. Lëë xaa sinal Jesús. Lëë Jesús chuuñ kyak meñ (Lc. 6:17‑19) k#OSijtyak kwsë Jesús, lëë xaa kon schop ngoosy mël. Tu xaa lë Jacob, lëë stu xaa lë Juan. Xiñ Zebedeo nak xaa chop xaa. Lëë xaa no jkëtë xkyex xaa leñ tu barkw ksa xaa pxosy xaa. Lëë Jesús kwtsyetsy xaa, G"Wor go kazh nche gak xkyex xaa, lëë xaa sinal Jesús. ! Aan lëë Jesús chëb lo xaa: —Kol tënal naa parñee jkoostre to mël, sink lëën kluy lo do xa kluuy do xtitsaa lo meñ. I  Tu tse lëë Jesús sitedy chu nistoo Galilea, tsiñee lëë xaa kon chop ngoosy mël nii nche kchon xkyex lo nis. Chop betsy nak xaa. Tu xaa lë Simoñ Pedre, lëë stu xaa lë Ndresy. T!Destye wor go lëë Jesús bislo xñee lo meñ: —Kol ktikche styoo do lo Dios, por lëë wor kutsiñ nii lëë xaa kñabey. Lëë Jesús xkwetsy tap ngoosy mël (Mr. 1:16‑20; Lc. 5:1‑11) 1Lo nguey mbañ meñ go,
per lëë meñ go kon tu bini ngol.Lëë nguialkuty xñabey lo meñ go,
per lëë bini go psaani lo meñ go. 9Xtañ meñ Zabulón ni xtañ meñ Neftalí,
kyedzy nii nche stublad chu kiigwpee Jordán,
kexka chu nistoo Galilea, laañee no meñ sit. `9Kchësy nrii kok parñee kak cumplir nii kwnee profet Isaías tsiñee chëb xaa: :m Per byodre xaa leñ kyedzy Nazaret, sink lëë xaa kwtedyso tu kyedzy nii lë Capernaum nii nche chu nistoo Galilea. Kexka siko nak xtañ meñ Zabulón ni xtañ meñ Neftalí. nU Tsiñee biñ Jesús nii lëë Juan no skiib, lëë xaa kwseñ nëz, lëë xaa si nëz Galilea. !; Tsigo lëë xaatox psaan Jesús aan lëë xangly Dios kuni nii taw xaa. Lëë Jesús xluuy xtiits Dios Galilea (Mr. 1:14‑15; Lc. 4:14‑15) !; Lëë Jesús chëb: —Bichee nu, xaatox, por leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee: “Psoxib lo Dios nii xñabey lii ni xtiits sye xaa psoob.” \1 aan lëë xaatox chëb lo Jesús: —Snetsyaa kchësyo lool deelñee soxiboo lon. 0YLëë lultime lëë xaatox kuni Jesús tu kik kiy nii per nli busy klaa, aan lëë xaatox bluuy kchësy kyedzy nii nche lo kislyu ni kchësy cos non nii no low, pYTsigo lëë Jesús chëb: —Leñ xkitsyak Dios xñee: “Kuñdyoo Dios nii xñabey lii preb.” eCni lëë xaatox chëb lo xaa: —Deel nli Xiñ Dios nakoo, kwyas nu aan byab lyu, por leñ xkitsy Dios xñee:Lëë Dios kxaal xangly kakni lii.Lëë angly kñaasy lii con ña xaa,
parñee lasty kyo niyoo.  Loxsye ngo lëë xaatox kuni xaa leñ kyedzy Jerusalén, aan lëë xaatox blëëp xaa kik lidzy Dios laañee mastre klaa, <qPer lëë Jesús chëb: —Leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee: “Lëdy nonsy kyaxtily kaw meñ parñee kpañ meñ, sink no nii kuuñtsyey meñ kchë nii xñabey Dios.” wglëë xaatox kwey lo xaa chëb: —Deelñee nli Xiñ Dios nakoo, kwnabey nii kyak kyo nii nche ske kyaxtily. Ni tu pe tawdy Jesús lo choow kpidz ni choow kyool nii kwyo xaa tañ pidzy ko. Por ngo, tsiñee lëë xaa kwlaañ, e ELoxsye kwchobnis Jesús, lëë Kyalbini Ntson kuni xaa tañ pidzy par kuñ xaatox xaa preb. kONi lëë xaa biñ tsiy tu xaa nii xñee: —Lëë xiñaa nii xkëstyoon so ske. Xlen lo xaa.% CAan siikñee lëë Jesús lox kwchobnis, lëë kpaa byaly, aan lëë Jesús kon nii lëë xKyalbini Ntson Dios sëëd sëëb sinak tu palom byab lady xaa. yTsigo lëë Jesús chëb: —Pchoobnis naa, por no nii kuuñ no cumplir nii xñabey Dios. Lëë Juan ptee tiits.  Klo kwnëdy Juan nchoobnis Juan xaa, chëb Juan: —Naa no nii nyely lool par kchoobnisoo naa. ¿Penak nii lii sëëd lon? m S Galilea pchoo Jesús, lëë xaa kwey lo Juan chu kiigwpee Jordán parñee kchoobnis Juan xaa. g G No xpal xaa ña xaa par kuuñnyë xaa xobxtily ni kwii xaa tixob tublad. Lëë xaa kotsey xobxtily leñ ngoch, per lëë xaa ksaay tixob lo tu ki nii kyuuydy. Lëë Juan xchoobnis Jesús (Mr. 1:9‑11; Lc. 3:21‑22) ' Nli naa xchoobnis lëë do con nis parñee kpikche styoo do lo Dios. Per lëë xaa nii kiid tsiñee lëën kpi kchoobnis meñ nii kniladzy xtiits Dios con Kyalbini Ntson, ni lëë xaa ksaksi meñ nii knilasty con ki. Porque mastre non xaa lon, ni lab xaa xyaldy koyaa.  Lëë kiibyag kaa tse so mbës parñee chug silu yag nii xkyëdy nex aan tsow lo ki. Singo ktsyool meñ nii xtikchedy styoo lo Dios. kO Kak nyaady to nii Abraham nak pxosy to. Por nli xñen nii schilo kyuñ Dios kyo re xiñ Abraham. c?Kol kpañ sinak xñabey Dios parñee kak nyoo nii nli lëë do ptikche styoo do lo Dios. J Per tsiñee kon Juan nii ndaly xaa fariseo ni xaa saduceo ptsiñ chakladzy chobnis, lëë Juan chëb: —¡Nak to sinak mëël! ¿Cho në nii lëë do telaa lo kyalntseeb nii kxaal Dios? jMAan tsiñee lëë meñ lox xobtol xtol lo Dios, lëë Juan xchoobnis meñ chu kiigwpee Jordán. Tsigo lëë meñ Jerusalén, ni meñ nii no nëz Judea ni kchësy meñ nii ncheno kex chu kiigwpee Jordán kwey laañee so Juan. taKits lady camey kwyaa xab Juan, lëë xcinturón xaa kwyaa con kidy. Nkwxandx ni tsiñ tañ taw xaa. oWLëë Juan nak xaa nii pseety profet Isaías tsiñee chëb xaa:Son meñ tsiy xaa tsiñee lëë xaa kñee lo meñ tu tañ pidzy këb xaa:“Kol kxixkwaa nëz nii tedy xaa nii xñabey.Kol kwii tu nëz tubli.” gGxñee xaa: —Kol ktikche styoo do lo Dios, porque lëë wor kutsiñ nii lëë Dios kñabey. [~ 1Leñ tse go lëë Juan Bautist bislo xluuy xtiits Dios tañ pidzy nii nche Judea, 6}eTsiñee lëë xaa ptsiñ Galilea, lëë xaa kwtedyso tu kyedzy nii lë Nazaret. Singo mod lëë xtiits profet kok cumplir tsiñee chëb xaa nii xaa Nazaret kak Jesús.F|Per tsiñee biñ xaa nii lëë xiñ Herodes nii lë Arquelao sob xñabey Judea, lëë xaa ptsyeb nyey xaa siko. Aan como lëë Dios kaa kwneel lo xaa lo mgaal, lëë xaa sey nëz Galilea. [{/Tsigo lëë José kuxche aan lëë xaa sikni mëëd chop xñaa nëz Israel. }zs—Kuxche, aan byey Israel ksal mëëd ni xñaa mëëd, por lëë kchësy xaa nii kokladzy nyuty mëëd kuty. nyUPer loxsye kuty Herodes, lëë tu xangly Dios kunee lo José lo mgaal xtañ meñ Egipto chëb: xLeñ kyedzy Ramá biiñ Raquel,
porñee lëë kchë xiñ me kuty,
aan nikxe xñee meñ lo me,
per xekwty me, lëë me choon. _w7Singo mod lëë tiits nii kwnee profet Jeremías kok cumplir tsiñee chëb xaa: /vWTsiñee lëë Herodes byeñ nii lëë ksa xaa chak ko pkëëti xaa, per nli busy blëë xaa. Aan lëë xaa kwlii cuent pa wortyee kon xaa chak ko mëly, aan lëë xaa kwnabey kuty kchësy mëëdpkiy nii chap chop iz par kyety nii no leñ kyedzy Belén ni leñ kyedzy nii nche kexka siko. Uu#Siko kwyo xaa axte nii lëë Herodes kuty. Kchësy nrii ptsyool xaa parñee kak cumplir xtiits Dios nii kwnee profet tsiñee chëb xaa: “Egipto byakxin xiñaa.” Lëë Herodes xñabey kety mëëdpkiy Tt!Lëë José kuxche aan kyool sini xaa mëëd chop xñaa nëz Egipto. s Tsiñee lëë ksa xaa chak ko bi, lëë tu xangly Dios kunee lo José lo mgaal chëb: —Kuxche, biy mëëd ni biy xñaa mëëd aan pxooñ kwey nëz Egipto. Por lëë Herodes kyub mëëd par kuty xaa mëëd. Kwyo siko axte nii kñen lool stub. 9rk Per lëë Dios kwnee lo xaa lo mgaal. Chëb Dios nii nody nii tsiktedy xaa lo Herodes. Por ngo lëë xaa kwseñ stu nëz par kyey xaa xkyedzy xaa. Lëë José sey nëz Egipto q1 Lëë xaa kwsëëb leñ yu, aan tsiñee lëë xaa kon mëëd chop xñaa mëëd Mariy, lëë xaa pkady or, yaal ni ngwaan xlyaa nex nii lë mirra. \p1 Tsiñee lëë ksa xaa chak ko kon nii lëë mëly kwsobtse, per nli busy ble xaa. o3 Loxsye kwnee rey lo xaa, lëë xaa si. Aan lëë mëly nii kon xaa kwlañ tugak sinech lo xaa, aan lëë ma kwsobtse axte laañee nix Jesús. :nmTsigo lëë xaa pxaal xaa Belén, aan lëë xaa chëb lo xaa: —Kol tsi siko, aan kol kyub mëëd ko. Aan tsiñee ktsil do xaa, kol kluuy tiits lon parñee kaksoxibaa lo xaa. m}Loxsye ngo lëë Herodes kwtsyetsy tsilaan ksa xaa chak ko, aan lëë xaa kwnabtiits pa woortyee kon xaa mëly go. MlLëë lëë do meñ Belén,
nikxe nii wiñ xkyedzy to,
mastre nono lo kchë kyedzy nii ngab Judá,
por leñ xkyedzy to kchoo tu xaa nii kñabey,
aan lëë xaa kantsi meñ Israel. ukcLëë xaa go chëb: —Tu kyedzy nii lë Belén nii ngab Judeaw, por lëë profet pkëë sinrii: +jOTsigo lëë rey Herodes kwnabey koktsyetsy kchësy xaa nii xñabey lo pxosy ni kchësy maestre ley, aan lëë xaa kwnabtiits chëb xaa: —Pa no nii kaly Crist. wigTsiñee lëë rey Herodes biñ nii chëb xaa chak ko, lëë xaa kwyo kyalnë kchë xaa meñ Jerusalén. bh=Lëë xaa chak ko kwnabtiits chëb: —¿Ko xrey meñ Israel nii koly? Por lëë noo syoopnaal tu mëly nii kwlañ nëz laa xlyañ ngbidz. Mëly go bluuy loo noo nii lëë xaa koly aan lëë noo syoop ksoxib lo xaa. 2g _Tsiñee lëë Jesús lox koly leñ kyedzy Belén nii ngab Judea, lëë bla xaa chak nii sëëd nëz laa xlyañ ngbidz ptsiñ Jerusalén. Lëë Herodes nak rey tiemp ko. f Per kwyonidy xaa Mariy, sink lëë xaa kwlës axte nii lëë Mariy kop mëëd. Aan lëë xaa kwloolë mëëd ko Jesús.pe [Tsiñee lëë José bna, lëë xaa beeñtsyey nii kwnabey xangly Dios. Lëë xaa ptsiilña Mariy. *d OLëë tu kwnaa yeeñ kakxiñ aan lëë me kap tu mëëdpkiy,
aan lëë mëëd ko kcholë Emanuel. (Tiits ko nak sinak xñee ñe: Lëë Dios nakni lëë no.) fc GKchësyo kok parñee kak cumplir tiits nii pxaal Dios lo profet tsiñee chëb xaa: b Lëë Mariy kap tu mëëdpkiy aan no nii kolël xaa Jesús. Singo kcholë xaa por lëë xaa kteelaa meñ xkyedzy xaa lo tol. Ia  Lëë xaa lox kwlokyeñ nii singo kuuñtsyey xaa, tsiñee lëë tu xangly Dios kunee lo xaa lo mgaal chëb: —José, lo xtiiy David sëëdoo. Ptsiilña Mariy, por xiñ Kyalbini Ntson kap me. ` Per como tu xaa buen nak José, koklasty xaa nii nyeñ meñ nii lëë xaa blaa Mariy. Por ngo lëë xaa kwlokyeñ klaa tsilaan xaa me. "_ ?Sinrii mod koly Jesucrist. Lëë xñaa xaa Mariy no nii ktsiilña chop José. Per antes nii ktsiilña xaa, lëë Mariy kok xiñ por Kyalbini Ntson. 7^ iTsida pxusykoltoo meñ Israel kwtedy lo kislyu re destye Abraham axte David. Stsida xaa kwtedy destye David axte tse nii lëë meñ Israel sey nëz Babilonia. Stsida xaa kwtedy destye worñee lëë meñ Israel sey nëz Babilonia axte worñee lëë Crist koly. Lëë Jesucrist koly (Lc. 2:1‑7) ] yLëë Jacob kok pxosy José, lëë José kok tsiil Mariy, lëë Mariy na kok xñaa Jesús, xaa nii kwloolë no Crist. l\ SLëë Eliud kok pxosy Eleazar, lëë Eleazar na kok pxosy Matán, lëë Matán na kok pxosy Jacob. e[ ELëë Azor kok pxosy Sadoc, lëë Sadoc na kok pxosy Aquim, lëë Aquim na kok pxosy Eliud. oZ Y Lëë Zorobabel kok pxosy Abiud, lëë Abiud na kok pxosy Eliaquim, lëë Eliaquim na kok pxosy Azor. qY ] Aan loxsye ptsiñ xaa Babilonia, lëë Jeconías kop Salatiel. Lëë Salatiel kok pxosy Zorobabel. X  Lëë Josías kok pxosy Jeconías ni betsy Jeconías. Mer tiemp ko lëë xaa Babilonia sikni xoo xaa Israel nëz Babilonia. rW _ Lëë Ezequías kok pxosy Manasés, lëë Manasés na kok pxosy Amón, lëë Amón na kok pxosy Josías. iV M Lëë Uzías kok pxosy Jotam, lëë Jotam na kok pxosy Acaz, lëë Acaz na kok pxosy Ezequías. iU MLëë Asa kok pxosy Josafat, lëë Josafat na kok pxosy Joram, lëë Joram na kok pxosy Uzías. pT [Lëë Salomón kok pxosy Roboam, lëë Roboam na kok pxosy Abías, lëë Abías na kok pxosy Asa. eS ELëë Isaí kok pxosy rey David aan chop rey David kwnaa nii kok tsiil Urías kop Salomón. ZR /Chop Salmón Rahab kop Booz. Chop Booz Rut kop Obed. Lëë Obed kok pxosy Isaí. qQ ]Lëë Aram kok pxosy Aminadab, lëë Aminadab na kok pxosy Naasón, lëë Naasón na kok pxosy Salmón. iP MChop Judá Tamar kop Fares ni Zara. Lëë Fares kok pxosy Esrom, lëë Esrom na kok pxosy Aram. vO gAbraham kok pxosy Isaac, lëë Isaac na kok pxosy Jacob, lëë Jacob na kok pxosy Judá ni betsy Judá. aN ?Kitsy re xseety pxusykoltoo Jesucrist. Lo xtiiy David ni lo xtiiy Abraham sëëd Jesús. IM 5aan sob sobsye tse kwey xaa lidzy Dios par ktee xaa skizh.`L94Loxsye biily mëëdscuel lay lo Jesús, lëë xaa sey leñ kyedzy Jerusalén xle xaa, >Kw3Aan mentre noyuuñlay xaa xaa, lëë xaa byëp kpaa. Jy2Lëë Jesús kuni kchë xpëëdscuel axte Betania, aan lëë xaa blis ña xaa par kuuñlay xaa xpëëdscuel xaa. JI 1Por lëë do jkaa nii kneetsy Tat Tios. Naa kxalo. Per kchoody to leñ kyedzy Jerusalén. Kol kwës axte nii jkaa do Kyalbini Ntson nii sëëd kpaa. Lëë Jesús xyëp kpaa (Mr. 16:19‑20) .HW0Aan lëë do kñee kchë nii kon do. #G?/Ni kël nii lëë meñ Jerusalén ni lëë meñ nii nche tyub lo kislyu jkëëtyag xtiits Dios tsiin ktikche meñ styoo lo Dios parñee kpily xtol meñ. kFO.chëb Jesús: —Kël nii lëë Crist kety, ni kël nii tse nii loxo tson kpidz lëë xaa kpañ. _E7-Tsigo lëë Jesús bluuy xa nak kitsy nii kë xtiits Dios aan lëë xaa byeño, MD,Loxsye ngo lëë Jesús chëb: —Worñee bii non lady to niyaa nii kchësy nii xseety xley Moisés, ni profet, ni kchë nii kë leñ kitsy nii kë salmos ktsyoolaa. Lëë na lëëw kok cumplir. .CW+aan xña lo xaa lëë Jesús taw ma. @B{*Tsigo lëë xaa ptee tublë mël pkyee lo Jesús, A})Per como singootyee xle xpëëdscuel xaa, lika bnilasty xaaw, por ngo lëë Jesús chëb: —¿Pe cos chap to tyaaw no? Y@+(Loxsye chëb xaa ngo, lëë xaa bluuy ña xaa ni lëë xaa bluuy niy xaa. ?'Kol kuy ñan gaanoo ni kol kuy niyaa. Naaw. Kol seeñ naa. Non tsit ni kë pëëlaa, aan lëë pesy gon nodyo tsit ni kë pëëldyo. b>=&Per lëë Jesús chëb: —¿Penak nii singueetyee xtsyeb to, ni penak nii xkan kik to? >=w%Kchësy xaa ptsyeb porñee nladzy xaa te pesyo. }<s$Lëë chop xaa go bii noyutiits ngo tsiñee lëë Jesús kwso groltyee lady xaa chëb: —Kakni Dios to dyon. ;#Tsigo lëë chop xaa go bitiits xa ptsyool xaa nëz, ni lëë xaa bitiits xa byakpey xaa Jesús worñee beeñ grol Jesús kyaxtily. Lëë Jesús xyaklo lo xpëëdscuel (Mt. 28:16‑20; Mr. 16:14‑18; Jn. 20:19‑23) ^:5"Lëë meñ go chëb lo xaa: —Nli nii lëë Jesús pañ, por lëë Simoñ kon xaa. 99!Lëënlëdy lëë xaa pkaa nëz, sey xaa Jerusalén. Tsiñee ptsiñ xaa, lëë ksa tsiiptub apostle ni lëë meñ nii nak ksa xaa tse pkaal lsa. t8a Tsigo xñeesy xaa: —¿Pe lëdy gaanoo lika xyan leñ styoo no worñee bluuy xaa xkitsy Dios lo no nëz? e7CWor go lëë lo xaa byaly, aan lëë xaa byeñ nii Jesúso. Per pchilodre nyan xaa Jesús. 76gAan tsiñee lëë xaa nche sob lo mezh, lëë Jesús kwseñ kyaxtily, aan loxsye ptee xaa skizh lo Dios, lëë xaa beeñ grol kyaxtily aan lëëw pteedy xaa chop lo xaa go. 5#Per lëë xaa pkwëës Jesús, chëb xaa: —Kwlës, porque lëë tse ptsye, aan lëë lyu mer jkyey. Lëë Jesús kwsëëb par kwës xaa. k4OTsiñee lëë xaa ptsiñ kyedzy nii si xaa, lëë Jesús beeñ nii koñee lëë xaa ndyedy. ,3QLoxsye ngo lëë Jesús beeñ kseedy chop xaa go, bluuy xaa xlibre Moisés laañee xñee kchë nii ktsyool Crist ni bluuy xaa kchë libre nii pkëë profet. T2!¿Pe nody nayak nii tedy Crist kchë kyalnë re antes nii kyëp xaa kpaa? |1qTsigo lëë Jesús chëb: —¡Natsypee nguey do ni natsypee neñ do par kniladzy to kchë nii kwnee profet! w0gLoxsye ngo lëë bla xcombañer noo kwey chu paa, aan kon xaa nii nli xtiits kwnaa go, per kondy xaa Jesús. (/Iaan como kintre xcuerp Jesús leñ paa, lëë me byood chu yu. Aan lëë me bitiits nii lëë chop angly byaklo lo me aan lëë angly chëb nii mbañ Jesús. d.APer lëë bla kwnaa nii no lady noo ptseb lëë noo, por lëë me kwey chu paa nasilytoo, i-KNladzy noo nii lëë xaa ndeelaa xkyedzy noo. Per natse chak tson kpidz nii ptsyool xaa singo. l,QPer lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni lëë xaa xñabey kwnab nii kyë xaa lo crusy par kety xaa. U+#Lëë Jesús chëb: —¿Pe cos kok? Aan lëë xaa chëb: —Nii ptsyool Jesús Nazaret wo. Tu profet nii kwnee xtiits Dios kok xaa ni kon gaa meñ nii nakni Dios xaa, por kchë nii beeñtsyey xaa. * Tsigo lëë tu xaa nii lë Cleofas chëb: —¿Nandyoo nawen pe cos kok Jerusalén leñ tse re, aan kwlësoo Jerusalén? s)_Lëë Jesús chëb lo xaa: —¿Pe cos chutiits to dyon na nii sëëd to nëz? ¿Penak nii mban chak to? D(Per nikxe kon xaa Jesús, pchilody nyeñ xaa nii Jesúso. <'sLëë xaa pkaa lo Jesús aan lëë xaa si ksa xaa. 0&[Chutiits xaa kchë nii kok Jerusalén. % Misme gak tse go lëë chop xpëëdscuel Jesús no nëz si Emaús. Tsiiptub mily metre nak nëz tsiñee xchoo meñ Jerusalén. $ Per lëënlëdy lëë Pedre kwey chu paa, aan tsiñee lëë xaa buy leñ paa, xaktyee ladx nii pchal Jesús kon xaa. Loxsye ngo lëë xaa sey chu yu aan psee xaa kon xaa kchë nii kok. Chop xpëëdscuel Jesús nii kwey Emaús (Mr. 16:12‑13) J#  Per kwxaak apostle nii chak wety me aan bnilasty xaa xtiits me. g"G Lëë María Magdalena, ni Xwan, ni Mariy xñaa Jacob, ni stubla kwnaa kunitiits lo apostle. x!i aan tsi lëë me bikche chu paa, lëë me kukso cuento lo ksa tsiiptub apostle ni lo meñ nii nak ksa Jesús. ; qTsigo lëë kwnaa go psaladzy xtiits Jesús, Kwnee me nii no nii kyab me ña meñ ngoptol, ni lëë meñ jkëë me lo crusy, per tse nii loxo tson kpidz lëë me kpañ. oWKindy meñ nii xyub to nu, lëë me pañ. Kol ksaladzy nii kwnee me lo do worñee bii no me Galilea. Lo xtseeb ko lëë me pkiits kë lyu, per lëë chop xaa go chëb lo me: —¿Penak nii sëëd kyub to tu meñ nii mbañ lady meñ kuty? !Por ngo, tir ptsyeb me, nandy me pe kwxaak me, tsiñee kolpsye lëë me kon nii lëë chop mguiy so lo me nonsyke ladx xpibëly nakw xaa. A}Lëë me kwsëëb leñ paa, per kondy me xcuerp Jesús. T!Tsiñee lëë me ptsiñ, kon me nii xoobtre kyo nii ntse chu paa xlugaro.  Per tsi lëë tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ kwtedy, lëë kwnaa go si chu paa silyga. Noy me ngwaan xlyaa nex nii pxixkwaa me. #?8Tsiñee lëë me ptsiñ chu yu, lëë me pxixkwaa ngwaan nii xlyaa nex, aan lëë me pxiladzy tse nii chakty tsiiñ, por singo xñabey xley Moisés.7Lëë kwnaa nii pchoonal Jesús destye Galilea kukuy pa pkyeetsy Jesús, ni lëë me kon xa kwyo xcuerp Jesús paa. ]36Mer tse nii kxe kxiladzy meñ lo tsiiñ nak tse go, por ngo lëë meñ nowxixkwaa. 4a5Loxsye blity xaa xcuerp Jesús lo crusy, lëëw pchal xaa tu sábana, aan lëë xaa kujkeetsy Jesús tu leñ paa nii ndeeñ lo kyo. Ni tu cho karty jkyeetsy leñ paa go. E4Lëë xaa kwey lo Pilat, aan lëë xaa bnab xcuerp Jesús. ve3Kwëmbës xaa nii klyañche xkyalwnabey Dios. Por ngo nii byody kchë nii beeñtsyey xaa xñabey styoo xaa.  2Kwyo tu xaa buen nii pcholë José. Xaa Arimatea xaa. Judea ngab xkyedzy xaa. Wi xaa kwyo lady xaa xñabey nii no Israel. W'1Per lëë kchësy xaa nii byuumbey Jesús ni kchë kwnaa nii pchoonal xaa destye Galilea kwche sit buy. Lëë Jesús xkyeetsy (Mt. 27:57‑61; Mr. 15:42‑47; Jn. 19:38‑42) K0Kchësy meñ nii kwey ni kon kchë nii kok xyaasy styoo bi. /Tsiñee lëë xaa nii xñabey lo soldad kon kchë nii kok, lëë xaa biily lay lo Dios, chëb xaa: —Nli nii kwyody xtol xaa re. uc.Loxsye ngo lëë Jesús kwchuptsyë ni lëë xaa chëb: —Tat Tios, kokni xkyalbinin. Aan lëë xaa kuty. V %-Ni lëë lo ngbidz pkyey ni lëë ladx nii kë leñ lidzy Dios pchos nsoli. ^ 5,Tsiñee kol xwe ngbidz lëë lo kislyu pkyey, aan lëëw byaani axte las tres. 7 g+Lëë Jesús chëb: —Nli xñen nii natse kazh lëël së kyo no kpaa. Xkyalkuty Jesús (Mt. 27:45‑56; Mr. 15:33‑41; Jn. 19:28‑30) ^ 5*Tsigo lëë xaa chëb lo Jesús: —Psaladzy naa tsiñee lëël sob kñabeyoo. y)Lëë no busy porñee beeñ no mal ngo no tizh no xfalt no lo crusy. Per lëë xaa re, ni tu pe karty kuuñtsyey xaa. #?(Per lëë stu xaa mal nii wi kë lo crusy kwëntseeb lo xcombañer chëb: —¿Pe xtsyeebtyoo Dios nawen? ¿Pe xyeñdyoo nayak nii lo crusyak kël? 'Wi tu xaa mal nii kwë kwi xaa kwlootsyetsy xaa chëb: —Deelñee nli nii lii nak Crist, pteelaa lii ni pteelaa lëë noo. kO&Ni kwë blalan tiits kik xicrusy Jesús nii xñee: “Lëë xaa re nak xrey meñ Israel.” V%%ni chëb xaa lo xaa: —Deelñee nli lii nak xrey meñ Israel, pteelaa lii. H $Wi soldad kwtsityni Jesús. Ptee xaa viñ nyi lo Jesús, 3_#Lëë meñ kukuy aan axte wi kchë xaa xñabey kwtsityni xaa xñee: —Pteelaa xaa meñ. Kyety xaa lo crusy na dyon deelñee nli nii lëë xaa nak Crist nii pxaal Dios. 7g"Aan lëë Jesús chëb: —Tat Tios, beeñ kchë xaa re perdón, porque nandy xaa pe cos chuuñtsyey xaa. Aan lëë soldad kwloo xab Jesús rif parñee dyon cho xaa kchalo. +O!Tsiñee lëë xaa ptsiñ laañee lë Calavera, lëë xaa pkëë Jesús lo crusy, ni lëë xaa pkëë chop xaa mal go kwi Jesús, tu xaa nëzli, stu xaa nëzpeg. A} Wi chop xaa mal kuni xaa kyë lo crusy ksa Jesús. !Por deelñee ptsyoolaa kchë kyalnë re nii nakaa sinak tu yag mbañ, ¿xa lë nii xña kyalnë ktsyool do nii nak to sinak tu yag pidzy? t~aNi lëë meñ këb lo kiy: “Kol kyab lady noo.” Ni lëë meñ këb lo tañ: “Kwloolan lëë noo.” }wPorque sitsiñ tse nii lëë meñ këb: “Dichos kwnaa nii chilody kap mëëd ni dichos kwnaa nii pkasty mëëd.” $|APer lëë Jesús byoogw, aan lëë xaa chëb: —Kchësy to siñee nak to kwnaa Jerusalén, koondy to por naa, sink kol koon por lëë do ni por xiñ do. P{Ndaly meñ ni ndaly kwnaa choon ni chuptsyë sinal xitsy Jesús. LzTsiñee lëë soldad sijkëë Jesús lo crusy, lëë xaa kwnaasy tu xaa Cirene nii lë Simoñ, nii bikche tañ, aan lëë xaa pkoy xaa xicrusy Jesús. Loxsye ngo lëë xaa bneechlo Jesús. FyAan loxsye blaa xaa xaa nweety bñech nii no skiib, lëë xaa pko Jesús ña meñ. Lëë Jesús kë lo crusy (Mt. 27:32‑44; Mr. 15:21‑32; Jn. 19:17‑27) 3xaLëë Pilat beeñtsyey nii kokladzy meñ. wwgPer loñee singootyee nguiedzy kwnee meñ nii no nii kyë Jesús lo crusy, lëë nii kokladzy meñ kok. 6veLëëw byon vuelt nii xñee Pilat lo meñ: —¿Per pe cos nak xfalt xaa? Karty ko xaa tu falt nii tsigal kety xaa. Lëë xaa ksaksin, aan loxsye ngo lëë xaa klaan.  x,~}}6|{zyyvxxxjxwwDvuu`t[ssurrqponnummvllukkk0jjliihhggfof eedScbaah```E_^^6]]\\#[[EZZZ YxXmWWyW0VUTT6SRRzQPP OONVMM LL^KKJbIvHHHG0FFEDDNCCBBjBA0@??n>=<;::18877466!5y544$3211~00[/..E--;,,2+t**)T)(''&%%$$F#""u!!8  l<guFk1~Jn4 Z V I LYkck H&  Por ngandy ksoob to xtitsaa ni ndalydy nii kuuñtsyey do.q%[ Kol ksoob xtitsaa. Kol kuy gaanoo nii chaapaa paciensy ni nguudzy styoon tsiin ktsyol laa kxiladzy to. $y Kol të lon kchësy to siñee xtsag to kë do tsiiñ ni kchësy to siñee noy do yow. Naa knetsy laañee kxiladzy to. # Ni lëë Jesús chëb lo meñ: —Lëë Tat Tios bneetsy kchë nii chap xaa lon ni ni tu cho xyuumbeydy kaa xiñ Tat Tios, xaktyee Tat Tios sye xyuumbey xaa. Singo gak kaa Tat Tios, xaktyee xiñ xaa ni meñ nii kwe xiñ xaa schilo kyuumbey xaa. U"# Styool, Tat Tios, kwlañ nii singo kuuñtsyeyoo ni lëëw beeñtsyey gaal. ]!3 Tsigo lëë Jesús chëb: —Tat Tios, lii xñabey kpaa ni lii xñabey kislyu. Skizhoo porñee kwloolanoo xtiitsoo lo meñ nyaani ni lo meñ chak parñee kluuylo lo meñ ndoladzy nii nak sinak mëëd wiñ. 1 [ Por ngo, tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy ntseebre kyalnë nii tedy to que nii tedy meñ nii no kyedzy Sodoma. Lëë Jesús ktee laa kxiladzy meñ (Lc. 10:21‑22) oW Lëë lii nii nol leñ kyedzy Capernaum, ¿pe nladzyoo nayak nii sle Dios lool? Kledy xaa gon, sink lëë xaa kxaal lii linfiern. Porque deelñee nyak kchë kyalntson nii konoo leñ kyedzy Sodoma, bii ndyon no kyedzy ko natiemp. yk Por ngo, tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy ntseebre kyalnë nii tedy to que nii tedy meñ Tiro ni meñ Sidón. 5 —¡Chooksye lëë doy meñ Corazín ni chooksye lëë do meñ Betsaida! Por deelñee nyan meñ Tiro ni meñ Sidón kchë kyalntson nii kon do, tselye kokw meñ go ladx nchog ni tselye pchoop meñ go xkiti lo kik parñee kluuy meñ go nii ptikche meñ go styoo lo Dios. 7 Lëë Jesús bislo kwëntseeb lo meñ nii no kchë kyedzy laañee beeñtsyey xaa kyalntson, porñee ptikchedy meñ go styoo lo Dios. Chëb xaa: A{ Lëë na nii lëë mguiy nii pxaal Dios chaw ni chi viñ, xñee do nii lyaadzy wagwsye no xaa ni ngonip xaa, ni xñee do nii lëë xaa chi lidzy meñ ngoptol ni lidzy meñ nii xtop tumi par kyey Roma. Per por kchë nii chuuñtsyeyaa xluuy nii Dios nakni naa. Meñ nii xtikchedy styoo lo Dios (Lc. 10:13‑15) ta Na nii lëë Juan biid, xñee do nii kyalbini mal no leñ styoo xaa, porñee tawdy xaa ni kowdy xaa viñ. dA “Ptsyool noo flaut aan byëëdy to, ni ptsyool noo ti nii së mban aan biiñdyak to.” "= ’¿Cho nak sinak meñ nii no natiemp? Nak meñ nii no natiemp gon sinak chol xaa wiñ nii xkwe laañee chak kiy aan xñee xaa lo xcombañer xaa: B Kchësy to siñee chakladzy to kyeñ do, kol jkëëtyag. S Ni toon pe sniladzy kaa to nii lëë Juan nak profet Elías nii no kiid. fE Lëë kchë profet ni lëë xley Moisés bluuy xtiits Dios lo meñ worñee karty kiid Juan.  ’Destye nii biid Juan Bautist axte nina, lëë laa xñabey Dios chak tily, aan lëë meñ ntseeb chakladzy knitylow. 5c ’Lo kchë meñ nii noyaly lo kislyu re xsobaa nii ni tu meñ karty tsitsib sinak Juan Bautist, per lëë laa xñabey Dios kchë xaa nii xisy non chuñ gan lo Juan.  Lëë Juan xseety kitsy nii kë xtiits Dios laañee xñeew:Lëën kxal tu xaa nii tenech lool,
parñee kwii xaa tu nëz tedyoo. } Kol në dyon pe cos kukuy do. Deelñee tu profet gon kukuy do, nli nii profet nak xaa nii kukuy do, per mastre non xaa. 0Y Deelñee kukuydy to kizh nii xni me, ¿pe cos kukuy do? Ote ¿kukuy do tu xaa nii nakw ladx non yak? Por nan do gon nii lidzy rey ncheno kchë xaa nii nakw ladx non. X) Tsiñee lëë xpëëdscuel Juan Bautist bi, lëë Jesús bitiits lo meñ cho nak Juan, chëb xaa: —¿Pe cos kukuy do dyon worñee kwey do tañ? ¿Pe kukuy do tublë kizh nii nëz re nëz rek xni me? =u Ni kol këb nii dichos meñ nii jkandy kik kan naa. x i Kol këb nii lëë meñ nii xñady lo chan, ni lëë meñ nii xsyëdy xsyë, ni lëë meñ nii xyodz lady xyak, ni lëë meñ nii xkwaat chon, ni lëë meñ kuty xpañ, ni lëë kchë meñ mban nii ni tu pe chapty xkëëtyag xtiits Dios. | q Lëë Jesús chëb lo xpëëdscuel Juan: —Kol kyey aan kol kutiits lo Juan kchësy nii chan do ni chon do. v e kunabtiits dyon pe lëë Jesús nak xaa nii kxaal Dios ote no nii yak bii kyëmbës xaa xaa nii kxaal Dios.  - Lëëtyee gaa leñ tse go lëë Juan Bautist no skiib tsiñee biñ xaa kchë nii noyuuñtsyey Jesús. Lëë xaa pxaal bla xpëëdscuel xaa s  a Tsiñee lëë Jesús lox beeñ kseedy xpëëdscuel, lëë xaa sikluuy xtiits Dios lo meñ nii no tañ go. oW *Kchë meñ nii ktee tub xig nis yag ki xaa nii no xladaa, lëë Dios ktikche xkyalnsaak meñ go.$A )Kchë meñ nii chantsi tu profet nii pxaal Dios jkaa nii ktee Dios lo profet ko. Ni kchë meñ nii chantsi tu xaa buen jkaa nii ktee Dios lo xaa buen go. { (’Kchë meñ nii chantsi lëë do, chantsi naa. Ni kchësy meñ nii chantsi naa, chantsi Tat Tios nii pxaal naa. H  'Kchë xaa nii choxko kteelaa xkyalmbañ kety. Per lëë xaa nii pe sinidy kik, nikxe kety xaa, lëë xaa kpañ porñee xniladzy xaa xtitsaa. Nii jkaa meñ nii xsoob xtiits Dios (Mr. 9:41) kO &Ni deelñee chaklasty meñ te kyalnë ni kiidnaldy meñ naa, nonguialdy kak meñ xpëëdscuelaa. W' %’Kchë meñ nii xkëstyoo pxosy ni xñaa aan xkëstyoody naa nonguialdy kak meñ go xpëëdscuelaa, ni meñ nii xkëstyoo xiñgan o xiñtsyaap kaa aan xkëstyoody naa nonguialdy kak xpëëdscuelaa. ,S $Misme kchë meñ lidzy meñ ktily. wg #Lëën syely parñee ktilyni mëëdpkiy pxosy, ni ktilyni mëëd kwnaa xñaa, ni ktilyni nkwxizh xñaatsaap. uc "’Këbty to tsaaplaa syelyaa lo kislyu re parñee tsodre tily. Lëdyo gon, sink lëën syelyni tily. (I !Per lëë meñ nii kchoody xfavoraa lo kislyu re, ni naa kchoody xfavor meñ go lo Tat Tios. Lëë Jesús chuñ meñ chop tiiy (Lc. 12:51‑53; 14:26‑27) ~w ’Kchësy meñ nii xchoo xfavoraa lo kislyu re, schon xfavor meñ go tsiñee lëë meñ go klyañ lo Tat Tios. b}= Ktsyebty to, por mastre non do lo mguiñ. Meñ nii xchoo xfavor Jesús (Lc. 12:8‑9) ?|y Aan lëë lëë do axte kits kik to ngab lo Tat Tios. {  ’¿Pe karty kaa nayak kan do nii xtyo chop mguiñ wiñ con bla pes? Per ni tu ma chejty deelñee xteejty Tat Tios tiits. z5 Ktsyebty to meñ nii chuty, por chilody kuty meñ go xkyalmbañ do. Kol ktsyeb xaa nii schilo kuty xkyalmbañ do ni schilo kxaal lëë do linfiern. y3 Kchësy nii chutiitsaa lo do lo nguey kol kutiitso xña lo ngbidz. Ni kchësy kaa nii xñe tsilaanaa lo do kol tsëp kik yu aan nguiedzy kol neew. txa ’Ktsyebty to meñ, por nody tu cos ngueetsy nii kchukëdy, ni nody tu cos tsilaan nii kak ndoondy. xwi No nii tsoxko mëëdscuel kak sinak maestre, ni no nii tsoxko mos kak sinak xpatrón. Deelñee xñee meñ nii xaatox nakni xpixwan yu, ¿pe toodyxe ntseebre nii kñee meñ lo meñ lidzy xpixwan yu? Cho no nii ktsyeb meñ (Lc. 12:2‑9) Rv ’Mastre non maestre lo mëëdscuel ni mastre non patrón lo mos. 5uc Tsiñee ktilyni meñ do tu kyedzy, kol kxooñ, kol tsi stu kyedzy. Porque xsobaa nii karty ksa kyedzy nii nche Israel no tedy to tsi lëë mguiy nii pxaal Dios kiid stub. ytk Kchësy meñ klëë lo do, porñee xsoob to xtitsaa. Per deelñee xekw to te do kchë lo kyalnë go stelaa do. Bs} ’Ni so gaa tse nii lëë meñ kñabey kety betsy ni so tse nii misme pxosy meñ kñabey kety meñ, ni so tse nii lëë xaa wiñ kakniladzy pxosy aan lëë xaa kñabey kety xaa. erC Ni kchëë gaa tiits nii kchoo chuw do, lëdy xtiits tow, sink xtiits xkyalbini Tat Tioso. =qs Per tsiñee lëë do ktsiñ lo xaa xñabey pe tsinidy kik to nii dyon xa kñee do o pe këëb kaa to, por tsiñee tsitsib kñee do, lëë Dios ksyaab leñ kik to pe cos kñee do. ypk Ni axte lo xtisy ni lo rey tsikso meñ do por naa. Siko lëë do kñee xtitsaa lo meñ xñabey ni lo meñ sit. ooW Ligier kol kak, por lëë meñ tsikso lëë do lo xaa xñabey ni lëë meñ kiñ lëë do leñ ktoo. ’Lëën kxal lëë do laañee no meñ ntseeb nii ntseeb si ntseeb kchë ma tox nii chuty mëkwxiily. Per nsiñ kol kak sinak nsiñ mëël, ni kol kak ndoo sinak tu palom. m/ Por nli xñen nii tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy, ntseebre kyalnë nii tedy meñ go que kyalnë nii tedy meñ Sodoma ni meñ Gomorra. Kyalnë l- Per deelñee kneesty meñ lidzy kwës to ni kaklasty meñ kon nii xluuy do, kol kchoo yu go o kyedzy go gaa, aan kol kwib yuti nii xña niy do. k1 Deelñee skëëtyag meñ nii no leñ yu go nii kluuy do, kol nab nii kakni Dios meñ go, per deelñee jkëëtyagty meñ gow kaknidy Dios meñ go. _j7 Ni tsiñee gaa sëëb to tu leñ yu, kol jkëëptyux kchësy meñ nii no leñ yu go. i7 ’Tsiñee ktsiñ do tu kyedzy wiñ o tu kyedzy ngol gaa, kol kyub tu xaa nii knee lidzy kwës to aan siko kol kwës axte nii kpi do kyedzy ko. h} ni koydy to bols nii jkiiñ lo do nëz. Ni koydy to ladx par ktsyëë xab to ni koydy to kyalkidy par ktsyëë lab to, ni koydy to yag nii ksoxka do. Pe tsinidy kik to nii dyon pe kaw do, por kchë xaa nii xkyë tsiiñ nonguial nii kyaan meñ xaa. g; ’Koydy to tumi, {fo Kol kuñ kyak meñ xsyaknë, ni kol kuñ kpañ meñ kuty, ni kol kuñ kyak kchë meñ nii xyodz lady, ni kol kwii kyalbini mal leñ styoo meñ. Singosy kwaa do kyalwnabey parñee kuuñtsyey do kchë cos re. Por ngo, kñabty to tumi lo meñ. Me Kol tsi aan kol këb nii lëë wor kutsiñ nii lëë Dios kñabey. Pd Sink kol tsi lo meñ Israel nii nak sinak mëkwxiily nii ncheno tañ. +cO Lëë Jesús pxaal ksa tsiipchop xpëëdscuel, per lëë xaa chëb kazh lo xaa: —Tsidy to tañ nii no meñ sit, ni sëëbty to leñ xkyedzy meñ Samaria. Vb% ni Simoñ nii kwyo lady tub tiiy xaa nii pcholë Cananista ni Judas Iscariote (Lëë Judas pko Jesús ña xaa xñabey). Lëë Jesús xaal xpëëdscuel chikluuy xtiits Dios (Mr. 6:7‑13; Lc. 9:1‑6) a ni Felip ni Bartolomé, ni Max ni Mateo (Lëë Mateo kok xaa nii ptop tumi kyedzy par kyeyo Roma), ni xiñ Alfeo nii lë Jacob ni Tadeo, :`m Lëë ksa lë xapostle xaa nche kë nu: Simoñ, xaa nii kwloolë gak xaa Pedre, ni Ndresy betsy Pedre, ni Jacob ni betsy xaa nii lë Juan (Xiñ Zebedeo nak xaa chop xaa), /_ Y Lëë Jesús kwtsyetsy ksa tsiipchop xpëëdscuel, aan lëë xaa ptee tiitspey lo xaa parñee kwii xaa kyalbini mal leñ styoo meñ, ni kuuñ kyak xaa meñ xsyaknë. S^ &Kol nab lo Dios nii kxaal xaa xaa nii kiid kluuy xtiits xaa lo meñ.]} %Aan lëë xaa chëb lo xpëëdscuel xaa: —Nak kchë meñ re sinak tsiñee lëë kwlaap mer kislo aan kindy ndaly mos. \y $Pkëstyoo xaa meñ porñee kon xaa nii mban nche kteenë meñ sinak nii xkwë mëkwxiily tsiñee kindy cho tsikap ma. [ #Kchë kyedzy nii kutedy Jesús bluuy xaa xa nak xkyalwnabey Dios lo meñ leñ ktoo, ni beeñ kyak xaa meñ xsyaknë. ;Zo "Per lëë xaa fariseo bislo kwnee nii misme xaatox nii xñabey lo kyalbini mal ptee tiitspey lo Jesús parñee kwii xaa kyalbini mal leñ styoo meñ. Xkëstyoo Jesús meñ KY !Lëë Jesús kwlii kyalbini mal go, aan lëë ngop ko bislo kwnee. Kchësy meñ psee kono aan lëë meñ bislo xñee: —Karty kaa nagon tyon no nii kuuñtsyey tu meñ ngue leñ kyedzy Israel. X Lëë chop xaa nii byak nonsy lik sey, tsiñee lëë meñ ptsiñni tu ngop nii no kyalbini mal leñ styoo lo Jesús. W' Per xaktyee kwlëb xaa pchoo xaa siko. Lëë xaa bislo bitiits xaa nii beeñtsyey Jesús tyub tañ go. Lëë Jesús chuuñ kyak tu ngop oVW Lëë chop lo xaa go byak. Per lëë Jesús chëb lo xaa: —Ni tu cho lo këbty to xa byak to. U Tsigo lëë Jesús kwseñ lo chop xaa nii chandy ko aan lëë xaa chëb: —Lëë do kyak porñee bniladzy to nii suuñ kyakaa to. uTc Tsiñee lëë Jesús ptsiñ lidzy, lëë chop xaa nii xñady lo big lo Jesús aan lëë Jesús chëb lo xaa: —¿Pe xniladzy to nii suuñ kyakaa to? Lëë chop xaa nii xñady lo chëb: —Xniladzy noo nii suuñ kyakoo lëë noo. !S; Tsiñee lëë Jesús bi siko, lëë chop xaa nii xñady lo sinal xitsy xaa, xñee: —¡Lii nii sëëdoo lo xtiiy rey David, pkëstyoo lëë noo! tRa Aan tyub nëz tañ go koknan meñ nii beeñtsyey Jesús. Lëë Jesús chuuñ kyak chop meñ nii xñady lo gQG per loxsye kwlii xaa meñ yu, lëë xaa kwseñ ña mëëd kwnaa go, aan lëë gaa me kuxche. qP[ Lëë xaa chëb: —Kol kchoo nu. Por kujty me, sink lëë me nixyesy. Pxidzy meñ biñ xtiits Jesús, $OA Tsiñee lëë Jesús ptsiñ lidzy xaa xñabey go, kon xaa nii lëë musyk tse nche mbës par ktsiñ wkeetsy, ni lëë meñ no wiiñ ni ncheyuptsyë. DN Per lëë Jesús byoogw buy lo kwnaa go aan lëë xaa chëb: —Ndaan, xiñ, kwloo styool. Por lëël byak porñee bniladzyoo nii schilo kuuñ kyakaa lii. Aan wor go kazh lëë me byak. HM  Nladzy me: “Comñee jkaa seeñaa xab Jesús lëën kyak.” +LO Aan lady kchë meñ nii nche siko no tu kwnaa xsyaknë. Kokle tsiipchop iz nii xchoo me cheñ. Lëë me big nëz xitsy Jesús aan lëë me kwseñ skiñ xab xaa. 3Ka Lëë Jesús kunal ksa xpëëdscuel. ZJ- Lëë Jesús nonee lo meñ, tsiñee lëë tu xaa xñabey ptsiñ. Lëë xaa psoxib lo Jesús aan lëë xaa chëb: —Lëë xiñtsyaapaa kuty, per deel sëël kyo no lidzyaa kxoboo ñal lady me, spañ me. 6Ie Ni ni tu cho xkyëdy kaa nip kub leñ tu kyeg kidy nii kwyoxle, porque ntseeb kchoso, aan xiñ nip ni nitylo kyeg. Por ngo no nii ktyëë nip kub leñ kyeg kub, parñee nikle nipo nikle gaa kyego pe kaktyoo. Xiñtsyaap tu xaa xñabey ni kwnaa nii kwseñ xab Jesús (Mr. 5:21‑43; Lc. 8:40‑56) :Hm ’Ni tu cho xkëëtëdy tu ladx yoox con tublë ladx kub, porque tsi lëëw tsadx, lëë ladx kub kpe aan lëëw lox kchos ladx yoox, aan lëë laa nchos ko kak nroobre. Gw Tsigo lëë Jesús chëb: —¿Pe lika nayak tso kyalnë meñ nii chi tu kyalwtsiilña deelñee bii nche meñ nii ptsiilña? Per sitsiñ wor gon nii lëë meñ nii ptsiilña kchoo, tsigolye nagon schilo tso kyalnë meñ ni ksaan meñ wagw. gFG Lëë xpëëdscuel Juan Bautist big lo Jesús, aan lëë xaa chëb: —Kety kety xtyaawdy noo par kuuñ ksak noo Dios ksa noo xaa fariseo. Lëë xpëëdscueeloo, ¿penak nii xsaandy xaa wagw par kuuñ ksak xaa Dios? E# Kol kyey aan kol kseedy xtiits Dios nii xñee: “Chakladzyaa nii jkëstyoo meñ xcombañer, chaklastyaa nii kiidlookon meñ cos lon.” Syely kyubtyaa meñ buen, sink lëën syely kyub meñ ngoptol. Lëë meñ xñabtiits lo Jesús (Mr. 2:18‑22; Lc. 5:33‑39) D% Lëë Jesús biño aan lëë xaa chëb: —Xkiiñdy meñ nii ndaan xaa nii chuñ rmedy, sink meñ xsyaknë xkiiñ xaa nii chuñ rmedy. ZC- Tsiñee lëë xaa fariseo kono, lëë xaa kwnabtiits lo xpëëdscuel Jesús, chëb xaa: —¿Pe mod nak nii chawni xmaestre to xaa nii xtop tumi par kyeyo Roma ni penak nii chawni xaa kchë meñ ngoptol gue? MB Aan lëëtyee lëë Jesús sobyaw lidzy Mateo, lëë bla xaa nii xtop tumi par kyeyo Roma ni lëë bla xaa ngoptol ptsiñ, aan lëë xaa kwsob kwi Jesús ni kwi xpëëdscuel Jesús lo mezh. mAS Tsiñee lëë Jesús bi siko, lëë xaa kon nii lëë tu xaa nii lë Mateo sob laañee chikni meñ tumi nii kyey lo xtisy nii sob Roma. Lëë xaa chëb lo Mateo: —Tënal naa. Lëë Mateo kuso aan lëë xaa sinal Jesús. f@E Tsiñee lox kon meñ nii beeñtsyey Jesús, lëë meñ psee, ni lëë meñ ptee skizh porñee kon meñ nii lëë Dios ptee kyalwnabey lo tu xaa lo kislyu re. Lëë Jesús xkwetsy Mateo (Mr. 2:13‑17; Lc. 5:27‑32) M? Tsigo lëë xaa nëtoo go kuxche aan lëë xaa sey lidzy xaa. T>! Lëën kluy lo do gaanoo nii lëë mguiy nii pxaal Dios lo kislyu kwaa tiitspey parñee ktsily xaa xtol meñ. Loxsye ngo lëë Jesús chëb lo xaa nii nëtoo go: —Kuxche, blis xtal aan byey liidzyoo. = Schilo këpaa lo meñ xsyaknë: “Lëë kchësy xtoloo bily”, ni schilo këpaa: “Kuxche aan kwsë”, per ¿chow dyon mastre ngan? s<_ Per como xyeñ Jesús pe cos xsya styoo xaa, lëë Jesús chëb: —¿Penak nii singueetyee xsya tol do? ];3 Tsigo nladzy bla maestre ley nii nche siko: “Falt no ko xaa gue lo Dios.” : Siko lëë meñ ptsiñni tu xaa xsyaknë nii kë yag. Tyub lady xaa kutoo. Tsiñee kon Jesús nii xniladzy xaa nii ptsiñni xaa nii lëësy Jesús chuuñ kyak meñ xsyaknë, lëë Jesús chëb lo xaa xsyaknë: —Ndaan kwloo styool. Lëë kchë xtoloo bily. [9 1 Loxsye ngo lëë Jesús kwyo barkw aan lëë xaa ptsiñ laañee nche xkyedzy xaa. i8K"Aan lëë meñ kyedzy kwey laañee so Jesús, chëb meñ lo xaa: “Beeñ favor, bi nu.”$7A!Lëë xaa nii nche nap ngutsy ko kuknitiits kyedzy, aan tsiñee ptsiñ xaa, lëë xaa bitiits lo meñ xa ptsyool xaa nii no kyalbini mal leñ styoo. M6 Lëë Jesús chëb: —Kol sëëb. Tsigo lëë kyalbini mal go pchoo chop leñ styoo xaa go, aan lëëw kwsëëb leñ ngutsy. Aan kchë ngutsy ko kwloo corr kukyab lo nis aan lëë ma kuty. 5Lëë kyalbini mal go chëb lo Jesús: —Deelñee kwiil lëë noo, bneetsy tiitspey syëëb noo leñ ngutsy nii nche ske. 44cAan kex siko ncheyaw tubtsoon ngutsy. 13[Aan lëë xaa kwchuptsyë chëb xaa lo Jesús: —Jkaaldyoo lëë noo, Jesús. Ndon noo nii Xiñ Dios nakoo. ¿Penak sëëd ksaksil lëë noo? Karty ktsiñ xtsee noo. h2ITsiñee lëë Jesús ptsiñ xtañ meñ Gadara nii nche stublad chu nistoo, lëë chop xaa nii no kyalbini mal leñ styoo pchoo leñ paa aan lëë xaa big lo Jesús. Ntseeb chak xaa. Por ngo ni tu cho xtyejty nëz ko. 01YKchësy xpëëdscuel xaa psee xñee: —¿Cho nak xaa re nii axte wi me ni nistoo xsoob xtiits xaa? Lëë Jesús xkwii kyalbini mal (Mr. 5:1‑20; Lc. 8:26‑39) R0Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —¿Penak nii xtsyeb to? ¿Penak nii kopty to Dios confians? Aan loxsye chëb xaa singo lëë xaa kwnabey nii kwës me ni kwe tse nistoo, aan nli gaa tsesy byak. o/WLëë xpëëdscuel xaa beeñ kna xaa chëb: —¡Pteelaa lëë noo, por lëë barkw nonity leñ nis! .Lëë xaa si lo nis ksa xaa, tsiñee lëë tu me dox bislo xchoo aan lëë barkw byaktsë nis. Per lëë Jesús nixyesy. 8-kLëë Jesús kwyo barkw ksa xpëëdscuel. $,ALëë Jesús chëb: —Tënal naa. Lëë meñ nii nak sinak meñ kuty jkeetsy meñ kuty. Lëë Jesús xkwëës me (Mr. 4:35‑41; Lc. 8:22‑25) + Loxsye ngo lëë tu xpëëdscuel xaa chëb: —Xey, blaa kajkeetsy kaazhaa pxosyaa, tsigo kyely nalaa lii laañee tsityoo. 4*aTsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Chap mëz kyoplyoo ni chap mguiñ pchoos, per lëë naa nii nakaa mguiy nii pxaal Dios ni laañee kxiladzyaa xisy wiñ chaaptyaa. p)YAan lëë tu maestre ley big chëb lo xaa: —Maestre, chakladzyaa sënalaa lii laañee tsityoo. ( Tsiñee kon Jesús nii singootyee ndaly meñ ptyop, lëë xaa chëb lo xpëëdscuel xaa: —Kol tsoo stublad chu nistoo. K'Lëë Jesús beeñtsyey ngo parñee kuñ xaa cumplir tiits nii kwnee profet Isaías tsiñee chëb xaa: “Lëë xaa biy kchë xkyalkits no.” Meñ nii kokladzy nyinal Jesús (Lc. 9:57‑62) Y&+Tsiñee lëë lyu pkyey, lëë meñ kuni ndaly xaa nii no kyalbini mal leñ styoo lo Jesús. Aan con tublanak tiits nii kwnee Jesús lëë kchë kyalbini mal go pchoo ni lëë kchë meñ xsyaknë byak. =%sLëë Jesús kwseñ ña me, aan lëë xlyëë pchoo. Tsigo lëë me kuxche beeñlo me nii taw xaa. Lëë Jesús chuuñ kyak ndaly meñ xsyaknë (Mr. 1:32‑34; Lc. 4:40‑41) b$=Tsiñee lëë Jesús ptsiñ lidzy Pedre lëë xñaatsaap Pedre nix xlyañ xlyëë. #y Loxsye ngo lëë Jesús chëb lo xaa nii xñabey lo soldad: —Byey liidzyoo. Lëë nii bniladzyoo tyub styool kak. Aan wor go kazh lëë xmos xaa xñabey go byak. Lëë Jesús chuuñ kyak xñaatsaap Pedre (Mr. 1:29‑31; Lc. 4:38‑39) P" Per ndaly meñ nii wi xyal sob siko kwe lo nguey ley koon ni kaw lay. !# Ni lëën kñeli gaa lo do nii ndaly meñ nii nche tyub lo kislyu kawni pxusykoltoo no Abraham, Isaac ni Jacob tse nii lëë Dios kñabey. O  Axte psee Jesús biñ xaa nii kwnee xaa xñabey go, aan lëë xaa chëb lo meñ nii sinal: —Nli gaa na karty kanaa tu meñ Israel nii kniladzy Dios tyub styoo sinak xniladzy xaa xñabey re. wg Porque deel naa, no xaa nii mastre xñabey lon, lëë naa lo soldad xñabeyaa. Tsiñee xalaa tu xaa mandad, chi xaa. Tsiñee xkwetsy kaan tu xaa, chiid xaa. Singo gak xmosaa tsiñee xñabeyaa nii kuuñtsyey xaa tu cos, chuuñtsyey xaaw. Tsigo lëë xaa xñabey go chëb: —Xey, cho nakaa nii tsil lidzyaa. Destye nu pxaal tiits nii kyak xmosaa aan lëë xaa kyak. FLëë Jesús kwëb chëb: —Naa kuuñ kyakaa xmoosoo. hIchëb: —Xey, lëë xmosaa xsyaknë. Lëë xaa nix chu yu, kutoo xaa ni mban xkyë xaa yoob. Lëë Jesús kwsëëb lik leñ kyedzy Capernaum tsiñee lëë tu xaa nii xñabey lo tubtsoon soldad Roma kunee lo xaa Per lëë Jesús chëb lo xaa: —Ni tu cho lo këëbtyoo xa byakoo, sink byey aan kwey lo pxosy. Kuksakon nii xñabey xley Moisés parñee kan kchë meñ nii lëël byak. Lëë Jesús chuuñ kyak xmos tu xaa nii xñabey lo soldad Roma (Lc. 7:1‑10) Tsigo lëë Jesús pxob ña kik xaa chëb: —Chakladzyaa nii kyakoo. Byak. Aan wor go kazh lëë xaa nii xyodz lady ko byak. !Kok xtsedyak byety Jesús kiy tsiñee lëë tu xaa xsyaknë nii xyodz lady biid ksoxib lo xaa chëb: —Xey, pe nëëdyoo beeñ kyak naa. ? {Tsiñee lëë Jesús bikche kiy, ndaly meñ kunal xaa. _7porñee kwnee xaa sinak tu xaa xñabey, kwneedy xaa sinak xñee chol mastre ley.STsiñee lëë Jesús lox kwnee, psee meñ biñ kchë nii bluuy xaa, Tsiñee lëë kyo bislo ni lëë nis kok naal kiigwpee ni lëë me bi, lëë lidzy xaa byablyu, ¡aan kaazhkaa kwnitylow! xiPer lëë kchë meñ nii xkëëtyag xtitsaa aan chuuñtsyeydyo nak sinak tu xaa nguey nii psaa lidzy lo yuzh. {oTsiñee lëë kyo bislo ni lëë nis kok naal kiigwpee ni lëë me bi, pe kokty lidzy xaa porñee lady kyo sobo. uc’Kchë meñ nii xkëëtyag xtitsaa ni chuuñtsyeyo nak sinak tu xaa nyaani nii psaa lidzy lady kyo. 5Per lëën këp lo meñ go: “Nandyaa cho do. Kol kpichee nu, por ngoptol do.” Lidzy xaa nyaani ni lidzy xaa nguey (Lc. 6:47‑49; Mr. 1:22) 1[Tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy ndaly meñ kñë lon: “Xsoob noo xtiitsoo. Con xtiitspeyoo blii noo kyalbini mal, ni con xtiitspeyoo beeñtsyeey noo kyalntson.” &E’Lëdy kchë meñ nii xñee lon nii naa nak xaa nii xñabey sëëb laañee xñabey Tat Tios, sink xaktyee meñ nii nli xsoob xtiits Tat Tios sëëb. , QSingo gak kchë xaa wnee xuuy schilo kyeñ do pe cos no styoo xaa deelñee kan do kchë nii chuuñtsyey xaa. Tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy (Lc. 13:25‑27) K Kchësy yag nii xkyëdy nex buen lo lëëw chug aan lëëw tsek. P Xkyëdy nex byodz lo yag buen, ni xkyëdy nex buen lo yag nii buendy.  wNi nan gaa to nii deelñee buen tu yag nonsyke nex buen xkyë low, per deelñee buendyo nonsyke nex byodz xkyë low.  Schilo kyeñ do pe cos no styoo xaa deelñee kan do kchë cos nii chuuñtsyey xaa, por xkyëdy uv lo yakitsy ni yegw lo yakitsy looñ. :m’Kol kap cuent kchë lo xaa wnee xuuy nii chakladzy kluuy xtiits Dios. Porque xpig xaa lo do sinak tu mëkwxiily, per lëë leñ styoo xaa go nak xaa sinak tu mëëtsy. c?Per xisy meñ xsyëëb chu puert nii nxeñdy, ni xisy meñ xtsiil nëz nii xtsiñ laañee jkaa meñ kyalmbañ nii nitylody, porñee tir ngan nëz ko. Kchësy yag xyuumbey meño por nex nii xkyë low (Lc. 6:43‑44) -S ’Kol sëëb nëz laa kë puert nii nxeñdy. Por nxeñ puert ni nxeñ nëz nii xkëëtañ meñ, aan ndaly meñ xsyëëb nëz chu puert ko ni xsyeñ nëz ko. /W ’Kol kan meñ sinak nii chakladzy to kan meñ do. Por singo kë leñ kitsy nii pkëë Moisés ni kchësy profet. Kol tedy chu puert nii nxeñdy (Lc. 13:24) 5 Kol kyeñ gaanoo nii nikxe mal do, per xtee do cos buen lo xiñ do. ¿Pe lëëdyxe Tat Tios nii sob kpaa tsigo kteejty cos buen lo meñ nii kñabo? `9 ¿Pe no gaa tu do kyax ktee tu mëël lo xiñ do tsiñee kñab xiñ do tu mël lo do? a; ’¿Pe no tu do dyon kyax ktee tu kyo lo xiñ tsiñee kñab xiñ do tu kyaxtily? Por kchë meñ nii kñab tu cos lo Dios jkaaw, ni kchë meñ nii kyub cos ktsyolo, ni kchë meñ nii jkëëptyux chu yu lëëw kyaly. ’Kol nab nii jkiiñ do lo Dios tsiin kneetsy xaaw, kol kyub cos tsiin ktsyool dow, ni kol jkëëptyux chu yu tsiin kyalyo. [/’Kluuydy to xtiits Dios lo meñ nii chaklasty kono, por toontlaa klëë meñ go aan kxiix meñ go lëë do sinak chuuñtsyey mëkw. Ni jkaydy to kyalnsaak nii xneetsy Dios lo do cholsye lo meñ, por toontlaa subniy meño sinak xsyubniy ngutsy nii xyaan meñ ma. Kol nab, kol kyub ni kol jkëëptyux chu yu (Lc. 11:9‑13; 6:31) s~_¡Maaloo! Klo kwlii yag ngol nii no lool tsiin kchilo kanoo par kwiil kizh wiñ nii no lo xcombañeeroo. }}¿Xa nanoo këëboo lo xcombañeeroo: “Kwlës dyon kwin kizh wiñ nii no lool”, aan xkwiidyoo yag ngol nii no lool? {|o¿Penak nii xseel chanoo kizh wiñ nii no lo xcombañeeroo aan xyeñdyoo nii mastre ngol tublë yag nii no lool? z{mPor sinak nii xkëëkiyak to xcombañer do jkëëkiy Dios to, ni sinak nii chuuñtsyeyak to kuuñtsyey Dios to. Dz ’Jkëëkiydy to xcombañer do tsiin jkëëkiydy Dios to. ]y3"Tsody to kyalnë nii dyon pe cos kak kxe, porque xaal xaal nak kyalnë tu tse.[x/!Por ngo, klo kol kuuñtsyey nii xñabey Dios tsiin kxaal xaa nii kak falt lo do. w Kchësy cos re no meñ nii xnilasty Dios kyalnë, per lëë lëë do nanle Tat Tios nii sob kpaa pe cos chak falt lo do. Uv#Pe tsinidy kik to nii dyon pe cos kaw do o pe cos ki gaa to ni pe kakw to. %uCDeelñee Dios tsigo busy xkakw xab kchë kizhyë nii no tañ aan xlyëëdyak lëëw chek lo ki, ¿penak tsigo nii xnilasty to nii lëë Dios jkakw xab to? st_Per sootaa ni rey Salomón kokwty tu ladx ngui sinak nii ngui tu kyoo, nikxe nii ndaly cos ngui kop xaa. s’¿Penak nii choxko do por ladx nii kakw to? Kol kuy gaanoo xa xroob kyoo tañ aan xkyëdyo tsiiñ ni xkibtyo ladx. Yr+Nikxe gaa nii tsoxko do, per ni tu wor chilody kiskool do lo tse nii kpañ do. .qUKol kan kchë mguiñ gaanoo. Chandy ma ni xkyëdy ma kwlaap, ni xkotseydy ma nii ktyaaw. Lëë Tat Tios nii sob kpaa xyaan ma. ¡Aan mastre non do lo kchë mguiñ! p{’Ni lëën xñe gaa nii tsoxkody to nii dyon pe cos kaw do o ki gaa to parñee kpañ do o pe cos kakw kaa to. ¿Pe lëdy nayak mastre non kyalmbañ que nii xtyaaw, ni pe lëdy kaa nayaknan do nii mastre non xcuerp to que ladx nii chakw to? (oI’Ni tu cho chilody kyë tsiiñ chop lo patrón. Por neñdy sle xaa lo tu xpatrón xaa, lëë stu lo xaa klëë xaa, o neñdy kaa ngui kuñ xaa xtsiiñ tu lo xpatrón xaa, aan ksaldy xaa stu xaa. Por ngo chilody ksoob to xtiits Dios tyub styoo do deelñee tumi tugak sini kik to. GnPer deelñee nxiñ mëlo do, tyub leñ styoo do nguey. Aan deelñee xsaanidy bini nii no leñ styoo do, ¿pe toodyxe nguey poo yeesy nak tyub leñ styoo do? Chantsi Dios xiñ (Lc. 16:13) |mq’Nak mëlo do sinak tu bini nii xsaani leñ styoo do. Deelñee nxiñdy mëlo do tyub leñ styoo do nyaani. tlaParñee laañee tso gak nii chap to tso xkyalmbañ do. Bini nii xsaani leñ styoo meñ (Lc. 11:34‑36) kwSink kol tsoxko kuuñtsyey do nii jkiiñ lo do kpaa, por siko kindy nkwxog nii jkëëma cos ni kindy meñ nii xkwan. aj;’Ktobty to tub yox cos lo kislyu, por lëëw kyëmëël ni lëë ngbaan gaa no. i{parñee kyeñdy meñ nii karty kaw do porñee lëë do noyuuñ ksak Dios. Kol ktee nii Tat Tios sye kyeñ pe cos noyuuñtsyey do tsiin ktikche xaa xkyalnsaak to. Lëë Jesús xñee nii tsoxkody meñ kap meñ ndaly cos lo kislyu (Lc. 12:33‑34) Zh-Per tsiñee kawdy to par kuuñ ksak to Dios, kol kiib lo do ni kol kooñ kik to igK’Tsiñee kawdy to par kuuñ ksak to Dios, ksaa mbandy to lo do parñee kanpee meñ nii noyawdy to par kuuñ ksak to Dios. Por singo chuuñtsyey grol meñ ni lëën xñe kaazhkaa nii ni tu pe kteejty Dios lo meñ go. f%Per deelñee knitylasty to xfalt xcombañer do, per ni Tat Tios nii sob kpaa knitylasty xtol do. Lëë Jesús xñee xa kuuñ ksak meñ Dios deA’Deelñee xnityladzy to falt nii xko xcombañer do lo do, snityladzy Dios xtol do. `d9 Klaadyoo jkaal xaatox lëë noo parñee kyaabty noo lo tol. Pteelaa lëë noo lo xaa. Yc+ Beeñ noo perdón sinak nii chuuñ noo perdón meñ nii xko falt loo noo. +bQ Bneetsy nii tyaaw noo natse. ]a3 Ni xñab noo nii ktsiñ tse nii kñabeyoo lo kislyu sinak nii xñabeyoo kpaa. {`o Sinrii no nii kutiitsni do Dios:Tat Tios, lii nii soboo kpaa, xñab noo nii kchë meñ kuuñ ksak lii. n_UKutiitsnidy to Dios sinak chuñ meñ go, por nanle Tat Tios pe cos xkiiñ do nikxe karty kñab tow. S^’Tsiñee kutiitsnil Dios, kseejtyoo tiits nii pa xkiiñdy. Kuuñtsyeydyoo sinak chuuñtsyey meñ nii xnilasty xtiits Dios. Xsyak meñ go nii por kchë nii xñee meñ go lëë Dios ksal meñ go. Q]Per lëë lii tsiñee kutiitsnil Tat Tios, byo leñ liidzyoo aan psuugw chu puert aan bitiits chopsyoo Tat Tios. Aan lëë Tat Tios nii chan kchë cos nii chuuñtsyey tsilaanoo ktikche xkyalnsaakoo. n\U’Tsiñee kutiitsni do Dios, kaktyoo sinak kchë meñ nii xsyoli leñ ktoo toon pere xñee, ni kakty to sinak meñ nii xsyo pal nëz parñee kanpee meñ meñ go. Por lëën xñe kazh nii ni tu pe kteejtre Dios lo meñ go. -[STsilaan pkadyoo tsiin lëë Tat Tios nii chan kchë cos nii chuuñtsyeyoo tsilaan ktikche kyalnsaak ko. Lëë Jesús xluuy xa kutiitsni meñ Dios (Lc. 11:2‑4) mZSSingo tsigo busy tsiñee jkadyoo tu cos lo meñ nii no lyaadzy, per ni tu lo xamiigwoo kutiistylo. YPor ngo, tsiñee jkadyoo tu cos lo meñ nii no lyaadzy, jkëëdyoo tsyetsy nii lëëw pkadyoo, sinak chuuñtsyey grol meñ leñ ktoo ni pal nëz parñee kakyetypee lë xaa nii lëë lëësy xaa buen. Por lëën xñe kazh nii ni tu pe kteejtre Dios lo xaa go. rX _’Kuñdy to kyalbuen laañee nche meñ parñee kanpee meño. Por ni tu pe kneesty Dios lo do singo mod. IW 0Kol ksaan xtol do, porque nody xtol pxosy to nii sob kpaa.V/Deelñee xaktyee meñ nii xyuumbey do xkëëptyux to, pe nano. ¿Pe lëdy singo nayak chuuñtsyey meñ nii xnilasty Dios? F~w}}_||t{{zyy xww|vvv1ulu tKss&rqqpsoVnnbmmKlbkkFjjKihhgcfqeYdcbbUaa|a``4__B^^i^]\\[wZZ2YYX WVVyUUXTSRR%QQPPP)ONN,MLLsKJJ{II.HH$GFF+EEKDDCCB}AAF@v??x>>X==j<!!d G$|2}>r&y!(qe A pFuBMz )Tse nii kwloxo xoop kpidz, lëë Jesús kwey tu kiy nii per nli busy klaa, aan xaktyee Pedre, ni Jacob, ni betsy Jacob nii lë Juan kuni xaa. jyMNli xñen nii no meñ nii nche nu kejty axte nii kan meñ kiid kñabey mguiy ni pxaal Dios.xPorque lëë mguiy nii pxaal Dios kiid con xkyalwnabey Dios ksa angly aan lëë xaa kizh meñ según nii beeñtsyey meñ. }ws¿Pe nan nii kuuñ xcheñ meñ tyub kislyu, lëëtyak lëë meñ kety? ¿O palal gaa kizh meñ parñee kejty meñ? /vWPor lëë kchë xaa nii choxko kteelaa xkyalmbañ, lo kyalkuty kety. Per lëë xaa nii pe sinidy kik, nikxe kety xaa, lëë xaa kpañ, porñee xniladzy xaa xtitsaa. MuLoxsye ngo lëë Jesús chëb lo xpëëdscuel: —Deelñee chakladzy to kak to xpëëdscuelaa, no nii ksaan do kchë nii xyostyoo do ni no nii tedy to kyalnë parñee kchilo kiidnal do naa. EtPer lëë Jesús byoogw aan lëë xaa chëb lo Pedre: —¡Bichee nu, xaatox! Toontlaa kuñoo xtolaa. Por nody kikoo sinak no kik Dios, sink sinak no kik meñ lo kislyu re no kikoo. s{Tsigo lëë Pedre kuni Jesús tublad aan lëë xaa kwëntseeb lo Jesús, chëb xaa: —¡Nëdy Dios nii ktsyooloo ngo! r#Destye tse go lëë Jesús bislo xñee lo xpëëdscuel nii lëë xaa tsi Jerusalén, aan lëë xaa kol nii xñabey ni lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni lëë maestre ley ksaksi xaa. Chëb xaa nii lëë meñ kuty xaa. Per tse nii loxo tson kpidz lëë xaa kpañ. ?qwLoxsye ngo lëë Jesús chëb lo xpëëdscuel nii ni tu cho lo këbty xaa nii lëë Jesús nak Crist. Lëë Jesús xñee nii lëë xaa kety (Mr. 8:31‑9:1; Lc. 9:22‑27) pLëën knetsy kyalwnabey lool parñee kchësy meñ nii kuñoo perdón ktsily Dios xtol, per ktsildy xaa xtol meñ nii kuñdyoo perdón. oPer Pedre xñen lool por lii ladzy kchë meñ nii xniladzy xtitsaa sinak nii xlyadzy kyo yu aan ni kyalkuty kuñdy gan lo meñ go. &nETsigo lëë Jesús chëb: —Simoñ, lii nii nakoo xiñ Jonás, dichoosoo por lëdy chol meñ lo kislyu re nëw lool, sink Tat Tios nii sob kpaa nëw. lmQLëë Simoñ, xaa nii xñee gak xaa Pedre chëb: —Lii nak Crist, ni lii nak xiñ Tat Tios. LlTsigo lëë xaa chëb: —Lëë dook, ¿pe nan do cho nakaa? Jk Tsigo lëë xpëëdscuel xaa kwëb chëb: —No meñ xñee nii lii nak Juan Bautist. No gaa meñ xñee nii lii nak Elías. Ni no stubla meñ nii xñee nii lii nak Jeremías o stu profet. 0jY Tsiñee lëë Jesús ptsiñ kyedzy nii lë Cesarea de Filipo, lëë xaa kwnabtiits lo xpëëdscuel xaa, chëb xaa: —¿Pe nan do dyon cho xñee meñ nii nakaa? 4ia Tsigore lëë xpëëdscuel xaa byeñ nii lëdy levadur nii xkyë kyaxtily pseety xaa tsiñee chëb xaa: “Kol kap cuent lo levadur gon”, sink lo kchë nii xluuy xaa fariseo ni xaa saduceo no nii kap xaa cuent. Lëë Pedre xñee nii lëë Jesús nak Crist (Mr. 8:27‑30; Lc. 9:18‑21) (hI ¿Penak nii byeñdy to nii lëdy kyaxtily nii xtyaaw psetyaa lo do worñee niyaa: “Kol kap cuent lo xlevadur xaa fariseo gon ni lo xlevadur xaa saduceo”? xgi ¿Ni pe xsalasty to worñee kwtiisyaa kadzy kyaxtily lo tap mily meñ aan blak tskwidy nii byuy dyon ptop to? f ¿Pe byeñdy to nawen ni pe xsalasty to worñee kwtiisyaa kaay kyaxtily lo kaay mily meñ, aan blak tskwidy nii byuy dyon ptop to? 3e_Per lëë Jesús byeñ pe cos ncheyutiits xaa aan lëë Jesús chëb: —¿Penak nii xñee do nii noydy to kyaxtily ni penak nii xnilasty to nii naa kyan lëë do? xdiTsigo lëë xpëëdscuel xaa bislo xñee: —Neñdy porñee nooydy no kyaxtily, ngo nii kwnee xaa singo. {coTsigo lëë Jesús chëb: —Kol kono gaa. Kol kap cuent lo xlevadur xaa fariseo gon ni lo xlevadur xaa saduceo. gbGTsiñee lëë xpëëdscuel xaa si stublad chu nistoo, bnityladzy xaa nyoy xaa kyaxtily. xaiLëë meñ mal re chakladzy kan tu kyalntson aan xsoobty meñ re xtiits Dios, per kandy meñ re ni stu kyalntson. No nii ksaladzy meñ nii ptsyool Jonás. Loxsye ngo nche gak meñ, lëë Jesús bi. Xlevadur meñ fariseo (Mr. 8:14‑21) n`ULëë tsi xyaani lyu xñee do: “Lëë kyo kyab natse, por tir nixñë leñ kpaa ni no xkey.” Deelñee nan do xa chak leñ kpaa worñee kyabty kyo o worñee gaa kyabo, penak nii xyeñdy to xa nak kchë cos nii noyak natiemp. x_iPer lëë Jesús chëb: —Tsiñee xtsye tse name xñee do: “Kyabty kyo kxe, por nixñë leñ kpaa.” K^ Kwey xaa fariseo ni xaa saduceo lo Jesús nladzy xaa nguëëti xaa Jesús. Por ngo lëë xaa chëb: —Beeñtsyey tu kyalntson nii karty kuuñtsyeyoo dyon tsiin kniladzy noo nii Dios nakni lii. `]9'Loxsye psonëz Jesús meñ, lëë xaa byëp barkw aan lëë xaa si nëz Magadán.I\ &Siik tap mily xaapkiy taw aan pkabty kwnaa ni pkabty xaa wiñ. b[=%Kchësy meñ byëly taw aan tsiñee lëë wagw kwlox ptyop kadzy tskwidy kyaxtily byuy. )ZK$Aan lëë xaa kwseñ ksa kadzy kyaxtily go ni mël go. Loxsye ptee xaa skizh lo Dios, lëëw beeñ grol xaa, aan lëë xpëëdscuel xaa kwtiisyo lo meñ. 9Ym#Tsigo lëë xaa kwnabey kwsob meñ lo lyu. {Xo"Tsigo lëë Jesús chëb: —¿Blak kyaxtily noy do? Aan lëë xaa chëb: —Kadzyo, ni tubtsoon mël wiñ. W{!Lëë xpëëdscuel Jesús chëb: —Per ¿pa kyoxii no nii kaw kchë meñ gue, con ni tu cho nody nu par ksyuuyo? fVE Lëë Jesús kwtsyetsy xpëëdscuel aan lëë xaa chëb: —Xkëstyoon kchë meñ gue, por natse chak tson kpidz nii nche meñ lon aan kindy pe kaw meñ. Aan deelñee ksonëzaa meñ singosy, ntseeb jkyey meñ nëz. \U1Psee meñ kon meñ nii lëë ngop xñee, ni lëë xaa nii xñady lo chan, ni lëë xaa nii chilody së xsyë. Aan kchësy meñ ptee skizh lo xDios meñ Israel. Lëë Jesús xyaan tap mily meñ (Mr. 8:1‑10) lTQNdaly meñ kwey laañee sob xaa. Kuni meñ xaa nii xsyëdy ni xaa nii xñady lo, ni kuni meñ xaa nii mank niy, ni kuni meñ ngop, ni kuni meñ kchëlo xaa xsyaknë lo Jesús aan lëë Jesús beeñ kyak kchë xaa xsyaknë go. pSYTsiñee lëë Jesús bi siko lëë xaa ptsiñ chu nistoo Galilea aan lëë xaa kusob tu kik kiy. >RuTsigo lëë Jesús chëb lo me: —Lëë xiñtsyaapoo kyak, por bniladzyoo nii syak me. Aan wor go kazh lëë xiñtsyaap me byak. Lëë Jesús chuuñ kyak ndaly meñ xsyaknë }QsTsigo lëë me chëb: —Tiitsli, xey, xñeel, per xtop mëkw axte kchë plë nii xlaal xpixwan ma leñ mezh. iPKLëë Jesús chëb lo me: —Buendyo nii klan kyaxtily lo mëëd par kteedy noo lo mëkw. gOGPer lëë kwnaa go big lo Jesús aan lëë me psoxib chëb me: —¡Xey, pkëstyoo naa! qN[Tsigo lëë Jesús chëb: —Lo meñ Israelsye nii këtañ si xkyëtañ mëkwxiily pxaal Dioosaa. $MAPer psaldy Jesús me. Por ngo lëë xpëëdscuel xaa chëb lo xaa: —Kwnabtiits dyon pe cos chakladzy me, por xaktyee chuptsyë me nal me xitsy no. XL)Aan lëë tu kwnaa Canaán nii no nëz tañ go big lo Jesús aan lëë me chëb: —¡Xey, lii nii sëëdoo lo xtiiy rey David, pkëstyoo naa! Lëë xiñtsyaapaa xsyaknë. No tu kyalbini mal leñ styoo me. DKSiko pchoo Jesús, lëë xaa si nëz Tiro ni Sidón. JJ Kchësy cos re chuñ xtol meñ. Lëdy tol chuñ meñ tsiñee chaw meñ aan xkiibty meñ ña sinak xñabey xley pxusykoltoo meñ. Lëë Jesús chuuñ kyak xiñtsyaap tu kwnaa (Mr. 7:24‑30) KIPorque leñ styoo meñ xlyañ nii lëë meñ kuuñtsyey cos mal, leñ styoo meñ xlyañ nii lëë meñ kuty, leñ styoo meñ xlyañ nii lëë meñ tsoni tsiil xcombañer, ni leñ styoo meñ xlyañ nii lëë meñ kwan, ni leñ styoo meñ xlyañ nii lëë meñ jkëëti, ni leñ styoo meñ xlyañ nii lëë meñ kotsyetsy. lHQPer lëë kchë tiits yox nii xchoo chuw meñ gon, leñ styoo meñ xlyaño, aan chuño xtol meñ. hGI¿Nandy to nayak nii kchë nii chaw meñ, leñsye meñ chitedyo aan xlyëëdyak lëëw xchoo? VF%Tsigo lëë Jesús chëb: —¿Pe ni lëë do nayak xyeñdy nii kwnen? lEQTsigo lëë Pedre chëb lo Jesús: —Kwnë loo noo dyon xa nak tiits nii chëëboo lo meñ. SDKol ksaan xaa fariseo, por xñady lo xaa aan chakladzy xaa kluuy xaa nëz lo stu xaa nii xñadyak lo. Aan deelñee kob tu xaa nii xñady lo ña stu xaa nii xñadyak lo chop xaa tsikyab leñ tu kyeech. C{ Lëë Jesús chëb: —Nak xaa fariseo sinak yag nii beeñ pnidy Tat Tios nii sob kpaa, lëëw klaats xaa si luw. B  Lëë xpëëdscuel Jesús big aan lëë xaa chëb lo Jesús: —¿Pe byeñoo gaa nii blëë xaa fariseo biñ nii kwneel? pAY Ni tu cos nii xtyaaw gon chuñdy xtol meñ, sink kchë tiits yox nii xchoo chuw meñ chuñ xtol meñ. |@q Loxsye ngo lëë Jesús kwtsyetsy meñ aan lëë xaa chëb: —Kol jkëëtyag nii kñen lo do ni kol kyeño: i?K Pe nandy chool meñ lay lon,
porque xluuydy meñ xtitsaa, sink nii no kik meñ xluuy meñ. r>]Tsiñee xñeesy meñ sootee nli nii xsal meñ naa,
per sinidy kik meñ nii ksoob meñ xtitsaa. O=Nli gak xtiits Dios nii kwnee profet Isaías worñee chëb xaa: 2<]Ni lëë do xñee nii këbsye meñ tiits ko nodre nii kuñ meñ pxosy o xñaa gaa yudar. Aan singo mod lëë do xsaan nii xñabey Dios par kuuñtsyey do nii no kik to. ;3Per lëë do xñee nii schilo këb tu xaa lo pxosy o lo xñaa gaa: “Chilody kuñaa to yudar, por lëën kwlookon kchësy nii chaapaa lo Dios.” %:CPorque lëë Dios gon xñee: “Psal pxoosyoo ni xñaal.” Ni lëë gaa Dios xñee nii nonguial kety kchë xaa nii ktsiibtee pxosy o ktsiibtee gaa xñaa. }9sPer lëë Jesús chëb: —Kol në dyon nii xsaan do nii xñabey Dios tublad par kuuñtsyey do nii no kik to. 8!—¿Penak chuuñtsyeydy xpëëdscueeloo nii beeñtsyey pxusykoltoo no nii kawdy xaa deelñee tsadxty ña xaa sinak xñabey xley no? o7 YLëë bla xaa fariseo ni lëë bla maestre ley nii no Jerusalén kwey lo Jesús, aan lëë xaa chëb: 6$Ni lëë meñ chëb lo Jesús nii klaa xaa señ meñ xsyaknë siquier skiñ xab xaa, aan kchë meñ xsyaknë nii kwseño byak.5)#Tsiñee lëë meñ kyedzy ko byuumbey Jesús, lëë xaa kunitiits kchë kyedzy nii nche kex siko, aan lëë meñ kuni xaa xsyaknë lo Jesús. S4"Lëë xaa kwtekë nistoo aan lëë xaa ptsiñ xtañ meñ Genesaret. %3C!Aan lëë ksa xpëëdscuel xaa nii no leñ barkw psoxib lo xaa chëb: —Nli nii Xiñ Dios nakoo. Lëë Jesús chuuñ kyak meñ xsyaknë (Mr. 6:53‑56) A2} Tsiñee lëë xaa byo leñ barkw, lëë me kwlës. ~1uLëë Jesús kuseñ ña xaa aan lëë Jesús chëb lo xaa: —¿Penak nii bnilastyoo nii schilo sëël lo nis? %0CPer tsiñee byeñ xaa nii lëë me xchëëp xaa, lëë xaa ptsyeb. Ni tsi lëë nis bislo xpix kik xaa, lëë xaa kwchuptsyë chëb xaa: —¡Pteelaa naa! / Lëë Jesús chëb: —Të. Lëë Pedre byety barkw aan lëë xaa bislo xsyë xaa lo nis par ktsiñ xaa laañee so Jesús. |.qTsigo lëë Pedre chëb: —Deel lii busy nak Jesús, blaa nii sën lo nis parñee kyelyaa axte laañee sol. E-Per lëë Jesús kwnee chëb: —¡Ktsyebty to. Naaw! ,7Tsiñee lëë xpëëdscuel Jesús kon nii lëë tu meñ xsyë lo nis, lëë xaa ptsyeb aan lëë xaa kwchuptsyë nladzy xaa neñdy tu pesy chan xaa. V+%Lëë wor tempran lëë Jesús ptsiñ laañee si barkw xsyë xaa lo nistoo. *yLëë barkw nii no xpëëdscuel xaa tse si groltyee nistoo, aan lëë nis xchëëp barkw, porñee lëë me bislo xpi. )'Tsiñee lëë Jesús lox psonëz meñ, lëë xaa kwyëp kiy par kutiitsni xaa Dios. Lëë lyu lox pkyey aan lëë xaa bii so siko nonsy xaa. ('Loxsye ngo lëë Jesús blëp xpëëdscuel barkw parñee ktsiñ xaa stublad chu nistoo klo xaa mentre lëë Jesús bii no ksonëz meñ. F'Xkaa meñ nii taw siik kaay mily xaapkiy aan pkabty kwnaa ni pkabty xaa wiñ. Lëë Jesús xsyë lo nis (Mr. 6:45‑52; Jn. 6:16‑21) h&IKchësy meñ byëly taw, aan tsiñee lëë wagw kwlox, ptyop tsiipchop tskwidy kyaxtily byuy. B%}Tsigo lëë xaa kwnabey kwsob meñ lo kizhyë. Loxsye ngo lëë xaa kwseñ ksa kaay kyaxtily go ni chop mël go, aan lëë xaa blëp lo kpaa par ktee xaa skizh lo Dios. Loxsye ptee xaa skizh lëë xaa beeñ grol kyaxtily go aan lëëw pteedy xaa lo xpëëdscuel xaa parñee kiisy xpëëdscuel xaaw lo meñ. :$oLëë Jesús chëb: —Kol të niw nu dyon. # Lëë xpëëdscuel xaa chëb: —¿Per pe cos kyaan noo kchësy meñ gue? Xaktyee kaayak kyaxtily ni chopak mël nooy noo. ^"5Lëë Jesús chëb: —Xkiiñdy nii kyey meñ. Lëë do kol ktee nii kaw meñ. >!uTsiñee lëë tse ptsye lëë xpëëdscuel Jesús big aan lëë xaa chëb lo Jesús: —Lëë tse gon ptsye, aan ni tu kyedzy nchedy nu. Psonëz meñ parñee tsikyub meñ nii kaw. ' GTsiñee lëë Jesús byety barkw, lëë xaa kon nii singootyee ndaly meñ nche, aan lëë xaa pkëstyoo kchë meñ go ni lëë xaa beeñ kyak meñ xsyaknë. (I Tsiñee lëë Jesús biño, lëë xaa kwyo tu leñ barkw, aan lëë xaa si laañee kindy meñ. Per lëë meñ byeño aan lëë meñ siniy tub lo kislyu. ta Lëë xpëëdscuel Juan kuklis Juan aan loxsye pkeetsy xaa Juan, lëë xaa kunitiits lo Jesús. Lëë Jesús xyaan kaay mily meñ (Mr. 6:30‑44; Lc. 9:10‑17; Jn. 6:1‑14) - Tsiñee lëë kik Juan lox kwchug, lëëw pxob xaa tu leñ plat, aan lëëw ptee xaa lo xiñtsyaap Herodías, aan lëë me pteedyo lo xñaa me. 5e lëë xaa kwnabey chug kik Juan leñ skiib. w Mban ptee styoo rey Herodes, per como lëëw pchool chuw xaa ni lëëw biñ gaa kchësy meñ nii nche sob siko, Lëë me kunabtiits lo xñaa me. Tsi lëë me bikche, chëb me lo Herodes: —Pxob kik Juan Bautist leñ tu plat aan bneetsyo lon. OPor ngo lëë Herodes pkon Dios lo me nii stee xaa nii kñabtyee me. ,QPer tsiñee lëë Herodes ptsiil iz, lëë xiñtsyaap Herodías kukyëë laañee nche sob xaa ksa xaa meñ nii kwtsyetsy xaa, aan ptsiladzy Herodes xa byëë me. Tsigo kokladzy Herodes nyuty Juan, per ptsyeb xaa meñ kyedzy porñee kchësy meñ bniladzy nii xtiits Dios bluuy Juan. BPorñee chëb Juan lo xaa: —Buendy nii tsol chopoo me. ,QSingo chëb Herodes porñee lëë xaa kwnabey kwyo Juan skiib ni lëë xaa kwnabey pxituu Juan con caden leñ skiib porsye Herodías, tsiil betsy xaa Felip. aan lëë xaa chëb lo meñ nii xkyë tsiiñ lo xaa: —Lëë Juan Bautist ngue pañ. Por ngo nii chuñ xaa kchë kyalntson gue. \ 3Lëë Herodes nii xñabey tyub Galilea tiemp ko biñ kchë nii chuuñtsyey Jesús, hI :Beeñtsyeydy xaa ndaly kyalntson leñ xkyedzy xaa, porñee bnilasty meñ xtiits xaa.1[ 9Por ngo koklasty meñ nsal meñ xaa. Per lëë Jesús chëb: —Laañee xkaatyee xsal meñ tu profet, per deelñee meñ xkyedzy meñ nak profet, xsaldy meñ xaa. hI 8¿Ni pe lëdy kaa nayak lady no no psyañ xaa? ¿Pa pseedy xaa kchë cos nii chuuñtsyey xaa?  7¿Pe lëdy lëë xiñ carpinter ngue nayak? ¿Ni pe lëdy xñaa xaa nayak nak Mariy, ni betsy xaa nak Jacob, José, Simoñ ni Judas? L 6aan lëë xaa kwey xkyedzy xaa. Beeñ kseedy xaa meñ leñ ktoo aan psee meñ biñ xiwseedy xaa, xñee meñ: —¿Pa pseedy xaa kchë cos ke ni pa pseedy xaa kuuñtsyey xaa kchë kyalntson gue? O  5Tsiñee lëë Jesús lox pso kchë cuent ko, lëë xaa bi siko, a ; 4Tsigo lëë Jesús chëb: —Tsiñee xseedy maestre ley xa nak xkyalwnabey Dios, nak xaa sinak tu xaa nii xkwii cos kub ni cos yoox nii no leñ lidzy. Lëë Jesús xyey xkyedzy (Mr. 6:1‑6; Lc. 4:16‑30)   3Lëë Jesús kwnabtiits lo xpëëdscuel chëb: —¿Pe xyeñ do kchë nii xñen lo do? —Xyeeñ noow —kwëb xaa.  2aan lëë xaa ko meñ nii psoobty xtiits Dios lo ki nii noyek leñ worne. Siko koon meñ go ni kawlay meñ go. Cos kub ni cos yoox  w 1Singo gak kak tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy. Lëë angly kwii meñ nii xsoobty xtiits Dios lady meñ nii xsoobo, >u 0Tsiñee lëë kyex lox xyaktsë, lëë ngoosy mël xkwiiw tublad chu nis, aan lëë xaa xsyob xkwe xaa mël. Leñ tskwidy xko xaa ma nii xtyaaw. Lëë ma nii xtyaawdy xsëëb xaa. oW /’Nikle laañee xñabey Dios nako sinak tu kyex nii xyab lo nistoo aan xtopo kchë clasy mël. }s .Aan tsiñee xtsyol xaa tu kyo nii nyazh non, lëë xaa chikto kchësy nii chap xaa aan lëëw xsi xaa. Xcuent kyex ]3 -’Nak laañee xñabey Dios sinak tu xaa nii xkyëkyub kyo non nii lë perle. K ,’Nak laañee xñabey Dios sinak tu xaa nii xtsyol tu cos non nii no lyu. Aan xle xaa, lëëw xkolyu xaa stub, ni lëë xaa xto kchësy nii chap xaa parñee si xaa lyu go. Xcuent kyo non ?w +Loxsye ngo lëë kchësy meñ nii xsoob xtiits Dios ksaani laañee xñabey Dios sinak nii xsaani ngbidz. Deelñee chakladzy to kyeñ do, ¡kol jkëëtyag! Xcuent cos non nii no lyu dA *Lëë angly ko kchësy meñ go leñ worne nii noyek. Siko koon meñ go ni kawlay meñ go. ta )Lëë xangly mguiy nii pxaal Dios tsiktop kchë meñ nii chuñ xtol xcombañer, ni meñ nii xsaandy xtol.  (Sinak nii xkyëktop meñ kizh nii pa xkiiñdy par tseko, singo ktop angly meñ nii ngab lo xaatox tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy. 3 'Lëë xaatox kon stub clasy pni. Lëë kwlaap nak si kak tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy. Lëë angly kyë si xkyë xaa nii xkyë kwlaap tse go. (~I &Lo kislyu nak laañee chak kon. Lëë meñ nii xsoob xtiits Dios nak sinak xobxtily. Lëë meñ nii xsoob xtiits xaatox nak sinak pni nii kondy xpixwan kwaa. b}= %Tsigo lëë Jesús chëb: —Lëë mguiy nii pxaal Dios nak xaa nii chan xobxtily. 0|Y $Tsiñee lëë meñ lox bi, lëë Jesús byo leñ yu, aan lëë xpëëdscuel xaa chëb lo xaa: —Bluuy loo noo dyon xa nak xcuent kizh nii kwlañ lady xobxtily. [{/ #parñee kak cumplir nii kwnee tu profet tsiñee chëb xaa:Nonsyke con cuent kuuñ ksedyaa meñ.Lëën kluy cos nii karty kon meñ destye nii kwleek Dios kislyu. Lëë Jesús xñee xa nak xcuent ngon 9zm "Nonsyke con cuent beeñ kseedy Jesús meñ Ry !Pso gak xaa stu cuent re, chëb xaa: —Nak xkyalwnabey Dios sinak levadur nii xkots tu kwnaa tson lmud riñ tsiñee xkweek me kobyi. Nonsyke con cuent beeñ kseedy Jesús meñ (Mr. 4:33‑34) #x? Lëë medzy martas nak tu medzy nii mastre wiich. Per tsiñee lëë yag ko xroob, axte mguiñ chiksaa xipchoos loo go. Xcuent levadur (Lc. 13:20‑21) w Lëë Jesús pso stu cuent re lo meñ, chëb xaa: —Nak laañee xñabey Dios sinak tu medzy martas nii xlyañ lo kwaa. wvg Masy kol ksaan kroobo ksaw axte kal lo kwlaap. Tsigolye kxalaa mos tsiktop klo kizh ko ni këpaa kxituu xaaw por manoj parñee tseko. Loxsye ngo lëë xaa kotsey tu xobxtiilyaa.” Xcuent medzy martas (Mr. 4:30‑32; Lc. 13:18‑19) tua Per lëë xpixwan kwaa chëb: “Tsidy to, por toontlaa tsiñee klaats to kizh ko, klaats to wi xobxtily. t5 Lëë xpixwan kwaa chëb: “No cho tu xaa nii xlëë lon kukan kizh ko lady tu xobxtiilyaa.” Lëë mos chëb: “¿Pe syo klaats noo kizh ko?” s{ Tsigo lëë mos kukëb lo xpixwan kwaa: “Xey, con nonsy xobxtily konoo, ¿pa pchoo kizh nii kwlañ lady xobxtily?” erC Per tsiñee lëë xobxtily kwroob, ni lëëw pchukë to, lëë pni nii kondy xaa kok nyoo. jqM Aan mentre lëë xaa nixyesy, lëë tu xaa nii xlëë lo xaa kukan stub clasy pni lo xkwaa xaa. p} Lëë Jesús pso stu cuent lo meñ, chëb xaa: —Nak laañee xñabey Dios sinak tu xaa nii kon xobxtily lo xkwaa. o+ Lëë pni nii byab laañee neely lyu nak sinak meñ nii xkëëtyag xtiits Dios, ni xyeño, ni chuuñtsyeyo. No meñ go nak sinak laañee ptyop tu kyoow lmud xob, no gaa meñ nii nak sinak laañee ptyop tsongaly lmud xob, ni kalyptsii lmudo. Kizh nii kwlañ lady xobxtily n Lëë pni nii byab lady yakitsy nak sinak meñ nii xkëëtyag xtiits Dios, per como xsyak meñ go nii mastre precisy toon pere kap meñ go lo kislyu, kchësy ngo nagon xkiñ xtiits Dios nii no leñ styoo meñ go aan xlaadyoo ksoob meñ go xtiits Dios. m} Por sinusy xniladzy meñ go xtiits Dios, per tsiñee chan meñ go nii lëë kyalnë sëëd, lëë styoo meñ go xchoso. Yl+ Lëë meñ nii gaa xle xkëëtyag xtiits Dios nak sinak pni nii byab lady kyo. Ak{ Lëë meñ nii xkëëtyag xtiits Dios nii xñee xa nak xkyalwnabey xaa aan xyeñdy xaaw nak sinak pni nii byab lo nëz. Xlyëëdy lëë xaatox chiklaats nii bñaa leñ styoo meñ go. Lj Lëë Jesús chëb: —Lëën kniy lo do xa nak xcuent ngon. {io Por nli xñen nii ndaly profet ni ndaly xaa buen kokladzy nyan nii chan do, per kondy xaaw, ni ndaly xaa kokladzy nguëëtyag nii xkëëtyag to, per pkëëtyagty xaaw. Lëë Jesús xluuy xa nak xcuent ngon (Mr. 4:13‑20; Lc. 8:11‑15) ?hy ’Per dichos to, porñee xña lo do ni chon do. g Por lëë styoo meñ lox pkyedzy.Ntse tyag meñ, ni ndiib lo meñ.Kchë nrii ptsyool meñ parñee kchilody kan meñ, ni kon meñ ni kyeñ meñ.Ni lëë meñ ptsyool kchë nrii parñee ktikchedy meñ styoo lon tsiin ktsilyaa xtol meñ. $fA Lëë meñ chuñ cumplir nii kwnee profet Isaías tsiñee chëb xaa:Nikxe mastre kon do, per kyeñdy to,
nikxe mastre kuy do, per kandy to. vee Nonsyke con cuent chuuñ ksedyaa meñ, porñee xña lo meñ aan chandy meñ, ni chon meñ per xyeñdy meñ. 4da Por lëë Dios kuuñ kseedy meñ nii chak parñee mastre kak meñ go, per lëë meñ nii chakty, lëë Dios kuñ nii knityladzy meñ go axte kchë nii no kseedy meñ go. c  Tsigo lëë Jesús chëb: —Lëë Dios gon xluuy xa nak xkyalwnabey xaa lo do, per xluuydy xaaw lo meñ nii nche tublad. b7 Loxsye ngo lëë xpëëdscuel Jesús big, aan lëë xaa kwnabtiits lo Jesús, chëb xaa: —¿Penak nii nonsyke con cuent chuuñ kseedyoo meñ? a1 Deelñee chakladzy to kyeñ do, ¡kol jkëëtyag! Lëë Jesús xñee penak nii chuuñ kseedy xaa meñ con cuent (Mr. 4:10‑12; Lc. 8:9‑10) O` Per lëë stub lugar lëë pni byab laañee neely lyu, aan ngui kok xkwaa xaa siko. No laañee ptop xaa tu kyoow lmud xob, no gaa laañee ptop xaa tsongalyo ni no laañee ptop xaa kalyptsii lmudo. v_e Lëë stub lugar lëë xipni xaa byab lady yakitsy, aan tsiñee lëë yakitsy kwroob lëë yakitsy kwtiño. `^9 Per tsiñee lëë ngbidz kwlañ lëë ngbidz psaayo, aan como kindy luw lëëw pidzy. t]a No gaa laañee byabo lady kyo laañee neeldy lyu, aan blyëëdy lëëw pchukë lyu, porñee nxijty kwyow. _\7 Aan tsiñee lëë xaa bislo kon, no xipni xaa byab lo nëz, aan lëëw kutaw mguiñ. r[] Tsigo lëë xaa bislo beeñ kseedy xaa meñ nonsyke con cuent, xñee xaa: —Tu ngon name pchoo si kon. zZm Tsiñee kon xaa nii singootyee ndaly meñ ptyop, lëë xaa kwsob tu leñ barkw aan lëë meñ kwche chu nistoo. ^Y 7 Loxsye kwnee Jesús lo meñ, lëë xaa pchoo leñ yu aan lëë xaa kusob chu nistoo. hXI 2Porque kchësy meñ nii xsoob xtiits Tat Tios nii sob kpaa nak betsyaa, psyañaa ni tnan.yWk 1Loxsye ngo lëë Jesús bluuy xpëëdscuel aan lëë xaa chëb: —Lëë xaa gue nak tnan ni nak betsyaa. hVI 0Per lëë Jesús chëb lo meñ nii kuni tiits: —¿Cho nak kaa tnan ni cho nak betsyaa? kUO /lëë meñ kuni tiits lo Jesús chëb: —Lëë xñaal ni betsyoo nche ley chakladzy kñee lool. T+ .Lëë Jesús bii nonee lo meñ, tsiñee lëë xñaa xaa ni betsy xaa ptsiñ parñee kñee xaa lo Jesús. Aan como kwsëëbty xaa leñ yu, ~Su -Tsigo lëëw chikyub skadzy kyalbini nii mastre mal, aan lëëw xsyëëb leñ kik meñ go ksaw, aan mastre mban xtye meñ go. Singo gak nagon ktsyool kchësy meñ mal nii no natiemp. Xñaa Jesús ni betsy xaa (Mr. 3:31‑35; Lc. 8:19‑21) 8Ri ,“Lëën kpikche kyan laañee pchon.” Tsiñee lëë kyalbini mal go xtsiñ, chano nii lëë leñ styoo meñ nii pchow tse nak sinak tu yu nii kal lik blyoob ni kwxixkwaa. %QC +’Tsiñee lëë tu kyalbini mal xchoo leñ styoo tu meñ, lëëw xkyënsë tañ xyubo dyon pa kwëso. Aan deelñee xtsyoldy pa kwëso, lëëw xñee: P! *Ni skëëkiy kwnaa nii kok rey kyedzy Sabá meñ nii no natiemp tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy, por sit pchoo me par jkëëtyag me xtiits rey Salomón, ni mastre gaa precisy nii xñen lo do lo kchë xkyalchak Salomón. Kyalbini mal nii xpikche (Lc. 11:24‑26) nOU )Tse nii lëë Dios kuñ kyalxtisy lëë meñ Nínive jkëëkiy meñ nii no natiemp, por ptikche meñ Nínive styoo lo Dios worñee biñ meñ Nínive nii kwnee Jonás, porque mastre precisy nii xluyaa lo do que nii kwnee Jonás. N1 (Porque sinak nii kwyo gak Jonás leñ mël lo nistoo tson kpidz tson kyool, singo gak tso mguiy nii pxaal Dios leñ lyu tson kpidz ni tson kyool. SM 'Tsigo lëë Jesús chëb: —Lëë meñ mal re me chakladzy kan tu kyalntson, aan xsoobty meñ re xtiits Dios, per ni stu kyalntson kantre meñ re. No nii ksaladzy meñ nii ptsyool profet Jonás. >Lu &Loxsye ngo lëë bla xaa fariseo ni lëë bla maestre ley chëb lo Jesús: —Maestre, beeñtsyey tu kyalntson nii karty kuuñtsyeyoo parñee kniladzy noo nii Dios nakni lii. +KO %Porque misme tiits nii kchoo chuw do ksoli lëë do o kchon gaa lëë do. Lëë meñ chakladzy nii kuuñtsyey Jesús tu kyalntson (Mr. 8:12; Lc. 11:29‑32) J  $Ni lëën xñe kaazhkaa nii lëë do ktee cuent lo Dios por kchë tiits yox nii kchoo chuw do tse nii lëë xaa kuñ kyalxtisy. jIM #Buen së lo xtiits meñ nii buen no styoo. Buendy së lo xtiits meñ nii no cos mal leñ styoo. H  "¡Nak to sinak mëël! Chilody kñee do tiits buen por mal do. Ni nan gaa to nii tiits nii no leñ styoo meñ xchoo chuw meñ. G !’Deelñee xtyoontsi yag, buen nex nii xkyë low. Deelñee xtyoontsidyo, buendy nex nii xkyë low. Singo gak kaa lëë do. eFC Ni stsily Dios xtol meñ nii ko falt lo mguiy nii pxaal xaa, per lëë meñ nii ko falt lo Kyalbini Ntson, tsitsiñdy tse nii ktsily Dios xtol meñ go. Kchësy yag xyuumbey meño por nex nii xkyë low (Lc. 6:43‑45) E ’Nli xñen nii stsily Dios xtol meñ ni kchë tiits yox nii kñee meñ, per ktsildy xaa xtol meñ nii ko falt lo Kyalbini Ntson. ~Du ’Kchë xaa nii nody xfavoraa chiidnidy xaa meñ lon, sink lëë xaa xsëëbtañ meñ porñee xlëë xaa lon. qC[ ’¿Xa lë nii kwan meñ cos nii no lidzy tu xaa ntseeb na dyon deelñee kxituu kazhty meñ xaa? }Bs Lëë xKyalbini Dios xnee tiitspey lon parñee kwin kyalbini mal, ni lëë wor gaa kutsiñ nii lëë Dios kñabey. A+ Deelñee lëë Beelzebú, xaa nii xñabey lo kchë kyalbini mal, xneetsy tiitspey lon parñee kwin kyalbini mal leñ styoo meñ, ¿cho xtee tiitspey lo xaa nii nak ksa do tsigo parñee kwii xaa kyalbini mal leñ styoo meñ? Sikokesy nagon xluuy nii nandy to pe xñee do. @ Nikle gaa kchë kyalbini mal nii xsoob xtiits xaatox, deelñee ktilyo kchë xcombañero, sikootyee lëë xkyalwnabey xaatox kyal. [?/ Per como nan Jesús pe cos xsya styoo xaa fariseo, lëë xaa chëb: —Ni tu kyedzy nii nak chop tiiy gon chilody ktiiy. Lëëw xnitylo. Singo gak kaa meñ wlidzy nii nak chop tiiy chilody ktiiy meñ go. G> Tsiñee lëë xaa fariseo biñ nii nchenee meñ, lëë xaa chëb: —Beelzebú, xaa nii xñabey lo kyalbini mal ptee tiitspey lo xaa gue parñee kwii xaa kyalbini mal leñ styoo meñ. v=e Kchësy meñ nii kon nii beeñtsyey Jesús psee chëb: —¿Pe lëdy kaa lo xtiiy rey David sëëd xaa gue? < Lëë meñ kuni tu xaa nii no kyalbini mal leñ styoo lo Jesús. Xñady lo xaa ni ngop xaa, per lëë Jesús beeñ kyak xaa. ; Ni lëësy xaa ksaladzy meñ nii ncheno lo kislyu. Lëë meñ xñee nii xaatox nakni Jesús (Mr. 3:19‑30; Lc. 11:14‑23; 12:10) ::m Ni ksaksidy xaa meñ mban nii nak sinak yag nii merle ketsy
ni këntseebty xaa lo meñ nii nak sinak bini ntsool nii no nëz kyuuy,
sink lëë xaa kuñ kyalxtisy. `99 Ktilynidy xaa meñ, ni kuptsyëdy xaa, parñee kondy meñ nii xtyenëz tsiy xaa. A8{ Lëë xaa re kwlen parñee kuñ xaa xtsiñaa.Xkëstyoon xaa ni xlen lo xaa.Lëën kte xkyalbinin lo xaa,
parñee tsikëb xaa lo meñ sit nii lëën kuñ kyalxtisy. g7G Singo beeñtsyey Jesús parñee kak cumplir nii kwnee profet Isaías tsiñee chëb xaa: W6' ni chëb xaa lo kchë meñ nii beeñ kyak xaa nii kutiisty meñ cho nak xaa. 5 Tsiñee lëë Jesús byeño, lëë xaa bi siko. Aan ndaly meñ sinal xaa ni ndaly gaa meñ xsyaknë beeñ kyak xaa, 4w Tsiñee lëë xaa fariseo pchoo ktoo, lëë xaa bislo bitiits xaa dyon xa kuty xaa Jesús. Xaa nii kuñ xtsiiñ Dios 3w Loxsye ngo lëë Jesús chëb lo xaa xsyaknë go: —Biskaa ñal. Lëë xaa go biskaa ña, aan lëëw byaktsey. 2 ¡Ni mastre gaa non tu meñ lo mëkwxiily! Por ngo lëën xñe nii schilo kuñ ñe kyalbuen tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ. &1E Tsigo lëë Jesús chëb: —Deelñee chap to tu mëkwxiily aan xyab ma leñ tu kyeech nxity tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ, ¿pe xkwiidy to ma nayak? j0M Lëë tu xaa xsyaknë nii mbañdy tu ña no leñ ktoo go, aan como wi bla meñ nii chakladzy jkëëkiy Jesús nche siko, lëë xaa chëb lo Jesús: —¿Pe nonguial dyon kak meñ xsyaknë rmedy tse nii xiladzy no lo tsiiñ? ]/3 Lëë Jesús bi siko aan lëë xaa kwsëëb leñ ktoo nii sob leñ kyedzy ko. .- Per kol kaknan nii lëë mguiy nii pxaal Dios xñabey lo tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ. Tu xaa nii mbañdy ña (Mr. 3:1‑6; Lc. 6:6‑11) P- Por xyeñaa nii karty kyeñ do xtiits Dios nii xñee: “Chakladzyaa nii jkëstyoo do xcombañer do, chaklastyaa nii ksakon do ma.” Deelñee nyeñ do tiits ko, nguëëkiydy to meñ nii nody xtol. B, Per lëën xñe lo do nore nii mastre non lo lidzy Dios. "+= ¿Ni pe karty kaa klab to xley Moisés laañee xñee nii lëdy tol chuñ pxosy nii no leñ lidzy Dios nikxe xilasty xaa tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ? * Kwsëëb xaa leñ lidzy Dios aan taw xaa kyaxtily nii xaktyee pxosy nonguial kaw ni ptee xaa nii taw xaa nii ksa xaa si. ) Tsigo lëë Jesús chëb: —¿Pe karty klab to laañee xñee xa beeñtsyey rey David worñee kwlaañ xaa ksa xcombañer xaa? K( Lëë meñ fariseo kon nii noyuuñtsyey xpëëdscuel Jesús, aan lëë xaa chëb lo Jesús: —Buy gaanoo, lëë xpëëdscueeloo noyuuñtsyey nii nonguialdy kak tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ. 6' g Lëë Jesús sitedy lo tu kwaakon tu tse nii xiladzy meñ Israel lo tsiiñ, tsiñee lëë xpëëdscuel xaa kwlaañ aan lëë xaa bislo xchoow xaa xobxtily parñee kaw xaaw. q~^}J|||!{jzzzy_xxnx w7vv)vtt#srqqdpp3oo-nmmDlkjjjIii:hh gf~ee{e&dccBbb$aaO`F__h^^T]]w\\l\![tZZ YXX3WW!VTT,SRR@QlPP?ONN\MMLLtKKJ1IILHHTGGFF&EPDD)CC%BfAAm@h??:>\==/<;;^::%988766t65]4433)22Z1100$/$.R--;,+)**;)T('' &%m$k##:""! 6%NdA:G{Q p#~eb 7 5 g -zB$F[ PO*tsi lëë Jesús kwnabtiits chëb: —¿Pe në do dyon cho lo xtiiy sëëd Crist? Tsigo lëë xaa fariseo chëb: —Lo xtiiy rey Davito. .NW)Lëë xaa fariseo bii nche siko M(Nrii xñabey xley Moisés ni nrii biid kluuy kchë profet. ¿Cho lo xtiiy sëëd Crist? (Mr. 12:35‑37; Lc. 20:41‑44) LL'Ni precisy nii jkëstyool xcombañeeroo sinak nii xkëstyool lii. *KO&Ngo mastre precisy kuuñtsyeyoo. eJC%Tsigo lëë Jesús chëb: —“Bniladzy Tat Tios tyub styool ni psoob xtiits xaa.” SI$—Maestre, ¿cho nii xñabey Dios dyon kuuñtsyey meñ mastre non? vHe#Aan lëë tu xaa fariseo nii nak maestre ley kokladzy nyuñ Jesús preb. Por ngo lëë xaa chëb lo Jesús: bG="Lëë xaa fariseo ptyop tsiñee biñ xaa nii lëë Jesús psuugw chuw xaa saduceo. oFW!Tsiñee biñ meñ kchë nii kwnee Jesús, ntseeb psee meñ. Nii xñabey Dios (Mr. 12:28‑34) (EI nak xDios pxusykoltoo no Abraham, ni pxusykoltoo no Isaac ni pxusykoltoo no Jacob? Aan Dios gon nakty xaa xDios meñ kuty, sink xDios meñ nii mbañ nak xaa. DChakladzy to lë kaknan do dyon pe nli spañ meñ kuty. ¿Pe karty nayak klab to laañee xñee nii yuub Dios chëb nii lëë xaa %CCPer nli xñen nii tsiñee lëë meñ kuty kpañ, ni mguiy ni kwnaa gaa ktsiilñadre, sink lëë kchë meñ nii kpañ kak sinak angly nii ncheno leñ kpaa. B%Tsigo lëë Jesús chëb: —Nandy to pe xñee do, porñee xyeñdy to xtiits Dios ni xnilasty to nii lëë Dios kuuñ kpañ meñ kuty. nAUKwnë na dyon cho xaa kyaani kwnaa go tsiñee lëë xaa kpañ, deelñee ksa kadzy xaa ptsiilña me. '@ILëë byalo wi kwnaa go kuty. {?oaan lëë xaa kutyak. Singo gak ptsyool stu betsy xaa. Ksa kadzy xaa ptsiilña me, per ni tu xaa psaandy mëëd. 0>YLady noo kwyo tu xaa nii kop xoop betsy, aan lëë xaa ptsiilña. Per blyëëdy lëë xaa kuty, aan como kopty tsiil xaa mëëd, lëë tu betsy xaa byaani tsiil xaa, i=K—Maestre, lëë Moisés gon chëb nii deelñee ktsiilña tu xaapkiy aan klyëëdy kety xaa, no nii ktsiilña betsy xaa kwnaa viud nii psaan xaa deelñee chapty me mëëd, parñee kap tsiil betsy xaa nii kuty mëëd. <#Misme tse go lëë bla xaa saduceo kwey lo Jesús. Lëë xaa saduceo xñee nii kpañdy meñ kuty. Por ngo lëë xaa kukëb lo Jesús: J; Tsiñee biñ xaa go nii chëb Jesús, ntseeb psee xaa, aan so gak Jesús, lëë xaa sey. Lëë xaa saduceo xñabtiits dyon pe nli nii xpañ meñ kuty (Mr. 12:18‑27; Lc. 20:27‑40) 3:_Tsigo lëë xaa go chëb: —Lëë xaa nak xtisy Roma. Lëë Jesús chëb: —Kol kizh nii nsëëb to lo xtisy Roma tsigo busy, ni kol kizh nii nsëëb to lo Dios. H9 Aan lëë Jesús kwnabtiits: —¿Cho nak xaa nii kë loo go? O8Kol kluuy tu pes lon dyon. Tsigo lëë xaa go kuni tu pes lo Jesús. {7oPer como nan Jesús pe cos tsiiñ si xaa, lëë Jesús chëb: —¿Penak nii chakladzy to kuñ do naa preb? X6)Kwnë dyon pe nonguial tizh noo tumi nii xtop xtisy Roma ote nonguialdyo yak. 5wPor ngo lëë xaa pxaal bla xaa nii no xlad xaa ksa bla xaa nii nak ksa Herodes kukëb lo Jesús: —Maestre, ndon noo nii nonsyke tiitsli xñeel. Xsaldyoo nii xñee meñ ni xseedyoo xa chak meñ. Liisy xluuyoo xa kpañ meñ sinak xñabey Dios. H4 Lëë xaa fariseo xyub dyon pe cos jkëëkiy xaa Jesús. J3 Loxsye bitiits Jesús ngo, lëë xaa chëb: —Ndaly meñ xkwetsy Dios, per xisy meñ sëëb laañee xñabey xaa. Lëë xaa fariseo chuñ Jesús preb (Mr. 12:13‑17; Lc. 20:20‑26) !2; Tsigo lëë rey chëb lo xaa nii xkiisy niskwaan: “Kol kxituu niy xaa re ni ña xaa, aan kol tsikchon xaa lo nguey. Siko koon xaa ni kaw lay xaa.” 1 Lëë rey chëb lo xaa: “¿Penak nii sëëdoo aan nakwtyoo ladx nii chakw meñ nii chi kyalwtsiilña?” Per ni tu pe chëbty xaa go. 30_ ’Tsiñee lëë rey kwsëëb leñ yu laañee nche sob meñ nii ptsiñni xmos xaa, lëë xaa kon tu xaa nii nakwty ladx nii chakw meñ nii chi lo tu kyalwtsiilña. /+ Lëë xmos rey pchoo kwey nëz, aan lëë xaa ptop meñ. Nikxe meñ bueno, nikxe gaa malo, kchëlo meñ kuni xaa aan lëë lidzy rey byaktsë. o.W Na kol tsi nëz aan kol këb kchë lo meñ nii ktsyool do nii kiid meñ lo xkyalwtsiilña xiñaa.” -{Loxsye ngo lëë rey chëb lo xmos: “Lëë nii ktyaaw lo lni nagon lox koklo, per kwnëdy meñ nii koktsyetsy nyiid. ,Por ngo nii blëë rey, aan lëë xaa pxaal xsoldad xaa kukyeety kchë meñ nii psaksi xmos xaa ni psaay soldad xkyedzy meñ go. G+ni no meñ nii ptee xcheñ xmos rey, axte nii beety xaa xaa. q*[Per psaldy meñ nii koktsyetsy xmos rey. No meñ nii koktsyetsy si tañ, no gaa meñ go si lo xtsiiñ, D)Lëë rey go pxaal xmos stub, chëb xaa: “Kol këb lo meñ nii lëën tse beeñlo xixkwanaa, ni kol këb nii lëën tse lox bety xyosyaa nii xro. Kol këb lo meñ kiid meñ lo lni.” _(7Aan lëë xaa pxaal xmos xaa sitsyetsy meñ nii tsi lo lni, per kwnëdy meñ go nyi. h'I—Nak laañee xñabey Dios sinak tu rey nii beeñ tu lni worñee ptsiilña xiñgan xaa. 6& iLëë Jesús bislo xso cuent stub, xñee xaa: % .Kokladzy xaa nyaasy xaa Jesús wor go kazh, per ptsyeb xaa meñ, porñee kchë meñ bniladzy nii xtiits Dios xluuy Jesús.$'-Tsiñee lëë Jesús lox pso cuent ko, lëë bla xaa nii xñabey lo pxosy ni lëë xaa fariseo byeñ nii contre lëë xaa kwnee Jesús. # ,Deel kyab meñ lady kyo nii psetyaa lo do, lëë meñ kak byuy. Per deelñee kyab kyo go lady meñ, ni kak nyoody pa kuty meñ. b"=+Por ngo lëë Dios ksaan lëë do aan lëë xaa tsikyub meñ nii ksoob xtiits xaa. !*Lëë Jesús chëb: —¿Pe karty klab to leñ kitsy nii kë xtiits Dios laañee xñee nii lëë kyo nii kwxaak xaa nii xsaa yu xkiiñdy?Byak tu kyo nii mastre xkiiñ.Lëë Dios byuñ kyo go kyo nii xkiiñ,
aan xsee no xtyon now. B })Tsigo lëë meñ kwëb chëb: —Jkëstyoody xaa xaa yox ko, lëë xaa kuty xaa, aan lëë xaa kutiñ xkwaa xaa lo xaa nii kxaal nii ktyop lo xkwaa xaa tsiñee kal xtiemp kwlaap. Z-(’¿Pe në do dyon pe cos kuñ xpixwan uv xaa nii beeñ tsiiñ xkwaa xaa? [/'Lëë xaa kwnaasy xiñgan xpixwan uv aan lëë xaa kukyeety xaa tublad chu kwaa. 9k&Per tsiñee kon xaa go nii lëë xiñgan xpixwan uv ptsiñ, lëë xaa chëb lo xcombañer xaa: “Lëë xaa gue kyaani xkwaa pxosy. Kol tsoo kuuty no xaa tsiin kyaani now.” dA%’Lultime lëë xpixwan uv pxaal xiñgan nladzy xaa: “Stsyeb xaa go xiñganaa.” eC$Tsigo lëë xpixwan uv pxaal stubtsoon mos. Per singo gak beeñtsyey xaa nii beeñ tsiiñ. xi#Per lëë xaa nii beeñ tsiiñ ptee cheñ xmos xaa, ni no xmos xaa beety xaa go, no gaa xmos xaa pkaa lo kyo. Y+"Aan tsiñee lëë xtiemp uv kol, lëë xaa pxaal xmos xaa siknab nii xyal xaa. !’Kol kon stu cuent re. Tu xaa name beeñ pni xaa yag uv lo xkwaa ni psuugw kwraly xaaw ni psaa xaa tu laañee kxii uv ni psaa xaa tu laañee sob meñ nii kyënapo. ’Loxsye ngo lëëw ptee xaa companiy lo xaa nii kuuñ tsiiño, aan lëë xaa si viaj. P Por lëë Juan Bautist biid kluuyle xa kpañ meñ, aan bnilasty to xtiits xaa sinak nii bniladzy xaa nii xtop tumi par kyeyo Roma ni sinak bniladzy kwnaa nii chap ndaly mguiy. Per lëë do, nikxe kon do nii lëë xaa go ptsëë xmod, bnilasty to xtiits Juan. Xcuent xaa nii beeñ pni yag uv (Mr. 12:1‑12; Lc. 20:9‑19) +Kol në na dyon cho xaa go beeñtsyey nii chakladzy pxosy xaa. Lëë xaa chëb: —Xiñ xaa nii kwey tsiiñ lo xkwaa xaa. Tsigo lëë Jesús chëb: —Nli xñen nii klo xaa nii xtop tumi par kyeyo Roma ni klo kwnaa nii chap ndaly mguiy sëëb laañee xñabey Dios lo do. gGTsigo lëë xaa go kunee lo stu xiñ aan lëë xiñ xaa chëb: “Na kan.” Aan kweydy xaa. |qLëë xiñ xaa kwëb chëb: “¡Chaklastyaa kan!” Per kok xtsedyako lëë styoo xaa bikche aan lëë xaa kwey. &ELoxsye ngo lëë Jesús chëb lo xaa: —Tu xaa name chap xaa chop xiñgan xaa aan lëë xaa chëb lo tu xaa: “Xiñ, kwey tsiiñ lo xkwaan natse.” %Por ngo lëë xaa chëb lo Jesús: —Ndondy noow. Tsigo lëë Jesús chëb: —Per ni naa ngo busy kniydy dyon cho bnee tiitspey lon. Aan chilodyak tyeesy no nii chol meñ lo kislyu re pxaal Juan, por xtsyeb no meñ. Por kchësy meñ xniladzy nii xtiits Dios bluuy Juan. ~uKol në dyon cho pxaal Juan biid kchobnis xaa. ¿Pe Dioso ote cholsye meño yak? Tsigo lëë xaa bislo xtilytiits lsa xaa, xñee xaa: —Deelñee tyeesy no nii Dios pxaal xaa, kñë xaa lo no: “¿Penak tsigo nii bnilasty to nii bluuy xaa?” 'GLëë Jesús chëb: —Wi gak gaan dyon kñabtiits tu cos lo do. Deelñee snë dow na tsigo sniyaa cho xnee tiitspey lon par kuuñtsyeyaa kchë cos re. q[Lëë Jesús kwsëëb leñ lidzy Dios aan lëë xaa noyuuñ kseedy meñ tsiñee lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni bla xaa kol nii xñabey kukëb lo xaa: —¿Cho bneetsy tiitspey lool par kuuñtsyeyoo kchë nii chuuñtsyeyoo?  -Ni lëë Dios knee kchë nii kñab to deelñee kniladzy to. Lëë Jesús chutiitsni xaa nii xñabey lo pxosy (Mr. 11:27‑33; Lc. 20:1‑8)  Lëë Jesús chëb: —Nli xñen nii deelñee kniladzy to nii schilo kuuñtsyey do tu cos ni jkandy kik to, lëjty xaktyee yag yegw kchilo jkwiitsy to, sink schilo këb to lo kiy re: “Bichee nu aan kukyab lo nistoo”, aan lëë kiy tsikyab.  5Tsiñee lëë xpëëdscuel xaa kono, kchësy xaa psee, aan lëë xaa kwnabtiits lo Jesús chëb xaa: —¿Xa nak nii blyëëdy pidzy yag yegw? c ?Aan lëë xaa kwey xan tu yag yegw nii sob kex chu nëz, per këdy nex loo go. Xaktyee xikwo singootyee xña. Tsigo lëë xaa chëb lo yag yegw: —¡Kpikchedre kyë nex lool! Aan wor go kazh lëë yag yegw ko pidzy. X )Lëë byaani lyu lëë Jesús si Jerusalén stub, aan lëë xaa kwlaañ. Loxsye ngo nche gak meñ, lëë Jesús si Betania. Siko ptseñ xaa. Lëë Jesús xtsiibtee yag yegw (Mr. 11:12‑14, 20‑26) mSaan lëë xaa chëb lo Jesús: —¿Pe chonoo nii xñee xaa wiñ gue? —Chonno —chëb Jesús— ¿ni pe karty kaa nayak klab to leñ kitsy laañee xñee nii lëë Dios kwle mëëd nii bii chadzy par kool mëëd lay lo Dios? 3Per tsiñee lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni maestre ley kon kchë kyalntson nii beeñtsyey Jesús, ni lëë xaa biñ nii lëë kchë xaa wiñ nii no leñ lidzy Dios bislo chuptsyë xñee: “¡Skizh Dios nii pxaal xaa tu xaa nii sëëd lo xtiiy David!”, lëë xaa blëë s_Aan lëë xaa beeñ kyak meñ nii xñady lo ni meñ nii chilody së nii big lo xaa leñ lidzy Dios. 3 Aan lëë xaa chëb: —Leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee nii lidzy Dios kak tu laañee kiidnee meñ lo Dios. Per lëë do byuño lidzy ngbaan. N Lëë Jesús kwsëëb leñ lidzy Dios, aan lëë xaa kwlii kchësy meñ nii nche kto ni nche si. Ptische xaa xmezh xaa nii xtsëë tumi lo meñ ni ptsily xaa laañee xsyob xaa nii xto palom. |q Aan lëë meñ nii si ksa Jesús xñee: —Lëë xaa gue nak Jesús. Profet xaa, Nazaret nak xkyedzy xaa. Galilea ngabo. Lëë Jesús xsyëëb leñ lidzy Dios (Mr. 11:15‑19; Lc. 19:45‑48; Jn. 2:13‑22) } Tsiñee lëë Jesús kwsëëb leñ kyedzy Jerusalén, kchësy meñ xñabtiits lo xcombañer: —¿Cho nak xaa gue? U# Aan lëë meñ nii nal xitsy xaa ni nech lo xaa bislo kwchuptsyë xñee: —¡Skizh Dios nii pxaal xaa tu xaa nii sëëd lo xtiiy rey David kak xrey no! ¡Lëë Dios nakni xaa! ¡Kol ktee skizh lo Dios! mSAan ndaly meñ ptañ xab lo nëz. No gaa meñ pchug xikw yag aan kwleek meño laañee tedy Jesús. d~AKuxi xaa burr kusy chop xiñ ma aan loxsye pxoob xaa xab xaa lady ma, lëë Jesús kwsob. K}Lëë xpëëdscuel Jesús kwey mandad nii pxaal Jesús xaa. ~|uKol këb lo meñ Jerusalén:“Buy gaanoo ndoladzy xreeyoo, lëë xaa sëëd soobsye xaa lady tu burr wiñ.” l{QSingo beeñtsyey Jesús par kak cumplir xtiits Dios nii kwnee profet tsiñee chëb xaa: }zsDeelñee cho kñabtiits lo do penak nii xlaa do ma, kol këb nii naa xkiiñ ma ni kol këb na kiid kni gak xaa ma. )yKChëb xaa: —Kol tsi kyedzy nii nche kexka ske aan tsiñee ktsiñ do, lëë do kan nii lëë tu burr kusy këtuu chop xiñ. Kol klaa ma aan kol tëni ma lon. x #Lëë Jesús mer ktsiñ Jerusalén tsiñee lëë xaa pxaal chop xpëëdscuel xaa kyedzy nii lë Betfagé nii nche chex kiy nii lë Olivos. /wW"Lëë Jesús pkëstyoo chop xaa nii xñady lo aan lëë Jesús kwseñ lo chop xaa go, aan nli gaa wor go kazh lëë lo xaa byak aan lëë xaa sinal Jesús.av;!Tsigo lëë chop xaa nii xñady lo chëb: —Xey, chakladzy noo nii kña loo noo. u Lëë Jesús kwso tse, aan lëë xaa kwtsyetsy chop xaa nii xñady lo aan lëë xaa chëb: —¿Pe cos chakladzy to? 5tcKwëntseeb meñ lo chop xaa nii xñady lo parñee nyoogw chuw xaa, per mastre nguiedzy kwnee xaa: —¡Xey, lii nii sëëdoo lo xtiiy rey David, pkëstyoo lëë noo! Ts!Aan lëë chop xaa nii xñady lo nii nche sob chu nëz biñ nii lëë Jesús sitedy siko, aan nguiedzy kwnee xaa lo Jesús chëb xaa: —¡Xey, lii nii sëëdoo lo xtiiy rey David, pkëstyoo lëë noo! LrTsiñee lëë Jesús bi Jericó, ndaly meñ sinal xitsy xaa. Uq#Singo gak naa syeldyaa parñee kantsi meñaa, sink parñee kantsin meñ, ni ketyaa parñee telaa meñ lo tol syelyaa. Lëë Jesús chuuñ kyak chop xaa nii xñady lo (Mr. 10:46‑52; Lc. 18:35‑43) mpSSingo gak kchë xaa nii kakladzy kak klaa lo do no nii kyë xaa tsiiñ lo do sinak nii xkyë moso. noUNody nii kuuñtsyey do singo, sink kchë xaa nii kakladzy kñabey lo do no nii ksoob xaa xtiits to. DnPer lëë Jesús kwtsyetsy ksa xpëëdscuel aan lëë xaa chëb: —Nan do gon xa chuuñtsyey xaa nii xñabey lo kislyu. Chuuñ xcheñ xaa laañee xñabey xaa, ni xsoob meñ xtiits xaa. imKTsiñee lëë stsii xpëëdscuel Jesús biñ ngo, lëë xaa blëë lo chop xiñ kwnaa go. ;loTsigo lëë Jesús chëb: —Xekw to tedy to kchë kyalnë nii teedyaa. Per lëdy naa kwe xaa nii sob kwin nëzli o nëzpeg kaa. Lëë Tat Tios xyal kwe meñ nii sob siko. "k=Lëë Jesús chëb: —Nandy to pe cos xñab to. ¿Pe nyakxe na xekw to tedy to kchë kyalnë nii teedyaa? Tsigo lëë xiñ me chëb: —Xekw noo. >juTsigo lëë Jesús chëb lo me: —¿Pe cos chakladzyoo? Lëë me chëb: —Chakladzyaa nii tsiñee lëël sob kñabeyoo sob tuga xiñaa tyuxlad kwil, tu me nëzli stu me nëzpeg. hiILëë tsiil Zebedeo kunab tu favor lo Jesús ksa xiñ me, aan lëë me psoxib lo Jesús. Zh-ni lëë xaa jko naa ña meñ sit parñee kidyni xaa naa, ni kiñ xaa naa ni lëë xaa jkëë naa lo crusy parñee ketyaa, per tse nii loxo tson kpidz lëën kpañ. Nii kwnab tsiil Zebedeo (Mr. 10:35‑45) g-—Chan do gon, lëë no syo Jerusalén. Siko lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni lëë maestre ley kñaasy naa, aan lëë xaa kñab ketyaa, fLëë Jesús si Jerusalén, aan nëz no xaa tsiñee lëë xaa kwtsyetsy ksa tsiipchop xpëëdscuel xaa, aan lëë xaa chëb: e{Loxsye ngo lëë Jesús chëb: —No meñ nii nyats chak nina, per sitsiñ tse nii lëë meñ go kyablyu parñee ktaan kchë meñ nii mban nina. Lëëw xyon vuelt nii lëë Jesús xñee nii lëë xaa kety (Mr. 10:32‑34; Lc. 18:31‑34) daan kindy cho pe kñë lon. Por schilo kuuñtsyeyaa nii klyañ styoon con tu tumin. ¿Ote xlëël yak porñee bueenaa?” ncUPseñ xtumil aan byey, por styoon kwlañ nii kizhaa xaa nii kwsëëb lultime lalak nii kwtizhaa lii ;bo Tsigo lëë xpixwan kwaa chëb lo tu xaa nii kwsëëb lo tsiiñ silyga: “Beetsy, xsaksidyaa lii gon. ¿Pe lëdy nayak kazh bñee no nii lal nii xkaa meñ tu kpidz kizhaa lii? a9 chëb xaa lo xpixwan kwaa: “Lalak nii kwtiizhoo xaa nii kwë tsiiñ tugak wor name kwtiizhoo lëë noo, aan tyub tse pkyëë noo tsiiñ lo naay.” ]`3 Tsiñee lëë kchësy xaa go lox kwnaasy tumi go, lëë xaa kwneenë xpixwan kwaa, 8_i Tsiñee lëë kchësy xaa nii kwsëëb lo tsiiñ silyga kozh nladzy xaa tu masy tu kpidz nguizh xpixwan kwaa xaa, per lalak nii xkaa meñ nii xkyë tsiiñ tu kpidz kwaa xaa. h^I Klo xaa nii kwsëëb las cinco kozh aan lal nii xkaa meñ nii xkyë tsiiñ nder tse kwaa xaa. R]Tsiñee lëë tse ptsye, lëë xpixwan kwaa chëb lo xaa nii xñabey lo mos: “Kwtsyetsy xaa nii kwë tsiiñ, aan kwtiix klo xaa nii kwsëëb lultime. Axte lultime kizhoo xaa nii kwsëëb silyga.” \ Tsigo lëë xaa go chëb: “Porñee ni tu cho pcheedy lëë noo.” Lëë xaa chëb: “Kol tsoo kyë do tsiiñ lo xkwaan.” V[%Lëë las cinco merle kak tsiñee lëë xaa kwey leñ kyedzy stub, aan lëë xaa kon nii lëë stubla xaa nii xkyë tsiiñ nche nlety. Lëë xaa chëb lo xaa go: “¿Penak nii kwëdy to tsiiñ natse?” TZ!Tsi kol xwe ngbidz lëë xaa kwey stub, singo gak tsi lëë las tres kok. mYSAan lëë xaa chëb: “Kol tsoo kyë do tsiiñ lo xkwaan, na kizhaa lëë do.” Lëë xaa go si. X{Tsi kol las nueve lëë xaa kwey leñ kyedzy stub, aan lëë xaa kon nii lëë stubla xaa nii xkyë tsiiñ nche nlety. pWYLoxsye byaan xaa tiits nii lal nii xkaa meñ tu kpidz kizh xaa mos, lëë xaa pxaal mos lo xkwaa xaa. V ’Nak laañee xñabey Dios sinak tu xaa nii silyga sikyub mos parñee kyë mos tsiiñ lo xkwaa xaa nii no nonsyke yag uv. ZU-Per ndaly xaa nii nyats chak nina kyablyu, parñee ktaan xaa nii mban nina.ZT-Kchë meñ nii xsaan lidzy, ni xsaan betsy ni psyañ ni xñaa ni pxosy ni xiñ, ni xsaan xilyu parñee kiidnal naa, siik tu kyoow nii psaan meñ go jkaa meñ go ni lëë meñ go jkaa kyalmbañ nii xnitylody. RSLëë Jesús chëb: —Nli xñen nii tsiñee lëë Dios kuuñ jkub kchë cos nii no lo kislyu, lëë xaa kxaal naa kakaa rey, aan lëën kso lëë do kñabey do ksa tsiipchop tiiy nii no Israel. RTsigo lëë Pedre chëb: —Lëë noo psaan kchësy nii chaap noo aan lëë noo syoop naal lii. Kwnë dyon pe cos jkaa noo. QwLëë Jesús buy lo xpëëdscuel aan lëë xaa chëb: —Chilody telaa meñ nonsy, per lëë Dios kteelaa meñ. PTsiñee biñ xpëëdscuel xaa ngo, ntseeb psee xaa aan lëë xaa chëb lo Jesús: —¿Cho lë nii telaa lo tol tsigo? bO=Masy sinusy te tu camey xan tu kyeech kuzh que nii sëëb tu rikw laañee xñabey Dios. tNaTsigo lëë Jesús chëb lo xpëëdscuel: —Nli xñen nii neñ sëëb tu rikw laañee xñabey Dios. xMiTsiñee lëë xaa go biñ nii chëb Jesús, mban ptee styoo xaa porñee tir rikw xaa, aan lëë xaa sey. uLcTsigo lëë Jesús chëb: —Deelñee chakladzyoo jkaal kyalmbañ nii xnitylody, byey aan pto kchësy nii chapoo aan pkady tumi go lo meñ prob tsiin kchilo sëëboo laañee xñabey Dios. Loxsye ktol kchë nii chapoo, tënal naa. lKQLëë xaa go chëb: —Kchësy ngo noyuuñtsyeyaa. Kwnë dyon pe cos chak falt kuuñtsyeyaa. cJ?psoob xtiits pxoosyoo ni xtiits xñaal, ni pkëstyoo xcombañeeroo sinak xkëstyool lii. CITsigo lëë xaa go chëb: —¿Cho xley Moisés no nii kuuñtsyeyaa? Lëë Jesús chëb: —Kujtyoo, kyubtyoo stu kwnaa deelñee no tsiiloo, kwandyoo, ni jkots tiitskizhtyoo meñ, PHLëë Jesús chëb: —¿Penak nii xñabtiitsoo pe cos buen? Tugak xaa nii chuuñtsyey cos buen no. Per deelñee chakladzyoo jkaal kyalmbañ nii xnitylody, beeñtsyey nii xñabey xley Moisés. 7GgLëë Jesús nol nëz nii kpi xaa tsiñee lëë tu xaa kwey lo Jesús chëb: —Maestre, kwnë kchë cos buen nii no kuuñtsyeyaa parñee jkan kyalmbañ nii xnitylody. F1Lëë Jesús pxob ña kik kchë xaa wiñ go, aan lëë xaa bi siko. Lëë Jesús chutiitsni tu xaa rikw (Mr. 10:17‑31; Lc. 18:18‑30) EPer lëë Jesús chëb: —Kol klaa kiid xaa wiñ lon, jkady tow. Por kchë meñ nii nak sinak xaa wiñ kyey laañee xñabey Dios. KD Lëë meñ kuni bla xaa wiñ lo Jesús parñee kxob Jesús ña kik xaa wiñ ni kñab xaa lo Dios por kchë xaa wiñ go, per lëë xpëëdscuel Jesús kwëntseeb lo meñ nii kuni xaa wiñ. C9 No xaapkiy nii destye nii koly xaa, chilody kap xaa mëëd. No gaa xaapkiy nii chilody kap xaa mëëd porñee lëë meñ pchug xaa parñee kapty xaa mëëd. Ni no xaapkiy nii schilo ktsiilña ni kap xaa mëëd, per xtsiilñady xaa porñee chakladzy xaa kuñ xaa xtsiiñ Dios. Deel no cho chaklasty ktsiilña, schilo ktsiilñady xaa. Lëë meñ chini xaa wiñ lo Jesús (Mr. 10:13‑16; Lc. 18:15‑17) Bw Lëë Jesús chëb: —Lëdy kchë mguiy xsyak nii masy buen tsiilñady xaa, xaktyee blasy xaa xsyak nii bueno. zAm Tsigo lëë xpëëdscuel Jesús chëb: —Deelñee singo xtsyool xaa nii xtsiilña, masy ktsiilñady meñ. @ Ni nli gaa xñen nii deelñee klaa tu mguiy tsiil, aan pkaady me lo xaa chop me stu mguiy, aan ktsiilña xaa stu kwnaa, tol chuñ xaa. 5?cTsigo lëë Jesús chëb: —Porñee koklasty meñ nsoob xtiits Dios, ngo nii lëë Moisés ptee tiits nii klaa tsiil meñ, per lëë mastre klo psëëbtsiildy meñ. >Tsigo lëë xaa fariseo chëb: —¿Penak tsigo nii kwnabey Moisés nii ktee xaapkiy tublë kitsy lo kwnaa, deelñee klaa xaa me? =Deelñee tugak meñ tsigo busy nak xaa nii xtsiilña chop tsiil xaa, nody nii klaa xaa me, por lëë Dios pteedy me lo xaa. %<CPor ngo chëb Dios: “No nii klaa mguiy pxosy ni xñaa parñee kpañ xaa chop tsiil xaa, aan singo mod lëë xaa kyak sinak tugak meñ chop tsiil xaa.” <;qTsigo lëë Jesús chëb: —¿Pe karty nayak klab to leñ kitsy nii kë xtiits Dios laañee xñee nii worñee lëë Dios psaa kislyu, tugak mguiy ni tugak kwnaa psaa Dios? ):KLëë bla xaa fariseo big lo Jesús aan parñee kuñ xaa Jesús preb, lëë xaa chëb: —¿Pe schilo dyon klaa mguiy tsiil por cualquier falt nii ko me? H9 Ndaly meñ kunal aan ndaly meñ xsyaknë beeñ kyak xaa siko. }8 uLoxsye kwnee Jesús lo meñ, lëë xaa bi Galilea, aan lëë xaa si nëz Judea. Nëz tañ go xtye kiigwpee Jordán. 7#’Singo gak nagon ksaksi Tat Tios nii sob kpaa lëë do, deelñee kuñdy to perdón xcombañer do —chëb Jesús.}6s"Aan lo nii singootyee blëë rey, lëë xaa kwnabey nii te mos ko castigw axte nii kizh xaa kchë nii nsëëb xaa. Z5-!Singo gak no nii nyuñoo perdón xcombañeeroo sinak nii beñaa lii perdón.” 49 Lëë rey kwnabey koktsyetsy mos ko aan lëë rey chëb lo xaa: “¡Natsypee maaloo! Beñaa lii perdón ni beeñ jkizhtyaa lii porñee psoxiboo lon. m3STsiñee lëë stubla xmos rey kon nii beeñtsyey xaa go, pteenë xaa aan lëë xaa kukëbo lo rey. j2MPer kwnëdy xaa, sink lëë xaa kulo xcombañer xaa skiib axte nii nguizh xcombañer xaa xtiñ. n1UTsigo lëë xcombañer xaa psoxib lo xaa chëb: “Kop paciensy, skizhaa kchë nii nsëbaa lool.” 0Per tsiñee lëë mos ko pchoo, lëë xaa ptsyool tu xcombañer xaa nii nsëëb toon palalsye tumi lo xaa. Lëë xaa kwseñ yañ xcombañer xaa aan lëë xaa bislo xiyañ xaa xaa, xñee xaa: “¿Pe skizhoo nii nsëëboo lon busy ote kizhtylo yak?” a/;Lëë rey pkëstyoo xaa nii nsëëb ko aan lëë rey blaa xaa. Kwtiixty xaa xtiñ xaa. n.ULëë mos ko psoxib lo rey aan lëë xaa chëb: “Kop paciensy, skizhaa kchë nii nsëbaa lool.” -7Como nseñdy mos ko tumi par kizh xaa tiñ go, lëë rey kwnabey nii to xaa ksa xiñ xaa ni tsiil xaa ni kchësy nii chap xaa, parñee kazh tiñ go. x,iLëë xaa bislo xkwetsy xaa mos nii nsëëb lo xaa aan lëë tu mos nii singootyee nroob tumi nsëëb lo xaa. m+S’Nak laañee xñabey Dios sinak tu rey nii kokladzy ndop kchë tumi nii nsëëb mos lo xaa. P*Tsigo lëë Jesús chëb: —Kniydyaa nii no nii kuñoo xcombañeeroo perdón kadzy vuelt, por no nii kuñoo perdón kchë falt nii ko xaa lool. Xcuent xaa nii kwnëdy nyuñ perdón xcombañer )1Loxsye ngo lëë Pedre chëb lo Jesús: —¿Blak vuelt no nii kuñaa perdón xcombañeraa deelñee ko xaa falt lon? ¿Pe axte kadzy vuelto? R(Porque laañee nche choptson meñ nii xniladzy xtitsaa, lëën so siko. t'a’Ni deelñee gaa nche do chop to tub lugar aan kñab to tugak cos lo Tat Tios, lëëw kneetsy xaa. & ’Nli xñen nii lëë Dios ktsily xtol kchë meñ nii kuñ do perdón, per ktsildy xaa xtol meñ nii kuñdy to perdón. }%sDeelñee psaldyak xaa meñ nii kunil, kudzyo lo meñ nii xniladzy xtiits Dios, aan deelñee ksaldyak xaa meñ go, psaan xaa, por nak xaa sinak meñ sit nii xnilasty xtiits Dios, ni nak xaa sinak tu xaa yox nii xtop tumi kyedzy par kyeyo Roma. $ Deelñee ksaldy xaa lii, kunee lo xaa stub, per tsidyoo nonsyoo, sink kuni tu meñ o chop kaa meñ parñee kñee meñ lo xaa. #-’Deelñee ko tu xcombañeeroo falt lool, kunee lo xaa aan kudzy xtol xaa. Deelñee son xaa xtiitsoo lëël beeñle gan nii ktiilydre to. "Singo gak Tat Tios nii sob kpaa chaklasty xaa nii kyëtañ meñ nii xniladzy xtitsaa. Meñ nii xko falt lo xcombañer (Lc. 17:3) j!M Aan deelñee ntsil do ma, nli xñen nii mastre nleni do ma nii kwnity que kchë ma nii kwnijty.  5 ’Deelñee nyap to tu kyoow mëkwxiily aan nguëtañ do tu ma, ¿pe nsaandy to stapkalyptsiipkee xcombañer ma nayak aan lëë do nyikyub ma?  ’Ksyablyudy to meñ ni xniladzy xtitsaa sinak xniladzy tu xaa wiño, por tugak nche angly nii nakni meñ go lo Tat Tios nii sob kpaa.  Z- Deelñee mëloo gaal na chuñ xtoloo, kuliiw aan psëëbo. Mbëëre ktsiiñoo lo Dios con tugak mëlool, lëjty nii chop mëlool sob aan kyeyoo lo ki nii chek linfiern. Mëkwxiily nii kwnity (Lc. 15:3‑7) \1’Por ngo, deelñee ñal o niy gaal chuñ xtoloo, pchugo aan psëëbo. Mbëëre ktsiiñoo lo Dios con tugak niyoo ni tugak ñal, lëjty nii chop ñal ni chop niyoo sob aan kyeyoo lo ki nii chek linfiern. ¡Brob meñ nii nche lo kislyu, por tir xtee tiits nii kuñ meñ tol! Ni tugak kaa kteedyo tiits, per ¡brobsye xaa nii kuñ xtol meñ! .U’Kchësy xaa nii kuñ xtol meñ nii xniladzy xtitsaa sinak xniladzy tu xaa wiño nonguial kxituu meñ tu kyomoliñ yañ xaa aan tsikchon meñ xaa lo nistoo. *MNi kchësy kaa meñ nii kantsi tu xaa wiñ porñee xniladzy meñ xtitsaa, naa chantsi meñ go. Meñ nii chuñ xtol xcombañer (Mr. 9:42‑48; Lc. 17:1‑2) Kchë xaa nii chakladzy kak tu xaa nii mastre non laañee xñabey Dios no nii kak ndoladzy xaa sinak ndoladzy tu xaa wiñ. ,QLoxsye ngo lëë xaa chëb: —Nli xñen nii deelñee ktsëëdy to xmod to ni kak ndolasty to sinak ndoladzy tu xaa wiñ, chilody sëëb to laañee xñabey Dios. SLëë Jesús kwtsyetsy tu xaa wiñ, aan lëë xaa pso xaa groltyee. x kMisme tse go lëë xpëëdscuel Jesús big aan lëë xaa kwnabtiits: —¿Cho mastre non laañee xñabey Dios? 2]Per parñee kody no falt lo meñ, kwey chu nistoo aan kwlii tu mël. Leñ chuw ma no tumi. Skaa tumi go tsitixoo nii nsëbaa ni nii nsëëboo lo xaa nii xtop tumi.ykTsigo lëë Pedre chëb: —Lo xaa sito. Chëb kaa Jesús: —Nody tsigo busy nii ksoob xaa xkyedzy tumi. H —Xsoob xaaw —chëb Pedre. Tsiñee lëë Pedre byo leñ yu, klo Jesús kwnee chëb: —¿Pe nëël dyon, Simoñ? ¿Cho lo xtop rey tumi: pe lo xaa xkyedzy xaaw, ote lo xaa sito yak? W'Tsiñee lëë Jesús ptsiñ leñ kyedzy Capernaum ksa xpëëdscuel, lëë xaa nii xtop tumi nii xkiiñ leñ yu nii lë lidzy Dios kunabtiits lo Pedre chëb: —¿Pe xsoob xmaestroo tumi nii xtop noo? )Aan lëë meñ kuty xaa, per tse nii loxo tson kpidz, lëë xaa kpañ. Mban ptee styoo xpëëdscuel xaa biñ nii chëb xaa. Xaa nii xtop tumi Nëz Galilea kënsë Jesús tsiñee lëë xaa chëb lo xpëëdscuel xaa: —Lëë mguiy nii pxaal Dios jkaa ña meñ. hITsigo lëë Jesús chëb: —Porñee bnilasty to nii lëë Dios kuuñ kyak xaa wiñ go. Nli xñen nii nikxe palalsye xniladzy to Dios schilo këb to lo kiy re: “Bichee nu, kusob stu lugar”, aan lëë kiy kpichee. Por kchë nii no styoo meñ nii xniladzy Dios chak cumplir. Lëë Jesús xñee nii lëë xaa kety (Mr. 9:30‑32; Lc. 9:43‑45)   yLoxsye byaan Jesús nonsy, lëë xpëëdscuel xaa chëb: —¿Penak nii pchiloody noo ngwii noo kyalbini mal go?  Lëë Jesús kwëntseeb lo kyalbini mal go aan lëëw kwlii xaa leñ styoo xaa wiñ go aan wor go kazh lëë xaa byak. R Lëë Jesús chëb: —¡Natsypee nguiedzy styoo do ni xnilasty to Dios! ¿Axte pa wor këb ñe nii lëën ksaladzy lëë do? ¿Pa slal tiemp no nii kxekwaa lo do? Kol tëni xaa wiñ go nu dyon. ^ 5Lëë xaa byelynin lo xpëëdscueeloo, per pchilody xpëëdscueeloo nyuñ kyak xaa. }s—Pkëstyoo xiñganaa, por chetyë xaa aan tir xsaksi kyalkits re xaa. No wor xchono xaa lo ki o lo nis kaa. nUTsiñee lëë xaa ptsiñ laañee nche meñ, lëë tu xaa psoxib lo Jesús aan lëë xaa chëb: 1[ Tsigore lëë xpëëdscuel Jesús byeñ nii lëë Juan Bautist biid xlugar profet Elías. Lëë Jesús chuuñ kyak tu xaa wiñ (Mr. 9:14‑29; Lc. 9:37‑43)  Per lëë Elías biidle, aan byuumbeydy meñ xaa, sink lëë meñ psaksi xaa sinak nii ksaksi meñ mguiy nii pxaal Dios. Q Lëë Jesús chëb: —Nli nii klo Elías kiid kweekli kchë cos. xi Tsigo lëë xpëëdscuel Jesús kwnabtiits: —¿Penak nii xñee maestre ley nii klo profet Elías kiid? 3_ Tsi lëë xaa siksëëb chex kiy go, lëë Jesús chëb lo xpëëdscuel: —Ni tu cho lo kutiisty to nii kon do. Kol kwës axte tse nii kpañ mguiy nii pxaal Dios. `9Aan tsiñee lëë xaa blis lo xaa, ni tu cho kontre xaa, xaktyee Jesús so siko. SPer lëë Jesús big kwtap xitsy xaa chëb: —Kol tsische. Ktsyebty to. mSTsiñee lëë xpëëdscuel Jesús biñ ngo, lëë xaa byab ndooslo lo lyu porñee ptsyeb xaa. ~Lëë Pedre bii nonee, tsiñee lëë tu xkey nii xpibëly ptyaagw laañee nche xaa aan lëë xaa kwnity lo xkey go ni lëë xaa biñ nii lo xkey go pchootsiy tu xaa nii chëb: —Lëë xiñaa nrii. Naa kwle xaa ni xkëstyoon xaa. Kol jkëëtyag xtiits xaa. 0}YTsigo lëë Pedre chëb lo Jesús: —¡Xaatee mbëë nche no nu! Pe chakladzyoo nii ksan tson yu yagxiidy, tuwo par lii, stuwo par Moisés, stuwo par profet Elías. \|1Ni lëë xaa kon nii lëë Moisés ni lëë profet Elías ncheyutiits ksa Jesús. {Siko xña lo xaa lëë Jesús ptsyëëlo. Bibëly lo Jesús sinak xpibëly lo ngbidz ni byak nguitsy xab xaa sinak nguitsy bini. ~~w~}}h||M{xzzzyycyxxwvuetsssrrOppoo5nEmmlokkkkj}ii!hggbff.edd7ccTc!bb%aaaK``T`__r_^^%]\[[ZZYY3X}WWW+VVUUTTxSSSHRR$QjPPP8OOiNNMM`M LL7KK(JIIYHHlGFFzFEESDCC@B~AAv@@@ ?{?>>==(Nak xcostumbre xtisy nii mer lo lni xlaa xaa tu xaa nii no skiib nii kñab meñ kyedzy. ]43Per ni tublan tiits kwneedy Jesús. Por ngo psee xtisy kon xtisy xaa. Lëë meñ xñab kety Jesús (Mr. 15:6‑20; Lc. 23:13‑25; Jn. 18:38‑19:16) }3s Por ngo lëë Pilat chëb lo xaa: —¿Penak nii xñeedyoo? ¿Pe chondyoo nayak blaktre nii xkëëkiy xaa gue lii? r2] Lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni lëë xaa kol bislo pkëëkiy Jesús, per koñee kwneedy Jesús. 11 Tsi lëë Jesús ptsiñ lo xtisy lëë xtisy chëb lo xaa: —¿Pe lii nak xrey meñ Israel? —Misme chuwoo pchoo nii naaw —chëb Jesús. \01 aan con tumi go kwxii xaa lyu nii lë xkwaa xaa nii xsaa kis. Lëë Dios kwnabey nii singo kuuñtsyey xaa.” Lëë Jesús so lo Pilat (Mr. 15:2‑5; Lc. 23:3‑5; Jn. 18:33‑38) {/o Singo mod lëë nii kwnee profet Jeremías kok cumplir tsiñee chëb xaa: “Kalyptsii pes plat kwaa xaa Israel, L.Per destye tse go lëë kwaa go pcholë “Laañee pxee cheñ.” -Aan lëë xaa kwxii tublë lyu con tumi go parñee jkeetsy xaa meñ sit loo go. Xkwaa xaa nii xsaa kis lë kwaa go. 6,eLëë xaa nii xñabey lo pxosy kuktop tumi go aan lëë xaa chëb: —Chilody jkots no tumi re xtumi lidzy Dios, por con tumi re kozh xaa nii kwnaasy tu xaa nii kety. m+SLëë Judas kuklaal tumi go leñ lidzy Dios. Loxsye ngo lëë xaa sey aan lëë xaa pxiiyañ. *'chëb xaa: —Nody xtol xaa nii pkon ña do. Deelñee kety xaa xfaltno. Per lëë xaa go chëb lo Judas: —¿Pe xcueent noo ngo? ¡Lii kon! H) Tsiñee lëë Judas biñ nii lëë meñ kuty Jesús, lëë xaa pteenë, aan lëë xaa ptikche ksa kalyptsii pes plat nii kozh xaa lo xaa nii xñabey lo pxosy ni lo xaa kol nii xñabey, l(QLoxsye ngo lëë xaa pxituu Jesús aan lëë xaa kuni xaa lo xtisy nii lë Pilat. Xkyalkuty Judas ' Tsiñee lëë tañ byeñ, lëë kchësy xaa nii xñabey lo pxosy ni lëë xaa kol nii xñabey bitiits dyon xa kuty xaa Jesús. 8&iKLëë Pedre gaa psaladzy nii lëë Jesús chëb: “Tson vuelt këëboo nii xyuumbeydyoo naa antes nii jkwetsy nguidy kol.” Lëë Pedre pchoo siko aan lëë xaa biiñ.}%sJTsigo lëë Pedre pkon Dios stub chëb: —Xyuumbeydyaa xaa gue. Aan wor go kazh lëë tu nguidy kol pkwetsy. $-IKok xtsedyako, lëë xaa nii nche siko big lo Pedre aan lëë xaa chëb: —Nli gaa na wil lë no xlad Jesús, por si xñeepee xaa xñeel. I# HPer lëë Pedre pkon Dios chëb: —Xyuumbeydyaa xaa gue. &"EGLoxsye ngo lëë Pedre kwey chu puert nii kë chu nëz, aan lëë stu kwnaa kon xaa aan lëë me chëb lo meñ: —Wi meñ gue no xlad Jesús Nazaret. ;!qFPer lëë Pedre chëb: —Nandyaa pe xñeel.  ELëë Pedre sob lo ley, tsiñee lëë tu kwnaa nii xkyë tsiiñ siko chëb lo xaa: —Wil lë no xlad Jesús Galilea. veDxñee meñ lo xaa: —Deelñee nli lii nak Crist, ¡kwnë dyon cho kwtiñ lii! Lëë Pedre xñee nii xyuumbeydy xaa Jesús (Mr. 14:66‑72; Lc. 22:56‑62; Jn. 18:15‑18, 25‑27) zmCWor go kazh lëë meñ pchoo mxeñ lo xaa ni lëë meñ ptee xcheñ xaa. Aan tsi lox ptee meñ xcheñ xaa, dAB¿Pe në do dyon xa kak xaa? Tsigo lëë meñ chëb: —No nii kety xaa, por no xtol xaa. 1ATsiñee lëë xaa nii mastre non lo pxosy biñ ngo, lëë xaa pchos xab xaa, porñee singootyee blëë xaa, aan lëë xaa chëb: —Tiits ntseeb kwnee xaa re lo Dios, ni ¿pa jkiiñre gaa no meñ nii jkëëkiy xaa? Misme lëë do biñ kchë tiits ntseeb nii kwnee xaa. /W@Tsigo lëë Jesús chëb: —Nliw, naa nak Crist, ni san gaa to naa tsi lëën soob kwi Dios nëzli, ni san do tsi lëën kchukë lo xkey parñee kyelyaa stub. 7?Per koñee kwneedy Jesús. Por ngo lëë xaa nii mastre non lo pxosy chëb: —Pkon Dios loo noo dyon, nii nli lii nak Crist nii no kxaal Dios. 9>Tsigo lëë xaa nii mastre non lo pxosy kuso, aan lëë xaa chëb lo Jesús: —¿Penak nii xñeedyoo? ¿Pe nli kchë nii xkëëkiy meñ re lii? 1=Singo nche xaa tsi lëë schop xaa chëb: —Ptsyon noo kwnee xaa gue nii lëë xaa knitylo lidzy Dios, aan tsonak kpidz me lëëw ksaa xaa stub. a;Lëë kchë xaa nii xñabey lo pxosy ni lëë xaa non kwëkyub dyon pe cos jkëëkiy xaa Jesús parñee kchilo kñab xaa kety Jesús. 2]:Lëë Pedre kunal sit sit, per lëë xaa ptsiñ axte lo xley Caifás aan lëë xaa kwsob lady xaa nii xkyënap lidzy Dios parñee kan xaa dyon pe cos kuñ meñ Jesús. 9Lëë meñ kuni Jesús lidzy pxosy nii mastre non nii lë Caifás. Siko nche mbës maestre ley ni kchë xaa kol nii xñabey. T!8Per lëë do chuuñtsyey nrii parñee kuñ do cumplir nii kwnee kchë profet nii biid penaadle. Loxsye ngo so gak Jesús lëë xpëëdscuel xaa pxooñ. Lëë Jesús so lo xaa xñabey (Mr. 14:53‑65; Lc. 22:54‑55, 63‑71; Jn. 18:12‑14, 19‑24) Q7Loxsye ngo lëë Jesús chëb lo meñ: —¿Penak nii con spad ni con yag sëëdnaasy to naa nyak xaa ngbaan? Ksatyee tse kwson leñ lidzy Dios beeñ ksedyaa meñ aan penak nii kwnaasty to naa. eC6Per deelñee kñen lo Tat Tios parñee kteelaa xaa naa, ¿xa kak cumplir xtiits xaa tsigo? |q5¿Pe nandyoo nawen nii deelñee kakladzyaa schilo kñen lo Tat Tios parñee kxaal xaa tub yox xangly xaa kla naa? uc4Per lëë Jesús chëb: —Psoob xispaadoo xlugaro. Porque kchësy meñ nii xtily con spad, kety con spad. 3Tsiñee kon tu xaa nii no xlad Jesús ngo, lëë xaa kwlii xispad xaa aan lëë xaa pchug tu tyag xmos xaa nii xñabey lo pxosy. ' G2Loxsye ngo lëë Jesús chëb lo Judas: —Deelñee pe cos tsiiñ sëëdoo, klyëëdyoo beeñtsyeyo. Tsigo lëë meñ kwnaasy Jesús aan lëë meñ biy xaa. W '1Lëë Judas pkëëptyux Jesús, ni lëë xaa ptee tu pxit kwesy Jesús. k O0Lëë Judas chëb kazh lo meñ go: —Xaa nii nagon kawaa tu pxit kwesy, xaa gow. Kol naasy xaa. Y +/Lëë Jesús bii nonee tsiñee lëë tu xpëëdscuel xaa nii pcholë Judas ptsiñ ksa tubtsoon meñ nii noy spad ni yag. Lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni lëë xaa kol nii xñabey pxaal kchë meñ go. ] 3.Kol tsische tsiin kyoo no, por lëë xaa nii jko naa ña xaa xñabey sëëd kexle. Lëë meñ xñaasy Jesús (Mr. 14:43‑50; Lc. 22:47‑53; Jn. 18:2‑11) O-Tsi lëë xaa bikche, lëë xaa chëb lo xpëëdscuel xaa: —¿Pe bii nche nixyesy to nawen ni nche kxiladzy to? Lëëw na, lëë wor kutsiñ nii lëë mguiy nii pxaal Dios jkaa ña meñ ngoptol. kO,Lëë xaa si stub. Lëë gaaw byon vuelt, aan misme tiits nii chëbak xaa klo chëb xaa lo Dios. {+Tsiñee lëë xaa bikche, lëë xpëëdscuel xaa nche nixyesyak, porñee xekwtre xaa mgaal aan lika xtiib lo xaa. *Lëë xaa kwey stub, aan lëë xaa chëb: —Tat Tios, deelñee no nii teedyaa lo kyalnë re, beeñtsyey nii klyañ styool. xi)Kol kwena ni kol kutiitsni Dios parñee jkaaldy xaatox to, por ndaan no styoo do, per lëë lady to mban now. D(Tsi lëë xaa ptsiñ laañee psaan xaa ksa tson xpëëdscuel xaa nii kuni xaa, lëë xaa nche nixyesy. Por ngo lëë xaa chëb lo Pedre: —¿Pe ni tu wor nawen pchilody ngwena do? T!'Lëë Jesús si par kaan, aan loxsye psoxib xaa ni pkiitsy kë xaa lyu lëë xaa chëb: —Tat Tios, pteelaa naa lo kyalnë re, per kuuñtsyeydyoo nii chakladzyaa, sink beeñtsyey nii chakladzyoo. U#&ni lëë xaa chëb: —Mban xtee styoon. Kol kwës nu dyon, aan kol kwena. Q%Lëë xaa sini Pedre ni chop xiñ Zebedeo, aan lëë xaa pteenë, -$Tsiñee lëë Jesús ptsiñ tu laañee lë Getsemaní, lëë xaa chëb lo xpëëdscuel xaa: —Kol sob nu, mentre lëën kakutiitsni Dios. ]~3#Lëë Pedre chëb: —Nikxe kety no tusyke, këbtyaa nii xyuumbeydyaa lii. Aan kchësy xpëëdscuel xaa chëb singo. Lëë Jesús chutiitsni Dios laañee lë Getsemaní (Mr. 14:32‑42; Lc. 22:39‑46) {}o"Lëë Jesús chëb: —Na kyool kazh tson vuelt këëboo nii xyuumbeydyoo naa antes nii jkwetsy nguidy kol. g|G!Tsigo lëë Pedre chëb: —Nikxe kchësy xcombañeraa ksaan lii, per naa ksandyaa lii. ;{q Per tsiñee lëën kpañ, kloon ka Galilea lo do. Bz}Siko lëë Jesús chëb: —Kchësy to ksaan naa na kyool. Por leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee nii lëë xaa kuty xaa nii xkyë lo mëkwxiily aan lëë mëkwxiily kchoots klyaal. Vy%Loxsye biily Jesús ksa xpëëdscuel, lëë xaa si kiy nii lë Olivos. |xqNi kidre gaan viñ, sink lëën kwës axte nii klyañ do laañee xñabey Tat Tios tsiin tyow no viñ kub nii no siko. Lëë Pedre këb nii xyuumbeydy Pedre Jesús (Mr. 14:26‑31; Lc. 22:31‑34; Jn. 13:36‑38) Ewpor tu cheñno. Lëëw kxee parñee ktsily Dios xtol meñ. -vSNi lëë xaa kwseñ tu vas nii no viñ, aan loxsye pteedy xaa skizh lo Dios, lëëw pteeso xaa lo xpëëdscuel xaa, chëb xaa: —Kchësy to, kol ki viñ re, !u;Lëë Jesús kwxeñ tu kyaxtily, aan loxsye pteedy xaa skizh lo Dios, lëëw kwtiisy xaa lo xpëëdscuel xaa, chëb xaa: —Kol kaawoo, xcuerpno. t/Tsigo lëë Judas, xaa nii kukëb lo xaa xñabey xa jkaa Jesús chëb: —Maestre, ¿pe lëdy naaw? —Misme chuwoo pchoow —chëb Jesús. %sCLëë mguiy nii pxaal Dios te kchë kyalnë nii kë leñ kitsy nii kë xtiits Dios. Per ¡brobsye xaa nii kakniladzy xaa! Masy buen nyi xaa go nyaldy xaa. ar;Tsigo lëë Jesús chëb: —Xaa nii noyaw leñ tu kyonaa, xaa go kakniladzy naa. yqkKchësy xpëëdscuel xaa pteenë, aan lëë xaa bislo tuga xaa xñabtiits, xñee xaa: —¿Pe lëdy naaw? cp?Aan mentre ncheyaw xaa, lëë Jesús chëb: —Nli xñen nii misme tu do kakniladzy naa. Uo#Tsiñee lëë lyu pkyey, lëë Jesús kwsob lo mezh ksa xpëëdscuel. Wn'Lëë xpëëdscuel Jesús kwey, aan lëë xaa beeñlo nii ktyaaw paskw. Zm-Lëë Jesús chëb: —Kol tsi lidzy tu xaa nii kxalaa lëë do aan kol këb: “Lëë maestre në nii lëë xwor xaa kutsiñ, aan lëë xaa kiid ksa xpëëdscuel xaa parñee tedy xaa paskw liidzyoo.” =lsTse nii chislo lni nii xtyaaw kyaxtily nii xkyëdy levadur, lëë xpëëdscuel Jesús big aan lëë xaa chëb lo Jesús: —¿Pa kyokuuñloo noo nii tyaaw xtsee no na paskw? k-Aan destye wor go lëë Judas kwëkyub dyon xa jko xaa Jesús ña xaa xñabey. Lultime paskw nii kwte Jesús ksa xpëëdscuel (Mr. 14:12‑25; Lc. 22:7‑23; Jn. 13:21‑30; 1Co. 11:23‑26) rj]—¿Pa lal kizh to naa deelñee jkon Jesús ña do? Lëë xaa xñabey go ptee kalyptsii pes plat. liQLëë tu xpëëdscuel Jesús nii pcholë Judas Iscariote kukëb lo xaa nii xñabey lo pxosy: ghG Nli xñen nii kchë laañee kluuy meñ xtiits Dios, lëë meñ kseety nii beeñtsyey kwnaa re, aan singo mod lëë meñ ksaladzy me. Lëë Judas xyub dyon xa kyab Jesús ña xaa xñabey (Mr. 14:10‑11; Lc. 22:3‑6) tga Lëë kwnaa re kwtëëb aceit nii xlyaa nex ladyaa parñee tsel xixkwaa xcuerpaa tse nii lëën jkyeetsy. If  Ni tugak kaa kan do meñ prob, per naa lëdy tugak kan do naa. |eq Lëë Jesús biñ nii nchenee xaa, aan lëë Jesús chëb: —Klëëdy to lo kwnaa re, por tu buen beeñ me. /dY Nchilo ndyow par kak meñ prob yudar. jcMPer lëë xpëëdscuel Jesús blëë, aan lëë xaa chëb: —¿Penak nii lika kwxiñ aceit ke? b)Lëë Jesús sobyaw tsiñee lëë tu kwnaa ptsiñ noy tu bot aceit nyazh nii xlyaa nex, aan lëë me pchoob aceit xlyaa nex ko lo kik Jesús. Xa)Lëë Jesús so Betania, aan lëë xaa kwey lidzy Simoñ nii byodz lady. _`7Per lëë gak xaa chëb: —Kñaasty no xaa na lni parñee kak nxoldy meñ. Lëë tu kwnaa xchoob aceit nii xlyaa nex lo kik Jesús (Mr. 14:3‑9; Jn. 12:1‑8) K_Lëë xaa bitiits dyon xa kñaasy xaa Jesús tsiin kuty xaa xaa. 1^[Leñ tse go gak lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni lëë xaa kol nii xñabey lo meñ Israel ptyop chilidzy Caifás. Lëë Caifás nak xaa nii mastre non lo pxosy. ]{—Nan do gon nii schopak kpidz chak falt parñee kak paskw, aan lëë meñ jkëë mguiy nii pxaal Dios lo crusy. 7\ kLoxsye ngo lëë Jesús chëb lo xpëëdscuel: o[W.Kchësy meñ mal kyey lo ki nii chek linfiern, aan lëë meñ buen jkaa kyalmbañ nii xnitylody.wZg-Tsigo lëë Crist këb: “Nli xñen nii tsiñee beeñdy to tu meñ mban yudar, naa ngo beeñdy to yudar.” aY;,Tsigo lëë meñ mal go këb: “¿Pa wor kwlaañoo, ni pa wor kwlaal nis, ni pa wor kwëkyuboo posad, ni pa wor ptyon noo nii kindy xaboo, ni pa wor kwxaaknël, ni pa wor kwyol skiib, aan beeñdy noo lii yudar?” X7+Ni kwëkyubaa posad aan bneesty to laañee ngwësaa, ni kon do nii kindy xabaa aan bneesty tow. Kwxaaknën ni kwyon skiib aan biid teejty to lon.” eWC*Kwyo tse nii kwlaañaa, aan bneesty to nii nyawaa, ni kwlaan nis, aan bneesty to nii nyin. +VO)’Loxsye ngo lëë xaa këb lo meñ nii nche nëzpeg: “Kol kpichee nu, kol kyey lo ki nii chek linfiern, por siko kyey xaatox ni siko kyey kyalbini mal. {Uo(Tsigo lëë Crist këb: “Nli xñen nii kchësy kyalbuen nii beeñtsyey do lo chol meñ, lon beeñtsyey dow.” hTI'¿Ni pa wor kwxaaknël aan ptyon noo lii, o pa woor gaa kwyol skiib aan byoteedy noo lool?” S#&¿O pa woor gaa ptyon noo nii këkyuboo posad aan bneetsy noo laañee kwlësoo, ni pa woor gaa ptyon noo nii kindy xaboo aan bneetsy noow? (RI%Tsigo lëë meñ buen këb: “¿Pa wor ptyon noo nii xlyaañoo, aan bneetsy noo nii taawoo? ¿Ni pa wor ptyon noo nii xlyaal nis, aan bneetsy noo nii kowoo? Q$Kwyo tse nii bneetsy to ladx kookwaa porñee kindy xabaa, ni kon do naa worñee kwxaaknën, ni biid tedy to lon worñee kwyon skiib.” .PU#Por kwyo tse nii kwlaañaa, aan bneetsy to nii tawaa, ni kwyo tse nii kwlaan nis, aan bneetsy to nii kowaa, ni kwëkyubaa posad, aan lëë do bneetsy laa kwlësaa. !O;"Tsigo lëë xaa këb lo meñ nii nche nëzli: “Kol të tsiin sëëb to laañee xñabey Dios, por destye worñee kwche kislyu psaa xaaw par lëë do. DN!Kwi xaa nëzli kwe meñ buen, lëë meñ mal kwe nëzpeg. M Aan lëë kchë meñ nii nche lo kislyu kpig lo xaa, aan lëë xaa kwiixso meñ sinak nii kwiixso meñ mëkwxiily lady chiv. _L7’Tsiñee lëë Crist kiid kchë xangly, lëë xaa sob par kuñ xaa kyalxtisy. wKgKol tsikchon mos nii pa xkiiñdyke lo nguey. Siko koon xaa ni kaw lay xaa.” Kyalxtisy nii kuuñtsyey Crist JPorque lëë xaa nii chuuñ tsiiñ nii ptedyaa jkaarew, per lëë xaa nii chuuñ tsiiñdyo, axte nii wiñ ptedyaa lo xaa go klan. I}Tsigo lëë patrón chëb lo xaa nii nche siko: “Kol kla or nii noy xaa, aan kol kteedyo lo xaa nii noy tsii bols or. RH¿penak nii kwlootiñdyoo tumi nii psanaa lool parñee nyixiw xiño?” GTsigo lëë xpatrón xaa chëb: “Floojoo ni maaloo, por deelñee nanoo nii ntseebaa ni nanoo nii xkyën kwlaap laañee kondyaa, TF!Por ngo ptsyeebaa, aan lëën kwya lo lyu xtumil. Per lëëw syelynin.” -ESPer tsiñee lëë mos nii byaani tu bols or ptsiñ, lëë xaa chëb lo xpatrón xaa: “Xey, nanaa nii tir ntseeboo, ni nanaa nii xkyëël kwlaap laañee kondyoo. >DuTsigo lëë xpatrón xaa chëb: “Nyoo nii beeñ tsiiñoo tumi wiñ nii psanaa lool, ni chanaa nii bueenoo. Lëën knetsy tumi roob kuuñ tsiiñoo. Kwyo leñ yu por xlen lool.” +COLoxsye ngo lëë mos nii byaani chop bols or ptsiñ aan lëë xaa chëb lo xpatrón xaa: “Xey, chop bols or bneetsyoo lon, per lëën ptsiñaa schop bolso.” ?BwTsigo lëë xpatrón xaa chëb: “Nyoo nii beeñ tsiiñoo tumi wiñ nii psanaa lool, ni chanaa nii bueenoo. Lëën knetsy tumi roob kuuñ tsiiñoo. Kwyo leñ yu, por xlen lool.” A3Klo mos nii byaani kaay bols or ptsiñ, aan lëë xaa chëb lo xpatrón xaa: “Xey, kaay bols or psaanoo lon. Per lëën ptsiñaa skaay bolso.” g@G’Xtse kwey xpatrón mos ko aan tsi lëë xaa bikche, lëë xaa kwlii xcuent xmos xaa. Y?+Per lëë mos nii byaani tu bols or kwteeñ tu kyeech, aan lëëw kwlolyu xaa. ^>5Singo gak beeñtsyey mos nii kwaa chop bols or, aan lëë xaa ptsiñaa schop bolso. ^=5Lëë mos nii byaani kaay bols or kwë dilgensy aan lëë xaa ptsiñaa skaay bolso. Y<+’Tu lo xaa pteedy xaa kaay bols or, lëë stu lo xaa pteedy xaa chopo, lëë stu lo xaa pteedy xaa tuwo. Loxsye pteedy xaa tumi nii byeñ xaa nii schilo kuuñ tsiiñ catu xmos xaa, lëë xaa si viaj. 0;Y’Nak laañee xñabey Dios sinak tu xaa nii no nëz tsi stu tañ. Lëë xaa kwtsyetsy xmos xaa aan lëë xaa chëb: “Kol kap cuidad tumi nii ksanaa lo do.” : Loxsye bitiits Jesús ngo, lëë xaa chëb: —Ligier kol kwe, por nandy to pa tse o pa woor gaa kiid Crist. Xcuent tson mos Z9- Per lëë xaa nii ktsiilña chëb: “Nandyaa cho do, xyuumbeydyaa lëë do.” {8o Tsigore lëë ksa kwnaa yeeñ nii kukyub aceit ptsiñ aan lëë me chëb: “¡Xey, pxaly chu yu syëëb noo!” Q7 Per mentre lëë kwnaa yeeñ nii noydy naal aceit sisiw, lëë xaa nii ktsiilña ptsiñ. Aan lëë ksa kwnaa yeeñ nii noy naal aceit kwsëëb leñ yu ksa xaa nii ktsiilña, aan lëë chu yu byoogw. y6k Per lëë kwnaa yeeñ go chëb: “Jkaajty noow, por jkaadyo jkiiñ noo. Masy kol tsisiw laañee xto meño.” 35_Tsigo lëë ksa kaay kwnaa yeeñ nii koñee pe sinidy kik chëb lo ksa kwnaa yeeñ nii nyaani: “Kol jkady xisy xaceit to loo noo, porque lëë xbinii noo no kyuuy.” U4#Lëë ksa kwnaa yeeñ go kuxche, aan lëë me bislo xkëë ki me xbini me. 3{Per mer wrol kyool, lëë meñ bislo chuptsyë, xñee: “¡Lëë xaa nii ktsiilña sëëd. Kol tsiktsiil nëz xaa!” M2Aan como xtsiñdy kaa xaa nii ktsiilña, lëë me kuutkesy ksa me. Q1Per lëë kwnaa yeeñ nii nyaani biy me xbini me ni biy me naal aceit. e0CLëë ksa kaay kwnaa yeeñ nii koñee pe sinidy kik kwseñ xbini, aan biydy me naal aceit. E/Per kaayak me nyaani, lëë skaay me koñee pe sinidy kik. G. Lëë gak Jesús chëb: —Nak laañee xñabey Dios sinak nii ptsyool tsii kwnaa yeeñ nii kwëmbës ktsiñ tu xaa nii ktsiilña, parñee tsiktsiil nëz me xaa con bini nii xkyë con aceit. - 3Aan lëë patrón ksaksi mos ko sinak nii xsaksi xaa mos nii xsoobty tiits. Tsigo lëë mos ko koon ni lëë mos ko kawlay.F,2Per mer tse nii pe sidy kik xaa, lëë xpatrón xaa ktsiñ. +}1lëë xaa xsaksi kchë meñ nii xkyë tsiiñ lo xpatrón xaa ni lëë xaa xsyudzy ksa xaa ngonip, ni chawni xaa ngonip. G*0Per deelñee mal mos ko ni nan xaa nii xtse si xpatrón xaa, V)%/Xsobaa nii lëë patrón këb lo xaa: “Kop cuidad kchësy nii chaapaa.” (.Dichos mos nii xyaani lidzy xpatrón deelñee tsiñee kpikche patrón kan xaa nii lëë mos ko beeñtsyey kchë nii kwnabey xaa. 6'e-’¿Cho xsaan patrón lidzy dyon tsiñee lëë xaa xchoo? ¿Pe lëdy nayak xsaan xaa tu mos nii xsoob tiits, parñee kyaan mos ko kchë meñ nii xkyë tsiiñ lo xaa? & ,Ligier kol kak, por lëë Crist kiid mer worñee pe sinidy kik to. Mos nii xsoob tiits ni mos nii xsoobtyo (Lc. 12:41‑48) %!+Nako sinak xpixwan tu yu, deelñee kaknan xaa nii lëë ngbaan sëëb lidzy xaa, kaakesty xaa parñee klaady xaa sëëb ngbaan lidzy xaa. G$*’Ligier kol kak, por nandy to pa wor kiid Crist stub. d#A)Singo gak deelñee kë chop kwnaa wëët, lëë xaa koy tu me aan lëë xaa ksaan stu me. |"q(Tse nii lëë Crist kiid, deelñee kë chop xaa tsiiñ lo kwaa, lëë xaa koy tu xaa aan lëë xaa ksaan stu xaa. !}'Per mer worñee bii pe sinidy kik meñ, lëë kyo bislo aan lëë meñ kwloow. Singo kak tsiñee lëë Crist kiid stub. $ A&Xtiemp Noé worñee karty kislo kyo, lyaadzy wagwsye, ni lyaadzy nii kisy meñ, ni kyalwtsiilñasy kuni kik meñ, axte tse nii lëë Noé byo leñ barkw. V%%’Sinak kok xtiemp Noé, singo gak kak tsiñee lëë Crist kiid stub. $’Per ni tu cho nandy pa tse o pa woor gaa kako, per ni angly nii ncheno kpaa, per ni xiñ Tat Tios. Xaktyee Tat Tios nano. ?y#Stedy kpaa ni stedy kislyu, per lëë xtitsaa tejtyo. W'"Por nli xñen nii antes nii kety meñ nii no natiemp lëë kchë cos re kak. fE!Singo gak tsiñee kan do nii lëë cos ntseeb ko noyak, kol kyeñ nii lëë Crist mer kiid. \1 ’Tsiñee lëë yag yegw xkëpeñ xyeñ do nii lëë xtiemp kyo sëëd yob. Lëë xaa kxaal xangly xaa tsijkwets trompet parñee ktop angly kchë meñ nii xniladzy xtiits xaa nii nche tyub lo kislyu. 2]Loxsye ngo lëë Crist kchoo ktsiib leñ kpaa, aan lëë kchë meñ nii nche lo kislyu ktsyeb ni koon tsiñee kan meñ nii lëë xaa kyety kpaa par kuñ xaa kyalxtisy. 0Y’Tsi lëë kyalnë dox ko lox tedy, lëë lo ngbidz jkyey, ni lëë mëë kyuuy, ni lëë mëly kchingaa leñ kpaa, ni lëë kchë cos nii no leñ kpaa kxisy. 3Sinak nii xtyop pech laañee nix ma kuty, singo ktyop meñ tse go. Lëë Crist kiid stub (Mr. 13:24‑37; Lc. 21:25‑33; 17:26‑30, 34‑36) oWPorque sinak tsiñee nyoo xbëly yë nkwsiy tyub leñ kpaa, singo kak tse nii lëë Crist kiid stub. <qPor ngo, deelñee cho kñë lo do: “Kol kuy gaanoo, lëë Crist so tañ”, tsidy to. O deelñee gaa cho kñë lo do: “Kol kuy gaanoo, lëë Crist nolan nu”, knilasty tow. +QLëën kwnel kchë nii kak lo do. Porque ndaly kchë xaa wnee xuuy kiid aan lëë xaa kñë nii lëë xaa nak Crist, ni ndaly profet wnee xuuy kiid, aan lëë xaa kuuñtsyey kchë clasy kyalntson ni milagre parñee jkëëti xaa meñ. Deelñee steedyo tiits axte wi meñ nii xniladzy Dios kyëti.  ’Deelñee cho kñë lo do tse go: “Kol kuy gaanoo, lëë Crist so ske”, o “lëë gaa xaa so nek”, knilasty tow. )Aan deelñee jkwëësty Dios kyalnë go, kchësy meñ kety. Per lëëw jkwëës xaa porñee xkëstyoo xaa kchë meñ nii xniladzy xtiits xaa. Porque tse go lëë meñ tedy kyalnë dox nii karty te meñ destye nii kwleek Dios kislyu, ni kpikchedre gaa kan meñ kyalnë dox ko. c?Kol nab lo Dios nii kxooñdy to mëë nii chak nal o tse nii gaa xiladzy meñ lo tsiiñ. P ¡Brob kchë kwnaa nii lëëtyee tse go nak xiñ o xkadzy kaa mëëd! L Deelñee nche gaa to tañ, per ni par tsikxi do xab to kyeydy to. B Deelñee nche do kik lidzy to, kyejty to par pe kwii do. K tsigo kchësy to siñee nche do Judea kol kxooñ, kol tsëp kiy.  w’Lëë profet Daniel pkëë cos ntseeb nii kak. Tsiñee kan do nii lëë cos ntseeb ko noyak leñ lidzy Dios, r]Ni axte gaa lox ksa meñ nii nche lo kislyu jkëëtyag xtiits Dios, tsigolye lëë Dios knitylo kislyu. 4c Per stelaa kchë meñ nii ksaandy xtitsaa. W' Aan tsiñee lëë xtol meñ lox ktyaly, per ni jkëstyoodre meñ xcombañer. F Ni ndaly profet wnee xuuy kiid aan lëë xaa jkëëti meñ. mS Leñ tse go ndaly meñ nii xniladzy xtitsaa kchoso styoo, aan lëë meñ go kakniladzy xcombañer.   ’Lëë meñ ksaksi lëë do, ni lëë meñ kuty lëë do, ni tyub lo kislyu ktilyni meñ do, porñee xsoob to xtitsaa. 0[Lëë kyalnë nii kak tsigo kal bislo. nUPor no nii kchë kyedzy nii nche lo kislyu ktily lsa, ni lëë kpiñ kiid, ni ndaly laañee kni xu. oWTsiñee kon do nii lëë guerr chak, ktsyebty to, porque singo no nii kako, per nitylody kaa kislyu. }sPorque ndaly xaa nii kakladzy kak sinakaa kiid aan lëë xaa kñë nii lëë xaa nak Crist, aan ndaly meñ kyëti. _~7Tsigo lëë Jesús chëb: —Kol kap cuent tsiin ni tu cho jkëëtidy lëë do. }Loxsye ngo lëë Jesús kusob chex kiy nii lë Olivos, aan lëë xpëëdscuel xaa chëb lo xaa: —Chakladzy noo nii kñëël loo noo pa wor kak kchë nii kwneel ni xa mod kyeeñ noo nii lëël mer kiid stub ni xa mod kyeeñ noo nii lëë kislyu mer nitylo. ;|oLëë Jesús chëb: —Xsee do lë chan do lidzy Dios, per lëëw nitylo. Kchësy kyo nii nyaaw kyablyu. Kyalnë nii ktsyool meñ (Mr. 13:3‑23; Lc. 21:7‑24; 17:22‑24) r{ _Tsiñee lëë Jesús pchoo leñ lidzy Dios, lëë xpëëdscuel xaa chëb nii kuy xaa xa nyaa lidzy Dios. yzk'Ni kpikchedre gaa kan do naa, axte tse nii lëë do këb: “Skizh Dios, xaatke buen xaa nii pxaal xaa.”/yY&Lëë na lëë xkyedzy to kyaanladzy. x%Loxsye ngo lëë Jesús chëb: —¡Chooksye lëë doy nii no do Jerusalén! ¿Penak nii chuty to profet ni penak nii xlaal kyo do xaa nii xaal Dios lo do? ¡Ndaly vuelt gon kokladzyaa ndopaa to sinak nii xtop nguidy xoob xiñ leñ xikw, per kwnëdy to! w/$Ni nli xñen nii lëë Dios ksaksi meñ nii nche natiemp por xkyalkuty kchë xaa go. Lëë Jesús xteenë por meñ Jerusalén (Lc. 13:34‑35) 9vk#Lëë do kyëkiy kchësy meñ buen nii kuty. Destye xkyalkuty Abel kyëkiy do axte xkyalkuty xiñ Berequias nii lë Zacarías xaa nii beety to kexka lo pkoog leñ lidzy Dios. juM"Lëën kxal profet, ni lëën kxal xaa chak, ni lëën kxal maestre kiidnee lo do, per no xaa nii kxalaa kuty to, ni no xaa jkëë do lo crusy, ni no xcheñ xaa ktee do leñ ktoo ni lëë do kyënlaag xaa kyedzy por kyedzy. _t7!’¡Nak to sinak mëël! ¿Cho në nii lëë do telaa lo ki nii chek linfiern? /sY ¡Kol kisyaal xtsiiñ pxusykoltoo do! mrSSiko nagon xluuy nii xyeñ do nii lo xtiiy xaa nii beety kchë profet nii biid penaadle sëëd to. qAan loxsye ngo lëë do xñee: “Deelñee ngwe noo xtiemp pxusykoltoo noo, nyuuñdy noo xaa yudar nyuty xaa kchë profet nii biid.” 7pg’¡Chooksye lëë doy maestre ley ni chooksye lëë do nii nak to xaa fariseo!, por lëë do xsaa chu xpaa kchë profet ni chu xpaa kchë xaa buen nii biid penaadle. o}Singo gak lëë do tsiñee xuy meñ lo do, sootee nli buen do, per lëë leñ styoo do nonsyke kyalmbixladzy ni tol no. lnQ’¡Chooksye lëë doy maestre ley ni chooksye lëë do nii nak to xaa fariseo!, por nak to sinak paa nii xkoyoo meñ con color nguitsy par kak nguiw nëz fuer, per lëë leeñgo nonsyke xtsit meñ kuty ni cos peedy no. Xm)Kol ksaan kyëdre to cos kpaan leñ xvas to, tsiin singo mod lëëw kak nyë. vle’¡Chooksye lëë doy maestre ley ni chooksye lëë do nii nak to xaa fariseo!, por nyë xkiib to vas nii xtyëë nii chi do ni xkiib to kyon nii xtyëë nii chaw do, per xyeñdy to nii nonsyke cos nii kwlan do xkyë do leeñgo. lkQChakladzy to kuuñtsyey do kchë cos wiñ nii xñabey ley aan xsaan do nii mastre precisy tublad. Rj’¡Chooksye lëë doy mastre ley ni chooksye lëë do nii nak to xaa fariseo!, por xtiix to pixtily, ni xtiix to nizh ni comiñ nii xsaakon do lo Dios, per chuñdy to kyalbuen, ni xkëstyoody to meñ ni xsoobty to xtiits Dios. Ngo mastre precisy ni ngo xñabey ley kuuñtsyey do, per ksaandy to nii kokon do cos lo Dios. ]i3Kchësy meñ nii xseety kpaa tsiñee xyaan meñ tiits xkon Dios nii sob leñ kpaa. bh=Singo gak kchë meñ nii xseety lidzy Dios tsiñee xyaan meñ tiits, Dios xkon meñ go. sg_Tsiñee xyaan meñ tiits aan xseety pkoog, lëdy nonsy pkoog xseety meñ, sink wi kchë nii no lo pkoog. kfO¡Xñady lo do! ¿Pe nandy to nayak nii deelñee kindy pkoog, pa nondy kchë nii chiksakon meñ? yekNi xñee do nii ndoxty kseety meñ xipkoog lidzy Dios tsiñee xyaan meñ tiits nii lëë meñ kuuñtsyey tu cos, nikxe kuuñtsyeydy meño. Per deelñee kseety meñ kchë nii no lo pkoog tsiñee xyaan meñ tiits, no nii kuñ meño cumplir. mdS¡Tont to ni xñady lo do! ¿Pe nandy to nayak nii deelñee kindy lidzy Dios, kindy pa kak lay or? c'’¡Chooksye lëëdoy nii xñady lo do! Xñee do nii ndoxty nii kseety meñ lidzy Dios tsiñee xyaan meñ tiits nii lëë meñ kuuñtsyey tu cos nikxe kuuñtsyeydy meño, per deelñee kseety meñ xor lidzy Dios tsiñee xyaan meñ tiits no nii kuñ meño cumplir. :bm’¡Chooksye lëë doy maestre ley ni chooksye lëë do nii nak to xaa fariseo!, por xkyënsë do lo kislyu ni xtyeekë do nistoo xyub to meñ nii sëëb xlad to, aan tsiñee chuñ do gan xsyëëb tu meñ xlad to, mastre chuuñ ktyaly do xtol meñ go que lo xtol do, parñee kyey meñ go linfiern. ]a3 ’¡Chooksye lëë doy maestre ley ni chooksye lëë do nii nak to xaa fariseo!, por xsyonlë do laañee xñabey Dios parñee sëëbty meñ aan xsyëëbty to, ni xlaady kaa to sëëb meñ nii chakladzy sëëb. `e_C Por lëë kchë xaa nii chak nyaa kyablyu. Per lëë Dios klisklaa kchë xaa nii ndoladzy. H^  Kchë xaa nii kakladzy kak nyaa no nii kyë xaa tsiiñ lo do. P] Ni tsookidy to kak to xaa xñabey, por lëësy Crist nak xaa xñabey. ]\3 Ni kñeedy to pxosy lo chol meñ, porque tugak pxosy no aan lëë xaa go sob kpaa. s[_’Per lëë do tsookidy to nii kñë meñ lo do maestre, porque tugak nak to, ni tugak maestre no. WZ'Stsiladzy xaa nii jkëëptyux meñ xaa pal nëz ni këb meñ lo xaa maestre. YTsiñee chi xaa laañee chak tu lni, laañee xsyob xaa non xsyob xaa tsi lëë wagw chak, ni xkwe xaa skan nii xsyob xaa leñ ktoo. QXTsiñee chuuñtsyey xaa tu cos xteepee xaa nii kan meñ xaa, ni tsiinpee xkëë xaa xtiits Dios lo kitsy aan xkëë xaaw kë xaa ni chu xikw xaa nii chakw xaa ladx nii xluuy nii nli xaa non nak xaa. WLëë xaa xñee pe cos kuuñtsyey meñ, per chilody kuuñtsyey meño, por nako sinak tu yow në, aan ni lëë xaa chuuñtsyeydyo. VKol jkëëtyag xtiits xaa. Per kuuñtsyeydy to nii chuuñtsyey xaa, por ngui së lo xtiits xaa, per xaa nii chuuñtsyey xaa. RU—Lëë maestre ley ni lëë xaa fariseo xyal kluuy xley Moisés. CT Loxsye ngo lëë Jesús chëb lo meñ ni lo xpëëdscuel: qS[.Per ni tu cho kwëbty lo xtiits Jesús, aan destye tse go ni tu cho byaxtre nyabtiits lo xaa.mRS-¿Xa kchoo Crist lo xtiiy rey David deelñee misme rey David xñee nii lëë Crist xñabey lo xaa? Q',Lëë Dios chëb lo xaa nii xñabey naa:“Kwsob kwin nëzli,
axte nii tsitsiñ tse nii kñabeyoo lo kchë meñ nii xlëë lool”? {Po+Tsigo lëë Jesús chëb: —¿Penak tsigo nii worñee kwnee David xtiits Kyalbini Ntson, chëb David:  ~}}E||H{zzyyy+xbwvvRuu`ttt sshrrDqppPoo@nnmmflllk-jiisihh&ggSfee>^==<<4;;g::T99~8:765432X11 0W/1.--U,|+++0**>)q(d''X&5%%V$$N##l#""/! 9C D /R_l.N[$ . # " $ z k1\I`pY(Loxsye ngo lëë Jesús chëb lo xpëëdscuel: —¿Penak xtsyeb to? ¿Pe karty kap to Dios confians? 1'Tsigo lëë Jesús kuxche aan lëë xaa kwëntseeb lo me ni lëë xaa chëb lo nistoo: —¡Kwlës! ¡Tsesy! Lëë me kwlës aan tsesy byak. 8i&Aan lëë Jesús nixyesy xan barkw ngookwsye xaa tublë yag. Lëë xpëëdscuel xaa beeñ kna xaa chëb xaa lo xaa: —¡Maestre! ¿Pe xyeñdyoo nii lëë no kety lo nis re?  %Per lëë tu me dox bislo xpi xchëëp barkw, aan lëë nis bislo chisoli xchoon leñ barkw. Singo lëë barkw no kyatsë nis.  $Tsigo lëë xpëëdscuel Jesús psaan meñ, aan lëë xaa sini Jesús leñ tu barkw nii nol Jesús. Aan wi stubla barkw si ksa xaa. y k#Tsiñee lëë lyu pkyey misme tse go, lëë Jesús chëb lo xpëëdscuel: —Kol tsoo stublad chu nistoo. Q "Per ni tu pe bluuydy xaa singosy, sink nonsyke con cuent, nikxe tseyladzy xñee xaa xa nak cuent ko lo xpëëdscuel xaa. Lëë Jesús xkwëës me nii xpi lo nistoo (Mt. 8:23‑27; Lc. 8:22‑25) i K!Nonsyke con cuent beeñ kseedy Jesús meñ, axte laañee byeñ xaa nii schilo kyeñ meñ. hI Per tsiñee lëëw lox xñaa, xroobo aan mastre chak ngolo lo kchësy kizh. Chak nxii xikwo ni axte mguiñ schilo ko xipchoos lo xingalo. Lëë Jesús xñee penak nii nonsyke con cuent chuuñ kseedy xaa (Mt. 13:34‑35) r]Nako sinak tu medzy martas nii xñaa lo kislyu. Lëë medzy ko nak tu medzy nii mastre wiich lo kislyu. jMNi chëb Jesús: —¿Pe cos nak sinak laañee xñabey Dios dyon, ni pe cos chak si chako? #Aan tsiñee lëëw lox chal, lëë xaa chiktopo, porñee lëë xtiemp kwlaap kol. Xcuent medzy martas (Mt. 13:31‑32; Lc. 13:18‑19) s_Aan xaly lyu xroobo xob. Klo xlyañ xikwo. Loxsye ngo lëëw xchukë to aan xlyëëdyak lëëw xsyo xob. &ELoxsye ngo lëë xaa xyey kuutkesy aan tsi lëë lyu xyaani lëë xaa chische, xtye kyool ni xtye tse, per nandy xaa dyon xa kwlañ xoob xaa ni xa kwroobo. Z-Ni chëbak Jesús: —Nak laañee xñabey Dios sinak tu xaa nii xlaal xob. 3Por meñ nii chap palalo, lëë Dios kteerew. Per lëë meñ nii pe chapty, lëë Dios kla axte nii wiñ nii chapsye meñ go. Xcuent xob nii xroob 8iNi chëbak xaa: —Kol ksal nii xkëëtyag to, porque sinak nii xsee gak to chan do xcombañer do, singo gak ksee Dios kan xaa lëë do, ni stsiibre xaa stublaw loo go. BKchësy to siñee chakladzy to kyeñ do, kol jkëëtyag. i~KPor nody ni tu cos nii chak tsilaan nii kchukëdy, ni nody ni tu cos ngueetsy nii kak ndoondy. }/Ni chëbak xaa: —¿Pe mod xyooy tu bini nayak parñee tsow leñ tu cajón o leñ lon gaa? Lëdyo gon. Klaa xsyob tu bini parñee ksaaniw. r|]Per no gaa meñ nii chon xtiits Dios aan xniladzyo. Aan chak meñ go sinak kok xob nii blyaal laañee neely lyu. No meñ go nak sinak xob nii kwsob kalyptsii xob lady, ni tsongaly xob, ni tu kyoow xob. Xcuent bini (Lc. 8:16‑18) R{per mastre sini kchë cos lo kislyu re kik meñ go. Choki meñ go kap kchëlo cos, per xaktyee xkëëtiw. Kchë ngo xsyëëb leñ styoo meñ go aan xkiño xtiits Dios, ni xkaw jkiiñ meñ go lo Dios. ^z5No gaa stubla meñ nii nak sinak xob nii blyaal lady yakitsy, nii chon xtiits Dios, y#per como kindy luw xsyob lidyo. Singo nak meñ go tsiñee chan meñ go nii lëë kyalnë sëëd por xtiits Dios. Xchoso gaa styoo meñ go. Wx'No gaa meñ nii nak sinak xob nii blyaal lady kyo, nii xle chon xtiits Dios, wNo meñ nii nak sinak xob nii byab lo nëz, nii chon xtiits Dios, aan xlyëëdyak lëë xaatox chiklaats nii bñaa leñ styoo meñ go. Hv Lëë meñ nii chan xob nak sinak meñ nii xluuy xtiits Dios. cu? Lëë Jesús chëb: —¿Xyeñdy to cuent re lë? ¿Xa kyeñ do nii sëëdre tsigo? |tq parñee nikxe xaapee kuy meñ go, per kandy me, ni nikxe mastre kon meñ go, per kyeñdy me, ni parñee kpikchedy styoo meñ go lo Dios tsiin ktsily Dios xtol meñ go. Lëë Jesús xñee xa nak xcuent ngon (Mt. 13:18‑23; Lc. 8:11‑15) Ts! Tsigo lëë xaa kwëb chëb xaa: —Kchë lo meñ tiemp gon kwyolan xa nak xkyalwnabey Dios. Lëë na lëëw xluuy xaa lo do. Per lëë meñ nii nche tublad nonsyke con cuent no nii kseedy meñ go )rK Tsiñee lëë Jesús byaan nonsy, lëë kchësy meñ nii nak ksa xaa ni ksa tsiipchop xpëëdscuel xaa kwnabtiits chëb: —¿Xa nak cuent nii lox psool? gqG Aan loxsye ngo lëë Jesús chëb: —Kchësy to siñee chakladzy to kyeñ do, kol jkëëtyag. Lëë xpëëdscuel Jesús xñabtiits penak nii nonsyke con cuent chuuñ kseedy Jesús (Mt. 13:10‑17; Lc. 8:9‑10) pPer lëë stub lugar lëë xob byab laañee neely lyu aan lëëw kwroob. No ladyo kwsob tsongalyo ni tu kyoowo. Buen koko. koOLëë stub lugar lëë xob byab lady yakitsy aan lëë yakitsy kwroob aan lëëw kwtiño koktyo. an;Per tsiñee lëë ngbidz kwlañ, lëë ngbidz psaayo, aan como kindy luw lëëw pidzy. mwLëë stub lugar lëë xob byab lady kyo laañee nchedy ndaly yu. Blyëëdy pchukë xob ko lyu porñee nxijty kwyow. nlUAan tsiñee lëë xaa bislo lo wlaal xob, grol xoob xaa byab kexka chu nëz aan kuktop kaa mguiño. —Kol kon tu xcuent ngon nii pchoo kwey kon. hjITsigo lëë xaa bislo beeñ kseedy xaa meñ nonsyke con cuent. Aan lo xiwseedy xaa xñee xaa: ?i yLëë Jesús bislo bluuy xtiits Dios chu nistoo stub. Aan como lëë meñ ptyopbe, lëë Jesús kwyo tu leñ barkw nii so siko aan lëë xaa kwsob leeñgo. Lëë meñ kwche chu nis. mhS#Porque kchësy meñ nii chuuñtsyey nii chakladzy Dios, meñ go nak betsyaa, psyañaa ni tnan.g "Loxsye ngo lëë xaa buy lo kchësy meñ nii nche sob kyako kwi xaa aan lëë xaa chëb: —Meñ re nak tnan ni betsyaa. Pf!Per lëë xaa kwëb chëb xaa: —¿Cho nak kaa tnan ni betsyaa? neU Tsigo lëë meñ nii nche sob kyako kwi Jesús chëb: —Lëë xñaal ni betsyoo nche ley xyub lii. dyTsiñee lëë xñaa Jesús ni betsy xaa ptsiñ, lëë xaa kwche ley aan lëë xaa pxaal mandad sitsyetsy Jesús. c%Kchësy nrii kwnee Jesús porñee kwnee meñ nii kyalbini mal nakni xaa. Xñaa Jesús ni betsy xaa (Mt. 12:46‑50; Lc. 8:19‑21) mbSPer lëë meñ nii kñeenë Kyalbini Ntson cheñ Dios kpildy xtol meñ go. Tugak tso xtol meñ go. taa’Lëën xñeli kazh lo do nii stsily Dios kchë xtol meñ ni kchë cos yox nii kñee meñ lo Dios. <`q’Ni tu cho chilody sëëb leñ lidzy tu meñ nii ntseeb par koy xaa xcheñ xaa, sink klo no nii kxituu kazh xaa xaa. Xakxe singo schilo koy xaa nii klyaañtyee styoo xaa. _{Singo gak nak xaatox deel kak xaa chop tiiy ni ktily lsa xaa. Chilody ktiiy xaa, sink sikootyee lëë xcuent xaa kyal. ?^yNi tu meñ wlidzy nii nak chop tiiy chilody ktiiy me. 5]eTu kyedzy nii nak chop tiiy chilody ktiiyo. \5Tsigo lëë Jesús kwtsyetsy kchësy meñ go aan lëë xaa pso tu cuent par kuuñ kseedy xaa chëb xaa: —¿Xa kchilo xaatox kwii saa xaatox? /[WWi maestre ley nii nak xaa Jerusalén ptsiñ xñee: —Beelzebú, xaa nii xñabey lo kyalbini mal, nakni xaa ni xtee tiitspey lo xaa par kwii xaa kyalbini mal. Z3Tsiñee lëë meñ lidzy Jesús biñ nii lëë Jesús so siko, lëë me kwey par kyoy me xaa, porñee ndaly meñ xñee nii lëë Jesús chak wety. &YELoxsye ngo lëë Jesús byo leñ yu nii xkwës xaa ksa xpëëdscuel xaa aan lëë meñ ptyopbe stub. Por ngo nii byobty nyaw xaa ksa xpëëdscuel xaa. X9ni Judas Iscariote, xaa nii byub mod pkaa Jesús lo xaa xñabey. Lëë meñ xñee nii xaatox nakni Jesús (Mt. 12:22‑32; Lc. 11:14‑23; 12:10) $WANi kwle xaa Ndresy ni Felip ni Bartolomé ni Mateo ni Max ni Jacob xiñ Alfeo, ni Tadeo ni Simoñ, xaa nii kwyo lady tub tiiy meñ nii pcholë Cananista, V%Jacob ni betsy wiñ xaa Juan. Xiñ Zebedeo nak xaa chop xaa. Boanerges kwloolë Jesús xaa. (Tiits ko nak sinak nii xñee ñe Xiñ Nkwsiy.) SULëë ksa lë xaa nii kwle xaa nrii: Simoñ, xaa nii kwloolë xaa Pedre, JT Ni lëë xaa ptee kyalxñabey lo xaa par kwii xaa kyalbini mal. SSAan lady kchësy meñ go kwle xaa tsiipchop xaa go tsikluuy xtiits Dios. R  Loxsye ngo lëë Jesús si tu kiy. Siko lëë xaa kwtsyetsy meñ nii kwlaañtyee styoo xaa aan lëë meñ go big lo xaa. Q) Per lëë Jesús kwnabey nii nyeedyo cho nak xaa lo meñ. Lëë Jesús xkwe ksa tsiipchop xpëëdscuel (Mt. 10:1‑4; Lc. 6:12‑16) iPK Aan tsiñee lëë kyalbini mal chan Jesús, xsoxibo chuptsyëw xñeew: —¡Lii nak Xiñ Dios! rO] Porñee beeñ kyak xaa ndaly meñ xsyaknë, aan kchësy meñ chas xkyë lady xaa par señ meñ xab xaa. gNG Por ngo lëë xaa chëb lo xpëëdscuel xaa nii nyub xaa tu barkw parñee ndaagwty meñ xaa. M7Tsiñee lëë meñ nii no nëz Judea ni meñ nii no kyedzy Jerusalén ni meñ nii no nëz Idumea ni meñ nii ncheno stublad chu kiigwpee Jordán ni meñ nii no tyub kyedzy Tiro ni meñ nii no tyub kyedzy Sidón koknan kchësy nii chuuñtsyey Jesús, ndaly kchë meñ go kukuy. ]L3Lëë Jesús si chu nistoo ksa xpëëdscuel aan ndaly meñ Galilea kunal xaa. (KIPer siñee lëë xaa fariseo pchoo siko lëë xaa bitiits ksa xaa meñ nii nak ksa rey Herodes dyon xa kuty xaa Jesús. Lëë meñ xtyopbe chu nistoo Galilea J Tsigo lëë Jesús buy lo kchësy meñ nii nche siko aan lika blëë xaa, ni pteenë xaa porñee kon xaa nii singootyee nguiedzy styoo kchësy meñ go. Loxsye ngo lëë xaa chëb lo xaa xsyaknë go: —Biskaa ñal. Aan lëëw biskaa xaa. Lëë gaaw byak. II Tsigo lëë xaa kwnabtiits lo meñ chëb xaa: —¿Pe cos nonguial kak tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ? ¿Pe nonguial kantsi ñe ote ksaksi ñe saa bñech ñe yak? Per ni tu cho kwëbty. YH+Tsigo lëë Jesús chëb lo xaa nii mbañdy ña: —Kuso aan kwso groltyee nu. GNi lëë meñ nche kuy dyon pe syuuñ kyak Jesús xaa xsyaknë go tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ parñee tso pe cos jkëëkiy meñ xaa. iF MLëë Jesús kwsëëb ktoo stub. Aan lëëtyee lëë tu xaa nii mbañdy tu ña no leñ ktoo go. \E1Por ngo, axte lo tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ xñabey mguiy nii pxaal Dios.~DuChëbak Jesús lo kchësy meñ go: —Lëë tse nii chak wxiladzy byaan par meñ, per byaandy meñ par tse go. UC#Iz nii lëë Abiatar nak pxosy nii mastre non, lëë David kwsëëb leñ lidzy Dios aan lëë xaa taw kyaxtily nii nak lay nii xaktyee pxosy chaw, aan wi kchë meñ nii ksa xaa si byaan xaa kyaxtily go. BPer lëë Jesús chëb: —¿Pe karty nayak klab to laañee xñee xa beeñtsyey rey David worñee kwlaañ xaa ksa xcombañer xaa? A'Tsigo lëë xaa fariseo chëb lo Jesús: —Buy gaanoo, ¿penak nii chuñ xpëëdscueeloo nii nonguialdy kak tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ? (@ILëë tu tse nii xiladzy meñ Israel lo tsiiñ lëë Jesús sitedy tu lo kwaa nii no nonsyke xobxtily, aan lëë xpëëdscuel xaa bislo xchoow xobxtily. "?=Ni nody nii ktyëë nip kub leñ kyeg kidy nii kwyoxle. Porque schilo kchos nip kub kyeg kidy, aan ntseeb xiñ nip, nikxe gaa kyeg kidyo. Por ngo no nii ktyëë nip kub leñ kyeg kub. Lëë xpëëdscuel Jesús xchoow xobxtily tse nii chakty tsiiñ (Mt. 12:1‑8; Lc. 6:1‑5) 1>[’Ni tu cho xkëtëdy tu ladx yoox con tublë ladx kub. Por tsi lëëw tsadx, lëë ladx kub kpe aan lëëw kchos ladx yoox, aan lëë laa nchos ko kak nroobre. w=gPer sitsiñ tse nii lëë xaa nii ptsiilña kyas. Tsigosy nagon schilo ksaan meñ wagw par tso kyalnë meñ. N<Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —¿Pe mod lika nayak ksaan meñ nii chi lo tu kyalwtsiilña wagw par tso kyalnë meñ? Deelñee bii so xaa nii ptsiilña gon, ni tu cho chilody tso kyalnë. 4;aTu tse tawdy xpëëdscuel Juan ni xaa fariseo parñee kuuñ ksak xaa Dios. Tsigo lëë bla meñ kunabtiits lo Jesús chëb: —¿Penak nii chawdy xaa nii no xlad Juan ni xaa nii no xlad xaa fariseo parñee kuuñ ksak Dios, per lëë xpëëdscueeloo pe xseedy xaa masyke lëë xaa ncheno wagw? B:}Tsiñee lëë Jesús biñ kchësy nii kwnee xaa go, lëë xaa chëb: —Xkiiñdy meñ buen ni meñ ndaan xaa nii chuñ rmedy, sink meñ xsyaknë xkiiñ xaa nii chuñ rmedy. Per syely kyubtyaa meñ buen, sink lëën syely kyub meñ ngoptol. Lëë meñ xñabtiits lo Jesús (Mt. 9:14‑17; Lc. 5:33‑39) h9IPer tsiñee lëë xaa fariseo ni maestre ley kon nii lëë Jesús kayawni kchësy meñ go, lëë xaa chëb lo xpëëdscuel Jesús: —¿Xa mod nak nii chaw xmaestre to ksa xaa nii chuuñ jkizh ni kchësy meñ ngoptol gue? A8{Aan lëëtyee lëë Jesús noyaw lidzy Leví. Ndaly xaa nii chuuñ jkizh meñ ni ndaly meñ ngoptol kunal. Lëë xaa kwsob lo mezh ksa xaa Jesús ni ksa xaa xpëëdscuel Jesús. 7Lëë tsi lëë Jesús bikche sey leñ kyedzy stub, lëë xaa kon tu xaa nii pcholë Leví. Alfeo nak pxosy xaa. Lëë xaa sob laañee chitizh meñ par kchilo kto meñ xcheñ aan lëë Jesús chëb lo xaa: —Tënal naa. Tsigo lëë Leví kuso aan lëë xaa sinal. 6) Loxsye ngo lëë xaa kwey chu nistoo stub, aan tsiñee lëë meñ lox ptyopbe lo xaa, lëë xaa bislo beeñ kseedy xaa meñ xtiits Dios. @5y Tsigo lëë xaa xsyaknë go kuxche wor go kazh, aan lëë xaa blis xta xaa. Tsigo lëë xaa pchoo kwtedy xaa kchësy lady meñ. Por ngo, kchësy meñ psee aan kchësy meñ biily lay lo Dios xñee: —Loñee mbañ no karty tyon no kchësy nrii. Lëë Jesús xkwetsy Leví (Mt. 9:9‑13; Lc. 5:27‑32) B4 —Lool xñen, kuxche, blis xtal aan byey liidzyoo. 3 Per na gaanoo lëën kluy lo do nii wi mguiy nii pxaal Dios schilo ktsily tol lo kislyu. Tsigo lëë xaa chëb lo xaa xsyaknë go: 21 Schilo këpaa lo meñ xsyaknë: “Lëë kchësy xtoloo bily”, ni schilo këpaa: “Kuxche, blis xtal aan byey”, per ¿chow dyon mastre ngan? p1YPer sinusy byeñ Jesús kchësy nii no ksya styoo xaa. Tsigo lëë xaa chëb: —¿Penak xsya tol do? u0c“¿Penak xñee xaa gue singue? No ko xaa falt lo Dios por ni tu cho chilody ktsily tol, xaktyee Dios.” R/Per lëë bla maestre ley nii nche sob siko psya styoo nladzy xaa: .Tsiñee lëë Jesús kon nii nli xniladzy ksa xaa go, lëë xaa chëb lo xaa xsyaknë go: —Xiñ, nodre xtoloo. Kchësyo bily. h-IPer konsye ksa tap xaa go nii chilody ktsiñ xaa axte laañee sopee Jesús porñee singootyee ndaly meñ nche, lëë xaa pxaly kik yu nii no Jesús, aan nëz laa nyaly go ptee xaa xaa xsyaknë go pxobsye xaa xaa lo tu ta. 7,itsi lëë tap xaa ptsiñni tu xaa nii nëtoo. n+ULëë meñ ptyopbe, per ni chu puert yu xkaadre kwe meñ. Aan lëë xaa bislo xluuy xaa xtiits Dios * Tsiñee kwloxo bla tse lëë Jesús bikche ptsiñ kyedzy nii lë Capernaum stub. Aan lëë meñ biñ nii lëë xaa nyoogw yu. l) S-Per siñee lëë xaa go pchoo lëë xaa go bislo bitiits dyon xa byak xaa. Por ngo pchilodre nsyëëb Jesús ni stu kyedzy nii neñlo, sink lëë xaa kunsë laañee kindy meñ. Per nikxe singow ndaly meñ kwey lo xaa.( /,—Byey aan ni tu cho lo këëbtyoo dyon xa byakoo. Kwey lo pxosy aan psakon nii xñabey xley Moisés, parñee kaknan meñ nii lëël byak. f' G+Tsigo lëë Jesús kwëntseeb lo xaa nii byak ko aan lëë xaa psonëz xaa chëb xaa lo xaa: H&  *Aan nli gaa wor go kazh lëë xaa nii xyodz lady ko byak. 0% [)Tsigo lëë Jesús pkëstyoo xaa xsyaknë go, aan lëë xaa pxob ña xaa kik xaa xñee xaa: —Chakladzyaa nii kyaan nyëël lo xkyalkiitsoo. Nina kazh byaktsey. y$ m(Lëë tu xaa nii xyodz lady big lo Jesús aan lëë xaa go psoxib chëb: —¿Pe nëëdyoo beeñ kyak naa? b# ?'Singo kunsë Jesús tyub xtañ meñ Galilea xluuy xaa xtiits Dios kchë leñ ktoo nii kwtedy xaa ni xkwii xaa kchësy kyalbini mal. Lëë Jesús chuuñ kyak tu xaa nii xyodz lady (Mt. 8:1‑4; Lc. 5:12‑16) " &Per lëë Jesús kwëb chëb: —Tsoo kchësy kyedzy nii nche kex nu parñee wi siko kluyaa xtiits Dios porque par ngo pchon. T! #%Tsiñee lëë xaa ptsil xaa chëb xaa lo xaa: —Kchësy meñ këkyub lii. 7  k$Aan lëë Simoñ ksa xcombañer kukyub Jesús.  #Wor silytoo bii nguey lëë Jesús kuxche aan lëë xaa pchoo tublad chu kyedzy tu laañee tusy xaa par kutiitsni xaa Dios. S !"Kchëlo kyalkits beeñ kyak Jesús meñ ni kwlii xaa kchësy kyalbini mal. Per blaady xaa nyeew porñee nano cho nak xaa. Lëë Jesús xluuy xtiits Dios leñ ktoo nii nche sob Galilea (Lc. 4:42‑44) 6 i!aan casy kchësy meñ kyedzy ptyop chu puert. ) M Tsiñee lëë tse ptsye, lëë ngbidz kwyaasyle, lëë lyu no jketsyle, lëë meñ kuni kchëlo meñ xsyaknë ni meñ nii no kyalbini mal styoo lo Jesús, ^ 7Tsigo lëë Jesús big kwseñ ña me blische xaa me. Aan wor go kazh lëë xlyëë pchoo, aan lëë me bislo beeñlo me nii taw xaa. Lëë Jesús chuuñ kyak ndaly meñ xsyaknë (Mt. 8:16‑17; Lc. 4:40‑41) s aAan tsiñee lëë xaa ptsiñ, lëë xñaatsaap Simoñ nix xlyañ xlyëë, aan lëëw chëb xaa lo Jesús. l STsiñee lëë xaa pchoo ktoo, lëë Jesús kwey lidzy Simoñ ni Ndresy ksa xaa Jacob ni Juan. 6 gAan blyëëdyak masyke lë Jesús xseety kchësy meñ nii ncheno tyub nëz Galilea. Lëë Jesús chuuñ kyak xñaatsaap Simoñ Pedre (Mt. 8:14‑15; Lc. 4:38‑39) G  Tsiñee lëë meñ kon kchësy ngo, ntseeb ptsyeb meñ, aan xñabtiits lsa meñ lo xcombañer xñee meñ: —¿Pe cos re? ¿Xa nak xiwseedy xaa re nii axte wi kyalbini mal xsoob xtiits xaa? l STsigo lëë kyalbini mal go beeñ nii lëë mguiy go kutyë aan lëëw pchoo chuptsyë taño. r _Tsigo lëë Jesús kwëntseeb lo kyalbini mal go chëb xaa: —¡Psuugw chuwoo aan psaan mguiy gue! ' I—¿Penak sëëd sëëboo lady noo Jesús Nazaret? ¿Buty sëëd knitylool lëë noo lë? Xyuumbeyaa lii. Lii nak Xiñ Ntson Dios nii sëëd lo kislyu.  Lady kchësy meñ nii ncheno leñ ktoo no tu mguiy nii no tu kyalbini mal leñ styoo aan lëë xaa bislo chuptsyë xaa xñee xaa: 6 gTsigo ndaly meñ psee biñ xiwseedy xaa porñee lëdy wi xaa chuuñ kseedy sinak kchë maestre ley, sink tsi lëë xaa xñee sootee tu xaa nii per nli busy xñabey nak xaa. T #Lëë Jesús ptsiñ kyedzy Capernaum ksa xpëëdscuel. Aan tsiñee lëë tse nii xiladzy meñ Israel lo tsiiñ kol, lëë Jesús kwsëëb ktoo aan lëë xaa bislo beeñ kseedy xaa meñ xtiits Dios. ; qTsigo lëë Jesús kwtsyetsy xaa, aan lëë xaa psaan pxosy xaa Zebedeo leñ barkw ksa xmos xaa aan lëë xaa sinal. Tu mguiy nii no tu kyalbini mal leñ styoo (Lc. 4:31‑37)  %Sijtyak kwsë Jesús lëë xaa kon Jacob ni Juan. Xiñ Zebedeo nak xaa chop xaa. Lëë xaa ncheno tu leñ barkw xkëtë xaa xkyex xaa. F Wor go kazh nche gak xkyex xaa, lëë xaa sinal Jesús.   }Aan lëë Jesús chëb: —Kol tënal naa parñee jkoostre to mël, sink lëën kluy lo do xa kluuy do xtitsaa lo meñ. A  }Tu tse lëë Jesús sitedy chu nistoo Galilea tsiñee lëë xaa kon chop ngoosy mël nii nche kchon xkyex lo nis. Chop betsy nak xaa. Tu xaa lë Simoñ, lëë stu xaa lë Ndresy. 9  mxñee xaa: —Lëë wor kutsiñ nii lëë Dios kñabey. Kol ktikche styoo do ni kol kniladzy xtiits xaa. Lëë Jesús xkwetsy tap ngoosy mël (Mt. 4:18‑22; Lc. 5:1‑11) r  _Loxsye kwloo meñ Juan skiib, lëë Jesús si nëz xtañ meñ Galilea xluuy xtiits Dios nii xteelaa F   Choow kpidz kwyo xaa tañ. Beeñ xaatox xaa preb ni kwyo xaa lady kchëlo ma tox, per lëë xangly Dios kokni xaa. Lëë Jesús chislo lo xtsiiñ Galilea (Mt. 4:12‑17; Lc. 4:14‑15) F  Loxsye ngo lëë Kyalbini Ntson kuni Jesús tañ pidzy. / Y Ni lëë xaa biñ tsiy Dios nii sëëd sëëb kpaa xñee lo xaa: —Lii nak xiñaa nii xkëstyoon. Xlen lool. Lëë Jesús chak preb (Mt. 4:1‑11; Lc. 4:1‑13) $ C Aan siikñee lëë Jesús pchoo lo nis, lëë xaa kon nii lëë kpaa byaly aan lëë Kyalbini Ntson cheñ Dios sëëd sëëb byab lady xaa sinak tu palom. ) M Leñ tse go lëë Jesús pchoo Nazaret, tu kyedzy nii nche nëz tañ nii lë Galilea, lëë xaa si chu kiigwpee Jordán aan siko lëë Juan pchoobnis xaa. " ?Naa pchoobnis lëë do con nis. Per lëë xaa kchoobnis lëë do con Kyalbini Ntson cheñ Dios. Xkyalkwchobnis Jesús (Mt. 3:13‑17; Lc. 3:21‑22)  -Lo xiwseedy xaa xñee xaa lo meñ: —Skere sëëd tu xaa nii mastre non lon, por naa ni parñee sinchuñaa kxakaa tuu kidy lab xaa xkiiñdyaa. s aKits lady camey kwyaa xab Juan, lëë xcinturón xaa kwyaa con kidy. Nkwxandx ni tsiñ tañ taw xaa. S !Tsigo lëë meñ nii ncheno tyub tañ nii lë Judea ni meñ kyedzy Jerusalén kwey laañee so Juan. Aan tsiñee lox xobtol meñ kchësy xtol lo Dios lëë Juan xchoobnis meñ chu kiigwpee Jordán. # ASingo mod biid Juan xchoobnis xaa meñ tañ ni xñee xaa lo meñ: —Kol ktikche styoo do lo Dios ni kol chobnis, parñee ktsily Dios kchë xtol do.  7Son meñ tsiy xaa tsiñee lëë xaa kñee tu tañ pidzy këb xaa:“Kol kxixkwaa nëz nii tedy meñ nii xñabey.Kol kwii tu nëz tubli.” ~ 7Lëë profet Isaías pkëë leñ xkitsy Dios sinrii:Lëgaanoo lëën kxal gaa tu xaa nii tenech lool parñee kwii xaa tu nëz tedyoo. M} Sinrii nak nii bislo xkaasy xtiits Dios nii xñee cho nak Jesucrist. |+Ni kol këb lo meñ kuuñtsyey meñ kchë nii bluyaa lo do. Pe tsinidy kik to, por tugak kaknin lëë do axte tse nii lëë kislyu nitylo.7{gKol tsi tyub lo kislyu aan kol kluuy xtitsaa lo meñ. Ni kol kchoobnis meñ nii kniladzy xtitsaa con xtiitspey Tat Tios, ni xtiitspey xiñ xaa, ni xtiitspey Kyalbini Ntson. jzMLëë Jesús chëb lo xaa: —Lëë Dios pso naa parñee kñabeyaa kpaa ni kñabeyaa lo kislyu. SyAan tsiñee lëë xaa kon Jesús, lëë xaa psoxib, per no xaa pkan kik. xwLëë ksa tsiiptub xpëëdscuel Jesús kwey tu kiy nii sob Galilea, por siko chëb Jesús nii kwës Jesús xaa. |wqLëë soldad kwnaasy tumi go, aan lëë xaa bitiits nii chëb xaa xñabey go. Por ngo, axte natiemp xniladzy meñ Israel nii bitiits soldad. Xilkëëb Jesús (Mr. 16:14‑18; Lc. 24:36‑49; Jn. 20:19‑23) Zv-Aan deelñee kon xtisyo, lëë noo kñee lo xaa parñee pe kuñdy xaa lëë do. )uK per lëë xaa chëb kazh lo soldad: —Deelñee kñabtiits meñ lo do kol këb nii kyool, mentre nche nixyesy to, lëë xpëëdscuel Jesús biidxi xcuerp xaa. t3 Tsigo lëë xaa nii xñabey lo pxosy kunee lo xaa kol nii xñabey parñee kutiits xaa dyon xa kuuñtsyey xaa. Aan nroob tumi pteedy xaa lo soldad, 0sY Mentre lëë kwnaa go sikni tiits, lëë bla soldad nii kwënap chu paa kwey leñ kyedzy, aan lëë xaa bitiits lo xaa nii xñabey lo pxosy kchësy nii kon xaa. r% Lëë xaa chëb: —Ktsyebty to. Kol tsikni tiits lo xpëëdscuelaa parñee tsi me Galilea, aan siko ktsiil noo. Nii bitiits soldad lo meñ q# Aan lëë Jesús byaklo lo me ni lëë xaa pkëëptyux me. Lëë me big lo Jesús aan lëë me psoxib lo xaa ni lëë me kwteetsy niy xaa. p}Lëënlëdy lëë kwnaa go bi chu paa. Lal xtsyeb me, lal xle me, per lëë me sikni tiits lo xpëëdscuel Jesús. -oSSinusy kol kyey aan kol këb lo xpëëdscuel me nii lëë me pañ, ni kol këb nii klo me ktsiñ Galilea. Siko ktsiil me xpëëdscuel me. Tiits re syelynin lo do. Hn Per kindy me nu. Lëë me pañle. Kol kuy gaanoo nu pxoob me. imKLëë angly chëb lo kwnaa go: —Ktsyebty to, por nanaa nii Jesús nii kwë lo crusy xyub to. SlTsiñee lëë soldad kon angly ko, lëë xaa ptsyeb aan lëë xaa pkyey. ^k5Xpibëly angly ko sinak tu xbëly yë nkwsiy ni nguitsy xab xaa sinak nguitsy kyeg. "j=Aan kolpsye lëë tu xu dox bni, porñee lëë tu xangly Dios byety kpaa, aan lëë xaa kwtob kyo nii xoob chu paa. Loxsye ngo lëë xaa kwsob lady ko. i Tsiñee lëë tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ kwtedy, lëë María Magdalena ni lëë stu Mariy kwey chu paa wor silytoo. hBLëë xaa kwey, aan lëë xaa kwloo tu señ lady kyo nii xoob chu paa, ni lëë xaa psaan soldad parñee kyënap soldad.mgSATsigo lëë Pilat chëb: —Lëë soldad nche ske. Kol tsini xaa parñee kyënap xaa chu paa. #f?@Por ngo, lëë noo syoopnee lool parñee kxaaloo xaa nii kyënap chu paa axte ksa tson kpidz. Por toontlaa tsilii xpëëdscuel xaa xcuerp xaa leñ paa wor kyool aan loxsye ngo këb xaa lo meñ nii lëë Jesús pañ. Aan ndalyre meñ nii jkëëti xaa que meñ nii pkëëti xaa klo. }es?aan lëë xaa chëb: —Worñee bii mbañ xaa wnee xuuy go, chëb xaa nii tse nii loxo tson kpidz lëë xaa kpañ. `d9>Tsi lëë lyu byaani lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni xaa fariseo kwey lo Pilat mcS=Per lëë María Magdalena ni lëë stu Mariy byaan chu paa. Lëë soldad xkyënap chu xpaa Jesús bTsiñee lëë lyu mer jkyey, lëë tu xaa Arimatea nii lë José ptsiñ. Rikw xaa aan wi xaa kwyo xlad Jesús. X^)8Lady kchë kwnaa go no María Magdalena, ni tsiil Zebedeo, ni Mariy. Xiñ Mariy nak José ni Jacob. Lëë José xkeetsy Jesús (Mr. 15:42‑47; Lc. 23:50‑56; Jn. 19:38‑42) Z]-7Wi tubtsoon kwnaa Galilea nche sit xuy. Lëë kwnaa go beeñ Jesús yudar. O\6Tsiñee lëë xaa nii xñabey lo soldad ni lëë kchë soldad nii nche nap Jesús kon nii lëë xu xni, lëë xaa ptsyeb aan lëë xaa chëb lo xcombañer xa: —Nli nii Xiñ Dios nak xaa re. [5Aan loxsye pañ Jesús, lëë kchë xaa go pchoo leñ paa, aan ndaly meñ kon nii lëë xaa psëëb leñ kyedzy Jerusalén. [Z/4ni lëë paa byaly. Aan ndaly meñ nii psoob xtiits Dios nii kutyle bikche pañ. {Yo3Ni misme wor go lëë ladx nii kë leñ lidzy Dios pchos nsoli, ni lëë kislyu pxisy, ni lëë kchë kyo kwlë, AX}2Lëë Jesús kwchuptsyë stub, aan lëë xaa kuty. oWW1Per lëë xcombañer xaa chëb: —Psaan xaa parñee tyon no dyon pe siid klity Elías xaa lo crusy. 'VG0Per lëë tu xaa nii so siko lëënlëdy kujkadz tublë sponj lo viñ nyi. Lëëw pxituu xaa lo tublë yag, aan lëëw ptsig xaa parñee nsyup Jesúso. vUe/Lëëw biñ bla xaa nii nche siko aan lëë xaa chëb lo xcombañer xaa: —Profet Elías xkwetsy xaa. -TS.Aan wor go nguiedzy kwchuptsyë Jesús, chëb xaa: —Elí, Elí, ¿lema sabactani? (Lëë tiits ko nak sinak xñee ñe: Tat Tios, Tat Tios, ¿penak psaanoo naa?) \S1-Tsi lëë xwe ngbidz kol lëë kislyu pkyey aan lëëw byaani axte las tres. *RM,Aan axte wi chop ngbaan nii kwë kwi xaa kwlootsyetsy xaa. Xkyalkuty Jesús (Mr. 15:33‑41; Lc. 23:44‑49; Jn. 19:28‑30) Q+Dios sye psaladzy xaa, na klity Dios xaa lo crusy na deelñee nli xkëstyoo Dios xaa. ¿Pe lëdy në xaa lo no nayak nii Xiñ Dios xaa? ,PQ*—Pteelaa xaa meñ, per chilody kteelaa xaa lëë xaa. Kyety xaa lo crusy dyon deelñee nli lëë xaa nak xrey meñ Israel, parñee kniladzy no xtiits xaa. tOa)Singo gak kwtsityni xaa nii xñabey lo pxosy xaa, ni maestre ley, ni xaa kol nii xñabey, xñee xaa: )NK(chëb: —¿Pe chanlo na?, lii nii xtischeel lidzy Dios aan tsonak kpidz lëëw tse xsooblil stub. Pteelaa lii ni byety lo crusy deelñee nli Xiñ Dios nakoo. JM 'Aan kchësy meñ nii kwtedy siko kwlootsyetsy xaa ni ptsiiy kik UL#&Wi chop ngbaan kwë kwi xaa lo crusy, tu xaa nëzli, stu xaa nëzpeg. 4Ka%Ni pkëë xaa blalan tiits kik xicrusy Jesús parñee kaknan meñ penak kë xaa lo crusy. Sinrii xñee tiits ko: “Lëë Jesús nrii. Lëë xaa nak xrey meñ Israel.” 5Je$Loxsye ngo lëë xaa kwsob par kyënap xaa. `I9#Tsiñee lëë soldad lox pkëë Jesús lo crusy, lëë xaa kwloo rif xab Jesús. iHK"Siko lëë xaa ptee viñ nii nla lo Jesús. Per loxsye pkëë chuw xaaw, kwnëdy xaa nyi xaaw. G}!Lëë soldad kuni Jesús tu laañee lë Gólgota. (Lëë tiits ko nak sinak nii xñee ñe: Laañee nche tsit kik.) F Tsiñee lëë xaa pchoo chu yulyey lëë xaa ptsyool tu xaa Cirene nii lë Simoñ. Aan lëë soldad pkoy xaa xicrusy Jesús. E!Loxsye kwtsityni xaa Jesús, lëë xaa kwlii ladx nixñë go lady xaa aan lëë xaa pkakw xaa mer xab xaa. Tsigo lëë xaa sini xaa par jkëë xaa xaa lo crusy. Lëë Jesús kë lo crusy (Mr. 15:21‑32; Lc. 23:26‑43; Jn. 19:17‑27) eDCNi pchoo mxeñ soldad lo Jesús, aan misme var nii no ña Jesús psob xaa kik Jesús. ECni lëë xaa psoob tu coron yakitsy kik xaa, ni lëë xaa kwloo tu var ñali xaa. Loxsye ngo lëë xaa psoxib lo xaa ni lëë xaa kwtsityni xaa, xñee xaa: —¡Byinayk xrey meñ Israel! \B1Lëë soldad kwlii ladx nii nakw Jesús, aan lëë xaa pkakw xaa tu ladx nixñë, oAWTsi lëë bla soldad ptsiñni Jesús chu yulyey lëë los demasy soldad ptyop kyako kwi Jesús. @Por ngo loxsye blaa Pilat Barrabás lëë xaa kwnabey ptee soldad xcheñ Jesús ni lëë xaa kwnabey nii kwë Jesús lo crusy. e?CTsigo lëë meñ chëb: —¡Nikxe kety xaa, lëë noo ni lëë xiñ noo kizh tol go! ]>3Tsiñee lëë Pilat kon nii chondy meñ tiits, sink lëë meñ chak nxolyre, lëë Pilat kwnab nis aan xña lo meñ lëë xaa kwtiib ña xaa, chëb xaa: —Lëë xaa gue kety, per lëdy xfaltno, xfalt tow. n=ULëë Pilat chëb: —Per kindy xtol xaa. Per lëë meñ chëb stub: —¡Pkëë xaa lo crusy! <Tsigo lëë Pilat chëb lo meñ: —¿Xa kuñaa xaa nii xñee do Crist tsigo? Kchësy meñ chëb: —¡Pkëë xaa lo crusy! k;OLëë xtisy chëb stub: —Kol në dyon cho xaa re klaan. Kchësy meñ chëb: —Blaa Barrabás. :'Per lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni lëë xaa kol nii xñabey pkiily meñ parñee kñab meñ laa Barrabás ni kñab meñ kety Jesús. K9Lëë Pilat sob leñ yulyey tsi lëë tsiil xaa pxaal tu meñ nii kukëb lo xaa: “Byeñ gon pe cos kuñoo, por nody xtol meñ gue, ni tir nguidy kwnee xkaalaa tsi kyool por meñ gue.” X8)Singo chëb xaa porñee byeñ xaa nii por kyalmbidy kwnaasy meñ Jesús. 7/Tsi lëë meñ lox ptyop, lëë Pilat chëb: —¿Pe chakladzy to nii klaan Barrabás, ote chakladzy to yak nii klaan Jesús nii xñee do Crist? T6!Aan lëëtyee leñ tse go lëë tu xaa ntseeb nii lë Barrabás no skiib. =~~c~}}8||&{{/zzz y5xwwkw#vv u1ttss=rr;qq`ppioownnGmwllkkZjjiohhgGf[ee@dmcc!bbQaa/`w_^^R]]3\[ZYYUXWWuW5VUUToT SdRcQQPP6OOqNKNMLL?KKjJJ6IINHnGGG"F2EE4DCC B0AApA@j??Y>>(==q<—Kchësy meñ nii kantsi tu xaa wiñ re porñee xniladzy meñ xtitsaa, naa chantsi meñ go. Ni kchësy meñ nii chantsi naa, lëdy nonsyaa chantsi meñ go, sink wi xaa nii pxaal naa. Meñ nii xtilynidy lëë no, no xlad no (Lc. 9:49‑50; Mt. 10:42) rc] $Loxsye ngo lëë xaa pso tu xaa wiñ groltyee, lëë xaa kwteetsy xaa wiñ go aan lëë xaa chëb: Tb! #Tsigo lëë Jesús kwsob aan lëë xaa kwtsyetsy ksa tsiipchop xpëëdscuel xaa aan lëë xaa chëb: —Deel no cho chakladzy kak tu xaa nii mastre non, no nii kyaanlyu xaa ni jkiiñ xaa kchë lo meñ. a "Per tsesy kwche xaa, porñee nan xaa nii worñee siid xaa nëz lëë xaa no ktilytiits xaa dyon cho xaa mastre non. (`I !Lëë xaa ptsiñ leñ kyedzy Capernaum, aan lëë xaa nchenol leñ yu tsi lëë Jesús kwnabtiits chëb: —¿Pe cos no ktilytiits to nii syoop no nëz? }_s Per byeñdy xaa nii kwnee Jesús aan ptsyeb xaa nyabtiits xaa. ¿Cho mastre non? (Mt. 18:1‑5; Lc. 9:46‑48) A^{ porñee lëë xaa noyuuñ kseedy xpëëdscuel xaa xñee xaa lo xaa: —Lëë mguiy nii pxaal Dios jkaa ña meñ, aan lëë meñ kuty xaa. Per tse nii loxo tson kpidz lëë xaa kpañ. l]Q Tsiñee lëë xaa bi siko, lëë xaa kwte nëz Galilea. Per koklasty Jesús nii cho nyaknano F\ Lëë Jesús kwëb chëb: —Por parñee kwii ñe clasy kyalbini mal go no nii kutiitsni kazh ñe Dios. Lëë Jesús xñee stub nii lëë xaa kety (Mt. 17:22‑23; Lc. 9:43‑45) ![; Loxsye ngo lëë Jesús kwsëëb tu leñ yu, aan lëë xpëëdscuel xaa kwnabtiits chëb: —¿Penak nii pchiloody noo ngwii noo kyalbini mal go? `Z9 Per lëë Jesús kwseñ ña xaa, lëë xaa blische xaa, aan lëë xaa wiñ go kusoli. QY Lëë kyalbini mal go kwchuptsyë, aan lëëw beetyë xaa wiñ go stub. Loxsye ngo lëëw pchoo leñ styoo xaa, psaano xaa sootee meñ nii lox kuty. Por ngo ndaly meñ kwnee nii lëë xaa kuty. WX' Tsiñee lëë Jesús kon nii lëë meñ xtyopre, lëë xaa kwëntseeb lo kyalbini mal go chëb xaa: —Kyalbini ngop ni ngwaat, naa xñabey nii kchool leñ styoo xaa wiñ re aan kpikchedroo sëëboo. nWU Tsigo lëë pxosy xaa wiñ go kwchuptsyë chëb: —¡Xniladzyaa; beeñ naa yudar kniladzyraa! rV] Tsigo lëë Jesús chëb: —¿Xa nak nii deelñee schilool? Kchësyo schilo lo meñ nii xniladzy. ,UQ Aan ndaly vuelt no kchon kyalbini mal gue xaa lo ki ni lo nis par kutyo xaa. Singo nako deelñee schilo kuuñ kyakoo xaa, pkëstyoo lëë noo ni beeñ noo yudar. #T? Tsigo lëë Jesús kwnabtiits lo pxosy xaa chëb: —¿Destye pa wor chak xaa sinrii? Tsigo lëë pxosy xaa kwëb chëb: —Destye nii nak xaa xaa wiñ. SS Tsigo lëë xaa kuni xaa wiñ go lo Jesús. Per tsiñee lëë kyalbini mal go kon Jesús, lëëw beeñ nii lëë xaa wiñ go kutyë, aan lëë xaa byab lyu xtuupxto xaa ni xchoo ptsiiñ chuw xaa. CR Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —¡Natsypee nguiedzy styoo do! ¿Axte pa wor këb ñe nii lëën ksaladzy lëë do? ¿Pa slal tiemp kxekwaa lo do? Kol tëni xaa wiñ go nu dyon. bQ= Laañee sotyee xaa lëë kyalbini mal xsyeñ xaa aan lëëw xchon xaa lyu. Aan xchoo ptsiñ chuw xaa, chaw lay xaa ni xkyedzy xaa. Lëën tse kwnab lo xpëëdscueeloo nii ngwii xaa kyalbini mal go, per pchilody xaa. *PM Lëë tu xaa nii so siko kwëb chëb: —Maestre, lëën syely ni xiñganaa lool nu por lëë tu kyalbini mal no leñ styoo xaa aan lëëw beeñ ngop xaa. sO_ Loxsye ngo lëë Jesús kwnabtiits lo xpëëdscuel chëb: —¿Pe cos nche ktilytiits to ksa do xaa gue? hNI Siikñee lëë meñ kon Jesús, lëë meñ psee aan lëënlëdy lëë meñ kujkëëptyux xaa. 7Mg Tsi lëë xaa ptsiñ laañee nche stubla xpëëdscuel Jesús, lëë xaa kon nii per nli busy ndaly meñ nche kyako kwi xaa, ni lëë maestre ley nche ktilytiitsni xaa. +LO Per naa nii xcuentaa xñen nii lëë Elías biidle ni lëë meñ beeñtsyey xaa sinak nii kwlaañtyee styoo meñ, sinak nii xñee leñ kitsy nii kë xtiits Dios nii no nii tedy xaa. Lëë Jesús chuuñ kyak tu xaa wiñ nii no tu kyalbini mal leñ styoo (Mt. 17:14‑21; Lc. 9:37‑43) oKW Tsigo lëë xaa kwëb chëb xaa: —Nliw, no nii klo Elías kiid par kxixkwaa xaa kchësy cos. ¿Per penak tsigo nii xñee leñ kitsy nii kë xtiits Dios nii lëë mguiy nii pxaal Dios te kchëlo kyalnë ni ksaldy meñ xaa? wJg Tsigo lëë xaa kwnabtiits lo Jesús chëb xaa: —¿Penak nii xñee maestre ley nii klo Elías no nii kiid? I Por ngo kwlootseysye xaa leñ styoo xaa nii kon xaa, nikxe nii kwnabtiits lsa xaa lo xcombañer xaa xa nak nii kpañ meñ. H Tsiñee lëë xaa siksëëb chex kiy go, lëë Jesús chëb kazh nii kwtiisty xaa nii kon xaa axte nii kpañ mguiy nii pxaal Dios. QG Aan tsiñee lëë xaa buy, ni stu cho kontre xaa, xaktyee Jesús. )FK Tsigo lëë tu xkey ptaagw aan lëë xaa kwnity lo xkey. Aan lo xkey go pchoo tsiy Dios chëb: —Lëë xiñaa nii xkëstyoon nrii. Kol jkëëtyag xtiits xaa. ME Ksa xpëëdscuel Jesús ptsyeb. Ngo nii nandy Pedre pe xñee. ,DQ Tsigo lëë Pedre chëb lo Jesús: —Maestre, ¡xaatee mbëë nche no nu! Lëë noo ksaa tson yu yagxiidy nu: tuwo par lii, stuwo par Moisés, stuwo par Elías. OC Ni lëë xaa kon nii lëë Elías ni Moisés ncheyutiits ksa Jesús. uBc Bibëly xab xaa, byak nguitsy pu rusyo ni ni tu cho chilody ksaan nguitsy ladx singo nikxe nii xare kiibo. *AM Tse nii kwloxo xoop kpidz lëë Jesús kwey tu kiy nii per nli busy klaa. Kuni xaa xaktyee Pedre, Jacob ni Juan. Siko xña lo xaa lëë Jesús ptsyëëlo. 5@ e Ni chëbak Jesús: —Nli xñen lo do nii no bla meñ nii nche nu kejty axte nii kan kñabey Dios con kyalxtisy. Lëë Jesús xtsyëëlo (Mt. 17:1‑13; Lc. 9:28‑36) o?W&Deelñee no cho xteladzy chan naa ni xteladzy chon nii xluyaa lo meñ mal ni ngoptol nii nche natiemp, singo gak kteladzy mguiy nii pxaal Dios kan kchë meñ go tsiñee lëë xaa kiid con xkyalxtisy Tat Tios kchë xaa angly.=>u%¿O palal gaa kchilo kizh meñ por xkyalmbañ meñ? Z=-$¿Pe nan nii kuuñ xcheñ meñ tyub kislyu deelñee jkëëtañ meñ xkyalmbañ? '<G#Porque kchë meñ nii chakladzy kteelaa xkyalmbañ lo kyalkuty, lëë meñ go kety. Per lëë meñ nii kety por naa ni por xtiits Dios, lëë meñ go telaa. v;e"Loxsye ngo lëë Jesús kwtsyetsy kchësy meñ ni xpëëdscuel xaa aan lëë xaa chëb: —Deel no cho do chakladzy kak xpëëdscuelaa, kol knityladzy kuuñtsyey do nii xyo styoo do, ni kol kxob yañ xicrusy to aan kol tënal naa. K:!Per lëë Jesús byoogw buy lo xpëëdscuel aan lëë xaa kwëntseeb lo Pedre chëb xaa: —¡Bichee nu, xaatox! Por nody kikoo sinak no kik Dios, sink sinak no kik meñ lo kislyu re no kikoo. 9 Nyë nyë chëb xaa kchë nii ktsyool xaa. Tsigo lëë Pedre kuni Jesús tublad aan lëë xaa bislo kwëntseeb xaa lo Jesús. 8{Lëë Jesús, mguiy nii pxaal Dios, bislo chuuñ kseedy xpëëdscuel xñee: —No nii teedyaa kchëlo kyalnë, ni ksaldy xaa kol naa, ni xaa nii xñabey lo pxosy, ni maestre ley. Lëë meñ kuty naa, per tse nii loxo tson kpidz lëën kpañ. 7!Per lëë Jesús chëb kazh nii ni tu cho lo nyëbty xaaw. Lëë Jesús xñee nii lëë xaa kety (Mt. 16:21‑28; Lc. 9:22‑27) }6sTsigo lëë Jesús chëb: —Lëë dook, ¿cho xñee do nii nakaa? Lëë Pedre kwëb chëb: —Lii nak Crist. 35_Tsigo lëë xaa kwëb chëb xaa: —No meñ xñee nii Juan nii pchoobnis nakoo, no gaa meñ xñee nii lii nak Elías, no gaa meñ xñee nii no cho tu profet nakoo. M4Loxsye ngo lëë Jesús si nëz Cesarea kyedzy Cesarea de Filipo ksa xpëëdscuel. Aan nëz si xaa tsiñee lëë Jesús kwnabtiits lo xpëëdscuel chëb: —¿Cho xñee meñ dyon nii nakaa? 73gTsigo lëë Jesús psonëz xaa lidzy xaa ni lëë xaa chëb lo xaa: —Ksëëbtyoo leñ kyedzy. Lëë Pedre xñeeli nii Jesús nak Crist (Mt. 16:13‑20; Lc. 9:18‑21) v2eTsigo lëë Jesús kwseñ lo xaa nii chandy ko stub aan lëëw byaktsey. Lëë xaa kon nyë kchë cos. |1qLëë xaa nii chandy ko bislo kon aan lëë xaa chëb: —Chanaa nii lëë meñ xsyë, per chak meñ si chak yag. u0cLëë Jesús kwseñ ña xaa nii chandy ko aan lëë xaa kwlii xaa tublad chu kyedzy. Siko lëë xaa kwtëëb mxeñ lo xaa nii chandy ko, ni lëë xaa pxob ña xaa lady xaa. Loxsye ngo lëë xaa kwnabtiits dyon pe chan xaa go palalsye. ./ULoxsye ngo lëë xaa ptsiñ kyedzy Betsaida, aan lëë meñ kuni tu xaa nii chandy lo Jesús, ni lëë meñ kwnab nii nxob xaa ña xaa lady xaa nii chandy ko. |.qTsigo lëë Jesús chëb: —Karty kyeñ do. Lëë Jesús chuuñ kyak tu xaa nii chandy leñ kyedzy Betsaida -Ni tsiñee kwtiisyaa kadzy kyaxtily lo tap mily meñ, ¿blak tskwidyo dyon ptop to? Tsigo lëë xaa kwëb, chëb xaa: —Kadzyo. r,]tsiñee kwtiisyaa kaay kyaxtily nii byaan dyon ptop to? Tsigo lëë xaa kwëb chëb xaa: —Tsiipchopo. e+C¿Pe sob lo do yak aan chandy to, ni pe sob tyag to yak aan chondy to? ¿Xsalasty to nayak .*ULëë Jesús byeño aan lëë xaa chëb: —¿Penak nii xñee do nii noydy to kyaxtily? ¿Pe karty nawen kan do ni kyeñ do? ¿Pe tir nayak nguiedzy styoo do? )wAan lëë xpëëdscuel Jesús bislo xñee lo xcombañer: —Porñee nooydy no kyaxtily ngo nii kwnee xaa singo. w(gTsigo lëë Jesús chëb: —Kol kono gaa, kol kap cuent lo xlevadur xaa fariseo gon ni lo xlevadur Herodes. q'[Aan lëë xpëëdscuel xaa bnityladzy nyoy nii kaw xaa leñ barkw. Xaktyee tu kyaxtily sinoy xaa. & Tsigo nche gak xaa go, lëë xaa byëp barkw stub aan lëë xaa si stublad chu nistoo. Xlevadur xaa fariseo (Mt. 16:5‑12) % Lëë styoo Jesús ptyoob aan lëë xaa chëb: —¿Penak xñab meñ mal re kyalntson? Nli xñen lo do nii kakty ni tu kyalntson. -$S Lëë xaa fariseo ptsiñ aan lëë xaa bislo ptilytiitsni xaa Jesús. Lëë xaa kwnab nii nyuñ Jesús tu kyalntson nii sëëd kpaa par kuñ xaa Jesús preb. &#E lëë xaa byëp barkw ksa xpëëdscuel xaa aan lëë xaa kwey xtañ meñ Dalmanuta. Lëë xaa fariseo xñab tu kyalntson (Mt. 16:1‑4; Lc. 12:54‑56) T"! Aan xkaa meñ nii taw siik tap mily. Loxsye psonëz Jesús kchë meñ go, y!kKchësy meñ taw axte laañee byëly, aan tsiñee lëë wagw kwlox, byaktsë kadzy tskwidy kyaxtily nii byaan. u cNi noy xaa bla mël wiñ, aan loxsye ptee Jesús skizh lo Dios, lëë xpëëdscuel xaa kwtiisy ma lo meñ. q[Tsigo lëë xaa kwnabey kwsob meñ lo lyu. Aan lëë xaa kwseñ ksa kadzy kyaxtily go. Loxsye ptee xaa skizh lo Dios, lëëw beeñ grol xaa aan lëëw ptee xaa lo xpëëdscuel xaa, aan lëë xpëëdscuel xaa kwtiisyo lo meñ. gGTsigo lëë Jesús kwnabtiits chëb: —¿Blak kyaxtily noy do? —Kadzyo —kwëb xaa. {oTsigo lëë xpëëdscuel xaa kwëb chëb: —¿Per xa ktee no nii kaw kchë meñ re laañee ni tu cho nody? wAan deelñee ksonëëzaa kchë meñ re kyey lidzy singosy, ntseeb pa jkyey meñ re nëz, por no meñ nii sit sëëd. ta—Xkëstyoon meñ re por natse chak tson kpidz nii nche kchë meñ re lon aan kindy pe kaw meñ re.  Lëë stu tse lëë meñ ptyopbe stub aan kindy pe kaw meñ. Ngo nii lëë Jesús kwtsyetsy xpëëdscuel aan lëë xaa chëb: yk%Ntseeb psee meñ xñee meñ: —Kchësyo chak xaa chuñ xaa. Axte ngop ni meñ nii chondy chuuñ kyak xaa. $Tsigo lëë Jesús chëb kazh lo kchë meñ, nii ni tu cho lo këbty meño. Per sootee tsiñee sopee tiits, mastre bitiits meño. xi#Wor go kazh lëë tyag xaa nii chondy ko byaly, ni lëë ludzy xaa go byaktsey aan lëë xaa kwnee nyë. )"Loxsye ngo lëë xaa blëp lo leñ kpaa, lëë styoo xaa ptyoob aan lëë xaa chëb: —¡Efata! (Tiits ko nak sinak nii xñee ñe: ¡Byaly!) 2]!Lëë Jesús kuni xaa xsyaknë go tublad laañee kindy meñ, aan lëë xaa kwloo xkweñ leñ tyag xaa xsyaknë go ni lëë xaa kwtëëb mxeñ lo ludzy xaa xsyaknë go. w Siko lëë meñ ptsiñni tu xaa nii chondy ni xñeedy aan lëë meñ kwnab nii kxob Jesús ña lady xaa xsyaknë go. "=Lëë Jesús bi gak nëz Tiro aan lëë xaa kwtedy nëz kyedzy Sidón ni bla kyedzy nii nche nëz Decápolis. Lëë xaa ptsiñ chu nistoo Galilea. 3_Tsiñee lëë kwnaa go ptsiñ lidzy, lëë xiñtsyaap me nixsye lo lon, per lëë kyalbini mal go tse pchoo. Lëë Jesús chuuñ kyak tu meñ nii chondy ni xñeedy {Tsigo lëë Jesús chëb: —Buen kwneel. Schilo kyeyoo. Lëë kyalbini mal go tse pchoo leñ styoo xiñtsyaapoo. wTsigo lëë me kwëb chëb me: —Nli, xey, xñeel, per axte wi mëkw chaw nii byuy nii xlaal mëëd leñ mezh. wPer lëë Jesús chëb: —Blaa kaw klo mëëd porque buendyo nii kla ñe kyaxtily lo mëëd aan ktee ñew lo mëkw. +Meñ Sirofenicia nak me, xñee me tiits griego. Lëë me kwey lo Jesús aan lëë me kwnab nii kwii xaa kyalbini mal leñ styoo xiñtsyaap me. % CAan blyëëdy lëë xñaa tu mëëd kwnaa nii no tu kyalbini mal styoo koknan nii lëë xaa ptsiñ kyedzy ko. Lëë me kwey aan lëë me psoxib lo Jesús. % CTsi lëë Jesús bi siko, lëë xaa si kyedzy nii lë Tiro aan lëë xaa kwsëëb tu leñ yu. Koklasty xaa nii cho nyaknano, per pchilody nyolan xaa. y kKchësy cos re xchoo leñ styoo meñ aan chuño xtol meñ. Tu kwnaa sit nii bniladzy Jesús (Mt. 15:21‑28)  Leñ styoo meñ nii nol tsiil xlyañ kyub stu kwnaa o stu mguiy gaa, ni leñ styoo meñ xlyañ nii lëë meñ tsoki, ni nii lëë meñ kuuñtsyey cos yox, ni kyalwkëti, ni kchë cos mal, ni kyalmbidy, ni tiits kizh, ni kyalnyats, ni leñ styoo meñ xsya tol. k OPorque leñ styoo meñ xsya cos yox, ni leñ styoo mguiy xlyañ nii lëë xaa kityni tu kwnaa aan karty ktsiilña xaa chop xaa me, ni leñ styoo meñ xlyañ nii lëë meñ kwan, ni leñ styoo meñ xlyañ nii lëë meñ kuty. NNi chëb xaa: —Kchë cos mal nii xsya styoo meñ chuñ xtol meñ. $Apor xsyëëbtyo xkyalmbañ meñ, sink leñsye meñ chitedyo, xlyëëdyak lëëw xchoo? Sinrii mod lëë xaa bluuy nii schilo kaw meñ kchëlo nii xtyaaw. yTsigo lëë xaa chëb: —¿Pe ni lëë do nayak xyeñdy? ¿Chondy to nawen nii ni tu nii chaw meñ chuñdy xtol meñ 7Tsiñee lëë Jesús lox psonëz meñ, lëë xaa byo leñ yu nii xkwës xaa aan lëë xpëëdscuel xaa kwnabtiits xa nak cuent nii lox pso xaa. BKchësy to siñee chakladzy to kyeñ do, kol jkëëtyag. oWNi tu cos nii xtyaaw chuñdy xtol meñ. Sink kchë cos mal nii xsya leñ styoo meñ chuñ xtol meñ. wgLëë Jesús kwtsyetsy meñ stub aan lëë xaa chëb: —Kol kon nii kñen kchësy lo do ni kol kyeño: 3_ Singo mod lëë do xsaanlyu xtiits Dios nii xñabey par tsinal do kchë costumbre nii byaani do ni nii ksaan do. Ni ndalyre gaa stubla cos nii singo nak chuuñtsyey do. oW Ni xñee gak to nii meñ nii këbsye sinrii, nodre ni kuñ meñ go xyudar pxosy o xyudaar gaa xñaa. / Per lëë do xñee nii schilo këb meñ lo pxosy o lo xñaa gaa: “Chilody kuñaa to yudar porque lëën ko kon kchësy nii chaapaa lo Dios.” ~% Lëë pxusykoltoo no Moisés gon chëb: “Psal pxoosyoo ni xñaal”, aan “Meñ nii ktsiibtee pxosy o xñaa gaa iipñee sety meñ go.” i}K Chëbak xaa: —¿Penak nii xsaan do nii xñabey Dios tublad par tsinal do xcostumbre to? U|#Ni lëë do xsaan nii xñabey Dios par tsinal do xcostumbre saa bñech to. e{CPe nandy chool meñ lay lon,
por xluuy meñ xiwseedy meñ sinak nii nyako xtiits Dios. lzQTsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Nli gak xtiits Dios nii kwnee profet Isaías worñee pkëë xaa xa nak to. Chëb xaa:Tsiñee xñeesy meñ, sootee nii nli xsal meñ naa,
per sinidy kik meñ ksoob xtitsaa. /yWPor ngo lëë xaa fariseo ni maestre ley kwnabtiits chëb: —¿Penak nii sinaldy xpëëdscueeloo xcostumbre pxusykoltoo no, sink koñee chaw xaa con ña peedy xaa? NxNi tsiñee chi xaa wsi lo kiy, tsi lëë xaa xpikche, chawdy xaa deelñee tsadx kazhty ña xaa. Ni ndalyre gaa costumbre nii byaani xaa sinak nii tsadx vas, kandy ni ntsyëë kiib nii xkiiñ xaa. wPorñee lëë xaa fariseo ni kchë meñ Israel sinal kchë xmod pxusykoltoo nii kawdy xaa deelñee kiib nyë kazhty xaa ña xaa. v-Tsiñee lëë xaa kon nii lëë bla xpëëdscuel Jesús ncheyaw aan kwtiibty xaa ña xaa sinak chuuñtsyey xaa fariseo, lëë xaa kwneenë xaa. ]u 5Lëë xaa fariseo big lo Jesús ksa xaa tubtsoon maestre ley nii sëëd Jerusalén. ltQ8Aan laañee xtsiiñtyee Jesús, nikxe kyedzy ngolo, kyedzy wiñ gaaw, o tañ gaaw, xkweek meñ meñ xsyaknë nëz aan xñab meñ nii klaa Jesús señ meñ xsyaknë xab xaa. Aan kchësy meñ xsyaknë nii pkaa kwseño byak.s{7Aan pchoo wxooñ kchësy meñ kyedzy nii nche nëz tañ go ptsiñni meñ xsyaknë kë yag laañee biñ meñ so Jesús. Fr6Siikñee lëë xaa byety barkw, lëë meñ byuumbey Jesús. {qo5Lëë xaa kwtekë nistoo aan lëë xaa ptsiñ xtañ meñ Genesaret. Siko lëë xaa pxituu barkw chu nistoo. \p14porñee byeñdy xaa kyalntson nii beeñtsyey Jesús worñee kwtiisy Jesús kaay kyaxtily lo meñ, porñee bii nguiedzy styoo xaa. Lëë Jesús chuuñ kyak meñ xsyaknë leñ kyedzy Genesaret (Mt. 14:34‑36) _o73Tsigo lëë xaa byëp barkw aan lëë me kwlës. Ni lëë xpëëdscuel xaa psee n}2porñee kchësy xaa kon Jesús aan ptsyeb xaa. Per lëë Jesús kwnee chëb xaa: —¡Kol kak ndaan; naaw, ktsyebty to! m1Per tsiñee lëë xpëëdscuel xaa kon nii lëë xaa xsyë lo nis, nladzy xaa tu pesyo. Aan kchësy xaa kwchuptsyë )lK0Lëë xaa kon nii në si barkw porñee singootyee xchëëp mew. Lëë wor silytoo lëë xaa sisë lo nis nëz laañee si barkw, aan kokladzy xaa ndyenech xaa. qk[/Tsiñee lëë lyu lox pkyey lëë barkw tse si groltyee nistoo. Aan lëë Jesús bii so chu nis nonsy. ^j5.Aan tsiñee lëë xaa lox psonëz meñ, lëë xaa si tu kiy par kutiitsni xaa Dios. i7-Loxsye ngo lëë Jesús blëp xpëëdscuel barkw parñee tekë xaa nistoo klo xaa, ktsiñ xaa Betsaida mentre lëë Jesús bii no ksonëz meñ. Kh,Aan lëë meñ nii pchilosy pkab lady kchë meñ nii taw, pkab kaay mily xaapkiy. Lëë Jesús xsyë lo nis (Mt. 14:22‑27; Jn. 6:16‑21) `g9+Aan tsiñee lëë wagw kwlox, bii ptyop tsiipchop tskwidy kyaxtily nii byaan ni mël. 4fc*Kchësy meñ taw axte laañee byëly meñ. "e=)Loxsye ngo lëë Jesús kwseñ ksa kaay kyaxtily go ni chop mël go, aan lëë xaa blëp lo kpaa. Lëë xaa ptee skizh lo Dios. Tsigo lëë xaa beeñ grol kyaxtily go aan lëëw pteedy xaa lo xpëëdscuel xaa parñee kiisy xaaw lo meñ. Wi chop mël go kwtiisy xaa kchë lo meñ. pdY(Aan lëë meñ kwsob. Tubtsoon gaa meñ no laa kwsob tu kyoow meñ, no gaa laa kwsob choowptsii meñ. Oc'Tsigo lëë xaa kwnabey kwsob meñ tubtsoon gaa meñ lo kixkiy. b%&Tsigo lëë Jesús chëb: —¿Blak kyaxtily noy do? Kol tsikuy dyon. Tsiñee lëë xaa bikche chëb xaa: —Kaay kyaxtily schop mël. 3a_%Per lëë Jesús kwëb chëb: —Kol ktee nii kaw meñ wo. Tsigo lëë xaa chëb: —¿Pe chakladzyoo nii kyosyuuy noo chop kyoow denario kyaxtily par kaw meñ re? c`?$Psonëz meñ parñee tsi meñ tañ ni kchë kyedzy nii nche kexka tsiin si meñ nii kaw. s__#Lëë tse ptsyel tsi lëë xpëëdscuel xaa big lo xaa chëb: —Lëë tse ptsye aan ni tu cho kindy nu. }^s"Tsiñee lëë Jesús byety leñ barkw, lëë xaa kon kchë bñechtoo nii nche, aan lëë xaa pkëstyoo kchësy meñ go porñee nche kchë meñ go sinak xkwe mëkwxiily nii kindy cho kyënap. Aan lëë xaa bislo bluuy xaa ndaly cos lo meñ go. #]?!Per ndaly meñ kon si xaa aan lëë meñ byuumbey Jesús. Tsigo kchësy meñ nii no kchë kyedzy nii nche tañ go kwey siko, aan klo meñ ptsiñ lo xaa. a\; Tsigo lëë xaa kwyo barkw ksa xpëëdscuel xaa aan lëë xaa si tu laañee cho kindy. [#Tsigo lëë Jesús chëb: —Kol të tsiin kyo no nonsy no kxiladzy no xisy tu laañee cho kindy. Porñee si siid meñ nii xyobty kaw xaa. ZwLoxsye ngo lëë ksa xaa nii pxaal Jesús ptsiñ aan lëë xaa bitiits kchësy nii beeñtsyey xaa ni bluuy xaa. vYeTsiñee lëë xaa nii nak ksa Juan koknano, lëë xaa kuklis xcuerp Juan aan lëëw pkeetsy xaa. Lëë Jesús xyaan kaay mily meñ (Mt. 14:13‑21; Lc. 9:10‑17; Jn. 6:1‑14) -XSAan lëë soldad kwey leñ skiib, pchug kik Juan aan lëëw kuni xaa xoobo leñ tu plat. Lëëw ptee xaa lo xiñtsyaap Herodías aan lëë me pteedyo lo xñaa me. =WuLoxsye ngo lëë xaa pxaal tu soldad kuxi kik Juan. zVmTsigo mban kok rey. Per xaw lëë xaa pkonle Dios xña lo kchësy meñ, koklasty xaa nga xaa nii kwnab me. /UWTsigo lëënlëdy kwsëëb me laañee sob rey aan lëë me chëb: —Chakladzyaa nii nina kazh kneetsyoo kik Juan, xaa nii xchoobnis meñ. Kxoobo tu leñ plat. ,TQLëë me pchoo aan lëë me kwnabtiits lo xñaa me chëb me: —¿Pe cos kñabaa? Aan lëë xñaa me kwëb chëb: —Kwnab kik Juan, xaa nii xchoobnis meñ. tSaAan lëë xaa pkon Dios chëb xaa: —Snetsyaa nii kñabtyoo, nikxe kñaboo grol tañ nii xñabeyaa. RLëë xaa no wagw tsi lëë xiñtsyaap Herodías kwsëëb, aan lëë me bislo byëë me. Tirak ptsiladzy Herodes xiwyëë me ni wi kchë xaa nii ksa xaa ncheyaw ptsiladzyo. Loxsye ngo lëë Herodes chëb lo me: —Kwnab nii klyaañtyee styool lon aan na knetsyno. YQ+Per lëëw ptee tiits lo Herodías tse nii lëë Herodes ptsiil iz. Lëë xaa beeñlo tu niskwaan par kchë xmeñ xñabey xaa ni par meñ nii xñabey lo xsoldad xaa ni par kchësy meñ non nii kwyo Galilea. Pporñee ptsyeb Herodes Juan, porñee koknan xaa nii tu meñ buen Juan ni tu xaa nii chuuñ ksak Dios nak Juan. Ngo nii kokni xaa Juan. Nikxe gaa nii tsiñee biñ xaa xtiits Juan byeñdy xaa pe nyuñ xaa, per tyub styoo xaa pkëëtyag xaa xtiits Juan. hOITsigo lëë Herodías bislo blëëni Juan aan kokladzy me nyuty me Juan. Per pchilody me SNAan lëë Juan tugak xñee lo Herodes: —Nody nii tsonil tsiil betsyoo. EMPorsye Herodías lëë rey Herodes kwnabey pkaa Juan ni lëë xaa kwnabey pxituu Juan con caden leñ skiib. Herodías kok tsiil Felip, betsy Herodes, per lëë Herodes ptsiilña me. L'Per tsiñee lëë rey Herodes biñ kchësy ngo, lëë xaa chëb: —Lëë Juan ngue. Naa kwnabey kwchug kik Juan aan na lëë xaa pañ. KLëë stubla meñ xñee: —Lëë profet Elías ngue. Lëë stubla meñ xñee: —Tu profeto sinak kchësy profet nii biid tiemp. qJ[Lëë rey Herodes biñ kchë kyalntson nii chuuñtsyey Jesús, porñee nonsyke lë Jesús xseety meñ tyub tañ go. Aan xñee rey Herodes: —Lëë Juan, xaa nii pchoobnis meñ pañ. Por ngo nii chuñ xaa kchë kyalntson gue. 4Ia Ni kwlii xaa ndaly kyalbini mal ni kwtëëb xaa meñ xsyaknë aceit aan lëë meñ xsyaknë byak. Xkyalkuty Juan, xaa nii pchoobnis meñ (Mt. 14:1‑12; Lc. 9:7‑9) _H7 Tsigo lëë xpëëdscuel xaa pchoo xñee lo meñ: Kol ktikche styoo do lo Dios. Ni tu kyalntson pchilody nyuuñtsyey xaa siko, xaktyee bla lady meñ xsyaknë pxob xaa ña xaa ni beeñ kyak xaa. @Per lëë Jesús chëb: —Laañee xkaatyee xsal meñ tu profet, per xsaldy meñ tu profet nii nak xaa xkyedzy meñ ni meñ lidzy meñ. h?I¿Pe lëdy lëë carpinter ngue nayak? ¿Ni pe lëdy xiñ Mariy nayak nak xaa ni betsy xaa nak Jacob, José, Judas ni Simoñ? ¿Ni pe lëdy nayak wi kchë psyañ xaa ncheno lady no nu? Por ngo koklasty meñ nsal meñ xaa. E>Tsi lëë tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ kol, lëë Jesús bislo beeñ kseedy xaa meñ leñ ktoo. Tsiñee lëë kchësy meñ biñ xiwseedy Jesús, ntseeb psee meñ. Aan xñabtiits lsa meñ lo xcombañer xñee meñ: —¿Pa pseedy xaa kchësy cos re? ¿Pa xkwii xaa kchë wseedy ke ni kchë kyalntson nii chuñ xaa? W= )Lëë Jesús bi siko aan lëë xaa kwey mer xkyedzy xaa ksa xpëëdscuel xaa. <{+Per lëë Jesús chëb kazh nii ni tu cho lo nyëbty meñ gow. Loxsye ngo lëë xaa chëb: —Kol ktee nii kaw me. ;*Wor go kazh lëë mëëd kwnaa nii chap tsiipchop iz kuxche aan lëë me bislo kwsë me. Aan kchësy meñ nii nche siko psee. :)Lëë xaa kwseñ ña me aan lëë xaa chëb: —Talita, cum. (Tiits ko nak sinak nii xñee ñe: Mëëd wiñ, lool xñen, kuxche.) F9(Pxidzyni meñ Jesús, per lëë xaa kwlii kchësy meñ yu. Aan lëë xaa byaan ksa xaa pxosy me ni xñaa me ni xaa nii ksa xaa si. Aan lëë xaa kwsëëb laañee nix mëëd kwnaa go. 87'Lëë xaa kwyo yu aan lëë xaa chëb: —¿Penak singueetyee noyak nxoly do ni choon do singueetyee? Kujty mëëd kwnaa gue, sink lëë me nixyesy. 7&Tsiñee lëë xaa ptsiñ lidzy xaa nii xñabey ktoo, lëë xaa kon xa nche kxoly meñ ni xa ncheyoon meñ ni nche kteenë gaa meñ. \61%Aan blaady xaa nyinal meñ. Xaktyee Pedre, Jacob ni Juan, betsy Jacob kunal. 5$Per lëë Jesús koñee psaldy xaa meñ go lëë xaa chëb lo xaa nii xñabey ktoo: —Ktsyeebtyoo. Bniladzy sye naa. L4#Lëë Jesús bii nonee tsiñee lëë bla meñ nii pchoo lidzy xaa nii xñabey ktoo ptsiñ chëb lo pxosy mëëd kwnaa go: —Lëë xiñoo tse lox kuty. ¿Penak nii xko tsiiñoo lo maestre? 3{"Tsigo lëë Jesús chëb: —Xiñ, porñee bniladzyoo naa ngo nii lëël byak. Byey. Pe tsinidre kikoo. Lëël byakle. '2G!Tsigo lëë kwnaa go xisy me ni xtsyeb me porñee nan me lëë me kwseñ xab Jesús. Lëë me kuksoxib lo xaa aan lëë me bitiits penak nii beeñ me singo. ]13 Per lëë Jesús bii buy tyuxlad kwi parñee kan xaa dyon cho kwseñ xab xaa. 0Tsigo lëë xpëëdscuel xaa chëb: —Chanoo name nii lëë meñ xtaagwoo aan xñabtiitsoo, xñeel: “¿Cho kwseñ xabaa?” /Lëë Jesús byeñ nii lëë xaa beeñ tu kyalntson, aan lëë xaa byoogw xuy xaa lo meñ xñee xaa: —¿Cho kwseñ xabaa? j.MAan wor go kazh lëë xcheñ me byag. Aan axte mbëë byaan lady me byeñ me nii lëë me byak. P-Porñee nladzy me: “Comñee jkaa seeñaa xab Jesús lëën kyak.” ,Tsiñee lëë me biñ nii lëë meñ xseety Jesús, lëë me big nëz xitsy Jesús lady meñ aan lëë me kwseñ xab xaa. +'Mban kwtedy me. Ndaly lo meñ nii chuñ rmedy kwey me. Xaktyee kukxiñ me kchë xtumi me aan kokty me rmedy. Lëël mastre kok xkyalkits me. d*ALady kchësy bñechtoo go no tu kwnaa nii kokle tsiipchop iz xsyaknë me, xchoo me cheñ. X))Lëë Jesús sinal xaa ni ndaly meñ kunal, aan lika xtaagw meñ Jesús. ({aan mban kwnee xaa lo Jesús chëb xaa: —Lëë xiñaa noyety. Të kxoboo ñal lady me tsiin kyaktsey me ni kpañ me. 'Lëëtyee lëë xaa so siko tsiñee lëë tu xaa nii xñabey leñ ktoo nii lë Jairo ptsiñ. Tsi lëë xaa kon Jesús, lëë xaa psoxib {&oTsiñee lëë Jesús ptsiñ stublad chu nistoo con barkw, lëë meñ ptyopbe aan lëë xaa kwso chu nistoo. V%%Lëë mguiy go sey, aan lëë xaa bislo bitiits xaa tyub nëz Decápolis xa beeñ kyak Jesús xaa. Aan kchësy meñ psee. Xiñ Jairo ni kwnaa nii kwseñ xab Jesús (Mt. 9:18‑26; Lc. 8:40‑56) $%Per kwnëdy Jesús, sink lëë xaa chëb lo xaa: —Byey, kujkan meñ liidzyoo, aan bitiits xa beeñ kyak Dioosoo, ni xa pkëstyoo xaa lii. {#oTsiñee lëë Jesús ptsiñ laañee so barkw, lëë xaa nii kwyo kyalbini mal styoo go kokladzy nyinal xaa. E"Tsigo lëë meñ bislo kwnab nii kpi Jesús xtañ meñ go. {!oni lëë meñ nii kon xa kok xaa nii kwyo kyalbini mal go leñ styoo ni xa kok ngutsy, bitiitso lo kchësy meñ. 5 cAan tsiñee lëë meñ ptsiñ laañee so Jesús, lëë meñ kon xaa nii kwyo kyalbini mal styoo. Lëë xaa sob, nakw xab xaa ni mbëë nyaani chak xaa. Lëë meñ ptsyeb, Tsigo lëë meñ nii nche nap ngutsy ko pchoo wxooñ kukni tiits kyedzy dyon xa kok tañ. Aan lëë meñ kukuy dyon pe cos kok. gG Lëë Jesús ptee tiitspey, aan lëë kyalbini mal go pchoo leñ styoo mguiy go aan lëëw kwsëëb leñ kchë ngutsy ko. Xkaa ngutsy ko siik chop mily. Kchësy ma kwloo corr kwsëëb ma lo nistoo aan lëë ma kuty. xi lëë kyalbini mal go kwnab lo Jesús chëb: —Pxaal noo lo ngutsy nii nche ske ni blaa syëëb noo leñ ma. :o Aan como kex xan kiy go ncheyaw tubtsoon ngutsy, T! Aan mban xñee kyalbini mal go lo Jesús nii kwiidy Jesúso tañ go.  Tsigo lëë Jesús kwnabtiits lo xaa chëb: —¿Cho lël busy? Lëë xaa kwëb chëb xaa: —Ndaly lën porñee ndaly nak noo. a;Singo xñee xaa porñee lëë Jesús chëble: —¡Kyalbini mal, psaan mguiy gue! aan chuptsyë xaa xñee xaa: —¿Penak xkaaloo naa, Jesús Xiñ Dios nii sob kpaa? Ni nlipee gaa nawo xñabaa lool nii ksaksidyoo naa. ykPer tsiñee lëë xaa kon Jesús, sitre bii sëëd Jesús, lëë xaa kwloo corr aan lëë xaa psoxib lo Jesús dAXkyënsë xaa kyool yutsye tyub kiy ni leñ paa chuptsyë xaa ni chiswee xaa xaa con kyo. nUNdaly vuelt pxituu meñ niy xaa ni ña xaa con caden, per pchug xaaw. Ni tu cho chuñdy gan lo xaa. Pporñee leeñgo no xaa. Ni tu cho chilody kxituu xaa nikxe con caden. Aan siikñee lëë Jesús byedy leñ barkw, lëë tu xaa nii no tu kyalbini mal leñ styoo big lo xaa. Leñ paa pchoo xaa go L Lëë xaa ptsiñ stublad chu nistoo laañee nak xtañ meñ Gerasa. ?w)Per loñee singootyee bii xtsyeb xpëëdscuel Jesús, lëë xaa xñabtiits lsa xaa lo xcombañer xaa xñee xaa: —¿Cho nak xaa re nii axte me ni nistoo xsoob xtiits xaa? TQ~~}},} |y|m{{B{zz y&xx9wwvvev uuXtt=srrKqqpp'ohnnm~llNkkBjj5ihgffe:dd>cbb8aaR`m__^]\\I[o[ ZnYYXNWW-VVXUU{TThSLRRl=<;;&:9}877_6655[4d322110/.-,,+X**)g((6''&0%d$$z$#|""! {1jI H` N[<d#6=  a2NK`uT@1{Loxsye biily xaa lëë xaa si kiy nii lë Olivos. Z0-Nli xñen lo do nii kidraa viñ axte ktsiñ tse nii kin viñ kub kpaa laañee sob Dios. Lëë Pedre xñee nii ksaandy xaa Jesús (Mt. 26:30‑35; Lc. 22:31‑34; Jn. 13:36‑38) /Tsigo lëë xaa chëb: —Tu cheñaa nrii kow do. Lëëw kxee parñee kak nyoo nii xkëstyoon lëë do ni xkëstyoon kchësy meñ. .yNi lëë xaa kwseñ tu vas nii no viñ, aan loxsye ptee xaa skizh lo Dios, lëëw ptee xaa kow xpëëdscuel xaa. R-Aan mentre lëë xaa ncheyaw, lëë Jesús kwseñ kyaxtily, aan loxsye pteedy xaa skizh lo Dios, lëëw beeñ grol xaa aan lëëw pteedy xaa lo xpëëdscuel xaa chëb xaa: —Kol kawo, xcuerpno. g,GNaa nii nakaa mguiy nii pxaal Dios, lëë meñ kuty naa ni lëën teedy kaa kchë nii no teedyaa sinak nii këpeew leñ kitsy nii kë xtiits Dios. Per ¡brob xaa nii jko naa ña xaa xñabey! Masy buen nyi xaa nyaldy xaa. x+iTsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Tu xaa nii no lady ksa tsiipchop tow. Lëë xaa noyaw leñ tu kyonaa. *Tsigo mban ptee styoo ksa xpëëdscuel Jesús aan lëë xaa bislo tuga xaa xñabtiits xñee xaa: —¿Pe lëdy naaw? ){Lëë xaa nche sob lo mezh kayaw xaa, tsiñee lëë Jesús chëb: —Xyeñpaa nii misme tu do jko naa ña xaa xñabey. \(1Tsiñee lëë lyu pkyey lëë Jesús ptsiñ leñ yu go ksa xpëëdscuel xaa. ;'oLëë xpëëdscuel xaa si. Tsiñee lëë xaa ptsiñ leñ kyedzy, lëë xaa kon xaa go sinak nii chëëbpee Jesús, aan lëë xaa bislo beeñlo xaa nii kaw xtsee xaa paskw. m&SLëë xaa kluuy tu yu ngol nii sob kik lidzy xaa, xixkwaalew. Siko kol kuuñlo nii tyaaw xtsee no. %%aan laañee sëëb xaa, kol këb lo xpixwan yu: “Lëë maestre xñabtiits: ¿Pa sob yu laañee kaw xtseen na paskw ksa xpëëdscuelaa?” $/ Tsigo lëë Jesús pxaal chop xpëëdscuel chëb xaa: —Kol tsi leñ kyedzy. Siko lëë do kan tu xaa nii noy tub che nis. Kol tsinal xaa, y#k Tse nii chislo lni nii chaw meñ Israel kyaxtily nii xkyëdy levadur, ni tse nii chuty meñ mëkwxiily nii ktyaaw paskw, lëë xpëëdscuel Jesús kwnabtiits chëb: —¿Pa chakladzyoo nii kyokuuñloo noo nii tyaaw xtsee no na paskw? m"S Tsiñee lëëw biñ xaa xñabey, per nli busy ble xaa, aan lëë xaa chëb nii stee xaa tumi lo Judas. Tsigo lëë Judas bislo byub dyon xa jkaa Jesús lo xaa xñabey. Lëë Jesús chaw xtsee ksa xpëëdscuel (Mt. 26:17‑29; Lc. 22:7‑23; Jn. 13:21‑30; 1Co. 11:23‑26) ! Lëë tu xpëëdscuel Jesús nii pcholë Judas Iscariote kunee lo xaa nii xñabey lo pxosy parñee këb xaa dyon xa jkaa Jesús. w g Nli xñen lo do nii kchë laañee kluuy meñ xtiits Dios nii xteelaa tyub lo kislyu, lëë meñ kutiits nii beeñtsyey kwnaa re parñee ksaladzy meñ me. Lëë Judas xyub xa jkaa Jesús ña xaa xñabey (Mt. 26:14‑16; Lc. 22:3‑6) "=Lëë kwnaa re beeñtsyey nii pchilootyee lo me. Lëë me kwtëëb aceit nii xlyaa nex re ladyaa parñee tsel xixkwaa xcuerpaa tse nii lëën jkyeetsy. Por tugak gon kan do meñ prob, aan schiloo gaa kuñ do meñ prob yudar tsiñee klyaño styoo do, per naa gon lëdy tugak tson lady to. `9Per lëë Jesús chëb: —Kol ksaan me. ¿Penak chisyeedy to me? Buen beeñ me. iKNchilopee ndyow mansye tson kyoow denario par kak meñ prob yudar. Aan blëë xaa lo kwnaa go. ~uPer no bla xaa nii nche siko blëë aan xñee xaa lo xcombañer xaa: —¿Penak lika kwxiñ aceit nii xlyaa nex re? =sLëë Jesús kwey Betania lidzy Simoñ nii kwlañ kyalkits nii lë lepra. Lëë xaa sob lo mezh noyaw xaa tsiñee lëë tu kwnaa ptsiñ noy tu bot. Kaktsësyo tub clasy aceit nii xlyaa nex. Tir nyazh non clasy aceit ko. Lëë me pxaly bot ko aan lëë me kwtëëb aceit nii xlyaa nex ko lo kik Jesús. T!Per lëë gak xaa xñee: —Kñaasty no xaa na lni parñee kak nxoldy meñ. Lëë tu kwnaa xkyëëb aceit lo kik Jesús (Mt. 26:6‑13; Jn. 12:1‑8) S !Schop kpidz chak falt kak paskw. Lo lni go chaw meñ Israel kyaxtily nii xkyëdy levadur. Lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni lëë maestre ley bislo xyub mod dyon xa kñaasy xaa Jesús par kuty xaa xaa. E %Nii xñe gakaa lo do xñen lo kchësy meñ: Kol kwena.:o $Toontlaa kolpsye klañ xaa aan jkaa do lo mgaal. 2] #Singo tsigo busy, kol kwena, porque nandy to pa wor klañ xpixwan yu, deelñee xkyeysye lyuw, o wrol gaa kyoolo, o worñee gaa xpetsy nguidy kolo o xyeñsye kaa taño. 9k "Nak kchë nrii sinak tu xaa nii no nëz tsi tu tañ sit, aan antes nii kchoo xaa lëë xaa xsaan tsiiñ nii kuñ catu xmos xaa, ni lëë xaa xso tu xaa nii kyënap chu puert. R !’Ligier kol kwe ni kol kwena por nandy to pa wor tsitsib tse go. "= ’Per lëë tse nii kako ni wor ni tu cho nandyo, ni angly nii ncheno kpaa. Ni naa nii nakaa mguiy nii pxaal Dios nandyno. Xaktyee Tat Tios nano. ?y Stedy kpaa ni stedy kislyu, per lëë xtitsaa tejtyo. ^5 Ni xñen lo do nii antes nii tedy kchë meñ nii no natiemp lëë kchë cos re kak. `9 Singo gak tsiñee kan do nii lëë kchë cos re noyak, syeñ do nii lëën mer kyely.  ’Kol kseedy xcuent yag yegw: Tsiñee lëë xikwo xkë peñ, aan lëë xiplago xchukë, xyeñ do nii lëë xtiemp kyo sëëd yob. T ! Lëën kxal xanglyaa tsiktop kchësy meñ nii kwlelaa tyubñaa lo kislyu.  Chëbak Jesús: —Naa nii nakaa mguiy nii pxaal Dios, lëë meñ kan kchukën lo xkey con tu kyalwnabeyaa ni tu kyalntsonaa. Q  ni lëë mëly kchingaa leñ kpaa ni lëë kchë nii no leñ kpaa kni. h I ’Tsi lëë kchë kyalnë dox ko lox tedy, lëë lo ngbidz jkyey, ni lëë mëë kyuuy,  5 Per lëë do ligier kol kak, por lëën niyle lo do kchë nii kak. Lëë mguiy nii pxaal Dios kpikche (Mt. 24:29‑35, 42‑44; Lc. 21:25‑36) oW Por ndaly kchë xaa wnee xuuy nii kiid kñë lo do nii lëë xaa nak Crist, ni kñë xaa nii lëë xaa sëëdni xtiits Dios, ni suuñtsyey xaa milagre ni kyalntson parñee jkëëti xaa meñ nii kwlel Dios deelñee steedyo tiits.   ’Deelñee cho kñë lo do tse go: “Kol kuy gaanoo, lëë Crist so nu”, o “Lëë gaa xaa so ske”, knilasty tow.   Aan deelñee kuuñ ktopty Dios tiemp ko, ni tu cho telaady. Per lëëw kuuñ ktop xaa porñee xkëstyoo xaa meñ nii kwle xaa. 3 Porque tse go lëë meñ tedy kyalnë dox nii karty te meñ destye nii kwleek Dios kislyu, ni kpikchedre gaa kan meñ kyalnë dox ko loxsye tedyo. E Kol nab lo Dios nii kakty kchësy nrii mëë nii chak nal. N ¡Brob kchë kwnaa nii nak xiñ tse go o kwnaa nii xkadzy kaa xiñ! G Ni deelñee nche do tañ, kpikchedy to par tsikxi do xab to. K Ni deelñee so do kik lidzy to tse go, kyejty to par pe kwii do. L ’Tsiñee kan do nii lëë nii ntseeb nii xnitylo noyak laañee nody nii kako, tsigo kchësy to nii no do Judea no nii kxooñ do tsëp to kiy. (Deel xlab to nrii, kol ktee nii kyeñ dow.) zm Kchësy meñ klëë lo do porñee xsoob to xtitsaa. Per deelñee kxekw to te do kchë lo kyalnë go, stelaa do. 8~i So tse nii lëë meñ kñabey kety betsy ni so tse nii misme pxosy meñ kñabey kety meñ. Ni so gaa tse nii lëë xaa wiñ kak niladzy pxosy aan lëë xaa kñabey kety xaa. M} Ni pe tsinidy kik to nii dyon pe kñee do tsiñee lëë meñ tsini lëë do lo xaa xñabey, sink kol nee nii kñë Dios lo do wor go, porque lëdy to kñee, sink Kyalbini Ntson cheñ Dios kñee. h|I Por antes nii nitylo kislyu, lëë kchë meñ nii nche lo kislyu kon xtiits Dios nii xteelaa. J{  ’Ligier kol kak. Por lëë meñ tsikso lëë do lo xaa xñabey ni lëë meñ kiñ lëë do leñ ktoo. Ni lëë do tsinee lo xtisy ni lo rey por naa. Siko lëë do kñee xtitsaa lo xaa. z1 Porque lëë kyedzy ktily lsa ni lëë xaa xñabey ktily lsa. Ni ndaly laañee kni xu ni lëë kpiñ tso. Lëë kchë kyalnë go tsigo kal bislo. y ’Tsiñee kon do nii lëë tily chak nëz re nëz rek, ktsyebty to, porque singo no nii kako. Per nitylody kaa kislyu. pxY Por ndaly xaa nii jkiiñ lën kiid aan kñë xaa nii lëë xaa nak Crist, ni skëëti xaa ndaly meñ. gwG Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Kol kap cuent parñee ni tu cho jkëëtidy lëë do. }vs —Chakladzy noo nii kñëël loo noo pa wor kak kchë nii kwneel. ¿Ni xa mod kyeeñ noo nii lëëw mer kak? Hu  Loxsye ngo lëë Jesús si kiy nii lë Olivos aan lëë xaa kwsob chex kiy laañee nyoo lidzy Dios. Siko sob xaa tsi lëë Pedre, Jacob, Juan ni Ndresy kwnabtiits tsilaan lo xaa chëb: Ot Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —¿Chanoo kchë yu ngol re lë? Per ni tu kyo kyaandy lady xcombañero. Kchësyo nitylo. Kyalnë nii tedy meñ (Mt. 24:3‑28; Lc. 21:7‑24; 17:22‑24) !s = Tsiñee lëë Jesús pchoo lidzy Dios, lëë tu xpëëdscuel xaa chëb: —¡Maestre, buy gaanoo xaatke ngol kchë kyo gue ni xaatke ngui kchë yu gue! r  ,Porque kchësy meñ xtee tumi nii xkiiñtre lo meñ, per lëë me lo xkyalprob me, lëë me ptee kchësy tumi nii nseñ me./qW +Tsigo lëë Jesús kwtsyetsy xpëëdscuel aan lëë xaa chëb lo xaa: —Nli xñen lo do nii nroobre tumi nii kwloo kwnaa viud re alcansiy que kchë nii kwloo meñ. {po *Tsiñee lëë tu kwnaa viud nii tir prob ptsiñ, lëë me kwloo chop centab cobre nii xisy non leñ tu alcansiy. o1 )Lëë Jesús kwsob laañee sob alcansiy xuy xaa xko meñ tumi leñ alcansiy ni chan xaa xtsiñ meñ rikw nii xko tub yox tumi leñ alcansiy. Ln (Ni xla xaa lidzy kwnaa viud, aan parñee këb meñ nii tir buen xaa xsyo xaa chool xaa tu lay nii xyaldy kaa. Por ngo mastre ksaksi Dios xaa. Tumi nii kwloo kwnaa viud alcansiy (Lc. 21:1‑4) ~mu 'Xyub xaa skan leñ ktoo laañee xsyob meñ non ni tsiñee chi xaa tu wagw xyubpee xaa sob xaa laañee kan meñ xaa. Cl &Lo xiwseedy Jesús xñee xaa: —Kol kap cuent lo maestre ley, por xtsiladzy xaa kakw xaa kchë ladx non ni xtsiladzy xaa jkëëptyux meñ xaa laañee ktsyooltyee meñ xaa lo kiy. Wk' %¿Xa kñabey Crist rey David deelñee lo xtiiy rey David pchoo Crist? Aan tyub styoo kchësy meñ go pkëëtyag xiwseedy Jesús. Nii chuuñtsyey maestre ley (Mt. 23:1‑36; Lc. 11:37‑54; 20:45‑47) `j9 $Per con lëë Kyalbini Ntson cheñ Dios na beeñ knee rey David chëb xaa:Chëb Dios lo xaa nii xñabey naa:“Kwsob kwin nëzli axte nii tsitsiñ tse nii lëël kñabey kchë lo meñ nii xlëë lool.” /iW #Lëë Jesús noyuuñ kseedy meñ leñ lidzy Dios aan lëë xaa kwnabtiits chëb xaa: —¿Penak dyon nii xñee maestre ley nii lo xtiiy rey David sëëd Crist? h "Tsiñee kon Jesús nii ngui no kik maestre ley go, lëë xaa chëb lo xaa: —Xlyëëdre lëë klaa kñabey Dios lii. Aan ni tu cho byaxtre tsigo nyabtiits pe stu cos lo Jesús. ¿Cho lo xtiiy sëëd Crist? (Mt. 22:41‑46; Lc. 20:41‑44) lgQ !Ni nii jkëstyoo ñe Dios tyub styoo ñe, ni tyub xkyalcheñ ñe, ni tyub fuersy nii no ñe, ni nii jkëstyoo ñe xcombañer ñe sinak lëë ñe, mastre nono que kchë ma nii chek lo pkoog ni kchë nii chiksakon meñ lo Dios. yfk Tsigo lëë maestre ley chëb lo xaa: —Singow, maestre. Nli xñeel nii tugak Dios no ni kintre stu xaa. "e= Ni xñabey Dios nii jkëstyool xcombañeeroo sinak nii xkëstyool lii. Porque jkëstyoo no Dios ni jkëstyoo no xcombañer no, nrii mastre non lo Dios. qd[ Pkëstyoo xDioosoo tyub styool, tyub xkyalbiniil, ni tyub xkyalcheeñoo ni tyubñaa fuersy nii nol.” 2c] Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Lëë nii xñabey Dios nii mastre non lo kchësyo nak nrii: “Biño meñ Israel, tugak Dios gon nak xDios no, kintre stu Dios. Zb- Wi tu maestre ley nii no lady meñ biñ wtilytiits ko, ni biñ xaa nii ngui kwëb Jesús lo xaa saduceo. Ngo nii lëë xaa kwnabtiits chëb xaa: —¿Cho nii xñabey Dios dyon kuuñtsyeey no mastre non? .aU Aan Dios gon nakty xaa xDios meñ kuty, sink xDios meñ nii mbañ nak xaa. Ngo nii xñen nandy to pe xñee do. Nii chakladzy Dios kuuñtsyeey no (Mt. 22:34‑40) s`_ Xñee do lë nii nlidy xpañ meñ kuty. ¿Pe karty nayak klab to xcuent yakitsy nii noyek leñ libre nii pkëë Moisés laañee chëb Dios: “Naa nak xDios pxusykoltoo do Abraham, ni pxusykoltoo do Isaac ni pxusykoltoo do Jacob”? _ Tsiñee lëë meñ kuty kpañ, ni mguiy ni kwnaa gaa ktsiilñady, sink lëë meñ nii kpañ kak sinak angly nii ncheno kpaa. ^/ Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Nandy to pe xñee do, porñee xyuumbeydy to kitsy nii kë xtiits Dios ni xyuumbeydy to xkyalwnabey Dios. u]c Per lëë nana busy tsiñee lëë xaa kpañ, ¿cho tsiil xaa kak kwnaa go deel ksa kadzy xaa ptsiilña me? _\7 Ksa kadzy xaa ptsiilña, per ni tu xaa psaandy mëëd. Lëë byalo wi kwnaa go kuty. [ Tsigo lëë xaa nii so xitsy xaa ptsiilña kwnaa viud ko, per lëë xaa kutyak aan kopty kwnaa go mëëd. Singo gak ptsyool stu xaa. Z% Per tu vuelt name tu xaa kadzy betsy nak xaa aan lëë xaa nii nak xaa kol lo xaa ptsiilña, per lëë xaa kuty aan kopty tsiil xaa mëëd. mYS —Maestre, Moisés gon pkëë nii deelñee ktsiilña tu xaapkiy aan klyëëdy kety xaa aan ksaandy xaa mëëd lo tsiil xaa, no nii ktsiilña betsy xaa kwnaa viud nii psaan xaa parñee kap tsiil betsy xaa nii kuty mëëd. X- Tsigo lëë bla xaa saduceo kwey lo Jesús. Lëë xaa saduceo xñee nii nlidy xpañ meñ kuty. Por ngo kunabtiits xaa lo Jesús chëb xaa: W Tsigo lëë Jesús chëb: —Kol ktee nii nak xcheñ César lo César ni kol ktee gaa nii nak xcheñ Dios lo Dios. Aan ntseeb psee meñ go biñ nii chëb Jesús. Lëë meñ xñabtiits xa nak nii xpañ meñ kuty (Mt. 22:23‑33; Lc. 20:27‑40) 0VY Lëëw kuni xaa aan lëë Jesús chëb: —¿Cho nrii kë loo go ni cho lë kë nu? Tsigo lëë xaa kwëb chëb xaa: —Lëë xtisy Roma nii lë César kë low. .UU Per lëë Jesús byeñ pe cos tsiiñ si xaa aan lëë xaa chëb lo xaa: —¿Penak nii chakladzy to kuñ do naa preb? Kol tëni tu pes lon dyon parñee kanno. 'TG Lëë xaa kwey chëb xaa: —Maestre, ndon noo nii nonsyke tiitsli xñeel, xsaldyoo nii xñee meñ porque xseedyoo xa chak meñ. Liisy nli gaa na xluuyoo xa kpañ ñe sinak xñabey Dios. ¿Pe nonguial dyon tizh noo lo xtisy Roma ote nonguialdyo yak? ¿Pe stizh noo ote tizhty noo yak? 1S[ Loxsye ngo lëë xaa pxaal bla xaa fariseo ni bla xaa nii nak ksa Herodes lo Jesús parñee dyon tsaap nyë Jesús tublan tiits nii nchilo nguëëkiy xaa Jesús. R Tsigo lëë xaa kokladzy nyoy xoo xaa Jesús porñee byeñ xaa nii contre lëë xaa pso Jesús cuent ko. Per como ptsyeb xaa meñ, lëë xaa psaan Jesús aan lëë xaa bi. Lëë xaa fariseo chuñ Jesús preb (Mt. 22:15‑22; Lc. 20:20‑26) ;Qq Lëë Dios beeñtsyey nrii aan xsee no xtyon now? P# ’¿Pe karty nayak klab to xkitsy Dios laañee xñee:Lëë kyo nii psëëb meñ nii xsaa yu byak tu kyo nii mastre xkiiñ. $OA Tsigo lëë Jesús kwnabtiits chëb: —¿Pe në do dyon pe kuñ xpixwan uv? Tsi xaa wo aan kuty xaa xaa tsiiñ go ktee gaa xaa kwaa go lo stu meñ. zNm Lëë xaa kwnaasy xaa, aan lëë xaa beety xaa. Loxsye ngo lëë xaa kukchon xaa tublad chu kwaa nii no yag uv. M3 Per lëë xaa tsiiñ go chëb lo xcombañer: “Lëë xaa re nak nii kyaani kchësy nii chap pxosy. Kol tsoo kuuty no xaa tsiin kako xcheñ no.” L ’Lëë lultime lëë xaa pxaal yuub xiñ xaa nii mastre xleni xaa nladzy xaa: “Sak mbeñ xaa tsiiñ xiñganaa.” K# Pxaalak xaa stu xaa, lëël beetyak xaa xaa. Loxsye ngo lëë xaa pxaal stubla xaa. No cheñ xaa ptee xaa tsiiñ go, no gaa xaa beety xaa. fJE Tsigo lëë xpixwano pxaal stu mos, per xaa gosy kwlë xaa kik xaa ni kwlootsyetsy xaa xaa. gIG Per lëë xaa tsiiñ psaksi xmos xaa, ptee xaa xcheñ xaa aan lëë xaa psonëz xaa singosy. rH] Tsiñee lëë xtiemp uv kol, lëë xpixwano pxaal tu xmos siknab nii xyal xaa lo xaa nii beeñ tsiiño. `G ; Lëë Jesús bislo beeñ kseedy meñ nonsyke con cuent xñee xaa: —Tu xaa name beeñ pni xaa yag uv aan lëëw psuugw kwraly xaa, ni lëë xaa kwteeñ tu kyeech par kxii xaa uv tsiin kchoo viñ ni psaa xaa tu laañee klaa sob xaa par kyënap xaaw. ’Loxsye ngo lëë xaa kwlootiñ lyu go lo bla xaa nii kuuñ xtsiiño aan lëë xaa si sit. 5Fc !Por ngo lëë xaa chëb lo Jesús: —Ndondy noow. Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Per ni naa ngo busy kniydy dyon cho xtiitspey chuuñtsyeyaa kchësy cos re.E- Lëë deelñee tyeesy no nii chol meñ lo kislyu re pxaal xaa, no nii ktsyeb no meñ, por kchësy meñ xniladzy nii nli xtiits Dios bluuy Juan. ,DQ Tsigo lëë xaa go bislo ptilytiits lsa xñee xaa: —Deelñee tyeesy no nii Dios pxaal xaa, kñë xaa lo no: “¿Penak tsigo bnilasty to nii bluuy xaa?” rC] ¿Cho pxaal Juan dyon biid kchoobnis xaa? ¿Pe Dioso ote no chol meñ lo kislyu rew yak? Kol nëw dyon. )BK Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Wi gak gaan dyon kñabtiits tu cos lo do. Deelñee snë dow na, tsigo sniyaa cho xtiitspey chuuñtsyeyaa kchë cos re. wAg aan lëë xaa kwnabtiits chëb xaa: —¿Cho bneetsy tiitspey lool par kuuñtsyeyoo kchë nii chuuñtsyeyoo? .@U Tsiñee lëë xaa ptsiñ Jerusalén stub, lëë Jesús kwsëëb leñ lidzy Dios, aan lëë xaa nii xñabey lo pxosy, ni maestre ley, ni bla xaa kol big lo xaa D? Aan tsiñee lëë do noyutiitsni Dios, kol knityladzy tol nii ngo xcombañer do lo do parñee ktsily pxosy to nii sob kpaa xtol do. Xkyalwnabey Jesús (Mt. 21:23‑27; Lc. 20:1‑8) > =y Por ngo lëën xñe lo do nii kchësy nii kñab to lo Dios, deelñee xniladzy to nii lëëw chaple to, lëëw kap to. 5<c Por nli xñen deelñee cho këb lo kiy re: “Bichee nu aan kukyab lo nistoo”, aan xkandy kik xaa, sink xniladzy tyub styoo xaa nii lëë nii xñee xaa kak, tsigo sako. E; Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Kol kniladzy Dios. :% Tsigo lëë Pedre psaladzy nii chëb Jesús lo yag yegw ko aan lëë xaa chëb: —Maestre, buy gaanoo lëë yag yegw nii ptsiibteel pidzy. n9U Lëë byaani stu lyu silyga, lëë xaa kwte kexka xan yag yegw aan kon xaa nii axte luw pidzy. {8o Per tsiñee lëë lyu pkyey lëë Jesús pchoo kyedzy ksa xpëëdscuel. Lëë yag yegw xpidzy (Mt. 21:20‑22) a7; Lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni maestre ley biñ nii kwnee Jesús. Ngo nii lëë xaa bislo byub xaa mod par kuty xaa xaa. Nli gaa nii ptsyeb xaa Jesús porñee kon xaa kchësy meñ psee biñ xiwseedy Jesús. I6  Aan lëë xaa bislo beeñ kseedy xaa meñ xñee xaa: —Leñ kitsy nii kë xtiits Dios gon xñee: “Lidzyaa kak tu laañee kiidnee kchësy meñ lo Dios”, per lëë do byuño lidzy ngbaan. F5 ni blaady xaa nsyëëb meñ nii noy pe cos leñ lidzy Dios. !4; Loxsye ngo lëë xaa ptsiñ leñ kyedzy Jerusalén. Aan tsiñee lëë Jesús kwsëëb leñ lidzy Dios, lëë xaa bislo kwlii xaa kchësy meñ nii nche kto ni nche si siko. Ptische xaa xmezh meñ nii no ktsëë tumi lo xcombañer, ni ptische xaa xyagxily meñ nii xto palom, 3} Tsigo lëë Jesús kwnee lo yag yegw, chëb xaa: —Ni tu cho kpikchedre kaw xnexoo. Aan biñ xpëëdscuel xaa nii kwnee xaa. Lëë Jesús xlëë lo meñ leñ lidzy Dios (Mt. 21:12‑17; Lc. 19:45‑48; Jn. 2:13‑22) 92k Aan sitre so xaa kon xaa tub xan yag yegw nii singootyee no xikw. Aan lëë xaa kukuy dyon pe kë yegw, per këdyo. Xaktyee xiplago singootyee xña porñee lëdy xtiemp yegw. P1 Lëë byaani lyu lëë xaa bi Betania, aan lëë Jesús kwlaañ. 0) Singo kwsëëb Jesús leñ kyedzy Jerusalén ni leñ lidzy Dios. Aan loxsye buy xaa kchësy cos nëz re nëz rek, lëë xaa si Betania ksa xaa ksa tsiipchop xpëëdscuel xaa porñee lëë tse ptsyel. Lëë Jesús xtsiibtee yag yegw nii këdy nex (Mt. 21:18‑19) z/m ¡Skizh Dios nii lëë xaa pxaal tu xaa nii kñabey lëë no sinak kwnabey rey David! ¡Kol ktee skizh lo Dios! . Tsigo lëë kchësy meñ nii nech ni meñ nii nal bislo kwchuptsyë xñee: —¡Skizh Dios! ¡Xaatee buen xaa nii pxaal xaa lo no! a-; Aan ndaly meñ ptañ xab lo nëz. No gaa meñ pchug xikw yag aan kwleek meño lo nëz. v,e Tsi lëë xaa ptsiñni ma laañee so Jesús, lëë xaa pxob xab xaa lady ma aan lëë Jesús kwsob lady ma. ]+3 Tsigo lëë xaa chëb si chëb Jesús lo xaa. Aan lëë meñ blaa biy xaa ma. r*] Aan lëë bla meñ nii nche siko chëb lo xaa: —¿Pe cos chuñ do? ¿Penak nii xlaa do burr gue? -)S Lëë xpëëdscuel xaa si, aan tsiñee lëë xaa ptsiñ kyedzy ko, lëë xaa kon nii lëë burr këtuu kex tu chu yu laañee xtye nëz aan lëë xaa blaa ma. m(S Aan deelñee cho kñabtiits lo do penak xlaa do ma, kol këb nii naa jkiiñ ma. Na kakni gakaa ma. 4'a chëb xaa lo xaa: —Kol tsi kyedzy nii nche kexka ske aan tsiñee ktsiñ do, lëë do kan tu burr nii këtuu. Ni tu cho karty sob lady ma. Kol klaa ma aan kol tëni ma. *& O Tsiñee lëë xaa ptsiñ kex Jerusalén laañee nche kyedzy Betfagé ni kyedzy Betania laañee nyoo sob kiy nii lë Olivos, lëë Jesús pxaal chop xpëëdscuel 6%e 4Tsigo lëë Jesús chëb: —Schilo kyeyoo. Porñee bniladzyoo ngo nii lëël byak. Wor go kazh lëë xaa nii chandy ko kon, aan lëë xaa kunal Jesús tyub nëz.$' 3Tsigo lëë Jesús kwnabtiits chëb: —¿Pe cos chakladzyoo nii kuñaa? Tsigo lëë xaa nii chandy ko chëb: —Maestre, chakladzyaa kanaa. c#? 2Lëë xaa nii chandy ko pchon xkaxkem tublad aan lëë xaa kwyas big xaa lo Jesús. V"% 1Tsigo lëë Jesús kwso tse aan lëë xaa chëb: —Kol kwetsy xaa dyon. Tsigo lëë meñ kwtsyetsy xaa nii chandy ko, chëb meñ lo xaa: —Nguiool kwloo styool aan kuso, por lëë xaa xkwetsy lii. ,!Q 0Ndaly meñ kwëntseeb lo xaa parñee nyoogw chuw xaa, per mastre kwchuptsyë xaa xñee xaa: —¡Jesús, lii nii sëëdoo lo xtiiy rey David, pkëstyoo naa! 5 c /Tsiñee lëë xaa biñ nii lëë Jesús xaa Nazaret sitedy siko, lëë xaa bislo chuptsyë xaa xñee xaa: —¡Jesús, lii nii sëëdoo lo xtiiy rey David, pkëstyoo naa! uc .Lëë xaa ptsiñ kyedzy Jericó. Aan tsiñee lëë Jesús no nëz nii kchoo chu kyedzy ko ksa xpëëdscuel ni tub yox meñ, lëë xiñ Timeo nii lë Bartimeo sob kex chu nëz nii xtyedy siko xñab tumi lo meñ porñee chandy xaa. X) -Porque biijty mguiy nii pxaal Dios parñee kantsi meñ xaa, sink parñee kantsi xaa meñ ni kety xaa parñee telaa ndaly meñ lo xtol. Lëë Jesús chuuñ kyak Bartimeo (Mt. 20:29‑34; Lc. 18:35‑43) eC ,Ni deel no tu do nii chakladzy kak tu xaa nii mastre non, no nii jkiiñ xaa kchë lo meñ. {o +Per lëë lady to gon lëdy singow. Deel no tu xaa nii chakladzy kak non lo do, no nii jkiiñ xaa kchësy lo do. a; *Per lëë Jesús kwtsyetsy xaa aan lëë xaa chëb: —Nan do gon xa chuñ meñ xñabey lo kislyu re. Xsyak xaa nii tir non xaa aan chuuñ xcheñ xaa laañee xñabey xaa. Singo gak xtisy, tir nroob xkyalwnabey xaa. nU )Tsiñee lëë stsii xpëëdscuel xaa biñ ngo, lëë xaa bislo blëë xaa lo Jacob ni lo Juan. r] (Per nii sob to kwin nëzli o nëzpeg kaa, lëdy naa xyal knetsyo, sink lëëw jkaa meñ nii xyal jkaaw. ,Q 'Tsigo lëë xaa kwëb chëb xaa: —Schiloo noo. Tsigo lëë Jesús chëb: —Nli ste do kchë kyalnë nii teedyaa ni schobnis to con kyalnë nii chobnisaa. :m &Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Nandy to pe xñab to. ¿Pe mod stedy to kyalnë nii teedyaa nayak, ni pe schobnis to nayak sinak chobnisaa lo xkyalnën ni xkyalkutyaa? ! %Lëë xaa chëb: —Bneetsy tiits nii tsiñee lëël sob kñabeyoo, syoob tuu gaa noo tyuxlad kwil, tuu noo nëzli, tuu noo nëzpeg. S $Lëë Jesús kwnabtiits chëb: —¿Pe cos chakladzy to nii kuñaa? "= #Lëë chop xiñ Zebedeo nii lë Jacob ni Juan big lo Jesús aan lëë xaa chëb: —Maestre, chakladzy noo nii kuñoo tu favor nii kñab noo lool. E "Lëë xaa kityni naa, lëë xaa kchoo mxeñ naa, lëë xaa kiñ naa ni lëë xaa kuty naa. Per tse nii loxo tson kpidz lëën kpañ. Lëë Jacob ni Juan xñab tu favor (Mt. 20:20‑28) # !—Chan do gon lëë no syo Jerusalén laañee lëën jkaa ña maestre ley. Lëë xaa kñab ketyaa ni lëë xaa jko naa ña meñ sit. 0Y Lëë xaa no nëz si xaa Jerusalén, aan lëë Jesús nechsye lo xpëëdscuel. Ksa xpëëdscuel xaa psee, per lëë meñ nii nal xtsyeb. Tsigo lëë Jesús, mguiy nii pxaal Dios, kwtsyetsy ksa tsiipchop xpëëdscuel tublad aan lëë xaa bislo bitiits xaa kchë nii ktsyool xaa, chëb xaa: ^5 Per kchësy meñ nii nak meñ klo nina, kyak meñ lultime. Ni ndaly meñ nii nak meñ lultime nina, kyak meñ klo. Lëëw xyon vuelt nii lëë Jesús xñee nii lëë xaa kety (Mt. 20:17‑19; Lc. 18:31‑34) R misme lo kislyu re skaa meñ go siik tu kyoow nii psaan meñ go sinak yu, betsy, psyañ, xñaa, xiñ ni xilyu, nikxe con kyalnë. Aan lëë lo stu kislyu lëë meñ go jkaa tu kyalmbañ nii nitylody. )K Tsigo lëë Jesús chëb: —Nli xñen nii kchësy meñ nii xsaan lidzy, betsy, psyañ, xñaa, pxosy, o xilyu gaa por naa ni por xtiits Dios nii xteelaa, y Tsigo lëë Pedre bislo kwnee chëb: —Lëë noo psaan noo kchësy nii chaap noo, aan lëë noo syoop naal lii.   Tsigo lëë Jesús buy lo xaa aan lëë Jesús kwëb chëb: —Chilody telaa meñ nonsy, per lëë Dios kteelaa meñ.  Tsiñee biñ xaa ngo, mastre psee xaa, aan kwnabtiits lsa xaa lo xcombañer xaa xñee xaa: —Aan ¿cho telaa lo tol tsigo? z m Masy ngandy xsyak tu camey te ma xan tu kyeech kuzh. Mastre ngan xsyak tu rikw sëëb xaa laañee xñabey Dios.  ) Ntseeb psee xpëëdscuel xaa biñ nii kwnee xaa, per lëë Jesús bikche chëb: —Xiñ, ¡xaatee ngan sëëb meñ laañee xñabey Dios!  Tsigo lëë Jesús buy kyako kwi, aan lëë xaa chëb lo xpëëdscuel xaa: —¡Xaatee ngan sëëb tu rikw laañee xñabey Dios!  Lëë styoo mguiy go bikche tsiñee lëë xaa biñ ngo. Mbansye ptee styoo xaa, lëë xaa bi, porñee tir rikw xaa. oW Lëë Jesús buy lo xaa aan pkëstyoo xaa xaa. Loxsye ngo lëë Jesús chëb: —Tu cos chakoo falt: Byey, pto kchësy nii chapoo aan pkady tumi go lo meñ prob tsiin kchilo ndalyre nii kapoo kpaa. Tsigo të aan tënal naa. mS Lëë mguiy go kwëb chëb: —Maestre, kchësy ngo noyuuñtsyeyaa destye nii nakaa xaa wiñ. ;o Nanloo kchë nii kwnabey Dios: “Kujtyoo, kaptyoo stu kwnaa deelñee no tsiiloo, kwandyoo, jkots tiits kizhtyoo meñ, jkëëtiidyoo, psoob xtiits pxoosyoo ni xtiits xñaal.” ~u Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —¿Penak nii xñeel nii bueenaa? Tugak meñ buen no. Lëë meñ go nak Dios. E Lëë Jesús nol nëz nii kpi, tsiñee lëë tu mguiy ptsiñ wxooñ psoxib kwnabtiits chëb: —Maestre buen, kwnë dyon pe cos no nii kuñaa parñee jkan tu kyalmbañ nii nitylody. V% Aan lëë xaa kwteetsy kchësy xaa wiñ go, ni lëë xaa pxob ña xaa kik kchë xaa wiñ go. Singo lëë xaa beeñlay xaa wiñ. Lëë Jesús xñee lo tu xaa rikw (Mt. 19:16‑30; Lc. 18:18‑30) } Nli xñen lo do nii deelñee knilasty meñ xtiits Dios sinak xniladzy tu xaa wiño, sëëbty meñ laañee xñabey Dios. 6e Tsiñee lëë Jesús kono, lëë xaa blëë aan lëë xaa chëb: —Kol klaa kiid xaa wiñ lon. Jkady tow, por xcheñ meñ nii nak sinak xaa wiñ nak laañee xñabey Dios. .~U Lëë meñ kuni bla xaa wiñ lo Jesús parñee kxob xaa ña xaa kik xaa wiñ go, per lëë xpëëdscuel Jesús bislo kwëntseeb lo meñ nii xtsiñni xaa wiñ. "}= O deelñee gaa lëë kwnaa xlaa tsiil par ktsiilña me stu mguiy, wi me chuñ tol. Lëë Jesús chuuñlay xaa wiñ (Mt. 19:13‑15; Lc. 18:15‑17) r|] Tsigo lëë Jesús chëb: —Xaa nii xlaa tsiil aan xtsiilña xaa stu kwnaa, tol chuñ xaa lo meñ klo. h{I Lëë tsi lëë xaa ptsiñ chu yu, lëë xpëëdscuel xaa kwnabtiits stub xa nak cos ko. Dz Por ngo nody nii klaa mguiy kwnaa nii pteedy Dios lo xaa. Xy) aan chop xaa kak sinak tugak meñ. Singo naktre xaa chop, sink tugak nak xaa. Tx! Por ngo no nii klaa mguiy pxosy ni xñaa parñee kpañ xaa chop tsiil xaa ]w3 per worñee lëë Dios gon psaa kchësy cos, “tu mguiy ni tu kwnaa psaa Dios.” fvE Tsigo lëë Jesús chëb: —Ptee Moisés tiits porñee singueetyee nguiedzy styoo do, 0uY Tsigo lëë xaa chëb: —Ptee Moisés tiits nii klaa tsiil meñ, per no nii ktee xaapkiy tublë kitsy lo kwnaa. No nii kñee lo kitsy ko nii lëë xaa blaa me. Mt Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —¿Pe cos kwnabey Moisés lo do? s+ Tsigo lëë bla xaa fariseo big lo Jesús, aan parñee kuñ xaa Jesús preb lëë xaa kwnabtiits chëb xaa dyon pe schilo klaa tu mguiy tsiil. _r 9 Tsi lëë Jesús bi Capernaum, lëë xaa si nëz Judea ni tañ nii nche stublad chu kiigwpee Jordán. Siko lëë meñ ptyopbe lo xaa stub, aan lëë xaa bislo beeñ kseedy xaa meñ stub porñee singo nak xmod xaa. "q= 2Xkiiñ sedy. Per deelñee ksaano nii kak nxiyo, ¿xa kuñ do nii kyak nxiyo stub? Kol kak sinak sedy nii nxiy aan ngui kol kpañ ksa xcombañer do.`p9 1’Porque kchësy lady cos kwib ki sinak xkwib sedy lady pëël parñee xiñdyo. -oU 0laañee chejty msyog ni xyuuydy ki. n% /Deelñee loo gaal na chuñ xtoloo, kwliiw. Mbëë sëëboo kpaa con tugak lool, lëjty nii chop lool sob aan kyeyoo laañee mban xtye meñ, m -Deelñee niy gaal chuñ xtoloo, kwliiw. Mbëëre koxoo sëëboo kpaa, lëjty nii chop niyoo sob aan kyeyoo laañee mban xtye meñ. l .#k? +Deelñee ñal chuñ xtoloo, pchugo. Mbëëre sëëboo kpaa tunkoo, lëjty nii chop ñal sob aan kyeyoo laañee mban xtye meñ, laañee chilody kyuuy ki. j ,i# *’Cualquier xaa nii kuñ xtol meñ nii xniladzy xtitsaa, masy buen kyëtuu tu kyomoliñ yañ xaa go aan tsikchon meñ xaa lo nistoo. Bh} )Ni cholsye meñ nii kneetsy nikxe tub xigak nis ki do porñee nak ksa do Crist, nli xñen nii stikche Dios kyalnsaak ko lo meñ go. Ndox kuñ meñ tol (Mt. 18:6‑9; Lc. 17:1‑2) 6gg (Por meñ nii xtilynidy lëë no, no xlad no. f  'Tsigo lëë Jesús kwëb chëb: —Jkady tow, porque ni tu xaa nii xseety lën par kuñ tu kyalntson kyaxty kñeenë naa. +eO &Tsigo lëë Juan chëb: —Maestre, ptyon noo tu xaa nii nonsyke lël xseety xaa tsi lëë xaa kwii kyalbini mal, per como nody xaa lady no lëë noo pkaw. 0F~}}%||{{%zyyHxxEwovuuttssslrrrqproo nnemm|lkk3jqihcggXff"ehdcc>bbaa``__R^^^2]]N\\"[[]ZYXXXWWlW(VVOUU1UTlSPRR/QPPcP$ONMMLL;KJJyII|I$HHQGFF,EE-DpDC)BAA@??Z>z==H<<_;;m:::99F88~7766255q54433[32O11f1)00)//S..f--g,,r,,+H**W))p)(((0''&&%%#$$###9""!!M y"`y+dV n} O!dHV?_ c  eO=n0p!Y:Kol jkëëptyux meñ nii ngab lo Jesucrist. Kchë betsy no nii nche lon nu xkëëptyux lëë do. < s:¡Tugak kol tsoo ktee no skizh lo Tat Tios! Amén.  :Por ngo lëë Tat Tios kneetsy kchë nii kak falt lo do. Lëë xaa knee kchë nii no kpaa lo do porñee ngab to lo Jesucrist. K:Por naa lëën kwal kchë xkyalnsaak Dios. Skaal nii pxaal do lo Epafrodito jkiiñ lon. Nak nii pxaal do sinak tu cos nii xlyaa nex, nako sinak tu cos nii xkokon do lo Dios aan xyow styoo xaa. c?:Sinidy kikaa nii dyon pe kneetsy to lon, sink chakladzyaa nii jkaare to xkyalnsaak Dios. S:Nikle worñee kwson Tesalónica siik chop vuelt pxaal do nii pkiiñ lon. :Nan do gon, meñ Filipos, nii worñee bislon xluyaa xtiits Dios nëz xtañ do, lëësy to beeñ naa yudar worñee lëën bi Macedonia. A}:Per buen nii beeñ do naa yudar kwteedyaa lo xkyalnën. G: Stedyaa kchëlo kyalnë, por lëë Crist xnee kyalndaan lon. N: Nanaa tsiñee ni tu pe chapty ñe ni nanaa tsiñee ndaly nii chap ñe. Nanaa xa teedyaa tse tsiñee kaktsëën ni tsiñee xlyaañaa, ni tsiñee chaapaa ndaly cos ni tsiñee gaa ni tu pe chaptyaa. ^5: Xñedyaa kchë nrii porñee non lyaadzy, por nle no styoon deelñee xaatyee chakaa. #: Xlen lo Dios nii lëë do psaladzy naa stub. Këbty to nii kwxaakaa nii bnityladzy to naa, sink pteejty tiits nii nyuñ do naa yudar. B}: Kol kuuñtsyey nii bluyaa lo do, ni kol kuuñtsyey nii niyaa ni kon do beñaa. Kol kuuñtsyey ngo aan lëë Dios nii xchoobladzy kakni lëë do. Lëë Pable xtee skizh lo meñ Filipos 3_:Kol tsini cos nli kik to, cos nii so xnëz, cos nii no xkyalcheñ, cos nii xkody falt, cos nii cho xñeenëdy. Kol tsini cos buen kik to ni cos nii xyo styoo Dios. 9:Aan lëë Dios kchoobladzy styoo do nikxe kyeñdy to xa kuuñtsyey xaaw, ni lëë xaa koli kik to porñee ngab to lo Crist. Kol tsini cos buen kik to :Kteenëdy to por ni tu cos, sink kol këb kchësyo lo Dios. Kol nab nii kuñ xaa lëë do yudar, ni kol ktee skizh lo xaa. O:Kol ktee nii kchë meñ kyeñ nii buen do. Lëë Crist sëëd kexle. /Y:Tugak kol kle lo Dios. Kol kle xñen. _7:Lëë lool nii xkyëël xtsiiñ Dios, xñabaa nii kuñoo yudar psyañ no, por ksan me kwtee kyalnë bluuy noo xtiits Dios, ksa me Clemente ni stubla meñ. Lëë lë kchë meñ go tse kë leñ libre nii xoob kpaa. gG:Xñabaa lo Evodia ni lo Síntique nii knee ngui me por pël me, por xniladzy me xtiits Dios.   :Por ngo, beetsy, xtee gaanaa kanaa to, por lëë do xko nguiool styoon ni lëë do nak xganaa. Kchoxsody to lo xtiits Dios. + O:Lëë xaa ktsëë xcuerp mban no, parñee kak xcuerp no sinak xcuerp xaa. Lëë xaa kuuñtsyeyo por xñabey xaa par ktsëë xaaw ni xñabey xaa kchëlo cos.h I:Per lëë no, kpaa ngab no, aan lëë no këmbëës nii kyety Jesucrist nii pteelaa lëë no.  :Lëë meñ go nitylo. Lyaadzy wagwsye no xaa go, ni xtaan xaa cos nii no ndeladzy xaa. Cos nii no lo kislyu re sini kik xaa.  :Lëëw niylaa ni axte chon gaan tsiñee xñen stub nii no meñ nii mbañ sinak xpañ xaa nii xlëë lo Crist nii kwë lo crusy. ]3:Beetsy, kol kak sinakaa, ni kol kak sinak xaa nii mbañ sinak nii bluuy noo lo do. I :Per no nii kpañ no sinak xñabey xtiits Dios nii xniladzy no. :Singo tso kik no kchësy no siñee xniladzy no xtiits Dios tyub styoo no. Deelñee no cos nii xaa no kik to, lëë Dios kñëw lo do. D:parñee jkan nii ktee Dios lo meñ nii ngab lo Jesucrist. #: Beetsy, xñedyaa nii lëën beñle gan kuuñtsyeyaa kchë cos ko, per lëën bnityladzy kchë cos nii byaan tsiin kanaa cos nii nare kiid, A{: Kniydyaa lo do nii lëën beñle gan kuñaa kchë nii xñabey Dios, ni kniydyaa nii tir bueenaa, per xtedyaa nii ktsiiñaa laañee chakladzy Crist por par ngo kwtsyetsy xaa naa. O: tsiin kpañaa tsiñee lëë Dios kuuñ kpañ meñ kuty. Kpaa ngab no *M: Chakladzyaa kyuumbeyaa Crist, ni kyeeñaa xa beeñ kpañ Dios xaa worñee kuty xaa. Ni teedyaa xkyalnë xaa ni ktedyaa xkyalmbañaa si ptee xaa xkyalmbañ xaa, 8i: ni parñee kakni xaa naa. Telaadyaa lo tol porñee chuuñtsyeyaa nii xñabey ley, sink porñee xniladzyaa xtiits Crist. Lëë Dios kteelaa naa porñee xniladzyaa xtiits xaa. :Lëë kchë nii kopaa kwnity, porñee lëën xyuumbey Jesucrist. Lëëw psëbaa si xsyëëb kizh, parñee jkabaa lo Crist ~:Koknon kchë cos ko lon klo. Lëë na lëëw chutiitsaa sinak tu cos nii nguiiñdy. Por Crist xsyakaa kchë cos ko singo. }:Tyub styoon bniladzyaa ley go. Por ngo kwënlagaa meñ nii ngab lo Crist. Pañaa sinak xñabey ley go. Kwyody nii cho pe nliskiy lon. 9|k:Xon kpidzaa worñee kwyobeyaa, por xaa Israelaa. Lo xtiiy Benjamín syelyaa. Xaa hebreo nakaa, por xaa hebreo nak pxosyaa. Lady xaa fariseo nii xseedy xley meñ Israel kwyon. h{I:Nikle nii yuubaa nchilo nii xaktyee cos ko ñëlon, nody stu xaa nii ñëlo cos ko sinak naa. ?zw:Per nobeydy xaa. Lëë no si nobey no, por xtee no skizh lo Dios porñee no xkyalbini Dios leñ styoo no, ni xle no nii ngab no lo Jesucrist, aan xkwenjty no bey nii cho lady meñ. Wy':Kol kap cuent lo xaa ngoptol nii nak sinak mëkw. Por xkobey xaa xcuerp xaa. ax =:Lëë nana, beetsy, kol kle lo Dios. Ktsaagtyaa ksetyaa nii pkëlaa, por xkiiño lo do. w%:Mer nyety xaa por xtsiiñ Crist. Psaanladzy xaa xkyalmbañ xaa parñee jkiiñ xaa lon ni kuñ xaa tsiiñ nii pchilody nyuñ do yuub to.evC:Con kyalwle kol tsiktsiil nëz xaa, por betsy to xaa, ni kol kantsi xaa nii nak sinak xaa. kuO:Por ngo lëënlëdy lëë xaa xalaa lo do parñee kle do kan do xaa stub ni parñee kteenëdraa. t:Nli nii kwxaaknë xaa, mer nyety xaa. Per lëë Dios pkëstyoo xaa ni lëë Dios pkëstyoo naa, parñee ktyalytre xkyalnën. cs?:Xtee gan xaa kan xaa lëë do, ni nolidy kik xaa porñee biñ do nii lëë xaa xsyaknë. r/:Xsyakaa nii precisy kxalaa betsy no Epafrodito lo do. Chopaa xaa xtyee kyalnë ni xkyë xtsiiñ Dios. Lëë do pxaal xaa parñee jkiiñ xaa lon. Fq:tsaapnëë gaa Dios nii klyëëdy yuubaa kyely teedy lo do. ;pq:Kansyaa xa si lo xcuentaa lëë xaa kxalaa lo do, qo[:Per nan do xa xkyë Timoteo xtsiiñ Dios. Beeñ xaa naa yudar sinak tu xaa wiñ nii chuñ yudar pxosy. Yn+:Kchë meñ chuuñtsyey nii xlyañ styoo aan xkwenjty meñ nii chakladzy Crist. Jm :Por nody stu xaa nii no kik si no kikaa ni tsoxko por lëë do. wlg:Deelñee snee Jesucrist tiits lëën kxal Timoteo kiid tedy lo do, parñee klen tsiñee konaa xa no do. Kk:Nikle lëë do kol kle tsiñee lëën xle. Timoteo ni Epafrodito Oj:Aan nikxe ketyaa parñee kniladzy to xtiits Dios, slen ni slenin do. i:tsiñee xluuy do xtiits Dios. Tsiñee lëë Crist kiid stub sle styoon kanaa lëë do. Tsigo lëën kyeñ nii kwëdyaa tsiiñ singosy. >hu:parñee tsody pe cos jkëëkiy meñ do. Kol kak sinak xiñ Dios nii nody xtol, jkaaydy to xtol meñ mal ni ngoptol. Xpibëly do lady kchë meñ go sinak mëly nii xsaani lo nguey, Tg!:Ngui kol kuuñtsyey kyuuñklëëdy lsadre to lëë do ni ktilytiistre to, f: Por lëë Dios xnee tiits nii tsini cos buen kik to ni lëë xaa kuñ lëë do yudar kuuñtsyey dow, según xa klyaño styoo xaa. @ey: Por ngo, beetsy, siñee psoob to xtitsaa worñee kwson lo do, kol ksoobo na nii lëën so sit lo do. Kol tsoxko nii kchoxsody to lo xtiits Dios, kol kak ndoladzy ni kol ktsyeb. }ds: ni parñee kchësy meñ këb nii lëë Jesús nak xaa nii xñabey tsiin ksak styoo meñ lo Dios. Nak to sinak bini lcQ: parñee tsiñee kakyety lë Jesús, ksoxib kchësy meñ nii no kpaa, ni lo kislyu ni leñ kislyu, ]b3: Por ngo lëë Dios blisklaa xaa ni lëë Dios byuñ xaa tu xaa nii mastre xñabey, a7:Aan tsi lëë xaa byaklo mguiy, ndoladzy kok xaa aan por xkyalwsoob tiits xaa lëë xaa kuty, nikxe nii pchoo xkyalto xaa porñee kuty xaa lo crusy. w`g:sink lëë xaa psaan kyalwnabey go tublad aan lëë xaa kok sinak tu mos, aan koly xaa si chaly chol mëëd. K_:Por nikxe Dios xaa, kok wnabeydy xaa porñee sinak Dios nak xaa, *^O:Kol ko kik to si kwyo kik Crist. c]?:Kuuñtsyeydy to cos nii xaktyee lo do jkiiñ, sink kol kuñ nii jkiiñ lo xcombañer do. \:Kuñdy to cos parñee ktaan do ni parñee kak nyaa do, sink ndoladzy kol kak. Kol sak nii mastre buen xcombañer do que lëë do. v[e:kol kpañ sinak xñabey Dios, parñee kuuñ kle do naa. Tugak kol ko kik to, ni kol jkëstyoo lsa lëë do. Z :Singo tsigo busy deelñee xchoobladzy Crist styoo do, ni no kyalwkëstyoo leñ styoo do, ni deel nakni kyalbini lëë do, lY S:Ksan do kë tsiiñ re. Kon do xa kwën tsiiñ re ni bii chon gaa to nii lëën bii kë tsiiñ.fX G:Por Crist lëë Dios bnee tiits nii kniladzy to xtiits xaa ni tedy to kyalnë por lëë xaa. W :xtsyebty to xaa nii xlëë lo do. Siko kesy xluuy nii lëë xaa go nitylo ni siko xluuy nii lëë Dios kteelaa lëë do. dV C:Per kol tsoxko nii kpañ do sinak xñabey xtiits Crist, tsiin nikxe kyely teedyaa lo do, nikxe gaa kyely tejty kaan, chakladzyaa konaa nii xchoxsody to lo xtiits Dios, sink tub tiiyak nak to lo xtiits Dios nii xteelaa, =U w:Lëën bii so lo do, parñee ksak styoo do lo Crist. kT Q:Nanpaa nii lëën bii so lo do parñee kuñaa lëë do yudar kniladzyre to xtiits Dios ni kle do. :S q:per parñee kuñaa lëë do yudar no nii kpañaa. 9R o:Ngano por lal buen nii ketyaa par kyan lo Crist, VQ ':Per deelñee parñee kyën xtsiiñ Dios no nii kpañaa, nandyaa pe cos kwen. NP :Por parñee kyën xtsiiñ Crist non, nikxe mbañaa nikxe gaa kutyaa. O :Chaklastyaa nii kchoo xkyalton, sink chakladzyaa ni tugak kñen xtiits Dios ni kak nyoo nii xniladzyno, nikxe mbañaa, nikxe gaa kutyaa. vN g:por nanaa nii buen nii kchukë xcuentaa, por xñab to lo Dios por naa ni chakni gaa xkyalbini Jesucrist naa. uM e:¿Per pe xcuent kaan? Deelñee tyub styoo xaaw o lëdy kaaw, lëë xaa xseety Crist aan ngo chuuñ kle naa, 7L i:No xaa xluuy xtiits Dios parñee ksyablyu xaa naa, na nii lëën no skiib. Per no xaa nii xluuyo tyub styoo, por nan xaa nii lëë Dios pso naa par kchon xfavor xtiits Dios. K :aJ =:No xaa xluuy xtiits Dios por kyalmbixladzy ni kyalwlëë, per no xaa xluuyo tyub styoo. vI g:Aan tsiñee chan betsy no nii lëën no skiib, xtsyebty xaa, sink lëë xaa xluuy xtiits Dios nder confians. yH m: Por kchë soldad nii xkyënap yulyey ni kchë meñ nii no siko nan nii lëën no skiib porñee ngabaa lo Crist. G : Beetsy, chakladzyaa kniyaa lo do nii lëë kchë ni ptsyoolaa pkiiñ parñee jkëëtyag meñ xtiits Dios nii xteelaa. tF c: Por Jesucrist lëë do kuuñtsyey cos buen parñee kuuñ ksak to Dios. Parñee jkiiñ no lo Crist mbañ no E : ni parñee kwe do cos buen, tsiin kpañ do sinak xñabey Dios ni tsody pe cos nii kyëkiy do tsiñee lëë Crist kiid stub. aD =: Xñabaa lo Dios nii tsore kyalwkëstyoo leñ styoo do, ni tsaabini do parñee kyeñ do, HC  :Dios nan nii xkëstyoon lëë do sinak xkëstyoo Jesucrist to. B  :Nonguial nii klen lo do, por xkëstyoon do, ni porñee tugak chakni do naa, tsiñee non skiib, ni tsiñee chanen xtiits Dios. A :Tyub styoon xniladzyaa nii lëë Dios nii kwsëëb leñ styoo do worñee bniladzy to kakni lëë do axte nii lëë Jesucrist kiid stub. h@ K:Xlen porñee ksa no tugak xluuy xtiits Dios nii xteelaa, destye nii kwyan xtañ do axte natse. :? q:Ni cad nii chutiitsnin Dios xñabaa por lëë do. @> }:Cad nii xsaladzyaa lëë do xtedyaa skizh lo Dios. "= ?:Lëë lëësy Tat Tios dyon ni lëë lëësy Jesucrist kakni lëë do ni knee tiits nii mbëë kpañ do. Lëë Pable xñab lo Dios por meñ nii xniladzy L< :Paablaa, chopaa Timoteo nii xkyë xtsiiñ Jesucrist xal kitsy re lo meñ Filipos nii ngab lo Dios, ni lo xaa nii xñabey lo meñ nii xniladzy xtiits Dios ni lo xaa nii chuñ xaa xñabey go yudar. 9; oLëë lëësy Dios dyon kakni lëë do.j: ONi xkëëptyux Marcos lii, ni Aristarco, ni Demas ni Lucas. Lëë xaa chuñ naa yudar lo tsiiñ. Q9 Xkëëptyux Epafras lii. Chopaa xaa no skiib por xtiits Jesucrist. 8 Pxixkwaa laañee kwësaa, por xyeeñpaa nii lëë Dios ktikche lo xtiits to aan lëë xaa knee tiits kyely teedyaa lo do. p7 [Lëën xal kitsy re lool por nanaa nii suuñtsyeyoo nii xñabaa ni ntsiibre gaa nii kuuñtsyeyoo. X6 +Beeñ favor go lon, beetsy. Pchoobladzy styoon, por betsy no por xtiits Crist. l5 SPaablaa, yuub ñan xkën nrii. Naa kizho, per psaladzy gaanoo nii singosy bluyaa xtiits Dios lool. O4 Deelñee psaksi xaa lii o nsëëb kaa xaa tu cos, beeño cobraly lon. k3 QSingo tsigo busy deelñee xsyakoo nii xcombañeeroo naa, pkaaxcuent xaa sinak nii nyako naa. h2 KSaktroo xaa sinak chol xaa nii xkyë tsiiñ lool, sink kwxaak xaa sinak nii nyak xaa betsy no. Xkëstyoon xaa, per lëë lii mastre jkëstyool xaa, por lëë xaa kyë tsiiñ lool ni por lëë xaa xniladzy xtiits Jesucrist. ]1 5Neñdy pxooñ Onésimo lool xisy parñee na nii lëë xaa siid stub, kxooñtre xaa. 0 Per chaklastyaa kuuñtsyeyaa nii no kikaa sin xtiitspeyoo parñee kuñxoodyoo favor nii xñabaa, sink kuñlo porñee xlyaño styool. r/ _ Xtee gaanaa nii kyaan xaa lon parñee kuñ xaa naa yudar xcuentoo mentre non skiib por xtiits Jesucrist. P.  Lëë xaa xalaa lool stub. Pkaaxcuent xaa. Tyub styoon xkëstyoon xaa. a- = Tu xaa nii pa pkiiñdy lool kok Onésimo klo, per lëë na xkiiñ xaa lool ni lon. V, ' Lëën xñab tu favor lool par Onésimo. Nak xaa sinak xiñaa leñ skiib nu. +   Per kñabeydyaa lii, sink ngui mod kñen lool, por xkëstyoon lii. Naa nak Pable, koolaa. Lëën no skiib por xtiits Jesucrist. N* Schilo kñabeyaa pe cos kuuñtsyeyoo, por xapostle Crist nakaa. )  Xlen por kyalwkëstyoo nii no leñ styool, por lii xchoobladzy styoo meñ nii xniladzy. Lëë Pable xñab tu favor lo Filemón ( Xñabaa lo Dios nii tsiñee kluuyoo xtiits Jesucrist lo meñ, kyeñ meñ xa nak kchë kyalnsaak nii xneetsy Jesucrist lo no. e' Epor chonaa nii tyub styool xniladzyoo xtiits Jesucrist ni xkëstyool meñ nii ngab lo Dios. X& +Tugak gon Filemón xtedyaa skizh lo Dios por lii tsiñee chutiitsnin xaa, % Lëë lëësy Tat Tios dyon ni lëë lëësy Jesucrist kakni lëë do ni knee tiits nii mbëë kpañ do. Xkyalwkëstyoo Filemón $ Lool ni lo meñ nii xniladzy xtiits Dios nii xkaal lsa liidzyoo xal noow, ni lo psyañ no Apia ni lo Arquipo. Wi xaa xkyë tsiiñ Dios. # /Naa nak Pable, skiib non porñee xluyaa xtiits Jesucrist. Chopaa betsy no Timoteo xal kitsy re lool Filemón nii nakoo xcombañer noo lo tsiiñ. \"1Tsigo lëë xpëëdscuel xaa pchoo xluuy xaa xtiits Dios laañee xtsiiñtyee xaa. Lëë Jesús beeñ xaa yudar. Ptee Jesús tiitspey beeñtsyey xaa kyalntson parñee kak nyoo nii nli xtiits Dios xluuy xaa.m!SLoxsye kwnee Jesús lëë xaa byëp kpaa aan lëë xaa kwsob kwi Dios nëzli par kñabey xaa. J  ni nikxe gaa señ meñ go mëël ni ki meñ go ngwaan, pe kakty meñ go. Ni tsi lëë meñ go kxob ña lady meñ xsyaknë, lëë meñ xsyaknë kyak. Lëë Jesús xyëp kpaa (Lc. 24:50‑53) {Kyalntson re kuuñtsyey meñ nii xniladzy xtiits Dios: Con xtitsaa kwii meñ kyalbini mal ni kñee meñ stu tiits kub, Kchë meñ nii kniladzy xtiits Dios ni chobnis telaa lo xtol, per lëë meñ nii knilasty xtiits Dios, lëë meñ go nitylo lo xtol. iKNi chëb xaa: —Kol tsi tyub lo kislyu aan kol kluuy xtiits Dios nii xteelaa kchësy lo meñ.  Loxsye ngo lëë Jesús byaklo lo ksa tsiiptub xpëëdscuel. Lëëtyee lëë xpëëdscuel xaa nche sob lo mezh kayaw. Kwëntseeb Jesús lo xaa porñee singootyee nguiedzy styoo xaa ni porñee bnilasty xaa xtiits meñ nii chëb nii lëë Jesús pañ. Y+ Lëë chop xaa go kukni tiits lo stubla xpëëdscuel xaa, per bnilastyak xaaw. Lëë Jesús xyaklo lo ksa tsiiptub xpëëdscuel (Mt. 28:16‑20; Lc. 24:36‑49; Jn. 20:19‑23) gG Loxsye ngo lëë Jesús byaklo lo stu mod lo chop xpëëdscuel xaa nii no nëz si tañ. 9k Tsiñee lëë meñ go biñ nii lëë Jesús mbañ, ni biñ meñ go nii lëë Mariy kon xaa, bnilasty meñ gow. Lëë Jesús xyaklo lo chop xpëëdscuel xaa (Lc. 24:13‑35) `9 Lëë me kuni tiits lo kchë meñ nii kwënal Jesús. Mbansye ncheyoon kchë meñ go. ) Loxsye pañ Jesús tse tminkw sily, lëë xaa byaklo klo lo María Magdalena. Leñ styoo kwnaa go kwlii xaa kadzy kyalbini mal penaadle. 2]Tsigo lëë kwnaa go bi wxooñ chu paa xisy me lo tseb. Aan ni tu pe chëbty me, porñee tir ptsyeb me. Lëë Jesús xyaklo lo María Magdalena (Jn. 20:11‑18) +OKol kyey aan kol këb lo xpëëdscuel me, per yuub lo Pedre kol këb nii lëë Jesús tse si Galilea. Siko lëë xpëëdscuel me kan me sinak nii chëëbpee me. <qPer lëë xaa xab rusy ko chëb lo me: —Ktsyebty to. Nanaa nii lëë do xyub Jesús Nazaret, xaa nii kwë lo crusy. Per lëë xaa pañ, kindy xaa. Kol kuy gaanoo nu pxoob xaa. wgTsiñee lëë me kwsëëb leñ paa, lëë me kon tu xaa xab rusy nii sob nëzli, aan lëë me ptsyeb ksa me. V%Per tsi lëë me buy, kon me nii xoobtre kyo nii ntse chu paa xlugaro. U#Xñeesy me lo xcombañer me: —¿Cho lë nii kob kyo nii xoob chu paa na? SLëë byaani lyu silyga, xlyañ lik ngbidz, lëë me tse ptsiñ chu paa. # ATsiñee lëë tse nii chak wxiladzy kwtedy, lëë María Magdalena, ni Mariy xñaa Jacob, ni Salomé kwxii aceit nii xlyaa nex par tsilo mew lady Jesús. V%/Aan lëë María Magdalena ni Mariy xñaa José kon pa pkyeetsy Jesús.^ 5.Tsigo lëë José kusi tublë ladx rusy, lëë xaa blity xcuerp Jesús lo crusy aan lëëw pchal xaa ladx ko. Loxsye ngo lëë xaa kujkeetsy Jesús leñ tu paa nii ndeeñ lo kyo. Ptse gaa xaa chu paa con tu kyo.  -Tsiñee lëë xaa nii xñabey lo soldad chëb nii nliw, lëë Pilat ptee tiitspey tsiklity José xcuerp Jesús lo crusy.  ',Ntseeb psee Pilat biñ xaa nii lëë Jesús tse lox kuty. Lëë xaa kwtsyetsy xaa nii xñabey lo soldad parñee kñabtiits xaa dyon pe nliw. 2 ]+Lëë José xaa kyedzy Arimatea kwloo valor lo aan lëë xaa kunab xcuerp Jesús lo Pilat. Wi xaa nak tu xaa non Israel, ni wi gaa xaa këmbës nii lëë Dios kñabey. e C*Tsiñee lëë tse go ptsye lëë meñ no wxixkwaa par tse nii xiladzy meñ lo tsiiñ. yk)Lëë ksa kwnaa re beeñ xyudar Jesús worñee kwyo xaa nëz Galilea. Ni ndaly re kchë kwnaa nii ptsiñ Jerusalén ksa Jesús nche siko. Lëë Jesús xkyeetsy (Mt. 27:57‑61; Lc. 23:50‑56; Jn. 19:38‑42) 3(Wi bla kwnaa nche sit xuy. Lady kchë kwnaa go no María Magdalena, ni Salomé, ni Mariy. Xiñ Mariy nak Jacob xaa nii nak xaa nyab ni José. 'Tsiñee lëë xaa nii xñabey lo kchë soldad nii nche siko kon xa kuty Jesús, lëë xaa chëb: —Nli nii Xiñ Dios nak mguiy re. <s&Ni lëë ladx nii kë leñ lidzy Dios pchos nsoli. I %Per lëë Jesús kwchuptsyë nguiedzy aan lëë xaa kuty. wg$Tsigo lëë tu xaa nii so siko lëënlëdy kujkadz tublë sponj lo viñ la. Lëëw psoob xaa lo tublë punt yag aan lëëw ptsig xaa lo Jesús parñee nyi Jesúso, xñee xaa: —Kol ksaan xaa dyon pe siid klity Elías xaa lo crusy. {#Lëë bla xaa nii nche siko biñ nii kwnee Jesús aan lëë xaa chëb: —Kol kon gaa, profet Elías xkwetsy xaa. 1["Aan misme wor go lëë Jesús kwchuptsyë xñee xaa: —Eloi, Eloi, ¿lema sabactani? (Tiits ko nak sinak nii xñee ñe: Tat Tios, Tat Tios, ¿penak nii psaanoo naa?) iK!Tsiñee lëë xwe ngbidz kol lëë kislyu pkyey aan lëëw byaani axte las tres wor wtse. ) No nii kyety xaly Crist ke lo crusy nina kazh parñee kniladzy no nii nli lëë xaa nak xrey meñ Israel. Aan axte wi chop ngbaan nii kwë kwi xaa lo crusy kwlootsyetsy xaa. Xkyalkuty Jesús (Mt. 27:45‑56; Lc. 23:44‑49; Jn. 19:28‑30) ~%Singo gak kwtsityni xaa nii xñabey lo pxosy xaa ni maestre ley xñee xaa: —Pteelaa xaa stu meñ, per chilody kteelaa xaa lëë xaa. (}KPteelaa lii ni byety lo crusy. <|qKchësy meñ nii xtyedy laañee kë Jesús lo crusy xkotsyetsy ni xtsiiy kik xñee: —¿Pe chanlo na?, lii nii xchonoo lidzy Dios aan tsonak kpidz lëëw tse xsoblil stub. [{/Pkab Jesús lady meñ mal sinak nii këpeew leñ kitsy nii kë xtiits Dios. PzWi chop ngbaan kwë ksa xaa lo crusy, tu xaa nëzli, stu xaa nëzpeg. y}Pkëë xaa blalan tiits kik xicrusy Jesús laañee xñee penak kë xaa lo crusy, xñeew sinrii: “Xrey meñ Israel.” Ax}Las nueve nak sily nii pkëë xaa Jesús lo crusy. }wsLoxsye ngo lëë xaa pkëë xaa lo crusy. Ni lëë soldad kwloo xab Jesús rif parñee dyon pe cos kchal catu xaa. ivKSiko lëë xaa pteedy viñ nii nots tub clasy kizh nii lë mirra lo Jesús, per kowdy Jesúso. uLëë xaa kuni Jesús tu laañee lë Gólgota. (Lëë tiits ko nak sinak nii xñee ñe: Laañee no tsit kik meñ kuty.) FtLëë tu xaa kyedzy Cirene nii lë Simoñ bikche tañ. Alejandro ni Rufo nak xiñ xaa. Aan tsiñee lëë xaa kwtedy kexka laañee nche meñ, lëë soldad pkoy xoo xaa xicrusy Jesús. "s=Loxsye kwtsityni xaa Jesús, lëë xaa kwlii ladx nixñë yë go lady xaa aan lëë xaa pkakw xaa mer xab xaa. Tsigo lëë xaa sini xaa par jkëë xaa xaa lo crusy. Lëë soldad xkëë Jesús lo crusy (Mt. 27:32‑44; Lc. 23:26‑43; Jn. 19:17‑27) rNi pxob soldad yag kik Jesús, ni pchoo mxeñ soldad xaa, ni psoxib xaa lo Jesús sinak nii xsoxib meñ lo tu xaa non. _q7Loxsye ngo lëë xaa bislo kwchuptsyë xaa xñee xaa: —¡Byinayk xrey meñ Israel! `p9Lëë xaa pkakw Jesús tu ladx nixñë yë ni lëë xaa psoob tu coron kitsy kik xaa. Zo-Lëë bla soldad kuni Jesús chu yulyey aan siko lëë kchë soldad ptyop. KnTsigo lëë Pilat, como kokladzy xaa nyaan buen xaa lo meñ, lëë xaa blaa Barrabás. Aan loxsye kwnabey xaa ptee meñ cheñ Jesús, lëë xaa kwloo xaa ña meñ nii jkëë xaa lo crusy. mTsigo lëë Pilat chëb: —¿Per pe cos nak xtol xaa? Per lëë meñ bikche kwchuptsyë stub xñee: —¡Pkëë xaa lo crusy! Ol Tsigo kchësy meñ kwchuptsyë xñee: —¡Pkëë xaa lo crusy! `k9 Lëë Pilat kwnabtiits chëb: —¿Xa kuñaa xaa nii xñee do xrey meñ Israel tsigo? [j/ Per lëë xaa nii xñabey lo pxosy pkiily meñ parñee kñab meñ laa Barrabás. \i1 Porñee byeñ xaa nii por kyalmbidy kwnaasy xaa nii xñabey lo pxosy Jesús. Zh- Tsigo lëë Pilat kwëb chëb: —¿Pe chakladzy to nii klaan xrey meñ Israel? ggGLëë meñ kunab lo Pilat nii klaa xaa tu xaa nii no skiib sinak nii chuuñtsyey xaa cad iz. f+Lëëtyee leñ tse go lëë tu xaa nii lë Barrabás no skiib ksa stubla xaa ntseeb porñee kukyeety xaa meñ worñee ptilyni xaa xaa xñabey. Ue#Mer lni xlaa Pilat tu xaa nii no skiib, tu xaa nii kñab meñ kyedzy. edCPer ni tu pe kwneedy Jesús. Tsi kon Pilat ngo, ntseeb psee styoo xaa. Lëë Jesús no skiib par kety xaa (Mt. 27:15‑31; Lc. 23:13‑25; Jn. 18:38‑19:16) cLëë Pilat bikche kwnabtiits lo xaa chëb: —¿Penak nii xñeedyoo? Buy gaanoo blaktre nii xkëëkiy kchë xaa gue lii. @b{Ndaly nii pkëëkiy xaa nii xñabey lo pxosy xaa. yakLëë Pilat kwnabtiits lo Jesús chëb: —¿Pe lii nak xrey meñ Israel? —Lii në nii naaw —chëb Jesús. 0` [Tsiñee lëë lyu byaani lëë xaa nii xñabey lo pxosy, ni xaa kol, ni maestre ley ni kchësy xaa non ptyop. Lëë xaa pxituu Jesús aan lëë xaa kuni xaa lo Pilat. _ HAan wor go kazh lëëw pchop vuelt nii lëë nguidy kol no jkwetsy, lëë Pedre gaa psaladzy nii chëb Jesús lo xaa: “Antes nii jkwetsy nguidy kol chop vuelt, lëël këb nii xyuumbeydyoo naa tson vuelt.” Ngo nii lëë xaa bislo biiñ xaa.g^GGTsigo lëë Pedre bislo xkon Dios xñee: —Xyuumbeydyaa xaa gue. Nandyaa cho xñee do. 6]eFPer lëë xaa bikche gak chëb xaa lëdyo. Kok xtsedyako lëë meñ nii nche siko chëb lo Pedre stub: —Nli gaa na wil lë nak ksa Jesús, porque xaa Galilea nakoo. {\oELëë kwnaa go buy lo Pedre stub aan lëë me bislo bitiits mew lo meñ xñee me: —Wi meñ gue nak ksa Jesús. 4[aDTsigo lëë Pedre chëb: —Lëdyo, xyuumbeydyaa meñ go ni nandyaa pe cos xñeel. Aan lëë xaa pchoo ley laañee xsyëëb meñ. Tsigo lëë tu nguidy kol pkwetsy. ZCAan tsi lëë me kon nii lëë Pedre no ktsëë chu ki, lëë me buy lo xaa aan lëë me chëb: —Wil lë kwënal Jesús meñ Nazaret. rY]BLëë Pedre so lo ley tsiñee lëë tu kwnaa nii xkyë xtsiiñ xaa nii mastre non lo pxosy kwtedy. zXmAWor go kazh lëë meñ bislo pchoo mxeñ xaa, ni lëë meñ ptse lo xaa, aan loxsye xtee meñ cheñ xaa, xñee meñ: —¡Kwnë dyon cho kwtiñ lii! Ni lëë xaa nii xkyënap leñ lidzy Dios byaasy lo xaa. Lëë Pedre xñee nii xyuumbeydy xaa Jesús (Mt. 26:69‑75; Lc. 22:56‑62; Jn. 18:15‑18, 25‑29) W@Lëë do gon biñ xaatee ntseeb kchë tiits nii kwnee xaa. ¿Pe në do dyon xa kak xaa? Tsigo kchësy meñ chëb no nii kety xaa. >Vu?Tsiñee lëë xaa nii mastre non lo pxosy biñ ngo, lëë xaa pchos xab xaa porñee singootyee blëë xaa aan lëë xaa chëb: —¿Pa jkiiñre gaa no meñ nii jkëëkiy xaa? 5Uc>Tsigo lëë Jesús chëb: —Nliw, naa nak mguiy nii pxaal Dios. Ni sanak to lëën sob kwi Dios nëzli, ni tsiñee lëën kchukë lo xkey kyelyaa lo kislyu re stub. GT=Per kwneedy Jesús. Tsesy kwso xaa. Ni tu pe chëbty xaa. Tsigo lëë xaa nii mastre non lo pxosy bikche kwnabtiits stub chëb: —¿Pe nli nii lii nak Crist, mguiy nii no kxaal Dios? AS{<Tsigo lëë xaa nii mastre non lo pxosy kwso groltyee lady meñ aan lëë xaa kwnabtiits lo Jesús chëb xaa: —¿Penak nii xñeedyoo? ¿Pe nli kchë nii xkëëkiy meñ re lii? 8Rk;Per ni tu meñ nii kwnee së lidy xtiits. *QM:—Ptsyon noo kwnee xaa nii lëë xaa knitylo lidzy Dios nii psaa meñ lo kislyu re aan tsonak kpidz me lëë xaa ksaalo stu nii ksaady meñ lo kislyu re. JP 9No meñ kuso pkëëkiy xaa cos nii nlidy kwnee xaa, xñee meñ: VO%8Porque nikxe ndaly meñ pkots tiits kizh xaa, per xaal xaal kwnee cad meñ. (NI7Lëë xaa nii xñabey lo pxosy ni kchë xaa non xyub dyon pe jkëëkiy xaa Jesús parñee kñab xaa kety Jesús. Per ptsyoldy xaa pe nguëëkiy xaa xaa. 7Mg6Ni nikxe gaa sit sit kunal Pedre, per lëë xaa ptsiñ axte lo xley xaa nii mastre non lo pxosy, aan lëë xaa kwsob xtsëë xaa chu ki ksa xaa xaa nii xkyënap lidzy Dios. L+5Tsiñee lëë meñ ptsiñni Jesús lo xaa nii mastre non lo pxosy, lëë kchë xaa nii xñabey lo pxosy, ni xaa kol ni maestre ley ptyop. {Ko4per lëë xaa blaa ladx ko aan lëë xaa pxooñ nëb kidy xaa. Lëë Jesús so lo xaa xñabey (Mt. 26:57‑68; Lc. 22:54‑55, 63‑71; Jn. 18:12‑14, 19‑24) oJW3Per lëë tu xaa yeeñ sinal, mbixsye xaa tublë ladx, aan lëë meñ kokladzy nyaasy meñ xaa, BI2Tsigo so gak Jesús. Lëë xpëëdscuel xaa pxooñ. #H?1Ksatyee tse kwson lady to leñ lidzy Dios beeñ ksedyaa meñ, aan kwnaasty to naa. Per lëë kchësy nrii chak parñee teedyaa nii kë leñ xkitsy Dios. G0Tsigo lëë Jesús kwnabtiits lo meñ chëb: —¿Penak nii sëëdnaasy to naa con spad ni con yag, sinak nawen nyakaa tu ngbaan? tFa/Per lëë tu xaa nii so siko kwlii xispad aan lëë xaa pchug tyag tu xmos xaa nii xñabey lo pxosy. AE}.Tsigo lëë meñ kwnaasy Jesús aan lëë meñ biy xaa. aD;-Singo big xaa lo Jesús chëb xaa: —Maestre. Ptee gaa xaa tu pxit kwesy Jesús. C ,Lëë Judas chëb kazh lo meñ go: —Xaa nii nagon kawaa tu pxit kwesy, xaa gow. Kol naasy xaa aan kol koy xaa. Klaady to xaa. eBC+Lëë Jesús bii nonee tsiñee lëë Judas, tu xaa nii wi kwyo lady xpëëdscuel xaa, ptsiñni tubtsoon meñ nii noy spad ni yag. Lëë meñ nii xñabey lo pxosy, ni maestre ley, ni meñ kol pxaal kchësy meñ go. YA+*Kol tsische, kol tsoo, por lëë xaa nii jko naa ña xaa xñabey sëëd kexle. Lëë meñ xñaasy Jesús (Mt. 26:47‑56; Lc. 22:47‑53; Jn. 18:2‑11) R@)Lëë xaa kwey stub. Lëëw byoon gaa vuelt. Lëë xaa chëb: —¿Pe bii nche nixyesy to nawen ni nche kxiladzy to? Lëëw na, lëë wor kutsiñ nii lëë mguiy nii pxaal Dios jkaa ña meñ ngoptol. ? (Tsiñee lëë xaa bikche, lëë xpëëdscuel xaa nche nixyesyak, porñee lika xtiib lo xaa lo mgaal. Aan nandy xaa pe këb xaa. r>]'Lëë xaa si stub, aan lëë xaa bitiitsni Dios. Misme tiits nii kwnee gak xaa klo kwnee xaa stub. u=c&Kol kaa na ni kol kutiitsni Dios parñee jkaaldy xaatox to. Ndaan no styoo do, per lëë lady to mban now. L<%Tsi lëë xaa bikche lëë ksa tson xpëëdscuel xaa nii kuni xaa nche nixyesy. Ngo nii lëë xaa chëb lo Pedre: —Simoñ, ¿nixyesyoo lë? ¿Pchilody nawen siquier xisy wiñ nsyob naal? ;$xñee xaa: —Tat Tios, par lool kchësyo xchilo. Pteelaa naa lo kyalnë re. Per kuuñtsyeydyoo nii chakladzyaa, sink nii chakladzyoo. :!#Tsigo lëë Jesús si par kaan xisy wiñ, lëë xaa kot ndooslo lo lyu, aan lëë xaa kwnab lo Dios nii xaatsye ntsiñdy kyalnë go, ]93"ni lëë xaa chëb: —Mban xtee kyalkuty styoon. Kol kwës nu dyon aan kol kwena. e8C!Lëë xaa sini Pedre, Jacob ni Juan, aan lëë xaa bislo pteenë xaa ni mban kok xaa, 71 Loxsye ngo lëë xaa ptsiñ tu laañee lë Getsemaní, aan lëë Jesús chëb lo xpëëdscuel: —Kol sob nu mentre lëën kakutiitsni Dios. T6!Per lëë Pedre tugak kwnee: —Nikxe ketynin lii, këbtyaa nii xyuumbeydyaa lii. Aan ksa xpëëdscuel xaa kwnee singo. Lëë Jesús chutiitsni Dios Getsemaní (Mt. 26:36‑46; Lc. 22:39‑46) 53Per lëë Jesús kwëb chëb: —Nli xñen lool nii na kyool kazh, antes nii jkwetsy nguidy kol chop vuelt, lëël këb nii xyuumbeydyoo naa. g4GTsigo lëë Pedre chëb: —Nikxe kchësy xcombañeraa ksaan lii, per naa ksandyaa lii. ;3qPer tsiñee lëën kpañ, kloon ka Galilea lo do. 62eSiko lëë Jesús chëb: —Kchësy to ksaan naa. Sinrii xñee leñ kitsy nii kë xtiits Dios: “Lëën kuty meñ nii xkyënap mëkwxiily, aan lëë ma kchoots klyaal.” a~~7}y|{zyxwwRvv%uKttHsrrHqpp;odonmmlikjiih}gfff dd cbaa3`g__^^`^]\\/[oZZ>YXWW:VVNUvTT3SSURRQQPP'OPNNMLLKKJJIIHHG}G FDDCBB5Aw@?J>==1<;;:[988]765554G33)211=00.--",y++[** )(('&&.%%;$##}""P! dqLe /L iC eqF | | '  s1w182d _ Lëë tu kwnaa nii xpibëly xab si xpibëly ngbidz pchoo ktsiib leñ kpaa so niy me lo mëë ni sob tu coron nii nyaa con tsiipchop mëly kik me. Ntseeb pseen konaa me. !c; Lëë lidzy Dios nii sob kpaa byaly, aan lëë caj nii no xtiits Dios xoob leeñgo, aan kotsyë nkwsiy, ni kwyo bi, ni bni xu ni byab kyokyo.lbQ Xlëë meñ nii nche lo kislyu lool,
per lëë tse kutsiñ nii lëël kuñ kyalxtisy,
ni lëë wor kutsiñ nii lëël kwetsy meñ kuty, ni lëël kuñ ksak kchë profet nii biid kluuy xtiitsoo
ni kchë meñ nii xsoob xtiitsoo,
nikxe xaa wiño, nikxe gaa xaa kolo.Ni lëë wor kutsiñ nii lëël knitylo kchë xaa nii xnitylo kislyu. a chëb xaa:Skizhoo, Tat Tios, iip ktsyëëdyoo
por lii kok Dios ni lii gaa tugak nako.Lii sob xñabeyoo. {`o Tsigo lëë ksa kalyptap xaa kol nii nche laañee sob Dios pkiitsy kë axte lyu par ktee xaa skizh lo Dios, N_ Lëë angly kok kadzy no jkwetsy xitrompet. Lëë gaan biñ tsiy tubtsoon meñ nii xñee:Lëë Dios ni lëë Crist chigal kñabey lo kislyu,
tsitsiñdy tse nii kyal xkyalwnabey xaa. O^ Lëë castigw pchop, per klyëëdy lëëw kyon. Lëë angly psa ]9 Wor go kazh lëë tu xu kni aan ndaly yu kyab leñ kyedzy ni sety kadzy mily meñ. Kchë meñ nii telaa lo xu ktsyeb aan lëë meñ kool lay lo Dios. 6\e Loxsye ngo lëë chop xaa go kon tsiy tu xaa nii këb: —Kol kyëp nu. Lëë chop xaa go kyëp lo tu xkey aan kchësy meñ nii klëë lo xaa kan nii lëë xaa kyëp kpaa. [ Per tse nii loxo tson kpidz grol lëë Dios kuuñ kpañ chop xaa go aan lëë xaa tsische. Aan tsiñee kan meñ xaa, lëë meñ ktsyeb. (ZI Kchë meñ nii nche lo kislyu kle kan nii lëë chop xaa go kuty, porñee mban pteedy xaa meñ, aan axte skady lsa meñ pel cos lo xcombañer por kyalwle go. "Y= Kchë meñ nii sëëd tyub lo kislyu ni xñee kchë clasy tiitsë kan xcuerp xaa kuty ko. Tson kpidz grol kaa xaa kuty ko aan klaady meñ jkyeetsy xaa. X Lëë xcuerp chop xaa kuty ko kaa leñ kyedzy laañee kwë Jesús lo crusy. Nak meñ kyedzy ko sinak meñ Sodoma ni meñ Egipto. |Wq Tsiñee lox kñee chop xaa go xtiits Dios lëë tu ma tox kchoo leñ kyeech nxity, aan lëë ma kuty chop xaa go. OV Lëë xaa kwaa tiitspey nii jkwëës xaa kyo tyub nii kñee xaa xtiits Dios, ni lëë Dios ptee tiitspey nii kyuñ xaa nis cheñ ni lëë xaa ksaksi meñ nii nche lo kislyu worñee kaklastyee xaa. Uw Deelñee cho kakladzy ksaksi xaa, chilodyo por xchoo bëly chuw xaa aan lëë xaa kuty meñ nii kakladzy ksaksi xaa. pTY Lëë chop xaa go nak sinak chop yag oliv ni lëë xaa nak sinak chop candilier nii sob lo Dios. S  Lëën kxal chop xaa nii kñee xtitsaa lo meñ tu mily chop kyoow tsongaly kpidz. Ladx nii chakw meñ nii no kyalnë kakw xaa. }Rs Per ktiixtyoo lo tu leeyaa, por lëëw kyaan par meñ sit nii kyëp kyety leñ kyedzy Jerusalén choowpchop mëë. &Q G Lëën kwa tublë var nii xkiiñ meñ par kpix aan lëë Dios në lon: —Kuso aan kuktiix lidzyaa ni ptiix lo pkoog, ni blab meñ nii chikool lay lon siko. P1 Loxsye ngo lëë angly në lon: —No nii kñeel xtiits Dios lo meñ nii xñee kchëlo tiitsë, ni lo xaa xñabey nii no tyub lo kislyu stub.O/ Lëën kwnasy libre ko ña angly aan lëëw tawaa. Nexo tsiñee lëëw kwyo chuwaa, per tsiñee lëëw ptsiñ leñ styoon, lëëw byak nla. ]N3 Lëën kwya lo angly ko aan lëën kwnab libre ko, aan lëë xaa në lon: —Naa aan tawo. Tsiñee lëëw kol chuwoo, sakoo nii nexo sinak nex tsiñ, per tsiñee lëëw ktsiñ leñ styool, lëëw kyak nla. 'MG Lëë tsiy xaa nii sëëd kpaa kwnee lon stub, në xaa: —Kwey aan kwnaasy libre nyaly nii no ña angly nii tu niy so lo nistoo lëë stuwo lo kislyu. tLa Tsiñee lëë angly lox ksa jkwetsy xitrompet, lëë kchë nii kwnee Dios lo profet lox kak cumplir. *KM aan lëë xaa pkon Dios nii klyëëdy lëë meñ kan kchë ni kak por tsitsiñdy tse kety Dios, por lëë Dios psaa kpaa, kislyu, nistoo ni kchësy cos nii no. :Jo Lëë angly nii konaa blis ñali leñ kpaa, *IM Kokladzyaa nguën nii kwnee ksa kadzy nkwsiy go, per lëë tsiy tu xaa nii pchoo kpaa në lon: —Kwlootsey nii kwnee ksa kadzy nkwsiy leñ styool, jkëëdylo. xHi Kwchuptsyë xaa si xkobëëtsy mëëtsy. Tsiñee lëë xaa lox kwchuptsyë lëë kadzy nkwsiy kwëb tsiy xaa. G/ No tu libre nii nyaly ña xaa. Tu niy xaa kwso lo nistoo, lëë stuwo kwso lo kislyu. Niypeg xaa kwso lo kislyu, lëë niyli xaa kwso lo nistoo. FF  Loxsye ngo lëën kon nii lëë tu angly nii xñabey byety kpaa sonasy xaa xkey ni kë tu kiitla chex kik xaa, ni xpibëly lo xaa sinak xpibëly lo ngbidz, lëë niy xaa chak si chak yaki. 3E_ Tugak beety meñ go bñech, ni psaandy meñ go kyalbruj, ni psaandy meñ go kyalkpaan ni tugak kaa kwyooni meñ go stu mguiy o stu kwnaa gaa nikxe no tsiil meñ go.lDQ Per psaandy meñ nii kujty lo kyalnë go xtol, ni psaandy meñ go kchë kyalbini mal ni psaandy meñ go kchë mdyo or, mdyo plat, mdyo kiib, mdyo kyo ni psaandy meñ go kchë mdyo yag nii xñady lo, ni chondy ni xsyëdy. pCY Con chuw ma ni xpaan ma psaksi ma meñ, por mëël nak xpaan ma aan con kik mëël pkëëlay ma meñ. vBe Ndaly meñ kuty por bëly ni kox ni kyo nii xsaay nii xchoo chuw cabay. Tson clasy kyalnë biidni cabay go. sA_ Konaa kchë cabay go worñee biy Kyalbini Ntson naa ni konaa nii kë tublë kiib nixñë, ni azul ni kutsy styoo xaa nii sob lady ma. Nyaa kik kchë cabay go si nyaa kik mëëtsy, ni xchoo bëly chuw ma ni kox ni kyo nii xsaay. Q@ Biñaa nii chop kyoow millón soldad nii xsyob cabay nak ksa angly ko. ? Lëë ksa tap angly ko kwlaa parñee kuty xaa tubtsoon meñ, por byaanle wor, ni tse, ni mëë, ni iz kaa nii kuuñtsyey xaa ngo. > Lëë tsiy xaa go chëb lo angly nii nseñ trompet: —Blaa ksa tap angly nii nche këtuu chu kiigwpee ngol nii lë Eufrates. =7 Lëë stu angly pkwetsy xitrompet, aan lëën biñ nii lëë tsiy tu xaa pchoo lady ksa tap kach nii sob lo pkoog or nii nyaa laañee sob Dios. =<u Lëë tu castigw kwtedy, per nare kiid schopo. _;7 No tu angly nii xñabey lo ngwlodz ko ni xñabey leñ kyeech nxity nii pchoo ma. Abadón lë xaa con tiitsë hebreo, lëë con tiitsë griego lë xaa Apolión. (Tiits ko nak sinak nii xñee ñe: Xaa nii xnitylo.) k:O Sinak xkotsy mëkwkyoow nak ngotsy nii sob xpaan ma. Aan slëb xkotsy ma ksaksi meñ kaay mëë. j9M Ntse lady ma con kiib, ni nak xbi xikw ma sinak xbi carret nii xkopxax cabay tsiñee chak tily. X8) Chak kits kik ma si chak kits kik kwnaa, ni nyaa lay ma si nyaa lay mëëtsy. 7+ Chak ngwlodz ko si chak cabay nii nche tsey par tsi lo tily, sinak tu coron or nak tu cos nii sob kik ma ni si chak lo bñech chak lo ma. G6 Kchësy meñ kakladzy kety tse go, per ksaldy kyalkuty meñ. n5U Per kujty ma meñ, sink xaktyee yoob ksoob ma meñ kaay mëë. Nak xyoob ma sinak xyoob mëkwkyoow. 04Y Ni lëë Dios kwnabey nii ksaksidy ma kizh nii no lo kislyu, ni ksaksidy ma yag, ni ksaksidy ma ni tu cos nguë, sink xaktyee meñ nii këdy xsey Dios kë ksaksi ma. j3M Lo kox ko pchoo ngwlodz aan lëë ma pkaasy tyub lo kislyu, ni lëë ma kwaa xkotsy mëkwkyoow. 2} Tsiñee lëë chu kyeech ko byaly, nonsyke kox nii nak sinak xkox worne pchoo, aan lëë lo ngbidz ni lëë kpaa pkyey. {1 q Lëë stu angly pkwetsy xitrompet, aan lëë tu mëly nii byable lo kislyu kwaa xlyey tu kyeech nii mastre nxity. +0O Ni lëën kon tu msiy nii no kxoobe leñ kpaa, xñee ma: —¡Brobsye meñ nii nche lo kislyu tsiñee lëë stson angly nii bii chak falt jkwetsy xitrompet!;/o Lëë stu angly pkwetsy xitrompet aan lëë tublë lo ngbidz ni lëë tublë lo mëë ni lëë tubtsoon mëly kwnitylo. Por ngo kwyody bini tyub tsye ni kwyody bini tyub kyool. . Nla lë mëly go. Por ngo nii tir byak nla nis nii xtye laañee byab ma aan ndaly meñ kuty porñee kow meñ nis nla go. "-= Lëë stu angly pkwetsy xitrompet, aan lëë tu mëly ngol pchingaa, xsyo ma bëly, aan lëë ma kukyab tu laañee xtye kiigwpee ni laañee sob xlyañ. b,= Aan lëë kchë ma ni cos nii no siko kuty ni lëë kchë barkw nii nche siko kwnitylo. +/Lëë stu angly pkwetsy xitrompet, aan lëë tu cos nii chak si chak tu kiy ngol nii noyek kukyab lo nistoo, aan lëë tublë nistoo byak cheñ. 6*eLëë tu angly pkwetsy xitrompet aan lëë kyokyo ni lëë ki nii nots cheñ byab lo kislyu, aan lëë tublë kislyu ni lëë tubtsoon yag ni lëë kchë kizh nguë kwyek. R)Lëë ksa kadzy angly nii kwaa trompet kwchetsey par jkwetsy xaaw. (-Lëë angly pkaktsë psiñ kox yaal con ki nii nche lo pkoog. Lëëw pchon xaa lo kislyu. Aan kwyo bi ni bëly yë ni bni xu lo kislyu. Trompet 'wLëë xkox psiñ kox yaal nii no ña angly ko ptsiñ axte lo Dios, ksaw lay nii chool meñ nii xniladzy xtiits Dios. &Ni lëën kon tu angly nii noy tu psiñ kox yaal nii nyaa con or pchoo. Lëë xaa kwso lo pkoog aan lëë xaa kwaa ndaly yaal parñee ko xaa kox yaal lo pkoog or nii nyaa laañee sob Dios. Kchë kox yaal go xko xaa lo Dios tsiñee chutiitsni meñ Dios. ^%5Loxsye ngo lëën kon nii lëë ksa kadzy angly nii nche lo Dios kwaa tuga trompet. o$ YTsiñee lëë mëkwxiily lox pchos lultime sey nii nguitsy libre, tsesy byak leñ kpaa siik grol wor. #porque lëë mëkwxiily nii sob groltyee leñ yulyey kantsi meñ gue sinak nii xtyoontsi mëkwxiily, ni lëë ma tsini kchë meñ gue laañee xlyañ nis nii xnee kyalmbañ, ni lëë gaa Dios kchëë lo meñ gue parñee kpikchedre koon meñ gue.r"]Kantre meñ gue kpiñ kyat ni kpiñ nis, ni ksaaytre xbini ngbidz meñ gue ni pe kuñtre naay meñ gue, !Por ngo lëë meñ gue nche laañee xñabey Dios, aan tsel kyool chuuñtsyey meñ gue xtsiiñ Dios, aan lëë Dios kap cuidad meñ gue. 7 gLëën chëp: —Xey, Nandyaa chow. Tsigo lëë xaa kol go në lon: —Lëë kchë meñ gue kwte lo kyalnë dox ni lëë meñ gue kwtiib nyë xab lo xcheñ mëkwxiily. r] Tsigo lëë tu xaa kol në lon: —¿Cho nak kchë meñ nii nche nakw ladx rusy ke ni cho meñ me? %C ni kchësy xaa chëb: —¡Amén! Lëë Dios xyal jkaa skizh ni kyalnsaak ni kyalchak ni kyalwnabey ni kyalndaan. Tsitsiñdy tse nii kyal xkyalwnabey xaa. %C Aan kchësy angly nii nche kyako yulyey ni kyako xaa kol ni kyako ksa tap ma nii tyub lady sob mëlo pkiitsy kë axte lyu par ktee xaa skizh lo Dios, ve Nguiedzy chëb meñ go: —Lëë Tat Tios nii sob leñ yulyey ni lëë mëkwxiily pteelaa lëë noo lo tol. }s Lëën buy aan lëën kon nii lëë tub yox meñ nii sëëd tyub lo kislyu nche chu yulyey ni lo mëkwxiily. Kchëlo tiitsë xñee meñ go ni kchëlo laañee sëëd meñ go. Ladx rusy nakw meñ go ni no tublë gaa siñ ña kchë meñ go. ;oTsiipchop mily meñ pee lo xtiiy Judá, tsiipchop mily meñ pee lo xtiiy Rubén, tsiipchop mily meñ pee lo xtiiy Gad, tsiipchop mily meñ pee lo xtiiy Aser, tsiipchop mily meñ pee lo xtiiy Neftalí, tsiipchop mily meñ pee lo xtiiy Manasés, tsiipchop mily meñ pee lo xtiiy Simeón, tsiipchop mily meñ pee lo xtiiy Leví, tsiipchop mily meñ pee lo xtiiy Isacar, tsiipchop mily meñ pee lo xtiiy Zabulón, tsiipchop mily meñ pee lo xtiiy José, tsiipchop mily meñ pee lo xtiiy Benjamín. Kchësy meñ go pkiitsy xsey Dios. Meñ nii nakw nonsyke ladx rusy SAan lëën biñ tu kyoow choowptap mily xaa Israel jkiitsy sey kë. chëb xaa: —Knitylody kaa to kislyu ni nistoo ni yag. Kol kwës axte nii lox jkiitsy noo tu sey kë kchësy meñ nii ngab lo Dios. <qNi lëën kon nii lëë stu angly nii sëëd nëz laa xlyañ ngbidz nseñ xsey Tat Tios. Nguiedzy kwnee angly ko lo ksa tap angly nii kwaa tiitspey par knitylo kislyu ni nistoo,  %Loxsye ngo lëën kon tap angly, tuga xaa so tu skiñ kislyu. Lëë xaa xsyonlë lo me parñee kpidy me lo kislyu, ni lo nistoo, ni lo yag. zmLëë tse kutsiñ nii lëë Dios ni lëë mëkwxiily ksaksi meñ. ¿Cho lë nii kxekw lo xcastigw xaa?3Aan kchë xaa xñee lo kiy ni lo kyo: —Kol kyab lady noo nikol koolaan lëë noo lo xaa nii sob leñ yulyey ni lo mëkwxiily, por tir xlëë ma. I Ni lëë kchë xaa nii xñabey kutsolan leñ kyoplyoo ni pal lady kyo, ksa xaa xaa non, ni xaa rikw, ni xaa nii xñabey lo soldad, ni kchësy xaa nii no xpixwan ni xaa nii kindy kaa xpixwan. |qLëë kpaa ptyuub si xtyuub ta aan lëëw si ni lëë kiy ni lëë kislyu wiñ nii nche lo nistoo ptsëë xlugar. _7 ni lëë mëly nii no leñ kpaa blyaal lyu sinak nii xlyaal yegw yë tsiñee xpi me. P Tsiñee lëë mëkwxiily pchos stu sey, lëë tu xu dox bni aan lëë lo ngbidz pkyey poo yeesy sinak ladx yeesy nii chakw meñ nii no kyalnë, ni lëë mëë byak nixñë sinak nixñë cheñ, H  Loxsye ngo lëë xaa nii kuty ko kwaa tuga ladx rusy ni lëë Dios chëb nii no nii kwës xaa xisy, axte nii ksa xaa nii xniladzy xtiits Dios nii no nii kuty meñ sinak beety meñ xaa. D  Tsigo nguiedzy chëb kyalbini go: —Tat Tios, lii nii nody xtoloo ni lii nii chuuñtsyeyoo kchë nii xñeel, ¿pa wor kuñoo kyalxtisy lo kislyu tsiin ksaksil meñ nii beety lëë noo?   Tsiñee lëë mëkwxiily pchos stu sey, lëën kon nii lëë xkyalbini xaa nii beety meñ por xtiits Dios nche tublad lo pkoog. | qLëën kon tu cabay pkitsytoo. Kyalkuty lë xaa nii sob lady ma, xitsy xaa nal xaa nii xñabey laañee no meñ kuty. Lëë xaa kwaa kyalwnabey parñee kuty xaa meñ lo tily, ni kuty xaa meñ lo kpiñ, ni lo kyalkits ni kuty ma tox meñ. h ILëë mëkwxiily pchos stu sey aan lëë stu ma nii tyub lady sob mëlo chëb: —¡Të! ? wLady ksa tap ma nii tyub lady sob mëlo pchoo tsiy tu xaa nii chëb: —Tub kilak xobxtily kwtiix meñ por tu kpidz tsiiñ ni tsonak kil xob, per kxiñdyoo viñ ni kxiñdyoo aceit. GTsiñee lëë mëkwxiily pchos stu sey nii nguitsy libre ko, lëë stu ma nii sob mëlo tyub lady chëb: —¡Të! Aan lëën kon tu cabay yeesy. No tu balans ña xaa nii sob lady ma. DLëë tu cabay nixñë pchoo. Lëë xaa nii sob lady ma kwaa kyalwnabey parñee klaady xaa kwës tily lo kislyu ni lëë xaa kuñ nii kuty lsa meñ, ni lëë xaa kwaa tu spad ngol. }sLëë mëkwxiily pchos stu sey nii nguitsy libre ko aan lëë stu ma nii tyub lady sob mëlo chëb: —¡Të! 6eLëën blis lon aan lëën kon tu cabay rusy. Tu arkw nii xkyë flech kë xikw xaa nii sob lady ma. Lëë xaa kwaa tu coron aan lëë xaa pchoo par kuñ xaa gan tily. ) MLoxsye ngo lëë mëkwxiily pchos tu sey nii nguiitsy libre ko aan lëë tu ma nii tyub lady sob mëlo kwnee. Nak tsiy ma sinak xbi nkwsiy, chëb ma: —¡Të! .UAan lëë ksa tap ma nii sob mëlo tyub lady xkyëb xñee: —¡Nliw, singo kako! Lëë ksa kalyptap kaa xaa kol psoxib lo xaa nii iip kyaldy xkyalwnabey.=s Ni biñaa nii wi kchësy cos nii psaa Dios leñ kpaa ni kchësy cos nii psaa xaa lo kislyu, ni kchësy cos nii no leñ kislyu, ni kchësy cos nii no lo nistoo xñee:Lo xaa nii sob leñ yulyey ni lo mëkwxiily tugak kol tsoo ktee no skizh ni kyalnsaak, iip kyaldy jkaa xaa kyalwnabey ni kyalndaan. hI aan nguieex xñee kchë angly ko:Lëë mëkwxiily nii beety meñ
xyal jkaaxcuent kyalwnabey ni kchësy cos non.Lëë ma xyal jkaaxcuent kchë kyalchak ni kyalndaan,
lëë ma xyal jkaa skizh ni kyalnsaak. :m Loxsye ngo lëën biñ tsiy tub yox angly nii nche kyako yulyey, ni kyako ma nii sob mëlo tyub lady ni kyako kchë xaa kol. Pchilody ngab angly ko porñee tir ndaly xaa, pY Lii pso meñ go parñee kak meñ go pxosy lo Tat Tios
ni lii psaan nii kñabey meñ go lo kislyu. o~W Kchësy xaa kol go chool tu ti kub nii së sinrii:Lii xyal señ libre ni liisy xyal kchos sey nii nguitsyoo,
por beety meñoo,
ni lii kwxii meñ tyub lo kislyu con cheñ nii pxeel
parñee jkab meñ lo Dios. f}ETsiñee lox kwseñ ma libre ko, lëë ksa tap ma nii tyub lady sob mëlo ni lëë ksa kalyptap xaa kol psoxib lo ma. Kchë xaa noy arp ni psiñ kox yaal nii nyaa con or. Lëë kox yaal go nak xlay meñ nii ngab lo Dios. R|Lëë mëkwxiily go kwnaasy libre nii no ñali xaa nii sob leñ yulyey. >{uLëën buy chu yulyey ni laañee nche ksa tap ma nii tyub lady sob mëlo ni laañee nche xaa kol aan lëën kon nii lëë tu mëkwxiily soli, nikxe nii nyoo nii beety meñ ma. Kadzy xkach ma ni kadzy mëlo ma sob. Lëë xkach ma ni lëë mëlo ma nak ksa kadzy xkyalbini Dios nii pkaasy tyub lo kislyu. lzQTsigo lëë tu xaa kol në lon: —Kooñtroo, por lëë xaa nii xñee meñ xmëëdzy meñ Judá beeñ gan lo kyalkuty. Lo xtiiy rey David sëëd xaa aan lëë xaa chigal kxaly libre re ni kchos xaa ksa kadzy sey nii nguitsyo. nyUAan per nii nli busy biñaa, porñee ptsyoldy cho nxaly libre ko, per ni tu xaa nii nyuyo ptsyoldy. xyPer ni kpaa, ni lo kislyu, ni leñ kislyu ptsyoldy xaa nii nxaly libre ko, per ni tu xaa nii nyuy syew ptsyoldy. w'Ni konaa tu angly nii xkëë tsyetsy xñee: —¿Cho lë nii kxaly libre re ni cho lë nii kchos sey nii nguitsyo? Xaa xñabey nak angly ko. ev EÑali xaa nii sob leñ yulyey no tu libre. Xitsy low kë, ni konaa nii nguiitsyo kadzy sey. 8ui Tat Tios, lool no nii knee meñ skizh
ni lool no nii ksak styoo meñ
ni lii xyal kñabey.Por lii psa kchësy cos,
ni styool kwlañ nii tsaa kchësy cos.Yt+ Aan cad nii xtee ksa tap ma go skizh ni kyalnsaak lo xaa nii sob leñ yulyey, lëë ksa kalyptap xaa kol xsoxib ni xsoob xcoron kik, parñee wi xaa ktee skizh lo xaa nii tsitsiñdy tse kety, xñee xaa: s traXoop kaa xikw ksa tap ma go sob ni xitsy lo ma sob mëlo ma, aan tsel kyool tugak xñee ma:Ntson Dios, ntson Dios,
lëë xaa xñabey,
ktsyëëdy xaa, por lëë xaa kok Dios, ni lëë xaa nako ni lëë gaa xaa tugak kako. !q;Tu ma go chak si chak tu mëëtsy, lëë stu ma chak si chak tu yosy, lëë stu ma chak si chak meñ, lëë stu ma chak si chak tu msiy nii no kxoobe. /pWMer chu yulyey go nche tu cos nii chak si chak nistoo aan ndeebiniw si ndeebini vidre. Groltyee chu yulyey ni kyako yulyey sob tap ma aan tyub lady ma sob mëlo ma. oXchoo bëly yë ni xchoo xbi nkwsiy leñ yulyey go, ni mer chu yulyey sob kadzy bini, lëë bini go nak ksa kadzy xkyalbini Dios. nAan kyako yulyey go sob skalyptap yulyey, tuga xaa kol sob leeñgo, nonsyke ladx nguitsy nakw xaa ni nonsyke coron or sob kik xaa. 1m[Xpibëly xaa sinak nii xpibëly kyo nii lë jaspe o kyo nii gaa lë cornalina, ni kë tu kiidla nii xpibëly sinak nii xpibëly kyo nii lë esmeralda laañee sob xaa. ylkWor go kazh lëë Kyalbini Ntson biy naa aan lëën kon tu yulyey leñ kpaa aan lëë tu xaa sob leeñgo. Sk !Loxsye ngo lëën blis lon aan lëën kon nii lëë tu puert sinyaly leñ kpaa. Ni lëë tsiy xaa nii nak sinak tsiy tu trompet kwnee lon stub. Në xaa: —Kwyëp nu tsiin kluyaa cos nii nare kak lool. {joDeelñee chakladzy to kyeñ do, kol jkëëtyag nii xñee Kyalbini Ntson lo meñ nii xniladzy xtiits Dios.”oiWKchë xaa nii kuñ gan lo tol sob laañee xñabeyaa sinak nii sobaa kwi Tat Tios porñee beñaa gan. h-Biño gaanoo lëën gon so kexka lo do. Deelñee kon do tsiyaa nii xkwetsy lëë do aan ksal dow, lëën kyely lo do aan lëën kawni lëë do. cg?Chak ntseebaa ni xñen lo xaa nii xkëstyoon. Por ngo, ptee fuersy ktikcheel styool lon. fKwxii or lon parñee kakoo rikw ni kwxii ladx rusy lon parñee kandy meñ lady kidyoo ni kwxii ngwaan ktyëë lool parñee kanoo. &eEPor xñeel nii riikwoo ni xñeel nii tir buen si lo xtseel. Ni tu pe chakty falt lool. Per mban xtyedyoo, prooboo ni cieegwoo. Ni nëb kidyoo. Kindy xaboo. Jd Per como xnilastyoo naa ni xchooxsody kaal, lëën ksonëz lii. cChanaa kchë nii chuuñtsyeyoo ni nanaa nii laal xniladzyoo, na laal xchooxsol. ¡Deelba kazh kniladzyoo o kchooxso gaal kaazhkaa! b7’Pxaal kitsy re lo xangly meñ Laodicea nii xniladzy xtiits Dios, kudzy: “Nli xtiits Dios xñen, ni naa xñabey kchë lo cos nii psaa Dios. a1 Deelñee chakladzy to kyeñ do, kol jkëëtyag nii xñee Kyalbini Ntson lo meñ nii xniladzy xtiits Dios.” Tiits nii xaal Dios lo meñ Laodicea T`! Kchë xaa nii kuñ gan lo tol kak sinak pilar nii so leñ lidzy Dios aan tsitsiñdy tse nii kchoo xaa siko. Lady xaa jkën lë Dios ni lë xkyedzy Dios nii sëëd kpaa, ni lady kaa xaa jkën lë kubaa. __7 Klyëëdy lëën kyely. Ksaandyoo xtitsaa parñee ni tu cho klaady nii jkadyaa lool. ^ Tugak psooboo xtitsaa ni tsiitsy kwsool. Por ngo pe kuñdyaa lii tsiñee lëën kyely ksaksi kchë meñ nii nche lo kislyu. ]- Por ngo lëën kxal xaa nii no xlad xaatox, ni xaa wnee xuuy nii xsyak nii lo Dios ngab kiid ksoxib lool parñee kaknan xaa nii xkëstyoon lii. 5\cChanaa kchë nii chuuñtsyeyoo. Lëën pxaly tu puert tedyoo aan ni tu cho chilody ksuugwo, por nikxe nodyoo fuersy, xsaloo xtitsaa ni karty kaa jkaal nii xyuumbeyoo naa. [’Pxaal kitsy re lo xangly meñ Filadelfia nii xniladzy xtiits Dios, kudzy: “Nody xtolaa ni chuuñtsyeyaa nii xñen. Ñan no xlyey rey David aan tsiñee xalyaa tu puert ni tu cho chilody ksuugwo ni tsiñee gaa xsuugwno ni tu cho chilody kxalyo. Z5Deelñee chakladzy to kyeñ do, kol jkëëtyag nii xñee Kyalbini Ntson lo meñ nii xniladzy xtiits Dios.” Tiits nii xaal Dios lo meñ Filadelfia &YEKchë xaa nii kuñ gan lo tol kakw ladx rusy ko ni ktsildy gaan lë xaa go leñ libre nii xoob kpaa, sink lëën kcho xfavor xaa lo Dios ni lo xangly Dios. XPer no bla xaa Sardis nii karty jkaay tol. Lëën jkaakw xaa tu ladx rusy aan lëë xaa kiidnal naa por lëë xaa xyalo. ESLëën kte mëly nii nyoo leñ kpaa wor silytoo lo xaa go. R/sinak nii bneetsy Tat Tios kyalwnabey lon. Aan lëë xaa go kñabey sinak xñabey tu xaa ntseeb. Lëë xaa knek meñ go sinak tsiñee xlyë kis. QKchë xaa nii kuñ gan lo tol ni kuuñtsyey nii xñabeyaa axte tse nii lëën kyely stub, lëën kte tiits kñabey xaa go lo kislyu ;PqPer tugak kol kniladzy xtitsaa axte nii kpikchen. O!Per deelñee nody to xlad kwnaa go ni chuuñtsyeydy to cos ntseeb nii chuuñtsyey xaatox nii xyuumbey meñ go, kintre ni pe kniyaa lo do. HN Lëën kuty xiñ me, parñee kyeñ meñ nii xniladzy xtiits Dios nii nanaa kchë kchësy cos nii xsya styoo meñ ni no kik meñ, aan catu do jkaa nii xyal do según kchë nii beeñtsyey do. MLëë na deelñee ksaandy mew, lëën kuuñ ksaknë me, aan wi kchë xaa nii chaani me ksaksin deelñee ktikchedy xaa styoo xaa lo Dios. QLPtedyaa tiits nii ntsëë me xmod me, per kwnëdy me nsaan me xtol me. yKkPer xyody styoon nii xlaal no kwnaa nii lë Jezabel lady to. Xñee me nii xtiits Dios xluuy me, per con kchë xiwseedy me xkëëti me xaa nii chuñ xtsiñaa aan singo mod lëë xaa choni stu kwnaa ni lëë xaa chaw cos nii chokon lo mdyo. lJQChanaa kchë nii chuuñtsyeyoo, ni chanaa nii xkëstyool meñ, ni chanaa nii xniladzyoo xtitsaa, ni chanaa nii chuñoo yudar meñ ni xekwoo kyalnë ni chan gaan nii mastre choxkol kuñoo xtsiñaa nina que worñee kal bislool. 9Ik’Pxaal kitsy re lo xangly meñ Tiatira nii xniladzy xtiits Dios, kudzy: “Lëë Xiñ Dios nii chak mëlo si chak lo bëly ni chak niy si chak kiib nii xpibëly xñee: @HyDeelñee chakladzy to kyeñ do, kol jkëëtyag nii xñee Kyalbini Ntson lo meñ nii xniladzy xtiits Dios. Kchë xaa nii kuñ gan lo tol kyanaa maná nii nolan, ni lëën kte tu kyo nguitsy lo xaa go aan lo kyo go jkën lë kub xaa, xaktyee lëësy xaa kaknan xa lë xaa.” Tiits nii xaal Dios lo meñ Tiatira }GsKol ktsëë xmod to, por deelñee ktsëëdy tow, lëën kyely aan lëën ktilyni lëë do con spad nii sob chuwaa. PFNi xyody styoon nii bii no xaa nii xniladzy xlay Nicolaítas lady to. EPer xyody styoon nii no bla xaa nii chaklasty ksaan xlay Balaam lady to, por lëë Balaam kwlootiits Balac parñee ksyaab Balac meñ Israel lo tol. Byaan xaa meñ Israel kchë cos nii chokon lo mdyo ni blaa xaa kwyoni meñ Israel stu mguiy o stuu gaa kwnaa. D  Nanaa nii laañee xñabey xaatox nol, per xsaandyoo xtitsaa nikxe konoo nii lëë meñ beety Antipas porñee xsoob xaa xtitsaa. C! ’Pxaal kitsy re lo xangly meñ Pérgamo nii xniladzy xtiits Dios, kudzy: “Lëë xaa nii sob spad nii tyuxlad lo ndox chuw xñee: OB Deelñee chakladzy to kyeñ do, kol jkëëtyag nii xñee Kyalbini Ntson lo meñ nii xniladzy xtiits Dios. Kchë xaa nii kuñ gan lo tol kyeydy xaa linfiern.” Tiits nii xaal Dios lo meñ Pérgamo QA Ktsyeebtyoo kyalnë nii ktsyooloo, por lëë xaatox ko bla xaa nii nak ksal skiib, parñee kak to preb aan mban tedy to tsii kpidz. Per fuert kok axte nii ketyoo, tsiin jkaal kyalmbañ nii nitylody. q@[ Lëë na lëën xñe nii chanaa kchë kyalnë nii no tedyoo ni chanaa xkyalprooboo, nikxe nii lëdy prooboo, por ndaly nii chapoo kpaa. Nanaa nii no xaa nii xsyak nii lo Dios ngab xaa, aan xñeenë xaa lii, per lo xaatox ngab xaa. 3?_’Pxaal kitsy re lo xangly meñ Esmirna nii xniladzy xtiits Dios, kudzy: “Naa bislo kchë cos nii no lo kislyu ni naa gaa kisyaalo. Nli kutyaa, per lëën pañ. >#Deelñee chakladzy to kyeñ do, kol jkëëtyag nii xñee Kyalbini Ntson lo meñ nii xniladzy xtiits Dios. Naa kte nex nii xkyë lo yag nii sob laañee xñabey Dios lo meñ nii kuñ gan. Kchë meñ nii kaw nex ko jkaa kyalmbañ.” Tiits nii xaal Dios lo meñ Esmirna n=UBuen siil nii xyody meñ nii xniladzy xlay Nicolaítas styool nikle gaa naa xlëën chanaa meñ go. @<yPsaladzy dyon pa kwëtañoo, aan ptikche styool lo Dios ni beeñtsyey kchë nii beeñtsyeyoo klo. Deelñee kondyoo tiits, lëën ksaksi lii ni lëën kob xcandilieeroo laañee sobo. M;Per xyody styoon nii xkëstyoodroo meñ sinak pkëstyool meñ klo. Z:-Pxekwoo kwtedyoo kyalnë por naa ni iip ptsaagtyoo tugak beeñtsyeyoo xtsiñaa. S9Chanaa kchë tsiiñ nii chuuñtsyeyoo, ni chanaa nii chapoo paciensy, ni chanaa nii xyody meñ mal styool, ni nan gaan nii beeñoo xaa nii kokladzy nyak apostle preb aan kwlookëël nii wnee xuuy xaa. !8 =’Pxaal kitsy re lo xangly meñ Efeso nii xniladzy xtiits Dios, kudzy: “Lëë xaa nii no kadzy mëly ñali ni no ktee vuelt lady candilier or xñee: 7 Lëën kniy penak nii no kadzy mëly ñalin ni penak nii konoo kadzy candilier or. Lëë ksa kadzy mëly nii konoo nak angly nii chakni meñ nii xniladzy xtiits Dios. Lëë candilier or na nak ksa kadzy kyedzy Asia nii no meñ nii xniladzy xtiits Dios.W6 )Pkëë kchë nii konoo ni pkëë nii chanoo natiemp ni pkëë nii nare kanoo. 5 3Mbañaa. Kutyaa, per lëën pañ parñee kpikchedre ketyaa. Naa nseeñ lyey nii xyaly laañee no meñ kuty ni schilo gaa kuuñ kpaañaa meñ kuty. O4 Tsiñee konaa xaa, lëën pkyey aan lëën byab lo xaa. Per lëë xaa pxob ñali xaa ladyaa aan lëë xaa në lon: —Ktsyeebtyoo, por naa bislo kchë cos nii no lo kislyu ni naa gaa kisyaalo. 3  No kadzy mëly ñali xaa ni sob tu spad chuw xaa, tyuxlad lo spad ko ndox. Chak lo xaa si chak lo ngbidz tsiñee tir chak naay. 2 }Xpibëly niy xaa sinak kiib nii cho lo ki parñee kpibëlyo ni nak tsiy xaa sinak xbi nis tsiñee xchingaaw tu chu kyo. {1 qNguitsy kits kik xaa sinak nguitsy kits lady mëkwxiily o si nguitsy kaa kyeg, ni chak mëlo xaa sootee lo bëly. V0 ' aan lady ksa kadzy candilier go so tu xaa nii chak si chak mguiy nii pxaal Dios. Nakw xaa tu ladx nool. Axte yaañ niy xaa chitso ladx ko, ni no tu cinturón or xpans xaa aan axte chu styoo xaa xyakxoobo. a/ = Tsiñee lëën byoogw par kuyaa dyon cho xñee lon, lëën kon kadzy candilier or, E.  Lëë tsiy xaa go në lon: —Pkëë kchë nii chanoo leñ tu libre aan pxaalo lo meñ nii xniladzy xtiits Jesús nii no Efeso, Esmirna, Pérgamo, Tiatira, Sardis, Filadelfia ni Laodicea. - 5 Lëë tu tse tminkw lëë Kyalbini Ntson biy naa, aan lëën biñ nii nguiedzy kwnee tu xaa xitsyaa. Nak tsiy xaa sinak tsiñee xkwetsy tu trompet. t, c Naa nak betsy to Juan. Porñee xsob no xtiits Jesús ni porñee ngab no laañee xñabey Dios ngo nii xtyeedy no kchë kyalnë re. Lo kislyu wiñ nii lë Patmos nii nche lo nistoo kwyon porñee xluyaa xtiits Dios nii pxaal Jesús. A+ }Lëë Dios nii xñabey bislo kchë kchësy cos ni lëë xaa kisyaalo. Ktsyëëdy xaa, por lëë xaa kok Dios, ni lëë xaa nako ni lëë gaa xaa tugak kako. Lëë Juan chan Crist R* ¡Lo xkey kchukë Jesús! Tsiñee lëë xaa kiid, kchësy meñ kan xaa axte wi xaa nii blisy xaa lans. Kchësy meñ nii nche lo kislyu tso kyalnë ni koon por lëë xaa. Nli xñen nii singo kako. ) ni lëë xaa pso lëë no parñee kak no pxosy laañee xñabey Tat Tios. ¡Ni iip kyaldy kaa xkyalwnabey Dios! ¡Tugak kñabey xaa! ( }Wi Jesucrist xkëëptyux lëë do. Tu xaa nii xñee tiitsli nak xaa. Klootyee Jesucrist pañ parñee kpikchedre kety xaa ni kchësy kaa lo meñ non nii no lo kislyu xñabey xaa. Xkëstyoo Jesucrist lëë no. Por ngo kuty xaa parñee kpily xtol no, Y' -Naa nak Juan. Lëën xal kitsy re lo meñ nii xniladzy xtiits Jesús nii no nëz Asia. Kadzy kyedzy xalaa kitsy re. Lëë Dios kakni lëë do ni knee tiits nii mbëë kpañ do. Ktsyëëdy xaa, por lëë xaa kok Dios ni lëë xaa nako ni lëë gaa xaa tugak kako. Xkëëptyux ksa kadzy kyalbini nii no laañee xñabey xaa lëë do. :& oDichos meñ nii xlab ni xkëëtyag tiits nii pxaal Dios ni dichos meñ nii xsal kchë nii kë leñ kitsy re por klyëëdy lëëw kak. Lëë Juan xaal kitsy re lo meñ Asia x% kaan lëë Juan pkëë kchë nii kon ni lëë xaa xñee nii nli kwaaxcuent xaa xtiits Dios nii pxaal Jesucrist. +$ SNrii nak nii chëb Dios lo Jesucrist parñee këb xaa lo meñ nii xniladzy xtiits xaa kchë cos nii klyëëdy kak. Lëë Jesucrist pxaal tu angly kukëbo lo Juan, :#o:Lëë lëësy Jesucrist dyon kakni lëë do._"7:Kchë xaa nii ngab lo Dios ni xaa nii xkyë xtsiiñ xtisy Roma xkëëptyux lëë do. ~a}}|j|{zyxxwwwPvvuutssArr#qqUp}oomonOmllWkjjIiLhhFgfedd>&=l<;;.:998877665|5433q2100O//.F-#,+**)C((&&%~%9$##A"!h +y9m\I9M |[ t H L R cXp@%{Lëë meñ kan lo xaa, ni lëë lë xaa kyë kë meñ. $Tsody cos nii ptsiibteel Dios leñ kyedzy ko. Siko sob Dios chop Mëkwxiily kñabey, aan lëë meñ nii xsoob xtiits xaa ksoxib lo xaa. V#%Groltyee leñ kyedzy xtye kiigwpee go aan tyuxlad chuuw go sob yag nii xnee kyalmbañ, tsiipchop vuelt xkyë nex lo yag ko tu iz, aan kchë xiplago xkiiñ parñee kak kchë meñ nii nche lo kislyu rmedy. " 1Lëë angly bluuy tu kiigwpee nii xnee kyalmbañ lon. Nyë nis ko sinak nyë vidre. Laañee sob Dios ni laañee sob Mëkwxiily xchoo kiigwpee go. +!OPer sëëbty tol siko, ni sëëbty meñ nii chuuñtsyey cos yox ni meñ nii xkëëti leñ kyedzy ko. Xaktyee meñ nii kë lë leñ xlibre Mëkwxiily sëëb.X )Siko tsikni meñ nii nche lo kislyu cos non nii chap meñ ni xkyalnsaak meñ. <sKyoogwty xpuert kyedzy ko yutsye, por jkyeydy lyu. |qKchësy lo meñ nii nche lo kislyu ksaani xbini kyedzy ko, ni lëë rey kiid kni cos non nii chap leñ kyedzy ko.  Xkiiñdy kyedzy ko xbini ngbidz ni xbini mëë, por misme bini nii xchoo lady Dios ni xbini Mëkwxiily xsaani leñ kyedzy ko. }Ni tu laañee kutiitsni meñ Dios kindy leñ kyedzy ko, por yuub Dios nii xñabey ni yuub Mëkwxiily no lady meñ. A{Lëë ksa tsiipchop puert kwyaa con kyo nii lë perle, tuga perle pkiiñ par tsaa tu puert. Lëë nëz nii xtyee groltyee leñ kyedzy kwyaa con mer or nii ndeebini si ndeebini vidre. Elëë stuwo con kyo nii lë ónice, lëë stuwo con kyo nii lë cornalina, lëë stuwo con kyo nii lë crisólito, lëë stuwo con kyo nii lë berilo, lëë stuwo con kyo nii lë topacio, lëë stuwo con kyo nii lë crisoprasa, lëë stuwo con kyo nii lë jacinto, lëë lultimo kwxixkwaa con kyo nii lë amatista. a;Kchë lady kyo nii nyaa xcimient pyedzy kwxixkwaa con kyo ngui, tu kyo kwxixkwaa con kyo nii lë jaspe, lëë stuwo con kyo nii lë zafiro, lëë stuwo con kyo nii lë ágata, lëë stuwo con kyo nii lë esmeralda, s_Con kyo nii lë jaspe nyaa pyedzy, lëë kyedzy nyaa con mer or, ndeebiniw sinak ndeebini tu vidre. ]3Loxsye ngo lëë xaa ptiix pyedzy nii ntse kyako kyedzy, tsongalyptap metre chapo. %Cuadrad kyedzy ko lalak nii syoolo nxeño. Lëë angly ptiixo con var aan chop mily chop kyoow kilometro syoolo aan lalak nii klaaw nxeño. zmNo tu var or ña angly nii kwnee lon par ktiix xaa kyedzy, ni ktiix xaa xpuerto ni pyedzy nii ntse kyakow. |qTsiipchop kyo ngol nyaa xcimient xipyedzy kyedzy ko, aan tuga lë ksa tsiipchop xapostle Mëkwxiily kë laady ko. jM Kë tson gaa puert tyuxlad kwi pyedzy ko nëz kaan, ni kë tsono nëz klaa ni tsono nëz kyety. ;o Kyako kyedzy ko ntse con tu pkyedzy ngol nii klaa. Tsiipchop puert këw, ni so gaa tuga angly chu xpuerto, ni tuga lë xaa nii kwnabey lo xtiiy meñ Israel kë tu chu puert ko.  Xpibëly kyedzy ko con xbini Dios, ni xpibëlyo sinak xpibëly tu kyo ngui nii lë jaspe ni ndeebiniw sinak ndeebini tublë vidre. E Lëë tu mgaal kwtedy lon aan lo mgaal go lëë angly kuni naa tu kik kiy ngol nii klaa aan lëë xaa bluuy kyedzy ntson nii lë Jerusalén lon. Kpaa sëëd sëëbo, lo Dios pchoow.   Lëë tu angly nii kwaa xig or nii no kyalnë nii kxaal Dios në lon: —Të gaanoo kuyoo kwnaa nii kak tsiil Mëkwxiily. 1[Per lëë kchë xaa ntseeb, ni xaa nii xnilasty, ni xaa yox, ni xaa nii chuty meñ, ni xaa nii choni stu meñ nikxe no tsiil, ni xaa nii chuuñtsyey kyalbruj, ni xaa nii xsoxib lo mdyo, ni xaa wnee xuuy, kchë xaa go kyey lo ki nii noyek con azufre. Chop vuelt kety kchë xaa go. Jerusalén kub m SKchë xaa nii kuñ gan kyaani kchë cos re, ni lëën kak xDios xaa go ni lëë xaa go kak xiñaa. L Loxsye ngo lëë xaa në lon: —Lëëw nagon. Naa bislo kchë cos ni naa kisyaalo. Kchë meñ nii klyaa nis ki nis nii xchoo chu xlyañ nii xnee kyalmbañ. Singosy ktedyaa nis ko ki meñ. ( ITsigo lëë xaa nii sob leñ yulyey chëb: —Kchësy cos chuuñ jkubaa. Lëë gak xaa në: —Pkëë kchë nrii porque tiitsliw parñee kniladzy meño. Lëë Dios kchëë nis lo meñ nii choon ni tsodre gaa kyalkuty, ni wiiñ ni kyalnë, ni yoob, por tsodre kchë cos nii kwyo klo. 5 cNi biñaa nii nguiedzy kwnee tu xaa leñ yulyey, chëb xaa: —Lady meñ no Dios nina. Tugak tso xaa lady meñ parñee kak meñ xkyedzy xaa ni parñee kak xaa xDios meñ. Konaa kyedzy ntson nii lë Jerusalén. Ngubo, kpaa byetyo, lo Dios pchoow. Xixkwaaw sinak xixkwaa tu kwnaa nii ktsiilña.  Loxsye ngo lëën kon tu kpaa kub ni tu kislyu kub, por lëë kpaa kol ni lëë kislyu kol kwnitylo, ni kintre gaa nistoo. a;Ni lo ki re byab meñ nii këdy lë leñ libre ni kë lë meñ nii jkaa kyalmbañ.fELoxsye ngo lëë laañee xyey meñ kuty byab lo ki. Lo ki re kyey meñ nii kety chop vuelt. #? Lëë meñ nii kuty lo nistoo pchoo ni lëë meñ nii no laañee xyey meñ nii chety pchoo, aan lëë kyalxtisy kok según kchë nii beeñtsyey meñ go.  Ni konaa meñ kuty, nikxe xaa wiño nikxe gaa xaa kolo, lëë xaa nche chu yulyey aan lëë libre byaly ni konaa stu libre nii kë lë meñ nii jkaa kyalmbañ. Kchë nii beeñtsyey meñ go kë leñ libre. Por ngo nii libre ko kwseñ Dios worñee kok kyalxtisy.  Konaa tu yulyey nguitsy ngol ni konaa xaa nii sob leeñgo. Lëë xaa ptichee kislyu ni kpaa aan bikchedre nyak nyoow. N Aan lëë xaatox nii pkëëti kchë xaa go byab lo ki nii noyek con kyo nii lë azufre. Siko gak byab ma tox ni stu ma tox nii kwnee xuuy. Siko tugak tedy ma castigw ksa ma xaatox. Yulyey nguitsy 2] Lëë xaa kwey tyub lo kislyu kuksuugw kwraly xaa meñ nii ngab lo Dios ni kyedzy nii tir xkëstyoo Dios. Per lëë Dios psyaab ki kpaa aan kchësy xaa kwyek lo ki go. H aan lëë xaa tsijkëëti meñ nii nche lo kislyu. Lëë xaa jkëëti meñ Gog ni meñ Magog parñee ktop meñ go xsoldad. Nak xsoldad meñ go sinak yuzh nii nche chu nistoo. Tir ndaly xaa. =~uTsiñee lëë tu mily iz ksa lëë xaatox laa, }¡Dichos meñ nii ngab lo Dios por klo meñ go kpañ! Aan tsiñee lëë kyalkuty kiid stub pe kaktre kchë meñ go, sink lëë meñ go kak pxosy nii jkiiñ lo Dios ni lo Crist, aan lëë kchë meñ go kñabey tu mily iz. Lëë xaa nii xtilyni Dios chek z|mPer lëdy kchë meñ kuty pañ, sink axte ksa tu mily iz lëë meñ kuty ko kpañ. Klo tub tiiy meñ kuty pañ. {{Konaa laañee xsyob xaa xñabey, aan lëë xaa nii kwaa tiitspey par kuñ kyalxtisy nche sob siko. Ni konaa xkyalbini kchë xaa nii pchug meñ kik por xtiits Jesús ni por xtiits Dios. Psoxibty kchë xaa go lo ma tox ni lo ximdyo ma, ni blaady kchë xaa go nguitsy xbey ma tox ña xaa o kë gaa xaa. Lëë kchë xaa go pañ parñee kñabey xaa ksa xaa Crist tu mily iz. !z;Lëë xaa pchon ma leñ kyeech nxity aan ptse tsiitsy xaa chu kyeech ko parñee jkëëtidy ma meñ tu mily iz. Axte ksa tse go lëë ma laa xisy wiñ. fyELëë angly ko pxituu mëël ngol nii kwyo penaadle. Xaa tox lë ma, tu mily iz kyëtuu ma. ^x 7Lëë tu angly byety kpaa. No xlyey kyeech nxity ña xaa ni nseñ xaa tu caden ngol. 'wGAan lëë kchë meñ nii ngab lo ma tox ko kuty conspad nii sob chuw xaa nii sob lady cabay, aan kchësy mguiñ byëly taw xpëël kchësy meñ kuty ko.!v;Lëë ma tox ni lëë ma wnee xuuy nii beeñ kyalntson pkaa. Por kchë kyalntson nii beeñtsyey ma wnee xuuy go pkëëti ma meñ parñee klaa meñ tsobey meñ ni ksoxib meñ lo ximdyo ma tox ko. Mbañ ma tox ko ni ma wnee xuuy go, byab ma lo ki nii noyek con kyo nii lë azufre. u7Lëë ma tox ni lëë kchë xaa nii xñabey lo kislyu pkaal lsa ksa xsoldad parñee ktily xaa ksa xaa xaa nii sob lady cabay ni xsoldad xaa go. t1parñee kaw do xpëël rey, ni xpëël kchë xaa nii xñabey lo soldad ni xpëël kchë xaa ndaan, ni xpëël cabay ni xpëël xaa nii xsyob lady ma, ni xpëël kchë meñ nii no xpixwan ni xpëël meñ nii kindy xpixwan. Kol të kaw do xpëël xaa wiñ ni xpëël xaa kol. 5scLoxsye ngo lëën kon nii lëë tu angly so lo ngbidz, xkwetsy xaa kchë mguiñ nii xoobe leñ kpaa xñee xaa: —Kol të ni kol ktyop tsiin kiid to lo xixtsee Dios, _r7Ni kë lo kodx xaa nii lëë xaa nak rey nii mastre non ni lëë xaa mastre xñabey. q#Sob tu spad ndox chuw xaa, parñee kiswee xaa meñ nii nche lo kislyu, ni lëë xaa kñabey sinak xñabey tu xaa ntseeb. Lëë xaa kuñ kyalxtisy sinak tu xaa nii xkitsy xkyee uv con niy, ni lëë xaa ktee meñ castigw nii kxaal Dios nii xñabey por tir xlëë Dios. zpmKchë soldad nii no leñ kpaa nal xitsy xaa. Ladx nguitsy ni nyë nakw xaa nii nonsyke lady cabay rusy sob xaa. Bo Nakw xaa tu ladx nii xña cheñ aan lë xaa xtiits Dios. n Xpibëly mëlo xaa sinak xpibëly bëly ni sob ndaly coron kik xaa ni kë blalan tiits chex xaa aan xaktyee lëë xaa nan pe xñeew. Pm Lëë kpaa byaly, aan lëën kon tu cabay rusy. Xaa nii chon tiits ni xñee tiitsli lë xaa nii sob lady ma. Singo lë xaa porñee ngui chuñ xaa kyalxtisy ni chuñ xaa tily sinak nii no kako. -lS Lëën psoxib lo angly ko, per lëë xaa në lon: —Ksoxibtyoo lon, por xtiitsak Dios xsobaa sinakak nii xsooblo, ni nakaa sinak kchë betsyoo nii xsoob xtiits Jesús. Psoxib lo Dios. Lëë tiits nii biidni Jesús xsaabini kchë meñ nii xluuy xtiits Dios. Xaa nii sob lady cabay rusy *kM Lëë angly në lon: —Pkëë: “Dichos meñ nii koktsyetsy tsi lo xkyalwtsiilña Mëkwxiily.” Aan lëë gak xaa në lon: —Nli nii xtiits Dios nrii. |jqLëë Dios ptee tiits nii kakw me ladx nyë ni xpibëly,
por ladx ko chakw meñ nii mbañ sinak xñabey Dios. Ai{Kol tsoo kle no,
ni kol tsoo ko nguiool no styoo no parñee ktee no skizh lo xaa.Por lëë wor kutsiñ nii lëë Mëkwxiily ktsiilña.Lëë tsiil xaa tse so mbës. qh[Biñaa gaa tsiy tubtsoon meñ. Nako sinak xbi nis nii xchingaa tu chu kyo ni nako sinak xbi nkwsiy aan xñee meñ:¡Skizh Tat Tios! Por lëë xaa bislo xkyalwnabey xaa.Lëë xDios no nak xaa nii mastre xñabey. igKTsigo lëë lëë tu xaa kwnee leñ yulyey chëb:Kol ktee skizh lo xDios no kchësy to, nikxe xaa wiñ do, nikxe gaa xaa kol do,
kchësy to siñee xsoob to xtiits xaa ni xsal do xaa. Xkyalwtsiilña Mëkwxiily @fyLeñ yulyey sob Tat Tios tsiñee lëë ksa kalyptap xaa kol ni lëë ksa tap ma nii tyub lady sob mëlo kujkiitsy kë axte lyu ni ptee skizh xñee: —¡Nliw! ¡Skizh Tat Tios! re]Lëë meñ go kwnee stub chëb: —¡Skizh Tat Tios! Iip kyaldy tsëp kox nii tsek kyedzy ko kpaa. d7por chuñ xaa kyalxtisy sinak nii no kako.Nli nii kyalxtisy chuuñtsyey xaa,
por lëë xaa psaksi kyedzy yox nii tir beeñ tol, porñee ndaly meñ nii nche lo kislyu pkaay xtolo.Singo mod lëë Dios bnab cuent low por xkyalkuty kchë xaa nii bniladzy xtiits xaa. Hc Loxsye ngo lëën biñ nii nguiedzy xñee meñ leñ kpaa. Nyoo nii ndaly meñ, xñee meñ:¡Skizh Tat Tios!Lëë xDios no xteelaa ni lëë xaa xñabey ni lëë xaa jkaa skizh, bLëë Dios bnitylo kyedzy ko porñee por xtolo kuty profet ni meñ nii ngab lo Dios ni meñ nii no tyub lo kislyu./aWKyëdre bini ni kaktre kyalwtsiilña leñ kyedzy ko, ni lëëw na kyedzy ko byuñ rikw kchë xaa nii pto cos ni kwëti kchë meñ lo kislyu por xkyalbruj kyedzy ko. ` Kpikchedre kool meñ arp, ni flaut ni trompet, ni tsodre meñ nii kyë tsiiñ ni meñ nii kuuñ tsiiñ moliñ leñ kyedzy ko. S_Loxsye ngo lëë tu angly nii xñabey blis tu kyo nii nyaa si nyaa tu kyomoliñ, aan lëëw pchon xaa lo nistoo, chëb xaa: —Siñee byabak kyo re kyab kyedzy Babilonia aan kpikchedre kan meño. S^’Kol kle kchësy to siñee no do kpaa, porñee lëë kyedzy ko kwnitylo ni kol kle kchë do siñee ngab to lo Dios ni nak to apostle ni xluuy do xtiits Dios, por lëë Dios beeñ xkyalxtisy to. d]AAan lëë xaa biiñ ni lëë xaa pchoob yu kik xaa porñee tir pteenë xaa, ni nguiedzy chëb xaa: —¡Brob kyedzy ngol go! Con kchë nii kopo byak rikw kchë xaa nii chap barkw, ¡aan tub worak lëëw kwnitylo! \aan tsiñee kon xaa nii lëë kyedzy ko noyek, nguiedzy chëb xaa: —¿Pe no stu kyedzy nii ngol si ngol kyedzy re na dyon? [}¡aan tub worak lëë kchë nii kopo kwnitylo! Kchësy xaa nii chuuñ ksëë barkw ni xkyë tsiiñ lo nistoo kwche sit, Zyaan kchë xaa go këb: —¡Brob kyedzy ngol go! Koko sinak tu kwnaa nii nakw tu ladx non ni kë or ni kyo ngui lady, sY_Kchë xaa nii xto cos lo kyedzy ko ni byak rikw kwe sit, koon ni kteenë parñee tejty xaa castigw, XyKchësy meñ këb lo kyedzy ko: —¡Chaptroo kchë cos nii tir xyo styool, kpikchedre kapoo kchë cos non nii kopoo! =Ws canel, kizh nii xlyaa nex, yaal, kizh nii lë mirra, ngwaan xlyaa nex, viñ, aceit, riñ lan, xobxtily, ma nii choy yow, mëkwxiily, cabay, carret ni xaa ni xtyo par kyë tsiiñ. CV plat, or, kyo nii tir ngui, kyo nii lë perle, ladx non, ladx sed, ladx morad ni nixñë, yag nii xlyaa nex, ni cos nii nyaa con lay elefant, yag ngui, brons, kiib, kyo nii lë marmol, oUW Wi kchë xaa nii xto cos ni xkyë dilgensy koon ni kteenë por kyedzy ko, porñee tsodre cho si T  Sit kwe xaa parñee tejty xaa castigw, aan lëë xaa këb: —¡Brooboo, Babilonia! Ngoloo ni kwnabeyoo, per ketyle kwnitylool. ,SQ Kchë rey nii xñabey lo kislyu nii wi beeñtsyey tol nii beeñtsyey kyedzy ke ni pxiñ tumi ksa kyedzy ke koon ni kteenë tsiñee kan xaa nii lëëw noyek. R%Por ngo, tu kpidzak lëë kyedzy ke ktsyool kchëlo kyalnë ni tedy kpiñ, ni kety ni tsek lo ki. Por tir ntseeb Dios nii ksaksi kyedzy ke. 5QcMban kol ktee kyedzy ke ni kol ksaksiw, por tir kok nyaaw ni tir pxiño tumi, aan chëbo leñ styoow: “Nakaa sinak tu kwnaa xñabey. Lëdy viuudaa. Ni tu pe kaktyaa.” P7Kol ksaksi kyedzy ke sinak nii psaksiw meñ, ni kol ktikche kchë nii beeñtsyeyo. Mastre fuert kol kxixkwaa nii jki do kyedzy ke que nii pkiw meñ. O Lëë xtol kyedzy ke lox ptyaly aan lëëw byakxoob axte leñ kpaa, ni tu tol nii beeñtsyey kyedzy ke karty knityladzy Dios. PNLëën biñ nii lëë stu xaa kwnee leñ kpaa chëb: —Kchësy to siñee nak to meñ tu kyedzyaa, kol kchoo ske parñee jkaaydy to xtol kyedzy ke ni parñee ktsyooldy to kyalnë nii ktsyoolo. ZM-Kchë kyedzy nii nche lo kislyu pkaay xtol kyedzy ko, ni kchësy kaa rey nii xñabey lo kislyu beeñtsyey tol nii beeñtsyey kyedzy ko. Lëë kchë gaa xaa nii xto cos byak rikw porñee pxiñ kyedzy ko tumi. 6LeNguiedzy kwnee xaa, chëb xaa: —Lëë Babilonia kwnitylo, lëë Babilonia kwnitylo, aan lëëw byak lidzy kyalbini mal ni lëëw byak laañee xko mguiñ ntseeb xipchoos. vK gLoxsye ngo lëë stu angly nii xñabey byety kpaa, aan tyub lo kislyu psaabini xaa porñee tir xpibëly xaa. hJILëë kwnaa yox nii konoo nak sinak kyedzy ngol nii xñabey lo rey nii no tyub lo kislyu.I}Lëë Dios pkol styoo kchë rey go parñee ktee xaa xkyalwnabey xaa lo ma tox ko parñee kak cumplir kchë xtiits Dios. !H;Lëë ksa tsii rey ni lëë ma tox ktilyni kwnaa yox ko. Lëë xaa ksaan me ni lëë xaa kwii xab me, aan lëë xaa kaw xpëël ni lëë xaa ksaay me. GLëë gak angly në lon: —Nak chu nis nii sob kwnaa yox nii këngob ndaly mguiy sinak meñ nii nche tyub lo kislyu. [F/Lëë xaa ktily ksa xaa mëkwxiily, per lëë mëkwxiily kuñ gan, por lëë mëkwxiily nak xaa nii mastre xñabey ni lëë ma nak rey nii mastre non. Kchë meñ nii kwle Dios ni xsoob xtiits Dios no xlad ma. \E1 Tugak nak xtiits ksa tsii rey go aan lëë xaa ktee xkyalwnabey xaa lo ma tox ko. 0DY ’Lëë ksa tsii xkach ma tox nii konoo nak sinak tsii rey nii karty kislo kñabey, per lëë xaa jkaa kyalwnabey parñee kñabey xaa xisy wiñ ksa xaa ma tox. C  Con ma tox nii kwyol ni kutyle lëë rey nak xon, nikxe nii wi ma ngab lady ksa kadzy nii kokyety klo. Lëë ma kety kaazhkaa. MB Lëë gak ksa kadzy kik ma tox ko nak sinak kadzy rey nii xñabey lo kislyu. Kutyle kaay rey go, lëë stu xaa bii xñabey, lëë stu xaa nare kiid. Xtsedy kñabey rey go tsiñee lëë xaa kiid. A  ’Par xaa nii xyeñ nak nii kniyaa: Nak ksa kadzy kik ma tox ko sinak kadzy kiy nii sob lo kislyu. Laady ko sob kwnaa go. @Kwyol ma tox nii konoo, per lëë ma kuty. Lëë na lëë ma kchukë leñ kyeech nxity nii byab ma parñee kety ma kaazhkaa. Kchë meñ nii nche lo kislyu nii këdy lë leñ libre nii xoob kpaa destye nii kwche kislyu, ksee kan kpañ ma tox nii penaadle kuty. 3?_Per lëë angly në lon: —¿Penak nii xsee styool? Kwlës gaanoo lëën kniy lool cho nak kwnaa go, ni cho nak ma tox nii sob kadzy kik ni tsii xkach nii sëëdni me. >1Xsyudzy kwnaa go porñee kow me cheñ nii pxee kchë meñ nii ngab lo Dios ni kchë meñ nii kuty por xtiits Jesús. Psee styoon konaa kchë ngo. P=Kë blalan tiits kë me, per ni tu cho xyeñdyo. Sinrii xñeew: “Kyedzy ngol nii lë Babilonia nak xñaa kchë kwnaa yox nii xkyëngob ndaly mguiy ni xñaa kchë cos ntseeb nii chak lo kislyu.” .<UTu ladx morad ni nixñë nakw kwnaa go, kë or ni kyo ngui ni kyo non nii lë perle laady ko. No tu xig or ña me, leñ xig ko no tol ni cos yox nii beeñtsyey me. k;OLëë tu mgaal kwtedy lon aan lo mgaal go lëë angly kuni naa tu tañ pidzy aan lëën kon tu kwnaa nii sob lady tu ma tox, nixñë ma, nonsyke tiits nii xko falt lo Dios kë lady ma, kadzy kik ma ni tsii xkach ma sob. y:kKotnil me kchë xaa xñabey nii no kislyu ni kchësy kaa meñ nii nche lo kislyu chuñ tol nii chuuñtsyey me. 9 7Lëë tu angly nii wi psichuw xig nii no kyalnë në lon: —Të gaanoo kuyoo kyalnë nii ktsyool kwnaa yox nii këngob ndaly mguiy, chu nis sob me. 8Ni byab kyokyo ngol lady meñ. No kyokyo go në axte choow kil. Aan kwte meñ lo Dios porñee tir mban kwtedy meñ lo kyokyo go.J7 Kchësy kislyu wiñ nii nche lo nistoo ni kchësy kiy kwnitylo. J6 Lëë kyedzy nii mastre ngol kok tson lë, ni lëë kchë kyedzy nii nche lo kislyu kwnitylo ni lëë Dios psaladzy nii no nii ksaksi xaa kyedzy ngol nii lë Babilonia porñee tir xlëë xaa. v5eLoxsye ngo lëë nkwsiy kotsyë leñ kpaa ni lëë tu xutox nii karty kni destye nii kwche kislyu bni. 4Lëë lultime angly kuksichuw xig lo me, aan nguiedzy kwnee tu xaa laañee xñabey Dios, chëb xaa: —Lëëw nagon. Q3Laañee lë Armagedón pkaal lsa kchë xaa nii xñabey lo kislyu. +2O—Lëën kyely si chiid ngbaan —chëb Tat Tios—. Dichos xaa nii xtee mgaal lo ni nakw xab, parñee sëdy xaa nëbkidy xaa ni kandy meñ lady kidy xaa. 1Beeñtsyey kyalbini mal go kyalntson parñee ktopo kchësy xaa xñabey nii no lo kislyu tsiin ktily xaa ksa xaa Tat Tios. ,0Q Ni konaa nii tuga kyalbini mal pchoo chuw mëël ngol ni chuw ma tox ni chuw stu ma tox nii xñee tiits xuuy. Chak ksa tson kyalbini mal go si chak ngbedzy. 2/] Lëë stu angly kuksichuw xig chu kiigwpee ngol nii lë Eufrates, aan lëë nis pidzy kiigwpee go parñee kchilo tedy kchë rey nii sëëd nëz laa xlyañ ngbidz. .! Per nikxe ptsyool meñ kyalnë go, psaandy meñ xtol, sink lëë meñ kwte lo Dios nii xñabey kpaa, porñee pxaal Dios kchë kyalnë go. - Lëë stu angly kuksichuw xig laañee xñabey ma tox, aan lëë siko pkyey. Aan mban taw lay meñ por yoob nii kwlañ meñ. ,3 Aan nikxe ntseeb kwyek meñ, ptikchedy meñ styoo lo Dios ni psoxibty meñ lo xaa, sink lëë meñ kwte lo xaa porñee pxaal xaa kchë kyalnë go. j+MLëë stu angly psichuw xig lo ngbidz, aan lëë ngbidz kwaa tiitspey parñee ksaayo meñ. *Ni biñaa tsiy tu xaa nii kwnee lo pkoog: —Tat Tios, lii nii nakoo xaa xñabey, chuuñtsyeyoo kyalxtisy sinak nii no kako. =)sKchë meñ go, Tat Tios, pxee xcheñ xaa nii no xlaadoo, ni lëë meñ go pxee xcheñ xaa nii kwnee xtiitsoo. Lëë nana lëël pki kchë meñ go cheñ. Buen nii psaksil meñ go. B(}Loxsye ngo lëë angly nii xñabey lo nis chëb: —Bueenoo, Tat Tios. Por ngo nii chuñoo kyalxtisy sinrii mod. Nody xtoloo, Tat Tios. Tugak kakoo Dios. Tsitsiñdy tse nii ktsyëël. y'kLëë stu angly kuksichuw xig laañee xtye kiigwpee ni laañee xlyañ nis, aan pidzy nis ko byaklo cheñ. &5Lëë stu angly kuksichuw xig lo nistoo, aan lëë nistoo byak sootee xcheñ meñ kuty, aan lëë kchësy ma ni cos nii no lo nistoo kwnitylo. %%CLëë tu angly kwey aan lëë xaa psichuw xig xaa lo kislyu, aan kchësy meñ nii noy xbey ma tox ni xsoxib lo ximdyo ma kwlañ tu kyedz nii tir në. ?$ yLoxsye ngo lëën biñ tsiy tu xaa nii kwnee leñ lidzy Dios, chëb xaa lo ksa angly: —Kol tsi aan kol kxee nii no leñ xig ke lo kislyu por leeñgo no kyalnë dox nii kxaal Dios. 3#_Aan lëë kox nii xchoo laañee xñabey Dios byaktsë lidzy xaa, aan ni tu cho chilody sëëb siko deelñee karty kyal kchë kyalnë dox nii noy ksa kadzy angly ko."%Lëë tu ma nii tyub lady sob mëlo ptee kyalnë dox nii kxaal Dios lo angly. Leñ tu xig or no kyalnë dox nii kxaal Dios nii tugak mbañ. H! Leñ lidzy Dios pchoo kadzy angly nii noy ksa kadzy kyalnë dox nii kxaal Dios. Nonsyke ladx nyë nakw xaa. Xpibëly xab xaa ni no tuga cinturón or xpans xaa. Axte chu styoo xaa xyakxoobo.  Loxsye ngo lëën buy leñ kpaa aan lëën kon nii lëë lidzy Dios byaly, aan nyoo nii leeñgo notsey xtiits Dios. [/¿Cho ktsyebty lii na dyon, Tat Tios?¿Ni cho kneesty skizh lool na dyon?, con liisy nak xaa nii nody xtol.Kchësy meñ nii nche tyub lo kislyu kiid ksoxib lool,
por kchë meñ chan nii bueenoo. 2]Kchësy meñ go biily ti nii biily Moisés lo Dios ni xti mëkwxiily. Sinrii së ti go:Tat Tios, ndaly kchë kyalntson ni kyalntseeb nii beeñtsyeyoo.Lii xñabey, por nonsyke cos buen chuuñtsyeyoo, ni nonsyke tiitsli xñeel.Lii xñabey lo kchë meñ nii nche tyub lo kislyu. Ni konaa tu cos nii chak si chak nistoo. Ndeebiniw si ndeebini vidre ni notso ki. Ni konaa nii lëë kchë meñ nii beeñ gan lo ma tox ni lo ximdyo ma ni blaady nguië xnumero ma lady nche chu nistoo go. Aan lëë Dios ptee tuga arp lo meñ go. . WLëën buy leñ kpaa aan lëën kon kadzy angly nii sëëdni lultime ksa kadzy kyalnë dox nii kxaal Dios por lëë xaa lox blëë. Pseen konaa kchë kyalntseeb ko. 7gLëë uv pxii tublad chu kyedzy, aan nonsyke cheñ pchoo laañee pxiiw, byakxoob cheñ go axte chu xpid cabay, siik tson kyoow mily metre nxeñ laañee kutsib cheñ go.(ILëë angly ko kwseñ xhoz aan lëë xaa blity uv nii kë lo kislyu. Loxsye ngo lëëw kwloo xaa tu laañee kxiiw. Singo nak kyalnë dox nii kxaal Dios. >uNi lëën kon lëë tu angly nii xñabey lo ki pchoo lo pkoog aan nguiedzy chëb xaa lo angly nii no hoz ndox ña: —Kwseñ xhoozoo aan blity uv nii kë lo kislyu por lëëw kuy. \1Lëë stu angly pchoo leñ lidzy Dios, aan lëë gak tu hoz ndox no ña xaa. [/Lëë xaa nii sob lo xkey kwseñ xhoz aan lëë xaa bislo kwlaap lo kislyu. @yNi lëën kon nii lëë tu angly pchoo leñ lidzy Dios nii sob kpaa, nguiedzy chëb xaa lo xaa nii sob lo xkey: —Kwseeñ xhoozoo aan bislo kwlaap, por lëë xtiemp kwlaap kutsiñ. taLëën kon tu xkey nguitsy. Lo xkey go sob tu xaa nii sob tu coron or kik ni no tu hoz ndox ña xaa. )K Loxsye ngo lëën biñ tsiy tu xaa nii në lon: —Pkëë: “Destye nina dichos kchë meñ nii kety por xtiits Dios.” “Nliw —xñee Kyalbini Ntson—, lëë kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios kxiladzy, por ndaly kyalbuen nii beeñtsyey meñ go.” Lëë kwlaap kak lo kislyu 3_ Por ngo nody nii kchoso styoo meñ nii ngab lo Dios ni xsoob xtiits Dios, ni nody nii ksaanladzy meñ go xtiits Dios nii biidni Jesús, sink no nii jkaa meñ go fuersy. 1[ Iip kyuydy ki nii tsek laañee ksaksi Dios meñ go. Tugak ksaksi Dios meñ go porñee xsoxib meñ go lo ma tox ni lo ximdyo ma tox ni porñee noy meñ go xbey ma tox. <q no nii tedy meñ lo kyalnë dox nii kxaal Dios. Lëë meñ go te lo ki ni lo kyolëë. Aan xña lo angly ni lo mëkwxiily lëë Dios ksaksi kchë meñ go porñee tir xlëë xaa. H  Blyëëdyak lëë stu angly pchoo, nguiedzy kwnee angly ko, chëb xaa: —Deelñee ksoxib meñ lo ma tox ni lo ximdyo ma, ni deelñee klaa meñ jkiitsy xsey ma kë meñ o ña gaa meñ, fEXitsyak angly ko nal stu angly nii xñee: —Lëë kyedzy ngol nii lë Babilonia kwnitylo, lëëw kwnitylo porñee pkiilyo kchë meñ nii nche lo kislyu parñee kuñ meñ tol. Nak xtolo sinak nip nii chuuñ ksudzy. Y+Nguiedzy kwnee angly ko, chëb xaa: —Kol ktsyeb Dios ni kol ktee skizh lo xaa, por lëë wor kutsiñ nii lëë xaa kuñ kyalxtisy. Kol ksoxib lo Dios por lëë xaa psaa kpaa, kislyu, nistoo ni xlyañ nis. 3 _Lëën buy aan lëën kon nii lëë stu angly no kxoobe leñ kpaa. Lëë xaa tsini xtiits Dios lo kchë meñ nii nche tyub lo kislyu nii xñee kchë clasy tiitsë. ] 3Iip kwneedy kchë xaa go tiits xuuy. Nody xtol xaa lo Dios. Tiits nii biidni angly " =Kwyonidy kchë xaa go kwnaa, tugak kënal xaa mëkwxiily laañee siityee ma. Klootyee kchë xaa go kwtelaa parñee jkiiñ xaa lo Dios ni lo mëkwxiily. y kKchësy xaa go chool tu ti kub mer laañee sob Dios ni laañee nche sob ksa tap ma nii tyub lady sob mëlo ni laañee nche sob xaa kol. Xaktyee tu kyoow choowptapak mily xaa nii kwtelaa lo kislyu chak chool ti go. Ni tu cho chilody koolo. / WNi lëën biñ tu bi nii sëëd kpaa. Nak bi go sinak xbi nis tsiñee xchingaaw tu chu kyo ni nako sinak xbi nkwsiy ni nako sinak tsiñee xseetsy tubtsoon meñ arp. > wLëën buy aan lëën kon nii lëë mëkwxiily so kik kiy nii lë Sión. Nche tu kyoow choowptap mily xaapkiy (144,000) lo xaa. Kchë kë xaa go kë lë mëkwxiily ni lë Tat Tios. # Xoop kyoow tsongaly pxoop kë lo xsey ma tox ko. Lë tu xaa nak número go, per xkiiñ tu xaa nyaani parñee kyeñ xaa dyon chow.+ Aan deelñee nody meñ xbey ma tox ko, ni deelñee këdy lë ma lady meñ, ni këdy xnumero ma lady meñ, chilody si meñ ni chilody kto meñ. 7 Ni xoo kwloo ma tu bey kë meñ o ñali gaa meñ. Kchësy meñ kwlobey ma, nikxe xaa wiño, nikxe gaa xaa kol, nikxe xaa rikwo, nikxe gaa xaa probo. 4a Lëë ma tox nii pchukë leñ lyu kwaa tiitspey parñee ktee ma kyalmbañ lo ximdyo ma tox nii psaa meñ, tsiin kñee mdyo ni kuty mdyo meñ nii kaklasty ksoxib lo mdyo. A{ Aan por kchë nii beeñtsyey ma pkëëti ma meñ nii nche lo kislyu chop ma stu ma tox ko ni kwnabey ma psaa meñ ximdyo ma tox ko. Lëë ma tox ko pchug spad kik, per lëë ma byak. V% Ndaly kyalntseeb nii beeñtsyey ma aan xña lo meñ psyaab ma ki leñ kpaa. yk Aan sinak nii kwnabeyak ma tox nii biid klo xñabey ma, aan chuuñ ksoxib ma kchë meñ lo ma tox nii byak ko.  Lëë stu ma tox pchukë leñ kislyu. Chop xkach ma sob. Chako si chak xkach mëkwxiily, per nak tsiy ma sinak tsiy mëël ngol. T! Deelñee byaanle nii skiib tso do, lëë do tso skiib, ni deelñee byaanle gaa nii lo spad kety to, lëë do kety lo spad. Por ngo no nii jkaa meñ nii xniladzy xtiits Dios fuersy ni kap meñ paciensy. =~u Deelñee chakladzy to kyeñ do kol jkëëtyag. }  Kchë meñ nii këdy lë leñ xlibre mëkwxiily nii beety meñ ksoxib lo ma tox ko. Destye nii kwche kislyu xoob libre ko kpaa. &|E Ni kwaa ma tiitspey nii ktilyni ma meñ nii xniladzy xtiits Dios nii no lo kislyu axte nii kuñ ma gan ni lëë ma kñabey lo meñ nii nche tyub lo kislyu. q{[ Aan nli gaa pxiiñ ma tiits lo Dios, ni kwneenë ma lidzy Dios ni kwnee në ma kchë meñ nii no kpaa. rz] Kwaa ma tox ko tiitspey nii kñee ndaan ma ni kxiñ ma tiits lo Dios. Choowpchop mëë kñabey ma. Ey Lëë meñ psoxib lo mëël ngol nii ptee kyalwnabey lo ma tox ko, ni wi gaa lo ma tox ko psoxib meñ, chëb meñ: —¿Cho chak si chak ma tox re na dyon, ni cho lë nii kuñ gan lo ma? x1 Nyoo nii tir nroob në tu kik ma tox ko. Mer nyety ma, per lëë ma byak, aan kchë meñ nii nche lo kislyu psee aan lëë meñ kwsëëb xlad ma. ,wQ Chak ma tox nii konaa si chak mëëtsy, nyaa niy ma si nyaa niy tu os, lëë chuw ma nyaa si nyaa chuw tu mëëtsy ngol. Lëë mëël ngol ptee kyalwnabey lo ma. 6v g Lëën kon nii lëë tu ma tox nii sob kadzy kik ni sob tsii xkach pchukë lo nistoo. Sob tuga coron punt xkach ma ni kë tublan gaa tiits nii xko falt lo Dios chex kik ma. 3ua Aan lëë mëël go byaan chu nistoo. t Por ngo mastre blëë mëël go lo kwnaa go aan lëë ma kuktilyni kchë meñ lidzy me nii xsoob xtiits Dios nii biidni Jesucrist. Us# per lëë kislyu kwtëëb pidzy nis nii pchoo chuw ma aan biydyo kwnaa go. @r{ Lëë mëël kwlii nis chuw parñee nyoy nis kwnaa go, *qM Per lëë Dios ptee chop xikw ngol msiy lo me parñee kxoobe me ktsiñ me laañee xkwës me ni laañee kchilody ktsiñ mëël. Siko kyaan Dios me tson iz grol. ^p5 Tsiñee lëë mëël go byab lo kislyu, lëë ma kunlaag kwnaa nii kop mëëd. [o/ Kol kle kchë do siñee no do kpaa. Per ¡kol kteenë kchë do siñee nche do lo kislyu ni lo nistoo! Por lëë xaatox byety kpaa aan como xlëë xaa porñee lëë xtse xaa mer ksa, lëë xaa ksaksi lëë do. %nC Beeñ kchë betsy no gan lo xaatox ko. Lëë xcheñ mëkwxiily kokni betsy no ni lëë xtiits Dios kokni xaa. Ptsyebty betsy no nyety xaa por xtiits Dios. |mq Lëën biñ nii nguiedzy kwnee tu xaa kpaa, chëb xaa: —Lëë kyalwtelaa kwlañche, lëë wor kutsiñ nii lëë xDios no ni lëë Crist kñabey, porque lëë xaa nii tsel kyool xkëëkiy kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios pchoo kpaa. l! Lëë ma pchoo kpaa. Xaa tox lë ma aan destye penaadle xkëëti ma kchë meñ nii nche lo kislyu. Lëë ma byab lo kislyu ksa xangly ma. Mk per beeñdy ma gan. Por ngo pchilodre nyaan ma kpaa ksa xangly ma. j Lëë tily kwyo leñ kpaa, aan lëë angly nii lë Miguel ni lëë angly nii nak ksa xaa ptily ksa mëël ngol go ni ksa xangly ma, i Lëë kwnaa go pxooñ, lëë me sey tu tañ pidzy. Lëë Dios pxixkwaa laañee kwës me ni kaw me tu mily chop kyoow tsongaly kpidz. Ih  Mëëdpkiy nak mëëd nii kop kwnaa go, lëë xiñ me kñabey tyub lo kislyu sinak xñabey tu xaa ntseeb. Lëë Dios bla xiñ me lo mëël ngol go aan lëë xiñ me sey laañee xñabey Dios. 6ge Ndaly mëly nii no leñ kpaa kwtopxax ma con xpaan ma aan lëë ma pchon mëly go lo kislyu. Lëë mëël ngol ptsiñ lo kwnaa nii kap mëëd parñee kaw ma xiñ kwnaa go. f Blyëëdyak lëë tu mëël ngol pchoo ktsiib leñ kpaa, nixñë ma, kadzy kik ma sob, ni sob tsii xkach ma, ni sob tuga coron kik ma. Me Nak xiñ me aan lëë me chuptsyë porñee lëë xiñ me mer kaly. +~h}}m||F{{ zz;y{xwwv_==T;;:29988877665s44n333!2211"0/..d--,, +M*** )l((v(?'''&&/%|$$##"" !!> "-j Ij`c9Ja?y#B\li 5 4c7E^_7¿Pe tyeesy no tsigo? Deelñee no Dios xfavor no, ¿cho lë nii jkaal lëë no? 6eAan lëë Dios kwtsyetsy kchë meñ nii psaanle xaa destye klo, ni lëë xaa ptsily xtol meñ nii kwtsyetsy xaa, ni kchë gaa meñ nii ptsily xaa xtol kwaa xkyalnsaak xaa.  7Por kchë meñ nii klo byuumbey Dios, psaanle Dios nii lëë meñ go kak sinak xiñ xaa, parñee kak xiñ xaa xaa non lo kchë meñ nii ngab lo xaa.  Ndon no nii kchë cos no xfavor meñ nii xkëstyoo Dios. Kchë meñ go kwtsyetsy Dios porñee singo kwlaño styoo xaa.  3Per como nan Dios pe xsya styoo no, nan xaa pe xñee Kyalbini, por lëë Kyalbini xñab nii xyo styoo Dios par meñ nii ngab lo Dios. Beeñ no gan e CNi lëë gaa Kyalbini Ntson chuñ lëë no yudar lo xkyalmban no. Por nandy no xa kñee no lo Dios, per yuub Kyalbini Ntson xñab por lëë no lo Dios. Tsiitsyweew aan chilody kñee no xa nak nii xñeew con tiits. e CPer deelñee këmbëës no tu cos nii xtyondy no, no nii kaap no paciensy kyëmbëës now. .UPor porñee pkyëmbëës no, lëë no kwtelaa. Per deelñee nyoo nii këmbëës no, pe nandyo, por lëëw nyool. Deelñee xtyonle no tu cos, penak kyëmbëës now. Ni lëdy kaa xaktyee kchë nii kwyaa xtye kyalnë, sink wi no, nikxe nii lëë no kwaal Kyalbini Ntson, parñee kak nyoo nii lëë no jkaa nii kneetsy Dios. Xkyëë no tu yoob në, këmbëës no tse nii lëë no kyak xiñ Dios, parñee jkub xcuerp no. mSNdon no nii mban xtyedy kchë nii psaa Dios. Xkyëw yoob sinak xkyë tu kwnaa nii kap mëëd yoob. Rnii nitylodyo, parñee jkaaw kyalntson nii jkaa meñ nii nak xiñ Dios. ykKchë nii psaa Dios byablyu, per lëdy porñee kokladzyo, sink styoo Dios kwlañ nii singo kak. Per kwyo tiits ^5Xekwtre kchë nii psaa Dios këmbëso tse nii lëë meñ nii nak xiñ Dios kakyety. V%Pa lëdy kyalnë nii xtyeedy no natiemp lo kyalnsaak nii nare tyon no. Aan como xiñ Dios nak no, wi no jkaa nii ksaan Dios lo Crist. Deelñee xtyee no kyalnë ksa no xaa, lëë no kyo laañee xñabey xaa. ^5Lëë Kyalbini Ntson xyak tusy xkyalbini no parñee tyeesy no nii xiñ Dios nak no. I Por lëdy kyalbini nii jkëëtuu lëë do nak Kyalbini Ntson nii kwaa do, parñee ktsyeb to stub, sink lëë kyalbini go xyuñ lëë do xiñ Dios parñee këb to nii lëë Dios nak pxosy to. V~%Kchësy meñ nii chuuñtsyey nii xñabey Kyalbini Ntson nak xiñ Dios. !}; Por deelñee kpañ do si klaañtyee styoo do, lëë do kety. Per deelñee kuñ Kyalbini Ntson lëë do yudar parñee ksaan do xtol do, lëë do kpañ. |} Singo tsigo busy, beetsy, nsëëb no tu cos, per nsëëbty now lo tol, parñee tsyo no si cho chol meñ lo kislyu. {9 Aan deelñee no xkyalbini xaa nii beeñ kpañ Crist lo kyalkuty leñ styoo do, yuub xaa knee kyalmbañ lo do por Kyalbini Ntson nii no leñ styoo do. z Per deelñee no Crist leñ styoo do, mbañ xkyalbini do, por lëë Dios pteelaa lëë do, nikxe nii lëë xcuerp to kety por tol. yw Per lëë do chuuñtsyeytre to nii chuuñtsyey kchë meñ nii no lo kislyu, sink sinak xñabey Kyalbini Ntson mbañ do, deelñee busy no Kyalbini Ntson leñ styoo do. Kchë meñ nii nody xkyalbini Crist leñ styoo, ngabty meñ go lo Crist. exCPor ngo chuuñ ksakty meñ go Dios, por nii xlyaañtyee styoo meñ go chuuñtsyey meñ go. wKchësy meñ nii xaktyee cos lo kislyu re sini kik xtilyni Dios, por chaklasty meñ go ni chilody meñ go ksal xley Dios. vAan kyalkuty xtsyool meñ nii sini kik cos nii chak lo kislyu re, per mbëë kpañ meñ nii chuuñtsyey nii xñabey xKyalbini Dios. %uCKchë xaa nii mbañ sinak mbañ chol meñ, nii nosy lo kislyu sini kik xaa. Per lëë xaa nii mbañ sinak xñabey Kyalbini Ntson, ngosy sini kik xaa. 'tGSingo biid xaa parñee kchilo kuuñtsyeey no nii xñabey ley, por mbañtre no sinak no chol xaa lo kislyu, sink lëë no mbañ sinak xñabey xKyalbini Dios. ]s3Por lëë Dios beeñtsyey nii pchilody xley Moisés. Lëë ley go byab lyu por xtol meñ. Lëë Dios pxaal xiñ sinak tu xaa nii no tol, aan biid xiñ xaa sinak chol meñ lo kislyu, parñee kuñ xaa gan lo tol. _r7Lëë kyalbini mbañ nii xnee Jesucrist pteelaa lëë no lo xley tol ni lo kyalkuty. 5q gKintre pe cos kyëkiy xaa nii nak ksa Crist. 8pi¡Dios syew gon! Xtedyaa skizh lo Dios, por lëë Jesucrist pteelaa naa. Xyeñaa nii no nii kuuñtsyeyaa nii xñabey Dios, per como xaa lo kislyun, lëën këtuu lo tol.Mo¡Broobaa! ¿Cho kteelaa naa lo tol re? Por lëëw chuty naa. sn_per no tu cos leñ styoon nii xsyonlë lo xkyalcheñaa. Lëë tol nii no leñ styoono aan nguëtuuw naa. m9Xyo xley Dios styoon, `l9Singo tsiñee chakladzyaa kuuñtsyeyaa cos buen, klol cos mal xchoo leñ styoon. k}Deelñee chuuñtsyeyaa nii chaklastyaa kuuñtsyeyaa, lëdre naa chuuñtsyeyo, sink tol nii no leñ styoon chuuñtsyeyo. ejCChuuñtsyeydyaa cos buen nii chakladzyaa, sink lëën chuuñtsyey cos mal nii chaklastyaa. iPor nanaa nii xaa lo kislyun aan nody cos buen leñ styoon. Chakladzyaa kuuñtsyeyaa cos buen, per chilody kuuñtsyeyno. Uh#Por ngo lëdre naa chuuñtsyey kchë cos ko, sink tol nii no leñ styoono. Yg+Per deelñee chuuñtsyeyaa nii chaklastyaa kuuñtsyeyaa, xyeñaa nii buen ley. sf_Xyeñdyaa penak xtsyolaa nrii. Por chuuñtsyeydyaa nii chakladzyaa, sink nii xyody styoon chuuñtsyeyaa. ce?Ndon no gon nii lëë Dios pxaal ley, per xaa lo kislyun aan lëë tol xñabey naa. 8di ¿Per pe buen ley tsigo aan beetyo naa? ¡Lëdyo gon! Lëë tol beety naa aan singo kok nyoo nii tolo. Kwseñ tol cos buen par kutyo, aan singo mod kok nyoo nii tir mal tol. ;cq Ntson xley Moisés, ni buen nii xñabey ley. Yb+ Por lëë tol kwseñ ley aan lëëw pkëëti naa aan misme con ley beetyo naa. >aw Singo lëë ley nii bneetsy kyalmbañ lon beety naa. ` Worñee byuumbeydyaa ley, pañaa. Per tsiñee lëën byuumbey ley, lëë tol nii no leñ styoon pkaa fuersy aan lëën kuty. |_qPer lëë tol kwseñ ley parñee ksoobkiw kchë cos mal nii no leñ styoon. Por deelñee kindy ley, pa nondy tol. [^/¿Pe styeesy no tsigo nayak, nii tol xley Moisés? ¡Lëdyo gon! Per deelñee nyody ley, nyaknandyaa nii no tol. Nyaknandyaa nii ndox tsokin xcheñ meñ deelñee nyeedy ley: “Tso kidyoo xcheñ meñ.” ?]wPer lëë na nii lëë no kuty lo ley nii pkëëtuu lëë no, lëë no kwlaa parñee jkiiñ no lo Dios sinak xñabey Kyalbini Ntson, lëdy sinak xñabey ley. Tol nii no leñ styoon \Worñee pañ no sinak cho xaa ngoptol, lëë ley psoob ki kyalmal nii no leñ styoo no aan lëë kyalmal go beety lëë no. P[Singo gak lëë do, beetsy, nii ngab to lo Crist, lëë do kuty lo xley Moisés parñee ktsiilña do stu xaa. Lo Jesucrist nii pañ lo kyalkuty ngab to nina. Singo mod lëë no jkiiñ lo Dios. ?ZwPor ngo, deelñee tsoni me stu mguiy mentre bii mbañ tsiil me, tol chuñ me. Per deelñee kety tsiil me, schilo ktsiilña me stu mguiy aan chuñdy me tol, por nonidre me tsiil me. Y#Sinak tu kwnaa nii xtsiilña, no nii tsoni me tsiil me mentre mbañ xaa, per deelñee kety tsiil me, lëë me xlyaa lo xley kyalwtsiilña. YX -Beetsy, xyuumbey do ley ni nan do nii xaktyee tsiñee mbañ meñ xñabeyo meñ. W}Kyalkuty sye xneetsy tol, per lëë xkyalnsaak Dios xneetsy kyalmbañ nii xnitylody, porñee byak ksa no Jesucrist.VPer lëë na nii lëë do kwtelaa lo tol ni lëë do xkiiñ lo Dios, lëë do jkab lo Dios ni lëë do jkaa tu kyalmbañ nii xnitylody. uUc¿Per pe cos dyon beeñ do gan? Xaktyee xkyalto do xkwii kchë cos ko nina. Por xaktyee kyalkuty xneetsyo. QTWorñee lëë do bii no lo tol, beeñtsyeydy to nii xñabey Dios. 4SaXñen si xñee chol meñ, por chilody kyeñ do kchë cos re. Sinak nii ptee do tiits beeñtsyey do kchë cos mal, kol ktee nii kuuñtsyey do cos buen nii xyo styoo Dios. SRLëë na nii lëë do kwtelaa lo tol, lëë do mbañ sinak xñabey Dios. iQKPer skizh Dios nii kchësy to siñee kwyo do lo tol, lëë do psoob xtiits Dios tyub styoo do. wPgNan nyë do nii deelñee to do lo tu xaa par ksoob to xtiits xaa, xpixwan do nak xaa aan no nii ksoob to xtiits xaa. Singo tsigo busy deelñee ksoob to xtiits tol, lëë do kety, o deelñee ksoob kaa to xtiits Dios, lëë do kyak tubli. }Os¿Pew tsigo? ¿Pe slyo no tol nayak por xñabeytre ley lëë no, sink lo xkyalnsaak Dios no no? ¡Lëdyo gon! zNmPor kñabeytre tol lëë do, por nodre to ña ley, sink lëë do no lo xkyalnsaak Dios. Lëë do kwtelaa lo tol /MW Kteejty to nii kyab to lo tol par kuuñtsyey do cos mal, sink kol tso ña Dios sinak meñ nii kuty ni bikche pañ stub. Kol tso ña Dios par kuuñtsyey do cos buen. kLO Por ngo, klaady to nii kñabey tol lo do, parñee kuuñtsyeydy to nii klyaañtyee styoo do. {Ko Singo gak lëë do, kol kuñ cuent nii lëë do kuty lo tol, per mbañ do lo Dios, porñee nak ksa do Jesucrist. jJM Tsiñee lëë Crist kuty, kaazhkaa kuty xaa lo tol, per lëë xaa pañ parñee tso xaa lo Dios. iIK Por ndon no nii lëë Crist pañ lo kyalkuty aan kpikchedre kety xaa. Pe kuñtre kyalkuty xaa. HH Deelñee ksa no Crist kuty, ndon no nii lëë no tsyo lo xaa. 4GcPor chilody kñabey tol lo meñ nii chety. xFiNdon no nii lëë kchë nii xsya styoo no kwë lo crusy ksa Crist parñee nitylow tsiin kñabeytre tol lo no. xEiPor deelñee byak tusy no Crist worñee kuty xaa, lëë no kyak tusy xaa tsi lëë no kpañ si pañ xaa. 0DYPor kyalwchobnis lëë no pkyeetsy ksa no Jesucrist ni lëë no kuty parñee kpañ no ni jkaa no tu kyalmbañ kub, sinak nii pañ Jesucrist por xkyalwnabey Tat Tios. Cw¿Pe nandy to nayak nii lëë no byak tusy ksa no Crist por kyalwchobnis, ni lëë no byak ksa xaa lo xkyalkuty xaa? OB¡Lëdyo gon! Lëë no kutyle lo tol. ¿Xa tsyore no lo tol na dyon? VA '¿Pe tyeesy no? ¿Pe slyore no tol nayak parñee kak nyoore xkyalnsaak Dios? 9@kLëë tol biidni kyalkuty. Lëë gaa xkyalnsaak Dios pteelaa lëë no lo tol ni bneetsy tu kyalmbañ nii tsitsiñdy tse nitylo lo no porñee bniladzy no xtiits Jesucrist.s?_Lëë ley biid parñee ktyaly tol, per tsiñee lëë tol lox ptyaly, mastre ptyaly xkyalnsaak Dios. >Porñee psoobty tugak xaa tiits, lëë xtol kchësy meñ kwyo, per singo gak porñee psoob tugak xaa tiits, lëë meñ telaa lo tol. =)Deelñee xaktyee por xtol Adán lëë xtol kchësy meñ kwyo, singo gak xaktyee por xkyalbuen Jesucrist pteelaa xaa kchësy meñ lo tol. 1<[Per deelñee xaktyee por xtol tu xaa ptaan tol, mastre no nii ktaan meñ nii ptsily Dios xtol singosy. Xtaan meñ go, por lëë meñ go mbañ sinak xñabey Jesucrist. ; Nakty xtol Adán sinak xkyalnsaak Dios. Por tugak tol biid castigw, per lëë xkyalnsaak Dios xtsily kchë kchësy xtol meñ. Z:-Per nakty tol nii beeñtsyey Adán sinak nii xneetsy Dios lo no. Por xtol tugak xaa ndaly meñ kuty. Per lëë kyalwtelaa nii xkady Dios, por tugak xaa biido, aan mastre ntsono, por ndaly meñ xteelaaw. _97Per destye xtiemp Adán axte xtiemp Moisés lëë kyalkuty ptaan lo xaa nii kwloo tol, nikxe nii beeñtsyeydy xaa si beeñtsyey Adán worñee psoobty Adán xtiits Dios. Lëë Adán kok sinak xaa nii tsigore biid. n8U Antes nii nyo ley, lëë tol tse no lo kislyu, nikxe nii chakty cuent nii no tol tsiñee kindy ley. 7 Por tugak xaa kwyo tol lo kislyu aan lëë tol biidni kyalkuty. Singo mod kchë meñ pchal kyalkuty, por kchë meñ kwloo tol. f6E Ni xle gaa no lo Dios por Jesucrist, porque por Jesucrist big no lo xaa. Adán ni Jesucrist 5 Por deelñee big no lo Dios por xkyalkuty xiñ xaa worñee bii xtilyni no xaa, pe lëëdyxe nina tsigo nii lëë xiñ xaa mbañ. r4] Lëë nana nii lëë no kwtelaa lo tol por xkyalkuty Jesucrist, lëë no telaa lo kyalnë dox nii kiid. d3APer nyoo nii xkëstyoo Dios no, por lëë Crist kuty por lëë no worñee bii ngoptol no. k2OLëdy likasy kety meñ xcuent stu meñ, nikxe nii neñdy so tu xaa nii kety xcuent tu meñ buen. u1cPor worñee karty kchilo telaa no, lëë Crist kuty por kchë meñ ngoptol worñee lëë tse kutsiñ. t0aAan kyaan maldy tiits ko lo no, por lëë Dios bnee xKyalbini Ntson lo no porñee xkëstyoo xaa lëë no. / Aan lëë paciensy chakni lëë no parñee buen kchukë no lo Dios, aan loxsye kchukë buen no, mastre kniladzy no xtiits Dios. .Ni lëdy kaa por ngosy xle no, sink xle no lo kyalnë, por ndon no nii lëë kyalnë xnee kyalndaan lo no parñee kaap no paciensy. -1Por Jesucrist kwaa no xkyalnsaak Dios porñee bniladzy no xtiits xaa. Tsiitsy nche no lo xtiits xaa ni xle no nii lëë no jkaa xkyalwnabey Dios. o, YNa nii lëë no kwtelaa lo tol porñee bniladzy no xtiits Dios, mbëë nche no lo Dios por Jesucrist. v+eLëë Jesucrist kuty lo crusy por kchë xtol no, ni lëë xaa pañ parñee kteelaa xaa lëë no lo tol.*Wi por lëë now. Por lëë Dios chuñ cuent nii buen no kchë no siñee xniladzy no xtiits xaa nii beeñ kpañ Jesucrist. r)]Lëdy por Abrahamsye xñee leñ kitsy nii kë xtiits Dios nii lëë Dios beeñ cuent nii buen xaa. :(oPor ngo nii lëë Dios beeñ cuent nii buen xaa. E'Tyub styoo xaa bniladzy xaa nii chuñ Dios cumplir xtiits. &Pkandy kik xaa ni psaanlasty xaa tiits nii psaan Dios lo xaa, sink tyub styoo xaa bniladzy xaaw ni ptee xaa skizh lo Dios. %Pchosody styoo Abraham, nikxe nii tsel tu kyoow iz xaa, ni nikle nan xaa ni nii lëë xaa ni nii tsiil gaa xaa Sara chilody kap mëëd. h$INikxe kwyody pe nsaladzy Abraham, lëë xaa bniladzy xtiits Dios, aan singo mod lëë xaa byak pxosy ndaly meñ nii nche tyub lo kislyu. Por lëë Dios chëb lo xaa: “Lëë kchë meñ nii jkab lo xtiiyoo ktyaly.” A#{sinak nii xñee leñ kitsy nii kë xtiits Dios: “Lëën byuñ lii pxosy ndaly meñ nii nche tyub lo kislyu.” Dios nii chuuñ kpañ meñ kuty ni xko cos nii nody bniladzy Abraham. m"SLëë Dios beeñlay Abraham porñee bniladzy Abraham xtiits xaa, aan kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios xkaa kyalnsaak ko singosy. Lëdy xaktyee par meñ nii chuuñtsyey nii xñabey xley Moisés nak kyalnsaak ko, sink wi par kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios sinak bniladzy Abrahamo. Lëë Abraham nak pxosy kchësy meñ nii xniladzy xtiits Dios, F!Por xsaksi ley, per laañee kindy ley, kindyak cho ko falt. > uPor deelñee xaktyee meñ nii chuuñtsyey nii xñabey xley Moisés jkaa nii ksaan Dios, pa xkiiñdy tsigo nii kniladzy meñ xtiits Dios, ni lëë tiits kaa nii psaan Dios kyablyu. }s Lëë Dios chëb lo Abraham nii lëë xaa kyaani kislyu kchë meñ lidzy xaa. Per chëbty Dios ngo porñee beeñtsyey Abraham nii xñabey xley Moisés, sink porñee bniladzy Abraham xtiits Dioso ni porñee beeñ Dios cuent nii buen xaaw. +O Ni lëë Abraham nak pxosy meñ nii nobey nii xniladzy xtiits Dios sinak nii bniladzy Abrahamo worñee karty tsobey xaa. Lëë tiits nii psaan Dios chak cumplir  Aan tsigore kwyobey Abraham parñee kak nyoo nii lëë Dios beeñ cuent nii buen xaa porñee bniladzy xaa xtiits Dios. Por ngo lëë Abraham byak pxosy kchësy meñ nii nobeydy nii xniladzy xtiits Dios, ni por ngo lëë Dios chuñ cuent nii wi meñ go buen. mS Per ¿pa wor dyon beeñ Dios cuent nii buen Abraham? ¿Pe loxsye kwyobey xaaw, ote klow yak? Klow. <q ¿Pe par meñ nii nobeysye dyon nak kyalwle re, ote wi par meñ nii nobeydyo yak? Lëë noo bñeel gon nii lëë Dios beeñ cuent nii buen Abraham porñee bniladzy Abraham. 2_Dichos meñ nii chuñdy cuent Dios xtol. W'Chëb rey David:Dichos meñ nii ptsily Dios xtol aan psaldy Dioso. eCLëë rey David xñee xa xle xaa nii xsaldy Dios xtol, sink chuñ Dios cuent nii buen xaa. CPer deelñee no tu xaa nii xniladzy xtiits Dios nii xteelaa meñ lo tol, lëë Dios chuñ cuent nii buen xaa porñee bniladzy xaa, nikxe nii beeñtsyeydy xaa ni tu cos par tsigal xaaw. veLëë nana, deelñee xkyë tu xaa tsiiñ, chayjty xaa nii chazh xaa, sink nii nsëëb meñ lo xaa xkaa xaa. ¿Pe lëdy nayak xñee kitsy nii kë xtiits Dios: “Bniladzy Abraham xtiits Dios, por ngo lëë Dios beeñ cuent nii buen xaa”? nUDeelñee nyak Abraham tu xaa buen por xtsiiñ xaa, nyo pe ndaan xaa, nikxe nii ndaandy xaa lo Dios. C ¿Pe styeesy no tsiñee kseety no pxusykoltoo no Abraham?  ¿Pe porñee xniladzy no xtiits Jesucrist tsigo, lëë no ksyablyu xley Moisés? ¡Lëdyo gon!, sink lëë no xlisklaa ley.  por tugak Dios no. Lëë Dios xteelaa meñ nii xniladzy xtiits Jesucrist. Xkwenjty xaa deelñee nobey meñ o nobeydy kaa meñ. ¿Pe xaktyee meñ Israel nayak xteelaa Dios? ¿Pe lëdy wi meñ sit nayak xteelaa xaa? Wi meñ sit gon xteelaa Dios, 7Xtyon no tsigo busy nii lëë Dios xteelaa meñ porñee xniladzy meñ xtiits Jesucrist. Xteelaady xaa meñ porñee chuuñtsyey meñ nii xñabey ley. C¿Pa byaan xkyalnyaa no tsigo? Lëëw bichee gon. ¿Penak dyon bicheew? ¿Pe porñee chuuñtsyeey no nii xñabey xley Moiséso? Lëdyo, sink porñee xniladzy no xtiits Jesucristo.  porñee kop xaa paciensy, nikle gaa nina nyoo nii buen Dios, por lëë xaa xteelaa kchë meñ nii xniladzy xtiits Jesús. I  Lëë Dios pso Crist parñee por xkyalkuty Crist kpily xtol no deelñee kniladzy no xtiits xaa. Aan lëëw kok singo parñee kak nyoo nii buen Dios. Psaldy Dios tol nii beeñtsyey meñ tiemp j MPer por xkyalnsaak Dios lëë xaa xteelaa meñ singosy, porñee xniladzy meñ xtiits Jesucrist. E Por kchësy meñ no xtol ni kchësy meñ nche sit lo Dios.  )Lëë Dios xteelaa lëë no porñee xniladzy no xtiits Jesucrist. Xkwedy xaa meñ, sink kchë meñ nii xniladzy xtiits Jesucrist xteelaa xaa. -Lëdy por ley telaa no, por lëë Dios bluuy nii no stu mod nii telaa no, aan kchë ngo xtyoon tsiñee xkab xley Moisés ni xlibre profet. -Por ni tu tol ktsildy Dios porñee sinal meñ ley, por xaktyee parñee kñë ley nii no xtol no xkiiñ ley. Lëë no telaa por xtiits Jesucrist *MNdon gaa no nii kchë nii xñee xley Moisés, lo meñ nii sinalo xñeew, parñee kyoogw chuw kchësy meñ ni parñee kchësy meñ kyab lo xkyalxtisy Dios. +QSinidy xkyalntseeb Dios kik meñ. -Unandy meñ xa tso mbëë meñ. <skchë nii chuuñtsyey meñ xnitylo ni xsaksi, /YLigier xsyë meñ par kuty meñ, <sNonsyke cos mal ni tiits në xchoo chuw meñ. |q Nak yañ meñ sinak tu paa nii nyaly,
con ludzy meñ xñee xuuy meñ,
xvenen mëël xchoo chuw meñ. uc Kchësy meñ këtañ,
kchësy meñ byab lo tol.Kindy cho kuñ kyalbuen,
ni tu cho kindy. =~u Kindy meñ nii xyeñ,
kindy cho kyub Dios. d}A Leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee:Kindy meñ buen,
ni tu meñ buen nody. &|E ¿Pe tyeesy no dyon? ¿Pe mastre nayak buen no que meñ sit? ¡Lëdyo gon! Por ndon no nii nikxe meñ Israel no, nikxe gaa meñ sit no, ña tol no no. @{yDeelñee nyako singo, ¿penak nii chuuñtsyeydy no cos mal parñee kiid cos buen? No meñ xñee nii ngo xluyaa par ksyablyu meñaa, per nonguial ksaksi Dios meñ go. Kindy meñ buen zzmPer deelñee xkiiñ xtiits xuuyaa parñee kak nyoore xtiitsli Dios, ¿penak tsigo xsyak xaa nii no xtolaa? [y/Per ¡lëdyo gon! Por deelñee nyak mal Dios, ¿xa kuñ xaa kyalxtisy lo kislyu? xPer deelñee por xtol no chak nyoo xkyalbuen Dios, ¿pe mal Dios porñee xsaksi xaa lëë no? No meñ xñee nii nliw. Vw%¡Lëdyo gon! Tugak xñee Dios tiitsli nikxe kchë meñ xñee xuuy, por leñ kitsy nii kë xtiits xaa xñee:Sak meñ nii bueenoo por kchë nii xñeel,
ni mbëë kchukëël tsiñee kak kyalxtisy. Zv-¿Pe kok tsigo worñee pchooxso meñ Israel? ¿Pe ptsëë Dios lo xtiits nayak? 9umNono gon. Por lo meñ Israel psaan Dios xtiits. Ht ¿Pe non dyon nii kak no meñ Israel, ni pe non nii tsobey no? Kssink tyub styoo no no nii kak no meñ Israel, ni no nii tsobey styoo no. Këdy kchë ngo lo kitsy, sink styoo no now. Kchë xaa nii nak singo xsolidy chol meñ xaa, sink Dios xsoli xaa go.^r5Por lëdy laa klaasy kak no meñ Israel, ni lëdy xaktyee porñee nobey xcuerp now, q7Kchë xaa nii nobeydy xcuerp, per chuuñtsyey xaa nii xñabey ley, ksee kan lii. Por chuuñtsyeydyoo nii xñabey ley, nikxe nii xyeeñlo ni nobeyoo. pwPer deelñee no xaa nii nobeydy aan chuuñtsyey xaa nii xñabey ley, sak cuent nii nobey xaa, nikxe nii nobeydy xaa. oXkiiñ kyalwyobey palalsye deelñee xsaloo xley Moisés, per deelñee chuuñtsyeydyoo nii xñabey ley, pe nandy nii kwyobeyoo. cn?Nli gak nii xñee kitsy nii kë xtiits Dios: “Por lëë do, xñeenë meñ sit Dios.” LmXtaanoo xley Moisés, per xsyablyul Dios tsiñee xsaldyoo ley go. ClDeelñee xñeel nii ndox tsoni meñ stu kwnaa o stu mguiy deelñee no tsiil meñ, ¿penak nii chuuñtsyeyoo singo? Deelñee xlëël chanoo mdyo, ¿penak nii xkwanoo nii no xiktoo mdyo? kDeelñee chuuñ kseedyoo meñ, ¿penak nii chuuñ kseejtyoo lii? Deelñee xluuyoo nii ndox kwan meñ, ¿penak nii xkwanoo? j Xsyakoo nii schilool kuuñ kseedyoo meñ nguey ni kñeel lo meñ mban, por nanoo nii lo xley Moisés kë kyalchak ni tiitsli. Zi-Xsyakoo nii lii kob ña meñ nii xñady lo ni ksaabini lo meñ nii so lo nguey. Uh#nanoo pe cos chakladzy Dios. Ni xluuy ley lool nii no nii kwel cos mbëë. `g9Per lii nii xñeel nii meñ Israeloo, ni xsyeeñoo xley Moisés ni xtaanoo Dios, 2f]tse nii lëë Dios ni lëë Jesucrist kuñ xkyalxtisy meñ según kchë nii no kik meñ. Lëë xtiits Dios nii xluyaa xñee nii singo kako. Meñ Israel ni xley Moisés e#Por kchë nii chuuñtsyey meñ go nyoo nii leñ styoo meñ go no ley. Ni misme gaa xkyalcheñ meñ go ksoli meñ go o ksyablyu gaa meñ go kdOPer tsiñee lëë meñ nii nandy nii no ley chuuñtsyey nii xñabey ley, misme meñ go xsaa ley. pcY Por xtyelaady meñ nii xkëëtyag nii xñabey ley, sink meñ nii chuuñtsyey nii xñabey ley xtyelaa. Gb Por kchë meñ sit nii beeñ tol aan nandy meñ go nii no xley Moisés, tsody ley tsiñee lëë meñ go kety. Per lëë xkyalxtisy meñ Israel nii beeñ tol kak sinak xñabey xley Moisés. +aQ Por lëdy wi Dios xkwe meñ. `5 Per lo meñ nii chuuñtsyey kyalbuen lëë Dios ktee kyalnsaak parñee mbëë kpañ meñ go. Klo gak lo meñ Israel ktee xaaw, tsigore lo meñ sit. v_e So kyalwsaksi ni kyalnë par kchë meñ nii chuuñtsyey kyalmal, klo par meñ Israel, tsigore par meñ sit. M^Per lëë xaa ksaksi meñ nyaa nii xsaldy tiitsli ni meñ ngoptol. q][Lëë Dios ktee kyalmbañ nii nitylody lo meñ nii tugak beeñtsyey kyalbuen ni tugak beeñ ksak Dios. ?\yLëë xaa kizh meñ según kchë nii beeñtsyey meñ. [Per nguiedzy styool ni chaklastyoo ktikcheel styool lo Dios. Por ngo lëël xyuubre kyalnë par tse nii lëë Dios kiid kuñ kyalxtisy. Z¿Pe xsyablyul xkyalndoladzy Dios nayak ni xpaciency xaa? ¿Xyeñdyoo nayak nii lëë xkyalndoladzy Dios xtsig lii lo xaa? YwAan lii nii xseel chanoo nii chuuñtsyey meñ aan chuuñtsyeylo, ¿pe xsyakoo nayak nii stelaal lo xkyalwsaksi Dios? iXKPor ndon no nii tsiñee lëë Dios chuñ kyalxtisy, xsaksi xaa meñ nii chuuñtsyey kchë ngo. $W CPor ngo kindy pe jkëlool, lii nii xseel meñ, deelñee chootyee nakoo. Misme lii xtee kyo lii tsiñee xseel meñ, por chuuñtsyeyoo nii chuuñtsyey meñ. V 7 Nan xaa nii lëë Dios xñabey kety kchë meñ nii chuuñtsyey ngo, per lëëw chuuñtsyey xaa, aan axte xle xaa chan xaa meñ nii chuuñtsyeyo.iU MChondy xaa tiits, chuñdy xaa cumplir xtiits xaa, xkëstyoody xaa meñ, xkombedy xaa styoo xaa. T Xñeenë xaa meñ, xtilyni xaa Dios, xekwty xaa lo meñ, nyaa xaa, chuuñtsyey xaa cos mal, ni xsoobty xaa xtiits pxosy xaa. S Kchëlo cos mal no kik xaa, mal xaa, ngbiñ xaa, mbidy xaa, nweety bñech xaa, xtilyni xaa meñ, wnee xuuy xaa, ni wagw tiits kizh xaa. wR iChaklastre xaa ksal xaa Dios, aan lëë Dios kaa psaanladzy xaa parñee kuuñtsyey xaa nii chigaldy kak. DQ Singo gak xaapkiy, chokidre xaa kwnaa, sink saapkiy xaa choki xaa. Chuuñtsyey xaa cos nii xkwii kyalto ksa saapkiy xaa, aan mban xtye xcuerp xaa castigw por cos mal nii chuuñtsyey xaa. P 3Por ngo lëë Dios psaanladzy meñ go parñee kuuñtsyey meñ go cos nii xkwii kyalto. Por axte wi kwnaa ptsëë xmod. Choni me saa kwnaa me. [O 1porñee xnilasty meñ go xtiitsli Dios, sink tiits xuuy xniladzy meñ go. Xsoxib meñ go lo kchë cos nii psaa Dios. Xsoxibty meñ go lo Dios nii psaaw. Por lëë Dios xyal jkaa skizh tugak. Singo no nii kako. 2N _Por ngo lëë Dios psaanladzy meñ go parñee kuuñtsyey meñ go kchë cos mal nii no styoo meñ go. Aan chuuñtsyey meñ go cos nii xkwii kyalto kchë xcombañer, OM Por lëë meñ go psaan xkyalntson Dios nii xnitylody por mdyo nii chak si chak chol meñ, ni por mdyo nii nyaa si nyaa mguiñ, ni por mdyo nii chak si chak ma nii sob tap niy, ni ma nii xtyoopxax. HL  Nikxe nii xñee meñ go nii nyaani meñ go, per nguey meñ go. IK  Per nikxe xyuumbey meñ go Dios singo mod, chuuñ ksakty meñ go Dios ni xteejty meñ go skizh lo xaa. Al contrario cos nii pa xkiiñdysye sini kik meñ go, ni lëë xkyalcheñ meñ go pkyey. @J {Schilo kak nyoo nii nyoody por kchë cos nii psaa Dios. Destye nii kwche kislyu kok nyoo nii lëë xaa nak Dios ni kyaaldy kaa xkyalwnabey xaa. Por ngo nii kindy pe jkëëlo meñ go. =I wAan nan meñ go cho nak Dios, por misme Dios bluuyo. %H EXtyon no nii lëë xcastigw ntseeb Dios sëëd kpaa parñee ksaksi xaa kchë meñ yox ni meñ mal, por xlaady xtol kchë meñ go jkaasy xtiitsli Dios. QG Lëë tiits re xñee nii lëë Dios xteelaa lëë no lo tol porñee xniladzy sye no xtiits xaa. Ni leñ kitsy kaa nii kë xtiits Dios xñee: “Por kyalwniladzy lëë xaa nii buen kpañ.” Xtol meñ &F GXtelastyaa xtiits Dios nii xteelaa, por xkyalwnabey Dios nako parñee kteelaaw kchë meñ nii xniladzyo. Klo meñ Israel telaa. Tsigore telaa meñ sit. wE iPor ngo nii xtee gaanaa kyely kluyaa xtiits Dios wi lo do nii no do leñ kyedzy Roma. Xtiits Dios nii xteelaa !D =No nii kluyaa xtiits Dios lo kchë meñ, nikxe lo meñ nii no kyedzyo, nikxe gaa lo meñ nii no taño, nikxe lo meñ nyaaniw, nikxe gaa lo meñ ngueyo. 1C ] Beetsy, kol kaknan gaanoo nii ndaly vuelt kwlokyeeñaa kyelyaa lo do, per xtejtyo tiits. Chakladzyaa kyelyaa parñee ktopaa kyalnsaak sinak nii xtopno stub lugar. cB A sinak nii xñee ñe, parñee kchoobladzy lsa no styoo no porñee xniladzy no xtiits Dios. [A 1 Por chakladzyaa kanaa to parñee jkaa do xkyalnsaak Dios tsiin kchosody styoo do, G@   Tugak xñabaa lo Dios nii knee xaa tiits kyely teedyaa lo do. ?  Aan lëë Dios chan nii tugak xsaladzyaa lëë do tsiñee chutiitsnin xaa. Xtsiiñ Dios xkyën. Tyub styoon xluyaa xtiits xiñ xaa. >  Xtedyaa skizh lo Jesucrist ni lo Tat Tios por lëë do, por laañee xkaatyee chakyety to porñee xniladzy to xtiits Dios. = Lëë Dios xkëstyoo lëë do kchë do siñee no do leñ kyedzy Roma, ni lëë xaa kwle lëë do parñee jkab to xkyedzy xaa. Lëë lëësy Tat Tios dyon ni lëë lëësy Jesucrist kakni lëë do ni knee tiits nii mbëë kpañ do. Lëë Pable xkokyeñ tsi Roma @< }Lady meñ nii kwtsyetsy Dios jkab lo Jesucrist ngab to. ; Por Jesucrist lëë Dios bnee tiits nii kakaa apostle parñee tyub lo kislyu tso meñ nii kniladzy xtiits xaa ni ksoob xtiits xaa. c: APer por xkyalwnabey Kyalbini Ntson lëë xaa kok Xiñ Dios, porñee pañ xaa lo kyalkuty. [9 1Lëë tiits re xñee cho nak Jesucrist, Xiñ Dios. Lo xtiiy rey David sëëd xaa. a8 =Penaadle bluuy Dios tiits re. Ndaly profet pkëëw leñ kitsy nii kë xtiits Dios. 7 Paablaa. Xtsiiñ Jesucrist xkyën. Lëë Dios kwtsyetsy naa parñee kakaa xapostle xaa parñee kluyaa tiits nii xteelaa. G6Lëë lëësy Jesucrist dyon kakni lëë do. Amén.h5ILëë xaa nii pxaal tiits re xñee: —Klyëëdy lëën kyely. Singo kako. ¡Të Jesús! @4yDeelñee no gaa cho ktsily blalan xtiits Dios nii kë leñ libre re, klaady Dios kaw xaa xnex yag nii xnee kyalmbañ ni klaady Dios sëëb xaa leñ kyedzy ntson nii xseety libre re. I3 Lëën xñe kazh lo kchë xaa nii xkëëtyag xtiits Dios nii kë leñ libre re nii deelñee jkëë xaa pe stu cos leñ libre re, lëë Dios ktee xaa kchë kyalnë nii kë leñ libre re. M2Lëë Kyalbini Ntson ni lëë tsiil Jesús xñee lo xaa: —Të. Aan kchë meñ nii kono këb: —Të. Lëë kchë gaa meñ nii klyaa nis ni kakladzy kiid ki nis nii xnee kyalmbañ singosy. Y1+’Naa nak Jesús. Lëën pxal xanglyaa parñee kiidnee xaa xa nak kchë cos re lo kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios. Lo xtiiy rey David syelyaa. Nakaa sinak mëly nii xsaabini leñ kpaa wor silytoo. <0qPer lëë xaa yox kyaan ley ksa xaa nii chuuñ kyalbruj, ni xaa nii choni stu meñ nikxe no tsiil, ni xaa nii chuty meñ, ni xaa nii xsoxib lo mdyo, ni xaa nii xleni kyalwkëti. /-’Dichos meñ nii xkiib xab, parñee kchilo kaw meñ nex nii xkyë lo yag nii xnee kyalmbañ, ni kchilo sëëb meñ chu xpuert kyedzy ko. ..W Naa bislo kchë cos ni naa kisyaalo. - —Nli nii klyëëdre lëën kyely —xñee Jesús—. Lëën kyelyni nii ktedyaa lo meñ, según nii beeñtsyey meñ. .,U Psaan kuñ xaa mal kyalmal ni psaan kuñ ngoptol tol, per lëë xaa buen no nii tugak kuñ xaa kyalbuen. Singo gak xaa nii beeñ nyë Dios nody nii ksaan xaa Dios. v+e Ni lëë gak angly ko në: —Kolandyoo xtiits Dios nii kë leñ libre re, por lëëw mer kak cumplir. **M Per lëë xaa në: —Ksoxibtyoo lon por xtiitsak Dios xsobaa, sinak nii xsooblo ni xsoob profeto ni kchë meñ nii xsal nii kë leñ libre re. Psoxib lo Dios. ~)uNaa nak Juan. Biñaa ni konaa kchë cos re. Aan loxsye biñno ni konno, lëën psoxib lo angly nii bluuyo lon. w(g—¡Klyëëdy lëën kyely! —xñee Jesús—. ¡Dichos meñ nii xsoob xtitsaa nii kë leñ libre re! ?'wTsigo lëë angly në lon: —Nli kchë tiits re no nii kniladzy meño. Yuub Dios nii xsaabini profet pxaal xangly biidnee kchë nii klyëëdy kak lo xaa nii xsoob xtiits xaa. Q&Jkyeydy lyu siko ni jkiiñdy kchë meñ nii no siko ni tu clasy bini, per ni xbini ngbidz, por lëë Dios ksaani lo meñ go, aan iip kyaldy xkyalwnabey kchë meñ go. Klyëëdre lëë Jesucrist kiid <`~~b}}||O{{;{ zyxxwwwVvv{votttRss,rr;qqptoounn_mmhll(kjjiiPhhPggfeeZddcccibfaa`_^^K]]\[|ZZZYXX8WVVSUUUTTSzRRQQjPPO(NMMLLLKKFJJFIIiHHG9FFsEECCdBBB-AAL@@@??1>>/=="2116007//..-`,,>+y+ **)((&''&z%%d$$z#""H!! "7Is0Bb2kDl59DA : v s 1v/8S<m !vXtsiiñ Dios gon xkyë xaa nii xñabey lo meñ nii xniladzy xtiits Dios. Por ngo nii kpañ xaa sinak xñabey Dios, ni no nii kon xaa tiits, ni nody nii kak ntseetsy xaa. Nody nii kyë xaa kunip, ni nody nii kyëno xaa lo tily, ni nody nii tsini xcuent tumi kik xaa. al =vDeelñee ksool tu xaa kol, no nii kyuboo tu xaa nii ngui mbañ, parñee tsody pe jkëëkiy meñ xaa. No nii kyuboo tu xaa nii tugak kwnaa chap, wi xiñ xaa no nii kniladzy xtiits Dios ni no nii ksoob xiñ xaa tiits. sk avLëën psan lii lo kislyu wiñ nii lëë Creta parñee kso xnëëzoo kchë cos nii karty kso xnëz, ni parñee kchë kyedzy nii tedyoo ksool xaa kol nii kñabey lo meñ nii xniladzy xtiits Dios, psaladzy kchë nii kwnabeyaa lii. Lj vLëën xal kitsy re lool, Tito. Xiñaa nakoo por chop no xniladzy xtiits Dios. Xñabaa lo Dios ni lo Jesucrist nii kakni xaa lii ni knee xaa tiits nii mbëë tsol. Lëë Tito kso xaa nii kñabey ti cvLëë nana, nii lëë tse kutsiñ, lëë Tat Tios nii pteelaa lëë no lo tol pxaal naa kluyaa xtiits xaa. h #vlëë no jka tu kyalmbañ nii nitylody. Por destye worñee karty kwe kislyu kwnee Dios nii lëë xaa knee kyalmbañ go aan xkëëtidy xaa. 6g ivNaa nak Pable, xtsiiñ Dios xkyën, xapostle Jesucrist nakaa. Lëë Dios pxaal naa kluyaa xtiits xaa lo meñ nii kwle xaa, parñee kaknan meñ nii lëë xtiits xaa xñee nii ffE¡Lëësy Dios nyaani! ¡Lo xaa kol tsoo ktee no skizh tugak por Jesucrist! Amén.8eiper lëë na lëëw kok ndoon por kchë nii pkëë profet. Lëë Dios kwnabey nii singo kako. Lëë nii kwlootsey Dios kok ndoon parñee kchë meñ kniladzyo ni kuuñtsyeyo. )dKKol tsoo ktee no skizh lo Dios. Lëë xaa kso tsiitsy lëë do lo xtiits Crist nii bluyaa lo do. Tiits ko kwlootsey Dios destye worñee karty kwe kislyu, Uc#Xkëëptyux Gayo lëë do. Lidzy xaa xkwësaa. Kchë lo meñ nii xniladzy xtiits Dios xtee xaa lidzy xaa. Ni xkëëptyux Erasto nii nak tesorer lëë do, ni xkëëptyux betsy no nii lë Cuarto lëë do. b^a5Naa nak Tercio. Naa xkë kitsy re. Xkëëptyuuxaa lëë do. Win ngab lo Crist. `Xkëëptyux Timoteo lëë do. Chopaa xaa xkyë tsiiñ. Ni xkëëptyux xaa tu kyedzyaa Lucio ni Jasón ni Sosípater lëë do. q_[Aan klyëëdy lëë Dios knee tiits nii sobniy do xaatox. Lëë lëësy Jesucrist dyon kakni lëë do. ^3Kchësy meñ nan nii nsoob tiits to. Por ngo xlen. Aan chakladzyaa nii kak nyaani do par kuuñtsyey do cos buen, lëjty nii kuuñtsyey do cos mal. +]OKol ksosit lo xaa go, por xkyëdy xaa xtsiiñ Jesucrist, sink lyaadzy nii kuuñtsyey xaa nii xlyañ styoo xaa no xaa, aan con tiits ngui xkëëti xaa meñ mban. v\eBeetsy, xñabaa nii kan do cho chuñ lëë do chop tiiy ni cho xlyë lo xtiits Dios nii pkëëtyag to. [ Kol jkëëptyux lsa xcombañer do aan kol kaw tu pxit kwesy xaa. Kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios xkëëptyux lëë do. Z Kol jkëëptyux Filólogo, ni Julia, ni Nereo ni psyañ xaa, ni Olimpas ni kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios nii nche lo xaa. rY]Kol jkëëptyux Asíncrito, ni Flegonte, ni Hermes, ni Patrobas, ni Hermas ni betsy no nii nche lo xaa. cX? Kol jkëëptyux Rufo. Ngab xaa lo Dios. Ni kol jkëëptyux xñaa xaa. Nak me sinak tnan. W Kol jkëëptyux Trifena ni Trifosa. Wi me xkyë xtsiiñ Crist. Ni kol jkëëptyux psyañ no Pérsida. Tir xkyë me xtsiiñ Dios. uVc Kol jkëëptyux xaa tu kyedzyaa Herodión, ni kol jkëëptyux meñ lidzy Narciso nii xniladzy xtiits Dios. Uy Kol jkëëptyux Apeles. Tugak xluuy xaa nii nli xniladzy xaa xtiits Crist. Ni kol jkëëptyux meñ lidzy Aristóbulo. [T/ Kol jkëëptyux Urbano. Ksa noo xaa xkyëë tsiiñ. Ni kol jkëëptyux Estaquis. US#Kol jkëëptyux Ampliato. Xamigwaa nii xniladzy xtiits Crist nak xaa. R5Kol jkëëptyux xaa tu kyedzyaa Andrónico ni Junias. Ksan xaa kwyo skiib. Apostle nii nli chuñ tsiiñ nak xaa. Klo xaa bniladzy xtiits Crist lon. =QuKol jkëëptyux Mariy nii tir xkyë tsiiñ lady to. P/Kol jkëëptyux kchë meñ nii xkaal lsa lidzy Prisca ni Aquila. Kol jkëëptyux xamigwaa Epeneto. Klootyee xaa bniladzy xtiits Crist nëz Asia. OKwyo me xnëz kyalkuty par kteelaa me naa. Lëdy nonsyaa xte skizh lo me, sink wi kchë meñ sit nii xniladzy xtiits Dios. LNKol jkëëptyux Prisca ni Aquila. Ksan me kë xtsiiñ Crist. NMKol kan me sinak xtyoon meñ nii ngab lo Crist, por singo no nii kuuñtsyey meñ nii xniladzy xtiits Crist. Kol ktee kchë nii jkiiñ lo me, por tir chuñ me meñ yudar ni wi gaan beeñ me yudar. RL Xkëëbaa psyañ no Febe lo do. Leñ kyedzy Cencrea kë me xtsiiñ Dios. XK)!Lëë lëësy Dios nii xchoobladzy styoo meñ dyon kakni lëë do. Amén.iJK parñee tsaap në Dios que nii nguiool no styoon tsiñee klyaañaa lo do aan kxiladzyaa lo do. IKol nab lo Dios nii kteelaa xaa naa lo meñ Judea nii xnilasty xtiits Crist, ni kol nab nii mbëë jkaaña meñ Jerusalén nii sanin, H)Beetsy, por Jesucrist ni por kyalwkëstyoo nii xneetsy Kyalbini Ntson lo no, xñabaa nii kyak tusy no, parñee kñab no lo Dios por naa. UG#Xyeñpaa nii tir kuuñlay Crist lëë do tsiñee lëën kyely teedy lo do. bF=Tsiñee lëën lox kte nii ptyop, lëën kcho par España aan lëën kyely teedy lo do. E#Styoo xaa kwlaño ni bueen gaa beeñtsyey xaa, porque por meñ Israel bniladzy xaa xtiits Dios. Por ngo no nii kuñ xaa meñ Israel yudar. DPor lëë styoo meñ Macedonia ni meñ Acaya kwlañ nii ktop xaa tumi aan kxaal xaaw lo betsy no nii no lyaadzy Jerusalén. ]C3Per lëë na lëën ka Jerusalén par kanin tu nii jkiiñ lo betsy no nii no siko. B tsaap steedyo tiits tsiñee lëën ka España. Aan loxsye kanaa lëë do, tsaap schilo kuñ do naa yudar ktsiiñaa laañee san. sA_Per lëë na nii lëën byal xtsiñaa tañ re, ni como kokle gaa ndaly iz nii chakladzyaa kyelyaa lo do, e@CPor ngo karty ktee tiits kyely teedyaa lo do, nikxe ndaly vuelt kwlokyeeñaa nyelyaa. K?Lëën beñ nii xñee kitsy nii kë xtiits Dios:Lëë meñ nii destye karty kon cho nak xaa kan xaa,
ni lëë meñ nii karty jkëëtyag xtiits xaa kyeñ. Lëë Pable xkokyeñ tsi Roma >Singo mod lëën bluy xtiits Dios nii xñee cho nak Jesucrist laañee karty kon meño, parñee kyëdyaa tsiiñ laañee bislol stu meñ. R=ni kon meñ sit kyalntson ni milagre nii beeñtsyeyaa por Kyalbini Ntson. Singo mod lëën beñ cumplir bluyaa xtiits Crist nii xteelaa. Destye Jerusalén bislon aan ptsiiñaa axte xtañ meñ Iliria. <Kyaxtyaa kñën stu cos, sink lëën kñe nii chuuñtsyey Crist por naa, parñee ksoob meñ sit xtiits Dios. Pkëëtyag meñ sit xtitsaa T;!Porñee xniladzyaa xtiits Jesucrist, ngo nii xlen kën xtsiiñ Dios. g:GKyën xtsiiñ Jesucrist lo meñ sit. Xluyaa xtiits Dios nii xteelaa lo meñ sit, parñee kpig meñ sit lo xaa, ni kak meñ sit sinak tu cos nii xlyaa nex nii chokon lo Dios. Por lëë Kyalbini Ntson chuuñ nyë meñ sit. m9Sper lëën byax pkën chop tson cos leñ kitsy re, parñee knitylasty tow. Lëë Dios kwnabey naa. 8 Beetsy, nanpaa nii no kyalndoladzy leñ styoo do, ni nanaa nii chak to, ni nanaa nii schilo kuuñ kseedy to xcombañer do, j7M Lëë lëësy Dios nii xnee kyalndoladzy dyon, ko nguiool styoo do ni knee tiits nii mbëë kpañ do kchë do siñee xniladzy to xtiits xaa, parñee mastre tso kyalwniladzy leñ styoo do por xkyalwnabey Kyalbini Ntson. /6W Lëë stub lugar pkëë profet Isaías:Lëë xtiiy Isaí jkëpeñ,
aan lëë xaa kchoo kñabey xaa lo meñ sit,
aan lëësy xaa ksaladzy meñ sit. 5 Lëë gak kitsy nii kë xtiits Dios xñee:Kchësy to siñee nche do lo kislyu,
kol ktee skizh lo Tat Tios. z4m Lëë stub lugar xñee xkitsy Dios:Kchë do siñee nak to meñ sit, kol kle ksa do meñ xkyedzy Dios. M3 Ni lëë xaa biid parñee wi meñ sit ktee skizh lo Dios por xkyalnsaak Dios, sinak nii xñee kitsy nii kë xtiits xaa:Por ngo lëën kñe cho nakoo lo meñ sit,
ni lëën kol lay lool. `29Chakladzyaa kniyaa lo do nii lëë Crist biid parñee jkiiñ xaa lo meñ Israel. Lëë xaa biid kuñ cumplir nii chëb Dios lo pxusykoltoo meñ Israel parñee kluuy xaa nii chuñ Dios cumplir kchë nii xñee Dios. g1GKol jkaaña xcombañer do sinak nii pkaaña Crist to parñee kteedy meñ skizh lo Dios. }0sparñee tugak kak tsiy do tsiñee ktee do skizh lo Tat Tios pxosy Jesucrist. Lëë meñ sit xkëëtyag xtiits Dios /Aan lëë lëësy Dios nii xnee kyalndoladzy dyon kakni lëë do parñee ngui kpañ do kchë xcombañer do sinak nii bluuy Crist .Kchë nii kwnee Dios tiemp kwë parñee jkiiño lo no tsiin kchosody no ni kchoobladzyo styoo no parñee kniladzyre now. -)Por ni Crist beeñ ksakty xaa lëë xaa, sink lëë xaa beeñ cumplir xtiits Dios nii xñee: “Naa pchal kchë nii kwlootsyetsy meñ lii.” u,cNo nii kchë no kuuñtsyeey cos buen parñee kuuñ ksak no xcombañer no tsiin kniladzyre xaa xtiits Dios. + #Kchë no siñee tsiitsy nche no lo xtiits Dios, no nii syak no xlyaadzy xaa mban sinak nii nyako xlyaadzy no aan kuuñ ksakty no lëë no. L*Per lëë xaa nii nolidy kik tsiñee chaw xaa pe tu cos, chak xtol xaa, porñee chawdy xaaw tyub styoo xaa. Aan kchë xaa nii no tublidy styoo tsiñee chuuñtsyey xaa tu cos, tol chuñ xaa. ) Deelñee xniladzyoo xtiits Dios, liisy ni Dios sye nano. ¡Dichos xaa nii pe sinidy kik por chuuñtsyey xaa nii xyo styoo Dios! z(mMasy silidyee tyaawdy no pëël ni tyowdy no viñ ni kuuñtsyeydy no cos nii kuso xcombañer no lo xtiits Dios. 'Jkëtañdy to lo xtsiiñ Dios por nii xtyaaw. Kchë nii xtyaaw nyë, per ntseeb ktyaaw tu cos deelñee xkëëtaño meñ. &wPor ngo, kol tsoo kuuñtsyeey no kchë cos nii kchoobladzy styoo xcombañer no, ni kol tsoo kuuñ no xaa yudar. l%QKchë xaa nii xkiiñ lo Crist singo mod, chuuñ ksak xaa Dios ni buen xchukë xcuent xaa lo meñ. A${Por nody Dios lady no porñee xtyaaw no o xtyow gaa no pe cos, sink lëë xaa no lady no porñee mbañ no sinak xñabey xaa ni porñee xle no por Kyalbini Ntson nii no leñ styoo no. D#Kteejty to tiits nii kñeenë meñ kyalnsaak nii kwaa do. W"'Deelñee porñee chaawoo xkëëtañoo xcombañeeroo, lëdre por kyalwkëstyoo chuuñtsyeyoo cos. Klaadyoo nii kyëtañ tu xaa nii xniladzy xtiits Dios por cos nii chaawoo, por wi por lëë xaa kuty Crist. !7Nanaa nii ni tu cos nii xtyaaw peejty. Xñen nrii porñee xniladzyaa xtiits Crist. Per deelñee no tu xaa nii xsyak nii peedy tu cos, peedyo lo xaa.  Por ngo nody nii kñeenë no xcombañer no. Kol ktee nii kchondy to xcombañer do lo tol tsiin kusody to xaa lo xtiits Dios. xi Singo tsigo busy kchë no kak tsyetsy lo Dios parñee ktee no cuent lo xaa. Kuñdy to xtol xcombañer do % Por leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee:Nli xñen, chëb Tat Tios,
nii kchësy meñ ksoxib lon,
ni kchë meñ knee skizh lon.  ¿Penak tsigo xñeenël betsyoo? ¿O penak kaa xpixladzyoo chanoo xaa? Kchë no kyo lo Dios parñee kuñ xaa xkyalxtisy no. dA Por lëë Crist kuty ni lëë xaa pañ parñee kñabey xaa lo meñ kuty ni lo meñ mbañ. !Deelñee mbañ no, par Dios mbañ no. Deelñee kety kaa no, par Dios kety no. Por ngo nikxe kpañ no, nikxe gaa kety no, lo Dios ngab no. c?Ni tu no mbañdy porñee chakladzy no, ni ni tu no chejty porñee xlyaño styoo no. Kchë xaa nii xsyak nii nda nak tu tse, par Dios xsyak xaa ndaw. Lëë xaa nii gaa chaw kchëlo cos, par Dios chaw xaaw aan xtee xaa skizh lo Dios. Singo gak xaa nii chawdy kchëlo cos, par kuuñ ksak xaa Dios chawdy xaa kchëlo cos ni xtee gaa xaa skizh lo Dios.  No xaa nii xsyak nii no tse nda, ni no xaa nii xsyak nii tublosy nak tse. Catu xaa no nii kniladzy xaa nii no styoo xaa. .U¿Cho nakoo parñee kñeenël xmos stu xaa? Deelñee buen so xaa o maal gaaw, lëë xpatrón xaa kan. Per buen kyaan xaa lo xpatrón xaa, por lëë Dios ksoli xaa. H Per nody nii ksee xaa nii chaw kchëlo cos xaa nii chawdy cualquier cos. Singo gak xaa nii chawdy kchëlo cos nody nii ksee xaa nii chaw kchëlo cos, por lëë Dios pkaaña xaa tub tub xaa. LNo xaa nii chaw kchëlo cos. No gaa xaa mban nii kizh yësy chaw. Z /Ngui kol nee lo xaa mban nii xyuumbey nizhty xtiits Dios. Ktilytiitsnidy to xaa. r] Sink kol sak Jesucrist sinak tu ladx kiib nii kakw to, aan kuuñtsyeydy to cos mal nii no styoo do.(I Ngui kol tso tsyo no sinak cho meñ yutsye. Kyëëdy no kunip ni kuuñdy no lni yox, ni tsyonidy no stu mguiy o stu gaa kwnaa, ni ktildy no ni kak mbijty no. $A Lëë kyool mer tedy aan lëë yutsye sëëd. Por ngo kol tsoo ksaan no cos nii chak lo nguey, aan kol tsoo kwe no lo bini sinak tsiñee xkwetsey soldad. 5c Kol kyeñ xa nak tiemp nii no no, ni kol kaknan nii lëë wor kutsiñ nii kte xkaal no. Por xtsedre lëë no telaa. Naktyo sinak worñee kal bniladzy no xtiits Dios. lQ Xsaksidy xaa nii xkëstyoo xcombañer. Singo mod lëë kyalwkëstyoo chuuñtsyey nii xñabey ley. T! Lëë ley gon xñee: “Tsonidyoo stu meñ deelñee no tsiiloo, kujtyoo, kwandyoo, tsookidyoo.” Per schilo kak cumplir kchë ngo con ley nii xñee: “Pkëstyoo xcombañeeroo sinak xkëstyool lii.”  % Ni tu cho lo kyëtiñdy to, sink kol jkëstyoo lsa xcombañer do. Por deelñee jkëstyoo do, lëë do beeñle cumplir nii xñabey ley. J   Kol ktee nii chigal catu xaa. Kol kizh kchë contribucioñ lo xaa nii xtopo. Deel no gaa xaa nii ksal do, kol ksal xaa, ni deel no gaa xaa nii xyal ksoob to xtiits, kol ksoob xtiits xaa. g G Wi por ngo xkizh to contribucioñ, por xtsiiñ Dios kë xaa xñabey aan ngo nak xtsiiñ xaa.   Por ngo no nii ksoob no xtiits xaa xñabey, lëjty xaktyee parñee ksaksidy xaa lëë no, sink porñee no xkyalcheñ no. H   Por Dios kë xaa xñabey tsiiñ parñee kuñ xaa lii yudar. Per deelñee chuñoo kyalmal, ptsyeb. Por lëdy lika noy xaa spad, por xtsiiñ Dios kë xaa par ksaksi xaa xaa nii chuñ kyalmal. H  Por nody xaa xñabey parñee ktseb xaa xaa nii chuñ kyalbuen, sink lëë xaa no par xaa nii chuñ kyalmal. Deelñee chaklastyoo ktsyeeboo xaa xñabey, ngui kok tsiin kakni xaa xñabey lii. zm Por ngo kchë xaa nii xsoobty xtiits xaa xñabey, xtiits Dios xsoobty xaa. Aan lëë kchë xaa go tedy castigw.   No nii kchë do ksoob xtiits xaa xñabey. Por nody ni tu xaa xñabey nii psoobty Dios, aan kchë xaa xñabey nii no, Dios pso xaa. _7 Klaady to nii kuñ kyalmal gan lo do, sink kol kuñ gan lo kyalmal con kyalbuen.1 Ni xñeew: “Deelñee xlyaañ xaa nii xlëë lool, ptee nii kaw xaa. Ni deelñee xlyaa xaa nis, ptee nii ki xaa, tsiin kyan lo xaa lo kyalto.” / Beetsy, kuñdy to kyalxtisy yuub to, sink kol klaa nii lëë Dios ksaksi, sinak nii xñee xtiits xaa: “Naa kuñ kyalxtisy ni naa kizh meñ.” J  Axte laañee kteedyo tiits, ngui kol kpañ kchë xcombañer do. fE Ktikchedy to mal por mal. Kol ktee nii tugak kuuñtsyey do cos nii buen lo kchë meñ. s_ Ngui kol kpañ kchë xcombañer do. Kak nyaady to, sink kol kak ndoladzy. Sakty to nii tir chak to. M Kol kle ksa do xaa nii xle, ni kol koon ksa do xaa nii choon. `~9 Kol nab lo Dios nii kuuñlay xaa xaa nii xkyënlaag lëë do. Ktsiibtedy to xaa. {}o Kol sak nii xlyaadzy to nak xlyaadzy meñ nii xniladzy xtiits Dios. Ngui kol kan meñ nii chiid tedy lo do. v|e Nguiool kol kpañ por kchë nii xniladzy to. Kol kxekw kyalnë. Ksaandy to tugak kol kool lay lo Dios. P{ Kol kyë tsiiñ, ktsyaabty to. Kol jkiiñ lo Dios tyub styoo do. hzI Kol jkëstyoo xcombañer do sinak nii nyak xaa betsy to. Kol ktee xlugar xaa ni kol ksal xaa. sy_ Kol jkëstyoo lsa lëë do tyub styoo do. Kol kpixladzy kan do cos mal aan kol kuuñtsyey cos buen. 2x] Lëë xaa nii gaa kwaa kyalnsaak nii kchoobladzy styoo meñ, no nii kchoobladzy xaa styoo meñ. Lëë xaa nii gaa xkady, no nii ngui mod jkady xaa. Singo gak xaa nii kwaa tu tsiiñ, no nii kuuñtsyey ngui xaaw. Singo gak xaa nii chuñ yudar, no nii nguiool tso styoo xaa tsiñee chuñ xaa yudar. $wA Deelñee kwaa gaa no kyalnsaak nii jkiiñ no lo meñ, no nii jkiiñ no ngui mod. Xaa nii kwaa kyalnsaak nii kluuy xtiits Dios, no nii kluuy xaaw lo meñ. 7vg Xaal xaal nak kyalnsaak nii bneetsy Dios lo no, según kwlaño styoo xaa. Por ngo, deelñee kwaa no kyalnsaak nii kñee no xtiits Dios, no nii kñee now tyub styoo no. u Singo gak lëë no, nikxe ndaly no, lo Crist ngab no kchësy no. Tusyke nak no ksa no xaa, sinak nii nyak no tugak cuerp. ;tq Ndaly nii sob lady no, per xaal xaal laa xkiiño. ^s5 Por kyalnsaak nii bneetsy Dios lon, lëën xñe kchë lo do nii sakty to nii tir non do, sink ngui kol ko kik to aan ndoladzy kol kak, según kyalnsaak nii bneetsy Dios lo do porñee xniladzy to xtiits xaa. :rm Kpañdy to si mbañ meñ natiemp, sink kol ktsëë xmod to parñee ngui kpañ do ni kyeñ do nii chakladzy Dios, tsiin kyeñ do pe cos buen, ni pe cos mbëë, ni pe cos tubli. q  Xñabaa lo do, beetsy, nii por xkyalnsaak Dios kokon do xcuerp to lo xaa. Por xyo styoo Dios nii kteedy to skizh lo xaa singo mod. p $Por kchë cos sëëd lo Dios. Por lëë xaa ni par lëë gaa xaa no kchësy cos. ¡Tugak kol tsoo ktee no skizh lo Dios! Amén.Ho  #¿Pe no gaa cho pteedy pe tu cos lo xaa parñee ktikche xaaw? ^n5 "Por ¿cho nan na dyon pe cos no kik Dios? ¿Ni cholë nii gaa kteedy consef lo xaa? m/ !¡Natsypee ngol xkyalnsaak Dios, ni xkyalnyaani xaa, ni xkyalchak xaa! Ni tu cho chilody kyeñ nii no kik xaa ni kchë nii chuuñtsyey xaa. dlA Lëë Dios blaa nii kchësy no ksoobty tiits, parñee jkëstyoo xaa lëë no, kchësy no. mkS Xsoobty xaa Israel tiits nina, parñee jkëstyoo Dios lëë do ni parñee jkëstyoo Dios xaa nina. sj_ Tiemp psoobty to xtiits Dios, per lëë na nii xsoobty meñ Israel tiits, lëë Dios xkëstyoo lëë do. Gi Por xlady Dios nii xneetsy xaa, ni xtsëëdy Dios lo xtiits. .hU Nak xaa Israel sinak meñ nii xlëë lo xtiits Dios, parñee knee Dios tiits telaa do. Per bii xkëstyoo Dios xaa Israel, por lëë Dios kwle pxusykoltoo xaa. Ig  Aan tiits re xsanaa, nii lëën ktsily kchë xtol meñ Israel. 4fa Aan tsiñee lëë ngo kyal, kchë meñ Israel telaa lo tol, por xñee xkitsy Dios:Lëë xaa nii kteelaa kiid Jerusalén, aan lëë xaa kwii xtiiy Jacob lo tol. e Lëën kniy nii ngolan Dios, parñee sakty to nii xaa chak to. Lëë styoo meñ Israel pkyedzy parñee kpig kex meñ sit lo Dios. pdY Deelñee lëdy xaa Israel do, tu xikw yag oliv tañ do, aan lëë do kwënaady chex yag buen. ¿Pe lëëdyxe xaa Israel tsigo nii destye chex yag buen kwsob xaa, lëë xaa gon kyënaady chex xyag xaa stub? Lëë meñ Israel telaa ucc Deelñee kniladzy xaa Israel xtiits Dios, lëë xaa kpig lo Dios stub, por schilo ktsig kex Dios xaa stub. Rb Kol kuy gaanoo xaatke buen Dios, nikxe nii ntseeb xaa. Ntseeb xaa lo meñ Israel nii pchooxso, per buen xaa lo do. Per no nii kpañ do sinak xñabey xaa, por deelñee kpañdy to singo, lëë do chug. kaO Por deelñee beeñdy Dios perdón xaa nii penaadle kok xikw yag, ni lëë do kuñdy xaa perdón. +`O Nliw, per lëë meñ Israel kwchug porñee bnilasty meñ Israel xtiits Dios, aan lëë do sob chex yag ko porñee bniladzy to. Ktaandy to, sink masy kol ktsyeb. d_A Neñdy snë do: “Per lëë xikw yag ko kwchug parñee kyënaady no chex yag ko.” ^  Per ktaandy to lo xikw kol yag ko. Deelñee xtaan do, kol ksaladzy nii lëdy lu yag ko nak to, sink lu yag ko nseñ lëë do. ]9 Nak meñ Israel sinak xikw yag oliv nii kwchug, aan xlugaro kwsëëb to nii nak to sinak tu yag oliv tañ. Singo mod lëë do pkab lo lu yag ko. w\g Por deelñee nak lay kyaxtily, tyub kobyi nak lay, aan deelñee nak lay lu tu yag, wi xikwo nak lay lo Dios. 9[k Por deelñee byaan meñ Israel tublad parñee kpig meñ sit lo Dios, ¿pe lë nii kak tsigo tsiñee lëë meñ Israel kpig lo Dios stub? Lëë meñ Israel gon jkaa kyalmbañ. oZW Por chakladzyaa nii tsoki styoo meñ tu kyedzyaa kan lëë do parñee ktee xaa nii telaa xaa lo tol. Y  Per lëën kniy tu cos lo do nii nak to meñ sit. Lëë Dios pxaal naa lo meñ sit. Por ngo ngui chuuñtsyeyaa xtsiñaa. X' Deelñee por xtol meñ Israel lëë meñ sit kwaa xkyalnsaak Dios, ¿pe toodyxe tso kyalwle tsiñee lëë meñ Israel ktikche styoo lo Dios? TW! Lëë nana xñe gaakaa: ¿Pe kaazhkaa nayak byab meñ Israel lyu? ¡Lëdyo gon!, sink worñee nii lëë meñ Israel pchooxso lo Dios, lëë meñ sit pchilo kwtelaa parñee tsoki styoo meñ Israel. oVW Deelba jkyey lo xaa parñee kandy xaa,
ni deelba kyeech xitsy xaa kaazhkaa. Meñ sit nii xtyelaa U Wi gak rey David chëb:Deelba kyak xilni xaa tramp ni kyako kyex,
parñee ladzy niy xaa tsiin te xaa castigw. ?Tw sinak xñee kitsy nii kë xtiits Dios: “Lëë Dios beeñ jkyedzy styoo xaa go, aan axte natse singo nak xaa. Sob mëlo xaa, per xñady lo xaa, ni sob tyag xaa, per chondy xaa.” Sw Kwaady xaa Israel nii kwëkyub xaa, per lëë xaa nii kwle Dios sye kwaaw. Lëë los demasy meñ pkyedzy styoo, R) Aan por xkyalnsaak Dioso, lëdy por kyalbuen nii chuuñtsyey meño. Por deelñee nyako por nii chuuñtsyey meñ, lëdre por xkyalnsaak Dioso. TQ! Singo gak natiemp bii no chop tson xaa nii kwle Dios por xkyalnsaak Dios. Pw Per lëë Dios kwëb: “Lëën kwle kadzy mily xaa nii karty ksoxib lo mdyo nii lë Baal parñee jkiiñ xaa lon.” O “Tat Tios, lëë meñ beety xiprofetoo ni lëë meñ bnitylo xipkoogoo. Xaktyee naa mbañ aan win chakladzy meñ kety.” N Destye klo kwle Dios meñ Israel parñee jkab meñ Israel xkyedzy Dios. Lëë na xsaandy Dios meñ Israel tublad. ¿Pe nandy kaa to nayak nii leñ kitsy nii kë xtiits Dios xñee nii tsiñee biily profet Elías lay, pkëëkiy xaa meñ Israel lo Dios? Chëb xaa: M ; Lëë nana xñen: ¿Pe psaan Dios meñ Israel tublad yak? ¡Lëdyo gon! Misme naa, xaa Israelaa. Abraham nak pxusykoltoon. Lo xtiiy Benjamín syelyaa. L  Aan tsi lëë profet Isaías xseety meñ Israel, xñee xaa: “Tyub tse kwtsyetsyaa meñ ntseeb nii xsoobty tiits.”K Lëë gak profet Isaías byax chëb:Meñ nii kwëkyubty naa ptsil naa,
ni lëën bluylo lo meñ nii kwnabtiisty por naa. fJE Per xñe gakaa stub: ¿Pe karty yak kyeñ meñ Israelo? Destye klo gon kwnee Moisés:Lëën kuñ nii ksiniy do tu kyedzy nii lëdy kyedzy,
ni lëën kuñ nii klëë do lo tu kyedzy nii chaklasty kon tiits. gIG Per xñe gakaa: ¿Pe pkëëtyag meñ xtiits Dios yak? ¡Pkëëtyag meño gon! Por xñee leñ kitsy nii kë xtiits Dios:Tyub lo kislyu biñ meñ tsiy xaa nii bluuy xtiits Dios,
ni tyubñaa lo kislyu ptsiño. VH% Singo tsigo busy, lëë meñ xniladzy porñee xkëëtyag meñ xtiits Crist. G  Per lëdy kchë meñ xsal xtiits Dios. Sinak xñee profet Isaías: “Tat Tios, ¿cho xniladzy kaa xtiits no na dyon?” HF  ¿Ni xa tso xaa nii tsikluuy xtiits Dios na dyon, deelñee kindy cho kxaal xaa? Sinak xñee kitsy nii kë xtiits Dios: “¡Xaatke ntson chak tsiñee xlyañche xaa nii xluuy xtiits Dios!” Ew ¿Per xa kseety meñ lë Dios na dyon, deelñee karty kniladzy meñ xtiits Dios? ¿Ni xa kniladzy meñ Dios na dyon, deelñee karty jkëëtyag meñ xtiits Dios? ¿Ni xa jkëëtyag kaa meñ xtiits Dios na dyon, deelñee kindy cho kluuyo lo meñ? dDA Por xñee kitsy nii kë xtiits Dios: “Kchësy meñ nii kseety lë Dios telaa lo tol.” C Nak xaady meñ Israel ni meñ sit. Por misme xDiosak meñ Israel nak xDios meñ sit, ni kchë gaa lo meñ xteedy xaa nii xñab meñ. kBO Xñee kitsy nii kë xtiits Dios: “Ni tu meñ nii kniladzy xtiits Crist kchosody styoo.” A No nii kniladzy no leñ styoo no parñee kpily xtol no, ni no nii con chuw no kñee no cho nak Jesucrist parñee telaa no. @ Deelñee con chuwoo xñeel nii lëë Jesús xñabey lo no, ni tyub styool xniladzyoo nii beeñ kpañ Dios xaa lo kyalkuty, lëël telaa. ?3 Xñee kitsy nii kë xtiits Dios: “Kexka lool so xtiits Dios, ni kexka chuwoo, ni kexka styool.” Lëë tiits ko nak xtiits Crist nii xluuy noo. z>m Ni këëbtyoo: ¿Cho kyety leñ kislyu?” (Por nak nrii sinak nii nyëboo parñee kchoo Crist lady meñ kuty.) <=q Per lëë meñ nii telaa lo tol por kyalwniladzy, xñee kitsy nii kë xtiits Dios: “Këëbtyoo leñ styool: ¿Cho tsëp kpaa? (Nak nrii sinak nii nyëboo parñee kyety Crist.) ~<u Lëë Moisés xñee nii kchë meñ nii kuuñtsyey nii xñabey ley telaa lo tol. Per par ley sye kpañ meñ go. b;= Lëë Crist bisyaal xley Moisés tsiin kchë meñ nii kniladzy xtiits xaa telaa lo tol. :' Por xyeñdy meñ Israel nii lëë Dios xtsily xtol meñ, sink xaa mod chakladzy meñ Israel telaa lo tol. Xsaldy meñ Israel nii psaan Dios. w9g Nli xñen nii tir choxko meñ Israel jkiiñ lo Dios, per nandy meñ Israel xa kuuñtsyey nii chakladzy Dios. K8  Beetsy, tyub styoon xñabaa lo Dios nii telaa meñ Israel lo tol. 87i !Kyo re xseety kitsy nii kë xtiits Dios:Lëën kso tu xaa leñ kyedzy Jerusalén.Lëë xaa kchal niy meñ,
per kchosody styoo meñ nii kniladzy xtiits xaa._67 ¿Penak dyon beeñdy meñ go gan? Porñee gon big kexty meñ go lo Dios por kyalwniladzy, sink lëë meñ go big kex lo Dios por nii beeñtsyey meñ go. Por ngo lëë niy meñ go kwladzy kyo nii xlyadzy niy meñ. n5U Per lëë meñ Israel nii kwyoxko beeñtsyey nii xñabey ley, beeñdy meñ go gan mbig kex lo Dios. 4  ¿Pe styeesy no tsigo? Kwëkyubty xaa sit nii mbig kex xaa lo Dios, sink lëë xaa big kex lo Dios porñee bniladzy xaa. 03Y Misme profet Isaías chëb:Deelñee ngwiladzy Dios meñ nii sëëd lo xtiiy no,
lëë no nyak sinak meñ Sodoma ni Gomorra. Bnilasty meñ Israel xtiits Dios J2  Por klyëëdy lëë Dios kuñ cumplir xtiits tyub lo kislyu.” &1E Per tsi lëë meñ Israel kokyety, lëë profet Isaías chëb: “Nikxe ndaly meñ Israel sinak ndaly yuzh nii nche chu nistoo, ndalydy meñ go telaa. 0 Ni misme laañee chëb Dios:“Lëdy meñ tu kyedzyaa nak to”,
siko lëë xaa këb: Lëë do nak xiñ Dios mbañ. / Leñ libre nii pkëë profet Oseas chëb Dios:Meñ sit kak meñ tu kyedzyaa, ni meñ nii xkëstyoodyaa jkëstyoon. \.1 Por lëë Dios kwtsyetsy lëë no. No no nak meñ Israel. No gaa no nak meñ sit. -1 Lëëw gon beeñtsyey xaa parñee kluuy xaa xkyalntson xaa lo no. Pkëstyoo xaa lëë no ni pxixkwaa xaa lëë no parñee tyon no xkyalntson xaa. , ¿Aan pe tyeesy no deelñee kokladzy Dios nluuy xcastigw ni xkyalwnabey, pxekw xaa lo meñ nii xyal tedy castigw ni xyal nitylo? !+; Schilo xaa nii chuuñ tsiiñ peñ kuuñtsyey nii klyaañtyee styoo xaa. Schilo ksaa xaa tu kis peñ ngui, ni schilo ksaa xaa tu kis nii palsye jkiiñ. *  Per ¿chool na dyon parñee ktilytiitsnil Dios? ¿Pe xñee kis peñ lo xaa nii psaaw nayak: “¿Penak nii psaal naa sinrii?” ) Per neñdy snëël lon: “Deelñee singo mod nako, ¿pe jkëëkiy Dios meñ con ni tu cho chilody sonlë lo xaa?” f(E Skëstyoo Dios meñ nii kakladzy xaa, ni suuñ jkyedzy kaa xaa styoo meñ nii kakladzy xaa. 6'e Por leñ kitsyak nii kë xtiits Dios xñee nii chëb Dios lo rey Egipto: “Pson lii kakoo rey parñee kluyaa xkyalwnabeyaa, ni parñee kaknan meñ cho nakaa lo kislyu.” i&K Singo tsigo busy, pe nandy nii kakladzy no o ktee gaa no fuersy, deelñee xkëstyoody Dios no. O% Por lëë xaa chëb lo Moisés: “Skëstyoon xaa nii kakladzyaa.” @${ ¿Pe styeesy no tsigo nii mal Dios? ¡Lëdyo gon! # Por ni karty kaly mëëd kwach ko, ni tu kyalbuen o kyalmaal gaa beeñtsyeydy xaa, lëë Dios chëb lo Rebeca: “Lëë mëëd kol ksoob xtiits mëëd wiich.” Ni leñ kitsy nii kë gaa xtiits Dios xñee: “Pkëstyoon Jacob, per blëën lo Esaú.” Nu nyoo nii lëë Dios xkwe meñ nii xlyañ styoo xaa, meñ nii chakladzy xaa xkwetsy xaa. Xkwenjty xaa nii chuuñtsyey meñ. " Z!- Ni lëdy sikosy byalo. Tugak pxosy chop xiñ Rebeca, Isaac pxusykoltoo no. { o Por lëë Dios chëb lo Abraham: “Tsiñee lëë tiemp tsitsiñ, lëën kyely, aan lëë Sara kap tu mëëd.”  Nrii gon xluuy nii nakty meñ xiñ Dios por lo tiiy nii chaly meñ, sink xaktyee meñ nii koly sinak psaan Dios tiits nak xiñ Dios.   Lëdy kchë meñ nii sëëd lo xtiiy Abraham nak xiñ Dios, por lëë Dios chëb lo xaa: “Lëë Isaac kuuñ ktyaly xiñoo.” y Per lëdy nii kokty cumplir tiits nii psaan Dios lo meñ Israel, sink koktyo par meñ Israel nii ngabty lo Dios. 7 Xaa xñabey nak pxusykoltoo meñ go ni lo xtiiy gaa meñ go pchoo Crist worñee koly xaa. Lëë Crist nak Dios. Kol tsoo ktee no skizh lo xaa tugak. s_ Meñ Israel nak meñ tu kyedzyaa, aan lëë Dios beeñ cuent nii xiñ Dios nak meñ go. Kwyo Dios lady meñ go ni psaan xaa xley Moisés lo meñ go, ni chëb xaa nii lëë xaa kteelaa meñ go, ni lëë xaa chëb xa kool meñ go lay. r] Axte xtegaanaa kyaabaa lo kyalsi, ni so sitaa lo Crist, deelñee nchilo nyuñaa meñ tu kyedzyaa yudar. .W Xteenën ni tugak xkyë yoob styoon. v g Tiitsli xñen, por xniladzyaa xtiits Crist. Xkëëtiidyaa, por lëë Kyalbini Ntson xñee nii tiitsli xñen. ''ni nii no kpaa, ni nii no gaa leñ kislyu, ni tu cos nii no chilody kuso lëë no lo kyalwkëstyoo nii bneetsy Dios lo no por Jesucrist.zm&Xyeñpaa nii per ni kyalkuty, ni kyalmbañ, ni angly, ni kyalbini mal, ni nii no natiemp, ni nii nare gaa kiid, @{%Per chuuñ no gan por xaa nii xkëstyoo lëë no. $Leñ kitsy nii kë xtiits Dios gon xñee:Por lii ksatyee tse kënal kyalkuty noo.Xsyak meñ noo sinak mëkwxiily nii kety. <q#¿Cho lë nii na dyon kuso lëë no lo xkyalwkëstyoo Crist? ¿Pe skwiso kyalnë no, o nii kyënlaag kaa meñ no, o kpiñ gaa, o kyalproob kaa, o kyalntseeb kaa, o kyalkuty kaa? "¿Cho ktee kyo na dyon?, con lëë Jesucrist kuty ni lëë gaa xaa pañ, aan lëë xaa sob kwi Dios nëzli, xñab xaa por lëë no. iK!¿Cho jkëëkiy kchë meñ nii kwle Dios na dyon?, con lëë Dios xñee nii nody xtol meñ go. 1 Per ni Xiñ Dios pkady Dios lo no, sink lëë xaa blaa kuty xiñ xaa por kchësy no. ¿Xa kneesty xaa kchë cos nii jkaa xiñ xaa wi lo no tsigo? 'io~~Z}|||{Szzcyyxww^vvQuu'tt8ssprrZqq3pooon8mKllTkk#ji%CvKchësy xaa nii nche lon nu xkëëptyux lii. Pkëëptyux kchë xaa nii xniladzy xtiits Dios nii nche ske. Lëë lëësy Dios dyon kakni lëë do.  vNo nii kseedy kchë meñ nii xniladzy xtiits Dios kuñ yudar tsiñee no tu lyaadzy, parñee kyeñ meñ nii no laa jkiiñ meñ. ~uv Beeñ Apolos ni Zenas nii xseedy ley yudar axte laañee kteedyo tiits lool parñee ni tu pe kakty falt lo xaa nëz. ,Qv Lëën kxal Artemas o Tíquico kiid tedy lool tsiñee klyañche xaa ptee nii kiid tedyoo lon Nicópolis, porque lëën kwlokyeñ nii siko teedyaa mëë nal. Dv Por misme xtol xaa xluuy nii sinidre xtiits Dios kik xaa. ,Qv Deelñee no tu xaa nii chuñ meñ nii xniladzy xtiits Dios chop tiiy, kwëntseeb lo xaa tu vuelt o chop kaa vuelt, aan deelñee ksaldy xaa lii, psonëz xaa. iKv Per sëëbtyoo lo wtilytiits nii so xnëzty, ksaldyoo kchë cuent nii xseety dyon xa kwtedy meñkoltoo, ni sëëbtyoo lo xtily meñ nii xtilytiits dyon xa nak xley Moisés. Por pa xkiiñdy kchë wtilytiits ko, so xnëztyo. K vNli kchë nii xñen lool. Por ngo chakladzyaa nii chop kyon vuelt kñeelo lo meñ nii xniladzy xtiits Dios tsiin tsoxko meñ kuñ meñ cos buen. Kchë nrii nonguial kuñ meñ por xkiiño. w gvPor xkyalnsaak xaa lëë xaa pteelaa lëë no lo tol parñee jkaa no kyalmbañ nii nitylody nii kneetsy xaa. \ 1vPorñee bniladzy no xtiits Jesucrist lëë xaa bneetsy xKyalbini Ntson xaa lo no. ^ 5vaan lëë xaa pteelaa lëë no porñee pkëstyoo xaa lëë no, lëdy porñee beeñtsyeey no cos buen. Lëë Dios beeñ jkub lëë no worñee kwchobnis no ni lëë xKyalbini Ntson xaa bneetsy kyalmbañ kub lo no. n UvPer kutsiñ tse nii lëë Dios pxaal xkyalnsaak ni xkyalwkëstyoo lo kchë meñ nii nche lo kislyu, 7gvPor nikle lëë no klo nguey no, psoobty no xtiits Dios. Kwëtañ no ni beeñtsyeey no kchë clasy cos mal ni kokniladzy no ni ptiilyni no meñ ni ptilyni gaa meñ no. iKvKudzy nii kñeenëdy meñ xcombañer, ni kudzy nii kak ndoladzy meñ lo kchë xcombañer meñ.  vBeeñ ksaladzy meñ nii no nii ksoob meñ xtiits xtisy ni xtiits kchë xaa nii xñabey, ni tsoxko meñ kuñ meñ kyalbuen.  vKchë nrii no nii kluuyoo lo meñ. Pchoobladzy styoo meñ ni ntseeb kwnee lo meñ. Ktejtyoo tiits nii ksyablyu meñoo.iKvLëë xaa kuty parñee ktsily xaa lo kchë xtol no, tsiin jkab no lo xaa ni kuuñ no kyalbuen. Y+v No nii kyëmbëës no nii kiid xDios no Jesucrist nii pteelaa lëë no lo tol. v Por ngo no nii ksaan no kchë cos mal ni kchë tol nii chak lo kislyu, no nii kpañ no sinak xñabey Dios ni no nii ksoob no xtiits xaa. U#v Por xkyalnsaak Dios lëë Jesucrist biid kteelaa kchësy meñ lo tol. 1v Kudzy nii kwandy xaa, sink ngui kak xmod xaa, parñee kchësy meñ kan nii buen xaa porñee xniladzy xaa xtiits Dios nii pteelaa lëë no lo tol. v Kwnee lo xaa nii psyuuy parñee ksoob xaa xtiits xaa nii kwxii xaa, kudzy nii kak ndoladzy xaa ni ktikchedy xaa tiits. ~%vNgui psë lo xtiitsoo tsiin ni tu pe kliskiydy meñ lool. Singo mod lëë xaa nii xlëë lo no kteladzy aan tsody xa kñeenë xaa lëë no. p}Yvyuuboo bluuy xa kpañ xaa. Tsiñee kñeel lo xaa tubli psë lo xtiitsoo parñee kan xaa nii xkijtyoo. N|vSingo gak kwnee lo kchë xaa yeeñ parñee tso xkyalcheñ xaa, n{Uvni kluuy me xa tso xkyalcheñ kwnaa yeeñ, parñee tsody xtol kwnaa yeeñ, ni kluuy me xa kan kwnaa yeeñ lidzy. No nii buen kak kwnaa yeeñ ni ksoob kwnaa yeeñ xtiits tsiil, parñee kteejty no tiits kñeenë meñ xtiits Dios. lzQvparñee kluuy me lo kwnaa yeeñ xa jkëstyoo kwnaa yeeñ tsiil, ni xa jkëstyoo kwnaa yeeñ xiñ, yyvSingo gak kchë kwnaa kol no nii ksal meñ me, ktopty me tiits kizh, ni susty me. No nii kpañ me sinak xñabey Dios, KxvKwnee lo xaa kol parñee nsaaksye kak xaa no nii ksal meñ xaa ni no nii tso xkyalcheñ xaa ni no nii mbëë kniladzy xaa Dios, ni no nii jkëstyoo xaa meñ ni no nii kxekw xaa te xaa kyalnë. >w yvPer lëë lii, tsiñee kñeel, xtiits sye Dios kwnee. +v QvXñee xaa nii xniladzy xaa xtiits Dios, per chuuñtsyeydy xaa nii xyo styoo Dios, mbixladzy xaa ni xsoobty xaa tiits, lëdy xaa nii kuñ tu kyalbuen nak xaa.,u SvNody cos peedy lo xaa nii tubli no kik, per par xaa nii xnilasty xtiits Dios ni no lidy kik kchësy cos xsyak xaa nii peedyo, por axte xkyalcheñ xaa nyëdy. }t uvni parñee ksaldy meñ kchë cuent nii xso meñ Israel, ni ksaldy meñ nii xñabey xaa nii pchooxso lo xtiits Dios. gs Iv Aan nli gaa singo nak meñ Creta. Por ngo, kwëntseeb parñee tsiitsy so meñ lo xtiits Dios, :r ov Misme gak tu xaa chak nii no Creta chëb tu vuelt: “Wnee xuuy meñ Creta, ni nak meñ Creta sinak chol ma tañ, chawcho meñ Creta aan xtsyaab meñ Creta kyë tsiiñ.” +q Qv No nii ktse no chuw kchë xaa go, porque xkëëtañ xaa meñ. No wor axte tub yu meñ xkëëtañ xaa, porñee xluuy xaa cos nii nonguialdy parñee kwii xaa tumi. p v Por ndaly xaa nii chondy tiits no. Xñee xaa nii no tsobey meñ. Nonsyke cos nii pa xkiiñdy xñee xaa aan xkëëti xaa meñ. o }v No nii tsiitsy so xaa lo xtiits Dios parñee kchoobladzy xaa styoo meñ ni jko xaa styoo meñ nii xñeenë xtiits Dios. n vNo nii ktee xaa lidzy xaa kwës meñ, tu xaa nii chuñ buen kak xaa, ni xaa nii no xkyalcheñ, ni tu xaa nii xtsiiñsye Dios chuñ. 2v}rg\QF;0%~~~~~~~~~~~~w~k~_~S~G~;~/~#~~ }}}}}}}}}}}}|}p}d}X}L}@}4}(}}}||||||||||||u|i|]|Q|E|9|-|!|| {{{{{{{{{{{{z{n{b{V{J{>{2{&{{{zzzzzzzzzzz~zrzfzZzNzBz6z*zzzyyyyyyyyyyyywyky_ySyGy;y/y#yy xxxxxxxxxxxx{xoxcxWxKx?x3x'xxxwwwwwwwwwwwwtwhw\wPwDw8w,w wwvvvvvvvvvvvvyvmvavUvIv=v1v%vv vuuuuuuuuuuu}uqueuYuMuAu5u)uuuttttttttttttvtjt^tRtFt:t.t"tt sssssssssssszsnsbsVsKs?s3s'sssrrrrrrrrrrrrsrgr[rOrCr7r+rrrqqqqqqqqqqqqwqkq_qTqHqk2k&kkkjjjjjjjjjjjjsjgj[jOjCj7j+jjjiiiiiiiiiiiiwiki_iSiGi;i0i$ii ihhhhhhhhhhh|hphdhXhLh@h4h(hhhggggggggggggtghg]gQgEg9g-g!gg ffffffffffffyfmfafUfIf=f1f%fffeeeeeeeeeee~erefeZeNeBe6e*eeeddddddddddddwdkd_dSdGd;d/d#dd cccccccccccc{cocccWcKc?c3c(cccbbbbbbbbbbbbtbhb\bPbDb8b,b bbaaaaaaaaaaaayamaaaUaIa=a1a%aa a```````````}`q`e`Y`M`A`5`*```____________v_j_^_R_F_:_._"__ ^^^^^^^^^^^^z^n^b^V^J^>^2^&^^^]]]]]]]]]]]]s]g][]O]C]7]+]]]\\\\\\\\\\\\w\k\_\S\G\;\/\#\\ [[[[[[[[[[[[|[p[d[X[L[@[4[([[[ZZZZZZZZZZZZtZhZ\ZPZDZ8Z,Z ZZ YYYYYYYYYYYYyYmYaYUYIY=Y1Y%YY YXXXXXXXXXXX}XqXeXYXMXAX5X)XXXWWWWWWWWWWWWvWjW^WRWFW:W.W"WW VVVVVVVVVVVVzVnVbVVVJV>V2V&VVVUUUUUUUUUUUUsUgU[UOUCU7U+UUUTTTTTTTTTTTTwTkT_TSTGT;T/T#TT SSSSSSSSSSSS{SoScSWSKS?S3S'SSSRRRRRRRRRRRRsRgR[RORCR7R+RRRQQQQQQQQQQQQxQlQ`QTQHQH2H&HHHGGGGGGGGGGG~GrGfGZGNGBG6G+GGGFFFFFFFFFFFFwFkF_FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE{EoEcEWEKE?E3E(EEEDDDDDDDDDDDDtDhD\DPDDD8D,D DDCCCCCCCCCCCCxClC`CTCHC@2@&@@@???????????~?r?f?Z?N?B?6?*???>>>>>>>>>>>>w>k>_>S>G>;>/>#>> ============{=o=c=W=K=?=3='===<<<<<<<<<<<828&88877777777777~7r7f7Z7N7B767*777666666666666w6k6_6S6G6;6/6#66 555555555555{5o5c5W5K5?535'555444444444444t4h4\4P4D484,4 44333333333333x3l3`3T3H3<303$33 322222222222|2p2d2X2L2@242(222111111111111u1i1]1Q1E191-1!11 000000000000y0m0a0U0I0=010%00 0///////////}/q/e/Z/N/B/6/*///............v.l.a.V.K.@.5.*... -------------z-o-d-Y-N-C-8---"-- -,,,,,,,,,,,,},r,g,\,Q,F,;,0,%,,,+++++++++++++u+j+_+T+I+>+3+(+++************x*l*`*T*H*<*0*$** *)))))))))))|)p)d)X)L)@)4)()))((((((((((((u(i(](Q(E(9(-(!(( ''''''''''''y'm'a'U'I'='1'%'' '&&&&&&&&&&&~&r&f&Z&N&B&6&*&&&%%%%%%%%%%%%v%j%^%R%F%:%.%"%% $$$$$$$$$$$${$o$c$W$K$?$3$'$$$############s#g#[#O#C#7#+###""""""""""""x"l"`"T"H"<"0"$"" "!!!!!!!!!!!|!p!d!X!L!@!4!(!!! u i ] Q E 9 - !  ymaUI=1% }qeYMB6*vj^RF:." znbVJ>2&sg[OC7+wk_SG;/# {ocWK?3'th\PD8, xl`TH<0$ }qeYMA5)ui]QE9-! ymaUI>2&~rfZNB6*v  '+  &*  %)  $(  #'  "&  !%  $  #  "  !                                                           6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                  ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h   g 8f 7e 6d 5c 4b 3a 2` 1_ 0^ /] .\ -[ ,Z +Y *X )W (V 'U &T %S $R #Q "P !O  N M L K J I H G F E D C B A @ ? > = <  ;  :  9  8  7 6 5 4 3 2 1 0  / 2. 1- 0, /+ .* -) ,( +' *& )% ($ '# &" %! $ # " !                                        1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        ' & % $ # " !                                        , + * ) ( ' & % $ # " !                                 ~ } | { z  y &x %w $v #u "t !s  r q p o n m l k j i h g f e d c b a `  _  ^  ]  \  [ Z Y X W V U S  T 4R 3Q 2P 1O 0N /M .L -K ,J +I *H )G (F 'E &D %B $C #A "@ !?  > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - ,  +  *  )  (  ' & % $ # " !     P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                       " !                         / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                         %  $  #  "  !                                          ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t   s  ,r  +q  *p  )o  (n  'm  &l  %k  $j  #i  "h  !g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H   G  !F  E  D  C  B  A  @  >  ?  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '   &  4%  3$  2#  1"  0!  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                  & % $ # " !                                        % $ # " !                            ~  } | { z y x w v  u 8t 7s 6r 5q 4p 3o 2n 1m 0l /k .j -i ,h +g *f )e (d 'c &b %a $` #_ "^ !]  \ [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J  I  H  G  F  E D C B A @ ? >  = +< *; ): (9 '8 &7 %6 $5 #4 "3 !2  1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                      ) ( ' & % $ # " !                                        # " !                                                                           -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                    ~  } | { z y x w v  u  t  s  r  q p o n m l k j  i Bh Ag @f ?e >d =c <b ;a :` 9_ 8^ 7] 6\ 5[ 4Z 3Y 2X 1W 0V /U .T -S ,R +Q *P )O (N 'M &L %K $J #I "H !G  F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4  3  2  1  0  / . - , + * ) (  ' K& J% I$ H# G" F! E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                   ~ } |  { 'z &y %x $w #v "u !t  s r q p o n m l k j i h g f e d c b `  a  _  ^  ]  \ [ Z Y X W V U  T .S -R ,Q +P *O )N (M 'L &K %J $I #H "G !F  E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3  2  1  0  /  . - , + * ) ( '  & .% -$ ,# +" *! ) ( ' & % $ # " !                                        " !                                                                            # " !                                                                   ~ } | {  z y x w v u t s r q p o n m l k  j  i  h  g  f e d c b a ` _  ^ '] &\ %[ $Z #Y "X !W  V U T S R Q P O N M L K J I H G F E D  C  B  A  @  ? > = < ; : 9 8  7 $6 #5 "4 !3  2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                      :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                *  )  (  '  &  %  $  #  "  !  ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `   _  &^  %]  $\  #[  "Z  !Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :   9 "8 !7  6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $  #  "  !                                                 " !                                        0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                                                             ~ } | { z y x w v u t  s  r  q  p  o n m l k j i h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [   Z   Y   X   W   V  U  T  S  R  Q  P  O  N -l|pdXL@4(~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}y}m}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|*|||{{{{{{{{{{{{w{k{_{S{G{;{/{#{{ zzzzzzzzzzzz{zozczWzKz@z4z(zzzyyyyyyyyyyyytyhy\yPyDy8y,y yyxxxxxxxxxxxxyxmxaxUxIx=x1x%xx xwwwwwwwwwww}wqwewYwMwAw5w)wwwvvvvvvvvvvvvvvjv^vRvFv:v.v"vv uuuuuuuuuuuuzunubuVuJu>u2u&uuuttttttttttttstgt[tOtCt7t+tttsssssssssssswsks_sSsGs;s/s#ss rrrrrrrrrrrr|rprdrXrLr@r4r(rrrqqqqqqqqqqqqtqhq\qPqDq8q,q qqppppppppppppypmpapUpIp=p1p%pp pooooooooooo}oqoeoYoMoAo5o)ooonnnnnnnnnnnnvnjn^nRnFn:n.n"nn mmmmmmmmmmmmzmnmbmVmJm>m2m&mmmlllllllllll~lrlflZlNlBl6l*lllkkkkkkkkkkkkwkkk_kSkGk;k/k#kk jjjjjjjjjjjj{jojcjWjKj?j3j'jjjiiiiiiiiiiiisigi[iOiCi7i+iiihhhhhhhhhhhhxhlh`hThHhf3f(fffeeeeeeeeeeeeexemebeWeLeAe6e+e ee ddddddddddddd{dpdedZdOdDd9d-d!dd ccccccccccccycmcacUcIc=c1c%cccbbbbbbbbbbb~brbfbZbNbBb6b*bbbaaaaaaaaaaaavaja_aSaGa;a/a#aa ````````````{`o`c`W`K`?`3`'```____________s_g_[_O_C_7_+___^^^^^^^^^^^^x^l^`^T^H^<^0^$^^ ^]]]]]]]]]]]|]p]d]X]L]@]4](]]]\\\\\\\\\\\\u\i\]\Q\E\9\-\!\\ [[[[[[[[[[[[y[m[a[U[I[=[1[%[[ [ZZZZZZZZZZZ}ZqZeZYZMZAZ5Z)ZZZYYYYYYYYYYYYuYiY]YRYFY:Y.Y"YY XXXXXXXXXXXXzXnXbXVXJX>X2X&XXXWWWWWWWWWWW~WrWfWZWNWBW6W*WWWVVVVVVVVVVVVwVkV_VSVGV;V/V#VV UUUUUUUUUUUU{UoUcUWUKU?U3U'UUUTTTTTTTTTTTTsTgT[TOTCT7T+TTTSSSSSSSSSSSSxSlS`STSHS@2@&@@@????????????s?g?[?O?C?7?+???>>>>>>>>>>>>x>l>`>T>H><>0>$>> >===========~=s=h=]=R=G=<=1=&===<<<<<<<<<<<<121&11100000000000~0r0f0Z0N0B060*000////////////w/k/_/S/G/;///#// ............{.o.c.W.K.?.3.'...------------t-h-\-P-D-8-,- --,,,,,,,,,,,,x,l,`,T,H,<,0,$,, ,+++++++++++}+q+e+Y+M+A+5+)+++************u*i*]*Q*E*:*.*"** ))))))))))))z)n)b)V)J)>)2)&)))((((((((((((s(g([(O(C(7(+(((''''''''''''w'k'_'S'G';'/'#'' &&&&&&&&&&&&|&p&d&X&L&@&4&(&&&%%%%%%%%%%%%t%h%\%Q%E%9%-%!%% $$$$$$$$$$$$y$m$a$U$I$=$1$%$$ $###########}#q#f#Z#N#B#6#*###""""""""""""v"j"^"R"F":"."""" !!!!!!!!!!!!{!o!c!W!K!?!3!'!!!  s g [ O C 7 +   xl`TH<0$ }qeYMA5)ui]QE9-! znbVJ>2&~rfZNB6*wk_SG;/# {ocWK?3'th\PD8, ymaUI=1% }qeYMA5)vj^RF:." {ocWK?3'th\PD8, xl                                                                                             ~ }  | #{ "z !y  x w v u t s r q p o n m l k j i h g f  e  d  c  b  a ` _ ^ ] \ [ Z  Y X W V U T S R Q P O N M L K J I H  G  F  E  D  C B A @ ? > = <  ; (: '9 &8 %7 $6 #5 "4 !3  2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                     & % $ # " !                                        ) ( ' & % $ # " !                                                                          " !                                        ( ' & % $ # " !~  } | { z y x w v u t s r q p o n m l k  j  i  h  g  f e d c b a ` _  ^ )] (\ '[ &Z %Y $X #W "U !V  T S R Q P O N M L K J I H G F E D C B  A  @  ?  >  = < ; : 9 8 7 6  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' &  %  $  #  "  !           4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                   0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                 ~  +}  *|  ){  (z  'y  &x  %w  $v  #u  "t  !s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T   S (R 'Q &P %O $N #M "L !K  J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8  7  6  5  4  3 2 1 0 / . - ,  + <* ;) :( 9' 8& 7% 6$ 5# 4" 3! 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                             * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                               ~ } | { z y x  w /v .u -t ,s +r *q )p (o 'n &m %l $k #j "i !h  g f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U  T  S  R  Q  P O N M L K J I  H  G  F  E  D  B  C  A  @  ?  >  =  <  ;   :   9   8   7   6  5  4  3  2  1  0  /  .                                                                    ~ *} )| ({ 'z &y %x $w #v "u !t  s r q p o n m l k j i h g f e d c b a  `  _  ^  ]  \ [ Z Y X W V U  T (S 'R &Q %P $O #N "M !L  K J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9  8  7  6  5  4 3 2 1 0 / . -  , + * ) ( ' & % $ # " !                      !                                                                                                               &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !  ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `   _  9^  8]  7\  6[  5Z  4Y  3X  2W  1V  0U  /T  .S  -R  ,Q  +P  *O  )N  (M  'L  &K  %J  $I  #H  "G  !F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '   &  *%  )$  (#  '"  &!  %  $  #  "  !                                                                  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                           ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !       ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d   c G b F a E ` D _ C ^ B ] A \ @ [ ? Z > Y = X < W ; V : U 9 T 8 S 7 R 6 Q 5 P 4 O 3 N 2 M 1 L 0 K / J . I - H , G + F * E ) D ( C ' B & A % @ $ ? # > " = ! <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !           /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                          6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  $ # " !                                                        ~  }  |  {   z  3 y  2 x  1 w  0 v  / u  . t  - s  , r  + q  * p  ) o  ( n  ' m  & l  % k  $ j  # i  " h  ! g   f   e   d   c   b   a   `   _   ^   ]   \   [   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G 5M 4L 3K 2J 1I 0H /G .F -E ,D +C *B )A (@ '? &> %= $< #; ": !9  8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' &  %  $  #  "  !          8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        & % $ # " !                          ~  }  | { z y x w v u  t /s .r -q ,p +o *n )m (l 'k &j %i $h #g "f !e  d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R  Q  P  O  N  M L K J I H G F  E 0D /C .B -A ,@ +? *> )= (< '; &: %9 $8 #7 "6 !5  4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # "  !                  + * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                                                                                    # " !      ~ } | { z y x w v u t s r q p  o  n  m  l  k j i h g f e d  c  #b  "a  !`  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A   @  ;?  :>  9=  8<  7;  6:  59  48  37  26  15  04  /3  .2  -1  ,0  +/  *.  )-   I}qeYMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}z}n}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|*| || {{{{{{{{{{{{{{{p{e{Z{O{D{9{.{#{{ {zzzzzzzzzzzzxzlz`zTzHzw2w&wwwvvvvvvvvvvvvsvgv[vOvCv7v+vvvuuuuuuuuuuuuxulu`uTuHur2r&rrrqqqqqqqqqqqqsqgq[qOqCq7q+qqqppppppppppppwpkp_pSpGpm2m&mmmllllllllllllslgl[lOlCl7l+lllkkkkkkkkkkkkxklk`kTkHkh2h&hhhgggggggggggggg|grghg^gTgJg@g6g,g"gggfffffffffffffyfnfcfXfMfBf7f-f"ff feeeeeeeeeeee}erege\eQeFe;e1e&eeedddddddddddddvdkd`dUdKd@d5d*ddd ccccccccccccc{cpcecZcOcDc9c.c#cc cbbbbbbbbbbbbxblb`bTbHb_2_'___^^^^^^^^^^^^s^g^[^O^C^7^+^^^]]]]]]]]]]]]x]l]`]T]H]<]0]$]] ]\\\\\\\\\\\|\p\d\X\L\@\4\(\\\[[[[[[[[[[[[u[i[][Q[E[9[-[![[ ZZZZZZZZZZZZzZnZbZVZJZ>Z2Z&ZZZYYYYYYYYYYYYsYgY[YOYCY7Y+YYYXXXXXXXXXXXXwXkX_XSXGX;X/X#XX XWWWWWWWWWWW|WpWdWXWLW@W4W(WWWVVVVVVVVVVVVtVhV\VPVDV8V,V VVUUUUUUUUUUUUxUlUaUUUIU=U1U%UU UTTTTTTTTTTT}TqTeTYTMTCT8T-T"TT TSSSSSSSSSSSS}SrSgS\SQSFS;S/S#SS RRRRRRRRRRRR{RpRdRXRLR@R4R(RRRQQQQQQQQQQQQuQiQ]QQQEQ9Q-Q!QQ PPPPPPPPPPPPzPnPbPVPJP>P2P&PPPOOOOOOOOOOOOsOgO[OOOCO7O+OOONNNNNNNNNNNNxNlN`NTNHND2D&DDDCCCCCCCCCCCCsCgC[COCCC7C+CCCBBBBBBBBBBBBwBkB_BTBHB?2?&???>>>>>>>>>>>>s>g>[>O>C>7>+>>>============w=k=_=S=G=;=/=#== =<<<<<<<<<<<|+2+&+++*************u*j*_*T*I*>*3*(***))))))))))))u)i)])Q)E)9)-)!)) ((((((((((((z(n(b(V(J(>(2(&(((''''''''''''s'g'['O'C'7'+'''&&&&&&&&&&&&x&l&`&T&H&<&0&$&& &%%%%%%%%%%%%z%o%d%Y%N%C%8%-%"%% %$$$$$$$$$$$|$p$d$X$L$@$4$($$$############u#i#]#Q#E#9#-#!## """"""""""""z"n"b"V"J">"2"&"""!!!!!!!!!!!!!u!j!_!T!H!2&~rfZNB6*wk_SG;/# {ocWK?3(th\PD8, xl`TI=1%                            (  '  &  %  $  #  "  !                                                          ~   }  ' |  & {  % z  $ y  # x  " w  ! v  u   t   s   r   q   p   o   n   m   l   k   j   i   h   g   f   e   d   c  b  a  `  _  ^   ]   \   [   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G  F  E  D  C  B   A   @   ?   >   =   <   ;   :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .   -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                     ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0   /   .   -   ,   +  *  )  (  '  &  %  $  # v v v  v  v  v  v  v v v v v v v  v v v v  v  v  v  v  v v v v v v v  v  v  v  v  v   v   v   v   v   v  v  v  v  v  v  v  v l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l  l  l  l  l  l  l   l   l   l   l   l  l  l  l  l  l  l  l bQ bP bO bN bM bL bK bJ b I b H b G b F b E bD bC bB bA b@ b? b>  b= b< b; b: b9 b8 b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b 0 b / b . b - b , b+ b* b) b( b' b& b%  b$ b# b" b! b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b  b  b  b  b  b  b  b  b   b   b   b   b   b  b  b  b  b  b  b  b X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X  X   X   X   X   X  X  X  X  X  X  X  X N N N N N N N N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N  N   N   N  N  N  N  N  N  N  N D { D z D y D x D w D v D u D t D s D r D q D p D o D n D m D l D k  D j D i D h D g D f D e D d D c D b D a D ` D _ D ^ D ] D \ D [ D Z D Y D X D W D V D U D T D S D R  D Q D P D O D N D M D L D K D J D I D H D G D F D E D D D C D B D A D @ D ? D > D = D < D ;  D :  D 9  D 8  D 7  D 6  D 5  D 4  D 3  D 2  D 1  D 0  D /  D .  D -  D ,  D +  D *  D )  D (  D '  D &  D %  D $  D #  D "  D !  D  D   D   D  : : : : : : : : : : :  :  :  :  :  : : : : : : :  : : : : : : : : : :  :  :  :  :  : :~ :} :| :{ :z :y  :x :w :v :u :t :s :r :q :p :o :n :m :l :k :j :i :h :g : f : e : d : c : b :a :` :_ :^ :] :\ :[  :Z  :Y  :X  :W  :V  :U  :T  :S  :R  :Q  :P  :O  :N  :M  :K  :L  :J  :I  : H  : G  : F  : E  : D  :C  :B  :A  :@  :?  :>  :=  :< 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0 0   0 0! 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0   0  0 ~  0 }  0 | & & & & & & & & & & & & & & & & &  & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &  & &  & ~ & } & | & { & z & y & x & w & v & u & t & s & r & q & p & o & n & m & l & k & j & i & h & g & f & e & d & c & b  & a & ` & _ & ^ & ] & \ & [ & Z & Y & X & W & V & U & T & S & R & Q & P & O & N & M & L & K & J & I & H & G & F & E  & D & C & B & A & @ & ? & > & = & < & ; & : & 9 & 8 & 7 & 6 & 5 & 4 & 3 & 2 & 1 & 0  & /  & .  & -  & ,  & +  & *  & )  & (  & '  & &  & %  & $  & #  & "  & !  &  &   &   &   &   &   &   &   &   &   R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F   E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  1  2   0  !/  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                                            ~ } |  { z y x w  v  u  t  s  r q p o n m l k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _   ^   ]   \   [   Z  Y  X  W  V  U  T  S  R                               : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !       ~ } | { z y x w v u t s r q  p  o  n  m  l k j i h g f e  d (c 'b &a %` $_ #^ "] !\  [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J I  H  G  F  E  D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0   /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                     "  !                                                             !                                                                                                                          ( ' & % $ # " !                               ~  } | { z y x w v  u  t  s  q  r p o n m l k j  i  g  h  f  e  d c b a _ ` ^ ]  \ [ Z Y X W V U T  S  R  Q  P  O N M L K J I H  G F E D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8 7 6 5 4 3 2 1  0 / . -  ,  +  *  )  ( ' & % $ # " !                                                                                                 !                                                                                                                 ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r   q  $p  #o  "n  !m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N   M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9   8  !7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  "  #  !                    ' & % $ # " !                                                                                                                                                                                     ~  }  | { z y x w v u  t s r q p o n m l k j i h g f e d  c  b  a  `  _ ^ ] \ [ Z Y X  W   V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D   C   B   A   @   ?  >  =  <  ;  :  9  8  7                                                        , + * ) ( ' & % $ # " !                                               iW|pdYMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~/~$~~~}}}}}}}}}}}}}t}i}^}S}H}=}2}'}}}||||||||||||v|j|^|R|F|:|.|"|| {{{{{{{{{{{{{{o{c{W{K{?{3{'{{{zzzzzzzzzzzztzhz\zPzDz8z-z!zz yyyyyyyyyyyyyymyayUyIy?y4y)yyyxxxxxxxxxxxxxyxnxcxXxMxBx7x,x xxwwwwwwwwwwwwxwlw`wTwHwa2a&aaa````````````s`g`[`O`C`7`+```____________x_l_`_T_H_<_0_$__ _^^^^^^^^^^^~^r^f^Z^N^B^6^*^^^]]]]]]]]]]]]w]k]_]S]G];]/]#]] \\\\\\\\\\\\|\p\d\X\L\@\4\(\\\[[[[[[[[[[[[u[i[][Q[E[9[-[![[ ZZZZZZZZZZZZzZnZbZVZJZ>Z2Z&ZZZYYYYYYYYYYYYsYgY[YOYCY7Y+YYYXXXXXXXXXXXXxXlX`XTXHX  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2   1  0  /  .  -  , + * ) ( ' & %  $ # " !                                                                                                                                                                                                                                                 -  ,   +   *   )   (   '  &  %  $  #  "  !       _   ^   ]   \   [  Z  Y  X  W  V  U  T  S                                                                                                                                                                                      ~  } | { z y x w v  u  t  s  r  q  p  o  n  m   l   k   j   i   h  g  f  e  d  c  b  a  `               ~ } | {  z y x w v u t  s  r  q  p  o n m l k j i h  g f e d c b a ` _ ^  ]  \  [  Z  Y X W V U T S R  Q P O N M L K J I H G F E  D  C  B  A  @ ? > = < ; : 9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,   +   *   )   (   '  &  %  $  #  "  !      E  F  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4   3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #   "  !